Book Title: Mokshmala Bhavnabodh
Author(s): Shrimad Rajchandra, 
Publisher: Shrimad Rajchandra Ashram
Catalog link: https://jainqq.org/explore/007800/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ illlllll l lllll willllllllllllllllllllll| zrImad rAjacaMdra praNIta mokSamALA (bhAvanAbodha sahita) aMtargata siMdhubiMdurUpa bArabhAvanA ane bAlAvabedha zikSApAka kartA :zrImad rAjacaMdra ravajIbhAI prakAzaka zrImad rAjacaMdra Azrama agAsa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jeNe AtmA jAye teNe sarva jANyuM." -nirgastha pravacana jJAna, dhyAna, vairAgyamaya, uttama jahAM vicAra e bhAve zubha bhAvanA, te Utare bhavapAra. vikrama saMvata 2042 paMdaramI AvRtti-prata 10000 IsvI sana 1986 vIra saMvata 2512 prakAzaka : manubhAI bha. modI, pramukha zrImad rAjacaMdra Azrama sTe. agAsa, pa. bArIA-388 130 vAyA-ANaMda (gujarAta) mudraka : bhIkhAbhAI esa. paTela, bhagavatI mudraNAlaya, dUdhezvara roDa, amadAvAda, Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paAAIh l Illip - mumukSuone mokSamArgamAM pragati karavAmAM A mekSamALA sarva rIte sahAyaka thAo e A prakAzanane hetu che. Mutill" Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aheA satpuruSanAM vacanAmRta, mudrA ane sasamAgama ! suSupta cetanane jAgRta karanAra, paDatI vRttine sthira rAkhanAra, darzanamAtrathI paNa nirdoSa apUrva svabhAvane preraka, svarUpa pratIti, apramatta saMyama ane pUrNa vItarAga nirvikalpa svabhAvanAM kAraNabhUta; chelle ayeAgI svabhAva pragaTa karI anaMta avyAbAdha svarUpamAM sthiti karAvanAra ! trikALa jayavaMta varto !! OM zAMti: zAMti: zAMti: -zrImad rAjacaMdra Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa 16 mu zrImad rAjacandra vi. sa. 1940 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA ---SIra - bhAvanAbodha (dvAdazapekSAsvarUpadarzana) viSaya kharuM sukha zAmAM che? prathama darzana : bAra bhAvanA prathama citra : anitya bhAvanA dvitIya citra : azaraNa bhAvanA tRtIya citra : ekava bhAvanA caturtha citra : anyatva bhAvanA paMcama citra : azuci bhAvanA aMtardarzana SaSTha citra nivRttibodha saptama citra : Asrava bhAvanA aSTama citra : saMvara bhAvanA navama citra : nirjarA bhAvanA dazama citra : lakasvarUpa bhAvanA 37 41 54 55 57 pa9 98 63 69 ekSamALA (bAlAvabodha) zikSApATha viSaya uddaghAta 1 vAMcanArane bhalAmaNa 2 sarvamAnya dharma (kAvya) 3 karmanA camatkAra 4 mAnavadeha 5 anAthI muni-bhAga 1 6 , , - bhAga 2 , , -bhAga 3 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . zikSApATha viSaya 8 sadevatatva 9 satudharmatattva 10 sadgurutattva-bhAga 1 11 , --bhAga 2 . 12 uttama gRhastha 13 jinezvaranI bhakti-bhAga 1 14 >> , -bhAga 2 15 bhaktino upadeza (kAvya) 16 kharI mahattA 17 bAhubaLa 18 cAra gati 19 saMsArane cAra upamA-bhAga 1 che che ke bhAga 2 21 bAra bhAvanA 22 kAmadeva zrAvaka 23 satya 24 satsaMga 25 parigrahane saMke 26 tattva samajavuM 27 thanA 28 rAtribhojana 29 sarva jIvanI rakSA-bhAga 1 30 , , , - bhAga 2 31 pratyAkhyAna 32 vinaya vaDe tattvanI siddhi che 33 sudarzana zeTha 34 brahmacarya viSe subhASita (kAvya) 35 navakAra maMtra 36 anAnupUrvI 98 100 101 103 104 107. 109 111 113 115 116 117 120 121 123 125 126 128 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSApATha 37 sAmAyika vicAra-bhAga 1 38. -bhAga 2 39 -bhAga 3 99 40 pratikramaNa vicAra 41 bhikhArInA kheda-bhAga 1 42 bhAga 2 43 44 45 46 kapila muni--bhAga 1 47 bhAga 2 pRSTha 130 132 134 136 137 139 141 142 143 144 146 147 150 151 51 viveka eTale zuM? 153 para jJAnIe vairAgya zA mATe bedhyA? 155 mahAvIrazAsana 157 159 161 162 163 164 166 168 170 173 174 176 . 178 "" 99 99 50 pramAda 62 63 64 65 anupama .kSamA rAga sAmAnya maneratha (kAvya) 56 kSamApanA 99 48 bhAga 3 19 49 tRSNAnI vicitratA (kAvya) 33 19 "" 53 54 azuci kone kahevI? 55 sAmAnya nityaniyama HH H viSaya 57 58 dharmanA matabheda bhAga 1 59 bhAga 2 60 bhAga 3 99 61 sukha viSe vicAra--bhAga 1 bhAga 2 -bhAga 3 -bhAga 4 bhAga 5 vairAgya e dharmanuM svarUpa che 99 39 99 99 ( 7 ) 99 "9 "9 "" 17 99 19 ' Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 180 183 184 185 187 189 191 192 zikSApATha viSaya 66 sukha viSe vicAra-bhAga 6 67 amulya tattvavicAra (kAvya) 68 jitendriyatA 69 brahmacaryanI nava vADa 70 sanatu kumAra-bhAga 1 71 - bhAga 2 72 batrIsa yoga 73 mokSasukha 74 dharmadhyAna-bhAga 1 7pa , , - bhAga 2 che , - bhAga 3 77 jJAna saMbaMdhI be bola-bhAga 1 78 " , , -bhAga 2 9 , , , , - bhAga 3 80 , , , , -bhAga 4 81 paMcamakALa 82 thI98 tasvAvabodha- bhAga 1 thI 10 99 samAjanI agatya 100 manonigrahanAM vigha 101 smRtimAM rAkhavA yogya mahAvAkyo 10ra vividha prazno -bhAga 1 103 - bhAga 2 104 , , -bhAga 3 105 bhAga 4 106 , -bhAga 5 107 jinezvaranI vANI (kAvya) 108 pUrNAlikA maMgala (kAvya) 195 197 199 200 202 203 205 206 208 230 231 233 233 235 236 237 238 - 240 240 - a la - Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra praNIta bhAvanAbodha (dvAdazAnuprekSAsvarUpadarzana ) upeAghAta kharu sukha zAmAM che ? game tevA tuccha viSayamAM praveza chatAM ujjvaLa AtmAone svataHvega vairAgyamAM jhaMpalAvuM e che. mAhya dRSTithI jyAM sudhI ujjavaLa AtmAe saMsAranA mAyika prapaMcamAM darzana de che tyAM sudhI, te kathananI siddhatA kvacit durlabha che; tApaNu sUkSma dRSTithI avaleAkana karatAM e kathananuM pramANu kevaLa sulabha che, e niHsaMzaya che. eka nAnAmAM nAnA jaMtuthI karIne eka madonmatta hAthI sudhInAM saghaLAM prANIo, mAnavIe ane devadAnavIe e saghaLAMnI svAbhAvika icchA sukha ane AnaMda prApta karavAmAM che. ethI karIne te tenA udyogamAM gUMthAyA rahe che; paraMtu vivekabuddhinA udaya vinA temAM te vibhrama pAme che. teo saMsAramAM nAnA prakAranAM sukhanA Aropa kare che. ati avaleAkanathI ema siddha che ke te ArApa vRthA che. e Arepane anArepa karavAvALAM viralAM mAnavIe 1 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha vivekanA prakAza vaDe abhuta paNa anya viSaya prApta karavA kahetAM AvyAM che. je sukha bhayavALAM che te sukha nathI paNa duHkha che. je vastu prApta karavAmAM mahA tApa che, je vastu bhegavavAmAM ethI paNa vizeSa tApa rahyA che, temaja pariNAme mahA tApa, anaMta zeka, ane anaMta bhaya che; te vastunuM sukha te mAtra nAmanuM sukha che; vA nathI ja. Ama hovAthI tenI anuraktatA vivekIo karatA nathI. saMsAranA pratyeka sukha vaDe virAjita rAjezvara chatAM paNa, satya tatvajJAnanI prasAdI prApta thavAthI, tene tyAga karIne yegamAM paramAnaMda mAnI satya mane vIratAthI anya pAmara AtmAone bhartuhari upadeza che ke - bhoge rogabhayaM kule cyutibhayaM vitte nRpAlAdbhaya, mAne dainyabhayaM bale ripubhayaM rUpe taruNyA bhayaM, zAstre vAdabhayaM guNe khalabhayaM kAye kRtAMtAbhayaM, sarva vastu bhayAnvitaM bhuvi nRNAM vairAgyamevAbhayaM. bhAvArtha :- bhegamAM regane bhaya che, kuLane paDavAne bhaya che, lakarmImAM rAjAne bhaya che; mAnamAM dInatAne bhaya che; baLamAM zatrune bhaya che, rUpathI strIne bhaya che, zAstramAM vAdane bhaya che. guNamAM khaLane bhaya che ane kAyA para kALane bhaya che; ema sarva vastu bhayavALI che, mAtra eka vairAgya ja abhaya che !!! mahAgI bhartuharinuM A kathana sRSTimAnya eTale saghaLA ujajavaLa AtmAo sadaiva mAnya rAkhe tevuM che. emAM AkhA tatvajJAnanuM dahana karavA emaNe sakaLa tatvavettAo Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha nAM siddhAMtarahasyarUpa ane svAnubhavI-saMsArazekanuM tAdraza citra ApyuM che. eNe je je vastuo para bhayanI chAyA prazya karI te te vastu saMsAramAM mukhya sukharUpe manAI che. saMsAranuM sarvottama sAhitya je bega te te reganuM dhAma Thaka manuSya UMca kuLathI sukha mAne tevuM che tyAM paDatIne bhaya dekhADyo saMsAracakramAM vyavahArane ThATha calAvavAne daMDarUpa lakSmI te rAjA ityAdikanA bhayathI bharelI che, koI paNa kRtya karI yazakIrtithI mAna pAmavuM ke mAnavuM evI saMsAranA pAmara jInI abhilASA che te tyAM mahA dInatA ne kaMgAliyatane bhaya che, baLa-parAkramathI paNa evA ja prakAranI utkRSTatA pAmavI ema cAhavuM rahyuM che te tyAM zatrune bhaya rahyo che, rUpa-kAMti e bhegIne mohinIrUpa che te tyAM tene dhAraNa karanArI strIo niraMtara bhayavALI ja che; aneka prakAre gUMthI kADhelI zAstrajALa temAM vivAdane bhaya rahyo che; koI paNa sAMsArika sukhane guNa prApta karavAthI je AnaMda lekhAya che, te khaLa manuSyanI niMdAne lIdhe bhayAnvita che, jemAM anaMta priyatA rahI che evI kAyA te eka samaye kALarUpa siMhanA mukhamAM paDavAnA bhayathI bharI che. Ama saMsAranAM manahara paNa capaLa sAhitya bhayathI bharyA che. vivekathI vicAratAM jyAM bhaya che tyAM kevaLa zeka ja che jyAM zaka hoya tyAM sukhane abhAva che, ane jyAM sukhane abhAva rahyo che, tyAM tiraskAra kare yathocita che. gadra bhartuhari eka ja ema kahI gayA che tema nathI. kALAnusAra sRSTinA nirmANa samayathI bhartRharithI uttama, bhartuhari samAna ane bhartRharithI kaniSTha evA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha ja che. asaMkhya tatvajJAnIo thaI gayA che. e kaI kALa ke Arya deza nathI ke jemAM kevaLa tatvajJAnIonuM UpajavuM thayuM nathI. e tatvavettAoe saMsArasukhanI hareka sAmagrIne zekarUpa gaNAvI che e emanA agAdha vivekanuM pariNAma che. vyAsa, vAlmIki, zaMkara, gautama, pataMjali, kapila ane yuvarAja zuddhodane pitAnA pravacanamAM mArmika rIte ane sAmAnya rIte je upadezya che, tenuM rahasya nIcenA zabdomAM kaMIka AvI jAya che. "ahe leke! saMsArarUpI samudra anaMta ane apAra che. ene pAra pAmavA puruSArthane upaga kare! upayoga kare ! !" ema upadezavAmAM emane hetu pratyeka prANIone zekathI mukta karavAnuM hatuM. e saghaLA jJAnIo karatAM parama mAnya rAkhavA yaMgya sarvajJa mahAvIranAM vacana sarva sthaLe e ja che ke, saMsAra ekAMta ane anaMta zekarUpa tema ja duHkhaprada che. aho ! bhavya leke! emAM madhurI mehinI na ANatAM ethI nivRtta thAo ! nivRtta thAo ! mahAvIrane eka samaya mAtra paNa saMsArane upadeza nathI. enAM saghaLAM pravacanemAM eNe e ja pradarzita karyuM che; tema tevuM svAcaraNathI siddha paNa karI ApyuM che. kaMcanavarNa kAyA, yazodA jevI rANa, aDhaLaka sAmrAjyalakSmI ane mahA pratApI svajana parivArane samUha chatAM tenI mahinIne utArI daI jJAnadarzanagaparAyaNa thaI eNe je addabhutatA darzAvI che te anupama che. enuM e ja rahasya prakAza karatAM pavitra "uttarAdhyayana sUtramAM AThamA : Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha adhyayananI pahelI gAthAmAM kapila kevaLInI samIpe tattvAbhilASInAM mukhakamaLathI mahAvIra kahevarAve che keH-- -- adhuve asAsayaMmi saMsAraMmi dukhkhapaurAe, kiM nAma hujja kammaM jeNAhaM duggaI na gacchijjA. adhruva ane azAzvata saMsAramAM aneka prakAranAM duHkha che, huM evI zuM karaNI karuM ke je karaNIthI karI durgati prati na jAuM ?" e gAthAmAM e bhAvathI prazna thatAM kapilamuni pachI AgaLa upadeza calAve che: * 'ave asAsayaMmi'--A mahad tattvajJAnaprasAdIbhUta vacane pravRttimukta yAgIzvaranA satata vairAgyaveganAM che. ati buddhizALIne saMsAra paNa uttamarUpe mAnya rAkhe che chatAM, te buddhizALIe tene tyAga kare che; e tattvajJAnanA stutipAtra camatkAra che. e ati medhAvIe aMte puruSArthanI sphuraNA karI mahAyega sAdhI AtmAnA timirapaTane TALe che. saMsArane zAkAdhi kahevAmAM tattvajJAnIonI bhramaNA nathI, paraMtu e saghaLA tattvajJAnIe kaMI tattvajJAnacaMdranI sALe kaLAethI pUrNa hAtA nathI; A ja kAraNathI sarvajJa mahAvIranAM vacana tattvajJAnane mATe je pramANa Ape che te mahadbhUta, sarvamAnya ane kevaLa maMgaLamaya che. mahAvIranI tulya RSabhadeva jevA je je sarvajJa tIrthaMkarA thayA che temaNe niHspRhatAthI upadeza ApIne jagatahinaiSiNI padavI prApta karI che. saMsAramAM ekAMta ane je anaMta bharapUra tApa che te tApa traNa prakAranA che. Adhi, vyAdhi ane upAdhi. ethI mukta thavA mATe pratyeka tattvajJAnIo kahetA AvyA che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha saMsAratyAga, zama, dama, dayA, zAMti, kSamA, dhRti, aprabhutva, gurujanane vinaya, viveka, niHspRhatA, brahmacarya, samyak ane jJAna enuM sevana karavuM; krodha, lobha, mAna, mAyA, anurAga, aNurAga, viSaya, hiMsA, zAka, ajJAna, mithyAtva e saghaLAMnA tyAga karavA. Ama sarve darzanAnA sAmAnya rIte sAra che. nIcenAM be caraNamAM e sAra samAveza pAmI jAya che. prabhu bhajo nIti so, paraDA paropakAra.' khare ! e upadeza stutipAtra che. e upadeza ApavAmAM koIe koI prakAranI ane koIe kArya prakAranI vicakSaNatA darzAvI che. e saghaLA uddeze te samatulya dRzya thAya tevuM che. paraMtu sUkSma upadezaka tarIke zramaNa bhagavaMta te siddhArtha rAjAne putra prathama paDhavInA dhaNI thaI paDe che. nivRttine mATe je je viSaye pUrve jaNAvyA te te viSayAnuM kharuM svarUpa samajIne sarvAMze maMgaLamayarUpe medhavAmAM e rAjaputra vadhI gayA che. e mATe ene anaMta dhanyavAdo chAje che ! e saghaLA viSayAnuM anukaraNa karavAnuM zuM prayeAjana vA zuM pariNAma ? ene niveDo have laie. saghaLA upadezake ema kahetA AvyA che ke, enuM pariNAma mukti prApta karavI; ane prayAjana du:khanI nivRtti. e ja mATe sarva darzanamAM sAmAnyarUpe muktine anupama zreSTha kahI che. 'sUtrakRtAMga' dvitIyAMganA prathama zrutaskaMdhanA chaThThA adhyayananI ceAvIzamI gAthAnA trIjA caraNamAM kahyuM che ke H 'nivvANaseTThA jaha savvadhammA. ' badhAya dharmamAM muktine zreSTha kahI che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha sArAMze mukti eTale saMsAranA zAkathI mukta thavuM te. pariNAmamAM jJAnadarzanArdika anupama vastuo prApta karavI. jemAM parama sukha ane paramAnaMdanA akhaMDa nivAsa che, janmamaraNanI viTaMkhanAnA abhAva che, zAkanA ne duHkhanA kSaya che; evA e vijJAnI viSayanuM vivecana anya prasaMge karIzuM. ApaNu vinAvivAde mAnya rAkhavuM joIe ke, te anaMta zAka ane anaMta duHkhanI nivRtti enA e ja sAMsArika viSayathI nathI. rudhirathI rudhiranA DAgha jatA nathI; paNa jaLathI tene abhAva che; tema zRMgArathI vA zRMgAramizrita dharmathI saMsAranI nivRtti nathI; e ja mATe vairAgyajaLanuM AvazyakapaNuM niHsaMzaya Thare che; ane e ja mATe vItarAganAM vacanamAM anurakta thavuM ucita che; nidAna ethI viSayarUpa viSane janma nathI. pariNAme e ja muktinuM kAraNa che. e vItarAga sarvajJanA vacanane vivekabuddhithI zravaNa, manana ne nidhyiAsana karI he mAnavI ! AtmAne ujjavaLa kara. prathama darzana vairAgyamAdhinI keTalIka bhAvanAe emAM upadezIzuM, vairAgyanI ane AtmahitaiSI viSayeAnI sudRDhatA thavA mATe khAra bhAvanAe tattvajJAnIo kahe che. vaibhava, lakSmI, jIvane mULa dharma 1. anityabhAvanA :-- zarIra, kuTuMba, parivArAdika sarve vinAzI che. avinAzI che, ema ciMtavavuM te pahelI anityabhAvanA. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha 2. azaraNabhAvanA :- saMsAramAM maraNa samaye jIvane zaraNa rAkhanAra koI nathI. mAtra eka zubha dharmanuM ja zaraNa satya che, ema ciMtavavuM te bIjI azaraNabhAvanA. 3. saMsArabhAvanA - A AtmAe saMsArasamudramAM paryaTana karatAM karatAM sarva bhava kIdhA che. e saMsArI jaMjIrathI huM kyAre chUTIza? e saMsAra mAre nathI, mekSamayI chuM; ema ciMtavavuM te trIjI saMsArabhAvanA. 4. ekatvabhAvanA - A mAre AtmA ekale che, te ekale Avyo che, ekale jaze, pitAnAM karelAM karma ekale bhegavaze, aMtaHkaraNathI ema ciMtavavuM te ethI ekatvabhAvanA. 5. anyatvabhAvanA - A saMsAramAM kaI keInuM nathI ema citavavuM te pAMcamI anyatvabhAvanA. 6 athathibhAvanA - A zarIra apavitra che, maLamUtranI khANa che, rega-jarAnuM nivAsadhAma che, e zarIrathI huM tyAre ema citavavuM te chaThThI azucibhAvanA. - 7, AsavabhAvanA - rAga, dveSa, ajJAna, mithyAtva ItyAdika sarva Asava che ema ciMtavavuM te sAtamI AsavabhAvanA. 8, saMvarabhAvanA - jJAna, dhyAnamAM pravartamAna thaIne jIva navAM karma bAMdhe nahIM te AThamI saMvarabhAvanA. 9, nirjarAbhAvanA - jJAna sahita kriyA karavI te nirjarAnuM kAraNa che ema citavavuM te navamI nirjarAbhAvanA. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha 10. lAkavarUpabhAvanAH-- caudarAja lAkanuM svarUpa vicAravuM te dazamI leAkasvarUpabhAvanA. = -- 11. yadurlabhabhAvanA - saMsAramAM bhamatAM AtmAne samyajJAnanI prasAdI prApta thavI durlabha che; vA sabhyajJAna pAmyA te cAritra sarvaviratipariNAmarUpa dharma pAmavA durlabha che ema ciMtavavuM te agiyAramI edhadurlabhabhAvanA. == 12. dharmadurlabhabhAvanA :-- dharmanA upadezaka tathA zuddha zAstranA khAdhaka evA guru ane evuM zravaNu maLavuM durlabha che ema ciMtavavuM te khAramI dharmadurlabhabhAvanA. ema mukti sAdhya karavA mATe je vairAgyanI AvazyakatA che te vairAgyane dRDha karanArI khAra bhAvanAomAMthI keTalIka bhAvanA A darzanAMtargata varNavIzuM, keTalIka bhAvanAo keTalAka viSayamAM vaheMcI nAMkhI che, keTalIka bhAvanAo mATe anya prasaMganI agatya che; ethI te vistArI nathI. prathama citra anityabhAvanA (upajAti) vidyuta lakSmI prabhutA pataMga, AyuSya te te jaLanA taraMga; puruMDharI cApa anaMga raMga, zu' AcIe tyAM kSaNanA prasaMga ! Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha : $ vizeSArtha : lakmI vIjaLI jevI che. vIjaLIne jhabakArA jema thaIne elavAi jAya che, tema lakSmI AvIne cAlI jAya che. adhikAra pataMganA raMga jevA che. pataMganA raMga jema cAra divasanI caTakI che, tema adhikAra mAtra thoDA kALa rahI hAthamAMthI te rahe che. AyuSya pANInAM mAjAM jevuM che. pANInA hileALeA Avyo ke gayA tema janma pAmyA ane eka dehamAM rahyA ke na rahyA tyAM khIjA dehamAM paDavuM paDe che. kAmabhAga AkAzamAM utpanna thatA iMdranA dhanuSya jevA che. jema iMdradhanuSya varSAkALamAM thaIne kSaNavAramAM laya thaI jAya che, tema yauvanamAM kAmanA vikAra phaLIbhUta thaI jarAvayamAM jatA rahe che; TUMkAmAM he jIva! e saghaLI vastuenA saMbaMdha kSaNabhara che; emAM premabaMdhananI sAMkaLe aMdhAIne zuM rAcavuM ? tAtparya e saghaLAM capaLa ane vinAzI che, tuM akhaMDa ane avinAzI che; mATe tArA jevI nitya vastune prApta kara ! 10 bhikhArInA kheda dRSTAMta :--e anitya ane svapravat sukha para eka dRSTAMta kahIe chIe. eka pAmara bhikhArI jaMgalamAM bhaTakatA hatA, tyAM tene bhUkha lAgI, eTale te bicArA lathaDiyAM khAtA khAtA eka nagaramAM eka sAmAnya manuSyane ghera paheAMcyA; tyAM jaIne teNe aneka prakAranI AjIjI karI; tenA kAlAvAlAthI karuNArdra thaI te gRhapatinI strIe tene gharamAMthI jamatAM vadheluM miSTAnna bhAjana ANI ApyuM. evuM bhAjana maLavAthI bhikhArI khahu AnaMda pAmatA pAmatA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha nagaranI bahAra AvyuM. AvIne eka jhADa taLe beTho. tyAM jarA svaccha karIne eka bAjue ati vRddhatAne pAmele e pitAne jaLane ghaDo mUkyo; eka bAjue pitAnI phATI tUTI malina geDI mUkI ane pachI eka bAjue pite te bhejana laIne beTho. rAjI rAjI thatAM koI divase teNe nahIM dITheluM evuM bhejana eNe khAIne pUruM karyuM. bhejanane svadhAma pahoMcADyA pachI ozIke eka paththara mUkIne te sUte. bhajananA madathI jarA vAramAM tenI AMkha micAI gaI. te nidrAvaza thaye tyAM tene eka svama AvyuM. pite jANe mahA rAjariddhi pAme che tethI teNe suMdara vastrAbhUSaNe dhAraNa kayAM che, deza AkhAmAM tenA vijayane ke vAgI gaye che, samIpamAM tenI AjJA avalaMbana karavA anucare UbhA thaI rahyA che. AjubAju chaDIdAra "khamA ! khamA !" piokAre che; eka uttama mahAlayamAM suMdara palaMga para teNe zayana karyuM che devAMganA jevI strIo tene pAdacaMpana kare che, eka bAjuthI manuSya paMkhA vaDe sugaMdhI pavana heLe che, ema ene apUrva sukhanI prAptivALuM svapra prApta thayuM. svAvasthAmAM tenAM romAMca usI gayAM. te jANe pite kharekhara tevuM sukha bhegave che evuM te mAnavA lAgyA. evAmAM sUryadeva vAdaLAMthI DhaMkAI gaye; vIjaLInA jhabakArA thavA lAgyA megha mahArAja caDhI AvyA; sarvatra aMdhakAra vyApI gaye; muzaLadhAra varasAda paDaze e dekhAva thaI gaye; ane gAjavIjathI eka saghana kaDAke the. kaDAkAnA prabaLa avAjathI bhaya pAmIne satvara te pAmara bhikhArI jAgRta thaI gaye. jAgIne jue che te nathI te deza ke nathI te Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 bhAvanAbodha nagarI, nathI te mahAlaya ke nathI te palaMga, nathI te cAmara chatra dharanArA ke nathI te chaDIdAre, nathI te strIonAM vRMda ke nathI te vastrAlaMkAre, nathI te paMkhA ke nathI te pavana, nathI te anucare ke nathI te AjJA, nathI te sukhavilAsa ke nathI te madonmattatA. jue che te je sthaLe pANIne vRddha ghaDo paDyo hato te ja sthaLe te paDyo che. je sthaLe phATatUTI godaDI paDI hatI te sthaLe te phATI tUTI gadaDI paDI che. bhAI te jevA hatA tevA ne tevA dekhAyA. pite jevAM malina ane aneka jALI gekhavALAM vastra dhAraNa karyA hatAM tevAM ne tevAM te ja vastro zarIra upara virAje che. nathI talabhAra ghaTyuM ke nathI javabhAra vadhyuM. e saghaLuM joIne te ati zeka pAme. je sukhAbara vaDe meM AnaMda mAnya te sukhamAMnuM te ahIM kazuM nathI. arere! meM svamanA bhega bhegavyA nahIM ane mithyA kheda mane prApta thayo. bicAre te bhikhArI ema glAnimAM AvI paDyo. pramANuzikSA :- svamaprAptimAM jema te bhikhArIe sukhasamudAya dIThA, bhagavyA ane AnaMda mALe, tema pAmara prANuo saMsAranA svapravat sukhasamudAyane mahAnaMdarUpa mAnI beThA che. jema te sukhasamudAya jAgRtimAM te bhikhArIne mithyA jaNAyA, tema tattvajJAnarUpI jAgRti vaDe saMsAranAM sukha tevAM jaNAya che. svamAnA bhaMga na bhegavyA chatAM jema te bhikhArIne zekanI prApti thaI, tema pAmara bhavyo saMsAramAM sukha mAnI bese che, ane bhagavyA tulya gaNe che, paNa te bhikhArInI peThe pariNAme kheda, pazcAttApa ane ardhagatine pAme che. svamAnI eke vastunuM satyatva nathI, tema saMsAranI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha eke vastunuM satyatva nathI. banne capala ane zekamaya che. AvuM vicArI buddhimAna puruSe Atmazreyane zedhe che. | iti zrI bhAvanAbodha graMthanA prathama darzananuM prathama citra anityabhAvanA" e viSaya para sadaSTAMta vairAgyapadezArtha samApta thayuM. dvitIya citra azaraNabhAvanA (upajAti) sarvazane dharma suzaNuM jANI, ArAdhya ArAdhya prabhAva ANI; anAtha ekAMta sanAtha thAze, enA vinA keI na bAMhya haze. vizeSArtha - sarvajJa jinezvara deve nispRhatAthI bebele dharma uttama zaraNarUpa jANIne mana, vacana ane kAyAnA prabhAva vaDe he cetana ! tene tuM ArAdha, ArAdha. tuM kevala anAtharUpa te sanAtha thaIza. enA vinA bhavATavIbramaNamAM tArI bAMya kaI sAhanAra nathI. je AtmAo saMsAranAM mAyika sukhane ke avadarzanane zaraNarUpa mAne te adhogati pAme, temaja sadaiva anAtha rahe e badha karanAruM bhagavAna anAthI muninuM caritra prAraMbhIe chIe, ethI azaraNabhAvanA sudraDha thaze. anAthI muni dRSTAMta :- aneka prakAranI lIlAthI yukta magadha dezane zreNika rAjA akIDAne mATe meDikukSa e nAmanA vanamAM Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha nIkaLI paDyo. vananI vicitratA manehAriNI hatI. nAnA prakAranAM tarukuMja tyAM AvI rahyAM hatAM, nAnA prakAranI kamaLa vallikAo ghaTATopa thaI rahI hatI, nAnA prakAranAM paMkhIo AnaMdathI tenuM sevana karatAM hatAM; nAnA prakAranAM pakSIonAM madhurAM gAyana tyAM saMbhaLAtAM hatAM nAnA prakAranAM phUlathI te vana chavAI rahyuM hatuM nAnA prakAranAM jaLanAM jharaNuM tyAM vahetAM hatAM, TUMkAmAM sRSTisauMdaryanA pradarzanarUpa hoIne te vana naMdanavananI tulyatA dharAvatuM hatuM. tyAM eka taru taLe mahA samAdhivaMta paNa sukumAra ane sukhacita munine te zreNike beThelA dIThA. enuM rUpa dekhIne te rAjA atyaMta AnaMda pAme. e atulya upamArahita rUpathI vismaya pAmIne manamAM tenI prazaMsA karavA lAgyA. aho ! A munine ke adbhuta varNa che! ahe! enuM kevuM manehara rU5 che! aho! AryanI kevI adbhuta saumyatA che! aho! A kevI vismayakAraka kSamAnA dharanAra che! aho ! AnA aMgathI vairAgyanI kevI uttama phuraNuM che! aho ! AnI kevI nirlobhatA jaNAya che! aho! A saMyati kevuM nirbhaya aprabhutva-namrapaNuM dharAve che! aho ! enuM bheganuM asaMgatipaNuM kevuM sudraDha che! ema ciMtavata ciMtavate, mudita thata thate, stuti karate karate, dhImethI cAlatA cAlate, pradakSiNA daIne te munine vaMdana karIne ati samIpe nahIM tema ati dUra nahIM ema te beThe. pachI be hAthanI aMjali karIne vinayathI teNe munine pUchyuM, "he Arya! tame prazaMsA karavA yogya evA taruNa che; bhegavilAsane mATe tamAruM vaya anukULa che. saMsAramAM nAnA prakAranAM sukha rahyAM che; Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha 15 Rtu RtunA kAmabhoga, jaLa saMbaMdhInA kAmaeAga, temaja manehAriNI strIonA mukhavacananuM madhuruM zravaNa chatAM e saghaLAMnA tyAga karIne munitvamAM tame mahA udyama karo che enuM zuM kAraNa? te mane anugrahathI kaheA." rAjAnAM vacananA AvA artha sAMbhaLIne munie kahyuM, huM anAtha hatA. he mahArAjA! mane apUrva vastune prAsa karAvanAra tathA yogakSemanA karanAra, mArA para anukaMpA ANanAra, karuNAthI karIne paramasukhanA denAra, sun--mitra lezamAtra paNa koi na thayeA. e kAraNu anAthIpaNAnuM hatuM." zreNika, muninAM bhASaNathI smita hasI paDyo. "are ! tamAre mahA riddhivaMtane nAtha kema na heAya? leA, kAI nAtha nathI teA huM thauM chuM. huM bhayatrANu ! tame bhAga bhagavA. huM saMyati ! mitra! jJAtie karI durlabha evA tamAza manuSyabhava sulabha karI !'' anAthIe kahyuM, "paraMtu are zreNika, magadhadezanA rAjA ! tuM pAte anAtha che te mArA nAtha zuM thaIza ? nirdhana te dhanADhya kayAMthI banAve ? abudha te buddhidAna kayAMthI Ape ? ajJa te vidvattA kayAMthI de? vaMdhyA te saMtAna kayAMthI Ape ? jyAre tuM pote anAtha che, tyAre mArA nAtha kayAMthI thaIza ?'' muninAM vacanathI rAjA ati AkuLa ane ati vismita thayA. koI kALe je vacananuM zravaNa thayuM nathI evAM vacananuM yatimukhapratithI zravaNuM thayuM ethI te zaMkAgrasta thayeA. "huM aneka prakAranA azvanA bhAgI chuM, aneka prakAranA madonmatta hAthIonA dhaNI chuM, aneka prakAranI senA mane AdhIna che; Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 bhAvanAbAdha nagara, grAma, aMtaHpura ane catuSpAdanI mAre kaMI nyUnatA nathI, manuSya saMbaMdhI saghaLA prakAranA bhega mane prApta che anucare mArI AjJAne rUDI rIte ArAdhe che, pAMca prakAranI saMpatti mAre ghera che; sarva manavAMchita vastuo mArI samIpe rahe che. A huM jAjvalyamAna chatAM anAtha kema hAuM? rakhe he bhagavan! tame mRSA belatA ." munie kahyuM : "he rAjA! mArA kahelA arthanI upapattine tuM barAbara samaye nathI. te pote anAtha che, paraMtu te saMbaMdhI tArI ajJatA che. have huM kahuM chuM te avyagra ane sAvadhAna citta karIne tuM sAMbhaLa, sAMbhaLIne pachI tArI zaMkAne satyAsatya nirNaya karaje. meM pite je anAthapaNAthI munitva aMgIkRta karyuM che te huM prathama tane kahuM chuM. kauzAMbI nAme ati jIrNa ane vividha prakAranA bhedanI upajAvanArI eka suMdara nagarI che. tyAM riddhithI paripUrNa dhanasaMcaya nAmane mAre pitA rahetuM hatuM. prathama yauvanavayane viSe he mahArAjA ! atulya ane upamArahita mArI AMkhane viSe vedanA utpanna thaI. dukhaprada dAhajavara Akhe zarIre pravartamAna thaye. zastrathI paNa atizaya tIkSaNa te rega gherInI piThe mArA para kapAyamAna thaye. mAruM mastaka te AMkhanI asahya vedanAthI dukhavA lAgyuM. idranA vajAnA prahAra sarakhI, bIjAne paNa raudra bhaya upajAvanArI, evI te atyaMta parama dAruNa vedanAthI huM bahu zekArta hate. zArIrika vidyAnA nipuNa, ananya maMtramULInA sujJa vaidarAje mArI te vedanAne nAza karavAne mATe AvyA aneka prakAranA auSadhopacAra karyA paNa te vRthA gayA. e mahAnipuNa gaNAtA vaidarAje Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha mane te daradathI mukta karI zakyA nahIM. e ja he rAjA ! mAruM anAthapaNuM hatuM. mArI AMkhanI vedanA TALavAne mATe mArA pitAe sarva dhana ApavA mAMDayuM, paraMtu tethI karIne paNa mArI te vedanA TaLI nahIM. he rAjA! e ja mAruM anAthapaNuM hatuM. mArI mAtA putranA zeka karIne ati dukhArta thaI, paraMtu te paNa mane te daradathI mukAvI zakI nahIM, e ja he mahArAjA ! mAruM anAthapaNuM hatuM. eka udarathI utpanna thayelA mArA 4 ane kaniSTha bhAIo pitAthI banate parizrama karI cUkyA paNa mArI vedanA TaLI nahIM, he rAjA ! e ja mAruM anAthapaNuM hatuM. eka udarathI utpanna thayelI mArI jyeSThA ane kaniSThA bhaginIothI mAruM duHkha TaLyuM nahIM. he mahArAjA! e ja mAruM anAthapaNuM hatuM. mArI strI je pativratA, mArA para anurakta ane premavaMtI hatI, te Akhe paripUrNa AMsu bharI mArA hRdayane siMcatAM bhIMjAvatI hatI. anna, pANI ane nAnA prakAranAM aMghelaNa, cUvAdika sugaMdhI dravya, aneka prakAranAM phUla caMdanAdikanAM vilepana mane jANatA ajANatAM karyA chatAM paNa huM te yauvanavaMtI strIne bhegavI na zakyo. mArI samIpathI kSaNa paNa aLagI nahetI rahetI, anya sthaLe jatI nahotI, he mahArAjA ! evI te strI paNa mArA rogane TALI zakI nahIM, e ja mAruM anAthapaNuM hatuM. ema keIne premathI, koInA auSadhathI, koInA vilApathI ke koIne parizramathI e rega upaza nahIM. meM e veLA punaH punaH asahya vedanA bhegavI. pachI anaMta saMsArathI kheda pAme. eka vAra je huM A mahAvi banAmaya vedanAthI mukta thAuM te khaMtI, Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 bhAvanAbedha daMtI ane nirAraMbhI pravajyAne dhAraNa karuM, ema citavate huM zayana karI gaye. jyAre rAtri atikramI gaI tyAre he mahArAjA! mArI te vedanA kSaya thaI gaI ane huM nIrogI thaye. mAta, tAta ane svajana, baMdhavAdikane prabhAte pUchIne meM mahA kSamAvaMta indriyane nigraha karavAvALuM, ane ArapAdhithI rahita evuM aNagAratva dhAraNa karyuM. tyAra pachI huM AtmA parAtmAne nAtha thayA. sarva prakAranA jIvane huM nAtha chuM." anAthI munie Ama azaraNabhAvanA te zreNika rAjAnA mana para draDha karI. have bIje upadeza tene anukULa kahe che. he rAjA! A ApaNe AtmA ja duHkhanI bharelI vaitaraNI karanAra che. ApaNe AtmA ja krUra zAmali vRkSanAM duHkhane upajAvanAra che. ApaNe AtmA ja manavAMchita vasturUpI dUdhanI devAvALI kAmadhenu gAyanAM sukhane upajAvanAra che. ApaNe AtmA ja naMdanavananI peThe AnaMdakArI che. ApaNe AtmA ja karmane karanAra che. ApaNe AtmA ja te karmane TALanAra che. ApaNe AtmA ja dukhepArjana karanAra che. ApaNe AtmA ja sukhopArjana karanAra che. ApaNe AtmA ja mitra ne ApaNe AtmA ja gherI che. ApaNe AtmA ja kaniSTha AcAre sthita ane ApaNe AtmA ja nirmaLa AcAre sthita rahyA che."e tathA bIjA aneka prakAre te anAthI munie zreNika rAjA pratye saMsAranuM anAthapaNuM kahI batAvyuM. pachI zreNika rAjA ati saMteSa pAme. yuga hAthanI aMjali karIne ema be ke, "he bhagavana ! tame mane bhalI rIte upade. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha tame ema hatuM tema anAthANuM kahI batAvyuM. he mahARSi! tame sanAtha, tame sabaMdhava ane tame sadharma che, tame sarva anAthanA nAtha che. te pavitra saMyati! huM kSamAvuM chuM. jJAnarUpI tamArI zikSAne vAMchuM chuM. dharmadhyAnamAM vigha karavAvALuM bhega bhegavavA saMbaMdhInuM meM tamane he mahAbhAgyavaMta! je AmaMtraNa kIdhuM te saMbaMdhIne mAro aparAdha mastake karIne kSamAvuM chuM." evA prakArathI stavIne rAjapurUSakesarI paramAnaMda pAmI remarAyanA vikasita mULasahita pradakSiNA karIne vinaye karI vaMdana karIne svasthAnake gaye. pramANuzikSA :- ahe bhavyo ! mahA tapodhana, mahA muni, mahA prajJAvaMta, mahA yazavaMta, mahA nigraMtha ane mahAkRta anAthI munie magadha dezanA rAjAne pitAnA vItaka caritrathI je bedha Ape che te khare! azaraNabhAvanA siddha kare che. mahA muni anAthIe sahana karyA tulya vA ethI ati vizeSa asahya duHkha anaMta AtmAo sAmAnya draSTithI jogavatA dekhAya che, tatsaMbaMdhI tame kiMcit vicAra kare! saMsAramAM chavAI rahelI anaMta azaraNutAne tyAga karI satya zaraNarUpa uttama tatvajJAna ane parama suzIlane se. aMte e ja muktinA kAraNarUpa che. jema saMsAramAM rahyA anAthI anAtha hatA, tema pratyeka AtmA tatvajJAnanI uttama prApti vinA sadaiva anAtha ja che. sanAtha thavA puruSArtha kare e ja zreya che! Iti zrIbhAvanAbedha graMthanA prathama darzanamAM dvitIya citra "azaraNabhAvane'nA upadezAthe mahA nigranthanuM caritra paripUrNatA pAmyuM. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha tRtIya citra ekatvabhAvanA (upajAti) zarIramAM vyAdhi pratyakSa thAya, te koI anya laI nA zakAya; e bhegave eka sva Atma pote, ekava ethI nayasujJa gote. vizeSArtha :- zarIramAM pratyakSa dekhAtA gAdika je upadrava thAya che te snehI, kuTuMbI, jAyA ke putra keIthI laI zakAtA nathI; e mAtra eka pitAne AtmA pite ja bhagave che. emAM koI paNa bhAgIdAra thatuM nathI. tema ja pApa puNyAdi saghaLA vipAke ApaNe AtmA ja bhegave che. e ekale Ave che, eTale jAya che, evuM siddha karIne vivekane bhalI rIte jANavAvALA puruSa ekatvane niraMtara zedhe che. dRSTAMta :- mahA puruSanA te nyAyane acaLa karanAra namirAjarSi ane zadrane vairAgyapadezaka saMvAda ahIM AgaLa pradarzita karIe chIe. namirAjarSi mithilA nagarInA rAjezvara hatA. strI-putrAdikathI vizeSa duHkhane samUha pAmyA nahatA chatAM ekatvanA svarUpane paripUrNa pichAnavAmAM rAjezvare kiMcit vibhrama karyo nathI. zarke prathama namirAjarSi jyAM nivRttimAM virAjyA che, tyAM viprarUpe AvIne parIkSA nidAne pitAnuM vyAkhyAna zarU kare che - vipra - he rAjA ! mithilA nagarIne viSe Aje prabala kolAhala vyApI rahyo che. hRdayane ane manane udvegakArI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha 21 vilApanA zabdathI rAjamaMdira ane sAmAnya ghara chavAI gayAM che. mAtra tArI dIkSA e ja e saghaLAnAM duHkhane hetu che. paranA AtmAne je dukha ApaNAthI utpanna thAya te dukha saMsAra paribhramaNanuM kAraNa gaNIne tuM tyAM jA. bheLe na thA. namirAja - gaurava bharelAM vacanothI) he vipra ! tuM je kahe che te mAtra ajJAnarUpa che. mithilA nagarImAM eka bagIce hatuM, tenI madhyamAM eka vRkSa hatuM, zItaLa chAyAthI karIne te ramaNIya hatuM, patra, puSpa ane phaLathI te sahita hatuM, nAnA prakAranAM pakSIone te lAbhadAyaka hatuM, vAyunA halAvavA thakI te vRkSamAM rahenArAM paMkhIo duHkhArta ne zaraNarahita thayAthI Adi kare che. vRkSane pitAne mATe thaIne ja te vilApa karatAM nathI; pitAnuM sukha gayuM e mATe thaIne teo zAkArta che. vipra - paNa A ja ! agni ne vAyunA mizraNathI tAruM nagara, tArAM aMtapura, ane maMdire baLe che, mATe tyAM jA ane te agnine zAMta kara. namirAja -he vipra ! mithilA nagarInA, te aMtaHpuranA ane te maMdiranA dAjhavAthI mAruM kaMI paNa dAjhatuM nathI; jema sutpatti che tema huM vaDuM chuM. e maMdirAdikamAM mAruM a5 mAtra paNa nathI. meM putra, strI AdikanA vyavahArane chAMDyo che. mane emAMnuM kaMI priya nathI ane apriya paNa nathI. vipra -paNa he rAjA! tArI nagarIne saghana killo karAvIne, piLa, koThA, ane kamADa, bhegaLa karAvIne ane zataghI khAI karAvIne tyAra pachI jaje. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha namirAja :--(hetu kAraNa pre1) he vipra ! huM zuddha zraddhArUpI nagarI karIne, saMvararUpI bhAgaLa karIne, kSamArUpI zubha gaDha karIza; zubha manAyeAgarUpa kAThA karIza, vacanayAgarUpa khAI karIza, kAyAyeAgarUpa zatallI karIza, parAkramarUpI dhanuSya karIza; irmAMsamitirUpa paNacha karIza, dhIrajarUpa kamAna sAhavAnI mUThI karIza; satyarUpa cApavaDe karIne dhanuSyane bAMdhIza; taparUpa bANu karIza; karmarUpI vairInI senAne bhedIza; laukika saMgrAmanI mane ruci nathI. huM mAtra tevA bhAvasaMgrAmane cAhuM chuM. rara vipra :( hetu kAraNa pre) he rAjA ! zikharabaMdha UMcA AvAsa karAvIne, maNikaMcanamaya gavAkSAdi mukAvIne, taLAvamAM krIDA karavAnA manahara mahAlaya karAvIne pachI jaje. namirAja :-~~( hetu kAraNa pre.) teM je je prakAranA AvAsa gaNAvyA te te prakAranA AvAsa mane asthira ane azAzvata jaNAya che, mArganA ghararUpa jaNAya che. te mATe jyAM svadhAma che, jyAM zAzvatatA che, ane jyAM sthiratA che tyAM huM nivAsa karavA cAhuM chuM. vipra :--( hetu kAraNa pre.) he kSatriya ziromaNi ! aneka prakAranA taskaranA upadravane TALIne, nagarInuM e dvAre kalyANa karIne tuM jaje. namirAja he vipra ! ajJAnavaMta manuSya aneka vAra mithyA daMDa de che. cArInA nahIM karanAra je zarIrArdika 1. hetu ane kAraNathI prerAyelA. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha pudgala te lekane viSe baMdhAya che ane cArIne karanAra je idriyavikAra tene koI baMdhana karI zakatuM nathI. te pachI ema karavAnuM zuM avazya? vipra :-he kSatriya! je rAjAe tArI AjJA avalaMbana karatA nathI ane je narAdhi svataMtratAthI varte che tene tuM tAre vaza karIne pachI jaje. namirAja - hetu kAraNa pre) daza lAkha subhaTane saMgrAmane viSe jItavA e durlabha gaNAya che, te paNa evA vijaya karanArA purUSa aneka maLI Ave, paNa eka svAtmAne jItanAra maLanAra anaMta durlabha che. te daza lAkha subhaTathI vijaya meLavanAra karatAM eka svAtmAne jItanAra puruSa parameskRSTa che. AtmA saMghAte yuddha karavuM ucita che. bahiryuddhanuM zuM prayojana che? jJAnarUpa AtmA vaDe krodhAdika AtmAne jItanAra stutipAtra che. pAMce Idrine, krodhane, mAnane, mAyAne, temaja lebhane jItavAM dohyalAM che. jeNe manegAdika jItyuM teNe sarva karyuM. vipra - hetu kAraNa pre) samartha yajJo karI, zramaNa, tapasvI, brAhmaNadikane bhejana ApI, suvarNAdika dAna daI, mane bhega bhegavI he kSatriya! tuM tyAra pachI jaje. namirAja -(hetuM kAraNa pre) mahine mahine je daza lAkha gAyanAM dAna de tepaNa te daza lAkha gAyanAM dAna karatAM saMyama grahaNa karIne saMyamane ArAdhe che te, te karatAM vizeSa maMgaLa prApta kare che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha vipra -nirvAha karavA mATe bhikSAthI suzIla pravrajyAmAM asahya parizrama veThavuM paDe che tethI te pravajyA tyAga karIne anya pravrajyAmAM ruci thAya che, mATe e upAdhi TALavA te gRhasthAzramamAM rahI pauSadhAdika vratamAM tatpara raheje. he manuSyanA adhipati! huM ThIka kahuM chuM. namirAja - hetu kAraNa pre) he vipra! bAla avivekI game tevAM ugra tapa kare paraMtu samyakakRtadharma tathA cAritradharmanI tulya na thAya. ekAda kaLA te seLa kaLA jevI kema gaNAya? - vipra -ahe kSatriya! suvarNa, maNi, muktAphaLa, vastrAlaMkAra ane azvAdikanI vRddhi karIne pachI jaje. namirAja -(hetu kAraNa pre) meru parvata jevA kadAcita senArUpAnA asaMkhyAta parvata hoya tepaNa lebhI manuSyanI tRSNa chIpatI nathI. kiMcit mAtra te saMtoSa pAmate nathI. tRSNa AkAzanA jevI anaMta che. dhana, suvarNa, catuSpAda ItyAdika sakaLa leka bharAya eTaluM lebhI manuSyanI tRSNA TALavA samartha nathI. lebhanI evI kaniSThatA che. mATe saMteSanivRttirUpa tapane vivekI puruSe Acare che. vipra -(hetu kAraNa pre.) he kSatriya! mane adbhuta Azcarya Upaje che ke, tuM chatA bhegane choDe che. pachI achatA kAmabhegane viSe saMkalpa vikalpa karIne haNAIza, mATe A saghaLI muni-saMbaMdhInI upAdhi mUka. namirAja -(hetuM kAraNa pre) kAmaga che te zalya sarakhA che, kAmaga che te viSa sarakhA che, kAmaga che te Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha sarpanI tulya che, jenI vAMchanAMthI jIva narakAdrika ardhagatine viSe jAya che; temaja krodhe karIne ane mAne karIne mADI gati thAya che; mAyAe karIne sadgatine vinAza hAya che; leAbha thakI A loka paralokanA bhaya hAya che; mATe huM vipra ! ene tuM mane khAdha na kara. mAruM hRdaya koI kALe caLanAra nathI; e mithyA mAhinImAM abhiruci dharAvanAra nathI. jANI joIne jhera kANu pIe ? jANI joIne dIpaka laIne kUve kANu paDe ? jANI joIne vikramamAM kANuM paDe? huM mArA amRta jevA vairAgyanA madhura rasa apriya karI jherane priya karavA mithilAmAM AvanAra nathI. : marSi mirAjanI sudRDhatA joI zakeMdra paramAnaMda pAmyA, pachI brAhmaNanA rUpane chAMDIne iMdrapaNAne vaikriya karyuM. vaMdana karIne madhura vacane pachI te rAjazvaranI stuti karavA lAgyA he mahAyazasvI ! mATuM Azcarya che ke te krodhane jItyA. Azcarya, teM ahaMkAranA parAjaya karyAM. Azcarya, teM mAyAne TALI. AzcaryuM, teM leAbha vaza kIdhA. Azcarya, tAruM saraLapaNuM. Azcarya, tAruM nirmamatva. Azcarya, tArI pradhAna kSamA. Azcarya, tArI nibhatA. he pUjya ! tuM A bhavane viSe uttama chuM; ane parabhavane viSe uttama hAiza. karmarahita thaIne pradhAna siddhagatine viSe paravarIza.' e rIte stuti karatAM karatAM, pradakSiNA karatAM karatAM, zraddhAbhaktie te RSinA pAdAMmujane vaMdana karyuM. pachI te suMdara mukuTavALA zakeMdra AkAza vATe gayA. pramANazikSA :----viprarUpe namirAjanA vairAgya tAvavAmAM indre zuM nyUnatA karI che? kaMIye nathI karI. 5 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha saMsAranI je je laghutA manuSyane caLAvanArI che, te te laghutA saMbaMdhI mahA gauravathI prazna karavAmAM te puraMdare nirmaLa bhAvathI stutipAtra cAturya calAvyuM che. chatAM nirIkSaNa karavAnuM te e che ke mirAja kevaLa kaMcanamaya rahyA che. zuddha ane akhaMDa vairAgyanA vegamAM emanuM vahana emaNe uttaramAM dazita karyuM che, "he vipra ! tuM je je vastuo mArI che, ema kahevarAve che te te vastu mArI nathI. huM eka ja chuM, ekalA janAra chuM; ane mAtra prazaMsanIya ekatvane ja cAhuM chuM." AvA rahasyamAM namirAja potAnA uttarane ane vairAgyane dRDhIbhUta karatA gayA che. evI parama pramANazikSAthI bharyuM te maharSinuM citra che. khanne mahAtmAonA parasparanA saMvAda zuddha ekatvane siddha karavA tathA anya vastuonA tyAga karavAnA upadezArthe ahIM darzita karyAM che. ene paNa vizeSa dRDhIbhUta karavA namirAja ekatva zAthI pAmyA, te viSe kiMcit mAtra namirAjanA ekatva saMbaMdha ApIe chIe. 24 e videha deza jevA mahAna rAjyanA adhipati hatA. aneka yauvanavatI manehAriNI sIenA samudAyamAM te gherAI rahyA hatA. darzanamehanIyanA udaya na chatAM e saMsAralubdharUpa dekhAtA hatA. kAI kALe enA zarIramAM dAhavara nAmanA roganI utpatti thaI. AkhuM zarIra jANe prajvalita thaI jatuM heAya tevI khaLatarA vyAsa thaI gaI. rAme me sahasra vIMchInI DaizavedanA samAna duHkha utpanna thayuM. vaidyavidyAnA pravINa puruSonA auSadheApacAranuM aneka prakAre sevana karyuM; paNa te saghaLuM vRthA gayuM, leza mAtra paNa e vyAdhi Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha eche na thatAM adhika thate gaye. auSadha mAtra dAhajavaranAM hiteSI thatAM gayAM. keI auSadha evuM na maLyuM ke jene dAhajavarathI kiMcit paNa dveSa hoya! nipuNa vaide kAyara thayA; ane rAjezvara paNa e mahAvyAdhithI kaMTALe pAmI gayA. tene TALanAra puruSanI zodha cebAju cAlatI hatI. mahAkuzaLa eka veda maLe teNe malayagiri caMdananuM vilepana karavA sUcavana karyuM. maneramAM rANuo te caMdanane ghasavAmAM rekAI. te caMdana ghasavAthI hAthamAM paherelAM kaMkaNane samudAya pratyeka rANuM kane khaLabhaLATa karavA maMDI paDyo. mithilezanA aMgamAM eka dAha javaranI asahya vedanA te hatI. ane bIjI A kaMkaNanA kelAhalathI utpanna thaI. khaLabhaLATa khamI zakyA nahIM, eTale teNe rANIone AjJA karI ke tame caMdana na ghase, kAM khaLabhaLATa kare che? mArAthI e khaLabhaLATa sahana thaI zaktA nathI. eka mahAvyAdhithI huM grahAye chuM. ane A bIje vyAdhitulya kelAhala thAya che, te asahya che. saghaLI rANIoe ekeke kaMkaNu maMgaLa dAkhala rAkhI kaMkaNa samudAyane tyAga karyo eTale te khaLabhaLATa zAMta thaye. namirAje rANIone kahyuM : "tame zuM caMdana ghasavuM baMdha karyuM?" rANIoe jaNAvyuM ke "nA. mAtra kelAhala zAMta thavA mATe ekekuM kaMkaNa rAkhI, bIjAM kaMkaNa parityAgI ame caMdana ghasIe chIe. kaMkaNane samUha have ame hAthamAM rAkhyuM nathI, tethI khaLabhaLATa thatuM nathI." rANIonAM ATalAM vacane sAMbhaLyAM tyAM te namirAjane romeroma ekatva siddha thayuM vyApI gayuM ane mamatva TaLI gayuM: "khare! jhAjhAM maLe Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 bhAvanAbAdha jhAjhI upAdhi jaNAya che. huve jo, A eka kaMkaNathI leza mAtra paNa khaLabhaLATa thatA nathI; kaMkaNanA samUha vaDe karIne mAthuM pheravI nAkhe evA khaLabhaLATa thatA hatA. ahA cetana ! tuM mAna ke ekatvamAM ja tArI siddhi che. vadhAre maLavAthI vadhAre upAdhi che. saMsAramAM anaMta AtmAnA saMbaMdhamAM tAre upAdhi bhAgavavAnuM zuM avazya che ? teneA tyAga kara ane ekatvamAM praveza kara. jo ! A eka kaMkahyu have khaLabhaLATa vinA kevI uttama zAMtimAM rame che? aneka hatAM tyAre te kevI azAMti bhAgavatuM hatuM ? tevI ja rIte tuM pazu kaMkarUpa che. te kaMkaNanI peThe tuM jyAM sudhI snehI kuTuMbIrUpI kaMkaNusamudAyamAM paDyo rahIza tyAM sudhI bhavarUpI khaLabhaLATa sevana karavA paDaze; ane jo A kaMkaNunI vartamAna sthitinI peThe ekatvane ArAdhIza tA siddhagatirUpI mahA pavitra zAMti pAmIza." ema vairAgyanA pravezamAM ne pravezamAM te namirAja pUrvajAtinI smRti pAmyA. pravrajyA dhAraNa karavA nizcaya karI te zayana karI gayA. prabhAte mAMgalyarUpa vAjiMtranA dhvani prakabjef; dAhavarathI mukta thayA. ekatvane paripUrNa sevanAra te zrImAna mirAja RSine abhinaMdana hA ! ( zArdUlavikrIDita ) rANI sarva maLI sucaMdrana sI, ne carcavAmAM hatI, bhUjhayo tyAM kakaLATa kaMkaNataNA, motI nami bhUpati; saMvAde paNa iMdrathI dRDha rahyo. ekatva sAcuM karyuM, evA e mithilerAnuM carita A, saMpUrNa atre thayuM, Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha 29 vizeSArtha -rANuone samudAya caMdana ghasIne vilepana karavAmAM rekoye hate; tatsamayamAM kaMkaNanA khaLabhaLATane sAMbhaLIne namirAja bUkyo. idranI sAthe saMvAdamAM paNa acaLa rahyo ane ekatvane siddha karyuM. evA e muktisAdhaka mahAvairAgInuM caritra "bhAvanAbodha graMthe tRtIya citre pUrNatA pAmyuM. caturtha citra anyatvabhAvanA | (zArdUlavikrIDita) nA mArAM tana rUpa kAMti yuvatI, nA putra ke bhrAta nA; nA mArAM bhUta snehIo svajana ke, nA gotra ke jJAti nA nA mArAM dhana dhAma yauvana dharA, e mAha ajJAtvanA; re! re! jIva vicAra ema ja sadA, anyatvadA bhAvanA, vizeSArtha -A zarIra te mAruM nathI, A rUpa te mAruM nathI, A kAMti te mArI nathI, A strI te mArI nathI, A putra te mArA nathI, A bhAIe te mArA nathI, A dAsa te mArA nathI, A snehIo te mArA nathI, A saMbaMdhIo te mArA nathI, A gotra te mAruM nathI, A jJAti te mArI nathI, A lakSamI te mArI nathI, A mahAlaya te mArAM nathI, A pauvana te mAruM nathI, ane A bhUmi te mArI nathI, mAtra e meha ajJAnapaNAne che. siddhagati sAdhavA mATe he jIva! anyatvane baMdha denArI evI te anyatvabhAvanAne vicAra kara! vicAra kara! Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha mithyA mamatvanI bhramaNA taLavA mATe, ane vairAgyanI vRddhine mATe prabhAvathI manana karavA yAgya rAjarAjezvara bharatanuM caritra ahIM AgaLa TAMkIe chIe H~~~~ 3. dRSTAMta :- jenI azvazALAmAM ramaNIya, catura ane aneka prakAranA tejI azvanA samUha zelatA hatA; jenI gajazALAmAM aneka jAtinA mardonmatta hasti jhUlI rahyA hatA; jenA aMtaHpuramAM navayauvanA sukumArikA ane mugdhA strIe sahasragame virAjI rahI hatI; jenA dhanidhimAM caMcaLA e upamAthI vidvAnAe oLakhelI samudranI putrI lakSmI sthirarUpa thaI hatI; jenI AjJAne deva devAMganAe AdhIna thaIne mukuTa para caDAvI rahyAM hatAM; jene prAzana karavAne mATe nAnA prakAranAM SaTsa leAjanA paLe paLe nimita thatAM hatAM; jenA komala karNanA vilAsane mATe jhINAM ane madhurasvarI gAyanA karanArI vArAMganA tatpara hatI; jene nirIkSaNa karavA mATe aneka prakAranAM nATaka ceTaka hatAM; jenI yazaskInti vAyurUpe prasarI jaI AkAza jevI vyApta hatI; jenA zatruone sukhathI zayana karavAnA vakhata Avyo na hatA; athavA jenA vairInI nitAonAM nayanAmAMthI sadaiva AMsu TapakatAM hatAM; jenAthI keAI zatruvaTa dAkhavavA teA samartha nahatuM, paNa sAmA nirdoSatAthI AMgaLI cIMdhavAye paNa koI samartha naheAtuM; jenI samakSa aneka maMtrIonA samudAya tenI kRpAnI nimaMtraNA karatA hatA; jenAM rUpa, kAMti ane sauMdarya e manehAraka hatAM; jene aMge mahAna khaLa, vIrya, zakti ane ugra parAkrama UchaLatAM hatAM; krIDA karavAne mATe jene mahA sugaMdhImaya bAgabagIcA ane vanapavana hatAM; Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha jene tyAM pradhAna kuLadIpaka putranA samudAya hatA; jenI sevAmAM lAkhAgame anucarA sajja thaI UbhA rahetA hatA; je puruSa jyAM jyAM praveza karatA, tyAM tyAM khamA khamA, kaMcanaphUla ane mauktikanA thALathI vadhAvAtA hatA; jenA kuMkumavarNI pAdapaMkajanA sparza karavAne iMdra jevA paNu talasI rahetA hatA; jenI AyudhazALAmAM mahA yazeAmAna divya cakranI utpatti thaI hatI; jene tyAM sAmrAjyanA akhaMDa dIpaka prakAzamAna hatA; jene zire mahAna cha khaMDanI prabhutAnA tejasvI ane caLakATamAna mukuTa virAjita hatA. kahevAno hetu ke jenAM daLanA, jenA nagara-purapATaNanA, jenA vaibhavanA ane jenA vilAsanA saMsAra saMbaMdhe kAI paNa prakAre nyUnabhAva nahAtA evA te zrImAna rAjarAjezvara bharata potAnA suMdara AdarzajIvanamAM vastrAbhUSaNathI vibhUSita thaI manehara siMhAsana para beThA hatA. cAre bAjunAM dvAra khullAM hatAM; nAnA prakAranA grUpanA dhUmra sUkSma rIte prasarI rahyo hatA; nAnA prakAranA sugaMdhI padArthA dhamadhamI rahyA hatA; nAnA prakAranAM susvarayukta vAjiMtro yAMtrika kaLA vaDe svara kheMcI rahyAM hatAM; zItala, maMda ane sugaMdhI ema trividha vAyunI laharIe chUTatI hatI; AbhUSaNAki padArthonuM nirIkSaNa karatAM karatAM e zrImAna rAjarAjezvara bharata te bhuvanamAM apUrvatAne pAmyA. 31 enA hAthanI eka AMgaLImAMthI vIMTI nIkaLI paDI. bharatanuM dhyAna te bhaNI kheMcAyuM; ane AMgaLI kevaLa aDavI jaNAI. nava AMgaLIe vIMTI vaDe karIne je manaharatA dharAvatI hatI te maneAharatA vinA A AMgaLI parathI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 bhAvanAbAdha bharatezvarane adbhuta mULAntara vicAranI preraNA thaI. zA kAraNathI A AMgaLI AvI lAgavI joIe ? e vicAra karatAM vIMTInuM nIkaLI paDavuM e kAraNa ema tene samajAyuM. te vAtane vizeSa pramANabhUta karavA bIjI AMgaLInI vIMTI teNe kheMcI lIdhI. e bIjI AMgaLImAMthI jevI vIMTI nIkaLI tevI te AMgaLI aze|bhya dekhAI; vaLI e vAtane siddha karavAne teNe trIjI AMgaLImAMthI paNa vIMTI seravI lIdhI, ethI vizeSa pramANa thayuM. vaLI cAthI AMgaLImAMthI vIMTI kADhI lIdhI eTale eNe paNa eve ja dekhAva dIdhA; ema anukrame daze AMgaLIe aDavI karI mUkI; aDavI thaI javAthI saghaLInA dekhAva aze|bhya dekhAyA. azebhya dekhAvAthI rAjarAjezvara anyatvabhAvanAmAM gati thai ema khelyA :-- . "ahAhA! kevI vicitratA che ke bhUmimAMthI utpanna thayelI vastune TIpIne kuzaLatAthI ghaDavAthI mudrikA khanI; e mudrikA vaDe mArI AMgaLI suMdara dekhAi; e AMgaLImAMthI mudrikA nIkaLI paDatAM ethI viparIta dekhAva dIdhA; viparIta dekhAvathI azeAbhyatA ane aDavApaNuM khedarUpa thayuM. azAbhya jaNAvAnuM kAraNa mAtra vIMTI nahIM e ja TharyuM ke ? je vIMTI hAta te te evI azeAbhA huM na jota. e mudrikA vaDe mArI A AMgaLI zAbhA pAmI; e AMgaLI vaDe A hAtha zele che; ane e hAtha vaDe A zarIra zaiAbhA pAme che. tyAre emAM huM zeAbhA konI gaNuM ? ati vismayatA! mArI A manAtI manahara kAMtine vizeSa dIpta karanAra te maNi mANikayAdinA alaMkAro ane raMgaberaMgI vastro DayAM. e Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha 33 kAMti mArI tvacAnI zabhA karI; e tvacA zarIranI guptatA DhAMkI suMdaratA dekhADe che, ahoho! A mahA viparItatA che! je zarIrane huM mAruM mAnuM chuM te zarIra te mAtra tvacA vaDe, te tvacA kAMti vaDe ane te kAMti vastrAlaMkAra vaDe zebhe che. tyAre zuM mArA zarIranI te kaMI zebhA nahIM ja ke? rudhira, mAMsa, ane hADane ja kevaLa e mALe ke? ane e mALo te huM kevaLa mAre mAnuM . kevI bhUla! kevI bhramaNa! ane kevI vicitratA che! kevaLa huM parapudgalanI zebhAthI zobhe chuM. keIthI ramaNaktA dharAvatuM zarIra te mAre mAruM kema mAnavuM? ane kadApi ema mAnIne huM emAM mamatvabhAva rAkhuM te paNa kevaLa duHkhaprada ane vRthA che. A mArA AtmAne e zarIrathI eka kALe viyega che! AtmA jyAre bIjA dehane dhAraNa karavA paravaraze tyAre A deha ahIM rahevAmAM kaMI zaMkA nathI. e kAyA mArI na thaI ane nahIM thAya tyAre huM ene mArI mAnuM chuM ke mAnuM e kevaLa mUrkhatA che. jene eka kALe viyega thavAne che, ane je kevaLa anyatvabhAva dharAve che temAM mamatvapaNuM zuM rAkhavuM? e jyAre mArI thatI nathI, tyAre mAre enuM thavuM zuM ucita che? nahIM nahIM, e jyAre mArI nahIM tyAre huM ene nahIM, ema vicAruM, dRDha karuM, ane pravartana karuM, ema vivekabuddhinuM tAtparya che. A AkhI sRSTi anaMta cIjathI ane anaMta padArthothI bharI che te saghaLA padArtha karatAM jenA jeTalI koI paNa vastu para mArI priyatA nathI, te vastu te mArI na thaI te pachI bIjI kaI vastu mArI hoya? aho! bahu bhUlI gayo. mithyA mehamAM lathaDI paDyo. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 bhAvanAbedha te navayauvanAo, te mAnelA kuLadIpaka putre, te aDhaLaka lahamI, te cha khaMDanuM mahAna rAja, e mArAM nathI. emAMnuM lezamAtra paNa mAruM nathI. emAM mAre kiMcit bhAga nathI. je kAyAthI huM e saghaLI vastuone upaga lauM chuM, te bhegya vastu jyAre mArI na thaI tyAre bIjI mArI mAnela vastunehI, kuTuMbI ityAdika--mArAM zuM thanAra hatAM? nahIM, kaMI ja nahIM. e mamatvabhAva mAre joIta nathI! e putra, e mitra, e kalatra, e vaibhava ane e lakSmIne mAre mArAM mAnava ja nathI ! huM ene nahIM ne e mArAM nahIM! puNyAdika sAdhIne meM je je vastu prApta karI te te vastu mArI na thaI, e jevuM saMsAramAM kayuM khedamaya che? mArAM ugra puNyatvanuM pariNAma A ja ke ? chevaTe e saghaLAMne. viga ja ke? puNyatvanuM e phaLa pAmIne enI vRddhine mATe je je pApa karyo che te mArA AtmAe bhegavavAM ja ke ? te paNa ekalAe ja ke emAM koI sahiyArI nahIM ja ke? nahIM nahIM. e anyatvabhAvavALA mATe thaIne huM mamatvabhAva darzAvI AtmAne anahiteSI thaI ene raudra narakane joktA karuM e jevuM karyuM ajJAna che? evI kaI bhramaNa che? e kaye aviveka che? tresaThazalAkA puruSamAne huM eka gaNaye; tyAM AvAM kRtya TALI zakuM nahIM, ane prApta karelI prabhutAne kheI besuM, e kevaLa ayukta che. e putrane, e pramadAne, e rAjavaibhavane ane e vAhanAdika sukhane mAre kaze anurAga nathI ! mamatva nathI!" gherAgyanuM rAjarAjezvara bharatanA aMtaHkaraNamAM AvuM citra paDayuM ke timirapaTa TaLI gayuM. zukla dhyAna prApta thayuM. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbodha 35 azeSa karma baLIne bhasmIbhUta thayAM !!! mahA divya ane sahasa-kiraNathI paNa anupama kAMtimAna kevaLajJAna pragaTa thayuM. te ja veLA eNe paMcamuSTi kezalecana karyuM. zAsanadevIe ene saMtasAja Ape ane te mahA virAgI sarvajJa sarvadarzI thaI, caturgati, vIza daMDaka, temaja Adhi, vyAdhi, ane upAdhithI virakta thayo. capaLa saMsAranAM sakaLa sukhavilAsathI eNe nivRtti karI, priyApriya gayuM; ane te niraMtara stavavA gya paramAtmA thaye. pramANuzikSA - ema e cha khaMDane prabhu, devanA deva je, aDhaLaka sAmrAjyalakSmIne bhaktA, mahAyune : dhaNuM, aneka ratnanI yuktatA dharAvanAra, rAjarAjezvara bharata Adarzabhuvanane viSe kevaLa anyatvabhAvanA UpajavAthI zuddha virAgI thaye! kharekhara bharatezvaranuM manana karavA yogya caritra saMsAranI zokArtitA ane audAsInyatAne pUrepUro bhAva, upadeza ane pramANa darzita kare che. kahe! ene tyAM kaI khAmI hatI? nahatI ene tyAM navayauvanA strIonI khAmI, ke nahotI rAjariddhinI khAmI, nahatI vijayasiddhinI khAmI, ke nahetI navanidhinI khAmI, nahitI putra-samudAyanI khAmI, ke nahatI kuTuMba-parivAranI khAmI, nahotI rUpakAMtinI khAmI, ke nahetI yazaskIrtinI khAmI. AgaLa kahevAI gayelI tenI riddhinuM ema punaH smaraNa karAvI pramANathI zikSAprasAdIne lAbha ApIe chIe ke, bharatezvare vivekathI anyatvanA svarUpane joyuM, Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 bhAvanAbAdha jANyuM ane sarpakaMcukavat saMsAra parityAga karI tenuM mithyAmamatva siddha karI ApyuM. mahAvairAgyanI acaLatA, nirmamatvatA, ane AtmazaktinuM praphullita thavuM, A mahA yogIzvaranA caritramAM rahyuM che. eka pitAnA sA putramAM navANuM AgaLa Atmasiddhine sAdhatA hatA. sAmA A bharatezvare siddhi sAdhI. pitAe paNa e ja siddhi sAdhI. bharatezvarI-rAjyArlRna- bhAgIe uparAuparI AvanAra e ja AdarzabhuvanamAM te ja siddhi pAmyA kahevAya che. e sakaLa siddhisAdhaka maMDaLa anyatvane ja siddha karI ekatvamAM praveza karAve che. abhivaMdana hA te paramAtmAne ! ( zAdUlavikrIDita ) dekhI AMgaLI Apa eka aDavI, vairAgyavege gayA, chAMDI rAjasamAjane bharatajI, kaivalyajJAnI thayA; cAkSu' citra pavitra e ja rite, pAmyuM ahIM pUrNatA, jJAnInAM mana tehu raMjana kA, vairAgya bhAve yathA. vizeSArtha :-- potAnI eka AMgaLI aDavI dekhIne vairAgyanA pravAhamAM jeNe praveza karyAM, rAjasamAjane cheDIne jeNe kaivalyajJAna prApta karyuM, evA te bharatezvaranuM caritra dhAraNa karIne A ceAthuM citra pUrNatA pAmyuM. te jevA joie tevA vairAgyabhAva darzAvIne jJAnIpuruSanAM manane raMjana karanAra thAo ! bhAvanAmeAdha graMthe anyatvabhAvanAnA upadeza mATe prathama darzananA caturthAM citramAM bharatadharanuM dRSTAMta ane pramANuzikSA pUrNatA pAmyAM. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha paMcama citra azucibhAvanA (gItivRtta). khANa mUtra ne maLanI, rega jarAnuM nivAsanuM dhAma; kAyA evI gaNIne mAna tyajIne kara sArthaka Ama vizeSArtha:- maLa ane mUtranI khANarUpa, raMga ane vRddhatAne rahevAnA dhAmanA jevI kAyAne gaNIne he caitanya ! tenuM mithyA mAna tyAga karIne sanatkumAranI peThe tene saphaLa kara ! e bhagavAna sanatakumAranuM caritra ahIM AgaLa azucibhAvanAnI pramANiktA batAvavA mATe AraMbhAze. daSTAMta :- je je riddhi siddhi ane vaibhava bharatezvaranA caritramAM varNavyAM, te te vaibhavAdikathI karIne yukta sanatkumAra cakravartI hatA. tenAM varNa ane rUpa anupama hatAM. eka veLA sudharmasabhAmAM te rUpanI stuti thaI. koI be dene te vAta sucI nahIM, pachI teo te zaMkA TALavAne viprarUpe sanata kumAranA aMtaHpuramAM gayA. sanatkumArane deha te veLA meLathI bharyuM hatuM. tene aMge mardanAdika padArthonuM mAtra vilepana hatuM. eka nAnuM paMciyuM paheryuM hatuM. ane te snAnamaMjana karavA mATe beThA hatA. viprarUpe AvelA devatA tenuM manehara mukha, kaMcanavaNI kAyA ane caMdra jevI kAMti joIne bahu AnaMda pAmyA; jarA mAthuM dhuNAvyuM, eTale cakravartIe pUchyuM, tame mAthuM kema dhuNAvyuM ? devAe kahyuM, ame tamArA rUpa ane varNa nirIkSaNa karavA Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. bhAvanAbAdha mATe bahu abhilASI hatA. sthaLe sthaLe tamArA varNa rUpanI stuti sAMbhaLI hatI; Aje te vAta amane pramANabhUta thai ethI ame AnaMda pAmyA; mAthuM dhuNAvyuM ke jevuM lAkamAM kahevAya che tevuM ja rUpa che. ethI vizeSa che, paNa echuM nathI. sanatkumAra svarUpavarNanI stutithI prabhutva lAvI elyA, tame A veLA mAruM rUpa joyuM te bhale, paraMtu huM jyAre rAjasabhAmAM vastrAlaMkAra dhAraNa karI kevaLa sajja thaIne siMhAsana para besuM chuM, tyAre mAruM rUpa ane mArA vaNuM jovA yeAgya che; atyAre te huM kheLabharI kAyAe beTho chuM. jo te veLA tame mArAM rUpa, vaNaeN juo tA adbhuta camatkArane pAme ane cakti thai jAo. devAe kahyuM, tyAre pachI ame rAjasabhAmAM AvI; ema kIne tyAMthI cAlyA gayA. sanatkumAre tyAra pachI uttama ane amUlya vAlaMkAro dhAraNa karyAM. aneka upacArathI jema pAtAnI kAyA vizeSa AzcaryanA upajAve tema karIne te rAjasabhAmAM AvI siMhuAsana para beThA. AjubAju samartha maMtrIe, sulaTa, vidyAnA ane anya sabhAsadA yeAgya Asane besI gayA che. rAjaghara cAmarajIthI ane khamA khamAthI vizeSa zAbhI rahyo che temaja vadhAvAi rahyo che. tyAM pelA devatAo pAchA virUpa AvyA. adbhuta rUpavarNathI AnaMda pAmavAne badale jANuM kheda pAmyA che, evA svarUpamAM teAe mAthuM dhuNAvyuM. cakravartIe pUchyuM, ahA brAhmaNeA ! gaI veLA karatAM A veLA tame judA rUpamAM mAthuM dhuNAvyuM enuM zuM kAraNa che ? te mane kaheA. avadhijJAnAnusAre viSe kahyuM ke, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha he mahArAjA! te rUpamAM ne A rUpamAM bhUmi AkAzane phera paDI gayuM che. cakravartIe te spaSTa samajAvavA kahyuM. brAhmaNe kahyuM, adhirAja ! prathama tamArI kamaLa kAyA amRtatulya hatI. A veLAe jherarUpa che. tethI jyAre amRtatulya aMga hatuM tyAre AnaMda pAmyA hatA. A veLA jheratulya che tyAre kheda pAmyA. ame kahIe chIe te vAtanI siddhatA karavI hoya te tame hamaNAM tAMbUla thaMke, tatkALa te para makSikA besaze ane paradhAma prApta thaze. sanatakumAre e parIkSA karI te satya DarI, pUrvita karmanA pApane je bhAga, temAM A kAyAnA madasaMbaMdhInuM meLavaNa thavAthI e cakravatanI kAyA jheramaya thaI gaI. vinAzI ane azucimaya kAyAne A prapaMca joIne sanatkumAranA aMtaHkaraNamAM vairAgya utpanna thaye. kevaLa A saMsAra tajavA gya che. AvI ne AvI azuci strI, putra, mitrAdinAM zarIramAM rahI che. e saghaLuM mehamAna karavA gya nathI, ema belIne te cha khaMDanI prabhutA tyAga karIne cAlI nIkaLyA. sAdhurUpe jyAre vicaratA hatA tyAre mahArega utpanna thaye. tenA satyatvanI parIkSA levAne kaI deva tyAM darUpe AvyuM. sAdhune kahyuM, huM bahu kuzaLa rAjaveda chuM, tamArI kAyA rogane bhegA thayelI che. je IcchA hoya te tatkALa huM te rogane TALI ApuM. sAdhu bolyA, "he veda! karmarUpI rega mahenmatta che; e rega TALavAnI tamArI je samarthatA hoya te bhale mAre e rega TALe. e samarthatA na hoya te A rega che rahyo." devatAe kahyuM : e rega TALavAnI samarthatA huM dharAvatuM nathI. pachI sAdhue pitAnI Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha labdhinA paripUrNa baLa vaDe ghUMkavALI aMguli karI te regane kharaDI ke tatkALa te roga vinAza pAme; ane kAyA pAchI hatI tevI banI gaI. pachI te veLA deve pitAnuM svarUpa prakAzya, dhanyavAda gAI vaMdana karI pitAne sthAnake gaye. pramANuzikSA - raktapitta jevA sadaiva lehI parathI gagadatA mahAreganI utpatti je kAyAmAM che, paLamAM vaNasI javAne jene svabhAva che, jenA pratyeka reme piNAbabbe regane nivAsa che tevA sADAtraNa karoDa remathI te bharelI hevAthI kareDo ragane te bhaMDAra che ema vivekathI siddha che. annAdinI nyUnAdhitAthI te pratyeka roga je kAyAmAM dekhAva de che, maLa, mUtra, naraka, hADa, mAMsa, paru ane zleSmathI jenuM baMdhAraNa TakayuM , tvacAthI mAtra jenI maneharatA che te kAyAne meha khare! vizvama ja che! sanata kumAre jenuM lezamAtra mAna karyuM, te paNa jethI saMkhAyuM nahIM te kAyAmAM aho pAmara ! tuM zuM mehe che? "e meha maMgaLadAyaka nathI.' Ama chatAM paNa AgaLa upara manuSyadehane sarvadehattama kahevuM paDaze. enAthI siddhagatinI siddhi che ema kahevAnuM che. tyAM AgaLa niHzaMka thavA mATe ahIM nAmamAtra vyAkhyAna ApyuM che. AtmAnAM zubha karmane jyAre udaya Avyo tyAre te manuSyadeha pAme. manuSya eTale be hAtha, be paga, 1. di. A0 pAThA"e kiMcita stutipAtra nathI." 2. juo, mokSamALA zikSApATha 4 mAnavadeha. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha be AMkha, be kAna, eka mukha, be eNa, eka nAkavALA dehane adhIzvara ema nathI. paNa ene marma judo ja che. je ema aviveka dAkhavIe te pachI vAnarane manuSya gaNavAmAM doSa che? e bicArAe te eka pUchaDuM paNa vadhAre prApta karyuM che. paNa nahIM, manuSyatvane marma Ama cheH vivekabuddhi jenA manamAM udaya pAmI che, te ja manuSya bAkI badhAya e sivAyanAM te dvipAdarUpe pazu ja che. medhAvI puruSe niraMtara e mAnavatvane Ama ja marma prakAze che. vivekabuddhinA udaya vaDe muktinA rAjamArgamAM praveza karAya che. ane e mArgamAM praveza e ja mAnavA dehanI uttamatA che. te paNa smRtimAna thavuM yacita che ke, te deha kevaLa azucimaya te azucimaya ja che. enA svabhAvamAM anyatva nathI. bhAvanAbodha graMthe azucibhAvanAnA upadeza mATe prathama darzananA pAMcamA citramAM sanatakumAranuM daSTAMta ane pramANazikSA pUrNatA pAmyAM. aMtardarzana : pascitra nivRtti (nArAja chaMda) anaMta saukhya nAma duHkha tyAM rahI ne mitratA ! anaMta dukha nAma saukhya prema tyAM vicitratA !! ughADa nyAya-netra ne nihALa re ! nihALa tuM; nivRtti zIghameva dhArI te pravRtti bALa tuM. vizeSArtha :- jemAM ekAMta ane anaMta sukhanA taraMga UchaLe che tevAM zIla, jJAnane mAtra nAmanA duHkhathI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha kaMTALI jaIne mitrarUpe na mAnatAM temAM abhAva kare che, ane kevaLa anaMta dukhamaya evAM je saMsAranAM nAmamAtra sukha temAM tAre paripUrNa prema che e kevI vicitratA che! ahe cetana ! have tuM tArA nyAyarUpI netrane ughADIne nihALa re ! nihALa!!nihALIne zIghrameva nivRtti eTale mahA vairAgyane dhAraNa kara, ane mithyA kAmaganI pravRttine bALI de ! evI pavitra mahA nivRttine draDhIbhUta karavA ucca virAgI yuvarAja mRgAputranuM manana karavA gya caritra ahIM AgaLa pratyakSa che. kevA duHkhane sukha mAnyuM che? : ane kevA sukhane duHkha mAnyuM che? tAdRza te yuvarAjanAM mukhavAcana siddha karaze. dRSTAMta :- nAnA prakAranAM manahara vRkSathI bharelAM udyAna vaDe sugrIva e nAme eka suzobhita nagara che. te nagaranA rAjyAsana para balabhadra e nAme eka rAjA thaye. tenI priyaMvadA paTarANInuM nAma mRga hatuM. e patipatnIthI baLazrI nAme eka kumAre janma lIdhuM hatuM. mRgAputra evuM enuM prakhyAta nAma hatuM. janakajanetAne te ati vallabha hatA. e yuvarAja gRhasthAzramamAM rahyA chatAM saMyatinA guNane pAmyA hatA; ethI karIne damIzvara eTale yatimAM agresara gaNAvA gyA hatA. te mRgAputra zikharabaMdha AnaMdakArI prAsAdane viSe pitAnI prANapriyA sahita deguMdaka devatAnI pere vilAsa karatA hatA. niraMtara prada sahita manathI vartatA hatA. caMdrakAMtAdika maNi temaja vividha Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43. bhAvanAbedha ratnathI prAsAdane paTazALa jaDita hatuM. eka divasane samaye te kumAra pitAnA gekhane viSe rahyA hatA. tyAMthI nagaranuM nirIkSaNa paripUrNa thatuM hatuM. jyAM cAra rAjamArga ekatvane pAmatA hatA evA cekamAM traNa rAjamArga ekaThA maLyA che tyAM tenI draSTi deDI. mahA tapa, mahA niyama, mahA saMyama, mahA zIla, ane mahA guNanA dhAmarUpa eka zAMta tapasvI sAdhune tyAM teNe joyA. jema jema veLA thatI jAya che, tema tema te munine mRgAputra nIrakhI nIrakhIne jue che. e nirIkSaNa uparathI te ema bolyAH huM jANuM chuM ke AvuM rUpa meM kyAMka dIThuM che. ane ema belatAM bolatAM te kumAra zenika pariNAmane pAmyA. mehapaTa TaLyuM ne upazamatA pAmyA. jAtismRtijJAna prakAzita thayuM. pUrvita jAtinI smRti UpajavAthI te mRgAputra, mahA riddhinA bhaktA, pUrvanA cAritranA smaraNane paNa pAmyA. zIdhrameva te viSayane viSe aNarAcatA thayA, saMyamane viSe rAcatA thayA. mAtApitAnI samIpe AvIne te bolyA ke "pUrvabhavane viSe meM pAMca mahAvratane sAMbhaLyAM hatAM. narakane viSe je anaMta duHkha che te paNa meM sAMbhaLyAM hatAM. tiryaMcane viSe je anaMta dukha che te paNa meM sAMbhaLyAM hatAM. e anaMta dukhathI kheda pAmIne huM tenAthI nivartavAne abhilASI thaye chuM. saMsArarUpI samudrathI pAra pAmavA mATe he gurujane ! mane te pAMca mahAvrata dhAraNa karavAnI anujJA de." kumAranAM nivRttithI bharelAM vacane sAMbhaLIne mAtA pitAe bhega bhegavavAnuM AmaMtraNa karyuM. AmaMtraNa-vacanathI kheda pAmIne mRgAputra ema kahe che ke "ahe mAta ! Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 bhAvanAbedha ane ahe tAta! je bhegenuM tame mane AmaMtraNa kare che te bhega meM bhagavyA. te bhega viSaphaLa-kiMpAkavRkSanAM phaLanI upamAthI yukta che. bhegavyA pachI kaDavA vipAkane Ape che. sadaiva duHkhotpattinAM kAraNa che. A zarIra che te anitya ane kevaLa azucimaya che, azucithI utpanna thayuM che; jIvane e azAzvata vAsa cheanaMta duHkhane hetu che roga, jarA, ane phlezAdikanuM e zarIra bhajana che, e zarIrane viSe huM kema rati karuM? bALapaNe e zarIra chAMDavuM che ke vRddhapaNe e jene niyama nathI, e zarIra pANInA phINanA buddabuda jevuM che evA zarIrane viSe neha kema yaMgya heya? manuSyatvamAM e zarIra pAmIne kedra jvara vagere vyAdhine temaja jarAmaraNane viSe prahAvuM rahyuM che. temAM huM kema prema bAMdhuM? janmanuM duHkha, jarAnuM duHkha, reganuM duHkha, maraNanuM duHkha kevaLa duHkhanA hetu saMsArane viSe che. bhUmi, kSetra, AvAsa, kaMcana, kuTuMba, putra, pramadA, baMdhava, e sakaLane chAMDIne mAtra phleza pAmIne A zarIrathI avazyameva javuM che. jema kiMpAkavRkSanAM phaLanuM pariNAma sukhadAyaka nathI, ema bheganuM pariNAma paNa sukhadAyaka nathI. jema keI puruSa mahA pravAsane viSe annajaLa aMgIkAra na kare eTale ke na le ane sudhAtRSAe karIne duHkhI thAya tema dharmanA anAcaraNathI parabhavane viSe jatAM te puruSa duHkhI thAya, janmajarAdikanI pIDA pAme. mahA pravAsamAM paravaratAM je puruSa annajaLAdika le te puruSa sudhAtRSAthI rahita thaI sukhane pAme, ema dharmane AcaranAra puruSa parabhava pratye Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha paravaratAM sukhane pAme; anya karmarahita haiAya; azAtA vedanIya rahita hoya. he gurujanA! jema koI gRhasthanuM ghara prajvalita thAya che, tyAre te gharanA dhaNI amUlya vastrAdikane laI jaI jIrNa vastrAdikane chAMDI rahevA de che, tema leka khaLatA dekhIne jIrNa vasrarUpa jarAmaraNane chAMDIne amUlya AtmAne te khaLatAthI (tame AjJA ApA eTale huM) tArIza.'' 45 mRgAputranAM vacana sAMbhaLIne zAkAtta thayelAM enAM mAtApitA khelyAM, he putra! A tuM zuM kahe che ? cAritra pALatAM bahu durlabha che. kSamAdika guNune yatie dharavA paDe che, rAkhavA paDe che, yatnAthI sAcavavA paDe che. saMyatie mitramAM ane zatrumAM samabhAva rAkhavA paDe che; saMyatine potAnA AtmA upara ane parAtmA upara samabuddhi rAkhavI paDe che; athavA sarva jagata upara sarakhA bhAva rAkhavA paDe che. evuM e prANAtipAtavirati prathama vrata, jIvatAM sudhI, pALatAM durlabha te pALavuM paDe che. saMyatine sadevakALa apramAdapaNAthI mRSA vacananuM varjavuM, hitakArI vacananuM bhAkhavuM, evuM pALatAM duSkara khIjuM vrata avadhAraNa karavuM paDe che. saMyatine dAMta zeAdhanAne arthe eka saLInuM paNa adatta varSevuM, niravadya ane doSarahita bhikSAnuM AcaravuM, evuM pALatAM duSkara trIjuM vrata avadhAraNa karavuM paDe che. kAmabhoganA svAdane jANavA ane abrahmacaryanuM dhAraNa karavuM te tyAga karIne brahmacaryarUpa cAthuM vrata saMyatine avadhAraNa karavuM temaja pALavuM bahu durlabha che. dhana dhAnya, dAsanAM samudAya, parigraha mamatvanuM varjhana, saghaLA prakAranA AraMbhanA tyAga, kevaLa e nirmamatvathI Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha pAMcamuM mahAvrata saMyatine dhAraNa karavuM ati vikaTa che. rAtribhUjananuM varjana, vRtAdika padArthanuM vAsI rAkhavAnuM tyAgavuM, te ati duSkara che. he putra! tuM cAritra cAritra zuM kare che? cAritra jevI dukhaprada vastu bIjI kaI che? budhAnA pariSaha sahana karavA, tRSAnA pariSaha sahana karavAnuM TADhanA pariSaha sahana karavA uSNu tApanA pariSaha sahana karavA; DAMsa maccharanA pariSaha sahana karavA AkrozanA pariSaha sahana karavA upAzrayanA pariSaha sahana karavA, tRNAdika sparzanA pariSaha, sahana karavA; melanA pariSaha sahana karavA; nizcaya mAna ke he putra! evuM cAritra kema pALI zakAya? vadhanA pariSaha, baMdhanA pariSaha kevA vikaTa che? bhikSAcarI kevI durlabha che? yAcanA karavI kevI durlabha che? yAcanA karavA chatAM na pamAya e alAbhapariSaha ke durlabha che? kAyara puruSanA hadayane bhedI nAkhanAruM kezalecana kevuM vikaTa che? tuM vicAra kara, karmaverI prati raudra evuM brahmacarya vrata kevuM durlabha che? khare! adhIra AtmAne e saghaLAM ati ati vikaTa che. priya putra! tuM sukha bhegavavAne gya che. ati ramaNIya rIte nirmaLa snAna karavAne tAruM sukumAra zarIra gya che. priya putra! nizcaya tuM cAritra pALavAne samartha nathI. jIvatAM sudhI emAM visAme nathI. saMyatinA guNane mahA samudAya leDhAnI peThe bahu bhAre che. saMyamane bhAra vahana kare ati ati vikaTa che. AkAzagaMgAne sAme pUre javuM jema dohyaluM che, tema yauvanavayane viSe saMyama Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha 47 mahA duSkara che. pratisota javuM jema durlabha che, tema yauvanane viSe saMyama mahA durlabha che. bhujAe karIne jema samudra tara durlabha che, tema saMyama guNasamudra tare yauvanamAM mahA durlabha che. veLune kavaLa jema nIrasa che, tema saMyama paNa nIrasa che. khagadhArA para cAlavuM jema vikaTa che, tema tapa AcaravuM mahA vikaTa che. jema sarpa ekAMta draSTithI cAle che, tema cAritramAM IryAsamiti mATe ekAMtika cAlavuM mahA durlabha che. he priya putra! jema leDhAnA ja cAvavA durlabha che, tema saMyama AcaratAM durlabha che. jema agninI zikhA pIvI durlabha che, tema yauvanane viSe yatipaNuM aMgIkAra karavuM mahA durlabha che. kevaLa maMda saMghayaNanA dhaNI kAyara puruSe yatipaNuM pAmavuM tema pALavuM durlabha che. jema trAjave karI meru parvata tene durlabha che, tema nizcaLapaNAthI, niHzaMkatAthI dazavidhi yatidharma pALa duSkara che. bhujAe karI svayaMbhUramaNa samudra jema tare duSkara che, tema je nathI upazamavaMta tene upazamarUpI samudra taTe dehAle che. he putra! zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparza e pAMca prakAre manuSya saMbaMdhI bhega bhegavIne bhuktabhegI thaIne vRddhapaNumAM tuM dharma Acaraje." mAtApitAne bhegasaMbaMdhI upadeza sAMbhaLIne te mRgAputra mAtApitA pratye ema belI UThayA - viSayanI vRtti na hoya tene saMyama pALe kaMIye duSkara nathI. A AtmAe zArIrika ane mAnasika vedanA azAtArUpe anaMta vAra sahI che, bheLavI che. mahA dukhathI Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbeAdha bharelI, bhayane upajAvanArI ati raudra vedanA A AtmAe bhogavI che. janma, jarA, maraNa e bhayanAM dhAma che. caturgatirUpa saMsArAvImAM bhamatAM ati raudra duHkhA meM bhogavyAM che. he gurujanA ! manuSyaleAkamAM je agni atizaya uSNu manAyeA che, te agnithI anaMtagaNI, uSNu tApavedanA narakane viSe A AtmAe bhAgavI che. manuSya leAkamAM je TADha ati zItaLa manAI che, e TADhathI anaMtagaNI TADha narakane viSe azAtAe A AtmAe bhAgavI che. leAhamaya bhAjana, tene viSe UMcA paga bAMdhI nIcuM mastaka karIne devatAe vaikriya karelA dhUMvAkUvA khaLatA agnimAM AkraMda karatAM, A AtmAe atyugra duHkha bhogavyAM che. mahA davanA agni jevA maru dezamAM jevI veLu che te veLu jevI vamaya veLu kadaMba nAme nadInI veLu che, te sarakhI uSNu veLune viSe pUrve mArA A AtmAne anaMta vAra mAnyA che. 4 AkraMda karatAM pacavAnA bhAjanane viSe pacavAne arthe mane anaMtI vAra nAkhyA che. nakamAM mahAraudra paramAdhAmIee mane mArA kaDavA vipAkane mATe anaMtI vAra UMcA vRkSanI zAkhAe bAMdhyA hatA. aMdhava rahita evA mane lAMbI karavate karIne chevo hatA. ati tIkSNa kaMTake karIne vyAsa UMcA zAlmali vRkSane viSe AMdhIne mahA kheda pamADyo hatA. pAze karIne khAMdhI AgheApAche kheMcave karI mane ati duHkhI karyAM hatA. mahA asahya kalune viSe zelaDInI peThe AkraMda karatA huM ati raudratAthI pIDAye hatA. e bhAgavavuM paDayuM te mAtra mArAM azubha karmanA anaMtI vAranA udayathI ja hatuM. zvAnane rUpe sAmanAmA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha paramAdhAmIe kIdhA, zakhalanAmA paramAdhAmIe te zvAnarUpe mane bhoMya para pADyo; jIrNa vasranI pare phADyo; vRkSanI pare chedyo; e veLA huM ati ati taraphaDatA hatA. 49 vikarALa khage karI, bhAlAe karI, tathA khIjA zasra vaDe karI mane te pracaMDIee vikhaMDa kIdhA hatA. narakamAM pApakarmoM janma laIne viSama jAtinA khaMDanuM duHkha bhogavyAmAM mA rahI nathI. parataMtra karI anaMta prajvalita rathamAM rAjhanI peThe parANe mane jotaryAM hatA. mahiSanI peThe devatAnA 'vaikriya karelA agnimAM huM maLyA hatA. bhaDathuM thaI azAtAthI atyugra vedanA bhAgavatA hatA. DhaMka-gIdha nAmanA vikarALa pakSIonI sANasA sarakhI cAMcathI cUMthAI anaMta valavalATathI kAyara thaI huM vilApa karatA hatA. tRSAne lIdhe jalapAnanuM ciMtana karI vegamAM doDatAM, vaitaraNInuM 7rapalAnI dhAra jevuM anaMta duHkhada pANI pAmyA hatA. jenAM pAMdaDAM tIvra khaganI dhAra jevAM che, mahA tApathI je tapI rahyuM che, te asipatravana huM pAmyA hatA; tyAM AgaLa pUrvakALe mane anaMta vAra cheThyo hatA. mugarathI karI, tIvra zasrathI karI, trizUlathI karI, muzaLathI karI, temaja gadAthI karIne mArAM gAtra bhAMgyAM hatAM. zaraNarUpa sukha vinA huM azaraNurUpa anaMta duHkha pAmyA hatA. vastranI peThe mane charapalAnI tIkSNa dhAre karI, pALIe karI ane kAtaraNIe karIne kApyA hatA. mArA khaMDAkhaMDa kaTakA karyAM hatA. mane tIrache devo hatA. cararara karatI mArI tvacA utArI hatI. ema huM anaMta duHkha pAmyA hatA. paravazatAthI mRganI peThe anaMta vAra pAzamAM huM 4 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 bhAvanAtrAdha sapaDAyA hatA. paramAdhAmIe mane magaramaccharUpe jALa nAMkhI anaMta veLA duHkha ApyuM hatuM. sIMcANArUpe paMkhInI peThe jALamAM khAMdhI anaMta vAra mane haNyA hatA. krazI ItyAdika zastrathI karIne mane anaMta vAra vRkSanI peThe phUTIne mArA sUkSma cheda karyA hatA. mudgarAdikanA prahAra vatI leAhakAra jema leAhune TIpe tema mane pUrva kALe paramAdhAmIee anaMtI vAra TIpcA hatA. tAMbuM, leADhuM ane sIsuM agnithI gALI tenA kaLakaLatA rasa mane anaMta vAra pAyA hatA. ati raudratAthI te paramAdhAmIe mane ema kahetA hatA ke, pUrvabhavamAM tane mAMsa priya hatuM te le A mAMsa. ema mArA zarIranA khaMDAkhaMDa kaTakA meM anaMtI vAra ganyA hatA. madhanI valrabhatA mATe paNa ethI kaMI ochuM duHkha paDayuM nahetuM. ema meM mahA bhayathI, mahA trAsathI ane mahAdu:khathI kaMpAyamAna kAyAe karI anaMta vedanA lAgavI hatI. je sahana karatAM ati tIvra, raudra ane utkRSTa kALasthitinI vedanA, sAMbhaLatAM paNa ati bhayaMkara, anaMta vAra te narakamAM meM bheAgavI hatI. jevI vedanA manuSyalAkamAM che tevI dekhAtI paNa tethI anaMtagaNI adhika azAtAvedanI narakane viSe rahI hatI. sarva bhavane viSe azAtAvedanI meM bhAgavI che. meSAnumeSa mAtra paNa tyAM zAtA nathI.'' e pramANe mRgAputre vairAgyabhAvathI saMsAraparibhramaNaduHkha kahyAM. enA uttaramAM tenAM janakajanetA ema khelyAM ke, he putra ! jo tArI icchA dIkSA levAnI che teA dIkSA grahaNu kara; paNa cAritramAM rAgAtpatti veLA vaidaka koNa Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha 51 karaze ? duHkhanivRtti kANu karaze ? e vinA bahu dohyaluM che.'' mRgAputre kahyuM, "e kharuM, paNa tame vicAre ke aTavImAM mRga temaja paMkhI ekaluM hoya che, tene rAga utpanna thAya che tyAre tenuM vaiduM koNa kare che? jema vanamAM mRga vihAra kare che tema huM cAritravanamAM vihAra karIza, ane sasadaza bhede zuddha saMyamanA anurAgI thaIza. dvAdaza prakRti tapa AcarIza; temaja mRgacaryAthI vicarIza. mRgane vanamAM roganA upadrava thAya che, tyAre tenuM vaiduM kANu kare che ?" ema punaH kahI te khelyA ke kANu te mRgane auSadha de che ? koNa te mRgane AnaMda, zAMti ane sukha pUche che? kaNa te mRgane AhAra jaLa ANI Ape che? jema te mRga upadravamukta thayA pachI gahanavane jyAM sarAvara hAya che tyAM jAya che, tRNupANI AdinuM sevana karIne pAchuM jema te mRga vicare che tema huM vicarIza. sArAMza, e rUpa mRgacarmAM huM AcarIza. ema huM mRganI peThe saMyamavaMta hAIza. aneka sthaLe vicaratA yati mRganI peThe apratibaddha rahe. mRganI peThe vicarIne, mRgacaryA sevIne, sAvadya TALIne yati vicare. jema mRga, tRNu jaLAkinI geAcarI kare tema yati gAcarI karIne saMyamabhAra nirvAha kare. durAhAra mATe gRhasthane hIle nahIM, niMdA kare nahIM evA saMyama huM AcarIza." "chyuM puttA nAmuH --he putra! jema tane sukha thAya tema kare!' " ema mAtApitAe anujJA ApI. anujJA maLyA pachI mamatvabhAva chedIne jema mahA nAga kaMcuka tyAgI cAlyA jAya che, tema te mRgAputra saMsAra tyAgI saMyamadharmamAM sAvadhAna thayA. kaMcana, kAminI, mitra, putra, jJAti ane sagAsaMbaMdhInA parityAgI thayA. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para bhAvanAbedha vastrane dhUNI jema raja khaMkherI nAkhIe tema te saghaLA prapaMca tyAgIne dIkSA levAne mATe nIkaLI paDyA. pavitra pAMca mahAvratayukta thayA. paMca samitithI suzobhita thayA. trigusyAnuguma thayA. bAhyAbhaMtare dvAdaza tapathI saMyukta thayA. mamatvarahita thayA. nirahaMkArI thayA; strIAdikanA saMgarahita thayA. sarvAtmabhUtamAM ene samAnabhAva thaye. AhAra jaLa prApta thAo ke na thAo, sukha Upaje ke duHkha, jIvitavya che ke maraNa he, koI stuti kare ke keI niMdA kare, koI mAne che ke koI apamAna de, te saghaLAM para te samabhAvI thayA. riddhi, rasa ane sukha e trigAravanA ahaMpadathI te virakta thayA. manadaMDa, vacanadaMDa ane tanadaMDa nivartAvyA. cAra kaSAyathI vimukta thayA. mAyAzalya, nidAnazalya tathA mithyAtvazalya e trizalyathI te virAgI thayA. sasa mahA bhayathI te abhaya thayA. hAsya ane zekathI nivatyuM. nidAna rahita thayA; rAgadveSarUpI baMdhanathI chUTI gayA. vAMchA rahita thayA; sarva prakAranA vilAsathI rahita thayA; karavAthI keI kApe ane kaI caMdana vilepana kare te para samabhAvI thayA. pApa AvavAnAM saghaLAM dvAra teNe rUMdhyAM. zuddha aMtaHkaraNa sahita dharmadhyAnAdika vyApAre te prazasta thayA. jinendra zAsanatatva parAyaNa thayA. jJAne karI, AtmacAritre karI, samyakatve karI, tape karI, pratyeka mahAvratanI pAMca bhAvanA ema pAMca mahAvratanI pacIsa bhAvanAe karI ane nirmaLatAe karI te anupama vibhUSita thayA. samyak prakArathI ghaNuM varSa sudhI AtmacAritra parisevIne eka mAsanuM anazana karIne te mahAjJAnI yuvarAja mRgAputra pradhAna mokSagatie paravaryA. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha pramANazikSA :- tattvajJAnIoe sapramANa siddha karelI dvAdazabhAvanAmAMnI saMsAra bhAvanAne dRDha karavA mRgAputranuM caritra ahIM varNavyuM. saMsArATavImAM paribhramaNa karatAM anaMta duHkha che e vivekasiddha che; ane emAM paNa meSAnameSa jemAM sukha nathI evI narakAdhagatinAM anaMta dukha yuvajJAnI gIMdra mRgAputre janakajanetA prati varNavyAM che, te kevaLa saMsAramukta thavAne virAgI upadeza pradarzita kare che. AtmacAritra avadhAraNa karatAM tapapariSahAdikanA bahirdukhane duHkha mAnyuM che ane mahAgatinA paribhramaNarUpa anaMta duHkhane bahirbhAva mahinAthI sukha mAnyuM che; e je kevI bramavicitratA che? AtmacAritranuM dukha te duHkha nahIM paNa parama sukha che, ane pariNAme anaMta sukhataraMga prAptinuM kAraNa che temaja bhegavilAsAdikanuM sukha te kSaNika ane bahizya sukha te kevaLa duHkha ja che. pariNAme anaMta duHkhanuM kAraNa che, ema sapramANa siddha karavA mahAjJAnI mRgAputrane vairAgya ahIM darzAvyA che. e mahA prabhAvika, mahA yazemAna mRgAputranI piThe tapAdika ane AtmacAritrAdika zuddhAcaraNa kare, te uttama sAdhu trilekamAM prasiddha ane pradhAna evI parama siddhidAyaka siddhagatine pAme. saMsAramamatvane duHkhavRddhirUpa mAnI, tatvajJAnIo te mRgAputranI peThe jJAnadarzanacAritrarU5 divya ciMtAmaNine parama sukha ane paramAnaMdane kAraNe ArAdhe che. maharSi mRgAputranuM sarvottama caritra (saMsArabhAvanArUpe) saMsAraparibhramaNanivRttine, ane tenI sAthe aneka prakAranI nivRttino upadeza kare che, e uparathI nivRtti bedha Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 bhAvanAbedha aMtardarzananuM nAma rAkhI AtmacAritranI uttamatA varNavatAM A mRgAputra caritra ahIM AgaLa pUrNatA pAme che. saMsAra- - paribhramaNanivRtti ane sAvadya upakaraNanivRttine pavitra vicAra tatvajJAnIo niraMtara kare che. Iti aMtardazane saMsArabhAvanArUpa SaSTha citra mRgAputracaritra samApta. saptama citra AsavabhAvanA dvAdaza avirati, SoDaza kaSAya, nava nekaSAya, paMca mithyAtva ane paMcadaza vega e saghaLAM maLI sattAvana Asava dvAra eTale pApane praveza karavAnAM pramANa che. daSTAMta:-mahAvidehamAM vizALa puMDarikiNI nagarInA rAjyasiMhAsana para puMDarika ane kuMDarika be bhAIo sthira hatA. eka veLA mahA tattvavijJAnI munirAja vihAra karatAM tyAM AvyA. muninAM vairAgya vacanAmRtathI kuMDarika dIkSAnurakta thaye; ane ghera AvyA pachI puMDarikane rAja seMpI cAritra aMgIkRta karyuM. sarasanIrasa AhAra karatAM thoDA kALe te gagrasta thaye; tethI te cAritrapariNAme bhaMga thaye. puMDarikiNI mahA nagarInI azekavADImAM AvIne eNe e mukhapaTI vRkSe vaLagADI mUkyAM. niraMtara te paricitavana karavA maMDyo ke puMDarika mane rAja Apaze ke nahIM Ape? vanarakSake kuMDarikane oLakhe. teNe jaIne puMDarikane vidita karyuM ke, AkuLavyAkula thate tamAre bhAI azoka bAgamAM rahyo che. puMDarike AvI kuMDarikanA manebhAva joyA; Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha 55 ane tene cAritrathI Delate joI keTaleka upadeza ApI pachI rAja seMpI daIne ghera Avyo. kuMDarikanI AjJAne sAmaMta ke maMtrI keI avalaMbana na karatAM, te sahasra varSa pravajyA pALI patita thaye te mATe tene dhikkAratA hatA. kuMDarike rAjyamAM AvyA pachI ati AhAra karyo. rAtrie ethI karIne te bahu pIDA ane vamana thayuM; abhAvathI pAse koI AvyuM nahIM, ethI tenA manamAM pracaMDabhAva Avyo. teNe nizcaya karyo ke, A daradathI mane je zAMti thAya te pachI prabhAte e saghaLAne huM joI laIza. evAM mahA durgAnathI marIne sAtamI narake te apaThANa pAthaDe tetrIza sAgaropamane AyuSya anaMta duHkhamAM jaI Upaje. kevAM viparIta AsavadvAra !! iti saptama citre AsavabhAvanA samApta. aSTama citra saMvarabhAvanA saMvarabhAvanA - upara kahyAM te AsaddhAra ane pApapranAlane sarva prakAre rokavA (AvatA karma samUhane aTakAvavA) te saMvarabhAva. dRSTAMta - (1) (kuMDarikane anusaMbaMdha) kuMDarikanA mukhapaTI ItyAdi sAjane grahaNa karIne puMDarike nizcaya karyo ke, mAre maharSi guru kane javuM ane tyAra pachI ja annajaLa grahaNa karavAM. aNuvANe caraNe paravaratAM pagamAM kaMkara, kaMTaka khUMcavAthI lehInI dhArAo cAlI tepaNa te uttama Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha dhyAne samatA bhAve rahyo. ethI e mahAnubhAva puMDarika cavIne samartha sarvArthasiddha vimAne tetrIza sAgarepamanA atyagra AyuSya devarUpe Upa. AsavathI zI kuMDarikanI duHkhadazA! ane saMvarathI zI puMDarikanI sukhadazA !! dRSTAMta :- (2) zrI vAsvAmI kevaLa kaMcanakAminInA dravyabhAvathI parityAgI hatA. eka zrImaMtanI rakRmiNa nAmanI manehAriNuM putrI vAsvAmIne uttama upadezane zravaNa karIne mehita thaI. ghera AvI mAtApitAne kahyuM ke, je huM A dehe pati karuM te mAtra vAsvAmIne ja karuM, anyanI sAthe saMlagna thavAnI bhAre pratijJA che. kamiNane tenAM mAtApitAe ghaNuM kahyuM, "ghelI! vicAra te kharI ke, munirAja te vaLI paraNe? eNe te Asava dvAranI satya pratijJA grahaNa karI che. te paNa phamiNIe kahyuM na mAnyu. nirupAye dhanAvA zeThe keTaluMka dravya ane surUpa rukumiNune sAthe lIdhI; ane jyAM vAsvAmI virAjatA hatA tyAM AvIne kahyuM ke, "A lakSamI che tene tame yathAruci upayoga kare; ane vaibhavavilAsamAM vApare ane A mArI mahA sukamalA rukamiNa nAmanI putrIthI pANigrahaNa kare." ema kahIne te pitAne ghera Avyo. yauvanasAgaramAM taratI ane rUpanA aMbArarUpa rukamiNIe vajasvAmIne aneka prakAre bhegA saMbaMdhI upadeza karyo bheganAM sukha aneka prakAre varNavI dekhADyAM, manamehaka hAvabhAva tathA aneka prakAranA anya caLAvavAnA upAya karyA, paraMtu te kevaLa vRthA gayA; mahAsuMdarI rUkamiNI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57. bhAvanAbedha pitAnA hakaTAkSamAM niSphaLa thaI. ugracaritra vijyamAna vajAsvAmI merunI peThe acaLa ane aDela rahyA. rUkRminA mana, vacana ane tananA sarva upadeza ane hAvabhAvathI te lezamAtra pIgaLyA nahIM. AvI mahA vizALa dRDhatAthI sumiNue bedha pAmI nizcaya karyo ke, A samartha jitendriya mahAtmA keI kALe calita thanAra nathI. leha paththara pigaLAvavA sulabha che, paNa A mahA pavitra sAdhu vAsvAmIne pigaLAvavA saMbaMdhInI AzA nirarthaka chatAM ardhagatinA kAraNarUpa che. ema suvicArI te sumiNIe pitAe ApelI lakSmIne zubha kSetre vAparIne cAritra grahaNa karyuM, mana, vacana ane kAyAne aneka prakAre damana karI AtmArtha sAdhe. ene tattvajJAnIo saMvarabhAvanA kahe che. | Iti aSTama citre saMvarabhAvanA samApta. navama citra nirjarAbhAvanA dvAdaza prakAranAM tapa vaDe karI karmaoghane bALIne bhasmIbhUta karI nAMkhIe, tenuM nAma nirjarAbhAvanA kahevAya che. tapanA bAra prakAramAM cha bAhya ane cha atyaMtara prakAra che. anazana, UNedarI, vRttisaMkSepa, rasaparityAga, kAyakleza ane saMlInatA e cha bAhya tapa che. prAyazcitta, vinaya, vaiyAvacca, zAstrapaThana, dhyAna ane kAryotsarga e cha atyaMtara tapa che. nirjarA be prakAre che. eka akAma nirjarA ane dvitIya sakAma nirjarA. nirjarAbhAvanA para eka vipraputranuM dRSTAMta kahIzuM. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 bhAvanAbedha daSTAMta - koI brAhANe pitAnA putrane saptavyasanabhakta jANIne pitAne gherathI kADhI mUkyo. te tyAMthI nIkaLI paDyo ane jaIne teNe taskaramaMDaLIthI snehasaMbaMdha jeDyo. te maMDaLInA agresare tene svakAmane parAkramI jANIne putra karIne sthApe. e vipraputra duSTadamana karavAmAM dRDhaprahArI jaNAya. e uparathI enuM upanAma dRDhaprahArI karIne sthApyuM. te draDhaprahArI taskaramAM agresara thaye. nagara grAma bhAMgavAmAM balavattara chAtavALo Tharyo. teNe ghaNuM prANIonA prANa lIdhA. eka veLA pitAnA saMgatisamudAyane laIne teNe eka mahA nagara lUMTyuM. draDhaprahArI eka viprane ghera beTho hate. te viprane tyAM ghaNA premabhAvathI kSIrajana karyuM hatuM. te kSIrajananA bhAjanane te vipranAM anerathI bALakaDAM vIMTAI vaLyAM hatAM. draDhaprahArI te bhAjanane aDakavA maMDyo, eTale brAhmaNIe kahyuM, e mUrkhanA mahArAjA! abhaDAva kAM? amAre pachI kAma nahIM Ave, eTaluM paNa tuM samajate nathI? draDhaprahArIne A vacanathI pracaMDa krodha vyAkhyuM ane teNe te dIna strIne kALadharma pamADI. nAhate nAhate brAhmaNa sahAyatAe dhAye, tene paNa teNe parabhava-prApta karyo. eTalAmAM gharamAMthI gAya doDatI AvI, ane teNe zIMgaDe karI draDhaprahArIne mAravA mAMDyo, te mahA duSTa tene paNa kALane svAdhIna karI. e gAyanA peTamAMthI eka vAcharaDuM nIkaLI paDyuM; tene taraphaDatuM dekhI draDhaprahArIne manamAM bahu bahu pazcAttApa thaye. mane dhikkAra che ke meM mahA aghera hiMsAo karI ! mAre e mahApApathI kayAre chUTake thaze? khare! AtmasArthaka sAdhavAmAM ja zreya che! Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbAdha evI uttama bhAvanAe teNe paMcamaSTi kezanuMcana karyuM. nagaranI bhAgoLe AvI ugra kAryAtsaryAM rahyA. AkhA nagarane pUrve saMtAparUpa thayA hatA; ethI lokoe ene mahuvidhe saMtApavA mAMDyA. jatAM AvatAMnAM mULamAM ane paththara, iMTALA ane taravAranI muSTikA vaDe te ati saMtApa prApta thayA. tyAM AgaLa leAkasamudAye doDha mahinA sudhI tene parAbhavyA; pachI thAkayA, ane mUkI dIdhA. dRDhaprahArI tyAMthI kAryAtsarga pALI IjI bhAgoLe evA ja ugra kAryAtsargathI rahyA. te dizAnA leAkeAe paNa ema ja parAbhavyA; doDha mahine chaMcheDI mUkI dIdhA. tyAMthI kAyAtsarga pALI dRDhaprahArI trIjI pALe rahyA. teoe paNa mahA parAbhava ApyA, tyAMthI doDha mahine mUkI dIdhAthI cAthI pALe doDha mAsa sudhI rahyA. tyAM aneka prakAranA pariSaddhane sahana karIne te kSamAdhara rahyA. chaThThuM mAse anaMta karmasamudAyane khALI vizeAdhI vizeAdhIne te karmarahita thayA. sarva prakAranA mamatvanA teNe tyAga karyAM. anupama kaivalyajJAna pAmIne te muktinA anaMta sukhAnaMyukta thayA. e nirjarAbhAvanA dRDha thaI. have ---- 59 dazama citra lAkasvarUpabhAvanA lAsvarUpabhAvanA H-- e bhAvanAnuM svarUpa ahIM AgaLa saMkSepamAM kahevAnuM che. jema puruSa be hAtha daI paga paheALA karI UbhA rahe tema lokanAla kiMvA leAkasvarUpa Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAbedha jANavuM. tIrachA thALane AkAre te lakasvarUpa che. kiMvA mAdalane UbhA mUkyA samAna che. nIce bhuvanapati, vyaMtara ane sAta naraka che. tIra che aDhI dvIpa AvI rahelA che. UMce bAra devaleka, nava vaiveyaka, pAMca anuttara vimAna ane te para anaMta sukhamaya pavitra siddhagatinI paDozI siddhazilA che. te kalekaprakAzaka sarvajJa, sarvadarzI ane nirupama kaivalyajJAnIoe bhAkhyuM che. saMkSepa lekasvarUpa bhAvanA kahevAI. pApapranAlane rokavA mATe AvabhAvanA ane saMvarabhAvanA, tapa mahAphaLI mATe nirjarAbhAvanA ane lekasvarUpanuM kiMcit tattva jANavA mATe lekasvarUpabhAvanA A darzane A cAra citre pUrNatA pAmI. dazama citra samApta. jJAna, dhyAna, vairAgyamaya, uttama jahAM vicAra; e bhAve zubha bhAvanA, te Utare bhava pAra. bhAvanAbAdha samApta Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA "jeNe AtmA jANyo teNe sarva jANyuM" - nigraMtha pravacana Page #71 -------------------------------------------------------------------------- Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdghAta nigraMtha pravacanane anukUla thaI svalpatAthI A graMtha graMtha chuM. pratyeka zikSAviSayarUpI maNikAthI A pUrNAhuti pAmaze. A MkharI nAma e ja gurutvanuM kAraNa che, ema samajatAM chatAM pariNAme aprabhutva raheluM heAvAthI ema kareluM che te ucita thAe ! uttama tattvajJAna ane parama. suzIlanA upadeza karanArA puruSA kaMI ochA thayA nathI; tema A graMtha kaMI tethI uttama vA samAnatArUpa nathI; paNa vinayarUpe te upadezakAnAM dhuraMdhara pravacanA AgaLa kaniSTha che. A paNu pramANabhUta che ke, pradhAna puruSanI samIpa anucaranuM avazya che; tema tevA dhuraMdhara graMthanuM upadezakhIja rApAvA, aMtaHkaraNa kemala karavA AvA graMthanuM prayAjana che. A prathama darzana ane khIjAM anya darzanAmAM tattvajJAna temaja suzIlanI prApti mATe ane pariNAme anaMta sukhataraMga prApta karavA mATe je je sAdhyasAdhanA zramaNa bhagavaMta jJAtaputre prakAzyAM che, tenA sva5tAthI kiMcit tattvasaMcaya karI temAM mahApuruSonAM nAnAM nAnAM ciratrA ekatra karI A bhAvanAbeAdha ane A mAkSamALAne vibhUSita karI che. te-- " vidyugdhamukhamaMDanaM bhavatu." ( saMvat 1943) (( --rtApuruSa Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 mekSamALA zrImadanA patromAMthI-mekSamALA viSe * "mokSamALA" ame soLa varasa ane pAMca mAsanI uMmare traNa divasamAM racI hatI. 67mA pATha upara zAhI DhoLAI jatAM te pATha pharI lakha paDyo hate, ane te ThekANe "bahu puNyakerA puMjathInuM amUlya tAtvika vicAranuM kAvya mUkyuM hatuM. jaina mArgane yathArtha samajAvavA temAM prayAsa karyo che. jikta mArgathI kaMI paNa nyUnAdhika temAM kahyuM nathI. - vItarAga mArga para AbAlavRddhanI ruci thAya, tenuM svarUpa samajAya, tenuM bIja hadayamAM pAya tevA hetuo bAlAvabedharUpa yejanA tenI karI che. te zailI tathA te bedhane anusaravA paNa e namUne Apela che. ene prajJAvadha bhAga bhinna che te kaI karaze. e chapAtAM vilaMba thayela tethI grAhakanI AkuLatA TALavA "bhAvanAbedha" tyAra pachI racI upahArarUpe grAhakene ADe hate. * saMvata 1955, caitra vada 11, morabI * "mekSamALA'mAM zabdAMtara athavA prasaMgavizeSamAM kaI vAkyAMtara karavAnI vRtti thAya te karaze. upaghAta Adi lakhavAnI vRtti hoya te lakhaze. jIvanacaritranI vRtti upazAMta karazo. upadughAtathI vAcakane, zretAne alpa alpa matAMtaranI vRtti vismaraNa thaI jJAnI puruSanA AtmasvabhAvarUpa parama* zrImad rAjacaMdra-upadezanoMdha 7 4 zrImad rAjacaMdra patrAMka 921 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekSamALA dharmane vicAra karavAnI skuraNa thAya e lakSa sAmAnya paNe rAkhaze. sahaja sUcanA che. zAMtiH saM. 1956, vaizAkha vadi 9, vavANiyA mekSamALAnA pATha ame mApI mApIne lakhyA che. pharI AvRtti aMge sukha Upaje tema pravarte. keTalAMka vAkya nIce lITI derI che tema karavA jarUra nathI. zrotAvAMcakane banatAM sudhI ApaNuM abhiprAye na doravA lakSa rAkhavuM. zrotA-vAMcakamAM pitAnI meLe abhiprAya UgavA de. sArAsAra tela karavAnuM vAMcanAra zrotAnA para cheDI devuM. ApaNe temane dorI temane pitAne UgI zake evA abhiprAyane thaMbhI na de. saM. 1956, bhAdrapada vada, vaDhavANa kempa zikSaNa paddhati ane mukhamudrA A eka syAdvAdatattvAvabodha vRkSanuM bIja che. A graMtha tatva pAmavAnI jijJAsA utpanna karI zake evuM emAM kaMI aMze paNa daivata rahyuM che. e samabhAvathI kahuM chuM. pAThaka ane vAMcaka vargane mukhya bhalAmaNa e che ke, zikSApADa pADe karavA karatAM jema bane tema manana karavA tenAM tAtparya anubhavavAM, jemanI samajaNamAM na AvatAM hoya temaNe jJAtA zikSaka ke muniothI samajavA, ane e gavAI na hoya te pAMca sAta vakhata te pATha vAMcI javA. eka pATha vAMcI gayA pachI ardha ghaDI te para zrImad rAjacaMdra upadezanoMdha 24 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA vicAra karI aMtaHkaraNane pUchavuM ke zuM tAtparya maLyuM? te tAtparyamAMthI heya, reya ane upAdeya zuM che? ema karavAthI Akho graMtha samajI zakAze. hadaya kemaLa thaze; vicArazakti khIlaze ane jainatattva para rUDI zraddhA thaze. A graMtha kaMI paThana karavArUpa nathI, manana karavArUpa che. artharUpa keLavaNuM emAM ja che. te pejanA bAlAvabodha rUpa che. vivecana ane "prajJAvabodha bhAga bhinna che, A emAne eka kakaDe che, chatAM sAmAnya tasvarUpa che. ' svabhASA saMbaMdhI jene sAruM jJAna che; ane nava tatva temaja sAmAnya prakaraNa graMthe je samajI zake che tevAone A graMtha vizeSa bedhadAyaka thaze. ATalI te avazya bhalAmaNa che ke nAnA bALakane A zikSApAThanuM tAtparya samajaNarUpe savidhi ApavuM. jJAnazALAnA vidyArthIone zikSApATha mukhapAThe karAvavA, ne vAraMvAra samajAvavA. je je graMthanI e mATe sahAya levI ghaTe te levI. eka be vAra pustaka pUrNa zIkhI rahyA pachI avaLethI calAvavuM. A pustaka bhaNuM huM dhAruM chuM ke, susava kaTAkSadraSTithI nahIM joze. bahu UMDA UtaratAM A mekSamALA mekSanA kAraNarUpa thaI paDaze! madhyasthatAthI emAM tattvajJAna ane zIla bedhavAne uddeza che. A pustaka prasiddha karavAne mukhya hetu UcharatA bALa yuvAne avivekI vidyA pAmI AtmasiddhithI bhraSTa thAya che te bhraSTatA aTakAvavAne paNa che. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmALA 167 manamAnatuM uttejana nahIM hAvAthI lokonI bhAvanA kevI thaze e vicAryA vagara A sAhasa karyuM che; huM dhAruM chuM ke te phaLadAyaka thaze. zALAmAM pAThakAne bheTa dAkhala ApavA umaMgI thavA ane avazya jainazALAmAM upayega karavA mArI bhalAmaNa che. te ja pAramArthika hetu pAra paDaze. prathamAvRttinuM arpaNapatra:-puNya prabhAvaka sujJa dharmAnurAgI bhAIzrI nemacaMdabhAI vasanajI (mAMgaLa nivAsI), muMbaI A pustaka prasiddha karAvavAmAM ApanI pUrepUrI AkAMkSA hatI. tema e mATe Ape pUratuM uttejana paNu ApyuM che. jinezvara bhagavAnanAM praNIta karelAM tattva para Apane bahu anurAga che. dharma ane dharmasnehIonI unnati jovAnI ApanI bahu abhilASA che, udAratAnA ApanA guNu stutipAtra che. A graMtha prasiddhakartAne mATe Ape upakAra buddhi darzAvI che; temaja madhyastha buddhithI satya vastu grahaNa karavAnI icchA rAkhA che. jaina jJAnazALA sthApavA muMbaI khAte ApanuM prayAjana cAlu che. i i. suMdara kAraNeAthI prasiddhakartAe A graMtha Apane bahu mAnapUrvaka arpaNa karyAM che. prathamAvRttinuM Azrayapatra :~ A pustaka prasiddha karavAmAM meTAmAM mATe Azraya tA zeDa nemacaMda vasanajInA che. paraMtu ethI prathama ane prabaLa Azraya eka sujJa bAIe paNu ApyA che; tethI teonA upakAra bhUlI javA ucita nathI. e bAI te mArakhInA mulaka madUra marahUma maMtrI kIratacaMdra vakhatacaMdranA patnI ane rAjakoTa nivAsI zAha AdhavajI khImajInAM putrI che. e bAInA svargavAsI putra ghelAbhAInA smaraNArthe eka uttama graMtha prasiddhimAM mUkavAnA emanA hetu haze; ane zeAdha vizeAdhathI e saMbaMdhI A pustaka prasiddhakartAne kahyuM; te sAthe sahu sArA Azraya ApyA. AvAM zubha kAmamAM eeneA uttama prayAsa thAya e bahu vakhANavAlAyaka che. bAIvargamAM e DahApaNa A dezamAM AkhuM ja che. marama Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 mekSamALA kIratacaMda vakhatacaMda vi. saM. 1980mAM paraloka prApta thayA. eo jaina dharmane utsAhI ane eka prakAranA bhAvika hatA. eoe morabInA pradhAnapadamAM nAmAMkitatA meLavI che. emanA svargavAsathI bAInA manamAM zoka ghoLAyA karato hato, ane te jyAM kevaLa visAre paDyo nahatA tyAM bIjo zoka Ubho thayo; eTale ke emanA priya putra ghelAbhAIno svargavAsa thayo. ethI zoka ke utpanna thAya te vAta pratyakSa anubhavanI che; paNa bAIe saMsArane anityabhAva, kALanI gahana gati ane bhAvi prabaLa mAnIne dhIraja dharI hadayamAM eka prakArane puNya bhAva utpanna karyo; ane anAthane upakArakartA thAya evuM sAta hajAra rUpiyA kharcI sadAvrata bAMdhyuM, jenI yejanA sArI hovAthI bahu kALa sudhI cAlaze. jinezvara bhagavaMta praNIta mArganI vRddhine mATe rU. 450 kharcA mahAna bhagavatIsUtra ahIMnA sthAnakamAM ApavA yojanA karI. saMvatsarInA pAraNAne kharca soeka rUpiyAne prativarSa thAya che te haMmezane mATe cAlu rahe evI yojanA paNa eoe karI che. pAlanapura ityAdika sthaLe jatAM teoe sArI, udAratA karI che. ema yathAzakti uttama kAma teoe karyA che. e daSTie jotAM teoe pitA taraphane ucca prakArane eka dharma bajAvyo che. prasiddhakartA kRtajJabhAva mAnIne Azrayapatra pUrNa karatAM vijJapti kare che ke zaktimAna puruSo zAsanane prakAza kare; vakhata nahIM cUkI jaina tattva darzAve evA graMthe prasiddha karo. AvAM uttama kAmamAM A bAIe pagaluM bharyuM che, tethI temane zAbAzI ghaTe che. vizeSa lakhavAnuM prayojana paNa zuM? morabI, surata, amadAvAda, lImaDI, muMbaI, bhAvanagara, mAMDavI, rAjakeTa, jetapura, vAMkAnera vagere sthaLethI maLelA Azraya mATe upakAra mAnuM chuM. -prasiddhartA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra praNIta mokSamALA [ pustaka khIjuM zikSApADa 1. vAMcanArane bhalAmaNa vAMcanAra ! huM Aje tamArA hastakamaLamAM AvuM chuM. mane yatnApUrvaka vAMcajo. mArAM kahelAM tattvane hRdayamAM dhAraNa karajo. huM je je vAta kahuM te te vivekathI vicArajo; ema karaze teA tame jJAna, dhyAna, nIti, viveka, sadguNa ane AtmazAMti pAmI zakaze. tame jANatA haze ke, keTalAMka ajJAna manuSyA nahIM vAMcavA yAgya pustaka vAMcIne peAtAne vakhata khAI de che, ane avaLe raste caDhI jAya che. A lekamAM apakIrti pAme che, temaja paraleAkamAM nIca gatie jAya che. tame je pustako bhaNyA che, ane hajI bhaNA che, te pustako mAtra saMsAranAM che; paraMtu A pustaka teA bhava parabhava annemAM tamAruM hita karaze; bhagavAnanAM kahelAM vacanene emAM theADA upadeza karyA che. tame koI prakAre A pustakanI AzAtanA karazeA nahIM, tene phADaze| nahIM, DAgha pADaze nahIM ke bIjI koI paNa Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA rIte bigaDaze nahIM. vivekathI saghaLuM kAma lejo. vicakSaNa puruSoe kahyuM che ke viveka tyAM ja dharma che. tamane eka e paNa bhalAmaNuM che ke, jeone vAMcatAM nahIM AvaDatuM hoya ane tenI IcchA hoya te A pustaka anukrame tene vAMcI saMbhaLAvavuM. tame je vAtanI gama pAme nahIM te DAhyA puruSa pAsethI samajI leje. samajavAmAM ALasa ke manamAM zaMkA karaze nahIM. tamArA AtmAnuM AthI hita thAya, tamane jJAna, zAMti ane AnaMda maLe, tame popakArI, dayALu, kSamAvAna, vivekI ane buddhizALI thAo evI zubha yAcanA ahaMta bhagavAna kane karI A pATha pUrNa karuM chuM. zikSApATha ra. sarvamAnya dharma (pAI) dharmatatva ja pUchayuM mane, te saMbhaLAvuM snehe tane je siddhAMta sakaLane sAra, sarvamAnya sahune hitakAra. bhAkhyuM bhASaNamAM bhagavAna, dharma na bIje dayA samAna abhayadAna sAthe saMtoSa, gho prANIne, daLavA devuM. satya zILa ne saghaLAM dAna, dayA heIne rahyAM pramANa dayA nahIM te e nahi eka, vinA sUrya kiraNa nahi dekha. puSpapAMkhaDI jyAM dubhAya, jinavaranI tyAM nahi AjJAya; sarva jIvanuM che sukha, mahAvIranI zikSA mukhya. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA sarva darzane e upadeza, e ekAMte, nahIM vizeSa; sarva prakAre jinane bodha, dayA dayA nirmaLa aviredha! e bhavatAraka suMdara rAha, dhariye tariya karI utsAha dharma sakaLanuM e zubha mULa, e vaNa dharma sadA pratikULa. tatvarUpathI e oLakhe, te jana pahece zAzvata sukhe zAMtinAtha bhagavAna prasiddha, rAjacaMdra karuNAe siddha. zikSApATha 3. karmanA camatkAra huM tamane keTalIka sAmAnya vicitratAo kahI jauM chuM; e uparathI vicAra karaze te tamane parabhavanI zraddhA draDha thaze. eka jIva suMdara palaMge puSpazapyAmAM zayana kare che, ekane phATela godaDI paNa maLatI nathI. eka bhAta bhAtanAM bhejanethI tRpta rahe che, ekane kALI jAranA paNa sAMsA paDe che. eka agaNita lakSamIne upaga le che, eka phUTI badAma mATe thaIne ghera ghera bhaTake che. eka madhurAM vacanathI manuSyanAM mana hare che, eka avAcaka je thaIne rahe che. eka suMdara vastrAlaMkArathI vibhUSita thaI phare che, ekane kharA ziyALAmAM phATeluM kapaDuM paNa oDhavAne maLatuM nathI. eka rogI che, eka prabaLa che. eka buddhizALI che, eka jaDabharata che. eka manahara nayanavALe che, eka aMdha che. eka bhUla che, eka pAMgaLe che. eka kIrtimAna che, eka apayaza bhagave che. eka lAkha anucare para hukama calAve che, eka teTalAnA ja TuMba sahana kare che. ekane joIne AnaMda Upaje che, ekane jotAM vamana thAya che. eka saMpUrNa IdriyovALe che, Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 sAkSamALA eka apUrNa che. ekane TvIna duniyAnuM leza bhAna nathI, ekanAM duHkhanA kinArA paNa nathI. eka garbhAdhAnathI harAyA, eka janmyA ke mUA, eka mUelA avataryAM, eka so varSanA vRddha thaIne mare che. koinAM mukha, bhASA ane sthiti sarakhAM nathI. mUrkha rAjagAdI para khamA khamAthI vadhAvAya che, samartha vidvAneA dhakkA khAya che ! Ama AkhA jagatanI vicitratA bhinna bhinna prakAre tame jue che; e uparathI tamane kaMi vicAra Ave che? meM kahyuM che, chatAM vicAra AvatA hoya teA kaheA te zA vaDe thAya che? peAtAnAM khAMdhelAM zubhAzubha karma vaDe. karma vaDe AkhA saMsAra bhamavA paDe che. parabhava nahIM mAnanAra pAte e vicAra zA vaDe kare che ? e vicAre te ApaNI A vAta e paNa mAnya rAkhe. zikSApATha 4. mAnavadehu tame sAMbhaLyuM haze ke vidvAnA mAnavadehane bIjA saghaLA deDa karatAM uttama kahe che. paNa uttama kahevAnuM kAraNe tamArA jANavAmAM nahIM hAya mATe le! huM kahuM. A saMsAra bahu duHkhathI bharelA che. emAMthI jJAnIo tarIne pAra pAmavA prayAjana kare che. meAkSane sAdhI te anaMta sukhamAM virAjamAna thAya che. e mekSi 1. jue bhAvanAbAdha, paMcamacitra--pramANuzikSA. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 73 bIjA koI dehathI maLanAra nathI. deva, tiryaMca ke naraka e ekake gatithI mekSa nathI, mAtra mAnavadehathI mekSa che. tyAre tame pUchaze ke saghaLAM mAnavIone mekSa kema thatuM nathI ? ene uttara paNa huM kahI dauM. jemAM mAnavapaNuM samaje che teo saMsArazekane tarI jAya che. mAnavapaNuM vidvAne ene kahe che ke, jenAmAM vivekabuddhi udaya pAmI hoya. te vaDe satyAsatyane nirNaya samajIne parama tatva, uttama AcAra ane sadharmanuM sevana karIne teo anupama mekSane pAme che. manuSyanA zarIranA dekhAva uparathI vidvAne tene manuSya kahetA nathI, paraMtu tenA vivekane laIne kahe che. be hAtha, be paga, be AMkha, be kAna, eka mukha, be heTha ane eka nAka e jene hoya tene manuSya kahe ema ApaNe samajavuM nahIM. je ema samajIe te pachI vAMdarAne paNa manuSya gaNa joIe. eNe paNa e pramANe saghaLuM prApta karyuM che. vizeSamAM eka pUMchaDuM paNa che tyAre zuM ene mahA manuSya kahevo? nahIM, mAnavapaNuM samaje te ja mAnava kahevAya. - jJAnIo kahe che ke, e bhava bahu durlabha che ati puNyanA prabhAvathI e deha sAMpaDe che, mATe ethI utAvaLe AtmasArthaka karI levuM. ayamaMtakumAra, gajasukumAra jevAM nAnAM bALake paNa mAnavapaNane samajavAthI mokSane pAmyA. manuSyamAM je zakti vadhAre che te zakti vaDe karIne madonmatta hAthI jevAM prANIne paNa vaza karI le che; e ja zakti vaDe je teo pitAnA manarUpI hAthIne vaza karI le te keTaluM kalyANa thAya ! Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA koI paNa anya dehamAM pUrNa sadvivekane udaya thata nathI ane mekSanA rAjamArgamAM praveza thaI zaktA nathI. ethI ApaNane maLela e bahu durlabha mAnavadeha saphaLa karI le avazyane che. keTalAka mUrkha durAcAramAM, ajJAnamAM, viSayamAM ane aneka prakAranA madamAM maLela mAnavadeha vRthA gumAve che. amUlya kaustubha hArI bese che. e nAmanA mAnava gaNAya, bAkI te vAnararUpa ja che. matanI paLa nizcaya ApaNe jANI zakatA nathI, mATe jema bane tema dharmamAM tvarAthI sAvadhAna thavuM. zikSApATha 5. anAthI muni-bhAga 1 aneka prakAranI riddhivALo magadha dezane zreNika nAme rAjA azvakrIDAne mATe maMDikukSa e nAmanA vanamAM nIkaLI paDyo. vananI vicitratA mane hAriNI hatI. nAnA prakAranAM vRkSe tyAM AvI rahyAM hatAM, nAnA prakAranI kemaLa velIo ghaTATopa thaI rahI hatI, nAnA prakAranAM paMkhIo AnaMdathI tenuM sevana karatAM hatAM, nAnA prakAranAM pakSIonAM madhurAM gAyana tyAM saMbhaLAtAM hatAM; nAnA prakAranAM phUlathI te vana chavAI rahyuM hatuM, nAnA prakAranAM jalanAM jharaNa tyAM vahetAM hatAM, TUMkAmAM e vana naMdanavana jevuM lAgatuM hatuM. te vanamAM eka jhADa taLe mahAsamAdhivaMta paNa sukumAra ane sucita munine te zreNike beThele dITho. enuM rUpa joIne te rAjA atyaMta AnaMda pAme. upamArahita rUpathI vismita thaIne manamAM tenI prazaMsA karavA lAgyuM A munine ke adbhuta Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 75 varNa che! enuM kevuM manahara rUpa che! enI kevI adbhuta saumyatA che! A kevI vismayakAraka kSamAne dharanAra che ! AnA aMgathI vairAgyane ke uttama prakAza che! AnI kevI nirlobhatA jaNAya che ! A saMyati kevuM nirbhaya namrapaNuM dharAve che! e bhegathI ke virakta che! ema ciMtava citavate, mudita thate thate, stuti karate karate, dhImethI cAlate cAlate, pradakSiNA daIne te munine vaMdana karIne ati samIpe nahIM tema ati dUra nahIM ema te zreNika beTho. pachI be hAthanI aMjali karIne vinayathI teNe te munine pUchyuM ke "he Arya! tame prazaMsA karavA gya evA taruNa che; bhegavilAsane mATe tamArI vaya anukULa che; saMsAramAM nAnA prakAranAM sukha rahyAM che, Rtu tunA kAmalega, jaLa saMbaMdhIne vilAsa, temaja manehAriNI strIonAM mukhavacananuM madhuruM zravaNa chatAM e saghaLAne tyAga karIne munitvamAM tame mahA udyama kare che enuM kAraNa? te mane anugrahathI kahe." rAjAnAM AvAM vacana sAMbhaLIne munie kahyuM : "he rAjA! huM anAtha hate. mane apUrva vastune prApta karAvanAra tathA vegakSema karanAra, mArA para anukaMpA ANanAra, karUNAthI karIne paramasukhane denAra, e mAre kaI mitra thaye nahIM, e kAraNa mArA anAthIpaNAnuM hatuM." zikSApATha 6. anAthI muni-bhAga 2 zreNika, muninAM bhASaNathI smita hasIne beH "tamAre mahA riddhivaMtane nAtha kema na hoya? je kaI nAtha nathI Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 meAkSamALA te huM thauM chuM. huM bhayatrANu! tame bhAga bhagavA. huM saMyati ! mitra, jJAtie karIne durlabha che evA tamArA manuSyabhava sulabha kare !" anAthIe kahyuM : "are zreNika rAjA! paNa tuM pote anAtha che te mArA nAtha zuM thaIza ? nirdhana te dhanADhya kayAMthI banAve ? abudha te buddhidAna kayAMthI Ape ? ajJa te vidvattA kayAMthI de ? vaMdhyA te saMtAna kayAMthI Ape ? jyAre tuM pote anAtha che; tyAre mArA nAtha kayAMthI thaIza ?" muninAM vacanathI rAjA ati AkuLa ane ati vismita thayA. koI kALe je vacananuM zravaNu thayuM nathI te vacananuM timukhapratithI zravaNu thayuM ethI te zaMkita thayA ane khelyA : huM aneka prakAranA azvanA bhAgI chuM, aneka prakAranA mardonmatta hAthIone dhaNI chuM, aneka prakAranI senA mane AdhIna che; nagara, grAma, aMtaHpura ane catuSpAdanI mAre kaMi nyUnatA nathI; manuSya saMbaMdhI saghaLA prakAranA bhAga huM pAmyA chuM; anucarA mArI AjJAne rUDI rIte ArAdhe che; pAMce prakAranI saMpatti mAre ghera che; aneka manavAMchita vastu mArI samIpe rahe che. AvA huM mahAna chatAM anAtha kema hAuM ? rakhe he bhagavAna ! tame mRSA khelatA heA." munie kahyuM : "rAjA ! mAruM kahevuM tuM nyAyapUrvaka samajyuM nathI. have huM jema anAtha thayA; ane jema meM saMsAra tyAgye tema tane kahuM chuM. te ekAgra ane sAvadhAna cittathI sAMbhaLa. sAMbhaLIne pachI tArI zaMkAnA satyAsatya nirNaya karaje : kauzAMbI nAme ati jIrNa ane vividha prakAranI bhavyatAthI bharelI eka suMdara nagarI che. tyAM riddhithI paripUrNa dhanasaMcaya nAmanA mArA pitA rahetA hatA. he Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA mahArAjA! yauvanavayanA prathama bhAgamAM mArI AMkhe ati vedanAthI gherAI Akhe zarIre agni baLavA maMDyo, zastrathI paNa atizaya tIkSaNa te rega vairInI peThe mArA para kopAyamAna thaye. mAruM mastaka te AMkhanI asahya vedanAthI dukhavA lAgyuM. vajInA prahAra sarakhI, bIjAne paNa raudra bhaya upajAvanArI, evI te dAruNa vedanAthI huM atyaMta zekamAM hite. saMkhyAbaMdha vaidyazAstranipuNa vaidyarAja mArI te vedanAne nAza karavAne mATe AvyA aneka auSadha upacAra karyA, paNa te vRthA gayA. e mahA nipuNa gaNAtA vaidyarAje mane te daradathI mukta karI zakyA nahIM, e ja he rAjA ! mAruM anAthapaNuM hatuM. mArI AMkhanI vedanA TALavAne mATe mArA pitAe sarva dhana ApavA mAMDayuM, paNa tethI karIne mArI te vedanA TaLI nahIM, he rAjA! e ja mAruM anAthapaNuM hatuM. mArI mAtA putranA zeke karIne ati duHkhArta thaI, paraMtu te paNa mane te daradathI mukAvI zakI nahIM, e ja he rAjA ! mAruM anAthapaNuM hatuM. eka peTathI janmelA mArA yeSTha ane kaniSTha bhAIe pitAthI banate parizrama karI cUkyA paNa mArI te vedanA TaLI nahIM, he rAjA! e ja mAruM anAthapaNuM hatuM. eka peTathI janmelI mArI jyeSThA ane kaniSThA bhaginIothI mAruM te duHkha TaLyuM nahIM. he mahArAjA ! e ja mAruM anAthapaNuM hatuM. mArI strI je pativratA, mArA para anurakta ane premavaMtI hatI, te AMsu bharI mAruM haiyuM palALatI hatI. teNe anna, pANI ane nAnA prakAranAM aMdhelaNa, cUvAdika sugaMdhI padArtha, temaja aneka prakAranAM phUlacaMdanAdikanAM jANItAM ajANItAM vilepana karyA chatAM, huM te vilepanathI mAre rega zamAvI na zakyo; kSaNa Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA paNa aLagI rahetI nahotI evI te strI paNa mArA rogane TALI na zakI, e ja he mahArAjA! mAruM anAthapaNuM hatuM. ema keInA premathI, koInA auSadhathI, koInA vilApathI ke koInA parizramathI e rega upazamyuM nahIM. e veLA punaH punaH meM asahya vedanA bhegavI. pachI huM prapaMcI saMsArathI kheda pAmyuM. eka vAra je A mahA viDaMbanAmaya vedanAthI mukta thauM te khaMtI, daMtI ane nirAraMbhI pratrajyAne dhAraNa karuM, ema ciMtavIne zayana karI gaye. jyAre rAtri atikramI gaI tyAre he mahArAjA ! mArI te vedanA kSaya thaI gaI ane huM nIrogI thaye. mAta, tAta, svajana, baMdhavAdikane pUchIne prabhAte meM mahA kSamAvaMta, Idriyane nigraha karavAvALuM, AraMbhopAdhithI rahita evuM aNagAratva dhAraNa karyuM. zikSApATha 7. anAthI muni-bhAga 3 zreNika rAjA! tyAra pachI huM AtmA parAtmAne nAtha thaye. have huM sarva prakAranA jIvane nAthe chuM. tuM je zaMkA pAmyuM hatuM te have TaLI gaI haze. ema AkhuM jagata cakravatI paryaMta azaraNa ane anAtha che. jyAM upAdhi che tyAM anAthatA che, mATe huM kahuM chuM te kathana tuM manana karI jaje. nizcaya mAnaje ke, ApaNe AtmA ja duHkhanI bharelI vaitaraNane karanAra che. ApaNe AtmA ja krUra zAlmali vRkSanAM duHkhane upajAvanAra che. ApaNe AtmA ja vAMchita vasturUpI dUdhanI devAvALI kAmadhenu gAyanAM sukhane upajAvanAra che, ApaNe AtmA ja naMdanavananI peThe Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA AnaMdakArI che. ApaNe AtmA ja karmane karanAra che, ApaNe AtmA ja te karmane TALanAra che. ApaNe AtmA ja dukhapArjana karanAra che. ApaNe AtmA ja supArjana karanAra che. ApaNe AtmA ja mitra ne ApaNe AtmA ja gherI che. ApaNe AtmA ja kaniSTha AcAre sthita ane ApaNe AtmA ja nirmaLa AcAre sthita rahe che." ema AtmaprakAzaka bedha zreNikane te anAthI munie Ape. zreNika rAjA bahu saMteSa pAme. be hAthanI aMjali karIne te ema bolyA ke, "he bhagavana ! tame mane bhalI rIte upade; tame jema hatuM tema anAthapaNuM kahI batAvyuM. maharSi! tame sanAtha, tame sabaMdhava ane tame sadharma che. tame sarva anAthane nAtha che. he pavitra saMyati! huM tamane kSamAvuM chuM. tamArI jJAnI zikSAthI lAbha pAme chuM. dharmadhyAnamAM vigha karavAvALuM bhega bhegavyA saMbaMdhInuM meM tamane he mahA bhAgyavaMta! je AmaMtraNa dIdhuM te saMbaMdhIne mAre aparAdha mastaka namAvIne kSamAvuM chuM." evA prakArathI stuti uccArIne rAjapuruSakesarI zreNika vinayathI pradakSiNA karI svasthAnake gaye. mahA tapodhana, mahA muni, mahA prajJAvaMta, mahAyazavaMta, mahAnigraMtha ane mahAkRta anAthI munie magadha dezanA zreNika rAjAne pitAnAM vItaka caritrathI je bedha Ape che te khare ! azaraNa bhAvanA siddha kare che. mahAmuni anAthIe bhagavelI vedanA jevI, ke ethI ati vizeSa vedanA anaMta AtmAone bhegavatA joIe chIe e kevuM vicAravA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA lAyaka che! saMsAramAM azaraNutA ane anaMta anAthatA chavAI rahI che, tene tyAga uttama tatvajJAna ane parama zIlane sevavAthI ja thAya che. e ja muktinA kAraNarUpa che. jema saMsAramAM rahyA anAthI anAtha hatA; tema pratyeka AtmA tatvajJAnanI prApti vinA sadaiva anAtha ja che. sanAtha thavA sadeva, satadharma ane satagurune jANavA avazyanA che. zikSApATha 8. sadevatattva traNa tatva ApaNe avazya jANavAM joIe. jyAM sudhI te tatvasaMbaMdhI ajJAnatA hoya che tyAM sudhI Atmahita nathI. e traNa tatva te sadeva, sadharma, sataguru che. A pAThamAM sadevasvarUpa viSe kaMIka kahuM chuM. jeone kevalyajJAna ane kaivalyadarzana prApta thAya che; karmanA samudAya mahAgratapipadhyAna vaDe vizAdhana karIne jeo bALI nAMkhe che, jeoe caMdra ane zaMkhathI ujajvaLa evuM zukladhyAna prApta karyuM che; cakravartI rAjAdhirAja ke rAjaputra chatAM jeo saMsArane ekAMta anaMta zekanuM kAraNa mAnIne tene tyAga kare che kevaLa dayA, zAMti, kSamA, nIrAtvi ane AtmasamRddhithI trividha tApane laya kare che. saMsAramAM mukhyatA bhegavatAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya e cAra karma bhasmIbhUta karIne jeo svasvarUpathI vihAra kare che sarva karmanAM mULane jeo bALI nAkhe che, kevaLa meDinI janita karmane tyAga karI nidrA jevI tevI vastu ekAMta TALI jeo pAtaLAM paDelAM karma rahyA sudhI uttama Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA zIlanuM sevana kare chevigatAthI karmagrISmathI akaLAtA pAmara prANIone parama zAMti maLavA jeo zuddha bodhabIjane meghadhArAvANIthI upadeza kare che, kaI paNa samaye kiMcit mAtra paNa saMsArI vaibhavavilAsane svamAMza paNa jene rahyo nathI, karmadaLa kSaya ryA prathama zrImukhavANIthI jeo chadmasthatA gaNuM upadeza karatA nathI; pAMca prakAranA aMtarAya, hAsya, rati, arati, bhaya, jugupsA, zaka, mithyAtva, ajJAna, apratyAkhyAna, rAga, dveSa, nidrA ane kAma e aDhAra dUSaNathI rahita, saccidAnaMda svarUpathI virAjamAna ane mahA udyotakara bAra guNa jeomAM pragaTe che, janma, maraNa ane anaMta saMsAra jene game che, te sadeva nigraMtha AgamamAM kahyA che. e doSarahita zuddha AtmasvarUpane pAmela hevAthI pUjanIya paramezvara kahevAya che. aDhAra doSamAne eka paNa doSa hoya tyAM sadevanuM svarUpa nathI. A paramatattva uttama sUtrothI vizeSa jANavuM avazyanuM che. zikSApATha 9. sadharmatatva anAdi kALathI karmacALanAM baMdhanathI A AtmA saMsAramAM rajhaLyA kare che. samayamAtra paNa tene kharuM sukha nathI. ardhagatine e sevyA kare che ane adhogatimAM paDatA AtmAne dharI rAkhanAra je vastu tenuM nAma "dharma kahevAya che. e dharmatattvanA sarvajJa bhagavAne bhinna bhinna bheda kahyA che. temAMnA mukhya be che - 1. vyavahAradharma. 2. nizcayadharma. vyavahAradharmamAM dayA mukhya che. cAra mahAvrate te paNa dayAnI rakSA vAte che. dayAnA ATha bheda che H 1. dravyadayA. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA 2. bhAvayA. 3. svA. 4. parayA. pa. svarUpayA. 6. anubaMdhayA. 7. vyavahArayA. 8. nizcayadayA. R 1. prathama vyA koI paNa kAma karavuM temAM yatnApUrvaka jIvarakSA karIne karavuM te 'dravyayA'. 2. khIjI bhAvayA khIjA jIvane durgati jatA dekhIne anukaMpAbuddhithI upadeza ApavA te bhAvayA'. 3. trIjI svayA A AtmA anAdi kALathI mithyAtvathI grahAyA che, tattva pAmatA nathI, jinAjJA pALI zakatA nathI, ema ciMtavI dharmamAM praveza karavA te 'svayA'. 4. ceAthI parayA chakAya jIvanI rakSA karavI te - -- 'parA'. 5. pAMcamI svarUpayA sUkSma vivekathI svarUpa vicAraNA karavI te 'svarUpadayA'. 6. chaThThI anubaMdhadayA guru ke zikSaka ziSyane kaDavA kathanathI upadeza Ape e dekhAvamAM te ayeAgya lAge che, paraMtu piraNAme karuNAnuM kAraNa che, enuM nAma 'anubaMdhadayA'. 7. sAtamI vyavahArayA upayegapUrvaka ane vidhipUrvaka je yA pALavI tenuM nAma 'vyavahArayA'. Add 8. AThamI nizcayakrayA ---- zuddha sAdhya upayAgamAM ekatAbhAva ane abheda upayega te nizcayayA.' e ATha prakAranI yA vaDe karIne vyavahAradharma bhagavAne kahyo che. emAM sarva jIvanuM sukha, saMtASa, abhayadAna e saghaLuM vicArapUrvaka jotAM AvI jAya che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA bIjo nizcayadharma -- peAtAnA svarUpanI bhramaNA TALavI, AtmAne AtmabhAve ALakhavA. A saMsAra te mArA nathI, huM ethI bhinna, parama asaMga siddhasaGgaza zuddha AtmA chuM, evI AtmasvabhAvavartanA te nizcayadharma che. jemAM koI prANInuM duHkha, ahita ke asaMteSa rahyAM che tyAM yA nathI; ane yA nathI tyAM dharma nathI. arhat bhagavAnanA kahelA dharmatattvathI sarva prANI abhaya thAya che. zikSApATha 10. sadgurutattva--bhAga 1 pitA putra! tuM je zALAmAM abhyAsa karavA jAya che te zALAnA zikSaka koNa che? -- putra -- pitAjI, eka vidvAna ane samaju brAhmaNu che. tenI vANI, cAlacalagata vagere kevAM che? pitA -- 93 - putra enAM vacana bahu madhurAM che. e koIne avivekathI khelAvatA nathI ane bahu gaMbhIra che. khele che tyAre jANe mukhamAMthI phUla jhare che. koInuM apamAna karatA nathI; ane amane samajaNathI zikSA Ape che. pitA - tuM tyAM zA kAraNe jAya che te mane kahe joie. putra Apa ema kema kaheA che pitAjI ? saMsAramAM vicakSaNa thavAne mATe yuktie samajuM, vyavahAranI nIti zIkhuM eTalA mATe thaIne Apa mane tyAM mokale che. tArA e zikSaka durAcaraNI ke evA heAta te ? putra -- tA te bahu mAThuM thAta. amane aviveka pitA - -------- Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA ane kuvacana belatAM AvaMData; vyavahAranIti te pachI zIkhave paNa koNa? pitA-je putra, e uparathI huM have tene eka uttama zikSA kahuM. jema saMsAramAM paDavA mATe vyavahAranIti zIkhavAnuM prajana che, tema dharmatatva ane dharmanItimAM praveza karavAnuM parabhava mATe prayajana che. jema te vyavahAranIti sadAcArI zikSakathI uttama maLI zake che, tema parabhava zreyaskara dharmanIti uttama gurathI maLI zake che. vyavahAra nItinA zikSaka ane dharmanItinA zikSakamAM bahu bheda che. eka bilerIne kakaDe tema vyavahAra-zikSaka ane amUlya kaustubha jema Atmadharma-zikSaka che. putra - zirachatra! ApanuM kahevuM vAjabI che. dharmanA zikSakanI saMpUrNa AvazyaktA che. Ape vAraMvAra saMsAranAM anaMta duHkha saMbaMdhI mane kahyuM che. ethI pAra pAmavA dharma ja sahAyabhUta che. tyAre dharma kevA guruthI pAmIe te zreyaskara nIvaDe te mane kRpA karIne kahe. zikSApATha 11. saddaguruta -bhAga 2 pitA - putra! guru traNa prakAranA kahevAya che : 1. kAisvarUpa, 2. kAgaLasvarUpa, 3. paththarasvarUpa. 1. kAjhasvarUpa guru sarvottama che, kAraNa saMsArarUpI samudrane kASThasvarUpI guru ja tare che; ane tArI zake che. 2. kAgaLasvarUpa guru e madhyama che. te saMsArasamudrane pite tarI zake nahIM, paraMtu kaMI puNya upArjana karI zake. e bIjAne tArI zake nahIM. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 3. paththara svarUpa te pite bUDe ane parane paNa buDADekAjhasvarUpa guru mAtra jinezvara bhagavaMtanA zAsanamAM che. bAkI be prakAranA je guru rahyA te karmAvaraNanI vRddhi karanAra che. ApaNe badhA uttama vastune cAhIe chIe; ane uttamathI uttama maLI zake che. guru je uttama hoya te te bhavasamudramAM nAvikarUpa thaI saddharmanAvamAM besADI pAra pamADe. tattvajJAnanA bheda, svasvarUpabheda, lekalekavicAra, saMsArasvarUpa e saghaLuM uttama guru vinA maLI zake nahIM. tyAre tene prazna karavAnI IcchA thaze ke, evA gurunAM lakSaNa kayAM kayAM? te huM kahuM chuM. jinezvara bhagavAnanI bhAkhelI AjJA jANe, tene yathAtathya pALe, ane bIjAne bedha, kaMcanakAminIthI sarvabhAvathI tyAgI heya, vizuddha AhArajaLa letA hoya, bAvIza prakAranA pariSaha sahana karatA hoya, zAMta, dAMta, nirAraMbhI ane jiteMdriya hoya, siddhAMtika jJAnamAM nimagna hoya, dharma mATe thaIne mAtra zarIrane nirvAha karatA hoya, nigraMtha paMtha pALatAM kAyara na haya, saLImAtra paNa adatta letA na hoya, sarva prakAranA AhAra rAtrie tyAgyA heya, samabhAvI hoya, ane nIrAgatAthI satyapadezaka heya. TUMkAmAM teone kAjhasvarUpa sadguru jANavA. putra! gurunA AcAra, jJAna e saMbaMdhI AgamamAM bahu vivekapUrvaka varNana karyuM che. jema tuM AgaLa vicAra karatAM zIkhate jaIza, tema pachI huM tane e vizeSa to bodhate jaIza. putra - pitAjI, Ape mane TUMkAmAM paNa bahu upayogI ane kalyANamaya kahyuM niraMtara te manana karate rahIza. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F mAkSamALA zikSApA 12. uttama gRhastha saMsAramAM rahyA chatAM paNa uttama zrAvaka gRhAzramathI AtmasAdhanane sAdhe che; teonA gRhAzrama paNa vakhaNAya che. te uttama puruSa, sAmAyika, kSamApanA, cAvihAra- pratyAkhyAna I. yamaniyamane seve che. parapatnI bhaNI mAtu bahenanI dRSTi rAkhe che. yathAzakti satpAtre dAna de che. zAMta, madhurI ane kAmaLa bhASA bole che, satzAstranuM manana kare che. ane tyAM sudhI upajIvikAmAM paNa mAyA, kapaTa I karatA nathI. strI, putra, mAta, tAta, muni ane guru e saghaLAMne yathAyAgya sanmAna Ape che. mAbApane dharmanA edha Ape che. yatnAthI gharanI svacchatA, rAMdhavuM, sIMdhavuM, zayana 40 rakhAve che. pAte vicakSaNatAthI vartI srIputrane vinayI ane dharmI kare che. saghaLA kuTuMbamAM saMpanI vRddhi kare che. AvelA atithinuM yathAyeAgya sanmAna kare che. yAcakane kSudhAtura rAkhatA nathI. satpuruSanA samAgama ane tenA medha dhAraNa kare che. samaryAda, ane saMtAyukta niraMtara varte che. yathAzakti zAstrasaMcaya jenA gharamAM rahyo che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA alpa AraMbhathI je vyavahAra calAve che. - A gRhasthAvAsa uttama gatinuM kAraNa thAya ema jJAnIo kahe che. zikSApATha 13. jinezvaranI bhakti-bhAga 1 jijJAsa - vicakSaNa satya ! keI zaMkaranI, kei brahmAnI, keI viSNunI, keI sUryanI, koI agninI, keI bhavAnInI, keI pigambaranI ane koI Isu khristanI bhakti kare che. ene bhakti karIne zI AzA rAkhatA haze? satya - priya jijJAsu, te bhAvika mekSa meLavavAnI parama AzAthI e dene bhaje che. jijJAsu - kahe tyAre ethI teo uttama gati pAme ema tamAruM mata che? . satya - eonI bhakti vaDe teo mekSa pAme ema huM kahI zakatuM nathI. jeone te paramezvara kahe che teo kaMI mekSane pAmyA nathI, te pachI upAsakane e mekSa kyAMthI Ape? zaMkara vagere karmakSaya karI zakyA nathI ane dUSaNa sahita che, ethI te pUjavA yogya nathI. jijJAsu - e dUSaNe kayAM kayAM te kahe. satya - "ajJAna, kAma, hAsya, rati, arati vagere maLIne aDhAra" duSaNamAMnuM eka dUSaNa hoya te paNa te apUjya kiM. A pAThA - 1. "ajJAna, nidrA, mithyAtve, rAga, depa, avirati, bhaya, zoka, jugupsA, dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, viryAtarAya, bhogAMtarAya ane upabhogAMtarAya, kAma, hAsya, rati ane arati e aDhAra." Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA che. eka samartha paMDite paNa kahyuM che ke, "paramezvara chuM ema mithyA rIte manAvanArA purUSo pite pitAne Thage che; kAraNa, paDakhAmAM strI hovAthI teo viSayI Thare che zastra dhAraNa karelAM hovAthI zreSI Thare che. japamALA dhAraNa karyAthI teonuM citta vyagra che ema sUcave che. "mAre zaraNe Ava, huM sarva pApa harI lauM' ema kahenArA abhimAnI ane nAstika Thare che. Ama che te pachI bIjAne teo kema tArI zake? vaLI, keTalAka avatAra levArUpe paramezvara kahevarAve che te tyAM amuka karmanuM prayojana te parathI siddha thAya che. jijJAsu - bhAI, tyAre pUjya karyuM ane bhakti kenI karavI ke je vaDe AtmA svazaktine prakAza kare? - satya - zuddha saccidAnaMdasvarUpa anaMta siddhanI bhaktithI, temaja sarvadUSaNarahita, karmamalahIna, mukta, nIrAgI, sakaLabhayarahita, sarvajJa, sarvadazI jinezvara bhagavAnanI bhaktithI Atmazakti prakAza pAme che. jijJAsu - eonI bhakti karavAthI ApaNane teo mekSa Ape che ema mAnavuM kharuM? satya - bhAI jijJAsu, te anaMtajJAnI bhagavAna te nIrAgI ane nirvikAra che. ene stuti, niMdAnuM ApaNane kaMI phaLa ApavAnuM prajana nathI. ApaNe AtmA, je karmadaLathI gherAyele che, temaja ajJAnI ane mehadha thayela che, te TALavA anupama puruSArthanI AvazyakatA che. sarva karmaLa divya A0 pAThA - 1. tyAM teone amuka karmanuM bhogavavuM bAkI che ema siddha thAya che. 2. "siddha bhagavAnanI." Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA kSaya karI "anaMta jIvana, anaMta vIrya, anaMta jJAna ane anaMta darzanathI svasvarUpamaya thayA" evA jinezvarenuM svarUpa AtmAnI nizcayanaye riddhi hevAthI e puruSArthatA Ape che, vikArathI virakta kare che, zAMti ane nirjarA Ape che. taravAra hAthamAM levAthI jema zaurya ane bhAMgathI naze utpanna thAya che, tema e guNaciMtavanathI AtmA svasvarUpAnaMdanI zreNie caDhate jAya che. darpaNa hAthamAM letAM jema mukhAkRtinuM bhAna thAya che tema siddha ke jinezvarasvarUpanAM ciMtavanarUpa darpaNathI AtmasvarUpanuM bhAna thAya che. zikSApATha 14. jinezvaranI bhakti-bhAga 2 jijJAsu - Arya satya ! siddhasvarUpa pAmelA te jinezvare te saghaLA pUjya che, tyAre nAmathI bhakti karavAnI kaMI jarUra che? satya - hA, avazya che. anaMta siddhasvarUpane dhyAtAM je zuddhasvarUpanA vicAra thAya te te kArya paraMtu e je je vaDe te svarUpane pAmyA te kAraNa kayuM? e vicAratAM ugra tapa, mahAna vairAgya, anaMta dayA, mahAna dhyAna e saghaLAMnuM smaraNa thaze. enAM ahata tIrthaMkara padamAM je nAmathI teo vihAra karatA hatA te nAmathI teonA pavitra AcAra ane pavitra caritro aMtaHkaraNamAM udaya pAmaze, je udaya pariNAme mahA lAbhadAyaka che. jema mahAvIranuM pavitra nAma | kiM. A0 pAThA - 1. "anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritra, anaMtavIrya, ane svasvarUpamaya thayA. 2. "te bhagavAnanuM smaraNa, ciMtavana, dhyAna ane bhakti e puruSArthatA Ape che." Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA smaraNa karavAthI teo kezu? kyAre? kevA prakAre siddhi pAmyA? e caritronI smRti thaze ane ethI ApaNe vairAgya, viveka ityAdikane udaya pAmIe. jijJAsu - paNa legasTamAM te vIza jinezvaranAM nAma sUcavana karyA che? ene. hetu zuM che te mane samajAve." satya - A kALamAM A kSetramAM je covIza jinezvare thayA emanAM nAmanuM smaraNa, caritronuM samaraNa karavAthI zuddha tatvane lAbha thAya e ene hetu che. verAgInuM caritra vairAgya badhe che. anaMta vIzInAM anaMta nAma siddha svarUpamAM samagre AvI jAya che. vartamAnakALanA vIza tIrthaMkaranAM nAma A kALe levAthI kALanI sthitinuM bahu sUkSamajJAna paNa sAMbharI Ave che. jema eonAM nAma A kALamAM levAya che, tema vIzI vIzInAM nAma kALa pharatAM ane evI zI pharatAM levAtAM jAya che. eTale amuka nAma levAM ema kaMI nizcaya nathI, paraMtu teonA guNa ane puruSArtha smRti mATe vartatI vIzInI smRti karavI ema tatva rahyuM che. teonAM janma, vihAra, upadeza e saghaLuM nAmanikSepa jANI zakAya che. e vaDe ApaNe AtmA prakAza pAme che. sarSa jema moralInA nAdathI jAgRta thAya che, tema AtmA pitAnI satya riddhi sAMbhaLatAM mehanidrAthI jAgRta thAya che. | jijJAsu - mane tame jinezvaranI bhakti saMbaMdhI bahu uttama kAraNa kahyuM. Adhunika keLavaNIthI jinezvaranI bhakti kaMI phaLadAyaka nathI ema mane AsthA thaI hatI te nAza pAmI che. jinezvara bhagavAnanI avazya bhakti karavI joIe e huM mAnya rAkhuM chuM. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA satya jinezvara bhargavAnanI bhaktithI anupama lAbha che. enAM kAraNa mahAna che; 1 enA upakArathI enI bhakti avazya karavI joIe. eenA puruSArthanuM smaraNa thAya ethI kalyANa thAya che. vagere vagere meM mAtra sAmAnya kAraNeA yathAmati kahyAM che. te anya bhAvikone paNa sukhadAyaka thAo.' - 91 zikSApATha 15. bhaktinA upadeza ( tATaka chaMda ) zubha zItaLatAmaya chAMya rahI, manavAMchita jyAM phaLapaMkti kahI; jinabhakti graho taru kalpa aheA, bhajIne bhagavaMta bhavaMta laheA. 1 nija AtmasvarUpa muddA pragaTe, manatApa utApa tamAma maTe; ati nirjaratA vaNuddAma graheA, bhajaeNne bhagavaMta bhavaMta laheA. 2 samabhAvI sadA pariNAma thaze, jaDa maMda adhogati janma jaze; zubha maMgaLa A paripUrNa caheA, bhajIne bhagavaMta bhavaMta lo. : zubha bhAva vaDe mana zuddha kare, navakAra mahApadane samare; nahi eha samAna sumaMtra kaheA, bhane bhagavaMta bhavaMta laheA. karaze! kSaya kevaLa rAga kathA, dharazeA zubha tattvasvarUpa yathA; nRpacaMdra prapaMca anaMta daheA, bharjIne bhagavaMta bhavaMta laheA. .i A pAThA 1. 'temanA parama upakArane lIdhe paNa tenI bhakti avazya karavI joIe. vaLI teonA puruSArthanuM smaraNa thatAM paNa zubhavRttionA uya thAya che, jema jema zrI jinanA svarUpamAM vRtti laya pAme che, tema tema parama zAMti pragaTe che. ema jinabhaktinAM kAraNo atre saMkSepamAM kahyAM che, te AtmArthIoe vizeSapaNe manana karavA ceAgya che.' Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA zikSApATha 16. kharI mahattA keTalAka lakSmIthI karIne mahattA maLe che ema mAne che keTalAka mahAna kuTuMbathI mahattA maLe che ema mAne che; keTalAka putra vaDe karIne mahattA maLe che ema mAne che, keTalAka adhikArathI mahattA maLe che ema mAne che. paNa e emanuM mAnavuM vivekathI jotAM mithyA che. eo jemAM mahattA TharAve che temAM mahattA nathI, paNa laghutA che. lakSamIthI saMsAramAM khAnapAna, mAna, anucara para AjJA, vaibhava, e saghaLuM maLe che ane e mahattA che, ema tame mAnatA haze, paNa eTalethI ene mahattA mAnavI joItI nathI. lakSamI aneka pApa vaDe karIne pedA thAya che. AvyA pachI abhimAna, bebhAnatA, ane mUDhatA Ape che. kuTuMbasamudAyanI mahattA meLavavA mATe tenuM pAlanapoSaNa karavuM paDe che. te vaDe pApa ane duHkha sahana karavo paDe che. ApaNe upAdhithI pApa karI enuM udara bharavuM paDe che. putrathI karIne kaMI zAzvata nAma rahetuM nathI. ene mATe thaIne paNa aneka prakAranAM pApa ane upAdhi veThavI paDe che, chatAM ethI ApaNuM maMgaLa zuM thAya che? adhikArathI parataMtratA ke amalamada ane ethI julama, anIti, lAMca temaja anyAya karavA paDe che ke thAya che; kahe tyAre emAthI mahattA zAnI thAya che? mAtra pApajanya karmanI. pApI karma vaDe karI AtmAnI nIca gati thAya che nIca gati che tyAM mahattA nathI paNa laghutA che. AtmAnI mahattA te satyavacana, dayA, kSamA, Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA paropakAra ane samatAmAM rahI che. lakSmI I. e te karmamahattA che. ema chatAM lakSmIthI zANuM puruSe dAna de che. uttama vidyAzALAo sthApI paraduHkhabhaMjana thAya che. eka strIthI karIne temAM mAtra vRtti rekI parastrI tarapha putrIbhAvathI jue che. kuTuMba vaDe karIne amuka samudAyanuM hitakAma kare che. putra vaDe tene saMsArabhAra ApI pite dharmamArgamAM praveza kare che. adhikArathI DahApaNa vaDe AcaraNa karI rAjAprajA banenuM hita karI dharmanItine prakAza kare che. ema karavAthI keTalIka kharI mahattA pamAya che; chatAM e mahattA cokkasa nathI. maraNabhaya mAthe rahyo che. dhAraNuM dharI rahe che. jelI pejanA ke viveka vakhate hadayamAMthI jAte rahe evI saMsAramahinI che; ethI ApaNe ema ni saMzaya samajavuM ke satyavacana, dayA, kSamA, brahmacarya ane samatA jevI AtmamahattA koI sthaLe nathI. zuddha paMca mahAvratadhArI bhikSuke je riddhi ane mahattA meLavI che te brahmadatta jevA cakravartIe lamI, kuTuMba, putra ke adhikArathI meLavI nathI, ema mAruM mAnavuM che ! zikSApATha 17. bAhubaLa bAhubaLa eTale pitAnI bhujAnuM baLa ema ahIM artha karavAne nathI; kAraNa bAhubaLa nAmanA mahApuruSanuM A eka nAnuM paNa addabhuta caritra che. bASabhadevajI bhagavAna sarvasaMga parityAga karI bharata, di. A pAThA 0-1. "eka paraNelI strImAM janma Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 mokSamALA bAhubaLa nAmanA pitAnA be putrane rAjya seMpI vihAra karatA hatA. tyAre bharatezvara cakravartI thaye. AyudhazALAmAM cakanI utpatti thayA pachI pratyeka rAjya para pitAnI AsrAya besADI ane cha khaMDanI prabhutA meLavI. mAtra bAhubaLe ja e prabhutA aMgIkAra na karI ethI pariNAmamAM bharatezvara ane bAhubaLane yuddha maMDAyuM. ghaNu vakhata sudhI bharatezvara ke bAhubaLa e bannemAMthI eke hakyA nahIM, tyAre krodhAvezamAM AvI jaI bharatezvare bAhubaLa para cakra mUkayuM. eka vIryathI utpanna thayelA bhAI para te cakra prabhAva na karI zake, e niyamathI pharIne pAchuM bharatezvaranA hAthamAM AvyuM. bhArate caka mUkavAthI bAhubaLane bahu krodha Avyo. teNe mahA baLavattara muSTi upADI. tatkALa tyAM tenI bhAvanAnuM svarUpa pharyuM. te vicArI gaye ke "huM A bahu niMdanIya karuM chuM. AnuM pariNAma kevuM duHkhadAyaka che! bhale bharatezvara rAjya bhagave. miththA parasparane nAza zA mATe karavo? A muSTi mAravI gya nathI; tema ugAmI te have pAchI vALavI paNa gya nathI." ema kahI teNe paMcamuSTi kezaluMcana karyuM, ane tyAMthI munitvabhAve cAlI nIkaLyuM. bhagavAna AdIzvara jyAM aThThANuM dIkSita putrothI temaja Arya AryAthI vihAra karatA hatA tyAM javA IcchA karI; paNa manamAM mAna AvyuM. tyAM huM jaIza te mArAthI nAnA aThThANuM bhAIone vaMdana karavuM paDaze. tethI tyAM te javuM gya nathI. pachI vanamAM te ekAgra dhyAne rahyo. haLave haLave bAra mAsa thaI gayA. mahAtapathI kAyA hADakAMne mALo thaI gaI. te sUkA jhADa jevo dekhAvA lAge; paraMtu jyAM sudhI mAnane aMkura tene aMtaHkaraNathI khasya naheAte tyAM sudhI te siddhi na Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 95 pApe. brAhmI ane suMdarIe AvIne tene upadeza karyo, "Arya vIra ! have madonmatta hAthI parathI Utare enAthI te bahu zetruM." eenAM A vacanethI bAhubaLa vicAramAM paDyo. vicAratAM vicAratAM tene bhAna thayuM ke "satya che. huM mAnarUpI madonmatta hAthI parathI haju kyAM Utaryo chuM? have ethI UtaravuM e ja maMgaLakAraka che." ema kahIne teNe vaMdana karavAne mATe pagaluM bharyuM ke te anupama divya kaivalyakamaLAne pAme. vAMcanAra ! juo mAna e kevI durita vastu che ! zikSApATha 18. cAra gati 1"zAtA vedanIya azAtAdanIya vedatAM zubhAzubha karmanAM phaLa bhegavavA A saMsAravanamAM jIva cAra gatimAM bhamyA kare che." e cAra gati khacIta jANavI joIe. 1. narakagati-mahAraMbha, madirApAna, mAMsabhakSaNa ItyAdika tIvra hiMsAnA karanAra che aghora narakamAM paDe che. tyAM leza paNa zAtA, vizrAma ke sukha nathI. mahA aMdhakAra vyApta che. aMgachedana sahana karavuM paDe che, agnimAM baLavuM paDe che ane chara5lAnI dhAra jevuM jaLa pIvuM paDe che. anaMta duHkhathI karIne jyAM prANabhUte sAMkaDa, azAtA ane vivilATa sahana karavo paDe che, je duHkhane kevaLajJAnIo diA pADA-1. "saMsAravanamAM jIva zAtAdanIya azAtAvedanIya veda zubhAzubha karmanA phaLa bhogavavA A cAra gatimAM bhamyA kare che.' Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekSamALA paNa kahI zakatA nathI. ahAha te duHkha anaMtIvAra A AtmAe bhegavyAM che. 2. tiryaMcagati- chala, jUTha, prapaMca ItyAdika karIne jIva siMha, vAgha, hAthI, mRga, gAya, bheMsa, baLada ItyAdika zarIra dhAraNa kare che. te tiryaMcagatimAM bhUkha, tarasa, tApa, vadhabaMdhana, tADana, bhAravahana karavA ItyAdikanAM duHkhane sahana kare che. 3. manuSyagati- khAdya, akhAdya viSe vivekarahita che; lajajAhIna, mAtA-putrI sAthe kAmagamana karavAmAM jene pApApApanuM bhAna nathI; niraMtara mAMsabhakSaNa, cerI, parastrIgamana vagere mahApAtaka karyA kare che; e te jANe anArya dezanAM anArya manuSya che. AryadezamAM paNa kSatriya, brAhmaNa, vaizya pramukha matihIna, daridrI, ajJAna ane regathI pIDita manuSya che. mAna-apamAna ItyAdika aneka prakAranAM duHkha teo bhegavI rahyAM che. 4. devagati-paraspara vera, jhera, kaleza, zeka, matsara, kAma, mada, sudhA ItyAdikathI devatAo paNa AyuSya vyatIta karI rahyA che, e devagati. ema cAra gati sAmAnyarUpe kahI. A cAre gatimAM manuSyagati sauthI zreSTha ane durlabha che. AtmAnuM parama hita mekSa e gatithI pamAya che. e manuSyagatimAM paNa keTalAMya duHkha ane AtmasAdhanamAM aMtarAye che. eka taruNa sukumArane reme reme lAlacaLa sUyA theMcavAthI je asahya vedanA Upaje che te karatAM AThaguNa Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA vedanA garbhasthAnamAM jIva jyAre rahe che tyAre pAme che. maLa, mUtra, lehI, parumAM lagabhaga nava mahinA ahorAtra mUchagata sthitimAM vedanA bhegavI jogavIne janma pAme che. janma samaye garbhasthAnanI vedanAthI anaMtaguNI vedanA utpanna thAya che. tyAra pachI bAlAvasthA pamAya che. maLa, mUtra, dhULa ane nagnAvasthAmAM aNasamajaNathI rajhaLI, raDIne te bAlAvasthA pUrNa thAya che, ane yuvAvasthA Ave che. dhana upArjana karavA mATe nAnA prakAranA pApamAM paDavuM paDe che. jyAMthI utpanna thaye che tyAM eTale viSayavikAramAM vRtti jAya che. unmAda, ALasa, abhimAna, niMdraSTi, saMga, viyega ema ghaTamALamAM yuvAvaya cAlI jAya che. tyAM vRddhAvasthA Ave che. zarIra kaMpe che, mukhe lALa jhare che. tvacA para karacalI paDI jAya che, suMghavuM, sAMbhaLavuM ane dekhavuM e zaktio kevaLa maMda thaI jAya che, keza dhavaLa thaI kharavA maMDe che. cAlavAnI Aya rahetI nathI. hAthamAM lAkaDI laI laDathaDiyAM khAtAM cAlavuM paDe che. kAM te jIvanaparyata khATale paDyAM rahevuM paDe che. zvAsa, khAMsI ityAdika rega AvIne vaLage che, ane thoDA kALamAM kALa AvIne koLiye karI jAya che. A dehamAMthI jIva cAlI nIkaLe che. kAyA hatI na hatI thaI jAya che. maraNa samaye keTalI badhI vedanA che? caturgatinAM duHkhamAM je manuSyadeha zreSTha temAM paNa keTalAM duHkha rahyAM che! tema chatAM upara jaNAvyA pramANe anukrame kALa Ave che ema nathI. game te vakhate te AvIne laI jAya che. mATe ja pramAda vinA vicakSaNa purUSe AtmakalyANane ArAdhe che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA zikSApATha 19. saMsArane cAra upamA-bhAga 1 1. saMsArane mahA tatvajJAnIo eka samudranI upamA paNa Ape che. saMsArarUpI samudra anaMta ane apAra che. aho ! leke ! ene pAra pAmavA puruSArthane upayoga kare! upayoga kare ! Ama emanAM sthaLe sthaLe vacane che. saMsArane samudranI upamA chAjatI paNa che. samudramAM jema mejanI choLe UchaLyA kare che, tema saMsAramAM viSayarUpI aneka mojAM UchaLe che. samudranA jaLane uparathI jema sapATa dekhAya che, tema saMsAra paNa saraLa dekhAva de che. samudra jema kyAMka bahu UMDe che, ane kyAMka bhamarIo khavarAve che, tema saMsAra kAmaviSayaprapaMcAdikamAM bahu UMDo che, te meharUpI bhamarIo khavarAve che. huM jaLa chatAM samudramAM jema UbhA rahevAthI kAdavamAM kheMcI jaIe chIe, tema saMsAranA leza prasaMgamAM te tRSNArUpI kAdavamAM khUMcavI de che. samudra jema nAnAM prakAranA kharAba ane tephAnathI nAva ke vahANane jokhama pahoMcADe che, tema sIerUpI kharAbA ane kAmarUpI tephAnathI saMsAra AtmAne jokhama pahoMcADe che. samudra jema agAdha jaLathI zItaLa dekhAte chatAM vaDavAnaLa nAmanA agnine temAM vAsa che, tema saMsAramAM mAyArUpI agni banyA ja kare che. samudra jema comAsAmAM vadhAre jaLa pAmIne UDe Utare che, tema pAparUpI jaLa pAmIne saMsAra UMDe Utare che, eTale majabUta pAyA karate jAya che. 2. saMsArane bIjI upamA agninI chAje che. agnithI Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA 99 karIne jema mahA tApanI utpatti che, ema saMsArathI paNa trividha tApanI utpatti che. agnithI khaLeleA jIva jema mahA vilavilATa kare che, tema saMsArathI khaLelA jIva anaMta duHkharUpa narakathI asahya vilavilATa kare che. agni jema sarva vastunA bhakSa karI jAya che, tema saMsAranA mukhamAM paDelAMnA te bhakSa karI jAya che. agnimAM jema jema ghI ane IMdhana hAmAya che tema tema te vRddhi pAme che, 1 tema saMsAramAM tIvra mAhinIrUpa ghI ane viSayarUpa dhana hAmAya che tema tema te vRddhi pAme che. 3. saMsArane trIjI upamA aMdhakAranI chAje che. aMdhakAramAM jema sauMdarI sarpanuM bhAna karAve che, tema saMsAra satyane asatyarUpa khatAve che. aMdhakAramAM jema prANIe Ama tema bhaTakI vipatti bhAgave che, tema saMsAramAM bebhAna thaIne anaMta AtmAe caturgatimAM Ama tema bhaTake che. aMdhakAramAM jema kAca ane hIrAnuM jJAna thatuM nathI, tema saMsArarUpI aMdhakAramAM viveka avivekanuM jJAna thatuM nathI. jema aMdhakAramAM prANIo chatI AMkhe aMdha banI jAya che, tema chatI zaktie saMsAramAM te mAhAMdha banI jAya che. aMdhakAramAM jema ghuvaDa ItyAkrikanA upadrava vadhe che, tema saMsAramAM leAbha, mAyAkrikanA upadrava vadhe che. aneka bhede jotAM saMsAra te aMdhakArarUpa ja jaNAya che. .i A pAThA0--1. 'tevI ja rIte saMsArarUpa agnimAM tIvra mAhinIrUpa ghI ane viSayarUpa iMdhana hAmAtAM te vRddhi pAme che.' Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA zikSApATha ra0. saMsArane cAra upamA-bhAga 2 4. saMsArane cethI upamA zakaTacakranI eTale gADAnAM piDAnI chAje che. cAlatAM zakaTacakra jema pharatuM rahe che, tema saMsAramAM praveza karatAM te pharatArUpe rahe che. zakaTacakra jema dharI vinA cAlI zakatuM nathI, tema saMsAra mithyAtvarUpI dharI vinA cAlI zakatuM nathI. zakaTacakra jema A vaDe karIne rahyuM che, tema saMsAra zaMkA, pramAdAdika ArAthI Takyo che. aneka prakArathI ema zakaTacakanI upamA paNa saMsArane lAgI zake che. saMsArane jeTalI adhaupamA Ape eTalI zeDI che. e cAra upamA ApaNe jANI. have emAMthI tattva levuM yogya che. 1. sAgara jema majabUta nAva ane mAhitagAra nAvikathI tarIne pAra pamAya che, tema saddharUpI nAva ane gururUpI nAvikathI saMsAra sAgara pAra pAmI zakAya che. sAgaramAM jema DAhyA purUe nirvidha raste zedhI kADho hoya che, tema jinezvara bhagavAne tatvajJAnarUpa uttama rAha batAvyo che, je nirvigha che. 2. agni jema sarvane bhakSa karI jAya che, paraMtu pANIthI bujhAI jAya che, tema vairAgya jaLathI saMsAraagni bUjhavI zakAya che. 3. aMdhakAramAM jema di laI javAthI prakAza thaI joI zakAya che, tema tatvajJAnarUpI nibUka dave saMsArarUpI di. A pAkA - 1. "evI rIte saMsArane Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAkSamALA aMdhakAramAM prakAza karI satya vastu khatAve che. 4. zacakra jema khaLada vinA cAlI zakatuM nathI, tema saMsAracakra rAga, dveSa vinA cAlI zakatuM nathI. ema e saMsAradaradanuM upamA vaDe nivAraNa anupAna sAthe kahyuM. te AtmahitaiSIe niraMtara manana karavuM; ane bIjAne mAdhavuM. 101 zikSApA 21. khAra bhAvanA vairAgyanI ane tevA AtmahitaiSI viSayeAnI sudRDhatA thavA mATe khAra bhAvanA ciMtavavAnuM tattvajJAnIo kahe che. 1. zarIra, vaibhava, lakSmI, kuTuMba, parivArAdika sarva vinAzI che. jIvaneA mULa dharma avinAzI che ema ciMtavanuM te pahelI anityabhAvanA.' 2. saMsAramAM maraNu samaye jIvane zaraNu rAkhanAra kAI nathI; mAtra eka zubha dharmanuM ja zaraNu satya che; ema ciMtavavuM te bIjI 'azaraNubhAvanA'. 3. A AtmAe saMsArasamudramAM paryaTana karatAM karatAM sarva bhava kIdhA che. e saMsArI jaMjIrathI huM kayAre chUTIza ? e saMsAra mAreA nathI, huM meAkSamayI chuM; ema ciMtavavuM te trIjI 'saMsArabhAvanA'. 4. A mAre| AtmA ekalA che, te ekale Avyo che, ekaleA jaze; peAtAnAM karelAM karma ekaleA bhAgavaze; ema ciMtavavuM te ceAthI 'ekatvabhAvanA.' Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 5. A saMsAramAM kaI keInuM nathI ema citavavuM te pAMcamI "anyatvabhAvanA. 6. A zarIra apavitra che, maLamUtranI khANa che, gajarAne rahevAnuM dhAma che, e zarIrathI huM tyAre chuM, ema citavavuM te chaThThI "azucibhAvanA". 7. rAga, dveSa, ajJAna, mithyAtva ItyAdika sarva Asava che, ema ciMtavavuM te sAtamI "AsavabhAvanA'. " 8. jJAna, dhyAnamAM jIva pravartamAna thaIne navAM karma badhe nahIM, evI ciMtavanA karavI e AThamI "saMvarabhAvanA'. 9jJAnasahita kriyA karavI te nirjarAnuM kAraNa che, ema ciMtavavuM te navamI nirjarAbhAvanA. 10. lekasvarUpanuM utpatti, sthiti, vinAza svarUpa vicAravuM te dazamI lekasvarUpabhAvanA'. 11. saMsAramAM bhamatAM AtmAne samyakajJAnanI prasAdI prApta thavI durlabha che vA samyakajJAna pAme, te cAritra sarva virati pariNAmarUpa dharma pAma durlabha che evI ciMtavane te agiyAramI bedhadurlabhabhAvanA'. 12. dharmanA upadezaka tathA zuddha zAstranA bodhaka evA guru ane evuM zravaNa maLavuM durlabha che, ema ciMtavavuM te bAramI dharmadulabhabhAvanA. A bAra bhAvanA mananapUrvaka niraMtara vicAravAthI sapuruSa uttama padane pAmyA che, pAme che ane pAmaze. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 103 zikSApATha 22. kAmadeva zrAvaka mahAvIra bhagavaMtanA samayamAM dvAdazatratane vimaLabhAvathI dhAraNa karanAra vivekI ane nigraMthavacanAnurakta kAmadeva nAmane eka zrAvaka teone ziSya hate. sudharma sabhAmAM iMdra eka veLA kAmadevanI dharmaacaLatAnI prazaMsA karI. evAmAM tyAM eka tuccha buddhimAna deva beTho hate te bolya: e te samajAyuM ! nArI na maLe tyAM sudhI brahmacArI, temaja jyAM sudhI pariSaha paDyA na hoya tyAM sudhI badhAya sahanazIla ane dharmadraDha'. A mArI vAta huM ene caLAvI ApIne satya karI dekhADuM." dharmadraDha kAmadeva te veLA kAryotsargamAM lIna hate. devatAe hAthInuM rUpa vekiya karyuM, ane pachI kAmadevane khUba gUMgho te paNa te acaLa rahyo; eTale muzaLa jevuM aMga karIne kALA varNane sarpa thaIne bhayaMkara phUMkAra karyA, teya kAmadeva kAryotsargathI leza caLe nahIM, pachI aTTahAsya karatA rAkSasane deha dhAraNa karIne aneka prakAranA pariSaha karyA, te paNa kAmadeva kAyetsargathI caLyo nahIM. siMha vagerenAM aneka bhayaMkara rUpa kayA tepaNa kAtsargamAM leza hInatA kAmadeve ANuM nahIM. ema rAtrInA cAra pahera devatAe karyA karyuM, paNa te pitAnI dhAraNAmAM phAvyo nahIM. pachI teNe upaga vaDe karIne joyuM te merunA zikharanI pare te aDela rahyo dITho. di. A0 pAThA - 1. "teNe evI sudaDhatAne avizvAsa batAvyo, ane kahyuM ke jyAM sudhI pariSaha paDavA na hoya tyAM sudhI badhAya sahanazIla ane dharmadaDha jaNAya." Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meAkSamALA kAmadevanI adbhuta nizcalatA jANI tene vinaya bhAvathI praNAma karI doSa kSamAvIne te devatA svasthAnake gayA. 104 'kAmadeva zrAvakanI dharmavRtatA ApaNane zA medha kare che te kahyA vagara paNa samajAyuM haze. emAMthI tattvavicAra e levAnA che ke, nigraMthapravacanamAM praveza karIne dRDha rahevuM. kAryAtsarga ityAdika je dhyAna dharavAnAM che te jema bane tema ekAgra cittathI ane dRDhatAthI nirdoSa karavAM.' caLavicaLa bhAvathI kAryAtsarga bahu doSayukta thAya che. pArTane mATe dharmazAkha kADhanArA dharmamAM dRDhatA kayAMthI rAkhe? ane rAkhe te kevI rAkhe!? e vicAratAM kheda thAya che. zikSApATha 23. satya 3 sAmAnya kathanamAM paNa kahevAya che ke, satya e A siSThanuM dhAraNa' che; athavA satyanA AdhAre A 4sRSTi' rahI che. e kathanamAMthI evI zikSA maLe che ke, dharma, nIti, rAja ane vyavahAra e satya vaDe pravartana karI rahyAM che; ane e cAra na hoya te jagatanuM rUpa kevuM bhayaMkara hAya ? e mATe thaIne satya e 3STinuM dhAraNa' che ema kahevuM e kaMi atizayAkti jevuM, ke nahIM mAnavA jevuM nathI. .i A pADA.1. kAmadeva zrAvakanI dharmadaDhatA evA mAdha kare che ke satya dharmo ane satya pratijJAmAM paramadaDha rahevuM ane kAyAtsargAdi jema bane tema ekAgra cittathI ane sudaDhatAthI nirdoSa karavAM.' 2. ' pAI jevA dravyalAbha mATe dharma zAkha kADhanAranI dharmomAM daDhatA kayAMthI rahI zake ? ane rahI zake tA kevI rahe?' 3. 'jagatanuM dhAraNa' 4. 'jagata rahyuM che' Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 105 vasurAjAnuM eka zabdanuM asatya bolavuM keTaluM duHkha dAyaka thayuM hatuM te tatvavicAra karavA mATe ahIM huM kahuM chuM." ' vasurAja, nArada ane parvata e traNe eka guru pAsethI vidyA bhaNyA hatA. parvata adhyApakane putra hatuM adhyApake kALa karyo. ethI parvata tenI mA sahita vasurAjAnA darabAramAM AvI rahyo hate. eka rAtre tenI mA pAse beThI che, ane parvata tathA nArada zAstrAbhyAsa kare che. emAM eka vacana parvata evuM che ke, "ajAhetavyuM. tyAre nArada meM , aja te zuM, parvata?" parvate kahyuM, "aja te bekaDo." nAradda beH "ApaNe traNe jaNa tArA pitA kane bhaNatA hatA tyAre tArA pitAe te "aja' te traNa varSanI "trIhi' kahI che ane tuM avaLuM zA mATe kahe che?" ema paraspara vacana vivAda vadhe. tyAre parvate kahyuM: "ApaNane vasurAjA kahe te kharuM." e vAtanI nArade paNa hA kahI ane jIte tene mATe amuka zarata karI. parvatanI mA je pAse beThI hatI teNe A sAMbhaLyuM. "aja' eTale "trIhi' ema tene paNa yAda hatuM. zaratamAM pitAne putra hAraze evA bhayathI parvatanI mA rAtre rAjA pAse gaI ane pUchayuM; "rAjA! "aja' eTale zuM ?" vasurAjAe saMbaMdhapUrvaka kahyuM : "aja" eTale "trIhi'." tyAre parvatanI mAe rAjAne kahyuM: "mArA putrathI "kaDe" kahevAya che mATe tene pakSa kare paDaze; tamane pUchavA mATe teo Avaze." vasurAjA bolyA: " asatya kema kahuM? mArAthI e banI zake nahIM." parvatanI mAe kahyuM : "paNa jo tame mArA putrane pakSa nahIM kare di A0 pAThA-1. te prasaMga vicAra karavA mATe ahIM kahIzuM.' Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 mokSamALA te tamane huM hatyA ApIza." rAjA vicAramAM paDI gaye ke, satya vaDe karIne huM maNimaya siMhAsana para adhara besuM chuM. lekasamudAyane nyAya ApuM chuM. leka paNa ema jANe che ke, rAjA satyaguNe karIne siMhAsana para aMtarIkSa bese che; have kema karavuM? je parvatane pakSa na karuM te brAhmaNa mare che, e vaLI mArA gurunI strI che. na cAlatAM chevaTe rAjAe brAhmaNane kahyuM: "tame bhale jAo. huM parvatane pakSa karIza." A nizcaya karAvIne parvatanI mA ghera AvI. prabhAte nArada, parvata ane tenI mA vivAda karatAM rAjA pAse AvyAM. rAjA ajANuM thaI pUchavA lAgyuM ke "parvata, zuM che ?" parvate kahyuM : "rAjAdhirAja ! "aja' te ? te kahe." rAjAe nAradane pUchayuM : "tame zuM kahe che?" nArade kahyuM: "aja' te traNa varSanI "vIhi', tamane kyAM nathI sAMbharatuM? vasurAjA be : "aja" eTale "bekaDo', paNa "vrIhi' nahIM. te ja veLA devatAe siMhAsanathI uchALI heThe nA; vasu kALa pariNAma pAmyuM. A uparathI ApaNe "saghaLAe satya, tema ja rAjAe satya ane nyAya banne grahaNa karavArUpa che, e mukhya bodha maLe che. je pAMca mahAvrata bhagavAne praNIta karyA che, temAMnAM prathama mahAvratanI rakSAne mATe bAkInAM cAra vrata vADarUpe che, ane temAM paNa pahelI vADa te satya mahAvrata che. e satyanA aneka bheda siddhAMtathI zrata karavA avazyanA che. divya A0 pAThA -1. "sAmAnya manuSyoe satya temaja rAjAe nyAyamAM apakSapAta ane satya ane grahaNa karavA yogya che.' Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA zikSApATha 24. satsaMga satsaMga e sarva sukhanuM mULa che, "satsaMga maLe" ke tene prabhAva vaDe vAMchita siddhi thaI ja paDI che. game tevA pavitra thavAne mATe satsaMga zreSTha sAdhana che, satsaMganI eka ghaDI je lAbha de che te kusaMganAM eka koTayAvadhi varSa paNa lAbha na daI zaktAM adhogatimaya mahA pApa karAve che, temaja AtmAne malina kare che. satsaMgane sAmAnya artha eTale ke, uttamane sahavAsa. jyAM sArI havA nathI AvatI tyAM reganI vRddhi thAya che, tema jyAM satsaMga nathI tyAM Atmavega vadhe che. durgadhathI kaMTALIne jema nAke vastra ADuM daIe chIe, tema kusaMgathI sahavAsa baMdha karavAnuM avazyanuM che; saMsAra e paNa eka prakArane saMga che, ane te anaMta kusaMgarUpa temaja duHkhadAyaka hevAthI tyAgavA yegya che. game te jAtane sahavAsa hoya paraMtu je vaDe Atmasiddhi nathI te satsaMga nathI. AtmAne satya raMga caDhAve te satsaMga. mokSane mArga batAve te maitrI. uttama zAstramAM niraMtara ekAgra rahevuM te paNa satsaMga che, satuMpurUSone samAgama e paNa satsaMga che. malina vastrane jema sAbu tathA jala svaccha kare che tema AtmAnI malinatAne zAstrabadha ane puruSane samAgama, TALI zuddhatA Ape che. jenAthI haMmezane paricaya rahI rAga, raMga, gAna, tAna, ane svAdiSTa bhejana sevAtAM hoya te tamane game te priya hoya te paNa nizcaya mAnaje ke, te satsaMga nathI di. A0 pADA-1. "satsaMgane lAbha maLyo" Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 meAkSamALA . paNa kusaMga che. satsaMgathI prApta thayeluM eka vacana amUlya lAbha Ape che. tattvajJAnIoe mukhya Adha evA karyAM che ke, sarva saMga parityAga karI, aMtaramAM rahelA sarve vikArathI paNa virakta rahI ekAMtanuM sevana karo. temAM satsaMganI stuti AvI jAya che. kevaLa ekAMta te teA dhyAnamAM rahevuM ke ceAgAbhyAsamAM rahevuM te che, paraMtu samasyabhAvInA samAgama, jemAMthI eka ja prakAranI vartanatAnA pravAha nIkaLe che te, bhAve eka ja rUpa hAvAthI ghaNAM mANaso chatAM ane parasparanA sahavAsa chatAM te ekAMtarUpa ja che; ane tevI ekAMta mAtra saMtasamAgamamAM rahI che. kadApi kArya ema vicAraze ke, viSayImaMDaLa maLe che tyAM samabhAva hAvAthI ekAMta kAM na kahevI? tenuM samAdhAna tatkALa che ke, teo eka-svabhAvI hAtA nathI. paraspara svArthabuddhi ane mAyAnuM anusaMdhAna hoya che; ane jyAM e e kAraNathI samAgama che te eka-svabhAvI ke nirdoSa heAtA nathI. nirdoSa ane samasvabhAvI samAgama te parasparathI zAMta munIzvarAneA che; temaja dharmadhyAnaprazasta alpAraMbhI puruSane paNa keTaleka aMze che. jyAM svArtha ane mAyA kapaTa ja che tyAM sama svabhAvatA nathI; ane te satsaMga paNa nathI. satsaMgathI je sukha, AnaMda maLe che, te ati stutipAtra che. jyAM zAstronA suMdara prazno thAya, jyAM uttama jJAna, dhyAnanI sukathA thAya, jyAM satpuruSAnAM caritra para vicAra baMdhAya, jyAM tattvajJAnanA taraMganI laharI chUTe, jyAM saraLa svabhAvathI siddhAMta vicAra carcAya, jyAM meAkSajanya kathana para puSkaLa vivecana thAya evA satsaMga te mahAdurlabha che. kAi ema kahe ke, satsaMgamaMDaLamAM keI mAyAvI nahIM hAya? te tenuM Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA 109 samAdhAna A che jyAM mAyA ane svArtha hoya che tyAM satsaMga ja hetuM nathI. rAjahaMsanI sabhAne kAga dekhAve kadApi na kaLAya te avazya rAge kaLAze, mauna rahyA te mukhamudrAe kaLAze; paNa te aMdhakAramAM jAya nahIM. temaja mAyAvIe satsaMgamAM svArthe jaIne zuM kare? tyAM peTa bharyAnI vAta te heya nahIM. be ghaDI tyAM jaI te vizrAMti lete hoya te bhale ke jethI raMga lAge; ane raMga lAge nahIM te, bIjI vAra tenuM Agamana heya nahIM. jema pRthvI para tarAya nahIM, tema satsaMgathI buDAya nahIM, AvI satsaMgamAM camatkRti che. niraMtara evA nirdoSa samAgamamAM mAyA laIne Ave paNa keNa? kaI ja durbhAgI; ane te paNa asaMbhavita che. satsaMga e AtmAnuM parama hitaiSI auSadha che. zikSApATha ra5. parigrahane saMkoca je prANIne parigrahanI maryAdA nathI, te prANu sukhI nathI. tene je maLyuM te ochuM che kAraNa jeTaluM maLatuM jAya teTalAthI vizeSa prApta karavA tenI IcchA thAya che. parigrahanI prabaLatAmAM je kaMI maLyuM hoya tenuM sukha te bhegavAtuM nathI paraMtu heya te paNa vakhate jAya che. parigrahathI niraMtara caLavicaLa pariNAma ane pApabhAvanA rahe che akasmAta gathI evI pApabhAvanAmAM AyuSya pUrNa thAya te bahudhA agatinuM kAraNa thaI paDe. kevaLa parigraha te munIzvare tyAgI zake, paNa gRhastha enI amuka maryAdA karI zake Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 mokSamALA maryAdA thavAthI uparAMta parigrahanI utpatti nathI; ane ethI karIne vizeSa bhAvanA paNa bahudhA thatI nathI, ane vaLI je maLyuM che temAM saMtoSa rAkhavAnI prathA paDe che, ethI sukhamAM kALa jAya che. koNa jANe lakSamI AdikamAM kevI vicitratA rahI che ke jema jema lAbha thatuM jAya che tema tema tebhanI vRddhi thatI jAya che, dharma saMbaMdhI keTaluMka jJAna chatAM, dharmanI dRDhatA chatAM paNa parigrahanA pAzamAM paDele puruSa keIka ja chUTI zake che, vRtti emAM ja laTakI rahe che, paraMtu e vRtti koI kALe sukhadAyaka ke AtmahitiSI thaI nathI. jeNe enI TUMkI maryAdA karI nahIM te baheLA dukhane bhegI thayA che. cha khaMDa sAdhI AjJA manAvanAra rAjAdhirAja, cakravata kahevAya che. e samartha cakravartImAM subhUma nAme eka cakravartI thaI gayuM che. eNe cha khaMDa sAdhI lIdhA eTale cakravartI padathI te manA; paNa eTalethI enI mane vAMchA tRpta na thaI haju te tarasyA rahyo. eTale dhAtakI khaMDanA cha khaMDa sAdhavA eNe nizcaya karyo. badhA cakravartI cha khaMDa sAdhe che, ane huM paNa eTalA ja sAdhuM, temAM mahattA zAnI? bAra khaMDa sAdhavAthI cirakALa huM nAmAMkita thaIza; samartha AjJA jIvanaparyata e khaDe para manAvI zakIza; evA vicArathI samudramAM carmaratna mUkayuM te upara sarva sainyAdikane AdhAra rahyo hate. carmaratnanA eka hajAra devatA sevaka kahevAya che, temAM prathama eke vicAryuM ke keNu jANe keTalAMya varSe AmAMthI chUTake thaze? mATe devAMganAne te maLI AvuM, ema dhArI te cAlyA gaye; pachI bIje Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 111 gaye; trIje gaye; ane ema karatAM karatAM hajAre cAlyA gayA tyAre carmarana bUDavuM, azva, gaja ane sarva sainya sahita subhUma nAmane te cakravatI bUDyo; pApabhAvanAmAM ne pApabhAvanAmAM marIne te anaMta duHkhathI bharelI sAtamI tamatamaprabhA narakane viSe jaIne paDyo. juo! cha khaMDanuM Adhipatya te bhegavavuM rahyuM paraMtu akasmAt ane bhayaMkara rIte parigrahanI prItithI e cakravartInuM mRtyu thayuM, te pachI bIjA mATe te kahevuM ja zuM? parigraha, e pApanuM mULa che pApane pitA che. anya ekAdaza vratane mahA deSa de eve ene svabhAva che. e mATe thaIne AtmahiteSIe jema bane tema tene tyAga karI maryAdApUrvaka vartana karavuM. zikSApATha 26. tattva samajavuM zAstronAM zAstro mukhapATha hoya evA puruSe ghaNuM maLI zake, paraMtu jeNe ceDAM vacane para prauDha ane vivekapUrvaka vicAra karI zAstra jeTaluM jJAna hadayagata karyuM hoya tevA maLavA durlabha che. tatvane pahoMcI javuM e kaMI nAnI vAta nathI. kudIne dariyo oLaMgI ja che. artha eTale lakSamI, artha eTale tatva ane artha eTale zabdanuM bIjuM nAma. AvA artha zabdanA ghaNA artha thAya che. paNa "artha eTale "tatva" e viSaya para ahIM AgaLa kahevAnuM che. jeo nigraMthapravacanamAM AvelA pavitra vacane mukhapATha kare che, te teonA utsAhabaLe saphaLa Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 mekSamALA upArjana kare che, paraMtu je tene marma pAmyA hoya te ethI e sukha, AnaMda, viveka ane pariNAme mahaddabhUta phaLa pAme che. abhaNa puruSa suMdara akSara ane tANelA mithyA lITA e benA bhedane jeTaluM jANe che, teTaluM ja mukhapAThI anya graMtha-vicAra ane nigraMtha-pravacanane bhedarUpa mAne che, kAraNa teNe arthapUrvaka nigraMtha vacanAmRta dhAryA nathI, tema te para yathArtha tatvavicAra karyo nathI. yadi tatvavicAra karavAmAM samartha buddhiprabhAva joIe che, tepaNa kaMI vicAra karI zake, paththara pIgaLe nahIM te paNa pANIthI palaLe tema ja je vacanAmRte mukhapATha karyA hoya te artha sahita hoya te bahu upayogI thaI paDe nahIM te pipaTavALuM rAmanAma. pipaTane koI paricaye rAmanAma kahetAM zIkhavADe, paraMtu pipaTanI balA jANe ke rAma te dADama ke drAkSa. sAmAnyArtha samajyA vagara evuM thAya che. kacchI venuM draSTAMta eka kahevAya che te kaMIka hAsyayukta che kharuM, paraMtu emAMthI uttama zikSA maLI zake tema che, eTale ahIM kahI jauM chuM. kacchanA keI gAmamAM zrAvaka dharma pALatA rAyazI, devazI ane khetazI ema traNa nAmadhArI ozavALa rahetA hatA. niyamita rIte teo saMdhyAkALe, ane paDhiye pratikramaNa karatA hatA. pareDhiye rAyazI ane saMdhyAkALe devazI pratikramaNa karAvatA hatA. rAtri saMbaMdhI pratikramaNa rAyazI karAvate ane saMbaMdhe rAyazI paDikamaNuM ThAryAmi', ema tene belAvavuM paDatuM temaja devazIne "devasI paDikamaNuM DAyaMmi', ema saMbaMdha hevAthI belAvavuM paDatuM. gAnuyege ghaNunA AgrahathI eka divasa saMdhyAkALe khetazIne bolAvavA besAryo. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 113 khetazIe jyAM devasI paDikkamaNuM ThAryAmi', ema AvyuM, tyAM "khetazI paDikAmaNuM ThAryAmi', e vAkyo lagAvI dIdhAM! e sAMbhaLI badhA hAsyagrasta thayA ane pUchayuM, Ama kAM? khetazI beH vaLI Ama te kema! tyAM uttara maLe ke, khetazI paDikkamaNuM ThAryAmi ema tame kema bele che? khetazIe kahyuM : huM garIba chuM eTale mAruM nAma AvyuM tyAM pAdharI takarAra laI beThA, paNa rAyazI ane devazI mATe te kaI divasa koI belatA paNa nathI. e bane kema rAyazI paDikkamaNuM ThAryAmi ane devasI paDikamaNuM kAryami" ema kahe che te pachI huM "khetazI paDikAmaNuM ThAryAmi ema kAM na kahuM? enI bhadrikatAe te badhAne vinoda upajAvyo; pachI arthanI kAraNa sahita samajaNa pADI, eTale khetazI pitAnA mukhapADI pratikramaNathI zaramAye. A te eka sAmAnya vArtA che, paraMtu arthanI khUbI nyArI che. tattvajJa te para bahu vicAra karI zake. bAkI te goLa ga ja lAge, tema nigraMtha vacanAmRta paNa salphaLa ja Ape. aho ! paNa marma pAmavAnI vAtanI te balihArI ja che! zikSApATha ra7. yatnA jema viveka e dharmanuM mULatatva che, tema yatnA e dharmanuM upatava che. vivekathI dhametattva grahaNa karAya che ane yatnAthI te tattva zuddha rAkhI zakAya che, te pramANe vartana karI zakAya che. pAMca samitirUpa yatnA te bazreSTha Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 mAkSamALA che; paraMtu gRhasthAzramIthI te sarva bhAve pALI zakAtI nathI, chatAM jeTalA bhAvAMze pALI zakAya teTalA bhAvAMze paNa asAvadhAnIthI pALI zakatA nathI. jinezvara bhagavaMte dhelI sthULa ane sUkSma yA pratye jyAM bedarakArI che tyAM ahu doSathI pALI zakAya che. e yatnAnI nyUnatAne lIdhe che. utAvaLI ane vegabharI cAla, pANI gaLI tene saMkhALA rAkhavAnI apUrNa vidhi, kASTAdrika iMdhananA vagara khaMkherye, vagara joye upayAga, anAjamAM rahelA sUkSma jaMtuonI apUrNa tapAsa, pUMjyApramAS vagara rahevA dvIdhelAM ThAma, asvaccha rAkhelA eraDA, AMgaNAmAM pANInuM DhoLavuM, eMThanuM rAkhI mUkavuM, pATalA vagara dhakhadhakhatI thALI nIce mUkavI, ethI peAtAne asvacchatA, agavaDa, anArAgyatA ityAdika phaLa thAya che, ane mahApApanAM kAraNa paNa thaI paDe che. e mATe thaIne kahevAnA dha ke cAlavAmAM, besavAmAM, UThavAmAM, jamavAmAM ane bIjA hareka prakAramAM yatnAnA upayAga karavA. ethI dravya ane bhAve khanne prakAre lAbha che. cAla dhImI ane gaMbhIr rAkhavI, ghara svaccha rAkhavAM, pANI vidhisahita gaLAvavuM, kASThAdika iMdhana khaMkherIne nAMkhavAM e kaMI ApaNane agavaDa paDatuM kAma nathI, tema temAM vizeSa vakhata jatA nathI. evA niyamA dAkhala karI dIdhA pachI pALavA muzkela nathI. ethI bicArA asaMkhyAta niraparAdhI jaMtuo kheMce che. pratyeka kAma yatnApUrvaka ja karavuM e vivekI zrAvakanuM kartavya che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 115 zikSApATha 28. rAtribhojana ahiMsAdika paMca mahAvrata jevuM bhagavAne rAtribhUjanatyAgavata kahyuM che. rAtrimAM je cAra prakAranA AhAra che te abhakSarUpa che. je jAtine AhArane raMga hoya che, te jAtinA tamaskAya nAmanA jIva te AhAramAM utpanna thAya che. rAtribhejanamAM e sivAya paNa aneka doSa rahyA che. rAtre jamanArane raIne mATe agni saLagAvavI paDe che, tyAre samIpanI bhIMta para rahelAM niraparAdhI sUkSma jaMtuo nAza pAme che. Idhanane mATe ANelAM kASThAdikamAM rahelAM jaMtuo rAtrie nahIM dekhAvAthI nAza pAme che, temaja sarpanA jherane, karoLiyAnI lALane ane maccharAdika sUkSma jaMtune paNa bhaya rahe che. vakhate e kuTuMbAdikane bhayaMkara roganuM kAraNa paNa thaI paDe che. rAtribhejanane purANadika matamAM paNa sAmAnya AcArane khAtara tyAga karyo che, chatAM temAM paraMparAnI rUDhithI karIne rAtribhejana pisI gayuM che, paNa e niSedhaka te che ja. zarIranI aMdara be prakAranAM kamaLa che te. sUryanA astathI saMkeca pAmI jAya che, ethI karIne rAtribhejanamAM sUkSma jIvabhakSaNarUpa ahita thAya che, je mahAroganuM kAraNa che e keTaleka sthaLe Ayurvedane paNa mata che. satpaSe te divasa be ghaDI rahe tyAre vALu kare, ane be ghaDI divasa caDhayA pahelAM game te jAtane AhAra kare nahIM. rAtribhejanane mATe vizeSa vicAra Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 mokSamALA munisamAgamathI ke zAsathI jANa. e saMbaMdhI bahu sUkSma bhedo jANavA avazyanA che. cAre prakAranA AhAra rAtrine viSe tyAgavAthI mahadaphaLa che. e jinavacana che. zikSApATha ra9. sarva jIvanI rakSA-bhAga 1 dayA je eke dharma nathI. dayA e ja dharmanuM svarUpa che. jyAM dayA nathI tyAM dharma nathI. jagatitaLamAM evA anarthakAraka dharmamAM paDyA che ke, jeo jIvane haNatAM leza pApa thatuM nathI, bahu te manuSyadehanI rakSA kare, ema kahe che tema e dharmamatavALA jhanUnI ane madAMdha che, ane dayAnuM leza svarUpa paNa jANatA nathI. e je pitAnuM hRdayapaTa prakAzamAM mUkIne vicAre te avazya temane jaNAze ke eka sUmamAM sUkSama jaMtune haNavAmAM paNa mahApApa che. je mane mAre AtmA priya che te tene paNa tene AtmA priya che. huM mArA leza vyasana khAtara ke lAbha khAtara evA asaMkhyAtA jene bedhaDaka haNuM chuM e mane keTaluM badhuM anaMta duHkhanuM kAraNa thaI paDaze? teomAM buddhinuM bIja paNa nahIM hovAthI e vicAra karI zakatA nathI. pApamAM ne pApamAM nizadina magna che. veda ane veSNavAdi paMthamAM paNa sUkama dayA saMbaMdhI kaMI vicAra jovAmAM Avate nathI, tepaNa eo kevaLa dayAne nahIM samajanAra karatAM ghaNA uttama che. bAdara jIvanI rakSAmAM e ThIka samajyA che; paraMtu e saghaLA karatAM ApaNe kevA bhAgyazALI ke jyAM eka puSpapAMkhaDI dubhAya tyAM pApa che e kharuM tatva samajyA ane yajJayAgAdika hiMsAthI te kevaLa virakta Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA 117 rahyA chIe. manatA prayatnathI jIva bacAvIe chIe, chatAM cAhIne jIva haNavAnI ApaNI leza icchA nathI. anaMtakAya abhakSyathI bahu karI ApaNe virakta ja chIe. A kALe e saghaLA puNyapratApa siddhArtha bhUpALanA putra mahAvIranA kahelA paramatattvamedhanA yogabaLathI vadhyA che. manuSye riddhi pAme che, suMdara strI pAme che, AjJAMkita putra pAme che, ahALA kuTuMbaparivAra pAme che, mAna pratiSThA tema ja adhikAra pAme che, ane te pAmavAM kaMI durlabha nathI; paraMtu kharuM dharmatattva ke tenI zraddhA ke tenA thADA aMza paNa pAmave| mahAdurlabha che. e riddhi ityAdrika avivekathI pApanuM kAraNu thaI anaMta du:khamAM laI jAya che; paraMtu A thADI zraddhAbhAvanA paNa uttama paDhavIe paheoMcADe che. Ama yAnuM sapariNAma che. ApaNe dharmatattvayukta kuLamAM janma pAmyA chIe teA have jema bane tema vimaLa yAmaya vartanamAM AvavuM. vAraMvAra lakSamAM rAkhavuM ke, sarva jIvanI rakSA karavI. bIjAne paNa evA ja yukti prayuktithI bedha ApavA. sarve