Book Title: Kalpsutra Sukhbodhika Sachitra
Author(s): Sushil
Publisher: Meghji Hirji Jain Bookseller
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023492/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra sukhabodhikA. citra. mesarsI. meghajI hIrajI, mukaselara, cAmadhunI sukhaI. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAyajI zrI vinayavijayajI mahArAja viracita kalpasUtra sukhabodhikA (rara citro sAtha bI. prastAvanA -jha. harmana saMpAdaka:-suzIla. vikrama saM. 1981 nA zrAvaNa suda 1. prakAzaka-meghajI hIrajI jaina bukaselara. pAyadhUnI-muMbaI. mUlya rUA. 4-0-0 kaSTa karI chaka Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kia bhAvanagara 1 dhI AnaMdapri.presamAM A R zAha gulAbacaMda lalluA bhAIe kApyuM. rA o umeda anubhava che (sacitra) | rUA. 1-4-0 6 lahANI karanAranuM nAma A graMthamAMnAM citro 22 nA ra % g vapadajInAM sonerI che raMgaberaMgI citra che. - 0-4- 0 che ane che 0-6-0 ka Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana zrI kalpasUtra ane supikA TIkAnA aneka bhASAMtare Aja sudhImAM bahAra paDyAM che, paNa temAMnA saMskRta samAsa tathA junI DhabanI bhASAzailIne lIdhe jevAM joIe tevAM pracAra pAmyAM nathI. che A bhASAMtarane bane tyAM sudhI saraLa ane sahaja banAvavAne ke prayatna karyo che. tema karavA jatAM kayAMI mULanA bhAvanuM ullaMghana na re 4 thavA pAme tenI paNa saMpUrNa sAvacetI rAkhI che. prAraMbhanA thoDAM ke vyAkhyAno eka-vidvAna paMnyAsajI mahArAjane vAMcI saMbhaLAvI huM temane satiSa paNa prApta karavAnuM saddabhAgya meLavyuM che eTale A bhASAMtara nirdoSa ane zuddha havA viSe mane zaMkA nathI; chatAM che je kyAMI azuddhi ke pramAdadoSa jaNAya te bIjI AvRttimAM sudhAravA taiyAra rahIza. pustakane ane citro taiyAra karavAnuM kAma paNa eka jaina che che kaLAviddane ja soMpavAmAM AvyuM hatuM. zrI tIrthakara mahArAjAonAM citra AktAM temane vastra sahita ke vastrarahita AMkavA evI eka muMjhavaNa ubhI thaI hatI, paraMtu tIrthakara mahArAjanA atizayane ke lakSamAM rAkhI citrakAra bhAIzrI caMdulAla chaganalAla zAhe temane vastra sAthe ja citaravAnuM yogya dhAryuM che. bhAI caMdulAle pitAnA bIjA vyavasAyamAMthI avakAza meLavI banatI tAkIde citro taiyAra karI ApyAM te mATe ame temanA AbhArI chIe. eka saraLa, sacitra ane sarasa kalpasUtra-bhASAMtaranI khoTa che ke A graMthathI purI paDaze evI mane pUrNa umeda che. saMpAdaka. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cinI sUcI. *240 (1) meghakumArane pUrvabhava-hAthI ane sasale ( 2 ) tripuSTa vAsudeva-AjJA karatAM ye gAyana vadhAre priya? ( 3 ) titha karanI mAtAe joyelAM caudasvapna ( 4) candra darzana-caMdra tamArI upara sadA prasanna rahe ! ( 5 ) prabhunI AmalakI kriDA-deve sAta tADa jeTaluM uMcu zarIra banAvyuM. 167 ( 6 ) devadUSya vastranuM dAna - 192 (7) zUlapANi yakSane upasarga-hAthI, sarpa ane pizAcanAM rUpa198 ( 8 ) caMDakauzika-kaMIka samajha ane bujha! 205 ( 9 ) ArohIothI bhareluM nAva gaMgAnI madhyamAM AvI pahoMcyuM ...206 (10) kAmadevanI senA samI devAMganAo 233 (11) beDI tuTIne suvarNanAM jhAMjhara thaI gayAM ! (12) prabhunA kAnamAM hathoDA vatI banne khIlA uMDA pesADI dIdhA (13) RjuvAlukA nadIne kAMThe prabhune kevalyaprApti *..250 (14) garvathI unmatta IndrabhUti. (15) saLagato sApa uryo! zrI pArzvanAtha prabhune jIvana prasaMga. ***311 (16) meghamAlIne meghADaMbara (17) kumAra ariSTaneminuM (neminAthanuM) ananya baLapaMcajanya zaMkha jorathI phUke che! ...320 (18) bhejAIonAM mIThAM maheNu-zrInemInAthano jIvana prasaMga)..323 (19) rathanemi ane rAjamati-kAmadeva pitAnuM vaira zedhe che !...341 (20) zrI zreyAMsakumAra Adiprabhune IkSarasa vahAvarAve che ...367 (21) bharata-bAhubalinuM bhayaMkara dUdvayuddhazrI bAhubAlane sujhelI subuddhi. 378 (22) priyagraMtha muninI prAbhAviktA addhara AkAzamAM rahI bakaro bole che. 401 *.24ra - 256 ...314 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAnane anukrama prastAvanA Do. harmana jekebI lAkhata) prathama vyAkhyAna *.* * * dvitIya vyAkhyAna tRtIya vyAkhyAna caturtha vyAkhyAna paMcama vyAkhyAna . ..14 SaSTha vyAkhyAna - 187 saptama vyAkhyAna che aSTama vyAkhyAna ...382 navama vyAkhyAna prazasti Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMta vijJAna, atIta deSa, abAdhya siddhAMta, amaryapUjya evA zrI mahAvIra paramAtmA ane - temanAM ujajavaLa caritra tathA upadezanuM ahoniza pAna karI, saMsArasAgara taravAnI tathA tAravAnI puNyAbhilASAvALAM keTa keTI baMdhuo ane oMnenI A sevAmAM sAdara - - samarpita. . . Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R Hall. . 1 " /// ta||||| K, kAraNa ke This thI ke 95 sUtra . che. na . Krishna Art Works, Bombay 2. Meghii Hirji Bombay 3 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mesarsa meghajI hIrajI bukaselara pAyadhunI muMbaIvALAne tyAM maLatAM pustakonuM chellAmAM chelluM sUcIpatra. (kabATa naM0 1.) 0-8-0 jena stotra saMgraha. '' 0-4-0 jaina bALa garabAvaLI. -10-0 uttamakumAra caritra bIna 1-8-0 jena tirthAvalI pravAsa. ' citrovALuM. 0-6-0 devasIrAI sUtra. 1-4-0 jenadharma praveza pothI 0-10-0 devasIrAI vidhi sAthe. bhAga 1 thI 4. 1-0-0 divya jIvana. 0-7-jenadharma praveza pathIbhAga 0-1-6 pAMtrIza belane thekaDe. 1 thI 4 nA artha. 2-0-0 pariziSTa parva bhASAMtara. 0-4-0 jenA lagna vidhi. 0-8-0 premathI mukti. * 1-8-0 prasiddha vaktA cAritravi 0-6-0 pravRtti nivRtti. jayajI vyAkhyAna saMgraha. 3-0-0 pramANanayatatvakAlaMkAra -2-0 bAra vRtanI TIpa. bhASAMtara, 0-4-0 zrImadda yazovijayajI lAIpha 0-120 prAcIna vetAMbara arvA( kabATa naM0 2 ). cIna digabara. 2-0-0 pRthvI sthira prakAza." 0-12-0 Atma pradIpa. 0-4-6 paMDita lAlanakRta jaina 0-8-0 Atmavallabha svatanAvalI. mArga prAraMbha pothI bhAga 2-0-0 upadeza kapavalI bhASAMtara 12. : 1-8-0 upadeza saptatikA yAne deva | 0-0-0 jene mArga pravezakA bhAga gurU ane dharmatatvanuM svarUpa. 1-21-8-0 kRSNa caritra. 1-8-0 phateha kema meLavazo 0-6-0 gahulI saMgraha. 1-0-0 mejhinInA lekho yAne mA0-10-0 gRhiNI bhUSaNa. navI kartavyo. 1-0-0 gAMdhI gIrAmRta. 0-100 mastaka zAstra. -8-0 caMpakamALA caritra. 0-2-0 mastaka zAstranA mULata Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mesarsa meghajI hIrajI bukaselara pAyadhunI muMbaIvALAne tyAM maLatAM pustakanuM chellAmAM chelluM sUcIpatra, 0-8-0 yugAdI dezanA bhASAntara | 2-8- bhAga 4-5 dareka bhAganA 0-7-0 rAtrI bhojana rAsa. 0-6-0 jina deva darzana. 1-0-0 rekhAdarzana 1-0-0 jaina sAhityamAM vikAra tha1-0-0 rAjapada vAthI thayelI hAnI. 0-6-0 vijyacaMdakevaLI caritra. | 6-0-0 jaina tatvanirNaya prAsAda. 0-2 0 sAmAyika sUtra artha sa- 28-0 tIrthakara caritra-sacitra. hita. 3-4-0 triSaSTizalAkA purUSa caritra 1-0-0 samyakatva kaumudI. 0-12-0 satI sItA. parva 1-2 3-4-0 parva-3-4-56 0-6-0 samAdhizataka. 4-0-0 5rva 7-8-9, 0-4-0 zakunAvalI. 3-8-0 saMdha paTTaka. 2-8-0 parva 10 muM 0-2-0 siddhAcaLanA 108 khamA 0-4-0 navasmaraNa ane puNya pra kAzanuM stavana gujarAtI 0-12-0 jJAnapaMcamI. pikeTa sAijha sacitra. 1-0-0 jJAna sAra bhASAMtara | 2-0-0 navasmaraNa artha sahita sacitra. | (kabATa naM 3) . 1-4-0 navapadanI pUjA.. 1-9-0 paMcapratikramaNa sUtra arthe -0-0 abhaya kumAra maMtrIzvanuM sahita. jIvana caritra sacitra 1-0-0 Atma siddhi zAstra. 2-0-0 paMcapratikramaNa sUtra vidhI 2-4-0 upadeza prAsAda bhASAMtara sahita. 1-8-0 bhojaprabaMdha bhASAMtara. - 2-0-0 ) bhAga 2 2-0- yogazAstra bhASAMtara. ra0-1 , bhAga 3 .| 1-4-0 rAja prazna. saNA. bhAga 1 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mesarsa meghajI hIrajI bukaselara pAyadhunI muMbaI- vALAne tyAM maLatAM pustakanuM chellAmAM cheluM sUcIpatra. 12-0 satI Adara chavanamAlA | 2-0-0 pArasamaNI ane hadayateja. - sacitra, 1-8-0 pArzvanAtha caritra. 0-ja zahopayoga. 1-8-0 bhAvanA zataka. ' 1-0-0 haMsa vinoda zAstrI. 3-0-0 maNikAnta kAvyamAlA 1-- , gujarAtI. sacitra. 2-0-0 hitazikSAnA rAsanuM rahasya. 18-0 mallInAtha caritra. 0-2-0 ratnAkara paccIzI, (kabATa na. 4) 2-0-0 vijayakaLA. 2-0-0 adhyAtma sAra bhASAMtara. 2-0-0 supArzvanAtha. caritra bhAga 2-0-0 Atmaprabodha ,, 1 le 2-8-0 - bhAga 2 che. 0-12-0 kuvalayamAlA. 1-8-0 gIranAra mahAbhya. 2-8-0 sItAdevI-sacitra. - 3-00 sarasa sacitra stavanAvalI. -2-0 gautamasvAmIna rAsa ane 2-0-0 zAntinAtha caritra. jena zAradA pUjana vidhi. 3-0-0 zatrujya mahAo. --- jaina stuti-sacitra. -4-0 satI damayaMti sacitra 1-4-0 jaina mahAsatI maMDaLa 0-5-0 satI selasA ane caMdana bALA caritra-sacitra. 1-4-0 jana satIratna-sacitra. 6-0-0 jene mahAbhArata-sacitra. | ATa 5 ) -8-* devasIrAI satrArtha. 3-0-0 dAna pradIpa bhASAMtara, 0-6-0 Agama sArahAra tathA 1-8-2 dhannAsAlIbhano rAsa. adhyAtma gItA. -0-0 dhanyakumAra caritra. 0-1-0 anAnupUbdha : 2-0-0 nemanAtha caritra.. | 0-8-0 Atmatatva darzana. sacitra. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mesarsa meghajI hIrajI bukaselara pAyadhunI muMbaIvALAne tyAM maLatAM pustakanuM chellAmAM chelluM * sUcIpatra. 0-4-0 amerIkAnAnidhanavidyAthI 2-0-0 mahIlA mahAdaya sacitra, 0-8-0 anuyAgadvAra sUtra, 1-4-0 mahAvIranA daza zrAvake 4-0-0 anArakalI akabara. 2-8-0 mahAjana vaMza muktAvalI *-8-0 kAvyasaMgraha bhA. 7 0-8-0 mItra maMtrI. 0-12-0 gurUgIta gaddalI saMgraha. -0-0 rAjakumArI sudarzanA yAne 0-4-0 gaddalI saMgraha. te samaLI vihAra. 1-4-0 guNavilAsa 22 samudAya. | 7-8-0 ratnasamuccaya rAmavilAsa. 0-12-0 grahavAstu pUjA. 2-4-0 rasadAyaka ratnanidhi 1-0-0 candracuDa 1-0-0 ratnamAlA 0-1200 candraprabha caritra. 0-12-0 lAlana AtmavATikA 4-0-0 jaina rAmAyaNa sacitra. 7-0-0 vaidya dIpaka 6-0-0 jenadIgvijaya patAkA. 2-0-0 zrImadda devacaMndra bhA. 2 0-8-0 jenanitya pAkasaMgraha. vi 1 -2-0 jainadharma 2-8-0 , bhA. 2 vi. 2 0-2-0 jene paniSada | 0-10-0 zrAvaka nityanIyamanI pothI 0-8-0 darzanacovIzI ane a- | 010-0 sudhArasa stavana saMgraha nAnapUthvI. bhAga 1 thI 8 sacitra 0-4-0 nitya niyamanI pothI. | 1-4-7 sattAna ciMtAmaNI 3-8-0 nATakanA gAyana saMgraha. 1-9-0 zrAvaka vyavahAra alaMkAra 0-5-0 navapadanuM maMDala 0-5-zreSTa salAhakAra 2-0- pATaNanI prabhutA. 0-2-0 ziSya paniSadda 1-0-0 paramAtmA darzana. 2-80 samarAditya siMkSipta. 1-00 punRtyAna. 100 zukanazAstra 1-0-0 pratibhA. 2-0-0 hitecchu. -- bhajana saMgraha bhA. 1 | 1-0-0 hitabodha. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 mesarsa meghajI hIrajI bukaselara pAyadhunI muMbaivALAne tyAM maLatAM pustakAnu chellAmAM chellu sUcIpatra. ( kamATa 6 ) -0-0 gujarAtI hindI zabdakAza 2-8-0 jainadarzIna 1-0-0 jaina khrIstIdharmanA mukAbalA 1-8-0 devavaMdanamAlA gujarAtI. -4-0 devavaMdana stuti. 1-0-0 dhAMtupratimA lekha saMgraha bhAga 1 1-0-0 bhAga 2 ,, 1-0-0 pUjA saMgraha, bhAga 1 2-0-0 pUjA saMgraha bhAga 1-2 0-40 phoTA krukhIneTa sAIjha. 0-12-0 phATA phula sAijha, 3-8-0 bhajanasa graha bhA. 8 1-8-0 bhA 9 1-0-0 "" bhA 10 0-4-0 lAlA lajapatarAya jainadhama 0-12-0 sadhartta vyAdi graMtha ane 0-2-0 snAtra pUjA 0-4-0 sukhasAgara gurUgItA 0-8-0 zAMtinA mA 1-0-0 sukhAdha ratnAkara 0-8-0 saMskRta pravezIkA bhA. 1 1-8-0 hAtha vaNATa ( kazmA naM. 7 ) 2-0-0 Atma vallabha pUjA saMgraha. 0~~~~ jaina stuti zAstrI pokreTa. 1-0-0 navapadajInA baTTA. 0-6-0 sutaranI ke sukhaDanAmAlA. 14-0 rezamanI mAALa. 0-12-0 rezamanI mALA sAdhAraNu ( kabATa naM0 8 ) 10-0-0 AraMbha siddhi bhASAMtara. 3-8-0 aDhIdvIpa nakazAnI hakIkata 3-0-0 adhyAtmasAra bhASAMtara. 1-8-0 arhannitinuM bhASAMtara. 0-12-0 Anadhana cidAnaMda maheAMterI. . 1-0-0 AnaMdadhana ceAvIzI a sahita. 0-8-0 abhayakumAra matrIzvaranA rAsa. 0-4-0 ajanAsatIneA rAsa. 1-8-0 upadeza taraMgiNI. 4-8-0 kalpasUtra sudhIkA bhASA tara. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 mesasa meghajI hIrajI bukaselara pAyadhunI muMbaivALAne tyAM maLatAM pustakAnu sUcIpatra. chellAmAM chellu 2-0-0 kalpasUtra khArasA mUla pADe. 2-0-0 karma parikSA. ~~6-0 yavannAzAhanA rAsa. 0-3-0 kavipAkanA rAsa. 2-0-0 khAtara gaccha paMcapratikramaNa sUtra 0-12-0 gaduMlI saMgraha. 3-0-0 caMdavalInA rAsa. 0-8-0 caityavaMdana ceAvIzI. -2-6 cauda svapna rahasya. 4-0-0 jaina kathA ratnakAza bhAga 1-2-4-6-7-8 dare | kanI kIMmata. p~~~~ jaina tattvA dauM. 3-0-0 jainadharma sidhu. 2-0- jaina kumArasaMbhava kAvya. 1-0-0 jaMbusvAmI caritra. 0-8=0 jala jAtrA vIdhI. 0-6-0 jIva vicAra prakaraNu. -120. daMDaka laghu saMgrahaNI. 0-3-0 devakInA SaTa putranA rAsa. 0-6-0 dAdA sAheba'I pUjA. -12-0 devasIrAi vizvIyukta. 1-8-0 devavaMdana mAlA. 1-8-0 devacandrakrRta ceAvIzI. 2-8-0 dharikSAnA rAsa. 0-12-0 navapada oLInI vIdhI. 0-6-0 temajInA bAra mAsa. ,, ,, 1-0-0 navatatva prakaraNa mUla pADe. 0-8-0 nakazA tithaeNrthAMnA. 1-0-0 nadA suMdarIneA rAsa. 7-0-0 prakaraNu ratnAkara bhA. 1 10-0-0 bhA. 4 }-8-0 pAMDava caritra. 1-12-0 pAMcapratikramaNa sUtra. 2-8-0 praznAttara ratna ciMtAmaNi 2-8-0 paryuSaNAdika bAra pAnI kathAo. 2-8-0 pUjA saMgraha bhA. 1 1-0-0 pratiSTA 5 bhASAMtara. 1-0-0 pratimA zataka bhASAMtara. 0-6-0 pauSadha vidhi. 2-0-0 sabhyakatva Ara vratanI TIpa, 1-0-0 bhaktAmara stAtra. 0-6-0 maNIbhadra tathA padmAvatI devInA chaMda. 0-4-0 mahAvIra svAmInA satAvIza bhavanuM stavana -----. maMgala lazanA rAsa. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 mesarsa meghajI hIrajI bukaselara pAyadhunI muMbaI. vALAne tyAM maLatAM pustakanuM chellAmAM chelle sUcIpatra. 1-8-0 mahAbala malyAsuMdarIne 4-0-0 zrI pAlarAjAne rAsa-zAstrI, rAsa. 3-8-0 zrIpAla rAjAne rAsa 0-12-0 mAnatuMga rAjA mAnavatI gujarAtI. rANIno rAsa. 0-120 zukanazAstra. 0-8-0 ladhu pUjA saMgraha. 3-8-0 suktamukatAvalI kathA -3-0 lIlAvatImahIyArIno rAsa sahita, -12-0 lAvaNI saMgraha. 3-0-0 samayasAra nATaka, -8-0 vastupALa tejapALano rAsa 0-6-7 harIzcandra rAjAne rAsa. 4-0-0 vairAgya kalpalatA. 0-8-0 haMsarAja vaccharAjane rAsA 2-0-0 visasthAnakane rAsa. 1-8-0 hita zikSAne rAsa. 2-0-* vimala maMtrIne rAsa. 2-0-0 harIbhadra sUrikRta batrIza 0-3-7 vyApArI rAsa. aSTaka. 0-120 vidhipakSa gacchI pratikramaNa sutra. (kabATa naM 9) 0-8-0 svarodaya jJAna. 0-8-0 zalAkA saMgraha 5-0-0 upamiti bhavaprapaMcA kathA 0-6-0 zanIzcaranI copAI. saMskRta. 0-8-0 zetru jA rAsa uddhAra. 1-0-0 kAunDa kaThIyAreyAne sAcI 0-100 sAmAyaka pratikramaNa sUtra. TekanI gebI phateha. 2-0-0 zrAvaka kartavya-zAstrI. 1-0-0 kartavya kaMkaNa uttamottama 1-8-0 zrAvaka kartavya--gujarAtI graMtha. 1-8-0 sAmudrika zAstra. 2-8-0 gomaTa sAra. 1-8-0 satapadI bhASAMtara. 0-12-0 jIva vicAra, navatatva, 4-0-0 sajajAya mALA bhA. 1 daMDaka, saMgraNI Adi artha 5-0-0 samarAditya kevalIne rAsa | sahita eka graMtha. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 mesarsa meghajI hIrajI bukaselara pAyadhunI muMbaIvALAne tyAM maLatAM pustakonuM chellAmAM chelluM sUcIpatra. 1-8-0 tapAvalI tamAma tapanI (kabATa naM 10). * vidhi. 2-0-0 dravyAnugatarkazuM 5-0-0 AraMbhasiddhi saMskRta. 6-0-0 AcAra dinakara bhAga 1. 4-9-0 dazavaikAlIka sUtra. 3-9-0 pravacana sAra. 10-0-0 AcAra dinakara bhAga 2. 2-0-0 paMcAstikAya. 1-8--0 uttama kumAra caritra sacitra 2-8-0 caMdarIjAnuM caritra citra 3-0-0 paramAtma prakAza. 4-0-0 pinDa niryukti. 1-8-0 jaina gItA gacchamata prabaMdha. 2-0-0 brahaddadravya saMgraha. 1-8-0 jaina kathA saMgraha. 0-4-0 bhAvanA bodha. 1-0-0 jenaetihAsIkarA mAlA. 0-12-0 mAkSamAlA; 1-8-00 dAnavIra ratnapALa caritra 1-0-0 ga dIpaka. sacitra. * . 1-8-0 labdhI sAra. 8----0 dhArmika gadya saMgraha bhA. 1 2-8-0 zrAddha pratikramaNa. 3----0 , 2 2-0-0 zrAddha guNa vivaraNa. 2-89-0malayAsuMdarI caritra sacitra 0-400 siddhacakranA raMgIna sane- 1-4-0 vacanAmRta. rI pheTA. 3-0-viveka vilAsa sacitra. 2-0-0 sajajAya mAlA bhAga 1- 5-0-0 samarAditya kevalI caritra - 23-4 dareka bhAganA yAne puNyaprabhAva-sacitra. 2-12-0 sUrIzvara samrATa. 1-0-0 sukhI jIvana. 1-0-0 saptabhaMgItaraMgINI. 0-12-0 svadeza gIto. 4-8-0 samayasAra. 0-6-sAbaramatI kAvya. 2-0-0 jJAnasAgara. 1-8-0 siddhasena divAkara ane 4-0-0 jJAnArNava. vikrama rAjA. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 mesarsa meghajI hIrajI bukaselara pAyadhunI muMbaIvALAne tyAM maLatAM pustakanuM chellAmAM chelluM sUcIpatra (kabATa naM. 11) | 3-0-0 upamiti bhava prapaMca kyA bhAga 2. -012-0 kaTAsaNuM sAmAyika kara- vAnA beThakA.) (kabATa naM. 15 ) -0-0 naracaMdra jena jotiSa ane jyotiSahIra. 0-8-0isalAmanA elIA. --0 bhadrabAhu saMhitA. (adhyAtmIka mahAna graMtha) 1-8-0 mahAvIra bhakta maNibhadra 3--0 kabIravANI sacitra. sacitra. 0-8-0 kezarIAjIno raMgIna phoTo 1-8-0 zrAvaka pharaja-sacitra- 4-0-0 kalpasUtra sukhabodhikA sacitra.. . ( kabATa naM. 12 ). 0-8-0 gautama svAmIne raMgIna 2-0-0 dhama bIndu bhASAMtara. 2-0-0 mahAvIra jIvana vistAra 2-8-0 ghaDI paga pAMcanI 3-0-0 deza darzana. sacitra. 2-4-0 nava daMpatIne zikhAmaNa. (kabATa naM. 13. ) 3-8-0 premaghelI pannA. 3-8-pativratA satio-sacitra 2-8-0 vividha pujA saMgraha bhAga 3-0-0 pAkazAstra 1 thI 7 sacitra. 9-0-0 bhagavatI sUtra bhAga 1 9-0-0 bhagavatI sUtra bhAga 2 (kabATa naM. 14. ) 4-8-0 bhAratI svarAjya 2-8-0 adhyAtma kalpakama bhASAMtara. 0-8-0 medhamALA 3-0-0 upamiti bhava prapaMca kathA | 6-0-0 mAnava zAstrA-sacitra bhAga 1. 4-0-0 mahArANuM mayaNuM A Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mesarsa meghajI hIrajI bukaselara pAyadhunI muMbaIvALAne tyAM maLatAM pustakonuM chellAmAM cheluM sUcIpatra. 4-0--0 muMbaInA tela mApanA hI- | 0-4-0 satyAgrahI mahAvIrane pheTa sAbanI rIta __| 2-0-0 hAsya kathA maMjarI 0-6-0 maDhelI chabIo tIrthakaronI 2-3 thI kezavacaMdra 1-- lagna sarAnA sonerI kArDa ! -4-0 hIrasUrIzvarane pheTe 100 1-8-9 saMkhezvara pArzvanAtha 1-9-0 lagnasarAnA rUbala nATa pe- | 6-12-0 pUrNaga - parsa 100 4-0-0 vyAjagaNita 1-0-0 samavasaraNane raMgIna | 2-0-0 AdinAtha caritra 2-8-0 satAdhame pati sevA bhAga1 | 8-0-0 hIneTIjhama ane memerI3-9-0satI dharma pati sevA bhAgara jhama 50 citro sahIta A 1-0-0 saMskRta mArgo dezIkA graMthamAM bIjAnA mana para ' . * bhAga 1 kAbu meLavavAnI vidyA 2-8-0 ,, , bhAga 2 atI saraLa rIte khulI 4-8-0 zrImad rAjacaMdra karavAmAM AvI che. 0-8-0 sApaDa-(rela) chapAya che! sacitra graMtha chapAya che!! vardhamAna dezanA bhASAMtara. bharatezvara bAhubalI vRtti. vividha sajjayamAlA bhA. 1 thI 8 zrAddhavidhi bhASAMtara. prabaMdha ciMtAmaNI | vividha stavana sAgara. vividha pUjA saMgraha bhA. 8 thI 15 agAuthI keIe grAhaka thavA patra lakha nahiM. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA ( DaoN. harmana jekebI ) ghaNA varSo upara 3. harmana jekabIe " kalpasUtra " viSe lakhelI A prastAvanA aitihAsika zedhako ane vicArone mArgadarzaka thaI paDaze evI AzAthI ahIM pragaTa karavAmAM Ave che. De. harmana jekebIe je ke hoTebhAge aitihAsika dRSTine ja AmAM prAdhAnya ApyuM che, ane vakhatanA vahevA sAthe jema jema navAM pramANa maLatAM gayAM tema tema temaNe potAnI mAnInatA ane nirNayomAM paNa Aja sudhImAM ghaNA pheraphAra karyA che, chatAM temane mULa graMtha Aje durlabha thaI paDelo hovAthI ane ghaNA vidvAne tathA vAcakone to te vAMcavAnI taka paNa nahIM maLelI hovAthI temAMnI vidvattApUrNa prastAvanA ahIM udhRta karIe chIe. pro. jekebInA nirNayo akSarazaH ame mAnya rAkhIe chIe ema mAnI levAnI bhUla to koI nahIM ja kare. temane tulanAtmaka abhyAsa ane aitihAsika satyane banI zake teTalI jhINavaTathI tAravI kADhavAne adhyavasAya kharekhara upAdeya ane abhinaMdanIya che. jaina vidvAna ane sAkSarene ekI sAthe kalpasUtra ane tenA paranI DI. jekobInI prastAvanA vAMcavAnI mAthI anukULatA thaze. mahAvIra-nirvANanA samayanuM nirUpaNa karatAM pahelAM ApaNe zarUAtamAM e tapAsa karIe ke jenadharma ane bauddhadharma ane svataMtra dharmo che ke eka bIjAmAMthI nIkaLelA che ? je yuropIya vidvAnoe A viSaya upara Aja sudhImAM lakhyuM che, te saghaLA sAmAnya rIte upara darzAvelA bIjA matane svIkAravAnuM pitAnuM valaNa batAve che. kelibUka (Colebrooke) mahAvIrane gautama buddhanA gurU tarIke mAne che, ane te pramANe mAnavAnuM kAraNa ke e batAve che ke mahAvIrane eka indrabhUti nAmane ziSya ghaNuM Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra " vAra gautamasvAmI athavA gautama nAme oLakhAya che. prinsepa (Prinsep) ane sTIvansana ( Stevenson ) e e vidvAnA tenAja abhiprAyane svIkAre che, ane thADAja samaya agAu, mi. eDavarDa ceAmase ( Mr. Ed. Thoma, ) paNa teja matanu punaH pratipAdana karyuM che. prema. vebara (Prof. Weber) peAtAnA zatrujaya mAhAtmya ( * Ueber das Gutrunjayamahatmya ') uparanA nibaMdhamAM kAlaOkanI kalpanAne bhrAMtipUrNa siddha kare che ane lakhe che ke, indrabhUti te gautamamruddhanI mAphaka kSatriya nahIM paNa brAhmaNa jAtinA hatA. tenu gAtra gautama hAvAthI te e nAme pazu oLakhAya che. paraMtu eTalA uparathI tenI gautamabuddhanI sAthe ekatA karavI te pragaTa bhUla che. jo indrabhUtie virAdhI mata sthApavAne vamAnanA dhama mAnA tyAga karyAM hota, te| mahAvIranirvANu bAda thoDA vakhata pachI racAelA jaina sUtrAmAM vAravAra tenA saMbaMdhamAM je AdarabharelA ullekhA karavAmAM AvyA che te kadApi na karavAmAM Avata. alke tethI ulaTuM, mahAvIranA priya ziSya heAvA chatAM bane teTalI rIte tenI nidAja karavAmAM AvI hAta." kAraNa ke sUtreAmAM spaSTa rIte kathana che ke mahAvIranA jamAli nAmanA bhANeje dharmabheda karyAM hatA; temaja bhagavatI sUtra ( saya 17 ) mAM mahAvIranA bIjA ziSya makakhaliputta geAsAlanA upara paNa phUTa rIte AkSepA karelA jovAmAM Ave che. ( sAthe sAthe kahI jauM chuM ke A makhaliputta geAsAla te pAlisUtreAmAM nirdiSTa makhaligeAsAlaja che. tene te sthaLe cha tethikAmAMnA-pAkha`DamatAvalabaemAMnA eka tathA buddhamatanA virodhI tarIke gaNAvyA che. ) * indrabhUtinA saMbaMdhamAM je eka daMtakathA pracalita che. te uparathI indrabhUti temanA gurU upara keTalA anurakta hatA te spaSTa thAya che. mahAvIranA dehatyAga vakhate te gerahAjara hatA. jyAre temaNe sthAna tarapha pAchA pharatAM peAtAnA pUjya gurUnA aNadhArcA avasAnanA samAcAra sAMbhatyA tyAre teo atyaMta roAkagrasta banyA hatA. pachIthI temaNe prabuddha thai joyuM ke eka a Mtima avathika baMdhana, ke jenAthI te saMsArabaddha hatA, te khIju kAMi nahIM paNa temanA gurU pratyenA temanA prabaLa premabhAva hatA. pachI temaNe te baMdhanane sa`thA chedI kevaLajJAna prApta karyuM hatuM. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pro. eca. vilsana ( Prof. H. Wilson) "hiMduonA dhArmika saMpradAyo' nAmanA pitAnA nibaMdhamAM kolabukathI taddana virUddha mata upasthita kare che. te kahe che ke jenadharma e bauddha dharmanI zAkhA che ane te I. sa. nI dasamI zatAbdinA arasAmAM buddhadharmanI paDatImAMthI utpanna thayo che. pro. vebara pitAnA uparokta pustakamAM je ke jenadharmanI AnA karatAM vadhAre prAcInatA svIkAre che paraMtu sAthe te bauddhadharmanI pUrvakAlikatA paNa, eca. vilsananA kahevA mujaba bula rAkhe che. pre. lesana (Prof. Lassen) ekaMdara vebaranA abhiprAyane ja maLato thAya che. (Ind Alterth IV 755 Sqq). upara uparathI jotAM keTalAMka kAraNo che. vilsananA matane puSTi ApatAM mAluma paDe che. kAraNa, jenasatramAM jaNAvyA pramANe mahAvIra vihAra-ke je buddhanI paNa janma ane upadezanI bhUmi hatI, tyAMnA nivAsI mAtra hatA, eTaluM ja nahi paNa te bane samakAlIna ane ekaja rAjAonA rAjyamAM vicaratA hatA, evuM paNuM varNana maLI Ave che. alabata zreNika ane kuNika (athavA koNika ) AvAM nAme bauddhasUtromAM jovAmAM AvatAM nathI, tathApi zreNya yA zreNika evA zabdo bibisAranA birUda tarIke jovAmAM Ave che, ane tene putra kuNika, ke je aupapAtisUtramAM bilphisArapura tarIke paNa oLakhAya che, te spaSTa rIte biaisArano putra ajAtazatruja hovo joIe. kAraNake jena ane bauddhasUtromAM anukrame te bannene potAnA pitAnI hatyA karanAra tarIke varNavelA jovAya che. kaNikane putra udAyina, ke jeNe jenaparaMparAgata kathAnusAra pATaliputra vasAvyuM hatuM, te ajAtazatrune putra udaya bhakaja che; ema sahelAIthI sAbita karI zakAya evuM che. kAraNa ke, bauddhonuM paNa tenA saMbaMdhamAM tevuM ja kathana che. A uparazI eTaluM te niHsaMdeha jaNAya che ke bismisAra ane ajAtazatru, jeo buddhanA samakAlIna hatA, teo punaH jaina AgamomAM zreNika ane kaNikanA nAme mahAvIranA samakAlIna daSTigocara thAya che. temanAthI keTaleka aMze alpapratiSThita evI bIjI vyaktionA saMbaMdhamAM paNa AvI hakIkata maLI Ave che. jemake maMkhaline putra gosAla (athavA jenAnusAra-makakhalI; maMkhali- makhAli; bibisArabibhisAra) ane licchavi (. jena-lecchaI) Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 rAjAo. anya eka dalIla prA. vilsana peAtAnA pakSamAM evI raju kare che zAkasiddha ane vamAnanA vizeSaNA athavA guNanAmA eka sarakhAM che. udAharaNa tarIke yuddha, jina, ane mahAvIra ( ? ) vigere. ane bIjI paNa eka pramANu e che ke bannenI patnInu nAma yazeAdA hatuM. A pramANeAthI, eca. vilsana muddha ane mahAvIra banne ekaja vyakti che ema jaNAve che. paraMtu A sivAya te bannenI vacce khIjuM kAI prakAranuM sAmya nathI. kAraNa ke A sivAyanI jeTalI hakIkatA yuddhanA sabaMdhamAM lakhavAmAM AvI che, temAMnI eka vamAnanI kikata sAthe maLatI AvatI nathI. temaja banne mahAtmAonAM sagAnAM nAma, janmabhUmi, ziSyaparivAra, Ayu yodA tathA temanA jIvananA adbhUta banAvA ane AcAra-vicAre * je temanA upadezA uparathI tAravI zakAya che te sadhaLAM taddana bhinnabhinna che. huM A sthaLe mAtra eka chellIja bAbata upara gheADIka carcA karIza. pahelI bAbatAne TIkAnI jarUra nathI. huM jyAM sudhI nirNaya karI zakyA chu tyAMsudhI mahAvIranuM mAnasika valaNu vItarAga ( virakta ) jIvana tarapha hatuM. temanA upadeza paNu mukhyatve karIne AdhyAtmika jJAna ane dhArmika AcaraNAne lagatA ja che. temanuM tattvajJAna athavA paramA ( adhyAtmaka) svarUpa viSayaka jJAna nyAyazAstranI pUrvApara sa MgatinI dRSTie utkRSTa jaNAtu nathI. kAraNa ke te gaMbhIra ane sarvAMgapUrNa zodha ( gaveSaNA ) karavAne ale mAtra sUkSma ane zramasAdhita bhedya ( vikalpA ) ubhA kare che. A siddhAMtanuM nAma syAdvAda che. ane te zUnyavAda ke je bauddhatattvajJAnane peAtAnI jALamAM guMcavI nAMkhe che, tenA bhayathI peAtAne dUra rAkhe che. e siddhAnta haeNreliTasanA paryAyavAda ( Flux ) sAthe theDeka aMze maLatA Ave che-- jo ke e tenA jeTalA gahana nathI. mahAvIra sarvasAmAnya mAnyatA pramANe AtmAnuM nitya astitva ane dhArmika tapazcaraNanA prabhAva ( sAmarthya ) ne vizeSa mAne che; tyAre bauddo A banne siddhAntonI virUddha kathana kare che. mahAvIranuM nItitattvazAstra paNa mAtra jema hiMdudhanA khIjA ghaNA sapradAyAmAM jovAmAM Ave che tema, sAdhujIvananA niyamAnuM ja varNana karI virAma pAme che. TuMkAmAM mahAvIra hiMdusthAnanA dhArmika purUSAmAM sAdhAraNa prakAranA lAge che. dhArmika viSayAnA sabaMdhamAM temanI buddhizakti hatI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharI; paraMtu buddhamAM jevI pratibhAzakti niHsaMzaya rIte mAnI zakAya che, tevI to temanAmAM na hatI. buddha pitAnA tAttvika vicAre TheTha zUnyavAdanA kinArA-aMtima maryAdA sudhI laI jAya che. ane tema karavA chatAM paNa, teo potAnA tarkane tadana spaSTa rAkhavA pUrNa kALajI rAkhe che. teo pAMDityadarzaka bhedapabhedo dekhADavAnuM cAturya batAvavA kezISa karatA nathI; ane tethI temanuM tattvajJAna thoDA tattvabhUta vicAre upara racAelI eka saMsthiti (system ) rUpa bane che. mahAvIranuM tattvajJAna tema banatuM nathI. te mAtra bhinna bhinna viSayo upara pannatinA rUpamAM ja rahe che. tenI aMdara AdhyAtmika viSayanA vicAra samuccayane dhAraNa karavA egya thoDA mULabhUta to nathI. tattvajJAna viSayaka vicAramAM tarkanI pUrvApara saMgati jALavavA uparAMta budde udAra ane mahAna sUtromAM, tathA nItinI kalpita vArtAomAM, manuSyajAtinA trividha tApanA nivAraNa arthe je dayAnI tIvra lAgaNI prakaTa karI che, te uparathI temanI pratibhAnuM zreSThatva spaSTa jaNAI Ave che. jenagro karatAM bauddhagraMthonI mahattA temanA naitika tattvane laIne ja che. meM upara kahyuM che tema mahAvIre nItizAstrane adhyAtmavidyA karatAM halakA darajajAnuM tathA tenA eka AnuSaMgI siddhAMta tarIke mAnyuM che. kAraNa ke temanuM khAsa lakSa paramArthavidyA upara hatuM. mahAvIra ane buddhanA upadezanI A rUparekhA ApaNane teo banne bhinna vyaktio hatI ema mAnavA dare che. te bannenA matabhedo paNa ghaNA vicAraNIya che. temanA tAttvika vicAronA pAribhASika yA sAMketika zabda paNa paraspara maLatA AvatA nathI. AvI rIte mahAvIra ane buddhine eka mAnavAmAM virUddhatA vadhatI jatI hovAthI, te banne pratiSThita purUSa bhinna paNa samakAlIna vyaktio hatI, ema batAvatI jaina ane bauddhonI paraMparAgata sthAone sAcI mAnavA tarapha ApaNuM valaNa thAya che. vastusthiti AvI hovAne lIdhe, baMne matanI vaccenuM sAmAnya sadasya svAbhAvika ja che ema sahaja jaNAI Avaze. banne saMpradAyanA saMsthApako samakAlIna ane samAna dezanivAsI hovAthI, prAkRtika niyama pramANe, te banne eka ja prakAranA dezakAlAnurUpa sarvasAmAnya tatvajJAna ane nIti viSayaka vicArasamUhano Azraya le temAM navAI nathI. temanA jamAnAnuM valaNa spaSTa rIte brAhmaNa Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma sAme thavAnu hatu, jo ApaNe yuddhanA samayanA cha tairthika matAcAryAMnA siddhAntAnuM varNana vAMcIzuM ( je vana yoddhonA sAmajakalasuttamAM Apela che, ) tA ApaNane jaNAze ke te sarve apa yA bahu aze, te vakhatanA sudhArakA hatA. te badhAthI yuddhanI je vizeSatA hatI te temanI pratibhAne laIneja hatI. yuddhanI mAphaka mahAvIra paNa eka bIjA sudhAraka hatA ane teo peAtAnA svataMtra mata sthApavAne saphaLa thayA hatA; ema jo ApaNe mAnIe tA temAM yuktirahitatA ke asa MbhavitatA jevu jaNAtu nathI. A vicArane huM aitihAsaka satya tarIke sthApita karavA dalIlA raju karUM tenI pahelAM mAre bauddhadharmanI pUrvakAlikatAnA himAyatioe raju karelI e virUddha yuktionuM nirAkaraNa karavuM joie. prathama jo huM bhulatA na hAu teA hemilTana yukrenana ( Hamilton Buchanan ) nA kathananA AdhAre ema manAya che ke jaina jJAti vyavasthA svIkAre che ane A mAnyatAnA pAyA upara jainadharmonI utpattinA sabaMdhamAM evI kalpanA ubhI karavAmAM AvI che, ke jyAre brAhmAe baudyone trAsa ApavA mAMDayA tyAre teoe peAtAnA dharmAMdha pratispardhIonI sAthe samAdhAna karavA artha jJAti vyavasthAne svIkAra karyAM. kAraNa ke jo temaNe eTaluM namatu mukayu na heAta, te| brAhmaNAe te pAkhaMDamatane sarvathA dAkhI dIdhA hAta. A vicAramAMthI evI kalpanA janmI ke A rIte kSINa thatA baudha ja jainadharmInA rUpamAM piravartita thayA. A kalpanAnA A sthaLe huM uhApAha karavA mAgatA nathI. mAtra eTalu ja jaNAvIza ke te kalpanAnA huM asvIkAra karU chu. jainadharmImAM ti ane zrAvaka nAmanA meja vibhAga che. ane jo kadAcit hiMdusthAnanA kAi kAI bhAgamAM nA leAkavyavahAramAM jJAtibheda svIkAratA hoya te| te pramANe teA dakSiNa hiMdusthAnanA prAsti ane musalamAneA tathA sileAnanA bauddho paNa svIkAre che. A bAbatane dharmanI sAthe kai sabaMdha nathI. A jJAtibhedo tA mAtra sAmAjika bhedo che ane te bhAratavAsIonAM magajamAM eTalA teA uMDA jaDa. ghAlIne beThelA che ke temane dhArmika sudhArakanA zabdo khIlakula khaseDI zake tema nathI. audhanA lekhAmAM aneka ThekANe brAhmaNAnA Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 ullekha thaelA che, paNa teTalA uparathI kAi bAMdha upara jJAtirUpI dhArmika yAjanAne svIkAravAnA AreApa na mUkI zake. bIjI dalIla evI karavAmAM Ave che, ke jenAnI prAkRta bhASA karatAM auddonI pAlibhASA vadhAre purAtana che; ane teTalA mATe te bauddhadharmAMnI pUrvAMkAlikatA sthApana karavAne eka pramANa che. jo ke A dalIla taddana sAcI che, te paNa te kAi khakhata siddha karI zakatI nathI. kAraNa ke, huM AgaLa upara batAvIza te pramANe, jainasUtreA je rUpamAM hAla vidyamAna che te rUpa mahAvIranirvANu pachI eka hajAra jeTalAM varSo bAda nakkI karavAmAM AvyuM hatu. A uparathI eTalu tA tarkasiddha ja che ke te pahelAMnAM eka hajAra varSomAM e sUtreAnI bhASAmAM ghaNA pheraphArA thayA heAvA joIe. kAraNa ke je AcAryo mukhathI athavA lekhathI potAnI ziSyapara MparAne e sUtreA soMpatA gayA hAya, temanu svAbhAvika valaNu, te sUtreAnI bhASAnA je jAnAM rUpA pracalita bhASAmAMthI adRzya thayA hoya temanA badale vamAna vApaddhatti pramANenA rUpAnA vyavahAra karavAnuM thAya, e niHsazaya che. dAkhalA tarIke, madhyayuganA jana lekhakAnA graMthAnA utArAe paNu, utArA karanArAonI deza tathA kAlanI bhASAmAM ja thayA hatA, ema spaSTa jovAya che. AvI vastusthiti hAvA chatAM paNa eka udAharaNamAM mULabhASAnI nizAnI rahI gai che te spaSTa batAvI Ape che ke mULa bhASA, sUtreAnI hAlanI bhASAthI, anya ghaNA AkArAnI mAphaka eka vizeSa AkAramAM judI paDe che. dAkhalA tarIke sUtreAmAM vaparAelA aganI AcAriya suhuma vigere zabdo laie. je chaMdomAM A zabdo vaparAyA che tenA mApa uparathI jaNAya . 6 " < ' , che ke mUlamAM--sUtranI racanA karanArAonA samayamAM-e zabdanuM uccAraNa ' 6 " " agnI ' * AcA sukSma ' vigerenA rUpamAM hAvu joie. jo te vakhate A pramANe uccAraNa na thatuM hata--ane sUtrakArAno bhASA paNa sathA hAlanA likhita sUtreAnA jevI ja hAta tA teo pazu-sadhaLI prAkRta bhASAone sarakhI rIte lAgu paDatA svarazAstranA niyame temanI bhASAne paNa lAgu paDelA heAvAthI--e zabdo uccAra tema na karI zakyA hAta. A viSayanA vistRta vivecana mATe huM vAcakane " Zeitschrift fur vergleichende Sprachforschung " V. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 xXIII; p. 595, sqq jovAnI bhalAmaNa karUM chuM. A theADIka hakIkatA uparathI samajI zakAya che, ke bhASAnu amuka rUpa jaina sAhityanI prAcInatAnI virUddhamAM dalIla tarIke raju karI zakAya tema nathI, ane jyAre Ama che . teA pachI tevI dalIlane jainadharmane badhathI arvAcIna sthApita karavAmAM pramANu tarIke tA levAya ja kema ? ApaNe vaLI jANIe chIe ke jaina sAhityaneA caudapUrvanA nAme oLakhAtA eka bhAga tA naSTa thai gayA che; ane te kai bhASAmAM racAelA hatA te ApaNe khIlakula jANatA nathI.* 6 ' " " " ApaNe upara joyu te pramANe jenAnAM pavitra sUtreA bimnisAra ane ajAtazatrunA samayane mahAvIranA jIvanasamaya tarIke batAve che. have jainadharmAM te purAtana kAlamAM hatA ke nahI tenI aitihAsika dRSTie zeAdha karavAnI jarUra che. sUtreAmAM jaina yatie mATe bahu pracalita zabda * nigna tha' ane sAdhvIo mATe * nignathI ' maLI Ave che. varAhamihira ane hemacaMdra temane ' nitha ' kahe che. zaMkara, AnaMdagiri ityAdi lekhA tene abdule - vivasana muktAMbara ' evA paryAyArthi ka zabdo vApare che. vaLI e paNa dhyAnamAM rAkhavuM joie ke prAcIna zabda * AryaMta ' ane tyAra pachItA arvAcIna zabda ' jaina ' e banne, sarakhI rIte jainasAdhu tathA zrAvaka ubhayane lAgu paDe che. bauddha zramaNAthI bhinna evA dhArmika purUSo mATe vaparAtA * niMtha ' zabda ' nigaNDa ' rUpamAM azAkanI AjJAmAM najare paDe che, ane DA. khullare ( Dr. Buhler ) ' azAkanI navI traNa AjJAe ' (Three new edicts of Asoka p. 6 ) vALA lekhanA chaThThA pRSThamAM te zabdane jainazabda ' nigraMtha ' tarIke atyAre Agamacaja sAkhIta karI dIdhA che. bauddhonA piTakAmAM nigaNyone yuddha ane tenA anuyAyIonA pratipakSI tarIke jaNAvyAnA ullekha maLI Ave che. ( See Childers Pali Dietionary, S. V. Nigantha, " * keTalAka alpa prAcIna jaina graMthamAM ullekha karelA levAmAM Ave che ke caiAdapUrvAnI racanA saMskRta bhASAmAM thaelI hatI. 1. jekAmInI janamAM te vakhate e ullekhA nahIM AvyA hoya. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A saghaLI bAbato uparathI eTaluM sAbIta karI zakAya che ke jeno ane bauddho paraspara pratispardhIo hatA. A prAcIna pratiyogitAnA astitvanuM anumAna temanI prAcIna aitihAsika kathAo uparathI paNa thaI zake ema che. bauddho khullA zabdomAM kahe che ke ajAtazatrue tenA pitAnuM khUna karyuM hatuM. temaja tenA mATe bIjuM ema paNa teo jaNAve che ke, teNe pitAnA junA dharmane tyAga karI saddharma-bauddhadharmane Azraya lIdhe tenI pahelAM te ghAtakI ane duSTa manane hato. AnAthI virUddha jene, kuNika ke jene ApaNe pahelAM ajAtazatruthI abhinnarUpe nakkI karI gayA chIe, tene buddhipUrvaka pitRhatyAnA deSathI dUra rAkhavAno prayatna kare che. nirayAvalisUtramAM A saMbaMdhI eka lAMbI kathA lakhAelI che, temAM kahevAmAM AvyuM che ke, kuNike pitAnA pitAne pitA tarapha anyAyapaNe vartata mAnI laI tene kArAgRhamAM nAMkhyo hato. paraMtu jyAre tenI mAtAe tene samajAvyo ke "tAre pitA tArA tarapha hamezAM mAyALu svabhAva rAkhato Avyo che ane tenA hAthe eka paNa evuM kArya nathI thayuM ke jene lIdhe tene AvI jAtanI zikSA tArA taraphathI bhogavavI paDe." mAtAnA A kathanathI kaNikane potAnA pitAnA saujanyanI khAtrI thaI ane tethI te pazcAttApa karate, jAte kadALI laI pitAnI beDI toDavA nIkaLyo. zreNike kaNikane hAthamAM kodALI laIne Avato joI dhAryuM ke Aje kuNikane hAthe pitAnuM mRtyu thaze; tethI teNe potAnA saMtAnane AvA pApanA deSathI dUra rAkhavA sArU jAte ja AtmaghAta karyo. pitAnA pitAne A rIte mRtyu pAmelo joI kaNikane svAbhAvika rIte ja ghaNuM duHkha thayuM. vigere. vigere. AvI rIte bhoLA bhAvathI-niSkapaTapaNe kahelI kathA ema sUcave che ke bauddhonA karatAM jene potAnA AzrayadAtAnA pAponA saMbaMdhamAM eka niSpakSapAtapaNe belavAnuM eka kAraNa hatuM, ane te e ke kuNike bauddhonI upara potAnI prasannatA batAvatAM pahelAM ghaNu samaya sudhI teNe jene upara pitAnI maherabAnI batAvI hatI. tevI ja rIte, eka saMpradAyanA saMsthApaka tarIke athavA prAcIna kALathI cAlatA AvatA eka dharmanA sudhAraka tarIke gaNavA lAyaka ane huM e bIjA matane ja svIkAra karuM chuM-mahAvIra nAmanI buddhithI taddana bhinna evI Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 eka vyaktinA samaya, prAcIna kALamAM sthApana karI zakAya tema che. prathama tA, janarala kinaGgahAme ( General Cunningham ) mathurAnA kaMkAlI TilAmAMthI zodhI kADhelA eka zilAlekhanI zarUAtamAM ' at mahAvIra devanAsa ' ne namaskAra karelA che. ( Archeol Survey of India, Vol. III, P. 35. Ed. Thomas, Jainism or the early creed of Acoka p. 82. ) ane A zilAlekha eka ' ubhI nama mUti ' nI nIce kAtarelA che. A uparathI, e spaSTa pratIta thAya che ke ukta mahAvIra zabda te vamAna nAmane mATe vaparAyA che, paNa muddate mATe nahIM. e zilAlekha upara saMvatsara 98 lakhelA che. mathurAmAM maLelA zilAlekhAnI tArIkheA kayA savane uddezIne lakhAyelI che te hajI nakkI thayuM nathI; chatAM paNa kaniSka ane viSNunA nAmanaMdeSathI eTaluM te siddha thAya che ke te zilAlekhA Isa. nI zarUAtanA che. bIjo purAvA e che ke bauddhama thAmAM paNa jainadharmanA saMsthApakanA sabaMdhamAM keTalAka ullekhA maLI Ave che; te ullekhA-tenA-jainadharmanA pravartakanAM kAI sAmAnya nAmanA rUpamAM nahIM paNa nigaNyanAtha athavA ' nigasnAtaputta ' nA vizeSanAmanA rUpamAM che. ApaNe pahelAM joi gayA chIe ke ' nigaNya ' e jainayati vAcaka zabda che; ane ' nAtaputta ' te huM kalpasUtra ane uttarAdhyayanamAM AvelA mahAvIranA * nAyaputta ' birUda tarIke mAnu chu. nepAlanA baudhamra the| nigaNanAthane jJAtineA putra kahe che. ( Burnouf. Lotus dea bonni loi p. 450 ) ane jene paNa tene ' jJAtaputra ' kahe che. See Petersburgh Dictionary S. V. Jnatiputra. ) vaLI macaMdranA pariziSTa parva 1-3 vALA nIcenA zleAka sarakhAvavA jevA cheHklyaannpaadpaaraamN zrutagaGgAhimAcalam / vizvAmbhojaraviM devaM vande zrIjJAtanandanam // * , ' * - " mahAvIrane A nAma ApavAnuM kAraNa e che ke tenA pitA jJAtakSatriya -jJAta jAtinA kSatriya--hatA. nigaNya nAtaputtane sAmaggalasuttamAM agnivaisyAyana gAtranA lakhyA che. A bauddha lokAnI bhUla che. kAraNa ke, mahAvIra tA gautama gAtranA hatA. baudalekhakrAe pasaMsthApaka ane temanA Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhya ziSya sudharmAne ulaTapAlaTa lakhI dIdhA che, arthAta ziSyanuM gotra gurUne lagADayuM che. jene sUtromAM sudharmAne mahAvIranA siddhAntonA pravartaka tarIke lakhyA che, ke jemaNe jaMbusvAmIne prathama satropadeza Apyo hato. A sudharmA "agnivezyAyana " gotranA hatA. durbhAgye, nigaThanAtapuranA siddhAMtadarzaka sAmajaphalasuttanA te bhAgane artha spaSTa samajAto nathI. chatAM paNa tenA AnumAnika bhASAntara uparathI, huM kahI zakuM chuM ke "nigaSThanAtaputa'ne mahAvIra tarIke ja gaNavAmAM koI paNa prakArano bAdha Ave tema nathI. Do. buhare paNa eka kathAnA AdhAre mahAvIrane nigaSThanAtaputtarUpe je svIkAryA che te hakikata paNa A kathanane puSTi Ape che. bauddhadharmanA 2416419412 (Hardy Manual of Buddhisin p. 271 ), vaizyantara ane anyagraMthomAM evo ullekha che ke nigaThanAtapute pitAnA upAli nAmanA eka ziSya, ke jeNe bauddhadharma aMgIkAra karyo hato, tenI sAthe kalaha karyA pachI pAvAmAM kALa karyo hato. kalpasUtra pramANe paNa mahAvIranuM dehAvasAna pAvAmAM ja thayeluM hovAthI, temaja jaina yatio nigaNaThe kahevAtA hovAthI, e spaSTa rIte siddha thAya che ke "nigaNyanAtha " e zabda mahAvIra mATe ja vaparAyo che. A pramANe buddha ane mahAvIra e banne bhinna paraMtu samakAlIna vyaktio hatI. A uparathI e paNa spaSTa che ke A baMne dharmopadezakanA nirvANasamayamAM thoDAka ja varSonuM aMtara hovuM joIe. have janarala kanihAme karelI azokanI traNa navI AjJAonI zodha uparathI ane Do. buhare aitihAsika ane bhASAzAstranI draSTie karelA temanA ane thaMcana uparathI, buddhane nirvANasamaya I. sa. pUrve 477nA arasAmAM nirNata thayo che. tethI mahAvIranirvANane samaya paNa I sa. pUrve 490 ane 460nI vacce Avo joIe. tAonI paraMparAnusAra mahAvIranirvANane samaya vikrama saMvata pahelAM 470 varSe Ave che, ane digabaranA mate vikramasaMvata pUrve 605 varSe Ave che. A banne saMpradAyonI noMdhAelI nirvANanI tArIkhomAM je 135 varSano taphAvata jovAmAM Ave che te saMvata ane zaka vaccenA kAlanI barAbara che ane A uparathI evI saMbhAvanA ubhI thAya che ke digambarene vikrama saMvata te zAlivAhana zaka che. kAraNa ke Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAlivAhanane hamezAM junA vikrama sAthe seLabheLa thaI jAya che. vetAmbare vikrama saMvata I. sa. pUrve 57 varSe zarU thaze, ema mAne che. mahAvIra nirvANa ane vikrama saMvata vaccenA 470 varSanA aMtara saMbaMdhI hakikata tAarenA ghaNA graMthamAM maLI Ave che. enuM prAcInatama pramANu-metuDanI "vicArazreNi" nA pAyAbhUta, nIce ApelI smAraka gAthAo che. e gAthAomAM mahAvIra nirvANa ane vikramAditya rojAnI vaccenA aMtaramAM je je rAjavaMzoe jeTalAM jeTalAM varSo sudhI rAjya karyuM temanI noMdha ApelI che. te gAthAo huM ahIM TAMku chuM, ane temanI sAthe temanA prathama prakAzaka 3. buhare karelI TippaNa (Indian Antiguary 1.362.) umeruM chuM. jaM rayANaM kAlagao arihA titthaMkaro mahAvIra / taM rayaNiM avaMtivaI ahisitto pAlago rAyA / 1 / saTThI pAlagaraNNo paNavaNNasayaM tu hoi nNdaann| aThThasayaM muriyANaM tIsaM cia pUsamittassa / 2 / / balamitta bhAnumittA saTThI varisANi catta nhvhnne| taha gaddabhillarajaM terasavarisA sagassa cau / 3 / 1 je rAtre ahaMta tIrthakara mahAvIra nirvANa pAmyA, teja rAtre avantIpati pAlane rAjyAbhiSeka thayo. "2 pAlaka rAjAnuM rAjya 60 varSa sudhI rahyuM. pachI 155 varSa sudhI nandae rAjya karyuM. te bAda 108 varSa maurya rAjya cAlyuM. pachI trIza varSa puSyamitranuM rAjya rahyuM. 