Book Title: Mahavira Vardhaman
Author(s): 
Publisher: ZZZ Unknown
Catalog link: https://jainqq.org/explore/010419/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ milaamukH| IzasavettimaghavAdevaM carAcaraM jagaha rutitaH stIrtha vihArasya / vAtstiAvanA mimAM / 2 bhagavaM bhavya saspAnAM / pApAca gnaha zoSiNIM / dhamma mmatajase ke nAma maidhizaraNaM vibho ||6||bhvy sAthI dhipaSodyaH yAdhana virAjitA dharmmacakramidaMva jaM ca jayoM dyoMgasAdhanaM // 64 // nirhRya mohapratimAM muktimArgo parodhinIta voSa dekhusa nmA / kA lo yaM smupsthittH|| 6 // itiprabuddana va spA svayaM bharju rjigiissttH||punrukttraavaac // prAdurAsa sanakatteoH 6hItaM devaM tridisAdhipAcyutapadaghatikSayani l| khoktAnaMta catruLa jina mimAM bhavyAjvinAbhAvi no|mAnasthaMbha vilo kinAta ta jagatmAnaM vilo kaM prti| prAjJAnaMta catuSTayaM jina mimaM bhaktavivardhamahe // 6 // itizrI jinasenAcArya praNItijinAye tarasahastranAma strvsNm|| ||mpdevaanii kI rajA liebane / unamaH siddebhyaH ujayajaya jayA rAmastu rAmostu / emostu | rAmo arahaMtA gAMgamo siddhA / mAriyA / rAmo use jhaayaa| maulo ye sacca sAhU / / re hI zrIjina rAjamaMtremponamaH // cattArimaMgala arihaMta maMgalaM siMha maMgala sAhU maMgala ke vali patA to dhammA maMga Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAsiimaMgala sAhUmaMgalIkevaliSaNatodhimI maMgalAMcavArimaMnogatamA arihaMta lAgatamA siilonimAsAhalogunamA kevaliyA to dhammolotimAcatArisaraNapaJcajAmiA praraha tasaraNaMpavajAmiAsisarAMpavajAmiAsAhU saraNaMpabajAmiAke valipaNA todhimmosaraNAMpa bjaamiaajpvirvpvitriikaa|susthitosthino pivAgadhyAyetyaMcanamaskArAnAsarvapApaiSamu cyatA apavitrapatriI vApasarvAvasyAMgato pivAyaHsmaretparamAtmAnaMAsavApAmanarezuciH aparAjitamaMtroya sarvavighnavinAzanAmaMga leyucasarveSupathamamaMgalaMmatarAsopaMcaraNa moyaarosrvpaavpaaspnne|mNglaanncsri padamaMgahAI maMgalarAmahamityakSaraMjaslAmAMcaka parameTinaH siicAkasahIjAsarvataHpraNamAmyaha akASTakavinirmukkAmokSalakSmIniketanAsamma lAdiguNopetAsiddhacakranamAmyahAzAzrImaji naMdamabhivaMyajagatrayezIsyAhAranAyakamanaMtacatu yAhI zrImasiMghasuzAMsurunaikahetu jaineMdaya jJavidhireyamayAmpadhArAsvastitrilokagara bejinapuMgavAyAsvastisvabhAvamahimodayakhastitA GORIDABINDA A R Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAsvastiSakAsahijorjitagmayAyAsvastimAla / litAdUtavaibhavAyA AsvastilalahimalabaudhasudhA lavAyAsvastisvabhAvaparibhAvavibhAsakAya svasti trilokabitanaikacimavAyAsvastitrikAlasa kalAyatavistatAyAvyasyasuhamadhigampaya yAMnurupAmAvasyasudhamadhikAmadhigenukaoNmazrA laMbanAnivivadhAnyavalaMbivalagAnAmaratArthayana eravasya karomiyajAlImahanapurANapuraSotrama pAvanAniAvastuninUnamakhilAnyayamekaravAna smin hoNlhimlkevlbodhbnho||rnysmgn mahimekamanAjuhomiAsAhI vidhiyAjAlA ljblilkssyktisbaatjbngkssiaabhlu aaNr' sarvanAthajIvastiAsvastizrI ajitanAyajozI sNbhvnaathjiisvstiaasvstishriiabhinNdnjii| shriisumtinaathjiisvstiaasvstishriipnssbhujii| zrIsupArzvanAthajIsvanitAsvastizrIcaMdapamujI zrIyuyyadaMtajIsvastisvastizrIvAsapujyanI zrI vimalanAthajIsvasti svastizrIanaMtanAyajIcI dharmanAthajIsvastisvastazrIzAMtinAthajIzrIkuM thanAthajIsvastiAsvasliImanAthajIzriIma cinAyanIsvastinImunisuvratajInIneminA, svastimA zItalanAthamI yo nayA rAsApAnIsvA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - yajIsvastiAsvastIzrIneminAthajIzrIpAca nAthajIsastiAsvarita zrIvaImAnajI zAniyA pakaMpAdUtakevalopAskaranmanaHparyayazudhavo dhA divyAvadhijJAnavalabhavodhAsvastikriyAsuH paramararyayonAkoThasadhAnyopamamekavIja sNbhinsNshrotpdaanusaarii|cturvidhbudhivle ddhaanaasvstikrimaa2||sNsprsh saMzravaNaca durAdAsvAdanAghoNa vilokanAnidivyAnma nijJAnabalAiha tasvasliApajJApradhAnAva gAMsamasAAyatakabuhAdazasarvarASavAdinI dAMganimantravijJAsvastikilApraNimida sAkuzalAmahiniladhinisakArutinogarI nAmanovapurvAgvalinazcaniyA svasti zasa kaoNmararupilavazikhamaizyApakAmpamatAInathA 'mAnAnathApatIghAtagaNapadhAnAsvastika * zAphalAvunaMtAsuna vinAkruruSA rupnnshaanbhaugugocrnihaarinnshaasvsti||7/ paMcatataMcamahAtayognAporaMtapodhoraparAkama zAbrahmAparaM ghoraguNAsvaraMnAsvastimAtrAma sAvadhayastathAsoviyaMviyAMdRSiviyAMti yshcaasvitbijnmloydhiishcaasvsti0|| - - - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - NAGAU - - ADURG ENERALDARADUNon-Marwanam bhAsIraMvaMtoMthaghratazvatomAtopparataMtra bNtaabkssiisNbaasmhaansaashcaasvstiH||20|| ratisvastimaMgalavidhAna sArbaHsarvajanAthaHsa kalananasAMpApasaMtApahanA trailokyAkrAMtIkI tiHchimadanaripunikarmaSaNAzA zrImAna siMpanavarayuvatikarAlIdakaMvamukaMdai vaMdaiIdhapAdojayatijinapatiH pAnakalyANa punH||uNjyaatriiskraaNtijaabhojgtaap ne jayarAmanAnevasvAmibhavAMbhasimajato jayaH mahAmohahItaSabhAvaruteracanAjaya jinezalenAthalasIdakarompahAtAcAryajinacarNAmneSa rieNyAMjaliMkSipet jinavarArajanapati devIzrIzrutadevatebhagavatitvatpAdapaMkeraha I dayAmizilImarakhatvamaparaMbhapAmayAMpArthate mAtazcetasiviemejinamukhodUsarAvAhi mAhagarAnenamayiSazIrabhavanisaMpalyAmo nAilyutvArtha pulakAneparipubyAMjalikSire nAninirajanazatijA saMrajayAmira jyasyApArayannAyagaMguroH pacatripatilaspa garisaspamahAtmanaHnivAryagurupAdAneSa ra riyaaNjliNspen|guruvrnnaarjaataadi kA amaAARtor - mar. Nok m memop / Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - athASTakaM deveMdanAgedanareMdabaMdhAna zrubhatya dAnazobhitasAravarNAnAdhAJcisaMsAIguNe jalopAnine sihotajatInajayehAzamalina bastujalakarauyahasubhAvajalamAMhi nalasuMji napararajato rujklNkmittijaahiraaiihiinh| zrIparamatralanaMtAnetajJAnazaktayenamAtrI arahanajIsiijIprAcAryajIupAyA yajayAsarbasAdhupaMcaparamesammonamaHzipatha mAnajogajIkaraNAnajogajI varaNAnujo ganImAnajogajAnIsamyakadarzajI 20||smmkujnyaanjaashaasmmkcaaritremonmH 22||jlNglaamtaalokodrmdhmti samastasa vAhitahArivAkarAnAzrIcaMdanairgadhavilubhagata jinedezAtapatavastuzItalakacaMdanazItala pApAcaMdanaujinapajatAmidaimohasatAyAra caMdanAapArasaMsAramahAmAI yonAyoSAra jyatarInasvabhakAnAcakSatAMgaivalAkSato paurjinazatadaladhaklapavitra pratigodha suadhinattAsAnakSatasauM jinarajanAaga gonaparakAsAakSatAlInivibhajyAdavivo pasuni vAsucAkiyanaikAna kuMdAra - - Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMdajamukhaja suneN| jineMdrasya cApadharaya cya zira dhArI manamatha vIra yAMtai e jo pahUpasauM harau madana srpiir||6|| puSpaM // kuMdakuMda bisa mI prasaya ninIsanacainateyAn / jAjyAya sArai zvarubhiH ruzAdenaiH (jine izaparamamannaneveda vidhiHsudhAharananana poyaa| jina jita naivedya so| midaikSudhAdika doSa cAniyeAM // dhvastraugha mAdakata vizva vizvamohAMdhakAraprati ghAnadIpa nAdIpaikena tkAMcana pAtra sNsyaiau| jineMdraNAsAmA pAparadekhe sakalA nisamairIpaka hota dIpaka sauM jina jtii| nirmalajJAna udyota // 10 // dIpaM // duSTASTakammaidhana puDhehIlA saMpa ne bhAsuradha maketUna dhUpairvinA nisuMgaMdha gaMdharjineMdra bAvakara hai sugaMdha kauN| dhUpa kahA vaisA yA sevana dhUpa jinespai| karmadahana kSaya ho yA1zA paMdha subhyAddilubhyanmana sAmpagamana / kubA dibAda(sa balinaprabhA vAna phalairalai mokSa phlaabhilaassai| rjine/2AyojaizI karanI krai| sone sA phala le yA phalaso jina padapUjatI / nivaizivaphaladeya ||14|| phalaM | sadArigaMdhAkSatapa jAte / naivedadI pI mala padhamai phalairvicitrairghana puMnya jo gyAna jineNd/15|| jala caMdana prakSana puSyApraruvaru Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naivegharIparapaphalaarghajutAjinaejAbasu badArarAjinarajApravidhiAkIjyakarisu vigApatiejAjaladhArasaudIya marSaabhaM |gaar||aghaauNhiimhaavidehiikai viyaivIsatIrtha krsaasvtaaviraajmaan||shriimNdhrjii rAju garmadharajIzabAhajIzasuvAijIhAsaMjAnaka jIzasvayaMparajIriyamAjI anaMtacI ryajI suraprabhujI vizAlakIjiIvana dharajIracaMdAjIrazacaMdagAha murya gamajIAIzvarajIzanemasamajAvIrase jI.27mahAbhajIrAdevajasajIsI jitabiryajIvAlyAMkAcaraNakamalakIrajA pratyeka pratyeka saMkSepamAtrAaAhIpaMcameru adAdIpasarisaukSetrokaiviyabhagavAnajIkA RtamacaitAlAvirAjamAnachaityAkAcaranakAlA kIrajAminabacanakAyakarisaMkSepamAvAyacI hIbhagavAMnajIkAsaMkhyAtAdaitAlAUIloka madhyalokapAtAlalokakaviyoatamAna mavirAjamAna, tyaakaacrnnkmlkaapuujaa| gaathaa|nnmkoddisyaapnnviisaavissnlmaaii sahasasatAIsANAvasaineDiyArarAjipa DimAM prkittmaabNdo3|| apIpaMcaSakA - - women Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAjyotigIdevAkAnimAMNAkaiviya alapakAra kAvyataradevAkAsthAnAvibhagavAnakAyaka tamacaitAlAvirAjamAnachetyAkAcaraNakavalakI rajApatyekapatyekasaMkSepamAtrAsImahi mAtUmaviyA oradherainahikoyA josarijamaijo tihInahitArAginasoyAsa bhAga pAni nanAthazAstrayaminAmAMsadAkurDanovisaMdhyA savicitrakAvyaracanAbhitalAsarAvanetrisaMdhyA suvicitrakAvyaracanAmracArayaMtenarA slebhanyA sklaaviviidhrucirsiiilmtepraa||2||rjyaa jaliMkSipetya bhojitanAyAsaMbhavazvA bhinaMdanAsumatipanamAsanAsupAjinasa mAmAcaMdrAbhiSayyadezaznAzItalobhagavAna niH yosovAsaejyazcAvimalobimaladhunI anaMnodharmanAthazva zAMtikuMthurjinonamaH arvemlinaaycaasunnonmitiirthktaa| harivaMzasamundazobhariTanemirjinezvarAlAsto pasargadesArIpAcanANedapajinaHkarmAta runmhaaviirraasiddhaarthkulsNbhvH|gtesuraasurau ghenArajinAvimalakhiSaNArajitAbharatAce nAbhadrIrabhatibhIcarbidhispasaMghaspo nikurvanuzAsvatI makti jinebhaktirjinabhakti - - Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jinebhaktisadAstume samyaktamevasaMsArAvAraNa mokSakAraNAlA zrutebhaktiyutebhaktizruti sadAstumo sajJAnamevasaMsArAvAraNamokSakArAM gurIbhaktigurubhaktigurubhaksidAstumacA ritramevasaMsArAvAraNa mokSakArA bhAratI latyo vatAeNTAgojaNudhANa paraposira tahakhatadharupanavacaraNavihAgAkevalaNANena iprmprprmpru||jyris harisIsaraNa miyapAyAjayaajibhajiyaMgayarosarAya jaya saMbhavasaMbhavakayaviuyAjaya abhinaMdanaNedIya puyaa|jyrmysmysmmypyaasaajyaa paumapahapaumANivAsA jayajayahiyasupAsa suvAsagattajayacaMrappaharSadAhibajayapu paryatardanaMtaraMgA jayazIyazIyalabayaNabhaMga, jyseyseykirnnohsuju|jyvaasraa jAgAramA jayavimala vimalagamAseditA gAjayajayahi prAMtANataNAjayadhammatha mmatiyArasaMtAjayasaitisaMtivihiyAyabanA jayakuMthakuMthayAgisarayAjaya aruna mAharaviyarasamayAjayamatimalibhArAmagaMdha jayamusukyasavayavidhAjayaNamiNa miyAmaraNIyarasAmiAjayaNemidharmarahaisakaraNe|| - - / - - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - miAjayapAsapAsachaMdaNakebANAjayabadamAra jasabaramAgaNApatA IyajAgA mAmAhAda riyabirAmahiparaharaviNamiyasurAvalihi maNi riybiraamhi| paraharaviNamiyasurAvalihiAna hnnihemnnaarhi|smykumaarhipvividhr haMtAvalihiyAini bhayajasmAla barveyukyo taraparvaneyuniMdIvareyAnicamarireyuAyAvaM ticaityA nyayatanAniloko sarbANibaMdejinapuMgavAnArAma vanitalagatAnAkatimAnIvanamavanagatAnAriya baimAnikAnAMhamunijanAnAMdevarAjArjitAnI jinvrnilyaanaaNbhaavnohNsmraami||2||jNbuudhaa takiekarAIbasudhArakSetratrayememavAvaMDAMbho jasikhaMDikaMTakanakapAradhanAbhAjinAsamma mjoncritrlkssnndhraadgdhaattkmmaidhnaabhitaa| nAgatavartamAnasamayAtempojinebhyonamaH mantrI manmerokulAdaurajalagiravazAlmalojabUtakSe rakSArecaityarakSeranikArarucikekuMulemAMnu ke IlAkAreMjanAdaudadhimuziyayaMtaresvarga lokebhivaMdebhubanamahitaleyAnicaityaniyaryAni areIreMDatuSArahAradhavalohAvidunIla bhI daabNdhokuusmrssbhojinryodaulviiyNgussbhau|| - Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zeyAMgoDasajanmamatyurahitAsaMtAhemaprabhArale saMjJAnarisAkarasuranatAsipiyachaMtUnAzakA mirmatAcematokAusaragokaulassAloceuna haloyAriloyAudaloyamiH kihimAMkirimA gijANijiNaceyANi tANasaziNAnisuvi loyesumavaNavAsiyAvANijyaMtarajaurasiyAvarSa) pAsiyAnicaubihArevAsaparivAradivehigaMdhe hidivyehivAsehiribeNhAyohiNiJcakAledha caMtirativadaMtimasaMtimaharmavisaMtotra thasaMtAzacikAlA acaMtiArajatibaMdaMtiNa masaMtA ahamavisaMtotathasaMtAzavakAlaya cemiAejemiAbaMdemiANAmasAmiAdurakharakhAkamma khaajohilaahau|sugiigmgaasmaahimrnnaani / naguNasaMpatihohimAchA pathapauryATikamayA nikamaparAnikAdevavaMdanAyArAcAryA cuk| meNAsakala karmakSayA bhAvapaMjAbaMdanAAstava sameta shriipNcguurubhktikaayotsrgkromph| gaNamoarahaMtAgaNAmosihAgaNamaumAriyA rANamau uvaayaa|gmoloyesccsaahuunn| yjmaanaamaaynndsurdhriynnyo| vakalANasupAvalipanayAdezaNaNANasANaM | - - Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *praNaM taM balaM te jiNordinu ma mhaMbara maMgalAza jo hA eggabAhima IyadayaM ( jammajarAmaraNA gayaratayaMdarayaM (jihipataM ziva sAsaryA ne mahAna siddhA baragA / paMca mahA cAra paMca gisaM sAhiyA bArasaM gAi suyajala hi pravagA hai. yA (mokSalachI mahAMtI mahane syaa| sa ri dinu maukhaMga yA saMga yA AghorasaMsAra bhimA DivikA gANe tikha viyarAlAha pAcapaMcAkhadama gAyaNa jI vANa pahUdesayA baMde une ucakAya maha me syaa||4|| uggatava caraNA karaNe hi kI mAM gyaa| dhamma barakA ge| sukeka kAM gyaa| NivbharaM tava sirIrAsa mhI liNgyaa| sAha vo te sahA mosamahamaggayA |shraa cunegA jo paMca gurubNdiye| guruvaM saMsAraghaNave lisodiye| lahaI so siddha sukhAya vahUrmA ga kuNA ye miMghAra japujjA lo||dy zrapra rubhma siddhA*mo IriyA / uvakAyA sAhu paMca paramebI ie paMcamI yA ro bhavebhave mama sahadiMnu // // iti sNpuurnnm|| zAMti tiSyate / / zAMti jinaM za si nirmalabataM / zIlaguNA vrata saMjama pAva ada saha ciMtunA gAvaM nau minimamaM jine paMcamamI sikarAra jita iMDana reMzA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zvAzAMtikaraMgaNazAnimabhipsu yorazatIrtha karaMSAmAmiga divyataruHsurapuNyasuraliI dabhirAsanayojanaghoSomAtapabAraNAcAmara yugmAyaspabibhAnicamaMDalatejAzAnaMjagadAna nizAMtijinedA zAMtikaraMsirasASaNamAmiAsa IgaeNayatyachata zAMtimaUparaMpaTaneparamAMca bhirvinAmukaTakuMDalahArarazikrAdibhiH suragaNaustutapAdapamAzAnemejinAHpavaravaMza jagatvarIpAstIrthakarAsatanA nikarAbhavaMtu zasaMpajikAnAMjanipAlikAnAMAyatIizAmA nitapodhanAnAdeisasparAyasarAjJAkarotizI tibhagavAnujineMdrAazokavakSaHsurapuSpara hidivyadhvanizvAmaramAzanacAbhAmaMDalaM DaM bhirAtapAtra satyAtihAryANijinevarA kSemasarvapajAnApabhavanubalavAnAdhA komAma pAlAmAlekAlecasampakavarSabhaSavAyAdhayo pAMtunAsopArmisaMcauramArIkSiNamapijaganoM mAnujIvalominiMdradharmacakraSabhavatusatataM sarvasausaSarASidhvastidhAnikarmANa kevala shaanbhaaskraa| kuvAtujagataHzAMtiH rayamAdyA jinezvarAsAyatheSaNArthalAmapathamaM karAca --- - - - Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caraNaM dravyaM nmaH zAstrIbhpAso | jinapaninutisaMga tiH sarvadAryaiH sahUtAnAM guNAMka thaa| do khavA deca maiau naM sarvasyApipriya hitabaco | bhAvanA cAtmatatve | saMpayaMtA mmbhvbhve| yAvadete pvrgH|| taca pAdau mmhdye| mamahadayettava pAdahalInaM ni vyajineMdra nAyatA yAvannirvANa saMprApti prakSa rapaya yahI manAhI yAMca jammayebhaNiyAM kha | maugAMgadevayA majha vidukhaM khayaM ditu| 1za dukha | khakammA u| samAhima ragAMca bo hilA ho hai| ma mhoii| mama hoIjaganabaMdhAtuva jinavaracaraNA srog||1|| ca durbAnI kA madhyAnIkA pa rAnI kA devabaMdanA yA / parcAcArya nukrame eesa kala karmAyArtha bhAva prajAbaMdanI / stasametaM zrI arhtbhktimaacaarybhkti| paMcamahAgurubhaktiM maadhibhktibhkti| zAMtibhaktikA yona sa karompa | rAmaarahaMtA / gAmo siddhaaraam| "mAiriyA gaaN| rAma uvasAyAgamo lo ye sacca sAhU / utpA dijANaM / u chA rakhA / / iti zrIdeva jAsaM pUrNam // maghavI savirarumAnajI kI ejA li rakhate / pUrvApara videheSu vidyamAna jineni varA sthApayAmityetatra sudda samyakta hetave // 2 // 22 // Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ta. ka. khAsi tajalo cina hemabhaMge DorAcayaM dadattijanmajarAya hA nitIrtha karAya jinaviMzativi dyamAnaM saMcarcayAmisadapaMkajazAMti heta lokAsmIracaMdana vilepanapAdayugmaM saMsAratAya haradUra karo ni nityaM tIrtha karAnAza caMda // bho jacaMpaka sugaMdhasupuSpa jAttaiH kAmaM vidhvaMsasaka rotimamaMjinAya tIrgha // 3 ||pputtN // makhaMDapra sata sugaMdha karo miryujaM prakSayya padasya sukhasaMpa tiprAptihetoH tIrtha // // // // prakSataM // naivedya kai khu citarairghataparakka khNddaiH| sudhAdi rosaha ritavinA shnaaii| tIrgha zAnavedhaM dIpapradIpijagatraya razmi ne jai / dUrI karo titimira mohavinAzanAya nI ye // dI / karpUra kahanA guruvaMdanAdye vaidhasa gaMdharutasAramanoharA tIrthenA dADimamanohara zrI kalAdyaiH / phalaM prabhI sukhasa~ patiprApti mevaaniirynnaac|| phale / jalaizvagaMdhA satapuyya carubhiH dIpaH supa phalamizrita hai mapAtraiH ardha karomi jina pUjana zAM tihetoH saM sAraNa kurusevakAnAtI zrI bI sajine suravirahamAnaM paNidhivipaMcasaya dhanuhaparamAzAM jobhavakamaka paribohayaMtA viha 1* Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raMtavideha tamaharaMtA zrImaMdharapaNavoMjinavAra dAjugamaMdharavaMdaradahadalavAhiu~baMda bAhasu vAha khAmIbUSidehajesihagAmIsaMjAyasva yaMSabhajanajayaMtAkramAnanadhamma payAsa yaMtAtahaanaMtavIryasarappahorIbaMdovizAla bajaradharociMdAnanabhammavIyavAhIpaNa vaupacahattIgatahapuhakarAI jina maTagamasoIsurajaganAhAnemIyaha (tIvumanavIraseNa mahAmabhabhavatiriya nAhatayaNAdevasusaccamAvANuajaya bAyarAmorakapAkA pattA ecIsajinesaraNa miyasuresura virahamAnamaisavaNi yA jo ejakocaiparapaTAvara joejaramAta ipaTaipaTAvara pAve zivaparamapayaM (56 harAta dirahamA rAjAra 86 jbssiiHbishudssttaa iy'tt nokhaNAdInareyAnicamaMdareyuAyAvaMtacaityAya ninAnalokesurvAgavaMrejinapugavAna avani nalagayugatAnAMkatimAkatimAnIvanabhuvanA gatAnAM divyavamAnakAnAMyasmunijarUtAnI jinavaranalayAnA bhAvatohaM smarAmi jaMbUdhAni kipuskarAIvasudhAkSetratrayebhavAMza caMdrAMno - rA - Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jasikhaMDakaMTakana kA prAvadyanAbhAjanA sampa jJAna caritra lakSaNadharAdhagpASTaka meM dhanA bhatA nAga navartamAna smye| tebhyo jinebhyo namaH zrIma na me ra kulAdvau ra jita girabare zAma lau jaMbUrase vakSAre caityava ksse| ratikara ruca ke kuDale mAnave rakhyA kArejanA hai| dadhimukhasikharo vyaMtare svarga loke / yo ti le ke bhivaMde bhuvanagale mAna cippAlayA ni |devAsuredranaranAgaya sukhasaMpa pAyajaNAsa karibhavya mano harebhyaH pakaiSu jAdivAra vizatebhyaH nitsaMnamo jagatsa sarva jinAlayebhya hai kaMre nizArahAradhavalau hAvaM dhanolaja hauvaM dhe kuzamaprabhananavazo dau ca pryNgprbho| yeSA zoDazajanmamurihi tA saMtaptahemaprabhA / ste sajJAna divAkarassurgu nAH / siddhaprayaMkaMtuna niHbako usathApAbIsA biyalala skAya sahasaga iishaa| navasaiti-praDivA laa|| jina padamA kidyamAvaMde / hiM icchAmibhate ceyamakA usa ka ussA lo ve ye uDaloya mmikiTamA ki hamArA jAe jirAce yA gaataa| esA zAtiya sava lo ye zubhava vAsiyA vyaM tara jo sipi kaSpa vAsiya tica udevA se vya paravArA dive zAma gaMdhedhUna ribe cU | Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goriyeSu pezAdi dekhAvA se dive ehAH koci kA le ma // cati prativadaMtiyA meM sati hi kavi hasato tatyasa tAI (zIcca kAlaM yacami pujAma vadAmi sAma sAmi durakaraka u kammarakau vohi lAho sugama samAhi marA jinagurA saMpatti hou mazI R // vyatha siruratA likhate // u urdhA dhorayutaM saviMda brahmasu rAveSTitaM / varga para na tIja ra saMdhivAta ta pAtrata Tes nAha taraha kA rasaM ceSTitaM / devaMdhyApitayasa subhago vairIva kaMdI rAhIM namo si yA siDUparameSThei avAvata rAvata saMvau zrad AvhAnanaH / atramamasannihitobhava bhavarSada sannidhIkaraNamiva tiSTatiSyataH yaH sthApana ||nijmnomnbhaajnbhaaryaa| samaraseka su dhaarsudhaaryaa| sakala vo dhakkA lAramaniyaka sahaja siddhamahaM paripUjayet // 2 // DehI na sosi mAM siruparimeSite // smnaa| darzana vIrya | svahameta heva | agara laghu / ma vAhanaM ""aha guNa siddhA / jalaM // sahaja karma kela kavinAzanaiH ramalabhAva suvaashitcNdn| nupamAna guNavalinAyakaM / sahaja.caMda sahajabhAva suvAzitataM dulaiH sakala doSa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizAlavidhanaiH anuparodhasuvodhanidhAnaka sahajana samayasArasupuvyasumAla yA sahajakarmakaraNavizodhayA paramayogava lenabazIkata sahaja // zuru / arutabodha suvidhavecakairvihitajAtarAmaraNotakenira vadha acuuraatsgunnaalyaashjaanidhyaa| zAsahajAratarucipatirIpanai ruci vimmanitama avinAzanarniravadhisavikAzAzanAsaha jAdIpaM nijaguNakSayarUpa guNaghAtamalaiMpavinAzanaH visarabodhanA sukhAsakosahajapA pAparamamAvaphalAvali saMpadA sahajabhAvakubhAvaSizodhayA nijaguNa saraNAtmaniraMjana sahaja dhapAparamamAvaka lovelisepadAsahajebhAvakulAvavizodhayA~ nijaguNasagAtmaniraMjanI sahajApharalosA netronmIlavikAzabhAvanivarayaMtavodhAyace vAggaMdhAkSatapuSyarAmacalakaisaMrIparaphale paciMtAmaNiyamAvaparamaMjJAnAtmakairacayatra siiMsAdhamagAdhavodhamacalasaMcayAmovayaM zra p| athajayamAlA trailoko suravaMdanIya caraNAjAzuzriyaMzAnatIgAnArAdhyaniru caMDamanasAsaMnopitIrthakarAtatsammati bodhavIryavizadAnyAvAdhavodhetA dhaiguNAyukA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - PORASIDDHARAMOROSTANDROINon E slAnihatosucImisanasijhaviNasyAna virAgasanAtanazAMtiniraMzaH nirAmayanirbhayAna mkhhNs|sudhaamniyodhnidhaan timohApasIra visurasusiisamahAzacirezasaMzritabhAva niraMga samAmRtaparitadevaSisaMgAprabaMdhakayA yavihIna vimohapasIda zanivArataduHkanaka mavipAsAsarAmalikevalikelinivAsa bhayo radhipAragativimohasIdA anaMtasukha matA sAgaradhIra kasakarajomaramarisamIrala vikhaMDitakAmavirAmavimohApasIdavivi kAravivarjitatarjitazoka vinodhasunetravilo katriloka vihAravirAvatiraMgavimohApaura hai rajomalakhedavimuktavigAvAniraMtaranissasu khAstapAtra sudarzanarAjitanAthavimohapasIraH bhAnarAmavaMdita nirmalahamAvaanaMtamunI zvararAjyavihAva sarodayavizvamahezavimoha || prasIdavAviraMbhavitalaviroyaviniMdA pasI 20parAparasaMkarasAravinaMda vikopavirusa visaMkavimoha prasIda sAjarAmaraNozitavI , tavihAra viciMtanirmalanirahaMkAra macitya caritravirappavimoha psii0|29 vivarNavirga dhaSimAnaviloma vimAyavikAyaviravizo ka.manAkulakevalisavimohA asIda vizuddha Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ in - - samraruH 12 // ghatA asamasamayasAra cAru catanyacinhaM parapariNatamukaMpayanarI ivani vilaguNaniketasiDcavisaIsmaratinama niyobaastotisaumeshimuk||i2||nikh ejAjAmAlasaMdhAsammataNAsA vIrayasuhemaMtaheva avagahAagurulI vAhaM avaguNA honisidhaa||1||15|||| prathamoDazakANApajAliyana solahakA raNabhAvanAmAyatIrthakaraNAharakhidumapAra mairaparalegara pujAkaranijadhanyalayAvAlA vazohamahazoDazabhAvanamAvamArasaupAIhIda rzanavizubhArizo'zakAragompotrivArasyApa narkacanakArI nirmalanIraNa rajotrIjinaguNa gaMbhIrAparamaguru ho jaijainAthaparamaguruhI darza vizudbhAvanAmAyA solahatIrthakaraparapAyapa || ramAIhIdarzanavidizoDazakAraNomyo darza naviddhi vinayasaMpavitAsazIlara tIvana timiisnaa||jnyaanopyogaaiisNvegaasnit tyaagaa||shktistpsaaraa samadhiArAve yaartkrnn||12|| arhtbhki|13|| prAcAryabhakti 24 vaha zrutabhaktiAzapAcanaki pArasaka mArgaSabhAvanAya zouyakAraNompojala caMdanA zokaparamilAyA ejauM zrIjinasurakepAyApara 1 - - Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ masomarawww m manarala astisugaMdhianUSA ejI jinavaratihaguNAmrapAparamA phUla sugaMdhamadhupaguMjAra pajozrIjinavara mAdhAra parama0 sadanevajavaha vidhipakavAna rajau zrIjinavaragunakhAnA paramAvara dIpakajotitimarachayakAra ejozrIjinake vilakadhArAparamAdI pArakheu agaravamala adhikAyApazorajotrIjinarAyA para mA zrIphala AdivahunaphalazArApara jomanavAMchitadAtArAparama jalaphala mAToda milAyamAnatabhaktikarImanalAya paramArajIbhAramA 8(sora kA shoddshkaarnngunnkre| haraicaturgavAsApApa ta punysvnaashkaijnyaanbhaanprkaashaasopaaii| darzavizudharaijokoI tAko AvAgamananaho IvinamahAdherejopAnI zivavanitAkozakhI varakhAnI zIlasarArika jonarapAlAsoporana kI mApadAdAlai jJAna abhyaaskraimnmaahi| nAkomohamAhatamanAhijyosaMvegamAvavistArai svargamukti para bhApanihAro dAnadeyamanaharkhavi shevai| yahabhojazaparabhausukhadIjai jo naratapaina paiabhilAyA jaikaramezIsakaramazIlagurasA na - Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAsAdhisamAdhisarAmanalAcai tihUnagamo gamogazivapAnInizadinavaiyAratakarayAso mitrabhaunI ra tare yA jonara bharihaMtama gatamanamAnai sonaraniyayakazAyanajAna jo praacrjbhktikraihai| sonirmalabhAcAradharahai vahazrutamAMnibharijekara sonarasaMharaNa nadharaI avacanabhani karairapAnAlahaijJAnapara. mAnaMdazAMtArikhadamAra zarmakAlajosAthai sora rtntryaaraadhai|dhrmssmaardhraijopaaniiti vamAragaeNrItapichAnI vatsala-aMgasarAjodhyA vAsoratIrthakarapadapAvaihArAIzoraza bhaavnaa|shtdheraivtjoyaadevrNddnrttripr mAnatasivasukhahoyatinIjhoDazakAra mAravAsAlAsara mAyayurabAMjali paMcarUramAlinatirthakarokenhavana jalataimayotirathasarvAnAtaipadizinadeti surgirpNcmernkiisraa||ojlprdaadii pamaisavaginalavirAjahiArajomasI jina dhAmapatimAhorasukhadukhamAjIpaMcame raassI jinAlayemotrivArasthApanAzItami rasuvAzamilAyAjalasorajotrIjinarAyama hAsurasahojanainAthamahAsubahopAMcomerura - Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sareasangaronmmeroPOREprnormaanyaramparame - eoammumom e m sIninadhAmAsavapatimAjikUkarUpariNAma shaayaahiipecmerasiijinaay||shraadisud| rzanameruvijayaacalastathA caturthamiMdiro nAmi vidyunmAlI merusaMbaMdhIjinAlayAjasaM kezaramagarakararamilAyAcaMdanapajozIji narAyAmahA AnaMda mAmalaprakhaMDasugaMdha sahAyAnmazatasauMrajozrIjinarAyAmahI 2 varaNa bhanekarademahikAyAphUlanarajI zrIjina rAyAmahA manavaMchitavahana rataupAyAcarasorajotrIjinarAyA mahA0 navajAtimaraujalajotijagAyAdIpakara jozrIjinarAyAmahA dIkhe uagarakha valaadhikAyApasopajojinarAyA mahAna | sarsasuvarNasugaMdhasuhAyA phalasau parajotrIjina rAyamahAmAja saramAlA prathamasudarzanasvAmivijayama calamaMdiraka hai| vidyunmAlInAmApaMcameraja gameSagara caupaaii||athmsudrshnmeruvi rAjabhazAlavanaupara lAjai cetsAle cAro sukhakArI mnvctnkrivNdnaahmaarii| cepAcazatakaparasohai naMdanavanadeSatamanamo ho| caityA0 sAdevAzatasahasa ucAIvinara prATadamai apavAyAdhAnatarajaubIjinarAya zuru ma wwmom w Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ elso sovanasobhaiadhikAI caityA0 3|caarimer samAnavakhAnobhaparamadazAlacadujANecai tyAucepAcakamAnakapurabhAyocAronaM. danavana-abhilAkhocaitsA sADepacapanasa halA utagovanasaudhanasaMbhavaharaMga cityAI uceugAIsahasavatANApAMDakacArapovanasubha gAgalelyA surnrcaarnvrnnaavai|| sosobhaahmkihmukhmaavai| vaisyaaH||pnaa | rohApaMcamerakI bhAratIpaTaisunaijokoI ghAnataphalajAnai pramuAturatamahAmahoya helii dbbhujuNch| muhijaabi li" srvprvmaikddonhaaiiprvhai| naMdIsvarasurajA hileyvsudrvhai|himsktsonaahihiyaaknne sthApanA rajaujinarahapatimA haihita apanA hInadIsvarahIpedApaMcAzajinAlayetriyA rsthaapn| kaMcanamANamayabhaMgAratIrayanIrama| rAtihadhAradaraniravArajAmanAmarAjarA naMdI zvarazrIjinadhAmavAvanapuMjakaruvasadinapati mA abhirAmabhAnarabhAvadharAzAhInadIsa ropedApaMcAzajinAlayapUrvarakSiNapazcima tararigasthasaMbaMdhI eka aMjanagirucariradhi meM - - / - Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LL mukha-mATara tika ra kempo nalI bhavatapahara zIta vAca so caMdananAhi / prabhuyaha guNa kIjai sAnA yo numarAhI | naMdI sshaayd| utamadhya kSatani narAja puMja dherai so hai| savajIte prakSasamAjanumasa madhmara kohe naMdI svabhAnuma kAmavinAsa kadeva dhyAvo phUlana so| sahozIla lachamIveva chUye sulana sonaM sva0 4 / purAnevaja iMDIvalakAra sotumane cuuraa| carutuma diga so haizAra / acaraja hai curA | naMdI svAnaivejamA dIpakakI jo niprakAza numatana mAhila shai| idUka rmana kI rAzadhyAna kanI darasaiA naMdI svArI pIka nAgurudhUpa suvAza dazo dizana para vrau| ati harkha bhAvaparakAsamA nau ndatya kare naMdIvaNa nihukAla mAnadarAcana hai| tumasivaphaladehada yA layo hama jAvata hai| naMdI svagacAphakha yahA rgha kI yonIja hai na tuma ko a rpata hai| / dyAnata kiyo siva hetampasa maparta huuN| nadI va rAjakhAta // kArtika phAguNa zATake | ana bhA ra dinamA hinaMrI svarasura jAta hama pUje yahA hA 10 nau paI // ekaso trisaGghako Dijojana mahA caurAsI yaha vidhihamalahA aSTamaM dIpanaMdIsa raMbhAsvaraM/bhaunabhAvannapranimAla sukha kareM | 11|| cAridiza cAritryaMjanagira rAjadI / sa sehe caurAsI bahuvidhiphalale Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka eka chAjahI / dola zama gola upara tase suM daraM bhaunaNAra eka eka cArI dizacAra subhavA varI / eka eka laraka pramala jojana kI bharI cA ri dizacA rivIsa lAkha jojanavarI bhava0 1 13 sokhanApInamadhya sola giridadhimukhaM / saha kAdazayojana mahAlakhatta dI sukhaM vA varI kona do mArido rati kreN| bhv||24|| saya lavanIza eka saharakha jo janaka hai| cyA risole milaisa vaivAvana kahe // ekaeka zIzaparaeka jinamaM digbhavaNArAviMva maThazoratnamaya sohI deva devIya sarvamana mohii| yAM ca se dhanuyatana padma-prAzana va bhavaNArA lAlamukhanayana vasthA maruzena hau syAma raMga bhoyazI ra kezaha videna hai| vacana vo latamA nauhazattakaluza tAharo bho // 17 ko TizazibhAna dunitej chipajAta hai mahAvairAgyacaraNa ma ThaharAte hai venanahika hata hota sampakdharaM / bhova0 1.1 // dohaa|| naMdI svara jina dhAma / pratimA mahimA ko kahai / ghAnanalI nau nAma / yahabhaktisavasukha krai||17|iti STamIpa suhAvarova rAyo sugu egue thAna // zraSTakarmanAzana kau jajau ca sukhakA // 20 // itizrI mani kAjA saMpUrNa maya ratnabhayaparajA li Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / AM MitrampurnapRESEREDUCEDANDRO D AISALMAGaamaan monsuas asernmompRMIRRORSumanumansamanna SCONORMANEERICANWARKHA hAcagatikaNavika haranamane dukha pAvakajaladhAsivasukhasarAsarovarI sampaka nayanihArAhIsampaka hamAravA trivArasyA panAnIro raghiunahArAjalajalajalaipratime hano janmaroganirvArasamyakaratnatraya bhajo hIsamparatnatrayayajalAcaMdana kezarajarAparama lamahAsugaMdhamAjanmAcaMdanAlaamala citArAvAsamatisukharAsakemamahi ke phUlaapArA aligujyAyutikarai janma. sujalAivaivistAra cikana miTarasagaMdha tAjanma. nivedhAdIparatanamayazArAjonisa kAzejagatame janmabArapasuvAzaudAra rananagarakaparakI janmA phalasobhA adhikArasogavArAjAyaphala jnm| smpdrshnsaarktaasiivgtkoraataaraayaa| natarajauratasahinApArautAranahAramadhI pukhyAjatikSayetA mohA sinaraguNamai pakSamAmukniIvasopAnAjAvinajJAnacaritra phlaasmmkdrshndhaan| uhiiavaaNgsmp| kararzanAyatrivArasthApanAko rsaaniirsugN| dhanapAranikhAharaimalakhyakai zo samyakararza nasArA pATha grjausdaa||jljlkesh raghanazArA tApaharaizInalakAsamyAcala B ARSHIP- ROSCARS A I ISISTAN - - Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - makSatamanUpanihAra liinAsai sukhabhara samyAna puNyasuvAsaudAra kheraharaimana zuddhika sampayanavavivadhaSakA ra sudhAharaithiratAko samyaka levepadIya ratanamayazAra jotiSakAzejagatamAsampara Jer do|| epasuvAsaurAra carana-agarakara rakI samyakapAkalasobhAadhikAra loM gachuhArejAyaphalAsamya0 ||phlaajlgNdhaa satazArAdIpapaphalaphUlacarAsamya0 // skyaanggaatmaa(14 ( gaani jaiviyatavapatIninyauhArarahinarosapa bisahai shnmgunnsaagiitaaiid| samyakadarzanaratnamahine jinavacanamaisaMdeha nakIjAtyahabhavavibhavacAhAdurakhadAnosaparabho, bhogacahaimanijANIdhImIgilAnakarItra samalakhadharmaguruSabhuparakhiyaiAparadozaThakI| yedharmarigatakosuthirakaraharakha yaucatrasaMgha 2 kovAtsalyavijodharmakIparabhAvanA gunA ubhaugama prAyanahiyairasApherama paavnaa| ritnnthaapnaasNdrnaa| // 5 // tbjnyaajinaasti uttamasamAsumAIvabhAvabhAvahai satyaso saMyamatapatyAgaupAvahai prAkiMcanarasava 23 - - Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmma raza shaarde| cadganiduracane kA dimo hu~ dazAkSaNI pagAra sadAtA ra hai // 2 // vicArasthApana || sauraa| himAcala ko dhAra manicita samazItala surabhA bhavantratApa vicAra dazalakSaNa para jo sdaa||2|| udeza lakSaNa // sanI padaH uttama kSamA mAIcA jaiva satya (seocyA saMyamA napA tyAgA mA kiM canA brahmacarya dharmA gAya jalaM // caMdana kezara DArihoya suvAsa dazo dazA bhavanaM amala bhakti shaar| taM dulacaMda samAna bhaabhvnnaa4||shvt phUla aneka kAra mahake uradha lokalo bhavana50ne vajJaviva dhanihAra // uttamakhada rasasaMga junA bhavAI devAtikarasabhAri dIpaka jo tisa hAmImA dIpa / / agara dhUpa vistA rAphele sarva sugaMdhatA bhavana phala kIja tabhnapAra|ghrAraNInayanamana mohane bhavana / / phalaM / / raudravya sabhAra mAnata adhi kauchA hasauM bhv||10||bhsaa mayajaya yAlA // dohA // pIu duSTa aneka svAdhimAriva huvidhikre| dharipekSamA viveka kopana kI jepItamai / rra hI unamAkSa mAdharmANA yamarSa T Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caupaaii|| / unamA kSamA gaharo bhAI // yahama baja 10 sa parabhavasukha rAI / / gAlI nasuna mana khe mAnA gunako mogarA kahe mayA naa||2|| karuhaiHprayA nAva chIjai / maaribaadhibhuvidhikrai| ghara nai ni kAraitana vidaare| vairajonatahA dharai / naikarmmapa ki ekhoTe sau nahi jiyarA prati koSa aganibukAyamANI somajala lesiya hrIM parabrahmaNo utamakSimA dhammagAyanagI dohA mAni, vizvarUpA kare nicagati jaganamai komala sadA anUpa sukhapAvejAraNI sadA 75 // caupaaii|| uhI para basa me unamA deva dharmAyArSe / / uttamamArdavagunamanamAnA / mAnika rina ko ko niThikANa va zyo nigodamAhitaiau / AyA mA rImerIkanabhAga vikAyA / rukana vikA yA karmmavazatai devarakeMDrI huvaa|| utamamra cAcaM uDA lahu~bApa ki DI me rI yA jItavya jovana dhana gumAnana kahAMkarejala va reNvdaa| karivinaya bahuguna vaDaijana kIgpAna ko pAvaisudA bhA hI parabale unamAIva dharmA gAyatrI so rhaa| kapaTa na kIjai koyA coratA ko puranA vsai| sarala sunAvI ho yA tA ke ghara vaha saMpadA uhIM para basna uttama mArjarita vakhAnI Rs || cakaddagA~vaiau hatta dukhaanii| mana meM hoya sovana 24 J Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na ucriye| nacana hoya sotana sau karaye // kari ye sarala tihUM jo gasAce dekha nirmala mAra sI mukha kareM jaisA lakheM taisA kapaTajIna pragAra sIna hi hoilachamImadhikacalakara karmabaMdha vizetA bhaya tyAgaddhavilA va pIvai mApadAna hi dekha to / hrIM para vasno unama mArjavadha ma~gAyamadhIza sorA kartana vacanamati vola para niMdrA bhmarasUdanaja | sAja javAhara lasatavAdI jaga maisukhI haramana hou namasatyadhammI gApAmadhye uttamasatyavare tapAlana // parivizvAsaghAta nahikIjai (sA cezdemAnukha dekho Apana putra supAza nape kheo ||s|| pekhoni hA iti puruSa sAceko inyasa vadijiye // munarAja zrAvaka kI pratiSThAsAca gugala khali jivai // uce siMghAzanavaiTavaNDana pdhrmkaamptibhyaaH|| vacajUTazetIna rka po hau cA surgamai naardgyaa| DrImaranonaya satya dharmAgA samarpI soraThA // dharihiradai saM toza | karahata] pa spA deha sau | sauca sadA nirdezAdha mavaDo saMsAramai // uhI rahAhmaNe uttama socadha mogApaH varSa // utama sau ca sarvaja jaja jAnau / lo bhapApa ko vApabakhAno / prAzA pAzima hA dukharA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nii|| sukha pAvaizaM to sI AnI jAnI sadA suci zIlajapatapa paandhyaanjbhaavtai| (nitagaMgaja mRnasamuinhAyebhprayu cirozambhAvanai / upa rUpa malamalabharapo mitara kona vidhighaTaSpuci krai| vaha deha me lI sugana thalI soca guNasA dhula hai | De para nAma mocadharmmA maasmrth|| ||aaye rkhaa| kAya cha ho pratipA l|pNc iMDI manavaza kre| // saMjama ratna samA ravi khai cora vaha phira hai / / IhIM parabrahma aiDa tamasamadhalagAna varSa | caupaaii|| uttama saMjama gahumanamerero bhavabhava ke bhAjai prapatere suraganarakapayugattimai nAhi. mAla zaharana karana sukhadA hI TAIprathI jala prA gimArutI vicitrikarunA dharai / spara zaMnA ghANa nayanA kAmama savavAzikare, nizAvinA nahiji gArAja sIo nUpha sau jaga kI came ikaghaDIma trivizarAbhavikajana -Avajama mukhabicamai uhI parikSAmA uttama saMyama dhamoM gAya ma rca" sorAna va cA ho svara rAya karmmazikhara ko vajra hai hAdazavidhisukhadAya saunikarai ni jasakkisu uhIparamarAle uttamamapadhammo gAya ardhe // caupAI // unamanapasavamAhiva Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAnA karmazelakovanasamAnAlasyaunigodara anAdimakArA mivikalanaya pasutanadhA dhArAmanukhananamahAdurlabhasukulamAvani | roganAzrIjenavAnItakhampAnI bhaI viyaya payo gatAatimahAdurlabhatyAgaviSayakazAyajenapa mAdaunaramauanUpakanakadharaparamanimaka lazAdharaihoM parajAlo samAroha nIlo ra dAnacAraparikAracArisIgha - kodIjidhanavijalIunahAranarabholAhauliji yahIM paravAralatAnA tyAlA samIra zubhama utama sAgakahejagasArA movadhisApanabhai mAhArA nirAgozaniArApAnAdo norAna samArAdiaunausabhArAkupajasasamazyaghamaiyara nayAnijahAtharIjaisAthalIjA khAyarakhoyAbhega yAdhanisAdhasAstraprabhaidivayAsAgarAgaviro dhako vinarAnazrIvagasAdhadonolahai nAhiyodha kAhIcarakAlo dhanamAramA sammAna hter 50 parigraha cauSizamera tyAgakaremunirA jajI tallAmAvauchedA ghaTatIjAnaparAzyAI hrIMparabrahmaNe unamamAkiMcanadhAgAyacaupaI | utima mAkicanagujAnapariciMtAIkhahI |mAno ko satanakazItanamezA locAhilogoTI momemataramantaRansomwa p AGRICUy p - Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - kiidkhbhaalegbhaalensmtaasukhkbhiivinaa| naramunimunarodhanimaganaparidhiyanagana sADesura asurapAyanaparai gharamAhibaramAjopaTA varucinahIse sArasavirudhanaburAhamalAkahi) yilInapara upagArasAhI samAlora hAmA | mA liMdAnadhArako 206 mAyA mor||shiilvaar | norAkhiAnalabhAvataralAkhokaridonoami lArakhAkarIsaphalanarabhAsadAcIparI utimabrahma caryarasavajAnomAtAvahinistApahicAnosa haivAnivararavAvada surodIke nainavANilarisakUrai | karaitriyAkeazucitanamayakAmarogIratika rogaviharatakasaiDemasAnimA hikAkahIcUcaima gisaMsAramai vizavelinAgitajigayejogIva sadhyAnatadharmadazayai cidakarasivamahalaimaipa gadharAparavANeunamavanacaryadharmAgAya aghI dohAAdazalagAvaMdosadAmanavaMchitasukha harAyAkA bhAratIbhAratImanavaritasukharAya caupa hai| uttamasamAjahAmanahorI aMtaravAhirasavunako IzA uttamamAIdineSakAzInAnAmedajJAnaparakA zAunnamamArjavakapaTamiTaviduraganityAgasu gata upjaavai|utmstyvcnsukhbolaasopaanii saMsArana rolai uttamasocalokaparahArIsaMtosIgu garatnabhaMgarI uttamasaMjamayAgpAtAAnaramosa - Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phala karela hisAtA utnamananinirvachi kapAlai ||sonara karmasatrukoTAle una matyAga karaijo koI bhogamo misira sivasukha hoii|| uttamabhyA kiMcana vatadhArI parama samAdhi dizA vistArai / unamavA caryamana laage| narastU rasa hitamukati pada paave| dohA kare karma kI nirjarA bho piMjarUpavinAza ajara pramarapada ko lahai / dyA natasukha kI rAtri dazalakSa rajA saMpUrNa // trayasvayaMbha to likhyate // yena svayaMvodhamayena lokAzvAra zitA ke cana cittakArye praveodhitA kecana mokSa || mArga / tamA rinAthaM prayA mAmi nisaM uMDArami kSIrasamudra to ye senApito meru girau jineda cakA majetA jana saukhyakArI tAM yuddhabhAvAda ji taM nmaami||shaa dhyAna prabaMdha prabhavena yena nihatya karmma prakRtIsamastA mukti svarUpAM padavIja pe do| taM saMbhava naumimahAnubhAvAt svanaM yarI praya nanIkSapAtejAdivanhAMta midaM dadarza / patrAta ityAha guru paro yA naumitra mo dAdabhinaMdanaMta 4 // kuvA davA dIja yatA mahAMta | nayajamAnervacane gatsu | jainaM mataM vistarataM ca yena taM devadevaM sumati nmaami||5|| yasyAvatA rezati yai tridhile / vavarSa ratnAni hrernidishaat|| dhinAdhipa hasa mAsa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sarvapApabhaSAmA misAyA nareisa yevaranAkinAthAcInIbhavaMtararahesvaci joyaspAtmavodhapathitAsabhAyAMsa pArzvananutanamAmiAjAsattAtihAryoti sayapapanoguNapaviNaNehataroyasaMgAyo lokamohAMdhatamAtraHdIpAvaMdaMprabhavataMSaNa mAmibhAvAnAnAgupnitrayaMpaMcamahAratAni paMcopadiSTAsamatizcayenAbhavAnayobAra zadhAliyAMziAnaMyatraNamAmirekhA brahmAratItojinanAyakenotamakSamAdidaza dhAyidhammIyenapayuktotratabaMdhavuyA taMzI/ talatIrthakaraM namAmiAjanAnaMdakarodha rote||vidhstrkopesssmaikcitoyohaaro gshrutmaadidesh||shreyaaNshmaanaurNjitN namiziM ||1|| muraMgaNAyairacitaM vizAlAratnatrayaMza kharakAyayenAyakaMThamAsAyavamavazredAta , vAsarajyaMjaNamAmivegAtArAyAnIvive kiiprmsvruupii||dhyaa nIyatIpANahitoya dezamithyAvaghAtisivasauravyamogI vara vayana vimlenmaami||13|| abhyaMtaraMvAdAma nekadhAyAparigrahasarvamayAcakAzAyomArga muhissahijanAnAMzavabejinaMtaSaNamAmina a Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - meromans tArAsArthapadArthAnavasAnopacAsti kAyAzvanakAlakAyAyavyAminI nila ka yuktiyanodita pavanIvAkatoyastA nAsarvajJadhvanisaMbhAvitakaraNAyApAras dhyAnizamanyAnojasamAlayAvimalayA puNyAMjalaMdApayAnityaM sAlimamAtinoti sakala vargapivargasthita rAtriI stotrasaMhAram / / prayAgaranAriejAti vyo|dohaa||shriijinraajmnnaamkritaa dibhAratImAyasiddhakSetragiranArakIrajAra cuusubhaayaa||chNd mahilA siikSetragira rikIranAmAmArajagatavikhyAta hai| korivahataramunI adhikasanasAnasAtahI sivadhuvarabhayene mijinarAjajIvaMDama navacakAyakarananijakAjanI hI zrI giranArisikharIparimuktidhAtAvahatara sanasatamunayaHyAtrInemijinasahitA bAvatarAvataravatarasaMbobadamAhAnanaM baniyaniyarAtaHsthApanaM anamamani hitomavamavavavarasanniIkaraNa atha Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTaka // cAlanaMdIvara jApAna narAyaka kI mai // kSIrodadhi ko zubha vArihATaka maMgabha rUM jinacaranadenadhArajana majarAdhiharu japata girarAja mahimA ko vara rau // manava najUMsAra mAtama hitakara ha giranA rithma calo parimuktiprAlAnAM nino mbhUmibhmojanmajarAmma tyu vinAzanAya jalaM yAmIti svaahaa||||mlyaa giramarukara kesara saMga gha suN| jina caraNa saroja vile paDavasaMbhavatapasuM zrI siddhakSetra giranAra himA ko vara | manavacatanae jUM sAramA mahita karaNai / uhA~ zrI giranAri pracalo rimuktiprAptAnAM nirdhAramimpo bhavatApani | nAzanAya caMdanaM nirvayAmIti svaahaa| zasi tasomasamAna prakhaMDataMdula subadAsI jina caraNadhmagnadharipuMja paauusuyraasii| zrIsi dakSema giranAramahimA ko vaza / manavaca tana pUjUM sAra prAta mahita kara goMga uMDrI zrIgi ranAridhcalo parimakipAlAnAM nirdhAraNa bhUmimpo prakSataM nirvapAmIti svaahaa| zabara Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - ketakIkuMdagulAbasuratumasumanapanepara juupunnyaacdaaykaamklNkhnoshriisid| kSetragiranArimahimAkovaraNAmanavacana nirajUMsAra mAtamahitakaragAhrIM zrIsi ikSetragirinArigirIzivapAtAnAnirvANa mamimmokAmavANavidhaMsanAyapuSyanirva pAmItisAhArAkSAvaru utamayadarasamuktatA dinamisudhAjinavarananabharaghusAranAse dulakSudhAzrIsirakSevagiranArimahikovara gagomanavaratanapajUsArAmAtamahitakaraNa uhI zrIgirinArigirIzivapAzAnAM nirvANa mamIyosudhArogavinAzanAyanaiveninI yaamiitisaahaashaanvniitkrrsujoyaa| ratIpramubhAMgaikaratAMlayitenamahAnamohati mrbhaage|shriisiikssetrgirinaarimhimaako varaNemanavayatanarajUMsAra mAtamahitakara kaanngdhmaahhitr'iaar'aamaalaaN nir'iiy' ramibhyomahAMdhakAravinAzanAyadIpaniyA monisAhAgarunAguruvarakaraparacUrNadhane jayameSyajinaparanahajaravasuviSikarmamai - - Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiilevagiranArimahimAkobaragomana vacatanarajUMsAramAtamahitakaraNamAI dii| zrIgiranArigirauzivazAptAnAMnirvANa mampojalakarmadahanAyadhapaMnirvapAmIti | svAhA gAcitrIphalasarasarasAladADi nAraMgIphalameTadharaM gunagAyamuktiti yA zrIsirakSetragiranAramahimAkovaroM manavacatanapajaMsAra mAtamahitakarAI hai| zrIgiranArigirIzivapAzAnanirvANami pomokSaphalapAzAnAMphartanirvayAmInisvAhA yumanIrasucaMdanasArataMdulekusumanavarU hIpakSapaphala sAratAkoardhakaraM strIsiddhA kSetragiranAramahimAkovaraNa manavacatana jUMsAramAtamahitakarImIgiranAgira rIzivapAzAnAMniriNabharamIbhyoanapadA pAtayeaghanirvaSAmotisvAhAlA athA seksliyte||dohaapitrdhrvidit 3 mahimAjutaguNAdhAmAdatanAsaipApasabaka pAvasubanabhirAmachidachaGgA koDivahatara sanasatakamunirAjamAna hI zubhasaMjamA / - - Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TR parikarmahanila hI kevalajJAnahIvihare nA yesudeza mokSajagabhayalagAyourajapatA giramAyasithalavAsakarAyo yAhIya lamainezivagayejaganAdhajinanemA mAtra tanakarizubhamaldomanadharilemA hozrIgiranArizikharoparimuktipAlebhpo hAdazasaptakodisaptasatAdhikamunibhposa muccayAmanirvayAmItisvAhAmAyanesa nanAthanIkAryalayalyAnvanAIdachappana gabhogamajinananemamAsakArtikavAdiyoM jnmeshraavnnmlishlmgiikaaNcnvdii| tapadhAregirinArizulAvadIzrAvaNa jAnaha) titiSatipadaskumAraghAtIca unI kehI gyAnIva hopAsAdaralasaptamIgAzeyakarmahanira mokSajinAvaMdaudhikAlabhanyaarghauzur3akara hamanavacatanAhauzrIneminAtha jineMzaya paMcakAlyANakAyaarghamanirvapAmotisvAhA Ida aDitAneminAtha jinarAyasorapazuvana nAsuNikaihoyavirakasaMgadvividhAlayakarma cAtIyAnAsijJAnakevalalayonurjayaMtatemukti hkaar'ii aaNhinbssii rizivapAtaye neminAtha jineMdAyA anirba - - - - - - - Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pAmotisvAhArAhArchadaaDiyalAsaMvUSaghumba kumArapatramAra putramAdhavatamAmArasumana niruoramunivaraghoNyAhIyalasiima ykhkhilaabinbidhinakAzriIgirinAri analoparimuktiyA jhAnAMsaMvUSAmakumAra aniru hArimunInA nirvANaramiyoarSanirbipAmotisvAhA mathanayamAlAdohApaMcamasamapadayaNa|| mikAmanachajakAyanikAla urjapatagira rAjakInavavaraNaMjayamAlAdohAvIsakosa, sigiratadarasahoyasuyakAratAhI thalatairbha ajanapaidalahoyasumAyA chaMdanyaDikA jUnAgadatekosodaSayahaisakAparvatakUla vanakhaMDasurasasuMdaramahAvicidAmodarakaMjA avrmgiikuNddh| vicaraivanakevIcakapinaka UraharAko TorahorapathamAhiamarAjala vahatahI caaltmNdsugNdhpvnmmmhrthai| jejAtrIjanajAhivedana hilahata hai calovaranA karanavegazmakahata hai|||iid dI cala | tayogiranikaTasubhAta salilasItalavA pIsuhAtahauyipimalamutrasubhavijAtahatvadA / tabhacalaharabasarasAta hai|dohaanytr - R Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhako saru girate ravai sthAna vizrAmajAvijina vaiThe nahIM miTaipaMtha zrama ghaay|| 6 // copii||urjjyN nagirauna ma chAjai // bhUparisiddha kSetra zubharAje *anya pracalama himaalvilaajai| vaMdana jAkaiA ghsvbhaan|| 7||snkos uMco sukhadAI mahimA jA kI baranInajAIjA ke vananaMdana sama so hai revata suranara ke mana mohe imabalI phalaphUla virAja na jAlabikalpadruma lAjatA sarasarasAlatA lanarUbhArI elAzrIphala subhgsubhaarii||saaso hai| sarasa anAra nAraMgI paMchI zavda karata vahaca ciNgii|| mAlatI caMpA jA yajJa hI hai| sumanama dhupaka rimirahI 2 svakSasalilambhanasaravara sohaiM cakravAkasArasa dhvanimo hai| dukha jaMtuta honija ranamA so prabhu pratisaya dara sAveM zAgira nirateM aya ko sa ucaaii|| dharma sAlata ho bharaMcAI | jahAM paharAyitasadA ra hai hai jA bIjana bakhAri dheraihai|| 12 // jahAM ve tAM varamata ke maMdira tAmai kAma vaDA pratisuMdarAta hone kachuka uttara dizajAveM nirmalajala ko kuMDa suhAveM // 93 // jAtrIjanana hAM snAna kraave|| mAnuSApa paMka utarAveM / una lavasa naye hariSyu cihoneM vasu vidhisAmagnImadhI } Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / - - - - - TAlevidhiphiri unahIpaMthAvaivAIdarava sanamukhAMvou~cocadaikachukagi UparatahI zrInemabhavanasubhamdayazApratiutaMgase darasuyakArIvaMdana yAsuranaranArI cerIma zrInemajinaMdAgarAjana udaya aparavacaM dAvaMdatanAsaisavayadaMdA miTeMsarvaka minkekNdaa|uttrmukhsohai avikArIsIta chvipdmaasndhaarii||27||niraamrnnbhaasvr nanasuMdarAsohaisuranaranamapuraMdarAjAbIjana nahI rajAkarihaigamavamavasaMcita apasavara rihariyAtAjimagaha kevIcaMbhArI rAjasatI koguphAnihArItAmeMmaranirAjamatIkagAso haisuMdaraparamasatIkIsaphirijAtrIjanaU cAcadihAeravadisamukhapAThasupadihA dhakozaphiriUMcAvakhetAMvarajinasadanakahA vi 20 phiricadihaiucejAtrIjana harSasahana nimIzvaravaMdana pathamaitaraphUlesavasuMdarasohai| anavikAmaMdira 29 tahAMtevaharakinera kaUMcA gorakhanAthasthAnatahAMpaIcokiri niuttaraijAbIjanazruddhakarIkaiapanemana vacatana 22 UMcanIcakeImsamisujhAvaipa / - - Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAjAcI sukhasai ca dijAvaiM yacadatI utaratIva huMbarA mAnikadanema muktI calA 23 // kaiseM hai bahukUTa utaMgA mAnupara satagagarIprabhaMgA sI uccatA kUdatanI hai| prataziva maganIsaranI hai|| 24 / jahAM pIrAM car3hI hai nara nArItahI cadA vAca kaTapratibhArI jijana raddha masakka thake theDeli mAhi vaiThi calate the / / 25 // somIrahIta hI pacasAM cai|| prAge ca deicAdai narakAMce zrI marihaMta si mukha bomA ragadhyAna citranahI Dolai // 26 // pranukrama caDhata siDUyala phuNce| pApapuMjabhava saMcita muMce bhAgyodayatema binahAM jAvai bhAgyahIna darasanana hI pAvai // 27 // yA calate zrIne mijinezvara ni vasukarma bhae sivaI narama ramaneka munIyAtha latai siddhamae lazvisukarma nnaiH| 28 yAtaipAva nakSetra sukahie bhavabhava saMcita ghasavadahi e jobhavimanavacatana karivaMde bhavamavasaMcita pApanikaMdai 2 chaMdamaDila jejAbI janajI hidvyavasuleya ke paMcAstamabhiSeka gharAsa kare bakai niragaMdhasita sAliku subhacarudharI dIpapaphalannarghaya anabhavizma karo 30 caMdagItA imasajyaparamadhurAsubharvijananeM 1 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 nemabamarajAkarodazacIpatrAtadehajinadu tiniilmnnimsuNdrii| AyuvarSasahayasahasa koSamuvAlavayametapadharogatijirAjamati, citadayAdharizna maayshivsuNdrvro||30|| chaMdapatI imrjydhraasbpaaphaaninin| janmasaphalamayadhanyamAniphanikaraistutima navacakAyAjayadetapakSazAsanAyAmA marImainemajinezacaraNAnIpodevatimApihI raNabhivyarvadipajyanijazIzanAyAjayasada krtghNttaapnaayaa||33||phunitaahiipyutre sumavyanijahAliyAMvasuvidhisumAtra timatisahita jinmaansliinaapthmNdsr| uttareSavIna vAsavamukhane jaijaiyananikara napathaUMcanIcacadiuttaraMtAyau calatasugaNe mukhakuMuvAtAnIrasadAnirmalavahatAzAta hAMgomukhanAlovahadhArA tAna rahanAmanisA tasArAjAkojalazItala matahImiva jIhapI vatanAsaitayAkAzanihikuMDanikaTahoya paMthajAya dizauttaramainandutasuhAyakitanI kadUragirapaicalaMta phunimazailate unaraMta jahAMpaiTIpathanirjatumiphalaphUlavelidumA - - - Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 rahera miyA~ calana prAta vana sahalAna ko kilamaya radhvani kara tikA varaNa jahAM mramimanohara prati suraMgAna padheraine makara madanabhaMgA tahAMsa phalalakSa sItala suddhA yajala Toro ra nirmala va hA yAsAna hAM zItala kuMDamare sunIra nahIM maMda sugaMdha calai samI rata hAMpha lai phUla bahasa ghanazyAma / tAtai vijJAtava na sahasA mAnorA se ratha ne phire neminAtha // sunisorapa urada yA siMtyA dvAdazamanuprekSA subhagaciMtyA bhayabhItabhayebhavaMta saMta dezabha vabhogade hamai bhayeudAsa torIsa va mohanI jUphA saptavahI lokAMtaka devaprAya pada puyyakSepi / nijasIsanAyAH 4 prabhu jogya vicArI yAta rAha kariaina visaMvadevAdhidevayokari niyoga nija sdnjaay| tava caturanikAya sudeva mAya // 43 // raciziva kA prabhutanaka risiMgAra baiThAya liye nija kaMdha dhArazivatiya ke bIMdavane anupAla bIhara zrI mukti ti yA surUpAde prabhubhakti sa hi namAnaMdadhAri iMdrANI iMdana cai jusAra mAnaM dameghagaralagpomisTa jihade vitacakSu hota puSa 4za tAye ItheIdhvanirahI pr| surasurInacaisura pati hajura chamachama chama caruvajetA ghana ghana Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - nemaSabharanAkarodazacIpatrAtadehajinada tinIlamaNimasuMdarI mAyuvarSasahayaMsaha kopabhuvAlavayamaitapadhAtajirAjamati cinadayAdharizna maayshivsuNdrvro||3|| chaMdapaDDI imarajyadharAsabapApahAninina janmasaphalamayadhanyamAniphunikaraistutimA nvckaayaajydetpkssshaasnaayaa23|| marImainejinezacaraNAnIpojitimApahA raNabhivyarvadipajyanijazIzanAyAjayasada krtghNttaaghnaayaa33|| phunitAhIpathAuttara sumavyanijahAliyAMvasuvidhisumAtra nimaktisahitajinamAnalInApathamaramara utaraiSavInArAsavamukhana jaijaiyadhvanikara napathaUMcanIca diutaratAyo calatasugo mukhakuMumAnAnIrasadAnirmala varhatAzAta hAMgomukhanAlopadhArA tAna rahanAmanisA tasArAjAkojalazItalatahI milajIhapI vatanAsaitayAkazAhInihikuMDanikaTahoya piMthajAya dizauttaramainandatasuhAyakitanI kadUragirapaicalaMta kuninazailate unnaraMtA jhaaNpaiddiipthnirjtumiphlphuulvelidum| - - - Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahera miyau ca lata praoNta bana sahalAmmra ko kilamaya radhvani kara tikA nA3i jahAM mara mimanohara prati suraMgAta padharaine makaramadanabhaMgA tahAMsaphalavakSa sItala su kA yajala Torora nirmala vhAyarasAna hAMzItala kuMDamare sunI nahIM maMda sugaMdha cale samI rata hAM phalai phUla bahasa ghanazyAma tAtai vijJAtava na sahasA to rA se ratha ne phirane minaath|| sunisorapappu urada yA strity| dvAdazamanuprekSA subhagaciMtyAbhayabhItabhayebhavaM te saMtA dezabha vibhogade hamai bhaye udAsA torIsa va mohanI jUphA saptava hI lokAMta ke deva mAya para puvyakSepi / nijasIsanAya dezAprabhu jogya vicArI bAta rAha kariaina visaMvadevAdhideva. yo kRriniyoga nija sdnjaay| tava caturanikAya sa deva prAya 43 raciziva kA prabhutanaka risiMgAra baiThAya liye nija kaMdhadhAra zivatiya ke bIMda banenupAla zrIhara zrI muktitiyA suruupaa44|| prabhubhaktisa hinamAnaMdadhAri iMdrANI iMdana caiju sArA dhyAnaM dameghagaralagpomisTa jihade khitaca surotapura 4 nAtheItheIjva nirhiie| surasurInacaisura hijUra chamachamachamaghugharU varjata (ghanaghana um t na Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / ghananapaMtapanaMta mahAdumadumadumadumayAjanamra daMgAnanananananananUparaMganananananalalena saMsAgmadIsAraMgIkaratAnA pAhAnirayo atasuThATA tahAMpadepurAyamaMgala supAtAyo sahalAyavanaprAyamadhya haieravasanamukharvati siddhAsAkacalocakiyemuTIsupaMcAdhArari kSAjinatajiapaMcakapaloMcataupajyomanaha) jJAnakaridevacaleSabhutapakalyANAsAnepA vanarAdharAjAnaejaisumavyabasudavya mAniti hatapadharighAtucatukanAsaupajAyo kevalara) viSakAsA 5||thaaNtpnrugyaanklyaann do yApajaisodharAsurazivasuhoyAgumaTIjina caraNagaraviMdapajespApurAyahovaibhamaMdAzAra marajyamanyatAhIsupaMthA kunicalaimAnamadata niSAphiradharmasAlapIchosubhAyAvastrAdi leynijyaaNthaanjaay||videpNdditrmraam subAmanavacatakAyata nirAgaruyanijajanmaH saphalakatarutyamAnimaibhayoSabhutumamatyA ni||536 tAsuvegakIjaisahAyAvasukarmanatelI jaichudAyAisajagamAhIyamerujAMnA supasi rsyuNsmnaahiissmaaNn||6||duphrnnkaarnnaasu %ERED - Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anumajineza mithyAnamahara tuma hI dinezamA nuza nAtha *pravapraraja rAhA dIjai suvAsu ziva para sugeha // 55 // ghatrA giranArI giraMda sarada suranara vaMdyadhari AnaMdanaMdina hai| narasurasukha pAvai zivapurajAvai ni rabalasAra guna maMDina hai / uhI zrI giranArizikha roparimukti prAprebhyo ma ni rvipAmitisvA hA Dila jo baMde manasAya prarcA giranAra ho| siddhi siddhabahara dila hai sukhasA rhii| zakaraka pabhogya sujagadhAra ho / zA ela. zIrvAdAsaMvata satagIsa Upa ritrayavIsa hai| poyaM mAsa sitapasa suparamajagIsa hai tithibhpraSTamI ravivAra pramalau krUraMga hii| tAdinavaMdai pracalarAja saba saMgha hI // 2 // itizrI girvAra sajA saMpUrNa // sNvt||1|| athApi varajIko prajJAbhAvA likhyate // ma l|giris me detevIsajinezvara sivge| mera saMvyApunI tihAMne siDUmarAvaM damanabacakAya napuMsiranAyake // tiSTau zrI mahArAjya savaita yakai / uDrI medasiyaratai muktipadhAre jyAM kI cara eka mala kI sthApanI praJcAvRtarAva khoya *prAnanAma tramamasannihitobhavabhavabATa re nnadhIkaraNAM // khaMdagIta sohanakArI ratanajaDi Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - higaMgAjalabharI jinarAjacarNacadAyabhavi jinana-mamratyujanA harIsaMsAraudadhiuvAroM kolIjiesudabhAvaso samedagiriparavIsaji navaraejaharSauchAvasobAIhIsaMmedasibaraparva tasetojojinamunImuktipadhArejinake caraNaka vala korajAjanmajarAmaratyurogavinAsanAyaja lNnirvaamiinisvaahaa||1||jlaa jAkIsugaMdhako aha aliguMjane AvaidhanA somalayasaMgaghasA ykesrejipdjinvrtne|bhv AtApani vAraNoMkolIliAsubhAvosamenAgaraparitI sajinavararajiharSauchAvasohrauMsamerasiya rprvtsetiijejinmunimuktipdhaare| jinakeca rAkavalakIrajAbhavanAtAparogavinAsanAyA caMdanaMnirvayAmItisvAhArAcaMdanI akSaya yNddatyNtsuNdrjaunissismliijaa|subhsaa liujjatIyadhoyarapulaSabhupadakIjiNApatra dakAranalezabhaninasuddhanirmalabhAvasausimeda giraparivIsajinavara jihrssuchaahsauN|uhai| saMmedasiyaraparvatasetojejinamunimuktipadhAre jinake caraNakaralakIrajAavaiSadakhAzAya | avyatanirvayAmItisvAhAmakSAhama Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // rasa pararasanAM daMnaduSTabhprasaMta durjayahanai sava ke jArA ho / nA ke ni rAheta kusamamaM gAyaraMjana nAeAhI jA kI savA sanihArayaTa pradadau rizprAvaicAva sau // sa me dagira paravIsa jinavara jiha acchA va sau| uhI same sivaraparvata setIje jina munisukti padhArejina ke caraNA kavala kI pUjA kAma bAgA vinAsanAyapu nirvapAmi tI svaahaa|| maNiraMjanacakSupriyabhmatimiSTa ho| jinarAjana ranacadAya utimayudhmA ho hai nisTahItamaricAlakaM canavividhakaMcanavividhavyaMjana lIjIrA suddhabhAva sau saMmedagirapara vIsa ji barapha jiharSa uThAva sauN|| uhAsa me da sibaraparvana se cIje jina munimuktipa dhAre jinake caraNa kavalako prajAsu dyAvedanIroga vinAsanAya naiveyaM nirvapAmIti svAhA / nivaidyaM // trilokA garmita pInatA ko moha nijavasa karalIyo *ajJAnatamamaipa Dapaiaucetanacaturagatibharamana kI yo vinama himoha vidvaMsa ho vai mAratikaricAvasoM // OM hA~sa me siyaraparvata setIje jinamunimuktipathA rejina ke jina ke carana kavala kI pUjA jitemA hA dhakAra vinAsanAya dIpaM nirvapAmIti svaahaa| dIpaM // 6 // subha-pragarAMbaravAsa suMdararUpaprabhu digaMSepa Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sAdulakarmapacaMratinakoMhIyatanadina cheyahI sodhapavasuvidhijaranakAranalIjiesusbhAvasauM saMmedagiraparavIsajinavarapajiharSaudArasauI hausaMmedasiyaraparvatasenIjejinamunimuktipathA rejinake caraNakaklakIrajAprakarmadahanAya epaMnirvapAmonisvAhA dhuup||7||vaadaamshriik laugapistAleyasudhasamAlAsahakaradApatra nArakelAturatalUTezalahIrAmavilepaunamahenati vaketividhakaidAvasauM samedagiraparavIsajina varara jiharSa uchAvasau uhauMsamedasiyaraparvata setIjejinamunimuktipadhArejinake caraNakamala kIrajAmokaphalaSAzAyA phalaMnirvayAmInistA hA kAlAjanmamatyujalaharegaMdha yA tApanivAraitaMdalapadanAmadanakauMsumanavidArai| yuddhAharainaivepadIpanaijAnamasAvArapadahaivasu karmamokSasuyaphaladarasAvarAvasuyamilAya keargharAmacaMdakIjigArajAkAragirasiyarakI narabhavakAphalalIjIyAhIsamedasiyaraparvata setIvIsajinamunimuktipadhArejinakecaraNAkana lakIrajA apamahAnirvapAmotisvAhA // A dohA mahimAvarIsaMmedakokokavika - - Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he banAya ( karaijA nasuddhabhAva so doga time nahI jA yA bhagiyeko sakalakarmahanimokhi paDivAsita vaisAkha hI jijUM caraNa guraNa ghoSaga saMmedA calaya kI / uhI saMmeda sikhara parvata setI zrI kuMtha nAtha tIrtha karajJAna ghara kuMDa darzaka lako DiupavAza raMdina vai ko vittIsa lAya chinaveM hajAra sAta se viyAlIsa muni mukti padhAre ajeya sukalaca udisadivasa (mokSa gae upanAha jirjUmo vidina ke carA karikaibahuu sAhA uhI samedasiyaraparvata se tI sudana varake dadarza sAphala ko DiupavAsamaradharmanAthatI ye kara uguNIsa koDA koDi gurAsako DinolA bano hajAra sAta se piyA gAvaimunimukti padhAre tina kuMrca nirvapAmIti svaahaa|||||| 2 // so rthaaH| sivapuramai prabhujAya caita sukala ekAdasI *prAtama sau lavalAya / lahi anaMta sukhathira rhe| u hI samedasibara parvata setI avicala kuMdadarza yA phana ko DiupavAsa prarasumatinAthatIrtha kara eka ko DA ko DicorA sikoDa bahana ra lAya vAsI hajAra sAta saimunimuktipadhAre tina kuM ghe nirvapAmIti svaahaa|| prargha // // sakalakarmaya Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wMAndamala - - aga yayakInI jeragula caudisadina hue prayA gAlInasiddhagasuparamAIhIM saMmeMdasiyarapara) vanasetIpamAsiku~dadarzaNA phalakoTaupavAsa) arasAMtinAthatIrthakaranokoDAkoDinolAma hajAranosaininAMgAvaimunimuktipadhArezinaka ardhamahAanirvapAmIti sAhA dohAvadiprasAda prssttmdivsaamoygaamu| niIzAmibhaktitaivimalapamuarghalAyana mIzIza hIsamedasiyaraparvatasetIsaMkula kaTadarzaNA phalakoDiupavAsabharavimalanA yatIrthakarasannarikoDisAdilAyachaihajArasA nasa4i munimuktipadhAreninakUlamahAla rghanirvapAmonisvAhA aghozAkAguNAsudasa tamidinAMhA praghAnIyArAyA jagatapAsikA kAdikamobigajinarAyA hosametasiyara parvatasetIprabhAsakuMTadarzakokalAkArika tIsakoDintrIsupAnAthatIrthakaraguNacAsa korAkoricaurAsIkorivahanaralAyasAtahajAra zamunimuktipadhAretinakuMardhamahAargha nirvapAmotisvAhA:argha caitazulapaMcama dinAhaniaghAtIyArAyAmovibhAsurapati | 3 mms me - -- - Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jijai // me jani haMguNa gAyA hIM sa me da siyarase tIsiddhavarakuMTa darzaphala batrI ko Dimba maji tanAthatIrtha kara eka maDava prasI ko Dicauvana lAkhamuni mukti padhAretina kuMardha mahAna ghe nirvapAmIti svAhA // jugala nAgasA reprabhupArzvanAtha jinarAyA sAvaNa sudisAne divasa | la hai mukti sukhjaay| uhI same dasiya setI surbhagabha dUkuMdadarza phala ko DiupanA sa zrInAtha tIrthaMkara pI case chattIsa upa baoNsa : zrI pArzvanAthatIrtha karapAMca se chattIsamu nisahita mokSapadhAreH "maura caurAsI lAkha munira "oramoya padhAre tinakUM prarSe mahA madhe nirvapA mIti svAhA varSe mAyA hanimaghAti sivacanaH caturadazI vaizAkha vado ja jUM mokSaka lpA gaye saMmedAcA laya ko uhA~ sa me dasiya raparvata setI mitra dharanAmA kuMTa darzaka phala DiupavAsa | aranamI nAtha tIrthaMkarana va koDA koDieka maDava peM tAlIsa lAkha sAta hajA seviyAlIsa munimukti padhAre tinakUMpra marca nirvapAmIti svAhA / nimoSi caita pramAvasasiyagarA maija jihuMca sarvakarmaha Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sughoSiAcaturanakAyasurAgAhasamesi baraparvatIsamedAcalaparvatasetImAdakamAna kuTadarzAphalachinakoDinInyANalAyani pANavaise munimukiyadhAretInakuMarghamahAna nirvapAmotisvAhA ||10||dohaa||phaagu ma sApaMcagulahIzeyakamahanisoyagayesamehA calayakIzivapadaguNahitadhoyAhI sname dasiyaraparvatasetIsavalakudarzaNaphalakori | upavAsa paramalinAyatirthakarachinaukorimu nimuktapadhAretinakuMardhamahAanirSiyAmI tisvAhA ardhA lorA hanimaghAnasiva yaaNnsaavnnsudienmgnnaajmaayklsaan|| suranaraagapatimalijitAhIsamesivaraNa tasetIsaMkulanAmakuMTadarzaNaphalakoDiupa vAsazreyAMsatIrthakarachinakoDAkoDidinako DidinavailAbanohajArapAMcasaichiyAlIsamuni muktipadhAretinakuMarghamahAabhirvapAmIti svAhA // 9 // garAyuyyanirvANaNabhAravasudI abamodinI ejuumokssklpaansvsurmilieN| ||jaakriinnhiismesibrprvnseniisuprbhkuuN| dadarzaNaphalakoDiupavAsa arapuyyadaMtatIrthakara Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ninyA vai ko Di nice lAkha sAta hajAracyA rasai a sImuni muktipdhaaretinkuuN| madhe mahAmarghanirva pAmIti svaahaaH|||||| hanimaghAtI jinarAya coca kisana phAguNa vikhe jijUMcarNa guna gAyamo basa medaya kI garagArDa hauMsamedasiyara parvata se nI mohana kuda darzaka phala ko DiupavAsa padmaprabhutI ye kara niyAM vai ko Di siyAsI lAkha vidyAlIsa hajAra sAta se satAIsa munimuktipadhAre jinakA ardhamahAprardhanirviyAmIti svaahaa|| bhAdhI hanighAtI nidhmaghAtI nirvANa kA guNa hA da sIra nhii| jajuMmo Sa ka spA gAgarA surAsurapadajaM / uhI saMmedasiyara parbata setI nijeranAmarkuTa ra rasa koDi upavAsa munisuvrata tIrtha kara ninyAnave ko DAko Di si tyAgAvai ko Dino lAkha no se ninyAve munimuktipadhAre tina kuMma pe mahApracenirvapAmI ti svAhA // // 15 // seya karmahanimo // phAgu sukala jusata mIja jUguNana ke ko yA // gae saMme dA calatha kii| uDrIsa me da siyaraparvata setI lalitapa TakuTa gA phala solA lAya ko DiupavAsa ara zrI caMdraprabhatIrthakara caurAsI maubavahattara koDi asI laayaa|| 84555 // munimukti padhAre tina kuuN| Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S ardhamahAmanirvapAmotisvAhA pAsoraThA gAmovimagavAna amisita trA sojakoNa ghoha ghohazivayAMnavasuvidhipadapaMka jajajAhrIsamedasiyaraparvatasetIvidyutavara kuTadarsAphalakoDiupavAsAarasItalanAtha tIrthakara aTArAkorAkoDibiyAlIsavatIsalA yviiyaaNsohjaaraa05|| munimupadhAretina arghamahA ardhanirvadhAmI nisvAhA dazahAcaitakisanaparNadisanijAtamakocinha muktisthAnajAyakai hue jayaguNAlInAhIsa medasiyaraparvatasenIsvayaMranAmAkUTararasamApha lakoDiupavAsabhara zrI anaMtanAthatIrthakarachi namaikoDAkoDisatarikoDisanaralAyasanarihanA rasAtasaimunimuktipadhAretinakuMardhamahA aghI nirviyAmInisvAhApAsomAseSakarma | niricaitazuklayamiviyAjajUdhaNoghaucAra momavarAMganapatibharAIhIsamedasiyaraparavata setIdhavalaratakuTarsagaphalavIyAlIsalAbara pavAsakalasaMbhavanAthatIrthakaranokoDAkoribaha rilAyavIyAMlIsahajArapAcasomunimuktipadhA reninakUarghamahAanirviyAmItisvAhA || 38 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AND Anaemarg - mohasita alamIsAyAsinagarAmo bihanikarmajanUMcaraNadharibhaktikarizadevadeuni jadharma uhauMsamedasiyaraparvatasetInadadarza gADUMTadarzaNaphalaekalAyaupavAsabhara abhinaM ranatIrthakaratehatarikoTAkoDisanarakorasannara lAyaviyAsIhajArasAtasaisAtamunimuktipadhAre ninakuMbhamahAvanipAmozisAhA jayamAlAvadhIdA jayapathamana jinakuM thadevajayadharmavaNInitaka sevAjayasumatina saMsadadihatajayasAMninamunijasatina munina saaNtihetaa||jyvimlnmlaanNdkNdjysupaa canamrahatiyAsikaMdajayaajitagayesivahAni karmajayapAryakarIjuganagnasamA 20pachimadizi jAnauTaukaeka vaMdhyAcagatikohoyachevanarasura padakI tokonvaatrjaianukrmtaimuktijaanaa3|| jayanamInaraninidharodhyAnajaya arihNtliiyo| sidAMnA jayamakhimadanajayasIladhArAjayapAsa, garabhavasejupArIjayasubadisubudhidAtAmahIsa jayayAnaraMtamaharidinesajaya munisuvngue| gaNagarirAjayacaMdakatApanidAzIyasIna lajayamavakI AtApajaya anaMtanamanasijAyapApa mare - - Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayasaMbhavabhavakoharopIrAjaya abhayakarotra bhinaMdavIsAraravadizahAdazadokajANAma tehohai asumahAraNa phiralamiko kariSaNAma paavaasivrmniivegrdhaam||7||klinaasivrs medajIkevIsakUTanAsaumauyagaemunirAjanAkI saMkhyAsavanAniya caudAsakoDAkoDipaisadanAGa parijoDichiyAsI aDabatAkobhAnahie prAni evArAsaitehatarakoDilAyajJArAsaibayAlIsasAta saicotIsasATAsahasabAniesaidatinaipani 5 krmmaanie||dohaa||viiskuuttkosphloyaa saMvyAMjAniekasotehatarakoDigaguNaguNAsara lAyahImAna rahA ||raaviisjinesrnmtsvraa suramadhavApajakoMbhAvainaranArIrAdhAsudhapAce rAmacaMdanitasiranAve nisaMdassivara jA sNpraa|| saMvat 16 5 1 kA 10 susa athshaaNtipaatthliyte||shaaNtijinshshini malavakrAzIlaguNavatasaMyamapAbATaza tArcitalakSaNagAnInaumijinotamamaMjanecaM paMcamamIsitacakradharANAMpa jitamidanareMda gaNaivAzAMtikaraMgaNAzAMtimabhIpsutAyoDaza tIrthakaraMSaNamAmiAAdivyataHsurapuNyasura / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ diMdubhirAsana yojana ghe| au|| prAtapavAra // cA mara yugmayaspa vibhAtica maMDala tejAnaM jagada citra zAMti jineMdraM zAMtikaraM zirasA praNamAmi // sarvaguNAnukSana zAMtiM / mahAmaraM padane paramAMca yebhyarccitA mukaTa kuMDala hAra ra laiH|| zakrAdibhi suragaNaiH stutapAdapadmAH // te me jinAH pravaravaMzaja jagatvadIyAstIrthaM karAH sananazAMti karAbhavaM ||2||saMSTajya kA nAM pratipAla kAnAMmaMtI sAmAnya tapodhanAnAM / dezasya rASTrasya purasya rAjJaH karotuM zAMtiMbhagavAnjineMdraH // 6 // zo karakSaH surapuyya vRSTiH divyadhvanizrAmara mAsanaM cAbhAmaMDa laMda bhirAnapatraM / satsvAtihAryyANi jinezvarA // kSemaM sarva prajAnAM prabhavanu balavAn dhArmiko mipaalH||kaalekaalecsmykvrytumdhvaacyaa dhayo yAMtunAzaM durbhikSaM cauramA rIkSaNamapija gatAM mAsmabhbhajjIvale ke jaineMdUdharmmacakraprabhava tasatataM sarva saukhyNprdaayi|| capradhvastaghAtika rmANa kevljnyaanbhaaskraaH| kurveti jagataH zAMti vRSabhAdyAH jineshvraaH|| // pratheTa prArthanApratha maMkaradravyaM namaH / / zAkhAbhyA so jina pattinu ti saMgatiH sarvadAyyaiH sahatAnAM guNA gaNaka yA do 1 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha caracA sataka likhyte|| prathama sarvayastuti || jaisakhApa loka loka ika uDavUtadeha stAmala jyA hAthalIka jyA sarava vishevai| chahodara va gurAparaja kAyatryavartamAnasamA darpananema kAsanAsamala karmama hAtamA parameSTI pAMcau vidhanaharamAlakarI lokamAmana vacana kAya si ralAyamuvatryAnaMdasadehu dhoka meN| // vedeni mijinaMda caMdasavakaiau sukhdaaii|v linArAyaNa ve dimukaTa mazi sobhaapaaii| vyattaraiMdra va ttIsabhuvana cAlIsA aave| ravita sicakrI siMha svasA cai vI saadhyaavai| savadevanake siradeva jina sugura nave guradA yhai|| hujaida pAlama mahAla para guzA naMtasamudAya hai|| 2] iMdrapha nidranariMdrapUji tumabhAgattivaDhAvai / valanArAyanaeNvaMdi manasobhApA mukara ve / cinajAne jiyabhramaM jA nidhina sraagvsaavai| dhyAnavAnaridhivAMnAmarapada AApaka hove| sa vadevana ke sira deva jinasugura na ke guradAya hai|| hujaida yAsamama hAla para gurA anaMta samudAya hai|| 3 caMdau ATha karoralAya chappana sattAnaM / sahasacA risaiAsI eka jinamaMdi rajAnAnavasevI sa DilAkhatrepana sattAIsa | vadaupatimAsa ra khasahanausa aDatIsa vyaMMta rajotisa nitasakala lI cityAlepratimA namIM / yAnaMdakAraduHkhahArasava pherina hI bhavana nabha4 lokaIsatanavAta Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sItajAdIsavirAjaiekarUpavasurUpaguNaanaMtAtamadhAjI astavastaparameyArulagha zvapadesI cetanaamUrtIkAThaguNadhamalasudamI utakarajAnaanagAhapadamAsana ghddgaasnlaasktaayklokalokvidhinmosihbhvbhynsii||athshraacaary upaadhyaaysaadhutiinokovNdn|shraacaarjuvaaysaadhmntiinaadhyaa guNavattIsapacIsa vIsaarAThamanAtInAkopadasAdhamukatikomAraNasAdhAbhotanabhogavizArAgasubhA, dhyAna dharAdhIguNAsAgaraavicalamerusamadhIrajasoyarIsahasahomanApAyajugalAyamana mriijiivaaNchitlhai|6 athalokasarUpA amalaanAdianaMta akrataanamitta akhaMDa subhAniaicalaajIvaaruyapaMcanahiskaalokanabhanirAkAra avikAra anaMtapadeza virAja sadasaguNavahAdasaudisatanayAjIyAmadhyalokanabhatInavidhidhakata amiTaanaIsaro avicalanAdianaMtasavamAyozrIzrAdIsvaroathaloka | svarUpAvayAzApUravayadhimasAtatalerAjUsAtaAghaTanAmadhyalokarAjUrakara sAhaditiuttarAdizrutamadhyarAjUsAta uNcaacaadraajuupddvibhraalghaahe| uNcii| Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | digyaavmhlokraajuupaaNcbhyaaaaghaatekraajuusrdhaahai| asaMkhyAtaparadesamU rtiikkiyomeskraidheraihraikaunyNtikhaaNhai|punaatiinaaloktiiniivaattvle vaTaisavatauravazatAlaaMjAlatanacAmadeSiya adholokavevAsanamadhyalokathAlo bhanirAdhamudAnizrepsAhIvisaSIyAkarakaTadhAripAvakopasAranarAkAraDedamuraja AkArapravinAsopariSayAgharamAhiTIkAsaloka alokavIcIkeko AdhAraya yahanirAdhArapepiyArIpanA tInatettAlarAjUghanAkArasavalokayanodadhidhanattana vAtake vaadhaarhai| tAmecaurahacaukhUdIvasanADIvasathAvaraparetInasaiunatIsathAvarasa hAraholiNauttaraDorakyAlIsarAjUsavaparavapachimaunatAlIsakauvicArahArAcI sviisaamotttaaliisprdhikkhloksiissihnoNmeronmokaarhai| 10) punaH uyalameM chkvNsnaaliloktrsnaaddiiuNciicaadhvaariiekraajysbhriihai|yaatrsthaavrvaa hirvaavvaadhiikaahmrnnsauNagaaugaayaavscaalkriihai| vAhirathAvarakAInasabhA vAMdhIhoyamaraNaptamekAramANAvasarItidharoha kevalasamadhAtavasarUpajahAjAta 2 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tInobhAMtaya hAMsa jinavAnI ghrohai|| 11 // pana samuccaya tIna maittetAlIsarAjU ghanAkAra pha laavttkthn| chyyai|| pUrayadyimatalai sAtamadhyaeva vayAnI paMcasva meM paMca te meM eka vaSA nI|| cahu milApa cahuasa tIna sAThe paramAnau dakSiNA uttarasAtasAda caubIsavamAno| uMcI caudaha rAjU ginoM adhika te tAlisattI nse| yahadhanAkAra tihUM lona ko kevalamyAna viSaile se |22|| atha adholoka eka sau chayAnaverA jUnAthana ch| pUravapachi matale sAtamadhya ekai gAI|| ubhe milai su ATha ardhaka ricaakhtaaii| dakSiNA uttara sAta guge aThThAIsa rAjArDacA | rAjU sAtasataka naanvaibhyaajuu| yaha adholoka kA savaka ghAghanAkAra jinadharma meM mati karoyApaka rinaraka meM rahosa mAga parama | 13|| atha udhaloka ekasI se tAlI sarAjU madhya loka ikabramhayAM caduhubhayA melavaTA pUrava pachima disA ardhaka rirAjU tInara yA dakSiNA utta rasAttaguNIikkIsavayAnIcI sAdettIna sAda tihattarajAnI||sAvetihattara vidhiyaha loka aMtamo mhalA rAjUika sau sattAlIsa savadharma kare pAvai sum24|| pratha tInase te tA lImarAjU loka maitAkA judAyAra // yAlIsa cAlIsa aura cautIsa sAIvAIsa sola Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasaunIsasAdevatalAhIsAThasattIsasAThisolasAde solaibhani yogadodohIna aMtarAja gyAreniAimasAtanakAThojugalayarasolethAnorAjUtetAlIsatInaseghanAkAraka hipAnAra5 athatInalokakattInavAtavalayakAjubAjudApamANakathanAsavaiyAra, tlaivaatklemottejojnshssaatthuNcrkraajuulaasaatthishsdhaarne| AgetAtapAMca cAratInasolejojanakemadhyayAMcacAratInavArakecitAranA vamhalokattInasolecaitamA hitInIvAretIptadAyakosaekakosakecicAranAtanvAtadhanapAnasAla sabhAgatAkepadra saisiddhaakbhaamenihaarne||26||athtiinlokpttleksauvaarko yogAppAekA ttIsaparatAtabharanopAratarajiyA ikatIsaptAtasucAradoyaekaekattInatiyAtInatI naartiinskikpttlvtaaye|sksiivaaresrvviisthaankkeaasaasvtaatnrttraa tthojaaljygriivkdynottgnnnecaasnkostthisugnidaanaasmkitbhre| athachahasaMhanananarvasvoutpattikathana chahotIsarejAhirAMcacApaMcamalA cAra sahananachaTheekasAtaekanarakamA yhoaatthvesvrgpNcvaarmesurjaavai||caarsol 3 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ malokatInanogrIvakayAvAdonausaMghananauttareekapaMcapaMcAtagaekacaramasarIrIsivala havehojainavacanabarezanaathazhokAlacaudAnasthAnasaMhananavyaurAlayyayAma prathamadatIyazrazvatIyakAlameMpahalAjAnI copaTasaMhananapAMcametInavayAnaukaramabhU ||mitiyatInaekavaThekemAhI vikalacatuka ekaekaiMdrIka nAhI ghaTakahesAtagaNa yAnalAtInIyArailokAdakaSipaka zreNiguNAtaradhanijinavAnImaMkAracI thacauvIsajinaaMtarakathanAsayAzApaMcAsattIsanaukaroDalASanavanIsahasakoDa nauskoddnvniikoddh|sosaagrvaaylaayaachaastthishsthviisghaattkoddsaagrciiv natIsarahAnavacArattInaghATaponapalyaardhapAvaghATilAyolApavarSalApolAya jorahA cauvanazyAMcalASasahasayaunacaurAsIpAvaaMtarajinasAvaniptibhoraha|20| prathaekasoaThatAlIsayakratikisakisagunasthAnadhiyI sAtapatikodhA taThIkasAnamagunathAnAtInAyanahihoyanavametisaubhAnAdasamelobhavidAravA rahesolamiTAve caudahamekeaMtavahattariteraSiyAvAimattoDakarmaNDatAlisaumuka Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ timohimukha karate haiN| prabhu mohi lAvaiau prAyadiMga hamahUpAyanaparata hai // 2 // prathamAnavo trayamANakathanAka vitta mAnuSeocayakhata cauDAIbhUpara eka sahasavAIsa | madhya sAta se teIsa yojanauparacArasattaka covIsa || sattarahaseikAI saJcAIjaDacA risepAvaccara saraju vimAzAka hibhAMti milyo hai jojana lASaka hai| jagadIsa |22|| prathadevaloka nArI saMyogakathana || doyasvAmi kAya bhoga hai doyasvAmi phara sanihArA cAra sugameM panihAre cAri suraga meM savdavicAra // cArasvaragamemana kau vikalapa progesa haja sIla nira dhaar| prahamiMdarasavasa dAmuSI hai ve hai| siisaSIya vikAra||23|| atha eka sau. rpurskthn|| chappe | cauvIso jinarAjayAyave do suSadAyaka | kAmadeva covIsa Isa sumirobhuvinAyakA bharata Adicatre sadesa vaha sura nara svAmI | nAradapadamamurAripau rapratihara jgnaamii| jinattAttamAta kulakara purasa saMkara uttmjiydhrau| kucha. vakuchabhavadhara jagatamuka tirUpavaMdana krai|| 23) pathakarma prakati: 148 | kAvyAza gyAnAvaraNIyecadarzanAvara zIno vidhi/doyave danI jAni mohanIjA nimohanI pATha 4 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsa nidhi) = yava cAra para kAranAma kI prakrati tiraan| tathA eka se tIna gota domedavA nau kahi aMtarAya kI pAMca sava sau aTutAlI sajA niyai| isa pATha karmaccaDatA lasoM bhinnarUpa nijamAniye // 25 // savaiyA3za, varNAdikavIsa saMsthAna saMhanana vAre baMdhana saMghAta deha aMgopAMga gare hai| agurulaghutAya papaghAta paradhAna niramANapara teva sAdhAra hA sAre hai| thira udyota thira zubhaccasubhavAsaThi yugAla viyA kI bhau vidyAkIMcA rhe| triviyA kI cAre prAnapUra vI8ttaravA kI jIva kI vipA kI dhArai aghaTAra hai|26 kevaladarzanApAnAvaratA kI dAya mithyAtasamai mithyAtta nidraapaacbhaaniye| tInacau kaDI kI vo resarva ghAtI ika Isa saMjvalanacAznava nokaSAyamAnI yai|| gyAnAvaraNa kI cAra darzanAvaraNI tIna aMtarAya yAMcasampaka mithyaatgniye| resa ghAta kI chabIsa vA kI i kasaudhAta tI nau ghAtakarmadhAta AApasa jAniye // 21 // dikacAri solenA hi dehAdipAMcadasanA hi mithyA eka hoya baMdhanA hI hai| so laiTsa doya vinAMcaM dhatara kavIsa mithyAudaitI nado yavedai udayA hI hai| udai au udIra nA haie kasata vA Isa kI nA sauM Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aTa tAla vizeSa satAThA hI hai| mithyA gunaso chyAnta kA isana sattAIsa pAMcau tirabhaMgI sauM gopamA hI hai| 28 ch| vaMdhaeka saiaubIsa hu~dai so vAIsa ckhaavai| sattAsau-pradatAlapA khlaave| puNyapratra ticchavasaThi aThattarajIvaniyA kii| vAsavideha vipAkayetavahu cahu~ca hu~ vAca ikaIsa sarva ghAttI pratidesaghAti vIsa hai| vAkI praghAtaikaadhika sata bhinna sisava Isa hai|28|athpaapprkti| 900 // naam|| svaiyaa3|| ghAtasattAlIsa dukhanIcanaraka paMcasasthAna saMhanana viirsmaaniye| naraka paMsagati AnupUra vIpharasAThAdhidAya iMdrI rakhurIcAlaThAniyAM pathiraparyApatisUkSma aura sAdhAraNa apaghAta yAvara prasubhayara niye durabhAdukhara aura anAdyaJcajasarUpa pAya prakati saubheda tyAgadharmajAniye ||30/punykii / 68| prakativazIna || savaiyA 31|| suranarapasu yA sAtA uMcamalI cAla suranara cyAna nirmANa svAsa hai / baMdhana saMghAta deha varisapaMcacasa tIna aMga subhadoyagaMdhacyATha phAsa hai| agurulaghupa caMDI saMsthAna saMhanana vAda ra pratyeka thira paryApta rAsa hai| -prAtapa udyo taparaghAtasu svarasubhaga=prAharatIrthaMkara vNde| zraMghanA hai| 39 // atha janamata pradhAnava Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naH chappaya tihUMkArAvaradravya pdaarthen| tumabhASe / sAnatatva- paMcAstikAyaMTa kAya karAve vA Thakarmaguna cArabhedale spA ghaTAne paMcapaMca samitacaritagatimAnavAne |saradhaipatI tirucimana dherai mUka timUlasamakita yahI padanamai jAra kari sIsadhara dhanisarakhatayaha vidhi khii| 32 itha3ka sau sAThA ninyAnavaikulako Dika thn| savaiyA 32 // prathvI kAya vIsa doya jala sAta teja tIna vAyu sAta tara vIsa ATha prvaaniye| vaitenoiMTrI sAta-ATha navakhA vAre jalacara sADhevArai copedsjaaniye| sirI sarpa navanAra kI pacIsa nara caudedevatA chavIsakula lAkhako DimA niye| doya kor3A koDamA hi prAdhalAya ko DinA hitakkai nihAri kaidayAlabhAva caaniye| 33 prayApAra bhedaka ginatI naaNm|| yaya gyAra kayada eka kadamasavapa dayAnI pUrava caude gaMgavIsa antara jinavAnI / unatIsa ka manuSya palpa paitAlIsa akssr| sarasaukaMDa ghyAla DeTasI akSara citivara) ikatIsa aMka palaka laya ke jaMbU phalAvaTa dasa vara sakvAtavalayampAre varaNA dhanyajainasaMsaya haraNa | 34 | atha tera meM guNAsthAna sA tacabhaMgI kathana chapyaya] sAtacyA zrava dvAra vaMdhaika sA tAka hiye| caudaha bhAvapramArAyacyA sIsA ttAla hiyai pra Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIcaurAsIikyAsIArapacyAsI yahasattAcAbhedavisabajinevarabhAsIikalamacAlIsa diirnaaudevyaaliismaaniyaayhterhmeNguyaansaattrbhgiijaaniyaa35|| athavadha dsvidhikthnaapyyaajiivkrmmilibNdhdyrstaasudaibhniaaudiirnaaupaayrhai| javalAsattAgani utkarakhanayitivadaichaTaipakInakahIyattAsaMkaramanapararUpaudIra navinaupasamamatAsaMkramanaudIranavinunidhattaghaTavaghaudIznasaMkramanAcahuvinA nikAkttivaMdhadasaminnayApapadajAnimanA36 athatInalokaviyazkattamacetyA lasaMkhyA sbaiyaa23||saatkrokhhttrlaassytaalvijinmdirjaanomdhylok micArisaThAMmanajotisavyatarake adhikAnoolASacaurAptIhajArasatyAnavateIsauradha lokadhakhAnoM ekaDakamapatimAptatAranamaukarajoritrakAlasayAnA athatI naghATinAkoDimunIsaMkhyAuttakiSTIyacikirotirAgAvalApahajAavAknadoyase shejaane|jiivchtthegunteadhisaat gyArasachamAnavaicAriThikAnA aThanavadasavAraha caudaha unatIsanavaparavAnatirameM pAThahilASahajAra atthaanvaiyaaNcsdoyvdhaan|| 6 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 // pratha aDhAi dvIpa jotisa saMkhyAkathana | kvit| eka caMdra ekasUra asA sIgrahana tatra aThAIsava yAnA dhanAsa visaha saya cahata ra nAseko DA ke DIttAre jAnA ika so vattI | sacaMdrayahI vidhiaDhAI dIpa maravAna savace tyAlepratimAmaMDita vaMdanakarojo rijuga pAnA 38 prathamAyukarmake vadha ke bheda kavitA - AvayaMsapaisa Thase ikasa Thiiva I samasatyAsIjAMnA sAtasataka guna tIsa doyasaite tAlIta kyA sImAnA sattAIsa aura nautIna eka pAThamAbhedavayAMna naumI aMtakAlame vAMdhe pagalIgatikI - pAva niMdAna |40| athasattAvana jIva smaaskthn| bhUjala pAvaka vAyu nittauttara sAdhAranA sUkSmavAda rakarata hotadavidasa ucaarn| supratiSTavyapratiSTa milata hai| deyrkhaane| parajacpaparajaa labdhagunata vyAlIsa vayAne gunave te cauiMdrI trividhisakha eka paMcAsamani manasahita rahita tihUbheda so sttaavndhridyaamnaa49|| athavyanAgAvai jIvasamA sakayanAsa viyA 31 / ikyAvana thAna jIva yAvara vikalatraya ke garbhaja dotIna samarthana gae hai| pAM caisainI Apase nIjala thalacAnamacArI bhogabhUmiSecara dodo pAe hai| do do nArakI sude Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . vnvvidhimnussybhevbhogkumogbhuumleshbhuuvtaaehai|dordoidoi tInacArajaurAna thmpttnaagvedyaakrsaadhnekhaaehai|42|| athsaadetiitjaarpmaadkthnbhed| chappayAviSayAspapacIsa zrIrapaNavIsakavAyanAganatasaptavApAMcaIddhImanasoga ni paunacArahajArapaMcanidrAsoniyAsahaptaponauna iisntymohsusuniiyai| sAda . tIsahajArabhedasavapamAdapamAniyAthTegunathAnakalaukahe tyAbApAvirahAnIyA4 prathajotisapaTalakAttalaparakAkathanAcyA sAtasatakarunavatAtaparatArerA tAuparadasabhAnaastIparacaMdavinA caarntbudhvaartonprsukvttaayo|tiin kujatInatInapratisaniThaharAyoiimanavaseyojanabhUmitejottiptacakavapAniyoikaso dasayojanAnapheliradhAparavAniyA44A athaNunasthAnamyAgakouyaptamIkauki miznovejAvasokathanA thappayAmithyAmAraNacAranInacIyAcasAtabhanitIyaekami . yAtavattIyacauthApahalAnA avattamAepacittInadAyaekasAtapaNApaMcamapaMcasu tacAritiyadAyaekamaNiochaThevaTakapaMcamaadhikasAtavAThanapadasasunautiyaH 7 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - Anymaaaa udhacothamaraNagyAravAravinadomunI 45||athcoviistiirthkrvrgaanN ayyapApuSpadaMtapa bhucaMdacaMdasamavetavirAnai pArasanAthasupAsaharitapanAmayachAne vAsapUjyazrarapadamaraka tsmaanikdtimaah| munisavatacarana mispAmasAnaramanamoha vAkIsAlakaMcanavarAya hayavahArasarIrAtinihacaitrarUpacetanavimaladadInapAnacarajutA46athomasa ravInAdinamaskAra azvasUcaka chappavidonemijinaMdanAcocIsajinevara)mahAvIravaM|| dAmivaMdAsavasiddhamahesvarAsuddhajIvapaNamAmipaMcapadasaNamausuSaprati gomaTasAnamAmi nimicaMdanAcArajanitA jinasusiyavarlakavaragunamunibhUSanautyadharIkahavIsapAhI panabhAvasAyahamagalasavavidhanaharA 47 aSaSaravidhimAla zyayAnimUnAMmatra rahaMtaphunahuninarvivakaluSaharAddhAzrIdArikadiyavivanivINaavanipara kahIMkalyANa kakAlabhajahakevalagunagmAyakA yaha vidhiSaTaniSepamahAmaMgalavaradAyakA maMgaladabhedI sbjaayglmaalsusslhjiiygaaynaadimdhyprjtmmNglaassaahiiyraa||48athaa pAMcaparupayAMcaudahamAzAviSagarmitahasokathanAmavaiyAzAjIvatamAsaparajApatimanA) Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kvasvAsaiMdrIkAyamAhiyAvAtirmavayoniyo kAyaklajogamAhiiMdrIpAcagyAnamArivAhA , parigrahaslobhamepamAnauyAkodhamAhibhayadhAvedamAhimathunapAnamAhidarzadAsamAhi niyA pAMcoparaspanAecaudahamobhita haigunathAnamArAnAdoyamedamAniyozrI athavA rebhedanAmIpurasanAmANyapAvaMdaupArasanAthanamauvalarAmacaMdavArAkAmadevahanumaMtapaNa darAtanamAnInarAdAnesvarayAMsasIla sItAnAmI tayavAhavalanAMnibhAvabharatasvara svAmIjagamahAdevaharaDapavAgmanAmaharinAniyodyAnatakulakaramenAbhinapabhImava lii|50 savadIyasamudrokecaMDamAkIgArAtIkathanAsavaiyAzAjaMbUdvIpamedoyalavanA dadhimecAracaMdradhAtakhaMDavoraikAlodadhikyAlosaha yusvarajaladhisAradosata jaaraagaiaagecaugunevyaanenisshai|jetlaaytetvleduunednadhikehsaasN / khyaatcaitpaalaarvditmuniishai| athaadholokacaityAlesalyAkathanA kavitA cautatilASaasurajinamaMdiralASacaurAsInAgakumArohemakumAraptulApavahataracharaha vidhilApathahattAradhArAlApachayAnavAtakumArapAtAlalokabhAvanadasatArasA 8 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koDisaklAyavahatacityAlebaMdUsuSakArA52 madhyalokacaityAlasaravyAchiyyayApacama rikecatIamIvatAra virAja jatanamevIsatImavalaparavanazajI sosattAvatADamadhA harikurabhUmirasotara iSvAkArapahAracyAracavamAnasupAtaparanedIsvAvAvanarucakarmacAra cArakuDalasiyara imamadhyalokameMcAriseThAMmanavadovidhanahara 53 uralokacanyAle saMkhyA savaipAsAsathamavatIsanemAIsatIjavArecoyATapAcavecharacAralAkhavi khyaathai| sAtavAThamapacApsanAmaMdasamecAlIsampAramevArameyamArasatasAtaha adhoe| kshaataapaamdhyekstsaatadhrpaanaunvnvottrejaathai|yNcyNcaatiicuraasolaab staanhjaarteiisptvcaityaalvdauadhdhaathe|54 athasaudharmadrakIsenAsAtapakArati sakI gintii||svaipaa3shaauNdrsnsaathaayoghorerthyyaadevelaaNdhrvntytaatsaatykaar: aadiviiraasohjaaraassttduunekkoddilaassatthsvihjaarhai| etAjatatesavachaha dktesaatkoddichyaaliislaapnirdhaarhai| sahaptachahatarinoekadhAranoepayogakA rmbhaabhogmoksskosidhaarhai| 55 apaekar3IyAdisanIyarajataSTabhedajIvanijadrI Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSeSetrasAmAkathanAthapyayA pharasacAridhanuSayonIlIdAnAnirasanAMcaurAThidha nuSadhANAptatiiMdrIbhaniAcachuyojanaunatIsazataptacIvanaparavANI kAnaThasahaptadhana pasune sautenIjAne novayojanadhAraNarasanapharasakAnavAdasayojanAcinusaitAlI sasahasadoyasataretarijinA356athadaMDakapATazcAThasametInayogayAzyakisameso kathanAsavaiyA31 pahalesameMmakaradaMDavAThamesavarapadesAtamIdArIkapamAniyona sarekapATahoyasAname saMvarateyasavarapattasthalasipayogajAniyA tIkSopatacauthepUratasa lokapUranasaMvarapAMcakAramAnamAniyA AThasamemAhijAtakevalasamudaghAtanirAsa vAmanadevasovadhAniye 57 athamithyAtamukatanahAyasamyaktahoyasokathanAsavai yA ekasamemAhiekasameparavadhaiekasaekasameparavaMdhArehovAmAjaghanyameM bhavyasocanatagunIuttakarasihayoanaMtabhAgadhAraha jisaekAtapAyasAtadhAta hoyajAyattataeka sAtakamarUpaanusarahAyAnalahamotakoyajAneurApAnahoyaekama maivahayoyatArasivavarahAyacaAThakamayAdramAMtAsayAdevapeyavAhapaTara Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakaunagyAnahAya sahAvAnabhUpadekhanaunivAra sahatalapeTIasidhArAsubatyakArama dirAjyoMjIvanakamohanIvithArahai kAThameMdIyohapAvakarathitikosubhAvacitrakAratAnA kAmacitrakasamArahai cakrIr3acanovadharaibhUpadIyomanakaraHyehI AThakamahaptAIsamatA rahai.59 athagunasthAnamevAavakathanAsayApicapanapacAsattatAlIsacyA lIsasetIsacauvIsanAMnA vAIsavAIsasAledasamasnavanavasAtaaMtavadhAnAcAdainathA nikAyahavidhiyAThAvadArakarabhAvIna mUlacAriuttarasatAvananAsakaraudhari saMvaramyA nA6 athavaMdhapaticAdezaraNasthAnakamakathanA kvitaaeksostraiekeksaataa| hatarasatahattaramAMnA satasahittaresaThiunasaThivAvanavAisasattaradasamayAnAmyAramavAra mirameM sAtaekabaMdhanahI aMtanidhAnAsavAnathAnakavadheyakatiimanihadhAvA pizana 6zavathaudai vibhagIpativAdaguNasthAnakarmakathanakivitAikatIsa ttarehakasaugyArahasAptAcausityAsIyAvAsIyasva chAchaThisAhibarasAThiudI, ya unasaThisattAvanavayAlIsavArapavatiudaihajIyA caugunathAnakakIracanAudIma Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ latumasuhasunIyA apaDadoranAtrabhaMgIka yanAkavitAikasosataraiika saugyAre sosAcI satyAsIjAnavapAsItihattaragunahataratretaTipsattAvanamAnichappanacIvanaunatAlIsattara aMtanahIparavAnAehaudIralAcAdezunathAnakakaregpAnaklasaitampAnAzaptatAvanegI kathana vyaashaayhlesoddtaaloptoptaaltiijemaahisaastaalcotheatthtaals| yaMcamAnasosatAla hAtabhAranAmedasamagyAra upasamIhachayAlasoAThanomeso bhAThattIsarasamaikasohAyavAra ekasAeka AgapaMvahadAlasAtiaucaudasaipacyAsIsatA nAptIzvavinAsInamAlokadhanaradharAjUsatAlasau64 athbhaavbhNgii|kvitaacaa tIsaktItatevIsachattIsagnattIsaikatIsamAnAaAIsamaThAIsavAIsarakavIsavA ramethAnAcAdetauaMtamayAnakapaMcamAvasihAlejAnAsamyakagyAnadarasavalakajIva tanizvayasota naaypishnaa6||apchlaastthihjaartiinsaishtiisvaarjmmnmrnn karetAkAvyAgAsavyAzabhUjalapAvakonasAdhAraNayaMdabhedasUkSmavAdaradasaparateka gyAraha chahajAravAravArajAmaNamaraNadharaivatecAdrItIsAThicAlIsadhArehocAvI 20 aam n -emnaamsan Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | sapaceMdrIsavaghnAsa ThisahamatI nase chattIsa saitIsa tihatIra sAre hai| chattIsatai pacyAsI khA adhika tIjA asanamonAthameo hi savaduH khaptau udhAra hai|| 66 // dyAttIyAkarmakI Rti setaaliisnaaNm|| svaiyaa||mti zrutavadhimanaparyayakevala gyAnapaMcacyAvara zAgyAnA vazIpaMca bheda hai| catumocca pravadhikevala hAsana cAriprAvaraNAcAri nidrA nidrASeda hai| pracalApracalApracalA styAnagRha nAbheda darsanAvaraNI moha daaiisvedehai| dAna lAbha bhogaupabhogavala aMtarAla paMcasa vasettAlIsa ghAtIyAniye dahe // 66||thmohkii kati paDhAIsa nAma savaiyA isa anaMtAnavedhI apratyAkhyAnIpratyAkhyAnI se jvalana caurIko dhamAna mAyA lobha hai| hAsyarati parati sokabhayajagpasAnArInarasaMTha epacIsa cAri takaiaukSobha hai| mithyAta samai mithyAta samaiprakattimithyAtatIMnIdarsana moha darsana kaucA bhhai| aThAIsa mohanIye jIvana kA mohatahenAse yathAkhyAtasamyaka caaritrmobhhai||6 8 athacpradhAtIyAkI prakRti eks| ekata yA ATha karma kI sthiti utakaSTajaghanyayathA | mAtA prasAnA doyavedanI naraka pasUnarasura-pAvacAri uMcanIca gotra hai| nAmakI tirAn Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * eka zata eka praghAtI =pAditIna aMtarAya sthititIsa hotehai| nAmagotavIsa mohanIsana ri ke ke ridhiyA kI sAgara tetIsa udyaanhai| vedanI cauvIsadharI sola nAma gota pAMcau cyaMtara nahaMtI vinA saigpAnajeo tihai / 68 / athanAmakarma prakatitirANavainAMmaseve yA tanabaMdhana saMghAttava rasajJAta paMca saMsthAnasaM ghana SaTyAThaphAsa he gati anupUra cAridAya vihAgaMdha=paMgatIna pesa Thi eva sthUlabhApta hai| paryApta thira subhA svara Adara dode| niramANa svAsa hai| apaghAta para ghAta tryagurulaghu pratApa udyo karajI va do adhanAsahai / 70) ayajeva dvIpapUra vayazcimavyaurA // jevU dvIpa kalASa meru isa hI hajAra bhadrasAla dovana sahasa cvaaliiske| bAkI chyAlIsamAdhau Adhadono hI videhadevAra epavanaunatIsasa vAIsa ke| tIno ne dI yaunacArasatta cArA hI vRkSAra doha rasAThI hI videha va caIsa ke| sattarai sahasa sAtase tI nayojana ke namoM cAratIrthaMkara svAmI jAga dI sake / 71| dkssieuttrvyo| jana dvIpada kSinauttara lAvayojanakaiaubhAga eka sau ekabharata paaiye| doya himava nasela cyAri haimavata kSetramahAhimavana ATaseolairagAIyai Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vatIsa nitatarAtaresa Thiudhai tiresa ThivicameM vibhAga caiAsa tthivtaaiye| bhAgapAca chavIsa kalA chaha mocana unIsa kI paDhattari caityAlesadAMmIsa nAIye // 72 // adholokazreNIvadha vilese khyA sabaipA 31|| sAtanarakabhUmiunaMcAsa pAthare nivAsa iMdraka bhIunaMcAsa vicamAM hI vilaihai| pahalA sImaMtacAri disasaina unaMcAsa cAri vidisAmai paDhatAlIsa vilaihai| pA disAzreNIbaddha tInasenAsIbhaye prAgai pATha ATha ghaMTe aMta cA ri mile hai| savasAna visaicAriyojana asaMSadhAra dadyAdharadharama kare tino duSa gile hai / 73 | prathaurdhaloka govadha vimANa sNkhyaa| savai ||31||aradhatresaThiyaTalaka he Agama meM cesa ThihI iMdraka vi maanvicjaaniye| pahale jugalatA ke pahale kairijunA majA kI cAri disA meM gI vAsaThi pramANI yA cAro disADa tAlIsa - prAge ghaTe cAra cAra aMtara cAriuMcacA riThI ktthaaniye| zrazreNIvapa tarase mola yojanA sokhya siddhavAre yojana meM dhyAna mAM himAniye // 74 // payalavanodadhi ke mAMhi 2008 vilaseya thaa| savaiyA 312) lavanodaddhicAridisAmAhicAraka pa ka hai haimagaMga jama tinako pramAna hai| cAri vidizAmeM cAripeTa para uMcedasa hajAra eke nIce aura mukhkai| Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carcA:saH vayAna hai| peTaca uMceeka, eklAyapojana ke nIce mukhatAkai dasa hajAra mAna hai| paMtA 12 disAhanA ra u~ce hai hajAra nA~ce aura mu khasAve dhanyajJenApAna hai| 15 besaThiiMdrakavimAnata kaavyoraa| savaiyAi paitAlo salAma ko ha iMdrakaRju vimAna sarvArtha siddha aMtara eka lAkha kahA| cavAlIsa ghaTaneta divA sadidAra uce uce eka eka ke tA ghATatIla hA sattariha ra nause satari saThiyojana hateIsa adhikubhAi katI sakA hai|| tisa riiMdukanAma tesa vahI jinadhAmavedomanavaca kAya tinakI sobhAmaha // 16 // yATha putra tiupara kegu zAsthAna "nauca udapAvai chavIsa prakatijahAMvadhatA hI udezravivAkI nIca rAsthAnanadhikai caudai tAkA nyArA // savaiyA 32 // devagatidyAvadyAnapurakhIpaka titInaivekriya kA hAraka ] caarhai|| prajapta e ATho uMce vardhanI ce udezvAve saMjvala lobha vinAM padaha nihA hai| hAMsara tibhogaa| lAninara vedanA kA aparyAptasAdhAradhAra hai||tthviisbNdh ude sAdhanIce baMdhauMce chayAsI vicArahai // zraparAvartana kthn|bhaavpraa tana-panaMtabhAvabhavi kAlabhAvaparAvartana anaMtabhAgakAla hai| kAla parAvartanAnaMta Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gakSettakA kSettako anaMtabhAgapugAla visAla hai| tAkaiau zrAdhaunAma ardhapulaparAvarta na phirataura hAyahAyAnIbhA hai| tA hIsameM samyaka upajatekA jogabhayau -aura kahAsamya katAlara kA kA khyAla hai | 78) bhAvaparAvartana anaMtatekare hai jI ekabhAvate anaMtabhau kaparAvarta hai| eka bhausetI anaMtakAla parAvartaka ra takAlate anaMtakSeta parAvartaka rahate hai| e kakSevatepanaM tapula parAvartana paMca viSai pheriAya mi ghyAvasa para te hai| sAta kai vinA saji nhe sampaka prakAzate I dravyayeta kAlabhAvabhAvate nikara thai| 78 / pAMcalabdhikathanasa caitrH|| 32 // yAva rataise nI he| yaya hI pai upasama hai dAna pUjA uddhata visohI upayoga hai| guru3 | pade satatvAyAne moIdesa nAhai-anaMta korA korIkarmakIthitiprayoga hai| jaga meM anaMtavAraca ralabdhipAIina kalabdhivinAMsamaka tiyoga hai| pradho-apUrva anahitakarNAti na karimi thyAmA hipA chaicothAnayogahai / 80 / ayanaMdI svrdviipythaa|| svaiyaa|| ekasauttaresa Thikaro racavarAmIlASa jojana caurA dvIpavAvanapahAra hai| disAcAritrpaMjanajojana caurAsI hajAra se dadhimukhajojanadasahajAra hai / ra tikarahai vattI sayojana hajAra ekalave caure uMcesasTola Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke prkaarhosvyrjinbhaunvaavnviraajtehaivrytiinvaarkrdevjnkaarhai|8| mesya yAsavaiyA39 merulAyasananaDauMcAninyAnavehajArahelikAcAlIsavAla aMtaravimAnahai nIcabhadramAlayana dizAcArijinabhaunapocatapainanacetyAlacArabhAsaha sAdevAsaTiha jArasaumanasavanagAzcaityAleuMcAuMcAsahamachatIsavadhAna hai| tahovanapaDunacatpAlevArasa vsolemnvcnkaaysetiivediipaaphaanhai| dazamagolAjaDatalaidasahajAranIcako mimaihjaardhaanNdnpekhaahai| nohajAranApsacAvanamArakahanahI somanasavayAlasavahata raahopddkhnaaekviicaarcaakaacauscauraanuvnpoddksaadhaa|somnsnNdn pAcaukabhanamAlavAItahajArapUrvapazcimamekarAra caudAgAsthAnatyAgautpatika yanAchippayAmitINasaMjogatInamamaraNAnapAvasAtavAhanAmagyAramaricautho Ave pathamacaragatijAyadatiyAvinanarakatInAticioyepUrava bhAvabaMdhatecahatiyAra tiApaMcametAyAramasAtaguNamaraisvAmaavatavidAivavAdasathAnatajiajAdhamArata vprvaanvmeNgunyaanpttilipii||36||svaashaaptyaasyaaniicaarshriip Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAkhyAnI cAribheda maMjvalana tInana vanokaSAya jaaniye| ekeMdrI vikalavya thA vara=prAtAya na dona sUkSma au sAdhAraNa jIvanako maaniye| nidrAnidrApracalA parasyAnagradvinItIne mahAghoTIka vaha naThAnIyai / narapasugatimAna pUrva praticAra naumaguna thAnaka meM chattIsabhA niye| 85 / jinavAnIkepa de kI sNkhyaa| svaiyaa| solesa cautIsa kre| ra lAkha tirAsI uzAhata raseza avanIzI ra rAmrI / ikyAvana ko Di-AThalA pasahasacaurAsI che se sAde ikaIsae sI lokapakhI ye tAko pada eka jora ika sobAre kiro ra terA solA Sa sa hata aThAvana dessiye| paMcapadaete sana dvAdazAMga jinavA nivedomana lAyabheda gyAna kaiauvise diye| c6| atha caudAgurA sthAnakaTapa ra sattAvana zAzravaddArakathana // svaiyaa3||H palila pAMco mithyAttaduje netAnavedhI gyAra hampratapratyAkhyAnIpA cauka hai| tIna vedatI nasaJcalana naye lobha dazama satya ubhaivaca namanavAraka hai| rikiya ko prapratyAkhyAnI ca sa vacAyacyA hA eka chUTaighaTa hAsya-pATale lhai| saninabhayavacana -proT) rika tairai mizrakAramA na cAra guNasthAnavara dhai| ch| caudai guNA sthAna viSaiprAvavedhatathAudai vivaraNa | mvaiyaa319|| naraka AAvapahalevaM dhaudaicauthehI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lapasuvAvajevaMdhaudepAcamekahInaracavicauthAlAvadhaudecIdavalosurazcAvasAta baMdhaudaicArimalahAnarapasujIvanakIpasunarAvabaMdhavAyatazrAgacadivekonasakati hIcArabhAvatIjegunathAnakamevadhenahI bhaavnaasbhaitidvNdotinkoshii|88 aAThamapAnakanidinahIcArathAnakasAptAdanajAyanahItIrthakarasatAjahAnapA sUtmArakAmINAmasarIrAmaparyaparamAvadhisarvAvadhimokSajAhisokathanAta / zAbhUminIrAgipAnakevala dhoAhArakanarakasuragaAThamanigodanAhigAIyo / sUlamanarakatenavAyamanamAsAdanabhaunatrakapasamenatIrthaMkarapAiyosavarIsatmA . kahehaikapotaraMgakAAgadehakosupedarUpabhAiyo viyulamanapayeyadhoparamadhi sarvodhiTIkalahamokSatAteisAsotanAzyAcyA sAtanasolesvatiyAgraha utptikthnaaptvyaa3|| sAtatainikasipauchaThenarakavatanAhipAMcamahAvatate caaystiimokssmaarhai|tiijeduuneyhleteshraayjinraajhotmauntrkiiekeNdriidhaare hiAhAdasamasyAsetIpeceMdrIpasuhAyauparakobhAyAekanarakakodhAtArAra . Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saudharmazIlokapAlalokAMtikasavArtha sihmotlhnmokaarhai| solakaSAya dAMtatayAphalAptavayA3zayAhanakIreSabhapAthAkovApsaviDAkamorAsamacAronara vAmAhiledharohalalIkahAibhameSAsiMgagADomalakodhamAnamAyAlobhattiracaneme pau| rathalIkakAThayabhagomUtadahamelasekaSAyabhAjIvamAnuSa medhotarAjalareyaveta diMDaSurapAhaladaraMgadyAnataecArobhAvasvAriddhikekazicIttIsabhAvacaudAnasthAnaka vivekthnaapsyaa3||phle mithyAtacabhavyadUsare vibhegatInalespAnInaavatanarala dhAvacAramApUsupAcalezyAdAyasAtalobhadaisalagAkodhamAnamAyAtinavedanAvivAra mosatetairanarabhavajIvattasiicodayaMcaladhiyAnacanuvAramAcItIsabhAva khecodaansthaankvtaiuniisvaarmhenvikaaro|uniisbhaavvaaegunnvaa nakAsavaiyA3zAupasamanAyAyArahavedakahecauthesAtatAyakahacAyavAdadasavatA yAcampAnatInatIjavAramanayayeyachaThevAcAritAchaThedasevaghAtAcIpaMcamala vdhinaaykdrsmyaantiicaudainmaubhaavunsnraacmenodhitiijvaartth| Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 carcAsa0 pasamacAritahImmAraidyAyaka cArita vAre code karmavAcameM / 23| cArogatimeMccAzrava dvArama kina doya vinAMnarapacapana dvAra AhAraka doya vinAtrepana vijece hai| audArikhadeoya hoya AhAraka baMdhane pAMcavina devana ke baavnkai| saMca hai| prAhAra va hoyadAyAdA rikanara nArI cha hau vinAikyAvananaraka meM prapaMca hai| cAro timAM hI prete prAzrava ninamoM siddhabhagavAna jahAMnA hIraM cahai / 24cyA rogatimaMtrepanabhAva vyaaraa||vai 31|| sAsvatau svabhAvapaMcabhAvasivaMdata hotonogativinAnA pacAsa hosa hai / dAya kake pATha samakita vinAmanaparyayacArita do gyArai vinapasUunatAlIsa hai| zubhale tIna naranArI vedadezayata echa bhAva vinA naraka te tI sahai / hIna tInale zyA maMDave rIbhAvanA hi zubhalezyAnara nArIsura ke cautIsa hai| 85 / atha SaTa lezyA vA lemithyAta nasthAna vyApaka lie kasAvIsa bNdhkii| savaiyA 31 | vikalatrayascama sAdhAraNa pra prajApati narakagativAna pUrva naraka Ava hai| mithyAttamAMhi lezyA tinavAdhaira kasausa ttau navau pinApIta keottara saubhAva hai| pasugati dyAvayAnapura vIu dota cAri * Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ klleshyaaekrvdhpuncaavhai|26||cauraasiilaapnovoniyogaasvaiyaashaasaatlaa prthviikaaysaatlaassapkaaysaatlaayttejkaaysaatlaassvaathe|saatlaapnitycauitr sAtasAdhAraNadasalASapratyeka ekaraMdrAtahIvatecauraMdIdAdomAnupacaudahalAvanAra kavAvapasucAracAlAghajAtahaciaurAsIlApanAtamoparatimAkarohamatimArI kikiyghaathai|chaatrshiptinaamaaveyaanrk pazuganibhAnapUravIpativAra) piceNdriyvinaacaarcaataapudyaathai|saadhaarnnsuutmopaavrptittaunaavaavkniaatii nmilesolehoth|saitaaliisghaatiiyaakiivstthipktisvnaaptbhytiirthkrnnyaanmii jotihAdevanakadevavAhetaraiparamayUyatinahIko vivapUnahotauMcagotahacAriNa tividhavaMdhapatinAmaikasAnIsA savaiyAzA zrIdArIkadoyAhArakoyanarakadeva|| gtishraavdhaanpuurvodsauvssaaniihai| vikalatrasUkSmasAdhAraNaparyAptasolekniAptatacA rIdevarUpavAnI he DiseMdrIyAvara AtApatInapativinAnarakameekaekavaMdhajogajAnI, hotIrthakaracAhArakavi patusosataranAkaivIpsAsaunAsai sivyaaniihai| DeTAcorogati Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 carcA ke jiivthiti| svaiyaa31|| mUdibhU minAre rakhara bhUvAIsajala sAtavAta tIna taha kAya kI dasa hajAra paMdhi kI vahata risahasa viyAlI sasAMpa cyA diginatInaM do iMDrIvara savAra hai / te iMdrI dina una sAsa pauiMDI cha mAsa sirIsarvapUrvamAnava avadhibhara hai| mata koriyara va manuSya pas tIna palpasAga ratetIsadevanakha kI sAra hai| 100 / aThAIsa nakSatrata tAro kI giratI // savaibA 32 // SaTapAM tIna eka ghaTatInagharacAri do do pAMca ekekcai| SaTatI nhai| nava co cau tIna tIna yA caeka sau gyAraha doya hoya battIsa pAMca tInatArela hai| RtikA dipaThAIsa ke saba do saiikatAlIsa eka eka ke gyAraha se pAra hasara da hai| doyalAvasaTha saThi sAtAta sakyAvana sabame cetpAle prativiM vavAnImeM kahai / 101 / saptabhaMgavAnI ke nAma sarUpa // savaiyA 32 // dravya kSetra kAlabhAva apane catu asti parama catuSTaya se nAstadara va hai| Apasa hai para se na ekasameM astinA sata jyau ketyoM kahena jaoNya avatavya hai| slika hai nA sta ko abhAva asti avatavya nAsaka hai astinAhi nAsaka-pava tava hai| eka Thekana jAMya astinAMmavatavya syAdvAda sAtabhaMga sadhai sava hai / 10 kevalampAna kI anaMtabhASAtarUpaH savaiyA 32|| jIva hai anaMta eka jIvake anaMta gunaeka Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Nake asaMkhya paradesamA niye| eka paradesa meM anaMta karmavargaNA hai eka varga nAcne ta paramAndA ni ye| aNUme anaMtagurA ekagurA meM panaMta paryoya eka vecanaMtabhedajAniye / tinateM hUvenaMta tAte hoyA anaMta savajJAnasa meM mAhidevato va yA niye| 103 | pUranatA||pyayAciracAmukha sobhane suneprAnona TrIkAMnanA keI sunya gharajAM hinA himASepirAnana / tina kaula DipAra sArayahatatava naaii| paTatasunate hai vuddhi suddhijina vAnI gaaii| isameM aneka siddhAMta ko matha navAzadyAnata khaa| savamA hijo vako marama hai jIvabhAva hama saradaha // 104 // itivaracAsa taka sNpuurnne|| Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dravyase digAdyAjayettattaH paramamUttaitvakathanena va samarasa ityAdisUtrameke talopikamakaretvepratipAdana rUpeNA yuggalakammAdI gAM itiprabhTati sUtramekaM tadanetaraM bhoktvanirUpaNApyavavahArAsuharuH khaM ityAdisUtramekaM tattaH paraMkhadehapramitisiddhArthe zraNuguru dehpmaarnne| itiprabhRti sUtramekaM // tte| 'pisaMsAre jIvasvarUpa kapyanenapuDha vijala ityAdi gANyAtrayaM tadanetarANekkammA prahaguNA iti prabhRtigAthApUrvIdenasidda svruupkmpynH| uttarAdvaina punaruIgatisvabhAvaH // itinamaskArAdica | tuIzA thAmelApakena mayyamAdhikAresamudAyapAtanikA // cha // [paNedAnIMgAppApUcIdvaina se | vadhAbhidheyaprayojanAnikathayAmputtarArhenacamaMgalApyemiTadevatAnamaskArekarAmi' ityAmi prAyamanasidhatvA bhagavAn sUtramidama tipAdayati // 3 // gAcyA jIvamajIvedacce cirAcaravata he jasari // deviMda vaida caMde // // vedenaM sdydaagorsaag|| vedeityAdi kiyA kAra kasaMvedhena | pada kheDenarUpenacyA khyAne kriyate vaMdeekadezazruddhanizvayanayena svazruddhAtmArAdhanalakSaNa Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a n d- stakamumanna Kutumorian-IRKARIMARIES erumemaAMPA mean khaparamAtmAdinavapadAryAnAcasvarUpamupadisaMgapunarapikappabhUtenatenabhagavatAjiNavaravasahe jIvAstikAyAdipaMcAstikAyAnAparamatlAjotiHsvarUpazujIvAdisaptatatvAnoniH / vayAtahilakSaNApujalAdipecamajIvAdibhaSmajIvazvayaMcatavacicamatkAralakSaNa hichakAyatemAkajIvamajIvedavegajIvAjIvazyagatapyAsahajasuddhacaitanpAdilakSaNejI pyAkathitalakSaNeAgAzatenavedyalAIvazvavedyAjeNAyenabhagavatAkiMstaNigini saavitaadevaannonivttiisaashknnyaamrcviisaavedosroytiriymnnuuuyaalaaitigaa| kiviziraNadevipavizvadevezadivaMgamAkSapadAmilAviyA yAbhavaNAlayacAlo pyavadesavadAsarvakAlAkenAsirasA uttamogenakaMkatApannatAtakavItAsarvajJe ramamunizvayanayanapunavaMdyavedakabhAvonAstisaka katIprahenemisajhAtadevasaka bhAvalavenAprasanavyavahAranayanatatpratipAdakavacanaspazvyastapanavedenamaskaromipa -- asiasma ommaananduranianimaAN--.4 -- --.hun dation.and .mmmar Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ icyase M majitamiSyAtvarAgAditvenavodezAnimAnasayatasamyArayAdayastapovarAgaNadharedevAstapojina varAgAramApradhAnAjinavaravaSabhastoryakaraparamadevaratanajinavarasyabheotibAdhAtmazA kheyadyapisiiparameSTinamaskAraucitastaNyApevyavahAranayamAnityapratyupakArasmaraNAyamahatyarame TinamaskArAvakataHgatamAcoktagagneyAmAspisasihi zaprasAdAtyaramazinaH ityastaguNastara vazAkhAdAmunipugavAsa avagANyAparAInanAstikalaparihAra ziSTAcAramapAlana paNpAvA mishvnirvinnshaakhaadaatnsNstutiH||chaatiaalaakthitphlctussysmaa kSamANAyeparka rAstuzAstasyAdatidhAdevatArayAdhirutA'bhimatatadhAdevatAyAvidhAnamaskArakveti ityA dimAlavyAkhyAnecitamegalomatyupalakSaNa uttayAmAlANamittahegaparimANaNAmatta harakattAgavAgarimaNipakAvarakANausatyamAri upakAvarakANauvyAkhyAtAsakA.. tIsAyArejamAcAryazakiMgasazAkhApachApazcAtAkisatvAdhAnavAriyavyAkhyAyakAna Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e . lappipaDapyAdhikArAnAkarNabhUtAnamagalANamittaheparimANaNAmatasyakattAsamegalani mittahetuparimANanAmakataijJAmitimApyAkaNitakramaNamagalAdhikAraSadamabhijAtavye gAthApUrvIInatusaMvaidhAbhidheyaprayojanAnicitAni kayamiticetAvijJAnazonasva) bhAvaparamAtmasvarUpAdivivaraNabhUtAvatiyayAvyApayatugatatapratipAdakamnamitiyArayA navyAkhyayasavedhAvijJeyayadevavyAkhyasUtramuttAtadevAvidhAnavAcakapratipAdakabharApatte anatajJAnAdyanataguNAdhAraparamAtmAdisvabhAvAbhidheyovAcyA pratipadyaratyabhidhAnAbhi yasvarUpavAhavyAprayojanetuvyavahAreNaSaTazvyAdiparijJAnAnizvayananijanirajanabhuzA masanitisamutpannanirvikAraparamAnadevalakSaNasukhAmatarasAsvAdaspasvasaMvedanajAne para minizvayanapunastatphalarUpAkevalajJAnAyanetaguNAvinAbhUtAnijAtmAyAdAna sihAnatamu khAvAsirinigarAcanamaskArANAyAraNyAtAmayanamaskArANAyAmayamaMyaktIjIvazya ... L/manandinin Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyase 4 tatsaMvedhenavAdhikArAn saMkSepeNAsUciyAmItyabhiprAye manasi saMpradhAryasUtramide niru payAmiH OM jIUDava AmaU gamyamucikazAsa daramA bhuvA sapArakA hiMdU sAcigaIjI vo nizcayana yeNAdimadhyAMtavarjitaH svapara prakAzakAvini svaraniranirupAdhizuddhacaitanya|| 'lakSaNAnizvayamAnayadyapijIvattittathASpamuddanayenAnAdikarmavedhavazAdabhuddadravyabhAvanA gojjIvatIti jiivH| upagama uzuhajyaukina ye nayadyapi sakala vimalajJAnadarzanopayo 'gamayastapyAyyamunayena kSAyopazamika jJAnadarzaneniktaniSpanna tvA tajJAnadarzanopayogama yobhavati pramutti" yadyapivyavahAre gAmUrttikamma dhAnatvena sparzarasagaMdhavaNIbatvA mUlyI sahita tvAnnamUrta tathA piparamArthenAmUtItI priyamuddhabudekasvabhAvatvAda mukteH||kttaa yadyapi bhUtAyenaye nanikriyarekotkIrNajJAyakaikasvabhAboyajIvasta pyAyyabhUtArthanayenamaneovacanakA yvyaapaaro| tvAdakakarmAsahitatvenanubhAzubhakarmakarttRtvAtkarttIsadeha parimANoyadyapi nizvayenasahajabhu Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zlokAkAzamamitA saMkhye yapradezAstapyApityava hAreNAnAdikarmAce cAdhInatvena zarIranAmaka |mmIdapajanitApasaMhAra vistArAdhInatvAdyAdibhAjanasthapradIpavatsveda rumamANAH // bhottAya piyuzyArthikanayanarAgAdi vikalpApAdhirahittaH svAtmoccha sukhAmata bhoktA tayyAyyAra zurunayanatayAvidhasukhAmRtabhojanAbhAvAt zubhAzubhakarmajanitasukhaHkhamA satvAt bhArttA saMsArako yadyapibhurunizvayanayenaniH saMsAre tiSTati tayyAppa munayenacaturgati bhramaraNArUpase sAravidyate / iti sesArasyaH siddheo vyavahAreNa svAtmopalabdhilakSaNasiddhatvapratipakSabhUta kamI deyenayadyapyasiddhastathApinizvayanAne tajJAnAdyanaMtaguNa svabhAvatvA siddha: sAsae veguNavizi rAjIva nisssohraaii| yadyapivyavahAreNa caturgatijanakammIdayavazenAsIdyastiye zAtisva bhAvastapyApinizvayena kevala jJAnAdyanaMta guNAcA zilakSaNamAkSagamana kAlebissa sAsvabhA binAgativati trapada kheranArUpena zabdArthaH kathitaH muddAmuna yadvaya vibhyonanayAthI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasaH 5 yyuktaH idAnImatArthaH kathyate "jIvasiddhizvAnIkaMprati jJAnadarzanopayogalakSato naiyAyike prati-amUrttajIvakhyAyanaM bhaTTacAhIkeha ematikarmakarItvasthApanesA vyNprti| svadehamamiti pananaiyAyikamImAMsaka saukhyatrayamati kmmaiphlbhoktttvvyaakhyaan|| vaiodveprati saMsArecyArakhyA nasadAziveprati siddhatvavyAkhyAne bhrvaavaakiyNprti|| UrdvapratisvabhAvakathanameDaliSeya kAraprati // itimatA jJAtavyaH // zrAgamArthaH punastyAtmA anAdivaddhaityAdiprasizeopica thuina yAzvitajIva svarUpamupAdeyeobeca he yamiti // // itithe| vAde yarUpeNA bhaavaanniipyvce| | duvyaH zvazabdana yamatAgama bhAvArthenaya saMbhavavyAkhyAnakAle sarvacajJAtavya: // itijI vAdinavAdhikAra sUcanasUtramA pyAgatA ataH preaadaagaa| pyAbhinnaivAdhikArAna vivaraNa "tivistArayati // tatrAdojIvasvarUpekavyayati // tikvAlecara pAraNA / diyaklamA umArAyeM goyavavahArAsa jIve // cchriyAgadeSu ceda gAjarasa // 3 // zativAleca paaegaa| kAla Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uyacatvAraHprANAbhavatitikAIdiyAvalAmAumANapAhAyapratidriyamunetanyapA sAlamAtazatrupakSabhUtAkSAyopazAmikariyaprANaHsanetavIpalakSavalamANAdanakabhA gamitAmanAvacanakAyaklamANa: manAcanetacaitanyamANaviparItatavilakSaNAsA disAtavAyumAchAsaparAvatItpannakhadarahitavizucimANAviparItAzAtrI napAnapAtamavahArAsAjI bhUtezcaturmi-zyabhAvapANayepyAsaMbhavajIvatijIvadhyati jInItipUrNavAyAvyavahAranayAtmajIvAzyAzyAdivyaprANAanuSacaritAsabhUtapava hAraNabhAvazyiAdikSAyopazamakabhAvaprANA: punaragunizvayanasattAcaitanyabodhAdiH zubhabhAvapAraNa nizcayanayanAtimaNichAyaNayadAunedaNAjassA zunizvayanayatAzake gAupAdeyabhUtAzuzcetanAyasyasajIva karAvegavacharakabhavasArikhasAnANiyApiyarAya cuccapahaMDiyaeNamaDaanAdehattAjAyalAitidohakakathitanavarAtIcIkamatA HadidhaRA PARImmunismakawan emaamanapasun-- .m di Anim Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya anusAriza chAsaMbodhanA jIvasiddhivyAravyAne ngaapyaa|| OM // apyAdhyAtma bhASayAnayalakSaNoka thyte| sabaijIvAH zuibudvaikasvabhAvAiti zuddhanizvayalakSaratA rAmAdayarAvajIbAitpacarUni zrvayalakSaNa guragaguNenArabhedepibhedopacAraitva sadbhUtavyavahAralakSaNeceti tapyAhi jIva svakevalajJAnAdayo guNA ityanusahjJeotpannAnupacArita saMjJazuddha sadbhUtavyavahAralakSaNa jI vismamatijJAnodayo vibhAvaguNAityupacaritasejJAzudda sdbhuutvyvhaarlkssnne|| madIyAdeha ityAdi saMzleSasaMvezdhasahitapadArthepuna sucaritaH saMjJAH sadbhUtavyavahAralakSaNaM yaca nuse mlapasaMvedhAnAstitatramadIyodeha ityAdyupacaritAbhidhAnAsabhUtavyavahAralakSaNe miti| nayacakraryathAbhidhAnokramamUlabhUta saMkSepenanayamajJAttavyamiti // prapyagApyAtraya parya tejJAnadarzane! prayogaddayekacyate tatra prathamAyAyamukhyavatyAdarzanopayogavyAkhyAnakA rAti pacamukhyatvamitivadatitatrayathAsaMbhavamanyadapivivakSitalabhyaitijJAtA va u Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anima uviyappA desaNaNAracadesocAyacarakulacarakurIhI disaNAmadhavevaleNeyesAcatuda rzanamacakSurzanamavAyazInA ayaprahAkevaladarzana mitivijJeyeAtathAhiyAtmArijA vakAlavayavartisamastavamAsAmAnpazAhakasakalavimalakevalaponasvabhAvastAvatyamyA danAdivAmivedhAdhIna sanaraturdarzanAvaraNakSayopazamAhiraMgAzvyezyiAlevanAccamUrtama ttAsAmAnyanirvikalpasAvyavahAreNapratyakSamApanizvayanaparokSarUpeNokadezanayatyAyati taJcatudarzanAtavInarasanapraNazyovezyiAvaraNakSayopazamAsakIyadahigAiyoli levanAcamUrtasattAsAmAnya vikalparahitaM yatparokSarUpanaikadezenayatpazyatitadacakSudarzana tathaivanAzezyAvaraNakSayopazamAtsahakArikAraNabhUtAedalapanAkArazyAmanAvalevanAcca mUtImUrtasamastavastugatasattAsAmAnyavikalparahiteparokSarUpaNavatpazyatitanmAnasamacakSuda zene saNavAtmAyakSavAzanAtaraNakSaNAzamAnamUrtavastugatasattAsAmAnyanirvikalyApAra % 3A Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 , 1 | zoka dezama tvadAyatpaprayatitadavAdhidarzanaM yatpurANaH sahajAzuru sadAnedekaparamAtmattatvasaMvAttimA sabalena kevaladarzanAvaraNa kSayesati mUrttA mUrttasamastavastugata sattAsAmAnyavikalpara hitaMsaka / samanyArUpeaukasamaye pazyatittadupAdeya bhUtejJAyikekevaladarzanajJAtavyamiti // atha mssttviklpjnyaanaayye| pratipAdayati // gaNAM [ahavigappe ma disudi uhI araNAraNa khaaraa||| zi: mahAyajjaya kevalamavibhacacarakaparorakameyaMca maraNA soDaviyayyaM jJAnamaSTavikA tyabhavati : madisudirahI azAsArakhA khAriNamatrAe viklpemdhyemtishrutaavdhye| mithyAtve! |daparazena viparItAbhinivezarUpAtvajJAnAni bhaveti gattAnyavazuddhAtmAditatvavidyayaviparIta bhinivezarahitatatvenasampAdRSTijIvasyasampAjJAnAnibhaveti maNayajjayakevalamavi manaH paryayajJAnakevalajJAnamaNyevamae vidhejJAnaM bhavatei // paJcaraka paroraka bheyacaH pratpakSaparokSabhedeca avadhimanaH paryaya hayameka dezApratyante vibhegAva dhera videzapratyakSa : kevalajJAnasakalapratpatte Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeSacatuSTayaMparokSAmiti itivistAraH prAtyAhi nizcayana yena sakala bimalA kheDekapra | spakSapratibhAsamayake valajJAnarUpastAvatprAtmAsacavyavahAreNAnAdikamevaM dhanalA ditaH sanmatijJAnAvaraNIya kSayopazamAhIyatarAyakSayopazamAJcabahiraMgapaMceMdriyamanova levanAjjamUrtImUrttavastvakadezana vikalpAkA reNaparokSa rUpeNAso vyavahArika pratyakSaru vaNavA yajjAnAtitat kSAyopazamikaM matijJAne kiNc||kaasthaanaaviiyaattraayaayeN| pazamaH kevalinAtuniravazeSAyejJAne cAricAyutvattA sahakArIsarvacajJAtavya: // seo vyavahAralakSaNe kaSyate // samIcInovyavahAra : saMvyavahAraH pravattinivRttilakSaNaH saMvya bahAro bhgpte||sNvyvhaare bhavesAvyavahArikaM pratyakSeNyapyAcararUpamidamayAdRe mityAdi tathaivakRtajJAnAvaraNa kSayopazamAnnAI diyAcalevanAJcaprakAzopAdhyAyavahiraMgAsaharka rikAraNA camUtImUrtavastu lokAlokacyA sijJAnarUpeNyadaspaaijAnAtittatyarode zu Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasa: $ samitivacanAt kasmAtsAmAnyejIvalakSaNAM bhaNite "babahA rAjyavahArAt atrakevalajJAnadarzanaMprati mujhasadbhUtazabdavAcco'nupacaritasadbhUtavyavahAraH sasyatjJAnadarzanAparipUryApekSayA) punarazruisa tazabdavAcyaupacaritasadbhUtavyavahAraH kumatikuvativibhaMgajayepunarupA caritAsadbhUtavyavahAraH muina yA zuddepusada rANA yuddhanizvayanayAtpunaH yuddamavauMkevala jJAnadarzanadvayejIvalakSaNami tiH vitva jJAnadarzanopayedyavivakSAyAmupayoga prazabdenAvivaditArthaparivittilakSaNeo'ryagrahaNama vyAyAropAte" zubhAzubhazuddhopayogatrayavivakSAyApunarUpaye zavdenazubhAzubhazuddha bhAvanekarUpa manuSTAnaM jJAtavyamiti pratrasahajayuddhanirvikAra paramAnaMdaikalakSaNAsya sAkSAdupAdeya bhUtasyA' kSayamukhasyopAdAnakAraNatvAt // kevalajJAnadarzanadvayamupAdeyamiti sarvanaiyAyika pratiguNaguNi bhedaikAMtanirAkaraNArthamupayeAvyAravyAnena gApyatrayegateH prayyAmUttItIMdriyanijAtmadravyasaMvitti rahitena pUrvapacedriyaviSayAzaktenacaya upArjitaM mUrtakanaDudayenavyavahAreNabhUtIpinizvayenA' Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RADAILEAKS mUtIjIvAtApadizyatA vArasacAucApAkAsAaDAga yaay| ti anusAra pahAyavevasmarasaphvAdhAophAsAmahaNicchayAjIraNAsaMtiArakhetapItanIlA ruNajhasenApaMcavamI gatiktakaTukaSAyAmlamadhurasaMjJA-pacarasAgasugaMdhAdhasenAkSaNe copazAnAdhyasniAdharutamArakarkazagurulaghusaMjJAHaSTosparzAnicchayAmunizvayanayAt muinukasvabhAvamujhajIvanaseniamuttitadezAtataHkAraNAdamUna yadyamUrtaHsahitasyakA karmavedhAtiratAvavahArAmutigaanupacaritAmajUtavyavahArAnyUyataH tadapikasmAtavedhAo anaMtanAnAdyupalebhalakSaNapanAdikarmabaMdhanAditigatayyAcAktokasyacinmUtImUrtajIvala kSaNAnapariepannAlaskaraNadohavAdinassAmiNatAtamhApramuntibhAvANotohAdijIcassa apamanArthaHgayasyevAmUrtasthAnamana gArasabhAvAdanAdisesAreSabhUpitopajIvaHsaevAmUtIm / cetriyaviSayatyAganinirataradhyAtavya chAanikiyAmU-TakotkIrNajJAyakaikasvabhAvana - Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasaM0 Co kammIdikarttRtvara hitoSijIvovyavahArAdinayavibhAgena kattI bhavatikapyayatti // // yugAlAkAmA do mantrAmaM cAAdo' shilyde|| cidazAkamAlAkSA tujyAsu bhAvAsaM // atrasUtre bhinnaprakrama rUpavyavahitasaMvardhanena // madhya padagahItvAvyAkhyAnaM kriyate // prAdA zrAtmAH dyogAlakammAdI ka nAyavahArado'pumAlaka mmIdInAkattI vyavahArAtastupunaH tathAhimanovacanakAyavyApA rakriyArahitanijazuddhAtmatatva bhAvanAzUnyaH sannanupacaritAsadbhUtavyavahAreNajJAnAvaraNAdi dravyakamrmmaNamAdizAdenadArikavaikiyakAhArakazaroracyAhArAdiSaTpayaziyogpapula piMDarUpanAkammaiNAkarttA bhavati / tathaivopacaritAsadbhUtavyavahAreNAvahi viSayaca TaparAnAMca kattI bhavati zicchapadoveda kammAdoNa nizvayatazvatanakarmaNAM tadyathA zAtadi vikalpoNAdharahitaniHkriyavaramacaitanyabhAvanArahitenaya pAjrjitarAgAdyutpAda kaMkarmata | DudapesatiniH kriynirmlsvsNvittimlbhmaan| bhAvakarmazabdavAcyarAgAdivikarUparUpaye Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |tanakarmaNAmamunizvaSanakatIbhavatianuvanimvayArtha:kathyatAkoSAdhisamutpannA vAda tatkAlatamAyapisvatanmayAvanimnayeNaityubhayamalAyakenAmanimvayAbha rayata sughaNayAdhubhAvANazubhAzubhayogavayavyApArarahitenazuzvadevasvabhAvanapadApAra matatadAnetajJAnamukhAdizuddhabhAvanAchAsthAvasyAyobhAvanArUpeNavivakSitakadetA sunizvayanakI muktAvasyAyotuyujhnayanetikiMzukSAyukabhAvanApariNamamAnAmava kartRtvajJAtopanavahastAdivyApArarUpamitimayatAhinityanirajanani kinijAtmasva rusabhAlanArahitaspakarmAdikatvevyAkhyAtAtitastatraivAnijamuhAtmAnabhAvanAkatavyA evaM sAravyAta pratyekAnAkartatvanirAkaraNAmukhyatvenagApyAgatAmayapadyapizudhanayananirvika raparamAnadaikalakSaNamukhArataspabhoktA taNAyapazubhanayanasasArakamukhAsasthApibhoktI bhavatItyAravyAtAbAhArAmulAlA Ayubamala jAlopajIvivi! SITE India Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zya: dAbhAyA 11 vavahArAmurugarakopuggalakammepalepa jedi vyavahArAtsurakharakharUpa sujalakarmapAlebhutto sakAkI prANihAyaNayocapaNabhAverakhumAdassa nizvayanaya taHenavalanAbhAvabhukte rasusphurakassasevecana yAtmanaHsvasyati tadyathA AtmAhinijAma hAtmasevittisamubhUtapAramANikasukhasudhArasabhojanamalabhamAnA upacaritAsabhUtavyavahAreraNA sAniepeziyaviSayajanitamukha bhuktaatyevaanusscritaasnggtvyvhaarebhytresukhduH| khajanakezvparasaMsAtA'sAtodaSabhuttesaNvAzukSanimnayanahavivAdarUpamukhakArakhacabhutte sunikhayenatuparamAtmasva ... . matabhuktAtirAmanayaspavasvAbhAvikasurakhAmataspabhojanAbhAvAdiSayale jAnaHsansa soparimmati tadevAtIpreyasukhasarvaprakArANApAdeyamityabhimAyANavekIkarmaphale namuktativAdamataniSedhArthabhuktatvavyAkhyAnarUpaNAstrAtamA ch| Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nupamanarmanakamataoamarika a mamitA'sekhyamazAmAvopiyavahAgaNadehamAnojIvaitpavidayatiAchamA yohAnsara gadevilA matamulAyA sA chamabasakAma jlmocaa| 2 maNuguruderupa mANogizvayanastadehaminnasyakevalajJAnAdyanetaguNarAyaminnaspanijAkSAtmasvarUpasyA palabdherabhAvAttapyavadehamamatvamUlabhUtAhArabhayamethunaparigrahasaMjJAmabhatisamastarAgAdivinA bhAvAnAmAzaktisanAvAcayApArjitazarIranAmakarmata pesatizaphAruhapramANAbhava tisakaHkAvedAcetAyetAjIvaH kasmAt upasaMhArapasarvatazarIranAmakarmajanitavi stAropasaMhAradhAbhyAmityaryakovarAtaHgayayApradoSAgajAjanAtaraMsarvaprakArApati laghubhAjanAcchAditastajAjanAtaramakAyApati vRrumAjanamacchAditastajAlanAtaraNakA yati punarapikasmAtmAsamuhAsamudhAtAtAvadanAkaSAyavikiyAmAragatikateja sAhArakecalisajAsasasamudyAtavarjanAtAtathAcAttasaptasamudyAtalakSaNAvayaNakavAyavi Marainirever rautarinakam Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyasai ubiyAmAraNAtisamupayAtAdezatijAhArobahosattamarakecalIta:zatadyathA mUlasarIramarcha | digauttarahasmajIvapiMDassAmaNirAmadehAyogasvapisAmugdhAdayeNAmAzAtInavedanAnubha vAnamUlazarIramatyavAnAtmapradezAnAvahinirNamanamitivedanAsamudyAtApAtIkaSA yAdayAnamUlazarIramatyatvAparasparadhatAmAtmadezAnAvahirgamanamitikaSAyasamudhAtaH chAmUlazarIramatyanakimapivikuIyatumAtmapradezAnAvahirImanamitivikurvaNAsamudyAtaH chAmaraNAtasamayemUlArematyajyayanihaddamAyustatmadezapATetutmAtmapradhAnAvahige manamitimAraNAtikasamudyAta svasthamanoniSTajanakavicitkAraNAtaramavaloksA tyantrakAdhaspasayamanidhAnasyamahAmunezamUlapArIramatpajyasiMhapajabhamAdIrghalenajhArasAyo janapramANa:sUgANulaseyamAmUlavistAra navayojanApravistAra kAhalAkRtipuruSoM cAmAsvApAnniAtAvAmapradakSiNenahatyanihitaviruddhavastubhasmasAtrUtyatenaivaseminAsa Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hasalabhAvanAtadIpAyanavat prasAvanubhastejaHsamadyAta lokavyAdhikSiAdipIDitamA vilAyasamutpannatapasyaparamasayamanidhAnasyamaharvamUlazarIramatyajyanubhamitimAguptadehapramA NApuruSArakSiApradakSiNanavyAdhizakSiAdikasphAyitvAyunarapisvasthAnapravizati sAnubhasatejaHsamudyAtaHsamutpannapadapadArthamAteparamadhisepannasyamarUpezamUlapArIramatyA jyazuddhasphaTigArutirekahastapramANa:puruSAmastakamadhyAnirgatyayatrakuna ciratarmuhUrtamadhye kevalajJAninepAyatastadarzanAcavAzrayaspamuneHpadapadAyInezvayasamutyApayiSyatAyunaH svasthAnemavizataHamAvAhArasamudyAtaH zAsaptamakevalinAderakapATamataralokapUraNA mAyakecalisamudyAtAnayavibhAga kathAtAvavahAra anupcaaritaasnggNtvyvhaarnpaataa| NicyaNAyayoasaravasovA nizvayatalAkAkAsamamitAserAyapradezamamANAvAzana svasevitisamutpannakevalajJAnotpattiprastAvejJAnApekSayAvyavahAranayanalAkAlAkavyApaka Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ztyase cinadezApekSayAnaiyAyikamomAsakasAyamatavatAtayedezyimanAviSayavikalparahitasamA ghakAlasvasaMvedanalakSaNAvodhasamAvapivahiniSibhiyavAdyAbhAvAtarAnacasarvapyAsArakhya matavAtapyArAgAdivibhApariNAmApekSayAbhUnpopibhavatiAnacAnetajJAnAdyapekSayApinI hamanavaditikicAmANumAvarANazanAvaratsedhadhanAgulAsayayabhAgamamitalabdhapUrNa sUlamAnagodazArIreyAnacaelaparamANuguruzarIrazAdenacayojanasatrapamAraNemahAma spAragamadhyamAvagarenamadhyamazarIrANicAchAidamavatAtparyoderamamatvanimittenarahe / rahItvAsesAreparibhramati nakAraNanadehAdimamatvatpalAnimohanijayuzAtmanibhAvanAka tivyatigaNvasvaderamAvavyAkhyanenagANyAgatAta paraMgApyAvayenanavibhAnisasAritIca khasetadavasAnathuchajIvastarUpecakapyayatityayApuDhavitAlAta vAjaviNakadIviraha yAvenAcinatiraca savaratAlAjIbAjharate tarabAdazAhotiityAdivyAkhyAnakriyatA Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoti pratIdiyApUrtanijaparamAtmasvabhAvAnubhUtijJa nitasukhAettarasasvabhAvamalabhamAnA sukuma poriyamukhamAmilakhati" rUmasyAtadAsaktA saMtarakeMdriyAdijIvAnAM ghAtakuvatiH tinopArjita yasa spyAvaranAmakarmata udaye najIbA bhaveti kayebhUtA bhaveti pudavijalate unA UcaraNaSpadI vivi hapyAnareiMdrI, pRthivyaptejovAyuvanaspatayaHkatisaMkhNApetAH vividhAH zrAgamakathitasvakIyAMta bhedaiva UdhAH sthAvaranAmakammIdayena sthAvarA ekedrijAtinAmakamadayenasparzanaMdriyamuktArAkeziyA nakevalamicMbhUtAH sthaavraabhveti||vigtigcddupecrkaa tasajIvAdvitricatuH paMcAkSAtrasanAmaka madiyena ca sajIvAbhavati tecakaSyebhUtAH saMkhAdI saMkhyAdayaH sparzarasanazipazyayuktAH saMkhayuktisa mpAdayAdIMdiyA : spardhAnarasanaghrANeMdriyacayayuktAH kuMSyuvipAlikAjUkAmakSuraNAdayastrIziyA: sparzanarasanaprAraNacakSuridraya catuSTayayuktatadezamazakamakSikA bhramarAdayazvaturiyA svanira sanaghANacactu zrovezyiSecayuktAmanuSyAdayaH paMcedriyAitiH // prayamatrA'zraH vizuddhajJAnasvabhA Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyase 0 15 have titaha vizeyAdhyapyyApUrvaste cAditacaturddazajIvasamAsa rbhavetI mArgaNAguNAsthAnezvatacyA bhavetI tivijJeyAjJAttavyAH kati saMkhyAyete. tcaudasahimatyekecaturdazAbhiH kasmAt asunayAtsaka ticMbhUtAH kebhavati // saMsArijIvAH sabesuddAGgasujhAyA tarAvasarbasaMsAriNaH zuddhA. jJAyakaikasvabhAvAH kasmAt // zuddanayAt yuddha nishcynyaaditi|| prapyA gamamasiddhAgApyAiyena gunnsthaannikthyti||2|| micyA sAsa sAmissa // [mavidadasammoyade saviradAya vizvAsatra rAkSya ||msukhmprrimryaahimaam upasaMvidhI somAhI sogika vattinidhi vicaudanu khAdya khAmiya // kanayNa zaddhAya lAkvA // idAnI teSAmevaguNAsyAnAnopratyekaMsaMkSepe . zakaSpate // 2 // tvaahi|| sahajazuddha kevalajJAna darzana rUrUpA kheDekapratyakSaprattibhAsamaya nijapara mAtmaprabhRtiSTadravyapecAstikAya satatatva navapadAyaiSumUDhatryAdipaMcavizatimalarahi sarvajJa prazItanaya bibhAganayasya shrdaanenaasti| samiSyAdRSTirbhavAte pASAtareSAdi. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakamanawimanna Junia nuvodhakozamAnalAbhamAyAnyatarodhonamapyamopazAmikasampattAtyattitAmithyAtvanAdyApi gacchattItyetarAlavAsAsAdana ganijAtmAditattlenItAsarvajJapraNItaparaprativamanya teyAsAnamAhanIyabhedaminakodayanAgurumizrabhAvanimayANarayAnavIbhavAna tiprathamatayenakenAppakenamamadevenaprayAjanAtavyAsarvadevAvaMdanIyAnacaniMdanIyAipa divanapikamipyAdhigasaMzayamiNyAiTivItAmanyatatanasahasampamithyATakAvi zeSatigatavaparihAra: sasarvajJadeveSusarvasamayaSurabhaktipariNAmanayenakenApanamama ebhavakhyatInimatvAzayasperaNabhaktikarotinidhvapAnAstimimasyapunarubhayavanimna yAstItivizeSa svAbhAvikA netajJAnAdyanetAgAdhArabhUtanijaparamAtAdhyamupAyoni yamukhAdiparastyahihayoga itparhatsarvajJapaNItanizvaeyarahAranayasAkabhAvanamanyatApa roketubhUmirekhAdisahakAdhAdikakSitIyakaSAyAdezenanimittetalAraNahItataskAralA ADANAAKANGARHamasumaannasanikamsinindianuamunautartinusiamutharma/ minantarwasna Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyasaM tmaniMdAdi sahitasmannidriyasukhamanubhavati ityapiratasampAdRzilakSaNaNyApUrvoktamakAreNasampa ghaeisanabhUmirekhAsahazodhAdihitIyakaSAyodayAbhAvasatpabhpatanizvayanayanekadezArA dirahitasvAbhAvikamukhAnubhUtilakSaNaSuvahiviSayeSunarevodezAhisAntastayAbrahmaparigrahaniyA tilakSaNeSugANavayasAmAzyApAsahasacittarAbhattayAAvabhAraMbhaparigAhAmaNauddiha desavirAyAcha itigApyAkaritakAdAnilayeSuvartatasapecamAraNaspyAnavIkSAvaloma catisayevasadRSTitirekhAdisazodhAditatIyakamAyAdayAbhAvasatyampatarenimayanayena rAjupAdhirohatasvayudhAtmasevittisamutpannasukhAmatAnubhaktapaNeSubahirviSayapupuna-sama stanahisAntastayAramhaparigranitilakSaNeSunapacamahApateSuvatayA stamAdivyatAba tapramAdasahitoSiSakSamAgAsthAnavatImamattaseyatAbhavAtAsayabajalarekhAdisazAsanalanakA pAyAmodayasatinimmamAdamuhAtAsovottamalajanatAvAtAvyattatpramAdarahitAsanasatamaguNAle Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .- .-. - ManrTTPHYTVRITTIMES AINIMURARIERamPmistantemrudraem nrpprmttseytaabhvti| sayavAtItamajvalanakaSAyamedodezasatyapUrvaparamAlAdekasukhAnubhUtila kSaNabhapUrvakaraNApAmAkakSapakasevAemaguNasthAnavIbhavatigadRSkratAnubhUtabhAgAkAkSA disaNasamasta sekalparahitanijAnanvayaparamAtmatatkAyadhyAnapariNAmenakavAyavAjIlAnA mekasamayaparaspareSayatvenAyAti sevAsasthAnAdibhedaNanirasikaraNApazamakkSapA kasaijJAdhitIyavadhAyadiekadizatimedaminnavAricamAparutInAmupasAmanakSapaNasamacAna bamANasthAnatinobhavatisamakAhagatalAbhakAyasthApazamakAHkSapakAvadazamaguNI narninobhavatigaparamAparAmamUtinejAtmastamArasevittivalanasakalApazAtamAyAkAzAma guNasthAnatinomavetiAupazamazvaNimArgaNani kyaaymushaatmbhaavnaaklnkssiinnkvaayaa| dazamagaraNasthAnavAnAbhavetiSa mAhakSapaNAnetarapratamahalekAlesvabhuzAtmasavitilakSaNa katvaritakIvIcAhitIyanuladhyAnasthilAtadatyasamayajJAnAvaraNadAtAvaraNAtarAyatra oortamaram Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zyase dansar RamaanwRILa yeNugapadezasamayenanirmUlyamedhajo vinitidinakara'basakalavimalakevalajJAnAkaraNAlIkAlo kamakArayakAtrayodazAmAgAsthAnAtinAjinabhAskarAbhavetimanovacanakAyadarzagAlevanaka mamopAnanimittAtmanazAyarisyadalakSaNayogarahitAzcaturdazAmANasthAnatinasvayogijina nAbhavatigatatanizvayaratnazyAtmakakAraNabhUtasamayasAramejanaparamapaNArakhyAtanArinaca tikSAguNasyAnAtItaHgajJAnAvaragAdyaekammarahitAsampatkAyasaguNAtarbhUtaninAmanigorca dhanaMtaguNAH siAbhavatIti vAziSya kevalajJAnotpattAmAkSakAraNabhUtaratnatrayore .. .... bhAvyAsapAyayogilinasthAnahapakAlAnAstika yathAvAtacAricajAtaparakiMtuparamapaNAkhyAtanAstiAprabahazatAyaNAcaura, bhAnapipuruSaspacArasaMsagIdoSajanayatigatayAstravinAzakacAritramodayAmA - kevalinAniliyanuzAtmAcaraNaklikSaNAyAvayavyApAramAritramalajana amanna mainamainancernAmastepm.marad Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ranAmai-1BREACHHSaamanawar yAtAyAtayAtepunarayANijinecaramasamayavihAyazeSAtikarmatIvAdayazvAricAlana nayati caramasamapatumayodhyesaticArikhamalAbhAvAnAkSAniAiticaturdazaguNasthAnI rayAnAtolAidAnImAnAkapategAidizecA gajAta yAsaMbAdeta bAlasvAvayAsamanvayAnamAhorAzAitigAthAkapNitajameNatyAdicaturdazamAsA jJAtavyA chAtayathAsvAtmApalAdhasidivilakSanArakatirAmanudevAtibhedana caturvidhAgatimAnAbhaveti / atoriyanuzAtmatatvapratipakSabhUtAMcakakSivicatuHpezyi nidenapecaprakArezyimAnApazarIrAtmatatva vizadazIpAyayojovAyuvanasyativarka yabhedenaSanepokAyamArganA nivyApAranuzAtmapadAvilakSaNamanovacanakAyayogabhede navidhAyomAnApamapyavAvistareNasatyAsatyobhayAnubhayabhedenaraturvidhomanAyocana yAudArikAdArikamiyAvakipakamiyAhArakaprAhArakamikSakAmINakAyabhedana jammAmA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sptbidhikaayyeogshceti||smudaayenpecdshvidhaavaayogmaartnnaa // vedodaya icarAtAdidoSarahi taparamAnmaivyAtaminnAskhoSunnapuMsaka bhedenAvidhAvedamArgaratA niH kaSAya zuddhAtmasvabhAvaprati kUlAkodhamAnamAyAlAbhabhedenacatuvaiidyAkaSAyamArganA vistrennaakssaayne| kaSAyabhedenaye cviNshtividhaavaa||mtyaadisejnyaanyeckekumtpaadyjnyaantryecetyssttvidyaajnyaanmtnaa sAma zikavedAyasyApanayarihAravibhuH sUkSma soyarAyaya pyAravyAta bhedena cAritrayecavidhe saMya mAseyamastathaivA sNymshvtiprtipkssdvyensnprkaarsNymmaargnaa|| caturacaturabAdhakeva snadarzanabhedena cturvidhaadrshnmaargnaa|| kaSAyodaya rejitayeogapravattivizadRza paramAtmavya pratipakSizIkamanIlapokotatejapadmamukta medenssddidhaaleshyaamaargnaa||bhvgaabhgbhede nadvividhA bhavyamArgaNAtrAhaziSyaH zuru pAriNAmika parama bhAvarUpagurU nishvyengunnaa| sthAnamArganA sthAnarahitAjIvAityuktaM pUrvaidAnIyunarbhavyA bhavyarUpeNa mArgaNAmadhyeSi HT Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 sariNAmikabhAveAbhakhitaH itipuurvaayrvirodhH||7|| parimohaM ho r|| pUrvaca muirpariNAmika bhAvApekSayAguNAsthAnamArganA sthAnaniSedhaH kRtaH idAnIpunarbhavyA bhavyatvaddayamamudrapAri NAtmaka bhAvarUpaM mArgaNAmadhyepi ghaTate nanumuddAyuddhabhedenapAriNAmikabhAvavidhAnA sti kiMtuzuzravanaivaM yadyapi sAmAnyarUpeNa tsovyAkhyAnenazuddhapAriNAmikabhAvaka pyyate tathApyavAdavyAkhyAnenAzuddha pAriNAmikabhAvAyyasti tathApicajIva bhavAbhavA nicet tatvISyesUce vidyApAriNAmikabhAnobhaNitatatrazuzcaitanyarUpaMjIvatvamavinazva ratvenamuruzyAzcitatvAt zuruvyArthikasejJaH zurupAriNAmikabhAvAbhaNyateyatpuna: karmajanitaH dazamAraNarUpejIyatve bhAtvama bhavyatveveti // cayetaddinamvaratvenavaryAyAzvitale * paryAyArthika saMjAlamuddha pAriNAmika bhAva uccate // azuddalaMkathamiti cet yadyapittada 1 zuru pAriNAmikatrayaMvyavahAreNa saMsArijIne sti| tapyApi sadasuddA suddaraNayA itivacanA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iya i h rshuraannaayaa|itivcnaathnimn nAsti muktajIvaenA sarvathaivanAsti itihatorazuddha lebhApateAtavAzuzaNAriNAmikamadhyezupariNAminabhAvAdhyAnakAladhyeyarupAbhava tiAnarUpAnabhavati kasmAtadhyAnaparyAyasyavinazvaratvAtaNamupAriNAmikavastumacyA ptvaadvinshyaaitibhaavaaryH||rupraamikkssaayaapshaamikkssaapiksmpttbhedenvidhaasmp ktamArgaNAmiNyAdhisAsAdanAmabhasejJAviSajhavayabhedenasahaniyAjJAtavyAsAsejJatvA isajittavizadazaparamAtmasvarUpAjinnAsejJAsanibhedanavidhAsajImAgemAmAhArakAne nAhArakajIvabhedanAhArakamAnApikSiticatuzAmAgAsvarUpejJAto savepuDhavijala teyavAkatyAdigANAdhyanaratIyagAvApArayaNavANajInApajAtI pAraNAsamAya mAgaraNAayAuvogAviSakAsAvIsanuparUvaNAbhaNiyAnimAyAmabhAtakathita svarUpacavalajayasAlamahAdhaklapavedhAmiyAnasikatavayavIjapadasUcitavasavasubAsu SIMILIAnema.manuadimarat Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mityAdivizezadhaguraNA / tathaivAstitvA vastasva prameyatvAdi saamaanygunnaa| svAgamAvirodhenAnetA jJAtavyA / saMkSeparucizikhyamatipunavaiiva tA bhedanayenAnaMtajJAnAdicatuSTaya manatajJAna darzanasu khatraye kevalajJAnadarzanadvaye sAkSAdabhedanayena muddacaitanya me baike| gurg| iti|| punarapikavyebhUtA siddhAH caraNazarIrAta kiMcidUnAbhaveti taca kiM tadUnatvaM shaariiroge| yogajanitanAzikAdiza sotva sti| yasminneva dANe sy| gicaramasamaya vizatprarutyudaye vichedamadhyezarIrogo 'naamkmdyevicchedojaatstsminsrojaatmitijnyaatye|| kazcidA hai| yapyAnadIyasya bhAjanAdyAvaraNAta prakAzasya vistAro bhavati // tayAdehA bhAkliAkapramANena bhAvyamiti cete pradIpa saMvedhIyeo'soprakAzavistAraH pUrvabhAvenaiva tiSTati yaccAdAvarahojAte jI pradezatvasvabhAveAbhavati yastumadezAnAMsaMbaMdhI vistAraH sasvabhAvo / bhavati kasmAditi cet pUrvalokamAtrapredezAvistIrNAnirAvaraNAstiSaitiH pavAtAdIpa Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zya le tazuddhaNayAitivacanAtanunisvapananAsti muktajIvaenA sarvathaivanAsti itihatorazuddha tvebhAratAtavAzuzyArivAmikamadhyezuSpariNAmilabhAnAdhyAnakAladhyarUpAbhava tidhyAnarUpAnabhavati kasmAtyAnaparyAyaspavinamvaratvAtAzupAriNAmikarastubhArU ptvaadvinshyrtibhaavaarthH||uupraamikkssaayaapaalikdaapiksmpttbhedenaavidhaasmpaa tAmArgaNAmiyapAdRSmiAsAdanImazrajJAviSajhAvayabhedenasahaniyAjJAtavyAsajatvA isajittavizAhazAparamAtmasvarUpAjinnAsejJAsanibhedenavidhAsajImAgaNAmAhArakAne nAhArakajIvabhedanAhArakamAnApikSiticatuzAmAgAsvarUpajJAtayasapaTarijAla teyavAkarasyAdigANAdhyanaratIyagAthApAdayaNavAguNajInApajAtopAgAsahAya mAraNAayAuvogAviSakamasAvIsanaparUvaNAbhANayAlAnimAyAmabhAtakathita svarUpadharalajapAlamahAdhaklapavedhAnidhAnasikatavayavIjayadesUcitapasabasujhAkasu Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaayaa|| itizruddhAtmatatvatrakAza pheratIyagAthAcaturthapAdena paMcAstikAyapravacana sArasamayasA rAmedhAnatrAbhatitrayasyApibIjapadaMsUcitamiti / catuNasyAnamArgaNAdimadhye kevalajJAnadarza niye| nAyaka samyaktamanAhAraka muddAtmasvarUpaMcasAkSAdupAdeye // ityunazvAtmasampata zrAnajJAnAnucaraNalakSaNe kAraNa samaya sArasvarUpatatasyaiveopAdeyabhUtasyavivakSiteka zazu nayena sAdhakatvAsyopayere pAde ye zeSaMtuheyamiti yatva dhyAtmayeyasyavIjapadabhU taMzuddhAtmasvarUpamuktaM natpunarUpAdeyameva / anenaprakAreNanInAdhikAramadhyeddAyuddha jIvakaNyanamukhyatvenasasamasyalegAvyAtra yaMga madAnItyApUrvaddhana siddha svarUpa muttarArdenaH punastazati svabhAvatvecakapatiya sikammAnmahamunA cicUNA paramadeha dete sAmAdivaziya upAdacapehi mAmA siddhAsiddhA bhavatItikriyA'dhyAhAraH kiM viziSTANikkammA>praruguralAki cUNAcaramadehadeoniH kammINo 'STaguNAH kiMciddUNAzvaramade Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyase rataH zakAgAditisbapUrvI naasijhsvruupmuktk||iigmnpaathytelaaypaahiyaannicaa upyAdarahisajuttAgatecAsahA lokAyasthitA nisyA utpAdavyayAbhyAsayuktAratiyatA vistAra kAmArividhyasakabahAtmasevittivalanajJAnAvaraNAdimUlAttaragatasAtakarmaprati vinAzakatvAdaekammohitA sammattaNANadesaNAvIrIyasuhametahevAvagaNanAmagurulagha mahAvAhebahANAtisihAgA hAinigApyAkaNitakramaNAtayAmaekarmahitAnAmabANA kathyatesapyAhi kevalajJAnAdiguNaspadanijayuddhAtmavApAdeyaratirucirUpenizvayanayasampatto yatpUrvatapazvarAvasthAyAbhAvitasyaphalabhUtesamastagIvAdisatsaviSayaviparItAminivasahita paraNatiraseparamakSAyikasamyaktabharapate pUrvaudAsyAyobhAvitasyAnorvakArasvasavedanajJAna spapAlabhUtayugapablokAtAkasamastavastugatavizeSaparipakakevalajJAnAnirvikalpasvabhujhA smasattAvalAkanassayatpUrvadarzanebhAvitatasyaivaphalabhUteyugapatvAkAlAkasamastavastagatarsa amanthanwar Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RAamreneumsum - mAyagrAhabAyevalapInAkasmivisvarUpacalanakAragajAtasatighoraparIvahomagAdonijanira || janaparamAtmadhyAnapUrvapadevamAlavitetasraphalabhUtamanetapadArthapachitiviSayakhadarahitatva mananavIya mUlamatIniyakevalajJAnaviSayavAsikarUpasyasUtAvabhAvate. ekapradIpaprakA nAnApradIpaprakArAvadekasimakSetrasakaratyatikaradoSaparihAraNAnatasijhAvakAzadAnasAme yegavagAhanAlAbhaNyatA disateyAgurutvabhavatitapAlAsapistadApatanatyadivasadeNagu savaibhavanitAlAhaviravadha patanAdicasayAlaghule bhavatitakAvAsAratAtIlavatsarva divabhamagaramavasthAnacatavAtasyAdagurulaghugugAvidhIyatAsahajamujhasvarUpAnubhavasamutpannamayadevi bhAvahitasuravAetasyayadekadezAsavedanarutapUrvatasthavaphalabhUtamavyAvAcAnatamukhatvebharavata iti madhyamarUciziyyApekSayAsampattAdiguNASTakamaNitA vistArasacizisyapratipunarvizeSabhedanaye nanitinizyitvenikAyale niyAgatvanirvadatvaMzatiHkavAyatta nirmaactvaaniraayusstvaa| RAAAAAAtanaararmers Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyaseva |mityAdivizeSaguNA tathaivAstitva vastasva prameyatvAdi sAmAnyaguraNA | svAgamAvirodhenAnetA jJAtavyA / saMkSeparucizi chApratipunarvivadaH tAbhedanayenAnaMtajJAnAdicatuSTaya manatajJAna darzanasu khatraye kevalajJAnadarzana 6ye sAkSAdabhedanayena zuddhacaitanya meve ke| gug| iti // punarapikaSyebhUtA siddhAH caramaprazarIrAt kecidUnAbhavetiH tajjJakiM tadUnatve zarIrogopogajanittanAzikAdiza sAmapUrNatve sati / yasminneva kSaNe sayA zicaramasamaya vizatprarutyudayevicchedamadhyezarIrogo yoganAmakamadayenicchedojAtastasminkSaNe jAtamitijJAtaye kazcidAha bhAjanAdyAvarazate prakAzasya vistAro bhavati // tapyAdehA bhAkliAkapramANena bhAvyamiti parihAra: / pradIpa saMvedhIyeo'soprakAprAvistAraH pUrvabhAvenaiva tiSTatipayaccAdAvarajAte jI vasyanule kamAcAsaMralepaya pradezatvasvabhAveA bhvti|| yastupradezAnAsaMbaMdhI vistAraH sasvabhAvA / nabhavatiH kasmAditi cet pUrvalokamAcapradezAvistIrNAnirA crnnaastissttetiH| pazvAtAdI Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . . || vadAvaragAjAtamavatanna kitapUrvamevAnAdisatAnarUpanagarIreNAratatizetAtata.kAraNa tapadetAnAsahAvistArAnabhavatiH vistAravazArIranAmakammAdhInagavanacasvabhAvAtana kAraganazarIrAbhAne vistArAnabhavatigamaparamapyudAharaNadIyatezyayAhastacatuSkSyamA gAvakhapuruSanamuzavaitihAta puruSAbhAvasakAcavistArovAnakarAtimanamatikAlamAtrA manmayabhAjanevAbhukkasantalAbhAvasatigatapyAjIdoSipuruSasthAnIyajalasthAnIyazarI rAbhAva vistArasavAcInakarAtItichAyajevamuktastavavAtietItiyakecanavatitanniyA cAryapUrvamayAdasegalAdhachedAtaNAgatipariNAmAJcatiAheturatupayanatavAvichan / lAlacakacahApAtalapAlAvaderesnIjavAgnizikhAkcatirotacatuSTayanarasvamA cAIgamanajAtAtacalokAyapayatamevanacaparatAdhamA stikAyAbhAvAditi nitvAiti vizavANayumuktAtmAnakalpazatapramitakAlAgatajagatazUnyajAtasatigunagAmanabhavati PAARAARADASTI AntasAHAR LataxindianR.JanuaJANJunuser.. Anmomaamanamami - Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Pran. m ayasaka 22 mmmmertime. . . | mAsikvAdilovadatitanniSAvijJeyA utpAdavyayasaMyuktavipoSaNasarvaNevApAriyA SedhANAmatikicavizeSAnivanAvinastaraNuzAtmasvarUpAtisiddhAnAnArakAdiga timubhamaNAnAstivAyamutpAdacayatvamitizatajarihAragamakoNatAguru.. ngtithaanirddhisvruuprnnyaampyaayaastdepekssyaa||athvaaynynotpaadyypriivy rUpeNApratikSaraNajayapadAryA pariNAmatitatparichilpAkAraNAnIhitarasyAsikajJAnaprema pariNAmanitanakAraNanAtyAdayatvA athavyajanapayAyapakSayAsasAraparyAyavinAza siha . yotzAmulIvazcAtlenIvyatvamitiAvanavibhAgenanavAdhikArajIvajJAtavyAlA athavAtadevalirAtmAtarAtmAparamAtmamedanaravAnavatigataNAvamuzAtmasApettisamutpannA stavasulatpratipakSabhUnane pasaravanAzatAhirAsmAttahilakSaNotarAmAbhayayAdaharahi tAnijasudhAtmaityabhAvanAlakSaNajJAnarahitatvanadehAdiparasyokatvabhAvanApariNatAva Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hirAtmAtasmAtpratipakSabhUtAtarAtmAmayabAreyopAdeyakAvicAracittanidoSayaramAtmane minnarANAdayAdoSAH zrudhacaitanyalakSaNayAtmatyuktalakSaNacittAvAtmasuvidhuvItagAsa|| vaijJapaNAnekhanekeSuvApadAyasthaparasparasApakSanayovibhAganabhAnejJAnacanAstisahirA smAtasmAdisAtarAtmatirUpaNanahirAtmAtarAtmanAkSaNajJAtavyAchAparamAtmala kSaNekathyatAsakalavimalakevalajJAnenayanakAraNenasamastalAkAlAjAnAtiyAnAti tinakAraNenavimurbhaepatAparamabramhasajanijazukSAtmabhAvanAsamutpannasuravAmatasamasyasa || taurvazIrabhAtilottamAdidevakanyAmerapiyasyabamhacaryajatenaDitasaparamabramhabhaepa kevalajJAnAdiguNazcayeyuktasyasatAdevazadayApitatpadAmilASiNaHsetoyasyAnAkuti sazmirAmiyAnobhavatikevalajJAnAvavAcatajJAnayaspasugatAnathavAgamanamavina zvaramuktipadegataHsugatAchazivaparamakalpAganirvANazAtamajhayApAnamuktipadegena Amritam Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zyaka sshivkiirtitH||itishlokvaacitlkssnnshiyaakaamkaadhaadidoyjynaanetnaanaadi sahinAjinA ityAdiparamAgamakathitAdRzettarasahasrasatyanAmavAcya paramAtmAjJAtavyoHevama nighunadhAtmamumadhyemiyAdarbhipajIvahirAtmAyaktirUperanatietigatarAtmaparamAnamadhye zaktirUpaNabhAvinAmanayApekSayAvyaktirUpeNacabhavyatIvepunahirAmAvyaktirUpa tarAtmaparamAtmApezalispanetiyadyapijIvaparamAtmAktirUpeNAvidyatatAIkaSyamabhavyatva mititAparamAtmazakti vevalajJAnAdirUpaNavyakti bhaviSyatItya bhavyatvayakti punH|| zubhanayanAbhayavasamAnAtina zAktirUpaNApabhAjIcakevalajJAnenAstitAkevalajJA naavrnnnaactttaabhlyaabhvydhyennunrmudhnyntibhaavaagveyssyaamipyaaittisejvaahraa| tmAnanavibhAgonadarzitamAtmatrayAtApAyaguNAsthAnapigatayathA vahirAmAvasthAyA matagatmAdhyAktirUpeNAbhAvinAmanayanavyAnarUpaNabhAvijeyatarAtmAvasyAyotubahirA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAnatarAtmakabhedanamAvAtmakAvidhAbhavatizatavAppakSarAtmaka saMskRtApabhrasapaizAcikAdibhASAbhere nAyamlekSamanusyAdivayavahAraheturvajadhAgamanakSarAtmakastuzyiAditiyAlIbekhusarvajJadivyadhvanAca, prabhAvAtmakAprAyokavainasikamenahividhA chAtatevIpaNAdivaziya vittatapahAditvAcanatula! satAlAdisuvikheAdikadita itizlokakaNitakramaNaprayogabhavaprAyogikacatujhA vistra sAstabhAvenabhAvAvaiprasikomeghAdiprabhavAvajadhAH chAkiMcAdadAtItanijaparamAtmabhAvanAyutanarAkA dimananAmanojJapanemiyaviSayAtInacajIvanayApArjitasvasura svaranAmammatavyenayamapijI vizadazyatetavApisajIvasayogenotpannatvAdyavahoNajIvapAyAbhaepateH nizvayenapunaHpugala svasaNavati / vedhakathyate matirAdirUpenapAsAvAdhAvayAsakevalaekalavedhaHyastukarmanokarma | sajIvapujalAmakhagaveghAlAkiMcavizeSa kavidhaepyAbhUtastastuzAtmabhAvanArahitajIvasyAnupaca ritA'sadbhUtavyavahAreNazvyavedhastatharAzunizcayanayomArAmAdispobhAdavedhaHkaNyAsApizuni asmum MaicharsodmamtaarsawanRamananemamacana.SAURLIANCARNaDiabuaak LICATrasaamanaraanasannauLLINEAR TLAncinarsunayanarassmen Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sya |sshivkiirtitH||3||itishlokvaacitlkssnnshivHkaamkaadhaadidoyjynaanetjnyaanaadignn sahinAjina ityAdiparamAmakathitAdRzettarasahasrasatyanAmavAcyAparamAtmAjJAtavyoH evame niSutadhAtmasumadhyepiNyAdhirbhapajIvahirAnamAttirUperanatikSatigatarAtmaparamAtmA zaktisvAbhAvinagamanayApekSayAvyaktirUpeNacamananayajIvapunahirAmAvyaktirUpaNI narAtmaparamAtmArUpezatirUpanatiyadyapijIvaparamAtmAzaktirUpeNAvidyatetahikapyAmabhavyatva mitilatAparamAtmazakti kevalajJAnAdirUpaNavyaktinaviSyatI nya'bhavyatvazakti punaH inayanAbhayatrasamAnAnipunazaktirUpeNAppabhAjIcakevalajJAnenAstitapAvacalanA nAvaraNanAcarata bhavyAbhavyakSyeNunarabhujhanayanatimabhAvArthApayAmipyASTisejavAharA smAnanavibhAganadarzitamAtmanayAtAzeSaguNasthAnApAtayA vihirAmAvasthAyA mitarAtmAdhyazaktirUpeNAbhAvinAmanayenatyanirUpaNabhAvijeyatarAtmAvasyAyotubahirA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || tmAbhUtapUrvanyAyanaghaTanataparamAtmasvarUpatuzaktirUpeNAbhAvinegamanayanAvyaktirUpanaraparamAtme nasyAyApunaraMtarAtmAyabhUtapUrvenagananimiyAvavidyAmAneguNasthAnaghuyojayatiAmipyAta sAsAdamizraguNasthAnatrayatAratamyanyUnAdhikabhedenavahirAtmAjAtavyAsa avirataguNasyA nitadyogpasNAbhalaNyApariNatajanyAtarAtmAgadANakaSAyaguNasthAnepunasatkavAsAvara tatIkavAyayomomadhyamAsayAlayogiguNasthApayavivakSitakadezAmunayanasisa || dazA paramAtmAsistusAkSAtparamAtmAtA avyavahirAtmAhegAupAdeyabhUtasyAnetasukhasAtha katlostarAtmApAdeyAparamAtmApunaHsAkSAyAdeya itizAbhimAyAkArAnebasyapecAsti kAyapratipAdakaprathamAsikAramadhyanamaskArAdicaturdazANAyAbhirnavAbhiratarasthalejovara pakathanarUpanaprayamottarAdhikArasamAsataparayadyapi harekasvabhAvaparamAtmAzyam pAdeyabhavati tathApiyarUpasyamajIvazvAsyagAthASTakenanyAyAnekarotiAkasmAditice K S al.IESELEA - Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dama 24 tU he yanatvamapijJAne sattipazvA'pAdeyasvIkAre bhvtiitihete| tadyacyA pajjI uyuragaDa paNAladharme adhamma zAyasei kAlApugAlamutterutvAdiguNApramuttisesA // 263 annI upuNarDa ajIvapuna rjJeya: sakalabimalakevalajJAnadarzana ruyeyuDopayeAgaiti matijJAnAdirUpe nikalpAH shuddh| paye i tidvividhopayogaH // avyaktasukhaDa, khAnu bharanarUpAkarmaphalacetanA tathaivamatijJAnAdimana:paryaya paryaMta gmazuddhAyayeAgaitiskhehApUrveSAniSTa vikalyarUperaNA9vizezeSaraNAdeSapariNAmanekammaicetanA kevalajJAnAdirUpazruzcetanA // ityuktlkssnn|pye|devrtinaacytrnaastis bhavanyajIvaitivijJeya punaH pazcAt jIvAdhikArAne tareyugAla dhammopradhammaprAyAsakAlA sacayuphala dharmmA dharmmIkA zakAlatya bhedenayena cAcUraNAlanaspa bhAvatvAyurulaityucyate pratisthityavagAhavarttanAlA zAdhamI dharmAkAzakAlA yugAlamute // yuklebhmUrttaH kasmAt // vAdiguNe // rUpAdiguNasahi toyataH amuni sesA // rUpAdiguNAbhAvAdamUna bhavati / pulaarshessyaashctvaariti|| tavAhityartha Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eyasyAnuddhatvaM tapyAstrigdharuddhAtvaguNena anaMtajJAnadarzana sukhayorya guNa catue ye sarvajIva sAdhAraNaM // tatvArUparasa medhasvagugAcatuSTaye sarva yuklasAdhAraNa: yaccAnanubukasvabhAvasidjIbegamanena catuSTayamatIjiye : tayyenamurUyukala paramANe'vyarUpAdicatuSTayamatIdiyeH yapyArAgAdikhe daguNenakarmAvaM dhAvasthAyAjJAnAdicatu gukAdiSedhAvasthAyArUpAdicatuSTayasyamule ta pyAcanisneha nijaparamAtmA bhAvanAvalena rAgAdisnigdhavinAzasatya'netacatuSTayasyamuddhatva na yAcakSa dhanyaguNAnAvedhAnabhavatItivacanAtparamA guDzanidharUkSatvaguNasyajJaghanyatvasAta rUpAdicatuSTayasyatvamavavo dhanyamityabhiprAyaH nApyapunavyasyavibhAva janapIyAntra tipAdayati // 22 // sahorvadhomukamI yUlA bArAdadhaH // udaya mahinA usa 01 zabdavedhasaudAsyAlyasaMsthAnabhedatamaH chaayaa|| yAtApAyAta sahitAyukalA dravyasyaparyAyAbhaveti [ch|| prpyvistrH|| bhAvAtmako bhAvAtmakazvadvidhAzabdaH tacA'kSarAnaca 1 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyasaka 5 rAnatarAmabhedenabhAvAtmakAvidhAbhavatizatavAppakSAtmakaHzaMskRtApasapaizAcikAdibhASAmere nAyamlekSamanuSyAdivyavahAraheturvajadhAmanakSarAtmakastuziyAditiyegalISusarvajadiyadhvanIca prabhAvAtmakAprAyokovainasikamenidhividhAlAtatavINAdivajJeyaH vitatepahAdikA .. satAlAdisukhiraMvazAdikaMdita itizlokakaNitakramaNaprayogabhavaprAyogikaHcatu sAstabhAvenabhAvAvainasikomedhAdiprabhavAvajadhAzakiMcAdadAtItanijaparamAtmabhAvanAyuta dimanajAmanojJapeziyaviSayApattanarajIvanayApArjitasvasurAstaranAmammatayena .. vezadazyatetapvApisajIvasayogenotpannatvAdyavahoNajIvapAyobhaepata nizvayenapunaHpugala svastsagavati vedhakathyatAmapirAdirUpenapAsAvAdhAvapAsavevalaekalavedhaHyastukarmanokarma rUsajIvapuzalamavAvadha kiMcavizeSa kavidhaepyAbhUtasvasnuzAtmabhAvanArahitajI ritA'satavyavahAreNazyavedhastathAnidhvayanayAsArAgAdislAbhAdavedhaHkapyyatesophyuini Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nayanayenapunalavedhAvapavilvApekSayAvarApInIsUkSmatveyaramANa sAkSAditivadarAdyapekSayAvilyA nAsthUlatvajAhApinimahAkadhesalkiyamitisamacaturakhAnyAvasAttikA phulakAvAmanA gabhedenaSaTprakAra saMsthAne yayapivyavahAranayananIvasyAstitayAyAsasthAnAviJcamavAraparaNatimi natyAnnizvaranapulasyAnamevA yadyapijIvAdapatravattatrikoNacatuSkoNAdityaktAvyaktarUpavAdhA saMsthAnagatadapipularalagodhUmAdicUrNarUpeNaghatakhAdirUpeNavajadhAbhedAnAtavyAdhipativadhA kAdhakArastamainibharapate rakSAdyAnayarUpAmanuSyAdiprativivarUpAcachAyAvineyAudyAta vanavimA - navadyAtAditiryagajIvanabhavatiH prAtapatrAditpavimAne'nyatrApisUryakAMtamaNivizeSAdAethvI kAyejJAtavyAlayAmanArtha yayAjIvapazvanimtanasvAtmopalAncalakSaNasisvaspesvabhAvavye || janaNvasvabhAvayajanaparyAya ekavibhAvayajJanaparyAya:payoyevidyamAnAyanAdikarmavadhavazArAsniga gharukSasthAnIyarAgadevapariNAmasatisvAbhAvikaparamAnakalakSaNasvAsthAbhAvabhyasyanArakAdi| CAREERamundardNILAthAGE Mandinindmanukasatayapainvitesamaiduducatomer meaninainamunamanunHAIMAHARAaimadananandacanasha Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayAsa nirvikalpasamAdhispasvakIyApAyAnakAraNapariNatAnAbhavyAnAsikAtaHsahakArikAraNabhavati ta merakApisihavayanatajJAnAdiguNasvalpAhAmetyAdivyavahAreNasavikalpasidabhaktiyuktAnonizvayana toryayaSyAmasAnAsvayatihatonavasanayanitAnIti tapyAhiyapyAsiddhabhAvAnamUtIni vipastayevA yANaTORI T-gatipariNatAnAdhamIjIvapulAnAgamanasahakArikAraNabhavati razatamAha || yadharmavyamArakhyAtAgoragayAmAgavAlajIvANAmatatyAro) tAjahasavAna tasparokSapANusvadharbhavabhinnasyapurAlavyasyacyAtyAnamuravyatvanaprapyamasyAlagAyAyagata chAna bajevAdhikAramadhyepUrvasUtrAditaspAdiguNAratueyayuktaspAtavaivAdhasaboditAvAdiSayoyasahi tyuktalakSaNAvyAlyApAgamAktalakSaNAcanasAraNadAdhigdhAdayAvibhAvayyajanIyAjJAtavyAH yoyasatyapisnigdhastatvAdhobhavatItivacanAtArAdevasthAnIyavedhayogyAsnigdhastatvapariNAmisa vibhAvojanapayoyAbhavatigaratalyApulasyAyinizvayanayanakSaparamANavavasthAlakSaNesvabhAvavyajanapa manandorkat niasain M IRammanim - ent... ----- T bri SE.... actaknamesh ... ranatilaaunusumernamaAImationaireamshan Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - MannuinduINDIAnacon yAniHkriyAmUnoprerakApidharmAstikAya nakoyApAyAnakAranAchatAnAjIvaputalAnAcatama hakAriNobhavatigalAkaprasidRzAtanatumatsyAdInAjalAdivadityabhiprAyaH cha evaMdAmezvyavyAkhyAna spenagalyAgatA ch| prapyA dhammezvyamupadizAtimahAlA sarAhANAyAro/i hahi mAghAlAvA sthAnayuktAnAmadharmapAlajIvAnAsthitiHsahakArikAraNe bhavati tatAdRhAtamA chAyAyapyAthikAnAsvayagacchatAjIdapujalAnasanavadharatIta tadyapyA sva yavittisamutpannasuSAmatastseparamasvAsyeyadyapinimpenasvarUpasthitikAraNabhavatittapyAsihayuddha hepraNataNANAdiguNasamikSArAdehaparimANANicA asaMkhadesApramuttAyAchApratigApyAkathita siibhaktisNarupUrvIsavikalpAvasyAyAsijhopiyaNyAvyAnAvahiNAsahakArikArabhavati tathaiva khakoyApAdAnakAraNenasvayamavatietaMjIvapuglAnApradhAmavyasthiteHsahakArikAraNalokavyavahAM riNatujhAyAvahAethivIvatilavAyalAevamadhAmazpakapyanenagApyAgatAaAkAztyamA hiunnainamust.bur.aurhathirur.awana - mahetana hinadiasmaari nukamard. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravya avamamadAsAnAmAvovAhA kAmAta jAgA animals jIvAdInAmavakAzadAnayApanakAzavijAnAhihepisApatinizijabahAjinasyedene . . . vAtacalAkAkArAalokAkAsAbhedenadhividyAmatichAidAnIvistaraHsahajamujhasukhAma svAdenaparamasamarasobhAvanabharitAcaspaSukevalajJAnAdyanetaguNAdhArabhUtadhulAkAkArAmitAsaravye yasvakIyazuddhapropadyapinizvayanayanasikSAstiaitigatappuyApacaritAsanata . lAyatiretItibhaNapati sacaIzAmAkSAyavapradezoparamadhyAnenAtmAsthitaHzakamarahitAbhavA , titavaivabhavatinApatradhyAnadezAkarmapujalAntyaktA UrSagamanasvabhAvanagalAmuktAtmAnApa tAlAkAgatikSatitataHupacAraNalokAyamapimAkSAmAcyate yathAtIyebhUtapuruSasavitasyAnama vibhUmijalAdistyamupacAreNatIrthabhavati sukhavAdhAkANatamAnayayAta?vasarvazvyANiNAyadyapi vayanalakIyasvakIyapradezoSatiSThati tathApyupacaritAsabhUtavyavahAraNalAkAkatiSThatItyabhi Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAyA bhagavatAMzrInemicaMdra saiddhAMtadevAnAmiti // 14 // tmevlaakaakaaraaNvishessenndRddhyti||2|| camAca kali yugalagavAya mezinamA rokhima saMbanadhammI dhAma ke lAH pumalajIvAzvasaMtiyAvatyAkAposalAkaH // tapyAcAktaM lavavettejIvAdipadAprIyatrasalAkara tiH tsmaacvokaatprtaavhirbhaagepunrnNtaakaashmlokiti| atrAha // sobhAbhidhAnarAjazreSTika he bhaagvn|| kevalajJAnasyA'naMtabhApramitAkApAtradravyetasyAppanaMtabhAgasarvamadhyamapradezaloka stiSTa tisacAnAdyanidhanaH kenApipuruSaviSaiozanakatAnahatAnadyatonaca rakSitaH tathaiva saMkhyAtapra || dezAH tatrAH saMkhyAtapradeprAleAke'naMtAnaMtajIvastibhpoppanetaguNapulAlAkAkAzapramitAsaM / khvayakAlAndravyANi matyakalokAkAzapramAgAMdhamrmmA: dharmazyamityuktalakSaNapadArthAH kamya mavakAzalabhyate iti bhAgavAnAha // ekapradIpa konAnApradIpaprakAzavadezIsogadyANAmeka TarasanAgagadyANakebhassAgharamadhyesuikA uSTAAdhaityAdivaUsuvarNavadityAdidRzAte naviziSTA Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAhanazattiAvazArasaMkhyAtapradezapilokavasthAnamavagAhAnavisaghatAzayadipunaribhUtAvAranaga tirnabhavatitahimasaravyAta nasalyAtayaramANanAmakavyavaspyAnAtavAsatisavainIvAyathAyuddha nizvayenapAktirUpeNanievaraNamucuIkasvabhAvAstappAvyaktirUpanatvyavahAranayanApinacataSyApratya kSAgamavirodhAvatilAzavamAkApazyapratipAdanarUpanasUtradhyagata anizvayavyavahArakA lasvarUpakapyayativariyaha kAle- selakAyadyapAla skaayvrmho||2||dvpriyrstaa jozyaparivartanarUpAyAsokAlAhavevavahAgAsakAlobhana niyavahArarUpAsacakaNabhUtaHpariNAmAdItopariNAmakriyAparatvAparalenalakSaNatipariNA mAdilakSAnInizvayakAlaHkayyatAvaraNalavAyaparamahomavartanAlakSaNAvaparamApyekAla ititaghaNAjIvapuliyA parivartana navajIrNapayoyastaspayAsamayaTikAdislAsthitiH svarUpeyasya sabhavatiAzvyaparyAyastAvyavahArakAlatapyAsta prAbhatenaspitiHkAlasajakAstasyapayo| Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasyasevidhinIyAsAsamayacaTikAdissasthitiHsAvyavahArakAlasejJAbhavatinavapayoyatyAmiprAyaH yataNavapayoyasevAdhanAsthitivyavahArakAlasenAbhavati tataevanIvapulasevedhipariNAmenapayoye nAtavadezAtaracalanarupayAyogavAhitItidohopanapAkAdiparasyadalakSaNarUpayAvAziyathA tnnevduuraasnnclnruupkaalraatprtvaaprtvnclksspte| jJAyatayaHsapariNAmakiyAparalApa khatakSaNatyucyatAmayazvyahAnizvayakAlamAhAlakIyAyAdAnakAraNarUpanasvayameyariNA mamANAnApAthInAkabhakArakacakasyAdhastanazilAvatAzItakAlAdhAyaneagnivApadArthapari NAmataryasahakAritvesAvartanAbhapatAsvavalakSaNepasyavartanAlakSaNakAlAgAzvyaspAnizvaya kAlA'tivyavahAravAlAnazvayakAlastarupecavineyekazivadAhasamayarUpaNyAnizcayakAla stamAdanyAkAlANustvyasyAnizvayakAlAnAsthaparzanAtAgatavottaredIyatAsamayastAvatkAla stasyavayAyaHgakarNaparyAya ticetAyayoyasthAtpannamavesitatvAtAta yAcAtAsamayautpannamadhya - Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyaseTha sIsacapIyo'vyavinAnabhavati yasyatasyasamayalpaparyAyavAlasyApApAnakAraNabhUtezvyatenApikAla labhAyA iMdhanAminasahakArikArapotyannasyAdanapayoyaspatAlApApAnakAraNavataHmatyavAnaranArakA yasyajIvopAdAnakAraNaditi tadapikasmAupAdAnakAraNasahAkAryabhavatItivacanAtA appamatasamayAdikAlaparyAyANAkAlavyamupAdAnakAraNenabhavAtA kiMtusamayotyattAmedAtipariNAtapujA / . . tayAnimiyakAlAtpattonayanapuTavighaTanAtayevaTikAklapayAyotpattATikAsAmagrI, bhUtajalabhAjanapuruSaharatAdivyApArAdivasapayoyenudinakaravivamupAdAnakAraNamitinavaH yayAteulA pAdAnakAraNAtpannasyasataradanapIyasya mulakamAviNa susabhitarodhAsnigdharUlAdisparza ma dhAdirasanizedhArUpAgaNArayatetalyApulaparamANenayanapuTavighaTanajalabhAjanapuruSavyApArAdi .. pai. pulapayAyalyApAnabhUtaH samutpannAsamayanimiSaTikAdivasAdikAlaparyAyAgAma pizulAguNAtimAninavatayAAupAkhanavAraNAsadhokoyaibhavati itivacanAta vivAnA Damitramaniamam Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yo sAvanAdyanidhanaH tayyaivAbhUtInityaH samayAyupAdAnakAraNa bhUtApisamapAdivikalparahitaH kAlA guvyarUpasyanizcayakAlaH yastusAdisAMtaH samaya ghaTikA maharAdivivikSittavyavahAravikalparUpastA syaivadravyakAlasya paryAyabhUtaH savyavahArakAlaitiH chamayamatrabhAvaH yadyapikAlalabdhi vizanAnaMtasu khbhaajn| bhavatijIvastathApi viyujJAnadarzanasvabhAvanijaparamAtmatattvasva sampaka zraddhAnajJAnA | nuSTAna samastavahinyadyAnivRttilakSaNatapazcaraNArUpA yAtunizvapaJcaturvizvArAdhanAsevatatro pArda nakAraNejJAtavya navakAlastana sahayaiti // prapyanizcayakAlasyAvasthAnakSetrezvyagaNanAcaprati pAdayati mAyA zaktekei meDiyA ke aisI cchng davA . 3. loyA yAsapade // ikvikveje DiyAkkkiA"lAkAkAprApradezovvekaikeSuNe sthitA rAke kasaMkhyAyatA sphuTaMkaDUna svai yaraNA horAsImivaH parasparasya tAdAtmyayarihAreNAratnAnAMrAziriva te | kAlA gAva kati saMkhyApetAmasaMnada caagi| lokAkAprApramitA'saMkhyayadravyANItiH chaH tathAhi / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yase yogulizvyaspayasminnavakSanacanApayaryAyotpattistasminnavakSaNapUrvIpAjalaparyAyavinAyogulirUpa raNadhauvyamitizyasidinyasyevacakevalajJAnAdityaktiramaNakAyesamayasArasyopAdAnAnirdivalpasa mAdhisakAraNasamayasArasyavinAzAnabhayAdhAraparamAtmAzyalanIvyamitivArayasimitayAkI lAgArapimedAtipariNatapujalaparamANanAsaktIzatasyakAlANapAdAnakAraNAtpannasyayAvava mAnasamayasyAtpAdaNamayevAtItasamayApekSayAvinAzasta'bhayAdhArakAlANuzyalenIvyamityu tpAdavyayadhovyAtmakapAlasvAmihilAkavahibhokAlAgasyAnavAttayAmAkAyaspaporagati rititAsAvaravyottAdevAdAsAhakobhakArakamamAvana todekadezamanArasponezyiviSa gAnubhanasAgasulavablekamadhyasthitakAlANu tyAcAragAvadezanApisarvatrapariNAmanebhavatIti 'zeSamyANapariNate sahakArikAraNabhavAta kAlavyasyAkamakArakAraNamiti cha ya ! yAkArAntyamoSavyApAmAdhArasvasthApitaNAkAlpavyamApayarekhepariNatisahakArikAraNe Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARELI H svApi prapyamano yathAkAlavyavasthApAnakAraNapariNate sahakArikAraNacabhavati yathAsarva zvyANa kaalvynnkipryojnmitichaanereydiennyaabhuutvhiroshkaarikaarnnenmyaajnenaa| tinarhisavezyANAsAdhAraNagatisthitAvagAhanariyaSadhamAdhammakApAyaropasahakArikAraNabhU taHprayAjanenAstipakirakAlasyacaTikAdivAdikAryatatpakSaNAzyatAdhamakSinApunazAmakAppa namavapratyakSaNakimapikAyanaramyatAtatastavAmapikAlavyasAvAbhAvAmAnAtiAtatazvajIraputtA zvyadhyamavasavAgamavirodhAlAkiMcasavezvyANAparaNatisahakArilekAlasthavaguNagAnANeniyaramA svAdanamivAnpazyasyaguNAnyAspavAnAgAtizyamekaroSapasagAritichAkavidA vAva tAkAlenakAkArAmazoparamANuratikAmAtagatataHtAvalkAlenasAmayAbhavatItyuktamAgamaekasamaye nacaturdazArajjugamanovarAvatAkAsAzAstAvetaHsAyA mAnavenItika parihAramAekAkA pradezAniyAmaNayatsamayavyAkhyAnarunetanmadAtyapakSayA yatpunarekhasamayacaturdazArajagamanamAya aapmamAMATHEMS ......wmananews.AAImanarentsLABE: Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ naMtayunAzIghraNatyapekSayAtinakAraNanacanaIzArajnugamanakasamayatabadRSTota kaapdevdtaayaajne| zatamedagatyAdinazatanA itigamaNvavidyAprabhAvenazIdhagatyAdinanaikenAtitavidinazatebhava tikittakarAvadivasAtathAcaturdazArajagamenanakaravasAmaya ch| kiMcAsvaviSayAnubhavarahitANa yajIvaH parakIyaviSayAnubhavaharenunatamalasismatyAyaniSaNAbhilAyakapatitapayadhyAnabhaNapate tabhatisapastavikalpanAtarahitasvasevittisamutpannasahajAnadevalakSaNasukharasAsvAdasahitayan taddItagAcAritrabhavati yatyunaHstadavinAbhUtetannizvayasAyaktavItagaNasampattaMtibhaepatAtadevakI lavayApaktikAralAkAtastutadabhAvasahakArikAraNAmapinabhavatiHtatohaya itizatavAcAktakipa laIeNavajaNAjesidhAnakhAekAlasilihilenibhaviyAtejAhesammamArapechApamAnatA yekAlAvyasyamanpahAyaramAgamAvirodhenavicAraNIyeparevinavItarAgasarvajJavacanepramANamitima nasinizvityadizAzanakartavyAvAsyAdinicatAvivAdarAyAbhavatazvasemAravAritikAzavekA ...:. -- . Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wear lazyAvyAtyAnamutyattayApanamaspalasUtrahayegatAitigApyAekasamudAyanayecamiHsklemyuja lAdiSacamidAnIvazyakazyanarUpaNadhitIyottarAdhikAra:samAnataparaMsUcanakapayuttepe cAstikAyanyAlyAnekaroti vAtAsApUrvAhaNaSaTazyAvyAkhyAnApasahArA uttaroInanucAsti kAyavyAkhyAnamArabhAkapatAla monAzi 37 gaayaa| samAna 41 3-1 2.7 evekhnepmideniivaajiivssybhedvodch| enapUrvoktamakAraNamidejI vAjIvamabhedataH sakAsAddAmuktakaNitepratipAdita uttekAlavijuttaNAvApecamAsthikAyAta divaparamezyekAlanaviyuktarahitajJAnavyayenAstikAyopunaritigAnisakhyAmatAtAvadiyA nImastitlekAyatvacanispayati cha setijadAtaraNadezapratitibharatiniNaratnammA kAyAitakA disA tAhAkAyAyaprasthikAyAyAsetijatiNedezapachittinatijitavAsatividhatAyata etejIvAyAkAzayatA:pena tenakAraNenatastItibharaNatijiNavarAsarvajJA jamhAkAgAIva amanumanmahanmain a HARASunaran Standaudaim vidocrapa Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthyase desAhAhAkAvAyApasmAtkAyAivavazAstasmAlAraNAtakAyAzvamaNatiniNavarAjachikAyA yAevanakoklapUrvoktaprakAreNastitvenayuktAprAstasajAstabakAyatvenayuktAHkAyasejJAbhavetiAki nUbhayolApakenAstikAyasanAvibhaveti idAnIsejAlakSaNaprayojanAnibhedoyastitvanasahame dedazItitAhi zuddhajIvAstikAmihatvalakSaNaHzyAnanaparyAya kevalajJAnAdara yonizeSaguNAzastitvavastitvAguzalaghulAdayA sAmAnyAguNAvayavAvyAdhAnaMtasukhAyanetaguNa vyakti samasyakApasamayasArasyAtyAyorAgAdivibhAvarahitaparamastAsyAspasyakAraNasamayasArasya svayattAbhayAdhArabhUtaparamAtmAzvyatvanIvyamityuktalakSaNarguNaiparyAperutyAdayayaprayambasa hasatAvasthAyAsajJAlakSaNaprayojanAbhedeSiSasattArUpeNadezApemArUpaNacabhedonAstiAka smAditicanAmuktAtmasattAyAguraNapoyANAmutthAdApovyANAcAstitvesiyatItiparaspa rasAdheitasiditvAditikAyalekathyatezvakapradezApacayadRSTAyayAzaroskAyobhaNyAtayAnetA Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAdhArabhUtAnAmo kA kalApramitAsaMkhyeyamuddhapradezAnAtracayaM samULe saMghAtaMmelApakaM dRSTrA muktAttA nikAyale bharApatteH payAmuddha guNAparyIyAtyAdavyaya dhauve : sahamuktAtmana: sattArUpeNAnizrvayanA me darzitastapyAtha pyAse bhave se sArijIveSupuladhammo dharmAkA kAleSucayaH kAladravyani hAyakAyatveceti sUcArya // avyakAyatvavyAkhyAnapUrvapreyadezA stitvaM sUcitaMtasyavizeSacyA khyAna | karotItye kApAtanikA dvitIyAtukasyavyasyakigata: pradezA bhavatItipratipAdayati ch|haaNti prasaMkhAjIce dhammA dhameme>poktaprAyAsaH muttattivihapadesA kAlassago khAtA se / / kA AUM|| 26 // | hotiprasAdAjIne zvampA dhamme bhveti| lokAkAzapramitAsaMkhyeyamadezA-pradIpanaDu upasaMhAra vistArayukte vyekajIva nityasvabhAvavistIrNayomA dharmAyorapi / anaMta mAse ane tamadezaNa AkAzabhaveti muttativirUpade sAmUrttayukladravya saMkhyAttA'sarakhyAtA netA nApiM DAH skaMdhAstaevatrividhAH pradezAbhaNapateH nacakSetra pradezAH kasmAtpuklasyAnatapradezakSetreza Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pyase 3 vasyAmAnAditi kAlassago kAlANuzvyaspakapaNekasyApighaNukAviskaMdhaparyAyasparaNavaUmedArUpakA kAU yatvejAta tayAkAlAgArapiiyaNakaspApipIyegakAyatvebhavatviti chAtatraparihAra sniAvarudahetuHNyape kaspasyAbhAvAnnamavati tadapikasmAtasniAdhastatvaMpuzalasvadharmIyatAkAraNAditiAmaNutve peso pudalasaMjJAkAlasthANusajJAkAmiticetAchatavottare aNuzavdenatyavahAreNApulAucyate nivaH / penatuvANIdiguNAnApUraNAlanayogAtaH pagalAiti vasturatyA punarApadA sUkSmavArakAtaryaH parameNAmakarSaNAmakApye sUkSmAitigutpatyAparamANuH sacastAvAcako'NAdAnirvibhAva gapujalavivakSAyApallA[vadaMtimavibhAgAkAlavyavivakSAyAnukAlANu kappayatItyarthaH ayara sarve dizAtaraNamupalakSapatijAvadiyamAyAse avibhAgapugAlANuuddaDU takhupadesajANAsa ! vANahAramANarihe028jAvadiyemAgAsapravibhAgIyugalANuuddhe tarakhupadesajAyAvatyamANa ke mAkAzAmavibhAgapuzalaparamANunAeovyAmatadAkArAnusphuTapradezojAnIhi hepiyAkayAbhUtaM sarana pirAzyasthAnIyavaidhayAmpasnigdharakSANAbhyApariNAmyANakAdiskaMdhassavibhAyanovAridhovapradezobhavati tainakAraNa kAnavajhamazAlayAkApakAraNAtvAipacArakAyAbhayapata prathamate yapyApumalaparamANAvyarata Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradeza: saccANuddhAraNa dAzArihaM sarvANUNa sUkSmastaM dhAnAcaraNAnadAnasyAvakAzadAnAIyo gyasamartha miti patarAveM bhUtAraNAhazakti rastyAkAzasthatatarAvA saMkhyAtapradezepileAke pranatAnaM tajIvA syAyanaMtaguNayuddhavikAzalabhyate tathAceoktaM // jIvapula viSaye yuvakAprAdAnasama 103 | zigodasarIre||jIvAdadyapyamAzAdazaddhi siddhahi aAMtaguraNA: sccennaavitiidkaaleshaa||32|| umagATa | gaaddhnnicide| puggalakArahisabada logo suUmehivAdare hiyazAMtANaMtehi vivihehiM // 30 // praya matapUrvapulAnAMvibhAgeovedA bhavatunAstivirodhAH abhUtIvarasyAkA prAzvyasyakayavibhAgakalpane titantrakaraNAdyupAdharahitasvasaMvedana pratyakSa bhAvanAtpannasukhAmatarasAsvAdanyasyamuniyuga lasyAvasthAnadevatramekamanekevA yadyeketa haiiyorektvepraaprotiH| nctpnnaabhinncet|| tapyAnivirbha gadravyasyApivibhAgakalpanAmAyAtaH ghaTAkA paTAkA prAmityAdivat / rAtve svayaMcakenapecAta kAyapratipAdakanAmaratIyoM tarAdhikAra : vinApi cedra sadA saravAveza citadravya saMgrahaze yenatra ke Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvyase 34 disatazatamA yAmerA javAramAbAburAmabarana yAyAkAbanAlayAcyAjyAna yA vikAra marAha 34ataHpUrvItapUkArayaTaicyANAcUlikArUparaNavistaravyAkhyAnakriyatAlAtadyayApariNA majovamutte sadasaNyavittakiriyApaNaNiJcakAraNakattA salAmiderahiyapadesAlapariNAma'tyA diyAtyAnekiyatapariNAmapariNAminAjIvapujalosvabhAvapariNAmAbhpAkattvA doSacatvAridravyA. NivibhAvojanapAyAbhAvAmukhyaratyApunarapariNAmItigajIvaH ghunizvayanayanavimudhajJAna dAnasvabhAvazuzcaitanyeprANAyavedanAvyatatenajIvatItijIva vyavarAranayanapuna kodayajanitavyaH bhAvasapaizvanurmi mAgAjIcatijIvaSyanijIvitapUrNarAjIna. pujalAdiSecazvyANipunarajIvarUpANiH muttegasamUhAtmanAdilakSaNa svArasagaMdhavarNaratIpUrtirudhyatamatatsanAvAtamata: puzala jIva vyenspcaartaasbhuutvyvhaarennmuurtmpivnimbpnaamuurtH||dhmaadhaamaakaashkaalshcyaanni cAmUlInisadesa lokamAtramamitAmayayanadezAlakSaNajIvazyamAdika Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stikAyasaMjJAnizapradezAni kAladvavyeSu narvaUpradezatvalakSaNa kA yatvAbhAvAda pradezaH rAya pravyArthika nayena dharmAdharmAkaprAdravyAropakAni bhavati jIvapulI kAlacyA zipunaranaikAnibhavati revasa sarva ivyANAmavakatAdAnasAmarthyAt dona mAkA pramekaM zeSavyAeNa kSetrANi kiriyApaH kSetrAta do cottaragamanarUpAyarisyedavatI calanavatI kiyA sAbidyate yyostaaniyaavttai| jIvapuhale dhammI dharma kAzakAnaivyANipunAnIkeNANi zizu . dhammIsammakAzakAladravyAziyadyapyarthaparyAyatve | nAnityAni tathApi mukhyavatyAvibhAvavyaMjanayayoyA bhAvAnityAni ivyArthikanayenacajIvapula ivyepunaryadyapi vyArthikanayApekSayAnityaH tathApyaguru laghupariNAtisvarUpasvabhAvaparyayApekSayA vibhAvavyaMjana paryAyApekSayAcAnityara [13] kAraNa 17 10. pulI dhammI dhAmIkArA kAladravyANivyavahAranayena jIvasyazarIra bAuyanaH prAraNA yAnAdigatisthitva vagAhavarttanA kAryAIritakundvaitItikAraNAni bhavetti jIvavyaMpunaryayAguruziSyAdirUpeNAvarasparopagrahaM karoti tapyApipurulAdipaM cadravyANA kimA 1 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ megas mayinakarotItyakAraNA kA supariNAmikaparamayAhakenabhuzvyAyakanayanayadyapibaMdhamAkSayabhAvarUpa . bhayAdInAmakattojIvanayApamuniyananubhAzubhAyayAbhyAparaNaniHsanapuraNayApa yo.ktiittphlbhaartaacbhvtivimukhjnyaandrshnsvbhaavnimjhaataavysysmpkmshaanjnyaanaanu| zanarUpeNamuzApayoganiyariNata sanmAkSasyAdhika tatphalabhoktAceti bhAnubhayuzpariNAma poraNAmanabhavaktAlasarvavajJAtavyamiti pulAdipacazvyANAcasvakIyapariNAmenapariNAmAna : mevakanalavasturatyApuna pugapaNApAdirUpaNAkatatvamevAsahagolAkAlAkavyAspakSayAsatamA kAyamaNyate lokAMcyApekSayAdhammAdharmajIvazvyA punarekajIvApekSayAlokapUraNAvasyAvihAM yAsarvagatA nAnAjIvApekSayAsAtamevabhavatiH pAlazyayunalokassamaskaMdhApakSayAsarvagata. zodhapulApekSayAsadegatanabhavati kAsavyepunarakakAlAvyApakSayAsavAnabhavati lAkare rAdhamANAnAnAkAlAnavinakSIyArovesarvagatabhanati ispiyavasAyadyapisaIyA . . Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | reka kSetrAvagAheNAnyAnyAnupravezena tiSTati tathApinizrvadhanayena cetanAdisvakIyasvarUpanatya nIti | // cavyemadhyevItarAgAcidAnadekAdiguNasvabhAvamubhAzubhamato vacanakAryavyApArarahita niH amuddAtmabhyamevApAdeyamiti bhAvArtha asaI punarapi SaTcyA rasAmadhyeheyopAdeyasvarUpaMvi shevennaavicaaryti| // tatra bhurU nizvayenazaktirUpeNa dadaikasvabhAvatvAtsarvajIvA upAdeyAna | beti vyaktirUpeNapunaH paMcaparameSTinarAvatatrApyahetsiddhayameva satrApinizvayenasiddha eka parama nizcayenatu bhogAkAMctAdirUpasamasta vikalpajJAstarahitaparamasamAdhikAlena siddha sadRzaH svabhum zatmaivopAdeya zeSacyANiyAnItitAtparyaM // zuddhabudvaikasvabhAvaiti kArya: mithyAtvarAgAdi samasta vibhAvarahitatvanazuddhaityucyate // kevalajJAnAdyanaMtaguNasahitatvAhuddha // itiyuddhabudai ka sadAsarvatrajjJAtavyaM // [rAvekhaTzcyacUlikAsamAptA // ch| cUlikAzabdasyArthaH kssyte| cUlikA vizeSagyArakhyAnaM // apyavA uktAnuktacyAcyAne athavA uktAnukta saMkI vyAkhyAnaM ceti // ataH paraM 33 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyasaha jIvAlaparyAyarUpANAmAzvayAdisamapadArzanAmakAraNApyAparyaMtavyArayAnekarotikAtabArA sabaradharaNAtyAdyAndhakArasUcagANekAtadanetaramAapAyavyAravyAnarUpaNamAsadijagAityAdi gApyAva cha tataHparevaidhavyAkhyAnakananaranjadikamAteprabhAtagAyAzyAzAtatApisevakAyana rUpeNAdAyariNAmAityAdisvadhyAchAttatAvAnajerApratipAdanarUpaNAhakAlaNatavaNayati zabhatisUtramake lagatadanaMtaramokSasvaspakaraNanenA sabassakammagAyoityAdisbamake tattavapuratyarSa patyakapyananasuhamamuruityAdisanAmakaretpakAlApyAbhisthalasaptabonasamudAyanAhitIyAdhi kAresamudAyapAtanikArAtabAraziyaHgayarakotanajIvAjInIyariNAminAbhavatastAmayAgapI yarUpaNakamavapadArtha : yadienarakAtanApariraNAminobhavatastadAjIrAjIvazyarUpohocavapadAra pyAstastataHbhAgvAdisamapadArtha:kaNapaTetaiti savottarekaptAkacitpariNAmitvAdya detegakAraporaNAmileko yaNAsphaTikamaNivizavAyapisva Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | puNyAzijanitepayIyAlarapariNAmatiyakAtivyadyapAdhigamatitApiniyanathujhasvarUpana spajati tapyAjogapipadyapiyuyAkinanasahajayuddhacipAnadaikasvabhAvastathApanAdika |mmevedhaparyAyavasenarAgAdiparamavyApAdhipAyarajJAna.. yadyapiSIyanapariNatitapyApinizva yanamukhamapanatyajyatiApagalAvitaNAtiparasparasApAsakarityariNAmitvazanasthANe ebekAyacityariNAmitvasatijIvapulasayogapariNatinirvattAbhAvavAdisasayadAyAdhaTatAtesapUtI tAtIvAnIpapadAryAbhyAsahanavabhavetitarAvanavapadAyAH puNpapApapadApyanyasyAbhadanayanakalA paNpayAyavedyapadArthasthalAmo'sabhIvavivakSAyAsasattatvAnibharapetA itiArebhAvanAyapikapye vitpariNAmilamalanabhedapradhAnapayoyAyikanayananarapadAsaptatattvAnivAsinitathApi tipriyAjane yovamedanayanapulyapApapadAdhyayAtabhAvojAtaHtavavirodhAbhedanavina kSAyAmAmavAdiSadAyInAmApajIvAjIvamAtabhovaruttajJAnAjInohArapadApyAvittiAtaca Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasaM0 37 parihAra: heyopAdayattatvaparijJAnaprayojanAryamAcavAdipadAyIvyAkhyayAbhavatIti: / tatraivaka vyayati yatatvamakSayAnetasukhe tasya kAraNamokSaH mokSaspasyakAra taM saMvara nirjarAdayaH tasya kAraNaM vizuddha jJAnadarzanasvabhAvanijJAtmattattva samyaka zraddhAnjJAnAnucarAnizvayaratnatrayaM svarUpatatsAdhavo vyavahA raratnatrayasvarusaMtheti idAnoMheyatatvakappatteH zrAkulatvotpAdakenArakAdi3H svAnezvadriyasukha caheyatvaM tasyakA rAzaMsAra saMsArakAraNamAzravabaMdha padArthadvayaM tasyakAraNAMpUvaktavyavahArAna yaratnatrayAddikSadArAMmiSyyAdarzanajJAnacAritratrayamiti rAvaheyopAdeyatatvavyAkhane rute sat saptattatvanayapadAryasvayamevasiddhAiti idAnIMkasyapadArthasyakaH kattaiItika SyateH nijaniraMjanamuddA tyabhAvanotpantraparamAnaMdaikalakSaNasukhAmTatarasAsvAdaparAnmukheAvahirA tmAbhaNyateH sacAzrvabaMdhapA yaspakatIbhavati kvApikAleSu namedayiSNvAstvamaMdakaSAyodaye sati bhogAkAMkSAdi navedhena bhAvikAlayAyAnuvaMdheipurApapadAsthApikatIyastu pUrvoktavahirAtmanA vilakSaNaH samya Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ inhindi chisamvanirjarAmokSapadApyaMtrayasyAko rAgAdivibhAvarastiparamasAmAyakepadAsyAnusamAnabha. vati tadAviSayakalAyAtpannAnavecanApyaMsaMsArasthitichedakurvanapurApAnuvedhItIrthakaranAmaka mamarutyAdiviziSTapuNpapadAryasyApikIbhavatIti lAvAvaviSayanavibhAga kathyatA miya radisyapAlAparyAyarUpANAmAvabaMdhapugaNyApapadAryAnAkartatvamanumacarittAsattaya vahAreNa jIvabhAvaparyAyarUpANApunaragunilayatisampagharestusaMvaranirAmokSapadAnAztyarUpA gAyaka tatvaMsadappanupacaritAsAtavyavahAreNajIvabhAvaparyAyarUpANAtuvivikSitakadezAmuni vayananAta cha,paramazujhanimbayananuyAviuNajjaraNavimaravadhuraNamurakukare niuparamale joDUyANAsAmamagaI chAitivaranAiMdhamAkSaunakhaHsacapUrvoktavivakSitakA yunizva yAmabhASayAkibhaNapatamasvayudvAtmasampakasyavAnajJAnAnucaraNaspaNabhavaSyatItibhayANa, vibhUtabhavAtvasejasyapariNAmikabhAvasyasevodhanIvyakta bhaepatA adhyAtmabhAvayApuna vyAkti SANResunawon RWAmate haiuttarivi.inbanANANE I A AH S Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nya rUpamukSyAriNAmikabhAvaviSayabhAvanAbharApate paryAyaNAmAtareNAnirvikalpasamAdhavAyurUpayogAke ceti yatAvabhAvanAmuttikAraNAnanaNvazuddhapariNAmikabhAvodyogaspobhavatidhyAnabhAvanApAna bhavati kasmAditiceta dhyAnabhAvanArUpAnamavasthi kasmAdinicetAdhyAnabhAvanAparyAyAvinasvAH 'savyastatvAdavinammaraNa itihamavatAtparya miSyyAtvAdivikalpajAlahatAnanazudhAtma vanotpannasahajAnedekalakSaNasuravasevittirUpAcabhAvanAmuttikAraNabhAtAtocakapijanake nAviparyAyAnAmAMtaraNabhAgatIti evepUrvoktAkAraNAnakAtavyAkhyAnenAravedhapuNya pApapadAyIjIvapugalaseyopariNAmapavibhAvaparyAyalotpadyatesevaranijerAmAkSapadAcI punajIvapulasayogapariNAmavinAzAtpannanavivakSitasvabhAvaparyAyatisthitAzAtayaNA mAnavavedhaNasavaraNaNijAramArakassapuramapAvAjAjIvAjIvavisasAnivisamAsaNapabharaNAmA cha sAsavAnarAyavasvasavitilakSaNa bhAnubhayahiNAmanabhAzubhakAmogamanamAnavAvedhaNA Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhAtItiyuddhAttamattattvApalaMbha bhAvanAcyutajIvasyakarmapradeauH sahasaMzleSavedha : sevara kammazravaniro dhasamarpyasvasaMvittiya riNAtajIvasyazubhAzubhakarmAgamanasevara saMvaraH zijjarAH kSapayorA bhAvanA sAmananIrasI bhUtakamiSuJjalAnA makadezagalananijtarAH morako jIvapulasaMzleSarUpavedhasyaci ghaTanasamarNaH svayuddhAtmopalavdha: pariNAmAmAkSA iti| supuNyapAvAje puNyapApasahitA yena visamA se sAvabhakhAmeo yathAjIvAjIvapadA yaugyAkhyAtApUrvatapyAnAppAcavAdipadArthAn samAsenasaMjJeye khAdyabhAmAvayattecA kapye bhUtAjIvAjInavisesA jIvAjIvaviprazaSAH caitanyabhAvarUpAjIvasya vi| zeSAH caitanyAbhAvastatpabhprajIvasyavizeSA vizeSAitiko rthaH paryAyAH caitanyA pramuddapariraNAmAjI basyarupracetanAHkarmayukalaparyAyAH ajIva spetyarthaH evamadhikAra sUtragApyAgatAH OMH pravatyAtra yeNAzrvavyAkhyAna kiyate tatrAdI bhAvAzravaivyAzravasvarUpaM sUcayati / disA-ne khareirajonAmaprerogAdikheArakabhAnAmatI toka va prohaadi2|| nAsavadijeraNa kammapAre / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyase mappaNAsavismabhAvAsAIgazAmavAtayanakammepariNAmenAtmanaHsavijayAbhAvAcavaNakAmAnavAna malanasamayemuzAmabhAvanApratipakSAbhUtanayanapariNAmanAyavatikarmakasyamAtmanastasyasapariNAmA * * phasavakAryabhUta niyuttA jinenasarvajJavItarAganAtA kampAsavaNeparohAdikammA bhavati jAnAparaNAdizvyakammedhAvaNamAgamana para kAryaHbhAvAcavAdanyAminnAbhAvA zravAnamittanatelamukhitAnAcUlisamAgamAnamivazyAvavabhavatInichAnanubhAvavatiyanakammetene vapadenazvyAyavAlavya punaropakamAlavaNeyarobhavatItizyAmavavyAhavyAnekimayamitiya taMtyayA tannAyanapariNAmenaki bhavati sAdhvanikammatapariNAmayasAmayItanaratyAbhUvayyAkhyA nAmanibhAvArthaHadhyabhAvAnavastarUpavizoSaNakathayati miyattAviradapamAdAyAgAkAkhA dayAvasAyApaNapaNapaNapaniyarA kmsaabhdaa'vssaashmittaavirdipmaayaajaagaakaadhaayl| yyAtyAviratiSamApleAgakAdhAdayasampataravItarAganijAtmatatyAnubhUtisaniviSayaviparItAbhinivezAja Mariam Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mamma SARITHERameramanawwar i uAAAAGE navavAhaviSayatuparakIyamukSAtmatattvapatisamastavyapuniparItAbhinivezAtpAdavecamiyAbharaMpa tApapatenijaparamAtmasvarUpabhAvanAtpannaparamasukhAmatarativilakSaNAvAhaviSayaniravratAdirU povetyavirati gamabhAtareniHpramAkSasudhAtmAnubhUticalanarUpatvahiviSayettamalAtararANamalena / vanatipramAdaHnizvayanAna kiyasthApiparamAnAvyavahAropadIyotarAyakSapApAmAtpannAmanA) vacanakAyariNAvalepana kammIdAnahetumAtmaprazAyarispoyAityucyateprabhapatareparamANA prAmamUrnakovalajJAnAdyanetaguNasvabhAvaparamAtmasvarUpakSAbhakArakAvahiniSayetupareSAsavedhitve nakUralAhAvA jodhAdayazvatpuktAlakSaNApecAyavANaprayahoniyAgavijeyAjAtavyAH / katibhedAstAparaNapaNapaNadasatiyacakamasAbhedApacapacapecamAvicaturbhedA kamasAbhavetipuna chAtaNAhirAyatanubhadarasogavivarIvAhatAvasAdigAu imoniyasasAyomaDiyAmAgI itigApyAkathitalakSaNecavidhemithyAtvahisAnatasteyAnammaparigrahAkAkSArUpeNAviratapecavidhA . n MAnimunaminchowan-dia-../nline IRAHMAtterrearran-Tara R mactaamanaHAI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zyaka maNyavAmanasahitapezyipratiNiyAdiSaTakAvirAdhanAbhedenahAyAvidhAvikaNAtalyakaSAyA diyANAtahevapaNaNayacacApaNamagega hotipamAvAjapasmarasAzako itigANAkathitakamapaMca dApramAdAmanovacanakAyavyApArabhedenavivichoyogAvistareNapecadAdArAvodhamAnamAyAle' bhabhedenakaSAyAvatvAraH kaSAyanAkaSAyabhedenapecaviMzatividyAvAritesababhedAH kasyasAdhina putra sthApUrvasvAditabhAraNyavaspatyaye prayazyAmavasvarUpamudyAtayatipaNAvaradaNajo goyugagale pAsapodanavAsaIzAprAhAyabhedavivAda 340NAtAvaraNAdaNAsahajayuddha kevalajJAnamabhenakevalajJAnAdyanetaguNAdhArabhUtajJAnAlasvAcoparamAnevAbhAvaNAtItijJAnAvarako tapAdidhAnAnidAnAvaraNAdInitapAjAga yogpajJapugAlasamAsAda snehAbhaktArIrANA -.. samAgamaineniSkavAyanujJAtyasavittiyutajIvAnAkarmadAnAspayatyukalApasamAvati davAI saNezyAavavijepayANyabheuvAsarajJAnadarzanAvaraNIyavedanIyamohanIyAyunImagotrAtarA . . Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | nAmaSTamUlaprakRtibhedena tatheva pazAraNavaza [prarakhIsA cuttiynnvdiiydo| zipiceva bAbAhIzA viya | saya: payaDiriNAseAhAtinesijhA: OM itiSAMcyA kathitakramaNASTacatvAriMzadadhikazatasaMkhyApramitatta | zprakRtibhedenatapyAcAsaM khyayaleAkapramitara thivIkAyanAmakammIdyuttarottaraprarUtirUpeNa mekabhedaiti jiNarakAdo jinaakhyaataajinmnniinityrthH||AUM|| evamAkhavavyAkhyAne gAyAtrayeAprapyamasthalagata ataH yasUtraiyena vaidhavyAkhyAnakriyate / tatrAdau gAyApUhoIna bhAvabaMdhamuttarAdvainatudvyavedhasvarUpamA bedayati / bajjAdevamecidAdhavikA bhAvaye cetiya kammAdayedasAlemasAyA neksa repa || | bajtadika maMjezADu: cedaNa bhASeNa bhAvabaMdhosa va dhyate karmayenacetana bhAvenasamAvace dyobhava niH| samasta karmAvizvavidhvaMsana samaNIsvarekapratyakSapratibhAsamayaparamacaitanyabilAsalakSaNa jJAnaguNa svAbhedamayenAnaMtajJAnAdiguNAdhAra bhUtaparamAtmaneAvAsavedhinIyAtunirmalAnubhUtistadvipakSabhUtena mithyAtvarAgAdicaraNAtirUpeNacAnuzcetana bhAvenapariNAmenabadhyatejJAnAvaraNAdikamrmmayenabhAvena K Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ivyase 41 | sabhAvavaMdyo bhagapatte: kammAdaya desAThI zo asmAzApavesAMidaroH kammI tpramadezAnAmanyonyapravezamittarakhe bhAvavedhanimittena kammepradezAnAmAtmapradezAnAca kSIra nIravadanyAnyapravezanasamle SoDavyavedhai timprayyatasyaiva ce dhasyagAyyApUvIrDena prakativaM dhAdibhedacatuSTayekaNyayati uttraadvaintuprkRtivedhaa| 'ceti||AUM|| payo| he dizatu bhAgabadesamA uDaveveoce the| bhogAvayA upadezA veidinaH samAjavAdI hote hai / paya DiDidibhprastubhAgavyade sabhedADu caSu vidhAvaMdyoH marUtisthityanubhAgamadezA bhedAzvaturvidho bhavati tapyAhi jJAnAvaraNIya svakarmaNa: kAmakRtiH devatAmuramyastramivajJAnamayA tAdarzanAvaraNIyaspakAprakRti : rAjadarzanapratiSedhakapratIhAravaddarzanaprakhAdanatA sAtAsAta veda noyasyakAprakRtiH madhulizakhaDga dhArAsvAdanavadanalpasu rakhavaUDaH khaatpaadntaa| tiH madyapAnavazeyopAdeya vicAravikalatA prAyuH karmaNaH kAprakRtiH nigalavatyattaraNama nAmakarmaNa: kAprarutiH citrakAra puruSavannArasakararaNatA gotrakarmazA: kAprazatiH niga Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m omamerammam amim rulaghubhAjanakArakakuMbhakArakAJcanIcagAvakaraNatAtarAyakammeNAkAzrutiHbheragArikavadAna vighnakarateti chAtayAcAta parapaDihAsimachA haridinakulAlabharapArIgajamaedesibhAvA tahati hakammAmuNeyA itihaSkSAtakArakenazrutivedyojJAtavyAjAgomahimAdigdhAnAmara rakSyAdisvakIyamadhuramAvAsthAnaparyatepaNAsthitibhApate taNAjIvaprapoSiyArakAlekammase cenasthitiHtAvatkAlasthitiraghojAtoyalyAcataSAmavAdhAnAlAratambhanarasAgatasaktiviza yonubhAgAbhaNapata sayAjIvapradezasthinikammaskedhAnAmapisukhAkhadAnasamarthazAktivizeSAnu | bhAgavedhAvineyAsaghAnikarmasaMvedhinItilatAdAsratipAvAraNamAtibhedenaratuco nayelA zubhAghAtikammesevecIcanivakajIviyahAlAhalarUpeNAzubhaghAtikammaradezIyunArakheDAverArata smaraNacatu bhavatIti kArakaikAtmanadezasimAnatekabhAgaserakhyA prabhavyAnetaguNAmamitAbhanetAnA taparamANavaH pratikSaNavedhamAyAtInidezAvadhAnovedhakAraNakAta jANAparipekSsAhidi m............... aratrammarominencannomimmamneeneurs m Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyase 12 aNubhAgAkaSAyadehAtizyogAtmakatipadezAstpanumAnakaSAyatobhavatAti tayAsinizcayananiH viyAgamavibhuzAtmamadezAnAvyavahoraNAparispadanahetuH tasmAtparutipredezavedhayabhavatinidhI paparamAtmabhAvanAprativedhavakrodhAdikaSAyAdayAspitpanubhAgavadhAyabhavatIti maanvbNdhe| camiyAlAviratyAdikAraNAnesamAnAnA kovizeSaticetanavAprapAmakSaNakameskaMdhAnAmAgamanamA avAgamanAnatarAditIpakSaNAjInAmavasyAnavedhAtibhedAyatasvayogakaSAyAdhacatue yabhavati tatvavedhorenavAyAyAlayAyatyAgananijasudhAtmanibhAvanAkartavyatitAtparya evaM vedhavyAravyAnanasvasyenahittIyasthalagatAyatamAvAsyenasevarapadAya kathyatetajamayamagAyA yobhAvasevarazcyavarasvarUpanirUpatigAdANapariNAmAne kAmAsAsavANAhagAhemA cArogallayudayAlayohaNAcAcapaNapariNAmAyakabhUtAkammAnirodhanehetu sabhA basebarobhavatirabasnusphodavAsadarAhaNepramAzyakammotrAnaNyenesahAranyAyasevaraiti Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA nibanavataHsihatvAtyakAraNanirApekSAsarevAvinazvaratvAtannitya paramAdyAta svabhAva svAsvaparAkAzanasamaye anAdhanetatvAdAdimadhyAtamuttA halamattAnubhUtabhogAkAkSArUpanidAna baMdhAdisamastarAgAdivibhAvamalarahitavAdattanirmala-paramacaitanyavilAsalakSaNavADilakSa raNanimArasvAbhAvikaparamAnadaikalakSaNatvAparamasukhamUrti nirAmasahajasvabhAvatvAtsarvakAmese caraheturityuktalalaNa paramAtmAtatsabhAvabhAvanAtpannAyAsobuddhacetanapariNAma-samAvasebarobhavati yastubhAnasevarAtkAraNabhUtAtpannakAryabhUtAnavasaratyakarmamAgamanAbhAva sacyasabasa ityA apyase sAviSayanavibhAgaviyatAnayAhimityAdikSINakavAyatamupayuvarimedatvAttAratampana tAlamunizcayAvatatAttAmadhyegunA vhAyAnabhedana bhAnubhamanuzanarUpamupayogatrayattiya niSatAcyatAmiyAsisAsAdAsAhubArasyogANIparimalatAnAzubhepayAgAvatAtatAyya saMyanasampAvizvAsakAmahatasezalokAyAdAraliyAzeSayAta sAyakauyeSaritAratampanaHzubhopayo Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isa govartane taplanaramamatAdikSINaphapAyaryayattejaghanpamAtrubhedanadivaTetakazujhnayarUpazuzeSayAgovatta ni tamiNyASTiguNasthAnatAvatsararonAstisAsAdanAdiguNasthAnamA javeavachinnA janazaratcaparAsAjarAitivAvavibhegokaNita kramaNoparyupariprakarSaNasevarojJAtavyAtimadhyamunizcayamadhyAmiNyAdRSTayAdiguNasthAnarupayoga yAravyAtepatavAzunisvayamuzeSayogAkapyaghaTatarzatacattavAttaNamujhapayogayuzabukasvabhAvA nijAtmAdhyaslipotanakAraNanazudhyatvAt jujhAvalevanatvAtaNazuzAtmatarUpasAyakasvAca mujhapayogAcaTatesavasebarAvayAcyA bhuzApayogAsesArakAraNabhUtamithyAtvarAgAdizurUpayoyA cadazenabhavati tayaraphalabhUtakevalajAnalakSaNakSaparyAyavatamujhapinabhavatiAvitutAbhyAmanu" sAghurupayoyAbhyAlakSaNabhukSAtAnubhUtirUpanithUyaralavayAtma . .. makadezonarAvaraNecaratoyamavasthAtaraMbhApate kazvipAhAralajJAnesakalAnarAvaraNa Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Hamammeetinatimatemement - kAraNenApisakalAnarAvaraNanamunabhAvyamupAdAna kAraNasahakAryabharatItiracanAtA chAtabotta redIyate yuktAyuktabhavanAyarAketapAdAnakAraNamapipAsAvarNikAryasthAdhastanavANIkAyAdAna kAraNavata manAyakalapAkAyaspatpiDasthAsakAzakuzalotpAdAnAdetinakAryAdekona minnebhavati yadIpunarekotanopadAnakAraNAsthakAryagAsahAbhedAbhakSevAbhavatitArapUrvoktasvaraNa kAhazatakSyavanakAryakAraNabhAvAnagharatAtatalisikSiAekazananirAparaNalakSAyopAmi majJAnalakSaNamekadezatirUpavivakSitakazamudanayanasevarazAsvAyazuiyayAgasvassamu tikAraNebhavati yaJcalabdhapozamallanigAjIvanityochArenirAvaraNejJAnesUyatAttadapiyadA nigadasarvajaghanyakSayopazamApakSayAnirAvaraNanaccasarvayAkasmAditicenAtAvaraNajInAmA cayApAni vastutaH uparitanakSoparAmikameva yodaenIcanaparalasthakadezanirAvarAraleva lajJAnAsaspebhavati tayakonApilAkAlAkapratyakSatAzAnAtinaratayAzyatA kita - --- m manas - Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasaM0 44 pracurAmecapracchAditAditya vinayanniniDalocana paralavAstAkeprakAzayatItyarthasapyakSayopazamalakSaNaka yyate sarvaprakAre zamAtmaguNapracchAdikAkammaizaktayasarvaghAtisparddhakAni bhatyete "vivakSitaikadezenAtmaguNa pracchAdikazaktayodezaghAtisparddhakAni bhagapateH sarvadhAti spardhakAnAmudayAbhAvaevAyasteSAmevAstitva mukAmamucyate sarvacyA nyudayAbhAvala kSaNakSepeNAsahita upazamaH teSAmekadeprAcAtikAnAmudayati mudAyenakSayopazamAbhaNyete kSayopazamebhava. kSAyopazamikA bhAva H apyanAdezadhAtisparddhako dayepi satinIvaekadezena jJAnAdiguNalabhateyatrasakSAyopazamiko bhAvaH tenakiMsiMddhaM pUrvoktasUkSmanigo diniivjnyaanaavrnniiydeshghaatisprddhkaadpestyekdshnjnyaangunnlbhtetenkaarnne| natat kSAyopazami kejJAnaMnacakSAyikaHkasmAdekadezeodaya sadbhAvAditi prayamatrAryaH yadyapipUrvoktaMzruddhAvayogalakSa * sokSAyopazamika jJAnamuktikAraNaM bhavati tavAvidhyAyatApuruSeNayadekasakala nirAvaraNAmakheDeka savAla vimalakevalajJAnalakSaNaparamAtma svarUpatadevAhaMnacakherajJAnarUpaiti bhAvanIye: svasaMvaratatva 20 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -yArayAriyaSanayavibhAgAjAtavyamitiNanayamevaraskAraNabhedAtvANapatItyekApAtanikAhitIyAtukai rutvAsadarAbhavatIniepratyuttaradadAtiSatipAtanikAyamanasietvAsUcAmipratipAdayatima y ktiraajjaar`r' by r`r'nn bguntaabithaaniy' | pAcadasamidigutI kasammApahAparIsahajarUpaNamatasamiti gusayA sammANuSahAdharmastayevAnuprekSAH || parIsahajAUyAparIvahanapAcArittapobheyAcAritabhedayuktapaNAdavAbhAvasabasisA ete sarvamilitvAbhAvasavarNareSAbhedAjJAtayatilAmavistara nimvanavimujhajJAnadInasta bhAvAnejAtmatatvabhAvanAtyannasuravasudhAsvAdavalanasamasta zubhAzubharAgAdivikalpaniyativratAvya vahAreNatatsAdhakahiMsAntastayAbamhaparigrahAjjArajjIvanitilakSaNavecavidhavata nizvayenA" netajJAnAdisvabhAvaninAtmasamasampAsamastarAgAdivibhAvayarityAronatallInatacittatanmayatena ayanAmanapariNAmanesamiti gadahAraNatvahiraMgasahakArikAraNabhUtAnAcacirASiyeNyAta Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasa yobhASeSaNAdAnaniSpotsargasaMjJApecasamitayazanizvayanasahajAnuzAtmabhAvanAlaNepUTasthAnasaMsA rakAraNAdibhayAvasyAtmanAgopanAcchAdana panaprasAnerakSaNegumitavyavahAreNabahiraMgasAdha nAyaimanovalakAyavyApArAnarodhogupti nimbayanasesArapatetamAtmAnamokSasthAnadharatItiviSu jJAnadarzanalakSaNanijabhAvanAtamako dharmaHNavyavahAraNatatsAhanANedevenerezAdivedyayadevaratI tiuttamakSamAdemAvAna vasatpacisayamatapasyAgAdicanpatramhacaryalakSaNAdAmakArodhamaH hAdAnaprakSA koNasabhravAzAraNasaMsaurakalAnyatvAcyAavasaMvarganijerAlAkAlebhayo vidhamAnucitanamanumekSA tAzvakapyate tadyapyAzyArthikanayanaTekAloNajJAyakekasvabhAvale nAvinastarasvabhAvanijaparamAtmazyAranpaniyatAvasaveremainizvayanayenagAritibhA ... yabhAvakarmadhanuSacaritAsabhUtavyavahAreNazyavArmarUpeca tayavatatsvasvAmisevecanAhIteyaJcattane canitAdikezmaratanesuvarNAdikatAbhayamizcetyuttAlakSaNatatsarvamavamitibhAvayitale tanA Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 vinAsahita puruSaspateSAdi yoga pisatyuddhiSTeTivamamatvena bhavati tatra mamatvAbhAvAdavinasvaranijaparamA | tmAnamevabhedAbhedaratnatraya bhAvanAbhAvayatiH yAdRprAmavina zvasmAtmAnaM bhAvayati tAdRzamevAdAyAnetasu | khasvabhAvamuktAnaprAprAtIti ajhavAnubhekSAgatA // prayanizvayaratnacayapari sAta svAtAyata hiraMgasahakArikAraNa bhUtapaMcaparamesvArAdhanecAraNa : tasmAdahirbhUtAyedeveMzcakravarttiSu bhaTakori bharaputrAdicetanAH giribhUmivaramaNi maMtrAjJAprasAdoSa dhAdayaH punaracetanAsta bhayAtmakAmizra zramaraNakAlAdamAsaragohATayAMcyAghragrahItambhRgavAlakasyanamahAsamujheyotacyutapakSiNAvara | nabhavatIti vijJeyetadvijJAya bhogAko chazapanidA nave dhAdi nirAlevanesvasovetisamutpannasukhAmTatamA | levanesvAnmanvavAca levanerutvA bhAvanAkaroti yahAM zaraNa bhUtamAtmAnaM bhAvayatitAdRzameva sarvakA traarnnbhuut| zazaranAgatavajjarasahonijazuddhAtmAprApnotItizaraNAnume dAvyAravyAneH chamayamu -sanmazyAditarANi sapUrvapUcamiAyuklavyAlijJAnAvaraNAdivyakarmasvarUpe zarIrapovaNAcI Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasezanapAnAdipezyiviSayarUpeNacAnesanArAnagahIvIvomuktAni vizvAsasAraH svamudyAtmazvyasave 46 sahajasudelokAkANAmitAsaravyeyamadezabhagAminnAyalokakSetrapradezAstasvabauvAmadevAnyAyA netavArAnyavanayAtAnaratoyajIva sakAripradezAnAstItikSabasesArasvadhuzAtmAnubhUtirUpanirvi kalpasamAdhikAlevihAyapatyakadazakoTAkoTasAgarAemapitotsAgapavasarpiNapakaikasamayanA nAparAvartanakAlAnAnetavArAnayajIvAyatranayAtAnamanaHsasamayAnAstItikAlasesAraHabheda ratnatrayAtmakasamAdhavalenasikSiNatosvAtmopalAvalakSaNasihaparyAyarUpeNAyosAvutpAbhivarale vilAyanAekAtarImanuSyabhavatayevadaivabhavanimbayaratnatrayabhAvanArahitabhAgAkAkSAnadAnapUrva kazyatayAvaraNarUpAnanadikSAklenanavAnapakatAchorasa imAropAlANA do lAkha jA ..malASayArovAda PAAN 2mahAbudeva - inigAthAkathitapadAnitayAgamAnaSedhAnya padAnicatpabhavidhvasatkAninanujJAtamabhAvanaparitAbhavotpAdakamithyAtvAdibhAvanAsahi Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAvasannayejIvA'naM tavArAn jIvitamRtamevatibhavaH sesArojJAtavya: gaNavezI saMsAra: kaSyateH. sa sUpyAH sarvajadhanyaprajJatibaMdhapradezave dhanimittAni sarvaja dhanyamanA vacanakAyaparisyedarUpANi zrApa saMkhyeya bhAgamabhitAni catusyAnapatitAni sarvajJa dhanyaye // sthAnAni bhavatitapyarasavatkRSTaprarutivedha pradezavezdhanimittAni sarvotkRSTamanAvacana kAya vyApArarUpANi tadyogakhekhya saMkhya bhAgamamitAni catusthAnayatitAnisarvotkaeyogasyAnAni cabhaveti // tapyeva sarvvajaghanyasthitivedha nimittAnisarva jaghanyakaSAyAdhavisAyasthAnAni tadyogyAsaMravayalokapramitAniSaTsyAnapatitAnica bhaveti/ta thaikcasarvotkaSTAsthitibaMdhanimittAni sarvetkisakaSAyAdhyavasAyasthAnAnitAnyapya saMkhyalokapra mittAnisrasthAnapattinAni carceti tayyeva sarvajacca nyaanubhaa|| vedhanimittAni sarvajadhanpAnubhAvAdhya vasAyasyAnAni tAnyapyasaMgmithalokapramitA nivarasthAnapatitAnica bhavetitathaivacasavIrakRSTAnu bhAgave dhanimittAni sarvotkanu bhASAdhyavasAyasthAnAni tAnyavyayAsaMkhyalokapramitAniSaT DJ Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyase sthAnApattisAnicavizeSAnivAsenevaprakAreNasvakIyasvagAyanyAzayamAmadhyatAratampanamadhamAni cabhavatiNataNavatacanpAyutkaepayetAnijJAnAnuvaraNAdimUlAttaraprastAnAsthitivevasthAnAniratAni sINiparamAgamavANitAnusAreNAnetavArAnabhUmitAnyanenajodanapavitapUrvottAsamastaprativedhA nAnAvinAzakAraNAnivizajJAnadarzanasvabhAvanijaparamAtmatatvasampakalajhAnajJAnAnucaraNa rUpANiyAnisammAdInAnacAricAlinAnyavanalavyAnItibhArasasArakAeravIktamakAra pazyatrakAlabhavabhAvarUpepecaprakArasasArabhArayatAmmaspanIvasyasaMsArAtItayuddhAtmaseni tivinAzakeSusesArarahivAraNaSucamiNyAtvAviratimamAdakavAyayogeSupariNAmanajAyataNakitu saMsArAtItasukhkhAsvAdaratAbhUtvAvasujhAtAsevittiralenasamArovanArAkanijaniraMjanaparamAnAnya pabhAvalokarAtitatazvayAhazAmavaparamAtmAnabhAvayatitAhazAmaklandhAsesAra vilakSaNAmAkSAne nakAletinItimayatuvizeSa nitpanimAjavAnvihAyapacaprakArasesAravyAkhyAnejJAto ka. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ditice nityanigAdIvAnokAlatrayeSisatvenAstItitiSyAcAkte mAmiNetAjInAhi NapatotasAraNapariNAmobhAvakalekasupaurAmaNagodavAsaNAmuti 55 manupahitIye nAdi mithyAzASibharatapujAkhayAvizatyadhivAnavarAtaparamANAtabhinityanizodavAsitAkSa / gitakarmANigopA sejAtAstavAcajIbhUtAnAmuparibharatahastinyApAdAdatastatastamatvAviva inakamArAdayAbharatapAjAnAstacakananidhisahanavaTeti natobharatanasamavasaraNabhAvAnaelA bhAvavAca mAtAnerattotaM kAyatatarakatvAtatapArasIlAlaNatAstokakAlanamAkSAtA. mAcArogarAdhanATIpanakanakApatamAstAlAinisasArAkSAlA madakattyAnubhakSAkAta tayaNA nimtaparatnanayalakSaNakAvabhAvanApariNatasvanIvasyanivapanapenasahajAnatasukhAya nalaguNAdhArabhUtakevalajJAnamevaikesahArobArakArya svarUpacanasasathAtumayAdaskiArI ratavAtIrohInavilakSaNaparamasAmAyakalakSaNakatvabhAvanAtpariNatAnamAtmatattvameva Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvyase kasadAsAsvatteparamahilesavArIparamAvedhunacavinasvAhilapArIpukkAlavagovAditanavamayAreNayaramApa tAsayamalAvAvabhAvanAsahitasvAkSAtmapadIrthakaravAdinasvahitakAroparamArthAnacasuraNI sagAtavevanirvikalpasamAdhisamutpannanirvikAraparamAnedekalakSaNAkulatvasvabhAvAtmasukha meveka sukhenacAlalAtyAkaripasukhaminivAsmAdidedaivedhunanasunaNodyAyamukhAdikajora sthAnamvananirAzapamiticetAyatAmaraNakAlajIpaNakaecabhapAtAcati nacadehAdIni taya baroyAgnikAlAviSayakobAyAdisadhyAnarahitasvadhAtamakasahAyAbhavati tadapikapyamititAyIda caramadahAbhayatitohakevalajJAnAdivyaktarUpamAkSamApayatItyarthaH apyacaramadehasyattasaMsArasthitita rutvAdevezAyadayamuskhedavAramvApArapeyaNamokSamApayatItyartha tayAcAkte sAgAsavaraNasa yA viSAlakinubhAgalAgaNApAvarasopAvaDAparabhavasAsayemoropAyamekatvabhAvanApAlezA vAlirataronijakAramakamAyanAkacyAtiekatyAnupratAgatA mayAnyatvAnumakSAkaNayati / Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhiH pUrvottAniyAnidehabaMdhujanasvaNIyariyasukhAvanikammocInatvenavinasvarAgatareya bhUtAniratAnisaboliTekorakANajAyakekasvabhAratkhanamityAnayAsabaMdhakArayAdepabhUtAntrivikAraparamata nyavicamatkArasvabhAvannijaparamAtmapadApyAnaniyanayanAnyAnibhinnAnitamyApunarAtsAyanyAbhinna 'itiH ayamivabhAva pavAttvAnuprakSAyAmakAhamityAdididhirUpeNagyAvyAnAsanyatvAnumekSAyAtadehA dayAmatsakAinyamadIyAnabhavatIti niSedharUSaNati ekatvAnumAyAvidhiniSedharUpAcavizeSastA' nyayettatva ityanyatvAnumakSAsamAsA mataparamamucitvAnumelAkaNyAta tANA sahIsucikara sANitakAralAyannatvAtapyevarasAsagmAsamadAsthimajAkANidhAtavAyuktAcucisasadhAtumaya vana tathAnAzikAdilavaradhAmapirUSaNAzucitvAttavamUvapuNeSAdyazucimalAnAmutpattisthA natyAcAciraNedera nakavalamamucikAraNatvanAmulcasvarUparAmucyutpAdakatvanayAbhutiHmuni dhamAlpabakhAdInAmacittavavAdakotyAdamudiiTAnocilveApata sahAyuddhakevalazA Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayAsa nAdiguNAnAmAdhArabhUtatyAta stayanimpanazucispatvAtacaparamAtmevamuci jIyoyamhAjIcamhideva ciriyAhArajujojAdoSaNatajArabhacera vimuktapadesmAlayapazitagAthAkathitanimalaprahama yecavicanijaparamAtmAnasthitAnomaklabhyatattavanamhacArisadAcittAvacanAtathAvidhavAri gAmevamusvinacakAmakAdhAdirItAnAjalasnAnAdizApitayavA janmanAjAyatakA kriyAyAhijaucyate zrutenAniyojayA bramhanAryagajAmhaNAtivacanAttavanimbayamunA mhaNANattapyAcAtAnArAyaNanayudhivareprativimuzAtmanadostAnamevaparamabhucilvakAraNenacalo kikAgAdinInAnAdikAlamAtmAnIsaMyamatAyapUrNI:satyAvahArIlAtarAdayatibA miyakakapArapavanavAriNAjhaticonarAlamA itpacittvAnupAgatAtasaImAnacAhane kSAkayotA samasakhizyAtacarajIvazezyAmyAva sesArasAgareSatatIniyartikenatauzyi zuddhAmasevitirvilakSaNAnisponarasanavANarakSumocANodriyANibharapate paramAparalamalipara Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtmasvabhAvaspakSobhotpAdakA-jAdhamAnamAyAlAbhakaSAyAmabhidhIyate rAgAdivikalpaniyati rupAyA sumAtmAnubhUta pratikUlAnihisAnatalavAjammaparigrahapattirUpANipesApratAni niH kinidivarAtmatatvaniparInAmanAvacanakAyavyApArarUpAparamAgamAtAsampattakriyA mirgA svakiyAityAdiparavizatikriyAucyate ziyanayAgAjatakriyAspAvAlagAsvarUpatahinjaya yathAsamujhe'nakaratnabhArapUrNasAyAtaspajalamanotipAtAmayati narasApattanamAnAtitarva sampadazenajJAnacArijalakSaNAmUlyaratnabhArapUrNajIvAtasyapUrvoktAmavAre karmajalapraveza satisaMsArasamupAtAbhavatinasakeralajJAnAvyAvAdhasukhAdyanenAgapatnapUrNamAtolApattanamA mAtIti evamAsavagatoSAnucittanamAzvAnumakSAjJAtavyatiH / ayasabAnumakSAkatAta thAtadevajalapArizsyaUpanatijalazevazAbhAvanirviprenavalApattanapAnAti tathAjIvajana! pAnijamuzAtmAnubhUtillanezyiAyAmazaraNakayanesatikamIjalavAbhAnirvighnenake Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanaMnaguNaratnapUrNa muktiklApatnanaMprAzetItiH evaM sevaraguNAnuciMtanasevarAnuzkSAjJAtavyatirU yamakSayati ||dnH paccA koSNajI sIdavizAmalaseca yejAte satyAhA re tyaktAkimaviharItama dikamalapAcakamagnidIpane caupadyagTajJAtitanacamalavA ke namanAnAyatenegalananirjara nasatisukhAbha vA~ta // tayyAyyaye bhavyajI bApyajIjanakAhAra sthAnIya mithyAtvazAdyajJAna bhAvenakamalasaMcaye sati mithyAtvarAgAdikalpaktvA paramAvadhasthAnIyajIvitamaraNAlA bhAlAbhasukhaduHkhAdisamabhAvanApratipAda kekamImalavAcakeca zuddha dhyAnAgnidIpake cajinavacanAdyardhasevetetenacakammaimalAnogalaneyataneni karane sanisukhI bhavati ke cayadhyAkopi dhImAnajogI bhAveyaH khejAtetadajIrogate pina vismarati ta tadrAdi jozIjanakAhArayorAti tena ca savaideva surakheAbhavatiH yapyAyanivakjanauppA tInarAdhamrmaparA bhavati iti vacanAdduH khotpattikAleyedhammepariNAmAjJAyete': tAtaH ku. rekhAta pinanismareti tatakha nizabaramAtmAnubhUtibalenanijjarANaidRevattAnubhUtabhomAkAkSAdi vibhArapariNAmatyAgaH saMve Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNApapariNAmavatana sevegavairAgyalakSaNakaSyatA pacamacampAlA prada zeyaraha 17 min m ar3 .in .infi Feedhar : 2107 anetAnatAkAzavamadhyapradezopanAdadhidhanarAtananuvAtApidhAnavAtatraya hanAnAdinidhanAvarnamanizvalasatyAtamazAlAkAstitaspAkArakaNyatA sadyA mukhAmuraja' sthAparipUtomurajasthApitayAzAkArAyabhatinAzAkArAyabhatitAsAkAra paraketumuratA vattAlAkastucatukoNatAnazeSa athavApasAritapAdasyakAtidevinyastaTastusyabAdasthita rupaspayAkArobhavanitAhamAidAnItaspanosadhAyAmavistArAskotaratudezarajjuSamAgAsa yastayenadAkSiNAttaraNasarvarasaptarajnupramANAyAmAbhavati pUrvapazvima napunaradhobhAgasaptarajjucita rajananavAcobhAgAcamahAnirUpaNahIyataNyAvanmAlArAnuSamAgavistArobhavati tatAmadhya lokA(kamalazAvartatayAvahalAkotarannuparaphAristArobhavati tatayAkienarapihIyateNe Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banAkotastanapAraristogabhavati tasyabarenAkasyamadhepunarudUravalasyamadhyayobhAgachiresanasotanikSi savezanAlakevacatuHkoNAvasanArIbhavati socakAranuvibhAcatujhArajjansedhAvijJayA tasyAstva cobhAgasamarajuvodhAlAkasevAmanyA bhAgamadhalAvAsasavedhilacayojanamamAmasatsayasa prajjuvakalelokasevAdhapAta paramadhAlAkakappyatAadhobhAgamarorAdhArabhUtAratnaprabhAralyA maNamaeNavotasyAzyodhaHpratyakamakaikarannupamANamAkAzegalAyayAkamekAzarAvAlukAkadhUma tamAmahAtamAsejJApaTamapAbhavetiAsasmAdayAbhAgeranupramAkSetrabhUmirahitAnagodAdipecasthAvarama tecatitiAratnapramAdidhicInAbhatyakeghanAdadhidhanavAnatanuvAtatrayamAcArabhUtabhavatItivijayA vAsyANiyAkatinarakakliAbhavanItiprayayAkramaNakapyota lAsudezAtpavizatipadA yAviSacAnavAnavazatasahayAcicevarANAkame4.6666apyaratnaprabhAdithivInAka maNApaDaspaSamANakathati piraspakAya mezvaspAUlpasyanizItisahasrAdhikakalAtaNe Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ basAvizadazAdizaticaturvizatirvizativArazAsahastrapamitAniyojanAnijJAtavyAniAtivistarastuca, nadimAga yadyapivasanAyapakSayakarajjumamAraNastapyApitrasahitavatibhogalAkAtapramANatA tathA bhavAmatasponInA lAkAtasadikSuca avavistAraNAstavistArayaMtAmezvamamedarAnagAha yojanasahasarAUlpAmadhyalokapArivANivItiti tasyAdhAmAdhArazasahasavAphAlpAvara " bhAgatipati tasmAdappadhanaturazIniyojanasahazavAjAlpatyekabhAgastitittatAvyadhobhAgamA tisasvabakalpAsabAlabhAgastiti evaratnaprabhApaccIvibhAjJAtavyAtabarakharabhAsurakle vihahmapanavaprakArabhavananAsidavAnA tathavarAkSazakulavihAyasasamakArasyataradevAnAmAgasAjAta vyAti pekabhAgapunarastusurANArAkSasAnAcati abasalabhAganArakAstiaiti tabarajabhUmikamA sAdayadhodha-savethicIpusvakIyarAjalyAtsakArAdadhauparicavocAyojanasarasvavihAyamadhyamA gbhuumijmennpttlaanibhaataacyodshkaadshnvsspecvysNkhyaaniaasaanpvsrvsmudaayenpunre| Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praya kAnabArAtyame tAnipaTalsaniyaralAniko mastArAskAnabhUmayati tavaratnaprabhAga somenaseze zyamabhastoraralAkaradyatsapAyayojanavistAra madhyAralataspaDakasamAsasthacaturdibhAgapratidizeNe tiruNAyAnyasarapayayojanavistArApakAnapebArAhilAnitavidikacatuSyatidizayokti tAnpaNaserakhyAlayojanavistAniyAmapiNIvasenAdekhi digamAtaraNapaktirahitalenapuSpakArakhavAnicitsakhkhyayojanavistArANikAnividasaravyayayo janavistArANipAnitietitepArakIrNakasannAitozkaraNIyamakorNakAparaNavidhAnarakA bharatItyanenakramaNaprathamapaTalavyAkhyAnArajaga manapUrvoktavAnapacAspaTalaNyamevayArakhyA nakamAvatvapakSaNakaikepaTalamakaikehIyateyAvansasaaimaziyAcaturdizAbhAgakhakepilenie ratnaprabhAdinArakadehAnsadhAkaSNane prayamaparalahastatrayAtata-kamarayAvasAnatrayodazAparalesa sarApAnihastavayamegaSaTceti tatAhitIyarANiyAdiecaramezkepachigaNakSiguNajJipamA Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to saptamamaSpivyAMcAyazatapaMcakaM bhavatiH uparitana narake yddutkRssnnai| tsedhaH svA dhastananarake vizeSAdhikoja banyo bhavati tathaivaibayarale prAyuH pramAAMkathyateH pracyamadathinyAMpravyamapaTalejaghanyenadazasahastravarSANi tataH gamoktakrama2yAvasAtpaTale sarvotkarSeNaikasAgaropamaH tataH paraMdvittIyapathivyAdiSukrameNacisaptada zasasadazadvAviMzatitrayastriMprAtsAgaropamA syutkRSTajIvitaM yajcamapyamapRthivyAmutkRSTaM tadvRtIyAyA samayAdhikaM jaghanyaM tthaivcttlessuc| evaMsasamaepivIparyaMtaMjJAtavyaM svazuddhAtmasaMvittilakSaNAni uparatnatrayavilakSaNaiH tIcame thyAdarzanajJAna cAritraiH pariNatAnAmasaMjJipaMceMdriya saraupakSI sarNa siMhastrINAMkameNaratnaprabhAdiSaT pRSNivISugamanazaktirasti saptamyAtukarma bhUmimatenuSyAlAma NAmeva kiMca|yadikApiniraMtaraMnarake gacchatittadAethivIkrame rASTasaptaSaT ca catustriddi saMkhyavArAme bakiMtu saptamanarakAdAgatAH purenappekacAratantrAtpatravAna svegacchaM niitiniyama : narakAdAgatAjI vAcaladevavAsudevaprativAsudevacakravarttisaMjJasalAkA puruSAnabhaveti caturyyapaMcamaSaSmasasamanarake / ng Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zyaka MamSararaDE bhyAsamAganAkrameNatIrthakaracaramadehabhAvasaMyatanAvakAnabhaveti tohabhivAtAvaraNAlAhArApovA , mAyopiyAkayA ITAsmAliyA 112) idAnInArakaharavAnikAte taNAvibhujAnadarzanasvabhAvanijaparamAtmatatvasampapradhAnajJAnAnuSAnabhAvanAtpannanirvikAraparamA. nadevalakSaNasurakhAmatarasAsvAdarahita yeceMdriyaviSayasuravAsvAdalapaTe miyayArijode'pAtita narakAyunnarakagatyAdipApakarmatarupyananaralesamutpadyarAyivIcatuzyatIbrAmArapecampA:punasa parimavibhAgetIvADAkha yAbhAgatIbrazItAravaSIsasampAratikArazItAtpannaharavamanubhavati tayevachedanabhedanakravacavidAraNAyanaporanabUlArohaNAditIbrasaMsarate chAtathAcAttAmAraNe kliiy' byaakttiaaphaabhit>>e niy300 3753 zivocapaparyaMtamasurodIritaMceti evajJAtvAnAkAvinAzAya bhedAbheparatnatrayabhAvanAkartavyeti / kSepaNAdholokapyArayAnejJAtavya pratAparatiyolokadhArayAnaMkayyata jopAdizunanAmAnAhopA Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laraNAdAdizubhanAmAnaHsamuzazvadvizakSiguNavistAreNapUrvapariveSTayarattAkArAH svayaMbhUramaNApayetAH niryavistAreNavistANAtiprati yatastanakAraNenatiryagnAkobhaepate madhyalAkamvatarAyA tivAra deratIyAhAsAgaropamalomavedamamitavasaMrakhyAtavIpasamuSumadhyejavahApastieti saca jarakSA palakSito madhyabhAgasthitameruparvatasahitoktAkArolakSayojanapramANastaTviANaviSkAbheraNayAna nalakSadhyapramANenaratyAkAraNAcahi galavaNAsamudreNaveSTitaH sApilavaNasamuzstataSguiNavistA regAyojanalakSacanuSyapramANenarattAkAraNArabhogedhAtakIkherIpenavedita.sopidhAtakIrakharakhI pastadviguNavillAreNayAjanAelakSApamANapahibhogekAlAdakasamuvaSTitaHsApikAlAdakasamuzasta TviguNavistArevADarAyojanalakSapramAyAnarattAkAraNavahirbhAgeSupuSkarakoyagAva hitaH ityAdivi guNadigaNavivebha svayaMbhUramaNIyastayebhUramaNasamuzpatAjAtavyaH yathAjavUdvIpalavaNasamajhavi kabhakSyasamudAyAdyAjanalakSavayapramitAnsakAzAhAtakokharaekalakSaNAdhikAtaNevAsaratyayahIpa Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasa samuvikAmebhyaHsvapabhUramaraNasamuhaviSkamAekalakSaNAdhikAjJAtavya evamuktalakSaNavasekhyayadvIpasa mukhavyataradevAnAparvatAyuparigatApAvAsAadhobhUbhAgatAnibhavanAni tavakSopasamuzadizAtAnipurA picaparamAgamAktaminnalakSaNAni tavaravarabhAgakabhAgasthitaprata'saravyayabhAmamANAsavyapavye taradevAvAsAstavyavahAsamatilakSAdhikakoTisapramitabhavanavAsideva saMbaMdhIbhAvanAnyakattimajina tyAlayasahitAnibhavatile pratisakSaparatAtiryaglAkAvyAtyAta pratiyolAkamadhyasthitAmanu khAlokAyAyAyata tanmadhyasthitanabUjhopesamakSetrANikatApakSiNavibhAgArambharatahamavataha zivideharampakahANapatarAvatasejJAnisaprakSetrANibhavati kSetrANikAryazvodezadizAjanapadAitparya te pAkSetrANAvibhAgakArakA pakulaparvatA:kAyata darakSaNadimAgamAdirutvAhimavanmahAhimapanniSa dhanIlasakazivasaMjJAbharatAdisamakSetrANApenareSapUrvAparAyatA.SarakalaparvatAbhaveti kAyasavarSadhara parInA sImAparvatAiparthAtakhAparvatAnapuparikrameNApA kotapayamahApAnigilakesarimalApela Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIkaparIkasaMjJAnaruttimAH SaTmahAbhavetihAtikA sarovarANIsparya tebhpapavAdiSTAlebhyaHsarko zAmavANitajameNAnirgatAyAvataddezamahAnadyastAkANyata tayAri himavattapatasthapAnAmamahArAhA saMkrozAvagAha jorAjhodhikaSaTyojanapramANavistArapUrvatoraNadhoraNanityaparvatasyAparipUdiramA ganayojanAtapaMcakaMgachatitatAgegAkUrasamepedakSiNenavAvatyabhUmisyAkuralepatati tasmAikSiNA dhAraNanirgatyabharatadevamadhAmasthitasyadIrghatvenapUrvAyarasamunasyAzitAvijayAhasya yahAdhAraNanirga tyanatabhAyevarAIbhAgapUrvaNavyAvatyaprapyamAvagAmavekSayAdAguNenagavyatipacakAnagAhenatayevapraya' mavikabhApekSAyAmAguNanayojanAsahitahiSAyojanapramANanistAraNacayUvesamubhaviSAge gA tayANavanasidhuraSitasmAdevahimavatpavetasthapAhAtpavetasyavAyarimazvimajhAraNanitpipazyA didimAganapAtyavijayAIguhAsoraNanirgatyAvarakheDAIbhAgarikhamanavyAratyapazvimasamutraviSTe ti gadakSiNadigbhAgasamAgatagaMgAsiMdhubhyopUrvAparAyatenavijayA parvatenaraSaTarAkAtabharato aatailasom. aadimanasiudi-E- C Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyase* pUdhU 0 apyamahAhi manataparbatasya mahApadmaihAddakSiNadigbhAga nahaimavata kSetramadhosamAgatpatatra syanAmizi riparva saMyojanAInA spRzAMtIta svArddhapradakSiNArutvArohitapUrva samudraMgatA tayyabahimavatparvvatAsthita basarahAdduttareNAgalpatamevanAbhimariyojanAInAsyaprAMtItasya vArddhapradakSiNAM kRtvArohitAsyApazci masamudratA iti rohidrAhitAsyA saMjJenadIyahemavattasaMseja dhanya bhoga bhUmikSetrejJAtavyamapyArI niSicaparvvatati giLUnAmahAddakSiNenAgatyanAbhigirivartatayojanArdenasTAMtI tasyaivAI pradakSiNe rutvAharitpUrvasamudraMgatA tathaiva mahAhimavatparvatasya mahApasanAmAt uttarabhAgonAgatya ttamevanA bhiNiriyojanAInAspaprAMtItasyaivArddhapradakSiNaM kRtvAharikAMta (nAmadIyazvimasamudraMgatA) itihari | irikAMtA saMjJAnadIkSyarurisaMjamadhvamabhoga bhUmikSetravijJeyaM prapyanIlaparvata sthitakesarinAmahAda kSiNenAgampottarakuru saMjJAtkaSTa bhoga bhUmikSetremadhyenagatvAmerusamIpegajadetaparvvatAbhitvAca pradakSi niyojanAdainameruM vihAyapUrva bhazAlavanasyamadhyenapUrvavidehasyacamadhyenasItAnAmanadIpUrvasamudre Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saNeniSidhaparvatasthiti nAmahAuttaradamAnAgatyadevakurusottamabhogabhUmikSetramadhyenA tyAmarusamIgajadataparvatAmitvAcapradakSiNAnayojanAInamasevihAyapazcimamAlavanaspamadhye nizcimavidehasyamayanasItAdApazcimasamuzyatA evesItAsotodAmananayodhyAvahAmidhAnaka mmebhUmikSavajJAna adhyayatpUnAgAsiMdhunadIpasyavistArAvArupamANabhANatAtarakSetra devanIyugalapatividehaparyatehiNaNejJAtavya ayogAcaturdazasahastraparivAranadIsahitAsi dhupitAiguNasatyAnagarohizahitAsyAzyatatApiviguNasaMsthAnaharirikotAdhyamititayASa dvizatyadhikyojanAtapaMcakamakAnaviMzatibhAgIrutaikayojanasyabhAgaSaTcAtyadakSiNataraNakamma bhUmonAmajabharatakSetrasyaviSkabhApramANetAgaNehimavatparvatAsasamAviguNahimavata kSetrAtyAdi gaNahiguNavidehayatejJAtavyaNatayApArayojanasahakhAyAmastadaIpramANaviSkabhoktAyojanAva gAhAyojanakapamANapayAviSkabhasyAtasmAnamayapaziguNastasmAdapitipichekSiguNaiti prAyayA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvya saMka bharatahimavatpatetAnnirganagAsiMdhujhyataNottarekammebhUmisarAvatakSetraziravariyatAnnirgataraktArakAdAna dozya yazAcaremavatasejajaghanyamAtabhUmihimavanmahAhimavannAmaparvatakSyAkamaNanirgaleroriosti spAnadIye tayArImApaktasenajaghanpabhogabhUmikSetrezikharisaknasaMjJaparvatakSyAkramaNanirgatasuva gokUlArUpakUlAnohayeNyaNevarisajJamadhyamabhAgabhUmikSetraniSadhamAhimapannAmaparcatadhyAkramaNa nirgata horejhariphAtAnohayatayAttarerampakasejakamadhyamabhAgabhUmikSevarukiAnIlanAmaparvatadhyAka meNAlItanAronarakAtAnadIdhayamitivineya sukhamamukhamAhiSAlasevecIparamAgamAtApurutsadhAdi sahitadazasAgarodamakaTokArimamitAvasAyaNItapyAtsoyaragIca yathAbharatevadattatatayerAvaneca apetuvizeSa bharatarAratamlakSakhaDevijayAnagreSuccaya samayAdyatatulpakAlAstinApara ki vanApaNyASadAyANavabhAgajAtahitIyabhAgastathaivajJAyojathavaje vRkSapasthakSetraparvatanadohAdI nAyasvadakSiNabhAgadhArayAmatauttarapivijayaNamayaderumamatvabhUtamithyAtvarAgAdivibhAvarahita kevala Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnapAnasukhAdyanaMtaguraNasahitecanijaparamAtmavyayAsampadazenajAnacAritrabhAvanAtayAkasvAdi gatadehAdeharahitAsanomunayaH pracureNayabamokSagacchatisAnadehobharopetAtasyajeyUTIpasyamadhyattinaHki mapivivaraNAphiyatakanamayA navanavatisahastrayAjanAsadhArakasahastrAragAra mAdobhUmitalAzayoja nasaruvamavatArestArauparyupAreenarekAyadyogalAnikAmagahIyamAnatvasattimastakeyojanasahasavistara bhAgamoktAkatimatvAlapAdevavanadevAbAsAdyAgamakAyanAnakAvayesaritAvirukSetramadhomahAmesa parvatosti sarAvagajAjAtastasmAnmakAjAsakAmAuttaramurekhadatakSyAkAraNapannitiparvatazyetasya ganadettasyesejetiSasayAtarabhAganIlaparvatalagnetiSThati tayAmadhyapatrikoNAkArakSetramuttamabhAga bhUmirUpatasyAtararusezAtasyacamadhyemerArIzAnadimAzotAnIlaparvayormadhyeparamAgamavartitA nAdyakavimavAvAnecUrakSaritati tasyAevazAsAyAtubhayataTeyamalagirisakSaparvatakSayavijJeya tasmAtparvatakSyAdattiNadigbhAkiyatamadhyAnegatvAzItAnadImadhyabhatarotaraNapadmAdighahalekA Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyase ---radimamimaraRanAmALIK raNavistAraspakisejJAtasparaturdibhAgabaserayayojanavistAriNayaktisAlasarvAyasamunzupariprati dizayAninidhiniyaSTivimAnAniniSpatti navAzIvAsenAgAnicapAtarahitapuSyaprakArakA hidikacatuSyatititepAserayAsaratyayayojanAvistAgaNAprakANekasati samuoyanapaTalala kSaNejJAtavya tatpUrvAparadakSiNariNatrayavimAnAni tanmadhyavidayavimAnAnisAdharmasa cobhAne zekhAvadiyovamAnAnitaSyottarajeNIvimAnAnicaenarezAnasevedhIni masmAtpara lAupavijenarAemAnenAsayayAnpasaMkhyayAniyojanAnigatvAsanavakameNAhitIyAdipaTalAnima cani matavirova leNIcanuSyapaTaleparalapratidizemakaikavimAnahIyate yAvatperAnusarabaTale ranudikSyakekAvamAnaniyatIni nasodhammAdivimAnAntutilakSasasanatisahastracaNAvira zatimamitAmAvimasuvarNamayaratnamaninagrahamoDatAjJAtamyAtimayadevAnAmApuSyApramANakA pyatA bhavanasAsienadhanvanadAyasahastrANAukaainapunarasurakramAreSusAgaroyamenAgakumAreSu .. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ palpavaye suraNe sAkedaya hopakamArepuSTayaH poSakulabahesAIpalpamiti vyatarejaghanyanadazavarSasahasra gi utkarSaNapalpamAdhikaminijyAtiSkadeveSajayanyenapalyAemabhApatkarSaNazlakSavAdhika klyAmaryasahassAdhikepalyAkhenpAtikadevatAnAmAgamAnusAragati ayasAdhArmazAnonayanyana sAdhakapalyA utkarSaNasArthakasAgaropamadhyesanatkumAramAhezyA sAThakasAgaropamasasako bamhanamhe tarayo sAIkasAgaNNamAkezalotavakAviSayo :sAdhikaraniyatuzAsAgaropamAni bhukamahAmu jayApArAsAdhikAniAsatAramahasvArayArakAdAsAyakAnegAnanapANatayAvizatireva mAramA satayAzAvidhAtirinijapratAparemacyutakalpApUvAlyAtItanavamevayoevizatisAgaropama / pramANapUmekaikasAgaroyamavaImAnasattvakAzasAgaropamAgaveyobhavatinavAnudiAyaTale vizatyecAnunaraparalevayaviMzaJcatyukRpAyuHpramANajJAtavyAtadAyu sAdhammadikhAegAkare tatyAsmanyamanasvargasIyosiddhivihAyajanyacati zoSaviSavyAkhyAnavilAkasArAdAvAda Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyasalA ch| kiMcaAdimadhyotamuktemayuddhakasvabhAvaparamAtmamisakalabimalakavalajJAnalAcanenA vivAnivata mahAtmAdipayANAlAkyateprayatejJAyateparikhioteyatanavAraNanaNyanizvayalA ka tasminnizvapalekAyasvakIya mujhaparamAtmaniprayatAkanevAsanizvayalAkA 2 samAu yattilessA diyavasadAyaprasAriNayAcappauttapamAhApAyappalaudIpiitigApyAdita vibhAvadAraNAmAdikasyAsamasta bhAnubhasaMkavikalpatyAgananijamuzasmabhAvanochaparama lAdevasukhAmatarasAsvAdAnubhavanenacapAbhAvanAsthavanizvayalokAnuprekSA zeSAnavyavahAre giti evaMsaMkSepeNalAkAnaprekSAvyAkhyAne samAvabajAvAyali.02. puhiNa eke diyapezyisajIpIsamanuSyAdezakularUpeziyapaTutvaniyodhyApuSkararakSisAmanavarAya .. dhAraNabahAnasayamaviSayasuravavyAvanabodhAdisAyAyanivarsanaSuparepoilebhanu kAyarat / tAlIyakanyAyanaloSitasvaviyarUpabAdhephalabhUtasyamuzAsavityAtmakanimeladharmadhyAra . Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navahabhAgatasminbArakSetrasUryasyacatutizataserakhyAmAgAbhadeti caraspapecadevAtaTIyA yeta rekarkarasekatidinadakSiNAyanamArebhenivadhaparvatasyAyoremapyamamArgasUryaHmayamAdayekaroti yavasUrya vimAnasthAnIyaparamAtmanAjinaparaspArutrimajinArdapratyakSanavAyedhyAnArasyAnimmelasa myatAnugaNAbharatarakrIpuSpAMjalimutviyyArthadadAtItitanmArgasthitabharatalecAdityasyarAvatakSecA dipanasahanathApicarasthApicereNasahayacamarUNApisahayadattabhavatistavizeSaNAmatAvineyecha prAsadAmisabharaNIakSAbhasalassanalamsAraravaNArAriNivisarUpuraNAsutiuttarAmAjhamAsasA 13||itigaathaakthitaaninvnyaattssmdhymnksstraannitssmdhyvaasminkssetrkiyetdinaaniti espAditya itiharaviMdorikAsattaThiyapecagamaNakheDaliyAsahiyAhiyagayaNaleDArirakAravi akaramuttA itpananagANAsatraNAgamakathitakramaNaeyaganIyamelAyakerutasatiparAdhakAlaya tavizanasakhyAdinAnibhavatigatasyadinasamUhAIsyapadAhopAbhyetaradakSiNenahigidinakaroga Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isase chati tadAdakSiNAyaNA saMjJA yadAbunaH smujhtskaashaantrennaabhyettrmaargessusrvyaatitde| ttarAyaNa sere ti|| tacagadAdISAbhyete remapyamamArteyAre dho karkaTa saMkrAtiddakSiNAyanamArame niSTatyAdityastadAca nuzayati sahastra paMcavizatyazcikapaMcayojanazatapramANa utkarSeNAditya vimAnasyapUcIvareNAtapavita rovijJeyaH "tacapunara edazAmustaudava seo bhavati dvAdazarA muhUrtera niriti gatatakrameNAtapahAnAsatyA muhU sadayasyaikavaSTibhAgIkRtasyaike / bhAgAdiva samadhyedinaMpratihIyate // yAva stravaNAsamure pravasAnamArgamA ghamAse makara saMkrAMtA]buttarAyaNAdi base viyaTisahasrAdhika SoDazayojanapramAragajaccanyenAdityavi mAnasyapUcIyareraNAvayavistArerobhavatei // tathaivAdazamuhUrtedivasA bhavati // assttaadshaamuktairaatrishvti| proyavizeSavyAkhyAnaloka vibhaagaadovijnyeye||yetumnussy kSetrAihi bhAge jyotiSka vimAnAstebAMcala nAnAsti // te bamAnuSeAttaraparvatAi hirbhAgece cAzatsahasrANi yojanA noga svAvalayAkAra paMktikrameNa pUrvakSetrepariveSTAniSTeti // tatraprapyamacalapAzvatu bhavatvAriMzadadhikazatapramANAstapyAdityA / Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAtArotaraNatiSThati tataHpareyojanalalelagatenaivakrameNavalayabhavattiAmayatuvizeSAcalayeSa layetezcaturAya sUryacatusyecavaIte yAvatpuSkarAI cahibhAgepalaekamititataHpuSkarasamuvidhAdi kAyA:kAyApacArAtsahasamamittayAjanAnijalamadhyamavizyatpUrvecatuzcatvAriMzadadhikatamamA NepraNamanalavyAkhyAnAtasmAtadiguNasavyAnaramamavalayabhavAtAttadanaMtaNepUrcanojananakSA loganevalayabhavaticezcanuSyasyasUryacatuSyasyacaddhirityatenevakrameNasvayaMbhUramaNAsamuzcari bhogeledikAparyatajyAtiSkadevAnAmarasthAnevAivAtena tarAsaMkhyayabhAgapramitAprasepayajyAti kavimAnAprakatrimasuvarNaratnamayaninacaityAlayamoDatAjJAtasyAlAitisakSepaNayAtilIka : yAraNyAnasamAsathAnetaramUIlokakathyatenayAhi sodharmazAnasanatkumAramAhebamhanammA taralotavakAviSamunamahAmujasatArasahasvArAnatamAraNatAraNAyutasaMnnA pArazasvItatApi nanaveyakasejAstatazvanavAnAdezasajanavimAnasaMkhyamakapaTalAtatApipaMcAnuttarasannapaMcAvara Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ivyase mAnasaMkhyameka paTalaMcetyuktamamegAparyupari vaimAnikadevAstietI ti baarttikN| saMgrahAccasamudAyakapyanami tiyAvatprAdimadhyAteSudA daza caturyojanastaviSkaM bhaactvaarishtprbhittye| janotsa dhAyAmeru cUlikA tiSTa timalasyAu parikurubhUmivAlAgreta ritaMyunaH rijuvimAnaM mastitadAdirutvA cUlikAsahi tala kSayeAjanapramA zAmerutsedhamAna mI vaicaika rajjusyAro yadAkA prAkSe catatyayaite sau dhammaizAna saMjJasvargayugale tiSTati / tataH paramadIdhi kaika rajjuparyetaM sanatkumAra mAhe isejJe svarNayugalaM bhavati / tasmAdaIrajjupramANAkAzaya yette bramha bramhAttarAbhidhAnasvarNayugalamasti tasmAdaIranupaye te lAtavakApiSTa nAmasvargadvayAMteSTa tina savAIrantu pavaitaM zukra mahAmuka bhidhAnesvarga6 ye jJAnabbe 0 tadanaMtaramaIrajju payaitesatArasahakhAra se seva zye bhavatiH satoSpadairajnuparyaMta mAnatamA gatanAbhasvarNayugaleH tataH paramarddharajnuparyaMtamAkAze yAbadAra khuttAbhidhAnasvayejJAnamyamiti tatraprapyamayugalaMghaye svakIya svakIyasvAnAmAnazvatvAraza madhyayugale catuzyepuna: svakIyamapyamasvagImi dhAnasa kai sarveo bhavatiH uparitanayugalaiye pisvakI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ higuNAnibhavati bharatakSetrAdAninacavistArAyAmApekSayAkulaparvatAH punarvitAropakSapaivAhiguNAnacAyAmapratina nnadhAtakIkharadoSeyathyAcakraspArAstayAkArA kulaparvatAbhavaMtijyayAcAgaNAvivarANichitANamadhyAnpabhyatam / | saMkINImivaribhaugadistImInitapyAkSatrANijJAtavyAnikALabhUtadhAtakIkharIpamadhyAjanalakSavalayo kabhAkAlAdakasamupAraveSyaniSThatigatasmAdahibhAgayojanalakSAvAgatvApuSkaravarIpasyAIvalayAkAraNA caturdizAbhAgamAnuyAttaranAmaparvatAstapatigatavapuSkaroISiyAtakovasvakSiNAttareNakhyAkAranAmaparvatakSa | ye pUrvIparaNakSucakAmeruzyaca navabharatAdikSavavibhAgazvabodhavyaH parakiMtujedhIyabharatAdisaMkhyApekSa pAbharanakSetrAdivieNatvanacadhAnakokhaMDApekSayAkulapavatAnAtudhyanuvAkharakulAparvatApakSayAhiguNaviA kaMbhApAmazvautsedyamamAraNapunakSiNabhAgavijayAsaparvateyojanAnirvivAti himavatiparvatarAta mAhimavatahiAtaniSaratuHzatagatayAttarabhAgacamesasamIpaNajayatepuzasapecaka nadIsamIyavakSAreSucatre tpanIlaniSadhasamIpacatazatecA zevayetAnAcamerutpattAyadevAjavUdIpebhANatatadevAIratIyoSaSucavi Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avyasaM 89 jJeyaM tathArthinAmAnica kSetra parvananadIdezana garAdInAttAnvavatapyavakozaiyo tsedhAvaM cazatadhanu bistArA padma | rAgarastramayo vanAdInAMvedikAsaveca samAneti macApicakrAkAravatparvvatAjyArAnivasse sthAnAnikSetrAriNa jJAnampAni mAnuSeAttara parvatAdabhyetara bhAga rAvamanukhyArita aitinacavahi bhIge taveocaja dhanyatjIvitametam hUrtajamA yo muktAphalyacayaM madhyemadhyamavikalyAvahavaH taSyAtirazvAca evaM prasaMravyaya / pasamudra bistINatiyAlAkamadhye'rddhantIyadvIpapramANAH saMkSepeNa manuSyalokonyAkhyAta: pravAcamAnuSeo tazyarvatAtmakAraNAihirbhAgesvayaM bhUramaNazeopAI parei kSiSyayAsAnAgeinAmAyavettastasmAtpUrvabhAgaye. saMkhyAnotADIpasamuzatiaiti // teSuyadyapivyaM tarAni rettarAitivacanAcce taradevAnAsAtiaitistA tyApiyalyapramANAyuvAtirazvAsevecino bhoga bhUmirjaghanya itivijJeye nAgezparvatAdvahi bhIgesvayaM bhUmahAddhIpArthe samudrecayunAvaideha vatsarvadevaiaucemme bhUmiko caturthakAlabhava parekiMtu manuSyAna seti / evamuktalakSaNatiyaiglokaspatadabhyettara madhya bhAgavartinomanuSyalA kaspacapratipAdana na saMdeopaNama Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maritr dhyalokavyAravyAnasamAchA manamanuSyalokezyahInAtacatuSyatiyAloketunedIsvarakaralarucakA. midhAnahIpatraNAkamahipAzacatujhyaserakhyAnivAruvimAgasvataMtra jinaguhANijJAtayAni ma .. tAjajyotilokAkaNyate tadyayA cezadityapahanakSacAlitrakoNakatArakAmvatiyAtiSkadevAH cAvadhAbhotArateSAmadhyassAtamilAparinaratyAdhikaTAmazatayAjanAnyAkAogatvAtArakatimA nAsatiH tatopiyojanAgatvAsayevimAnAHtatAparAsItiyojanAnigatvAcevimAnAta topilAkpasArakathitakamaNayojanacatumayagate navinAdinakSatravimAnAmatapanetarayojanacatue yAteruvimAnAsatApiyojanavayagatamukavimAnAzatatatyAyojanavayagaterahaspativimAnAH natAyojanavayAnetaramaMgalavimAnAtatApiyojanavayAnetarezanavarAvimAnAti kAtaNAcAra tAsa ittalAraNyA dasavaDacA yAvAsolamanAteca jyotiSkadevAaItatoyonirataremero pradakSiNanaparibhramaNegatiruvaititavaghaTikAmAdi Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baseTha sAdirUpAsyUlavyavahArakAlasamayAnamivAdisUkSaNavyavahArakAlavatA yadyoginAyanidhananasamayadya siTikAvivakSitAvakalparahitenakAlANuzyarUpeNanizvayakAlanApAdAnabhUtanalotpatetathApi cazAdityAdijyotiSkadevavimAnagamanAgamanenalaMbhakAranimittabhUtanamatyiropAdAnajanitacaTara yajateprakaTarIkriyatenApyatagatanakAraNenApacAraNazAniSkadevA ityabhidhIyatadhanazvayakAlasta tahimAnagatipariNatarvahiraMgasahakArIbhavati kabhakAracakramamaNasyAdhastanazilAviditi imAra nImaItatIyepcezadityasavyAkathyate tayAhi jabUtIpazzyasUrya rayecalavaNAdevacanuSye / dhAnakokharIpedvAdazAdityA kAnAkasamukSicatvArizAtaca mAdityAstApuSkarA iMdvIpAkAsamaticezAdityAvati sataHparaMbharatarAvatasthitajedhopacaMmIyA kimaSivivara gakriyate tadyathA jeThopabhpatarayojanAnAmazItizatakavahinIlavaNAsamuzsava zatavamitisamudAyanadazAtarayAjanarAtapaMcakecArakSabharApate tazadityayArekamevatatrabharate Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavati tadanetarakSetiaiti tatoppanetaravibhagAnadIbhavatigatatAvatasmAdapivakSAraparvatastiti satamva .. vAtatApivibhegAnado tadanetarekSetrAtatAparavakSArayatAsti tattazvakSane tatAvibhegAnadI tatasvakSe 3. satAvakSAraparvataH tataHkSetra tadanetarapUrvasamujhasamIpayavArapatasyavedikAcati navAmettiraesavArika jJAtavyAni jyAkrameNanAmAnikaprayatAkAkA sukacchA mahAyAkanphAvatImAvatI lAgalAva to puSkalA puSkalAvatIcati cha idAnIkSetramadhyasthitanagarINAnAmAnikapyate kSamA kSamapura zariTapuro ravaDA mejUyA apadhIpararIkaNIcatisatasaIsItAyAdakSiNabhAganiSidhaparvatA'ttarabha geyAnyaekSavANitAnikapyota tadyathAHpUrvoktAyAdavAraepadikAtasyA pazcimabhogadevamastiH tadanetarekha) kSAraparvatastataH parakSetra natoribhagAnadI tatAvadevatasmAikSAraparvataH tataHkSetra tatAvibhaMgAnadIta tshvdeventtaavkssaarprvtH| tatAkSetra tatAvibhaganadItadanatarekSanetatAvakSAraparvataH tatAkSetrAtasAme sadizAbhAmpUrvabhazAlavanavedikAbhavatItiniyamittisumoTokSavANijJAtavyAnizmanItayAkameNanA Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyase mAnikappane vaza mukcchA mahApacchA vakAvatI ramyA ramyakA ramaNIyAmAlAvanIcati khAno tanmayAsthitanArINAnAmAnikapyatiAsusImAkaralAaparAjitAmabhAkarIzakAnamA zubhAratnase catigatipUcidahakSetra vibhAgamyAravyAmesamAsaNasaNa deNeza pAvaNedaad yo vyaya kA vizAtasahastrayAna naviSkAyazvimamazAlavanAnatarapazvimavidehastiSTota taniSadhaparvatAuttarabhAgasAtodanadyAdakSiNa bhAgayAnidovANitaSAvibhAgaratatayArimadizAbhAgayApavimabhAlavanavadhikAtietigatasya pazvimakSetrebhavati tanAkSiNAttarAyasAvakSAraparvatanidhatigatadanetarekSanettatAvibhaganado nanakSetra satAvakSAraparvatAsanAparekSenetanAvibheganadI tata kSetragatatAvatAraparvatAtataHparekSavattatAvibhegama dAlata kSetra manAyatArapani ttkssitdnetrpdditmsmshsmiipybhuunaarpvntirshttsyve| divAcatinabhittisumonovANibhavanitaSAnAmAnikapatipayA supamA mApayAmpasakAva so saMsthApanalinAgakumumArAsalilAtisamadhyasthisimArogAnAmAnikAyatilasvapurIpasiMhapu Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ romahAparI mahApurIsniyApurajApurIgarirajApurIzAkApurIyAlayAkApurImatasItAra yAusarabhAgenIlakulapatikSiNabhAgayAnikSatrANinitimatavibhAgabhedekathayati pUrvabhariNatAyAbhU tAraNapanadikArasyA pUrvabhAgakSetrabhavatitalatarerakSAraparvataH tadanetarekSetra satAvibhegAnadIsatAdeva tatAvakSArayateta tata kSetra tatazvavibhAnadItatApikSaNatatAkkSArapavetAtatAkSetra tatAvibhegana do.tata devetanazvavakSAraparvatAtata kSetragatatApimarudizAbhApazcimabhAzAlayanavadikocati navami tisumadhyemokSavANibhavati tavAjameNanAmAnikapteSAsuramA mahAvamA vamakAvatIdhA sugaMdhA godhamA rodhamAlinItiAtatastanmadhyasthitanArINAnAmAnikapyeta vijayAvaijayasojayeto. mapa rAjitAAcakapurokarabAparI nayAdhyAyadhyAvanimayayayAbharatakSevogAsiMdhunodhyanasjipAIpa / sanacamlerakharapecavamAryasverevetiSaTarAnijAnAnikatAvanaSAvizArakSetraghugegAsidhusamAnA nadohayana vijayAIparvatananatyakarakharaSadezAnAM apanu vizeSaH etaSukSetraSusadaivacaturNakAlAdisamA Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakAla utkarSaNApUrvakoTojAvitA pacAnacApotsedhazvativinayApUrvaspatramAsokathyatApUrvaspAyarimANo sahariraka lukhadasahassavoTouchapparaNeca sahassAvAdhAvAsagaNaNA tisakSepaNajabUtIpayAkhyAnesamA cha tapane tarayaNAsavereyadhusarvasamupadvIpasamuzmayAdAkArakapAjanASTakotsedhAravedikAstigatayAjepIparapastati vizepenaharimAgeyojanalavAiyavalayavinA AgamakathitaSoDazasahasrayojanajalAtsedhAdhanakAyasahita nolavalasamuzasti tasmAdavicahibhAgayojanalakSacatueyaklapavitrabhodhAtakAravarahIyosti tadakSiNamA gelavAdavikAlAdAyasamupadedikAspatidikSiNAlayAmasahasrayojanaviSkabharAtacatuSayAtsebala kAranAmApatAstinAtaramApinenapatayanavarIsattepUrvAparadhAnakokharahojAta tavapUrvadhAtakIkhe usIyamadhyecanurotisahastrayAjanAnsa sahastrayojanAvagAhAlakamarustitApazvimadhAnakIle repipayAjeThIyamahAmerArbharatAradekSecasmiyAdiparvasamegAdinIpadayAdihAtodikSiNapataravyAkhyA nastejayAtrapUrvadhAtakIkheumeropaTinamadhAtakIkharamerocanAtavyA ataevajecUTIpApakSapAsaralyAprati Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RdhyAnarUpaH paramasamAdhidurlabhaH kasmAdizattecet tatprativedhake midhyAtvaviSayakapAyanidAna / vibhaavprinnaamaanoprkltvaaditi|| tasmAtsavaniretara bhAvanIyastadvAna nArahi lAnA narapisaM tathAceokte ityati duvai maruyovodhila vyAyadipramAdIsyAt saMsRti bhImA rarope bhUmi konaraH suciraM punaH coktaM manuSya bhabahu strabhatvaM prabhubhapariNAmavaUlatAlokasya cavipulatAmA hattiyonika toca kurute mudurbrabho manuSoyoniH zAkhorI samAdhilakSaNakathyate samvAdarzanajJAna cArivAraNAmaprAzaprAyarasaMbodhisteSAmeva nirvijhena bhavAtta ramAyaNa samAdhiriti rAve saMte yeADutra bhAnu | prekssaasmaashaa|||||| yaJcamo suhAka yayati // taca . saMsArayatta saMjIvam hRtyanAgeMdra nareMdra deveMzadivedya vyAsa dhAnetasukhAdyanena gugala kSaNa mokSapade dharatIti dhammaM // tasyacamedA: pratipAdyete" ahiMsAlA zA. sAgArA nAgAralakSaNa vA uttama kSamAdilakSaNovA nizcaya vyavahAra ratnatrayAtmakovA zuddhAtmase 'cityAtmako rakSA rahitAtmaka pari ratAmA vA dhamma :|| aspadhamrmasthAtlA me'tItAne ttakArale kSamatA jii| Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAsa bbaicchedhoy'ktbblaajaahbtre bissy'k bi nigApyAkathitacaturAzatiyonilakSaghumadhyeparamasvAsthyabhAvanAtpannanivyAkarataparamANikasa khavilakSaNAniyecezyiAsuravAmilAkhajAnatavyAkulatvAtpAdakAniDaravAnisahamAna sebhamatAyejI vAyadApunarogaguNaniziyasyadhammesvaranAmobhavatiH tadArAjAdhirAjamahArAjAI meralokamahAmerano kavaladevavAsudevakAmadevasakAlayakavattidevagaNadharasvatIyakaraparamadevaprathamakalyANakavayapaye vividhAbhyudayasukhapANyapamvAdabhedaranavayabhAvanAcalenyakSapAnetasurakhAdiguNAspadamahetyasihayadelabha ta tinanakAranadhArmaecaparamarasarasAparaNAnidhinidhAnakalparakSAkAmadhenucitAmaNiritikAra kivakanAyajinezvarapraNItIdharmazAyaramatayAjAtAstarAvadhanyAgatayAta dhanyAyamatiyuH maravalujinavare samupadiza yenAsapannAcammasvabhAvanApasthitamanAyA itisekSepeNamammINuprarda samAsAlAityuktalakSaNamnanityAvaraNasaMsArakalAnyatvAmunityAnarasedaranirjagalokAsnebhayo Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - dharmatatvAnucitanasaMjJAnirA vivasvazAtmatalapariNatispaspasevarasyakAraNabhUsvAdazAnupekSA samasAmamadhyapahAvAbadAratA kSutpipAzAzItAprazamasakanAnyAratisbIrapaniSadyAsayayAke) zavadhayAcanAlAbharogalAstarImalasahotyArapuraskAravajJAjAnInAnAtikAvidhAtiparIvahAvijaya taSAsudhAdivedanAnAtInAdayopisukhakArakhajIvitamaraNalAbhAlAbhanidAnAsAdisamattArUpaparamarsa mAyikenanaratarabhubhAzubhavarmasaMvaraNaciratanamubhAnubhakarmaniranasamarthanAryanijaparamAtmabhAva nAsajAnanirvikAranityAnaMdalakSaNamukhAmatasaviniracalanasavarIparajaparatipayalayAne saba ti muzeyayogalakSaNeninjayaratnacayapariNAttasvabhukSAtmasvarUpecaraNamavasthAnecArisaJcatAra nampabhedenaSecavidhAnapyAhikasevajIvAvevalajJAnamayAitibhAvanApaNasamatAlakSaNasAmANi kegamaNavAparamasvAsthyacalanayugapatrasamastabhubhAzubhasavalpavikalpatyAgarUpasamAdhilakSaNavA nirvikArasvasavitiralenarAmazeSaparihArasyevAmuzAtmAnubhUtivalanAtarogyarityAgarUpavA samasta Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasaha murabArabAdimadhyasthaspezatimAkoSasthApanekaNyayaniyamAyugapatasa mastavikalpasthAgarUpe paramasAmayikesthAtumayatojobastAsamastahisAntastapAtramhaparigrahenyAvirativetamityananaSeca zkAravikAlpabhedanavatachedenarAgAyivikalparUpasyAvo pAnivetpanimazAtmanyAnapuSasthApayatIti cheopasthApanA athavAdenatarakharanasatinirvikArasvasovetirUpanimayazAyazvitanatatsAdhakaba hiregavyavahAraprAyazcitanavAsvAtmanyupaneopasthApanamitiAlAvyapyaparihAlimudikapyanitI savAsAjammA yAsapudhattecatityayaramUlApicakAraNapoTedAsabhAgavihAro itigAyAkA thitajAmaNamiyAtvarAgAdivikalpajAlAnApratyAravyAnanaparihArenavizeSaNasthAtmanaH munimalye parihArovamuzviAritichAyAdAmAbAyAyAta sUkSmAnoyinijakAtmasevi tiralenasUlAlAnAmidhAnasopAyasthakaSAyaspayatra niravASApazamanakSapaNavAtatsUkSmapaNya cAvamiti chAyApyA cAkamA yAsahajasujhasvabhAvatvananivepattenaniSkA Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAyamAtmasvarUpatayecArakhyAta kathitayathArakhyAtacAritramiti chAidAnIsAmAyikAdicAritraparakasya gaNasthAnasvAmitvakAtipramattApramattApUcIniyattisenaguNasthAnacatuSpesAmAyikamAritrabha gati dopasthApanaparihAravidhistubhamattAzmattaguNaspyAnayasakSamasAparAyacAripunarakasmi navasUkSmasAparAyaguraNasthAne yathArayAtacAritramupazAsakapAyatANakapAyasayogijinAyogi jinAbhidhAnaguNasthAnacatuSyebhavatItijanya vyApalepAkSakasatA sepamAsayamasejadonike cakAdazabhedaminnedezAcAritrakArasminnavacamaguNasthAnayajJAtavyA aseyamastumiNyAroSsA sAdanamiyAviranisampAdRSisaMjJaguNasthAnacatuSyabhavatIti cAritravyArayAnesamAsAravavrata. saminiguptidhammebAdazAnubhakSAparoSajayacAritrANobhAvasedarakAraNabhUtAnAmadhArayAnekata nava nizvayaratnavayasAdhakavyavahAratnavayarUpaspazubhApayAgapratipAdakAniyAnivAkyAnitAnipApAna vasevAkAraNAnijAtavyAni yAnitupabahAranavayasAyAsyamujhopayogalakSaNanimbayaratnatrayA Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zyase sAdhyasyopayogamakSaNaniztaparatnatrayasyamatipAdakAnitAniepapApakSyasevAkAraNAnabhavatItija tsvaahmaamaanaamraajshbhaavntaantrtaadisvrkaarnnaamdhysevraanuprekssvsaarbhuutaascivs| sasvArasyati vizayapradeneti bhAvAnAhAvigumilakSaNanirvikalpasamAdhisthAnAjatAnonayatapU yasetavAsamInApunarbajasakAraNavaspratipakSabhUtAmohavibhatanakAraNanantratAdivistarakappayA spAcAyoti prasidisadakiriyANaprakiriyANetahoditulasodisattahIbANodaNa iyA nivattesejoepariSadesAhidiprabhAgAkaSAyayohAdinapariNivisAmaadhatidi kAraNa epesevaratatvavyAkhyAnasUtraSyanaratIyasthalagata ayasaTijIvasyasevA pUrvavanirjaetalekathayanijahakAlaNatavaNayAbhuttarasekammapugAlejegA bhAvaNasaradeNyAta smaraNacadiNijagavikhA gayAityamedavyAkhyAnekiyatANayAnAtatyAkAnijjerAbhAvanija" rAsAkAnirvikAraparamananyaricamatkArAnubhUtisajAnasahajAnaMdasvabhAvamuravAmanarasAsvAdarUpAbhA Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 | vaityadhyAhAra :00 jeraNA bhovarA yena bhAvanajIvayarizAtmanakiH bhavatiH saradi vizayite patattigalativinazya tiH kiMkara kammayugAle kammIrividhvaMsakasvakIyasvAtmanovilakSaNa karmakuladravyaH kapyebhUtaM bhu tarase : svAdayakAle prApyase sArika suSaH svarUpeNa bhuttarase : dattaphale kenakAraNAbhUtenagalani jahakA gola svakAlapacyamAnAmuphalavat saviSAkAnirjarApekSayA nijAtma se vittiyariNAma syava hiraMgasaha kArikAraraNabhUtenakAlalA sIse jJena yathAkAlana nakevalepaNAkalina tave gAyakA lapacyamAnAno mAbhUdiphalavipAkanirjjarApekSayAdhyetareNAH samastaparazvArodhanalakSaNena va hirogAMtastatva se vittisAdhaka se bhuutenaanshnaadishaadshvidhentsaacetiH| tasmaraNe catasyakammelo galanaMyaJcasAyanijmerAnanupUrvayA taM sadRditenaivazya nirjarAla yA punarapisarane kimarthamArI te tatAttare tena saradizabda nanirmalAtmAnubhUtigrahaNA bhAvanijjairAmi dhAnapari zAmasya sAmathryaim tenacadravyanijjaireti // itidravyabhAvarUpeAnijrjjarADubihAH nijjerAdvidhA bhvtiiti||6||prvaah 80 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvAse zimyaH savidhAkAnerjarAnarakAditiSvajJAninAmapidazyatA saMjJAninAmavati niyamAnAstikAtavAttatra vivamAhaskAraNesevarapUrvakAnirAsaikgrAhAyA punarajAninAnijjarAsAgajasnAnavantriHphalA yatastAkaka manirjarAsAyadyapinAzubhakarmavinAyakarotistathApisasArasthitistAkAkustatanayetIyakaraNahatyAra vilisapugapavedhakAraNabhavati pAraparyaNamuktikAraNacetiArItagaNasadRSTInApunaHpunpapApakSyavinAzana nazecapimuktikAraNAmitiuttacanAkaMdakaMdAcAyedenejapraraNAgIkamme khevadibhavasadasahassakArI hiMgatasyAgItihiguttAgaradiusmAsAmelaNaH kavizAlAsahInAvItarAvizeSaNakimaya rAgA dayAlayamadIpanebhavatItibhedavijJAnajAtasarAgAnubhetapijJAnamANamAkSAmavatItitatraparihAra medha kAreNurUpakSapaekApradoSahasta tiSThati satyApanarakApradIparahitastieti sacakUpepatanasAdika vAnajAnAnitasyavinAzadoSAnAsti yastuztIpahalastaspakUpapatanAdivinAsapradIpaphalaMnAstiA . kUyapatanAdivotpatilaspapradIpakalamastitathAkapirAmAdayoheyAmadIyAnabhavatItibheda . -- -- Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAtisakarmmAcadhyate tAvadanyaH kopizAdibhedavijJAnajJAte piyaavtaa| narANAdikamanubhavatitA batAze nsaapivdhyte| rAvatasyAdhirAgAdibhedavijJAnaphalaM nAsti yasturANAdibheda vijJAne jAtesatirAgAdikaMtyajati tasya bhedavijJAnaphalamastiitijJAtavyatayAdektiM carakussade sAssaya sAro sappAdido saparihAro carakUho diNiratyatadUrAbilayatassa 36 savanijtarAjyAkhyAnamudvegAkena caturthasthalaMgataM mAcakSatatvamAyayati chcmkaaj||phhemaaraa par'Dela' // vidadyaviveka yadyapisAmAnyenaniravazeSanirAkRtakarmamalakalaMkasyAtmanaH AtyaMtika svAbhAvikAciMtyAdbhUtAnuyamasa kalavimalakevalajJAnAdyane taguNAspadamavasyA taramokSA bhaNpate / tapyavizeSeNacyabhAvarUpeNa dvidyAbhava tIti vArttikaH // tadyathA usa bhaavmaarke| jJepeAjJAtavyaH sabhAvamAjJaH sakaH apparagaJja pariNAmonizva yaratnatrayAtmaka kAraNAsamayasAra rUpAUMsphuTaM prAtmanaH pariNAmaH kaSyebhUtaH saGghassakammaraNa joravayahedU sarvasyavyabhAvArUpasya mohanIyAdidyAticatuSyasyakamrmmaNeo yaH kSayaheturiti // ivyamokSakaSyapatti dadyavi Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya 70 murako bhavatti prayogi caramasamaye'vyAni mokSo bhavati // keoseo // praNya kammayudha bhAve 'Teka kI zuddhabukasvabhAvaparamAtma : ngmaayuraadishessaadyaatikrmnnaamyiye| prAtyaMtika eyAbhAvavizela ghovighaTanamiti / tasyamuktAtmanaH sukhekayyA tmopAdAna sikisvayamatizayavazenavA devizAla vaddhizAsavyayetaM viSayavei rahitaniH pratidvaMdva bhAve anyadravyAna pekSanirUpamamitasAsvatasaca kAle mutkaSTAneta sAraparamasuSmatastasyasiddhisyajAtaM kazvidAhava iMdriyasukha medasukhamuktAtmanAmiMdriyazarIrAbhAve pUrvoktamanidriyasukhaMkaNyaMghaTataiti tatrottaraMdIyate saMsArika suvarta vanakhI sevAdikapaMceMdriyaviSayaprabhavaimena yatpunaH yeceMdriyaviSayavyApArarahitAnA nirvyAkusurkhetadattodriyasukhamacanadRzyate // paMceMdriyamana janitta vikalpajAlarahitAnAnirvikalpasamAdhisthAnApa ramayoginAMrAgAdirahitatvenasvasaMvedyamAtmasukhaM tadviproSeNAtIMdriyeyaca daikarparamArthikaparamAnaMdaparizAtAnAmuktAtmanAmato diyasukhaM tadatpatavizeSeNajJAtavyamiti : saMsAriNAM niraMtarakavaM dhosti"tathaivAdayopyastiyuddhAtma bhAvanAprastAbonAstikaSyemokSobhaviSyatIti Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatrapratyuttarayayAprAtreH kSIraNAvasyAhAko pi dhImAnavayIlA cayatyayaM mamahanane prastAvastataH paruSaka vAzatruhati tayyAkarmANAmavyakarUpAvasyAnAsti hIyamAnasthityanubhAgatvenarutvAyadAlaghutvaM bhavativa dAdhImAn bhavya saagmbhaassyaa| supasya uksa khicendragade khAyA usI karaNarAvekAcacA vi karaNasamyasanyA dete itizApyAkathita lALI paMcakasaMjJana adhyAtma bhASayAnijamuddAtmAbhimukhapari gAma saMjJena nirmala bhAvanA vizeSakhaGgenapaiauruSaMkatvAkarmmazacuM haMtIti yatpunaraMtaH koTAko TIpramitaka mmIsyatastveNA"tathailatAdArusthAnIyAnu bhArArupeNaca karmma laghutva jJAtepisatpayajIvaH prAgamabhASarya adhaH pravRttikaraNApUrvakaraNAnivRttikaraNasaMjJA adhyAtma bhASayAstamuddAtmAbhimukhaparatirUpA // anyadapi 1 karmamahananavuddhikatvAccApikAlenakariSyatitadabhavyatvaguNaspaivalakSaNejJAtavyamiti dRSTAnanavakamA kSaviSaye jJAtavyaM // // zyaragadI vadiNaya ra dahi uuddhadhA upahANu surAruNyaphaleha u agi shinnvdiddNtt(jaannu||2|| nanvanAdikAlemegiThatAjIvAnAM jagatsUnyaM bhaviSyati iti tatra parihAra : Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyasaM - yathAbhAvikAlasamayAnAkamaNagachatiyadyapibhavikAlasamayarostAkatvabhavatitathApyavasAnenAsti tathA gacchanojIvAnApadyapijIvarA-stakalabhanitayANyavasAnenAstibhavatIti cetAhapUrvakAlabahavopijI cAmAkSaganAidAnIjagata atyattvavinahAyata kinAvabhanyAmenobhavyasamAnabhavyAnAcamAkSAnapinAstika ymuulybhvissyti|30 evamakSepaNamAkSatatvavyAyAnanakasUtraNapaMcamasthalagatA ataUDaipaTamasthalagA pyAdInapuNyapApapadArthakSyasvarUpamuttaroInapurApapApapratisarayAkathayAmetyabhipAyamanasidhavAbhagada nasUcamiSyatipAtyanibhA surupramubhAvanuttA paramapAvaratiravalujIvAsAdesuhAuNAma godapuramaparA nnipaac||30||popaavrvetirvlujiivaacidaandaikshjbhaavtvnpugppaapvedhmaakssaadipyoyr pavikalparahinAapisatAnAgodItAnokAmecaMthapIyanapuNpayAyacabhavAta palusphurejIvA kappabhUtAH / suruSasubhAvajuttA uUmamithyAtvaviSAbhAcayApacakuruparAbhaktibhAvanamaskAranAjJAnAyuktAbhaya / sadApi ch| paMcamalAbanarakSAkopacakSuSvaniyahaparamAdobhiyavijayAtapasivividhakaruyogazAlyA Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yodhyavAdhinalakSaNena bhopayogabhAvanapariNAmanadhilakSaNanA bhopayAgapariNAmanacayuktA idAnI paNpapApabhedAnakapyatisAdasuhAuNAmagodapura savedya bhAyunImagAtrANipuraNacabhavatiH parANipAra vicAtasmAdaparANikammANipApacatigatadyathA sadadyAkezaniyAmanuSyadevAyustrayaH subhAyarA kIrtitI yakaratvAdinAmamasatinAsamavizatAnAdautramiti samudAyanavicatvAriMzatsaratyA purapamaruta yAvijJayAgazeSAdyazItiyApamitimatanamAnavizuddhivinayasaMpannatAzIlavratavanasciArobhIkSNatA nopayogasevegauzAtitastyAgatapasIsAdhusamAcabayAratyakaraNamarhadAcAryajayatamavacanabhaktirAva prayakAparihANimA prabhAvanAmavacanavAtsalpasaminitIrthakaratvasya ityuktalakSaSoDazabhAvanAtya natIrthakaranAmakarmaviparAyupapArAbhAvanAsumadhyaparamAgamabhASayA mUsvayamadAcA tathAnApananAniSa prayogakAdayamvatiradoSA-paMcavizani itiAlAkathitapecavizA nimalarahitatayAdhyAtmabhAvayAnijamuzAtmApAdeyarucirUpAsampattabhAnanevamukhyatirijJeye ch|smp Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyasa || mhapApapApakSyamapityakathepuSakarAtIticevAtatrayuktimAlAyapyAkApidezotarastha manAharavIsamApA' pAgalapuruSANAtadeyaMdAnasanmAnAdikati tathAsampAdapirapyupAdeyapadarUpaNavazumAtmAnamevabhAva yAta cAritramAhodayAtanavAsamaya sannidoSaparamAtmasvarUpANAmasikAnAtadArAdhiktAcAryApAra ApasAdhUnAca paramAtmapadamAspAviSayavayApavaMcanAyecadAnapUjanAdiguNastapanAdinAparamabhakti karoti tanabhogAkAlAdinipAnarahitapariNAmanakuTavinApalAlamitInAhitaratyAviziSapuNyamA zrota nelacasvadevezalAkAtikAdivibhUtiprAppovamAnaparivArAdisepadejIgolaNaminaNaNayanpacama hAvirukhugatApazyati vipazyatIticetasAdasamavasaraNetarAtavItarAgasabaijJAHtagatabhedAbhedarana sthArAdhakAgaNadevadayApUrvadhonerAnomapakSaNazAtimatvAvizeSaNadharmamanirbhUlA caturyaguNasthAnapArapAyAtmabhAvanAmaparityajana bhogAnubhavadhisaniyamedhyAnanakAlanItvAsAmAga tyatIrthakarAdipadezAsapipUrva bhavabhAvitaviziSabhedajJAnavAsanAvalanamAnakarotisatAjinadIkSA Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grahItvApuNapaNApastinijaparamAtmadhyAnanamAkSAcyatItimamiyyArAdhistutIpranidAnavedhapunpanabhogamA pyapazbAIcakravatirAmaNAdivatanarakegacchattItigarapamuktalakSaNapuNyapAyapadAdhyanasarupI kAnisamatatvAnpanarapadAyAbhavatItijJAtavyagAyogAme taka govara tara yAmadhye bhAsamocalAirUpAdevarAma nyAyAlayako nAmAko lAmo sAre lAmAvagAyAmaa AARA . Raitary kA sabase sa sammasaNAityAdaNANAminizcayavyavahAramokSamArgapratiyAkamuravyattvanA samouttarAdhikAra sataHparatavirupimArako nibhanidhAsAsamadhyAnamAratedhyeyadhyAnaphala kathanamukhyatvanAdatoyottarAdhikAra pratyuttarAdhikArazyanasTatIyAdhikArasamudAyapAnanikA prathamataH sUcanonayavahAramokSamArgamuttarAInacanizvayamokSamArganirupayAtAyAta jogAmAlA sArA jamAe 13 : sammaIsaNaNANe Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvyasaMcaraNamArakassakAraNejANeyavahArA sampAdonajAnacAritravayamAkSaspakAraNAziyajAnIhiyavahAranapA sAlicchapadAtattiyamANijamapyA nizvayatastavilayamayonijAmatimattathAhi vItarAgasarvajJamaNIta parabhavyapaMcAstikAyasasatatvanavapadArthasampakamAnajJAnabatAyanazAnavikalparUpAvyavahAramAkSamA gaNanijAnarajanabhuzAtmatatvasampakamAnajJAnAnucaraNakAyaparaNatispAnizvayamokSamArga:apya vAnuzatamabhAvanAsAdhakacora nyAzmitAvyavahAramokSamArI kevalasvasevittisamutpannarAgAdivikA lyApAdhirahitasukhAnubhUtirupati niyamokSamA atyavAdhAtupASANA'nivatsAdhakAvyavahA ramokSamArga:suvarNasthAnIyanirvikAra vApilAyasAdhAspAnizvayamAkSamAgeHmaesekSepeNavyaya hAniyamAtamArgalakSaNajJAtavyamitikAmayAbhedenasampAdAnajAnacAritrANisvakAra tmavatanakAraNananiyenAtmayanizvayamokSamArga ityAradhyAtipayavAvo . gaiHprakArAtenasTapatimachArayAcaba-yUIT yA anumAna yAtahAtoyanA Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamAraka TET Ession?:23 rapaNatayeNavara apyAraNamupetu prassadaviyAmha ratnavayanaratasvakIya suzAtmAnamuktAsanyAcatanazyA tamhAnAttapamAhopijamArakassakAraNamyAdA tasmAtanaviSama yamAsmanamanizvayanamAtasyakAraNahAdijanAnihAti athavistara rAgAdivikalpopAdhi rahitAceJcamaskArabhAvanotpannamadhurarasAsvAdasuravAhamininizvayasacirUpasampAdayona tasvasu svasthasamastavibhAvabhya svasevedanajJAnenamayakaparichedanesampAjAna navadRzakatAnubhUtabhAgA' kApatisamalAyadhyAnarUpamanArayajanitasekAlpavikalpajAlatpAganatarasurekheratasyasatuSasya tapasyakAkArapasasamarasIbhAvenazcIbhUtacitasyapunaHpunaHsthirIkaraNasampakacArirityuktala kSaNanizvaparatnatrayabhudhAtmAnavihAyAnyacagharapaTAdivahivyenavartateyattastataHkAraNAdane denayenAnekazyAtmakaikapAnakamattUdevasampAdona tadevasampAnAnaMtadevasampakacAritrAtadevatA matavamityuttAlakSaNanijazAnamevamuktikAraNajAnIhi chAemayamasthalasUtradhyenanimna Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratya yavyavahAramAkSamAgasvarUpesekSeSanavyAkhyAyAtakSamataravittIyasthyalagAyAdhaDaparyatesmasamyaktAdivayakamAdi vaNAti patadhAsampattamAnswer zaharolvADayA hA avyoDAyojayi smiopaNo patulgAdi di0 20 jIvAdIsahaharaNasammatta vItarAgasavaijJadevamaNItagurujIvAditattvaviSayeca lamalinATegArahitattvenazvadhAnasacinizvapadamavecchAmevatinizvayabuddhi-sampAdana ruvamappaNa tetu naspabhiTenayanarUpasvarUpetupunaH kasyAtmanaH yAtmapariNAmaityattaspasAmayamAhAtmyAdA prItigaDamiANivesAramukkeNAraNasammekhalAdisAdajamhi yasminasampattosatijJAnasampakamAti sphuravaNabhUtasampanbhavati rAmanivasAramukkecalitapattiganaNasparzamuktikAtsakalarajatA vijJAnasarasA serAyokmAhavibhUmaktarahitamityayakAratonistaraNasampattesatijJAnesampAbhavatI niyaukta saspavivaraNakriyatestAhigotamAgnibhUtivApubhUtinAmAnAvidhAyacazatabAhama gopAdhyAyAnedacatuSpajyotiSkAvyAkaraNAdiSaDegAnimanaspatityAgrahAsAganezAlA Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ marama natitathApitavAhinajJAnasampaktabinAmipyyAjJAnamevagyadApuna masijhakathAnyAyanIrI khaImAnassamitIrthakaraparamadevasamavasaraNAmAnasthabhAvalokanamAyademabhASayAdarzanacAri bamAsnIyAapamakSapasajenAdhyAtmabhASayAsvazAtmAbhimuravapariNAmasajenacakAlAdittAdhama vizASaNamithyAtvavilayagatAtadevamiNyAjJAnasampAjAnajAtAtattavajayatibhAvAmityAdina maskArakatvAjinadIkSArItvAcalAcanataramakcatujhInasaptAIsapannAsvayAyigaNavaradevAse jAtAgotamasvAmItabhavyApakArAyazAdopakataracanAkatavAnApazvAnnidhyayaratnavayamA banApalenayApimAgatAHoSayecadazAminatrAmhaNAlinadIkSApahItvApayAsamave svargamAtaMgatAnabhavyasaniHpunarekAdAgadhArakApisampatavimAsAmayyAjAnIjAta iti eksamyaktamahAtmpanajJAnatapazcaraNabatatpasamadhyAnAdikaimiyyAsapamApasamparabhavati tadA aneneumsteoaran Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasaM0 75 bhASeviSayukta'gdhamiva savaivacetijJAtavyeAtacca sampa kSeca viMzati malarahitaM bhavatiH tdythaa| lo kapUTa samayamUDhacaya bhavati // tacakSudhAdyaSTA dAdoSarahitamanena jJAnAdyanetaguNA sahitaMvItarAgasa vaijJadevanAsvarUpajJomenanakhyAtipUjAlA bharUpalAvaNpa saubhAgyaputrakalatrarAjyAdivibhUtinimi rAgadveSopahatA terau pareigAta kSetrapAla cerikAdi mithyAdevatAnopadArAdhanA karotijI vasta devasAmUDhatvaM bhaNNatena catedevAH kimapiphalaMprayacchaMti kapyAmiticet rAjaro narAma svApilakSmI dharavinAzApna jarUpiNIvidyAsAdhitA"kora vaistupAva nirmUlanA thaikAtyAyaNo vidyAsAdhitA kaMNe naraunI yAvinAzArthaM vajhapi vidyAH samArAdhitAbhiH kRte nakimavirAma svAmi pArasa nArA yAMvAMstu yadyapi mithyAde batArAdhanArutA tapyAcinimmelasamyakteApiArjitena pUrvaka tapu ropana sarjanarviccejJAtamiti, chai.gmathaloka mUDhatvekavyayati // geogAdinadotI the svAnasamudrasnAnaprAtaH sa sa najasvapraveza maraNAgnipravezamaraNAgragrahaNAdimaraNa bhUmyAni vara rakSapUjAdInipurapakA rkhaa| Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nibhavatIti yahayetisa cAkamUDhatve anyadapi laiAkikka pAramArthikaheyopAdeyasvakI parijJAnarahitA nAmajJAnajanAnAmavAnavamanuSTAnaMtadapilokamUDhatvavijJeyamiti // prapya samana mUDha.-mahAjJAnija nacittacamatkArotyAdake jyotiSkamaMtravAdAdikaMda STravitaraNa sarvajJapraNItasamyanihAya kudevAzamaligi nA/bhayAzAstrarulAbha: dhrmshthvinyprnaampuujaasuusk| rerAdikaranamUDha tvamitei rAbamuktalakSaNamUDha jayasarAga sampASTIvasthAyopariharaNIyamitti trigusAvasthAnalakSaNacItarAtasamyakta prastAvapunani janiraMjananirdoSaparamAtmavadevaiti nizcayabuddhirdevatyamUDha rahitatvavi jJeyaM tathaivamithyAtvarAgAdirUpa mUDhabhAvatyApana svAtmanyavAnuSTAne lokamUTarahittatvaM jJAtavyaM tathaivacasamasta zubhAzubhasaMkalpa vikalpa rUpapara bhAvasyA tananirvikAratAtvika paramAnadaikalakSaNAparamasamarasA bhAvenatasminnavasa palAyanaM gamanaMpariNAmanasamayamUTara hitatvaMco dhavyaM // itimUDhacayavyAkhyAtA ||mshrmdaa kacarUpakayata vijJAnezvayaijJAnatayaH kulavalajAtirUpasajJe madASTakaMsarAtasampAdRSTibhisyA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ davyasaM 76 jyAmiti vItarAgasampAsIno punamAnakaSAyodayAtyannamadamAtsayadi samastavikalpa jAla parivAreNa mamakArAhekA rarahitasvazvAtmani bhAvanaivamadASTakatyAgavRttimamakArAhaMkAralakSaNa kathayati kamme janite deruputrakalatrAdaiAmamedamittimamakAraH svatraivAbhedenagaura sthuulaadideh| he rAjAhamitya he kAra / lakSaNamiti // zranyakhatepiSpAdenAmithyAdebArAcdhanAH miNyAtayo: mithyAta pasvI mithyAmamicprAgama dharapuruSazvetyukta lakSaNamanAya tanaSaTkesarANasampAdRSTInAtyA se bhavatIti: vItarAgAsampAdRSTInApunaH samastadoSAyatana bhuutaanaamithyaatvvissykssaayruupaanaaytnaa| nAparihAreNAkevalajJAnAdyanaMtaguNAyatana bhUtasvazuddhAtmaninivAsaNvAnAyatanasevAparihAraiti anAyata na zabdaspArthakathyate sampaktAdiguNAnAmApatanArarUmAvAsa : prAzrayamAdhArakAraNeni ttimAyatane bhaNyate tadvipakSabhUtamanAyatanamiti // mprataH paraMzekAdyaSTramalatyAgekApyayati niHzekA TAiguNapratipAlanamevazaMkAdyaSTamannaravAgo bhavate tadyatyAbhavatitapyAkapyayatirAtAdidoSA arja Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navAsatyavacanakAraNena bhayamapivItarAgasarvajJAnAnAstitataHkAraNAtAnapaNItaragApAdayatatva mokSamokSamArgacabhavya rokArovaya sadasonakartavyaH tatrokAdoSaparihAraviSayapunarenanavAraka yAmasisAtavavibhISaNakayA tayAri sItAharaNamagharakerAmaNasparAmalakSANAbhyAsahaserga maprastAvevibhISaNAnavicAritarAmasnAyadaemavalavAlakSamaNadhvAramArAsudevArAmaNavAemaH nivAsudevati tasyacAnirAsudevaspavAsudevahastenamaraNAmitijainAgamakathitamAstatansicyA nabhavatItiniyokobhUlAvilokakeTakarAvaNasvakIyajyabhAnaretvaktAniyakSahaNomitaratu: regaralenasaharAmasvAmipAgAtargatatayavadevakIvAsudevazyacaniHzakatAto tayAriyadAde cakIcAlakasyamAraNAnimittekesanamArthanAkatAtadAtAbhyopayolocitamadIyapujAnayamavAsude cobhvissyti| tasvahastenajarAsiMdhunAmnAnaramaprativAsudevasyakazAsthApimaraNabhaviSyatIsijanA gamabhAgatetietItigatarthayAtimuktakabhahArakeravikaNitamitinizvityakesAyasvakIyavAlake Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zyaka dattanavAzeyabhavyApitinAgamezekAnakartavyati chAidevyavahAreNaniH zokitavyAravyAta nizva yenapunastasyairavyavahAraniHzekaguNasyasahakAritvenAralokaparalokAcANAsimaraNAvyAdhiveda nAkasimakAmidhAnabhayasasakamuktAcoropasargaparoSahaprastAbhuzeSayogalakSaNanizcayabhAra nenizaMkaguNAjJAtavya iti nikSatAguNakapNayatipAihalokaparalAkAsarUpabhoga kokSAnidAnatyAganakevalajJAnAyanetaguNayattiArUpamAkSAyezanapUjAtapambaraNA jhanuzAnA karaNAne kokSAgAbhaNyate taNAnatamatikaMnyAtalyAprasidhAritI / kathyate yadAlAkAkvAdaparikArAdityanubAjAnAtadArAmasvAminAdalephTamahAdevIvibhUtiya datyakAsaphalabhUSaNAnAgArakelipAnamUlakatAtayakAdirAnAbhistayAvaarAjIbhizvasahA ! jinakSIkSArakIyogazAmabhAryikAsamudAyanasahayAmapurakheTakAdivihAraNabhedAbhedaratnatramA banAyAdArSadoNijinasamayamabhAvanArutvApAvAdavasAnetraviMzadivasapatanirvikAra Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |paramAtmabhAvanA sahite sanyAsarutvA cyutaabhidhaankhoddaasvrgepnii| jAtaH tatazvAnarmalasampata phaledRSTvA dharmAzazoganarake rAvazAlakSmaNayoH saMvodhanakatvedAnosvarga tiSTati zrayesvaryAdA | tyasakala cakravartti bhaviSyati naucarAvaraNAMlakSmIdharottasyaputro bhaviSyati tatazvatI karapA damUlapUrva bhavAnare eTrA putraiyena parivAreNaca sara jinadI kSAgRhItvA bhedaratnatrayabhAvanayApecAnuna ravimAne vayo ahmiNdr| bhaviSyati tasmAdAgatArAvarazAstIrthakaro bhaviSyatizItA camaraNadhara iti le kSmIdharopidhAtakIkhaMDazIpe tIrthakaro bhaviSyati itivyavahArani:kAMkSAguNajJAtavya nimna .. yena punastasyaiva vyavahAra niH kokSA guNasya sahakAritvena dRchatAnubhUtapaceMdriya bhoga tyo tanizvaya ratnatrayabhAvanotpanna pAramArthikasvAtmasukhAmata rasevittasetoya. saravaniHkAkSAguNaiti khAyatrivivicitprANu vevAsyati bhedAbhedaratnatrayArAdhaka bhanyajIvAnA dugdhavo bhatsAdikaMdRSTrAdha rmabudhyAkAruNyebhAvenayacyA yogyacicikitsAparizo'vyanirvicikitsAguNeA bharatvate yatpunarja Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ivyase 78 "nasamaye sarvasamIcInaMparaM kiMturastrANAgharAMjala snAnAdi kaMcanakuJcati tadevadUSaNamityAdi kutsita bhAvasya viziSTa vivekavalenapariharaNa bhAvanirvicikitsAbhaNpa taiti aspavyavahAranivaii cikitsAguraNasyaviSayo uddAyanamahArAjakaNyAsAkANImahAdevI kappA cAgamapra siddhAjJAtavyeti nizvayenapunastasya vanya bahAra nirvicikitsA guNasyavalena samastadeSAdivikalyarUtvakatrA lamAlAtpAgenanilAtmAnubhU tilakSaNeonijazuddhAtmanivyavasthAnenirvicikitsAguNaiti chaJjataH paramamUDhadRSTiguNakathayati vItaraNasarvajJamaNonAgamavahi bhUtaiH kuTaSTibhiryANIta dhAnucIdakhanyavAda ra mekhalakSu vidyAvyetara vikurvaNAdikamannAnijanacitta camatkAro tyAdakaM dRSTrAkrasvAcamUDha bhAvenayosaudhArI buddhyA tatrasaciMbha tiMnakaroti rAvavyavahAreNAmUda dRSTirucyate tavacAntaramathurAyA udaruli bhaTTArakare vatizvAvikAcaMdra prabhanAmavidyAdhara brahmacArisaMvedhinI kappAprasiddheti nizcayenapunaH tasyaiva Go prazAdenAtastatva vahistatvanizvayejatisanisamastamicchyA tvarAgAdizubhAzubhasaMkalpanikalpeSvAtma Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "vadhimupAdeyabuddhidittabuddhimamatvabhAvatyaktAnigubhirUpaNavidhijJAnadarzanasvabhAvananisvalAvasyAnaMta devAmUdahaSTitvamitikA vikalpalAinapurakalavAdAvAhaIvyamamaminisaMkalpanaseka lAsa abhyattaresurakhyA sArakhyahe itihaviSAdakAraNarikalpAti mathavAvAstuSyatyAsakalpanAtikAryaH vikalpainitasvaparyAya:yaNamUha rokAyAgabhedAbhedaratnatrayabhAvanAspomAkSamA:svabhAva nathudharavatAvatatatrAjJAnijanAnamittanatayaivAzaktijananimittanavadharmasyapainUnyadUSaNamapadAra ghabhAvanAyAbhavatinAgamavirodhanayathAzaktavAryanayamopadezanavAyaimpoNeoSasyopanonavAraNa jiyatetaharahAlayanopaharaNabhaepate tabamAyAtrahmacAriNAbhadhAraka pratimAlagnaratnaharaNasate satpaegaharaNAviSayanibhadalanezikaNyAprasiddhati praNavArajananyAyazasaMjJAyAlokApavAdejAte sati yAyasapanerutatavalinImahAdevIkati niyanapunastasyaivayavahAropAsaNaguNasyasa . hakAritanAnajaniraMjananiSaparamAtmanaHpacchAdakAmiyAtvarAgAdizepAstavAtasminnevaparamAtma Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evyasanitambakamazAnajJAnAnuzAnarUpayazAnaMtanAkhAdanavinArAnagopanapanetadevoparanamiti vyAptIparokapyA bhedAbhedaratnatrayAdhAraspacAturvarNasaMghasyamoyayAkopidarzanacAritramA dayanadarzanaMjJAnacAritracAparityaktuMyAti tadAgamAvirodhenayapyAyalyAdhIbharaNenavAyana kanANuyAyanayamasthiratvakiyatatayavahArenasthitAkaraNamititakyapuSparAlatapodhanasyasthi tIkaraNaprastAvevAriSaNakumArakayAgamasitinizvayanayanapunamastenaivayavahArasthitIkara guNenadharmaTavajAtasatizonAricamAhodayajanittasamastamiNyAlarAgAdivikalpanAlaya genanitaparamAtmasvabhAvanAtpannaparamAnadevalakSaNasukhAmatarasAsvAdanatatvayatanmayaparamasama rasIbhAvacittasthirIkaraNamavasthitIkaraNamitimAzabArameyAnagogapratikArakA nivAsAbhpataratnatrayadhArecaturvidharmadheratsesenupatapeziyaviSayanimitteputrakalavasuvaNI dinabahAyaparavinahakaletaharahArevAtsalpebhaepate tayacara .. . Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhinIvalinAmaemetriNAnimbayavyavahAraratnatrayArAdhakApanAcAryapratisamazatayatInAma vasIkrayamANematinikamAranAmnanizvayavyavahAramAkSamAdakaparamayatinAdikurdazAtarva prabhAvenavAmanarUperutvAdAlamavipAcapAzcayapramANabhUmiparyanarutvApAmbodakapAdamasamastake dattoditIyastumAnusottaraparvatairatIyapAdasthAvakAzonAstIti vacanalenamanivAtsalyanimi calimaMtrIvatepakAtAvAsamaprasikSAkapyAktiIyAcakSApuranagarAdhapatevaJcakaraNa nAnAMujjayanInagarAdhipatinAsihodaramahArAjenanoyamamanamaskArenakarInitImatyAdA zapuranArapariveSacoroyasakIyamAnebhedAbhedaratnatrayabhAvanApriyaNarAmasvAminAvakarNa rAtsalyAnimitasiMrodarovaratirAmAyaNamadhyepAsagaMvAkaralakappati chAnizvayAtma lyapunastasyavyavahAradAtsalpaguNasyasahakAritvenAsameTadattvajJAtasatimithyAtvarAgAdisa . malanubhAzubhayahibhAveSuprItitpattArAgAdirikalyogAdhirahitaparamasvAsthasavittisajAtama Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alpasaM0 10 dAnedaikalakSaNasukhAmRtarasAsvAdeprItikarazAmeveti saptamogaMyAkhyAte // 3 // athA ghugAdhanApamabhAvanA guroccaavyyti||3|| zrAvake nadAnapUjAdinA tapodhanamacatapaH zrutvAdinAjainazAsanaprabhAvanAka taivyati: vyavahAreNAprabhAvanA guNajJAtayaH // tatrapunaHruttame rathurAyAjinasamayaprabhAvanAzIlAyaiH rakspiAmahAdevyAHprabhAvanAnimicamupasarge jAtesati vajrekumAra nAmnAvidyAdharazramaNenAkAzajJa 'narabhUmagonaprabhAvanAkatesatyakA tAvadAgamaprasiddhA kathAH OM dvitiiyaa| tujina samayaprabhAvanA 'zItapaNA mahAdevI nAmasvakIyajananyAnimittasvasya dhammaunuragona cahariSeNanAmadazamacakravati nAtadbhavamokSyAminA jinasamayaprabhAva nArthamuttuMgatoraNa jinacyatvAlaya maMDita sarvvabhUmitale ka samitirAmAyaNeprasiDUyekacyA 10 ni zrvayena punastasyaibavyavahAra prabhAvanAguNasya calenamiSyAva viSayakaSAyaprabhUtisamastavibhA vapariNAmarUpa raipai sasayAnAMtra bhAvahatvApayeogalakSaNasvasaMvedana jJAnena vizuddhajJAnadarzana svabhAvanijamuddhAtmanaH prakAzanamanubhavanamevaprabhAvAneti OM evamukta Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNabhUTalayamAkaSaranAyatanazekAyamalarahitabhujIvAditatvAryazAnalakSaNesarAma tamAtApidhAnanyavahArasampativijJeye tayavatenevavyavahArasampattanapAraparyanasAdhyamujhapayogala kSaNAnizvayaratnatrayabhAvanAtpannaparamAlAdekaramasukhAratarasAsvAdanamevApArayA mizyisaravAdira kacaheyamitirUcirUpavItarAmArivarinAbhUnanItarAgasamyaktAbhidhAna nizvayasampattecatAtayamita niazyarasArasamyaktamadhyenizvayasampattakimarthavyArayAtimiticetAvyavahArasampattenani zvayasampAsAdhyatAitisAyasAdhakabhAvanApanAmiti idAnIyavAjIcAnAsampAdanaharA pUrvebhAyuvedhonAstIti tapovatAbhAtapinarakAdikutsitasthAnajanmanabhavatItikathayati sA myAdInazuzAnAravatiyAnaesakatItvAniHkularikatAlpAyuriztAcabarjatinApatiko manaHparemanaSyAtisamutpannasampAze prabhAvakAtilAujarUjAvidyAvANivArazivira jayabhavasanApyA uttamakulAmahAmAnavatilakAmavaMtiponapUnA mayadevagatopunaHpakI Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- -- isase -- rokadevAvArunadevAkilviSadevanAradevavavihAyAnmadhumakidevezotpadyatesampATiidA nIsampattAgaNApUrvadevAyuSkArihAyayohAyuptAstAnapratisampaktamAhAtmyakathayati chAra hai| machapaDhanIraNa jomavaraNabhavaraNasavaityAsupArapadaragAhasammANamAsaNArayApuramA tameva yamakAsareNakati jyotibhovanabhomeSu SaTsvadhaHsvabhUmichu tipakSanarasaratISuH saha vinaivatAyata adhyApazamikavedakakSApimAnidhAnasamyaktatrayamadhekasyAgatokasyasampattI syasabhanAstItikathayati sAdhammobasaramAlAyuSkatirIkSutoparatnanabhAvanAcaspAtsamyakta ktavayaMbheginA kamabhUmijapuruSavayasabhavanimavasApuSkaralagAyukepititvopamikamapa yosAvasthAyomahAIkodevavava ropekhuvatiyeSaTsvadhA svabhUmivAvakopAmikAsya topayomahinA itinizvayavyavahAraratnatrayAtmakakSamAdayavinAmapyArayavabhUtasyasampattA syavyAkhyAnenagApyAtAyaralavayAtmakamAkSamAhitIpAyayabhUtasyasampakajJAnaspa. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rupapratipAdayati sasAyamAhavinamavijiyamapyaparasaspassAgaraNasammalAgAsAyAramaNayoM yNtu||4sNshyaatmttvaadiprtipaadkmaagmjnyaankiviitraagsveshNgnnaatbhnisptiprsmy sItecatisaMzavatabahotAsthANuApuruSovAdimAhaparasparasopakSanarAyanazyANaparyAyAdipa rijAnAbhAgAvimAha... tavarAtaHgachatraNasparzAmAhayAcibhama manakAnAtmakarastunonitya kSaNikaikonAdirUpaNAhaNavinamatavAtaH muktikAyojitavijJAnarat dijiye ityu ktalakSaNasaMzayAnamAravibhaumavarjita paparasasvassAgaraNa sahajaghujhakevalajJAnapInasvabhAva sthAtmaspasparaNepArechedanaparichittistathAparantyasparabhApakarmazcyavarmanIkammarupaspajIvase nAdhinastathavAgalAdipacandayasparUpasthaparakIyajIvasyacaparisadanayatatasammeNANa sampAnAne bhavatigataccakayabhUtamAyAregaghaTAyaparAyamityayezaharAyApArarUpeNasAkAraMgasavikalpAvarasA yAtmakanimvayAtmakamityapunazvavivizipraNeyabheyattu anekabhedatAenarititaspabheda Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya se rU kathyate matizvattAvadhiH mana:paryayakevalajJAnabhedenapecathAH mayyavAzvata jJAnIpekSayAAdazabhaMga hyaMceteiH dvibhede // dvAdazoganAmAnikakhate AcAre sUtra kRte sthAnasamavAyanAmadhyeye vyAkhyApraguptiH jJAnakazopAsakA dhyAyane preta saddazeomanuttaropapAdika daza prmvyaakrnn| vicAkasU ce dRSTi dazvetti hASTabAdasyacaparikamme sUcA prathamAnuyeogaH pUrvagattaH cUlikA bhedenapecabhedAH kathyete // cacedrasUryajavUdIyadIyasAgara vyAkhyA prajJapti bhedenaparikammaiva cavidhebhavati sUtramekabhedameva praya mAniyeogoNyakabhedaH pUrvagateyunarutpAdapUrva agrAyaNIye // bIryAnuvAde // astinAstipravAde sa pravAde // [pAtmazavAde // karmmajavAde pratyAkhyAne vidyAnuvAde // kalpAnAmadhyeyaM // prANAnuvAde / yAvizAle lokasajJaM pUrveceti caturdazA bhedaM jalagata sthalagatAkAprAha ramekhalAdi mAyA svarU pazAstrenyAdirUpaparAvarttanabhedena cUlikAyecAve dhAceti // saMkSepeAdvAdazAMgecyAkhyAte // ||mNg bAhyepunaH sAmAyikaM catuvaiizatistave // vedanAzatikramaNa ||vainaaye ke|| kRtikarma // dazavekAlikA " ma: Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAapane kalyavyavahArAkalpAvAlpAmAhAkalpa purIkara mahAyuDarokegamagItikatira naIzAprakIrahisaJavAivyamiti athavArasabhAdicanurvizatitIyakarabharatAdikSAlAca vAtavinayAdinakkaladevAcielAdinavavAsudevA novApinavaprativAsudevasevadhIniSaSTipu rupapurANabhedaminnayamAnugogAbhaNpatte upAsakAdhyayanAdAvArakAdhammemAcArAdhanAdAya nimivayavamutpatlenakathayatisacaraNAneyogAbhagavatAbilokasArajinottaralAkavibhAgAra dizeyavyAkhyAnaM karaNAniyogAvijeyaprAbhatatasvAmijhotAnapatrAbhurujIvAdiSTa sthaadonomukhyrtyaavyaatyaankriyesshvyaanniyogaabhete|ityuktlkssnnaaniyogrtussyruupnn sattAdhezcatajJAnejAtavyamitA bhanigamakAraporezadayakaraNamityAyakAya apavara pacAstikAyasamatatvanavapadArthAMmadhyaniyanayanasvavIyavazAtmazvyavamujIvAstikA pAnijamuzAtmatatvanijamuzAtmapadAyeupAdeyAzavenaheyaminisopanahevApAdeyabhedenA MAHANISARMILIARoma Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacyaseka dhApanahArajJAnamitiidAnItenavarikalparUpayahArajJAnenasAdhyanizvayajJAnakathyate tyaadi| rAgAtparakalabAdivochArUpAkhyAtparavecchadAdivochArUpaMcamIyApadhyAnApinajAnAtItimatyAta akSAtmabhAvanAsamutpannasadAnadekalakSaNasuravAtanirmalajalanacittabuddhimINa sannarajIvo " bheSeNayazAyaralAnAkarotitarmayAmpebhaeptAmanimaniraMjananidIyaparamAtmavApodayA itirucirUSasamyakAhilakSamithyAzalpabhaNapatanirvikAraparamecatanyabhAvanAtpannaeramAlAdakarUpa suraNAmatarasAsvAdamalabhamAnAyajIvoharakatAnubhUtabhogeSuganniyataniratAcadadAtitannipAnaze . dhIyate ityuktAlakSaNazalyavayavibhAvapariNAmaprabhAtasamalanubhAmunasevalpavikalparahite / .. samatpannatAvikaparamAnadaikalakSaNasuravAtatapzana .. vikalparUpeNavedanaparijAnamanabhavanamitinirvikalpAsavedanajJAnamanizvayajJAnabhaeyate hariyaH ityukta prakAraNAbhatazeyeyanirvikalyastasevedanajAnemaNyatatannapaTate kasmAditire Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ d stayate sattAvalokarUpacakSurAdidarzaniyAjanamatanirvikalpakaptAnathArodhamatajJAnanirviI kalyabhaepate parakittutanirvikalpamapirikalpajanakaMbhavati janamatatuvikalpasyAtpAdakabharaspavenA kiMtularupanevasavikalpamiti tayavaslaparaprakArAkatigatavaparihArAkaritasarikaleva tathAhi yayAviSayAnedasamasvasaMvedanarAgasevittivikalparUpeNavikalpamapizeSAnIhitamasilpAnA socavisatigatavAmukhyatvenAstitinakAraNelAnorvakalpamapibhaepanA tathAsvamuzAtmaseSitirUpA cotarANasvasevedanajAnamapisvavittakArakarikalpanasakkilpamapiyahirvivayAnIhitasamarikalpa nAsajAvApisAtatadhomukhyasanAstitenakAraNanirvikalpamapibhaNpatAyatasvahApUrvasvasarityAkA rAtamukhyAnabhAsavivAhaviSapAnIhitastAvikalyAmapisetitataekAraNAtasthaparapakAzecatra sidinusavikalpanirvikalpasyatayavasvaparaprakAzakasvacajJAnaspadhAralyAneyarabAramAtma trkshaastraanusaarennvishessnnyaaryaaytenyaamaanvistaarobhvtisvaadhaatmshaasvtvaacktaai| . - . indian Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ is tikArAnaratnatrayAtmakamokSamAovayavinahitAyAvayavabhUtasyasampAjJAnasyavyAkhyAnamAyApatA 12 ayoniziyAkezAlayayoga 30 jesAmaNagANe bhAvANeNevakahamAyArerisasidUNa ahedesaNamidimAgasamara 5143 jesAmasogaharaNabhAvANaNeSakahumAyAra yatsAmAnyanasattAva nAkenayanoparicchapane bhAyAsApadArthAnApirutyANevakaTumAyA naivakatyAkemAkArevikalpa . tadapikiruvA avisasipUNabahe vizeSyavibhedyapAna kenarUpeNamuskAyerumA doghIya karavAyA gharAyepaTAyamityAdizadesaNAmidimaNasamaetatsattAvalAkane khonetibhApate samaye paramAgameNa idamevatatvAyanazAnalakSaNesampAdanavattAyAkasmAditirenAtavavAdAnavikalpa rUpamidatanirvikalpayataHlAsayamavabhAvayadAkApikimaNavalokayatipasyatitadAyAvadhikalpA nkrotitaavtsttaamaavgunneshonebhepsepshvaashukaadinikruupjaatjnyaanmiti||43|| savaya sthAnAnAnesattAvalokanadarzanapUrvaka bhavati muktAtmanAyugapaditipratipAdayatilAdezamAholA Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navayavagrehAdirUpematijJAnebha khitaM tadapi darzanapUrvakatvA'pacAreAdarzayAM bhavate: yatarenana kAraNena vanajJAnamana: paryyayajJAnarUyamapi darzanapUrva ke jJAtavyamiti saMbaddhagrasthAnAMsAca sAkSayopazamekajJA nasahitatvAttadarzanaye ke bhavati kevalinAnu bhagavato nirvikArasvasaMvedanasamutyannanirAvaraNAsAyika jJAnasahitacAnirmaghAdityayugapadAcapaprakAzavadarzanajJAne cayugapadevetivijJeyaH UsasthAiti kArya :: aprasandenajJAnadarzanAvaraNodaye bharalyate // tatratikSetIti yasthA: rAvatarkabhiprAyenasattA balokadarzane vyAkhyAte / ina ahaMsiddhAMtAbhiprAyeNakathyate tacyAhi uttara jJAnotpattinimittaya sprayatnataDUpe yasyAtmanaH paricchedanamavalokanaM taddarzanaM bhazapate sadanena raMyaiti vighaye vikalparUpe padArthaguhAMnadjJAnamitivArtikaM yathA poSipuruSo ghara viSaya vikalpakurvannAstapA sparaparijJAnAthairitejAtesa tighara vikalpAdvartyaya svarUpe prayatna mavalokana parikhedanaM kroti| taddarzanamiti tadanetaraM paToyamiti tadgamiti nizcaya hirviSayarUpeNa padArthagrahaNavikalpaka Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T 143 majA A gayekAsakesilAle pravittizaki 2413331/ desalapuceraNA // kUdamancha gokhadAsiDa ugA sattAvalokanadarzanapUrvakaM jJAne bhavatiH sasyAnAsesArizAMkasmAtsAdeui varDamA jugave jAhAjJAnadarzanopayeAgaddayeyugapantrabhavatiH yasmAtkevalikhA he jugAvetunedAcikevalinAye tuyugapattAjJAnadarzanopayoga hai| bhavataH // bhprapyavistaraH cakSurAdI diyArovasvakIya kSayopazamAnusAreNa tayeogadezasthinarUpAdiviSayANAgrahaNamevasannipAtaH saMbaMdhaH sannikarSo bhavate nacaineyA vikamatava na.. caturATraziyAzAsvarUpAdisvakIyaviSayavAgamanaitisannikarSe vaktavya: sarAba sevaMdholakSaNeya, syatastrakSaNapannirvikalpe sattAvalokanadarzanaMtatpUrvamuktvamityAdyavagrahAdini kalyairuSamiDiyA nii yajJanitamatijJAnaM bhavati ityuktalakSaNa matijJAnapUrvakaMtu dhUmAdA vinavijJAnavadazrI dapyataragraharu paniMgaje tayaivagharAdizabdazravaNarUpaM zabdataM cetidvividhezzrutajJAne bhavati kayacyA bAdhajJAnapunarA dhidarzanapUrvakamiti IhAmatijJAnapUrvakaM sumana:paryayajJAnebhavati atrazrunajJAnamana: paryyayajJAnaja Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sambaktaMbhaeyatezyataHkAraNAtadibhedAnAstitarikapyamAvaraNazyamitilelA tottareyenakammeNAdhyaparikSita sasAkSayopazamanaLAdyatetasyajJAnAvaraNasaMjJA tasvakSayoparAmavizeSasmayakammapUrvattilakSaNaviparI tAbhinivezamutpAdayatitaspamithyAtvasejetibhedanayanAvaraNabhedanizvayanapenapunarabhedavivakSAyAkarmavana tyAvaraNAdhyamakamevAjJAtavyAgarazInapUrvakaMjJAnabhavasAtivyAravyAnarUpeNagANAgatAsa ayasa pAdarzanapUrvakara navayAnaka mokSamAgeratIyAvayavabhUtasvazuddhAtmAnubhUtirupamuzepayogalakSaNavIta ramAcAritrasyapAraparyaNasAdhakaMsAcAritrapratipAdayatimAzukAyAvAgAyatI hAtI vijoidinadizika pAra jayANiISTOTTISTOMnaspavasarAgacaritraspakadezA vyavabhUtAcAritAvatyAdhyattAnadyayA mithyAtvAdisamaprasatpuparAmakSayopazamakSayasatyadhyAtmabhA payAnijAtmAbhimuravapariNAmavAsatinujJatmabhAvanotpannanirvikArakhAstvasuravAmasamupAdayelA tyA saMsArasarIrabhagaSuyosodevabuddhiHsampAdarzanamukSiH sacatuSyaguNasthAnavItahitAzIniko Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |afarmera : ||annnnvej borADe lagAne firpoem 370.sakhApurANochadamacchA gorakhadANiDapardayA sattAvalokanadarzanapUrvakajJAnebhapati samasthAnAsesAriyAkasmAta gadANe gajugavajAhA jJAnadarzanopayogAiyeyugapannabhavati yasmAtkecaliNArejuganutoviNakevalinAye tuyugapatIjJAnadarzanApogobhavataH avistara cakSurAdauriyArapasvakIyakSayopazamAnusAra tadyogadezasthitarUNAdiviSayANAhaNamevasannipAta sevadhAsanika bhaeyatAnacanaiyAyikamatava taraturAhoriyANA svarUpAdisvakIyaviSayapAzagamana tintrikavitavyaHsaNyasevedholakSaNaya sthatastrakSaNapannirvikalpasattAvalokananitapUrvazulamitpAyaraguNAdivikalparUlAmajhiyAnidhi yajanitamanijJAna bhavati ityuktalakSaNamanijJAnapUrvaketudhUmAvAtinavijJAnavadIdAtaragrahaNa polagAtayaghaTAdizAvaraNarUpezayonivividhecutajhAnebhavanimayAvadhijJAnapunaramA dhidAnapUrvakAminilAmatijJAnapUrvakatumanaHpayeSajJAnebhavati avazunajAnamanaHparyApajJAnaja Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rotitanatAnebhApate 3 savAhAzamAyayAtmazAhakazAnabharapatetarhigaNyanaiyAyikamatejAnamAma nanajAnAtita yojanamatepijJAnamAtmAnanajAnAsItidUSaNaprApnoti saparivAra naiyAyikamatajJAne prathAdIne prathagitiguNayanAstikatenakAraNanatAmAtmaparijJAnAbhAvabhUSaNAmAmAtigamanamata najIranaguNenapAyajAnAtidInaguNenAtmanecajJAnAtmAtmayarijJAnAbhAvalaNanamApratika syAditivelAyayakAppAnidessItimArakApacatItiyArakAviSayabhedenaridhAmidyasAtavA bhedanayenakamapicaitanyabhedanayavivakSAyogadAtmayAha kavanazyaletAtasyazIne tisajApatA tarAparaivyazAhakalenamaratenaspajJAnasativiSayabhedanadidhAmidyatejakeca disAmAnpayAra kedarzana vizeSayAkejAnabharapatetapAjJAnasyapamANatvanapAlAtikasmAditiratNavastupAhaka / pramANe vastucasAmAnyavizavAtmake jAnanapunarvasvakArizeSarAvagrahItAnacavastusikotana punanirapenaguNaguNinAraminnatyA chAyanimAvibhUmarahitavastujAnAlarUpAtmavapramANesaca Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ar Homeaman pradIpavanatvaparagatasAmAnyavizavacajAnAtinakAranAbhedanatasthapatramANatvamitimayamatIya dizenavAhaviSayanamavartatetadopavatsarvajanAnAmadhalemAnAtinonavezakatavyAvahirviSayadarzanAmA: vipijAnanavizeSaNasarvayorechinnatIti anudirokhInenAtmanihItesatyAtmAvinAbhUtajJA namapirahAtabhatijJAnacahItasatijJAnaviSayabhUtavAhivesvapigrahItabhavatItiyAnavatA padyAtmayArako darzanabhaepasalAI jesAmagahaNabhAgAnenazAnamitimApyAyakoraTatelA sAmAnya gahanadarzanakasmAditicetAmAtmAvaluparicitikunnidenajAnAmAdejAnAmi nivizeSapakSapAtenakarotikisusAmAnyanavastuparichinannitanakAragonasAmAnyazadanAramA bhaepate itigAthArya kiyAnAdikApitakIyAsahosAyacajJAnakAta rAhatyAronanayati bhAganamadhAstharatyAvyAkhyAnakAroti sadAiyamapighaTasatilakaminiyatAtarUmavarasyApa rasabharAvyAkhyAnAtavapadAkApiparasamayIecchatijainAgamanijJAnetiguNaspenIvasyakathya Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mheroine te saMskadharanAni tadArayAmAtmaNAlAnamitikatesAtatanajAneti pavAdAcAyaleyA solpayasvamavArapAnavAviSayasAmAnpaparivedanetaspasattAralokanadarzanasaMjJAsyApisAya bhalagamasyAdiviSadharoSapAra panetaspajAnasenAsyApinetidoSAnAsti sihotayunaHsvasamayayA - sthAnamupastyAnavAdAvAramAjhiyamAnamatyAcArAtmagArakarzanavyAkhyAtamityavApirdadhAnAsti * 'pAya' sattAmamokAzInaspatAnenasahabhedojAnenastAvat idAnIMyattatvAzvazanarUpasampAdana nAminAramasampAdAnAtayozizeSAnajAptA kasmAditicetasampAdAnepadAryAnamvayAstiAtaca sampAjAne korioSatiparihAyazaraNaparichitirUpAkSayopAmarirASAjJAnabhaNapate / jaunabhedanayanapItagAsavejapraNItAtmAditale vidchmevetinimysmpttmitiaaprvi| parAbhedanayanAnadevasampAnAnaMtadevasambaktamitikasmAditiretAyatatyatatvaviradevede avirasammamAmnudhirityAdiviparItAminivezarastispajJAnasampAvizeSavAcyAvasvAliyara minimu Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zyAsa. cAritramupadizani asuruAdAriNivittImupavittIpajANAcAritAmasubhAnnittizubhemavRttimbArijA noricArijAtaka bhUtavadasAmodaguttisvaMdavahAraNapAijiyaNabhaNiyavatamAmAtAtirUpavyavahAnayAkti neruktamitikAtapyAligamatyAkhyAnAvaraNasejatatIyakaSAyakSayopazamasAtAdisapavAsAugADhA'smudiDaci naTamArijudougoummagaparoucaugojassasAmmamuhochAitigApyAkapittalakSaNAdazubhASayAgAnniva ttisvahilakSaNemubhopayogapativadezisyacAravajAnIhitasArAdhanAdicaraNamAlAktAkAraNa camahAjatapecasamitiviguptirUpaparamapahasaseyamAravyA bhopayAgAlakSaNesarAgavArivAbhidhAnabhavatistA vayomAvAloSayapazyiviSayAdiparityAgasaritAsabhUtavyavahoraNayavAbhyatararAgAdiparihAra sapunaramunizcayanatinavibhAgAjJAtavya. epenishycaaritrsaadhkeyvhaarcaaritrvyaakhyaatmiti| chaatmytenevvyvhaarcaaritrnnaasaadhynishvycaariniruupytichaahirpitraakeriyaarokobhvkaar| gappaNAsaharaNANisajiNute teparamasammAcAritAsAcAtatparamApekSAlaNani / .. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mee n 91-12tur mevityAtmavAyujhapayogAvinAbhUtaparamesampakacAritrajJAtavyAtatviAvahirotakariyArohoniSki yanityanirajanavizubhajJAnazInasvabhAvasyanijAtmanaHpratipakSabhUtasparahirviSaSa bhAnubhavacanakAya vyApArassaspatayevAbhyetarazubhAzubhamanovikalparUpasyacakriyAvyApAraspayAsAnirodhasvAgaHsacakima bhavakAraNappaNAsaha paMcamakArabhavAtItanidoSaparamAtmanovilakSaNasyabhavaspasesArasyamApArasa pasyakAraNabhUtAyAsAnubhAzubhakammApravastasyapaNAsArthavinAzAyaityubhayakipAnirodhalakSaNa cAhinAkasyabhavatiANANisAnimbayaratnavayAtmonnabhedajJAnana punadhikivizirSa yatAjI jiNutAyajinenavItarAgasInAtAmetigaravavItagAsampaktanAnAvinAbhUtenimbayaratnatrayAtmaka nizvayamokSamAratIyAvayavaspevItarAgacArinevyAravyAta dAinidhitIyasthalatApyApakagatAcha evamokSamArgapratipAdakatanIyAdhikAramadhyenizvayavyavahAramAkSamArgasaMkSepakayanenasvAdhyAtadane / tstsyaivmokssmaasyaavyvbhuutaanaaNsmpaadriinshaancaaritraannaavipossvivrnnruupnnsvssngketi| ANSARIRamanane Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dagyase0 sthalakSyasamudAyenASTagAthAbhimaSyamAttarAdhikAraH smaasH||mtH paraMdhyAnadhyAnadhyeyadhyAnaphalaka pyanamukhyatvenamapyamasyalegA pyaajye| tateopi pe ca parameSTi vyAkhyAnarUpenadvitIyasyagAthApecake tatasta spevadhyAnasyopasaMhArarUpavizeSacyAkhyAnena vattIyasthalasUtra catuSTayamitiH sthalatrayasamudAyenadvAdaza mUtradvitIyA tarAdhikAre samudAyapAta nikAH matapyAhi // nizvayavyavahAramokSamArga sAdhakadhyAnAbhyAseku rutayUyamityupadizati "kh||'ci hitAkaDe kAgavADa ni naksala kuvihe thimo eka he ujhaaro| yA usa dijemu giliyamA dvividhamapimokSahetu dhyA nanamokSa hetuprApnoti yasmAnmuniniyamAt // tadyathA // nizvayaratnatrayAtma ke nimnayamokSahetu niyamA kSamA tatheva vyavahAratnatrayAtmakaM vyavahAramokSahetu vyavahAramokSamArgaca yasAdhyasAdhaka bhAvenakA ! thitavAn pUvaitadvividhamapi nivaiikArasvamerityAtmakaparama dhyAnamuniH prApnoti / yasmAtkAraNAt ta mhApayattacittAjyakkANe samajhasara|| tasmAtprayatnacittAH seto he macyAyryadhyAnesamyagabhyasya tathA Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ c CHECOACTICKEEnatimanchamunainamuitomi hitasmAtkAraNAtaekattAnubhUtanAnAmanorayaspasamastazubhAzubharAgAdivikalpamAletyaktAparamastA spa samutpannasahajAnedekalakSaNasurapAmatarasAsvAdAnubhavasthitvAcadhyAnyAbhyAsakustayUpamiti 2 // jaya parAkAsa murAra3.17 3gp ) hamAcala kA mAmuhamAsakaramAdUsaru samastamArUrAjanitavi kAlpajAlarahitAnanaparamAtmatattvabhAvanAsamutpannaparamAnedekalakSaNasukhAmatarasAtsakAzAdAtAse jAnA tatraivaparamAtmasurakhAsvAdalonAnanmayAyAnuparamakalAparamasevittistavAsthitvAhabhavyAmAru vAnsAkurutakepariSaya'haNiharasuvAvanitAdanatAlAdaya dezyiApyAhiriSakeTakA vyAdhipramataya punarganazipAyostapudikiotharamiyarajAcittatavevaparamAtmAnubhavasthiranimbala cittA paricayUkimaNevicitagANapyasidIya ricitranAnAprakAreNadhAnatatmasiddhanimittAtra yavAciganacittacitoDvabhubhAzubhasaMkalpanAleyavatahicivadhyAnetaryamiti idAnItasyavadhyAnA Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvasaM0^ 11 < ha svattAvadAgamabhASayA vicitrabhedAH kathyate tapyAhi aniSTa viyogeSa saMyogacyAdhimatI kArabhogAdinidAne SuvochArUpaM caturvidhamAtdhyAnaM taccamithyAdRSyAditAratamyena ghaTguNA sthAna vartijIvasaMbhava yadyapi mi| pyArInAtiryagAnikAraNo bhavatina pyApicAyuSkaM vihAyasampAdRSTonAnabhavati kasmAditicetaH svabhu dAtmaivAvAde yaitiviziSTa bhAvanAvalenattatkAraNa bhUtasaM klezAbhAvAditi sAnaMda) makhAnaMda steyAnaMda viSaya saMrakSaraNAnaMdaprabhaverAzcaturvidhaM tAratamyanamiSyA dRSyAdipaM camagu zAsthAnavarttijIvase bhavetaJcamiSyyAdInAM narakagatikAzyAmapiH baddhAyuSkaM vihAya sampAraNInAMtatkA rona bhavati tadapikasmAditi cet"nijazuddhAtmatta tvamevApAdeyamitiviziSTa bheda jJAna vAle navatkA ra bhUlatI! iseklezAbhAvAditi che mbhataH paramAttairaudraparityAgaladArAmAgpApAya vidyA ka saMsthAna vicayasejJAcanurbhedA me cetAratamyanadimezA saMyata sampAra videza viznapramattasaMyatAbhidhAna caturguNasthAna martijIva saMbhaveH mukhya tyAmu rAghave dhakA ratAdyApi paraMparA yAmuktikAraNAMceti savasvaye maMdabuddhitvaviviziSTo 33 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAdhyAyAbhAvadhi zurujIvAdipadArthAnosAmanksatizakSAjinAditvAkaratubhiryannahanyate mAnAsizetu sahAhAnAnpayAcAdinAjinAmA ? navabhedAbhedaratnazyabhAyanAralenAsmAkeparapASAkadAyamaNAmapAyAvinAgobhaviSyatInimitanamapAyavicaryajJAta me sunizcayenAnubhAzubhakAmeSiyAkarahitAyApajIvA pavAdanAdikamAdhavarAnapApasyAdevananArakAdikArakhAca yAkaphalamanubhavati punyAdeyenadevAdisuradipAkamanubhavani inizciAraNaviSAkaviyovajJaye pUrvottalokAnu prakSAcitanasaMsthAnavicayamitiraturdiyadharmadhyAnabhavanonigamamA janatAniyA nAyikA mama 33 pathaditaIvIcAratAcalkApyate 'vyANaparyApAraNAmiNatvapayaktabhaepane svamuzAtmAnubhUtilakSaNamA samatesahArakameta lpavacanadAdinAbharApAnIhitaratyAyodayocarapariNamanabhavanAcanAta ___. manamanAvacanakAyayogadhupAgAdyogAtarapariNAmanavicArobhaepane sayamavAya tyApadhyAtApuru Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasaM* SaH samudAtmasvasaMvedanaviddAya vhnishvitonkroti| sacyApiyAcanAzena svarUpe sthitAvatAzenAnI hittavatyAvikale : sphuretitena kAraNena evyakta vitarkavIcAra dhyAne bhryte|| tacApazamazzreNI vivakSAyAmapUrvopazamakAniratyupa shmksuukssmsoyraayyokshmke| pazAtaka pApapaye naguNasthAna catuSye bhavatiH kSapakalpAyunarapUrvakaraNAca pakAnirvRttikaraNa kSapaka sUkSma soparAya kSapakAbhidhAnaguNasthAnatrayecetiprathamamukta dhyAne vyAravyAne OM ni jamujhatmadravya vAnirvikArAtma sukhasaMvitti payoye cAnirupAdhisvasaMvedanagugavAyace kAsimana pradattaM tatraiva vitta IsanasvaseovettilakSaNAbhAvAta balena sthirI bhUya: vIcAradravyaguNavayIya parAvarttanaM karoti yattadakatvavitta kIthvI cArazetIcyA yaguNasthAnasebhavedditI ye mukta dhyAnabhaeyate "tenaiva kevalajJAnAtpattiriti aNasUkSma kA yA pAyAcA rarUpaMca apratei pAtica sUkSmakriyAprasiyA tisenettIyabhuktadhyAne taJcopacAre zAsayogikebalijJina bhaktItiH // vizeSe govara sAnie tAjiyA yatratadvyuparata kiye| suparataki ye ca tadani rattitva anivarttake catadyuparataki yAni vattisaMjJaM caturthayukta dhyAnaMtaJcApacAreNA yoga kevali jina bhavatIti 3g Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnAnAMparakIya ceteArattiparamArAcAdi sUkSmapadArthAnAmiva dhyayanAjagatrayavarttipuruSANAmanupattA sikkazAne bharadbhijjJAtece tarhi bhavata: rAva sarvajJAitipUrvameva bhaginaM tiSTatItyAdihetuvarajJA sajya yathAsaMkharavivAraNa vaditidRSTAMtavacanaM tadapyanucittaM kharavidyAzAMnA stiaabaad| tiSTatItyabhA vona bhavati:: gaNyAtacyA sarvatasyApiniyatadezakAlAdiSva bhAvepisa caipyA nAsti tvena bhavatItidRSTA nadUSa gogate mayyamate sarvajJaviSayabAdhakamamAronirAkRtaM bhavadbhistarhi sarvajJasadbhAvasAdhakaMsamAgakimi tiH pUyepratyuttaramAha // kavitpuruSo dharmAsarvajJeo bhavatItisAdhyate dharmaH saMbaMdhAmadharmA samudAye napakSavacane kasmAditicet pUrvoktaprakAretabAdhakapramAraNabhAvAditi hetuvacanakiMvat svayamanubhU yamAnasukhapuravAdivaditidRSTAMtavacanaM sarvajJasaGgAvepijJa hetavottarUpeAgamaNumAnaM vijJeya SaSyavAdvitIyamanumAnekacyate // rAmarAvaNAdayaH kAlotarisAmevAdayodezAMtaritA:: bhUtAdayaH svabhA bAlaritAH paracetAvattayaH paramAzvAdayazva sUkSmapadAcI dharmiNaH kasyApipuruSavizeSasyapratyakSa Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyaseya bhavatItisAyAdhammAtAdhIdharmasamudApanapakSavacanakasmAditice manumAnaviSayatvAdimihatva cana kivatA yamadanamAnaviSayatattatvasyApipratyakSebharatiyakhAnyAditatpanvayahAtavacanavAnumAne naviSayAvati ityupanayakcanetasmAtkaspApinatyakSAbhavatItinigamapacana idaanaavytirkhotaa| kathyatAyakasyApiNatyakSetadanumAnaviSayamApanabhavatiAyapyAsvapuSpAdiitivyatirekaDAtavacane manumAnaviSayavati punarAphnayavacane tasmAtpratyakSAbhavatIti enapinigamanavacana mitiAki tvanamAnaviSayatvAdityayahetuHsajasvosAyasamakAraNasabhAtAyatastataHkArAtasvarUpA disihabhAyAsipizaSaNAyasiddhAnabhavatiAtayavasavaijJasvarUpasvapakSavihAyasavaijJAbhAvoripatana sAdhayanitenakAraNenavirUdonabhatiAtayakcayAyAsavejasArasvapavartateAtavAsanAbhAve vivipakSavinavartatA tenakAranAnakAtikAnabhavati bhanekonikAyopyAbhizArItigatavamA syadAdipramANavAdhitAnabhavatitovaraprAstAdinA pratyakSamisabaijasajAvesAdhayatiHtenakA -sani -: - -.:- --. :-. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kasvAJcamaNacaturNAtikammIdesaNasurubAgoriyamItatevaghAtikammIbhAvanalavAnaMtacatue yatvAt sahajazuzAvinasvaradAnajJAnasukhavIryamayaHsuhadekhatyAnimAyanAgarIropiyavahoraNAsasa dhAturahitadivAkarasahasAbhAsuraparamopArikapArIratvAcnedarasya suddhe tudhAraSAbhayeza rANe mohamvaciMtana jarAsanAcamatpuzva svordaamotiH| zanizmayojananenizA viSAkSeSAdara tA:ete vinirmuktaHsoyamAptAnirajanaH itizlokadhyakathitArAsAdoSarahitatyAcha prayANavaMguNaviziSmAtmAriho arizadavAyAmAhanIyasyArajaHzavAcyajJAnada pAnAvaraNasyasparahasyAdavAcyAtarAyasyahananAdinAzAtsakAzAdizAdivinirmitogIya tArajanmAbhivakAne kamaNakevalajJAnotpattinivANAmadhAnapecamahAkalyANarUpApUjAmaheti yopaabhvti| tataHkArAdahanabhaepata vinitijA ityuktavizeSaNaviziSamAsAgamaprati yakathitavItarAgasarvajJAdyazattarasahastranAmAnamatajinamahArakepadasthAMparasyarUpasthadhyAne SAMRAAmanumanusakeskamalamannaahu Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyasa MPETITIONS sthitvAvizeSaNaciMtayatadhyAyatanayAyUSamiti kAbhavAvasarebharacAvIkamatarahItyAziyaH pUrvapa skaroniDAnAstisarvajJAnupalavdhevaravemAravattavapatyuttareNakimabadezavakAlaanupalA sarvadezokAlavAyavaidyazokAlenAstitadAsamattaNavAlAsarvadezakAlanAstItibhaNapatagatajja gavayekAlavayasojarahitakapyajJAna bhavatAjJAtaMcatAhabhanAnevarsamapyanajAtaniSedhakAra yetAtabalAtazayathAyopiniSedhakocarasthAdhArabhUteghararahitabhUtalecakSuSAdRSTrApAsvAyatyatrabhU tatadhonAstItiyakta yastucakSurahitastasyapunarivacananayuktadhAtaNevayastujAvarokAlacasarva jJahitenAnAtitaspajagatrayekAlatrayapisarvajJAnAstItivataMyuktaMbhavati yastujagatrayekAlavaye najAnAtisarvajanivedhaMkAyamApanakarotiSacAsmAditivanajagatyakAlacaporejJAnenasvayameksI jJatvAdini syAtamanapalavyaritihetuvacanatarappayukto kasmAditicekiMbharatAmanupalAchaH kiMjAbapati puruSANAdAyodabhavanAmanupalAJchastAvatAsarvasabhAvonasiddhati bhavajhiranupalAbhya' Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastuyathAsthitaekAciMtanadhyAnAphalasaMvaranarogatilokakathitalakSaNAnAdhyAtayeyadhyAnaphalAnA saMkSepapyAravyAnarUpeNagAppAuNahitIyotarA dhikAraprayamasthalagate bhenA parerAgAdipikalyApAriri nanijaparamAtApadArthabhAvanAtpannasadAnedekaralakSaNAsurakhAmatarasAdasatirUpasyanizvayadhyAnasyaparaMparAyA kAraNabhUtapayubhASayAgalakSaNavyahAradhyAnAtahayabhUtAnApeyaparameTinAmadhyatAvada svarUpekathayA mopakApAtanikA disIyAnupUrvasvoditasarvapadanAmapadAdiSadAnAvArakabhUtAnAvAcyAyapecaparamAe nastadhAnakriyamANeprAmasnAyalinasvarUpanirUpayAmi aNavAratIyApAtanikAparasthapirasya pasthadhyAnavayasyazeyabhUtamahAtmanasvarUpadarzayAmotipAtanikAmanAsayatvAbhagavAnamidam / atipAdayativaDAika bAdalaNasuhAnAmA eka masti vicAvijaan JhacaucAikammAnizvayaratnatrayAtmaka muddopayogadhyAnanapraghAti karmamaraNAbhUtamAhanIyasyavinAyattadanaMtaraMjJAnadarzanAvaraNAtarAyasenapugapatadhAtityavinAza Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pasaMsthitvAvizeSaNaciMtayatAyatahebhanyAyUpamiti navAvasarebhascAvIkamatarahItvAvyA pUrvapa karotiyAnAstisarvatonuklancha rakhanevAraNavattavapratyuttareNakimavadezevakAlaanupalAdIH sarvadeokAlavAyavaidyadezakAlenAstitadAsamattaevAmapyasarvadezakAlenAstItibhaepate tajja garyakAlatrayasavaijJarahitakaNaMjJAnabhavatAnAtaMcatAhebhavAnebarsamapyanastAnAniSedhakAya yetAtagharAtaHzayathAyopinivedhakocarasyAcArabhUtacaTarahitabhUtalecakSuSAraSTrApAvAdapatrabhU tatadhonAstItiyukta yastucakSurahitastasyapunarivacananayuktotayevayaslujAvayekAlavayasarva jarahitenAnAtitaspajaganayekAlatrayapisarvajJAnAstItivaktuMyuktaMbhavati yastujagatrayakAlavaye najAnAtisarvajAnikapyamApanakaroti kasmAdivitAjagaJyakAlacaporejJAnenasvayamaksarva jatvAditiyayAtamanupalaberitihetukcanetadaSpayukto kasmAditicekiMbharatAmanupalAndhaH kiMjAvayavartipuruSANAdAyodabhavantamanupalAstAvanAsarvatabhAvonasiddhati bhavadbhiranupalAbhya Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a maARImandarme seleSaNAgamabhASayAvicitradhyAnavyAkhyAne cha adhyAtmabhASayApunaHsahajaguruparamacaitanpazAlinini sanadamAlinibhAnatinijAtmanyupAdeyatAhikatvApavAdaletajJAnAtmanetasukhAhamispAdibhAvanArUpamadhye tara dhrmaadhaanmuyte|| pazyaradhibhattyAditadanukUla bhAnuzAnapunabIhogadharmadhyAnabhavati chattathai casvazAtmaninirvikalpasamAdhilakSaNavalayAnAminAyA ayayA padasthamekvArasya pirasya / mAratane rUpasyasaniyarUpAtInirajanAlAinilokakathitakamaNanitinamAnasAtavyamiti nayadhyAnapAnadhakAnomohAgapANAvasyakavyatenukAsmAdinalaghuviparItAminirAjanake |mAhodarzanamAlAmipyyAtvamiti yAnirvikArasvaritilakSaNItarAgAcAritrapakSAcArikhamArAma vAbhaNyAcAritramANAdenagAvAkaNabhaepattAzanecetAvapAyamadhyekodhamAnadhyadevogAmAyAlA jadayerAgoganovadhAyamadhyetukhopannasakavedacahAsyaranihocarAgAgA bharatizokamyebhayajugupsAye || cahalominijJAtavyAsa AjAraziyaH rAgadevAdayavikarmanitA vijIrajAnanAitisAto apanaapaa manimaamanardanimamsumann S Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sare sIemayasayAgospannapuvana sudhArezAsayogAtyantraNIvazeSobhayasayogajanitAprati pazcAnnati rakSAzanavinAkSanekadezAmunizvayanakAmIjanittAbharAyasattathaivAnivapanajIbajanitA iti / samAnunizcayAdhunizvayApekSayA vyavahAraNakAyamata sAkSAmunizvayanakasthati pakAmAvaye nacora sAdAmunizvayanavApusaksayAgarahitAvasyana sudhArizAsayogarahitagAviSaspaka teSAma tpattivanAstiApApyayuttapayacyAmanirapedhyAratyArayAnamukhyatvenatadhajenavizvidhyAnakappanena sUbegAupadasNadhAnamaMjavAphayAktattasyavivaraNakarotimA 53131 TETTIST A113 7.1.1 203) paNanImANamAjarahatANagAmAsihANa mobAiriyANekazAmAyApAraNepaNamAlAesabasAhUNAetAnipecavizavakSarANisarvapadAnibhaepane / sAlAparatasihabhAriyazyamApAmArAtAnivArazAtarANinAmapadAnibharapatAparatasika / etAnivAkSarAepadonsahayAnAmahebhaeyatApa-masimmAsAnAniSecAkSarANAdipadAni / Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAsarata idamakSarayatuSayamahatonAmapadegAsikAtyakSAdayaspasidhasyanAmayogaca mAitpakA kSaramahatamAdipademaNacA utpekAkSarepecaparamehinAmAnipatatkAyamiticetAmarahatA sarIrAmAH riyAsara urAyA muNiyApadamarakaraNipparamANakArapecaparamahI itigAvyAdittaprathamAkSaragAsa - mAnaHsavarNado bhavati paramabalope upago itisvarasAdhavidhAnena zavadAniSpadyate kasmAditi jayA kasArAhAranavopadAnAsImevavAdayadeSumadhyesArabhUtAnAmiraleokaparalokeephalapradAnAmayajJAtyApana netanAnAdiguNasAraNamaNavaJcanAjharaNenacajAyakurutA sabheSabhubhASayAgarUpaniguptAvasyAyAmAnena dhyAyatA punapipAyabhUtAnAM paramaDipArayANA paratAtipadayAtranetajJAnAdiguNayukto'henbAyA miyA ityAditapaNapeyaparamavivAdakAnAsammaNocagurusadesAmanyadapikAsasamamitavanamarka syepyAkathitakamA madhusihacaka rahasiicakAmityAdidevAnavidhAnabhesabhevaratnatrayArAdhakagurU pramAdinanAtvAdhyAtayAmatipadasthadhyAnasvarupayAkhyAtA rAmamananamakAraNAgujhiyamanAdhyAtAye Aanimelionmanmmechaninainmennainamann.mmitra - Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. MARATrainemamars, vastuyayAsthitaekAtinadhyAne phalasevanajjarogatimlokakathitalakSaNAnAdhyAnadhyeyadhyAnaphalAnA saMkSepayAraNyAnarUpeNagApyArapaNAhitIpotarA adhikAra prathamasthalagate bhenA parerAgAdipikalpApAvirari nanijaparamAlApadArthabhAvanAtpannasadAnaMdaivalakSaNAsurakhAstarasAdarAptirUpasyanizcayadhyAnasyaparaMparAyA vAraNabhUteyabhApayAgalakSaNavyavahAramAne toyabhUtAnApeyaparamaNinAmazetAvarI svarupekarAyA morepakApAtanikA hisoyAnupUrvasvoditasarvapadanAmapadAdipayAnovArakabhUtAnAvAcyAyapecaparamaTi nastAdyAnakriyamANepraNamastApajinasvarUpanirUpayAmi aNavAnatIyApAtanikAparasthapiraspara pasthadhyAnavayaspazeyabhUtamahAsajasvarUpadarzayAmotipAtanikAmanasiyavAbhagavAnamidam / atipAdayati cayAkA sadasaNAsuhAlavArIzakehasAnA gujara paNiPA17 -70 pahacaucAikammAninvayaratnatrayAtmakopayogadhyAnanapUvedhAti karmamaraNabhUtamAhanIyasyavinAzattadanaMtarajJAnadarzanAvaraNAtarAyasaMjJayugapatadhAtitRyavinAya Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raNevAkiMcitkAropinamayati evmsihaanekaanikokicitkropinbhvti|vmsihviskaankaatikaaki cikkarahatadoSarahitatvAta sarvajJasatrAvasAdhyAtyevA ityutprakAreNasarvajJasadAvahetupakSaraNatopanayani gamanarUpeNApevAgamana nAmAnaMjJAtavyamiti sakiMcAyavAlAcanahInaesapasyAdarzaviramAnayimati virAnAMparijAnanabhavati yAlAcanasthAnIyasaIjJAnAguNarahitapuruSaspArza sthAnIyavAle kArya tAnApranirvivasthAnIyaparamAravAyananasUkSmapadAcInAkkApikAleparijJAnenabhAnA tayAcAtIyasyA nAstisvayaMpanAzAsvataspakarAtika locanAmmAvihInasyAdarpaNa kiMvarispati chAtisaMkSepaNa, sarvajJAsahirevavAhavyApalAevaMpadasthAperastharUpasthadhyAnadhyeyabhUtasyasakalAtmanojinabhahArakasyavyA - vyAnarUpaNagAthAgatApa atyAsisahazAnijaparamAtmatatvaparamasamarasIbhAvalakSaNasyaspAtItAna zvayadyAnasyapAraparyaNakAraNabhUtaMktigatasiddhabhaktirUpaNamAsidhAraNaitipayocAraNalakSaNayatyada syadhyAnaMtaspoyabhUtasiddhaparamezIsvarUpakathayatisamAjamahAlayAsamAjA Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasaM dInAcArapatasthavazuzAtmanonirupAdhisvasaMvedanalakSaNabhedajJAnenamithyAtvarAgAdiparabhAvabhyaeyakaparika danasampAjAne tabAcaraNapariNamanenizvayajJAnAcArAtatraivarAgAdivikalyApArihitasvAbhAvika khAsvAdananizvalacitavItarAgacAritragatanAcaraNapariNAmanivapacArivAcAraHsamastaparayacyAna rodhenatayavAnapAnAdizAdAtapavaraNahiregasahakAraNenayasvasvarUpepatapanavijayananimtyatapada eNatabAdharaNapariNamanAnezvayasapamvaraNAcAraH saspenizvayarataturviyAcArasyarakSaNAya svazatA navagrahaNanizvapIyocAra ityuktalakSaNanizvapapecAcAretayavAsamA sAmAnya vecAyA hA sArAsAra vinimuda kA sAyAvira mahAdeva itigApyAkathitakramaNAcArA dhanAdivaraNAzAraghanistAraNecahirogasahakArikAraNabhUtavyavahArapecAcArecasvaparaMcayojayatyanupAnename vedhekarotisa prAcAryAbhavati sacapadasyadhyAnadhyAtavyA ityAcAryaparamaSTivyAkhyAnenasUtragata // 52 // ayasta dhAmaniyAbhanamadhyAyAbhyAsAnizvayasvAdhyAyalabakSaNanizvayadhyAnasyaparaNakAraNa. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhamanavaranakAyanirAsanasatyAtmAtmanisthirIbhavati tadevaparamadhyAnamityupadizatisAyamAne pahAyacarahaki jilA in mid- pAzA 12 mAciThahamAJapahamA citahakacinityaniraMjanAnaniyanijamuvAtmAnubhUtiprativedhakezubhAmubhanepArUpakAyApAraNatayaiva zubhAzubhAtadohajulparUpevacanavyApArecakimapimAkasatahavivekajanAjegoNiroyanapinayogavayA nirAdhanAstharo svabhavatisakasapyAthAtmAkaNabhUtaH sthirobhavati avyAayAmimIsaha navarAjamAnanisvabhAvaparamAtmatatvasampakalAdAnajJAnAnucaraNaspAbhedaratnavayAtmakaparamasamAdhi samajUnasarvapradezAlApjanakasurakhAsvAdapariNatisahitAnajAtmanirataHpariNatastabbIyamAnastAcca tstnmyaabhvaataavrnnmnpreleveshaann|idmevaatmsukhsvruupetnmyttvenimdpenprmmurussedhyaane bhavati lAtAsamanadhyAnasthitAnApaDhItarAparamAnadasukhapratibhAtisadevanimbayamokSamArgakhA rUpatavaparyAyanAmotareNa vibhataNyA tadamidIyate tadeva kSAtmasvarUpAtadevaparamAtmasvarupAta Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ davA se devaikadezavyaktirUpavivakSitai kadezatruru nizvayenasvamuddhAtmase vitti samutpanna sukhAmetajalasarovare rANA dimalarahitatvenaparamahaMsasvarUpaM idamekadeza vyaktirUpe surUnayAyyAkhyAnamanaparamAtma dhyAnabhAvanAnA mamAlAyo | yapyA saMbhave sarvatrayojanImiti sadevayara mantrahmasvarUpaM tadeva paramavighsvarUpaM tadevaparamazi vasvarUpaM tadevaparamabuddhasvarUpe) tadeva paramajinasvarUpe tadevasvAtmopalabdhilakSaNasiddhasvarUpaM tadeva niraMjanasvarUpaM tadevanirmalasvarUpa // tadeva svasaMvedanajJAne tedevaparamatatvajJAnaM tadevazuddhAtmadarzane tadevaparamAvaraNAsvarUpe tadevaparamAtmasyadarzanaM tadevadhyeyabhUtamuhava riNAmikabhAvarUpaM tadevazuddha cArije / tadeva dhyAna bhAvanA svarUpaM tadevAttastatvaM tadevaparamatatve sadevazuddhAtmavyaye tadevaparamajyotiH sevazuddhAtmAnubhUtiH saivAtmapratItiH // saivAtmasaMvitti syaiva svarUpopalAkha 27 sevanitpApalabdhiH saeva parama samAdhi - sarAva paramAnaMda // saravanityAnaMdaH saevasahajAnaMdaH sarAva sadAnaMdaH saevazuddhAtmapadArtha dhyayanarUpaH sarAvaparamasvAdhyAyaH sarAvanizvayamAkSApAyaH savaikAyaciMtA nirodhaH sarAvaparamavodhaH Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayamujhapayogAsavaparamayAgaH sarAvabhUtArI sAyaparamAsaNvanizcayAcAra sayasamaya sAraHsaNavAdhyAtmasAra tadevasamattAdinivalaparAvazyakasvarUpAtadevAnedaratnanayasvarUpAtadeva vItarAmasAmAyikAsadevaparamazaraNottamamegalegatadeyakevalajJAnAtpattikAraNetadevasakalakarma kSayakAraNazanizvayacaturvidhArAdhanA saivaparamabhAvanA svazuzAtmabhAvanAtyannasukhAnubhUti rUpaparamakatA vAcavyakalAtadevaparamAite sadevaparamArataparamadharmadhyAnAtadevamukta mAnate devagAdivikalpazanyadhyAne tadevaniSkaladhyAna nadevaparamasvAsyAtadevaparamavItarAgatve tadeva paramasAmpamatadevapasmakatyeSa tadevaparamabhedakSAne sAvaparamasamarasIbhAva ityAdisamastarAgAdivi kalyApAdhirahitaparamAlAdaneka sukhalakSaNAdhyAnarUpasyanizvayamokSamArgasthanAcakAnyapanyA viSayoyanAmAniviteyAni bhanetiparamAtmatattvacititiApAtataHpareyadyapipUrvAdhAmaNidhyAra rUpalakSaNodhyAnasAmizIca tathApicUlikopasaMhArarUparaNapunaravyAravyAni sabasusvara melA Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAradharojamhA rAvatiyAraNa hAnavamukSvadalecedAdhAraNarahapurezaroru jimhAtapayunajavAnAtmAcatAyatAdhyAnarayasyadhuraMdharaHsamobhatijamAyasmAt tamhAttaniyaNi radAtasvIrasadArA tasmAtkAraNAtatapAvatAnAnAsabaMdhanayatratayetatritayeratAH sarvakAle bhavatobhayAgakimayatasyadhyAnaspalachistabvAistImitigalAtalyANAsanasanAvamA yejatiparisarayAnarasayarityAgaviviktagappAsanakAyalezabhedenavAhopavidyAlayasapAyavittavika nagarayAvRtpasyAdhyAyayutsargadhyAnabhedenAbhyetaramAviSa devetihAsAviSetayAtenevasAyamA tmasvarUpamatapane vijayAnazcayatapasyevAcArArAdhanAdizyazrutetadAdhAraNAtpannAnAvikAra, svasaMvedanajAnarUpebhArata tayevacahisAnatasleyannasapariyANAzyabhAvarUpANAparikaraNe tapecarocati evamuktAlakSaNasapaH sntmhinaadhyaataaesyobhvtigiymvdhyaansaamgriice| ti tathAnAta braattvvijnyaanaanegennevscitttaayriikhljytiaapcettyaanhetvH| Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tabhedAbhedaratnatrayAditatvopadezaparamApAdhyAyabhaktirUpaNamAuvalApANazatipadoccAraNalakSaNeyA padasyadhyAnaMtaspadhyeyabhUtamupAdhyAyamunImyAlayati lAmA matadevI HINDISIT nArAja : 22 jArayaNatayajuttA yAsAvAhyAbhyetararatnatra yAnumAnenayukta pariNata.NivadhammAvadesaNaNiradoSaTzvyapecAstikAyanamitatvanavapadAryaSuma cholazrudhAmanyathukhehajIvAlikAyelamukSAtmapadAyamevopodayezeSacaheyasavAtsamakSamAdi cammacanityamaryAdAna yAsammanityopadezananiranobhaNapateso ujAumA sacabhUtanA, smAupAdhyAyaitiH punarapativiziSTa divakhasahA pepriyaviSayajayena nijAmuzAtmaniyatnaparA yaNotivarANAmadhyecaSabhAmadhAnAyativararaSamA mAtassa tasmazyabhAvaspAnamAnamaskArAstu / itpyaadhyaayprmessttivyaakhyaanruupnngaapyaagtaa|| 53||dhmynishvyrtnvyaatmknishvythaansyp reparayAkAraNabhUtavAdyAbhpataramokSamAsiAdhakeparamasAdhubhaktirUpeNamAlAgasahasANA itipadArca || Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyase: 123 rArUpajapacyAnalakSaNeyatpadasyadhyAnatasyadhyeyabhUtaMsAdhu parameSTirUpeprakAzayatti bhancha ||detsaa zarI Usa 12 sAUsamugI samuNI sAdhurbhavati yaH kiMkaroti "joUsAdhayadi yaH kattIsphuTaMsAdhayatiH kiMncAritecArinekathe bhUtaM "desA khAraNasamo "cItarAgasampAdanijJAnAbhyAMsamagre paripUrNa punaravikapyabhUteH magomorakassa mArgabhUte kasyamokSasya punazvAkerUpa NiJcasudda nityaM sarvakAlamudde rAgAdirahite / sAmA tassa evaguNavizi pAyanasmasAdhavenamonamaskArostuiti tathAhi // udyotanamudyoga nirvaharaNasAdhanecanistara vAmacaraNa tapasA mAravyAttArAdhanAsaGgiH 3 ityAyakathitabahiraMgacaturvidhArAdhanAvalenatayevaH / sammattesaMNANaNe saJcAritehisattaveAceva" caDaro cihna hi aade|| tamhA jyAdA ime sr|| itigAthAkathi tAbhyAMtara nizcayacaturvidhArAdhanAbaslenacavAdyAbhyeta ramA kSamAgIlI banAmAbhidhoyenarutvAyaH kattI vItaNAcAritrAvinAbhUtezvazuddhAtmAnaM sAdhayanisasAdhurbhavati // tasyaivasahaja mujhasadAne dekAnubhUtila Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaNabhAvanamaskArastaSyANamAlAgasabasAhaNezvyanamaskArabhavavitisArAvamuktamakAraNamAyA cakenamadhyamapaniyatyApecaparameSTisvarUpejJAtavya mayanAnimnayenAlAsarUhAsiddhAiriyA uramAyAsA aparamahinevicihAhAdAtamhAlmAyAmasaro cha itigAthAkathittakameNasekSapaNatayeva vistArApecaparamarzakAyatanammaNAmativistareNasihacakAdidevArcanAvidhirupamavApasevedhi canamaskArayetheceni emApyAparakanahitIyasthalagatAmA prayatadevadhyAnavikalpitA nizva yenarikalpitanizvayanaprakArotaraNopasehArarUpaNapuNaraNAra navatAvatamapyamapAdadhyeyalakSaNa hitIyayAdedhyAslakSaNestIyapAdeyAnalakSaNaH cataryapAdanAvebhAgakathayAmpatyabhimAyamanasiyA tvAbhAvAna sUcamikSmaniyAdayAne chAjIkeciticinanepANirIhavittIvejadAsAhalAyaNyatte tadAnatettasmaNicchayejakAraNAtadAttetassalicchayamANe tadAtasminakAlebhAjajuvetiAtata smANiyamANe tatasyanizvayadhyAnamitiyAkinirIhavittIhavejadAmAnirIhattinispati Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zyasedAbhavatisAdhuHkiMvavena jokitrivicitato yakimayidyogavastaruperaNavicitayannitipakikatyApUrvI laghaNayaNavattetasminoyalAzakiekatve ekApAtAnirodhanamiti adhyavistarAya vicitadhyamitpanenAramuktebhavati mAyAdazakApekSaNAsavikalpAvasyAyAviSayakaSAyavacanAci namsyiokararaNApyeSecaparamayAdiparazyamApadhyeyebhAna pavAbhyAsavasanacittesthirIbhUtasanizuddhabuddhaka, svabhAvanijayuddhAtmasvarUpamAropamityuktaM bhavatimanisparabacanenaenamipyAtvaredatrayasyAdisaDako dhAdicatuSkarUpacanadezAdhyataraparigrahaNAtayanakSetravAstuhiraNapasuvarNAdhanadhAnpadAsIdAsakuSNabhorA midhAnAvidhavahiregaparigrahegAcaratidhyAsasvarUpamakte bhavatiekAcitAnirodhenacapUrvoktakSita vidhadhyapavarasunisthiratvanimbalalevAnalakSaNabhaNamitiganimbAnatuprApyamikApakSayA yahANAratnamayAnukUlanizvayavAhaniSyannayoganivalapuruSApekSayAmukSapayogalakSaNavi cakSitakazAmunizvayAyAogavizeSanizvayAgapunararakSamAnastipatItisavAayazubhA Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zobhAvAnadhAnatAnyokSamAbhUitaH mokSArthanAparuSeNapuNyapekSakAraNalAitAnispAnyAnibha tigabhavaniena nasamizIkAraNAnisapAsatabanAnivyAkhyAnAnitatkacaratatiAlavAttare dIyatAyatAndoklAnityAjyAnielenA kiMtu pAparekAraNAnihiMsAdivikalpamasAliyAnya batAnitAnyapityAjyAnimattathAcAle puujpaadsvaamiaamechu|apugssmvt puravatarmAtamtayAye yazamavatAnIcamAkSAmatAnyapitAttajyajenAphijatAnipUrvaparityajatasambanateyuta nibhUtvAnirvikalpasamArarUpeparamAtmapadamAppapamvAhakadezAmatAnyapityattatiAsAtadae. taMtavAsanAniparityajyAvatapuparitiSThatagatyajetAnyapisapAyyAparamapadamAramanA yatiroSa bhayarahAraspANiyAnimasihAyakadezAtAnityatAni yAnipunaHsarvabhubhAzubhAnA ritispANinidhvayanatAnitAnimusilakSaNasvarodhAtmasevitirUpanirvikalpadhmAnasvIrutA nepanaratyaktAnimasihamahApratAniyayamakAdezazarUpANijAtAnicedititaracyate / jiivdhaatnir| Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iyarsa: 102 yatti satyAmapi jIva rakSaNe pravRttirasti tathaivAsatyavacanapahArepisatya yacanapravRttirasti / tathaivacAhate dAnapAre hArepidattAdAnapravRttirastItyeka dezamavatyapekSayAdeza vratAni teSAmekadezakhitAne trizu khanirvikalpasamAdhikAletyAgaH // nacasamasta zubhAzubhanichattilakSaNaspanizcayavratasyeti tyAgAkArya yathaiva hiMsAdirUpAtratebunivRttistathekadezazavrateSvapikasmAditi cet||cituHsvsthaayaaNjr tiniva tirUpavikalyasya svayamevAvakAzo nAsti ||athvaavstutstdevnishcyctksmaatsrvni rattitvAdi ti "yopi gharikAM iyename kSigateo // bharata ca kIsopijina dIkSAgTahItvAviya pakaSAyaniyattirUpe kSaraNa mAtrajana pariNAmakatvApazcAsu doSa yA tarUparatnatrayAtmakanizvayadhatAnidhAnena vItarAga sAmAyi kasejJenirvikalpasamAdhau sthitvA kevalajJAneladhvAvAniti // parakiMtutasyastAkakAlatvAtro kA balapariNAma najAnatIti // tadeva bharata spadIkSAvidhAnaM kaSyate // he bhAva niji nadIkSAyAnatarebharata 'cakiraNa: kiyanikAlakerala jJAnaMjAtamiti // zrIvIra vaImAnasvAmitIyyeMkaravaramadeva samavazara Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyejhezika mahArAjena STye satigautama svAmIzAha // AUM||cmusimirutyaadycendynuvedhsthitaanukcaan locAnaMtaramevApazajan zreNika kevale maahaayyH| madyakAle dhyAnaMnAstikasmAditi cenna utta masaMhananA bhAvAddazacaturdazapUrvagatazcatajJAbhASA vA maJaparihAraH muktadhyAnenAsti // dharmAdhyAnamastI ! ti|| tapyAcoktaM mokSaprAbhUtezrIkuMdakuMdAcAryadevaiH ||bh rahedussamakAle dhammAjhANe haveikhANissA tez2a vyasahAvaThi // sADamahAisoGa praNAlI aJjanitiriyasAmudrA // aNNA jhAraNe Ulaha hidU dete| lAyaM tipadevattaM / taca praanibudinntiH||2|| tathaivatatvAnu zAsanaye yaceoktaM pavedAnIniyedheti zuklA dhyAnaMjinAttamAH // dhammamedhyAnapunaH prAGgaH zreNIbhyAprAzvivatino yatheoktaMmuttamasaMhananA bhASA rA tsavacane // [prayavAdavyAkhyAnepunarutpApmakSayako: bhuktadhyAte bhavati taJcottamasaMhananaivaJa pUrvaguNAsthAnAdazvastane thuguNasthAneSu dharma dhyAnaM tacAdimaM vekAcamasaMhananA bhovaNyanimejikase hananenApi bhavati tadapyuktaM tatraivatatvAnuzAsanena // // yatpunarvaJcakAyastha dhyaanmityaagmevcH|| Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvyase pAhAnepratItyAktejatannoslAnniSedhakezayacAktedAcaturdazApUrvatayutajJAnenadhyAne bhavati tadA sAyarana apavAdavyAlyAnenapunaHpecasamitivigumipratipAlakasArabhUtapatenApidhyAnabhavati kevalajJAneca yazavamayavAdalyAramAnAnAstitAhetusamAsaghAsatAsivabhUdIkeklojAyo ityAdige dhoraanaadibhnnitvaaryaankaaprte| apyamatepecasamitivigumimatipAdakezyakatAmA tijAnAtIdabhAvakSanepunaHsabemastinadevaktavyAyadipecasamitivipnipatipAdakezvyatejA nAtitohamArUsahamAtUsAitaskepadevinajAnAti tataevajJAyatA asatavaranamAtmamANamayamA ryutshyktepunHnirmaapnaasti|| idesuvyAkhyAnamasmAbhinnakalpitamevA saJcAritrasArAdiyazaSya vibhAgatamAsta taNAhita hatIyekevalajJAnamutyAdayatinakSINakaSAyaguNasthAna noniyamanAsaSapobhaninevAcAvaNAnatuIzApUrva dizatabhavani jAnpanaghuna.. visimAjamatimaNamatAmAkSANeyAnakriyatanacAyakAlamAtAptidhAnanakizyAjanA Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yamayakAlepiyareSarakhamokSosliAyamititAsAjhAmarbhavanAklanasasArasthinistAkAkattAdevalAke galatistasmAdAganyamanuSyabheraratnatrayabhAnolazAzApramokSAcchanItiAyeSibharatasArarAmapAravA dayAmAleganAstapipUrvabhavaratnatrayabhAvanayAsesArasthitistAkArutvApAnamAkSAtAta vasavara ' bAmAkSAbhavatItiniyamAnAstiAvamuktAkAraNAlpabhutanAlyadhyAnabhavatItijJAtyAkiMkartagAva dhanedhaledAdeIvAzagAvaparakAlanAdeHprAdhyApanamayadhyAne zAsatijinazAsanavizadAse valpakalpatarUsenayamAvadIyatAcanimanjanimanoraNasAsminAtavAyatastavavakAstinAca nApipakSaparezabhavatikalpavasezvayaspAlAdaividhyadAdhamanasonnatupAtamuktAvitaSayAvasatite sphattiAlagAnisphareSvadisaNyAparamAtmasenAkotaskRtItababhavakSipallApratichA kekhida klusidbhuudevaaskaambhaavaahimuchidaajiiuu||nny tatabhAgAvatibhAvaNakAmAgitAlAityAdyapa khAnetyaktAmamativinAmibiyamatimanohadobhAnevaNecamezrAdAprasasAsarenAza Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zyaka makSAyAdAmadesaNAcarittaya sAkSapaJcarakANamyAdAmasevarayogazomesassomapyAraNA gadesaNalavAraNAsasAmavAhirAbhAvAsadesajAyanarakaraNAlA ityAdisArapakSAnirahotyAcadhyAnA kartavyamiti ysymaadoshssyjujvijyvicaar| sapA mAkSAlAvadhipUrvaka taNAce tAmuktayetyAbhavAvadhonokzayAcanakayAmavedhemAcatanavA carIniraNekAlAvadhaSu ddhanizvayanayananAstitaNAvedhapUrvakAmAkSapa yadienAmunizvayanavadyobhavatitadAsadevaragho vamAkSAnAstivicAyaSyAmTekhalArapuruSasyavedhakaekAraNabhUtabhAvamokSasthAnIyavedhachedakAra bhaneporUpeSarUpasvarUpanabhavanimnaNayayalApuruSavAryayamAkSasthAnIyasthakAraNetadapipuruSa svarUpenamAna kinnAdhyAminnayaharehastapAdAdirUpenadevapuruSasvarUpAnavamupayogalakSaNabhAva . ... bhavati tayavatenaivavecanasAyanIcakamImadevAyo: raNezyAmAkSarUpetadapijIvasvabhAvAnabhavatikittAbhyAminnaNayayanesajJAnAdiguNasvabhAvaphalabhUta Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - divamujhajIvasvarUpaminiyamavAya ayathAvivakSitakadezanimnayanapUrvamAkSamArNavyAkhyAtA tathA paryAyamokSapAsmAkSApinara munizvayaneniyastuyu vyaktirUNa mudaNAriNAmikaparamabhAklakSa paramAnanayamAdasavapUrvamevajInatietIdAnIbhavisyatItvenasaNavarAgAdivikalparahitamAkSakAraNa bhUtadhyAnabhAvanApayAyadhyeyAbhavaninacadhyAnabhAvanApayogAsAyadienarakAtanazyAyikanayanApi sagaramAkSakAraNabhUtAdhyAnabhAvanApayAyobhaetAtAra vyavayIyaspadharmayAdhArabhUtasyajIvAma gAmAkSapayogajAtasati yathAdhyAnabhAvanApIyarapaNAvinAzAbhavatiganaNAyabhUtaspajIvasyA zuddhayAriNAmika bhAvalakSaNazyarUSaNApidinArAmAzAniAnavazyarUpaNacinAyostiAtataHsthi nepakSaNAriNAmikabhAvanavedhamAkSAnabhavataiti sAhAyakA yAmatadhAta sAtatya gama nekta gamanasAdenAkamAnebhApatepasarvagatyAyojJAnANI itivacanAtmatenakAraNenayaNAsabha jAnasukhAdiguNeSvAsametAnAmpratanivartateyaHsanmAtmAbhaNyatAmayavAnubhA munamanAvacanakAya - - CHAPre--- Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ivya 105 - bhavetIjamedAdirUpeNa prAsametAdattattivatrttateyaH samAtmA apyavAtyAdavyayadhauccairAsame lAitteteyaHsapatyeti kiMca) yethekopicaMdramAnAnAjalaghare SudRzyate tathaikopijIvAnAnAzarIreSuti gatiyaddadetitantradyarateH kasmAditicet) cezakiraNopAdhivazena ghaTasyajalapulAsavanAnAcedrA kaaregaa| parivatAnace kazcaMdra // najadRdAMtamAha : gpyaadevdttmukheopaadhik| nanAnAdalasyapu lANcanAnAmurAkAre eAparikhanAnace kedevadattamukhanAnArUpeNa prishaate| pariNamaticet tarhi da hAsyaprati viveceta natvaMprAprotinacatapyAkiMtu yadiekarA bajI veo bhavati // tadAeka jIvasya sukha... jIvitamaraNAdike mAmetasminnavato sarveSAM jIvitamararaNAdikeprAzotiH nacasapyA hAyate / vicaaraavdeti| yathekApisamudra kApitAzjalaH kAmisRjala : svaythaikeopijIyaH sarvadeheSutichatiH ra dapina ghaTate | kapyamitice te jasarAsyapekSayAnacaikatvena cajalapulApAyAtacakatve yadijalapuru bhavatyeka svetaM dAstAka jalagrahItazeSajJa se saheva kiMnAyAti // tanaH sthitaMSoDazayariMgakAsu Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ masmnna RAHEL.ELA. A varNazivadanetajJAnAdilakSaNamatkAlajIvarAzimatinakajIvASakSati adhyAtmarATadasyApaka yAtaHmipyapAtvAdisamastakvilpajAlarUpaparihArAnuzAtmanyAdhyadanupanetadadhyAtmamiti dhyAnasAmIpyAlyAnApasaMhAramoNagApyAgatAsAjavADayAne hAkA mAga mAyA gulAma me codegA jo 21 sAdhayetAyuddhakuvata kekatIrA muNiNAhAmunimadhAnAzakivizidoSasaMcayanupAnirdoSa prmaatmnaavilkssnnaayeraagaadidossaastssyvnirdossnnprmaatmaadittvprijnyaanvissyaayvimoh| vibhamAstelunArahinAdeoSasaMcayacyutA enapikaNabhUtA sudapaNA vartamAnaparamAgamAyidhAnazya zrutenatayavatadAdhArAtpannanirvikArasyasavedanajJAnassabhAratanacapUrNAHsamayAHgutI : varsa yAdavasamahamiyo suvaIkasvabhAvaparamAtmAdizvyANAsapAiyasayarA nAnyasezahAbhidhAna yamime pratyakSIbhUtAkivizire bhaNiyomaNita pratipAditAyopyakenakabhUtanAgamicedamA KALAnatindukannada.. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasaM* 206 giraNAH zronemicaMdra saiddhAMtadevAbhidhAnenagalinA sampAdarzanAdinizvayavyavahAra rUpayecA cAroyettA cAyaiNa kapyaMbhUtena tamu suttazvareNa tanuzcatta gherera nununutesto kezvasaMtadaratIti tanuzruta dharastenatikriyA kAraka saMvedyaH pUrA dhyAnopasaMhArasAcyAcayegAdvatyayarihArA prAsaratenacadvitIyAMtarAca | kAresati yasya lagate ityutarAdhikAraruyenacidyA vimA pyArisenAnavavAda bhAratIya. yataH satataH kampracayepyevivakSitasyasadhirbhavatItivacanAtpadAnAsadhiniyamAMnAsti vAkyAni casto kastAkAnirUtAni sukhyAdyApyetavyeva liMgavacana kriyAkAraka saMvedhasamAsa vizeveNa vAkyasamA / pyaadiduussnne|| tapyA cmuddhaatmaadi|| natvamatipAdana viSaye visrata dUSaNe cavidraGginegrAhyamiti cha sarvapUrvA rUmakAreAjIyamajIveda cheityAdi sasa viMzatizAvyAbhiH SaTvyavacAstikAyamatipAdakanAmAzrayameo tarAdhikArastadanaMtara prasavave dharaNaityAdyekAdazAcyAmiH sasatatvana vayadArthamatipAdaka nAmAditI / yodhikArastataH paresamma desarA ityAdi vizattigAthAbhimokSamArgaprativAdaka nAmatRtIyAdhikArU i Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nemi nya koparitoSaH pryaatmne| jJatvasvatazvamAsidhaditijJAnatvasyApyajJAnatvamasti ta pyanyadityanavasyApyAtnavasthAmA bhUditisvata eva jJAnatvasyajJAna tvamienanuprati jAhAnirathI traatsNprtyyiti|| kiMca tatpariNAmAbhAdyaya deu saMbaMdha videDinA nade upariNAmaH deDIvyapadezamAcapratilebhAttapyA uhmgunnsy| hamatvasAmAnya vizeSase baMdhenAghmatvaM guNasAmAnyavizeSapadArthabhedAdata udyamatvavAnumaguNaityAsaktaM nat ghAite / tapyodhmaguNasaMvedhepi prAnantrIghma tvaMvyaguNa padArtha bhedAdatahamaiDavAnAni tyAsaktena tusvayamuhamaiti / samacAyA viticenna prtiniymaabhaavaat|| syAnmanasamacA yonAmAyuta siddhalakSaNaH sNvedhH|| ihedaibudhyabhidhAnamaratihetustenaikatvamivanItA novyapadezA bhavati me utvasamavAyA'hamoguNa ughmaraNa samavAyAccAnirughmai titannaH kutH||prtiniymaabhaavaa ghmatvAdhmaguNayo enphAlalozvAnyatva kAye pati 2 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - gajalaTI - vizizeniyamAyAmaguNasyAgnAmavasamavAyonApmuzItaguNaspacApsevasamavAyo nAnAudhmatvasyacomaguraNenaivasamavAyonaNItAdiguNotareNatigatasmAdyenavizeSa rasAyapratiniyamarUpatenatapaNyAmA ataravazyapariNAmaevolyamitisiInAnyasta mAtiniyamahatarAstisvabhAvoheturiticetatarovatatpariNAmAsaddhikiMcAsamavAyalAvA vatpatarAbhAvAnnAstitatparikalpitaHsamavAyakuttAvatyetAbhAvAtyayAguraNAnA padAyAnozyaNasamavAyasavAcAhattiriNatayAsamavAya.padAryAtaraMbhUtvAkenase vidhenamyAdipavayatisamavAyotarAbhAvAdekaralahisamavAyalaoNnarenacyArayatamiti vcnaatncsyognrttiyuttsiddhaabhaavaadyutsiddhaanaammaamspuurvikaamaasiseyo| ga nacAnyA sevedha"mapogasamacAyavilakSaNAstiyenasamasayasyazvyAdipura tigasyAdatagasamavAyamiranAbhisaMdhAnnAstirakharaviSANavatsamavAya maamilaa| Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaasNtraabhaavnivet|| navyabhicArAvAsyAnmatecyAdInimAptimatisatasteya kayAcitmAsAnAtavyasamavAyastumAsinnemAsimAnatamAsetarAbhavapisvatasvamA protitItacanakasmAdyAbhicAdyayAsayogaHmAsirapisapAsaMtareNasamavAyanavartate tayAsamavAyasyApisyAditipadIpavaditi cennatatpariNAmAdananyatvasiddespAda tadyayAmadIpApradIpotaramanapekSamANAtmAnaprakAzayatigherAdInAtathAsamayA yA sevedhAMtarApekSAmetarAtmanazvazyAdiSuralihetu podInocaparasparatAtita nAkRtastatpariNAmAdananyatvasiddhayeyApradIpaH svayaMprakAzapariNAmAprakAzAtma nAnanyaprakAzotaranApekSatAsanyayApakAzAtmanAnyatlepradIpasyApadIpalaprasaMga yatA napakAsAtmAnApompAnyatApradIpostitapyAnacyAdanyaguNakammasAmAnyavizeSasama vaayaasNti||shysyvaabhyprinnaamkaarnnaapeksssygunnaakmmsaamaanyvishyaasmaa Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAja0TI0 cAya ityevmaadipyoyottrennprinnaamH| ypyaaprdiipH||svlkssnnprsi doghaTAdibhyonya - naivaMsamavAyaH svalakSaNamasiddhaH pravyAdanyAsticyasyaivaguraNAdipayIyapariNAmAttasmA |nnapradIpavatsamavAyasiddhiH // anyathAcadravyAdanya tvaguNAdInA'vyaspAivyatvaprase tonaguNAdiparyAyAnaprokyAnyazvyamastiya divAguNAdInpro jhIMdracye // kenacida savizeSeraNaprasiddheyamuraNAdibhiH "saMvadhate // sAvazeSa ucyato yateAnaguraNA ginAnyAzcyasya vizeSa svataH prasiddhAstito'vyapariNAmAsvaguragAdayaitisi dve|| kiM cAvezeSaparijJAnAbhAvAdyasyayukttAyukta siddhAyemAha ke vijJAnamekamasti ra |yuttasiddhAnosamavAyaH yuttasiddhAnAsaMyoga iti // syAdvizeSavijJAna bhavatastacaNi kekANevirUpatvAt jJAnAno tdvishessvijnyaanaabhaavstdbhaavaattdvivkaabhaavH|| saMskArAditi cenna tasyApitAdAtmyAzyAdetat // jJAnajeAjJAnahetuzva saMskArostiS 4 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taspAi sAmaNyamititannakutastaspApilAdAtmyAdakArthayAhijJAnasyasaMskArasyaca kogamAhitAnahetutvAnApanakAyayAhijJAnAbhAvAcAnekArthamAhijJAnasaskA rAmAvastasmAtpUrvAnAdoSastadavasyavANavAyamA kakaraNyAranyavAda anyatvamAtmajJAnodInAparavAdivaditicennAtatpariNAmAdInaditiyapyAgnira nisvbhaavaadnyodhndaahaakiyaayaaHkttiikiNkrnnaadhtittprinnaamaadaanyaa| tmavikaraNetayAtmAnasvabhAvatvAtajJAnAdanyastatpariNAmAdaryAnajAnanajJAna kiyAyAvatIkikaraNAjAnAtitatpariNAmAttedavajJAnakaraNatvanavivatpane anythaavaattsyaabhaaynvdhaarnnsgaagnivdityvmaadivaakyaapyvivrnnedhaa| nasvabhAvApekSayA pAlyAkaMcAnakotAtparyAyapayyIpiNArayottarabhAvasyaghaTA divAyAparakapAlazakalapArkarAdInAnayaddhayAparaNAbhedAtsyAdekatvasyAdanya) I- t- sa Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjArI lekathamihApAyAyakAraNabhAvavyApakaprAdhAnyAparyAyAnapaNAnmaza zyAnIvAnupayogAdizcyAppaNAsyAdakatva ra najahatigataSomavazyAyakaguNabhAvapoyArNikAdhAnyAyAyInappaNAtkAra raNavizeSAyAditabhedaparyAyApApaNAspAdanyatvAyatAnyAghaTapapIyonyambakapA lAdiSayIyastayAmadoghaTAdipayyAyANAcasyAdekatvasyAdanyaH / syAdakatlayatAmpamevaubhayapariNAmakAraNavazA . tatApadezamAbhavatiAnAnyegharAdayAmpavyatiriktaghaTAdipayopAbhAvAtpapIyi pIyabhedAcaspAdanyalAyataparyAyapapaparyAyAghaTAdayastayA dipayyAyANIcaspAdekatvAspAnnAnAvakaryapagoyArthikaguNa nyApIyApyonapeNAdanAdipAriNAmikacaitanyajIvazyAyAppaNAtsyAdekatvaya Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ totAnAdayAnAdipAriNAmikacaitanyajIvazvyAdizyArthanajahatiteSAmevagyAya kANabhAvapayIyArthinapradhAnyApApyAnapaNAkAraNavirodhApAditabhedapI yAppIpaNAtsyAdanyatvayatonyAtAnapayIyo'nyecadarzanAdipayIyAstayAtmanAH || nAdipayoyANAcasyAdekatvasyAdanyatvegakatatpariNAmAdezAtsyAdekatvayatA mAtmavAbhayapariNAmakAraNavaNAratAnAdiparyAyapariNata:jJAnAdivyapadezamA gbhavatinAnyammAtmAnAnyetAnAdayaHmAtmazyavyatiriktatAnAdipapIyAbhAvA! tapappIyepayoyabhedAcasyAdanyatva yatApIyImAtmApoyA:jJAnAdayastasmAde katlAnyatvepratyanakotApapatte / ttprinnaamtvepikrnnbhaavaayuktH||itryaahie kAryapIyAdanyatvamAbhirekSapadyasyaikotikakartakaraNayAralyatvatasyakAryaparyAyA) yAdanpatlemAkiyarakSavadyayAmAsAdekarotiparazvAdimirityanakartakaraNayAra Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAja- TonyakhetamAbhajyatAvakSa shaarvaabhaarnnaartyksprkssspshaasvaabhaaraarthpryaayaadnytv| mAsanavAdastiyatonasAkhAbhArAhatatyArakSAnazAkhAbhArAdanyArakSonabhavatI tibhajyatarakSA zAkhAbhoraNatigarakAryapayogAtmakarAkaraNanirdezAnabhavatira nAtmazyAhate'nyajJAnenacAtmazcyAtanAnyajJAnamitijAnAtpananApyotAtmAta ekaapyepryaayaatmkNkrnnnbhvtikicaakrnnsyaabhpyaappttshysyttimdm| tibhedavadyapyAzyasyamUrtimadamottabhedAdekAtaparigrahAnAsti. zammIkArakAlApramUttayamAtmAcAmUtazyAyodezAnnapayoyApyodezAtasyAnA dikAmmaraNazarIrasaMbaMdhAttapyAkaraNaddedhAvinAvibhattAkakabhedAlataranya takarIko sthAparasunAchinattikhadattaitikarturananyadavibhutakarDakayayAgnire canedahatyAdhyatitayAtmAsAnanAyInajAnAtItyavibhaktartakeMkakaraNakiMva Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAtAcavamalasvAtavyapadyayAbhinanijAmUladevadattatyakuzalAyadAbhidikti yAyAH sukaratamAkhAtogavivakSita svayamevAtmAnAbhinantItitadAkikaraNa sAvAtmAnabhinatItivivakSAyokumUlAtmakakaraNalenopAdAyatatayAtmavajJA tAkaraNacabhavattiyavicAekAryapayoyavizeSopapattarizadivyapadezavattAhakA spAyaspAnakapayoyavizeSopapattihAnacAsyatebhyampayoyampAnyatvakapizAdi) vyapadezavatayaNakasyadevarAjAyaspezakrapuredarAdyanakaccajanapIyavizA papattiAnacadevarAjaspezAkapuradarAdipayAyempo'nyatvenacAnanyatvAdyenAyA prastanakarAkara paraMdarovAyanavAzanastanarAzAvAkayamihayatA jAdono pratiniyatapejanapoyopapattiAprenAdezAzakanAchaka pUriNAtyuredarati nadanazakanapUddIraNavyejanaparyAyabhedAnnedevarAjamAkApuradarAvAnabhavati / Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavaTI bhavatyavAna kasyAtmanAjAnAdiparyAyavizeSApapatti "tasmAdekAyapIyavizeSopaya tenInyatvamAtmazcyAdakotanazAnAdInogakarIsAdhanalAjhAdoSAbhAvAlayavAnamAna nadazInAdAkaraNasAdhanokittahika-sAdhanAtayAcAritrazApinakammasAdhanA kitAhaikarasAdhana kappamevabhUtanayavazAta jJAnadarzanacAramANimAtmavezAta satpariNAmArajJAnAdipariNatamAtmavajJAnAtItitAnapazyatItidInaMcaratIticA ritramatAyautA karakaraNayAranyatvAdanyatvamAtmajJAnAdInAmitidoSAsanabhavatile kSaNamAvaitivelavAlakAtsyAdatannalakSaNamastikattariyaTAvidhAyakamititanna kRta vAkalakArayuDyAvazalamitikAriyuNivambayanavihitAstatAnyacApi dRzyate vyAbhAvakammaraNAvihitAHkaraNAdiSvapibhavatisnAtyananasnAnIyaMmvUrNa dAtyasmatidAnIyAtithiHsamAktatetasmAditisamAvartanIyogusAkaraNAdhika Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i raadhikrnnyaaWdduktH| kammIdiSyapidRzyataniradAtatAdetiniradanamaskadatitasmA) ditipaskedanA papyavAmAnasAdhanAjAnAdizayAstatvakathanAhAcasyakaraNavyapadezAva yodaasiinyenaavsthitmnditnnaadivaakrnnmitivypdishyttyaadaasiinprne| vAsthatAnijJAnadInacArivANipratiniyatajJAnadarzanacaraNAvayAcyApAra pratinirA totsukyAnikaptakAsAmokSamArgAjAnadarzanacAritrANijAtijInApI nacaraNacAriNamitikriyAcyAetAnAtunjAnAdonovAnAdikArakavyavahArAMvyakti bhedAdayatAmaticennakAryazAnyatvAdyaktibhedAta syAdettatAjJAnamAtmAte mayu ktikasmAdyaktibhedAdAmadheyavasliMgasarayabhavAtAbhidhAnasyatinjAnamAtmatimAzAtI titannakikAraNaekAtadAnyatvAdAtibhedAtaHgaekasminnappayazavabhedAdAkti bhidAdRzyatayayArohakuTImara pussp-taarkaankssmitinnvjnyaanmaatmtypisyaat| Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjarI jJAnagrahaNamAdAnyAyyAnapUrvakatvAdazenasyAmAhAjJAnagrahaNamAdAnyApyAkutastatpUrva katvAdazInaspayata padArthatatlApalabdhipUrvakenazAnA salyAmaratisvarasyase / jJAratvAccadarzanAvatAnamalyAcaresatazcapUrvavAcyAnAbhavAyugapatrAratta-matApamakAza cinnapadoSa kuttA ubhayasaigapadAphiyapakAsapratAparUpavadyayAsavituranapaTalA varaNavigamamatApaNakApAmaratiyugapanavatitapyAjJAnayAnayAyugapadAtmalAbhastadya yo yadAnimAhasyopasamAkSayopazamAkSayAyAmAtmAsamyagdarzanaparyAyeNAvirbha cati tadevatasyamatijJAnamatAjAnA nikSipUrvakamAtajAnejhutajJAnecAviSlevAtAdarzana syaivAnyahitatyAdyadapyuktamalpAcaravArajJAnasyapUrvanipAtaratistadasatAkasmAdI nasyavAbhyohatatvAta jJAnAzInamevAbhyahitadarzanasainidhAnasatima jJAnasyApita jJAnabhAvAlA jJAtvAppajhadhatastadabhAvAnamadhyejAnavacanajJAnapUrvakatyAcAritrasya Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yattAjIvAdipadAyatabajJAnasannidhAnesaticAritramAhasyopazAmAkSayopazamAkSayAhAka modAnahetukriyAvizeSAparamambAritrapariNAmobhavatitatazcAritrasyajJAnapUrvakatvAtajJA napUrvaprayuktaztaretarayogahAmArgapratiparasparAtArAprAdhAnyAtAsAyamitiratarayoga dveda darzanavajJAnaracAritecadarzanajJAnacArivANIniyakuttAmApatiparasparAMpekSA goprAdhAnyAdyayAplananyasAdhapattAzAiti mAstyAdisamAnakAratakriyANAkSAdI nAparasparopakSaNAmitaratarayogaH sarvapadAryapradhAnatvAhAvacanAMtAtalyAda zenajJAnacAritrANAmastyAdisamAtakAlaniyAraNAparasparopekSANAmittaratarayo gehA sarvapadAyamadhAnatvAvakcanAtAyatasvayANAmapidarzanAdAnosahitA noparasparApekSANAmAkSamArItvamatimAdhAnyanakaspanayoH matyekesampavizeSa parisamAsi nivadyayAdevadattajinadavAsadattAbhAjyatAmitibhujiH pratyakaMpa Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAja0TI0 14 risamApyattettathAprazaMsAvacanasyasamyaktaSTrasyapratyekamabhisaMvadhodarzanAdibhiH samyagdI nesampAjjJAnasamyakcAricamitipUrvapadasAmAnAdhikaraNamAttadvyaktivacanama saMgaiticenna mokSApAyasyAtmapradhAnatvAt // syAdetaddarzanAdibhiH sAmAnAdhikaraNyAttadvyaktivaca namokSamArgasyaprAptaititannAke kAraNa mokSopAyasyAtmapradhAnatvAdyAmAgamokSAye yH|| tasyAtmAsvabhAvaH "yenAtmAyenasvabhAvena samokSamArgaucyate // sadIna jJAnacAritrA gAsarveSAmaviziSTaeka: pulliMgazcAtaspaprAdhAnyAtsatyapisAmAnAdhikaraNepanata vyaktivacanaprAptiH yathAsAdhavaH // pramANamitigmAtpatika sarvakamI nikSepomokSa : mokSANasaneityetasyadyat bhAvasAdhanAmokSaNamokSaH asana kSepaNamityartha sa AtyaMtikaH sarvakammanikSepamA dAitphacyatemaje suddhikarmmaNAmArgaivApyAbhyaMtarI karaNAnmuSTaH zruddhAsAvitimArgaH / mArgaivamArI // karupamAyyAyapyAsyANukeskopa Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lazarkarAdidoSarahitenamArgaNamArgazAlAmukhamAbhitasthAnagachatiniyAmiNyAda. zanAsayamAdidevarahitanavyazanAneyAmANisukhemAkSagacchati anvaSaNAniyA syavAkaraNAlApaphtemapyavAmArgaanveSaNaityasyamArgaHsidhyati kuttA sampAda zinAdInAMkaraNopapattAmAkSAyenamAtisamAkSamAitiyuktAnabhidhAnAdamA gaticannA miNyAdInAnAnAsayamAnAsatyanIkatvAdISadhavatA syAdetannAnaya. tiruttAsampAdanAdivayamiccha mokSamAtiApratAsyamArItvanopapadyatati tannarvikAraNAmipyayAdarzanAjJAnAsaMyamAnAsatyanIkatvAtkayoSadhavadyayAvA nAdivikArogANAnidAnapratyanIkAstigdhastAdyASadhamuchedakAraNa tayAra miyyAdInAjAnAsayamAdInAnidAnapratpanIkasamyAdInAdyAdhadhamucchedakAraNa / tilalApyevAtaphevyAkhyAnAlaMkArenamadhyAsamayamaaisa // 333 viSaya .. Anamnewmnimun... Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAdhasyAtmalAbhesattijJAnAdevattahinirattekhitvAnupapattiH daah|||| viparyayAiyaspAtmalAbhogabhavanitadabhAyAttatvAnesativedhanirattirbhavatikAraNAmA gADikA bhAvatibaMdhAnarattarevacamokSAatAmokSamArgasyAtritvanopapadyateprati jJAmAvamiticennasarveSAmavisaMvAdAtAspAdatatpratijJAmAcamatahipayyeyAiMdhoma vatItitannArkikAraNasavAmavisavAdAnnAcaprativAdinAvisavadatagatadyayAdhI merAmanamitpAdivacanamekeyodharmaNAmanamUbhavati asuvAsAmpamAjApatye godharvapakSarAkSasapizAcamanamadhastAvatpadhermaNAmadharmaraNaravalupadasusthAna emAnuSapazmAmatsasarIspasthAvaraghugamanezAnanacApavaNAyadAsyarajasAmasAgaNa nAvAtsatvasyaprAdhAnyAtmarutipuruSotaraparijJAnamAvibhovatitanApativiSayeyA dipyatebaMdhapyAspAyaktamahadahekAratanmAcasaMjJAsvAsupratiSpanAtmIyAsvAhA Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- kArikavaikArikecaniyeSvAtmattvAbhimAnabhsaviparyayattasmAIdharatyekeSAvacanaMta thAnAtmIyavyAtmAbhimAnaviparyayAttasyazadAyupalabdhirAdizeNapuruSopataropala vIraMtayovadasyAvibhakta pratyayaHmAbAdauzyirattighumavaNAdiyuheAlAtatvamA dipocabhautikecAra: pAraspAdisamUhAgarahepuruSapratipayayobhavatigatAvara pratibuddhatvAtsesAraH gApuruSotaropalAdhiratAyapadospavaLasarveSarutirutavi gaNamacetana bhogyamitijAnAtibhoktArapakattIracetanecapuruSamanyeprAdhAnAda vitimcatanevAraNAstadAtasyagaNapuruSAMtaropalAdharaMtasaMsAraspatijJAnAnmA kSAviparyayAvedhaDatyakeSochAheSAbhyAmaparayAichADepapUrvikAdhamIdharmapattista dhyAsukhakAravatatazcAdhionacavimohaspatAmiyAdInAbhAvAta mAhavAtAnavi mohaspayategaSaTpadApyatatvajJasyavairAgyavatAsuravara khecchASAbhAva chAyAmA - Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjaro vAmmAdhammAbhAvArUdabhAvasaMyogAbhAvopAbhIvanasamokSastayAimmAdharmayArabhAve 16 bhavatyapavargAkayepradIpaoNparamaprakAzabhAvavAhiyAnAvepratItyAtmAnapratilabhate tantra syApasmAtirobhAvayAtitadyayAnadIpAparamAsakAzAbhAva vaidhambAhAGgavatikapya madharmasezAdahazAdajJAnabhavati prajJAnAcamAhAmohatattAichAvojAtiilAhe pAbhyodhamAdhArmAsaeSavedhasatasaMsAraspaprasUtistasmAjavatyarAbhovaseyogAbhA cakattarasyamayogasyAbhAvajIvanasejJakasyadhammIdhamApekSAsadehasyAtmanAma "nasAsayogAjIvanettasyadharmAdharmayorabhAvAdabhAvAprAubhISazyapratyayazArIraspAtmA tamabhAvAsamAkSaHkAyamabhAvadhimAdharmapAranAgatAnutpattisaMcitanirodhAbhyAma nAgatAnusattiH sacitanirodhamvadvividhobhAvastavAnAgatAnutpattistAvamAdha meyoHzArIrojyamanAvyatiriktAtmadarInAdakuzalasyA Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnoparivartanAdharmasyApitatsAdhanAnAmanabhisevedhAnnAnAbhisahitakarmabandhAtI/ nisecittanirodhApina'gaporekhadaphalAdadhamenAstasmAtsamAgadhegArIralAktA knaaliitaankaadinimittaarporekhdeprdaayaadhiitiricyte|bhaagdopdshonaat paramAcapadAryAnotalaviniraNayAtItimArabhyadharmaspavinAlagatAmAkSAtpaperasAda zene utkhAdinitirityayaSotApajanmatravattedApamiyyAnAnAjomuttarottarApI yetadanaMtarAbhAvAnnizreyasAdhigamastyanpaSodarzanoTapatphattarAmiNyAjJAnesa vaiSAmuttaraspatatvajJAnAnniratAyatadanatarAryastaspaniratikavAsAdoSa sahi miyAjAnAdanatarastakAryatvAtsacAtaramparattAparattizyAnaMtarA tatkAryalA tAdoSArAbhAveparalyabhAvApratirappanarAjanmanaHpravattarabhAvAnjanmAbhAvAtalI yatvAjanmottare'ravAdattAjanmAbhAvAdakaravaniratristannirattocAtpatika sukha DIReemanmama Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 rAja TokhAnupabhAgoniH zreyasamitima pravidyApratyayA saMskArAityAdikcanakepAcidavidyAviya yoyAtmikAsarvabhAvavanityAnAtmA thucikhaSunityasAtmakamucisuravAbhimAnarUpAtakA tyayAseskArAityAdivacanakeSAcitAkepunastasaMskArArANAdayastacaviSvAsAparApApa rApAnApasaMskArAtavIrapApamAnAsaMskArAgopuNyApagamecavijJAnabhavatiAyata mucyatApravidyAmatyayAsaMskArAvastrapativijJAmivijJAnamitimAparApApamAnAsa skArANAmapuNyApAmacavijJAnabhavanimayadeta maccatAsaskArapratyayavijJAnavijJA nasabhUtAzvatvAvadhAnAmacatvArimahAbhUtAnirUpanAmacarUpanAmacaspecanAmarUpA minisAnanyApamAnAsaskArAgaNamAnajopagamecavijJAnabhavatiyatAdamucyatevijJAnapra tyayanAmarUpanAmarUpasanihitAnIzyiAniAparAyatanamitimAnarUparadhyApannirAya tanAhAraiHsatyaniyAcaprajAyataitinAmarUpapratyayapaDAyatanamucyatAcapANAdha Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moNAsanipAtaHspIkeSAvayAgoviSayezyivijJAnAnAsaMgatisparNAghAlAyatane bhyAgaSaTspazekApAH pravartataitiSaDAyatanapratyayaH spaSI svAnubhavanavedanAyajAtI yaspIbhavatitajAtIyovedanApatataztIdamucyataspapratyayakdineti vedanAdhya vasAnAtalAyatasmAnvadanAvizeSAnAsvAdayatyAbhinaMdayatpadhyavasthatispatItisAvadanA matyayA tamAcateraghnavipulpamupAdonesAmapriyAsAnurAgetibhedenAnityamaparityA maabhyaabhuuyaacpraarthnaatcytetrmaaprtyymupaadaanmiti| upAdAnanimittepunarbha vajanakekarmabhava rAvasAyamAna:punarbhavajanakekIsamuchAyayati kAyenamanarsa vAcAtahetuka vaidhASiojAnizItiskaMdhaparipAkojarAjApa minirattAno saMdhAnAmapacayAparipAkaH paripAkAdinAzAmavanitanmaraNAtadevaMjAtipratyayajarAma | raNamucyatA evamayeddAdazoga pratItyasamutpAdaanponpahetukastatrasarvabhAvakhaviparI Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA TI- tadarzanavidyA yatsarvabhAveSvanitpAnAtmakAsuciSaSyanityAnAtmakAciTharavada zenesAvidyAtatAmAkSAkapyamavidyApAvidyAtAniAdatiavidyAniratta saMskArani rodhA saMskAranirAdhAdijAnanirodhArAvamuttareSvapItigatadanamavidyAtAvadhobhavati vidyAtAmbamAnatimipyyAdInAdaritimataH bhavatAmiNyAdarzanAviratipramAdakaSA payogavidhahetavatibhavatAmArhatAnAmapimatApadAviparItAbhinivezAdAnami yAdatInaviparItAbhinivAbamAhAtamohatyAjJAnamitiAmajJAnAdhAnatA miyAdarzanamAdidhaspasAmAyakamAtrapratipattazcAnaMtA sAmAyikamAvamidhAti vacanAta sAmApikecajJAnamatamArhatAnAmapitAnAnmAsaztyavisaMvAdAvitayA mokSamArgakalpanAnaputAkica. dRshtmaampyaadaagaaksvpriykpucvttdyyaa| vaNikaspapriyakapurasahAvigrahAnenAvamadyamAnavAlamupalamyAtiUravAmibhavamUla Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAgatamANazvAbhavadinivattakAyAdikriyaspacAsyakuzalamahAnirUpAyapUrvaka prA tyAhitaprANarattApapuvarAvadarzanaviSayamupanItamayamamapvaityAvibhUtatattvajJA naspasvaputrasyasvaputrasAhAyAbhUtamiyyAjJAnajanite'khaMtabhUtapUrvamivAbhavadevamanA) nAIdhA kevalAcatAnAnmAkSazatinavAnAtarIyakatvAsAyanavatAnavAeSado kAraNenotarIyakatvAnnahivittayamaMttaregAmAdamAmirAstAkayarasAyanAvadya), nrsaaynjnyaanodevrsaaynphlenaabhisvedhaarsaaynprdaankiyaabhaavaacdivaar| sAyanajJAnamAvAdalarasAyanaphalasevedhAkasyaciddaeAmAbhidhIyatAnacAsAvastina carasApanakriyAmAcAdevA jJAnavadhAnAbhAvAnnacarasAyanapradAnamAtrAdevarasAyana jJAnapUrvakrIyAsevanAbhAvAdattArasAyanajJAnapradAkiyAsavanApattasyatatphalanAmA saMvedhAtini pratiSmatatayAnamokSamArgajJAnAdevamAkSaNAmisaMbaMdhAdazenacA Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = rAnI rivAbhAvAnnacapradhAnAdevAmAkSamArgajJAnapUrvAkayAnuzanAbhAvAnnacakriyAmAnAdeva jnyaanbhaanaabhaavaadytH||kriyaajaanbhvaanrhitaani phaleti yadicajJAnamAtrAdevAkaci dapyAsiddhidRzAmAbhidhIyatAnacAsAvastpattAmAkSamAganitayakalpanAjyAyasItimanatA sAmAyikasidAityetadapitritayamevasAdhapati kayazasvabhAvasyAtmanastatvAdhAnasya sAmAyakacAritrApapattaH samayaNakatvamabhedaityanapyautaraMgasamayasavasAmAyikecAricI sarvasAvadyAnarattiritibhedenasaMgrahAditi uktNc|| hataMjJAnakriyAhInahattacAjJAninA kiyA dhAvanAkelAdhakodhipazyannapicapegulaH sNyogmevbdetitjnyaan| karaneNArayaH pryaatiaadhaavpenngvynprvitosmyuttaangrprvishyiti| divamokSaticadanavasyAnAupadezAbhAvaH yaspajJAnAdevamokSastasyAnavasyAnApade ! zAvAvalyapyApraTIpamyatamAnittihetutvAlAdIpesatinamahattamapitamAvatihatiAna Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | hyetadasti prdiipshvnaamtjvltitmccaavtisstttiti| tapyAtmasvarUpAvaveAdhAvibhacA naMtara mevAsasyamAnaH syAnnadyetadyaktimajJAnacanAmamokSaspakAraNAma sninaca mokSa iti tato jJAnAnaMtaramevAmasya zarIreMdriyanRtyadinivRtteH) pravacanopadezAbhAva: saMskArAkSayAda varathAnAdapadeza iti cenna pratijJAnavirodhAtsyAdetadyAvadasya saMskArAnakSI yeto. tA vadavasthAnamityupadezaH upapannaititannaH kiM karaNaMpratijJAtavirodhAdyadyatpa nna jJAno pisaMrakA rakSayApekSatvAdaMvatiSTatenamucyate natarhisA nAdevamokSaH ku taH saMskArakSayAditiyatpratijJAtaM jJAnena caapvrgiti| tadvirodhaH) kiMca ubhaya yAdovopapatte idamiha sNprdhaary| saMskArakSayasyajJAnaM vA hetuH syAdanyo vetiH ya dijJAnaM nanujJAnAdevasaMskAra nirodhaiti) pravacanopadezAbhAvaH // athAnyaH saMkonyA bhavitrumarhati anyatazcAritrAditipunarapipratijJAtavirodhaMitiH kiMcapravajyA Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA dyanuSTAnAbhAvaprasaMgaca // ydijnyaanaadevmokssH|| nanujJAnaevayana kAryaH / zirakhaM DaguDanakAyAyAMvaradhAraNAdilakSaNapra va jyAyamaniyamabhAvanAdyabhAvaprasaMga: spAtmajJAnavairAgyakalpanAyAmapi / kimaMvasthAnAbhAvAdupadezA theparijJAne sattiviyayAnabhibbaMga lakSaNIca vairAgya prApta svataH kSaNaevamokSopapa teH| kiMca nityAnityai ko tAvadhAsyotatkAraNataM bhavaHbhA nittyAevArthamprani: tyAeveti / eko tAvadhArIta kvAraNAsaMbhava tatkAraNasya jJAnavairAgyasthasaMbhava stadyathAnityatvaikAM te vikriyAbhAvAt jnyaanvairaagybhaavH||vikriyaadvividhaa jJA nAdivipariNAmalakSaNA deshaaNtrsNkrmruupaac|| yeSAM nityaevAtmA sarvagatazve tidarzanaM teSAmabhayyA pisAnAstittattazcatuSTayatrayayasaMnikarSAnAbhAvAdvairA patterAtmanaHprAkAsa spevamokSAbhAvabhAsa Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mavAyAditicelAtasyapatyAkhyAtayAtakSaNikaikAMteyyavasthAnAbhAvAtyAsAnave rApabhAvanAbhAvAyeyAma kSaNikAsarvasaMskArAititevAmayyatyattyanaMtaraviDa nAzesanizAnAdInAmavasthAnanAstinacatebhyo'nyadavasthAkhavastuvidyatetaralada bhAvAtajJAnavairAgyabhAvanAbhAvaratatarAvotpatyanataraMniranvayavinAzAbhyupagamAtya rasparasaMzleyAbhAvanimittanaimittikavyavahArApanhavAdavidyApatyayAnAsaMskAra ityevamAdivirudhyatA setAnAdikalpanAyovAnyavAnanyatvayoranekadoyAnuSa gAviparyAyAmAva: pAgaupalaJcauvAbaMdhAbhAvabahalokeSAganubhUtasthApa ruyavizeSasyapakAsAbhAvArdabhivAtkaragAlamAhAvizeyAnupalacoviparyayoha TInacAvanitalabhavanasaMvataspatAgapatItadaMtaspaviparyayapratyayobhavatinacatathA nAdIsasArenabhivyakrazakta paruSapaNAparupAMtaropalacirastiArAtAlA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA 21 'nupalannistiviparyayastathA sarvabhAveyvanittyA nAtmakAciduHkheyu nityasAtma 'kazucisukharUpeNaviparyayo nAstiprAganubhUta vishesstvaat|| yadivAkka cidaprasi isAmAnyavizeSaspakaspacidviparyayeo dRSTaH seobhidhIyatAMna cocyate toviyayyaiyA bhAvAdvaidhAbhAvaH tatrayaduktaM viparyayA iMdhaitinayAhanyate athamA ka tadvizeyopa lacirabhyupagampatena nunadeva nadve cuke nmoksseaabhvitvymitivedhaabhaavH||syaa cprtyrthvshvrtitvaanycvipryyaabhaav| ityanuvarttate / yeSAM darzanaMpratyarthavazavartivi jJAnamititeSAM puruyaviSayavijJAnaM nasthA gumagTa kA nisthANuviSayaM cayadvijJAnaM nttpurussmvbudhyte| ataH parasparaviSayasaMkramAbhAvAnnasaMzayo naviparyayasta yAsarveyapadArtheyvanekArthagna hauka vijJAnAbhAvAdasativiparyayevaM dhAbhAvastatae |capadArthavizeyAnupalamakSiobhAkaH // naye kArthaggrA hivijJAnaMtadaMtaramavAJcanatti * Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnadarzanayorekakhaMkrutamyagayatpateritibannakikAraNAtakhAvAyazraddhAnabhedA|| katApaprakAzavadyathAtApaprakAzayoryugapadAmalAbhepidAhadyotanasAmarthyabhedAnlaika vatayAjJAnadarzanayoratatvAvAyagrahAnabhedAnlekalatavasyAMvagamojJAnaM zraddhAnaMdarza namiti haTavirodhAccayasyamayugapadAmalAmaH ekavehevarititasyadRSTavirodha ApadyatehaTahiMgoviyAgAdInIyugapatyadyamAnAmayinAnAvaMubhayanayatahAvenya tarasyAzritalAhArUpAdipariNAmavatyakSatisutrIubhayanayasadAvenyatarasyAzritatyA hAnadoyAkatharUpAdipariNAmavadyayAparamAravAdiSadladravyAgovAhyAbhyaMtarapa riNAmakArayAyAditeyugapadpAdipariNAmepirUnayAdInAmekakhAnathAjJAnada rzanayorapiAlathavAubhayanayAsadbhAvenyatarasyAzritatvAdyathArUpAdipariNAmA nAMdadhyArthikAparyAyArthikayonyatasyaNapradhAnabhAvoyarAtasyAdekabasyAlAnA vakayamihaparyayArthiyabhAvedravyArthikapradhAnyAtyaryAyAnipagArdanAdipA Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavArtiH ||rinnaamikpddldrvyrthiideshaashyaadeklNythaaruuppryaayaapaalgvyNtyaarsaadyo padravyArthIidezAiladravyateyAmevadravyArthiyaNabhAveparyAyArthikapAdhAnyAdra / nayeNAtyatiniyattarUpAdiparyAyAthainArpitAnAMsyAdanyavayatonyArUpaparyAyaH anyecarasAdayatathAjJAnadarzanayoranenavidhinAnAdipAriNAmikacaitanyajIva dhyAryAdezAzyAdekavAyatoddhyArthAdezAdyathAjJAnaparyAyadhAtmadravyaM tathAdarzana mapitayoreSapaniniyanazAnadarzanaparyAyArthA pagAzyAdanyavayasmAdanyojJAna paryAyAnyazcadaniparyAyaHjJAnacAritrayorakAlabhedAdekatvamagamyAvavodha vaditilAzrUtyanlIsamakAlApati yatrutpalapatrazatavyadhanavazyAdetatrajJAnacA striyoreko karamAdakAlabhedArakathamagamyAvavodhavadyayAkenacilo tAnyAnAbhisaraNesakAmatinApaMsAmeghodayAtavahalAMdhakArAyArAtrI lemArapazcalIkhAbhilavitetisrASTAtadevavidhatAcavidyotitatenadyo . . sArnayadotpanletayAdevAgampAvavAcAdagampAgamananiSTattinAgampAva Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vodhAgamyAgamananiSTa kAlabhedosti tathAya deva jJAnAvaraNakSayopazamA jIva jJAna jIvA ityAvirbhavati tadaiva tenahiMsyA iti jIvehiMsA iti jIvehiMsApratyasya nivRttiH, nivRttizva cAritraM naca jJAnahiM sAniyA: kAlabhedostItitanna kiMkA raNamAzratya tau sUkSma kA lApatipatteratatrAyya leva kAlabhedaH // saukSmyAtunapratIya te kathamutpalapatrazatavyadhanavadyatheotpalapatrazavyadhanakramaH // saMkhyeyasama yikaH sarvazapratyakSo'tisrakSma stana tu vibhAvyateSu asthairyatA yAvadekamutpala patramaMsirayatvAdvitIye chinatti taavdsNkhyaaH|| samayA atI tAitikAlasUkSmA pradezastathA nyAgamyAvabodha kAlaH // anyazvanivRtti kAlaH // artha medAccakiM naika tvamitivarttatA, jJAnaspatatvAbavo dhorthH|| cAritraspa karmAdAna hetu kriyAvizeSopara | morthaiti prato nAnAtve kAlabhedAbhAvo nArtha bhedaheturgati jAtyAdivatya,nakAla bhedAbhAvaH, arthabhedahetu nyAyyaH kathaMgati AtyAdivadyathA, yadevadevadattajanma tadaivamanuSyagattipaMceMdriya jAtizarI vagaMdhAdInI janmanA yadeivadattajanmakA Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raajvaanilH|anyshcmnussygtyaadipryaay jnmkaalH||nicaik kAlatvAnmanuSpagatyAdI nA klNyspnH||] kAlabhedAbhAvaekatva heturiSTa rata spamanuSyagatyA diparyAyANAme katvAprasemona cepate atona kAlabhedAbhAvAt jJAna cAritrayeorekatlaMga uktaMcA kiM ktamabhayanayasadbhAvAzyAdekatvasyAnnAnAtvamitilakSaNAbhedAtteSAme papattiritticennaH parasparasaMsargasatyekatvaMkhadI pavat syAdetatteSAM samyagdarzanAdI nAmekamArgatvaM nopapadyate kutaH lakSaNAbhedAnnahibhinna lakSaNAnAmeka yujya tatastrayomI mokssmaargH| prasaktAititannakiM kAraNAM parasparasaMsargesatyeka pavadyathA parasparavilakSaNavartirane hAna lArthAnAMvAhyAbhyaMtara pariNA makAraraNapAdita saMyogaparyAyAzAMsamudaye bhavatyekazaH prdiipontryH|| | ravilakSaNasampadarzanAditrayasamudye bhavatye ko mokSamArgenatrayaH kiM nAmekatvAvAmaunaprativAdinovisaMvadene ke cittAvadAhaH dibhinnalakSaNAnAMsatvarajastamasA sAmpe ve 1 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padhAnamekaMnateyAtritvAvadhAnasyatraividhyamitilaparAhakAkavaDatAdInI cacabhUtAnAmInikAnAMcavarNAdInovilakSaNAnAMsamadayaekorUpaparamArAva nayAbhedAtaparamANAranekavatayArAgAdInAMdhAgAMpramANApamayAvigamarUpAyoM cavilakSaNAnAMsamadayaekavijJAnaMnateyAbhedAvijJAnabhedatiitaramAhazci bAyarNataMtanAsamadayazcitrapaTaekAnayAbhedAtpatsyabhedadattiAtadihApi sampagdarzanAdInobhilalakSaNAnAMsamadayaekomokSamArgadatikovirodhaNyApUrvaspalabhijanIyamattaraMNyAMsamyagdarzanAdInApUrvaspalAbhebhajanIyamattaraM veditavyaMuttara netraniyatApUrvalAmA uttaraspatralAbheniyatApUrvalAbheda STavyaH samyagdarzanazAnacAritrAgopAThakhatipUrvavamanttaratvaMca zrvaspasamyagdarza nasyalAbhezAnamattarabhajanIyA uttarajJAnalAbhecaniyataHpUrvasampagdarzanalAbha tathApUrvajJAnalA uttaraMcArizcaMbhajanAyo uttaracAritralAbheniyata sampAda nizAnalAbhagatadanupapattirajJAnapUrvaka zradvAnakhasaMgArapUrvaspalAbhejanI | Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavAni / yasattaramityetasyAnupapattiH kutaH ajJAnapUrvaka pradhAnaprasaMgAtyadipUrvasa ___ 25 myagdarzanalAbheuttarajJAnalAbhomajanIyaH nanujJAnAbhAvAdajJAnapUrvazraddhA navasaMgakiMcA anupalaJcakhanabenahAnAnupapattiravijJAnaphalarasopoga vata yathAnAvijJatiphaletadyopayogomavyaphalasparasaMsaMpAdayatenigrahAnamasti tathAnAvijJAnekhAjIvAdiyabahAnAbhAvaH syAt kiMca sAtmasvarUpAbhAva saMgAt yadisampagdarzanalAbhezAnabhajanIyatvAdasadvirodhAnmithyAjJAnanivRttI samparajJAnasyacAbhAvAtmAnopayogAbhAvAtmanaHpasAta tatazcalakSa gAbhAvAlakSyasyAtmanAyyabhAvaH syAttadabhAvAcA mokSamArgaparIkSAvyatinavAyAvatijJAnamityetatparisamAypatatAvatosabhavAlayApekSavacanaMnavArayAdIyaH kiMkArarNayAvatijJAnamityetatparisamAyyatetAvato'saMbhavAnnayApekSAmidevacanaM bhajanIyamantaramiti vacanazAnamityetatyairisamAyyatezratakevalayoryataH tkevljnyaangraahiishbdnytkevleyvebtinaanytnaanmpripuurnntvaar| Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dititadapekSasaMpUrNahAdazogacaturdazapUrvalakSazcatIkeivalaMcabhajanIyamataM. tathApUrvasampadarzanalAbhedezacAritraMsaMyatAsayantasyasarvacAritramantAdArabhpa sakSamasaMparAyotAnAyacayAvaJcaniyamAdattisaMpUrNayathAkhyAtacAritraMbhajanI yaMpUrvasamyagdarzanazAnalAmabhajanIyamantaramiticelanidezasyAgamakatvAzyAde tanlAjJAnapUrvakangrahAnaprasaMgAstikataH pUrvasampagdarzanazAnalAbhecAritramana raMbhajanIyamityabhisarvadhAdititilavikAraNanidezapAgamakavAcatoyama yonanujasyanirdezogamakApUrvaspalAbhadatipUrvayoritihivatavyampAdayamAmA nyanirdezAnubhayagatikalpatenaivaMzavavyavasthAvizeSamyavivakSatatvAditarathA hiuttarepitathApaLamautahoyAnativantibhAsyAttasmAtyUktievAryonayApekSava canamitiathavAkSAyikasamyamdanalAbhekSAyikasamparajJAnabhajanIyAlaya vayagapadAmalAbhesAhacaryAdabhayorapipUrvakhoyathAsAhacaryAtparvatanAradayoH parvatagrahaNenanAradasparagrahaNonAradaragahaNenavAyarvataspagrahAMtayAsamyagdarza RIMINAATMAL ...... S Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. naspasampakatAnasyAnyatarasyAmalAmecAritramattaraMbhajanIyaratitatvAzevA nikacyAkhyAnAlaMkArakhayodhyAyahitIyamAnhika amIyomokSakAra gAsAmAnyasatyaviziSTAnAMvizayapatipattyarthAbhadamAha tatvArthaprahAne samyagdarzanAM sampagitikoyaMzabdaH sampagitiprasaMsAyonipAtaHvayatovAsampA gityayanipAtaH prazaMsA-veditavyaH)sarveyAMprazastarUpagatijAtikulAyarvi jhAnAdInAmAbhyudayikAnomokSaspavadhAnakArapaNakhAtyazaradarzanasampagdI nInanacasampagiyArthatatvayoritivacanAkhosAryAbhAvaiti tanlAnekArtha tvAnnipAtAnA athavAsampagitita vAyonipAtastavadarzanasamyagdarzanaMjavi parItAviSayaMtatvamityucyateathavAcatoyaMzabdAsamacatItisampakayathA yavasthitaralathaivAvagalatItyarthazAsathakimidaMdarzana mitikaraNAdisAdhano darzanazabdazaHkaraNAdisAyajeyaTidarzanazabdovyAkhyAta hazerAlo kArthavAdabhitArthAsaMpatyayaiticenlonekArthatvAta syAdetahazirayamAlo L Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhaivatAsAlokazcedriyAnidriyArthavAminacAsAvihAbhiSetadvAnamiSTanAta syArthaspasaMjatyayoratItitannA,kiMkAraNAmanekAryavAdihazrahAnamiSTamabhisava , dhyatakaryanajJayitaalokahanaSTa zraddhAnamiSTamitianauttarapaThatimokSa kAraNapakaraNAkAhAnagavinAmokSakAraprakRtavArthaviyayaMtrahAnamokSa spakArAnAlokaityatAprakaraNAbahAnagatirbhavati nayanatyamityanenaki khatyArapatepakRtyapekSatvAtapratyayasyabhAvasAmAnyasaMpratyayajatvavacanAtaditye yAprakRtinasAmAnyAbhidhAyinIsarvanAmatvAtsatyayazcabhAviutpadyatekaspabhAveta dityanenayochaDacyate kazvAsIsauryabhAramataratadapekSatvAdrAvaspabhAvasAmAnya mucyatetatvazabdenayoyeyithAvasthitarateyAtaspabhavanamityarthaH tatvenAryatiratita svArthamAtaMgampatajJAyateratyarthatatvenArthastatvArthayenabhAvanAovyavasthi taratenabhAvenAryasparAhaNeyazanidhAnadbhavatitazamyagdarzanahAnazabdaspakara gAdisAdhanabaMpUrvavadyathAdarzanazabdaspakaragaNadisAdhanavavyAravyAto tathA --MEDNET/ HTET Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA* 27 dvAnazabdasyApi ceditavyaM satvAtmapariNAma sa zraddhA nazabdavAcyatheH karA divyapadezabhAgAtmapariNAAmAveditavyaH vakSyamANAnirdezAdisUtra vivaraNAtsa maladravyasaMpratyayaiticennAtmapariNAmepittadupapatteH sthAdetadvA mAyAnirde zAdisUtra vivaraNAkhadgaladravya spasaMpratyayaH // prAmItitanna kiM kAraNamAtmaye. riNAme pitadupapatteH kiMtatvArthazraddhAnamAtmapariNAmaH kaspa Atmanaitye vamAdikammI bhidhAyitveyyadoyaiti cennamokSakAraNAtvenakha pariNAmasya vivakSi tatvAzyAdetazamparakampaGgalAbhidhAyitveyyadIyaititanna kiM kAraNamokSakA raNAmaspavivakSitatvAdIpazamikAdisampagdarzanamAtmapariNAma tvAnmokSakAra elvena vivakSA tena ca sampakkakampaypIya: paugalika ve'spaparayayayitvA kha parinimittatvAdutpAdasyeti cennopakaraNamAtratvA sthAdetatkhaparanimittautpA dodRSTaH yathAghaTaspo tyA domTannimittodaMDAdinimittazca tathAsampamdarzanotpA Atmanimitta. samyamudgalanimittazvatasmAttasyApimokSakAraNAtvamapa Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H- STE karaNamAtratvAdapakaraNamAtrahivAdyasAdhanaMkiMcAmAtmapariNAmAdevatadravye ghAtAdyadidadarzanamAhAtyakAmatadAtmAghAtikatacidAlapariNAmAdevA pakSAgAzaktisampatkAvyAlabhatezatonatadAtmapariNAmasyajadhAnakA raNAmAtmaivasvazaktAdarzanaparyAyegagotpadyataratitaspevamokSakArAtvaMyukta kiMcA maheyatvAvadhammasyA nahIpateparityajyataratyaheyoyapitarazAlanA sampakapariNAma:yataHsatyA paMtareyAtmanaHsampattapariNAmeniyamenAtmA sampagdaniparyAyeNAvirbhavativAdyasuheya-karmapajalAnamaMttareNApikSAyi kasampatkapariNAmAkiMcapadhAnakhAdArabhyaMtarAtmIyaHsampagdarzanapariNAma pradhAnasatitiminvAdyasyAparavAhakatvAdattIvAdyAmpatarasyopagAhakApa royanavatatitianadhAnA kiMcA pratyAsanto pratyAsalAhakAramAtmapariNA momokSasyatAdAtmpanAvirbhAvAnla ThasamparUrakarmaviSaSTautaracAntAdAtmpenavA pariNAmAccatasmAdaheyatvAvadhAnakhAtyatyAsattezcamokSaspakAraNAmAtmapari RS. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavA* gAmAyaktInakarmatialpavahabakalpanAgidharaticennopazamAcapekSaspamApa gdarzanatrayasyaivatadupapattemasyAdetazampagdarzanaspAtmapariNAmatvealpavahatva kalpanAvirodhaititalarkikAragAupasamAdhapekSaspasampagdarzanatrayasyaivataha papatteHsarvepattAkA upasamasampAyayasaMsAriNaHkSAyi yosekhayaNakSAyopAmikasampadRzyosakhiyaNagAsiddhAHkSApi sampahariyAtaMtagAititaramAzamyagdarzanamAtmapariNAmazeyobhimakhama / dhyadhanyAmatatvAgrahaNAmAryatradAnamityarthatvalatvAtya kazcidAha ' rAmanaryakAarthazrahAnamityevAkhakuttolaghutvAditinasarvArthavasegAletara yuktakutaH savaryaprasegAttatyapAhaNAhatomiyyAtyAdivazIneyasI misampAdanaMpAmotimadehAcAryazabdasyAne kAryatvAdazadhdIyamanekArthaH / cisparAkammaravartatartharatipayazAkammaracativacanAsaciralatyayojane vartakimayamihAgamanevartatakimImahAgamanabhavanaSiyojanAmitika Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FammarTRINITES cihanevatatasarthavAnayaMdevadattadhanavAnitikvacidabhidheyevatIta zabdArthasaMbaMdha itievamarthazabdasyAnekAdhIbhidhAyitvesaMdeha yakasyArthasyazraddhAnaMsamyagdarzana miti sarvAnugmahAdadIyativennAsadayaviSayatvAzyAdetalAyaMdoyAsarvArthapasaMgati akhasArthaviSayaMhAnaMsamyagdarzanI tathAsatisarvAnuhanakRtobhavati.kagvedA nIbhavatomazaranAsolokodhyadayenayajyatAmititannA kiMkAraNAmasadaviSaya khAnnarakhalukacinlomazarAsadarzaviSayahinachahAnasaMsArakAraNamitila na:sarvAnugrahArthamevatadhenaviziSyatA arthagrahaNAdevatasiddhiriticelaviparIta grahagaNadarzanAsyAdetatAparyatatponizcIyajaityarthaH lacamithyAvAdiSagAnA prA-asatvAtataramAdarthamaharaNAdevatatvasaMpatyayAnArthastakhAhaNenetiAjanna kiMkAragaNaviparInagrahaNAdarzanAthApintodayAkalitakaraNAnaHpamAnamarara sekadakaMmanyatetayAtmAmiyyAkadiyadobAdatilAnAstitvanityacAnityatvA' nanyatvAdhekAtarUpeNamithyAdhyavaspatizatalannirAkaraNAtacagrahaNamitya INCARDance...amination onam Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA mahaNAMkimagnanutatvAnyevArtha nisAthInAMtavasAtatvasAmAnAdhikaraNayAttatva kcanenaivasaMpratyayaHsihA ucyatethagrahaNAmadhyabhicArArthaarthAhaNaMkriyate // vyabhicAgaryattasyamitidvAnaminicedekotanizcitepikhasaMga hAnaMtadhanahAnamityacyateekAMtanizcitepikhAmotiekotavAdinIpihitAratyA letyevamAditakhaminigrahazcati talaspazraddhAnamittivetabhAvamAtraSasaMga yadita yaspazraddhAnaMtavaNadvAnamityacyatAbhAvamAtrajasaMga syAttakhaMbhAva: sAmAnyami kecivayayanidravyakhaNyAkkammatvAdisAmAnyadravyAdibhyo'tiraMtaspagrahA .. mpAdanakhAmotinahigavyAdibhyo'nyazAmAnyayaktimaditi parI ... / vAtalamekatvamityarthaH saruyaNavedasamityAditaspazraddhAnasampagdarzanaMSAnotina' cAdIyukta kriyAkArakabhedalIpalasaMgAdititatvenagrahAnamiticekaspakami anAnivRtti yaditakhenagrahAnamityucyatekaspakasminvenipaznAnavinivartate taramAsaktamarthagrahaNaNarmavyabhicArImatirachAbahAnamityaparevAyatigatada' Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sayuktamithyATerapiSasaMgAdyatomiyyAyAyovAhuzrutyasacikhyApayiyayAhanmAna vijigIyayAvAsArhatamatamadhIyatenaceghAmaMtareNAdhyayanamalibhAtaratevAmayisampa darzanaprAmAtItyayuktamataMracAnahAnamiti kevalinisampakvAbhAvaprasaMgAcayadi cevAsampatkaMdhyAcalobhaparyAyAnacakSINamohakevalinilobholitadabhAvAdiyA bhAvatisampavAbhAvAsyAtyAtasmAdyaddhAvAdyathAbhUtamarthagrahAtyAtmatasampagdarza namitipratyetatavyotavividhasarAgavItarAgavikalyAttadetatasampagdarzanavividha katazAsarAgavItarAgavikalyAtapazamarsavegAnukaMpAritakyAbhivyaktilakSApratha maMrAgAtInAmanukApazamasasArAnIrutAsevega: sarvadhAziyamaitrIanakaMpA jIvAdayodhAyathAvabhAvaiH saMtItimatiliparatairabhivyaktalakSaNAMprathamasarA gasamyaktvaminsacyatesAtmavizThahimAtramitaratyA samAnAMkamavalatInoAtyati kepagamesatyAtmavizvahimAtramitarahItarAgasampamityacyato pUrvasAdhanabhavatiu tarasAdhanasAdhyaMcA athetasampAdano jIvAdipadArthaviSayakathamatyadyatanatyata Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. itytmaahaatnnisiiddhigmaanisrgnikoyNshbdH|| nisTijevisAdha noyattA nisarjananisargaHsvabhAvaityaryatramathAdhigamatikAadhipU . . dhanaH avadhigamanamadhigamaralayohetutvenanirdeza: nisargAdadhigamAditi .. yAyAkAcakriyAutpadyataityadhyAnhiyatA sopaskAratvAtastrAgAtadetatsamyagdarzanaM nisargAdadhigamAhAutpadyataiti kazcidAhasampagdarzanadvavidhyakalpanAnapapatiratu palazcatatva zraddhAnAbhAvAdasAyanavara vividhasampagdarzana minikalpanAnopapadyateka tInupalaJcanalaspanahAnAbhAvAtkadharasAyanavatA yathAtyaMtaparokSarasAyanatatvaphala spanarasAyanegrahAnaMhayaMtathAnAdhigatajIvAditatyaspanattaRgrahAnamitinaisargikasa mpagdarzanAbhAvAnadravedabhanivaditicenna vaiyampAspAdetadyathAdbhasthAnAdhigatavedA spavedAthaiAtyatikabhakistathAnapalacajIvAditatvasyavahAnamititalikiMkA rAvesampAyujyatepadaspabhAratAdizravaNAtazAvacanAnuvRtyAdibhizvavedArthabha tibhAtAsonaisargikIsahananaisargikoruciriTativaiSampaniyavAsampavAdhina Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAdipadArthabhaktimAnAsonesargikoruciriTetivayampaathavAsampakAdhikArAjA vAdipadArthatatvopalabdhipIkegAsamyagdarzanenamokSakAraNenehabhavitavyaMnacadra spatAdRzaMzadvAnamitivaivamyAmaNigrahaNAvaditicelapatyakSeNopalazcisahAvAra syAdetadyathAnAdhigatamaNivizeSasyApisomaNignahobhavatitaspacaphalaMdRSTatathA nAdhigatajIvAditatvaspApitaJcamahAbhavatitaspacaphalaMbhavatItitalaisargidarzana mititalArkikArAMpatyakSopalavasadbhAvAnlAyataparokSamaNigyatAtikiMupatya ksstuplbhygytaativipryyvisheytunptipdyte| atAsyAnupalezcamaNiviza yasyApipatyakSadarzanAdrahAtyAyyAsatyataparokSajIvAditakhekathamaspanisarga jasamyagdarzanasihi sAmAnyAdhigameta adhigamasampagdanimeveti tAyaprakAza yugapadatpatterasupagamAva kinisargajasamyagdarzanAbhAvaityanuvartate yadAspasampa gdanimatpadyattetadevapAtanamatyajJAnecasampakainaparirAmatItyAdhigamajamevatadbhava niyasyajJAnAtyAgdarzanasyAttasyanaisagirkaspAntaccAniSTamitrAcyato ubhayatraculpe Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 rAjavA. taraMgahetIvAdyopadezApekSAupekSabhedAnedA ubhayatradarzanetaraMgohenuskhalyaH . mohaspopazama:kSaya kSayopazamovAtazmisatiyavAdyopadezAttapAdarbhavati . sargimyatyaropadezapUrvakaMjIvAdyadhigamanimittadantaramityanayorayabhedaH - pUrvakenisargAbhiSAyolokavadyathAlokeharizAilakasujagAdayonisargatako yoiyohArAdisaMpatipattIvanatadratyucyatenacAsAvAkasmikIkarmanimittatvAdanAka mikyApisatInaisargikobhavatiparopadezAbhAvAttayahAyyaparopadezapUrvakenisargAbhiSA kAsapara sAha bhavyasyakAlenaniyasopapattiradhigamasampatkAbhAvaH yadyavadhata mokSakAlApAgadhigamasampatkavalAnmAkSa spAtasyAdadhigamasampagdarzanaspasAphalya. nacAdoztyataH kAlenayospamokSAsosanisargajasampAdevasiharatinavivakSitApari zAnAletachatakutI vivakSitAparijJAnAtasampagdarzanAditrayA-mokSauktItatraya sthamaMtakAtautyadyataityuktanisargAdadhigamAhetyayamayovavivakSitaH yadisampagdarzanA devakevalAnnisargajAdAdhigamajAhAjJAnacAritrarahitAnmokSasTa: syAtatardayaktaspA Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyaMspa kAlenaMnizreyasopapatteriti nacAyamarthotra vivkssitH||athvaa yathA kurukSetre kvacitkana kaMvA hyapauruSeyaprayatnAbhAvA jAyate tathA vAhyapraruyeopadezapUrvaka jIvAdya dhigamamatareNayajAyatetannisargajAM yathAkanakApramAvidhyupAyasamuruSaprayogApekSaH kanakabhAvamApadyate // tapyAyasampAdarzanaMvidhyupAyajamanuSyasaMpaJcajIvAdipadArtha tatvAdhigamApekSamutpadyato nadadhigamajampagdarzanamityayamatheovivakSitaH nacAnyata rsyaabhaaviti| ato vivakSitAparijJAnAnnasampagraktamadhigamAbhAvaiti kAlaniya mAnirjarayAH yatonabhavyAnI kulaka mrmani pUrva kamokSakAlaspaniyamo sti kecidravyAH saMkhye yenakAle nasezyati kecidasaMkhyeyena kecidanaMtenaapare anaMtAnete nApinasezyaMtI titatazcanayuktaM bhavyaspakA lenanizreyasopapatteriti codanAnupapatte sarva speyaM codanA nopapadyate jJAnakriyAyAcitayAccamokSamAcakSaNaspasarvasya nedaMyuktaM bhavyaspakA lenamokSaiti / yadihisarvaspakA loheturiSTa spAsvAdyAAMtarakA rAniyamaspavRSTaspeSTaspavAvirodhaH syAttadityanaMtara nirdezAyetadityetadanaMtarasyasa Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gajavA- myagdarzanaspanidezAkriyatAmanujapakRtamaMtaregaNapitadvacanasiitarAyAhimArgase baMdhaSasaMga:makriyamANohitavacanemokSamArgApisakatAtenAbhisarvadhaHpasa nonisargamAtreNApimokSamArgalAbhaktAsyAhAhalatyapacikhyApayiSayAcamokSa mamiiidhagamamAtraudevamiyyAdRSTInAmapimokSasyAtAnanacAtaraspavidhibhivati pratiyadhIcetyanataratyAzampagdarzanevasarvadhonyAyyapatyAsatteH padhAnecalIyaiti mArgazavasavadhyetataramAtahacarnanAkriyatevispaTAi ninavArthavArtikeyAramAnA bokAravAyamodhyAyetratIyamAnhika tatvAyatrahInasampagdarzanamilyakta sAvyattitvamityattasdamAha jIvAjIvAstravadhasaMvaranigamokSAratale kimarthameyAmapAdAnAnanagavyabhisyevavaktavyatadbhadAhisavepadAyIbhavatItianauttara paThati ekAdhanaMtavikalpopapattIvineyAzayavazAnmadhyamAbhidhAnAekahIvayAse viSayAna asAvyayA anenAitipadArthAbhidyatottatraika padAbhivati ekadravyamarna taparyAyamitivacanArAhIpadAjiIvAjIvamedArAprayApadArthAaryA Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yabhedAna/evamatvarevavacanavikalpApekSayAsaMkhyeyAjJAnayajJeyavikalyApekSayA | asaravyayAanaMtAzcabhavanitaRvineyAzayavazAtpadAdhInarUpagAbhedAtimadhyame nakrameNAbhidhAnakAtoratisakSepesamedhasAmevapatipattiHspAdatiSapaMcecAnicireNa saMpratipatilasyAditi kazcidAhAjIvAjIvayoranyataratraiyAMtarbhAvAdAstravAdInAma napezAAstravAhijIvAvAsyAdajIvIvAyadijIvIjIvaMtarbhavatiathAjIveevaMse varAdayopitammAdevAmanupadezonarthakaupadezaanupadezanAnavAparasparoparamadhesa sArapatatitaduparamadhAnakArapratipAdanArthavAnlavAnarthakaupadeza kutaHjI vAjIvayonAparasparopaleyesatisArapattitadaparamapradhAnakArapratipadAnArtha tyAdihamokSamArgaprakRtaH tasyaphalamavarapemokSoniyadhyAsakaspatijIvaupA jAsaMcasaMsArapUrvakA saMcasatyajIvejIvasyabhavAnItyajIvaupAttaHtayozcapa rasparopaNleva saMsAratatsadhAnahevamAstravIrvadharasapAtItaduparamaspamokSaspaSadhAnahetUsaMvaranirjarajasapAdAnatanyorevameSAninisanipadhauyyaspamIkSA Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 spapradhAna hetU saMvaranirjareMdra supAdAnaMtayorevameghAM nirjJAne satiprAyyaspamokSaspani zranibhavatItidRzyatesAmAnpetabhUtisyApi vizeSaspaSTathagupAdAnaMprayojanArthakSatri yAprayAtAH sUravamayI tiubhayathApi codanAnupapattiH yo jIvAjI vayorajarbhAvA dAstravAdInAmanupadezaM codayatitasyobhayathApi codanA nopapadyate nijI vA jIvAmpoSTathagrapalabhpavA codayedanupalabhyavAyadiSTathagrapalabhyAtaNvata totarasiddha athAnupalabhpAnupalabhAdeva codanAbhAvaH // kiMca jIvAjIvA yakadA vAco dayedA siddhAnvA "yadisi daage| dyedtevaartheiitrbhaavH|| athAsiddhAM zyedayati kathamAtarbhAvazvAdyate nahi kharavivAraNA dI nAmataH bhavizyA danAI: pra nekAMtAcca codanAnupapattiritivarttatekathaM dravyArthikaparyAyArthika yojadhAna bhAvenANAnareNabhedA utI vA jIvayorAstravAdI nAsyAdatabhaviH syAdanatarbhAviH pa yAyArthikagaNabhAve dravyArthikapradhAnaprAdAtravAdipratiniyattaparyA nAdipAriNAmiva caitanyA caitanyAdidravyApiAdAstravAdI naoNspA jI ve jIve Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA~tarbhAvitathAdravyArthikaguNAbhAveparyAyArthikapradhAnyAdAsravAdipratiniyataparyA yAthI- peraNAdanAdipAriNAmikacaitanyAcaitanyAdidravyArthAnaryaNAdAstravAdInAM jIvAjIvayeoH spAdanaMtabhaviH tadapekSayAsyAdupadezArthavAsteSAM nirvAcanalakSaNA kramahetvabhidhAnaM teSAM jI bAdI noTathagapadeze prayojanamukaMdAnI nirvAcanalakSaNa kramahetvAbhidhAnakartavyaM taducyate trikAlaviSaya jIvanAnubhavanA jIva dasamupA khayatheopAntaprANaparyAyeyAtrikAlekha jIvanAnubhavanA jIvatpajIvI jI viS tItivAjIvaH tathAsattisiddhAnAmapi jIvatvaMsiddhA jIvita pUrvatvAsaMpratinajI vaMtisiddhAbhUtapUrvagatyA jIvatvameyAmityaiaupacArikatvasyAnmakhyaM ceSyatenaiSa doSaH bhAvaH prANajJAnadarzanAnubhava nAsopanikamapi jIvatvamasti athavArUDhizabdA rUDhI cakriyAvyatyarthevaiti kAdAcicaM jIvanamapekSAsarvapadAva- nigozabdava tU tadviparyayajIvaH yaspajIvanamuktalakSaNAM nAsItadviparyayAdajIvaityacya te stravatyanenAstravaNamAtra vAstrayaH yenaka mastrivati yadvAzravaNamAtravaH Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjadhA. tyanenAstravaNamAJavAstravatrAyanakarmAsvavatiAyaDAnavAmAkhavaH vadhyatenenabaMdha ||nmaatredhaarvdhHvdhyteyenaakhtNtriikriyteyenovtNtriikrnnmaatrevaadhsni / tenenAvaraNamAvAtavara yenasaMviyatteyenasarudhyatesaMrodhanamArthavAvara ni jIrNateyayAniriNAmAtradhAniginijAryataniraspateyayAnirasanamAtredhA | nijagamokSyateyenamIkSamAmAtrevAmokSamokSamatespatayanAsanabhAvAmokSaH ejeSAmitaratarayogaukta nirvacanabhidAnIlakSApayana khAttahikalpalakSaNajIvaHjIvakhabhAvazcetinAyatastarebhyodavyebhyobhiyate tahikalyAjJAnAdayoyasainidhAnAdAtmAzAtAhayakattAbhItAcabhavatitallakSa gojIvastahiparItatvAdajIvastadabhAvalakSaNAtadviparItatvA * tajJAnAdAnAmabhAvoyaspalakSaNesojAvaH kathamabhAvonirupAracyA kSaNAbhavatilabhAvIpivamudharmohitvaMgatvAdavivattIsIlakSAyujyate sahiyadivalanolakSaNanasyAtsarvasaMkarasyAyadyevavanaspatyAdInAmajIvatvaM Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graamonitdbhaavaat|| jJAnAdInAM hi pravRttitaupalacicate yAMta spUrvikApravRttirasti || hitAhitaprAtiparivarjanAbhAvAduktaM cakhaddhipUrvAkiyAM haTAkha dehe nyatratatAt manyate buddhisa DrAmA naye khana teSu dhiiriti| naiSa doSaste vAmapi jJAnAdayaH saMtisa vaijJapratyakSA itareyAmAM gamagampAH AhAra lAbhAlAbhayoH puSTimlAnyAdidarzane nayakti gampA cAMDagarbhastha mUrcchitA divasatyapi jIvatvetatpUrvaka pratyabhAvAddhetuvyabhicAra: pa rAyapAyAgamadvAra lakSaNAsravaH puNyapApalakSaNaspakam AgamanadvAramAsa vivaatrvH|| kaupamArtha bhayathAmahodadheH salilamAMpagAmakhairaharApUryate tathAmithyA darzanAdidvArA nupravidhaiH // karmabhiranizamAtmAsamApUryataitimithyAdarzanAdidvAramA savAtmakammaroranyonya pradezAnupravezalakSa baMdhamithyAdarzanAdipratyayopanI tAnIkammapradezAnAmAtmapradezAnAM ca parasparAnupraveza lakSaNa bNdhH| baMdhavabaMdha: kaupamArthaH yathAnigaDAdidravyarvadhanavahodevadatto vataMtratvAdabhiSetadezagamanAdya bhAvAdatiduHkhIbhavati tathAtmA karmabaMdhanavaduH / pArataMtryA chArIramAnasa duHkhAbhpa Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 rAjavA. dvitobhavati AsravanirodhalakSaNaH saMvaraH pUrvoktAnAmAtrabadvA rAgAMzubhapariNA mavazAnnirodhaH saMcaraH saMvara dravasaMvaraH kaupamArthaH yathAsugamasusaMvRtahAraka bApuraMsurakSitaMdurasadamarAtibhirbhavati tathAsu misamitidharmAnupekSAparIyaha jayacAritrAtmanaH susaMkRttadviyaka yAyayogasyAbhinavakarmAgimadvArasaMvaraNAsaMvaraH ekadezakarmmasaMkSayalakSaNAni jarA upAttaspakarayo ekadezasaMkSaya lakSaNAni nivinirjarA kaupamArtha: "yathAmaMtrauSadhavalA nijI vIryyavipAkaM viSaMnadoSaSa daMtathAsa vipAkAvipAka nirjarApratyayatapovi zegherapani jIrisaMkarmanasaMsAraphalaprada / kRtsnakamrmmaviyogalakSaNe mo zanAdihetuprayogaSaka vaisatila nasyakamrmmaraNaH // caturvidharvadhaviyogomAkSA mo kSamokSaH kaupamArthayathAnigaDAdidravyamokSAtsatisvAtaMtrye'bhipretapadezagamanAde zragamanAdepramAnsukhI bhavati tathA kRna kamrmmaviyogesattikhAdhInAyetika jJAnadarza nAnupamasukhamAtmAnubhavatilakSaNamuktamidAnI krmheturucyt| tAdayatyarispaM Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + dasyA do jIvagna hayAMyo yamokSamArgatatvAviSkaraNaparispaMdanasabhjhAtmArtha rataspamokSapa yayipariNAmAdyovAjI vAdyupadezaparispaMdanAsanAtmArthastasyopayogasvAbhAvyesati grAhakatvAdadI jIvanaharAMtadanugrahArthatvA tadanaMtarama jIvAbhidhAnayataH zarI vAGmanaH / khAraNApAnAdinopakAreNA jIvamAtmAnamanugTanhA titastadanaMtaramajI vAbhidhAnAM tadubhayAbhidhAnatvAstatsabhI pemAkhavagraharaNaM yataHprAtmakarmaNoH paraspa rAmale ye satyA stravaprasiddhirbhavatitaratatsamIpe zAstravahaNaM tatpUrvakatvAdhasya tataH paraMbaMdhava canaMyataH AstravapUrvakovaM dharatataH paraMvacanaMtaspakriyatesaMTanasyavaidhA bhAvAttatpratyanIkAtipatyarthasaMvaravacanAM yataH saMvRttaspAtmanorvadho nAtitatatatya nIkapatipatyartha tadanaMtarasaMvavacanaM saMvaresatinirjharopapatteratadanaMtare nirjarAvacanaM yataH saMvarapUrvakA nirjharAtatasta daMti ke nirjaNvacanaM saMprAptatvAnmokSasyativacanaM nijI karmacaM te mokSaH prAypata ityaMtevacanaM payapapApapadArthopasaMkhyAnamiti cennA vevaMdhevAtarbhAvAzyA deta surApapApadArthayorupasaMkhyAnaM karttavyaM manyairavyaktaJcAditi Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. nanlarphikArasAsvevaMdhevotarbhAvAdyAta sAkhavAvadhazcapaNyapApAtmakastacazabda syabhAvavAcivAjIvAdibhissAmAnAdhikaraNapAnapapapattiratavazabdobhAvavAcItivyA khyAtametatAtmataratasyajIvAdibhidhyavacanai sAmAnAdhikaraepenopapadyatanavAvya tirekAttadrAvasiddhenavAnadoSaH kiMkAraNAmadhyatirekAntadrAvasiddhelahindradhyAdyati riktobhAyoritAmAtaratAvenAdhyAroyyate yathAjJAnamevAletiyaditAvodhyAroyya tetaliMgasaMkhyAtiprAmAtitalliMgasaMkhyAnuvRttIcoktaMkimaktanopAttavyakti vacanalAditiititatvAryavAlikevyAkhyAnAlakAreSayamedhyAyevaturthamAnhi / AevaMsaMjJAravAlakSaNyAdibhirudiAnAjIvAdInosaMvyavahAravizeSavyabhicAraniva tyrthmaah|suunaamaayaapaanaadrvymaavtstlyaasniiytegmpn'nenaanimtivaa yamabhimaravIkarotItinAma sthAyyatepatinidhIyatesAvitisthApanAdovyatespateya NendrogyanigamivyatimAnitivAdravyaM bhavanabhavatInibhAvaH nAmAdInAmitaretarayoga lakSaNoIhAnAmasthApanAdgavyabhavinnamisthApanAdravyabhAvatalAdhAditvAdRzyatenya Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ topItivAnasimAnyasanaMnyaspataranivAnyAsonikSepanatyarthaHgateyonyAsAtalyA samArateyAMnAmAdInArkilakSAmityatrIcyA nimittAMtarAnapekSasaMzAkarmanAmani mittAdanyannimittautaraMtadanapekSyakriyamANAsaMtAnAmetyucyate yathAparamaizvaryala kSoMdanakriyAnimittAMtarAnapakSakasyacidivaitinAmasathAjIvanakriyAnapekSatra chAnakriyAnapekSavAkaspacijIvaH samyagdarzana mitivAnAmasAyamityabhidhatve nAnyasyavyavasthApanAmAtra sthApanAyathAparamaizvaryalakSaNoyazacIpatiridraH soya mityanyavakhupatinidhIyamAnasthApanAbhavatievajIvarativAsampagdarzanamiti akSa nikSepAdivasAyabhitivyavasthApanAmAsthAyanA anAgatapariNAmavizeSaSatigya hAtAbhimukhyaMgaLayadbhAviparigAmavAsiMpatiyogpatAAdayAnanadhyamityucyate ata drAvavAlayavAtAvAdadhyamityacyato yathedArthamAnItakAramiMdrapatimApayAyapA mipatyabhimadatyacyatolayAjIvasamyagdaniparyAyapAsitigrahAtAbhiTha vyaMgadhyadravyajIvadravyasampagdarzana miticIcyato'yaktatAvatsamyagdanipAnipati Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA gTahItAbhimuravyamitimAtatyariNAmasyajIvasyAsaMbhavAdidaMtvayuktaMjIvanaparyAya jAvitigrAhInAbhimavyamitikutaH sadAtatyariNAmodyadinasyAtyAgajIvaH noti naiyadoSa mnvyjiivaavaadivishevaapekssyaasvypdeshaavditvyH|| dhamAgamanoAgamabhedAtadetadyahividhaMkutaHAgamanAsAgamabhedAdAgamadvya jIvanopAgamadvyajIvaAgamadvyasampagdanimiticaanapayaktaH yyAtmAgamaanupayukta pAtajJAyAgamadgavyamityucyataitaradhividhajJAyaka ' shrbhaavitdytiriktbhedaaditrlomaagmdrvycaividhymaarkNdtikutH|| . rIrabhAvitadhAtiriktabhedAtmAcaryadarIranikAlagIcaraMtarajJAyakazarIraMjI nasampagdarzanapariNAmapArmikhatyabhimakhedavyabhAvAtyucyatetadyatiriktakarmanI kammavikalpa vartamAnatatyaryAyopalachitaMdradhyabhAva:vimAnenatenajIvanasampa gdarzanaparyAyeNopalakSitagavyaMbhAvajIvobhAvasampagdanimiticIcyatiyathaganA makammediyApAditedanakiyAparyAyaparigAna mAmAbhAvendra sadvividhaH pUrvava Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snnybhaavodvividhiiveditvyH|prrvvdaaNgmnii bhAgamabhedAttatvAtaviSayogAvi viSyamAtmAgamajIvAdilAtaviSayegopayogenoviTanAsmAgamatIbhAvajIvo bhAvasampagdarzanamitticocyatIjIvanAdiparyAyAviyonyajIvanAdiparyAyeNAdhi emAtmA'nyono AgamanobhAvaratkacyatanAmasthApanamorakavarsasAkavi zeSAditicelAdarAnugrahAkAkSitvAtasthApanAyAsyAnmanIlAmasthAyyattarati taccanakatAdarAnugrahAkAkSitvArAthApanAryAyathAhadiMdravaMdezvarAdiSati mAkhAdarAnagahAkakSitvejanaspatayAparibhASitecatatatonyavamanayogavyabhAva yorekaramavyatirekAditicelAkacitzAcAlakSaNyAdibhedasiddhaHspAdAra kAvyabhAvayoniHkarvaSasajyatikutastadavyatirekAmnahindhyavyatirekezAmA vaula-pattebhAvavyatirekezAvAdvyomatImayorakatvamiti taccanakattaHzAkhAla kSayapAdidAttadbhavasihorihayayoHsaMjJAravAlakSaNpAdihatIbhedalayolAnAca mupalabhyatatadhAdvyabhAvayorapIti kazcidAhadravyaspAdIvacananyAyyatApUrvaka Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. khAnAmAdInosatohisezinonAmAdibhirbhavitavyamininavadIyAsavyavahArahaThavA senAyAHpUrvavacanarsavyavahArahetavAsaMjJAyAmApUrvavacana kriyate sarvahiloka sevyavahAravAsanApUrvakastradAtmakatvAttadanAtmakalevakhacyavahAravichedaH tadA makavAccastutiniMdayorAgadveSapattiHsihAtataHsthApanAvacanamAhitanAma kaspasthApanoyapattentataHyarathApanAvidhIyatakattAmAhitanAmaka / panopapatteH mAhitanAmakaspasAyatatirkicityatinidhAyanadravyabhAvayoHpUrva paranyAsaH pUrvantirakAlamivAdyabhAvayolAyUpiranyAsaHkriyatekiM gaNapUtirekAlavRttitvAtpUrvakAlaviSayahidravyaiutjarakAlabhAvAbhAvarati khapalyAsatipakadhikarSabhadAhAtakkamanAathavAtatvapatyAsatta-prakapika yabhedAnayAnAmAdAnImaddiSTaH kramoveditavyaH tatvabhAvaHSadhAnaMtadarthAnIta gaNitatrapatyAsattaratatsamApeTravyApayatatAvApattetata-pUrvarathApanIyAdA narmatadAvepinadbhAvapatiyadhAnahetutvAttatApUrvanAmopAdAnabhAvaprativipaka Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STatvAnnAmAdicatuSTayAbhAvo virodhAtyA annAhanAmA dicatuSTayasyAbhAvaH / kuto viro dhAdekasyazabdA: rthaspanAmAdicatuSTayaM virudhyateyathA nAmai ke nAmaivana sthApanA a thanAmasthApanA iSyatena nAmednAma sthApanA hine ceyaM sthApanA nAmedamaM sonAmAI eko virodhAnnasthApanAtathaikaspa jI vAderarthasyasampagdarzanAdevAvirodhAnnAmAdyabhAva iti navA sarveyAMsaMvyavahAraMpratyavirodhAnna vAeSa doyaH kiM kAraNaM sarveSAM saMvyavahA raMpratyavirodhAta loke DisavernAmAdibhirddaSTaH saMvyavahAraH iMdrodevadattaiti nAmA/ prati mAdikhacedraitisthApanAiMdrArtheca kATe drvyeiNdrsNvyvhaarH| iMdra pAnI naitivacanA nAgatapariNAmevArthedravyasaMvyavahAro lo ke dRSTaH dravyaMmayaMmAraNvako AcAryaH zreSTIvaiyAkaro rAjAvAbhaviSyatItivyavahAradarzanAcIpatau ca bhAveiMdranica virodhaH kiMcA abhihitAnavavodhAtyathAnAmaikaM nAmaiveyyatenasthApaneti prAcakSA gonatvayA abhihitAnava vodhaH // prakaTI kriyateyato naivamAcakSmahenAmai sthAyaneti kiMtvaka spArthaspa nAmasthApanA dravyabhAvainyasatyA cakSma anekAMtAccanaitadeva Shi Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjava* * tenapratijAnImahe nAmaiva sthApanAbhavatIti na vAsthApanA vAnAmabhavattineticaka thaMmanuSpa brAhmaNavAdyathA brAhmaNAH syAnmanuSpaH brAhmaNaspamanuSya jAtyAtmaka namanaSpasubrAhmaNaH spAnna bAmanuSpa spa nAhmaNa jAtyAdiparyAyAtmakatvAdarzanA svatathA sthApanAsyAnnAmAktata nAmnaHsthApanAnupapatte namitu sthApanA syAnna vobha yathAdarzanAttathA dravyai syADrAyaH bhAvadravyArtha dezAnnabhAvaparyAyAryAdezA dravyaMsyAnnavAnubhayathAdarzanAcaMca atastasi dveryataeva nAmAdicatuSTayaspavi rodhaMbhavAnAcaSTe ataNvanAbhAvaH kathamihayoyaMsahAnavasthAna lakSaNo virodhoba dhyaghAtaka vacca satAmarthAnAM bhavattinAsanI kA ko lUka va chAyAtapavana kA kadaMta kharavidyAraNayeo virodhosatvAkiMcanAmAdyAtmakacAnAtmaka tvecirodhaspAvirodhakatva yonAmAdicatuSTayampavirodhaH / sanAmAdyAtmako vAspAnnavAnubhayathA cavirodhAbhA ydinaamaadyaatmkH| nAsI virodhako dInAM virodhakaH nAmAdyAtmApi virodhakaH syAttato nAmAdInAmabhAvadvirodhaevana Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spaaddhnnaamaadyaatmkHevmpinaamaadiinaanaasauvirodhkaaryaatrtvaadtirbhaavepi| virodhakatvamivyatesavaiyAMpadAryAnAMparasparatonityavirodhaHsthAlacAsovastIti novirodhAbhAvazAtArApADAvaspapAmArapamiticeletakhyavahAranihantaH syAdetattA durapAnAvarAvaSamANAnanAmAdi sajIvanAdiryazIyasyasataMDaragarataspabhAvaratArApa anobhAvapavapamAnanAmAdilAhurApAbhAvAdititantarkikArAmitavyavahArani hattebhaepahisaninAmAdyAzrayovyavahAronivatetasacAratItyatInabhAvasyevaghAmANya mapacAriditicelataNAbhAvAsyAdatiyadyapibhAvaspevanamArAyaMtayApinAmAdivyava hAronaniyatatakataupacArAnmANavakesiMhazabdavyavahAravidititannakikArAtahI gAbhAvAyujyatemANAvakesiMhazadavyavahArakIryazoryAdiyaNaukadezayogAdiha tanAmAdijIvanAdiyokadezonakazcidayyaratItyapacArAbhAvAdyavahAranivRtti syAdevamukhyasaMpatyayayasaMgAccayApacArAnnAmAdivyavahAra: spAdogamavyayAmadhye saMpatyayaitimayaspevasaMpratyayaHmpAnlanAmAdInAyataratvarthakhakaraNAdivizeSaliMgA Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavA. bhAvesarvatrasaMpatyaya aviziSTAkatasaMganerbhavatyatInanAmAdiyUpacArAdyavahAraH kRtrimayo kRtimesaMpatyayobhavatItiloketadyathAgopAlakamAnayakaTejakamAnaye tiyaspeyAsaMzAbhavanisAnIyatenayogApAlayatiyovAkavjAtavamihApi yaspaiyAjIvAdiritisaMjJAkRtAtaspaivasaMpatyayaHsyAletarekhAmititanlakiMkAraNAma mayagatidarzanAtAloketyikaraNahAkRnimesaMpatyaya: spAdayaviAaspervasaMza kenabhavatisakatavAtatrabhavatIdamevaMsaMjJakenakartavyamityatazcArisakararAhA, kesaipatyayobhavati gahibhavAnyAmpeyAMzulazurapAdakamapakaraNajJamAgataMbravI , pAlakamAnayakaTekajamAnayetiubhayagatirataspabhaviSyatirkiMcAnekotA kota: kRtrimamevedanakRtrimamevetirkitInakAtInAmasAmAnyApekSayAspArdakRtri mavizeyAyekSayAkRtrima evaMsthApanAdayazceti tataH kiMkRtrimAkRtrimayIkRtri misaMpatyayaityasyAbhAvAkiMcAnayayaviSayatvA donayoddhyArthika,paryAyArthi kA paryAyArthikazcatayoviSayonAmAdinyAsarata-. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnyAtmakatvAtyAzcAtyaspabhAvanApariNatipadhAnatvAttataH kiMgoragamaravyayomaravyesa pratyayaHkRtimAlatrimayokRtrimarsapratyayainicanabhavatiprativiSayanayabhedAdhyArthi paryAyArthikAMtabhAvAntAmAdInonayozcanayazavdAtidheyatvAtyonaruktAprasaMgAyato nAmasyAyanAgavyANidravyArthikasyAbhAvanAparyAyArthikaspesaktaMtatonAmAdInAnayo tarbhAvAntayacikalyAnAMcavakSyamAgatyAtyAnaruktaMsAmotinavAvinayamatibhedAdhInalA dyAdinayavikalpanirUparaNaspanavAravAdIyaHrkikArAvineyamanimevAdhInatvAhyAdi nayavikalpanirUpaNAspayesamedhamovineyAraleyoddhAbhyAmevavyArthikaparyAyAdhikA bhyAsarvanayavaktavyArthapratipatistadaMtabhavAghevatomaMdameghasaraleyAcyAdinayavikalpa nirUpaNAmatovizeyopayattennamiAdInAmapanarutatyAnachadAmaharASakatatvAsampa gdarzanAditrayasyapakattalAdevanAmAdinyAsAbhisarvadhastachabdaspagrahayAmanarthakoSa tyAsalatvAcIvAdiSaSasaMgaiticelasampagdarzanaviSayatvAtyAsyAdetattachAdAdvi nApatyAsantAjIvAdayolevAmavanyAsAbhisaMbaMdhIbhavennasampagdarzanAdInAMkutaH Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gajavA. anaMtarasyavidhibhivatipatiSedhovetitannatikAraNasamyagdarzanaM viyayatvAsampamdarza nAditrayasyapAdhAnyenopadezastadarzayatvachAstrAraMbhasyasampagdarzanAdivayatyematajI vAdInAMgaNAtakhenopadezaH ataHstachavAhattepisamyagdarzanAditrayaspakhAdhAnyAnnA mAdinyAsenAbhisaMbaMdhoyaktaHvizeyAtidiekhAcAjIvAdayasamyagdarzamaviSayakhena vizeyegAnidivyA sakRtasampagdarzanAditrayanavAdhiyyata vizeSAtidiyAH saka tanavAdhaMtadrati sarvabhAvAdhigamArthadanusaIyAbhAvAnAjIvAdInAmadhAnAnApradhAnAMnA casamyagdarzanAdInAmadhigamArthatarhitachabdayAhayAmitarayAhipadhAnAbhisarvadharavaH carAvamajIvAdisujJAnacAritrayokhyanAmAdinyAsavikalyAyojayitavyAadhikRtA nAmecasampagdarzanAdijIvAdInopadArthAnAmabhidhAnAbhidheyasaMvyavahArAdhyabhicArAya naamaadibhilikssimaanaaNtccaadhigmhenurvktvyitytmaah| nayodhigamaH00 pramANanayA: rAdhigamobhavAtisampagdarzanAdInAMjIvAdInASamANanayAvakSyamAgAla kSaraNaH namucanayazabdasyAlpAcUratvAtpUrvanipAtenabhavitavya abhyehititvAtpamANazA Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zasyazvanipAtoveditavyaH kayama pahititvaMSamANApakAziratevarthevanayapatervyava hArahetutvAda pahanAyataH khamANAdhakAzitevanayapatiyavahAraheturbhavatinAnye yavatosyAbhyArhitatyasamadAyAMvayavaviSayavAhAathavAsamudAyAvayatvAdvAnayavAsama dAyaviyayaMtramANAmavayavaviSayAnayAratisamAraNasyAbhyAhitikhojathAcoktI sakalAde || zaH samArAdhInovikalAdezAnayAdhInaitiznadhigamahenahividhaH svAdhigamahattu: parAdhigamahetuzcavAdhigamahetujJAnAtmakaHSamAgAnayavikalpanAparAdhigamahetu vacanAtmakaratenakratAvyanaSamANenasyAvAdanayasaMskRtenapratiparyAyasahabhagImatI jIvAdayaH padArthAsadhigamayitavyA satrAhakaiyasamabhaMgItyatrocyattA praznavazA dekarimancanunpavirodhenavidhiyativedhavikalpanAsamabhegIekasminvastunyavirodhe naSaznavazATenarenacapramAzonAviruhAvidhiprativedhakalpanAsasabhegIvijJeyAta| ghthaa|paarghttHspaadghttspaarghttshcaaghnshcsyaadvktvyn syAhattazvAvaktavyazca syAtaghanazyAvaktavyazcetyayitAnatinayasihanirUpayitavyAtaravAramanAsyAha Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. paramAtmanAspAdaghaTanAkovAghaTaspasvAtmAkovAparAmA ghakhadyabhidhAnapatili |gAvAtmAyatratayArasattisaparAmApatAdiHkhaparAtmopAdAnApohana vyavasthApA ghaMhivakhanovakhatvaMyadikhalimpaTAdyAtmadhyAtiviparizAtilasyAtsarvAtmanAghanada nidhyapadizpata athaparAmanAvyAhattAvapikhAra gAvadavaratvevasyAdadyavAnAmasthApanAddhyabhAveSayovivakSitaHsavAtmAittara:para smAta travivakSitAramAnAcaTonetarAtmanAyadIlarAtmanApighaTaH syAdvivakSitA ghaTanAmAdiSyavahArochedAsAdayavAtatravivakSitagharAbdavAcyasAdRzya. saMdhiyakarmizcidavizeoparigTahIteSatiniyatIyAsasthAnAdihasaHsvAtmAi tara parAsmAtatrapatiniyatenarUpaNaghaTonetareNayadItarAlakaH syAdekaghaTamAtra pasaMga: sAmAnyAayovyavahArovinazpedavAtasminnevaghadavizeSekAlAMtarAvasthA yinipUrvottarakuzUlAtakapAlAdyavasthAkalApaparAmAtadaMtarAlavattIkhAramArate nevaghAtakarmaNarAvyapadezadarzanAnnetarAsmAnAyadihikuzalotakarAlAdyAma Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nApighaTana syAhaTAvasthAyAmapinadapalAtharbhavedatyattivinAzArthaparuzAparuSapaya laphalAbhAvazcAnayajyatamayotarAlavatiya-yAtmanAyyaghaTa spAiTakRtyaipha. lenopalabhyetA athavAsatikSAMdravyapariNAmopacayApacayabhedAdAtaropapatteH rAjasavanayApekSayApatyatpannaghaTakhabhAvanakhAtmAghavaparyAyavAtItonAgatazva parAtmAtenapatyutpanlakhabhAvenasattAsaghaTonetaregAsattAlathopalakhanapalacisa dAvAditarathAhipatyatpanlavadattIsAnAgatAtmanApighaTaveekasamayamAtrasarvasyAdatI tAnAgatavahAnatyatyannAbhAveghavAzrayavyavahArAbhAvApadyetavinaSTAnatpannaghaTavya vahArAbhAvavadayavAtasminyatsatyanlaviSayerUpAdisamadayeparasparopakAravartinaya yavanAdyAkAraHkhAtmAitaraH parAtmAtenayazavanAdyAkArezAsaghaToktinetaraNa ghaTavyavahAraspatadbhAvabhAvAttadabhAvabhAvAdyadihieyavaghnAdyAtmanApighadonaspAsa evanaspAdayatarAtmanApighavaH syAttadAkArazUnyepighalvyavahArAH sAyAdathavA rUpAdisanivezavizeSaH saMsthAnaMtatracakSayAghaTogyyataityasminvyavahArorUpamA Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. khenaghaTopyataititirUpasyAtmAramAdiH parAsmAsaghorUpezAlinatareNArasAdi nApatiniyanakaraNAbAhyatvAdayahicakSavAghadogyataityatrarasAdirapighaTaiti ghetasavaiyArUpatvasaMgatatazcakarA~tarakalpanAnArthikAyadivArasAdivaddhapamapi ghttntingdhetckssvissytaaspnsyaatmthvaashbdbhedejhvaarthbhedinighdk| dAdizabdAnAmayyarthanedaH ghaTanAhudAkoTilyAlkuTatitakriyApariNAtikSaNa evataspazabdaspattiryAtatraghaTanakriyAviSayakalabhAva khAtmAitaraH parAma natrAdyenaghaTonetaregAtathArthasamabhiroharAdhadicaghaTamakriyApariNatimakhenA pyaghaTaH syAttadyavahAraniti syAdyadicetaravyapekSayApighaTa syAtpAdivya pitakriyAvirahiteyatachabdahattiH syAdekazabdavAcyachavAvaskhana athavAghara zabdaprayogAnaMtarasatpadyamAnaupayogAkAra zvAtmAmaheyatvAdataraMgatvAcavA TAkAra paramAtmAnadabhAvapighaTavyavahArIdarzanAsaghaTaupayogAkAraNAstinA nyenayadichapayogAkArAtmanAyyaghaTIspAtrolahetuphalabhatopayogayatA Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAbhAvAttaddhIno vyavahArovinAzamApnuyAditaro' sannihitopiyadighaTaH syAtpatAdI nAmapisyATatvaSasaMga athavA caitanyazakterddhAvA kA raujJAnA kAro jJeyA kArazyAtu payuktaMpratirvivAkArAdarzatalavatjJA nAkArAH pratividyAkArapariNatAdarzatalajJeyA kAraratatrajJeyA kAra* // vAtmAnamUla-tvAdavyavahArasyajJAnAkAraH parAtmAsarvasAdhA ragAtvAtsaghaTo jJeyAkAreNArita nAnyathAyadijJeyA kAreNAyyaghaTana syAttadAzrayepi karttavyatAnirAsasyAdathahijJAva nAkAreNApighaTana spAtpadAdijJAnakAlepita saMni dhAnAddhaTavyavahAravRttiH prasajyeta uktaiH prakArairarpitaMghaTatvamaghaTatvaMcaparasparato | nabhinnaM // yadibhidyeta sAmAnAdhikaraNyenataduddhyabhighAnapravRrtinna spATa paTavattatazre ||taretare vinAbhAve ubhayorapyabhAvAttadAzrayavyavahArapanhavaH) kRtaH spAdattastadubhayA tma kI sau kameNatachandavAcyatAmArake danasyAzvAghacyate yaditadubhayA markavasughaTatyeva yetaitarAtmAsaMgrahAdmatvAmevasyAt athAghaTaevetphacyategha nAtmAnupAdAnAdanyatamevasyAt navakhatA vadeveti nacAnyaH zavdastadubhayAtmAvastha Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA | tatvAbhidhAvidyato atItIghaTovacanagocarAtItatvAzyAdavatavyaityUcyate,ghaTA mAryazAmadhenautAvaktavyasvarUpanirUpaNenacAdipamAnaHsarAvArthadatisyAda haracAvaktavyazvanirUpitAghaTa garsagenapadarzitAvaktavyavamanAcApadepasa evArthadatisyAdaghaTathyAvaktavyazcAtadubhayAbhidhAnakramAkramAyaNAvAdodhi tittadyapadezAHsarAvArthaHspAghaTavAghaTanAvaktavyazvabhavati evamiyesasarbha gIjIvAdiSasampagdarzanAdiSacagavyArthikaparyAyArthikanAryazAbhedAdyoja yitadhyAtavadyArthikaikotalanizcitatavanamatatadevetyavadhAraNAdunmattava tyaryAyAdhaikAtopitathaivAtahakhatadevatyavadhAraNAdunmattavarUpAhAdInizcittA thA apekSitayAthAtathyavassuvAditvAdanunamantavacanavadavaktadhyaikotoyyasa hAdAsvavacanavirodhAtsadAmonanatikavatya ayyArthaH syAdavaktavyavAdazva ktavyAvaktavyavAditvAtsatyetaravacanavizeSajJavAdanakotetadabhAvAdavyAmi "riticelAtatrApitApayatte: spAdetadanakosAvidhaSatiSedhadhikalpanA Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAsti yadi syAdyadAne ko to nabhavati tadAeko ta doSAnayaM gobhavedana vasthA prasaMgava tatastayAne kAMta tvameveti sAsamabhaMgI vyAptimatInabhavatItitannakiM kAraNaM / tatrApita dupapatteH syAdekItaHHH syAdubhayaH syAdavaktavyaH syAdeko tazyA vaktavyazva spAdane ko tazvAvaktavyavasthAde konavAne kI tazyA vaktavyazcetitatkathamiti ceTucyateH Sa mAgAnayAgAdai bhedAde kAMte dvividhaH samyage kAMtImithyaikAMtaiti anekAMta dvi vidhaH sampAne ko to mithyAne kAMtaittittatrasampage ko to hetu vizeSasAmarthyApekSaH pramANarUpitAthaikadezAdeza: ekAtmAvadhAraNe nAnyAzaya nirAkaraNapravaNDa yidhimidhye kotH| ekatramapratipakSAne kadhammasvarUpanirUpaNaH / yuktAgamAbhyA maviruddhaH sampaganekIta ratadatta svabhAvavatparikalpitAnekA makaM kevalaMvAgvi =tAnaMmithyAne kAMtaH tatrasampagekotonayaityacyatesampagane kotaH pramAnapApI dekotobhavatiekanizcayapravaNA vArapramANA pAine kAMto bhavati aneka nizva yAdhikaraNatvAdyadyane kAMta anekAMtaevaspAnnaiko tobhave ve kAMtAbhAvAttatsamUhAtma Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 ejavA. kaspAtasyAyyabhAvasthA zArakhAdyabhAvevRkSAdyabhAvakattadavinAbhAvizeSanirAkaraNArA malopesarvalopa: syAdevachattareca gAyojayitavyA kalamAtramanekAMtaiticenacha lalakSagAbhAvIsyAnmataMtadevAstitadevanAsti tadevanityaM tadevAnityamiticAnekA tasarUpAMchalamAtramititantakutaHchalalakSaNAnAvAra chalaspahilakSaNamatava canavighAtArthavikalpopapatyAchulamiti ythaanvkNvlaayrtyvishessaabhihitetheN| vaktarabhikhAyAdotarakalyanaMnavAspakavalAnacatvAraininavovAsparkava... itinavakaivalanatathAnakAMtavAdaH yataubhayapaNajadhAnabhAvApAditArpitavya . rasiddhivizeyavalalAbhapAyitayuktiparakalAnikotavAda: saMzayaheturiti / vizeyalakSaNopalazcasyAmate saMzayaheturane kotavAdaH kathamekatrAdhArevige . nekasyAsaMbhavAdAgamazvervapavatAekaMdravyamanataparyAyamitikimAgamaSA stivAnAtivAnityavAnityavetitaJcanakaramAdvizeSalakSaNopalorihasAmAnyapa tyakSAhizeSApatyakSAdvizeyatezyasaMzayaH tadyathA sthANupuruyocitedezonAti Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Boara sakAzodhakArakalavAyAMvelAyA tvamAtrasArUyyapazyatIvakrako_raviyoyayonilaya nAdAnasthANugatAnvizayAnvasvasaMsayanazirakayanazikhAbaMdhanAdInyuruvaganAzca / napalabhamAnaspatiyAMcaramarataH saMzayautpadyatanacatahadanekAMtavAdevizeyAnupala zciyataHkhaparAdyAdezavasIkRtAvizayAmAvyatApratyarthamapalampasAtatAviroyo palazcalasaMzayaheturitiyadagadimatatsampanniravaimaecamayisaMzayaH kathamiMdatAva ditipayavyanArayAmastitvAdInAMdhIgaNIsAdhanahetusainidhAnesatibhavitavyasaMzayene tiucytevirodhaabhaavshNshyaabhaavydivirodhiibhvissysheshyogjniyytncviro| dhonayopanItAnAMdhammIgomatikutAparyazAbhedAdavirodhaH pitApatrAdisaMbaMdhava dattAdayeNAbhedAdekatrAvirodhanAvarodhodhamAyApitApatrAdisarvadhavattadyayakampa devadattaspajAtikularUpasaMjJAvpapadezaviziSTaspapitAputrImAtAbhAgineyaityevaMSA kArAgasaMvedhAjanyajanakatvAdizAtapAyagAbhedAlaviruyatenokApekSayApita ti zeyApekSayApipittAbhavatigrovApekSAyAvApanAdivyapadezAhaityuktAyekSayApi Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajavA tAputrAdikRtasaMvaidhavaharvadevadattaspekatvenavirudhyata tahadarila khAdayonayotivirodhamekatramapakSAsapakSApekSopalakSitamatvAdibhedopacitakadharmava hA athavAsapakSAsapakSapekSayAupatakSitAnAsabAdInAbhedAnAmAdhAraNapakSadharma gokenakalsarvavyaMnirapekSayokatravAdipativAdiSayogApekSayAsaMzayauktaH itarathAhipakSadharmapisaMzaya:kalpatAekasyahetIsAdhakadyakatvAvisaMvAdavadvA athaivamupapantyA virodhesatipAditapimithyAdarzanAbhivezAtatvanapatipadyateyasleSa tisArvalokikahetuvAdamAzrityocyatendrahavapakSamaryAdAnakrameNanyAyadharmamanapAla yatAvAdinAbhitapratijJArthasihimArzamatAhevanapadeNesarvAbhilaSitArthasiddhiH pratijJAmAtrAdevamAlApaditipratipasagarIyanihattayayohatarupadizyatesasAdhako duyakazzavapakSasAcayatiparapasaMdUSayaninananIsAdhanadyArthIhanoranyIbhavataH nacAnanAghamaratItikavapinasAdhakaratenayakAyenavAdUyakatenasAdhakAnatayosaMkarIvirodhovA evaMsayiSavirodhadoyamanadati visaryatyanakotapakriyeti sarva Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . pavAdyavipatipattezyanAvapativAdinIvisaMvadaMtaekamanekAtmakaminike cittAvadAha savarajastamAMsAmyAvasthAjadhAnamititeyAprasAdalAghavayoyatAyAvaraNAsAdhanA vibhinna svabhAvAnAMjadhAnAtmanAmiyazcanavirodhagamathamanyethAnAnapadhAnanAmekaM gaNebhyochItarabhUtamaMtikiMnatarAvagaramAsAmyamApantAnapadhAnArakhyAlabhaMtarati yadyarvanamAjadhAnasyArasyaditatyAsamadAyamApradhAnamekamitimAtaravAvirodhaH siddhaHyagAnAmavayavAnAMsamadAyaspacAliyaramanyatA anuttivAbhidhAnalakSa sAmAnyavizeSaititeyAcasAmAnyameva vizeSatrAsAmAnyavizeSaratiekasyAtma naHubhayAtmakaMnavirudhyanAaparAhamAvAdiparamANusamadAyorUpaparamAraNari niyokakavaDAvAdibhinlalakSaNAnArUpAtmanAmiyazcanavirodhAathamatanapa ramArA mekolivAhyativijJAnamevatAkArapariNataparamArAvyapadezAha mityucyate anApinAhakaviSayAbhAsasaMvittizaktitrayAkArAdhikaraNAspekaspA pgmaalvirodhH||kiNcaasvevmivteyaapuurvtirkaalbhaavyvsthaavisheyaaryrnnaa Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. . . spakAryakAraNAzakisamancayonavirodhAsyAspadamityavirodhAsihAvaMsa NanayairadhigatAnAjIvAdInISanarayyadhigamopAyAnarapadarzanArthamAhAnirdeza khasAdhanAdhikaraNasthitividhAnataHkekhanarimanirdezAdayaH .. milamAdhipatya sAdhanakAraNI prAdhikaraNapratiSTAsthitiH kAlaka vidhAnapakAra-adhigamaityanuvartate etiretebhyovAdhigamaH pUrvavattasiH * gamaHjIvAdInAsampagdarzanAdInAMcAsatarhitayAnirdezAH karta artharvazadvibhaktipariNAmobhavati tadyathA uccanidevadattaspagrahArapAmaMtra khenaMdevadattamitigampUte (ayakimarthamAdInirdezaucyate avadhanArtha lpapatipatrAdInirdevacanakhUrUpegAvaTataspArthaspasvAmitvAdikAdharmavi nipattirbhavati yato'spanirdezAmpAdovacanakriyate itareyopanavazAkramIda * khAdInApraznavaNakramoveditavyAyadyevasaNvatAvaducyatAkojIvara 'taupazamikAdibhAvaparyAyojIvIpIyAdezAvakSyamArarAupazamikAdibhAva Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAyojIvantyucyateparyAyAdezAra dravyAdhIdezAlAmAdijAvaratyacyatetadubhaya' sNgrhaatmaagtsyaabhyspsNgrhH|smaarnnnideshdraacytekspjiivaansprishaa masyabhedAdagnerIlasapariNAmAyaspasAyanatyariNAmastasyAsovyapadizpatekutaH kathaMcidredAtpariNAmaparipagAminobhedakalpanAsanAvAta agneraunaktadyathA lAtmakaspAgnadahanapacanakhedanAdikriyAsAmarthyamautabhedenocyatAdhyavahAranaya vazAsavaiyA jIvAdInIsavaidhApadArthAnAMvyavahAranayavazAlIvAsvAmIkisAtha nojIvApArigAmikabhAvasAdhanonizcayatAyosIjIvAtmApArigAmikarata sAdhanAjIvAnizcayanayanatenAsovAramAnaMsarvakAlalabhataini upazamikA dibhAvasAdhanazcavyavahArataH vyavahAranayavazAdIyazAmikAdibhAvasAdhanazyati vyapadizpatecazabdenazakrazoNitAhArAdisAdhanazyaMkimadhikaragojIvazAkha padezodhikaraNonizcayataHAyosIkhapadezaasalyAnakharUpanakarmakRtazarI raparimAraNAnavidhAyitvepiaparikhAmahInAdhikabhAvaratadadhikaragojIva rakhA - - - Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA mprtisstthaakaashvyvhaartH||shriiraadhiyaanH karmApAttazarIrametaccAdhikaraNa mAtmAvyavahAranayavazAdadhitiSyatItiucyate kiMthitikojIva sthitistaspadra vyapapikSAnAdyavasAnAsamayAdikAcA taspajIvasyasthitimAdravyaparyAyApekSA vidhAkalypattiAdravyAyekSA'nAdyavazAnAjIvadravya hicaitanyajI . vyayapadezAdisAmAnyadizAntapracyacatAsarvakAlamitiparyAyasnuanya titadapekSAsamayAdikAkalppattikimaspavidyAnanArakAdisaMkhyayosaMkhyayAnaMta pakAgajIva:nArakAdaya: saikhyayA asaMkhyayAanaMtaSakArAbhidyatejIvaspana yatarekhAmAgamAvirodhAnirdazAdivacanatenaivaprakAraNAgamAvirAdhainaitarekhAmajI vAdInonidezAdayovaktavyAratadyathAsajIvastAvazAkhAparyAyAhitInAmA dizcAjIvatmeivAjIvasyavAmIjIvovAbhoktatvArA pahalAnAmaNatvAdisAdhana bhidAditannimitvAkAlAdidharmadharmakAlAkAzanaugatisthitivartanAvagAhahe uttaapaarinnaamikiiarulghugraanugrhiitaakhaatmbhuutsttaasrvdhaajii| Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaatdpeksstvaadrtyaadihetutaabhivykteH| zvAtmaivAdhikaraNAM sarvadravyANAM svAtma vyavasthi tatvAdAkAzaM sArAsAdhAraNaMcaghaTAdi jalAdInAMsthitivyApekSAnAdyavasanApa yAyApekSA samayAdikAvidhAnaM dharmAditrikaMpratiniyatAnAdipAriNAmikadravyAthI ||dezAdeke kaMparyAyArthikanayAdezATne kN| saMkhyayAnaM tA nAMdravyAsAMgati sthityavagA hanAdyupakAraparyAyAdezAzyAdekaM spAdane ke spAzaM rakheyaMsyAdasaMkhye yaMsyAdanaMtakA laHsaMkhyA sNkhyeyonNtshcbhvti| parapratyayA yugaladgavyarUpasparzA dipArigAmi kadravyArthadezAtsyAdekaM prtiniyte kAneka saMkhyayAsaMkh yA naMtapradezaparyAyAde zAsvAdane ke spAsaMkhyaMsyAdasaMkhye yesyAdanaMtaM prasavanirdeza: kAyavAGmanaH kri yApariyA monAmAdivajI vo spasvAmI karmavAtannimittitvAtsAtmaivasAdhanaMzuddhasya tadadbhAvAtkarmavAsatitasmitteradhikaraNAtmanevAsIttratatphaladarzanAtka ||maNikarmahattecakAyAdAvupacArataH sthitirvA nasAstra vayo jaghanyenaikasama yaH // utkarSeNa mahataH kAryAsavasya jaghanyenAttamuhUrtaH uktavairaNAnaMtakAlaH Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. asaMkhyayA paDalaparivattI-vidhAnavAGajanasAsvavayozcaturvikalpasavyasatyamsa yobhayAnubhayabhedAkkAyAstravaH saptavidha udArikavaikriyikAhArakamizra bhedAdodArikodArikamizrakImanavyatiraNyAvakriyikakriyakamizrakIdeva kAgosAhArakAhArakamizrakorsayatAnAmyadvidhAmAnAMkAmagAkAyAstravAvina hApanlAnokevalinIvAsamahAnagatAnIathavAstravaspatrakAra yikaH hiMsAnyatayAbrahmAdivapattinivRttisaMjhAvAcikAparuyAkrozavi zunaparopaghAtAdiSavacasmapravattinivRttisaMzaH mAnasomithyAzrutethyospAdi khamanasaH sattiniTattisaMjJAvadhanidezajIvakarmakhadezAnyAnyasaMzleyovaMdha: nAmAdivAsajIvasyatatrattatphaladarzanAkarmaNazcattaspahiyatvAnmiyyAdarzanAvira tiSamAdakaSAyayogArvadhaspasAdhane 'dhikaraNaM bhavativivakSAta:kArakahate sthiti jaghanyokRyAcAtibrajaghanyave danIyaspadvAdazahUrtA:nAmagotrayoraTozeSANAmatamahatakiyAjJAnadarzanA Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varAvedanIyAMta rAyA khAMza sAga roma koTI ke dyaH mohanIya spasamatinnimi gotrayorvI zatistrayastriMzaza garopamA epAyuSaH // athabAbaMdhasaMtAnaparyAyAdezAzpAdanAdi renidhanazcAbhavyAnobhavyA noca ke ghocidyenatenApi kA lenanasezyetijJAnAvaraNAM |dikarmAtyAdavinAzAzyAtsA divAsanidhanaH vidhaanNvNdhsaamaanyaadeshaadekH| dvivi dhaH zubhAzubhabhedAt vidhAvyabhAvobhayavikalpAt caturddhA prakRtisthityanubhAga pradezabhedAtyaM vadhAmithyAdarzanAdihetubhedAtaH ghoDhAnAmasthApanAdravyakSetrakAla bhaavaiH| samadhAttairevabhavAdhika aSTadhA jJAnAvaraNAdimUlaprakRtibhedAdevaMsaMkhye yAsaMkhyeyAnaMtavikalpazrvabhavati hetuphalabhedAzaMvara nidezaH prAstravanirodhAnA mAdivajIvospakhAmI kammavAnirudhyamAnaviSayatvAnnirodhasyasAdhanaM misami tidhammadiyakhAmisaMbaMdhAImevAdhikaraNAmi phaktaM sthiti jaghanyenAMtahata u tkRSTApUrva koTI dezonA vidhAnaMekAdirayottarazAtavidhaH tatauttarazvasaMkhye |yAdivikalpaH nirodhyanirodhaka bhedAdveditavyaH tatrASTottarazatavidhaucyate ti Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA* khelmyH|| paMcasamitayaH dhamedizavidhaH) anuprekSAdvAdazaparIbahAdvAvizatiH ta yo dvAdazavidhaMprAyazcittaM navavidhaMH vinayazvaturvidhaH / vaiyAvRtyedazavidhaMkhAdhyA yaH paMcavidhaH vyutsargodvividhaH // dharmyadhyAnadazavidhaMzuktadhyAna caturvidhami tinirjarAnirhe sabhayathAvipAkAttapase vAupabhuktavIryakamrmanirjarAnAmAdivasA AtmanaH karmaNavAdravyabhAvabhedataH sAdhana tayoyathAkarmavipAkazca adhika rjarAtmaidavAsthitirjaghanyaneka samayaH uktarSe gotamUharttaH sAdiH saparyavasAnAvA: vidhAnesAmAnyAdekAnirjarA, dvividhAyathA kAlakramika bhedA daSTadhAmUlaka prakRti bhedAdevasaMkhyAsaMkhyayAnaMtavikalpAbhavati karmarasani hareNAbhedAnmokSanirdeza: kalakarma saMkSayo mokSo nAmAdirvAta spasvAmI paramAtmA mokSAmai bvaasaadhnsmygdrshnjnyaancaaricaari|| khAmine baMdhArha mevAdhikarAMta dviSaya cAkhittistaspasAdiranidhAnAvidhAnaM sAmAnyAde komokSaH dravyabhAva moktavyabhedAdanekaH sampagdarzana nirdezana tvArtha zraddhAnasampamdarzanaMnAmAdi 20 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -malinton N IMAamananesana nissanarAtmanasvasyaivavAdarzanamAhopazamAdisAdhanovAyacopadezAdisvAtmAvA svAmisaMbaMdhAbhAgevAdhikaraNosthitijaghanyenotarmuhartabha utkaryAyavaSTisA garopamANimAtirekaraNi athavAsodisanidhano apazamikakSayopazamikesI dyanidhanaMkSApikaMvidhAnA sAmAnyAdekahidhAnisargajAdhigamanabhedAvidhAapa pramikakSAyikakSAyopazamikalpAdevaserayayAnaMtavikalpacabhavatinadhyavasA nabhedAtAsAnanirdezajIvAditatvapakAsanamAnenAmAdivItadAtmanaH khAkA raspavAzAnAvaragAdikarmakSayopazamAdisAdhana khAvirbhAvazaktirvAdhikaraNa khAtmAravAkArovAtatrapratiSTAnAsthitimAsAdisanidhanakSAyopazamitAnaM canarvikalpasadhinidhanakSAyikaMvidhAnasAmAnyAdekaMjJAna pratyakSaparokSabhedA dvidhaahvygnnaapryaayvissybhedaavidhaanaamaadiviklpaacctujhmtyaadibhedaaty| cadhAityevaseravyeyAsaMkhyeyAnetavikalpaMcabhavatibhedAcarivranidezAkarmAdAna kAraNAnihantizcAritranAmAdititsanarAtmanaHsvarUpaspavAcAritramAhIpaza A Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. mAdisAdhanavazaktirvArakhAmisaMbaMdhabhAgevAdhikaraNIsthitijaghanyanAtamahatalaka gheNApUrvakoTIdezonAlayavAsAdiparyavasanA apazamikakSayopazabhika sA dyaparyayavasAnaMkSAyikaMzudvivyatapapekSadhAvidhAnasAmAnyAdekadvidhAvAdyAbhyaM taranittibhedAtridhAaparAmikakSAyikakSAyopazamikavikalyA. caturthamabhedArapaMcadhAsAmayikAdivikalyAdityevasaMkhyeyAsavyayAntavika lpacabhavati pariNAmabhedAkSimeterevajIvAdInAmAdhigamobhavatiutAnyoyyadhi gamAyAyoralIniparieemAlastItyAhAsatsaMkhyA mAtrasparzanakAlAjArabhASA nyavahalecA adhigamadatyanuvatiSazaMsAdiSasachandahate icchAta: sadbhAva grahaNesachabdaHparzasAdivattatetadyathAprazaMsAyotAvazatpuruSaH sadazvazve nikvacidarijalesaTA satpaTaitikvecityatijJAyamAneSanAjita satkathama * bhUyAtsavajitahatiyajJAyamAnaityarthakvacidadiresacatyAtithAnnoja timAhatyetyaryAtatrehechAtasar3AvogyatAavyabhicArAtsarvamlatvAcca Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taspAdovacanasatvaM vyabhicArisarvapadArthAsattAvyabhicaratiyadivyabhicarehAvi jhAnagocarAtIta: syAtAyaNAstrarUpAdayojJAnAdayazcaketacisaitikeyacinna satikriyAMcaparispaidAtmikAjIvapadlethalinetarelveninavyAtimatI sarvayAca vicArAhagAmastitvamUlatenahinizcittasyavastunauttarArcitAyujyatelAtamjasyA dIvacanakriyateosata:pariNAmopalazcaHsavyAyadezaH sanohivakhanasaMkhyA tAnaMtapariNAmopalavenAsakhyAtAdyanyanamaparimANAvadhAraNAryasaMkhyAnedala kSagAupadizyatenijJAtisatyasyanivAsavipatipattejanAkSetrAbhidhAnanizcaye najJAnatavyaspArthasyAvadhiniyagnivAsavipatipatrAdyanyanamanizvayA yo kSetrAbhidhAnabhavasthAvigrovasvaicitrikAlaviSayopaNleSanizcayArtha sparzanaM avasthAvizeSAvicitraratryapracaturastrAdilaspatrikAlaviSayamapa lavauspanikaspacittakSetramevasparzanAMkaspacidravyamevakampacijavaHpa Dayoveti ekasarvajIvasaMnidhautalizcayAtaducyatasthitimatovadhiya mital Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. richedArthakAlopAdAnasthitimattIrthasyAvadhiparichettavyaiti kAlAyAdAnakriyate 52 . aMtarazabdaspAnekArthattazci. gaH kacichidravartatesAtarakArIsachidgamitikaci bhataitikvacinmadhyehimavazAgarottaraitivacizAmIpyasphaTikaspaSThakara kAyatararalasyatahAtatizularaktasamIpAsyaspenigamyate kvaci. vAraNalohAnokATapASANAvAsasAnArIparuyatoyAnAmatAramahadataramitima hAnvizayatyarthAvacihahiyogenAmasyAMtarepAratikvacidupazamaravyAvyA netarezATakAitikvacihiraheanabhitazrITajanetaremamaMtrayateta hirahemaMtrayatatyarthanAtahaligamadhyavirahevanyataviditavya vIrya spanyAvepanarUddhatidarzanAtacane aThapahanavIryaspadavyasyAnimitta vazAtkasyacitparyAyaspanyagnAvasatinanimitItarattasyaivAvibhAvadarza dattaramityucyatepariNAmaMSakAranirNayArthabhAvavacanaupazabhikAdiH). Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maina mapakAroninnata paMDanibhAvavacanakriyatesaikhyAnAdyanyatamanizcayeypanyonyavi yaSatipatyarthamalpavahatvavacanasaMkhyAtAdizcanyatamenaparimANenanizcetAnA manyonyavizeSamatipatyarthamalyavahatvavacanakriyateimerAbhyo' lyAramevaha vadatyAhanidezavacanAzatvaprasiddhasaragrahaNanidevacanAdevasatvaMsihanAsa tonirdeza titaramAdasadahaNamanaryakaMsadaharAmasaDaharNanavAvAstika nAstIticaturdazamArgagAsthAnAvizeSaNArthavAlavArAvadoSa kiMkAraNoM nAnenasampagdarzanAdasAmAnyenasatvAcyatIkitagatIdriyakAyAMdicala IzAkhamArgAsthAneSavAstisampagdarzanAdicanAstItyevevizeSaNArthasaha canAsarvabhAvAdhigamahattvAccAdhikRtAnosamyagdarzanAMjIvAdI caniddeza vacanenAstitvamadhigartasyAtvanadhikRttAjIvapayoyAHkAdhAdayasayovAjI vaparyAyAH vazIdayoghanAdayazceteyAmastitvAdhigamASanarvacana: anadhi chatatvAditicennasAmarthyAsyAdezadanadhikatAralelatAnapanaryaktameyograhaNa Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. 53 W mitittanna kiM kAraNaM sAmarthyAnteyAmapiggrahazAMbhavati vidhAnagrahaNAnArthatvA tvAsyAdetadvidhAnagnaharaNAdeva saMkhyA siddiriti tanna kiM kAra sAMbhe daga gAnArthatvAtva kAragaraNanahita DredagaNAnA zramidamucyateH upazama sampAdayazyataH / kSAyi kasampadRSTayara tAvataiti / kSetrAdhikaraNAyorabhedaiticennAktatvAzyAdetadyade vAdhikaraNaM tadevakSetra atastayorabhedAtpathagrahaNa manarthaka mititanna kiMkA romaktArthatvAduktametatsarvabhAvAdhigamArthatvAditikSetre sati sparzanopalacera yughaTavatyathagagrahaNaM yathe isatighaTekSetre bunovasthAnAttanniyamA huTasparzana mana hyetadastighaTeDa avaniSTatenacagharTasTazatI tittathAkAzakSece jIvAvasthA niyamAdAkAze sparzanamittikSetrAbhidhAnenai vasparzanasyArthaggrahItatvAtyyathaggraha zAmanarthakaM / navAviSayavAcitvAnnavAeSa doSaH // kiMkArAMviSayavAcitvAdviSaya vAcIkSetrazabdaH yathA jAjana padakSetre vattiSTattina cakra se netu lagnaviSayamititraikAlyagocaratvAJcayathAsAMpratike nIbunAsopratikaMghaTa Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetresTamenAtItAnAgatanavamAtmanaHsApatikakSetrasyarzanasparzanAbhiprAya:sparza, ||nAbhiprAyaH sparzanaspatrikAlagocaravAra sthitikAlayorItaratvAbhAvaiticenna makhyakAlAstitvasaMpratyayArthasyAdetasthitirevakAlakAlarAvasthitirityatonA khyabhayArotarabhAvaititannakikAragAmakhyakAlAstitvasaMkhatyayArthapunaHgakA lagrahaNAdvividhohikAlomakhyovyAvahArikazyatitamaravyAnizcayakAlApa yoyiparyAyAvadhiparichedovyAvahArikAtayoruttaratranilayovakSyetouktaca. kimatasarvabhAvAdhigamahetutvAditinAmAdiyabhAvagrahaNAtyanarbhAdhAyahaNAmini cintApazamikAdyapekSatvAtasyAdetalAmAdiSabhAvagAhaNaMkRtatenaidhasihatyA pinavigAhaNamanarthakamititannakikArAMUpazamikAdyapakSatvAtpUrvabhAvagraha gaNedvyenabhavatItyeveparamidatvopazamikAdivakSAmANabhAvApekSarkisampagdarzane aparAmikSAyikamityAdivineyAzayavazAvAtatvAdhigamahatuvikalyaH yavAsavaiyAmevaparihAra vineyAzayavazahitatvAdhigamahetuvikalpAveditavyaH Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA* histarekhAitarathAhipramANaharaNAdeva siddheri tArekhAmadhi / gamopAyAnIgrahaNamanarthakaMspAditi // inittatvAcA nikecathamedhyAvapaMcama kaMsamAte / evaMsampadarza spAdAvupadiSTa spalakSaNo tyattisvAmiviSaya nyaasaadhigme| : tatsaMbaMdhenacajIvAdInAMsaMjJApariNAmAdinirdiSTaM tadanaMtara midAnI, sampajJAnavicArAhI mityAha // mati katAca cimanaH parayi ke klAni jJAnaM // matyA dayaittikarAtezavdAHmatizabdAbhAvaka TaMkaraNasAdhanaH), ayamatiza do bhAvakI veditvyH| manerbhAvasAdhanektiH tadAvaraNakarmakSayopaza misatI dviyaapekssmrthspmnnmtiH||2 []] UdAsInyenatattvakathanAdvahalApekSayAka sAdhana: karaNasAdha novAmanute yanmanyatenenetivAmatiH bhedAbhedavivakSopapa teSTazrutazabdaH karmasAdhanazca kiMcapUrvokta viSayasAdhanazcetivarttateRtAvaraNakSa yopazamAyeta raMgavahiraMga hetu saMvidhAne satizrUyatemmetikartakantarizrutapariNata AtmaivaTarItizrutabhedavivakSAyAMzrUyatenenetizrutaMzravaNamAtrevAH avapU Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spadadhAne karmAdisAdhanA kiHkarmAdisusAdhanezcanyatamekirayaMceditavyaH vadhijJAnAvarAkSayopazamAdyabhayatusaMnidhAnesatyavadhIyatevAgdadhAti acA gadhAnamAtraMdAvadhiHavazabdodha:paryAyavacanamAyayAadhIkSepaNAmavakSepaNa miti adhogatabhyogadhyaviSayodhavace ayavAvadhirmaryAdAavadhinApati vajJAnabhavadhijJAna tathAhivakSyate rUpivvavadhairiti savaiyAprasaMganicenna rUdivazAhyavasthApapatte gauzabdahartivaramanApatItyasanisaMdhAyavAzA namanAparyayAtadAvaraNakarmakSayopazamAdidvitayanimittavazAtparakIyamabhI gatAryajJAnemanaHparyaya:bhAvAdisAdhanatvaMpUrvavadveditavyaMkarthamanasatItyapa nisaMghAyavAjJAnamityatrocyateparakIyamanasigatAmanaityucyatenAsyAttAchadyamitisacakamA manogatAobhAvaghaTAdiratamadhesamatAdetyAvalavyavakhatasAdAma nojJAnamanaparyayamatizAmajasaigativelAapekSAmAtratvAtspAditanmanaH paryayAjJAnamanizAnesAsakatamanonimittatvAdevahiAyItrakriyAmanasAma Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA naHsaMpariciMtyetitalatikAramapekSAmAtratvAtakhaparamanopekSAmAtraMtatrakriya teyayAtrecaMdramasaMpaepetinatakAryamatijJAnavayAtmazuddhinimittatvAdanasye tivAhyAbhpatarakriyAvizayAnyadarthakevaMtetakevalaMtapaHkriyAvizebAntA unanasakAyAzrayAnvAsthAna paMtazcitapaHyadarthamarthina kevatesevateta valaMdhyatpanlovAsahAyArtha kevalazabda yathAkevalamanabhuktadevadanta itiasahAyavyaMjanarahitaM tiitigampattanadhAkSAyopazamikazAnAsaya kaimasahAyakevalamityavyutpannAyazabdodrayavyAkaraNAdisAdhanozAnazA vyAkhyAtAayaMjJAnazabdaHkaraNAdisAdhanaranivyAkhyAnapuramAditare tadabhAvAtareyAmekAMtavAdinAtaspajJAnaspakaraNAdisAdhanacanopapadyate "miticeducyatamAtmAbhAvejJAnaspakaraNAditvAnupapattiHkarabhAvA yAmAtmAnavidyaneneyAjJAnaspakaraNAditvenopapadyatekata kArabhAvAtsani : chettariparazorakaraNAvahAtathAcAtmanyasatinAspakaratvaM ta . Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvasAdhanalamapinopapadyatejJAninimitinAsatibhAvavatibhAvaratisyAdenA nAtInijJAnaminikaTasAdhanatvaminitannanirIhakatvAntahinirIhAkAbhAvakala tvmaarkNdtiniriihkaacsrvebhaavaaH||kiNcpuurvottraapekssspliikekriivhnct spajJAnaspapUrvottarApekSAritakSaNakatvAdattonirapekSaspakarTavabhAvaH kiMcakaraNa vyApArapekSaspalokekaTatvaMhaSTanacajJAnasyAnyatkaraNamalimatospakatvamApI nopapadyatezvazaktirevakaraNamiticennazaktimadbhedAbhyupagameyAtmArititvasiddheH abhedecasadoyaladavasthAevenisaMtAnApekSayAkarIkaraNabhedopacAraiticenlapa ramAviparItattvemTayA vAdopapattebhedAbhedavikalpanayoruktadoyasasaMgAcamana zcedriyaM cAspakaraNamiticentataspatachattayAbhAvAtmanastAvalakararagavinaSTatvA tayaNArmanaMtarAtItavijJAnayahitanmataitivacanAnnedriyamayyatItaMtatarAvanAyya pajAyamAnaspakararaNatvanAhiMsavyaviyAgIyagapajAyamAnamitarasyavidhAgAspa krgiibhvti| kiMcajakatyaryAdanyasyAbhAvAzAityaspA sakateravavodhana Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAvA. manatasmAdanyaH kazcidostiyaH kalakhamanubhavarAnospakarItvAbhAH vAkiMcaekakSaNAviyayayatkarIvaMtadanekakSaNagocaroccAraNaajanmanAka lezavdenakAyamacyatA karyavAyamekakSaNesatvAcakaHsyAsatAnAvasthAnAhA cyAvAcakabhAvasaMbaMdhaiti cennatasyapativihinatvAlayamatametatrasvAtpa titAnAranavRSTiraMvAdhyamevahitatvamiyyato avyApAreyahisarvadhammeyavAya. ||vhaaronaartyevenitdpinoppdyte khavacanavirodhAttatvapratipatphayAyApanha vapasaMgAcA kiMcA jAnAtItijJAnamitikalasAdhanatvenopapadyatekatovizeyA tuMpalaJcenAyenahikarIsAdhanalamavagatakaraNAdisAdhanabaMcatenedeyajyateva kukarIsAdhanamidanakAraNAdisAdhanamitinacakSaNikavAdinaH . vArtijJAnavikalpanAyA anavadhAritobhayakhabhAvaspatahizeyopalaciratina hizukletaraviNeyAnabhijJaspazulamidananIlAdInivizeyagAmapapadyate ali tvayyavikriyAmpatadabhAvonabhisaMbaMdhAdAtmanazprastitvepijJAnaspakaraNAdyabhAvaH Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ katonabhisaMbaMdhAdyasyamatamAtmanojJAnArakhyogamAratasmAcAryAtarabhUta-pAdi yamanArthasannikaryAdyanniyyadyAta nadanyadinivacanAdititaspajJAnakaragAMnabhavi, tumahItikutagarathagAtmalAbhAbhAvAdRSTAhilokeLetuvattAtirabhUtasyaparaNe lehAgauravakArinyAdivizeSalakSaNopetasyasata: karaNAbhAvaH nacatayAjJAna syasvarUpaiyayApalabhAmahokiMdhApekSAbhAvAdRSTIhiparazohivadatAdhiSTitAdya mananipatanApekSaspakaraNAbhAvazAnacatayAjJAnenakicitkaTasAdhyakriyAtaraMsa mapekSyamasticitatyariNAmAbhAvAchedanakriyAparizatena hiMdevadattanatakriyA yaayaa|saacivyenipjymaan parazurukaraNamityenadyaktInacatayAramAjJAnaki yApariNAta atiratvetaspAzatvAdihayajhAnAdanyadbhavatitadahaTA yathA || ghaTAdidavyA tayAcazAnAdanyasAtmetyaJjavanasaMga sAnayogAibaMdRSTatvAI divaditicennatakhabhAvAbhAvesaMbaMdhaniyamApayatiridiyamanovatrajJakhabhAvA bhAvaisatyAtmanyevayogonamanaseMhiyegavetiniyamAbhAvaH yatasihayozcadamirda - Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. 57 Dino se vadho daMDa spacaprasiddhasya caiprai sasano vizeSaNamAtratvenopAdAnAdAtmanazca tuTutpattau hita vicAraNAvikriyopapatterasAmpe ubhayeozrAjJayeoH saMbaMdheyya tvaprasaMgo dRSTatvAtyaMdhayeo: saMbaMdhe darzanazaktAbhAvavat kiM ca iMdriyamanaH prasaMgAdyadijJAyataiti kiMcaubhayorlikriyA tvAtsarvagatasya tAvadAtmanaH ki | yAnAtinApi jJAnaspakriyAvattvedravyaspaivalakSaNamitivacanAntataH kriyAvi rahittaspakathaM kartyatvaM karaNa caivAsyAtyasyApimatamanyattaguNAvyatirekAt daH paruyonityazca nirvikAratvAditiitaspatAnaMkarA nabhavitumarhati kutaH anabhise baMdhA dyAvuddhiridviyamanI he kAramahahRtprapanItA locanase kalyAmi mAnAdhyavasAyarUpAsAprakRtiH paruSaH punaravikriyaH zuddhazvatasyasAka roka rthasyAciyApariNAtaspahidevadattaspa loke karaNa prayeogeo dRSTatyevamA diyo jyenApikale sAdhanatvaMDA jyate loke hikaraNatvenaprasiddhasyA se zataprasaM sAparAyAmabhidhAnapravRttau samIkSitAyonai gorakha kAThinyAhitavizeSo yame Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vichinatItikarladharmAdhyAropaH kriyatenacatayAjJAnakaraNakhenapasiddhamarita) pUrvadodhopapatteH matospakarTalamayaktInacabhAvasAdhanakhamapapattimA avi kriyaspatatpariNAmAbhAvAdikriyAkhabhAvaspahivaskhananaMdulAdiviledAdidI| nAtyacarnayAkatyevamAdibhAvadizoyuktonAkAzasyeti ciphalAbhAvAtAjJA nihiSamArAmiTamAragenacaphalavatAbhavitavyanacAvavodhanamaMtarezAphalamanyadA palabhyatotasmAdanyenajJAnenabhavitavyaMyamitrasatisAzAtiravavodhaH phalamA manobhavati taccanAratyatInabhAvasAdhanavaMmadhigamazvAcanabhAvottaramitiphale khAmArApopacArArativAyuktaMgarakhyAbhAvAdAtphalapramANaparikalpanAcAyakA AkArAvattIbhedAbhedayoranekadoyopapatanirvikalpakatvAJcatatvasyAkAraka lpanAbhAvazavAyavaratvakArApohe aMtaraMgAkArAlapapattizcetijaineMdAraNAMtapa ramavisarvazeSagItanayabhaMgagahanaprapaMcavipazcitAspAhAdalakAzonmIlita zAnacakSavAmekarimannayparyanekaparyAyasaibhavAdupayadhataitivimyaSTAchameM Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 rAjavA. |vatanmatyAdInAM jJAnazabdena pratyekamabhisaMbaMdho'jivadyayA devadattajinadattaguru dattAbhojyatAmitideva-ttAdI nobhuji naupatyekamabhisaM vedhobhavatievamihApisa spekamabhisaMbaMdhaH matijJAnaMzrutajJAne avadhijJAnaM kevalajJAnamiti satyapita sAmAnAdhikaraNye upAttaliMgasaMkhyatvAttaliMga se khya pAdAnaMnAstItyuktaM parastA tazvaMtatvAda lyAttaratvAdalyaviSayatvAmattigna hA mAdau matirityetatpadaMzvata |malyAcUra yAvadhyAdibhyo viSayazvAsyA lpAzcakSurAdI nopratiniyataviSayatvA tasmAdaspA dIgRha kriyate tadnaMtaraM tatatpUrvahitami niyayatetanamta danaMtarazvata kRyateitacca viSayanibaMdhananulpatvAccamatizca nayonibaMdhodravye vvsrvpryaaNyevitivkssyte| atastatulpatvAcca tadanaMtaraMzrutaM tatsahAyatvAccaya | yAnAradaparvataH yatraparvatastatra nAradaH parasparaparityAgAttathAmatiSThattayoH parasparAparityAgaH yatramatitatrayutaMyatrataMttatramattiritipratyakSa trayampA dAvadhivacanaMvizudyabhAvAtsatyapimanizzunAbhyo pratyakSatvAdizuddhatve ava Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhiraupadiSTaM pratyakSa jJAnamapekSyaavadhinnavizuddharata to spaSA upanyAsastato viva duttaratvAnmanaH paryayagnaharaNaM tatovadhermana:paryayajJAnaM viSNuttaraM kiMkRtopavi zutarAM kiMkla to spavizvadviprakarSaH saMyamaguNa sannidhAna kRtaH atospanadanaM taraMgahAM te keva lagnahI tataH paraMjJAnaprakarSAbhAvAtsarveSAM jJAnA nopari chedane kevala sAmarthyAdasya cAnyena jJAnenAparicchedadya tvAnnAto'nyatprakRSTaM jJAnaM maratI tittataH paraMjJAnakhaka bhAvastenaivasahanivaraNAcca yattazrva kevalene basahanivakSAyopazamika jJAnaiH sahA tote ke valaggA hara kazvidAhama tizzuptayorekatvasAhacaryAdekavArakhAnAccAvizeSAnmatizcattayoreka laMpA bhautikutaH sAhacaryAdekabhAvasthA nAccAvizeSAnnA tarana ziddhenAvizeSaHku tatastasitaevamatizvatayoH sAhacaryamekacAvasthAnaMcI vyatesa taevavizeSaH siddhaH pratiniyatavizeSasiyo hiMsAhacaryamekatrAvasthA navajyate nAnyayeti tatpUrvakatvAcca matipUrvavatamitivakSyate tatazvA Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. nayorvizeSa yatapUrvayaccapazcAttayokathamavizeyaH tisarAvAvizeSa kAraNAsaha zachAkagapaDateticelAtaevanAnAtvAra syAdetadyatomatipUrvakatvamataravA zeyaHkutaHkAraNAsahazatvAkAryasya karthataMtupaTavadyathAzulAditaTakArya paTaddhyezuklAdiyAmeva tathAmatikAryavAchutasyApimatyAtmakatvaMyugapaDhanezva yathAmnAvomaprakAzanayogapaddhatteranyAtmakatvaMtathAsampagdarzanAvirbhAvAdanaMta raMyagapanmatizcatayonivyapadezadattoravizeSaititannatikArazarmitarAvanA nAtyAdyataevanAnAtvAdyatarAvakAraNAmaisatvayamapattizca cocyatesatarAva nAmAvasiIdyohiMsAharyayagapattitiviSayAvizeSAditi celamahAbha dAzpAdetahiyayAvizayAnmatizcatayorekatvamevahivakSyatematizrutayorekatvamevahi vakSyatemanizcatayornirvayogaTovyasarvaparyAyevititantakiMkAragAragrahagAbhedAda nyayAhimatyAgrahyate anyathAzrutenayohimanyateviyayAbhedAdavizeSAnitasyai kaghaTaviSayadarzanasparzanAvizeSa:spAta ubhayoridriyAnimittatvAdinicenlana Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manaKIR AMANASAnima... siddhatvAnAspAdetadubhayoriTriyAnidriyamininavAdata: karanimittatvAcanadarbhaya nimititalatikArazAmasihatvAjidAhizabdAcArakriyAyAnimittanajJAnaspatha vagAmapisvaviyayamatijJAnanimittanazcataspasabhayAnimittatvamasiiMsihohetuH saadhymrthsaadhyelaasihaakinimittNtrhitmnidriynimito'thiivgmH| naviliyavidhioiMdriyAnidriyavalAdhAnAtpUrvamapalazerthenoiMdriyajadhAnyAdyA spadyatezAnaMtadyatejhAnaMtachutaIhAdivasaMgaticenAvagrahItamAtraviyayatvAtsyA detadIhAdInAmapizunazvyapadezasAsarateyyanidriyanimittAratitannatikAraNAma vagTahItamAtraviyayatvAdidriyagAvagrahItIrtharatamAtraviyayAIhAdayaH shtNpn| tahiyayatarhivataMtrapUrvaviSayagakaMghaTamidriyAnidriyAbhponitrityAyaghaTaiti tajAtIyamanyamanekadezakAlarUpAdivilakSagAmapUrvamadhigachattiyattaLutaM nAnA sakArArthaprakArArthapapaNApatyattadvAnusathavAredriyAnidriyAbhyAmekajIvamajAvaM yopalabhyatatrasasaravyAkSetrasparzanakAlAMtarabhAvAlyavahatvAdibhina sakAreraparU Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. pokartavyeyatsamanachunaM zrutvAvadhAraNAkunamiticelamatijJAnapasaMgAta tyApa devadhArayatitakuttamitikecinmanya netannayatakAta:matijJAnaparsagAntadapizabdazcatvA gozadhdIyamitipatipadyate asAdhAraNananAmalakSaNenabhavitavyazcanapanastasminni driyagrahItArahItaparyAyasamhAtmani zavdatadabhidheyecazrotridriyavyApAramaMtaraNa jIvAdInayAdibhirAdhigamApAyairyAyAmpanAvabodhaHkhamArAnayairAdhigamaitphakta . rokeyocistAnamabhimatakeyocisaMlikaryaityatIdhikRtAnAmevamatyAdInApamAzAkha khyApanAryamAhAmAyApamAzabdaspakArthaHbhAvakarIkaraNatvopapattekApa mANazabdaspechAtIrthAdhyavasAya ayaMpamANazabda bhAvekatarikaraNecavartato natra bhAvatAvatyameyArthapratinivRttavyApAraspatattvAkayanArasamAraNamiti kattarikhamayA khanijamAratvazaktipariNatasyAzritatvAttavamiNotiSameyaminisamArNakaraNeSa mArapameyayoHsamAgApameyayozcaspadinyatvAtpamizAtyanenetiSamA anavasthati citAnahAevAtmadIpavAra spAnmAtamimihasaMpadhAryakhamArAsiddhi Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naekveniyaMdiyayApemapasidvipamAsidinaparanovAsyAsvatarAvatiyadiyayApameya siddhisamArAdhInAevaM pramANasidvirapipramANAMtarAdhAnatitasyAyyanyattasyAyyanyadi tyanavasthA athakhataravasiddhievamapiyathAvamArAsyasvataNvasidviratathAprameyA manarAvasiddhiritiSamAraNavyasthAkalpanApakAzakaH khasyayatayApamANAmapirati athavAyamaparArthaH yadibhAvakaTakaraNanAmanyatamasAdhanASamANAzabdAana| vasyAkhAmonitokasmilomaniviruddhazatapavasthAnamiti tala kiMkArAMhayyA svAsadIpavadyadhaikaspaSadIpasyapadIpayati pradIyyateneneti vAbhAvAdizApAvi rodharalayAsamArasyApItiitarayAhitramANAvyapadezAbhAvayadikhamAvasyA sparasaMvedyatvAdaspaSamAgAvyapadezInasyAta viSayazAnatahijJAnayoravizeyaHvi zekhAviSayAkAraparichedAtmanijJAneyadikhAkAraparivedonasyAttadviSayevitA neviSayAkArarUpatevetitayoravizeSaHsyArasTatyabhAvapasaMgazcanadyanupalazca visarAvAyamitimatirbhavatiyadivavijJAnakhAtmAnanacijAnIyAdattarakAlamana Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. 61 dhigatakhAtmavijJAnaH " kathaMtryAta sauhamititata sTaterabhAvaH syAtphalAbhAvaitice nnAthIva vodhekhI nidarzanAsyAdetadbhAvasAdhane pramANe samaivapramANamitinaphalamanyada palabhpataitiphalAbhAvaititanna kiM kAraNamarthAvavocejI nidarzanAt takhabhAvasthA tmanaH karmamalI masasya karaNA lekhanArthanizcaye jI tirupajAyateH sAphalamitya | cyatai upekSAjJAnanAzI vArAgadveSa yo rakha zidhAnamupekSA ajJAnamupekSA prajJAnanA ||zevAphalamityucyate jJAlA mAraNayoranyatvamiti cennAsaprasaMgAta syAnmataM pramigo tyAtmAnaMparaMbApramANamitika sAdhanatvamayuktaM yasmAdanyatyamA gA~jJAnaM saMcaya gAnpazvamAtA mAsacagraNI garI rANayozcAnmatvaMdravyarUpavantathA cAme dviyamanorthasannikarSAdyabhipadyatetadanyaditicanAdanya samAgamanyaH samAtAttataH karaNa sAdhanatvamevayuktamiti tanna kiMkArAmajJAnAdanya prAtmA tasyAjJatvaM prApno tighttvt| jJAnayogAditi cenna tasvabhAvatvezAtyatvAbhAvo dhUpa dI pasaMyeogavat syAde najJAnayogADrAttvaM bhavatItitanna kiM kAraNa atatkhabhAvatvejJAtyatvAbhAvaH kathama Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sammtaraamanarramme arentine Miamsamanarmireesome dhapadIpasaMyogavadyayAjAtyaMdhaspasadIpasaMyogepinatvAtathA jJAnayogedhayoM soyyamasvabhAvaspAtmanonazATakhaMghamANAprameyayoranyatvamiticennAmavasthAnAra sthAnmatIjanyatsamAraNamanyatpameyaMkatAlakSaNabhedAdIpaghaTavadititantarkikA ramA anavasthAnAdhadiyathAvAdhyAtmameyAkANdanyatsyAta anavasthAsyasyAla kAzavaditicelapatizAhAneratatraitatspAnlAnavasthAdoSaHkaryaprakArAvadyathA ||kAzasyaghaTAdInAmAtmanazcapakApAspanAnavasthAdoyaravamihApAnitannakikA rApatizAhAne prakAzIhivAtmanonAzAkhaparasakAzanesamarthaH sadazyamAnaH pramANAvameyayoranyAvapattiAhApayaniananyatvameveticennobhayAbhAvapasaMgAdya dyadhanyavedodhAnanyavatahizATanamAragayoSamAgAvameyayozcetitannarkikAragama bhayAbhAvapasagAdyadizAtarananyatsamAgIlamAyAvasameyamanyatarAbhAvetadavinAma vinovaziSTasyAyyabhAvatyabhayAbhAvajasaMgakarthatarhisiddhiranekItAsiddhi-spAdanyA vasyAdananyatvasyAdananyatvamitpAdisaMjJAlakSaNAdibhedAsyAdanyatvaMvyatirekezAnu Mamme ale mam Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. 62. tupalabdheH spaadnnytvmityaadittH|| siddhametatsame ye niyamAtsame yaMtramAge tu spAsaM mAsyAtprameyamiti vkssymaannbhedaapekssyaadvitvnirdeshH|| AdyeparokSaMpratyakSamanya dittivakSyate tadapekSayApramANeiti dvitvanirdezaH kriyatetadvacanesannikarSAdiniTa tyartha janmatyAdinAnaMvariNatiM pramANavyapadezalabha-te nasannikarSAdIni athasanni karyAdepramANa che ko doSaH sannikarSepramANesakalapadArthaparicchedAbhAvastadabhAvA dyaspamataMsannikarSaH pramANAmarthAdhigamaH phalamiti taspasakalapadArthaparichedo | nAstikutastadbhAvAttaspasannikarSasyAbhAvAkkathamiti ceducyateyena kenacitsarvajJe nabhavitavyetasyArthaparicchedaheturyadisannikarSaH sctussttytryvissyH| spAta tracatuSTayaviSayastrayaviSayazcanasaMbhavatimanasaiMdriyANAM vAyugapatpavRttitvAtsa tiniyataviSayatvAccAne tohizeyastri kaalvissyH||suukssmaaNtritviprkRssttruupH sakathamihataiH sannikkaSpatte asaMnikRSTe nattatphalamavabodhaH pravarttateataH sarva zAbhAvaH syAttataevadvayasaMnikarSopinabhavati sarvagatatvAdAtmanaH sakalenAche Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nasannikarSaiti cenna tasya priikssaayaamnupptteH|| yadihisarvagata prAtmAspAnaspati yAbhAvAtpuNyapApayoH kartyatvAbhAve tatpUrvaka saMsArastadapararitirUpazvamokSo nayA kSyatainikaraNa grAmasya saMsAra iti cenna tasyAcetanatvAnasyaivamokSaprasa ke sarve TriyasannikarSAbhAvazva upariyAdvakSyate sarvathA grahaNa prasaMgazvasava manAsaMnikka vTatvAdyAnIhiMyA giprAyyakArI gitairapi sarvathArthasyagna hA motikutH|| sarvA manAsaMnikRSTatvAttatphalasya saadhaarnntvprsNgH|| strIpuruSasaMyogavattasya saMni karyaspapramAyAspayatphalamarthAvabodhanaMtena ca sAdhArayo nabhavitavyaM kathaM strIpuru | basaMyogava dyathA trI puruSasaMyogajaM sukhamubhayorapisA dhAra tirthedriyANAmana sorthaspabhAvabodhanaMprAmAtizayyAvaditi cennA cetanatvAt // syAnmataMyathAzayyAdI nAMpuruSasyacasaMyoge sAdhAropitatphale sukhanazayyAdInAM bhavatikiMtarhiSuruSa speveti tathehApIttittanna kiM kAraNamacetanatvAdacetanA nAzayyAdI nau satyapisaMyo sukhena bhavati ihApitataeveti cennAvizeSAttasyAdetanmanaH prabhTatInAMsatyapi Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. salikanataphalamavavodhanabhavatikuttopetanakhAdevetitalakiMkAragAMjavize yAdAkhabhAvaskhetAvatsarvayAmAmAdInAmavizatatrakiMvattIyavizeSaHsanni karyaphalamavavodhanamadhotarabhUtamapisadAtmanaivasaMvadhyatenamanaH sampatibhiriti zakhabhAvatvecAlanapatijJAhAnisamavAyAditivelAvizavArasyaditatsama vAyonAmAyatasiddhilakSagA:saMbaMdhoritatarakRtoyavizeSaititalakiMkAraNa maviyAsamavAyohisarvagatAsabhAvazUnyatvesamAnepisAtmanaivajJAnayojaya|| ninamanapratibhiritivacananavipazcinmanApItikaraMevamidriyepiyopanA numAnIyampayAranumAnAgamayoranumAnapratyakSayoropampapratyakSaporopampAga mapratyakSayopratyakSaparokSayozcaviparyayajasaigematyAdInAmavizeSeNApamA gAthamAha // bhoparIkSAdizabdaspanekAryattikhevivakSA tapAthamyA sahA ayamAdizabdonekAryantiH kvacityAthamyevanane akArAdayovA . svabhAdayastIrthakaNratikvacityakArabhujaMgAdayaHpiriharttavyAikvicidyava Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / areasoma sthAyosITisarvanAmanivacitmAmITayanayAdInikSetrAgItikvacidavayavedidA diritiAtahAdizabdasyavivakSAtavAyampAyaveditavyamAdIbhavamAdyapi narasanmatiHzcatAgrahaNamaprathamakhAnaspagahAnapAnAtikatamasapathamatvAnna histreSThatathA uttarApekSayAdivamiticelatiSasaMgAtaspAnmatomavadhyAya taramapekSyazcattasyAdivamititalA kiNkaarnnaamtiprsNgaantrmpekssyydyaadi| vakalyyanekevalevyadasyasarvaspAdivasAmotihikhanizAdinicelataravasthatA tasyAdetahikhanirdepronasarvagrahagIbhavanitAnAtiprasegaititalavikAragIta davasthatvAdevamaypatiSasaMgarAvabhavatikayAIyosrahaNAmitinavAppatyAsannamya nigrahAlavArApovArkikAragapratyAsante nagnahagAMbhavatidvivanirdezAdrI halamAgIyadAdyasyapratyAsannatadevagyahyatetaspahisAmIypAdopavArikaMjAyampama nItitathAsAmAryazcattararthAcyA upAttAupAttaparajAdhAnyAdavagamaparokSaMDa pAtAnIdriyANimanazcAnupAjakAzIpadezAditatvAdhAnyAdavagamaH parokSaM HIR Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gajavA- upAnnAnIdriyAzigamanazcAtapAtaprakAzopadezAdinayAdhAnyAdavagamaparokSa yathAgatizampapitasyApisvayamevagaMtumasamarthaspayadyAhAvalavanaprAdhAnyaMgamanaM tayAmanivajAvarAkSayopazamasatizakhabhAvasmAlanamAzvayamevAnipala masamarthaspapUrvaktiyatyayapadhAnI tAnaMparAyattavAntadubhayaMparokSamiyacyate taravaNamArAvAbhAvaityanupAlabhaH patrAnyeupAlabhateparokSaSamAgomabhavati || jamIyatenenetihiSamA nacaparIkSeNArkicivamIyateparokSatvAdevenisAupA lemaH kutaH ataevayasmAtparAyataparokSamitrAcyatinAnavavIdharati abhihi talakSaNAtparokSAditarasyasarvaspaSatyakSavapatipAdanAmAhAtyAya anyatrividhapratyakSamitkacyatA kimidakhatyakSanAmaIdriyAnidriyAnapekSa mitItavyabhicAraMsAkAragrahISatyakSadriyANicakSarAdInipaMcAnIdriyamanaH tebapekSAyaspanavidyatetazmirataditijJAnavyAbhicArasAtItospAkArovika lpaH yatsahAkAreNavatatatatyatyakSAmityucyatedriyAnidriyAnapekSAmitivize Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 vAmatizrutanikRtyarthatItavyabhicAramityetahi gajJAtanihatya tadvimithyA darzanodayAMdyabhicaratItisAkAragrahaNamityetadavadhikevaladarzanadhya dAsArtha manAkArahitaditirkiMgatametadiyatAsUtreyAhozcidevavaktavyamitigataSatipa lekathamiticeducyatoakSajatiniyatamitiparapekSAnihAttiAmalItivyA nItijAnAtIni akSamAlApAsakSayopazama pakSAgAvaragAvAtamevapati niyatapratyakSamitivigmahAtparApekSAnintikRtAbhavati adhikArAdanAkAra vyabhicArapUdAsa adhikRtametatrajJAnasampagiticatatonAkArasyadarzanaspatya bhicAriyojJAnaspacavyavAsaH kRtIbhavanikaraNAtpayagrahaNAbhAva iticelahara khAdIsavaraspAdetatkaraNAtpayethe sparagrahaNInajAnnoti napakaraNAspakaspaciGkA nahaTamititantakiMkArASTavAkkathamIzavadyayArayaspakattaainIza upaka razApekSorayaMkarotisatavabhAvenazaktoyasapanarIzaratayovibhoyAtparikhAsahi || visheyH||svaadyopkrgaanngaanpekssHkhshktvrthenivttiiynpttiitrlthaa Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA 65 . karmalImasa AtmAkSAyopazamikeMdviyAnaM driya kAzAdyupakaraNApekSArthAsaMvetti kSayopazamavizeSakSayecasatikAraNAnapekSaH" vazaktIvayanvitIti ko virodhaH jJAnadarzanasvabhAvatvAcca bhAskarAdivadyathA bhAskarAdayaH prakAzasvabhA yatvAtprakAzAMtarAnapekSAMprakAzyAnarthAnprakAzayeti tathA jJAnadarzanakhabhAvA smAtadAvaraNakSayopazamazeyesatiravarA padArthAnAviSkarotItisiddhaM iMdriyami jJAnapratyakSaMtadviparItaMparokSamityavisaMvAdilakSaNamiti cennAmampapratyakSA spAnmatamiMdriyavyApArajanitaM jJAnaMyatparkSavyatI teMdriyaviSayavyA 'tyetadavisaMvAdilakSaNAMtathA coktaM pratyakSakalpanApoDhanAmajA yAdakSaistadyapadizyate iMdriyArthasannikotpinnaM jJAnamavyapadezyaH pravyabhicArivyavasAyAtmaka AtameMdriyamanothasaMnikarSAdya "nniSpadyate tadanyachrotrAdivRttiH pratyakSaMsatvatsaMprayogepurUSaspeM dviyANAMbaddhi janmatatpratyakSamiticasarvairaibhyupagampate atarasvatallakSaNamavisaMvAdinezveta Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyamititalavikAraNAmAsasyapatyakSAbhAvajasaMgArayadadriyanimittamevajJAna, pratyakSamiSyate evaMsatyAsaspaSatyakSazAnaMnasyAyanahitaspeMdriyapachiIdhiga moyatasyApikaraNApUrvakamevajJAnaMkalpate.taspAsarvazavaparastAduktImAgamA dinicelataspapratyakSa jJAnapUrvakatvAtasyAdetadAgamAdatIdiyArthAdhigamevyAhata zaktasarvArthAvavAghaititannarkikArAMtaspapratyakSajJAnapUrvakatvAdAsanahikSI gAdIvezApratyakSajJAnenaprazItanAgamobhavaninasa yadisarvaH syAdavazeyasyA savanAstItyAgamasyapAmArApAbhAvaH apauruSeyAdinicalataMdasiddhaH syAdeta dapauruSeyamsAgamArita pAnAdinidhanaH atyanaparokSevayparyevvakhatihatagatiratA sarvAdhigamanatitalavikArAMtadasiddhenacakrazcidAgamopIruyeyaH siholi hiMsAdividhAyinaHpAmArApAsiddhi atIdriyaMyogipatyakSamiticelArthAbhAvAtasyA matayoginotIdiyepratyakSazAnamati AgamavikalpAtItatenAsI,saniryAnsatya zivetti uktaMcA yoginAMgarunirdezAdyanibhinnArthamAtrahakaititalarkikArAma Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA ryAbhAvAdakSamAvanivartatAitisatyakSaMnacAyamayoginividyA pakSAbhAvAdAvA nasatisarvabhAvAkhaparobhayahetvahetubhyautpatyAdyabhAvArasAmAnyavizeyayomekAnikA yovRttyasaMbhavAdidoSapapatteratArthAbhAvAligalaMva yoginosAnakAsyAtparikalita manAnasatibhAvAnirvikalyAtmanAsatIticAyataMdadhigamopAyAbhAvAntahinirvika lpAsitahiSayajJAnaM cetipratipAdayatuMzakAlakSaNAbhAvAttadabhAvAcyatasyayogi nobhAvAcanAhikazcittatparikalpitAyogIvidyatevizeyalakSaNAvirahArasarvavira hAccanivAraNapAtItatraitatsyAlivANadvividhaMsopadhivizeyanirupadhivizeyaceti tatrasopadhiyizeyenigiyoddhAstItatrApiyathAvAyasyAbhAvaprakalpAta paratathA bhyaMtaraspApItiAbodurabhAvaNvayogajadharmAnugrahAdAtmAkaraNavirahitovyayetItice latasyanikriyasyanityasyasattaratakriyAtadanugrahavikArAbhAvAntallakSaNAnu papattizcakhavacanavyAghAtAntaspaSatyakSasyoktalakSagAmayinopapadyattetrakutiHkha vacanadhyAghAtAdanyApAhikapativihitAnyevazeyaSamArAlakSAgAnitataratananonA Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ titraaNprtividhaanaadH| kiMtutaHpramANa lakSaNa yAsaMbhAvanAtiraskArAthI ke ciDyA. priyAmaheyaduktaM kalpanApoDhaMpratyakSamitikalpanA hi jAtidravyagraNakriyAparibhASA kRtovAkhadvivikalpastataH paTaMkalpanAporTa kiM tatsarvathA kalpanApo mutAhoka thaMciditiyadisarvathArita pramANAM jJAnaM kalpanApoDhamityevamAdikalpanA pAyya poTa |mitya ratyAdivacanavyAghAtaH athA ratyAdikalpanA paanyodmissyte| sarvathA kalpa | nApoDa mitivacana vyaaghaatH|| atha kathaMcikkalpanApoDhamekAMtavAda tyAgAtpunarapi | svapisvavacanabhyAghAtaeva athamatI, nAsmAkamekAMtaH kalpanApoDhameveti kima tarhi vizeSaparamatApekSavizeSaparamatte hi nAma jAtyAdibhedopacArakalpa nA proktA tatopo nvviklpaaditi| uktaM cA. savitarka vicArAhipaMcavijJAnadhA tavaH nirUpaNA nasmaraNavikalpanavikalpakAiti atrocyte| prAlaMbane arpaNA vitastatraivAmarzanaMvivAra stspnaamaadibhiH|| prakalpa nAnirUpaNapUrvAnubhU tAnusAreNAvikalpanamanusmaraNamityatedharmAH kSaNamAtrAvasthAneSvakSaviSayavi Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. 67 jJAnekhaniranvaye bunopapadyate yugapadutya tteranavasthAnAccA to grAhyagnaharaNabhAvAbhAva zvaspAtsavyetaragovibAga vatta' kramavRttitve cateSAM svArthAbhAvaprasaMgacaiti saMtAnA dyapekSayAttadupapattiriti cennatatparIkSAkSamatvAdataH sarvasminnasativikalpe'yaM vikalpeorUpaye nAstIti vijJAnaspa viveko nopapadyate sarvavikalpavirahAccanAsti tvamevAspaspAta anusmaraNAdyabhyupagame caeka spAne kakSaNavarttinIvastu noritatvaMsiddhamanusmaraNAdihi khayamanubhUtaspArthaspadRSTaM nAnubhUtasya nAnyanubhUtaspaiti tathAmAnasamapipratyakSaMnIpapadyate apicANAmanaMtarAtItaM vijJAnaMyadvitanma naiti atItamasatkathaM vijJAnasya kAraNaM syAt atha pUrvottaranAzotpattyoryuga pahutte kAryakAraNabhAvA // kanya te bhinnasaMtAnayorapi vinazpatyapramAnayo kA ryakAraNabhAvaH syAdeka saMtAnezakta numApagameSatijJAhAnizva syAdapUrvAdhi gamalakSaraNAnupapattizva sarvaspajJAnaspapramANatvopapatterapUrvAdhigamalakSaNa mAraNamityetaca nopapadyate kutaH sarvaspajJAnaspapramANAtvopapatteH pramIyatenene Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e se nipamANasavezAcajJAnenasamAyateyAMdhakArevasthitAnAmatyatyanaMtara sakAzApa dIpaH uttarakAlamapinatavyapadezaMjahAtitadavasthAnakAraNAvAdevaMjJAnamatpatyana taraghanAdInAmavabhAsabhUtvApramANAtyamanubhayottarakAlamapinatavyapadezaMtyajati tadarthatvAsayamatakSIkSaNo'nyaevaSadIpaH-apUrvamevaprakAzakatvamavalava iti evaMsanisAnamapitAhagevetikSonyavAyapattarapUrvAdhigamalakSaNamavizi smitiltrydktgtiichaadevaadivtyuurvaadhigtvissytvaanpnaapnrpividhaa| nazAnaMghamANAmititadhAhanyato khasevitiphalAnupapattizcAtiratyobhAvAsamA galokephalavadapalo aspacaSamAgAspakainacitphalenabhavitavyamiti kazci dAhAyabhAsahijJAnamatpadyatekhAbhAsaviSayAbhAsaMcAttasyobhayAbhAsaspayatsave danatatphalamiti tannopapadyate kttH| aryaatrtyaabhaavaaliikejmaayaaklmryo| taramatamapalabhyate tadyathAchenTalentavyachedanasenidhAnehedhIbhAvaH,phalanayatayA svasaMvedanamattirabhUtamalitasmAdaspaphalatvanopapadyate satyamevametaranataeva | Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. --m tasminnadhigamarUpephalesavyApArasatItatAmapAdhAyanamAraNopacArAtisamAropa cAenapapattimarakhyAbhAvAsatimayaloke upacArovRzyateyathAsatisiviziSTa tisaMggatipaMcedriya jAtinakhaTAsopabhAsurakapilanayanatArakAdyavayavavi zianyatroryazAyaryAdiyazAsAdhosiMhopacAraH kriyatemacatayehamakhya jamANAmastitadabhAvAraphalekhamAgapacAronayajyatemAkArabhedAredazticenna ekotavAdatyAgAtsyAdetabAhakaviyayAbhAsasaMvittizaktilayakArabhedAtsamA| eNamiyaphalakalpanAbhedaititannatikAragAekAMtavAdatyAgAdekamanekAkArami tyetajimeMdradarzanatanayamekotavAdeSajyateyadihyevamadhyapampatapekoparitoyaH rUpAdyamekAlarkameparamANadravyaMjJAnAdyanekAmadvyamitiathagavyasiddhiA bhUditiAkArAevanazAnamitikalpateevaMsanikaspatiAkArAiniteSAmayya bhAvaH syAkiMcateSAmAkArAgIyogapazyenavAutpattiH spAkrameNavAyadiyo gapadyenahatuhetumahAbovirudhyatemayakrameNAkSaNikasyavijJAnaspAkArANAM Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyakramaH yadisyAdadhigamazcAbanabhAvAtaramitivyAhanyate apicavAdyaspati zeyasyAbhArvetaraMgAkAratrayakalpanAryASamANApamAraNabhAsonopapadyatetaraMgA kArAbhedAdasahasrayatsaditikalpayatitatvamAraNAbhAsamasadevetiyatpatipadyate tatvamANamityattivizeyaititvameyayavyavasthApitasamAhayakalpanAcyA ghAta:valakSaNaviSayahikhatyakSasAmAnyalakSaNAviSayamanumAnakhalakSaNamasA dhAragodharma vikalyAtItatvAdidaMtadityavyapadezpannAtadviparInesAmAnyalakSA mitisarvasyAsaha kiMkRtoyavizeSAasatvahinakhatobhidyatesaivadhibhedAzyAdbhavaH gharaspAsarvapadasyAsatvamitiyoghavAdInIsaMvadhinAmabhAvetadvizeSAbhAvainispA nmatakhAtyatitAnoralaTiriSTamevAptarkitamapasthitamataNvasarvevijJAnAbhidhA namayathArthaparikalpitArthatvAlivikalyArthagocaramAlIyamevavijJAnasamAmi ticA zAsSapakriyAbhedavidyevoyavarApItomanAgamavikalyAhikharyavidyA avatatiitiebacAnupapantadAdhigamopAyAbhAvAduktaMcA pratyakSavuhiHkrama Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajavA. nayatrataliMgagampenatadaliMgevAconavAtadviyayegAyoga karatagatikaTamaTa eyataraneityAhitAbhayapakArasyaptamAraNaspAdidhakAravizeyajatipattyarthamAhamati TanikAcinnAvovAilyAyomAitizabdasyAnekArthasaMbhavevivakSAva zAvAdyasenatyayanAinizAdAnekArtha saMbhAvitikvaciddhetovanItehatInipalAya tavarvatItidhAvanikvacidevamityasyAthaivateitismanupAdhyAyaH kathayatievaMsma itigampate kvacitkhakArevatattayayAgaurava shukliiniilshcrtilvtejindttode| vadataitievaMSakArAityarthaH kvacidyavasthAyAvatItayathAlitikasetAloiti kvacidarzavipatitattayathAgorityayamAhagauritijAnItaiti kvacitsamAsIva mitidvitIyamAhikamiti kvacichApAvipattItaitizrI entamitimihasenamititatraihavivakSAvazAdAdizadArthaviditavyahImatieTatijJA citAbhinivodhAdayaratyarthaH kepanasteSatibhAkapalazyAdayIpakAravAevaMSa kANiti kayameghAzabdAnAmanItaravamatijJAnAvarAkSayopazamanimittAyo Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ civiSayatvAdanayataratvaMrU DhivazAde te khAM matyodI nozabdA nomatijJAnAvaraNAkSayo pazamanimittAyAmarthopalazveo vRtteranayataratvaMveditavyaM kathaM punarmananaM manyataiti vAmatiityevamAdyarthaviSayANAmekhI manAMtiratvamityata AharU TivazAditiyathA gacchatItimorityaMgIkRtamapigamanenazavdadvRttiniyama kAraNo rUTivazAla cidevavartta tettthaamtyaadyH|| zabdAvyutpattikarmmaNisatya paryAyeNabhedekvacidevavarttataityana thotaratvamavasIyatezabdabhedAdartha bhedogavAzvAdivaditicennAnaH saMzayAspadettanma tyAdInIzabdAnAMparasparato yataratvamasti kutH|| zazabdabhedAdravAzcAdivaditittanna kiNkaaraamtH| saMzayAdyattaNvamatyAdInAMzadabhedAdanyatvamAha bhavAna taeva saMzayaH kathamiMdrAdivadyathedrazakrapuraMdarAdizabdabhedepinArtha bhedastathAmatyAdizabdabhedeyya yabhidahUti nahiyataevaMsaMzayastataevaninnayaH kiMcazabdAbhedepparthaikatvaprasaMgA dyaspazabdabhedeorthabhedeheturitimattaMtaspavAgAdinavArthekha gozabdAbhedadarzanAdyAgAdya rthAnAmekatvamasu prathanaitadiSTaM natahizabdabhedI nyastvasya hetuH / kiMca Adezava Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA |canAdyayedrAdInAmekadadhyaparyAyAdezAtsyAdekatvaMpratiniyataparyAyArthIdezAccasyAra nyavadanAdiMdraH zakanAkramahariNApuraMdaraititayAmatyAdInamikadravyaparyAya dizAtsyAdekarvajatiniyatArthayayAdesAccasyAnlAnAtya mana matiH smarasoraTatiH seJAnasaMjJAciMtanarcitA minimayananiyatavodhanamabhivoghaiti paryAyazabdola kSaNAne ticelAnatInanyatvAvAsyAnmartamatyAdayaaniniyodhayaryAyazabdAnAbhini vAcaspalakSomayyAdivadyayAmanuSyamaya'manujamAnavAdaya:paryAyazabdAHma vyaspalakSAnabharvatItitamnarkikAragItatonanyatvAdihayaryAyigAnanyaparyAyAM zabdasalakSAkathamoplAnivadyayAparyAyazadhdaH UslamagnAparyAyiragonanyatvA dagnelakSAbhavatittayAparyAyazavdAmatyAdayaHmAbhinivAdhikazAnaparyAyizAnA nyatvenAbhinivIyaspalakSaNa athavAtanAnyatvArA vyathAmanuyyamayamalujamAnavA dayaHsAdhAraNatvAdanyaghaTAdigavyAsarvadhinomanusyAdananyatyA-taspalakSaNoM: anyathAhimanukhyAdiparyAyAlakSaNatvAnmanuvyabhAvobhavedyatonamanuyyAdilakSaNa Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyatirekeNa spAnmallakSaNamastI tincaabhaavtH||pryaayshbdo lakSaNa / tayAma tirmtttyaadyH| asAdhAraNatvAdanyaccAnAsaMbhavinanAmabhiniveodhAdananyatvAttaspala kSaNamitazzrcaparyAyazabdo lakSaNAM kasmAdbhUtvApratyAgatalakSaNa haraNAtkathamaca vidyathAgniriti gatvA jJAtvAbudvirumaparyAyazabdaMgachatika thaMgachattikoyamagnirya ula itti umaiti catvAbuddhiH pratyAgachati ko yamughnaH yogniritittathAmati ritigatvAbu dvisTa tiMgachattikAmatiyarisTa tiriti tattaH sTatirAgatvAbuddhiH pratyAgacchattikAsTa tiryAmitirittievamuttareSvapitasmA dratvApa tyAgatalakSaNazrahaNAtpazyAmaH paryAya zabdolakSaNamitti) kiMcA paryAyadvaividhyAdagnivadyathAgnerAtmabhUttauparyAyalakSa zaoNnadhUmaratasyavAyedhananimittatvekAdAcikkatvAttathA prAbhyaMtaromatyAdiparyAya mabhUtattvA lakSaNaM nAnAtmabhUtovA hyomatyAdizabda bhASaddalaH tatpratyAyanasamarthasta |spavAhyakaraNaprayoganimittatvAditi karaNaspavAbhidheyArthatvAdathavAitikaraNa yamabhidheyArtha prasajyate matiHpatiH saMjJArcitAbhiniveodhaMiti yorthobhidhIyate Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 rAjavA* tanmattijJAnamiti tato lakSaNatvamupapadyate zrutAdI nAme ne ranabhidhA mAnna hyetairma tyo dibhiH zrutAdInyabhidhIyate / vakSamANa lakSAsa DrAvAcca tAdI nAhiMlakSaNe vakSyattettattasteSA matyaprasaMga: 'yadaivaM lakSaNaM mtijnyaanmvdhriyte| athAsyAtmalAbhekiMnimittamityatA hasatAde dvinidrayanimitaM // athavA AtmasasAvAvizeSAtsarvajJAnAnAmekatya prasaMgenimittabhedAnnAnAtvaMprattipipAdayiSatravItisatya yyamasminnavizeSeSTathakka | meyAmavemaH kutaH yasmAttadiMdriyAniMdriyanimittaminikimidamiMdriyaM nAmaiMdriya syaatmnotheoplshciliNgmiNdriyaaN| iMdramAtmAtasya karmmama lI masaspasvayamarthAtrihIna | mrthsyaarthoplbhneylliNgetdiNdriymityucyte|| atharkimidaMmaniMdriyamaH nidriyaM manonudAtmanotaH krnnmniNdriymitprcyte| kathamiM dviyapratiSedhenamanaucca te yathAyamavAhmaNaityukte brAhmaNatvarahite kasmiMzcitsaMyatyayeobhavati tathA iMgali gavirahitenyasminnaniMdriyamiti saMpratyayaH syAtUna liMgaliMgaevamanaminaiSa doSaH I yatsatiSedhAt kathamanudAvadyathAnudAkanyAittinAspAudanavidhattekiM tugarbha Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana - - bhArobahanasamodarAbhAvAdanadarAtayAnidriyamitinAspaidriyatvAbhAvaH kinaca kSarAdivatpatiniyatadezaviSayAvasthAnAbhAvAdanidriyemanaityucyatAtiraMgata karAmidriyAnapekSatvAntAspeMdriyeapekSAstItIdiyAnapekSenahyaspayAdoyavi cArakhavicAprapannodriyApekSAstitatotaregetakaraNaminiveditavyaMtadabhayama vaSTabhyayadutpadyatattanmatijJAnotadityagrahaNAmanaMtaratvAditicenlojarAyavAra syAdetanmatijJAnaspAnaMtaratvAdanenAbhisaMbaMdhobhavatItitadityetadrahaNAmanarthakami titanlakiMkAragomattarAryatvAdantarAryayeta itarayAyavagnahehAvApadhAraNA manizAnabhedAitivijJAnumazavadhAratamahopanaH kriyamANenanmatijJAnamavaya hAdayanisabaMdhAsugamobhavati yadetasminnimittayasaMnidhAnesatyAramalA bhasatyAga anivarzitabhedamititanedasatipattyarthamAha navamahArAja ! rAviSayaviSayisanipAtasamanattaramAdyagrahaNamavaramahA viSayaviSayisa nipAtedarzanabhavatitadanaMtamayasparamahaNAmavamahAmavahIte'rthatahizeSA AAA AMANAN Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. 72 kAMkSaraNamI hAyathA puruSa ityvgrh| tataspabhASA vayo rUpAdivizeSairAkAMkSAmI hAvizeSaNanirjJAnAdyAthA spAvagamanamaM vaayH| bhASAdivizeSanirjJAnAttasyayA thaampenaayaamnmvaayH|| dAkSiNAtyA yaMyu bAgauraitivAninI tArthA vismma tirddhA rnnaabhaavaavyoruupaadivishessairyaathaampenninii| tasparuSaspeottarakAlaM sarAvA | yamityavismaraNaM yatobhavattisAdhAraNatarAtemati jJAnabhedAH atrAhaidamAna pUvyakiM kRtmessaamucyte| avAhAdI nAmAM nupUrvyamutpattikramApekSaM avana | hapUrvakatvAditarekhAmA dAvA vAhaH / kriyate tathaitareSvapiyojyaM atrAha / avana hehayora pramANapatatsadbhAvepisaMzayadarzanAccakSurvadyathA ckssvinnirmaayH| satye vattasmitkiM maye sthArAhI citpuruSaitisa~zayadarzanAttathAvagna hepisatinani |sIyaI hA darzanAdI hAyAM cnnirnnyH|| yatto nirnayArthamI jJAnatvI haivanirttayaH ya zrvani yona bhavatisasaMzayA jAtIyaityaSAmAepamanayoritivastra havacanAdyata nuktaHpuruSoyamitizvagnahastaspabhAvAvayorUpAdivizeSAkAMkSAmI heni | Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m nisaMzayaralapatipattirevezitalarkikArAMsaMzayAnatinakAyamAlocanavadyayAhI locanekimayamarthAisthAgarutapuruSatisaMzayAnaniyatilayoheyimaryara|| tyavAheIhAdyapekSavArasaMzayAnanittirucyatelakSaNAbhedAdanyatvamagnijalavadyathA nijalayAIhanapakAzanAdidravatAranehanAdinatiniyatalakSaNabhedAdanyatayAva|| sahasaMzayayolokSaNabhedAdanyatvakosIlakSaNabhedaucyatamanekArthAnizcitAparya dAsAtmakaHsaMzayaratadviparItovagraha khArAparuyAdhanekArthAlaMvanasannidhAnAdane kArthAtmakaHsaMzayaekaparuyAdyanyamAlako'vagrahAsyArApuruSAnekadharmAni zcitAtmakarasaMzayaH yanonasyArANudharmAtsaruyadharmazvinizcinotiavaragrahaNa ruyAdyanyatamaikadharmanizcayAtmakaH sthArAparuyonekadhammapiryavAsAsAtmakAsaM zayAyatInapatiniyatAnasthArAparuyadharmAnyaryadaspatisaMzayAavaramahA punaH paryadAsAtmakaHosahyanyAbhavAdInyAyAnyaryadasyapuruSaratyekaparyAyAlavana:saMza yatulyatvamaparyadAsAditivelanirlayavirodhArasaMzayasyaspAdetatsaMzayatulyAvara Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajavA. harakana apIdAsAdyathAsaMzayaH sthANapuruyavizeyAparyavAsAtmakaratathAvaya hopipuruyaratibhAyAvayorupAdyaparyadAsAtmaka anazvetadevaMyadatarakAlaMhizeyA yAmAhAmArabhataititannatikAraNAMnilIyavirodhAtsaMzayaspasaMzayohinirNayavi aidhAnatvavAha nidarzanAdIhAyonatyasaMgaiticelArthAdAnAsyAdetadyadini nyaavirodhyvshrtinsNshyiinnviihaayaanirnnyvirodhitvaasNshytvsssNgh| nitalavikAraNamaryAdAnAdaMvagrahAryatavizeSalazyarthamaryAdAnamAhAsaMzayaH anannAvizeSAlavanaHsaMzayapUrvakalAbAsazayohizvamayajJAyateIhAyA- katha mitaparudharmavATayakimayadAkSityauttaudIcyaratyevamAdyapratipattIsaMzayanArAvaNa zayitasyAttarakAlavizeyopalipsopaniyatanamIhetiseNyAdattiravAatarava saMzayAvacanamarthagTahItajAsataevamJasaMzayonAktaHkataHaryagTahItesatisaza yeIhAyAnapattilIstItimAhAkimayapAyautAvAiyatiubhayayAnadoya anya taravacanenpattarasyAyagTahItatvAtyadAnadAkSiNAtyoyamityapAryatyAgakarotimadA| Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIcyaiti savAyAdhigamortha gTahItaH // yadA cAdI vyaityavAyaM karotita dAnadakSiNA tyAyamityapAyortha gTahItaH kazcidAhayaduktaM bhavatAviSayavisayisannipAteniMbha vati tadanaMtaramavagrahaiti tadayuktamavailakSaNyAnna hyavagrahAdvilakSaNaM darzanamastI tyatrocyatenavailakSarApAtkathamiha cakSayAcaddarzanAvaragAvI yatirAyakSayopaza mAMgopAMganAmAvachaM bhAdavibhAvita vizeSa sAmarthyena kiM cidetahUstitilokanama nAkAradarzanamityucyatevAlavadyathA jAtamAtraspavAlaspaprAthamika unmeyosAvabhA vittarUpadravyavizeSA locanAddarzanaMvivakSitaMtathAsarveSAMta todvitrAdisamayabhAvi bUnmebekhacacaravagnahamatijJAnAvaraNavI yatiNyakSayopazamAMgopAMganAmAvaSTaMbhA drUpamidamitivibhAvitavizeSo'vagrahaH yatprathamasamayo meSitaspavAlasya darzanaMta dyadyavagrahajAtIyatvAt jJAnamiSTaM tanmithyAjJAnaMvAspAtsamyagjJAnaMvA mithyAjJAna pisaMzayavipayanidhyAvasAyAtmakaM syAttacanatAvatsaMzayaviparyayAtmakaM vAceTi 'taspasamyagjJAnapUrvakatvAtprAthamikatvAccatannAstIti navAnadhyavasAya rUpaM jAtyaMdha Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA 7 vdavattvastumAcApratipatterbhasampagjJAnamarthA kArAva laMvanAbhAvAtkiMca kAraNa nAnAtvA kAryanAnAtvasiddheH yathAmTataMtu kAraNabhedAddhaTapaTA kAryabhedastathA darzanajJAnAvaraNAkSayopazama kAraNAbhedAttakkAryadarzanajJAnabhedaiti asti prAga vagrahAddarzanaMtataH zukta kRghnAdirUpavijJAnasAmarthyApitaspAtmanaH // kiMzuklaMData kRptamityAdivizeSApratipatteH sNshysttH|| zukla vizeSAkAMkSapratIhaeNnamIhA shuklmevedNncuunmityvaaynmvaayH|| avetasyAvismaraNe dhAraNAevaMzrotrA nyasyapi yojyaM tadAvaraNakarmakSayopazamavikalpAtsatye kamavagrahAdijJAnA kathaM jJAnAvaraNAmUlaprakRteH paMcottarapakRtayastA sAmayya-ttaro vizeSAH senijJAnAvaraNaspottarakhakRtayaH asaMkhyA lokAitivaca | IhAdI nAmamatijJAnaprasaMga: kunaH prsprkaarytvaadvgrhH| kAragAIhAkA hAkAraraNamavAyaH kAryamavAyaH kAraNaM dhAraNA kArya nace hAdI nAmidriyAnidri tvmstiitinaivdossH| IhAdI nAmaniMdriyanimittatvAnmani jJAnavyapadezaH ya Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghevazrutasyApisAnotiraMdriyagrahAteviSayatvAdIhAdInAmiMdriyanimittatvamA pacaryatenatucanasyAyavidhirastitasyAnidriyaviSayatvAditizrutasyAprasaMgAya ghevacakSaridriyehAdivyapadezAbhAvanicenleMdriyazaktipariNataspajIvaspabhAvedi yatvenadyApArakAryatvAdidriyabhAvapariNanIhijIvIbhAveMdriyamiyyAne tasyaviyayA kArapariNAmAIhAdayaticakSaridiyehAdivyapadezadatiyaimevamahAdayomanizA natrabhedAuktAnAtajJAnAvaraNakSayopazamAnimittAHkayobhavatItyucyatebavAha vidyAkSiAzAnibAtAvamA sosAsaMkhyAvaipulpavAcinovahuprAbdaspa grahaNamavizayAvahazabdohiMsaMkhyAvAcIvapalyavAcIcanasyobhayaspApimahaNoM |kasmAdavizeSAtsakhyAyAmekAdvIvahavaranivaipalpavaharodana vahasapanAti vaha vagrahAdyabhAva: pratyarthavazavatikhAditicenlasarvadekapratyayaprasagAtrasyAdetatpatya yavarAvartivijJAnanAnakamagahIlamalamatovahAhAdImAmabhAvarati tannaki kAraraNasarvadekapratyayaparsagAdyayAraNaparavyokazcidaikamevapuruSamavalokayantA Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA 75 nekaityavaitimithyAjJAnamanyathAsyAdekacAne kabuddhiryadi bhavettathAnagavanarakaMdhA bArAvagAhino pittasyaikapratyayaH syAtsArvakAlika anamanekArthanAhi vijJA naspAtyetAsaMbhavAnnagaravana skaMdhAvArapratyayanivRttinnaitA saMjJA hokArthanivezi nyastasmAlloka se vyavahAranivRttiH // kiMca nAnAtvapratyayAbhAvAdyasyaikArthamevani yamAjJAnaMtaspapUrvajJAnanivRttAvuttarasAnotpattiH syAdenivRttau vAubhayathAcado yaH yadi pUrvamuttaratAnotpatti kA lesniyaduktame kArya mekamanukhAditi prAdAvi 'yathaikaMmanonekapratyayAraMbhakatathaikapratyayeonekArthebhaviSyati aneka kAlasaMbhavAnnanvanekArthopalazcirupayaspatetatrayadabhimatamevai kaspajJAnamekaM cArthamupalabhatatiamuSpavyAghAta // apyapanantivRttepUrvasminna tarajJAnotpattiH pratijJAyate nanu sarvathaikArthamevajJAnamityaMta mammAdanyaditye bapavahAronasyAdagnicasanasmAnnakiMcidetatkiM caprApekSikase vyavahAranivRtte yaspaika jJAnamanekArthaviSayanavidyatetasyamadhyamApradezinyoryugapadanupalabhAnta Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hivayadAhakhavyavahArovinivartatamavikSikAhyasInacApekSAlikiMcasaMzayA | bhAvaprasaMgAdakAviSayavattiInavijJAnekhAgIparuSevApAkAtyayajanmasyAnlobhA yonAjatijJAtavirodhAtyadizyAgIparuyAbhAvAlyArarAvaMdhyAtravatspaizayAbhA vanaspAtapathaparughetathAsthAgadravyAnapekSatvAtrasaMzayAnasvAyatatpUrvavalatvamA vAhanAatonekArthagnAhivijJAnakalpanAzreyasIticiIsitaniSpatya niyamAhisAnasyaikAryAvavivecitrakAmaNinilAtaspacaitrasyaprAkilazamA likhataHstakriyAkalazavatyakAragrahaNavizAnabhedAdinarejaraviSayasaMgamAbhA vAdanekavijJAnotpAdanirodhakramesatyaniyamenaniSpattispAyanasAniyamenamA cikAryavAhiriNavijJAnaviruddhatataramAnlAnApiyatyayospeyaH vivAditya yAbhAvAccaekAviSayavartinivijJAnahAvimAvimevayanyiAdipratyayasyAbhAva: yatonekavijJAnahityadyAnAsAhakamAlisaMtAnasaMskArakalpanAryAcavikalyAna pani satAnesaMskArecakalpyamAnevikalyAyoralayapattimasatAnabAsIkArazva. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA* 76 jJAnajAtIyAyAsyAdajJAna jAtI yo yAyadyajJAna jaatiiyH||aanttH| kiMcitkhayeoja mamali jJAnajAtIyatvepiekA erinA hi tvaM syAdanekArthamA hi tvaM syAdanekArthanA hi tvaMvAyokArthagnA hitvaM do yavidhistadavasthA athAnekArthazrAhityaMpratijJAhAniH prsjyte| vidhagrahaNaprakArAH the| vidhayuktagata kArA samAnAthIitiprakArA yavidhazabdaH bahuvidhaMbahuSa kAra mityarthaH, kSipragrahaNAmacirakhatipatyarthe acirapratipattiH karthasyAditikSiJjagrahaNaM kriyate anisTa tatraharaNamasaka laDadga loDumArtha anisTattagrahaNaM kriyate asakalaga logamA anuktA |mbhipraayennprtiptteH||abhipraayennprtiptirstii vyanaktagna hI kriyatedhavaM yathArthagrahaNAgrahaNaMki yatteyathArthagAmastIti setaragnaharaNAdviparyA virodhH|| alpamatpaviSyaciraMniravRtamadhvamiti eteSAmavarodho bhavatiseta ranaharaNAdavagna hAdisaMvaidhAtkamrmaniddezaH vahAdI nomitikarmanirdezaprava mahAdyapekSI veditavyaH vahAdInAmA Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSayopazamavizvadipakaryayogesativahAdInAmavahAdayobhavatItitiyogamaha: gamAdIkriyatetecasatyekamidriyAniTriyezuddhAdazavilypaneyAtadyathAna kayaudriyAvaraNavIryAtarAyakSapazamAMgopAMganAmopaTabhAsabhilo: tAnyovATagapattatAvitanaghanasudhirAdizabdazravAhahuzavdamavagyahAti lpAtrotraMdriyAvaraNAkSayopazamapariNAma prAramAtattazabdAdInAmanyatamamalya zabdamavArahAtiprakRyatrotraMdriyAvaraNAkSayopazamamAdisannidhAnesani tanAdizabdavikalpaspaSatyekamekadvitricatu:saMkhyeyAsaMkhyayAnaMtarayAspA vagAhakatvAividhamavagrahAtyalpaviSNuhimmodriyAdipariNAmakAra gAmAtmAtattAdizabdAnAmekavidhAvagrahaNAdekavidhamavATallAtipaya zrotraMdriyAvaraNAkSayopazamAdipariNAmitvAtrakSizabdamavaktAtyalpaviSNadvitridriyAvaraNAkSayopazamAdipArigaNamikatvAcirezAzadamavAmyahA niviSThahinItrAdipariNAmAtsAkamalpenAnucAritasparagrahaNAdanisTate - - nAmamA Jaan Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA- mavagyatAtinisTAMpattItaMpakRSTavizuddhiAzrotraMdriyAdipariNAmakAraNatyAdeka varmanigamepiabhipAyegavAnaccAritAbdamavaNyalAnirmabhavAnazabdaMvakSyatI tyathavAsvarasaMcAraNAtyAtaMtrAddhyAtIdyAdyA . abhikhAyegAvagyAcapTebhavAnimaMzArdavAdayivyatItyasatItasaMllezapari gAmanirutsakaspayadyAnurUpAtrotraMdriyAvaraNAkSayopazamAdipariNAmakAra gaNavasthitatvAdhathApApyamikezavdagahagItathAvasthitamevazabdamavagyatAti nonanAbhyadhika yaunaH manyenasalkezavizuddhipariNAmakAraNApekSaspAtlanIya thAnurUpapariNAmoyAttAtraMdriyasAlidhyepittavAvaraNaspeSadIyadAvirbhAvA yaunapanikaMpadAvalayyAzrIdriyAvaraNAdikSayopazamapariNAmatvAccAdha vamavagyatAnizadakvacivahakvacidapakvacivahavirdhakvaci kvacicciregA kvcidnistttekvcilistttekvcidkvicidnukt| vidhayoH kAtivizeSaH Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ucyatenavizeyadarzanAdyathAkazcidvahanizAstrANimauninasamAnyArthanAvizeSite / navyAcaTenanuvahubhirvizeSitAthaiH kazcitateyAmevavahUnAzAstrAgAvahubhira thaiH parasparanizayayuktahikalpeArakhyAnaMkaroti tathAtatAdizabdasaharA vizevapiyatvatyeketatAdizabdAnAmekadvitricatuHsaMkhyAsarakhyayAnaMtagaNa | pariNatAnAMgahAtahavidhamahagAyattattAdInosAmAnyagnahotahaharagrahaNa sAhauktaniHsTatayo-kaprativizeSa yataHsakalazabdaniHsaraNAlisTa tamaktamayyevaMvidhamevIcyate anyopadezapUrvakazabdamahAmaktaMgozabdoyami nikhatarAvagrahaNonisTataMcakSavAcaviSNuddhacakSaridriyAvaraNakSayopazamapari gAmakAraNavAchulakaramaraktanAlapItarUpaparyAyavahamavamTahNAtialpapUrva vatapakaSTavizvavikSaridriyAdidhakSayopazamapariNAmakAraNatvAchullAdi pecatayarUpANapatratyekamekahitricatuHsarapayAsayamAnatagaNapariNA minIvavAhakatvasAmayahihuvidharUpamevagyatAtyekavidhapUrvavakSipacira Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ejavA- yorayuktarAvakramaHpaMcavargAvasvakaMvalacitrapaTAdInAsatadekadezaviyayapaMca vasmIgrahaNAtkRslapaMcavaTyATevanisTattesvapitahAciSkarasAmayapadini stamavagTaklAtimathavAdezAMtarasthapaMcavarmapariNataikavarayAdikathanAzaka lpanAkaralpanAkathitaspAyyAkadezakathanenaivatara kastapaMcavaraNagrahaNAdani sTatanistakhatIto suvidhavicakSaridriyAdikSayopazamaAtmAvalakalA divamamizrIkaradarzanAtyAregagakathitamapivamibhikhAyegavasatipadyatebhavA nirmavabhinayamizraNAkariSyatItyevaMgahayAdavaktarUpamavATatAtpathavA dezAtarasthapaMcavaukadravyakathanetAlcAdikaraNasaMzlevAtsAkasatkadayyaka thitamevagavyamAcarIbhAvAnevaMvidhamasmAkaMpaMcavIMvyatikariyyatItyanakta. mavagyahAtiparakIyAbhimAyAnapekSamAtmI voktarUpamavarahAtisele yAvaraNakSayopazamapariNAmakAraNAvAsthitatvAdyathApAthamikarUpamaha Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautadyAvasthitamevarUpamavagrahAtinInaMnAbhyadhika pIna:punyenaseklezavi chadvipariyAmApekSasyAtmamoyayAnarUparirAmamopAttacakSaritriyasAnnira, dhyepinadAvaraNAspayadAyadAvirbhAvArapInaHpanipaTAvakRSTacakSa ridriyAvaraNAkSayopazamapariNAmakAraNAtvAcAkravamayapahAtirUpaM kacihahakvacidalyavacihahavidhavacidekavirdhakvacikSikvacicci rikvacidaniHsTatakvacinlisTattakvacidanuktakvacita evaMghAgAdya vgheyypiyojytyaaihaavaaydhaarnnaaapivdaadibhiHsetrairvsiiyaaH| kazcidAha protraghrAyasparzanarasanacaThavyaspaSAypakAritvAdanisTatA uktazavAdyavagrahahAvAyadhAraNAnayaktAratphacyatekhAsatvAvayapipIli kAdivadyathApipIlikAdInAnAgArasanadezAjAsepiNDAdidravyagaMdharasa jhAne taccayaizvayAvadbhizyAmadAdyapratyakSamakSmaNDAvayavaiH pipIlikA dighAgArasanedriyayoH parasparAnapekSAhattiralatonadoya asadAdAnI Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. tadabhAvarativelazrutApekSatvAdyathAbhUehasaMvar3itochitasparpasazcakSarAdi bhiraMdhabhAsatemvapighaTAdighaTIyarUpamidamityAdiyahizeyaparizAnaMtara tApekSaparopadezApekSavAttadyAramadAdInAmayyasthattAnaktamapijJAnavika lpazavdAdyavagrahAdilAnetanApekSakiMcalazcakSaratvALUtajJAnapI dekharUpayAyAlazpakSaralatakathanakhoTApabhibhaktagatadyathAcA :zro ghAragArasanaspanimanIlazyakSaramityAryapadezAtazcakSaHzrotra ghAArasanasyaniyimanIlazAkSarasAnnidhyAdetazidhyanianisTatA tuktAnAmapizabdAdInAmavagrahAdijJAnayadyavamahAdayovavAdInAMkamrmaNAmAkSe mAravahAdInipunarvizeSagAnikaspetyatAha arthsaa| cakSarAdiviSayo astasyavahAdivizeSaNaviziSTasyAvagnahAdayobhavati iyarjiparyAnayaMtevAtairi tyadrivyapratyAmasaMbaMdhinaH paryAyAnubhayanimittavazADhatyapityAgAniya siMgachatyaryategampatevAtairityarthaHkasana rasodravyakimaryAmidamacyate !! Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ n a vacanaMgAgrahaNAmihatyIkecidrUpAdayoyagArAvaraMdriyessanniyaMteta tastadrahaNamitimanyatetanmAtanihatyarthamarthaspetyucyatenahiterUpAdayogaNA amariMdriyasaMnikarSamApAtaratitapacayavizeSasatisalikarmasaMbhava iticennayazAdInAMjacayAnupapatteH satyapivAnacayethotarakhAdurbhAvAmA vArasaMkSamAvasthAnanikramAdaramahAmaveyAsyolatahIdAnImidabhavatirU pamayAiTaMgaMdhovAdhAnatibhavaticAryagrahaNAtavyatirekAtteyAmapiggraha gopapattemAnesasamanizAnAmalAbhAtsaptamIsaMga vyatIviSayeSasasa manijJAnamAvirbhavati manorthanivAyanAnekItAnlAyamekAMtolisatyarthe matijJAnabhavatItiyanaH satyayyarthavanitalabhavanasaMbhUtampakamArasyonArma mAtraspaghaTarUpAdimatijJAnAbhAva athavAnAyamekAnAstyadhikAraNAspa stvaatssmiipsNgaayttiivissyessmtijnyaanmaavirbhvti| atoryavati vAyanAnekItAnlAyamekAtolisatyayamanizAnabhavattIniyatnAsatyaypayyevA menomenawatimammeedMINERATE Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. nitalabhavanasaMbhataspakamAraspotANemAvasyaghaTarUpAdimatilAnAbhAvaHna yavAnAyamekAMtAratyAdhikArasyasatvAtsamamAlasaMgakaramAjasyAvivakSitatvA dvivakSAvAhikArakAzinarvatikriyAkArakasaMbaMdhaspavivakSitatvAdavagrahA dayakriyAvizeyAnuktAnAtayAmevarakenakikarmayAbhivitavyamitivahA divikalpasyAspityadhyata vAdisAmAnAdhikaraNapAhahatvaSasaMga yattoba kAdirevAniAtonyaratatIvakSAdisAmAnAdhikararAMpAdInAminivahatvaMpA notinavAnAbhasaMbaMdhAlavAepadoyArkikAraNAmanabhisaMbaMdhAnnahyasyavaha tvAdibhirabhisaMbaMdhaHkriyatekenatavigrahaNAdibhika svatyaktAra hasevadhyateladavizeSAvahAdigrahaNa sarvasvavAryamANatyA yatve atojAtivadhAnasyAlisasyArtha spetyekavanirdezoyukta pratyeka | mAnasevadhAhalayavAjatyekamabhisarvadhanaki yaspati kimamIavamahAdayAsarvasyeMdriyArthaspabhavekhatakazci Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeyostItya Aha vyNjnsyaavgrh| vyaMjanamavyaktaMzabdAdijAtaM tasyAvaya hobhvti| kimarthamide niyamArtha meM bahAevane hAdayaitisatarhevakAraH karttavyaH navAsAmarthyAdivadhAraNapratItera nAvannavAkarttavyaH / kiM kAraNaM sAmathyIvadhA rApratIteH kathamanakSavadyayAnaka zriyo nabhakSayatIti sAmarthyAdivadhAraNA pratIyate apaNvabhakSayatItitathAsarveyAmavagrahAdI nIpa sihau avagrahavaca namavadhAraNApyavijJAyate tayorabhedonaharaNAvizeSAditi cennavyaktAvyaktabhedA dabhinavazamavavazyAdetantayorarthAvaggrahayaM janAvagrahayo rnAstinedaH // snaharaNAvi zeyAnna hizabdAdigrahAMprati vizeSostItitannakiM kAraNaM vyaktAvyaktabhedAhA tagnahaMgAmarthAvaggrahaH avyaktagrahaNaMvyaM janAvagrahabhinavazarAvavadyathAsUkSma alakAdvitrisitaH zarAvobhinavo nAndrIbhavatisaenaena sicyamAnaH za nestimpatti tathAtmanaH / zabdAdInAM vyaktagnaharaNAsAmadhye janAvagrahaHbhavyaktagraha zAmarthAvaggrahaH sarvedriyANAmavizeveNavyajanAvagrahaprasaMgeyatrA saMbhavasta Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. mammAmA darthapattiyedhamAha mAboharamiyAnyAcakSayAanidriyegAdhyaMjanAvagraho nabhavatikatavyaMjanAvagrahAbhAyathyakSamanasArajAyyakAritvAdyataH ajAma marthamaviviyarsanikaryaviSayavasthitavAdyaprakArAbhivyaktamapalabhate cakSarmanazyAjAsaMtatImAnayodhyaMjanAvagyahorilachAmAtramiti zyAdetadichAmAtramidamaghAsAyaryAyagnAhicakSarititantarkikArAsAmayI yesAmayeAgamatoyaktitazamAgamaratAvaragAhApahasadisAyya iMjaNaviyassaderuvaMgadharasaMcapAsaMpadaMpavijAgAdihasodisA parAgAparasaderugaMdharasaMcayAsaMghaddhamapavijAgAditiyaktitopi bAypakAricaspasTAnavambAhAdyadikhAyyakArisyAncagidriyavargIsTaSTa majanaMgrahIyAlacagyatAtyatomanauvadaghAyyakArItyavaserya atrakecidAhuH khAyyakAricakSatrAvRttAnavagrahAtyAgidriyavaditi atrIcyatekAcAntra sphaTikAhatArthAvaramahesatyadhyApakatvAdasidoheturvanaspaticaitanyerakhApakta Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAya yA saMzayaheturakhAyyakArisya skI to pale sAdhyavipakSepi darzanAditi / bhauti katvAtprAypakAricakSuragnivaditicennA prayaskAMnenaiva pratyuktatvAhA ho driyatvA svAyyakAricakSariticennadravyeMdriyopakaraNaspabhAveMdviyaspaprAdhAnyAdaprAyya kAritvevyavahitAtiviSakkRSTa grahaNaprasaMgaiti cennAyarako tenaivapratyuktatvA dayaskAMtApalamaprAyya lohamAkada pinavyavahitamAkarSati nAtiviSakRSTa miti saMzayAvasthametadityanAypakAritvaMsaMsayaviparyayAbhAvaiti cettakhA ypakAritvepittadavizeSAtkazcidAharazmivaccakSaramaina satvAttasmAt zatyagnivadityetaccAyukta manabhyupagamAnnahivayamabhyupagacchAmastejasaMcAra tite jo lakSaNamAsyamiti vAcakSuriMdviyasthAnamale spAnnacataddezaMsparza neMdriyamanasyazepilaMbhI dRSTemitiina dhyAtaijasaM cakSamaritvAnupalaniraha STavazAda numAbhAsuratvamiti cennAdRSTa spAsvAdakriyaspabhAvasvabhAvaniya hA sAmanyannaktaMcararazmidarzanAsmivaccariti cennAtai jaso pipagala Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. 82 vyaspabhAsuratvapariNAmopapatterittikiM cagatimadvaidhamrmyA dihayaGgatimadravattina tatsaMnikRSTaviprakRSTAbhinnakAle prApnoti nacatathAcakSucacarhizAkhA caMdrama sAvabhinna kAlaupalabheteyAvatA kAlenazAkhAMprApnoti tAvatA caMdramasati sTaTe gatimadvaidharmyetasmAnnagatimaccakSaritiyadicaSAyyakAricakSuH syAttamizrAyA~ raatrii| dUregnoSa talatitaza bhI pagatadravyAyalaM bhanaM bhavati kuto nAtarA|locanaMprakAzAbhAvAditicennate kiMcayadi praayykaarickssuH|| // syAtsIta rAdhikagrahaNanajAmatiriMdriyANAM niraMtare viSayogaMdhAdau sItaratra hI iyaM nAyyadhikamA~ / athamataM bahiradhiSyamA hRtti riMdriyaspa anaupapannaM tadviSayasya sotarAdhikAharaNamiti tadaya keyaramAnnavahi rdhiyynaadidviy| tatracikitsA didarzanAdanyathAdhiSTAnapidhAnepi manasacyA vahirbhAvAnmanasAdhiSTite hI driye khaviSaye vyaapriyte| nacamanovahiradhi |ssttynmstittdbhaavaadgrhnnprsNgH| anuSTattau casebhavAbhAvA dviprakIrNanAva Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasmisamahanAkayamaNamanodhiSTaspati kazcidAhA zrotramaprAyyakAriviSaya viSayagrahaNAditi etaccAyuktapramihatvAtsAdhyatAvadetadvipakaTaMgrahAniyo mataghAgoMdriyavadagAkhaviyayabhAvapariraNanaenalagavyaMgyanhAtItivivakRSTa zabdazahaNecarakhakaramatAMtarvilagatamazakazadonopala petanahIdriyakiMcideka dUraseyaviSayamAhidRSTamitimAkAzayayAtvAchabdaspasparzavaDagAvAbhAvarati cinlAstarAsyAtmagaNAvadidriyaviSayatvAdarzanAditikhAmAvagrahenovasyadigda bhedaviziSTaviyayagrahaNAbhAvaiticelazabdapariNatavisatyihulavegazakti vizeSasyatayAbhAvAyatteHsUkSamatvAdapatighAnAtsamatataHpravezAccasiddhametaccana manasAvajayitvAzeSANAmidriyANAMvyaMjanAvagrahAsarvavAmidriyAyAma va mahatimanamonidriyavyapadezAbhAvaH svaviSayamAhokaraNotarAnayekSatvAca savariyathAvakSarUpagrahagokaraNItaranApekSataitiraMdriyavyapadezalabhatetathA manopiyazAdIyavicArAdikhavyApArekotaranApekSatatiraniryanAmolinAni Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA diyamitinavAjatyakSavAlavAyavadoSaH kiMkArAMpratyakSavAdyathAvakSarA 83 diparasyeMdriyakatvAtsatyakSaMnatathAmanareMdriyakutaHsUkSmadravyapari. dnidriymityucyte| atrApAkatharmavagampatekhatyakSatadaranIti anumAnAnta syAdhigama apratyakSAgAmayyAnolokenamAnAdAdhigatihaTAyayAdi / gatirvanaspatInocadvihAsI tathAmanauyyatimanumAnAdavagamyatekosAvatu mAnaH gapanAnakriyAnutyantirmanasohetu satsacakSarAdikaroyasakkimala cavAyirUpAdiyasaticAnekasmitsayajaneyatotAnAnAMkriyAyAMcayagapada satyaniranadastimanadatyanamIyata anuramaraNAdarzanAJca yataHsakadRSTaMkratavA guramItetalaIrzanAntadastitvamavaseyaManlAhaekasyAtmana: katakarayAbhedaH zakhAbhAvaspApikaraNabhedo'nekakalAkasaladevadattavanta zaktiyupekSAkAyakarmaNivattamAnasyavAsIgharamakhavRkSAdanAdi .. yAtmanopikSayopazamabhedAjJAnakriyApariNAmazaktiyuktaspacakSarAdyaneka Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ragApekSAnaviruddhyatesanAmakarmasAmasiepakaraNabhedonAmakarmasAmayyAMta ditavyaH kathamihadetaharIranAmakarmAdayAdyApAditaMyavanAlikAsaMsthAnazrotraM driyametadevazadopalazcimahilanetagaNitathAyadetadyArNodriyamatimuktakacaMdra kasaMsthAnagatadevagaMdhAvagamasamarthanetagaNitayAyadetajadriyakSarakhAkRtye nadevarasAvagamenAnyAnitathAyadetazyarzanedriyamanekAkRtitadevaspopalabhanene tararAzi tathApadetaccakSaridriyamasarikAkAraMkalatArAdhiSTAnaMtadevarUpAviSkA raulanetarANInievamAbhiniyodhikadravyakSetrakAlabhAvavaseyaMdravyatAmatijJA nAsarvadravyAepasarvaparyAyANyapadezenajJAnAtidhItrata upadezanasarvakSetrANijA nAtiathavAkSeviSaya vakSaya kSetrasamacatvAriMzadyojanasahasrANiyaSTaya dhikecahnayojanazateyojanaspacakaviMzatiH yasTibhAgAH zrotraspakSetrahAdaza| yojnaanighaagaarmnsyrshnaanaanvyojnaanikaaltH| upadezanasarvakAlajAnA, tibhAvataH updeshenjiivaadiinaamodyikaadiinnaavaanvaanaatiinaatsaamaanyaadekrmidi| AarmanaraEAT wearamre Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. yAbhedADhidhAavagrahAdibhedAccatahatiridriyazciturvizatividharevayaM janAvagrahAdhikairaTAviMzatividhaterevamUlabhaMgAdhikaidravyAdisahitairvAdvAtriM sahidhatagatrayovikalyAnAvahAdibhitrAtyaDiritarAnapekSazivAcatuzcatvA riMzachanaSTaSattaraMzatAnavatyadhikaMzatamiticabhavanitaevavavAdimiTTI dazabhittiA dezAteazAzItyattaretrINitAniyAIzAnicaturAzItyadhikA nitrINitAnicabhavatimAhavyaMjanAvamahevAdyabhAvAkaramArdavyatabAdacya tapravAhavattasiddhiHyathAavyaktagrahaNamavagrahala tathAvahAdivikalpo rUpeNIvaveditavyAathAnistekaryatatrApipecayAvatazcapadlAHsakSmAnisa sAsatirakSamAkhasAdhArayogyatayAmidriyasthAnAvagAharnamanisTartavya janAvamahAparokSadavidhyesatyapakamalakSaNAvikalpamatijhAnavidhAyadvitI yamapadiyetavinimittakativicaMcesadhyatAkramanirvadhanekavAdAne zrutazabdojahatvArthantirUdivazAkuzalazabdavadyayAkuzalazabdaka Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zalazabdAvethAkaNalazabdaHkuzalavanakriyAMpatItyavyatyAdita tahitvAsarvatra paryavadAnevatatathAlatAzabdopizavarAmapAdAyavyatyAditorUdivazAtkasmiMzci navizeSevartatekAryapatipAlanAtvararaNAdvApUrvakAraNIkAryapAlapatipUpattI nivApUrve! kAragoliMganimittamityanayatirI matijJAnavyAravyAta tatpUrvamaspatimatiparvamanikA ramAkamityarthanAmatipUrvakatvezrutaspatadAlakakhaprasaMgoghaTavadatadAtmakarkhevA tatyUrvakaravAbhAvAkazcidAhAmanipUrvazrutaMtadapimatyAtmakaMvAnItiHkArAgA navidhAnahikAryahoyathAmraliminIghaTomTadAtmaka athAtadAtmakatvamiSyate tatpUrvakatvaMtahitispahIyatarati mavAnimittamAtratvAdaMgAdivalaceyadIyabhAki kAraNonimittamAtratvAdaMDAdivadyathAmrada khayamanabhavanapariNAmAbhimakhye diDacakrayoruyeyanayannAdinimittamAtrabhavati yataHsatkhapikAdinimitlekha karAdipracitothiMDa: svayamaMtaghalabhavanaparigAmanirutsakatvAnlaghatIbhava nitImrapiMDarAvavAghadaMDAdinimittApekSAmAbhyaMtarapariNAmasAlidhyAdhaye - Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjadhA bhavatinadaMDAdayaitidaMDAdAnAnimittamAtratvatayAyaryAyiparyAyayoH syAdanyatvA doramanaH khayamataHcantabhavanapariNAmAbhimarayamatijJAnanimittamAtrabhavatiya taHsatyapisampagreprotraMdriyavalAdhAnevAdyAcAryapadApidezAsani' - nazAnAvaragaNodayavazIkRtaspakhayamatAzvatabhavananirutsakatvAdAtmano. zvataMbhavati tatovAdyamanizAnAdinimitApekSAtmevAbhpataraRtajJAnA kSayopazamAyAditazcattabhavanapariNAmAbhimakhyAkRtIbhavatinamanisAnaspa RtibhavanamastitaspanimittamAtrakhAta anekonAcvanAyamekAMtIklikAraNasa dRzemevakAryamitikataratatrApisaptabhaMgI saMbhavA kathaMghaTavadyathAgharaHkAraNe nammApanaspAtsazasyAjasadRzadatyAdihAtimTadRvyAjIcA . sAnArpighaTasaMsthAnAdiparyAdezAntasadRzaHpUrvavadantarabhaMgAnetavyAH kotenakAraNAnarUpakAryetaspaghaTapiMDAzavikAdiparyAyAupalabhpatakiMca DenavadarzanAdapicammAttidadaza Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syaghaTatvenapariNAmavaJcaTasyApighaTatyenapariNAmAsyAdekAMtasahazatvAnacaivaMbhavati tonakonakArAsahazatvAnathAzartasAmAnyAdezAtsyAkAraNAsaharzayatImatirapizA nizrutamapiavyavahitAbhimakhagrahAMnAnApnakArArthaSarUparaNasAmaryAdiparyAyAdezA syAnnakArAsahazaMpUrvavaMdattarebhaMgAnetavyAzrotramatipUrvaspevazrutatvApasaMgatada yatvAditicelokatvAtsyAdetotramatipUrvakasyaivakratavaMSAnAtikataratadarthavAchatvA |vadhArarAhilamimitkacyatenacakSaNadimatipUrvakapevakratavanamAmotitalarkikAra gauktatvAta uktabhavakratazabdoryarUdizabdainirUnizabdAcakhAtpantikriyAnapekSAH prvrttitisrvmtipuurvspshruttvsiddhirbhvti|aadimniitvtvaachutsyaanaadinidhn lAnupapattiriticenladravyAdisAmAnyApekSayAtasiddheH syAdetachutasyAdimakhamayapaga tamatipUrvamitivacanAdAdimatazcaloketavatvalaMtatAdyatasaMbhAvAdanAdinidhanazca timitivyAhanyatetatazcaparuyakRtivAdaMgrAmANyaspAditirnaSadoyadidhyAdisAmA nyApekSayAtasiddhi dravyakSetrakAlabhAdhAnAMvizeyaspAvivakSAyAMzrutamanAdinidha Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA namityucyatenahikenacityaruyeNakvacitkadAcitkathaMcidaspekSitamititeyAmevavi zeyApekSayAmAdiraMtazcAsaMbhavatItimanivamityucyate yAkurovIjapUrvaHsaca saMtAnApekSayAanAdinidhanatinavAparayakRtitvaMSAmANyakArAMcauryAyupedeza sthAsayamANakaTakasyakhAmANyAparsagAdanityasyacajatyakSAdalAmAropakovirodhaH samyakvotyantIyagapanmanizcattotpattamatipUrvakatvAbhAvaiticelasampaJcaspatadapekSa khAsyAnmana matyajJAnakrAjJAnayoga prathamasampakotyattIyugapadajJAnaparirAmAnma tipUrvakarvabhutaspanopapadyataititannarkikArasampankaspatadapekSatvAntayohisa myakaMsampagdarzanotyattIyagapadbhavati mAtmalAbhavakramavAninimanipUrvakalayukta, / nApatravanmatipUrvakatvAvizeSaratinakAragAbhedAntaDnedasiddheza . nAMzcattamaviziSAnIti kata:kAraNAvizeSAnmatipUrvakhahi / yAmaviziSTamininanlakikAraNIkAraNabhedAntadbhedamipani ruhimatizThatA varaNyAkSayopazamovahudhAbhinnaratadbhedAvAdyanimittabhedAcazcattasyapakavadhikarSa Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogobhayattimati pUrvatvAvizeSepitAtapratipate kSaraNA vyA miriti cennatasyo |pacAratomatitvasiddheH syAnmataMyadA zabdapariNatapudgala kaMdhAdAhitavapidAvA kyAdibhAvAJcakSurAdiviSayAJcca AdyazcataviSayabhAvamApannA vinAbhAvinaH kR tasaMgatijanodya gajaladhAraNAdikAryasaMvaMdhyaMtaraMpratipadyate dhUmAdevagnyiAdidvale tadAtA chUtapratipattiritikR tvAmatipUrvalakSaNamadhyApIti tanna kiM kArotaspa pacAratomatitvasiddheH matipUrvahitavacinmatirityupacaryate athavA vyavahite pUrvazabdovantato tathA pUrvamathurAyAH pATalIputramititattaH sAkSAnmatipUrva paraMparayAvAmatipUrvamapimatipUrvagrahaNenagTahyate bhedAvdaspapratyekaM parisamAmi bhujivadyathAdevada-tajinada-tarudantA bhojyatAmitibhujiH pratyekaM parisamAyya titarthehApi bhedazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate dvibhedamanekabhedadvAdazabhedecetitatrAM gajaviSTamagavAhyaM veti / dvividhaM aMgapraviSTamA cArAdidvAdazabheda yatizayAI yuktaigaraNadharAnusTa taMtraMtharacanA bhagavadarha sarvajJahimavantigativAggaMgArthavimara Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA- lasalilaprakSAlitAHtaHkaraNevadhyatizayarddhiyuktairgaNAdharenujasaMtharacanAmAcA digdavidharmagaSaviSTamityucyate tadyathA AcArasatrakartasthAnasamavAyodhyA khyAprajJAsijJalidharmakathAupAsakAdhyayanaaMtakRddazaanuttaropavAdikadasapanA vyAkaraNaviyAkama-haSTivAdaranimAcArecaryAvidhAnazuyaSTakapaMcasamitiyami vikalpakathyate sUtrakRtezAnavinayajJApanAkalyyAchedopasthApanAvyavahAradharma kriyAkharUypane sthAnenekAnayArANamarthAnAniyiH kriyate samabApesarvapadArthI nosamavAyazcityate sacaturvidhAdravyakSetrakAlabhAvavikalpenavavarmAdharmAstikA yalokAkAzaikajIvAnotulyAkhyepapadezatvAdekenaptamAyonadravyAgAsamavApa nAradravyamamavAyaHjavUlIyasavarthisidhavatiSTAnanakanaMdIzvaraikavApAnAnalyayojanazatasahastraviSbhatramANenakSetrasamavAyanAtakSetrasamavAyauzparpiNya vasapiNpokhalyadazasAgaropamakoTIcamAgArakAlasamavAyIkSApikasampankake valajJAnakevaladaniyathArakhyAtacAritrANIyobhAvasnadanabhayaspatulyAnaMtaSamAraNavA Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvasamavAyanAdrAvasamavAyavyAkhyAtAsAyaTivyAkaraNAsahastrANikimalijI) yonArajItyevamAdIninirUpyatezATadharmakathAyAmAkhyAnopAkhyAnAnAMvaruSakArANI kathanachapAsakAdhyayanazrAvakadharmalakSaNasaMsAraspItaH kRtAryaratakRtaHnami manaMgamomilarAmapatramadarzanayamalIkavalIkaniSrkacalapAlovaSTapatrAityeteda sviimaantiirthkrtiirthshvmymaadiiniitryaavishtetiirthvvnpnyecdshdshaangaa| rAdazadezadaragAnupasagInarjityakalakarmakSayAdattakRta dazAsyAMvaraphtadAna aMtakaddazAathavA tatAdazAaMtakazAnasyAmahaMdAcAryAvadhi:sidhyato caupadoUnmapayojaneyeyoneimeUpapAdikA:vijayavaijayatajayaMtAparAjitasa vAsihAvyAnipaMcAnuttarANimantareycApapAdikA attaropavAdikAravi dAsavAyasanakSatrakArtikanaMdanaMdanazAlibhadAbhayavAriNacilAnapatrAityeteda zavamAnatIrthakaratIyeevamTayabhAdAnotrayoviMzataratIrthacanyenyecadazadAnamA rAdaNAdazadAruNAnapasagAnnirjityavijayAdyanuttarevatyanlAityevamaThattaropapAdi Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... mAyakriyikanabaMdhavizeyaHsAkSepavikSepaihernunAyAzritAnopanA novyAkaraNAyamadhyAkaraNAttasmillokikavaidikAnAmonAnilayaH vipAkam . kRtAdAkatAnIviSAkazcityattio hAdazAmagaMdRSTivAdadAtiko kalakANvaviddhiko zikaharizamakramauchapikaromasahAritamaMDAzcalAdInokriyAvAdadRSTInAmazI . marIcikumArakapilolakamArapevyAghabhativAhalimAtamojalyoyanAdInAmakri vAdadRSTInocaturazInizAkalyavAkalayabhisAtyamadrivAzAyaNakaMThamAdhye modapaiyyalAdavAdaNyAMvIkRrikAyanavasaMjaminyAdInAmajJAnikahAnI bhAvaSiSTApArAsarajanakarNivAlmIkiromarpisatyadattavyAsailApatrIya jAyasyagAdAnovainayikadRSTAnAdvAtriMzadeSIdRSTizanAnAMtrayAgAtriya narAzAkharUpaNoniyAhazvadRSTivAdIkrayatesapaMcavidhAparikarmasUtraizcamA *pUrvagataMcalikAcetitatrapUrvagarnacaturdazaSakAreutpAdapUrvamanAyAcI . nAliyavAdezAnasavAdesatyajavAdamAtmavAdakarmapavAdacapratyA Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khyAnanAmadheyaMvidyAnuvArdakalyANanAmadheyaM prAraNAvArya kriyAvizAle loka vi dusAramiti kAlapradgalaJjIvAdI noyadAyatrayathAcaparyAyeNotpAdo varNyatetadutyA dapUrvakriyAvAdAdInAM kriyA agnAyaNI cAMgAdI nAMkhasamavAyaviSayazcayatrakhyA pitaratadrAyaNaM chamastha kevala gAMvI sureMdradaityAdhipAnAMzaiDyo naredracakradha baladevAnAMcavIryalAbhondravyANAM sampakka lakSaNe cayatrAbhinaMhI pravAdapaMcA nAmastikAyAnAmarthenayAnAMcAnekaparyAyairiMdamastI denAratIticakA niyatrA babhAsitaM tastinAliSavAdo athavA mAmapivyAraNabhAvAbhAvaparyAyavidhi nAkhaparaparyAyApAmubhayanayavazIkRtAbhyAmarpitAnatisihAbhyAMyatranirUpa tadasti nAstipravAdapacAnAmapi jJAnAnAM prAdurbhAvaviSayAyattanAMnAM jJAninAma jJAninArmiMdriyANAM capradhAnyenayatravibhAgeovibhAvitaH tadbhAnavAdI vAggramasaM |skArakAraNjhayogodvAdazadhAbhASAvaktArazyAnekaprakAramyyAbhidhAnaMdazapa kArazyasatyasaGgAvoyatrarUpitastasatyavAde vANusiMvakSyamAraNakhA karaka Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. rakAraNAM niziraHkaMThAdI nyaSTau sthAnA nibAka prayogaH zrabhetaralakSayo dRzyate bhyAkhyAnakalahapaizunyAsaMbaDUja lAparasparApadhinikRtpatimoSasampagmi thyAdarzanAtmikAbhAvAdvAdazadhAhiMsAdeH karmaNAH kartu virataspaviratAvirataspa vAyamaspa kantetyabhidhAnamapAkhyAnaM kalaha, prItItaH STaSTanovo yAviSkaraNa paizunyadharmArthakAmamokSAsaMbadvAra vAgasaMvapralApaH zabdAdiviSayadezAdisa ratpAdikArativAkateyvevAra vyutpAdikArativAkyo vA caMdra tvAparigrahA jainirakSaraNAdiSvAsajyatesopAdhivAkA vANagvyavahAreyAmavadhAyanika egamAtmAbhavatitAniSkRtivAka'' yo zrutvAtapovijJAnAdhikeSvapinapraNamati sAjhAgAtivAkamAzutvAneyevarttata sAmoyavAkara * gdarzanavAka tadviparItAmithyA darzanabAka vaktArasyAviSkRtavaktRtva paryAyAhnI dviyaadyH||ddrvykssetrkaalbhaavaashrymnekprkaarmnttnN dazavidhaH satyasaGgA baH nAmarUpasthApanApratItyasaMvRti saMyojanA janapadadezabhAvasamayasatyabhedena Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatramaHcetanetaradavyaspAsatyaypardhayadyavahArAsaMzAkaraNAtalAmasatyAI dadatyAdiyadachasinidhAnepirUpamAtreyocyatatadrUpasatyayayAcitupuruSAdivyasa tyapicaitanyopayogAdAvartheparuSahatyAdhasatyayyarthayatkAryArathApitaMdhUtAMkSa nikSepAdiyatatasthApanAsatyAtmAdimadanAdisadoparAmikAdInAvAnsattItya yahaca tatvatItyasaya'yallokosaMvatyAnIrtavacaratnatsaMvRtisatyayathAyathivyAdhe nikakArAtyepisatipake jAtapaMkajamityAdipacUrNavAsAnalepanamagharyAdi upanamakaraIsasarvatobhadrakrocavyUhAdiyavAsacetanetaradhyAgIyayAbhAga vidhisanivezAdiviyavacastarIyojanAsatyAvAtriMzajanayadeycAyAnArya bhidevadharmArthakAmamokSANAMpAparkayacaranajanapadasayamAmanagararAjagaraNayA ghaDajAtikalAdidhArAmapadezyadacastadesasatya chayasthajJAnaspadvyayAyA spAdarzanepisepatasparsayatAsayataspavAkhagaNaparipAlanArthakhAsakarmidamatA skmidmpaasukmityaadiydvcrtdbhaavsty| praniniyatabadyadhyaparyAyA Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. yAmAgamagampAnAMyAyAlayAviSkarAyacaratatsamayasatyo yatrAtmanostitvanA . stikhanityatyAnityatvakalavamI kRtvAdayodharmAbhayaDIvanikAyAbhedAzcayakti tonirdiyAgnadAtmavAda vaidhodayopazamanirAparyAyAnabhavapadezAdhi karaNAnikhinizyajaghanyamadhyamAJRSyAyatraniddizpatitakarmajavAdIvratA niyamapatilebanataHkalpopasargAcArajatimAvirAdhanArAdhanaviNukapakra mazrAmarApakArAMcaparimitAparimitadvyabhAvapratyAkhyAnecayatrAkhyAtana khatyAkhyAnanAmadheyaMsamastAvidyAaSTomahAnimittAnitadviSayorajurAzi vidhiHkSetraM zreNIlokaprativyAsaMkhyA samavAtazcayatrakathyatetadvidyAnu cAdo tatrAMgaThapasenAdInAmalpavidyAnIsamazatAnirohiNpAdAnImahAvi dyAnIpaMcazatAnpatarikSamImAgakharakhapnalakSAdhyaMjanachinlAnyaSTomahA nibhittAninevAviSayolokanAkSetramAkAsepaTasUtravaccamavipavavadvAna pUrvagohadhiliyagvyavasthitAH asaMkhyAtAAkAzapradezAbhUmayaHzre, Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % yautAAmalokAkAzasyAnaMtaspavahamadhyesapatiSTakasaMsthAnolokaurddhama dhastiyanadaMgavetrAsanagalAkRtitanuvAtavalapaparikSisastiyakSapa tarantazcaturdazaramayAmomerupratiSyavajJavaiyapaTalItararucakasaMsthittAA vyAvAkAzadezAlAkamadhyalokamadhyAdyAvardazAnotaratAvadekArajjaraIcamA heMdrAtamitraHbrahmalokAtaIcaturthAzakApiTInecatavazamahAzukratipaIpa camA sahastrAtapaMcadhAraNatAtaaIyavyAka adhyanoteya AlokamadhyAdayaH yAvayavarAyadhivyatAlAvadekArasuratanodhaHyathivInApaMcAnAjatyekamaMte torajarekaikArajJAnatogharalamalama: sabhAyAAlokotAdekArajuHevaMsamA dhorajavAghanIdanodadhidhanAnilatanavAtavalayAnitrINiyairayaparikSisaHsarvasa matAllokAtrayAyAmayyadholokadigvidikapAzvabhAvinopratyekaivistAroviMza niyojanasahastrANitatauparikramatohAnivazAttiryagalokabhAvidikyAjhuvva vyAsapratyekaitrIpapivalayAnipacacacAstriyojanavistIraNanipanaruparivaddhi Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA vshaahllokedigvidikyaacvyvyaasptyekNbiirppivlyaanissrpcctuyo| janavistIzAnienahAnivasAlokAgme aSTAsvapidigvidikapArzvaghanatyeke epapivalayAnipaMcacatusciyojanavistImonidaMDanalayAnipanarupayadhizcatrI eyaraeparilokAgreghanAdadherddhigavyUta canAnilasyakroza'tanuvAttaspadezonA koNavistArIpradhaHkalaMkalayathvIparyaMta nodadhe sasaghanAnilaspapaMcata nuvAtaspacitvAriyojanAnivistAra adholokamUledigvidikSaviSkabhaHsa sarajavastiyaralokeraturekAnalalokepaMcapanalokAgrejurekAlokamadhyA dadhorajamavagAhyazarkarote aSTAkhapidikSavidikSavizkaMbharajarekArakSA zvaSaTsamamAgAstranoraJjamavagAravAlakote harajarakSAzvapaMcasasabhAgArata torajamavagAyakAnetistrorajavIrakSAzcatvAraHsasabhAgAratatIramavagA. ghamotecatastrIratavaHrakSApatrayaH samabhAgAralatAramavagAyatamaH pecarajavArakSAzcadausamabhAgItatoraJjamavagAyatamastamaH prabhAteyadraja Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsasabhAgazcaikaratatorajamavagAyakalaMkalAviSkaMbhaHsasarajavAyajatalada parirajamakrampaviSkaMbhoDheratarakSazcarakaHsasabhAgaH tatorajamumpatistro rAvakArakSAcausamabhAgItataurajamakrampacatacoratavaH rakSAzvaprayAsasabhA gAnomanoharajamakramparajavAcatatoharajasukampacattastrArajavArasAya ||trayaHsasabhAgAtatorajamukampatistrorajavaradAnahosasabhAgotatorajU makramparirakSAzcaekasasabhAga-tatorajamakrampalokAtarajarakAvika bhanmaeyarajuvidhiHhategIbhakriyavAsabhUyAtmapadezAnAMcavahirudvamanasamaDA nAsasasavidhAvevanAkayAyamAraNAMtikatejovikriyAhArakAkevaliviyayabhedA tatrAdhAtikAdirogaviyAdidravyarvadhAsatApApAditavedanAkAtovedanAsaddhA ta:hitayapratyayaprakatpiAditakrodhAdikattaHkayAyasamahAtaHUpakramikAna pakramAyuH kSayAcibhUtimaraNAMtaprayojanomAraNatikasamahAtagAjIvAnugrahopa cAtasavAja zarIranivantanArtharanejassamahAtabhArakatvayyakanAnAvidhi Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavA. vikriyazarIravAkapracArapahArazAdivikriyAprayojanovaikriyasamuddhAtaH prokta vidhinA'lpasAvayasakSmArthagrahaNaNaayojanAhArakazarIranityaryAhAraka samahAtaHvedanIyasyavahatvAdalyatvAcAyayonAbhogapUrvakamAyAsamakaraNArya dravyasvabhAvatvAsarAdravyaspaphenavegavaDudAvirbhAvopazamanavadehasthAtmajadezA nIvahiAsamahAta kevalisamahAtaHAhArakamArAMtikasamaDAtAvekadi ko yataHsAhArakazarIramAtmAnitayaragigatitvAdekadivAnAtmapade zAnasaMkhyAtAnligamayyAhArakazArIrannimAtraMnivantayatianyakSetrasamadbhA nyatenAnyakSetretaratAvekadikozeSApaMcasamajhAtAHyaDikvAyatovedanA disamahAtavazAhahinisTatAnAmAtmanadezAnAMpUrvaparadikSiNottarodhiodi kSagamanamiSTeNigativAdAtmapadezAnIvedanAkaSAyamArAMtikatejoye kriyikAhArakasamahAsAyasaMkhyeyasamayikAkavalisamahAsAnAsa yasamayika daMDakapArapataralokapUraNanicalarasamayekhApana:loka Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raNaniyatabasamayeSTha punaHlokapUraNani-patarakapATadaMDakasvazarIrAvaprave zAzvardhiti ravizaziragrahanakSatratArAgaNAnAMcAropapAdagativiparyayaphalA nizakranavyAhRtamahabaladevAvAsadevacakradharAdInAMgarbhAvataraNAdimahAka lyAgAnicayatroktAnittavalyANanAmadheyakAyacikitsAghamTogamAyurveda bhrtikrmjaaglipkrmH||paagaapaanvibhaagopiytrvistregaavrshitsttvaa gAvAryalevAdikA kalAdAsasatigAzcatuSadhisvarApAHzilyAnikA vyayagAdoyakriyAchaMdIvicitikriyAkriyAkalApabhoktAravayatradhyAravyAtA takriyAvizAlaMyatrASTIvyavahArAzcatvArivAjAniparikarmazikriyAvibhA gazcasarvazcattasaMpadapadivyAtakhalalokaviMdasAra AratIyAcAryakRtogAyo pratyAsannarUpamaMgavAhyaM yagaNadharaziSpaprazidhyerAgatIyairadhigatavattArthata khaiHkAladIyAdalyamedhAyacalAnopAminAmanugrahArthamapanivaDAsakSimA gArthavacanavinyAsatadagavAyatadanekavidhakAlikovAlikAdivikalyA Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. tadagavAghamanekavidhaMkAlikamatkAlikamityevamAdivikalpAsvAdhyA leniyatakAlakAliko aniyatakAlamatkAliketa dAuttarAdhyayanAdaya anekavidhA mitrohanamAnAdInAyathaganapadezAkimartha . pRthaganapadezaHzulAdharodhAdyasmAdetAnyanamAnAdInizchatetarbhavati .. yathayapadezAnakriyate tadyayA pratyakSapUrvatrividhamanamAnepUrvava . mAnyatoharaceti tatrayenognelissaranyUrvadhUmohayaHsapasiddhAgnidhUmasaMbaMdhA hitesaMskAraH pazcAimadarzanAdaratyatrAgniritipUrvavadagnigrahAtItipUrva . mAna tathAyenavaividhANAvidhAgino saMbaMdhaupalabharataspaviyANarUpada nAdvivAzinyanamAnayavatyAtayAdevadattaspadezAMtarapAsiMgatipUrviko chAsavaMdhyatasavitaridezotarajAmidarzanAmateratyaitaparokSAyA sAmAnpattopatadetacitayamapikhapatiyattikAlesanakSarazataparapatipa tikAlekSarasvatayathAgostathAgavayaH kevalaMsAralArahitanakhapamAnamami Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaparapratipattiviSayatvAdakSarAnakSarazruteH narbhavati tathAzAvdamapisamA zrutamevaroteH hyaspacatI hasabhagavAnTayabhaH itiparaMparI puruyAgamAdrA tadUtizrutetarbhAvaH prakRtipuruSodivAnabhraMkta prayaca jIvatItyarthAdApanne rAtrIta ityarthApatizcatvAraH prasthA AdakamitisattijJAne prATa ke dRSTa saMbhavatyarddhADhakaM kuDuvoveti pratipatisaMbhavaH zAlmAdI jo snehaparaphiM lAdyabhAve dRSTAnumIyate nUnamaMtranadRSTaH paunyi ityabhAvaeteSAmayyarthA patryAdInAmanantAnAmanumAnasamAnamitipUrvaktatibhAvaH vyAkhyAtaMyaro saMpratyakSamidAnI vaktavyaM tadvedhAdezapratyakSaM sarvapratyakSaM ca dezapratyakSama vadhimana:paryayajJAnesarva pratyakSakevartayadyevamidameva tAvadavadhijJAna triyAkArapratyakSaspAdyecyA kriyatAmityatrocyate, vyAkhyAtamaspa lakSa AtmaprazAdavizeyesatya tvarthasaMjJAkaraNAdabadhI yattettadityavadhijJAna miti yadye vanaspedAnI bhedovaktavyaH ucyateodvividhovAdhaH bhavaraNa Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyayasarvazaSTasyaniravazeSavAcitvAtsarvAvadhimapekSyaparamAvadheddezAvadhitvameveti vkssyaamaatcyosaubhvptyystytipaadnaarthmaah|bhvnpyovaacvinaa rakArAbhavadasacyAtekonaoNmabhavAyanamikarmodayavizeSApAditaparyAyo / sAmanoyA,paryAyasAyayonAntazcaudayavizeSAvakAraNApekSa virbhavatisAdhAraNalakSobhavantyacyuttesatyakSazabdasyAnekArthasaMbhavevivakSA tonimittAryagatibhAzayaMpratyayazadonekArthakvAcitajJAnevatato yathArthAbhi dhAnapratyayAiti kvacichapathevattateyayAparadravyaharagAdiSasatyapAlabhela. ninvtrtivcitiivrtteythaavidyaavtyyaaH|merkaaraashtittrehvivkssaato nimittAveiditavyaH bhavatyayobhavanimittaratikSayopazamAbhAvanicalana rimasatisadbhAdhArakSepatatrigativArasyAdetadyaditatrabhavanimittIvAdhika maNaHkSayopazamanarthakaratitannarvikAraNAMtarimasatisa . vatayayAkAzesatipakSiNoganirbhavatitathAvadhijJAnAvaraNAkSayopazametaraMge Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tosatyavadherbhAvobhavastu vA yo hetuH itarathAhya vizeSaprasaMga: yadihibhavahetuH spAtsarveSAM devanArakA gotlpityvdhervishessprsNgH| spAdiSyatecaprakarSA prakaryabhAvenavRttiH kathaMpunarbhavo heturiti cedrataniyamAdyabhAvAdyathAtira zvAMmanuSyANAM cAhiMsAdi cataniyamAhetuko badhintathAdevAnAM nAra kA cAhiMsAdiyattaniyamAbhisaMdhirasnikutobhavaMsatI tyakarmodayaspa tathAbhAvA tasmAttatrabhavaebavAhya sAdhanaMja dhAnamityacyateH savizeSAtsarvaprasaMgaiti cenna sampAdhikArAt syAdetadeva bhAra kA raNAmityavizeSavacanAnmithyAdRSTI nAmayyavadhisa~gaititannakiM kAraNAMsampagadhikArAtsamyagdarzanasamyagjJAnaM mitivarttatatsaMbaMdhAsampagdRSTI nAmavadhirmithyAdRSTInAMvibhaMgo veditavyaH atha vAvakSamANabhisaMbaMdhAnnasarvaprasaMga:vakSyate hyetanmatizca tAvadhayoviparyayazce tiH athavAvyakhyAnAdvizeSapratipattiH AgameAsi dve-narikazabdaspapUrvana pAtaiticennobhayalakSaNaprAmatvAdevazabdaspasyAdetannArakasavdaspa pUrvanipA Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. ||taravicanlomayalakSaNAlAmavAddevazadasyasyAdetannArakasadaspapUrvanipAtenabha vilya katA Agamejasidde mAgamehijIvasthAnAdisadAdivyanayogahAre gAdezavacanenArakAmAmevAdIsadAdilarUpagAkatA tatonArakazabdaspae vanipAtanabhavitavyamititanlarkikArIubhayalakSAjAsatvAddevazabdaspa devazabdohilyAjampahinazyativRttIpUrvaniyogAha'AgamovAkA viSa yonirdezatinAliniyama AhotaMbhavateyyateSakavatikarSabhAvanahati ritikkayamiticeducyate deveyatAvanavAsinAMdazaprakArANAmapijaghanyo vAdhiHpaMcaviMzatiyojanAnyatayaTosurANA asaMkhyAtAyojanakoThIkoTamAdha Urva manuvimAnasyoparipayetonAgAdikumArAnavavidhAnAmayalo vadhiraghosaravyAnoniyojanasahastrArApUrvamaMdaracUlikAyA upariparyatirita yogasaMkhyAtAniyojanasahasrANiyaMtarANAmaSTavidhAnAMjaghanyovAdhiHpaMca vizatiyojanAni utkRssttospsNkhyaataaniyojnshstraarpdhaa| uddhava Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nasyopariparyaMtaritayaMgasaMkhyAtAyojanakoTIkodyaHjyoniyojaghanyovadhe, raghAsavyayAniyojanAekRSTayAsaMkhyeyAniyojanasahastrANyUhI mAramA yavimAnasyopariparyaMtaHtiyaMgasaMkhyAtAyojanakoThIkovaHvaimAnake saudharmazAnIyAnAMjaghanyovadhijyotiyAmakRSTaH ratnanabhAyA adhArama utkRSaHsAnamAramAhendrAgAMjaghanyovadhiHranaSabhAyAadhazcaramAra skRSTaHzarkarAnabhAyAlayazcaramabrahmabrahmottaralotavakApiyyAnAMjaca nyaavdhiH| zariSabhAyA adhazcaramanavaTAvAlakAjabhAyAadhazca ramA lakramahAzukrasatArasahastrArANAjaghanyAyAdhivalikaprabhAyAsa dhazvaramanakRSTapekasabhAyAnizcaramaunkRyapaMkanabhAyAmivacAramaH lAnatalAgAtAragAyatAnAjaghanyovadhipakapabhAyApradhazcaramAukRSo dhUmanabhAyAadhazcarama utkRSTaHnavAnAgaveyakAnAMjaghanyovAdhiIma sabhAyAmadhazvaramaH unkayatamaHkhabhAyAmadhacaramaHnabAnAmavadhi Sunaulusara Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjadhA dizAnAMpaMcAmuptaravimAnavAsinocalokanAliparyaMtovadhiHsaudharmAdInAmaM uttarAMtAnAUkhavimAnaspoparipayotastiyaMgasarakhyAtAyojanakoTIkodyaH athaiyokAlavyabhAvekhyAkovAdhirityanlocyo yaspayAvakSetrAvadhirata spatAvadAkAzanadezaparichinlekAladvyebhavata tAvatsasamayevyatIte banAgateyyacajJAnavartatotAvadasaMkhyAtabhedevanaMtapadezekhApagalaskaMdhe ghajIveyucasakarmakekhabhAvataHkhaviyayapagalaskaMdhAnorUpAdivikalye jIvapariNAmecaUdAyikIpazamikakSAyopazamikevAyojanamaga vyatahInamAgacyUtAttadyathArananabhAyoyojanamavadhiradhadvitIyAyAmadhI IcatonigamatAniratIyAyAmaMdhAtrINigavyUtAnicaturthyAmadhoIla tIyAnigavyUtAnipaMcampohegasteyAyAmacorvAdhikaMgavyUta sasampamadho gavyUta sarvAsaprathivIpanArakAgArmavAdharuparimAtmAyanarakAvAso yaMgasaMkhyAtAyojanakotIkodyakAladdhyabhAvaparimAraNepUrvavaditavyaya Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A nimalMANA warwwmarianarassmannaman dibhavapatyayAvadhivanArakAgAmaSTAkSayopazamahenukAkavAmityatamAhaH kSayopazamA minabAlbApo avadhijJAnA: paraspadezaghAti spaIkAnAmadayesatisarvaghAtispaIkAnAmadayAbhAva sazedhArAviditavyAH kepana:zeSAHmanuSyAtiryecacazeyAratatasteSAmavizebAtsarveyotirazyAma vyAgAMvAvadhiprasaMgaratitantarkikAraNotasAmarthyavirahAtanazyasajinA maparyAsakAnAMtatrasAmarthyamastisazinAMparyAsakAnAMcasarveyAMkeyAMtAhiya yoktanimittasaMnidhAnesatizota kSINakarmAMtasyopalazreH yathoktasampa jdarzanAdinimittasainidhAnesatizItakSAyAkarmagotasyopalacibhavatinanasa vasyakSayopazamanimittalatrakimacyate kSayopazamanimitta zevANAmiti sarvaspakSayopazamanimittavetavacananiyamAminakSavatA yayAnakazidapo nabhakSayatItyavagnahAniyamAkriyate aparAvabhakSayatAtitathAsarvakSayo pazamanimittaramaharaganiyamArya,kSayoyazamanimittArAvanabhavanimittarati Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javA. sarAyovadhiH paDikalpaH kutaH anagAmyananagAmivaImAnahIyamAnAvasthi tAnavasthitabhedAtvavidhaH kazcidaMvadhibharikarakhakAzavavaMtamanagachati ke cinnAnagalatitatraivAniyatatiutsarakhapuzmAhozikaparuyavacanavarA-apa vAdhiraraNinirmathanotyanlayarakapatropacIyamAnadhananicayasamipAcaka vatsamyagdarzanAdiyAviSThadvipariNAmasainidhAnAdyatyarimAthAutpannastovahIM jAprasaMkhyeyalokenyaprAyarIvadhiH parichinloyAdAnasaMtaspamnizikhA : vatsamyagdarzanAdiyAhAnisalerApariNAmavihiyogAdyasamAgAutpanlata nAhIyate pAgalaspAsavyayabhAgAta itarovadhiHsampagdarzanAdigAva sthAnAdyatparimANautpanlaratatparimAgaravAvatiSTanenahAyatanApivaItaliM, gavadAbhavakSayAdAkevalajJAnotpattecA anyAvadhi sampagdarzanAdigaNAdi hAniyogAt yatparimANautpannatAtovarddhatepAyadanenavaIitavyahIyanecayAva danenahAtavyavAyavegapreritajalomivadevayAhikalpAvadhirbhavatispanarapareva Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhestra yo bhedaaH|| dezAvadhi paramAvadhiH sarvAvidhizveti tatradezAvadhistredhAjagha nyarakRSTaH ajaghanyotkRSTeti tathAparamAvadhirapitridhAH sarvAvidhiravika rUpatvAdekaeva utsecAgalAsaMkhyeya bhAgakSetrAdezAvadhirjaghanyaH utratkRSTatkR hamalo karata yoratarAle saMkhyeyavikalpaH ajjaghanpotkRSTaH paramAvadhirjaghanya / ekapradezAdhika lokAkSetraH uktaSTo'saMkhyeya lokakSetra ajaghanyotkRSTa madhyamakSetra, ukkRSTaparamAvadhi kSetrAdvahirasaMkhyAta kSetrasarvAvidhirvaImAno hIyamAna avasthitaH anavasthitaH anugAmyananugAmI atipAtipatipAtI tiyata praSTau bhedAdezAvadhe bhavaMti hIyamAnapratipAtibhedava itareya dAbhave tiparamAvadheravAsthito anugAmpananugAmpapratipAtI tye te catvArabhedAH sarvAvadhe ratacayAdyAukta lakSaraNAH pratipAtItivinAzI vidyut kAzavat tadviparIto pratipAtItatradezAvadheH sarvajaghanyaspakSe tramatsecAMgalaspAsaMkhyeyagaH A bAlikA yA asaMkhya bhAga kAlamaMgala spAsaMkhyeyabhAgakSetra pradezapramANe 23 Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. dravyaMtatsamAsAparichinneyva saMkhyeyeSurakaM dheyvanaM tapradeze bujJAnaMvarttateviSaya skaMdhagamAnaM tavarNAdivikalyo bhAvastaspavRddhirucyateSu deze ttarAkSetra vRdvinnasti ekajIvaspa nAnAjI bAnAM cupadezo-ttarakSetrevRddhirbhavati AsarvalokAde kajIva svatvaMyalA saMkhyeyabhAgAdUrddha vizuddhivazAnmaMDUka tyAMya lA saMkhyeyabhAgakSetre vRddhirbhavatyAsarva lokAnnAnA jI vA apipradezAntara hyA tAvateyAvadaMga lasyAsaMkhyeyabhAgaHkAlavRdvireka jIvasya nAnA jIvA nAMvAmI lA dAvalikAlA "khyabhAgAtkvacideka samayonnarakvaciddisamayottarAkka cisaMkhyeyasama yontarAyAvadAvalikAyA asaMkhyayabhAgaH // seyaM kSetra kAlavRddhiH kayAhayA cana vidhayAse khmeyabhAgavRddhyA saMkhyeyaguNakRyA saMkhyagaNa vRddhyAvAevaMdravyamayi varddhamAnaM caturvidhapAyAvarddhate bhAva vRddiSoDhA anaMtabhAga vRddhirasaMkhyayabhAga * saMkhyeyabhAgavRddhiH saMkhye yaguNadRddhirasaMkhyayAccadviranaMtaguNaddhi | riti anayAkSetrakAladravyabhAvavRddhyoktayAH sarvalokA Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rapitayevayoMgalasaMkhyayabhAgakSetrovadhistaspAvalikAyAsaMkhpeyabhAgakAlaH aMgralasaMkhyayabhAgakSetrAkAsadezanamANodravyaMbhAvana varvAdanatovAsyAdarsa khyayovAspAtlekhyayAvAsyAdyogalamAtrakSetrovAdhistaspayanAmAvalikAkA lAdravyabhAvIpUrvavadyogalaSTayakSakSetrIvAdharatasyAvalikAkAlAdravyabhAvI pUrvavadyAharalapramANAkSetrovadhistaspAvalikAyayakaMkAla dravyabhAvIpUrvava dyogavyUtimAtrakSetrovadhirataspasAdhikochAsanakAlAdbhavyabhAvIpUrvavata yo yojanamAtrakSetrAvadhiralaspabhinnamahUrtamakAlAdravyabhAvopUrvavadyApaMcaviM zatiyojanapramANAkSetroyadhistaspebadanodivasabhakAlAdadhyabhAvIpUrvavadyau bharatakSetramAtrovadhistaspAImAsakAlAdravyabhAvopUrvavarayojavahIpamAtra novAdhistaspasAdhikomAsa kAlaHdravyabhAvIpUrvavadhomunavyalokamAtrakSe| triovadhirataspasaMvazara kAlandradhyabhAvIpUrvavarAyorucakaMtapramANAkSetro vadhilaspasaMvatsarayaSyakAlAvyabhAvIpUrvavara yAseravyeyahIpasamudra RadmaanRRAINon Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA kSetrovadhistasyAsaMkhyayA:saMvatsarA:kAlaHdradhyabhAdhIpUrvariyosaravyayadvIpasama drakSetrovadhistasyAsaMkhyayAgasevatsarAkAla dravyabhAvIpUrvavara evaMjaghanyo kRSTaniyanarAgAMdezAvAdharukta AdhAniraNvAmatkRsTadezAvAdhirucyate kSetramasaravyeyAdvIpasamadrA-kAloypasaMkhayAmasaMvatsagaMjaHzarIra godravyaM kiyaccatadasaMkhyayadvIpasamannAkAzasadezaparichinnAbhirasaMkhye yAbhiratejaH"zarIradravyavazAbhirvirtitatAvadasapiyarakaMdhAnanaMtapa dezAjAnAtItyartha:"bhAvapUrvavattiracAmanavyANIcajaghanyoTazAva dhirmabhavatitirazcotadezAvAdharevanaparamAvadhinApisaviAdhiHprathama naSpArAmakRSTodezAvadhirucyate kSetramarimeyAdvIpasamA kAlo ppasaMpayA saMvatsaro dravyekAmaNiAdvyakipaccattadasarayeyadvIpasamandAkA zapadezaparichintAasaMkhyeyAjJAnAvarAdikAmagAdravyavazAbhAvampU varvadevadezAvAdhirukRSTomanapAragAsayatAnIbhavatiparamAvadhirucyate Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaghanyasyaparamAvadhe ||kssetrpdeshaadhi kI loka bhAkAlaH sadezAdhikalo kA kAzaprade! zAvadhyata prmaannaaH||avibhaaginH samayAste cA saMkhyAttAH saMvatsarAH dravyaMkhadezA |dhikalo kA kAzapradezAvadhTatasamAbhAvaH pUrvavadanaH || parakSetrahinanA jIve ka jIvAnAmavizeye vizu dvivazAdasaMkhye yA lokA / evaM tAvadasaMkhyeyA lokA vRddhiryAvadutkRSTaparamAvadhikSetra ki yaMtazca te asNkhyeyaaH|| AvalikAyAH asaM khyeybhaagprmaannH|| kAladravyabhAvAH pUrvavadutkRSTaparamAvadhe kSetraMsa lokAloka samAraNA asaMkhyeyA lokaa|| kiM yetaste amti jiivtulyaaH|| kAladravyabhAvAH pUrvava nasaNyatrividhopiparamAvadhiru-kRSTa cAritrayukta speva bhavati nAnyaspavarddhamAnobha viti nahIyamAna: apatipAtinapratipAtiyaspayAvattisa loke lo kasamAraNA saMkhye yalokakSetre jAtastasya tAdyatyavasthAnAdavasthito bhavatyanavasthitazcavaddhipatina hAnimeha laukika dezAMtaragamanAdanugAmipAralaukika dezAMtarAnugamanAbhAvAda nnugaamisvvidhirucyte| asaMkhyeyA nAmase khe yabhedatvAdutkRSTaparamAvadhikSetra Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. masaravyeyalokagaNitamasyakSetrakAladradhyabhAvAgAvarasaNyanavaImAnonAna hAyamAnonAnavasthitInasatipAtivAyatabhavakSayAdavasthito'satipAtibha vAMtarajatyananagAmidezotarakhatyanugAmiAsarvazabdaspasAkalpavAcivAvyakSe kAlabhAvaiH sarvAvadheraMta:yAtiparamAvadhizAmataHparamAvadhirapidezAvadhi rapidezAvadhikhetidvividharavAvadhi savidhidezAvadhizvoktAyovRddhIyadA kAlahistadAyaturAmipiddhiniyatAkSetraraddhokAlAdvijyiAspAtkAlaha masyAlenidravyabhAvayovadvirniyatAdvyahobhAvahAhiniyatAkSetrakAlava vipana jyAsyAdvAnavenibhAvavRddhAvapidravyahAdviniyAnAkSetrakAlAhirbhA / saaraapovdhijnyaanopyogovidhaabhvti| ekakSetrInekakSetraznazrI ktAdyanyatamIpayogopakaraNAekakSetraH tadanekopakara raNopayogotakakSetrAyadyevaMparAyattatvAtparokSatvaprasaMgA nedriyeyaparatvamTeI driyAzimparAgapAhariMdriyobhyaH paraMmana:manasamparakhahirvana paratarohisaiye Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahudhA vyAkhyArta avadhijJAnaMmana paryyaya spedAnImavasara prAptastaspabhedapura: saraM lakSaNAMvyAcikhyAsuridamAha / viSArAmatImanaH paryayaH // jJInivartti tApa guraNAcaka smAnnivarttitavAkAyamanastu tArthasya paraMmanogataspavijJAnAha hI matiryaspa soymttjumtiH||anivrttitaa kuTilA cavipulA kasmAdanivartitavA kAyamanaskRtArthaspaparakIyamanogata spavijJAnAdvipalAmatiraspasavipulamattiH rujumatizvavidyalamatizcakra juvipulamatIeka spamattizabda spagattArthatvAdapa yogaH athavA rujazvavidyAlAca javile vilematI yayAdyo ja vipulamatI itisaeyamanaH paryayo dvidhA jumatirvidya lamatiriti / atroktobhe daH lakSaNAmasyedAnI vaktavyamityatrocyatemana saMbaMdhenala vRttirmanaHparyayaHvI yetirAyamanaparyayajJAnAvaraNakSayopazamAMgopAMganAma lAbhIpaSTaMbhAdAtmIyapa rakIyamAnasaMbaMdhenalamuttirupayogomanaH paryayaH matijJAnaprasaMgaiti cennA nyadIpamanopekSAmAtratvAdagbhacaMdravyapadezavara syAnmartatha thAmanazcakSurAdisaM Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. 105 vaMdhA cakarAdijJAnamAvirbhavatitanmatijJAnaM tathAmanaH paryayo pimanaH saMbaMdhA lavRttiritimatijJAnaprApnotItitanna kiM kAraNaM anya dIyamAnopekSAmA tratvAtkathamabhbhecaMdravyapadezavadyathAne caMdramasaMpazyeti annamayekSA kAraNa mAtraM bhavatinacacakSurAdivannirvartta ko caMdrajJAnaspatathAnyadIyamanoypapekSA kAraNAmAtraM bhavatiparakIyamanasi vyavasthitamarthe jAnAtimanaH paryayaitita to nAsya tadAyata prabhavaitinayati jJAnaprasa~gaH svamanadeze bAta vAvaraNakarmakSa yopshmvypdeshaacckssusspvdhijnyaannideshvt|| athavAcakSuddezasthAnAM mAtmapradezAnAmacadhyAvaraNa kSayopazamAdyathA cakSaSpavadhijJAnavyapadeza iSTa nacAvadhitirbhavatitathAmana:paryayajJAnAvaraNakSayopazamAtkhama no dezasthAnAmAtmapradezAnAMmanaH paryayavyapadezo na cAspamatitvaMmanaH prati baMdhajJAnAdanumAnaprasaMgaiti cennapratyakSa lakSaNAvirodhAt syA dhUmapratibaMdhADUmasaMyTa ke manAvanumAnaM tathAnyadIyamAnaH pratibaMdhAttanmanaH Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyuktAnarthAnjAnanmanaH paryayo na mAnamititanna kiM kAra pratyakSalakSaNAvirodhAdyanapratyakSalakSaNAma-ktamidriyAniMdriyanirapekSamanItavyabhi cArasA kAragrahue pratyakSamititenAvirodhonamanaH / paryayo anumAnaMhitenavirudhya te upadezapUrvakatvAccakSurAdikararaNanimittatvAdvAnumAnaspaupadezAdvipraya magnirayaM dhUmaityupalabhpapazcAdduma darzanAdagnAvanabhAnaM karoti cakSurAdika rAsaMbaMdhAta to spoktaM pratyakSalakSaNaMvirudhyate nacanathAmanA | paryayaupa deza cavarAdikaraNasaMbaMdhevApekSate sadvedhA sUtrokta vikalpAtmanaH parya | yodvedhAkutaH sUtrakavikalpAhaDamatirvidyulamatiriti Adyastre cArjamanovA vAyaviSayabhedAdyarAjamatimanaH paryayastredhAkutaH rujamanovAkkAyavi vayabhedAdajumanarakRtArthataH RjuvA kRtArthaH kAya kRtArthatave tadyathAmanasArthavyaktaM saMciMtya vAcavAdharmAdiyuktAmasaM kI rAmaccArya kArya prayoge cobhaya lokaphalaniSpAdanArtha maMgopAMgapratyaMganipAtanA kuMcanapra Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavA.. sArazAdilakSAkRlApanaranaMtaresamayekAlotarevAtamevAciMtitaMThaktaM kRtavAvi ramatatvAntazaktotircitayitutamevevicamartharajamatimanaHparyayA prayo'pyo vAjAnAtisaparmasAvarthaanenavidhinAtvayyAciMtitaHukta kattIcetikayama yamalampatenAgamAvirodhAdAgameyuktamanamAmanaHparichidyapareyosajJAdI najAnAtItimanasAlamAtmanetyarthaHparamanAsamaMtAdviditvApariniyamanasArci titaspasacetanetaraspAyaspamanaspavasthAnAnmanovyapadezAmacarathAnAparuSA gomayyapadezavamAtmanAbhasmAkyudhyAtmanApareyocarcitAjIvitamaraNAsasa du:khalAmAlAbhAdIvijAnAtivyaktamanasojIvAnAmartha jAnAninAdhyaktama namovyaktaHsphulAkRtI ciMtayAsanivartitanayaralejIvApatamanasasleraya ciMtitarajamati nAtinetarekAlanojaghanyenajIvAnAmAtmanazcadvitra 'eyarakapaigAmasAyAnibhavagrahaNAnigatyAgatyAdibhiSarUpayatikSetrattoja vyUtiyayakasyAmpattanavahirUskayaigAyojanayyaka Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yahi dvitIyaHyolArajavakramanIvAkkAyaviSayabhedAhitIyovipalamatiHyoTAbhi dyatekatArajuvakramanovAkvAyaviSayabhedAdajavikalyA prativikravikalpA zcatadviparItAyojyAgatayAtmanaHpareyAMcaviMtAjIvitamaraNAsakhaDAkhalAbhA lAbhAdInavyaktamanobhiyatamanobhizcarcititArajAnAtivipalamatikAla tojaghanyenasamAyayAnibhavanahagArapatkarSazAsakhyayAnigatyAgAtibhiHAparU payatikSetratojaghanyenayojanapathacamatkavaizAmAnayottarazailAbhyaMtarenayahi evaM hibhedomanaHparyayovazitiralasyakiparasparatovizeyotiuttanAstItyatamAha vizudhyasAnimAvirodhAtAvaraNakarmakSayopazamesaniAtmanaH |prasAdIvicaddhiHpatipatanakhatipAta upazItakamAyaspacAritramohAnekAtya sataseyamAzivaraspaSatipAtobhavanikSIyAkavAyaspajatipAtakAraNAbhAvAda pratipAtaviyazciapaniyAtazcavidyApatipAtItAbhyovizvAsatipAta pautayoviMzayAtadizeyA pUrvasUtrasvatayorvizeSonitina kimarthapunaridamaya MAHARAMBINIREmraanaSAMAMAINARODAMADHAARARRARIABAD Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. 1 te vizeSAMttarakhanipatya kaMpanarvacanaMyA pUrvasUtrevizeSaukta tAvatA spanaparitoSa rAtoM vizeSo tarakhatipatyarthaM anaridamacyate" cazabdaprasaMgaiti cennaprAthamakA. kabhedAbhAvAt yathAmanaH "paryayaspa Rju vidyulamatI bhai hau tathA vizvatiyA | tAvapi tasyaivayadibhedI spA tAyukta zvazabdaH syAdyatavizudyapratipAtI vipalamatyeo vizeyonabhedAvatazcazabdA prasaMgasta vizuddhyA nAva rUma . lamativyakSetra kAlabhAvairvizudvattaraH kathamihaya kAma dravyAnaMtabhAgotpa sarvAbAdhanAjJAtastaspayunaranaMtabhAgI kRtaspamanAtparyayajJeyonaMtabhAgonaM tasyAne tabhedatvA rujamati kAma dravyAnaMtabhAgA dUraviprakRSTo rupIyAnanaMtabhAgo viSa lamate dravyakSetrakA lavizudviruktAbhAvato viSThAdviruktAbhAvato vizvadvilakSma taradravyaviSayatvAdevaveditavyAprakRSTakSayopazamaviSThAdvibhAvayogAdapatipA tenApivipalamatirviziSTaH svAminAMsabarddhamAnacAricodayatvA rujamati punaH pratipAtI svAminI kayAyogekA dvIpamAnacAritrodayatvAdyadyasyamana:paryaya Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syapatyAtmamayavizeyaH sathAnayoravadhimanAparyayayojakatovizeSadatyatA) havizucirAmiviSayompAvadhijAgayayayo vizuhimpasAdAkSe yatrasthAnAvAnyatipadyataravAmIpyokAviyayoyalavadhijJAnAnmanaH) paryayaspaviNyabhAvolpadvyaviyayatvAditicantabhyAparyAyazAnAtasyAtmA tamavAdhijJAnAtmanAparyayovichahataraskRtaHsilpadravyaviyayatvAdyata:sarvA badhirUpidadhyAnaMtabhAgomanAyaryayAvyatitanmarkikAragAMbhUyaHparyAyajJAnA dyathAkazcibahUnizAlyAzivyAca ekadezenanasAkalpenatanatamaryazaktIti vakI aparatvekaMsAsAkalpanadhyAcavyAvatastaspAritAtmanizaktIti vanayapUrvamAhiSNahataravijJAnobhavanitayAvadhijJAnaviSayAnotibhAgazI pimanAparyayovizaitaramAyattastamatatabhArgarUpAdibhirvahabhiAparyAyapUrU payanikSetraraktaviSayovakSyato svAmitvescyativiziSTasaMyamayokAryamA mavAyimanAparyayatrAviziyaHsayamayazoyatravidyatatacaivavartatamanAparyaya Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA 103 vibhavatinadevanArakatiryagponeyamanavyeyacotpadyamAnIgarbhavatpadyatenasana chanajeyagarbhajeyUtpadyamAnaH karmabhUmijeyUtpadyatenAkarmabhamijeyakamAmile yUtpadyamAnaHyAsakeyUtpadyatenAposakepajAyamAnaH samyagdRrSikhUpajA yonamithyAdRSisAsAdanasamparaSTisampamiyyAdRSTiSasampaghariyUpajAyamAM nAsaMpaneyapajAyatenAsaMyanasamparahaTisaMyatAsaMyateSaseyatekhUpajAyamAnA pramattAdiyakSIyAkavAyAMtapajAyatenottareSatatrIcIpajAyamAnaH cAritreyapajAyatenahIyamAnacAritreyasapavaddhamAnacAritreSapajAyamAna:sa savidhAnyatamaIipAseyajAyatenetarekha hinAmiyayakevAcalasIcativi ziyasaMyamagrahAvAkakRtamavAdhanasunazcAtagItikacitikhAmibhedAdaypana yoviMzayana idAnIkevalajJAnalakSaNAbhidhAnaMpAkAlatalaMdhyajJAnA / yayanidhaparIkSapati kattalasyamohamayAjJAnadarzanAvaraNItarAyakSayAJcaka klamityavakSyamANAvAdyayevamAdyayorevatAvanmati Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cyatAmityata Aha // manye vidhadravyeSvarvaparyAzeSaH nibaMdhanaMniyaM dhaH ka spamatizrutaviSayaspatantarhiviSayahAM karttavyaMnakarttavyaMpratyAsatteH prakvattaviSayagrahaNAbhisaMbaMdha prakRtaviSayagrahaNamatikkaprakRtaMvizvahi kSetrasvAmiviSayebhyaititatrapratyAsatteH viyaggrahaNamihAbhisaMbadhyatenanacasavibhaktaMtaraniddiSTona zakyataraha saMbahuarthavazAhibhaktipariNAma: / yathAuccAni devadattaspagTahANi AmaMtraya svaindevdttmitigmpte| devadattaspagAvIzvAhira evamAdyo vaidhaveyo devadattaitigampateH evamihApinibaMdhaH kaspaviSayasyetyabhi sNrvdhpte| athadravyeyvattibahutvanirhRzaH kimartha: dravyevitti bahutvanirdezasarva dravyaparyAyasaMgrahArtha jIva dharmAkAzakAlapudgalAbhidhAnAniSatradravyANite bAMsaveyAMsaMgrahArddhadravyeSvinivahutvanirdezaH kriyatetadvizeSaNArthamasarvapa payigrahaNaM teSAM dravyANAmavizeSeNamatizrutayo viSayabhAvaprasaMgetadvizeSaNA arthamasarvapayagniho kriyateH tAnidravyANimatiSThata yo viSayabhAvamApadya Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. mAnAnikattipayairevaparyAyerviSayabhAvamArake daMtinasa paryAyairanatairapItitatkathamiha 905 matizcakSurAdikaraNAnimittA rUpAdyA lavanAsAyamindrarUpAdayovatinatatra sarvAnyaryAyAnavagTahAnicakSurAdiviSayAne cAlavatezvattamapizavdaliMgezadA zvasarvesaMkhyeyANbadravyapayIya punaHsaMkhyeyAnaMnabhedA,natesavaivize SAkAre etairviSayI kriyate uktaMca paramavaNi sambhAvApratibhAgo abhila pAviNijjAyAM praNapraNeta bhAgo sudaNibaMdhotti aMtI driye khamaterabhAvAtsa dravyAsaMyatyayaiticenna noiMdriyaviSayatvAtsyAnmataM dharmAstikAyAdikha materabhAvatI dviyatvAnkRttomatti: sarvadravyaviSayanibaMdhetilakSaNamayuktami titannarki kAraNAMnI iMdriyaviSayatvAnnoiMdriyAvaraNakSayopazamalacapekSaM noiMdriyApriyane prayahitacanavartenAvadhi nAsahanihiye tarUpithviva vRtteH prathamatiSThatayoranaMtara nirdezArhaspAvadheH ko viSayanivadhaityaMta A havi ke rUpazabdasyAnekArthatve sAmathyacha klAdiyAha ayas Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pamanaMtasvabhAmititahasAmarthyAcakSayiyezalAdIvartamAnIgrAhyateyadikhabhAva vAcinograhAspAdanakasyAlahikaspacisvabhAvonAranItimAyanekAryase bhavanityayogobhidhAnavaMzAdyadyapimatvathAyaspabhUmAdayovihavaHsaMbhavati / hAbhidhAnavazAlatyayogoveditavyanityahipahalAyattArUpegotiyathAkSI govRkSAratiyadyevamAnAdhijJAnaspapagalArUpamakhenaivaviSayabhApatipadye rananerasAdimakhenanaiyadobastadupalakSArthatvAttadavinAbhaviramAdigaharaNa tarpadravyaspopalakSAtlenIyAtIyatetaraladavinAbhAvinorasAdayopim yate yadyevaMtagataSasarveyanateyuparyAyavyavadheviSayaniyamApnotAtya tapAhA asarvaparyAyayagnahagAmavRttelasarvagati asarvaparyAyaviniyata grahaNAmanavartato yathAdevadattAyagohIyatAjinadattAyakavalatilAyatI mityabhisavaMdhyaterAvAmihAypasarvaparyAyocisyAbhisarvadhAttasarvagativiti tatorUpivapadleSAyatannadhyAdiparimAgoyajIvaparyAyekhaUdAdhiko Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. pazamikakSAyopazabhike utpadyateavadhijJAnarUpidavyasaMbaMdhAntakSAyikA rizAmikenApidhatikAyAdivatatsaMbaMdhAbhAvArAlayamanAparyayarasa vissynirvdhntytmaah| tadanaMtabhAgemana:paryayasya yadapidravyesarvA, jJAnasyaviSayatvenasamarthitaMtasyAnaMtabhAgItasparAkarimannAgemananAparyaya pravartato ayoylihilNkevljnyaanNtspkaavissynibNdhntytmaah|s badanApIyeSukevala atrAharkidravyaMkhaparyAyAnadravatiyatevAtariti dravyaMgyAtmanAparyAyAradrayanigachattItidravyavahalApekSayAkarisAdhakhodayate vAtaritidravyokathaMcinedasihotaskarTa karmavyapadesasihinadravyaspaparyAyAgoM cakacinedesatyakta karI karmavyapadesasidyatiitarayAhitadaprasiddharatyatA vyatirekAyadyakatinaikatvamavadhAyetasyakaTakarmadhyapadezAvasiddhiHspAktataH atyaMtAdhyatirekAnlahitadevanirvizeSamekazaktayetaNyekSayAvinAkarIkarmaca bhavitumarhati smathakAparyAyAnaspamiyobhavanapativirodhyavirodhanodhAraNAM Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapAtAnupAtahatakAnAzabdotaramalAbhabhimittavAdarpitavyavahAheraviyayovA sthAvizayAparyAyaHbhiyobhavanaMpatikecidamarmAvirodhinaH kecidavirodhina:ta vajIvaspatAvadanAdiyAriNAmikavetanyA jIvadravyabhavyAbhayoIgatikhabhAvAsti svAdibhiraudayikAdayobhAvAyathAsaMbhavaMyugapadAvAdavirodhinovirodhinathyanA rakataiyArayonadevamanuSyasvIpanaghusakarAkadvitricatupaMceMdriyavAlyakomA | rakopaSasAdAdayAsahAnavasthAnAntathApohalikAanAdiyArigAmikA:rU prsgNdhsprshshbdsaamaanyaalitvaadyH| zuklAdipecakatiktAdiyaMcakagaMdha hayasparzATakazabdabahaparyAyaH pratyekamekahitricatu paMcAdisaMkhyayAnetaNa gApariNAmibhiryathAsaMbhavayugapadAvAdavirodhanovirodhinazcalalakalanIlA tiktakadukasarabhetaragaMdhAdaya prAyogikA vaivAsikazcaparamAraNakhaskaMdheSa casahAnavasthAnAdevadharmAstikAyAdivvaypamUtatvAcetanatvAsaMkhyeyapadezava gtikaarshaakhbhaavaastitvaadydhynNtbhedaagrulghugnnhaanidivikaaraiH| Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjadhA. patyayaiparamatyayaizcagatikArAtyavizeSAdibhiravirodhina parasparavirodhi nazcayAHteyakecidapAtahatakAdravyakSetrakAlabhAvAnimittAUdayikAra yamanapAtahatakAzyatriyakAleyavikAriNaH pAriNAmikAzcaitanyAdayarane ghovirodhyavirodhinAMcAgAmayAntAnayAtahatukAnAMzabdAMtarAtmalAbhAspani mittatvAccetanonArakovAlakaratyapitivyavahAraviyayativyavahAramanatrA trividhazabdanayAmaka dadhyArthikAnayyogAtparyAyArthikenApitarataspaviya yastaspadravyasthAvasthAvizeSaparyAyaityucyata tayoritaretarayogalakSaNo . tayoritaretarayogalakSaNodyoveditavyamdradhyANivaparyAyAcagavyaparyAyAha tidvaMdvenyabaMzakSanyagodhavaditicela tasyakathaMcidedepidarzanAnotyAopiva tasyAnmatayadivAnakSanyagrodhavadanyatvaMdravyaparyAyArAjAmAtAtitannati kAragataspakaryacinedepidarzanAragokhagopiMDavadyathAgovaMcagopiMDaNzvagora piMDAdhitiananyasvepiDobhavati tathAdravyaparyAyazcininanusAmAnyavizeya Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yornytvaatsaadhysmetditinaiydoyH| utametadananyasAmAnyavizeyayordravya mahaNoparyAyavizeSaNaMcenlAnarthayAtsyAdetadravyAgAMparyAyAdravyayAyAini dravyagrahaNaparyAyavizeyayAmititannArkikAraNamAnarthavaSAdevasatidravyagRhAM manarthasthAlaghavyaspaparyAyAtrAsaMtItadvyAjJAnapasaMgAccakevalenapayoya|| evajJAyatanagavyAgItigavyAjJAnasAnAtiuttarapadArthajadhAnatvAtyAathamata metatsarveSaparyAyeyazAtevana kiMcidezAtamAnitatIvyatiriktasyAdgavyasyAbhAvA ghavendradhyamahAmanaryakamityataMyarastAttasmAtsAyUktahoyamitinanacaI|| depidravyagrahaNAmanarthakaMparyAyavyatirekeragAnapalaJcariti yadIvAzAkhA lakSaramAdibhedAnedopapattezaathasarvagrahAMkimaryenanabahavacananidezAdeva vavahatvasaMpratyayasiddhanAsarvagrahaNoniravazeSapratipatyaryayelokAlokavedabhi|| lAdhikAlaviSayAdravyaparyAyAsanatAsateyaniravezayeSakevalajJAnaviyaya|| nirvadhaniSatipatyarthesarvagraharNayAvAllokAlokasvabhAvInaMtarajAvatInetA Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. nato yadyapiyaratAnapijJAnamaMsyasAmathyamastItyaparimitamAhAtmpatatkevalazA naveditavyopAhaviSayanirvadhIvaTatomatyAdInAmidaMnunanitiekamiMntA manikhanimittasainidhAnoyajanitahattInizAnAniyogapadyenakanibhavatItya tucyte||ekaadiinibhaajyaanilgvdkaamnaavpkssi ekatikoyaM zabdaH anekArthasaMbhavevivakSAtamyAthampavacanaekazabdAayamekazabdaH nekasminnarAmayogAvicisaMkhyAyovattiekAhIvahavazanivacidanya leNke prAcAryA anyebhAcAryaitikvacidasahAyeekAkinaratevicarativIrAda nivacitvAthammeekamAgamanakhayamamAgamana miti kvacitmAdhAnyeekahanAse nAMkaromisadhAnahatAsenAMkaromAtyayojatrehavivakSAtapayampavacanaekazabdo veditavyA AdizabdazyAvayavavacananAmAdizabdazcAyamanakAsaMbhavaviva kSAtaihAcavavacanoveditavyaHkvacidyavasthAyAvatatanAyagAdayazcAtvArova gaNI:brAhmaNavyavasthAHbrAhmaNakSatriyaviyanAstyaryAkvacita Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AINRIME R dayAparihartavyAbhujaMgaNakArAviyavaMtaityathIkacisAmAyyenadyAdInikSe vAzinadAsamIpAnItyaryavicidaMvayaverazAdimadhAnerUgavayavadhItaratya gAtenaitahatabhavatiekaspAdirekAdiSayamAvayavaratikasyapathamaspaparokSa spakaHpunaravayavAminisAnasAmIypavacanovA athavAbhayamAdizabdaHsamA vyavacanIdravyatenaprathamaspamatijJAnaspazrutasamIpamityaktabhavatimatevahirbhAva prasaMganicennAnayogasadAvyabhicArAtasyAdetadevasatimatarvAhabhaviApAnotIti talarkikAraNAnayosadAvyabhicAradehimatizatesarvakAlamavyabhicAriyAnA radaparvatakttaramAdanayoranpataragrahaNerampamahAsalihitabhavati tatonpaya dAntAvakasyAdizabdaspanivRttiruSpakhavadhathAnamaravaDaSTramakhavanyakha msptistaaveksymkhshbdspniyuttirevmihaapiekaadiyeyotaaniimnyekaadii| nItirakasyAdizabdaspanidattiravayavanavigrahasamadAyohatyarthaavayavenadhi grahaH kriyatehattyartha samadAyobhavatitenaikAdInyabhyaMtarIkRtyabhAjyAnyarya RamannesamagramusamuHI Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. yathAva tyartha kiMsarvANinityAhA sAcaturpakatapatara kevalasyAtahaNyatvAdita yogapadyAbhAva yatrakevalajJAnakSAyikatadasahAya mitayavijJAnAnikSayopazamanimittAnyato . . nAbhAvIbhibhanatyAdahaninakSatravadinicenlakSAyika / detanlAbhAvaHkSAyopazamikAnosAnAnAMkevAlinitikevalajJAnenamahattA bhinnatAnikhapayojanenavyAdhiyatebhArakarasabhAbhibhatanakSatravaditivantarkikA ... vAtsaMkSAzAsakalajJAnAvaraNIbhagavatyahItikarthakSAyopazamakA jJAnAnAsaMbhava nahipariNAmasathidIpadezadezAcadvirasti indriyavatvAditice lAyinivavIdhArI syAdetadevamAgamabhApattApacehiyA asazipacedriyA dArampaAyogikevalinaitiantadriyavatvAttatkAyegApijJAnenabhAvaticyA titalikiMkAramArthAinavavodhAdAvahisayogpayogikevatino pacindri yaMpratyaktaMnabhAveriyaMjaniyadihibhAdriyamabhaviSyadapinAsaMkSAzAsaka Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAvaraNAsAtsarvazavAsyanyavartivyatataramAdetIbhavatiekasminnAtma nidvematithunekacitrANimatizcatAvadhijJAnAnimanizutamanAparyayajJAnA nivAkvacicatvArimatizcatAvadhimanAparyayajJAnAninapaMcaikasminrayugapa saMyaMtIti saMkhyAvacanocaikazabda athavAsaMkhyAvacanIyamekazavdaekamAdi yayAtAnImAniekAdInikathamatijJAnaekasminnAtmaniekaMyakSarazvataMdya nekadAdAbhedamapadezaparvatadbhajanIyaMspAdAnavenijatatpUrvacadapara mAha sevyAsahAyapAdhAnpavacaneekazabdesatiekAdInikevalAdInItyAekasmi lAmanyaikekevalajJAnakSAyikatvAtramitiSThataratyAdipUrvavara ayokAnimA tyAdInizAnyavyapadezamavala teuttAnyayApItyanamAha malitvAvadhayo vinAviparyayonyathAkataHsampagAdhikArAMcazabdAsamuccayArthaH, vi paryayazcasampatikRtapanareyAviSayIyamithyAdarzanaparigrahAtmatyAdi vipryyaayosodrshnmohnaayodyestimithyaavniprinnaammaatnshai| Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. kArthasamavAyAnmatyAdInAMviparyyayo bhvti| nanu camaNikanakAdInAMva cehiga 110 tAnAmapisvabhAvavinAzo na bhavati tadvanmatyAdInAmapi spAnnaiSadoSa, sarajama kadakAlAMvragatadugdhavatsarAvinA saMzayathAsara jasa kaTukA lAvUbhAUne nihitaMdugdhe svayamaparityajati tathAmatyAdInyapi mithyAdRSTibhAjanagatAni duSyatIti aadhaarspdossaadi| AdheyaspadoSo jAyate nanu canAyame kAMtau ktametanmaNikanakAdayovaccegitAapi svabhAvanatya jaMtItitatrakathame tdvsiiyte| mAlavUdugdha bahuSpattimatyAdI ninapunarmmaNpAdivantaduSyaMtI tipariNAmazaktivizeSAtpariNAmaka spavinA zakti vizeSAdanyathAbhA vobhavatiyayAlAM vRdramaMdagdhaMvipariNamayituM zaktonitathAmithyAdarzanama pimatyAdI mAmanyayAtvakarttamarvaM tadaye anyathAnirUpaNadarzanAcegyihaM tumapAdInIvikAraM pAtyAdayatumalaM vipariNAmakadravyasaMnidhAnete yAmai pibhavatyevAnyathAtvaMyadAnasampagdarzanaMprAdbhUtadA Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |bhAvAtteyAMmatyAdInAMsampakamataHsampagdarzanamithyAdarzanodayavizeSAttayAM trayANAMvidhAkRtirbhavatijJAnamatyazAnaMtanAnaMzruttAjJAne avadhijJAna vibhaMgazAnamitiApatrAharUpAdiviSayopalazcicyAbhicArAbhAvAviparpayA bhAvaHyathaivamatijJAnenasampamhaTayorUpAdInapala tathAmithyAdRSTayo pimatyajJAnenayathaivapaTAdiSarUpAdIratenanizcintyapadizaticapare bhyaratayAtratAjJAnenApi yathaivAvadhinArUpigoryAnavayaMtitathAvibhegenA pAtitsmAlAtiviparyayanitasAhAravizanapala zrutavAsachabdaspAnekAIsaMbhavevivakSAtamparzasArthagrahaNa yesachandonekArthaitivyAkhyAtaHgataspehavivakSAtaHparzasAyasparagrahAve ditavyaprazastatatvajJAnamityartha asadajJAnaMtayo sadasatoravizeSeNA yadRchyAnapalazceHviparyayobhavatikayamanmattavaghayonmantodoyodayADa pahattadriyamativiparItayAhIbhavatisozvegorityadhyavaspativAazya Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA itiloTasuvarNasavarNaloTTaminiloTalISTaminisuvarNasavarNamititaspevamati zeyegAdhyavaspataHajJAnamevabhavati tahAmathyAdarzanopahattodriyamatamati zrutAvadhayopilAjJAnamevabhavatItibhavatyaryagrahagovAathavAsachoyaMbha vatyathaiveditavyasahidyamAnamityarthaasadAvidyamAnaMtapauravizeyezAyaha chopalaJceH dhiparyayobhavanikadAcidpAditadayyasaditipatipadyateadapi saditikadAcinnasatsadevAsadaypasadeveti kRta 'pravAdiparikalpanAbhedAdi paryayagraha-pravAdinIkalpanAbhedAdviparyayagrahobhavati tadyathAkecittAvadAha dravyamevanarUdayaiti aparAhu:rUpAdayaNvanadravyamiti apareyodani anyadvyaM anekarUpAdayaratikathamevAviparyayagrahaNIucyattayadidravyameva narUpAdaya lakSaNAbhAvAllakSyAtavadhAraNAprasegA kiMcadriyezAsanni kRyyamayodavyarUpAyabhAvesarvAtmAnAsalikvayyetattatasasminAmahApa / sega:karaNAbhedAbhAvapasaMgazcanacAsoeTAvA . Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evama piniraadhaartvaadbhaavprsNgH| kiMcaparasparavilakSaNAnAM rUpAdInAMsama dayepisattiekA natarabhAvAtsamudayaspasa vabhAvaH / parasparatorthottarabhUta tvAdartha hynydrvymnperuupaadyH|| evamapiteSAM lakSyaNabhAvAbhAvaH paraspa torartha taravAraiMDidaMDavat lakSyalakSaNabhAvaiticennavaizampAnyayavatya to lakSyalakSaNabhAvIyukto nAsato riti kiMcarUpAdikhayyamUrttakha vyAthItarabhUteyaneMdriyasaMnikasiktastatazca jJAnAbhAvaH nacAthItarabhU taMdravya kAraNAbhavitumarhati kiM cAmUla kAraNAvijatipatteH evAMghaTarUpA dInAmUlakArayopravAdinAMvipratipattistadyathAkecidAhaH avyaktAnmaha dahaMkAratanmAtreTriyamAhAbhUtamTatpiMDAdinivRrttikrameAghaTAdervizvarUpa spa jagatautpAdaittitadayukta nahiSadhAnaspAmU-tInaravayavatvaniH kriyatvA tI driyatvAnaMtyatvAparapayojyatvAdivizeyopeta spatadvilakSaNa ghaTAdiH kA yebhivitumarhatyadRSTatvAnnavAparajayo jyaspapradhAnaspasvayameobhiprAyarahi Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. .. baiMkaprasavakramAyukaHparuyaratAvaliniyatvAnnamahadAdisargA pradhAnanayaMte khayaMcanikkiyatvAvadhAnanAmA mahadAdisargAthaipayotama jahisvayaMgativikalayaMgarAmAnamevAya-pochAyagachandRSTAkiMcAva yojanaspaSadhAnaspamahadAdisonayatimAnaparuSabhogaHprayojanamiticenna spaspavibhorAtmanabhogapariNAmAbhAvAcakivAvetanavAdihalo ke cetanazcaitra udanAdhIkiyAphalasAdhanajaladardhavyagnisaMghakSaNAdikhapa vartamAnodRSTAnacatayAradhAnacetanamaMtospamahadAkriyAtasavakamAbhAvAna .. kramaspaSayojakonikriyatvAdayaraAhuparamANubhpApratini yatapArthivAdijAtiviziSTempaadRSyAditanidhAnepsanisahatebhyaH arthAta kAryAtmalAbharatitadarayuktanityatvAdanAMkAyAraMbhazApAbhAvA .. necAraMbhanityavahAnelacAryottarazataspakAryasyAraMbhoyatAdhyatirekAnaphla rUpalanIcANamahatvAbhAvAnacajAtipratiniyamAlibhinnajAtI Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raMbhadarzanAdvilajAtAyeyasamadayamAtraminicetulyajAtIyevvapitatyasaMgA nacA manoghaTAdyAraMbhekarTalamapayananikriyatvAnnityatvAcanAyyAtmaraNasyAdRSya denikriyatvAdevanacaniAniyotirakriyAhetuyanAmanyamanyatevarNAdipara mANusamadapAlakArUpaparamANAvoatIdriyAsamaditA:saMta-iMdriyagrAhyatva manapaghaTAdikAryAtmalAbhahetutvaMpantipadyatarativadayukta pratyekarUyaparamANa nAmatIdiyatvAtatonyasyakAspAypanIdriyavapasagAttatazcadRzpaviSayamamA gAbhAsavikalyAbhAvAkAryAbhAvAccatalliMgakAraNAsyAyyabhAvanAkiMcakSaNa katvAliHkriyatvAcakAryAraMbhAbhAvAviviktazatInoyarasparAbhisaMbaMdhAbhAvana nacAnyArthazvetanarateyAsaMbaMdhaspakalitadabhAvAsaMbaMdhAbhAva evamanyevapipa| vAdiyasatyasadiniasatyapisadiniviparyayomithyAdarzanodayevazAheditavyaH pittodayAkulitarasanedriyaviparyayavattanIyadaktarUpAdiviSayopalacivyabhi cArAbhAvAnlamithyAhAnatrayamajJAnamititadasAmpAravyAkhyAnaMzAnalakSa Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. 113 rANAdibhiridAMnI cArinirdeSTavAM taducyanayAucyate karamAnmokSavidhAne taska vakSyamANatvA kutaH punastU-mokSavidhIvakSyataiti cenmokSaMpratiSadhAnakAraNA svAtkiMkRtaMprAdhAnya na kecananirddanakRtaMyata-AtmAvyuparata kriyAdhyAnAvi bhUtAmavalaH kRtakarmedhananiIhanasamathebhivaninanukSAyikasampakka keva lajJAnIpettopi yadisyAtakSAyika kevalajJAnotpatyanaMtaramekana karmakSayaH paratakriyAdhyAnotpattryanaMtarameva bhavatitaJcottamaM cAritraM karmAdAna hetukriyA trimitivacanAdAdI hataducyettamokSavidhAnepitadvaktavyamitigora vaMsyAdevamapi zrI bATyo nirdeTa khAu teSamAzAMcyA khyAtaM mAgekadezAnayA: tadanaMtaracanAhAnayAvake nenayAityatazrAha naigamasenaiyyavahAratatraNa desamA merudaivambhUtAnaH // zabdapekSayA ekAdisaM khoyavikalpAnayAH tatrAtisaMkSepAdapratipattirativistarecalya nAmananugrahaittimadhyatayA pratipa-tyAsamAnayA atrocyate / teSI sAmAnyavize Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ palakSaNovatadhyatatrAsAmAnyalakSaNAmadhyana lamANapakAzitArthavizeyaSarUpako nayApakapairAmAnaMpramANesakalAdezaityaniSakAzinAnAMnatamAgAbhAsapa . rihAnAnAmityarthaniyAmAnAmarihatvanAstitvanityatvAnityatvAdhatAsmAnAjI vAdInAyavizeyA pryaayaaneyaaNpkraaruupkHkhruupkniruudobaangaa| regotyartharAvalakSaNonayastaspomUlabhadaudradhyAkSikA paryAyAktikaratinavya maranItimatiraspadravyabhavanamevanAnonyebhAvavikArAnAyyabhAvaladyatirekezAnapa lveritidrvyaanikopryaayevaarniitimtirspjnmaadibhaavvikaarmaatrmvmv| naMnatanonpadavyamalitadyatirekezAnupalaberitiparyAyAstikAmathavAvyame vAspinaguNA kamIgatadavasthArUpAditidravyArthikoparyAyasvArthAsparUpA yutkSepaNAdilakSaNonatanonpadvyamitiparyAyArthika ayavAryategampataniSya dyataityarthaH kAryadravatigachattInidravyaMkArAdadhyamavAspikAraNamevakArya nArthatanacakAryakAraNAyo-kazcidrUpabhedanAtadubhayamekAkAramevaparcAgalindra Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. vyavaditidvyArthikaH parisamaMtAdAya paryAyaparyAyaramvArtha kAryamaspanannavyamatAtA nAgatayovinavyAnutpannatvevyavahArAbhAvAtsarAbakA kAryakAraNAvyapadezabhAgiti pIyArthika athavArthanamarthaHprayojanadravyamevAyospapratyayAbhidhAnAnapatra tiliMgadarzanaspanindotamazakyatvAditidravyArthika paryAyArtha prayojanamaspa vAgvijJAnavyAyatinibaMdhavyavahArasasiritiparyAyArthikatanedAnegamAda yaeyAvizayalakSaNmayatArthasaMkalpamAtramAhAnegamA nigaLUtyasminni ninigamanamAtraivAnigamanAnigamekazalobhavIvAnagamalaspalokavyApArabhAsa rthasaMkalpamAtramahApAchedragyhagampAdiyAnadyathAkazcitvacaparathapuru yaMgachattamabhisamIkSyAhAkimarthagachatibhavAnitisatasmaiprAcaTepaskAmiti evamiharahAdAvayitathAkattarotragamItyuktamAcaTemahaMgItisaMpatyagachatya pigamItivyavahAra evaMpakAronpopinaigamanayasyaviSayamAdhisaMjJAvyavahAraprati cennatavyAsannidhAnAraspaditanAryagamanayaviyaya:bhAvijJAdhyavahAra Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ titalarkikArAnatadravyAsaMnidhAnAtahikumArataMDulAdidravyamAzrityarAjIdanA : dikAbhAvinIsaMzApravartatenacanayAnaigamanayaviSayekiMcir3hAtaMdravyamasjiyadAzrayA bhAvinIsaMzAvijJAyetA upakAroupalabhAsavyavahArAnupapattiricennAvattijJAnA spAdetalaigamanayavaktavyaupakAronIpalabhyatebhAvisaizAviSayeturAjAdApala bhyatetatonAryayaktaititantarkikAragAMpramanizAnAnlatadasmAbhiApatijJAtaMupakA resatibhavitavyamitikitIspanayaspaviyayaHpadayeteapicaupakArakhatyabhima khatvAdapakAravAnevAkhajAtyavirodhenaikatvopanayAsamalagrahAsaMgrahavAbhidhA mAnujattiliMgatADapaMkharUpAnagamovAjAtisAcetanAcetanAdyAmikAzabdAta sarjinimittatvenapattiniyamAlavAyavyapadezabhAkakhAjAti,khAjAtiprajacyavana mavirodhAsvajAtaravirodhakhajAtyavirIdhanatenavajAtyavirodhenekatvopanayAke || yobhanosamalagrahAsagrahamA ythaasyNvdityaadisdityktesttaasrvdhaahiiN| gogvypryaaytdbhdssbhedaanaatdvytirekaaneknsemhlaahvymitivoktjii|| Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. vAjIvaredayabhedAnaMdravyatvAvirodhAntenaivasaMgrahI ghaTaiticItanAmAdibhedAmTalava ramAdikAraNavizeyAsisthAnAdikivikArAccabhinlAnIghaTAvAcyAnAtadavya tirekAdekatvenasaMgraha evamitarekhapItitatrAbhidhAnajatyayosAmAnyanirAkRtavi zeyabhAvAdAhasattAdyaryAtarabhUtamalijadabhisarvadhAtsadAdivyapadezaH ititanna ubhayathAupapattaridamihasaMpadhAryasattAsaMbaMdhAtyAdravyAdikhasadityabhidhAnepratyA yazvaspA hAnavetiyadisyAtsattAsaMbaMdhavaiyaryaprakAzitaprakAzanavaiyaryAvasattAva yasaMgazcaekAarpatarInaparAvAdyetyattazcasamadhavirodhI yaliMgAbhAvAccaikobhAvaitiayanAstivaraviyAgAdizcatiprasaMga yavizeSaiticannataspapatiSiharavAskiMcarAttaijAyA-saditivyapadezasyasattAMtada herakatvAhatukakhayoranavasthApatijJAhAnidoSaprasaMgamayapadArthazaktipati niyamAdravyAdiSasaditivyapadezInimittotarahanukAsattAyokhatarAvaticelsasa gaMvAdatyAga lAmAtrakalpanApasaMgamyAkiMcamattAdenopadArthI Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ittiHsosyetivAsyAtsoyamitivAyadisospretittirmavadhIyenabhavitavyasanAvaddha vyamitiyathAgomAnuyavamAnityatImatvarthaspabhAvArthaspacanirtivaktavyAathaso yamityabhisaMbaMdhenahAtti sattAdravyaminikhAnotiyathAyaghipuruSadatinasahavyami jitabhAvArthaspanihativadhyAkiMcahaSTAMtAbhAvAnlokiMcidanesarvAdhi haryayadiyaditisamIkSyasakAnekAsabaMdhinIgampetA nItIdvyavaditicennata sthAnikakhAlIlikhavaditicennanasyAsiddhatvAta anovidhipUrvakamavaharavyavahA ra enaramAdataH kutaHsaMgahAsaMgrahA nayAkSiptAnAmarthAnIvidhipUrvakamavaharAdhya vahAra: kovidhi saMgrahAlahItoparatadAnusUyegauvavyavahArapavartananatyayavidhila yathAsarvasaMgrahaNAsasaMgrahItaMtaccAnapekSitavizeSanAlasaMvyavahArAyatidhyavahAra nayAtrIyateyasattadravyagaNorvatidavyeNApicasaMgrahAkSisenajIvavizeyAnaye kSezAnazakyasaMvyavahAra itijIvadravyamajIvadravyamitivAdhyavahArAznIyatejIvA jIvAvapicarsagrahAkSimInAlasaMvyavahArayatipratyekaMdevanArakAdighaTAdizvavya Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA* 116 vahAregA zrI yateka ghAyAbhaiSajyamityuktecasAmAnya spa vizeSAtmakatvAnnaiyanAdhAdivi zeSasAmarthya nAhizakyaM prabhurANapicakramTattAsavaH kaSAyasamA hArakarttanAma sthApanA dravyANica saMgrahopAttAni nAlaMvyavahArAyettibhAvaramvagTahyate evamayanayastAvatvartta | teyAvatyanannAsti vibhAga suutrpaatvtjutrH| yathArujaH sUtrapAttaratathA-rU upaguNasUtrayati taMtrayati sUtrA sarvatrikAlaviSayAnatizayyavartamAnakA laviSayamAdante pratItAnAgatayorvinayyanatyannatvenavyavahArAbhAvA samavAyamAna |maspaniddidhikSitaM kaSAyobhai jyamityatracasaM jAtarasakaSAyo bhaiSajyena prAthamika kaSAyo'lpe/nabhivyaktarasatvAdaspavivayaH pacyamAnaH pakkA pakSasyAtpacya mAnaHsyAduparata pAka rityasadetadvirodhAtyacyamAnaitivarttamAnaH pakkAitipratIna ratayeorekasminnavarodhovirodhIti naiSa doSaH pacanasyAdAvavibhAgasamayekazcidaza ni vRttI vAnavAyadinanittasadvIryAdiyvapimanivRtteH pAkAbhAvaH syAttatatobhinirvRt gladapekSayApacyamAnaH paJcaitarathA hisamayaspatraividhyaprasaMga' saevaiaudanaH Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aaHAINE m I NEAADORatani LAMEmai nadatyacyateparabhivAyasyAnittaHpakarhisavizabdasakhinlodanepakkAbhiSAya. syAdaparanayAkaticocyatekasyacityakastAvanaivakatArthavAdevAkriyamANakata bhujpamAtabhaktavadhyamAnavarasidmArasihAdayAyojyAratathAppativaMtarimannitiSa sthAyadaivAmimItetInAnAgatadhInpamAnAsaMbhavAtakuMbhakArAbhAvA zivakAdiparyA yakaraNetadabhidhAnAbhAvAtakuMbhaparyAyasamayevakhAvayavabhparAvanita,sthitaSa nicakunodyAgachasItinakattazcidityayamanyAtakAlakriyApariNAmAbhAvAdya mivAkAzadeprAmavagAr3hasamarthAtmapariNAmavAtatraivAspavasatilakalakAkaH ubhayorapikhAtmakalAkalA kalAtmakonakAkAlakA yadikAkAtmaka syAGga marAdInAmapikAkacaprasaMga-kAkazcakAkAlakonakRnAtmakAyAdavalAtmaka zullakAkAbhAva-spAyaMcavAtvAccapittAsthikAdhirAdInApItayalaraktAdiva raviAttadyatirekerAkAkAbhAvAccanasAmAnAdhikaraNyemekaspaparyAya pAnanyatvA tparyAyAevaviviktazaktayodaya'nAmanakircidaratInikalaNyAvAdhAnyAditice Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. nAstiraktAdivatiyasaMgAtkayAyamadhurecamadhanivirodhArapatyavAkhyAyamAne ... kAkavizeSazenakenacitradvIpItaranivAsinpaupalazkala kAkavizeSeparuyesatipAdyamAnesaMzayojAyanekimayaMkAkaspakAlegASA dhAnyAdIcaredravyaspaivavAnathApariraNamAdityata: palAlAdidAhAbhAvaH pativi ziSyakAlaparigrahAdaspahinayaspAvibhAgovartamAnasamayoviSaya agnisaMva dhanadIpanakSalanadahanAnyasakSeyasamayAtarAlAniyatIspadahanAbhAvaHkiMcaya minsamayeAhannatamirapalAlabhasmatAbhinihantaM yasmizcapalAlanatasmindA hatiyatyalAlataddahatIticantasAvazeyAtsamadAyAbhidhAyinIzabdAnAmavaya veSvattidarzanAradIyaiticela tadavasyatvAdekadezadAhAbhAvaspoktatvAntirava zeSadAhAsaMbhavAditicelavacanavirodhAttadavasthatyAMccavacanavirodhAtAvadyadini ravezeSaspapalAlaspadAhasthAsaMbhavatyekadezavAhAtyalAlavAhonAdAhannanubha vavacanaspanirakharoSaparapakSaddhakatvAbhAvAtparapokadezasyayakatvamataH / Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kadezayakatvAt sanamayI daMdU baka mevetyasyasAdhakatvA sAmarthyabhAvaiti tadava sthitvamayye kasamaye daahaa| bhAvaityuktatvAdavayavAnekatveyadyavayavadA hA sarvatradA ha-avayavIttarA hAnnanu srvdaahaabhaavH|| athadAhaH sarvatrakasmAnnAdAhaH ato ||nadAha evaM pAnabhojanAdivyavahArAbhAvAH, nAklaH kRlIbhavatpubhayorbhinna kAlA visthatyAtpratyutpannaviSayenivRttaparyAyAnabhisaMbaMdhAtsarvasaMvyavahAralopaiti cennaviSayamantrapradarzanAtpUrvanayavaktavyatvAzaM vyavahArasiddhirbhavatizapatparthamA, iyatipratyAyayatItizabdauccaritaH zabdaH kRtasa~gateH puruSasparakhAbhidheyeSa tyamAdadhAtItizabdacyate sacaliMgasaMkhyAsAdhanAdivyabhicAranivRttiparaH liMgaM strItvapreravanapuMsakatvA nisaMkhyA ekatvadvitvavahatvAnisAdhanamasmadAdyevamA dInAM vyabhicAronanyAyyaititalivRttiparoyaMnayestadyathA liMgavyabhicAraranAvatstrI liMge liMgAbhidhAnaMtArakAvAtiritipalliMge vyabhidhAnamAvagamo videdhatistrI venapuMsakAbhidhAne vIraNA-pratodyamitinapuMsake svAbhidhAne prAyazakti ritipi Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA* genarpasakAbhidhAnapaTovasvamitinasakepaliMgAbhidhAnadravyaparathuritisaMkhyAvya bhicAranAekahilanakSatrapunarvasadatyekaveyahatvanakSatraMzatabhiSyajAinihitkhae karvagodogAmatihilevahA punarvaspaMcatArakAgadani vahatyeekarvamAnAvA namitiAvaharahivaMdevamaThayyAubhArAzIinisAdhanavyabhicArarahimanyerayenayA spaminahiyAsyasiyAnalepinenimAdizabdenakAlAdivyabhicArogyadhavizvadyA gyAspayatrIjanittAbhAvikRtyamAsIditikAlavyabhicArasaMniSThatepaniyatavi ramasaparamatyapagAhaNAvyabhicArAevamAdayovyabhicArAatAkatApranyartha spAnyAnasaMdhAbhAvAdyanispATApaTomavatupaTovAghAsAvaititaramAdyayA liMgayathAsaMkhyayathAsAdhanAdicanyAyyamabhidhAnI lokasamayavirodhahaticehi rudhyatIttatvamImAMspatisahaspacAranAnArthasamabhirIhArasamabhiruvIyatI nAnAthasimatItyaikamarthamAbhiyapanavatastatAsamabhiruTakatIvaravaMtarA saMkramaNAtanniSTavAkayamavitadhyAnavadyayAyanIyaMTalaMrakSmaniyama Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vitarkamavicAradhyAnamarthavyaMjanayogasaMkrAMtyabhAvArasUkSmakAyayoganiyalyAna pyAgorityayaMzabdovAgAdipavartamAnogavyadhirUDhaHevaMseTvapirUTizabdospa viyylyvaarygtyshdkhyognittraikspaarthspaikengttvaatyryaayaa| prAbdaprayogInarthakA zabdabhedazvedaniarthabhedenAyyavaepabhavitavyamitinA nAryasamAbharohagAzamabhirUnAidanAdidzakanAyakApUriyAparadA raityevasarvatraathavAyoyatrAdhirUDha sattatrasametyabhimakhyenArohAtsamabhi rUbaHyathAvabhavAnAratasvAtmanItikutaHvaratvetaratyabhAvAdyadyanyasyAnya tratispAramAnAdInostapAdAnAcaukAzetiH syArayenAtmanAbhUtarale nevAthyavasAyayattItyevatAyenAtmanAyenAbhidheyenanataHzabdaralenaivA dhyasAyayattiyayeMdgazabda: paramezvaratvAbhidheyaHsapariNAmoyatrayadAvattI tatratadevayuktonanAmasthApanAdradhyeyatatpariNAmAbhAvAdityevamitareSvapizabde | khAbhidheyakriyApariNatikriyAkSaNAevayukirlAnyadetimathavAyenAmanAyena %3D Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA- . peratoyalenevAdhyavasAyayatiyadhAgachattItigauritiyadaivegavatitadeve . 111 gachatitadegoritinasthitInazayitaitipUvIttarakAlayonadobhAdhAiDivAra | evamitareSvapiathavAyenAmanAyenAyanazAnenabhattaHpariNataranenaivAdhyavasA yayattiyathAIndrAgnijJAnapariNataAtmairvenAgnizcetyevabhatArthapatmAyanAchanda evaMnataHtatkAttiAvyasiddhe-dAhakatvAdyatiprasaMgaiticettadavyatirekAdara syAdetadaramyAdivyapadezoyadyAtmanikriyatedAhakatvAdyatiSasa . cyanetadavyatirekAdapasaMgaratAninAmAdIniyenarUpezAdhyapadizyatetatasteSAmA vyatirekaHpratiniyatArthavattibAharmANAMtanononAgamabhAvAgnIvartamAnaMdAhaka kayAmAgamabhAvAgnIvatauttAnegamAdayonayA uttarotaravakSmaviSayavAda yAMkramApUrvapUrvahatukavAccAevametenayA pUrvamanenayA pUrvapUrvaviruhamahAvi yayAuttarottarAnaMkUlAlyaviSayAvyaspAnaMtazatapratizaktibhidyamAnAva pAjAyate etegAvadhAnatayAparasparasaMvA samyagdarzanahatavaparu Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vArthakriyA sAdhanasAmathyattitvAdayaivayathopApavinivezyamAnAbha patAdisaMjJA svataMtrAzvA samarthAritaM tvAdivadevaciyamaupanyAsa tatvAdayo nirapekSA apikAM cidarthamAtrAM janayatihikazcitpratyekaM taMtutvakAraNesamarthae kazcavalpha jIvaM dhanesamarthaH / ime punarbhayAnirapekSA: saMtaH nakAMcidapisamyagdarzanamAtrApA durbhAviyaMtI tinaiSa doSaH // abhihitAnavavodhAdabhihitamarthamanavavadhyapareNeda sapAlabhyate etaduktaM nirapekSitaM tvAdipatAdikAryaM nAratItiyattattenopa |darzitaMnatatpadAdikArya kiMtarhitatvAdikAryamapi tatyAdyavayaveSu nAstyevetyasma |tyakSasiddhirevAthatatvAdi kAryazaktacApekSayAstItphacyatenayeyvapinirapekSeSa bhidhAnarUpeSa kAraNavazAtsampadanihetutvavipariNatisAvAdAtma nAstitvamitisAmpamevopanyAsaspa jJAnadarzanayorata tvaM nayA nocaivalakSaNatA naspacapramANatvamadhyAyesminnirUpitamiti // citatvArthamA rttidhyAkhyAce kAreDa thamo'dhyAya // Page #530 -------------------------------------------------------------------------- Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhAvatIti pravadaMtisaMtaH 2 tasyAmamUdvizvajanInadrutidAnAM buvA ho bhuvihIrapAkhyaH va gotra vistAra na mAMzumAlI samyakaratnAbharaNArcitAGgaH 3 tasyoparodhavazato viMzadorukIrte maa| zokAnaMdikatazA mna magAdhvoyam // spaSTIkRtaMkRti payerva cene ru dAre bali pravodhakarame tadanaMta vIryaiH 4 itiparIkSAmu ma Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gUDhapadapAyayatramAhuranAkula miti idAnImAtmanaHprAkhyanirvahaNa mohatyaparihAraMcadarzayannAha parI, mukhamAdarzahayopAdayo tatvayoH saMvidemAdRzovAlaH parIkSAdakSavaghyathAM ||9||vyaaNkRtvaansmi kimartha saMvidekasyamAdRzaH jAMcakayaMbhUta ityAdavAlomaMdamatiHgajanauhatyasUcavacanametat // tatvajJatvaMcaprAra vyanirvahaNAdevAbasIyate kitatparIkSAmukhatadevanirupyatijAdamitikayoH yopAdeyatatvayoH vAdarzAtmanolaMkAramaMDitasyasorupyavarupayavApranirvivIyadarzanadvAreNasUcayati tathedamapiheyo yatatvaMsAdhanadUSaNoyapadarzanadvAreNa nizcAyayatItyAdarzatvananirupyate kayazvaparIkSAdakSavat parI kSAdakSazvayathAparIkSAdadAkhapAradhazAniruThavAMsathAhamapItyarthaHjakalaMzazAMkeyatU prakaTakRta makhilamAnanibhaniraMtatsaMkSiptaMmaribhiruruyapanibhavyakimetena ||itipriikssaamukhldhuvRttoprmaannaa ___ samuddezaHSaSTaHparichedaH / zrImAnvejeyanAmAbhUdayaNItizAlinI baMdIpAlavaMzAlivyo zirurjitaH 1 tadIyapatnIbhuvivizrutAsInANovanAmAguNazAliyAmA yorevatItiprathitAbika Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAzAtatvAnnaya svarupaM zAstrAMtara prasiddham vicAraNIya mihayuktyA pratipattavyaM tatramUlanayeo dvo dravyArthika paryA yArthika bhedA tatra dravyArthi karanedhA gama saMgraha vyavahAramedAt paryAyArthikam tuzinu sUtrazabdasamabhirudaiva bhUtabhedAt janyonyaguNapradhAnabhUtabhedAbhedaprarUpaNA naigamaH naigamonagama itinirukteH sarvathAbhedavAda stadAbhAsaH pratipadA vyapekSA sanmAtra yAhIsaMgrahaH balavAdastadAbhAsaH saMgrahagRhIta bhedako vyavahAraH kalpa niko bhedastadAbhAsaH zuddha paryAyagrAhIpratipakSasApedAH jajurutaH kSaNi kaikAMta nayastadAbhAsaH kAlakAraka liMgAnAM pedA cchandasyakathecidaryamadakayanaMzabdAnayaH arthabhede vinAzabdA nAnAvaikAMta ladAbhAsaH paryAya bhidAtU padArthAnAnAtva nirupaH sama miruDhaH paryAyanAnAtva me tereNApIMdrA dibhedakathanaM tadAbhAsaH kriyAzraye rAbheida prarUpaNamityaM bhAvaH kriyAnirapekSatvena kriyAca keyu kalpaniko vyavahArastadA bhAsaiti iti nadya tadA bhA salakSaNaM saMkSepeNoktaM vistare zAnaya cakrA prati patavyaM athavA saMbhavacidyamAna matyadvAdaza lakSaNAM maMtrala kSaNAMvAnyatrota mihadraSTavyaM tathA cAha samarthavacanaM vAda itiprasiddhAvayavaM vAkyaM sveSTa syArthasya sAdhakaM sAdhu Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMdRpayannAha bhedevAtmAMtavaravatadanupapateH ayayaMtrevAtmanipramANasamavetaMkalamapitatraivasamavetamiti samavAyilakSaNApAsyApramANaphalavyavasthitinAtmAMtaretAsaMgaiticetapinasUtamityAha samavAyetima * itisamavAyasyanisatvAdhyApakalAca sarvAtmanAmapisamavAyasamavAyasamAnadharmakalAnlatanaHpratiyama ityarthaH idAnIsvaparapakSasAdhanadUSaNavyavasthAmupadarzayati pramANatadAbhAsoduSTatayodAvitoparihatAdoM vAdinaHsAdhanatadAbhAsoprativAdinoTUpaNabhUSarocavAdinApramANamupanyataMtacca prativAdinAdRSTata yodAvitam sunavAdinAparihatedevatasyasAdhanaM bhavati prativAdinazva TUSaNamiti yadAtuvAdinApramANA .. maprativAdinAtathaivodbhAvitam vAdinAcaparihitaM tadAtadvAdinaH sAdhanAbhAsobhavati prativA . ..mitijayokaprakAregAzeSaviprativAdinAnathevodAvitam vAdinAparihatam tadAtahAdinaH bhAsomavanivAdinacabhUSaNamitijayonasakAraNAzeSavipratipatinirAkaraNAhAraNatramANatatva khatra tijJAtaM parIkSanayAditatvamanyatrotamitidarzayannAha saMbhavadanyadvicAraNIyaminisaMbhava vidyamAnamanya Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakicanadevamAtmakatatvam svayaMsamarthavAkArisyAt prathamapatedUSaNAmAha samarthasyakaraNesarvadotpatirapekSa tvAt sahakArisAnidhyAtatkAraNAnneticedavAha parApekSaNapariNAmilamanyathAtadabhAvAt viyukAvasthA yAmakurvataH sahakArisamadhAnayetAyAkAryakAriNaH pUrvatirA kAraparihArAvAptisthitilakSaNapariNA mopayaterityayaHjanyayAkAryakAraNAmAvAt praagbhaavaavsthaayaamivetyrthHathsidvitiiypodaapmaahaa| khayamasamarthastha akArakatvAtpUrvavat jathAlAbhAsaMprakAzayannAha phalAbhAsaMpramArAdabhinna bhinnamevA kutaH pakSAhayeSitadAmAsanetyAzaMkAyAmAdhapotadAbhAsalehetumAha abhedetaghyavahArAnupapatteH phalA mevapramANamevavAbhaveditibhAvaH vyAvRtyAsaMbRtyaparanAmadheyayAtatkalpanArikhasAha vyAvRtyApinatatkalsa mAphalotarAvaprasaMgAta yamapithAlAhijAnIyAt phalasyavyAvRtyAmalavyavahAralayAlI tarI dapisajAtIyAmyAvRtirayalIphalalamenevAbhedapakSadRSTotamAha pramANItarAdhyAvRttavAnamArAvasyati / jatrApipAtanyeva prakriyAyojanIyA jamadapakSanirAkRtyAcAryapasaharati talAcchAstavAbhedaiti bhedeSa | Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAbhAsamitidarzayati saugatasArakhyayogaprabhAkarajaiminIyAnAMpratyakSAnumAnAgamopamAnAyapitya - bhAverekaikAdhikAtivan yathApatyamAdibhirekakAdhika vyaptiHpratiyanazakAnesoganAdibhistathApatyo gAlokAyanikai parakhubudhyAdirapItyarthI jathaparabudhyAdipratipani prayogamAbhUdanyasmAviSyanii tyAzaMkyAra jana mAnAdena dvizayatyamANAnaralaMgacchatunaparabudhyAdibhidhIyane janumAnAdepakhulyA diviyayatepratyakSekapramANavAdohIyataityaya jatrodAraNAmAha narkasyecavyAptigoparatvepramANAtara tvaMjapramANasyAvyavasthApakatvAt mogatAnA mitizeyaH kiMcamatyakSetramANavAdinApratyakSAkekA kapramANAvAdimizavasaivedanetriyapratyakSabhedonumAnabhadazca pratibhAsabhedenavanavyogatyaMtarAbhAvAtUsa cataDUdolIkApatipratipakSAnumAnayoritareyovyAptijJAnapratyakSAdinamArodhitisarveyAMpramAgAsaMkhyA vighaTaneenadevadarzayati panibhAsabhedasyabhedakatvAditiidAnI viSayAbhAsamupadIyanumAha vizayA bhAsaHsAmAnya vizeSodvayavAkhataMtramiti kathamevAMnadAbhAsanetyAha nayApratibhAsanAna kAryAkAraNA Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAharaNamAha yayAnayAloremodakarAzayaHsaMvidhAnadhyamANAvakAkazcinmaNakerAkulohanacanAtatsaMgaparini horSayAtratAraNavAkyanayAdezatAn sasthApayatItyAmoleranyavAdAgamAbhAsatvaM prathamodAharaNamAtreNAtudhyAnudAharaNAMtamAha jaMgulpetrahasthiyayazanamArale iti avApisAkhyapazuHkhadurAgamajanitavAsanAhi nacetAdezaviruhUM sarvesarvatravidyata itimanyamAnaslayopadizatItsanApivacanAtvAdidamapinatyatyarthaH kathA manaMtarayAyiyosadAbhAsatvamityArekAyAmAha visaMvAdAnaM javisaMvAdarupapramANalakSaNAbhAvAnnanahi zeSarupamapItyarthaH idAnIsAMkhyAbhAsamAha pratyakSamevaidhamA mityAdisaMkhyAbhAsaM prtykssprokss| dAdvaividhyamutaM neheparIsenapratyakSamavApratyakSAnumAne etepAyavadhAraNasaMkhyAbhAsaM pratyakSamevekamini kasaMkhyAbhAsamityAha lokayavikasyapratyakSataH paralokAdinizedhasyaprArabdhAdevAsiharatahiyatvAta jatadvizayatvAt apratyAviSayatvAditya zeSasugama prapaMcatavainatsaMkhyAvipratipati nirAkaraNa|| tinehapunarucyate itaravAdiyabhAraNyatAvadhAraNamapivighaTana itilokAyatikadRSTonahAreNatanmanepisa / Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAdina nahiparItadarzanamapinadAbhAsamityAha viparItAnvayazcapAdaporupeyaMnadamanakatAsya .. - vidyadAdinAniprasaMgAditi nasyApyamanatAprAptarityarthaH vyAptirekodAharaNAbhAsamAra vyatireke sitAvyatireka parimANeTriyasukhAkAzavadini joruSeyaH zabdomarnavAdityatraivAsihAsAdhyasAdhanA yavyatirekApanetivigrahaH tanasihasAdhyavyatirekaH paramANulasyAporuSeyalAdiMTriyasukhamasihasA vyatirakaMjAkAzatvasitobhayavyatirekaminisAdhyAbhAvesAdhyavyAvRtiritivyatirekodAharaNaprayake. khyApitaM tatrAtadviparInamapinadAbhAsamityupadarzayati viparItavyatirejavayanlAmUrtatannApauruSeyami vAlavyutpatyarthataMtrayopagamaityutamidAnIM nAnapranievaviyahInatAyAMprayogAbhAsamAha vAlaprayogA . paMcAvayaveyakiyahInatAnadevodAharaNaagnimAnayedeodhamavattAyachidainadiLe yathAnahAnasamityavaya viparyAyatatvamAha nasmAdagnimAndhamAMzcAyamitikathamavayavaviparyayaprayogAbhAsadasyArekAyAmAha spaSTa nayAmatapanipanarayogAn idAnImAgamabhAsamAha rAgaDeyamohAkrAna puruSavacanAt jAtamAgamAbhAsa Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkyAha AkAze nityepyasya nizvayAt zaMkita vRtimudAharati zaMkitavRtistu nAsti sarvajJo vakRtvAditi a syApi kathaM vipakSe nRtirAzaMkA tatyatrAha sarvajJena vakRtvA virodhAdi avirodhazva jJAnotkarSe vacanAnA maya ka darzanAditi nirupaMtaprAya akiMcitkara svarupaM nirUpayati siddhe pratyakSAdibAdhite ca sAdhye hetu ra kiMcinkara i tiudAharati siddhaH zrAvaNaH zabdaH zabdatvAditi kathamasyAkicitkaratvamityAha kiMcidakaraNAditi ja paraM ca bhedaM prathamasya dRSTAMtI karaNAreNodAharati yathAnuSNognirdvaSyatvA dityAdau kiM vitkartu zakyalA kiMcika ratvamitizeSaH jama-cadoSoM hetu lakSaNa vicArA basa eva nacAdakA lahUni vyaktIkuyAnnAha lakSarAraevAsau doSo vyutpanna prayogasya pakSa doSaiva duSTatvAditi dRSTAMtonnayA vyatireka bhedA dvividhaityakaM tatrAnvayadRSTAMtA bhAsa mAha harzatA bhAsA anvaye asihU sAdhanobhayAH sAdhyaM sAdhanaM cobhayaM ca sAdhya sAdhano bhayAni ja siddhAnitA niyeSvitivigrahaH etAnekatrAnumAne darzayati apauruSeyaH zabdomUrta tvAdiMdriya sukha paramANu ghaTavat iMdriya sukha masihu sAdhyetasya pauruSeyatvAt paramANurasiddhasAdhane darzanIyAmiti dRSTAMtA vaserema Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnAhahetvAbhAsA jasihaviruddhAnakotikA kiMcitkarAH yeyAyayAkrameNalakSaNaMsodAharaNamAhaja satsatAnizcayosihAsatAcayazvasatAnizcayojastosatAnizcayIyasyabhavatyasatsatAnizcayaH natraprayA mabhedamAha javidyamAnasatAkaHpariNAmIzabdaHcAkSayatvAt prayamasyAsiddhatvamAha gachasvarupeNAsalAtA dvitIyAsihabhedamupadarzayanijavidyamAnanizcayomugdhazuddhipratyagniratramAditijasyApyasihattA kathA mityArekAyAmAha sAravyapratipariNAmIzadArutakatvAditijasyAmihanAyAkAraNamAha tenAjJAnatvA ditinenasAkhyanAjJAnatvAtanmatemAvi vitirobhAvAvevamasiTaunotpatyAdiriti jasyApyanizrayAda | sidatvamityarthaH virudduretvAbhAsamupadarzayannAha viparItanizcitAvinAbhAvAviruhaHjapariNAmIzabdahana katvAt latakatva sapariNAmavirodhinApariNAmenavyAptirmatianekAMtikatvehatvAbhAsamAha vipakSepyaviruddha tiranekAMtikaH apizabdAnnakevalaMpakSasapakSayorinidraSTavyaMsacadviviyo vipakSenizcitaniH zakinani vinijatrAyaMdarzayannAha nizcitaRniranityaH zabdAprameyattAnpaTavaditi kayamasyavipakSanizcitA nirityA Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manumAnA bhAsa mAha idamanumAnAbhAsaM idaM vakSyamANA mitibhAvaH tatra nadvaya vAbhAso padarzanena samudAya ru pAnumAnA samupadarzayitu kAmaH prathamAvayavAbhAsamAh tatrApi niSTAdiH yatrAbhAsaH iSTamavAdhitamityAdi tacha kSaNa muktamidAnIM tadviparItaM nadausamiti kathayati janiSTomImAMsakarayA nityaH zabdaH asiddhA dvipa rItaM tadAbhAsamAha siddhuHzrAvaNaH zabda iti anumAnA gama loka svakcainaiH eteSAM krameNodAharaNamAha tatra tyakSAdi vAdhito yathA anuSTo gnimatvAjjalavat sparzana pratyakSepya kRSNaH sparAtmiko gniranubhUyate janu vAdhitamAha apariNAmIzabdaH kRtakatvAt ghaTavat iti atra pakSo pariNAmIzabdaH kRtakalAdityanena vAdhya te Agama vAdhitamAha pretya sukha pradodharmaH puruSAzritvAdadharmavaditi AgamehipuruSAzritatvAvizeye pipara lokedharmasya sukhahetutvamuktaM loka vAdhita mAha bhuci naraziraH kapAlaMmA eyaM gatvA khaM zukravaditi loke himA eyaM gatvepi kasya niSThu citvamazucitvaMcatatra nar kapAlA dInA mazucitvameveti loka vA dhitatvaM sva vacana vAdhitamAha mAtAmevaMdhyA puruSa saMyogepyagarbhatvAn siddha vaMdhyA vaditi idAnIM hai tvAbhAsAnU kramApa Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanibhavati nacakramaprAptopramANAtaramastitejasatvamastInicennanasyAmiddheH jayacakSa taijasaMrupAdI| nAMmadhyerupasyaivaprakAzakatvAt pradetitedapyaparyAyocitAbhidhAnaMmanyaMjanAdeH pArthivavepirupayakAzavadarza nAt prathivyAdirUpaprakAzakalepathivyAdAradhatvaprasaMgAca nasmAtsanikasyiAvyApakatvAnnapramANAvaMm kAraNajJAnenavyavadhAnAJcetipratyakSAbhAsamAha jaipezayepratyakSanadAbhAsaMtohasyAkasmAimadarzanAhivi jAnavadani parokSAbhAsamAra vaizapiparokSenadAbhAsaMmImAMsakakaraNajJAnavadati prApaMcitametat / parokSamedAbhAsamupadarzayan prathamakramaprAptasmaraNAbhAsamAra jatasminaditijJAnaMsmaraNAbhAsaM jinadA nisadevadatoyatheti jatasmin jananubhUtaityaryazeSasugama pratyabhijJAbhAsamAra sahazenedevedaMtarimanne vanasadRzayamalakavadityAdipratyabhijJAnAbhAsadvividhaMpratyabhijJAnAbhAsamupadarzinamekatvabhirvadhanesAha zyanibaMdhanacatitraikalesAdRzyAvamAsaH sAhakalAnabhAsastadAbhAsamitinakobhAsamAha asevahe nitajJAnaMtakobhAsayAvAlasutraHsazyAmaitiyayAvan jJAnamitivyAptilakSaNesavedhajJAnamityarthaH idAnI Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANamitaratadAbhAsamiti sNshyaadyshvprsidvaarvttrsNshyubhykottisNsprshsthiaannuvaapurussovenip| rAmarzaviparyayaH punaratasmitaditivikalpaH vizeSAnavadhAraNAmanadhyavasAyaH kathamevAmasvasaMviditAdInAM nadAbhAsaneni jAha svavizayopadakatvAbhAvAditi ganArthamenatU jatrachAtaMyathAkramamA puruSAMtarapUrvI aMgachatRNasyasthaNupuruSAdikSAnavat puruSAMtarecapUrvArthazcagacchatRNaspabhisthANupuruSAdizcayAjJAne nadivanahat japaraMcasannikarzavAdinapratidRSTAMtamAha cArasayAdravyesaMyunasamavAyavAcajayamayaHyathA cakSarasayoHsaMyugasamavAyaHsannapinamAganathAcakSarupayorapitasmAdayamapipramANAbhAsaveni upalakSa | gametat jativyAptikathanamavyAptizvasanvikaprityakSavAdInAMcakSapisannikasyiAsaMbhavAtU jayavarsa prAptArthaparichedakaMvyavahitArthAnAMprakAzakalAt pradIpAdivadinitana siritimataM nadapinasAthIya kA cAcapaTalAdivyavahitArthAnAMjapicakSaSApratibhAsanadvaitorasiddheHzArakhAcandamasorekakAladarzanAnupapa niprazanezcanananakramapiyogapayAbhimAnainivanavyaMkAlavyavadhAnAnupalayaH kiMcakramapratiyaniH yAtinizcaye Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSatvAyomadaryakarmatvenApratIyamAnAdapratyakSavenahi phala jJAnasyApratyakSatAnataravasyAt jatha phalatvenapratibhA nAnocakaraNajJAnasyApikaraNatvenAvamAsanAlatyakSamastu jayakaraNasyacakSarodarapatyakSavepirupapAkavyA ' itiranna bhinnakarIkaraNasyevanadhyabhicArAdaminnakartana karaNesanika pratyakSatAyAnadaminnasyApi karaNasyakathecitamatyakSavenApratyakSakotavirodhAtprakAzAtmanopratyakSavepipradIpapratyakSyavirodhavaditiyA - ahidhArAvahijJAnagRhItArthadarzanogatAbhimatamUnirvikalpetacatavizayAnupadarzakatvAdapramANe vyA yasyaivatajjanitasya nadupadarzakalAdaryavyavasAyasya pratyakSAkAraNAnurakatvAmataH pratyakSasyaivapramANya va gRhItagrAhitvAdanamAyAmitimannasubhASitam darzanasyAvikalpasyAnupalakSaNAnupalakSaNAnadAvA sadAvevAnIlAdAvivakSayAdAvapinadupadarzakalaprasaMgAtaviparItasamAropAnnenacetahisiDenIlA ropavirodhigrahaNalakSaNAtatsadAbAyogAn sadAvedAnIlAdAvivakSaNakSayAdAvapinadupadarzakalana gAtAviparItasamAropAnneticenahi siTunIlAdosamAropavirodhigrahaNalakSaNonizcayanitadAtmakameva Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANAtadihoditaM itiparIkSA mukhasya laghuvRtto phala samuddezaH paMcamaH / aye dAnaM muktapramAzA svarUpAdi catuSTayA bhAsa mAha tato nyatadAbhAsamiti tataH uktAt pramAzA svarUpa saMkhyA vizaya phala bhedAdanya dviparItaM tadAbhAsamiti tatra kramaprAptaM svarUpAbhAsaM darzayati asva saMbaditi gRhItArtha darzana saMzayAdayaH pramANAbhAsaH akha se vidita ca gRhItArthaca darzanaMcasaMzaya jA diyeSAMta saMzayAdayazceti saMrvaSAMdvaMdvaH Adizabdena viparya yAnadhyavasAya yorapigrahAM vakhasaMvidita saMjJAnaM jJAnAMtara pratyakSalAdirtineyAyikAH tathAhijJAnava vyatirika veda navadyaM vedyatvAt ghaTavaditi nada saMgatadharmijJAnasyajJAnAMtara vedyatve sAdhyAMtaH pAtitvena dharmitvA yogAt svasavidititveteneva detoranekAvAt mahezvarajJAnenacavyabhicArA vyAptijJAne nApyanekAMnA darzaprati upatyayogAcca nahijJApakAtya saMjJAthaM gama yati zabda li gAdInAM mapi tethe vagamakatva prasaMgA danaMtara bhAvijJA nayAmakatve tasyApya gRhItasya parAjJA pakatvAnaMtara kalpanIyaM tatrApi tadaMtara milsa navasthA tasmAnnAyaMpadA zreyAn etena karaNajJAnasya parokSatvanA svasaMviditatvaM buvannapimImAMsakAH pratyuktaH stasyApi tatortha atya Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAsvadeha mitirevasthitaH dvitIya vizeSabhedamAha arthaniragatAvisahazapariNAmAdhyatirekogomahi pAdivaditi vaisAdRzyahi pratiyogiharAsatyavabhavati nacApadAvAdasyAvastutvamavastunapekSiAlA yogAdepekSAyAvastuniSTatvAt syAlAralAMchitamavAdhyamanadharmasaMdehavAmanamazeSamapiprameyaM devaima mANavalitoniravAdinaccasekSiptamevamunibhirvivRta mayenan // 1 // iniparIkSAmuravasyalabhaktau vizaya - smddeshcturthH||4|| avedAnI phalavipratipani nirAsArthamAha ajJAnanivRtihInepiAdAnApekSAcAla mAkSAtpAdajJAnanivRti pArepayegAhAnAdikamitiprameyanizcayottarakAlabhAvitvAtasyati tahidhamapiphalaMgamA gATUinnameveniyogaH jaminnamevetisogatAstanmatadvayanirAsanasvamatevyavasthApayitumAha pramANAdabhinnaMca / kacidabhedasamarthanArthahetumAha yaHamitesasvanivRtAjJAnojahAtpAdabhedApekSateceniSataH ayamayisyaivA manaHprabhAgAkAraNapariNatitasyaivaphalarupanayApariNAmaityekapramAtraprekSayApramANAphalayorabhedaH kAraNakriyApA riNAmabhedAdaH ityasyasAmosahalAnnotaMpAraMpayeNasAkSAJcaladvaidhAbhidhAyitat devabhinnamabhinnaMca Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nApipRthivyAdicatuzyAtmakatvamAtmanaHsaMbhAvyatejacetanenyaHcaitanyotpaniyogAta dhAraNaraNavAraNa katAlakSaNAcayAbhAvAcca nadahAtavAlakasyatanyAdAvabhilAzAbhAvaprasaMgAccaabhilASohinatya bhijJAnebhavatinanyasmaraNasmaraNecAnubhavabhavatItipUrvAnubhavaHsiddhaH madhyadazAyoniyeyAnaH matAnI rizoyakSAhikUsusvayamutyanalenakathayatAdarzanAt azAMcibhavaramunerupalaMbhAccAnAdizcatanasiddha ekha nathAcokam nadahajalanehAnuradohorbhavasmRtaH bhUtAnancayanAnsimbhikatijJaHsanAtanati lacakhadehasaminirAtmetyatrApiSamANAbhAvAtsarvatraserAyainivanavyam natrAnumAnassasadAyA na nayAhi devadatAtmA haravatatrasarvatraivavidyate tatraivasarvatrevaskhAsAdhAraNaguNAdhAratayoga labhAt yoyatrasavenevacakhAsAdhAraNaguNAdhAratayopalabhyate sarvabhavasanatraivanetracavidyate yathA vidatagrahaskhasarvavacaupalabhyamAnaHsvAsAdhAraNamAsuratvAdiguNa-pradIpaH tathAcAyanasmA jatheni nadasAdhArayaNaguNajJAnadarzanasukhavIryalakSaNalecasarvAgINAnevacopalabhyate sukha mAlhAdanAkAravijJAnameyavodhanazatiH kriyAlameyAsyAmataH kotAsamAgamativacanAt naramAdA Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parimANasAmAnyAdhikaraNatvamAtmanaityAcAnupapannaM vyadhikaraNAsihi prasaMgAt nahiparimA sAmAnyamAtmanivyavasthitam dinu parimArAvyAni veveti nacAvAtaramahAparimAyAhayAdhAnA yAtmanyapratipanneparimAraNamAtmAdhikaraNatAtatra nivezakyA dRSTAnazcasAdhanavikalA jAkArAsa mahAparimANAdhikaraNatayAparimANamAtrAdhikaraNalAyogAt nityadravyatvecasarvayAsiha nityasya amAtramAbhyAmakriyAvirodhAdini prasajyapakSepibhAvasyagrahaNopAyAbhavAn nacavizeSagAMtvanA vAgrahItavizeSaNemanAhItavizeSAvizezyabudviritivacanAt nacaprakSenadrahaNopAyaH saMvadhAmA vAt indriyArthasannikajihipratyakSenanmatesiMha viroSaNAvirobhyabhAvakalpanAyAmabhAvasyanArahI tasyavizeSaNAtvamiti nadevaTUzaNaM tasmAt navyApakamAtmadravyaM nApivaTakaNikAmAbaMkamanIyakA nAkucajaghanasaMsparzakAlepratilomakUpamAlAdanAkArasyasukhasyAnubhavAt janyayAsavegiAgaromAdI dikAdiyAyogAdAzavatyAlAtacakravanakrameovanatsukhamitsnupapannaM parAparAtaHkaraNasambedhata nakAraNasyaparikalpanAyAMvyavadhAnaprasaMgAtU anyathAsukhasyamAnasapratyakSAditivAyogAditi Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAyAkAravyAptivadevasyakramabhAvipariNAmiyApitvamityarthaH vizeSasyApiDevidhyamitidarzayati vi zeSasyApi vidhyamitidarzayati vizeSazretidhetyabhitriyamANenAbhisarvadhaH tadevapratipAdayati kA yivyatirekabhedAditizyamavizeSabhedamAha ekasmindravyekramabhASinaH pariNAmAHparyAyAjAtmanita vizAdAdivaditi janAtmadravya svadehamitamAnameva navyApya nApivaTakANikAmAtraM navakAyA kArapariNAtabhUtakadevakamiti tatravyApahale parazAmanumAnamAtmAdhyApanaH vyatvesatya mUtavAdAkAzadi ni tatrayadirupAdilakSamUrta vasatizedhomUtatva nadamanasAnekAtaHjayasavaMgatadavyaparimAga tatva tannirAdhalathAcetyaraMbhanisAdhyasamohetuH yaccAparasanumAnamAsAdhyApana jaNuparimANAdhikara gosatinityavyatvAdAkAzavaditi nadapinasAdhanasaNuparimAraNanadhikararAvamityatranimayanayA rthaHpUryudAsaHpranizedhovAbhavet tatrAyapaNaparimAraNAmApranizeyenamahApariNAmAvAnaraparimA gAdhikaraNalaMyavyApakatvamevasAdhayatIti parimANamAnaMcaparagasAmAnyomaigIkartavyo nayAcANa Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - taNakAraparihArAvAsitilakSaNapariNaminArthakriyopapatezcati anuvRttAkArohiMgoorityAdinasyayaH / / vyAvRtAkAra zyAmaH zavalaityAdipratyayastayoyogocarastasyabhAvalalaMtasmAdenatiryaka sAmAnya vyatirI lakSaNavizeSayAtmakaMvastusAdhitaM pUrvatirakAramAryathAsaMkhyanaparihArAvAtItAbhyAsthitiH seva lakSaNayasyasacAsopariNAmasyatenAkiyopapatezcetpanenan tAsAmAnya paryAyAvyavizeSaDyaruparva stusamarthitaMbhavati athaprathamoddiSTa sAmAnyabhedaMdarzayannAha sAmAnya hevAtiyagaDhatAbhedAt prathama midaMsodAharaNamAha sadRzapariNAmatiyaka varamudAdigotvavat nikarupasyagotvAdeH kramayogaparyAya bhyAmakriyAvirodhAt pratyana parisamAtyAvyativRtyayogAthAnasahazapariNAmAlakamevetitiyoM sAmAnya mukaMhitIyabhedamapisadRSTotamupadarzayati parAparavivartavyApivyamu tAmRdivasthAsAdi catisAmAnyaminivartatenAyamarthaH u tAsAmAnyabhavatiktivyaM tadevaviziSyata tadeva viziSyate paraviktavyApIti pUrvAparakAlavartitrikAlAnuyAyItsarthaH citrajJAnasya kasyayugapadAvyanevagatanI Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nityavyebhyainikiMca samavAyasyAnAzritatsaMbaMdharupatayevanaghaTatenathAcaprayogaH samavAyonasabaMdhaHjanAzrita nitvAdigAdivaditi atrasamavAyasyadharmiNaH kathaMcinAdAmyarupasyAnekasyAcapereH pratipannatvAdurbhipAkapa mANavAdhAjAzrayAsiddhazcanavAdhyetinasyAtritatvepyanadabhidhIyate nasamAyiekaHsaMbaMdhAtmaka satsAzrita tvAtsaMyogavan satAyAnekotaitisaMbaMdhavizeSaNaM jayasayogevironaniviDasithalAdipratyayatvAnAnAnAnA tvanAnyatra visarpayAditice nasamavAyeyutpatimattnazvaratva pratyayanAnAtvasya sulabhatvAna saMbaMdhinnedAr3hedo nyatrApisamAnaitinaikauvaparyanuyogoyuktatasyAtmasanagayasyayogapariparakalpitasyavicArAsahatvAnahazA egaNyAdivabhedapratIti: jayabhinna pratibhAsAdavayavAvayavyAkSinAbhedaeveticennabhedapratibhAsasyAbhedA virodhAt paTapaTAdInAmapikathaMcidabhedopapateH sarvathApatibhAsatedasyA siddhezva idAmityAyabhedapratibhAsa syApibhAvAtataH kathaMcir3hedAbhedAtmakaMvyaparyAyAtmakaMsAmAnyavizeSAtmakaMca tatvanIgadarzisakuninyAyenyAyAta mityalAmitiprasaMgena idAnImanekAMtAtmakaMvaranusamarthanArthamavahenuhRyamAha anusanavyAratyayagocaratvAn pUrva Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ninasAmAnyavizeSa dRSTItenaca paritato jayatatratApratibhAsaneparasyApivastunitayaivapratibhAsolu nasyapakSa pAtAbhAvAt ninisaMzayopinayutaH tasyacalitapradatipatirupatvAdacalitapratibhAsa durghaTatvAt pratipannava lanyapratipani rityatisAhasaM upalavyabhidhAnAdanupalabhopinasihatatonAbhAva itidRSTeSTAviruhamamekotarI sanasiTTamenenAvayavAyavinoguNaguNinoH kamalahatozkayaM ciMdUdAbhedIpratipAditobodhavyo abasamavAyA vazAnneizvaSyabhedapratItiranutpannavastulAkhyajJAnasyeticena tasyApinatobhinnasyavyavasthApayitumazaH tathAhisamavAyavRttiH svasamavAyiyutimatIsyAdavRtivAdatirmatvenaivavRtyaMtareNacAnavatAvadAya-pakSaH samavAyA samavAyAnabhyupagamAt paMcAnAMsamavAyitvamitivacanAt vRtyanarakalpanAyAMnadapikhavaMdhiyuvananenavetikalpanA yAhatyaMtara paraMparAbhaniranavasthAnasetarasyakhasaMbaMdhiyunatyaMtarAnabhyupagamAnAnavasthetirenahiM samavAyeSihatyenare mAbhUna jayasamanAsapusalvevasamavAyapratItelasyAzritatvamupadalyate tahimUrtadravyayusatvevadigliMgasveda mataH pUrvaNetyAdinasyakAlaliMgasyacaparAdikSatyayasya sadbhAvanayorapinadAzritatvesyAt nayAcAyutamaidanyatravya Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaleca vastunosAdhAraNAkAreNa nizretumazakeH saMzayastatrazcApratipatistato bhAvaH ityane ko tAtmaka mapi na saukhya mA majatItikecit 'nepInaprAtIti vAdinaH virodhasyapratIyamA nye| rasaMbhavAdanupalaMbhasAdhyo hi virodhastatropalabhya mAnayeoH ko virodhaH yacca zItoSNa sparzayA riMveti dRSTAMta tathokaM taccabhrUpadahanAmekAvayavinaH zItoSNa sparza svabhA vasyopalabdherayuktameva ekasyaca lAlaca raktA ittA diviruddhadharmANAM yugapadupalabdhezva prakRtayorapi navirodhaiti tinavaiyyadhikaraNyamapyapAstA tayorekAdhikaraNalena pratIteratrApiprAgukta nidarzanAnyeva vodhavyAni yaccAnavastha naM dUSaNaM tadapi syAdvAdimatA nabhijJera vA pAditaM tanmataM hi sAmAnya vizeSAtmake vastuni sAmAnya vizeyAMveva bhedaH dadhvaninA tayorevA bhidhAnAdravya rupeNAbhed iti dravyamevAbhedaH ekAne kA tmaka dvA stunaH yadivAbheda nayaprAdhAnyena vastudharmANi mAnetyAnnA navasthA tathAhi yatsAmAnyaM yacca vizeSaktayoranuvRttavyA nRtAkAreNa bhedastayozvArthaka yaabhed| taddazvazaktibhedAtsopi sahakAribhedAdityanaMtadharmANA maMgIkaraNAt kuto navasthA tathA cokaM mUla kSatika mAhuranavasthA hiMSAM vastvA netepyazakoca nAnavakhyA vicAryate iti poca saMkara vyatikaro tA vapimecaka jJAna nidarza Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuktaM prasaMgasAdhanAn prAgbhAvAdau hi satvAdvedo satvena vyApta upalabhyeta tatazca vyApyasya dravyAdAvabhyupagamo vyApakA bhyupagamanAM tarIya kaiti prasaMgasAdhane asyadoSasyA bhAvA detena dravyAdInAmapyadravyA divaMdravyatvAderbhede ciMtitaM vovyaM kathaM nAva muMga padArthAnAM parasparabhedeprati niyata svarupa vyvsthaa| dravyasya hi dravya miti vyapadezasyadravyatvAbhi saMbaMdhAdvibhAne tataH pUrva dravya svarUpaM kiMcidvAcyaM yena saha dravyatvAbhisaMbaMdhaH syAtU dravyamevasvarupa miti cenna nasyApi satAsaMbaMdhAdevaM tadvayapadezakA raNAM devaM guNA dizvapi vAcyaM kevalaM sAmAnya vizeSasamavAyAnAmevasvarupa satvena tayA tu vyapadezopapateH taMtrayavyavasthevasyAt nanujIvAdipadArthAnAM sAmAnya vizeSAtmakaM syAhAdibhirabhidhIyate na yozvavastunobhedAbiti tau cavirodhAdi doSo yanipAtannikkatrayaM bhavitA vitAviti tathA hibhedAbhedayo vidhitra pratizedhayo rektrAbhinne vastunyasaMbhavaH zItoSNasaMsparzayorivetibhedasyAnya dadhikaraNa mabhedasya cAnyaditi vaiyadhi karaNyaM yamAtmAnaM tu purodhAya bhedo paMca samAzrityAbhedastA vAtmAno bhinnocAbhinnauca zrApitathA parikalpanA da navasthA yena rUpeNa bhedastena bhedazvAbhedakhetisaMkaraH yenabhedaste nAbhedo yenAbhedastena bhedaitivyatikaraH bhedAbhedAtma Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tU sahakAribhAva iti nasvabhAva bhedazyate tarhi nityasyaika rUpa syApi vastunaH krameNa nAnA kAryakAriNaH svabhAva bheda: kA yasa kAryamA bhUtaH akramA kramiNAmanutpaterdeva miticedekAnaM za kAraNA jhagapade ne ka kAraNa sAdhyA neka kAryAvirodhA kamiNo pinabhikasya kAryakAritvamiti kiMcabhavatpakSa satosato vA kArya kA ritvaM sataH kAryakartRtve sakala kAlaka lAvyA pikSaNAnAmeka kSaNA vRtiprasaMga H dvitIyapakSevara vizANAderapikArya kAritvamasatvAvizeSAtsvalpalakSaNAsya vyabhicArazva tasmAnna vizeSaikAM tapasaH zreyAn nApi sAmAnya vizeSoparasparAnapekSA viti yoga mapitamapriyati yuktamava bhAni tayoranyonyabhede iyo ranyatarasyApivyavasthApayitumazakteH tathAhi vizeSAstA vadravya guraa| karmAtma naH sAmAnabhatu parA para bhedA dvividhaMtatra para sAmAnyAtsattA lakSaNA bhede satvA patirititayA ca dravya yogaH dravya guNa karmA eya sadrapANisatvAdatyataM bhinnatvA sArabhAvAditi nasAmAnya vizeSa samavAyairvyabhicAraH tatrasvarupa satvasyAbhinnasya paire ra bhyupagamAt nanu dravyAdInAM prAmANopapannatvedharmiyAsaka pramANavAdhito hetu ye nahi pramA gona dravyAdayo nizciyaMte tena tatsatvamapIti jathamapramANa pratipannAdravyAdayastarhi hai to rAjya yA sidduritattada * Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnya pratyabhijJAnasyavahulamupalabhAnalANyasyacaprAgevItatvAduttara kAryapiyAnupapatazcasiddhatvAt paJcAnyAsAdhanasA tvAkhyetadapi vipakSavatsvapakSepisamAnatvAsAdhyasihinidhanana tathAhi satyamarthakriyayAtpamAlayAcakrameyo gapayAbhyAMcetikSANakAnnivartamAnekhavyAyAmarthakriyAmAdApAyanivartatesAca nivartamAnAkhadhyAyasatvamiti nityasyavakSaNikasyApirakharavizANavadasatvamitinatrasatvavyavasthAnacakSANikasyavastunaHamayogapayAbhyAma thakriyAvirodhosiddhalasyadezatasyAlalatasyavAsanasyAsaMbhavAt jayasthitasyaikasyahina dezakAlakAlA dhyApitvaMdezanamaH kAlakramazcAbhidhIyatenacakSANa sosti yoyatraivasataMtrezyosaMdevaM daivesaH nadezakAlayo: dhyAptibhAvAnAmihavidyate itikhayamabhidhAnAna nacapUtirakSaNAnAmena lenakamAyogAdasANikanvenaivasatvAdisA dhanamainekAMtikaMjavAstavaralena naTapekSakramAyuktazatinApiyogapayanatatrArthakriyAsaMbhavati yugapagrenanatrArthakriyA saMbhavatIyugapadenasvabhAvananAnAkArya karaNenakAyakatvasyAnnAnAsvabhAvakalpanAyote svabhAvAle navyApanIyAna trikenakhabhAvena navyAptIneSAmekakharupatAnAnAsvabhAvenavedanavasthA jayekasyAtraikasyopAdAnasvabhAvaevAnyatra || saMtAnApiyAkama sNbhnti|sNtaansyvaastbaavn syAnikSIkatvena / Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva rupeNa vRti vasIyate tatra yatheokta doSANAmanavakAzA dvirodhAdidoSazvA grepratizetsya itiM neha pratanyate yacekada hA sthAyitve sAdhanaM yo yadbhAvaM pratI tyAdyakaM tadasya sAdhanaM jasiddhAdidiya duSTatvAt tatrAnyAnaye satvaM tAvada sihuMghaTAya bhAvastha mugda rAcAdivyA parAnvayavyatirekAnuvidhAyitvA tatkAratvA papateH kamalAdiparyAyAMtarabhA vo highaTAderabhAva stutvA bhAvasya sklprmaaraa| gocarAtikAM tatvAt kiMcAbhAveoyaditaMtro bhavetadAnyAnapekSatvaM vizeSa yuktaM taca soyata mate logata so sti itihetu prayogA carA ttikrAMta tvAt // naca sogata mate sosti iti hetu prayogA navatAraevAne kArtikace daMzAlivIjasya kodravAM kurajananaM pratyanyAnapekSatve tajjanana svabhAvA niyatatvAta tsvabhAvatve satIti vizeSaNAnna doSa iti cenna sarvayA padArthAnAM vinAzasvabhAvA siddheH paryAyarupe gauva hibhAvAnAmutpAdavinAzAvagaM krimate nadravya rupeNa samudeti vilaya mRcchatibhAvo niyamena nacayenayasya nodetino vinazyati bhAvanayA liMgi tonitye ni vacanAt nahi niranvaya vinAze pUrva kSaNasya tato mRtAcchikhinaH kekA itasye botara kSaNa syAtpatti ghaTate dravya rupeNa kathaM cida sturupasyAsaMbhavAt nasarvathA bhAvAnAM vinAza svabhAva tvayuktaM naca dravya rupasya gRhItumazakyatvAdabhAvaH naGgahaNo pApa yasya Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tivAla bila sitaMnirvikalpa bodhasyAnupalakSaNAt gRhIneti nirvikalpakke nara yorbhedai anyA kArA nurAga syAnyatra ka lpanAyuktA sphaTika jayA kusumamAkhinAnyatheti etena tayo yuga pahUne: laghuvRte vatidekatvAdhyavasyA ye itibhira nasyApi ko pAna pratyayatvA diti krena cAtayorekatvAdhyavasAyonatA vaddhi kalpena tasyA vikalpa vAtanibhijJatvAt nA pyanubhavena naspavikalpA gocaratvAt naca tadubhayA vizeyA vizyaM naMde kanvAdhyavasAye samartha matiprasaMgAt natona tyakSa buddhau nathAvidhavizeSAvabhAsaH nApyanumAna buDo tad vinAbhUta svabhAva kArya liMgA bhAvAdanupalaM bho /sauhu~ evava turatA kAra sya sthUlA kAra sya copalabdheruktatvAt yadApipara mANUnAmekadezena sarvAtmanA vA saMvedho nopapadyate itita patrAnugamya evaparihAraH snigdharukSANAM sajAtIyAnAM ca dhyadhika guNAnAM kathaMcit svaM kA kAri pariNAmAtmakasya saM niH baMdhasyAbhyupagamAt yaccAvayave nivRti vikalpAdi bAdhakamuktaM tatrAya vinovRttirevadya dvinopapadyate nadAnava itya bhighAtavyaM naika dezAdivikalpastasya vizeSAMtara nAMtarIyakatvAt tathAhi naikadeze bhavartate nApisavA nmaneyukte prakArAM naregA vRtirityabhihitaM syAdanyathA navartana isena vakavyaM itivizeSapratizedhasyazeSAbhyanujJAna rUpatvA kathaMcitAsya dhA Qiao Gua ve dA Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka doSa iti ceta pinasAdhusaMgataM nityasya samarthasya parA pekSA yogAtU naiH sAmarthya karagenityatA hAniH tasmAnni bhiva sAmarthya tairvidhIyata itina nityatA hAniritice tarhi nityamakiMcitkara meva syAt 'sahakAri janita sAmarthyasye va kAyryakAritvAtsaMvadhA tasyA pikAritve nansaM vadhasyeka svabhAvitve sAmarthya nAnAtvAbhAvAnna kAryabhedaH aneka sva bhAMvitve krama valleca kArya vetasyA pisAM kAryamiti sarva mA vartate iti vakraka prasa~gaH tasmAnnakrameNa kArya kAritvaM ni tyasya nApi yuga pada zeSa kAryANAM yugapadutpateo dvitIyakSaNe kAryA kAraNA danarthakriyA kAritve nA vastutva prasaMgA dina nityasya krama baugapadyAbhAvaH siddha evetisaugataH pratipedire nepinayuktavAdinaH sajAtIye tara vyAvRtAtmanAM vize yA manaMzAnAM grAhakasya pramArA svAbhAvAt pratyakSasya sthira sthUla sAdharaNa kAra vastuprA hetvena niraMzA vastu grahaNAyeM gAt nahiparamANavaH parasparasaMbaddhAzcakSurAdi pratibhAMti tathA satya vibAda saMgAmAnubhUya evA prathamaM tathA kSaraNAH paJcAtu vikalpavAsanA valAdA tarI lAnupalaM bhakSaNA dvA saMJcA vidyamAno pisthUlA yA koro vikalpa bu~Do cakA stisaca tadAkAreNAnurjyamAnaHsvavyApAraM tirasttya pratyakSa vyApAra purasta ratvena pratavAn pratyakSAya iti tadapya ka. Ta Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saoN karaNe ghaTasyasthitireva syAdathavinAza saMbaMdhAnna STaitivyapadeza iti cedrAvAbhAvayoH kaH saMbaMdho natA vadabiMdAsyaM na yorbhedAnnApitatya tira bhAvasya kAryAdhAratvAghaTA dabhinnasya karaNe dhaTAdidevakRtaH syAttasya caprAgevaniHpannatvA vyartha karaNa mityanvAnapekSA tvaM siddhumitivinAzasvabhAva niyata tvaM sAdhayatveva siddhevA nityAnAM tatsvabhAva niyatale taditareSAmAtmAdInAM vimatyadhikaraNa bhAvApannAnAM satyAdinA sAdhanena dRSTAM tAvadu vatseva kSaraNa sthitisvabhAvatvaM tathAhi bansanan sarvamaka kSarA sthitisvabhAvaM yathA dhaTaH saMtazvAmIbhAva iti jamavA satyameva vipakSe vAdhaka pramA rAma miti nahinityasya krameNa yugapaddA sA saMbhavati nitya syaikainaiva svabhAvena pUrvapirkAla bhAvikAryadvayaM kurvataH kAryA bhidakatvAttasyaivasvabhAvatvAt tayahi kAryanAnAtve anyantra kAryabhedA kAraNabhedakalpanA viphaleva syA nA hazamekame va kiMcitkAraNaMkalpanIyaM yenaike svabhAvenaiva carAcaramutpadyata iti athasvabhAvanA nAtvameva tasya kAryabhedAdisya te naiti tarhi svabhAvastasya sarvadAsaMbhavina stadA kaoNrya no ce tadutyati kAraNaM vAcyaM tasmAdeva mityeka svabhAvAnAM dutpatau tatsvabhAvAnAM sadA saMbhavA tsevakAryANAM yugapatprAptiH sahakarikramApekSayA tatsvabhAvAnAM krame zAbhAvAnnoryasAMka Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadukaM ekatra dRSTo bhAvo hikkacinnAnyatra dRzyate tasmAnnabhinna mastye ta sAmAnya buruyabhedata iti teca vizeSAH parasparA :43 saMbaddhA eva tatsaMbaMdhasya vicAryamANasyAyogAt ekadezena saMbaMdhe jaguzaMkena yugadyogAdoza tApateH sarvAtmanA bhisaMbaMdhepiMDasyAstu mAtrakA pateH avayava nizedhAjJA saMbaMdhatvameSAmupapadyataeva tannirodhazvaranivikalpAdivAdhanA tU tathA hi avayavA avayava vinivartata itinAbhyupagata mavaya vI cA vayaM veyu vartamAnaH kimekadezena vartate sarvAtmanA vA e kadezena vRtyA vaya vAM tara prasaMga stacApyeka dezAMtareNAvayavinoda tAvana vasthA sarvAtmanA vartamAno pi pratyavayavaM svabhAvade navartitA ho va deU rupizoti prathamapakSe avayava vivahutvA patiH dvitIyapado vavayavAnAmekarUpatA patiriti pratyekaMpa parisamAsyA pattA vayyavaya vivahumiti tathA yadRzyaM sannopalabhyate tannAstyeva yathA gaganendIvaraM nopalabhyate cAvayave svavayavIti tathA pada Ahe pada vuddhibhAvastato bhAvArthatiraM yathA vRkSAgrahe vanamiti natamva niraMzA evAnyonyA saMsparza no rupAdiparimANavaH 'tece kAyasthApinona nityA vinAzaMtra sanyAnapekSaNAt prayogazca yo yadvA vaMpratanyAnaMye kSata bhAva niyateA yathA tyA kAraNa sAmagrIsva kAryenA zohimugdrA dinA kriymaaraa| svato bhinnA vA kriyate bhinnasya la Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAna pradhAna saMsargAdAtmano pitathA pratibhAsa iti tadapyanuSannamapratibhAsamAnasyApi saMsargakalpanA yAM tatve yatA yA nizcetuma zakteH tadukaM saMsargAdivibhAgazvedayo golakavi bhedAbhedavyavastheva mucchinnA sarva vastu citi yadapiparimANAkhyaM sAdhane tadapyeka prakRti keyu ghaTaghaTIza svodecanA dineka prakRti keSu para mukuTa zakaTA dithu copalebhA dene kA nika miti natataH prati siddhiH tadevaMpradhAnagRhaNopAyAsaMbhavAtU saMbhavevAnanaH kArye dayA yogAcca yaduktaM parekhA prkRtermhaan| nato he kAraH tasmA du zvazoDaSaka tasmAdapizoDaza kAM saicabhyaH paMcabhUnAnIti sRSTikramo mUla prakRti ravikRtirmahadAdyAH prakRti vikRtayaH saptazoDa zatruzca vikAronaprakRtiH puruSa itisvarupAkhyAnaMca baMdhyAsu tasau rupya vanamivA sadvizayatvAdupekSA marhati amUrtasthAkAza sya mUrtasya pRthivyAdezcaiva kAraNa nRtvAyogAzca anyathA acetanAdapi paMcabhUta kadevakAMccaitanya siddizvAba kamala siddhi prasaMgA sAMkhya malagandhaeva nabhavet satkAryavAda pratizedhazvAnyatra vistareNoka itinehI yete saMdIpa rUkha rUpatvA dsyeti tathA vize yA ektatvaM teSAmasamaune ravizeSotmanAvizleSAtmakatvAtsAmAnyasyaikasyAnekasyAvyA tyA vartamAnasya saMbhavAbhAvAca nasyeka vyaktiniSTasya sAmarasya nopalabdhesta vyakti vadanyathA vyakta yopibhinnAmAbhUvanniti tato bujhya bheda evasAmAnya Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatrasAravye pradhAnasAmAnyamukaMtriguNAmavivekavizayaH sAmAnyamacetanaprasavadharmivyatanathApradhAnAdviparItasta thAcapumAninivacanAta naccakevalaMpradhAnamahadAdikAniHpAdanAyavartamAna vimapyapekSyamavartatenirapekSavAprathamA pakSanannimitavAcyaM yadepekSepravartatenanupuruSArtha evanAkAragapuruSArtha hetunApradhAnaM pravartate puruSArthazcadhAza dAyAlabdhiyugApuruSAMtaravivekadarzanaM cetyabhidhAnAditicena satyatayApravartamAnamApisubhAna rupanavidi dupakAraMsamAsAdayatpravartatAnAsAdayahAprathamapakSesaupAkArastasmAdinnAbhinnovAdibhinnaHtadAnaspenivyA padezAbhAvaH saMbaMdhAbhAvAtadabhAvazcasamavAyAdelasyupagamAt tAdAtmyacabhedavirodhItijathAbhinnaupakAra iti pakSajAtrIyatenadApradhAnamevatenahAnesyAtU jayopakAranirapekSyamevapradhAnapravartate nArImukkAmA pratsapipravartana vizeSAdatenanirapedApravRtipadoSiprayukalataeva cisiSadhAnesarvametadupapannasyAnnacana siddhi-kuna cinni zvIyate ininanukAryANAmekAcayadarzanAdevakAraNamavatvebhedAnAMpariNAmadarzanAccenitadapyacArucarcivaMsukhaduHkha moharupanayAghaTAderacayAbhAvAdaMtAvasyaiktayopalaMbhAtUjayAtastatvasyanasukhAdipariNAmaH kiMtunathApariNama Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cabhAvakAryayorasaMbhavAna kiMcagozabdasyAgopoharAbhidhAyitvegorityatragozabdasyakimabhidheyasyAdajJAnasyavidhi nizedhayoranadhikArAn jagoniniritiditarenarAzrayatvamagovyavacchedohi jagonizcayabhavanisacAgogoni vityAtmAgAzcAgovyavaSThedarupaiti aMgoriyaunara padAyinayevadizAciMtanIyaH nanvagaurisamAnyasyavidhi pogozabdAbhidheyastadApoha zabdArtha nivighaTena tasmAdayohasyonayuktyAvicAryamAraNasyAyogAnAnyApoha zabdAyI inisthinaM sahajayogyatAvazAcchandAdayArasapranipanihanavaiti smRniranupahanayaMpratyabhijJAnavajJApramitinirata vinAlaigIsaMganAryabhavacanabadyanizci devavAcAracitamucinavAgminathyabhenenagInaM // itiparIdAsukhasyaladhunI prokssprpNcnRtiiyHsmuddeshH||3||jykhrupsNkhyaavisstipni nirAhatyavizayavimatipani nirAsArthamAha sAmA tyavizeSAmiAtadayavizayaH tasyapramANasyayAyAvizayaniyAvan savaviziSyatesAmAnyavizeSAtmAsA mAnyavizeSodhakSyamANalakSaNetAvAtmAnIyasyetivigrahaH tdubhygrhnnNtraatmgrhnnNcvlsysaamaanysyvi| zeiSasyataTubhayasyavAsvataMtrasyapramANavizayatvapratizedhArthatatrasanmAdehasyaparatramazAnirastatvAtaditarahicAyoga Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bikanAnAsvAdipikallAnAMpratIteH bhedevAjabhAvasyavastunApatitalakSaNatyAhastutvasyanacApozalakSaNasaMvadhibhedA didaH prameyAbhidheyAdizabdAnama pravRttiprasaMgAt vyayacheyasyAnapaNApyaprameyAdirUpatvenatAvyavacchedAyogAnA arthatantra saMbaMdhimadAdUdaH kica zAvaleyAdivikopoho prasajyetakitaprativyavibhinna evasyAdayasAMvaleyAdaya na jannamidaMti naryazvAdayopibhedakAmAnubhUvana yasyAtaraMgAH zAvalepAdayonabhedakAlasyAzcAdayobhedakAityati sAhasekkhanoSisaMbaMdhibhedAdedonopalabhyatevimutAvastuni tayAyekaevatAdiH kaTana taMDalAdibhirabhisaMvadhya | mAnonanaoNtvamAritadhuvAnaH samupalabhyate inibhavanuvAsaMvadhinedAdUdanathApinavalubhUtasAmAnyamanareNAnyApotA zrayaHsaMbaMdhImavatibhavitumarhati tathAhi yAdizAvalayAdiSuvaranubhUnasAsapyAbhAvozvAdiparihAraNa tatraivaviziSyA bhidhAna pratyayojayasyAtAM tataH saMbaMdhiredAdUdamicchasApisAmAnyaMvAranavamaMgIkananyaminikiMcApohazabdAryapa kSesaMdenaevAnupapannaladdaraNI pAyAsaMbhavAtUna pratyakSadhaNasamarthanasyavastuvizayatvAdanyApohasyacArasuvA danumAnamapinatadAyamavavodhayani nasyakAyekhabhAvaliMgasaMpAyatvApohasyanirupAkhyatvenAyakriyAkAritvenaca Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAtU nahigavAdizabdazravaNAdeva gavA divyAvRtiH pratIyate nanassArakhA dimatya ye vRtti darzanAdavagavA divuTThijana kaM tatra zabdotaraM mRgyaM maye karamAdeva gozabdAdarya dvayasyApisaMbhAvanA nnAryaH zabdAMtare so ticennaiva me kasya para viruddhA yadvaya pratipAdana virodhAtU kiMca gozabdasyA govyAvRti vizayatve prathamagoriti pratIyate nacaivamateo nAnyApo haH zabdArthaH kiM cApo hAkhyaM sAmAnye vAcyatvena pratIyamAnaM paryu dAsa rUpaM prasajya rupavA prathama pakSe gotvameva nA mAMtare NokaM syAdabhAvabhAvasya bhAvAMtara sya bhAvena vyavasthitatvAt kazvAyamazvAdinivRti lakSaNoM bhAvobhidhIyatena tAvatsvalakSaNA rupastasya sakala vikalpavANo ca rAti kAMtA tvAnnA pizAbaleyAdivyaktirupastasyAsAmAnyatyama saMgAtU tasmAtsa kalago vyakti dhanuvRta pratyayajanakaM taMtre va pratyekaM parisamA tyA vartamAnaM sAmAnya meva gozabdavAcyaMna syApoha iti nAmakaraNe nAmamAtrai bhipretaM nArya iti atonAmaH pakSaH zreyAn nApidvitIyo gozabdAdeH kvacidvA yethe prvRtiyogaa| tucchA bhAvamabhyupagame para mata pravezAnuzaMgAcca kiMcagavA dayoyesAmAnyazabdAye calA bale pAdayasteSAM bhavadabhiprAyeNa payayitAsyAdaryabhedAbhAvA hu kSapAda (pAdizabdavat nakhanuvA bhAvasya bhedoyuko vastu nyeva saMsTaSTa Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na tya iti tadapyayuktaM parAbhitrAyA parijJAnAtU nAsmAbhirvaturabhAve vedasya prAmAeyA bhAvaH samudrAvyate kiMtu tabyAkhyAna jyau NAM matIMdriyArtha, darzanAdiguNAbhAve tato doSANAmA yo dina tvAnnaprAmAeya nizcayaiti natokaSAyatvepivedasya AmAeyanizvayAyogAt nAnenalakSaNAkhyA vyApitvamasaM bhavitvevaijhelamati jalpitena nanuzabdArthayoH saMbaMdhAbhAvA danyApohamAcAbhidhAryatvAdA samaraNitA dapizabdAt kathaM vastubhUtAyavigama itya mAha sahajayogyatA saMketa ( vazA hi zabdAdayo vastu pratipati hetava iti sahajA svabhAva bhUtA yogyatA zabdArthayoSacyi vA caka zakti stasyAM saMketa sta dazAhi sphuTaMzabdAdayaH prAgukA vastu pratipattihetava iti udA hara mAha yathAmeghAdayaH saMtIti nanuyaevazabdA ssaM yatheda TAstaevAthIbhAvepidRzyate tatkathamarthamidhAyikatvamiti tadapyayuka manartha ke myozabdesyArthavatA manyatvAnna cAnna svavyabhicArebhyasyAsoyuktoti prasaMgA danya bhAgopAla ghaTikAMtargatasya dhUma syapAthakasya ca vyabhicAre parvatAdidhUma syApi tatprasaMgAt yannataH parIkSita kArya araNaM nAtivartate ityanyatrApi samAnaM suparIkSito hiza dorya navya micarati tathA cAnyApohasya zabdArthatvakalpanaM prayAsamAtrameva nacAnyA pohaH zabdA yo vyavatiSThatepratItiviro Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapratipAditatvAdabhAvapramANAbanAyogAt pramANApaMcakAbhAve bhAvapramANAprakRteH pramANapaMcakaMyantravasturupena jAyatevara svasvabhAvavodhArthatatrAbhAvapramANateti pererabhidhAnAt tatonavAdinaH karturasmaraNamupapannaM nApiprativAdinaH smaraNA ta nanuprativAdinAvedezakAdayovahavaH katarismayate atastasmaraNasyavivAdavizayasvAbhAmAeyAdavedevasarva syakaturasmaraNamiticenna kavizeSa vizayarabAsauvivAdainakartasAmAnyataH sarvasyaka rasmaramapyasiddhaM savotmanA navijJAnarahitovAkathaM sarvasyaka rasmaraNamavaiti tasmAdeporuSeyatvasyodevyavasthApayitumazakyatvAnna talakSaNa vyApakatvamasaMbhavatvavAsaMbhavani pauruSeyatve punaHpramANAnivahUnisaMtyeva sajanmamaraNaziMgotracaraNAdinAmadhunI ranekapadasaMhati pratiniyA~masaMdarzanAt auliyeyavepivAnaprAmANyavedasyogapayite na tanAMguNAnAmabhAvAn nanunaguNAkRtamevaprAmANya kiMtudoSAbhAva prakAreNApisacadoSAzraya puruSAbhAvepinizcIyatena guNAsadAvaepeni tathAcazenaM zabdedoSoparatAvahakadhInamitiinispitaM tadabhAva cinAbadaNavehAnatvataH sorapAThInI ka dedokAnAhanadhAnamitiitisthitaMtanAvaH saMkAyasaMbhavAt yahAvaharabhAvananasyudoSAnie prayAmA Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gasAdhanAdadoSaiticennaparapratisAdhyasAdhanayovyApakamAvAbhAvAdidAnImapidezAMtarevedakArasyATamAde sogatAdi nirabhyupagamAt yadapyaparaMpedAdhyayanamityAditadapivipakSepisamA bhAratAdhyayanasaMvaiguvadhyayanapUrvakaM tadadhyayanayA nyavAdatakAnAdhyayanaMyayeti yathAnyadutamanavAchinnasaMpradAyatvasatsamayamAnakartRtvAdititamajIdipArAmAdi bhivyabhicAranityamanacchinnasaMpadAyatvavizeSaNeSivizeSyasyAsmayenArAkakatvasyavicAryamAraNasyAyogAdasAdhanalaM kartarasmaraNahivAdinaHprativAdinaHsarvasyayAtAdinadanupalavdherabhAvAhA jAyepakSepiTakanayepisyAda/ nupalavyavizevAtatraparaiH kanaraMgIkaraNAnnovedana ekhAnApinatadanujamAvAditicedaramA tadabhAva sihAvitarAzrI yatvaMsiddhehitadabhAvanannidhanaMtadasmaraNamasmAJcatadabhAvaiti pramAemAnyayAnupapatestadabhAvAnnetaratarAzrayatvamiti cinnaprAmANyanAprAmANyakAraNasyaivapuruSavizeSasyanirAkaraNAt puruSamAtraspAnirAhateH jathAtIMdriyAryadezinI bhAvAdanyasyacaprAmANyakAraNatvAlapapateH sihuevasavethApuruSAbhAvaiticennakuna savaijJabhAvovibhAvitaH prAmAeyAnya yAnupaparitidinanarAzrayatvaM karamaraNAditiceJcakanasaMgaH jabhAvapramANAditivannatatsAdhakasyAnumAnasyamA Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyArthaevaMvedovasIyattaraticen nkiNcijnyaanaamtiiNdriyaarthyuniHsNshyvyaarvyaanaayogaaddhenaasssymaannsyaa| dizaparihariNAmimatabhanna prApagaenupapateH kiMcAnAdivyAkhyAna paraparAgatatvavihArthasyagRhItAvismanasa nAkauzaladuSTAbhiprApatayAdhyAnasyA pabhevakoraNAdavisaMvAdAyogAdAmANyamevasyAt dRzyateyadhunA yotiH zAsmAdiSu rahasyayathArthamavayaMtopidurabhisaMdhelyathAvyAcakSaNAH kecijjA topivaMcanAkauzalA . thopadizataH keciJcavismRtisaMvedhAH pApAtathyamabhidadhAnA itikathamanyayAbhAvanAvidhiniyogavAkyArtha pratipativedasyAnmanuyAsyavadAdInAM zrutyanisArismRtinirupaNAyAMvAtasmAdanAdipravAhapatitatvapi pyaarytvmevsyaaditisthitm|yyokmtiitaanaagtaa vityAditadapikhamananirmUlana hetulenaviparItasAdhanAtadA sameveti tayAhi atItAnAgatokAlovedAyajJavivarjito kAlazabdAbhidheyatvAdadhunAtanakAlapaditi dica kAla zavdAbhidheyatvamatItAnAgatayoH kAlayohagosatibhavati tanhAMcanAdhyakSanaralayoratITriyatvAdanumAnanI pinasAdhyenasaMbaMdhalayonizcanupAtipratyakSagRhItasyaivAsaMvaidhAsyupagamAnnacakAlAkhyavyamImAMsakasyAli .. Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upradIpadRSTAMtAbhyAMkAramadhyaMjaka pakSayovizeSasiddherityalaminijalpitena yaJcAnya pravAhAnatyatvedasyAporuSeyatvaminiH kizabdamAtrasyAnAdinityatva munaviziSTAnAmini AyapakSayaeva zabdAlaukikAlavavaidikAiyatmaidamabhidhIya yatevedaevApoSiyaiti kiMtu sarveSAmapizAgaNApauruSeyanani jayaviziSTayapUrvikAekazabdAjanAditvenAbhidhIyate niyAmavagamatAyInAmavagatArthAnAMvA anAditAsyAyaditAvadunaraH pakSaladAjJAnalakSaNAmaSAmANya manuphyate aya Aya: padAjAzrIyate naghyAvyAtAraH vicitAH bhaveyuH sajJiAvA prathamapadoDaradhigamaH saMbaMdhanAmanyathAyaryasyakallayi | tuMzakyatvAt mithyAtvalakSaNamaprAmANyasyAtadutaM japamayaniAyamaryaitizabdAvadani nakalloyamarthapuruSenetarrAdi ga. viSNutAH vica vivijJanAvyAkhyAtAzIvazeSAdagnihotraM juhuyAt svargakAmaityasyadecchasamityapivAkyArthaHkinasyA na saMzayalakSaNamaprAmANyamA asarvavidvidinArthavavedonnadiparaMparAdhAta iticehaMta dharmacodanevapramANani nihatametat janIdiyArthapratyakSIkaraNasamarthasyapuruSasyasavica nahacanasyApicodanAvadAvodhakavenamA mAlyA hiMdasya puruSAbhAvasiddhenapranirvadhanasyAt jayanayyAkhyATaga kicijJapi yathArthajJAnaparaMpayA kacchinnasaMtAnavena Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ labhenanazakyanenizcattuM nacapratyabhijJAnavalenaicotarAlesatAsaMbhavatasyasAdRzyAdapisaMbhavAvirodhAn nacayadAdAveprasaM gastasyotpattAvaparAparamapiMDonaralasaNasyA kAraNasyAsaMbhAvyamAnatvenAMtarAlesatAyAH sAdhayituM zakyatvAdacatukAraNAnA ma pUrvANAMvyApAra saMbhAvanatonAMtarAle satAsaMbhavaiti yaJcAnyadutasekenAnyathAnupapateH zabdasyanityatvaminIdamapyanAtma jabhASitamevanityepiyojayita zakyatvAtathAhi gRhInasakenasya daMhasya padhvaMse satyagrahItavyAsakena idAnImanyasvadaMDAsa mupalabhyate itiDIninasyAnayAdhamasyApigRhIna vyAptikatyanAzejanyathamadarzanA hivijJAnabhAvasya agasAdRzyAna thApratIninadoSaticedanApisAdRzyazAdarthapratyayekodozeyena nityanennadura nivezajAzrIyate nathAkalpanAyAmanarAlesa vanapyadRThanakAlpa syAditiyajJAnyadabhihita yajamAnAMpraniniyanavAlayugapachiti tadayAzikSitalakSitam samAneMdi diyayAyeyusamAnadezeyuvizayavizayeyuniyamAyogAt nayAhizrotramAnadezaMsamAnendiyayAsasamAna dhamapinnAnAmoM nAyahaNAyapraniniyana saMskAra saMskAryanabhavatIndriyatvAn rAkhata zabdAvA pratiniyanasaMskArakasaMsAyonabhavati samAnade zisamAnendriyagrAsyasamAnadhapinnatvesatiyugapadIdiyasaMhanvAn ghaTAdivat utpanipakSapyayaMdoSaH samAnaininavAcyamantiI Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaTaH sarvaganazcakSurAdisaMnidhAnAdanekadezeSatIyataitI nanuyotpAdakasya mRtpiMgaderanekasyopalaMbhAdanekatvamaimatva tathA marara daraNa parimANAsaMbhavAJceti tajjavadhipisamAnaM tatrApibhaniniyatanAlvAdikAraNAlApatIdhAdidharmabhedasyacasaMbhavAvirodhI va tAlvAdInAMvyaMjakatvamantreyaniyesyataityAsyAtavadenan athavyApilepisarvanasAtmanAstamatvAnadoSoyamiti na nathAsati sarvathaikalavirodhAnnahiM dezabhedena yugapansarvAtmanApratIyamAnasyekatvamupapannaMpramANAvirodhAt nayAcaprayoga pratyekaMgakArAdivarNAnekaeva yugaparirvadezanayAtayavasAtmanopalabhyamAnatvAt ghaTAdivat nasAmAnyenavyAmi cAraH tasyApisadRzapariNAmAtmanasyamikavAnA piparvanAyanekapradezasthatayA yugapadanadezasthitatayA puruSa paritasya mAnenacandAkadinAvyabhicAraH nasyAniviSTatayaikadezasthitasyApibhotavAdane dezasthatvena pratIneH narAnAtasya bhAnnenavyabhicAra kalpanAyuketi nApijalapAnapranivivenanasyApicandAdisanninapekSyanayApariNamamAnasyanika tvAtasyAdanekapradezeSugRpAsanIbhanopalabhyamAnavizayasyaikasyAsaMbhAvyamAnatvAt natrapravartamAnaM pratyabhijJAnapramANa mitisthitam tathAnityatvamapinapratyabhijJAnenanizciyata itinityatvediekasyAnakakSaNavyApitvaM tccaanraalesmaanup|| Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nATasanniSTethe hirisabhidhAnAta nApyopetestatsihirananyayAbhUtasyArthasyAbhAvadupamAnopameyayorapratyakSatvAJca nAyupamAnasAdhakakavalamabhAvapramANamavaivAvazizyate taJcatadabhAvasAdhakamiti naca suruSasadArabadasyApiTuHsAdhya tvAsaMzayApatistadabhAvasAdhaka pramANAnosulabhatvAt adhunAhinadabhAve pratyakSanevAtItAnAgatayoHkAlayo anumA naMtadabhAvasAdhakamiti tayAMcAtItAgatIkAlI vedakAra vivarjitI kAlazabdAbhidheyatvAdidAnItanakAlayat vedasyA dhyayanaM sarvatadadhyayanapUrvakaM vedAdhyayanavAcyatvAdadhunAdhyayanayatheti nayApauruSevevidA anavachinnasaMpradAyavesane satyasamayamANakartakatvAt AkAzavat aryApatirapipramANya lakSaNAsyAspAnyayAbhUtasyadarzanAnadAvenidhi yate dharmAyatITriyAvizayasyavadasyAvagbhiAgadarzinaH kamizakAtyAta janISTriyArthadazinizvAbhAvAt bhAmAera poruSeyatamevakalpayatItianapratividhIyate yattAvaduvarNAnAMcyApitvenityatvecapratyabhijJApramANamiti nadasan pratyabhijJAyAlanapramANatvAyonAtU dezAMtarepinasyevarasyisatveSaMzaHpratipanisyAt nahisarvatravyAptAvanamAna syekAsmin pradezesAmanyenagrahaNamupapaniyukamavyApakatva prasaMgAta ghaTAderapiyApakatvamasaMgaH zakya hiranameva Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zravaNaprasegaH sarvadAtadabhivyarasaMbhavazcAbhivyaMjakyAyanopratiniyatatvAt nacateSTAmanupayapannatvaMpramANapratipanna tvAn tayAhivatUmukhanikaTadezavanibhiHsparzaninAdhyakSaNavyaMjakAvAyacoTasaMte dUradezasthitena mukhasamIpasthita dalacalanAdanubhIyante zrIna protradezadazravaNAnyathAnupapaterapityAdhinitrIyate dilotpatiyovibhAnIyaMdoSa slathAhi vAyAkAzasaMyogAdasamavAyikAraNAdAkAzAcasamajAviNAdidizAvibhAgenotpadyamAnoyazabdona saMbarenubhUyatejatuniyatadidezasthairevatathAbhivyajyAnapinApyabhivyanisAkAryamubhayatrApisamAnatyAdayaM tathA hi anyesAlvAdisaMyogairyayAnyovanakriyate tathAdhAnyatarasAribhistAlvAdibhiranyAvaniribhyate ityutya bhivyayoH samAnatvenekavaparyanuparyanayogAvasaraitisarvasvastha mAniAMtadAtmakasyavAzabdaratyakoTarayanityAce tathApyanAdiparaMparAyAtatvenavedasyanityatvAtU bhalatalakSaNasyAvyApanatvaM navapravAha nityatvamapramANanamevAsye niyukaM vana madhunAnakartunupalaMbhAdatItAnAgatayorapikAlayosadanumApakasyaligasyAbhAvAtadabhAvopisarvadAyatI dayasAdhyasAdhanasaMbaMdhasyendriyayAsatyAyogAna pratyadA pratipannamavahiligamanumAnahiyahInasavedhasyekadezasaMdarI Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mipratirenanahetunA pakSamatadAdhArasacanAyasAdhyavyAptasAdhanAdyAdhAramacanIyokaramatIyadunaMpareNAnadAvauhidRSTInetadavedina vyApyateviTuSAMvAcyoheturevahikevalaititanninasatpanna pratiyathonahetuprayogopipakSaprayogAbhAvesAdhanasyaniyatAdhA stAnavadhAraNAta jathAnumAnasvarupaM pratipAyedAnIMkramaprAnnamAgamakharupaMnirupayitumAhAtmavacanAdinidhanamajJA nimAgamainiyoyanAcakaH satanAma jAsasyavacanamAdirzadanAMgalyAdisaMjJApariyahaH AtivacanajAdiryasyasanana thAnenAnnidhanaM yasyArthajJAnasvani AptazabdopAdAnApauruSeyatvavyavaccheda: jayaMjJAnamityanenAyohatAnasyA mitrA yasacanasyacanirAsaH nandasaMbhavIdaladANazabdasya nityatvenApauruSeyatvAdAptabhaNItatvAyogAnnityatvaMcanadavayavAnAMcA gaganAMvyApakatvAnnityatvAJcatacatathyApakatvamasimekana prayuktyagakAdiH pratyabhijJayadizAMtarepiyahaNAta paravAyaMgakA iti nityatvamapittathaivAvarasIyate kAlAMtarepitasyaivagakAradenizcayAt itovAnityatvaMzabdasyasaMketAnyathAnupapaterani tathArigRhInasakenasyapradhasatyagRhItasakenaH zabdadAnImanya evopalabhyate initatkayamarthapratyaya: syAtU nacAsonabhavatI tisaevAyaMzavdatipratyabhijJAnasyAnApisalamatvAJca nacaparNAnAMzabdasyavAnityasatvasaMdhesarvadAzravaNaprasaMgaH sarvadA Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unasyahi kAraNabhRgastasyavidhimRgArilasyakAticchandamaminiide yathAvizkApilapAvanabhavani yathApramatamapI tyarthaH vAlavyutpatyarthapaMcAvayacagiityukaM vyutpanna pratikathaM prayoganiyamaitizaMkAyAmAha yatpannabhayogastutathopapatyA nyathAnupapetecavA vyutpannasyavyutpannAyavAprayogaH kriyateitizeSaH tayopapatyAnathAsAdhyesatyebIyapatistayA anyayA / upapatyaivavAanyathAsAdhyAmadinupapanilasyAtamivAnumAna mumunnAyani agnimAnayadezalathevadharmavatvopapata matvAnyathAnupapateviti nanudatirikadRSTAnAdarapivyApti pratipatAnupayogitAt satyamApadAyA kayanadaprayoga ityAha hai| nuprayogohiyathAvyAptigrahaNavidhIyate sattAvannAnigA sutpannairavadhAryate inihizabdoyasmAdathai yasmAyayAvyAptiya hagavyAptigrahaNAnatikramegabahanuprayogAvidhIyatesAvatAvanmatriNavyutpannastathopapatyAnyathAnupapatyAvadhAryate dRSTAtAdina matareNaivetyarthaH yathAdRSTAMtAdevyatipratipatipratyanaMgatvaM nayApAkApaMcitamiti nehapunaHpratanyate nApidRSTAnAdiSayogaH sAdhyasidhyayanalavAnityAha tAvatAcasAdhyasiddhiH cakAraevakArArthanizcitavipadAsaMbhavahetuprayogamAtreNasAdhyasiddiri tyarthaH tenapakSaprayogopisamalaitidarzayannAha nenapasaladAdhArasacanAyonaH yataHlayopapatyanyayAnupapatiprayogamAnagavyA Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhidAt biruddhakAyoyanupalabdhividhIsaMbhavatIti viruddhakAraNakAryasvabhAvAnupalabdhirititAviruddhakAryAnupalabdhimAha yathAsmi ANinivyAdhivizeSAsti nirAmayaceSTAnupalabdhariti vyAdhiziSasyahityasahastavAvalasyakAryAnarAmayaceSTAtasyAnupalace rini biruddha kAraNAnupalabdhimAha assatradahaniduHvamiSThasaMyogAbhAvAcca 'duHkhavirodhisukhetasya kAraNamiTasaMyogasna dinupalabdhiriti virudukhabhAvAnupalabdhimA anaukAntAtmakaMvaracemA nAtmakaMvale kAnta svarUpAnupalavyaH anyakA lAtmakavirodhinityAyakAntanapunastadviSavijJAnaMtasyamithyAjJAnarupatayopalaMbhasaMbhavAt tasyasvarupamAvAstavAkAranasyA anupalabdhiH nanucavyApakaviruGakAyodInI paraMparayAvirodhikAryAdiliMgAnAcavahulamupalabharasaMbhavAtAnyapikimiti nA cAryarudAhRttAnItyAzaMkAyAmAha paraMparayAsaMbhavAtsAdhanabhanevAMtabhavinIyaM atraivaiteSukAdivityarthaH tasyaivasAdha nasyApalakSaNArthamudAharaNahayaMpradarzayati abhUdanacakrezivakaHkhasAsat etaccadisaMjJinAntarbhavatItyArekAyAmAta kAryakAryamaviruSkApilavyAvatibhavinAyamitisaMvandhaH zivakasyahikAryachatraM tasyakAryasthAsyaH itiSThAnahArerAva dvitIyamadAharani nAsyanagRhAyAbhUgakrI'naMmRgArisaMzabdanAt kAraNavirahakAryaviruddha kApiladhauryatheti mugakI Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zalyamapi virahapUrvacaramAha noMdezyatimuhUrtAtezakaTaramatyudayAt zakaTodayaviruhomazcinyudayatatpUrvarobatyu |dayaitivirudvottasvaraliMgamAha nodagAdUgara muhUtAtpUrva puNyodayAtU bharaNyudayavirudvoDisanevasadayAladutaracaraHpu yodayaiti viruddha sahacaramAha nAlyatra bhittoparabhAgAbhAvobabhiAgadarzanAditi parabhAgAbhAvaspaviruddha lAvalana sahacarodhAramAvati avirAhAnupalabdhimadamAha javihAnupalabdhiH pratizedhasaptabhAvabhAvaNyApana jAryakAraNApU vittirasahacaralupalabhabhadAharaNAmAha nAtyatrabhUtaledhaTonupalavyaH atrapizAcaparanAevAdibhiH vyabhicAraparihAra thamupalabdhiH lakSaNAprAptetvasatInivizeSaNAmunneyaM vyApakAnupalabdhimAha nAsyanazizapApakSAnupalavya ziMgaNA tvahivRkSAtvanavyAne tadabhAvanadhyApyazizapAyAjayabhAvaH kAryAnupalabdhimAra nabhavizyati santatizakaTakanikI dayAnupalabdhaH utaracarAnupalabdhimAha nodagAdUraNimuhUtolakAtaeva tanavazatikAdayAnupalavdherevetyarthaH sahacara upalabdhiHprAkakAlesyAt nAstyavasamatulyAyAma nAmAnAmAnupalavyaH visaralAyaryAyanupalabdhivisibhavanItyA lakSAgAladdAlayasyatinalevadarzayitumAha viruhAnupalabdhividhotredhAviruddha kAryakAraNasyamAranapayadhi : syApratisAnimAnunamaH / / atisAmarthahi kArya pratyanupahatamAlikatvAcyate bhAvazcakA ddilmaakssiti| kAraganapalacimAra lAlAsAniH irAnasalaci mAhanA Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAmIzanaH katakatyAyaevaMsaevaMdRSThIyathAghaTaH itakazcAyatasmAtpariNAmItiyastanapariNAmI sanAtakodRSTo vidhyAratanadhayaH zatakazcAyatasmAtpariNAmInisyotpatIjAzrayAkSitaparaNyApArohibhAvaH zataucyate taccatatA pakSa kityenakyUTasthAnityapakSenApikSaNikapakSekiMtupariNAmitvesatyevetsavakSyatekAryahetumAha jastyatradehinibuddhilI hArAdeH kAraNaharumAha jasyatrachAyAtrAt jayapUrvaviditumAha udezyatizakaTaMkatikodayAtU sahUtantiini saMbaMdhaH jayotaracaraH udagAdUraNiH pAkana eva atrApimuhUrtAta praginisabaMdhanIyaM tatasvarunikododevasarthaH sahacaraliMgamAha assatramAtuliMgeparasAt virudvopalachimAha viruhUtadupalabdhiH pratizedhatayani pranizedhamA dhya pratiSedhyena virahAnAMsavedhinastavyApyApyaHneSAmupalabdhayaityarthaH tathetiSoTenibhAvaH taMtrasAdhyabirudravyA namopalabdhimAha nAstyatrazatispazeuSNAdibhiH- zItasparzabhanizedhyana hivirudvognilaghyAyamoSNamitiviruha kAryApalabhamAha nAsyatrazItaspezIdhamAna avApipranizedhasyasAdhyasyazInaspasthivirudvognistasyakAryama dhamaiti virudvakAraNopalabdhimAha nAsmizAgaNisukhamalihadaya zalyAtU sukhaviruhoduHvanasyakAraNahadayA Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAmyasaMbhavAdanaMtarayorevapUrvatirakSaNayohernualamAvasyadRSTatvAtU vyavahitayostadaghaTanAt nanukAlavyavadhAnapikArya kAraNAbhAvodRzyataeva yayAjAgRladazAbhAvipravodhayomaraNAriSTayopaititatparihAramAha bhAvyatItayomaraNAjA rahodhayorapanAriToDobhatihetutvaMsugamemenan atraivopapatimAha taThyArAcine hinadAvibhAvitaM hizabdoyasmA dathaiyasmAtasyakAraNasyabhAvakAryaspabhAvitvaM nadrAvabhAvivaMcanavyApArAzrita tasmAnnabhakatayoH kAryakAraNa bhAvAtyarthaH jayamarthaH janvayavyatireksamadhigamyohisarvatra kAryakAraNabhAvaH nauvakAryapratikAraNavyApAvyapekSA vivoSayate kulAlasyeva kalazapratinacAtivyavahiteSunacyApArAbhitatvaminisahacarasyAsyukarenu dhanetaviMdarzayani sahacAriNaripiparaspara parihAreNAvasyAnAtsahotAdAzcahatvaMtaratvamitizeSaH jayamabhiprAyaH parasparaparihAreNopale mAtAdAtabhavAtsvabhavahitAvanaMtabhavisahotpAdAzca nakAryakAraNeveti nabasamAnasamavartino: kAryakAraNamA yaH savyataragoviSANavana kAryakAraNayoH pratiniyamAbhAvaprasaMgAcca nasmAitvaMtaratvameveti idAnIMcyApparelu kramaprAptamudAramatAnvayavyatikarasatAnAdhAzayavazAt pratipAditabhatijJAyaNavapaMcadarzayatipari Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nayAvidyamAnasyApi nizcanumazakya tvAditinadasamIkSitAbhidhAnaminidarzayitumAha rasAdekasAmayyanumaninarupAI namivadiriSTamevakivikAraNehenuryatrasAmadhyamitibandhakAraNAtavaikalseiti jAsvAyamAnAhirasikAnajjanikA mayyanumAyate tatonumAnabhavati pAkanohirupalakSaNaH sajAtIyarupalakSaNAMtara lasaNakArya bannegavijAtIyaMrasalakSa kAryakarotirupAnumAna micchadviriSTamevavicitkAraNa hetu pAlanasyarupakSaNasya sajAtIrupaladANAMtarAvyabhicAgada rasasamAnakAlaruSapratipatterayogAt namanukUlamAnamaMtyakSaraprAptavakAraNaM liMgamIzyate yenamaNimaMtrAdinAsAna prativandhAna kAraNAtavaikalpenavAkAryavyabhicArasyAt dvitIyakSaNakAryapratyakSIkaraNanAnumAnarthakAvAkAryo bhAvitayAnizcitasyaviziSThakAraNasyachatrAde: liMgatvenAgIkaraNAt yatrasAmaprinivandhakAraNAnarAvedalacaniyA * tasthevaliMgatvanAnyasyeninokadopaprasaMgaH idAnIpUrvatiracarayoH sabhAvakAryakAraNedhananarabhAvAdAtaralamevenida yati bace pravaitiracAriNotAdAtmya naTutpattivIkAlamaradhAnanadanupalabdharitinadAsyasaMvedhasAdhyasAdhanayoH svabhAvadenA vetadutpatisevedhecakAryakAraNevAta bIvibhAvyate nacatadubhayasaMbhavaH kAlavyavadhAnatadanapalavyasahabhAvinorekhanA Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdhaH jasminpasekAryakAraNasyopacAratizeSaH vacanasyAnumAnatvecaprayojanamanumAnAvayavAH pratijJAdayaitizAstravyavA hAra eva jJAnAtmanyanaMzanadhyavahArasyAzakyakalpatvAt tadevaMsAdhanAtsAdhyavijJAna manumAna mityamumAnasAmAnyalakSaNaM tadanumAnaM vedhetyAdinAnaprakAracasapracaMcamabhidhAya sAdhanamukalakSaNApikSayaramapyanisaMkSepaNamidyamAna dvividhamityA padarzayati sahanaiIdhopalasyAnupalabdhimedAditisugametat namopalabdhividhinavAnupalabdhiH pratizedhasAyikaveniyA rasyaniyamaM vighadaya lapalabdheranupalabdhavAvizeSaNavidhipratiSedhanatvamAha upalabdhividhipratirodhoranupalabdhizcetigatA mitat idAnImupalavdharapisaMkSaNaviruhAvisahamadAna dhyevidhyamupadIyantavirudvIpalabdhervidhIsAdhyevistaranobhedamA| hi aviruhopalabdhividhIzoTa vyApyakAryakAraNa pUrvatira sahavarabhedAditi pUrvaconaraMcasahanihahaH pUrvottarasaraityA tinyazvarastyanakAraNanirdezaH hRdvAzya mANazcarazabdaH pratyekamabhisarvadhyatenAyamaH pUrvarotaracarasahacarAini pazca vyApyAdibhisahaha. jatrAhasogataHvidhisAdhanaMhividhamevasyabhAvakAryabhadAta kAraNasya tukAryAvinAbhAvAbhAvA daliMgavanAvasyakAraNanikAyavaMtIvacanAtU aprativahasAmathryasyakAryapranigamakala mityapinottaraM sAmathryasyAtIndi Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nazakyate initatsvarupamapizAramidhAtavyamevani nadevamanabhedenahinizcata paMcAvayarupamanumA dvibhakAramevenidarza yannAra tadanumAnaDhedhA tehaividhyamevAta svArthaparayamaidAditiravaparavipratipaninirAsAlavAdvividhamevenibhAvaH sA thInumAnabhedaMdarzayannAha svArthamakalakSaNaMsAdhanAtsAdhyavijJAna sanumAnamitiprAyakalakSayasyatattathokramitya yaH dvitIyamanumAnabhedaMdarzayannAha parArthatatadarthaparAmazivacanAjAnamiti tasyatvAcInumAnasyArbhaHsAdhyasAtha nalakSaNAH teparAbhRzatIsevaMzIlaMtadarthaparAmarzitacataDcanaMcataramAjjAtamutpannavijJAnaM parAryAnumAnamiti lana | vacanAtmaparAyInumAnaM prasiddhenatvapanadaryapratipAdakavacanajanitajJAnasyaparAyInumAnatvamabhidadhatAnasaMhItaminina vAyaM macetanasya sAkSAtmamitihetutvAbhAvananirupacaritapramANAbhAvAt mukhyAnumAnahetulena tasyopacAratAnumAna vyapadezenavAryatasvadevopacaritaparAyAnumAnatvaM tahavanaspAcAryabhAra nahacanamapitahetutvAdiniA upacArohi mukhyAbhAvasatiprayojanenimitecamAtyate tatravacanasyaparAyInumAnava nimitanahetutvaM nasyapratipAyAnumAnasyo tulajhetulasyabhAvastayetasmAnimitAtaDUcanamapiparAyAnumAnahesuyasyatanavatalasyabhAvastatvaMtatalavacana miti tatheni Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhedena pramANa dvivai prathama bhedaMvyApetaraM vyAcaSTe parokSa mitara diniukta pratipakSa mitara zabdo neH tataH pratyakSAdinar di ti labhyate taca parokSamitinasya casAmagrI svarupe niruppnnaah| pratyakSAdi nimittaM smRti pratyabhijJAna nakanuimAnA gama bha mitipratyakSAdinimittamityAdizabdena parozama pigRhyate na yathAvasaraM nirupayiSyate pratyakSAdinimittaM yasyeni vigrahaH tatra smRti prakramaprAptAM darzayannAha saMskAro dbodhanibaMdhanA nadilyA kArA smRtiriti saMskArasyodbodhaH prAka sani baMdhanaM yasyAH ra aaH sA tatho kA nadi tyA kArA nadi vyulekhanI evabhUtA smRnibhavatItizeSaH udAharaNa mAha sadevadato yathe ani pratyabhijJAnaM prApta kAla mAha darzana smaraNa kAraNa saMkalanaM prasabhijJAnaM tadevedaM tatsadRzaM sahilakSaNaM nasatiyogityA Adi atra darzana smaraNa kAraNa kulAt sAdRzyAdi vizaya syApi pratyabhijJAnatvamuktaM teSAnusA hA viSaya muyamAnAkhyaMtra mAMtaraM teSAvailakSayA divizyaM pramANAMtara manuSajyeta tathA cokaM upamA namasi dvArtha sAdhamatsiAdhyasAdhanaM tadvaidharmyA pramANaM kiM syAtsaMjJipratipAdanaM idamalyaM mahadUramAsannaM prAMzaneti vA vyapekSAtaH samapekSerye vikalpaH sAdhanAM tara miti eSAkrameNodAharaNaM darzayannAT yathA saevAyaM devadattaH gosadRzeogavayaH golakSaNo mahiSaH idaMmaramA TUraM vRkSo yamityA Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nisamarthakAraNa kAryaspApampabhAvAn janyathAkrameNApisAtatonasyAt jayasabhAgAdasojagannirminoti yayAgnida hativAyuvAtImataM napivAlabhAvitameva pUrvaktidoSAH nidaneH nayAhikramapani viparnajAnamapiyugapaTutparatApekSaNa yasya saha kAraNopitatsAdhyatvenayogapadasaMbhavAn udAharaNavaizamyecanAdeH kadAcikakhahetujanitasyaniyanza mAtmakatvo paneranyatranityavyApimarthakasvabhAvakAraNajanyatvenadezakAlapratiniyamasya kAyedarupapAdAna nadevadhAma | zosiTThI vedAnAMnatsunaprabuhArasthAvanipAdanaM paramapuruSArakhyamahAbhUtAnivAsinAbhidhAnaMcagaganAraviMdamakaraMdacyA baninadanavadheyAvizayatvAdupekSAmarhati yaccAgamaHpramAsarevallidevasatyAdiuNanAbhaityAdicanasamu kanidhinAjanIvirodhIninAvakAzalabhate nacAruSeyajAgamostItyagreprapaMcadazyate tasmAnnapuruSotamopivicAra pAcati pratyakSetAbhedabhinnamamalamA hipovoditaM devedIptagugavicAryAvadhisaMkhyAtanaH saMgrahAn mAnAnAmi tinagipyabhihitaM zrIrabhanayAnyelaghyAkhyAnamatovizudhiSaNaivohavyamAnaM mukhasaMnyavahArAbhyAMpratyakSamupadazi devokmupjiiptiHsrbhijnyaapinm||itipriikssaamukhsylpuuntodvitiiyH samuddezaHgajaberAnAmuhireprasonara / Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIni jAdizabdenapayovujadIhaMsa syAt SaTpoderbhamassmRtaH saptapaNetunala vijJeyonizamacchadaH paMcavarNabhavedana micakAmezyulanI avatIbhekazRMgopigaMDakaparikIrtitaH zarabhopyaSTabhiHpAdehisaHcArusadAnvitaH isevamAdikSa zraraNAtayAvidhAnenamarAlAdInavalokya nayAsatyApayaniyadAnadAtAsaMkalanamapipratyabhijJAna mulaM darzanasmaraNa kAraNacA vizeSAn pareSAnunapramANotaramevopapadyane upamAnAdaunasyAnabhAvAbhAvAn jathAhovasaramAptaityAha u palabhAnupalaMbhanimitaMvyatijJAnamUhaH idamasminUsatsevabhavatsesatinabhavatyeveticaupalabhaHpramANamAtramatraya ghane padipratyakSamevopalabhazabdenocyate tadAsAdhanedhanubhaveyuyAnajJAna nasyAt jathayAntiH sarvopasaMhAraNamA jIyate sAkathamatIndriyasyasAdhanasyAtIndiyeNasAdhyenabhaveditinaipatyakSaviSayeSyivAnumAnavizavapivyApta tyAvirodhAna narakSaNasyApratyakSAsyAbhyupagamAndAharaNamAha yayAgnAcevadhamaladabhAvenabhanovenican idAnIma|| anumAnaMkramAyAta mininalakSaNamAha sAdhanAsAdhyavijJAnamanumAnamini sAdhanasyalakSaNamAha sAdhyavinAbhAvi vananizcitohenuriti nanurupyamevahenorlakSaNaM nasminsasavaretorasidvAdidoSaparihAropapateH tathAripakSa|| Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanamasidbhutvyavacchedArthamabhidhIyane sapakSesatvaMnuvizAhulApanodArthavipakSecAsatvamevAnakonikayudAsAthI miti naduke henossivapipeSunirNayanavaginiHjasihaparitArthavyabhicAra vipakSanainiyaTyutaMjavinAbhAba niyamanizcayAdevISanayaparihAropapane avinAbhAvosanyathAnupapannatvanacAsihasyanasaMbhavatsevajanyathAnu papannakhamasiisyanasidhyanIsabhidhAnAn nApiviruddhasyanalakSaNasyatvopapani viparItanizcinAvinAbhAvinI yathokasAdhyAvinAbhAvaniyamalakSaNasyAnupapane:virodhAnavyabhicAriNyanaprakatalakSaNAvakAzamAnaevananonya thAnupapanirekzreyasinavirupatAnasyAsatyAmapiyayoga lakSaNabhAvehenomikanyA darzanAn tathAhizasyAmastatva vAditaranaputravadityatraruppasaMbhavepinagamakatvamupalakSyane jathavipadAvyAtiniyamavatI tannanagamakavamiti nadapimugdhavilasinamevanasyAevAvinAbhAvarUpatvAt itararUpasAcepitadAvehenoHsvasAdhyasiddhapranigamakatvA niSTapradhAnalakSaNamakSaraNamupalakSaNIyamininansavicetararupahayanirapekSanayAgamakavopapatezca yathAsaMtyA dinapAdinIpipramANaniSTAniSThasAdhanaTUSaNAnyathAupapaternacAtrapakSadharmatvaMsapakSAnayovAlikevalamavibhASamA - 2 Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizA gama kala pratIteH yasya parasutaM paraiH pakSadharmatA bhAvepi kA kasya kAlyA nalaH prasAdaityasyApigamakatvA patiriti na dapyanena nirastamanyathAnupapati kelene vA pakSadharmasyApi sAdhutvAbhyupagamAnnadeha sAsti tato evaM binA bhAva hetoH pradhAnaM lakSaNa mabhyupagetavyaM tasminsatya sati bhila kSaNa tvepi hetorgamakala darzanAditi netre rupyaM hetu lakSagamavyApakatvAnUsa SAMkSANi kale sAdhyasatvAdeH sAdhanasya sapakSe satopi svayaM seogetergamakatvAbhyupagamAt etena peca lakSaNatvamapiyo parikalpi namUna deto rupaya timiyatatya bhihitaM boddhavyaM pakSadharmatve satyanvayavyatire kA banA dhita viza yatna masatipakSa tvaM ca cetilakSaNAni teSAmapya vinAbhAva prapaMcaitevaM bAdhita vizayasthAvinA bhAnayogAt tatpratipakSasyeveti sAdhyA bhAsa nizayale nAsamyagdhetutvAcca yathokta pakSa vizaya tvAbhAvAt doSeNaivaduSTaH nAtU anaHsthitaM sAdhyA vinAbhAvi le na nizcito hetu riti idAnImavinAbhAva bhedaM darzayannAha sahacAriNoH vyApyavyApaka yozca sahabhAva iti sahacAriNo rUparasaMyo vyApya vyApakayozca rakSatvaziMzapA layo riti saptamyA vizayo nirdiSTa kramabhAva niyamasya vizaya ndarzayannA pUrvottaracAriNoH kAryakAraNayogya kramabhAvaH pUvetira cAriNoH kRtikAryazakaTAdayayoH kAryakAraNayozva dhUmadhUmadh Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sako nayo:kamabhAvaH nanvevabhUnasyApinAbhAvasyanapratyakSeNagrahaNaM tasyasannihinavizayavAn nApyanumAnenapratAparAna mAnakenayAmi nareturAzrayatvAnavasyAvatArAdAgamAderapibhinna vizayatvena suprasiddhatvAnnanatopinavanipani riyora kAyAMmAra iSTamAdhinamasiIsAdhyamini jatrAparedUpaNamAcakSate jAsana zayana bhojana pAnanidhUvanAderapITa vAnadapisAdhyamanuzajyana ininepyanivAlizaHjAsluna palApistAna janahisAdhanavizayatvenesinamisTa mucyate idAnIkhAbhihitasAdhyalakSaNasyavizeSaNAnisaphalapannasihavizeSaNasamayitumAha saMdigdhavi paryastAsutpannAnAMsAdhyaleyayAsyAdisAsiddhapadaM natrasaMdigdhaMsthANuvIpuruSovetyanavadhAraNenobhayakoTipa emarSi saMzayAkalinalu ucyate viparyasanaviparItAvabhAsaviparyajJAnavizayabhUtaMrajanAdijavyutpannatunAmajA nesaMkhyAdivizeSAparikSAneNAnInaviSapAnavadhyavasAyayAyameSAMsAdhyatvapratipAdanArthamasidUpadopAdAna matsarSaHadhuneSTAvAdhinavizeSaNa yasyasAphalyadarzayanmAra janiSTAdhyakSAdivAdhinayoHsAdhyatvamAbhUditi . bAdhitavacanaMjanizemImAMsakasyAnitya zabdaHprasakSAdivAdhinayoH sAdhyavaMzAzrAvaNatvAdi Adi Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdenAnumAnAgamalokakhavacanavAdhinAnAMgrahagocAkiMcitkarasyahatyAbhAsasyanirupaNAvaserevayamevagranyakAraHprapa cayisyanIrakaparamyane tabAsihapadepratipAyapekSevara padaMtuvAyapekSani vizeSamupadIyanumAha nacAsiddhevadi prininAdinaminijayamanihi sarvesarvApekSayA vizeSaNamapinukiMcikamavizyabhavatItijatirAditivyanirI kamukhenodAharaNaM yathAjasihUMpativAyapekSayAnatabheSTamityarthaH kujaenaditsAha bhatyApanAyahIchAvakurero ichayA davaluvizayIkanamiSTamucyate pratyApanApahIcchAcanureveni naccasAdhyadharmaHkiMga nahiziSTodharmoniSTaraneTredaMdayinI ha sAdhyadharmaH kvacinahiziSTovAdharmasiopaskArANivAkyAni bhavatitanAmalibhyatevyAptikAlApekSayAnusAdhyA miH kacilayogakAlApekSayAnunahiziSTodharmasiAmA spenayarbhiNAnAmAMtaramAha pakSAniyAvan nanudharmadharmisa mudAyaH pakSanipakSasvarUpasya parAteni:pinatvAdurmiNasahananekana rASTrAna virodhaini naivasAdhyadharmAdhAratayA vizeSaHstasyadharmiNa: pakSAlavacanepidoSAnavakAzana racanAvaicitryamAtreNanAsaryasyAnirAhanAvAsIhAMnAvi virodhAna javAhasogataH bhavanunAmadharmapizavyapadezabhAktayApisabikalpavRhoparivanamAnaevanavAstanaHsarvAegA Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ numAnAnumeyavyavahArAkhaDyAnaTenadharmaminyAyenavahiHsadasatvamapekSatAtsamidhAnAdititannirAsArthamAha prasiho dharmonijayamartha:nayaMvikalpabuddivahinInAsAditAlebhanabhAvAdharmiNavyavasyApapani tadavAstavatvenanadAdhAra sAdhyasAdhanayorapivAsavatvAnupapatela dveH pAraparyeNApivastuvyavasthAnibaMdhanatyAyogAn tanovikalsenAnyenavA vyavasthApinaH parvanAdiSiyabhAvabhajannedharmitApratipayana inisthi prasiddhodhamati nasasidvizvayacihikallA naHcitramANataH paviJcobhayanaitinaikAnenAyikalpAdiruTasya pramANaprasidsyavAmitvaM nanumiraNevina lpAn pranipanokinavamityAzaMkrayAmAra vikalmasiMhanasminsaletaresAdhye tasmindharmiNivikalpasiddhesanA vanadepekSayenarAsanAcatehe apisAdhyesuniItA saMbhavahAdhanamArAvalenayogyAnupalAdharalenacanizeSAjoM dAharaNamAha jaslisarvajJonAstikharanipANamitisugama nanurmiNyasisattodabhAvobhAvobhavarmiNAmasihaviruddha nikAnikacAranumAnavizayanvAyogAn kathasanenarayAHsAdhyatvanadurajatihobhAvadharmizcehampazcAryubhayAzritaH / varuddodhamebhiAvasya sAsanAsAdhyatesthaminiyaduktaM mAnasaprasasebhAvarupa svadharmiNaH pratipannalAn kapam Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha le tU naca tA tsidvaiau tatsatvasyApi pratipannatvAt arthamanumAnaM tadabhyupetamapivaiyA tpAdyadAparona pratipadyate tadAnumAnasya sa phalyAtUnaca mAnasajJAnAdgamana kuzama mAderapi sadbhAva saMbhAvana totiprasaMga: tajJAnasya vAdhakapratyaya vyapAkRtasattAka va paraMtu viviyana yA mAnasapratyakSAbhAsatvAt kathaM tarhituragabhuMgAdeH durmitva miti na codharmitrayoga kAle vAdhaka pratyayAnudayA satvasaMbhAvanotpatteH na ca sarvajJadi sAdhaka pramANAsatvena mattaMprati saMzItiH sunizvitA saMbhava hA katramA rAkhena su khAdA vivasatvanizvayAt taMtra saMzayAyogAt idAnIM pramANobhaya siddhe dharmiNI kiMsAdhya mikhAzaMkayAmAha pramANo bhaya siddhetusAdhya dharme viziSThatA sAdhyeitizabdaH prAgdivacanAMto pyartha dezAMdeka vacatana yA saMbadhyate pramANa cobhayeca vikasa iyaM tAbhyAM siddhedharmiNI sAdhyadharmaviziSThatA sAdhyA ayamarthaH zramAzApratipannamapivastu viziSTa dharmAdhAra tayA vivAdapadamArohatIti sAdhyatAMnA nivartata iti evamubhayasiMdvepiyojyaM pramANobhayasiddhaM dharmidvayaM krameNa darzayannAha gnimAnayadezaH pariNAmI zabda itiyayeti dezo hi pratyakSeNA prasiddhaH zabdastubhaya siddhaH nahipratyakSeNAvagdarzibhiraniya tadigdezakAlAvacchinnaH sarvezabdAH nizcetuM pArthate sarva darzinastu tannizvayepitaM pratyanumAnA nartha kyAn prayogakAlApedA yAdharmaviziSThadharmizaH sAdhyatvamabhidhAya vyApti kAlA pekSA yA sAdhyaniyama darzayannAha yAtaiau tu sAdhyadharma evettisugama Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmiNApisAdhyatvakodoSa ityatrAha janyathAtadadhaTanAditiunaviparyayenyathAzabdaHdharmiNAH sAdhyatvetadayaTanAtU yA| ghaTanAditihetuH nahidhamadarzanAta sarvatra parvatognimAnitivyAptiH zakyAka pramANAvirodhAt nanvanumAnepakSaprayoga . saMbhavAtU prasidbodhariyAdiyacanamayuktasya sAmarthalavyatvAn tathApitaharane punaruktAprasaMgAt aryAdApannasyA pipunarvacanaM punarukamityAbhidhAnAditisogana tabAha sAdhyadhIdhArasedehApanodApagamyamAnasyApipakSasyavacana sA * dharmastasyAdhAralatrasadetomahAnasAdiH paratAdivaititasthApanodovyavacchedaH ldrthgnymaansyaapisaadhysaadh|| * vyastavyApakabhAvapradarzamana yathAnupapatestadAdhArasyagamyamAnasyApipakSasyavacanaM prayogaH abodAharaNamAha sA gisAdhanadharmAvavodhanAyapakSadhopasaMhAkhata sAdhyenaviziSTodharmapirvatAdilAsAdhanadharmAvavodhanAyapakSaya pasaMhAravat pakSadharmasyahetorupasaMhAraupanayAsahatU itijayamarthaH sAdhyadhyAnasAdhanapradarzanananadAdhArAvagatApi niI tamisaMbaMdhinApradarzanArthayayopanayastathAsAdhyasyaviziSThadharmasaMyadhitAvodhanAyapakSavacanamapIti kiMcahetubhayoge rthanApasyavanavyamasamarthitasyAhetutyAyogAt tayAcasamarthanopanyAsAdevahenoH sAmasihatvAt tenuprayogonayI syAt hetuprayogAbhAvakasyasamarthana miticen pakSaHprayogAbhAvagahenupartanAminisamAnamenan naramAkAryakhabhAvAnupalaMbhI Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kovA bhidenapakSadharmatvAditibhedenacanidhomukAsamarthayamAnenapakSaprayogopyabhyupagaMtavyakhetijamumevArthamAta , vidhA hitamutkAsamarthayamAnonapakSayatIti kovAvAdIprativAdIcatyarthaH kilArthavAzabdaH yuktyA pakSaprayogasyAvazyaMbhAve kakilanapakSayati pakSanakarotyayitakarotsevakikurvan samarthayamAnaH kiMstvahinumuktIvana punaramuketyarthaH samayI nahihetorasiddhatyAdidoSaparihAreNa svasAdhyasAdhanasAmarthyavarupayAMvacanaM taccahetuprayogotarakAlaMpareNAMgIzana mityukenivacanaM nanubhavatupakSaHprayogaHstathApipakSahetu dRSTItabhedena avayavamanumAnAmitisArakhyA pratijJA hinadAharaNApanayabhedenacatuSayavamitimImAsamA pratijJAhetadAharaNopanayanigamanabhedAtpacAvayavamitiyo taH tanmatamayAkuvanUkhamatasihamavayavadvayamevopadIyannAda etadvayamevAnumAnAnIdAharaNamiti, etayoM zakSahetoH iyamevanAtirikamityarthaH ekhakoregauyodAharaNa diyavacchedesipiparamana nirAsArtha punadiAharaNa mityuna nahirvisAdhyapratipatyarthamatasvidUtoravinAbhAvaniyamArthamAhokhin vyAptismaraNamitivikalpyakrama rtha sadiyannAha naditatsAdhyapratipattIyathokasyasAdhyAvinAmAvitvena nizcitasyahatovyApArAditi dvitIyavikalaM ladAsa sAdhyApataraMgArarAtisagAtasAdhyayakSatepAyayolasyatAbhAvika Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANavasA prazinAlaya krozayannAha tadavinAbhAvanizcayAvAvipovAdhakaoNdevatat siddhaH taditivartaneneticatenAyamityayaH nadAharaNa it sAdhyenAvinAbhAvanizcayAvAnamavatItivipakSevAdhakA devatana siheravinAbhAvanizcayasiddheHkiMcavyAta rupanidarzanaM tatkayasakalpenavyAptiMgamayen atyaMtarekhuvyAptyarthapunarudAharaNAtaramagyaM tasthApi yanirupale navyAnekhadhArayitumazakyavAn aparAparapadaMtarapekSayAmanavasthAsyAta etadevAra vyakirapaMca nidarzanaMsAmA nyenatuvyAptistatrApilahiSabhiyAnAvasthAnasyAdRSTAnAMtarApekSaNAtU topiudAharaNepi nahimatipatausAnA nyavyAptivibhanipatAvityayaH zeSavyAkhyAnaM tRtIyavikale dUSaNamAha nApivyAptismaraNAmatathApividhihe tuprayogAdevatasmRteH gRhItasavedhasyahetupradarzananavavyAptimihiragrahInasaMbaMdhasyadRSTAnazanenApinanasmaraNAnA, munubhUtaviSayatvAt smaraNAsyetibhAvaH nadevamadAharaNaprayogasyasAdhyArthapratinopayogitvaM pratyutasaMzayahetutva mevenidarzayati tatparamabhidhIyamAnaMsAdhyadharmiNIsAdhyasAdhana nesaMdehayati nadudAharaNaparaMDAlamani dhIyamAnasAdharmiNisAdhyasAdhanesaMdehayanisedehavatIkaroti dRSTItA dhamigosAdhyavyAnisAdhanopadani / Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pisAdhyamiNItannirNayasyakartumazakyatvAt iti zeSaH janamevAcI vyArekamukhanasamarthayamAnaH mAha ktony| bhopanayanagamane anyayAsaMzayadututvAbhAvikaramAnopanayanigamaneprayujyete aparaH prAha upanayanigama nayorapyanumAnAMgatvamevanadarbhayogenikhArasAdhyasaMvitarayogAditi taniSedhAryamAha navenenadaMgesAdhyami gihitvasAdhyayo canAdevAsaMzayAna upanayanigamanejapivasamANalakSaNotasyAnumAnasyogenabhavanaHsAdhyartha miNihetusAdhyayorvacanAdevatyavakAreNadRSTAnAdikamaMtareNotyarthaH kiMcAvidhAyApidRSTAMtAdikasamarthanamakI jAkavyamasamarthitasyAhetutvAdinitadevavaratenurupamanupAnAvayabodhAnusAdhyasidrautaspevopayogAnodAharaNA dikametadevAha samarthanaMgAvaraM heturupamanumAnAvayayovAstusAdhyetadupayogAditi prathamovAzadaerakArAhitI yastu pakSAtaramacane zepaMsugamaM nanadRSTAMtAdikamataraNamedadhiyAnavavodhayitmazasyalAta kapakSahetuprayogamA traNataSAMsAdhyapratipatirititAha bAlavyutpatta trayopagamezApayAsomavAdanupayogAditi vAlAnAmA lpajJAnAsusatsayateSAmadAharaNAdInAMtrayopagamezAvAsotatrayopagamonavAdenahigadakAle ziSyAHyutpA Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yA: vyutpannAnAniyatatrAdhikArAditi vAlavyutpatyaryatatrayopagamaityAdinAzAstrebhyupagatamevodAhagAdi yamupadarzayati dRSTAMtohayAjinvayavyatirekamedAditidRSTAttIsAdhyasAdhanaladANodhavinvayasalena tirekaDoreNavAyatrasadRSTAMtahasamanvayesaMjJAkaraNAta sahidhaivopapadyanetAnvayaSTotaMdarzayannAha sAdhya vyAptaMsAdhanaMyatradayatasocayahaSTItaH sAdhyenavyApta niyataMretuHyavAdayeta vyAntipUrvakatayetibhAvaH . tAyabhedamupadarzayati sAdhyAbhAbasAdhanAbhAvoyatrakathyatesavyatirekadRSTAMtaH asatyasAyAvyatirekara nodRSTAMtovyatirekadRSTAMtaH sAbhyAbhAvesAdhanasyAbhAvaevetisAvadhAraNadRSTavyaM kramaprAptamupanayakharupanirupa nihitopasaMhAupanayA pakSeityAyAhAra nAyano hatopakSadharmatIsenAsapanayati nigamanaravarupamupadarza ca yatiApratijJApAstu nigamanamitiupasaMhAraitivatene pratijJAyAupasaMhAraH sAdhyadhIvazivatvena pradarzanaM ni mityarthaH nanuzAdRSTAMtAdayovakavyAraveniniyamAnabhyupagamAt kayatatrahimihasaribhiHprapaMcitamitinacopaM. yamanamabhyupagamepipranipAyAnurodhenajinamatAnusAribhiHprayogaparipAyAH pranipanatvAt sAcAjJAna tatsvarupekarnu Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA pratyuta sAdhakatvameva na vAdhakatvamityalamitiprasaMgena tathA saugatasya pramArAsaMkhyA virodhividhvasta vArdhataka khyamupayaikata eva nacaitatpratyakSatarbhaveti sAdhyasAdhanayo vyaSkibhAvasya sorkasyeva pratyakSA vipratyayA viSayA tU nahi nadimato vyApArAn kartuM zaknomi avicAra katvAt saMnihita vizayatvAJca nApyanumAne tasyA pidezAdivi zaya viziSTatvena vyAsya vizayatvAt tadviSayatve vA prakRtAnunA nAM tara vikalpa yAnatikramAt tatrapratAnumAnena vyAptipratipattA vitaretarAzrayanyatra saMgaH vyAptohi prati pannA yA mAnumAnanirvikasaka bAda mAsAdayati tadAtma lAbhe canyA ziprati pati riti anumAnAMtareNA vinAbhAvapratipattAvana sthAcaM mUrI para pakSa camUcaMca mIti nAnumAnagamyA vyAptiH nApisaMravyAdiparikalpinai rAgamopamAnAthapitya bhA~vaiH sAkalyenA binA bhAvAva gatiH teSAM samaya se gRhIta sAdRzyAnyayA bhUtAbhAva vizayatvena vyAsya vizayatvAt paraistathAna myupagamAzcaanya pratyakSa pRSTabhAva vikasA tU sAkalpena sAdhyasAya bhAvapratipatte ne mAmA NAMtara mRgamityaparaH sopinayuktabAdI vikalpa sAdhyakSa gRhIna vi ti prapa Yin vizayasyaMvAta vyavasthApakatvamA ghe pakSa darzanasyeva tadanaMtara bhAvi nirayisyApi niyata vizayatvena vyAptA geoca Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratvAt hitIyapakSapi vikalpadRya paiseMkatavana hikalsajJAna pramANamanyathAveti prathamapakSetramANAtaram maMtavyaMpramANDUyalotambAvAta utarapakSetu natanonumAna vyavasthA nahivyAnijJAnasyAprAmANya naparva manumApramANamAskaMdati saMdigdhAdiliMgAdapyatsAyamAnasya prAmANyaprasaMgAt tanovyAptijJAnaMsavika mapisaMvAdakaMca pramANahayAdanyadabhyupagamyAmitinisaugatAbhimatapramANasaMkhyAniyamaH etenAnupalaM, kAraNathyApakAnupalaMbhAcca kAryakAraNayApakabhAvasaMvitirininadalapi prayukta janupalabhasyapasakSati zavena kAraNAyanupalabhasyacaligalenanajanitasyAnumAnatvAt pratyakSAnumAnAbhyAdhyAptigrahaNapakSopakSi SAnusaMgAt etenapratyakSapalenohAyora vikalpajJAnenavyAptipratirisappayAle pratyakSaphalasyASiprasa kSAnumAnayoranyataratvevyatiraviSayIkAraNAt tadanyatvecapramANAtarava manivAryamiti jathavyAptivika . . latvAnnaprAmAeyamitinayutaM phalasyAnumAna lasaNaphalahetunayAmamANatvA virodhincAna yathAsaMnnikarIpha tasyApi vizeSezajJAnasyavizezyajJAnalakSAphalApekSayApramANatvamiti navazivikAbhyupagatohAyodavi Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kr'ibr'aalir'binaamlaamblaambaabilidikr'ir'iissaabndhikaare disavyapekSAdevAtmanaHstahizAna mini kinakasane dRzyatadikhanasArakhataSoDAlikAkSividyAsaMrakatAdAtmanonita ziSTajJAnotpattiritinajanAdisaMrakhatamapicakSaNanizayamapulakSana inicet nataspakhAnitikramaNevAniza yopalabdhenavizayotaragrahaNa lakSaNAnizasya yathAcInaM yatrAtizyoraH satvAnitilaMghanAt daramamA |didRSTosyAyogojenaM pAhannarupa-bhItranitaH iti nanvaryavArtikasya sarvajJapraniSedhaparavAhizamodRSTotaiti / cana naindriyANA vizayAnara pravRtAvatizayAbhAvamAtresAdRzyAn dRSotalopapateH nahiso hotadhamerAiSTrani bhivitumarha panyathAdRzAMta rakhanasyAditinatAsthitaMpratyakSAnumAnAbhyAmaniramatyAbhijJAnaM sAmagrIsvarupabheda vininacetapramANe tatIrthaparichiyapravartamAnasyAkriyAyAmavisaMvAdAt pratyakSavaditi nacaikatyApalIyana mokSAdivyavasthAanumAnavyavasthAvA ekavAbhAyevahusyaivamokSAdegRhItasaMbaMdhasyaivaliMgasyAdarzanAdanumAnasya caavasthAmogAdininacAsyavizayevApramANasadAvAdaprAmANyana himamepratyakSasyalaiMgikasyacA pravRteH prahane Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ronovalakSyate tasyAnubhUtIneSaya lolavinAtanatyekaidayahi putpamizAnanimapaHcalAtA la tyAbhijJAnamapisogatIyapramANusekhyAvighaTyatyeva tathApipratyAkSAnumAnayoranatarbhAvAtU nanunaditima raNamidaminipratyakSamitijJAnadvayamevanatAbhyovibhinna pratyabhijJAnAspavayaMpratipayamAnaMpramANAnaramupala bhAmahenataH ithenenapramANAsaMkhyA vighaTana mininadapyaghaTenamevayanaH smaraNapratyAkSAbhyAMpratyabhijJAna vizaya syArthasyagRhItamazakyavAn nApipratyakSaNAtasyavartamAnavivartavanincAt yaduyuta tAbhyAM bhinnamanyadajJAna ra nAstIti tadapyayutamabhedaparAmazarupatayAminnasyaivAvabhAsanAtU nacanayAranyatarasyavAbhedaparAmazAtmaka camastivibhinna viSayatvAtU nacaitarasyavAbhedaparAmarzAnmatvakatvamastivibhinna vizayalAta nacainatyasakSenabhava syanumAnavAnayoH purovsthitaavishytvenaabhuutliNgsNvissytvenc|| pUrvAparavikAravyApyekatvAviSayatvAtUnA jilA pismaraNenenApinadekatvasyAvizayIkaraNAtU ayasaMskAra smaraNasahakata mindriyameva pratyabhijJAnajanayatIndiya. jacAdhyakSa mevetinapramANotaramityaparaH sopyanivAlizaeva svaSizayAbhimuSyanapravartamAnasyendriyasyasahakArizana samavadhAnapivizayAMtarapravRtilakSaNAtizayAyogAt vizayAnaracAnInasAMpanikAvasthAvyApyekayamiMdriyANA Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taH pAtitvAnnatato numAna na hi bhIve tere va dete| vyabhicAraH apratibhAsamAna lepi tavyavasthAbhAvAt tato nAnumAna miti jayA nAma vidyA vinuMbhitatvAtsarvametad saMbaMdhani sanalpatamo vilasitaM avidyAyA mapyukta doSA nuzaMgAnU sakala vika alpa vikala vA tasyA naiva doSa ityapyatibhugdhamA binam kenApi rupeNa tasyAH pratibhAsA bhAve tasvarupA navadhAraNAtU apara manyatra vistareNa devAgamA laMkAre tamitinematanyate yaJca paratrana vivartana makhilabhedAnA mittaM tatrApyeka rupe NAnvitatvaM heturanve tranvIyamAna huyA binA bhAvitvena puruSA dvaitaM prati vabhAtIti veSTa vidyA takAritvA dviruddhaH anvita mekale tuke ghaTAdA bane kare, tuke staMbha mAMgo kahA dAvapyupalabhyata ityeMne kAM tikaH zvakrimartha cadaM kArya maMso viddhAni anyena prayuktatvAt kRpAvazAt laDAvazAt svabhAvAdvA anyena prayuktale svAtaMtrya hAnidvaita prasaMgazva rUpAvazA ditibhona raM kRpAyA duHkhAnA makaruNA prasaMgAt paropakaraNa niSTatvA tasyAH sRSTeH prAganukaMpA vizaya prANinAma bhAvAJcana sAyujyate kRpA parasya pralaya vidhAnA yogAcca adRSTavA tadvidhAne svAtaMtrya hAniH rUpAparasya pIr3A kAraNA dRSTavyapekSA yogAcca krIDA vazAt pravRttau naprabhulaM krIDo pAya vyapekSaNA hAla kavan krIDo pAyasya tatsAdhyasyaca yugapadutpati prasaMgazvasa N Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamAyasiuraNenAbhavAzanAcandrakAnaiyAMbhasA praroharagamivalakSaH sahetuH sarvajanmanAmiti nadenanmadirA gadgadanoditameva madanakodravAmapayogajanita vyAmotsagdhavilasinamivanikhilabhavabhAsatavicArAsahatva nayAhi yasakSasyasatAvizayatvamabhihitam nakinirSizaSasanA vizayatvaMsavizeSasatAvabodhakalaMgAnatA rakhyA pakSaHsatAyAH sAmAnyarupacA hizeSanirapekSatayA navabhAsanAt zAvaleyAdivizeSAnavabhAsategovA vabhAsavat nirvizeSa hisAmAnyabhaveza vizaNadityabhidhAnAt sAmAnyarupalenasatAyAH tatsadityanvaya vizayalena suprasiddhIvajayapAzcAtyaHpakSaHkakSIkriyate nadAnaparama puruSasiddhiH parasparavyAvRtAkAra vizeSA madhyakSatAvabhAsanAn yadapisAdhanamabhyadhAyi panibhAsamAnatvaM tadapinasAdhuvicArasatvAn nathAhinimA natvaM vanaH paranovA nanAvatkhanosihalAn parataHznahiruI paranaH pratibhAsamAnatvaMhiparaM vinAnopapayate pratibhA mAtramapinasiDimadhivasani nasya nahizeSanotarIyakavAnahizeSAbhyupagamehenalasaniH kiMvadharmahetu dRSTAnA * mAnopAyabhUtAH pratibhAsanenavetiprayamapopratibhAsAnAH praviSTaH pratibhAsivahibhUnAnAyayAyaHpakSAladAsAya Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nApinamayaHgatasyApisadAdAnedakatramANAbhAvAt nanAvalasakSetadAvedakamavipratiprasaMgAt nacAnumAnamAna nAbhAvaliMgAbhAnAt nanupratyakSatadvAhakamalyavAkSavisphAlanAnaMtaraM nirvikalpakasyasanmAtravidhivizayatayo neH satAyAzcaparabalarupatvAt nathAMcotaM jaslimAlocanAjJAnaM prathamaMnirvikalpa vAlamUkAdivijJAnasaragai zuhavastu nacavidhivat parasparalyAvRtirapyadhyakSatapratIyate initasiddhiH tasyanizedhAvizayatvAt tathAco AhuvidhAnapasakSananipehavipazminaH nekalejaAgamalena pratyakSarAnavAdhyate atumAnAdapinAsadAvovimAya naeva tathAhiyAmArAmAdayaHmadArthAHpratibhAsonAH praviSThAH pranibhAsamAnatvAt yasanibhAsate nasanibhAsAta prAvaSTaM yathApratibhAsavarupaanibhAsatecavivAdApannAiti nadAgamanAmapi puruSa eMvadaM patayacabhAvyamitika hulamupalabhAta sarvavaikhalvidaMbAne nAnAlikiMcanajArAmanasyapazyanina pazyanikazcanetiyunezcananupara bramaNaeva paramAryasatve kathaMghaTAdibhedoramAsane itinacoya sarvasyApinadinayanayAnamAsanAt nacAzeSabhedasyana hivanatvamasihaMpramANamasihatvAn namAhi vivAdAdhyAsitavizvamevAraNapUrvamanapAnitaMca nikhilaMgastiti Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvidhAitvaM ca kAraNa mAtrApekSayAyadIpyate tadA viruhu sAdhanaM kAraNa vizeSApekSayAM ceditaretarAzrayatvaM siddhe hikAraNa vizeSe buddhimatI tadapekSayA kAraNA vyApArA suvidhAi tvaM kAryanvaM tataH svadezeSa siddhiriti saMnniveza vizi STatvamacetano pATanatvaM cola doSa duSTatvAnna prathaka ciMtyate svarupa bhAgA siddhatvAdestatrApi sulabhatvAn viruddhA mahato dRSTAMtAnumadezA sazarIrA sarvajJa pUrva kalla sAdhanAt nadhUmAtpAvakAnumAne pyayaM doSaH natra tArapiArNAdivizeSAdhAgA nimAtra vyAptadhUmasya darzanAt naiva mAtra sarvajJA kartR vizeSAdhikaraNa tatsAmAnyena kAryanvasa vyAptiH sarvajJasya karture notumAnAkhAgasiddhatvAt vyabhicAriNazvAmIhetavaH buddhimarakA raNa maMtareNApiniSadAdInA prAdurbhAva saMbhavAt sa sAya vasthAyA mabuddhipUrvakasyApi kAryasya darzanAt tadavasya tatrApibhaga khyaM kAra ra misa timugdhavilasitaM nayApa rasyApyasaMbhavAdazarIratvAjjJAnamAtreNa kArya kAritvA ghaTanA dikhA prayatnayoH zarIrAbhAve saMbhAvAtu darzabhavazva purAtane vistareNAbhihita jApta parIkSAdo janaH punaratranocyate yacca mahezvarasya klezAdibhiraparAbhRSTatvaM niratizayatva maizvayadyipetatvaM tatsarvamapi gaganAbja saurabhavyAvaranimiva nirvizayatvAdupekSA mahati tanonmahezvarasyA zeSatvaM tasa Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha prathama pakSa avayava sAmAnyanAne kAMtA tU dvitIyapakSe sAdhyA viziSTatvAt atha saMnniveza eva sAvayavatvaM taca dhAdi vat prathivyA rAnupalabhyata itsabhUlAbhAvitvamabhidhIyate tadapyapezalaM saMnivezasyApi vicArA saha tvAn saptavayava saMvadho bhavedracanA vizeSovA yadyavayava saMbadhastadAgamanAdinAnekAMta: sakala mUrtimadravya saMvadhasyApyupacaritavAn vagatatvamapyupacaritaM syAt zrotrasyArtha kAritvaM naca syAt upacaritapradezarUpatvAt dharmAdinA saMskArA tataH sesa jyuktaM upaJcarinasya sadrUpasyateneopakArAyogAt kharavizANAsyena tato nakiMcidetat jatharacanA vizeSaH tadAparaM nibhAgAsiddhaM tadavasthameveti nAbhUtvA bhAvitvaM vicAra sahate nAvyakriyAdarzinA pirUta buddhi utpAdakatvaM tahina samayasyavAbhavet sata samayasya cet gaganAderapi buddhimahetukalaM svAt tatrApikhanano secanAt kRta mati gRhIta saMke sya kRta buddhi saMbhAvAt sAmithyeti cet vadIyApikiMnasyAt vAdhAsadbhAva sya pratipramANAvirodhasya cAnyatrApika turagrahaNAt kSityAdikaM buddhimahetukatvaM nabhavati asmadAdyana vayA parimANAdhAratvAt gaganAditi pramAraNa spa dhAraNatvAt tannakRta samayasya kRta bujhyutpAdakatvanA yakRta samayasyA siddutvAt javiprati saMgAJca kAraNa vyApArA Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atidupAdAnamityapi vArtuva stUtpAdapekSayA abhivyate raghaTa nAtU vastva pekSayA bhivyakto kAraNa saMpAtAtprAgapi kArya vastu sAna prasaMgAtU utpAdasyApyabhivya phira saMbhAvyA sva kA rahA sabhA saMbaMdhalakSaNasyotpAdaka smApi kAraNa vyApArAtU prasadbhavei vastu sadbhAvaprasaMgAt talakSaNamvA tu satvasya prAka sata eva hi kenacitirohitasyAbhivyaMjake nAbhi vyaktistamasti rohitasya ghaTasyeva pratipAdineti tannA nnivyanyartha kAraNo pAdAnaM yuktaM tanna svakAraNa sa tA saMbaMdhaH kAryatvaM nApya bhUtvA bhAvitvAM tasyApi vicArAsaha tvAt abhUtvAbhAvi tvaM hi bhinna kAla kiyA dvayAdhikaraNa bhUte kArisi dumasAdhyAste kAMta pada vizaSita vAkyArthatvA bhutvAtrajati ityAdivAkyArthavat nacAtra bhAvanA bhavana yorAdhArabhUtasya kartararanubhaboli 'jabhavanAdhArasyA vidyamAnatvena bhAvanAdhArasyaca vidyamAnatayA bhAvA bhAva syorekAzraya virodhAt a virodheca tayo paryAyamA vibhedona vAstava iti astuvA yathA kathaM vidabhUtvA bhAvitvaM tathApita nvA do sarvazana nyupagamA dvAvA sihUM nadimahI eka pArA rAmAdayaH prAgabhUtvAbhavetobhyupagamyate pate sleSA taiH sarvadA va sthAnAmupagamAt jaya sAvayavatvenateSAmapi sAditvaM prasAdhyate tadapyazikSita lakSinaM avayava iteravayaverArabhyatvena ca sAvayavatvAnupapateH Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samutpanlAnobhaveyutpadyamAnAnosatAsamatAvAnatAvadasatAkharavizANAderavinatprasegAt satocena sattAsamavAyAtUkha novAnatAvatsatAsamavAyAdanavasyAprasaMgAtU prAgunavinAdhyAnatidveH svataHsatAnusatAsamavAyAnarthako ayomA yamAnAno sanAsaMbaMdhaHniTAsaMbaMdhayorekakAlavAbhyupagamAditimana nadAsattAsaMbadhautpAdAdilAini yadiminnastado tpatterasalAvizevahatpatyabhAvyAkinobhedaH ayotpatisamAkrInavaranubhatvenotpanirapinathAvyapadizyate inimataM nada yanijAgyavalitamevotpatisatvaMpanisatvapranivivAdevastu satvasyAniTatvAt itaretarAzrayadoSazcaityatpatisatyeva snuni dekakAlInasatAsambadhAvagamaladavargamacanatra tyasalenopIne satvanizcayainijathenadoSa parijihIrSayAnayorekA manyanujJAyane nahitasaMbaMdhaekkAyelamiti natomihenukatlegaganAdimiranonaH etenakhakAraNAsaverepicitenAja ayasaMbaMdhakAryatvamitinaniH sApinayukA tatsaMbaMdhasyApikadAcikatvesamavAyasyAniyamaca prasaMgAt yadAdivana jakadA cakatvesarvadoSalebhAprasegaH jathavaratUtyAnakakAramAnAsaMnidhAnAbhAvAnnararvadIpalebhanaprasaMgaH nanuvasmAtyarthakAraNa mAyApAraHutpAdazca khakAraNasanAsamavAyaH sabasarvadApyasti initadarthakAraNopAdAnamanarthakramevasyAna abhiSyatya Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAdInAMsupalebhAt jayatAdRzaHprasAdAdosannivezavizeSAdRSTInatAdRzasya kasyacidapyabhAvAnsAnizA . hisAnizyakatAregamayani prasAdAdivat navadRSTakarnukAdRSTakarnukAbhyAMnuhimaMta minenarattamihiHkanimarmaNimukkA dibhivyabhicArAn etenAcetanopAdAnatvAdikamapisamarthinamitisataMbuddhimahenukasaMnatazvasarvavaidilamininede vimanumAnamudraviNadaridravacanamevakAryatvAdejasamyagdhenukatvenatajjaninasyamithyArupapalAn nayAhikAryatvaMsaka raNasatAsamavAyaHsyAdabhUlAbhAnitvamakriyAdarzinApikana uThyutpAdakatvakAraganyApArAnuvidhAyitvavAsyAitvaM / tirAbhAvAt jathAyaHpakSAnadAyoginAmazeSakarmapakSepapakSAnaHpAtinihetoH kAryavalakSaNasyapradattabhAgAsiddha nacatavasanAsamavAyaHsvakAraNasamavAyocAsanalinasatyakSapadhvasarUpatvenagannAsamavAyayorabhAvAt sattAyA, . guNakriyAdhAratvAbhyanujJAnAt samavAyaspacapareHTravyAdipaMcapadArthavRttiyogatvAbhyupagamAt jathAbhAvaparityAgana bhAvareyavekkiAdAdhyAsitasyapakSIkaraNAlAyaMdoSaHpravezamAginicen nartimutyarthinAMtadarthamIzvarArAdhanamanarthako syAtatrasyAkiMcitkastvAtU saMgAsamavAyasyavicAramadhirohanaHzanadhAvizIyamANAnAn svarupAsiDhuMcakArya Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkha saMvAhubhyAM dhamati saMpativaidyAvA bhUmI jana yan deva eka tathA vyAsavacanaMca atojaMtura nIzo yamAtmanaH sukha : khayoH IzvarI prarito gachai sarva vAzva zramevavA nacA cetanenaiva paramA evAdikAra raigeH paryApritvA duddhimataH kA zNasyAnarthakyaM acetanAnAM khayaM kAyo tyato vyApArA yogAt juryAdivat nacaivaM cetana syA pivetanAMtara pUrvaka dana vasthA tasya sakala puruSa jyeSTatvAnniratizayatvAt sarvajJe vIjasya klezakarma vipAkAzaye raparAmRSTatvAdanAdi bhUtAnazvara jJAna saMbhavAJca yadAha pataMjali : klezakarma vipAkA zeyera parAmRSTaH puruSaH sarvajJaH sapUrvezA mapi guruH kA lena vicchedAditi ca ezvarya meprati hataM sahajo virAgaH khaSTinisargajanitA vazitendriyezu AtyaMtikaM sukhama manAvaraNAca zakti jJAnaMca sarva vizayaM bhagavatyavaivetyavadhUta vacanAJca nacAtra kArya tvamasiddhaM sAvayavatvena kAryanva! siddhaM vipakSa eva vatyabhAvAt nApyaM naiko nikaM vipakSe paramANvA dA vapravRteH pratipakSa siddhi nibaMdhana syAbhAvAtUna prakaraNa samaM atha tanvAdikaM buddhimahetukaM nabhavati dRSTakarSaka prasAdAdi lakSaNa nAdAkAzAdivaditya stye na pratipakSa sAdhana miti naitakaM hetorasihulAn sanniveza viziSTatvena prAsAdAdi samAna jAtIyatvenana Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ..smaraNecasarvajJanAstinAjJAnamabhAvapramANo yukanAparayA nakasyacidanAradarzita riSajagatrikAlajJAna supa . sarvajJasyAnISTriyasthAsarvajJavahinodharmanayAsanIndriyaM tadapinapAlanapuruSavizayaM iti kathamabhAvapramANa yamAsAdayet jasarvajJasyanadutpAdasAmayyAjasaMbhavAtU asaMbhave nathAjJAturevasarvajJatva mini javAdhunAtana vasAdhanamitsapi nayukta sidhyasAdhyanAnuSaMgAna nanaHsiLUmukhyatIdiyajJAnamazeSato vizaMde sArvajJajJAnasyA tandiyatvAdazrucyAdidarzanaMnadrasAkhAdanadoSopiparihana evakayamanIndiyajJAnasyavezayamiticena tayAsatya khapajJAnasyabhAvanAjJAnasyaceni dRzyatehibhAvanAvalAdatanadezavasunopivizadadarzana mini pihinekAraNA sisacImukhAya yanayinirmilitanayatenayApikAtAnanaM makamitibAlamupalabhAna nanucanAvaraNavizle zerAjatvamapitunanukaraNabhuvanAdinimittacina nacAyatannAdInAMbuddhimahenukatvamasiddhamanumAnAdenasyasubhasiddha cAnU tathAhivikalmAdikaraNabhAvApanne parvapirvanenarunannAdisadvimatenukaM kAryalAdacetanopAdAna vAnsaniveza ziSTatvAdAvarUpAdivadinijAgamopinadAvedanaHzrUyane vizvanazvakarunavizvatomukhavizvatogaduruna vizvanaHyAna Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamiti sihUM sakala padAryasAkSAtkArikasyacitpuruSasyAtonumAnAditinapramANapecakAvizayatvamazeSajJasya jayA sminnanumAnataH sarvavitvamanahenovAanarhanazcedaI hAkyamapramAgAsyAt janizcetsopina tyAsAmarthanavAvargata pAryate khaza yAdRSTAnAnugrahaNAbAhetoH pakSAMtarepitulya itivAdini nadenatparezavavadhAyajayotthApanamevavi adhinizedhaprazvasya sarvajJasAmAnyAbhyupagama pUrvakalAn janyathAnakasyAppazeSajanvamityevaM vakravyaM prasiddhAnumAneya spadoSasyasamabonajAtyanaratyAca tathAti nitya zaraH pratyabhijJAyamAnamAdityukta vyApaka zabdonisAna tyaprasAdhyate anyApakonA yaya vyApakara nadAyApahave nopyakalpamAno nakicidartha puSNAni jayanyApakaH | sopinazrutyAsAmarthanavAvagamyane svazatyAdRSTInAnagraheNArA pakSAMtarepinulyavRtitvAdinisihamato nirdoSAtmA dhanAdazeSajJatvamini yaJcAbhAvapramANAsanAkabalinamazeSajJasyeniyaTukamevAnumAnassanaTTAhAsyasadAnasanipramA gApaMcakAbhAva mUlasyAbhAvapramANasyocchAnAyogAt gRhItvAvalusadAvasmRtvAca pratiyoginaM mAnasanAtinAjJA najAyatakSAnayakSayaticabhAvAtUkadarzanaMtayArakAlatrayanikalakSaNavalusadAvagrahaNe janyatrAnyadAyahIna Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakteH mATrA madana kodravAdibhirAbara papateH nacedriyasyatai rAva rahA mindriyANAM macetanAmapyanAvRta makhyatva t smRtyAdipratibaMdhAyogAt nApimanasastarAvaraNa mAtmavyatirekoNA pasya manaso nivezyamAnatvAt tato nA mU tasya varaNAbhAvaH jato nA siddhaM tadguhAsvabhAvatve sati prakSIgaNa prativandhapratyayatvaM nApi viruddhaM viparItani zvitA binA bhAvAbhAvAt nApyane kAMtikaM dezataH sAmaratyena vA vipakSe nRtyabhAvAt viparItArthepisyAbhAvAtU mistyeva vivAdApannaH puruSo nA zeSajJo vakRtvAt puruSatvA pAeyA dimatvAcca rathyA puruSavaditi naitAvatvA derasamyagdhetulAt vaktRtvaM hi dRSTaSTa virudvAyaviktRtvaM tad viruddha vaktRtvaM vaktRtva sAmAnya vA galye narAbhAvAnna prathamaH pakSaH siddhU sAdhyatAnuzegAnnApidvitIyaH pakSaH viruddhatvAt tada viruddha vaktRtvaM hi jJAnA tizaya maM tarera nopapadyata iti vaktRtva sAmAnyamapi vipakSAviruddhatvAt napati sAdhanA yAlam jJAnapraka vikRtvAya karSAdarzanAt pratkRtajJAnA tizaya banA racanA nizaya vato syaiva saMbhavAt etena puruSatvamapi nirastaM puruSatvaMhi rAgAdidoSaravitaM nadA siddhasAdhyatA nadUSi taMtuviruDUM vairAgya vijJAnAdiguNayukta puruSa nvasyAzeSajJatva maMttareNA yogAt puruSatva sAmAnye tu saMdigdha vipakSa vyAvRti Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayatvamazeSajJasyeti yadukaM nAhakasyAnumAnasyasaMbhavA nayAhikazcitpuruSaH sakalapadAryasAkSAtkArItAharaNasvabhA vatvasanipakSINamanibaMdhamatyayAcAt yayagaraNasvabhAvatvasanipakSINamatibaMdhAtsyaM tatsAkSAtkArI yathApagatAna rilocanarupasAkSAtkArI tadguNa svabhAvacesanipakSINapatiyAlayabativAdApannaH kanidinisakalaparAyagrahaNa svabhAvalaMvedavacanAnmamonsihI codanAtaH sahalapadArthaparijJAnasyAnyathAyogAdevasyavAdazIpAnInerini vyA vijJAnotpativalAJcAzeSavizayajJAnasaMbhavaH kevalaM vaizayevivAdaH natracAvaraNAyogasvakAraNa rajonIlAgayAtratA jJAnasyevanadapagamaiti pramANaprativandhapratyayatva kathaminicadudhyane doSAvAraNamacinnimUlapralayamupAjataH anasyamAnahAnikatvAn yasyapalakSyamAnAhAniH sakacinilaMbhalayabhupajati yathAgnipuTa pAkApasArita kiTa kAlikAyanaregavahiraMgamalahayAtmaniTemnimalamininisiAnizayavanIcadoSAvaraNe zaniyaMpunarvivAdAdhyA sinasyAjJAnasyAvaraNasiddhaM pratizedhasyavidhipUrvakalA itijatrocyate vivAdApannasAvaNamaviNyatayAsvavi zayAvabodhakatvAdrajonItArAyaMtaritAjJiAnavadinacAnmanomUtvAdAvArakAhatsyoga jamUnIyAjapicetanA | Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAna vizayatvAcca nacAzeSa vedI saMvaddho vartamAna zveti nApyanumAnA tasiharanumAnaM hi gRhI tasaMbaMdhasya kedaza darzanAdasaMnnikaTe vuddhiH naca sarvajJasTrA vAvinA bhAvikAryaliMgaMkhabhAva liMga vA saMpazyAmaH nadko pUrva tattvabhAvasya na tkAryasyavA tatsadvAvAvinibhAvino nizvetumazakeH nApyAgamA tatsa dvAnaH sahi nityo nityo vA tatsa dvAvaM bhAvayet natAva nnatyaH tasyArthavAdarUpasya karmavizeSA vavodhakalA yogAt anAderAgamasyA dimatkanuSa vAcakatvA ghaTanAJca nA -rAgamaH sarvajJaM sAdhayati tasyApitatyagItasvata nizcayametere egamA mAlyA nizvayAt itaretarAzrayatvAcca itara praNI tvanAsAdita pramANabhAvasyAzeSajJa prarUpaNa saratvaM nitae masaMbhAvya miti sarvajJa sadRzasya parasya guNA saMbhA nopamAnamananyathAbhUtasyArthasyAbhAvAnnA thapiti pari sarvajJA vacodhiketidharmAcepa dezastha cyA mohAdapi saMbhAvAn baMdhopadezaH samyaka mithyopadezabhedAt taMtramanvAdInAM samyagupadezo yathArtha jJAnodaya vedamUlatvAn buddhAdInAM moha pUrvakaH tadamUlatvAn teSAmavedArthajJatvAt tataH pramANa paMcakAM vizayatvA bhAva prmaaraa| syaiva pravRttiH stena vA evajJAyate mavAzepratyakSAdipramANa paMcakasya vyApArAditi atra pratividhIyate yattAvaduktaM pratyakSAdipramANA vi Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNAdinA vyabhicAraiti kAraNAdikAraNaM na paricchedya miti tenavyabhicAraH na brUmaH kAraNatvAt paricchepalamapitu parikhe tvamapiparicchedyatvamapiparicchedyAlA kAraNatvamiticenna tathA pike zor3a kA dinA vyabhicArAt idAnoM matIndriya pratya dAMvyAcaSTe sAmagrI vizeSa vizleSitA khilA vara hA matIndriyamazeSato mukhya sAmagrIdravya kSetra kAla bhAvalakSaNA tasyA vizeSasamagratA lakSaNa hona vizleSitAni akhilAnyA varaNA niyame tattatho kaM kiM viziSTaM atIndriyamindriyA eyatikrAM taM punarapi kIdRzamevataH sAma tena vizadaM azeSato vaizaye ki kAraNa miti cet pratibandhAbhAvaitizramaH tatrApi kiM kAraNami ticet atIndriyatva manAvaraNa laM cetizramaH etadapikuna itsAha sAvarANa tvekaraNajanya sveca pratibandhasaMbhavAn nanvavadhima naH parya yo rane nA saMgrahA vyApaka menacha kSA mitina vAcyaM tayorapi sva vizeye aMzaSato vizadatvAdidharma se bhavAnnaM caivaM mati zrutayorityati vyApti parihAraH tadetadindriyamavadhimanaH paryaya kevala prabhedAtrividhamapimukhyaM pratyakSa mAtmasaMnnidhimA yA pekSatvA diti nanda zeSa vizaya vizadA bhAsijJAnasya tadvatovA pratyakSAdi pramANaM paMca kA vizaya lenAbhAva pramANa vi zadhara vidhvastazakA kalvAt kasya mukhyatvaM tathAhi nAdhyakSa mazeSajJa vizaya nasya rUpAdinIyana gocara cAritvAt saM Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pItyarthaHubhayatrApipratIpasyAtajjanyasyAstadA kAra dhAriNo pitalna kAzakatvaM tathA jJAnasyApItyarthaH nanu yadyathadinA svArtha ke pAnanukAriNo jJAnasyArya sAkSAtkAritvaM tadAniyata digdezakAla varti padArthaprakAza sarva vijJAna maprati niyata vizayaM syAditizaMkAyAmAha svAvaraNakSayopazama lakSaNa yogyatayA hi pratiniyatamartha vasyApayati svAni ca tAnyA varaNA nica svAbharaNAni te mAMdAya udayAbhAvaH teSAmeva sadasyA upazamaH tAveva yasyAH yogyatAyAH tayAhetubhUtayA pratiniyatamartha vyavasthApayati pratyakSa mitizeSaH hiyasmAdarthe yasmAdeva kadoSaityarthaH idmatratAtparya kalpayitvA pitAdrUpaM tadutpatiM tadadhya vasA paMcayogyatAvazyAbhyupagaMtavya tAdrUpasya sAmAnAyairetadutpaterindriyAdibhista haya syApi samAnArtha sama naMtara saMyaicitaya sthApizale saMkhyepIti kA nenavyabhicArAHyogyatAzravae mevazreya iti etena yaduktaM pare arthena ghaTaya senAM nahimutkArtha rupatA tasmAtprameyA pramANa rupa teti tannirastaM samA nAtha kAra nAnA jJAneyumeya rUpatA yA sAbAt naca parezAM sArUpyaM nAsti vastUbhUta tiyogya tayovArthapratiniyama iti sthitaM idAnIM kAraNaM tyA pariccheyortha itimanaM nirAkaroti kAraNasya paricherA le " Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahAhineyavyAmoharAvasyAnadiyattAnavadhAraNAt nacabhagavataH paramakAruNikasyaceyAnadhyAmohAevaM prabhava tIsAzaMkAyAsumate nAthAloko kAraNepariccheyattAnamoktasagamametat nanuyAyAlokAbhAvAvihAganamaso nyasyAbhAvAtsAdhana vikalodRSTInaininavameyaMsanivAsAlokasyApitamobhAvAdanyasthAsaMbhavAnejovyasa saMbhayaitivistareNenadalakAre pratipAditaMvIhavyaM atraivasAdhyahetvenaramAha nadanvayavyatirekAnuvidhAlAmAvA atravyAti agrasyAnvayavyatirekonAnuvidhAni namatkAraNakayayAkezokajJAnaM nAnuvidhanecajJAnama nvayavyanirakA vinitathA jAlokepietApAnavizeSastanakaMbaradRSTAna itinakacarAmajIdAdayaH nanuvijJAna - majanitamayAkAraMcArthasyamAdakam tadutpanimatareNaviSyapratiniyamAyogAt tadutpaterAlokAdAviziSTa cAnApasahitAyA ektasyAsaMpraninigamahatuvAta bhinnakAlatvepijJAnakSepayogAyagrAhakabhAvAvirodhAta nathAcokaM bhinnakAlaMkayaMprAsaMmitidArAMnovida hetutvamevamuktijJAsayAkArApekSamamityAzaMkAepagamAmi damAha janajjanyamapinaSadIpakaprakAvana jayajinyamapyarSaka prakAzamityarthaH janajjanyatvamupalakSaNanenanadAkAra Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaminiarthaHsamIcInaHpratinizatirupovyavahAraH saMvyavahAra tatrabhavasAvyavahArikabhyaHbhitamindri nindiyanimittaM iMdiyaMcakSarAdi janiMdiyamanaH nimittaMkAraNaMyasyasamalavyasaMcakAraNamabhyupagaMtavyaM , iMdriyapradhAnyAdanindiyavalAdhAnAdupajAtamindriyapratyakSamanindriyAdeva vijhavisAvyapekSAdupajAya nimanidiyaprasakSaM nenendriya pratyakSamavagrahAdidhAraNAparyatanayAcaturvidhamapivahAdidvAdazabhedamaSTaca riMzatasaMkhya pratIndriyaM pratipattavyamaniMdriya prasakSasyacaukaprakAreNATacatvAriMzadenamanonayana nAcatumiyIndriyANAMvyaMjanAvagrahasyATacatvAriMzadUdainaca samudinasyendriyAnindriyapratyakSasya SaTatri dUtagatrizatIsaMkhyApratipattavyA nanukhasaMvedanabhedamanyadapipratyadAnassanatkathanokamininavAcyaM . karavAdijJAnakharupasaMvedanasyamAnasapratyakSAvAta iMdiyajJAnarupasevedanasyacendriyasamakSatvAdanyathA .. khavyavasAyAyogAta smRtyAdisvarupasaMvedanaM mAnasavetinAparakhasaMvedananAmAdhakSamaninanupratyakSasso dakakAraNabadanAthakArapiyAnindiyavadAlA kAvapiknikArAtvenoko tadavacane kAraNAnAMsAkalyasyA Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpapramANAtaratvamanivanene etenatricatuHpaMcazapramANavAdanopi sAMtyAkSapAdaprabhAkarajaiminayA khatrI mANasaMkhyAnavyavasthApayituMkSamAinipatipAditamavagaMtavyamuktanyAyenasmRnimatyabhijJAnAnakINAvadasya pagatapramANasaMkhyAparipethitvAditi pratyakSatarabhedAievapramANeinisthitaMgavAjadAnIprathamapramANa bhadasyasvarupanirupayitumAra vizadaMpratyakSamiti jJAnaminivanene pratyakSaminidharmanirdeza: trizarajJAnAtma kaMsAdhyapratyakSAditihetuH nathAhi pratyakSa vizadajJAnAtmaka evapratyakSatvAt yannavizadajJAnAtmakananna yakSa yayA parokSaprarapakSaca vivAdApannatasmAhizatajJAnAtmakamiti pratijJAthaikadezasihohenuritice kApa napratijJA nadekadezevAdharmidharmisamudAyApratijJAH tadekadezodhadhirmavihinaHpratijJApaikadezasihaini nimiNAretutvajasihatvAyogAt dharmiNIhetunvejananvayadoSaiticen navizeSasyadharmitvAn sAmAnya nyacarenutlAn tasyavizeSamumamovizeSaniSTantAna nasyasAmAnyasya jayasAdhyadharmasyahetutveSatijJArthakadai gasiddhatvamiti nadappasaMmataM sAdhyalpakharepaNaivAsihatvAn napratijJArthakadezAsahatveinanasyAtihatvadharmiNA nasmanakSatrayogakAlabanamA Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyabhicArAta sapazevRtyabhAyAtoranacayaisapyasat sarvabhAvAnAkSaNabhaMgasaMgamamevAMgavegAramaMgIkurvanAma tathAgatAnAM satvAdihetunAmanudayamasaMgAt vipakSebAdhakatramANAbhAvAt pakSavyApakatvAcAvayavatvapranika nepisamAnaMdAnI khokameva vizadatvavyAcaSTe pratIsaMtarAvyavadhAnenavizeSavanayAvApratibhAsa vaizayamini / ekasyApratItalyApranIti:pratItyataraM navyavadhAna nenapatibhAsa vaizaya yAyavAyasthAvagrahahAmanItibhyo vyavadhAnaMtathApinaparokSavaM vizayaviMzayiNAbhedanApatIne yatra vizayavizayiNAbhedesanivyavadhAnenanaparosa tvaM tarhijanumAnAdhyakSavizayasyakAmayAsasyAmirabhinyasyopalaMbhAdhyakSasyaparokSatetinadayasakani navizayatvAbhAvAt visahazasAmagrIjanyAbhinna viSayApratItiH pratIsaMtaramucyatenAnyaditinadoSaH naketa lametadeva vizeSatayAvApratinAsanesavizeSavarasiMsthAnAdigrahaNavezayaM taca pratyakSadvedhAmutyasa .vahArabhedAditimanasikatsamanasovyavahArIlapratyakSasyosAdikAMsAmagrItadedecAra iMdiyANAni diyanimitaMdezataHsaMvyavahArikaminivizadaMjJAnaminicAnuvartate dezatovizadajJAnaminisAvyavahAra Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % E pAdayet parasyapratyakSeNagRhItamazakyatvAn vyAhAdikAryapredarzanAtaMpratipayanenicet jAyAne nahi kAryAsa kAraNAnumAnajathalokavyavahArApekSayeNyAevAnuvAnapi paralokAdAvevAnayugamArabhArAditikathenadarbhA vonupalavdheHitice nadAnupalabdhiliMgajanitamanumAna paramApanita minipratyakSamAyamapikhabhAvahetujA nAnuminimenareganopapatimiyanAnini prAgevokamityuparamyane nadayutadharmakItinA pramANetarasAmAnya sthiteranyadhiyoganeHprAmANAnarasabhAvaHpranizedhAcakasyaciditi tataHpratyakSamanumAnaminipramANAdhyameve nisogataH sopinayukavAdismateravisaMvAdinyA smRtIyAyAH vakipratipramAeMnaebAdanaMnataHpramANabhUtA saM yAH sadAvAna smRnarapramANyaM natathApyanubhUtenArthanasyalevanAco papatteHjanyathAmatyakSasyApyanubhUnAviza deviyatvAdanAmANyamanivAryasyAt svavizayAvabhAsanesmaraNepyaviziSThamitikicasmRtiprAmANyenumAnavAnI va vidulabhAnayAdhyApneravizayIkaraNetaducchAmAyogAdititataH iMdavatavyasmRniHpramANe anumAnaprAmANyA yathAnupapane ritisaivapratyakSAnumAnasvarupatayApramANaspadvitvasaMkhyA niyamavighaTayatIkinazcitayAtathA -Anal/incomeamatigyantuPATRONMARAamaree nAmANya Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thApibhAvAt prAk kavya bhicAyaivatataH pratyakSa maivaikaM pramAraNa masyevAvisaMvAdakatvAditi tadeta hAla vilasita mivA tyupapatizUnyatvAt tathAhi kimapratyakSasyotpAdaka kAraNAbhAvA jAlaM vanAdvA prAmAeMya nizidhyate / tatra tAbA prAktanaHpakSa: tadutpAdakasya sunizcitAnyathA upapatiniyama nizvaya lakSaNasya sAdhanasya sadbhAvA tU no khalApyudI naH pakSaHstadAle vanasya pAcakAdeH sakala vicAra catura cena sisarvadApratIyamAna nAtU / yadapi khabhAvatoya cArasaMvanamukaM tadapyanucitameva svabhAva mAtra syAhetulAt vyApyarUpasyaiva raca bhAva sya vyApakaM pratigamaka bhyupagamAt naca vyApyasya vyApakavyabhicAritvaM vyApyatva virodhaprasaMgAt kiMcaiva vA dhitonAdhyakSamA : tiSTate tatrApyavivAdasyAgauNa svatvasyatrAmA eyA binA bhAvitvenanizcetumazakyatvAt yacca kArya he to. nyathA pisaM bhAvanaM tadapyazikSata lakSitaM sarvavecitasya kAryasya kAraNAvyabhicAritvAn yAdRzo lana kArye bhUdhara nitaM vA dAvativahala dhavalana yA prasannu palaTikA dAviti yadayuktaM zakramUhUni dhUmasyA thApibhAva iti veRmhuaigni svabhAvo sodhama statra kathaM bhavediti kiMca pratyakSe pramANa miti rUpa mayaM paraM prati ekra mUrddhA agnisvabhAvo'nyathAvA yadyagni svaramAna stadA gnireveti ka na ula bhyatena salA. pAkane prayataM 2717 Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -atha pramAeAsvarupa vipratipati nirasye dAnoM saMkhyA vipratipatiM prati kSipan sakala pramANAbheda saMdarbha saMgraha paraM pramANe yatA pratipAdakaM vAkya mAha tadveyatitacchabdena pramANaM parAmRzyate tajhamANaM svarupeNA vagataM dvedhAhi prakAra meva sakalana mAeNabhedanA maMtra bAMtabhAvAt tadvitva madhyakSAnumAna prakAreNApi saMbhavatIti tadA zaMkA nirAkaraNArthaM sakala pramAe bhada saMgrahazAlanI saMkhyA pravyaktikaroti pratyantena sadA diti pratyakSavadaya mArA lakSaNamitara parokSaM tAbhyAM bhedA bhidAt pramANa syetizeSaH nahi para parikalpitaikaM dvitricatuH paMca zaTpramANaM saMkhyA niyame nikhila pramA egabhedAnA aMtarbhAva vibhAvanA zakyA kartu tathAhi matle doka pramANa vAdinazvA vA kasya nAdAMdhyakSe laigikasyAMtabhAvayuktaH tasya dvilakSaNatvAt sAmagrI svarupa bhedAt athanA pratyakSaM pramANa masti visaMvAda saMbhAvAt nizcitA binA bhAvA liMgA ligi nijJAna manumAna mityA, numA nika zAsanaM tatra casva bhAva liMgasya bahula manyathA pibhAvo dRzyate tathAhi karAya rasopetA naume taddezakAla saMbaMdhinAM darzanapi dazAMtare kAlAMtare dravyAMtara saMbaMdhecAnyayA pidarzanAtU svabhAva hetu vya bhinvAye valatA cUtavatU latA ziMzapAdi saMbhAvanAcca tathA kArya liMga mapi gopAla ghaTikAM dodhUmasya zakra mUhUni cAnya Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizaya eva parAnapekSatvavyavasthAnAtU anabhyaste tu jala marIci kA sAdhAraNa pradeze jala jJAnaM parApekSameva satya midaMjale ziSTA kAra dhAri tvAt ghaTaceni kArya Taka darDa eva saroja gandhatvAt paridRSTa jala vadityanumAna jJAnArthakriyA jJAnAJca sidduprAmA eyAsAcIna jJAnasya yathArthatvamAkalpa mava kalpata eva yadasya mahitaM prAmA eya yahaNottara kAla mutpatya richite vizeSo nAmAva sata iti natra yadabhyasta vizaye nAbhAva sata ityacyate tadA tadvizyata eva tatra prathama meva niHsaMzayaM * pari chiti vizeSaH pUrvapramANa prmaae| sAdhAraNyA eva parichite utpattiH nanu prAmAeya parichityorabhedAtkathe pauvapi miti naivaM nahi sarvApi parichitiH prAmA eyAtmikA mAmA eyaM tu pari khityAtmaka meveti nadoSaH tadapyuktaM bAdhaka kAraNa de jJAnAbhyAM prAmANyaM mayodyanaiti tadapi phalgubhASitamevA prAmANyeti tathA vaktuM zakyatvAt tathAhi prathamamatrAmAe jJAnamutpadyate pazvAdavAdhavodhaguNajJAno tara kAlaM nadayo dhana iti tasmAnyAmA eyamaprAmAeyaM vA svakArye kvacidabhya nabhyAsApekSayA svataH parataH zveti ninaitavya miti devasya saMmana mapAsta samasta doSaM vIkSya prapaMca ruciraM racitaM samasya naMdivibhunAzizuvodhahetormAnasvarupa mamunA sphuTa mabhyadhAyi // iniparIkSAmukha laghu itau pramANaHkharUpoM Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhyodoSANAmabhAvaityatrakiMcignibaMdhanamutpatrakicinnivedhana mutpanyAmonyatramahAmohAn jathAnumAnetrirupali. gamAtrajanitaprAmANyopalabdhirevatabaheturinicennaukotaratvAn tatrahirupyamevaguNoyathAne?kasaMdoSaini nyAsamatorenurapicApAmANyevevaktuM zakyata evatatrahidoSebhyoguNAnAmabhAvanadavabhAvAccapAmAeyAsaspeja pramANyamotsakimArUtyapAmANyavana evetitasyabhinna kAraNa prabhavatvavarNanamunmatabhASinabhevasyAn kiM. ca guNebhyodoSANAmabhAvaityabhidadhanAguNebhyoguNAevetsabhidinasyAna bhAvAMtarasvabhAvAtvAdabhAvatvAdabhAvasya tito prAmANyAsatvaMpAmANyamevetinaitAvatAparapakSaHpratikSepaHjaviroyakitvAn tathAnumAnaguNaHpanIya sva tathAhi bhAmAevaM vijJAna kAraNAnirika kAraNamabhavaM vijJAnAnyatve satikAryAcAt janamANamAmANyavAna tathApramANapAmANyebhinnakAraevajabhinna kAryacAna ghaTavarUnavadiniyatanaH sthitaMbhAmAeya mutpano paropadA miti nathAvizayaparichitilakSaNa pravRttilakSaNevAsakAryakhagRharNanApekSana inine kAnaH kacidabhyasaviH Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAvannajJAnatAvasva vizayAtpurupanivarnayAniti nadenansamanalpatamovilasitaM tathAhi nanAvapAmANya tpattIsAmadhyanarApekSatvamasihanAptaSaNInatvaladANagaragasennidhAnesatsevAptapaNInavacaneyudhAmANyadarza yAvAbhAvAbhyAM yasyotpatyanutpatInAkAraNakaminilokepisumasihatvAt yadunaM vidhisukhena kAryamukhenaguNA / nAma prAptInirini tatra tAvadAnAtapaNAnazabdaina anIniguNAnAmityayuktamApta bhaNInanahAniSasaMgAna jaya jhagadoguNanAmapanItirityucyate nadapya yukrenalyAdibhirapyupalavdheH jayanailyaM svarupamevanaguNa . . ravinAbhAvabaikalpamapisvarupavikalpaneva nadoSa inisamAna jayanehekalmamevadIpastahiliMgasya cakSarAdervA natvarupasAkalyameva guNaHkayaMnabhavene AptatipizabdamohAdilakSaNaspadoSasya'bhAvameva yayAryajJAnAdira kSaNaguNasadbhAvamabhyupagacchannanyatra tayAnecchanIti katha manunmataH ayokamevazaMde guNAHsanopinapramA pattovyAbhiyaMne kinudoSAbhAvaevenisatya mukaMkiMtu nasukamenan panijAmAtreNasAdhyasiharasogAna nariguraNe Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi vya nAnyatheti / tata evA jhota nva guraNa sadbhAvepi natatkRta mAgamasya prAmAevaM tatrahi guNebhyo doSArarAgamabhAvastadabhAvAJca saMza ma viparyAsa lakSaNA prAmAeya hayA satve prAmANyamautsargika manayodita mAtaeveti tataH sthitaM prAmA eMva mutpalA sAmanya vi tarasA pekSa miti / nApi vizaya riSchiti lakSaNe svakAryeyaharaNa sApekSa magRhItatramA eyAdevajJAnA dvizaya parichita lakSaNa kArya darzanAt nanuparicchiti mAtra pramANa kArya nasya mithyAjJAnepi sadbhAvAn / pari chitivi zeSaMtunA gRhIna pramANaM vina jJAnaM janayatIti tadapi vAla vilasitaM nahi mAmA eya gRhaNottara kAla mutpatya vasthAtaH parichite vizeSo vabhAsate gR hIta pAmA eyAdapi vijJAnAnnivizeSa parichedo palabdhaH nanu parichini mAtrasya zaki kAyAM rajana jJAnepi sAvA nasyApi pramAe kAryanva prasaMga iti cen bhavedevaM yedyathanyiyAnyaprasaha khahet padoSa jJAnAbhyAM tannA po gheta tasmA kAraNa doSa jJAnaM vAdhakapratyayo bAnodeti natrasvata eva prAmANyamini nacaiva matrAmAeye pyAzaMkanIyaM tasyavijJA nakAraNAtirikta doSa svabhAva sAmagrI samaye zatayotpatteH nivRti lakSaNe ca svakArya svagRhagasApedA nAtU / nahiyA Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sataH sati adRSTAnupAyikaraNatvAt pradIpa bhAsurA kAravat atha bhavatu nAmoka lakSaNa lakSitaM pramANaM tathApi tatmAmAyaM naH paratovA natA vatsvataH avipratipattiprasaMgAt nApi parato 'navasthAprasaMgAditi manaH iyamAzaMkya tannirAkaraNena svamata mavasthApayannAha natrAmANyaM svanaH parataH zveti sopaskArAgihi vAkyAnibhavaMti tata idaM prati patanya mabhyAsa dazAyAM parata iti tenaprAguke kAya nirAsaH nacAnabhyAsa dazAyAM parataH prAmAeyeyyanavasthA samAnAjJAnAMtarasyAbhyasta vizayasya svataH pramANabhUtasyAMgIkaraNAtU athavA prAmANyamuptannau parata eva viziSTakAraNa prabhavatvAdviviziSTakA yasyeti vizaya pari chiti lakSaNe pravRti lakSaNe vAstu kArye abhyAsetara dApekSayAksa citkhataH paratazvetinizcIyate nanutpattau vijJAnakAraNAtirikta kAraNAntara savya pekSatvamasiddhaM prAmA eka sya taditarasyaivAbhAvAt guNAkhyamastIti vAgmAtraM vidhimukhena kArya mukhena vAguNAnAmapratIteH nApya prAmANyaM svata eka prAmANyaMtu parata evetiparyayaH zakya pi vi. ti kalpayitumanvayavyatirekAbhyAM hitrirupA ligAdeva kevalAn prAmANyAmudyamAnaM dRSTe pratyakSAdivapi taithaivapratipatta Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | NA 2. rAgameva pratItirityanye teSAMmata makhilamapi pratItivAdhita mitidarzayannAha karmavatkartRkaraNa kriyA pratIteH jJAna vizaya bhUtaM vastu karmAbhidhIyate tasyevajJapti kriyAvyApyatvAt tasyeva taka tatmA kAraNaM pramANaM kriyAzrami tiH kartAca karaNaMca kriyAca tAso pratistasyA iti hetau kA prAguktAnubhavAccheSe yathAkramaM tatpratItiityAnanuzabda parAmarzasacizeSaMprati tirdevaistu tatva balotha jAte tyatrAha zabdAnuccAraNepisvasyAnubhava namarthavat ya ghaTAdizabdAnuccAraNepi ghaTAJcanubhavastathAhna kiyA yopasaMrtamukhA kAratayA babhAsaH sazabdAnuccAraNepi tvaya manubhUyata ityarthaH anumevArthamupapatti pUrvake para pratisA chuTa mAcaSTe kobA tatpratibhAsana martha madhyakSa micaM tadeva tadA nehet / kovA laukikaH parIkSako vAtena pratibhAsituzIlaM yasya satayo kastaM pratyakSa mivan vizayi dharmasya vizayejavA cArAn tadevajJAnameva tathA pratyakSatve napaThet apitiSThediva anyathA apramANikatvaprasaMgaH syAdi sarthaH atrodAharaNa mAha, pradIpavat idamatratAtpaye jJAnaM khAnirikta sajAtIyayatarAnapekSAM pratyakSArthaguNale Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Hu vRkSasya jathedAnIM savizeSeNa marthagrahaNaM samarthayamAnaH tadeva spaSTI kurvannAha anizcitopUrvarthiiti Tha yaH divyavacchedenAnadhyavasita: sopUrvArtha ityarthaH tene hAjJAna viza yasyA vagrahAdigRhI tatve pinapUrvarthilaM - hAdivizaya bhUtAvA tara vizeSa nizvayA bhAvAn atho kapa kAra evapUvarthiH kimanyo pyastItyAha draSTopi tAdRgiti dRSTopi gRhIto pidhyA malitA kAra tayAya nirNetuM na zakyate tadapi kasva pUrvamiti vyapa samAropAdhyavacchedAt nanubhavatunAmA pUrvArthe vyavasAyAtmakatvaM vijJAnasya vyavattAcaM tuM na vidmaisa trATThaH pratibhAsanaM svasyavyavasAya iti khasyo namukhatA svo mukhatA tayA svAnubhavana tayA pratibhAsanaM . : atradazaMtamAh arthasyavanadunmukhaH tayeti tacchadre nAryo bhidhIyate yathArthonmukha tathA prati. vyavasAyastathAsvAnmukhatayApratibhAsanaM svasyavyavasoyobhavati jatro leSa mAha ghaTa mahamAtmanA nemIta nanu marthamevAdhyavasyati nakhAtmArna mAtmAnaM labhphalaM vetikecit kartRkarmaNoreva pratItirityapare kartRkarma pha a desu Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavatI tina caitad siddhaM hitaprAptaye jahita parihArAya ca pramAraNa mance zayati prekSA pUrva kAraNa navyasanitayA sakalapramANa vAdidbhirmatvAt jatrAT saugataH bhavatu nAma saMnni kazI divyavacchedena tasyaiva prAmANyaM natadasmAbhirnizidhyate nanuSya ||vasAyAtmakamevetyatranayukti mutpazyAmaH anumAnasyaiva vyavasAyAtmanaH naH prAmANyAbhyupagamAt pratyakSasyatu nirvikalpa tvapyavisaMvAdakatvena prAmANyo papatteH iti natrAha tannizvaryAtmakaM samAropa viruddhatvAdanumAnavaditi tatpramAe tvenAbhyugataM vastritidharminiMrdezaH vyavasAyAtmakaM mitisAdhyaM samAropa viruddhatvAditihetuH anumAna baditiTTa aSTAMta iti ayamabhiprAyaH saMzaya viSayasAnadhyavasAya svabhAva samAropa virodhagrahaNa lakSaNa vyavasAyAtmakatve satyevA visavA ditvamupapadyate avisaMvAditveca pramAraNatvamiti catuvidhasyApi zramakSasyapramANatvamabhyupagacchatA samAro pavirodhagrahaNa lakSaNaM nizcayAtmakaM mamyugataM tavyaM nanu tathApi samAropi virodhivyavasAyAtmakatvayoH samAnAma vAkathaMsAdhyasAdhanabhAvaitinamaMtavyaM jJAna svabhAvatayA tayorabhedepi nyAyya vyApakatvadharmAcAra tayArbhedopapatteH zizanAla Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaTa sihoretaHsvAditicenna vizeSa dharmiNakatvAsAmAnyahetu avatAdoSAbhAvAt etenApakSadharmatvamapitrI yutaM sAmAnyasyAzeSa vizeSaniSTatvAnU naca pakSadharmatAvalenahetorgamakatvamapitvanyathAnupapativaleneti sAcAtraniyamavatI vipakSevadhikapramANavalAnizcitevaH etenaviruddala manekAMtikatvaMcAnira boddhavyaM vi rudrasyavyabhicAriNazcApinAnAvanizcayalakSaNatvaoNyogAdatau navatyevasAdhyasidviritikevalavyatirekeNopi henomikatvAt sAnmakaMjIvacchagaraMprANAdimatvAdityAdivana jathedAnIkhokapramANalakSaNasyajJAnamiti vizeSaNaMsamarthayamAnaHprAha hitAhitaprAptiparihArasamayahipramANaM tanojJAnamevana hitasukhakAraNecA khatatkAraNecahitavAhitaMcahinAhitenayoHprAvizvaparihArazvatatrasamarthahizabdoyasmAdarthatanaya masiMpAditobhavati yasmAhitaprAptiparihArasamarthapramANatata:tantramANatvenAbhyupagataMvastujJAnamevabhavitumarhani jJAnarupasannikazaditathAcaprayogaHpramANaMjJAnamevahitAhinapAtiparivArasamarthaca vivApannaMtasmAdanAna Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nayA tyakSasyanirvikalpasya pratyakSatvenaprAmANyasogeneH parikalpitetannirAsArthavyavasAyAtmakagrahaNaMtathAvahirIpa - hotRNAM vijJAnAhetabAdinApuruSAdvaitavAdinApazyatAharagarizAnyekAta vAdinAcaviparyAsavyudAsAmarthayada ye paMjasyacApUrvavizeSaNaMgrahItagrAhidhArAvAhijJAnasyatra mANatAyAparihAryamuLe tathAyarIzajJAnavAdinI mImAMsakAnAmarakhavedanajJAnavAdinAmAMtara pratyakSa jJAnavAdinAMpogAnAMcamanamayAka khapadopAdAnamityavyA nya vyasaMbhavadoSaparihANat suvyavasthitamevapramANalakSaNaM asyacapramANasyayayokalakSaNatvesAdhyepramANatvA dinihetuHjatrevadRSTavyaH pramAtasyApihetuparalena nidezapapatteH pratyasavizadajJAnamityAdivana nathAhi pramANaMsApUrvArthavyavasAyAtmakaMjJAnabhavanipramANatvAnyanusvApUrvArthavyavasAyAtmakaMjJAnaMnabhavatinanalamANa yathAsaMzayAdighaTAdicapramANecavivAdApannaMnasmAtyApUrvArthavyavasAyAtmakaMjJAnamevabhavanIni nacapramANAtvamasi I sarvapamANasvarupavAdinAMpramANasAmAnyevipratipanibhAvAn janyathAleSTAniSTasAdhanadUSaNAyogAn jathadha | Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divAkyasya namaskAra paratA nidhIyate arthasya heyo pATrya lakSaNa saMsiddijJaptibhavati kasmAtpramANA di tuSTaya svarupAM taraMgalakSaNadisvabhAvA bahiraMga lakSaNAca lakSmI mAityucyate araganamA raNaH zabdaH mAcaA gazca mANo prakRSTo bhANo yasyAsopramANaH hari harAdha saMbhavi vibhUtiyukte dRSTaSTA vina huvA bhagavAn hanne nidhIyata itya sAdhAraNa guNo padarzana meva bhagavataH saMstravana manidhIyate tasmA pramANAvadhibhUtAdarthasaM rbhavati tadAbhAsAJca hariharAderayasiddhirna bhavati itihetoH sarvajJa nadA bhAsayo lakSmalakSaraNa mahaMbakSye -vizeSe tyA dinA jathedAnIM mupakSipta pramAraga tatve svarupa saMkhyAvizaya phala lakSaNA sucatasRSu viprati yu madhye svarupa vipratipati nirAkaraNArthamAh svApUvarthi vyavasAyAtmikaMjJAnaM pramAraga miti prakazena saMza vyavacchedena mIyate parichidyate vastutatvaM yena tasmAraNaM tasya cajJAna mitivizeSaraNa majJAnarUpasya saMnnika naiyyAyikAdi parikalpitasya pramAragala vyavacchedArthamuktaM tathAjJAnasyApi svasaMvedanendriyamanoyogika Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaditi satyaM pramANa tadAbhAsa pado pAdAnAttadabhidheyama nihitamevapramA NtadAbhAsayoranena prakaraNe nAdhAya na vaMdhazvArthaH yAtaH prakaraNata do nidheya yovacya vAcyaka bhAvalakSaNaH pratIyata eva tathA prayojanaM coka lakSaNaM mA di lakSaye zloke naiva saMlakSyate prayojanaM hi dvidhA bhidyate sAkSAt sara pasyeti tatra sAkSAt prayojanaM vakSyate nA nidhI yate zAstra vyutpannaireva vineyere / nve kSaNAt pAraM paryezAtu prayojana madhya saMsiddhirityanenocyate zAstra vyutpannA tara nAvizvAta artha se siddheriti nanu niHzeSa vidmopazamanAye STadevatA nama rakAraH zAstra kRtA kathaMna kRta iti navA vyaM tasya manaH kA yAbhyAmapi saMbhavAt athavA vAcaniko pinamaskAro nenai vA divAkye nAbhihitoM veditavyaH kAMcidvAkyAnAmubhayArthapratipAdana paratvenApi dRzya mAnatvAt yathAzvetodhAvati ityukte zvAito dhA vati zvena guNa yuko dhAvati ityarthadvaya pratItiH tatrAgatvama siddhaM sarvapramANa svarupa vA dinAM pramANa sA mAnyavipati pati nAvAtU anyathA kheSTAniSTa sAdhana dUSaNA yogAt jathadharmiNa evahetutve pratijJA ka Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAdhavamatikRtamihagRhyatenaparimANakata nApikAlahataMtasyapratipAdyatvavyabhicArAtU kayoskhalakSmatayoH pramANanadAnAsayokutaH yatIrthasyapariccheyasyasasidviHsaMprAptirvAnavanikasmAna pramANAtU na kevalaM sasidvivati viparyayorbhavati arthasaMsidvinAvo navani kasmAtadAbhAvAt itizabdohetvathe itire to:ayamatrasamudAyArthaH yataHkAraNAtU pramANAdarthasasiddhirnavati-yamAJcanadAnAsAdviparyayo bhavati detolayopramANanadAnAsayo lakSmalakSaNamahaMvakSye nanusaMvedhAnidheyazakyAnuSTAneSTa prayojanavaMti zAstrANi navaMni tatrAsyaprakaraNovan nidheyaMsaMbaMdhovAnAnidhIyate nanAvadesyopAdeyatve bhavitumarhati vaMdhyAsunoyAniityAdivAkyavat dazadADimAdivAkyavacca nathAzakyAnuSTAneSTa prayojanamapizAlAdAva yavatavyameva jazakyAnuSTAnuSTAnasya iSTaprayojanasyasarvaJcarataranAkaDAlAlaMkAropadezasyevaprekSma nAdaraNIyatvAn |tthaashkyaanussttaansyaapyniepryojnsyvidirkhdhiirnnaan mAtRvivAhAdipradarzakavAkya Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriiviitraagaaynmH||uNnmHsittenyH| natAmaraziroratnaprabhArotanakhaliye ganamojinAyaTurimAravIranakhachi vide||1||jklNkvcobhodheruddheyendhiimtaa| nyAya vidyAmRtetasmanamo mANikyanaMdine gaNaneduvacanohAracA dikAprakare sati |maadRshaadhnugnnynnejyotirignn snninaaH||3||tthaapithco pUrvaracanAruciraMsatAMgacetohare mRtayahannadhAnava ghaTejalam ||4gjeypriyputrsyhiirysyoprodhtH| zaMtiyeNArthamArazvA parIkSAmukhapaMci kaa||5||shriimnyaayaavaarpaarsyaamyprmeykhnsaarsyaavgaahnmvyuptnne ka pAryyateininadavagAhanAyamItaprAya midaMprakaraNamAcAryaHprAha tatprakaraNasyacasaMbadhAditrayAparezAne prakSAvatAMpravRtirnasyAditi taMtrayAnuvAdapurassarI vastunidezaparaMpratijJAzlokamAha pramANadarthasasidviladAbhAsAdviparyayaH itivakSyatayAlakSmasiddhamalmalA - ghAyasaH ityasyAHjahavakSyepratipAdayithe kinalakSmalakSaNa kiviziSTalakSmasiddha pUrvAcAryaprasiddha vAn punarapi kayaMbUnamelpamalpagranthavAcyatvAt saMthatosamarthanastu mahadiyathaH kAnlaghIyasovineyAnuddizya Page #640 -------------------------------------------------------------------------- Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatakiMbhavataH abhimatanetyAha yadyapikaciyapadezAdibhedahecapekSamAyAdanyenayApi nadavyatirekAttatpariNAmAccanAnyoyamaunmattIkA pariNAmati tanizvayArtha miramu Ate dharmAdIniLyAziyenAtmanAmavaMtitAvaH tatvaMpariNAmati mAgyAyate sahi vidhI nAdirAdimAzvatatrAnAdirdhamAdInAMgatyupagrahAdisAmAnyApekSayAmarAvAdimAnamavanivi sheyaapekssyaa||||iti ttvaarthrtausrvaarthsiddhisainikaayopNcmodhyaayHsmaaptH||5|| Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokaM vyAppAvasthitAH uktaM calo yA kA sajja de se e ke je vidA hu e ke kAradAsa rAsI vivane kA lA modavarUpA diguNa virahAda mUrtI vartanA lakSaNasya mukha kAla svapramAga muktaM pariNAmAdiga spaspa vyavahAra kAlasya kiM pramANa mittibhmata idamucyate // senNtsmyH|| sAMpattika spaikasamayi kalyeSpattItAnAgatAzca samayA tAtItA / iti ka vAmanaMta samayaityucyate athavA mukha spai va kAlasya pramANAvadhAraNAyemidamucyate anaMtaparyAya vartanA hetutvAde ko pikAlA suranaMtara supacaryate samaSaH punaH paramaniruddhaH kAlI zastrat pracayavizeSabhmAvali kAdira va gaMtavyaH mAhagu paryayavadravyaM ityuktaM tatra ke guNa utpacocyate // 7 // An yA nirgunnaagunnaaH|| ivyamAzrayeoye yAMne imAccayAniH koMtAguNempo nirguNAe ve ubhaya lakSaNopetA iti nirguNa itivizeSaNaM ekA dinivRtyarthatAnyapi hi kAraNabhUtaparamANuvyAzna yA guiNacaMtitattasmA rnirguNAitivizeSaNA tAninivartitAnibharvati nanucaparyAyAmapigharasaMsthAnAdayo vyAzrayAnirguNAzrateSAma pigu evaMprApnotiH dUvmAzrayArati vacanAnnityaM dUvyamA sratya varte te yateguNAitivizeSaNa khAt paryAyAzvanivartitA bhavaMti tehikAdAcitkA itibhmAsa katpariNAma zabda uktaH tasya korthara nipahane utaramAha 7 tAvapariNAmaH athavA guNA ivyAdI narabhUtA iti keSAM cidarzanaM 7 Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t vyapodayauparavatyayau agurUlaghuguNaravihAnyapekSayAsvapatyayauca tathAguNAapikAlaspasA dhAraNAsAdhAraNarUpAHsaMtitavAsAdhAraNA vartanAhetutvaMsAdhAraNazvAcetanatvAmUrtatvAstakSma vAgurulaghutvAdayaHparyAyAzcavyayotyAdalakSaNAyojyAH tsmaatdhiskaarlkssnnoyettvaat|| AkAzAdivatakAlaspaivyavaMsiiMtasyAstivaliMgaMdhAdivatavyAvyAtaMvartanAlakSaNaHkA laininanukimarthamayaMkAlaHpathagucyate nanuyavadhArayaH tatraivAyamayivaktavyaHmajIva kAyAdhammAkAzakAlaratipuddhalAratinaivaMzavatatropadezesatikAyatvamaspasyAt nevyatecama yyopacArapadezapacayakalpanAbhAvAna dhammAdInAMtAvatamukhyapadezapacayaukta masaMravyeyApade zArasyevamAdinAmaNorapyekadezasyapUrvotaramAvadhajJApananayApekSayAupacArakalpanayApadeza acaya uktaH kAlaspacapunaHvidhASipradezaSacayakalpanAnAstItyakAyattve apicatrapATheniHki yANicetyavadhamodInAmAkAzAtAnAMniHkriyakhetipAditestarekhAjIvapulAnAsakiyatva zAptistAvanakAlasyApisakriyatvaMsyAt athAkAzAtapAkAla uddizyatemA mAkAzAdekaDyA gItiekadavyatvamaspasyAt tasmAtyathagihakAlopadezaHkriyate anekadravyakhesatikimaspana mAgalokAkAzaspasAvaMtaH padezAHtAvaMtaHkAlAvaniHkriyAekai kAzaHpradezeekaikarasyA Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyasaMkarakhasaMga-syAta tadyathAjIvaHpugalAdibhyaHjJAnAdiguravIzayyateSugalAdayazvarUpAdibhiH tatazrAvizeSesaMkarasyAt tataHsAmAnyApekSayAnvapinojJAnAdayojIvasyaguNAH yuddhalAdInAMcarU pAdayatesrovikArAdizetrAtmanAbhidyamAnAHpayAyaHghadajJAnaMpaTajJAnaMkrodhomAnaHbIgaMdhaH tIno maMdastyevamAdayaH tempA anyakhakathaMcidApadyamAnaHsamudAyodavyavyapadezabhAka. yadihisarvathA samudAyo'nottarabhUtamevasyAta sarvAbhAvaHspAta tathathAparasparavilakSaNAnAMsamudAyesatirA kAnAtarabhAvAttamudAyasyasa mAvAparasparato.tarabhUtatvAdhyadidaMrupaMtasmAdItarabhUtArasA dayaH tataHsamudAyoprotarasUtaHyazvarasAdibhyotirabhUtAtarUpAdanAtaramattaHsamudAyAsaka tharasAdibhyotiramatonabhavetAtatazcarupamAsamudAyaH prazaktAnecaikarUpaMsamudAyomavit "marhati tataHsamudayAbhAvAcatadanatirabhUtAnAMsamudAyinAmappabhAvaratisarvAbhAvaHevarasAdikSa piyojyaM tasmAtsamudAyamichatAkathaMcidarthAtarabhAvaHzayitavyaH uktAnIvyANNAMlakSaNanirdezAna taddiSayAvavyAdhyavasAyeSazakne anuktavyasaMracanArthamidamAhAkAlanyAkiMvyamiti vAvAzeyaHkutastalakSaNopetakhAtadahividhalakSaNamuktaMusAdavyayadhrIvyayuktaM satguNaparyayava vyamiticatadubhalakSaNakAlaspavidyate tadyathAH dhrauvyaMtAvatkAlasyakhAtyayasvabhAvavyavasthAnA Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yovaMdhovyAkhyAtaH nsmgunnvissyitytmaahH||||vNdhedhikopaarinnaamikaacaaaadhkaaraa dazabdaHsaMvadhyate adhikaguragAvadhikAvitimAcAMtaropAdAnaMpArimikakalaiklinaguravat yathAlinAguDodhikamadhurarasaH patitAnArerAvAdInAMsvaguNopAdanAtyAriNAmikA tayAma nyAyyadhika guNaalpIyasaHpAriNamikaratirUvAdiguNAdirinagdharakSasyacaturgaNadirilo gdharakSaNAmikomavati tataHpUrvAvasthApacyavanapUrvakaMtAtIpIkamavasthAtaraMpAdarbhavatiratyeka bamupapadyate itarathAhielakanataMtuvata saMyogesatyapiapariNAmikatvAtsarvaviviktarU peNaivAvatiSThate uktanapAriNAmikatvenavidhinAvaMdheSunaHsatijJAnAvaraNAdInAMkamaNAviMzaH sAgaroyamakoTIkoTpAdisthitirupayannAbhavati utpAdavyapadhrauvyayuktaM saditivyalakSaNamukta punrprennsskaarennvylkssnnptiptyrthmaahraach|gunnpryyvlyaagunnaashcpryyaashcgu paryayAzatesyasaMtItiguNaparyayavadvyaM anasatorutyattAyuktAvasamAdhiH kathaMcidbhedAbhedo papateriti ke guNA keparyayA: annayinoguNAvyatirekiraNaHparyAyAubhayairupetaMvyamiti una ca guNaratidavavidhAdavavikArochapajarjamANado tehi mAraNedavaM ajudayasi Ivadinica midaM etaduktaM bhavati ivyaMyotarAyenaviziSyatesaguNastenahitavyavidhIyate asatitasmiMda Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMzazamahaNakimarthaguNavaiSamyevaMdhapatiyatyartha sarazanaharNakriyate natoSiyamaguNAnI tu lyjaatiiyaanaaNmtulpjaatiiyaanaaNcnniymenbNdhssshktaavshissttaarthsNptyyaarthmidmucyte||2|| ydhikaadigunnaanaaNtu||haabhyaaNgunnaabhyaamdhikaadhikaakHpunrsocturgunnaa mAdizAprakArArthaH / kApunarasauprakArarthaHyadhikatAtenatriguNApaMcaguNAdInAMsaMpratyayobhavati tenAdhikAdiguNAnI nulyajAtIyAnAmatulyajAtIyAnAMcavedhauktomavatiAnenaretayathAdiguNanigdhasyaparamANoH eka guNanidheimahiguNarinandhenaniguNanigdhenapAnAstivaMdhAcaturguNarinagdhenayunarastivaMdhaH tasyaivayu naHhiguNasnigdhaspapaMcaguNarinagdhenavaTasamrATasaMkhyeyAsaMyAsaMkhyeyAnaMtaguNasnigdhenanabaMdhI stievaMciguNarinagdhasyapaMcaguNArinagdhenavaMdhosti zeyaHpUrvottaraijramavati caturguNAsnigdhaspaSaddha / garilagdhenamastibaMdhAzeHpUrvottarai stievaMzeSevapiyojyastathAhiguNastasyaekadviviyu gAnIstivaMdhaH caturguNarukSeNavastivaMdhaH tasyaivahiguNarukSasyapaMcaguNarakSAdibhiHuttaretrI stivaMdha evaMviguNarakSAdInAmapihiguNAdhikairvadhIyojyaH evaM bhinnajAtIyevapiyojyaH uktaMca NissAiheNadarAdhiyeNalukhassalukheNadurAdhikaNaNi issalukheNauvedivaMdhojaraNavajAti samesamevAtusadovizeSaNArthaHprativedhaMcyAvartayatibaMdhaMcavizeSayati kimarthamadhika guNaviya Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arAvoHparasparamleklakSaNevaMdhesatighaNukaskaMdhobhavatievaMsaMkhyeyAsaMkhyeyAnaMtapradezaskaMdho yojyaH tabasnehaguNAkaDivicatuHsaMkhyeyAsaMkhyeyAnaMtavikalpaHtathArukSaguNopitaHparamA raNavaHsaMtiyathA toyAjAgomahiSIudIkSIraghatemunigdhaguNaHprakoSakagApavartateSAMka gikAzarkarAdiyucarukSaguNoDayaH tathAparamANusvapirinagdharakSaguNayoIniHSakaryApakarve gAnumIyaterinagdharUlaguNanimitevaMdhe pravizeSeza anissttgunnnirtyrthmaah|||| na jaghanyagurAnojaghanyonikaTaguNobhAgaHjaghanyoguNoyeyonejaghanyaguNAH neyAjaghanya guNA nAMnAstivaMdhaH tadyathAekaguNAligdhasyaekaguNanigdhenadyAdisaMravyeyAsaravyeyAnaMtaguNasni dhenavAnAstivaMdhaHtaspacaikaguNAsnigdhasyaekaguNAratakSeNayAdisaMravyeyAsaMkhyeyAnaMtaguNArata kSeAvAnAstivaMdhAnathAekaguNarakSaspApiyojyamiti etaujaghanyaguNarinagdharukSauvarjayitvA anyeArinagdhAnorakSANAMcaparaspareNavaMdhobhavatItyavizeSeNaSasaMgetatrApiSatiSedhaviSaya rkhyaapnaarthmaah||||gunnsaampeshshaanaaNshshaahnntuly jAtIyasaMjatyayArthaguNAsAmyagnaha tutulyabhAgasaMpratyayArtha etaduktaMbhavatihiguNasnigdhAnAdviguNarUkSetriguNarinagdhAnAMtriguNarU kSaiH dviguNanidhAnAMhiguNanigdhairDiguNarukSANAMdiguNaruzretyevamAdiyunAtivaMdharati yadye Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapayojanAbhAvAt satopyavivakSAbhavatItyupasarjanIbhUtamanarpiteratyucyate atiMcamanarpita camarthitAnarvitetAbhyAsiddhiH tasyAryitAnarpitasidenIstivirodhaH nadyathAekaspadevadatassa pitAyacobhAtAmAgineyaHtirAvamAdayaHsaMbaMdhAjanakatvajanyakhAdinimitAnavirudhyate arya gAbhedAt putrApekSayASitApitrayesayAputraratyevamAditathAvyamapisAmAnyAppaNayAnityaMvi zeyAyeNayAnityamitinAstivirodhaH taucasAmAnyavizeyokathaMcidbhedAbhedAbhyAvyavahArahetUbha vataH mAhasanonekanayavyavahArataMtratvAta, upapannAmedasaMghAtebhyaH satAMskaMdhAnAmevotpatiri riMtusaMdigdhaHkiMsaMghAtaHsaMyogAdevadhaNakAdilakSobhavatiuttakavihizeyopaniyataratyuma. sanisaMyogavaMdhAdekatvapariNAmakArasaMghAtAnniyyayatepayevamidamucyato kunonukhaluyuddha / lajAtyaparityAgesaMyogecamavatikemAMcihaMdhopyanyeyAMcanetyucyate yasmAteyAMpugatAtmAvizeye ppnNtpryaannaaNprsprvilkssnnprinnaamaahitsaamrthyaatmvnyniitH||snigdhrmttvaaiNdhHyaahyaa bhyaMtarakAraNavazAtalehaparyAyAvirbhAvAtasnigdhatesminnitisnigdha tthaaruukssnnaakssHslipvruu| kSaasnigdharUkSaunayorbhAvaHnigdharu kSatvarinagdhatvaicikiNaguNalakSaNaSayIyaH tadviparItapariNA morakSavasnigdhatvarukSatvAdinihetunirdeza-tatkutovaMdhoyaNakAdipariNAmaHhayoHsnigdharukSayoH Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sparthaH utpAdavyayadhrauvyayuktaM sat utpAdavyayadhrauvyAkamitipAvat etaduktaM mavati upAdArI notrINavyasyalakSaNanidavyalatabayaryAyAdhikanayApekSayAparasparatoTyAcAryAta rabhAvaH vyarthikanayAyekSayAvyatirekeNAnupalabdheranaryAtarabhAvatilasyalakSaNabhAvA bhAvasiddhiH mAha nityAvasthitAnyarupANIniyuktaM tabanajJAyate kiMnityamityata maah|||| tadbhAvAvyayaMteyaMgatadAvaityucyatekastabdAvaHpatyabhijJAnahetutA tadevedamittismaraNAMpratyabhi jJAnaMtadakasmAnabhavatetiyosyahetuHsatabhAvaHbhavanaMbhAvaHtaspabhAvastadbhAvaHyenAtmanApArahavaM vastutenaivAtmanApunarapibhAvAttadevedamitipatyabhijJAyatoyadyatyaMtanirodhobhinavadhAdurbhAva mAtramevapAsyAt tatasmaraNAnupapattiH tadadhInolokaHsavyavahArovirudhyate tatastadAyenA 'vyayaMnityamitinithvIyate tatkathaMciDeditavyaMsarbathAnisyatveanyathAbhAvAbhAvAtsaMsAra-ta. dvinikatikaraNa prakriyAvirodhasyAt nanuzdamevaviruItadevanityaM tadevAnityamitiyadiniryavya yodayAbhAvAtmanityattAvyAghAtaprathAnityamevasthityabhAvAnnityattAcyAghAttaratinaitadilaM iikutH||||arpitaanrssitsiddeH||bhnekaatmksyvstunHpryojnnshaavshaaysyksycit dharmaspavivakSayApApitaSAdhAnyaMarpitamupanItamabhyupagataminiyAvata taddhiparItamanaNi Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 -pikazcivAlayaHkazviracAkSuSa tavayocAkSayAsakathaMcAkSayobhavatItitecyatemerasaMghA. tAbhyAMcAkSuSaH nabhedAditikAtanopapattiriticedramAsakSmapariNAmaspaskaMdhasyabhedesaumyAya rityAgAdacAkSuSasamenasaukSmaparipAtaHpunaraparaHsatsepitadbhedenyasaMghAtItarasaMyogAsaumya pariNAmoparemesthaulyautpatIcAkSuSobhavati mAhadharmAdInAMgyAvizeSalakSaNayuktAni ? sAmAnyalakSAnonitavyekiMsadityata maah||5||svylkssnnmitimysttvymityrthH payevaMtadevattAbaDatavyakiMsadityatta maah||||utpaadvyyshriivyyuktNst|cetnsyaaNctnsyvaa dravyasyasvAjAtimajahataH nimitavazAdbhavAMtarAvApti utpAdanamutyAdaHspiMDaspaghaTaparyAyavata. tayApUrvabhAvavigamanevyayaH yathAghadotyattaupiMDAkateH anAdipariNAmika svabhAvenavyayoda yAbhAvAnadhruvanisthirIbhavatiratidhruvaHdhruvasyabhAvaHkarmavAdhauvyaM yathAmrapiMDaghadAdyavasthA sumpadAdyanvayAt tairutyAdavyayaprauryuktaM utpAdavyayadhrauvyayuktaM saditi mAhabhedesattiyuktazado dayaH daMDenayuktodevadataratitayAsatiyAMtrayANAMyuktasyavyasyacaprabhAvaHsAnotinaiyadoSaH abhedepikathaMcidbhedanayApekSayAyukta zabdohayaH yathAsArayukta staMbharate tayAsatiyAM mavinAbhAvAtasayapadezoyuktaH samAdhivacanopAyuktazadAyuktasamAhitaHzAnadAtmakara / Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhakimevAMpugalAnAMcaraNaskaMdhalakSaNaHpariNAmonAdirUtamAdimAnityucyatesabalU tyatimalAdAdimAnacatijJAyate yadyevaMtasmAdabhidhIyatAMkaramAnimittAdutpataratitatraskaMdhA naaNtaavdutptihetuptipaadnaarthmucyte||shaabhedsNghaanebhyutpdyte||sNghaataaniihitynimi navazAdvidAraNabhedaH ethagbhUtAnAekakhApatiHsaMghAtAnanucahitvAtadvivacanenabhavitavyaMva huvacananirdeza tattIyasaMgrahArthaHbhedAtsaMghAnAnabhedasaMghAtAbhyAMcautpadyataratitadyayAda yoHparamAevoHsaMghAtAtadiyadezaskaMdhautpayatehivadezasyAgovatrayANAMvA araNanIsaMghA ve tAtapadeza dayoH hivadezayosvapadezapAyozcaturNAcAAnIsaMghAtAcatuH pradezaevaMsaMravye yasaMkhyemAnaM tAnAM anaMtAnaMtAnAMnasaMghAtAtAvatyadezarAbAmevabhedAt hipadezaparyatAHskaMdhAra tyayaMteevaM bhedasaMghAbhyAmekasamayikAbhyAMhivadezAdayaHskaMdhAutpadyate anyatobhedenAnyasyasaM ghAteneti evaMskaMdhAnAmutpatiheturuktAagorutyati hetu drshnaarthmaahaa||bhedaadnnuH|| siddhevidhirArampamAgoniyamAryobhavati magorutpatibhedAdevanasaMghAtAta nApibhedasaMghAtA bhyAmiti mAhasaMghAtAdevaskaMdhAnAM mAmalAmesiDebhedasaMghAtagrahaNamanarthakaMrati naguha essyojnptiptyrthmaah||shaabhedsNghaapaaNcaakssuyH|| anaMtAnaMtaparamANasamudAyaniNyAyo Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pikazcivAlayaHkazvidacAyatacayocAkSayAsakathecAkSayobhavatItinecyatemerasaMghA sAbhyAMcAkSuSaH nabhedAdinikAtanopapattiriticeDUmaHsrakSmapariNAmaspaskaMdhasyabhedesobhyAya rityAgAdacAkSuSatvamevasomaparipAta punaraparaHsatyepitadbhedenyasaMghAtItarasaMyogAnasaumya pariNAmoparemesthaulyautyatIcAkSuSobhavati mAhadharmAdInAilyANAMvizeSalakSaNayuktAni sAmAnyalakSaNaMno tddkkiNsditytmaah||5||svylkssaamitigytsttvymityrthH pyevNtdevtaavrktvyNkiNsditytmaah|||utpaadvyydhiivyyuktst||cetnsycitnsyvaa dravyasyasvAjAtimajahataH nimitavazAvAMtarAvApti utpAdanamutpAdArathiMDasyaghaTaparyAyavat nayApUrvabhAvavigamanevyayaH yayAghaTotpattaupiMDAkateH anAdipariNAmika svabhAvenavyayoda yAbhAvAna dhruvanisthirIbhavatiratidhruvaHdhruvasyabhAvaHkarmavAdhauvyaM yathAmrapiMDaghadAdyavasthA sampadAdyanvayAt tairutyAdavyayadhrauryuktaM utpAdavyayadhrauvyayuktaMsaditi mAhabhedesatiyuktazado dayaH daDenayuktodevadataratitayAsatineyAMtrayANAMyuktaspadvyaspacaprabhAvaHyAnotinaiyadoyaH nabhedepikathaMcidbhedanayApekSayAyuktazabdoharaH yathAsArayuktastaMbhaztetayAsatiyAM mavinAmAvAtasayapadezoyuktaH samAdhivacanovAyuktazadAyuktasamAhitaH tadAtmakara Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ...vArasaH sa paMcavidhaH ti kAmla kaTu madhurakaSAyabhedAt gaMdhadhyategaM dhanamAcaMvAgaMdhaH sa dvedhAsurabhira -surabhiSva varNya tevarNana mAtraM vA varNaH sa paMcavidhaH ka ghnanIlapIta pulalohitabhedAn tarAne mUlamedAH pratyekaM saMkhye yA saMkhyayAnaMtabhedAcca bhavaMti sparzazvarasava gaMbhazva varNazvasparzarasagaMdhavaNIH tarA teSAM saMtIti sparzarasagaMdhavarNAvaMta iti nitpa yoge catanirdezaH yathAkSI riyonyagnodhA iti nanu ca rU piNaH buDalA ityatra puddhalAnAM rUpavattvamuktaM tadavinAbhAvinazcarasAdayaH tatraivaparigrahItA iti vyAkhyA taM tasmAtenaiva yuddhalAnAM rUpAdima tvasiddheH savamidamanarthaka mitinaiSa doSaH nityAvasthitAnyarUpA gItyatradhamma dInAM nityatvAdinirUpaNena yuddhalA nAmarUpa tvazca saMgeta dayA karaNArtha taduktaM idaM tu te yasvarUpavizeSapratipatyarthamucyatebhpravaziSTapudgala vikArapratipatyarthamidamucyate 45||shbdvN 'saimya stheya saMsthAnabhedattamas chAyAtapodyotavaM tava / zavdo dvividhobhA bAla kSaNo viparI veti bhASA lakSaNo dvividhaH sAkSara anakSaramzveti makSarIkRtaH zAstrAbhivyaMjakaHsaMskata viparIta medAryamle vyavahAra hetuH manakSarAtma koI DiyA dInAM atizaya jJAna svarUpa pratipAda nahetuH saeva sarvaH prAyogikaH prabhASAtmako dvividhaH prAyogiko vaidhya sikavetivai sikova lAha kA diprabhAvaH prayogajazva tu dvIttata vittata ghana saiSirabhedAttacavarmmattattananimitaH puSkarabhe Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dI dardurAdiprabhavaH tataH taMtrI kRta vINA sugho bAdisamudbhavavitataH tAla ghaMTA lAlanAdyabhighA tajaH ghanaH vaMza zaMkhAdinimitaH saiyiraH baMdhohi vidhaH vaiSna sikaH proyogika va puruSaprayo gAnapekSA vaizyasikaH tadyathA snigdharUkSatvaguNAnimitaH vidyudulkA jaladharA gniMdU dhanurAdi viSayaH puruSa yoganimittaH prAyogikaH bhmajIvaviSayo jI vA jIva viSayazcetidvidhAbhi na tavAjIva viSayaH janukASTA dilakSaNaH jIvA jIvaviSayaH karmano karmabaMdha H saurapaMDivi samApekSikaMcanacI tpaM paramANU nApekSikaM vilvA malaka badAdInAM sthaulyama pihiDi vidhaM tyamApekSitaM cetitatratyaM jagadyApi pranyavoktaM simhA skaMdhe prApekSikaM cavadarAmala ka visvatAlAdiSu saMsthAna mAkRtiH tat dvividhamityalakSaNamanisyalakSaNaM cetivattanyastra caturakhAyatta parimaMDalAdityaM lakSaNAM matonyatt me ghAdInAM saMsthAnamanekavidhaM ityamiti nirUpaNAbhAvAdanityaM lakSaNaM bhedaH khodA utkara cUrNa baMDa cUrNa kA patarA gucadanavikalpAt tatrotkaraH kAyyAdInAM kara yatrAdibhirukkara cUraNa yavagodhUmAdInAM zaktukaNikAdiH khaM Dogho dInAM kapAla zarkarAdiH cUrNa kA mAtra muddAdInAM jattaro apaTalAdInAM ma caTarna saMtaptAya spiMDAdiSu ma yo ghanAdiSu abhihanyamAneSu sphuliMga nirgamaH tamora TipativaM Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhakaraNaMghakAzavirodhi chAyAdhakAzAvaraNanimitAsAddedhAvarNAdiSakArapariNatApativi vamAnAmikAceniyAtapAdityAdinimitaunabakAzalakSaNa udyonArcamaNisvadyotA divabhavaHSakAzaH taetezadAdayaHpulavyavikArAstagateyAMsatItizadavaMdhasokSapasyA yasaMsthAnabhedatamaH chAyAdyotatayovaMtaHpugalAratyabhisaMvaMdhyatecazabdeno nodanAdhabhighA tAdayaH pudalapariNAmAmAgamenasiddhAHsamuccIyaMte uktAnAMpugalAnAMbhedapadarzanArthamAha ||trnnvHskNdhaavaabdeshmaanmaavisprshaadipryaaysssvsaamrynaaraayNteshcNteti . bhagavaHsAkSamyAdAtmAdayaHmAtmAmadhyAmAtmAMtAzca uktaMca pratAdimatamajjanataMtaneva raMdiyageju jaMdavaavibhAgItaparamANuviyANAhi sthUlamAvenaggahaNa nikSepaNAdivyApAra skaMdhAratisaMjJAryaterudaukriyAtacitsattIupalakSAtvenAprIyataratigrahaNAdivyApArAyo gyevapiyAkAdiyuskaMdhAravyAsaMjJApavartate anaMtabhedAyiyugalAajAtyAskaMdhajAtyA cadaividhyamApadyamAnAHsarvezrayaMtaratitajAsAdhArAnaMtabhedasaMsAcanArthavaravacanakriyatneza vAskaMdhAratibhedA vidhAnapUrvokta satrayamedasaMbaMdhanArthasparzarasagaMdhavarNavatoNavaHskaM dhAmyunaHzanabaMdhasomayasyaulyasaMsthAnabhedatamazchAyAtayodyotavaMtazvasyAdivaMtati Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'mAhakimayAMpugalAnAM annuskNdhlkssnnHprinnaamonaadiruutaadimaanityucytesbluu| , tyatimakhAdAdimAnpatijJAyateyadyevaMtasmAdabhidhIyatokasmAnimittAdutpayaMtaratitavaskaMdhA naaNsaavtytihetuptipaadnaarthmucyte||||bhedsNghaanebhyutpyNte||sNghaataanaahitynimiH tavazAhidAraNabhedaH pathagbhUtAnAekakhApatiHsaMghAtaHnanunahitvAtadvivacanenabhavitavyaM va huvacananirdezAtatIyasaMgnahArtha bhedAtsaMghAnAnabhedasaMghAtAbhyAMcautpadyataratitadyathA i. yoHparamAevoHsaMghAtAdiSadezaskaMdhautpayatehiSadezasyANonatrayANAMvA araNanIsaMghA tri tAtapadezAdayoH hivadezayorakhapadezasyAraNezvaturNAcANanAsaMghAtAccatuH pradezaevaMsaMravye yasavyeyAnaMtAnAManaMtAnaMtAnAca saMghAtAtAvatyadezaHrASAmevabhedAtahipadezaparyatA:skaMdhAu tyayaMteevaMbhedasaMghAbhyAmaikasamayikAbhyAMhivadezAdayaHskaMdhAutpadyate manyatIbhede nAnyasyasaM ghAteneti evaMskaMdhAnAmutpatiheturukA bhayorutyati hetundrshnaarthmaahaabhedaadrnnH|| siddhevidhirArabhyamANoniyamAryobhavati agorutpatibhedAdevanasaMghAtAta nApibhedasaMghAtA, bhyAmitimAhasaMghAtAdevaskaMdhAnAM mAmalAmesiDebhedasaMghAtagnaharaNa manarthaka rati naha egaayojnptiptyrthmaahaabhedsNghaampaaNcaakssuyH|| anNtaanNtprmaannsmudaayniyaayo| Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlasyAstittvaMgamayati kuttogoNasyamuraNyApekSatvAdyasyaparyAyAdhInaranivatiHdhItara janakarUpaH aparispaMdAtmaka pariNAmaHjIvasyakAdhAdiH pulaspavarNAdiH dhamAdhammIkAzAnI agurulaghuguNaradihAnikatA kriyAparispaMdAtmikAsAhidhApAyogavaiasikabhedAt navaprAyogi kozakarIdI nIvainasikInimitAmeghAdInAparatvAparatvekSetrakatekAlakatecastaH tatrakAlopakAra prakaraNoktatvAtkAlakateparItetarAvartanAdayaH upakArAHkAlasyAstisvaMgamayaMninanuvartanAgnahaNa . mevAstutajdAH pariNAmArayAtemApayagnahaNamanartharkanAnarthakaMkAlayasacanArthatvAtmapaMcasyakA . lohidividhaH paramArtha kAlomavahArakAlakhna paramArthakAlovartanAlakSaNaHpariNAmAdilakSaNovya vahArakAlaH anyenaparischinna anyaspaparichedahetuHkriyAvizeSaHkAlarativyavamiyate satredhAvya vatiSThatebhUtovartamAnobhaviSyatrititavaparamArthakAlekAlavyapadezomukhyaH bhUtAdivyapadezogoNaH vya vahArakAlebhUtAdivyapadezomuvyA kAlavyapadezogauNa kiyAvatavyApekSatvAt kAlakatatvAcavA hadharmAdharmAkAzapugalajIvakAlAnAMupakArAukAHlasaNaMcoktaM upayogolakSaNamityevamAdimuyuddha lAnAMtusAmAnya lkssnnmuktvishesslkssnnaaNnoknkimismtrocytaasprshrsgNdhvrnnvNtHpulaa|| sparzatesparzanamAtrevAsparzaHsoDavidhAmadukaThinagurulaghuzItoranasnigdharutabhedAtraspaterasanamA Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dibhAvenatiHparasparoparagahaH svAmItAvadittatmAgAdinArayAnAmupakArevartatestyazvahitapaniSA danenAhitapatiyedhenamAcArya ubhayalokakalapadopadezadarzanena tadupadezavihitakriyAnuyAyA nenacazivyAyAmanuggahavartatezikhyA apitadAnukUlyaratyA upakArAdhikAreSunarupAnahavacanaMki marthapUrvoktasukhAdicatulyapadarzanArthapunaruSaggavacanakriyate sukhAdInyapijIvAnAMjIvakata upakAraratimAha yadyavazyasatoupakAriNabhavitavyasaMzyakAlobhimataHtaspaka upakArarati abocyte||shaavrtnaaprinnaamkriyaaprvaaprtveckaalsyaarttejitaatkrmnnibhaavevaapudmii liMgevartanettibhavativamai tevartanamAnavAvartaneti dhamAdInAMvyANAMvaparyAyanirdatipratisvAtma navavartamAnAnAMvAyopagnahAdinAtahatyamAvAt tasvavartanopalakSitaH kAlaratikatvAvartanAkA laspopakArakoNijathaH vartatevyaparyAyaH tasyavartapitAkAlavyayevaMkAlasyakriyAvatvaMyonoti yathAziyya adhIta upAdhyAyodhyAyapatItinaiyadoyaH nimitamAtrepihetukartavyapadezoramaH yayA kArIyogniramAyayatItievaMkAlasyahetukartalAsakathaMkAlaratyavasIyatesamayAdInAMkiyAvi zeSANAMsamayAdibhirnivatyaimAnAnAMcapAkAdInAMsamayaHpAkaratievamAdisvasaMjJArarudisadbhAvepisa '. mayaHkAla udanapAkakAlaraniadhyAropyamANaH kAlavyapadezaH nadyapadezanimitaspamukhyasya Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taratravakSyate. idaMtujIvAnpratiyugalAnAmupakArapratipAdanArthamevetiupakArakhakaroura yatezarIrANiukAniudArikAdInisaumyAdapratyakSANitadudayopayAditaratonyuyazI rANikAnicitratyakSANikAnicidakhatyakSANigateyAkAraNAbhUtAnikArmAepizarIragna haNenagyate etAnipaugalikAnItirutvAjIvAnAmupakAreSudralAHpravartatespAnmatakAmmeNa mapaulika anAkAratvAt AkAravattAMUhArikAnAMpohalikatvaMyuktamititannatadapipoli kamevanahipAkasyamUrtimatsaMbaMdhanimittvAt dRzyanehinIhmAdInAudakAdivyasaMbaMdhapApita ripAkAnIpaulikatva tayAkAmaNamapigurakaMTakAdimUrtimavyopanipAtesanivipacyamAnatvA na paugalikamityAcasevaMcAkAhavidhAvyavAkbhAvavAgininatra bhAvavAktAvatvI-tarAyama nizrutajJAnAvarAkSayopazamAMgopAMgAnAmalAbhanimittavAnponalikI nadabhAvetahatyabhAvAt tatsAmopetenakriyAvatAtmanAgheryamANAHyugalAH vAkvenavipariNamaMtarativyavAgapipIhati konodriyaviSayatvAttareMdriyaviSayAkasmAnabhavati tahoyogyasvAtaghrANanA gaMdha vyerasAnupalabdhivana amUrtavAgitice namUrtimagRhAvarodhaNyAghAnAbhibhavAdidarzanAtamUrti malasihemanovividha vyamanobhAvamanaveti bhAvamanastAvatasyupayogalakSaNAMpugalAvalava Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAzasyopakAroveditavya mAhajIvayuddhalAnAkriyAvatAmavAhinAmavakAzadAnayukta dhamastikAyAdayaHpunarni kriyAnityasaMbaMdhArateyAMkathamavagAharanicetanopacAratastasiddhaH yayAgamanAbhAveSisarvagatamAkAzamityucyatesarvatrasadbhAvAt gavaMdhamAdhammIvapinavagAha nakriyAbhAvepisarvanavyAptidarzanAta pravAhinAvityuparyate mAhayadyavakAzadAnamaspasva bhAvaHvajAdibhiauyAdInAbhisyAbhirgavAdInAMcavyAghAtonapAnotirazyatecavyAghAtaHtasmAdasyA bakAzadAnaMhIyataratinaiyadoyaH vajalovyAdInAMsthalAnoparasparakhyAghAtaratinAsyAvakAzadA nasAmaryahIyate tatrAvagAhinAmevavyAghAtAbhAvAhavAdayaH punaHsthalakhAtparasparaMpatyavakAza dAnaMnakurvatItinAsAcAkAzadomAyeyalupuGalAHsUkSmAtepiparasparaMpatyavakAzadAnaM kurvanipaye vaneramAkAzasyAsAdhAraNalakSaNamittareyAmapitatsadbhAvAditi tatrasarvapadArarthAnAMsAdhAraNava gAhanahetutvamasyAsAdhAraNalakSaNamitinAstidoSaH alokAkAzetadabhAvAdamAvaraniceta nasva bhAvAparityAgAt. ataukta mAkA zasyopakAramayatadanaMtarodiyAnAMka upkaarstytrocyte|||| zarIrabAGamanaHprANApAnAHpugalAnAMidamayuktaMvartatekimatrAyuktaMpugalAnAMka upakAraratipari ghaneyugalAnIlakSaNamucyatemavatAzarIrAnipugalamayAnIti naitadayuktaMpAdalAnIlakSaNAMDa : Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zleSmAcAbhibhavaH navAmUrtasyamUrtimaDribhighAtAdayaHsphaH prataevAtmAstitvasiddhiHyathA paMjejatimAceSTitaMzyokurastitvaMgamayatitadhAmAyaNAyAnAdikapikriyAnamAtmAnaMsAdha yati kimetAvAnevayugalakataupakAraH mAhomvidanyoppastItyanamAhAsukhaduHkhajIvittamara goparagahAzvAsadasadeyodayeaMtaraMgahatIsItavAdyAvyAdiparipAkanimitavazAna utpadyamAnaH 'prItitAparUpaHpariNAmaHsukhaduHmamityAravyAyatebhavadhAraNakAraNApurAvyakammIdayAdavasthi timAradhAnasyapUrvoktadhANApAnakriyAvizeSAdavyuchedaHjIvittamityucyatetaducheromaraNa etA nisuravAdInijIvasyayugalasyakataupakAraHkutaHmUrtimanahetusannidhAnesanitadutpateH upakA ,rAdhikArAduSagnahavacanamanarthakaM nAnarthakakhopabahAdarzanArthamidaMyugalAnAyugalakattaupakA rati nadyayAkaMsArinAmasmAbhirjalAdInAMkanakAdibhirayAsaratInAmudakAdibhirupakAra ki yetecazabdaHkimarthaHsamuccayArthaH anyApipugalakataupakArostItisamuccIyaneyathAzarIrANA vNckssuraadiiniNdiyaaeyaapiitievmaayjiivktmuykaarNpdryjiivktopkaarpdrshnaarthmaah||6|| parasparopagnahojIvAnAMparasparazadaHkarmavyatihArevartate karmavyatihArazyakriyAvyatihArevartate parasparasya upagnaha parasparopagrahaHjIvAnAMmupakArakaHpunarasosvAmitya prAcAryaziyyaratyevamA Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakhAta pohalikaMvyamanazvajJAnAvaraNavIyItarAyakSayopazama aMgopAMgAnAmalAbhapratyayAHgu eNadoSavicArasmaraNadiSaNidhAnAbhimukhyasyAtmanonuggAhakAHyuddhalAHmanasvenapariNatAtiyo hulikaM kazcidAhamanovyAMtararuyAdipariNAmavirahitaMaNumAtasyaponalikatvamayuktamiti jadayuktaucyate nardidriyeNAsanAcasaMvar3acasyAdasaMvar3avAsyAtyayasaMvaItanAtmana upakAraka na bhavitumarhatiraMdiyasyacasAciyanakaroti athasaMkraekasminyadezasaMbaIsattadAstareyuSade zeyuupakAraM nakuryAt asyavazAdasyamalAtacakravatparimamaNamiticetananasAmAmAvA amUrtasyAtmanoniHkriyasyAroguNaHsaniHkriyAsaniHkriyaHsananyatrakiyAraMmenasamarthaH khohivAyuyavizeSaHkriyAvAnsparzavAnyAzavanaspatIparispadahetuH tahiparItalamAthyAvara tikriyAhetutvAbhAvaH vIryAtarAyajJAnAvaraNakSayopazamAMgopAMganAmodayApekSiAtmanAudasyamAnaH kosovApuruAsalakSaNaHSANAratyucate tenaivAtmanAbAyovAyurabhyaMtarIkriyamANonizvAsalakSaNe pAnaratyAyamAyate evaMtAvaNyAtmAnupAhiNojIvitahetutvAt teSAmanaHpANApAnAnImUrtimatvamava seyaM kutomUrtimadbhiHpratIcAtAdidarzanAta panimayahetubhirazanipAnAdibhiramanasaHpatIghAnAha zyate surAdibhizvAmimavAhastatalapadAditirAsyasaMvaraNAt pANApAnayoHpatIghAtaupalabhyate Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nadharmAdharmayogatisthisyozcayathAsaMratyaMbhavatievajIvapugalAnIyayAsaMyaMpAmonidharmamA pakArojIvAnAMgatimadharmasyopakAraHyugalpanIsthinirititabhiratyartha upamahavananaMki yatemAhadhIdharmayorya upakAra:samAkAzasyayuktaHsarbagatatvAditicetadayukta tasyA nyopakArasadbhAvAtsarvayodhamodInAlyANAmavagAhanatatyayojanaekasyAnekapayojanaka lyabhAyAMlokAlokavimAgAbhAvaH bhUmijalAdInyektatvayojanasamarthAminAAdharmAdharmA bhyAinicetanAsAdhAraNAayarativizeyyotatvAta aneka kAraNasAmakhAcaikaspakArya spatulyavalavAnayorgatisthitiprativaMdhAraticetnArakatvAt anupalabdhe taurataH svaravi yANavaditicetanasarvavAdyavinipaneHsarvahipravAdinaHpratyakSAvatyakSAnAnamivAMchaM ti asmAnyatitorasiddezvasananiratizayapatyakSa jJAnacakSuSAdharmAdayaHsabai upala bhyatetadupadezAcazrutajJAnibhirapi avAhapayatIMdriyayoHdharmAdharmayorupakArasaMbaMdhenAsti tvamavadhriyate tadanaMtaramuddizvasyanamasotIdiyasyAdhigameka upkaarstyucyte||chpraakaash spaavgaahH|uykaarhtianuvrtte jiivpudglaadiinaamvgaahinaayvkaashdaanmvgaahH|| AkAzasyopakAroveditavyamAhajIvapudgalAnAMkiyAvatAmavagAhinAmavakAzAdAnamavagA Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAzaparimANaspanadIpasyazarAvamAnikAyavarakAdyAvaraNavazAttatyarimAgatetipatrA hadharmAdInAM anyonyapradezAnuSavezAsaMkaresatiekasaMdhAnotitantraparasparAtyaMtaplesesa pisvabhAnajahati uktaMca logopavisaMtAditAuvAsamasmamasmastamevaMtA viyoNaca sagasadbhAvanavijahaMti yyevNdhmaadiinaaNsvbhaavbheducytaamitytmaah|shaagtisthityup ramahIdharmAdharmayorupakAraHdezAMtaracAliheturmatiH tdvipriitaasthitiHupraatr| niupagnahagatisthitimatisthitIgatisthitIevaupagnahogatisthityupagnahodhamA dharmayoritikatanirdezaH upakuvaitaratyupakAra:kApunarasaugatyupagahaHsthityusamahanthya yayevaMditvanirdeza prApnotinaiyadoyaHsAmAnyenavyutpAdita zabdaHupAtasaMkhyAzabdAMtarasaMbaMdhe. satyadhinapUrvopAtasaMvyAMjahAtiyathAsAdho kAryatapaH zruteratirAtaduktaMbhavatigatipariNA minAjIvapugalAnAMgatyupaNakartadharmAstikAyaH sAdhAraNamAyAjalavanmatsyagamaneta . thAsthitipariNaminIjIvayuddhalAnAsthityupagahekataivyenmadharmAstikAyaHsAdhAraNa yApathivIdhAturivAzyAdisthitAvitinanucaupamahavananamanarthakamupakArastyecaMsiddha khAtagatisthitIdharmAdharmayorupakAra itinaiyadobAyathAsaMvyanirasyarthamupagnahavAca, Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAdagAdanicidopugnalakAhisavadologosukumehiMvAdarahiMpaNenANottehiMvivihipatra karyAsapiMDohadonaH athjiivaanaaNkthmvgaahnmitytrocyte||||asNvyybhaagaadiyujii "vAnAMgalokAkAzastyuvartate tasyAsaratyayabhAgIkatasyaekomAgaH asaMkhyeyabhAgastyucyatesa mAdiyAMteprasaMkhyeyabhAgAdayAnegujIvAnAmagAhoveditavyaH tadyathA ekasminnasaMkhyayamA gaekojIvAvatiSThate evaMritricaturAdivapinasaMyyeyamAgevAsa lokAdavagAhaHpratyetavyaH nAnAjIvAnAMnusa lokarAvayokasminnusaMdhyeyabhAgeekojIvAvatiSThate kathaMduvyaSamANonA naMtAnaMtojIvarAsiHsazarIrovatiSThate lokAkAzesUkSmabhAvadevaekajIvanigodAvagAdyapija dezesAdhAraNa zarIrAnaMtAnaMtAvasati nateparaspareNavAdaraizavyAhanyaMtatinAstyavagAhavirodhaH prabAhalokAkAzanulyapradezaekojIvastyuktasyakathaMlokasyAsaMkhyeyabhAgAdiyuratirna nusrbloksyvyaashevbhvetitvymityucyte||||prdeshsNhaarvisppiibhyaaNdhdiipvtnm tesvabhAvasyAtmanonAdikarmadhajatyekatvAtkathaMcinmUrtakhaMvinataHkArmaNazarIravazA nmahadaNacazarIramadhitiyataH taizAyadezasaMharaNAvisarpaNasvabhAvaspatAvatvamANatAyAM satyAM masaravyayabhAgAdisuratirUpapadyatepadIpavat yathAnirAvaNavyomapadezevadhataSa sUkSmavAdalAvasthAna pratyatavyevA9rAstAva Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA khokA loka vibhAga siddhiH tatrAva dhiyamAraeNanAM mavasthAnabhedasaMbhavAt vizenapratipatya mAha // 2 // dhammadharmmayoH ka tena // ka talavacanama zekha vyAptidarzanArthe mA gore va sthi to ghara ittiyayAtta yA dhammIdhammeryo lau kA kAzevagA ho na bhavati kiMta rhika ne yuttile khutai lavAdeti manyonyagnadezakha vezacyA ghAtAbhAvo vagAhana zakti yogAn veditavyaH matto viparItAnAM mUrtimatAM eka pradeza saMkhye yA saMkhye yAnaMta pradezAnAMbujalAnAM bhmavagAha vizeSapratipatyartha maah| eka pradezAdiyubhAjyaH puddhalAnAM // ekaH pradezaH ekapradezaH eka pradezamA diye yAMte umeeka pradezAdayaH teSuyuddhalA nAma vagA ho bhAjyA vikalpobhmavayave ma viggrahaH samudAyasa mAsArtha itiekapadezo pigrahyate tadyathA eka sminnA kAza pradeze para mAgo ra bagAhaH dvayo rekacomayatracavaDayo zvatra yA raNAmadhye ka ca hayo triyucavadvAnAM pravaddhAnAM ca caevaM saMkhye yAnaMta pradezAnAM skaMdhAnAmekasaMkhyeyamasaMkhyeyapadeze khulo kA kA zevasthAnaM pratyetavyaM na nuyuktaM tAvada mUrtayordhammIdhamma yo rekavA virodhenAvarodha itimUrtimattAM buddhalAnAM kathami tyatrocyate "avagAhanasvabhAvatvAt sUkSmapariNAmAJca mUrtimatAmaypa vagAhona virudhyate / kAyavara ke aneka pradIpanakAzA vasthAnavat bhprAgamajhA mA NyAcJcattathAdhyavaseyaM uktaM cau 1 2 Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAra kalpate prAkAzasyAppanyaH bhnAdhAraH kalpaH tathAsatyanavasthAna saMga itinaiSa doSaH nA kAzAdanyadadhika parimANAM vyamastiyacA kA za sthitamityucyate sarvatonaM taM hitat dhammadI nopunaradhikaraNAmAkAza mityucyate vyavahAranayavazAt evaMbhUtanayApekSayAt sa vI zivyA svipratiSThitAnyeva tathA coktaM bhavAnAste tU manItidharmAdIni lo kA kA zAnavahiH saMtotietAvadatra prAdhArAdheya kalpanA sAdhyaMphalena nu calo ke pUrvottara kAlabhA vinAmAdhArA dheyabhAvodRSTaH yathA kuMDe vadarAdInAM tathA kAzaM pUrva dhammadI ni uttarakAlabhAvI nibhmato vya vahAra nayApekSayApi prAdhArAdheya kalpanAnupapatiitinaiSa doSaH yugapaddhA vinAsa piMdhA rAdheyabhAvo dRzyate ghaTerUpAdayaH zarIre hastAdayai tiloka ityucyate ko lokaH dhammadI niD yA trilokAMsa lokaitibhpradhikaraNa sAdhano gharja AkAzaM dvidhA vibhaktaM lokAkAza malo kA kAzaM ceti lokauktaH sayAtta dhvo kA kAzaM tato vahiH sarvatonaMta malo kA kAzaMlo kA lokAloka vibhAga dhamma dhammI sti kAya sahAvAt vijJeyaH masatittismin dharmAsti kAye yuddala jIvAnAM gati niyamahetvabhAvAt vibhAgona syAt asativAdharmAstikAye sthite rASyaye nimittAbhAvAt sthite rabhA volo kA loka vibhAgAbhAvo vA syAt tasmAta dubhayasar3A Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namiticenAnetasAmAnyAtA anaMtaSamA trividhamuktaMparItAnaMta anaMtAnaMtaMcetitatsarvama naMtasAmAnyanagrayatesyAdetadasaMrakhyAtapadezAlokaHanaMtabadezasyAnaMtAnaMtapadezasyacaske dhasyAdhikaraNamitivirodhaH tatonAnaMtyamitinaiyadoSaHsUkSmapariNAmAvagAhanazaktiyogA ta paramAravAdayohisakSmamAvenapariNatAHgakaikasminnaSimAkAzanadezeanaMtAnaMtAra avattidaMtenavagAhanazaktizcaiyA navyAhatAstittasmAdekasminnapipadezeanaMtAnaMtA nAmavasthAnanavirudhyateSugalAnAmityavizeSavacanAtparamAgagarapipadezavatvaSasaMgata svnissedhaarthmaah||||naaegbhgo deshaansNtotevaapshessHkuttonsNtiiticet|| pradezamAnatvAt yathAkAzapadezasyaikaspapadezabhedAbhAvAdapradezatvaM evamarorapivadeza : mAvasAta pradezabhedAbhAvaHkiMcatatolpaparimANAbhAvAt nahmaNoralyIpAnanyAstiyanosya : ghadezAbhidherana eyaamvchtmdeshaanaadhrmaadiinaamaadhaaratiptyrthmidmucyte||shaalo| kaakaashevgaahH| uktAnAMdhamAdInAMvyANI lokAkAzevagAhonavahirityarthaH yadidha mIdInAlokAkAzamAdhAraH mAkAzasyaka mAdhAraratimAkAzasyanArayanyamAdhAraHsva ativamAkAzaMmadhAkAzavapratisTedharmAdInyapisvapratithAnyevaprathadharmAdInAM anyamA Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMvetaisahanAdhikriyate ajIvakAyAztyatrakAyagnahonapadezAstitvamA-nijItanaviyattAvara dhAritApadezAnAM atstnihrnnaarthmidmucyte||asNkhyeyaaHpdeshaaHdhmmiidhrmkjii vAnasaMkhyAmatItAmasaMravyeyAprasaMkhyeyarivavidhaHjaghanyaH utkRSTa ajaghanyotkayosaMratyayaH parigrahyatepradizyataratipadezaHvakSyamANalakSaNamparamANuHsayAvatikSenevaniSThatesaSadezara tivyavajhiyatedhamAdhammakajIvAHnulyA asaMkhyeyapadezAH tabadharmAdharmoniHkriyolokAkA, vyApyasthitaujIvastAvatyadezoSisatsaMharaNavisarpaNasvabhAvatvAtakarmanirbati zarIramaNa mahahAadhiniThastAvadavagAyavartateyadAnulokapUrNabhavanitadAmaMdarasyAdhaHcitravajragatapA lamadhyejIvasyATomadhyapadezAvyavatitestareSadezAUImadhastiryavakalokAkAzaMjyAnI vate prathAkAzasyAkatipadezAztyatamAhAchAmAkAzasyAnaM nAloke praloke cAkAzovA tite avidyamAnoMtoyeyote anaMtA:kepadezAHkaspabhAkAzasyapUrvavadevAsyApinadezakalpanA baseyAuktamamUrtAnopadezaparimANaidAnImUrtAnAMpudalAnAMpadezaparimANanijI tavyastyatA hAsaMkhyeyAsaravyeyAzyayugalAnIcazadanAnaMtAvAnusayakasyacityuhalavyasyahmaNa kAdeHsaMkhyeyApadezAkaspacita prasaMravyeyAHpradezAH kasyacita-anantAzya anaMtAnaMtoyasaMratyA Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadanenarayAppatA adhiktaanaamevekrvyaagaavishessptiptyrthmidmucyte||chaani:kriyaannic / umayanimitavazAdaspadyamAnaHparyAyAvyasyadezAMtarajAptihetuHkriyAtasyAnikAMtAniniHki yANiyatracodyatedharmAdInivyANiyadiniHkriyANitatasteSAmutpAdonabhavetAparispaMdakiyA pUrvekohighaTAdInAMutpAdoramA utpAdAbhAvAtavyavAbhAvaratisarvavyANAmutpAdAdivitayarU pakalapanAyAghAtatitannakikAraNamanyathoSayate kriyAnimitotyAdAbhAvepyeyAMdhamAdInAM anythosvaadHklpttotythaadvividhutpaadHsvnimitHprtyyshcsvnimimittstaavdnN| tAnomagurulaghUrANAnAdhyAgamaSAmANyAdabhyupagamyamAnAnAMbaTasthAnapatitayAnAhAnpAca vartamAnAnAMsvabhAvAdezAmutpAdojyapazcaparavatyayopiannAdigati sthityavagAhanahetutvAtakSa rokSapoteyAMmedAntahetutvamayibhinna mitiyarayatyayApekSautpAdovinAzaadhyAvakriyatAnanuya diniHkriyAzidhammAdInijIvapugalAnAMgatyAdihetuskhanopapadyatejalAdInihikriyAvaMtimatsyA dInAMgasyAdinimitAnirayAnItinaiyadoyamvalAdhAnanimitatvAvasurvadyathArUpopalabdhaucakSu nimitamitinavyAsiptamanaskasyApibhavatinidhikatAnAdharmAdharmAkAzAnAMniHkriyakhebhyuSa gatejIvapulAnAMsakriyatvamaryAdApanakAlasyApisakriyatvamiticennAnadhikArAna: ataevA Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyamitiAzyatAvyabhicArAsthitAnItiucyatena vidyaterupameteyAstyarUpANirupatiyedhena tatsahacAriNagarasAdInAmapipatiyadhanatenamarUpANyamUrtAnityarthaH yathAsayAMdvyANAMni syAvasthitAnItyetatsAdhAraNalakSaSAptatathAarUpatvamapipASuhalAnAmapimatastadapa vAdArthamAhagArUpiNaHyudalArapaMmUrtirityarthaHkAmUrtiHrupAdisaMsthAnapariNAmomUrtiH rupamezrAmastirarUpiNaHmUrtivaMtaratyarthaH athavArapamitiguNavizeyavacanazabdasteSAmastIti rupiNaHrasAdyagnahAmiticetAnatadavinAbhAvAnadaMtatIvaHSudgalArativahuvacanaMbhedaratipAda nAminAhiyudalAHskaMdhaparamANabhedAttahikalpa uparisAhakSateyadiSadhAnavAdUpatvamekatla ceyaMsyAttavisvarUpakAryadarzanavirodhaspAtAmAhakiMpahalavatdhAdInyapiicyANivatyekaMbhi nAnItyatrIcyA prAmAkAzadekaDyANi pADayamabhividhyarthaHsautrImAnupUrvImAsTatyaitada ra tenadharmAdharmAkAzAnirayaMnAekazabdaHsaMravyAvacanAtenayaMvizeSyate ekaMdavyaMkadravya mitipadyevaMbahuvacanamayuktaMdhAyapekSayAvahatvasiddhirbhavatiekaspAnekAryapatyAyanazaktiyo) * gAtArAkaikamityastulaghuvAtavyAmahaNamanaryakaMtakriyateDhyApekSayAekatvakhyApanArthavya nahaNakSetrabhAvApekSamAprasaMkhyeyavAnaMtalavikalyasyelakhAnAnajIvapudgalavadevAMvahasamitye mara m an Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ diyogAbhAvaHraticetAnavAyustAvapAdimAnasparzavanAtApadAdivatcakSurAdikaraNabAhya svAbhAvAnArUpAdyamAvaraticetana paramAevAdisvatiSasaMgaHsyAt mApogaMdhavatyaHsparzAdimattA taprathivIvattejopirasagaMdhavadrUpavatvAt tahadevAmanopidvividhaMdavyamanobhAvamanazcetitavamA (vamanojJAnaMtaspajIvaguNatvAtAmAtmanyaMtarbhAvaH duvyamanasvarUpAdiyogAtpudalavyavikAra rUpAdimanmanAjJAnopayogakAraNatvAt cakSuridiyavatnanuamUrtapizadejAnopayogakArA svadarzanAtA vyabhicArIheturiticenAnataspApipaulikatvAnamUrtimatvopapateHnanuyayAsarveyA paramANunArUpAdimatakAryavadarzanAtAraspAdimavaMnatathAvAyumanasoraspAdimatkAryadRzyate / ticetananuteyAmapittadupayateHsarveyAparamANUnAsarvarUpAdimatkAryavazAbhiyogyatAmyupagamAt nacakecisArthivAdijAtivizeSayuktAHparamANavaHsaMni jAtisaMkareNAraMbhadarzanAdizoppAkA zatarbhAva AdityodayAyapekSayA AkAzapadezapaMktipurataramitivyavahAroyamateH uktAnAM icyANAMvizezapaniSatyarthamAhAnityAvasthitAnyarUpANinityaMbhuvamityartha-nadhruvebhyarati nedhuvenityaratinivyAditakhAtdharmAdInidvyANigatihetutvAdivizeyalakSaNayArthAdezAda tikhAdisAmAnyalakSANAyArthAdezAcakAcidapinavyayaMtItinityAnivakSyatehiAtabhAvAvyayani / HaRIMALAILtdnasilienarammar Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eyakasiddhestaHyadyapathakasiyorapiyogaHsyAtAmAkAzakuzumaspaSakatipuruSahitIyazi rasazcayogaHsyAditi athapathakasiddhirabhyupagampovyatvakalpanAnirarthakAguNasaMjhAvoiyami ticenAtavApiguNAnAMsamudAyasyacabhedAbhAvetavyavyapadezonopapadyatebhedAbhyupagamecapUrvokta evadoyonanuguNAnvatiguNairvAdUyateitivignahepisarAvadoyAiticenakacijhedAbhedoSama testadavyapadezasihAvyatirekeraNAnupalavyeramedaHsaMjAlakSASayojanAdibhedAdedaratipakatA dhrmdyovhtH| tatsAmANyAdhikaraNyAtvahakhanirdezaHsyAdetatsaMravyAnuvativatyuliMgAnurati rapiyAnotinaiyadoyaH mAviraliMgAzabdAnakadAcilliMgaMvyabhicaraMtiAatIdharmAdayovyANi mavaMtIti nnNtrtvaacturmaamevdtyvypdeshprsNgemdhyaaropnnaarthmidmucyte||||jiivaashc ||jiivshbdovyaakhyaataayHvhuvnirdeshonyaayaatmedptiptyrthHcshbdaavysNjnyaanukrssnnaa rthaHjIvAcavyANItievametAnivakSyamANenakAlenasahapadayANibhavaMtivyasyalakSaNaM vksste|gunnpryydrvymititlkssnnyogaandhrmaadiinaaNvyvypdeshobhvtinaarthHprignn . nenaparigaNanamavadhAraNArthatenAnyavAdiparikalpitAnAMprathivyAdInAniratiHkattAmavati kathaMrathivyAnejovAyumanAMsiyugalaiyaMtarbhavaMtirasparasagaMdhasparzavatvAtA vAyumanasoraNA Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ..pyAropyatokutaupacAraHyathAzarIraMpugalaTyapacayAtmakaMtayAdhAdivapipadezapacayApe kSayaoNravakAyAratiajIvAzyanekAyAyamajIbakAyAvizeSaNavizevyAgoniraniHnanucanI lotyalAdiyuH vybhicaarestivishessnnaavisheshyyoryogyH||rhaayivybhicaarostiaa prAjIvaza dAyakAyekAlepivartatekAyopijIvekimarthaHkAyazadaHpadezavahatvajJApanArthaHdharmAdInI pradezAvahavaratininacaasaMkhyeyAvadezAdhamAdhamrmakajIvAnAmityanenapadezavahatvajJApita satyaM paraMkiMvAasmividhIsatitadavadhAraNavijJAyatemasaMvyayAHpradezAnasaMkhyeyAnAmyAnaM nAHAitikAladezapacayA:bhAvajJApanArthacarahakAyagrahAMkAlovakSyanonisyapadezapratyaya tiSedhArtha rahakAyAnahAyathAgoH pradezamAnavAtAhitIyAdayospanadezAnasatityapradezoraNuH nathAkAlaparamANurokapradezatvAdapadezaratiyodhamIdInAmajIvaranisAmAnyasaMjJAjIva kha lakSaNAbhAvamukhyenadharatAdhAkAzapudgalArativizeyasaMjJAsAmayikAtmavAhasarvavyApI yeyukevlspetyevmaadiyuttyaaeyuktaanikaanitaaniityucyte||||vyaagaaythaaythaayogysty yIya yaMtegampateSApyaMteyathAkhaMyathAyathaMyayAtmIpaparyAyairyAnivaMtivAtAnItiyANivyata yogAvyamiticetromayAsiddezyathAdaMraMDinoryAgobhavaniethakasiddhayonacatathAdvyavyale Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rshnaarthmaah||||dshvrssshsraannipthmaayog aparAsthitirityanuvartate prathamavanavAsi naaNkaajghnyaasthitirityaah||||mvneyucaacshbdHkimrthHprktsmuccyaayHtenbhvnvaa. sinAmaparAsthitirdazavarSasaharalANIsvamisaMvaMdhyate nyatarANAMtarhikAjadhanyAsthitirityatA hAmaMtarANAMcAcazabdaSakattasamuccayArthaHtenavyaMtarANAmaparAsthitiIzavarSasahasrANi ityavagampateathaiyAMparAsthitike tytrocyte|aapraaplyaapmdhikNgpraautkttaasthitivyNt raannaaNplyoymmdhikNraaniijyotirkaannaapraasthitirvktvyetytmaah||||jyotikaacaac zabdaHpakatapsamuccayArthaH tenaivamabhisaMbaMdhaHjyotirakANAMcaparAsthitiHpalyoSamamadhikamiti athaapraakiptiityaah||tdsmaagopraagtsymlyopmsyaapttmaayojyotirkaannaamyraa sthitirityarthaH prathalokAMtikAnAMvizayoktAnAMsthitivizeyonoktaHsakiyAnitigAlo kaaNtikaanaamausaagropmaagaasrvyo| pravaziSyAHsavaitezyalAlezyAHpaMcotsedhazarIrAH ca tutrikaaydevaanaaNsthaanbhedaaHsuvaadikNpraaprsthinirleshyaaturyaadhyaayeniruupit|| ||ititt vaaryrtosrvaarthsidisNjnyikaayocturyaadhyaayH||4||raadaaniismygdrshnviyybhaavenopye yujIvAdiyujIvapadArthovyAkhyAtaH prathAjIvapadArthovicArapAtaHstasyasaMjJAbhedasaMkIrtanAmi mucyte||ajiivkaayaadhmaadhmaakaashyuddhtaakaayshbdHshriirevyutpaaditHrhoycaaraad Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yesaptaviMzati-tatIye prAviMzatiH uparimAgeveyakeyuSayameekonaviMzahitIyetriMza tRtIyeekaviMzat manudizavimAneyuhAviMzavijayAdiyutrayastriMzatsAgaropamAniutkayA sthitiH sarvArthasiddhotrayastriMzadevetinirdiyolaSTasthitike mudeveyujaghanyasthitipratipAdanA rthamAhAaparApalyopamamadhikaMpalyApamaMvyAkhyAtaMaparAjaghanyasthitiHpalyoSamasAdhi kaMkeyAsaudharmazAnIyAnAMkathamavagamyateparataHstyutasvavakSyamANatvAt tataU~Ijaghanyasthi tipratipAdanArthamAhAAparataHparataHpUrvApUrvInaMtarAparasmindezeSarataHvIpsAyohitvaMpUrvasada sthApiadhikagrahaNamanuvartatetenaivamabhisaMbaMdha kiyosaudhammaizAnayoIsAgaroSamesAdhike / uktatesAdhikesAnatkumAramAheMdayo dhanyAsthitiHsAnatkumAramAheMdrayoHparAsthitiH saptasAga ropamAnisAdhikAnitAnisAdhikAnibrahmabrahmotarayorjaghanyAsthitirityAdirAvaMvijayAdiparya teyujJeyanArakA utkaSyAsthitirutAjaghanyAMsUbenupAtAadhakatAmapilaghunopAyenapaniyA dayitumichannAhAnArakANAMcahitIyAdimucizandaHkimaryaHprakatasamuccayArthaHkiMcaya * kartaparataHparataHpUrvAnaMtarAaparAsthitirinitenAyamIlampateratnaSabhAyAMnArakAoparAsthi tirekaMsAgaropamaMzarkarAmabhAyojaghanyAzarkarAghamAyourULAsthitisvINisAgaroSamANAsA vAlukAubhAyojaghanyetyAdirAvaMdvitIyAdimujaghanmAsthittirutApathamAyokAjaghanyetitasvada Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spt||bhprnyoHklpyordevaanaaN saptasAgaropamA ni| sAdhikAni utkRSTA sthiti brahmalo kA divkhacyu tAvasAne susthitivizeSapratipatyarthamAha // trisaptanavaikAdazatrayodazapaMcadazabhiradhi kAnitu!! sahajataM tasyeha yAdibhirnirdiSTairabhisaMbaMdhodraSTavyaH saptatribhiradhikA nisaptasatyabhi radhikAni ityAdiddayordvayorabhisaMbaMdhoveditavyaH tuzabdo vizekharaNArthaH kiMvizinaSTinpradhikaza donuvarta mAnavatarbhirihasaMbadhyatenottarAbhyAmityayamaryo viziSyate tenAyamarthebhavati na hmaloka brahmo tara yo zasAgaropamA NisAdhikA nilI va kASTiyordaza sAgaropamA tu nisAdhikAnika mahAmpukayoH SoDaza sAgaropamA nisAdhikAni satArasaharanAra yo riSTAdaza sAgaropamA nisAdhikAni prAnataprANa ta yo viMzati sAgaropamA Ni maraNAcyu tayo I viMzatisAgaropamA tina UI sthiti vizeSapratipatyarthamAha // 2 // prAraNAcyutA dUrddha me ke ke na nava sugmaiveya ke Su vijayAdiSu sarvArthaH siddhaiau ca // adhika grahaNamanuvartate te nehasaM va dhoveditavyaH ekaikenAdhikAnI tina vahAM kimartha pratyekamekaikamadhikamiti jJApanArthaznara thA hi veyake ekamevAdhikaM spAniyA diviti prAdizabdasya prakArArthatvAt anudizA nAma pignahAM sarvArtha siddhezvaTaNagggrahaNaM jaghanyAbhAvapratipAdanArtha tenAyamarthaH pradhagmaiveyakeSu pra trayoviMzatiH dvittIyecaturviMzattistattIye paMcaviMzatiH madhyama gyaiveya ke SuSathame SaDviMzatiH dvittI 4 } Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhyaH zeSA stiryagyonayaH // upayAdikA uktA devanArakAH manuSyA dhvanirdiSTAH prAgmAnuSotarA nmanukhyAiti ebhyonye sNsaariyo| jIvAH zeSA stiryagyona yo veditavyAH / eyAM tirI devAdInAmi bakSetroM vibhAgaH punarnirdevavyaH sarva loka vyApitvAteyAM kSetra vibhAgo noktaH mAha sthitiruktA nA ra kAraNAMmunuSyANAM ti ravAM cadevAnAMno jJAtasyAM vaktavyAyAM bhprAdAvu divyAnAbhavanavA sinAM sthiti pratipAdanArtha mAha // ||sthitir suranAga suparNA hI pazekhANAM sAgaropamantripa lyopamAIhI nmitaaH|| prasurAdInAM sAgaropamAdibhiryathAkramaM pravAbhisaMbaMdho veditavyaH iyaM sthitiru kRSNA jaghanyApyuttaracavakSyate tadyathA prasurAkhyAM sAga ropa mA sthitirnAgAnAMtrI zipalyopamA nisthitiH suparNAnAmamaGketa. tI yA nihI pAnAM he zekha gAMva mAM aDAIyalpo parma // prAdya devanikAya sthitya bhidhaanaadnNtre|| vyaMtarajyoti ko sthiti vacane kramaprAptesati tadutvaMdhyavaimAnikAnAM sthi tirucyte| kutastayorutlaMghanamuttarabala ghunopAyena sthitivcnaat|| teSucAdAvuddiSTayoH sthiti vidhAnArthamAha // 22 // sau dharmai zAnayoH sAgaropame pradhike // sA garopameiti dvivacananirdezAt dvitvagatiH adhi ke ityayamadhikAraH prAkutaH prAsahasrA rAjU idaM tu kuto jAyate iti cet| uttaraca tu zabdakaraNAt tena sau dharmai zAna yo hai bAnI sA garopame sA tire ke pratyetavye uttarayoH sthiti vizeSa pratipatparya maah|| sAnatkumAramA heiyoH f Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svatAdityAta agnyAbhasAmA Adityasyacavanhe zvAnarecAhAmasatyAbhAH vayaruNAMnarAlerane yaskarakSemaMkarAaruNagardatoyAMtarezyamezkAmacarAH gardatoyatuSitamadhyenimaNirajodigaMta rakSitAHtuSitAjyAvAdhamadhye mAtmarakSitasarvarakSitA avyAvAdhAriyAMtarAlemarudvasavaHbhari TasArasvatAMtare avavisvAHsabaisvataMbAhInAdhikavAbhAvAt viSaparativirahAtadevarSayaratareyAMde vAnAMarcanIyAcaturdazapUrvadharA tIrthakaraniyakramaNAnivodhanaparAveditavyAH Aha ukAlo. kAMtikAtatatAekaMgarbhavAsamavApyanirvAspatItyuktaM kimevamanyevayinirvANapAptikAlavibhA govidytstytmaah||||vijyaadibuddhicrmaa||aadishaaprkaaraarthevrtte tenavijayavaijayaM tajayaMtAparAjitAnudizavimAnAnAmiyAnognahasi bhavatikaHpunaravaSakAraHahamiMsati samyagdaSTanupapAdaHsarvArthasiddhiSasaMga ticenateyAMparamotkaratvAta manvarthasaMjJAekAcarama svasiddheHcaramavaMdehasyamanuvyabhavApekSayA daucaramAyeyAMtehicaramAHvijayAdibhyazyuttAprapa nipatitaHsampakAmanuyyeyUtyadyasaMyamamArAdhyapunarvijayAdiyuutpadyatatavyuttAHpunarmanuSyabhava mavAppasiyaMtItihicaramadehatvaM mAhajIvasyaUdayikeyubhAveyutiryagyonirodayikItyuktaM puna asthitItiryagyonijAnAMcetitavanajJAyateketiryagponayarati atrocyte|uppaadikmnuvye Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'daMnajJAyatesta bhArabhyakalpAbhavaMtItisaudharmAdignahAmanuvartatetenAyamolabhyatesaudhamI dayaHpArAgnaveyakebhyaHkalyApArizeyyAditarekalpAtItAratilokotivAdevAvaimAnikAHsaMtaHkarAM teklyoppnneyukthmiticedcyte||||brhmlokaalyaalokaaNtikaaraatytsminiiyNtshyaaly bhAvAsobrahmaloka mAlayoyeSAMtebrahmalokAlayA:lokAMtikAdevAveditavyAHpadyevaMsayAMbrahma lokAlayAnAlokAMtikatveSasataM anvarthasaMjJAragahaNAdadoyAbrahmalokolokaHtasyAnolokotaH lokAMtemavAlokAMtikAratinasayognahaNateyAhivimAnAnibrahmalokasyAMtesthitAninathavA jAtijarAmaraNAkoNAlokaHsaMsArasUtaspotolokAMtebhavAlokAMtikAHtesarbaparItasaMsArAH tana shytaaraakNgrbhvaasNghaapyprinivaaspNtiteyaaNsaamaanyenopdissttaanaaNbhedpdrshnaarthmaah||||saarsv tAdityavaruNagardatopatuSitAnyAvAdhArivAcAvemesArasvattAdayaH prayAsupUrvottarAsudikSu vidikSayathAkramemete sArasvatAdayodevagaNAveditavyA tayathApUrvotarakoNesArasvatavimAnapUrva syAMdizimAdityavimAna pUrvadakSiNasyAdizivanhivimAnaM dakSiNasyAdiziaruNasyavimAne dakSiNaparakoNegaI toyavimAna aparasyAdizituzitavimAnaM utarAparasyAdiziavyAvAdhA vimAna utaraspAdizi bhariya vimAnaMcazabdaHsamucinArthasteyAmatareyuddauhIdevagaNotayathAsAra Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhipratipatyartha mAha / yI tapadmayuktale zyA hi trizeyeyu // pItA ca padmA cakkA capItaya pAcapI padma kA lezyA yeSAM te pItapadma zuklale zyAH kathaM ra svatvaM uttarapadikaM yathA dutAyAM taparakaraNe madhyayale vitta yo rupa se khyAnamiti athavA pItazca padmazvazuklApI tapadmayuktAH varNavaM torthAH teSAmiva lezyA yeSAM te pItapadmazuklAlezyAH tatrakasya kAle zye satrocyate sau dharmairmezAnayoH pItale zyAH sAnatkumAra mAheM dUyoH pItapadmalezyAH brahmalokana hmotaralA tavakAyISTa zukra mahAcyu ke khupadmalezyA madhyamAMzaH satArasahakhArayoH padmala lezye- mAnatA disuna yo dazasthAne yuyukta lezyAH tatrApyanu dizA nutare buparamasukta lezpA sve'nabhihitaM kathaM mAgnahAM sAhacaryAt lokavattadyathA cha triyoga chaMtItiH prachatriSu chatrivyavahAra evamihAmapitrAyoH pranyataraNahIbhavatibhprayamarthaH stantrataH kathaMgampatera ticeducyate evamabhisaMbaMdhaH kriyate dvayoH kalpayoryugala moH pItale zyAH sAnatkumAra mAheM dUyaH padmalezyA yAmavivakSAta brahmalo kA dikhukalpa yugale khupadmalezyAH yukra mahAmekayoHzu kalezyAyAH pravivakSitatvAt ze ye khuttArAdiyukta lezyA padma lezyA yAmavivakSAtaiti nAsti doSaH prAhaka spoSapacA ityuktamuktaM tatre dena jJAyate ke ka lyAityucyate // 2 // prAgge vaiya pya 1 Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIreNasahasthAnasthitiHzAyAnugnahazaktiHpabhAvaHsukhamiMdiyArthAnubhavaHzarIravasanAbhara . gAdiptiyunilezyAlezyAyAvizuddhilezyAvibuddhiH raMdiyANAmadhizvaviyayaiMdriyAvadhi viSayAtebhyastairvAdhikAratitasyauparyupariSatikalpapratiSastAraMcavaimAnikAsthityAbhiradhi kAratyarthaH yathAsthityAdisyabharUparyupariadhikAHevaMgatyAdibhiravItyaniSasaMgetannityartha maah||nnaagtishriirprimhaabhimaantohiinaadeshaaddeshaaNtrnnaaptiheturgtiHshriirvaikiykmu lobhakamAyodayAhimayeyusaMgaHparitahaHmAnakamAyodayAdutpanohaMkAra abhimAnaHzatairgamA dimiruparyuparihInAdezotaraviyayakrIDAraniSaka bhAvAtapariuparigatihInAHzarIraMsaudhamme zAnayordaivAnAMsaptAraniSamANasAnatkumAramAheMiyo yararaniSamANabrahmalokabrahmotaralotava kAviSTeyupaMcAraniSamAsukamahAzakrasatArasahalAreyucaturenipramANa mAnatANatayo: paraIcatuthIranipramANabhAraNAcyutayoranitrayaSamA madhognaveyakeyubhaItatIyAraliSamA madhyamagaceyakevaraniyaSamAgAMuparimagnaveyakeyuanudizavimAnecAdhyadariliSa mAanutarevaraniSamANaparignahazcavimAnaparikadAdiuparyuparihInaH abhimAnazvauparyu paritanumaMdakavAyatvAhInaHpurastAvidhunikAyeyudevAnAlezyAvidhirutAidAnIMvaimAnike khulezyA. Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvatvAriyojanAni utplutya zanaizvarAcaraM tisarA ya jyotirgaNagocaro nabhova kA zodazAdhika yojanazatabahala tiryaga saMkhyA ttadvIpasa muddajhamANe ghanodadhiparyataH uktaMca navatadurasatvaMsa yAda saptIdIcadutiyaM dugaca ukka tArAra visasirirakA vahubhagravabhyaM girArasaraNI jyotiSkA gAMga tivizeSapratipatyarthamAha // 25 // meru pradakSiNA nityagata yo na loke // meroH pradakSiNo me rupa dikSiNA meru pradakSiNAitivacanaM gativizeSapratipatyartha viparItagattirmA vijJAyI tinitya gatayaitivizeSaNAmanuparata kriyApratipAdanArthanna loka jahAM viSayArthamarddha tRtIye buddI pe buddhayozva samudra yo jyotiSkA nityagatayo nAnyaca iti jyotiSka vimAnAnAM nityagati hetvabhAvA ttahatya bhAvaiti cennA siddhatvAt gatiratAbhiyeogyadeva preritagatipariNAmAt karma vipAkasya vaicimpAte bAMhi gati sukhenaiva kamme pipacyanaitiekA dazabhiryo janazatai rekaviMzamai rumaprA ppa jyotiSkAH pradakSiNAzva raMtigatimajyotiH saMvaMdhena vyavahAra kAlapratipatyarthamAha // // tatkataH kAla vibhAgaH tahAM gatimajyotiH pratinirdezA caina ke valayA gatyAnApi kevalai jyotibhiH kAlaM pari chidyate / "manupalabdheH bhmaparivartanAcca kA lohi vidhaH vyAvahAriko mukhya zvavyavahArikaH kAlavibhAgastatkRtaH samayAvalikA dikriyA vizeSa paricchinno anya spA 1 Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parichinnaspaparichedaheturmuvyonyovakSamANalakSaNarataratrajyotiyAmavasthAnalakSaNapati paadnaarthmaahaavhirvsthitaaH||vhirityucytekutovhilokaatkthmvgmyte nartha vazAhibhaktipariNAmobhavatinanucanTaloke nityagativacanAdanyatrAvasyAnaMnyotiyAsi iMgatovahiravasthitAitivacanamanaryakamititatra kiMkAraNAMnralokAdanyana hijyotiyAM astitvamavasthAnaMcanasiI atastadubhayaMsiyarthavahiravasthitAratyucyateviparItagati niratyarthakadAcitagatiniratyarthacasstramArabdhavyaturIyasyanikAyaspasAmAnyasaMjAsaMkIrti "naarymaah||vaimaanikaa vaimAnikagrahaNamadhikArArtharatauttaraMyevakSyateteyAMvaimAnika saMpratyayoyathAspAdita adhikAra kriIyatevizeSeNAtmasthAna surutinomAnayaMtItivimA nAnivimAneyubhavAvaimAnikAra tAnivimAnAnitrividhAniraMzreNipuSyaprakIrNakabhadena tabaraMdukavimAnAniraMvatmadhye avasthitAniteyAMcatasamudikSumAkAzavadezazreNivada, vasthAnAtaNavimAnAnividikSuprakIrNa puSpavadevasthAnAnapuyyamakIrNakAniyAMcemA 2 nikAnAMmedAvodhanArthamAhAkalpopapannAHkalyAnItAzcAkalyemukhosvargIyapapa kara naaHklpopptraaHklyaantiinaa:klpaatiittinvgnveykdevaanvaanudishdevaaHpNcaa| Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 ya nutaranivAsino viprkaaraa|| prathya hamiMdrAH kalpAtItAH kayyaMte dvividhAvaimAnikAH teyAma 1. vasyAvizeSanikSI nArthamAha // 5 // uparyupari kimarthamidamucyate tiryagavasthitiprati ze dhArthamucyate najyotiSkavattattiryagavasthitAna saMtakhadasamavya sthitayaH uparyupariityu vyaMte ke te kalpAdyevaM kipratsu kalpavimAne bute vA bhavaMtI tyattabhnAha // 2 // sau dharmezAnasa natkumAra mAhenahma brahmotaralI ta va tkApiSTha zukra mahA zukra satAra sahazrArekhA nata jANa tayorAraNAcyutayorna va suggaiveyakeSu vijayavaijayaMtajayaM tAparAjiteSu sarvArtha siddhau ca // kathameva sau dhammI dizabdAnAM kalpA bhidhAnaM satyaM cAtra rthi ke nAgasvabhAva to vA kalpasyA bhidhAnaM bhavatibhprathakathamiMdrAbhidhAnaMsvabhAvataH sAhacaryA hAtatkathaM iti ceducyatesudha mmI nAmasabhA sAsmintrastIti saudharmmaH kalpaH tadasminnastI tya etatkalpa sAhacaryAt iMDo pisau dharmaH IsAno nAma va svabhAvataH IzAnasya nivAsaH kalpaaizAnastasya nivAsaratparAstat sAhacaryA diM dropi aizAnaH sanatkumAro nAmaDUH svabhAvataH tasya nivAsaratyA sAnatkumAraH kalpaH ta sAhacaryA diMDro pisAnatkumAraH mAheM dUnA meM duH svabhAvatastasya nivAsaH kalpaH mAheM duH tatsAhacaryI diMdro pimAheMduevamuttaratrApiyojyaM prAgamApekSayA vyavasthAbhavatIti upayu Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parItyanena yo IyorabhisaMbaMdho veditavyaH prathamaiau sau dhammaizAna kalpau tayoruparizAtku mAramA | haiN| tayorupari brahmalokana hmau tarau ta yo ru parilAMta va kApi khaiau tayoruparikrama hA kauna yo rupa risatA ra saharamA rau tayorupari mAnatA tauttayoruparivAra eNa cyuttau pradha uparica pratyeka miMdra saMbaMdho veditavyaHH madhye pratidvayaM saudharme zAna sma natkumAra mAheM drANAM caturaMgI ca 'tvAraraMDA : brahmaloka brahmo tara yo rekaH brahmo nA mAlI nava kApiSTayore ko lAta vAkhyaH zukramA 'hAu yo rekaH satAra saharamA rayo rekaH satAranAmA-mAnata ANata mAraNAcyutAnAM canucaca tvAraH evaM kalpavAsinIhA dazakeAbhaveni jaMbU hI pe mahA maMdo yo janasaharanA vagAho nava niyojana "" saharasA kAyaH na spAdhastAda dho lokaH vAhalyena svamAstiryak prasTatastirya glokaH tasyopari yAt uI lokaH cUlikA catvAriMze yojanA chAyA nasyA upari ke zAMta ramAve vyavasthitamanuvi mAnamiMdrakaM saudharmasya sarvamanya lokani yogA he dinavyaM na va sugmai ve ya ke vi tinavazadasya paya gvacanaM kimarthamanyAnyapinavavimAnAni manudisasaMjJakA nisaMttI nizApanArthe tenAnu dizAnAM jahAMveditavyaM eSAmadhikatAnAMce mAnikAnAMparasparato vizeSa pratipatyarthamAha // 2 // sthiti prabhAvasudyutile zyA vizva Da dviyAvadhiviSaya todhikaaH|| svepA tasyAyuSaH udayAta sminbhave 1 Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAnAM kumArArNavAsAH dvitIya nikAya spa sAmAnya vizeSa saMjJAvadhAraNArtha mAha // 62 // vyNttraaH|| kinnarAH kiMpuruSa mahoragagaMdharvayakSarAkSasabhUta pizAcA // vividha dezAMta rANi yeSAM nivAsAste vyaMtarA iti manvarthA sAmAnye saMjJeyamapivikalpAnAM te zrI vyaMta rAgAM prauvikalpAH kinnarAdayo veiditavyAH nAmaka modaya vizeyA pAdinAH ca punasteSAmA bAsA iti ceducyate // masmA jaMbUdIpAdasaMkhyA yAtIpasamujhatItya pariSde kharaya thivI bhAge saptAnAnyaM tarANAmAcAsAH rAkSasAnAMce kabahulabhA tatIyaspa nikAyasya sAmAnya vizeSa saMjJA kIrtanArthamAha // 2 // jyotiykAH sruryA caMdramasaugnahana kSatraprakIrNaka tArakAzrva // jyotiH svabhAvatvA deyAM yaM cAnAmapi jyotiSkA iti sAmAnya saMjJAbhyanva ryAH stUryAdayastadvizeSasaMjJAnAmakarmodaya pratyayAH straryA caMdramasA vittiSTatha kagnahAM prAdhAnya khyApanArthaM kiMkataMpunaHprAdhAnyaM prabhAvAdika taM kva punasteSAM mA vA sA ityatrocyate prasmAtsamAna bhUmibhAgA dUIsapta yojanazatAninavatputtA uttamutpa sarveSAM jyotiSAmadhobhAgaM vinyastAstArakA varaMti tanodaza yojanAnyutyutparyAvaraMti tatozI niyojanAnAmuddhRtya caMdramasonamaMti na tastrINiyojanAni upatya nakSatrANi tatacatvAriyojanA nibudhAH tatastrINiyojanAnyutpa kAH tata strINi yojanAnyutpa vhsptyH|| tatazvatvAriyojanA niutpatya aMgAra kA mAnana Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmotaralAMtavakApiyudevAdivyAMganATaMgArAkAravilAsacaturamanojJaveyarupAlokanamA trAdevaparamasukhamApnuvaMtiyakramahAkrasatArasaharalAreyudevAvanitAnAMmadhurasaMgItamra duhasitalalitakathitabhUSaNaravanavaNamAtrAdevaparAMSItimAskaMdaMtimAnatapANatAraNA yutakalpeyudevAHsvAMganAmanaHsaMkalpamAtrAdevaparaMsumamavApnuvani prayottareyokiMdhakArasu smityuktetnnishcyaarthmaah||||prejviicaaraaH||prgnhnnmitraasheysNgnhaarthapviicaar : mahaNaparamasumatipatyartheSavIcArohivedanApatIkAraHtadabhAvateyAMparamasuSamanavaratamityu tNbhvti|uktaaye mAdinikAyAdevAH dezavikalyAittiteyAMsAmAnyavizeSasaMjJavadhAraNArya midmucyte|bhvnvaasinorsuraanaagvidyutsuprnnaagnivaatstinitoddhiddiipdikumaaraa||bhvne yuvasaMtItyevaMzIlAbhavanavAsinaH mAdinikAyaspeyaMsAmAnyasaMjJAH asurAdayaHvizeSasaMjAvi ziSTanAmakarmodayAyAditaratayA sarcayAMdevAnAM pravasthitavayaHsvabhAvatvepiveSabhUSAyudhayA navAhanakIunAdikumAravadevAMyAbhAsattaratibhavanavAsiyukumAravyapadezorUda pratyekaMpari samApyateznasurakumArAstyevamAdikateSAMbhavanAnIticeducyateratnaSabhAyAH kavahulabhAge. asurakumArANabhavanAnikharappathivIbhAgeuparyadhazvaekaikayojanasaharasaMvarjayitvAzekhena ..LASALA Mant-artisinin Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAghoSazva udadhikumArA zAMjila ko to jala prabhavadIpa kumArANAM pUrNA vasiSTavadikumA rANAmamiti rasItiramita vAhanazceti vyaMtareva pikiMnarA gA hA viMjhe kiyA ra kiMpuruSazva ke puruSANAM satpuruSomahApuruSazca mahoragAgamatikA yo mahA kAyazvagaMdharvA gAMgI tara tiga tayazAzvayakSANAM pUrNAbha TromA bhizva rAkSasANAM bhImo mahAbhImazca pizAcAnAM kAloma hAkAlabhvabhUtAnAM pratirUpo'pratirUpazvabhmathaiSAM devAnAM sukhaM kIdRzamityukte sukhAvabodhanA ryamAha // 5 // kAyapravicArAmArozAnAt // pravI cAro maithunAya sevanaM kAyenajabI cAroyeyAMte kAya vIcArAH prAGa-bhividhyarthaH bhnasaMhitayA nirdezaH bhprasaMdehArthaH etebhavanavAsyAdayAH aizAnAM tAH saMkliSTakarmakatvAt manuSyavat strIviSaya sukhamanubhavatIyaH avadhirnA di tareSAM sukha vibhAgebhpranijJateta stratipAdanArthamAha // 7 // zeSAH sparzarUpazabdama meM pravIcA rAH / uktA viziSyasaMgrahArthazeSa grahaNa ke punaruktA vaziSTA kalpavAsinaH sparzazvarUpaM cazabdasya manazva sparzarUpazabdamanAMsi te supavI cAro yeSAM te sparzarUpazabdamanaHpravIcArAH kathamabhisaMbaMdha mArgAvirodhenakutaH punaHpravI cAsna hAmiSTasaMpratyayArthamitikaH punariSTo misaMbaMdhaH mASI vi rodhIsanatkumAramAheMdrayeordevA devAMganAMga sparzamAtrAdeva parAMprItimupalabhyate tacAdevyApi brahma tya 1 Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ striMzAHvayaspaSIThamaIsahazA:pazyidibhavApAribadAmAtmarakSAHziropakSopamAnAH arthacarArakSikasamAlokapAlAHlokaMpAlayaMtInilokapAlApadAtyAdInisantAnIkA nisainyasthAnIkAnidaMDasthAnIyAni prakIrNakAHpaurajanapadakalpAH mAbhiyogyAdAsasamA nAvAhanAdikarmaNiparatA maMtevAsasthAnIyA:kilbiyikAHkilviyameyAmastItiki viSikAekaikazaHgatedaMDAdayodazavikalpAzcaturyunikAyeyuutsargeSazaktAstatopavA daarthmaah||vaaystriNshlokpaalvaavytjyotikaavytreyujyotikeyucvaayriNcN . zAnalokapAlAMcavartayitvAztaredIvikalpADavyAlmathateSunikAyeyukimekaikaraMdura taanyHprtiniymHkshcidstiitytmaah||puurvyohiidaaH||puurvyonikaayyo bhavanavAsiya taranikAyayoH kathaMktiIyasyapUrvavaMsAmIpyAta pUrvavamupayoktaMhI dAiti maMtaranItaH cItArtha hIdaur3adauyeSAMtehAti yathAsaptaparNASTopadaranitadyathAmavanavAsiyutAva dasurakumArAgAhAvidocamarovairocanazvAnAgakumArAgAMdharaNabhUtAnaMdazya vidyutkumA rANaharisiMhoharikAMtavasuparmAkumArAveNudevovedArocI magnikumArAma gniziyognimANavaca vAtakumArAvailaMgabhaMjanazcastanitakumArANAMsughoyoma Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMte pItAtale zyAH etaduktaM bhavattimAdita vimunikA yezu bhavana vAsivyaM tara jyotiSkA gAMmasuradevAnAM kanAnI lA kA pota pIte ticatastrale zyAbhavati teSAM nikAyAnA maMtarvi kalpapratipAdanArthamAha // dazASTa paMca dvAdaza vikalpAH klpoppnnpryNtaaH||cturgaadev nikAyAnAM dazAdibhiHsaMkhyA zabdaiH ya yA saMvyamitisaMvadhyeveditavyaHdazavikalpAHbhavaH navAsinamaSTa vikalpAvyaMtarAH paMcavikalpA jyotiykAH / dvAdaza vikalpAvaimAnikA iti sarva vaimAnikAnI haadshviklpaaNtH||paatitven zakte gmaiveyakAdinivRtyarthavizeSaNamu pAdIyate kalpopapannaparyaMtA itibhna yaka yaMkalpa sNjnyaaH| drAdayaH prakArAH dazaiteyukalpa taitikalpAHbhavanavAsiSutatkalpanA saMbhavepirU divazAt vaimAnike khe na vartate kalpaza daH kalpeSUpapannAH kalpopapannAH paryatAye yAMne kalpopanna paryaMtAH punarapitadvizeSaprati patyarthamAha // iMdUsA mAnikanAya khiMzatparizadAtmarakSa lokapAlAnIkaprakIrNA kA bhi yogya kivikA k||i anyadevA sAdhAraNa mAdiguNA yogAdiM detI tI imA zye varjitaM yattasthAnAyurvairyaparivArabhogopabhogAditatsamAnaM tasmina samAne bhavAHsA | mAnikAHmahattarAHpitugurUpAdhyAyatulyAH maMtripurohita sthaaniiyaaH| cayastriMzadevatraya ST: Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriiH||bhuuville zyAdyA buddI yo dadhirvAsya girisaraH saritto mAnendNAbheda sthitiH tirazvAmayi tRtiiye||5||bhvjkhyo va dhiMdevanAra kA zAmityevamAdiyudhna sakadeva zabda uktaH tatra na jJAya te kedevAH katividhAitivAtannirNayArtha mAha // 2 // devAzca turNa kaayaaH||devgtinaamk 'rmodaye satyabhyaMtare he tI vAhya vibhUtivizeSaiH auM pAdisamudrAdi pradazemuyathe baMdI vyaMti kIDaM tiItidevAH // ihaikavacananirdezoyuktaH devazva tu kApa3ttisajAtyabhidhAnAt bahUnAM prati pAdakobhavati bahutvanirdezastadaMtargata bhedapratipatyarthaH iMdasAmAni kAdayo va havA bhedAH saMnti sthi tityAdikatA va tat svacanArtha devAtinAma karmodaya svasva karmma vizezrApAdita bhedasya sAmarthyAt nicIyaMtra itinikAyAH saMghAtA ityarthaH catvAro nikAyAye bAM te catu trikAyAH ke punaste bhavana vAsino vyaMtarA jyotiSkAvaimAnikAveti teSAM lezyAvadhAraNA ye sidamucyate // 2 // prAdita tri khupI tAMta leshyaaH|| mAdita ityucyatebhpratemadhye anyathA bAgnahagAMmA vijJAprItimAdau prAdita dvayoreka spacanivatyarthe viggahAM kriyate prathaca tu nivatyarthakasmAnna bhavati mAdittaitivacanAt khaTulezyA uktAH tatracatasvaNAM lezyA nAMgnaharaNArtha pItAMtagrahaNAM kriyatepI tAMteja ityarthaH pItAnaMte yAsAM tAH pItAMtA le zyAye. Page #693 -------------------------------------------------------------------------- Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ inAnAcI dalahara vAradIjinasamA kAryakAla yatA svayaM muvenamastubhyAmutpAdyAtmAnamAtmanAtmaneva tayotA rattayacitavanayAtamanejagatAM patyAlakSmImanamonamaHmavidAMvaranamastubhyaM / / namastevadatAMvarA kAmazaJhaNaMdevAmAmane timanISiNAvAmAnumasuregamolisagmAra lAbhparcitakramo dhyAnapaNAnirminApana ghAtimahAnA anaMtamavasaMtAnAjayAdAsI ranaMtajinA zalokAnirjayAvAntApurdappamAna 1 djeyonvaanaa| viratAzesaMsArAbaMdhanomaya vyAdhava tripurAritvamIzosiAjanmamratyuja rAjakatA nikAlaviyayAzeSAMtatvamedAtri dhausthita kevalArudadhacakSuHsvinetrosita miishitH||saamNdhkaaNnssaahaamohaaNdhaasur manAtAItenArayoyasmAInArIsvaro spatamA zivaHziva padadhaMsA duritAriharI yA haraH zaMkaraHkanasaMlokezaMbhavasvabhavanmukhe rasabhosijagajyeyaH puruHyurugunnodyH| nAmeyonAbhisaMdaratArizcAkakula naMdanaH tvamekapuruyaskaMdhAvaMhalokasyalocanAvaMtri SHABo-khulakadukan a Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAbudhisanmArgavisastrijJAnadhArakAracAtuH saraNamAMgalsAtirakhaMcaturazradhI paMcabrahma mayodevA pAvanasvaMyunIhimA 22(catuHsaraNAra, mAMgasAmrartisvaM caturazradhIpaMcanAmayodeca pAvanAgasvargavAriNenubhyAM sadyojAnAtmane maH janmAbhiyekamArAya vAmadevo namostute // 23 // puruyAyasuruSalenAvimuktiparabhAnine nama svatpuruSAvasyAbhAvinItepavitrateza nIkrAMtAyaghorAyaparaMpazamamIyuge kevala jJAnasaMsihAvIzyanAyanamostute 25 jJAnava raNanirhAsA namastenaMtacabhuye rasonAvaramA chedI namasteviyadarzine 19 namodarzanamohameM sAyikAmalarayayonamaH aAritramodadhi rAgAyamahojasezanamaste navIryAyAnamone nasluyAtmane namaslenaMtalokAyAlokAlokAra lokine 28. namastenaMtarAnAyA namastenaMtalaba yonamastenaMtabhogApAnamonaMtopamoginora namaHparamayogAyanamastubhyamayonayanamaH paramammalAyAnamasteparamarya. 1 // namaH ramavidyAyAnamaHparamatahire namaHparamatara bAyAnamaleparamAyane 21 namaparamarUpA / Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAnamaHparamatejase namaHparamamArgAyA namasteparameTine ||22||prmNbhejssedhaam ra majotiyanamAnamaHpArejamAjAmadhAnepa | ramarAtmano 2 namaHkSINa kalaMkAyAkSI baMdhunamostuteonamastekSINamohAyAsIgAroyA yatenamaH 24 namaHsuganayenubhyaMzobhanAMga nimIyuyAnamastenIdiyajJAsuravAyInIriyA manArazakAyabaMdhananirmAkSArakAyAyana mostuto namastubhyamamoggAyA yoginAma dhiyo ne|26 avedAyanamastubhya maka yA yatenamaH namaHparamayogoMiveditAdiyAya te|shaanmHprmvijnyaanaanmHprmseytH namaHparamaharU paramArthAyanApinonamastubhya malezyAyazuhalesakasyazonamomavyetarAva sthAvyatItAyavimokSiNA saMjJasaMjida, yAvasyAMvyatirikAmalAtmane namastevitase jJAyAnamAyikadRdayAvAmanAhArAya lilAyAnamaHparamabhAnuyogyatIseyadoyA ya bhavApAramIyuye ajarAyanamastu bhpAmacalAyakSarAtmano alamAstAMgama stotraM manaMtAstAvakAgulanAmasratimA - - - Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaapryupaasishiyaamhai|33 vasihAlasahabheda lasaNakhAMgirAMpati nAmmAmaesaharalegA to mobhISa siiyo itistutiHzrImAnasvayaMbhuH yabhAzaMbhavaHsaMrarAmamaHvaryajabhaHabhurNI taavishvbhrpunrbhv||3shvisvaatmaavishvlo kezovizvanacakSurakSaraHvizvavihizyavidhezo vizcayonIranIrasavizvarapAdhimuddItA vizvezovizvalocanaH vishvyaassiividhi| shaashvtoviytomussH||3||vishvkrmaajgse yo vizvajinezvara vizva vizvaratezo 'vizvajoniranizcarabhAijinojinurameyAtmA visurIzojagasanianaMnayaricitAtmAma vyabaMdhurabaMdhanAsAyugAdipuruSobrahmApaMcana samayaHzivaH paraHparataraHsatmAparameTIsa nAnana svayaM yonirajojanmA brahmayonirayo ninaamohaarivijyojenaa|dhrmckriidyaavyjH aassaaNtaarirnNtaatmaa| yogIcirAcinaH bala - videvidalAtakhajJobaloSidyoghidyanivaraH 42 / mihotsavuhAtmA siddhArthaHsiDsAsanaHsi rasihAtabuddeyAsiDsAhasojagadvitaH043 sri| suravyutonatApravisnurbhavodayaH prabhularajaro -- Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayo / zvA jighnurdhapi rogyyH||44|| vibhAvasura saM/svayaM purAtanaHparamAtmA paraMjyoti strijgtprmeshvraadeshaadtishriimt| divya bhASA patirdivyA phatavA varUna zAsana pattA lA paramaM jyotirdhamadhmasodamIpparaH dherai zrIpa tirbhagavAnnaheM narajnA virajA zucitIrtha kana ke klIzAna jAI nAMta komlH||4|| anaMta di ptirjJAnAtmA svayaM buddaHprajAtiH muktasako nirA bAho niHkalo bhubano paraH4cA niraMjano jaga jyo ni niskanirAmaya pracala sthitirasora myaH kUTasthasthAnurakSaya (44 magnInI ma netA praNetA nyAyazAstra katH zAstrAdharmmapati dhammau dhammAtmAdharmatiryakan / 40 vakhadhvanIva yAdhIzo rakha ke turrakhAyudhA va morayapa nirbhata mAM ko vyovH| 523 hiraepanAbhirbhanAlA matambhajUna bhAvenaH prabhavo vibhavobhAbhivo bhaavobhvaaNtkH||hirnnygrbhH zrIgarbhaH / ime nivibhavo bhavaH svayaMprabhu prabhutAtmA bhUnanA thA jgtkhbhuH| 530 sarvAdisarvaditArva sarvajasa darzinaH / sarvI tsAsa rva loke sa / sarvasa ve lokajit // 54 // sugatiH zuzrutaH suzzUn Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savApaturirvahazutAvizutovizutaHpAro, vizvazIrthayucizvAH 15saharalazIryakSetra zasahasrAkSaHsaharalapAt mtbhynvaad| jo vizvavidyAmahezvaraH 56.divyazata sya viyaHsthanirojyelA jamAghesTovarIdhIce yogarisovahila zeToNiyogarisagI vizvAhizcazcirizvabhugvina nAyaka vizvAsIvizvarUpAtmA vizvajihini tAMtaka, vibhAvodhibhayobIrovizoko vijaromara nAvirAgoviratosaMgaNe vivitovI nmtsrH| vinayajanitAdhurvilInAze yakAmayaH viyoggeyogavihivAna vidhAtAsu vidhIsudhI zAMtibhAgapathivImsati zAMti bhAkAlilAtmaka vAyumretirasAMgAtmA tyati murtiradharmaekA supahAyajamanAtmA sukhA sabhAmarajitaH RkhigayajJapatiryayojaNyAM gamamataMhaviga vyomaratataramratAtmAni zonirmalocana: somatiHsusompAtmA(sa matimahAdhamuH 13.matravimaMjakandhI madha martiranaMtara svataMtrataMtraka khetaH kAMtAta: katikatA raherutIrutAryasalatyaH kataruH Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lattAkratuHnityomratyuMjayomratyu ramnAsAmla || toravaH 65 brahmaniraparabrahmAbrahmAtmAbalasa ||bhavAmahAjanapatirbale brhmaabrhmpreshvrH| 66 / / suSasanaprasannAtmAjJAnadharmaramaH samupazamA maapiitaatmaa|puraannpurussotmaa 60 / 6.4132.00 viSyazAna mahAzokavanozokaH kAlavyApa yaviSThara padmasatyayasaMmmatiH pAnAbhiranu tara 6...padmayoni gayotirityastutiHstuti svaraH stavanAjhehaSIke zo jinajeyarutaHkriyA 16gnnaadhipognnaajyeyo|gupyHpunnyaagunnaaglii guNAkaroguNAbhatdhiArguNAjogaNanAyaka:{9degF ; guNAdarIguNolerI nirguNaH puNyaHgIguNaHza raepapuNyavAvaratovareNyaguNanAyaka gaNyapuNyadhIgaNyA puNyakatyunpazAsanaHdhimA 'raamogunngnaamaapunnyaapunnynirodhk:||2||paa pApenoviyApAtmA viSAbhAvItakalmayaHnirda - honirmadaHzAMno nirmohonirupdrvH|73 mini meyonirAhAro nikriyonirupanavaniHkarlako nirastenoniI naagoniraamyH| vizAlo vipuljyotirnulociNtyvaibhvH|susNbnaasugu mAtmA subhtsnynlvitaa||5||ekviyomhaa Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyo muniHparihapatiHdhIzovidyAnidhIsA somavinitA vihitAnakA pitApitAmahApA tAH pavitrapavanogatiH bhAtAviyagavarovaryA vara raHparamApumAn kaviHpurANApuruyovIyA na ramabhaHpurutApaniyApavasoheturbhuvanaikapitAma hA...timA paaii| zrIrakSalakSaNaH kSa lakSaeyaHzumalakSaNaHnirIkSagarIkAkSaH puSkalaHpuSkarekSaNAsAsihadaHsihasaMkalpaH sihAtmAsisAdhana: buDavojhomahAbodhiArba ImAnomAIikArAvedAMgovedavedyo jAtaru / povirAMvaramaberavepasvayaMvedyo viverobadatAMva zaanAdinidhanogyato vyaktavAgvyaktazA sanaH yugAdikAgAdhArotyugAdijagarAdijaH 82.tI dotIdiyodhoMDo maheMDojIriyArthaharU pratidiyauhamiMdAcyA mheNdumhtomhaan||3|| udhvakAraNaMko pAragomavatArakAnagAhapoga hanaMguhyaM parAI paramezvarAnamaMtarime yadi racityagnIsamAranadhI bhAgyamAnaharompAna 7 yaHpasagnomimognajAmahAtapomahAtejAH mahoromahorayaH)mahAjasAmadhAmAH mahAsoM mahAti mahAdhI-mahAvIryo. mahAsaMpanma Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Here imagessure hAbalAmahAzaktirmahAjyotirmahAsanirmA timA AmahAmani mahAnItimalAnimahodayaH mahApamahAnamahAbhAgomahAkavi cyAma hAmahAmahAkIrtiI mahAkAMtimahAvapuHAmajharAno mahAjJAnomahAyogomahArANAyAmahAmahApa niSAtAmahAkalyANapaMcakAmahAsabhumahApAkSiH hAryodhIhimezvara mahA munimahAyAnI prhaamoniimhaarmH|mhaakssmaa sAhAzIzamahAyasImahAmarakhamAbAmahAjanapa tirmahezAmahA kaaNtivirodhipH||mhaamaitriimyome yo|mhopaayomhomyaashimhaakaarunni koma tAmahAmaMtromahAyatisamahAnAdomahAghoyoma heyomaasaaNptidshaamhaadhrNdhrodhuryo|mhod yomahilayAkAmahAtmAmahasaMdhAmA mahiyi mahi todayAyAmahAlezAMkuSTaromahAmatapatiguru, mhaapraakrmonNto|mhaakodhripurvsiishmhaaN bhavAhivasenAri mahAmohAdissaranAmahAguNA risAnAmahAyogIzvarazamAmahAbhAnIya nirmaataa|mhaadhrmaamhaavrtii|mhaakrihaal jJomahAreyomahezitAsarvakezApahaHsAdhuAsa doSaharohara asaMkhyeyopameyAtmAzimAtmA . mumtamanslU. P ERATOPATI AAAAPatanAINIKANNAAmAnas Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krism azamAkaraHyAsarvayogIzvarociMtyAzunAsA visTaravAdinAtmAdarmatIrthezImogo tAtmA jJAnasarvagAmApadhAnamAtmAparutiparamaH5 ramodaya pakSIpaMdhakAmAlemarutama zAzana jANavaHSaNAyavANAHmAmAyA Nanesara amAgAMjaNadhidakSodikSiNeyaradharaH AnaMdInaMdanonadovaMdhonaM ghobhinaMdakaH kA mahAkAmadakAmyA kaamdhenurjyH|102|| limahAmunizatA asaMskRta susaMskArojA sattovairutAMtakatAaMtaHkAMtaguNa krAMti ciMtAmaNirabhIra d||3|| majitojitakAmArI ramitomitazAsana jitakrodhojitAmitroni tilezojitAM taka jineMdaHparamAnaMdomuni ddoduNdubhiHsvnH|mheNduvNdyoyogiNdoynoNdiinaabhi / naMdanAzanAbheyonAbhiyojAtaHsunatomuniruta mAnmabhedyonirayonAcalAdhikodhiguruHsugI zasvamedhAsahanamIsvAmIdurAdhoniruttukA viziSTazila korApatyayaHkAmanonayama semIkSemakarokSajyAkSemadharmaHpatIkSamIra nAhamogyAnanimnahilobhAnagamponirutarA sukanidhIturissAhanasunayacaturAnanabhazrInivA Torrharu - - - -- - SahazLEAZARSAALAClakhainitiarenTERTG - - - rware rt- 1.MamtkariimaadhaNI-MA Amritvesaree.merosamerpr-ram.or.Na Huanthambhustin-ar Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - yamonk- - - - -- - - --- E skr. --- caturvakrAmaturAsyazcaturmukha satpAtmAsa tyatyaSizAnAsatyavAyatatpazAsanAsasthAsI satyasaMdhAnaH stystypraaynnH||20||syeyaan / sthavIyAnerIyAnAdavIyAnadUradarzana age raNiyAsuraNapazururAyogarIyasa 22 // sarAyo gaHsadAbhogAsadAvatasadAsivaH sarAganisa dAsoravyaH sdaaviyHshodyH||2||supoyaas mukhasaumpAsurasaraHsamitaHsukatAsuguptAgu titonaalokaaasodmeshvrH|213||itisN sahanazatArahasya tIrvAgmI vAcaspattIrudA saadhiimniiyodiyrodhiimaanaashemuyiishogi| sNpti|24 nakarupaunayotuMgonikAtmAnakadha marutAavijJAyiSatikAtmAkatajJAkatale saNaHzajJAnAgarbhodayAga ratnagarbha:prabhA caraH padmaga mahAga himagarbhasudarzanA lakSmIvaoNrikhadazAcasoradIyAtanayIzitAmA nohromnojaaNgodhiirogNbhiirshaasnH||2|| marUpodayAyogodharmanema munizvaraH dhrmc| kAyudhodevokarmahAtmaneghoSaNAamo gharSagamodyAjJo nirmalAmopasAsana svarUpa subhagastpAgosamayasamAhitAsusthitaH --- ----- --- Amandanindmarlimmanihaskar -- - - - - - Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EmainaeratiwV.IAATLamRJMARIArmware.dawn svAsthasvasthasyo nIrajaskoniruvA praleponiH kalaMkAmAcItarAgoganasya hAraSAvasyeMdriyopi muktAtmAnisapalojitehiyaSazAMtAnaMtadhA mizriImaMgalaMmalahAnayAtrIgupamA nodihirdevamagocarAsImratImaneko ne konAnekatakharakAza amAtmagampogamyA smaayogviyogvNditH|srcnn sarAbhAvidhi kAlaviyayArtharakAzAzaMkara zaMborAMnoda mokSAMtiparAyaNa adhiSaHparamAnaMdaparAma jnyHpraaprH|26trijghlmobhyrcbijnm galodayaH bhijagatyanirajyahi khilokAnazi sAmaNizAitirahavaMda ||||trikaaldrshii jhatezo lokadhAtAradarataH sarvalokAtigAra jyaH sarvalokai ksaarthi||25||puraannpuruyaap kataravAgAvistara mAridevapurANAyaH rANAyaH puradevodhidevanAAyugamuravyoyu gjyessyo| yugAdizitiradesakAkalpINavarNaH kalpANAkalpa-kalpAgAlakSaNAsAkalyANa paratIdarItaHkalpANAmAvikaramasaH vikalI kavalAtItAkalilagnaH klaadhrH||24 devadai vojaganAthojagaIdhurjagadvibhuHjagahiyo Prammam -. Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokajJaH sarva gojagagnamI / 3 carAcaraguru goppo gTaDhA tmA guuddhgocrH| sadyo jAtAH a kaashaatmaa| hala: ilana saMprabhuH // 3zAmAditya varmAbhazA suprabhakana kHprbhH| suvarNava rukatA saryakoTisamaprabhaHktapanIyani bhastu govalA kaimonala prabhuH saMdhyA mramamuhe ma taptacAmIkara viniSyalakanaka chAyA kanatkAMcana sNmibhH| hiraNyaca eva garbhaH zAMta kuMbha nibhssmH||34|| dyumnAbhojAna ruupaabho| diiplijaaNbunddyutiH| sudhauta kaladhaiau tazrI pradIptohAra] kdni||35|| zabdeSTaH puSTi daH puSTiH spaSTa kSaiSTAkSaraHkSamaH zatrughnopani ghomoghaH zAstrAMzitAsvabhuH / 36 / zAMta ni sTomunijyeSTaH zivatAtiH zivaH pradaH zakti zAMti kachAMni kAMtimakkAmitapradaH / 3 zreyAna vidhirAdhidhi/zramam prati bdaH pratiSThitaHsu sthirHsthaavrsyaacc| pathivyAnya niryiH payaH ucAininikAlazanaM digvAsAcA narasa no nirmeyezo dirgavarAni ke cano nirAzaMzo jnyaanckssurmomuhH||33|| tejorAziranaMtaujA jJAnAbdhiH zIlasAgaraH tejomayo mitijyoti Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ marwadmanA P aiantra... -yonimaatislmophaa||jgcuddaamnnidiipti ziMvAnavighnavinAyakAkalinaHkarmazatru / lokAlokapakAsakA anidaalurtidaalu| jIgarakaHSamAmayaHlakSIpatIrjagajyoti Irma rAjapajAhitarAmumukSubaMdhamokSajo jitAto jitamanmayApazAMtarasazailUyobhivyapeTakanA yakA43. malakAkhilajyotimulaghoralakA rANAploSAgIzvarIyAnA Ayasoktiniru tavAkA pavanAmaya zAmIzomArajiIna bhAvavitAsutanutanunirmuktAsugatohatadurnayA yAzIzaHzrIninapArAjIcItabhIrabha yNkrH|| uchallooyonirSiI nizcaloloka vasalAdAlokonarolokapatilokacakSara paardhiiaadhiirdhiidisnmaanH|suisntrt vAkATeSajJApAramitiHSAjoyatiniyama tedriyaH matobhadra kalparakSIvarakhadaH smmnmuulnkaari|krmkaashshushrukssm NikarmaNyakarmavASAMzu haiyAdeyaviyakSaNa: anaMtazaktirachedAkhipurAriritralocana bhinetraHsmAvikA vakSaH kevalajJAnavIkSaNa smNtmdHshaaNtaaridhrmaacaaryohiyaanidhiH| xamAoron. Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zyaka makSAyAdAmadesaNAcarittaya sAkSapaJcarakANamyAdAmasevarayogazomesassomapyAraNA gadesaNalavAraNAsasAmavAhirAbhAvAsadesajAyanarakaraNAlA ityAdisArapakSAnirahotyAcadhyAnA kartavyamiti ysymaadoshssyjujvijyvicaar| sapA mAkSAlAvadhipUrvaka taNAce tAmuktayetyAbhavAvadhonokzayAcanakayAmavedhemAcatanavA carIniraNekAlAvadhaSu ddhanizvayanayananAstitaNAvedhapUrvakAmAkSapa yadienAmunizvayanavadyobhavatitadAsadevaragho vamAkSAnAstivicAyaSyAmTekhalArapuruSasyavedhakaekAraNabhUtabhAvamokSasthAnIyavedhachedakAra bhaneporUpeSarUpasvarUpanabhavanimnaNayayalApuruSavAryayamAkSasthAnIyasthakAraNetadapipuruSa svarUpenamAna kinnAdhyAminnayaharehastapAdAdirUpenadevapuruSasvarUpAnavamupayogalakSaNabhAva . ... bhavati tayavatenaivavecanasAyanIcakamImadevAyo: raNezyAmAkSarUpetadapijIvasvabhAvAnabhavatikittAbhyAminnaNayayanesajJAnAdiguNasvabhAvaphalabhUta Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | devayuddhajIvasvarUpamiti pazamanArtha // yathAvivakSitaikadezayuddhanizvayenapUrvamokSamArgovyAkhyAta tathA paryAyamokSamo mokSopina camu nimbayeneti vastuyu ijyazaktirUpaH muDavAriNAmikavaramabhAvalakSa sApasmanizcayamAkSasacahUrvamevajIvati sattIdAnI bhaviSyatItvavenasalvarAgAdivikalparahitamokSakAraNA bhUtedhyAnabhAvanAdyayauyedhyeyeo bhavatinacadhyAna bhAvanA paryAyarUpaH yadiSunarekAte navyArthikanayenApi sazvamokSakAraNa bhUto dhyAna bhAvanA payoyo bhaeyate / tarhivyavayAya rUpa dharmmazyAdhArabhUtasyajIvadhami tAmokSapayoyejAte sati yayAdhyAnabhAvanA paryAyarUpeNAvinAzo bhavati // tayyA dhyeyabhUtasyajIvasya / zuruyAriNAmika bhAvalakSaNaivyarUpeNApivinAdyA: mAjhoti nacajhvyarUpeNa vinAzo stiH tataH sthi te pAriNAmika bhAvanavedhamokSAna bhavataiti / / ayyA madhyArya jyte|| mmata dhAtuH sAtatya gama nevitete || gamanazabdenAvajJAne bhaeSa te sarvatatyAyI jJAnANIitivacanAt // tenakA ro nayathAsaMbha bejJAnasukhAdiguNeSvAsametAn // ata nivarttateyaH samprAtmAbhaNyate // apyanAzubhAzubhamanovacanakAya Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ivya 105 - bhavetIjamedAdirUpeNa prAsametAdattattivatrttateyaH samAtmA apyavAtyAdavyayadhauccairAsame lAitteteyaHsapatyeti kiMca) yethekopicaMdramAnAnAjalaghare SudRzyate tathaikopijIvAnAnAzarIreSuti gatiyaddadetitantradyarateH kasmAditicet) cezakiraNopAdhivazena ghaTasyajalapulAsavanAnAcedrA kaaregaa| parivatAnace kazcaMdra // najadRdAMtamAha : gpyaadevdttmukheopaadhik| nanAnAdalasyapu lANcanAnAmurAkAre eAparikhanAnace kedevadattamukhanAnArUpeNa prishaate| pariNamaticet tarhi da hAsyaprati viveceta natvaMprAprotinacatapyAkiMtu yadiekarA bajI veo bhavati // tadAeka jIvasya sukha... jIvitamaraNAdike mAmetasminnavato sarveSAM jIvitamararaNAdikeprAzotiH nacasapyA hAyate / vicaaraavdeti| yathekApisamudra kApitAzjalaH kAmisRjala : svaythaikeopijIyaH sarvadeheSutichatiH ra dapina ghaTate | kapyamitice te jasarAsyapekSayAnacaikatvena cajalapulApAyAtacakatve yadijalapuru bhavatyeka svetaM dAstAka jalagrahItazeSajJa se saheva kiMnAyAti // tanaH sthitaMSoDazayariMgakAsu Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ masmnna RAHEL.ELA. A varNazivadanetajJAnAdilakSaNamatkAlajIvarAzimatinakajIvASakSati adhyAtmarATadasyApaka yAtaHmipyapAtvAdisamastakvilpajAlarUpaparihArAnuzAtmanyAdhyadanupanetadadhyAtmamiti dhyAnasAmIpyAlyAnApasaMhAramoNagApyAgatAsAjavADayAne hAkA mAga mAyA gulAma me codegA jo 21 sAdhayetAyuddhakuvata kekatIrA muNiNAhAmunimadhAnAzakivizidoSasaMcayanupAnirdoSa prmaatmnaavilkssnnaayeraagaadidossaastssyvnirdossnnprmaatmaadittvprijnyaanvissyaayvimoh| vibhamAstelunArahinAdeoSasaMcayacyutA enapikaNabhUtA sudapaNA vartamAnaparamAgamAyidhAnazya zrutenatayavatadAdhArAtpannanirvikArasyasavedanajJAnassabhAratanacapUrNAHsamayAHgutI : varsa yAdavasamahamiyo suvaIkasvabhAvaparamAtmAdizvyANAsapAiyasayarA nAnyasezahAbhidhAna yamime pratyakSIbhUtAkivizire bhaNiyomaNita pratipAditAyopyakenakabhUtanAgamicedamA KALAnatindukannada.. Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasaM* 206 giraNAH zronemicaMdra saiddhAMtadevAbhidhAnenagalinA sampAdarzanAdinizvayavyavahAra rUpayecA cAroyettA cAyaiNa kapyaMbhUtena tamu suttazvareNa tanuzcatta gherera nununutesto kezvasaMtadaratIti tanuzruta dharastenatikriyA kAraka saMvedyaH pUrA dhyAnopasaMhArasAcyAcayegAdvatyayarihArA prAsaratenacadvitIyAMtarAca | kAresati yasya lagate ityutarAdhikAraruyenacidyA vimA pyArisenAnavavAda bhAratIya. yataH satataH kampracayepyevivakSitasyasadhirbhavatItivacanAtpadAnAsadhiniyamAMnAsti vAkyAni casto kastAkAnirUtAni sukhyAdyApyetavyeva liMgavacana kriyAkAraka saMvedhasamAsa vizeveNa vAkyasamA / pyaadiduussnne|| tapyA cmuddhaatmaadi|| natvamatipAdana viSaye visrata dUSaNe cavidraGginegrAhyamiti cha sarvapUrvA rUmakAreAjIyamajIveda cheityAdi sasa viMzatizAvyAbhiH SaTvyavacAstikAyamatipAdakanAmAzrayameo tarAdhikArastadanaMtara prasavave dharaNaityAdyekAdazAcyAmiH sasatatvana vayadArthamatipAdaka nAmAditI / yodhikArastataH paresamma desarA ityAdi vizattigAthAbhimokSamArgaprativAdaka nAmatRtIyAdhikArU i Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koparitoya yAtmanojatvasvatatvamAsiditijJAnatvasyAppajJAnatvamastitaspa ppapadityanavasyAlayAnavasyAmAbhUditisvataNvajJAnatvasthatAnatvamiznanuprati jaahaaniryottraatsprtyytikicaattprinnaamaabhaayydiiseveghaapdeddinaande| upariNAmadeDIvyapadezamAvapratilebhAttayAramaguNasyAtmatvasAmAnyavizeSase viMdhenomavA guNasAmAnyavizeSapadAryabhedAdataunmatvAcAnughmaguNaityAsaktainan mAtiAtayomaguNasevopamAnannImalezyaguNapadAryabhedAdaMtameuvAnAniri tyAsatanatusvayamadhmatiAsamavAyAditivanna pratiniyamAbhAvAnAspAnmatasamavA gAnAmAyatasihalakSaNaHsaMvedhAiTedevudhyAbhidhAnamarasihetustanakatvamivanItA novyapadezAbhavatiutvasamavAyAumoguNA umagaNasamavAyAccAniruma titnnaakutH||prtiniymaabhaavaaimtvomgunnyaasnphllaamcaanytvekaaypti / Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - gajalaTI - vizizeniyamAyAmaguNasyAgnAmavasamavAyonApmuzItaguNaspacApsevasamavAyo nAnAudhmatvasyacomaguraNenaivasamavAyonaNItAdiguNotareNatigatasmAdyenavizeSa rasAyapratiniyamarUpatenatapaNyAmA ataravazyapariNAmaevolyamitisiInAnyasta mAtiniyamahatarAstisvabhAvoheturiticetatarovatatpariNAmAsaddhikiMcAsamavAyalAvA vatpatarAbhAvAnnAstitatparikalpitaHsamavAyakuttAvatyetAbhAvAtyayAguraNAnA padAyAnozyaNasamavAyasavAcAhattiriNatayAsamavAya.padAryAtaraMbhUtvAkenase vidhenamyAdipavayatisamavAyotarAbhAvAdekaralahisamavAyalaoNnarenacyArayatamiti vcnaatncsyognrttiyuttsiddhaabhaavaadyutsiddhaanaammaamspuurvikaamaasiseyo| ga nacAnyA sevedha"mapogasamacAyavilakSaNAstiyenasamasayasyazvyAdipura tigasyAdatagasamavAyamiranAbhisaMdhAnnAstirakharaviSANavatsamavAya maamilaa| Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaasNtraabhaavnivet|| navyabhicArAvAsyAnmatecyAdInimAptimatisatasteya kayAcitmAsAnAtavyasamavAyastumAsinnemAsimAnatamAsetarAbhavapisvatasvamA protitItacanakasmAdyAbhicAdyayAsayogaHmAsirapisapAsaMtareNasamavAyanavartate tayAsamavAyasyApisyAditipadIpavaditi cennatatpariNAmAdananyatvasiddespAda tadyayAmadIpApradIpotaramanapekSamANAtmAnaprakAzayatigherAdInAtathAsamayA yA sevedhAMtarApekSAmetarAtmanazvazyAdiSuralihetu podInocaparasparatAtita nAkRtastatpariNAmAdananyatvasiddhayeyApradIpaH svayaMprakAzapariNAmAprakAzAtma nAnanyaprakAzotaranApekSatAsanyayApakAzAtmanAnyatlepradIpasyApadIpalaprasaMga yatA napakAsAtmAnApompAnyatApradIpostitapyAnacyAdanyaguNakammasAmAnyavizeSasama vaayaasNti||shysyvaabhyprinnaamkaarnnaapeksssygunnaakmmsaamaanyvishyaasmaa Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjaSTI0 cAyaityevamAdipayoyottareNapariNAmaH / yathApradIpAvalakSaNaprasidoghadAdibhyonya navesamavAya svalakSaNamasiddhAzcyAdanyAstizyasyevaguNAdipayAyapariNAmAttasmA nnapadIpavatsamavAyasiDigammanyapyAcavyAdanyattvaguNAdInozyaspAsyatvaprase: tInaguNAdiparyAyAnopAnyazyamAstayadivAguNAdInAzazvyAkenacida ! savizeSaNapasiiyANAdabhi sevaidhatAsAvazeSacyattIyatAnAguNA ganAnyAzyasyavizeSa svataHprasidostipatozyapariNAmAsavANAdayatimi kiMcavizeSaparijJAnAmAvAdyasyayuttAyutasihAmAharkavijJAnamakamAstara yutasiddhAnAsamavAya yutasidAnAsayogaitiA spAhizoSavijJAnabhavatastakSaNi nikAyaviiyattAttAnAnAtazeSavijJAnAbhAvastadabhAvAttavikAbhAvaH / / saMskArAditeicennAtasyApitAdAtmyAzyAdetatAjJAnajAjJAnahetuzvasaMskArAstiA Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taspAi"sAmathyAmaninannakutastaspApistAdAtmyAdakAyAhijAnasyasaMskArasyaca kogaryapAhijJAnahetutvAsAnekAryapAhijJAnAbhAvAcAnekArthamAhijJAnaseskA raamaavstsmaatpuurvoktaadossstdvsyvaannvaaymH| karmakaraNayAranyavAda anyatvamAtmajJAnAdaunAparavAdivaditicennAtatpariNAmAdInaditiyapyAgnira nisvabhAvAdanyAdahanadAhAkayAyAHkattaukikaraNAdahatitatpariNAmAdAnyA mavikaraNetayAtmAjasvabhAvatvAtajJAnAdanyastatpariNAmAdayonajAnandajJAna kiyAyAkatIkikaraNAjAnAtitatpariNAmAttadevajJAnekaraNatvanavivalsane anythaavaattsyaabhaaynvdhaarnnaasgnivdityvmaadivaakyaapyvivrnnedhaa| nasvabhAvApekSayA yAjyacianekotAtparyAyapayyIpiNArayottarabhAvasyaghaTA divAyAparakapAlazakalapArAdInAnayadyArpaNAbhedAtsyAdekatvaspAdanya, ta Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjArI lekathamihApAyAyakAraNabhAvavyApakaprAdhAnyAparyAyAnapaNAnmaza zyAnIvAnupayogAdizcyAppaNAsyAdakatva ra najahatigataSomavazyAyakaguNabhAvapoyArNikAdhAnyAyAyInappaNAtkAra raNavizeSAyAditabhedaparyAyApApaNAspAdanyatvAyatAnyAghaTapapIyonyambakapA lAdiSayIyastayAmadoghaTAdipayyAyANAcasyAdekatvasyAdanyaH / syAdakatlayatAmpamevaubhayapariNAmakAraNavazA . tatApadezamAbhavatiAnAnyegharAdayAmpavyatiriktaghaTAdipayopAbhAvAtpapIyi pIyabhedAcaspAdanyalAyataparyAyapapaparyAyAghaTAdayastayA dipayyAyANIcaspAdekatvAspAnnAnAvakaryapagoyArthikaguNa nyApIyApyonapeNAdanAdipAriNAmikacaitanyajIvazyAyAppaNAtsyAdekatvaya Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ totAnAdayAnAdipAriNAmikacaitanyajIvazvyAdizyArthanajahatiteSAmevagyAya kANabhAvapayIyArthinapradhAnyApApyAnapaNAkAraNavirodhApAditabhedapI yAppIpaNAtsyAdanyatvayatonyAtAnapayIyo'nyecadarzanAdipayIyAstayAtmanAH || nAdipayoyANAcasyAdekatvasyAdanyatvegakatatpariNAmAdezAtsyAdekatvayatA mAtmavAbhayapariNAmakAraNavaNAratAnAdiparyAyapariNata:jJAnAdivyapadezamA gbhavatinAnyammAtmAnAnyetAnAdayaHmAtmazyavyatiriktatAnAdipapIyAbhAvA! tapappIyepayoyabhedAcasyAdanyatva yatApIyImAtmApoyA:jJAnAdayastasmAde katlAnyatvepratyanakotApapatte / ttprinnaamtvepikrnnbhaavaayuktH||itryaahie kAryapIyAdanyatvamAbhirekSapadyasyaikotikakartakaraNayAralyatvatasyakAryaparyAyA) yAdanpatlemAkiyarakSavadyayAmAsAdekarotiparazvAdimirityanakartakaraNayAra Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAja- TonyakhetamAbhajyatAvakSa shaarvaabhaarnnaartyksprkssspshaasvaabhaaraarthpryaayaadnytv| mAsanavAdastiyatonasAkhAbhArAhatatyArakSAnazAkhAbhArAdanyArakSonabhavatI tibhajyatarakSA zAkhAbhoraNatigarakAryapayogAtmakarAkaraNanirdezAnabhavatira nAtmazyAhate'nyajJAnenacAtmazcyAtanAnyajJAnamitijAnAtpananApyotAtmAta ekaapyepryaayaatmkNkrnnnbhvtikicaakrnnsyaabhpyaappttshysyttimdm| tibhedavadyapyAzyasyamUrtimadamottabhedAdekAtaparigrahAnAsti. zammIkArakAlApramUttayamAtmAcAmUtazyAyodezAnnapayoyApyodezAtasyAnA dikAmmaraNazarIrasaMbaMdhAttapyAkaraNaddedhAvinAvibhattAkakabhedAlataranya takarIko sthAparasunAchinattikhadattaitikarturananyadavibhutakarDakayayAgnire canedahatyAdhyatitayAtmAsAnanAyInajAnAtItyavibhaktartakeMkakaraNakiMva Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAtAcavamalasvAtavyapadyayAbhinanijAmUladevadattatyakuzalAyadAbhidikti yAyAH sukaratamAkhAtogavivakSita svayamevAtmAnAbhinantItitadAkikaraNa sAvAtmAnabhinatItivivakSAyokumUlAtmakakaraNalenopAdAyatatayAtmavajJA tAkaraNacabhavattiyavicAekAryapayoyavizeSopapattarizadivyapadezavattAhakA spAyaspAnakapayoyavizeSopapattihAnacAsyatebhyampayoyampAnyatvakapizAdi) vyapadezavatayaNakasyadevarAjAyaspezakrapuredarAdyanakaccajanapIyavizA papattiAnacadevarAjaspezAkapuradarAdipayAyempo'nyatvenacAnanyatvAdyenAyA prastanakarAkara paraMdarovAyanavAzanastanarAzAvAkayamihayatA jAdono pratiniyatapejanapoyopapattiAprenAdezAzakanAchaka pUriNAtyuredarati nadanazakanapUddIraNavyejanaparyAyabhedAnnedevarAjamAkApuradarAvAnabhavati / Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavaTI bhavatyavAna kasyAtmanAjAnAdiparyAyavizeSApapatti "tasmAdekAyapIyavizeSopaya tenInyatvamAtmazcyAdakotanazAnAdInogakarIsAdhanalAjhAdoSAbhAvAlayavAnamAna nadazInAdAkaraNasAdhanokittahika-sAdhanAtayAcAritrazApinakammasAdhanA kitAhaikarasAdhana kappamevabhUtanayavazAta jJAnadarzanacAramANimAtmavezAta satpariNAmArajJAnAdipariNatamAtmavajJAnAtItitAnapazyatItidInaMcaratIticA ritramatAyautA karakaraNayAranyatvAdanyatvamAtmajJAnAdInAmitidoSAsanabhavatile kSaNamAvaitivelavAlakAtsyAdatannalakSaNamastikattariyaTAvidhAyakamititanna kRta vAkalakArayuDyAvazalamitikAriyuNivambayanavihitAstatAnyacApi dRzyate vyAbhAvakammaraNAvihitAHkaraNAdiSvapibhavatisnAtyananasnAnIyaMmvUrNa dAtyasmatidAnIyAtithiHsamAktatetasmAditisamAvartanIyogusAkaraNAdhika Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i raadhikrnnyaaWdduktH| kammIdiSyapidRzyataniradAtatAdetiniradanamaskadatitasmA) ditipaskedanA papyavAmAnasAdhanAjAnAdizayAstatvakathanAhAcasyakaraNavyapadezAva yodaasiinyenaavsthitmnditnnaadivaakrnnmitivypdishyttyaadaasiinprne| vAsthatAnijJAnadInacArivANipratiniyatajJAnadarzanacaraNAvayAcyApAra pratinirA totsukyAnikaptakAsAmokSamArgAjAnadarzanacAritrANijAtijInApI nacaraNacAriNamitikriyAcyAetAnAtunjAnAdonovAnAdikArakavyavahArAMvyakti bhedAdayatAmaticennakAryazAnyatvAdyaktibhedAta syAdettatAjJAnamAtmAte mayu ktikasmAdyaktibhedAdAmadheyavasliMgasarayabhavAtAbhidhAnasyatinjAnamAtmatimAzAtI titannakikAraNaekAtadAnyatvAdAtibhedAtaHgaekasminnappayazavabhedAdAkti bhidAdRzyatayayArohakuTImara pussp-taarkaankssmitinnvjnyaanmaatmtypisyaat| Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjarI jJAnagrahaNamAdAnyAyyAnapUrvakatvAdazenasyAmAhAjJAnagrahaNamAdAnyApyAkutastatpUrva katvAdazInaspayata padArthatatlApalabdhipUrvakenazAnA salyAmaratisvarasyase / jJAratvAccadarzanAvatAnamalyAcaresatazcapUrvavAcyAnAbhavAyugapatrAratta-matApamakAza cinnapadoSa kuttA ubhayasaigapadAphiyapakAsapratAparUpavadyayAsavituranapaTalA varaNavigamamatApaNakApAmaratiyugapanavatitapyAjJAnayAnayAyugapadAtmalAbhastadya yo yadAnimAhasyopasamAkSayopazamAkSayAyAmAtmAsamyagdarzanaparyAyeNAvirbha cati tadevatasyamatijJAnamatAjAnA nikSipUrvakamAtajAnejhutajJAnecAviSlevAtAdarzana syaivAnyahitatyAdyadapyuktamalpAcaravArajJAnasyapUrvanipAtaratistadasatAkasmAdI nasyavAbhyohatatvAta jJAnAzInamevAbhyahitadarzanasainidhAnasatima jJAnasyApita jJAnabhAvAlA jJAtvAppajhadhatastadabhAvAnamadhyejAnavacanajJAnapUrvakatyAcAritrasya Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patAjIcAdipadAyetabajJAnasannidhAne sati cAritramohasyopazamAtkSayopazamAcayAddAka mIdAnahetu kriyAvizeSeoparamadhvAritra pariNAmobhavatitatazcArivasyajJAnapUrvakatvAtjJA nepUvaibhyaktaM itaretarayogedvadvAmAgamatiparasparAye taarogpraadhaanyaat|| jayamitira tarayoge dvaMdva,darzanavajJAnacacAritrcadarzanajJAnacArivAraNati kutH| mAmiti parasparApekSA gomAdhAnyAdyayAlacanyagocapalAzAiti // astyAdisamAnakAlannityAgAMlatAdI noparasparopakSaraNAmitaretarayogehUM dvaH sarvepadApyaipradhAnatvAdvacacanAtta tapyAda nijJAnacAricANAmastyAdisamAnakAlakriyANAM parasparAMpekSAraNa mittertrye| | gaddedraH // sarvapa dAyamadhAna tyAddava avacanAta // yatasttrayANAmapidarzanodonosa hitA noparasparApekSANAmAkSamArgatvamatiprAdhAnyanekaspanahyeoH matyekaM samyAvizeSa parisamApti bhujiva cyapyAdevadattacina dattagurudattA bhojyatAmitibhujiH pratyekaMpa Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAja0TI0 14 risamApyattettathAprazaMsAvacanasyasamyaktaSTrasyapratyekamabhisaMvadhodarzanAdibhiH samyagdI nesampAjjJAnasamyakcAricamitipUrvapadasAmAnAdhikaraNamAttadvyaktivacanama saMgaiticenna mokSApAyasyAtmapradhAnatvAt // syAdetaddarzanAdibhiH sAmAnAdhikaraNyAttadvyaktivaca namokSamArgasyaprAptaititannAke kAraNa mokSopAyasyAtmapradhAnatvAdyAmAgamokSAye yH|| tasyAtmAsvabhAvaH "yenAtmAyenasvabhAvena samokSamArgaucyate // sadIna jJAnacAritrA gAsarveSAmaviziSTaeka: pulliMgazcAtaspaprAdhAnyAtsatyapisAmAnAdhikaraNepanata vyaktivacanaprAptiH yathAsAdhavaH // pramANamitigmAtpatika sarvakamI nikSepomokSa : mokSANasaneityetasyadyat bhAvasAdhanAmokSaNamokSaH asana kSepaNamityartha sa AtyaMtikaH sarvakammanikSepamA dAitphacyatemaje suddhikarmmaNAmArgaivApyAbhyaMtarI karaNAnmuSTaH zruddhAsAvitimArgaH / mArgaivamArI // karupamAyyAyapyAsyANukeskopa Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lazarkarAdidoSarahitenamArgaNamAzAkhamAbhinetasthAnagar3hatitipyAmiNyAda zanAsayamAdidevarahitananyazanAyAmANasurakhamAsaMgatipranvaSaNakriyA sthavAkaraNalApaphte:appadAmArgaanveSaNaityasyamArgaHsidhyati kuttA sampAda" zanAdInAMkaraNopapattaH mokSAyenamAtisamAkSamA pratiyuktyAnamidhAnAdamA gaticannA mithyAdInAnAnAsayamAnApratyanIkalAdoSadhavattA syAdetannAnaya tiruttAsampAdanAdivayamichamekSimApratimapratAsyamAgatvenopapadyatarata tannatikAraNAmiyAdInAjJAnAsaMyamAnAsatyanIkatvAtkayoSadhayadyapyAvA nAradavikArogANAnidAnapratyanIkastigdhastAdyASadhamuchedakAraNatayA miyyAdInAjJAnAsayamAdInAnidAnapratyanAkasamyAdInAdyAdhadhamucchedakAraNa / tilalApyavAphevyAravAnAlaMkArezamadhyAdezamAsimar // 33 // 2||vissy Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjabdI 95. |yyAdvedhasyAtmalAbhesattijJAnAdeva ttadviniste stritvaanuppttiH||caa dAha viSaryayAdvedhasyAtmalAbho bhavatitadbhAcA tatvajJAne satibaMdhanivRttirbhavatikAraNAbhA nADikANI bhAvaitibaMdhanirattire vcmaadtH||anaamokssmaargsyaatre tvaMnopapadyateprati jJAmAtramiticentrasarveSAmavisaMvAdAt syAdetatpratijJAmAtrameta dvipayyaiyA dvaMdhona | vatItitanna" kiNkaaraaNsrvessaamvisNvaadaannaaccprtivaadine| visaMvadete tadyathA dha mAgamanamityAdivacanameghAM dharmaNAmanamUrdhva bhavati praSTasudrA saumyaprAjApatyeza gAMdharvapakSarAkSasapizAceAmanamadhastAdbhavatyadharmaraNanpradharmaraNa rakhaluSaTsusyAne ghumAnuSapabhummagamatsasarIsTapa sthAvareSugamanejjJAnenacApavargIyadAsyarajastamaseoguNa nAvAtsatvasyaprAdhAnyAtpraruti puruSAMtaraparijJAnamA virbhAva titenApavargasaviSayeyA / diSyatebaMdha gayosyAvyaktamahadahaMkAra tanmAcasaMjJAsvaSTAsupra RnissvnaatmiiyaasvaaheN| Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArikeSuvaikArikeSuceMdriyeSvAtmattvAbhimAnaH saviparyayastasmAdvaMdha ityekeSAvacane ta cyAnAtmIyeSvAtmAbhimAnaviparyayAttasyazabdAdyupalAvdhirAdirguNapuruSotaropala vidharaMtayIvadasyAvibhaktaH pratyayaH zrAcAdIziyarattiSuzravaNAdiSuhe nAtetyavamA di. pAMcabhautikecAzera pAraSyAdisamUhe zarore he puruSaittipratyaye / bhavati tAvada pratibuddhatvAtsaMsAraH guNapuruSAMtarApalabdhirataH // yapuMdoruSavartasarveprakRtikatevi | guNAmacetana bhogyamitijAnAti bhoktAra prakattaura cetanecapuruSamanyeprAdhAnAda vaiti // acetane zvaguraNAstaMdAtasya guNApuruSAMtaropalabdhi raMtasaMsArasyatijJAnAnmA noviSayyaiyA dvedhaityekeSAM / icchaadvessaabhyaampreyo| icchAdveSapUrvikAdhamodharmapravattiste bhyAsukhaDa: vatattaM icchAdveSaunacavimohaspatAmithyAdInA bhAvAta mohamvAjjJAnaMvi mohasyayateH SaTpadApyetatvajJasyavairANyavataH / sukhaDaH khecchAdveSAbhAvaH / icchAdveSAbhA Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjaro vAmmAdhammAbhAvArUdabhAvasaMyogAbhAvopAbhIvanasamokSastayAimmAdharmayArabhAve 16 bhavatyapavargAkayepradIpaoNparamaprakAzabhAvavAhiyAnAvepratItyAtmAnapratilabhate tantra syApasmAtirobhAvayAtitadyayAnadIpAparamAsakAzAbhAva vaidhambAhAGgavatikapya madharmasezAdahazAdajJAnabhavati prajJAnAcamAhAmohatattAichAvojAtiilAhe pAbhyodhamAdhArmAsaeSavedhasatasaMsAraspaprasUtistasmAjavatyarAbhovaseyogAbhA cakattarasyamayogasyAbhAvajIvanasejJakasyadhammIdhamApekSAsadehasyAtmanAma "nasAsayogAjIvanettasyadharmAdharmayorabhAvAdabhAvAprAubhISazyapratyayazArIraspAtmA tamabhAvAsamAkSaHkAyamabhAvadhimAdharmapAranAgatAnutpattisaMcitanirodhAbhyAma nAgatAnusattiH sacitanirodhamvadvividhobhAvastavAnAgatAnutpattistAvamAdha meyoHzArIrojyamanAvyatiriktAtmadarInAdakuzalasyA Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnoparivarjanAcammaisyApi tatsAdhanAnAmanabhisevedhAnnAnAbhisaMhitakaca ndhAtI nisecitanirodhoSita he gaparikhedaphalAdadhamenAstasmAtsaMsArAddegaH vArIratvAklo 'kanAzIteomazokAdi nimittaMzarIraparikhedaM pradAyAdhamatiricyate ||bhogdossdrshnaat paramocapadAyIno tatvavi niyaatii| nimArabhyadharmasyavinAprAH // atAmodAityaperakhAda niHkhAdinivRttirityanyayoDa : navajanmatravattedoSamiSyAnonAjJAmuttarottarApa yetadanaMtarAbhAvAnniHzreyasAdhirAma ityanyeSAdInanoTapratphattaremipyyAjJAnasa vaiSAmuttarasyatatvajJAnAnniratoyastadanaMtare yestasyanirattiH kambAsAdeoSaH sahi miSyAjJAnAdanaMttarastatkAryatvAtsacAntaraH pravRttaH pravattizvAnaMtara tatkArya tvA jJatAdoSAbhAvepradatya bhAva" pravRttirapyujJarAjanmanaHpravRtterabhAvAjjanmAbhAvAttaka yatvAjjanmottaraMDa* khAdattAjanmAbhAvAdaH khanivRttistannivRttAcAtpatikaH sukha Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 rAja TokhAnupabhAgoniH zreyasamitima pravidyApratyayA saMskArAityAdikcanakepAcidavidyAviya yoyAtmikAsarvabhAvavanityAnAtmA thucikhaSunityasAtmakamucisuravAbhimAnarUpAtakA tyayAseskArAityAdivacanakeSAcitAkepunastasaMskArArANAdayastacaviSvAsAparApApa rApAnApasaMskArAtavIrapApamAnAsaMskArAgopuNyApagamecavijJAnabhavatiAyata mucyatApravidyAmatyayAsaMskArAvastrapativijJAmivijJAnamitimAparApApamAnAsa skArANAmapuNyApAmacavijJAnabhavanimayadeta maccatAsaskArapratyayavijJAnavijJA nasabhUtAzvatvAvadhAnAmacatvArimahAbhUtAnirUpanAmacarUpanAmacaspecanAmarUpA minisAnanyApamAnAsaskArAgaNamAnajopagamecavijJAnabhavatiyatAdamucyatevijJAnapra tyayanAmarUpanAmarUpasanihitAnIzyiAniAparAyatanamitimAnarUparadhyApannirAya tanAhAraiHsatyaniyAcaprajAyataitinAmarUpapratyayapaDAyatanamucyatAcapANAdha Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moraNAsaMnipAtaHsparza keSAMtrayANaviSayaidriyavijJAnAnosaMgatiH) sparzaH SaDAprAyatane bhyaH SaTsyazekAyAH pravarttataitiSaDAyatanapratyayaH / sparza // sparzAnu bhavanevedanAyajjAtI yaH spazI bhavatitajjAtIyovedanApravarttataitIdamucyattasparzapratyayakdineti vedanAdhya vasAnAraghnAya tasmAnvedanAvizeSAnAsvAdayatyAbhinaMdayatpacyavasyatitrayyatItisAvedanA matyayA bhAcyatetraghnavipulpamupAdAnasAmapriyAsAnurA geti bhvet| nityamaparityA gobhUyo bhUyazvaprArthanA // tacyate // raghmApratyayamupAdAnamiti upAdAnanimittaMpuna bha vajana ke karmabhava evaMprArthayamAnaH punarbhavajanakecamIsamuddhAyayati kAyenamanarsa vAcAtahetuka skaMdhamA 'bhASA jAtijItiskaMdhaparipAkAjarAH jAtyabhinivettAno saMdhAnAmapacayaH paripAkaH paripAkA dvinAzA bhvtitnmr| tadevaMjAtipratyayaMjarAma rnnmucyte| evamayeddAdazAMgaH pratItyasamutpAdaH // anyonpahetukastatrasarvabhAveyvaviparI 11 14 Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 rAjavA. TI tadarzanavidyA yatsarvabhAveSvanityAnAtmakAsuci duHSaSvanitpAnAtmakAzuciUkhada nisaavidyaatttomokssH||kpymvidyaayaavidyaataani / dttiH||avidyaanivRtteH| saMskAra ni rodhH| saMskAranirodhAddijJAnanirodhaH" evamutteraSvapIti tadmavidyAteovadho bhavati vidyAlayamAkSaitimiSyAdarzanAdaritimataH bhavatAmiSpAdarzanAviratipramAdakaSA payazAvaM dhatavazatibhavatAmArhatAnAmapimate padArthaviparItAbhinivezazraddhAnaMmi | cyAdarzanaviparItAbhinivezazvamAhAtmohazcAjjJAnamiti // ajJAnAdvedhaH / pratA miSyAdarzanamAdivaidhasyasAmArAkamAcapratipattezvAnetA sAmAyikamAtrasidyA iti vacanAtsAmAyikecajJAnAta ArhatAnAmapitjJAnAnmokSa itparisaMvAdAcitayA mokSamArgakalpanAnayuktA kiMca.. dRSTAMtasAmapyAdvANasvapriyaikapucavattadyathA / vaNik svapriyaikapucasahaprAkjinAvadyamAnevAlamupalamyA tiDuH khAbhibhavamU Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAgatamANazvAbhavadinivattakAyAdikriyaspacAsyakuzalamahAnirUpAyapUrvaka prA tyAhitaprANarattApapuvarAvadarzanaviSayamupanItamayamamapvaityAvibhUtatattvajJA naspasvaputrasyasvaputrasAhAyAbhUtamiyyAjJAnajanite'khaMtabhUtapUrvamivAbhavadevamanA) nAIdhA kevalAcatAnAnmAkSazatinavAnAtarIyakatvAsAyanavatAnavAeSado kAraNenotarIyakatvAnnahivittayamaMttaregAmAdamAmirAstAkayarasAyanAvadya), nrsaaynjnyaanodevrsaaynphlenaabhisvedhaarsaaynprdaankiyaabhaavaacdivaar| sAyanajJAnamAvAdalarasAyanaphalasevedhAkasyaciddaeAmAbhidhIyatAnacAsAvastina carasApanakriyAmAcAdevA jJAnavadhAnAbhAvAnnacarasAyanapradAnamAtrAdevarasAyana jJAnapUrvakrIyAsevanAbhAvAdattArasAyanajJAnapradAkiyAsavanApattasyatatphalanAmA saMvedhAtini pratiSmatatayAnamokSamArgajJAnAdevamAkSaNAmisaMbaMdhAdazenacA Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakIrivAbhAvAnnacapradhAnAddevAmAkSamArgajJAnapUrvAkayAnuzanAbhAvAnnacakriyAmAbAdeva jJAnavadvAnAbhAvAdyataHkriyAjAnavAnarahitAni phaletiyadicajJAnamAbAdevAkAca dapyasiddhidRzAmAbhidhIyatAnacAsAvastpattAmAkSamAganitayakalpanAjyAyasItianaMtA sAmAyikasidAratyetadapitritayamevasAdhayati kayazasvabhAvasyAtmanastatvadhAnasya sAmAyakacAritApapattaH samayaNakavanabhedaityanotaregasamayasavasAmAyikecAracA sarvasAvadyAnarattiritiSabhedenasaMgrahAditi uktaMca hataMjJAnakriyAhInahattacAjJAninA biyA dhAvanAkelAdhakodhiH pazyannapicapegunA sNyogmevydetitjnyaan| kacakeNarayaH pryaatidhaavpenngyvnprvittiosmyuttaangrprvissshviti| . divamokSaticadanaksyAnAupadezAbhAvaHyaspajJAnAdevamokSastasyAnavasyAnApade ! zAvAva' yapyApraTIpamyatamAnittihetutvAlAdIpesatinamahattamapitamAvatitiAna Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hyetadasti pradIpazvanAmacalAtatamAcAvatietatiAtayAtmasvarUpAvavAdhAviyA nataramavAsasyamAkSAsyAnnatikaktimajJAnecanAmamAkSaspakAraNamastinacamokSaini tanojJAnAnaMtaramevAsasyazarIrodriyatyadinihale pravacanopadezAbhAvaHsaMrakArakSayAda vasthAnAdapadezaiticenlApatijJAtavirodhAtsyAdetadyAvadasyasaMskArAnakSAyatotA vadavasthAnamityapadezaupapalaratitalA kiMkarAgajatijJAtavirodhAdyadyatya lajJAnopisaMskArakSayApekSavAdavatiyatenamacyatenatarhijJAnAdevamokSaH ku taHsaMskArakSayAditiyatpatizA jJAnenacApavargaratiAtahirodha kiMcA ubhaya yAdIyopapatte idamihasaMpadhArya saMskArakSayasyajJAnavAhecaH syAdanyoveniHya dizAnananujJAnAdevasaMskAranirodharati prvcnopdeshaabhaavH| athAnyaHsaMkolyo bhavitumahIti manyatazcAritrAdinipunarapipratijJAnavirodhaiti kiMcapavrajyA Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA dyanuSTAnAbhAvaprasaMgaca // ydijnyaanaadevmokssH|| nanujJAnaevayana kAryaH / zirakhaM DaguDanakAyAyAMvaradhAraNAdilakSaNapra va jyAyamaniyamabhAvanAdyabhAvaprasaMga: spAtmajJAnavairAgyakalpanAyAmapi / kimaMvasthAnAbhAvAdupadezA theparijJAne sattiviyayAnabhibbaMga lakSaNIca vairAgya prApta svataH kSaNaevamokSopapa teH| kiMca nityAnityai ko tAvadhAsyotatkAraNataM bhavaHbhA nittyAevArthamprani: tyAeveti / eko tAvadhArIta kvAraNAsaMbhava tatkAraNasya jJAnavairAgyasthasaMbhava stadyathAnityatvaikAM te vikriyAbhAvAt jnyaanvairaagybhaavH||vikriyaadvividhaa jJA nAdivipariNAmalakSaNA deshaaNtrsNkrmruupaac|| yeSAM nityaevAtmA sarvagatazve tidarzanaM teSAmabhayyA pisAnAstittattazcatuSTayatrayayasaMnikarSAnAbhAvAdvairA patterAtmanaHprAkAsa spevamokSAbhAvabhAsa Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * mavAyAditi cennAta spayatvA khyAtatvAtkSaNikai kAMteyyavasthAnAbhAvAt) tAnave -rAgpabhAvanAbhAvaH // yeyAMmakSaNikA sarvasaMskArA itineSAmayyutpattyanaM taravi nAzasati jJAnAdInAmavasthA nainAsti naca tebhpo'nyavasthAkhacaratuvidyatettastada bhAvAta jJAnavairApabhAvanAbhAvastataevotpattyanaMtaraMniranvayavinAzAbhyupagamAtya rsprsNshleyaabhaavenimittnaimittikvyvhaaraapnhvaadNvidyaaprtyyaaH| saMskAra ityevamAdivirudhyate saMtAnAdikalpanAyAM vAnyaccAnanyatvayoraneka doSAnubaMdha gaviparyyayAmAvaH praaguplccaivaavNdhaabhaavH|| iha loke prAganubhUtasthApa ruyavizeSaspaprakAsAbhAvAdabhibhavAtkaraNa klamAdvAvizeSAnupalacca viparyayo ha ssttH|| nacAvanitalabhavanasaMbhUtaspajAgatI tadaMtaspaviparyayapratyayo bhavati nacatathA nAdau saMsArenabhivyakrazakteH prussspaarussaaNtroplshcirsti| ataH ja Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA 21 'nupalannistiviparyayastathA sarvabhAveyvanittyA nAtmakAciduHkheyu nityasAtma 'kazucisukharUpeNaviparyayo nAstiprAganubhUta vishesstvaat|| yadivAkka cidaprasi isAmAnyavizeSaspakaspacidviparyayeo dRSTaH seobhidhIyatAMna cocyate toviyayyaiyA bhAvAdvaidhAbhAvaH tatrayaduktaM viparyayA iMdhaitinayAhanyate athamA ka tadvizeyopa lacirabhyupagampatena nunadeva nadve cuke nmoksseaabhvitvymitivedhaabhaavH||syaa cprtyrthvshvrtitvaanycvipryyaabhaav| ityanuvarttate / yeSAM darzanaMpratyarthavazavartivi jJAnamititeSAM puruyaviSayavijJAnaM nasthA gumagTa kA nisthANuviSayaM cayadvijJAnaM nttpurussmvbudhyte| ataH parasparaviSayasaMkramAbhAvAnnasaMzayo naviparyayasta yAsarveyapadArtheyvanekArthagna hauka vijJAnAbhAvAdasativiparyayevaM dhAbhAvastatae |capadArthavizeyAnupalamakSiobhAkaH // naye kArthaggrA hivijJAnaMtadaMtaramavAJcanatti * Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnadarzanayorekakhaMkrutamyagayatpateritibannakikAraNAtakhAvAyazraddhAnabhedA|| katApaprakAzavadyathAtApaprakAzayoryugapadAmalAbhepidAhadyotanasAmarthyabhedAnlaika vatayAjJAnadarzanayoratatvAvAyagrahAnabhedAnlekalatavasyAMvagamojJAnaM zraddhAnaMdarza namiti haTavirodhAccayasyamayugapadAmalAmaH ekavehevarititasyadRSTavirodha ApadyatehaTahiMgoviyAgAdInIyugapatyadyamAnAmayinAnAvaMubhayanayatahAvenya tarasyAzritalAhArUpAdipariNAmavatyakSatisutrIubhayanayasadAvenyatarasyAzritatyA hAnadoyAkatharUpAdipariNAmavadyayAparamAravAdiSadladravyAgovAhyAbhyaMtarapa riNAmakArayAyAditeyugapadpAdipariNAmepirUnayAdInAmekakhAnathAjJAnada rzanayorapiAlathavAubhayanayAsadbhAvenyatarasyAzritatvAdyathArUpAdipariNAmA nAMdadhyArthikAparyAyArthikayonyatasyaNapradhAnabhAvoyarAtasyAdekabasyAlAnA vakayamihaparyayArthiyabhAvedravyArthikapradhAnyAtyaryAyAnipagArdanAdipA Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavArtiH ||rinnaamikpddldrvyrthiideshaashyaadeklNythaaruuppryaayaapaalgvyNtyaarsaadyo padravyArthIidezAiladravyateyAmevadravyArthiyaNabhAveparyAyArthikapAdhAnyAdra / nayeNAtyatiniyattarUpAdiparyAyAthainArpitAnAMsyAdanyavayatonyArUpaparyAyaH anyecarasAdayatathAjJAnadarzanayoranenavidhinAnAdipAriNAmikacaitanyajIva dhyAryAdezAzyAdekavAyatoddhyArthAdezAdyathAjJAnaparyAyadhAtmadravyaM tathAdarzana mapitayoreSapaniniyanazAnadarzanaparyAyArthA pagAzyAdanyavayasmAdanyojJAna paryAyAnyazcadaniparyAyaHjJAnacAritrayorakAlabhedAdekatvamagamyAvavodha vaditilAzrUtyanlIsamakAlApati yatrutpalapatrazatavyadhanavazyAdetatrajJAnacA striyoreko karamAdakAlabhedArakathamagamyAvavodhavadyayAkenacilo tAnyAnAbhisaraNesakAmatinApaMsAmeghodayAtavahalAMdhakArAyArAtrI lemArapazcalIkhAbhilavitetisrASTAtadevavidhatAcavidyotitatenadyo . . sArnayadotpanletayAdevAgampAvavAcAdagampAgamananiSTattinAgampAva Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s .mahapa Durat vodhAgamyAgamananiSThayogAkAlabhedosti tathAyadaivajJAnAvaraNAkSayopazamAjIye khAnajIvAityAvirbhavatitadaivatenahiMsyAdatijIvahiMsAratijIvahiMsApatyasyA nitiH.nittizvacAritraMnacajJAnahiMsAnihatyAkAlabhedoratAtitalakiMkA raNamAzUtyantausamakAlApatipatnatrAyyaratevakAlabheda: saukSmyAtanapanIya tokayamutpalapatrazatadhyadhanavadyathotpalapatrazavyadhanakramApAsavyayasama yikA sarvajJapatyakSo'tisUkSmAstinanuvibhAvyatAbastheyetoyAvadekamatpala patramaMsizcitvAdvitIyechinattitAvadasaMkhyayAtrAsamayAatItAitikAlasUkSmo padezastathAnyogampAvavodhakAlAjanyazcanittikAlI arthanedAccarkinaika khamitivanatI jJAnaspattatvAvavIdhArthacAritraspakarmAdAnahetrakriyAvizekhoyara morthadati atonAnAtvAkAlabhedAbhAvonArthabhedahatuganijAtyAdivatyAnakAla bhedAbhAvAparyabhedahetulyAyyaHkathaMgatijAtyAdivadyayAdhyadaivadevastajanma tadaivamanuSyaganiyaMceMdriyajAtizarIravargAgaMdhAdInAjanmanAnyodevadantajanmakA Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raajvaanilH|anyshcmnussygtyaadipryaay jnmkaalH||nicaik kAlatvAnmanuSpagatyAdI nA klNyspnH||] kAlabhedAbhAvaekatva heturiSTa rata spamanuSyagatyA diparyAyANAme katvAprasemona cepate atona kAlabhedAbhAvAt jJAna cAritrayeorekatlaMga uktaMcA kiM ktamabhayanayasadbhAvAzyAdekatvasyAnnAnAtvamitilakSaNAbhedAtteSAme papattiritticennaH parasparasaMsargasatyekatvaMkhadI pavat syAdetatteSAM samyagdarzanAdI nAmekamArgatvaM nopapadyate kutaH lakSaNAbhedAnnahibhinna lakSaNAnAmeka yujya tatastrayomI mokssmaargH| prasaktAititannakiM kAraNAM parasparasaMsargesatyeka pavadyathA parasparavilakSaNavartirane hAna lArthAnAMvAhyAbhyaMtara pariNA makAraraNapAdita saMyogaparyAyAzAMsamudaye bhavatyekazaH prdiipontryH|| | ravilakSaNasampadarzanAditrayasamudye bhavatye ko mokSamArgenatrayaH kiM nAmekatvAvAmaunaprativAdinovisaMvadene ke cittAvadAhaH dibhinnalakSaNAnAMsatvarajastamasA sAmpe ve 1 Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padhAnamekaMnateyAtritvAvadhAnasyatraividhyamitilaparAhakAkavaDatAdInI cacabhUtAnAmInikAnAMcavarNAdInovilakSaNAnAMsamadayaekorUpaparamArAva nayAbhedAtaparamANAranekavatayArAgAdInAMdhAgAMpramANApamayAvigamarUpAyoM cavilakSaNAnAMsamadayaekavijJAnaMnateyAbhedAvijJAnabhedatiitaramAhazci bAyarNataMtanAsamadayazcitrapaTaekAnayAbhedAtpatsyabhedadattiAtadihApi sampagdarzanAdInobhilalakSaNAnAMsamadayaekomokSamArgadatikovirodhaNyApUrvaspalabhijanIyamattaraMNyAMsamyagdarzanAdInApUrvaspalAbhebhajanIyamattaraM veditavyaMuttara netraniyatApUrvalAmA uttaraspatralAbheniyatApUrvalAbheda STavyaH samyagdarzanazAnacAritrAgopAThakhatipUrvavamanttaratvaMca zrvaspasamyagdarza nasyalAbhezAnamattarabhajanIyA uttarajJAnalAbhecaniyataHpUrvasampagdarzanalAbha tathApUrvajJAnalA uttaraMcArizcaMbhajanAyo uttaracAritralAbheniyata sampAda nizAnalAbhagatadanupapattirajJAnapUrvaka zradvAnakhasaMgArapUrvaspalAbhejanI | Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavAni / yasattaramityetasyAnupapattiH kutaH ajJAnapUrvaka pradhAnaprasaMgAtyadipUrvasa ___ 25 myagdarzanalAbheuttarajJAnalAbhomajanIyaH nanujJAnAbhAvAdajJAnapUrvazraddhA navasaMgakiMcA anupalaJcakhanabenahAnAnupapattiravijJAnaphalarasopoga vata yathAnAvijJatiphaletadyopayogomavyaphalasparasaMsaMpAdayatenigrahAnamasti tathAnAvijJAnekhAjIvAdiyabahAnAbhAvaH syAt kiMca sAtmasvarUpAbhAva saMgAt yadisampagdarzanalAbhezAnabhajanIyatvAdasadvirodhAnmithyAjJAnanivRttI samparajJAnasyacAbhAvAtmAnopayogAbhAvAtmanaHpasAta tatazcalakSa gAbhAvAlakSyasyAtmanAyyabhAvaH syAttadabhAvAcA mokSamArgaparIkSAvyatinavAyAvatijJAnamityetatparisamAypatatAvatosabhavAlayApekSavacanaMnavArayAdIyaH kiMkArarNayAvatijJAnamityetatparisamAyyatetAvato'saMbhavAnnayApekSAmidevacanaM bhajanIyamantaramiti vacanazAnamityetatyairisamAyyatezratakevalayoryataH tkevljnyaangraahiishbdnytkevleyvebtinaanytnaanmpripuurnntvaar| Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dititadapekSasaMpUrNahAdazogacaturdazapUrvalakSazcatIkeivalaMcabhajanIyamataM. tathApUrvasampadarzanalAbhedezacAritraMsaMyatAsayantasyasarvacAritramantAdArabhpa sakSamasaMparAyotAnAyacayAvaJcaniyamAdattisaMpUrNayathAkhyAtacAritraMbhajanI yaMpUrvasamyagdarzanazAnalAmabhajanIyamantaramiticelanidezasyAgamakatvAzyAde tanlAjJAnapUrvakangrahAnaprasaMgAstikataH pUrvasampagdarzanazAnalAbhecAritramana raMbhajanIyamityabhisarvadhAdititilavikAraNanidezapAgamakavAcatoyama yonanujasyanirdezogamakApUrvaspalAbhadatipUrvayoritihivatavyampAdayamAmA nyanirdezAnubhayagatikalpatenaivaMzavavyavasthAvizeSamyavivakSatatvAditarathA hiuttarepitathApaLamautahoyAnativantibhAsyAttasmAtyUktievAryonayApekSava canamitiathavAkSAyikasamyamdanalAbhekSAyikasamparajJAnabhajanIyAlaya vayagapadAmalAbhesAhacaryAdabhayorapipUrvakhoyathAsAhacaryAtparvatanAradayoH parvatagrahaNenanAradasparagrahaNonAradaragahaNenavAyarvataspagrahAMtayAsamyagdarza RIMINAATMAL ...... S Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. naspasampakatAnasyAnyatarasyAmalAmecAritramattaraMbhajanIyaratitatvAzevA nikacyAkhyAnAlaMkArakhayodhyAyahitIyamAnhika amIyomokSakAra gAsAmAnyasatyaviziSTAnAMvizayapatipattyarthAbhadamAha tatvArthaprahAne samyagdarzanAM sampagitikoyaMzabdaH sampagitiprasaMsAyonipAtaHvayatovAsampA gityayanipAtaH prazaMsA-veditavyaH)sarveyAMprazastarUpagatijAtikulAyarvi jhAnAdInAmAbhyudayikAnomokSaspavadhAnakArapaNakhAtyazaradarzanasampagdI nInanacasampagiyArthatatvayoritivacanAkhosAryAbhAvaiti tanlAnekArtha tvAnnipAtAnA athavAsampagitita vAyonipAtastavadarzanasamyagdarzanaMjavi parItAviSayaMtatvamityucyateathavAcatoyaMzabdAsamacatItisampakayathA yavasthitaralathaivAvagalatItyarthazAsathakimidaMdarzana mitikaraNAdisAdhano darzanazabdazaHkaraNAdisAyajeyaTidarzanazabdovyAkhyAta hazerAlo kArthavAdabhitArthAsaMpatyayaiticenlonekArthatvAta syAdetahazirayamAlo L Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhaivatAsAlokazcedriyAnidriyArthavAminacAsAvihAbhiSetadvAnamiSTanAta syArthaspasaMjatyayoratItitannA,kiMkAraNAmanekAryavAdihazrahAnamiSTamabhisava , dhyatakaryanajJayitaalokahanaSTa zraddhAnamiSTamitianauttarapaThatimokSa kAraNapakaraNAkAhAnagavinAmokSakAraprakRtavArthaviyayaMtrahAnamokSa spakArAnAlokaityatAprakaraNAbahAnagatirbhavati nayanatyamityanenaki khatyArapatepakRtyapekSatvAtapratyayasyabhAvasAmAnyasaMpratyayajatvavacanAtaditye yAprakRtinasAmAnyAbhidhAyinIsarvanAmatvAtsatyayazcabhAviutpadyatekaspabhAveta dityanenayochaDacyate kazvAsIsauryabhAramataratadapekSatvAdrAvaspabhAvasAmAnya mucyatetatvazabdenayoyeyithAvasthitarateyAtaspabhavanamityarthaH tatvenAryatiratita svArthamAtaMgampatajJAyateratyarthatatvenArthastatvArthayenabhAvanAovyavasthi taratenabhAvenAryasparAhaNeyazanidhAnadbhavatitazamyagdarzanahAnazabdaspakara gAdisAdhanabaMpUrvavadyathAdarzanazabdaspakaragaNadisAdhanavavyAravyAto tathA --MEDNET/ HTET Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA* 27 dvAnazabdasyApi ceditavyaM satvAtmapariNAma sa zraddhA nazabdavAcyatheH karA divyapadezabhAgAtmapariNAAmAveditavyaH vakSyamANAnirdezAdisUtra vivaraNAtsa maladravyasaMpratyayaiticennAtmapariNAmepittadupapatteH sthAdetadvA mAyAnirde zAdisUtra vivaraNAkhadgaladravya spasaMpratyayaH // prAmItitanna kiM kAraNamAtmaye. riNAme pitadupapatteH kiMtatvArthazraddhAnamAtmapariNAmaH kaspa Atmanaitye vamAdikammI bhidhAyitveyyadoyaiti cennamokSakAraNAtvenakha pariNAmasya vivakSi tatvAzyAdetazamparakampaGgalAbhidhAyitveyyadIyaititanna kiM kAraNamokSakA raNAmaspavivakSitatvAdIpazamikAdisampagdarzanamAtmapariNAma tvAnmokSakAra elvena vivakSA tena ca sampakkakampaypIya: paugalika ve'spaparayayayitvA kha parinimittatvAdutpAdasyeti cennopakaraNamAtratvA sthAdetatkhaparanimittautpA dodRSTaH yathAghaTaspo tyA domTannimittodaMDAdinimittazca tathAsampamdarzanotpA Atmanimitta. samyamudgalanimittazvatasmAttasyApimokSakAraNAtvamapa Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAmAtratvAdupakaraNamAcahi vAhyasAdhanaMkiMcA Atma pariNAmAdevanadravya ghAtAdyadi dadarzanamA hAkhyaM kamma tadAtmagrayAghAtitazcidAtmapariNamAdevA pakSI zakti kaM sampatkAkhyAM labhate ato matadAtmapariNAmasyapradhAnaMkA rAmA maivasvazaktAdarzanaparyAyeotpadyataitinaspaivamokSakAraNatvayuktaM kiMca aheyatvAzvadharmasya nahI pateparityajyataityaheyoyamapiMtaravAsana samyakttapariraNAmaH yataH satyAbhyaMtare prAtmanaH sampakta pariNAmeniyamenAtmA sampagdarzanaparyAyeNAvirbhavanivAhya heya: karmmapaGgalaH nametareNApikSAyi kasampatkapariNAmAkciMca pradhAnatvAdArabhyaMtaraH prAtmIyaH samyagdarzanapariNAma: pradhAnaMsati / tasminvAhyaspApagnAhakatvAdatovAhya AbhyaMtara spApagnAhakaH pa rothenavartatarati apradhAnaM kiMca pratyAsante pratyAsannahikAraprAtmapariNA momokSasyatAdAtmyenAvirbhAvAnna sampaka karma viSa tara cAntAdAtmyenaivA pariraNAmAMcca tasmA daheyatvAtpradhAnatvArakhatyAsattezva mokSaspakAraNamAtmapari Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavA* gAmAyaktInakarmatialpavahabakalpanAgidharaticennopazamAcapekSaspamApa gdarzanatrayasyaivatadupapattemasyAdetazampagdarzanaspAtmapariNAmatvealpavahatva kalpanAvirodhaititalarkikAragAupasamAdhapekSaspasampagdarzanatrayasyaivataha papatteHsarvepattAkA upasamasampAyayasaMsAriNaHkSAyi yosekhayaNakSAyopAmikasampadRzyosakhiyaNagAsiddhAHkSApi sampahariyAtaMtagAititaramAzamyagdarzanamAtmapariNAmazeyobhimakhama / dhyadhanyAmatatvAgrahaNAmAryatradAnamityarthatvalatvAtya kazcidAha ' rAmanaryakAarthazrahAnamityevAkhakuttolaghutvAditinasarvArthavasegAletara yuktakutaH savaryaprasegAttatyapAhaNAhatomiyyAtyAdivazIneyasI misampAdanaMpAmotimadehAcAryazabdasyAne kAryatvAdazadhdIyamanekArthaH / cisparAkammaravartatartharatipayazAkammaracativacanAsaciralatyayojane vartakimayamihAgamanevartatakimImahAgamanabhavanaSiyojanAmitika Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FammarTRINITES cihanevatatasarthavAnayaMdevadattadhanavAnitikvacidabhidheyevatIta zabdArthasaMbaMdha itievamarthazabdasyAnekAdhIbhidhAyitvesaMdeha yakasyArthasyazraddhAnaMsamyagdarzana miti sarvAnugmahAdadIyativennAsadayaviSayatvAzyAdetalAyaMdoyAsarvArthapasaMgati akhasArthaviSayaMhAnaMsamyagdarzanI tathAsatisarvAnuhanakRtobhavati.kagvedA nIbhavatomazaranAsolokodhyadayenayajyatAmititannA kiMkAraNAmasadaviSaya khAnnarakhalukacinlomazarAsadarzaviSayahinachahAnasaMsArakAraNamitila na:sarvAnugrahArthamevatadhenaviziSyatA arthagrahaNAdevatasiddhiriticelaviparIta grahagaNadarzanAsyAdetatAparyatatponizcIyajaityarthaH lacamithyAvAdiSagAnA prA-asatvAtataramAdarthamaharaNAdevatatvasaMpatyayAnArthastakhAhaNenetiAjanna kiMkAragaNaviparInagrahaNAdarzanAthApintodayAkalitakaraNAnaHpamAnamarara sekadakaMmanyatetayAtmAmiyyAkadiyadobAdatilAnAstitvanityacAnityatvA' nanyatvAdhekAtarUpeNamithyAdhyavaspatizatalannirAkaraNAtacagrahaNamitya INCARDance...amination onam Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 rAjavA* zragnahAMki mthe| nanutatvAnyevArthaini arthAnAMta tvasA tatva sAmAnAdhikaraNyAttatva vacanenaivasaMpratyayaH siddhaH ucyaterthana hagAmaMdhyabhicArArtha arthaga haNaM kriyate vyabhicArArthatatvamitizradvAnamiti cede kAtanizcitepikhasaMga hAnaMtacazradvAnamityucyateekAMta nizcitepijAmI tieko tavAdino pihinAratyA metyevamAditatvamiti zraddadhati / talaspazraddhAnamiti cet bhAvamAtra prasaMga: yadita vaspazraddhAnaMtatvazraddhAnamityucyate / bhAvamAtraprasaMgaH syAttatvaM bhAvaH / sAmAnyami kecikkathayatidravyatvagrayAtvakamrmatvAdisAmAnyaM dravyAdibhyo'yaMtiraMnaspaJzraddhA myagdarzanaprAmAttinahidravyAdi po'nyazAmAnya yukti maditi / parI yAtatvamekatvamityarthaH puruSaNvedasarvamityAditampazraddhAnasampagdarzanAnotina cAdoyukta kriyAkAraka bhedalopaprasaMgAditittatvenapradAnamiti cetkaspakasmi pramnAnivRttiH // yaditatvenAnamityucyate kaspa kasminveti praznAnavinivartate tasmAtsUktamarthagrahaNAmevyabhicArArthamiti / iThAzradAnamityaparevarNayati tada Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sayuktamithyATerapiSasaMgAdyatomiyyAyAyovAhuzrutyasacikhyApayiyayAhanmAna vijigIyayAvAsArhatamatamadhIyatenaceghAmaMtareNAdhyayanamalibhAtaratevAmayisampa darzanaprAmAtItyayuktamataMracAnahAnamiti kevalinisampakvAbhAvaprasaMgAcayadi cevAsampatkaMdhyAcalobhaparyAyAnacakSINamohakevalinilobholitadabhAvAdiyA bhAvatisampavAbhAvAsyAtyAtasmAdyaddhAvAdyathAbhUtamarthagrahAtyAtmatasampagdarza namitipratyetatavyotavividhasarAgavItarAgavikalyAttadetatasampagdarzanavividha katazAsarAgavItarAgavikalyAtapazamarsavegAnukaMpAritakyAbhivyaktilakSApratha maMrAgAtInAmanukApazamasasArAnIrutAsevega: sarvadhAziyamaitrIanakaMpA jIvAdayodhAyathAvabhAvaiH saMtItimatiliparatairabhivyaktalakSaNAMprathamasarA gasamyaktvaminsacyatesAtmavizThahimAtramitaratyA samAnAMkamavalatInoAtyati kepagamesatyAtmavizvahimAtramitarahItarAgasampamityacyato pUrvasAdhanabhavatiu tarasAdhanasAdhyaMcA athetasampAdano jIvAdipadArthaviSayakathamatyadyatanatyata Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. itytmaahaatnnisiiddhigmaanisrgnikoyNshbdH|| nisTijevisAdha noyattA nisarjananisargaHsvabhAvaityaryatramathAdhigamatikAadhipU . . dhanaH avadhigamanamadhigamaralayohetutvenanirdeza: nisargAdadhigamAditi .. yAyAkAcakriyAutpadyataityadhyAnhiyatA sopaskAratvAtastrAgAtadetatsamyagdarzanaM nisargAdadhigamAhAutpadyataiti kazcidAhasampagdarzanadvavidhyakalpanAnapapatiratu palazcatatva zraddhAnAbhAvAdasAyanavara vividhasampagdarzana minikalpanAnopapadyateka tInupalaJcanalaspanahAnAbhAvAtkadharasAyanavatA yathAtyaMtaparokSarasAyanatatvaphala spanarasAyanegrahAnaMhayaMtathAnAdhigatajIvAditatyaspanattaRgrahAnamitinaisargikasa mpagdarzanAbhAvAnadravedabhanivaditicenna vaiyampAspAdetadyathAdbhasthAnAdhigatavedA spavedAthaiAtyatikabhakistathAnapalacajIvAditatvasyavahAnamititalikiMkA rAvesampAyujyatepadaspabhAratAdizravaNAtazAvacanAnuvRtyAdibhizvavedArthabha tibhAtAsonaisargikIsahananaisargikoruciriTativaiSampaniyavAsampavAdhina Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAdipadArthabhaktimAnAsonesargikoruciriTetivayampaathavAsampakAdhikArAjA vAdipadArthatatvopalabdhipIkegAsamyagdarzanenamokSakAraNenehabhavitavyaMnacadra spatAdRzaMzadvAnamitivaivamyAmaNigrahaNAvaditicelapatyakSeNopalazcisahAvAra syAdetadyathAnAdhigatamaNivizeSasyApisomaNignahobhavatitaspacaphalaMdRSTatathA nAdhigatajIvAditatvaspApitaJcamahAbhavatitaspacaphalaMbhavatItitalaisargidarzana mititalArkikArAMpatyakSopalavasadbhAvAnlAyataparokSamaNigyatAtikiMupatya ksstuplbhygytaativipryyvisheytunptipdyte| atAsyAnupalezcamaNiviza yasyApipatyakSadarzanAdrahAtyAyyAsatyataparokSajIvAditakhekathamaspanisarga jasamyagdarzanasihi sAmAnyAdhigameta adhigamasampagdanimeveti tAyaprakAza yugapadatpatterasupagamAva kinisargajasamyagdarzanAbhAvaityanuvartate yadAspasampa gdanimatpadyattetadevapAtanamatyajJAnecasampakainaparirAmatItyAdhigamajamevatadbhava niyasyajJAnAtyAgdarzanasyAttasyanaisagirkaspAntaccAniSTamitrAcyato ubhayatraculpe Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 rAjavA. taraMgahetIvAdyopadezApekSAupekSabhedAnedA ubhayatradarzanetaraMgohenuskhalyaH . mohaspopazama:kSaya kSayopazamovAtazmisatiyavAdyopadezAttapAdarbhavati . sargimyatyaropadezapUrvakaMjIvAdyadhigamanimittadantaramityanayorayabhedaH - pUrvakenisargAbhiSAyolokavadyathAlokeharizAilakasujagAdayonisargatako yoiyohArAdisaMpatipattIvanatadratyucyatenacAsAvAkasmikIkarmanimittatvAdanAka mikyApisatInaisargikobhavatiparopadezAbhAvAttayahAyyaparopadezapUrvakenisargAbhiSA kAsapara sAha bhavyasyakAlenaniyasopapattiradhigamasampatkAbhAvaH yadyavadhata mokSakAlApAgadhigamasampatkavalAnmAkSa spAtasyAdadhigamasampagdarzanaspasAphalya. nacAdoztyataH kAlenayospamokSAsosanisargajasampAdevasiharatinavivakSitApari zAnAletachatakutI vivakSitAparijJAnAtasampagdarzanAditrayA-mokSauktItatraya sthamaMtakAtautyadyataityuktanisargAdadhigamAhetyayamayovavivakSitaH yadisampagdarzanA devakevalAnnisargajAdAdhigamajAhAjJAnacAritrarahitAnmokSasTa: syAtatardayaktaspA Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyaspakAlinaMnizreyasopapattarininacAyamatrivivakSitAathavAyathAkrukSetre vacitkanakaMvAghapauruSeyaSayalAbhAvAcAyatetayAvAdyaparuyopadezazvakajIvAdya dhigamamatareNAyajJAyatetannisargAjAyathAkanakAzamAviSThapAyapuruSaprayogApekSA kanakabhAvamApadyata tayAyasampAdarza vidhyapAyajJamanuSyasapakvajiIvAdipadArtha tatvAdhagamApekSamatyavatotadAdhigamajampagdarzanamityayamovivakSitAnacAnyAta rsyaabhaavdti|prtiivivkssitaaprijnyaanaalsmpyktmdhigmaabhaavrntiiikaalniy mAJcanirjaNyAnAyatonabhavyAnAkRlakamaniuripUrvakamokSakAlaspaniyamohita kecidravyAsavyeyenakAlenasezyatikecidasaMkhyeyenakecidanaMtenaapareanaMtAnate nApinasezpatInitatazcanayaktabhavyaspakAlenanizreyasopapatteriticodanAnupapatte zyA sarvaspeyacodanAnopapadyata zAnakriyAvayAntritayAJcamokSamAcakSaNAspasavasya nardayaktabhavyaspakAlanamokSaratiyadihisarvaspakAloheturiSTa spAsvAdyAbhyanarakA raNaniyamasparaspaSTaspavAvirodhaH spAnjadityanaMtaranidezArthatadityetadarnatarasyasa Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 gajavA- myagdarzanaspaniddezArtha kriyate nanuta prakRttamaM tarepi tadvacanaMsi itarAyA himArgasaM vaidhsssNgH||akriymaa rohitdvcnemokssmaargopikRtH| tenAbhisaMbaMdhaH prasa to nisargamAtreNApimokSamArga lAbhauktaH syAdvAhuzzrutyapacikhyApayiSayAcamokSa marmAdhigamamAtra deva mithyAdRSTInAmapimokSasyAt nanacAnaMtara spavidhivabhavati pratiSedhocetyanaMtaratvA zampagdarzanenaivasaMbaMdho nyaayy:|| pratyAsatteH pradhAnaMca lIyaiti mArgazvasaMvadhyettattasmAttadvacanaMnA kreya te vispaSTArthe // ititatvArthavArtikecyA rapa-nA leka reSayamodhyAyettIyamAnhika // 3 // tatvArthAne sampagdarzanamityaktaM avyaktitvamivyataramAha // jIvAjI vAstra vabaMdhasaMvaranirikSAtale kimarthameSAmupAdAnA nanadravyamityevaivaktavyaM tadbhedAhisavepadAthobhavatItipratauttara ptthti| ekAdyanaMta vikalpeopapattau vineyAzayavazAnmadhyamAbhidhAnaM / eka hautrayaH se khyAH asaMkhyeyAH anenAinipadArthAbhidyate tatraikaH padArthabhivati eka dravyamana taparyAyamitivacanAt dvaupadArthojI bAjI va bhedAtrAtrayaH padArthA arthA Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yabhedAna/evamatvarevavacanavikalpApekSayAsaMkhyeyAjJAnayajJeyavikalyApekSayA | asaravyayAanaMtAzcabhavanitaRvineyAzayavazAtpadAdhInarUpagAbhedAtimadhyame nakrameNAbhidhAnakAtoratisakSepesamedhasAmevapatipattiHspAdatiSapaMcecAnicireNa saMpratipatilasyAditi kazcidAhAjIvAjIvayoranyataratraiyAMtarbhAvAdAstravAdInAma napezAAstravAhijIvAvAsyAdajIvIvAyadijIvIjIvaMtarbhavatiathAjIveevaMse varAdayopitammAdevAmanupadezonarthakaupadezaanupadezanAnavAparasparoparamadhesa sArapatatitaduparamadhAnakArapratipAdanArthavAnlavAnarthakaupadeza kutaHjI vAjIvayonAparasparopaleyesatisArapattitadaparamapradhAnakArapratipadAnArtha tyAdihamokSamArgaprakRtaH tasyaphalamavarapemokSoniyadhyAsakaspatijIvaupA jAsaMcasaMsArapUrvakA saMcasatyajIvejIvasyabhavAnItyajIvaupAttaHtayozcapa rasparopaNleva saMsAratatsadhAnahevamAstravIrvadharasapAtItaduparamaspamokSaspaSadhAnahetUsaMvaranirjarajasapAdAnatanyorevameSAninisanipadhauyyaspamIkSA Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA- spaSadhAnahatasaMvaranirjaretyapAdAnaMtayorevameyoni nesatikSAyyasyamokSaspani jJAnabhavatItiharapatisAmAnyatabhUtasyApivizeyaspasTayapAdAnaMSayojanArthakSatri yAtAyAtA sUravamAyAtiubhayathApicodanAnupapatti yojAvAjIvayorajIvA dAstravAdInAmanupadezaM codayanitasyobhayathApicodanAnopapadyate nijIvAjIvAbhyApTayApalabhpavAcodayedanupalabhyavAyadietharApalabhyAtaNvata toryAtaravasihaprazAnupalabhpAupalabhAdevacodanAbhAvAcijIvAjIvA thAkAhAnvAcodayedasidvAnvAgyadimihAzcAdayedaMtaevArthAtarabhAva ayAtihI zyodayanikAyamatrAtabhavizvAcana nahiraSaravivANAdInAmatabhavizyIdanAhIna nekItAcacodanAnapapajiritiktattakayaMgadhyArthikaparyAyArthikayopradhAna bhAvenA-gAnayeNabhedAtIvAjIdhayorAstravAdI nAsyAdatabhAvaH syAdarnatavipa yoyAyikagAbhAvedravyArthikaSadhAnamAdAvavAdipattiniyatapayaryA nAdiyAriNAmivAvetanyAcaitanyAdidravyAryizAdAstravAdInAMsyAujIvemajIve . Page #763 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAMtarbhAva tathAdvyArthikaNabhAvaparyAyArthikapradhAnyAdAstravAdipatiniyataparyA yArthI yeNAdanAdipArizAmikacaitanyAcaitanyAdidvyAdhInaryazAdAstravAdInI jIvAjIvayoH spAdanatarbhAva tadapekSayAsyAdupadezodhavArateyonirvacanalakSayA kramahetvabhidhAnatiyojIvAdInoyathagrapadezeSayojanamatadAnInirvacanalakSaNa kramahattvabhidhAnakartaryAtaducyatetrikAlaviSayajIvanAnubhavanAtIvarasamA SayayopAntapANAparyAyeyAtriekAlejIvanAnabhavanAjIvatpajIvIjIviSya nItivAjIvAlathAsanitihAnAmapijIvatvasihAjIvitapUrvatvAsapatinajI timihAbhUtapUrvagatyAjIvatvamevAmityaupacArikatvasyAlakhyeceSyatenaivadoSaH bhAva-pANajJAnadarzanAnabhavanAsopatikamapijIvabamasti athavArUdizabdo yerUDhaucakriyAvyatyathaivatikAdAcijIvanarmapekSAsarvapadAvatataMgozabdava tAtahiparyayojIvaH yaspajIvanabhaktalakSInAsautahiparyayAdajIvaratyacya tAstravatyanenAstravaNAmAtrevAstravaHtyenakarmAstravati yadvAzravaNamAstravaH Page #764 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjadhA. tyanenAstravaNamAJavAstravatrAyanakarmAsvavatiAyaDAnavAmAkhavaH vadhyatenenabaMdha ||nmaatredhaarvdhHvdhyteyenaakhtNtriikriyteyenovtNtriikrnnmaatrevaadhsni / tenenAvaraNamAvAtavara yenasaMviyatteyenasarudhyatesaMrodhanamArthavAvara ni jIrNateyayAniriNAmAtradhAniginijAryataniraspateyayAnirasanamAtredhA | nijagamokSyateyenamIkSamAmAtrevAmokSamokSamatespatayanAsanabhAvAmokSaH ejeSAmitaratarayogaukta nirvacanabhidAnIlakSApayana khAttahikalpalakSaNajIvaHjIvakhabhAvazcetinAyatastarebhyodavyebhyobhiyate tahikalyAjJAnAdayoyasainidhAnAdAtmAzAtAhayakattAbhItAcabhavatitallakSa gojIvastahiparItatvAdajIvastadabhAvalakSaNAtadviparItatvA * tajJAnAdAnAmabhAvoyaspalakSaNesojAvaH kathamabhAvonirupAracyA kSaNAbhavatilabhAvIpivamudharmohitvaMgatvAdavivattIsIlakSAyujyate sahiyadivalanolakSaNanasyAtsarvasaMkarasyAyadyevavanaspatyAdInAmajIvatvaM Page #765 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAmotitadabhAvAta jnyaanaadiinaaNhiptituplcirlcoyaaNtmuurvikaaprtirsti| hitAhitapAtiparivarjanAbhAvAcAvahipUrvAkriyAdRSTAkhadehenyatratatar3ahAra manyatevahisAvaMsAnayeSanatecIriniA naivadIyaraleyAmapizAnAdayaHsitigata vijJapatyakSAitarayAmAMgamagampAmAhAralAbhAlAnayogapaTiglAnyAdidarzanenayati gamyAzcAMDagarbhasthamUrchitAdivasatyapijIvatvetatpUrvakapatyabhAvAvetavyabhicAraHpa rAyapAyAgamahAralakSaNAstravapaNyapApalakSaNAspakarmagamAgamanahAramAtra vazvAsvavakiupamArthAyathAmahodadhaHsalilamAMpagAmavaraharApUryatatathAmithyA darzanAdivArAnupaviyanAkabhiranizamAtmAsamApUryataitimithyAdarzanAdidvAramA khavA AtmakammarazoranyonyapadezAnapavezalakSagovaMdhamithyAdarzanAdiyatyayopanI tAnAMkammapadezAnAmAtmapadezAnAMcaparasparAnapavezalakSazodhAvaMdhazvavedhaH kaupamArthaH yathAnigaDAdidravyarvadhanavahodevadattovataMtratvAdabhiSenadezagamanAdya bhAvAdatiduHkhIbhavati tathAtmAkarmarvadhanavaha pArataMtryAchArIramAnasaH khAmpa Page #766 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. dvitobhavani-pAstravanirodhalakSaNa-saMvaraH pUrvaktiAnAmAvadArAgAMzabhapariNA mavazAlirodhaHsaMcaraNa sevaradravarsavara kiupamArthaH yathAsusasusaMvatahAraka vATaparaMsarakSitaMdarAmsadamarAtibhirbhavatitathAsugamisamitidharmAnupekSAparIyaha jayacAritrAtmanaH saMsahattadriyakayAyayogaspAbhinavakarmAgamahArasaivaraNAsavaraH ekadezakarmasaMkSayalakSaNAniri upAttaspakarmazAlayo .. ekadezasakSayalakSaNAnistagAnikhinirjarAkaupamAryazayayAmaMtrIyadhavalA nijAmAcAryavipArkavirSanadoSapadatathAsavipAkAvipAkanirjarAyatyayanapovi zedheraNanijIrisaMkarmanasaMsAraphalapadakattalakarmaviyogalakSaNAmo . zanAdihetupayogapakasatilaratasyakarmaNazcaturvidharvadhaviyogomokSAmo kSamokSa:kaupamArthayathAnigaDAdidravyamokSAtsatiravArtadhye'bhipetapadezagamanAde zagamanAdepamAsakhIbhavatitayAranakammaviyogesanikhAdhAnAtyatikazAnadarza nAnapamasakhamAtmAnabhavatilakSaNAmaktamidAnIkramaharudhyatAtAdapirispaM Page #767 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmakAERA dasyAdojIvaragrahaNIyoyamokSamAtitvAviSkaraNaparisyadanasamAtmAdharaNaspamokSapa yAyapariNAmAdhovAjIvAzupadezaparispaMdanAsAramArthastasyopayogasvAbhAvyesati / mAhakatvAdatamAdIjIvagraharaNetadanugrahArthakhAtadanaMtaramajIvAbhidhAnaMyattAzarI ravADanAvAraNApAnAdinopakAregAjIvamAtmAnamaturaTanhAtimatastadanaMtaramajI vAbhidhAnI tadubhayAbhidhAnatvAratatsamIpAkhavagahAyatamAtmakarmazo paraspa gamalevesatyAstravaprasidibhavatitamataratatsamIpasAsvavagAhaNaNe tatpUrvakasvAdhasya tata: paraveMdhavacanayatAstravapUrvakodhalataHparakhacanaMtasyakriyatesaMTanasparvadhA bhAvAntasyatpanIkapatipatyaryasaMvaravacana yattaH saMttasyAtmanovaidhonAtitatatatpa nAkapatipattyarthatadanaMtarasaMvaravacanasaMvaresatiniripapattestadanaMtarenijiravacanaM yataHsaMvaravikAnilarAtatastadaMtikenijagavacanayatepAtatvAnmAkSasyativacanaM nitInoyakarmakhaMtemokSagavAyyataityavacanaMpaNyapApapadApisaMkhyAnarmiticemnA svavevaMdhevAtarbhAvAzyAdetatsaepapApadArthayorupasaMkhyAnaMkantavyomanparaktavAditi Page #768 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. nanlarphikArasAsvevaMdhevotarbhAvAdyAta sAkhavAvadhazcapaNyapApAtmakastacazabda syabhAvavAcivAjIvAdibhissAmAnAdhikaraNapAnapapapattiratavazabdobhAvavAcItivyA khyAtametatAtmataratasyajIvAdibhidhyavacanai sAmAnAdhikaraepenopapadyatanavAvya tirekAttadrAvasiddhenavAnadoSaH kiMkAraNAmadhyatirekAntadrAvasiddhelahindradhyAdyati riktobhAyoritAmAtaratAvenAdhyAroyyate yathAjJAnamevAletiyaditAvodhyAroyya tetaliMgasaMkhyAtiprAmAtitalliMgasaMkhyAnuvRttIcoktaMkimaktanopAttavyakti vacanalAditiititatvAryavAlikevyAkhyAnAlakAreSayamedhyAyevaturthamAnhi / AevaMsaMjJAravAlakSaNyAdibhirudiAnAjIvAdInosaMvyavahAravizeSavyabhicAraniva tyrthmaah|suunaamaayaapaanaadrvymaavtstlyaasniiytegmpn'nenaanimtivaa yamabhimaravIkarotItinAma sthAyyatepatinidhIyatesAvitisthApanAdovyatespateya NendrogyanigamivyatimAnitivAdravyaM bhavanabhavatInibhAvaH nAmAdInAmitaretarayoga lakSaNoIhAnAmasthApanAdgavyabhavinnamisthApanAdravyabhAvatalAdhAditvAdRzyatenya Page #769 -------------------------------------------------------------------------- ________________ topAtivAnasilAnyasanaMnyasyatAlivAnyAsonikSepastyarthagateyonyAsaratalyA samArateyAMnAmAdInAMrkilakSAmityatrIcyA nimittAMtarApekSasaMjJAkarmanAmani mittAdanyanimittItaraMtadanapekSyakriyamANAsaMjJAnAmetyacyate yathAparamaizvaryala kSoMdanakriyAnimittAMtarAnapakSakaspacidivaitinAmasathAjIvanakriyAnapekSatra chAnakriyAnapekSavAkaspacijIvaH sampagdarzana mitivAnAmasAyamityabhidhatve nAnyasyavyavasthApanAmAtra sthApanAyathAparamaizvaryalakSaNIyaH zacIpatirindraH soya mityanyavakhupatinidhIyamAnasthApanAbhavatievajIvarativAsampagdarzana mitiakSa nikSepAdiyoyamitivyavasthApanAmA sthaaynaa| anAgatapariNAmavizeSaSatigya hAtAbhimukhyagaLayadbhAvipariNAmavAsiMpatiyogpatArmAdayAnanadhyamityucyate ata drAvavAlayavAtAvavAdadhyamityacyato yathArthamAnItakAyamiMdrapatimAparyAyapA mipatyabhimaravadrayacyatolathAjIvasamyagdarzinaparyAyapAsitigrahItAbhima vyaMgasyadravyajIvadravyasampagdarzana miticIcyatayaktatAvatsampandaniSAmipati Page #770 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA gTahItAbhimuravyamitimAtatyariNAmasyajIvasyAsaMbhavAdidaMtvayuktaMjIvanaparyAya jAvitigrAhInAbhimavyamitikutaH sadAtatyariNAmodyadinasyAtyAgajIvaH noti naiyadoSa mnvyjiivaavaadivishevaapekssyaasvypdeshaavditvyH|| dhamAgamanoAgamabhedAtadetadyahividhaMkutaHAgamanAsAgamabhedAdAgamadvya jIvanopAgamadvyajIvaAgamadvyasampagdanimiticaanapayaktaH yyAtmAgamaanupayukta pAtajJAyAgamadgavyamityucyataitaradhividhajJAyaka ' shrbhaavitdytiriktbhedaaditrlomaagmdrvycaividhymaarkNdtikutH|| . rIrabhAvitadhAtiriktabhedAtmAcaryadarIranikAlagIcaraMtarajJAyakazarIraMjI nasampagdarzanapariNAmapArmikhatyabhimakhedavyabhAvAtyucyatetadyatiriktakarmanI kammavikalpa vartamAnatatyaryAyopalachitaMdradhyabhAva:vimAnenatenajIvanasampa gdarzanaparyAyeNopalakSitagavyaMbhAvajIvobhAvasampagdanimiticIcyatiyathaganA makammediyApAditedanakiyAparyAyaparigAna mAmAbhAvendra sadvividhaH pUrvava Page #771 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarAya bhAvodvividhoveditavyaH / pUrvavadAMgamanI AgamabhedAttatprAbhTataviSayeogAvi viSTAtmAgama jIvAdiprAbhTataviSaye gopiyoge nAMviSTamAtmAgamattobhAvajIvo | bhAvasampagdarzanamiti cocyte|| jIvanAdiparyAyAviSTAnya jIvanAdiparyAyeNAvi AtmA'nyAno AgamanobhAvayacyate nAmasthApanaghorekatvaM sAkammavi zeSAditi cennAdarAnugrahAkAMkSitvAt sthApanAyI sthAnmattInAmasthAypattaiti taJcanakutaH prAdarAnugrahA kAMkSitvAtasthApanAyAM yathA IdiMdrArkadezvarAdiprati mAsvAdarAnumahAkokSitvaM janaspatathA paribhASiteca tito nyaJcamanayo dravyabhAva yorekatvamavyatirekAditi cennAkathaMcitsaMjJAkhAlakSaNyAdibhedasiddheH spAdAra kA dravyabhAvayosta kivaMyasa jyatekutastadavyatirekAnnahidravyavyatirekeNAnA vaula patte bhAvavyatirekeNavAdravye pratImayeorekatvamiti / naJzvanakunaH saMsAkhAla kSarApAdibhedAttadasiddherihayayoH saMjJAvAlakSaNpAdito bhedastayonnAnAca mupalabhyattattathAdravyabhAvayI spIti kazcidAhadravya spAdI vacanaM nyAyyaMtatpUrvaka Page #772 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. i tvAnnAmAdInAMsa to hise jhino nAmAdibhirbhavitavyamitinaiSa doSaH saMvyavahArahetavA tsaMjJAyAH puurvvcnsNvyvhaarhetuccaasNsaayaaH|| pUrvavacanakriyate sarvoohiloka saMvyavahArAsaMjJApUrvaka stradAtmakatvAttadanAtmakatvevakha vyavahAravicchedaH tadA kaccAcakhatirnidayorAgadveSapravRttiH siddhAttataH / sthApanAvacanamAhitanAma kaspasthApanopapatteH tataH parasthApanAvidhIyate kutH| [AhitanAmaka panopapatteH AhitanAmakampasoyarItirkicityatti nidhI yatte havyabhAvayo: pUrva paranyAsaH pUrvottarakAlavRtitvAdravyabhAvayoga pUrvAparanyAsaH kriyatekiM 1 pUrvI tarekAlavRttitvAtpUrva kAlaviSarya hidravyaMuttarakAlabhAvI bhAvaiti tvatpAsattiprakaSaSikarSa bhedAdvAtakamA athavA tatvapratyAsatteH prakaSaprika yabhedAttekhAnAmA dInImuddiSTaH krmoveditvyH| tatvabhAvaH pradhAnaMtadarthAnIta gaNitatra pratyAsatteztatsamIpedravyaMpayana DrAvApattestataH pUrvasthApanIyAdA narmatadbhAve pitadbhAvapratipradhAna hetutvAttatA pUrvanAmopAdAna bhAvaprativiSakR N Page #773 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stttvaalaamaadictussttyaabhaaviivirodhaatyaaannaahnaamaadictussttysyaabhaavH|kutovire|| dhAdekasyazabdA:yaspanAmAdicatuSTayaMvirudhyateyathAnAmainAmaivanasthApanA thanAmasthApanAiyyanenanAmedanAmasthApanAnAhineceyasthApanAnAmedaMmanonAmAla ekovirodhAnnasthApanAtathaikaspajIvAderarthasyasampagdarzanAdevAvirodhAlAmAdyabhAva ininivAsavaiyAMsaMvyavahAraMpatyavirodhAntavAeSadIyaHkiMkAragAMsavaiyAMsaMvyavahA rakhatyavirodhAraloke hisanamiAdibhirdayaH saMvyavahAra iMdrodevadattaitinAmApati mAdipacegAnisthApanAiMdrArthacakATedadhyeiMgasaMvyavahAralAIdAnItaitivacanA dinAgatapariNAmevAthaidavyasavyavahArolokehaTa dravyamayaMmAraNavakoAcArya: zresTIvaiyAkaraNorAjAvAbhaviSyatItivyavahAradarzanAchacApatIcabhAvaiMdgatinaca virodhaH kiMcAlabhihitAnavavodhAtayathAnAmainAmaiveyyatenasthApanetimAcakSA gonakhayAabhihitAnavavodhamakadIkriyateyatonavamAcakSmanAmesthAyaneti kiMtvakaspAyaspanAmasthApanAdravyabhAvAsatyAcakSmaanekAMtAccanaitadeva Page #774 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjava* - tenatijAnImahenAmevasthApanAbhavatItinadhAsthApanAvAnAmabhavatineticAkI manuthyavAhmaNavadyathAbrAhmaNAnAspAnmanuSyAbrAhmaNAspamanuSyajAtyAtmaka tamanayyasvAhmaNa: spAnlavAmanuyyasyatrAhmaNAjAtyAdiparyAyAtmakatvAdInA cittathAsthApanAsyAnnAmAktatanAmnasthApanAnupapattenaminusthApanAsyAntavobha yathAdarzanAntayAdaLaspADAva: bhAvagavyA dezAnnabhAvaparyAyAdizA khudravyasyAnlavAnubhayathAdarzanAkcimitaratasiheryataevanAmAdicanupayasyavi rodhabhavAnAcazeataevanAbhAvaH kathamihayoryasahAnavasthAnalakSaNevirodhova dhyaghAtakavacasatAmarthAnAbhavatinAsIkAkolakavaLAyAtapavanakAkardata rakharavidhAraNayAvirodhIsatvAviMcanAmAdyAtmakavAnAtmakatvecirodhaspAvirodhakala yonAmAdicatuSTayampavirIdhaH sanAmAdyAtmakovAspAnnadhAnabhayathAcavirodhAbhA vIyadinAmAdyAtmakAnAtIvirodhako dInAvirodhakAMnAmAdyAtmApivirodhaka syAttatInAmAdInAmabhAvahirIdhaevana Page #775 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spaaddhnnaamaadyaatmkHevmpinaamaadiinaanaasauvirodhkaaryaatrtvaadtirbhaavepi| virodhakatvamivyatesavaiyAMpadAryAnAMparasparatonityavirodhaHsthAlacAsovastIti novirodhAbhAvazAtArApADAvaspapAmArapamiticeletakhyavahAranihantaH syAdetattA durapAnAvarAvaSamANAnanAmAdi sajIvanAdiryazIyasyasataMDaragarataspabhAvaratArApa anobhAvapavapamAnanAmAdilAhurApAbhAvAdititantarkikArAmitavyavahArani hattebhaepahisaninAmAdyAzrayovyavahAronivatetasacAratItyatInabhAvasyevaghAmANya mapacAriditicelataNAbhAvAsyAdatiyadyapibhAvaspevanamArAyaMtayApinAmAdivyava hAronaniyatatakataupacArAnmANavakesiMhazabdavyavahAravidititannakikArAtahI gAbhAvAyujyatemANAvakesiMhazadavyavahArakIryazoryAdiyaNaukadezayogAdiha tanAmAdijIvanAdiyokadezonakazcidayyaratItyapacArAbhAvAdyavahAranivRtti syAdevamukhyasaMpatyayayasaMgAccayApacArAnnAmAdivyavahAra: spAdogamavyayAmadhye saMpatyayaitimayaspevasaMpratyayaHmpAnlanAmAdInAyataratvarthakhakaraNAdivizeSaliMgA Page #776 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavA. bhAvesarvatrasaMpatyaya aviziSTAkatasaMganerbhavatyatInanAmAdiyUpacArAdyavahAraH kRtrimayo kRtimesaMpatyayobhavatItiloketadyathAgopAlakamAnayakaTejakamAnaye tiyaspeyAsaMzAbhavanisAnIyatenayogApAlayatiyovAkavjAtavamihApi yaspaiyAjIvAdiritisaMjJAkRtAtaspaivasaMpatyayaHsyAletarekhAmititanlakiMkAraNAma mayagatidarzanAtAloketyikaraNahAkRnimesaMpatyaya: spAdayaviAaspervasaMza kenabhavatisakatavAtatrabhavatIdamevaMsaMjJakenakartavyamityatazcArisakararAhA, kesaipatyayobhavati gahibhavAnyAmpeyAMzulazurapAdakamapakaraNajJamAgataMbravI , pAlakamAnayakaTekajamAnayetiubhayagatirataspabhaviSyatirkiMcAnekotA kota: kRtrimamevedanakRtrimamevetirkitInakAtInAmasAmAnyApekSayAspArdakRtri mavizeyAyekSayAkRtrima evaMsthApanAdayazceti tataH kiMkRtrimAkRtrimayIkRtri misaMpatyayaityasyAbhAvAkiMcAnayayaviSayatvA donayoddhyArthika,paryAyArthi kA paryAyArthikazcatayoviSayonAmAdinyAsarata-. Page #777 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saamaanyaatmktvaatyaashcaatyspbhaavH||prinntiprdhaantvaatttH| kiM gogAmukhyayormukhyasaM prtyyH|| kRtimAlatrimayo kRtrima saMpratyayaiti canabhavatiprativiSayenayabhedAdravyArthi paryAyArthikAMtarbhAvAnnAmAdI notayozvanayazabdAtidheyatvAtponaruktaprasaMga yato nAmasthApanAdravyANidravyArthika spAbhAvaH // paryAyArthika spektaM tato nAmAdInAM nayAM tarbhAvAnnayacikalpAnAMcavakSyamANatvAtyaiaunaruktaM sAma timavAvinayamatibhedAdhInatvA dyAdinayavikalpanirUpaNaspanavANvAdIyaH kiM kAraNaM vineyamatibhedAdhInatvAhyAdi nayavikalpa nirUpaNaspayesumedhato vine yAsteSAM dvAbhyAmevadravyArthika paryAyArthikA bhpAMsarvanayavaktavyArthapratipatistadaMtabhAvAdyeJcatomaMdamedhasasteyAMcyA dinayavikalpa nirUpaNamattovizeSopayattennamAdInAmapunaruktatvaM tadvavdAna hAzakta tatvAsampa gdarzanAditrayaspaprakRtatvAdevanAmAdinyAsAbhisaMbaMdhAtavdaspagrahayAmanarthakaM ja tyAsanna tvAtI vAdiyuSasaMgaiti cennasamyagdarzanaviSayatvAtya spAdena tadA dAhi nApratyAsannAjIvAdayeoteSAmevanyAsAbhisaMvaMdhobhavennasampagdarzanAdInAM kutaH Page #778 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. anaMtarasya vidhirvAbhavatipratiSedho veti tanna kiM kAraNasamyagdarzanaM viSayatvA sampamdarza | nAditrayasya prAdhAnyenopadezastadarza tvadvA strAraMbhasya samyagdarzanAdiyayatve manujI | vAdI nAMgarAbhUtatvenopadezaH ataH stachadhdA hatepisampagdarzanAditrayasya prAdhAnyAnnA mAdinyAsenAbhisaMbaMdhoyuktaH vizeyAtidiSTatvAcca / jI vAdayasamyagdarzanaviSayatvena | vizeSeNAtidiSTAH prakRtaM sampagdarzanAditrayanavAdhiSyaMte vizeghAtidiSTAH prakla | taMnavArdhataiti sarvabhAvAdhigamArthe tu sarveSAM bhAvAMno jI vAdI nAmapradhAnAnAM pradhAnAMnI |casampagdarzanAdInAmaMdhigamArthe tarhitaivdA hAmitarathAhi pradhAnAbhisaMbaMdhaNvaH tevama jIvAdiSu jJAna cAritrayozca nAmAdinyAsavikalpa yojayitavyaH ||adhiktaa nAmecasampadarzaH nAdijIvAdI nApadArthAnAmabhidhAnAbhidheyasaMvyavahArAdhyabhicArAya nAmAdibhinnikSimAnAM taccAdhigamaheturvaktavyaityata Aha // jhmaannnyerdhigmH||0 pramANanayAH tairadhigamo bhavAtisampagdarzanAdInAM jI vAdI nAMpramANanayAvakSyamANala kSaraNaH nanucanayaprazadasyA lyA cUratvAtpUrvanipAtenabhavitavyaM abhyehitatvAtpramANaza Page #779 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zasyazvanipAtoveditavyaH kayama pahititvaMSamANApakAziratevarthevanayapatervyava hArahetutvAda pahanAyataH khamANAdhakAzitevanayapatiyavahAraheturbhavatinAnye yavatosyAbhyArhitatyasamadAyAMvayavaviSayavAhAathavAsamudAyAvayatvAdvAnayavAsama dAyaviyayaMtramANAmavayavaviSayAnayAratisamAraNasyAbhyAhitikhojathAcoktI sakalAde || zaH samArAdhInovikalAdezAnayAdhInaitiznadhigamahenahividhaH svAdhigamahattu: parAdhigamahetuzcavAdhigamahetujJAnAtmakaHSamAgAnayavikalpanAparAdhigamahetu vacanAtmakaratenakratAvyanaSamANenasyAvAdanayasaMskRtenapratiparyAyasahabhagImatI jIvAdayaH padArthAsadhigamayitavyA satrAhakaiyasamabhaMgItyatrocyattA praznavazA dekarimancanunpavirodhenavidhiyativedhavikalpanAsamabhegIekasminvastunyavirodhe naSaznavazATenarenacapramAzonAviruhAvidhiprativedhakalpanAsasabhegIvijJeyAta| ghthaa|paarghttHspaadghttspaarghttshcaaghnshcsyaadvktvyn syAhattazvAvaktavyazca syAtaghanazyAvaktavyazcetyayitAnatinayasihanirUpayitavyAtaravAramanAsyAha Page #780 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA* vera |ttH||prmaatmnaasyaadghttH|| ko vAghaTaspascAtmA kI vAparAtmAghAbhidhAnapravRtirli gavAtmA yatratayoravRttiH saparAtmApatAdiH khaparAtmo pAdA nApohana vyavasthApA hivakhano vastu tvayadi khasminpadAdyAtmavyAvRttiviparizAtirnasyAtsavatminAghaTa |tivyapadizyeta athaparAtmanA vyAvRttAvapikhA || gAvadavaratve vasyAdathavAnAmasthApanAdravyabhAveSu yo vivakSitaH sakhA mAitaH parA smAtatravivakSitAtmA nAgha Tone tarAtma nAyadI narAtmanApighaTaH syAdvivakSitA ghaTaH nAmAdivyavahAro chedH|| sAdathavAtatravivakSitaghaTaNdavAcyasAdRzya. saMbaMdhiya kasmiMzcidavizeSepa rigTahIte pratiniyatoya saMkhyA nAdiH saH khAtmAi utarana parAtmAttatra pratiniyate narUpeNa ghaTone tareAyadIttarAtmakaH syAdekaghaTamAtra prasaMga: sAmAnyAzrayo vyavahAro vinazyedathavAtasminnevaghaTa vizeye kAlAMtarAvasthA yinipUrvottarakulAMta kapAlAdyavasthAkalApaH)] parAtmAttadaMtarAlavattIkhA mArate naivaghaTaH tatkariNavyapadezadarzanAnnetarAtmA nAyadihikuzUlIta kayAlA dyAtma Page #781 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nApighaTana syAhaTAvasthAyAmapinadapalAtharbhavedatyattivinAzArthaparuzAparuSapaya laphalAbhAvazcAnayajyatamayotarAlavatiya-yAtmanAyyaghaTa spAiTakRtyaipha. lenopalabhyetA athavAsatikSAMdravyapariNAmopacayApacayabhedAdAtaropapatteH rAjasavanayApekSayApatyatpannaghaTakhabhAvanakhAtmAghavaparyAyavAtItonAgatazva parAtmAtenapatyutpanlakhabhAvenasattAsaghaTonetaregAsattAlathopalakhanapalacisa dAvAditarathAhipatyatpanlavadattIsAnAgatAtmanApighaTaveekasamayamAtrasarvasyAdatI tAnAgatavahAnatyatyannAbhAveghavAzrayavyavahArAbhAvApadyetavinaSTAnatpannaghaTavya vahArAbhAvavadayavAtasminyatsatyanlaviSayerUpAdisamadayeparasparopakAravartinaya yavanAdyAkAraHkhAtmAitaraH parAtmAtenayazavanAdyAkArezAsaghaToktinetaraNa ghaTavyavahAraspatadbhAvabhAvAttadabhAvabhAvAdyadihieyavaghnAdyAtmanApighadonaspAsa evanaspAdayatarAtmanApighavaH syAttadAkArazUnyepighalvyavahArAH sAyAdathavA rUpAdisanivezavizeSaH saMsthAnaMtatracakSayAghaTogyyataityasminvyavahArorUpamA Page #782 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. khenaghaTopyataititirUpasyAtmAramAdiH parAsmAsaghorUpezAlinatareNArasAdi nApatiniyanakaraNAbAhyatvAdayahicakSavAghadogyataityatrarasAdirapighaTaiti ghetasavaiyArUpatvasaMgatatazcakarA~tarakalpanAnArthikAyadivArasAdivaddhapamapi ghttntingdhetckssvissytaaspnsyaatmthvaashbdbhedejhvaarthbhedinighdk| dAdizabdAnAmayyarthanedaH ghaTanAhudAkoTilyAlkuTatitakriyApariNAtikSaNa evataspazabdaspattiryAtatraghaTanakriyAviSayakalabhAva khAtmAitaraH parAma natrAdyenaghaTonetaregAtathArthasamabhiroharAdhadicaghaTamakriyApariNatimakhenA pyaghaTaH syAttadyavahAraniti syAdyadicetaravyapekSayApighaTa syAtpAdivya pitakriyAvirahiteyatachabdahattiH syAdekazabdavAcyachavAvaskhana athavAghara zabdaprayogAnaMtarasatpadyamAnaupayogAkAra zvAtmAmaheyatvAdataraMgatvAcavA TAkAra paramAtmAnadabhAvapighaTavyavahArIdarzanAsaghaTaupayogAkAraNAstinA nyenayadichapayogAkArAtmanAyyaghaTIspAtrolahetuphalabhatopayogayatA Page #783 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAbhAvAttadadhInovyavahArovinAzamAnuyAditaro'sannihitIpiyadighaTaH syAtyavAdI nAmapisyAhaTatvapasaMga athavAcatanyazaktAvAkArIjJAnAkArozeyAkAraNyAta payuktapatirvivAkArAdatilavatrajJAnAkArAH atirvivAkArapariNatAdarzatalayA kAratatrajJeyAkAra-mAsvAtmAtanmUlavAhaTavyavahArasyajJAnAkAraH parAtmAsarvasAdhA raNatvAsaghaTojJeyAkAraNAlinAnyathAyadi yAkArezAyyaghaTa syAttadAzrayepi kartavyatAnirAsasyAdathahijJAvanAkAregApighaTanAspAtpadAdizAnakAlepitatsani dhAnAddhaTavyavahAravRttiApasajpeta ukai sakArairapitaghaTatvamaghaTatvaMcaparasparato nabhintA yadibhidhetasAmAnAdhikarapinatahAbhidhAnapartilaspATapadavattatazre taretarevinAbhAvaubhayorayyabhAvAttadAzrayavyavahArapanhavakataH syAdattaladurbhayA makosokameNatachandavAcyatAmArakedanasyAhaTazcAghadazvarAcyate yaditaDbhayA makavasughaTaityevodhyetaitarAtmAsaMgrahAdamatvAmevasthAmathAghadarAvephacyatedha dAtmAThapAdAnAdanTatamevaspAra navakhatAvadevati nacAnyaH zabdaratadubhayAtmAvasyA Page #784 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA* ttvaabhidhaaryaavidyte| atosI ghaTovacanagocarAtI tatvAzyA vaktavyaitpUcyate, ghaTA mAmukhenaukta vaktavyasvarUpani rUpa seo nacAdizyamAnaH saevArtha ittispAda huzyAvaktavyazvanirUpitAghaTabhaMgasaMgena pradarzitAvaktavyavartma nA cApadezpaH sa evArthaiti spAda ghaTazyAvaktavpazcAtadubhayAbhidhAnakramAkramANAvazA doci bhUtatadvyapadezaH, sarAvArtha: spATazvAghaTAvaktavyazca bhvti| evamiyesasabha jIjI vAdiyusamyagdarzanAdikhacadravyArthika paryAyArthika nAbhedAdyoja yitavyAtaca dravyArthi ke kota| anishcittcH| atatadevetyavadhAraNAdunmattava tyayayArthe ko to pitathaivAtadvatadevetyavadhAraNAdunmattavarUpA dvAdo nizcitA ye apekSitayAthAtathpavastravAditvAdananmantavacanavadavaktavyaiko toyyasa dvAdaH khavacanavirodhAtsadAmaunannanikavatya amyyArthaH syAdavaktavyavAdaHva kta vyAvaktavyavAditvAtsatyetaravacanavizeSazavAdane ko netadabhAvAdavyApti riti cenna tatrApitadrapayatteH syAdetadane kote sAvirdhapratiSedhavikalpanA Page #785 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAstiyadisyAyadAnekAMtonabhavatitadAekAMtadobAnayaMgobhavedanavasthAsasaMgacatatastatrAnekAMtavamevetisAsamabhaMgAvyAsimAtInabhavatItitalavikArAMtatrApita dayapatteH syAdekotasyAdabhayaHsyAdavaktavyaH syAdekAMtazzAvaktavyazvasyAdaneko tazcAvaktavyazvAsyAdekAMtazcAnekAMtazcAvaktavyazcetitatkayamiticedacyate mANanayAyeraNAdibhedAdekonodvividhaHsampagekAMnomiyyakAMtaitianekAMtIti vidhaH sampaganekonomithyAnekAMtaititatrasampagekotAhetuvizeyasAmaSikSaH samAragaprarUpitAyaikadezAdezamAekAmAvadhAronAnyAzayanirAkaraNApavAna vidhirmidhyekAta ekatramapratipakSAnekadhakharUpanirUparaNayaktAgamAbhyA maviruddhaH sampaganekItastadatasvabhAvavanyaparikalpitAnekAlakevalavAgvi jJAnamithyAnekAMtaH tatrasamyagekotonayaitkacyatesampaganekonApramANanapApaNA dekAMtIbhavatiekanizcayapravazAvAtramANAryazAdanekAMtonavatianekanizca yAdhikaraNavAdyadhanekAMta anekAMtaNvaspAlekotobhadevakAMtAbhAvAttatsamUhAtma Page #786 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajavA. z kaspatasyAyya bhAvaspAta zAkhAdyabhAve vRkSAdyabhAvavattadavinAbhAvizeSanirAkaraNAdA ramalo pe sarva lopa: spA devsntrecbhNgaaye| jayitavyAH chalamAtramane kAMta iti cenna cha lalakSaNAbhAvat / syAnmataMta devA stita deva nAsti tadeva nityaM tadevAnityamiti cAne kA narUpaNAM kula mAtramititanna kutaH chala lakSaNAbhAvAt chala spahilakSaNamataMva canavighAtorthavikalpopapa-tyAchalamiti yathA navakaM balIyaityavizeSAbhihitethe ! vakturabhiprAyAdarthottarakalpanaM na vAspa kevalAnacatvAraitinavo vAspa keva itinava kevalaH tayAnekAMtavAdaH vyattaubhayaguNapradhAnabhAvApAditArpitavya rasiddhivizeyavala lAbhaprAyitayukti paykalArthenikAMtavAdaH saMzayaheturiti *vizeyalakSagaNopalace svAtmataM saMzayaheturanekAMtavAdaH kathamekatrAdhAreviro anekasyAsaMbhavAdAgamacaivaMSanRtaH ekeM dravyamarnataparyAyamitikimAgamakhA stivA nAstivAnityaM vAnityaM cetitaJcanakasmAdvizeSalakSaNopalo rihasAmAnya tyakSAdvizeSApratyakSAdvizeSatezyasaMzayaH tadyathA syANupuruSocite dezenAti .. Page #787 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzAMdhakAraka luyAyAMvelAyA ItvamA sArUyyaipazyatovana ke vairavizeSayonilaya nAdInasthAraNagatAnvizeyAnvastra saMsayanazirakarUyanazikhAbaMdha nAdInpuruSagatIzca nupalabhamAnaspateyacaramarataH saMzayautpadyate nacatahUdanekAMtavAde vizeyAnupala zciryataH khaparAdyAdezavAsI kRtAvizeSAuktAvyaktA pratyarthamupalabhyate tateovizeyo palazca saMzayaheturitiyadgadiSma tatsampanniravaiSma evamapi saMzayaH kathamiMdanAva ditiprssttvyH| evAmasti tvAdInAM dharmANAM sAdhana hetu saMnidhAne sattibhavitavyasaMzayene tiucytevirodhaabhaavrshshyaabhaavH|| ydivirodhobhvissysheshyo| janiSpatanacaviro dhonayopanItAnAM dhammI gAMmasti kutaH araNAbhedAdavirodhaH pitAputrAdisaMbaMdhava duktAda grAbhedAdekatrAvirodhenAvarodhodharmAriNAM pitApucAdisaMvaMdhavattadyayaikaspa devadattaspajAtikularUpasaMjJAvyapadezaviziSTa spapitAputrobhatAbhAgineyaityevaMpa kArA saMbaMdhAjanyajanakatvAdizA bhedAnnaviruddhAMtena yekApekSayApine tiH zeSApekSayApipittAbhavatizeyApekSAyAdAputrAdivyapadezA IityuktApekSayApi Page #788 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA cheI tAputrAdikkata saMbaMdhabahutvaM devadattasyaikatvenavirudhyate tadvadari tvAdayonayAMtivirodhamekatrasapakSAsapakSApekSopalakSitasatvAdibhedopacitaikadharmava hA athavA sapakSAsapakSapekSayA upalakSitAnAMsa tvAdInAM bhedAnAmAdhAreNApakSadharma gokenakulAM sarvadravyaMnirapekSayo katravAdiprativAdiprayogApekSayAsaMzayauktaH itarathAhipakSadharmapi saMzayaH kalpeta/ekaspahetI: sAdhakadUSakatvAvisaMvAdavadvA athaivamupapacyA virodhepratipAditepimithyAdarzanAbhivezAttatvenapratipadyate yastaiSa tisArvalo ki kahetuvAdamAzrityeocyatedrahakha pakSamaryAdAnakrame NanyAyadharmamanapAla yattAvAdinAbhipretaprati jJArthasidvimAzaMsanAheccanapadeze sarvAbhilaSitArthasiddhiH pratijJAmAtrA devamAjjApaditi pratiSasaMga doghAnivRttayeoheturupadizyatesasAdhako duyakazcakhapakSamAcayatiparapakSaMdUSayati nano sAdhanadUSaNArthI hetoranyau bhavataH nacAnanAmastItitvAya nasAdhaka stenadUyakaH yenavATU karate nasAdhakabhanatayosaMkaro virodhovAH evaMsarvArthakha virodha doSamanudati visaryyatyane kotapakti yeti sarva Page #789 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavAdyavipatipazyanAvapativAdinIvisaMvadaMtaekamanekAtmakaminikecittAvadAha sabarajastamasAsAmyAvasthAjadhAnamititeyAprasAdalAghavIyatAyAvaraNAsAdhanA vibhinlasvabhAvAnAMjadhAnAtmanAmiyazcanavirodhagamadhamanyeyAnapadhAnanAmakaM gaNebhyotirabhUtamaMstititarAvagaramAsAmyamApantAnapadhAnAracyAlabhaMtati yadyamAnadhAnasyArasyaditatyAsamadAyatrApradhAnamekamitimAtaravAvirodhaH siddhAyAnAmavayavAnAMsamadAyaspacAliyaramanyatA anuttivAbhidhAnalakSa sAmAnyavizeSaititeyAvasAmAnyameva vizeSAsAmAnyavizeSaratiekasyAtma naHubhayAnakanavirudhyanaaparAhAvAdiparamANusamadAyorUpaparamAragari nitokakavaDAtvAdibhinlalakSaNAnArUpAtmanomithacanavirodha athamatanapa ramArAlamikolivAhyAkiMtuvijJAnamevanadAkArapariNataparamArAvyapadezAha mityucyate satrApigrAhakaviSayAbhAsasaMvittizaktitrayAkArAdhikaraNaspekaspA pagamAlavirodhamakiMcA savaiyamivateyApUrvatirakAlabhAvyavasthAvizayAryA Page #790 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. . . spakAryakAraNAzakisamancayonavirodhAsyAspadamityavirodhAsihAvaMsa NanayairadhigatAnAjIvAdInISanarayyadhigamopAyAnarapadarzanArthamAhAnirdeza khasAdhanAdhikaraNasthitividhAnataHkekhanarimanirdezAdayaH .. milamAdhipatya sAdhanakAraNI prAdhikaraNapratiSTAsthitiH kAlaka vidhAnapakAra-adhigamaityanuvartate etiretebhyovAdhigamaH pUrvavattasiH * gamaHjIvAdInAsampagdarzanAdInAMcAsatarhitayAnirdezAH karta artharvazadvibhaktipariNAmobhavati tadyathA uccanidevadattaspagrahArapAmaMtra khenaMdevadattamitigampUte (ayakimarthamAdInirdezaucyate avadhanArtha lpapatipatrAdInirdevacanakhUrUpegAvaTataspArthaspasvAmitvAdikAdharmavi nipattirbhavati yato'spanirdezAmpAdovacanakriyate itareyopanavazAkramIda * khAdInApraznavaNakramoveditavyAyadyevasaNvatAvaducyatAkojIvara 'taupazamikAdibhAvaparyAyojIvIpIyAdezAvakSyamArarAupazamikAdibhAva Page #791 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAyojIvantyucyateparyAyAdezAra dravyAdhIdezAlAmAdijAvaratyacyatetadubhaya' sNgrhaatmaagtsyaabhyspsNgrhH|smaarnnnideshdraacytekspjiivaansprishaa masyabhedAdagnerIlasapariNAmAyaspasAyanatyariNAmastasyAsovyapadizpatekutaH kathaMcidredAtpariNAmaparipagAminobhedakalpanAsanAvAta agneraunaktadyathA lAtmakaspAgnadahanapacanakhedanAdikriyAsAmarthyamautabhedenocyatAdhyavahAranaya vazAsavaiyA jIvAdInIsavaidhApadArthAnAMvyavahAranayavazAlIvAsvAmIkisAtha nojIvApArigAmikabhAvasAdhanonizcayatAyosIjIvAtmApArigAmikarata sAdhanAjIvAnizcayanayanatenAsovAramAnaMsarvakAlalabhataini upazamikA dibhAvasAdhanazcavyavahArataH vyavahAranayavazAdIyazAmikAdibhAvasAdhanazyati vyapadizpatecazabdenazakrazoNitAhArAdisAdhanazyaMkimadhikaragojIvazAkha padezodhikaraNonizcayataHAyosIkhapadezaasalyAnakharUpanakarmakRtazarI raparimAraNAnavidhAyitvepiaparikhAmahInAdhikabhAvaratadadhikaragojIva rakhA - - - Page #792 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA mprtisstthaakaashvyvhaartH||shriiraadhiyaanH karmApAttazarIrametaccAdhikaraNa mAtmAvyavahAranayavazAdadhitiSyatItiucyate kiMthitikojIva sthitistaspadra vyapapikSAnAdyavasAnAsamayAdikAcA taspajIvasyasthitimAdravyaparyAyApekSA vidhAkalypattiAdravyAyekSA'nAdyavazAnAjIvadravya hicaitanyajI . vyayapadezAdisAmAnyadizAntapracyacatAsarvakAlamitiparyAyasnuanya titadapekSAsamayAdikAkalppattikimaspavidyAnanArakAdisaMkhyayosaMkhyayAnaMta pakAgajIva:nArakAdaya: saikhyayA asaMkhyayAanaMtaSakArAbhidyatejIvaspana yatarekhAmAgamAvirodhAnirdazAdivacanatenaivaprakAraNAgamAvirAdhainaitarekhAmajI vAdInonidezAdayovaktavyAratadyathAsajIvastAvazAkhAparyAyAhitInAmA dizcAjIvatmeivAjIvasyavAmIjIvovAbhoktatvArA pahalAnAmaNatvAdisAdhana bhidAditannimitvAkAlAdidharmadharmakAlAkAzanaugatisthitivartanAvagAhahe uttaapaarinnaamikiiarulghugraanugrhiitaakhaatmbhuutsttaasrvdhaajii| Page #793 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtadapekSatvAityAdihetutAbhivyatAkhAtmevAdhikaraNasadrivyANAsvAtmavyavasthi tattvAdAkAzaMsAragArmasAdhArAMcaghaTAdijalAdInAMsthitidravyApekSAnAdhavasanApa yoyApekSAsamayAdikAvidhAnadharmAditrikakhatiniyatAnAdipArizAmikadradhyAthI dezAdekaikaMparyAyArthikanayAdezAdaneko saMkhyayAnaMtAnAMdravyAgIgatizyityavagA hanAdyapakAraparyAyAdezAzyAdekaMspArdanekaspAzeravyayasyAdasakhyayasyAdantakA lAsayayosayonaMtazcabhavati parakhatyayAtsagaladravyarUpasparzAdipArigAmi kadravyArthIdezAtsyAdekaMpatiniyataikAnekasaMkhyeyAseravyeyAnaMtapadezaparyAyAde zAsyAdanekasyAsavyayasyAdasaMravyayasyAdanataMtrAstravanirdeza kAyavAGmanaHkri yAparimAmAnAmAdijiIvospakhAmIkarmavAtannimittitvAsAtmevasAdhanazuhaspA tadabhAvAtkarmavAsatitasminsahataradhikaraNAtmanevAsItatratatphaladarzanAtka maNikarmavattecakAyAdAupacAratAsthitivAGamanasAstravayodhinnaikasama yAutkaraNAMtamahUtI kAyAstravaspajaghanpanAtamahUta ukagAnaMtakAla: Page #794 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. asaMkhyayA paDalaparivattI-vidhAnavAGajanasAsvavayozcaturvikalpasavyasatyamsa yobhayAnubhayabhedAkkAyAstravaH saptavidha udArikavaikriyikAhArakamizra bhedAdodArikodArikamizrakImanavyatiraNyAvakriyikakriyakamizrakIdeva kAgosAhArakAhArakamizrakorsayatAnAmyadvidhAmAnAMkAmagAkAyAstravAvina hApanlAnokevalinIvAsamahAnagatAnIathavAstravaspatrakAra yikaH hiMsAnyatayAbrahmAdivapattinivRttisaMjhAvAcikAparuyAkrozavi zunaparopaghAtAdiSavacasmapravattinivRttisaMzaH mAnasomithyAzrutethyospAdi khamanasaH sattiniTattisaMjJAvadhanidezajIvakarmakhadezAnyAnyasaMzleyovaMdha: nAmAdivAsajIvasyatatrattatphaladarzanAkarmaNazcattaspahiyatvAnmiyyAdarzanAvira tiSamAdakaSAyayogArvadhaspasAdhane 'dhikaraNaM bhavativivakSAta:kArakahate sthiti jaghanyokRyAcAtibrajaghanyave danIyaspadvAdazahUrtA:nAmagotrayoraTozeSANAmatamahatakiyAjJAnadarzanA Page #795 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varaNavedanIyotarAyAraNazasAgaromakoTIkodyaHmohanIyaspasamatilimigotrayorvi shtistrystriNshshaaNgropmaannyaayyH||athvaavNghsNtaanpryaayaadeshaashpaadmaadi renidhanazyAbhadhyAnAbhadhyAnIcakerocidhenatenApikAlinanasezyatijJAnAvaraNa dikatyiAdavinAzAzyAtsAdisanidhanaHvidhAnavaMyasAmAnyAdezAdekaH dvivi dhaHzubhAzubhabhedAratridhAivyabhAvobhayavikalpAracatahasikRtisthityanabhAga khadezabhedAtyaMcadhAmiyyAdarzanAdihetubhedAtA yodAnAmasthApanAvyakSetrakAla bhAvAsamadhArevabhavAdhikainAaSTadhAjJAnAvaraNAdimUlaprakRtibhedAdevasaravye yAkhyayAnaMtavikalpazcabhavati hetuphalabhedAvaranirdezayAstravanirodhonA mAdivajiIvosparakhAmIkarmavAnirudhyamAnaviSayatvAnnirodhaspatAdhanaMgamisami nidhmmodyrcaamisNrvdhaarhmevaadhikrnnaamitksthinirjghnyenaatrmhaa| kaNyApUrvakoTIdezInA vidhAnaekAdirayottarazatavidhaH tatauttarazcasakhye / yAdivikalpaHnirodhyanirodhakabhedAveditavyatatrASTottarazatavidhaucyate ti Page #796 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. khoyamayaHpaMcasamitayadhadizavidhA anapekSAdvAdazaparIyahAhAvizatiHta yohAdazavidhaMpAyazcittanavavidha vinayazcaThavidha vayAhatyedazavidhavAdhyA yaH paMcavidha vyatsagodvividhaHHdhyAnadazAvidhaMzutadhyAna caturvidhami tinijaganisAyathAvipAkAttapasovAupabhuktavIryakammanirjarAnAmAdivAsA Atmana: karmazAvAdravyabhAvabhedata sAdhanatayoyayAkavidhAkazyAdhika .. rAitmaivavAsthitighanyenekasamaya uktarSezotamahatasAdiH saparyavasAnAvA vidhAnasAmAnyAdekAnijamA dvividhAyathAkAlakhakramikabhedA daedhAmalakarmaprakRtibhedAdevasaMkhyayAsaravyayAnaMtavikalpAbhavati. karmarasani haregAbhedAnmAkSanirdezakasnakarmasaMkSayomokSonAmAditispasvAmIparamAtmA mokSAtmevavAsAcanasampagdarzanazAnacAritrAzivAmisevaidhAhImevAdhikaraNAMta hivayAcAkhitistaspasAdiranidhAnAvidhAnaM sAmAnyAdekomokSadravyabhAva moktavyabhedAdanekaH sampagdani nirdezastatvArthabahAnasampamdarzananAmAdi Page #797 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvAta khanarAtmanaH svasyaivavAdarzanamA hApazamAdisAdhanaM vAhyaM copadezAdikhAtmAvA svAmisaMbaMdhAbhAgevAdhikara sthiti jaghanyenotarmuhUrta bhaukta vaiSaTyaSTi sA garopamAzisAtirekANi athavA sodisanidhano: apazamikakSayopazamikesI dyanidhanaMkSApikaM vidhAnAM) sAmAnyAdekaM dvidhAnisarga nAdhigamaja bhedAvidhA apa zamika kSAyikakSAyopazamikalpAdevaMse khyayAnaMtavikalpaM ca bhavati adhyavasA nabhedAt jJAnanidveza: jIvAditatvaprakAsanaM jJAnaM nAmAdivatidAtmanaH khAkA raspavAsAnAvaraNAdikarmakSayopazamAdisAdhanaM svAvibhavizakti adhikaraNaM svAtmAkhA kArovAtatrapratiSThAnAt sthiti|| sAdisanidharnakSAyopazamikaM jJAnaM caturvikalpe sAMdhanidhanaMkSAyikaM vidhAnaMsAmAnyAde kaMjJAnaM pratyakSaparokSabhedA dvidhAdravyaguNaparyAyaviSayabhedAcidhAnAmAdivikalpAnumatyAdibhedAtyaM cadhAityevaMsaMkhyayAsaMkhyeyAnaMtavikalpaM ca bhavatibhedAccaritranirdeza: karmAdAna ||kAraNAnivRttizvAritraM nAmAdivatipunarAtmanaH svarUpaspavAcAritramohopaNa Page #798 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. mAdisAdhanavazaktirvArakhAmisaMbaMdhabhAgevAdhikaraNIsthitijaghanyanAtamahatalaka gheNApUrvakoTIdezonAlayavAsAdiparyavasanA apazamikakSayopazabhika sA dyaparyayavasAnaMkSAyikaMzudvivyatapapekSadhAvidhAnasAmAnyAdekadvidhAvAdyAbhyaM taranittibhedAtridhAaparAmikakSAyikakSAyopazamikavikalyA. caturthamabhedArapaMcadhAsAmayikAdivikalyAdityevasaMkhyeyAsavyayAntavika lpacabhavati pariNAmabhedAkSimeterevajIvAdInAmAdhigamobhavatiutAnyoyyadhi gamAyAyoralIniparieemAlastItyAhAsatsaMkhyA mAtrasparzanakAlAjArabhASA nyavahalecA adhigamadatyanuvatiSazaMsAdiSasachandahate icchAta: sadbhAva grahaNesachabdaHparzasAdivattatetadyathAprazaMsAyotAvazatpuruSaH sadazvazve nikvacidarijalesaTA satpaTaitikvecityatijJAyamAneSanAjita satkathama * bhUyAtsavajitahatiyajJAyamAnaityarthakvacidadiresacatyAtithAnnoja timAhatyetyaryAtatrehechAtasar3AvogyatAavyabhicArAtsarvamlatvAcca Page #799 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tasyAdau vacanaM satvaM hyavyabhicAri srvpdaarthH||sttaaN vyabhicaratiyadivyabhicaredvAgvi jJAnago varAtItaH syAtA guNAnurUpAdayo jJAnAdayazca ke khacitsaMti keSucinna saMtikriyAMcaparispedAtmikA jIvapuleyastinetare vetana vyAptimatI, sarveyAMca vicArANAmasti tvamU letenahi nizcitasya vasunauttarArcitAya jpate atastaspA dIvacanakriyate sataH pariNA mopalaH saMkhyApadeza: sattohivasunaH saMkhyA tAnaMta pariNAmopalo saMkhyAtAdyanyanamaparimAraNAvadhAraNArtha saMkhyAne dala kSaraNAupadizyatenijJattisekhya spanivAsa viprtiptteH| kSetrAbhidhAnaMnizvaye najJAnasaMkhyaspArthasyodhvadhistiryagnivAsavipratipatterUdyinyanamanizvayA vaicitrikAlaviSayopazleyanizcayArtha the kSetrAbhidhAnaM avasthAvizeSasya sparzanaM avsthaavishevai| vicitratryazracaturastrAdisnaspatri kAlaviSayamupa zleSaNasparanikaspacittakSaitramevasparzanAM kaspaciddravyamevakampacijavaH pa DaTau veti ekasarva jIvasaMnidhautannizcayArthataducyate sthitimattovadhipa Page #800 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. richedArthakAlopAdAnasthitimattIrthasyAvadhiparichettavyaiti kAlAyAdAnakriyate 52 . aMtarazabdaspAnekArthattazci. gaH kacichidravartatesAtarakArIsachidgamitikaci bhataitikvacinmadhyehimavazAgarottaraitivacizAmIpyasphaTikaspaSThakara kAyatararalasyatahAtatizularaktasamIpAsyaspenigamyate kvaci. vAraNalohAnokATapASANAvAsasAnArIparuyatoyAnAmatAramahadataramitima hAnvizayatyarthAvacihahiyogenAmasyAMtarepAratikvacidupazamaravyAvyA netarezATakAitikvacihiraheanabhitazrITajanetaremamaMtrayateta hirahemaMtrayatatyarthanAtahaligamadhyavirahevanyataviditavya vIrya spanyAvepanarUddhatidarzanAtacane aThapahanavIryaspadavyasyAnimitta vazAtkasyacitparyAyaspanyagnAvasatinanimitItarattasyaivAvibhAvadarza dattaramityucyatepariNAmaMSakAranirNayArthabhAvavacanaupazabhikAdiH). Page #801 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maina mapakAroninnata paMDanibhAvavacanakriyatesaikhyAnAdyanyatamanizcayeypanyonyavi yaSatipatyarthamalpavahatvavacanasaMkhyAtAdizcanyatamenaparimANenanizcetAnA manyonyavizeSamatipatyarthamalyavahatvavacanakriyateimerAbhyo' lyAramevaha vadatyAhanidezavacanAzatvaprasiddhasaragrahaNanidevacanAdevasatvaMsihanAsa tonirdeza titaramAdasadahaNamanaryakaMsadaharAmasaDaharNanavAvAstika nAstIticaturdazamArgagAsthAnAvizeSaNArthavAlavArAvadoSa kiMkAraNoM nAnenasampagdarzanAdasAmAnyenasatvAcyatIkitagatIdriyakAyAMdicala IzAkhamArgAsthAneSavAstisampagdarzanAdicanAstItyevevizeSaNArthasaha canAsarvabhAvAdhigamahattvAccAdhikRtAnosamyagdarzanAMjIvAdI caniddeza vacanenAstitvamadhigartasyAtvanadhikRttAjIvapayoyAHkAdhAdayasayovAjI vaparyAyAH vazIdayoghanAdayazceteyAmastitvAdhigamASanarvacana: anadhi chatatvAditicennasAmarthyAsyAdezadanadhikatAralelatAnapanaryaktameyograhaNa Page #802 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavA. mititannatikArasAmorayAmapigmahagabhavati vidhAnagrahaNAnArthatvAra khAsyAdetadvidhAnamahaNAdevasaMkhyAsiddhirititalakiMkAragAbhedagazAnArthatvAtya kAragaNanahitaredagaNanA madamacyAta upazamasamyagdRzyanyataH kSAyi kasampamhaeyaratAvataratikSetrAdhikaraNAyorabhedaraticennAktatvAzyAdetadyate vAdhikaraNAtadevakSetrI satastayorabhedAtyAyagrahaNAmanarthakamititanlakiMkA romaktArthatvAdaktametatsarvabhAvAdhigamArthatvAditikSetresanisparzanopalazcera yaghaTavatyayagamaharaNaM yathehasatighaTekSetravanovasthanAjaliyamAhuTasparzana naMnadyetadanighadevAavaniyatenacagharTasTazatItitathAkAzakSetrajIvAvasthA niyamAdAkAzesparzanamitikSetrAbhidhAnenaivasparzanasyArthagrahamatatvAtsyagyaha saamnrthkonvaavissyvaacitvaanlvaayydiiyH|| kiMkAraNaviSayavAcitvAdiSaya vAcIkSetrazabdaH yathArAjAjanayadakSetrevattiyatinacakane neturunaviSayaminikAlpagocaratvAJcayathAsAMpattikenIvanAsopatikaMghada Page #803 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetresTamenAtItAnAgatanavamAtmanaHsApatikakSetrasyarzanasparzanAbhiprAya:sparza, ||nAbhiprAyaH sparzanaspatrikAlagocaravAra sthitikAlayorItaratvAbhAvaiticenna makhyakAlAstitvasaMpratyayArthasyAdetasthitirevakAlakAlarAvasthitirityatonA khyabhayArotarabhAvaititannakikAragAmakhyakAlAstitvasaMkhatyayArthapunaHgakA lagrahaNAdvividhohikAlomakhyovyAvahArikazyatitamaravyAnizcayakAlApa yoyiparyAyAvadhiparichedovyAvahArikAtayoruttaratranilayovakSyetouktaca. kimatasarvabhAvAdhigamahetutvAditinAmAdiyabhAvagrahaNAtyanarbhAdhAyahaNAmini cintApazamikAdyapekSatvAtasyAdetalAmAdiSabhAvagAhaNaMkRtatenaidhasihatyA pinavigAhaNamanarthakamititannakikArAMUpazamikAdyapakSatvAtpUrvabhAvagraha gaNedvyenabhavatItyeveparamidatvopazamikAdivakSAmANabhAvApekSarkisampagdarzane aparAmikSAyikamityAdivineyAzayavazAvAtatvAdhigamahatuvikalyaH yavAsavaiyAmevaparihAra vineyAzayavazahitatvAdhigamahetuvikalpAveditavyaH Page #804 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA* histarekhAitarathAhipramANaharaNAdeva siddheri tArekhAmadhi / gamopAyAnIgrahaNamanarthakaMspAditi // inittatvAcA nikecathamedhyAvapaMcama kaMsamAte / evaMsampadarza spAdAvupadiSTa spalakSaNo tyattisvAmiviSaya nyaasaadhigme| : tatsaMbaMdhenacajIvAdInAMsaMjJApariNAmAdinirdiSTaM tadanaMtara midAnI, sampajJAnavicArAhI mityAha // mati katAca cimanaH parayi ke klAni jJAnaM // matyA dayaittikarAtezavdAHmatizabdAbhAvaka TaMkaraNasAdhanaH), ayamatiza do bhAvakI veditvyH| manerbhAvasAdhanektiH tadAvaraNakarmakSayopaza misatI dviyaapekssmrthspmnnmtiH||2 []] UdAsInyenatattvakathanAdvahalApekSayAka sAdhana: karaNasAdha novAmanute yanmanyatenenetivAmatiH bhedAbhedavivakSopapa teSTazrutazabdaH karmasAdhanazca kiMcapUrvokta viSayasAdhanazcetivarttateRtAvaraNakSa yopazamAyeta raMgavahiraMga hetu saMvidhAne satizrUyatemmetikartakantarizrutapariNata AtmaivaTarItizrutabhedavivakSAyAMzrUyatenenetizrutaMzravaNamAtrevAH avapU Page #805 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rdhaspadadhAte kamI disaadhnH| kiH karmAdikhasAdhaneyvanyatame kirayaM ceditavyaH a vadhijJAnAvaraNakSayopazamAdyubhaya hetu saMnidhAne satyavadhIyate pravAgdadhAti ava gdhaanmaatrNvaavdhiH||avshvdodhH paryAyavacana // yathA-adhakSepaNAmavakSepaNa ||miti adhogatabhUyo dravyaviSayohyavadheyavAvadhirmaryAdAavadhinApati vadvajJAnaMavadhijJAnaM tathAhivakSyate rUpivavadheriti sarveSAM prasaMgaiticenna rUdivazA haavsthaapptteH| gozabdakhairtivatmanaH pratItyapratisaMdhAyavAcA nNmnH| paryayaH tadAvaraNakarmakSayopazamAdidvitayanimittavazAtparakIyamabhI gatArtha jnyaanNmnH| paryayaH bhAvAdisAdhanatvaM pUrvavadveditavyaM kathaMmanaH pratItya tisaMdhAya vA jJAnamitya zrocyate parakI yamanasi gattorthomana ityu cyate nAsthAttAchadyamitisacaka manogatArthobhAvaghaTAdi stamarthe samaMtAdetyA valaMvyavakhaprasAdAtma no jJAnaMmanaH paryayaH // matijJAnasasa~gaiti cenna apekSAmAtra tvAtsyAdetanmanaH paryayAjJAnamatijJAnaMprAkunamanonimittatvAdevaMhi AghIprakriyAmanasAma Page #806 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavA. 55 naH saMpariciMtyetitannakiM kAramapekSAmAtra tvAtkhaparamanopekSAmA aMtatrakriya neyathA caMdramasaMpazpatinatakAryamatijJAnavat (AtmazuddhinimittatvAdenasye ti vAhyAbhyaMtarakriyAvizeSAnyadartha ke vaMteta kevalaMtapaH kriyAvizeSAnavA manase kAyAzrayAnvA hyAnabhyaMtarAzyatayaH yadarthamarthinaH kevaMtesevaMteta valaMabhyutpanteo vaashaayaarthH|| kevalazavdaH yathAkevalamalaMbhukte devadata iti asahAya vyaMjanarahitaM bhuMkte itigmpte| tathAkSAyopazamika jJAnAseTa asahAya kevalamityavyutpanno yazadhdodraSTavyaHkaraNAdisAdhano jJAnaza vyaakhyaatH| ayaM jJAnazabdaH kararaNAdisAdhanaiti vyAkhyAnaH purastAditare tddbhaavH| itareyAmekAM tavAdinAMtasya jJAnaspakarayAdisAdhanardhanopapadyate 'miti ceTucyate AtmAbhAve jJAnaspakaraNAditvAnupapattiH kartturabhAvA yAmAtmAnavidyateteyAjJAnaspakaraNAditvaM nopapadyate kuta kartturabhAvAtsati chettariparazoHkaraNAtvaMhaM / tathA cAtmanyasattinAspakaravaM ta : Page #807 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvasAdhanalamapinopapadyatejJAninimitinAsatibhAvavatibhAvaratisyAdenA nAtInijJAnaminikaTasAdhanatvaminitannanirIhakatvAntahinirIhAkAbhAvakala tvmaarkNdtiniriihkaacsrvebhaavaaH||kiNcpuurvottraapekssspliikekriivhnct spajJAnaspapUrvottarApekSAritakSaNakatvAdattonirapekSaspakarTavabhAvaH kiMcakaraNa vyApArapekSaspalokekaTatvaMhaSTanacajJAnasyAnyatkaraNamalimatospakatvamApI nopapadyatezvazaktirevakaraNamiticennazaktimadbhedAbhyupagameyAtmArititvasiddheH abhedecasadoyaladavasthAevenisaMtAnApekSayAkarIkaraNabhedopacAraiticenlapa ramAviparItattvemTayA vAdopapattebhedAbhedavikalpanayoruktadoyasasaMgAcamana zcedriyaM cAspakaraNamiticentataspatachattayAbhAvAtmanastAvalakararagavinaSTatvA tayaNArmanaMtarAtItavijJAnayahitanmataitivacanAnnedriyamayyatItaMtatarAvanAyya pajAyamAnaspakararaNatvanAhiMsavyaviyAgIyagapajAyamAnamitarasyavidhAgAspa krgiibhvti| kiMcajakatyaryAdanyasyAbhAvAzAityaspA sakateravavodhana Page #808 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAvA. manatasmAdanyaH kazcidostiyaH kalakhamanubhavarAnospakarItvAbhAH vAkiMcaekakSaNAviyayayatkarIvaMtadanekakSaNagocaroccAraNaajanmanAka lezavdenakAyamacyatA karyavAyamekakSaNesatvAcakaHsyAsatAnAvasthAnAhA cyAvAcakabhAvasaMbaMdhaiti cennatasyapativihinatvAlayamatametatrasvAtpa titAnAranavRSTiraMvAdhyamevahitatvamiyyato avyApAreyahisarvadhammeyavAya. ||vhaaronaartyevenitdpinoppdyte khavacanavirodhAttatvapratipatphayAyApanha vapasaMgAcA kiMcA jAnAtItijJAnamitikalasAdhanatvenopapadyatekatovizeyA tuMpalaJcenAyenahikarIsAdhanalamavagatakaraNAdisAdhanabaMcatenedeyajyateva kukarIsAdhanamidanakAraNAdisAdhanamitinacakSaNikavAdinaH . vArtijJAnavikalpanAyA anavadhAritobhayakhabhAvaspatahizeyopalaciratina hizukletaraviNeyAnabhijJaspazulamidananIlAdInivizeyagAmapapadyate ali tvayyavikriyAmpatadabhAvonabhisaMbaMdhAdAtmanazprastitvepijJAnaspakaraNAdyabhAvaH Page #809 -------------------------------------------------------------------------- ________________ katonabhisaMbaMdhAdyasyamatamAtmanojJAnArakhyogamAratasmAcAryAtarabhUta-pAdi yamanArthasannikaryAdyanniyyadyAta nadanyadinivacanAdititaspajJAnakaragAMnabhavi, tumahItikutagarathagAtmalAbhAbhAvAdRSTAhilokeLetuvattAtirabhUtasyaparaNe lehAgauravakArinyAdivizeSalakSaNopetasyasata: karaNAbhAvaH nacatayAjJAna syasvarUpaiyayApalabhAmahokiMdhApekSAbhAvAdRSTIhiparazohivadatAdhiSTitAdya mananipatanApekSaspakaraNAbhAvazAnacatayAjJAnenakicitkaTasAdhyakriyAtaraMsa mapekSyamasticitatyariNAmAbhAvAchedanakriyAparizatena hiMdevadattanatakriyA yaayaa|saacivyenipjymaan parazurukaraNamityenadyaktInacatayAramAjJAnaki yApariNAta atiratvetaspAzatvAdihayajhAnAdanyadbhavatitadahaTA yathA || ghaTAdidavyA tayAcazAnAdanyasAtmetyaJjavanasaMga sAnayogAibaMdRSTatvAI divaditicennatakhabhAvAbhAvesaMbaMdhaniyamApayatiridiyamanovatrajJakhabhAvA bhAvaisatyAtmanyevayogonamanaseMhiyegavetiniyamAbhAvaH yatasihayozcadamirda - Page #810 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. 57 Dino se vadho daMDa spacaprasiddhasya caiprai sasano vizeSaNamAtratvenopAdAnAdAtmanazca tuTutpattau hita vicAraNAvikriyopapatterasAmpe ubhayeozrAjJayeoH saMbaMdheyya tvaprasaMgo dRSTatvAtyaMdhayeo: saMbaMdhe darzanazaktAbhAvavat kiM ca iMdriyamanaH prasaMgAdyadijJAyataiti kiMcaubhayorlikriyA tvAtsarvagatasya tAvadAtmanaH ki | yAnAtinApi jJAnaspakriyAvattvedravyaspaivalakSaNamitivacanAntataH kriyAvi rahittaspakathaM kartyatvaM karaNa caivAsyAtyasyApimatamanyattaguNAvyatirekAt daH paruyonityazca nirvikAratvAditiitaspatAnaMkarA nabhavitumarhati kutaH anabhise baMdhA dyAvuddhiridviyamanI he kAramahahRtprapanItA locanase kalyAmi mAnAdhyavasAyarUpAsAprakRtiH paruSaH punaravikriyaH zuddhazvatasyasAka roka rthasyAciyApariNAtaspahidevadattaspa loke karaNa prayeogeo dRSTatyevamA diyo jyenApikale sAdhanatvaMDA jyate loke hikaraNatvenaprasiddhasyA se zataprasaM sAparAyAmabhidhAnapravRttau samIkSitAyonai gorakha kAThinyAhitavizeSo yame Page #811 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amana vichinatItikarmadharmAdhyAropaH kriyatenacattathAjJAnakaraNakhenapasiddhamarita pUrvadIyopapatteH matospakarlakhamayuktInacabhAvasAdhanalamapapattimarA avi kriyaspatatpariNAmAbhAvAdikriyAkhabhAvaspahivarakhanarataMDulAdaviledAdidaza nAtyacarnayAkaratyevamAdibhAvadizAmuktInAkAzasyeti ciphalAbhAvAtAjJA nihipamArAmiTamAragenacaphalavatAbhavitavyanacAvavodhanamaMtarezAphalamanyadA palabhyatotasmAdanyenajJAnenabhavitavyaMyasmitasatisAzAtiravavodhaH phalamA manobhavati taccanAratyatInabhAvasAdhanalaMgnadhigamazvAcanabhAvottaramitiphale khAmArapopacArArativAyutaMgarakhyAbhAvAdAtphalapramANAparikalpanAcAyakA AkArAvatIbhedAbhedayoranekadoyopapattelivikalpakatvAccatatvasyAkAraka lpanAbhAvAvAyavaratvakArApohe aMtaraMgAkArAlapapattizcetijaineMdANAMtupa rmvisrvjnypnniitnybhNgghnprpNcvipshcitaaspaahaadlkaashonmiilit| jJAnacakSavAmekarimannayparthenekaparyAyasaMbhavAdupapadyatarativimTaTAIma alankarALLAHARI p Page #812 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA yatanmatyAdInAjJAnazabdenapatyekamAbhisaMbaMdhodhajivadyayAdevadattajinadattAru dattAbhojyatAminidevatAdInAmajinApatyekamabhisaMbaMdhobhavatievamihApita spekmbhisNbNdhHmtijnyaanshctjnyaaneshvdhijnyaanekevljnyaanmittistypit| sAmAnAdhikaragaye upAttaliMgasaMkhyatvAttaliMgalekhyopAdAnenAratIyuktaMpuratA rizvatatvAdalyAtaratvAdalyaviSayatvAmatigrahaNAmAMdomattirityetatpadaMzcata malyAcUravAvadhyAdibhyAviSayazcAsyAlyAvakSarAdInApratiniyataviSayatvA tasmAdaspAdogyahA~kriyatetadanaMtaralatatatyUhikrataminiyakSyatetanasta danatarelAtakriyatestacaviyayanidhanAnulyatvAcamatizcatayonirvadhoravye vyasavaparyAyavitiyakSyate ataratatulpatyAcatadanaMtarazcatatatsahAyatvAcaya thAnAradaparvatAyatraparvatastatranAradaparasparAparityAgAttayAmanizcattayoH parasparAparityAgAyatramatiralatrazataMyatrazuttattatramattiritipratyakSatrayampA dAvadhivacanavizzudhabhAvAtsatpapimanizcatAbhyAsatyakSavAhizuhatvebhava Page #813 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhiraupadiSTaM pratyakSa jJAnamapekSyaavadhinnavizuddharata to spaSA upanyAsastato viva duttaratvAnmanaH paryayagnaharaNaM tatovadhermana:paryayajJAnaM viSNuttaraM kiMkRtopavi zutarAM kiMkla to spavizvadviprakarSaH saMyamaguNa sannidhAna kRtaH atospanadanaM taraMgahAM te keva lagnahI tataH paraMjJAnaprakarSAbhAvAtsarveSAM jJAnA nopari chedane kevala sAmarthyAdasya cAnyena jJAnenAparicchedadya tvAnnAto'nyatprakRSTaM jJAnaM maratI tittataH paraMjJAnakhaka bhAvastenaivasahanivaraNAcca yattazrva kevalene basahanivakSAyopazamika jJAnaiH sahA tote ke valaggA hara kazvidAhama tizzuptayorekatvasAhacaryAdekavArakhAnAccAvizeSAnmatizcattayoreka laMpA bhautikutaH sAhacaryAdekabhAvasthA nAccAvizeSAnnA tarana ziddhenAvizeSaHku tatastasitaevamatizvatayoH sAhacaryamekacAvasthAnaMcI vyatesa taevavizeSaH siddhaH pratiniyatavizeSasiyo hiMsAhacaryamekatrAvasthA navajyate nAnyayeti tatpUrvakatvAcca matipUrvavatamitivakSyate tatazvA Page #814 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. nayorvizeSa yatapUrvayaccapazcAttayokathamavizeyaH tisarAvAvizeSa kAraNAsaha zachAkagapaDateticelAtaevanAnAtvAra syAdetadyatomatipUrvakatvamataravA zeyaHkutaHkAraNAsahazatvAkAryasya karthataMtupaTavadyathAzulAditaTakArya paTaddhyezuklAdiyAmeva tathAmatikAryavAchutasyApimatyAtmakatvaMyugapaDhanezva yathAmnAvomaprakAzanayogapaddhatteranyAtmakatvaMtathAsampagdarzanAvirbhAvAdanaMta raMyagapanmatizcatayonivyapadezadattoravizeSaititannatikArazarmitarAvanA nAtyAdyataevanAnAtvAdyatarAvakAraNAmaisatvayamapattizca cocyatesatarAva nAmAvasiIdyohiMsAharyayagapattitiviSayAvizeSAditi celamahAbha dAzpAdetahiyayAvizayAnmatizcatayorekatvamevahivakSyatematizrutayorekatvamevahi vakSyatemanizcatayornirvayogaTovyasarvaparyAyevititantakiMkAragAragrahagAbhedAda nyayAhimatyAgrahyate anyathAzrutenayohimanyateviyayAbhedAdavizeSAnitasyai kaghaTaviSayadarzanasparzanAvizeSa:spAta ubhayoridriyAnimittatvAdinicenlana Page #815 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sihUtvAnaspadetadubhayoriTriyAniMdriyaminittatvAdaMta: karaNanimittatvAcca tadubhaya nimititannakiM kAraNamasiddhatvA jihvAhizabdoccAra kriyAyAnimittanajJAnaspazra vazAmapisvaviSayamatijJAnanimittaM nata spesubhayAnimittatvamasi iMsi hohetuH sAdhyamartha sAdhayennAsiddhaH: kiMnimittaMtarhitamaniMdriya nimitta zrIvagamaHzu saMcinimito iMdriyAniMdriyava lAdhAnAtpUrvamupalazverthenoiMdriyapradhAnyAdyadu tpadyate sA naMtadyate jJAnaM teI hA divasaMga iti cennAvagTahItamAtraviSayatvAtsyA detadI hAdInAmapinazvyapadeza: prAsarateyyaniMdriyanimittAiti tanna kiM kAraNama vagTahItamAtraviSayatvAdidviyeragAvagrahI to gharela mAtra viSayAIhAdayaH zrutaM tadviSayatarhitaM apUrvaviSaryae kaMghaTemidriyAnidriyAbhyAM nizvitpAyaMghaTaiti tajAtIyamabhyamanekadeza kAlarUpAdi vilakSagAmapUrvamadhigacchaniyanta kutaM nAnA prakArArthaprakArArthapaNapazyattAzrutaM sathavAiMdriyAnidriyAbhyAmekaM jIvamajIvaM copalambhpatatrasasaMkhyAkSetra sparzana kAlAMtarabhAvAspabahutvAdibhina prakArera purU Page #816 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. pokartavyeyatsamanachunaM zrutvAvadhAraNAkunamiticelamatijJAnapasaMgAta tyApa devadhArayatitakuttamitikecinmanya netannayatakAta:matijJAnaparsagAntadapizabdazcatvA gozadhdIyamitipatipadyate asAdhAraNananAmalakSaNenabhavitavyazcanapanastasminni driyagrahItArahItaparyAyasamhAtmani zavdatadabhidheyecazrotridriyavyApAramaMtaraNa jIvAdInayAdibhirAdhigamApAyairyAyAmpanAvabodhaHkhamArAnayairAdhigamaitphakta . rokeyocistAnamabhimatakeyocisaMlikaryaityatIdhikRtAnAmevamatyAdInApamAzAkha khyApanAryamAhAmAyApamAzabdaspakArthaHbhAvakarIkaraNatvopapattekApa mANazabdaspechAtIrthAdhyavasAya ayaMpamANazabda bhAvekatarikaraNecavartato natra bhAvatAvatyameyArthapratinivRttavyApAraspatattvAkayanArasamAraNamiti kattarikhamayA khanijamAratvazaktipariNatasyAzritatvAttavamiNotiSameyaminisamArNakaraNeSa mArapameyayoHsamAgApameyayozcaspadinyatvAtpamizAtyanenetiSamA anavasthati citAnahAevAtmadIpavAra spAnmAtamimihasaMpadhAryakhamArAsiddhi Page #817 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taravace niyaMdiya thA premepa siddipramANasiddhinaM paranovA syAtsvataevavetiyadiyaMthAprameya siddhiya mANAdhInA evaM pramANasiddhirapipramANAMttarAdhInetita syAyyanyattasyAyyanyadi tyanavasthA/athakhataevasiddhiH evamapi yathApramANasyasvanaNvasidvitathASameyA manaevasidviritipramANa vyasthAkalpa nApakAzakaH svasya catathASamANamapiiti athavAyamaparArthaH yadibhAvaka lekara NanAmanyatamasAdhanaH pramANazavdA ana vasthAnAmonita kasminnarthAtsa nivirudva nAva sthAnamiti tanna kiMkArahaTa vAtpradIpa vadyathaika spapradIpa spa pradIpayati pradIyyateneneti vAbhAvAdizaktayAvi rodhana pramANasyApItiitarathAhiSamAraNavyapadezAbhAvaH yadimA svasthA svarasaMvedyatvAdaspasumArANavyapadezo na syAt viSayajJAnatahijJAnayoravizeSaH vi zeSA viSayAkAraparichedAtmani jJAneyadikhA kAraparikhedo nasyAttadviSayevizA neviSayAkArasrUpate vetitayoravizeyaH syAtramTatyabhAvaprasaMgazca na hyanupalazcapU vithesa evAyamiti sTattirbhavatiyaditvavijJAnasvAtmAnaM naci jAnIyAduttarakAlamana Page #818 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavA. |dhigatakhAtmavijJAnaH kayaMtyAtazAhaminitatamTatirabhAvaH syAraphalAbhAvanice mAthIvavodheSInidarzanAsyAdetabAvasAdhaneSamAgomamevasamArAmitinaphalamanyadI palabhpataitiphalAbhAvaratitalavikAraNamaryAvavodhetItidarzanAra khabhAvasyA manakarmamalImasasyakaramAlayanAnizcayetItirupajAyateHsAphalamitya cyateupekSAzAnanAzIvArAgadveSayorakhazidhAnamapekSAajJAnasapekSAajJAnanA zavAphalamityucyatezATanamAraNyoranyatvamitivelAsapasagAtsyAnmartapramiyo spAsmAnaparaMvApamAyAmitikarTasAdhanakhamayuktaMyasmAdanyatsamAgA~jJAna saMcaNa gaanyazcayamAtAtmAsacagaNIziyAyozcAnyatvadravyarUpavattathAcAtme diyamanorthasannikaryAyabhiypadyatetadanyaditicanAdanyatsamArAmanyaHSamAtAtataH karaNAsAdhanatvamevayaktamititannArkikAraNAmajJAnAdanyatrAtmAtasyAzakhaMkhAnI tighavat sAnayogAditicennatasvabhAvatvezAratvAbhAvodhajadIpasaMyogavattasyAda taTTAnayogAvATatvabhavatItitalikiMkAra tasvabhAvatvezAlavAbhAva kayama Page #819 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradIpa saMyoga vadyathA jAtyaMdhaspa pradIpasaMyogepinadraSTutvAM tathA jJAnayogAthA sauyyantasvabhAvaspAtmano nazAla vaM pramANaprameyayoranyatvamiti cennA navasthAnAt syAnmataH abhyatvamAraNamanyatprameyaMkutaH lakSaNabhedAddI paghaTavA deti tantakiMkA raanavasthAnAdyadiyathAvA hyAtUprameyA kANdanyatsyAt anavasthA spasyAtpra kAzaMvaditi cennapratijJA hAnestacaitatsyAnnAnavasthA doSaH karyaprakAzavadyathAja ||kAzaspaghaTAdInAmAtmanazvaprakAzasya nAnavasthA doSaH evamihApI titannarkikA rAjatizAhAneH prakAzo hikhAtmano naashH| khaparaprakAzanesamarthaH pradarzyamAnaH samAzAprameyayeoranyA tvapratijJAM hApayati ananyatvameveticennAbhayAbhAvaprasaMgAdya dyadyanyatve do nanyatva tarhitApramANayoSamANameyayozcetitannakiM kAraNama bhayAbhAvaprasaMgAdyadijJA turananyatsa mArga samAraNAcaprameyamanyatarAbhAvetadavinAbha vinovaziSTa sthAypabhAvaityubhayAbhAvaprasaMgaka aMtarhi siddhirane kI tAsiddhiH spAdanya tvaMsyAdananpatvaMsyAdananyatvamityAdisaMjJAlakSaNA dibhedAsyAdanyatvaMvyatirekezAnu Page #820 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA-nupalaH spAdananyatvamityAditataHsihametatvameyaniyamAkhamayaSamANetaspAtya mArNasyAtyameyamitivamamANabhedApekSayAhityanirdeza: prAdheparokSajatyakSamanya ditivakSyatitadapekSayApamANaitidvitvanirdezana kriyatetahaca sannikaryAdini tyayItanmatyAdijJAnavANItaSamAyaNavyapadezailabhantenasannikaryAdInimithasanni karyAdeSamAgachekodobAsanikaSetramANetakalapadArthaparichedAbhAvagladabhAvA) aspamatasannikarSa samAgAmadhigamaH phalamititaspasakalapadArthaparichedo nAstikataratadabhAvAttaspasalikarSasthAbhAvAvayamiticeducyatayenakenacitsarvaze nabhavitadhyetasyArthaparichedaheturyadisannikarvanAsavatasyatrayaviSaya: syAta tracatazyaviSayastrayaviSayazcanasabhavatimanasaidriyANAMvAyugapatvahatitvAtya tiniyataviSayatvAccAnatohizeyakhikAlaviSayAtakSmItaritavilakRSTarUpaH sakathamihata sannikayyati asanikRSTenattatphalamavavodhaH atipravAsI sAbhAvaH syAttataevayasainikopinabhavati sarvagatatvAdAtmanaH sakalenAche Page #821 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nasalikaryaraticelataspaparIkSAyAmanayapatte yadihisarvagatamAtmAsyA-taspaki, yAbhAvAtpuNyapApayo klvaabhaavettpuurvksNsaarstdprritiruupshcmokssonyo| kSyataratikaraNagrAmasyasaMsAraiticentatasyAcetanatvAtasyaivamokSajasakrezcasarva dviyasalikaryAbhAvazcaupariyAdvakSyatesarvathAgahAprasaMgazvasIlanAsaMnika yatvAdyAnAdiyAzivAyyakArI girapisarvathArthasparagrahAMpAmotikatAsI lanAsaMnikaTatvAttatphalaspasAdhAraNatvamasaMgAstrIpuruSasaMyogavattasyasani karaspaSamAgAspayatphalamarthAvabodhanatenacasAdhAragonabhavitavyakarthastrIpuru ghasaMyogavadyayAstrIpuruyasaMyogajasukhamabhayorapisAdhAraNatayedriyAgomana sorthasphabhAvavodhanapAmotizayyAvaditivelAcetanatvAtsyAnmateyathAzayyAdI nAparuSasyacaseyogesAdhArazopitatkalesarakhanazayyAdInAmavatikiMtarhiSaruSa spevetitayehApItitannakiMkArAmacetanatvAdacetanAnAzayyAdInosatyapiseyo) gisukhenabhavati ihApitataevenicennAvizayAtrasyAdetanmanaHpaTatAnAsatyAya Page #822 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. salikanataphalamavavodhanabhavatikuttopetanakhAdevetitalakiMkAragAMjavize yAdAkhabhAvaskhetAvatsarvayAmAmAdInAmavizatatrakiMvattIyavizeSaHsanni karyaphalamavavodhanamadhotarabhUtamapisadAtmanaivasaMvadhyatenamanaH sampatibhiriti zakhabhAvatvecAlanapatijJAhAnisamavAyAditivelAvizavArasyaditatsama vAyonAmAyatasiddhilakSagA:saMbaMdhoritatarakRtoyavizeSaititalakiMkAraNa maviyAsamavAyohisarvagatAsabhAvazUnyatvesamAnepisAtmanaivajJAnayojaya|| ninamanapratibhiritivacananavipazcinmanApItikaraMevamidriyepiyopanA numAnIyampayAranumAnAgamayoranumAnapratyakSayoropampapratyakSaporopampAga mapratyakSayopratyakSaparokSayozcaviparyayajasaigematyAdInAmavizeSeNApamA gAthamAha // bhoparIkSAdizabdaspanekAryattikhevivakSA tapAthamyA sahA ayamAdizabdonekAryantiH kvacityAthamyevanane akArAdayovA . svabhAdayastIrthakaNratikvacityakArabhujaMgAdayaHpiriharttavyAikvicidyava Page #823 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aramana sthAyAMsapITisarvanAmanivacitsAmayyinayAdInikSetrAgItikvacidavayavedidA diritiAlavahAdizabdasyavivakSAtavAyampAviditavyamAdIbhavamAdyapi narasanmatiHzcatAmahAmanayamakhAnasyaNahAnasAnAtikatamasapathamatvAnna himazrutasrathama uttarApekSayAditvamiticelatiSasaMgAtaspAnmatomavadhyAya taramapekSyazcatasyAdivaminitantaH kiMkAraNAmatiSasaMgADhantaramapekSyayadyAdi vaMkalyyatekevalevyadasyasarvasyAdivasAmotidilanizAdinicenlataravasthatvA rasyAditahikhanirdezonasarvamahAbhavatitAnAtinasaMgaititalavikAragona divasthatvAdevamapyaniSasaMgaNavabhavatikayo yohaNamitinavAppatyAsanne| nigrahAlavArAvadoSArkikAragaupratyAsante vanagrahaNAbhavatidvitvanirdezAdrI mAgIyadAdyaspatatyAsannatadevagyahyatetaspahisAmIypAdopacArikaMsAyampama jAtitAsAmAryazvarAcyA upAsAupAttaparajAvAnyAdavagamanaparokSaMDa pAtAnIdriyANimanazyAtapAjakAzIpadezAditatvAdhAnyAdavagamaH parokSaM m Page #824 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gajavA- upAnnAnIdriyAzigamanazcAtapAtaprakAzopadezAdinayAdhAnyAdavagamaparokSa yathAgatizampapitasyApisvayamevagaMtumasamarthaspayadyAhAvalavanaprAdhAnyaMgamanaM tayAmanivajAvarAkSayopazamasatizakhabhAvasmAlanamAzvayamevAnipala masamarthaspapUrvaktiyatyayapadhAnI tAnaMparAyattavAntadubhayaMparokSamiyacyate taravaNamArAvAbhAvaityanupAlabhaH patrAnyeupAlabhateparokSaSamAgomabhavati || jamIyatenenetihiSamA nacaparIkSeNArkicivamIyateparokSatvAdevenisAupA lemaH kutaH ataevayasmAtparAyataparokSamitrAcyatinAnavavIdharati abhihi talakSaNAtparokSAditarasyasarvaspaSatyakSavapatipAdanAmAhAtyAya anyatrividhapratyakSamitkacyatA kimidakhatyakSanAmaIdriyAnidriyAnapekSa mitItavyabhicAraMsAkAragrahISatyakSadriyANicakSarAdInipaMcAnIdriyamanaH tebapekSAyaspanavidyatetazmirataditijJAnavyAbhicArasAtItospAkArovika lpaH yatsahAkAreNavatatatatyatyakSAmityucyatedriyAnidriyAnapekSAmitivize Page #825 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 vAmatizrutanikRtyarthatItavyabhicAramityetahi gajJAtanihatya tadvimithyA darzanodayAMdyabhicaratItisAkAragrahaNamityetadavadhikevaladarzanadhya dAsArtha manAkArahitaditirkiMgatametadiyatAsUtreyAhozcidevavaktavyamitigataSatipa lekathamiticeducyatoakSajatiniyatamitiparapekSAnihAttiAmalItivyA nItijAnAtIni akSamAlApAsakSayopazama pakSAgAvaragAvAtamevapati niyatapratyakSamitivigmahAtparApekSAnintikRtAbhavati adhikArAdanAkAra vyabhicArapUdAsa adhikRtametatrajJAnasampagiticatatonAkArasyadarzanaspatya bhicAriyojJAnaspacavyavAsaH kRtIbhavanikaraNAtpayagrahaNAbhAva iticelahara khAdIsavaraspAdetatkaraNAtpayethe sparagrahaNInajAnnoti napakaraNAspakaspaciGkA nahaTamititantakiMkArASTavAkkathamIzavadyayArayaspakattaainIza upaka razApekSorayaMkarotisatavabhAvenazaktoyasapanarIzaratayovibhoyAtparikhAsahi || visheyH||svaadyopkrgaanngaanpekssHkhshktvrthenivttiiynpttiitrlthaa Page #826 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA 65 . karmalImasa AtmAkSAyopazamikeMdviyAnaM driya kAzAdyupakaraNApekSArthAsaMvetti kSayopazamavizeSakSayecasatikAraNAnapekSaH" vazaktIvayanvitIti ko virodhaH jJAnadarzanasvabhAvatvAcca bhAskarAdivadyathA bhAskarAdayaH prakAzasvabhA yatvAtprakAzAMtarAnapekSAMprakAzyAnarthAnprakAzayeti tathA jJAnadarzanakhabhAvA smAtadAvaraNakSayopazamazeyesatiravarA padArthAnAviSkarotItisiddhaM iMdriyami jJAnapratyakSaMtadviparItaMparokSamityavisaMvAdilakSaNamiti cennAmampapratyakSA spAnmatamiMdriyavyApArajanitaM jJAnaMyatparkSavyatI teMdriyaviSayavyA 'tyetadavisaMvAdilakSaNAMtathA coktaM pratyakSakalpanApoDhanAmajA yAdakSaistadyapadizyate iMdriyArthasannikotpinnaM jJAnamavyapadezyaH pravyabhicArivyavasAyAtmaka AtameMdriyamanothasaMnikarSAdya "nniSpadyate tadanyachrotrAdivRttiH pratyakSaMsatvatsaMprayogepurUSaspeM dviyANAMbaddhi janmatatpratyakSamiticasarvairaibhyupagampate atarasvatallakSaNamavisaMvAdinezveta Page #827 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyamititalavikAraNAmAsasyapatyakSAbhAvajasaMgArayadadriyanimittamevajJAna, pratyakSamiSyate evaMsatyAsaspaSatyakSazAnaMnasyAyanahitaspeMdriyapachiIdhiga moyatasyApikaraNApUrvakamevajJAnaMkalpate.taspAsarvazavaparastAduktImAgamA dinicelataspapratyakSa jJAnapUrvakatvAtasyAdetadAgamAdatIdiyArthAdhigamevyAhata zaktasarvArthAvavAghaititannarkikArAMtaspapratyakSajJAnapUrvakatvAdAsanahikSI gAdIvezApratyakSajJAnenaprazItanAgamobhavaninasa yadisarvaH syAdavazeyasyA savanAstItyAgamasyapAmArApAbhAvaH apauruSeyAdinicalataMdasiddhaH syAdeta dapauruSeyamsAgamArita pAnAdinidhanaH atyanaparokSevayparyevvakhatihatagatiratA sarvAdhigamanatitalavikArAMtadasiddhenacakrazcidAgamopIruyeyaH siholi hiMsAdividhAyinaHpAmArApAsiddhi atIdriyaMyogipatyakSamiticelArthAbhAvAtasyA matayoginotIdiyepratyakSazAnamati AgamavikalpAtItatenAsI,saniryAnsatya zivetti uktaMcA yoginAMgarunirdezAdyanibhinnArthamAtrahakaititalarkikArAma Page #828 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA Long zrIbhAvAdakSamakSayanivarttate itipratyakSa nacAyamathe yo ginividyate pakSAbhAvAdathavA nasatisarvabhAvA: khaparobhayahetva he tumpa utpatyA dyabhAvAt sAmAnya vizeSa yo kAnaka | yotsya sNbhvaadidossppttertorthaabhaavaanniraalNbnNyogin| jJAneka zaMsyAtparikalitA manAnasa~tibhAvAnirvikalpAtmanA setI ticAyuktaM tadadhigamopAyAbhAvAnna hinirvika lpArtho stitadviSayaM jJAnaM cetipratipAdaye tuM zakaM lakSaNAbhAvAttadabhAvAccatasya yogi nobhAvAcca nahikazcittatparikalpitAyogI vidyate vizeSa lakSaNa virahAtsarvavira hAccanivariNAmI tatraita syAnnirghAriNaM dvividhaM sopadhivizeyanirupadhivizeSaM ceti tatraseopadhivizeSe nirvAvodAstI tatrApi yathA vaahysyaabhaavbhklpaateH|| taistathA bhyaMtarasyApIti|vo durabhAvaevayogajadharmAnugna hA dAtmAka raNavirahitoyyavaitI tice lataspaniza kriyasya nityasyasattastaci yAttadanugrahavikArAbhAvAttallakSaNAnu papattizvasva vacanavyAghAtAta spapratyakSasyoktaM lakSaNamayi noppdyte| kutaH kha vacanadhmAghAtAdanyApohikaprati vihitAnyevazeSapramANalakSaNAnitataratatranonA Page #829 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - titarapatividhAnAdara bhAkiMtatatyamAraNalakSaNaNNAsaMbhAvanAtiraskArAyIkaciyA priyAmaheyadaktakalpanApoDaMpatyakSamitikalpanAhijAtidravyayAkriyAparibhASA kRtIvAkhadvivikalparatattApATaMkalpanAporTarkitatsarvathAkalpanApo-matAhoka yaciditiyadisarvathAstiSamAgotAnaMkalpanApoTamityevamAdikalpanAbhpoyyayoda mityaratyAdivacanavyAghAtaH adhaartyaadiklpnaabhyaanyodmissyte| sarvadhAkalpa nApoDamitivacanavyAghAtaathakathaMcikalyanApoTamekotavAdatyAgAtpunarapi svapisvavacanadhyAghAtaevA ayamAnAsmAkamekAMta:kalpanApAnamevetikima yetahivizeSaNaparamatApakSavizeyaraparamatehinAmajAtyAdibhedopacArakalpa naaghotaa.ttoyottnsvviklpaaditiucaasvitrkvicaaraahipNcvijnyaandhaa|| |tavamanirUpaNAmasmaraNAvikalpanavikalpakAdatipatrIcyatA mAlavanezaparA vitavaratatraivAThamatharzanaMvicAraratasyanAmAdibhiprakalpanAnirUpaNapUrvAnubhU tAnusArezAvikalpanamanusmaraNamityatedharmAkSiNAmAnAvasthAneSvakSaviSayavi - Page #830 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. jJAnayaniranvayenopapadyate yagapadatyanteranavasthAnAccAtIyAdyagrahaNAbhAvAbhAva zvasyAtsayataragoviyA cAra kramavRttikhecateyAsvArthAbhAvajasaMgatisaMtAnA dyapekSayAtadapapattiriticenlatatparIkSAkSamatvAdataH sarvasminlasativikalpe'ya vikalyAparyanAstItivijJAnasyavivekAnopapadyatesarvavikalpavirahAccanAsti tvamevAspasyAt anusmaragAdyayapagamecaekaspAnekakSarAvartinovaskhanostikhasiddhamanusmaraNAdihikhayamanubhatasyArthaspaDalaMnAnubhUtaspanAnyanubhUtaspati tathAmAnasamapiSatyakSaMbhIyapadyate apicadhaNAmanaMtarAtItaM vijJAnayahitanma nati atItamasatkayavijJAnasyakArasyAna ayapUrvottaranAzotpatyAga pahale kAryakAraNabhAvAkalyatebhilasaMtAnayorapivinazpatyaSamAnayo kA yakAraNabhAvaH spAdikasaitAnezakranamAsyapagameSatijJAhAninasyAdapUrvAdhi gamalakSaNAnupapattizcasarvaspajJAnaspatramANAkhopapattarapUrvAdhigamalakSAMza mANamityetaccanopapadyatikatAsarvaspajJAnaspaSamANAtvoyaphtezasamIyatenene Page #831 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nipramANe sarveAcajJAnenajamIyateyayAMdhakArevasthitAnAmutyattyanaM taraM prakAza: pra dIpa: uttarakAlamapinataMvyapadezaM jahAti tadavasthAnakAraNatvAdevaM jJAnamutpatyana taraMghaTAdInAmavabhAsa kaMbhUtvAsamA rAtsamanubhUyottara kAlamapina taMvyapadezaM tyajati tadarthatvA athamatakSaNekSaNe'nyam vjrdiipH| apUrva mevaprakAzakatvamavalaMba iti evaMsatijJAnamapi tAdRgevetikSanpa khopapatterapUrvodhigama lakSaNamavizi STamiti jatrayaTukramTatI chAyAdivatpUrvAdhigataviSayatvAttasunaH panarapividhA nejJAnaMpramANamititayA hanyate khasaMvittiphalAnupapattizcArthAtira tyo bhAvAtsamA golI ke phalavadupalabhyo aspaca SamANaspa kena citpha lenabhavitavyamiti kazci dAhA bhAhijJAnamutpadyate svAbhAsaM viSayAbhAsaca taspobhayAbhAsaspayatsaMve dametatphalamiti / tannopapadyate kutaH artha taratyA bhAvAhmo ke samAraNAtkalamaryo trmbhuutmuplbhyte| tadyathA cheSTa kentavya chedanasenidhAne dvedhIbhAvaH phalaMnacatathA svasaMvedanamarthaM trbhuutmstittsmaadspphltvenoppdyte| satyamevametata prattaNva Page #832 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. --m tasminnadhigamarUpephalesavyApArasatItatAmapAdhAyanamAraNopacArAtisamAropa cAenapapattimarakhyAbhAvAsatimayaloke upacArovRzyateyathAsatisiviziSTa tisaMggatipaMcedriya jAtinakhaTAsopabhAsurakapilanayanatArakAdyavayavavi zianyatroryazAyaryAdiyazAsAdhosiMhopacAraH kriyatemacatayehamakhya jamANAmastitadabhAvAraphalekhamAgapacAronayajyatemAkArabhedAredazticenna ekotavAdatyAgAtsyAdetabAhakaviyayAbhAsasaMvittizaktilayakArabhedAtsamA| eNamiyaphalakalpanAbhedaititannatikAragAekAMtavAdatyAgAdekamanekAkArami tyetajimeMdradarzanatanayamekotavAdeSajyateyadihyevamadhyapampatapekoparitoyaH rUpAdyamekAlarkameparamANadravyaMjJAnAdyanekAmadvyamitiathagavyasiddhiA bhUditiAkArAevanazAnamitikalpateevaMsanikaspatiAkArAiniteSAmayya bhAvaH syAkiMcateSAmAkArAgIyogapazyenavAutpattiH spAkrameNavAyadiyo gapadyenahatuhetumahAbovirudhyatemayakrameNAkSaNikasyavijJAnaspAkArANAM Page #833 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyakramaH yadisyAdadhigamazcAbanabhAvAtaramitivyAhanyate apicavAdyaspati zeyasyAbhArvetaraMgAkAratrayakalpanAryASamANApamAraNabhAsonopapadyatetaraMgA kArAbhedAdasahasrayatsaditikalpayatitatvamAraNAbhAsamasadevetiyatpatipadyate tatvamANamityattivizeyaititvameyayavyavasthApitasamAhayakalpanAcyA ghAta:valakSaNaviSayahikhatyakSasAmAnyalakSaNAviSayamanumAnakhalakSaNamasA dhAragodharma vikalyAtItatvAdidaMtadityavyapadezpannAtadviparInesAmAnyalakSA mitisarvasyAsaha kiMkRtoyavizeSAasatvahinakhatobhidyatesaivadhibhedAzyAdbhavaH gharaspAsarvapadasyAsatvamitiyoghavAdInIsaMvadhinAmabhAvetadvizeSAbhAvainispA nmatakhAtyatitAnoralaTiriSTamevAptarkitamapasthitamataNvasarvevijJAnAbhidhA namayathArthaparikalpitArthatvAlivikalyArthagocaramAlIyamevavijJAnasamAmi ticA zAsSapakriyAbhedavidyevoyavarApItomanAgamavikalyAhikharyavidyA avatatiitiebacAnupapantadAdhigamopAyAbhAvAduktaMcA pratyakSavuhiHkrama Page #834 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajavA. nayatrataliMgagampenatadaliMgevAconavAtadviyayegAyoga karatagatikaTamaTa eyataraneityAhitAbhayapakArasyaptamAraNaspAdidhakAravizeyajatipattyarthamAhamati TanikAcinnAvovAilyAyomAitizabdasyAnekArthasaMbhavevivakSAva zAvAdyasenatyayanAinizAdAnekArtha saMbhAvitikvaciddhetovanItehatInipalAya tavarvatItidhAvanikvacidevamityasyAthaivateitismanupAdhyAyaH kathayatievaMsma itigampate kvacitkhakArevatattayayAgaurava shukliiniilshcrtilvtejindttode| vadataitievaMSakArAityarthaH kvacidyavasthAyAvatItayathAlitikasetAloiti kvacidarzavipatitattayathAgorityayamAhagauritijAnItaiti kvacitsamAsIva mitidvitIyamAhikamiti kvacichApAvipattItaitizrI entamitimihasenamititatraihavivakSAvazAdAdizadArthaviditavyahImatieTatijJA citAbhinivodhAdayaratyarthaH kepanasteSatibhAkapalazyAdayIpakAravAevaMSa kANiti kayameghAzabdAnAmanItaravamatijJAnAvarAkSayopazamanimittAyo Page #835 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viviSayatvAdanotaratvaMrUTivazAdeteyAMmatyAdInAMzadAnImatijJAnAvaraNakSayo pazamanimittAyAmopalacauroranottarakhaveditavyekathaenarmana manyataiti vAmatiityevamAdyaviSayAzAmeyomanatirasyamityatanAharUdivazAditiyayA gachattItigorityaMgIkRtamapigamanenazabdazattiniyamakAraNarUTivazAlacidevatI tthaamtyaadyH||shbdaavytyttikmmshistyvyaayennaabhedekvcidevvrttidtyn thotaratvamavasIyatazabdabhedAdarthabhedogavAzcAdivaditicelAtaHsaMzayAtsyAdetanma tyAdInIzadAnAparasparatodhotaratvamalikatamazazabdabhedAnavAzvAdivadititanna kiMkArAmataH saMzayAdyataevamatyAdInAMzabhedAdanyatvamAhabhavAnataravasaMzayaH kayamiMdAdivadyayeMdrazakraparaMdarAdizabdabhedapinArthabhedalayAmatyAdizabdabhedeypa bhedadAti nAhiyatarAvaMsaMzayaratanaravanilayAkicazabdAbhedevyathaikatvajasaMgA dyaspazavdabhedortha dehaturitimatataspavAgAdinavArthakhagozadAbhedadarzanAvAgAdya nAmekatvamastubhayanaitadiSTunatahidabhedonyatvasyahotukiMca.AdezAva Page #836 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA - - canAdyathadAdInomekadravyaparyAyAdezAtsyAdekatvapratiniyataparyAyArthIdezAccasyAra nyakhaMiMdanAdiMdraH zakanAkramaharigApuraMdaraititayAmatyAdInamikadravyaparyAyA dezAtsyAdekarvajatiniyatArthayayAdesAcasyAnnAnAtva mananamatiHsmarasoraTatiH sajJAnasaMjJAciMtanarcitA abhimakhyananiyatavodhanamabhivodhaiti pryaayshbdol| kSoMneticenlAnatInanyatvAtsyAnmartamatyAdayasaminiyodhayayoyazadAnAbhini vodhasyalakSaNomayyAdivadyayAmanuSyamatyamanujamAnavAdaya: paryAyazavdAma nussysplkssaanbhrvtiititmnrkikaaraatttonnykhaadihyryaayigaannypryaayaa| shbdslkssaakthmohnaamnissdyyaapryaayshbdH| Uslamagne paryAyiragonanyasyA dagnelakSiAbhavatitayAparyAyazabdAmatyAdayaHyAbhinivAdhikazAnaparyAyigonA nyatvenAbhinivocaspalakSaNe athavAtatonyatvAtyayAmanuyyamaya'manujamAnavA dayaH asAdhAraNAvAdanyaghaTAdigavyAsarvadhinomanukhyAdananyatvAttaspalakSaNI anyathAhimanuSyAdiparyAyAlakSaNatvAnmanuvyabhAvobhavedyattInamanuSyAdilakSaNa - Page #837 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARTH-- vyatirekegAsyAnmallakSaNamastItinacAbhAvotaHparyAyazabdolakSaNItadhAma timratyAdayaH asAdhAraNatvAdanyajJAnAsaMbhavinAabhinivodhAdananyatvAttaspala kSaNAmitazcaparyAyazavdolakSayoM kasmAdvAjatyAgatalakSaNagrahaNaNAtkathamalla vadyathAgniritigatvAjJAtvAbahirupsaparyAyazabdaMgachatikaryagachatikoyamagniryAuna itiuttaraticatvAdi pratyAgachatikoyamaptAyognirititayAmatiritigatvAkha dvibharaTartigachatikAmatiritiriti nataHsTatirAigatvAvaddhiHjatyAgachattikAyama timitiritievamattareSvapitaramAilAjatyAgAlakSaNagrahaNAtpazyAma:payIya zabdolakSAmiti kiMcAparyAyahavidhyAdagnivadyayAgnerAmabhatauralaparyAyolakSa gaunadhUmaratasyavAodhananimittakhekAdAcikatvAttathAmAbhyettaromatyAdiparyAyA matavAlakSAnAnAtmabhUtovADomatyAdizabdApagalatatpatyAyanasamayItta syavAhyakaraNaprayoganimittavAditikaraNAspavAbhidheyAryatvAdayavArtikaraNa yamabhidheyArthIpajpattamati:mati saijJArcitAbhinivIdhaMitiyoobhidhIyata - Page #838 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 rAjavA tanmattizAnamiti tato lakSaNatvamupapadyate zrutAdI nAme tairanabhidhAnAnna hotairmatyAdibhiH zrutAdInyabhidhIyate / vakSamANalakSaNasadbhAvAcca tAdI no hi lakSaNaM vakSyatettattasteSA matyaprasaMga: 'yadeva lkssnnNmtijnyaanmvdhiyte| athAsyAtmalAbhekiMnimittamityatA hasatAde dviyaanidriynimittN|| athavA AtmaprasAvAvizeSAtsarvajJAnAnAmekatya prasaMgenimittabhedAnnAnAtvaMpratipipAdayiSatravItisatya yyamasminnavizeSeyTathakka meyAmavemaH kutaH yasmAttadiMdriyAniMdriyanimittaminikimidamiMdriyaM nAmaiMdriya syAtmanorthopalazciliMgamiMdriyAM iMdrapratmAtasya karmmama lImasaspasvayamarthAtrihIna | mrthsyaarthoplbhneylliNgNtdiNdviymityucyte|| athakiMmidaMmaniMdriyamaH nidriyaM manonudrAtmanottaH karaNAmaniMdriyamityucyate kathamiM dviyapratiSedhenamanaucca te yathAyamatrAhmaNaityakte brAhmaNa svarahite kasmiMzcitsaMpratyayo bhavati tathA iMgali gavirahitenyasminnaniMdriyamiti saMpratyayaH syAttanaliMgaliMga evamanaminaiSa doSaH I vatsatiSedhAt kathamanudAvadyathAnudAkanyAittinAspAudaranavidyate kiMtugarbha Page #839 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana - - bhArobahanasamodarAbhAvAdanadarAtayAnidriyamitinAspaidriyatvAbhAvaH kinaca kSarAdivatpatiniyatadezaviSayAvasthAnAbhAvAdanidriyemanaityucyatAtiraMgata karAmidriyAnapekSatvAntAspeMdriyeapekSAstItIdiyAnapekSenahyaspayAdoyavi cArakhavicAprapannodriyApekSAstitatotaregetakaraNaminiveditavyaMtadabhayama vaSTabhyayadutpadyatattanmatijJAnotadityagrahaNAmanaMtaratvAditicenlojarAyavAra syAdetanmatijJAnaspAnaMtaratvAdanenAbhisaMbaMdhobhavatItitadityetadrahaNAmanarthakami titanlakiMkAragomattarAryatvAdantarAryayeta itarayAyavagnahehAvApadhAraNA manizAnabhedAitivijJAnumazavadhAratamahopanaH kriyamANenanmatijJAnamavaya hAdayanisabaMdhAsugamobhavati yadetasminnimittayasaMnidhAnesatyAramalA bhasatyAga anivarzitabhedamititanedasatipattyarthamAha navamahArAja ! rAviSayaviSayisanipAtasamanattaramAdyagrahaNamavaramahA viSayaviSayisa nipAtedarzanabhavatitadanaMtamayasparamahaNAmavamahAmavahIte'rthatahizeSA AAA AMANAN Page #840 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. || kAMkSAmAhAyadyApuruSadatyavagrahItetasyabhAyAvayorUpAdivizeSerAkAkSarAmI hAvizeSaNanizAnAdhAyAmpAvagamanamaMvAyAbhAvAdivizeyaniAnAttasyayA yAmpenAyAAmanamavAyannAdAkSiNAtyAyeyavAgoraitivAninlItArthAvismatihI raNAbhAvAvayorUpAdivizevayAthAtmpananinAtasparuSaspottarakAlasarAvA yamityavismaraNayatobhavatisAdhAraNataratematijJAnabhedAH atrAhaddamATha pUyorkakRtameyAmacyatovaragrahAdInAmAnapUryamatyattikramApekSazravana hapUrvakatvAditarekhAmAdAvAvagahA kriyatetaryetareyvapiyojyamantrAhAvana hehayorakhamAepetatsadbhAvepisaMzayadarzanAccakSavadyayAcakSadhinanirmayaHsatye vatarimarkimayasthANurAhozcitsaruvaitisaMzayadarzanAttathAvaragrahepisatinani sayabahAdarzanAdIhAyAMcananirNayAyatonilayAyamAhAnatvIhaivaninyAya zvanilayonabhavatisasaMzayAjAtIyaityapAmAepamanayoritivagrahavacanAdyata|| nuktaruyoyamitiavamahalasyabhAyAvayArUpAdivizeyAkAMkSaNAmIheni || Page #841 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m nisaMzayaralapatipattirevezitalarkikArAMsaMzayAnatinakAyamAlocanavadyayAhI locanekimayamarthAisthAgarutapuruSatisaMzayAnaniyatilayoheyimaryara|| tyavAheIhAdyapekSavArasaMzayAnanittirucyatelakSaNAbhedAdanyatvamagnijalavadyathA nijalayAIhanapakAzanAdidravatAranehanAdinatiniyatalakSaNabhedAdanyatayAva|| sahasaMzayayolokSaNabhedAdanyatvakosIlakSaNabhedaucyatamanekArthAnizcitAparya dAsAtmakaHsaMzayaratadviparItovagraha khArAparuyAdhanekArthAlaMvanasannidhAnAdane kArthAtmakaHsaMzayaekaparuyAdyanyamAlako'vagrahAsyArApuruSAnekadharmAni zcitAtmakarasaMzayaH yanonasyArANudharmAtsaruyadharmazvinizcinotiavaragrahaNa ruyAdyanyatamaikadharmanizcayAtmakaH sthArAparuyonekadhammapiryavAsAsAtmakAsaM zayAyatInapatiniyatAnasthArAparuyadharmAnyaryadaspatisaMzayAavaramahA punaH paryadAsAtmakaHosahyanyAbhavAdInyAyAnyaryadasyapuruSaratyekaparyAyAlavana:saMza yatulyatvamaparyadAsAditivelanirlayavirodhArasaMzayasyaspAdetatsaMzayatulyAvara Page #842 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajavA. harakana apIdAsAdyathAsaMzayaH sthANapuruyavizeyAparyavAsAtmakaratathAvaya hopipuruyaratibhAyAvayorupAdyaparyadAsAtmaka anazvetadevaMyadatarakAlaMhizeyA yAmAhAmArabhataititannatikAraNAMnilIyavirodhAtsaMzayaspasaMzayohinirNayavi aidhAnatvavAha nidarzanAdIhAyonatyasaMgaiticelArthAdAnAsyAdetadyadini nyaavirodhyvshrtinsNshyiinnviihaayaanirnnyvirodhitvaasNshytvsssNgh| nitalavikAraNamaryAdAnAdaMvagrahAryatavizeSalazyarthamaryAdAnamAhAsaMzayaH anannAvizeSAlavanaHsaMzayapUrvakalAbAsazayohizvamayajJAyateIhAyA- katha mitaparudharmavATayakimayadAkSityauttaudIcyaratyevamAdyapratipattIsaMzayanArAvaNa zayitasyAttarakAlavizeyopalipsopaniyatanamIhetiseNyAdattiravAatarava saMzayAvacanamarthagTahItajAsataevamJasaMzayonAktaHkataHaryagTahItesatisaza yeIhAyAnapattilIstItimAhAkimayapAyautAvAiyatiubhayayAnadoya anya taravacanenpattarasyAyagTahItatvAtyadAnadAkSiNAtyoyamityapAryatyAgakarotimadA| Page #843 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udiicyiti-pvaayaadhigmaarthgtthiitH|ydaacodiicyityvaayNkronitdaandkssinnaa tyAyamityapAyoryagrahItaH kazcidAhayaduktaMbhavatAviyayavisayisanipAtedanibha vatitadanaMtaramavagraharativadayuktamavailakSaNyAnlAvaramahAdvilakSaNadarzanamastI tyatrocyatenavailakSaNyAkayamihayakSavAcakSadarzanAvaraNavItirAyakSayopaNa mAMgopAMganAmAvaebhAdavibhAvitavizeSasAmayenakiMcidetahastitijhAlokanama nAkAraMdarzanamityucyanavAlavadyathAjAtamAtraspavAlaspaSAyamikaranmeyosAvamA vitarUpadravyavizeSAlocanAdarzanavivakSitaMtathAsaveSAMtatohitrAdisamayabhAvi nmevecakSaravagrahamatijJAnAvaraNavAyaryAtaNyakSayopazamAMgopAMganAmAvaSTaMbhA dUpamidamitivibhAvinavizeyo'vagrahaHyapathamasamayonmeSitaspavAlasyadarzanaMta dyadhavagahajAtIyavArazAnamiTatamithyAzAnavAsthAsamparajJAnavAmiyAjJAna khepisezayavipayanidhyAvasAyAtmakasyAttanatAvatsaMzayaviparyayAtmakaMcAceli / taspasamyagjJAnapUrvakatvAtyAthamikatvAcatannAstIninavAnadhyavasAyarUpaMjAtyaMdha LammamaAALAIMEAatmammu Page #844 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA 7 vdavattvastumAcApratipatterbhasampagjJAnamarthA kArAva laMvanAbhAvAtkiMca kAraNa nAnAtvA kAryanAnAtvasiddheH yathAmTataMtu kAraNabhedAddhaTapaTA kAryabhedastathA darzanajJAnAvaraNAkSayopazama kAraNAbhedAttakkAryadarzanajJAnabhedaiti asti prAga vagrahAddarzanaMtataH zukta kRghnAdirUpavijJAnasAmarthyApitaspAtmanaH // kiMzuklaMData kRptamityAdivizeSApratipatteH sNshysttH|| zukla vizeSAkAMkSapratIhaeNnamIhA shuklmevedNncuunmityvaaynmvaayH|| avetasyAvismaraNe dhAraNAevaMzrotrA nyasyapi yojyaM tadAvaraNakarmakSayopazamavikalpAtsatye kamavagrahAdijJAnA kathaM jJAnAvaraNAmUlaprakRteH paMcottarapakRtayastA sAmayya-ttaro vizeSAH senijJAnAvaraNaspottarakhakRtayaH asaMkhyA lokAitivaca | IhAdI nAmamatijJAnaprasaMga: kunaH prsprkaarytvaadvgrhH| kAragAIhAkA hAkAraraNamavAyaH kAryamavAyaH kAraNaM dhAraNA kArya nace hAdI nAmidriyAnidri tvmstiitinaivdossH| IhAdI nAmaniMdriyanimittatvAnmani jJAnavyapadezaH ya Page #845 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghevazrutasyApisAnotiraMdriyagrahAteviSayatvAdIhAdInAmiMdriyanimittatvamA pacaryatenatucanasyAyavidhirastitasyAnidriyaviSayatvAditizrutasyAprasaMgAya ghevacakSaridriyehAdivyapadezAbhAvanicenleMdriyazaktipariNataspajIvaspabhAvedi yatvenadyApArakAryatvAdidriyabhAvapariNanIhijIvIbhAveMdriyamiyyAne tasyaviyayA kArapariNAmAIhAdayaticakSaridiyehAdivyapadezadatiyaimevamahAdayomanizA natrabhedAuktAnAtajJAnAvaraNakSayopazamAnimittAHkayobhavatItyucyatebavAha vidyAkSiAzAnibAtAvamA sosAsaMkhyAvaipulpavAcinovahuprAbdaspa grahaNamavizayAvahazabdohiMsaMkhyAvAcIvapalyavAcIcanasyobhayaspApimahaNoM |kasmAdavizeSAtsakhyAyAmekAdvIvahavaranivaipalpavaharodana vahasapanAti vaha vagrahAdyabhAva: pratyarthavazavatikhAditicenlasarvadekapratyayaprasagAtrasyAdetatpatya yavarAvartivijJAnanAnakamagahIlamalamatovahAhAdImAmabhAvarati tannaki kAraraNasarvadekapratyayaparsagAdyayAraNaparavyokazcidaikamevapuruSamavalokayantA Page #846 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - rAjavA- nekadatyavaitimithyAjJAnamanyathAsyAdekAnekabahiyadibhavettathAnagaravanarakaMdhA vANvagAhinIpittaspekapratyaya: syAtsArvakalika anamAnekArthazAhivijJA nasyAtyetAsabhavAnlagaravanarakaMdhAvArakhatyayanihAttinnetA saMjJAghekAnivezi nyastaramAlokasevyavahAranivRttinakiMcanAnAtvanatyayAbhAvAdyaspaikArthamevani yamAnAnaMtasyapUrvajJAnanittAntarajJAnotpattisyAdenihattIvAubhayayAcadarI bAyadiprarvamataratAnotpattikAlejiyadaktamekAryamekamanasvAdiniyAdAvi yathaikamanonekajatyayArabharkatayaikalatyayonekArthIbhaviSyatianeka .. kAlasaMbhavAnlanvanekAryAyAlacirupayaspatetatrayadabhimatamevai kaspajJAnamevArthamapalabhatainiamavyavyAghAtanAmayapanahiteSvamilo jarajJAnotpattiApatijJAyatenanasarvathaikArthamevajJAnaniyaMtadamAmAdanyaditya papavahAronaspAdajiyasatasmAnlarkividetatkiMcanApekSikasevyavahAranihatta __ yaspaikasAnamanekAviSayanavidyatetasyamadhyamAparezinyAryagapadanupalabhAta Page #847 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hivayadAhakhavyavahArovinivartatamavikSikAhyasInacApekSAlikiMcasaMzayA | bhAvaprasaMgAdakAviSayavattiInavijJAnekhAgIparuSevApAkAtyayajanmasyAnlobhA yonAjatijJAtavirodhAtyadizyAgIparuyAbhAvAlyArarAvaMdhyAtravatspaizayAbhA vanaspAtapathaparughetathAsthAgadravyAnapekSatvAtrasaMzayAnasvAyatatpUrvavalatvamA vAhanAatonekArthagnAhivijJAnakalpanAzreyasIticiIsitaniSpatya niyamAhisAnasyaikAryAvavivecitrakAmaNinilAtaspacaitrasyaprAkilazamA likhataHstakriyAkalazavatyakAragrahaNavizAnabhedAdinarejaraviSayasaMgamAbhA vAdanekavijJAnotpAdanirodhakramesatyaniyamenaniSpattispAyanasAniyamenamA cikAryavAhiriNavijJAnaviruddhatataramAnlAnApiyatyayospeyaH vivAditya yAbhAvAccaekAviSayavartinivijJAnahAvimAvimevayanyiAdipratyayasyAbhAva: yatonekavijJAnahityadyAnAsAhakamAlisaMtAnasaMskArakalpanAryAcavikalyAna pani satAnesaMskArecakalpyamAnevikalyAyoralayapattimasatAnabAsIkArazva. Page #848 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. jJAnajAtIyocAsyAdazAnajAtIyoghAyadyajJAnajAtIyabhAnatataH kiMcitkhayoja mamalijJAnajAtIyatvepiekAryavAhitvasyAdanekArthasAhityasyAdanekArthanAhi vAyadhekArthanAhilaMdoyavidhistadavasthA athAnekArthamAhikhaMpratijJAhAni: sajyate vidhagrahAMlakArAvidhayaktagataSakArAsamAnAthIitinakArA _vidhazabda vahavidhavaSakAramityarthakSiNamahAmacirapatipatyarya acirajatipatti-kasyAditikSiSAharaNakriyatemanisTatamaharaNamasaka lapagalodumAthaimanisTattAhaNakriyatemasakala galojamArthaanuktA mabhipAyegapatipatte abhiprAyazApatipanirastItyanaktagrahaNakriyA yathAryagrahaNAvagrahAMkriyateyathAryagrahaNAmaratItisataramahaNAhiparyA virodhaHjalyamalpaviyaciraniravRtamadhavamitiyateyAmavarodhobhavatisata rAhaNAdavagrahAdisaMbaMdhAtkammanirdezAvalAdInominikammInirdezAnava mahAdyapekSoveditavyaHvahAdInAmA Page #849 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSayopazamavizvadipakaryayogesativahAdInAmavahAdayobhavatItitiyogamaha: gamAdIkriyatetecasatyekamidriyAniTriyezuddhAdazavilypaneyAtadyathAna kayaudriyAvaraNavIryAtarAyakSapazamAMgopAMganAmopaTabhAsabhilo: tAnyovATagapattatAvitanaghanasudhirAdizabdazravAhahuzavdamavagyahAti lpAtrotraMdriyAvaraNAkSayopazamapariNAma prAramAtattazabdAdInAmanyatamamalya zabdamavArahAtiprakRyatrotraMdriyAvaraNAkSayopazamamAdisannidhAnesani tanAdizabdavikalpaspaSatyekamekadvitricatu:saMkhyeyAsaMkhyayAnaMtarayAspA vagAhakatvAividhamavagrahAtyalpaviSNuhimmodriyAdipariNAmakAra gAmAtmAtattAdizabdAnAmekavidhAvagrahaNAdekavidhamavATallAtipaya zrotraMdriyAvaraNAkSayopazamAdipariNAmitvAtrakSizabdamavaktAtyalpaviSNadvitridriyAvaraNAkSayopazamAdipArigaNamikatvAcirezAzadamavAmyahA niviSThahinItrAdipariNAmAtsAkamalpenAnucAritasparagrahaNAdanisTate - - nAmamA Jaan Page #850 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA- mavagyatAtinisTAMpattItaMpakRSTavizuddhiAzrotraMdriyAdipariNAmakAraNatyAdeka varmanigamepiabhipAyegavAnaccAritAbdamavaNyalAnirmabhavAnazabdaMvakSyatI tyathavAsvarasaMcAraNAtyAtaMtrAddhyAtIdyAdyA . abhikhAyegAvagyAcapTebhavAnimaMzArdavAdayivyatItyasatItasaMllezapari gAmanirutsakaspayadyAnurUpAtrotraMdriyAvaraNAkSayopazamAdipariNAmakAra gaNavasthitatvAdhathApApyamikezavdagahagItathAvasthitamevazabdamavagyatAti nonanAbhyadhika yaunaH manyenasalkezavizuddhipariNAmakAraNApekSaspAtlanIya thAnurUpapariNAmoyAttAtraMdriyasAlidhyepittavAvaraNaspeSadIyadAvirbhAvA yaunapanikaMpadAvalayyAzrIdriyAvaraNAdikSayopazamapariNAmatvAccAdha vamavagyatAnizadakvacivahakvacidapakvacivahavirdhakvaci kvacicciregA kvcidnistttekvcilistttekvcidkvicidnukt| vidhayoH kAtivizeSaH Page #851 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ucyatenavizeyadarzanAdyathAkazcidvahanizAstrANimauninasamAnyArthanAvizeSite / navyAcaTenanuvahubhirvizeSitAthaiH kazcitateyAmevavahUnAzAstrAgAvahubhira thaiH parasparanizayayuktahikalpeArakhyAnaMkaroti tathAtatAdizabdasaharA vizevapiyatvatyeketatAdizabdAnAmekadvitricatuHsaMkhyAsarakhyayAnaMtagaNa | pariNatAnAMgahAtahavidhamahagAyattattAdInosAmAnyagnahotahaharagrahaNa sAhauktaniHsTatayo-kaprativizeSa yataHsakalazabdaniHsaraNAlisTa tamaktamayyevaMvidhamevIcyate anyopadezapUrvakazabdamahAmaktaMgozabdoyami nikhatarAvagrahaNonisTataMcakSavAcaviSNuddhacakSaridriyAvaraNakSayopazamapari gAmakAraNavAchulakaramaraktanAlapItarUpaparyAyavahamavamTahNAtialpapUrva vatapakaSTavizvavikSaridriyAdidhakSayopazamapariNAmakAraNatvAchullAdi pecatayarUpANapatratyekamekahitricatuHsarapayAsayamAnatagaNapariNA minIvavAhakatvasAmayahihuvidharUpamevagyatAtyekavidhapUrvavakSipacira Page #852 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ejavA- yorayuktarAvakramaHpaMcavargAvasvakaMvalacitrapaTAdInAsatadekadezaviyayapaMca vasmIgrahaNAtkRslapaMcavaTyATevanisTattesvapitahAciSkarasAmayapadini stamavagTaklAtimathavAdezAMtarasthapaMcavarmapariNataikavarayAdikathanAzaka lpanAkaralpanAkathitaspAyyAkadezakathanenaivatara kastapaMcavaraNagrahaNAdani sTatanistakhatIto suvidhavicakSaridriyAdikSayopazamaAtmAvalakalA divamamizrIkaradarzanAtyAregagakathitamapivamibhikhAyegavasatipadyatebhavA nirmavabhinayamizraNAkariSyatItyevaMgahayAdavaktarUpamavATatAtpathavA dezAtarasthapaMcavaukadravyakathanetAlcAdikaraNasaMzlevAtsAkasatkadayyaka thitamevagavyamAcarIbhAvAnevaMvidhamasmAkaMpaMcavIMvyatikariyyatItyanakta. mavagyahAtiparakIyAbhimAyAnapekSamAtmI voktarUpamavarahAtisele yAvaraNakSayopazamapariNAmakAraNAvAsthitatvAdyathApAthamikarUpamaha Page #853 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - gautadyAvasthitamevarUpamavagrahAtinInaMnAbhyadhika pIna:punyenaseklezavi chadvipariyAmApekSasyAtmamoyayAnarUparirAmamopAttacakSaritriyasAnni dhyepittadAvaraNAspaSadIyadAvirbhAvArapInaHpanikaiprakRSTAvakRSTacakSa ridriyAvaraNAkSayopazamapariNAmakAraNAtvAcAkravamayapahAnirUpaM kacihahakvacidalyaivacibahuvidhakvacidekavirdhakvavikSipakvacicci rezAkvacidani:sTatakvacinisTatakvacidanuktakvaciTukta evaMghAzAdya vAhethyapiyojyatayAihAvAyacAraNAapivadAdibhiHsetarairavasIyAH kazvidAha protraghrANasparzanarasanacaThavyaspakhAypakAritvAdanisTatA uktazavAdyavagrahahAvAyadhAraNAnayaktAdatphacyatekhAsatvAvayapipIli kAdivadyathApipIlikAdInAnAgArasanadezAlAsepiNDAdidravyagaMdharasa zAnaM taccayazcayAvadbhizcAramadAdyapratyakSatakSmaNDAvayava pipIlikaga dighrAgArasanedriyayoH parasparAnapekSAvRttijatonadovaH amadAnI Page #854 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. tadabhAvarativelazrutApekSatvAdyathAbhUehasaMvar3itochitasparpasazcakSarAdi bhiraMdhabhAsatemvapighaTAdighaTIyarUpamidamityAdiyahizeyaparizAnaMtara tApekSaparopadezApekSavAttadyAramadAdInAmayyasthattAnaktamapijJAnavika lpazavdAdyavagrahAdilAnetanApekSakiMcalazcakSaratvALUtajJAnapI dekharUpayAyAlazpakSaralatakathanakhoTApabhibhaktagatadyathAcA :zro ghAragArasanaspanimanIlazyakSaramityAryapadezAtazcakSaHzrotra ghAArasanasyaniyimanIlazAkSarasAnnidhyAdetazidhyanianisTatA tuktAnAmapizabdAdInAmavagrahAdijJAnayadyavamahAdayovavAdInAMkamrmaNAmAkSe mAravahAdInipunarvizeSagAnikaspetyatAha arthsaa| cakSarAdiviSayo astasyavahAdivizeSaNaviziSTasyAvagnahAdayobhavati iyarjiparyAnayaMtevAtairi tyadrivyapratyAmasaMbaMdhinaH paryAyAnubhayanimittavazADhatyapityAgAniya siMgachatyaryategampatevAtairityarthaHkasana rasodravyakimaryAmidamacyate !! Page #855 -------------------------------------------------------------------------- ________________ n a vacanaMgAgrahaNAmihatyIkecidrUpAdayoyagArAvaraMdriyessanniyaMteta tastadrahaNamitimanyatetanmAtanihatyarthamarthaspetyucyatenahiterUpAdayogaNA