jIvanI rakSA karavA mATe eka edhadAyaka uttama yukti buddhizALI abhayakumAre karI hatI te AvatA pAThamAM huM kahuM chuM; ema ja tattvameAdhane mATe yauktika nyAyathI anArya jevA dharmamatavAdIone zikSA ApavAne vakhata maLe te ApaNe kevA bhAgyazALI ! zikSApATha 30. sarva jIvanI rakSA--bhAga 2 magadha dezanI rAjagRhI nagarIne adhirAjA zreNika eka vakhate sabhA bharIne beThA hatA. prasaMgeApAtta vAtacItanA Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 mekSamALA prasaMgamAM mAMsalubdha sAmaMta hatA te bolyA ke, hamaNAM mAMsanI vizeSa sastAI che. A vAta abhayakumAre sAMbhaLI. e uparathI e hiMsaka sAmaMtane bedha devAne teNe nizcaya karyo. sAMje sabhA visarjana thaI, rAjA aMtaHpuramAM gayA, tyAra pachI kartavya mATe jeNe jeNe mAMsanI vAta uccArI hatI, tene tene ghera abhayakumAra gayA. jene ghera jAya tyAM satkAra karyA pachI teo pUchavA lAgyA ke, Apa zA mATe parizrama laI amAre ghera padhAryA ! abhayakumAre kahyuM: mahArAjA zreNikane akasmAt mahA rega utpanna thaye che. vaidya bheLA karavAthI teNe kahyuM ke, kemaLa manuSyanA kALajAnuM savA TAMkabhAra mAMsa hoya te A rega maTe. tame rAjAnA priyamAnya che mATe tamAre tyAM e mAMsa levA Avyo chuM. sAmate vicAryuM ke kALajAnuM mAMsa huM mUA vinA zI rIte ApI zakuM? ethI abhayakumArane pUchayuM : mahArAja, e te kema thaI zake? ema kahI pachI abhayakumArane keTaluMka dravya pitAnI vAta rAjA AgaLa nahIM prasiddha karavA ApyuM te teabhayakumAra lete gaye. ema saghaLA sAmaMtane ghera abhayakumAra pharI AvyA. saghaLA mAMsa na ApI zakyA, ane pitAnI vAta chupAvavA dravya ApyuM. pachI bIje divase jyAre sabhA bheLI thaI tyAre saghaLA sAmaMte pitAne Asane AvIne beThA. rAjA paNa siMhAsana para virAjyA hatA. sAmaMte AvI AvIne gaI kAlanuM kuzaLa pUchavA lAgyA. rAjA e vAtathI vismita thaye. abhayakumAra bhaNI joyuM eTale abhayakumAra belyAH mahArAja! diA pAThA -1. "mATe te pratyeka sAmaMta ApatA gayA ane te Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAsamALA 119 kAle ApanA sAmaMtA sabhAmAM khelyA hatA ke humaNAM mAMsa sastuM maLe che; tethI huM tene tyAM levA gayA hatA; tyAre saghaLAe mane bahu dravya ApyuM; paraMtu kALajAnuM savA paisAbhAra mAMsa na ApyuM. tyAre e mAMsa sastuM ke mAMghuM ? badhA sAmaMtA sAMbhaLIne zaramathI nIcuM joI rahyA; kAIthI kaMI khelI zakAyuM nahIM. pachI abhayakumAre kahyuM : A kaMI meM tamane duHkha ApavA karyuM nathI paraMtu dha ApavA karyuM che. ApaNane ApaNA zarIranuM mAMsa mApavuM paDe tA anaMta bhaya thAya che, kAraNa ApaNA dehanI ApaNane priyatA che; tema je jIvanuM te mAMsa haze tenA paNa jIva tene vahAlA haze. jema ApaNe amUlya vastu ApIne paNa pAtAnA deha bacAvIe chIe tema te micArAM pAmara prANIone paNa hovuM joie. ApaNe samajaNavALAM, khelatAMcAlatAM prANI chIe, te khicArAM avAcaka ane aNasamajaNavALAM che. temane mAtarUpa duHkha ApIe te kevuM pApanuM prabaLa kAraNa che ? ApaNe A vacana niraMtara lakSamAM rAkhavuM ke, sarva prANIne potAne jIva vahAlA che; ane sarva jIvanI rakSA karavI e jevA ekke dharma nathI. abhayakumAranA bhASaNathI zreNika mahArAjA saMtASAyA, saghaLA sAmaMtA pazu dha pAmyA. teoe te divasathI mAMsa khAvAnI pratijJA karI, kAraNa eka te te abhakSya che, ane koI jIva haNAyA vinA te AvatuM nathI e meTo adharma che. mATe abhaya pradhAnanuM kathana sAMbhaLIne teoe abhayadAnamAM lakSa ApyuM; je AtmAnA parama sukhanuM kAraNa che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 kSamALA zikSApATha 31. pratyAkhyAna paccakhANa nAmane zabda vAraMvAra tamArA sAMbhaLavAmAM Avyo che. ene mULa zabda "pratyAkhyAna' che, ane te amuka vastu bhaNI citta na karavuM e je niyama kare tene badale vaparAya che. pratyAkhyAna karavAne hetu mahA uttama ane sUkSama che. pratyAkhyAna nahIM karavAthI game te vastu na khAo ke na bhegave te paNa tethI saMvarapaNuM nathI, kAraNa ke tatvarUpe karIne IrachAnuM rUMdhana karyuM nathI. rAtre ApaNe bhejana na karatA hoIe, paraMtu tene je pratyAkhyAnarUpe niyama na karyo hoya te te phaLa na Ape, kAraNa ApaNI IcchA khullI rahI. jema gharanuM bAraNuM ughADuM hoya ane zvAnAdika janAvara ke manuSya cAlyuM Ave tema IcchAnAM dvAra khullAM hoya te temAM karma praveza kare che. eTale ke e bhaNuM ApaNA vicAra chUTathI jAya che, te karmabaMdhananuM kAraNa che ane je pratyAkhyAna hoya te pachI e bhaNI draSTi karavAnI IcchA thatI nathI. jema ApaNe jANIe chIe ke vAMsAne madhya bhAga ApaNAthI joI zakAte nathI, mATe e bhaNuM ApaNe draSTi paNa karatA nathI, tema pratyAkhyAna karavAthI amuka vastu khavAya ke bhegavAya tema nathI eTale e bhaNI ApaNuM lakSa svAbhAvika jatuM nathI; e karma AvavAne ADe kaTa thaI paDe che. pratyAkhyAna karyA pachI vismRti vagere kAraNathI koI deSa AvI jAya te tenAM prAyazcitta nivAraNa paNa mahAtmAoe kahyAM che. pratyAkhyAnathI eka bIjo paNa moTo lAbha che, te e Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 121 ke amuka vastuomAM ja ApaNe lakSa rahe che, bAkI badhI vastuone tyAga thaI jAya che, je je vastu tyAga karI che te te saMbaMdhI pachI vizeSa vicAra, grahavuM, mUkavuM ke evI kaMI upAdhi rahetI nathI. e vaDe mana bahu bahaLatAne pAmI niyamarUpI saDakamAM cAlyuM jAya che. azva je lagAmamAM AvI jAya che, te pachI game te prabaLa chatAM tene dhArele raste laI javAya che, tema mana e niyamarUpI lagAmamAM AvavAthI pachI game te zubha rAhamAM laI javAya che, ane temAM vAraMvAra paryaTana karAvavAthI te ekAgra, vicArazIla ane vivekI thAya che. manane AnaMda zarIrane paNa nIrogI kare che. vaLI abhakSya, anaMtakAya, parastrIAdika niyama karyAthI paNa zarIra nIrogI rahI zake che. mAdaka padArtho manane avaLe raste dore che. paNa pratyAkhyAnathI mana tyAM jatuM aTake che, ethI te vimaLa thAya che pratyAkhyAna e kevI uttama niyama pALavAnI pratijJA che, te A uparathI tame samajyA haze. vizeSa saddagurumukhathI ane zAstrAvalekanathI samajavA huM badha karuM chuM zikSApATha 3ra. vinaya vaDe tatvanI siddhi che rAjagRhI nagarInA rAjyAsana para jyAre zreNikarAjA virAjamAna hatuM, tyAre te nagarImAM eka caMDALa rahete hatuM. eka vakhate e caMDALanI strIne garbha rahyo tyAre tene kerI khAvAnI IrachA utpanna thaI. teNe te lAvI ApavA caMDALane kahyuM. caMDALe kahyuM, A kerIne vakhata nathI, eTale Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 mAkSamALA mAza upAya nathI, nahIM te huM game teTale UMce hAya tyAMthI mArI vidyAnA maLa vaDe karIne lAvI tArI icchA siddha karuM. caMDALaNIe kahyuM rAjAnI mahArANInA khAgamAM eka akALe karI denAra AMkhA che; te para atyAre kerIo lacI rahI haze, mATe tyAM jaIne e kerI lAvA. peAtAnI strInI icchA pUrI pADavA caMDALa te khAgamAM gayA. gupta rIte AkhA samIpa jaI maMtra bhaNIne tene namAvyo; ane kerI lIdhI. bIjA maMtra vaDe karIne tene hatA tema karI dIdhA. pachI te ghera Avyo ane tenI strInI icchA mATe niraMtara te caMDALa vidyAkhaLe tyAMthI kerI lAvavA lAgyA. eka divase pharatAM pharatAM mALInI dRSTi AMkhA bhaNI gaI. kerIenI cArI thayelI joIne teNe jaine zreNikarAjA AgaLa namratApUrvaka kahyuM. zreNikanI AjJAthI abhayakumAra nAmanA buddhizALI pradhAne yukti vaDe te caMDALane zeAdhI kADhayo. pAtA AgaLa teDAvI pUchyuM', eTalAM badhAM mANasA bAgamAM rahe che chatAM tuM kevI rIte caDhIne e kerI laI gaye ke je vAta kaLavAmAM paNa na AvI? te kahe. caMDALe kahyuM, Apa mArA aparAdha kSamA karo. huM sAcuM belI jauM chuM ke mArI pAse eka vidyA che tenA yAgathI huM e kerIe laI zakayo. abhayakumAre kahyuM, mArAthI kSamA na thaI zake; paraMtu mahArAjA zreNikane e vidyA tuM Apa te tene evI vidyA levAnA abhilASa hAvAthI tArA upakAranA badalAmAM huM aparAdha kSamA karAvI zakuM. caMDALe ema karavAnI hA kahI. pachI abhayakumAre caMDALane zreNika rAjA jyAM siMhAsana para beThA hatA tyAM lAvIne sAme Ubhe rAkhyeA; ane saghaLI vAta rAjAne kahI batAvI. e vAtanI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANamALA 123 rAjAe hA kahI. caMDALe pachI sAmA UbhA rahI tharatharate page zreNikane te vidyAne bedha ApavA mAMDyo; paNa te baMdha lAge nahIM. jhaDapathI UbhA thaI abhayakumAra bolyA : mahArAja! Apane je e vidyA avazya zIkhavI hoya te sAmA AvI UbhA rahe ane ene siMhAsana Ape. rAjAe vidyA levA khAtara ema karyuM te tatkALa vidyA sAdhya thaI. A vAta mAtra bodha levA mATe che. eka caMDALane paNa vinaya karyA vagara zreNika jevA rAjAne vidyA siddha na thaI, te temAMthI tatva e grahaNa karavAnuM che ke, savidyAne sAdhya karavA vinaya kare. AtmavidyA pAmavA nigraMthagurune je vinaya karIe te kevuM maMgaLadAyaka thAya! vinaya e uttama vazIkaraNa che. uttarAdhyayanamAM bhagavAne vinayane dharmanuM mULa kahI varNavyo che. gurune, munine, vidvAnane, mAtApitAne ane pitAthI vaDAne vinaya kare e ApaNuM uttamatAnuM kAraNa che. zikSApATha 33. sudarzana zeTha - prAcIna kALamAM zuddha eka patnIvratane pALanArA asaMkhya puruSe thaI gayA che. emAMthI saMkaTa sahI nAmAMkita thayele sudarzana nAmane eka puruSa paNa che. e dhanADhaya, suMdara mukhamudrAvALa, kAMtimAna ane madhya vayamAM hate. je nagaramAM te rahetuM hatuM, te nagaranA rAjyadarabAra AgaLathI kaMI kAma prasaMgane lIdhe tene nIkaLavuM paDayuM. e jyAre tyAMthI nIkaLe tyAre rAjAnI abhayA nAmanI rANI Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 mokSamALA pitAnA AvAsanA gekhamAM beThI hatI. tyAMthI sudarzana bhaNI tenI draSTi gaI. tenuM uttama rUpa ane kAyA joIne tenuM mana lalacAyuM. eka anucarI mokalIne kapaTabhAvathI nirmaLa kAraNa batAvIne sudarzanane upara bolAvyuM. keTalAka prakAranI vAtacIta karyA pachI abhayAe sudarzanane bhega bhegavavA saMbaMdhInuM AmaMtraNa karyuM. sudarzane keTaleka upadeza Ape te paNa tenuM mana zAMta thayuM nahIM. chevaTe kaMTALIne sudarzane yuktithI kahyuM: "bahena, huM puruSatvamAM nathI! tepaNuM rANIe aneka prakAranA hAvabhAva karyA. e saghaLI kAmaceSTAthI sudarzana ca nahIM, ethI kaMTALI jaIne rANue tene ja karyo. eka vAra e nagaramAM ujANa hatI, tethI nagara bahAra nagarajane AnaMdathI Ama tema bhamatA hatA. dhAmadhUma macI rahI hatI. sudarzana zeThanA cha devakumAra jevA putro paNa tyAM AvyA hatA. abhayA rANa kapilA nAmanI dAsI sAthe ThAThamAThathI tyAM AvI hatI. sudarzananA devapUtaLAM jevA cha putro tene jovAmAM AvyA. kapilAne teNe pUchayuM H AvA ramya putro konA che? kapilAe sudarzana zeThanuM nAma ApyuM. e nAma sAMbhaLIne rANInI chAtImAM kaTAra bheMkAI, tene kArI ghA vAgya. saghaLI dhAmadhUma vItI gayA pachI mAyAkathana goThavIne abhayAe ane tenI dAsIe maLI rAjAne kahyuM : tame mAnatA haze ke, mArA rAjyamAM nyAya ane nIti varte che durjanathI mArI prajA duHkhI nathI, paraMtu te saghaLuM micyA che. aMtaHpuramAM paNa durjane praveza kare tyAM sudhI haju aMdhera che! te pachI bIjA sthaLa mATe pUchavuM paNa zuM? Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sekSamALA 125 tamArA nagaranA sudarzana nAmanA zeThe mArI kane bheganuM AmaMtraNa karyuM. nahIM kahevA cAgya kathanA mAre sAMbhaLavAM paDyAM, paNa meM tenA tiraskAra karyAM. ethI vizeSa aMdhAruM kayuM kahevAya ! rAjA mULe kAnanA kAcA heAya che e tA jANe sarvamAnya che, temAM vaLI strInAM mAyAvI madhurAM vacana zuM asara na kare? tAtA telamAM TADhA jaLa jevAM vacanathI rAjA krodhAyamAna thayA. sudarzanane zULIe caDhAvI devAnI tatkALa teNe AjJA karI dIdhI, ane te pramANe saghaLuM thaI paNa gayuM. mAtra zULIe sudarzana ese eTalI vAra hatI. game tema hA paNa sRSTinA' divya bhaMDAramAM ajavALuM che. satyanA prabhAva DhAMkatho rahetA nathI. sudarzanane zULIe besAryAM, ke zULI phITIne tenuM jhaLajhaLatuM seAnAnuM siMhAsana thayuM; ane devaduMdubhinA nAda thayA; sarvatra AnaMda vyApI gayA. sudarzananuM satyazILa vizvamaMDaLamAM jhaLakI UThayuM. satyazILanA sadA jaya che. ziyaLa ane sudarzananI uttama dRDhatA e banne AtmAne pavitra zreNie caDhAve che! zikSApATha 34. brahmacarya viSe subhASita ( dAharA ) noMrakhIne navayauvanA, leza na viSayanidAna; gaNe kASThanI pUtaLI, te bhagavAna samAna. 1 A saghaLA saMsAranI, ramaNI nAyakarUpa; e tyAgI, tyAgyuM badhuM, kevaLa zokasvarUpa, 2 dvi. A pADA0--1. 'jagatanA' Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA eka viSayane chatatAM, chatye sau saMsAra; pati jItatAM chati, daLa, pura ne adhikAra. 3 viSayarUpa aMkurathI, TaLe jJAna ne dhyAna, leza madirApAnathI, chake jyama ajJAna 4 je nava vADa vizuddhathI, dhare ziyaLa sukhadAI bhava tene lava pacha rahe, tatvavacana e bhAI. 5 suMdara ziyaLa surataruM, mana vANuM ne deha;' je naranArI sevaze, anupama phaLa le teha. 6. pAtra vinA vastu na rahe, pAtra Atmika jJAna; pAtra thavA seve sadA, brahmacarya atimAna. 7 zikSApATha 35. navakAra maMtra name arihaMtANuM. name siddhANuM. name AyariyANuM. namo uvakjhAyANuM. na lee savvasAhUNuM. A pavitra vAkyone nigraMthapravacanamAM navakAra, namaskAramaMtra ke paMcaparameSTImaMtra kahe che. ahaMta bhagavaMtanA bAra guNa, siddha bhagavaMtanA ATha guNa, AcAryanA chatrIza guNa, upAdhyAyanA paMcavIza guNa, ane sAdhunA sattAvIza guNa maLIne eka ATha guNa thayA. aMgUThA vinA bAkInI cAra AMgaLIonAM bAra TeravAM thAya Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA 127 che, ane ethI e guNenuM ciMtavana karavAnI yejanA hevAthI bArane nave guNatAM 108 thAya che. eTale navakAra ema kahevAmAM sAthe evuM sUcavana rahyuM jaNAya che ke, he bhavya ! tArAM e AMgaLInA TeravAMthI navakAramaMtra nava vAra gaNa- kAra eTale karanAra ema paNa thAya che. bArane nave guNatAM jeTalA thAya eTalA guNane bharele maMtra ema navakAramaMtra tarIke ene artha thaI zake che, ane paMcaparameSTI eTale A sakaLa jagatamAM pAMca vastuo paramatkRSTa che te kaI kaI? te kahI batAvI ke arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu. ene namaskAra karavAne je maMtra te parameSTImaMtra; ane pAMca parameSThIne sAthe namaskAra hevAthI paMcaparameSThImaMtra e zabda thaye. A maMtra anAdi siddha manAya che, kAraNa paMcaparameSThI anAdi siddha che. eTale e pAMce pAtra AvarUpa nathI. pravAhathI anAdi che, ane tene japanAra paNa anAdi siddha che, ethI e jApa paNa anAdi siddha kare che. pra--e paMcaparameSTImaMtra paripUrNa jANavAthI manuSya uttama gatine pAme che, ema sapuruSe kahe che e mATe tamAruM zuM mata che? u -e kahevuM nyAyapUrvaka che, ema huM mAnuM chuM. pra-ene kayA kAraNathI nyAyapUrvaka kahI zakAya? uhA . e tamane huM samajavuM H mananI nigrahatA arthe eka te sarvottama jagaddabhUSaNanA satya guNanuM e ciMtavana che. tatvathI jotAM vaLI ahasvarUpa, siddhasvarUpa, AcAryasvarUpa, upAdhyAya svarUpa ane sAdhusvarUpa ene vivekathI vicAra karavAnuM paNa e sUcavana che. kAraNa ke Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA pUjavA yeAgya e zAthI che? ema vicAratAM eAnAM svarUpa, guNa ityAdi mATe vicAra karavAnI satpuruSane te kharI agatya che. have kahA ke e maMtra ethI keTale kalyANakAraka thAya ? 18 praznakAra--satpuruSo mekSanuM kAraNa navakAramaMtrane kahe che, e A vyAkhyAnathI huM paNa mAnya rAkhuM chuM. atyaMta bhagavaMta, siddha bhagavaMta, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu eenA akeka prathama akSara letAM 'asiAsA' evuM mahadbhUta vAkaya nIkaLe che. jenuM 3 evuM yegabiMdunuM svarUpa thAya che; mATe ApaNe e maMtranA avazya karIne vimaLa bhAvathI jApa karavA. zikSApATha 36. anAnupUrvI 1 2 2 1 3 2 4 ra 4 1 4 1 m. 3 1 3 ja >> 3 .. 0 pustaka che te teM joyuM che ? putra--hA, pitAjI. x x pa 5 5 5 5 5 pitA--AvI jAtanAM kASTakathI bhareluM eka nAnuM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekSamALA 129 | pitA-emAM ADAavaLA aMka mUkyA che, tenuM kAMI paNa kAraNa tArA samajavAmAM che? putra-nahIM pitAjI, mArA samajavAmAM nathI mATe Apa te kAraNa kahe. pitA-putra! pratyakSa che ke mana e eka bahu caMcaLa cIja che ane tene ekAgra karavuM bahu bahu vikaTa che. te jyAM sudhI ekAgra thatuM nathI tyAM sudhI AtmamalinatA jatI nathI; pApanA vicAre ghaTatA nathI. e ekAgratA mATe bAra pratisAdika aneka mahAna sAdhana bhagavAne kahyA che. mananI ekAgratAthI mahA yeganI zreNie caDhavA mATe ane tene keTalAka prakArathI nirmaLa karavA mATe sahue e eka koSTakAvalI karI che. paMcaparameSThImaMtranA pAMca aMka emAM pahelA mUkyA che, ane pachI lemavilemasvarUpamAM lakSabaMdha enA e pAMca aMka mUkIne bhinna bhinna prakAre koSTaka kyAM che. ema karavAnuM kAraNa paNa mananI ekAgratA pAmIne nirjarA karI zake. putra-pitAjI, anukrame levAthI ema zA mATe na thaI zake? pitA-lemavilema hoya te te goThavatAM javuM paDe ane nAma saMbhAratAM javuM paDe. pAMcane aMka mUkyA pachI bene AMkaDo Ave ke "name e savvasAhUNuM" pachI namo arihaMtANuM" e vAkya mUkIne "name siddhANaM" e vAkya saMbhAravuM paDe. ema punaH punaH lakSanI dRDhatA rAkhatAM mana ekAgratAe pahoMce che. anukramabaMdha hoya te tema thaI zakatuM nathI; kAraNa vicAra kare paDatuM nathI. e Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA sUkSama vakhatamAM mana parameSTImaMtramAMthI nIkaLIne saMsArataMtranI khaTapaTamAM jaI paDe che, ane vakhate dharma karatAM dhADa paNa karI nAkhe che, jethI satparuSoe A anAnupUrvInI janA karI che, te bahu suMdara ane AtmazAMtine ApanArI che. zikSApATha 37. sAmAyikavicAra-bhAga 1 Atmazaktine prakAza karanAra, samyagajJAnadarzanane udaya karanAra, zuddha samAdhibhAvamAM praveza karAvanAra, nirjarAne amUlya lAbha ApanAra, rAgadveSathI madhyastha buddhi karanAra evuM sAmAyika nAmanuM zikSAtrata che. sAmAyika zabdanI vyutpatti sama+Aya+Ika e zabdothI thAya che, "sama" eTale rAgadveSarahita madhyastha pariNAma, "Aya eTale te samabhAvanAthI utpanna thate jJAnadarzanacAritrarUpa mokSamArgane lAbha, ane Ika' kahetAM bhAva ema artha thAya che. eTale ke je vaDe karIne mekSanA mArgane lAbhadAyaka bhAva Upaje te sAmAyika. Arta ane raudra e be prakAranAM dhyAnane tyAga karIne, mana, vacana, kAyAnA pApabhAvane rekIne vivekI zrAvaka sAmAyika kare che. mananA pudgala deraMgI" che. sAmAyikamAM jyAre vizuddha pariNAmathI rahevuM kahyuM che tyAre paNa e mana AkAzapAtAlanA ghATa ghaDyA kare che. tema ja bhUla, vismRti, unmAda ityAdikathI vacanakAyAmAM paNa dUSaNa AvavAthI sAmAyikamAM doSa lAge che. mana, vacana ane kAyAnA divya A0 pAThA-1. 'taraMgI". Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAkSamALA thaIne khatrIza doSa utpanna thAya che. daza mananA, deza vacananA ane khAra kAyAnA ema khatrIza doSa jANavA avazyanA che. je jANavAthI mana sAvadhAna rahe che. mananA daza doSa kahuM chuM: - 1. avivekadoSa--sAmAyikanuM svarUpa nahIM jANavAthI manamAM evA vicAra kare ke AthI zuM phaLa thavAnuM hatuM ? AthI te keNu taryuM haze ? evA vikalpanuM nAma 'avivekadeoSa'. ra. yazeAvAMchAdoSapAte sAmAyika kare che ema anya manuSyA jANe te prazaMsA kare te icchAe sAmAyika kare i te yazeAvAMchAdASa'. 3. dhanavAMchAdoSa--dhananI icchAe sAmAyika karavuM te dhanavAMchAdoSa'. 131 4. garvadoSa--mane leAkA dharmI kahe che ane huM kevI sAmAyika paNa tevI ja karuM chuM? e garvadoSa' pa. bhayadoSa--huM zrAvakakuLamAM janmyA chuM; mane lAke meTA tarIke mAna de che, ane jo sAmAyika nahIM karuM te kaheze ke eTaluM paNa nathI karatA; ethI niMdA thaze e 'bhayadoSa'. 6. nidAnadoSa--sAmAyika karIne tenAM phaLathI dhana, strI, putrAdika meLavavAnuM icche te 'nidAnadoSa'. 7. saMzayadoSa--sAmAyikanuM pariNAma haze ke nahIM hAya ? e vikalpa te 'saMzayadeSa'. 8. kaSAyadoSa----sAmAyika krodhAdrikathI karavA esI jAya, ke kaMI kAraNathI pachI krodha, mAna, mAyA, lAbhamAM vRtti dhare te kaSAyadoSa'. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 meAkSamALA 9. avinayadoSa--vinaya vagara sAmAyika kare te avinayadeASa'. 10. abahumAnadeSa ---- bhaktibhAva ane umaMgapUrvaka * sAmAyika na kare te aahumAnadeSa'. zikSApATha 38. sAmAyikavicAra--bhAga 2 daza doSa mananA kahyA; have vacananA daza doSa kahuM 1. kuladoSa--sAmAyikamAM kuvacana khelavuM te 'kuladASa'. 2. sahusAkAradeSa--sAmAyikamAM sAhasathI avicArapUrvaka vAkaya khelavuM te 'sahusAkAradoSa'. 3. asadArApaNudoSa--bIjAne khATA khAdha Ape, te 'asadArApaNudoSa'. 4. nirapekSadoSa--sAmAyikamAM zAstranI darakAra vinA vAkaya khele te nirapekSadoSa' 5. saMkSepadoSa--sUtranA pATha ityAdika TUMkAmAM khelI nAkhe; ane yathArtha uccAra kare nahIM te 'saMkSepadeSa'. 6. phlezadASa kAithI kaMkAsa kare te klezadoSa', 7. vikathAdASa----cAra prakAranI vikathA mAMDI ese te 'vikathAdASa'. 8. hAsyadoSa--sAmAyikamAM koInI hAMsI, mazkarI kare te 'hAsyadekha'. 9. azuddhadoSa-sAmAyikamAM sUtrapATha nyUnAdhika ane azuddha khele te azuddhadoSa'. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 133 10. muNamuNadeSa-gaDabaDageTAthI sAmAyikamAM sUtrapATha bele, je pote paNa pUra mAMDa samajI zake te "muNamuNadoSa". e vacananA daza doSa kahyA; have kAyAnA bAra deSa kahuM chuM - 1. ayogyaAsanadoSa-sAmAyikamAM paga para paga caDhAvI bese e gurnAdikanuM avinayarUpa Asana, mATe e pahele "agyaAsanadaSa". 2. calAsanadoSa-DagaDagate Asane besI sAmAyika kare, athavA vAraMvAra jyAMthI UThavuM paDe teve Asane bese te "calAsanadeSa. 3. caladraSTidoSa--kAyetsargamAM AMkhe caMcaLa rAkhe e "caladRSTidoSa". 4. sAvaghakriyAdoSa-sAmAyikamAM kaMI pApa kriyA ke tenI saMjJA kare te "sAvAkiyAdoSa". 5. AlaMbanadoSa-bhIMtAdike eThIMgaNa daI bese ethI tyAM beThelA jaMtu Adikane nAza thAya ane pitAne pramAda thAya, te "AlaMbanadoSa'. 6. AkuMcanaprasAraNudeSa-hAtha paga saMkece, lAMbA kare e Adi te "AkuMcanaprasAraNadoSa'. 7. AlasadaSa-aMga maraDe, TacAkA vagADe e Adi te "AlasaSa'. 8. meTanadoSa--AMgaLI vagere vAMkI kare, TacAkA vagADe te "meTanadoSa". 9. maladoSa-gharaDAgharaDa karI sAmAyikamAM caLa karI mela khaMkhere te "maladoSa'. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 mokSamALA 10. vimAsaNadoSa-gALAmAM hAtha nAkhI bese I. te "vimAsaNadoSa". 11. nidrAdoSa-sAmAyikamAM UMgha AvavI te nidradoSa". 12. vasaMkocanadeSa-sAmAyikamAM TADha pramukhanI bhItithI vAthI zarIra saMkece te "vatsasaMkocanadoSa'. e batrIza dUSaNarahita sAmAyika karavI, pAMca aticAra TALavA. zikSApATha 39. sAmAyikavicAra-bhAga 3 ekAgratA ane sAvadhAnI vinA e batrIza deSamAMnA amuka deSa paNa AvI jAya che. vijJAnavettAoe sAmAyikanuM jaghanya pramANu be ghaDInuM bAMdhyuM che. e vrata sAvadhAnIpUrvaka karavAthI parama zAMti Ape che. keTalAkane e be ghaDIne kALa jyAre jAte nathI tyAre teo bahu kaMTALe che. sAmAyikamAM navarAza laI besavAthI kALa jAya paNa kyAMthI? Adhunika kALamAM sAvadhAnIthI sAmAyika karanArA bahu ja thoDA che. pratikramaNa sAmAyikanI sAthe karavAnuM hoya che tyAre te vakhata ja sugama paDe che. joke evA pAmara pratikramaNa lakSapUrvaka karI zaktA nathI. tepaNa kevaLa navarAza karatAM emAM jarUra kaMIka phera paDe che. sAmAyika paNa pUruM jeone AvaDatuM nathI teo bicArA sAmAyikamAM pachI bahu mUMjhAya che. keTalAka bhAre karmIo e avasaramAM vyavahAranA prapaMce paNa ghaDI rAkhe che. AthI sAmAyika bahu deSita thAya che. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 135 vidhipUrvaka sAmAyika na thAya e bahu khedakAraka ane karmanI bAhulyatA che. sATha ghaDInA ahorAtra vyartha cAlyA jAya che. asaMkhyAtA divasathI bharelAM anaMtAM kALacakra vyatIta karatAM paNa je sArthaka na thayuM te be ghaDInI vizuddha, sAmAyika sArthaka kare che. lakSapUrvaka sAmAyika thavA mATe sAmAyikamAM praveza karyA pachI cAra legassathI vadhAre legassane kAryotsarga karI cittanI kaMIka svasthatA ANavI. pachI sUtrapATha ke uttama graMthanuM manana karavuM. vairAgyanA uttama kAvyo bolavAM, pAchaLanuM adhyayana kareluM smaraNa karI javuM. nUtana abhyAsa thAya te kare. keIne zAstrAdhArathI baMdha Ape; ema sAmAyikIkALa vyatIta kare. munirAjane je samAgama hoya te AgamavANuM sAMbhaLavI ane te manana karavI, tema na hoya ane zAstraparicaya na hoya te vicakSaNa abhyAsI pAsethI vairAgyabedhaka kathana zravaNa karavuM, kiMvA kaMI abhyAsa kare. e saghaLI vegavAI na hoya te keTaleka bhAga lakSapUrvaka kAryotsargamAM reka; ane keTaleka bhAga mahApurUSanAM caritrakathAmAM upagapUrvaka reka. paraMtu jema bane tema vivekathI ane utsAhathI sAmAyikIkALa vyatIta kare. kaMI sAhitya na hoya te paMca parameSTImaMtrane jApa ja utsAhapUrvaka kare. paNa vyartha kALa kADhI nAkhe nahIM. dhIrajathI, zAMtithI ane yatnAthI sAmAyika karavuM. jema bane tema sAmAyikamAM zAstraparicaya vadhAre. sATha ghaDInA vakhatamAMthI be ghaDI avazya bacAvI sAmAyika te sadUbhAvathI karavuM. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 mekSamALA , zikSApATha 40. pratikamaNuvicAra pratikramaNa eTale sAmuM javuM-smaraNa karI javuM pharIthI joI javuM--ema ene artha thaI zake che. 1 je divase je vakhate pratikramaNa karavA beThA te vakhatanI agAu te divase je je doSa thayA che te eka pachI eka joI javA ane tene pazcAttApa kare ke dezanuM smaraNa karI javuM vagere sAmAnya artha paNa che." uttama munie ane bhAvika zrAvake saMdhyAkALe ane rAtrinA pAchaLanA bhAgamAM divase ane rAtre ema anukrame thayelA doSane pazcAttApa ke kSamApanA Icche che, enuM nAma ahIM AgaLa pratikramaNa che. e pratikramaNa ApaNe paNa avazya karavuM; kAraNa AtmA mana, vacana ane kAyAnA yegathI aneka prakAranAM karma bAMdhe che. pratikramaNa sUtramAM enuM dahana kareluM che jethI divasarAtrimAM thayelA pApane pazcAttApa te vaDe thaI zake che. zuddha bhAva vaDe karI pazcAttApa karavAthI leza pApa thatAM paralekabhaya ane anukaMpA chUTe che, AtmA kemaLa thAya che. tyAgavA gya vastune viveka Avate jAya che. bhagavAna sAkSIe ajJAna I. je je doSa vismaraNa thayA hoya tene pazcAttApa paNa thaI zake che. Ama e nirjarA karavAnuM uttama sAdhana che. di A0 pAThA--1. "bhAvanI apekSAe je divase je vakhate pratikramaNa karavAnuM thAya, te vakhatanI agAu athavA te divase je je doSa thayA hoya te eka pachI eka aMtarAtmabhAve joI javA ane tene pazcAttApa karI deSathI pAchuM vaLavuM te pratikramaNa." Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meAkSamALA Avazyaka enuM 'Avazyaka' evuM paNa nAma che. eTale avazya karIne karavA yAgya; e satya che. te vaDe AtmAnI malinatA khase che, mATe avazya karavA yAgya ja che. 137 sAyaMkALe je pratikramaNa karavAmAM Ave che tenuM nAma devasIya paDikkamaNuM eTale divasa saMbaMdhI pApano pazcAttApa; ane rAtrinA pAchalA bhAgamAM je pratikramaNa karavAmAM Ave che te rAI paDikkamaNuM kahevAya che. devasIya ane rAI e prAkRta bhASAnA zabdo che. pakhavADiye karavAnuM pratikramaNa te pAkSika ane saMvatsare karavAnuM te sAMvatsarika kahevAya che. satpuruSoe yAjanAthI khAMdhele e suMdara niyama che. $ keTalAka sAmAnya buddhimAnA ema kahe che ke divasa ane rAtrinuM savAre prAyazcittarUpa pratikramaNa karyuM hAya tA kaMI khoTuM nathI, paraMtu e kahevuM pramANika nathI. rAtrie akasmAt amuka kAraNu ke kALadharma thaI paDe te divasa saMbaMdhI paNa rahI jAya. pratikramaNusUtranI yAjanA bahu suMdara che. enAM mULa tattva bahu uttama che. jema bane tema pratikramaNa dhIrajathI, samajAya evI bhASAthI, zAMtithI, mananI ane yatnApUrvaka karavuM. ekAgratAthI zikSApATha 41. bhikhArInA kheda--bhAga 1 eka pAmara bhikhArI jaMgalamAM bhaTakatA hatA. tyAM tene bhUkha lAgI eTale te bicArA laDathaDiyAM khAtA khAtA eka nagaramAM eka sAmAnya manuSyane ghera pahoMcyA. tyAM Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 mokSamALA jaIne teNe aneka prakAranI AjIjI karI, tenA kAlAvAlAthI karuNA pAmIne te gRhasthanI strIe tene gharamAMthI jamatAM vadheluM miSTAnna bhejana ANuM ApyuM. bhejana maLavAthI bhikhArI bahu AnaMda pAmate pAmate nagaranI bahAra Avyo, AvIne eka jhADa taLe beThe tyAM jarA svaccha karIne eka bAjue ati jUne thayele pitAne jaLane ghaDe mUkyo. eka bAjue pitAnI phATatUTa malina godaDI mUkI ane eka bAjue pite te bhejana laIne beTho. rAjI rAjI thatAM eNe te bhojana khAIne pUruM karyuM. ezake pachI eka paththara mUkIne te sUte. bhajananA madathI jarA vAramAM tenI AMkho mIMcAI gaI. nidrAvaza thaye eTale tene eka svapna AvyuM. piote jANe mahA rAjariddhine pAme che suMdara vastrAbhUSaNa dhAraNa karyA che, deza AkhAmAM pitAnA vijayane DaMke vAgI gayA che; samIpamAM tenI AjJA avalaMbana karavA anucare UbhA thaI rahyA che, AjubAju chaDIdAre khamA khamA pikAre che, eka ramaNIya mahelamAM suMdara palaMga para teNe zayana karyuM che, devAMganA jevI strIo tenA paga cAMpe che; paMkhAthI eka bAjuethI paMkhAne maMda maMda pavana DhoLAya cheevA svatAmAM tene AtmA caDhI gaye. te svamAnA bhaMga letAM tenAM rema uThThasI gayAM. evAmAM megha mahArAjA caDhI AvyA, vIjaLInA jhabakArA thavA lAgyA sUryadeva vAdaLAMthI DhaMkAI gaye; sarvatra aMdhakAra patharAI gaye; muzaladhAra varasAda thaze evuM jaNAyuM ane eTalAmAM gAjavIjathI eka prabaLa kaDAke thayo. kaDAkAnA avAjathI bhaya pAmIne te pAmara bhikhArI bicAre jAgI gayo. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA zikSApATha 42. bhikhArInA kheda--bhAga 2 jue che te je sthaLe pANInA khAkharo ghaDo paDyo hatA te sthaLe te ghaDo paDyo che; jyAM phATItUTI geAdaDI paDI hatI tyAM ja te paDI che. pote jevAM malina ane gokhajALIvALAM kapaDAM dhAraNa karyAM hatAM tevAM ne tevAM zarIra upara te vastro birAje che. nathI talabhAra vadhyuM ke nathI valAra ghaTayuM. nathI te deza ke nathI te nagarI, nathI te mahela ke nathI te palaMga; nathI te cAmarachatra dharanArA ke nathI te chaDIdArA; nathI te strIo ke nathI te vastrAlaMkAro; nathI te paMkhA ke nathI te pavana; nathI te anucaro ke nathI te AjJA; nathI te sukha vilAsa ke nathI te madonmattatA; bhAI teA pete jevA hatA tevA ne tevA dekhAyA. ethI te dekhAva joIne te kheda pAmyA. svannAmAM meM mithyA ADaMbara dITho tethI AnaMda mAnyA; emAMnuM te ahIM kazuMye nathI. svamAnA bhAga bhogavyA nahIM; ane tenuM pariNAma je kheda te huM bhogavuM chuM. ema e pAmara jIva pazcAttApamAM paDI gayA. 139 ahA bhavyo! bhikhArInA svamA jevAM saMsAranAM sukha anitya che. svAmAM jema te bhikhArIe sukhasamudAya dIThA ane AnaMda mAnyA tema pAmara prANIe saMsArasvamanA sukhasamudAyamAM AnaMda mAne che. jema te sukhasamudAya jAgRtimAM mithyA jaNAyA tema jJAna prApta thatAM saMsAranAM sukha tevAM jaNAya che. svamAnA bhAga na bhogavyA chatAM jema bhikhArIne khedranI prApti thaI, tema meAhAMdha prANIo Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA saMsAramAM sukha mAnI bese che, ane bhagavyA sama gaNe che; paraMtu pariName kheda, durgati ane pazcAttApa le che. te capaLa ane vinAzI chatAM svapnanA kheda jevuM tenuM pariNAma rahyuM che. e uparathI buddhimAna puruSe Atmahitane zedhe che. saMsAranI anityatA para eka kAvya che ke - (upajAti) vidhuta lakSamI prabhutA pataMga, AyuSya te te jaLanA taraMga; puraMdarI cApa anaMgaraMga, zuM rAciye tyAM kSaNane prasaMga? vizeSArtha :lakSamI vIjaLI jevI che. vIjaLIne jhabakAre jema thaIne olavAI jAya che, tema lakSmI AvIne cAlI jAya che. adhikAra pataMganA raMga jevo che. pataMgane raMga jema cAra divasanI caTakI che tema adhikAra mAtra zeDo kALa rahI hAthamAMthI jatuM rahe che. AyuSya pANInAM mejAM jevuM che. pANIne hile Avyo ke gaye tema janma pAmyA, ane eka dehamAM rahyA ke na rahyA tyAM bIjA dehamAM paDavuM paDe che. kAmaga AkAzamAM utpanna thatA iMdranA dhanuSya jevA che, jema IdradhanuSya varSAkALamAM thaIne kSaNavAramAM laya thaI jAya che, tema yauvanamAM kAmanA vikAra phaLIbhUta thaI jarAvayamAM jatA rahe che. TUMkAmAM he jIva! e saghaLI vastuone saMbaMdha kSaNabhara che. emAM premabaMdhananI sAMkaLe baMdhAIne zuM rAcavuM? tAtparya e saghaLAM capaLa ane vinAzI che, tuM akhaMDa ane avinAzI che, mATe tArA jevI nitya vastune prApta kara ! e bedha yathArtha che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA zikSApATha 43, anupama kSamA kSamA e aMtarzatru jItavAmAM khaDga che. pavitra AcAranI rakSA karavAmAM khakhkhara che. zuddhabhAve asahya duHkhamAM samapariNAmathI kSamA rAkhanAra manuSya bhavasAgara tarI jAya che. 141 kRSNa vAsudevanA gajasukumAra nAmanA nAnA bhAI khAra varSanI vaye bhagavAna mahAsarUpavAna, sukumAra mAtra neminAthanI pAsethI saMsAratyAgI thaI smazAnamAM ' ugra dhyAnamAM rahyA hatA; tyAre tee eka adbhuta kSamAmaya caritrathI mahAsiddhine pAmI gayA, te ahIM kahuM chuM. sAmala nAmanA brAhmaNanI surUpavarNasaMpanna putrI vere gajasukumAranuM sagapaNa karyuM hatuM. paraMtu lagna thayA pahelAM gajasukumAra te saMsAra tyAgI gayA. AthI potAnI putrInuM sukha javAnA dveSathI te sAmala brAhmaNane bhayaMkara krodha vyAkhyA. gajasukumAranA zeAdha karatA karatA e smazAnamAM jyAM mahAmuni gajasukumAra ekAgra vizuddha bhAvathI kAryAtsargamAM che, tyAM AvI pahoMcyA. komaLa gajasukumAranA mAthA para cIkaNI mATInI vADa karI ane aMdara dhakhadhakhatA aMgArA bharyA, dhana pUryuM eTale mahAtApa thayA. ethI gajasukumAranA kamaLa deha baLavA mAMDyo eTale te seAmala jatA rahyo. e veLA gajasukumAranA asahya duHkhamAM kahevuM paNa zuM hAya ? paraMtu tyAre te samabhAva pariNAmamAM rahyA. kiMcit krodha ke dveSa enA hRdayamAM janma pAmyA nahIM. peAtAnA AtmAne sthitisthApaka karIne Apa dvIdhA ke jo ! tuM enI putrIne paraNyA hAta tA e kanyAdAnamAM tane Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 sAkSamALA pAghaDI Apata. e pADI thADA vakhatamAM phATI jAya tevI ane pariNAme duHkhadAyaka thAta. A enA mahe upakAra thayA ke e pAghaDI badala eNe mokSanI pAghaDI baMdhAvI. evA vizuddha pariNAmathI aDaga rahI samabhAvathI te asahya vedanA sahIne sarvajJa sarvadazI thaI anaMta jIvana sukhane pAmyA. kevI anupama kSamA ane kevuM tenuM suMdara pariNAma ! tattvajJAnIonAM vacana che ke, AtmA mAtra svasAvamAM AvavA joie; ane te Avyo te mAkSa hatheLImAM ja che. gajasukumAranI nAmAMkita kSamA kevA vizuddha Adha kare che! zikSApATha 44. rAga zramaNu bhagavAna mahAvIranA agresara gaNadhara gautamanuM nAma tame bahu vAra vAMcyuM che. gautama svAmInA khAdhelA keTalAka ziSyA kevaLajJAna pAmyA chatAM gautama pAte kevaLajJAna pAmatA naheAtA, kAraNu bhagavAna mahAvIranAM aMgApAMga, varNa, vANI, rUpa ityAdika para hajI gautamane mAhinI hatI. nigraMtha pravacananA niSpakSapAtI nyAya evA che ke, game te vastu paranA rAga duHkhadAyaka che. rAga e meAhinI ane mAhinI e saMsAra ja che. gautamanA hRdayathI e rAga jyAM sudhI khasyA nahIM tyAM sudhI teo kevaLajJAna pAmyA nahIM. pachI zramaNu bhagavAna jJAtaputra jyAre anupameya siddhine pAmyA, tyAre gautama nagaramAMthI AvatA hatA. bhagavAnanA nirvANu samAcAra sAMbhaLIne teo kheda pAmyA. virahathI teo anurAga vacanathI khelyA : "he mahAvIra ! Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 143 tame mane sAthe te na lIdhe, paraMtu saMbhAye nahIM. mArI prIti sAmI tame draSTi paNa karI nahIM ! Ama tamane chAjatuM nahatuM." evA taraMga karatAM karatAM tenuM lakSa pharyuM ne te nIrAga zreNie caDhayA. "baha mUrkhatA karuM chuM. e vItarAga nirvikArI ane nIrAgI te mArAmAM kema hinI rAkhe? enI zatru ane mitra para kevaLa samAna dRSTi hatI. huM e nIrAgIne mithyA meha rAkhuM chuM. meha saMsAranuM prabaLa kAraNa che." ema vicAratAM vicAratAM teo zeka tajIne nIrAgI thayA. eTale anaMtajJAna prakAzita thayuM ane prAMte nirvANa padhAryA. gautama munine rAga ApaNane bahu sUkSma bodha Ape che. bhagavAna parane meha gautama jevA gaNadharane duHkhadAyaka thaye, te pachI saMsArane, te vaLI pAmara AtmAone moha kevuM anaMta duHkha ApatuM haze! saMsArarUpI gADIne rAga ane dveSa e be rUpI baLada che. e na hoya te saMsAranuM aTakana che. jyAM rAga nathI tyAM dveSa nathI; A mAnya siddhAMta che. rAga tIvra karmabaMdhananuM kAraNa che enA kSayathI Atmasiddhi che. zikSApATha 45. sAmAnya manoratha (savaiyA). mahinabhAva vicAra adhIna thaI; na nIrakhuM nayane paranArI; paththaratulya gaNuM parabhava, nirmaLa tAtvika lebha samArI! dvAdaza vrata ane dInatA dharI, sAtvika thAuM svarUpa vicArI; e muja nema sadA zubha kSemaka, nitya akhaMDa rahe bhavahArI. 1 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 mokSamALA te trizalAtanaye mana ciMtavI, jJAna, viveka, vicAra vadhAruM; nitya vizedha karI nava tatvane, uttama bedha aneka uccAruM. saMzayabIja Uge nahIM aMdara, je jinanAM kathane avadhAruM; rAjya, sadA muja e ja maneratha, dhAra, thaze apavargautAru. 2 zikSApATha 46. kapilamuni-bhAga 1 kauzAMbI nAmanI eka nagarI hatI. tyAMnA rAjadarabAramAM rAjyanAM AbhUSaNarUpa kAzyapa nAmane eka zAstrI rahetuM hatuM. enI strInuM nAma zrIdevI hatuM. tenA udarathI kapila nAmane eka putra janmya hatuM. te paMdara varSane thaye tyAre tenA pitA paradhAma gayA. kapila lADapAlamAM UchareluM hovAthI vizeSa vidvattA pAse nahote, tethI tenA pitAnI jage koI bIjA vidvAnane maLI. kAzyapazAstrI je paMja kamAI gayA hatA te kamAvAmAM azakta evA kapile khAIne pUrI karI. zrIdevI eka divasa gharanA bAraNAmAM UbhI hatI, tyAM be cAra nekare sahita pitAnA patinI zAstrIya padavI pAmele vidvAna jAte tenA jovAmAM Avyo. ghaNA mAnathI jatA A zAstrIne jaIne zrIdevIne pitAnI pUrvasthitinuM smaraNa thaI AvyuM. jyAre mArA pati A padavI para hatA tyAre huM kevuM sukha bhagavatI hatI! e mAruM sukha te gayuM paraMtu mAre putra paNa pUruM bhaye nahIM. ema vicAramAM DolatAM DelatAM enI AMkhamAMthI daDadaDa AMsu kharavA maMDyAM. evAmAM pharate pharatA kapila tyAM AvI pahoMcyuM. zrIdevIne Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA 145 raDatI joI tenuM kAraNa pUchyuM. kapilanA bahu AgrahathI zrIdevIe je hatuM te kahI khatAvyuM. pachI kapila khelyA : "jo mA! huM buddhizALI chuM, paraMtu mArI buddhinA upayAga joIe tevA thaI zakayo nathI. eTale vidyA vagara huM e padmavI pAmyA nahIM. tuM kahe tyAM jaIne have huM mArAthI anatI vidyA sAdhya karuM." zrIdevIe kheda sAthe kahyuM : e tArAthI khanI zake nahIM, nahIM tA AryAvartanI maryAdA para AvelI zrAvastI nagarImAM iMdravrutta nAmanA tArA pitAnA mitra rahe che, te aneka vidyArthIAne vidyAdAna de che; je tArAthI tyAM javAya te dhArelI siddhi thAya kharI." eka e visa rokAI sajja thaI, astu kahI kapilajI paMthe paLyA. avadha vItatAM kapila zrAvastIe zAstrIjIne ghera AvI pahoMcyA. praNAma karIne peAtAnA itihAsa kahI khatAvyo. zAstrIjIe mitraputrane vidyAdAna devAne mATe bahu AnaMda dekhADyo. paNa kapila AgaLa kaMI pUMcha nahAtI ke temAMthI khAya, ane abhyAsa karI zake; ethI karIne tene nagaramAM yAcavA javuM paDatuM hatuM. yAcatAM yAcatAM khAra thaI jatA hatA, pachI rasoI kare, ane jame tyAM sAMjanA thoDA bhAga rahetA hatA; eTale kaMI abhyAsa karI zakatA nahAtA. paMDite tenuM kAraNa pUchyuM tyAre kapile te kahI batAvyuM. paMDita tene eka gRhastha pAse teDI gayA ane haMmezAM bhAjana maLe evI geAThavaNa eka vidhavA brAhmaNIne tyAM te gRhasthe kapilanI anukaMpA khAtara karI dIdhI, jethI kapilane te eka ciMtA ochI thaI. 10 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasALA zikSApATha 47. kapilamuni--bhAga 2 e nAnI ciMtA ochI thaI, tyAM bIjI moTI jaMjALa UbhI thaI. bhadrika kapila have yuvAna thayA hatA; ane jene tyAM te jamavA jatA hatA te vidhavA khAI paNa yuvAna hatI. tenI sAthe tenA gharamAM bIjuM koI mANusa nahetuM. hamezanA parasparanA vAtacItanA saMbaMdha vadhyA; vadhIne hAsyavinAdarUpe thayA; ema karatAM karatAM bannene prIti baMdhAI. kapila tenAthI lukhkhAyA ! ekAMta bahu aniSTa cIja che !! 