3 bAdamAM 60 varSa balamitra ane bhAnumitre rAjya karyuM. ane tene manI pachI 40 varSa nabhavAhana rAjAe rAjya karyuM. tenI pachI tera varSa gaIbhilanuM rAjya rahyuM, ane pachI cAra varSa zakarAjanuM rAjaya cAlyuM.' A gAthAono ullekha ghaNIka TIkAomAM tathA kAlagaNanA viSayaka ghaNA graMthamAM thaelo che. paNa temanuM mULa ceksa jaNAtuM nathI. A gAyAo vIra ane vikrama saMvata vaccenA nikAla, ane prAcIna kAlagaNanAnA Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhArarUpa bane che. uparokta gAthAonA anusAra mauryavaMzanA rAjyanA prAraMbhathI te vikrama saMvatanA prAraMbha sudhI vyatIta thayelI varSasaMkhyA. 255 thAya che. arthAta 4+13+4+6+3 0+108. AmAM vikrama saMvata ane brIsti sananI zarUAtanI vaccenA 57 varSa umeravAthI candraguptanA abhiSekane kALa I. sa. pUrve 312 varSe Ave che. A rIte grIka pramANe dvArA maLI AvatI tArIkha sAthe A tArIkhanI ektA thaI jAya che ane tethI e paNa siddha thaI jAya che ke trIjI gAthAomAM jaNAvelo vikrama(?) te I. sa. pUrve 57 varSamAM zarU thaelA saMvatayuganA saMsthApakane vAcaka che, nahIM ke i. sa. 78mAM zarU thatA zakayuganA pravartakane nAmadarzaka. jo Ama na mAnIe to caMdraguptanA abhiSekane kALa I. sa. pUrve 177 varSe Ave. 60 varSanuM pAlakanuM rAjya ane 155 varSonuM navanabdonuM zAsana bane maLIne kula 215 varSapramANa candragupta ane nirvANu vacceno kALa che. have i.sapUrvenA 312 varSomAM, A 215 umeravAthI, ApaNe i. sa. pUrve para7 mA varSane mahAvIra nirvANanA nAmAMkti kALa tarIke prApta karI zakIe chIe. A kALa, ane sIlenanI kALagaNanA anusAra buddhanuM nirvANa, je Isa. pUrve 543 mA varSamAM thayuM hatuM, tenI vacce mAtra 16 varSane ja taphAvata rahe che. - mahAvIranirvANa ane candraguptanA abhiSeka vaccenA kALanA saMbadha mAM bIjI paNa eka gaNanA che, je hemacandranA pariziSTa parvamAM maLI Ave che. e granthanA, 8 mA sarganA, 341 mAM zlokamAM lakheluM che ke 1 huM nIcenI bAbata upara dhyAna khecuM chuM ke caMdraguptanA abhiSekane A kALa te selyusIDananA sananI AraMbha sAthe baMdhabesato Ave che. mi. eDavarDa 214124 Hari ( Records of the Gupta Dynasty in India p. 17, 18. ) selyusiDanasane lAMbA vakhata sudhI uttara hiMdusthAnamAM patAnuM sthAna TakAvI rAkhyuM hatuM; ane pachInI rAjavaMzAvaLInI kALagaNanAtmaka noMdha upara ghaNI asara karI hatI. mi. TemasanA siddhAMtanI satyatA je pratyakSa pramANathI sAbIta thAya te candraguptanA abhiSekanI jaina tArIkha, je lagabhaga sAcI che, temAM sahaja guMcavADe ubhI karatI A haktine sahelAIthI khulAse ApI zakAya. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 evaM ca zrI mahAvIre mukta varSazate gate / paMca paMcArAdhi vandratomavA "ane A pramANe mahAvIra nirvANa pachI 155 varSe candragupta rAjA thayo." I. sa. pUrvenA 31ra varSomAM 155 umeravAthI, ApaNe joIzuM ke mahAvIra nirvANa I. sa. pUrve 467 mAM Ave che. hemacandra, candragupta ane nirvANanI vacce jeTalAM varSonuM antara batAve che teTalAM varSo te gAthAo mAtra nandanA rAjyanAja jaNAve che. A upara thI ema jaNAya che ke hemacaMdra pAlakanA rAjyanAM 60 varSe gaNanAmAM lIdhAM nathI. hemacaMdra AvI rIte 60 varSo choDI devA jevI bhUla kare e mAnavuM kaThaNa lAge che. tethI huM ema anumAna karuM chuM ke kALagaNanAtmaka gAthAomAM je paraMparAgata hakita lakhavAmAM AvI che tethI bhinna ja keI saMpradAyane hemacandra anusaryA hovA joIe. kAraNa ke mArA vicAra pramANe gAthekta hakikta pUrNa rIte sAcI nathI. nandane rAjyakALa, je gAthAomAM 155 varSa jeTalo ApavAmAM Avyo che te asAdhAraNa rIte adhika che, eTaluM ja nahIM, paraMtu magadhanA rAjavaMzonI gaNanAmAM avantIpati pAlakanuM nAma AvavuM te mane te ghaNuM ja saMzayajanaka lAge che. bauddho athavA brAhmaNo A nAmanA rAjAno biskula nirdeza karatA nathI. magadhanI rAjAvalImAM pAlaka nAmanA eka rAjAno ullekha maLe che khare. paNa te protavaMzane che, ke je (pradyotavaMza) zizunAga vaMzanI pahelAM thaI gayA hatA, mahAvIranA samakAlIna je magadhanA rAjAo hatA te zizunAgavaMzanA hatA. ujacinI athavA avantInA rAjA tarIke eka bIjA pAlanuM nAma mRchakaTikamAM jovAmAM Ave che, ane tenA mATe tyAM evuM varNana che ke Aryake tene rAjyabhraSTa karyo hate. A pAlaka te kadAcita kathAsaritsAgaramAM vatsa dezanA kalpita rAjA udayananA sALA tarIke je pAlakanuM nAma ApeluM che, te saM. bhavI zake. paraMtu A udayana jema kuNinA putra udAyInA badale bhrAMtithI prasiddhimAM Avyo saMbhave che tema, e pAlaka paNa te ja nAmanA pradyota Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 vaMzanA rAjA mATe bhUlathI prasiddha thayo lAge che. ane tema thavAthI tene mahAvIrane samakAlIna samajI levAmAM Avyo hoya ema jaNAya che. A game tema thayuM hoya, paNa satya vAta to e che ke jenenI asala kALagaNanAmAM pAlakane sthAna naja maLavuM joIe. huM to ema dhAruM chuM ke sIlenanI bauddha kALa-gaNanA sAthe potAnA ItihAsane maLato rAkhavAnI khAtara jenee tene potAnI kALa-gaNanAmAM dAkhala karI dIdho che ane tethI te mAtra kalpanAprasata che. paraMparAgata mahAvIranirvANanI tArIkha ane hemacandranA ullekha uparathI sUcavAtI tArIkha vacce je sATha varSano virodha Ave che, te joI, bauddha kALagaNanAmAM meLavI dIdhelI 66 varSanI asaMgatinuM smaraNa thAya che ane tethI ApaNane mAnavuM paDe che ke e banne bhUlenI utpatti svataMtra nathI paNa eka-bIjAnI asarathI-anukaraNamAMthIthayelI hevI joIe. tAmiladezamAM jeno keTalI meTI saMkhyAvALA ane zatisaMpanna hatA te ApaNe jANIe chIe; ane tAmila bhASAnA prAcIna sAhitya upara jaina dharmanI keTalI badhI chApa paDI hatI, te caula(Graul) ane kelDavela (Caldwell ) nA jaNAvyA pramANe jANI zakAya tema che. sIlenanI sAmenA dvipakalpamAM rahetA tatkAlIna jeno upara kadAcita bAddhonI asara thaI hoya ane te vakhate temaNe potAnA pratispardhI panya pramANe pitAnI kALagaNanAmAM pheraphAra karyo hoya, paraMtu A mAtra AnamAnika vicAra che ane tethI vadhAre laMbANa karI huM AnI kiMmata ghaTADavA Icchato tathI. - have ApaNe mahAvIra nirvANa-samayanA vivecana upara pAchA pharI jeIzuM ke hemacaMdranI nedha anusAra I. sa. pUrve 467 varSe mahAvIra nirvANa thayuM hoya te asaMbhavita nathI. kAraNa ke, te (samaya) Isa. pUrve 477 varSavALA buddhanA nirvANa-samayanI sAthe ghaNu ja suMdara rIte baMdha bese che. ane A samakAlInatA hevI Avazyaka che, ema ame uparanI zodhamAM jajIvI gayA chIe. A nirNata karelA nirvANa -samayanI mahattA paraMparAgata nirvANu samaya karatAM keTalI badhI vadhAre che te jaina itihAsamAMthI maLI AvatA bIjA pramANe uparathI nakakI thAya che. Avazyaka satra nAmanA eka pavitra jaina Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamanA "uvagyAya nittI" nAmanA prakaraNamAM cha nihonuM varNana Ave che, ane teja varNana saMvata 1179 (navakarahara) mAM racAelI deve ndagaNinI utarAdhyayanasUtranI TIkAmAM bahu vistArapUrvaka puna: ApavAmAM AvyuM che. A banne graMthamAM jaNAvyA pramANe avyakta nAmane trIjo nihamata vIranirvANa pachI 214 me varSe ASADha nAmanA AcAryanA ziSyoe calAvyo hato. rAjagRhanA maurya rAjA balabhadrajene AvazyakasUtramAM "muriyabalabhada" ane uttarAdhyayanamAM "moriyavaMsapasuo' tarIke lakhelo che--teNe A nihava mata pravartakene pAchI sanmArge (jainamatamAM) vALyA hatA. gAthAo pramANe je mauryavaMzanI utpatti vIra saMvata 215mAM thaI hoya te te vaMzanI eka zAkhA vi. saM. 214 mAM rAjagRhamAM rAjya karatI hoya te kema saMbhavI zake? paNa je ApaNe hemacaMdranA kathana anusAra mauryavaMza, nirvANa pachI 155 varSe zarU thaye tema svIkArI che temAM kaMI asaMbhavitatA AvatI nathI. ane Ama mAnavAthI nirvANanI nizcita karelI tArIkha paNa sAcI Thare che. nIcenI carcA uparathI paNa ApaNe eja nirNaya upara AvIe chIe. dareka sthavirAvalImAM varNavyA pramANe sthUlabhadranA mahAgiri ane sustI nAmanA be ziSyo hatA. have sthUlabhadra to saghaLA lekhakanA mate vIranirvANa pachI 215 varSe svargastha thayA hatA. merUtuMganA lakhyA pramANe mahAgiri vi. nI pachI 245 mAM mRtyu pAmyA hatA ane temanI pachI suhastI yugapradhAna banyA hatA. temaNe azakanA pautra ane uttarAdhikArI saMpratine jainadharmano upAsaka banAvyA hatA. azeka candraguptanA abhiSeka pachI 94 varSe gujarI gayA hatA (buddha nirvANa pachI 16ra varSe caMdraguptano abhiSeka. 1694=256 azoka mRtyu.) gAthA pramANe saMpratinuM rAjya mahAvIra nirvANa pachI 309 varSe (215+94) zarU thayuM ane hemacaMdranA kathanAnusAra 249 varSe (155+94). have ApaNe gaNatrI karIne joIe chIe to AmAM hemacaMdranI hakikataja kharI hoya tema jaNAya che. kAraNa ke saMprati ane suhastI (je 245 mAM yugapradhAna banyA) 1 A TIkA zAtyAcAryanI TIkAmAMthI udhata karavAmAM AvI che. mULa sUtranuM arthabodhana te kartAnuM potAnuM kareluM che, ane temAM jovAmAM AvatI ghaNI kathAo zabdezabda zAtyAcAryanI TIkAmAMthI utArelI che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 17 banne samakAlina hatA, ema uparanI nedhathI spaSTa jaNAya che. A nedha mahAvIra nirvANanI je tArIkha ApaNe zodhI kADhI che tenI satyatA sthApita karavAmAM pUrNa sahAyaka thAya che.* - have huM kalpasUtranA lekavizruta lekhaka bhadrabAhunA saMbaMdhamAM jene zuM kahe che te viSaya upara AvuM chuM. A sthaviranA saMbaMdhamAM je thoDI ghaNI satya hakikato che te paNa anaitihAsika daMtakathAo sAthe eTalI badhI seLabheLa thaI gaI che ke jethI temane tAravI kADhavAnuM kAma azakya thaI paDayuM che. tema chatAM paNa bhadrabAhu saMbaMdhI daMtakathAonuM aitihAsika mULa zodhI kADhavA mATe prayatna karavAnI AvazyakatA che. A kArya mATe meM je purAvAonI madada lIdhI che temane kAlakramAnusAra goThavavA joIe. ane tethI te savanA huM nIce pramANe traNa vargo pADuM chuM. pahelA vargamAM ka9pasUtramAM ApelI be sthavirAvalIo tathA AvazyakasUtra ane nandIsUtranI zarUAtamAM ApelI sthavirAvalI mUkuM chuM. bIjA vargamAM, dharmaghoSanA RSimaNDalasUtrane mUkuM chuM. A badhA graMtho vI. ni. 980 pachInA che. AnAthI ghaNAM * uparanI kALagaNanA saMbaMdhI tapAsane have samApta karI, janonA prAdurbhAvano samaya nakakI karavA mATe mArI pahelAMnA lekhake e je prayatno karyA che temanA saMbaMdhamAM thoDA zabdo lakhavA yogya dhAruM chuM. A lekhakone jaina dharmanI utpatti nizcita karavAmAM ghaNuM ja apUrNa mAhItI maLI hatI, ane tethI temanA prayatno niSphaLa nivaDyA che; eTalu ja nahIM paNa kAlagaNanA saMbaMdhI zodhamAM te moTA vinarUpa thai paDyA che. pro. vebare, vI. ni. 980 mAM dhruvasena rAjAnI AgaLa kalpasUtra vAMcavAmAM AvyuM hatuM te hakita, ane zilAditya je vI. ni. pachI 947 mAM rAjya karato hato tevI daMtakrathAvALI hakti, e banne seLabheLa karI, tenA uparathI mahAvIra nirvANanI tArIkha i. sa. pUrve 349 nakkI karI che. pro. vebaranI gaNanAnI pAyAbhUta A bane tArIkhe je kharI hoya-je ke te viSayamAM mane te gaMbhIra zaMkAe che-to paNa ukta nedhomAM traNa dhruvasenAmAMno kayo dhruvasena ane cha zilAdityamAMno kayo zilAditya levAno che, te nakkI karavuM azakya che. A anizcaya uparAMta, vallabhIvaMzanI kAlagaNanA upara che. vebare potAnI gaNatrI ubhI karI che teno ja hajI te nirNaya thayo nathI. pro. vebaranA siddhAntanI ( Id. Alt. IV. p. 762 sqq.) TIkA karatI pro. lesananI dalIlo paNa tenA jevAja, Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 saikAo pachI racAeluM zrIhemacaMdranuM pariziSTa parva paNa bIjA vibhAgamAM aMtarbhata thAya che. trIjA vargamAM kalpasUtranI vadhAre arvAcIne TIkAomAM AvatI kathAo, padmamaMdiragaNi racita RSimaNDalasUtra vRtti (AvRtti saMvata 1513 mAM jesalameramAM samApta thaelI che.) Adi bIjA graMthe mUkavAmAM AvyA che. virAvalI anusAra mahAvIra pachI bhadrabAhu chaThThA sthavira che. temanA gotranuM nAma "prAcIna che. prAcIna e zabda ghaNuM karIne "jAnuM" evA arthamAM vaparAele che. kAraNa ke A nAmanuM gotra bhAratavarSanA bIjA koI graMthamAM jovAmAM AvatuM nathI. bhadrabAhu yazabhadranA ziSya hatA. ane kalpasatranI vistRta sthavirAvalImAM batAvyA pramANe temane (bhadrabAhune) godAsa, agnidatta, janadatta, ane somadatta nAmanA cAra ziSyo hatA. emAMnA pahelAe godAsa nAme gaNu sthApyo hate. RSimaNDalasUtramAM bhadrabAhunI ekaja gAthA vaDe stuti karelI che, paNa temanA uttarAdhikArI sthUlabhadranI stuti vIsa gAthAomAM karavAmAM AvI che. bhadrabAhunI stutigAthA nIce pramANe che - aniSkaTaka pAyA upara ubhI thaelI hovAthI, tenA saMbaMdhamAM paNa vadhAre vivecana karavAnI jarUra nathI. zatruMjayamAhAo jene De. buhalara " bAramA agara codamA saikAnA koI eka vyaktine kaMgAla kUTa lekha " kahe che ( Three meo Edicts of Akota, p. 21. Tote ) temAM paNa vikrama pahelAM 470 mA varSamAM mahAvIra nirvANa pAmyA evI cAlatI Avato hakikta ApelI che. paNa vebare agara lesane A agatyanA kathana upara kAMI paNa lakSya ApyuM nathI. tenuM kAraNa kadAcita temanA vakhatamAM bIjA dharmonA mukAbalAmAM jaina dharma e eka arvAcInaja dharma che, ema jANe ke sidhAnta manAI gayuM hoya tema lAge che. paraMtu A durAgraha chellAM vIsa varSomAM, je vizAla pramANamAM jaina sAhitya ApaNane maLyuM che tenI AgaLa, have TakI zake tema nathI. DaoN. bahalarane ApaNe upakAra mAnavo joIe ke jemaNe samagra jaina sAhitya yuropIya vidAnonI AgaLa lAvI mUkayuM che; ane tema karI apUrNa ane zaMkAzIla mULomAMthI jainadhama saMbaMdhI hakikato meLavavAnA saMkaTamAMthI ApaNane mukta karyA che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 dasa kappavvavahArA nijjUDhA jeNa navama - puvvAo / vaMdAmi bhaddabAhu tamapacchima-sayalasuyanArNi // ' * jemaNe navamA pUrvamAMthI dazakA ane vyavahAra ( sUtra ) udhdhata karyAM, evA aMtima zrutakevalI bhadrabAhune huM vaMdana karUM chuM.' ' apacchima- ' ne anuvAda ' chellu nahIM ' ema paNa karavA hAya tA thAya, para Mtu tene sAmAnya arzI ' taddana chelluM ' ema thatA heAvAthI meM mArA bhASAntaramAM tema karyuM che, chatAM paNa sAmAnya para MparAnusAra sthUlabhadra caudapUrva dhArI manAtA heAvAthI, bhadrakhAhu upAntya ( chellAnI pahelA ) zrutakevalI gaNAya che. sthUlabhadrathI te vajrasvAmI sudhInA sthavirA dasa pUrvAMnA dhAraka hatA. ane teTalA mATe te dazapUrvI kahevAya che. vajIsvAmI pachI pUrvAnu jJAna taddana lupta thayuM hatuM,----juo, hemacaMdra viracita abhidhAna cintAmaNi, zloka 33-34. zrI hemacaMdra pariziSTa parvanA navamA sargamAM, sthUlabhadra sAthe chellAM cAra pUryAM kevI rIte vicchinna thayAM te sabaMdhamAM nIce pramANe vana Ape che:-pATalIputranA saMdhe 11 agA ekatra karI, dRSTivAda nAmanA bAramA aMgane prApta karavA mATe 499 sAdhue sAthe sthUlabhadrane bhadrabAhunI pAse, je te vakhate nepAlamAM rahetA hatA, tyAM mAkahyA. bhadrabAhue te samaye ' mahAprANuvrata ' aMgIkAra karelu hAvAthI peAtAnA ziSyAne ghaNAja thoDA thADA pATha ApI zakatA hatA, tethI karIne keTalAka vakhata pachI, sthUlabhadra sivAya khIjA badhA ziSyA kaMTAlI jai temanI pAsethI jatA rahyA hatA. sthUlabhadra bhadrabAhu pAsethI daza varSamAM daza pUrvAM zIkhyA hatA, tyAraAda bhadrabAhune temanI va NukamAM doSa jAyAthI, bAkInAM pUrvI zikhavavAnI temaNe nA pADI. paraMtu jyAre sthUlabhadre bahu prAthanA karI, ane peAtAnA doSanI kSamA mAgI tyAre temaNe AgaLa zikhavavA mAMDayu; ane te evI zarate ke chellAM cAra pUrvI temaNe khIjA kAine zikhavavAM nahIM. have A kathAnI sAthe dharma dhAyanA zabdonA virAdha ApaNe evI rIte maTADI zakIe ke, Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthUlabhadra chellA cAra pUrvenuM jJAna bIjA koIne ApyuM nahatuM, te uparathI dharmaSe temanuM jJAna apUrNa mAnI lIdhuM haze ane A apekSAe bhadrabAhunuM jJAna sthUlabhadra karatAM saMpUrNa hevAthI, teo "apacchimasayalasuyanANuM" kahI zakAya, paraMtu A rItano artha keTaleka aMze zramasAdhita hovAthI mane ema mAnavuM ThIka lAge che ke prAcInatara hakikata anusAra bhadrabAhuja chellA zrutakevalI hatA; paNa pAchaLathI, sthUlabhadra--ke jemanA viSayamAM ghaNuM daMtakathAo lekamAM prasiddha che te paNa tevA prakAranA padavIdhara sthavirenI gaNanAmAM gaNAvA lAgyA hatA. dharmaSanI gAthAnA pUrvArdha uparathI mAluma paDe che ke bhadrabAhue navamA pUrvamAMthI dazaka ane vyavahArasUtra udhUta karyA hatAM. kalpasUtranI ghaNI TIkAonA upoddaghAtamAM A dazakalpa saMbaMdhI nirdeza thaele jovAmAM Ave che. (Stevenson, Kalpasutra. P. 8 sqq.) te uparathI dazaka95nI matalaba mukhyatve karIne kalpasUtraja haze. vyavahAra sUtra te jenaAgamomAM gaNAtA chedomAMnuM eka cheda che. RSimaDalasUtranI vRttimAM bhadrabAhusvAmInI kRtionI nIce pramANe eka moTI yAdI ApI che -- dazavaikAlikasyAcArAGgasUtrakatAGgayoH / uttarAdhyayanasUryaprajJaptyoH kalakasya ca // vyavahArSibhASitAvaranAmivA [3] mA. dazAzrutAkhyaskandhasya niyuktIrdaza so'tanot // . tathAnyAM bhagavAMzcake saMhitAmbhAdrabAhavIm / "temaNe dazavaikAlika, AcArAMga, sUtrakRtAMga, uttarAdhyayana, sUryaprApti kalaka (2) vyavahAra, RSibhASita, Avazyaka, ane chevaTe dazAzrutaskaMdhanI, ema anukrame daza niryuktio racI. bhagavAna bhadrabAhue A uparAMta bhAdrabAhavI saMhitA paNa banAvI hatI. Do. buhalare atyAra Agamaca 1 A pATha azudhdha che. A ThekANe "kalpa" evo pATha joIe "kalpa" eTale kalpasUtra jene hAlamAM "braha95" kahevAmAM Ave che te ahiM nirdiSTa che" saMpAdaka. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 lakhyuM che ke AganI niryuktio badhI bhadrabAhunI che. (1. c. p. 6) ane pote paNa AcArAMga niryukita ane enikita prApta karI che, ema jaNAve che. AgaLa upara jaNAvIza ke bhadrabAhue dazAzrutaskaMdhanI niryukti nahIM paNa dazAzrutaskaMdha mULaja racyuM che. A dazAzrutaskaMdhe keTalIka vakhata bhUlathI kalpasUtra manAya che. saMhitAnA saMbaMdhamAM ApaNe AgaLa upara vicAra karIzuM. - A badhI kRtio uparAMta kalpasUtranI kathAomAMnI eka gAthA anusAra bhadrabAhune uvasaggahara-stotranA paNa praNetA mAnavAmAM Ave che - uvasaggaharaM thuttaM kAUNa jeNa saMghakallANaM / karuNApareNa vihiraM sa bhaddabAhU gurU jayau // "je bhadrabAhu svAmIe karUNa lAvIne uvasaggahara nAmanuM stotra racI saMghanuM kalyANa karyuM che temano jaya thAo.' A pRSTanI nIcenoTamAM te stotranuM mULa temaja bhASAntara ApuM chuM; ane jo te kharekhara bhadrabAhunuM ja banAveluM hoya to te arvAcIna vizALa jaina stotra sAhityano prAcInatama namuno che. bhadrabAhunA dehAvasAnano samaya, hemacaMdrathI mAMDIne TheTha arvAcInamAM arvAcIna TIkAkAra sudhInA badhA lekhake nirvizeSapaNe vIra nIvaNa saMvata 170 mAM mUke che. hemapari parva 9, 112H vIramokSAdvarSazate saptatyagre gate sati / bhadrabAhurapi svAmI yayau svarga samAdhinA // mahAvIra nirvANa pachI 170 varSa jyAre vItI gayAM tyAre bhadrabAhu samAdhipUrvaka svarge pahoMcyA." mAre ahiM kahevuM joIe ke badhA zrutakevalionI mitio ApavAmAM 1:uvasaggahara-stotra jaina samAjamAM ghaNuM ja prasiddha ane sarvatra sulabha hevAthI te atra ApyuM nathI. sajA ka.' ' Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 te AvI che kharI, paNa te AdhAra rAkhavA lAyaka che ke nahIM tenA nirNaya huM karI zakatA nathI. bhadrabAhu ane varAhamihira vacce thaelI spardhAnA saMbaMdhamAM, hemacaMdra sivAya ghaNA arvAcIna jaina graMthakAroe eka daMtakathA ApelI che. A daMtakathA utpanna thavAnuM kAraNa mane nIce mujaba lAge che. eka tA bhadrAhue sUryaprApti-TIkA ane bhAdrakhADavI nAmanI saMhitA ema e khagALavidyA viSayaka graMthA tathA uvasaggahara nAmanu steAtra racyuM che, ema je manAya che tethI ane khIjI, jainajyAtiSazAstrane anya jyAtivido je dhikkAratA hatA ( siddhAntazirAmaNa 3-1 ) tethI, bhadrabAhu ane jaina jyAtiSazAstranI mahattA dekhADavAnI lAlasAnA pariNAme e daMtakathA janma pAmI che. A daMtakthAnA sAra nIce pramANe cheH--pratiSThAnapUra nivAsI bhadrabAhu ane varAhamihira e banne bhAio jaina sAdhu thayA hatA. temanA gurU yoAbhadre peAtAnA avasAna pahelAM saMbhUtivijaya ane bhadrabAhune petAnA pachI AcArya padanA adhikArI nimyA. e padane mATe varAhamihire AzA rAkhI hatI, paraMtu temAM nirAzA maLavAthI krodhAyamAna thai teNe jainadharmAMnA tyAga karyo. pachIthI potAnA jyAtiSazAstranA jJAnathI teNe lokeAmAM ghaNI pratiSThA meLavI ane te pratiSThAne eka kalpita kathA phelAvI khUba-prabaLa banAvI. * mArI bhaktithI sUryadeva mArA upara prasanna thaI, mane peAtAnA vimAnamAM besADI z2yAti zDalamAM laI gayA hatA ane tyAM sarva nakSatrAdikanI gati vagere temaNe mane pratyakSa batAvI che. AvI rIte bheALA leAkeAnI AgaLa te peAtAnI baDAi mAravA lAgyA, ane tene lIdhe khuda rAjAne paNa te sArA kRpApAtra banI gayA. peAtAnI AvI lAgavaganA jore, teNe jenAne rAjAnA sanmAnathI va Mcita banAvyA. aMte bhadrabAhu sadharmI banI sahAye AvyA ane jyotirvidyAnA peAtAnA utkRSTa jJAnathI potAnA bhAIne parAjita karyAM. varAhamihire krodha ane mAnabhaMga na sahI zakavAnA kAraNe prANatyAga karyA, ane marIne te eka duSTa vyatara banyA. pachIthI pAtAnu jInu vera vALavA teNe jainAnA dharAmAM rAganA upadrava zarU karyA. bhadrabAhue uvasaggahara steAtranI racanA karI, te vyatarane nasADI mukI / upadravanA nAza karyAM. tyAra pachI temaNe potAnA nAmanI saMhitA racI. : " Page #42 -------------------------------------------------------------------------- Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAda pU vadha ra zruta ke va lI zrI bhadrabAhu svAmi viracita NE mahAvIra bhakata maNibhadra ane zrAvikA ratnamALA sacitra kImata rU. 1-8-0. 30 0. ,, #s bhadrabAhu sahitA saMvAdarUpe sarala gujarAtI bhASAmAM ) kiMmata rUA. Dj+zargely on sAvadhAna ! je tyAMthI ekapaNa pagaluM AgaLa vadhyA che, te tamArU mAna sAcavI zakaze nahIM. (pR. 23.) Krishna Art Works, Bombay 2. Meghji Hirji Bombay 3. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - A upara ApelI kathA dekhItI rIte ja kAMI paNa aitihAsika upagitAvALI jaNAtI nathI. temaja hemacaMdra tene ullekha paNa karele nahIM hovAthI te arvAcIna heya tema bhAse che. tethI A saMbaMdhamAM ApaNane koIpaNa jAtane vicAra karavAnI jarUra nathI. paraMtu bhadrabAhusaMhitAnA saMbaMdhamAM kAMika vivecana karavAnI jarUra che. Do. budUlara, pite te nAmanuM eka pustaka meLavyAnuM jaNAve che. teo kahe che ke e saMhitA anya saMhitAonA jevI ja che, ane mukAbalAmAM te arvAcIna samayamAM banelI heya tema jaNAya che. varAhamihira bIjA aneka graMthakArenA ullekho sAthe siddhasena nAmanA eka jene jyotirvido paNa ullekha kare che, ( Kern, Brihat Samhita, Preface P. 29.), paraMtu prastuta pustakanA saMbaMdhamAM te kAMI sUcana karatA nathI. A uparathI eTalo nirNaya karI zakAya che ke bhAdrabAhavI saMhitA varAhamihiranI pachIthI racAelI che. ane tethI kAIpaNa rIte tenA kartAbhadrabAhu, te ka9pasUtranA kartA bhadrabAhu te naja hoI zake. kAraNa ke kalpasUtranI aMtima AvRttija-temAM jaNAvyA pramANe-vIra saMvata 980 eTale I.sa. 454 athavA 514 mAM thaelI che. A samaya varAhamihiranI pahelAMne che- nidAna teno samakAlIna to kharoje. kAlakramapUrvaka goThavatAM bhadrabAhunA saMbaMdhamAM upara pramANenI hakikata jenAmAMthI maLI Ave che. aitihAsika dRSTie tenI upayogitA game te hoya chatAM eTaluM te nirvivAda che ke saghaLA jena lekhake ekamate temane pitAnA eka prAcInatama ane sauthI vadhAre samartha lekhaka mAne che. temanI kRtio samagra jainasAhityane eka viziSTa bhAga hovAthI e samagra sAhityanI samAnaja temanuM paNa bhavitavya sarjAeluM che. ane A kANuthI have ApaNe samagra jaina sAhityanuM sAmAnya rIte vivecana karavuM jarUranuM che. e sAhityane sarvotkRSTa ane pavitra bhAga te45 Agama gaNAya che. 2 - 1 siddhasena eka prakhyAta jaina lekhaka che ane evuM kahevAya che ke temaNe vikramAdityane navIna saMvata pravartAvavA mATe keTalIka sahAyatA ApI hatI. kalyANamaMdirastAtra nAmanI temanI eka kRti manAya che. 2 nIce ApelI AgamanI TIpa DaoN. buhUlare kRpA karI mane meLavI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 AmAMnA keTalAkanA kartAonAM nAmeA paNa batAvavAmAM AvyAM che. udAharaNa tarIke dazavaikAlikasUtranA kartA zaSyabhava, dazAzrutaskaMdha ane vyavahAra sUtranA kartA bhadrabAhu, ane prajJApanAnA kartA zyAmAne batAvavAmAM Ave che. paraMtu ghaNA AgamA tA mahAvIre poteja prarUpyA che, ema kahevAya che. A kahevAnA a evA nathI ke sAkSAt mahAvIreja agA ane upAMganI racanA karI che. paNa tenA bhAvArtha ema che ke te AgamAmAM varNavelI badhI hakIkatA mahAvIre poteja upadezI che, ane tethI te temanAja karelA kahevAya che. hiMdusthAnamAM graMthakartRtva mAtra mULa vastu-muLabhUta tattvanA arthanA upadezane AzrIte manAya che, nahIM ke zabdaracanAne AzrIte. zabdaracanA game tema thAya, tene prAdhAnya ApavAmAM AvatuM nathI, phakta amAtraneja mahattva apAya che. graMthatvanA je arthAM ApaNe samajIe chIe te arthamAM mahAvora sUtreAnA kartA nathIja, ema ApaNe sahelAithI siddha karI zakIe chIe. kAraNa ke ghaNAM kharAM sUtreAnI zarUAtamAM ApelI noMdha uparathI jaNAya che ke te sudharmAe jammUsvAmIne kahelA che. dhaNuM karIne te mahAvIranA siddhAntA ane zabdo mULamAM-prAraMbhamAM judA judA graMthA rUpe racAyAja na hatA, paraMtu bhadrabAhunA samayamAM agiAre aMge mAjIda hatAM, ema hakIkatA uparathI jAya che. kAraNa ke temaNe e aMge nI vyAkhyA rUpe keTalika kRti karI hatI. upara TAMkelI bhadrabAhu ane sthUlabhadranI kathAnA bhAvArtha jotAM ApI che. 1 ageA:--mAcArAMga, sUtrakRtAMga, sthAnAMga, samavAyAMga, bhagavatI, jJAtAdharma kathA, upAsakadazA, atakrRdazA, anuttaraupapAtika, praznavyAkaraNa, ane vipAka sUtra; 2 upAMgAH--papAtika, rAjaprazna, jIvAbhigama, prajJApunA, jammuddIpaprajJapti, candraprajJapti, sU`prajJapti, nirayAvalI, jemAM--kAvata'sa, puSTika, puSpacUlika ane vahinadazA, e ata+ta thayelAM che; 3 prakIkA:--catuHzaraNa, Atura pratyAkhyAna, bhakta, saMstAra, taGgalavaicAlI, candAvIja, devendrastava, gaNivIja, mahApratyAkhyAna, vIrastava; 4 chede--nazItha, mahAnIzItha, vyavahAra, daza zrutaskandha, bRhatkalpa, paMcakalpa, 5 nandIsUtre, anuyAgadvAra; 6 mUlasUtreA:uttarAdhyayana, Avazyaka, dazavaikAlika ane piNDaniyukti. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 mAluma paDe che ke pATalIputranA sathe agiAra aMgone saMgraha karyo hato. tyAra bAda sUtromAM ghaNuM pheraphAra thayA hovA joIe. ane A vAta sthAnAMga sUtrathI sAbIta paNa thaI zake che. e sUtranAM 7 mA sthAnamAM, sAta nihonuM varNana kareluM che. A sAte nihonA saMbaMdhamAM Ava svakasUtramAM vizeSa vivecana ApavAmAM AveluM che. AmAMne sAtamo nihara vIra nirvANa pachI 584 varSe prAdurbhata thayo hato ema lakheluM che. A uparathI evuM phalita thAya che ke mahAvIra pachI chaThThI-sAtamI sadI suddhAmAM paNa sUtro mahatvanA parivartananA pAtra thaI zaktAM hatAM. chellAmAM chelluM jenasUtronuM pustakAdhirohaNa sAmAnya ane prAcInamAnyatAnA AdhAre vI. saM. 880 mAM devardhigaNi kSamAzramaNe karyuM. vIranirvANanI tArIkha, je te vakhate vikrama saMvata 470 varSa pahelAM thaelI manAtI haze te te vI. ni. 980 nI sAla I. sa. 454 nI barAbara thAya che, paraMtu te vakhate jevI.ni.nI tArIkha ApaNe upara je navIna niarzata karI che te pramANe manAtI haze to te sAla I. sa.514 nI barAbara thAya che. jinaprabhamuni ane padmamandiragaNuM lakhe che ke devardhigaNue jyAre 45 Agama-siddhAntane naSTa thavAnI taiyArImAM joyA tyAre temaNe vallabhIpuranA saMdhanI madadathI te pustakArUDha karAvyA. ema kahevAya che ke prAcInakALamAM 1 uttarAdhyayananI TIkA jevA vadhAre arvAcIna graMmAM alpatara visaM. vAdI nihonI saMkhyAmAM bIjA eka navIna bahutara visaMvAdI nihavane umere paNa thaelo che ane e nihara te vI. ni. saMvat 605 mAM utpanna thaelo digambara mata che. digambare vetAmbare nI utpatti guptisa nAmanA sthaviranA vakhatamAM, je saMvata 36-46 mAM thai gayA hatA te vakhate thaelI batAve che. A noMdha sAthe, kalpasUtra ane RSimaMDalasUtranI sthavirAvalIo chelA sthavira tarIke devaddhi gaNInuM je nAma Ape che te, ane Avazyaka ane nandIsUtranI sthavirAvalIo devadhigaNI sudhInAM sthavirenAM nAma ApatAM chatAM paNa temano (devagiNIne) je nAmanirdeza karatI nathI te A banne hakikato, bahu saMgata thAya che. e uparathI evuM anumAna thAya che ke temaNe nandI ane Avazyaka sUtranA prAraMbhamAM A sthavirAvalI mUkI haze. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryo potAnA ziSyone pustakanI apekSA sivAya ("pustakAnapekSayA') ja sUtra zikhavatA hatA. paNa pAchaLathI pustakonI sahAyatAthI zikhavavAnI zarUAta thaI. ane jaina upAzrayamAM e prathA hajI paNa cAlI Ave che. A vRddha saMpradAyane artha ema nathI ke devardhigaNIe pahelI ja vakhate jenonA. pavitra jJAnane pustakArUDha karAvyuM paNa tenI eTalI ja matalaba che ke, prAcInakALamAM AcAryo likhita pustake karatAM pitAnI smRti uparaja vadhAre AdhAra rAkhatA hatA jainadharmanA buddhaghoSa devardhigaNIe khAsa karIne samagra sAmpradAyika jaina sAhitya ke je temane te vakhatanA pustakamAMthI ane vidyamAna AcAryonA mukhethI maLyuM hatuM te badhuM AgamonA rUpamAM goThavyuM. A kArya ghaNuM moDuM thayuM hatuM, kAraNake te vakhate ghaNAka Agamo te truTita thaI gayA hatA ane tenA amuka amuka truTaka truTaka bhAgaja bAkI rahyA hatA. A truTita bhAgone devardhigaNie pitAne jema egya lAgyuM te pramANe anusaMdhita karI ekatra karyA. ghaNaka agamAM je asaMbaddha ane apUrNa varNane maLI Ave che tenuM kAraNa mAtra Aja kalpanA dvArA ApaNe samajI zakIe chIe.1 vidhamAna jaina AgamonI vyavasthA (racanA) mukhyatve karIne enA saMpAdaka devaddhigaNIne ja AbhArI che. temaNe ja tene adhyAyo-adhya { A samacathI mAtra 30 varSa pahelAM ja eTale sana 410 ane 432 nI vacce buddhaSe baddha piTako ane arthakathAone, dharmanI cirAna sthiratAne mATe pustakamAM lakhAvI. sIlenamAM baiddhagraMtha, ane gujarAtamAM jainagraMze lagabhaga samAna kAlamAMja pustakArUDha thayA te uparathI evuM anumAna thaI zake ke jainae baiddhonI A pravRttinuM anukaraNa karyuM haze. agara to hiMdusthAnamAM pAMcamI sadIthI ja sAhityanA hetvarthe lekhana (kaLA) ne vadhAre upayoga thavA lAgyo haze. 1 TheTha devagiNInA samaye paryata jaine kharekhara bedarakArIthI ja potAnA pavitra dharmazAstranuM jJAna ApatA rahyA haze. kAraNake, pUrvene amuka bhAga to mahAvIra pachInI AThamI peTieja lupta thaI gayo hato. temaja dazamI paDhinA pUrve ja sarva pUrvo naSTa thayAM hatAM. nidAna jaina itihAsa te Apabune emaja kahe che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 yAmAM vibhakta karyAM ane graMthagaNunA ( eTale 32 akSaranA eka zlAka ema zlAka pramANu ) nI paddhati dAkhala karI. A graMthagaNunAnA hisAbe, seA seA agara hajAra hajAra zlAkanI sakhyAsUcaka akA, hastalikhita pratimAM satra ekaja rUpamAM lakhavAmAM AvelA che. rastAonA mApane mATe ubhA karelA mAlanA patharA jevA A saMkhyAsUcaka kA mUkavAne uddeza eja che ke mULa sUtreAmAM punaH vadhArA-umerA na thavA pAme. paraMtu vAstavikamAM A uddeza saphaLa thayA hAya ema lAgatu N nathI. devaddhi gaNInA pachInA samayamAM paNa jaina AgamAmAM ghaNA pheraphAra thayA heAvA joie. hAlanI hastalikhita pratAmAM vividha pAThAntarA maLe che kharAM, paraMtu judI judI lekhanapaddhatine laine tenI utpatti thaelI che. te sivAya te vadhAre upayAgI ke vadhAre pramANavALAM nathI. paNa purAtana samayamAM kAMIka judIja sthiti hAvI joie. kAraNa ke TIkAkArAe pAtAnI TIkAomAM aneka pAThAMtarAnA nirdeza karelA che, ke je hAlanA hastalekhAmAM jovAmAM AvatAM nathI. AthI mArUM ema mAnavuM che, ke vartamAnamAM je sUtrapATha muLanI pratimAM jovAmAM Ave che, tathA arvAcIna TIkAkArAe jene potAnI TIkAomAM lIdhelA che te mUla TIkAkAroe nirNIta karelA pATha che. kalpasUtranA saMbaMdhamAM tA A vAta nizcita che, ema huM khAtrIpUrNAMka kahI zakuM chuM. sUtreAnI je je TIkAe atyAre vidyamAna che te saghaLI sIdhI athavA ADakatarI rIte prAkRtamAM racAelI prAcIna cUrNie agara vRttienA AdhAre lakhAelI che. e vRNio tathA vRttie hAlamAM yA tA naSTa thaI gai che, athavA te kavacit ja astitva dharAve che. prAcIna TIkAkArAe mULasUtreAne ghaNAja avyavasthita rUpamAM joyAM haze. kAraNa ke temane tenA ghaNA pAThAntarA noMdhavAnI AvazyakatA lAgI hatI. AmAMnA dhaNAMka pAThAntarA pachInA TIkAkArAe paNa peAtAnI TIkAomAM DhAMkyAM che. keTalAka TIkAkAro phakta ekaja pATha svIkArI te uparaja TIkA karavAnu jaNAve che. udAharaNa tarIke uttarAdhyayanasUtranA TIkAkAra devendragaNI lai zakAya. khIjA keTalAka TIkAkArA pAThAntarA jovAnI icchAvALAne te cUrNI jovAnI bhalAmaNu kare che. pramANu tarIke kalpasUtranA sauthI prAcIna TIkAkAra, ke jemanI TIkA meLavavA huM zaktimAna thaye chu, te jinaprabhamuni lai zakAya. A Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNathI vartamAna vivecakano udeza te mAtra prAcIna TIkAkAroe je sUtrapATha svIkAryo hato tene ja punaruddhAra karavAno hovo joIe. sAkSAta devadhiMgaNIe pustakArUDha karele sUtrapATha te Aje maLavo azakya ja che. devardhigaNInA samaya parvatanI jaina sAhityanI avyavasthita sthiti uparathI e anumAna paNa karI zakAya evuM che ke je bhASAmAM te pavitra jJAna eka peDhIthI bIjI peDhIne ApavAmAM AvatuM hatuM temAM kamathI pheraphAra thatA gayA hatA. je bhASA mahAvIra ane temanI pachInA ziSyaarthAta gaNadhare bolatA hatA te te kharekhara magadhadezanI ja bhASA hatI. teo saMskRtabhASA bole e te asaMbhavita ja che. paraMtu jene prAkRta azokanA zilAlekhonI athavA prAkRta vaiyAkaraNonI mAgadhI bhASA sAthe ghaNuMja thoDuM maLatApaNuM dharAve che. tema chatAM jene pite tene "mAgadhI' kahe che. hemacaMdra potAnA prAkRta vyAkaraNanA cothA pAdanA ra77 mA sUtranI vyAkhyAmAM je adha gAthA udhdhata karelI che temAM lakhyuM che ke prAcIna sUtro ekalI ardhamAgadhI bhASAmAM ja lakhAelAM hatAM- porANaM addhamAgahamAsAniayaM havai suttaM / / hemacaMdra A sthaLe pitAnuM TippaNa kare che ke, jo ke A paraMparAgata vRddha saMpradAya che, paraMtu mAgadhI bhASAnuM je lakSaNe AgaLa upara ApavAmAM Avaze te jene prAkRtane lAgu paDatuM nathI; arthAta jaina prAkRta mAgadhIthI bhinna che. jenonI pavitra bhAvAnA svarUpanuM nirUpaNa karavA AgaLa vadhIe tenI pahelAM ApaNe eTaluM dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke temanI prAkRta bhASAmAM be bheda dekhAI Ave che. 1-prAcIna gadya graMthanI bhASA, ane, ra-rIkA-kAre ane kavionI bhASA. je bhASAmAM prAcIna gadya graMtho lakhAyA che te bhASA ghaNe aMze TIkAkAro ane kavionI bhASAthI bhinna che. TIkAkAre ane kavionI bhASA mahArASTrI che, ane te prAkRta vyAkaraNanA pahelA pAdamAM je niyamo ApelA che tene sarvathA anusaranArI che. paraMtu sAthe e paNa jANavuM jarUranuM che ke hemacaMdranI mahArASTra te "hAla," "setubandha,' ane nATakanI Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArASTra bhASA sAthe ekabhAva dhAraNa karatI nathI. A banne vacce be meTA spaSTa bhedo che. eka to AdyarUpe athavA dvitvarUpe datya "na" no upayoga thAya che te, ane bIjo "yazrati ne vyavahAra che. A bhASA ke jene ucita rIte jene mahArASTI kahI zakAya tenuM hemacaMke saMpUrNa lakSaNa ApyuM che. A lakSaNa kAlikAcArya kathA jevA eka arvAcIna nibaMdhamAM paNa pUrNarIte prayukta thaeluM keAI paNa vAcaka spaSTa joI zake che. prAcIna sUtronI bhASA, jene huM jene prAkRta kahuM chuM te jaina mahArASTrathI keTalIka bAbatomAM jUdI paDe che. jema ke, jyAre jaina mahArASTra bhASAnA puliMganA prathamA tathA saptamInA ekavacananA rUpane aMte "e" ane ". mi" anukrame Ave che, tyAre jene prAkRtamAM tenA sthAne anukrame "e" ane " - si" Ave che. udAharaNa tarIke, je ma-sakko, je prA -sakke" saM-zakrA, je ma-varaMmi," "melimi," "sAhUmi' je. prA--dhavasi," kucchisi ' "sAhusi." avyaya bhUtakRdantane aMte jene mahArASTramAM sAdhAraNa rIte "UNuM, " UNa" athavA "u" Ave che. paraMtu tenAthI prAcIna eTale jene prAkRta bhASAmAM tene ati "ittA" agara "chattA chuM" Ave che. dAkhalA tarIke je ma- kAUNuM," "nAUNuM,' 'gaMtUNuM," "kAUNa" kAu" ItyAdi; je prA-1 karinA,'-jAnittA, 'gachittA," athavA, "karittA chuM'ItyAdi. jena-prAkRtamAM adyatanabhUta rahyo che, paraMtu jena mahArASTramAM tene badale sAmAnyarIte bhUta kRdaMta Ave che. AvA sAdhAraNa bhedo uparAMta, jene prAkRtamAM ghaNuM ArSa zabdo, rUpa tathA vAkyAMze paNa maLI Ave che, je jaina mahArASTramAMthI bahiSkRta thayAM che. jaina mahArASTranA svarUpanA saMbaMdhamAM to koI paNa zaMkAne sthAna ja nathI. kAraNa ke hemacaMdra tenA saMbaMdhamAM spaSTarIte varNana ApyuM che. e bhASA ekaMdara rIte "hAla" nIja mahArASTI bhASA che. ema chatAM banne vacce je bhedo daSTigocara thAya che te tenI utpattisthAnanA bhedane laine che. mArA 1 A AzcaryakAraka kathA mULarUpe huM thoDA ja samayamAM prakaTa karavA IcchuM chuM. kAraNa ke, tenI aMdara keTalIka sAcI ane aitihAsika paraMparAnA muddAo rahelA che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 mAnavA pramANe jene mahArASTrI surASTranI bhASA sAthe ghaNeja nikaTa saMbaMdha dharAvanArI che. kemake paraMparAgata hakikatane AdhAre jaina zAstronuM saMskaraNa, upara jaNAvyA pramANe valabhIpuramAM thayuM hatuM. A kAraNane laIne tene jene saurASTra evuM nAma ApavuM vadhAre yukta gaNI zakAya kharuM, paraMtu sAdhAraNa rIte mahArASTrane nAme oLakhAtI prAkRta bhASAnA sAmAnya svarUpanI sAthe te ghaNe aMze maLatI hovAthI ane hemacaMde tene tevuM ja nAma ApI dIdheluM hevAthInavuM nAma ApavAnI huM hiMmata karI zakato nathI. vaLI je prAkRtanuM svarUpa paNa dhI kADhavuM kaThaNa nathI, te ekaMdara rIte jene mahArASTInI sarakhIja bhASA hovAthI ane bheda mAtra ArSarUpanI dRSTie ja utpanna thaelo hovAthI, ApaNe tene yogya rIte prAcIna mahArASTrI athavA ArSa mahArASTrI kahI zakIe chIe. hemacaMdra tene ArSama" RSionI bhASA kahe che. ane jaina mahArASTInI aMdaraja tenuM varNana kare che. tenA viziSTa rUpane teo sAmAnya niyamonA apavAda rUpe mAne che, ane jaNAve che ke, prAyaH sAmAnya prAkRtanA niyama RSionI bhASAne vika lAgU paDe che. A rIte, teo potAnuM mantavya prakaTa karI sUcave che ke jene prAkatanuM sAdasya bIjI koI paNa prAkRta bhASA karatAM mahArASTrI sAthe vadhAre che. temanuM A kathana ghaNuM pramANabhUta che. kAraNa ke eka to teo prAkRta bhASAnA pUrNa jJAtA che, ane bIjuM, saMpUrNa lokamAnyatAthI pratikala e potAno abhiprAya temaNe Apelo che. jene prAkRtamAM hemacaMdra je megadhItva joyuM te mAtra akArAnta puMlliMga zabdanA prathamAnA ekavacanI rUpanA ane AvatA "e" pratyaya rUpaja che. ane huM paNa te sivAya bIjo kaI taphAvata joI zakyo nathI. je je bAbatomAM zaurasenI ane mAgadhI * hemacaMdranA vyAkaraNamAM phakta prAkRta evuM sAmAnya nAma ja maLe che, mahArASTra evuM vizeSa nAma maLatuM nathI. DaoN. jekebInuM A kathana ke, hemacaMdra jainagraMthanI prAkRtane mahArASTrI evuM nAma ApyuM che, te amArA samajavAmAM barAbara AvatuM nathI.-saMpAdaka. 1 pra. vebaranuM nizcayapUrvaka ema kahevuM che ke, ca, jaM, ane DyuM ne badale e, ane kSa ne badale Ska ne pheraphAra siddha kare che ke jaina-prAkRta te mAgadhI che. vebara - ane "-" rUpI svarUpa darzaka cinhone (vargone) Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 sAmAnya prAkRtathI judI paDe che te badhI bAbatamAM jene prAkRta, upara batAvelA be apavAdo ane anya be apavAdo bAda karatAM sAdhAraNa prAkRtene sarvAMze maLatI Ave che. hemacaMdra (4, 264, 65; ane 4, 278) zaurasenI (-ane mAgadhI) mAM "bhagavAna" ane "bhagavana' temaja maghavAna " ane "maghavana " rUpI prathama ane saMbodhananA ekavacananA rUpAne badale anukrame "bhayavaM" ane "mAvaM" tathA "tasmAta 'ne badale tA" nuM vidhAna kare che. A rUpa jene prAkRtamAM paNa Ave che. mahArASTrI sivAyanI anya prAkRta bhASAnI sAthe jene prAkRtanI samAnatAnA A dAkhalAo, sAmAnya bhASA sAthenI tenI samAnatAnA dAkhalAonA mukAbale ghaNuM thaDA ane anupayogI lAge che. eTalA mATe huM jene prAkRtane mahArASTI bhASA tarIke jAhera karatAM bilakula saMkeca pAmato nathI. 31. Olza yer uldlai Lastitutiones Ianguae Pracriticae ane khya sUcaka batAve che. paraMtu te (cinha) vAstavamAM jaja ane kakha bAdhaka che. A cinho jaina mahArASTrI temaja jaina prAkRta e banne bhASAmAM vaparAya che. ane jaina mahArASTramAM to tene niNatarUpe ja ane kakha sUcaka gaNavAmAM Ave che. tethI jaina prAkRtamAM paNa te teja akSara sUcaka hovA joIe. jo ema na gaNatA hota ane hemacaMdra tene jana prAkRtamAM bhinna akSara sUcaka vAMcyA hota to jarUra temaNe tene 2, 89 ane 90 sUtronA apavAdarUpe jaNAvyA hota. A uparAMta jyAre hemacaMdra zorasenImAM (4, 266 sUtramAM) ya" ne badale ca, ane mAgadhImAM ja ghu ane ya ne mATe ca ne (4, ra92), temaja svaranI madhyamAM AvelA kSa ne mATe ka" ne ( 4, 296) Adeza kare che, tyAre ja temaNe vebaranI mAphaka ukta akSare vAMcyA hota to te sUtromAM jarUra ema jaNAvyuM hota ke ArSa bhASAmAM paNa emaja thAya che. lipizAstranI daSTie raka (ke jenA prAcIna rUpa "-" ane "-" che) ane "-' e saMjJAonI samajutI mATe DaoN. buhara nA kahevA pramANe yAda rAkhavuM joie ke akSare joDavAmAM jaina sAdhAraNa rIte bIjA akSarane pahelA akSaranI pachI nahIM paNa tenI nIce mUke che. pahelI traNa saMjJAo te e nA uttarottara thaelAM sAdAM rUpe che. ane bIjI saMjJA - mAM "ja"nuM purAtana rUpa arthAt ja daSTi kheMce che. A niyamAnusAra kalpasUtranA mULamAM AvelA pUrvokta joDAkSarane meM kkh ane jj thI darzAvyA che. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 nAmanA pustakanA pR. 4ra mAM paNa temaja jAhera karyuM che. je je bAbatemAM jene prAkRta mahArASTrIthI judI paDe che, te te bAbatomAM teNe sAdhAraNataH prAcInarUpo kAyama rAkhyAM che. e bhASAnA AnAthI paNa vadhAre prAcIna rUpanI nizAnI pR. 5 upara sUcavelA zabdomAM jovAmAM Ave che. A nizAnI che, paraspara na joDAya tevA be vyaMjanenI vacce likhita bhASAmAM, jema nityarUpe svarano aMtarbhAva thAya che tema na thatAM vikalparUpe thAya che, te che. AvI jAtanI-vikalpe svara umeravAnI chuTa je prAcIna sUtramAM AvatA prAkRta padyonI mAtrAgaNanAmAM levI jarUranI che, ane je vaidika kavionI paddhati sAthe paNa keTalIka sAmyatA dharAvatI jovAya che, tene pAchaLanA prAkRta kavio bilakula svIkAra karatA nathI. temanI kRtiemAM te pratyeka svarano uccAra eka svataMtra varNanI mAphaka nityarUpe thavo ja joIe. "setubandha" "saptazatI ane tyAra pachInA prAkRta stotro Adi graMthanI paddhatimAM, ane tenAthI prAcIna evA padyabaMdha sUtronI paddhatimAM je bheda jovAmAM Ave che, tenuM kAraNa mAtra bhASAmAM thaeluM pariva naja che ane AvuM parivartana vaidika ane sAhityika saMskRta bhASAmAM paNa pratyakSa thaeluM jovAya che. ahiM sudhI ApaNe jenonA pavitra graMthanI bhASAne kramika vikAsa Alekhyo che. paNa tenI keTalIka aniyamitatAo vaLI judA ja prakAranI che; ane te spaSTa rIte ema darzAvatI hoya tema lAge che ke likhita sUtronI bhASA karatAM asala bhASA judIja hatI. upara jema meM jaNAvyuM che tema mahAvIra ane temanA gaNadharanI mULa bhASA mAgadhI ja hatI, ane tenI puliMganI prathamAne "e" pratyaya je kAyama rahyo che te A kathananA pramANu svarUpa che. saMkSepamAM eTaluM ja kahevAnuM che ke jaina graMthanI chellI punarracanA thaI te pahelAM tenI bhASAnuM 1 vedamAM khAsa karIne "dha" ane "va" nI pahelAM vikalpa svara umeravAnI je paddhati hatI te pAchaLanA saMskRta sAhityamAM sarvathA bahiSkRta karavAmAM AvI che. paraMtu jene prAkRtamAM AnAthI ulaTuM eTale, pUrve vikalpa svarane aMtarbhAva karavAnI je paddhati hatI, te arvAcIna prAkRtamAM, jyAM AgaLa vyaMjana samudAya saMyukta bhAva na pAmato hoya tyAM te eka niyamarUpe thaI gaI che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 svarUpa nakkI thayuM na hatuM. mULamAM, janasamudAyanI A vyavahArU bhASAmAM gucAelA dharma zAstronu jJAna je purUSA mukhapAThathI bIjAone ApatA jatA hatA, teo te bhASAne peAtAnA deza ane kALanI pracalita bhASA sAthe baMdhabesatI karatA rahetA hatA. ApaNA prostI sananI ArabhanI sadiomAM hi MdusthAnanI dezI bhASAomAM mahArASTranI vApatie je agraracAna saprApta karelu jaNAya che tethI, ane vaiyAkaraNAe sarva prAkRta bhASAonI AdhArabhUta tarIke tenI je gaNanA karelI dekhAya che tethI, tathA tenu sAhitya--ke jenA keTalAka pratiSThita namunA Aje paNa vidyamAna che-visALa hAvAthI, jenA tenA prabhAvane vaza thayA hoya ane peAtAnA graMthAne pustakADha karatI vakhate te bhASA anusAra peAtAnA pustakAnI bhASAnI vyavasthA karI hoya te temAM Azcarya pAmavA jevu nathI. likhita pustAnI bhASAmAM AvuM bhASA-parivartana sAhityanA itihAsamAM khIje kAi sthaLe jovAmAM nathI AvatuM ema nathI. meM pAchaLanA eka pAnA upara, utArA karanArAonA hAthe madhyakAlIna jarmana graMtheAnI bhASAmAM AvuM bhASA- parivartana thayuM hatuM, ema sUcavyuM che. jaina graMthaiAnA saMpAdakane sarvAM lakSApeta mahArASTrI bhASAne sathA svIkAra karavA gamyA nahIM haze ane tethI temaNe cirakAlIna pU paraMparAthI cAlatAM AvelAM ane tethIja pavitra manAelAM evAM ghaNAM A rUpAne kAyama rAkhyAM haze. kAraNa ke A bhASA hamezAM gaMbhIra prakAranI lekhanazailI mATe khAsa rIte yAgya manAtI AvI che. jaina mahArASTrI jyArathI pavitra bhASA tarIke nakakI thai, tyArathI te dhaNA vakhata sudhI jeneAnI sAhityika bhASA tarIke cAlU rahI hatI. paraMtu pAchaLathI tenu sthAna saMskRte lIdhuM hatuM. pUrvAMnI saghaLI prAcIna TIkAe eTale cUrNi ane vRttie tathA bIjA paNa ghaNA svataMtra graMthA prAkRta bhASAmAM lakhAyA hatA. i. sa0 1000 ane 1100 nI madhyamAM jenee saMskRtane peAtAnI sAhityika bhASA tarIke aMgIkAra karI hatI. paraMtu A pheraphAra kAMi Akasmika ke sa MpUrNa rUpe nahAtA thayA. kAraNa ke, A samaya pahelAMnA paNu bhaktAmarastotra, kalyANuma MdirastAtra, zAlanastutayaH jevA jainagraMthakArAnAM saMskRta kAvyA meAjuda che temaja jinaprabhamuninu Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 34 -saMvata 1364) paryuSaNAkalpa niryuktivyAkhyAna, ane bIjAM ghaNuM prAkRtastotre Adi jevA, bAramI sadInI pachI paNa racAelA prAkRta gra vidyamAna che. A cAlu viSaya cheDatAM pahelAM huM jenaJthenI zuddha lekhanavidyA tarapha vAcakenuM dhyAna kheMcuM chuM. jo ke, prAyaH sarva hastalikhita pratio ekaja kaMganI javAmAM Ave che, tathApi nicenI bAbatamAM te paraspara virUddha paDatI dekhAya che - (1) keTalIka pratiomAM "ya"-mRti "a" ane "A"nI pachIja vaparAI che, tyAre keTalIka pratiomAM "I" ane "I" "u" ane "u" tathA "e" ane "o'nI pachI paNa jovAmAM Ave che. zrI hemacaMdra pitAnA vyAkaraNanA 1, 180 mA sUtramAM vidhAna kare che ke "ya kRti "a" ane "A"nI pachI Ave che, paNa TIkAmAM kahe che ke keTaleka prasaMge te anya sthaLe paNa jovAmAM Ave che. temano e niyama aMzataH amArI hastalikhita pratiothI siddha thAya che. kAraNa ke "ya" ane "yA dareka sthaLe a'ne 'A' nI pachI ja Ave che. paraMtu ghaNIka pratiomAM "ya" ane "yA' saghaLA svare pAchaLa paNa lakhelA dekhAya che. A baMne jAtanI joDaNI (varNaracanA) ghaNuM junI temaja ghaNuM sArI pratiomAM najare paDe che. tethI A bemAMthI kaI vadhAre zuddha che tene nirNaya kare azakya che. vyutpattizAstranI dRSTie "yazruti badhA svare pAchaLa Ave te vadhAre svarUpa-saMgata che. kAraNa ke 'ya' zrati te mAtra lupta vyaMjanane avazeSa che.? (2) keTalIka pratiomAM saMyukta-vyaMjano pahelAMnA "e" ane "o" anukrame "i" ane "u"nA rUpamAM parivartita thaelA jovAya che. AnuM kAraNa e che ke devanAgarI lipimAM "e" ane " " nA hasvasvarUpanI sUcaka saMjJAono abhAva che. ane tene laIne nIce pramANene guMcavADo ubho thayo che. je "e" tathA "e" lakhavAmAM Ave te varNa-parimANanI upekSA thAya che, kAraNa ke saMyukta-vyaMjananI pUrvene svara hasva thavo joIe - 1 pazcima hiMdusthAnanI guphAomAMnA prAkRta zilAlekhamAM I nA pUrvenA ja no Adeza ya thaelo che u. ta. pavayitikA ane pavaItikA pravrujitikA. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 ane "e" ane "e" te dIrdhasaMjJaka svare che. jo AthI ulaTI rIte lakhavAmAM Ave arthAt "i" tathA "u" mukavAmAM Ave to "e" ane e" varNanA svarUpanuM vAstavika darzana na thaI zake. A kAraNathI jyAM evA vaNene saMskRta pratirUpo saMdhisvarAtmaka hoya tyAM meM "e" ane "" ja lakhyA che. (3) keTalIka pratiomAM ja ane keTalIka pratiomAM paNa Ave che. ( juo, hema. 1,228). meM AvA dareka prasaMge uttama prationA Adhikaya tarapha lakSya rAkhI sAmAnya rIte te pramANe varNaprayAga svIkAryo che. (4) keTalIka vakhate, keTalIka prationA prAraMbhamAM zu lakhelo jovAmAM Ave che. sarakhA, hemacaMdra 1,229. (5) be svaronI vacce AvatA vyaMjanane kAyama rAkhavo athavA tene badale bIjAno Adeza karavo, agara to, tene lepa kare, te bAbata graMthenI nakala karanArAonI-lahiyAonI pasaMdagI upara AdhAra rAkhatI hoya tema lAge che. (6) kalpasUtranI eka pratimAM (IDiA ophisa lAIbrerI 1599 ) be ne badale kha ane kevala athavA saMyukta zabdonI AdinA va ne mATe be lakhele che. udAharaNa tarIka-vivadhana ne badale bibaddhana, mahAbIra, ityAdi. A vizeSatAnuM kAraNa ema lAge che ke te prati pUrva hindusthAnamAM lakhAI haze. (7) u ane u(o) nI ghaNI vAra paraspara vinimaya (adalAbadalI) thAya che. paraMtu tene dhvani sAthe kaI saMbaMdha nathI. kAraNa ke jyAre u athavA U nI pahelAM vyaMjana Avela hoya che tyArenaM02 mAM kahelI bAbata bAda karatA kayAre paNa paraspara A vinimaya thatA nathI. A ane B nAmanI kalpasUtranI pratiomAM A saMjJAonA saMbaMdhamAM bhAgyeja bhUla thaelI jovAmAM Ave che. upara varNavelA varSe vinyAsa viSayaka bhedo vyAkaraNazAstranI bhinna bhinna zAkhAone aMge ubhA thaelA che. mArI AvRttinA mULanI nIce, meM tamAma vividha pAThAntare saMbhALapUrvaka pyAM che. mAtra chaThThA ane Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 sAtamA naMbaramAM jaNAvelI hakikatane aMge upasthita thaelAM pADAntarA lakhyAM nathI. chatAM paNa sauthI prAcIna ane prAmANika joDaNI kai haze te niSkRta karI zakyA nathI. kAgaLanI :dhaNIka hastalikhita prati tapAsatAM mane evI pratIti thai che ke tenA uparathI jaina prAkRta bhASAnA vizuddha va -vinyAsane patto meLavI zakAya tema nathI. paraMtu tADapatranI prAcInatama pratione bArIkAithI tapAsatAM vadhAre satASakAraka pariNAma meLavI zakAya tema che. huM ema dhArU hyu` ke prAyaH kAi paNa vakhate sadhaLA jainalekhakAe eka cokakasa va -vinyAsa-paddhatinuM avalaMbana karyuM hoya tema lAgatuM nathI. kAraNa ke guphAonA zilAlekhAnI prAkRtanI sAthe bIjI prAkRta bhASAemAM temaja Adhunika bhAratavarSanI pracalita deza bhASAomAM paNa ekaja zabdanI vAraMvAra bhinna bhinna rItie joDaNI karAelI jovAmAM Ave che. A viSaya pUrNa karatAM pahelAM mAre jaNAvavu joie ke, meM jaina-prAkRtanA varNavinyAsanA sabaMdhamAM eka-saMgati sthApavAnA uddeza rAkhyA nathI. paNa eka jainagraMthanA A prathama prakAzana samaye vastusthitine keTalAka khyAla ApavA mane yAgya lAgyA che. jo ke mane AkhA graMthamAM ekaja prakAranI joDaNI svIkAravI saraLa paData kharI--jemake nitya Nu yA tra ja lakhA. paraMtu bhAratavAsIonA hRdayamAM jANe majadyuta rIte jAmI gaI hAya tevI aniyamitatAnI aMtaHpreraNAne AdhAta na pahoMcADavA mATe meM anya pratithI sama ita evI A nAmanI sauthI prAcIna pratinI joDaNI sAdhAraNa rIte kabula rAkhI che. ane tethI eka zabdanI sA ekaja rIte joDaNI karavAmAM AvI nathI. jaina dharma ane sAhityane lagatA sAmAnya praznaneAnA sabaMdhamAM hu jeTalI hakikata ekaThI karI zakayA chu, te ApI daIne, have khAsa kalpasUtranA saMbaMdhamAM keTaluMka vivecana karIza. A graMthanI, jeneAnA pavitra pustA tarIke gaNAtA AgamAmAM tA khAsa gaNanA thatI nathI. ane digambarA tA ene banAvaTI graMtha suddhAM kahetAM acakAtA nathI. temane Ama kahevAnuM kAraNu e che ke, enI aMdara digambara mAnyatA viddha, mahAvIra trizalAnI kukSimAM AvyA tenI pahelAM devAna dAnI kukSimAM AvyA hatA, Avu varNana AveluM che; paraMtu A varNana AcAra gasUtra tathA AvazyakasUtramAM pazu Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 AvatuM hovAthI, e purAtana hoya ema lAge che. ane tethI digambarane uparokta AkSepa nirarthaka nivaDe che. vetAMbara saMpradAyamAM kalpasUtra eka pratiSThita graMtha manAya che. ane prativarSa varSAvAsa eTale pajusaNamAM te jAhera rIte (sabhAmAM) vaMcAya che. A ka9pasUtra te bhadrabAhu svAmInI kRta manAya che. A graMthanI vastu temaNe pratyAkhyAnapravAda nAmanA navamA pUrvamAMthI lIdhI che, evuM kiraNavalI nAmanI TIkAnA nimnalikhita avataraNa uparathI mAluma paDe che - ___'praNetA tAvat sarvAkSarasannipAta vicakSaNazcaturdazapUrvavid yugapradhAna zrI bhadrabAhusvAmI dazAzrutaskandhasyASThamAdhyayanarupatayA pratyAkhyAnapravAdAbhidhAnanava mapUrvAta kalpasUtramida sUtritavAn' arthAta-AnA kartA te, sarvazAstrapAragAmI, catuda zapUrvanA vettA ane yugapradhAna evA bhadrabAhu svAmI che. temaNe pratyAkhyAnapravAda nAmanA navamA pUrvamAMthI dazAzrutaskaMdhanA AThamA adhyayana rUpe A kalpasUtra racyuM che. kiraNavalI TIkAkAranuM uparata kathana,-jenuM punarAvartana bIjA TIkAkAroe paNa pitAnI TIkAomAM karyuM che, ke ka95satra te paryuSaNa kalpa che, ane te dazAzrutaskandhanuM AThamuM adhyayana che; te bhalabhareluM che. A bhUla kalpasUtranA aMtima zabdonA Azayane barAbara na samajavAthI thai che. e zabdono je barAbara artha karIe to tenAthI eTaluM ja siddha thAya che ke kalpasUtra e nAma, e graMthanA chevaTanA prakaraNane arthAta sAmAcArI, ke jenI aMdara yationA AcArenA niyamo ApavAmAM AvyA che, tene ja lAgu paDe che. kAraNa ke tenI aMtamAM evuM kathana che ke mahAvIre A pramANe paryuSaNakalpa nAmanA AThamA adhyayananuM AkhyAna karyuM, bhASaNa karyuM, prajJApana karyuM, ane vAraMvAra upadeza Ape." A zabdo mAtra sAmAcArone ja lAgu paDI zake; kAraNa ke jinacaritra ane sthavirAvalI mahAvIre pote kahI hoya ema mAnI zakAya nahIM. jinacaritramAM mahAvIranA nirvANa pachInI banelI bInAo lakhelI che. ane sthavirAvalImAM temanI pachIne jenadharmane ItihAsa Apela che. A bhAgone paryuSaNa yA varSAvAsa sAthe koI jAtane saMbaMdha nathI. tethI te paryuSaNakalpanuM nAma dharAvavAne bilakula adhikArI nathI. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. e pramANe vAstavikarIte dazAzrutaskaMdhanA AThamA adhyayananA bhAga tarIke paNa tene mAnI zakAya nahI. A anumAna uparathI svAbhAvikarIteja evA artha kRlita thAya che ke paryuSaNAkalpa e nAma vAstavikarIte samAcArInu ja che, ane tema hAvAthI dazAzrutaskandhanu AmuM adhyayana paNa teTalAja bhAgane kahI zakAya. teTalA mATe teTalA bhAganeja bhadrabAhusvAmInI kRti tarIke mAnavA joIe. eTalu tA svayaMsiddha che ke bhadrabAhusvAmInI pachInI paNa ghaNI peDhIonI nAmAvalI ApatI sthavirAvalI bhadrabAhunI racelI na heAi zake. temaja te eka kartAnI paNa kRti nathI. sthavirAvalInI saMkSipta vAcanA ane vistAra vAcanA arthAt virAnI TukI ane vistRta nAmAvalI, asalamAM, banne akamekathI svataMtra hovI joie. kAraNa ke, te bannenI bhASAzailI ane vaNya vastumAM paraspara bhinnatAo rahelI che. A sthavirAvali, jenI a dara asalamAM chellA dazakevalI { dazapUrvI ? ) vajra ane temanA antavAsIenAM ja nAma haze, tenI a Mte keTalIka gAthAo umeravAmAM AvI che; ane tenI aMdara phalgumitrathI mAMDIne devarSigaNI sudhInA sthavirAnAM nAmeA AvelAM che. kalpasUtranI keTalIka pratiomAM A gAthAonuM gadya rUpAntara, tenI pahelAM dAkhala karavAmAM AveluM che. e tA dekhItI rIteja arvAcIna umerA che. kAraNa ke dhaNI pratimAM e gadyarUpAntarane paDatuM mukavAmAM Avyu che; temaja sauthI prAcIna TIkAkAre A pheraphArane ullekha paNa karelA che. A uparAMta, A graMthanI agiyAramI graMthazatI (graMtha 1000--1100 ); pramANa karatAM pratyakSarIte vadhAre graMthasaMkhyAvALI thaelI che. tethI jo e prastuta prakaraNane bAtala karavAmAM Ave teA tenI sa MkhyA paNa barAbara pramANusara thai rahe che. vaLI sthavirAvalInA prathamanA e sUtreA bIjA badhAM sUtreAthI racanAmAM judA paDe che; ane tethI mArA dhAravA pramANe, kadAca eka vakhate tenA aMtarbhAva jinacaritramAM thatA haze. A rIte ApaNe riAvalImAM bhinna bhinna prakAranA cAra pAMca prakaraNA joi zakIe chIe, rDA. sTIvansana je evuM anumAna kare che ke asalanuM jinacaritra te mahAvIra caritra jeTaluM ja haze ( kalpasUtra pR. 99 ), tene huM khoTuM mAnatA nathI. paraMtuM sAthe mArUM e paNa vizeSa Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 mAnavuM che ke 3. sTIvansane je umerA darzAvyA che te uparAMta bIjA paNa keTalAka umerI temAM thayA che; ane tene laIne A bhAga ATale vistRta thaelo che. A kathananA pramANa tarIke mAtra huM cauda svamonA varNanane nirdeza karuM chuM. A varNana samagra pustaknI ArSa-bhASAzailIthI taddana bhinna paDe che. kAraNa ke, emAM je ghaNuM lAMbA lAMbA ane guMcavADA bharelA samAsa daSTigocara thAya che, te khAsa mukAbalAmAM arvAcIna evA bhAratavaSaya kAvyasAhityamAM AvatA samAsAnA AkAranA che. kahevAnI bhAgyeja jarUra che ke, emAM vIranirvANunA 980 ane 993 varSa saMbaMdhI je avataraNo ApelA che, te kartAnA nirdezaka nathI, paraMtu kalpasUtranA saMpAdaka devardhigaNIne uddezIne lakhAelA che. je ArSa-bhASAzailImAM A jinacaritranI racanA thaelI che teja bhASA-zelI gadyaracanAvALA prAcIna sUtromAM paNa jovAya che. tethI AnA kartA bhadrabAhu na hoI zake ema kahI zakAya tema nathI. paraMtu, A praznane pratyakSa pramANanA abhAve anirNayAtmaka sthitimAM ja rahevA devo ThIka lAge che. jaina vidvAne kalpasUtramAM carcAelA viSayonA vaiSamya ( nyUnAdhikya) thI sarvathA vijJAta che, ema to spaSTa dekhAI Ave che. paraMtu teo AnuM kAraNa e batAve che ke paryuSaNuM sAmAcAronI pahelAM je A be bhAgo mUkvAmAM AvelA che te "maMgalArthama' eTale maMgala mATeja mUkavAmAM AvelA che. A bAbata paryuSaNakalpaniryuktimAM nIce pramANe jaNAvI che purima-carimANa kappo u maMgalaM vaddhamANa-tithyami / to parikahiyA jinapari #da tha verAvaTI renja [ ] II bhAvArtha-pahelA ane chellA jineno:kalpa vardhamAnanA tIrthamAM maMgaLabhUta che. ane eTalA mATe jinacaritro, ane sthavirAvalI ahiM kahevAmAM AvI che. pachInA TIkAkAree A gAthAnA uttarArdhane badalI tene "adhikAratrayam "nI padyabaddha viSayasUcinA AkAramAM pheravI nAMkhI che- ; Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 purima - carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa- titthaMmi | to parikahiyA jinagaNaharAi - therAvali - caritaM bhAvAvamAnanA tImAM pahelA ane chellA jitAne kalpa maMgalasvarUpa che. teTalA mATe jina ( caritra ) JadharAdika sthavirAvalI ane caritra arthAt paryuSaNA sAmAcArI kahevAmAM AvI che. -- para parAgata kathAnusAra jainAgamAnA navIna saMskaraNa vakhate devadha gaNIe jinacaritra, sthavirAvalI ane sAmAcArI e traNe bhAgAne kalpasUtra evA nAma nIce ekaja pustakamAM pustakArUDha karyAM heAya tema jaNAya che,jo ke tenA AgamAmAM aMtarbhAva thatA nathI. A para MparAgata kathAnI satyatAnA pakSamAM be dalIlA che. pahelI e ke, A bInAnI tArIkha kalpasUtramAM ApelI che ane khIjI e ke, AkhuM kalpasUtra sA sA graMthAnI ( 32 akSaranA eka graMtha ) pramANavALI graMtha-tiomAM vaheMcI nAkhyuM che. dhaNu karIne mULa graMthane pachInA umerAothI bacAvavA mATeja saMpAdakane A vyavasthA svIkAravAnI AvazyaktA lAgI haze. A graMthazetinI nizAnI mULagraMthamAM, pra0 100, gra0 200 ityAdi rUpamAM mUkelI che. A nizAnI sadhaLI hastalikhita pratimAM samAna jagyAeja maDhelI jovAmAM Ave che. kalpasUtramAM AvA 1216 gra MthA heAvAnuM kahevAya che. udAharaNa tarIke 4 pratinA puSpikAlekhamAM ApelA nIcenA zloka laI zakAyaH---- i: saddo ( ? ) dizatIsameta viSTastataH SoDazabhirvidantu / kalpasya saMkhyA kathitA viziSTA vizAradaiH paryuSaNAbhighasya || A saMkhyAne lIdhe vamAnamAM sAmAnya rIte A pustaka * khArase sUtra ' tarIke oLakhAya che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 A AvRttimAM mArI gaNatrI mujaba vyavasthita sakhyA uparAMta ekasAthI vadhAre graMthA ( kSeAkA ) adhika che, ane keTalIka graMcazatInu pramANa 100 thI 135 jeTalA graMthAnu jovAmAM Ave che. A rIte nyunAdhika graMthapramANavALI avyavasthA joine, keTalAka saMdehajanaka prakaraNA kADhI nAMkhI, A sUtrane mULa svarUpamAM--asalanI graMthasaMkhyAmAM--lAvI mUkavAnu mArU mana thaI Ave che. para Mtu, A sUtranI zithila racanA ane emAM vAraMvAra AvatI punarUtio, ke je sUtrazailInuM eka khAsa lAgu ja che, tene laine AmAMnA kayA bhAgA amUlaka che, te zeAdhI kADhavAnuM kAma kaThaNa hAvAthI, huM tema karatAM mArA manane rokI rAkhu chu. evu kahevAya che ke, pahelAnA vakhatamAM AkhuM kalpasUtra pazusaNunI prathama rAtrie* vAMcavAmAM AvatuM hatuM; paraMtu jyArathI AnandapuranA rAjA dhruvasenane, potAnA senAMgaja nAmanA priyaputranA maraNunita zekathI mukta karavA arthe, tene sabhAmAM vAMcavAmAM AvyuM: tyArathI te sUtra nava vAcanAe athavA vyAkhyAne dvArA sAthe samAvavAmAM Ave che. A nava vAcanA keTalIka pratimAM, temaja keTalIka TIkAmAM cinha athavA ullekha karI judI judI batAvavAmAM AvI che; paraMtu A viSayamAM badhAne ekamata nahIM hAvAthI mArI AvRttimAMmeM A vAcanAtmaka vibhAgA dAkhala karyA nathI. sAdhAraNa rIte mahAvIracarita cha vAcanAmAM vibhakta karavAmAM Ave che. bAkInA jinaritA sAtamI vAcanAmAM gaNAya che. athavA teA mahAvIracaritanI pAMca ane bAkInA jinacaritAnI e, AvI rIte pazu sAta vAcanAo gaNuAya che. therAvalI ane sAmAcArIe darekanI ekeka vAcanA kahevAya che.+ jinacarita ane sAmAcArI nAmanA bhAgamAM, sUtreA athavA prakaraNAnA kalpasUtranI TIkAomAM lakhyA pramANe te! - prathama rAtrie ' nahIM paNa antima rAtrie kalpasUtranuM adhyayana-zravaNa karavAmAM AvatuM hatuM. -sapAdaka. + A bInAnI mitinA sabaMdhamAM ekamata nathI. keTalAka tene vI. ni. 980 mA varSamAM make che, keTalAka 993 mAM ane keTalAka vaLI vI. s 1080mAM mUke che. + E nAmanI hastalikhita pratimAM nIce pramANe vyAkhyAnakAnI vaheMcaNI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 rUpamAM maLa graMthane eka bIje paNa peTAvibhAga ghaNuMka pratiomAM Apela jovAmAM Ave che. A vibhAga te ghaNuM karIne TIkAkArene AbhArI che. kAraNa ke temaNeja Ano upayoga karelo che. sthavirAvalI upara TIkA racAelI nahIM hovAthI tenI sUtromAM vaheMcaNI thavA pAmI nathI. yadyapi A sUtrAtmaka vibhAga sadhaLI pratio ane TIkAomAM ekaja sarakho jovAmAM AvatA nathI; tathApi, te bahu bhinna paNa paDato nathI. ane tethI karIne A AvRttimAMnuM koI paNa satra, hastalikhita pratiemAM saraLatApUrvaka khoLI zakAya tema che. therAvalInI tera sUtromAM karelI vaheMcaNI mArI pitAnI che. kAraNa ke, koI paNa pratimAM AvI vaheMcaNuM karelI jovAmAM AvatI nathI. kalpasUtra upara sauthI prAcIna TIkA jo ke meM joI nathI, paNa te cUrNi hoya tema lAge che. te bIjI badhI cUNionI mAphaka prAkRtamAMja lakhAelI haze. kAraNa ke TIkAomAM kaI kaI prasaMge tenAM avataraNe lIdhelAM jovAmAM Ave che. tenA kartAnuM nAma maLatuM nathI, paNa te hamezAM cUNi kAranA nAme oLakhAya che. bAkInI badhI arvAcIna TIkAo sIdhI agara ADakatarI rIte tenA uparaja racAelI che. ane prAya: te tenA saMskRta bhASAMtara rUpe ja che. Ama mAnavAnuM kAraNa e che ke e TIkAomAM mULanA je artho ApelA che te saghaLI TIkAomAM lagabhaga ekaja sarakhA, zabda zabda, maLatA Ave che. A bAbata sarva TIkAonuM mULa eka ja mAnI laIe to ja samajAvI zakAya tema che. bIjuM e che karelI che - purimacarimagAthAzakastava cAvata, zAstavagarbhAvatArasaMcAra , svanavicAragarbhasthAbhigraha, janmotsavakrIDA-zrIvIrakuTumbavicArA, dIkSAjJAna-parivAra-mekSA: zrI pArzvanAtha-zrInemicaritAntarANi, zrI AdinAthacaritrasthavirAvalacaka, sAmAcArImicchA ( ? ) zrI kAlikAcArya kathA-"kAlikAcAryanI kathA svataMtra hovAthI te kalpasatranI pAchaLa tadRna arvAcIna samayamAM dAkhala thaelI che. upara ApelI vAcanAnI gaNanAmAM AdinAtha athavA RSabhacaritra ane sthavirAvalI e banene ekaja vAcanAmAM mUkI dIdhA che. A bane bhAgone je ApaNe be judI judI vAcanAmAM vibhakta karIe, ane kAlikAcAryanI kathAne kADhI nAMkhIe te te vAcanAnI prasiddha vyavasthAnI. apAra thaI 2he che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 ke sarva TIkAo cUNine mukhya pramANa mAne che. tethI ApaNe paNa te kRtine svAbhAvikarIte te sarvanI pAyAbhUta-(mULabhUta) mAnavI joIe. ghaNAka Adhunika TIkAkAroe potAnI TIkAomAM uttarAdhyayana ane Avazyaka sUtranI TIkAmAMthI keTalIka kathAo laIne vacamAM dAkhala karI dIdhI che, ane kaI kaI sthaLe vistArayukta evI aprastuta hakikato umerI dIdhI che. sauthI jUnI TIkA tarIke meM saMdehaviSaSadhi nAmanI paMjikAne upayogamAM lIdhI che. enA kartA jinaprabhamuni che. temaNe e TIkA ayodhyAmAM saMvata 1364 nA Azvina sudI 8 arthAta sane 1307 mAM pUrI karI hatI. enI graMtha saMkhyA 3040 che. e TIkAnI aMdara temaNe paryuSaNAkalpanikuMktinI paNa TIkA lakhI che. A paryuSaNakalpaniryuktinI chAsaTha prAkRta gAthAo che, ane te paryuSaNa upara eka nibaMdha rUpe che. A niryuktinI TIkA tenA kartAnA kahevA mujaba nizIthacUrNimAMthI saMgrahita karavAmAM AvI che, ane thoDAM TuMkA saMskRta vAkyo sivAya te prAkRtamAM ja lakhAelI che. A AzcaryakAraka bAbata ApaNane udAharaNa ApI samajAve che ke jenagraMthakAre potAnA pUrvajonI kRtiomAM keTalo badho svaracita umere karatA hatA. je paryuSaNAniryukti upara tenA pahelAnI saMskRta TIkA hota to jinaprabhamunie jarUra tenI nakala karI hata. paraMtu pitAne anya sAdhanonA abhAve Atmanirbhara thavAnuM hovAthI, temaNe nizIthacUrNimAthI avataraNa lIdhAM chatAM te avataraNonuM saMskRta bhASAntara suddhAM karavAnI temaNe tasvI lIdhI nathI. ApaNane mAnavAne kAraNe maLe che ke jinaprabhamuninA samayamAM ka95tra upara koI eka saMskRta TIkA vidyamAna haze. kAraNa ke teo potAnI TIkA saMskRtamAM lakhe che; paraMtu cUrNine sArAMza ApatA nathI. A TIkAnI mArI prati ke jene mATe huM DaoN. bulaharanI udAratAno RNI chuM, te saMvata 1674 mAM lakhavAmAM AvI hatI. emAMnA utArA tathA emAM nirdiSTa karelAM vividha pAThAntara meM TippaNamAM darzAvyAM che. mULagraMthanA athavabodhananA viSayamAM uparanI TIkA sivAya nIce suvelI bIjI traNa TIkAo paNa cheDeja aMze bhinna paDe che. paraMtu A TIkAomAM eka uddhAta uparAMta anya graMthamAMthI ghaNAM avataraNa ane Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAo ApelI che. temAM paryuSaNakalpaniryukitanI TIkA nathI. te traNe TIkAo nIce pramANe che - 1-vinayavijayajIkRta subodhikA saM. 1696. A TIkAnuM graMthapariNAma 5400 che. AnI je prati meM vAparI che, te muMbaInA saMgrahanI che. ra-dharmasAgarakRta kiraNAvalI urphe vyAkhyAnapaddhati. saMvata 1628. graMthasaMkhyA, 7000. muMbaI. 3-samayasuMdarakRta kalpalatA. AmAM sAla ApelI nathI. paNa lekhaka kahe che ke tenA gurU, sakalacaMdranA gurU, jinacaMdra akabaranA vakhatamAM vidyamAna hatA. A uparathI temanA samayanuM anumAna karI zakAya tema che. A kalpalatA te, jenA upaghAtanuM Do. sTIvansana bhASAntara karyAno DhoMga kare che, te ka95latA nathI. A kapalatAnI eka prati Do. bulahare kRpA karIne mane vAparavA ApI hatI. tenI graMthasaMkhyA mULa ane TIkA banI maLIne 7700 che. tenA upara miti saMvata 1699 nI che. A TIkAothI vadhAre arvAcIna ane enAthI alpa mahattvanA graMtha nIce pramANe che. 4-lakSmIvallabhakRta kaTapadama. AmAM dareka sUtranI pAchaLa tenuM saMskRta bhASAMtara ApeluM che. A graMthane moTe bhAga anya TIkAomAM upalabdha thatI kathAone baneluM che. A TIkAne aMte kAlikAcAryanI kathA paNa umerelI che. mArI pAse kalpakumanI eka hastalikhita prati che paNa te kharAba ane arvAcIna che. saM. 1903. 5-mULanI babe paMkitao vacce ApelA bhASAntara rUpa eka nanAmA lekhakane Taba. kathAsamUha ane svapnanuM gujarAtI spaSTIkaraNa tenAM gya thaLe dAkhala karelAM che. A AvRttimAM meM tene C nizAnIthI dAkhavyo che. AnA lekhaka abhayasuMdara muni hatA- kadAca te kartA paNa hoI zake ?). saMvata 1761. : 6-kathAdi rahita eka che. A prati IDiA ophisa lAIbrerInI naM. 1299nI che. kebrike pitAnA sAraze (Abstracts) taiyAra karavAmAM A pratine upayoga karyo hato. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 meM tapAselA ane keTaleka prasaMge upayogamAM lIdhelA evA uparokta graMtho uparAMta nIcenA graMtho paNa ahiM noMdhavA yogya dhAruM chuM. 7-vijayatilakanI kalpadIpikA. saM. 1681. graMthasaMkhyA-500 Da. bulharanI A TIkAnI prati meM joI che. 8- vijayano zAkhAbadha (?). Do. sTIvansane pitAnA kalpasUtranI prastAvanAnA navamA pRSTha upara Ane nirdeza karelo che. 9-kalpasUtraTIkA. juo, Do. bulDarane saMskRta hastalikhita pustakanI zodhano rIporTa. 1872-73. 10-balinanA saMgrahanI eka nanAmI TIkAnI prati. (prati athavA patra. 638.) A prati taddana beparavAIthI lakhelI che ane te mane I rIte upayogI nivaDI nathI. saMvata 1759. TipaNumAM meM mAtra saMdehaviSauSadhimAMthI utArI ApyA che. pahelAM meM subodhikA ane kiraNuvalImAMthI utArA karyA hatA, paraMtu mane sahaviSASadhi maLavAthI, saithI prAcIna TIkAkAranA zabdomAM ja samajutI ApavAnuM meM vadhAre gya dhAryuM che. kalpasUtranuM eka aMgrejI bhASAntara reDo. sTIvansane prakaTa karyuM che.' jenagraMthamAM Aja sudhImAM pramANa gaNAtuM mAtra A ekaja pustaka prakaTa thaeluM che. paraMtu mAre dilagIrI sAthe lakhavuM paDe che ke te mAtra yathArtha nathI; eTaluM ja nahIM paNa te avizvasanIya paNa che. joke e eka bhASAntara gaNAya che; paraMtu vAstavikamAM te bhASAntara nathI, eTaluM ja nahIM paNa ghaNe bhAge to bekALajIthI ghasaDI kADhele eka sArAMza mAtra che. Ano prathama bhAga bhASAntaramAM, samAcArInA vizeSa kaThina bhAga karatAM sAdhAraNatayA vadhAre vizvasanIya rIte utAravAmAM Avyo che. kAraNa ke e prakaraNamAM Do. sTI 1 "kalpasUtra ane navatattva." A banne graMtha jaina dharma ane tattvajJAna viSayanA che, ane mAgadhI bhASAmAMthI bhASAntarita karelA che. AmAM eka pariziSTa ApavAmAM AvyuM che, ane tenI aMdara mULagraMthanI bhASA upara vivecana kareluM che. bhASAntarakartA re. je. sTIvansana, DI. DI. pI. Ara. e. esa. sana 1848. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 vansana koI paNa mahatvano bhAga mukI detA nathI. mULamAM jyAM jyAM kilaSTa bhAge Ave che tyAM tyAM teo bhASAntara karavAne badale mAtra vivaraNa kare che. paraMtu sAmAcArImAM to nirALIja bAbata daSTigocara thAya che. tyAM to temaNe kAM to moTA bhAgane uDAvI dIdhA che, athavA te saMkSipta rUpamAM mukI dIdhA che. emAM arthanI spaSTatA tarapha bhAgyeja dhyAna ApavAmAM AvyuM che.' vAstavikamAM Do. sTIvansananA pustakane, AjakAla pragaTa thatA prAkRta -saMskRta bhASAnA graMtho tathA tenA bhASAntaranI paddhatie tapAsavuM te temane kharekhara anyAya karavA jevuM che. kAraNa ke trIsa varSa pahelane te samaya parvAtya sAhityanA adhyayananI bAlyAvasthAne prAraMbhika kALa hate. 1 A ThekANe TippaNamAM Do. jekobIe sAmAcArImAMnA eka sUtranuM, Do. sTIvansane karelA teja sUtranA bhASAntara sAthe, potAnuM bhASAntara tulanAthe mukeluM che. paraMtu A sthaLe te anupayogI hovAthI, ahIM ApyuM nathI. anuvAdaka. 2 Do. sTIvansananuM prAkRtabhASA saMbaMdhI jJAna keTaluM badhuM maryAdita hatuM te ApaNe temaNe karelI mAgadhIbhASA uparanI TIkA uparathI sahelAIthI samajI zakIe chIe. 5. 141 upara teo lakhe che ke "tilA" ane Em" A baMne prathamAnA rUpo che; pR. 14ra upara teo "diti" ane "samasa" nI anukrame "kuchasi" ane "samanninA rUpamAM joDaNI kare che ane "sittA " ne "zitA " kahe che. ATaluM kathana temanA prAkRtanA jJAnanA saMbaMdhamAM basa che. saMskRtabhASA saMbaMdhI paNa temanuM jJAna keTalA uMcA darajajAnuM hatuM te kalpalatAmAMnA (pR. 12 ) eka saMskRta phakarAnA temaNe karelA a grejI bhASAntarane, AgaLa pR. 22 upara ApelA teja phakarAnA mArA bhASAMtara sAthe sarakhAvavAthI jaNAI Avaze. Do. sTIvansananuM - bhASAntara nIce mujaba che -"have huM kalpasUtranA rtAne ullekha karUM chuM. temanuM nAma zrIbhadrabAhusvAmI hatuM. te eka vicakSaNa gurU hatA. teo pitAnA viSayanI (TippaNa, mULa zabda-pUrva) caMda zAkhAnA jaNanAra hatA, ane vicakSaNa AcArya hatA. ahIM nAma sucavAtA graMze-dazAzrutaka, AimAdhyayana, pratyAkhyAnapravAda ke jemAM temaNe nava zAkhAo joI-tene, mArgadarzaka tarIke rAkhIne temaNe A kalpasUtra banAvyuM hatuM." Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 ane bhASAvijJAnanI yathAtAnA saMbaMdhamAM jeTale vicAra atyAre kara vAmAM Ave che teTalA te vakhate karavAmAM AvatA na hatA. DA. sTIvansana peAtAnA saMzodhana-kSetramAM pahela karanAra hatA ane temaNe mahAn utsAha ane avizrAnta umaMgathI peAtAnA kAryakSetramAM udyama karyAM hatA; para Mtu dilagIrI pAmavA jevu eTalu ja che ke DA. sTIvansana peAtAnA bhaSAvijJAnanA abhyAsanA abhAvathItemaja temanuM mAnasika valaNu izvaraviSayaka jJAna tarapha jhukelu hAvAthI teo potAnI mahenatanA pramANamAM yAgya pariNAme upajAvI zakayAM nathI. huM mAtra yathAsthitine lakSyamAM laIneja prAcyavidyAnA abhyAsiene temanuM kalpasUtra na vAparavAnI sUcanA karUM chuM. xxxx A sapUrNa udghAtamAM sarvatra meM zvetAMbara saMpradAyaneAja AdhAra lIdhA che. digaMbarAnI paNa peAtAnI sAMpradAyika mAnyatA che, ane te - tAMbara saMpradAyathI keTalIka paraMtu agatyanI bAbateAmAM bhinnatA rAkhe che. A saMpradAyanI mAnyatAnI mAhItI meM DaoN. muhurra vAMcavA ApelI eka Adhunika gurvAvalI uparathI meLavI che. te jayapuramAM-teja zaheranI bhASAmAM lakhAelI che. e guSvalImAM dhaNI prAkRta gAthAe samajAvavAmAM AvI che. ane te gAthAonI prAkRtabhASA zaurasenI sAthe Azcaryajanaka maLatApaNuM dharAve che. A gurvAvalImAM be bhadrabAhunA ullekha che. pahelA bhadrabAhu, je aMtima zrutakevalI hatA, te vIra nirvANunA 162 mA varSamAM gujarI gayA hatA. ane bIjA bhadrabAhu je sthavira kahevAtA hatA, temanI miti vI. sa. 492-515 ApelI che. tee yazeAbharanA a MtevAsI hatA. A cazAbhadranA gurUnuM nAma subhadra hatuM ae te( vI.sa. 468--474 mAM ) vidyamAna hatA. subhadranA astitvanA bIjA varSamAM arthAt vI. sa. 470 mAM vikramanA janma thayo hate . A kikatane e gurvAvalImAM uddhRta karelI ardhI gAthA dvArA puSTi maLe cheH- sattara cadusaddajItto tisu kAlA vikramA hui jammA A ThekANe e dhyAnamAM rAkhavu joie ke vikramanA savanI zarUAta tenA janmathI thatI nathI; para Mtu tenA rAjyArahaNunA samayathI a Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 rthAt tenA AyuSyanA 18 mA varSathI thAya che. A hisAba pramANe e gurvAvalImAM, vIra nirvANunu 492 muM varSa ke jemAM bhadrabAhunI kArakIrdInI zarUAta thAya che, tene vikrama saMvat 4 nI sAthe sarakhAvavAmAM Avelu che. vaLI tenI aMdara bIjA khadrabAhuthI mAMDIne savat 1840 sudhInA sthavirAnI anavarata neAMdha ApavAmAM AvI che. ane te kharI paraMparAnA AdhAre gAThavelI heAya tema dekhAya che. A gurvAvalI anusAra pu-padaMta (samaya-vI. sa. 633 thI 683) pachI sadhaLA aMge naSTa thai gyAM hatAM. temaNe samagra pavitra pravacana pustake mAM lakhAvyuM hatuM. temanA avasAnanuM varSa je vI. sa. 683 che, tema pazu vikramanA janma varSa tarIke batAvavAmAM AvyuM che. bhadrabAhunA saMbaMdhamAM digaMbara paraMparA mATe juo Lewis Rice. bhadrabAhu ane zravaNu elgola; inDi eNnTi. 3, pR. 153. karNATakanI phrigambara paraMparAmAM bhadrabAhune uttara hiMdusthAnamAMthI svadeza cheADI paradeza jatA saMdhanA netA tarIke jaNAvyA che ane pATalIputranA rAjA candragusane tamanA eka dIkSata zaya tarIke jaNAvela che. ~*~@-- 1 uparokta kathanAnusAra zrI mahAvIra ane vikramanA savatnI vacce 488 varSoMnu aMtara paDe che. ane tethI mahAvIranirvANanA samaya I. sa. pUrve 545 mAM Ave che. A hisAbe A sAla ane sIleAnanI kAlagaNanAnusAra niIta karelI mudghanirvANanI sAlanI vacce mAtra e ja va nA pharaka rahe che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zrI kalpasUtra. ( sukhabodhakA. ) O prathama vyAkhyAna. upAdhyAyajI zrI vinayavijayajI mahArAja kalpasUtra upara TIkA lakhatAM pahelAM maMgaLAcaraNurUpe parama kalyANakArI zrI maheta prabhune namaskAra kare che ane kahe che ke, bALa abhyAsIone upayAgI thAya eTalA mATe ja A TIkA lakhavAne huM prerAyA paMDita purUSonA manane AnaMda Ape evI bIjI ghaNI TIkAo kalpasUtra viSe racAi che, e vAta zrI vinayavijayajI mahArAjanA dhyAna mahAra nathI, tathApi teozrI kahe che ke thADI buddhivALA manuSyAne edha thAya evA hetuthIja A jUdI TIkA huM racuM chuM ane mane AzA che ke mArA e prayatna saphaLa thaze. A sthaLe zrI vinayavijayajI mahArAjane viSe koI evA prazna kare ke bIjI aneka sarasa TIkAe hAvA chatAM tame A pravRtti zA sArUM AdarI ? tenAM javAkhamAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che ke sUryanA jhaLahaLatA tejathI Akhu jagat Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra prakAzamAna thAya che ja, paNa e sUryane prakAza bheMyarAmAM ke guphAmAM bahu upayogI nIvaDatuM nathI. evAM sthAnamAM te dIve athavA dIpikAja ApaNane kAma Ave che. vizeSamAM teozrI kahe che ke A TIkAmAM huM kaMI khAsa artha karavA mAgatA nathI, tema navI yuktio paNa batAvavA IcchatA nathI ane AvI TIkAo racavAthI mAruM pAMDitya bahAra Avaze evI AzA paNa rAkhate nathI. mAtra bALabuddhivALA abhyAsIone mATe arthanI vyAkhyA raju karavI e zivAya mAre bIje kaMI uddeza nathI. huM pite kaMI heTe paMDita nathI. keTalAke mArUM A sAhasa nIrakhI mArUM upahAsya paNa karaze. paraMtu mane khAtrI che ke sapurUSa mane hasI nahIM kahADe. kAraNa ke purUSe pote ja kahI gayA che ke "badhAM zubha kAryomAM dareke pitAnI zakti pramANe phALo Apa ja joIe." pUrvakALe munivare navaka95 vihAra karatA ane e rIte keme karIne je sthAnamAM cAturmAsa rahevAnuM thAya tyAM bhAdaravA zudi paMcamIne divase rAtrie sAMvatsarika paDikramaNa karyA pachI eka yogya sAdhu sUtrapATha ubhe ubhe belatA ane bIjA sarva sAdhu "kampasanma pAvatiya kAusagga karemi " kahI, kAusagga karI e sukhapATha sAMbhaLatA. sAMpratakALe paraMparAthI gurUnA Adeza pramANe sAdhuo cAturmAsanuM sthAna nakkI kare che ane AnaMdapuramAM siA prathama sabhA samakSa ka9pasUtra vaMcAyA bAda vartamAnakALe munivara kalyANa nimitte pAMca divasanA nava vyAkhyAnamAM ( kalpadharathI mAMDI cAra divasa paryata anukrame savAra-baporanA aSe vyAkhyAna maLI ATha vyAkhyAna ane chevaTe saMvatsarInA divase mULa bAraseM sUtra) kalpasUtra vAMcI saMbhaLAve che. sunivara sabhA samAjanuM sthAna nA ja Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna, kalpa eTale zuM ? kalpasUtramAM je ka95 zabda Ave che teno " AcAra" e artha thAya che. kalpasUtramAM mukhyatve sAdhuonA AcAra viSe vivecana che. te AcAranA daza bheda karavAmAM AvyA che(1) Acelakaya (2) ezika (3) zayyAtara (4) rAjapiMDa (5) kRtikarma (6) vrata (7) jyeSTha (8) pratikramaNa(9) mAsaka9pa ane (10) paryuSaNa. Acelakaya. cela eTale vastra, ane acelaka eTale vastrarahita. alakane bhAva Alakaya. alakapaNuM tIrthakarene AzrIne raheluM che. temAM pahelA AdinAtha bhagavAna ane chellA mahAvIra svAmIne zake ke arpaNa karelA devadUSya" vastranA apagamathI haMmezA alakapaNuM ja che. ane bIjA tIrthakarane viSe sarvadA sacelakapaNuM -vastrasahitapaNuM che. kiraNuvalInA TIkAkAra A bAbatamAM jarA jUdA paDe che. teo kahe che ke evI tIrthakarene zake ke apelA devadUSya vastranA apagamathI sarvadA alakapaNuM ja ghaTe che. paNa e viSaya vivAdAspada che. zrI ajItanAtha vigere bAvIza tIrthakarenA tIrthanA sAdhuo "sarala " ane "prANa" lekhAya che. teo ghaNuM kIMmatI ane bhAtabhAtanAM raMgavALAM vastro vAparI zakatA. tethI temane sacelaka kahevAmAM kAMI harakta nahIM. temaja keTalAka sAdhue veta ane amuka mApavALAM vastro dhAraNa karatA hovAthI temane alaka paNa kahI zakAya. A rIte bAvIza tIrthakaronA tIrthanA * tIrthakare jyAre dIkSA le che tyAre iMdra eka devadUSya vastra bhagavaMtane khabhe mUke che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kapasutra sAdhuone viSe acelaka kalpa aniyatapaNe rahelA che. zrI RSabhadeva ane zrI vIraprabhunA tIthaeNnA yatie zveta ane parimANavALAM jIrNa vasro ( DuMTIthI cAra AMgaLa nIceA ane DhIMcaNathI cAra mAMgaLa uMcA evA sADA cAra hAthanA cALapaTA ane sADA cAra hAthanA ka5DA-kapaDA tathA eka veta ane cAra AMgaLanI muhupattI ) dhAraNa karanArA hAvAthI temane huMmezA acelakapaNuM ja ghaTe che. koi pUchaze ke jINu ane zveta vastronA upabhAga karavA chatAM, pahelA ane chellA tIrthaMkaranA sAdhuone viSe acalaka kalpa zI rIte ghaTAvI zakAya ? tenA javAkhamAM kahevuM joie ke je vastra jINu ane tuccha hAya te kazA hizAkhamAM gaNAtu nathI, eTale vajra hAvA chatAM paNa vajrarahita ja gaNAya. dAkhalA tarIke eka nAnuM pAtIyu paherI nadI utarI AvanArane ApaNe pUchIe ke--" tame nadImAM thaIne zI rIte A pAra AvyA ? " te te javAbamAM eTalu ja kahe amAre badhAM lugaDAM utArIne nadI utaravI paDI, " tevI ja rIte darajI athavA dheAkhIne tyAM jyAre ApaNe vajranI utAvaLa karavA jaie chIe tyAre paNa emaja kahIe chIe kebhAi ! have paheravAne mATe mArI pAse khIlkula vastra nathI, mATe mArAM vastro jaladI dhAi athavA zIvI Ape te ThIka," mAara, e ja rIte pahelA ane chellA tIrthaMkaranA tInA sAdhuene vastro chatAM. kharI rIte te celakapaNuM ja che. ke Addezika kalpa. Azika kalpa AdhAkamI kalpathI oLakhAya che. jo koi eka sAdhune uddezIne, athavA te sAdhunA samudAyane nimitte, azana, pAna, khAdima, svAdima, vastra, pAtra ane upAzraya vigere Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. taiyAra karelAM hAya teA te pahelA ane chellA tIrthaMkaranA tImAM kAIpaNa sAdhune na ka2e. kAi eka sAdhune uddezIne, ke koI eka sAdhunA samudAyane uddezIne ke koi eka upAzrayane uddezIne kAIpaNa vastu taiyAra thaI hAya teA te sAdhu, samudAya ke upAzrayanA sAdhune te kAma na ja Ave, paNa koipaNa sAdhune mATe te cegya na gaNAya. bAkI khAvIsa tIrthaMkarAnA tImAM te je sAdhu vigerene uddezIne kareluM hAya te tene ja kAma na Ave, paNa bIjAne tA kahyuM. zAtara kama. zayyAtara eTale je jagyAe sAdhu utaryA hAya te jagyAnA svAmI, tenA nIce batAvelA khAra prakAranA piDa sa tIrthaMkaronA tImAM kAi paNa sAdhune kalpe nahIM. khAra piMDanAM nAma: ( 1 ) mAhAra ( 2) pANI (3) khAdima (4) svAmi ( 5 ) vastra ( 6 ) pAtra ( 7 ) kAMkhaLa ( 8 ) rajoharaNa (9) sAya ( 10 ) astarA ( 11 ) nakha tathA dAMta sudhAravAnuM astra ( 12 ) ane kAna sudhAravAnuM sAdhana. jo e khAra piMDamAMthI, upAzrayanA svAmI pAsethI kaMi paNa svIkAre te tethI kAi vAra aneSaNIya ( sadoSa AhAra ) prasaMga upasthita thAya, temaja sAdhuone upAzraya maLavA durlabha thaI paDe. te sivAya bIjA paNa doSa lAgavAnA saMbhava rahe. * - upAzrayanA svAmI zayyAtara kyAre na thAya ? sAdhu AkhI rAtri jAgatA rahe ane prAta:kALe bIje kAI sthAne pratikramaNa ( paDilehaNa ) karI Ave teA mULa upAzrayane svAmI zayyAtara thatA nathI ane tethI tenA gharanAM AhAra pANI kabje. paraMtu jo sAdhuo mULa upAzrayamAM nidrA le ane prAta:kALamAM ( Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra bIje sthAne jai pratikamaNa karI Ave te e banne upAzrayanA svAmI zayyAtara thAya. zayyAtaranI kaI vastu khape? cAritranI IcchAvALe upadhi sahita ziSya, tRNa, Dagala(mATInuM DhekuM)mAgu karavAnI kuDI, bhasma, pATale, bAjoTha, zayyA, saMstAra ane lepa vigere vastuo zayyAtaranI khape. rAjapiMDa kalpa. rAjapiMDamAM senApati, purohita, nagarazeTha, maMtrI, sAthevAha vigere jene heya ane jeno rAjyAbhiSeka karAvela hoya evA rAjAnuM piMDa AvI jAya che. e rAjapiMDa na khape. sajapiMDa ATha prakArane che-(1) azana, (2) pAna (3) khAdima (4) svAdima (5) vastra, (6) pAtra, (7) kabaLa ane (8) rajoharaNa. pahelA ane chellA tIrthakaranA tIrthanA sAdhu ene rAjyanA senApati, purohita, nagarazeTha, maMtrI, sArthavAha ke rAjAnA pitAnA, upara kahelAM ATha piMDamAMthI kaI kalpa nahIM. kAraNa ke rAjA pAse AvavA-javAmAM sAmaMta vigere taraphathI sAdhune pitAne svAdhyAyamAM khalela pahoMce. vaLI keTalAka sAdhuonA zukanane apazukana gaNatA hovAthI sAdhunA zarIrane vyAghAta thavAno paNa saMbhava rahe che. te sivAya sAdhuo je rAjAo ane temanA musaddIo pAse vAraMvAra Ava-jA kare te sAdhuone khAvAnI lAlaca kadAcit lAgu paDe ane tethI sAdhuvarganI laghutA ane niMdA vigere thavAno saMbhava rahe. eTalA mATe rAjapiMDane niSedha karavAmAM Avyo che. bAkI bAvIza tIrthakarenA sAdhuo haMmezA saraLa ane prAjJa hevAthI temane upara kahelA deze saMbhavatA nathI, mATe temane rAjapiMDa karSe che. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. no kRtika kalpa, kRttikarma eTale vaMdanA, te be prakAranI che. ( 1 ) abhyutthAna mane ( 2 ) dvAdazAva. sa tIthaMkarAnA tImAM sAdhuo vaMdanAnuM dhAraNa dIkSAparyAya pramANe rAkhe. arthAta navA dIkSita game teTale vidvAna ke vayevRddha hAyatA paNa prathama dIkSita thaela sAdhune vaMdanA kare. sAdhvI kadi lAMkhA vakhatathI IkSita thayelAM hAya tA paNa te navA dIkSita sAdhune vaMdanA kare. kAraNa te ke dharma purUSapradhAna che. vrata 35. vrata eTale ahIM mahAvrata samajavAnA che. bAvIsa tI - karanA sAdhuone cAra mahAvrata heAya che. kAraNa ke teo strIne parigraha mAne che ane parigrahanA paccakhANunI sAtheja srInu paccakhANa thai gayuM ema samaje che. tethI temane aparigRhita sI sAthe lAganA asabhava che. pahelA ane chellA tIrthaMkarAnA sAdhuone tevA jJAnanA abhAva hAvAthI teo cArane khale pAMca mahAvratane svIkAra kare che. pahelA ane chelrA tIrthaMkaranA sAdhune chaThThuM rAtribhAjanatrata mULaguNamAM che. ane khAdI bAvIsa jinanA sAdhune rAtribhAjanatrata uttaraguNamAM che. jyeSTha kalpa. jyeSTha eTale vaDerAMnA kalpa, kivA vRddha ane laghunA vyavahAra. pahelA ane chellA tI karanA vArAmAM vaDIDhIkSAnA divasathI ( chaMApasthAnIya cAritra--upasthApanAthI ) nhAnA-- vhATApaNuM gaNAya che ane khAvIsa tIrthaMkaranA vArAmAM aticAra vagaranuM cAritra hAvAthI dIkSAnA divasathIja nhAnA-- mhoTApaNuM manAya che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtrahave je pitA ane putra, mAtA ane dIkarI, rAjA ane pradhAna tathA zeTha ane nekara sAthe ja dIkSA le, sAtheja vega vahe ane sAthe ja vaDIdIkSA le te temane ladhu vRddha zI rIte sthApavA ? tenA javAbamAM kahevAnuM ke, je pitA vigere vRddha purUSa ane putra vigere nhAnAe vajIvanikAya, adhyayana ane gevAnavahevA vigerenI kriyA karIne ekI sAthe cagyatAne prApta thayA hoya te teone anukrame sthApita karavA. ane dhAro ke temAM thoDuM aMtara rahI jatuM hoya te jarA vilaMba kare ane banatAM sudhI pitA vigere vRddha purUSane agrapade sthApita karavA. kAraNa ke eTalI chUTachATa mUkavAmAM na Ave te pitA vigere vRddhane putrAdika upara kadAcita aprIti thAya. putra vigere je bahu kuzAgrabuddhivALA hoya ane pitA vigere buddhimAM pachAta hoya te svAbhAvika rIte ja temanI vacce heTuM aMtara paDI jAya. eve prasaMge vRddha pitAdikane A pramANe zAMtithI saMbedhavA:-"he mahAbhAga ! tamAre putra buddhimAna che paNa tamArI khAtara bIjA ghaNA sAdhuothI pAchaLa paDI jaze, ane bIjA sAdhuothI nhAne gaNAze. have jo tame anujJA ApatA he te tene cha tarIke sthApIe. tamAre putra jyeSTha gaNAya temAM ekalA tamArA putranuM ja nahIM paNa tamArU gaiArava che." e rIte samajAvavAthI je vaDIla purU rajA Ape te putra, putrI, nekara vigerene prathama sthApavA ane rajA na Ape te na sthApavA. pratikramaNa kalpa. bAvIsa tIrthakaranA sAdhue te potAne aticAra lAge tyAre ja pratikramaNa kare, paNa pahelA ane chellA tIrthakaranA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. munioe to aticAra lAge yA na lAge te paNa niraMtara pratikramaNa karavuM ja joIe. madhyama bAvIsa tIrthakaronA yatione te devasI ane rAI evAM beja pratikramaNa hatAM, paNa pahelA ane chelA tIrthaMkaranA sAdhuo te devasI Adi pAMca paDikamamaNa kare. mAsa kahyuM, bAvIsa tIrthakaronA munio saraLa ane prAjJa hovAthI temane mAsa ka95ne niyama nathI. je temane eka ja sthaLe rahevAthI lAbha jaNAya te pUrva keTI sudhI-ghaNu kALa paryanta, tyAM ne tyAMja rahe. paraMtu pahelA ane chellA tirthaMkaranA munio te eka sthAne eka mAsathI vadhu vakhata rahI zake nahIM, mAtra cAmAsAnA cAra mahinA eka sthaLe rahe. je mAsakapano niyama teo na jALave te lekamAM muninI laghutA thAya, leke pakAra na karI zake, deza-videzanuM jJAna na thAya ane pote svAdhyAyamAM purUM lakSa na ApI zake. kadAca durmikSa ke azakita vigere kAraNene lIdhe vadhAre samaya rahevuM paDe te chevaTe vasati pAlaTaNa kare, pADe ke zerI palaTAve, athavA ghara palaTAve, kiMvA saMthArAnI bhUmi paNa palaTAvI niyamanI rakSA kare. paryuSaNa kalpa. pari eTale samastapaNe ane uSaNa eTale rahevuM. paryuSaNa eTale samastapaNe rahevuM te, ane te sivAya paryuSaNa nAmanuM vArSika parva evA bane artha thAya che. paryuSaNa nAmanuM vArSika parvabhAdrapada mAsanI zukala pAMcame ane kAlikAcArya thayA pachI bhAdrapadanI zukala catuthI e ja thAya che... . . . . . . *prathama sAMvatsarika parva bhAdaravA zudi paMcamInuM ja hatuM. paNa kAra Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra samastapaNe rahevArUpa je paryuSaNa karyuM che tenA be prakAra che -(1) sAlaMbana ane (2) nirAlaMbana. nirAlaMbana eTale kAraNanA abhAvavALe. te nirAlaMbana paryuSaNA kalpanA paNa (1) jaghanya ane (2) utkRSTa evA be bheda che. jaghanya -sAMvatsarika pratikramaNathI mAMDI kArtika cAturmA sanA pratikramaNa sudhI sIttera divasanA pariNAmavALe. utkRSTa-aSADa mAsI pratikramaNathI mAMDI kArtika mAsI pratikramaNa sudhI cAra mAsane. A banne prakArane nirAlaMba paryuSaNaka5 sthavirakalpIo mATe che, bAkI janakalpIone te eka nilaMbana cAturmAsika ja kalpa che-arthAt kaI kAraNane lIdhe sAlaMbana paNa thAya. je kSetramAM mAsakalpa karyo hoya te ja kSetramAM cAturmAsa karavAthI athavA cAturmAsa karyA pachI mAsakalpa karavAthI cha mAsane ka5 thAya, te paNa sthavirakapIone ja ucita che ane pAMca pAMca divasane umero karI gRhasthone jaNAvavAnuM ke na jaNAvavAne adhikAra ahIM laMbANathI lakhyuM nathI. kAraNa ke saMghanI AjJAthI te vidhi hAlamAM uccheda thaI gayo che. kalpakiraNavALI vigere TIkAomAM te joI le paryuSaNa kalpa, prathama ane chellA tIrthakaranA tIrthamAM niyata che ane bAkInA bAvIsa tIrthakaronA tIrthamAM aniyata che. kArayuke madhyama tIrthakaronA sAdhuo te deSano abhAva hoya te eka kSetramAM deza uNI pUrva keTI sudhI rahe che ane deSa jevuM NavizeSathI zrI kAlikAcArya mahArAje saMta zire e sUtravacanane avalakhI zudi 4nuM pravartAvyuM ane te sarva sAdhuoe mAnya rAkhyuM. juo nizItha curNi-dazameddezaka. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna 11. jaNAya te eka mAsakalpa paNa karatA nathI. evI rIte mahAvideha , kSetramAM paNa bAvIsa tIrthakaronI jema ja sarva tIrthakarenAM ka95nI vyavasthA jANI levI. upara kahelA daza kapa zrI kaSabha prabhu tathA zrI vardhamAna svAmInA tIrthamAM niyata che ane bAvIsa tIrthakaranA tIrthamAM pahele alaka ka5, bIje dezikakalpa, trIje pratikramaNa 95 cethe rAjapiMDaka5, pAMcame mAsa kalpa ane chaThTho paryuSaNa kalpa e pramANe cha kalpane kAMI nizcaya nahIM, bAkI zayyAtara ka95, caturthata, purUSayeSTha, ane kRtikarma e cAra kapa nizcaye hoya che. e rIte daza kalapane niyata ane aniyata vibhAga jANu. mekSamArga ekaja hovA chatAM AcArabheda kema? A sthaLe e prazna uThaze ke sarva keIne mATe sAdhavAgya eka mAtra mokSamArga ja che, te pachI temAM pahelA tathA chellA tIrthakaranA sAdhuo ane bAkInA bAvIsa tIrthakaranA sAdhuo vacce A AcArabheda zA mATe hevo joIe? tenuM samAdhAna nIce ApIe chIe: AcArabhedanuM mukhya kAraNa jIvavizeSa che. zrI kaSabha prabhunA tIrthanA jIve saraLa svabhAvI ane jaDa hovAthI temane dharmano bodha helAIthI thaI zakatuM nathI, kAraNa ke jaDatAnuM nivAraNa karavuM bahu AkaruM hoya che. zrI vIraprabhunA vArAnA jIvo vakra ane vaLI jaDa hovAthI temane dharmane bodha tathA dharmanuM pAlana e banne duSkara thaI paDe che. bAkI bAvIsa tIrthakaranA sAdhuone to dharmane badha paNa saraLatAthI thAya che, ane tenuM pAlana paNa teo bahu sArI rIte karI zake che. kAraNa ke teo saraLa ane Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zrI kalpasUtra prAjJa hAya che, upara kahI tevI saraLatA, jaDatA ane vakatAne lIdheja meAkSamA ekaja hAvA chatAM AcArabheda paDe che. saraLa svabhAva ane jaDatAnuM dRSTAnta:--prathama tIrthaMkaranA vArAnA keTalAka sAdhue ekavAra bhArathI bahu meADA AvyA, eTale gurUe temane pUchyuM ke--" munie! Aje tamane rAja karatAM kema vadhAre vakhata lAgyA?" munioe kaMi paNa vAta chupAvavAne badale jevI hatI tevIja vAta saraLa svabhAve kahI saMbhaLAvI keH-- bhagavana ! Aje mArgomAM keTalAka naTa leAkeA jAtajAtanA khela karatA hatA te jovA ame ubhA rahyA ane tethI ahIM AvavAmAM vadhAre vilaMba thai gayA. " gurUjIe upadeza ApyuMAH--" naTanAM khela ke nRtya jovAnA ApaNA sAdhunA AcAra nathI. " rara ziSyAne pAtAnI bhula samajANI. tethI temaNe "ahuM sArUM" kahI e AjJA mAthe caDAvI. G 99 ,, e vAtane thADA divasa thai gayA. eka vakhate prathamanI jema pelA muni vhArathI bahu mhADA AvyA, gurUe pUchyuM keH--"munie ! Aje kema bahu vAra lAgI ? " A vakhate paNa munioe prathamanI mAphaka je anyu hatu te kharekharU kahI dIdhu ke Aje eka naTaDInA khela jovA ubhA rahyA, tetho vadhAre vakhata nIkaLI gayA. " gurUjIe mAgalA evA ja eka prasa MganI yAda ApI kahyuM ke:--"tamane me thADA divasa uparaja naTanAM nRtya ke khela jovAnI manAi nhAtI karI ? teA pachI A vakhate paNa te jovAne kema ubhA rahyA? " ziSyAe bahuja nikhAlasa dIle javAba dIdhA ke: " te vakhate tA Ape naTa jovAnA niSedha karyo hatA, paNa naTInA khela jovAnA ka'I niSedha nhAtA karyo !" ,, ' Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 Akhare gurUjIe kahyuM ke-" buddhinI jaDatAne lIdhe ja tame mArA kahevAnA artha na samajI zakyA. naTanA niSedha thayA tenI sAthe naTIne niSedha paNa thai ja gayA ema tamAre peAte samajI levu joitu' hatuM. ' 99 prathama vyAkhyAna. "C munioe javAba dIdhA ke:-- gurujI, ame evu samajIe nahIM. havethI ame naTa ke naTInA khela jovA ubhA nahIM rahIe." jaDatAne lIdhe khATI dayA cIMtavI: - kokaNa dezanA eka vRddha purUSe sa MsAramAM vairAgya upajavAthI peAtAnuM gharabAra tathA putraravArane tyAga karI vRddhAvasthAmAM dIkSA lIdhI. eka divase sthaDila jai AvyA pachI iyopathikI paDikkamatAM kAusaggamAM ghaNA vakhata nIkaLI gayA, te joI gurUe pUchyuM :-- munijI, Aje kAusaggamAM kema vadhAre samaya thaI gayA? << "" sAdhujIe saraLa svabhAve uttara ApyA ke--< gurUdeva ! Aje kAusaggamAM jIvadayA citavatA hatA tethI sheja vadhAre vilakha thaI gayA." gurUjIe puna:pUchyuM:" kayA prakAranI jIvadayA citavatA te jarA kaheA tA kharA ?" hatA munijIe prathamanI jema bahu ja saraLabhAve kahI nAkhyu ke:--"jyAre huM gRhasthAzramamAM hatA tyAre varSAkALa AvatAM mArAM tamAma khetare kheDI nAkhatA, sUDa karatA, nakAmAM rApAM ukheDI pheMkI detA ane e rIte eTalI kALajI rAkhatA ke mArA gharamAM khUba dhAnya ekaThuM thatuM ane ame save sukha-AnaMdamAM dIvaseA kADhatA. paNa mArAM putrA mArAM jeTalAM kALajIvALAM nathI; arere ! temane khetIvADInuM jarAye bhAna nathI. teo jo mArA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrI kalpasUtra jevI kheDa ke sUDa nahIM kare te temanI kevI burI dazA thaze! e rIte temanI burI dazAnuM dhyAna karato temanI dayA cIMtavate hatuM, tethI kAusagnamAM vadhAre vakhata nIkaLI gaye." gurUe munijInI jaDatAnuM nivAraNa karatAM kahyuM ke -"he mahAbhAga! saMsAra choDyA pachI evI rIte khetaranuM ke putra parivAranuM dhyAna karavuM ucita nathI. tame jene dayA ciMtavI ema kahe che e kaMI kharI dayA nathI, paNa vastutaH tame mithyAtvarUpa pAtakaja dhyAyuM che. kemake pApa vinA khetIne dhaMdho thaI zake nahIM." munijIne potAnI bhUla sUjhI. temaNe micchAmI dukkaDuM daI pitAnA pApanI zuddhi karI vALI. jaDa ane vakra svabhAvanuM drata vismabhunA vArAnA zeDA munio sthaDila gayA hatA. teo mArgamAM eka naTane nRtya karate joI ubhA rahyA ane gurUjIe jyAre vilaMbathI AvavAnuM kAraNa jANavA mAgyuM tyAre temaNe kahyuM ke "vacamAM eka naTa nRtya karatA hatA te jevAne ubhA rahyA tethI jarA vadhAre vakhata nIkaLI gaye." gurUjIe ziSyanI jaDatA dUra karavA kahyuM ke "keIpaNa naTanAM nRtya ke khela jevAne munine adhikAra nathI. tame evuM nRtya jevA ubhA rahA e ThIka na kahevAya." ziSyae e vAta tarata svIkArI ane dukRtyane mATe micchAmI dukakaDuM dIdhuM. pachI thoDA divasa vItatAM eja munio, keI naTInuM nRtya jevA ubhA rahyA ane gurUjIe vilaMbanuM kAraNa pUchayuM te vAre teo sIdhI rIte javAba ApavAne badale vakapaNe ADAavaLA uttara ApI mULa vAtane uDADI devAne prayatna karavA lAgyA. Akhare sAcI vAta Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. 15 hAra AvI. gurUjIe ziSyanI jaDatA ane vakatA badala bhAre Thapako Ape eTale ziSya bolI uThyA ke -"prathama te tame ja bhUla karI che ane vaLI pAchA amane Thapako Ape che e ke anyAya ?! tame te amane naTanuM nRtya jevAnI manAI karI hatI, naTInuM nRtya na jevAnuM tame kayAre kahyuM hatuM ? amane zuM khabara paDe ke naTanuM ke naTInuM bemAMthI keInuM nRtya na jevAya ? evuM hoya tyAre tamAre amane cekhe cekhI vAta kahI devI." vaNika putra vinaya jALave che! eka zeThane bhAre avinayI putra hato. tene bolavAnuM ke cAlavAnuM kazuMya bhAna na hatuM.viveka-vinayane te tenAmAM chAMTeya te. te game tevA moTA mANasanuM he teDI lete ane na bolavA jevAM veNa bolI nAkhato. ekadA tenA pitAye tene zikhAmaNa ApatAM kahyuM ke -"jo beTA, Ama uddhata thaIe te ThIka nahIM. banatAM sudhI koI vaDIla ke pUjaya purUSane tAre sAme javAba na Apa. ane koI kaMI kahe te chAnAmAnA sAMbhaLI besI rahevuM." putre pitAnI zikhAmaNa gAMThe bAMdhI lIdhI. teNe keIne sAme javAba na ApavAno nizcaya karyo. eka divase mAbApa kaI kAraNavazAt gharanI bahAra gayA. gharamAM putra ekale hatA tethI kamADa barAbara baMdha karI, aMdarathI sAMkaLa caDAvI besI rahyo. pachI jyAre thoDA vakhata pachI mAbApa ghare pAchA vaLyAM tyAre temaNe putrane ghaNu sAda karyA paNa putre tene bIlakula javAba na Aye. mAbApa sAda pADIne kaMTALI gayA eTale pitAe bhIMta oLaMgI mahAcce gharamAM praveza karyo. teNe joyuM te putra e badho vakhata beThe beThA Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ka9pasUtra hasI-nAcI rahyo hato. pitAe pUchayuM ke -"te amArA ATalA badhA sAdane kaMI javAba kema na Ape ?" putra turata ja kahyuM ke "tame pote ja mane nathI kahyuM ke kaI vaDIla purUSane sAme javAba na vALa?" pitAne pitAnA putranI vakatA ane jaDatA mATe bahu kheda thaye. saraLa ane paMDita muninuM draSTAnta zrI ajItanAtha vigere bAvIsa tIrthakarenA vArAnA munio kevA saraLa ane paMDita hoya che te nIcenA dAnathI jaNAze zrI ajItanAtha bhagavAnanA keTalAka munio naTanuM nRtya joI lAMbe vakhate upAzrayamAM AvyA. te vAre gurUjIe prazna karyo ke-"munio, Aje vadhAre vakhata kema lAge?" javAbamAM munioe naTanA nRtyanI vAta saMpUrNa saraLabhAve kahI saMbhaLAvI. te pachI gurUjIe naTanuM nRtya nahIM nIrakhavAne upadeza Ape. te sarve munivaree aMtaHkaraNapUrvaka kabula rAkhe. te pachI thoDA divasa nIkaLI gayA. ekadA teja munie UDilathI pAchA pharatA hatA te same eka naTI nRtya karatI hatI. te nRtya jevAnI ane saheja ubhA rahevAnI IcchA thatAM ja temane gurUjIne upadeza yAda AvyuM. temaNe potAnA manathI ja nizcaya karI vAnyA ke je ke gurUjIe naTanA khela jovAnI manAI karI che, paNa naTanA khelamAM naTInuM nRtya paNa jarUra AvI jAya. eTalA mATe evA prakAranuM keIpaNa nRtya ke khela jevA ApaNe AcAra nathI. naTI te khAsa karIne na jovAya. kAraNa ke te strI hovAthI rAga thavAnA atyaMta kAraNarUpa che. e pramANe vicAra karI pite pitAnI meLe ja te sthAne ubhA na rahetAM ekadama upAzraya tarapha cAlI nIkaLyA. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. 17 vakratA ane jaDatA haiAya tyAM dharma saMbhava kharA? A sthaLe evI zaMkA uThaze ke saraLatA ane pAMDitya hAya tyAM to dharma saMbhave paNa jyAM jaDatA ane vakratA hAya tyAM dhama zI rIte saMbhave ? arthAt zrI ajItanAtha Adi bAvIsa tIrthaMkarAnA vArAnA munio tA saraLa ane paMDita hAvAthI dharma nu rahasya samaje ane pALI paNa zake, paraMtu prathama ane chellA tIrthaMkarAnA vArAnA munie zI rIte dharmamAM sthira rahI zake ? temAMya paNa vakratA ane japaNAne lIdhe zrI mahAvIra svAmInA vArAnA munione te dharma sabaveja zI rIte ? evI zaMkA karavI e ThIka nahIM. prathama tIrthaMkaranA munie jaDatAne lIdhe ghaNIvAra bhUlathApa khAI jAya, skhalanA pAme e adhuM kharU'; paNa temanA manAbhAva zuddha haiAvAthI temane dhama sApri thAya e ni:sa Mzaya che. zrI vIraprabhunA muniemAM vakratA ane jaDatA hAvAthI temanA maneAbhAva saraLa prAjJanI apekSAe vizeSa zuddha na paNa hAya, paraMtu emane viSe dharma sa thAsaMbhaveja nahI ema na kahI zakAya, kayAMi paNa dharma nathI ema kahevuM e mahAna doSAspada che. kahyuM paNa che ke " dharma nathI, sAmAyika nathI ane vrata paNa nathI ema kahenArane zrI zramaNusa Mghe saMgha bahAra karI devA." cAturmAsamAM paNa vihAra thai zake ? * upara je paryuSaNAkalpa niyatapaNe sIttera divasanA pramAhyunA kahyo che temAM nIcenAM kAraNeAne lIdhe cAturmAsamAM paNa munijanene vihAra karavAnI chuTa che. kAi paNa prakAranu azivaamagaLa thAya, mAhAra maLatA na hAya, ane rAjathI ke rAgathI parAbhava thatA hAya teA cAturmAsamAM paNa khIje vihAra karavA 2 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra kape. teja pramANe thaMDita javAnuM sthAna sAruM na hoya, upAzrayamAM jIvajaMtu Adine upadrava hoya, bahu kuMthavA hoya yA te agni ke sarpano bhaya hoya te paNa cAturmAsamAM muni bIje vihAra karI zake. cAturmAsa vItyA pachI paNa rahI zakAya? cArtumAsa vityA chatAM varasAda rahetuM na hoya ane mArgo kAdavathI paripUrNa hoya te munio kArtikI pUrNimA vItI gayA pachI paNa vihAra na kare te cAle... sthiratA karavAnA kSetranI pasaMdagI. upara je amaMgaLa Adi deze varNavyA temAMnuM kaMI kAraNa na heya te paNa saMyamane nirvAha sukhazAMtithI thaI zake te mATe kSetranI pasaMdagI karavAmAM munioe nIcenAM kAraNene jarUra vicAra karavuM joIe. khAsa karIne evAM kSetranA traNa vibhAga pADavAmAM AvyA che: (1) jaghanya, (2) utkRSTa ane '(3) madhyama. jaghanya kSetranAM lakSaNe-jyAM jInaprAsAda athavA vihArabhUmi hAya, dhaiDila javAnuM sthAna zuddha, nirjIva tathA keInI draSTi na paDe tevuM hoya, jyAM svAdhyAya-sajajhAya karavAne mATe anukULa bhUmi hoya, ane jyAM sAdhune AhArapANI sulapaNe maLI zakatAM hoya te sthAna sAdhAraNa rIte ThIka kahevAya. utkRSTa kSetranAM lakSaNe--jyAM ghaNe kAdava na hoya, ghaNA saMmUrNima cho uddabhavatA na hoya, Thale javAnuM sthAna nirdoSa hAya, upAzrayamAM strIne saMsarga na hoya, ghI-dUdha vigere gerasanI sulabhatA hoya, jyAMnA leke khAnadAna ane bhadrika hAya, Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. 19 jyAM bhadrika vaidyanA lAbha maLI zake tevuM hAya, auSadheA paNa sahe. lAIthI maLI zakatAM hAya, gRhasthAnAM gharamAM dhana dhAnya puSkaLa hAya, rAjA pAte paNa uttama vicArA dharAvanArA hAya, brAhmaNA vigerethI munijanAnuM apamAna thavAnA saMbhavana hAya, je kSetramAM bhIkSA sahelAIthI maLI zakatI hAya ane jayAM svAdhyAyamAM jarAya khalela na pahAMcatI hAya evu' tera lakSNAvALuM sthAna munijanAne sthiratA karavA mATe utkRSTa gaNAya che. madhyama kSetranAM lakSaNA:- upara kahelA cAra zuSNeAthI vadhAre ane pAMcamA guNathI khAramA guNa sudhI maLatAM Ave tevAM lakSaNeAvALu sthAna utkRSTa nahI` temaja jaghanya paNa nahIM, arthAta madhyama gaNAya. saMyamamAM rUcI dharAvanArA munivareza banatAM sudhI utkRSTa kSetranIja pasaMdagI kare, utkRSTa na maLe teA madhyama kSetramAM mane madhyama kSetra na maLe teA aMte jaghanya kSetramAM ane vartamAna niyama pramANe te gurUe jayAM AjJA karI hAya teja kSetramAM paryuSaNA kalpa kare. nirdoSa dazakalpanI upakArakatA. upara varNa velA daza prakAranA 45 jo saMpUrNa nirdoSapaNe pAnyeA hAya teA nIce ApelA draSTAntamAM trIjA vedyanA ASadhanI jema bhAre upakAraka thAya che:-- eka rAjAne potAnA putra pratye ghaNIja mamatA hatI. teNe peAtAnA putranA bhaviSyanAM sukha mArAgya mATe dezivadezamAMthI traNa vaidya elAvyA, ane darekanI pAse kevA prakAranAM ASadheA che te jANavA mAgyuM. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra prathama vaive javAba Apo ke", rAjAjI, mArUM oSadha evuM te bhAre prabhAvabharyuM che ke tenA sevanathI zarIranA badhA roga maTI jAya, paNa je kaI prakArano roga ja na hoya te mArUM auSadha navA rogo pedA kare, " rAjAe kahyuM ke "tamAruM prabhAvavALuM auSadha bhale tamArI pAse ja rahyuM. je auSadha sUtelA sapane nakAmA cheDe tenI mane kazI jarUra nathI." bIjA vaidya javAba Ape ke -"mArA auSadhamAM evI khubI che ke roga hoya te tene jaDamULathI nAza kare ane je kaMI rega na hoya te mArUM ASadha kAMI lAbha ke hAni na kare." rAjAe kahyuM ke-agnimAM vyartha pheMkI devA samAna tamArA ASadhe paNa mAre mana nakAmAM ja che." - trIjA velve javAba Apyo ke--"mArA auSadhanI khubI te e sAthI nyArI ja che. mArA auSadhamAM e apUrva guNa che ke tenA sevanathI zarIranA tamAma rega nakhamAMthI nIkaLI jAya eTaluM ja nahIM paNa je sevana karanAra vyakti zarIre nIrogI hoya to tenA zarIranI taMti, puSTi ane baLa eTalAM badhAM vadhI jAya ke tene bhaviSyamAM keIpaNa prakArane rega na thAya." rAjAe kahyuM ke "mane evAja auSadhanI jarUra che." kalapasUtra e kalpavRkSa ja che-kalpasUtra e kharekhara trajA vaidyanI jema upakAraka che. kAraNa ke te nAM karmorUpI vyAdhione samULa dUra kare che, navAM karmarUpa vyAdhithI hamezAM bacAve che ane cAritraguNanI evI te sarasa puSTi kare che ke bhaviSyamAM koI paNa prakAranI ApadA muMjhavI zakatI nathI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. devatAomAM iMdra jema sarvazreSTha gaNAya che, ane tArAomAM caMdra, nyAyapravINa purUSomAM rAma, rUpavaMta purUSamAM kAmadeva, suMdarIomAM raMbhA, vAjImAM bhaMbhA, hastiomAM airAvata, sAhasikemAM rAvaNa, buddhimAnamAM abhayakumAra, tIrthomAM zatru jaya, guNemAM vinaya, dhanurdhArIomAM arjuna, maMtromAM navakAra ane vRkSomAM jema AmravRkSa sarvaziromaNI gaNAya che, tema A kalpasUtra sarva zAstromAM ucca ane agrasthAne zebhe che. maMtrAmAM parameSTI maMtra, tIrthomAM zatruMjaya, dAnamAM abhaya. dAna, guNemAM vinaya, vratamAM brahmacarya, niyamamAM saMtoSa, tapamAM zamatA ane tatvamAM samyagadarzana jema sarvathI zreSTha che, tema zrI sarvajJaprabhue kahelA sarva parvomAM paryuSaNa parva sarvazreSTha che. e paryuSaNa parvanI sAthe kalpasUtrane ananya saMbaMdha che. jema ahaMta karatA mahAna anya koI deva nathI, mukti karatA anya kaI mahAna pada nathI, zrI zatruMjaya karatA anya koI pavitra sthAna nathI, tema ka9pasUtra karatA anya ke mahAna zAstra nathI. A kalpasUtra eka rIte kalpavRkSaja che ema kahIe to paNa cAle. te AnupUrvinA krama vagara kahevAmAM AvyuM che. tethI temAM AveluM zrI vIracaritra bIja samAna che, pArdhacaritra aMkurarUpa che, nemIcaritra thaDa samAna che, zrI RSabhacaritra zAkhArUpe sohe che, sthavirAvalI rUpa tenAM pupe che, samAcArI rU5 sugaMdha che ane mokSaprApti e tenuM phaLa che. e rIte kalpasUtra vastuta: kalpavRkSa ja che. kalpasUtranuM vizeSa mAhAsya-vidhipUrvaka vAMceluM, ArAdheluM temaja dhyAnapUrvaka akSaraza: zravaNa kareluM A ka95sUtra ATha bhavanI aMdara mokSadAyaka thAya che. jeo jInazAsananI prabhAvanA ane pUjAmAM khuba rasa le che ane ekAgracitte ekavIsa vAra kalapasUtra sAMbhaLe che teo he gautama ! A saMsAra Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra 22 sAgara tarI jAya che. kalpasUtranAM vAMcana, zravaNu ane ArAdhana sAthe tapasyA, pUjA ane prabhAvanA vigere dharmakAryomAM paNa jarAe ALasa na karavu joie. tapasyAdika sarva sAmagrI heAya tA ja kalpasUtra vAMchitaLane Ape. dAkhalA tarIke mAtra khIja vAvavAthI ja kaMi phaLa-phula prApta thatAM nathI, paNa te khIjane yeAgya vRSTi, vAyu vigere anukuLa sAmagrI hoya teA ja te phaLa ApI zake che. tevIja rIte dehakaSTa ane dhanavyaya vigere sAmagrI sAthe kalpasUtra sAMbhaLyuM hAya tA ja te phaLasiddhi karavAmAM samartha thAya che. eTale ke deva-gurUnI pUjA, prabhAvanA ane sAdhamika bhAionI bhakti vigere sAmagrI sAthe pasUtra sAMbhaLavAthI yathArtha phaLanA heturUpa thavAya che. " sarva chanavarAmAM zreSTha evA zrI vardhamAna svAmIne karelA ekaja namaskAra koIpaNa purUSa athavA strIne saMsAra sAgarathI tAravAne samartha che. " ikkovi namukkAro, jiNavaravasahassa vaddhamANassa / saMsAra sAgarAo tArei naraM va nAriM vA // e vAta jo ke saMpUrNa satya che, paNa evAM vacanA sAMbhaLI pUjA-prabhAvanA ke tapasyAdi upakAraka sAmagrImAM keAI pramAda kare te te kevaLa ajJAnatA ja gaNAya. teja pramANe evAM vacanA sAMbhaLI prayAsathI ja sAdhya evA A kalpasUtranA vidhipUrvaka zravaNamAM paNa kAI prakAranuM mALasa na ghaTe. ema kahevAmAM Ave che ke " sava naDhIonI retI ekaThI karIe ane sarva samudronu pANI ekaThuM karIe te paNa tethI anaMtagaNA eka sUtranA artha thAya che. " vaLI mukhamAM hajAra jIbha hAya mane hRdayamAM kevaLajJAna hAya tA paNa manuSyAthI A kalpasUtranuM mAhAtmya pUrepUrU` kahI zakAtu nathI. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. kalpasUtra keNe racyuM? purUSa upara vizvAsa hoya te ja tenAM vacane upara vizvAsa upaje evo eka sarvamAnya niyama che. tethI A kalpasUtra racanAra purUSa keTalA samartha ane jJAnI hatA te TuMkamAM ahIM kahe. vAnuM prApta thAya che. cAda pUrvane jANanArA yugapradhAna zrI bhadrabAhu svAmIe navamA pUrvamAMthI dazAzrataskaMdhanA AThamA adhyayana tarIke uddhAra karI A kalpasUtranI yejane karI che. cAdapUrvanA jANakAra ema kahevA mAtrathI zrI bhadrabAhu svAmInA apUrvajJAnanuM mApa sarva keIna kADhI zake eTalA mATe cAda pUrva vistAra samajavA arthe nIcenI hakIkata upayegI thaI paDaze:- cAda pUrvanI mahattA ane vistAra-eka hastInA pramANavALA aSI (zAI) nA pujayo prathama pUrva lakhI zakAya, bIjuM pUrva be hastInA pramANuvALA mazInA DhagalAthI lakhI zakAya, trIjuM pUrva cAra hastipramANa mazInA puMjatho lakhAya, cothuM pUrva ATha hastipramANa maSInA puMjathI lakhI zakAya, pAMcamuM pUrva seLa hastipramANa maNIpuMjathI lakhI zakAya, chaThuM pUrva batrAsa hastipramANu, sAtamuM pUrva cesaTha hastipramANa, AThamuM pUrva ekase ne aThThAvIza hastipramANa, navamuM pUrva basone chappana hastipramANa, dazamuM pUrva pAMcazene bAra hatipramANa, agIyAramuM pUrva eka hajAra ne vIsa hastipramANa bAramuM pUrva be hajAra ne aDatAlIsa hastipramANu, teramuM pUrva cAra hajAra ne chanuM hastipramANu ane cAdamuM pUrva ATha hajAra ekase ne bANuM hastipramANa zAhIthI lakhI zakAya tevuM mahAna ane ekaMdare seLa hajAra traNa vyAzI hastipramANu Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra 24 zAhIthI lakhAya tevAM aiAda pUrva hAya che. AvAM cAda pUrvanA rahasyane jANanAra zrI bhadrabAhu svAmI jevA samartha yugapradhAna purUSanI vANImAM gaMbhIra a keTaleA badhA hAya tenI sAe peAtAnI meLe ja kalpanA karI levI. kalpasUtranA vAMcana-zravaNanA adhikAra kalpasUtra vAMcavAneA ane sAMbhaLavAnA mukhyatve sAdhu ane sAdhvIonA adhikAra che. temAM paNu kALathI rAtrIne viSe kAlagaNanAdi vidhi karanArA ane cAga vahenAra sAdhue vAMcana ane zravaNu e annanA adhikArI che. sAdhvIe nizItha cUNI vigeremAM kahelA vidhivaDe divase paNa sAMbhaLavAne ceAgya che. soMgha samakSa sA prathama kyAre vaMcAyuM ?--zrI mahAvIra bhagavAnA nirvANu khAdya 980 varSe ane kAi kAinA mata pramANe 993 varSe AnaMdapura nagaramAM A kalpasUtra sA paheluM vaMcAyuM. e viSe evI hakIkata pracalita che ke AnaMdapura ( vaDanagara ) mAM dhruvasena rAjA rAjya karatA hatA. tene senAMgaja nAme eka atyaMta priya putra hatA. putrantu ekAeka mRtyu nI. pajavAthI dhruvasena rAjAne behada satApa thayA. te sa MtApane lIdhe teNe bhAra javA-AvavAnuM mAMDI vALyu, te eTale sudhI ke dharma zALAmAM koi gurU ke munirAja samipe javAnA paNa tene utsAha na thAya. rAjAnI udAsInatA joI gAmanA khIjA. pratiSThita amaladArI ane gRhasthA paNa dharmazALAmAM jatA madha paDayA. eTalAmAM paryuSaNa parva AvyuM. rAjAne atyaMta zAkasatapta thayelA sAMbhaLI gurU mahArAja rAjA pAse gayA ane tyAM saMsAranI asAratA tathA zAkanI vyarthatA asarakAraka rIte samajAvI. te pachI vizeSamAM gurUjIe kahyu ke--"tame khene pariharI A paryuSaNa parvamAM dha zALAmAM AvA te zrI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. 25 bhadrabAhu svAmIjIe uddhareluM kalpasUtra tamane vAMcI saMbhaLAvuM. te kalpasUtranA pratApe tamArA AtmA ane mananI dazAmAM jarUra ghaNA sudhArA thaze." "rAjA gurUjInI AjJAne mAna ApI sabhAsahita dhama zALAmAM maLyA ane gurUjIe paNa vidhipUrvaka sarva leAka samakSa kalpasUtra saMbhaLAvyuM. te divasathI sabhA samakSa kalpasUtra vAMcavAnI pravRtti thaI. kalpasUtranA vAMcanane vidhi--payu SajJApa mAM kalpasUtranA zravaNunI sAthe nIcenA pAMca vidhi paNa jarUra pALavA ghaTe. (1) caityaparipATI, arthAt pratyeka jInamaMdiramAM jai caityavaMdana karavuM ( 2 ) sarva sAdhuene vAMdavA ( 3 ) sAMvatsarika pratikramaNa karavuM ( 4 ) svadhI bhAione parasparamAM khamAvavA ( 5 ) aThThama tapa vigere tapazcaryA karavI. aThThama tapane prabhAva--kalpasUtra vAMcavAne je vidhi upara batAvyA che temAM aThThama ( traNa upavAsa ) nA vidhi khAsa karIne dhyAnamAM rAkhavA yeAgya che. te tapa mahA phaLanuM kAraNa, jJAna--dana cAritra rUpa traNa ratna ApanAra, traNa zalyane mULathI vizeSa vidhi--zrAvakAe ( 1 ) yathAzakti tapa-japa karavAM, ( 2 ) zrutajJAnanI bhakti karavI ( 3 ) aThThamAdi vrata karavuM ( 4 ) abhayadAna devu ( 5 ) phaLAdinI prabhAvanA karavI ( 6 ) zrI vItarAgadevanI pratimA pUjavI (7) zrI saMdhanI yathAzakti sevAbhakti karavI. ( 8 ) sacitta vastune tyAga karavA ( 9 ) karmakSaya nimitta kAusagga karavA ( 10 ) brahmacarya pALavu ( 11 ) AraMbha-samAraMbha varjavo ( 12 ) yathAzakti dravya kharcavuM ( 13 ) mahAtsava karavA. sAdhuoe paryuSAparva Avye ( 1 ) lAya karavA ( 2 ) dharmakA karavAM ( 3 ) aThThama tapa karaza" ( 4 ) saderAsarAmAM arihaMta prabhunI bhAvati karavI ane ( 5 ) zrI sadhamAM khamatakhAmaNAM karavAM. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtraukheDI pheMkI denAra, traNa janmane pavitra karanAra, mana, vacana tathA kAyAnA deSane cUsI lenAra ane traNa jagamAM sarvathI zreSTha padane apAvanAra che. mATe mekSanA abhilASI bhavyajanoe tevA aThThamanA tapamAM jarAya Alasya ke udAsInatA darzAvavI nahIM. nAgaketunuM dAna-caMdrakAntA nAmanI nagarImAM vajyasena rAjA rAjya karato hato. e nagarImAM zrIkAMta nAme eka maheTe zAhukAra vasato hate. zrIkAMta zeThane zrIsakhI nAmanI eka guNavatI bhAryA hatI. devenA anugrahathI zrI sakhIne eka putra thaye. zeThanuM AkhuM kuTuMba bhAre dhArmika ane zraddhAvALuM hatuM. dharmadhyAna ane japa-tapa vigerenA vArtAlApa tathA vidhividhAnathI gharanA vAtAvaraNamAM paNa zuddha saMskAra paDatA. paryuSaNu parvane prasaMga prApta thayo ane zenA gharamAM aThThama tapanI vAtacIta thavA lAgI. pelA bALakanA kAne A vAtanA bhaNakAra paDyA. aThThama ane paryuSaNanuM nAma sAMbhaLatAnI sAthe ja nhAnA-nirdoSa bALakane ekadama jAtismaraNa jJAna thayuM ane aThThama karavAnA uMcA abhilASathI teNe mAtAne dhAvavAnuM eka mAMDI vALyuM. poSaNanA abhAve zizu saMtAna, mAlatInuM puSpa karamAya tema ja sUkAvA lAgyuM. mAtapitAye ghaNuM ghaNuM upAyo karyA paNa bALake te tarapha muddala lakSa na ApyuM. eka to bALa vaya ane temAMye vaLI AvI AkarI tapasyA ! sukumAra dehanuM caitanya krame krame uDI gayuM ane te mUchavaza thayo. nehALa mAtapitAne potAnA ekalavAyA putranA AvA hAlahavAlathI kevo bhAre AghAta thaye haze tenI kalpanA mAbApa pote ja karI zake. zrIkAMta zeTha ane zrI sakhI A kaThaNa AghAta sahana karI na zakyA. temaNe pitAnA putrane mRtavat lekhI teja kSaNe prANa choDI dIdhA ! Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. 27 A tarapha rAjAne e vAtanA samAcAra maLyA. teNe pitAnA anucarane AjJA karI ke-"jAo, niHsaMtAna zeThanA gharanI tamAma trAddhi-samRddhi ApaNuM rAjabhaMDAramAM ThalavI dyo." rAjAnI AjJA pAmI subhaTo, zrIkAMtanA vaibhavathI bharelA ghara tarapha dhasyA. bALakanI tapasyAne prabhAva to juo! tenA tapobaLathI dharaNendranuM Asana khaLabhaLyuM. teNe kSaNamAtramAM saghaLo vRtAnta jANI lIdhuM ane tatkALa brAhmaNane veSa laI pRthvI upara AvI ubho rahyo. teNe AvatAMnI sAthe paheluM kAma zuM karyuM ? pelA mRtavat bALakane amRtanA chAMTA nAkhI sAvadha karyo ane te pachI pelA rAjAnA nokarone zeThanI samRddhi laI jatAM aTakAvyA. nokare e jaI rAjAne pharyAda karI ke eka ajANyo brAhmaNa amane amArI pharaja bajAvatAM aTakAve che ane aneka rIte samajAvavA chatAM te samajAtuM nathI. Akhare rAjAne potAne te sthAne javAnI jarUra paDI. "he aparicita brAhmaNa ! zrIkAMta zeThanI dhanamilkata letAM rAjyanA anucarene tuM zA mATe aTakAve che? tane khabara nathI ke je kaI prajAjana ni:saMtAna gujarI jAya che ane jene koI vArasa nathI hote tenI badhI mIlakata rAjyanA khajAnAmAM ja javI joIe ? A rAjyanI e sanAtana prathA che." rAjAe brAhmaNarUpe AvelA dharaNendra devane saMbodhIne kahyuM. brAhmaNe zAMtithI uttara ApyoH "he rAjana ! zrIkAMta zeTha saMtAna rahita gujarI gayA che ema mAnavAmAM tamArI hATI bhUla thAya che." rAjA AzcaryathI Abhe banI gaye. je vAta AkhA gAmamAM ni:saMdehapaNe sAbIta thaI cukI hatI tene AvI nirbhayatAthI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra khoTI pADanAra brAhmaNa tarapha rAjA ghaDIbhara joI rahyo. teNe prazna karyo ke:-"zrIkAMta zeTha aputra gujarI gayA che ke nahIM tene nirNaya te eka rIte thaI ja cukyo che. paNa te brahmadeva! ApakeNa che ane kyAMthI ane zA sArU A prapaMcamAM paDyA che te jarI kahI saMbhaLAvaze ?" brAhmaNe potAnuM zuddha svarUpa darzAvavAmAM vilaMba na karyo. teNe saunI samakSa khullI rIte kahI dIdhuM ke -"huM keI sAmAnya rakhaDate brAhmaNa nathI. leke jenI dharaNendra deva kahIne upAsanA kare che te dharaNuM-nAgarAja huM piteja chuM. zrIkAMta zeThanA putra potAnI saMpUrNa bAlyAvasthAmAM aThThama tapa karyo hato tethI tenI sahAya arthe mAre ahIM kheMcAIne AvavuM paDayuM che. e bALaka hajI jIvato-jAgate mejuda che." ema kahetAMnI sAtheja dharachuM ke, bhUmimAMthI sAkSAta dhanabhaMDAra kADhI batAve tema te mRta gaNAtA putrane bahAra kADhyo ane te hajI jIvate ja che ema siddha karI batAvyuM. rAjAne ane tenA anucarane vismaya hada uparAMta vadhI paDayo. temaNe jIjJAsA karI ke -"A bALaka janmatAMveMta aThThama tapa karavAne zI rIte prerAya?" dharaNe e bALakane pUrvabhava nIce pramANe kahI saMbha lAvyA-"he rAjana ! A bALaka pUrvabhave eka vaNikaputra hato. nAnapaNamAM ja tenI mAtA mRtyu pAmavAthI tenI sAvakI mAtA aneka prakAre tene naDyA karatI. eka divase teNe potAnA eka sanmitrane potAnI sAvakI mAtAne asahRA julama kahI saMbhaLAvyuM. tenI AMkhamAM AMsu bharAI AvyA. te joI pelA mitrane bahu dayA AvI. mitre kahyuM ke -" A saMsAranAM Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 prathama vyAkhyAna. badhAM du:kha ane kaSTathI khacavAnA mAtra ekaja mArga che ane te eja ke banI zake teTalAM vratatapa karavAM, te pUrvabhavamAM kaI tapazcaryA karI hAya ema lAgatu nathI. kAraNa ke tapasvI purUSane tArA jevA du:khadAyaka soMge kadIpaNa prApta thatA nathI, mATe tuM paNa jo A paryuSaNupamAM aThThama-ThTha jevA tapa kare jarUra koi kALe tArA uddhAra thAya. " mitranI salAha mAnI A viNakaputre pa`SaNamAM aThThama karavAnA nizcaya karyAM, ane potAne kAI upadrava na kare eTalAmATe peAtAnA gharanI pAse AvelI eka ghAsanI jhupaDImAM jai rahyo. tA e vAtanI pelI sAvakI mAtAne jANa thai. te ekadama uThI, mane eka dhagadhagatA aMgArA lai pelI jhuMpaDI upara nAkhI AvI. jotajotAmAM jhuMpaDImAM Aga lAgI ane mA tapasvI bALaka baLI gayA. e bALaka ja mA bhave aThThama tapanA prabhAvathI zrIkAMta zeThanA ghera putrapaNe avataryuM che. pUrvanA saMskAra kaMi ekadama bhUMsAtA nathI, teNe paryu SaNa pa mAM aThThama karavAnA nizcaya teA karyA hatA. te nizcaya A bhavamAM pAra pADavAnA saMkalpa karyo ane kAi na jANe tema aThThama AdaryAM. A khALaka khar jotAM eka laghukamI mahApurUSa che, te A bhavamAM ja meAkSagAmI thavAnA che. tame tene barAbara pALaze te tamane bahu upakAra karanAra thai paDaze. " eTalu kahI dharaNendra deve peAtAnA kaThanA hAra pelA bALakane paherAvye ane eka kSaNamAM aMtardhyAna thai gayA. te pachI zeThanA sagAM-saMbaMdhIoe AvI zeThanI uttarakriyA karI ane putranuM "nAgaketu" evuM na:ma pADayuM. vakhata jatAM te bhAre jitedbhiya ane zraddhAvAna zrAvaka tarIke prasiddha thayA. eka vAra rAjAe kAi eka nirdoSa mANasane cArI karavA Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtranuM 30 adala gunhegAra TharAvI tenA vadha karyA. peleA nirdeSa mANasa marIne vyaMtara thaye| ane AkhA nagaramAM utpAta macAvavA lAgyA. teNe eka mhATI zIlA taiyAra karI, te zIlAvaDe AkhA gAmane chuMdI mAravAnA draDha saMkalpa karyAM. eka vakhata teNe rAjA pratyenuM vera levA rAjAne lAta mArI siMhAsana parathI uthalAvI nAkhyA, rAjAnA nAka ane mhAmAMthI leAhInI dhArA vahI nokaLI. A vAtanI nAgaketune khabara maLI. teNe vicAryu ke mArA jIvatAM eka vyaMtara AvA utpAMta kare ane gAmanI sAthe saMgha tathA jInaprAsAdane paNa jamInadAsta kare te ThIka nahIM, teNe te byaMtarane:sIdhA karavAnI vyavasthA karI. eka divase kharAkhara samaya joi nAgaketu prAsAdanA zikhara upara caDyo ane pelA byaMtaranI jabarajasta pASANu zIlA pAtAnA hAthamAM jhIlI rAkhI, jaMtara A saMyamI purUSa-nAgaketunA prabhAva sahana karI zakayA nahIM. nAgaketunA tapa:teja pAse te aMjAi gayA. Akhare te nAgaketune namratApUrvaka namI paDayA ane potAnA sarva doSa badala kSamA mAgI peAtAnA mArge paDyo. e rIte rAjAne, rAjyane, saMghane ane jInaprAsAdane teNe bhayamukata karyo. nAgaketunI chellI avasthA paNa bahu manArajaka che. te eka vakhata jInapUjAmAM taddIna hatA, tevAmAM puSpanI aMdarathI eka jherI sarpe mhAra AvI tene daza karyA. nAgaketu dareka prakAranA du:kha mATe haMmezA taiyAraja hatA, tethI teNe e vedanA bahuja zAMti ane dhIrajathI sahana karI, krame krame te evI ucca bhAvanA para ArUDha thayA ke teja kSaNe tene sahasA kevaLajJAna prApta thayuM. zAsana devatAe tene muninA veSa RNu karyA. pachI cirakALa vihAra karatAM, ghaNA bhavI prANIo upara anahada upakAra karyo. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. 31 sArAMza e che ke nAgaketunA jIvananuM dRSTAMta laI ApaNe sAe aThThama tapa karavAmAM haMmezA prayatnazIla rahevuM joIe. kalpasUtramAM mukhya viSaya kayA kyA che? A kalpasUtramAM kayA kayA adhikAro AvelA che ane te badhAja vAMcavAnuM vicAravAnI zA mATe agatya che te batAvanArI je eka gAthA paryuSaNa kalpa saMbaMdhI pratyeka vyAkhyAnamAM zarUAtamAM kahevAmAM Ave che te nIce ApIe chIe - purimacarimANa kappo maMgalaM vaDamANatithyami / iha parikahiyA niNagaNa harAi therAvalI caritaM // bhAvArtha-zrI jhaSabhadeva ane viraprabhunA zAsanane A ka95-AcAra ja che ke vRSTi thAya athavA na thAya paNa avazya paryuSaNa-cAturmAsa sthiratA karavI ane upalakSaNathI kalpasUtra vAMcavuM ema paNa samajI levuM. kAraNa ke eka te te AcAra che ane vaLI zrI vardhamAna prabhunA zAsanamAM maMgaLanuM kAraNa thAya che. A kalapasUtramAM prathama to tIrthakarenAM caritra, bIjuM gaNadharAdi sthavirAvalInAM caritra ane trIjuM sAdhu sAmAcArI e traNa viSaye ghaNI sArI rIte varNavavAmAM AvyAM che. temAM prathama adhikAra tarIke zrI tIrthakarenA caritramAMthI, zrI vIraprabhunuM caritra prathama kahevAmAM Ave che. kAraNa ke teo Asanna najIkanA) upakArI che ane tethI ja vartamAna tIrthanuM nAma vardhamAnatIrtha paDayuM che. namo arihaMtANuM namo siddhANuM name AyariyANuM ja vize ghaNA kAna ke InAma Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra namo uvajajhAyANuM name loe savvasAhUNaM. pAMca kalyANaka tathA bhagavana zabdane artha. * bhadrabAhu svAmI prathama maMgaLane mATe paMcaparameSTine namaskAra karI, vIraprabhunA caritra viSe jaghanya tathA madhyama vAcanArUpa prathama sUtra racatA kahe che ke - teNuM kAleNuM-te kALe, eTale ke A avasarpiNI kALanA cothA ArAnA cheDe (mULamAM jyAM "NuM" akSara Ave che te kevaLa vAkyAlaMkAra arthe che.). teNuM samaNuM-viziSTa e kALano vibhAga samaya kahevAya che, eTale ke zrI vardhamAna svAmI avavuM vigere che vastunA kAraNe thayA hatA te samayamAM samaNe-zramaNa, eTale ke tapasyA karavAmAM tatpara bhagavaM-bhagavad bhAga zabdanA ceka artha thAya che, (1) sUrya (2) jJAna (3) mAhAsya (4) yaza(5) vairAgya (6) mukti (7) rU5 (8) vIrya (9) prayatna (10)IcchA (11) lakSmI (12) dharma (13) aizvarya ane (14) niH temAM yoni ane sUrya e be artha varjavA. bhagane ni artha te bhagavAnane kaI rIte na chAje, paNa sUryanI sAthe vALe pratyaya barAbara baMdhabesate na thAya tethI sUrya artha paNa chAMDa. mahAvIre-karma rUpI vairIne parAbhava karavAmAM samartha. arthAt vardhamAna svAmI paMcahaSNuttare-hasta nakSatra jenI uttare Ave tevuM nakSatra, arthAt uttarAphAlyunI. ane paMcahaSNuttare eTale Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. pAMca kalyANakamAM jene tevA paMca hastetara AvelA che evA zrI vIraprabhu. helthA-hotA havA. A sthaLe keTalAka evo vivAda kare che ke "paMcahaSNuttare, sAINa parinivruDe" e kathanane aMge zrI mahAvIra prabhune che kalyANaka prApta thAya. paNa evI zaMkA karavI yogya nathI. kAraNa ke je cha kalyANaka mAnavAmAM Ave te "usaNuM arahAsalie paMca uttarAsADhe abhII chadR hetti" ItyAdi jaMbudvipa prajJaptimAM je vacane Ave che te parathI zrI RSabhaprabhune paNa cha kalyANaka prApta thAya. paraMtu e vAta te koI svIkAratuM nathI. tethI jema "paMca uttarASADhe" e vAkyamAM nakSatranA sAmyathI rAjyAbhiSeka paNa temAM ja gaNele che, paNa kalyANaka te abhIIchaThe" evI rIte tenI sAthe pAMcaja che. ahIM paNa paMcahaSNuttare' e pramANe nakSatranI tulyatAthI temAM gane apahAra AvI jAya che, paraMtu kalyANaka te "sAInuM pari. nibuDe " enI sAthe pAMca ja lIdhA che. AcArAMga-TIkAnuM pramANu-paMcahaSNuttare e vAkyanA saMbaMdhamAM zrI AcArAMga TIkA vigeremAM paNa khAsa karIne pAMca vastuonI ja vyAkhyA ApI che. kalyANakanI vyAkhyA nathI ApI. yAtrA paMcAzakanuM pramANu-zrI haribhadrasUri kRta yAtrA paMcAzaka uparathI abhayadeva sUrijIe je vRtti racI che temAM paNa zrI viraprabhunAM pAMca kalyANaka ja varNavyAM che. ane te A rIte che-(1) ASADhamAsanI zukala cha garbhasakrama, (2) cetramasinI zukala teraze janma (3) mAgazara mAsanI zukala Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. zrI kalpasUtra dazamIe dIkSA (4) vaizAkha mAsanI zukala dazamIe kevaLajJAna ane (5) kArtika mAsanI amAse mekSa. je chaThuM kalyANaka gaNAtuM heta to tene paNa ahIM jarUra ulekha karata. tame kaheze ke garbhApahArane chaDuM kalyANaka mAnavAmAM zuM khoTuM che? tenA samAdhAnamAM kahevAnuM ke nIca netrakarmanA vipAkarUpa hoI ati niMdavAyegya ane vaLI eka AzcaryarUpa gaNatuM hoya tene kalyANaka kahevuM zI rIte ghaTe? zrI vIraprabhune jIva devAnaMdA brAhmaNInI kukSimAM avataryo ane mAtA trizalAe janma Ape e asaMgatapaNAne nivAravAne mATe ja pacahaSNuttare e vacanathI garbhane apahAra sUcavyuM che, bAkI e sivAya emAM bIje kaI artha ghaTatA nathI. sArAMza ke kalyANaka pAMca ja che. have bhagavAnane paMca hastattarapaNuM madhyama vAcanAthI darzAve che - hacchattarAhiM yue-eTale uttarAphAlyunI nakSatramAM (prANata nAmanA dazamA devalokamAMthI) bhagavaMta cavyA (ane) caItA galsa varkate-cavIne garbhamAM usanna thayA. handutarAhiM gAbhAu garbha sAharieeTale uttarAphAgunI nakSatramAM ja devAnaMdAnA garbhamAMthI trizalAnA garbhamAM mUkAyA. hatyuttarAhiM nIe-(ane) uttarA phAlganImAM janmyA. hatyuttarAhiM muDe bhavattA-uttarA phAgunI nakSatramAM (dravya ane bhAvathI) muMDa thaIne (dravyathI muMDa thavuM temAM kezanA loca vigerene samAveza thAya che ane rAga-dveSane abhAva e bhAvamuMDamAM AvI jAya che.) agArA-gharamAMthI nIkaLIne Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. aNugAria"-- sAdhupaNAne pannaie--prApta thayelA che. ( arthAt dIkSA lIdhI ) tathA hatyuttarAhi--UttarAphAlguNI nakSatramAM aNu te anaMta vastunA viSayarUpa 35 aNuttara-anupama nivAghAe--vyAghAta rahita, bhIMta-chAdaDI vigerenI skhalanA thI rahita, nirAvaraNe--samasta AvaraNathI rahita kasiNe--kRtsna, sarva paryAyathI yukta-sarva vastuone jaNAvanArU DipuNe--sarva avayavAthI saMpUrNa ( evA prakAranuM pradhAna) kevalavaranANu dasaNe--kevalajJAna, kevaladaza na samupane--utpanna thayuM (ane te uttarAphAlguNI nakSatramAMja) sAiNA pariniththue bhayava--mane svAti nakSatramAM bhagavAna zrI vIra meAkSe gayA. have vistAravALI vAcanAthI zrI vIra prabhunuM caritra kahe che:-- teNuM samaeNuM--vigerenA artha pUrvanI jema jANI levA. je se gimhANa --grISmaRRtunA samayanA catye mAro--ceAtheA mAsa arjume pakakhe-AThame pakSa AsADha sudh--ASADha mAsanA zukala pakSa tassaNa` AsAhasuEsa--te ASADha mAsanA zukalapakSanI cha ipa kheNu --chaThThi rAtriye ( divasa ane rAtrI vaDe mahArAtrInA e pakSa gaNAya che tethI ahIM rAtrInA ullekha karyo che. ahIM pakSa eTale rAtrI, - Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 mahAvijaya--mhoTA vijayavALu pakuttara--puSpAttara zrI kalpasUtra pavara pu'DeriyAe--trIjA zreSTha vimAnAmAM zveta kamaLanA jevuM-ati zreSTha mahAvimANAe--mahA vimAna, e mahA vimAna kevu' che ? vIsa sAgarAvahi iyAe--vIza sAgaropama sthitivALu - temAM devatAonI utkRSTa sthiti vIsa sAgare - pamanI rahe che ane zrI vIra prabhunI paNa teTalI ja sthiti hatI. have te vimAnathI.... ) AukhaeNuM--AyuSyanA kSayavaDe bhavakhaeNa--devagati nAmakarmAMnA kSaya vaDe DiikhaceNu --vaikriya zarIrasthitinA kSayavaDe ( eTale ke pUrNa karIne ) aNutara --antara rahita caya' caIttA----cavIne ja baddIve dIve--A ja yudvIpa nAmanA dvIpane viSe bhArahe vAse--bharatakSetramAM C dAhiNa tabharahe--dakSiNA bharatane viSe imIse AsappaNIe--A avasarpiNI kALamAM, ( jemAM samaye samaye rUpa-2sa vigerenI hAni thAya te avasarpiNI kALa ) temAM susamasusamAe samAe vii'tAe--suSama suSamA nAmanA ( cAra kATAkATI sAgaranA pramANavALA pahelA ArA ) vItI gayA pachI, ane susamAe samAe viika tAe--suSamA nAmaneA (traNa Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. 