amariMdriyasaMnikarSamApAtaratitapacayavizeSasatisalikarmasaMbhava iticennayazAdInAMjacayAnupapatteH satyapivAnacayethotarakhAdurbhAvAmA vArasaMkSamAvasthAnanikramAdaramahAmaveyAsyolatahIdAnImidabhavatirU pamayAiTaMgaMdhovAdhAnatibhavaticAryagrahaNAtavyatirekAtteyAmapiggraha gopapattemAnesasamanizAnAmalAbhAtsaptamIsaMga vyatIviSayeSasasa manijJAnamAvirbhavati manorthanivAyanAnekItAnlAyamekAMtolisatyarthe matijJAnabhavatItiyanaH satyayyarthavanitalabhavanasaMbhUtampakamArasyonArma mAtraspaghaTarUpAdimatijJAnAbhAva athavAnAyamekAnAstyadhikAraNAspa stvaatssmiipsNgaayttiivissyessmtijnyaanmaavirbhvti| atoryavati vAyanAnekItAnlAyamekAtolisatyayamanizAnabhavattIniyatnAsatyaypayyevA menomenawatimammeedMINERATE Page #856 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. vI tilabhavanasaMbhUtaspakumArasye tI mAnaspaghaTarUpAdimatijJAnAbhAvaH pra yavAnAyame kI tostpadhikArasyasatvAtsaptamI prasaMga ika smAttaspAvivakSitatvA dvivakSAvazA DikAra kAnivetikriyAkAraka saMbaMdhaspa vivakSitatvAdavagrahA | dayaH kriyaavishessaanuktaaH| teSAme vazyaM ke nakikarmaNAbhivitavyamittivaktA divikalpa spArthaspatyacyate baddhAdisAmAnAdhikaragaNA huhutvakhasaMgra:, yatova kA direvAthenA to parata to vahnAdisAmAnAdhikarapAdarthAnAminivahavaMsA pnoti navAnabhisaMbaMdhAnna vAgSa doSaH kiM kAraNamanabhi saMbaMdhAnna hyaspavaha tvAdibhirabhisaMbaMdhaH kriyate ke natavignaharaNAdibhiH kasyetyukte arthasyai hasaMbadhyate tadavizeSayAMvahnAdigrahaNaM sarvasya vAryamANatvA yatvaMma to jAti pradhAnatvAnni sasyArthaspetyekatvanirdezoyuktaH pratyeka mabhisaMbaMdhAdvA prayavApratyekamabhisaMbaMdhaH kri yespetiH kimamI avagna hAdayaH) sarvaspaMdriyArthasya bhaveyutakazci Page #857 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeyostItya Aha vyNjnsyaavgrh| vyaMjanamavyaktaMzabdAdijAtaM tasyAvaya hobhvti| kimarthamide niyamArtha meM bahAevane hAdayaitisatarhevakAraH karttavyaH navAsAmarthyAdivadhAraNapratItera nAvannavAkarttavyaH / kiM kAraNaM sAmathyIvadhA rApratIteH kathamanakSavadyayAnaka zriyo nabhakSayatIti sAmarthyAdivadhAraNA pratIyate apaNvabhakSayatItitathAsarveyAmavagrahAdI nIpa sihau avagrahavaca namavadhAraNApyavijJAyate tayorabhedonaharaNAvizeSAditi cennavyaktAvyaktabhedA dabhinavazamavavazyAdetantayorarthAvaggrahayaM janAvagrahayo rnAstinedaH // snaharaNAvi zeyAnna hizabdAdigrahAMprati vizeSostItitannakiM kAraNaM vyaktAvyaktabhedAhA tagnahaMgAmarthAvaggrahaH avyaktagrahaNaMvyaM janAvagrahabhinavazarAvavadyathAsUkSma alakAdvitrisitaH zarAvobhinavo nAndrIbhavatisaenaena sicyamAnaH za nestimpatti tathAtmanaH / zabdAdInAM vyaktagnaharaNAsAmadhye janAvagrahaHbhavyaktagraha zAmarthAvaggrahaH sarvedriyANAmavizeveNavyajanAvagrahaprasaMgeyatrA saMbhavasta Page #858 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjabA* 81 darzapratiSedhamAha // nacakSara nidriyAbhye // cakSuSAmpraniMdriye gAyaM janAvagrahe! nabhavati kutaH vyaMjanAbagna hA bhAvazcakSamanasorajAyya kAritvAdyataH prajAma marthamaviviktaM yuktaM saMnikarSaviSayevasthitvA hyaprakAzAbhivyaktamupalabhate / cakSarma navAjA saMtato nAnaye vyaMjanAthagna hI risaichAmAcamiti zyAdetadicchAmAtramidamaprAsArthAvagnAhi cakSurititanna kiM kAraNa sAmarthyA thaM sAmarthya Agamato yaktitA AgamastAvat gAhA pahaMsu disayma iMparAvipassaderUvaMgaMdhara capAsaMpadvaMpada vijA gAdi pasa godisaddena parAparasaderUvaM gaMdhaMrasaMcayAsaMmapadvaMvijA rAmadiiniyuktitopi prAypakAricakSuH spaSTA navagnAhAdAdinAyyakArisyAccagiMdriyavat syTaSTa majanaMgTahIyAnna cagTahAtyato manovadAypakArI tyavaseye atrakecidAhuH prAyyakAricakSuHpravRttAnavaggrahAtvAgiMdriyavaditi atrI cyate kA cAtra sphaTikAnRtArthAvagnahe satyadhyApakatvAdasi ho hetu banaspatti caitanpecApakta Page #859 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAya yAsaMzayaheturakhAsyakArispayarakAMtopalesAdhyavipakSeSidarzanAditi bhauti kitvAtyAyyakAricavaragnivaditicelAsayarakAMtenaivapratyaktatvAhAhmedriyAtvA khAyyakAricakSariticelagavyeMdriyopakaraNaspabhAvedriyasyaprAdhAnyAdakhAyya kAritvevyavahitAtivipakRSTagrahaNakhasaMgaticelAyarakAMtenaivapratyaktatA dayaskAMtApalamanAypalohamAkarNyadapinavyavahitamAkItanAtiviSakara miti saMzayAvasthametadityanAyyakArikhasaMsayaviparyayAbhAvanicettatyA ypakAritvepitadavizeSAtkazcidAharazmivacakSaratejasatvAttasmAtyAyyakA rAtyagnivadityetatvAyaktamanasyupagamAlahivayamadhyapagachAmaratejasaMcakSari titejolakSaNamosyamitikavAcakSaridriyasthAnamalaspAnlacanAsparzI nidriyamalasyazapilamAha mitiitAzcAtaijasaMcakSasiratvAnupalaciraha sTavazAdaMnulAbhAsaratvamiticennAdRSTaspayazAvAdakiyaspabhAvasvabhAvaniya hAsAmaryAlaktaMcararAdhimadarzanAismivaccakSariticalAtejasopipajalandra Page #860 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. vyaspabhAsaratvapariNAmAyapatteritikiMcagatimahedhAdihayagatimadbhavatina nasanikRSTavipakapyAbhilikAlepAnotinacatayAcakSucakSahiMzArakhAcaMdrama sAvabhinlakAlaupalabheteyAvatAkAlenazAkhApAnotitAvatAcaMdgamasanisTo gatimavaidhataramAlagatimaccakSAriniyadicapAyyakAricakSaHspAntamizrAyo rAtrI dUregnISakSalatitazamIpagatadravyoyalabhanbhavanikatonAtarA. . . locanaprakAzAbhAvAditicenlate . kaMcayadikhAyyakAricakSanAsyAtsotarAdhikaragrahaNAMnapAmotiriMdriyANAM niraMtare viSayogaMdhAdausItaragrahaNadRranAyyadhikamahaNAlathamatavahiradhiSyamAdvati ridriyaspaanaupapannataviSayasyasotarAdhikaragrahaNaminitadayatayaramAnnavahi radhiyAnAdigiyo tatracikitsAdidarzanAdanyathAdhivyAnapidhAnepi .. manasazcAvahi vAnmanasAdhiSTinehIdriyesvaviSayevyApiyatonacamanIvahiradhi vyAnamastitadabhAvAvagyahaNAvasaMgAnuttIcasaMbhavAbhAvAdvipakInAvakSa Page #861 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasmisamahanAkayamaNamanodhiSTaspati kazcidAhA zrotramaprAyyakAriviSaya viSayagrahaNAditi etaccAyuktapramihatvAtsAdhyatAvadetadvipakaTaMgrahAniyo mataghAgoMdriyavadagAkhaviyayabhAvapariraNanaenalagavyaMgyanhAtItivivakRSTa zabdazahaNecarakhakaramatAMtarvilagatamazakazadonopala petanahIdriyakiMcideka dUraseyaviSayamAhidRSTamitimAkAzayayAtvAchabdaspasparzavaDagAvAbhAvarati cinlAstarAsyAtmagaNAvadidriyaviSayatvAdarzanAditikhAmAvagrahenovasyadigda bhedaviziSTaviyayagrahaNAbhAvaiticelazabdapariNatavisatyihulavegazakti vizeSasyatayAbhAvAyatteHsUkSamatvAdapatighAnAtsamatataHpravezAccasiddhametaccana manasAvajayitvAzeSANAmidriyANAMvyaMjanAvagrahAsarvavAmidriyAyAma va mahatimanamonidriyavyapadezAbhAvaH svaviSayamAhokaraNotarAnayekSatvAca savariyathAvakSarUpagrahagokaraNItaranApekSataitiraMdriyavyapadezalabhatetathA manopiyazAdIyavicArAdikhavyApArekotaranApekSatatiraniryanAmolinAni Page #862 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA diyamitinavAjatyakSavAlavAyavadoSaH kiMkArAMpratyakSavAdyathAvakSarA 83 diparasyeMdriyakatvAtsatyakSaMnatathAmanareMdriyakutaHsUkSmadravyapari. dnidriymityucyte| atrApAkatharmavagampatekhatyakSatadaranIti anumAnAnta syAdhigama apratyakSAgAmayyAnolokenamAnAdAdhigatihaTAyayAdi / gatirvanaspatInocadvihAsI tathAmanauyyatimanumAnAdavagamyatekosAvatu mAnaH gapanAnakriyAnutyantirmanasohetu satsacakSarAdikaroyasakkimala cavAyirUpAdiyasaticAnekasmitsayajaneyatotAnAnAMkriyAyAMcayagapada satyaniranadastimanadatyanamIyata anuramaraNAdarzanAJca yataHsakadRSTaMkratavA guramItetalaIrzanAntadastitvamavaseyaManlAhaekasyAtmana: katakarayAbhedaH zakhAbhAvaspApikaraNabhedo'nekakalAkasaladevadattavanta zaktiyupekSAkAyakarmaNivattamAnasyavAsIgharamakhavRkSAdanAdi .. yAtmanopikSayopazamabhedAjJAnakriyApariNAmazaktiyuktaspacakSarAdyaneka Page #863 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ragApekSAnaviruddhyatesanAmakarmasAmasiepakaraNabhedonAmakarmasAmayyAMta ditavyaH kathamihadetaharIranAmakarmAdayAdyApAditaMyavanAlikAsaMsthAnazrotraM driyametadevazadopalazcimahilanetagaNitathAyadetadyArNodriyamatimuktakacaMdra kasaMsthAnagatadevagaMdhAvagamasamarthanetagaNitayAyadetajadriyakSarakhAkRtye nadevarasAvagamenAnyAnitathAyadetazyarzanedriyamanekAkRtitadevaspopalabhanene tararAzi tathApadetaccakSaridriyamasarikAkAraMkalatArAdhiSTAnaMtadevarUpAviSkA raulanetarANInievamAbhiniyodhikadravyakSetrakAlabhAvavaseyaMdravyatAmatijJA nAsarvadravyAepasarvaparyAyANyapadezenajJAnAtidhItrata upadezanasarvakSetrANijA nAtiathavAkSeviSaya vakSaya kSetrasamacatvAriMzadyojanasahasrANiyaSTaya dhikecahnayojanazateyojanaspacakaviMzatiH yasTibhAgAH zrotraspakSetrahAdaza| yojnaanighaagaarmnsyrshnaanaanvyojnaanikaaltH| upadezanasarvakAlajAnA, tibhAvataH updeshenjiivaadiinaamodyikaadiinnaavaanvaanaatiinaatsaamaanyaadekrmidi| AarmanaraEAT wearamre Page #864 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. yAbhedADhidhAavagrahAdibhedAccatahatiridriyazciturvizatividharevayaM janAvagrahAdhikairaTAviMzatividhaterevamUlabhaMgAdhikaidravyAdisahitairvAdvAtriM sahidhatagatrayovikalyAnAvahAdibhitrAtyaDiritarAnapekSazivAcatuzcatvA riMzachanaSTaSattaraMzatAnavatyadhikaMzatamiticabhavanitaevavavAdimiTTI dazabhittiA dezAteazAzItyattaretrINitAniyAIzAnicaturAzItyadhikA nitrINitAnicabhavatimAhavyaMjanAvamahevAdyabhAvAkaramArdavyatabAdacya tapravAhavattasiddhiHyathAavyaktagrahaNamavagrahala tathAvahAdivikalpo rUpeNIvaveditavyAathAnistekaryatatrApipecayAvatazcapadlAHsakSmAnisa sAsatirakSamAkhasAdhArayogyatayAmidriyasthAnAvagAharnamanisTartavya janAvamahAparokSadavidhyesatyapakamalakSaNAvikalpamatijhAnavidhAyadvitI yamapadiyetavinimittakativicaMcesadhyatAkramanirvadhanekavAdAne zrutazabdojahatvArthantirUdivazAkuzalazabdavadyayAkuzalazabdaka Page #865 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zalazabdAvethAkaNalazabdaHkuzalavanakriyAMpatItyavyatyAdita tahitvAsarvatra paryavadAnevatatathAlatAzabdopizavarAmapAdAyavyatyAditorUdivazAtkasmiMzci navizeSevartatekAryapatipAlanAtvararaNAdvApUrvakAraNIkAryapAlapatipUpattI nivApUrve! kAragoliMganimittamityanayatirI matijJAnavyAravyAta tatpUrvamaspatimatiparvamanikA ramAkamityarthanAmatipUrvakatvezrutaspatadAlakakhaprasaMgoghaTavadatadAtmakarkhevA tatyUrvakaravAbhAvAkazcidAhAmanipUrvazrutaMtadapimatyAtmakaMvAnItiHkArAgA navidhAnahikAryahoyathAmraliminIghaTomTadAtmaka athAtadAtmakatvamiSyate tatpUrvakatvaMtahitispahIyatarati mavAnimittamAtratvAdaMgAdivalaceyadIyabhAki kAraNonimittamAtratvAdaMDAdivadyathAmrada khayamanabhavanapariNAmAbhimakhye diDacakrayoruyeyanayannAdinimittamAtrabhavati yataHsatkhapikAdinimitlekha karAdipracitothiMDa: svayamaMtaghalabhavanaparigAmanirutsakatvAnlaghatIbhava nitImrapiMDarAvavAghadaMDAdinimittApekSAmAbhyaMtarapariNAmasAlidhyAdhaye - Page #866 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjadhA bhavatinadaMDAdayaitidaMDAdAnAnimittamAtratvatayAyaryAyiparyAyayoH syAdanyatvA doramanaH khayamataHcantabhavanapariNAmAbhimarayamatijJAnanimittamAtrabhavatiya taHsatyapisampagreprotraMdriyavalAdhAnevAdyAcAryapadApidezAsani' - nazAnAvaragaNodayavazIkRtaspakhayamatAzvatabhavananirutsakatvAdAtmano. zvataMbhavati tatovAdyamanizAnAdinimitApekSAtmevAbhpataraRtajJAnA kSayopazamAyAditazcattabhavanapariNAmAbhimakhyAkRtIbhavatinamanisAnaspa RtibhavanamastitaspanimittamAtrakhAta anekonAcvanAyamekAMtIklikAraNasa dRzemevakAryamitikataratatrApisaptabhaMgI saMbhavA kathaMghaTavadyathAgharaHkAraNe nammApanaspAtsazasyAjasadRzadatyAdihAtimTadRvyAjIcA . sAnArpighaTasaMsthAnAdiparyAdezAntasadRzaHpUrvavadantarabhaMgAnetavyAH kotenakAraNAnarUpakAryetaspaghaTapiMDAzavikAdiparyAyAupalabhpatakiMca DenavadarzanAdapicammAttidadaza Page #867 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svghtttvenprinnaamvccdsyaapightttvenprinnaamH|| syAdekAMta sadRzatvAnnacaivaM bhavatia to kAMtenakA rAsadRzatvaM / tathAzu taM sAmAnyA dezA syAtkAraNasadRzaya tomatirapijJA naMzrutamapi avyavahitAbhimukhazrahAMnA nAja kArArthaprarUpaNasAmarthyAdiparyAyAdezA syAnnakAraNasadRzaM pUrvavaduttarebhaMgAnetavyAH / zrotramatipUrvasyaivazrutatvASasa~gaH tada yatvAditi cennoktatvAtsyAdetacho tramatipUrvakasyaiva tatvaMSA pna tikutastadarthatvAdyatvA |vadhAraNAdiSyamimityacyatenacakSurAdimatipUrvakasyaiva tavaM nAmonitannaM kiM kAra uktatvAt uktameva tazabdo yarUDhizabdaiti rUDhizabdAzvakheAtpattitriyAnapekSAH pravartataitisarvamatipUrva spazru ttvsiddhirbhvti|| AdimatoM tavatvAchutasyAnAdinidhana tvAnupapattiriti cennadravyAdisAmAnyApekSayAnatsiddheH syAdetanasyAdimadhvamabhyupaga namatipUrvamitivacanAdAdimattazca loke tava tvaMhayaMtataH AdyaM tasaM bhAvAdanAdinidhanaM tamitivyAhanyate tatazvaparuSavatitvAdaMkhAmArApaspAditiMne doyaH dravyAdisAmA nyApekSayAtatsiddhiH dravyakSetrakAlabhAvAnAM vizeSaspAvivakSAyAMzrutamanAdinidha Page #868 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA I S namityucyatenahikenacitpuruyeNakvacitkadAcitkayaMcidutprekSitamititeyAmevavi zevApekSayA AdiraMtazcA saMbhavatI timatipUrvamityucyate yathAM ku rovIjapUrvaH saca saMtA nApekSayA anAdinidhanaitina bApurakhakRtitvaMkhAmANya kAraNAM cauryAdyupadeza svAsmaryamANakarraka svacAmANpApasaMgAdanityasya capratyakSAdeH / sAmAropa kI virodhaH samyaJcotpattau yugapanmatizcattotpattermatipUrvakatvAbhAvaiticennasampaJcaspatadapekSa vAtsyAnmataM matpajJAna tAnjJAnayoH prathamasampako tyattau yugapadajJAnapariNAmAnma tipUrvaka saMmmataspanopapadyataitittannakiM kAraNaM sampaccaspatadapekSatvAttayo hisa myakaM sampagdarzanotyattau yugpdbhvti| mAtmalAbhakha kramavAninimatipUrvakarvayaktaM tAvanmatipUrvakatvAvizeSa iti cena kArabhedAttadasiddheH nAMzcattamaviziSTaMprApnotiH kutaH kAraNAvizeSAnmatipUrvatvaMhi yAmaviziSTamititannaki kAraNa kAraNabhedAttadvedasiddheH pratipuruSe himatizcatA varazyAkSayopazamIbahudhA bhinnastadvedAdvAhyanimittabhedAccatasyaprakaSaSikarSa Page #869 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogobhavatimanipUrvatvAvizeSepitAchutajatipalakSAvyAmiriticalatasyA pacAratImatitvasiddheH syAmmanayadAzabdapariNatapagalarakaMdhAdAhitavarapidAvA kyAdibhAvAccakSarAdiviyayAvasAyazcataviSayabhAvamApanlArdavinAbhAvinAka tasaMgatijanoghaTAjaladhAraNAdikAryasevaMdhyataraMtipadyatedhUmAdevagnyiAdidrI tadAtAkRtapatipattiritikRtvAmatipUrvalakSaNAmadhyAghItitanlakiMkAragotaspo pacAratomatitvasiddha manipUrvahitakvacinmatiriyapacaryateprayavAvyavahite pUrvazabdovatatattadyathA pUrvamadhArayA:pATalIpatramititata sAkSAnmatipUrva paraMparayAvAmatipUrvamapimatipUrvagrahaNonayatabhedaNAdaspasvatyekaMparisamAmi bhAjivadyathAdevastajinadattayarudattAbhojyatAmitimajiHpatyakaparisamAyya titaryahApibhedazabda pratyekamabhisevadhyatehibhedamanakabhedavAdazabhedecetitavAM gappaviSyamagavAyacetihivica aMgapraviSTamAcArAdidvAdazabhedAvadhatizayahi satagaNadharanumatagaMtharacanabhagavadarhatsarvajJahimavannigatavAggaMgAvimara Page #870 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA- lasalilaprakSAlitAHtaHkaraNevadhyAtizayAIyuktairgaNAdharenujagaMtharacanAmAcA digdavidharmagapraviSTamityacyate tadyathA AcArasatrakartasthAnasamavAyodhyA khyApazamijJalidharmakathAupAsakAdhyayanaaMtakRzamanuttaroSayAdikadasajanA vyAkaraNaviyAkamtradRSTivAdanizmAcArecaryAvidhAnaMzuyaSTakapaMcasamitiyami vikalpakathyate sUtrakRtezAnavinayapajJApanAkalyyALedopaNyApanAvyavahAradharma kriyA kharUpane sthAnenekAnayAraNamarthAnAniyiH kriyate samabApesarvapadArthI nosamavAyazcityate sacAna vidhAdravyakSetrakAlabhAvavikalperatatradharmAdharmAstikA yalokAkAzaikajIvAnotulyAkhyeparadezavAdekenaptamAyonadravyAgAsamavApa nAradravyAsamavAyaHjavUlIyasavarthisidhavatiSTAnanaskanaMdIzvaraikavApAnAnaH lyayojanazatasahasravikabhaSamANenakSetrasamavAyanAtakSetrasamavAyauzyapiNya vasapiNpokhalyadazasAgaropamakoTIcamANAkAlasamavAyIkSApikasampankake valajJAnakevaladaniyathArakhyAtacAritrANIyobhAvaladanabhayaspatulyAnaMtaSamANatvA Page #871 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvasamavAyanAdrAvasamavAyavyAkhyAtAsAyaTivyAkaraNAsahastrANikimalijI) yonArajItyevamAdIninirUpyatezATadharmakathAyAmAkhyAnopAkhyAnAnAMvaruSakArANI kathanachapAsakAdhyayanazrAvakadharmalakSaNasaMsAraspItaH kRtAryaratakRtaHnami manaMgamomilarAmapatramadarzanayamalIkavalIkaniSrkacalapAlovaSTapatrAityeteda sviimaantiirthkrtiirthshvmymaadiiniitryaavishtetiirthvvnpnyecdshdshaangaa| rAdazadezadaragAnupasagInarjityakalakarmakSayAdattakRta dazAsyAMvaraphtadAna aMtakaddazAathavA tatAdazAaMtakazAnasyAmahaMdAcAryAvadhi:sidhyato caupadoUnmapayojaneyeyoneimeUpapAdikA:vijayavaijayatajayaMtAparAjitasa vAsihAvyAnipaMcAnuttarANimantareycApapAdikA attaropavAdikAravi dAsavAyasanakSatrakArtikanaMdanaMdanazAlibhadAbhayavAriNacilAnapatrAityeteda zavamAnatIrthakaratIyeevamTayabhAdAnotrayoviMzataratIrthacanyenyecadazadAnamA rAdaNAdazadAruNAnapasagAnnirjityavijayAdyanuttarevatyanlAityevamaThattaropapAdi Page #872 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... mAyakriyikanabaMdhavizeyaHsAkSepavikSepaihernunAyAzritAnopanA novyAkaraNAyamadhyAkaraNAttasmillokikavaidikAnAmonAnilayaH vipAkam . kRtAdAkatAnIviSAkazcityattio hAdazAmagaMdRSTivAdadAtiko kalakANvaviddhiko zikaharizamakramauchapikaromasahAritamaMDAzcalAdInokriyAvAdadRSTInAmazI . marIcikumArakapilolakamArapevyAghabhativAhalimAtamojalyoyanAdInAmakri vAdadRSTInocaturazInizAkalyavAkalayabhisAtyamadrivAzAyaNakaMThamAdhye modapaiyyalAdavAdaNyAMvIkRrikAyanavasaMjaminyAdInAmajJAnikahAnI bhAvaSiSTApArAsarajanakarNivAlmIkiromarpisatyadattavyAsailApatrIya jAyasyagAdAnovainayikadRSTAnAdvAtriMzadeSIdRSTizanAnAMtrayAgAtriya narAzAkharUpaNoniyAhazvadRSTivAdIkrayatesapaMcavidhAparikarmasUtraizcamA *pUrvagataMcalikAcetitatrapUrvagarnacaturdazaSakAreutpAdapUrvamanAyAcI . nAliyavAdezAnasavAdesatyajavAdamAtmavAdakarmapavAdacapratyA Page #873 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khyAnanAmadheyaMvidyAnuvArdakalyANanAmadheyaM prAraNAvArya kriyAvizAle loka vi dusAramiti kAlapradgalaJjIvAdI noyadAyatrayathAcaparyAyeNotpAdo varNyatetadutyA dapUrvakriyAvAdAdInAM kriyA agnAyaNI cAMgAdI nAMkhasamavAyaviSayazcayatrakhyA pitaratadrAyaNaM chamastha kevala gAMvI sureMdradaityAdhipAnAMzaiDyo naredracakradha baladevAnAMcavIryalAbhondravyANAM sampakka lakSaNe cayatrAbhinaMhI pravAdapaMcA nAmastikAyAnAmarthenayAnAMcAnekaparyAyairiMdamastI denAratIticakA niyatrA babhAsitaM tastinAliSavAdo athavA mAmapivyAraNabhAvAbhAvaparyAyavidhi nAkhaparaparyAyApAmubhayanayavazIkRtAbhyAmarpitAnatisihAbhyAMyatranirUpa tadasti nAstipravAdapacAnAmapi jJAnAnAM prAdurbhAvaviSayAyattanAMnAM jJAninAma jJAninArmiMdriyANAM capradhAnyenayatravibhAgeovibhAvitaH tadbhAnavAdI vAggramasaM |skArakAraNjhayogodvAdazadhAbhASAvaktArazyAnekaprakAramyyAbhidhAnaMdazapa kArazyasatyasaGgAvoyatrarUpitastasatyavAde vANusiMvakSyamAraNakhA karaka Page #874 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. rakAragaNa nizira kaMThAdInyaSTosthAnAnivAkapayogaHzabhenaralakSaNokSyAne bhpAkhyAnakalahapaizunyAsaMgha ijalAparatyaratyapadhinikRtyapAtimoyasampagmi yyAdarzanAmikAbhASAhAdazadhAhiMsAkarmazA kaThIvarataspaviratAvirataspa vAyamaspakataityabhidhAnamabhyAkhyAna kalahApAnAtaHpayanIdobAviskaraNa pezandhamArthakAmamokSAsavaDAsvAgasevahAlalApa:zabdAdiviSayadezAdiya ratyatyAdikAranivAka tembevAratyutpAdikArativAkayovAcaMzratvAparimahA nirakSayAdivAsajpatesopadhivAkAvaNigvyavahAreyAmabadhAnika / raNamAtmAbhavatisAnikRtivAkayozrutvAnayovijJAnAdhikecapinarAmati saajaagtivaakyaashrutvaarteyevttisaamossvaak| gdarzanavAkAnadiparItAmithyAdarzanavAkAvaktAramyAvihattavakRtvaparyAyAhI niyAdaya gavyakSetrakAlabhAvAzrayamanekaprakAramanTanAdavidyaHsatyasanA vaHnAmarUpasthApanAtItyasaMhatisayojanAjanapadadezabhAvasamayasatyabhedena Page #875 -------------------------------------------------------------------------- ________________ winner tatrasa:cetanetaradravyaspAsatyaypardheyadyavahArArthasaMzAkaraNatannAmasatyAI daityAdiyadachasinidhAnepirUpamAtreNocyatetadrUpasatya'yathAviparudhAdivasa tyapicaitanyopayogAdAvardhapuruSaityAdyasatyayyarthayatkAryArathApitaMdhUtAkSa nikSepAdiyatatasthApanAsatyAtmAdimadanAdisadopazamikAdInnAvAnsatAtya yavacanatatyatItyasaya'yalokosaMhatyAnIrtavacaratatsaMbatisatyayathArathivyAdhe nikakAraNakhepisatipake jAtapaMkajamityAdipacUrNavAsAnalepanapagharyAdi supanamakarahaMsasarvatobhadrakrocavyUhAdiyavAsacetanetaradhyAgAyathAbhAga vidhisanivezAdivikaMyatacaranalayojanAsatyohAtriMzajanayadeyvAyAnArya bhedevadharmArthakAmamokSANAMSAparkayacaranajanapadasatyanAmanagararAjagaNayA ghaDajAtikalAdidhAraNamapadephuyazcAtadesasatya chayasthajJAnaspadvyayAyA spAdarzanepisepatasparsayatAsayataspavAkhAparipAlanArthakhAsakarmidamamA sukamidamapAsukamityAdiyadvacanadbhAvasatyopaniniyatabadbhayadhyaparyAyA Page #876 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. yAmAgamagampAnAMyAyAlayAviSkarAyacaratatsamayasatyo yatrAtmanostitvanA . stikhanityatyAnityatvakalavamI kRtvAdayodharmAbhayaDIvanikAyAbhedAzcayakti tonirdiyAgnadAtmavAda vaidhodayopazamanirAparyAyAnabhavapadezAdhi karaNAnikhinizyajaghanyamadhyamAJRSyAyatraniddizpatitakarmajavAdIvratA niyamapatilebanataHkalpopasargAcArajatimAvirAdhanArAdhanaviNukapakra mazrAmarApakArAMcaparimitAparimitadvyabhAvapratyAkhyAnecayatrAkhyAtana khatyAkhyAnanAmadheyaMsamastAvidyAaSTomahAnimittAnitadviSayorajurAzi vidhiHkSetraM zreNIlokaprativyAsaMkhyA samavAtazcayatrakathyatetadvidyAnu cAdo tatrAMgaThapasenAdInAmalpavidyAnIsamazatAnirohiNpAdAnImahAvi dyAnIpaMcazatAnpatarikSamImAgakharakhapnalakSAdhyaMjanachinlAnyaSTomahA nibhittAninevAviSayolokanAkSetramAkAsepaTasUtravaccamavipavavadvAna pUrvagohadhiliyagvyavasthitAH asaMkhyAtAAkAzapradezAbhUmayaHzre, Page #877 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yauktAH alokAkAzasyAnaM taspavhamadhye supatiSTakasaMsthA no loka uma dhastiryana daMgave trAsanadgalayakRtitanuyAtavalapaparikSitaUrddhAstiryakSama taravRttazcatuddazara hAyAmAmeru pratiSTavajnavairyapaTalIttararUcaka saMsthitAa STAcAkAzapradezA lekamadhye lokamadhyAdyAvadezAnAMtaratA vadekAra turaIcamA heMdratimisraH brahmalokAMte caturthA: kApriSTatecatasraH mahAzukaM teIpa camAH sahastrAMte paMcaprANatote aIyTaSTAH acyutAya AlokamadhyAdadhaH yAvatharka rASTathivyatastAvadekAra suna todhaH pTathivI nApaMcAnAM pratyekamaMte Stora jurekai kATadvAtato dharatamastamaH prabhAyA prAlokAMtAdekAranuH evaM sammA dhIrajavaH ghanodanodaddhighanAnilatana bAtabalayAnitrI giyairayaM parikSimaH sarvaH sa tAka trayANAmayyadho loka digvidikapArzvabhAvanAMpatya ke visnAroviMza niyojanasahastrANi tatauparikramato hAnivazAttiryaga lokabhAvidikyAva 'STAmupratyekaM trI epapivalayAnipaMcacatustriyojanavistIrNAnipunaruparidRddhi Page #878 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA vazAla loke digvidivayA caiva yA supratyekaM bIepa pivala yA nisarapaMcacaturyo janavistIrNA nipunahanivasAle kAgne aSTAvapidigvi dikapArzvatyeke epa pivalayAnipaMcacatu striyojanavistIrNAnidaMDavalayAnipunarupayryyadhazvatrI eyaypuparilokAneghanAdadherddhigavyUtIcanAnilasya koza 'tanuvAttaspadezonaH kauzo vistAraH adhaH kalaMka lagyathvIparyaMteghanodadheH samaghanAnilaspapaMcata nuvAtasya catvAriyojanAnivistAraH adholokamUledigvidiviSkaMbhaH sa sarajavaniryale kera jurekA vasa loke paMcapana'' lokAnera jurekA lokamadhyA dadhorajumavagAhyazarkarote aSTAvapikSividikSavizvaMbhaH rajjurekArakSA zvaSaTsamabhAgAstratorajjumavagAhya vAlukAte heraturakSAzrvapecasa sabhAgAsta tIrajjumavagAhyarSa kAneti khorajava rakSAzcatvAraH samabhAgAstatoranumevagA* hyamotecatastroraJjavaH rakSAzratrayaH // samabhAgArata toranumavagAzyattama paicarajavaH // rakSAzvaddIsamabhAgau nataura jumavagAhyetamastamaH prabhAteSajJa Page #879 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAsamabhAgazcai kasna tora jumavagAhya kalaMkalAteviSkaMbhaH samarajavaH bajnatalada pariratumakampa viSkaMbhI Dhera arakSazva ekaH samabhAgaH tatoranumukampatistro svH| rakSA zvaddau samabhAgota taura jumukampa catakheorajavaH rakSAzvazrayaH saptabhA gAbhA to dUra tuma kamparatavaH catato rajasukampa catakhoraJjayaH rakSAzya trayaH samabhAgAH tato rajjuma kampatistro rajavAra hAmrA ho sasabhAgota torajU makrampa heratUrakSAzvaekaH samabhAgaH tatora utmakampa lokAMte rajurakA viSkaM bhaH evarajju vidhiH httergamikriyatvAtsaMbhUyAtmapradezAnAM ca vahirudvamanaMsamuhA naH sasasavidhaH vebabhAkayAyamAraNAMtikate jo vikriyA hArakA ke vali viSayabhedA tatrAvAtikAdirogaviyAdidravyasaMvadhaH saMtApApAditavedanAttovedanAsA taH dvitayapratyayaprakItpiAditakrodhAdikRtaH kaSAyasama hutiH | UpakramikAna |pkrmaattyH|| kSayAcibhUtamaraNAMta prayojanomArAM tikasamudghAtaH jIvAnugrahopa "ghAtapravaNatejaH zarIranivarttanArthasne jassamAta ekatvayTathakka nAnAvidhi Page #880 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavA. vikriyazarIravAkapracArapahArazAdivikriyAprayojanovaikriyasamuddhAtaH prokta vidhinA'lpasAvayasakSmArthagrahaNaNaayojanAhArakazarIranityaryAhAraka samahAtaHvedanIyasyavahatvAdalyatvAcAyayonAbhogapUrvakamAyAsamakaraNArya dravyasvabhAvatvAsarAdravyaspaphenavegavaDudAvirbhAvopazamanavadehasthAtmajadezA nIvahiAsamahAta kevalisamahAtaHAhArakamArAMtikasamaDAtAvekadi ko yataHsAhArakazarIramAtmAnitayaragigatitvAdekadivAnAtmapade zAnasaMkhyAtAnligamayyAhArakazArIrannimAtraMnivantayatianyakSetrasamadbhA nyatenAnyakSetretaratAvekadikozeSApaMcasamajhAtAHyaDikvAyatovedanA disamahAtavazAhahinisTatAnAmAtmanadezAnAMpUrvaparadikSiNottarodhiodi kSagamanamiSTeNigativAdAtmapadezAnIvedanAkaSAyamArAMtikatejoye kriyikAhArakasamahAsAyasaMkhyeyasamayikAkavalisamahAsAnAsa yasamayika daMDakapArapataralokapUraNanicalarasamayekhApana:loka Page #881 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raNaniyatabasamayeSTha punaHlokapUraNani-patarakapATadaMDakasvazarIrAvaprave zAzvardhiti ravizaziragrahanakSatratArAgaNAnAMcAropapAdagativiparyayaphalA nizakranavyAhRtamahabaladevAvAsadevacakradharAdInAMgarbhAvataraNAdimahAka lyAgAnicayatroktAnittavalyANanAmadheyakAyacikitsAghamTogamAyurveda bhrtikrmjaaglipkrmH||paagaapaanvibhaagopiytrvistregaavrshitsttvaa gAvAryalevAdikA kalAdAsasatigAzcatuSadhisvarApAHzilyAnikA vyayagAdoyakriyAchaMdIvicitikriyAkriyAkalApabhoktAravayatradhyAravyAtA takriyAvizAlaMyatrASTIvyavahArAzcatvArivAjAniparikarmazikriyAvibhA gazcasarvazcattasaMpadapadivyAtakhalalokaviMdasAra AratIyAcAryakRtogAyo pratyAsannarUpamaMgavAhyaM yagaNadharaziSpaprazidhyerAgatIyairadhigatavattArthata khaiHkAladIyAdalyamedhAyacalAnopAminAmanugrahArthamapanivaDAsakSimA gArthavacanavinyAsatadagavAyatadanekavidhakAlikovAlikAdivikalyA Page #882 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. tadagavAghamanekavidhaMkAlikamatkAlikamityevamAdivikalpAsvAdhyA leniyatakAlakAliko aniyatakAlamatkAliketa dAuttarAdhyayanAdaya anekavidhA mitrohanamAnAdInAyathaganapadezAkimartha . pRthaganapadezaHzulAdharodhAdyasmAdetAnyanamAnAdInizchatetarbhavati .. yathayapadezAnakriyate tadyayA pratyakSapUrvatrividhamanamAnepUrvava . mAnyatoharaceti tatrayenognelissaranyUrvadhUmohayaHsapasiddhAgnidhUmasaMbaMdhA hitesaMskAraH pazcAimadarzanAdaratyatrAgniritipUrvavadagnigrahAtItipUrva . mAna tathAyenavaividhANAvidhAgino saMbaMdhaupalabharataspaviyANarUpada nAdvivAzinyanamAnayavatyAtayAdevadattaspadezAMtarapAsiMgatipUrviko chAsavaMdhyatasavitaridezotarajAmidarzanAmateratyaitaparokSAyA sAmAnpattopatadetacitayamapikhapatiyattikAlesanakSarazataparapatipa tikAlekSarasvatayathAgostathAgavayaH kevalaMsAralArahitanakhapamAnamami Page #883 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaparakhatipattiviSayatvAdakSarAnakSarazutatarbhavatijadhAzAbdamapipamANoM zrutamevarete spacaratAhasabhagavAnTayabhaHitiparaMparAparukhAgamAjA taratizatetavi:prakRtiparuyodivAnabhaktaathacajIvatAtparyAdApanle | . rAtrI ityaryApatizcatvAra:pasthA pATakamitisatijJAnenATakadRSTyA saMbhavatyatikakuDavIvotipratipatisaMbhavaH lagAyalmAdAnoranahapaphi lAghabhAvabalAmamAyatenUnarmananadRSTaH parjanya ityabhAvarateyAmayyA patyAdInAmantiAnAmanamAnasamAnamitipUrvaklutAtabhavi vyAkhyAtaMyaro kSetratyakSamidAnIvaktA tahadhAdezajatyakSasarvapratyakSacadezApratyakSama vadhimanaHparyayazAnesarvapratyakSakevalayayevamidamevAtAvadevadhijJAna tripAkAratyakSampAdyapAkriyatAmityatrIcyatovyAkhyAtamaspalakSara mAtmavazAdavirodhesatyatvasaMzAkaraNAvadhIyatetadityavAdhijJAta miti yavataspedAnIbhedAvatadhyama ucyatohavidhIvadhiH bhavagarASa - - - - Page #884 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyayasarvazaSTasyaniravazeSavAcitvAtsarvAvadhimapekSyaparamAvadheddezAvadhitvameveti vkssyaamaatcyosaubhvptyystytipaadnaarthmaah|bhvnpyovaacvinaa rakArAbhavadasacyAtekonaoNmabhavAyanamikarmodayavizeSApAditaparyAyo / sAmanoyA,paryAyasAyayonAntazcaudayavizeSAvakAraNApekSa virbhavatisAdhAraNalakSobhavantyacyuttesatyakSazabdasyAnekArthasaMbhavevivakSA tonimittAryagatibhAzayaMpratyayazadonekArthakvAcitajJAnevatato yathArthAbhi dhAnapratyayAiti kvacichapathevattateyayAparadravyaharagAdiSasatyapAlabhela. ninvtrtivcitiivrtteythaavidyaavtyyaaH|merkaaraashtittrehvivkssaato nimittAveiditavyaH bhavatyayobhavanimittaratikSayopazamAbhAvanicalana rimasatisadbhAdhArakSepatatrigativArasyAdetadyaditatrabhavanimittIvAdhika maNaHkSayopazamanarthakaratitannarvikAraNAMtarimasatisa . vatayayAkAzesatipakSiNoganirbhavatitathAvadhijJAnAvaraNAkSayopazametaraMge Page #885 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hetosatyavadhIdhomavassuvAyohetuitaradhAdyavizeSaprasaMgAyadihivarAhataH spAsavaidhAdevanArakAgAMtalpAvadheravizeyanasaMgamaspAdivyatecaprakarSA pakaryabhAvenahantiHkaryapunarbhavoheturiticevataniyamAdyabhAvAdyayAtira zyAmanuvyAgAcAhiMsAvitaniyamAhetukIvAdhinatathAdevAnInArakA pAhiMsAdivataniyamAbhisaMdhirastikatobhavaMsatItyakarmAdayaspatayAbhAvA naramAttatrabhavaNyavAhyasAdhanaMjadhAnamitkacyatasavizeSAtsarvanasaMgarati celA sampAdhikArAraspAdetadevanArakAraNAmityavizeyavacanAnmithyAhI nAmayyavadhisaMgaititannarkikArAMsampagadhikArAtsamyagdarzanasamyagjJAnaM mitivantatatsaMbaMdhAtsamyagdRSTInAmavAdhirmiyyAdRSTInAvirbhagoveditavyaH atha| vAvakSamANAbhisarvadhAnasarvazvasaMgaHvakSyatedhetanmatizrutAvadhayoviparyayo tiathavAvyakhyAnAdizeyaSatipattigAsAgamezasihelarikazabdaspapUrvani | pAtaranicennobhayalakSaNakhAsatvAdevazaldaspasyAdezamArakasadaspapUrvanipA Page #886 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. ||taravicanlomayalakSaNAlAmavAddevazadasyasyAdetannArakasadaspapUrvanipAtenabha vilya katA Agamejasidde mAgamehijIvasthAnAdisadAdivyanayogahAre gAdezavacanenArakAmAmevAdIsadAdilarUpagAkatA tatonArakazabdaspae vanipAtanabhavitavyamititanlarkikArIubhayalakSAjAsatvAddevazabdaspa devazabdohilyAjampahinazyativRttIpUrvaniyogAha'AgamovAkA viSa yonirdezatinAliniyama AhotaMbhavateyyateSakavatikarSabhAvanahati ritikkayamiticeducyate deveyatAvanavAsinAMdazaprakArANAmapijaghanyo vAdhiHpaMcaviMzatiyojanAnyatayaTosurANA asaMkhyAtAyojanakoThIkoTamAdha Urva manuvimAnasyoparipayetonAgAdikumArAnavavidhAnAmayalo vadhiraghosaravyAnoniyojanasahastrArApUrvamaMdaracUlikAyA upariparyatirita yogasaMkhyAtAniyojanasahasrANiyaMtarANAmaSTavidhAnAMjaghanyovAdhiHpaMca vizatiyojanAni utkRssttospsNkhyaataaniyojnshstraarpdhaa| uddhava Page #887 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nasyopariparyaMtaritayaMgasaMkhyAtAyojanakoTIkodyaHjyoniyojaghanyovadhe, raghAsavyayAniyojanAekRSTayAsaMkhyeyAniyojanasahastrANyUhI mAramA yavimAnasyopariparyaMtaHtiyaMgasaMkhyAtAyojanakoThIkovaHvaimAnake saudharmazAnIyAnAMjaghanyovadhijyotiyAmakRSTaH ratnanabhAyA adhArama utkRSaHsAnamAramAhendrAgAMjaghanyovadhiHranaSabhAyAadhazcaramAra skRSTaHzarkarAnabhAyAlayazcaramabrahmabrahmottaralotavakApiyyAnAMjaca nyaavdhiH| zariSabhAyA adhazcaramanavaTAvAlakAjabhAyAadhazca ramA lakramahAzukrasatArasahastrArANAjaghanyAyAdhivalikaprabhAyAsa dhazvaramanakRSTapekasabhAyAnizcaramaunkRyapaMkanabhAyAmivacAramaH lAnatalAgAtAragAyatAnAjaghanyovadhipakapabhAyApradhazcaramAukRSo dhUmanabhAyAadhazcarama utkRSTaHnavAnAgaveyakAnAMjaghanyovAdhiIma sabhAyAmadhazvaramaH unkayatamaHkhabhAyAmadhacaramaHnabAnAmavadhi Sunaulusara Page #888 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. za dizAnAMpaMcAmuttaravimAnavAsinAM calo kanAliparyaMtovadhiH saudharmAdInAmaM uttarAMnA nAU khavimAnaspopariparyaMtastigirI khyAtA yo jana ko TIko dyaH arthI kAladravyabhAveSya ko vA dhritynnocyte| yaspayAMva kSetrAvadhirata asptaavdaakaashprdeshpri|| chinne kAladravye bhavataH tAvat susamayeyvatIte vvnaagteypucjnyaanNvrttte| tAvadasaMkhyA tase devnNtprdeshekh| paGgalaskaMdhe jIveAca sakarmake khabhAvataH khaviyayapadgalaskaMdhAnAM rUpAdivikalpe khajIvapariNAmeSu caUyikI pazamikakSAyopazamike // yo janamaga cyUta hI namAgacyUtAttadyathAratnaprabhAyAM yo janamavadhiradhaH dvitIyAyAmadhI caturthInigatAnityattIyAyAmaMdhaH zrI gibyUtAni caturthyAmadhoI tI yAnigavyU tAni paMcampAMga vyU teyAdyA madhordvAdhikaMgavyUtaM sasampUmadho japUta sarvASTathivIkhanArakAraNAmevadhirupari AtmIyanarakAvAso yegasaMkhyAtAyojanako TIkodya kAladravyabhAvaparimANaM pUrvavadveditavya Page #889 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARVINAMInarutmanasiummeensnaraurmusativeneraMISTRIPATHINmarh dibhavapatyayovAdhivanArakANAmaTAkSayopazamahenukA kiyAmityatamAhaH kSayopazAminabAhelbApo avadhijJAnAvaraNaspadezaghAti spaIkAnAmadayesatisarvaghAtispaIkAnAmadayAbhAvasazeSArAMvoditavyAH kepana:zevAHmanapAniryecacazeyAratatarateSAmavizebAtsarvayotiracoma navyAgAMvAvadhiprasaMgaititantarvikAraNAtatsAmarthyavirahAtnayasaMjJinA maparyAsakAnAMtarasAmarthyamastisazinAMparyAsakAnAMcasayoMkeyAtAhiya yoktanimittasaMnidhAnesatizota kSANAkarmAMtasyopalazreH yathoktasamma gdarzanAdinimittasainidhAnesatizItakSAyAkarmagotasyopalacirbhavatinanasa vasyakSayopazamanimittalatrakimacyate kSayopazamanimitta zevANAmiti sarvaspakSayopazamanimittatvetavacananiyamAminakSavatA yayAnakazidapI nabhakSayatItyavagyahA~niyamAIkrayate aparAvabhakSayatAtitathAsarvakSayo pazamanimittaramaharagoniyamArya kSayoyazamanimittAgavanabhavanimittarati a m e: Page #890 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javA* a sarAbovadhiH ' SaDDikalpaH kutaH anugAmpananugAmivarddhamAna hI yamAnAvasthi tAnavasthitabhedAtvadhiH kazvidaMvadhirbhAskaraja kAzabanama nagachati ka zcinnAnugatitatraivAtipatati unmukha praznAdezika puruyavacanavat apa badhirarazinirmathanotyannaSThAykapatropacIyamAnedhananicayasamidvapAcaka vatsamyagdarzanAdigrAvivadvipariNAmasaMnidhAnAdyatparimANautpannasteAvaI teAasaMkhyeyalokebhyaH parovadhiH parichinnopAdAnasaMtatyagnizikhA || vatsamyagdarzanAdiyahAnisa klezapariNAma vivRddhi yogAdyasamAzautpannasta to hIyate AgralaspAsaMkhyeyabhAgAta itarodadhiH sampadarzanAdiguNAva sthAnAdyatparimANautpannastatparimANAevAvatiSTatenahI yate nApivarddhateliM gavadAbhavakSayAdA kevalajJAnotpattecI anyovadhiH samyagdarzanAdiyAdi hAniyogAt yatparimANautpannastatovarddhate pAvadanenavarddhitavyahI yattecayAva danenaM hAtavyaMvAyavegapreritaja lorbhivadevaMyadvikalpo vadhirbhavatiyanarapareva Page #891 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhestrayobhadANadezAvadhiparamAvadhiH savidhiti tatradezAvadhistredhAjagha nyautkRSTaH ajaghanyotkRaiti, tathAparamAvadhirapitridhA sarvavidhiravika' lpakhAdekaravautsedhAgalAsarakhpayabhAgakSetrAdezAvadhirjaghanyaH utkRpyAka hamalokaratayoratarAlesaMkhyayavikalpalajaghanyokRSTajhaparamAvadhijaghanya ekapradezAdhikalokAkSetra utkRSTo'saMkhyayalokakSetra ajaghanyolo madhyamakSetramA utkRSTaparamAvadhikSetrAvahirasaMkhyAtakSetrasavidhirvaImAno hAyamAna avsthitmsnvsthitaamngaamynngaamaastipaatisstipaatii| tiyataaSTodAdezAvadherbhavatihAyamAnapratipAtibhedavaditarebar3edAbhava tiparamAvadheravAsthitIagAmpananagAmpapatipAtItyetecatvArabhadA-sarvAvadhe statrabaDAdyAulakSaNa khatipAtItivinAzIvidyutyakAzavatvattahiparIto pratipAtItatradezAvadheH sarvajaghanyaspakSetramatsedhAgalaspAsaspeyagazAlA vAlakAyAasaMkhyeyabhAgAkAlamaMgalasyAsaMkhyeyabhAgakSetrapadezanamAyo|| CHAMPARELATrendeme Page #892 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. dradhyaMtatvamAraNaparichinlebvasaMkhyeyerakaMdhevanaMtapadezeSajJAnavartateskhaviSaya skaMdhagamAnaMtavAdivikalyobhAvaralaspadvirucyatepadezottarakSetrAddhiArita ekajIvaspanAnAjIvAnAMghupadezottarakSetravRddhirbhavatibhAsarvalokAdekajIva syatvegalAsaMkhyeyabhAgAdU vizudvivazAmaMDUkaptyAMgalAsaMkhpeyabhAgakSetra vRddhirbhavatyAsarvalokAnlAnAjIvAapivadezottaradhAnAvahaIyoteyAvadeza lasyAsaMkhyayabhAgaHkAlAdvirekajIvasyanAnAjIvAnAMvAmolAdAvalikAlA khyayabhAgAvakvicidekasamayonmarAkvacihisamayottarAkvacisaMkhyayasama yottarAyAvadAvalikAyAmasaMkhyayabhAgAsayakSetrakAlAhikayAbrahmAcala vicayAkhyeyabhAgabadhAsaMpeyagaNadhAsaMpeyagAvadyAvAvaMdavyamayi vaImAnaMcaturvidhayAvRdhAvaItabhAvavAhiyoTAanaMtabhAgavatirasaMkhyayabhAga sayeyabhAgahiHsaMkhyayaNagAdirasarameyagaNAvahiranaMtagAvaddhi ritiznayAkSetrakAladaSpabhAvahayoktayAmAsarvalokA Page #893 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rapitayevayoMgalasaMkhyayabhAgakSetrovadhistaspAvalikAyAsaMkhpeyabhAgakAlaH aMgralasaMkhyayabhAgakSetrAkAsadezanamANodravyaMbhAvana varvAdanatovAsyAdarsa khyayovAspAtlekhyayAvAsyAdyogalamAtrakSetrovAdhistaspayanAmAvalikAkA lAdravyabhAvIpUrvavadyogalaSTayakSakSetrIvAdharatasyAvalikAkAlAdravyabhAvI pUrvavadyAharalapramANAkSetrovadhistaspAvalikAyayakaMkAla dravyabhAvIpUrvava dyogavyUtimAtrakSetrovadhirataspasAdhikochAsanakAlAdbhavyabhAvIpUrvavata yo yojanamAtrakSetrAvadhiralaspabhinnamahUrtamakAlAdravyabhAvopUrvavadyApaMcaviM zatiyojanapramANAkSetroyadhistaspebadanodivasabhakAlAdadhyabhAvIpUrvavadyau bharatakSetramAtrovadhistaspAImAsakAlAdravyabhAvopUrvavarayojavahIpamAtra novAdhistaspasAdhikomAsa kAlaHdravyabhAvIpUrvavadhomunavyalokamAtrakSe| triovadhirataspasaMvazara kAlandradhyabhAvIpUrvavarAyorucakaMtapramANAkSetro vadhilaspasaMvatsarayaSyakAlAvyabhAvIpUrvavara yAseravyeyahIpasamudra RadmaanRRAINon Page #894 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA kSetrovadhistasyAsaMkhyayA:saMvatsarA:kAlaHdradhyabhAdhIpUrvariyosaravyayadvIpasama drakSetrovadhistasyAsaMkhyayAgasevatsarAkAla dravyabhAvIpUrvavara evaMjaghanyo kRSTaniyanarAgAMdezAvAdharukta AdhAniraNvAmatkRsTadezAvAdhirucyate kSetramasaravyeyAdvIpasamadrA-kAloypasaMkhayAmasaMvatsagaMjaHzarIra godravyaM kiyaccatadasaMkhyayadvIpasamannAkAzasadezaparichinnAbhirasaMkhye yAbhiratejaH"zarIradravyavazAbhirvirtitatAvadasapiyarakaMdhAnanaMtapa dezAjAnAtItyartha:"bhAvapUrvavattiracAmanavyANIcajaghanyoTazAva dhirmabhavatitirazcotadezAvAdharevanaparamAvadhinApisaviAdhiHprathama naSpArAmakRSTodezAvadhirucyate kSetramarimeyAdvIpasamA kAlo ppasaMpayA saMvatsaro dravyekAmaNiAdvyakipaccattadasarayeyadvIpasamandAkA zapadezaparichintAasaMkhyeyAjJAnAvarAdikAmagAdravyavazAbhAvampU varvadevadezAvAdhirukRSTomanapAragAsayatAnIbhavatiparamAvadhirucyate Page #895 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaghanyasyaparamAvadhAkSetrapradezAdhikolIkAkAlaHsadezAdhikalokAkAzaprade: zAvatasamAgaavibhAginaHsamayAranecAsaMkhyAtAHsaMvatsarAHdrayaMjadezA dhikalokAkAzapadezAvadhatatramArgAbhAvaHpUrvavadatanAparakSetravAhinlAnAjIve kajIvAnAmavizeSeNavizuddhivazAdasaMkhyeyAlokAcAravaMtAvadasaMkhyeyAlokA TAdviryAvadakRSTaparamAvadhikSetrakiyaMtazcamasaMkhyeyAnAmAvalikAyAAsasa khyeyabhAgaSamAgAsakAladravyabhAvAmApUrvavaduSTaparamAvadhe kSetraMsalokAloka samAgAasaMkhyayAlokAzayitaralezprastijIvatulyAkAladravyabhAvAsApUrvava sarAyatrividhopiparamAvadhirukRpacAritrayakaspevabhavatinAnyaspavarddhamAnobha vatinahIyamAnaHapratipAtinapratiyAtiyaspayAvanisalokelokasamAraNAsaye yalokakSetrejAtastasyatAghasyavasthAnAdavasthatIbhavatyanavAsthitazcavahipatina hAnimahalokikadezotaragamanAdanugAmidhAralokikadezAMtarAnugamanAmAvAda nanugAmisarvAvAdhirucyate) asaMkhyayAnAmakheyabhedatvAdukaSTaparamAvadhikSetra Page #896 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. masaravyeyalokagaNitamasyakSetrakAladradhyabhAvAgAvarasaNyanavaImAnonAna hAyamAnonAnavasthitInasatipAtivAyatabhavakSayAdavasthito'satipAtibha vAMtarajatyananagAmidezotarakhatyanugAmiAsarvazabdaspasAkalpavAcivAvyakSe kAlabhAvaiH sarvAvadheraMta:yAtiparamAvadhizAmataHparamAvadhirapidezAvadhi rapidezAvadhikhetidvividharavAvadhi savidhidezAvadhizvoktAyovRddhIyadA kAlahistadAyaturAmipiddhiniyatAkSetraraddhokAlAdvijyiAspAtkAlaha masyAlenidravyabhAvayovadvirniyatAdvyahobhAvahAhiniyatAkSetrakAlava vipana jyAsyAdvAnavenibhAvavRddhAvapidravyahAdviniyAnAkSetrakAlAhirbhA / saaraapovdhijnyaanopyogovidhaabhvti| ekakSetrInekakSetraznazrI ktAdyanyatamIpayogopakaraNAekakSetraH tadanekopakara raNopayogotakakSetrAyadyevaMparAyattatvAtparokSatvaprasaMgA nedriyeyaparatvamTeI driyAzimparAgapAhariMdriyobhyaH paraMmana:manasamparakhahirvana paratarohisaiye Page #897 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vabahudhA vyAkhyAtaM avadhijJAnaMmana paryyaya spedAnImavasarajAtastaspa bhedapurA saraM lakSaNAMvyAcikhyAsuridamAha mazavirA zamatImanaH paryAyaH // RjJI nivartti tAraNAcaka smAnnivarttitavAkAyamanas tArthasyaparaMmanogataspavijJAnAha zrImatiryasya soymttjumtiH||anivrttitaa kuTilA cavipulA kasmAdanivartitavA kAyamanaskRtArthasthiparakIyamanogata spavijJAnAdvipalAmatirasyasavipulamattiH rujumatizvavidyalamatizcakra juvipulamatI eka spamatizabda spagattArthatvAdapa yogH| athavA juzva vipalAca viSale viSalematIyayodyoja vipralamatI itisaeSamanaH paryayo dvidhA ru jumatirviSa lamatiriti / atroktobhe daH lakSaNamasyedAnI vaktavyamityatrocyatemana saMbaMdhenala hattirmana:paryayaH vI yettirAyamanaparyayajJAnAvaraNakSayopazamAMgopAMganAma lAbhIpaSTaMbhAdAtmIyapa rakIyamAnasaMbaMdhenalacattirupayogomanaH paryayaH matijJAnaprasaMgaiti cennA nyadIpamanopekSAmAtratvAdabhacaMdravyapadezavara syAnmataMyathAmanazrAdisaM Page #898 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. vaMdhAvakSarAdijJAnamAvirbhavatitanmatijJAnaMtathAmana:paryayopimanaHsaMbaMdhA lavattiritimatijJAnAnotInitannavikAraNAsanyadIyamAnIpekSAmA tratvAtkayamacaMdravyapadezavadyayAtrecaMdramasaMpazyati mantramayekSAkAraNA mAtrabhavatinacacakSaradivalivako caMdrajJAnaspatayAnyadIyamanoyyapekSA kAraNAmAtrabhavaniparakIyamanasivyavasthitamaryajAnAtimana:paryayainitA tonAsyatadAyata prabhavatinayatijJAnasaMgaHkhamanadezevAtAvaraNakarmakSa yopazamavyapadezAccakSavyavadhijJAnanidezavara athavAcakSaddezasthAnAM | mAtmapadezAnAmavadhyAvaraNakSayopazamAdyayAcakSavyavadhijJAnavyapadeza cha nacAvadhitivititayAmanaHparyayajJAnAvarAkSayopazamAkhama nodezArathAnAmAtmanadezAnAmanIparyayavyapadezonacAspamatikhamanaHprati baMdhajJAnAdalumAnaprasaMgarativelasatyakSalakSaNAvirodhAra syA / dhUmapatibaMdhAsmasaMyaTakkenAvanamAna tathAnyadIyamAnaHatirvadhAttanmanaH Page #899 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - saMyatAnAjAnanmanaHparyayonamAnamititalavikArAtatyakSalakSaNA virodhAdyatatyakSalakSaNAmaktamidriyAnidriyanirapekSamatItathyabhicAramA kAraNahApratyakSamititenAvirodhonamanaHparyayo bhavamAnahitenavirudhya te upadezapUrvakatyAcakSarAdikaraNanimittatvAdAnumAnassaupadezAdipraya magnirayadhUmanatyapalabhpapazcAdamadanAdagnAvanamAnakaroticakSarAdika rAsaMbaMdhAcatatosyoktaMpratyakSalakSAvirudhyanenacatathAmanAparyayaupa dezacakSarAdikarAsaMbaMdhecApekSate savedhAstrIkavikalpAtzamanaHparya yovevAkataHstrotavikalpAhaDamatirvipalamatiriti AdhastredhAjamanIyA vAyaviyayabhedAdyarAjamatimanAparyayasvedhakatarajamanovAkvAyavi yayabhedAdajumanaskatArthataHjavA kRtArtha rajakAyakRtArthajJazce tadyathAmanasArthavyaktaMsaMciMtyavArcavAdharmAdiyuktAmarsakIyamaccAryakAyA prayogacobhayalokaphalaniSpAdanArthamaMgopAMgapratyaMganipAtanAkaMcanappa Page #900 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavA.. sArazAdilakSAkRlApanaranaMtaresamayekAlotarevAtamevAciMtitaMThaktaM kRtavAvi ramatatvAntazaktotircitayitutamevevicamartharajamatimanaHparyayA prayo'pyo vAjAnAtisaparmasAvarthaanenavidhinAtvayyAciMtitaHukta kattIcetikayama yamalampatenAgamAvirodhAdAgameyuktamanamAmanaHparichidyapareyosajJAdI najAnAtItimanasAlamAtmanetyarthaHparamanAsamaMtAdviditvApariniyamanasArci titaspasacetanetaraspAyaspamanaspavasthAnAnmanovyapadezAmacarathAnAparuSA gomayyapadezavamAtmanAbhasmAkyudhyAtmanApareyocarcitAjIvitamaraNAsasa du:khalAmAlAbhAdIvijAnAtivyaktamanasojIvAnAmartha jAnAninAdhyaktama namovyaktaHsphulAkRtI ciMtayAsanivartitanayaralejIvApatamanasasleraya ciMtitarajamati nAtinetarekAlanojaghanyenajIvAnAmAtmanazcadvitra 'eyarakapaigAmasAyAnibhavagrahaNAnigatyAgatyAdibhiSarUpayatikSetrattoja vyUtiyayakasyAmpattanavahirUskayaigAyojanayyaka Page #901 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yahi dvitIyaHyolArajavakramanIvAkkAyaviSayabhedAhitIyovipalamatiHyoTAbhi dyatekatArajuvakramanovAkvAyaviSayabhedAdajavikalyA prativikravikalpA zcatadviparItAyojyAgatayAtmanaHpareyAMcaviMtAjIvitamaraNAsakhaDAkhalAbhA lAbhAdInavyaktamanobhiyatamanobhizcarcititArajAnAtivipalamatikAla tojaghanyenasamAyayAnibhavanahagArapatkarSazAsakhyayAnigatyAgAtibhiHAparU payatikSetratojaghanyenayojanapathacamatkavaizAmAnayottarazailAbhyaMtarenayahi evaM hibhedomanaHparyayovazitiralasyakiparasparatovizeyotiuttanAstItyatamAha vizudhyasAnimAvirodhAtAvaraNakarmakSayopazamesaniAtmanaH |prasAdIvicaddhiHpatipatanakhatipAta upazItakamAyaspacAritramohAnekAtya sataseyamAzivaraspaSatipAtobhavanikSIyAkavAyaspajatipAtakAraNAbhAvAda pratipAtaviyazciapaniyAtazcavidyApatipAtItAbhyovizvAsatipAta pautayoviMzayAtadizeyA pUrvasUtrasvatayorvizeSonitina kimarthapunaridamaya MAHARAMBINIREmraanaSAMAMAINARODAMADHAARARRARIABAD Page #902 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. vizeyottarapatipatyarchapanarvacanaMyA pUrvasUtravizeyauktaratAvanAspanaparitoya stnovisheyotrptipkssyrthpnridmdhyte||cshbdprsNgiticennnaathmkaa, kabhedAbhAvAcAyathAmanaHparyayasparajuvielamattIbherautathAvizaddhAjatiyA tAvapitaspevayadibhedIspAtAyaktazcazabdaHsyAyatastuvizuddhapratipAtaura vipalamatyAvizeyonabhedAvatazvazabdAvasaMgatanavizuddhyAnAvarUjamato. lamati vyakSetrakAlabhAvarviddhataraH kathamihayAkAmmaraNadravyAnaMtabhAgotyaH sarvAvAdhinAjJAtastaspayanaratabhAgIkRtaspamanAparyaya yonaMtabhAgotasyAne tabhedatvAjamatikArmaraNadravyAnaMtabhAgAiraviSahasTolpIyAnanaMtabhAgoviNa lamate vyakSetrakAlavizudviruktAbhAvatovizudviruktAbhAvatIvizAhisakSama taradvyaviSayatyAdevaveditavyApakaSTakSayopazamaviSyadvibhAvayogAdapanipA tenApiviSlamatirviziSTaHsvAmina pravarddhamAnacAricodayatvArajamanipunaH pratipAtiIsvAminIkamAyodrekAdvIpamAnacAstriodayatvAdyayasyamanatyaryaya Page #903 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syapatyAtmamayaM vishessH|| athaanyorvdhimnH| paryayayoH kutovizeSaityatasA hA vizuddhikSetra sthAmi viprayepauvadhimamaH myeytheo|| vizuddhiH prasAdA kSe trayatrasthAnA vAnpratipadyatekhAmI prayoktA viSayo jJeyaH avdhijnyaanaanmnH|) paryayaspaviSdyabhAvotpadgavyaviSayatvAditicennabhUyA paryAyajJAnAttasyAtma tmvaadhtaanaatmnH| paryayoviSya dUtaraH kutaH alpadravyaviSayatvAdyataH sarvA badhirUpidravyAnaMtabhAgomanaH paryayadravyaMnitanmakiM kAraNaMbhUyaH paryAyajJAnA dyathAkazcidvahUnizAstrANivyAcaSTe ekadezenanasAkalpenanaganamarthazaktoti vaOM aparaste ke sAra sAkalpe navyAcaSTeyAvatastaspAyaratAtsarvAndazaktI ti vaktaM prayaMpUrvamAhiSNutaravijJAnobhavani tayAvadhi jJAnaviSayAna bhAgI pimnH| paryayovizudvattaraH yattastamaMtana bhAgarUpAdibhirbrahabhiH paryAyaH puru payanikSetramaktaMviyayovakSyate khAmitvaMpratyucyate viziSTa saMyama yayau kAryasa mavAyimanaH paryayaH viziSTaH saMyamagraraNoyatra vidyate tatraivavarttatemana:paryaya Page #904 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA 103 vibhavatinadevanArakatiryagponeyamanavyeyacotpadyamAnIgarbhavatpadyatenasana chanajeyagarbhajeyUtpadyamAnaH karmabhUmijeyUtpadyatenAkarmabhamijeyakamAmile yUtpadyamAnaHyAsakeyUtpadyatenAposakepajAyamAnaH samyagdRrSikhUpajA yonamithyAdRSisAsAdanasamparaSTisampamiyyAdRSTiSasampaghariyUpajAyamAM nAsaMpaneyapajAyatenAsaMyanasamparahaTisaMyatAsaMyateSaseyatekhUpajAyamAnA pramattAdiyakSIyAkavAyAMtapajAyatenottareSatatrIcIpajAyamAnaH cAritreyapajAyatenahIyamAnacAritreyasapavaddhamAnacAritreSapajAyamAna:sa savidhAnyatamaIipAseyajAyatenetarekha hinAmiyayakevAcalasIcativi ziyasaMyamagrahAvAkakRtamavAdhanasunazcAtagItikacitikhAmibhedAdaypana yoviMzayana idAnIkevalajJAnalakSaNAbhidhAnaMpAkAlatalaMdhyajJAnA / yayanidhaparIkSapati kattalasyamohamayAjJAnadarzanAvaraNItarAyakSayAJcaka klamityavakSyamANAvAdyayevamAdyayorevatAvanmati Page #905 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aamromema cyatAmityatAhamA yo khoTyeSvavaparyAya nivaMdhananivaM - dhAkaspamanizlattaviSayaspatantahiviSayagrahaNakatrtavyanakartavyaMjatyAsatteH pavataviSayagrahaNAbhisaMbaMdhApakataviSayagrahaNAmanivasakatavizahi kSetravAmiviSayebhpanAtitatrapatyAsattenAciyagrahaNAmihAbhisarvadhyatenanacasA vibhaktataranirdiyonazakyatarahasaMbahuMmarthavazAhimakipariNAma yathAuccAni devadattaspAyahAzilAmaMtrayasvainadevadattaminigampate devadattasmagAvIzvAhira eyamAdyovaidhaveyodevadattaratigampate evamihApinibaMdha:kaspaviSayaspetyabhiI saMrvadhpatIpathavyevitivahatyanizAna kimartha dravyeSvinivahatvanirdezasarva dravyaparyAyasaMgrahArthajIvadharmAkAzakAlapajalAbhidhAnAniyantradvyANite bAMsavevAsaMgrahArchanadravyavitivahatvanirdezabhakriyatetavizeSazAmisarvapi yAyagrahAneyogavyAyAmavizeSerAmanivanayoviSayabhAvapasaMgatAvazeSaNA masarvaparyAyagrahaNakriyate tAnidravyANimatizcantayAviSayabhAvamApadya Page #906 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiyA mAnAnikatipayairevaparyAyayiyabhAvamA daininasarvaparyAyeranarapAtitakayamiha 105 manizcakSarAdikaraNanimittArUpAdyAlavanAsAyamindradhyarUpAdayovatanatatra sarvAnyAyAnavagrahAnicakSarAdiviSayAnevAlavatezcatamapizavdaliMgezamA zvasavaisaMkhyANvandavyapIya nansayAnaMjabhedAHnatesavaivizevAkAre nirviSayIkriyate ca yamavaNijAbhAvAprAtabhAgodaabhilayyA gopaNAviNijAgoSaNAmAtabhAgosadAzivaMdhotti aMtIdriyeyamataraMbhAvAtsa vadravyAsaMyatyayaraticela noiMdriyaviSayatvAtsyAnmata dharmAsjikAyAdikha morabhAvaanAdiyatvAkRtImatiH sarvadravyaviSayAnidhetilakSaNAmayuktami nitalarkikAranauraMdriyaviSayatvAre nodriyAvaraNAkSayopazamalacapekSa noIdriyateSadhyApiyane prayAhinavanavanAvadhinAsahanipripetarUpiciva vRtte adyamatizcattayoranaMtaranirdezAIspAvadhaiHkoviyayanirvadharatyatA harAcana rUpazabdaspAnekArthatvesAmathpochallAdigAhaNIprayaMrU Page #907 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pamanaMtasvabhAmititahasAmarthyAcakSayiyezalAdIvartamAnIgrAhyateyadikhabhAva vAcinograhAspAdanakasyAlahikaspacisvabhAvonAranItimAyanekAryase bhavanityayogobhidhAnavaMzAdyadyapimatvathAyaspabhUmAdayovihavaHsaMbhavati / hAbhidhAnavazAlatyayogoveditavyanityahipahalAyattArUpegotiyathAkSI govRkSAratiyadyevamAnAdhijJAnaspapagalArUpamakhenaivaviSayabhApatipadye rananerasAdimakhenanaiyadobastadupalakSArthatvAttadavinAbhaviramAdigaharaNa tarpadravyaspopalakSAtlenIyAtIyatetaraladavinAbhAvinorasAdayopim yate yadyevaMtagataSasarveyanateyuparyAyavyavadheviSayaniyamApnotAtya tapAhA asarvaparyAyayagnahagAmavRttelasarvagati asarvaparyAyaviniyata grahaNAmanavartato yathAdevadattAyagohIyatAjinadattAyakavalatilAyatI mityabhisavaMdhyaterAvAmihAypasarvaparyAyocisyAbhisarvadhAttasarvagativiti tatorUpivapadleSAyatannadhyAdiparimAgoyajIvaparyAyekhaUdAdhiko Page #908 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA* 10 | pazamikakSAyopazamike khatpadyate avadhijJAnarUpidravya saMbaMdhAnta kSAyika pA riNAmike khnaapidhrmaastikaayaadiyuttrsNbNdhaabhaavaat|| athmtH||pryysy viSayanibaMdhaityata Aha / tadanaM na bhAgamanaH paryavasyaH // yahUSidravyaM sarvA jJAnasyaviSayatvenasamarthitaMtasyAnaMtabhAgIkRta spaeka sminnAgamanAparyaya pravarttateomayAM teyannirddivyaM kevalajJAnaM taspako viSayanibaMdhaityata Aha // sa vaMdra mayeSuke balasya // atrAha kiM dravyaMkhaparyAyAndrayatidvayate vAtairiti dravyaM AtmanaH paryAyAndravatigacchatItidravyaM bahulApekSayA kartarisAdhutyate vAtairitidravyaM kathaMcidbhedasi / tatkarTa karmavyapadesasidviH dravyaspaparyAyANAM cakathaMcidredetyuktaH kakarmavyapadesasiddhyatiitarathAhitadaprasiddhetyetA vyatirekAdyadyeko tene katvamavadhAyettasyakaTaka madhyapadezAprasiddhiH spAktataH atyaMtAvyatirekAnnahitadevanirvizeSamekaMzakta tarAyekSayAvinAka karmaca bhavitumarhati samathaka paryAyastaspatiyo bhavanaMsrutivirodhyavirodhinodharmAriNAM Page #909 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapAtAnupAtahatakAnAzabdotaramalAbhabhimittavAdarpitavyavahAheraviyayovA sthAvizayAparyAyaHbhiyobhavanaMpatikecidamarmAvirodhinaH kecidavirodhina:ta vajIvaspatAvadanAdiyAriNAmikavetanyA jIvadravyabhavyAbhayoIgatikhabhAvAsti svAdibhiraudayikAdayobhAvAyathAsaMbhavaMyugapadAvAdavirodhinovirodhinathyanA rakataiyArayonadevamanuSyasvIpanaghusakarAkadvitricatupaMceMdriyavAlyakomA | rakopaSasAdAdayAsahAnavasthAnAntathApohalikAanAdiyArigAmikA:rU prsgNdhsprshshbdsaamaanyaalitvaadyH| zuklAdipecakatiktAdiyaMcakagaMdha hayasparzATakazabdabahaparyAyaH pratyekamekahitricatu paMcAdisaMkhyayAnetaNa gApariNAmibhiryathAsaMbhavayugapadAvAdavirodhanovirodhinazcalalakalanIlA tiktakadukasarabhetaragaMdhAdaya prAyogikA vaivAsikazcaparamAraNakhaskaMdheSa casahAnavasthAnAdevadharmAstikAyAdivvaypamUtatvAcetanatvAsaMkhyeyapadezava gtikaarshaakhbhaavaastitvaadydhynNtbhedaagrulghugnnhaanidivikaaraiH| Page #910 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjadhA. patyayaiparamatyayaizcagatikArAtyavizeSAdibhiravirodhina parasparavirodhi nazcayAHteyakecidapAtahatakAdravyakSetrakAlabhAvAnimittAUdayikAra yamanapAtahatakAzyatriyakAleyavikAriNaH pAriNAmikAzcaitanyAdayarane ghovirodhyavirodhinAMcAgAmayAntAnayAtahatukAnAMzabdAMtarAtmalAbhAspani mittatvAccetanonArakovAlakaratyapitivyavahAraviyayativyavahAramanatrA trividhazabdanayAmaka dadhyArthikAnayyogAtparyAyArthikenApitarataspaviya yastaspadravyasthAvasthAvizeSaparyAyaityucyata tayoritaretarayogalakSaNo . tayoritaretarayogalakSaNodyoveditavyamdradhyANivaparyAyAcagavyaparyAyAha tidvaMdvenyabaMzakSanyagodhavaditicela tasyakathaMcidedepidarzanAnotyAopiva tasyAnmatayadivAnakSanyagrodhavadanyatvaMdravyaparyAyArAjAmAtAtitannati kAragataspakaryacinedepidarzanAragokhagopiMDavadyathAgovaMcagopiMDaNzvagora piMDAdhitiananyasvepiDobhavati tathAdravyaparyAyazcininanusAmAnyavizeya Page #911 -------------------------------------------------------------------------- ________________ in momonaa- yornytvaasaadhysmetditinaiydoyH| utametadananyasAmAnyavizeyayovyA mahaNoparyAyavizeSaNacenlAnarthayAtsyAdetadravyAgAMparyAyA:dravyayaryAyAini dravyamaharAparyAyavizeSAmititArkikAraNAmAnarthavaSAdevasatidravyagRhAM manarthakasyAlahyavyaspaparyAyAnAsaMtInedvyAjJAnaprasaMgAccakevalenaparyAya evajJAyatanagavyAgItidvyAzAjApnotiuttarapadArthadhAnatvAtmAathamata mitatsarveThaparyAyeyajJAtayAnakiMcidezAtamAnitatIvyatiriktasyAdravyasyAbhAvA yadyevaMdravyagrahaNAmanaryakamityuktiparastAttasmAtsAyUktahahoyamitinanacaI vipidravyagrahaNAmanarthaparyAyavyatirekeNAnapalacariti yadIvAzAkhA lakSaNamAdibhedA dopaphtebhAayasarvagrahaNakimayenanavahavacananidezAdeva vavahatvasaMpratyayasiddhanAsarvagrahaNauniravazeSamatipatyaryayelokAlokavedabhi lAdhikAlaviyayAdravyaparyAyAsanatAsateyaniravezayeSakevalajJAnaviyaya nirvadhaniSatiphtyardhesarvagrahAyAvAllokAlokasvabhAvInaMtarajAvatInetA meas Page #912 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. nato yadyapiyaratAnapijJAnamaMsyasAmathyamastItyaparimitamAhAtmpatatkevalazA naveditavyopAhaviSayanirvadhIvaTatomatyAdInAmidaMnunanitiekamiMntA manikhanimittasainidhAnoyajanitahattInizAnAniyogapadyenakanibhavatItya tucyte||ekaadiinibhaajyaanilgvdkaamnaavpkssi ekatikoyaM zabdaH anekArthasaMbhavevivakSAtamyAthampavacanaekazabdAayamekazabdaH nekasminnarAmayogAvicisaMkhyAyovattiekAhIvahavazanivacidanya leNke prAcAryA anyebhAcAryaitikvacidasahAyeekAkinaratevicarativIrAda nivacitvAthammeekamAgamanakhayamamAgamana miti kvacitmAdhAnyeekahanAse nAMkaromisadhAnahatAsenAMkaromAtyayojatrehavivakSAtapayampavacanaekazabdo veditavyA AdizabdazyAvayavavacananAmAdizabdazcAyamanakAsaMbhavaviva kSAtaihAcavavacanoveditavyaHkvacidyavasthAyAvatatanAyagAdayazcAtvArova gaNI:brAhmaNavyavasthAHbrAhmaNakSatriyaviyanAstyaryAkvacita Page #913 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AINRIME R dayAparihartavyAbhujaMgaNakArAviyavaMtaityathIkacisAmAyyenadyAdInikSe vAzinadAsamIpAnItyaryavicidaMvayaverazAdimadhAnerUgavayavadhItaratya gAtenaitahatabhavatiekaspAdirekAdiSayamAvayavaratikasyapathamaspaparokSa spakaHpunaravayavAminisAnasAmIypavacanovA athavAbhayamAdizabdaHsamA vyavacanIdravyatenaprathamaspamatijJAnaspazrutasamIpamityaktabhavatimatevahirbhAva prasaMganicennAnayogasadAvyabhicArAtasyAdetadevasatimatarvAhabhaviApAnotIti talarkikAraNAnayosadAvyabhicAradehimatizatesarvakAlamavyabhicAriyAnA radaparvatakttaramAdanayoranpataragrahaNerampamahAsalihitabhavati tatonpaya dAntAvakasyAdizabdaspanivRttiruSpakhavadhathAnamaravaDaSTramakhavanyakha msptistaaveksymkhshbdspniyuttirevmihaapiekaadiyeyotaaniimnyekaadii| nItirakasyAdizabdaspanidattiravayavanavigrahasamadAyohatyarthaavayavenadhi grahaH kriyatehattyartha samadAyobhavatitenaikAdInyabhyaMtarIkRtyabhAjyAnyarya RamannesamagramusamuHI Page #914 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavAPola tyrth| kiMsarvAzineityAhA sAcatukutaetat' kebalaspAsahAyatvAdita dyaugapadyAbhAvaH yatrakebale jJAnaMkSArthi ka tadasahAya mitarANicaJjJAnAnikSayopazamanimittAnyato nAbhAvAbhibhUtatvAdahaninakSatravaditi cenna kSAyika detannAbhAvaH / kSAyopazamikAnojJAnAnAM kevalinikiMtu kevalajJAnenamahattA 'bhibhUtAnikhapayojanena vyApriye te bhAskara bhAbhibhUtanakSatravaditi tannarkikA tvAtsaMkSI rAsaka lajJAnAvaraNe bhagavatpaItikathekSAyopazamikA jJAnAnAMsaMbhavaH nahipariSAmasarvavadaupadepadezAdvirasti iMdriyavatvAditi ce nnAthanikvI dhA syAdetadevamAgamaH // TattA paMceMdriyAH asaMjJipaMceMdriyA dArabhpaAyogikevalinaitianaiMdriyavatvAttatkArye khApi jJAnenabhavitavyA titannakiM kArayAmAryA rthAnivadodhA dAvehisayogpa yoga kevalino> paMciMdri yaMtrayuktaMnabhAveMdviyaMpratiyadihibhAveMdriyamabhaviSpadapitahasiMkSINasaka Page #915 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAvaraNAsAtsarvazavAsyanyavartivyatataramAdetIbhavatiekasminnAtma nidvematithunekacitrANimatizcatAvadhijJAnAnimanizutamanAparyayajJAnA nivAkvacicatvArimatizcatAvadhimanAparyayajJAnAninapaMcaikasminrayugapa saMyaMtIti saMkhyAvacanocaikazabda athavAsaMkhyAvacanIyamekazavdaekamAdi yayAtAnImAniekAdInikathamatijJAnaekasminnAtmaniekaMyakSarazvataMdya nekadAdAbhedamapadezaparvatadbhajanIyaMspAdAnavenijatatpUrvacadapara mAha sevyAsahAyapAdhAnpavacaneekazabdesatiekAdInikevalAdInItyAekasmi lAmanyaikekevalajJAnakSAyikatvAtramitiSThataratyAdipUrvavara ayokAnimA tyAdInizAnyavyapadezamavala teuttAnyayApItyanamAha malitvAvadhayo vinAviparyayonyathAkataHsampagAdhikArAMcazabdAsamuccayArthaH, vi paryayazcasampatikRtapanareyAviSayIyamithyAdarzanaparigrahAtmatyAdi vipryyaayosodrshnmohnaayodyestimithyaavniprinnaammaatnshai| Page #916 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. kArthasamavAyAnmatyAdInAMviparyyayo bhvti| nanucamaNikanakAdInAMva cehiga 150 tAnAmapisvabhAvavinAzo na bhavati tadvanmatyAdInAmapi spAnnaiyadoSaH sarajama kadukAlAMbUgatadugdhavatsaraNavinA saMzayathAsara jasakaTukA lAvUbhAUne nihitaMdugdhe svAparityajati tathAmatyAdInyapi mithyAdRSTibhAjanagatAni duSyatIti AdhAraspadoSAhi / AdheyaspadoSo jAyate nanu canAyamekAMtau tametanmaNikanakAdayovacce gTahagatA api svabhAvanatya jaMtItitatrakathame tadavasIyate| AnaMvRdugdha bahuSpattimatyAdIni napunarmmaNpAdivantaduSyaMtI tipariNAmazaktivizeSAtpariNAmaka spahivastunA zaktivizeSAdanyathAbhA vobhavatiyayAlAMdramaMdagdhaM vipariNamayituMzako titAmithyAdarzanama pimatyAdI mAmanyathAtvakarttamarlataddye anyathAnirUpaNAdarzanAcehiM tumarapAdInIvikAranyAtyAdayattumalaM vipariNAmakadravyasaMnidhAne te yAmai pibhavatyevAnyathAtvaMyadAnasampagdarzanaMprAdbhUtidA Page #917 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |bhAvAtteyAMmatyAdInAMsampakamataHsampagdarzanamithyAdarzanodayavizeSAttayAM trayANAMvidhAkRtirbhavatijJAnamatyazAnaMtanAnaMzruttAjJAne avadhijJAna vibhaMgazAnamitiApatrAharUpAdiviSayopalazcicyAbhicArAbhAvAviparpayA bhAvaHyathaivamatijJAnenasampamhaTayorUpAdInapala tathAmithyAdRSTayo pimatyajJAnenayathaivapaTAdiSarUpAdIratenanizcintyapadizaticapare bhyaratayAtratAjJAnenApi yathaivAvadhinArUpigoryAnavayaMtitathAvibhegenA pAtitsmAlAtiviparyayanitasAhAravizanapala zrutavAsachabdaspAnekAIsaMbhavevivakSAtamparzasArthagrahaNa yesachandonekArthaitivyAkhyAtaHgataspehavivakSAtaHparzasAyasparagrahAve ditavyaprazastatatvajJAnamityartha asadajJAnaMtayo sadasatoravizeSeNA yadRchyAnapalazceHviparyayobhavatikayamanmattavaghayonmantodoyodayADa pahattadriyamativiparItayAhIbhavatisozvegorityadhyavaspativAazya Page #918 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA itiloTasuvarNasavarNaloTTaminiloTalISTaminisuvarNasavarNamititaspevamati zeyegAdhyavaspataHajJAnamevabhavati tahAmathyAdarzanopahattodriyamatamati zrutAvadhayopilAjJAnamevabhavatItibhavatyaryagrahagovAathavAsachoyaMbha vatyathaiveditavyasahidyamAnamityarthaasadAvidyamAnaMtapauravizeyezAyaha chopalaJceH dhiparyayobhavanikadAcidpAditadayyasaditipatipadyateadapi saditikadAcinnasatsadevAsadaypasadeveti kRta 'pravAdiparikalpanAbhedAdi paryayagraha-pravAdinIkalpanAbhedAdviparyayagrahobhavati tadyathAkecittAvadAha dravyamevanarUdayaiti aparAhu:rUpAdayaNvanadravyamiti apareyodani anyadvyaM anekarUpAdayaratikathamevAviparyayagrahaNIucyattayadidravyameva narUpAdaya lakSaNAbhAvAllakSyAtavadhAraNAprasegA kiMcadriyezAsanni kRyyamayodavyarUpAyabhAvesarvAtmAnAsalikvayyetattatasasminAmahApa / sega:karaNAbhedAbhAvapasaMgazcanacAsoeTAvA . Page #919 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evamapinirAdhAravAdabhAvapasaMgakiMcaparasparavilakSaNAnArUpAdInAMsama dayepisAtiekAnotarabhAvAtsamadayaspasabhiAvAparasparatItirabhUta khAdarthahyanyadravyamanperUpAdayaH evamapitebolakSyaNAbhAvAbhAva paraspa torathaitaravAradaDiDevarA lakSyalakSaNAbhAvaiticentavaizampAyayaktya tolakSyalakSaNabhAvIyaktInAsatoritirkicarUpAdiyaNagosvamUttayandra vyAyotarabhUtiyanadriyasanikayitastatazcanzAnAbhAva nacAyItara taMgavyakArabhavitumahatirkicAmUlakAraNAviSatipatte eyocaTarUpAga dAnAmUlakAragoSavAdinAvipatipatistadyathAkecidAha avyaktAnmaha dahakAratanmAtradiyamAhAbhanamrapiMDAdinitikrimeghanAdevizvarUpA spajagatautpAdanatitadayukta nahipadhAnaspAmantInaravayavatvaniHkriyatvA todriyatvAnatyatvAparapayojyatvAdivizeyopetaspatAlakSaNoghalAdi-kA yobhavitumarhatyahaSTatvAnnavAparaprayojyaspapradhAnaspavayamabhivAparahi Page #920 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. .. baiMkaprasavakramAyukaHparuyaratAvaliniyatvAnnamahadAdisargA pradhAnanayaMte khayaMcanikkiyatvAvadhAnanAmA mahadAdisargAthaipayotama jahisvayaMgativikalayaMgarAmAnamevAya-pochAyagachandRSTAkiMcAva yojanaspaSadhAnaspamahadAdisonayatimAnaparuSabhogaHprayojanamiticenna spaspavibhorAtmanabhogapariNAmAbhAvAcakivAvetanavAdihalo ke cetanazcaitra udanAdhIkiyAphalasAdhanajaladardhavyagnisaMghakSaNAdikhapa vartamAnodRSTAnacatayAradhAnacetanamaMtospamahadAkriyAtasavakamAbhAvAna .. kramaspaSayojakonikriyatvAdayaraAhuparamANubhpApratini yatapArthivAdijAtiviziSTempaadRSyAditanidhAnepsanisahatebhyaH arthAta kAryAtmalAbharatitadarayuktanityatvAdanAMkAyAraMbhazApAbhAvA .. necAraMbhanityavahAnelacAryottarazataspakAryasyAraMbhoyatAdhyatirekAnaphla rUpalanIcANamahatvAbhAvAnacajAtipratiniyamAlibhinnajAtI Page #921 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raMbhadarzanAdilajAnIyeyasamadayamAtraminicetalyajAtIyevapitatvasegA nacA manoghaTAdyAraMbhekarTakhamapayananikriyatvAnnityatvAcanAyyAtmaraNAspAyuSyA denikriyakhAdevanacaniAkriyotirakriyAhetuyanAanyamanyatevodipara mANusamadapAmakArUpaparamANAvoatIdriyAsamaditAHsaMta-iMdriyagrAhyatva manapaghadAdikAryAtmalAbhahetutvaMpantiparvataratitakyuktaMpratyekarUyaparamAraNa nAmatIdriyatvAtatonyaspakAryaspAypanIdriyatvapasagAttatazcadRzpaviSayapamagI gAbhAsavikalyAbhAvAkAryAbhAvAccatalliMgakAraNAsyAyyabhAvanA kiMcakSaNi katvAliHkriyatvAccakAryAraMbhAbhAvAviviktazatInoyarasparAbhisaMbaMdhAbhAvazca| nacAnyArthazvetanarateyAMsaMbaMdhaspakAzitadabhAvAtsaMvadhAbhAva evamanyecapipa|| vAdikhasatyasadiniasatyapisaditiviparyayomithyAdarzanodayevazAiditavyaH pittodayAkulitarasanedriyaviparyayavattanIyadaktarUpAdiviSayIyalazcivyabhi cArAbhAvAnlamithyATenitrayamajJAnamititadasamparathyAvyAnaMtAnalakSa Page #922 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ejavA* gAdibhiridAMnIcAricaMnirdeTavAnadalaMdhyanayAuyate karamAnmAkSavidhAnetasya 112 vakSyamANatvAkatana-mokSavidhIvakSyAtaiticemokSapratipadhAnakAragA khAtviMtaMjAdhAnyakaladhananirdanakRtaMyataAtmAvyaparatakriyAdhyAnAvi bhUtAtmavalakilakarmedhananiIhanasamobhavatinanakSAyikasampatya keva lajJAnIpetopi yadisyAtakSAyikakevalajJAnotpatyanaMtaramekaralakarmakSayaH dyaparatakriyAdhyAnotpAdanaMtaramevabhavatitavottamaMcAritrakarmAdAnotakriyA ritramitivacanAvAdIhatadadhyatamokSAvidhAnepitahatayamitigora vasyAdevamapijIvAdayoniyakhyAuyateSamAgovyAkhyAtaMSamAgokadezAnayAH .... sadanataravacanAhAnayAkenayAityatamAha gaNa hI mAhavyavahArAhAmAhAmArUdevanAmA 3 zabdapekSayA ekAdisaMkhoyavikalpAnayAgAtrAtisaMkSepAdapatipattirativistarecalyapa nAmananugraharatimadhyatayApatiyatyAsasAnayAbhatroccataSiosAmAnyavize Page #923 -------------------------------------------------------------------------- ________________ palakSavaktavyaMtatrA sAmAnya lakSaNAmucyate, pramANapa kA zitArtha vizeSa rUpa ko nayaH prakaraNamAnajamArgasaka laadeshityrthH| tenaprakAzitAnAMnapramANAbhAsapa rigTahItAnAmityarthasteyAmarthAnAmastitvanAsti tvanityatvAnityatvAdyaM tAmAnAM jI | bAdI nAMyevizeyAH paryAyAsteyAMpakarSeNarUpakaH kharUpakanirUdoSAnuSaMgA rennetyrthH| evaMlakSaNo nayastaspomUla bhadaudravyAstika: paryAyAstikaitidravya mastItimatiraspandravyabhavanamevanAttonyebhAvavikArAnAypabhAvastahyatirekeNAnupa laGkeritidravyAritakA paryAyaevAratI timatiraspajanmAdibhAvavikAramAtramevabhava naMnatattonpadravyamasti taddhyatirekeNAnupalabGkeriti pryaayaastikH|| athavAvyame vAthespinaH kamrmmaNi tadavasthArUpAditidravyArthikaH paryAyasvArthI sparUpA su-kSepaNAdilakSaNo natato npavyamitiparyAyArthikaH athavAryategampateniSya dyataityarthaH kArya dravatigacchatI nidravyaM kAraNadravyamevArthosya kAraNamevakArya nArthataraMnacakAryakAraNAyoH kazcidrUpabhedaH tadubhayame kAkAramevapaMcAMgali Page #924 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. vyavaditidvyArthikaH parisamaMtAdAya paryAyaparyAyaramvArtha kAryamaspanannavyamatAtA nAgatayovinavyAnutpannatvevyavahArAbhAvAtsarAbakA kAryakAraNAvyapadezabhAgiti pIyArthika athavArthanamarthaHprayojanadravyamevAyospapratyayAbhidhAnAnapatra tiliMgadarzanaspanindotamazakyatvAditidravyArthika paryAyArtha prayojanamaspa vAgvijJAnavyAyatinibaMdhavyavahArasasiritiparyAyArthikatanedAnegamAda yaeyAvizayalakSaNmayatArthasaMkalpamAtramAhAnegamA nigaLUtyasminni ninigamanamAtraivAnigamanAnigamekazalobhavIvAnagamalaspalokavyApArabhAsa rthasaMkalpamAtramahApAchedragyhagampAdiyAnadyathAkazcitvacaparathapuru yaMgachattamabhisamIkSyAhAkimarthagachatibhavAnitisatasmaiprAcaTepaskAmiti evamiharahAdAvayitathAkattarotragamItyuktamAcaTemahaMgItisaMpatyagachatya pigamItivyavahAra evaMpakAronpopinaigamanayasyaviSayamAdhisaMjJAvyavahAraprati cennatavyAsannidhAnAraspaditanAryagamanayaviyaya:bhAvijJAdhyavahAra Page #925 -------------------------------------------------------------------------- ________________ titanna kiMkAra sAMbhUtadravyAsaMnidhAnAdUrtahikumArataMDulAdidravyamAzritya rAjaudanA dikA bhAvinI saMzApravarttatenacatathAnaigamanayaviyayekiMciDUtaMdravyamasti yadAzrayA bhAvinI saMjJA vijJAyeta upakAroupalabhAsaMvyavahArAnupapattiricennAkhatijJAnA spA detannaigamanayavaktavye upakAronopalabhyate bhAvi saMjJAviSayeturA jAdAvupala bhyatetato nAmaMyuktaiti tantrakiM kAraNa apratijJAnAnnaitadasmAbhiH pratijJAtaMupakA resatibhavitavyamiti kiMtarhyaspanayaspaviyayaH pradarzyateapicaupakAraMpratyabhima khatvAdupakAravAnavAsvajAtyavirodhenaika copanayAtsamastagrahasaMga havAbhidhA mAnuSanRrttiliMgaMsAhazvarUpAnugamo vA jAtisA cetanAcetanAdyAtmikAzavdaja harttinimittatvena pratiniyamAtstvArthavyapadezabhAkakhA jAti, vA jAti prapracyavana mavirodhA, svajAteravirodhaH khnnaatyvirodhH| tenaskhajAtyavirodhenaikatvApanayA ke SobhedAnosamastagrahAMsaMgraha, yathAsaddravyaM ghaTaityAdisadityakte sattAsaMbaMdhA dravyapayayitadaprabhedAnAMta vytirekaateneknsemhH| dravyamitivoktejI Page #926 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. vAjIvaredayabhedAnaMdravyatvAvirodhAntenaivasaMgrahI ghaTaiticItanAmAdibhedAmTalava ramAdikAraNavizeyAsisthAnAdikivikArAccabhinlAnIghaTAvAcyAnAtadavya tirekAdekatvenasaMgraha evamitarekhapItitatrAbhidhAnajatyayosAmAnyanirAkRtavi zeyabhAvAdAhasattAdyaryAtarabhUtamalijadabhisarvadhAtsadAdivyapadezaH ititanna ubhayathAupapattaridamihasaMpadhAryasattAsaMbaMdhAtyAdravyAdikhasadityabhidhAnepratyA yazvaspA hAnavetiyadisyAtsattAsaMbaMdhavaiyaryaprakAzitaprakAzanavaiyaryAvasattAva yasaMgazcaekAarpatarInaparAvAdyetyattazcasamadhavirodhI yaliMgAbhAvAccaikobhAvaitiayanAstivaraviyAgAdizcatiprasaMga yavizeSaiticannataspapatiSiharavAskiMcarAttaijAyA-saditivyapadezasyasattAMtada herakatvAhatukakhayoranavasthApatijJAhAnidoSaprasaMgamayapadArthazaktipati niyamAdravyAdiSasaditivyapadezInimittotarahanukAsattAyokhatarAvaticelsasa gaMvAdatyAga lAmAtrakalpanApasaMgamyAkiMcamattAdenopadArthI Page #927 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |vRttiH somyetivAsyAtsoyamitivAya diso spretivRttirmatvadhIyena bhavitavyaM sattAva vyamitiyathA gomA nuyavamAnityattImatvarthaspabhAvArthaspacanivRrttivaktavyA atha so yamityabhisaMbaMdhenavRttiH sattAdravyamitiprApnotiyathAyaSTi puruSaitina savyami mitrabhAvArthaspanivRttirvakpA kiMcahI tAbhAvAnna hoke kiMcidanekaM saMbaMdhi dRSTaMyadiyaditi samIkSyasattaikAneka saMbaMdhinI gampetA nIlI dravyavaditi cenna ta syAnekatvAnnI lilavaditicennata spAsiddhatyAta atovidhipUrvakamavaharaNaM vyavahA raH etasmAdattaH kutaH saMgrahA saMggrahA, nayAkSiptAnAmarthAnAM vidhipUrvakamavaharaNama bihAraH kovidhiHsaMgrahgRhI to rthastadanuprayevivyavahAraH pravarttana ityayavidhista ghathA sarvasaMgrahAsa saMgTahItaMtaccAnapekSitavizeSaMnA laM saMvyavahArAye tivyavahAra nayanAzrIyateyansa ntadUvyaMgo vetidravyeNApi casaMgrahAkSisena jIvavizeyAnaye kSemAnazakyasaMvyavahAra iti jIvadravyama jIvadravyamittivAvyavahAra AzrIyate jIvA jIvAvapicasaMgrahAkSimI nAlaMsaM vyavahArAyetipratyekaM devanArakAdighavAdizvavya Page #928 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA. ||vahAreNazrIyatekaghAyAbhayajyamityatecasAmAnyaspayizeyAtmakatyAleyagrodhAdivi | zeyasAmayenAhizakyatabhazApicakrayatAsavaHkayAyasamAhArakarjanAmasthApanA dravyAyiAyasaMgrahopAttAninAlavyavahArAyatibhAvaevampyateevamayanayastAvAvarta teyAvatyanannAstivibhAga sUtrapAtavArajasatrAyathArajaHsatrapAtaratadhAra japaNAstratrayatitaMtrayatirujastrAsa:strikAlavidhayAnatizayyavartamAnakA laviSayamAdate atItAnAgatayovinavyanatyantatvenavyavahArAbhAvAsamavAyamAtra maspaniddidhikSitaMkavAyobhaijyamityatracasaMjAtarasakayAyobhaiSajpenapAyamika kavAyoDalyAnabhivyaktarasatvAdaspaviSayApacyamAnaHpakkA pakSakhasyAtyacya mAnasyAduparajapAkarityasadetadvirodhAtyacyamAnainivartamAnaHpakAinitIna stayorekasminnavarodhovirodhAtinavadIyApacanasyAdAvavibhAgasamayekazcidazAni ttiAvAnavAyadinanittilahAyaryAdibapi nihattaHpAkAbhAvaH syAtnatobhinitI snadapekSayApacyamAnApakcaitarathAhisamayaspatrIvidhyaSasaMga sarAbodanaH Page #929 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aaHAINE m I NEAADORatani LAMEmai nadatyacyateparabhivAyasyAnittaHpakarhisavizabdasakhinlodanepakkAbhiSAya. syAdaparanayAkaticocyatekasyacityakastAvanaivakatArthavAdevAkriyamANakata bhujpamAtabhaktavadhyamAnavarasidmArasihAdayAyojyAratathAppativaMtarimannitiSa sthAyadaivAmimItetInAnAgatadhInpamAnAsaMbhavAtakuMbhakArAbhAvA zivakAdiparyA yakaraNetadabhidhAnAbhAvAtakuMbhaparyAyasamayevakhAvayavabhparAvanita,sthitaSa nicakunodyAgachasItinakattazcidityayamanyAtakAlakriyApariNAmAbhAvAdya mivAkAzadeprAmavagAr3hasamarthAtmapariNAmavAtatraivAspavasatilakalakAkaH ubhayorapikhAtmakalAkalA kalAtmakonakAkAlakA yadikAkAtmaka syAGga marAdInAmapikAkacaprasaMga-kAkazcakAkAlakonakRnAtmakAyAdavalAtmaka zullakAkAbhAva-spAyaMcavAtvAccapittAsthikAdhirAdInApItayalaraktAdiva raviAttadyatirekerAkAkAbhAvAccanasAmAnAdhikaraNyemekaspaparyAya pAnanyatvA tparyAyAevaviviktazaktayodaya'nAmanakircidaratInikalaNyAvAdhAnyAditice Page #930 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA* 10 nAsti raktAdiyvaniDAsa~gAlka ghAyamadhurecamavanivirodhAdapratyakSevAkhyAyamAne kaakvishessjnyenkencit| pItaranivAsi npa upalabekala kAkavizeSepuruSepratipAdyamAne saMzayo jAyate kimayaMkAkaspakAraNA dhAnyAdocayTe dravyasyaivavAtathApariNAmAdityattaH palA lAdidAhAbhAvaH prativi ziSTakAlaparina hAdaspahinayaspAvibhAgo vartamAnasamayoviSayaH agni saMva dhanadIpana jJalanadahanAnyasaMkSeyasamayAttarAlA niyatI spdhnaabhaavH| kiMca ya sminsamayevAhaHnattasminnUpa lAla bhasmatAbhinivRtte yasmizcapalA laMnatasmindA hRdatiyatpalAlataddahatI ticennasAvazeSAtsamudAyAbhidhAyinazidhdAnAmavaya vaiSThavRttidarzanAdado khaiticenna tadavastha tvAdekadezadAhAbhAvaspoktatvAntiva zeSadAhAsaMbhavAditicennavacanavirodhAttadavasthavIccavacanavirodhastAvadyadini vizeSa spapalA laspadAhaspAsaMbhavaityekadezadAhAtya lAladA ho nAdAhaH nanubha bedvacanasyaniravazeSaparapakSadUSakatvAbhAvAtparapakSaikadezaspadUyakatvamataH ` Page #931 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kadezayakatvAt sanamayI daMdU baka mevetyasyasAdhakatvA sAmarthyabhAvaiti tadava sthitvamayye kasamaye daahaa| bhAvaityuktatvAdavayavAnekatveyadyavayavadA hA sarvatradA ha-avayavIttarA hAnnanu srvdaahaabhaavH|| athadAhaH sarvatrakasmAnnAdAhaH ato ||nadAha evaM pAnabhojanAdivyavahArAbhAvAH, nAklaH kRlIbhavatpubhayorbhinna kAlA visthatyAtpratyutpannaviSayenivRttaparyAyAnabhisaMbaMdhAtsarvasaMvyavahAralopaiti cennaviSayamantrapradarzanAtpUrvanayavaktavyatvAzaM vyavahArasiddhirbhavatizapatparthamA, iyatipratyAyayatItizabdauccaritaH zabdaH kRtasa~gateH puruSasparakhAbhidheyeSa tyamAdadhAtItizabdacyate sacaliMgasaMkhyAsAdhanAdivyabhicAranivRttiparaH liMgaM strItvapreravanapuMsakatvA nisaMkhyA ekatvadvitvavahatvAnisAdhanamasmadAdyevamA dInAM vyabhicAronanyAyyaititalivRttiparoyaMnayestadyathA liMgavyabhicAraranAvatstrI liMge liMgAbhidhAnaMtArakAvAtiritipalliMge vyabhidhAnamAvagamo videdhatistrI venapuMsakAbhidhAne vIraNA-pratodyamitinapuMsake svAbhidhAne prAyazakti ritipi Page #932 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA* genarpasakAbhidhAnapaTovasvamitinasakepaliMgAbhidhAnadravyaparathuritisaMkhyAvya bhicAranAekahilanakSatrapunarvasadatyekaveyahatvanakSatraMzatabhiSyajAinihitkhae karvagodogAmatihilevahA punarvaspaMcatArakAgadani vahatyeekarvamAnAvA namitiAvaharahivaMdevamaThayyAubhArAzIinisAdhanavyabhicArarahimanyerayenayA spaminahiyAsyasiyAnalepinenimAdizabdenakAlAdivyabhicArogyadhavizvadyA gyAspayatrIjanittAbhAvikRtyamAsIditikAlavyabhicArasaMniSThatepaniyatavi ramasaparamatyapagAhaNAvyabhicArAevamAdayovyabhicArAatAkatApranyartha spAnyAnasaMdhAbhAvAdyanispATApaTomavatupaTovAghAsAvaititaramAdyayA liMgayathAsaMkhyayathAsAdhanAdicanyAyyamabhidhAnI lokasamayavirodhahaticehi rudhyatIttatvamImAMspatisahaspacAranAnArthasamabhirIhArasamabhiruvIyatI nAnAthasimatItyaikamarthamAbhiyapanavatastatAsamabhiruTakatIvaravaMtarA saMkramaNAtanniSTavAkayamavitadhyAnavadyayAyanIyaMTalaMrakSmaniyama Page #933 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vitakamavicAradhyAnamarthavyaMjanayogasaMkrAMtyabhAvArasUkSmakAyayoganiyaralyAta yAgIrityayaMzabdovAgAdipavartamAnaugavyadhirunaHevaMsevapirUDhizabdospa viyayaayavAryagatyazadakhayogatitatraikaspArthaspaikainagatatvAtyaryAyA zabdaprayogonarthakAzabdabhedazvedaniarthabhedenAypavarapebhavitavyamitinA nAryasamAbhirohaNAzamAbhirUnAidanAdidzakanAlakApUriyAsaradA raityevasarvatranayavAyoyatrAdhirUDhaHsattatrasametyabhimakhyenArohAtsamabhi rUDhaHyathAvabhavAnoralesvAtmanItikutaHvarataratyabhAvAdyadyanyasyAnya vahanninspArakhAnAdInopAdAnAcAkAzatiHsyArayenAtmanAbhUtarale navAthyavasAyayattItyevabhUti yenAtmanAyenAbhidheyenamataHzabdaralenevA dhyasAyayattiyayeMdrazabda paramezvaratvAbhidheyaHsapariNAmoyatrayadAvattI tatratadevayuktInanAmasthApanAdradhyeyatatpariNAmAbhAvAdityevamitareSvapizabde | khAbhidheyakriyApariNatikriyAkSaNaevayakri nyadetiathavAyenAtmanAyena Page #934 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavA- . peratoyalenevAdhyavasAyayatiyadhAgachattItigauritiyadaivegavatitadeve . 111 gachatitadegoritinasthitInazayitaitipUvIttarakAlayonadobhAdhAiDivAra | evamitareSvapiathavAyenAmanAyenAyanazAnenabhattaHpariNataranenaivAdhyavasA yayattiyathAIndrAgnijJAnapariNataAtmairvenAgnizcetyevabhatArthapatmAyanAchanda evaMnataHtatkAttiAvyasiddhe-dAhakatvAdyatiprasaMgaiticettadavyatirekAdara syAdetadaramyAdivyapadezoyadyAtmanikriyatedAhakatvAdyatiSasa . cyanetadavyatirekAdapasaMgaratAninAmAdIniyenarUpezAdhyapadizyatetatasteSAmA vyatirekaHpratiniyatArthavattibAharmANAMtanononAgamabhAvAgnIvartamAnaMdAhaka kayAmAgamabhAvAgnIvatauttAnegamAdayonayA uttarotaravakSmaviSayavAda yAMkramApUrvapUrvahatukavAccAevametenayA pUrvamanenayA pUrvapUrvaviruhamahAvi yayAuttarottarAnaMkUlAlyaviSayAvyaspAnaMtazatapratizaktibhidyamAnAva pAjAyate etegAvadhAnatayAparasparasaMvA samyagdarzanahatavaparu Page #935 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vArthakriyA sAdhanasAmathyattitvAdayaivayathopApavinivezyamAnAbha patAdisaMjJA svataMtrAzvA samarthAritaM tvAdivadevaciyamaupanyAsa tatvAdayo nirapekSA apikAM cidarthamAtrAM janayatihikazcitpratyekaM taMtutvakAraNesamarthae kazcavalpha jIvaM dhanesamarthaH / ime punarbhayAnirapekSA: saMtaH nakAMcidapisamyagdarzanamAtrApA durbhAviyaMtI tinaiSa doSaH // abhihitAnavavodhAdabhihitamarthamanavavadhyapareNeda sapAlabhyate etaduktaM nirapekSitaM tvAdipatAdikAryaM nAratItiyattattenopa |darzitaMnatatpadAdikArya kiMtarhitatvAdikAryamapi tatyAdyavayaveSu nAstyevetyasma |tyakSasiddhirevAthatatvAdi kAryazaktacApekSayAstItphacyatenayeyvapinirapekSeSa bhidhAnarUpeSa kAraNavazAtsampadanihetutvavipariNatisAvAdAtma nAstitvamitisAmpamevopanyAsaspa jJAnadarzanayorata tvaM nayA nocaivalakSaNatA naspacapramANatvamadhyAyesminnirUpitamiti // citatvArthamA rttidhyAkhyAce kAreDa thamo'dhyAya // Page #936 -------------------------------------------------------------------------- Page #937 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhAvatIti pravadaMtisaMtaH 2 tasyAmamUdvizvajanInadrutidAnAM buvA ho bhuvihIrapAkhyaH va gotra vistAra na mAMzumAlI samyakaratnAbharaNArcitAGgaH 3 tasyoparodhavazato viMzadorukIrte maa| zokAnaMdikatazA mna magAdhvoyam // spaSTIkRtaMkRti payerva cene ru dAre bali pravodhakarame tadanaMta vIryaiH 4 itiparIkSAmu ma Page #938 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gUDhapadapAyayatramAhuranAkula miti idAnImAtmanaHprAkhyanirvahaNa mohatyaparihAraMcadarzayannAha parI, mukhamAdarzahayopAdayo tatvayoH saMvidemAdRzovAlaH parIkSAdakSavaghyathAM ||9||vyaaNkRtvaansmi kimartha saMvidekasyamAdRzaH jAMcakayaMbhUta ityAdavAlomaMdamatiHgajanauhatyasUcavacanametat // tatvajJatvaMcaprAra vyanirvahaNAdevAbasIyate kitatparIkSAmukhatadevanirupyatijAdamitikayoH yopAdeyatatvayoH vAdarzAtmanolaMkAramaMDitasyasorupyavarupayavApranirvivIyadarzanadvAreNasUcayati tathedamapiheyo yatatvaMsAdhanadUSaNoyapadarzanadvAreNa nizcAyayatItyAdarzatvananirupyate kayazvaparIkSAdakSavat parI kSAdakSazvayathAparIkSAdadAkhapAradhazAniruThavAMsathAhamapItyarthaHjakalaMzazAMkeyatU prakaTakRta makhilamAnanibhaniraMtatsaMkSiptaMmaribhiruruyapanibhavyakimetena ||itipriikssaamukhldhuvRttoprmaannaa ___ samuddezaHSaSTaHparichedaH / zrImAnvejeyanAmAbhUdayaNItizAlinI baMdIpAlavaMzAlivyo zirurjitaH 1 tadIyapatnIbhuvivizrutAsInANovanAmAguNazAliyAmA yorevatItiprathitAbika Page #939 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAzAtatvAnnaya svarupaM zAstrAMtara prasiddham vicAraNIya mihayuktyA pratipattavyaM tatramUlanayeo dvo dravyArthika paryA yArthika bhedA tatra dravyArthi karanedhA gama saMgraha vyavahAramedAt paryAyArthikam tuzinu sUtrazabdasamabhirudaiva bhUtabhedAt janyonyaguNapradhAnabhUtabhedAbhedaprarUpaNA naigamaH naigamonagama itinirukteH sarvathAbhedavAda stadAbhAsaH pratipadA vyapekSA sanmAtra yAhIsaMgrahaH balavAdastadAbhAsaH saMgrahagRhIta bhedako vyavahAraH kalpa niko bhedastadAbhAsaH zuddha paryAyagrAhIpratipakSasApedAH jajurutaH kSaNi kaikAMta nayastadAbhAsaH kAlakAraka liMgAnAM pedA cchandasyakathecidaryamadakayanaMzabdAnayaH arthabhede vinAzabdA nAnAvaikAMta ladAbhAsaH paryAya bhidAtU padArthAnAnAtva nirupaH sama miruDhaH paryAyanAnAtva me tereNApIMdrA dibhedakathanaM tadAbhAsaH kriyAzraye rAbheida prarUpaNamityaM bhAvaH kriyAnirapekSatvena kriyAca keyu kalpaniko vyavahArastadA bhAsaiti iti nadya tadA bhA salakSaNaM saMkSepeNoktaM vistare zAnaya cakrA prati patavyaM athavA saMbhavacidyamAna matyadvAdaza lakSaNAM maMtrala kSaNAMvAnyatrota mihadraSTavyaM tathA cAha samarthavacanaM vAda itiprasiddhAvayavaM vAkyaM sveSTa syArthasya sAdhakaM sAdhu Page #940 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " kSaM dUSayannAha bhedatvAtmAMtavara batadanupapateH atha yaMtra vAtmani pramANaM samavetaM phalamapi tatraiva samaveta miti samavAyilakSaNAprAptyA pramANa phala vyavasthi tinAtmaM tere tattra saMga iti ce tapi nasla mityAha samavAyetitra * iti samavA yasya nityatvA vyApakatvAcca sarvAtmanAmapi samavAya samavAya samAna dharma kelA nna tanaH pratiyama ityarthaH idAnIMsvaparapakSasAdhana dUpa rAgavyavasthA mupadarzayati pramANAtadAbhAso duSTatayA dvA ciMtopari hatA do vAdinaH sAdhana tadAbhAso prativAdino duussnnaabhuussro| cavAdinA pramANamupanyastaM tacca prativAdinAduSTata yo drAvitam punarvAdinA pari hataM tadeva tasya sAdhanaM bhavati prativAdinazca dUSaNAmiti yadAtuvA dinApramANA ..mU prativAdinA tathaivodbhAvitam vAdinAca parihitaM tadA tadvAdinaH sAdhanAbhAso bhavati prativA .miti ayoka prakAreNA zeSa viprati vAdinA tethe vo dvA vitam vAdinA parihanam tadA tadvAdinaH bhAso bhavati vAdinazca bhUSaNamiti ayoka prakAreNAzeSa vipratipati nirAkaraNAdvAreNa tramA zAtatvaM khaJa tijJAtaM parIkSanapAditatva manyatraka miti darzayannAha saMbhavadanyadvicAraNIyamini saMbhava vidyamAnamanya " A " Page #941 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakicanadevamAtmakatatvam svayaMsamarthavAkArisyAt prathamapatedUSaNAmAha samarthasyakaraNesarvadotpatirapekSa tvAt sahakArisAnidhyAtatkAraNAnneticedavAha parApekSaNapariNAmilamanyathAtadabhAvAt viyukAvasthA yAmakurvataH sahakArisamadhAnayetAyAkAryakAriNaH pUrvatirA kAraparihArAvAptisthitilakSaNapariNA mopayaterityayaHjanyayAkAryakAraNAmAvAt praagbhaavaavsthaayaamivetyrthHathsidvitiiypodaapmaahaa| khayamasamarthastha akArakatvAtpUrvavat jathAlAbhAsaMprakAzayannAha phalAbhAsaMpramArAdabhinna bhinnamevA kutaH pakSAhayeSitadAmAsanetyAzaMkAyAmAdhapotadAbhAsalehetumAha abhedetaghyavahArAnupapatteH phalA mevapramANamevavAbhaveditibhAvaH vyAvRtyAsaMbRtyaparanAmadheyayAtatkalpanArikhasAha vyAvRtyApinatatkalsa mAphalotarAvaprasaMgAta yamapithAlAhijAnIyAt phalasyavyAvRtyAmalavyavahAralayAlI tarI dapisajAtIyAmyAvRtirayalIphalalamenevAbhedapakSadRSTotamAha pramANItarAdhyAvRttavAnamArAvasyati / jatrApipAtanyeva prakriyAyojanIyA jamadapakSanirAkRtyAcAryapasaharati talAcchAstavAbhedaiti bhedeSa | Page #942 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAbhAsamitidarzayati saugatasArakhyayogaprabhAkarajaiminIyAnAMpratyakSAnumAnAgamopamAnAyapitya - bhAverekaikAdhikAtivan yathApatyamAdibhirekakAdhika vyaptiHpratiyanazakAnesoganAdibhistathApatyo gAlokAyanikai parakhubudhyAdirapItyarthI jathaparabudhyAdipratipani prayogamAbhUdanyasmAviSyanii tyAzaMkyAra jana mAnAdena dvizayatyamANAnaralaMgacchatunaparabudhyAdibhidhIyane janumAnAdepakhulyA diviyayatepratyakSekapramANavAdohIyataityaya jatrodAraNAmAha narkasyecavyAptigoparatvepramANAtara tvaMjapramANasyAvyavasthApakatvAt mogatAnA mitizeyaH kiMcamatyakSetramANavAdinApratyakSAkekA kapramANAvAdimizavasaivedanetriyapratyakSabhedonumAnabhadazca pratibhAsabhedenavanavyogatyaMtarAbhAvAtUsa cataDUdolIkApatipratipakSAnumAnayoritareyovyAptijJAnapratyakSAdinamArodhitisarveyAMpramAgAsaMkhyA vighaTaneenadevadarzayati panibhAsabhedasyabhedakatvAditiidAnI viSayAbhAsamupadIyanumAha vizayA bhAsaHsAmAnya vizeSodvayavAkhataMtramiti kathamevAMnadAbhAsanetyAha nayApratibhAsanAna kAryAkAraNA Page #943 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAhAraNa mAha yathA nadyAstIre modaka rAzayaH saMvidhAnadhyaM mA rArAbakA kacinmaya vaikezakulI rUna cenA natsaMga parii hIrSayA pratAraNa vAkya nadyAdeza tAnU prasthApayatI tyA mo ke ranya lAdAgamAbhAsatvaM prathamodAharaNa mAtreNAtuvyannu dA haraNAMta mAha jaMgulpena hasviyyazana mAste iti atrApisAMkhya pazuH khadurAga majanita vA sanA hi tace tAdRTeTa viruddhaM sarva sarvatra vidyata iti manyamAnastatheopadizatItsanA pivacanAtvAdidamapi tathetyarthaH katha mana tara yo vAkyayostadA bhAsa tvamityArekA yAmAha visaMvAdAtU avisaMvAdarUpamamA zAlakSaNAbhAvAnna tahi zeSarupamapItyarthaH idAnI sAMkhyA bhAsamAha pratyakSamevaikaM pramANamityAdi saMkhyAbhAsaM pratyakSa parokSa dAnedvaividhyamukaM tedvaiparItyena pratyakSame vA pratyakSAnumAne ete pAdyavadhAraNaM saMkhyAbhAsaM pratyakSa maibaika miti kathaM saMkhyA bhAsa mityAha laukaya vi kasya pratyakSataH paraleokAdinizedhasya mAkhdhAdevA siddhera tadviyatvAt ana dvizayatvAt apratyakSa viSayatvAdityarthaH zeSaM sugamaM prapaMce tameve tatsaMkhyA vipratipati nirAkaraNa i tineha punarucyate itara sAdinabhAraNe yatA vadhAraNa mapi vighaTanaiti lokAyatikadRTAMnadvAreNa tanmate visaM Page #944 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAdina nahiparItadarzanamapinadAbhAsamityAha viparItAnvayazcapAdaporupeyaMnadamanakatAsya .. - vidyadAdinAniprasaMgAditi nasyApyamanatAprAptarityarthaH vyAptirekodAharaNAbhAsamAra vyatireke sitAvyatireka parimANeTriyasukhAkAzavadini joruSeyaH zabdomarnavAdityatraivAsihAsAdhyasAdhanA yavyatirekApanetivigrahaH tanasihasAdhyavyatirekaH paramANulasyAporuSeyalAdiMTriyasukhamasihasA vyatirakaMjAkAzatvasitobhayavyatirekaminisAdhyAbhAvesAdhyavyAvRtiritivyatirekodAharaNaprayake. khyApitaM tatrAtadviparInamapinadAbhAsamityupadarzayati viparItavyatirejavayanlAmUrtatannApauruSeyami vAlavyutpatyarthataMtrayopagamaityutamidAnIM nAnapranievaviyahInatAyAMprayogAbhAsamAha vAlaprayogA . paMcAvayaveyakiyahInatAnadevodAharaNaagnimAnayedeodhamavattAyachidainadiLe yathAnahAnasamityavaya viparyAyatatvamAha nasmAdagnimAndhamAMzcAyamitikathamavayavaviparyayaprayogAbhAsadasyArekAyAmAha spaSTa nayAmatapanipanarayogAn idAnImAgamabhAsamAha rAgaDeyamohAkrAna puruSavacanAt jAtamAgamAbhAsa Page #945 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rokyAha jAkAzenityepyasyanizcayAt zaMkitavRtimudAharati zaMkitavRtistunAstisarvajJovakRtvAditija syApikayaM vipakSetiyazaMkyanatyatrAha sarvajJenavakRttAvirodhAdi javirodhaNvajJAnotkavicanAnAmayakarNa darzanAditinirupenapAyajakiMcitkarakharupanirupayati siddhamatyakSAdivAdhitecasAdhyeheturakiMcikaradA niudAharati siddhAzrAvaNaHzabdaH zabdatvAdinikathamasyAkicitkaratvamityAha kiMcidakaraNAditija paraMcabhedaMprathamasyadRSTAMtIkaraNahAreNAdAharati yathAnuSNAgnirdavyatvAdityAdIvicika zakyatA dakiMcita ratvamitizeSaH japecadoyohetulakSaNavicArAvasa evanacAdakAlainivyatIkuyAnnAha lakSaNasvAso doSovyutpannapayogasyapakSadopaivadRSTatvAditi dRSTAMtonnayAvyatirekabhedAhividhaityataM tatrAnvayadRSTAMtA bhAsamAna dRSTAMtAbhAsAjannayejasiha sAdhanobhayAH sAdhyaMtrasAdhanaMcobhayaMcasAdhyasAdhanobhayAnija sidAnitAniyevitivigrahaH etAnekatrAnumAnedarzayati aporuSeyaH zomatatvAdiTriyasukhaparamANu ghaTavat iMTriyasukhamasiGasAdhyetasyapauruSeyatvAn paramANurasihasAyavadarzanIyAminidRSTAMtAbaserasa landeya asiGasAdhanonadarzayati apAruSeyaH zanAyAmiti dRSTItatvale Page #946 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnAhahetvAbhAsA jasihaviruddhAnakotikA kiMcitkarAH yeyAyayAkrameNalakSaNaMsodAharaNamAhaja satsatAnizcayosihAsatAcayazvasatAnizcayojastosatAnizcayIyasyabhavatyasatsatAnizcayaH natraprayA mabhedamAha javidyamAnasatAkaHpariNAmIzabdaHcAkSayatvAt prayamasyAsiddhatvamAha gachasvarupeNAsalAtA dvitIyAsihabhedamupadarzayanijavidyamAnanizcayomugdhazuddhipratyagniratramAditijasyApyasihattA kathA mityArekAyAmAha sAravyapratipariNAmIzadArutakatvAditijasyAmihanAyAkAraNamAha tenAjJAnatvA ditinenasAkhyanAjJAnatvAtanmatemAvi vitirobhAvAvevamasiTaunotpatyAdiriti jasyApyanizrayAda | sidatvamityarthaH virudduretvAbhAsamupadarzayannAha viparItanizcitAvinAbhAvAviruhaHjapariNAmIzabdahana katvAt latakatva sapariNAmavirodhinApariNAmenavyAptirmatianekAMtikatvehatvAbhAsamAha vipakSepyaviruddha tiranekAMtikaH apizabdAnnakevalaMpakSasapakSayorinidraSTavyaMsacadviviyo vipakSenizcitaniH zakinani vinijatrAyaMdarzayannAha nizcitaRniranityaH zabdAprameyattAnpaTavaditi kayamasyavipakSanizcitA nirityA Page #947 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manumAnAbhAsa mAha idamanumAnAbhAsaM idaMvakSyamANamitibhAvaH tatranadavayavAbhAsopadarzanenasamudAyaru pAnumAnAsamupadarzayitu kAmaHprayamAvayavAbhAsamAha tatrApiniSTAdiH yatrAbhAsaH iSTamavAdhitamityAdi nalakSaNamukammadAnInahiparItaM nadAsamitikathayati janiSTomImAsakarayAnitsaHzabdaHjasihAhie, rAnaMnadAbhAsamAha siduHzrAvaNaH zabdaitijanumAnAgamalokasavacanaiH eteyAkrameNodAharaNamAha tatrama tyakSAdivAdhitoyathA anuSToniyattAjjalapat sarzanapratyakSepyanaSNaHspAtmakogniranubhUyatejana vAdhitamAha japariNAmIzabdaH kRtakatvAt ghaTavanUti atrapakSopariNAmIzabdAlatakalAdityanenavAdhya tejaAgamavAdhinamA pratyAsukhapradodharmaH puruSAzritAdadharmavaditi jAgamahipuruSAzritatvAvizeSa piparalokadharmasya sukhahetulamutaM lokavAdhitamAha zrucinaraziraH kapAlaMprANyaMgatvAkhazukravaditilokehipAepaMgatvepikasyaciTucitamazucitvaMcatavanarakapAlAdInAmazucitvamevetilokavAcitavana vacanavAdhitamAha mAtAmevaMdhyApuruSasaMyogeSyagarbhavAna sihavaMdhyAvaditi idAnI hetvAbhAsAnukramApa Page #948 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanibhavati nacakramaprAptIpramANAMtaramalinejasattamastInicenatasyAsiddheH jayacakSa tejasaMrupAdI| nomadhyerupasyaivaprakArakatvAt pradetitedapyaparyAyocitAbhidhAnaMmanyaMjanAdeH pArthivavepirupamakArAtvadarzI nAt prathivyAdirupaprakAzakalepathivyAdAradhatvaprasaMgAcca tasmAtsanikasyAvyApakatvAnnapramANam kAraNajJAnenavyavadhAnAJcetipratyakSAbhAsamAha jaipezayeNatyakSanadAbhAsaMnIhasyAkasmAimadarzanAhivi jJAnavadani parokSAbhAsamAra vaizayeSiparokSenadAbhAsamImAMsakakaraNajJAnavadani prAimapaMcitametatparokSamedAbhAsamupadarzayan mayamakramaprAptasmaraNAbhAsamAha jatasmitaditijJAnaMsmaraNAbhAsaM jinada nisaMdevadatoyayeti jatasminjanabhUta ityaryazeSasugama prasamijJAbhAsamAra sadRzetadevedaMtasminne vanasadRzaMyamalakavadityAdi pratyabhijJAnAbhAsaMdvividhapratyabhijJAnAbhAsamupadarzinamekatvamivaMdhanesA zyanibaMdhanaMcatitatraikatvesAdRzyAvamAsaH sAdRzyakalAvabhAsatadAbhAsamitinakobhAsamAha asebahe nitajJAnaMtakIbhAsayAvAlasutraHsazyAmaitiyayAvan jJAnamitivyAptilakSaNesarvadhajJAnamityarthaH idAnIM Page #949 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANamitaratadAbhAsamiti saMzayAdayazvaprasihAsvatatrasaMzayaubhayakoTi saMsparzasthiANuvapuiruSovenipa rAmarzaviparyayaH punaratasmitaditivikalpaH vizeSAnavadhAraNAmanadhyavasAyaH kathamevAmasvasaMviditAdInAM tadAbhAsanenijAha svavizayopadarzakatvAbhAvAditigatArtha menat janahaThAtaMyathAkramamAha puruSAtarapUrvI | aMgachatRNasyasthaNupuruSAdijJAnavat (puruSAMtaraca pUrvArthazcagacchatRNaspabhisthANupuruSAdizcateyAjJAna, tadinahat japaraMcasannikarzavAdinapratidRSTAMtamAha cArasayoTavyasaMyunasamavAyavAzcajayamaryaHyathA cakSarasayoH saMyunasamavAyaHsannapinapramAtathAcakSarupayorapitasmAdayamapitramANAbhAsaveni upalakSa. sametatU jativyAptikathanamavyAptizvasanvikaprityakSavAdInAMcakSapisannikasyiAsaMbhavAtUjayaca prAptArthaparichedakaMvyavahitArthAnAMprakAzakalAt pradIpAdivadititana siharitimataM nadapinasAdhIyaHkA cAcapaTalAdivyavahitAniAMjapicakSamApratibhAsanadrutorasiddheHzArakhAcandamasorekakAladarzanAnupapa niprazanezcanatantrakramepiyogapayAbhimAnainivanavyaMkAlavyavadhAnAnupalayaH vicakramapratipaniHyAptinizcaya Page #950 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSatvAyomadaryakarmatvenApratIyamAnAdapratyakSavenahi phala jJAnasyApratyakSatAnataravasyAt jatha phalatvenapratibhA nAnocakaraNajJAnasyApikaraNatvenAvamAsanAlatyakSamastu jayakaraNasyacakSarodarapatyakSavepirupapAkavyA ' itiranna bhinnakarIkaraNasyevanadhyabhicArAdaminnakartana karaNesanika pratyakSatAyAnadaminnasyApi karaNasyakathecitamatyakSavenApratyakSakotavirodhAtprakAzAtmanopratyakSavepipradIpapratyakSyavirodhavaditiyA - ahidhArAvahijJAnagRhItArthadarzanogatAbhimatamUnirvikalpetacatavizayAnupadarzakatvAdapramANe vyA yasyaivatajjanitasya nadupadarzakalAdaryavyavasAyasya pratyakSAkAraNAnurakatvAmataH pratyakSasyaivapramANya va gRhItagrAhitvAdanamAyAmitimannasubhASitam darzanasyAvikalpasyAnupalakSaNAnupalakSaNAnadAvA sadAvevAnIlAdAvivakSayAdAvapinadupadarzakalaprasaMgAtaviparItasamAropAnnenacetahisiDenIlA ropavirodhigrahaNalakSaNAtatsadAbAyogAn sadAvedAnIlAdAvivakSaNakSayAdAvapinadupadarzakalana gAtAviparItasamAropAnneticenahi siTunIlAdosamAropavirodhigrahaNalakSaNonizcayanitadAtmakameva Page #951 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANAtadihoditaM itiparIkSAmukhasyalaghuttophalasamuddazaH pecmH||5||jyedaaniimunprmaannaavrussaadi catuSTayAbhAsa mAha tatonyatadAbhAsamiti tata satAtUpramANasvarupa saMkhyAvizayaphalabhedAdanyahiparIne nadAbhAsamiti natrakramaprAptasvarupAbhAsaMdarzayati asvasaMvaditi gRhItArthadarzanasaMzayAdayaH pramANAbhAsa: akhasaMviditaca gRhItArthacadarzanaMcasaMzayajAdiSAMtasaMzayAdayazcetiseSIhaMduH jAdizadenaviSayI. yAnadhyavasAyayorapigraharaNe takhasaMviditasaMjJAnajJAnAMtara pratyakSalAditinaiyAyikAH tayAhijJAnekhA vyatiriktavedanavayaMvedyatvAtaghaTavaditi nadasaMgataMdharmijJAnasyajJAnotaraveyale sAdhyAMtaHpAnitvenarmilA yogAn svasavidititvaitenaivahatAranekAMtAt mahezvarajJAnenacavyabhicArAdhyAptijJAnenApyanekAMnAdarthapani patyayogAcca nahijJApanapatyasaMjJAyaMgamayatizabdaligAdInAmapitayevagamakalaprasaMgAdanaMtarabhAvijJA nayAsakavetasyAyagRhInasyaparAjJApakatvAnetaraMkalpanIyaM tatrApinadenara mitsanavasthAnasmAnAyapakSa triyAn etena karaNajJAnasyaparokSavanAvasaMviditattvaM bruvannapimImAMsakA pratyutaHlasyApitatArthavatsa Page #952 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAsvadeha mitirevasthitaH dvitIya vizeSabhedamAha arthaniragatAvisahazapariNAmAdhyatirekogomahi pAdivaditi vaisAdRzyahi pratiyogiharAsatyavabhavati nacApadAvAdasyAvastutvamavastunapekSiAlA yogAdepekSAyAvastuniSTatvAt syAlAralAMchitamavAdhyamanadharmasaMdehavAmanamazeSamapiprameyaM devaima mANavalitoniravAdinaccasekSiptamevamunibhirvivRta mayenan // 1 // iniparIkSAmuravasyalabhaktau vizaya - smddeshcturthH||4|| avedAnI phalavipratipani nirAsArthamAha ajJAnanivRtihInepiAdAnApekSAcAla mAkSAtpAdajJAnanivRti pArepayegAhAnAdikamitiprameyanizcayottarakAlabhAvitvAtasyati tahidhamapiphalaMgamA gATUinnameveniyogaH jaminnamevetisogatAstanmatadvayanirAsanasvamatevyavasthApayitumAha pramANAdabhinnaMca / kacidabhedasamarthanArthahetumAha yaHamitesasvanivRtAjJAnojahAtpAdabhedApekSateceniSataH ayamayisyaivA manaHprabhAgAkAraNapariNatitasyaivaphalarupanayApariNAmaityekapramAtraprekSayApramANAphalayorabhedaH kAraNakriyApA riNAmabhedAdaH ityasyasAmosahalAnnotaMpAraMpayeNasAkSAJcaladvaidhAbhidhAyitat devabhinnamabhinnaMca Page #953 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nApipRthivyAdicatuzyAtmakatvamAtmanaHsaMbhAvyatejacetanenyaHcaitanyotpaniyogAta dhAraNaraNavAraNa katAlakSaNAcayAbhAvAcca nadahAtavAlakasyatanyAdAvabhilAzAbhAvaprasaMgAccaabhilASohinatya bhijJAnebhavatinanyasmaraNasmaraNecAnubhavabhavatItipUrvAnubhavaHsiddhaH madhyadazAyoniyeyAnaH matAnI rizoyakSAhikUsusvayamutyanalenakathayatAdarzanAt azAMcibhavaramunerupalaMbhAccAnAdizcatanasiddha ekha nathAcokam nadahajalanehAnuradohorbhavasmRtaH bhUtAnancayanAnsimbhikatijJaHsanAtanati lacakhadehasaminirAtmetyatrApiSamANAbhAvAtsarvatraserAyainivanavyam natrAnumAnassasadAyA na nayAhi devadatAtmA haravatatrasarvatraivavidyate tatraivasarvatrevaskhAsAdhAraNaguNAdhAratayoga labhAt yoyatrasavenevacakhAsAdhAraNaguNAdhAratayopalabhyate sarvabhavasanatraivanetracavidyate yathA vidatagrahaskhasarvavacaupalabhyamAnaHsvAsAdhAraNamAsuratvAdiguNa-pradIpaH tathAcAyanasmA jatheni nadasAdhArayaNaguNajJAnadarzanasukhavIryalakSaNalecasarvAgINAnevacopalabhyate sukha mAlhAdanAkAravijJAnameyavodhanazatiH kriyAlameyAsyAmataH kotAsamAgamativacanAt naramAdA Page #954 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parimANasAmAnyAdhikaraNatvamAtmanaityAcAnupapannaM vyadhikaraNAsihi prasaMgAt nahiparimA sAmAnyamAtmanivyavasthitam dinu parimArAvyAni veveti nacAvAtaramahAparimAyAhayAdhAnA yAtmanyapratipanneparimAraNamAtmAdhikaraNatAtatra nivezakyA dRSTAnazcasAdhanavikalA jAkArAsa mahAparimANAdhikaraNatayAparimANamAtrAdhikaraNalAyogAt nityadravyatvecasarvayAsiha nityasya amAtramAbhyAmakriyAvirodhAdini prasajyapakSepibhAvasyagrahaNopAyAbhavAn nacavizeSagAMtvanA vAgrahItavizeSaNemanAhItavizeSAvizezyabudviritivacanAt nacaprakSenadrahaNopAyaH saMvadhAmA vAt indriyArthasannikajihipratyakSenanmatesiMha viroSaNAvirobhyabhAvakalpanAyAmabhAvasyanArahI tasyavizeSaNAtvamiti nadevaTUzaNaM tasmAt navyApakamAtmadravyaM nApivaTakaNikAmAbaMkamanIyakA nAkucajaghanasaMsparzakAlepratilomakUpamAlAdanAkArasyasukhasyAnubhavAt janyayAsavegiAgaromAdI dikAdiyAyogAdAzavatyAlAtacakravanakrameovanatsukhamitsnupapannaM parAparAtaHkaraNasambedhata nakAraNasyaparikalpanAyAMvyavadhAnaprasaMgAtU anyathAsukhasyamAnasapratyakSAditivAyogAditi Page #955 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAyAkAravyAptivadevasyakramabhAvipariNAmiyApitvamityarthaH vizeSasyApiDevidhyamitidarzayati vi zeSasyApi vidhyamitidarzayati vizeSazretidhetyabhitriyamANenAbhisarvadhaH tadevapratipAdayati kA yivyatirekabhedAditizyamavizeSabhedamAha ekasmindravyekramabhASinaH pariNAmAHparyAyAjAtmanita vizAdAdivaditi janAtmadravya svadehamitamAnameva navyApya nApivaTakANikAmAtraM navakAyA kArapariNAtabhUtakadevakamiti tatravyApahale parazAmanumAnamAtmAdhyApanaH vyatvesatya mUtavAdAkAzadi ni tatrayadirupAdilakSamUrta vasatizedhomUtatva nadamanasAnekAtaHjayasavaMgatadavyaparimAga tatva tannirAdhalathAcetyaraMbhanisAdhyasamohetuH yaccAparasanumAnamAsAdhyApana jaNuparimANAdhikara gosatinityavyatvAdAkAzavaditi nadapinasAdhanasaNuparimAraNanadhikararAvamityatranimayanayA rthaHpUryudAsaHpranizedhovAbhavet tatrAyapaNaparimAraNAmApranizeyenamahApariNAmAvAnaraparimA gAdhikaraNalaMyavyApakatvamevasAdhayatIti parimANamAnaMcaparagasAmAnyomaigIkartavyo nayAcANa Page #956 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarAkAra parihArA vA sitilakSaNA pariNAmenArtha kriyopapatezceti anuvRttA kAMrohiMgo gorityAdizatyayaH vyAvRtAkAraH zyAmaH zabala ityAdipratyayaktayo yo gocara stasya bhAva statvaM tasmAdevena tiryaka sAmAnya vyatire kalakSaNA vizeSa dvayAtmaka vastusAdhitaM pUvettirAkAra moryathAsaMkhyena pari dvArA vAtI tAbhyAM sthitiH saivalakSaNaMyasya sacAsopariNAmasya tenAthakriyopapatezcetyanena tUrddhatA sAmAnya paryAyAravya vizeSa iyarupeya stusamarthitaMbhavati atha prathamoddiSTha sAmAnyabhedaM darzayannAha sAmAnyaM dvedhAtiryatAmedAt prathama bhedaMsodAharaNamAha sadRza pariNAma striya ke khaMDa muDA digotvavat nityaikarUpasya gotvAdeH kramayoga pa bhyAmarthakriyAvirodhAt pratyekaM parisamAtyAvya ktiSu vRtyayogAzvAneke sadRza pariNAmAtmakamevetitirya ka sAmAnya muktaM dvitIya bheda mapi sadRSTAMta mupadarzayati parAparavivarta vyApi dravya mUrddhata / mRdivasthA sAdi svati sAmAnya miti vartate nAyamarthaH urddhatA sAmAnyaM bhavati kiM tadravyaM tadeva viziSyate tadeva viziSyate para paravivartavyApIti pUrvAparakAla yatitrikAlAnuyAyI sarthaH citrajJAnasya kasya yuga paddhA vyaneka svagatanI Page #957 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nityavyebhyainikiMca samavAyasyAnAzritatsaMbaMdharupatayevanaghaTatenathAcaprayogaH samavAyonasabaMdhaHjanAzrita nitvAdigAdivaditi atrasamavAyasyadharmiNaH kathaMcinAdAmyarupasyAnekasyAcapereH pratipannatvAdurbhipAkapa mANavAdhAjAzrayAsiddhazcanavAdhyetinasyAtritatvepyanadabhidhIyate nasamAyiekaHsaMbaMdhAtmaka satsAzrita tvAtsaMyogavan satAyAnekotaitisaMbaMdhavizeSaNaM jayasayogevironaniviDasithalAdipratyayatvAnAnAnAnA tvanAnyatra visarpayAditice nasamavAyeyutpatimattnazvaratva pratyayanAnAtvasya sulabhatvAna saMbaMdhinnedAr3hedo nyatrApisamAnaitinaikauvaparyanuyogoyuktatasyAtmasanagayasyayogapariparakalpitasyavicArAsahatvAnahazA egaNyAdivabhedapratIti: jayabhinna pratibhAsAdavayavAvayavyAkSinAbhedaeveticennabhedapratibhAsasyAbhedA virodhAt paTapaTAdInAmapikathaMcidabhedopapateH sarvathApatibhAsatedasyA siddhezva idAmityAyabhedapratibhAsa syApibhAvAtataH kathaMcir3hedAbhedAtmakaMvyaparyAyAtmakaMsAmAnyavizeSAtmakaMca tatvanIgadarzisakuninyAyenyAyAta mityalAmitiprasaMgena idAnImanekAMtAtmakaMvaranusamarthanArthamavahenuhRyamAha anusanavyAratyayagocaratvAn pUrva Page #958 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ninasAmAnyavizeSa dRSTItenaca paritato jayatatratApratibhAsaneparasyApivastunitayaivapratibhAsolu nasyapakSa pAtAbhAvAt ninisaMzayopinayutaH tasyacalitapradatipatirupatvAdacalitapratibhAsa durghaTatvAt pratipannava lanyapratipani rityatisAhasaM upalavyabhidhAnAdanupalabhopinasihatatonAbhAva itidRSTeSTAviruhamamekotarI sanasiTTamenenAvayavAyavinoguNaguNinoH kamalahatozkayaM ciMdUdAbhedIpratipAditobodhavyo abasamavAyA vazAnneizvaSyabhedapratItiranutpannavastulAkhyajJAnasyeticena tasyApinatobhinnasyavyavasthApayitumazaH tathAhisamavAyavRttiH svasamavAyiyutimatIsyAdavRtivAdatirmatvenaivavRtyaMtareNacAnavatAvadAya-pakSaH samavAyA samavAyAnabhyupagamAt paMcAnAMsamavAyitvamitivacanAt vRtyanarakalpanAyAMnadapikhavaMdhiyuvananenavetikalpanA yAhatyaMtara paraMparAbhaniranavasthAnasetarasyakhasaMbaMdhiyunatyaMtarAnabhyupagamAnAnavasthetirenahiM samavAyeSihatyenare mAbhUna jayasamanAsapusalvevasamavAyapratItelasyAzritatvamupadalyate tahimUrtadravyayusatvevadigliMgasveda mataH pUrvaNetyAdinasyakAlaliMgasyacaparAdikSatyayasya sadbhAvanayorapinadAzritatvesyAt nayAcAyutamaidanyatravya Page #959 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalecavasunosAdhAraNAkAraNanizrenumazakteH saMzayastatrazcApatipanistatobhAvaH ityanekAMtAtmakamapinasoravyamA bhajanItikecin nepInapAtItikavAdinaH virodhasyapratIyamAnayorasaMbhavAdanupalebhasAdhyohivirodhaslatropalabhya mAnayAHkovirodhaH yaJcazItoSNasparzayArivetidRSTItatathotaM taccabhUpadahanAyekAlayavinaHzItoSNasparzasabhI vasyopalavdhesyukameva ekasyacalAlacaratAitAdiviruhudharmANAyugapadupalabdhezvabhaktayorapinavirodhaiti e tinavaiyyadhikaraNyamapyapAstA tayorekAdhikaraNavenapratItaratrApipAgunanidarzanAnyevavoDavyAni yaccAnavasthA naMdUSaNanadapisyAhAdimatAnabhijeravApAditaM tanmatahisAmAnyavizeSAtmaka vastunisAmAnyavizeSavivabhedane davavinAtayorekhAbhidhAnAdravyarupeNAbheda nidravyamevAbhedaHekAnekAtmanahAilunaH yadivAbhedanayaprAdhAnyenA vastudharmANAmAnetyAnnAnavasthA tathAhi yatsAmAnyaMyaccavizeSatayoranuvRttavyAtAkAraNabhedalayozcAryako yAbhedAnadazvazatibhedAtsopisahakAribhedAdityanetadharmANAmaMgIkaraNAta kutonavasthAnayAcokaM mUladAtika rImAturanavasthAhiMSaNaM vastvAnetepyazakocanAnavasthAvicAryataitipocasaMkaravyanikaro tApapimecakajJAnanidarza Page #960 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , yunaprasaMgasAdhanAn prAgbhAvAdIhisavA dosatvena vyAptaupalavyatetatazcavyApyasyadravyAdAvabhyupagamo vyApakA supagamanAMtarIyakaitiprasaMgasAdhane asyadoSasyAbhAvAdetenadavyAdInAmapyadravyAdilaMTravyAcAderbhadenitinaM yA mA boddavyaMkaryamASamugapadArthAnAMparasparAMbhedepratiniyatasvarupavyavasthAdavyasyahi vyamitivyapadezasyadravyatvAni saMvaidhAbhinetataHpUrvaTrayasvarupaMkiMcidvAcyaM yenasahavyatvAmisaMbaMdhaHsyAt dravyamevasvarupamiticannanasyAmi matAsaMbaMdhAdeva navyapadezakAraNAdevaMraNAdidhaSivAcyoralaMsAmAnya vizeSasamavAyAnAmevakharupasatvenanayA yapadezopapateH taMtrayavyavasthevasyAna najIvAdipadArthAnAMsAmAnyavizeSAtmakasyAhAdibhirabhidhIyate na yozcavasunobhedAviti tocavirodhAdidoSoyanipAtanneivanayabhavitAvitAviti tathAhibhedAbhedayovidhipa nizedhayorenAminnavasvanyasaMbhavaH zItoSNasaMsparzayorivenibhedasyAnya dadhikaraNamabhadasyacAnyaditiyadhi karaNyaM yamAtmAnaMnupurodhAyabhedopacasamAzrityAbhedastAvAtmAnaubhinnIcAminoca nApinathAparikalpanAda navasthAyenarupeNabhedaralenabhedazvAbhedatisakaraH yenabhedanenAbhedoyenAbhedanenabhedativyanikaraH bhedAbhedAma, Page #961 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahakAribhAvaitinasvabhAvabhedaizyate tahinityaspekarupasyApivastunaH krameNanAnAkAryakAriNaH svabhAvabhedakA yasIkAryamAbhUtaHjakramA RmiNAmanutpatenaivamiticedekAnaMzakAraNAsagapadenekakAraNa sAdhyAne kAvirodhA dakramiNopinarmikaspakAryakAritvamiti kiMcabhavatpakSesatosatovAkAryakAritvaMsataH kAryakarne sakala kAlaka | lAdhyApikSaNAnAmekakSaNAvRtiprasaMgaH dvitIyapakSevaravizaNAderapikAryakAritvamasatvAvizeSAtsalpalakSaNasya vyabhicArazcanasmAnnavizevaikAMtapakSaHzreyAna nApisAmAnya vizeSoparasparAnapekSAviniyogamapitamapiyani yukramavabhAninayoranyonyabhedehayoranyatarasyApivyavasthApayitumazaneH tathAhi vizeSAstAvavyaguNakarmAtma taH sAmAnaMnatu parAparabhedAhividhatatra parasAmAnyAtsattAlakSaNAbhedesatyApatirititayAcavyayogaH dravyarANa kIyasapANisavAdayatabhinnatvAlArabhAvAditi nasAmAnyavizeSasamavAyavyabhicAraH tatrasvarUpa satvasyAbhinnasyapererabhyupagamAna nanuyAdInAMprAmANopapannatvadharmiyAsapramANavAdhitoheturyenahipramA ganavyAdayonizciyenenenanasalamapIti jayamapramANapratipannAdravyAdayastAhihetorAzrayAsiddhirititada Page #962 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnya pratyabhijJAnasyavahulamupalabhAnalANyasyacaprAgevItatvAduttara kAryapiyAnupapatazcasiddhatvAt paJcAnyAsAdhanasA tvAkhyetadapi vipakSavatsvapakSepisamAnatvAsAdhyasihinidhanana tathAhi satyamarthakriyayAtpamAlayAcakrameyo gapayAbhyAMcetikSANakAnnivartamAnekhavyAyAmarthakriyAmAdApAyanivartatesAca nivartamAnAkhadhyAyasatvamiti nityasyavakSaNikasyApirakharavizANavadasatvamitinatrasatvavyavasthAnacakSANikasyavastunaHamayogapayAbhyAma thakriyAvirodhosiddhalasyadezatasyAlalatasyavAsanasyAsaMbhavAt jayasthitasyaikasyahina dezakAlakAlA dhyApitvaMdezanamaH kAlakramazcAbhidhIyatenacakSANa sosti yoyatraivasataMtrezyosaMdevaM daivesaH nadezakAlayo: dhyAptibhAvAnAmihavidyate itikhayamabhidhAnAna nacapUtirakSaNAnAmena lenakamAyogAdasANikanvenaivasatvAdisA dhanamainekAMtikaMjavAstavaralena naTapekSakramAyuktazatinApiyogapayanatatrArthakriyAsaMbhavati yugapagrenanatrArthakriyA saMbhavatIyugapadenasvabhAvananAnAkArya karaNenakAyakatvasyAnnAnAsvabhAvakalpanAyote svabhAvAle navyApanIyAna trikenakhabhAvena navyAptIneSAmekakharupatAnAnAsvabhAvenavedanavasthA jayekasyAtraikasyopAdAnasvabhAvaevAnyatra || saMtAnApiyAkama sNbhnti|sNtaansyvaastbaavn syAnikSIkatvena / Page #963 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rupeNavRtikhasIyate tatrayathAtadoSANAmanavakAzAhirodhAdidoSazcAgrepratizelsya itine pratanyeta yaMJcakakSa sthAyitvasAdhaneyoyadAvepratItyAyanaM tadapyasAdhanaMjasidvAdidayaduSTatvAt tatrAnyAnapekSavaMtAvada sihaghaTAyabhAvasthamandarAcadivyAparAnvayavyatirekAnuvidhAyitvAtatkAtviopapateH kamalAdiparyAyAMtarabhA vohidhAdarabhAvaluvAbhAvasyasakalapramANagocarAnikrAMtatvAt vicAbhAvoditatrobhavenadAnyAnapekSatvaM vizeSaNayuktaM taca soyatamatelomatasosiitihetuprayogAcattikotattvAt / nacasogatamate sosiitihetuprayogA| navatAraevAnekAMtikaMcedaMzAlivIjasyakodokurajananapratyanyAnapekSale najjanana svabhAvAniyatatvAtasvibhAvale satItivizeSaNAnnadoSaiticennasarvApadArthAnAMvinAzasvabhAvAsiddheHparyAyarupeNaivahibhAvAnAmutpAdavinAzAvagaM kriyatenadravyarupeNa samudenivilayamRcchanibhAvoniyamenApayinayasyanodetinovinazyati bhAvanayAliMgitonitya ni vacanAna nahiniracaya vinAzepUrvadAgAsyanatAmRtAcchikhinaH kAitasyevonarakSaNAsyotpanirghaTane vyarupaNakaryacidA anurupasyAsaMbhavAt nasarvathAbhAvAnA vinAzavabhAvatvaMyukanacadravyarupasyagRhItumazakyatvAdabhAvaH nadraNApApyasya Page #964 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tivAla bila sitaMnirvikalpa bodhasyAnupalakSaNAt gRhIneti nirvikalpakke nara yorbhedai anyA kArA nurAga syAnyatra ka lpanAyuktA sphaTika jayA kusumamAkhinAnyatheti etena tayo yuga pahUne: laghuvRte vatidekatvAdhyavasyA ye itibhira nasyApi ko pAna pratyayatvA diti krena cAtayorekatvAdhyavasAyonatA vaddhi kalpena tasyA vikalpa vAtanibhijJatvAt nA pyanubhavena naspavikalpA gocaratvAt naca tadubhayA vizeyA vizyaM naMde kanvAdhyavasAye samartha matiprasaMgAt natona tyakSa buddhau nathAvidhavizeSAvabhAsaH nApyanumAna buDo tad vinAbhUta svabhAva kArya liMgA bhAvAdanupalaM bho /sauhu~ evava turatA kAra sya sthUlA kAra sya copalabdheruktatvAt yadApipara mANUnAmekadezena sarvAtmanA vA saMvedho nopapadyate itita patrAnugamya evaparihAraH snigdharukSANAM sajAtIyAnAM ca dhyadhika guNAnAM kathaMcit svaM kA kAri pariNAmAtmakasya saM niH baMdhasyAbhyupagamAt yaccAvayave nivRti vikalpAdi bAdhakamuktaM tatrAya vinovRttirevadya dvinopapadyate nadAnava itya bhighAtavyaM naika dezAdivikalpastasya vizeSAMtara nAMtarIyakatvAt tathAhi naikadeze bhavartate nApisavA nmaneyukte prakArAM naregA vRtirityabhihitaM syAdanyathA navartana isena vakavyaM itivizeSapratizedhasyazeSAbhyanujJAna rUpatvA kathaMcitAsya dhA Qiao Gua ve dA Page #965 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koSainicetadapinasAdhusegataM nityasyasamarthasyaparApekSAyogAt naiHsAmarthyakaragenityatAhAniH tasmAdinna bhivasAmarthanaividhIyana ininanityatAhAnirinicetahinityamakiMcitkaramevasyAt sahakArijaninasAmarthyasye vakAryakArindotsavadhAnasyApikArilenansaMvadhasyevasvabhAvitvesAmayenAnAtvAbhAvAnnakAryabhedaH anekana bhAvitvekramavatvecakAryavatasyApisokAminisarvamAvartate itivanakAsaMgaH tasmAnnakramaNakAryakAritvaM ni tyasya nApiyugapadazeSakAryANAM yugapaTutyatIdvitIyANakAryAkAraNAdanarthakriyAkArilenAvatprasaMgAdine nityasya kamarogapayAbhAvaH sihasvetisaugataH pranipedire nepinayukavAdinaH sajAtIyetaralyAvanAtmanovize yAmanazAnAsAhakasya pramANasthAbhAvAt pratyakSasyasthirasyUlasAdharaNA kAravanumahitvana nirezavasubahaNAyo gAn nahiparamANAvaH parasparAMsadahAzcakSurAdituMvopanimAni tayAsatyavivAdaprasaMgAdamAnubhUyanavAprathamenayA kSaNa: pazcAtuvikalpavAsanAvalAdAnarAlAnupalaMbhakSaNAdvAryaJcAvidyamAnopisthUlAyAkAga vikalsavocakA sisacanadAkAraNAnurajyamAnaHsvavyApAranirasvatyapratyakSavyApAra purassaratvena prakRtatvAta pratyakSAyani tadapya Page #966 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saoN karaNe ghaTasyasthitireva syAdathavinAza saMbaMdhAnna STaitivyapadeza iti cedrAvAbhAvayoH kaH saMbaMdho natA vadabiMdAsyaM na yorbhedAnnApitatya tira bhAvasya kAryAdhAratvAghaTA dabhinnasya karaNe dhaTAdidevakRtaH syAttasya caprAgevaniHpannatvA vyartha karaNa mityanvAnapekSA tvaM siddhumitivinAzasvabhAva niyata tvaM sAdhayatveva siddhevA nityAnAM tatsvabhAva niyatale taditareSAmAtmAdInAM vimatyadhikaraNa bhAvApannAnAM satyAdinA sAdhanena dRSTAM tAvadu vatseva kSaraNa sthitisvabhAvatvaM tathAhi bansanan sarvamaka kSarA sthitisvabhAvaM yathA dhaTaH saMtazvAmIbhAva iti jamavA satyameva vipakSe vAdhaka pramA rAma miti nahinityasya krameNa yugapaddA sA saMbhavati nitya syaikainaiva svabhAvena pUrvapirkAla bhAvikAryadvayaM kurvataH kAryA bhidakatvAttasyaivasvabhAvatvAt tayahi kAryanAnAtve anyantra kAryabhedA kAraNabhedakalpanA viphaleva syA nA hazamekame va kiMcitkAraNaMkalpanIyaM yenaike svabhAvenaiva carAcaramutpadyata iti athasvabhAvanA nAtvameva tasya kAryabhedAdisya te naiti tarhi svabhAvastasya sarvadAsaMbhavina stadA kaoNrya no ce tadutyati kAraNaM vAcyaM tasmAdeva mityeka svabhAvAnAM dutpatau tatsvabhAvAnAM sadA saMbhavA tsevakAryANAM yugapatprAptiH sahakarikramApekSayA tatsvabhAvAnAM krame zAbhAvAnnoryasAMka Page #967 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadukaM ekatradRSTobhAvohikvacinnAnyatradRzyane nasmAnnabhinnamasyetatsAmAnyaMbukhyabhedanaiti teca vizeSAH paraspaNa saMvahArava tatsaMbaMdhasyavicAryamANasyAyogAtU ekadezenasaMbaMdhe jaNuzanayugayogAdaNezatApaneH sanminA bhisaMvaidhaSiusyAslumAtrakApateH jakyavanizedhAjAsaMbaMdhatvameSAmupapadyanaeva nannirodhazcativikallAdivAdhanA na nayAhi javayavAavayavavinivata:ninAbhyupaganamavayavIcAkyaveyuvartamAnaH kimekdeshenvrttesrvaatmnaavaae| dezainavatyAvayavAnara prasaMgalavAyadezotareNAvayavinodanAvanavasthA sarvAminAvartamAnoSipratyavayavakhabhAvade, navanitAhoda rupironi prathamapakSe avayavavivahutvA patiH dvitIyapadovavayavAnA mekarupatApaniritipratyekapA risamAptyApanAvayyavayavivaminilayAyadRzyasanlopalabhyate tannAstyeva yayAgaganendIcaranopalabhyate cAvayave dhavayavInitathApaTyohepabuddhibhAvalatIbhAvArthatiraM yayAvRkSArahavana miti natazvaniraMzAevAnyonyAsaMsparziI norupAdiparimANavaH 'necekakSaNasthApinInanityAvinAzaprasanyAnapekSaNAna prayogazyayoyadAvaMprananyAne sanasvabhAvaniyatA yathAyAkAraNasAmagrIsvakAryanAzohimugdarAdinAkriyamANAtanominnovAkriyo bhinnasya Page #968 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavadhAnasaMsargAdAtmanopittathApranibhAsainitadapyanupannamapranibhAsamAnaspApisaMsargakalpanAyAMnatvayanAyAnizcenuma zakta: naTunaMsaMsodidimAgazcedayogolakavahivana bhedAbhedavyavasyevamuchinnAsarvavaracini yadapiparimANAtya sAdhane nadapyekapakanikayu ghaTagharIzaravAdecanIdivenAprazanikayupaTamukuTazakadAdiyucopalebhAdanekonikamini natataH prati siddhiH nadevapradhAnamaraNopAyAsamavAna saMbhavevAnata kAdiyAyogacca yadurUpareraNApramatarmahAna nanAhakAraH tasmAdu azoupakanasmAdapizoDazakrAMsacabhyaHpaMcabhUtAnItisRSTikramomUlamanatiravijhanirmahadAyAHprativikatayaH saptazAra zivazvavikAronabhannatiH puruSaitisvarupAkhyAnacavaMdhyAsunasopyavarNanamivAsahizayatvApekSAmarhati jamUnasyAkAza syamanasyapRthivyAdezcaikAraNatvAyogAzcajanyathAjacenanAdapipaMcabhanajadevakAccaitanyasiddhizcApani mlsiddhiprsNgaa| sAMkhyamalagandhava nabhavana satkAryavAdapranizedhazcAnyatravistareNoka ininehIyate saMkSepasvarupavAdasyeti tathA vize, vAevatanvaM nepAmasamoneravizeSotmanAvizleSAtmakatvAtsAmAnyasyakasyAne trasyAvyAtyAvartamAnasyasaMbhavAbhAvAJca tasyeka vyaktiniSThasyasAmaranyanopalavdhalaghyaktivadanyathAvyatayopibhinnAmAbhUvannini tanomukhyabhedaevasAmAnya Page #969 -------------------------------------------------------------------------- ________________ natrasAratyaiHpradhAnaMsAmAnyamutaMtriguNAmavivekavizayaH saamaanymcetnprsvdhrmivytnthaaprdhaanaadvipriitn| thAcapumAninivacanAta naccakevalaMpradhAnamahadAdikAniHpAdanAyapravartamAnaM vimapyapekSyapravartate nirapekSavAprathamA pakSanannimitavAcyaM yadepekSepravartatenanupuruSArthavanavakAragapuruSArtha hetunA pradhAna pravartate puruSArthazcadhAza dAyAlabdhiyugApuruSAMtaravivekadarzanaM cetyabhidhAnAditicena satyatayApravartamAnamApisubhAna rupanavidi dupakAraMsamAsAdayat pravartatInAsAdayahAprathamapakSesaupAkAratasmAdinnobhinnovAyadibhinnaHtadAnasyeniyA padezAbhAvaH saMbaMdhAbhAvAtadabhAvazcasamavAyAdelasyupagamAt tAdAtmyacamedavirodhItijathAminnaupakAra hati pakSajAzrIyate tadApradhAnamevatenahAnesyAtU jayopakAranirapekSyamevapradhAnapravartate nArImukkAmAnaMpratsapipravartana vizeSAdenenanirapedApravRtipadoSiprayuktalataeva hiMcasiddhemadhAnesarvametadupapannasyAnnacanata siddhiHkRtacinni zvIyate ininanukAyaryANAmekA cayadarzanAdejakAraNabhavatvaMbhedAnAMpariNAmadarzanAceninadapyacArucarcivaMsukhaduHkha moharupanayAghaTAderacayAbhAvAdatAvasyevatayApalaMbhAtUjayAtanatvasyanasukhAdipariNAmaH kiMtunathApariNama Page #970 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cabhAvakAryayorasaMbhavAna kiMcagozabdasyAgopoharAbhidhAyitvegorityatragozabdasyakimabhidheyasyAdajJAnasyavidhi nizedhayoranadhikArAn jagoniniritiditarenarAzrayatvamagovyavacchedohi jagonizcayabhavanisacAgogoni vityAtmAgAzcAgovyavaSThedarupaiti aMgoriyaunara padAyinayevadizAciMtanIyaH nanvagaurisamAnyasyavidhi pogozabdAbhidheyastadApoha zabdArtha nivighaTena tasmAdayohasyonayuktyAvicAryamAraNasyAyogAnAnyApoha zabdAyI inisthinaM sahajayogyatAvazAcchandAdayArasapranipanihanavaiti smRniranupahanayaMpratyabhijJAnavajJApramitinirata vinAlaigIsaMganAryabhavacanabadyanizci devavAcAracitamucinavAgminathyabhenenagInaM // itiparIdAsukhasyaladhunI prokssprpNcnRtiiyHsmuddeshH||3||jykhrupsNkhyaavisstipni nirAhatyavizayavimatipani nirAsArthamAha sAmA tyavizeSAmiAtadayavizayaH tasyapramANasyayAyAvizayaniyAvan savaviziSyatesAmAnyavizeSAtmAsA mAnyavizeSodhakSyamANalakSaNetAvAtmAnIyasyetivigrahaH tdubhygrhnnNtraatmgrhnnNcvlsysaamaanysyvi| zeiSasyataTubhayasyavAsvataMtrasyapramANavizayatvapratizedhArthatatrasanmAdehasyaparatramazAnirastatvAtaditarahicAyoga Page #971 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bikanAnAsvAdipikallAnAMpratIteH bhedevAjabhAvasyavastunApatitalakSaNatyAhastutvasyanacApozalakSaNasaMvadhibhedA didaH prameyAbhidheyAdizabdAnama pravRttiprasaMgAt vyayacheyasyAnapaNApyaprameyAdirUpatvenatAvyavacchedAyogAnA arthatantra saMbaMdhimadAdUdaH kica zAvaleyAdivikopoho prasajyetakitaprativyavibhinna evasyAdayasAMvaleyAdaya na jannamidaMti naryazvAdayopibhedakAmAnubhUvana yasyAtaraMgAH zAvalepAdayonabhedakAlasyAzcAdayobhedakAityati sAhasekkhanoSisaMbaMdhibhedAdedonopalabhyatevimutAvastuni tayAyekaevatAdiH kaTana taMDalAdibhirabhisaMvadhya | mAnonanaoNtvamAritadhuvAnaH samupalabhyate inibhavanuvAsaMvadhinedAdUdanathApinavalubhUtasAmAnyamanareNAnyApotA zrayaHsaMbaMdhImavatibhavitumarhati tathAhi yAdizAvalayAdiSuvaranubhUnasAsapyAbhAvozvAdiparihAraNa tatraivaviziSyA bhidhAna pratyayojayasyAtAM tataH saMbaMdhiredAdUdamicchasApisAmAnyaMvAranavamaMgIkananyaminikiMcApohazabdAryapa kSesaMdenaevAnupapannaladdaraNI pAyAsaMbhavAtUna pratyakSadhaNasamarthanasyavastuvizayatvAdanyApohasyacArasuvA danumAnamapinatadAyamavavodhayani nasyakAyekhabhAvaliMgasaMpAyatvApohasyanirupAkhyatvenAyakriyAkAritvenaca Page #972 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAtU nahigavAdizabdazravaNAdeva gavA divyAvRtiH pratIyate nanassArakhA dimatya ye vRtti darzanAdavagavA divuTThijana kaM tatra zabdotaraM mRgyaM maye karamAdeva gozabdAdarya dvayasyApisaMbhAvanA nnAryaH zabdAMtare so ticennaiva me kasya para viruddhA yadvaya pratipAdana virodhAtU kiMca gozabdasyA govyAvRti vizayatve prathamagoriti pratIyate nacaivamateo nAnyApo haH zabdArthaH kiM cApo hAkhyaM sAmAnye vAcyatvena pratIyamAnaM paryu dAsa rUpaM prasajya rupavA prathama pakSe gotvameva nA mAMtare NokaM syAdabhAvabhAvasya bhAvAMtara sya bhAvena vyavasthitatvAt kazvAyamazvAdinivRti lakSaNoM bhAvobhidhIyatena tAvatsvalakSaNA rupastasya sakala vikalpavANo ca rAti kAMtA tvAnnA pizAbaleyAdivyaktirupastasyAsAmAnyatyama saMgAtU tasmAtsa kalago vyakti dhanuvRta pratyayajanakaM taMtre va pratyekaM parisamA tyA vartamAnaM sAmAnya meva gozabdavAcyaMna syApoha iti nAmakaraNe nAmamAtrai bhipretaM nArya iti atonAmaH pakSaH zreyAn nApidvitIyo gozabdAdeH kvacidvA yethe prvRtiyogaa| tucchA bhAvamabhyupagame para mata pravezAnuzaMgAcca kiMcagavA dayoyesAmAnyazabdAye calA bale pAdayasteSAM bhavadabhiprAyeNa payayitAsyAdaryabhedAbhAvA hu kSapAda (pAdizabdavat nakhanuvA bhAvasya bhedoyuko vastu nyeva saMsTaSTa Page #973 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti tadapyayutaM parAmimAyA parijJAnAt nAsmAbhirvakarabhAvadasthapAmAeyAbhAvaH samudrAvyate kiMtutamyAraNyAcA NAMmatITriyArthadarzanAdiguNAbhAvanatodoSANAmAyoditatvAnnaprAmANyanizcayaiti tatoharAyavepivedasyA prAmANyanizcayAyogAta nAnenalakSaNArayAvyApitvamasamavilavaizalamatijalpitena nanuzabdArthayAH saMbaMdhAbhAvA danyApohamAtrAbhidhAyitvAdAptabharaNitAdapizabdAt jayabastubhatAyovagamaztyamAha sahajayogyatAsenetavirAti zabdAdayorapratipanihatavaiti sahajAsvabhAvabhUtAyogyatAzabdArthayoSAMcyavAcanazahitasyAsaMketasahazAdI sphuTazabdAdayaH prAgukA vastupratipattihetavaiti udAharaNamAha yathAmeghAdayaHsaMtIti nanuthaevazabdAsatparyaha zAstaevAyobhAvepirasyatetatkyamaryAbhidhAyikatvamiti sadasyayukamanarthavabhyozadevArthavanAmanyatvAnnacAna sthavyabhicAra yasyAsoyuktoniprasaMgAdanyamAgopAlapaTikAMtargatasyadhamasyapAyadasyacayabhicAraparvatAdidhama syApinatprasaMgAta yannataHparIkSitakArya jaraNenAtinete ityanyatrApisamA suparIkSitohizabdArthanaya bhicarati tathAcAnyApohasyazabdArthatvakalpanaMprayAsamAtrameva nacAnyApohaH zabdAvyivaniSThanepratIniviNe Page #974 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratipAdita tvAbhAva pramANo sunAyogAt pramANa paMca kAmAve bhAva pramAzA pravRteH pramAzA paMcakaM yatra vastu rupena jAyate va svasvabhAva vodhArtha tatrA bhAva pramAzA teti parairebhidhAnAt natonavAdinaH katu resmaraNamupapannaM nApitrativAdinaH smaraNA tU nanu prativAdinAvedeva kAdayo vaha vaH katariH smaryate, atastatsmaraNa sya vivAda vizaya svAprAmA emA duve deva sarva sya kartu resmaraNa miti cenna kartRvizeSa vizaya evA sau vivAdenakartR sAmAnyataH sarvasya kartu resmara mapya siddhaM sarvAtmajJA na vijJAnarahitovAkathaM sarvasya karturasmaraNameveti tasmAdapauruSeyatvasya vede vyavasthApayitumazakyatvAnna tadakSarAsva vyApakatvamasaMbhava tvaM vA saMbhavati pauruSeyatve punaH pramANAnivaha nisaM tyeva sajanmamarA ziMgona caraNA dinA sa rane kapadasaMhati pratiniyama saMdarzanAt auruSeyatvepivAnaprAmANyaM vedasyopapadyate tadve tUnAM guNAnAmabhAvAna nanunaguNA kRtameva prAmANyaM kiMtudoSA bhAva prakAreNA pisacaM doSAzraya puruSAbhAvepinizcIyatena gurArAsa dvAvaeveti tathA cokaM zabda doSo varanA va idhIna miti itisthitaM tadabhAvaH citAvadrAvaka lataH sadUra paruSTInoma ka didomo dravaH nA baTUka- dhInamiti itisthineAnaH- saMkAvyasaMbhavAt yahA vaturabhAvena nasyu doSA niNDa prayA Page #975 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gasAdhanAdadoSaiticennaparapratisAdhyasAdhanayovyApakamAvAbhAvAdidAnImapidezAMtarevedakArasyATamAde sogatAdi nirabhyupagamAt yadapyaparaMpedAdhyayanamityAditadapivipakSepisamA bhAratAdhyayanasaMvaiguvadhyayanapUrvakaM tadadhyayanayA nyavAdatakAnAdhyayanaMyayeti yathAnyadutamanavAchinnasaMpradAyatvasatsamayamAnakartRtvAdititamajIdipArAmAdi bhivyabhicAranityamanacchinnasaMpadAyatvavizeSaNeSivizeSyasyAsmayenArAkakatvasyavicAryamAraNasyAyogAdasAdhanalaM kartarasmaraNahivAdinaHprativAdinaHsarvasyayAtAdinadanupalavdherabhAvAhA jAyepakSepiTakanayepisyAda/ nupalavyavizevAtatraparaiH kanaraMgIkaraNAnnovedana ekhAnApinatadanujamAvAditicedaramA tadabhAva sihAvitarAzrI yatvaMsiddhehitadabhAvanannidhanaMtadasmaraNamasmAJcatadabhAvaiti pramAemAnyayAnupapatestadabhAvAnnetaratarAzrayatvamiti cinnaprAmANyanAprAmANyakAraNasyaivapuruSavizeSasyanirAkaraNAt puruSamAtraspAnirAhateH jathAtIMdriyAryadezinI bhAvAdanyasyacaprAmANyakAraNatvAlapapateH sihuevasavethApuruSAbhAvaiticennakuna savaijJabhAvovibhAvitaH prAmAeyAnya yAnupaparitidinanarAzrayatvaM karamaraNAditiceJcakanasaMgaH jabhAvapramANAditivannatatsAdhakasyAnumAnasyamA Page #976 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyArthaevaMvedovasIyattaraticen nkiNcijnyaanaamtiiNdriyaarthyuniHsNshyvyaarvyaanaayogaaddhenaasssymaannsyaa| dizaparihariNAmimatabhanna prApagaenupapateH kiMcAnAdivyAkhyAna paraparAgatatvavihArthasyagRhItAvismanasa nAkauzaladuSTAbhiprApatayAdhyAnasyA pabhevakoraNAdavisaMvAdAyogAdAmANyamevasyAt dRzyateyadhunA yotiH zAsmAdiSu rahasyayathArthamavayaMtopidurabhisaMdhelyathAvyAcakSaNAH kecijjA topivaMcanAkauzalA . thopadizataH keciJcavismRtisaMvedhAH pApAtathyamabhidadhAnA itikathamanyayAbhAvanAvidhiniyogavAkyArtha pratipativedasyAnmanuyAsyavadAdInAM zrutyanisArismRtinirupaNAyAMvAtasmAdanAdipravAhapatitatvapi pyaarytvmevsyaaditisthitm|yyokmtiitaanaagtaa vityAditadapikhamananirmUlana hetulenaviparItasAdhanAtadA sameveti tayAhi atItAnAgatokAlovedAyajJavivarjito kAlazabdAbhidheyatvAdadhunAtanakAlapaditi dica kAla zavdAbhidheyatvamatItAnAgatayoH kAlayohagosatibhavati tanhAMcanAdhyakSanaralayoratITriyatvAdanumAnanI pinasAdhyenasaMbaMdhalayonizcanupAtipratyakSagRhItasyaivAsaMvaidhAsyupagamAnnacakAlAkhyavyamImAMsakasyAli .. Page #977 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upradIpadRSTAMtAbhyAMkAramadhyaMjaka pakSayovizeSasiddherityalaminijalpitena yaJcAnya pravAhAnatyatvedasyAporuSeyatvaminiH kizabdamAtrasyAnAdinityatva munaviziSTAnAmini AyapakSayaeva zabdAlaukikAlavavaidikAiyatmaidamabhidhIya yatevedaevApoSiyaiti kiMtu sarveSAmapizAgaNApauruSeyanani jayaviziSTayapUrvikAekazabdAjanAditvenAbhidhIyate niyAmavagamatAyInAmavagatArthAnAMvA anAditAsyAyaditAvadunaraH pakSaladAjJAnalakSaNAmaSAmANya manuphyate aya Aya: padAjAzrIyate naghyAvyAtAraH vicitAH bhaveyuH sajJiAvA prathamapadoDaradhigamaH saMbaMdhanAmanyathAyaryasyakallayi | tuMzakyatvAt mithyAtvalakSaNamaprAmANyasyAtadutaM japamayaniAyamaryaitizabdAvadani nakalloyamarthapuruSenetarrAdi ga. viSNutAH vica vivijJanAvyAkhyAtAzIvazeSAdagnihotraM juhuyAt svargakAmaityasyadecchasamityapivAkyArthaHkinasyA na saMzayalakSaNamaprAmANyamA asarvavidvidinArthavavedonnadiparaMparAdhAta iticehaMta dharmacodanevapramANani nihatametat janIdiyArthapratyakSIkaraNasamarthasyapuruSasyasavica nahacanasyApicodanAvadAvodhakavenamA mAlyA hiMdasya puruSAbhAvasiddhenapranirvadhanasyAt jayanayyAkhyATaga kicijJapi yathArthajJAnaparaMpayA kacchinnasaMtAnavena Page #978 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laMbhena nazA nizvetuM naca pratyabhijJAna balenaivAM tarA lesatA saMbhavaktasya sAdRzyAdapi saMbhavA virodhAt naca ghaTAdAvevaM prasaM gastasyotpattAvaparA para mRtapiMDAMtara lakSa zAkyA kAraNasyA saMbhAvya mAnale nAM tarA lesatA yAH sAdhayituM zakyatvA tu kAraNAnA ma pUrvaraMgAMcyA pAra saMbhAvanato nA tarAle sattA saMbhavaiti yaccAnyaduktaM saMketAnyathAnupapateH zabdasya nityatva minI damapyanAtma jJabhASitameva nityepiyojayitu zakyatvA tathA hi gRhI nasaMketasya daMDasya pradhvaMse satya grahItavyA sekena idAnImanya eva daMDa: sa mupalabhyate iti daMDIti nasyA tathA dhUmasyA pigRhIta vyAptikasya nAze anya dhUma darzanA iti vijJAnabhAvasya amasAdRzyAna thApratItirnadoSa iti vedanApi sAdRzya vazA dartha pratyaye kodozo yena nityatve nna dur niveza AzrIyate nayA kalpanAyA manarAle sa tvamapyadRSTaM na kalpitaM syAditi yajJAnyadabhihina vyaMja kAnAMprati niyatatvAnayugapachiti tadasya zikSitalakSitam samAneMdi driyagrAmeSu samAnade moyu vizayavizayeyu niyamA yogAt tathA hizrotraM mAnadezaM samAnendriyayA sa samAna dhamapinnAnAmaryA nAgrahaNAya pratiniyatasaMskAraka saMskAyanabhavatIndriyatvAt ca zabdA vA pratiniyata saMskAraka saMskAyanibhavaMti samAnade z samAnendriyagrAhya samAna dhamapinnatve satiyuga padIMdriya saMhutvAt ghaTAdivat utpati po pyayaM doSaH samAnaiti navAcyamRrti Page #979 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaTaH sarvaganazcakSurAdisaMnidhAnAdanekadezeSatIyataitI nanuyotpAdakasya mRtpiMgaderanekasyopalaMbhAdanekatvamaimatva tathA marara daraNa parimANAsaMbhavAJceti tajjavadhipisamAnaM tatrApibhaniniyatanAlvAdikAraNAlApatIdhAdidharmabhedasyacasaMbhavAvirodhI va tAlvAdInAMvyaMjakatvamantreyaniyesyataityAsyAtavadenan athavyApilepisarvanasAtmanAstamatvAnadoSoyamiti na nathAsati sarvathaikalavirodhAnnahiM dezabhedena yugapansarvAtmanApratIyamAnasyekatvamupapannaMpramANAvirodhAt nayAcaprayoga pratyekaMgakArAdivarNAnekaeva yugaparirvadezanayAtayavasAtmanopalabhyamAnatvAt ghaTAdivat nasAmAnyenavyAmi cAraH tasyApisadRzapariNAmAtmanasyamikavAnA piparvanAyanekapradezasthatayA yugapadanadezasthitatayA puruSa paritasya mAnenacandAkadinAvyabhicAraH nasyAniviSTatayaikadezasthitasyApibhotavAdane dezasthatvena pratIneH narAnAtasya bhAnnenavyabhicAra kalpanAyuketi nApijalapAnapranivivenanasyApicandAdisanninapekSyanayApariNamamAnasyanika tvAtasyAdanekapradezeSugRpAsanIbhanopalabhyamAnavizayasyaikasyAsaMbhAvyamAnatvAt natrapravartamAnaM pratyabhijJAnapramANa mitisthitam tathAnityatvamapinapratyabhijJAnenanizciyata itinityatvediekasyAnakakSaNavyApitvaM tccaanraalesmaanup|| Page #980 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAda sannikRSTe buddhirityabhidhAnAt nApyayapitestatsidvirananyathAbhUtasyArthasyAbhAva dupamAnopameyayorapratyakSatvAca nApyupamAnaM sAdhaka kevala ma bhAvapramAzAmavaivAvazizyate taca tada bhAvasAdhakamiti naca puruSa sadbhAva badasyA piTuHsAdhya tyAtsaMzayA patistadabhAva sAdhaka pramANAnAM sulabhatvAt adhunA hitadabhAve pratyakSamevAtItAnAgatayoH kAlayoH anumA naM tadabhAvasAdhakamiti tayAcA tItA gatau kAlo veda kAra vivarjito kAlazabdAbhidheyatvAdidAnIM tana kAlavat vedasyA madhyayanaM sarva tadadhyayanapUrvakaM vedAdhyayana vA cyatvA dadhunAdhyayanaM yatheti tayA pauruSeNeovedaH anavacchinna saMpradAyatve sande satya samayamA kartRtvAtU AkAzavat ayapitirapitramA eya lakSaNasyArthasyAnyayA bhUtasya darzanA tada bhAve nizci yate dharmAdhitIMdriyArthavizayasya vedasyAvagbhiAga darzinaH kartumazakyatvAt atIMdriyArthadezinizvAbhAvAt prAmAema meporuSeyanameva kalpayatIti atrapratividhIyate yattAvadukaM varNAnAM vyApitve nityatveca pratyabhijJA pramANAmiti dasa atyabhijJAyAsana pramANatvAyogAt dezAMtarepi nasyeva narAkhyi satye SaMDazaH pratipatisyAt nahisarvatra vyAptA vartamAna syaikAsmin pradeze sAmastyena yAmupapatiyuktamavyApakatva prasaMgAt ghaTAderapi vyApakatvaprasaMga H zakya hintumeva Page #981 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zravaNa prasaMgaH sarvadA tadabhivya ke rasaMbhavazvAbhivyaMjaka vAyUnAM pratiniyatatvAt naca teSThA manu paya pannatvaM pramANapratipanna tvAt tathAhi vaktRsukha nikaTaM dezavartibhiH sparzanenAdhyakSeNa vyaMjakA bAtha vogramate dUradezasthitena mukha samIpa sthita tUla calanAdanumIyante zrotRzrocaMde zabda zravaNAnyathAnupapatera thapityAvinizrIyate vicotpatipadeopamAnoyaM doSa tathAhi vAdyAkAzasaMyogAdasamavAyikAraNAdA kAzAJca samavAvikArAdidvizAdyavibhAgenotpadya mAno yazabdona sarvairanubhUyate atu niyata digdezasyaireva tathA bhivyajyamAnepi nApyabhivyakti sA kAryamubhayatrApisamA natvadiyaM tathA hi anyetAlvAdisaMyogairyathAnyAvaraunikriyate tathAdhAnya tara sA ribhiratA tvA dibhiranyo dhvaninArabhyate ityutya abhivyaktyoH samAnatvenaiva naiva paryanupaya nuyogA vaisara iti sarve zvasyaM mAbhUDuNAnAM tadAtmakasya vAzabdasya koTaratha nityAvaM tathApyanAdiparaMparA yA tatvena vedasya nityatvAt prakRta lakSaNasyA vyApakatvaM naca pravAha nityatvamapramArAkamevAsye tiyukaM vaku madhunA tatka tu nupalaM bhAdatItA nA gata yorapikAlayostadanumApakasya ligasyAbhAvAM tad bhAvopisarvadApyatIM TriyasAdhyasAdhanasaMbaMdhasyendriyagrA bhatvAyogAt pratyakSa pratipannameva hiliga manumAnaM / higrahIta sarva dhasyeka dezasaM darza Page #982 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mi prati resenahetunA pakSastadAdhAra sUcanAya sAdhyavyApta sAdhanA thAdhAra sUcanI yoka ratato yadukaM parezAna vohi dRSTAM te nadave dinavyApyete viduSAM vA vyahetureva hi kevala itita nnirasnaM syutpannaMpratiyathokta hetu prayogo vipakSa prayogAbhAve sAdhanasya niyatAdhA tAnava dhAraNAt ayAnumAna svarupaM pratipAdyedAnIM kramaprAptamAgama va rUpaM nirUpayitumAha AtmavacanAdi nibaMdhana marthajJA nabhAgama iti yo yatrA becakraH satatrAptaH Aisya vacanamAdizabde nAMgulyA disaMjJA parigrahaH A zivecana Adiryasya satata thoktaM tannibaMdhanaM yasyArtha jJAnasyeti AptazabdopAdAnAda pauruSeyatvavyavacchedaH arthajJAnamityanenAyo hajJAnasyA bhitrA ya sUcanasya canirAsaH nanvasaMbhavIdaM lakSaNazabdasya nityatvenApauruSeyatvAdAptapraNItatvAyogA nnityatvaM ca tadavayavAnAMva raNInAM vyApakatvAnnityatvAJca taca tayA pakatva masihaM mekana prayuktasya ga kAradiH pratyabhijJayA dezAMtarepigrahaNAt sa evAyaMgakA raiti nityatvamapi tayevAvara sIyate kAlAMtarepitasya vaga kA rAdernizvayAt itovAnityatvaM zabdasya saMketAnyathAnupapateriti tathA rigRhI saMketasya pravdhaMsatyagRhIta saMketa: zabda idAnIMmanya evopalabhyate iti tatkaya marthatretyayaH syAt nacAsaunabhavatI tisaevAyaM zabdaitipratyabhijJAnasyAtrA pisulabhatvAJca navavarNAnAM zabdasya vAnitya satve sadhai sarvadAzravaNa prasaMgaH sarvadA Page #983 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unasyahi kAraNabhRgastasyavidhimRgArilasyakAticchandamaminiide yathAvizkApilapAvanabhavani yathApramatamapI tyarthaH vAlavyutpatyarthapaMcAvayacagiityukaM vyutpanna pratikathaM prayoganiyamaitizaMkAyAmAha yatpannabhayogastutathopapatyA nyathAnupapetecavA vyutpannasyavyutpannAyavAprayogaH kriyateitizeSaH tayopapatyAnathAsAdhyesatyebIyapatistayA anyayA / upapatyaivavAanyathAsAdhyAmadinupapanilasyAtamivAnumAna mumunnAyani agnimAnayadezalathevadharmavatvopapata matvAnyathAnupapateviti nanudatirikadRSTAnAdarapivyApti pratipatAnupayogitAt satyamApadAyA kayanadaprayoga ityAha hai| nuprayogohiyathAvyAptigrahaNavidhIyate sattAvannAnigA sutpannairavadhAryate inihizabdoyasmAdathai yasmAyayAvyAptiya hagavyAptigrahaNAnatikramegabahanuprayogAvidhIyatesAvatAvanmatriNavyutpannastathopapatyAnyathAnupapatyAvadhAryate dRSTAtAdina matareNaivetyarthaH yathAdRSTAMtAdevyatipratipatipratyanaMgatvaM nayApAkApaMcitamiti nehapunaHpratanyate nApidRSTAnAdiSayogaH sAdhyasidhyayanalavAnityAha tAvatAcasAdhyasiddhiH cakAraevakArArthanizcitavipadAsaMbhavahetuprayogamAtreNasAdhyasiddiri tyarthaH tenapakSaprayogopisamalaitidarzayannAha nenapasaladAdhArasacanAyonaH yataHlayopapatyanyayAnupapatiprayogamAnagavyA Page #984 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhidAt biruddhakAyoyanupalabdhividhIsaMbhavatIti viruddhakAraNakAryasvabhAvAnupalabdhirititAviruddhakAryAnupalabdhimAha yathAsmi ANinivyAdhivizeSAsti nirAmayaceSTAnupalabdhariti vyAdhiziSasyahityasahastavAvalasyakAryAnarAmayaceSTAtasyAnupalace rini biruddha kAraNAnupalabdhimAha assatradahaniduHvamiSThasaMyogAbhAvAcca 'duHkhavirodhisukhetasya kAraNamiTasaMyogasna dinupalabdhiriti virudukhabhAvAnupalabdhimA anaukAntAtmakaMvaracemA nAtmakaMvale kAnta svarUpAnupalavyaH anyakA lAtmakavirodhinityAyakAntanapunastadviSavijJAnaMtasyamithyAjJAnarupatayopalaMbhasaMbhavAt tasyasvarupamAvAstavAkAranasyA anupalabdhiH nanucavyApakaviruGakAyodInI paraMparayAvirodhikAryAdiliMgAnAcavahulamupalabharasaMbhavAtAnyapikimiti nA cAryarudAhRttAnItyAzaMkAyAmAha paraMparayAsaMbhavAtsAdhanabhanevAMtabhavinIyaM atraivaiteSukAdivityarthaH tasyaivasAdha nasyApalakSaNArthamudAharaNahayaMpradarzayati abhUdanacakrezivakaHkhasAsat etaccadisaMjJinAntarbhavatItyArekAyAmAta kAryakAryamaviruSkApilavyAvatibhavinAyamitisaMvandhaH zivakasyahikAryachatraM tasyakAryasthAsyaH itiSThAnahArerAva dvitIyamadAharani nAsyanagRhAyAbhUgakrI'naMmRgArisaMzabdanAt kAraNavirahakAryaviruddha kApiladhauryatheti mugakI Page #985 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zalyamapi viruhapUrvacara mAha nodezyatimuhUtatizakaTerektyudayAt zakaTodayavirudvI sacityudayaslatpUrvarobatyu dayaitivirudvottaravaraliMgamAha nodagAdUrAmahatpUirvapuSyodayAt bharaNyudayavirudboDisanavasadayAladutarakharaHSu | pyodayaiti viruhasahacaramAha nAtyanabhittoparabhAgAmAbobhiAgadarzanAditi parabhAgAbhAvasyaviruddha ladAkhalana sahacarodhAgabhAvaprati avisahAnupalabdhimedamAha javihAnupalabdhiH pratizedhesaptabhAvabhAvaNyApana kAryakAraNApU) vittirasahacarAmupalabhabhedAharaNAbhAha nAsyatrabhUtaledhaTonupalabo avapizAca paranAevAdibhiH vyabhicAraparihAra mupalabdhiH lakSaNa prAptetvasatInivizeSaNAmunneyaM vyApamAnupalabdhimAha nAsyanazizapAimAnupalabdhaHzirAtrI vehidAtvenavyAptanadabhAvanadhyAyazizapAyAjayabhAvaH kAryAnupalabdhinAra nabhavizyAna munItezaka hatiko dayAnupalabdhaH utaracarAnupalabdhimAha nodagAdUraNimuhUtolakataeva nataevatikodayAnupalavdherevetyarthaH sahacara nipalabdhiH prAkakAlesAha nAtyavasamatulyAyAsu nAmAnAmAnupalavyaH viruddhakAryAyanupalavdhividhIsabhavatItyA pakSAgAladUdAnayatyatinAvapradarzayitumAha viruddhAnupalabdhividhotredhAviruddha kAryakAraNaspabhAknupayadhi rAssazatinAmanirAjanalamvaH / ayativasAmahikArya pratyanupahatazAlakatvAcyate mAvacakA ddilmaaditi| kAragamayalacimAra jAstaparasAiniH pUrvAnumalAca mAhanA Page #986 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viz NAmIzabdaH kRtakatvAdya evaM saevaM dRSTo yathA ghaTaH kRtaka zvAya tasmAtpariNAmIti yastu na pariNAmI sanakata ko ho vedhyAstanaMdhayaH zatamazvAyaM tasmAtpariNAmIti syotpatau Azrayo kSitepara yA paurohibhAvaH kRtakaucyate taccakrata kalyaM na kATasthA nityapakSe nAvikSaNi rUpA kiMtu pariNAmitve satye ve same vakSyate kArya hetumAha astyanaM dehini buddi hArAdeH kAraNahetumAha astyatrachAyAchatrAt jayapUrva hetumAha udezyatizakaTaM kRti ko dayA tU muhUtanti iti saMbaMdhaH ayotaracaraH udagAGkuraNiH prAUna eva atrApimuhUtAn pragitisaMvedhanIyaM tata eva kRti koTyA devatyarthaH sahacara liMgamAha astyatra mAtu liMgerupaM rasAt viruddhopalabdhimAha viruhUtadupalabdhiH pratizedhe tatheti pratizedhesA dhye pratiSedhyena viruddhAnAM saMvaM dhinasta vyApyAdayaH teSAmupalabdhaya ityarthaH tathetiSodetibhAvaH tatrasAdhya viruhuvyA [kopalabdhimAha nAstyatrazIta sparza'SNAdibhiH zItasparzapratizedhyena hiviruddhognista vyApyamauSNamitiviruddha kApilaM bhamAha nAstya RzIta spezI dhUmAt atrApipratizedhasya sAdhyasya zItasparzasya virudrognistasya kAryadhUma dhama iti viruddha kAra NopalabdhimAha nAsmin zarIrANi sukhamasti hRdaya rAlyAt sukha viruddho duHkha nasya kAraNaM hRdaya A Page #987 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAmyasaMbhavAdanatarayorevapUrvatirakSaNayorenu malamAvasyadRSTatvAtU vyavahitayotadaghaTanAt nanukAlavyavadhAnapikA kAraNAbhAvodRzyataeva yathAjArAmabudazAbhAvibhavodhayobharaNAriSTayotitatparihAramAha bhAvyatItayomarAjA rahodhayorapanArirohopratihetutvaMsugamemenana jatraivopapatimAha tamyArAtrine hinadAvibhASitaM hizabdoyaramA datheyasmAtasya kAraNasvabhAvakAryasvabhAvivaM nadAvamAvilaMtaccataghyApArAzritaM tasmAnnabhaktayoH kAryakAraNa bhAvAtyarthaHjayamarthaH janvayavyatirekasamadhigamyohisarvatra kAryakAraNabhAvaH taucakAryapratikAraNavyApAvyapakSA vivopayate kalAlasyevakalazaMpratinacAtivyavahineSunadhyApArAbhitatvaminisahacarasyAyukarenu dhanaMtabhAvaMdarzayani sahacAriNorapiparaspara paritAraNAvasthAnAtsahotAdAzcahatvataratvamitizeSaH jayabhabhiprAyaH parasparaparihAreNApale bhAtAdAtabhavAtsvabhavahitAvanaMtamavisotpAdAzca nakAryakAraNeveti nabasamAnasamavartinoH kAryakAraNabhA yaH savyataragoviSANavata kAryakAraNayo:pratiniyamAbhAvaprasaMgAca nasmA tvaMtaratvameveti idAnIdhyApparelu naprAptamudAraharakAnvayavyativasaraH sAzayavazAt pratipAditapratijJAyanavapaMcadarzayatipAra Page #988 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nayAvidyamAnasyApi nizcanumazakya tvAditinadasamIkSitAbhidhAnaminidarzayitumAha rasAdekasAmayyanumaninarupAI namivadiriSTamevakivikAraNehenuryatrasAmadhyamitibandhakAraNAtavaikalseiti jAsvAyamAnAhirasikAnajjanikA mayyanumAyate tatonumAnabhavati pAkanohirupalakSaNaH sajAtIyarupalakSaNAMtara lasaNakArya bannegavijAtIyaMrasalakSa kAryakarotirupAnumAna micchadviriSTamevavicitkAraNa hetu pAlanasyarupakSaNasya sajAtIrupaladANAMtarAvyabhicAgada rasasamAnakAlaruSapratipatterayogAt namanukUlamAnamaMtyakSaraprAptavakAraNaM liMgamIzyate yenamaNimaMtrAdinAsAna prativandhAna kAraNAtavaikalpenavAkAryavyabhicArasyAt dvitIyakSaNakAryapratyakSIkaraNanAnumAnarthakAvAkAryo bhAvitayAnizcitasyaviziSThakAraNasyachatrAde: liMgatvenAgIkaraNAt yatrasAmaprinivandhakAraNAnarAvedalacaniyA * tasthevaliMgatvanAnyasyeninokadopaprasaMgaH idAnIpUrvatiracarayoH sabhAvakAryakAraNedhananarabhAvAdAtaralamevenida yati bace pravaitiracAriNotAdAtmya naTutpattivIkAlamaradhAnanadanupalabdharitinadAsyasaMvedhasAdhyasAdhanayoH svabhAvadenA vetadutpatisevedhecakAryakAraNevAta bIvibhAvyate nacatadubhayasaMbhavaH kAlavyavadhAnatadanapalavyasahabhAvinorekhanA Page #989 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdhaH jasminpasekAryakAraNasyopacAratizeSaH vacanasyAnumAnatvecaprayojanamanumAnAvayavAH pratijJAdayaitizAstravyavA hAra eva jJAnAtmanyanaMzanadhyavahArasyAzakyakalpatvAt tadevaMsAdhanAtsAdhyavijJAna manumAna mityamumAnasAmAnyalakSaNaM tadanumAnaM vedhetyAdinAnaprakAracasapracaMcamabhidhAya sAdhanamukalakSaNApikSayaramapyanisaMkSepaNamidyamAna dvividhamityA padarzayati sahanaiIdhopalasyAnupalabdhimedAditisugametat namopalabdhividhinavAnupalabdhiH pratizedhasAyikaveniyA rasyaniyamaM vighadaya lapalabdheranupalabdhavAvizeSaNavidhipratiSedhanatvamAha upalabdhividhipratirodhoranupalabdhizcetigatA mitat idAnImupalavdharapisaMkSaNaviruhAvisahamadAna dhyevidhyamupadIyantavirudvIpalabdhervidhIsAdhyevistaranobhedamA| hi aviruhopalabdhividhIzoTa vyApyakAryakAraNa pUrvatira sahavarabhedAditi pUrvaconaraMcasahanihahaH pUrvottarasaraityA tinyazvarastyanakAraNanirdezaH hRdvAzya mANazcarazabdaH pratyekamabhisarvadhyatenAyamaH pUrvarotaracarasahacarAini pazca vyApyAdibhisahaha. jatrAhasogataHvidhisAdhanaMhividhamevasyabhAvakAryabhadAta kAraNasya tukAryAvinAbhAvAbhAvA daliMgavanAvasyakAraNanikAyavaMtIvacanAtU aprativahasAmathryasyakAryapranigamakala mityapinottaraM sAmathryasyAtIndi Page #990 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizakyate itinatsvarupamapizAramidhAtavyameveti nadevamatabhedenahitri catuHpaMcAkyarupamanumA himakAramevenidarzIyannAra tadanumAnadeyA tahevidhyamevAta svArthaparabhedAditivaparavipratipatinirAsaphalavAhividhamevenibhAvaHsA thInumAnabhedaMdarzayannAha svArthamakalakSaNAMsAdhanAtsAdhyavijJAna sanumAnamitiprAyakalakSaNaMyasyatattayAmitya bahinIyamanumAnabhedaMdarzayannAha parArthatatadarthaparamazivacanAjAnamiti tasyatvAcInumAnasyArbhaHsAdhyasAtha nilakSaNaH parAmazatI sevaMzIlaMtadartha parAmarzitajJatahacanaMcataramAjjAtamutpannaM vijJAnaM parAyonamAna mitijana vacanAtmaparAyInumAnaMprasiddhenatvayaM tadarthapratipAdakavacanajanitajJAnasyaparAyInumAnatvamabhidadhatAnasaMhItamitina vAyaM macenanasya sAkSAtmamitihetutvAbhAvananirupacaritapramANabhAvAt mukhyAnumAnahetulena tasyopacAratAnumAna vyapadezonavAryatasvadevopacaritaM parAyInumAnatvaM tadvacanasyAcArya prAha nahacanamapinahetutvAdiniA upacArohi mukhyAbhAvasatiprayojanenimitecamAtyate natravacanasyaparAyInumAnava nimitaMtahetutvaM tasyapratipAzAnumAnasyahe tusaDUnulasyabhAvastayetasmAnimitA nahucanamapiparApAnamAnahenyasyatanadvaitaralasyabhAvastatvatanalahUcanamittiyani Page #991 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhadenapramANahivaiprathamabhedaMvyApataravyAcaSTe parokSamitaraditiuna manipakSamitarazabdobaneH tataHpratyakSAdinadi tilabhyate nacaparokSamininasyavasAmagrIsvarupenirupapannAhApratyakSAdinimittaMsmRtipratyabhijJAnanakInumAnAgamoM daminiSatyakSAdinimittamityAdizabdena parokSamapiyayane nayathAvasaraM nirupayiSyate pratyakSAdinimittayasyani vigrahaH natrasmRniprakramaprAptAdarzayannAha saMskAroodhanibaMdhanAnadisAkArAsmRniritisaMskArasyohodhaH prAkaTI sanibaMdhanaMyasyAHsAtayokA nadityAkAra nadilyullekhanIsvabhUnAsmRnibhavatInizeSaH udAharaNa mAha saMdevadatoyathe nipratyabhijJAna prAptakAlamAha darzanasmaraNakAraNasaMkalanaprasabhijJAnaM nadevedanasazaMsahilakSaNaMnalatiyogityA dijanadarzanasmaraNakAraNakatvAna sAdRzyAdivizayasyApipratyabhijJAnatva mulaM nepAMnusAdRNAviSayamupamAnArakhyaMtra mAnaraniSAvailadANyAdivizayaMpramANAMtaramanuSajyena tathAcokaM upamAnaprasidvArthasAdhansiAdhyasAdhanaM nedvaidhamyo pramANaM kisyAtsaMkSipratipAdana idamasaMmahadUrabhAsanepozaneniyAvyapekSAnaH samapekSerthevikalpaHsAdhanAMnara miti eSAkrameNodAharaNadarzayannAra yathAsaevAryadevadataHgosadRzagavayaHgolakSaNomahiSaH idamaramA rakSAyamityA Page #992 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nisamarthakAraNa kAryaspApampabhAvAn janyathAkrameNApisAtatonasyAt jayasabhAgAdasojagannirminoti yayAgnida hativAyuvAtImataM napivAlabhAvitameva pUrvaktidoSAH nidaneH nayAhikramapani viparnajAnamapiyugapaTutparatApekSaNa yasya saha kAraNopitatsAdhyatvenayogapadasaMbhavAn udAharaNavaizamyecanAdeH kadAcikakhahetujanitasyaniyanza mAtmakatvo paneranyatranityavyApimarthakasvabhAvakAraNajanyatvenadezakAlapratiniyamasya kAyedarupapAdAna nadevadhAma | zosiTThI vedAnAMnatsunaprabuhArasthAvanipAdanaM paramapuruSArakhyamahAbhUtAnivAsinAbhidhAnaMcagaganAraviMdamakaraMdacyA baninadanavadheyAvizayatvAdupekSAmarhati yaccAgamaHpramAsarevallidevasatyAdiuNanAbhaityAdicanasamu kanidhinAjanIvirodhIninAvakAzalabhate nacAruSeyajAgamostItyagreprapaMcadazyate tasmAnnapuruSotamopivicAra pAcati pratyakSetAbhedabhinnamamalamA hipovoditaM devedIptagugavicAryAvadhisaMkhyAtanaH saMgrahAn mAnAnAmi tinagipyabhihitaM zrIrabhanayAnyelaghyAkhyAnamatovizudhiSaNaivohavyamAnaM mukhasaMnyavahArAbhyAMpratyakSamupadazi devokmupjiiptiHsrbhijnyaapinm||itipriikssaamukhsylpuuntodvitiiyH samuddezaHgajaberAnAmuhireprasonara / Page #993 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIni jAdizabdenapayovujadIhaMsa syAt SaTpoderbhamassmRtaH saptapaNetunala vijJeyonizamacchadaH paMcavarNabhavedana micakAmezyulanI avatIbhekazRMgopigaMDakaparikIrtitaH zarabhopyaSTabhiHpAdehisaHcArusadAnvitaH isevamAdikSa zraraNAtayAvidhAnenamarAlAdInavalokya nayAsatyApayaniyadAnadAtAsaMkalanamapipratyabhijJAna mulaM darzanasmaraNa kAraNacA vizeSAn pareSAnunapramANotaramevopapadyane upamAnAdaunasyAnabhAvAbhAvAn jathAhovasaramAptaityAha u palabhAnupalaMbhanimitaMvyatijJAnamUhaH idamasminUsatsevabhavatsesatinabhavatyeveticaupalabhaHpramANamAtramatraya ghane padipratyakSamevopalabhazabdenocyate tadAsAdhanedhanubhaveyuyAnajJAna nasyAt jathayAntiH sarvopasaMhAraNamA jIyate sAkathamatIndriyasyasAdhanasyAtIndiyeNasAdhyenabhaveditinaipatyakSaviSayeSyivAnumAnavizavapivyApta tyAvirodhAna narakSaNasyApratyakSAsyAbhyupagamAndAharaNamAha yayAgnAcevadhamaladabhAvenabhanovenican idAnIma|| anumAnaMkramAyAta mininalakSaNamAha sAdhanAsAdhyavijJAnamanumAnamini sAdhanasyalakSaNamAha sAdhyavinAbhAvi vananizcitohenuriti nanurupyamevahenorlakSaNaM nasminsasavaretorasidvAdidoSaparihAropapateH tathAripakSa|| Page #994 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanamasidbhutvyavacchedArthamabhidhIyane sapakSesatvaMnuvizAhulApanodArthavipakSecAsatvamevAnakonikayudAsAthI miti naduke henossivapipeSunirNayanavaginiHjasihaparitArthavyabhicAra vipakSanainiyaTyutaMjavinAbhAba niyamanizcayAdevISanayaparihAropapane avinAbhAvosanyathAnupapannatvanacAsihasyanasaMbhavatsevajanyathAnu papannakhamasiisyanasidhyanIsabhidhAnAn nApiviruddhasyanalakSaNasyatvopapani viparItanizcinAvinAbhAvinI yathokasAdhyAvinAbhAvaniyamalakSaNasyAnupapane:virodhAnavyabhicAriNyanaprakatalakSaNAvakAzamAnaevananonya thAnupapanirekzreyasinavirupatAnasyAsatyAmapiyayoga lakSaNabhAvehenomikanyA darzanAn tathAhizasyAmastatva vAditaranaputravadityatraruppasaMbhavepinagamakatvamupalakSyane jathavipadAvyAtiniyamavatI tannanagamakavamiti nadapimugdhavilasinamevanasyAevAvinAbhAvarUpatvAt itararUpasAcepitadAvehenoHsvasAdhyasiddhapranigamakatvA niSTapradhAnalakSaNamakSaraNamupalakSaNIyamininansavicetararupahayanirapekSanayAgamakavopapatezca yathAsaMtyA dinapAdinIpipramANaniSTAniSThasAdhanaTUSaNAnyathAupapaternacAtrapakSadharmatvaMsapakSAnayovAlikevalamavibhASamA - 2 Page #995 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizA gama kala pratIteH yasya parasutaM paraiH pakSadharmatA bhAvepi kA kasya kAlyA nalaH prasAdaityasyApigamakatvA patiriti na dapyanena nirastamanyathAnupapati kelene vA pakSadharmasyApi sAdhutvAbhyupagamAnnadeha sAsti tato evaM binA bhAva hetoH pradhAnaM lakSaNa mabhyupagetavyaM tasminsatya sati bhila kSaNa tvepi hetorgamakala darzanAditi netre rupyaM hetu lakSagamavyApakatvAnUsa SAMkSANi kale sAdhyasatvAdeH sAdhanasya sapakSe satopi svayaM seogetergamakatvAbhyupagamAt etena peca lakSaNatvamapiyo parikalpi namUna deto rupaya timiyatatya bhihitaM boddhavyaM pakSadharmatve satyanvayavyatire kA banA dhita viza yatna masatipakSa tvaM ca cetilakSaNAni teSAmapya vinAbhAva prapaMcaitevaM bAdhita vizayasthAvinA bhAnayogAt tatpratipakSasyeveti sAdhyA bhAsa nizayale nAsamyagdhetutvAcca yathokta pakSa vizaya tvAbhAvAt doSeNaivaduSTaH nAtU anaHsthitaM sAdhyA vinAbhAvi le na nizcito hetu riti idAnImavinAbhAva bhedaM darzayannAha sahacAriNoH vyApyavyApaka yozca sahabhAva iti sahacAriNo rUparasaMyo vyApya vyApakayozca rakSatvaziMzapA layo riti saptamyA vizayo nirdiSTa kramabhAva niyamasya vizaya ndarzayannA pUrvottaracAriNoH kAryakAraNayogya kramabhAvaH pUvetira cAriNoH kRtikAryazakaTAdayayoH kAryakAraNayozva dhUmadhUmadh Page #996 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seka jayoHkramabhAvaH nanvevaMbhUtasyA vinAbhAvasya napratyakSeNa grahaNaM tasyasennihita vizayatvAt nApyanumAnena prakRtA parAnu mAnakaM nayAmi tere turAzrayatvAna nasyAvatArA dAga mAderapi bhinna vizayalena suprasiddhatvAnna tatopi tatpratipati risora kAyAmAha iSTamanA dhinamasi hUM sAdhya miti atrA pare dUSaNa mAcakSate jAsana zayana bhojana pAna nidhUna nAderapISTa vAdapi sAdhya manu zajyata iti tepya tivAlizAH jayastuta pralApi svAt atra hisAdhana vizA yatvenepsitamiSTa mucyate idAnIM svAbhihita sAdhyalakSyasya vizeSaNA ni saphalapanna siddha vizeSaNa samarthayitumAha saMdigdhavi paryastAnyutpannAnAM sAdhyatvaM yathA syAdi tyAsi hupadaM tatra saMdigdhaMsthA guvI puruSo vetyanavadhAraNe no bhaya ko Tipa rAmapi saMzayA kalitaM vastu ucyate viparyastaMtu viparItA vabhAsa viparyajJAna vizayabhUtaM raja nAdi avyutpannaM tu nAma jA te saMkhyAdi vizeSA parijJAneNAnItaviSayAnavadhyavasAya yA ghumeSAM sAdhyatva pratipAdanArtha mAsi hupado pA dAna matyarthaH adhuneSTA vAdhita vizeSaNa dvayasya sAfa svaM darzayannAha aniSTAdhyakSAdivAdhitayoH sAdhyatvaM mA bhUditi vAdhitavacanaM aniSTomImAMsakasyA nityaH zabdaH pratyakSAdibAdhitayoH sAdhyatvaM zvA zrAvaNatvAdiH Adi Page #997 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdenAnumAnAgamaloka khavacanavAdhinAnIyahocA kiMcitkarasyahetvAbhAsasyanirupaNAvaserakhayamevagranyakAraHapa ciyisyatIkaparamyane tabAsihapadezatipaNyapekSetraharaM paraMtunAyapekSanivizeSamupadayitumAha nacAsidvedi bhaninAdinamitijayamanihi sarvesarvApekSayA vizeSaNamapinukiMcikamahizyabhavatItijAsiladitivyani kamukhenodAharaNaM yathAjasihUMpativAyapekSayAnatatheSTamityarthaH kujaetaditsAha matyApanAyahIchAvakurerA ichayA ravalu vizayIkatamiTamucyate pratyApanAyahIcchAvareveni navasAdhyadharmaHcAnaviziSTodharmoniSTaTenadaMdAyinI ha sAdhyayamaH kacinahiziSTovAdharmasiopaskAraNivAkyAnibhavatinatAmalibhyatecyAmikAlApekSayAnusAdhyA makacilayogakAlApekSayAnunahiziSTodharmasiAmAjasvadharmiNAnAmAnaramAra pakSAniyAvan nanudharmadharmisa mudAyaH pakSainipakSavarUpasyapurAtanaini:pinacAhUrmiNasahUcanekanarAhAnavirodhaiti naivaMsAdhyadharmAdhAratayA vizeSaHstasyadharmiNa pakSalavacanepidoSAnavakAzana racanAvaicitryamAtreNanAsaryasyA nirAhanAvAsIhAnAvi |virodhAna javAhasogataH bhavanunAmadharmapizavyapadezabhAktayApisavikalpabuDhIparivanamAnaevanavAsanaHsarvAegA Page #998 -------------------------------------------------------------------------- ________________ numAnAnumeyavyavahArokhuTyAnTenadharmaminyAyenavahiHsadasavamepekSataityabhidhAnAdititannirAsArthamAha prasiddo dhanijayamaya:nayaMvikalpabuddihirenavaniAsAdinAlebhanabhAvAdharmiNavyavasthApani nadavAstavatvenanadAdhAra sAdhyasAdhanayorapivAstavatvAnupapatana heH pAraparyaNApivastuvyavasthAnibaMdhanavAyogAt tanovikalsenAnyenavA vyavasthApinaH parvanAdiSiyabhAvabhajannadharmitApratipayana inisthi prasidbodhati nalasiddhi-zvazacihikalsa nayacitramANataHpaviJcobhayanaitinaikAnena vikalpAdiruThasya pramANaprasidsyavAmitvaM nanurmiNenina lpAn pratipanokinavamityAkiyA mAra vikalmasinasminsaleneresAdhye tasmindharmiNivikalpasiDhesanA vanadepekSayanarAsanAcanehemapisAdhyesuniItA saMbhava hAdhanamArAvalenayogyAnupalAdharalenavanizeSAjayo dAharaNamAha jaslisarvazInAstikharanipANamitisugarma nanumiepasiAsatto bhASobhAvobhavarmiNAmasihAvalAI nikAnikatvAdanumAnavizayatvAyogAnU kathasanenarayAHsAdhyatvaMndumjatihobhAvarmizcampacA bhayAzritaH / varuddodhamebhiAvasya sAsanAsAdhyatekathaminiyadukaM mAnasapasobhAvAsyavadharmiNaH pratipannalAn katham Page #999 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha le tU naca tA tsidvaiau tatsatvasyApi pratipannatvAt arthamanumAnaM tadabhyupetamapivaiyA tpAdyadAparona pratipadyate tadAnumAnasya sa phalyAtUnaca mAnasajJAnAdgamana kuzama mAderapi sadbhAva saMbhAvana totiprasaMga: tajJAnasya vAdhakapratyaya vyapAkRtasattAka va paraMtu viviyana yA mAnasapratyakSAbhAsatvAt kathaM tarhituragabhuMgAdeH durmitva miti na codharmitrayoga kAle vAdhaka pratyayAnudayA satvasaMbhAvanotpatteH na ca sarvajJadi sAdhaka pramANAsatvena mattaMprati saMzItiH sunizvitA saMbhava hA katramA rAkhena su khAdA vivasatvanizvayAt taMtra saMzayAyogAt idAnIM pramANobhaya siddhe dharmiNI kiMsAdhya mikhAzaMkayAmAha pramANo bhaya siddhetusAdhya dharme viziSThatA sAdhyeitizabdaH prAgdivacanAMto pyartha dezAMdeka vacatana yA saMbadhyate pramANa cobhayeca vikasa iyaM tAbhyAM siddhedharmiNI sAdhyadharmaviziSThatA sAdhyA ayamarthaH zramAzApratipannamapivastu viziSTa dharmAdhAra tayA vivAdapadamArohatIti sAdhyatAMnA nivartata iti evamubhayasiMdvepiyojyaM pramANobhayasiddhaM dharmidvayaM krameNa darzayannAha gnimAnayadezaH pariNAmI zabda itiyayeti dezo hi pratyakSeNA prasiddhaH zabdastubhaya siddhaH nahipratyakSeNAvagdarzibhiraniya tadigdezakAlAvacchinnaH sarvezabdAH nizcetuM pArthate sarva darzinastu tannizvayepitaM pratyanumAnA nartha kyAn prayogakAlApedA yAdharmaviziSThadharmizaH sAdhyatvamabhidhAya vyApti kAlA pekSA yA sAdhyaniyama darzayannAha yAtaiau tu sAdhyadharma evettisugama Page #1000 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmiNopisAdhyatva ko doSaisa cAha anyathA tadaghaTanAditi uktaviparyayenyathAzabdaH dharmiNaH sAdhyatve tad ghaTanAt vyA a ghaTanAditihetuH nahidhUmadarzanAt sarvatra parva to gnimA (niti vyAptiH zakyA karnu pramArAvirodhAt nanvanu mAne pakSaprayoga . saMbhavAn prasiddho dharmatyAdivacanamayuktaM tasya sAmarthya lavyatvAt tathApi tadvacane punaruktI prasaMgAtU arthAdApannasyA pipunarvacanaM punaruktamityAbhidhAnAditisaugataH tatrAha sAdhyadhamodhAra saMdehA pano dApagamyamAnasyApi pakSasya vacanaM sA * dharmastasyAdhArastatra saMde homahAnasAdiH parvatAdiveti tasyA pano do vyavacchedaH tadarthaM gamyamAnasyApi sAdhyasAdha * vyasta vyApaka bhAva pradarzana prathAlu papatestadAdhArasya gamyamAnasyApi pakSa syavacanaM prayogaH atrodAharaNamAha sa risAdhanadharmAvibodhanAya pakSadhamepisaM rAkhat // sAdhyena viziSTho dharma parvatA distatra sAdhana dhamavibodhanAya pakSapa saMhAra va pakSadharmasya hetorupasaMhAraupanayaH stadvat iti ayamarthaH sAdhyavyAsa sAdhana pradarzanena tadAdhArAvagatApi ni tadharmisaMyaM dhitA pradarzanArtha yathopanayastathA sAdhyasya viziSThadharma saMyu dhitAvabodhanAya pakSa vacanamapIti kiMcaretuprayoge . nAbhyaM vayamasamarthitasyAhetutvAyogAt tathAca samarthanopanyAsa ideva hetoH sAmarthyAsiddhatvAt hetuprayogonaya syAt hetu prayogAbhAve kasya samarthanamiti cet pakSaH prayogAbhAve hetu vartatAmiti samAnametat tasmAtkArya khabhAvAnupalabha Page #1001 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kovA bhidenapakSAdharmatvAditibhedenacaniyo sutkAsamarthayamAnenapakSaprayogopyabhyupagaMtavyakhetiamumevArthamAha, vidhA hinumatkAsamarthayamAnonapakSayatIti kovAvAdIprativAdIcaityarthaH kilArthavAzabdaH yuktyA pakSaprayogasyAvazyabhAne kakilanapakSayati pakSanakarotyayitukarotsevakikurvansamarthayamAnaH kiMhavAhatumuktIvana punaramuketyayaH samaya: hihetorasiddhatyAdidoSaparihAreNa svasAdhyasAdhanasAmathryamarUpavacanaM taccataprayogotarakAlaMpareNAMgIhana mityukenivacanaM nanubhavatupakSaHprayogaHstayApipakSahetaTAtabhedena avayavamanumAnAmitisArakhyA pratijJA hinadAharaNApanapabhedenacaturavayavamitimImAMsakAra pratijJAhendAharaNopanayanigamanabhedAtyecAvayavamitiyoga taH tanmatamayAkurvan khamatasihamavayavayamevopadarzayannAda etadvayamevAnumAnAnIdAharaNamiti, etayo lakSahetoH iyamevanAtiriktamityarthaH ekhakoregIvodAharaNadisakchedesi piparamanirAsArtha punanediAharaNa mityunaM tahirvisAdhyapratipatyarthamutakhikaitoravinAbhAvaniyamArthamAhokhin vyAptismaraNamitivikalyakrama rtha sAhayannAha nahitatsAdhyapratipattIyathokasyasAdhyAvinAmAvitvena nizcitasyahatovyApArAditi dinIyavikalaM | tadA sAdhvajApataraMga kArato tisarvagaH tatrasAdhyazAlayau yasotasyatA vAbhAvika Page #1002 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alt pramANana sA pratitAsa krozayannAha taddavinAbhAva nizvayArtha vAvipado vAdhakAMdevatat siMhaH taditivartatene ticatenAyamityarthaH tadudAhara sAdhyenAvinA bhAva nizvayArtha vA nabhavatIti vipakSe vAdhakA deva tat siddhe ravinAbhAva nizcaya siddheH kiMca vyakti rupaMnidarzanaM tatkathaMrsaphatyegavyAptiMgamayet vyakyaMtareSu vyAzyame punarudAharatira mRgyaM tasyApi vyakti rupale navyApteravadhArayitumazakyatvAt aparA para padaMtarApekSayA mana vasthA syAt etadevAha vyaktirupaM ca nidarzanaM sAmA nyena tu myA sistatrApista dviSabhidyA nA vasthAnaM syA dRSTAM to tarApekSaNAtU tatrApiudA hara roropi tadvipratipato sAmA nyavyAptivipratipatA mityarthaH zeSaM vyAkhyAnaM tRtIyavikalpe dUSaNa mAha nApi vyAptismaraNA meM tathA pividhide tu prayogA devatasmRteH gRhItasaMbaMdhasya hetu pradarzanenaiva vyAptisiddhiragRhIna saMbaMdhasya dRSTA nazatenApi na tatsama rAma manubhUtaviSayatvAt samarazAsyetibhAvaH tadevamudAharaNa prayogasya sAdhyArthapratinopayogitvaM pratyuta saMzayahetutva mevetidarzayati tatparamabhidhIyamAnaMsAdhyadharmiNI sAdhya sAdhana ne saMdehayati tadudA hara sAM paraM kevalami dhIyamAnaM sAdhamiti sAdhyasAdhanesaMdehyati saMdeha vanIkaroti dRSTAMta dharmizI sAdhyavyA sAmanopadoni Page #1003 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pisAdhyamiNItannirNayasyakartumazakyatvAt iti zeSaH janamevAcI vyArekamukhanasamarthayamAnaH mAha ktony| bhopanayanagamane anyayAsaMzayadututvAbhAvikaramAnopanayanigamaneprayujyete aparaH prAha upanayanigama nayorapyanumAnAMgatvamevanadarbhayogenikhArasAdhyasaMvitarayogAditi taniSedhAryamAha navenenadaMgesAdhyami gihitvasAdhyayo canAdevAsaMzayAna upanayanigamanejapivasamANalakSaNotasyAnumAnasyogenabhavanaHsAdhyartha miNihetusAdhyayorvacanAdevatyavakAreNadRSTAnAdikamaMtareNotyarthaH kiMcAvidhAyApidRSTAMtAdikasamarthanamakI jAkavyamasamarthitasyAhetutvAdinitadevavaratenurupamanupAnAvayabodhAnusAdhyasidrautaspevopayogAnodAharaNA dikametadevAha samarthanaMgAvaraM heturupamanumAnAvayayovAstusAdhyetadupayogAditi prathamovAzadaerakArAhitI yastu pakSAtaramacane zepaMsugamaM nanadRSTAMtAdikamataraNamedadhiyAnavavodhayitmazasyalAta kapakSahetuprayogamA traNataSAMsAdhyapratipatirititAha bAlavyutpatta trayopagamezApayAsomavAdanupayogAditi vAlAnAmA lpajJAnAsusatsayateSAmadAharaNAdInAMtrayopagamezAvAsotatrayopagamonavAdenahigadakAle ziSyAHyutpA Page #1004 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yA: vyutpannAnAniyatatrAdhikArAditi vAlavyutpatyaryatatrayopagamaityAdinAzAstrebhyupagatamevodAhagAdi yamupadarzayati dRSTAMtohayAjinvayavyatirekamedAditidRSTAttIsAdhyasAdhanaladANodhavinvayasalena tirekaDoreNavAyatrasadRSTAMtahasamanvayesaMjJAkaraNAta sahidhaivopapadyanetAnvayaSTotaMdarzayannAha sAdhya vyAptaMsAdhanaMyatradayatasocayahaSTItaH sAdhyenavyApta niyataMretuHyavAdayeta vyAntipUrvakatayetibhAvaH . tAyabhedamupadarzayati sAdhyAbhAbasAdhanAbhAvoyatrakathyatesavyatirekadRSTAMtaH asatyasAyAvyatirekara nodRSTAMtovyatirekadRSTAMtaH sAbhyAbhAvesAdhanasyAbhAvaevetisAvadhAraNadRSTavyaM kramaprAptamupanayakharupanirupa nihitopasaMhAupanayA pakSeityAyAhAra nAyano hatopakSadharmatIsenAsapanayati nigamanaravarupamupadarza ca yatiApratijJApAstu nigamanamitiupasaMhAraitivatene pratijJAyAupasaMhAraH sAdhyadhIvazivatvena pradarzanaM ni mityarthaH nanuzAdRSTAMtAdayovakavyAraveniniyamAnabhyupagamAt kayatatrahimihasaribhiHprapaMcitamitinacopaM. yamanamabhyupagamepipranipAyAnurodhenajinamatAnusAribhiHprayogaparipAyAH pranipanatvAt sAcAjJAna tatsvarupekarnu Page #1005 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAprasutasAdhakatvamevanavAdhakala misalaminiprasaMgena tathAsaugatasya pramANasaMkhyA virodhividhvastavAdhanako khyamupayakataeva nacaitapratyakSatarbhavani sAdhyasAdhanayoApyakabhAvasya sokasyeva pratyakSAvipratyAviSayatva t nahi nadisatovyApArAn kartuzanomijavicArakatvAt saMnihita vizayatvAcca nApyanumAne tasyApidezaNadivi yr'iy'ichlnaaghr'iblaa llisaaluniilbilmaanibu nssaal mAptipratipatA vitaretarAzrayatvaprasaMgAvyApnauhinipannAyAmAnumAnanirvikalpakatvAkhamAsAyanitadAna / lAbhecanyAptipratipatiriti anumAnAMtareNAvinAbhAvapranipatAvanasthAmasaparapakSacarcacamIninAnumAnagamyA dhyAptiHnApisaralyAdiparikalpinarAgamopamAnApisabhAve sAkalyenApinAbhAvAvaganiHSAMsamayasaigRhIta sAdRzyAnyayAbhUtAbhAvavizayatvanacyAtyavizayatvAt paraistathAnabhyupagamArajanyaprasamasabhAvavikatsA ta sAkalyenasAdhyasAyabhAvapratipatte prAmANAnArthamRgamisapara sopinayuktavAdIvikAdhyakSahInadi vizayasyavAtadhvavasyApakatvamAdhepakSadarzanasvatadanaMtarabhAvinirNayasyApiniyatavizayatvenavyAyagoca prapa.. Page #1006 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratvAt hitIyapakSapi vikalpadRya paiseMkatavana hikalsajJAna pramANamanyathAveti prathamapakSetramANAtaram maMtavyaMpramANDUyalotambAvAta utarapakSetu natanonumAna vyavasthA nahivyAnijJAnasyAprAmANya naparva manumApramANamAskaMdati saMdigdhAdiliMgAdapyatsAyamAnasya prAmANyaprasaMgAt tanovyAptijJAnaMsavika mapisaMvAdakaMca pramANahayAdanyadabhyupagamyAmitinisaugatAbhimatapramANasaMkhyAniyamaH etenAnupalaM, kAraNathyApakAnupalaMbhAcca kAryakAraNayApakabhAvasaMvitirininadalapi prayukta janupalabhasyapasakSati zavena kAraNAyanupalabhasyacaligalenanajanitasyAnumAnatvAt pratyakSAnumAnAbhyAdhyAptigrahaNapakSopakSi SAnusaMgAt etenapratyakSapalenohAyora vikalpajJAnenavyAptipratirisappayAle pratyakSaphalasyASiprasa kSAnumAnayoranyataratvevyatiraviSayIkAraNAt tadanyatvecapramANAtarava manivAryamiti jathavyAptivika . . latvAnnaprAmAeyamitinayutaM phalasyAnumAna lasaNaphalahetunayAmamANatvA virodhincAna yathAsaMnnikarIpha tasyApi vizeSezajJAnasyavizezyajJAnalakSAphalApekSayApramANatvamiti navazivikAbhyupagatohAyodavi Page #1007 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpA digo vara cAritvena caritArthatvAca nA pyadRSTasaha kA risavyapekSa miMTriyamekatva vizaya mukta doSA deva kiMcA dRSTa saMs disavyapekSA devAtmanaH sadvijJAna miti kiMna karamate dRzyate di rascana sArakhata SAMDAlikAkSividyA saMskRtAdAtmano bi ziSTa jJAnotpatti ritina cajanA disaMrakatamapica karA tizaya mapula kSanaiti cet natasya svAyanatikrame vAniza yo palabdhena vizayAMtara grahaNa lakSaNAtizasya yathA cotaM yatrApyatizayo dRSTaH sasvArthAniti laMghanAt kara makSma didRSTau syA yo gojainaM prAhanna rupa zrotra titeH iti nanvartha vArtikasya sarvajJa prati SedhaparatvA dvizamo dRSTAMta iti cet naindriyANAM vizayAMtara pravRtAvatizayA bhAva mAtre sAdRzyAt dRSAM tatvopapateH na hi sUrvo dRSTAMta dharmo rASTeti ke bhavitumarha tvanyathA dRSTAMta evanasyAditi tataH sthitaM pratyakSAnumAnAbhyAmarthatira matyA bhijJAnaM sAmagrI svarUpabheda vitinaMce tadapramANaM tato the paricchidya pravartamAnasyA thakriyAyAma visaMvAdAtU pratyakSa diti nace kanyA palIye vadha mokSAdi vyavasthA' anumAnavyavasthA vA ekatvAbhAve bahusyaiva mokSAde gRhIta saMbaMdhasyaiva liMgasyA darzanAdanumAnasya cavyavasthA yogA diti nacAsya vizaye vArdhapramANa sadA bAda prAmA eyana hiSaye pratyakSa sva laiMgikasya cA pranRteH pravRtaiau Page #1008 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyakSabhijJAna mapi saugatIya pramANa saMkhyA vighaTayetyeva tathApi pratyAkSAnumAnayoranaMtabhAvAt nanu taditisma ye rasAM mid miti pratyakSarmitijJAnadvaya meva natAbhyAM vibhinnaM pratyabhijJAnAkhpavayaM pratipadyamAnaM pramANataramupala mAmahe tataH kathaM tena pramANa saMkhyA vighaTana miti tadapya ghaTeta mevayataH smararaMga pratyAkSAbhyAM pratyabhijJAna vizaya syArthasya gRhItamazakyatvAt nApi pratyakSeNa tasya vartamAna vivartavanitvAt yaduSyuktaM tAbhyAM bhinnamanyadajJAnaM nAstIti tadapyayuktamabheda parAmarza rUpa tayA bhinnasyaivAvabhAsanA tU naca nayoranyatarasya vA bhedaM parAmazAtmaka tvamastivibhinnaviSayatvAt nacaitarasya vA bheda parA mazatmitvakatvamasti vibhinna vizayatvAt nacaitanyaso ta bhava tyanumAne vAtayoH puro vAsthitArtha vizaya tvanA bhUta liMga saMbhAviSayatvenaca / / pUrvApara vikAra vyApye katvAviSayatvAtUMnA vinA pismaraNe tenApi tadekatvasyAvizayI karaNAt atha saMskAra smaraNa saha kRta mindriya meva pratyabhijJAnaM janayatIndriya jaM cAdhyakSa meve tinapramANAM tara mitya paraH sopyati vA liza eva svaSizayAmimuSyana pravartamAnasyendriyasya sahakArizana samavadhAnepi vizayAMtarapravRti lakSaNAtizayAyogAt vizayAMtara cAtIta sAMpratikAvasthA vyApyekadacya miMTriyANAM rasonopalakSyate tasyAnubhUtaviSayatvAta yUrvottaravivarti vatyaikadravyaM hi pratyabhijJAna viSayaH / naca tatsA Page #1009 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taHpAtitvAnnanatInumAna nahibhIvenekhonIvyabhicAraH apratibhAsamAnalepinadhyavasthAbhAvAn natonAnumAnamiti jayAnAyavidyA vibhitatvAtsarvamatadasaMbaMdhanisanalpanamo vilasitaMjavidyAyAmapyutadoSAnuzaMgAna sakalavikA lpavikalavAnasyAnaivadoSaisAyanibhugdhamASitam kenApirupeNa tasyAH pratibhAsAbhAva nasvarupAnavadhAraNAtma aparamanyatra vitaraNa rekhAgamAlaMkAretamitinetanyate yacapakhalavivarnalamakhilabhedAnAmika natrApyarupe zAnvitatvehenuranvevacIyamAnadvayAvinAbhAvitvena puruSotipranivabhAtInipeTavidyAnakArivAhiruDaHjanvita camehetu ghaTAdAne hetu labhabhAmorAhAdAvayupalabhyataisane koniGgaHnimayaMcakArya masauvidadhAni anyena prayuktvAna jhapAvarAna jhaDAvazAt svabhAvAhAjanyana prayukta khAtaMtryatAni hataprasaMgana lapAvaNadinimIna ra sapAyAkhAnAmakaruNAprasaMgAt paropakaraNaniSTalA tasyAH sRSTaH prAganukaMpAvizayamANinAmabhAvAcana mAyujyate jhapAparasya pralayavidhAnAyogAca jadRSTavAhiyAnasvAtaMtryahAniHzAparasya pIrAkAraNAharavyapadA jogAJcakIDAvaraNa mantaunaprabhulaM krIDopAyavyapekSaNAdvAlakavan krIDopAyasya nansAdhyasyacayugapadutpaniprasaMgamasa Page #1010 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamAyasiuraNenAbhavAzanAcandrakAnaiyAMbhasA praroharagamivalakSaH sahetuH sarvajanmanAmiti nadenanmadirA gadgadanoditameva madanakodravAmapayogajanita vyAmotsagdhavilasinamivanikhilabhavabhAsatavicArAsahatva nayAhi yasakSasyasatAvizayatvamabhihitam nakinirSizaSasanA vizayatvaMsavizeSasatAvabodhakalaMgAnatA rakhyA pakSaHsatAyAH sAmAnyarupacA hizeSanirapekSatayA navabhAsanAt zAvaleyAdivizeSAnavabhAsategovA vabhAsavat nirvizeSa hisAmAnyabhaveza vizaNadityabhidhAnAt sAmAnyarupalenasatAyAH tatsadityanvaya vizayalena suprasiddhIvajayapAzcAtyaHpakSaHkakSIkriyate nadAnaparama puruSasiddhiH parasparavyAvRtAkAra vizeSA madhyakSatAvabhAsanAn yadapisAdhanamabhyadhAyi panibhAsamAnatvaM tadapinasAdhuvicArasatvAn nathAhinimA natvaM vanaH paranovA nanAvatkhanosihalAn parataHznahiruI paranaH pratibhAsamAnatvaMhiparaM vinAnopapayate pratibhA mAtramapinasiDimadhivasani nasya nahizeSanotarIyakavAnahizeSAbhyupagamehenalasaniH kiMvadharmahetu dRSTAnA * mAnopAyabhUtAH pratibhAsanenavetiprayamapopratibhAsAnAH praviSTaH pratibhAsivahibhUnAnAyayAyaHpakSAladAsAya Page #1011 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | nApi isa eyH| tasyA pisAnA vedakapramANAbhAvAt natA basa sakSe tadA vedakamaviprati prasaMgAt nacAnumAnamavi nAbhAva liMgAbhAvAt nanu pratyakSaM nAhaka masya vAkSa visphAlanAnaMtaraM nirvikalpa kasya sanmAtra vidhivizayatayosa | te: satAyAzva para jana rupa tvAt tathA cokaM asti mAlocanAjJAnaM prathamaM nirvikalpakaM bAla mUkAdivijJAna sadRze zuddha vastujaM naca vidhivat paraspara vyAvRtirapyadhyakSata pratIyate itidvaitasiddhiH tasya nizedhAvizayatvAt tathAceoke Aru vidhA nRpatya kSena niSeDu vipazcitaH naikara Agama slena pratyakSegana bAdhyate anumAnAdapinansa TrAvo nibhAya nae tathAhiyAmA rAmAdayaH madArthAH pratibhAsAMtAH praviSThAH pratibhAsamAnatvAt yatsatibhAsate natpati bhAsAMta praviSTaM yathA pratibhAsasvarupa pratibhAsateca nivAdA pannAiti tadAgamanAmapi puruSa evedaM padmaM yajJa bhAvyamitiva kulamupalabhAta sarvavaikhalvidaM tamane nAnA sti kiMcana / ArAmaM tasya pazyati nataM pazyati kazcaneti zrutezva nanu para jama e eva paramArthasatve kathaM ghaTAdibhedo na bhAsate iti nacAdyaM sarvasyApi vivarta yA vabhAsanAt nacAzeSabhedasya na dvivartanlama siddhaM pramANamasiddhatvAt tathAhi vivAdAdhyAsitaM vizvameka kAraNa pUrvaka meka rUpAnvitaM ca nikhilaM babita Page #1012 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhAitvaMcakAraNamAtrApekSayAyadIpyate tadAviruI sAdhanaM kAraNavizeSApekSayAMce dinaretarAzrayatvaM siha hikAraNavizeSamuhimanInapekSayA kAraNavyApArAtuvidhAitve kAryatve tataHlA zeSasiddhirini sanninezavizi uttamacenanopAdanatvaM cokadoSaduSTatvAnnaprathacityate svarupabhAgAsiAlAdelavApisulabhatlAn virudvAvAmIhanavo dRSTAnAnugrahaNasazarIrAsarvajJapUrvakala sAdhanAn nadhUmAtpAvakAnumAnepyayaMdoSaH natratApiArNAdivizeSAdhANA nimAtravyAptadhUmasyadarzanAt naivanAtra sarvajJAkIvazeSAdhikaraNa tasAmAnyenakAryanvasavyAgniHsarvajJasyakarnura tAlamAnAlAgasihatvAt vyabhicAriNazvAmIhenavaH buhimaskAraNamaMtareNapipikadAdInAprAdurbhAvasebhavAn kama sAyanasthAyAmabuTipUrvaka syApikAryasvadarzanAt nadavasyatatrApibhagorakhyakAraNamisanimugdhavilasita nadhyApa syApyasebhavAdazarIratvAjJAnamatriNakAryakAritvAdhaTanAdichAprayatnayoH zarIrAbhAvasabhAvAtudarzabhavazca purAtanevistareNAbhihita jAptaparIkSAdojanaHpunarastranAyane yaJcamahezvarasyalezAdibhiraparAbhRSTatva niratizayatva mezvokapanatvaM tatsarvamapigaganAjasobhavyAvarNanamivanirvizayatvApekSAmahati tanonmahezvarasyAzepatvaM nanta Page #1013 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayaprathamapakSejavayavasAmAnyanAne kAMtAhitIyapakSasAdhyAviziSTatvAt athasannizaevasAvayavatvaMtaJcadhAdi vata prathivyArAvupalabhyatarasabhUtAbhAvitvamabhidhIyate narappapezalaM saMnizasyApivirArAsadatvAt samavayava siMvadhAbhavacanAvizeSAvA yadyavayava saMbadhastadAgamanAdinAnekAMta: sakalamUrtimanyasevadhasyApyuparitavAnI vaganatvamapyupacaritasyAt zrotrasyArthakArilanacasyAt upacaritapadezarupalAt dharmAdinAsaMskArAtataHsesa yuktaM upacaritasyAsaTrapasyanenopakArAyogAn kharavizaNaNasyeva tanonakiMciMdanan jayaracanAvizeSaH tadApatra nibhAgAsihale naTavasthameveni nAbhUtvA bhAviva vicArasahate nApyakriyAdarzinApirutabuhiutpAdakatvaM nahirUna samayasyavAbhavet sanasamayasyacet gaganAdarapibuddhimahetukalaMsthAt tatrApirakhananosecanAt kRtmtigRhiitske| syakalabuddhisabhAvAn sAnidhyatit vadIyApikinasyAt vAdhAsadAvasyamanipramANAvirodhasyacAnyatrApikA turagrahaNAt kSityAdikaM buddhimahenukatvenabhavani asmadAyanavagrAmaparimANAdhAratvAt gaganAditipramANaspasa dhAraNatvAt tannakatasamayasyakatavuyutpAdakatvaMnApyakattasamayasyAsihatvAt javipratisaMgAca kAraNavyApArA Page #1014 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atidupAdAnamityapi vArtuva stUtpAdapekSayA abhivyate raghaTa nAtU vastva pekSayA bhivyakto kAraNa saMpAtAtprAgapi kArya vastu sAna prasaMgAtU utpAdasyApyabhivya phira saMbhAvyA sva kA rahA sabhA saMbaMdhalakSaNasyotpAdaka smApi kAraNa vyApArAtU prasadbhavei vastu sadbhAvaprasaMgAt talakSaNamvA tu satvasya prAka sata eva hi kenacitirohitasyAbhivyaMjake nAbhi vyaktistamasti rohitasya ghaTasyeva pratipAdineti tannA nnivyanyartha kAraNo pAdAnaM yuktaM tanna svakAraNa sa tA saMbaMdhaH kAryatvaM nApya bhUtvA bhAvitvAM tasyApi vicArAsaha tvAt abhUtvAbhAvi tvaM hi bhinna kAla kiyA dvayAdhikaraNa bhUte kArisi dumasAdhyAste kAMta pada vizaSita vAkyArthatvA bhutvAtrajati ityAdivAkyArthavat nacAtra bhAvanA bhavana yorAdhArabhUtasya kartararanubhaboli 'jabhavanAdhArasyA vidyamAnatvena bhAvanAdhArasyaca vidyamAnatayA bhAvA bhAva syorekAzraya virodhAt a virodheca tayo paryAyamA vibhedona vAstava iti astuvA yathA kathaM vidabhUtvA bhAvitvaM tathApita nvA do sarvazana nyupagamA dvAvA sihUM nadimahI eka pArA rAmAdayaH prAgabhUtvAbhavetobhyupagamyate pate sleSA taiH sarvadA va sthAnAmupagamAt jaya sAvayavatvenateSAmapi sAditvaM prasAdhyate tadapyazikSita lakSinaM avayava iteravayaverArabhyatvena ca sAvayavatvAnupapateH Page #1015 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samutpannAnAM bhaveyutpadyamAnAnAM satA samatAvAna tAvadasatA kharavizANAderavi manyase gAt satAM ceta sattAsamavAyA tU kha novA natA vatsatA samavAyAdana vasyA prasaMgAtU prAgukta vikalpadhyAnati iddheH svataH satAM nusatA samavAyA nartha ko ayotpA yamAnAnAM satA saMvedhaH nidhA saMbaMdhayoreka kAlavA bhyupagamAditimataM nadAsatA saMvadhautpAdAdvinnaH iti yadibhinnastade tpatterasatvA vizeSatpatyabhAveyAH kiM kRto bhedaH ayo tyati samAkrAMta vastusatvenotpatirapi tathA vyapadizyate itimanaM tada vyatijagya valina me vo pati satvaM prati satyaM prati vivAde vastu sanna syAnidurghaTatvAt itaretarAzraya doSazca ityanpatisaMdeva *stuni tadekakAlIna sattA sambadhAvagama stada vargamecanatratya satte nopati satvanizvaya iti yena doSa prijihiirssyaa| tayorekA mabhyanujJAyate tarhitatsaMbaMdha eva kAryatva miti nato buddhimahetukatve gaganAdibhirane bhogaH etenakha kAraNa saMvedhe picitena ja maya saMbaMdhakArya tvamitigatiH sApina yuktA tatsaMbadhasyApi kadAcitkale samavA yasyA niyamaca prasaMgAt ghaTAdivat jamadA cikatve sarvadoSalaM bhaH prasaMga: atha vastU tyAta kAraNAnAM saMvidhAnA bhAvAnna sarva dopalaMbhana prasaMga: nanuvastu pratyaye kAraNA nAM vyApAraH utpAdazva svakAraNasatA saMbhavAmaH saca sarvadApyasti iti tadarthaM kAra gopAdAnamanarthakamevasyAt abhiSyatya OM Page #1016 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAdInAMsupalebhAt jayatAdRzaHprasAdAdosannivezavizeSAdRSTInatAdRzasya kasyacidapyabhAvAnsAnizA . hisAnizyakatAregamayani prasAdAdivat navadRSTakarnukAdRSTakarnukAbhyAMnuhimaMta minenarattamihiHkanimarmaNimukkA dibhivyabhicArAn etenAcetanopAdAnatvAdikamapisamarthinamitisataMbuddhimahenukasaMnatazvasarvavaidilamininede vimanumAnamudraviNadaridravacanamevakAryatvAdejasamyagdhenukatvenatajjaninasyamithyArupapalAn nayAhikAryatvaMsaka raNasatAsamavAyaHsyAdabhUlAbhAnitvamakriyAdarzinApikana uThyutpAdakatvakAraganyApArAnuvidhAyitvavAsyAitvaM / tirAbhAvAt jathAyaHpakSAnadAyoginAmazeSakarmapakSepapakSAnaHpAtinihetoH kAryavalakSaNasyapradattabhAgAsiddha nacatavasanAsamavAyaHsvakAraNasamavAyocAsanalinasatyakSapadhvasarUpatvenagannAsamavAyayorabhAvAt sattAyA, . guNakriyAdhAratvAbhyanujJAnAt samavAyaspacapareHTravyAdipaMcapadArthavRttiyogatvAbhyupagamAt jathAbhAvaparityAgana bhAvareyavekkiAdAdhyAsitasyapakSIkaraNAlAyaMdoSaHpravezamAginicen nartimutyarthinAMtadarthamIzvarArAdhanamanarthako syAtatrasyAkiMcitkastvAtU saMgAsamavAyasyavicAramadhirohanaHzanadhAvizIyamANAnAn svarupAsiDhuMcakArya Page #1017 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvAhubhyodhamatisaMpati yIvAbhUmIjanayan deva ekanayAvyAsavacanaMca janojaMturanIzazeyamAtmanaH sukha duHkhayoH IzvarIparitogachainsarvavAzcazramevavA nacAcetanenaiva paramAevAdikAraNe paryAptatvAichimana kA raNasyAnavayaMcatanAnAMkhaye kAyotpanovyApArayogAn lodivana nacaivacetanasyApicaitanotara pravakana dinAsthA tasyasakala puruSajyeSTatvAnniratizayatvAt sarvajJavIjasyaklezakamavipAkAzeyarasAmRSTatvAdanAdi bhUnA nazvarajJAnasaMbhavAcca yadAha pataMjali zlezakarmavipAkAzeyeraparAmRSTaH puruSaH sarvajJaH sarvazamapiguruH linavichedAditica evayamanihataMsahanovirAgaHSaSTinisarganitA vazinendiyezu jAtsaMni sukhama manAparaNAcazakijJAneca sarva vizayabhagavatsevevesamadhUna vacanAJca nacAvakAryacimasiI sAvayavatvenakAryana sivipakSAvaktyabhAvAtU nAyanaiko nikaM vipakSeparamAvAdAvapravaneH pratipakSasihi nirvadhanasyAbhAvAtUna prakaraNasamaMjayAnvAdikaM buddhimahenukaMnabhavani dRSTakarvaka prasAdAdilakSaNalAdAkAzAdivadityasyevA pratipakSasAdhanamitinainakanaMdanArasihalAn sannivezaviziSTatvena prAsAdAdisamAnajAtIyatvenana Page #1018 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaraNecasarvajJanAtinAjJAnamabhAvapramANo yujanAparayA nakasyacidanAgdazinirimajagatrikAlajJAna supa . sarvajJasyAnITriyasyavAsarvajJacahinenodharmanayAsanIndriyaM tadapinapAruna puruSavizayaM iti kathamabhAvapramANa yamAsAdayet jasarvajJasyanadutpAdasAmagryAjasaMbhavAtUasaMbhave nathAjJAturevasarvajJatvamini jatrAdhunAtana visAdhanamitsapi nayuktaM sidhyasAdhyanAnuSaMgAn nataHsiddhaM mukhyatIdiyajJAnamazeSato vizaMde sArvajJajJAnasyA tIndiyatvAdazrucyAdidarzanaMnadrasAvAdanadoSopi parihana evakayamanIndiyajJAnasyavezayamiticet tayAsatya khapajJAnasyabhAvanAjJAnasyaceni dRsyanehibhAvanAvalAdana dezavasnopivizadadarzana mini pihinekAraNA sicasUtrImukhAyarameyamavicanirmilitanayatenayApikAMtAnanaM vyakamitivaralamupalabhAna nanucanAvaraNAvile zerAjatvamapitunanukaraNabhuvanAdinimittAcena nacAtratannAdInAMbuddhimahenukatvamasiddha manumAnAdenasya suprasiddha cAn tathAhivikalpAdikaraNabhAvApanne parapirvanetarunAnAdisaTimalakaM kAryavAdacetanopAdAnAnsaniveza ziSTatvAdvAvaspAdisadinijAgamopinadAnedaka zrUyane vizvAvarunavizvatomukhovizvatogaduruna vizvanaHyAna Page #1019 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamiti siddhaM sakala padArtha sAkSAtkAritvaM kasya citpuruSasyA to numA nA ditina pramA ega paMcakA vizayatva mazeSajJasya jaya asminnanu mAnetaH sarva vitva manahato vA anarhatazve daha dvAkya mamamA sAMsyAt ativet so pinamukhA sAmarthena vAvage pAryate svazatyASTAtA tu dezA bAhetoH pakSAMtareSitulya iti tvAdini naMdetatparezAM svavathAya kaso tyApana mevavi adhinizedhaprazvasya sarvajJasAmAnyAbhyupagama pUrvaka tvAt anyathA nakasyApya zeSa jJatvamitvevaM vaktavyaM prasiddhAnumAneSya spadoSasya saMbhavo na jAtyataratvAJca tathAhi nityaH zabdaH pratyabhijJAyamAna vAdityukte vyApakaH zabdo nityaH ni tyaH prasAdhyate anyApako nA yadya vyApakaH tadA vyApakatve nApyaka rasamA no nakicidarthaM puSNAti athavyApakaH sopi na tyA sAmartha nabAbagamyate svazAdRSTAMtAnugraheAvA pakSAMtare pitulya vRttitvAditi siddha mato nirdoSAsA dhanAdazeSajJatvamiti yaccA bhAva pramANa sattA kabalita mazeSajJasyeti yaduktamevAnumAnasya nadrA harU sya sAve sati pramA zA paMcakA bhAva mUlasthA bhAva pramANa syo khAnA yogA tU gRhItvA vastu sadbhAvaM smRtvA ca pratiyoginaM mAnasaM nAstitA jJA naM jAyate kSAnaya kSayeti cabhAvAtU ke darzanaM tathA vakAlatraya nilo kala dakSa vastu sadA bagrahaNe janyatrAnyadA grahIta sake Page #1020 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakteH mATrA madana kodravAdibhirAbara papateH nacedriyasyatai rAva rahA mindriyANAM macetanAmapyanAvRta makhyatva t smRtyAdipratibaMdhAyogAt nApimanasastarAvaraNa mAtmavyatirekoNA pasya manaso nivezyamAnatvAt tato nA mU tasya varaNAbhAvaH jato nA siddhaM tadguhAsvabhAvatve sati prakSIgaNa prativandhapratyayatvaM nApi viruddhaM viparItani zvitA binA bhAvAbhAvAt nApyane kAMtikaM dezataH sAmaratyena vA vipakSe nRtyabhAvAt viparItArthepisyAbhAvAtU mistyeva vivAdApannaH puruSo nA zeSajJo vakRtvAt puruSatvA pAeyA dimatvAcca rathyA puruSavaditi naitAvatvA derasamyagdhetulAt vaktRtvaM hi dRSTaSTa virudvAyaviktRtvaM tad viruddha vaktRtvaM vaktRtva sAmAnya vA galye narAbhAvAnna prathamaH pakSaH siddhU sAdhyatAnuzegAnnApidvitIyaH pakSaH viruddhatvAt tada viruddha vaktRtvaM hi jJAnA tizaya maM tarera nopapadyata iti vaktRtva sAmAnyamapi vipakSAviruddhatvAt napati sAdhanA yAlam jJAnapraka vikRtvAya karSAdarzanAt pratkRtajJAnA tizaya banA racanA nizaya vato syaiva saMbhavAt etena puruSatvamapi nirastaM puruSatvaMhi rAgAdidoSaravitaM nadA siddhasAdhyatA nadUSi taMtuviruDUM vairAgya vijJAnAdiguNayukta puruSa nvasyAzeSajJatva maMttareNA yogAt puruSatva sAmAnye tu saMdigdha vipakSa vyAvRti Page #1021 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayatvamazeSajJasyeti yadukaM nAhakasyAnumAnasyasaMbhavA nayAhikazcitpuruSaH sakalapadAryasAkSAtkArItAharaNasvabhA vatvasanipakSINamanibaMdhamatyayAcAt yayagaraNasvabhAvatvasanipakSINamatibaMdhAtsyaM tatsAkSAtkArI yathApagatAna rilocanarupasAkSAtkArI tadguNa svabhAvacesanipakSINapatiyAlayabativAdApannaH kanidinisakalaparAyagrahaNa svabhAvalaMvedavacanAnmamonsihI codanAtaH sahalapadArthaparijJAnasyAnyathAyogAdevasyavAdazIpAnInerini vyA vijJAnotpativalAJcAzeSavizayajJAnasaMbhavaH kevalaM vaizayevivAdaH natracAvaraNAyogasvakAraNa rajonIlAgayAtratA jJAnasyevanadapagamaiti pramANaprativandhapratyayatva kathaminicadudhyane doSAvAraNamacinnimUlapralayamupAjataH anasyamAnahAnikatvAn yasyapalakSyamAnAhAniH sakacinilaMbhalayabhupajati yathAgnipuTa pAkApasArita kiTa kAlikAyanaregavahiraMgamalahayAtmaniTemnimalamininisiAnizayavanIcadoSAvaraNe zaniyaMpunarvivAdAdhyA sinasyAjJAnasyAvaraNasiddhaM pratizedhasyavidhipUrvakalA itijatrocyate vivAdApannasAvaNamaviNyatayAsvavi zayAvabodhakatvAdrajonItArAyaMtaritAjJiAnavadinacAnmanomUtvAdAvArakAhatsyoga jamUnIyAjapicetanA | Page #1022 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAna vizayatvAca nacAzepavedIsaMvaTThavirtamAnazzeti nApyanumAnAnansiharanumAna higRhInasaMbaMdhasyekadarI darzanAdasaMnninatiH nacasarvajJasadAvAvinAbhAvikAligaMkhabhAvaligaMgAsaMpazyAmaH nadopUrva navabhAvasyana kAryasyavAnansadAvAvinimAvinonizcatumazaneH nApyAgamAnansadAnaH sahiniyoniyovAnansaTTAvabhAvayena nanAva nnatyaH tasyAryavAdarUpasyakavizeSAvavodhakatlAyogAna janAderAgamasyAdimatkanuSavAcakalA ghaTanAJca nA ! - AgamaH sarvajJasAdhayaninasyApitatpaNInasyanannizcayamenaregapAmANyAnizcayAna inarenarAzrayatvAJcastarapaNI , tvanAsAdinapramANabhAvasyAzeSajJaprarupaeNasaratvaM ninaemasaMbhAvyamiti sarvajJasadRzasya parasyagrahaNAsaMbhA nopamAna mananyathAbhUtasyArthasyAbhAvAnnArthApaniparisarvajJAvacodhiketidharmAkAdezasthavyAmohAdapisebhAvAn dhokAdezaH samyakamithyopadezabhedAt tatramanvAdonosamyagupadezo yathArthajJAnodayavedamUlacAna khuhArInI mohapUrvakaH nadamUlatvAn nepAmavedArthatatvAn nanaHpramANa parakArizayatvAdabhAvapramANasyaivapravRtiHlenacA evajJAyane mAMzaprasakSAdipramANapaMcakasyavyApArAditi atrapranividhIyate yattAvadu pratyakSAdipramANAvi . Page #1023 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNadinAvyabhicAraiti kAraNAdikAraNena pariccheyamininenavyabhicAra navamaH kAraNatvAtUpariccheyatvamapituparine yatvamapipariccheyAcamapiparicheyatvAtkAraNatvaminicena tathApizoDakAdinAvyabhicArAn idAnImatIndiyapatya zavyAcaSTe sAmagrIvizeSavizleSitAkhilAvaraNamatIndiyamazeSatomukhya sAmagrIvyakSetrakAlabhAvalakSaNAnasyA || vizeSasamayatA lakSaNona vizleSitAni akhilAnyAvaraNAniyamanatayAnaM kivizirSaatIndriyamindriyAepanikrI na punarapikIdRzamevataHsAmanenavizada jazeSatovezayanikAraNamitivena pratibandhAbhAvaitidhamaH tatrApinikAraNami | tice jatIndriyalamanAvaraNaceniyamaH etadapikuna ityAha sApAlekaraNajanyakhecaprativandhasamavAnU nandavadhima naH paryayoranenAsaMgrahAdavyApaka menalakSaNAmininavAcya tayorapistavizeyajazavato vizadatvAdidharmasabhavAnnamati / zrutayorityani vyAptiparihAraH nadenadinTiyamavadhimanaH paryanalaprabhedAnavidhamapimukhyaMmatyakSamAtmasaMnidhimA nApekSatvAdini nanvazeSavizayavizadAbhAsitAnasya nanovA pratyakSAdipramANe paMcakAvizayAvenAbhAvapramANavi paravidhvanAzakAkanvAn kasya mukhyatvaM tathAhi nAdhyakSamazeSajJavizaya nasya rupAdinIyana gocaracAritvAt saM Page #1024 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pItyarthaH ubhayatrApidhanIpasyAtajanyasyAladAkAradhAriNopinalakAzakatvaM nathAjJAnasyApItaryaH namuyayodanA syAryarupAnanuhAriNojAnasyAyasAkSAtkAritaM tadAniyatadidezakAlavartipadArthaprakAza .. sarvavijJAnamapraniniyanavizayasyAdinizaMkAyAmAha vAvaraNakSayopazamalakSaNayogyatayAhipraniniyanamartha / / vasthApayati khanicatAnyAvaraNAnicavAvaraNAninepakSiyajadayAbhAvaH nepAmevasadavasyAupazamaH tAvara.. yasyAHyogyatAyAH tayAdetubhUtayA praniniyatamarthavyayasyApayati pratyakSaminizeSaH hiyasmAdayasmAdeva kadoSaityayaH idamatratAtparya kalpayitvapinApatadutpati tadadhyavasA paMcayogyatAvasyAbhyupagaMtavyAnAdrUpasya sAmAnAyairenadutpaterindriyAdibhilakSyasyApisamAnArthasamanaMtara sadainitayasyApizalesaMkhyepItikA nenavyabhicArayogyatAzravaNamevayeyAni etena yadunaM pareAjanaghavyasenAnahimutkArtharupanI tasmAtprameyA .. pramANarupani tannirasta samAnA kAranAnAjJAnayumeyarupanAyAsadbhAvAta nacaparezAMsArupyanAstivastUbhata niyogyatayovArthapraniniyamainisthinaM idAnIM kAraNa vAparicchedyo nimanirAkaroti kAraNasyaparicchegale / / Page #1025 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahAdvineya vyAmoha eva syAna diyattAnayadhAraNAt na cabhagavataH paramakAruNikasya cethana ghyA mohA evaM prabhava tI tyA zaMkA yAmucyate nAthaloko kAraNaM paricchedyatvA tamo vatsagama metat nanu vA bAlo kA bhAvA bihAna nama so nyasyAbhAvAtsAdhana vikalo dRSTI / itine vamevaM sati vAlA lokasyApi tamomAnAdanyasyAsaMbhavAte jo dravyasaM saMbhayaiti vistare Ne tada laM kAre pratipAditaM vAhavyaM atraiva sAdhya he tvetaramAha tadanvayavyatirekAnuvidhAnA bhAvA caH atra vyAptiH aprasyAnvayavyatirekaunAnuvidhAti natatkAraNakayayA kezoDuka jJAnaM nAnuvidhateca jJAnama rthAnvayavyatirekA viti tathA jAlokepi etA bAnU vizeSa stanakaM caradRSTAMta iti naktaMcarAmajAdAdayaH nanuvijJAna marthajanitamaya kAra cArthaspamAkam tadutpati maMtaregA vizayaM pratiniyamA yogAt tadutpatte rAlo kA dAviziSTa vAtApasahitAyA eva tasyAstaM prati nigamahetutvAt bhinna kAlave pi jJAnajJeSayogrAma mAhaka bhAvA virodhAt nithA cotaM bhinna kAlaM kathaMyA saMmiticedrA saMtAM viduH hetutvameva yuktijJA stabhA kA rUpa zAkSama mityA zaMkA garpaNaM yAmi damAha janajjanyamapi tadIpaka prabhAvat jayajinyamadhyarthaka prakAzamityarthaH atajjanyatvamupalakSaNa tena tadAkAra Page #1026 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamiti arthaH samIcInaH pravRtinivRtirUpo vyavahAraH saMvyavahAraH tatrabhavaM sAMvyavahArikaM bhUyaH kiMbhUtamindri nindriyanimittaM iMdriyaM cakSurAdi janiM diyaMmanaH tenimittaM kAraNaM yasya samastaM vyastaM ca kAraNa mabhyupagaMtavyaM iMdriya pradhAnyA danindriyavalA dhAnA hupajAta mindriyapratyakSa manindriyAdeva vizaddisA vyapekSA dupajAya namanidriyaprasakSaM tenendriyapratyakSa bhavagrahAdidhAraNA paryaMta nayA caturvidhamapi bahUAdidvAdazabheda maSTa ca riMzatasaMkhyaM pratIndriyaM pratipattavya maniMdriya pratyakSasya coka prakAreNAcca cAriMzadvedena manonayana nAM catuthabhipIndriyANAM vyaMjanAvagraha syASTacatvAriMzadvedenaca samuditasyendriyAnindriyapratyakSasya SaTUi dutarAtrizatI saMkhyA pratipattavyA nanuvasaMvedana bhedamanyadapi pratyakSama sya tatkathaM noka minina vAcyaM kakhAdijJAna svarupasaMvedanasyamAnasapratyakSatvAt iMdriyajJAnarUpa saMvedanasya cendriya samakSatvAdanyathA svamyavasAyAyogAt smRtyAdisvarupa saMvedanaM mAnasavetinA paraM svasaMvedanaM nAmAdhakSama sti nanu pratyakSaspo daka kAraNaM vadatAM zretha kArepiyAnindriya vadaryAlA kA vapikiMna kAra gAleno ko tadavacane kAraNAnAM sAkalyasyA Page #1027 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa pramANAta ratvamatirvartate etena tricatuH paMcaza pramANa bAda nopi sAMkhyAkSapAdanabhA kara jaiminayaH khama mAga saMkhyAna vyavasthApayituM kSamA itipratipAditamavagaMtavya muktanyAyena smRti prabhijJAnA nakINAM vadasyu " & pagata pramANa sakhyA paripRthitvA diti pratya kSetara bhedA dvai evamamANe iti sthitaM gabaga jathedAnIM prathamapramANa bhidasya svarupa nirupayitumAh vizadaM pratyakSa miti jJAnamitivartate pratyakSamitidharma nirdezaH trizadajJAnA kaM sAdhya pratyakSAditi hetuH tathAhi pratyakSaM vizadajJAnAtmakaM eva pratyakSatvAt yanna vizadajJAnAtmaketanatra tyakSa yathA parokSaM pratyakSeca vivAdApannaM tasmAdvizatejJAnAtmakamiti pratijJArthaikadeza siho he turiti cet kApU naH pratijJA tadekadezye vAdharmidharmi samudAyaH pratijJAH tadekadezeodharmeaudhanaviheituH pratijJA caika deza sihaiti vinnadharmiNA hetutve asiddhatvAyogAt dharmiNI hetutve ananvaya doSa iti cen na vizeSasyadharmitvAt sAmAnya syacahetutvAt tasya vizeSe mumamo vizeSa niSTatvAt tasya sAmAnyasya jathasAdhyadharmasya hetutve pratijJArthakade zAsitvamiti tadvyasaMmataM sAdhyasya svarupa rauvA siddutvAt na pratijJArthakadezA sihutvena tasyA siddhatvaM dharmiNA Page #1028 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyabhicArAta sapazevRtyabhAyAtoranacayaisapyasat sarvabhAvAnAkSaNabhaMgasaMgamamevAMgavegAramaMgIkurvanAma tathAgatAnAM satvAdihetunAmanudayamasaMgAt vipakSebAdhakatramANAbhAvAt pakSavyApakatvAcAvayavatvapranika nepisamAnaMdAnI khokameva vizadatvavyAcaSTe pratIsaMtarAvyavadhAnenavizeSavanayAvApratibhAsa vaizayamini / ekasyApratItalyApranIti:pratItyataraM navyavadhAna nenapatibhAsa vaizaya yAyavAyasthAvagrahahAmanItibhyo vyavadhAnaMtathApinaparokSavaM vizayaviMzayiNAbhedanApatIne yatra vizayavizayiNAbhedesanivyavadhAnenanaparosa tvaM tarhijanumAnAdhyakSavizayasyakAmayAsasyAmirabhinyasyopalaMbhAdhyakSasyaparokSatetinadayasakani navizayatvAbhAvAt visahazasAmagrIjanyAbhinna viSayApratItiH pratIsaMtaramucyatenAnyaditinadoSaH naketa lametadeva vizeSatayAvApratinAsanesavizeSavarasiMsthAnAdigrahaNavezayaM taca pratyakSadvedhAmutyasa .vahArabhedAditimanasikatsamanasovyavahArIlapratyakSasyosAdikAMsAmagrItadedecAra iMdiyANAni diyanimitaMdezataHsaMvyavahArikaminivizadaMjJAnaminicAnuvartate dezatovizadajJAnaminisAvyavahAra Page #1029 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % E pAdayet parasyapratyakSeNagRhItamazakyatvAn vyAhAdikAryapredarzanAtaMpratipayanenicet jAyAne nahi kAryAsa kAraNAnumAnajathalokavyavahArApekSayeNyAevAnuvAnapi paralokAdAvevAnayugamArabhArAditikathenadarbhA vonupalavdheHitice nadAnupalabdhiliMgajanitamanumAna paramApanita minipratyakSamAyamapikhabhAvahetujA nAnuminimenareganopapatimiyanAnini prAgevokamityuparamyane nadayutadharmakItinA pramANetarasAmAnya sthiteranyadhiyoganeHprAmANAnarasabhAvaHpranizedhAcakasyaciditi tataHpratyakSamanumAnaminipramANAdhyameve nisogataH sopinayukavAdismateravisaMvAdinyA smRtIyAyAH vakipratipramAeMnaebAdanaMnataHpramANabhUtA saM yAH sadAvAna smRnarapramANyaM natathApyanubhUtenArthanasyalevanAco papatteHjanyathAmatyakSasyApyanubhUnAviza deviyatvAdanAmANyamanivAryasyAt svavizayAvabhAsanesmaraNepyaviziSThamitikicasmRtiprAmANyenumAnavAnI va vidulabhAnayAdhyApneravizayIkaraNetaducchAmAyogAdititataH iMdavatavyasmRniHpramANe anumAnaprAmANyA yathAnupapane ritisaivapratyakSAnumAnasvarupatayApramANaspadvitvasaMkhyA niyamavighaTayatIkinazcitayAtathA -Anal/incomeamatigyantuPATRONMARAamaree nAmANya Page #1030 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thApibhAvAt prAk kavya bhicAyaivatataH pratyakSa maivaikaM pramAraNa masyevAvisaMvAdakatvAditi tadeta hAla vilasita mivA tyupapatizUnyatvAt tathAhi kimapratyakSasyotpAdaka kAraNAbhAvA jAlaM vanAdvA prAmAeMya nizidhyate / tatra tAbA prAktanaHpakSa: tadutpAdakasya sunizcitAnyathA upapatiniyama nizvaya lakSaNasya sAdhanasya sadbhAvA tU no khalApyudI naH pakSaHstadAle vanasya pAcakAdeH sakala vicAra catura cena sisarvadApratIyamAna nAtU / yadapi khabhAvatoya cArasaMvanamukaM tadapyanucitameva svabhAva mAtra syAhetulAt vyApyarUpasyaiva raca bhAva sya vyApakaM pratigamaka bhyupagamAt naca vyApyasya vyApakavyabhicAritvaM vyApyatva virodhaprasaMgAt kiMcaiva vA dhitonAdhyakSamA : tiSTate tatrApyavivAdasyAgauNa svatvasyatrAmA eyA binA bhAvitvenanizcetumazakyatvAt yacca kArya he to. nyathA pisaM bhAvanaM tadapyazikSata lakSitaM sarvavecitasya kAryasya kAraNAvyabhicAritvAn yAdRzo lana kArye bhUdhara nitaM vA dAvativahala dhavalana yA prasannu palaTikA dAviti yadayuktaM zakramUhUni dhUmasyA thApibhAva iti veRmhuaigni svabhAvo sodhama statra kathaM bhavediti kiMca pratyakSe pramANa miti rUpa mayaM paraM prati ekra mUrddhA agnisvabhAvo'nyathAvA yadyagni svaramAna stadA gnireveti ka na ula bhyatena salA. pAkane prayataM 2717 Page #1031 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapramANasvarupa vipratipati nirasyedAnIsaMkhyAvipratipatiMpratikSipan sakala pramANabhedasaMdarbhasaMgraha paraMpramANe yatApratipAdakaMvAkyamAha nahayatitacchandana pramANapae mRzyane talamANaM svarupeNAvagataM dhAhiprakArameva sakalana mANabhedanAmatrevAMtarbhAvAn tahityamadhyakSAnumAnaprakAreNApisaMbhavatIti tadAzaMkAnirAkaraNAthaisakalapramAera bhidasaMgraha sAlanI saMkhyA pratikarotipratyayenadAditi pratyakSavakSyamANalakSAmitaratparokSaMtAbhyAMbheda bhidAna pramANasyetizeSaH nahi para parikalinekehitricatuHpaMcazapramANasaMkhyAniyama nikhilapramANabhedAnA matarbhAva vibhAvanA zakyAkartu tathAhi prakSekapramANa vAdinazcArvAkasyanAsaMdhyakSelaigikasyAMtarbhAvoyutAnasya tadvilakSaNatvAn sAmagrIkharupabhedAtU jayanAprasakSepramANamati visaMvAdasebhAvAn nizcinAbinAbhAvAlDiMga laginijJAnamanumAnamityAnumAnika zAsanaMtatracasvabhAvaliMgasyavahulamanyathApibhAvodRzyate tathAhi karaNaya sopetAnAmetaddezakAla saMbadhinAdarzaneyidazAtarekAlonareTravyAnarasebaMdhecAnyayApidarzanAta svabhAvahetuvya bhincAryavalatA cUtavatU latAziMzapAdisaMbhAvanAca tayAkAliMgamapigopAlaghaTikAdodhamasyazakramahInecAnya Page #1032 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizayaevaparAnapekSatvavyavasthAnAn janabhyasnenujalamarIcikAsAdhAraNapradezejalajJAnaM parApekSameva satyamidaMjalaM ziSTA kArabAritvAn ghaTacenikAyeTaka evasarojagandhavAn paridRSTajalavadityanumAna jJAnAkriyAjJAnAcca sihapAmAeyAlAcInajJAnasya yathArthatvamAkalpamavakalpata evayadapyabhihitaM prAmANyayahaNonarakAlamutpatya . richinevizeSonAmAvasataiti natrayadabhyasta vizayanAbhAvasataitkacyane tadAnahizyAna eva tatra prathamamevaniHsaMzayaM . . parichitivizeSaH pUrvapramANapramANasAdhAraNyAeva parichiteutpatniH nanumAmAeyaparichityArabhedAkkathepauvApa mitinaivaM nahisarvApiparichitiH prAmANyAmikAbhAmAeyatu parichityAtmakameveninadoSaH tadapyuktaM bAdhaka kAraNa jJAnAbhyAM prAmANyamayodhanaini tadapiphalgubhASitamevApAmArayeni nathAvatuM zakmatvAn tathAtiprathamamaprAmA jJAnamutpayane pazcAdavAyavodhaguNatAnotarakAlaM nadayodhanaiti tasmAtprAmANyamaSAmAeyavA svakArya kacidabhya nabhyAsApekSayAzcattaH parataH zcaninitavyamitidevasyasaMmanamapAnasamA doSavIdayaprapaMcaruciraMracitaM samasya naMdivibhunAzizuvodhanomAnasvarupamamunAsphuTamabhyadhAyigainiparIkSAmukhalaghuztIpramANa svarupoH Page #1033 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhyo doSANA mabhAva ityatra kiMcinnivaMdhana mutpatra kicinnivaMdhana mutpazyA monyatra mahA mohAt athAnumAne trirupali ga mAtra janita prAmANyopalabdhireva tatra hetu riti cenna ukto tara tvAt tatrAhi trairupya meva guNeo yathA nadvai kalpaM doSa iti nyAsaM mata heturapicA mAmA eyevaM vaktuM zakyata eva tatrahi doSebhyo guNA nAma bhAva stadvabhAvAcca prAmAeyA satye a mAya maunsa ki mAruta itya prAmA eyaM svata eveti tasya bhinna kAraNa prabhavatva vani munmatta bhASitameva syAt kiM caguNebhyo doSANAmabhAva itya bhidhanA guge bhyo guNA evetyabhihitaM syAt bhAvAMtara svabhAvAtvA bhAvatvA dabhAvasya tato prAmA eyA satvaM prAmA eyabhaiveti naitAvatA para pakSaH pratikSepaH avirodhakitvAt tathAnumAna guNaH pratIyaM eva tathAhi prAmAeye vijJAna kAraNA tirika kAraNa prabhavaM vijJAnAnyatve sati kAryatvAt ayamA e mAmA eyavat tathA pramANa prAmANye bhinna kAra eva jatye bhinna kAryatvAt ghaTavarUna vaditica tataH sthitaM prAmA emamutpeto pararA pesa miti tathAvizaya pariNitilakSaNe pravRtti lakSaNe vAstra kArye svagRha nApekSata itine kAMgaH kacidabhyasta vi Page #1034 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAvanna jJAnaM natA vastu vizayAtpuruSaM nivartayatiti tadetatsarvamanalpatamo vilasitaM tathAhi natAnaprAmANya. tpattau sAmagryetarA pekSatva masihna nAptapraNI tatva lAla guraga sannidhAne satye vApta praNIta vacaneyu prAmA epadarza yadbhAvAbhAvAbhyAM yasyotpatya nutpatI tatkAraNa kamiti loke pi suprasiddhatvAt yaduktaM vidhimukhena kArya mukhena guNA nAma pratItiriti tatra tAvadAnAta praNI nazabdena pratIti guNAnA mityayukta mApta praNItatva hAni prasaMgAtUna jaya kSaNedothuraNanAma pratItirityucyate tadapyayuktaM nairmalyAdibhirapyupalabdheH artha nairmalyaM svarupa mevanaguNa. ravinAbhAvavai kalpa mapi svarUpa vikalpateva nadoSa iti samAnaM jayate kalpa meva doSa starhi liMgasya cakSarAdeva tatkharUpasA kalpa meva guNaH kathaM nabhavet Aptoktepi zabde mohAdi lakSaNasya doSasyabhAvameva yathArthajJAnA di kSaNa gue| sadbhAvamabhyupagaccha nnanyatra tyA necchatIti katha manunmattaH ayoktamevazabde guNAH saMtopinapramAtyatnovyApiyaMte kitudoSAbhAva eveti satya muktaM kiMtu nayuktametat pratijJAmAtre e| sAdhyasiddherayogAt nahiguge Page #1035 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyanAnyatheninana svApnotatvaguNasadAvepinatahatamAgamasyaprAmAepa tatrani guNebhyodovAraNAmabhAvastadabhAvAJcasaMza maviparyAsalakSaNaprAmANyayAsatveprAmANyamotsargikamanayAditamAlasveninanaHsthitaprAmANyamutpatto sAmagya tarasA pekSamiti nApi vizaya citilakSaNevakAryagrahaNasApekSamagRhInapramANyAdevajJAnAhizaya parichitilakSaNa kAryadarzanAt nanuparichitimAtrepramANakAryanasyamithyAjJAnepisadbhAvAn / parichitivizeSatunA gRhInapramANaM virAna jJAnajanayatIti tadapivAla vilasitaM nahimAmANya gRhaNotarakAlabhutpatsavasthAnaH parichinevizeSAvabhAsane ra hopAmArayAdapi vijJAnAnnivizeyaparichedopalavdheH nanu parichinimAtrasyazaktikAyojanajJAnepisatyA nasyApipramANakAryatvaprasaMgaiticena bhavedeveyeyanyithAvaprasahakhahetUmadoSajJAnAbhyAMnannApogheta nasmAya bakAraNAdoSajJAnavAdhakapratyayovAnodeti tarakhanaevabhAmAeyamini nacevamabhAmANyepyAzaMkanIyaM nasyavijJA kAraNAnirikradoSasvabhAvasAmagrIsamayekSanayotpatteH ninilakSaNecasvakArya svagRharaNasApekSalAn / naDiyA Page #1036 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smatA sanijadaSTAnupAyikaraNatvAnapradIpabhAsurAkAravan jayabhavanunAmotalakSaNalakSitaMpramANenayApinalAmANyavataH paratopAnatAvatsvanaH avipranipatiprasaMgAn nApiparano'navasthAprasaMgAditimana dvayamAzaMkyatannirAkaraNanakhamana mavasyApayannAha naslAmAeyasvanaH paranaHzvenisopaskArAgihivAkyAnibhavaMti nanaidaMpratipatavyamabhyAsadAyAM caparatainitenaprAgunekAntadvayanirAsa:nacAnabhyAsadazAyoparataHprAmANyeyanabasthAsamAnAjJAnAMtarasyAbhyasta vizayasyasvataHpramANabhUtasyAMgIkaraNAna jayavAprAmANyamuptannauparatavaviziSTakAraNaprabhavatvAhi viziSTakA yasyetivizayaparichinilakSaNepratilakSaNavAsakAryajabhyAsetaradApekSayAkvacitkhataHparanazreniniznIyata nanUtpattIvijJAnakAraNAnirikakAraNAntarasavyapekSatvamasijhapAmAyaNasya taditarasyevAbhAvAn gaNArakhyamastIni | vAgmAtraM vidhimukhenakAryamukhenagAguNAnAmapratIte:nAppaprAmANyavanasvaprAmANyanuparanaeleniparyaya zakya nikalpayitumanvayavyatirekAbhyAhitrirupAligAdevakevalAn prAmANyAmuyamAnaMdRSTaMpratyakSAdipitathaivapranipata Page #1037 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raNamevapratItirityanyeteSAMmatamakhilamapipratItivAdhitaminidarzayannAha karmavankanukaraNakriyApratIte: jJAnavizayabhUtaMvastukarmAbhidhAyane tasyevajJaptikriyAvyApyatvAt tasyavanahakatmiAkAraNepramANe kriyAprami ti:kacikaraNacakriyAcanAso pratistasyAititokApAyukAnubhavoleSeyathAkramaMtapratInityAnanuzaraparAmarzasacizeSapraninirnavastunatvavalopajAnesatrAha zabdAnuccAraNepisvasyAnubhavanamarthavan yayA ghaTAdizabdAnuJcAraNepighaTAJcanubhavalathAhamahamikayAyopanamukhAkAratayArabhAsa: sazAnujAraNepitya manubhUyataityarthaH janumepAryamupapati pUrvakaparaMbhanisAhuMThamAcaSTe koganapranibhAsanamarthamadhyakSamiladeva ndaanehen|kovaalaukik parIkSakovAtenapratibhAsinuzIlaMyasyasatathokarale pratyakSamivanU vizayidharmasya vizayeuvAcArAn tadevajJAnameva tathA pratyAvenameThan japini,devajanmayAjapramANikatvaprasaMga:syAdi sarthaH jasodAharaNamAra, pradIpavana idamatratAtparyajJAnavanirikasajAnIyonarAnapekSA pratyakSArthagaNane UNR... Page #1038 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta vRkSasya jayedAnIsAvazeSeNamarthagrahaNasamarthayamAnaHnadevaspaSTIkurvannAha janizcitopUrvArthaiti u yaH * dimabachedenAnadhyavasitaHsopUrvArtha ityayaH tenehAjJAnavizayasyAvagrahAdigRhItatvepinapUrvArthatvaM .: hAdivizayabhUtAvAtaravizeSanizcayAbhAvAn athokamakAra evapUrvArthaHkimanyopyastItsAha draSTopi tAdRgitidRSTopigRhItopidhyAmalitAkArasayAyanirNanazakyate tadapikatvapUrvamitivyA . - samAropAvyavacchedAt nanubhavatunAmApUrvArthavyavasAyAtmakatvaM vitAnasyavyavatAyanavinaityatrAhagaThaH :. pratibhAsa khasyavyavasAyaitikhasyonmukhatAsvonmukhatAtayAkhAnubhavanatayApranibhAsanaM. janadRzaMtamAha jayasyavatadusmukhAnayetinaccha nAbhidhIyate yathArthomukhatayAprati . vyavasAyalayAconmukhatayApranibhAsanasvasyavyavasoyobhavati jatroleSamAha ghaTa mahamAtmanAvamAninanu maryamevAdhyavasyani nakhAtmAnamAtmAnalalaMbetikecit kartRkarmaNArekhamatItirityapare kartRkarma prAzikA Page #1039 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavatI tina caitad siddhaM hitaprAptaye jahita parihArAya ca pramAraNa mance zayati prekSA pUrva kAraNa navyasanitayA sakalapramANa vAdidbhirmatvAt jatrAT saugataH bhavatu nAma saMnni kazI divyavacchedena tasyaiva prAmANyaM natadasmAbhirnizidhyate nanuSya ||vasAyAtmakamevetyatranayukti mutpazyAmaH anumAnasyaiva vyavasAyAtmanaH naH prAmANyAbhyupagamAt pratyakSasyatu nirvikalpa tvapyavisaMvAdakatvena prAmANyo papatteH iti natrAha tannizvaryAtmakaM samAropa viruddhatvAdanumAnavaditi tatpramAe tvenAbhyugataM vastritidharminiMrdezaH vyavasAyAtmakaM mitisAdhyaM samAropa viruddhatvAditihetuH anumAna baditiTTa aSTAMta iti ayamabhiprAyaH saMzaya viSayasAnadhyavasAya svabhAva samAropa virodhagrahaNa lakSaNa vyavasAyAtmakatve satyevA visavA ditvamupapadyate avisaMvAditveca pramAraNatvamiti catuvidhasyApi zramakSasyapramANatvamabhyupagacchatA samAro pavirodhagrahaNa lakSaNaM nizcayAtmakaM mamyugataM tavyaM nanu tathApi samAropi virodhivyavasAyAtmakatvayoH samAnAma vAkathaMsAdhyasAdhanabhAvaitinamaMtavyaM jJAna svabhAvatayA tayorabhedepi nyAyya vyApakatvadharmAcAra tayArbhedopapatteH zizanAla Page #1040 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sihohetuHsvAditicenna vizeSa dharmiNakatvAsAmAnyahetubuvaMtAMdoSAbhAvAt etenApakSadharmatvamapitrA yutaM sAmAnyasyAzeSavizeSaniSTatvAnU nacapakSadharmatAvalenahetogamakatvamapitvanyathAnupapativaleneti sAcAtraniyamavatI vipakSedhikapramANavalAnizcitevaH etenaviruddhatvamanekAnikatvaMcanira khoDavyaM vi| rudsyavyabhicAriNazcAvinAnAvanizcayalakSaNatvaoNyogAdatI bhavatyevasAdhyasiviritikevalavyanirekeNopi hatomikatvAt sAnmakaMjIvacchagaraMprANAdimatvAdityAdivana jathedAnIkhokapramANalakSaNasyajJAna mini vizeSaNaM samarthayamAnaHprAha hitAhitaprAptiparihArasamayahipramANaM tanojJAnamevAta hitasukhakAraNecara khaMtatkAraNecahitavAhitaMcahinAhitenayoHprAvizyaparihArazvatatrasamarthahizabdoyasmAdarthatanaya marthasaMpAditobhavati yasmAhitaprAptiparihArasamarthapramANatata: tastramANatvenAbhyupagatavastujJAnamevabhavitumarhani jJAnarupesannikAditathAcaprayogaHpramANaMjJAnamevahitAhitamAptiparitArasamarthacavivApannaMtasmAdajJAna Page #1041 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |tyakSa sma nirvikalpasya pratyakSatvena prAmANyaM saugateH parikalpitaM tannirAsArtha vyavasAyAtmaka graharaNaM tathA vahi rathapi vara zrAddha nhatRNAM vijJAnA hai tavA dinAM puruSAdvaita vAdinAM pazyato harAsiMga anya kAMta vAdinAM ca vipayasivyudA sAmarthagraha pratha naiyAyika gaM asya cA pUrva vizeSaNaM grahItagrAhidhArA vAhijJAnasyatra mAraNa tAyA parihArArthamukaM tathA parIkSajJAna vAdinAM sArA se mImAMsakAnA masvavedana jJAna vAdinA bhItara pratyakSajJAna vAdinAM paugAnAMca mata mayA kartu svapado pAdAna mityavyA yasya saMbhava doSa parihArAt suvyavasthitameva pramAraNa lakSaNaM - asyaca pramANasya yathoka lakSaraNa tve sAdhye pramANatvA ditihetuH kSetreva dRSTavyaH pramAtasyA pihetuparalena nirdezepapatteH pratyakSavizadjJAna mityA divat tathAdi pramANakhA pUrvAthavyavasAyAtmakaM jJAnaM bhavani pramANatvAtyatusvApUvarthi vyavasAyAtmakaM jJAnaM nabhavati natajhamANa vyathA saMzayAdighaTAdizcapramANaMca vivAdApannaM tasmAttvA pUrvArthi vyavasAyAtmakaM jJAnameva bhavatIti nacapramANatvamasi tya sarva pramANa svarupa vAdinAM pramANa sAmAnye vipratipatibhAvAn anyathAkheSTAniSTa sAdhana dUSaNAyogAtU jathadha UVS Page #1042 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divAkyasya namaskAraparatAnidhIyate jathasyaheyopATyalakSaNasaMsiddijJaptibharvatikaramAlamANAtU . tuSTayakharupAMtaraMgalakSaNadikhabhAvAvahiraMgalakSaNAcalamImaiityucyatejaganamANaHzabdaHmAcA pAzcamANoprakaSTomANIyasyAsopramANaH hariharAyasaMbhavivibhUtiyutedRSTeSTAvinadvavArya bhagavAnhoMne nidhIyata ityasAdhAraNaguNopadarzanamevanagavataHsaMstavanamabhidhIyatetasmApramANAdavadhibhUtAdaryasaM bhavati nadAbhAsAJcahariharAderathasiddinanavaniitiheto:sarvajJatadAbhAsayolakSmalakSaraNa mahaMvakSye vizeSetyAdinAjayedAnImupakSiptapramANatatvesvarupasaravyAvizayaphalalakSaNAsucanasavuviprati 'yumadhyekharupa vipratipatinirAkaraNArthamAha svApUrthivyavasAyAtmikaMjJAnaMpramANamitiprakarzanasaMza vyavacchedenamIyateparichiyanevalutatvaM yenatapramANaMnasyacajJAna mitivizeSaNamajJAnarupasyasaMnnika naiyyAyikAdiparikalpitasyapramANavavyavacchedArthamutanathAjJAnasyApikhasevedanendriyamanoyogika Page #1043 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viditisatyaMpramANatadAnAsapadopAdAnAttadanidheyamanihitamevapramANatadAnAsayoranenaprakaraNenAdhAyana / vaMdhazvArtha-yAtaHprakaraNatonidheyayovAcyavAcyaka bhAvalakSaNa:pratIyatasvanayAprayojanaMcokalakSaNamAdi lakSaNezlokenaivasaMlakSyate prayojanahidvidhAniyate sAkSAnsaraM pasyeti tatrasAkSAtUprayojanaMvakSyate nAnidhI) yate zArUnavyutpannaireva vinayarAnvekSaNAn pAraMparyaNAtuprayojanamarbhasaMsidvirityanenocyate zArUpavyutpannAtara nAvitvAn arthasaMsidveriti nanu niHzeSa vinopazamanAyeSTadevatAnamarakAraHzAstrakatAkathana kRta'tinavA nyatasyamanaH kAyAbhyAmapisabhavAt jathavAvAcanikopinamaskAronenaivAdivAkye nAbhihitoveditavyaH kizacivAkyAnAmubhayArthapratipAdana paratvenApidRzyamAnatvAt yathAzvetodhAvatiityuktezcAitodhA vinizvenaguNayunodhAvati ityarthaiyapratIti-tatrAgatvamasihaM sarvapramANakharupavAdinAMpramANamA mAnyevizpanipatinAvAtU janyathAkheSTAniSTasAdhanadUSaNAyogAt jayadharmiNavahe nutvepratijJAthaikI : Page #1044 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAghave matikRta miha gRhyatenaparimANakRtaM nApi kAlakRtaM tasya pratipAdyatvavyabhicArAt kayostalakSmatayoH pramANatadAbhAsayoHkutaH yatorthasya paricchedyasya saMsiddhiH saMprAptirvAbhavati kasmAt pramANAta nakevalaM Jya sesiddhirbhavati viparyayorbhavati arthasaMsiddhilAvo bhavati kasmAttadAbhAvAn itizabdohetvarthe itide toHaya matrasamudAyArthaH yataH kAraNAt pramANAdarya saMsiddhirbhavati yasmAccatadA bhAsA dviparyayo bhavati detostayo pramANa tadAbhAsayo lakSma lakSaNa mahaM vakSye nanu saMvaM dhAnidheyazakyA nuSTAneSTa prayojana vaMti zAstrANi bhavati tatrAsya prakaraNayovan nidheyaM saMbaMdhovA nAbhidhIyate / natA vadesyo padiya tvaM bhavitumarhati 3 baMdhyAsutoyAni ityAdi vAkyavat dazadADimAdivAkyevaJca tathA zakyA nuSTAneSTa prayojanamapi zAstrAdAva yavaktavyameva azakyA nuSTAnuSTAnasya iSTa prayojanasya sarvajvarahara takSaka cUDAralA laMkAro pradezasyeva prekSma nAdaraNIyatvAt / tathAzakyAnuSTA nasyApya niSTaprayojanasya vidvadviravadhIraNAn mAtRvivAhAdi pradarzakavAkya - Page #1045 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s zrI viitraagaaynmH||unmH siddhebhyaH / natA mara ziroratnaprabhAprota narakha liye | namo jinAya duvari mAra vIranakha chi vede // / 1 // akalaMka vacobhodhe rudazreyena dhImatA / nyAya vidyA mRtaM tasmai namo mANikya naMdine // 2 // prabhedu vacano hora ca TrikA prakare sati / mAdRzAdhanu gaeyanne jyoti rigaNa sNnninaaH||33|| tathA pi tadvaco pUrva racanA ruciraMsatAM / ceto haraM mRtaM yadvannadyA nava ghaTe jalam 14gavaijeya priya putrasya hIra yasyo parodhataH / zAMtiyeNArtha moravA parIkSA mukha paMci kA g5| zrImanyAyA vArapArasyAmeyaprameyaratnasArasyAvagAhanamavyuptannaiH kartuM pArthate / iti tada vagAhanAya prota prAya midaM prakaraNa mAcAryaH prAha tatprakaraNasyaca saMbadhAditrayA parezAne prakSA vatAM pravRtirnasyA diti taMtra yA nu vAda purassare vastuni dezaparaMpratijJAzleAkamAha / pramANa dartha sasiddhistadA bhAsA dviparyayaH itivakSye tayo lakSma siddhamalmala ghIyasaH ityasyArthaH jahaM vakSye pratipAdayiSye- kinatU lakSma lakSaNaM kiM viziSTa lakSma pUrva siddhaM pUrvAcAryaprasiddha tvAt punarapi kathaM nUna melpamalpagrantha vAcya tvAtU graMthato lpa marthatastu maha diyarthaH kAnU laghI yaso vine yAnuddizya Page #1046 -------------------------------------------------------------------------- Page #1047 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatakiMbhavataH abhimatanetyAha yadyapikaciyapadezAdibhedahecapekSamAyAdanyenayApi nadavyatirekAttatpariNAmAccanAnyoyamaunmattIkA pariNAmati tanizvayArtha miramu Ate dharmAdIniLyAziyenAtmanAmavaMtitAvaH tatvaMpariNAmati mAgyAyate sahi vidhI nAdirAdimAzvatatrAnAdirdhamAdInAMgatyupagrahAdisAmAnyApekSayAmarAvAdimAnamavanivi sheyaapekssyaa||||iti ttvaarthrtausrvaarthsiddhisainikaayopNcmodhyaayHsmaaptH||5|| Page #1048 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokacyAppAvasthitAH uktaMcaloyAkAsaghadeseekejevidAhaeke kAradArAsIvivanekAlA eNUmaNedavarupAdiguNa virahAdamUrtIvartanAlakSaNasyamukhakAlasyaSamAgAmuktaMpariNAmAdiga myasyavyavahArakAlasyakiMghamANamiti atrdmucyte||senNtsmyH||saaNpttiksksmyi kalevyatItAanAgatAsamayAaMtAtItAitikalAanaMtasamayastyucyate athavAmukhasyai vakAlasyatramANAvadhAraNArthamidamucyane anaMtaparyAyavartanAhetutvAdekopikAbAlAguranaMtara , tsupacaryatesamayaHpunaHparamaniruddhaHkAlAMzastanapacayavizeyAvalikAdiravagaMtavyaH mAhagu rAparyayavavyaMisyuktaMtabakeguNAratyatrocyatepAyAzrayAnirguNAguNAvyamAzrayoyeyAne imAzrayAniH kotAguNebhyonirguNAevaM ubhayalakSaNopetA itinirgagArativizeSaNaMdyAkA diniratyarthatAnyaSihikAraNabhUtaparamANuvyAzrayANiguNAvaMtitattasmAnirguNAtivizeSaNA tAninivartitAnibhavaMti nanucaparyAyA apighaTasaMsthAnAdayonyAzrayAnirguNAnatevAma piguNavaMdhAnotinyAzrayArativacanAnityavyamAratyavartateyateguNAtivizeSAkhAna paryAyAcaniyanitAmavaMti tehikAdAcitkAtinmasakatyariNAmazadauktaH tasyakorthara niSaneutaramAha 5 tadbhAvapariNAmaH athavAguNAvyAdayItarabhUtAratikeyAMcidarzanaM Page #1049 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t vyapodayauparavatyayau agurUlaghuguNaravihAnyapekSayAsvapatyayauca tathAguNAapikAlaspasA dhAraNAsAdhAraNarUpAHsaMtitavAsAdhAraNA vartanAhetutvaMsAdhAraNazvAcetanatvAmUrtatvAstakSma vAgurulaghutvAdayaHparyAyAzcavyayotyAdalakSaNAyojyAH tsmaatdhiskaarlkssnnoyettvaat|| AkAzAdivatakAlaspaivyavaMsiiMtasyAstivaliMgaMdhAdivatavyAvyAtaMvartanAlakSaNaHkA laininanukimarthamayaMkAlaHpathagucyate nanuyavadhArayaH tatraivAyamayivaktavyaHmajIva kAyAdhammAkAzakAlaratipuddhalAratinaivaMzavatatropadezesatikAyatvamaspasyAt nevyatecama yyopacArapadezapacayakalpanAbhAvAna dhammAdInAMtAvatamukhyapadezapacayaukta masaMravyeyApade zArasyevamAdinAmaNorapyekadezasyapUrvotaramAvadhajJApananayApekSayAupacArakalpanayApadeza acaya uktaH kAlaspacapunaHvidhASipradezaSacayakalpanAnAstItyakAyattve apicatrapATheniHki yANicetyavadhamodInAmAkAzAtAnAMniHkriyakhetipAditestarekhAjIvapulAnAsakiyatva zAptistAvanakAlasyApisakriyatvaMsyAt athAkAzAtapAkAla uddizyatemA mAkAzAdekaDyA gItiekadavyatvamaspasyAt tasmAtyathagihakAlopadezaHkriyate anekadravyakhesatikimaspana mAgalokAkAzaspasAvaMtaH padezAHtAvaMtaHkAlAvaniHkriyAekai kAzaHpradezeekaikarasyA Page #1050 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyasaMkara saMgaHsyAttadyathA jIvaH pudgalAdibhyaH jJAnAdiguNai viziSyateSuGgalAdaya zrvarUpAdibhiH tAvizeSe saMkarasyAt tataH sAmAnyApekSayAnyapinojJAnAdayo jIvaspaguNAH puddhalAdInAMca rU pAdayaH tetravikArAdvizeSAtmanAbhidyamAnAH paryAyaH ghaTajJAnaM parajJAna ko dhomAnaH va gogaMdhaH tIno maMdaityevamAdayaH tebhyaH anmatvaMkathaM vidadyapadyamAnaH samudAyoivya vyapadezabhAk yadihi sarvathA samudAyo'narthottarabhUtamevasyAt sarvAbhAvaH syAt tadyathA paraspara vilakSaNAnAM samudAye satie kAna tarabhAvAtsamudAya spasa bIbhAvaH parasparatorthAta rabhUtatvA cyadidaM rUpaM tasmAdarthAnarabhUnAraso dayaH tataH samudAyo maryottarabhUtaH yaccarasAdimyorthAtarabhUtAtUrUpAdanarthAntarabhUtaH samudAyaH saka gharasAdibhyo yatarambhUto na bhavet tatazvarUpamAtraM samudAyaH prazaktaH ne caikarUpaM samudAyobhavitu "marhati tataH samudayAbhAvAccatadanarthI tarabhUtAnAM samudAyinAmappabhAvaitisarvvAbhAvaH evaMra sA dikha piyojyaM tasmAtsamudAya bhittA kathaMcidarthAta rabhAvaHrAyitavyaH uktAnAM dravyANI lakSaNa nirdezAt taddiSayaevaM dravyAdhyavasAye zaktebhpranuktadravyasaMstaca nArthamidamAha // 62 // kA laa|| kiM dravya miti vAkpazeyaH kutastalakSaNopetavA nadadvividhalakSaNa muktaM utpAdvyayabhau vyayuktaM sataguNa paryayava dravyamiticatadubhalakSaNAM kAlaspavidyateH tadyathA dhauvyaMtAya kAlasya svapratyayaM svabhAva vyavasthAnA Page #1051 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yovaMdhovyAkhyAtaH nsmgunnvissyitytmaahH||||vNdhedhikopaarinnaamikaacaaaadhkaaraa dazabdaHsaMvadhyate adhikaguragAvadhikAvitimAcAMtaropAdAnaMpArimikakalaiklinaguravat yathAlinAguDodhikamadhurarasaH patitAnArerAvAdInAMsvaguNopAdanAtyAriNAmikA tayAma nyAyyadhika guNaalpIyasaHpAriNamikaratirUvAdiguNAdirinagdharakSasyacaturgaNadirilo gdharakSaNAmikomavati tataHpUrvAvasthApacyavanapUrvakaMtAtIpIkamavasthAtaraMpAdarbhavatiratyeka bamupapadyate itarathAhielakanataMtuvata saMyogesatyapiapariNAmikatvAtsarvaviviktarU peNaivAvatiSThate uktanapAriNAmikatvenavidhinAvaMdheSunaHsatijJAnAvaraNAdInAMkamaNAviMzaH sAgaroyamakoTIkoTpAdisthitirupayannAbhavati utpAdavyapadhrauvyayuktaM saditivyalakSaNamukta punrprennsskaarennvylkssnnptiptyrthmaahraach|gunnpryyvlyaagunnaashcpryyaashcgu paryayAzatesyasaMtItiguNaparyayavadvyaM anasatorutyattAyuktAvasamAdhiH kathaMcidbhedAbhedo papateriti ke guNA keparyayA: annayinoguNAvyatirekiraNaHparyAyAubhayairupetaMvyamiti una ca guNaratidavavidhAdavavikArochapajarjamANado tehi mAraNedavaM ajudayasi Ivadinica midaM etaduktaM bhavati ivyaMyotarAyenaviziSyatesaguNastenahitavyavidhIyate asatitasmiMda Page #1052 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMzazamahaNakimarthaguNavaiSamyevaMdhapatiyatyartha sarazanaharNakriyate natoSiyamaguNAnI tu lyjaatiiyaanaaNmtulpjaatiiyaanaaNcnniymenbNdhssshktaavshissttaarthsNptyyaarthmidmucyte||2|| ydhikaadigunnaanaaNtu||haabhyaaNgunnaabhyaamdhikaadhikaakHpunrsocturgunnaa mAdizAprakArArthaH / kApunarasauprakArarthaHyadhikatAtenatriguNApaMcaguNAdInAMsaMpratyayobhavati tenAdhikAdiguNAnI nulyajAtIyAnAmatulyajAtIyAnAMcavedhauktomavatiAnenaretayathAdiguNanigdhasyaparamANoH eka guNanidheimahiguNarinandhenaniguNanigdhenapAnAstivaMdhAcaturguNarinagdhenayunarastivaMdhaH tasyaivayu naHhiguNasnigdhaspapaMcaguNarinagdhenavaTasamrATasaMkhyeyAsaMyAsaMkhyeyAnaMtaguNasnigdhenanabaMdhI stievaMciguNarinagdhasyapaMcaguNArinagdhenavaMdhosti zeyaHpUrvottaraijramavati caturguNAsnigdhaspaSaddha / garilagdhenamastibaMdhAzeHpUrvottarai stievaMzeSevapiyojyastathAhiguNastasyaekadviviyu gAnIstivaMdhaH caturguNarukSeNavastivaMdhaH tasyaivahiguNarukSasyapaMcaguNarakSAdibhiHuttaretrI stivaMdha evaMviguNarakSAdInAmapihiguNAdhikairvadhIyojyaH evaM bhinnajAtIyevapiyojyaH uktaMca NissAiheNadarAdhiyeNalukhassalukheNadurAdhikaNaNi issalukheNauvedivaMdhojaraNavajAti samesamevAtusadovizeSaNArthaHprativedhaMcyAvartayatibaMdhaMcavizeSayati kimarthamadhika guNaviya Page #1053 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arAvoHparasparamleklakSaNevaMdhesatighaNukaskaMdhobhavatievaMsaMkhyeyAsaMkhyeyAnaMtapradezaskaMdho yojyaH tabasnehaguNAkaDivicatuHsaMkhyeyAsaMkhyeyAnaMtavikalpaHtathArukSaguNopitaHparamA raNavaHsaMtiyathA toyAjAgomahiSIudIkSIraghatemunigdhaguNaHprakoSakagApavartateSAMka gikAzarkarAdiyucarukSaguNoDayaH tathAparamANusvapirinagdharakSaguNayoIniHSakaryApakarve gAnumIyaterinagdharUlaguNanimitevaMdhe pravizeSeza anissttgunnnirtyrthmaah|||| na jaghanyagurAnojaghanyonikaTaguNobhAgaHjaghanyoguNoyeyonejaghanyaguNAH neyAjaghanya guNA nAMnAstivaMdhaH tadyathAekaguNAligdhasyaekaguNanigdhenadyAdisaMravyeyAsaravyeyAnaMtaguNasni dhenavAnAstivaMdhaHtaspacaikaguNAsnigdhasyaekaguNAratakSeNayAdisaMravyeyAsaMkhyeyAnaMtaguNArata kSeAvAnAstivaMdhAnathAekaguNarakSaspApiyojyamiti etaujaghanyaguNarinagdharukSauvarjayitvA anyeArinagdhAnorakSANAMcaparaspareNavaMdhobhavatItyavizeSeNaSasaMgetatrApiSatiSedhaviSaya rkhyaapnaarthmaah||||gunnsaampeshshaanaaNshshaahnntuly jAtIyasaMjatyayArthaguNAsAmyagnaha tutulyabhAgasaMpratyayArtha etaduktaMbhavatihiguNasnigdhAnAdviguNarUkSetriguNarinagdhAnAMtriguNarU kSaiH dviguNanidhAnAMhiguNanigdhairDiguNarukSANAMdiguNaruzretyevamAdiyunAtivaMdharati yadye Page #1054 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { prayojanAbhAvAt satoSyavivakSAbhavatItyupasarjanI bhUtamarpitaM ityucyate matiM cannapitaM camapi tAnarthitetAbhyAM siddhiH tasyApi tAnapita sinI stivirodhaH tadyathA ekaspadevadanasya pitAputrAzrAtAbhAgineyaH iti evamAdayaH saMvedhAjanakatvajanyatvAdinimitAHnavirudhyate pra raNabhedAt putrApekSayApitApitraSekSayA putra ityevamAdina yA vyamapi sAmA nyAya yA nityaM vi zeSA yA nityamitinAstivirodhaH, naucasAmAnyavizeSaiau kathaMcidbhedAbhedAbhyAMvyavahAra hetUbha vanaH mavAhasato ne kanayavyavahArataMtratvAt upapannA medasaMghAnebhyaH satAM skaMdhAnA me botpasiri dinusaMdigdhaH kiMsaMghAnaH saMyogAdeva kA dilakSaNobhavati utta kazvidvizeyo vatriyatnaratyucya . nesattisaMyoge baMdhAdekatva pariNAma kAt saMghAtAnnivyadyeteSayenamidamucyato kuto nukhalupuddha lajAtyaparityAge saMyoge cabhavati ke mAM cidvedhopyanyeSAM cane tpucyate yasmAte yAMyuddhalAtmAvizeSe ppanaMta paryANI paraspara vilakSaNa pariNA mAhitasAmarthyAt bhavandhanI tH||snigdhruuksstvaa dvaidhaH // vAhyA bhyaMtarakAravazAt neha paryAyA virbhAvAt snigdhate sminnitisnigdhaH tathA rUkSaraNasaH khigdhazvarU sambarinagdharukSau nayorbhAvaH snigdharUkSatvaMsnigdhatvaM cikie gugala kSaNapayIyaH tadviparIta pariNA morUkSatvaM rinagdhatvarUkSatvAditi hetu nirdezaH tatkuto vaMdho hyaNukAdipariNAmaH ddayoH snigdharukSayoH 4 Page #1055 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sparthaH utpAdavyayadhrauvyayuktaM sat utpAdavyayadhrauvyAkamitipAvat etaduktaM mavati upAdArI notrINavyasyalakSaNanidavyalatabayaryAyAdhikanayApekSayAparasparatoTyAcAryAta rabhAvaH vyarthikanayAyekSayAvyatirekeNAnupalabdheranaryAtarabhAvatilasyalakSaNabhAvA bhAvasiddhiH mAha nityAvasthitAnyarupANIniyuktaM tabanajJAyate kiMnityamityata maah|||| tadbhAvAvyayaMteyaMgatadAvaityucyatekastabdAvaHpatyabhijJAnahetutA tadevedamittismaraNAMpratyabhi jJAnaMtadakasmAnabhavatetiyosyahetuHsatabhAvaHbhavanaMbhAvaHtaspabhAvastadbhAvaHyenAtmanApArahavaM vastutenaivAtmanApunarapibhAvAttadevedamitipatyabhijJAyatoyadyatyaMtanirodhobhinavadhAdurbhAva mAtramevapAsyAt tatasmaraNAnupapattiH tadadhInolokaHsavyavahArovirudhyate tatastadAyenA 'vyayaMnityamitinithvIyate tatkathaMciDeditavyaMsarbathAnisyatveanyathAbhAvAbhAvAtsaMsAra-ta. dvinikatikaraNa prakriyAvirodhasyAt nanuzdamevaviruItadevanityaM tadevAnityamitiyadiniryavya yodayAbhAvAtmanityattAvyAghAtaprathAnityamevasthityabhAvAnnityattAcyAghAttaratinaitadilaM iikutH||||arpitaanrssitsiddeH||bhnekaatmksyvstunHpryojnnshaavshaaysyksycit dharmaspavivakSayApApitaSAdhAnyaMarpitamupanItamabhyupagataminiyAvata taddhiparItamanaNi Page #1056 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 -pikazcivAlayaHkazviracAkSuSa tavayocAkSayAsakathaMcAkSayobhavatItitecyatemerasaMghA. tAbhyAMcAkSuSaH nabhedAditikAtanopapattiriticedramAsakSmapariNAmaspaskaMdhasyabhedesaumyAya rityAgAdacAkSuSasamenasaukSmaparipAtaHpunaraparaHsatsepitadbhedenyasaMghAtItarasaMyogAsaumya pariNAmoparemesthaulyautpatIcAkSuSobhavati mAhadharmAdInAMgyAvizeSalakSaNayuktAni ? sAmAnyalakSAnonitavyekiMsadityata maah||5||svylkssnnmitimysttvymityrthH payevaMtadevattAbaDatavyakiMsadityatta maah||||utpaadvyyshriivyyuktNst|cetnsyaaNctnsyvaa dravyasyasvAjAtimajahataH nimitavazAdbhavAMtarAvApti utpAdanamutyAdaHspiMDaspaghaTaparyAyavata. tayApUrvabhAvavigamanevyayaH yathAghadotyattaupiMDAkateH anAdipariNAmika svabhAvenavyayoda yAbhAvAnadhruvanisthirIbhavatiratidhruvaHdhruvasyabhAvaHkarmavAdhauvyaM yathAmrapiMDaghadAdyavasthA sumpadAdyanvayAt tairutyAdavyayaprauryuktaM utpAdavyayadhrauvyayuktaM saditi mAhabhedesattiyuktazado dayaH daMDenayuktodevadataratitayAsatiyAMtrayANAMyuktasyavyasyacaprabhAvaHsAnotinaiyadoSaH abhedepikathaMcidbhedanayApekSayAyukta zabdohayaH yathAsArayukta staMbharate tayAsatiyAM mavinAbhAvAtasayapadezoyuktaH samAdhivacanopAyuktazadAyuktasamAhitaHzAnadAtmakara / Page #1057 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhakimevAMpugalAnAMcaraNaskaMdhalakSaNaHpariNAmonAdirUtamAdimAnityucyatesabalU tyatimalAdAdimAnacatijJAyate yadyevaMtasmAdabhidhIyatAMkaramAnimittAdutpataratitatraskaMdhA naaNtaavdutptihetuptipaadnaarthmucyte||shaabhedsNghaanebhyutpdyte||sNghaataaniihitynimi navazAdvidAraNabhedaH ethagbhUtAnAekakhApatiHsaMghAtAnanucahitvAtadvivacanenabhavitavyaMva huvacananirdeza tattIyasaMgrahArthaHbhedAtsaMghAnAnabhedasaMghAtAbhyAMcautpadyataratitadyayAda yoHparamAevoHsaMghAtAtadiyadezaskaMdhautpayatehivadezasyAgovatrayANAMvA araNanIsaMghA ve tAtapadeza dayoH hivadezayosvapadezapAyozcaturNAcAAnIsaMghAtAcatuH pradezaevaMsaMravye yasaMkhyemAnaM tAnAM anaMtAnaMtAnAMnasaMghAtAtAvatyadezarAbAmevabhedAt hipadezaparyatAHskaMdhAra tyayaMteevaM bhedasaMghAbhyAmekasamayikAbhyAMhivadezAdayaHskaMdhAutpadyate anyatobhedenAnyasyasaM ghAteneti evaMskaMdhAnAmutpatiheturuktAagorutyati hetu drshnaarthmaahaa||bhedaadnnuH|| siddhevidhirArampamAgoniyamAryobhavati magorutpatibhedAdevanasaMghAtAta nApibhedasaMghAtA bhyAmiti mAhasaMghAtAdevaskaMdhAnAM mAmalAmesiDebhedasaMghAtagrahaNamanarthakaMrati naguha essyojnptiptyrthmaah||shaabhedsNghaapaaNcaakssuyH|| anaMtAnaMtaparamANasamudAyaniNyAyo Page #1058 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pikazcivAlayaHkazvidacAyatacayocAkSayAsakathecAkSayobhavatItinecyatemerasaMghA sAbhyAMcAkSuSaH nabhedAdinikAtanopapattiriticeDUmaHsrakSmapariNAmaspaskaMdhasyabhedesobhyAya rityAgAdacAkSuSatvamevasomaparipAta punaraparaHsatyepitadbhedenyasaMghAtItarasaMyogAnasaumya pariNAmoparemesthaulyautyatIcAkSuSobhavati mAhadharmAdInAilyANAMvizeSalakSaNayuktAni sAmAnyalakSaNaMno tddkkiNsditytmaah||5||svylkssaamitigytsttvymityrthH pyevNtdevtaavrktvyNkiNsditytmaah|||utpaadvyydhiivyyuktst||cetnsycitnsyvaa dravyasyasvAjAtimajahataH nimitavazAvAMtarAvApti utpAdanamutpAdArathiMDasyaghaTaparyAyavat nayApUrvabhAvavigamanevyayaH yayAghaTotpattaupiMDAkateH anAdipariNAmika svabhAvenavyayoda yAbhAvAna dhruvanisthirIbhavatiratidhruvaHdhruvasyabhAvaHkarmavAdhauvyaM yathAmrapiMDaghadAdyavasthA sampadAdyanvayAt tairutyAdavyayadhrauryuktaM utpAdavyayadhrauvyayuktaMsaditi mAhabhedesatiyuktazado dayaH daDenayuktodevadataratitayAsatineyAMtrayANAMyuktaspadvyaspacaprabhAvaHyAnotinaiyadoyaH nabhedepikathaMcidbhedanayApekSayAyuktazabdoharaH yathAsArayuktastaMbhaztetayAsatiyAM mavinAmAvAtasayapadezoyuktaH samAdhivacanovAyuktazadAyuktasamAhitaH tadAtmakara Page #1059 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ...vArasaH sa paMcavidhaH ti kAmla kaTu madhurakaSAyabhedAt gaMdhadhyategaM dhanamAcaMvAgaMdhaH sa dvedhAsurabhira -surabhiSva varNya tevarNana mAtraM vA varNaH sa paMcavidhaH ka ghnanIlapIta pulalohitabhedAn tarAne mUlamedAH pratyekaM saMkhye yA saMkhyayAnaMtabhedAcca bhavaMti sparzazvarasava gaMbhazva varNazvasparzarasagaMdhavaNIH tarA teSAM saMtIti sparzarasagaMdhavarNAvaMta iti nitpa yoge catanirdezaH yathAkSI riyonyagnodhA iti nanu ca rU piNaH buDalA ityatra puddhalAnAM rUpavattvamuktaM tadavinAbhAvinazcarasAdayaH tatraivaparigrahItA iti vyAkhyA taM tasmAtenaiva yuddhalAnAM rUpAdima tvasiddheH savamidamanarthaka mitinaiSa doSaH nityAvasthitAnyarUpA gItyatradhamma dInAM nityatvAdinirUpaNena yuddhalA nAmarUpa tvazca saMgeta dayA karaNArtha taduktaM idaM tu te yasvarUpavizeSapratipatyarthamucyatebhpravaziSTapudgala vikArapratipatyarthamidamucyate 45||shbdvN 'saimya stheya saMsthAnabhedattamas chAyAtapodyotavaM tava / zavdo dvividhobhA bAla kSaNo viparI veti bhASA lakSaNo dvividhaH sAkSara anakSaramzveti makSarIkRtaH zAstrAbhivyaMjakaHsaMskata viparIta medAryamle vyavahAra hetuH manakSarAtma koI DiyA dInAM atizaya jJAna svarUpa pratipAda nahetuH saeva sarvaH prAyogikaH prabhASAtmako dvividhaH prAyogiko vaidhya sikavetivai sikova lAha kA diprabhAvaH prayogajazva tu dvIttata vittata ghana saiSirabhedAttacavarmmattattananimitaH puSkarabhe Page #1060 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dI dardurAdiprabhavaH tataH taMtrI kRta vINA sugho bAdisamudbhavavitataH tAla ghaMTA lAlanAdyabhighA tajaH ghanaH vaMza zaMkhAdinimitaH saiyiraH baMdhohi vidhaH vaiSna sikaH proyogika va puruSaprayo gAnapekSA vaizyasikaH tadyathA snigdharUkSatvaguNAnimitaH vidyudulkA jaladharA gniMdU dhanurAdi viSayaH puruSa yoganimittaH prAyogikaH bhmajIvaviSayo jI vA jIva viSayazcetidvidhAbhi na tavAjIva viSayaH janukASTA dilakSaNaH jIvA jIvaviSayaH karmano karmabaMdha H saurapaMDivi samApekSikaMcanacI tpaM paramANU nApekSikaM vilvA malaka badAdInAM sthaulyama pihiDi vidhaM tyamApekSitaM cetitatratyaM jagadyApi pranyavoktaM simhA skaMdhe prApekSikaM cavadarAmala ka visvatAlAdiSu saMsthAna mAkRtiH tat dvividhamityalakSaNamanisyalakSaNaM cetivattanyastra caturakhAyatta parimaMDalAdityaM lakSaNAM matonyatt me ghAdInAM saMsthAnamanekavidhaM ityamiti nirUpaNAbhAvAdanityaM lakSaNaM bhedaH khodA utkara cUrNa baMDa cUrNa kA patarA gucadanavikalpAt tatrotkaraH kAyyAdInAM kara yatrAdibhirukkara cUraNa yavagodhUmAdInAM zaktukaNikAdiH khaM Dogho dInAM kapAla zarkarAdiH cUrNa kA mAtra muddAdInAM jattaro apaTalAdInAM ma caTarna saMtaptAya spiMDAdiSu ma yo ghanAdiSu abhihanyamAneSu sphuliMga nirgamaH tamora TipativaM Page #1061 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhakaraNaMghakAzavirodhi chAyAdhakAzAvaraNanimitAsAddedhAvarNAdiSakArapariNatApativi vamAnAmikAceniyAtapAdityAdinimitaunabakAzalakSaNa udyonArcamaNisvadyotA divabhavaHSakAzaH taetezadAdayaHpulavyavikArAstagateyAMsatItizadavaMdhasokSapasyA yasaMsthAnabhedatamaH chAyAdyotatayovaMtaHpugalAratyabhisaMvaMdhyatecazabdeno nodanAdhabhighA tAdayaH pudalapariNAmAmAgamenasiddhAHsamuccIyaMte uktAnAMpugalAnAMbhedapadarzanArthamAha ||trnnvHskNdhaavaabdeshmaanmaavisprshaadipryaaysssvsaamrynaaraayNteshcNteti . bhagavaHsAkSamyAdAtmAdayaHmAtmAmadhyAmAtmAMtAzca uktaMca pratAdimatamajjanataMtaneva raMdiyageju jaMdavaavibhAgItaparamANuviyANAhi sthUlamAvenaggahaNa nikSepaNAdivyApAra skaMdhAratisaMjJAryaterudaukriyAtacitsattIupalakSAtvenAprIyataratigrahaNAdivyApArAyo gyevapiyAkAdiyuskaMdhAravyAsaMjJApavartate anaMtabhedAyiyugalAajAtyAskaMdhajAtyA cadaividhyamApadyamAnAHsarvezrayaMtaratitajAsAdhArAnaMtabhedasaMsAcanArthavaravacanakriyatneza vAskaMdhAratibhedA vidhAnapUrvokta satrayamedasaMbaMdhanArthasparzarasagaMdhavarNavatoNavaHskaM dhAmyunaHzanabaMdhasomayasyaulyasaMsthAnabhedatamazchAyAtayodyotavaMtazvasyAdivaMtati Page #1062 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'mAhakimayAMpugalAnAM annuskNdhlkssnnHprinnaamonaadiruutaadimaanityucytesbluu| , tyatimakhAdAdimAnpatijJAyateyadyevaMtasmAdabhidhIyatokasmAnimittAdutpayaMtaratitavaskaMdhA naaNsaavtytihetuptipaadnaarthmucyte||||bhedsNghaanebhyutpyNte||sNghaataanaahitynimiH tavazAhidAraNabhedaH pathagbhUtAnAekakhApatiHsaMghAtaHnanunahitvAtadvivacanenabhavitavyaM va huvacananirdezAtatIyasaMgnahArtha bhedAtsaMghAnAnabhedasaMghAtAbhyAMcautpadyataratitadyathA i. yoHparamAevoHsaMghAtAdiSadezaskaMdhautpayatehiSadezasyANonatrayANAMvA araNanIsaMghA tri tAtapadezAdayoH hivadezayorakhapadezasyAraNezvaturNAcANanAsaMghAtAccatuH pradezaevaMsaMravye yasavyeyAnaMtAnAManaMtAnaMtAnAca saMghAtAtAvatyadezaHrASAmevabhedAtahipadezaparyatA:skaMdhAu tyayaMteevaMbhedasaMghAbhyAmaikasamayikAbhyAMhivadezAdayaHskaMdhAutpadyate manyatIbhede nAnyasyasaM ghAteneti evaMskaMdhAnAmutpatiheturukA bhayorutyati hetundrshnaarthmaahaabhedaadrnnH|| siddhevidhirArabhyamANoniyamAryobhavati agorutpatibhedAdevanasaMghAtAta nApibhedasaMghAtA, bhyAmitimAhasaMghAtAdevaskaMdhAnAM mAmalAmesiDebhedasaMghAtagnaharaNa manarthaka rati naha egaayojnptiptyrthmaahaabhedsNghaampaaNcaakssuyH|| anNtaanNtprmaannsmudaayniyaayo| Page #1063 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlasyAsti vaMgamayaitiH kuto gauNasya mukhyApekSatvAd dvyasya paryAyaH dhammIttara nichatiH dhammI tara janakarUpaH aparispaMdAtmakaH pariNAmaH jIvasya ko dhAdiH pulaspavargAdiH dhammIdhammIkAzAnI "agurulaghugu gAvaddhihAni kRtaH kriyApa rispaMdAtmikA sAhidhAmA yoga vainyasikabhedAt catraprAyogi kI zakI dii| no vai sikInimitAmeSAdInAM paratvAparatve kSetrakate kAla kate castaH tatrakA lopakAra prakarayoktatvAtkAla kate rote tarAne vartanAdayaH upakArAH kAlasyAsti tvaMgama yaMtinanuvarta nAgaharA ..mevAstu tadbhedAH pariNA mArayaH teSI eca ghA manarthakaM nAnarthakaM kAla haya racanArthatvAt prapaMcaspa kA lohi dvividhaH paramArthaH kAlo vyavahArakAlakha paramArtha kAlo vartanA lakSaNaH pariNAmAdilakSaNeogya bahArakAlaH anyena paricchinnamanyaspa parichedahetuH kriyAvizeSaH kAlaH tivyava jiyate samedhAvya 'vatiSThatebhUto vartamAnobhaviSpa vittittavaparamArtha kAle kAlavyapadezo mukhyaH bhUtAdivyapadezo gaugaH vya vahArakAle bhUtA divyapadezo mukhyaH kAlavyapadezogIH kriyAvatadUvyApekSatvAt kAla kattatvAcca bhpratrA ha dhammIdhamIkAzapudulajIva kAlAnAM upakArA ukkAH lakSaNaM coktaM upayogolakSaNamityevamAdimudra lAnAM tu sAmAnyalakSaNA muktaM vizeJa lakSaNaM noktaM tatkimi matrocyate // // sparzarasagaMdhavarNAvaMtaH pungglaaH|| sparza te sparzanamAcaM vAsyarzaH soSTa vidhaH mRdukavinaguru laghuzIto ghnanigdharukSabhedA tara spaterasanamA ve Page #1064 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dibhAvenatiHparasparoparagahaH svAmItAvadittatmAgAdinArayAnAmupakArevartatestyazvahitapaniSA danenAhitapatiyedhenamAcArya ubhayalokakalapadopadezadarzanena tadupadezavihitakriyAnuyAyA nenacazivyAyAmanuggahavartatezikhyA apitadAnukUlyaratyA upakArAdhikAreSunarupAnahavacanaMki marthapUrvoktasukhAdicatulyapadarzanArthapunaruSaggavacanakriyate sukhAdInyapijIvAnAMjIvakata upakAraratimAha yadyavazyasatoupakAriNabhavitavyasaMzyakAlobhimataHtaspaka upakArarati abocyte||shaavrtnaaprinnaamkriyaaprvaaprtveckaalsyaarttejitaatkrmnnibhaavevaapudmii liMgevartanettibhavativamai tevartanamAnavAvartaneti dhamAdInAMvyANAMvaparyAyanirdatipratisvAtma navavartamAnAnAMvAyopagnahAdinAtahatyamAvAt tasvavartanopalakSitaH kAlaratikatvAvartanAkA laspopakArakoNijathaH vartatevyaparyAyaH tasyavartapitAkAlavyayevaMkAlasyakriyAvatvaMyonoti yathAziyya adhIta upAdhyAyodhyAyapatItinaiyadoyaH nimitamAtrepihetukartavyapadezoramaH yayA kArIyogniramAyayatItievaMkAlasyahetukartalAsakathaMkAlaratyavasIyatesamayAdInAMkiyAvi zeSANAMsamayAdibhirnivatyaimAnAnAMcapAkAdInAMsamayaHpAkaratievamAdisvasaMjJArarudisadbhAvepisa '. mayaHkAla udanapAkakAlaraniadhyAropyamANaH kAlavyapadezaH nadyapadezanimitaspamukhyasya Page #1065 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taratravakSyate. idaMtujIvAnpratiyugalAnAmupakArapratipAdanArthamevetiupakArakhakaroura yatezarIrANiukAniudArikAdInisaumyAdapratyakSANitadudayopayAditaratonyuyazI rANikAnicitratyakSANikAnicidakhatyakSANigateyAkAraNAbhUtAnikArmAepizarIragna haNenagyate etAnipaugalikAnItirutvAjIvAnAmupakAreSudralAHpravartatespAnmatakAmmeNa mapaulika anAkAratvAt AkAravattAMUhArikAnAMpohalikatvaMyuktamititannatadapipoli kamevanahipAkasyamUrtimatsaMbaMdhanimittvAt dRzyanehinIhmAdInAudakAdivyasaMbaMdhapApita ripAkAnIpaulikatva tayAkAmaNamapigurakaMTakAdimUrtimavyopanipAtesanivipacyamAnatvA na paugalikamityAcasevaMcAkAhavidhAvyavAkbhAvavAgininatra bhAvavAktAvatvI-tarAyama nizrutajJAnAvarAkSayopazamAMgopAMgAnAmalAbhanimittavAnponalikI nadabhAvetahatyabhAvAt tatsAmopetenakriyAvatAtmanAgheryamANAHyugalAH vAkvenavipariNamaMtarativyavAgapipIhati konodriyaviSayatvAttareMdriyaviSayAkasmAnabhavati tahoyogyasvAtaghrANanA gaMdha vyerasAnupalabdhivana amUrtavAgitice namUrtimagRhAvarodhaNyAghAnAbhibhavAdidarzanAtamUrti malasihemanovividha vyamanobhAvamanaveti bhAvamanastAvatasyupayogalakSaNAMpugalAvalava Page #1066 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haH prAkAzasyeApakAro veditavyaH" mAhajIvabuddhalAnAM kriyAvatAmavagAhinAmavakAzadAnayukta 'dhammIstikAyAdayaH punarniH kriyAnitya saMbaMdhAsteSAMkathamavagAhaiti cen nopacAratastasiddheH yathAgamanAbhAvepisarvagatamA kA zamityucyate sarvaca sadbhAvAt evaM dhammadhammI va pizravagAha nakriyAbhAvepisarvatra vyAptidarzanAt pravagAhinAvityupacaryete AhayadyavakAzadAnamasya sva bhAvaH vajrAdibhilauTA dInAbhityAbhirgavAdInAM ca vyAghAto natrApnoti dRzyate ca vyAghAtaH tasmAdasyA vakAzadAnaMhIyataitinaiSa doSaH vajraloyyAdInAM sthalAnAM parasparavyAghAnaiti nAsyAvakAzadA nasAmadhye hIyate tatrAvagAhinAmeva vyAghAtAmA vA hujAdayaH punaH sthAlasvAt parasyaraM pratyavakAza dAnaM na kurve nIti nAsA vA kAza doSaH yevalupuGgalAH sUkSmAtepiparasparaM pratyavakAzadAnaM kurveti paye vanedamA kAzasyA sAdhAraNaMlakSaNamitareSAmapina sadbhAvAditi tatrasarvvapadArathInAM sAdhAraNAva gAhana hetutvamasyAsAdhAraNalakSaNamiti nAstidoSaH *malo kA kAzetadabhAvAdabhAvainicet-nasva bhAvAparityAgAt mata ukta prAkAzasyopakAra prayatnadanaMtaro diSTAnAMka upakAra ra tyatrocyate // 65 // zarIrabArDananaH prANapAnAH buddhalAnAM // idama yuktaM vartate ki macAyuktaM yuddhalAnAM ka upakAraitipari yuddhalAnAM lakSaNamucyate bhavatA zarIrAdIni puddala mayAnIti naitadayuktaM buddhalAnAM lakSaNAMDa Page #1067 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zleSmAcAbhibhavaH navAmUrtasyamUrtimaDribhighAtAdayaHsphaH prataevAtmAstitvasiddhiHyathA paMjejatimAceSTitaMzyokurastitvaMgamayatitadhAmAyaNAyAnAdikapikriyAnamAtmAnaMsAdha yati kimetAvAnevayugalakataupakAraH mAhomvidanyoppastItyanamAhAsukhaduHkhajIvittamara goparagahAzvAsadasadeyodayeaMtaraMgahatIsItavAdyAvyAdiparipAkanimitavazAna utpadyamAnaH 'prItitAparUpaHpariNAmaHsukhaduHmamityAravyAyatebhavadhAraNakAraNApurAvyakammIdayAdavasthi timAradhAnasyapUrvoktadhANApAnakriyAvizeSAdavyuchedaHjIvittamityucyatetaducheromaraNa etA nisuravAdInijIvasyayugalasyakataupakAraHkutaHmUrtimanahetusannidhAnesanitadutpateH upakA ,rAdhikArAduSagnahavacanamanarthakaM nAnarthakakhopabahAdarzanArthamidaMyugalAnAyugalakattaupakA rati nadyayAkaMsArinAmasmAbhirjalAdInAMkanakAdibhirayAsaratInAmudakAdibhirupakAra ki yetecazabdaHkimarthaHsamuccayArthaH anyApipugalakataupakArostItisamuccIyaneyathAzarIrANA vNckssuraadiiniNdiyaaeyaapiitievmaayjiivktmuykaarNpdryjiivktopkaarpdrshnaarthmaah||6|| parasparopagnahojIvAnAMparasparazadaHkarmavyatihArevartate karmavyatihArazyakriyAvyatihArevartate parasparasya upagnaha parasparopagrahaHjIvAnAMmupakArakaHpunarasosvAmitya prAcAryaziyyaratyevamA Page #1068 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + -natvAt paugalikedvyamanazva jJAnAvaraNa vIryIna rAyakSayopazamabhyaM gopI gAnAmalAbhapratyayAHgu doSa vicArasmaraNAdipradhAnAbhimukhyasyAtmano nuggAhkAH paGgalAHmana svena pariyAtA itiyau likaM kavidAhamanaduvyAM naraM rUpAdipariNAma virahitaM aNumAtraMta spapaugalikatvamayuktamiti tadayukta ucyate tadidviyegAsa nAcasaMva iMca syAdasaMva vAsyAt yadyasaMvarddhatannAtmana upakArakaM na bhavitumarhatiI diyasvacasAcivyaMna karoti prathasaMvarddhaeka sminpradezesaM vaddhaMsatadaraguinareSuSade zeyuupakAraM na kuryAtprayavazAdasya alAtacakravatparimnamaNamiti cetnana sAmarthyAbhAvA pramUrtasyAtmano niHkriyaspArado guNaH saniH kriyaHsaniHkriyaH san bhmanyaca kiyAraM menasamarthaH dRSTA hi vAyuTuvyavizeSaH kriyAvAnsparzavAnprAptaH vanaspattau parispaMdahetuH tadviparItalasaNAcI yaMtra ,tikriyA hetutvAbhAvaH cIyatarAyajJAnAvaraNakSayopazamAMgopAMganA modayApekSiNAt manAudasyamAnaH koTo vAyurucyAsalakSaNaH prANAtyucyate tenaivAtmanA vAhyeo vAyurabhyaM na rIkriyamANe nizvAsa lakSaNo pAnaityASmAyate evaMtAvapyAtmAnugnA hi jIvinahetutvAt teSAM manaH prANApAnAnAM mUrtimatvamava seyaM kuto mUrtimadbhiH pratIghAtAdidarzanAt pratibhayahetubhirazanipAtAdibhiramanasaH pratIghAtoha zyate surAdibhizvAbhibhavaH hastatalapadA diti rAsyasaMvaraNAt prANApAnayoH pratIghAta upalabhyate bhi Page #1069 -------------------------------------------------------------------------- ________________ } naM dharmAdharma yorgatisthi tyo zvaya yA saMrakhyaM bhavati evaM jIva budda lAnAM yathA saMkhyaM prApnotidhamme smA pakAro jIvAnAM gatimadharmasyopakAraH buddhalAno sthitirititaniratyartha upagrahavacanaM ki yate mAha dhamAdhama yorya upakAraH samAkAzasyayuktaH sarvagatatvAditi cettadayuktaM tasyA nyopakArasadbhAvAtsarveSAM dhammIdInAM ivyANAmavagAhana ta sma yojanaM eka spAneka prayojanaka sabhAyAM lokAloka vibhAgAbhAvaH bhUmijalAdInyevata svayojana samarthA ninAce dhamma dhamma bhyAM iti cetanA sAdhAraNAnprayaitivizeyyo ktatvAt maneka kAraNAsAdhyatvAccai kaspa kArya spatulya va latvAttayorgatisthitipratibaMdhaH iti cet nAprerakatvAt manupalabdherne taustaH kharavi yAna diti cet na sarbapravAdya vipratipateH sabai himavAdinaH pratyakSApratyakSAnana bhivaM 'tismA tito ra siddezva sarvajJena niratizaya pratyakSa jJAnacakSuSAdhammIdayaH sarve upala bhayaMte tadupadezAccatajJAnibhirapi avAhapadyatIMdviyayoH dhammI dharmmayo rupakA rasaMbaMdhenAsti tvamapriyate tadanaMtara muddiSTasya nabhasotIMdviyasyAdhigameka upakAraityucyate // 6 // prAkAza spAvagAhaH // uyakAra iti pranuvartate jIvapudralAdInAmavagAhinAmavakAzadAnamavagAhaH // prakAza spopakAroveditavyaH prAhajIvapudgalAnAM kiyAvatAmavagAhinAmavakAzadAnamavagA Page #1070 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YER kAza parimANasya pradIpasya zarAbamA nikAya vara kA dyAvaraNa vazAttatparimANateti mantrA dhammIdInAM manyonyapradezA nupravezAtsaMkare sati ekatvaM prApnotittatra parasparAtyaMta zle se sa pisvabhAvanajahati uktaM canbhopavisaMtA dinA ukkAsa masmama sma me saMtA viya 'sagasadbhAvena vijarhati yadyevaMdhammIdInAM svabhAvabheda ucyatAM misvatamAha ||5||gtisthityup dhamma dharma yorupa kAraH // dezAMtaraMprApti hetugrgatiH tadviparItA sthitiH upagrahyatara tiupagnahaga tiSya sthitizvagRti sthitI gati sthitI eva upagna ho gati sthityupagna ho dhama 'dharma yoriti karta nirdezaH upakayata ityupakAraH kaH punarasaugatyupaggahaH sthityusamma hava yadyevaM hitvanirdezaH prApnotinai yadoSaH sAmAnyena vyutpAditaH zabdaH upAta saMkhyaH zabdAMtarasaMbaMdhe satyapinapUrvepAta saMkhyAM jahAti yathA sAdyauH kArya tapaH zrute iti etaduktaM bhavatigati pariyA minAMjIva buddhalAnAM gatyupagna he kartavye dharmAstikAyaH sAdhAraNA yaH jalavanmatsyagamane ta yA sthitti pariNAminI jIvayugalAnI sthityupagga he kartevyebhpradharmmA stikAyaH sAdhAraNA yaH STathivI dhAturivAmvAdisthitAvitinanucaupamahavacanamanarthakamupakAraityevaM siddha svAt gatisthitIdhammIdhamma yo rupakAra iti naiSa doSaH yayAsaMkhyanivatyarthamupagnahabaca Page #1071 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAdagAranicido pugnala kA e hisa ba do logo suha me hiMbA dare hiM parAMnA te hiM vivihe hiMmatra kasapiMDoha dAnaH prathajIvAnAM kathamavagAhana mityatrocyate // 3 // prasaM vyeyabhAgAdiyujI National tasyAsaMkhyeya bhAgIkRta spa e ko bhAgaH prasevye ya bhAga ityucyate sa bhamA diye yAMtebhyasaMkhyeyabhAgAdayaH te khujI bAnA magA hoveditavyaH nadyathA ekasminnasaMkhyabhA gaeko jIvana evaM dvitricaturAdikhapi prasaMdhyeya bhAge yvA sarva lokAdavagAhaH pratyetavyaH nAnA jIvAnAM sarva loka eva yadyekasminna saMkhyeyabhAgee ko jIveovatiSThate kathaMdravyapramAgonA naMtAnaM to jIvarAsiH sazarIro va tiSThate leokA kA zaikSmabhAva devaeka jIvanigodAvagAhyepija 'deze sAdhAraNa zarIrAne tAnaM tAvasaMti' nateparaspareNa vA daraizva vyAhanyata iti nAstya vagAha virodhaH ma cArulokA kA zatru lpa pradezaya ko jIva ityuktaM tasya kathaM loka spA saMkhyeyabhAgAdiSura tirna saI loka yA zaiva bhavetitavyamityucyate // 2 // pradeza saMhAra visappI bhyAM pradIpavatprasU te svabhAvasyAtmano nAdikamaivaM dhaM pratyekatvAt kathaM cinmUrta tvaM vimbhataH kArmmA zarIravazA nmahadacazarIramadhitiSThataH tazA pradeza saMharaNA visarpaNa svabhAvaspa tAvatvamAgatAyAM satyAMma saMkhyeyabhAgAdisura tirUpapadyate pradIpavat yathA nirA vA vyoma pradeze vadhyataja sUkSmavAdarabhedAdhvaM sthAnaM pratyetavyavAda rAstAva 1 gug Page #1072 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsokAlokavibhAgasiddhiH tatrAvadhriyamANanAavasyAnabhedasaMbhavAnavizemapatipatya themaah||||dhrmaadhrmyoklenaaktlvcnmshevvyaaptidrshnaarthmogaarevsthitoghr ratiyathAtathAdhammIdharmaryookAkAzevagAhonabhavatikittarhikataneyutileyutailavaditi anyonyagnadezabavezavyAghAtAmAvovagAhanazaktiyogAnaveditavyaH attoviparItAnAM mUrtimatAMgakapadezasaMkhyeyAsaMravyeyAnaMtapadezAnAMpugalAnAMnyavAhavizeSapatipatyartha mAhArAkapadezAdiyubhAjyApudralAnagaekApadeza rAkavadezaHekapradezamAdiyeyote : umeekAdezAdayAteyuyugalAnAmavagAhomAjyAvikalpomavayamavignahaHsamudAyasa mAsArtharatiekapadezopirayate tabayAekasminnAkAzavadezeparamAgoravagAhAyo rekanomayanacavaDayozcatrayANAmamekatrayoricayucavadAnAM avadAnAMcacarAvaMsaMvye yAnaMtapadezAnAMskaMdhAnAmekasaMkhyeyamasaMkhyeyapadezeyulokAkAzevasthAnaMmatyetayaMna : nuyuktaM tAvadamUrtayordhammIdharmayorekavAvirodhenAvarodharatimUrtimattopugalAnAMkathAma patrocyatevagAhanasvabhAvatvAta suukssmprinnaamaaccmuurtimtaamppvgaahonvirudhyte| kApavarake bhanekapadIpanakAzAvasthAnavat mAgamaprAmANyAccatathAdhyavaseyaMucara Page #1073 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhArakalpate AkAzasyApyanyAmAdhAraHkalyaHtayAsatyanavasyAprasaMgaratinaiSadoyAnA kAzAdanyadadhikaparimANAMvyamastipatrAkAzasthitamityucyane sarvatonaMtaMhitadharmAdI nopunaradhikaraNamAkAzamityucyate vyavahAranayavazAtrAvabhUtanayApekSayAtsarvAMgAvyA zivapratihitAnyevatayAcokabhavAnAste mAtadhamanItidharmAdInilokAkAzAnavahi: saMtItietAvadavamAdhArAdheyakalpanAsAdhyaMphalenanucalokepUrvottarakAlabhAvinAmAdhArA dheyabhAvodayaHyathAkuMDevadarAdInAM tathAkAzepUrvadharmAdIni uttarakAlabhAvInimatovya vahAranayApekSayApinnAdhArAdheyakalpanAnupapatiratinaiyadoyaHyugapaddhAvinAmapiMdhA rAdheyabhAvArazyateghaderupAdayaHzarIrehastAdayaratiloka ityucyatekolokAdhamAdInii vyANiyabalopatesalokaratinadhikaraNasAdhanogharjamAkAzaMvidhAvibhaktaM lokAkAza malokAkAzaMceti lokauHsayatratasvIkAkAzaMtatovahiHsarvatonaMtamalokAkAzaMlokA lokAlokavibhAgadharmAdharmAstikAyasanhAvAvijJeyaHmasattihittasmindharmAsti kAyeyugalajIvAnAMgatiniyamahekhabhAvAvibhAgonasyAt asativAdharmAstikAyesthitte rAzrayenimitAbhAvAsthiterabhAvolokAlokavibhAgAbhAvovAsyAt tasmAtadubhayasar3A Page #1074 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namiticenAnetasAmAnyAtA anaMtaSamA trividhamuktaMparItAnaMta anaMtAnaMtaMcetitatsarvama naMtasAmAnyanagrayatesyAdetadasaMrakhyAtapadezAlokaHanaMtabadezasyAnaMtAnaMtapadezasyacaske dhasyAdhikaraNamitivirodhaH tatonAnaMtyamitinaiyadoSaHsUkSmapariNAmAvagAhanazaktiyogA ta paramAravAdayohisakSmamAvenapariNatAHgakaikasminnaSimAkAzanadezeanaMtAnaMtAra avattidaMtenavagAhanazaktizcaiyA navyAhatAstittasmAdekasminnapipadezeanaMtAnaMtA nAmavasthAnanavirudhyateSugalAnAmityavizeSavacanAtparamAgagarapipadezavatvaSasaMgata svnissedhaarthmaah||||naaegbhgo deshaansNtotevaapshessHkuttonsNtiiticet|| pradezamAnatvAt yathAkAzapadezasyaikaspapadezabhedAbhAvAdapradezatvaM evamarorapivadeza : mAvasAta pradezabhedAbhAvaHkiMcatatolpaparimANAbhAvAt nahmaNoralyIpAnanyAstiyanosya : ghadezAbhidherana eyaamvchtmdeshaanaadhrmaadiinaamaadhaaratiptyrthmidmucyte||shaalo| kaakaashevgaahH| uktAnAMdhamAdInAMvyANI lokAkAzevagAhonavahirityarthaH yadidha mIdInAlokAkAzamAdhAraH mAkAzasyaka mAdhAraratimAkAzasyanArayanyamAdhAraHsva ativamAkAzaMmadhAkAzavapratisTedharmAdInyapisvapratithAnyevaprathadharmAdInAM anyamA Page #1075 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMvetaisahanAdhikriyate ajIvakAyAztyatrakAyagnahonapadezAstitvamA-nijItanaviyattAvara dhAritApadezAnAM atstnihrnnaarthmidmucyte||asNkhyeyaaHpdeshaaHdhmmiidhrmkjii vAnasaMkhyAmatItAmasaMravyeyAprasaMkhyeyarivavidhaHjaghanyaH utkRSTa ajaghanyotkayosaMratyayaH parigrahyatepradizyataratipadezaHvakSyamANalakSaNamparamANuHsayAvatikSenevaniSThatesaSadezara tivyavajhiyatedhamAdhammakajIvAHnulyA asaMkhyeyapadezAH tabadharmAdharmoniHkriyolokAkA, vyApyasthitaujIvastAvatyadezoSisatsaMharaNavisarpaNasvabhAvatvAtakarmanirbati zarIramaNa mahahAadhiniThastAvadavagAyavartateyadAnulokapUrNabhavanitadAmaMdarasyAdhaHcitravajragatapA lamadhyejIvasyATomadhyapadezAvyavatitestareSadezAUImadhastiryavakalokAkAzaMjyAnI vate prathAkAzasyAkatipadezAztyatamAhAchAmAkAzasyAnaM nAloke praloke cAkAzovA tite avidyamAnoMtoyeyote anaMtA:kepadezAHkaspabhAkAzasyapUrvavadevAsyApinadezakalpanA baseyAuktamamUrtAnopadezaparimANaidAnImUrtAnAMpudalAnAMpadezaparimANanijI tavyastyatA hAsaMkhyeyAsaravyeyAzyayugalAnIcazadanAnaMtAvAnusayakasyacityuhalavyasyahmaNa kAdeHsaMkhyeyApadezAkaspacita prasaMravyeyAHpradezAH kasyacita-anantAzya anaMtAnaMtoyasaMratyA Page #1076 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadanenarayAppatA adhiktaanaamevekrvyaagaavishessptiptyrthmidmucyte||chaani:kriyaannic / umayanimitavazAdaspadyamAnaHparyAyAvyasyadezAMtarajAptihetuHkriyAtasyAnikAMtAniniHki yANiyatracodyatedharmAdInivyANiyadiniHkriyANitatasteSAmutpAdonabhavetAparispaMdakiyA pUrvekohighaTAdInAMutpAdoramA utpAdAbhAvAtavyavAbhAvaratisarvavyANAmutpAdAdivitayarU pakalapanAyAghAtatitannakikAraNamanyathoSayate kriyAnimitotyAdAbhAvepyeyAMdhamAdInAM anythosvaadHklpttotythaadvividhutpaadHsvnimitHprtyyshcsvnimimittstaavdnN| tAnomagurulaghUrANAnAdhyAgamaSAmANyAdabhyupagamyamAnAnAMbaTasthAnapatitayAnAhAnpAca vartamAnAnAMsvabhAvAdezAmutpAdojyapazcaparavatyayopiannAdigati sthityavagAhanahetutvAtakSa rokSapoteyAMmedAntahetutvamayibhinna mitiyarayatyayApekSautpAdovinAzaadhyAvakriyatAnanuya diniHkriyAzidhammAdInijIvapugalAnAMgatyAdihetuskhanopapadyatejalAdInihikriyAvaMtimatsyA dInAMgasyAdinimitAnirayAnItinaiyadoyamvalAdhAnanimitatvAvasurvadyathArUpopalabdhaucakSu nimitamitinavyAsiptamanaskasyApibhavatinidhikatAnAdharmAdharmAkAzAnAMniHkriyakhebhyuSa gatejIvapulAnAMsakriyatvamaryAdApanakAlasyApisakriyatvamiticennAnadhikArAna: ataevA Page #1077 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyamitiiyatA vyabhicArAdesthitAnI tiucyatena vidyaterupa meteSAM ityarUpANirUpapratiSedhena tatsahacAriNAM rasAdInAmapipratiSedhaH tena bhmarUpANya mUrnAnityarthaH / ya yA sarve khAMDvyANAM ni syAvasthitAnItyetatsAdhAraNalakSaNAM prAptatayA marUpatvamapi prApnaMSuddalA nAmapimatastadapa vAdArthamAha // 5 // rupiyAH puhulaaH||ruupN mUrti rityarthaH kA mUrtiH rUpAdi saMsthAna pariNAmo mUrtiH, rUpa me yA mastirU piNAH mUrtivaMtastyarthaH athavA rUpamitiguNAvizeSavacanazabda steSAmastIti rUpiNaH rasAdyagnamiti cenna tadavinAbhAvAnadaMtatIvaH buddhalAi nivahuvacanaMbhedapratipAda nArtha bhinnAhiyuddhalAH skaMdhaparamANabhedAttaddikalpa upariSTAddakSateyadipradhAnavAdrUpatvamekatvaM ceyaMsyAt visvarUpa kArya darzana virodhspaat|| mAha kiM yuddalavat dhammodInyapi dravyANi pratyekaM bhi naaniitycocyte||2||.praa.praakaashdekduucyaa // i prAGayamabhividhyarthaH saiau zrImAnupUrvI mAsTatyaitada kaMtena dhamadhamma kA zAni mahyaM te / ekazabdaH saMkhyAvancanaH tenadvyaM vishessyte| ekaM durvya eka dravya mitipadyevaM bahuvacanamayukta dhammIdyapekSayA vahutva siddhirbhavati / ekasthAne kA avasthAyanazaktiyo gAt / ekaikamitya stulaghutvAt dravyagNAmanarthakaMtatkriyatedvyApekSayA ekatva khyApanArtha duvya jahAM kSetra bhAvApekSayA saMkhyeyatvAnaM tattva vikalpa sye stttvaat| (najIvapuddala va dekhI bahutvamitye 28 Page #1078 -------------------------------------------------------------------------- ________________ diyogAbhAvaH iti cet|| na vaayustaavddhuupaadimaansyrshvnnaat||ghttaadivt cakSurAdika sUnA hya svaabhaavaat|| rUpAdyabhAvaiti cetnaparamANvAdikhatiprasaMgaH syAt prAyogaMdhavatyaH sparzAdimatvA tuSTa thivIvatte jo pirasagaMdhavadrUpavatvAt tadvadevAtmano middividhaMdUvya manobhAvamanazyetittatrabhA bamanojJAnaMtaspa jIvaguNatvAtmAtmanyaMtarbhAvaH dvyamanasvarUpAdiyogAt pudgaladvya vikAraH rUpAdimanmanaH jJAnopayoga kAraNatvAt cakSuriMdviyavat nanu pramUrtepi zabde jJAnopayogakAzA vadarzanAta vyabhicArI he turiti cet| nanasyApipaud likatvAtmUrtimatvopapateH nanuyayA sarveSA paramANuMnAM rUpAdimat kAryatvadarzanAta rUpAdimatvaMnattathA vAyumanaso rUpAdimatkArya dRzyate ticettananuteSAmapittadapayatteH sarveyAM paramANUnAM sarvarUpAdimatkAryatvaprAptiyogyattAbhyupagamAt naca keci sArthivAdijAtivizeSayuktAH paramANavaH sNni| jAti saMkareNAraM bhadarzanAn dizoppAkA zatabhIvaH prAdityAdayAdyapekSayA prakAza pradezapaMktiyukta ra imitivyavahAroyamateH uktAnAM / ivyANAM vizezApratipatyarthamAha // 2 // nityAvasthitAnyarUpANi // nityaM dhruva mityarthaH nadhuvebhyaiti nidhuve nityaiti niSyAditatvAt dharmmAdI nivyANigatihetutvAdivizeSalakSaNadravyArthAdezAda stitvAdisAmAnyalakSaNa ivyA thI dezAcca kadAcidapina vyayaMtItinityAnivakSyate hita vAcAvyayani Page #1079 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eyakasiddhestaHyadyapathakasiyorapiyogaHsyAtAmAkAzakuzumaspaSakatipuruSahitIyazi rasazcayogaHsyAditi athapathakasiddhirabhyupagampovyatvakalpanAnirarthakAguNasaMjhAvoiyami ticenAtavApiguNAnAMsamudAyasyacabhedAbhAvetavyavyapadezonopapadyatebhedAbhyupagamecapUrvokta evadoyonanuguNAnvatiguNairvAdUyateitivignahepisarAvadoyAiticenakacijhedAbhedoSama testadavyapadezasihAvyatirekeraNAnupalavyeramedaHsaMjAlakSASayojanAdibhedAdedaratipakatA dhrmdyovhtH| tatsAmANyAdhikaraNyAtvahakhanirdezaHsyAdetatsaMravyAnuvativatyuliMgAnurati rapiyAnotinaiyadoyaH mAviraliMgAzabdAnakadAcilliMgaMvyabhicaraMtiAatIdharmAdayovyANi mavaMtIti nnNtrtvaacturmaamevdtyvypdeshprsNgemdhyaaropnnaarthmidmucyte||||jiivaashc ||jiivshbdovyaakhyaataayHvhuvnirdeshonyaayaatmedptiptyrthHcshbdaavysNjnyaanukrssnnaa rthaHjIvAcavyANItievametAnivakSyamANenakAlenasahapadayANibhavaMtivyasyalakSaNaM vksste|gunnpryydrvymititlkssnnyogaandhrmaadiinaaNvyvypdeshobhvtinaarthHprignn . nenaparigaNanamavadhAraNArthatenAnyavAdiparikalpitAnAMprathivyAdInAniratiHkattAmavati kathaMrathivyAnejovAyumanAMsiyugalaiyaMtarbhavaMtirasparasagaMdhasparzavatvAtA vAyumanasoraNA Page #1080 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAropyate / kuna upacAraH yathA zarIraMbuddaladravya mracayAtmakaMta yA dhammI divvapi pradezAcayApe kSayA iva kAyA itibhna jIvAzvate kA yAzvabhprajIva kAyA vizeSaNaM vizeSyeoti vatiH nanu canI lotpalAdiSuH vyabhicAresati vizeSalA vizeyya yoryogyaH // ihA yi vyabhicAro sti| prajIvaza daH kAye kA lepi vartate kAyoMpi jIve kimarthaH kAya zabdaH pradeza vahutvajJApanArthaH dhammIdInAM pradezAvaha va iti // nana cazma saMkhye yA pradezAdhamrmmAdharmaika jIvAnAmityanena pradeza vahalaM jJApitaM satyaM paraM kiMtu asmin vidhau satitadavadhAraNAM vijJAyate asaMkhyeyAH pradezAna saMkhyeyAnAyyaMnaM taaH| iti kAlapradeza'cayAH bhAvajJAya nArtha caraha kA yaha kAlo vakSyate // nasyapradeza pracayaza niSedhArtha rahakA yagnahAM yathA goH pradezamA catvAt dvinI yAda yo sya pradezAnasaM nitya pradezoyaH tathA kAlaparamArapyeka pradeza tvAdaza deza iti teSAM dhammIdInAM majIvara ni sAmAnyasaMjJAjIva lakSaNAbhAvamukhyena aranAdhama kAzapuddalAi tivizeSa saMjJA sAmayikI cAha sarva dravya paryA yeSu kevalasyetyevamAdiSudvyArayuktAnikA nitAnItyucyaM te // 6 // dunyA // yathA yathAyogyaMstaya zrIyaite gamyate prApyate yathAkhaMyathAyathaMyathAtmIpaparyAyai yI niDvaM ticAtAnItiyA ivya yogA ivyamiti cetro bhayAsiddheH yathA daMDa daM Dino ye gobhavani 2thaka siyornacatathAdravyadravyale Page #1081 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rzanArthamAha // 6 // dazavarSasahasrANi prathamA yo // *aparA sthitirityanuvartate prayabhavana vAsi nAkA jaghanyA sthitirityAha // cha // bhavaneSuca // cazabdaH kimarthaH prakRtasamuccayArthaH tenabhavanabA sinAmaparA sthinirdazavarSasahasrANI vabhisaMbaMdhyate vyattarANAM tarhi kA jaghanyA sthitirityatA h||5||aNtraannaaN ca // cazabdaprakRtasamuccayArthaH tena vyaMtarANAmaparA sthitirddazavarSasahasrANi ityavagampatebhprathaiSAM pa rAsthiti ke yatrocyate ||5||praaptyeopmdhikN // parA utkaSThA sthittivyaMtta rANAMcalyo pamamadhikaM idAnI jyoti skA gAMparA sthitirvaktavyetyata mAha // 65 // jyotiSkArAMcaca zabdaH prakRtasamuccayArthaH tenaivamabhisaMbaMdhaH jyotiSkANAMcaparAsthitiH palyopamamadhikamiti athAparA ki patItyAha // 2 // tadaSTabhAgo praaH||tsymlyo pamasyASTabhAgo jyoti skANAmayUrA sthitirityarthaH matha laukI tikAnAM vizeyoktAnAM sthitivizezro noktaH sa kiyAniti // 45 // lau kAMtikAnAmau sAgaropamA sarveSAM // avaziSTAH sarve te lAle zyAH paMco tsedha zarIrAH ca tutrikAya devAnAM sthAnabhedAH sukhAdikaMparAvarasthitirlezyAturyAdhyAyenirUpitaM // cha // ititta svArthavatau sarvArtha siddhisaMjJikAyAM cturthodhyaayH||4|| 3||daaniiN samyagdarzana viSayabhAvenopa ye yujIvAdiSujIva padArtho vyAkhyAtaH mathAjIva padArtho vicAraprAptaH stasya saMjJAbheda saMkIrtanArtha mi damucyate // 5 // majIva kAyA dhammIdhammI kAza yuddhlaa|| kAya zabdaH zarIrevyutpAditaH rahoya cArAda Page #1082 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptaviMzatiH tRtIyepraSTAviMzatiH upari magmaiveyakeSuSa ya merA konaviMzat dvitIye triMzana i tRtIye eka ciMzatamanudiza vimAne suddhA viMzat vijayAdiSunayarivaMza tsAgaropamA ni utkRSTA sthitiH sarvArtha siddhAtrayastriMzadeveti nirdiSTotkRSTa sthiti ke mudeve bujaghanya sthitipratipAdanA rthamAha // praparApalyopamamadhikaM // palyApamaM vyAkhyAtaM praparAjaghanya sthitiH palpoSama sAdhi kaMkeSAM saudharmezAnIyAnokaca mavagamyate parattaH ityuttaravavakSyamANatvAt tataOM jaghanya sthi tipratipAdanArtha maah||5|| parataH parataH pUrvApUrva naMtarAva rasmindezeSarataH vIpsAyAM hi tvaM pUrvasada syApipradhikaggrahaNamanuvartate tenaivamabhisaMbaMdha kriyate saudharmezAna yA sAgaropame sAdhike uktete sAdhike sAnatkumAra mAheM iyeorjaghanyA sthitiH sAnatkumAra mAheM dvayoH parA sthitiH saptasAga ropamA nisAdhikA nitA nisAdhikA nibrahmabrahmA tara yeorjaghanyA sthiti rityA dievaM vijayAdiparya te yujJeyaM nAra kA utkRSyA sthitiruktA jaghanyAM sUtre nupAto praprakRtAmapila ghunopAyena pratipA dayitumicchannAha // 2 // nArakANAM ca dvitIyAdiSu / / cazabdaH kimarthaH prakRtasamuccayArthaH kiMcA kRtaMparataH parataH pUrvInaMtarAma parA sthitirititenAyamartheaulabhyate ratnaprabhA yAMnAra kA NIparA sthi tirekaM sAgaropamaM zarkarA prabhAyAM jaghanyAzarka rAjabhAyI utkRbdA sthitirakhI sAga ropa mANasA bAlnu kAprabhAyAM jaghanyetyAdievaM dvitIyAdimujaghanyA sthitiruktA yamAya kA jaghanyetitakhada 6 4 T Page #1083 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptAanayo klpyordevaanaaNsptsaagrossmaani| sAdhikAni utkaThayAsthitibrahmalokAdiyacya. 'taavsaanegusthitivishessptiptyrthmaah||trisptnvaikaadshtryodshpNcdshbhirdhikaanit|| saptAhAMpakataM tasyehAdibhiniSTairabhisaMbaMdhodravyaH saptatribhiradhikAnisaptasatyabhi radhikAnistyAdihayoIyorabhisaMbaMdhoveditavyAtuzabdovizeyaraNarthaHkiMvizinaTiadhikaza bdonuvartamAnazcatubhirihasaMvadhyatenottarAbhyAmityayama viziyyatetenAyamobhavati / hmalokabrahmotarayoIzasAgaroSamANisAdhikAnilAMtavakASiSTayodezasAgaropamA tu nisAdhikAniTaka mahAyukrayoHyoDAsAgaropamAnisAdhikAni satArasaharalArayo ravAdazasAgaropamAnisAdhikAniH mAnatamANatayoviMzatisAgaropamANi bhArAvyu tayorvizatisAgaropamANitanaUIsthitivizeSamatipatyarthamAhAbhAraNAcyutA dUImekaikenanavasugmaveyakevijayAdiyusarvArthaHsiddIcA adhikagnahaNamanuvartanenenehasaM baMdhoveditavyaH kaikenAdhikAnItinavamahaNakimarthapratyeka mekaikamadhikamitijJApanArtharatara thAhiauveyakeyuekamevAdhikaMspAhijayAdivini prAdizabdasyapakArArthatvAta anudizAnAma piggahaNAMsarvArthasiddhezvapathagagahAMjaghanyAbhAvapatipAdanArtha nAyamarthaH adhoganaveyakeSu. 6 vayorvizaniHhitIyecanurvizatistatIyepaMcaviMzatiHmadhyamaveyakeyupathameDiza niHhitI Page #1084 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhyHsheyaastiygyonyH||upyaadikaaukaa devanArakAHmanuvyAzyanirdiyAH pAgmAnusotarA nmanumyAraniyamyonyesaMsAriNojIvAHzeSAstiryagyonayoveditavyA rAyotirazcAdevAdInAmi bakSetraoNvibhAgaH punarnirdezavyAsarvalokavyApitvAtemAkSetravibhAgonoktAhasthinirutA sabhAbanArakANAMmanuvyANatirazvAMcadevAnAMnotAtasyAMvaktavyAyAMmAdAvudiyAnAbhavanayA sinosthitiprtipaadnaarthmaah||shaasthitirsurnaagsuprnnhiipsheyaarnnaaNsaagropmtriy lyopmaaiihiinmitaaH||asuraadiinaaNsaagropmaadibhirythaakrmanaamisNbNdhoveditvyH . zyasthitirukAjaghanyApmuttaratravakSyate tadyathAasurANyAMsAgaropamAsthiti gAnAMnI NipalyopamAnisthitiHsuparNAnAmamaItatIyAnihIyAnAM zeSANAMSamAaAIyalyo paurAmAyadevanikAyasthityabhidhAnAdanaMtaraMgatyaMtarajyotikAsthitivacanekramamAlesati taduvaMdhyavaimAnikAnAMsthitirucyate kutstyorutrNdhnmuttrblghunopaayensthitivcnaan|| teyucaadaavhieyoHsthitividhaanaarthmaah||shaasaudhrmshaanyoHsaagropmendhike|saa garopameratihivacananirdezAtahitvagatiH adhikezsyayamadhikAra: mAkunAmAsaharalA rAta radaMtakutIjJAyaterativeta utaravatuzadakaraNAta tenasaudharmazAnayoIvAnodesA garoSamesAtireke pratyetavye uttarayoHsthitivizeSamatipatsaryamAhAsAnatkumAramAhenyoH / Page #1085 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svatAdityAM ne pragnyAbhastaryAbhA mAdityasya cava nhezvAnarecAM drAbhasatyAbhAH vAruNAMnarAle rame paskara kSemaMkarAma rugadeto yAMta revakha bheSTa kAmacarAH gardatoya tuSitamadhye nimmI rajo digana rakSitAH tukhitA yAvAdhamadhye bhmAtmarakSita sarvarakSitA avyA vAdhA ribdAMta rAle marusavaH mari STasArasvatAMtare va visvAH sarvve svataMcA hI nAdhikatvAbhAvAt viSaparativirahAt devaryayaitarekhAMde vAnAM marcanIyA caturdaza pUrvadharA tIrthakara niSkramaNaja nibodhanaparAveditavyAH mAha uktAla kAM nikAla tatAe kaM garbhavAsamavASpa nirvAspitItyuktaM kimevamanyeyvapi nirvANa prApti kAla vibhA govidyata ityata mAha // 7 // vinayAdiva dvicaramAH // prAdizabdaH prakArAcaivartate tenavijayavaijayaM tajayaMtA parAjitAnudiza vimAnAnAmiSTAnAM jahAM siddhaM bhavati kaH punaratra prakAra: mahamiMde sati sampagdavdanupapAdaH sarvArthasiddhiprasaMgaHiticenna teSAM paramotkRSTatvAt manvarthasaMjJA eka carama tvasiddheH caramatvaM dehasya manuSyabhavApekSayA hai| caramaiau ye bAte ciramAH vijayAdibhyaSyatApra tipatitaH sampatkA manuSyeSUtyadyasaMyamamArAdhyapunarvijayAdiSu utpadyanatayutAH punarmanuSya bhava 'mavApya siddhAMtIti dvivaramadehatvaM mAhajIvaspaUdadhi ke zubhAve khutiryagyo nirodayikItyuktaM puna zravasthitau tiryagyoni jAnAM cetitatra na jJAyate ke tiryagyonayaiti pratrocyate // upapAdikamanukhye J Page #1086 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'daMnajJAyatesta bhArabhyakalpAbhavaMtItisaudharmAdignahAmanuvartatetenAyamolabhyatesaudhamI dayaHpArAgnaveyakebhyaHkalyApArizeyyAditarekalpAtItAratilokotivAdevAvaimAnikAHsaMtaHkarAM teklyoppnneyukthmiticedcyte||||brhmlokaalyaalokaaNtikaaraatytsminiiyNtshyaaly bhAvAsobrahmaloka mAlayoyeSAMtebrahmalokAlayA:lokAMtikAdevAveditavyAHpadyevaMsayAMbrahma lokAlayAnAlokAMtikatveSasataM anvarthasaMjJAragahaNAdadoyAbrahmalokolokaHtasyAnolokotaH lokAMtemavAlokAMtikAratinasayognahaNateyAhivimAnAnibrahmalokasyAMtesthitAninathavA jAtijarAmaraNAkoNAlokaHsaMsArasUtaspotolokAMtebhavAlokAMtikAHtesarbaparItasaMsArAH tana shytaaraakNgrbhvaasNghaapyprinivaaspNtiteyaaNsaamaanyenopdissttaanaaNbhedpdrshnaarthmaah||||saarsv tAdityavaruNagardatopatuSitAnyAvAdhArivAcAvemesArasvattAdayaH prayAsupUrvottarAsudikSu vidikSayathAkramemete sArasvatAdayodevagaNAveditavyA tayathApUrvotarakoNesArasvatavimAnapUrva syAMdizimAdityavimAna pUrvadakSiNasyAdizivanhivimAnaM dakSiNasyAdiziaruNasyavimAne dakSiNaparakoNegaI toyavimAna aparasyAdizituzitavimAnaM utarAparasyAdiziavyAvAdhA vimAna utaraspAdizi bhariya vimAnaMcazabdaHsamucinArthasteyAmatareyuddauhIdevagaNotayathAsAra Page #1087 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhipani patyarthamAhAvItayATalalezyAdinizeyeyupItAcapadmAvalAcapItapa zuklAcapInapAvarakAlezyAyekhAMtepItapadmazlalezyAHkathaMha svatvaM uttarapadikaMyathA datAyAMtaparakaraNemadhyAvAlaMvittayorupasaMkhyAnamiti athavApItavapAzcaralayapI tapadmazuklAHvarNavaMtoryAHteyAmivalezyAyeyAMtepotapadmazuklalezyAH tabakasyakAlezye tyatrocyatesaudharmazAnayoHpItalezyAHsAnatkumAramAheMduyoHpItapAlezyAH brahmalokana hotaralAMtavakAyoTaprakramahAyuSAlezyAmadhyamAMzaHsatArasahalArayoHpAyala lezyamAnatAdiyutrayodazasthAneyugalalezyA ttraapynudishaanutreyuprmsulleshyaa|| so'nabhihitaMka mitragrahaNaMsAhacaryAca lokavattadyathAchaviyogatIti achaviyu trivyavahAraevamihAmapiyo anyataragahaNAMbhavati prayamarthaHsavataHkathaMgampatera ticeducyateevamabhisaMbaMdhaH kriyatehayoHkalpayoryugalayo pItalezyAHsAnatkumAramAheMdayoM pAlezyAyAmavivakSAtabrahmalokAdiyukalyayugaleyupanalezyAHyakramahAzkayoHzu lalezyAyAH avivakSitatvAtazeyeyutArAdiyazalAlezyApadmalezyAyA avivakSAtaiti. nAstidoyaH mAhakalpopapatrAratyumuktaMtana jnyaaytekeklyaashtyucyte||||paagvaiylesh Page #1088 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIreNasahasthAnasthitiHzAyAnugnahazaktiHpabhAvaHsukhamiMdiyArthAnubhavaHzarIravasanAbhara . gAdiptiyunilezyAlezyAyAvizuddhilezyAvibuddhiH raMdiyANAmadhizvaviyayaiMdriyAvadhi viSayAtebhyastairvAdhikAratitasyauparyupariSatikalpapratiSastAraMcavaimAnikAsthityAbhiradhi kAratyarthaH yathAsthityAdisyabharUparyupariadhikAHevaMgatyAdibhiravItyaniSasaMgetannityartha maah||nnaagtishriirprimhaabhimaantohiinaadeshaaddeshaaNtrnnaaptiheturgtiHshriirvaikiykmu lobhakamAyodayAhimayeyusaMgaHparitahaHmAnakamAyodayAdutpanohaMkAra abhimAnaHzatairgamA dimiruparyuparihInAdezotaraviyayakrIDAraniSaka bhAvAtapariuparigatihInAHzarIraMsaudhamme zAnayordaivAnAMsaptAraniSamANasAnatkumAramAheMiyo yararaniSamANabrahmalokabrahmotaralotava kAviSTeyupaMcAraniSamAsukamahAzakrasatArasahalAreyucaturenipramANa mAnatANatayo: paraIcatuthIranipramANabhAraNAcyutayoranitrayaSamA madhognaveyakeyubhaItatIyAraliSamA madhyamagaceyakevaraniyaSamAgAMuparimagnaveyakeyuanudizavimAnecAdhyadariliSa mAanutarevaraniSamANaparignahazcavimAnaparikadAdiuparyuparihInaH abhimAnazvauparyu paritanumaMdakavAyatvAhInaHpurastAvidhunikAyeyudevAnAlezyAvidhirutAidAnIMvaimAnike khulezyA. Page #1089 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvakhAriyojanAniullutyazanaizcarAcaraMtisarAyajyotirgaNagocaronabhovakAzodazAdhika yojanazatabahalatiryagasaMravyAtahIpasamukhamANeghanodadhiparyataH ukaMca navatadurasatvaMsa yAdasanAdIcadatiyaMdugaca ukvAtArAravisasirirakAvubhanava aMgirArasaNIjyotikA raNAMganivizeSatipatyarthamAhAmeruSadakSiNAnityagatayonha loke|mero pradakSiNoMme rupadikSiNameruSadakSiNAtivacanaMgativizeSanipatyarthaviparItagati vijJAyotinitya gatayativizeSAmanuparatakriyApatipAdanArtharalokagnahaNaviSayArthamaItatIyeyuddIpe buhayogasamuyojyotikAnityagatayonAnyavaratijyotikavimAnAnAM nityagatihevabhAvA tahatyamAvaraticennAsihatvAtagatiratAbhiyogyadevaritagatipariNAmAtkarma viSAkasya vaicitryAteyAhigatisuravenaivakarmavipacyataratiekAdazabhiojanazatairekarvizaimmarumamA ppjyotikaaHbdkssinnaavrNtigtimjyotiHsNvNdhenvyvhaarkaalptiptyrthmaah||2|| tatkataHkAlavibhAgaH tahaNaMgatimajyotiHpatibhirdezArthanakevalayAgatyAnApikevalai jyotibhiHkAlaMparichidyate anupalabdhaH aparivartanAcakAlonividhaHvyAvahArikomukhya avyavahArikaH kAlavibhAgastatvataHsamayAvalikAdikriyAvizeSaparichinoanyasyA Page #1090 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parichinnaspaparichedaheturmuvyonyovakSamANalakSaNarataratrajyotiyAmavasthAnalakSaNapati paadnaarthmaahaavhirvsthitaaH||vhirityucytekutovhilokaatkthmvgmyte nartha vazAhibhaktipariNAmobhavatinanucanTaloke nityagativacanAdanyatrAvasyAnaMnyotiyAsi iMgatovahiravasthitAitivacanamanaryakamititatra kiMkAraNAMnralokAdanyana hijyotiyAM astitvamavasthAnaMcanasiI atastadubhayaMsiyarthavahiravasthitAratyucyateviparItagati niratyarthakadAcitagatiniratyarthacasstramArabdhavyaturIyasyanikAyaspasAmAnyasaMjAsaMkIrti "naarymaah||vaimaanikaa vaimAnikagrahaNamadhikArArtharatauttaraMyevakSyateteyAMvaimAnika saMpratyayoyathAspAdita adhikAra kriIyatevizeSeNAtmasthAna surutinomAnayaMtItivimA nAnivimAneyubhavAvaimAnikAra tAnivimAnAnitrividhAniraMzreNipuSyaprakIrNakabhadena tabaraMdukavimAnAniraMvatmadhye avasthitAniteyAMcatasamudikSumAkAzavadezazreNivada, vasthAnAtaNavimAnAnividikSuprakIrNa puSpavadevasthAnAnapuyyamakIrNakAniyAMcemA 2 nikAnAMmedAvodhanArthamAhAkalpopapannAHkalyAnItAzcAkalyemukhosvargIyapapa kara naaHklpopptraaHklyaantiinaa:klpaatiittinvgnveykdevaanvaanudishdevaaHpNcaa| Page #1091 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / nutaranivAsinoniprakArAprapahamidA kalyAtItAHkathyatedvividhAvaimAnikAH teyAma : vsyaavisheynikssiinaarthmaah||2||upryuprikimrthmidmucytetirygvsthitisstishH . dhArthamucyate najyotikavattattiryagavasthitAnasaMtakhadasamavyasthitayaH uparyapariztyu - jyeteketekalpApadyevaMkiSatsukalpavimAneyutevAbhavatItyatAhAchAsaudharmazAnasa natkumAramAhebrahmabrahmotaralAMtavatkApiThazukramahAzukrasatArasahArebAnatabANa ! tayorAraNAcyutayornavasugrIveyakeyuvijayavaijayaMtajayaMtAparAjiteyusarvArthasiauca ||kthmeyaaNsiidhrmaadishbdaanaaNklpaabhidhaanNstyNcaaturrthiknaannsvbhaavtovaaklpsyaa . bhidhAnabhavatiathakamiMdAbhidhAnaMsvabhAvataHsAhacaryAhAtatkathaM iticeducyatesudha mInAmasabhAsAsmivastItisodharma:kalpAttadasminnastItyaratatkalpasAhacaryAt IdoSisau dharmaHIsAnonAmaraMcasvabhAvataHIzAnasyanivAsaHkalpaaizAnastasyanivAsaratyaNastat sAhacaryAdiMdopirezAnaHsanatkumAronAmaduHsvabhAvataH tasyanivAsaztyAsAnatkumAraH kalpAtatsAhacaryAdidIpisAnatkumAraHmAheMdnAmeMdaHsvabhAvatastasyanivAsAkalyaHmAheMdraH tatsAhacaryAdidoSimAheMduevamuttaravApiyojyaMbhAgamApekSayAvyavasthAbhavatItiupayu Page #1092 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parItyanena yo IyorabhisaMbaMdho veditavyaH prathamaiau sau dhammaizAna kalpau tayoruparizAtku mAramA | haiN| tayorupari brahmalokana hmau tarau ta yo ru parilAMta va kApi khaiau tayoruparikrama hA kauna yo rupa risatA ra saharamA rau tayorupari mAnatA tauttayoruparivAra eNa cyuttau pradha uparica pratyeka miMdra saMbaMdho veditavyaHH madhye pratidvayaM saudharme zAna sma natkumAra mAheM drANAM caturaMgI ca 'tvAraraMDA : brahmaloka brahmo tara yo rekaH brahmo nA mAlI nava kApiSTayore ko lAta vAkhyaH zukramA 'hAu yo rekaH satAra saharamA rayo rekaH satAranAmA-mAnata ANata mAraNAcyutAnAM canucaca tvAraH evaM kalpavAsinIhA dazakeAbhaveni jaMbU hI pe mahA maMdo yo janasaharanA vagAho nava niyojana "" saharasA kAyaH na spAdhastAda dho lokaH vAhalyena svamAstiryak prasTatastirya glokaH tasyopari yAt uI lokaH cUlikA catvAriMze yojanA chAyA nasyA upari ke zAMta ramAve vyavasthitamanuvi mAnamiMdrakaM saudharmasya sarvamanya lokani yogA he dinavyaM na va sugmai ve ya ke vi tinavazadasya paya gvacanaM kimarthamanyAnyapinavavimAnAni manudisasaMjJakA nisaMttI nizApanArthe tenAnu dizAnAM jahAMveditavyaM eSAmadhikatAnAMce mAnikAnAMparasparato vizeSa pratipatyarthamAha // 2 // sthiti prabhAvasudyutile zyA vizva Da dviyAvadhiviSaya todhikaaH|| svepA tasyAyuSaH udayAta sminbhave 1 Page #1093 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaanaaNkumaaraavaasaaHhitiiynikaayspsaamaanyvisheysNjnyaavdhaarnnaarthmaah||shaayNtraa kinnarAHkiMpuruSamahoragagaMdharbayakSarAkSasabhUtapizAcAvividhadezAMtarANiyeyAMnivAsAste vyaMtarAratibhanvarthAsAmAnyesaMjJeyamapivikalpAnAtevAkhaMtarANA praSTovikalyA kinarAdayo veditavyAHnAmakarmAdayavizeSApAditAHkapunasteyAmAvAsAiticeducyate ||asmaajbuuddhiipaadsvyaa yAtahIpasamujhAnatItya upariTekharaethivImAgesatAnAdhyaMtarAparNamAvAsAHrAkSasAnAkarahulabhA getniiyspnikaaysysaamaanyvishesssNjnyaakiirtnaarthmaah||||jyotikaaHsryaacNdrmsaugnhn kSatraprakIrNakatArakAyAjyotiHsvabhAvakhAdeyAyaMcAnAmapijyotipkAitisAmAnyasaMjJAanva HssAdayastahizeSasaMjJAnAmakadiyapatyayAHrAcaMdamasAvittiethakamahaNaMprAdhAnya khyApanArthakiMkataMpunaHpAdhAnyaMSamAvAdikataMkapunasteSAM bhAvAsAratyatrocyate asmAtsamAna bhUmimAgAdUIsanayojanazatAninavatyuttA unmutyasarveSAMjyotiyAmadhomAgaMvinyastAstArakA kharaMti tanodazayojanAnyutsutyasaryAvaraMti natozIniyojanAnAmutpatyacaMdamasobhramati na tastrINiyojanAni utsatyanakSatrANi tatacatvAriyojanAnivudhAHtatastrINiyojanAnyutchu / kraanttstriinniyojnaanytyutyvhsytyH||ttshctvaariyojnaaniuhty bhaMgArakAtana Page #1094 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmotaralAMtavakApiyudevAdivyAMganATaMgArAkAravilAsacaturamanojJaveyarupAlokanamA trAdevaparamasukhamApnuvaMtiyakramahAkrasatArasaharalAreyudevAvanitAnAMmadhurasaMgItamra duhasitalalitakathitabhUSaNaravanavaNamAtrAdevaparAMSItimAskaMdaMtimAnatapANatAraNA yutakalpeyudevAHsvAMganAmanaHsaMkalpamAtrAdevaparaMsumamavApnuvani prayottareyokiMdhakArasu smityuktetnnishcyaarthmaah||||prejviicaaraaH||prgnhnnmitraasheysNgnhaarthapviicaar : mahaNaparamasumatipatyartheSavIcArohivedanApatIkAraHtadabhAvateyAMparamasuSamanavaratamityu tNbhvti|uktaaye mAdinikAyAdevAH dezavikalyAittiteyAMsAmAnyavizeSasaMjJavadhAraNArya midmucyte|bhvnvaasinorsuraanaagvidyutsuprnnaagnivaatstinitoddhiddiipdikumaaraa||bhvne yuvasaMtItyevaMzIlAbhavanavAsinaH mAdinikAyaspeyaMsAmAnyasaMjJAH asurAdayaHvizeSasaMjAvi ziSTanAmakarmodayAyAditaratayA sarcayAMdevAnAM pravasthitavayaHsvabhAvatvepiveSabhUSAyudhayA navAhanakIunAdikumAravadevAMyAbhAsattaratibhavanavAsiyukumAravyapadezorUda pratyekaMpari samApyateznasurakumArAstyevamAdikateSAMbhavanAnIticeducyateratnaSabhAyAH kavahulabhAge. asurakumArANabhavanAnikharappathivIbhAgeuparyadhazvaekaikayojanasaharasaMvarjayitvAzekhena ..LASALA Mant-artisinin Page #1095 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAghoSazva udadhikumArAgojalakAMtojalapramAdvIpakumArANApUrNAvasiSSvadikumA rANAM amitiNatiramitavAhanadhvetivyatarekhapikinarANahAvidokiArakiMpuruSazcake puruyANNasatpuruyomahApuruSazcamahoragA atikAyomahAkAyazcagaMdharvANAMgItaratirgI tayazAzcaya kSANAMpUrNabhadomANibhaduzvarAkSasAgobhImomahAbhImazcapizAcAnokAloma. hAkAlazvabhUtAnAMpatirUpo'pratispazcaathaiyAMdevAnAMsukhaMkIrazamityuktesukhAvavodhanA iimaah|shaakaayvicaaraamaaroshaanaat||ssviicaaromethunaaysevnNkaayenssviicaaroyeyote kAyaSavIcArAH prArabhividhyarthaHasaMhitayAnirdezaH prasaMdehArthaHetemavanavAspAdayA: aizAnAMtAHsaMktiyakarmakatvAtmanuSyavatastrIviSayasukhamanubhavaMtIrthaH avadhignagaNadi tya trebaaNsupvibhaagepniiitettprtipaadnaarthmaah||||shessaaHsprshrpshbdmmHdhviicaa . raaH|utaa vizivasaMgahAMpaizeSAhaNake punaruktAvaziSAkalpavAsinaHsparzazyarupacazabdamya manazvasparzarUpazadamanAMsiteyupavIcAroyeSAMtesparzarUpazabdamanaHpravIcArAH kathamabhisaMbaMdha mArmAvirodhenakutaHpunaHpravIcAramahaNamiThasaMpratyayArthamitikaHpunarilomisaMbaMdhAmAryAvi rodhIsanatkumAramAheMdayordaivAdevAMganAMgasparzamAbAdevaparAMjItimupalabhyatettAdevyApi brahma Page #1096 -------------------------------------------------------------------------- ________________ striMzAHvayaspaSIThamaIsahazA:pazyidibhavApAribadAmAtmarakSAHziropakSopamAnAH arthacarArakSikasamAlokapAlAHlokaMpAlayaMtInilokapAlApadAtyAdInisantAnIkA nisainyasthAnIkAnidaMDasthAnIyAni prakIrNakAHpaurajanapadakalpAH mAbhiyogyAdAsasamA nAvAhanAdikarmaNiparatA maMtevAsasthAnIyA:kilbiyikAHkilviyameyAmastItiki viSikAekaikazaHgatedaMDAdayodazavikalpAzcaturyunikAyeyuutsargeSazaktAstatopavA daarthmaah||vaaystriNshlokpaalvaavytjyotikaavytreyujyotikeyucvaayriNcN . zAnalokapAlAMcavartayitvAztaredIvikalpADavyAlmathateSunikAyeyukimekaikaraMdura taanyHprtiniymHkshcidstiitytmaah||puurvyohiidaaH||puurvyonikaayyo bhavanavAsiya taranikAyayoH kathaMktiIyasyapUrvavaMsAmIpyAta pUrvavamupayoktaMhI dAiti maMtaranItaH cItArtha hIdaur3adauyeSAMtehAti yathAsaptaparNASTopadaranitadyathAmavanavAsiyutAva dasurakumArAgAhAvidocamarovairocanazvAnAgakumArAgAMdharaNabhUtAnaMdazya vidyutkumA rANaharisiMhoharikAMtavasuparmAkumArAveNudevovedArocI magnikumArAma gniziyognimANavaca vAtakumArAvailaMgabhaMjanazcastanitakumArANAMsughoyoma Page #1097 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMte pItAtale zyAH etaduktaM bhavattimAdita vimunikA yezu bhavana vAsivyaM tara jyotiSkA gAMmasuradevAnAM kanAnI lA kA pota pIte ticatastrale zyAbhavati teSAM nikAyAnA maMtarvi kalpapratipAdanArthamAha // dazASTa paMca dvAdaza vikalpAH klpoppnnpryNtaaH||cturgaadev nikAyAnAM dazAdibhiHsaMkhyA zabdaiH ya yA saMvyamitisaMvadhyeveditavyaHdazavikalpAHbhavaH navAsinamaSTa vikalpAvyaMtarAH paMcavikalpA jyotiykAH / dvAdaza vikalpAvaimAnikA iti sarva vaimAnikAnI haadshviklpaaNtH||paatitven zakte gmaiveyakAdinivRtyarthavizeSaNamu pAdIyate kalpopapannaparyaMtA itibhna yaka yaMkalpa sNjnyaaH| drAdayaH prakArAH dazaiteyukalpa taitikalpAHbhavanavAsiSutatkalpanA saMbhavepirU divazAt vaimAnike khe na vartate kalpaza daH kalpeSUpapannAH kalpopapannAH paryatAye yAMne kalpopanna paryaMtAH punarapitadvizeSaprati patyarthamAha // iMdUsA mAnikanAya khiMzatparizadAtmarakSa lokapAlAnIkaprakIrNA kA bhi yogya kivikA k||i anyadevA sAdhAraNa mAdiguNA yogAdiM detI tI imA zye varjitaM yattasthAnAyurvairyaparivArabhogopabhogAditatsamAnaM tasmina samAne bhavAHsA | mAnikAHmahattarAHpitugurUpAdhyAyatulyAH maMtripurohita sthaaniiyaaH| cayastriMzadevatraya ST: Page #1098 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhUvilalezyAdyAyuhIyodadhirvAsyagirisarAsaritomAnandagomedasthititirazyAmayi svatIyezAbhavapassayovadhidaivanArakANamityevamAdiyumasarudevazabdauktaHtabanajJAya tekedevAH katividhAitivAtanirNayArthamAhAzAdevAcaturNikAyAAdevagatinAmaka diyesatyabhyaMtarehetIvAhyavibhUtivizebai hI pAiisamudrAdipadeze yathemaMdIvyatikrIDa tiiitidevaaH||rhaikvcnnirdeshoyuktHdevshctunnekaaprtisjaatybhidhaanaat vahUnAprati pAdakobhavati vahatvanirdezastadaMtargatabhedapratipatyarthaH iMsAmAnikAdayovasvAbhedAH saMntisthitisyAdikattAzvatatasacanArtha devAtinAmakarmodayaspasvakarmavizesApAdita bhedasyasAmarthyAtta nicIyaMjattinikAyAHsaMghAtAztyarthaH catvAronikApAyayotecatu trikAyAH keyunatebhavanavAsinovyaMtarAjyotikAvaimAnikAvyeti teyAlezyAvadhAraNa rysidmucyte|||| aaditritryupiitaaNtleshyaaH|| mAditaityucyatenaMtemadhye anyathA bAgnahomAvijJApItimAdaumAdita iyorekaspacaniratyathaitrigahaNaM kriyateprathaca tunivatyarthakasmAnabhavatimAditarativacanAtavadulezyAuktAH tatracatasrAlezyA nAMggahaNArthapItAMtaragahaNa kriyatepItAMtejaratyarthaH pItAteyAsAMtAHyItAMtAlezyAye Page #1099 -------------------------------------------------------------------------- Page #1100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TVRI Ramay 6 Aamsannuintainsannliner aibarahinentation ne na Aaja --45.IME---- - indayanawwamaniaurana aza nuz.JAGAarusara a n <{{:51 khRH595 tti 22 cAramantrI jinasenA kAryakatAlayAta svayaM muvenamastubhyAmutpAghAtmAnamAtmanAsvatmaneva tayodatA rajayacitavanayanamastejagatA ptyaalkssmiimaarbnmonmHvidaaNvrnmstubhyo| namastevadatAMvara kAmazahAM devAmAmane timanIyaNa vAmAnamansuregamoliAsagmAra lAbhparcitakamA dhyAnaghaNanirminApana ghAtimahAtaruanaMtamavasaMtAnA jayAdAsI bharanetajinA trailokAnirjayAvAnApurdapamAna 3 djeyonvaanaa|| vistAzesaMsArAbaMdhanomaba vyarvAdhava nighurArikhamIzobhiAjanmamratyuMja marAnakA nikAlaviyayAzeSAMtatvamedAtri dhausthita kevalAdadhacakSuH svinenosikha miishitH|| sAmaMdhAnakaMpAhAmohAMdhAsura manAtAInenArayoyasmAdaInArIsvaro svataH zivaHziva padadhaMsA durinAriharI yA haraH zaMkaraHkanasaMlokezaMbhavasvabhavanmukhe bhAramosijjagajyeyaH puruHpurugunnodyH|| naameyonaabhisNrteriyaakkulnNdnH| tvamekapuruSakaMdhAvaM lokasyalocanArvatri 1 dlanatanizaad maana Madanalone - manoramadisuaari- MESS r.SASAROLODLATHER. siaDairwasanaksardianRAananmikanarthakumbhirainRSTANDARATraileanILIZLine .. RRD-Lecrewasan . Page #1101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAbudhisanmArgasvisastrijJAnadhArakAracata saraNamAMgasAmartikhaMcaturazradhI paMcabrahma mayodevA pAvanassaM punIhimA 22(catuHsaraNAra mAMgasAmartisvaM caturazradhA paMcanAmayodeva pAvana svargavatAraNenubhyAM sadyojAnAtmanaH janmAbhiyekamAdAya vAmadevo namostute // 13 // puruyAyasuruSalena vimuktaparamAnine nama svtpurussaavsthaabhaaviniitepvitrte|29||sh nokrAMtAyaghorAyaparaMpazamamIyuyakevala jJAnasaMsiddhAvIzAnAyanamostute 15 jJAnava raNani sA namastenaMtacakSuye rasonAvaraNa chedI namastevizvadarzane 1 namodarzanamohane sAyikAmalaralayonamaH zAritramohanadhi rAgAyamahaujase namastenaMjavIryAyAnamAne nasluyAtmane namastenaMtalokAyAlokAlokAra lokino 28. namastenaMtarAnAyA nmstenNtlm| namastenaMtabhogApAnamonaMtopamogino namaHparamayogAyAnamastubhyamayInayAnamaH paramamatAyAnamasteparamarvayo 2 namaH ramavidyAyAnamaHparamatahire namaHparamatara lAyanamasleparamarvana 21 namaparamarUpA Page #1102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAnamaHparamatejasenimaHparamamArgAyA namasteparameTine (22||prmNbhejdhaam ra maMjoniyanamAnamaHpArelamaHjAtaHdhAnepa / ramarAmanA23 namaHkSINa kalaMkAyAkSIyA baMdhunamostulanamastekSINamohAyAsIgArogA yatenamaH 24 namaHsugatayetumAzomanAMga nimIyuyAnamaste nadiyajJAsuravAyonIDiyA manArazAkAyabaMdhananirmAkSArakAyAyana mostutonamaH stubhyamamoravAyA yoginAma dhiyogin|16: avedAyanamastubhya maka yA. yatenamaH namaHparamayogI veditAhilyAya tezAnamaHparamavijJAnAnamaHparamasaMyataH namaHparamarahama paramArthAyanApanonamastubhama malezyAyazuhalesakasyaze namobhavyatarAva sthA vyatItAyavimokSaNAsAsaMjasaMjida, yAvasyAMvyatirikAmalAtmane namastevitasaM jnyaayaanmaarshyikdRssy|3saamnaahaaraay banAyAnamaHparamabhAjuyovyatI seyaroyA ya bhavAchepAramIyuye ajarAyanamastu bhyAmavalAyatarAtmano alamAstAMgula stotraM manaMtAstAvakAgulanAmasmaratimA Page #1103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. m arah - - - yAparyupAsiziyAmahe ||33vsihaashd lakSAMkhAMgirapati nAmlAmarasaharaleNato mobhImasihayotistutiH zrImAnasvayaMbhuH yabhaH zaMbhavaHsaMharAmaraHsvayaMbha prabhu kAvizvabharapunarbhavaH zavisvAtmAvizvalo kezovizvananasurakSaraHvizvavihizvavidyezo vizcayonIranIrAivizvarapAdhimuddItA vizvezovizvalocanaHvizvavyApI vidhi shaashvtovishvtomukhH||3vishvkrmaajgse lo vizvaranjinezvara vizvavizvaratezo 'vizvajoniranivarabhAjinojinurameyAtmA vilurIzojagasanianaMnayaricitAtmAbhi vyabaMdhurabaMdhanAsAyugAdipuruyobrahmApaMcana samayaH zivaH paraparantara sakSmaHparameTIsa 'nAtanama svayaMyotirajojanmA brahmayonirayo ninAmohArivijayIjetA dharmacakrIdayAdhanaH aassaaNtaarirnNtaatmaa| yogIzcarAcinaH bala / vividdhAtakhajonalovidyovidyanizvaraH 12 / / sihocuvavRhAtmA siddhArthaHsiDsAsanaHsi siddhAMtabudayasiDsAhasojagadvitaH43 sahi / saranyuto nApabhavisnurbhavondavaH prabhularajaro Page #1104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayo / jiturdhapiro vyyH||44|| vibhAvasura saMtu/svayaM manupurAtanaHparamAtmA paraMjyoti trijagatparamezvarAdezA itizrIyakRta divya bhASApatirdivyA paratavAvarata zAsana tAsA paramaM jyoti dhammamasodamImparA zrIpa tirbhagavAna carannAvirajA zucitIrtha kana ke klIzAna para jAI nAMta komlH||4|| anaMta di nirmAnAtmA svayaM buddhaH prajani muktasako nirA bAho niHykalo bhuvanozvara (4cA niraMjano jaga jyoti niskanirAmaya pracala sthitirasora myaH kUTasthasthAnurakSayAmagnInI mo netA praNetA nyAyazAstra katH zAstAdharmmapati dhammadharmAtmAdharmatiryakan / 4. vayadhvaneo va yAdhIzora ke bAyudhapatirbha vayabhAMkova bodbhvH||51|| hiraNyanAminAsA matammana bhAvena prabhavo vibhavobhAbhivo bhaavobhvaatkH||hirnnygrbhH zrIgarbhaH jamma nivibhavo bhavaH svayaMprabhubhutImA mananA tho jagatsvabhuH / 53 / sarvA disarva divatArva sarvajJasa caMdarzinaH / sarvI sAsarva loke sA sarvasa sarva loka jit||54|| sugatiH zuzrutaHsuzrUn .. 2031217 13 Page #1105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- -- mi- namuktaLukamamlnama savApasurirvahazrutAvizutovizutaH pAyo vizvazIrSamucitravAH 25.sahasazIryakSetra jJasahanAkSaHsaharanapAta mtbhptvaar| jo vizvavidyAmahezvaraH 56 divyazatI stha vikhaHsthavirojyesaH jasalesTovarImadhIsne yogarisovahirI khonniyogrilgii| vizvahiDimyADizvabhunizca nAyaka vizvAsIvizvarUpAtmA vizvajihila tAMtaka 5 vibhAvoSibhayoborovizoko vijarImarana virAgoviratosaMga vivitovI namatsaraH vinayajanitAdhurvilInAze akalmayaH viyoggayogavihibAna vidhAtAsu vidhIsudhI sAMtibhAga ethivImati protiH bhAvAlilAtmaka vAyumretirasAMgAmA tyahi mutiradharmaekA supahAyajamanAtmA sulA sabAmaraninaH RkhigayajJapatiryayojayAM gamamataMhaviga yomaratataramratAramA (ni) lizonimesocana: somatiHsusompAsAsa yatimahAbhuH kSamatravinmajakanmanI maMtra matiranaMtara svataMtrastaMbaka khetaH latAMnotakAtaruta rutIkatArthalalatyaHkatarusa minitinumandal s -- - -- Page #1106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rutAkratuH nityomratyuMjayomratyu ramratAsAra toravaH / brahmanirUparaMvalA brahmAtmAnamasa bhavamahAbramapatirbo brahmAbAparezvaraH 66 // suSasanapasannAtmA: jJAnadharmaramAnamupazamA smaassaaNtaatmaa|puraannpurussotnmaa 37 bilkazAna mahAzokavanozokaH kAlavyApa naviSTara padmasatyayasaMmatiH padmanAbhiranu tarAITa..pAyoni gayotirityastutipaHstuti svaraH stavanA_hamIke zo jitajeyarutaHkriyA sAMgaNAdhipogaNajyeSyogurAyA puNyAguNAgalI guNAkaroguNAMbhatdhiArguNatogaNanAyaka:[{901 guNAdarIguNodI nirguNa puNya gIguNaHza rAyapuNyavAvaratovareNyaguNanAyaka a garAyapuNyadhIgaNyA puNyakatyunpazAsana dhamI raamogunngnaamaapunnyaapunnynirodhkH||2||paa pApenoviyApAtmA viSAbhAvItakalmayaHniI - honirmadaHzAMtInirmohonirupadravaH nirmi meyonirAhAro niHkriyonirupalavaniHkarmako nirastenoniI taagoniraashryH| vizAlo vipuljyotirnulociNtyvaibhvH|susNvtHsugu mAtmA subhatsanayanakhavitazaekavidyomahA Page #1107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyo muniHparihaniHdhIzoSidhAnibhIsA sIvinitAvihitAMtaka IpitApitAmahApA tAH pavitrapavanogatiH mAtAviyagavarovoM vara. raHparamApumAn kaviHpurANApuruyovIyA na ramabhaHpurucaniyApavasoheturbhuvanaikapinAma ha.78.. mahApazrIrakSalakSaNAHmA kSo lakSaNayaHgumalakSaNaH nirIkSagarIkAsaH puSkalaHSukarekSaNAsihadaHsihasaMkalpaH / sihAtmAsisAdhanaH buDavojhomahAbodhiArba ImAnomahaIikA vedAMgovedavedyo jAtaka povidAMvara bedaveSasvayaMvedyo viveobadatAMva riza anAdinidhanovyakto vyakavAgvyaktazA sanaH yugAdikadhugAdhAro yugAdijagarAdina 82 pratI hotI diyodhiido|mheNddojiiriyaarthhk atiMdriyohamidAtyA mheNdumhtomhaan|3|| udavakAraNako pAragomavatArakA agAhapoga hinaMgukhaM parAIparamezvara amarimeM paricityagnosamAranadhI dhAgyapAyaharobhyazca / yA pasagnomimognajAmahAtapomahAtejAH mahotvomahorayaHmahAjasAmadhAmAH mahAsalo mahAetiza mahAdhI-mahAvIyo.mahAsaMpanma: Page #1108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahA hAla zAma hA zaktirmahA jyotirmahAsa nirmA ti Ama hA mAna mahAnItirmakSAM nimase dayaH mahA soma hA naMdo / mahAbhAgo mahAkaviHvaccAma hA mahAmahA kiirti| mahAkAMtirmahAvayuH mahArAno mahAjJA no| mahAyogo mhaagunnH||bhii mahAmahApa tiSAnA mahAkalyANa pNckH| mahAprabhurmahApatiH hAryo dhIryo hmembrH| svA murnirmahAdhyAnI / mahAmaunI mahAramaH / mahAkSamo mAhAzI lo| mahAya so mhaamrvshaas|| mahAjanapa nirmaherA mA kaaNtivirodhipH||mhaa maitrImayeo me yo // maho pAyo maho ma yathA zAma hA kAruNiko ma tAmahAmaMtrI mahAyatiH mahAnA do mahAgho yo ma he jyo ma hasApratigara zAmahAbhraraMdharo dhuryo / ma hauda yauna hiSTavA kA mahAtmAmahasaMdhAmA mahirSi mahi nodayaHsthAmahA ke zAM kuSTa ro| mahAbhUtapatirguru mahAparAkramonaM to| mahA ko dharipurvasI // 25 // mahA bhavAhiva saMtAri| mahAmo hA dvisTa inH|| mahAgusA sarasAM to| mahAyogIzvara zastrI // 6 // mahAdhmAnIya nirmAtA | mahAdhamma mahAvratIH / mahA karmArihAla jJo mahAdevo mahezitA / zrAsarva kezA pahaH sAdhusa rvadoSaharoharaH // saMkhyeyo prameyAtmA / zamAtmA 6 Aut LATTE MO Page #1109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ashmaakrH||bhyaasrv yogIzvaro ciMtyaH nAsA visTaravAdaMnA tmAdarma tIrthe sho| mogo nAtmA jJAna srvgH||bhaassdhaanmaatmaa jarutiH paramaH pa ramoda asaNaHdhakAmArI semakatasema shaashnH||10|| pra eNvaHpraNayaH jANaH prANadaMgA Nate khara pramANaMjaNadhirdakSo / dakSiNeparyuradhara mAnaM donaM dano naMdo vaMdyonaM dyo minaMdaka mahA kA madakA myA kAmadhenuravajayaH // 102 // 6 iti mahAmunizataM // prasaMskata susaMskAro jA chatto vai kRtAMta katAnaH kAMgu krAMti ciMtAmaNirabhISTa d||3||m jito jitakA mArI ramito mitazAsanaH jitako dho jitA miMtrA / ji tale zo jitAM nkH||jineNdrH paramAnaMdo| muniM hoduNdubhiHsvnH| maheMdravaM yo yogiMdro / yatIMdronAbhi naMdana nAbhe yo nAbhi yo jAtaH sumano munirutta mAmamedyo nirayo nArzvanA dhiko dhiguruH sugI kRi svamedhA sahakamI svAmI / durAdharSo nirutsukaH viziSTa ziSTa bhukIsTaH pratyayaH kAmanonaghaH kSemI kSemaM karokSajyaH / kSemadharmaH patI kSamI / ma gnA po gyAna nirgI po| dhmAMnagampo nirUttaraH ca surutirdhAnu, rispAI sunayacaturAnanaHzrI nivA - 20 1: Page #1110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvakrAmaturAzcaturmukhI satpAtmAsa tytyvijnyaanaastyvaakttpshaasnaaskhaasii| satyasaMdhAna stystypraaynnH||20||stheyaan / sthavIyAnedIyAnAdavIyAna dUradarzana age rnniyaasurgaannururaayogriiysaa||2|| sarAyo gaHsadAbhogAsadAnaplasadAsivaH sarAgatisa daasaurvyaasdaavidyHshodyH||22||supiiyaas mukhasaumpaH suravara samitaHsukatAsuguptagu titonaalokaaasodmeshvrH|223||itisN skanazanakArahaspattIrvAgmIvAcasatIsarA sAdhImanIyodiyarodhImAna shemuyoshogi| saMpatinaikarupaunayogonaikAramAnakadha marutAavijJoyeSatikAtmAkatajArutale saNaHzajAnAga dayAga ratnagarbhapabhA carA paga mahAga hemagarbhasudarzanAra lakSmIcArikhadazA~casoradIyAtanayozitAma nohromnojnyaaNgodhiirogNbhiirshaasnH| marUpodayAyogodharmanema munizvaraH dhrmcr| kAyudhodevokarmahAmaneghoSaNAH amo gharcagamoghAjJo nirmalAmopasAsana svarUpa subhagastyAgIsamayasamAhitAsusthitaH Page #1111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aduca U-12-h-AARukonRRIN02.35am... muar-. a atarrar2IR- LAYERNARAutcamsarsogram REETuora r m rat.LAAJanama nc. svAsthasvasthasyo nIrajaskoniruvAmaleponiH kalaMkAmAcItarAgoganasya hAvAvasyediyopi muktAtmA nisapalojitediyabhaSAMto naMtadhA mizriImaMgalaMmalahAnayAraNA pratIigupamA nodicivamagocarasAyamIra nImaneko nai konAnekatavarakAza amAtmagampogamyA smaayogviyogvNditH|srcn sarAbhAvidhi kAlaviyayArtharakAzAzaMkara zaMbodarAMnoda mIkSA niSarAyaNa adhiSaHparamAnaMda parAma jnyHpraaprH|24trijghlmobhyrcbijnm galodayaH nijagatyatirAjyahi strilokAnazi khaamnni25||itirhvNd // 8||trikaaldrshii mitezo lokadhAnAratarataH sarvalokAtigAra jyaH sarvalokaikasAravikazApurANapuruyApa vikatarAgAvistara mAridevapurANAyaH rANAH purdevodhidevnaaH||2aayug muravyoyu gjyessyo|yugaadishitirdesk-klpiimaavrnnH kalyANa kalpakalpAhAlakSaNAyAkalyANa prutiidriitHklpaarnnmaavikrmsH| vikalI kavalAtItAkalilagnaH klaadhrmdevre| bojaganAthojagabaMdhurjagadvibhujagariyo Margam arth . anaKATRIKAARonald -LETZ Page #1112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - -famtinkamananewmammu -minut-mm-kmandu lokjnyaasrvgojgdgnmii|30 carAcaraguru gopyo| dAtmA gadagocaraH sadyojAtAH kAzAtmAdila ilnsNpbhuH||3|| mAditya varNAbharmAmAsuSamakanakaHpamAsuvarNava ruktAsAsaryakodisamapamAnapanIyani bhistugovlaamonlssbhugsNdhmaanmmuhe| maahiitmaacaamiikrkvivshaanirkssknk| chAyAkanakAMcanasaMmibhaH hiraNyavaryastra grbhHshaaNtkuNmnibhssbhH||34||ghumnaabhoj'aan rUpAbhodIkSijAMbunarAti sudhItakaladhau tazrISadItohArakadani 35 zireyaHpuli dAhimasyaSTakSavAkSaraHkSama zatrughnopani ghomoghHssshaastoNshitaasvbhuH||3||shaaNtini| TomunijyeSTaHzivatAni:zivapAdita zAMtikRchAni kaaNtimtkaaminssdH||35 zreyAna nidhirAdhiSiIyAmamapratiyaH patitAsu sthirasthAvaraspAnApayiyAvaniyaHpayuH 3||itinikaalshnNdigyaasaacaanrs nonigyezodigaMvara nikaMcanonirAzaMzo jJAnacakSuramomuhAsI tejaurAziranaMtIjA jJAnAdhiHzIlasAgara bejomayomitijyoti Page #1113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r deviCaLTroKARANACHER himitannic E a .. ... ... . ... yo timrartistamopahArAjagacuDAmaNi dIkSita zaMvAnavighnavinAyaka kalidhaHkarmazatru lokAlokapakAsakA anidaalurtidaanu| jAgarakApramAmayaH lakSIpatIjagajyoti Irma rAjapajAhitAsAmumukSubaMdhamokSajo jitAkSoM jitamanmayaHprazAMtarasazailUyobhivyapeTakanA yakA43relakarivalajyotirmulaghoralakA raNAmAploSAgIzvarIyAnyAyasoktiniru tavAkA pavanAmaya zAmIzomArajihI mAvavitAsutanutanunirmukta sugatohatadurnayA yazazrIzaHzrIzritapArAjIcItabhIrabha yNkrH|uchlloroyonirssioniclolok vasalAdAlokonarolokapatilokacakSura pAradhIAdhIradhIhisanmAnAsuharantarata vAkA pajJApAramitiHpAjo yatiniyama tedriyaH bhadaMtobhaddAkalparakSIvarakhA 4)smrnmuulnkaari|krmkaayshumyushm NAkarmaNyakarmavASAzru haiyAdeyaviyakSaNa: anaMtazaktirachedahAtripurAriritralocanaH minetraHsyavikAravakSaH kevalajAnavIkSaNa: samaMtabhadaHzAMtAridharmAcAryohiyAnidhiH / -- - amiri ---- ... --- RANI - --- N ---- PrimarnasammMERAMANANPHEcraPLANETaarrrrrrowaveMITREE LKumadimanabadliSa m act Page #1114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AS samarazI jitaanNgaakpaaludhrmdeshkH||52|| shubhyuHsukhshaadtH||punHraashirHnaamyHdh dhrmpaalojgpaalohrmsaamraajynaaykH52|| hlidirvaasaasii||10||dhaanaaNptetvaamunilaa maanyaagmkoviNdai|smuntritaannudhyaaynaammaa narajismratibhavetA53 gocaropigirAmAzaM bamAMgocaromatamastotItathApasaMdigdhatva tovila phlNmjenaasmtosijgdNduH| svamitojagariyakAvaminosijagadAtAla mitosihajagahita yAtvamekaMjagatAMjyora, ni svahirUpopayogIkAtvaMviruvaikamutAgo svaanNtctulyH||6||vpNcbrhmttaamaa caMcakalpAnanAyakazAyadedabhAcatatvajJAtvaM saptanayasaMgraha zAdivyAyaguNAmrartisva. navakevalalabdhikAdazAvatAranirdhAyo:mAM' pAhiparamezvara yAyusmanAmAvalirvagmA vilasatsonamAlayAmavaMtaMvarivaHspAmaHprasI dAjarahAgAnAsArarastotramanussArato. bhavatItitakIyaHsaMpAraMparasyevAsasthAka lyANamAjAta yaasNdehNssunnyaarthii| pumA, nyavatupuNyadhIporastIzrIyaMSAnuH parimAma Page #1115 -------------------------------------------------------------------------- _