143 vidyA prApta karavAnuM te bhUlI gayA. gRhastha taraphathI maLatAM sIdhAMthI bannenuM mAMDa pUruM thatuM hatuM; paNa lUgaDAMlattAMnA vAMdhA thayA. gRhasthAzrama mAMDI beThA jevuM kapile karI mUkaryu. game tevA chatAM haLukarmI jIva hAvAthI saMsAranI vizeSa leAtALanI tene mAhitI paNa nahotI. ethI paisA kema pedA karavA te khicAre te jANatA paNa naheAtA. caMcaLa strIe tene rastA khatAvyo ke, mUMjhAvAmAM kaMI vaLavAnuM nathI; paraMtu upAyathI siddhi che. A gAmanA rAjAnA evA niyama che ke, savAramAM pahelA jaI je brAhmaNu AzIrvAda Ape tene te e mAsA seAnuM Ape che. tyAM jo jaI zake ane prathama AzIrvAda ApI zako te te e mAsA seAnuM maLe. kapile e vAtanI hA kahI. ATha divasa sudhI AMTA khAdhA paNa vakhata vItyA pachI jAya eTale kaMI vaLe nahIM. ethI teNe eka divasa nizcaya karyAM ke, jo huM cAkamAM sUuM te cIvaTa rAkhIne uThAze. pachI te cAkamAM sUtA. adharAta bhAgatAM caMdranA udaya thayA. kapile prabhAta samIpa Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA jANIne mUThIo vALIne AzIrvAda devA mATe deDatAM javA mAMDayuM. rakSapALe cera jANIne tene pakaDI rAkhe. eka karatAM bIjuM thaI paDyuM. prabhAta thayuM eTale rakSapALe tene laI jaIne rAjAnI samakSa Ubhe rAkhe. kapila bebhAna je Ubhe rahyo; rAjAne tenAM ceranAM lakSaNa bhAsyAM nahIM. ethI tene saghaLuM vRttAMta pUchayuM. caMdranA prakAzane sUrya samAna gaNanAranI bhakitA para rAjAne dayA AvI. tenI daridratA TALavA rAjAnI IcchA thaI, ethI kapilane kahyuM, AzIrvAdane mATe thaI tAre je eTalI tarakhaDa thaI paDI che, te have tArI IcchA pUratuM tuM mAgI le, huM tane ApIza. kapila zeDI vAra mUDha je rahyo. ethI rAjAe kahyuM, kema vipra, kaMI mAgatA nathI? kapile uttara Apyo, mAruM mana haju sthira thayuM nathI, eTale zuM mAgavuM te sUjhatuM nathI. rAjAe sAmenA bAgamAM jaI tyAM besIne svasthatApUrvaka vicAra karI kapilane mAgavAnuM kahyuM. eTale kapila te bAgamAM jaIne vicAra karavA beThe. zikSApATha 48. kapilamuni-bhAga 3 be mAsA senuM levAnI jenI IcchA hatI te kapila have tRSNataraMgamAM ghasaDA. pAMca mahera mAgavAnI IcchA karI, te tyAM vicAra AvyuM ke pAMcathI kaMI pUruM thanAra nathI. mATe paMcavIza mahera mAgavI. e vicAra paNa pharyo. paMcavIza maherathI kaMI AkhuM varSa UtarAya nahIM, mATe se mahera mAgavI. tyAM vaLI vicAra pharyo. se mahere be varSa UtarI, Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 mokSamALA. vaibhava bhegavI, pAchAM duHkhanAM duHkha mATe eka hajAra maheranI yAcanA karavI ThIka che, paNa eka hajAra mahere chekarA cheyAMnA be cAra kharca Ave ke evuM thAya te pUruM paNa zuM thAya? mATe daza hajAra mahora mAgavI ke jethI jiMdagIparyaMta paNa ciMtA nahIM. tyAM vaLI IcchA pharI. daza hajAra mahora khavAI jAya eTale pachI mUDI vagaranA thaI rahevuM paDe. mATe eka lAkha mahoranI mAgaNI karuM ke jenA vyAjamAM badhA paibhava bhegavuM; paNa jIva! lakSAdhipati te ghaNAya che. emAM ApaNe nAmAMkita kyAMthI thavAnA? mATe karoDa mahera mAgavI ke jethI mahAna zrImaMtatA kahevAya. vaLI pAcho raMga pharyo. mahAna zrImaMtatAthI paNa ghera amala kahevAya nahIM mATe rAjAnuM adhuM rAjya mAgavuM. paNa je adhuM rAjya mAgIza teya rAjA mArA tulya gaNAze, ane vaLI huM ene yAcaka paNa gaNAIza. mATe mAgavuM te AkhuM rAjya mAgavuM. ema e tRSNAmAM DUbe, paraMtu tucchasaMsArI eTale pAcho vaLe. bhalA jIva ! ApaNe evI kRtaghatA zA mATe karavI paDe ke je ApaNane IcchA pramANe ApavA tatpara thaye tenuM ja rAjya laI levuM ane tene ja bhraSTa kare? kharuM jotAM te emAM ApaNuM ja bhraSTatA che. mATe adhuM rAjya mAgavuM, paraMtu e upAdhiye mAre nathI joItI. tyAre nANunI upAdhi paNa kyAM ochI che? mATe karoDa lAkha mUkIne so base mahera ja mAgI levI. jIva, se base mahera hamaNuM Avaze te pachI viSaya vaibhavamAM vakhata cAlyA jaze ane vidyAbhyAsa paNa dha raheze, mATe pAMca mahera hamaNuM te laI javI, pachInI vAta pachI. are! pAMca maheranIye hamaNuM kaMI jarUra nathI, mAtra Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA be mAsA senuM levA Avyo hato te ja mAgI levuM. A te jIva bahu thaI. tRSNAsamudramAM te bahu gaLakAM khAdhAM. AkhuM rAjya mAgatAM paNa tRSNa chIpatI nahotI, mAtra saMtoSa ane vivekathI te ghaTADI te ghaTI. e rAjA je cakavatI hota te pachI huM ethI vizeSa zuM mAgI zakata? ane vizeSa jyAM sudhI na maLatA tyAM sudhI mArI tRSNA samAta paNa nahIM jyAM sudhI tRSNA samAta nahIM tyAM sudhI huM sukhI paNa na hota. eTalethIye mArI tRSNa TaLe nahIM te pachI be mAsAthI karIne kyAMthI TaLe? ene AtmA savaLIe Avyo ane te be, have mAre be mAsAnuM paNa kaMI kAma nathI; be mAsAthI vadhIne huM keTale sudhI pahoMce ! sukha te saMteSamAM ja che. tRSNa e saMsAravRkSanuM bIja che. ene he jIva, tAre zuM khapa che? vidyA letAM te viSayamAM paDI gaye; viSayamAM paDavAthI A upAdhimAM paDyo, upAdhi vaDe karIne anaMta tRSNasamudranA taraMgamAM tuM paDyo. eka upAdhimAMthI A saMsAramAM ema anaMta upAdhi veThavI paDe che. AthI ene tyAga kare ucita che. satya sateSa jevuM nirapAdhi sukha eke nathI. ema vicAratAM vicAratAM tRSNa zamAvavAthI te kapilanAM aneka AvaraNa kSaya thayAM. tenuM aMtaHkaraNa praphullita ane bahu vivekazIla thayuM. vivekamAM ne vivekamAM uttama jJAna vaDe te svAtmAne vicAra karI zakyo. apUrva zreNie caDhI te kaivalyajJAnane pAmya kahevAya che. tRSNa kevI kaniSTha vastu che! jJAnIo ema kahe che ke tRSNa AkAzanA jevI anaMta che. niraMtara te navayauvana Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 mokSamALA rahe che. kaMIka cAhanA jeTaluM maLyuM eTale cAhanAne vadhArI de che. saMteSa e ja kalpavRkSa che; ane e ja mAtra mane vAMchitatA pUrNa kare che. zikSApATha 49. tRSNAnI vicitratA (manahara chaMda) (eka garIbanI vadhatI gayelI tRSNA) hatI dInatAI tyAre tAkI paTelAI ane, maLI paTelAI tyAre tAkI che zeThAIne, sAMpaDI zeThAI tyAre tAkI maMtritAI ane, AvI maMtritAI tyAre tAkI nRpatAIne, maLI nRpatAI tyAre tAkI devatAI ane, dIThI devatAI tyAre tAkI zaMkarAIne; aho! rAjacaMdra mAne mAne zaMkarAI maLI; vadhe tRSanAI teya jAya na marAIne. 1 (2) karacalI paDI dADhI DAcAM taNe dATa vaLe, kALI kezapaTI viSe zvetatA chavAI gaI suMghavuM, sAMbhaLavuM, ne dekhavuM te mAMDI vALyuM, tema dAMta AvalI te, kharI ke khavAI gaI. vaLI keDa vAMkI, hADa gayAM, aMgaraMga gaye, UThavAnI Aya jatAM lAkaDI levAI gaI, are ! rAjacaMdra ema, yuvAnI harAI paNa, manathI ne teya rAMDa mamatA marAI gaI. 2 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA (3) karADAnA karajanA zira para DaMkA vAge, rAgathI rUMdhAI gayuM. zarIra sukAIne; purapati paNa mAthe, pIDavAne tAkI rahyo, peTa taNI veTha pazu, zake na purAIne. pitR ane paraNI. te, macAve aneka dhaMdha, putra, putrI bhAkhe khAuM khAuM duHkhadAIne; are! rAjacaMdra teAya jIva jhAvA dAvA kare, jaMjALa ThaMDAya nahIM, tajI tRSanAIne. (4) thaI kSINu nADI avAcaka jevA rahyo paDI, jIvana dIpaka pAmyA kevaLa jhaMkhAIne; cheTTI ise paDyo bhALI bhAIe tyAM ema bhAkhyuM, have TADhI mATI thAya tA tA ThIka bhAIne. hAthane halAvI tyAM tA khIjI buddhe sUcavyuM e, olyA vinA esa bALa tArI caturAIne ! are ! rAjacaMdra dekhA dekhA AzApAza kevA ? jatAM gaI nahIM Deze mamatA marAIne ! 151 3 4 zikSApATha 50. pramAda dharmanI anAdaratA, unmAda, ALasa, kaSAya e saghaLAM pramAdanAM lakSaNa che. bhagavAne uttarAdhyayana sUtramAM gautamane kahyuM ke, hai gautama ! manuSyanuM AyuSya DAbhanI aNI para paDelA jaLanA Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 sAlamALA biMdu jevuM che. jema te biMdune paDatAM vAra lAgatI nathI, tema A manuSyAyu jatAM vAra lAgatI nathI. e kheAdhanA kAvyamAM cAthI kaDI smaraNamAM avazya rAkhavA jevI che. - samaya noyama mA mAr" - e pavitra vAcanA be artha thAya che. eka tA he gautama ! samaya eTale avasara pAmIne pramAda na karavA ane khIjo e ke meSAnumeSamAM cAlyA jatA asaMkhyAtamA bhAganA je samaya kahevAya che teTalA vakhata paNu pramAda na karavA. kAraNa deha kSaNabhaMgura che; kALazikArI mAthe dhanuSyakhANu caDhAvIne UbhA che. lIdhA ke leze ema jaMjALa thaI rahI che; tyAM pramAdathI dharmakartavya karavuM rahI jaze. ati vicakSaNa puruSo saMsAranI sarvopAdhi tyAgIne ahArAtra dharmamAM sAvadhAna thAya che. paLanA paNu pramAda karatA nathI. vicakSaNa puruSA aheArAtranA theADA bhAgane paNa niraMtara dharmakartavyamAM gALe che, ane avasare avasare dharmakartavya karatA rahe che. pazu mUDha puruSo nidrA, AhAra, meAjazeAkha ane vikathA temaja raMgarAgamAM Ayu vyatIta karI nAkhe che. enuM pariNAma tee adhAtirUpa pAme che. jema bane tema yatnA ane upayAgathI dharmane sAdhya karavA yeAgya che. sAThe ghaDInA aheArAtramAM vIza ghaDI te nidrAmAM gALIe chIe. bAkInI cALIza ghaDI upAdhi, TelaTappA ane rajhaLavAmAM gALIe chIe. e karatAM e sATha ghaDInA vakhatamAMthI be cAra ghaDI vizuddha dharmakartavyane mATe upayogamAM laIe teA banI zake evuM che. enuM piraNAma paNa kevuM suMdara thAya ? Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 153 paLa e amUlya cIje che. cakravatI paNa eka paLa pAmavA AkhI riddhi Ape te paNa te pAmanAra nathI. eka paLa vyartha chevAthI eka bhava hArI javA jevuM che ema tatvanI draSTie siddha che! zikSApATha 51. viveka eTale zuM? laghu ziSya-bhagavana! Apa amane sthaLe sthaLe kahetA Ave che ke viveka e mahAna zreyaskara che. viveka e aMdhArAmAM paDelA AtmAne oLakhavAne dIve che. viveka vaDe karIne dharma Take che. viveka nathI tyAM dharma nathI te viveka eTale zuM? te amane kahe. guru-AyuSyamane ! satyAsatyane tene svarUpe karIne samajavAM tenuM nAma viveka. laghu ziSya-satyane satya ane asatyane asatya kahevAnuM te badhAya samaje che. tyAre mahArAja! eo dharmanuM mULa pAmyA kahevAya? guru--tame je vAta kahe che tenuM eka dRSTAMta Ape joIe. laghu ziSya-ame pite kaDavAne kaDavuM ja kahIe chIe; madhurAne madhuruM kahIe chIe, jherane jhera ne amRtane amRta kahIe chIe. guru-AyuSyamane ! e badhAM dravya padArtha che. paraMtu AtmAne kaI kaDavAza, kaI madhurAza, kayuM jhera ne karyuM amRta che e bhAvapadArthonI ethI kaMI parIkSA thaI zake? Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 mokSamALA laghu ziSya-bhagavan! e saMbaMdhI te amAruM lakSa paNa nathI. guru-tyAre e ja samajavAnuM che ke jJAnadarzanArUpa AtmAnA satya bhAva padArthane ajJAna ane adarzanarUpa asat vastue gherI lIdhA che. emAM eTalI badhI mitratA thaI gaI che ke parIkSA karavI ati ati durlabha che. saMsAranAM sukha anaMtI vAra AtmAe bhegavyAM chatAM temAMthI haju paNa mehinI TaLI nahIM, ane tene amRta je gaNyo e aviveka che; kAraNa saMsAra kaDe che; kaDavA vipAkane Ape che, temaja vairAgya je e kaDavA vipAkanuM auSadha che, tene kahe gaye; A paNa aviveka che. jJAnadarzanAdi guNe ajJAna, adarzane gherI laI je mitratA karI nAMkhI che te oLakhI bhAva amRtamAM AvavuM, enuM nAma viveka che. kahe tyAre have viveka e kevI vastu karI? ladhu ziSya-aho! viveka e ja dharmanuM mULa ane dharmarakSaka kahevAya che, te satya che. AtmasvarUpane viveka vinA oLakhI zakAya nahIM e paNa satya che. jJAna, zIla, dharma, tattva ane tapa e saghaLAM viveka vine udaya pAme nahIM e ApanuM kahevuM yathArtha che. je vivekI nathI te ajJAnI ane maMda che. te ja puruSa matabheda ane mithyA darzanamAM lapaTAI rahe che. ApanI viveka saMbaMdhInI zikSA ame niraMtara manana karIzuM. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekSamALA 155 zikSApATha para,jJAnIoe vairAgya zA mATe boLe? saMsAranA svarUpa saMbaMdhI AgaLa keTaluMka kahevAmAM AvyuM che te tamane lakSamAM haze. jJAnIoe ene anaMta khedamaya, anaMta duHkhamaya, avyavasthita, caLavicaLa ane anitya kahyo che. A vizeSaNe lagADavA pahelAM emaNe saMsAra saMbaMdhI saMpUrNa vicAra karele jaNAya che. anaMta bhavanuM paryaTana, anaMtakALanuM ajJAna, anaMta jIvanane vyAghAta, anaMta maraNa, anaMta zeka e vaDe karIne saMsAracakamAM AtmA bhamyA kare che. saMsAranI dekhAtI idvavAraNa jevI suMdara mahinIe AtmAne taTastha lIna karI nAMkhe che. e jevuM sukha AtmAne kyAMya bhAsatuM nathI. mehinIthI satyasukha ane enuM svarUpa jevAnI eNe AkAMkSA paNa karI nathI. pataMganI jema dIpaka pratye mehinI che. tema AtmAnI saMsAra saMbaMdhe mohinI che. jJAnIo e saMsArane kSaNabhara paNa sukharUpa kahetA nathI. tala jeTalI jagyA paNa e saMsAranI jhera vinA rahI nathI. eka bhUMDathI karIne eka cakravatI sudhI bhAve karIne sarakhApaNuM rahyuM che eTale cakravartInI saMsAra saMbaMdhamAM jeTalI mehinI che, teTalI ja balake tethI vizeSa bhUMDane che. cakravata jema samagra prajA para adhikAra bhegave che, tema tenI upAdhi paNa bhegave che. bhUMDane emAMnuM kazuMye bhegavavuM paDatuM nathI.. adhikAra karatAM UlaTI upAdhi vizeSa che. cakravartIne pitAnI patnI pratye prema eTale che, teTale ja balake Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 sAkSamALA tethI vizeSa bhUDanA pAtAnI bhUDaNI pratye prema rahyo che. cakravartI bhAgathI jeTaleA rasa le che, teTalA ja rasa bhUMDa paNa mAnI beThuM che. cakravartInI jeTalI vaibhavanI mahALatA che, teTalI ja upAdhi che. bhUMDane enA vaibhavanA pramANamAM che. banne janmyAM che ane banne maravAnAM che. Ama ati sUkSma vicAre kSaNikatAthI, rAgathI, jarAthI khanne grAhita che. dravya cakravartI samartha che. mahApuNyazALI che. zatAvedanI bhAgave che, ane bhUDa bicAruM azAtAvedanI bhogavI rahyuM che. khannene azAtAzAtA paNa che; paraMtu cakravartI mahA samartha che. paNa jo e jIvanaparyaMta 'mAhAMdha rahyo te saghaLI khAjI hArI javA jevuM kare che. bhUkhUDane paNa tema ja che. cakravartI zlAdhApuruSa hovAthI bhUMDathI e rUpe enI tulanA ja nathI; paraMtu A svarUpe che. bhega bhAgavavAmAM paNa manne tuccha che; khannenAM zarIra paru mAMsAdikanAM che. saMsAranI A uttamAttama padmavI AvI rahI tyAM AvuM duHkha, kSaNikatA, tucchatA, aMdhapaNuM e rahyuM che te pachI khIje sukha zA mATe gaNavuM joIe ? e sukha nathI, chatAM sukha gaNA te je sukha bhayavALAM ane kSaNika che te duHkha ja che. anaMta tApa, anaMta zoka, anaMta duHkha joIne jJAnIoe A saMsArane sUMTha dIdhI che te satya che. e bhaNI pAchuM vALI jovA jevuM nathI, tyAM duHkha, duHkha ne duHkha ja che. duHkhanA e samudra che. vairAgya e ja anaMta sukhamAM laI janAra utkRSTa bhAmiyA che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekSamALA zikSApATha 53. mahAvIrazAsana hamaNAM je zAsana pravartamAna che te zramaNa bhagavaMta mahAvIranuM praNata kareluM che. bhagavAna mahAvIrane nirvANa padhAryA 2414 varSa thaI gayAM. magadha dezanA kSatriyakuMDa nagaramAM trizalAdevI kSatriyANInI kukhe siddhArtha rAjAthI bhagavAna mahAvIra jamyA. mahAvIra bhagavAnanA moTA bhAInuM nAma naMdivardhamAna hatuM. mahAvIra bhagavAnanI strInuM nAma yadA hatuM. trIza varSa teo gRhasthAzramamAM rahyA. ekAMtika vihAre sADAbAra varSa eka pakSa tapAdika samyakAcAre emaNe azeSa ghanaghAtI karmane bALIne bhasmIbhUta karyA ane anupameya kevaLajJAna ane kevaLadarzana hajuvAlikA nadIne kinAre pAmyA. ekaMdara tera varSanI lagabhaga Ayu bheLavI sarva karma bhasmIbhUta karI siddhasvarUpane pAmyA. vartamAna vIzInA e chellA jinezvara hatA. eonuM A dharmatIrtha pravarte che. te 21,000 varSa eTale paMcamakALanI pUrNatA sudhI pravartaze, ema bhagavatIsUtramAM pravacana che. A kALa daza apavAdathI yukta hovAthI e dharmatIrtha para aneka vipattio AvI gaI che, Ave che, ane pravacana pramANe Avaze paNa kharI. jaina samudAyamAM paraspara matabheda bahu paDI gayA che. paraspara niMdAgraMthethI jaMjALa mAMDI beThA che. viveka vicAre madhyastha puruSa matamatAMtaramAM nahIM paDatAM jaina zikSAnAM mULa 1. mokSamALAnI prathamavRtti vIra saMvata 2414 eTale vikrama saMvata 1944 mAM chapAI che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 sAkSamALA tattva para Ave che; uttarlR zIlavAna muni para bhAvika rahe che, ane satya ekAgratAthI peAtAnA AtmAne dame che. vakhate vakhate zAsana kaMI sAmAnya prakAzamAM Ave che; paNa kALaprabhAvane lIdhe te joIe evuM prakRkSita na thaI zake. yaMtra laDAya miA' evuM uttarAdhyayana sUtramAM vacana che; enA bhAvArtha e che ke chellA tIrthaMkara (mahAvIrasvAmI)nA ziSyA vAMkA ne jaDa thaze; ane temanI satyatA viSe kAIne khelavuM rahe tema nathI. ApaNe kAM tattvanA vicAra karIe chIe ? kayAM uttama zIlanA vicAra karIe chIe? niyamita vakhata dharmamAM kayAM vyatIta karIe chIe ? dharmatIrthanA uDDaya mATe kayAM lakSa rAkhIe chIe ? kayAM dAjhavaDe dharmatattvane SIe chIe ? zrAvakakuLamAM janmyA ethI karIne zrAvaka, e vAta ApaNe bhAve karIne mAnya karavI joItI nathI; ene mATe joItA AcAra, jJAna, zeSa ke emAMnAM kaMI vizeSa lakSaNlRA heAya tene zrAvaka mAnIe te te yathAyeAgya che. dravyAdika keTalAka prakAranI sAmAnya krayA zrAvakane ghera janme che ane te pALe che, te vAta vakhANavA lAyaka che; paNa tattvane koIka ja jANe che; jANyA karatAM jhAjhI zaMkA karanArA ardhadagdhA paNa che; jANIne ahaMpadma karanArA paNa che; paraMtu jANIne tattvanA kAMTAmAM tALanArA kAIka viralA ja che. paraMpara AmrAyathI kevaLa, mana:paryaMva ane paramAvadhijJAna viccheda gayAM; dRSTivAda viccheda gayuM; siddhAMtanA ghaNA bhAga viccheda gaye; mAtra thoDA rahelA bhAga para sAmAnya samajaNathI zaMkA karavI Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 159 yogya nathI. je zaMkA thAya te vizeSa jANanArane pUchavI, tyAMthI manamAnate uttara na maLe tepaNa jinavacananI zraddhA caLavicaLa karavI nahIM. anekAMta zailInA svarUpane viralA jANe che. bhagavAnanAM kathanarUpa maNinA gharamAM keTalAMka pAmara prANIo deSarUpI kANuM zodhavAnuM mathana karI adhogatijanya karma bAMdhe che. lIlotarIne badale tenI sukavaNI karI levAnuM keNa, kevA vicArathI zedhI kADhayuM haze? ' A viSaya bahu moTo che. e saMbaMdhI ahIM AgaLa kaMI kahevAnI yegyatA nathI. TUMkAmAM kahevAnuM ke ApaNe ApaNA AtmAnA sArthaka arthe matabhedamAM paDavuM nahIM. uttama ane zAMta munine samAgama, vimaLa AcAra, viveka, dayA, kSamA enuM sevana karavuM. mahAvIratIrthane arthe bane te vivekI bedha kAraNa sahita Apa. tuccha buddhithI zakti thavuM nahIM, emAM ApaNuM parama maMgaLa che, e visarjana karavuM nahIM. zikSApATha 54. azuci kone kahevI? jijJAsu-mane jainamunionA AcAranI vAta bahu cI che. eenA je kaI darzananA aMtamAM AcAra nathI. game tevA ziyALAnI TADhamAM amuka vastra vaDe teone reDavavuM paDe che; unALAmAM game te tApa tapatAM chatAM pagamAM teone pagarakhAM ke mAthA para chatrI levAtI nathI. UnI retImAM AtApanA levI paDe che. yAjajIva UnuM pANI pIe che. gRhasthane ghera teo besI zaktA nathI. zuddha brahmacarya pALe che. phUTI badAma paNa pAse rAkhI zakatA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 sAkSamALA nathI. ayeAgya vacana teethI khelI zakAtuM nathI. vAhana teo laI zakatA nathI. AvA pavitra AcAra khare ! mokSadAyaka che. paraMtu nava vADamAM bhagavAne snAna karavAnI nA kahI che e vAta te mane yathArtha besatI nathI. satya~~ zA mATe besatI nathI ? . jijJAsu--kAraNa ethI azuci vadhe che. satya--kaI azuci vadhe che? jijJAsu----zarIra malina rahe che e. satya--bhAI, zarIranI malinatAne azuci kahevI e vAta kaMI vicArapUrvaka nathI. zarIra pAte zAnuM banyuM che e tA vicAra kare. rakta, pitta, maLa, mUtra, zleSmane e bhaMDAra che. te para mAtra tvacA che; chatAM e pavitra kema thAya ? vaLI sAdhue evuM kaMi saMsArI kartavya karyuM na heAya ke jethI teone snAna karavAnI AvazyakatA rahe. jijJAsu--paNa snAna karavAthI teone hAni zuM che? satya--e te sthaLabuddhinA ja prazna che. nAhavAthI asaMkhyAtA jaMtunA vinAza, kAmAgninI pradIptatA, vratane bhaMga, pariNAmanuM adalavuM, e saghaLI azuci utpanna thAya che ane ethI AtmA mahAmalina thAya che. prathama enA vicAra karavA joIe. zarIranI, jIvahiMsAyukta je malinatA che te azuci che. anya malinatAthI te AtmAnI ujjavaLatA thAya che, e tattvavicAre samajavAnuM che; nAhavAthI vratabhaMga thaI AtmA malina thAya che; ane AtmAnI malinatA e ja azuci che. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 161 jijJAsu-mane tame bahu suMdara kAraNa batAvyuM. sUkSama vicAra karatAM jinezvaranAM kathanathI bedha ane atyAnaMda prApta thAya che. vAru, gRhasthAzramIone jIvahiMsA ke saMsArakartavyathI thayelI zarIranI azuci TALavI joIe ke nahIM? satya-samajaNapUrvaka azuci TALavI ja joIe. jaina jevuM eke pavitra darzana nathI, ane te apavitratAne badha karatuM nathI. paraMtu zaucAzaucanuM svarUpa samajavuM joIe. zikSApATha 55. sAmAnya nityaniyama prabhAta pahelAM jAgRta thaI, namaskAra maMtranuM smaraNa karI mana vizuddha karavuM. pApa vyApAranI vRtti rekI rAtri saMbaMdhI thayelA deSanuM upagapUrvaka pratikramaNa karavuM. pratikramaNa karyA pachI yathAvasara bhagavAnanI upAsanA, stuti tathA svAdhyAyathI karIne manane ujajavala karavuM. mAtApitAne vinaya karI, Atmahitane lakSa bhulAya nahIM, tema yatnAthI saMsArI kAmamAM pravartana karavuM. pite bhejana karatAM pahelAM satpAtre dAna devAnI parama AturatA rAkhI tene vega maLatAM yAcita pravRtti karavI. AhAra, vihArane niyamita vakhata rAkhave temaja satuzAstranA abhyAsane ane tArivaka graMthanA mananane paNa niyamita vakhata rAkhave. sAyaMkALe saMdhyAvazyaka upagapUrvaka karavuM. covihAra pratyAkhyAna karavuM. niyamita nidrA levI. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16ra mokSamALA - sUtA pahelAM aDhAra pApAnaka, dvAdazatratadoSa ane sarva jIvane kSamAvI, paMcaparameSTImaMtranuM smaraNa karI, mahA zAMtithI samAdhibhAve zayana karavuM. A sAmAnya niyama bahu lAbhadAyaka thaze. e tamane saMkSepamAM kahyA che. sUkSma vicArathI ane tema pravartavAthI e vizeSa maMgaLadAyaka thaze. zikSApATha 56. kSamApanA he bhagavAna! huM bahu bhUlI gaye, meM tamArAM amUlya vacanane lakSamAM lIdhAM nahIM. tamArAM kahelAM anupama tatvane meM vicAra karyo nahIM. tamArAM praNata karelAM uttama zIlane sevyuM nahIM. tamArAM kahelAM dayA, zAMti, kSamA ane pavitratA meM oLakhyAM nahIM. he bhagavana ! huM bhUlya, AthaDyo, rajhaLyo ane anaMta saMsAranI viTaMbAmAM paDyo chuM. huM pApI chuM. huM bahu madenmatta ane karmarajathI karIne malina chuM. he paramAtmA ! tamArAM kahelAM tattva vinA mAre mekSa nathI. huM niraMtara prapaMcamAM paDyo chuM, ajJAnathI aMdha thaye chuM, mArAmAM vivekazakti nathI ane huM mUDha chuM, huM nirAzrita chuM, anAtha chuM. nIrAgI paramAtmA! huM have tamAruM, tamArA dharmanuM ane tamArA muninuM zaraNa grahuM chuM. mArA aparAdha kSaya thaI huM te sarva pApathI mukta thavuM e mArI abhilASA che. AgaLa karelAM pApane huM have pazcAttApa karuM chuM. jema jema huM sUkama vicArathI UMDe UtaruM chuM tema tema tamArA tatvanA camatkAro mArA svarUpane prakAza kare che. tame Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekSamALA 163 nIrAgI, nirvikArI, saccidAnaMdasvarUpa, sahajAnaMdI, anaMtajJAnI, anaMtadarzI ane kyaprakAzaka che. huM mAtra mArA hitane arthe tamArI sAkSIe kSamA cAhuM chuM. eka paLa paNa tamArAM kahelAM tattvanI zaMkA na thAya, tamArA kahelA rastAmAM ahorAtra huM rahuM, e ja mArI AkAMkSA ane vRtti thAo ! he sarvajJa bhagavAna! tamane huM vizeSa zuM kahuM? tamArAthI kaMI ajANyuM nathI. mAtra pazcAttApathI huM karmajanya pApanI kSamA IcchuM chuM. zAMtiH zAMtiH zAMtiH zikSApATha 57. vairAgya e dharmanuM svarUpa che eka vastra lehIthI karIne raMgAyuM. tene je lehIthI joIe te te joI zakanAra nathI, paraMtu vizeSa raMgAya che. je pANIthI e vastrane joIe te te malinatA javAne saMbhava che. e draSTAMta parathI AtmA para vicAra laIe. AtmA anAdikALathI saMsArarUpI lehIthI malina thayuM che. malinatA rama rema UtarI gaI che ! e malinatA ApaNe viSaya zRMgArathI TALavA dhArIe te te TaLI zake nahIM. lehIthI jema lehI devAtuM nathI, tema zRMgArathI karIne viSayajanya AtmamalinatA TaLanAra nathI e jANe nizcayarU5 che. aneka dharmamate A jagatamAM cAle che, te saMbaMdhI apakSapAte vicAra karatAM AgaLathI ATaluM vicAravuM avazyanuM che ke jyAM strIo bhegavavAne upadeza karyo hoya, lakSmIlIlAnI zikSA ApI hoya, raMga, rAga, gulatAna ane ezaArAma karavAnuM tatva batAvyuM hoya tyAMthI Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 mAkSamALA 1 ApaNA AtmAnI satkrAMti nathI. kAraNa e dharmamata gaNIe te AkhA saMsAra dharmamatayukta ja che. pratyeka gRhasthanuM ghara e ja yAjanAthI bharapUra hAya che. chekara chaiyAM, strI, raMga, rAga, tAna tyAM jAmyuM paDyuM heAya che. ane te ghara dharmamaMdira kahevuM, te pachI adharmasthAnaka karyuM ? ane jema vartIe chIe tema vartavAthI khoTuM paNa zuM ? koI ema kahe ke pelAM dharmamaMdiramAM te prabhunI bhakti thaI zake che tA teone mATe khedyapUrvaka ATalA ja uttara devAnA che ke, te paramAtmatattva ane tenI vairAgyamaya bhaktine jANatA nathI. game tema hA paNa ApaNe ApaNA mULa vicAra para AvavuM joIe. tattvajJAnanI dRSTie AtmA saMsAramAM viSayAdika malinatAthI paryaTana kare che. te malinatAnA kSaya vizuddha bhAva jaLathI hAvA joIe. arhutanAM kahelAM tattvarUpa sAbu ane vairAgyarUpI jaLathI uttama AcArarUpa paththara para rAkhIne Atmavasrane dhAnAra nigraMtha guru che. AmAM jo vairAgyajaLa na heAya te badhAM sAhitya kaMI karI zakatAM nathI; mATe vairAgyane dharmanuM svarUpa kahI zakAya. yadi arhuta praNIta tattva vairAgya ja Adhe che, teA te ja dharmanuM svarUpa ema gaNavuM. zikSApATha 58. dhama nA matabheda--bhAga 1 A jagatItaLa para aneka prakArathI dharmanA mata paDelA che. tevA matabheda anAdikALathI che, e nyAyasiddha che. paNa e matabhedo kaMI kaMI rUpAMtara pAmyA jAya che. e saMbaMdhI keTalAka vicAra karIe. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 mekSamALA keTalAka paraspara maLatA ane keTalAka paraspara viruddha che, keTalAka kevaLa nAstikanA pAtharelA paNa che. keTalAka sAmAnya nItine dharma kahe che. keTalAka jJAnane ja dharma kahe che. keTalAka ajJAna e dharmamata kahe che. keTalAka bhaktine kahe che, keTalAka kriyAne kahe che keTalAka vinayane kahe che ane keTalAka zarIra sAcavavuM ene dharmamata kahe che. e dharmamatasthApake e ema badha karyo jaNAya che ke, ame je kahIe chIe te sarvajJavANIrUpa ane satya che. bAkInA saghaLA mate asatya ane kutarkavAdI che; paraspara tethI te matavAdIoe gya ke ayogya khaMDana karyuM che. vedAMtanA upadezaka A ja badhe che; sAMkhyane paNa A ja bedha che. buddhane paNa A ja bedha che; nyAyamatavALAne paNa A ja bedha che; vaizeSikane A ja bodha che, zaktipaMthIne A ja bodha che; vaiSNavAdikane A ja baMdha che; islAmIne A ja bodha che; ane kAIsTane A ja badha che ke A amAruM kathana tamane sarvasiddhi Apaze. tyAre ApaNe have vicAra kare ? - vAdI prativAdI banne sAcA hotA nathI, tema banne beTA detA nathI. bahu te vAdI kaMIka vadhAre sAce ane prativAdI kaMIka e che khoTo hoya. kevaLa bannenI vAta cheTI hovI na joIe. Ama vicAra karatAM te eka dharmamata sAce kare; ane bAkInA khoTA Thare. 1. dvitIyAvRttimAM ATale bhAga vadhAre che-"athavA prativAdI kaMIka vadhAre sAco ane vAdI kaMIka ocho kheTa heya." Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 mokSamALA - jijJAsu e eka AzcaryakAraka vAta che. sarvane asatya ane sarvane satya kema kahI zakAya?, je sarvane asatya ema kahIe te ApaNe nAstika karIe ane dharmanI saccAI jAya. A te nizcaya che ke dharmanI saccAI che, tema sRSTi para tenI AvazyakatA che. eka dharmamata satya ane bAkInA sarva asatya ema kahIe te te vAta siddha karI batAvavI joIe. sarva satya kahIe te te e retInI bhIMta karI; kAraNa te ATalA badhA matabheda zA mATe paDe? sarva eka ja prakAranA mate sthApavA zA mATe yatna na kare? ema ajenyanA virodhAbhAsa vicArathI thoDI vAra aTakavuM paDe che. tepaNa te saMbaMdhI yathAmati huM kaMI khulAse karuM chuM. e khulAse satya ane madhyasthabhAvanAne che. ekAMtika ke matAMtika nathI; pakSapAtI ke avivekI nathI, paNa uttama ane vicAravA jeve che. dekhAve e sAmAnya lAgaze, paraMtu sUphama vicArathI bahu bhedavA lAgaze. zikSApATha 59. dharmanA matabheda-bhAga 2 ATaluM te tamAre spaSTa mAnavuM ke game te eka dharma A sRSTi para saMpUrNa satyatA dharAve che. have eka darzanane satya kahetAM bAkInA dharmamatane kevaLa asatya kahevA paDe, paNa huM ema kahI na zakuM. zuddha AtmajJAnadAtA nizcayanaya vaDe te te asatyarUpa Thare; paraMtu vyavahAranaye te asatya TharAvI zakAya nahIM. eka satya ane bAkInA apUrNa ane sadoSa che ema huM kahuM chuM. temaja keTalAka Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA kutarkavAdI ane nAstika che. te kevaLa asatya che, paraMtu jeo paraleka saMbaMdhI ke pApa saMbaMdhI kaMI paNa baMdha ke bhaya batAve che te jAtanA dharmamatane apUrNa ane sadoSa kahI zakAya che. eka darzana je nirdoSa ane pUrNa kahevAnuM che tenI vAta hamaNAM eka bAju rAkhIe. have tamane zaMkA thaze ke sadeSa ane apUrNa evuM kathana ene pravartake zA mATe beThuM haze? tenuM samAdhAna thavuM joIe. e dharmamatavALAonI jyAM sudhI buddhinI gati pahoMcI tyAM sudhI temaNe vicAra karyA. anumAna, tarka ane upamAdika AdhAra vaDe teone je kathana siddha jaNAyuM te pratyakSarUpe jANe siddha che evuM temaNe darzAvyuM. je pakSa lIdhe temAM mukhya ekAMtika vAda lIdhe; bhakti, vizvAsa, nIti, jJAna ke kriyA emAMnA eka viSayane vizeSa varNavyo, ethI bIjA mAnavA gya viSaye temaNe dUSita karI dIdhA. vaLI je viSaye temaNe varNavyA te sarva bhAva bhede teoe kaMI jANyA nahotA, paNa pitAnI mahAbuddhi anusAre bahu varNavyA. tArkika siddhAMta DraSTAMtAdikathI sAmAnya buddhivALA AgaLa ke jaDabharata AgaLa teoe siddha karI batAvyo. kIrti, lekahita, ke bhagavAna manAvAnI AkAMkSA emAMnI ekAdi paNa emanA mananI bhramaNa hovAthI atyagra udyamAdikathI teo jaya pAmyA. keTalAke zRMgAra ane laherI sAdhanAthI manuSyanAM mana haraNa kyAM. duniyA mahinAmAM te mULe DUbI paDI che, eTale e laherI darzanathI gADararUpe thaIne teoe rAjI thaI tenuM kahevuM di A pADA-1. lekecchita Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 mokSamALA mAnya rAkhyuM. keTalAke nIti tathA kaMI vairAgyAdi guNa dekhI te kathana mAnya rAkhyuM. pravartakanI buddhi teo karatAM vizeSa hovAthI tene pachI bhagavAnarUpa ja mAnI lIdhA. keTalAke vairAgyathI dharmamata phelAvI pAchaLathI keTalAMka sukhazIliyAM sAdhanane baMdha besI dIdhuM. pitAne mata sthApana karavAnI mahAna bhramaNAo ane pitAnI apUrNatA ItyAdika game te kAraNathI bIjAnuM kaheluM pitAne na rahyuM eTale teNe judI ja rAha kAvyo. Ama aneka matamatAMtaranI jALa thatI gaI. cAra pAMca peDhI ekane eka dharma pALe eTale pachI te kuLadharma thaI paDyo. ema sthaLe sthaLe thatuM gayuM. 1 - zikSApATha 60. dharmanA matabheda-bhAga 3 je eka darzana pUrNa ane satya na hoya te bIjA dharmamatane apUrNa ane asatya kaI pramANathI kahI zakAya nahIM e mATe thaIne je eka darzana pUrNa ane satya che tenAM tatvapramANathI bIjA matenI apUrNatA ane ekAMtiktA jaIe. e bIjA dharmamamAM tatvajJAna saMbaMdhI yathArtha sUkSma vicAre nathI. keTalAka jagakartAne baMdha kare che, paNa jagakartA pramANa vaDe siddha thaI zakatuM nathI. keTalAka jJAnathI mekSa che ema kahe che te ekAMtika che, temaja kriyAthI mokSa che ema kahenArA paNa ekAMtika che. jJAna, kriyA e bannethI mekSa kahenArA tenA yathArtha svarUpane jANatA nathI ane e bannenA bheda zreNibaMdha nathI kahI Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 169 zakyA e ja emanI sarvajJatAnI khAmI jaNAI Ave che. sadevatatvamAM kahelAM aSTAdaza dUSaNothI e dharmamata sthApake rahita nahotA ema eonAM gUMthelAM caritro parathI paNa tatvanI draSTie dekhAya che. keTalAka matemAM hiMsA, abrahAcarya I0 apavitra viSayane bodha che te te sahajamAM apUrNa ane sarAgInAM sthApelAM jovAmAM Ave che. keIe emAM sarvavyApaka mekSa, keIe kaMI nahIM e rUpa mekSa, keIe sAkAra mekSa ane keIe * amuka kALa sudhI rahI patita thavuM e rUpe mokSa mAnya che, paNa emAMthI kaI vAta teonI sapramANu thaI zakatI nathI. eenA apUrNa vicAranuM khaMDana yathArtha jevA jevuM che ane te nigraMtha AcAryonAM gUMthelAM zAstrothI maLI zakaze. veda sivAyanA bIjA matenA pravartako, emanA caritro, vicAre ItyAdika vAMcavAthI apUrNa che ema jaNAI Ave che. vede, pravartaka bhinna bhinna karI nAMkhI bedhaDakatAthI vAta marmamAM nAMkhI gaMbhIra 3La paNa karyo che. chatAM emanA puSkaLa mate vAMcavAthI e paNa apUrNa ane ekAMtika jaNAI Avaze. je pUrNa darzana viSe atre kahevAnuM che te jaina eTale nIrAgInA sthApana karelA darzana viSe che. enA bedhadAtA di. A0 pAThA - 1 "enA vicAronuM apUrNapaNuM nispRha tatvavettAoe darzAvyuM che te yathAsthita jANavuM yogya che. 2 "vartamAnamAM je vede che te ghaNuM prAcIna grantha che tethI te matanuM prAcInapaNuM che. paraMtu te paNa hiMsAe karIne dUSita hevAthI apUrNa che, temaja sarAgInAM vAkya che ema spaSTa jaNAya che." Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA sarvajJa ane sarvadezI hatA. kALabheda che tApaNu e vAta saiddhAMtika jaNAya che. dayA, brahmacarya, zIla, viveka, vairAgya, jJAna, kriyAdi enA jevAM pUrNa ee varNavyAM nathI. tenI sAthe zuddha AtmajJAna, tenI koTie, jIvanAM cyavana, janma, gati, vigati, yAnidvAra, pradeza, kALa, tenAM svarUpa e viSe evA sUkSma khAdha che ke je vaDe tenI sarvajJatAnI niHzaMkatA thAya. kALabhede paraMparAsrAyathI kevaLajJAnAdi jJAne jovAmAM nathI AvatAM chatAM je je jinezvaranAM rahelAM saiddhAMtika vacanA che te akhaMDa che. teonA keTalAka siddhAMtA evA sUkSma che ke, je ekeka vicAratAM AkhI jiMdagI vahI jAya tevuM che. AgaLa para keTaluMka e saMbaMdhI kahevAnuM che. 170 jinezvaranAM kahelAM dharmatattvathI kArya paNa prANIne leza kheda utpanna thatA nathI. sarva AtmAnI rakSA ane sarvAtmazaktine prakAza emAM rahyo che. e bhede vAMcavAthI, samajavAthI ane te para ati ati sUkSma vicAra karavAthI Atmazakti prakAza pAmI jainadarzananI sarvajJatAnI, sarvotkRSTapaNAnI hA kahevarAve che. bahu mananathI sarva dharmamata jANI pachI tulanA karanArane A kathana avazya siddha thaze. e sarvajJa darzananAM mULatattvA ane khIjA mRtanA mULatattvo viSe ahIM vizeSa kahI zakAya teTalI jagyA nathI. zikSApATha 61. sukha viSe vicAra--bhAga 1 eka brAhmaNu daridrAvasthAthI karIne bahu pIDAtA hatA. teNe kaMTALIne chevaTe devanuM upAsana karI lakSmI Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 171 meLavavAno nizcaya karyo. pite vidvAna hevAthI upAsanA karavA pahelAM vicAra karyo ke kadApi deva te kaI tuSTamAna thaze; paNa pachI te AgaLa sukha kayuM mAgavuM? tapa karI pachI mAgavAmAM kaMI sUjhe nahIM, athavA nyUnAdhika sUjhe te kareluM tapa paNa nirarthaka jAya; mATe eka vakhata AkhA dezamAM pravAsa kara. saMsAranA mahapuruSanAM dhAma, vaibhava ane sukha jevAM. ema nizcaya karI te pravAsamAM nIkaLI paDyo. bhAratanAM je je ramaNIya ane riddhimAna zahere hatAM te joyAM. yukti-prayuktie rAjAdhirAjanAM aMtaHpura, sukha ane vaibhava jeyAM. zrImaMtenA AvAsa, vahIvaTa, bAgabagIcA ane kuTuMba parivAra joyA; paNa ethI tenuM kaI rIte mana mAnyuM nahIM. keIne strInuM duHkha, koIne patinuM duHkha, koIne ajJAnathI duHkha, keIne vahAlAMne viyeganuM duHkha, keIne nirdhanatAnuM duHkha, keIne lakSmInI upAdhinuM duHkha, keIne zarIra saMbaMdhI duHkha, keIne putranuM duHkha, keIne zatrunuM duHkha, keIne jaDatAnuM duHkha, koIne mAbApanuM duHkha, keIne vaidhavyaduHkha, keIne kuTuMbanuM duHkha, keIne pitAnA nIca kuLanuM duHkha, keIne prItinuM duHkha, koIne IrSyAnuM duHkha, keIne hAninuM duHkha, ema eka be vizeSa ke badhAM duHkha sthaLe sthaLe te vipranA jovAmAM AvyAM. ethI karIne enuM mana keI sthaLe mAnyuM nahIM, jyAM juo tyAM duHkha te kharuM ja. kaI sthaLe saMpUrNa sukha tenA jevAmAM AvyuM nahIM. have tyAre zuM mAgavuM ? ema vicAratAM vicAratAM eka mahAdhanADhayanI prazaMsA sAMbhaLIne te dvArikAmAM Avyo. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekSamALA dvArikA mahAriddhimAna, vaibhavayukta, bAgabagIcA vaDe karIne suzobhita ane vastIthI bharapUra zahera tene lAgyuM. suMdara ane bhavya AvAse jete ane pUchate pUchate te pelA mahAdhanADhayane ghera gaye. zrImaMta mukhagRhamAM beThA hatA. teNe atithi jANune brAhmaNane sanmAna ApyuM. kuzaLatA pUchI ane bhejananI teone mATe pejanA karAvI. jarA vAra javA daI dhIrajathI zeThe brAhmaNane pUchyuM, ApanuM Agamana kAraNa je mane kahevA jevuM hoya te kaho. brAhmaNe kahyuM, hamaNAM Apa kSamA rAkhe; Apane saghaLI jAtane vaibhava, dhAma, bAgabagIcA ItyAdika mane dekhADavuM paDaze; e joyA pachI Agamana kAraNa kahIza. zeThe enuM kaMI marmarUpa kAraNa jANIne kahyuM, bhale AnaMdapUrvaka ApanI icchA pramANe kare. jamyA pachI brAhaNe zeThane pote sAthe AvIne dhAmAdika batAvavA vinaMtI karI. dhanADhaye te mAnya rAkhI; ane pite sAthe jaI bAgabagIcA, dhAma, vaibhava, e saghaLuM dekhAyuM. zeThanI strI, putre paNa tyAM brAhmaNanA jovAmAM AvyA. megyatApUrvaka teoe te brAhmaNane satkAra karyo, eenAM rUpa, vinaya ane svacchatA temaja madhura vANI joIne brAhmaNa rAjI thayuM. pachI tenI dukAnane vahIvaTa je. eka vahIvaTiyA tyAM beThelA joyA. teo paNa mAyALu, vinayI ane namra te brAhmaNanA jevAmAM AvyA. ethI te bahu saMtuSTa thaye. enuM mana ahIM kaMIka saMteSAyuM. sukhI te jagatamAM A ja jaNAya che ema tene lAgyuM. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA zikSApATha 62. sukha viSe vicAra--bhAga 2 kevAM enAM suMdara ghara che! tenI svacchatA ane jALavaNI kevI suMdara che ! kevI zANI ane maneAnA tenI suzIla strI che! tenA kevA kAMtimAna ane kahyAgarA putro che! kevuM saMpIluM tenuM kuTuMba che! lakSmInI mahera paNa ene tyAM kevI che! AkhA bhAratamAM enA jevA khIje kAI sukhI nathI. have tapa karIne jo huM mAguM te A mahAdhanADhaya jevuM ja saghaLuM mAguM, khIru cAhanA karuM nahIM. 173 divasa vItI gayA ane rAtri thaI. sUvAnA vakhata thayA. dhanADhaya ane brAhmaNa ekAMtamAM beThA hatA; pachI dhanADhaye viprane Agamana kAraNa kahevA vinaMti karI. vipra~~~huM gherathI evA vicAra karI nIkaLyA hatA ke badhAthI vadhAre sukhI kANu che te jovuM, ane tapa karIne pachI enA jevuM sukha saMpAdana karavuM. AkhA bhArata ane tenAM saghaLAM ramaNIya sthaLA joyAM, paraMtu kaI rAjAdhirAjane tyAM paNa mane saMpUrNa sukha jovAmAM AvyuM nahIM. jyAM joyuM tyAM Adhi, vyAdhi ane upAdhi jovAmAM AvI. A bhaNI AvatAM ApanI prazaMsA sAMbhaLI, eTale huM ahIM Avyo; ane saMtASa paNa pAmyA. ApanA jevI riddhi, saputra, kamAI, strI, kuTuMba, ghara vagere mArA jovAmAM kayAMya AvyuM nathI. Apa pote paNa dharmazIla, sadguNI ane jinezvaranA uttama upAsaka che. ethI huM ema mAnuM chuM ke ApanA jevuM sukha Aje nathI. bhAratamAM Apa vizeSa sukhI che. upAsanA karIne kadApi deva kane cAcuM te ApanA jevI sukhasthiti yAcuM. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA dhanADhaya-paMDitajI, Apa eka bahu marmabharelA vicArathI nIkaLyA che, eTale avazya Apane jema che tema svAnubhavI vAta kahuM chuM pachI jema tamArI IcchA thAya tema karaje. mAre tyAM Ape je je sukha joyAM te te sukha bhAratasaMbaMdhamAM kyAMya nathI e Ape kahyuM te tema haze; paNa kharuM e mane saMbhavatuM nathI; mAre siddhAMta Ave che ke jagatamAM koI sthaLe vAstavika sukha nathI. jagata duHkhathI karIne dAjhatuM che. tame mane sukhI jue che paNa vAstavika rIte huM sukhI nathI. - vipra--ApanuM A kahevuM kaI anubhavasiddha. ane mArmika haze. meM aneka zAstro joyAM che, chatAM marmapUrvaka vicAre AvA lakSamAM levA parizrama ja lIdhe nathI. tema mane e anubhava sarvane mATe thaIne thayela nathI. have Apane zuM duHkha che te mane kaho. dhanADhya-paMDitajI, ApanI IcchA che te huM kahuM chuM te lakSapUrvaka manana karavA jevuM che, ane e uparathI kaMI raste pAmavA jevuM che. zikSApATha 63. sukha viSe vicAra-bhAga 3 je sthiti hamaNAM mArI Apa juo che tevI sthiti lakSamI, kuTuMba ane strI saMbaMdhamAM AgaLa paNa hatI. je vakhatanI huM vAta karuM chuM, te vakhatane lagabhaga vIza varSa thayAM. vyApAra ane vaibhavanI bahoLAza e saghaLuM vahIvaTa avaLe paDavAthI ghaTavA maMDyuM. keTayAvadhi kahevAte huM Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA 175 uparAcAparI khATanA bhAra vahana karavAthI lakSmI vagaranA mAtra traNa varSamAM thaI paDyo. jyAM kevaLa savaLuM dhArIne nAkhyuM hatuM tyAM avaLuM paDayuM. evAmAM mArI strI paNa gujarI gaI. te vakhatamAM mane kaMI saMtAna nahotuM. jakharI kheATAne lIdhe mAre ahIMthI nIkaLI javuM paDayuM. mArA kuTuMbIoe thatI rakSA karI; paraMtu te Abha phATayAnuM thIgaDuM hatuM. annane ane dAMtane vera thavAnI sthitie huM bahu AgaLa nIkaLI paDyo. jyAre huM tyAMthI nIkaLyA tyAre mArA kuTuMbIo mane rAkI rAkhavA maMDyAM ke teM gAmanA daravAjo paNa dIThA nathI, mATe tane javA daI zakAya nahIM. tAruM komaLa zarIra kaMI paNa karI zake nahIM; ane tuM tyAM jA ane sukhI thA tA pachI Ava paNa nahIM; mATe e vicAra tAre mAMDI vALavA. ghaNA prakArathI teone samajAvI, sArI sthitimAM AvIza tyAre avazya ahIM AvIza, ema vacana duI jAvAmaMdara huM payaeNTane nIkaLI paDyo. prArabdha pAchAM vaLavAnI taiyArI thaI. daivayeAge mArI kane eka damaDI paNa rahI nahotI. eka ke be mahinA uttarapASaNa cAle tevuM sAdhana rahyuM nahotuM. chatAM jAvAmAM huM gayA. tyAM mArI buddhie prArabdha khIlavyAM. je vahANamAM huM beTho hatA te vahANanA nAvike mArI caMcaLatA ane namratA joIne potAnA zeTha AgaLa mArA duHkhanI vAta karI. te zeThe mane khelAvI amuka kAmamAM geAvyo; jemAM huM mArA pASaNathI cAgaNuM pedA karatA hatA. e vepAramAM mAruM citta jyAre sthira thayuM tyAre bhArata sAthe e vepAra vadhAravA meM prayatna karyAM ane temAM phAvyo. be varSamAM pAMca lAkha Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * kSamALA jeTalI kamAI thaI. pachI zeTha pAsethI rAjIkhuzIthI AjJA laI meM keTaleka mAla kharIdI dvArikA bhaNuM AvavAnuM karyuM. De kALe tyAM AvI pahoMce tyAre bahu leka sanmAna ApavA ane sAmA AvyA hatA. huM mArAM kuTuMbIone AnaMdabhAvathI jaI maLe. teo mArA bhAgyanI prazaMsA karavA lAgyAM. jAvethI lIdhelA mAle mane ekanA pAMca karAvyA. paMDitajI! tyAM keTalAka prakArathI mAre pApa karavAM paDyAM hatA, pUruM khAvA paNa huM pAmyuM nahote; paraMtu eka vAra lakamI sAthe karavAne je pratijJAbhAva karyo hate te prArabdhagathI pajo. je duHkhadAyaka sthitimAM huM hatuM te duHkhamAM zuM khAmI hatI? strI, putra e te jANe nahotAM - ja; mAbApa AgaLathI paraleka pAmyAM hatAM. kuTuMbIonA viyegavaDe ane vinA damaDIe jAve je vakhate huM game te vakhatanI sthiti ajJAnadraSTithI AMkhamAM AMsu ANI de tevI che, A vakhate paNa dharmamAM lakSa rAkhyuM hatuM. divasane amuka bhAga temAM rakta hatuM, te lakSmI ke evI lAlace nahIM, paraMtu saMsAraduHkhathI e tAranAra sAdhana che ema gaNIne, tane bhaya kSaNa paNa dUra nathI, mATe e kartavya jema bane tema karI levuM, e mArI mukhya nIti hatI. durAcArathI kaMI sukha nathI; mananI tRpti nathI; ane AtmAnI malinatA che. e tattva bhaNI meM mAruM lakSa dereluM hatuM. zikSApATha 64. sukha viSe vicAra-bhAga 4 - ahIM AvyA pachI huM sArA ThekANAnI kanyA pAmyuM. te paNa sulakSaNI ane maryAdazIla nIvaDI, e vaDe karIne mAre Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAsamALA 177 khAtara traNa putra thayA. vahIvaTa pramaLa hAvAthI ane nANuM nANuAne vadhAratuM hAvAthI daza varSamAM huM mahAkaTayAvadhi thaI paDyo. putranI nIti, vicAra ane buddhi uttama rahevA meM bahu suMdara sAdhanA gAThavyAM, jethI teo A sthiti pAmyA che. mArAM kuTuMbIone yAgya ceAgya sthaLe gAThavI teonI sthitine sudharatI karI. dukAnanA meM amuka niyama khAMdhyA. uttama dhAmanA AraMbha karI lIdhA. A phakta eka mamatva karyuM. gayeluM pAchuM meLavyuM; ane kuLaparaMparAnuM nAmAMkitapaNuM jatuM aTakAvyuM, ema kahevarAvavA mATe A saghaLuM meM karyuM. ene huM sukha mAnate nathI. joke huM bIjA karatAM sukhI chuM; tApaNu e zAtAvedanI che; satsukha nathI. jagatamAM bahudhA karIne azAtAvedanI che. meM dharmamAM mArA kALa gALavAne niyama rAkhyA che. sattthAonAM vAMcana, manana, satpuruSanA samAgama, yamaniyama, eka mahinAmAM khAra divasa brahmacarya, khanatuM guptadAna, e Adi dharmarUpe mAro kALa gALuM chuM. sarve vyavahArasaMbaMdhInI upAdhimAMthI keTalAka bhAga bahu aMze meM tyAgyA che. putrAne vyavahAramAM yathAyeAgya karIne huM nigraMtha thavAnI IcchA rAkhuM chuM. hamaNAM nigraMtha thaI zakuM tema nathI; emAM saMsArameAhinI ke evuM kAraNa nathI; paraMtu te paNa dharmasaMbaMdhI kAraNa che. gRhasthadharmanAM AcaraNa bahu kaniSTha thaI gayAM che; ane muni te sudhArI zakatA nathI. gRhastha gRhasthane vizeSa kheAdha karI zake; AcaraNathI paNa asara karI zake. eTalA mATe thaIne dharmasaMbaMdhe gRhasthavargane huM ghaNe bhAge badhI yamaniyamamAM bhaNuM chuM. dara saptAhe ApaNe tyAM pAMcarse jeTalA sagRhasthonI sabhA bharAya che. ATha divasanA naveA anubhatra ane bAkInA AgaLanA 12 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSamALA dharmAnubhava emane e traNa muhUrta bekhuM chuM. mArI strI dharmazAstranA keTalAka khAdha pAmelI hAvAthI te pazu strIvargane uttama yamaniyamanA Adha karI sAmAhika sabhA bhare che. putro paNa zAstranA banatA paricaya rAkhe che. vidvAneAnuM sanmAna, atithinuM sanmAna, vinaya ane sAmAnya satyatA, eka ja bhAva evA niyamo bahudhA mArA anucaro paNa seve che. ee badhA ethI zAtA bhAgavI zake che. lakSmInI sAthe mArI nIti, dharma, sadguNu, vinaya eNe janasamudAyane mahu sArI asara karI che. rAjAsahita paNa mArI nItivAta aMgIkAra kare tevuM thayuM che. A saghaLuM AtmaprazaMsA mATe huM kahetA nathI e Ape smRtimAM rAkhavuM; mAtra ApanA pUchelAM khulAsA dAkhala A saghaLuM saMkSepamAM kahetA jauM chuM. 178 zikSApATha 65. sukha viSe vicAra--bhAga 5 A saghaLA uparathI huM sukhI chuM ema Apane lAgI zakaze ane sAmAnya vicAre mane ahu sukhI mAnA tA mAnI zakAya tema che. dharma, zIla ane nItithI temaja zAsrAvadhAnathI mane je AnaMda Upaje che te avarNanIya che. paNa tattvadRSTithI huM sukhI na manAuM. jyAM sudhI sarva prakAre khAdya ane atyaMtara parigraha maiM tyAgyA nathI tyAM sudhI rAgadoSanA bhAva che. jo ke te bahu aMze nathI, paNa che; te tyAM upAdhi paNa che. sarvasaMgaparityAga karavAnI mArI saMpUrNa AkAMkSA che; paNa jyAM sudhI tema thayuM nathI tyAM sudhI hajI koI gaNAtAM priyajananA viyega, vyavahAramAM hAni, kuTuMbInuM duHkha e thADe aMze paNa Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAkSamALA 1979 upAdhi ApI zake. potAnA deha para mAta sivAya paNa nAnA prakAranA roganA saMbhava che. mATe kevaLa nigraMtha, " khAhvAyaMtara parigrahanA tyAga, alpAraMbhane tyAga e saghaLuM nathI thayuM tyAM sudhI huM mane kevaLa sukhI mAna nathI. have Apane tattvanI dRSTie vicAratAM mAlUma paDaze. ke lakSmI, strI, putra ke kuTuMba e vaDe sukha nathI; ane ene sukha gaNuM te jyAre mArI sthiti patita thaI hatI tyAre e sukha kayAM gayuM hatuM ? jenA viyega che, je kSaNubhaMgura che ane jyAM ekatva ke avyAkhAdhapaNuM nathI te sukha saMpUrNa nathI. eTalA mATe thaIne huM mane sukhI kahI zakatA nathI. huM bahu vicArI vicArI vyApAra vahIvaTa karatA hatA, tepaNa mAre AraMbheApAdhi, anIti ane leza paNa kapaTa sevavuM paDyuM nathI, ema te nathI ja. aneka prakAranAM AraMbha ane kapaTa mAre sevavAM paDyAM hatAM. Apa jo dhAratA hA ke deveApAsanathI lakSmI prApta karavI, te te jo puNya nahAya tA koI kALe maLanAra nathI... puNyathI lakSmI pAmI mahAraMbha, kapaTa ane mAnapramukha vadhAravAM te mahApApanAM kAraNa che; pApa narakamAM nAkhe che. pApathI AtmA, pAmelA mahAna manuSyadeha eLe gumAvI de che. eka te jANe puNyane khAI javAM; khAkI vaLI pApanuM baMdhana karavuM; lakSmInI ane te vaDe AkhA saMsAranI upAdhi bhAgavavI te huM dhAruM chuM ke vivekI AtmAne mAnya na heAya. meM je kAraNathI lakSmI upArjana karI hatI, te kAraNa meM AgaLa Apane jaNAvyuM hatuM. jema ApanI IcchA heAya tema kare. Apa vidvAna che, huM vidvAnane cAhuM chuM. ApanI abhilASA hoya te dharmadhyAnamAM prasakta Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 sAmALA thaI sahakuTuMba ahIM bhale raheA. ApanI upavikAnI saraLa ceAjanA jema kahe tema huM rucipUrvaka karAvI ApuM. ahIM zAsrAdhyayana ane satvastunA upadeza karo. mithyAraMbhApAdhinI lAlupatAmAM huM dhAruM chuM ke na paDI, pachI ApanI jevI icchA. paMDita----Ape ApanA anubhavanI bahu manana karavA jevI AkhyAyikA kahI. Apa avazya kAI mahAtmA che; puNyAnubaMdhI puNyavAna jIva che; vivekI che. ApanI zakti adbhuta che. huM daradratAthI kaMTALIne je icchA rAkhatA hatA te ekAMtika hatI. AvA sarva prakAranA vivekI vicAra meM karyAM naheAtA. AvA anubhava, AvI vivekazakti huM game tevA vidvAna chuM chatAM mArAmAM nathI ja. e huM satya ja kahuM chuM. Ape mAre mATe je yAjanA darzAvI te mATe ApanA bahu upakAra mAnuM chuM; ane namratApUrvaka e huM aMgIkAra karavA harSe batAvuM chuM. huM upAdhine cAhatA nathI. lakSmInA phaMda upAdhi ja Ape che. ApanuM anubhavasiddha kathana mane bahu rucyuM che. saMsAra khaLatA ja che, emAM sukha nathI. Ape nirupAdhika munisukhanI prazaMsA kahI te satya che. te sanmArga pariNAme sarvopAdhi, Adhi, vyAdhi ane sarva ajJAnabhAva rahita evA zAzvata mekSanA hetu che. zikSApATha 66. sukha viSe vicAra--bhAga 6 dhanADhaya--Apane mArI vAta rucI ethI huM nirabhimAnapUrvaka AnaMda pAsuM chuM. Apane mATe huM yAgya Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANamALA janA karIza. mArA sAmAnya vicAre kathAnurUpa ahIM huM kahevAnI AjJA lauM chuM. jeo kevaLa lakSmIne upArjana karavAmAM kapaTa, labha ane mAyAmAM mUMjhAyA paDyA che te bahu dukhI che. tene te pUre upaga ke adhUro upaga karI zakatA nathI, mAtra upAdhi ja bhegave che. te asaMkhyAta apa kare che. tene kALa acAnaka laIne upADI laya che. adhogati pAmI te jIva anaMta saMcAra vadhAre che. maLele manuSyadeha e nirmalyA karI nAkhe che jethI te niraMtara duHkhI ja che. jeNe pitAnAM upajIvikA jeTalAM sAdhanA alpAraMbhathI rAkhyAM che, zuddha ekapatnIkta, saMva, parAtmAnI rakSA, yama, niyama, paropakAra, a5rAga, alpadravyamAyA ane satya temaja zAstrAdhyayana rAkhyuM che, je satparuSane seve che, jeNe nircathatAne mane ratha rAkhyo che, bahu prakAre karIne saMsArathI je tyAgI je che, jenA vairAgya ane viveka utkRSTa che te pavitratAmAM sukhapUrvaka kALa nirgamana kare che. | sarva prakAranA AraMbha ane parigrahathI jeo rahita thayA che, dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI jeo apratibaMdha paNe vicare che, zatru-mitra pratye je samAna draSTivALA che ane zuddha AtmadhyAnamAM jemane kALa nirgamana thAya che, athavA svAdhyAya dhyAnamAM je lIna che, evA jiteMdriya ane jitakaSAya te nigraMthe parama sukhI che. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA sarva ghanaghAtI karmane kSaya jemaNe karyo che, cAra karma pAtaLAM jenAM paDyAM che, je mukta che, je anaMtajJAnI ane anaMtadazI che te te saMpUrNa sukhI ja che. mokSamAM teo anaMta jIvananA anaMta sukhamAM sarva-karma-viraktatAthI virAje che. .. Ama puruSoe kahele mata mane mAnya che. pahele te mane tyAjya che. bIjo hamaNAM mAnya che, ane ghaNe bhAge e grahaNa karavAne mATe bedha che. trIje bahu mAnya che. ane je te sarvamAnya ane saccidAnaMda svarUpa ja che. ema paMDitajI, ApanI ane mArI sukhasaMbaMdhI vAtacIta thaI. prasaMge pAtta te vAta carcatA jaIzuM. te para vicAra karIzuM. A vicAra Apane kahyAthI mane bahu AnaMda thayela che. Apa tevA vicArane anukULa thayA ethI vaLI AnaMdamAM vRddhi thaI che. paraspara ema vAtacIta karatAM karatAM harSabhera pachI teo samAdhibhAvathI zayana karI gayA. je vivekIo A sukhasaMbaMdhI vicAra karaze teo bahu tatva ane AtmazreNinI utkRSTatAne pAmaze. emAM kahelAM alpAraMbhI, nirAraMbhI ane sarvamukta lakSaNe lakSapUrvaka manana karavA jevAM che. jema bane tema apAraMbhI thaI samabhAvathI janasamudAyanA hita bhaNI vaLavuM; paropakAra, dayA, zAMti, kSamA ane pavitratAnuM sevana karavuM e bahu sukhadAyaka che. nigraMthatA viSe te vizeSa kahevArUpa ja nathI. muktAtmA te anaMta sukhamaya ja che. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA - 103 183 zikSApATha che. amUlya tatvavicAra (harigIta chaMda). bahu puNyakerA puMjathI zubha deha mAnavane maLe, teye are ! bhavacakrane AMTo nahi e TaLe, sukha prApta karatAM sukha TaLe che leza e lakSe lahe, kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAvamaraNe kAM aho rAcI rahe ? 1 lakSmI ane adhikAra vadhatAM, zuM vadhyuM che te kaho? zuM kuTuMba ke parivArathI vadhavApaNuM, e naya grahe, vadhavApaNuM saMsAranuM nara dehane hArI ja, ene vicAra nahIM ahe! eka paLa tamane have !!! 2 nirdoSa sukha nirdoSa AnaMda, ye game tyAMthI bhale, e divya zaktimAna jethI jajIrethI nIkaLe; paravastumAM nahi mUMjha, enI dayA mujane rahI, e tyAgavA siddhAMta ke pazcAduHkha te sukha nahIM. 3 huM keNa chuM? kyAMthI thaye? zuM svarUpa che mAruM kharuM? kenA saMbaMdhe vaLagaNa che? rAkhuM ke e paraharuM? enA vicAra vivekapUrvaka zAMta bhAve je karyA, te sarva Atmika jJAnanAM siddhAMtatatva anubhavyAM. 4 te prApta karavA vacana konuM satya kevaLa mAnavuM? nirdoSa naranuM kathana mAne "teha" jeNe anubhavyuM; re! Atma tAre ! Atma tAre! zIdhra ene oLakhe, sarvAtmamAM samadraSTi gho A vacanane hadaye lakhe. 5 As. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cANamALA zikSApATha 68. jitendriyatA 194 jyAM sudhI jIbha svAdiSTa bhAjana cAhe che, jyAM sudhI nAsikA sugaMdhI cAhe che, jyAM sudhI kAna vArAMganAnAM gAyana ane vAjiMtra cAhe che, jyAM sudhI AMkha vaneApavana jovAnuM lakSa rAkhe che, jyAM sudhI tvacA sugaMdhIlepana cAhe che, tyAM sudhI te manuSya nIrAgI, nigraMtha, niHparigrahI, nirAraMbhI ane brahmacArI thaI zakatA nathI. manane vaza karavuM e sarvottama che. enA vaDe saghaLI iMdriye vaza karI zakAya che. mana jItavuM bahu bahu durghaTa che. eka samayamAM asaMkhyAtA ceAjana cAlanAra azva te mana che. ene thakAvavuM bahu durlabha che. enI gati capaLa ane na jhAlI zakAya tevI che. mahAjJAnIoe jJAnarUpI lagAma vaDe karIne ene staMbhita rAkhI sarva jaya karyAM che. uttarAdhyayanasUtramAM nimarAja mahiSae zakeMdra pratye ema kahyuM ke daza lAkha subhaTane jItanAra kaMIka paDyA che, paraMtu svAtmAne jItanArA bahu durlabha che; ane te daza lAkha subhaTane jItanAra karatAM atyuttama che. mana ja sarvopAdhinI janmadAtA bhUmikA che. mana ja aMdha ane mokSanuM kAraNa che. mana ja sarve saMsAranI mAhinIrUpa che. e vaza thatAM AtmasvarUpane pAmavuM lezamAtra durlabha nathI. mana vaDe indriyAnI leAlupatA che. bhAjana, vAjiMtra, sugaMdhI, srInuM nirIkSaNu, suMdara vilepana e saghaLuM mana ja mAge che. e mAhinI ADe te dharmane saMbhAravA paNa detuM Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA nathI. saMbhAryA pachI sAvadhAna thavA detuM nathI. sAvadhAna thayA pachI patitatA karavAmAM pravRtta, lAgu thAya che. emAM nathI phAvatuM tyAre sAvadhAnImAM kaMI nyUnatA pahoMcADe che. jeo e nyUnatA paNa na pAmatAM aDaga rahIne mana jIte che te sarva siddhine pAme che. mana akasmAta keIthI ja jItI zakAya che, nahIM te abhyAsa karIne ja jitAya che. e abhyAsa nigraMthatAmAM bahu thaI zake che, chatAM gRhasthAzrame sAmAnya paricaya karavA mAMgIe te tene mukhya mArga A che ke, te je duricchA kare tene bhUlI javI; tema karavuM nahIM. te jyAre zabdasparzAdi vilAsa Icche tyAre ApavAM nahIM. TUMkAmAM ApaNe ethI doravuM nahIM paNa ApaNe ene daravuM; ane doravuM te paNa mekSamArgamAM. jitendriyatA vinA sarva prakAranI upAdhi UbhI ja rahI che. tyAge na tyAgyA je thAya che, lekalajajAe tene seva paDe che. mATe abhyAse karIne paNa manane jItIne svAdhInatAmAM laI avazya Atmahita karavuM. zikSApATha 69 brahAcaryAnI nava vADa jJAnIoe ceDA zabdomAM kevA bheda ane kevuM svarUpa batAvyuM che? e vaDe keTalI badhI Amennati thAya che? brahmacarya jevA gaMbhIra viSayanuM svarUpa saMkSepamAM ati camatkArika rIte ApyuM che. brahmacaryarUpI eka suMdara jhADa ane tene rakSA karanArI je nava vidhio tene vADanuM rUpa ApI AcAra pALavAmAM vizeSa smRti rahI zake evI saraLatA Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 mokSamALA karI che. e nava vADa jema che tema ahIM kahI jauM chuM. 1. vasati-je brahmacArI sAdhu che temaNe jyAM strI, pazu ke paDaMga ethI karIne je saMyukta vasati hoya tyAM rahevuM nahIM. strI be prakAranI che ? manugriNI ane devAMganA. e pratyekanA pAchA be be bheda cheH eka te mULa ane bIjI strInI mUrti ke citra. e prakArane jyAM vAsa hoya tyAM brahmacArI sAdhue na rahevuM; pazu eTale tiryaciNI gAya, bheMsa ItyAdika je sthaLe hoya te sthaLe na rahevuM. ane paga eTale napuMsaka ene vAsa hoya tyAM paNa na rahevuM. evA prakArane vAsa brahmacaryanI hAni kare che. teonI kAmaceSTA, hAvabhAva ityAdika vikAre manane bhraSTa kare che. 2. kathA-kevaLa eksI strIone ja ke eka ja strIne dharmopadeza brahmacArIe na kare. kathA e mehanI utpattirUpa che. strInA rUpa saMbaMdhI graMtha, kAmavilAsa saMbaMdhI graMthe, ke jethI citta caLe evA prakAranI game te zRMgAra saMbaMdhI kathA brahmacArIe na karavI. 3. Asana-strIonI sAthe eka Asane na besavuM. jyAM strI beThI hoya tyAM be ghaDI sudhImAM brahmacArIe na besavuM. e strIonI smRtinuM kAraNa che, ethI vikAranI utpatti thAya che, ema bhagavAne kahyuM che. 4. idriyanirIkSaNa-strIonAM aMgopAMga brahmacArI sAdhue na jevAM; enAM amuka aMga para draSTi ekAgra thavAthI vikAranI utpatti thAya che. pa. kukyAMtara-bhIMta, kanAta ke trATanuM aMtara vacamAM saMbaMdhI na karavIkAranI gae jyAM che Asana Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA hoya ne strIpuruSa jyAM maithuna seve tyAM brahmacArIe rahevuM nahIM. kAraNa zabda, ceSTAdika vikAranAM kAraNa che. 6. pUrvakrIDA-pite gRhasthAvAsamAM game tevI jAtanA zRMgArathI viSayakrIDA karI hoya tenI smRti karavI nahIM tema karavAthI brahmacarya bhaMga thAya che. 7. praNIta-dUdha, dahIM, chUtAdi madhura ane cIkAzavALA padArthone bahudhA AhAra na kare. ethI vIryanI vRddhi ane unmAda thAya che ane tethI kAmanI utpatti thAya che; mATe brahmacArIe tema karavuM nahIM. 8. atimAtrAhAra-peTa bharIne AhAra kare nahIM, tema ati mAtrAnI utpatti thAya tema karavuM nahIM. ethI paNa vikAra vadhe che. 9. vibhUSaNa-snAna, vilepana, puSpAdika brahmacArIe grahaNa karavuM nahIM, ethI brahmacaryane hAni utpanna thAya che. ema bhagavaMte nava vADa vizuddha brahmacaryane mATe kahI che. bahudhA e tamArA sAMbhaLavAmAM AvI haze. paraMtu gRhasthAvAsamAM amuka amuka divasa brahmacarya dhAraNa karavAmAM abhyAsIone lakSamAM rahevA ahIM AgaLa kaMIka samajaNapUrvaka kahI che. zikSApATha 70. sanatkumAra-bhAga 1 cakravartInA bhAvamAM zI khAmI hoya? sanat kumAra e cakravatI hatA. tenAM varNa ane rUpa atyuttama hatAM. eka veLA sudharma sabhAmAM te rUpanI stuti thaI. kaI be dene Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 eee e vAta rUcI nahIM. pachI teo te zaMkA TALavAne viprarUpe sanatkumAranA aMtaHpuramAM gayA. sanatakumArane deha te veLA kheLathI bharyo hate. tene aMga mardanAdika padArthonuM mAtra vilepana hatuM. eka nAnuM paMciyuM paheryuM hatuM ane te nAnamaMjana karavA mATe beThA hatA. viprarUpe AvelA devatA tenuM manehara suSa, kaMcatANI kAyA ane caMdra jevI krAMti joIne bahu AnaMda pAmyA ane mAthuM dhuNAvyuM eTale cakavartIe pUchyuM, tame mAthuM zA mATe dhuNAvyuM? deve kahyuM, ame tamAruM rUpa ane varNa nirIkSaNa karavA mATe bahu caNiI hatA. sthaLe maLe tamArA vAIrUpanI stuti sArI hatI, Aje te e prarAkSa eyuM ethI amane pUrNa rAta upaje. mANa dhuNAvyuM enuM kAraNa e ke jevuM kemAM kahevAya che tevuM ja rU5 che, ethI vizeSa che, paNuM ochuM nathI. sanatkumAra svarUpavarNanI stutithI prabhutva lAvI belyA, tame A veLA mAruM rUpa joyuM te bhale, paraMtu huM rAjasabhAmAM vastrAlaMkAra dhAraNa karI kevaLa sajja thaIne jyAre siMhAsana para besuM chuM, tyAre mAruM rUpa ane mAre varNa jevA gya che. atyAre te huM kheLabharI kAyAe beTho chuM. je te veLA tame mArAM rUpa, varNa juo te adbhuta camatkArane pAme ane cakti thaI jAo. devee kahyuM, tyAre pachI ame rAjasabhAmAM AvIzuM. ema kahIne tyAMthI cAlyA gayA. sanatkumAre tyAra pachI uttama vastrAlaMkAra dhAraNa karyo. aneka upacArathI jema pitAnI kAyA vizeSa AzcaryatA upajAve tema karIne te rAjasabhAmAM AvI siMhAsana para beThA. AjubAju samartha maMtrIo, subhaTo, vidvAne ane Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emnete 189 anya sabhAsado gya Asane besI gayA che. rAjezvara cAmarachatrathI ane khamA khamAthI vizeSa zelI rahyA che tema ja vadhAvAI rahyA che. tyAM pelA devatAo pAchA viprarUpe AvyA. addabhuta rUpavAthI AnaMda pAmavAne badale jANe kheda pAmyA che evA savarUpamAM teoe mAthuM dhuNAvyuM. cakavartIe pUchayuM, aho jANe! gaI veLA karatAM A veLA tame judA rU5mAM mAthuM dhuNAvyuM enuM zuM kAraNa che, te mane kahe. avadhijJAnAnusAre vipre kahyuM ke, he mahArAjA ! te rUpamAM ane A rUpamAM bhUmi AkAzane phera paDI gayA che. cakravartIe te spaSTa samajAvavAne kahyuM. brAhmaNoe kahyuMH adhirAja! prathama tamArI kamaLa kAyA amRta tulya hatI. A veLAe jheratulya che. jyAre amRta tulya aMga hatuM tyAre AnaMda pAmyA ane A veLA jhera tulya che tyAre kheda pAmyA. ame kahIe chIe te vAtanI siddhatA karavI hoya te tame tAMbula zUke. tatkALa te para mAkhI besaze ane paraloka paherI jaze.' zikSApATha 71. sanatkumAra- bhAga 2 sanatakumAre e parIkSA karI te satya TharI. pUkti karmanAM pApane je bhAga, temAM A kAyAne madasaMbaMdhInuM melavaNa thavAthI e cakravartInI kAyA jheramaya thaI gaI hatI. vinAzI ane azucimaya kAyAne Ave prapaMca joIne sanat kumArane aMtaHkaraNamAM vairAgya utpanna thaye. kevaLa A saMsAra tajavA gya che. AvI ne AvI azuci , putra, mitrAdinAM zarIramAM rahI che. e saghaLuM mehamAna karavA gya nathI, ema bolIne te cha khaMDanI prabhutA tyAga Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 mokSamALA karIne cAlI nIkaLyA. sAdhurUpe jyAre vicAratA hatA tyAre mahAroga utpanna thayuM. tenA satyatvanI parIkSA levAne koI deva tyAM paidarUpe Avyo. sAdhune kahyuM, huM bahu kuzaLa rAjavaida chuM; tamArI kAyA regane bhegA thayelI che, je IcchA hoya te tatkALa huM te regane TALI ApuM. sAdhu belyA, "he vaida! karmarUpI rega mahonmatta che; e rega TALavAnI tamArI je samarthatA hoya te bhale mAre e rega TALe. e samarthatA na hoya te A roga bhale rahyo." devatA balya, e rega TALavAnI samarthatA huM dharAvate nathI. sAdhue pitAnI labdhinA paripUrNa prabaLa vaDe thaMkavALI aMguli karI te regane kharaDI ke tatkALa te regane nAza thaye, ane kAyA pAchI hatI tevI banI gaI. pachI te veLA deve pitAnuM svarUpa prakAzya dhanyavAda gAI vaMdana karI te pitAne sthAnake gaye. raktapitta jevA sadaiva lehIparuthI gagadatA mahA ginI utpatti je kAyAmAM che, paLamAM vaNasI javAne jene svabhAva che, jenA pratyeka reme piNA baLe regane nivAsa che, tevA sADA traNa karoDa remathI te bharelI hovAthI regane te bhaMDAra che ema vivekathI siddha che. anna vagerenI jUnAdhiktAthI te pratyeka roga je kAyAmAM dekhAva de che, maLa, mUtra, naraka, hAMDa, mAMsa, paru ane zleSmathI jenuM baMdhAraNa karyuM che, tvacAthI mAtra jenI maneharatA che, te kAyAne meha khare! vizvama ja che! sanata kumAre jenuM leza mAtra mAna karyuM, te paNa jethI saMkhAyuM nahIM te kAyAmAM ahe pAmara! tuM zuM mahe che? e meha maMgaLadAyaka nathI. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA zikSApATha 7ra. atrIsa yAga 191 satpuruSo nIcenA batrIsa yeAganA saMgraha karI AtmAne ujjavaLa karavAnuM kahe che. 1. ziSya peAtAnA jevA thAya tene mATe tene zrutAdika jJAna ApavuM.'1 2. potAnA AcAryapaNAnuM je jJAna hoya tenA anyane medha ApavA ane prakAza karavA.'ra 3. ApattikALe paNa dharmanuM dRDhapaNuM tyAgavuM nahIM. 4. leka, paraleAkanAM sukhanAM lanI vAMchanA vinA tapa karavuM. pa. zikSA maLI te pramANe yatnAthI vartavuM; ane navI zikSA vivekathI grahaNa karavI. 6. mamatvanA tyAga karavA. 7. gupta tapa karavuM. 8. nileoNlatA rAkhavI. 9. pariSaddha upasargane jItavA. 10. saraLa citta rAkhavuM. 11. AtmasaMyama zuddha pALavA. 12. samati zuddha rAkhavuM. 13. cittanI ekAgra samAdhi rAkhavI. 14. kapaTarahita AcAra pALavA. 15. vinaya karavA yeAgya puruSonA yathAyegya vinaya karavA. 16. saMtASathI karIne tRSNAnI maryAdA TUMkI karI nAMkhavI. hiM. A. pAThA-1 meAkSasAdhaka yAga mATe ziSya AcAya pAse AlAcanA karavI.' 2.'AcArya AleAcanA khIna pAse prakAzavI nahIM.' Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 mokSamALA 17. vairAgyabhAvanAmAM nimagna rahevuM. 18. mAyArahita vartavuM. 19. zuddha karaNImAM sAvadhAna thavuM. 20. saMvarane Adara ane pApane rekavAM. 21. pitAnA doSa samabhAvapUrvaka TALavA. 22. sarva prakAranA viSayathI virakta rahevuM. 23. mUla guNe paMcamahAvrata vizuddha pALavAM. 24. uttara guNe paMcamahAvrata vizuddha pALavAM. 25. utsAhapUrvaka kAryotsarga kare. 26. pramAdarahita jJAna, dhyAnamAM pravartana karavuM. 27. haMmezAM AtmacAritramAM sUkama upagathI vartavuM. 28. dhyAna, jiteMdriyatA arthe ekAgratApUrvaka karavuM. 29. maraNAMta duHkhathI paNa bhaya pAma nahIM. 30. strIAdikanA saMgane tyAga. 31. prAyazcitta vizuddhi karavI. 32. maraNakAle ArAdhanA karavI. e ekeke vega amUlya che. saghaLA saMgraha karanAra pariNAme anaMta sukhane pAme che. zikSApATha 73. mekSasukha keTalIka A suSTimaMDaLa para paNa evI vastuo ane manecchA rahI che ke je keTalAka aMze jANatA chatAM kahI zakAtI nathI. chatAM e vastuo kaMI saMpUrNa zAzvata ke anaMta bhedavALI nathI. evI vastunuM jyAre varNana na thaI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trAkSamALA 193 zake tyAre anaMta sukhamaya mekSa saMbaMdhI teA upamA kayAMthI ja maLe ? bhagavAnane gautamasvAmIe mAkSanA anaMta sukha viSe prazna karyAM tyAre bhagavAne uttaramAM kahyuM, gautama ! e anaMtasukha ! huM jANuM chuM; paNa te kahI zakAya evI ahIM AgaLa kaMI upamA nathI. jagatamAM e sukhanA tulya koI paNa vastu ke sukha nathI. ema vadI eka bhIlanuM dRSTAMta nIcenA bhAvamAM ApyuM hatuM. eka jaMgalamAM eka bhadrika bhIla tenAM khALabaccAM sahita rahetA hato. zahera vagerenI samRddhinI upAdhinuM tene leza bhAna paNa nahAtuM. eka divase koI rAjA azvakrIDA mATe pharatA pharatA tyAM nIkaLI Avyo. tene bahu tRSA lAgI hatI. jethI karIne sAna vaDe bhIla AgaLa pANI mAgyuM. bhIle pANI ApyuM. zItaLa jaLathI rAjA saMtASAye. peAtAne bhIla taraphathI maLelA amUlya jaLadAnanA pratyupakAra karavA mATe thaIne bhIlane samajAvIne sAthe lIdheA, nagaramAM AvyA pachI bhIle jiMdagImAM nahIM joyelI vastumAM tene rAkhyA. suMdara mahelamAM, kane aneka anucaro, manahara chatrapalaMga ane svAdiSTa bheAjanathI maMda maMda pavanamAM sugaMdhI vilepanamAM tene AnaMda AnaMda karI ApyA. vividha jAtinAM hIrAmANeka, mauktika, maNiratna ane raMgaberaMgI amUlya cIjo niraMtara te bhIlane jovA mATe melyA kare; khAgabagIcAmAM pharavA haravA mAkale. ema rAjA tene sukha ApyA karatA hatA. koI rAtre badhAM sUI rahyAM hatAM tyAre te bhIlane khALakhaccAM sAMbharI AvyAM eTale te tyAMthI kaMI lIdhA karyA vagara ekAeka nIkaLI paDyo. 13 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 sAkSamALA jaIne potAnAM kuTuMbane maLyA. te badhAMe maLIne pUchyuM ke tuM kayAM hatA ? bhIle kahyuM, bahu sukhamAM. tyAM meM bahu vakhANavA lAyaka vastuo joi. kuTuMbIo--paNa te kevI ? te te amane kahe. bhIla--zuM kahuM, ahIM evI e vastu ja nathI. kuTuMbIo--ema hoya ke ? A zaMkhalAM, chIpa, koDAM kevAM majAnAM paDyAM che! tyAM kAI evI jovA ' lAyaka vastu hatI ? bhIla--nahIM, nahIM bhAI, evI cIja tA ahIM eka nathI. enA sAmA bhAganI ke hAramA bhAganI paNa manahara cIja ahIM nathI. kuTuMbIo--tyAre te tuM khelyA vinA beTho rahe, tane bhramaNA thaI che; AthI te pachI sAruM zuM haze ? he gautama ! jema e bhIla rAjavaibhavasukha lAgavI Avyo hateA temaja jANatA hatA; chatAM upamA yogya vastu nahIM maLavAthI te kaMI kahI zakatA nahAtA, tema anupameya meAkSane, saccidAnaMda svarUpamaya nirvikArI meAkSanAM sukhanA asaMkhyAtamA bhAgane paNa yAgya upameya nahIM maLavAthI huM tane kahI zakatA nathI. mAkSanA svarUpa viSe zaMkA karanArA te kutarkavAdI che; eene kSaNika sukhasaMbaMdhI vicAra ADe satsukhanA vicAra nathI. koI AtmikajJAnahIna ema paNa kahe che ke, AthI kAI vizeSa sukhanuM sAdhana tyAM rahyuM nahIM eTale anaMta avyAbAdha sukha kahI de che. A enuM kathana vivekI nathI. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 195 nidrA pratyeka mAnavIne priya che, paNa temAM teo kaMI jANuM ke dekhI zaktA nathI; ane jANavAmAM Ave te mAtra svopAdhinuM mithyApaNuM Ave; jenI kaMI asara paNa thAya. e svamA vagaranI nidrA jemAM sUkSma sthUla sarva jANI ane dekhI zakAya; ane nirupAdhithI zAMta UMgha laI zakAya te tenuM te varNana zuM karI zake? ene upamA paNa zI Ape? A te sthULa dRSTAMta chepaNa bAla, avivekI e parathI kaMI vicAra karI zake e mATe kahyuM che. bhIlanuM draSTAMta, samajAvavA rUpe bhASAbhede pheraphArathI tamane kahI batAvyuM. zikSApATha 74. dharmadhyAna-bhAga 1 bhagavAne cAra prakAranAM dhyAna kahyAM che. Arta, raudra, dharma ane zukla. pahelAM be dhyAna tyAgavAyegya che. pAchaLanAM be dhyAna AtmasArthakarUpa che. zrutajJAnanA bheda jANavA mATe, zAstravicAramAM kuzaLa thavA mATe, nigraMthapravacananuM tatva pAmavA mATe, satparuSoe sevavA yegya, vicAravA yogya ane grahaNa karavA gya dharmadhyAnanA mukhya seLa bheda che. pahelA cAra bheda kahuM chuM. 2. bALavikAra (AjJAvicaya), 2. AvAcaviSaya (apAyaricaya), rU. vivAnica (vipAkavicaya), 4. saMDAvinaya (saMsthAnavicaya). 1. AjJAvicaya-AjJA eTale sarvajJa bhagavaMte dharmatatva saMbaMdhI je je kahyuM che te te satya che, emAM zaMkA karavA jevuM nathI, kALanI hInatAthI, uttama jJAnanA viccheda javAthI, buddhinI Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 sAkSamALA maMdatAthI ke evA anya koI kAraNathI mArA samajavAmAM te tattva AvatuM nathI. paraMtu advaita bhagavaMte aMza mAtra paNa mAyAyukta ke asatya kahyuM nathI ja, kAraNa ee nIrAgI, tyAgI ane niHspRhI hatA. mRSA kahevAnuM kaMI kAraNa emane hatuM nahIM, tema e sarvajJa ane sarvadazI hAvAthI ajJAnathI paNa mRSA kahe nahIM. jyAM ajJAna ja nathI, tyAM e saMbaMdhI mRSA kacAMthI hAya? evuM je ciMtana karavuM te AjJAvicaya' nAme prathama bheda che. 2. apAyavicaya-- rAga, dveSa, kAma, krodha ethI je duHkha utpanna thAya che tenuM je ciMtana karavuM te 'apAyavicaya' nAme bIjo bheda che. apAya eTale duHkha. 3. vipAkavicaya--huM je je kSaNekSaNe duHkha sahana karuM chuM, bhavATavImAM paryaTana karuM chuM, ajJAnAdika pAsuM chuM, te saghaLuM karmanA phaLanA uya vaDe karIne che. e dharmadhyAnanA trIjo bheda che. 4. saMsthAnavicaya--traNa lAkanuM svarUpa ciMtavavuM te. leAkasvarUpa supratiSTakane AkAre che; jIva ave karIne saMpUrNa bharapUra che. asaMkhyAta yeAjananI koTAnukATIe tIra leAka che, jyAM asaMkhyAtA dvIpa- samudra che. asaMkhyAtA naitiSIya, vANavyaMtarAdikanA nivAsa che. utpAda, vyaya ane dhruvatAnI vicitratA emAM lAgI paDI che. aDhI dvIpamAM jaghanya tIrthaMkara vIza, utkRSTA ekase sittera hoya, tathA kevaLI bhagavAna ane nigraMtha munirAja vicare che, teene "vRMdAmi, namaMsAmi, sArema, samANemi, kaThThANuM, maMgala, devAM, ceimaM, pannuvAsAmi" ema temaja tyAM vasatAM zrAvaka, zrAvikAnAM guNagrAma karIe. te tIrachA leAka thakI asaMkhyAta guNNA adhika UrdhvaleAka che. tyAM aneka prakAranA devatAonA nivAsa che. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA 197 pachI iSat prAgbArA che. te pachI muktAtmAe virAje che. tene vRMdAmi, yAvat pannuvAsAmi.'' te UrdhvalAkathI kaMIka vizeSa adheAlAka che, tyAM anaMta duHkhathI bharelA narakAvAsa ane bhuvanapatinAM bhuvanArdika che. e traNa leAkanAM sarva sthAnaka A AtmAe samyaktvarahita karaNIthI anaMtIvAra janmamaraNa karI sparzI mUkayAM che; ema je ciMtana karavuM te 'saMsthAnavicaya' nAme dharmadhyAnanA cAthe bheda che. e cAra bheda vicArIne samyaktvasahita zruta ane cAritradharmanI ArAdhanA karavI, jethI e anaMta janmamaraNa TaLe. e dharmadhyAnanA cAra bheda smaraNamAM rAkhavA. zikSApATha 75. dharmadhyAna--bhAga 2 dharmadhyAnanAM cAra lakSaNa kahuM chuM. 1. AjJAruci eTale vItarAga bhagavAnanI AjJA aMgIkAra karavAnI ruci Upaje te. 2. nisargaruci--AtmA svAbhAvikapaNe jAtismaraNAdika jJAne karI zruta sahita cAritradharma dharavAnI ruci pAme tene nisargaruci kahe che. 3. sUtraruci--zrutajJAna ane anaMta tattvanA bhedane mATe bhAkhelAM bhagavAnanAM pavitra vacananuM jemAM gUMthana thayuM che, te sUtra zravaNu karavA, manana karavA ane bhAvathI paThana karavAnI ruci Upaje te sUtraruci. 4. upadezaruci--ajJAne karIne upArjelAM karma jJAne karIne khapAvIe, temaja jJAna vaDe karIne navAM karma na khAMdhIe; mithyAtve karIne upAryuM karma te samyakdbhAvathI khapAvIe, samyakdbhAvathI navAM karma na bAMdhIe; avairAgye karIne upArjya karma te vairAgye karIne khapAvIe ane vairAgya vaDe Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 mokSamALA karIne pAchAM navAM karma ne bAMdhIe; kaSAye karI upAjya karma te kaSAya TALIne khapAvIe, kSamAdithI navAM karma na bAMdhIe; azubha ge karI upAjya karma te zubha yoge karI khapAvIe, zubha yege karI navAM karma na bAMdhIe; pAMca indriyanA svAdarUpa Ave karI upAjya karma te saMvare karI khapAvIe, parUpa saMvare karI navAM karma nA bAMdhIe; te mATe ajJAnAdika AsavamArga chAMDIne jJAnAdika saMvara mArga grahaNa karavA mATe tIrthaMkara bhagavaMtane upadeza sAMbhaLavAnI ruci Upaje tene upadezaruci kahIe. e dharmadhyAnanAM cAra lakSaNa kahevAyAM. dharmadhyAnanAM cAra AlaMbana kahuM chuM. 1. vAMcanA, 2. pRcchanA, 3. parAvartanA, 4. dharmakathA. 1. vAMcanA-eTale vinaya sahita nirjarA tathA jJAna pAmavAne mATe sUtrasiddhAMtanA marmana jANanAra guru ke puruSa samIpe sUtra tatvanuM vAMcana laIe tenuM nAma vAMcanAlaMbana. 2. pRcchanA- apUrva jJAna pAmavA mATe, jinezvara bhagavaMtane mArga dIpAvavAne tathA zaMkAzalya nivAraNane mATe tema ja anyanA tatvanI madhyastha parIkSAne mATe yathAyogya vinaya sahita gurnAdikane prazna pUchIe tene pRcchanA kahIe. 3. parAvartanA-pUrve jinabhASita sUtrArtha je bhaNyA hoIe te smaraNamAM rahevA mATe, nirjarAne arthe zuddha upaga sahita zuddha sUtrArthanI vAraMvAra sakjhAya karIe tenuM nAma parAvartanAlaMbana. 4. dharmakathA-vItarAga bhagavAne je bhAva jevA praNIta karyA che te bhAva tevA laIne, grahIne, vizeSa karIne nizcaya karIne, zaMkA, kaMkhA ane vitigicchA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 199 rahitapaNe, pitAnI nirjarAne arthe sabhAmadhye te bhAva tevA praNIta karIe tene dharmakathAlaMbana kahIe. jethI sAMbhaLanAra, sahanAra banne bhagavaMtanI AjJAnA ArAdhaka thAya. e dharmadhyAnanAM cAra AlaMbana kahevAyAM. dharmadhyAnanI cAra anuprekSA kahuM chuM. 1. ekatyAnuprekSA, 2. anityAnuprekSA, 3. azaraNAnuprekSA, 4. saMsArAnuprekSA. e cArene baMdha bAra bhAvanAnA pAThamAM kahevAI gayuM che te tamane smaraNamAM haze. zikSApATha 76. dharmadhyAna-bhAga 3 dharmadhyAna, pUrvAcAryoe ane Adhunika munIzvaree paNa vistArapUrvaka bahu samajAvyuM che. e dhyAna vaDe karIne AtmA munisvabhAvamAM niraMtara praveza kare che. je je niyama eTale bheda, AlaMbana ane anuprekSA kahI te bahu manana karavA jevI che. anya munIzvarenA kahevA pramANe meM sAmAnya bhASAmAM te tamane kahI e sAthe niraMtara lakSa rAkhavAnI AvazyakatA che ke emAMthI ApaNe kaye bheda pAmyA; athavA kayA bheda bhaNI bhAvanA rAkhI che? e soLa bhedamAMne game te bheda hitasvI ane upayogI che, paraMta jevA anukramathI levuM joIe te anukramathI levAya te te vizeSa AtmalAbhanuM kAraNa thaI paDe. sUtrasiddhAMtanAM adhyayane keTalAka mukhapATha kare che, tenA artha, temAM kahelAM mULata bhaNI je teo lakSa pahoMcADe te kaMIka sUma bheda pAmI zake. keLanAM patramAM, patramAM patranI jema camatkRti che tema sUtrArthane mATe che. e upara vicAra karatAM nirmaLa ane kevaLa dayAmaya Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 sAtamALA mArganA je vItarAgapraNIta tattvamedha tenuM khIja aMtaHkaraNamAM UgI nIkaLaze. te aneka prakAranAM zAsrAvaleAkanathI, praznottarathI, vicArathI ane satpuruSanA samAgamathI poSaNa pAmIne vRddhi thaI vRkSarUpe thaze. nirA ane AtmaprakAzarUpa pachI te vRkSa phaLa Apaze. zravaNu, manana ane nirdidhyAsananA prakArA vedAMtavAdIoe batAvyA che; paNa jevA A dharmadhyAnanA pRthak pRthak sALa bheda kahyA che tevA tattvapUrvaka bheda koI sthaLe nathI, e apUrva che. emAMthI zAstrane zravaNu karavAnA, manana karavAnA, vicAravAnA, anyane medha karavAnA, zaMkA, kaMkhA TALavAnA, dharmakathA karavAnA, ekatva vicAravAne, anityatA vicAravAnA, azaraNatA vicAravAnA, vairAgya pAmavAnA, saMsAranAM anaMta du:kha manana karavAnA ane vItarAga bhagavaMtanI AjJA vaDe karIne AkhA leAkAleAkanA vicAra karavAnA apUrva utsAha maLe che. bhede bhede karIne enA pAchA aneka bhAva samajAvyA che. emAMnA keTalAka bhAva samajavAthI tapa, zAMti, kSamA, dayA, vairAgya ane jJAnane bahu bahu udaya thaze. tame kadApi e sALa bhedanuM paThana karI gayA haze| tApaNa pharI pharI tenuM parAvartana karajo. zikSApATha 77. jJAna sabaMdhI e khela--bhAga 1 je vaDe vastunuM svarUpa jANIe te jJAna. jJAna zabdanA A artha che. have yathAmati vicAravAnuM che ke e jJAnanI Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA ra01 kaMI AvazyakatA che? je AvazyakatA che te te prAptinAM kaMI sAdhana che? je sAdhana che te tene anukULa deza, kALa, bhAva che? je dezakALAdika anukULa che te kyAM sudhI anukULa che? vizeSa vicAramAM e jJAnanA bheda keTalA che? jANavArUpa che zuM? enA vaLI bheda keTalA che? jANavAnAM sAdhana kayAM kayAM che? kaI kaI vATe te sAdhane prApta karAya che? e jJAnaneupaga ke pariNAma zuM che? e jANavuM avazyanuM che. 1. jJAnanI zI AvazyakatA che? te viSe prathama vicAra karIe. A caturdaza rajavAtmaka lekamAM, caturgatimAM anAdikALathI sakarmasthitimAM A AtmAnuM paryaTana che. meSAnumeSa paNa sukhane jyAM bhAva nathI evAM narakanidAdika sthAnaka A AtmAe bahu bahu kALa vAraMvAra sevana karyA che asahya dukhane punaH punaH ane kaho te anaMtI vAra sahana karyA che. e utApathI niraMtara tapate AtmA mAtra svakarma vipAkathI paryaTana kare che. paryaTananuM kAraNa anaMta duHkhada jJAnAvaraNIyAdi karmo che, je vaDe karIne AtmA svasvarUpane pAmI zakatuM nathI; ane viSayAdika mehabaMdhanane svasvarUpa mAnI rahyo che. e saghaLAnuM pariNAma mAtra upara kahyuM te ja che ke anaMta duHkha anaMta bhAve karIne sahevuM, game teTaluM apriya, game teTaluM duHkhadAyaka ane game teTaluM raudra chatAM je duHkha anaMtakALathI anaMtI vAra sahana karavuM paDayuM te duHkha mAtra sahyuM te ajJAnAdika karmathI; e ajJAnAdika TALavA mATe jJAnanI paripUrNa AvazyakatA che. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 mokSamALA zikSApATha 78. jJAna saMbaMdhI be bela-bhAga 2 2. have jJAnaprAptinAM sAdhane viSe kaMI vicAra karIe. apUrNa pati vaDe paripUrNa AtmajJAna sAdhya thatuM nathI e mATe thaIne cha paryAmi yukta je deha te AtmajJAna sAdhya karI zake. e deha te eka mAnavadeha che. A sthaLe prazna UThaze ke mAnavadeha pAmelA aneka AtmAo che. te te saghaLA AtmajJAna kAM pAmatA nathI? enA uttaramAM ApaNe mAnI zakIzuM ke jeo saMpUrNa AtmajJAnane pAmyA che teone pavitra vacanAmRtanI teone ti nahIM heya. zruti vinA saMskAra nathI. je saMskAra nathI te pachI zraddhA kyAMthI hoya? ane jyAM e eke nathI tyAM jJAnaprApti zAnI hoya? e mATe mAnavadehanI sAthe sarvajJavacanAmRtanI prApti ane enI zraddhA e paNa sAdhanarUpa che. sarvajJavacanAmRta akarmabhUmi ke kevaLa anAryabhUmimAM maLatAM nathI te pachI mAnavadeha zuM upayegane? e mATe thaIne AryabhUmi e paNa sAdhanarUpa che. tattvanI zraddhA UpajavA ane baMdha thavA mATe nigraMthagurunI AvazyaktA che. dravya karIne je kuLa mithyAtvI che, te kuLamAM thayela janma paNa AtmajJAnaprAptinI hAnirUpa ja che. kAraNa dharmamatabheda e ati duHkhadAyaka che. paraMparAthI pUrvajoe grahaNa kareluM je darzana temAM ja satyabhAvanA baMdhAya che, ethI karIne paNa AtmajJAna aTake che. e mATe bhaluM kuLa paNa jarUranuM che. e saghaLAM prApta karavA mATe thaIne bhAgyazALI thavuM. temAM satparya eTale puNyAnubaMdhI puNya ityAdika uttama sAdhana che. e dvitIya sAdhanabheda kahyo. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 203 3. je sAdhana che te tene anukULa deza, kALa che? e trIjA bhedane vicAra karIe. bhArata, mahAvideha I. karmabhUmi ane temAM paNa AryabhUmi e dezabhAve anukULa che. jijJAsu bhavya ! tame saghaLA A kALe bhAratamAM che; mATe bhAratadeza anukULa che. kALabhAva pramANe mati ane zrata prApta karI zakAya eTalI anukULatA che kAraNa A duSama paMcamakALamAM paraMparAsAyathI paramAvadhi, mana:paryava ane kevaLa e pavitra jJAna jevAmAM AvatAM nathI eTale kALanI paripUrNa anukULatA nathI. 4. dezakALAdi je anukULa che te kyAM sudhI che? ene uttara ke zeSa raheluM saiddhAMtika matijJAna, kRtajJAna, sAmAnyamatathI kALabhAve ekavIza hajAra varSa sudhI rahevAnuM. temAMthI aDhI sahastra gayAM, bAkI sADA aDhAra hajAra varSa rahyA eTale paMcama kALanI pUrNatA sudhI kALanI anukULatA che. dezakALa te laIne anukULa che. zikSApATha 79. jJAna saMbaMdhI be bela-bhAga 3 have vizeSa vicAra karIe. 1. AvazyaktA zI che? e mahad vicAranuM Avartana punaH vizeSatAthI karIe. mukhya avazya svasvarUpasthitinI zreNie caDhavuM e che. jethI anaMta duHkhane nAza thAya, duHkhanA nAzathI AtmAnuM zreyika sukha cheane sukha niraMtara AtmAne priya ja che, paNa je svasvarUpika sukha che te. deza, kALa, bhAvane laIne zraddhA, jJAna che. utpanna karavAnI Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA AvazyakatA che. samyakubhAva sahita uccagati, tyAMthI mahAvidehamAM mAnavadehe janma, tyAM samyaphabhAvanI punaH unnati, tatvajJAnanI vizuddhatA ane vRddhi, chevaTe paripUrNa AtmasAdhanA jJAna ane tenuM satya pariNAma kevaLa sarva duHkhane abhAva eTale akhaMDa, anupama anaMta zAzvata pavitra mekSanI prApti; e saghaLAM mATe thaIne jJAnanI AvazyakatA che. 2. jJAnanA bheda keTalA che ene vicAra kahuM chuM. e jJAnanA bheda anaMta che, paNa sAmAnyadraSTi samajI zake eTalA mATe thaIne sarvajJa bhagavAne mukhya pAMca bheda kahyA che. te jema che tema kahuM chuM. prathama mati, dvitIya zruta, tRtIya avadhi, caturtha mana:paryava ane pAMcamuM saMpUrNa svarUpa kevaLa. enA pAchA pratibheda che. tenI vaLI atIndriya svarUpe anaMta bhaMgajALa che. 3. zuM jANuvArUpa che? ene have vicAra karIe. vastunuM svarUpa jANavuM tenuM nAma jyAre jJAna, tyAre vastuo te anaMta che, ene kaI paMktithI jANavI? sarvajJa thayA pachI sarvadarzitAthI te satyaruSa, te anaMta vastunuM svarUpa sarva bhede karI jANe che ane dekhe che; paraMtu teo e sarvajJazreNine pAmyA te kaI kaI vastune jANavAthI? anaMta zreNie jyAM sudhI jANI nathI tyAM sudhI kaI vastune jANatAM jANatAM te anaMta vastuone anaMta rUpe jANue? e zaMkAnuM samAdhAna have karIe. je anaMta vastuo mAnI te anaMta bhaMga karIne che. paraMtu mukhya vastRtva svarUpe tenI be zreNio che: java ane ajIva. vizeSa vastutva svarUpe navatatva kiMvA SaDadravyanI zreNio Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA 205 jANuvArUpa thaI paDe che. je paMktie caDhatAM caDhatAM sarva bhAve jaNAI leAkAleAkasvarUpa hastAmalakavat jANI dekhI zakAya che. eTalA mATe thaIne jANuvArUpa padArtha te jIva ane ajIva che. e jANuvArUpa mukhya e zreNi kahevAI. zikSApATha 80, jJAna saMbaMdhI e khela--bhAga 4 4. enA upabheda saMkSepamAM kahuM chuM. jIva e caitanya lakSaNe ekarUpa che. dehasvarUpe ane dravyasvarUpe anaMtAnaMta che. dehasvarUpe tenA iMdriyAkrika jANuvArUpa che. tenI gati, vigati ityAdika jANuvArUpa che. tenI saMsargariddhi jANuvArUpa che. tema ja ajIva', tenA rUpI arUpI pugaLa, AkAzAkrika vicitra bhAva, kALacakra I. jANuvArUpa che. jIvAjIva jANavAnI prakArAMtare sarvajJa sarvadarzIe nava zreNirUpa navatattva kahyAM che. jIva, ajIva, puNya, pApa, Asava, saMvara, nirjarA, aMdha, meAkSa. emAMnAM keTalAMka grAhyarUpa, keTalAMka jANuvArUpa, keTalAMka tyAgavArUpa che. saghaLAM e tattvA jANuvArUpa teA che ja. sAdhana H sAmAnya vicAramAM e tApaNu vizeSa kaMika jANIe. zuddha svarUpa yathAtathya jANavuM. nahIM te nigraMtha jJAnI guru sarvAMttama che. eTalA mATe zraddhAnuM khIja ropanAra ke tene poSanAra guru e sAdhanarUpa che; e sAdhanAdikane mATe saMsAranI nivRtti 5. jANavAnAM sAdhanA joke jANyAM che, bhagavAnanI AjJA ane tenuM svayaM kaIka ja jANe che. jaNAvI zake. nIrAgI mAtA Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 sAkSamALA eTale zama, krama, brahmacaryoMki anya sAdhanA che. e, sAdhanA prApta karavAnI vATa kahIe tepaNa cAle. 6. e jJAnanA upayAga ke pariNAmanA uttaranA Azaya upara AvI gayA che; paNa kALabhede kaMI kahevAnuM che; ane te eTaluM ja ke divasamAM be ghaDIne vakhata paNa niyamita rAkhIne jinezvara bhagavAnanA kahelA tattvamedhanI paryaTanA karI. vItarAganA eka saiddhAMtika zabda parathI jJAnAvaraNIyanA bahu kSayApazama thaze ema huM vivekathI kahuM chuM. zikSApATha 81. pacamakALa kALacakranA vicAra| avazya karIne jANavA cegya che. jinezvare e kALacakranA be bheda kahyA che. 1. utsarpiNI, 2. avasarpiNI. ekekA bhedanA cha cha ArA che. Adhunika vartana karI raheleA ArA paMcamakALa kahevAya che ane te avasarpaNI kALanA pAMcame Are che. avasipaNI eTale UtaratA kALa; e UtaratA kALanA pAMcamA ArAmAM kevuM vartana A bharatakSetre thavuM joIe tene mATe satpuruSAe keTalAka vicArA jaNAvyA che; te avazya jANavA jevA che. eo paMcamakALanuM svarUpa mukhya A bhAvamAM kahe che. nigraMtha pravacana parathI manaSyAnI zraddhA kSINa thatI jaze. dharmanAM mULatattvAmAM matamatAMtara vadhaze. pAkhaMDI ane prapaMcI matAnuM maMDana thaze. janasamUhanI ruci adharma bhaNI vaLaze. satya, dayA haLave haLave parAbhava pAmaze. mehArdika doSAnI vRddhi thatI jaze. daMbhI ane pASiSTha gurue Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 ekSamALA pUjyarUpa thaze. duvRttinAM manuSya potAnA phaMdamAM phAvI jaze. mIThA paNa dhUrta vaktA pavitra manAze. zuddha brahmacaryAdika zIlayukta puruSe malina kahevAze. AtmijJAnanA bhedo hiNAtA jaze. hetu vagaranI kriyA vadhatI jaze. ajJAnakriyA bahudhA sevAze. vyAkuLa viSayanAM sAdhane vadhatAM jaze. ekAMtika pakSa sattAdhIza thaze. zRMgArathI dharma manAze. kharA kSatriye vinA bhUmi zekagrasta thaze, nimalya rAjavaMzIo vezyAnA vikAsamAM meha pAmaze, dharma, karma ane kharI rAjanIti bhUlI jaze; anyAyane janma Apaze, jema lUMTAze tema prajAne lUMTaze. pite pApiSTa AcaraNo sevI prajA AgaLa te paLAvatA jaze. rAjabIjane nAme zunyatA AvatI jaze. nIca maMtrIonI mahattA vadhatI jaze. ee dIna prajAne cUsIne bhaMDAra bharavAne rAjAne upadeza Apaze. ziyaLa bhaMga karavAne dharma rAjAne aMgIkAra karAvaze. zauryAdika saddaguNone nAza karAvaze. mRgayAdika pApamAM aMdha banAvaze. rAjyAdhikArIo potAnA adhikArathI hajAraguNI ahaMpadatA rAkhaze. vipre lAlacu ane lebhI thaI jaze; saddhivAne dATI deze; saMsArI sAdhanene dharma karAvaze. jo mAyAvI, kevaLa svAthI ane kaThora hRdayanA thatA jaze. samagra manuSyavarganI savRttio ghaTatI jaze. akRta ane bhayaMkara kRtya karatAM teonI vRtti aTakaze nahIM. viveka, vinaya, saraLatA ItyAdi sadaguNa ghaTatA jaze. anukaMpAne nAme hInatA thaze. mAtA karatAM patnImAM prema vadhaze; pitA karatAM putramAM prema vadhaze; pativrata niyamapUrvaka pALanArI saMdarIo ghaTI jaze. snAnathI pavitratA gaNAze dhanathI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA uttamakuLa gaNAze. guruthI ziSya avaLA cAlaze. bhUmine rasa ghaTI jaze. saMkSepamAM kahevAne bhAvArtha ke uttama vastunI