37 koTAkATI sAgaranA pramANavALA khIjo ArA ) vItI gayA pachI, ane susama dusamAe samAe viiSTatAe--susama duSamA nAmanA ( e kATAkATI sAgaranA pramANavALe trIjo ArA ) vItI gayA pachI ane dusama susamAe bahu vii tAe--duSama suSamA nAmanA ceAtheA ArA ( eka kATAkATIsAgaranA pramANuvALA ) ghaNA vItyA pachI sAgarAvasa koDAkoDIe khayAlI savAsasasahasnehi u NuiAe--betAlIsa hajAra varSothI uNI eka sAgara kATAkATI ( ceAthA ArAnuM pramANa che temAM ) pAMcahattarie vAsehi anavamehi ya mAsehi sesAha - ( ceAthA ArAnA ) paMcAttara varSa ane sADA smArTa mAsa bAkI rahetAM ( zrI vIra prabhunA avatAra thayeA. ) prabhunAM mULa ane gAtra viSe prakAza, ya prabhunuM AyuSya AMtera varSanuM che. ane prabhunA nirvANathI traNa varSa ane sADA ATha mAsa jatAM ceAthA ArAnI samApri thAya che tethI prathama je cheMtAlIza hajAra varSa kahyAM te ekavIsa ekavIsa hajAranA pramANavALA pAMcamA ane chaThThA ArAnA jANavA, prabhunA janma samayanI kALa saMbaMdhI paristhita jaNAvI have temanAM mULa ane gAtra viSe prakAza pADavAmAM Ave che. cAvIsa tIrthaMkarAmAM ekavIsa tIrthaMkara tA ikSvAkulamAM utpanna thayA che ane teo kAzyapageAtrI kahevAya che. khAvIzamA tIrthaMkara zrI munisuvrata ane tevIsamA zrI nemi bhagavaMta harivaMzakulamAM utpanna thayA che ane te gAtamagAtrI kahevAya Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kahapasUtrache. evI rIte tevIsa tIrthaMkara thaI gayA pachI zramaNa bhagavaMta zrI mahAvIra thayA. mahAvIra prabhu vartamAna cevIsImAM chellA tIrthakara che, vaLI pUrve thaI gaelA tIrthaMkara paNa zrI mahAvIra prabhu thavAnA che ema sUcavI gayA che. zrI mahAvIra bhagavAna brAhmaNa kuMDagrAma nAmanA nagaramAM, keDAlagetrI Sabhadatta brAhmaNanI strI devAnaMdA brAhmaNI je jAlaMdharasagotrI che, tenI kukhamAM garbharUpe utpanna thayA. barAbara madhyarAtrInA samaye ane uttarAphAlyunI nakSatrane caMdraga prApta thatuM hatuM, te vakhate prabhu divya AhAra, divya bhava ane divya zarIrane tyAga karI garbhamAM AvyA. te vakhate teo traNa jJAnathI yukta hatA ane "huM vIza" evI rIte bhaviSyakALa jANavA chatAM je vakhate eve che te vakhate jANa zakatA nathI, kAraNake te eka samaye thAya che ane "huM AvyuM chuM" ema paNa jANe che. te rAtrIe devAnaMda brAhmaNa bhara uMghamAM na hatI tema pUrI jAgRta paNa na hatI. eTale ke alpa nidrA laI rahI hatI. prabhu garbhamAM AvyA eTale teNIe ati udA, kalyANamaya, upadrava haranArA, maMgaLamaya ane suMdara caiAda mahAsvapna joyAM. e svapna joI devAnaMda jAgI gayAM. e svapnanuM varNana mULa gAthAmAM A pramANe che: gaya (gaja), vasaha (vRSabha), saha (siMha) abhisea (abhiSeka), dAma (puSpamALA) sasi (zazI)digyara (divAkara) jJaya (vraja) kuMbha (ghaTa), paumasara (padmasarovara) sAgara, vimANa, bhavaNa (vimAna, bhavana) raNuccaya (ratnasamuha) sihIM ca zIkhA)" artha sahelAIthI samajAya teve che. temAM jyAM abhiSeka che tyAM lakSamI saMbadhI abhiSeka jANa, ane padyasaravara eTale Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. jyAM ghaNu kamaLa ugelA che evuM saravara samajavuM. ahIM eTaluM dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke je prabhuno jIva svargathI avatare che temanI mAtA vimAna jue che ane je prabhune jIva narakamAMthI Ave che temanI mAtA bhavana-ghara jue che. ghara ke vimAna e bemAMthI ekanuM darzana te thAya, tethI svapnanI cadanI saMkhyA barAbara jaLavAya che. bAkI jyAM zIkhA lakhI che tyAM dhUmADA vagarane agni mamajavo. devAnaMdAnI vismayApanna avasthA. devAnaMdAnA harSa, saMteSa ane visamayano pAra na rahyo. ci tamAM AnaMda, hRdayamAM prIti ane manamAM parama tuSTine anubhava thayA. temane A svapna joIne eTalo badho harSa thaye ke varSAnA jaLathI poSAeluM kadaMbanuM kula jevI rIte praphulla thAya tevI rIte temanA romeremamAM praphullatA vyApI gaI ! te pachI teo svanenuM eka pachI eka smaraNa karavA lAgyAM ane potAnI pathArImAM uThIne beThA thayAM. tyArabAda ghaNuM ja dhIraja, zAMti, sthiratA ane gaMbhIratA pUrvaka, rAjahaMsanA jevI gativaDe potAnA pati-aSabhadatta brAhmaNa jyAM sutA hatA tyAM AvyAM. ane temane jaya tathA vijayathI vadhAvyA. arthAt svadezamAM jaya thAo ane paradezamAM vijaya thAo evI rIte AziSa ApI- vadhAvI bhadrAsana pAse gayAM. ane zramane pariharI, kSobhane dUra karI sukhapUrvaka Asana upara virAjyAM. pachI be hAtha vaDe je aMjalI karelI hatI ane je aMjalImAM daza nakha prakAzatA hatA temaja jenuM pradakSiNa rUpe mastaka upara bhramaNa kareluM hatuM te aMjalI devAnaMdAe pitAnA mastaka upara karI kahyuM ke - "he devAnupriya, Aja rAtre jyAre huM alpanidrA laI rahI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtrahatI tyAre meM gaja, vRSabha vigere cAda uttama svapnAM joyAM ane jotAMveMta huM jAgI uThI. te svamonuM kevuM kalyANakArI athavA phaLa vRttivALuM pariNAma Avaze tene mane vicAra thayA kare che." (ahIM phaLa eTale putrAdi ane vRtti eTale jIvanane upAya vigere.). aSabhadatta brAhmaNe svama saMbaMdhI saghaLe vRtAnta sAMbhaLI, potAnI svAbhAvika mati, buddhi tathA vijJAna pramANe uMDo vicAra karyo. - mati, buddhi ane vijJAnane artha. mati kone kahevI ? je anAgata kAlane viSaya thAya te mati. buddhi kene kahevI ? je vartamAna kAlane viSaya thAya te buddhi. vijJAna kone kahevuM? je atIta ane anAgata vastune viSaya thAya te vijJAna. bahaSabhadattane uttara svapnanA arthano nizcaya karI rASabhadatta pitAnI patnIne nIce pramANe uttara Ape - - he devAnupriye! tame je svapna joyAM che te kharekharaja udAra, kalyANakArI, dhanadAyaka, maMgaLakArI ane suMdara che. te svapnAM Arogya, saMteSa, dIrdhAyuSa, nirUpavatA ane vAMchita phaLanI siddhineja sUcave che. tenA pratApe, he devAnupriye ! tamane artha ne lAbha, vaibhavane lAbha, putra ane sukhane paNa lAbha thaze. tame nava mAsa ane sADA sAta divasa gayA pachI eka putrane janma Apazo te putra ke thaze te huM vistArathI kahuM chuM te sAMbhaLo. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. atrIza lakSaNA purUSanuM varNana. tamane kAmaLa hAtha-pagavALA, lakSaNAvALI ane svarUpathI pirapaNa evI pAMca iMdriyAvALA temaja lakSaNa ane vyaMjananA guNe yukta evA putra thaze. ( ahIM lakSaNa eTale chatra, cAmarAti jANavAM. cakravattI ane tIrthaMkarAne ekahajAra ne ATha hAya che, khaLadeva ane vAsudevane ese ATha hAya che. vya jana eTale tala tathA masA ) ane bhAgyavAnane batrIsa lakSaNA hoya che, te lakSaze| A pramANe:-- ( 1 ) chatra, ( 2 ) kamala, ( 3 ) dhanuSya, ( 4 ) ratha, ( 5 ) vajrA, ( 6 ) kAco, (7) aMkuza, (8) vApikA, ( 9 ) sAthIo, ( 10 ) teAraNu, ( 11 ) sarAvara, ( 12 )kesarI (13) vRkSa, (14 ) cakra, ( 15 ) za Mkha, ( 16 ) hAthI, ( 17 ) samudra, ( 18 ) kaLaza, ( 19 ) mahela, ( 20 ) matsya, ( 21 ) java, (22 ) yajJastaMbha, ( 23 ) stUpa, ( 24 ) kamaMDala, (25 ) parvata ( 26 ) cAmara, ( 27 ) darpaNu, ( 28) maLada, ( 29 ) patAkA, (30) lakSmInA abhiSeka, (31) uttamamALA ane (3ra) mayura. A prakAranAM matrIsa lakSaNu puNyavata jIvAne ja hAya che. vaLI evA khatrIsa lakSaNA purUSanAM sAta lakSaNa rAtAM, cha uMcAM, pAMca sUkSma, pAMca dvI, traNa vizAla, traNa laghu ane traNa gaMbhIra evA prakAranA hAya che. zarIranA aMgApAMga uparathI purUSa parIkSA. sAta rAtAM lakSaNA--jenA nakha, paga, hAtha, jIbha, hArTa, tALavuM ane netranAM khUNAM rAtAM hAya te zreSTha kahevAya. cha unnata lakSaNA--kAkha, hRdaya, DAka, nAsikA, nakha ane sukha e cha vAnAM unnata heAya te zreSTha gaNAya, Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ka5tra - pAMca sUkSma lakSaNe-dAMta, cAmaDI, keza, AMgalInA parva, ane nakha e pAMca jenAM sUkSama hoya te zreSTha. pAMca dIrgha lakSaNe-AMkhe, hRdaya, nAsikA, haDapacI ane bhUjA e pAMca jenAM dIrgha hoya te zreSTha. traNa vizALa lakSaNe-kapALa, chAtI ane mukha e traNa jenA vizALa hoya te zreSTha. traNa laghu lakSaNe-kaMTha, sAthaLa ane purUSacinha jenA laghu hoya te zreSTha. traNa gaMbhIra lakSaNe-parAkama, svara ane nAbhi e traNa jenA gaMbhIra hoya te zreSTha temaja mukha e zarIrane ardho bhAga che, arthe nahIM paNa Akhe bhAga che ema kahIe to paNa khoTuM nathI. AkhA zarIramAM mukhya mukhya che. temAMya paNa nAsikA zreSTha che. ane nAsikAthI paNa netro zreSTha che. jenAM jevAM netra hoya tenuM tevuM zIla jANavuM, jevI nAsikA tevI saraLatA jANavI, jevuM rUpa tevuM dhana ane jevuM zIla tevA guNo jANavA. vaLI je bahu ThIMgaNe haya, bahu lAMbe haya, bahu jADa athavA bahu pAtaLo hoya, ane bahu kALe tathA gere hoya to te chaemAM satva hoya che. svarga-naraka vigere nImAMthI AvanAra kevA hoya ? svargamAMthI AvanAra-je sArI rIte dhamakaraNa karate hAya, sAre bhAgyazALI hoya, zarIre nIrogI hoya, jene sArAM. svapnamAM AvatA hoya, sArI nItivALo hoya, ane kavi hoya te purUSane AtmA svargamAMthI Avela hoya ane pAche svargamAM. jAya ema sucave che. ) Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. 43 mAnavalAkamAMthI AvanAra--je niSkapaTa hAya, dayALu hAya, dAnavIra hAya, iMdriyAne kAbumAM rAkhanAra hAya, DAhyo hAya, ane hu MmezAM saraLasvabhAvI hAya te manuSya mAnavaleAkamAMthI AvyA hAya ane krI paNa manuSya thavAnu sUcave che. pazuceAnimAMthI AvanAra--jene kapaTa, leAbha, kSudhA, ALasa ane AhAra ghaNAM hAya, te peAtAnI valaNathI ja puravAra kare che ke te tiya ca ceAnimAMthI AvelA heAvA ghaTe ane pAche te ceAnimAM utpanna thAya ema darzAve che. naraka gatimAMthI AvanAra--je rAga (meha) vALA hAya, svajane pratye dveSabhAva rAkhatA hAya, kharAba bhASA vAparatA hAya tathA mUrkhAnI seAbatamAM rahe te te mANasa potAnuM naraka gatimAMthI Agamana ane gamana sucave che. sAmudrika lakSaNe. Ava--purUSone jamaNI bAjue jaNuM Avatta zubha phaLa Ape che, DAbI bAjue DAbuM Avata hoya te azubha karanArU-ati ni MdanIya jANavuM. khAkI khIjI dizAomAM hAya tA madhyama jANavuM. hAthanAM taLIyAM--jemanA hAthanuM taLIyuM rekhA vinAnu hAya athavA te ghaNI rekhAe hAya tee alpa AyuSyavALA, nina ane du:khI hAya che. jenA hAthanu' taLIyuM lAla hAya te dhanavAna hoya, lIluM hoya tA dArUDIyA hAya, pILuM hAya tA parastrIlaMpaTa hAya ane kALu athavA malina hAya tA nina hAya. purUSanA hAtha svAbhAvika rIte ja kaThaNa ane srInA sukAmaLa hAya te sArUM', sAmudrika lakSaNA jovAM hAya tA purUSanA ja maLeA hAtha ane srInA DAbA hAtha jovA joIe. jenA hAthanu Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra taLiyuM uMcuM hoya te dAtAra hAya, uMDuM hoya te nirdhana hoya, vATakA jevuM geLa tathA uMDuM hoya te dhanavaMta hoya. hAthanI AMgaLIo-pAtaLI ane sIdhI hoya te sArI. purUSanI anAmikA (TacalI AMgaLI pAsenI) AMgaLInA veDhAnI chellI rekhAthI TacalI AMgaLI moTI hoya te tene dhananI vRddhi thAya, temaja mosALa pakSa paNa maheTa heya. getra, dhana ane AyuSyanI rekhA-maNibaMdha (kAMDuM ane hatheLInA vaccene sAMdha) thI je rekhA nIkaLe che te gotranI rekhA che ane karama (maNibaMdhathI TacalI AMgaLA sudhIno hatheLIne bAhyA bhAga) thI je be rekhA cAle che te dhana tathA AyubanI rekhAo che; e traNe rekhA tarjanI (aMguThA pAsenI) ane aMguThA vacce jAya che jemanI e traNe rekhA saMpUrNa tathA nirdoSa hoya temanA getra, dhana tathA AyuSya saMpUrNa jANavAM. AyuSyanI rekhAthI jeTalI AMgaLIo oLaMgAya teTalA 5rIza paccIsa varasanuM AyuSya jANavuM. 6 mAna pratiSThA-sukha ane bhAI bahenanI rekhA-Ayudhya rekhAnA pallava maNibaMdhanI sanmukha nIkaLe che te saMpattinA jANavA, ane AMgaLIonI sanmukha nIkaLe te vipattinA jANavA. jene maNibaMdhathI urdhva rekhA nIkaLI aMguThAnI sanmukha Ave tene sukha thAya, dhanano lAbha thAya, ane rAjyane paNa lAbha thAya. te urdhvarekhA tarjanI sanmukha Ave te rAjA athavA rAjA sarakha thAya vacalI AMgaLI sanmukha Ave te AcArya athavA senApati thAya, anAmikA sanmukha Ave te ghaNA dhanavALo sArthavAha thAya. ane chellI AMgaLInI sanmukha Ave to lekamAM pratiSThA pAme. aMguTho ane gAtra rekhAnI vacce bhAI-bahenanI rekhA hoya Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. 45 che, karabha ane AyuSya rekhAnI vacce. saMtAnanI rekhA hAya che, AyuSya rekhA ane TacalI AMgaLI vacce strInI rekhA hoya che. aMguThAnA madhya bhAgamAM jo java hAya tA vidyA, prakhyAti ane samRddhi maLe, temaja jo jamaNA aMguTha!mAM java hAya te zukalapakSamAM janma jANavA, netra, dAMta, mastaka vigere:---jenAM netra lAla rahetAM hAya tene strI kadI tyajatI nathI, suvarNa samAna pILI-mAMjarI AMkhavALAne dhana tyajatuM nathI, lAMkhI bhujAvALAne azva kadityajatu nathI ane zarIre hRSTapuSTa hAya tene sukha tyajatuM nathI. vaLI AkhAmAM cIkAza hAya teA sAbhAgya maLe, dAMtamAM cIkAza hAya te uttama bheAjana maLe, zarIramAM cIkAza hAya te sukha maLe ane pagamAM cIkAza hAya tA vAhana maLe. jenI chAtI vizALa hAya te dhana ane dhAnyanA bhAgI thAya, jenu mastaka vizALa heAya te uttama rAjA thAya, jenI kammara vizALa hAya tene ghaNAM putra tathA strI hAya ane jenA paga vizALa hAya te hu MmezAM sukhI thAya. RSabhadatta brAhmaNa devAnaMdAne kahe che ke "mAna, unmAna ane pramANavaDe AkhuM aMga saMpUrNa ane su Mdara che tevA putrane tame janma Apaze. " mAna, unmAna ane pramANunu spaSTIkaraNa. mAna:--pANIthI saMpUrNa bharelI kuMDImAM mANasane besADyA mAda je pANI bahAra nIkaLI jAya te pANI eka droNu-khatrIsa zera jeTalu vajananuM thAya te te. mANusa mAnane prApta thayelA jANavA. unmAna:-purUSane kAMTe caDAvI jokhavAthI jo tenu vajana Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 zrI kalpasUtra arSa bhAra thAya teA tene unmAnane prApta thayelA jANavA. bhAranA mApanuM pramANa A pramANe che:-- 7 sarasavanA eka java, traNa javanI eka ratI, traNa ratInA eka vAla, seALa vAne gaDhIyANA, dasa gakriyANAnA eka pala, doDhasA gadiyANAnA eka maNu, dasa maNanI eka dhaDI ane dasa ghaDInA eka bhAra. dADhasA paLanA eka maNu thAya ema je kahyuM che tyAM paLane badale gadIyANA levA. je doDhasA paLanA maNa laIe tA bhAranA acotera maNu thai jAya ane tenA adha bhAge AgaNacAlIza maNu thAya. eTaluM zarIranu N mAna na sabhave. jo doDhasA gaDhIyANAnA maNa laie teA cAlIza zeranA mAna vaDe kaMika adhika evA pANA ATha maNu thAya, ane tenu adhuruM mAna eTale peANA cAra maNu ane pAMcazerathI vadhAre zarIranuM pramANa saMbhave. tethI dADhasA gadiyANAnA maNa saMbhave. pramANa:- eTale uMcAi. uttama purUSA potAMnA a'gula vaDe ekaseA ne ATha atula uMcA hoya che. madhyama purUSa channu AMgala uMcA haiAya che ane jaghanya purUSa cArAzI mAMgala uMcA hAya che. ahI ekasAAThe aMgulanu je uMcAinu pramANu kahyu te tIrthaMkara sivAyanA purUSAne mATe samajavAnu che. tIrthaMkarane te khAra ma'gula uMcAi pramANanuM uSmIya (zIkhA) gaNatAM ekasA ne vIsa aMzula thAya. cAvana pahelAM e bALaka zuM zuM bhaNaze? RSabhadatta prAhmaNu devAna dAne uddezIne kahe che ke:-- vaLI caMdramAnI peThe sAmya AkRtivALA, manahara, priyadarzIna, svarUpavAna ane devakumAra jevA putrane tame janma Apaze. te putra jyAre khAlyabhAva cheDIne ATha varSanA thaze tyAre tene saghaLu Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. vijJAna pariNamaze ane pachI jyAre anukrame vana avasthAne prApta thaze tyAre inveda, yajurveda, sAmaveda, atharvaveda e cAra veda, pAMcamuM purANuzAstra, chaThuM nighaMTu zAstra-nAmamALA zAzva vigere zAstro aMgaupAMga tathA rahasya sahita zIkhaze." zikSA, kalpa, vyAkaraNa, chaMda, tiSa ane nirUkita e cha aMga kahevAya che ane te aMganA vistArapUrvaka artha jaNAvanAra upAMga kahevAya che. "vaLI cAre vedane barAbara saMbhArI rAkhaze, cAre vedamAM pAragAmI thaze ane koI azuddha pATha bhaNaze to tene vAraze, vedanA pAThane zuddha rIte dhArI rAkhaze. vaLI he devAnupriye, te putra pUrvokta cha aMgane vicAra karanAre thaze, SaSThitaMtramAM-- kapila saMbaMdhI sAMkhya zAstramAM vizArada thaze, lIlAvatI jevA gaNita zAstramAM pravINa thaze." jemake eka staMbhane ardho bhAga pANImAM che, bArame bhAga kAdavamAM che, chaThTho bhAga veLamAM che ane doDha hAtha bahAra dekhAya che te pachI te Akho staMbha keTalA hAthane haze ? A prazna gaNitazAstrane che ane tene jANakAraja javAba ApI zake ke e staMbha cha hAthane che. evA saMkhyAzAstramAM paNa te pravINa thaze. "vaLI te AcAra saMbaMdhI graMthano jANakAra thaze, akSaronA AmnAya graMthamAM tathA yajJa vigerenA vidhi zAstromAM nipuNa thaze, vyAkaraNa-zabdazAstramAM paMDita thaze. chaMdazAstramAM, nirUkta eTale padanI vyutpattirUpa TIkA vigeremAM, jotiSa- . zAstra ane brAhmaNe hitakArI thAya evA bIjA ghaNuM zAstromAM te putra kuzaLa thaze, temaja saMnyAsa saMbaMdhI AcArazAstromAM paNa te atizaya nipuNa thaze." vyAkaraNe keTalAM ane kayA kayA? upara vyAkaraNa vize ullekha karavAmAM Avyo che, vyAkaraNa keTalAM ane tenAM zA zA nAma che te ahIM TuMkAmAM kahIe chIe, Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 zrI kalpasUtra ( 1 )e vyAkaraNa (2 ) jainedra vyAkaraNa (3) siddhahemaca'dra vyAkaraNa (4) cAMdra vyAkaraNa (5) pANinIya vyAkaraNa ( 6 ) sArasvata (7) zAkaTAyana (8) vAmana ( 9 ) vizrAMta (10) buddhisAgara ( 11 ) sarasvatIkAlaraNa ( 12 ) vidyAdhara (13) kalApaka ( 14 ) bhImasena (15) zaiva (16) gADa ( 17 ) na Mdi (18) jayApala ( 19 ) muSTi (20) jayadeva vigere. "he devArtApraye ! tame kharekhara Arogya, sa MtASa, dIrghAyuSya, maMgala, ane kalyANakArI svapna ja joyAM che. " ema kahI te vAraMvAra tenI anumAdanA karavA lAgyA. devAna dAnA uttara. devAnaMdA brAhmaNIe peAtAnA svAmI pAsethI badhI hakIkata sAMbhaLI ane hRdayamAM avadhArI. pachI te vikasita hRdayavALI, saMtuSTha manavALI nArI be hAtha joDI, dasa nakha bhegA karI, Avatta karI, mastake aMjalI joDI kahevA lAgI ke: " huM devAnupriya, e emaja che, tame svapnAnu je phaLa kahyuM te kharAkhara ja che. te sa Mdeha rahita che. icchAne anurUpa ja che. ApanA mukhamAMthI paDatAM ja meM te grahaNa karyuM che. tame je atha kaheA che te yathAsthita ja che." e pramaNe kahI teNe svapnAnA sArI rIte aMgIkAra karyo, ane RSabhadattanI sAthe manuSya saMba MdhI udAra ane bhAgavavA yAgya bhAga bhAgavatI rahevA lAgI. sAdhame ndra. te kALe ane te samaye sAdharmendra sudharmA sabhAmAM beThA che e pramANe saMba Mdha che. te saudharmendra kevA che ? za nAmanA siMhAsana upara besanArA, devAnA svAmI, krAMti vigerethI devAmAM adhika zAbhatA, hAthamAM vajrane dhAraNa karanArA, daityAnA Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. 49 nagarAne tADanArA, zrAvakanI pAMcamI paDimA * se| vakhata vahuna karanArA ane jeNe rAtAnA kArttika zeThanA bhavamAMsA vakhata zrAvakanI DimA vahI zatakratu nAma prApta karyu hatu. kArtika zeThanI kathA. pRthvIbhUSaNa nagaramAM prajApALa nAme rAjA rAjya karatA hatA. te nagaramAM rAjamAnya, samRddhizALI, samyakatvadhArI kAntika zeTha nAme eka parama zrAvaka rahetA hatA. eka vakhata te nagaramAM eka mAsanA upavAsI gerika nAme tApasa AnyA. kAntika zeTha vinA bIjA badhA leAkA tenA bhakta banyA. zaiki tApasane e vAtanI khabara paDI. tene kArttika zeTha pratye ma dAjha caDI. eka divase nagaranA rAjAe tApasane UAjana mATe nima MtraNa karyuM, tyAre teNe rAjA sAthe evI sarata karI ke "jo kAntika zeTha peAte AvI mane pIrase te huM tamAre tyAM bheAjana lauM." rAjAe e sarata kabula karI. kAntika zeThane melAvavAmAM AvyA. rAjAe AjJA karI ke "tamAre mAre ghera AvI gerikane jamADavA. kArttika zeThe kahyuM ke--" he rAjana, ApanI AjJAthI tamAre ghera AvI tene jamADIza." ,, tApasa jamavA beThA ane kArttika zeTha peAte pIrasavA lAgyA. tApasa jamatAM jamatAM peAtAnA nAka upara hAtha pheravavA lAgyA ane e rIte kA ika zeThane sUcavatA ja rahyo ke--me kevuM tArUM nAka kApyuM ? " zeThe kai javAba na vALyeA. ghera AvI vicAra karavA lAgyA ke--jo me pahelethIja dvIkSA lIdhI hAta tA mAre mAvAM mheNAM sAMbhaLavAnA vakhata Avata kharA ? meM dIkSA levAmAM vilakha karyo tethI ja mAre 4 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra tApasanA hAthathI parAbhava khamavA paDyo. emAM mArAja drASa che." evu vicArI teNe eka hajAra ne ATha vaNikaputrA sAthe munisuvrata svAmI pAse dIkSA lIdhI, anukrame dvAdazAMgI bhaNI, khAra varasa sudhI cAritra pALI, chevaTe aNusa karI, kALadharma pAmI kArtti`ka zeThaneA jIva sAdharma devaleAkamAM indra thayeA. peleAgarika tApasa paNa ajJAnadazAmAM tapa karatA maraNa pAmI sAdharmendranA vAhana-erANu nAmanA hAthI rUpe teja devaleAkamAM utpanna thayA. hAthIe avadhijJAnathI jANI lIdhuM ke--"huM pUrve garika tApasa hatA ane AjanA A indra e kArttika zeTha pAteja che." AvA vicAra AvatAM te tyAMthI nAsavAnA prayatna karavA lAgyA. parantu indra tene pakaDI mastaka upara caDI beThA. hAthIe TharA navA pAtAnAM be rUpa karyAM eTale indre paNa pAtAnA e rUpa karyA. hAthIe cAra rUpa karyAM. eTale indre paNa peAtAnAM cAra rUpa karyo. evI rIte hAthI jema jema peAtAnAM rUpa vadhAratA gaye tematema indra paNa peAtAnA rUpa vadhAravA lAgyA. pachI indre avadhijJAnathI hAthIne oLakhyA, ane tenA tiraskAra karyo eTale hAthI peAtAnu mULa rUpa dharI ubheA thai rahyo. indranuM aizvaryAM. indra sahasrAkSa-hajAra leAcanavALA kahevAya che. kAraNu ke tenA pAMcaseA devamaMtrIenI hajAra AMkho mAtra indranuM ja kA karatI heAya che. mahAmedhA tene vaza hAya che, athavA madha nAmanA devavizeSa nira Mtara tenA tAbAmAM rahe che. jeNe pAka nAmanA asurane zIkSA karI che, je merUnI dakSiNe rahelA leAkAnA svAmI che, arAvaNu hAthI jenuM vAhana che, je devAne AnaMda Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 prathama vyAkhyAna. ApanAra che, je batrIsa lAkha vimAnane adhipati che, je rajarahita AkAza jevAM svaccha vastrone dhAraNa kare che, jeNe mALA ane mugaTa yathAsthAne paherelAM che, navIna suvarNanAM manahara Azcarya karanArA AjubAju kaMpAyamAna thatAM evAM be kuMDalo jeNe dhAraNa karyA che, chatrAdi rAjacinha jenI mahAddhine sUcavI rahyAM che, zarIra ane AbhUSaNethI atyaMta dIpate, mahA baLavALo, heTA yazavALo, heTA mAhAmyavALe, mahA sukhavALe, dedIpyamAna zarIravALA, paMcavaNuM puSpanI banAvelI ane cheka paga sudhI lAMbI mAlAne dhAraNa karanAre saudharma nAme devakane viSe, saMdharmAvalaMsaka nAmanA vimAnamAM, sudharmA nAmanI sabhAmAM zaka nAmanA siMhAsana upara birAjelo che. Indrano vaibhava. te Indra tyAM zuM kare che? te sAdharma devalekamAM batrIsa lAkha vimAna, zakti, AyuSya ane jJAnAdika RddhivaDe IndranA jevAja corAzI hajAra sAmAnika de, gurUsthAnIya ane pradhAna jevA tetrIza trAyazvizaka deva, sema yama varUNa ane kubera e cAra lokapALa, pratyeka seLaseLahajAra devIonA parivAra sahita evI (1) padmA (2) zivA (3)zacI (4)aMjU (5)amalA (6) asarA(7) navamikA ane (8) rehiNu nAmanI ATha paTarANu, bAhya madhyama ane atyaMtara e traNa parSadA, hAthI ghoDA ratha subhaTa vRSabha nATakIyA ane gaMdharva e sAta senAe, sAta senAonA sAta senAdhipatio, cAre dizAmAM rahelA corAzI corAzI hajAra AtmarakSaka de, cAre dizAonA maLI IndranA traNa lAkha ne chatrIsa hajAra AtmarakSaka de,vaLI sadharma devalokamAM rahenAra bIjA paNa ghaNu vaimAnika deva ane devIo, e sarva parivAranuM Indra rakSaNa kare che ane saghaLA parivAramAM IndranuM agresara che, Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra-- para nAyakapaNa che, pASakapaNuM che, mhoTApaNu che. pAtAnA niyukata devA dvArA sainya prati adbhUta AjJA karAvatA, pote paNa AjJA karatA ane vacamAM kAMI paNa aMtarAya vinAnuM nATakamAM cAlatu gAyana tathA vAgI rahela vINA, hAthatALIo, anya vAjI MtrA, meghanI gajanA peThe gaMbhIra zabdathI vAgatA mRduga, maneAhara zabda karate DhAla, teonA mhoTA nAdavaDe deva saMbaMdhI atizayavALA bhegA bhAgavatA beThA che. indre zuM joyuM ? tenA uchaLatA bhaktibhAva te sAdharmendra A saMpUrNa ja adbIpa nAmanA dvIpane, peAtAnA vistRta avadhijJAnavarDa huMmezAM joyA ja kare che. teNe zramaNu bhagavAn mahAvIrane, jamUdrIpa nAmanA dvIpamAM, bharatakSetramAM, dakSiNA bharatamAM, brAhmaNaku'DagrAma nAmanA nagaramAM, kaiADAla geAtravALA RSabhadatta brAhmaNanI bhAryo, jAlaMdhara gAtranI devAnaMdA nAmanI brAhmaNInI kukhamAM garbha paNe utpanna thayelA joyA. jotAM ja te harSita thayA, sa MtuSTa thayA, cittamAM AnaMda pAmyA, hRdayamAM harSa pAmyA, manamAM prItivALA thayA. nA atirekathI, varSAdanI dhArAthI puSpa vikAsa pAme tema tenA zamAMca prakRkSita thayAM; tenAM mukha ane netra upara prasannatA chavAI ane prabhudarzananA atizaya prameAdane lIdhe saMbhrama thavAthI tenAM uttama kaMkaNu, maherakhAM, bAjubaMdha, mugaTa ane kuMDala paNa calAyamAna thayAM. hArathI zAbhatA hRdayavALA, lakhAyamAna meAtInu OMkhanaka ane calAyamAna AbhUSaNa dhAraNa karanArA IMdra turataja Adara sahita, utsukatA pUrvaka, capaLatAthI potAnA siMhAsana uparathI uThyo. uDIne pApIThathI nIce utaryAM. utarIne vaiDurata, uttama jAtanuM ziSTatta ane aMjanaralavarDa jANe kAi catura kArIgare banAvI hAya tevI, dedIpyamAna caMdrakAMtAdi Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. 13 maNi ane katanAdi ratnAthI jaDelI banne pAdukAne pagamAMthI utArI nAkhI. pachI eka vasravALu uttarAsaMga dhAraNa karI aMjalivaDe e hAtha joDI tItha karanI sanmukha sAta-ATha pagalAM gayeA. pachI pAtAnA DAbA DhIMcaNa ubhA rAkhI, jamaNA DhIMcaNane pRthvInA tala upara lagADIne peAtAnuM mastaka traNa vAra pRthvItaLane lagADavuM ane te sAthe peAtAnA zarIrane paNa namAvyuM. kaMkaNu ane kherakhAMthI sta Mbhita thayelI peAtAnI bhujAone jarA vALIne uMcI karI, be hAtha joDI, dase nakha legA karI, Ava karI mastake ma jalI joDIne A pramANe AlyAH-- " namrutyu Nu' arihaMtANuM--aritAne namaskAra hA. kama rUpa vairIone haNe te arihata. kAi ThekANe ' arahu tANuM' evA paNa pATha che. indrAdie karelI pUjAne ceAgya hAya te arahuM ta kahevAya, temane namaskAra hA. koi ThekANe ' marUtu tANu evA paNa pATha che. prabhue ka rUpI bIjanA nAza karelA che tethI temane sa MsAra rUpI kSetramAM krIthI ugavAnu hAtu nathI. e apekSAe arUha tapharIthI janma levAnA nathI, te bhagavAnane namaskAra hA. bhagavaMtANu--( arihaMta kevA che ?) jJAnAdi mAra arthavALA bhagathI yukta. bhaga zabdanA cAda artha thAya che. ( je agAu ApI gayA chIe. ) temAM pahelA sUrya ane chellA ceAni e e atha cheADIne bAkInA bIjA badhA bhagavAnane ghaTI zake che. jemake jJAnavALA, mAhAtmyavALA, sApa-mAra bilADAkUtarA vigere janmaverI prANIo paNa prabhu AgaLa potAnA vairane bhUlI jatAM hAvAthI yazasvI, vairAgyavALA, mukitavALA, sudara rUpavALA, aparimita baLavALA hAvAthI vIrya vALA, tapasyA karavAmAM prayatnazIla, jaganA jIvAnA udhdhAra karavAnI IcchA Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zrI kalpasUtra vALA, cAtrIsa atizayarUpa lakSmIvALA, dharmavALA, ane indrAdi karAyA devA ane rAjA-mahArAjAAvaDe pUjAtA hAvAthI ezvarya vALA. ema bhaga zabdanA mAre a arihaMtane lagADI zakAya. AigarANa--pAtapAtAnA tInI apekSAe mADhi karanAra. tithayarANa --tIrtha eTale sagha athavA prathama gaNudhara temanA sthApanAra. sayasa muddANa --paranA kAinA upadeza vinA peAtAnI meLeja khAdha pAmelA, purimuttamANu --anaMta guNunA bhaMDAra hAvAthI purUSone viSe uttama, purisasIhANu --karma rUpI zatruonA nAza karavAmAM zUravIra hAvAthI, pariSahA sahana karavAmAM dhIra hAvAthI ane upasageaethI nica hovAthI purUSAmAM sihu jevA, purisavarapu DariyANa --purUSone viSe uttama sapheda kamaLa jevA. kamaLa kAdavamAM utpanna thAya che, pANIthI vadhe che chatAM pANI tathA kAdavathI nirALu ja rahe che. tema bhagavAna pazu kAM rUpI kAdavamAM utpanna thAya che, bhAgarUpI pANIthI vadhe che. chatAM anukrame kama tathA bhAgathI nirALA thai jAya che. purisavaraga dhahathINu --purUSane viSe uttama gandhahastI jevA. gAMdhahastInI ga Mdha mAtrathI khIjA hAthIe nAsI jAya che, tema bhagavAn jyAM jyAM vicare che, tyAM tyAMnA AsapAsanA prade zanA rAga-upadrava vigere nAsI jAya che. laguttamANu bhavya leAkane viSe uttama. kAraNa ke bhagavAnane cAtrIsa tA atizaya hAya che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. laganAhANu--bhavya lokonA nAtha. eTale ke vega ane kSema karanArA. yoga eTale nahIM prApta thayelA jJAnAdinI prApti ane kSema eTale prApta thayelA jJAnAdinuM rakSaNa, e banne karanAra tethI bhavya lekanA nAtha. legahiyANuM-sarvajInuM hita karanAra. kAraNa ke bhagavAna dayAnA prarUpaka che. logapaIvANuM-lekane viSe pradIpa samAna; kAraNa ke mithyAtvarUpI aMdhakArane nAza karanAra che. lepa agarANuM-lekAmAM pradyota karanAra, kAraNa ke bhagavAna sUryanI peThe sarva padArthone prakAza Ape che. abhayadayANuM-abhayane devAvALA-sAte bhayane haranArA. sAta bhaya kyA kyA? (1) manuSyane manuSyano bhaya rahe te Ihalokabhaya, (2) manuSyane deva vigerene bhaya rahe te paraloka bhaya, (3) corI vigerene bhaya te AdAnabhaya (4) bahAranA nimitta vinA Akasmika bhaya te akasmAtu bhaya (5) AjIvikA calAvavAne bhaya te AjIvikA bhaya (6) maraNa bhaya (7) apayaza bhaya. (e sAte bhaya bhagavAn hare che.) cakhudayANuM-zrutajJAnarUpa AMkha denAra. magnadayANuM-samyajJAna, darzana ane cAritrarUpa mekSamArga ApanAra. jema keI leke musApharIe jatA hatA, temanuM dravya cerIe lUMTI lIdhuM ane pachI temane AMkhe pATA bAMdhIne avaLe mArge caDAvI dIdhA. tevAmAM keIe AvI AkhaparanA pATA cheDI nAkhI, dhana ApI, sAce mArga batAvI, ghaNe upakAra karyo. tevI rIte bhagavAna paNa kAma, krodhAdi kaSAyAe jemanuM dharmadhana lUMTI lIdhuM che ane mithyAtvarUpa pATAthI Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra jeonAM vivekarUpI netra baMdha thayAM che evA prANIone zrutajJAna, saddharma tathA muktimArga batAvI upakArI thayA che. sarabhudayANuM-zaraNa ApanAra, bhagavAna ja saMsArathI bhaya pAmelAonuM eka mAtra zaraNa che. jIvadayANuM-maraNanA abhAvavALuM -mRtyuvinAnuM jIvanamokSa ApanAra athavA prANIo upara dayAvALA. behiMdayANuM-samyakatva ApanAra. - dharmadayANuM-dezavirati ane sarvaviratirUpa cAritradharma ApanAra. dharmadesayANuM-dharmane upadeza ApanAra. dhamanAyagANuM dharmanA nAyaka-svAmI. dhammasArahINuM-dharmarUpI rathanA sArathI. sArathI jema khoTA mArgathI bacAvI rathane sIdhA rAjamArga upara laI jAya che, tema bhagavAna paNa mArgathI bhraSTa thayelAone rAjamArgamAM sthApe che. megha kumAra, rAjagRha nagaramAM zreNika nAme rAjA rAjya karate hate. tene dhAriNe nAme rANI tathA meghakumAra nAme eka putra hate. eka vakhata zrI mahAvIra svAmI pRthvI upara vihAra karatA, rAjagRhanI bahAra udyAnamAM samesaryo. prabhunI dezanA sAMbhaLavA zreNika tathA meghakumAra vigere tyAM gayA. dezanA sAMbhaLI meghakumArane tivra vairAgya thaye, tethI teNe potAnI ATha strIone tyAga karI, mahA mahenate mAtapitAnI AjJA meLavI prabhu pAse dIkSA lIdhI. bhagavAne meghakumArane grahaNa ane AsevanA vigere sAdhuonA AcAra zikhavavA mATe sthavirene seM. rAtrIe Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. pa7 anukrame saMthArAo karatAM meghakumArane saMthAra sarva sAdhuone cheDe-upAzrayanA bAraNA pAse AvyA. tyAM mAtru vigerene mATe jatA AvatA sAdhuonA paganI dhULathI tene saMthAre bharAI gaye. kula jevI sukomaLa zayyAmAM sUnAra meghakumArane AvA dhULathI bharAelA saMthArAmAM eka kSaNa paNa nidrA na AvI. te vicAravA lAgyA ke -"kyAM mArI sukhazA ane kayAM A pRthvI para paDayA rahevAnuM ? AvuM duHkha mAre kayAM sudhI veThavuM? basa, have te savAra paDe eTalI ja vAra. prabhunI rajA laI huM te ghera cAlyA jaIza." savAra thatAM meghakumAra prabhu pAse AvyA. prabhue pote ja meghakumArane miSTa vacanethI saMbadhI kahyuM ke -"he vatsa, te rAtrIe kevuM durthona ciMtavyuM? te jarA uMDo vicAra karyo heta to jarUra zAMti meLavI zakata. tuM vicAra kara ke A jIve ja nArakInAM tIvra dukhe keTakeTalA sAgarepama sudhI keTakeTalIvAra sahana karyA che ? e duHkha AgaLa atyAranuM kaSTa zA hIsAbamAM che? e keNa mUrkha hoya ke je cakravattInI addhi siddhi mUkI gulAmI dazA svIkAre ? e keNa akkalavihoNe hoya ke je ciMtAmaNuM ratna mUkI pattharane ja chAtIe bAMdhI rAkhe? cAritra eka evA prakAranuM ratna che. cAritra e cakravartI ene paNa mahA duSkara vastu che. cAritranuM rakSaNa karatAM mRtyu Ave te paNa ta AvakAradAyaka che. cAritranuM kaSTa jJAnapUrvakanuM kaSTa che ane tethI te mahAna phaLane ApanAruM che. ane te pote ja vicArI je, ke je nArakInAM duHkhane paNa eka vAra Are Ave che te pachI manuSyanAM duHkha te enI pAse zA hIsAbamAM che? vaLI te pote ja pUrvabhavamAM keTaluM kaSTa veThayuM hatuM ane tenuM phaLa tuM Aje kevuM bhegavI rahyo che? vaLI kahyuM che ke agnimAM praveza Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra 58 '' karavA sArA, ane zuddha karmathI mRtyu Ave te te paNa sArUM, paraMtu grahaNa karelA vratanA bhaMga ane zIlanI skhalanA karavI te ThIka nahIM. meghakumAranA pUrva bhava. tuM ahiMthI trIje bhave vaitADhya parvatanI bhUmimAM, cha ItazUlavALA, zvetavarNa vALA ane eka hajAra hAthaNIenA svAmI evA sumerUprabhu nAmanA hastirAja hatA. eka dahADo tyAM vanamAM dAvAnaLa lAgyA. tethI bhaya pAmI tyAMthI nAsatA nAsate mahuja kAdavavALA eka taLAva pAse pahoMcyA. nAsavAnA zramane lIdhe tarasa paNa khUkha lAgI hatI. taLAvamAM javAnA dhArI mA`thI tu ajANa hatA tethI taLAvanA pANI pAse paheAMcatAM pahelAM ja kAdavamAM khacI gayA. evI rIte pANI ane tIra mannethI bhraSTa thayA. eTalAmAM tArA pahelAnA vairI eka hAthI tyAM AnyA ane tane daMtazULathI mArI ghAyala karyA. e AghAtathI sAta divasa mahA vedanA bhAgavI ekaseAvIsa varSanu AyuSya sapUrNa karI maraNa pAmyA. tyAMthI marIne viMdhyAcaLa parvatanI bhUmimAM lAla raMgavALA cAra daMtazULavALA ane sAtase hAthaNIonA svAmI thayA. eka vakhate dUra saLagatA moTA dAvAnaLane jovAthI tane tArA pUrvabhava yAda ANye. pachI evA dAvAnaLanA bhayathI huMmezane mATe khacavA te cAra gAunu eka mAMDalu' banAvyuM. te mAMDalAmAM cAmAsA daramiyAna jo kaMi ghAsa-velA thAya te te sarvene mULamAMthI ukheDI sApha rAkhavA lAgyA. have eka vakhate teja vanamAM mhoTA dAvAnaLa saLagyA. saghaLA vanavAsI jIvA bhAgatAM nAsatAM pelA mAMDalAmAM Azraya levA doDI AvyAM. tu paNa teja mAMDalAmAM jai paheAMcyA. dhIme prIme AkhA mAMDalA jIvAthI cIkAra bharAi gayA, eka talapUra Page #128 -------------------------------------------------------------------------- Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAbanAM * kalpasUtra ane PERRELEVERER meghakumAranA pUrva bhava. tlhb rbbbbbbbbbbh rbrbtrbrbrb rbrb Krishna Art Work%0, Bombay 2, prakAzaka meghajI hIrajI bukaselarsa che ke pada pAmadhunI, muMbaI na3, MUFFUUUPINUVVVVVVV (pR. 59.) re EVE pa LELELELELELE Meghji Hirji Bombay 3. = Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. paTe jagyA paNa khAlI na rahI. A vakhate teM tArA peAtAnA zarIrane khajavALavA eka paga uMcA karyA. teTalAmAM teA eka sasale bIjI jagyAe ghaNI sAMkaDAza paDavAthI, tArA pagavALI khAlI jagyAmAM AvI besI gayA. tu khajavALIne jevA paga nIce mukavA jAya che ke turata tyAM sasalA tArI najare caDyo. tane yA AvavAthI kharAkhara aDhI divasa sudhI teM tArA paga addhara ja dharI rAkhyA. pachI dAvAnaLa zAMta thavAthI saghaLA jIvA pAtapeAtAnA sthAne cAlyA gayAM. pele sasalA paNa cAlyA gayA; paraMtu tArA paga jhalAi javAthI-paganI rageA baMdhAi javAthI tu jevA paga nIce mukavA gayA ke teja kSaNe pRthvI upara paDI gayA. tyAM traNa divasa sudhI bhUkha ane tarasathI pIDA pAmyA; chatAM dayAmaya dIla rAkhI, seA vanuM AyuSya sapUrNa karI A zreNika rAjAnI dhAriNI nAme rANInI kukhe tu putrapaNe utpanna thayA che. he meghakumAra ! tuM vicAra kara, tiya canA bhavamAM paNa dharmone mATe te keTakeTalAM ane kevAM kaSTa veThyAM che ? ane tenA pariNAme tuM kevA ucca rAjakUlamAM janma pAmyA che ? have jo cAritranI khAtara tuM sahana karatA zIkhIza te tane kevuM apUrva phaLa maLaze te paNa vicArI jo. tiryaMcanA bhavamAM te tu ajJAnI hatA, chatAM dayALupaNe te vyathAne jarA paNa na gaNakArI. ane A bhavamAM te tuM kaiMke samajI zake che, teA pachI mAvA jagadya sAdhuonA caraNathI aphaLAvAmAM zA sArU du:kha pAme che ? A sAdhue te mahA pavitra che, emanA caraNanI raja teA keAI puNyavAna purUSanA bhAgyamAM ja hAya. mATe tuM tArUM badhuM du:kha tathA duona bhUlI jA. "" prabhunI vANI sAMbhaLI meghakumArane jAtismaraNu thayu. pUrvanA khanne bhava sAMbharavAthI utkaTa vairAgya uddabhabyA ane prabhune Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 zrI kapasUtra namIne melyA keH-- he nAtha ! he svAmI ! ApanA cirakALa jaya hA ! jema khATe mArge jatAM rathane sArathI sIdhA mArga caDAve tema Ape paNa mane sanmArge caDAvyA. prabhu, Ape mArA uddhAra karyo. " evI rIte pratibAdha pAmele meghakumAra cAritrane viSe sthira thayA ane evA abhigraha lIdhA ke--" AjathI mAre e netrA sivAya zarIranA bIjA avayaveAnI zuzruSA, game tevu sa MkaTa paDe tA paNa na karavI. evA yAvajjIvanaparyaMta abhigraha karI, niraticArapaNe cAritra pALI, tIvra tapa tapI, aMte eka 'mAsanI salekhanA karI, vijaya nAmanA anuttara vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. tyAMthI vIne mahAvideha kSetramAM mekSe jaze. e rIte bhagavAn dharmarUpI rathanA sArathI che ema jANavu . Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya vyAkhyAna. vyAkhya zakastava (cAlu) dhamavara cAuraMta cavANuM-dharmane viSe zreNa- cakravattI samAna. cakravatI jevI rIte pRthvI upara pitAno vijaya vartAve, tevI rIte arihaMta bhagavAna bIjA dharma pravartakane viSe atizayavALA hovAthI cakavarI samAna che. athavA dharmarUpI uttama cakavaDe naraka vigere cAra gatine aMta karanAra, dI -beTanI peThe, saMsAra samudramAM bUDatA prANIone AdhArabhUta. tANuM-anarthone nAza karI rakSaNa karanAra, saraNuM-karmonA upadravathI bhaya pAmelAone zaraNarUpa. gaI-gatirUpa, du:khamAMthI bacavA jene Azare levAya te gati kahevAya. pacha-saMsArarUpa kUvAmAM paDatA prANIonA AdhAra. apaDihaya varanANuM-dasaNa dharANuM-akhkhalita kevalajJAna ane kevaladarzananA dhAraka. viyaTTa chaumANuM-ghAtika athavA saMsAra jemanAthI nivRtta thayA che evA. jiNuNuM-rAga dveSane jItanAra. jAvayANuM-upadeza dvArA bhavya prANIone rAgadveSa chatAvanArA, tijJANuM-bhavasamudra taranAra. tArayANu--bhavya prANIone tAranAra, Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kaha5satra buddhANuM-jIvAdi tanA jANakAra bahayANuM-bIjA ne tatvane bodha ApanAra. sutANuM-bAhya ane AtyaMtara parigraha rUpa baMdhanathI athavA karmabaMdhanathI mukta thayela. agANuM-bIjAone te baMdhanathI mukta karanAra, savaNakhUNuM-kevaLajJAna vaDe saghaLuM jANanAra. savadarisINuM-kevaLadarzanavaDe saghaLuM jenAra, siva mayala marUe maNuta makhaya avyAbAha mapura murAvitti siddhi gaInAmadheyaM ThANuM saMpattANuM-upadrava rahita, acala, rogarahita, anaMta padArthone jJAnasvarUpa, kSayarahita, pIDArahita ane jyAM gayA pachI pharIthI janma levuM paDatuM nathI evA siddhagati nAmanA sthAnane prApta thayelA. nAme jiNuNuM jiyabhacANuM-jItela che karmarUpI vairIone bhaya jemaNe evA sarva jInezvarone mArA namaskAra ho. e rIte sarvajInezvarane namaskAra karI sadharmendra viprabhune A pramANe vade che -zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrane namaskAra he ! zrI mahAvIra ke je pUrvanA tIrthakaree kahelA ane siddhagati nAmanA sthAna pratye javAnI IcchAvALA che temane mArA vaMdana ho! huM ahI rahyo che te devAnaMda brAhmaNInI kukhamAM rahelA te vIra prabhune vaMdanA karuM chuM. tyAM rahelA bhagavAna, ahIM rahelA mane pitAnA jJAnavaDe jue. e pramANe kahIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana ane namaskAra karI, Idra pitAnA uttama siMhAsana upara pUrva dizA tarapha mukha rAkhI beThe. tyAra pachI devAnA Idra ane dezanA rAjA zane Ave Atma Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya vyAkhyAna. viSayaka saMka95 thayo. te ciMtavana svarUpa, abhilASArUpa ane mane gata-arthAta vacanavaDe prakAzita nahIM karele saMka95 zuM haze? IMdranI ciMtA. iMdrane vicAra thaye ke tIrthakare, cakravattio, baladeva ane vAsudeve koI divasa zuddha kULamAM, adhama kULamAM, a5 kuTuMbavALA kULamAM, nirdhana kULamAM kRpaNa kULamAM ke bhikSAvRtti vALA brAhmaNakULamAM, jamyA nathI, janmatA nathI ane janmaze paNuM nahIM. evA prakAranI ghaTanA te koI divasa banI nathI, banatI nathI ane bhaviSyamAM bane paNa nahIM. vastuta: tIrthaka rethI mAMDI vAsudeva vigere uttama jIvo, te zrI RSabhadeve rakSaka tarIke sthApana karelA ukULomAM, gurUpaNe sthApelA bhegakuLamAM, mitrasthAne sthApelA rAjanyakuLamAM, zrI kaSabhadevanA pitAnA ikvAku vaMzanA kuLamAM, prajAlaka tarIke sthApelA kSatriya kuLamAM, harivaMza kuLomAM, temaja RSabhadevanA vaMzamAM thayelA jJAta kuLa vigere bIjA paNa tevA ja prakAranA zuddha jAti ane zuddha kuLavALA vaMzamAM (sALane zuddhapakSa te zuddha jAti kahevAya ane pitAne zuddha pakSa te zuddhakuLa kahevAya) AvyA hatA, Ave che ane Avaze. te pachI mahAvIra bhagavAn A brAhmaNa kuLamAM kema Ave? kharekhara, te eka Azcarya che. ane evA Azcarya : kAraka banAvo paNa koI bhavitavyatAnA ge anaMtI utsarpiNI ane avasarpiNa vItI gayA pachI A lekamAM bane che. daza Azcaryo athavA accherA. A avasarpiNa kALamAM evAM daza Azcaryo thayelAM che. (1) zrI mahAvIra svAmIne kevalI avasthAmAM paNa thayela upasarga (2) garbha haraNa (3) strI tIrthakara (4) abhAvita Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra parSadA eTale ke mahAvIra prabhunI pahelI dezanAnuM niSphaLa javuM, (5) kRSNanuM aparakaMkAmAM gamana (6) caMdra ane sUryanuM mULa vimAne utaravuM, (7) harivaMzakuLanI utpatti (8) camaredrane utpAta (9) eka samaye eka AThanuM siddha thavuM ane (10) asaMyationI pUjA gozALAne atyAcAra, accheruM paheluM-zrI vIra prabhune chamastha avasthAmAM te ghaNA upasarga thayA che, paNa je kevalI avasthAmAM tenA prabhAvamAtrathIja sarva upa zamI javA joIe te avasthAmAM paNa pitAnA ziSyAbhAsa gazALe upadrava karyo. e AkhuM vRtAnta AvI rIte che- eka vakhata zrI vIra prabhu vihAra karatA zrAvastI nagarImAM samesaryA. te ja samaye gozALa paNa "jina chuM" ema kene kahete, potAnI prasiddhi phelAvatA te nagarImAM AvyuM. lekamAM carcA thavA lAgI ke zrAvastI nagarImAM ekIvakhate be jIna vatI rahyA che. A vAta sAMbhaLI zrI gautamasvAmIe prabhune pUchayuM ke -"svAmInuM potAne jIna oLakhAvanAra A bIje kayuM che?" prabhue uttara Apyo ke --"autama! e mANasa jIna nathI, paNa zaravaNagAmano rahevAsI maMjali nAmanA mANasanI subhadrA nAmanI strInI kukhe janmela gozALe che. ghaNu gAyavALI brAhmaNanI zALAmAM te janamyo hovAthI tenuM nAma gauzALe paDayuM che. mArI chaghastha avasthAmAM cha varasa paryata te mArI sAthe vicaryo che, mahArAja ziSya tarIke rahyo che ane mArI pAsethI kaMIka bahuzrata thaIne Aje pote pitAne jIna tarIke phagaTa eALakhAve che." bhagavaMtanuM A vacana sAMbhaLI gAmanA lokemAM paNa e vAta phelAI gaI ke zALe jIna nathI. A kharo khulAse Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. bahAra AvavAthI gozALAne khuba krodha vyApe. eka divase bhagavaMtano ANaMda nAme ziSya gAmamAM gocarI arthe gaye hatuM, tene gozALe kahyuM ke --"he ANaMda! tuM eka daSTAMta sAMbhaLa. eka vAra keTalAka vepArIo pAse meLavavA mATe gADAomAM vividha prakAranAM kariyANAM bharI paradeza jatA hatA. rastAmAM eka hoTuM medAna AvyuM. vepArIo tarasyA thayA paNa AsapAsa tapAsa karavA chatAM kayAMI pANIne patto na maLyo. eTalAmAM cAra rAphaDA ane tenI AsapAsa lIluM ghAsa ugeluM temanI najare caDayuM. temaNe vicAra karyo ke jarUra, A ghAsa uparathI jaNAya che ke ATalAmAM ja kayAMIka pANI hovuM joIe. pachI temaNe te Tekaro che. temanI AzA saphaLa thaI, puSkaLa pANuM nIkaLyuM. temanI tarasa chIpI; temaja pitAnI pAse je vAsaNe hatAM te paNa pANIthI bharI lIdhAM. ApaNane je joItuM hatuM te maLI gayuM che. have bIje Tekaro koI na daze." ema eka vRddha purUSe kahyuM. chatAM paNa bIje Teko dI kADhyo. temAMthI puSkaLa sonuM nIkaLyuM. A vakhate paNa pelA vRddha purUSe saune vAryo ane kahyuM ke have vadhu lobha kara e ThIka nathI. chatAMya trIjo Tekaro kholyo te temAMthI ghaNAM rane nIkaLI paDyAM. Akhare pelA vRddha purUSe salAha ApI ke-- " ApaNane joIe te karatAM paNa adhika lAbha thaye che, pANI maLyuM tenI sAthe suvarNa ane ratna paNa maLyAM che. mATe eTalethI ja saMtoSa mAne te bahu sAruM. have ApaNe ApaNu mArge paDIe eja ThIka che." A pramANe vAravA chatAM vepArAoe lAbhane vaza thaI cerI Tekare paNa kheDyA. temAMthI eka daSTiviSa sarpa hAra nAkaLyo. teNe atyaMta koipUrvaka Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kapatrarAphaDA upara caDI cAre tarapha daSTi pheMkI vepArIone mArI nAMkhyA. pele vRddha purUSa jeNe hitopadeza ApI saine vAravAne prayatna karyo hate te nyAyI hovAthI vanadevatAe tenI para dayA lAvI jIvato javA dIdhuM ane tene sahisalAmata pitAnA sthAne pahoMcADo. he ANaMda ! tAre dharmAcArya paNa ATalI badhI saMpadA hevA chatAM, pelA vepArIonI jema, hajI paNa asaMtuSTa rahIne jyAM tyAM mArI niMdA karate phare che te ThIka nahIM. mane tenI para eTale badho krodha caDe che ke huM tene mArA pitAnA tapanA tejathI Aje ne Aje ja bALI bhasma karI daIza. huM atyAre te mATeja nIkaLe chuM. tuM jaladI ahIMthI ja ane meM kahele badho vRtAnta tene kahI saMbhaLAva. tuM tyAM jaIne tArA dharmAcAryane hitakara upadeza ApIza te huM tane nyAyI mAnI pelA vRddha vepArInI jema jIvatA rahevA daIza." gozALAe kaheluM daSTAnta ane teNe ApelI dhamakIthI ANaMda bhayabhIta thaI gayA. temaNe bhagavaMtanI pAse ekadama AvI sarva vRtAnta nivedana karyuM. eTalAmAM te gozALe paNa tyAM AvI pahe. juo, A zALe Ave che, tame badhA sAdhuo ADAavaLA cAlyA jAo, tama vigerene paNa kahI lo ke koI paNa sAdhu tenI sAthe vAdavivAda na kare." e pramANe prabhue AjJA karI. sAdhuo pitapatAnA sthAne cAlyA gayA. gozALa krodhathI te dhamadhamatuM ja hatuM. teNe AvatAveMta prabhune uddezI AkSepaka vANImAM kahyuM ke -" are kAzyapa ! te ema kema bolyA kare che ke A gozALa te maMjalInA putra Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. che? te tAre ziSya te kayAraneya marI gaye, huM te cheka jUdo ja mANasa chuM tenI tane khabara nahIM hoya. alabatta, A zarIra zALAnuM che paNa te te meM parisaha sahana karavAne khAtara pasaMda karyuM che, gozALAnuM zarIra parisaha veThavAmAM ThIka kAma Avaze ema dhArIne ja meM te zarIrane mAruM potAnuM banAvyuM che, bAkI huM pote kaMI maMkhaliputra gozALe nathI! gazALAnI tochaDAI ane amaryAdA jeI sunakSatra ane sarvAnubhUti nAmanA be sAdhuone bahu lAgI AvyuM. teo bhagavAnanuM A rIte apamAna thatuM jaI na zakyA. teo vacamAM uttara ApavA jatA, gozALe teja vakhate tejalezyA cheDI banne sAdhune bALI nAkhyA. sAdhue te kALa karI svarga gayA. prabhue potAnI ati zAMta, mRdu ane hitakAraka vANImAM gazALAne saMbodhI kahyuM ke -"kaI mANasa corI karatAM paka DAI jAya ane te vakhate kIle, parvata ke guphA jevuM chUpAvAnuM sthAna na maLatAM potAnI AMgaLI ke kaI tarakhalA nIce moM saMtADavAno prayatna kare to zuM te tene chupAvI zake ? tAre bacAva paNa barAbara tevAja che. tuM te ja gozALa che, tuM bIje kaI ja nathI. khoTI rIte zA mATe tArA AtmAne chupAve che?" AvI rIte samabhAvapUrvaka yathAsvarUpa kahevA chatAM te durAtmAe kedha karI bhagavaMta upara paNa tejezyA mUkI. paraMtu evA durAtmAnI tejolezyA prabhu jevA mahA pratApI, tapasvI ane saMyamI purUSane zI asara kare ? tejalezyA prabhunI AsapAsa traNa vAra pradakSiNa daI, pAchI meMzALAnA zarIramAM ja dAkhala thaI gaI. tenuM AkhuM zarIra dAjhI gayuM, ane tethI sAta divasa sudhI bhAre vedanA veThI sAtamI rAtrIe maraNane zaraNa thaye. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 . zrI kapisUtra jenA nAma smaraNa mAtrathI sarva duHkha zamI jAya evA bhagavAnane paNa te jelezyAnI geDI asara te jarUra thaI. teo te lezyAnA tApathI cha mahinA sudhI pIDAyA, cha mahinA sudhI lohIkhaMDa jhADe rahyuM. prabhune kevaLajJAna thayA pachI upara pramANene upasarga thaye te paheluM Azcarya! bIjuM ajIrUM-garbhaharaNa. pahelAnA koI jInezvarane viSe evuM thayuM nathI, paNa zrI mahAvIra prabhunA garbhanuM saMkramaNa devAnaMdAnI kukSimAMthI trizalA rANInI kukSimAM thayuM te bIjuM Azcarya. trIjuM accheru-srI tIrthakara. tIrthakara haMmezA purUSa hoya evA niyama che. paraMtu A avasarpiNImAM mithilA nagarInA rAjA-kuMbharAjanI kanyA-malli nAme kuMvarIe tirthaMkara rUpe tIrtha pravartAvyuM e trIjuM Azcarya. cothuM accheruM-abhAvita parSadA. tIrthakaranI dezanA koI paNa vakhate sAva niSphaLa jatI nathI. paNa A avasarSiNImAM zrI vIraprabhue kevaLajJAna pAmyA bAda, dee racelA pahelA samavasaraNanI aMdara dezanA dIdhI, chatAM koIne viratipariNAma thayAM nahIM, e cothuM Azcarya. pAMcamuM a -padI mATe navamA vAsudeva zrI kRSNanuM aparakaMkA nAme nagarImAM javuM. e Akho banAva nIce pramANe -eka divasa nArada RSi pAMDenI bhAvI patnI draupadI pAse AvI caDyA. nAradane prAyaH sau koI Adara sanmAna ApatuM. paNa sati draupadIe temane asaMyati jANuM kaMI satkAra na karyo. nAradajIne ethI bahu mAThuM lAgyuM ane temaNe te ja vakhate Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna, AvuM apamAna karanArI dropadIne harakoI prakAre herAna karavAne nizcaya karyo. pachI nAradajI pharatAM pharatAM ghAtakIkhaMDanA bharatakSetramAM gayA. tyAM eka aparakaMkA nAmanI rAjadhAnIne svAmI pattara, strIomAM atyaMta lubdha jaNAze. nAradane thayuM ke dvipadIne sajA ApavAno A lAga ThIka che. teNe pelA rAjA pAse jaI padInAM rUpa guNanA bhAre vakhANa karyA. pottara rAjAnuM mana caMcaLa banyuM ane potAnA eka mitra-deva mAraphata dvipadInuM haraNa karAvI potAnA aMtaHpuramAM AvyuM. mahAsatI draupadI e aMtaHpuramAM paNa merUnI jema acaLa-aDaga rahI. pAMDavonI mAtA kuMtIjIe draupadI guma thavAnI vAta kRSNane kahI kRNe ghaNe ghaNe sthaLe zodha karAvI paNa patto na lAgyo. eTalAmAM nArade poteja dropadI kayAM che enA samAcAra kahyA. pachI kRSNa lavaNasamudranA adhiSThAyaka deva-susthitanuM ArAdhana karyu ane tethI prasanna thayelA deve kRSNane javAno mArga Ape. pAMDane ratha be lAkha jana jeTalA vistAravALo lavaNasamudra tarI gaye. aparakaMkAmAM pahoMcI kRSNa narasiMhanuM rUpa laI pakvotarane harAvyuM. draupadInA kahevAthI tene jIvate javA dIdhe. pachI jyAre dvipadIne laI kRSNa pAchA pharatA hatA tyAre temaNe pitAne zaMkha pheMkayo, te zaMkhane zabda sAMbhaLI tyAM rahelA kapila vAsudevane bhAre Azcarya thayuM. temaNe tyAM vicaratA zrI munisuvrata jInezvarane pUchayuM ke-"ahIM Avo zaMkha phUMkanAra keNu?tyAre jinezvare uttara Ape ke "e kRSNa vAsudeva poteja." turata ja kapila vAsudeva, kRSNa vAsudevane maLavA samudrakAMThe AvyA, ane pitAne zaMkha pheMkaye. kRSNa jata jatAM e zaMkhane javAba zakhathIja vA. e rIte banne vAsudevanA zaMkhanAda sAthe maLyA. A banAva pUrve kaIvAra banyo nathI, tethI te pAMcamuM Azcarya. kapila vAnarane pUchyuM ke e na maLavA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasana chaThThuM' accherU --kAzAmbI nagarImAM bhagavAna zrI mahAvIrane vAMDhavA mATe sUrya ane caMdra pAtAnA mULa vimAnA sAthe utarI AvyA hatA, te chaThThuM Azcaya, 70 sAtamu acche--harivaMza kuLanI utpattinA Azcarya - kAraka itihAsa nIce pramANe;-- "" kAzAMkhI nagarInA rAjA sumukha, vIraka nAmanA eka zALavInI vanamALA nAmanI srIne atyaMta rUpALI dekhI pAtAnA smRta:puramAM upADI AvyeA. zALavI potAnI prANapriyAnA virahathI eTaleAkhadhA gAMDAtura thai gayA ke rastAmAM je kai maLe tene " vanamALA, vanamALA " kahI khelAvavA lAgyA. gAmanA kAtukapriya leAkeA ane bALakAnAM TALAM tenI pAchaLa pAchaLa pharavA lAgyAM. eka divase te evI rIte rAjAnA mahela nIce AvI caDayA ane vanamALA, vanamALA, pAkAravA lAgyA. e vakhate rAjA ane pelI vanamALA jharUkhAmAM esIvividha prakAranI kriDA karI rahyAM hatAM. vIrakanI AvI unmatta dazA joi temane bahu lAgI AkhyuM. tee vicAravA lAgyA ke,-- ApaNe eka mAtra viSayalAlasAnI khAtara AnirdoSa mANasane keTaluM du:kha ApI rahyAM chIe ? ApaNe A kAma kharekhara anucita ja karyuM che. arere ! viSayAMdha mANasA zuM zuM ana nathI karatA ? " AveA pazcAttApa ane kheda kare che eTalAmAM tA keAI bhavitavyatAnA ceAge AkAzamAMthI ekadamavIjaLA paDI ane te anne strI-purUSa marI gayAM. rAjA ane vanamALAnAM mRtyuthI pelA vIraka zuddhimAM AvyA. kAraNa ke tenI unmattAnAM kAraNeA dUra thaI gayAM. teNe peAtAnA manamAM ne manamAM ja kahyuM ke:-- ThIka thayuM'. pApIone pApanI evIja sakhta sajA thavI joIe. " dhIre dhIre vIraka DAhyo thayA, ane jJAna vairAgyamAM dhyAna ApavA lAgyA. "C Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. have, pele rAjA tathA vanamALA marIne harivarSa kSetramAM yugalIyA rUpe upajyA ane varaka paNa potAnA jJAna-vairAgyanA baLe mRtyu pAmI vyaMtara deva thaye. te vyaMtare potAnA vilaMgajJAnavaDe pelA banne yugaliyAne joyA ane tene vicAra thayo ke-" ahe, A baMne mArA pUrvabhavanA verI yugalIyAnuM sukha jogavI rahyAM che ane vaLI pAchA deva thaI anupama sukha bhegavaze, mArAthI e kema sahana thAya ? e baMnene durgatimAM pADuM te ja mane saMtoSa thAya." evo vicAra karI vyaMtare pitAnI zakti vaDe te banenAM zarIra ane AyuSya saMkSipta karI dIdhAM; ane A bharatakSetramAM lAvI rAjya seMpI sAta vyasana zIkhavyAM. te banenAM nAma anukrame hari ane hariNuM sthApI, prasiddha karI, temane mAMsa, madirA Adi vyasanemAM Asakta karI te vyaMtara pitAnA sthAne cAlyA gaye. hari ane hariNI vyasananA pariNAme mRtyu pAmI nake gayA. A harivaMzamAM je mANase thayA te harivaMzathI oLakhAvA lAgyA. yugaliyAnuM A kSetramAM AvavuM, temanA AyuSya ane zarIranuM saMkSipta thavuM tathA temanuM nake javuM e badhuM Azcarya ja gaNAya. AThamuM AcheruM-asurakumAronA Indra-camarendranuM uce javuM. pUraNa nAmane eka jhaSI tapa tapIne asurakumArane Indra-camareMdra che. teNe potAnA navA utpanna thayelA avadhi. jJAna vaDe pitAnA mastaka upara seMdharmendra je. teNe IrSothI prerAI, gusse thaI, bhagavAna zrI mahAvIranuM zaraNuM laI bhayaMkara rUpa dhAraNa karyuM, ane lAkha jananA vistAravALuM zarIra karI, hAthamAM parigha nAmanuM zastra laI, garjanA karate siMdhamendranA AtmarakSaka devone trAsa Apate uMce uDaye. tyAM jaIne iMdranA saudharmAvalaMsaka nAmanA vimAnanI vedikAmAM paga mUkI idrane Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kapasUtra paNa dhamakAvavA lAgyA. iMdre gusse thai tenA tarapha peAtAnu jAjavalyamAna vA phyuM. camare gabharAtA ane nAsatA nAsatA prabhu mahAvIranA caraNakamaLamAM AvI namI paDayeA. iMdre adhi jJAnathI A vRtAnta jANyA ane rakhene tIrtha"kara bhagavAnanI AzAtanA thaI jAya evA bhayathI tyAM AvI peluM 1 hajI cAra AMgaLa cheTuM hatuM teTalAmAM te pAchuM kheMcI lIdhuM. ane camareMdrane kahyu' ke--" Aja tA phakta prabhunI kRpAthI ja tane javA dauM chuM. " pachI tene cheDI dIdhA. A camaredranu gamana paNa eka Azcaya. navasu' accherU --utkRSTa avagAhanAvALA ekase ne ATha eka samaye siddha na thAya. zrI RSabhadeva, bharata sivAya temanA navAN putrA, bharatanA ATha putrA ema utkRSTa avagAhanAvALA A avasarpiNImAM siddha thayA te navamuM Azcarya. dazamuM accherU --asaMyatiyAnI pUjA, Arabha ane parigrahamAM Asakta asaMyatI brAhmaNA vigerenI pUjA navamA ane dazamA jInezvaranI vaccenA kALamAM thai te dazamuM Azcaya. upara kahyAM te duze accherAM manatakALa gayA pachI A vasarpiNImAM thayAM che. evIja rIte kALa tA badhe sarakhA hAvAthI bAkInA paNa cAra bharatAmAM tathA pAMca airAvatAmAM prakArAntare daza daza accherAM jANI levAM. kAnA kAnA tImAM kayA kayA accherAM thayAM? have e daza accherAM kANu kANu tIrthaMkaranA vArAmAM thayAM e jANavAnI jarUra che. utkRSTa avagAhanavALA ekasA ne ATha eka samaye siddha thayA te zrI RSabhadevanA tImAM, hiravazanI utpatti zrI zItaLanAthanA tIrtha mAM, kRSNa vAsudevanuM apara Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. 73 kakAmAM javuM te zrI neminAthanA tI mAM. strInuM tI kara thavu te zrI mahvinAthanA tIthamAM. asa pratienI pUjA te zrI suvidhinAthanA tImAM ane bAkInA upasarga, garbhApahAra, abhAvita padA, camarendranu uMce javu, tathA sUryacaMdratu mULa vimAne utaravuM e pAMca accherAM zrI mahAvIrasvAmInA tIthomAM thayAM. bhagavAn brAhmaNInI kukSimAM zA sArU ? zakrendre vicAryuM ke nIcageAtra nAmanA kama sivAya Ama na ane, je nIca geAtra nAmakarmanI sthitineA saMpUrNa kSaya thayA natho, jenA rasa anubhavyeA nathI-vedyo nathI ane je karmanA pradeze jIvapradezathI nirjarI gayA nathI, te karmanA udayathI ja zrI mahAvIra tIrthaMkara Aje brAhmaNInI kukSimAM-nIca geAtramAM ga`paNe utpanna thayA che. te nIca geAtranu kama bhagavAne sthULa sattAvIza bhavanI ape kSAe trIjA bhavamAM bAMdhyuM hatu. e sattAvIza bha viSene sa'kSipta vRttAnta nIce ApIe chIe: -- bhagavAnanA sattAvIza pUrva bhava. nayasAra-grAmapati. pahelA bhavamAM vIraprabhunA jIva pazcima mahAvidehamAM nayasAra nAme grAmapati hatA. te ekavAra lAkaDA ekaThAM karavA vanamAM gayA. apeAre bhAjana vakhate peAtAnA saMgAthIothI jUdA paDI gayelA sAdhue tenA jovAmAM AvyA. temane joi te vicAra karavA lAgyA ke " ahA ! ha` kevA bhAgyazALI ke marAkhara leAjana vakhate AvA satpAtra sAdhuonA mane samAgama thayA ! " pachI teNe khuba harSamAM AvI sAdhuene khAna-pAna Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja zrI ka95tranI puSkaLa vastuo harAvI. te bAda pite bhajana karI sAdhue pAse jaI vaMdanavidhi karI kahyuM ke -"he mahAbhAga! cAle huM Apane mArga batAvuM." nayasAra ane sAdhuo vanamAM cAlyA jatA hatA. sAdhuoe nayasArane egya pAtra samajI eka vRkSa nIce besArI dharmane upadeza Ape. e upadezanI nayasAra upara bahu suMdara asara thaI. tene samaktinI prApti thaI. te pachI te sAdhuone upakAra mAnI, temane page lAgI pitAne gAma AvyuM. aMte potAnuM AyuSya purUM thatAM paMcaparameSTinuM smaraNa karatAM te mRtyu pAmyuM. tyAMthI bIje bhave te sadharma develekamAM popamanA AyuSyavALe deva thaye (2) trIje bhave te bharatacakravatIne marIci nAme putra thaye. marIcine vairAgya thavAthI zrI aSabhadeva prabhu pAse dIkSA lIdhI ane sthaviro pAse agIyAre Aga bharyo. eka divase unALAmAM bahu tApathI pIDita thaI vicAravA lAgyo ke "A saMyamane bhAra vahe ati duSkara che. mArAthI to keme karatAM sahana. thAya tema nathI. paNa ahIMthI pAchuM gRhasthAvAsamAM javuM te paNa ThIka nahIM. " Akhare teNe eka navIna jAtane veSa dhAraNa karyo. e veSa ane tenAM kAraNe teNe nIce pramANe goThavI lIdhAM. sAdhuo te manadaMDa, vacanadaMDa, ane kAyadaMDa e traNa daMDathI virata. thayelA che, paNa huM e traNa daMDathI virata thayela nathI tethI tridaM. DanuM cinha rAkhavuM. sAdhuo dravyathI muMDita thayelA che ane rAga dveSa vajelA hovAthI bhAvamuMDita paNa gaNAya. huM kaMI te nathI. eTalA mATe huM mAthAmAM coTalI rAkhIza ane hajAmata karAvIza. sAdhuo te sarva prakAranI prANahiMsAthI nivRtta thayA che, huM kaMI tevo nathI, tethI kevaLa sthaLa hiMsAthI virati pALIza. . sAdhue zIyaLarUpI sugaMdhIthI haMmezA suvAsita rahe che. huM Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. kaMi tevA nathI tethI huM... zarIre caMdana vigere sugaMdhI dravyAnu vilepana karIza. sAdhuA tA mAhurahita che, huM te meAhuthI AcchAdita chuM, tethI huM chatra rAkhIza. sAdhue pagarakhAM vinA ughADe page cAlanArA che, huM teA pagamAM pAvaDIe paherIza. sAdhue kaSAyarahita che, paNa huM teA kaSAya sahita chuM, tethI huM ragelAM bhagavAM vastra paherIza. sAdhue snAnathI virativALA che, paNa huM teA parimita jaLathI snAna ane pAna karIza. evI rIte teNe peAtAnI buddhithI ja eka parivrAjakanA veza upajAvI kADhayA. tenA AvA vicitra veSa joi lAke tene dharma viSe prazna pUchavA lAgyA. marIci, temanI pAse sAdhudharmanI prarUpaNA karatA. tenI dezanA ApavAnI zikatae ghaNA rAjaputrAne pramAdhyA ane tema ne sarvane bhagavaMtanA ziSya banAvyA ane pAte paNa bhagavaMtanI sAtheja vicaratA. ekadA bhagavAna vicaratAM vicaratAM ayeAdhyAmAM samavasaryAM. temane vaMdana karavA mATe AvelA bharate pUchyuM ke " svAmin ! A sabhAmAM kAi evA jIva che ke je bharatakSetramAM A cAvIzImAM tIrthaMkara thavAnA hAya ? " prabhue uttara ApyA ke:- bharata ! tAre A marIci nAmanA putra A avasarpiNImAM vIra nAmanA cAvIsamA tI kara thaze. tathA mahAvideha kSetramAM mUkA nAmanI rAjadhAnImAM priyamitra nAmanA cakravattI thaze. vaLI Aja bharatakSetramAM pAtanapUra nAmanA nagaranA svAmI triSTa nAmanA pahelA vAsudeva thaze." e pramANe prabhunuM vacana sAMbhaLI rezamAMcita thayelA bharate marIci pAse jai traNa pradakSiNA daI vaMdana karyuM, ane kahyuM ke " huM marIci ! A duniyAmAM jeTalA lAbhA che teTalA tame ja meLavyA che ! kAraNa ke cAvIzamA tirthaMkara mahAvIra pazu tameja Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasatra thavAnA, priya mitra nAmanA cakravatI paNa tameja ane tripRSTha nA manA vAsudeva paNa tameja thavAnA. atyAre je ke huM tamane vaMdana karuM chuM, paNa te kaMI tamArA A parivrAjakapaNane ke tamArA A janmane uddezIne vaMdana nathI karate. paraMtu tame chellA tIrtha - kara thavAnA che tethI ja huM tamane vaMduM chuM; kAraNa ke vartamAna tIrthakaronI jema bhAva tIrthakaro paNa vaMdanIya che." e pramANe madhuravANIthI vAraMvAra stuti karI bharata mahArAjA svasthAne gayA. e vRtAnta sAMbhaLI marIci harSAvezamAM AvI traNa vAra paga pachADI khuba nAcavA maMDI gaye ane belavA lAgyo ke "huM ke bhAgyazALI! mAruM kuLa keTaluM uttama? huM pahele vAsudeva thavAne, huMja mUkA nagarImAM cakavatI thavAno ane chelle tIrthakara paNa huM ja thavAne ! ahAho, mArUM kULa keTaluM badhuM uttama che? huM vAsudevamAM pahele thaIza, eTaluM ja nahIM paNa mArA pitA paNa cakavatIomAM pahelA che, tema mArA pitAnA pitA paNa jinezvaramAM pahelA che. kharekhara mArA kULanI keTalI badhI uttamattA?" A pramANe kULane mada karavAthI marIcie nIcagavya karma upajayuM; kAraNa ke evo niyama che ke je mANasa potAnI jAti kULa, aizvarya, baLa, rUpa, tapa tathA jJAnane madada kare che te mANasane te te vastu viSe hInatA prApta thAya che. prabhu mekSe gayA pachI paNa marIci sAdhuo sAthe vihAra karate AgaLanI jema mANasane pratibaMdha ApI, ziSya karavA sAdhuone sepate. eka divase tene zarIre kaMIka mAMdagI thaI AvI, paNa te avirati hovAthI temaja tene veSa jUdo hovAthI keI sAdhue tenI sevA suzruSA na karI. AthI te vicAravA lAgyuM ke -arerA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna. 77 A mArA ghaNA vakhatanA paricayavALA sAdhue paNa pArakA jevA ja rahyA ! paNa have jo huM sAjo thauM te mArI vaiyAvacca kare evA ekAdo ziSya karUM. marIci anukrame nIrAgI thayA. eka vAra kapila nAmanA rAjaputra tenA upadeza sAMbhaLI pratidha pAmyA, eTale marIcie prathamanI jema tene sAdhu pAse jai cAritra grahaNa karavAnI bhalAmaNa karI. paraMtu kapile javAba ApyA ke;-"huM te tamArA dananI ja dIkSA laiza. ane jo munimArga ja meAkSanA hatu hAya tA pachI tame pote A parivrAjakane veSa kema svIkAryA? " marIcie kahyuM ke-" kapila ! huM munimArga pALavAne asamartha chuM, munie teA mana, vacana ane kAyAnA daMDathI virata thayelA hAya che, huM kai tevA nathI. " evI rIte peAtAnA bhAre karma tathA cAritravimukhatA viSe marIcie keTaleka khulAsA karyAM. kapile prazna karyo ke,-" tyAre zuM tamArA darzanamAM dharma jevuM kaMi ja nathI ? " marIcie vicAryu ke A kapila mAre peAtAnA ja ziSya thavAne lAyaka che, tethI teNe javAba Apyo ke- pitjhA ! sthaMpi yaM vi "arthAt he kapila ! jema jInezvare prarUpelA mArgamAM dhama che tema mArA A mArgamAM paNa che. te pachI kapile marIci pAse dIkSA lIdhI. marIcinA chelle javAma sUtravirUddha hatA. tenI prarUpaNA utsUtra hatI. tethI teNe potAnA kADAkeADI sAgarApama jeTaleA saMsAra vadhArI mUkayA. peAtAnA karmanuM teNe prAyazcitta-Ale caNA paNa na karI. tethI peAtAnu` ceArAzI lAkha pUrvanuM AyuSya Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra pALI, tyAMthI kALa karIne cothe bhave brahmAkamAM dasa sAgarapamanI sthitivALe deva thayA. (4) tyAMthI cavIne pAMcamA bhavamAM keTalAka nAmanA gAmamAM eMzI lAkha pUrvanA AyuSyavALe kezika nAme brAhmaNa thayo. te viSayamAM Asakta, dravyano lAlacu ane hiMsAdimAM kara hRdayavALo hovAthI, Akhare tridaMDI thaI mRtyu pAmIne ghaNu kALa sudhI saMsAramAM bhame. e bhane sthala bhAmAM gaNyA nathI. tyAMthI chaThe bhave sthaNA nagarImAM boMtera lAkha pUrvanA Ayu thavALA puSpa nAmane brAhmaNa thaye. te aMte tridaMDI thaI mRtyu pAmIne sAme bhave sAdhama devalokamAM madhyama sthitivALo deva thayo. tyAMthI avIne AThame bhave caitya nAmanA gAmamAM sATha lAkha pUrvanA AyuSyavALo agnidyota nAme brAhmANa thaye. te aMte tridaMDI thaI mRtyu pAmIne navame bhave IzAna devalekamAM madhyama sthitivALe deva thaze. tyAMthI avIne dazame bhave maMdara nAmanA gAmamAM chapana lAkha pUrvanA AyuSyavALo agnibhUti nAme brAhmaNa thayo. te aMte tridaMDI thaI mRtyu pAmIne agIyArame bhave sanakumAra devalokamAM madhyama AyuSyavALe deva thaye. tyAMthI cavIne bArame bhavetAMbI nagarImAM cummAlIza lAkha pUrvanA AyuSyavALo bhAradvAja nAme brAhmaNa tha. te aMte tridaMDI thaI, mRtyu pAmIne terame bhave mahendra devalakamAM madhyama sthitivALo deva thaye. tyAMthI cyavIne keTalAka kALa * bhavabhramaNa karI, caMdame bhave rAjagRha nagaramAM cotrIsa lAkha pUrvanA AyuSyavALe sthAvara nAme brAhmaNa thayo, te paNa aMte tridaMDI thaIne mRtyu pAmI, paMdarame bhave brahma devalokamAM madhyama sthitIvALo deva thayA. sAme bhave rAjagRha nagaramAM vizAkhabhati nAme yuvarAjanI dhAriNe nAme bhAryAnI kukhe, karoDa Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vyAkhyAna varSanA AyuSyavALo vizvabhUti nAme kSatriya thaye. vizvabhUti eka vakhata potAnA aMta:pura sAthe puSpakaraMDaka nAmanA ramaNIya udyAnamAM kIDA karatA hatA. te joI tenA kAkAnA dIkarA vizAkhanaMdIne IrSA AvI ke "jyAM sudhI vizvabhUti udyAnamAM che, tyAM sudhI mArAthI tyAM jaI zakAya nahIM, mATe tene kapaTa karI bahAra kADhe te ThIka thAya." ema vicArI vizAkhanaMdIe kapaTa karI saraLa svabhAvI vizvabhUtine bahAra kADhaye, ane pote udyAnamAM rahI pitAnI strIo sAthe ramata karavA lAgyo. vizvabhUtine kapaTanI khabara paDatAM khuba krodha caDe. teNe kaThAnA vRkSane mAtra eka mUThI mArI badhAM phaLo nIce pADI dIdhAM. ane vizAkhanaMdIne uddezIne be ke-"A kaThAnAM phaLanI jema tamArA badhAnAM mastake huM jotajotAmAM dharatI upara ragadaLI zakuM chuM, paNa zuM karuM? vaDile taraphanI mArI bhakti ane tema karatAM aTakAve che. mAre have AvA kapaTayukta bhegepage nahIM joIe." pachI viSayethI virakata thayelA vizvabhUtie saMbhUti nAme munirAja pAse dIkSA lIdhI. teo eka hajAra varSane ugra tapa tapatA, vicaratA vicaratA eka vakhata mAsakhamaNanA pAraNe gocarI mATe mathurAmAM padhAryA. te vakhate temanA kAkAne dIkare vizAkhanaMdI paNa tyAM paraNavA mATe AvyuM hatuM. teNe tapathI atyaMta kRza thaI gayelA vizvabhUtine joyA. have vizvabhUti gocarI mATe cAlyA jAya che, tevAmAM eka gAya sAthe athaDAvAthI paDI gayA. te joIne vizAkhanaMdI hasI paDyo ane tenAthI bolAI javAyuM ke "ekamAtra mUDInA prahArathI AkhI kaThIne khaMkherI nAkhavAnuM tArUM baLa kyAM cAlyuM gayuM?" vizAkhanaMdInA evA udagAra sAMbhaLI vizvabhUtine krodha vyA ane teNe gAyane zIMgaDAthI pakaDIne AkAzamAM bhamADI ane evuM niyANuM karyuM ke-"huM Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtraA ugra tapasyAnA prabhAvathI bhavAMtare ghaNe parAkramI thauM." pachI pitAnuM karaDa varasanuM AyuSya pUrNa karI, pUrvanA pApanI AyaNuM karyA vinA mRtyu pAmavAthI sattarame bhave mahA zuka devalokamAM utkRSTa AyuSyavALA deva thayA. tyAMthI avIne aDhArame bhAve potanapura nagaramAM pitAnI putrIne paraNanAra prajApati nAmanA rAjAne dIkare tripRSTha nAmane vAsudeva thaye. prajApati rAjAnuM nAma prathama ripu pratizatru hatuM. tene bhadrA nAmanI rANInI kukhe acaLa nAme putra ane mRgAvatI nAme putrI hatI. mRgAvatI ghaNuM rUpALI hatI. eka vakhate vanamAM pravezelI ane atula sAMdaryavatI mRgAvatI potAnA pitA pAse praNAma karavA gaI. rAjA tenuM saMdarya joI kAmAtura thaye. pachI rAjAe nagaranA moTA moTA mANasone bolAvIne kahyuM ke "he sa? rAjyamAM je je rana-vastuo utpanna thAya te konI samajavI?" tyAre sabhyajanee uttara Apyo ke- "he svAmI ! je uttama rana-varatuo heAya te rAjAnI ja gaNAya. kAraNake evI umadA vastuono rAjA sivAya bIjo koNa mAleka heI zake ?" A pramANe prapaMcI rIte lekenI sammati meLavI rAjAe mRgAvatIne rAjasabhAmAM bolAvI, sabhyone uddezI kahyuM ke-"tamArA abhiprAya mujaba A kanyAratna mAre ja grahaNa karavuM joIe." le rAjAnA AvA vartanathI cakita thaI gayA. rAjAe Akhare pitAnuM dhAryuM karyuM. mRgAvatI sAthe gaMdharva vidhithI lagna karyuM. e rIte rAjA potAnA prajA eTale saMtatine pati thayA tethI tenuM nAma prajApati tarIke prasiddha thayuM. te mRgAvatInI kukhe sAta svoe sUcita, corAzI lAkha varasanA AyuSyavALo tripRSTha nAme putra . teNe bAlyAvasthAmAM paNa prativAsudevanA DAMgaranA khetarane vinna karanArA siMhane zastravagara pitAnA Page #152 -------------------------------------------------------------------------- Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Yi prakAzaka meghajI hIrajI,mukaselarsa che pAra. pAdhunI, muMbaI. naM-3. AjJA karatAMya gAyana vadhAre priya ? (pR. 81.) OF Kirshna Art Works, Bombay 2, Meghji Hirji Bombay 3. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya vyAkhyAna. 1 hAthathI ja cIrI nAkhyA hatA. anukrame tripRSTha vAsudeva thayA. eka vakhate vAsudevanA zayana samaye madhura svaravALA keTalAka gavaiyA gAtA hatA. vAsudeve peAtAnA zayyApAlakane AjJA karI ke--" mArA uMghI gayA pachI gAyana dha karAvaje ane gavaiyAone rajA Apaje." ema kahI vAsudeva tA nidrAvaza thai gayA. zayyApAlaka sa'gItanA svaramAM bhAna bhUlI gayA tethI tene vAsudevanI AjJAnuM smaraNa rahyuM nahIM. thADI vAra pachI vAsudeva jAgRta thayA ane joyu teA hajI saMgIta te cAlatu ja hatuM. tethI temaNe krodhAvezamAM AvI zayyApAlakane kahyu ke--duSTa ! mArI AjJA karatAM paNa zuM gAyana tane vadhAre priya che ? ThIka che, huM tane tenu N phaLa cakhADuM chuM ! " ema kahI temaNe zayyApALanA kAnamAM dhagadhagatA sIsAnA rasa reDAvyeA. A kRtyathI vIraprabhunA jIva tripRSTha vAsudeve kAnamAM khIlA ThAkAvAnuM ka` upArjana karyu. evI rIte te bhavamAM aneka duSkarmo karI tyAMthI mRtyu pAmI egaNIsame bhave sAtamI narakamAM tetrIsa sAgarApamanA AyuSyavALA nArakI thayeA. tyAMthI nIkaLIne lIzame bhave siMha thayA; tyAMthI marIne ekavIzame bhave ceAthI narakamAM nArakIpaNe upanyA. tyAMthI nIkaLI ghaNA bhavA bhamIne bAvIzame lave manuSyapaNu pAmyA. tyAM zubha karma upArjana karI mRtyu pAmIne tevIzame bhave videhakSetramAM mUkA nAmanI rAjadhAnImAM dhanaMjaya rAjaLanI dhAriNI nAme rANInI kukhe cArAzI lAkha pUrvanA AyuSyavALA priyamitra nAme cakravatti thayA. teNe peTTIla nAme AcArya pAse dIkSA laI eka karoDa varSa paryaMta saMyama pALI aMte kALa karIne cAvIzame bhave mahAzukra devalAkamAM sarvArtha nAmanA vimAnamAM sattara, sAgarApamanI sthi Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kapatra tivALe deva thayA. tyAMthI cAvIne paccIzame bhave A bhAratakSetramAM chatrikA nAmanI nagarImAM jitazatru nAme rAjAnI rANIbhadrAnI kukhe pacIsa lAkha varSanA AyuSyavALe naMdana nAme putra thayA. teNe ghaNA varasa rAjasukha bhegavI, cAvIsa lAkha varSa vItatAM rAjayane tyAga karI poTTilAcArya pAse dIkSA lIdhI. dIkSita thayA pachI nandana munie aMdagI paryata mAsakhamaNa karI, vIza sthAnakanuM ArAdhana karI tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM. temaNe eka lAkha varSa sudhI cAritrya pAmyuM. aMte eka mAsanI saMkhanApUrvaka kALa karIne cha vIzame bhave prANuta nAmanA devalokamAM puttarAvataMsaka vimAnamAM vIza sAgaropamanI sthitivALe deva thaye. tyAMthI AyuSya pUrNa thatAM RvIne, marIcinA bhavamAM bAMdhelA ane bhegavavAnA bAkI rahelA nIca zetrakarmanA udayathI sattAvIzame bhale vIra prabhune jIva brAhmaNakuMDa zrAma nagaramAM rASabhadatta brAhmaNanI bhAryA devAnaMdAnI kukhe garbha paNe utpanna thaye. iMdrane saMkalpa ane kartavya dharmendra vicAryuM ke nIca gotrakarma kSINa na thayuM hoya te anaMtI urpiNa ane avasarpiNI vItyA pachI, eka Azcarya--akherArUpe, tIrthakare, cakravartIe, baLadeve ane vAsudeva zukuLamAM, adhama kuLomAM, tuccha kuLomAM, daridra kuLamAM, bhikSuka kuLamAM, kRpaNa kuLamAM tathA brAhmaNakuLamAM Ave e saMbhavita che. arthAt nIca gotramAM kukSine viSe garbhapaNe utpanna thAya, paNa nIca kuLamAM janma te na ja thAya ane na je tha joIe. have A zramaNa bhagavAna mahAvIra jaMbadvIpamAM, bharatakSetramAM,brAhamaNakuMDagrAma nagaramAM, koDAla gotranA Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya vyAkhyAna. 83 RSabhadatta brAhmaNanI bhAryo-jAladhara gAtranI devAnaDhA nAme brAhmaNInI kukhe garbha paNe utpanna thayA che. devAnA rAjA ane deveAnA indra tarIke mAre zuM karavuM ? dareka indranI e ja che ke bhagavAna arihaMtAne saghaLA zuddha kaLAmAMthI, ugra kuLAmAM, bhAgakuLAmAM, rAjanya kuLAmAM, ikSvAku kuLAmAM, jJAtaLAmAM, kSatrikuLAmAM ane riva'zakuLAmAM ane tevA bIjA zudhdha jAtivALA ane zudhdha kuLavALA vaAAmAM, jyAM jyAM rAjya ane rAjya lakSmInA upabhAga thatA hAya tyAM mUkavA. kartavya nakakI thayA pachI iMdre, brAhmaNakuDagAma nagaramAMthI, kADAlageAtranA RSabhadatta brAhmaNanI bhAryA, jAlaMdhara gAtranI devAnaDhA nAme brahmaNInI kukhamAMthI, zramaNa bhagavAn mahAvIranA gabhane, kSatriyakuMDagrAma nagaramAM, zrI RSabhadevanA vaMzamAM thayelA jJAta nAme kSatriyavizeSAnI madhyamAM thayelA kAzyapa geAtranA sidhdhA nAmanA kSatriyanI bhAryA, vasiSTha geAtranI trizalA nAme kSatriyANInI kukhane viSe mUkavAnA nizcaya karyo. temaja trizalA kSatriyANInA putrIrUpe je garbha hatA tene jAlaMdhara geAtranI devAnaMdA brAhmaNInI kukhamAM mUkavAnA paNa nirNaya karI nAkhyA. te pachI zakendre page cAlanArA sainyanA adhipati harigregameSI nAmanA devane bAlAvI, peAtAnI AkhI ceAjanA ane tenAM kAraNAnI samajutI ApatAM kahyuM:-- " he devAnupriya !arihaMtA, cakravattie, baLadevA tathA vAsudevA kadApi zudra kuLAmAM, adhamakuLAmAM, paNakaLAmAM, daridra kuLAmAM, tuccha kuLAmAM, bhikSukakuLAmAM,tathA brAhmaNakuLamAM na Ave. evA purUSA haMmezA ugrakuLa, bhAgakuLa, rAjanyakuLa,jJAtakuLa, kSatriyakuLa, ikSvAkukuLa, harivaMzakuLa athavA tevA prakAranA bIjA vizuddha Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. zrI kalmasatrajAtivALA ane vizudha kuLavALA zomAMja janmavA joIe. parantu atI utsarpiNI ane avasarpiNI gayA pachI lokone viSe Azcarya rUpe je kaMI bane che temAM zrI vIraprabhunuM brAhmaNakuLamAM garbha rU AvavuM e paNa eka Azcarya che. je nIcatrakanI sthiti kSINa thaI na haya, jenA rasane paribhegA thaye na hoya tathA je karma AtmapradezathI dUra thayAM na hoya tenA udayavaDe tIrthakare, cakravartio, baLadeve tathA vAsudeva aMtakuLane viSe, prAMtakuLane viSe, daridra kuLane viSe, bhikSukuLane viSe, kRpaNukuLane viSe tathA brAhaNakuLane viSe Ave e saMbhavita che. eTaluM chatAM evA purUSo keIpaNa vakhata te te nidvArA janmarUpe nIkaLyA nathI nIkaLatA nathI ane na ja nIkaLavA joIe. - "zramaNa bhagavAna mahAvIra jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM bharatakSetrane viSe brAhmaNakuMDagrAma nagaramAM, keDAla getranA trASabhadatta nAmanA brAhmaNanI bhAryo jAlaMdhara trivI devAnaMdA nAmanI brAhANanI kukhane viSe garbhapaNe AvyA che. devenA Indra ane devonA rAjA tarIke mAre e AcAra che ke bhagavAna arihaM. tene zuddha kuLomAMthI vizuddha kuLamAM saMkamAvavA. mATe he devAnupriya! tuM jA ane zramaNa bhagavAna mahAvIrane devAnaMdA brAhmaNInI kukhamAMthI saM harI, trizalA nAmanI kSatriyANInI kukhane viSe garbhapaNe saMkamAva ane trizalA kSatriyANane je garbha che tene devAnaMdA brAhmaNInI kukhamAM garbha paNe saMkamAva. ATaluM kAma patAvIne jaladI pAcho AvI ane mane nivedana kara." e pramANe AjJA pAmI prakulita thayelA harigamelI deve mastake aMjalI karI vinayapUrvaka uttaramAM kahyuM ke:-"jevI Apa devanI AjJA." * , te pachI te harigameSI deva IzAna koNamAM gaye. ane Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya vyAkhyAna. 5 :-) jevAM, vaikriya samuddhAtavaDe vAkraya zarIra upajAvavAnA prayatna karyo. sakhyAtA yeAjana pramANavALA, uMce ane nIce daMDanA AkAre lAMbA, zarIranA jevA jADA je jIvapradeze ane karma pudgalAnA samuha, tene zarIrathI bhAra kADhyo. te pachI nIce jaNAvelAM sALa prakAranA ratnA, kake tanAdi ratnA jevAM, hIrA jevAM, vaiDuya ratna jevAM, leAhitAkSa ratna jevAM, masAragadya ratna jevAM, ha~sagarbhA ratna jevAM, pulaka~ ratna jevAM, sAgadhika ratna jevAM, jyAtIrasa ratna jevAM, janaratna janapulaka ratna jevAM, nItarUpa ratna jevAM, 'subhaga ratna: jevAM, aMka ratna jevAM, sphaTika ratna jevAM ane STi-jAtinA ratna jevAM, vaikriya vaNAnAM mAtra sArabhUta pudgaleA grahaNa karI, asAra pudgaleAnA tyAga karyAM. ( ratna puddagala dArika che, tethI ( te vaikriya zarIra karavAmAM asamartha che. ) te sArabhUta pudgalAne grahaNa karIne bIjI vAra paNa vaikriya samudhdhAtvaDe pahelAnI jema prayatna vizeSa karI uttara vaikriya rUpa-arthAt bhavadhAraNIya je mULa rUpa tenI apekSAe bIjuM rUpa dhAraNa karyuM . garbha haraNa eTalu thaI rahyA pachI utkRSTa eTale devAne viSe pratIta evI, mIjI gati karatAM maneAhara, cittanI utsukatAvALI, kAyAnI capaLatAvALI, tIvra, bAkInI gatine jItanArI, (vighnanA parihAra karavAmAM sama)pracaMDa pavanathI uchaLatA dhumADAnI aMte jevI zarIranA samagra avayavAne kaMpAvanArI, utAvaLI ane devAne ceAgya evI devagati vaDe utAvaLathI DhoDatA doDatA te haraNegameSI deva, tIrachA asaMkhyAtA dvIpasamudronI madhya madhyabhAgamAM thaIne, ja dvIpanA bharatakSetrane viSe brAhmaNakuMDagrAma nagaramAM RSabhadatta brAhmaNane ghera, jyAM devAnaMdA brAhmaNI che tyAM pahoMcyA. bhagavatanu Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasatradarzana thatAM ja zramaNa bhagavAna mahAvIrane praNAma karyA. devAna dAnA AkhA parivArane avasthApinI nidrA ApI. devAnaMdAnA zarIramAMthI azucI pugale dUra kayI ane zubha pagele sthApyAM. pachI "he bhagavana ! Apa mane anujJA Apo" ema uccArI bhagavAna mahAvIrane bIlakula harakata na Ave tema sukhapUrvaka potAnA divya prabhAva vaDe hAthanI aMjalImAM lIdhA. pachI kSatriyakuM. DagrAma nagaramAM, siddhArtha kSatriyane ghera jyAM trizalA kSatriyANa che tyAM AvI, tenA AkhA parivArane avasthApinI nidrA ApI, trizalA mAtAnA zarIramAMthI apavitra pudagale dUra karI-pavitra pudgale sthApI, prabhune bIlakula harakata na Ave tevI rIte sukhapUrvaka pitAnA divya prabhAva vaDe trizalA kSatriyANInI kukhamAM saMkramAvyA. - garbha haraNanA cAra prakAra che. (1) garbhAzayamAMthI laI garbhAzayamAM,(2) garbhAzayamAMthI laI nimAM,(3) nithI laI garbhAzayamAM ane (4) yonithI laI nimAM. ahIMA garbha haraNane trIjo prakAra samaja. arthAt devAnaMdAnI kukhamAMthI nimArge grahaNa karI trizalA mAtAnI kukhamAM garbhAzaya dvArA saMkramA. e sivAyanA bAkInA traNa prakArane A sthaLe niSedha che ema zrI bhagavatI sUtramAM paNa kahyuM che. ' vaLI trizalA kSatriyANIne putrIrUpe je garbha have tene devAnaMdA brAhmaNanI kukSiAmAM mUko ane pachI te deva je dizAmAMthI, je rIte Avyo hato te ja dizAmAM, teja rIte sadharma devalokamAM devanA rAjA zakeMdra pAse pahoMcI gayo ane "ApanI AjJAnusAra meM kAma karyuM che" ema nivedana karyuM. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya vyAkhyAna ' garbhaharaNane samaya jAlaMdhara zetranI devAnaMdA brAhANInI kukhamAMthI prabhunA garbhanuM, vasiSTha getranI trizalA kSatriyANInI kukhamAM saMkramaNa thayuM, te vakhate varSAkALane trIjo mAsa, varSAkALanuM pAMcamuM pakhavADIyuM, eTale ke Aso (gujarAtI bhAdaravA) mAsanuM kRSNa pakhavADIyuM hatuM, ane terazanI rAtrI hatI. barAbara ardharAtrIye, eTale ke khyAzI rAtrIdivasa gayA bAda tyAzImA rAtridivasI vaccenA kALamAM, uttarAphAlyunI nakSatrane viSe caMdrane vega prApta thatAM, bhagavAna trizalA mAtAnI kukhamAM AvyA. ahiM kavi uprekSA kare che ke "zrI bhagavaMta siddhArtha rAjAnA AkuLamAM praveza karavAne kSaNavAra muhurta AvavAnI rAha jotA hoya tema je brAhmaNanA gharamAM khAsI aherAtra sudhI rahyA te zrI carama tIrthakara prabhu kalyANa karo !" bhagavaMte pitAnuM garbhasaMkramaNa jayuM ke nahIM? te kALe ane te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra mati, zruta ane avadhi e traNe jJAna sahita hatA. jyAre devAnaMdAnI kukhamAMthI trizalA mAtAnI kukhamAM potAnuM saMharaNa thavAnuM hatuM tyAre "huM saMDarAIza" e pramANe prabhu pote jANe che, paNa jyAre hariNe gamelI deva devAnaMdAnI kukhamAMthI laIne trizalA mAtAnI kukhamAM saMharaNa kare che tyAre te saMharaNa vakhate "huM saMharAuM chuM" e pramANe jANatA nathI.' ahIM keI zaMkA kare ke saMharaNa thatI vakhate prabhue potAnuM saMharaNa kema nahIM jANyuM hoya? saharaNane kALa te asaMkhya samayane hoya che. AthI asaMkhya samayavALI kriyAne bhagavAna na Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e jANe e kema bane ? vaLI. saharaNa karatAM prabhunuM jJAna te viziSTa che, tethI rAuM chuM." evuM prabhune jarUra jJAna hAvuM joIe. zrI kalpasUtra * karanAra hiroMgameSI deva sa'haraNakALe " huM sahu ' ' OM t . - samAdhAnamAM jaNAvavAnuM ke, saharaNa kriyAnA kALa asaMkhya samayanA `hAvAthI " huM sahurAuM chuM." ema bhagavata jANe che . kharA, paNa hiraNgameSI deve garbha tu evI kuzaLatAthI sa'harajI . karyuM`` ke tethI prabhune jarApaNa pIDA thai nahIM ane tethI prabhue : jANavA chatAM jANe sa'haraNuM jANyuM ja nahIM, evA kahevAne .. Azaya che. jema koI mANasanA pagamAM kAMTA vAgyA hAya ane bIjo mANasa te kAMTAne evI kuzaLatAthI kheMcI kADhe ke jetho pelAne jarA paNa pIDA thAya nahIM te te vakhate pelA mANasa : ema kahI zake ke " te evI rIte kAMTA kADhyo ke mane muddala khabara ja na paDI. " jo ke kAMTA kADhatAM sAmA mANasane jJAna * tA thAya che ja paNa pIDA na thavAthI kAMTA kADhanAranI kUzaLatA jaNAvavA arthe jANe kaMi jANyu ja na heAya evA vyavahAra thAya che. ghaNIvAra sukhamagna mANasA le che ke " AjanA AkhA divasa kyAM gayA tenI khabara paNa na paDI. " ahIM paNa jo ke te. vyatIta thayelA divasane jANe che, paraMtu atizaya sukha jaNA vavAne mATe evA vyavahAra thAya che. ane eTalAja mATe rizegameSI deve je kUzaLatAthI gabha nuM saraNa karyuM te kuzaLatAne spaSTa karavA mATe prabhu peAtAnA saharaNane jANavA chatAM jANe jANutA ja nathI ema kahevAmAM Avyu che. gaharaNa samaye devAnadAnI sthiti - devanadAnI kukhamAMthI prabhunA garbha tuM saharaNa thayuM te vakhate te peAtAnI zayyAmAM ardhajAgRta ane anidrita avasthAmAM Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiIya vyAkhyAna hatI. eTalAmAM pitAnA cAra svapta jANe trizalA kSatriyANa harI jatI hoya evo bhAsa thaye, tethI te ekadama jhabakI uThI. - trizalA kSatriyANInI sthiti , trizalA kSatriyANInI kukhamAM prabhunA garbhanuM saMkramaNa thayuM te vakhate-madhyarAtrIe te pitAnI avarNanIyazayAmAM apanidrA karatI hatI. eTalAmAM te mahApurUSanA avataraNane sucava nArAM coda mahAsvane jaI jAgI uThI.' ' trizalA devInuM zayanamaMdira - trizalAdevI, te rAtrIe, pitAnA avarNanIya, ane puNyazALI tathA bhAgyazALIne zobhe tevA eka zayana maMdiramAM sUtAM hatAM. te zayanamaMdiranI sava bhIMtane aMdarane bhAga vividha prakAranAM citrathI ramaNIya lAgatuM hatuM. bahAranA bhAgamAM cuno lagAvelo hovAthI jANe cAMdanI patharAI hAya evo bhAsa thato hato. dIvAle, komaLa ane cIkaNA pASA dithI ghuMTelI hevAthI, saghaLuM suMvALuM ane cakacakita lAgatuM hatuM. taLIyuM paNa tevuM ja dedIpyamAna hatuM. phaLIyuM sapATa ane cotarapha jaDelAM maNI-ratnathI jhaLahaLI rahyuM hatuM. pAMca varNavALA maNionI suMdara goThavaNIthI svastikanI racanA karavAmAM AvI hatI ane te paNa AMkhane mane hara lAgatI hatI. sarasa ane sugaMdhamaya paMcavaNa punA samuha cheDe thoDe AMtare saMskArI rIte goThavavAmAM AvyA hatA. kALe agarU, uMcI jAtane ki, selArasa, dazAMgAdi dhapa vigere padArthonI sugaMdhIthI AkhuM zayanamaMdira heka heka thaI rahyuM hatuM. sugaMdhI dravyothI banAvelI guTikA jevI suvAsita lAge tevI rIte AkhuM zayanamaMdira suvAsathI bharyuM bharyuM lAgatuM hatuM. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. zrI kalpasUkSa trizalA devInI zayyA trizalAdevInA zayanamaMdiranI jema zayyA paNa kharekhara AvarNanIya ane AMkhe joi hAya tAja tenu manehAritva samajI zakAya tevI hatI. evI zayyA keAi bhAgyazALI tathA puNyazALIne ja hAya, temAM zarIranA pramANa jeTaluM lAMbu gAdalu khIchAvavAmAM Avyu hatu. mastaka ane paga rAkhavAnA sthAne e AzIkA mUkavAmAM AvyAM hatAM. tethI te zayyA banne bAjue sheja uMcI ane vaccenA bhAgamAM namelI-gaMbhIra lAgatI hatI. gaMgAne kAThe retImAM paga mUkatAMnI sAthe paga uMDA utarI jAya. tema A zayyA paNa evI sukAmaLa hatI ke temAM paga mUkatAMja te uMDA cAlyA jAya. jyAre te sUvA-besavAnA upayAgamAM nathI mAvatI tyAre te dhuLa vigerethI melI na thAya eTalA mATe haMmezA uttama vastrathI DhAMkI rAkhavAmAM Ave che. zayyA upara lAla raMganI maccharadAnI lagAvelI che, saMskAra pAmeluM cAmaDuM, rU, sura nAmanI vanaspati, mAkhaNa ane AkaDAnuM rU jevu sukeAmaLa lAge tevI mA zayyA paNa sukeAmaLa hatI, suga MdhI puSpA ane suvAsabharyo cInI suga Mdha zayyAmAMthI dhrutatI hatI. svapnadarzana upara thaI kyA tevA zayanamadiramAM ane zayyAmAM alpanidrA letAM trizalAdevIe prazasta cAda svapna joyAM ane jotAMnI sAtheja jAgIne beThAM thayAM. e cauda svapna nIce pramANe:---- 1 ) hAthI ( 2 ) vRSabha (3) siMha ( 4 ) lakSmI ( 5 ) puSpamALA ( 6 ) candra ( 7 ) sUrya ( 8 ) daivajA ( 9 ) kuMbha ( 10 ) padma sareAvara ( 11 ) samudra ( 12 ) devivamAna ( 13 ) ratnarAzi ane (14 ) nima agni. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AL*ERE kaeN pa sUtra, K. At Works, Bombay 2 prakAzaka medharAja bacetAM > pakSa, kathano mukhya zrI tirthaMkaranI mAtAe joyalAM cAda svamA Fourteen Dreams of The Mother of Tirthankers. (pR. 90 ) Ke Meghji Hirji Bombay 3. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya vyAkhyAna. prathama svana-hAthI pahele svane trizalA kSatriyANIe hAthI je. zrI RSabhadevajInI mAtAe pahele svane vRSabha je hato ane zrI mahAvIra prabhunI mAtAe pahele svapane siMha je hato. paraMtu ghaNA jinezvarenI mAtA pahele svane hAthI jue evI rItanA pAThanA anukramanI apekSAe-bahu pAThanA rakSaNa mATe, ahIM paNa zrI mahAvIra prabhunI mAtAe pahele savane hAthI je ema kahevAmAM Ave che. e hAthI ke hato ? cAra mahA baLavAnuM daMtazULavALe, uMce, varasI rahelA vizALa megha je, metInA hAra je, candranAM kiraNe je, pANInA kaNa je, kSIra samudra jevo ane vaitADhya parvatanA jevo sapheda, tenA kuMbhasthaLamAMthI jharatA madajaLanI sugaMdhe bhamarAone lubdha banAvI mUkyA hatA. tenA zarIranuM pramANa zakendranA rAvaNa hAthInA jevaDuM hatuM. jalathI bharelo ane caitarapha patharAyelo megha je ghaTATopa lAge ane tenI garjanA jevI gaMbhIra ane manahara lAge tevoja A hAthIne dekhAva paNa manamehaka hate. sarva prakAranAM zubha lakSaNavALo, hAthIomAM sarvottama ane vizALa evA prakArane hAthI trizalAdevIe prathama svapnamAM je. bIjuM svapna-vRSabha veta kamaLanAM pAMdaDAMonI rUpakAMtine paNa parAjIta karate, potAnI prajAnA vistArathI daze dizAone prakAzita karo, utkRSTa bhAsamUhanI preraNAvaDe ja jANe ke uMcI thaI hoya evI dIptivAna, manohara ane ramaNIya muMdhavALo, sUma, nirmaLa ane kamaLa rUMvADInI snigdha kAMtivALe, majabuta, bharAvadAra mAMsapezIvALo, puSTa, yathAsthita avayavavALe ane suMdara zarIra Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtrana 92 vALA vRSabha khIjA svapnamAM joyA. tenA majabuta, gALAkAra atizaya uttama ane tIkSNa zIMgaDAenA AgalA bhAgamAM tela lagAvelu hatu; tenA dAMta krUratArahita, kalyANukara, samAna, suzAzita ane zveta hatA. e vRSabha jANe ke gaNyA gaNAya nahIM eTalA maMgaLane AvavAnA dvArarUpa hoya evA lAgatA hatA. trIjuM svapnasiMha trIjA svapnamAM trizalA mAtAe siMha joyA. te meAtInA hAra, kSIrasamudra, candrakIraNa, pANInAM kaNu tathA rUpAnA pata jevA zveta, ramaNIya ane manAra hatA. tenA paMjA majabuta ane suMdara hatA. gALa AkAravALI, puSTa, susaMbaddha-peAlANa rahita, pradhAna ane tIkSNa dADhAvaDe tenuM mukha zeAlI rahyuM hatuM. saMskAra pAmelA uttama prakAranA kamaLa jevA sukumAra ane yathAsthita pramANavaDe zAbhatA haiADha e suMdaratAmAM vRddhi karI rahyA hatA. tenu' tALavuM lAla kamaLanA pAMdaDA jevuM mRdu ane sukomaLa hatuM. tenI maneAhara jIbha lapalapAyamAna thatI hatI. tenAM netra, mATInI kulaDImAM gALelA ane kudaDI krUratA suvarNa jevA geALa tathA svaccha vijaLI jevA cakacakita ane capaLa hatAM. sAthaLA vizALa ane puSTa, skaMdha paripUrNa ane nirmaLa hatA. sukeAmaLa, zveta, khArIka ane uttama lakSaNavALI kezavALI vaDe te anahada ceAbhA phelAvatA hatA. tenu pUccha uMcu, kuMDalAkAra ane zANAyamAna hatuM. te vAravAra jamIna sAthe akaLAtuM ane pAchuM kuDAlAkAra banI jatuM. tenI AkRtimAM sAmyabhAva dekhAi AvatA hatA. tenI mamadya gatimAM vilAsabhAva pragaTa thatA. tenAM nakha agrabhAgamAM atyaMta tIkSNa hatAM, tenI jIbha padmavapatra samI ramaNIya hatI. AvA lakSaNavatA ht Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 dvatIya vyAkhyAna. sahu AkAzamAMthI utaratA ane pachI potAnA mukhamAM praveza karatA trizalA kSatriyANIe trIjA svapnamAM nihALyeA. ceAthu svapna--lakSmIdevI ceAthA svapnamAM, akhaMDa caMdramA jevI kAMtivALI lakSmIdevInAM darzana thayAM, te lakSmIdevI, uMcA himavAna parvatane viSe utpanna thayela kamaLa rUpI manohara sthAne beThelAM hatAM. kamaLarUpI sthAnanuM vaNuna--sAcejana uMcA, eka tujAra Avana ceAjana ane khAra kaLA paheALA eka suvarNamaya himavAna pa ta che te paryaMta upara daza ceAjana uDDa, pAMcasA ceAjana paheALuM ane hajAra ceAjana lAMbu, vanA taLIyAvALu padmada nAmanuM eka hRda che. tenA madhyabhAgamAM pANIthI e kAsa uMcu, eka ceAjana paheALu ane eka ceAjana lAMbu' eka kamaLa che. nIlaratnamaya nALavu' daza yeAjananu che. tenu mULa vAmaya che, tenuM kada riSTa ratnamaya che, tenA mhAranAM ane aMdaranAM pAMDhaDAM lAla tathA suvarNamaya che. te kamaLanI aMdara e keAsa paheALI, e kAsa lAMbI, eka keAsa uMcI, lAla suvaNaeN maya kesarAAthI zeA bhita suvarNa maya kaNikA che. ( kaNikA eTale khIja kASa-DADA.) tenI madhya bhAgamAM ardhA kAsa paheALu, eka kAsa lAMbuM ane eka phAsamAM kaMika nyuna UMcuM lakSmIdevInuM maMdira che. te maMdirane pAMcaseA dhanuSya uMcA, aDhIsA dhanuSya paheALA, pU dakSiNa ane uttara dizAmAM traNa daravAjA che. maMdiranI vacceA vacce aDhIseA dhanuSya pramANa maNimaya vedikA che. te vedikA upara lakSmI devIne chAje tevI eka zayyA che. have te mukhya kamaLanI cA tarapha pharatA gALa AkAravALA ( valayAkAra ) lakSmIdevInA mAbhUSa@AthI bharelA tathA mukhya kamaLanA pramANathI ardhA uMcA, * Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 zrIkruSpatra ane paheALA ekase ATha maLeA che. evI rIte saghaLA gALAkArAmAM anukrame ardhuM aradhuM pramANu samajavu. khIjA valayamAM vAyavya, izAna ane uttara dizAmAM cAra hajAra sAmAnika devAne vasavAnAM cAra hajAra kamaLa che. pUrva dizAmAM cAra maharSiM ke devI AnA cAra kamaLa che, agneyI dizAmAM abhyaMtara padAnA gurUsthAnIya devAnA ATha hajAra kamaLa che. dakSiNa dizAmAM madhya pa dAnA mitra sthAnIya devAnAM daza hajAra kamaLa che, naiRta dizAmAM AhA ya dAnA nAkara tarIke rahelA devAnA bAra hujAra kamaLa che ane pazcima dizAmAM hAthI, gheADA, ratha, pALA, pADA, gaMdha ane nATakarUpa sAta senAnA nAyakeAnA sAta kamaLa che. tyAra pachI trIjA valayamAM seLa hajAra aMgarakSaka devAne vasavAnAM sALa hujAra kamaLa che, ceAthA valayamAM batrIsa lAkha abhyaMtara AliyAgaka devAne vasavAnAM batrIsa lAkha kamaLa che. pAMcamA valayamAM cAlIsa lAkha madhyama AbhiyAgika devAne vasavAnAM cAlIsa lAkha kamaLa che. chaThThA valayamAM aDatAlIza lAkha bAhya trika devAne vasavAnA aDatAlIsa lAkha kamaLa che. evI rIte mukhya kamaLanI sAthe gaNutAM saghaLAM maLIne eka karoDa vIza lAkha pacAsa hajAra ekaseA vIsa kamaLa thayAM. AvA prakAranA kamaLeA vaDe parivarelA mULa kamaLarUpI manehara sthAna upara lakSmIdevI virAje che. mAliyA lakSmIdevInuM svarUpa ghaNuMja ramaNIya hatuM. temanA be paga jANe su Mdara rIte sthApana karelA e suvarNa maya kAcabA na hoya ane ati ucca tathA puSTa aMguThA vigere lAkSAdi rasa vaDe jANe ragelA hoya evA lAgatA hatA. temanA nakha puSTa, madhya bhAgamAM sheja uMcA, khArIka, lAla raMganA ane cIkAzavALA hatA. hAtha paga kamaLanA pAMdaDAM jevAM sukeAmaLa hatA, AMgaLIe paNa eTa Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya vyAkhyAna. la jasukumAra tathA zreSTha hatI. paganI pIMDIo kurUviMdajAtanA AvartathI athavA AbharaNa vizeSathI suzobhita ane anukrame pAtaLI ane pachI jADI hatI. DhIMcaNa gupta hatA. sAthaLa Uttama hAthInI sUMDha jevA puSTa hatA. ramaNIya ane vistIrNa kamarano bhAga suvarNamaya kaMdorAthI vIMTaLAyela hatA. temanI romarAjI uMcI jAtanA kAjaLa, bhamarA ane meghanA samuha jevA varNavALI saraLa, sarakhI, gADhI, bArIka, suMdara vilAse karI manerama, zirIpapuSpa vigere sukomaLa puSpa karatAM paNa vadhAre sukemaLa ane ramaNaya hatI. kammaranI nIce agADIno bhAga jaghanAsthaLa, nAbhi maMDaLa vaDe suMdara, vizALa ane zreSTha lakSaNavALo hate. zarIrane madhyabhAga-udara muMDImAM samAI jAya e ramaNIya ane trivaliyukta hato. - caMdrakAMta vigere vividha prakAranA maNio, suvarNa, varyAdi. bhinna jAtinAM ratana tathA nirmala ane uMcI jAtanA lAla suva mAMthI banelAM AbharaNe ane AbhuSaNe vaDe e lakSamIde. vInAM apAMge jhaLahaLI rahyAM hatAM. motI vigerenA hAra vaDe mane hara, Dolara vigere puSponI mALAo vaDe vyAsa, dedipyamAna, tathA suvarNanA kaLaza jevA temanA stana puSTa ane goLAkAra hatA. yathAsthAne sthApelA marakatanAM pAnAM ane daSTine AkarSaNa kare evA motIonA gucchAthI ujavaLa dIsatA hAro parama mane hara lAgatA hatA. hRdaya upara paDelI somaiyAnI mALA vaDe zobhate kaMTha ane e kaMThamAM rahela ratnamaya dere zebhanatAmAM anero umero karate hate. * mastaka kaMTha, hAtha vigere upara paheravAnAM ghareNuM AbharaNa kahevAya ane AMgaLI vigere upAMge upara paheravAnAM ghareNuM AbhUSaNa kahevAya. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . zrI kalpasara'. vaLI, e devI kevI che? banne khabhA upara laTakatA be kuMDanI ulasAyamAna zebhAyukta ane samIcIna che kAMti jemAM evA prakAsnAdiptisvarUpa guNasamuha vaDe te zobhatI hatI. rAjA jema pitAnA sevako vaDe zobhe, tema mukharUpa rAjAne jANe sevakasamuha hoya, tevA prakAranA dIpti lakSaNa ane guNa samuha vaDe temanuM vadana zobhatuM hatuM. temanAM cana kamaLa jevAM nirmaLa, vizALa ane ramaNIya hatAM. temanA dedipyamAna banne hAthamAM rahelA kamaLamAMthI makaraMdanA biMduo TapakatA hatA. jo ke devatAone paraseve nathI hotuM, chatAM mAtra kIDAnI khAtara pavana levA kaMpAvele-pharakAvele vIMjhaNa ati manohara lAgate hato. temaja temane kezakalApa samyapha prakAre chUTA chUTA vALavALe, zyAma varNavALo, saghana ane bArIka hate. evI rIte padyasarovaramAM ugelA ukta svarUpavALA kamaLa upara nivAsa karanArI, ezvaryAdi guNayukta ane himavAna parvatanA zIkhara upara digagajendronI lAMbI ane puSTa suMDha vaDe jene abhiSeka thaI rahyo che evI lakSmIdevIne trizalA kSatriyANuM cothA svapnamAM jue che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya vyAkhyAna svamadana (cAlu) pAMcamuM svama-puSpamALa pAMcamA svamamAM trizalA kSatriyANIe, kalpavRkSanAM tAjAM ane sarasa kuvALI cemera sugaMdha prasarAvatI ramaNIya mALA AkAzamAMthI nIce utaratI joI. temAMthI caMpAnA, azokanA, punnAganA, nAgakesaranA, priyaMgunA, zirISanA, megarAnA, mahi. kAnA, jAInA, juInA, aMkelanA, kejanA, keriMTanA, DamarAnA, navamAlikAnA, bakulanA, tilakanA, vAsaMtikAnA, sUryavikAsI kamaLanA, caMdravikAsI kamaLanA, gulAbanA, macakuMdanA ane mAdhavI latAnA puSpanI temaja AMbAnI maMjarInI sugaMdha chuTatI hatI. e anupama ane mahara suvAsathI daze dizAo chavAI jatI hatI. sarva jatuonA sugaMdhI puSpa temAM guMthAelA hovAthI jANe koI citArAe vividha raMgathI paTapara mALA citarelI hoya e bhAsa thatA hatA. vacamAM vacamAM sapheda kulanI sAthe dedIpyamAna ane ramaNIya lAla-pILA raMganA vividha raMgI pupe paNa parovavAmAM AvyAM hatAM. mALAmAMthI chUTatI manamohaka suvAsane lIdhe, cAre taraphathI AkarSAI AvelAM bhrama. rAo ane kAmarIne samuha, mALAnI AsapAsa pharato, karNane priya lAge te guMjArava karate hate. chaThuM svama-candradarzana chaThThA svapnane viSe trizalA mAtAe candranAM darzana karyA. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 zrI kahapatra-- te caMdra gAyanA dUdha, prIchu, pANInAM kaNa ane rUpAnA kaLasa jevA sapheda hatA. vaLI te leAkeAnAM hRdayane zAMti ane prIti pamADanAra, sALe kaLAe saMpUrNa, gaMbhIra vananI saghana jhADInA aMdhakArane paLamAtramAM dUra karanAra, mAsa-varSa vigere pramAzune karanAra-zukala pakSanA pakhavADIyAmAM rahelI pUrNimAne mAtAnI kaLArDa AbhAvanAra, kumudavanane vikavara karanAra, rAtrine zeAbhAvanAra, rAkha vigerethI sArI rIte mAMjI svacchaujjavala banAvelA arIsA jevA, huMsa samA ujavala varNa vALA, graha-nakSatra-tArA vigerenA AgevAna, aMdhakAranA zatru ane kAmadevanA bhAthA jevA hatA. jema dhanurdhArI purUSa khaNunuM bhAthu meLavI, temAMthI khaNA cheDI mRgAdi prANIone haze tema kAmadeva paNa candranA udaya pAmI, kAmakhANuvaDe leAkeAne vyAkULa banAve che; eTale ke caMdranA udaya thatAM kAmadeva kAmI srIpurUSAne satAve che. vaLI je candra samudramAM huMmezA bharatI lAve che, peAtAnA prANavaRRbha bhoranA viyAgathI vyagra banelI virahiNIAne peAtAnA kiraNAthI gamagIna manAve che, jenuM sAmya ane ramaNIya svarUpa sarvavidita che, ane je caMdra AkAzamaMDaLanuM jANe vistIrNa, saumya ane calana svabhAva tilaka na hoya evA lAge che, temaja je peAtAnI patnI rahiNInA cittane haranAra arthAta bhattora samA* cAMdanIvaDe ze|bhI rahyo hatA tevA saMpUrNa caMdranA:trizalA devIe chaThThA svamamAM darzana karyo. sAtamuM svama-sUrya darzana sAtamA svapnamAM trizalA kSatriyANIe a MdhakAranA samu*rAhiNI eka nakSatra che. siddhAMtamAM candra ane nakSatrane saMbaMdha svAmI sevaka jevA kahyo che. ahIM rAhiNIne patnI kalpavAmAM kavine panAvilAsa ja samajave. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya vyAkhyAna. 99 hunA nAza karanAra ane prakAzathI jhaLahaLatA sUryanAM dana karyAM. jo ke sUryamaMDaLamAM rahetA bAdara pRthvIkAyanA jIvA te svabhAvathI zItaLa hAya che, paNa mAtapa nAmakarmanA udayathI tejane lIdhe jAjvalyamAna lAge che, e sUryanA raMga lAla azAkavRkSa, prakRhita thayela kesuDA, pApaTanI cAMca ane caNuAThInA a bhAga jeveA lAlaceALa lAgatA hatA. vaLI te kamaLavanane vikAsalakSmIvarDa vibhUSita karanArA, meSa vigere rAzimAM saMkramaNAdi vaDe jayAtiSacakranuM lakSaNa jaNAvanAra, AkAzane ajavALanAra dIpaka same, himasamuhane gaLethI pakaDI kADhI mUkanAra, graheAnA samudAyane svAmI, rAtrinA aMta ANanAra, utkraya ane asta same muhurtta paryaMta sAmyabhAva dhAraNa karanAra, ane bAkInA vakhate ugra svarUpavALA, rAtrIne viSe cArI-jArI vigere kukarma karavA karanAra svecchAcArI ane durAcArIone aTakAvanAra, ThaMDInA vegane peAtAnA tApathI dUra karanAra, merU parvatanI AsapAsa satat pradakSiNA ApanAra, vistI maMDaLavALA, prakAzita caMdra tathA tArA vigerenI zeHbhAnA kSaNamAtramAM pAtAnAM sahasra kIraNAvaDe nAza karanAra hatA. ahiM sUya nA je eka hajAra kiraNA kahevAmAM AvyA che te phakta leAkarUDhIthI kahyA che. bAkI kAvizeSanI ( RtuenI ) apekSAe sUya nAM kiraNeA adhika paNa hAya che. dAkhalA tarIkecaitra mAsamAM sUnAM khArasA kiraNeA hAya che, vaizAkamAM teraseA, jeThamAM cAdaze ane zrAvaNa bhAdaravAmAM paNa teTalAMja hAya che. aSADha mAsamAM paMdaraseA, ane Aso mAsamAM seALasA hoya che. kAntikamAM agIyArase, mAgazaramAM eka hajArane pacAsa, pASamAM eka hajAra, mahA mAsamAM agIyArase ane phAgaNumAM eka hajAra ne pacAsa kIraNA hAya che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasatraAThamuM svamasuvarNamaya vajadaMDa AThamA svapnamAM trizalA kSatriyANIe uttama jAtinA suvarNamaya daMDa upara pharakatI dhajA joI. te dhajAmAM lIlA, kALA, lAla, pILA ane sapheda varNavALA, ramaNIya, sukemaLa jaththAbaMdha morapIMcha, vAyunA hillolathI pharapharatAM hatAM. e merapIMcha jANe ke ajanA keza heya evAja lAgatAM hatAM. manuSyanA mastaka upara keza coTalo zobhe tevI rIte A vija upara kezane badale morapIMchane guccha zete hatA. dhvaja kharekhara ghaNo suMdara hato. tenA upalA bhAgamAM sphaTikarala, zaMkha, aMkaratna, macakuMda puSpa, pANInAM kaNa ane rUpAnA kalaza jevo zveta eka siMha cItarelo hato. ane te paNa potAnA svAbhAvika saMdarya vaDe ghaNo ramaNIya lAgatuM hatuM. vAyarAnA taraMgane lIdhe vajAnI sAthe temAM rahelo siMha paNa jANe ke uchaLI uchaLIne AkAzataLane phADI nAkhavA mathato hoya te bhAsa thato hate. AvI rIte sukhakAraka maMda maMda pavanane lIdhe calAyamAna thatA, atizaya maheTA ane manohara rUpavALA vajane trizalA kSatriyANIe AThamA svamamAM pratyakSa karyo. navamuM svama-jaLapUrNa kuMbha navamA svamane viSe trizalA kSatriyANI pANIthI saMpUrNa bharelo kuMbha nIrakhe che. te kalaza ati uttama prakAranA suvarNa sama ati nirmaLa ane dIptimAna hatuM. temAM saMpUrNa jaLa bhareluM hovAthI kalyANane sUcavatuM hatuM. tenI kAMti prakAzatI hatI, tenI cAre tarapha kamaLanAM pupa vIMTaLAyelAM hatAM, ane tethI jANe ke saghaLA prakAranA maMgaLanuM eka saMketasthAna hoya te te dIsate hate. uttamottama rasI vaDe atizaya zobhatA kamaLa upara te stha Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya vyAkhyAna. - 100 pAyeluM hatuM, netrane jotAM ja gamI jAya te hato. tenA prakAzathI dizAo paNa dIpI nIkaLI hatI. jANe ke uttama saMpattinuM nivAsasthAna hoya ane sarva prakAranA amaMgaLathI rahita hAya, te te kalyANakArI, tejasvI ane dharma, artha tathA kAmarUpa trivarga saMpattinA Agamanane sUcavatuM hatuM. vaLI sarva tuomAM thatAM sugaMdhI puSpanI mALA kaMThamAM jhulatI hatI. A prakAranA saMpUrNa bharelA rUpAnA kaLazane trizalA kSatriyANIe navamA svapnamAM nihALyo. dasamuM svama-paddha sarevara dasamA svapnane viSe trizalA kSatriyANIe padma sarovara joyuM. A sarovaramAM, ugatA sUryanA kiraNethI ughaDelA saDasa pAMkhaDIvALAM kamaLanI suvAsa sarvatra patharAI rahI hatI ane e suvAsane lIdhe sAvaranuM pANI paNa sugaMdhamaya banI gayuM hatuM. pANIne raMga heja pILA tathA heja ratAza paDatuM hatuM. sarovaranI AsapAsa aneka jaLacara prANuo ane mAchalAMo kallola karatAM hatAM. e mahAna sarovaramAM sUryavikAsI tathA caMdravikAsI kamaLa uparAMta rAtA ane zveta meTAM kamaLa paNa eTalAM badhAM hatAM ane tenI kAMti eTalI badhI patharAI jatI hatI ke AkhuM sarovara tejathI jhaLahaLatuM hatuM. harSita aMta:karaNavALA bhamarA ane madenmatta banelI bhamarIo, e ramaNIya sarevaramAM khIlelA kamaLonuM AsvAdana laI rahyAM hatAM. AvA suMdara ane bhavya sthAnanI prAptithI garvita banelA kalahaMsa, bagalA, cakavA, rAjahaMsa ane sArasa ItyAdi pakSIo ane temanAM joDalAMo sarovaranA nirmaLa jaLane sukhethI upalega karI rahyAM hatAM. kamalinInAM pAMdaDAM para paDelAM jaLabiMdu sarovaranA pAMkhaDIvALA saravaranuM pANI ratAza paDatA A kalola Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zrI kalpasaraAbhuSaNe jevA lAgatAM hatAM ane kamalinInAM pAMdaDAM nIlaratra jevA epatAM hatAM, bannene saMga jANe nIlaratamAM ghaNAM motI jaDyAM hoya evuM lAgato hate. AvuM AbhUSaNayukta padma sarovara kone AzcaryakAraka na lAge? evI rIte hRdaya ane netrane vahAluM lAge tevuM ane sarovarane viSe pUjanIya temaja ramaNIya paddha sarovara trizalA kSatriyANIe dasamA svamamAM joyuM. agIyAramuM svama-kSIrasamudra agIyAramA svapnane viSe trizalA kSatriyANue, kSIrasamudra ne. e samudranA madhya bhAganI uvaLatA candranAM kIraNa sAthe sarakhAvI zakAya. cAre dizAmAM teno agAdha jaLapravAha vistarI rahyuM hatuM. temAM atizaya caMcaLa ane ghaNA uMcA mojAe uchaLatAM hatAM. sapta pavananA AghAtathI calita thatA taramAM capaLatApUrvaka dhasI rahyA hatA. ane tenI taraMgalaMga lIlA sarasa nRtyakaLA jevI lAgatI hatI. tenI svaccha ane uchALA mAratI umIe, jANe atizaya kSebha pAmI hoya tema cAre bAju athaDAtI hatI ane tethI e dekhAva ghaNe suMdara lAgatuM hatuM. AvA rItanA taraMge, bhege ane urmio vaDe kaMThA tarapha dhasatA ane pAchA pharatA jaLapravAhane jevAthI kene prema nA upaje ? moTA magaramaccha, mAchalAM, timi nAmanA sAmAnya maracha, timiMgala nAmanA moTA maracha, nirUddha ane tilitilaka vigere jUdI jUdI jAtanA jaLacara jIvonA pucchanA AghAtathI kapUra jevuM sapheda phINa sapATI para vistarI rahyuM hatuM. moTI meTI nadIonA jesabhera vahI AvatA pravAhane lIdhe je bhamarIo ane gaMgAvarta uddabhavatA hatA tene lIdhe pANI AkULa-vyAkULa thatuM hoya ane anya sthaLe nAsI javAne Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya vyAkhyAna. 13 mA na jaDavAthI uMce uchALA mAratuM ane pAchuM tyAM pachADA mAratuM hoya ema lAgatu. ene dvIdhe capaLa pANI cakranA jevuM svarUpa dhAraNa karatu. AvA prakAranA kSIrasamruddhane, zaradRtunA candra samA sAmya mukhavALI trizalA kSatriyANIe agIyArame svapne nihALyeA. AramuM svapna--vimAna tyArapachI bArame svapne trizalA kSatriyANI e vimAnanuM dRna karyuM . navA ugatA sUryanA biba jevI te vimAnanI kAMti ane tejasvitA hatI. uMcI jAtanA suvarNa ane mahAmaNie vaDe racAyelA tenA eka hujArane ATha staMbha maneAhara lAgatA hatA. e vimAnane lIdhe AkhuM AkAza dvIpI nIkaLatu hatu. seAnAnA patarAmAM laTakatA meAtIe, tenI svAbhAvika zobhAmAM umerA karatAM hatAM. vimAnamAM divya puSpamALAo laTakatI hatI. tenI upara varU, vRSabha, gheADA, manuSya, magaramaccha, paMkhI, sarpa, kinnaradeva, 33 jAtinA mRga, aSTApada nAmanA jaMgalanA pazu, camarI gAya, saMsakta nAmanA zikArI pazu, hAthI, aAAkalatAo jevI vanalatAe ane padmalatA-kamalinIe vigerenAM maneAhara citrA AlekhAyelAM hAvAthI Azcaya kAraka lAgatuM hatuM. tenI aMdarathI madhura svare gavAtA gAyana ane vAjItrAnA nAdathI vAtAvarahyumAM sarvatra saMpUrNatA patharAi jatI hatI. jalathI bharelA ghaTATApa megha jevI gaja nA devaduMdubhimAMthI nIkaLatI hatI ane tethI sakaLa jIvaleAka zabdathI bharacaka thai jatA hatA. vaLI te vimAnamAMthI kALA agarU, uMcI jAtanA ki, selArasa, dazAMgAdi dhapa vigere suga dhI dravyeAnI uttama maheka nIkaLatI hatI. nitya mAleAkamaya, ane zveta raMganuM A ujavaLa vimAna devatAothI Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra rAdhika zelatuM hatuM. temAM haMmezA zAtA vedanIya karmane ja upabhega heAya. bIjA kamaLa karatAM sapheda kamaLa ati uttama gaNAya che tema bIjAM uttama vimAne karatAM paNa A vimAna ati uttama hatuM. teramuM svana-ra-rAzi terame svane trizalA kSatriyANIe ratnono Dhagale je. temAM pulakaratna, vajaratna, IndranIla ratna, (nIlama-pannA) saspaka ratna, karketana ratna, lehitAkSa ratna, marakta ratna, masAra gala ratna, paravALA, sphaTika ratna, saMgalpika ratna, haMsagarbha ratna, zyAma kAMtivALA aMjana nAmanA ratna, ane caMdrakAMta maNi vigere bhinna bhinna jAtanAM rana hatAM. jo ke te ratnarAzI pRthvI tala upara hato chatAM AkAzanA zikharane paNa potAnI kAMti vaDe dIpAvI rahyo hato. A rItane merU parvata je uMce ratnarAzi trizalA kSatriyANIe teramA svapnamAM nihALe. caudamuM svapna-nidhama agni cidame svapna trizalA kSatriyANuMe agni je. e vistAravALA agnimAM svaccha ghI ane pILuM madha sIMcAtuM hevAthI te dhUmADA vagarane ane dhagadhagate hatA. temAMthI ujavaLa ane mane hara jvALAo nIkaLatI hatI. keI javALA nhAnI to kaI TI ema javALAone samuha parasparane saMkaLAI rahyo hate. eka vALA uMcI te bIjI tenAthI uMcI ane trIjI se karatAM uce javA spardhA karatI hoya ema lAgatuM. hAnI-maheTI sarva javALAo parasparamAM hariphAI karatI, agnimAM praveza karavA mathatI hatI. e javALAo pRthvI upara rahI rahI jANe ke Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya vyAkhyAna. 105 mAkAzanA koi eka pradezane pakaDavA prayatna karI rahI haiAyanI ! A pramANe atizaya vega vaDe caMcaLa lAgatA agni trizalA kSatriyANIe cAdamA svapnamAM joyA. AvA prakAranA kalyANanA heturUpa, kIrtiyukata ane darzana mAtrathI paNa prItine upajAve tevAM suMdara svapna joine, kamaLa jevAM netravALI ane havaDe ramAMcita zarIravALI te trizalA kSatriyANI jAgI. jyAre jInezvarA mAtAnA garbha mAM Ave che tyAre A cAda mahAsvapnAne jinezvarAnI mAtAe avazya dekhe che. siddhA kSatriyane nivedana svapnadanathI vismaya . pAmelI, saMtuSTa thayelI, harSollAsavALI trizalA kSatriyANI svapnAnu smaraNa karavA lAgI. tenI rAmarAjI, meghanI dhArAthI sIMcAyelA kaba puSpanI jema vikasita thai rahI. tyArapachI te uDI ane pAdyapIThathI nIce utarI. koipaNa jAtanI mAnasika vyagratA vinA, zArIrika capaLatA vinA, skhalanA rahita, ane vilakha vagara, rAjahaMsanI gatithI te siddhA kSatriyanI zayyA pAse AvI. AvIne peAtAnI viziSTa guNavALI vANI vaDe siddhArtha ne jagADyA. viziSTa guNavALI vANI eTale je vANI iSTa hAya, jene sAMbhaLavAnI hu MmezAM icchA rahyA kare, kAine dveSa na Ave, manane vineAda Ape, suMdaratAne lIdhe dIlamAM vasI jAya, jemAM suMdara dhvani, maneAhara varNa ane spaSTa uccAra rahelAM hAya, samRddhine vadhAranAra, upadravAnA nAza karanAra, dhanane prApta karAvanAra, mAMgalika, alaMkAramaya, sAMbhaLatAnI sAtheja ma samajAya tevI, hRdayane AhvAda ApanArI, jemAM Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra va, pade tathA vA zeDa hoya paNa ghaNe artha nIkaLe evI, karNamadhura, ane lAlityabharI hoya te viziSTa guNavALI gaNAya. tyArapachI siddhArtha rAjAnI AjJAthI trizalA kSatriyANa ratnamaNIthI zobhatA siMhAsana upara beThAM. pitAnA zrama ane kSebhane dUra karI sukha samAdhi pUrvaka potAnI svAbhAvika madhura, komaLa, lalita ane bhAvabharI vANImAM kahyuM ke -"he svAmI! huM Aje (jenuM varNana pUrve AvI gayuM che tevI) mahA puyazALI ane bhAgyazALIne yogya zayAmAM kaMIka jAgatI ane kaMIka uMghatI hatI, tevI sthitimAM cada mahAsvapna dekhI jAgI uThI." hAthI, vRSabha vigere mahAsvapnanuM vRtAnta kahI saMbhaLAvyA pachI svAmIne jIjJAsA karI ke -"he svAmI ! e prazasta coda mahAsvapnonAM kalyANakArI phaLa vizeSa tathA vRtti vizeSa saMbaMdhe Apa zuM dhAre cho?" siddhArtha rAjAnI dhAraNa tyArapachI te siddhArtha rAjA, trizalA kSatriyANInI pAsethI badhI vAta sAMbhaLI, avadhArI vimita thaye, saMtoSa pAme ane tenI marajI vikasita thaI. teNe svapnanI dhAraNa karI, tenA arthane vicAra karyo, ane pitAnI svAbhAvika mati ane vijJAnavaDe svapnanA arthane nirNaya karyo. pachI pitAnI viziSTa guNavALI, karNamadhura, suMdara ane lalita vANImAM javAba Ape ke:-"he devAnupriyA! tame je svapna joyAM che te prazasta, kalyANa rU5, upadrava haranArA, dhananA heturUpa, maMgalarUkha, zobhAbharyA, ane Arogya, saMtoSa, dIrdhAyuSa, kalyANa tathA vAMchita phaLane ApanArAM che. tenAthI ratnasuvarNAdi arthane lAbha thaze, bhaga prApta thaze, sukha maLaze, putraprApti thaze, ane rAjya maLaze. he Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya vyAkhyAna. 100 devAnupriyA ! e svamanA prabhAve, kharekhara ! tamane pUrepUrNa nava mAsa ane sADAsAta divasa gayA pachI eka evA putra thaze ke jenAthI ApaNuM kuLa dIpI nIkaLaze, jene kAi paNu duzmana parAbhava nahIM karI zake, ane je kuLanA mugaTa samAna temaja tilaka samAna lekhAze. eTaluMja nahIM paNa te kuLanA nirvAhuM karanArA, mULane viSe sUrya samAna prakAza ApanAra, pRthvI peThe kUlanA AdhAra, kULanI vRddhi karanAra, sarva dizAomAM phUlanI kIrtti prasAranAra, AzrayarUpa hovAthI vRkSa samAna peAtAnI chatra chAyAmAM leAkeAnuM rakSaNa karanAra thaze. temaja tenA hAtha, paga mukeAmaLa haze, tenA zarIranI pAMce indriyA sArA lakSayukta ane paripUrNa haeNze. chatra, cAmara vigere guNeAvaDe sahita tathA masa tala vigere vyaMjanAnA guNasahita haze. te peAtAnA mAna, unmAna ane pramANu vaDe sarvAMgasuMdara, cadramAnI peThe sAmya AkRtiyukta, maneAhara tathA priyadarzIna haze. e prakAranA sudara svarUpavALA putrane tame janma Apaze. "te putra peAtAnuM bALapaNa choDIne jyAre ATha varSanA thaze tyAre tene saghaLuM vijJAna pariNamaze. pachI anukrame cAvana avasthAne pAmaze tyAre te dAna devAmAM tathA aMgIkAra karelA kAryanA nirvAha karavAmAM samartha thaze. raNasaMgrAmamAM bahAdUra thaze, pararAjyane AkramaNa karavAmAM vIratva dAkhavaze, aATI senA ane vAhanavALA thaze temaja rAjyanA svAmI-adhirAja thaze. " he devAnupriyA, tame je prazasta svapna joyAM che, te magaLa ane kalyANa karanArAM che." e rIte siddhArtha rAjA be-traNa vAra tenI praza MsA ane anumAdanA karavA lAgyA. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalapasatra , trizalA kSatriyANInI patizraddhA - trizalA kSatriyANIe e artha sAMbhaLI avadhArIne saMpUNa harSa, AnaMda ane saMtoSapUrvaka, be hAtha joDI, dasa nakha bhegA karI, mastake Avarta karI, aMjalI joDI kahyuM ke -"he svAmI ! ApanuM kahevuM yathArtha che. Ape svapnanuM je phaLa kahyuM te temaja che. mane emAM kaI jAtanI zaMkA nathI. tamAruM kahevuM akSaraza: huM satya mAnuM chuM ane huM paNa emaja IcchuM chuM. tamAre kahele athe saMpUrNa satya che." ema kahI te svapnAone sArI rIte aMgIkAra karyo ane potAnA sthAne javAnI siddhArtha rAjA pAse anumati mAgI. pachI pelA suvarNa--maNikhacita siMhAsana uparathI nIce utarI, parama zAMti, gAMbhIrya ane sthiratApUrvaka, rAjahaMsanI gatithI pitAnI zayyA pAse AvyAM. temaNe vicAryuM ke - meM je svarUpathI ja suMdara, zubhaphaLadAyI ane maMgaLakArI svapna joyAM che te bIjAM kharAba vanathI niSphaLa na thAya mATe mAre have sUvuM na joIe. eTale teo deva-gurU saMbaMdhI prazasta, maMgaLakArI, manahara dharmakathAonuM dhyAna dharatA, jAgatA besI rahyAM. e rIte zubha svapnane saMbhArI tenuM barAbara rakSaNa karyuM. utsavanI taiyArIo sidhdhArtha kSatriye prabhAtakALa thatAM ja pitAnA ke Tumbika purUSe eTale ke sevakone bolAvIne kahyuM ke:-"he devAnupriye! Aje utsavano divasa che, tethI jaladI bahAranA sabhAmaMDapane vizeSa prakAre vALI cALI sApha karo, sugaMdhI pANIne cheTakAva karA ane chANa vigerethI lIMpAvIne pavitra banAve. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRnIya vyAkhyAna. 19 sarasa ane sugaMdhI 5McavI puSpA magAvI yeAgya sthaLe gADha vAvI saMskArayukta banAveA. kALA agarU, uMcI jAtanA kadarU, selArasa ane dazAMgadhupa vigere prakaTAvI ceAta pavitratA ane suvAsa phelAvarAvA, sarasa suga MdhavALA curNanI eka geALa anAvI hAya ane temAMthI je suvAsa chUTe, tevIja rIte sabhAsthAnane paNa sugaMdhImaya anAvI-anAvarAvI, tyAM mAgaLa sihAsana sthApana karAveA, ane e badhI taiyArIo thaI jAya eTale AvIne mane samAcAra Apo." sidhdhArtha rAjAnI AjJA pAmavAthI kauTumbika purUSone paNa bhAre Ana Mda tathA satASa thayA. temaNe be hAtha joDI, ma stake aMjalI joDI AjJAnAM vacanAnA vinayapUrvaka svIkAra karyAM ane tyAMthI vidAya thayA. pachI temaNe sabhAma DapavALA sthaLe jaIne ekadama suga'dhI pANI vigere chaMTAvIne pavitra karyuM ane siMhAsana sthApI, sidhdhArtha kSetrIya pAse AvI savinaya nivedana karyu ke--ApanI AjJAnusAra badhuM thai gayuM che. " eTalAmAM prabhAtakALa thayeA. padmapatra ane kamaLane vikasAvanAra prabhAtanA sUrya AkAzamAM prakaTayeA. lAla azeAkavRkSanI prabhA jevI kAMti pRthvI upara utaravA lAgI. gaganapaTamAM kesuDAnAM puSpa, pepaTanI cAMca, caNeAThInI lAlAza, apeArIyAnAM phula, pArevAnA paga ane netra, kApita thayelI koyalanA atizaya lAla netra, jAsUnA puSpasamuha ane hiMgaLAkanA DhagalA jevI rakataprabhA vistarI, tenI krAMtithI pRthvI paranA tamAma padArtho ramaNIya banI gayAM, padmahUda ane kamaLavana vikasyA. e sahasra kiraNavALAdinakare jotajotAmAM ja rAtrInA a MdhakArane hAMkI kADhayA, daidipyamAna divasanI sthApanA karI ane udaya pAmatA sUrya nA kuMkuma jevA navA tApe manuSyaleAkane pi MjarAvaNa nA banAvyA hAya tevA bhAsa Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtrathavA lAge; arthAt sUryodaya thatAM siddhArtha rAjA, zayAmAMthI ukyA. pachI zAmAMthI utaravA mATe mUkelA pAdapITha upara paga mUkI nIce utaryA, ane kasaratazALAmAM praveza karyo. siddhArtha kSatriyanI kasaratazALA A kasaratazALAmAM vyAyAmanAM aneka sAdhane hatAM. bANa pheMkavA vigere zastronI kavAyata, mulzalAdi pheravavAno abhyAsa, lAkaDAnI ghoDI vigerene TapI javuM, uThabesa karavI, parasparanA hAtha vigere aMgane khoDavA, mallayudhdha, zarIranAM aMgepage vALavAM, daMDa pIlavA vigere vividha jAtanI kasarata karavAthI jayAre khUba zrama thayo tyAre siddhArtha rAjAe kuzaLa purUSa pAse puSTikAraka telanuM mardana karAvavAno AraMbha karyo. tela, telanuM mardana * e telanA be prakAra che. (1) zata pAka tela ane (2) sahastrapAka tela. bhinna bhinna auSAonA rasa vaDe se vAra pakAveluM hoya ane jene pakavatAM se nAherane kharca thAya te za. tapAka tela kahevAya ane hajAra vAra pakAveluM hoya tathA jenI pAchaLa hajAra sonAherane kharca thAya te sahasaMpAka tela kahevAya. AvA prakAranA suMgadhI ane uttama prakAranA tela caLAvI siddhArtha kSatriye khuba mardana karAvyuM. telamardananA guNa telanA mardanathI rasa, rUdhira vigere dhAtuonI samatA thAya che, jaTharAgnine pradipta kare che, kAmanI vRddhi kare che, mAMsane puSTa banAve che, baLa Ape che, ane sarva Indriya tathA gAtrane majabUta banAve che. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya vyAkhyAna. 111 telamardana ane caMpI karanArA ustAda upara kahyA tevA telathI mardana karAvyA pachI, telacarma u. para besI, ustAda pAse caMpI karAvI, jethI temane kasaratane badhe thAka utarI gaye. caMpI karanAra ane telamardana karanAra ustAde potAnA viSayamAM ghaNA vicakSaNa hatA, temanAM hAtha paga khoDakhAMpaNa vagaranA tathA hAtha-paganAM taLIyAM atizaya sukemALa hatAM. telanuM mardana karavAmAM ja ekalA kUzaLa nahIM, paNa zarIramAM pravezelA teja telane zarIramAMthI bahAra kADhavAmAM paNa teTalAja kUzaLa hatA; arthAta aMga uparanI telanI cIkAzane sApha karI nA khavAmAM hAvarAvALA hatA. vaLI teo avasaranA jANakAra, po. tAnA kAryamAM vilaMba nahIM karanAra, belavAmAM catura, vinayavALA, mardana karanArA ustAdamAM agragaNya, navI navI kaLAo grahaNa karavAmAM apUrva zakitavALA ane parizramane jItanArA-nmardana ke caMpI karatAM thAkI na jAya tevA hatA. caMpInA guNa caMpIthI zarIranA hADakAMone sukha upaje che, mAMsane sukha maLe che, zarIranI cAmaDIne paNa ArAma maLe che ane me ramamAM sukha prasare che. e prakAranI caMpI tathA telamardana pAmelA sidhdhArtha rAjA kasaratazALAmAMthI bahAra nIkaLA snAnAgAra tarapha gayA ane snAnAgAramAM praveza karI, snAna karavAnA bAjoTha upara zAMtithI beThA. nAnamaMDapa : snAnamaMDapanI bArIo upara guMthelA motIo laTakatA hatA. tenuM taLIyuM, judI judI jAtanA maNio ane ratnathI Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zrI kalpasatrajaDeluM hatuM. snAna karavAne bAjoTha paNa evAja maNi ane ratna vaDe mane hara rIte zaNagAravAmAM AvyA hatA. siddhArtha rAjA AjeTha upara beThA eTale pelA kUzaLa purUSoe snAna karAvyuM. snAnanuM pANI snAnanA pANImAM pupine rasa sIMcele hovAthI sugaM dhamaya banyuM hatuM. bIjA caMdanAdi suvAsamaya padArtho paNa aMdara meLavavAmAM AvyA hatA. te adinathI garama karavAmAM AvyuM hatuM. ane temAM pavitra tIrthajaLane temaja svAbhAvika nirmaLa jaLane paNa samAveza karavAmAM AvyuM hatuM. snAna samaye rakSAdi bahu prakAranAM seMkaDo ketuka karyA bAda, kalyANa kArI pradhAna snAnane aMte, temanuM zarIra rUMvATIvALA, ati kemaLa sparzavALA ane suMgadhI lAla raMganA vastra vaDe lUchI nAkhavAmAM AvyuM. vastra-AbhUSaNa te pachI temaNe jarA paNa phATyA tUTyA vagaranuM svaccha ane mahA mUlyavALuM duSyaratnanAmanuM uttamattama vastra dhAraNa karyuM. sarasa-sugaMdhI gozISacaMdana vaDe zarIre lepa karyo, puSpa mAlA nAkhI, zarIrane zaNagAranAruM pavitra kuMkumAdinuM vilepana karyuM ane maNimaya AbhUSaNe paheryo. aDhArase hAra, navasare ane trisare hAra yathAsthAne aMga upara goThavyA. laMbAyamAna motInuM muMbanaka dhAraNa karyuM. kammaramAM karo nAkhe. kaMThamAM kaTho kaMThI vagere kaMThanA dAginAthI temanuM zarIra dIpI nIkaLyuM. vaDha-vIMTI AMgaLIne zobhAvavA lAgyAM. kezanI zobhA vadhAranArA puSpanA AbharaNa yathAthitapaNe khIlI nIkaLyAM. hAthamAMnA kaDAM Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya vyAkhyAna. 113 ane bAjubaMdhathI bhujAo zobhavA lAgI. eka te pitAnA svAbhAvika sAMdaryane ja kaMI pAra na hato, temAM AbhUSaNee umere karyo. kAnamAM paherelAM kuMDaLothI temanuM mukhamaMDaLa prakAzI nIkaLyuM. mukuTavaDe mastaka bhavya bhAsavA lAgyuM ane hAravaDe hadaya so koInA netrane AnaMda ApavA lAgyuM. ratnajaDita vIMTIothI AMgaLI suvarNamaya dekhAvA lAgI. eka lAMbA ane laTakato dupaTTo-uttarAsaMgarUpe dhAraNa karyo. A suvarNa--maNiratnanAM kAMtimaya ane kiMmatI AbhUSaNe uttama kArIgaroe banAvelA hevAthI, tenA sAMdhAo evI cIvaTAIthI ane kUzaLatAthI joDI devAmAM AvyA hatA ke keIpaNa mANasa te sAMdhA na pakaDI zake; temaja sAMdhA pite pitAnI meLe na ughaDI jAya. vIratvanA garvane sUcavanArA varavala je kevaLa parAkramI purUSe ja paherI zake te siddhArtha kSatriye paheryA hatAM. A badhuM rUpa-sauMdarya jotAM keIne emaja lAge ke jema kalpavRkSa pAMdaDAM vigerethI alaMkRta ane phala-phelAdithI vibhUSita hoya che, tema siddhArtha rAjA pote paNa eka kalpavRkSa ja che! keriMTa vRkSanI puSpamALAvALuM chatra tenA mastaka upara virAjatuM hatuM ane tenI banne bAjue sapheda cAmara vIMjhAtA hatA. tenA dazanamAtrathI loke "jaya! jaya!" nA mAMgalika zabdo uccAratA hatA. - siddhArtha rAjAne samudAya nAnagRhamAMthI nIkaLI pitAnI sAthe gaNanAyake, (pitapitAnA samudAyanA mahaTA purUSa) daMDanAyaka, aMDIyA-mAMDa lika rAjAo, yuvarAje, maMDaLanA svAmIo, kuTuMbanA svAmIo, maMtrIo, mahAmaMtrIo, jyotiSIo, khajAnAnA adhikArIe Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 zra kalpasUtra dvArapALA, mamAA, sevakA, rAjAnI lagAlaga besanArA pIThamo, (aMgarakSaka jevA mitrA ) nagaramAM nivAsa karanArA zahairIe, vyApArIo, catura MgI senAnA svAmIo, sAthe vAhA, tA, sadhipAlakA ( elacIA ) vigere purUSAthI parivarelA priyadarzIna siddhArtha rAjA, sapheda mahAmeghamAMthI nIkaLelA grahAnA samudAyavaDe zAlI rahelA candranI peThe janatAne prema upajAletA AgaLa cAlyA. A vakhate siddhArtha rAjA manuSyeAmAM indra samAna hAya tevA lAgatA. rAjyanI dhoMsarI dhAraNa karavAmAM samartha hAvAthI tene navRSabhanI upamA paNa ApI zakAya. temaja dussaha pAkramavALA hAvAthI narisahu paNa kahI zakAya, tenI mukhamudrA ane gatimAM atizaya rAjatejanI dIpti ApatI hatI, rAjasabhA praveza snAnagRhamAMthI nIkaLI, mhAra jyAM sabhAnu sthAna hatuM tyAM te paheAMcyA. ane sihAsana upara pUrvakrizA tarapha mukha karI virAjyA. pachI peAtAnA IzAna khuNAmAM sapheda vasrovALA ane maMgaLa nimitte sapheda sarasavavaDe pUjAelA ATha sihAsana aDAvyAM. tyArabAda peAtAnAthI bahu dUra nahIM tema bahu najIka hIM evI rIte sabhAnAM maMdaranA bhAgamAM kanAta-paDado kha dhAnyeA. kanAtanI maneAharatA kanAtane vividha prakAranA maNi ane ratno jaDelAM hAvAthI atizaya darzanIya lAgatI hatI. jyAM uMcI jAtanAM vastro vaNAtAM hatAM tyAM ja te banAvavAmAM AvelI hAvAthI bhAre kImatI hatI. bArIka rezamanA banAvelA ane sekaDA guthaNIAvaDe manane pAzcarya pamADhanArA tANA temAM khIlI nIkaLatA hatA. vaLI Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIya vyAkhyAna. 15 e kanAta upara aneka prakAranAM manahara ane AzcaryakAraka citra AlekhAyelAM hatAM. varU, vRSabha, ghoDA, manuSya, magaramaccha, paMkhIe, sarpo, kinnarade, rUrU jAtinA mugalAM, aSTApada nAmanA jaMgalanA pazuo, camarI gAye, hAthIo, temaja azokalatA vigere vanalatAo ane palatAonA kaLAbharelAM citre temAM mukhya hatAM. A javanikA baMdhAvavAne uddeza eja hatuM ke aMdaranA bhAgamAM rANuM vigere aMta:puravAsinIe nirAMte besI zake. rANInuM siMhAsana - kanAtanI aMdara rANIne besavAne mATe eka siMhAsana goThavavAmAM AvyuM. tenI upara paNa maNinanI suMdara racanA karavAmAM AvI hatI. besavAnI jagyAe svaccha ane kamaLa rezamI gAdI bIchAvI tenI upara sapheda cAdara pAtharavAmAM AvI. e rIte te atizaya kamaLa ane zarIrane sukhakArI lAge evuM siMhAsana goThavAyuM. svama pAThakane AmaMtraNa ' pachI pitAnA kebika purUSone belAvI siddhArtha rAjAe kahyuM ke -"he devAnupriya! tame jaladI, aSTAMga nimitta zAstranA pAraMgate, tenA sUtra ane arthanA sArA jANakAra tathA vividha prakAranA zAne viSe kuzaLa evA svapna pAThakane belA." nimittazAstranA ATha aMga. ' (1) aMgavidyA-aMganA pharakavA viSe jemAM vicAra karavAmAM Avyo heya, arthAt purUSanuM jamAvyuM ane strInuM DAbuM aMga pharake te sAruM vigere Abato jemAM hoya te. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 zrI ka9pasatra(2) svaM vidyA-uttama, madhyama ane kaniSTha svaviSe jemAM mAhItI hoya te. (3) svara vidyA-garUDa, ghuvaDa, kAgaDe, kAkI, garoLI, duga, bherava, ziyALa vigerenA svarathI thatA zubhAzubha phaLane jemAM vicAra hoya te. (4) bhemavidyA jemAM dharatIkaMpa vigere bhUminA viSa yAne vicAra heya te. (5) vyaMjana vidyA-zarIraparanAM masa tathA tala vigere viSe jemAM vicAra hoya te. (6) lakSaNa vidhA-hAtha paga vigerenI rekhA jevAne jemAM vicAra hoya te. (7) utpAta vidyA-ulkApAta vigere utpAtanAM phaLa jemAM darzAvyA hoya che. dAkhalA tarIke ulkApAta thAya te prajAne pIDA thAya, atizaya tophAnI vAyu kuMkAya te rAjA mRtyu pAme, dhuLane varasAda thAya te dukALa paDe, vigere viSayane jemAM samAveza hoya te. (8) aMtarikSa vivA-rahAnA udaya-astavigerene jemAM vicAra hoya te. - svamAne tyAM siddhArtha rAjAne Adeza pAmI, ke Tumbika purUSe khUba AnaMda, saMteSa ane harSa pAmyA. temaNe be hAtha joDI, mastake aMjalI jeDI, "jevI ApazrInI AjJA" ema kahI sabhAmAM zA vidAya lIdhI ane kSatriyakuMDa grAma nagaranI madhyamAM thaIne khapAThane tyAM AvI temane rAjAnI AjJA saMbhaLAvI. vanapAThakane paNa rAjAnI AjJA sAMbhaLI ghaNe ullAsa thaye. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya vyAkhyAna. 