kSINatA che, ane kaniSTha vastune udaya che. paMcamakALanuM svarUpa AmAMnuM pratyakSa sUcavana paNa keTaluM badhuM kare che? manuSya saddharmatatvamAM paripUrNa zraddhAvAna nahIM thaI zake; saMpUrNa tatvajJAna nahIM pAmI zake, jaMbusvAmInA nirvANa pachI daza nirvANa vastu A bharatakSetrathI vyavaccheda gaI. paMcamakALanuM AvuM svarUpa jANune vivekI puruSe tatvane grahaNa karaze; kALAnusAra dharmatatvazraddhA pAmIne uccagati sAdhI pariNAme mekSa sAdhaze. nigraMtha pravacana, nigraMthaguru I. dharmatatva pAmavAnAM sAdhane che. enI ArAdhanAthI karmanI virAdhanA che. zikSApATha 82. tattvAvabodha-bhAga 1 dazavaikALisUtramAM kathana che ke jeNe jIvAjIvanA bhAva nathI jANyA te abudha saMyamamAM sthira kema rahI zakaze? e vacanAmRtanuM tAtparya ema che ke tame AtmA, anAtmAnAM svarUpane jANe, e jANavAnI paripUrNa AvazyakatA che. AtmA anAtmAnuM satya svarUpa nigraMtha pravacanamAMthI prApta thaI zake che. aneka matemAM e be ta viSe vicAre darzAvyA che te yathArtha nathI. mahA prajJAvaMta AcAryoe karelAM vivecana sahita prakAra tare kahelAM mukhya navatatvane vivekabuddhithI je ya kare che, te sapuruSa AtmasvarUpane oLakhI zake che. ' Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 209 syAdvAdazailI anupama ane anaMta bhedabhAvathI bharelI che; e zailIne paripUrNa te sarvajJa ane sarvadaza ja jANuM zake; chatAM eenAM vacanAmRtAnusAra Agama upagathI yathAmati navatatvanuM svarUpa jANavuM avazyanuM che. e navatatva priya zraddhAbhAve jANavAthI parama vivekabuddhi, zuddha samyaktva ane prabhAvika AtmajJAnane udaya thAya che. navatatvamAM lekAlekanuM saMpUrNa svarUpa AvI jAya che. je pramANe jenI buddhinI gati che, te pramANe teo tatvajJAna saMbaMdhI draSTi pahoMcADe che ane bhAvAnusAra teonA AtmAnI ujajvalatA thAya che. te vaDe karIne teo AtmajJAnane nirmaLa rasa anubhave che. jenuM tattvajJAna uttama ane sUkSama che, temaja suzIlayukta je tatvajJAnane seve che te puruSa mahaddabhAgI che. e navatatvanAM nAma AgaLanA zikSApAThamAM huM kahI gaye chuM; enuM vizeSa svarUpa prajJAvaMta AcAryonA mahAna graMthI avazya meLavavuM kAraNa siddhAMtamAM je je kahyuM che, te te vizeSa bhedathI samajavA mATe sahAyabhUta prajJAvaMta AcAryaviracita graMtha che. e gurugamyarUpa paNa che. naya, nipA ane pramANabheda navatatvanA jJAnamAM avazyanA che, ane tenI yathArtha samajaNa e prajJAvatee ApI che. zikSApATha 83. taravAvabodha-bhAga 2 | sarvajJa bhagavAne kAlekanA saMpUrNa bhAva jANyA ane jeyA. tene upadeza bhavya lekone karyo. bhagavAne anaMta jJAna vaDe karIne kAlekanAM svarUpa viSene anaMta bheda 14 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 mokSamALA jANyA hatA, paraMtu sAmAnya mAnavIone upadezathI zreNie caDhavA mukhya dekhAtA nava padArtha teoe darzAvyA. ethI lekolokanA sarva bhAvane emAM samAveza AvI jAya che. nigraMthapravacanane je je sUkSma bedha che, te tattvanI draSTie nava tatvamAM samAI jAya che, temaja saghaLA dharmamatanA sUkSma vicAra e navatatvavijJAnanA eka dezamAM AvI jAya che. AtmAnI je anaMta zaktio DhaMkAI rahI che tene prakAzita karavA ahaMta bhagavAnane pavitra baMdha che. e anaMta zaktio tyAre praphullita thaI zake ke jyAre nava tatva vijJAnamAM pArAvAra jJAnI thAya. sUkama dvAdazAMgI jJAna paNa e navatatva svarUpa jJAnane sahAyarUpa che. bhinna bhinna prakAre e navatatva svarUpa jJAnane bedha kare che, ethI A niHzaMka mAnavA gya che ke navatatva jeNe anaMta bhAva bhede jANyA te sarvajJa ane sarvadarzI thaye. e nava tatva tripadIne bhAve levA yogya che. heya, seya ane upAdeya, eTale tyAga karavA gya, jANavA gya ane grahaNa karavA yogya, ema traNa bheda navatattva svarUpanA vicAramAM rahelA che. prazna :- je tyAgavArUpa che tene jANIne karavuM zuM? je gAma na javuM tene mArga zA mATe pUcho? uttara - e tamArI zaMkA sahajamAM samAdhAna thaI zake tevI che. tyAgavArUpa paNa jANavA avazya che. sarvajJa paNa sarva prakAranA prapaMcane jANa rahyA che. tyAgavArUpa vastune jANavAnuM mULatatva A che ke je te jANuM na hoya te Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 211 atyAjya gaNuM keI vakhata sevI javAya. eka gAmathI bIje pahoMcatAM sudhI vATamAM je je gAma AvavAnAM hoya tene raste paNa pUcha paDe che, nahIM te jyAM javAnuM che tyAM na pahoMcI zakAya. e gAma jema pUkyAM paNa tyAM vAsa karyo nahIM tema pApAdika ta jANavAM paNa grahaNa karavAM nahIM. jema vATamAM AvatAM gAmane tyAga karyo tema tene paNa tyAga kare avazyane che. zikSApATha 84. tattvAvabedha-bhAga 3 nava tatvanuM kALabhede je sapuruSe gurugamyatAthI zravaNa, manana ane nididhyAsanapUrvaka jJAna kare che, te sapuruSe mahApuNyazALI tema ja dhanyavAdane pAtra che. pratyeka sujJa puruSane mAre vinayabhAvabhUSita e ja bedha che ke nava tatvane svabuddhi anusAra yathArtha jANavAM. mahAvIra bhagavaMtanA zAsanamAM bahu matamatAMtara paDI gayA che, tenuM mukhya A eka kAraNa paNa che ke tattvajJAna bhaNathI upAsaka varganuM lakSa gayuM. mAtra kiyAbhAva para rAcatA rahyA; jenuM pariNAma draSTigocara che. vartamAna zodhamAM AvelI pRthvInI vasati lagabhaga doDha abajanI gaI che temAM sarva gacchanI maLIne jainaprajA mAtra vaza lAkha che. e prajA te zramaNopAsaka che. emAMthI huM dhAruM chuM ke navatatvane paThanarUpe be hajAra puruSo paNa mAMDa jANatA haze; manana ane vicArapUrvaka te AMgaLIne Terave gaNuM zakIe teTalA puruSe paNa nahIM haze. jyAre AvI patita sthiti tatvajJAna Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 sAkSamALA saMbaMdhI thaI gaI che tyAre ja matamatAMtara vadhI paDyA che. eka laukika kathana che ke seA zANe eka mata' tema aneka tattvavicAraka puruSAnA matamAM bhinnatA bahudhA AvatI nathI. e navatattva vicAra saMbaMdhI pratyeka munione mArI vijJapti che ke viveka ane gurugamyatAthI enuM jJAna vizeSa vRddhimAna karavuM; ethI tenAM pavitra paMcamahAvrata draDha thaze; jinezvaranAM vacanAmRtanA anupama AnaMdanI prasAdI maLaze; munitvaAcAra pALavAmAM saraLa thaI paDaze; jJAna ane kriyA vizuddha rahevAthI samyaktvanA udaya thaze; pariNAme bhavAMta thaI jaze. zikSApATha 85. tattvAvamedha bhAga 4 je je zramaNApAsaka navatattva paThanarUpe paNa jANatA nathI teoe avazya jANavAM. jANyA pachI bahu manana karavAM, samajAya teTalA gaMbhIra Azaya gurugamyatAthI sadbhAve karIne samajavA. AtmajJAna ethI ujjavaLatA pAmaze; ane yamaniyamAdikanuM bahu pAlana thaze. nava tattva eTale tenuM eka sAmAnya graMthanayukta pustaka hAya te nahIM; paraMtu je je sthaLe je je vicAra jJAnIoe praNIta karyAM che te te vicArI navatattvamAMnA amuka eka e ke vizeSa tattvanA heAya che. kevaLI bhagavAne e zreNiothI sakaLa jagamaMDaLa darzAvI dIdhuM che; ethI jema jema nayAdi bhennuthI e tattvajJAna maLaze tema tema apUrva AnaMda ane nirmaLatAnI prApti thaze; mAtra viveka, Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA 213 gurugamyatA ane apramAda joie. e navatattvajJAna mane ahu priya che. enA rasAnubhavIe paNa mane sadaiva priya che. kALabhede karIne A vakhate mAtra mati ane zruta e e jJAna bharatakSetre vidyamAna che; bAkInAM traNa jJAna paraMparAsrAyathI jovAmAM AvatAM nathI; chatAM jema jema pUrNa zraddhAbhAvathI e navatattvajJAnanA vicArenI guphAmAM UtarAya che, tema tema tenA aMdara adbhuta AtmaprakAza, AnaMda, samartha tattvajJAnanI sphuraNA, uttama vinAda ane gaMbhIra caLakATa diMga karI daI, zuddha samyajJAnanA te vicAra| bahu uDDaya kare che. syAdvAdavacanAmRtanA anaMta suMdara Azaya samajavAnI paraMparAgata zakti A kALamAM A kSetrathI viccheda gayelI chatAM te paratve je je suMdara Azaye samajAya che te te Azaye ati ati gaMbhIra tattvathI bharelA che. punaH punaH te AzayA manana karatAM cArtAkamatinA caMcaLa manuSyane paNa saddharmamAM sthira karI de tevA che. saMkSepamAM sarva prakAranI siddhi, pavitratA, mahAzIla, nirmaLa UMDA ane gaMbhIra vicAra, svaccha vairAgyanI bheTa e tattvajJAnathI maLe che. zikSApATha 86. tattvAvakheAdha--bhAga 5 eka vAra eka samartha vidvAnathI nidraMthapravacananI camatkRti saMbaMdhI vAtacIta thaI; tenA saMbaMdhamAM te vidvAne jaNAvyuM ke ATaluM huM mAnya rAkhuM chuM ke mahAvIra e eka samartha tattvajJAnI puruSa hatA; emaNe je kheAdha karyAM che, te jhIlI laI prajJAvaMta puruSoe aMga, upAMganI yAjanA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 sAlamALA karI che; tenA je vicAre che te camatkRti bharelA che; paraMtu e uparathI AkhI sRSTinuM jJAna emAM rahyuM che ema huM kahI na zakuM. ema chatAM jo tame kaMI e saMbaMdhI pramANa ApatA hA te huM e vAtanI kaMI zraddhA lAvI zakuM. enA uttaramAM meM ema kahyuM ke huM kaMI jaina vacanAmRtane yathArtha te zuM paNa vizeSa bhede karIne paNa jANatA nathI; paNa je sAmAnya bhAve jANuM chuM ethI paNa pramANa ApI zakuM kharA. pachI navatattvavijJAna saMbaMdhI vAtacIta nIkaLI. meM kahyuM, emAM AkhI sRSTinuM jJAna AvI jAya che; paraMtu yathArtha samajavAnI zakti joIe. pachI teoe e kathananuM pramANa mAgyuM, tyAre ATha karma maiM kahI batAvyAM; tenI sAthe ema sUcavyuM ke e sivAya enAthI bhinnabhAva darzAve evuM navamuM karma zodhI Ape. pApanI ane puNyanI prakRtie kahIne kahyuM : A sivAya eka paNa vadhAre prakRti zodhI Apo. ema kahetAM kahetAM anukrame vAta lIdhI. prathama jIvanA bheda kahI pUchyuM: emAM kaMI nyUnAdhika kahevA mAgeA che ? ajIvadravyanA bheda kahI pUchyuM : kaMI vizeSatA kaheA che ? ema navatattva saMbaMdhI vAtacIta thaI tyAre teoe theADI vAra vicAra karIne kahyuM : A te mahAvIranI kahevAnI adbhuta camatkRti che ke jIvanA eka navA bheda maLatA nathI; tema pApapuNyAdikanI eka prakRti vizeSa maLatI nathI; ane navamuM karma paNa maLatuM nathI. AvA AvA tattvajJAnanA siddhAMtA jainamAM che e mAruM lakSa naheAtuM. AmAM AkhI sRSTinuM tattvajJAna keTaleka aMze AvI zake kharuM. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 mAkSamALA zikSApATha 87. tatttAvakheAdha--bhAga 6 hetu enA uttara A bhaNIthI ema thayA ke Apa ATaluM kaheA che te paNa jainanA tattvavicAre ApanA hRdaye AvyA nathI tyAM sudhI; paraMtu huM madhyasthatAthI satya kahuM chuM ke emAM je vizuddhajJAna khatAvyuM che te kayAMya nathI; ane sarva matAe je jJAna batAvyuM che te mahAvIranA tattvajJAnanA eka bhAgamAM AvI jAya che. enuM kathana syAdvAda che, ekapakSI nathI. tame ema kahyuM ke keTaleka aMze sRSTinuM tattvajJAna emAM AvI zake kharuM, paraMtu e mizravacana che. amArI samajAvavAnI alpajJatAthI ema ane kharuM, paraMtu ethI e tattvAmAM kaMI apUrNatA che ema te nathI ja. A kaMI pakSapAtI kathana nathI. vicAra karI AkhI sRSTimAMthI e sivAyanuM eka dazamuM tattva zeAdhatAM koI kALe te maLanAra nathI. e saMbaMdhI prasaMgeApAtta ApaNe jyAre vAtacIta ane madhyastha carcA thAya tyAre niHzaMkatA thAya. uttaramAM teoe kahyuM ke A uparathI mane ema te niHzaMkatA che ke jaina addabhuta darzana che. zreNipUrvaka tame mane keTalAka navatattvanA bhAga kahI batAvyA ethI huM ema bedhaDaka kahI zakuM chuM ke mahAvIra guptabhedane pAmelA puruSa hatA. ema sahajasAja vAta karIne 'upannevA', 'vighanevA', vevA', e labdhivAkaya mane teoe kahyuM. te kahI batAvyA pachI teoe ema jaNAvyuM ke A zabdonA sAmAnya arthamAM te koI camatkRti dekhAtI nathI; UpajavuM, Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 mAkSamALA nAza thavuM ane acaLatA, ema e traNe zabdonA artha che. paraMtu zrImAna gaNadharoe tA ema darzita karyuM che ke e vacane gurumukhathI zravaNu karatAM AgaLanA bhAvika ziSyAne dvAdazAMgInuM Azayarita jJAna thatuM hatuM. e mATe meM kaMIka vicAra paheAMcADI joyA chatAM mane te ema lAgyuM ke e banavuM asaMbhivata che, kAraNa ati ati sUkSma mAneluM saiddhAMtika jJAna emAM kayAMthI samAya ? e saMbaMdhI tame kaMI lakSa pahoMcADI zakaze ? . zikSApATha 88. tattvAvamAdha--bhAga 7 uttaramAM meM kahyuM ke A kALamAM traNa mahAjJAna paraMparAsrAyathI bhAratamAM jovAmAM AvatAM nathI, tema chatAM huM kaMI sarvajJa ke mahAprajJAvaMta nathI; chatAM mAruM jeTaluM sAmAnya lakSa paheAMce teTaluM pahAMcADI kaMI samAdhAna karI zakIza, ema mane saMbhava rahe che. tyAre temaNe kahyuM, jo tema saMbhava thatA hAya tA e tripaTTI jIva para 'nA' ne 'hA' vicAre utArI. te ema ke jIva zuM utpattirUpa che? teA ke nA. jIva zuM viAtArUpa che ? te ke nA. jIva zuM dhruvarUpa che? tA ke nA. Ama eka vakhata utArA ane bIjI vakhata jIva zuM utpattirUpa che ? te ke hA. jIva zuM vinnatArUpa che? tA ke hA. jIva zuM dhruvarUpa che? te ke hA. Ama utAro. A vicAra| . AkhA maMDaLe ekatra karI caiAjyA che. e jo yathArtha kahI na zakAya te aneka prakArathI dUSaNu AvI zake. vinnarUpe hAya e vastu dhruvarUpe hAya nahIM, e Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAkSamALA 217 pahelI zaMkA. je utpatti, vinnatA ane dhruvatA nathI teA jIva kayA pramANathI siddha karazeA ? e khIjI zaMkA. vinnatA ane dhruvatAne paraspara virodhAbhAsa e trIjI zaMkA. jIva kevaLa dhruva che te utpattimAM hA kahI e asatya ane ceAthe virAdha. utpanna yukta jIvanA dhruva bhAva kahA te utpanna kANe karyAM ? e pAMcame vidhi. anAdipaNuM jatuM rahe che e chaThThI zaMkA. kevaLa dhruva vizrvarUpe che ema kaheAtA cArvAkamizra vacana thayuM e sAtame doSa. utpatti ane vizvarUpa kaheze te kevaLa cArvAkanA siddhAMta e AThame doSa. utpattinI nA, vinnatAnI nA ane dhruvatAnI nA kahI pAchI traNenI hA kahI enA punaHrUpe cha doSa. eTale saravALe cauda doSa. kevaLa dhruvatA jatAM tIrthaMkaranAM vacana truTI jAya e paMdaramA doSa. utpatti dhruvatA letAM kartAnI siddhi thatAM sarvajJa vacana truTI jAya e seALamA doSa. utpatti vizrvarUpe pApapuNyAdikanA abhAva eTale dharmAdharma saghaLuM gayuM. e sattaramA doSa. utpatti vizva ane sAmAnya sthitithI (kevaLa acaLa nahIM) triguNAtmaka mAyA siddha thAya e aDhArame deSa. zikSApATha 89. tattvAvakhAdha--bhAga 8 eTalA dveSa e kathanA siddha na thatAM Ave che. eka jainamunie mane ane mArA mitramaMDaLane ema kahyuM hatuM ke jaina samabhaMgI naya apUrva che, ane ethI sarva padArtha siddha thAya che. nAsti, astinA emAM agamya bheda rahyA che. A Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 mokSamALA kathana sAMbhaLI ame badhA ghera AvyA pachI yejanA karatAM karatAM A labdhivAkyanI java para pejanA karI. huM dhAruM chuM ke evA nAsita astinA bane bhAva jIva para nahIM UtarI zake. labdhivAkyo paNa kalezarUpa thaI paDaze. yadi e bhaNa mArI kaMI tiraskAranI draSTi nathI. AnA uttaramAM meM kahyuM ke Ape je nAsti ane ati naya jIva para utAravA dhAryo te sanikSepa zailIthI nathI, eTale vakhate emAMthI ekAMtika pakSa laI javAya; tema vaLI huM kaMI sthAdvAda zailIne yathArtha jANanAra nathI. maMdamatithI leza bhAga jANuM chuM. nAsti asti naya paNa Ape zailIpUrvaka utAryo nathI eTale huM tarkathI je uttara daI zakuM te Apa sAMbhaLe. utpattimAM "nA" evI je pejanA karI che te ema yathArtha thaI zake che ke "jIva anAdi anaMta che. vighatAmAM "nA" evI je pejanA karI che te ema yathArtha thaI zake ke "ene koI kALe nAza nathI. * dhruvatAmAM "nA" evI je pejanA karI che te ema yathArtha thaI zake ke "eka dehamAM te sadevane mATe rahenAra nathI zikSApATha 90. tavAvabedha-bhAga 9 utpattimAM "hAevI je pejanA karI che te ema yathArtha thaI zake ke "jIvane mekSa thatAM sudhI eka dehamAMthI cyavana pAmI te bIjA dehamAM Upaje che. vighatAmAM "hA" evI je pejanA karI che te ema yathArtha thaI zake ke te je dehamAMthI AvyuM tyAMthI vizva Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 219 pAme; vA kSaNa kSaNa prati enI Atmika riddhi viSayAdika maraNa vaDe rUMdhAI rahI che, e rUpe vidhatA jI zakAya che. dhruvatAmAM "hA" evI je pejanA kahI che te ema yathArtha thaI zake ke "dravya karI jIva keI kALe nAzarUpa nathI, trikALa siddha che. have ethI karIne jelA deSa paNa huM dhAruM chuM ke TaLI jaze. 1. jIva vidharUpe nathI mATe dhruvatA siddha thaI. e pahele deSa TaLe. 2. utpatti, vidvatA ane dhruvatA e bhinna bhinna nyAye siddha thaI eTale jIvanuM satyatva siddha thayuM e bIje deza gaye. 3. jIvanA satya svarUpa dhruvatA siddha thaI eTale vidhatA gaI. e trIje deva gaye. 4. dravyabhAve jIvanI utpatti asiddha thaI e cothe deSa ga. - pa. anAdi jIva siddha thaye eTale utpatti saMbaMdhIne pAMcame doSa ga. 6. utpatti asiddha thaI eTale kartA saMbaMdhIne chaThTho doSa ga. 7. dhruvatA sAthe vighatA letAM abAdha thayuM eTale cArvAkamizravacanane sAtame deva gaye. 8. utpatti ane vikratA pRthapha pRthapha dehe siddha thaI mATe kevaLa cAkasiddhAMta e nAmane AThame doSa ga. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA 9 thI 14. zaMkAnA parasparanA virAdhAbhAsa jatAM cauda sudhInA doSa gayA. 20 15. anAdi anaMtatA siddha thatAM syAdvAdavacana satya thayuM e paMdaramA doSa gayA. 16. kartA nathI e siddha thatAM jinavacananI satyatA rahI e seALame dveSa gayA. 17. dharmadharma, dehArdika punarAvartana siddha thatAM sattaramA doSa gaye. 18. e sarva vAta siddha thatAM triguNAtmaka mAyA asiddha thaI e aDhAramA dASa gayA. zikSApATha 91. tAvamAdha--bhAga 10 ApanI ceAjelI ceAjanA huM dhAruM chuM ke AthI samAdhAna pAmI haze. A kaMi yathArtha zailI utArI nathI, tApaNa emAM kaMI paNa vinoda maLI zake tema che. e upara vizeSa vivecana mATe maheALA vakhata joie eTale vadhAre kahetA nathI; paNa eka be TUMkI vAta Apane kahevAnI che te jo A samAdhAna yeAgya thayuM hoya te kahuM. pachI teo taraphathI manamAnyA uttara maLye, ane eka e vAta je kahevAnI hoya te saharSa kahA ema teoe kahyuM. pachI meM mArI vAta saMjIvana karI labdhi saMbaMdhI kahyuM. Apa e labdhi saMbaMdhI zaMkA karo ke ene klezarUpa kaheA te e vacanAne anyAya maLe che. emAM ati ati Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamALA 221 ujajavaLa Atmika zakti, gurugamyatA ane vairAgya joIe che, jyAM sudhI tema nathI tyAM sudhI labdhi viSe zaMkA rahe kharI, paNa huM dhAruM chuM ke A veLA e saMbaMdhI kahelA be bela nirarthaka nahIM jAya. te e ke jema A yAjanA nAsti asti para ja joI, tema emAM paNa bahu sUkSama vicAra karavAnA che. dehe dehanI pRthapha pRthapha utpatti, cyavana, vizrAma, garbhAdhAna, paryAti, idriya, sattA, jJAna, saMjJA, AyuSya, viSaya ItyAdi aneka karmaprakRti pratyeka bhede letAM je vicAre e labdhithI nIkaLe te apUrva che. jyAM sudhI lakSa pahoMce tyAM sudhI saghaLA vicAra kare che, paraMtu dravyArthika, bhAvArthika naye AkhI sRSTinuM jJAna e traNa zabdomAM rahyuM che tene vicAra kaI ja kare che; te sadgurumukhanI pavitra labdhirUpe jyAre Ave tyAre dvAdazAMgI jJAna zA mATe na thAya? jagata ema kahetAM jema manuSya eka ghara, eka vAsa, eka gAma, eka zahera, eka deza, eka khaMDa, eka pRthvI e saghaLuM mUkI daI asaMkhyAta dvIpa samudrayuktAdikathI bharapUra vastu ekadama kema samajI jAya che? enuM kAraNa mAtra eTaluM ja ke te e zabdanI bahoLatAne samakyuM che, kiMvA lakSanI amuka bahoLatAne samakyuM chejethI jagata ema kahetAM evaDe meTo marma samajI zake che, temaja Aju ane saraLa satpAtra ziSya nigraMtha guruthI e traNa zabdanI gamyatA laI dvAdazAMgI jJAna pAmatA hatA. ane te labdhi alpajJatAthI viveke jemAM klezarUpa paNa nathI. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 mAkSamALA zikSApATha 2. tavAvabedha-bhAga 11 ema ja nava tatva saMbaMdhI che. je madhyavayanA kSatriyaputre jagata anAdi che, ema bedhaDaka kahI kartAne uDADyo haze, te puruSe zuM kaMI sarvajJatAnA gupta bheda vinA karyuM haze? tema enI nirdoSatA viSe jyAre Apa vAMcaze tyAre nizcaya e vicAra karaze ke e paramezvara, hatA. kartA nahote ane jagata anAdi hatuM te tema kahyuM. enA apakSapAtI ane kevaLa tatvamaya vicAro Ape avazya vidhavA yogya che. jaina darzananA avarNavAdIo mAtra jainane nathI jANatA eTale anyAya Ape che, te huM dhAruM chuM ke mamatvathI ardhagati sevaze. A pachI keTalIka vAtacIta thaI. prasaMge pAra e tattva vicAravAnuM vacana laIne saharSa huM tyAMthI UDyo hate. tavAvabedhanA saMbaMdhamAM A kathana kahevAyuM. anaMta bhedathI bharelA e tatvavicAre jeTalA kALabhedathI jeTalA reya jaNAya teTalA ya karavA, grAhyarUpa thAya teTalA grahavA ane tyAgarUpa dekhAya teTalA tyAgavA. e tane je yathArtha jANe che, te anaMta catuSTayathI virAjamAna thAya che e huM satyatAthI kahuM chuM. e nava tatvanAM nAma mUkavAmAM paNa aradhuM sUcavana mekSanI nikaTatAnuM jaNAya che! Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F mAsamALA zikSApATha 93. tanAvamAdha bhAga 12 e tA tamArA lakSamAM che ke jIva, ajIva e anukramathI chevaTe meAkSa nAma Ave che. have te eka pachI eka mUkI jaIe teA jIva ane meAkSane anukrame AvaMta rahevuM paDaze. jIva, ajIva, puNya, pApa, Asava, saMvara, nirjarA, aMdha, mAkSa. meM AgaLa kahyuM hatuM ke e nAma mUkavAmAM jIva ane meAkSane nikaTatA che. chatAM A nikaTatA tA na thaI pazu jIva ane ajIvane nikaTatA thaI paraMtu ema nathI. ajJAna vaDe teA e bannene ja nikaTatA rahI che. jJAna vaDe jIva ane meAkSane nikaTatA rahI che jema ke :~ ho prIta ajaya puNya navatatva nAmayakra bo 223 pApa Asava ank *P have juo, e bannene kaMI nikaTatA AvI che ? hA, kahelI nikaTatA AvI gaI che. dravyarUpa che. jyAre bhAve nikaTatA paNa e nikaTatA te Ave tyAre sarvasiddhi Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 sAkSamALA thAya. e nikaTatAnuM sAdhana saparamAtmatattva, sadgurutattva ane saddharmatattva che. kevaLa eka ja rUpa thavA jJAna, darzana ane cAritra che. e cakrathI evI paNa AzaMkA thAya ke jyAre banne nikaTa che tyAre zuM khAkInAM tyAgavAM? uttaramAM ema kahuM chuM ke jo sarve tyAgI zakatA ho te tyAgI do, eTale meAkSarUpa ja thaze.. nahIM teA heya, jJeya, upAdeyanA Adha le, eTale Atmasiddhi prApta thaze. zikSApATha 94. tattvAvaSeAdha--bhAga 13 je je huM kahI gayA te te kaMI kevaLa jainakuLathI janma pAmelA puruSane mATe nathI, paraMtu sarvane mATe che, tema A paNa niHzaMka mAnajo ke huM je kahuM chuM te apakSapAte ane paramArthabuddhithI kahuM chuM. tamane je dharmatattva kahevAnuM che, te pakSapAta ke svArthabuddhithI kahevAnuM mane kaMI prayeAjana nathI. pakSapAta ke svArthathI huM tamane adharmatattva badhI adhogatine zA mATe sAdhuM ? vAraMvAra huM tamane nigraMthanAM vacanAmRta mATe kahuM chuM, tenuM kAraNa te vacanAmRtA tattvamAM paripUrNa che, te che. jinezvarAne evuM koI paNa kAraNa nahotuM ke je nimitte teo mRSA ke pakSapAtI dhe; tema eo ajJAnI na hatA, ke ethI mRSA AdhAI javAya. AzaMkA karaze ke e ajJAnI naheAtA e zA uparathI jaNAya? te tenA uttaramAM eonA pavitra siddhAMtAnA rahasyane manana karavAnuM kahuM chuM; ane ema je karaze te teA punaH AzaMkA leza paNa Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAlamALA 25 nahIM kare. jainamatapravartakAe mane kaMI bhUrazI dakSaNA ApI nathI; tema e mArA kaMI kuTuMbaparivArI paNa nathI ke e mATe pakSapAte huM kaMI paNa tamane kahuM. temaja anyamatapravartaka prati mAre kaMI vairabuddhi nathI ke mithyA enuM khaMDana karuM. bannemAM huM te saMmati madhyastharUpa chuM. bahu bahu mananathI ane mArI mati jyAM sudhI paheAMcI tyAM sudhInA vicArathI huM vinayathI ema kahuM chuM ke, priya bhavyo| jaina jevuM e pUrNa ane pavitra darzana nathI; vItarAga jevA e deva nathI, tarIne anaMta du:khathI pAra pAmavuM heAya te e sarvajJa darzanarUpa kalpavRkSane sevA zikSApATha 95. tattvAvamAdha--bhAga 14 jaina e eTalI badhI sUkSma vicArasaMkaLanAthI bhareluM darzana che ke jemAM praveza karatAM paNa bahu vakhata joIe. upara uparathI ke koI pratipakSInA kahevAthI amuka vastu saMbaMdhI abhiprAya bAMdhavA ke ApavA e vivekInuM kartavya nathI. eka taLAva saMpUrNa bharyuM hAya; tenuM jaLa uparathI samAna lAge che; paNa jema jema AgaLa cAlIe chIe tema tema vadhAre vadhAre UMDApaNuM AvatuM jAya che; chatAM upara tA jaLa sapATa ja rahe che; tema jagatanA saghaLA dharmamatA eka taLAvarUpa che. tene uparathI sAmAnya sapATI joIne sarakhA kahI devA e ucita nathI. ema kahenArA tattvane pAmelA paNa nathI. jainanA akA pavitra siddhAMta para vicAra karatAM AyuSya pUrNa thAya, tApaNu pAra pAmIe nahIM tema rahyuM che. bAkInA saghaLA dharmamatAnA vicAra 15 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 mokSamALA jinapraNIta vacanAmRtasiMdhu AgaLa eka biMdurUpa paNa nathI. jaina jeNe jA ane sevyo te kevaLa nIrAgI ane sarvajJa thaI jAya che. enA pravartake kevA pavitra puruSe hatA! enA siddhAMte kevA akhaMDa saMpUrNa ane dayAmaya che? emAM dUSaNa kAMI ja nathI. kevaLa nirdoSa te mAtra jenuM darzana che. e eke pAramArthika viSaya nathI ke je jainamAM nahIM hoya ane evuM eke tatva nathI ke je jainamAM nathI. eka viSayane anaMta bhede paripUrNa kahenAra te jaina darzana che. prajanabhUta tatva enA jevuM kyAMya nathI. eka dehamAM be AtmA nathI, tema AkhI sRSTimAM be jaina eTale jainanI tulya e darzana nathI. Ama kahevAnuM kAraNa zuM? te mAtra tenI paripUrNatA, nIrAgitA, satyatA ane jagatahitasvitA. zikSApATha 96. tatvAvabedha- bhAga 15 nyAyapUrvaka ATaluM mAre paNa mAnya rAkhavuM joIe ke jyAre eka darzanane paripUrNa kahI vAta siddha karavI hoya tyAre pratipakSanI madhyasthabuddhithI apUrNatA darzAvavI joIe. ane e be vAta para vivecana karavA jeTalI ahIM ja nathI; te paNa zeDuM thoDuM kahete Avyo chuM. mukhyatve je vAta che te A che ke e mArI vAta jene rucikara thatI na hoya ke asaMbhavita lAgatI hoya teNe jainatattvavijJAnI zAstro ane anya tatvavijJAnI zAstro madhyasthabuddhithI manana karI nyAyane kAMTe telana karavuM. e uparathI avazya eTaluM mahAvAkya nIkaLaze, ke je AgaLa nagArA para DAMDI ThekIne kahevAyuM hatuM te kharuM hatuM. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 227 jagata gADariye pravAha che. dharmane matabheda saMbaMdhInA zikSApAThamAM darzita karyA pramANe aneka dharmamatanI jALa lAgI paDI che. vizuddhAtmA keIka ja thAya che. vivekathI tatvane koIka ja zedhe che. eTale mane kaMI vizeSa kheda nathI ke jainatatvane anyadarzanIo zA mATe jANatA nathI? e AzaMkA karavArUpa nathI. chatAM mane bahu Azcarya lAge che ke kevaLa zuddha paramAtmatatvane pAmelA, sakaLa dUSaNa rahita, mRSA kahevAnuM jene kaMI nimitta nathI evA puruSanA kahelA pavitra darzanane pite te jANyuM nahIM, pitAnA AtmAnuM hita te karyuM nahIM, paNa avivekathI matabhedamAM AvI jaI kevaLa nirdoSa ane pavitra darzanane nAstika zA mATe kahyuM haze? yadi huM samajuM chuM ke e kahenArA enAM tattvane jANatA nahatA. vaLI enA tatvane jANavAthI pitAnI zraddhA pharaze, tyAre leke pachI pitAne AgaLa kahelA matane gAMThaze nahIM. je laukika matamAM pitAnI AjIvikA rahI che, evA vedanI mahattA ghaTADavAthI pitAnI mahattA ghaTaze; pitAnuM mithyA sthApita kareluM paramezvarapada cAlaze nahIM, ethI jaina tatvamAM praveza karavAnI rucine mULathI baMdha karavA lekone evI bhramabhUrakI ApI ke jaina nAstika che. leke te bicArA gabharu gADara che; eTale pachI vicAra paNa kyAMthI kare? e kahevuM keTaluM anarthakAraka ane mRSA che te jeNe vItarAgaprata siddhAMte vivekathI jANyA che, te jANe. mAruM kahevuM maMdabuddhie vakhate pakSapAtamAM laI jAya. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 mekSamALA zikSApATha 97. tasvAvabodha- bhAga 16 pavitra jainadarzanane nAstika kahevarAvavAmAM teo eka dalIlathI mithyA phAvavA Icche che ke, jainadarzana A jagatanA kartA paramezvarane mAnatuM nathI; ane je paramezvarane nathI mAnatA te te nAstika ja che. A vAta bhadrijjanene zIvra ceTI rahe che. kAraNa teomAM yathArtha vicAra karavAnI preraNuM nathI. paNa je e uparathI ema vicAravAmAM Ave ke jaina jagatane tyAre anAdi anaMta kahe che te kyA nyAyathI kahe che ? jagatakartA nathI ema kahevAmAM emanuM nimitta zuM che? ema eka pachI eka bhedarUpa vicArathI teo jainanI pavitratA para AvI zake. jagata racavAnI paramezvarane avazya zI hatI? racyuM te sukha duHkha mUkavAnuM kAraNa zuM hatuM? racIne meta zA mATe mUkayuM? e lIlA batAvavI kene hatI? racyuM te kayA karmathI ramyuM? te pahelAM racavAnI IcchA kAM nahotI? Izvara keNa? jagatanA padArtha keNu? ane IcchA keNu? ra te jagatamAM eka ja dharmanuM pravartana rAkhavuM hatuM, Ama jamaNAmAM nAkhavAnI avazya zI hatI? kadApi e badhuM mAne ke e bicArAnI bhUla thaI ! haze! kSamA karIe, paNa evuM doDha DahApaNa kyAMthI sUjhayuM ke ene ja mULathI ukheDanAra evA mahAvIra jevA puruSone janma Ape? enA kahelA darzanane jagatamAM vidyamAnatA ApI? pitAnA paga para hAthe karIne kuhADo mAravAnI ene zI avazya hatI? eka te jANe e prakAre vicAra ane bAkI bIjA prakAre e vicAra ke jainadarzanapravartakene enAthI Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 229 kaMI dveSa hate? e jagatkartA hota te ema kahevAthI eone lAbhane kaMI hAni pahoMcatI hatI? jagatkartA nathI, jagata anAdi anaMta che ema kahevAmAM emane kaMI mahattA maLI jatI hatI? AvA aneka vicAre vicAratAM jaNAI Avaze ke jema jagatanuM svarUpa hatuM tema ja te pavitra puruSoe kahyuM che. emAM bhinnabhAva kahevA emane lezamAtra prayeAjana nahatuM. sUmamAM sUkSama jatunI rakSA jeNe praNIta karI che, eka rajakaNathI karIne AkhA jagatanA vicAre jeNe sarva bhede kahyA che, tevA puruSanAM pavitra darzanane nAstika kahenArA kaI gatine pAmaze e vicAratAM dayA Ave che! zikSApATha 8. tatvAvabodha-bhAga 17 je nyAyathI ye meLavI zakyuM nathI te pachI gALo bhAMDe che, tema pavitra jainanA akhaMDa tatvasiddhAMte zaMkarAcArya, dayAnaMda saMnyAsI vagere jyAre teDI na zakyA tyAre pachI "jaina nAstika hai, se cAvakarmase utpanna huA hai" ema kahevA mAMDayuM. paNa e sthaLe koI prazna kare ke, mahArAja e vivecana tame pachI kare. evA zabda kahevAmAM kaMI vakhata, viveka ke jJAna joituM nathI; paNa Ane uttara Apa ke jaina vedathI kaI vastumAM Utarate che; enuM jJAna, ene bedha, enuM rahasya ane enuM sIla kevuM che te eka vAra kahe! ApanA vedavicAro kaI bAbatamAM jainathI caDhe che? Ama jyAre marmasthAna para Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 sakSamALA Ave tyAre maunatA sivAya teo pAse khIjuM kaMI sAdhana . rahe nahIM. je satpuruSAnAM vacanAmRta ane yAgabaLathI A sRSTimAM satya, dayA, tattvajJAna ane mahAzIla uDDaya pAme che, te puruSA karatAM je puruSa zRMgAramAM rAcyA paDyA che, sAmAnya tattvajJAnane paNa nathI jANatA, jenA AcAra paNa pUrNa nathI tene caDhatA kahevA, paramezvarane nAme sthApavA ane satyasvarUpanI avaNaeN bhASA khelavI, paramAtmasvarUpa pAmelAne nAstika kahevA, e emanI keTalI badhI karmanI aDhoLatAnuM sUcavana kare che! paraMtu jagata mAhAMdha che, matabheda che tyAM aMdhAruM che; mamatva ke rAga che tyAM satyatattva nathI e vAta ApaNe zA mATe na vicAravI ! huM eka mukhya vAta tamane kahuM chuM ke je mamatvarahitanI ane nyAyanI che. te e che ke game te darzanane tame mAnA; game te pachI tamArI dRSTimAM Ave tema jainane kaho, sarvadarzananAM zAsratattvane jIe, tema jainatattvane paNa juo. svataMtra Atmikazaktie je ceAgya lAge te aMgIkAra kare. mAruM ke khIjA game tenuM bhale ekadama tame mAnya na karo paNa tattvane vicAro. zikSApATha 99. samAjanI agatya AMglabhaumie saMsAra saMbaMdhI aneka kalAkauzalyamAM zAthI vijaya pAmyA che? e vicAra karatAM ApaNane tatkAla jaNAze ke tenA bahu utsAha ane e Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAlamALA 231 utsAhamAM anekanuM maLavuM. kaLAkauzalyanA e utsAhI kAmamAM e aneka puruSAnI UbhI thayelI sabhA ke samAje pariNAma zuM meLavyuM ? te uttaramAM ema Avaze ke lakSmI, kIrtti ane adhikAra. e emanAM udAharaNa uparathI e jAtinAM kaLAkauzalyA zeAdhavAnA huM ahIM bedha karatA nathI; paraMtu sarvajJa bhagavAnanuM kaheluM gupta tattva pramAdasthitimAM AvI paDayuM che, tene prakAzita karavA tathA pUrvAcAryAMnAM gUMthelAM mahAna zAo ekatra karavA, paDelA gacchanA matamatAMtarane TALavA temaja dharmavidyAne praphullita karavA eka mahAna samAja sadAcaraNI zrImaMta ane zrImaMta bannee maLIne sthApana karavAnI avazya che ema darzAvuM chuM. pavitra syAdvAdamatanuM DhaMkAyaluM tattva prasiddhimAM ANuvA jyAM sudhI prayeAjana nathI, tyAM sudhI zAsananI unnati paNa nathI. lakSmI, kIrtti ane adhikAra saMsArI kaLAkauzalyathI maLe che, paraMtu A dharmakaLAkauzalyathI teA sarva siddhi sAMpaDaze. mahAna samAjanA aMtargata upasamAja sthApavA. matamatAMtara tajI, vADAmAM besI rahevA karatAM ema karavuM ucita che. huM icchuM chuM ke te nRtyanI siddhi thaI jainAMtargaccha matabheda TaLeA, satya vastu upara manuSyamaMDaLanuM lakSa AveA; ane mamatva jAe ! zikSApATha 100, maneAnigrahanAM vidha vAraMvAra je bedha karavAmAM Avyo che temAMthI mukhya tAtparya nIkaLe che te e che ke AtmAne tAre ane Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 sAkSamALA tAravA mATe tattvajJAnanA prakAza kare tathA satzIlane sevA. e prApta karavA je je mArga darzAvyA te te mArga maneAnigrahatAne AdhIna che. maneAnigrahatA thavA lakSanI bahoLatA karavI yathAcita che. e bahoLatAmAM vinnarUpa nIcenA dASa cheH -- 1. ALasa 2. aniyamita UMgha 3. vizeSa AhAra 4. unmAda prakRti 5. mAyAprapaMca 6. aniyamita kAma 7. akaraNIya vilAsa 8. mAta 9. maryAdA uparAMta kAma 10. ApavaDAI 11. tuccha vastuthI AnaMde 12. rasagAravalubdhatA 13. atibhAga 14. pArakuM aniSTa IcchavuM 15. kAraNa vinAnuM raLavuM 16. AjhAnA sneha 17. ayeAgya sthaLe javuM 18. eka uttama niyama sAdhya na karavA A aSTAdaza pApasthAnaka tyAM sudhI kSaya thavAnAM nathI ke jyAM sudhI A aSTAdeza vijJathI mananA saMbaMdha che. aSTAdaza doSa javAthI maneAnigrahatA ane dhArelI siddhi thaI zake che. e doSa jyAM sudhI manathI nikaTatA dharAve che tyAM sudhI koI paNa manuSya AtmasArthaka karavAnA nathI. atibhAgane sthaLe sAmAnya bhAga nahIM, paNu kevaLa bhAgatyAgavata jeNe dharyuM che, temaja e eka doSanuM mULa jenA hRdayamAM nathI te satpuruSa mahadbhAgI che. ...... Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSamALA zikSApATha 101. smRtimAM rAkhavA cAgya mahAvAkaco 1. eka bhede niyama e ja A jagatanA pravartaka che. 2. je manuSya satpuruSAnAM caritrarahasyane pAme che te manuSya paramezvara thAya che. 3. caMcaLa citta e ja sarva viSama duHkhanuM mULiyuM che. 4. jhAjhAnA meLApa ane thADA sAthe ati samAgama e banne samAna duHkhadAyaka che. . 5. samasvabhAvInuM maLavuM ene jJAnIo ekAMta kahe che. 6. indriyA tamane jIte ane sukha mAnA te karatAM tene tame jItavAmAM ja sukha, AnaMda ane paramapada prApta karaze. 7. rAga vinA saMsAra nathI ane saMsAra vinA rAga nathI. 8. yuvAvayanA sarvasaMgaparityAga paramapadane Ape che. 9. te vastunA vicAramAM paheAMcA ke je vastu adriyasvarUpa che. 10. guNInA guNamAM anurakta thAo. 233 zikSApATha 102. vividha prazno--bhAga 1 Aje tamane huM keTalAMka prazno nigraMthapravacanAnusAra uttara ApavA mATe pUchuM chuM. pra0--kahA, dharmanI agatya zI che? anAdghikALathI AtmAnI karmajALa TALavA mATe. pra0--jIva pahelA ke karma? umatte anAdi che ja; jIva pahelA hoya tA e vimaLa vastune maLa vaLagavAnuM kaMI nimitta joIe. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra34 mokSamALA karma pahelAM kaho te jIva vinA karma karyA keNe? e nyAyathI banne anAdi che ja. pra-chava rUpI ke arUpI? u0-rUpI paNa khare ane arUpI paNa khare. pra-rUpI kayA nyAyathI ane arUpI kayA nyAyathI te kahe. u-deha nimitte rUpI ane sva svarUpe arUyI. pra.-deha nimitta zAthI che? u-svakarmane vipAkathI. * pra-karmanI mukhya prakRtie keTalI che? u0-ATha. pra -kaI kaI ? u0-jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mehanIya, nAma, gotra, AyuSya ane aMtarAya. pra--e AThe karmanI sAmAnya samaja kahe. u0-jJAnAvaraNaya eTale AtmAnI jJAna saMbaMdhInI je anaMta zakti che tene AcchAdana kare che. darzanAvaraNIya eTale AtmAnI je anaMta darzanazakti che tene AcchAdana kare te. vedanIya eTale dehanimite zAtA, azAtA be prakAranAM vedanIyakarmathI avyAbAdha sukharUpa AtmAnI zakti jenAthI rokAI rahe te. mehanIyakarmathI AtmacAritrarUpa zakti rekAI rahI che. nAmakarmathI amUrtirU5 divya zakti rekAI rahI che. gatrakarmathI aTala avagAhanArUpa Atmazakti rekhAI rahI che. AyukarmathI akSaya sthiti guNa Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA ra35 rokAI rahyo che. aMtarAya karmathI anaMta dAna, lAbha, vIrya, bhega, upabhegazakti rekhAI rahI che. zikSApATha 103. vividha prazno-bhAga 2 pra-e karmo TaLavAthI AtmA kyAM jAya che? u0-anaMta ane zAzvata mokSamAM. pra-A AtmAne mekSa koI vAra thayuM che? u -nA. pra -kAraNa? u makSa thayele AtmA karmamalarahita che. ethI punarjanma ene nathI. pra-kevalInAM lakSaNa zuM? ' u0-cAra ghanaghAtI karmane kSaya ane cAra karmane pAtaLAM pADI je puruSa daza guNasthAnakavatI vihAra kare che. pra-guNasthAnaka keTalAM? u0-cauda. pra-tenAM nAma kahe. u - 1 mithyAtva guNasthAnaka 6 pramattasaMyata guNasthAnaka 2 sAsvAdana guNasthAnaka 7 apramattasaMyata guNasthAnaka 3 mizraguNasthAnaka 8 apUrvakaraNa guNasthAnaka 4 aviratisamyagRSTi guNasthAnaka 9 anivRtti bAdara guNasthAnaka 5 dezavirati guNasthAnaka 10 sUmasAparAya guNasthAnaka Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 zAsamALA 11 upazAMtamAha gurusthAnaka 13 sayAgIvaLI guNusthAnaka 12 kSINameAha guNasthAnaka 14 ayeAgIkevaLI guNusthAnaka zikSApATha 104. vividha prazno--bhAga 3 pra0--kevalI ane tIrthaMkara e khannemAM phera ze ? u--kaivalI ane tIrthaMkara zaktimAM samAna che; paraMtu tIrthaMkare pUrve tIrthaMkaranAmakarma upArjyuM che; tethI vizeSamAM khAra guNu ane aneka atizaya prApta kare che. pra0--tIrthaMkara paryaTana karIne zA mATe upadeza Ape che? e tA nIrAgI che. 30--tIrthaMkaranAmakarma je pUrve khAMdhyuM che te vedavA mATe teone avazya tema karavuM paDe che. pra0--hamAM pravarte che te zAsana kAnuM che? --zramaNa bhagavAna mahAvIranuM. pra0--mahAvIra pahelAM jainadarzana hatuM ? u--hA. pra--te kANe utpanna karyuM hatuM? u--te pahelAMnA tIrthaMkaree. --tenA ane mahAvIranA upadezamAM kaMI bhinnatA kharI ke? u.--tattvasvarUpe eka ja. pAtrane laine upadeza hAvAthI ane kaMIka kALabheda hAvAthI sAmAnya manuSyane bhinnatA lAge kharI; paraMtu nyAyathI jotAM e bhinnatA nathI. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmALA pra0--eenA mukhya upadeza zA che? 30--AtmAne tArA; AtmAnI anaMta zaktionA prakAza karo; ene karmarUpa anaMta duHkhathI mukta karo. 237 pra0e mATe teoe kayAM sAdhanA darzAvyAM che ? u.--vyavahAranayathI sadeva, saddharma ane sadgurunuM svarUpa jANavuM; sadevanA guNagrAma karavA; trividha dharma AcaravA ane nigraMtha guruthI dharmanI gamyatA pAmavI. pra0--trividha dharma kayA? u.--samyajJAnarUpa, samyagdarzanarUpa ane samyak ' cAritrarUpa. zikSApATha 105. vividha prazno--bhAga 4 pra--AvuM jainadarzana jyAre sarvottama che tyAre sarva AtmAe enA Adhane kAM mAnatA nathI ? 30--karmanI khAhulyatAthI, mithyAtvanAM jAmelAM daLiyAMthI ane sattamAgamanA abhAvathI. pra.~jaina muninA mukhya AcAra zA che ? u.--pAMca mahAvrata, zavidhi yatidharma, samardezavidhi saMyama, dezavidhi vaiyAvRtya, navanidhi brahmacarya, dvAdaza prakAranAM tapa, krodhAdika cAra prakAranA kaSAyanA nigraha; vizeSamAM jJAna, darzana, cAritranuM ArAdhana ityAdika aneka bheda che. pra0--jaina munienA jevAM ja saMnyAsIonAM paMca yAma che; bauddhadharmanAM pAMca mahAzIla che. eTale e Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 mokSamALA AcAramAM te jaina munie ane saMnyAsIo tema ja bauddhamunie sarakhA kharA ke? u-nahIM. pra-kema nahIM? u-eonAM paMca kAma ane paMca mahAzIla apUrNa che. mahAvratanA pratibheda jainamAM ati sUkSama che. pelA benA sthaLa che. pra-sUkSamatAne mATe draSTAMta Ape joIe? u0-draSTAMta dekhItuM ja che. paMcayAmIo kaMdamULAdika abhakSya khAya che, sukhazayyAmAM poDhe chevividha jAtanAM vAhane ane pune upaga le che kevaLa zItaLa jaLathI vyavahAra kare che. rAtrie bhajana le che. emAM thate asaMkhyAtA jaMtune vinAza, brahmacaryane bhaMga enI sUkSamatA teonA jANavAmAM nathI. temaja mAMsAdika abhakSya ane sukhazIliyAM sAdhanethI bauddhamunie yukta che. jainamunio te kevaLa ethI virakta ja che. zikSApATha 16. vividha prazno bhAga 5 pra-veda ane jainadarzanane pratipakSatA kharI ke? u-jainane kaMI asamaMjasabhAve pratipakSatA nathI, paraMtu satyathI asatya pratipakSI gaNAya che, tema jainadarzanathI vedane saMbaMdha che. pra--e bemAM satyarUpa tame tene kahe che? u-pavitra jainadarzanane. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamALA 39 pra-veda darzanIe vedane kahe che tenuM kema? u0-e te matabheda ane jainanA tiraskAra mATe che. paraMtu nyAyapUrvaka bannenAM mULatatve Apa joI jaje. pra--ATaluM te mane lAge che ke mahAvIrAdika jinezvaranuM kathana nyAyanA kAMTA para che, paraMtu jagatakartAnI teo nA kahe che, ane jagata anAdi anaMta che ema kahe che te viSe kaMI kaMI zaMkA thAya che ke A asaMkhyAta dviIpasamudrayukta jagata vagara banAvyuM kyAMthI hoya? u-Apane jyAM sudhI AtmAnI anaMta zaktinI leza paNa divya prasAdI maLI nathI tyAM sudhI ema lAge che, paraMtu tatvajJAne ema nahIM lAge. "sammatitaka graMthane Apa anubhava karaze eTale e zaMkA nIkaLI jaze. pra-paraMtu samartha vidvAne pitAnI mRSA vAtane paNa draSTAMtAdikathI saiddhAMtika karI de che, ethI e truTI zake nahIM, paNa satya kema kahevAya? u0-paNa Ane kaMI mRSA kathavAnuM prajana nahotuM, ane paLabhara ema mAne che, ema ApaNane zaMkA thaI ke e kathana mRSA haze te pachI jagatakartAe evA puruSane janma paNa kAM Ape? nAmabALaka putrane janma ApavA zuM prayojana hatuM? tema vaLI e puruSa sarvajJa hatA; jagatakta siddha heta te ema kahevAthI teone kaMI hAni nahatI. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 mokSamALA zikSApATha 107. jinezvaranI vANa (manahara chaMda) anaMta anaMta bhAva bhedathI bharelI bhalI, anaMta anaMta naya nikSepe vyAkhyAnI che; sakala jagata hitakAriNI hAriNI moha, tAriNI bhavAbdhi mekSacAriNI pramANa che, upamA ApyAnI jene tamA rAkhavI te vyartha, ApavAthI nija mati mapAI meM mAnI che; ahe! rAjacaMdra, bALa khyAla nathI pAmatA e, jinezvara taNuM vANI jANI teNe jANuM che. 1 zikSApATha 108. pUrNAlikA maMgala (upajAti) tapAdhyAne ravirUpa thAya, e sAdhIne sema rahI suhAya; mahAna te maMgaLa paMkti pAme, Ave pachI te budhanA praName. 1 nigraMtha jJAtA guru siddhi dAtA, kAM te svayaM zuka prapUrNa khyAtA; triga tyAM kevaLa maMda pAme, svarUpa siddha vicarI virAme. 2 [mokSamALA samApta ]