17 tyArapachI temaNe snAna karyuM, iSTadevanI pUjA karI, duSTa svapnAdinI zAMti arthe tilaka vigere kautukA tathA dahIM, dhro, akSata vigere maMgaLarUpa prAyazcita karyAM. rAjasabhAne ceAgya, utsavAdi maMgaLane sUcavanArAM ujjavala ane uttama vastra paheryAM. sa MkhyAmAM gheADAM paNa kImatamAM bhAre AbhUSaNlRA aMga viSe nAkhyAM, mAMgala nimitte mastakamAM sapheda sarasava ane dhro dhAraNa karI. pachI pAtapeAtAnA gharamAMthI nIkaLI, kSatriyakuM DagrAma nagaranI madhyamAM thaine siddhArtha rAjAnA uttamAttama mahelanA mULa daravAjA pAse paheAMcyA. ahIM teoe parasparamAM vAtacIta karI, ekasapIthI ekamata thaI, eka jaNane peAtAnA agresara nImI AgaLa cAlyA. mithyAbhimAnI subhaTAnI kathA " je samudAyamAM saghaLA mANase uparI-AgevAna thavA mathatA hAya, je samudAyamAM badhA peAtAne mahApaMDita mAnatA hAya ane je samudAyamAM saghaLA mhATAi meLavavAnI icchA rAkhatA hAya te AkhA samudAya du:khI thAya che ane aMte chinnabhinna thai jAya che. ,, eka vakhate mAsapAsathI AvI caDelA pAMcase subhaTa eka sthAne ekatra thayA. teo save koi eka rAjAnI nekarImAM rahI peAtAnI unnati karavA icchatA hatA. teo bahAdura ane laDavaiyA hatA paNa temanAmAM saMpa na hatA. darekane peAtAne mATe evuM abhimAna ke peAtAnA sivAya tamAma tuccha ja lAge. A subhaTAmAM kevA prakAranI ceAgyatA che tenI kasoTI karavA rAjAe peAtAnA maMtrInI salAhathI temanI badhAnI vacce mAtra ekaja palaMga suvA mATe mekaklyA. pAMcasA subhaTamAMthI palaMga upara kANe suvuM e eka mahAna prazna thai paDayA. kamanasIbe temanAmAM Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasatra koI AgevAna paNa na hatuM. dareka jaNa pitAne mahAna ane agresara manAvavAne DeLa karatA hatA. eka palaMganI khAtara temanAmAM vAdavivAda thayo - * eka kahe-"sauthI moTuM chuM, mATe palaMga upara suvAne AdhakAra te mahArA sivAya anya koIne haMI ja na zake." bIje kahe -"huM kulIna-khAnadAna kuTuMbanuM saMtAna chuM. mArA bApadAdA mahAna parAkramI ane pratiSThita purU thaI gayA che. temanA eka vaMzaja tarIke mAro e palaMga upara prathama trIje kahe "ahIMA hAjara rahelA sarva subhaTamAM mArA karatAM baLa-buddhimAM koNa caDiyAto che? konI tAkAta che ke mArI hAjarImAM A palaMga upara mArA sivAya bIje kaI suI zake?" koI eka DAhyA mANase teDa kADhaye ke-"bhAIe, ApaNe badhA ja moTA, kulIna ane parAkramI chIe. kaI keIthI gAMjyuM jAya tema nathI. mAruM kahevuM te ema che ke ApaNo darekane A palaMga upara samAna hakka che ane tethI mAruM mAne te mithyA vivAda cheDI daI palaMgane vacamAM mukI tenI sanmukha paga rAkhI suIe te keI nuM-moTuM kahevAya nahIM ane kajIyAnuM mULa paNa baLI jAya." | sarva subhaTone A salAha pasaMda paDI. teo badhA palaMganI sAme paga rAkhI, abhimAnapUrvaka suI rahA. palaMga te khAlI ja paDI rahyo. rAjAe savAre jyAre A vAta jANI tyAre tene vicAra thayo ke "AvA DhaMgadhaDA vagaranA mithyAbhimAnI ane kusaMpIsubhATe mAruM zuM dALadara phADavAnA hatA? AvA sulaTa Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya vyAkhyAna. kadAca sArU laDI zake paNa temanA ahaMkArane lIdhe keIvAra kamyuM sonuM dhULamAM maLatAM vAra na lAge." rAjAe temane tarachoDI potAnA rAjyamAMthI hAMkI kahADayA. jyAM kei eka AgevAna nathI hete ane te potAnuM DahApaNa DeLavA mAMDe tyAM evI durdazAne keI na aTakAvI zake. nItinirAjabhA raDI, nItinipuNa svapna pAThake ekamata thaI, eka agresara nImI, siddhArtha kSatriyanI rAjasabhAmAM AvyA ane be hAtha joDI, Avarta karI, mastake aMjali jeDI, rAjAne jaya-vijayazabda vaDe vadhAvyA, AzirvAda ApatAM kahyuM ke - he mahArAjA ! tame dIrdhAyuSI thAo, yama-niyamAdi vratane dhAraNa karanArA thAo, lakSamIvAnuM thAo, yazasvI thAo, anekAneka prANIone karUNadAna ApavAmAM advitIya parAkramI thAo, bheganI saMpattivALA thAo, bhAgyazALI thAo, uttama prakAranA saibhAgyavaDe manahara thAo, praDha lakSmIvALA thAo, kIrtizALI thAo, ane samasta jagatanuM haMmezA pAlana-poSaNa karanArA thAo ! "he naranAtha ! tamAruM kalyANa thAo, tamene sukha thAo, tamAre tyAM puSkaLa dhana thAo, tame dIrdhAyuSI thAo, putra janmarUpI samRddhi thAo, tamArA zatruone vinAza thAo, tamAre jaya thAo, ane he rAjana ! tamArA kuLamAM niraMtara jinezvara prabhu upara acaLa zraddhA ho!" 7. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha vyAkhyAna svanipAThakene satkAra siddhArtha rAjAe svalakSaNa pAThakene vaMdI sArA zabdomAM guNastuti karI, pukhyavaDe pUjI, phaLa ane vastrAdinA dAnavaDe satkAra karI, vivekapUrvaka ubhA thaI temanuM Adara-sanmAna karyuM ane pratyeka svapna pAThake, pahelethI ja sthApelA siMhAsana upara potAnI beThaka lIdhI. trizalA kSatriyANI paNa kanAtanI aMdara sthApelA siMhAsana upara beThAM. te pachI siddhArtha kSatriye hAthamAM phaLa-phula laI ati vinayapUrvaka svapna pAThakene svapnanuM phaLa pUchavAnI tatparatA batAvI. hAthamAM phaLa-phula laI, jIjJAsA karavAnuM kAraNa eTaluM ja ke riktapANirna pazyecca, rAjAnaM daivataM gurum / nimittajJaM vizeSeNa, phalena phalamAdizet // rAja, deva ane gurUnuM darzana khAlI hAthe na karavuM temaja nimittanA jANakAra-jatiSIne vizeSa prakAre phaLa vigere vaDe sanmAnavA ane jyotiSa saMbaMdhI vAta pUchavI. kAraNa ke phaLathI phaLa maLe che. siddhArtha kSatriyanI jIjJAsA - siddhArtha kSatriye svapna pAThakane saMbodhI kahyuM ke-"he devA priye! Aje trizalA kSatriyANI pitAnI mane hara zAmAM kaMika uMghatI ane kaMIka jAgatI-anidrA karatI hatI, te vakhate teNIe prazasta cida svama jeyAM ane e svama joyA pachI tarataja jAgI uThayAM. e cAda mahAsvapnanAM kevAM kalyANakArI phaLa Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha vyAkhyAna. maLaze te huM ApanI pAsethI jANavA mAguM chuM." siddhArthe hAthI, vRSabha vigere cida mahAsvame varNavI batAvyAM. svamapAThakanI masalata vaprapAThakene e vAta sAMbhaLI ghaNeja saMteSa ane AnaMda thaye. temaNe te svamanA artha vicAryA ane pitapotAnI aMdara masalata calAvI. potAnI buddhivaDe barAbara artha avadhArI, para sparanA abhiprAya meLavI, saMzayanA khulAsA karI, ekamata thaI, siddhArtha kSatriya AgaLa pitAnuM svapnazAstra A pramANe kahevA lAgyA: svapnanAM nava prakAra manuSyane nava prakAre svapna Ave che -(1) anubhavelI vastu svapnamAM dekhe, (2) sAMbhaLelI vastu svapnamAM dekhe, (3) joyelI vastu svapnamAM dekhe, (4) vAta, pitta, kaphanA vikArathI utpanna thayela svapna dekhe, (5) sahaja svabhAvathI utpanna thayela svapna dekhe, (6) ciMtAnI paraMparAthI utpanna thayela svapna dekhe, (7) devatA vigerenA sAnnidhyathI svana dekhe, (8) dharmakAryanA prabhAvathI svapna dekhe ane (9) atizaya pApanA udayathI utpanna thayela svama dekhe. A nava svapnAomAM pahelA cha prakAre varNavelAM svapnAM zubha ane azubha hoya te paNa te niSphaLa samajavAM, kAraNa ke tenuM phaLa kaMI maLatuM nathI. bAkInA traNa prakAranAM svapnAM sAcAM samajavAM; kAraNa ke tenuM zubhAzubha phaLa avazya maLe che. svamanAM phaLa viSe - rAtrInA pahele pahere dekhela svapna bAra mahine, bIje pahere dekhela cha mahine, trIje pahere dekhela traNa mahine ane Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zrA, kalpasUtra cothe pahere dekhela svapna eka mahine phaLa ApanAruM thAya che. rAtranI chellI be ghaDImAM dekheluM svapna nizcayathI daza divasamAM phaLe che ane sUryodaya thatAM dekheluM svapna turataja phaLe che. uparAuparI AvelAM svapnAM, divase dekhelA svapnAM, mAnasika ciMtA ane zArIrika vyAdhithI utpanna thayelAM svanAM ane maLa-mUtranA rokANathI thayelAM svapnAM sAva nirarthaka hoya che. je manuSya dharmamAM Asakta hoya, jenI rasa-rUdhirAdi dhAtuo sama eTale sarakhI hoya, je sthira cittavALo hoya, iMdriyo upara saMyama rAkhanAra heya, dayAvALo hoya, tenuM svapna prAyaH icchitaphaLane ApanAruM thAya che. kharAba svapna AvyuM heya te koIne saMbhaLAvavuM nahIM, sAruM svapna AvyuM hoya te gurU mahArAja vigere gya purUSane saMbhaLAvavuM. tevA kaI rogya mANasane samAgama na thAya te chevaTe gAyanA kAnamAM paNa kahI zakAya. uttama svapna joIne buddhimAna mANase sUvuM nahIM, kemake sUI javAthI te uttama svapnanuM phaLa jatuM rahe che. mATe svapna pachInI rAtri jInezvara prabhunA guNagAnamAM ja gujAravI. kharAba svapna AvyuM hoya te bAkInI rAtri uMghIne pUrI karavI, temaja te kharAba svapna keIne kahevAnI paNa jarUra nahIM ema karavAthI te kharAba svapana potAnI meLe niSphaLa thaI jAya. je manuSya pahelAM kharAba svapana jue ane pAchaLathI zubha svapna jue tene zubha phaLa denArUM thAya che, tevI ja rIte je manuSya pahelAM zubha svapna jue ane pachI kharAba svapna jUe tene te azubha phaLa denArUM thAya che. ' je manuSya svapnamAM mANasa-siMha-ghaDa-hAthI-baLada athavA gAyavaDe joDelA ratha upara potAne caDele jue te rAjI Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha vyAkhyAna. 3 cAya. svapnamAM jo gheADA, hAthI, vAhana, Asana, ghara ke vasa vigerenuM haraNa thatu dekhetA tenA upara rAjAnI zaMkA jAya, zAka karAve, emAM virAdha karAve ane dhananI paNa turka zAnI karAve. je manuSya svapnamAM sUrya ane caMdranA saMpUrNa bi Mbane gaLI jAya te pAte garIba hAya te paNa AkhI pRthvInA rAjA thAya. jo svapnamAM zastra, ghareNAM, maNi, meAtI, sAnu, rUpa temaja khIjI dhAtuenuM haraNa thatu nIrakhe tA tevu svapna keTalIkavAra dhanane nAza karAvanArU, apamAna karAvanArU, temaja bhayaMkara maraNu nIpajAvanArU thAya che. je manuSya strapnamAM hAthInA hArdu ese ane nI kAMThe bhAtanuM bhAjana kare te kadAca nIca jAtinA hAya tA paNa dharmarUpa dhanavALA thAya ane sArI pRthvInA bhrAtA thAya. jee svapnamAM peAtAnI srInu haraNa thatuM dekhe temanI dhanasa'patti nAza pAme. pAtAnI strInA parAbhava thatA dekhe tA pAte kalezadu:kha pAme ane peAtAnA getranI strIonuM haraNa tathA parAbhava dekhe te baMdhuonA vadha ane baMdhuone baMdhana thAya. je manuSya svapnanI aMdara sapheda sarpa vaDe peAtAnI jamaNI bhUjAe DaMkhAya tene pAMca rAtrInI aMdara hajAra seAnAmhAra maLe. svapnamAM je manuSya potAnI zayyA athavA pagarakhA gumAve tenI strI maraNa pAme, ane potAnA zarIre paNa sajja pIDA bheAgave, je mANasa svapnamAM mANusanA mastakanuM bhakSaNa kare te rAjya meLave, mANasanA paganuM bhakSaNa kare te hajAra seAnAmhAra meLave ane bhujAnuM bhakSaNa kare te pAMcaseA seAnAmhAra meLave. je manuSya svapnamAM bAraNAnI bhAgaLanA, palaMganA,hiM DALAnA, pagarakhAMnA tathA gharane bhaMga thate jIve tenI strI mRtyu pAme. je manuSya Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ka9pa satra svapnamAM sarovara, samudra, pANIthI bharelI nadI tathA mitranuM maraNa dekhe te nimitta vinA paNa acAnaka ghaNuM dhana meLave. je mANasa svapnamAM ghaNuM tapeluM, chANavALuM, DoLAI gayeluM ane esaDavALuM pANI pIve te kharekhara jhADAnA regathI mRtyu pAme. je manuSya svapnamAM devanI pratimAnI yAtrA kiMvA darzana kare, pakhALa kare, pratimA AgaLa naivedya phaLa-phulAdi mUke ane pUjA kare te mANasanI sarva prakAre vRddhi thAya che. je manuSyane svananI aMdara potAnA hRdayarUpI sarovaranI aMdara kamaLa ugelAM dekhAya te keDha regathI mRtyu pAmI jaladI yamane ghera pahoMce. je mANasa svapnamAM ghaNuM ghI meLave tene yaza vRddhi pAme che. vaLI dUdhapAka athavA khIra sAthe ghInuM bhojana paNa sAruM gaNAya che. jeo svapnamAM hase che teo thoDA vakhatamAM zekathI raDavAnA ema samajavuM ane jeo svapnamAM nAce che teo vadha athavA baMdhanane prApta thavAnA. jeo svapnamAM bhaNe che teo kaleza pAmavAnA, ema DAhyA mANasoe samajI rAkhavuM. gAya, baLada, ghoDe, rAjA, hAthI ane deva e sivAyanI bAkInI saghaLI kALI vastue je svapnamAM dekhAya che te svapna azubha samajavuM. temaja kapAsa ane lavaNAdi sivAyanI bAkInI sapheda vastuo dekhAya te te svapna zubha phaLa ApanArUM jANavuM. je manuSya svapnamAM hAthI, gAya, baLada, mahela ke parvata upara pitAne caDelo dekhe te meTAI pAme zarIre viSTAnuM vi. lepana dekhe te nIrogI thAya, svapnamAM rUdana kare te harSanI prApti thAya. rAjA, hAthI, ghoDo, suvarNa, baLada, gAya ke kuTuMba dekhe te kuLanI vRddhi thAya. svapnamAM mahela upara caDIne potAne jojana karatA dekhe athavA samudra tarate dekhe te te nIca kuLamAM bhyo hoya te paNa rAjA thAya. svapnamAM je kaI mAMsa, dIve, Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha vyAkhyAna. 125 phaLa, kanyA, kamaLa, chatra athavA dhajA dekhe te jaya pAme. potAnA ISTadevanI pratimA bhALe te AyuSya vadhe, temaja kIrti, yaza ane dhananI paNa vRddhi thAya. je svapanamAM ke phaLa-phulavALA praphalita vRkSa upara athavA rAyaNanA vRkSa upara potAne caDelo dekhe. te ghaNuM dhana meLave. je gadheDI, uMTa,bheMsa, ke pADA upara potAne caDelo dekhe te te tatkALa mRtyu pAme. je purUSa svapnamAM sapheda kapaDAvALI ane sapheda caMdananuM vilepana karelI strIne bhegave tene sarvaprakAranI lakSmI maLe. rAtAM vastravALI ane rAtuM caMdana, kRSNagaMdhavilepana karelI strIne bhagave tote purUSanuM rUdhira sUkAI jAya. je manuSya svapnamAM ratnanA, senAnA ane sIsAnA DhagalA upara pitAne caDela dekhe te avazya samakita pAmIne mekSe jAya. manuSya je zubha athavA azubha svapna pitAnA saMbaMdhI jue che, tenuM zubha athavA azubha phaLa potAne ja bhegavavAnuM hoya che. paNa je zubha athavA azubha svapna pArakAM saMbaMdhI pote jemAM heya tenAM phala upara potAne nahiM paNa pArakAneja adhikAra hoya che. duSTa svapna Ave tyAre deva-gurUnI pUjA karavI, zakti pramANe tapasyA karavI. kAraNa ke niraMtara dharmakAryamAM Asakta, rahenAra strI-purUSane duSTa svapna paNa sukhakAraka ja nIvaDe che. tIrthaMkara-cakravartI-vAsudeva baLadevanI mAtAnAM svama - he devAnupriya ! e rIte amArA svapnazAstramAM sAmAnya phala ApanArAM beMtAlIsa sAmAnya svapna ane mahAphala ApanArAM trIsa mahAsvapna ema badhAM maLI tera ravajJa kahyAM che. temAMya tIrthakaranI mAtA athavA cakravattInI mAtA jayAre tI. kara athavA cakavastI garbhamAM Ave che, tyAre ukata trIsa ma. hAsvapnamAM hAthI-vRSabha vigere cera mahAna dekhIne jAgI. uThe che. vAsudevanI mAtA, vAsudeva garbhamAM Ave tyAre utara Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 zrI kalpasatracAda mahAsvana paikInAM koI paNuM sAta mahAsvapna joIne jAgI jAya che. baLadevanI mAtA ukta mahAsvapna paikInAM koIpaNa cAra mahAsvapna joIne jAge che. ane mAMDalikanI mAtA ukata mahA vanamAMnuM koI eka mahAsvapna joine jAge che. he devAnupriya! trizalA kSatriyANIe je svapna joyAM che te atiprazasta che ane tenA pratApe tamane ratna, suvarNAdi arthane lAbha thavAne, gopabheganI sAmagrI AvI maLavAnI, te uparAM ta tamane putrane, sukhane ane rAjyane paNa jarUra lAbha thavAne. - svapna pAThakee e rIte svapnanuM sAmAnya phaLa kahyA pachI vizeSa prakAre mukhya phaLanuM varNana karatAM kahyuM ke - he devAnupriya ! nava mahinA barAbara saMpUrNa thayA pachI, sADA sAta divasanA aMte trizalA kSatriyANI, tamArA kuLane viSe dhvaja samAna, kRLane viSe dIpaka samAna, kULane viSe parvata samAna-eTale ke jene keIpaNa parAbhava na karI zake evI sthiratAvALo, kULane viSe mukuTa samAna, kULane viSetilaka samAna, kuLanI kIrtine vadhAranAra, kULano nirvAha karanAro, kULane viSe sUryanI jema prakAza karanAre, sarva dizAomAM kULanI khyAti prasarAvanAre, pRthvInI peThe kULanA AdhArarUpa, kULane viSe vRkSanI jema sAne potAnI chatrachAyAmAM Azraya ApanAre, kULanA AdhArarUpa je putra pitra prapatrAdinI saMtati tenI vividha prakAre vRddhi karanAre ane sukomaLa hAtha-pagavALo, zarIranI pAMca indricethI paripUrNa, sulakSaNayukta aMgavALe temaje chatra cAmara vigere lakSaNenA guNa sahita, masa tala vigere vyaMjananA guNavaDe sahita, mAna, unmAna ane pramANa vaDe suMdara sarva aMgavALa, caMdramAnI peThe sAmya AkRtivALe, manehara, priyadarzana ane surUpa putrane janma Apaze. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha vyAkhyAna 127 - te putra jyAre bALapaNuM choDIne ATha varSane thaze, tyAre tene saghaLuM vijJAna pariNamaze. pachI anukrame vana avasthAne pAmaze, tyAre dAna devAmAM ane aMgIkAra kareluM kArya pAra pADavAmAM samartha thaze. raNasaMgrAmamAM bahAdUra thaze ane para rAjyane AkramaNa karavAmAM paNa parAkrama dAkhavaze. te aneka vAhana ane puSkaLa senAne adhipati thaze, traNa samudra ane ceAthe himavaMta e cAre pRthvInA aMtane sAdhanAro cakavatI rAja thaze, athavA traNe lokane nAyaka-dharmone viSe zreSTha eve cAturaMta cakavartI samAna thaze. cakravartI jevI rIte pRthvInA cAre aMtane sAdhe che, tevI rIte te paNuM dharmapravartakene viSe atizayavALe jina thaze eTaluM ja nahIM paNa dharmarUpI cakavaDe nakAdi cAre gatine aMta karanAra thaze. cAda mahAsvapnanAM pRthak pRthapha phaLa (1) cAra daMtazULavALe hAthI svapnamAM je tene artha e nIkaLe che ke te putra cAra prakArane dharma prabodhaze (2) vRSabha dekhavAthI te bharatakSetramAM badhibIja vAvaze (3) siMha jovAthI rAgadveSAdi rUpa duSTa hAthI evaDe trAsa pAmatA bhavyaprANI rUpI vananuM rakSaNa karanAre thaze (4) lakSmI jevAthI vArSika dAna ApI tIrthakaranI lakSamI bhegavaze (5) mALA dekhavAthI traNa bhuvanane mastakamAM dhAravAne gya thaze (6) candra dekhavAthI pRthvImaMDaLane AnaMda ApanAro thaze (7) sUrya dekhavAthI bhAmaMDaLa vaDe vibhUSita thaze (8) dhvaja dekhavAthI dharmarUpI. vijathI vibhUSita thaze (9) kaLaza dekhavAthI dharmarUpI mahelanAM zikhara para raheze (10) padma sarovara dekhavAthI devoe saMcArelA kamaLa upara caraNa sthApana karanAra thaze (11) samuddha dekhavAthI kevaLajJAna rUpI ratnanA sthAnakarUpa thaze (12) vimAna dekhavAthI Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 bIka pasUtravaimAnika devene paNa pUjanIya thaze (13) ratnarAzi dekhavAthI. ratnanA gaDhavaDe vibhUSita thaze (14) niIma agni dekhavAthI. bhavya prANIo rUpI suvarNanI zuddhi karanAro thaze. ane e code svapnanuM eka sAmaTuM phaLa zaidarajaju svarUpa lokanA agrabhAga upara rahenAro thaze. eTalA mATe ja he devAnupriya, ame kahIe chIe ke trizalA kSatriyANuMe je svapna joyAM che te kharekhara prazasta ane Arogya, saMtoSa, dIghAyuSa, kalyANa tathA maMgaLane sUcavanAro che. siddhArtha rAjAne uttara e pramANe svapna pAThakanA mukhethI cauda mahA svanenA artha sAMbhaLI, avadhArI, siddhArtha rAjA ghaNaja prasanna, saMtuSTa ane praphulla thayA. temaNe be hAtha joDI mastake aMjalI joDI sva.pAThakone kahyuM ke he devAnupriye, ApanuM kahevuM barAbara che. tame svamanuM je phaLa kahyuM te yathArtha che, saMpUrNa yathAsthita che, ame paNa teja phaLa IcchIe chIe, tamAre zabdezabda ame grahaNa karyo che, tamArA artha viSe mane jarAya zaMkA nathI." : e pramANe kahI svanene sArI rIte aMgIkAra karI svapna pAThakane puSkaLa zAlI vigere bhejananI vastuo bheTa ApI, uttama prakAranAM puSpa, vastro, sugaMdhI curNa, kulanI mALAo ane mugaTa vigere alaMkAravaDe temane sAre satkAra karyo. vinayabharyA namra vacane kahI temanuM sanmAna karyuM ane jaMdagIparyata cAle evuM ghaNuM pratidAna ApI temane vidAya karyA trizalA kSatriyANune nivedana tyArabAda potAnA siMhAsanathI utarI, paDadA pAchaLa Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha vyAkhyAna. 129 trizalA kSatriyANI pAse tee mAnyA ane svapnapAThakA pAsethI sAMbhaLelA atha nivedana karatAM kahyu ke:--hai devAnupriyA ! svapna zAstramAM sAmAnya phaLa ApanArAM kheMtAlIsa sAmAnya svapna kahyAM che ane mahAphaLa ApanArAM trIsa svapna kahyAM che. e rItanA khetera svapnamAM tIrthaMkaranI mAtA athavA cakravartInI mAtA tI kara athavA cakravattI gaNamAM Ave tyAre mahAphaLa ApanArA trIsa svama paikInAM gaja, vRSabha vigere cAda mahAsvama joi jAgI jAya che ane mAMDalikanI mAtA mAMDalika ga mAM Ave tyAre cauda mahA svapramAMnu kAi eka svapna joi jAgI uThe che. matalakha ke tame je cAda mahA svapna joyAM che te ghaNAMja prazasta che ane tethI tamArA putra traNe leAkanA nAyaka, dharma pravartta kAne viSe cakravartI samAna ane atizayavALA jina thaze. trizalA kSatriyANI e ma sAMbhaLI, avadhArI mahuja harSa, saMteASa ane ullAsa pAmyAM. teNIe e hAtha joDI, Ava karI mastake aMjalI joDI svapnAonA sArI rIte aMgIkAra karyo ane peAtAnA maNiratnakhacita siMhAsana parathI utarI ahuja zAMti ane dhairyapUrvaka rAjahaMsa jevI gativarDa peAtAnA bhuvanamAM AvyAM. z2a bhakajAtinA devAe zuM karyuM ? have zramaNa bhagavAna mahAvIra rAjamULane viSe, hiraNegameSI devavaDe saharAyA tyArathI AraMbhIne tIrchA leAkamAM nivAsa karanAra juMbhaka jAtinA devAe, pUrva dATelA ane ghaNA kALanA purANAM mahAnidhAna lAvI lAvIne siddhArtha rAjAnA bhuvanamAM mUkavA mAMDyA. z2abhaka devA kuberanI AjJAne AdhIna heAya che Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 zrI kalpasUtraane kubera kendranI AjJAmAM hoya che, eTale ahIM zakrendranI AjJAthI kubere bhakajAtinA devone hukama karyo ema jANavuM. mahAnidhAnonuM svarUpa je nidhAnanA mAlIka nAza pAmyA che, je nidhAnanI tapAsa rAkhanArA tathA navuM dravya umeranArA gujarI gayA hoya, je nidhAna dATanAranA getrIya ke ghara nAza pAmyA hoya ane je nidhAnanA svAmI sarvathA saMtAnarahita maraNa pAmyA hoya, tevAM mahAnidhAne, dATelA sthAnamAMthI lAvI jaMbhaka dee siddhArtha rAjAnA bhuvanamAM mUkavA mAMDyAM. grAma-Akara-nagara-kheDa-ityAdinI vyAkhyA have kayA sthAnamAMthI dATelAM nidhAne AvyAM te samajavA mATe grAma-Akara-nagara vigerenI vyAkhyA jANavI joIe. jyAM kara levAtuM hoya ane cAre tarapha kAMTAnI vADa heya te grAma kahevAya. jyAM lokhaMDa, tAMbu vigere dhAtuo nIkaLatI hoya te Akara-khANa kahevAya. jyAM kara na levAtuM hoya ane saDaka, kilA vigere AvelAM hoya te nagara kahevAya. jenI cAre tarapha mATIne gaDha hoya te kheDa kahevAya, je kharAba nagara hoya te karbhaTa, jenI cAre dizAmAM babbe gAu upara gAma hoya te maMDala, jaLamArga ane sthaLamArga ema baMne mArgo vaDe yukta hoya te droNamukha, jaLamArga ke sthaLamArgamAMthI keIpaNa eka mArga vaDe yukata hoya te pattana, je tIrthasthAna hoya athavA jyAM tApasa loko rahetA hoya te Azrama, kheDuta khetImAMthI pedA kareluM dhAnya je durgabhUmimAM rasAne mATe sthApe te saMvAha, sAthe vAhane kAphala, saMgha tathA lazkara jyAM utaratuM hoya te sanniveza, e pramANe upara gaNavelA gAma-nagara vigeremAM dATelAM mahAnidhA Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha vyAkhyAna. 131 ne tiryaMga bhaka dee upADI sidhdhArtha rAjAnA bhuvanamAM mUkayA. zRMgATaka-trika catuSka vigerenI vyAkhyA ukata grAma vigaeNmAM kaye kaye ThekANethI dATelAM mahAnidhAna sidhdhArtha rAjAnA bhuvanamAM mUkAyAM te jANavuM jarUranuM che. ziMgaDA nAmanA phaLanA AkAre je traNa khuNIyuM sthAna hoya te zuMgATaka kahevAya, jayAM traNa rastA maLatA hoya te trika kahevAya, cAra rastA maLatA hoya te catuSka, jayAM ghaNA rastA maLatA hoya te catvara, cAra daravAjAvALA devamaMdira, rAjamArgo, jayAM pahelA grAma vaselA heya paNa pAchaLathI ujajaDa thaI gayA hoya evA grAmasthAne, jyAM pahelA nagara vaselA hoya, paNa pAchaLathI ujajaDa thaI gayA hoya evA nagarasthAno, grAmamAMthI pANI nIkaLavAnA mArgo grAmanirdhAmana ( gA. manI khALe) kahevAya, nagaranI khALe, dukAne, yakSa vigere devonA maMdire, musApharone utaravAnA sthAne, pANInI parabo, bagIcAo, nagaranI najIkanA ullAne, vane, vanakhaMDe, smazAne, zUnya ghare, parvatanI guphAo, zAMtigRha, zilaguhA, kuTuMbIone nivAsa karavAnA sthAne vigere bhinnabhinna ThekANe kaMjusa mANasee pahelAM je mahAnidhAna dATelAM hatAM zakrendranI AjJAthI tiryaga jaMka dee sidhdhArtha rAjAnA bhuvanamAM mUkayA. - vardhamAna nAmanI sArthakatA have je rAtrIe zramaNa bhagavAna mahAvIra jJAtakuLamAM saMharAyA, te rAtrithI mAMDIne jJAtakuLa hiraNyathI-senA rUpAthI vRddhi pAmavA lAgyuM. dhananA cAra prakAra hoya che. (1) gaNima eTale gaNuM zakAya evuM, jemake phala-puSpa vigere. (2) dharima eTale Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 zrI kalpasUtrana teALI zakAya evu, jemake gALa, kaMku vigere. ( 3 ) meya eTale mApI zakAya evuM, jemake ghI, tela, lavaNu vigere ane (4) paricchedya eTale bharI zakAya evuM, jemake vastra, ratna vigere. evI rIte cAra prakAranA dhana ane dhAnyathI vRdhdhi pAmyuM. satAMga rAjaya, rASTra, hAthI gheADA ratha ane pALArUpI catura'gI senA, khaccara vigerlR vAhanA, dravyanA khajAnA, kAThArA, nagara, aMta:pura, dezavAsI leAkeA, ane kIrttimAM paNa uttarAttara vRdhdhi thavA lAgI. gAye vigere pazuothI, ghaDelA ane nahIM ghaDelA suvarNa thI, kake tanAdi ratnAthI, caMdrakAMtAdi maNiethI, meAtIocI, dakSiNAvata za`khAthI, rAjAe taraphathI maLatA khItAmethI, paravALAMthI, mANeka vigere lAla meAtIethI jJAtakuLa ubharAvA mAMDayuM. vaLI vidyamAna evA pradhAna dravyathI tathA prIti-mAnasika satASa ane svajanAe vastrAdi vaDe karelA satkArathI jJAtakuLa atizaya vRdhdhi pAmyuM. AthI zramaNa bhagavana mahAvIranA mAtapitAnA ' AtmaviSayaka 4 ciMtita, 3 prArthita ane maneAgata4 soMkalpa thayA ke:jayArathI ApaNA A bALaka kuLane viSe garbha paNe utpanna thayeA che tyArathI ApaNAM dhana-dhAnyamAM vRdhdhi ja thatI rahI che. temaja 1 AtmaviSayaka eTale AtmAne viSe thayelA. 2 saMkalpanA e prakAra (1)dhyAna svarUpa ane (ra) citavana svarUpa. te e jAtanA saMkalpamAM A saMkalpa ciMtavana svarUpa thayA ema jaNA vavA ciMtavana zabda mUkayA che, 3 citavana svarUpa saMkalpa paNa kAi abhilASArUpa hAya che, ane kAi abhilASArUpa nathI heAtA. abhilASArUpa banAvavAne ahIM prArthita zabda mUkayA che. 4 maneAgata-manamAM ja rahelA-vANIthI spaSTa nahIM thayelA. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha vyAkhyAna. 133 mAnasika saMtoSa ane ravajane taraphane satkAra paNa vadhate ja rahyA che. mATe jayAre A bALakane janma thAya tyAre guNane anurUpa ane sArthaka evuM vardhamAna nAmaja pADazuM. mahAvIranI mAtRbhakti zramaNa bhagavAna mahAvIre mAtA pratyenI anukaMpA athavA bhaktine lIdhe vicAryuM ke mArA halana-calanathI mAtAne jarUra kaSTa thatuM haze. tethI teo garbhamAM nizcala thayA, jarApaNa calAyamAna nahiM thatAM niSpada ane niSThapa thayA. potAnA aMgaupAMgane evI rIte gopaLyAM ke mAtAne jarA paNa kaSTa na thavA pAme. bhagavAnanI te vakhatanI sthiti ane mudrAnI kalpanA karI kavi ujhekSA kare che ke ekAnte kimu moharAjavijaye mantraM prakurvanniva dhyAnaM kiJcidagocaraM viracayatyekaH parabrahmaNi kiM kalyANarasaM prasAdhayati vA devo vilupyAtmakaM rupa kAmavinigrahAya jananI kukSAvasau vaH zriye // zuM ekAMtamAM besI prabhu mahArAjA upara vijaya meLavavAne maMtra japI rahyA haze? athavA zuM parabrahmanI prApti mATe, ekalA prabhu, kaIka agocara dhyAna dharI rahyA haze ? athavA te zuM kalyANa rasane sAdhatA haze? athavA zuM kAmadeva upara kAbu meLavavA mATe mAtAnI kukhamAM pitAnAM aMgopAMga saMkecI rAkhyA? evA prakAranA zrI mahAvIra tamArA kalyANane mATe he ! | mAtAnuM hRdaya-anahada ciMtA-zeka-saMtApa prabhu nizcala thayA eTale mAtAne ekadama phALa paDI. mAtAne lAgyuM ke kharekhara mAro garbha ke duSTa deve harI lIdhe, athavA Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 zrI kalpasUtrate akasmAt mRtyu pAme. kAM te te cavI gaye ane kAM te te gaLI gaye. evI evI aneka zaMkAo mAtAnA hadayamAM uddabhavI. mAre garbha pahelAM je kaMpate te have kema bilakula niSkapa thaI gaye? evA prakAranA vicArothI teo ciMtA ane zokarUpI samudramAM taNAvA lAgyAM. hatheLI upara mukhane TekavI, ArtadhyAnamAM utarI paDyA. paga pAsenI bhUmi tarapha najara sthira karI teo vicAravA lAgyAM ke- je mArA garbhanuM koIpaNa prakAre akuzaLaja thayuM hoya te mArA jevI kamanasIba nArI A jagamAM bIjI kezu? bhAgyahIna mANasane ghera ciMtAmaNI ratna rahetuM nathI ane ratnanAM nidhAna paNa daridranI sobata karatA nathI. marUprAMtanI durbhAgI bhUmimAM te vaLI kalpavRkSa kayAMthI hoya ? tRSAtura mANase evAM te zAM puNya karyo hoya ke tene tarataja amRta sAMpaDe? arere ! deva! tane A zuM sUjhayuM? mArUM mane ratha rUpI vRkSa teM samULuM kAM ukheDI nAkhyuM ? kuTIla deve be sarasa ujavala netra ApIne bIjI ja kSaNe kAM jhuMTavI lIdhAM ? dhikkAra cheeka vAra nahIM paNa anekavAra dhikkAra che te devane, jeNe ratnane bhaMDAra ApIne pAcho turataja luMTI lIdho ! kharekhara, jANe pApiSTa deve mane merU parvata upara caDAvI, Toca uparathI nIce pheMkI dIdhI hoya ema lAge che. mArI AgaLa pIrasela bhejanane thALa nirlajaja daive paDAvI lIdho ! are vidhAtA ! meM A bhavamAM ke parabhavamAM eve te ze aparAdha karyo ke jethI tane AvuM duSTa kAma karatAM jarAya vicAra na thaye? have zuM karuM? kayAM jauM ? kenI AgaLa jaI mArUM rUdana saMbhaLAvuM? mArA jevI bheLI nArIne deva zA sArU bALIne bhasma karate haze ? Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha vyAkhyAna. 135 cida svapnAothI sUcita thayelA, cogya, pavitra, traNe jagatane pUjavA lAyaka, traNe bhuvananA prANIomAM advitIya ane manuSyane AnaMda upajAvanArA putraratna vinA have mane A rAjyanI paNa zI jarUra che? tuccha viSayajanya A kRtrima sukhanI paNa mAre have zA sArU paravA rAkhavI joIe ? A rezamI zamyA ane A mahelanA vaibhavanI mane zI jarUra che? ' are deva ! du:kharUpI agnithI tuM zA sArU mane bALI rahyA che? mArA koI paNa prakAranA aparAdha vinA AvI zatrutA zA mATe batAve che ? kharekhara, A saMsAraja dhikkAravA che. saMsAranA viSaye ja evA caMcaLa, ane madhathI lIMpelI talavAranA jevA dagAvALA che. athavA pUrvabhavamAM meM zuM kaMI evuM duSTa kRtya karyuM haze ke jethI mane AvuM saMkaTa prApta thayuM ? dharmazAstramAM traSioe kahyuM che ke -"je pApI prANa, pazu, pakSI athavA manuSyanA bALakane temanA mAtA pitAthI viyega karAve che te prANane saMtati ja thatI nathI, ane kadAca thAya to te tatkAla marI jAya che." tyAre meM pote zuM pUrvajanmamAM durNa buddhithI, bheMsa thakI tenA dhAvaNa vasene vicheha karAvye haze ? athavA dUdhanA lobhathI meM te vAcharaDAone dUdhane aMtarAya karyo haze ? athavA zuM bIjA loko pAse aMtarAya karAvyo haze ? athavA zuM meM baccAMo sahita uMdaronAM dara pANIthI pUrI dIdhAM haze ? athavA zuM pUrvajanmamAM ajJAnane vaza thaI, dharmabuddhithI kIDI vigerenAM darane unA pANIthI bharI dIdhAM haze ? athavA zuM dharmabuddhithI kAgaDAnAM iMDAM phADI nAkhyAM haze ? athavA zuM meM iMDAM ane baccAMo sahita paMkhIonA mALA nIce jamIna upara pheMkI dIdhA haze? athavA zuM meM koyala popaTa ane Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 zrI kalpasatrakukaDA vigerene temanA prApriya baccAMothI viyoge paDAvyA haze? athavA meM pUrvajanmamAM zuM bALahatyA karI haze ? zuM zaikyanA putrAdi viSe duSTa vicAra karyA haze? zuM kAmaNa vigere kayI haze? garbhanuM staMbhana, nAza ane pAta jevAM kukarma karyA haze ? athavA te zuM te saMbaMdhI maMtro ane AiSAne prayoga karyo haze ? athavA pUrvajanmamAM zuM ghaNIvAra zIlanuM khaMDana karyuM haze ? kAraNa ke AvuM duHkha nIca karma vinA na saMbhave. zAstramAM paNa kahyuM che ke -"janmAMtaramAM karelA zIlanA khaMDanathI kurAMDapaNuM, bALavaidhavya, durbhAgyAdi, vaMdhyatva, mUvelA bALako avatare evuM nida ane viSakanyAdi avatAra maLe che, mATe haMmezAM pitAnA zIlane dUDhatAthI sAcavavuM." evI rIte ciMtAgrasta thayelI ane karamAI gayelA kamaLa jevA plAna mukhavALI trizalA rANIne vicAramAM garakAva joIne temanI sakhIoe zokanuM kAraNa pUchayuM. trizalA mAtAnI AMkhamAMthI AMsu paDavA lAgyAM. temaNe eka dIrgha nizvAsa nAkhyo ane TUMkAmAM ja javAba Ape ke -"he sakhI huM eka abhAgiNuM nArI tamane mAruM duHkha zI rIte karyuM? mArUM sarvasva Aje nAza pAmyuM che." bIjuM badhuM te ThIka paNa he viduSi! tArA garbhane te kuzaLa che ne ? e eka je kuzaLa hoya te bIjuM amaMgaLa potAnI meLe zAMta thaI jaze. " sakhIoe AzvAsana ApatAM kahyuM. "sakhIo ! je mArA garbhane kuzaLa hoya te bIjuM akuzaLa jevuM mArA mATe A duniyAmAM che ja zuM ?" eTaluM kahetAmAM trizalA mAtA mUcha khAI dharaNI upara DhaLI paDyAM. sakhIoe zItaLa upacAra karI zuddhi prApta karAvI. zuddhimAM Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha vyAkhyAna. 137 ' AvyAM pachI paNa eja vilApa karavA lAgyAM keH-- samudramAM pANI teA agAdha bharyuM " hAya, ratnAnA paNa ka'I TuTA na hoya chatAM akamInA kANA ghaDA na bharAya emAM samudrane zI rIte doSa dai zakAya ? vasaMtaRtumAM saghaLI vanaspati khIlI nIkaLe che, cAtarapha vanarAjI phaLa-phula ane navapallavathI lacI paDe che, mAtra keraDAnuM vRkSa ja eka evu hAya che ke jene vasa MtanA sudara vAyu koi rIte patra lAvI zakatA nathI. paNa temAM vasaMtaRtune dvASa kANu kADhe ? koi saraLa ane sarasa vRkSa phaLanA bhArathI lacI paDatu hAya chatAM ThIMgaNuA mANusa tenu N phaLa teADavA zaktimAna na thAya emAM vRkSane kema deSa ApI zakAya ? evI ja rIte he prabhu ! huM je mArI icchita vastu nathI meLavI zakI temAM tamArA koInA doSa nathI, vastuta: mArA karmanA ja doSa che ! ghuvaDa divase na joi zake temAM sUryanA nahIM paNa ghuvaDanA pA tAnA ja doSa gaNAvA joIe. have teA mane mhAta Ave te zAMti thAya. A rIte niSphaLa jIvavAthI zuM artha saravAne hatA ? " e pramANe hRdaya pIgaLAvI nAkhe evI rIte trizalA mAtAne vilApa karatAM joI temanI sakhIo ane AkhA parivAra paNa AkraMda karavA lAgyAH----arere, vidhie paNa makAraNe zatrutA atAvI A Aphata nAkhI. hAya, kuladevIe paNa kANu jANe kayAM cAlI gaI ? huMmezA sahAya karanAra kuladevIe Aje kema udAsIna banI gai haze ? vighnano nAza karavA mATe, vicakSaNa gaNAtI kuLanI vRddha zrI zAntikuma, puSTika, mAnatA AkhaDI vigere vividha prakAranAM vidhAnA karavA lAgI. keTalIka naitiSIone khelAvI temanI sAthe carcA karavA lAgI. keTalIka cAlatA nATake ekadama adha karavA Agraha karavA lAgI ane keTalIka tA kAIne uMce Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra zabda bolatA aTako lAgI. A duHkhada samAcArathI uttamabuddhivALo siddhArtha rAjA paNa lekene sAthe ciMtAtura thaI gaye, ane temanA maMtrIo paNa kaMI IlAja hAtha na lAgavAthI atyaMta mUDhanI jema ciMtAgrasta banI gayA. narapatizreSTha siddhArtha rAjAnuM je bhavana, DI vAra pahelAM mRdaMga, vINa, karatAlI, ane nATakanA pAtrothI manahara rIte guMjI rahyuM hatuM te bhuvanamAM sarvatra glAnI ane ciMtA phelAI gaI ! tamAma prakAranA saMgIta, nRtya ane hAsyadhvani virAma pAmyA!nATAraMbha zAMta thaI gayA! karNapriya suMdara dhvanI AkAzamAM maLI gayA. AkhuM rAjabhuvana sUnasAna ane zekamaya banI gayuM! AnaMdanA sthAne dInatA ane vyagratAe adhikAra jamAvyA. bhagavana mahAvIranA garbhanuM pharakavuM zramaNa bhagavAna mahAvIre garbhamAM rahyA chatAM avadhijJAnanA baLathI, mAtAne AtmaviSayaka-prArthita ane mane gata saMkalpa jANa lIdhotemaNe vicAryuM ke mehanI gati ja kaMIka nyArI che. vyAkaraNanA niyama pramANe jema duSa dhAtune guNa karavAthI deSa thaI jAya che tema A saMsAramAM paNa guNa karavA jatAM ulaTe deSa dekhAya che. A mehanI vAta kene karavI? meM mAtAnA sukhane mATe je karyuM te ulaTuM temane khedakAraka nIvaDayuM. A lakSaNuM kharuM jotAM bhAvI kaLikALanA prAbalyane ja sUcave che. jevI rIte nALIyeranA pANImAM zItaLatArUpa guNane mATe nAkheluM kapura jhera banI jAya che ane mRtyudAyaka bane che tema pAMcamA ArAmAM manuSyane karela guNa ulaTe deSa karanArA thaze. e pramANe vicAra karIne bhagavAna mahAvIre pitAnA zarIrano eka bhAga saheja kaMpA. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha vyAkhyAna. mAtAnA A ga sahisalAmata che ema jaNAtAM trizalA mAtAnA A na MdanA pAra na rahyo. temanA ane netrAmAMthI ullAsabhAva jharavA lAgyA. kapAla harSathI vikAsa pAmyA, sukharUpI kamaLa sahasA praphullita thayuM ane rAmarAmamAM AnaMdanA pravAha vahevA lAgyA. temaNe potAnI sakhIo vigerene kahyuM ke:-kharekhara, mArI garbha koi paNa duSTa deve haraNa karyA nathI, temaja gaLI gayAnI ke cyavI gayAnI kalpanA paNa khATI TharI che. A mArA ga pahelAM ka patA nahAtA tethIja ghaNA ghaNA tarkavitarka karI nAkhyA, paNa have tenA ka Mpana parathI jaNAya che ke te tadRna kuzaLa che. hajI mArAM sadbhAgya vidyamAna che, huM traNe bhuvanamAM mAnanIya ane bhAgyazALI chu. mArU jIvana prazaMsApAtra che. mArA janma sAthe ka thayA che. mArA upara zrI jInezvara prabhu prasanna thayA che, geAtra devoenI paNa mArI upara kRpA utarI che, ane janmathI ArAdhelA jinadharma rUpI kalpavRkSa mane phaLyA che. evI rIte ha yukta cittavALI trizalAdevIne joine vRddha strIenA mukhamAMthI " jaya jaya naMdA " nA AzIrvAda nIkaLavA lAgyA. kulAMganAoe mAnadanA AvezamAM AvI dhavaLamaMgaLa pavartAvyAM, cAre tarapha vajA-patAkA pharakavA lAgI ane sthaLe sthaLe meAtIenA sAthIA pUrAvA lAgyA. dha paDelAM gIta-vAdyo paNa pharIthI zarU thayAM ane gAyanA tathA nAcavaDe AkhuM rAjakuLa devalAka jevuM zaiAbhanIya ane AnaMdamaya khanI gayuM. garbha kuzaLanI vadhAmaNImAM karAyAnuM dhana siddhArtha rAjAe grahaNa karyuM. ane kalpavRkSanI jema karaDAnu dAna AnaMdapUrvaka karyuM. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrI ka95sUtrae bhagavAnane abhigraha zramaNa bhagavAna mahAvIre garbhamAM ja rahyA rahyA, sADA cha mAsa vItyA bAda evA prakArane abhigraha dhAraNa karyo ke "jayAM sudhI mArA mAtApitA jIvatA rahe tyAM sudhI mAre muMDa thaIne gharamAMthI nIkaLI dIkSA levI na kape." kAraNa ke prabhue vicAryuM ke"haju te huM udaramAM chuM, chatAM mAtAne mArI upara A gADha neha che te pachI mAro janma thayA bAda te kevo sneha thaze ?" eTale ke mAtapitAne saMtoSa ApavA temaja bIjAone paNa mAtA tarapha bahumAna rAkhavA sUcavavA arthe prabhue ukta abhigraha dhAraNa karyo. kemake kahyuM che ke pazuo jyAM sudhI mAtA dhavarAve che tyAM sudhI neha rAkhe che. adhama mANase jyAM sudhI strI na maLe tyAM sudhI mAtA para sneha rAkhe che, madhyama mANase jyAM sudhI mAtA gharanuM kAmakAja kare tyAM sudhI sneha rAkhe che, tathA uttama mANase cheka jIvita paryata mAtAne tIrtha samAna gaNI tenA para sneha rAkhe che. garbhapaSaNane vidhi tyArapachI trizalA kSatriyANIe nAna karyuM. ISTadevanuM pUjana karyuM, sakaLa vinI zAMti mATe tilakavigeraketuke ane dahIM, che, akSata vigere maMgaLarUpa prAyazcitto paNa karyA. AkhA aMge alaMkAra sajyAM, ane bahu ThaMDA nahIM tema bahu garama nahIM, ati kaDavA nahIM tema ati tIkhA nahIM, ati turA nahIM tema ati khATA ke mIThA nahIM, ati cIkAzavALA nahIM tema ati lukhA nahIM, ati lIlAM nahIM tema ati sUkAM nahIM evA prakAranA AhArAdi vaDe trizalA kSatriyANa garbhanuM piSaNa karavA lAgyAM. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha vyAkhyAna 141 garbha pAlana viSe vaidyaka vidhAna ati ThaMDA, smRti garama vigere AhArI garbhane hitakArI nathI. kAraNa ke temAM keTalAka vAyu karanArA, pitta karanArA ane ka karanArA hoya che. vAgbhaTTa nAmanA vaidyaka granthamAM kahyu che keH--garbhavatI strI je vAyu karanArA padArtho khAya teA garbha khuMdhavALA, AMdhaLA, jaDabuddhivALA, ane ThIMgaNuA thAya che. pitta karanArA padArtho khAya tA garbha TAlavALA tathA pILA vadhu vALA thAya che. kapha karanArA padArtho khAvAthI garbha sapheda kADhavALA, athavA pAMDurogavALA thAya che. garbhAvatI strI jo ati khArA padArtha khAya tA garbhanA netrane haraNa kare che, ati ThaMDA AhAra garbhane vAyunA prakApa kare che, ati garama padArtha garbhanA baLane here che ane atizaya viSayasevana garbha nA prANa hare che. maithunasevana, pAlakhI vigere vAhanamAM besI musApharI karavI, gheADA tathA uMTa vigere upara svArI karavI, ghaNuM cAlavuM, cAlatAM lacakAvuM, paDI javu, dakhAvuM, peTa masaLAvavuM, athavA peTamAM pIDa AvavI, ati deADavu, athaDAvu, uMcuM nIcuMsUvu, uMcI-nIcI jagyAe besavu, sAMkaDA sthAnamAM besavuM, ubhaDaka besavu, upavAsa karavA, vega-vighAta pAmavA, ati lakhA mAhAra karavA, ati kaDavA padArtho khAvA, ati tIkhI vastue khAvI, atizaya bhAjana karavuM, ati rAga karavA, ati zAka karavA, ati khArA padArtho vAparavA, atizaya jhADA thavA, ulaTI thavI, julAba levA, hIMcakA khAvA, ajINu thavu vigere kAraNeAthI garbhane pIDA thAya che, ane gaLI paNa jAya che. trizalA kSatriyANIe upalA niyamenu arAmara pAlana karyuM. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 zrI kalpasUtra- garbhane hitakArI niyamA Rtuone anukULa thAya evA prakAranA guNukArI bhAjana, vajra, sugaMdhI padArtho ane puSpamALAo vaDe trizalA kSatriyANI ganuM poSaNa karavA lAgyAM. kahyuM che ke:--varSARtumAM-zrAvaNa ane bhAdaravAmAM lavaNu amRta samAna che, zarad RtumAM-AsA ane kArttika mAsamAM jaLa amRta samAna che, hemaMta RtumAMmAgazara ane peASa mAsamAM gAyanuM dUdha amRta samAna che, zizira RtumAM-mahA ane phAgaNa mAsamAM khATe rasa amRta samAna che, vasa MtaRtumAM caitra ane vaizAka mAsamAM ghI amRta samAna che, grISma RtumAM-jeTha ane aSADa mAsamAM gALa amRta samAna che. e pramANe garbhane hitakArI thAya evA AhArAdi vaDe garbhane poSaNa ApavA mAMDayuM ane tenI sAthe zeAka-meha-mUrchA-bhaya ane parizramanA tyAga karI bahuja kALajI ane sAvacetIthI garbhanI saMbhALa levA mAMDI. suzruta nAmanA vaidyaka granthamAM kahyuM che keH-- - garbhavatI strI jo divase sUve te garbha uMghaNazI thAya, gavatI strI aMjana kare tA garbha AMdhaLA thAya, rAve te vAMkI najaravALA thAya,snAnavilepana kare te durAcArI thAya, telanu mana kare teA kADhIyeA thAya, nakha kApe teA kharAba nakhavALA thAya, doDe tA caMcaLa thAya, hase teA garbhAnA dAMta, heATha, tALu, jIbha e sarva kALA thAya, bahu mAletA garbha khakakhakIyA thAya, ghaNA zabdo sAMbhaLe teA DerI thAya, lakhe teA TAlavALA thAya, paMkhAthI bahu pavana le teA garbha unmatta thAya. AvAM garbhane ahitakArI thAya tevAM tamAma kAraNeAthI trizalA kSatriyANI dUra rahevA lAgyAM. kuLanI vRddha strIe paNa trizalA kSatriyANIne zikhAmaNa Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthAM vyAkhyAna. 143 ApavA lAgI ke:--" he sakhI, tu hamaNA dhIredhIre cAlaje, ela tA paNa bahu dhImethI, koi upara krodha na karatI, paththa leAjana leje, peTa paranI nADI pAcI khAMdhaje, khaDakhaDa hasIza nahIM, khullI jagyAmAM bahu krIza nahIM, kAmaLa pathArImAM banatAM sudhI paDI raheje, nIcI jagyAmAM utaravAnuM sAhasa na karIza, gharanI vhAra pagaluM na mUkIza. " vigere. ganA bhArathI maDha thayelAM trizalA devI peAtAnI sahIyAnI zikhAmaNane paNa mAna ApatA rahyAM. mAtAnA AhAra-vihAra trizalA mAtA, garbhane hitakArI thAya teve, nahIM vadhAre tema nahIM eche, garbha ne poSaNa Ape tevA pathya-AhAra levA lAgyAM. je kALamAM je AhAra levA joIe te kALamAM teja AhAra parimANupaNe levA lAgyAM, sUvA ane besavAnAM Asana paNa nidoSa ane sukeAmaLa ja rAkhyAM. peAtAnA parivAra sivAya khIjA kAi mANasAnI avara-javara na heAya tevA ekAMta, sukhakara manAhara ane cittane Anada upajAve evA sthAnamAM rahevA lAgyAM. temanI hAlavA-cAlavAnI ane uThavA-besavAnI kriyA paNa bahu ja mRdutAbharI thavA lAgI. prazasta dAhalA ganA prabhAvathI trizalA kSatriyANIne je dAhalA-manArathA thayA, te paNa ghaNA prazasta hatA. temane thayuM ke cAre dizAmAM amArI paDatu vagaDAvye hAya, khUba dAna ApyAM hoya ane sadgurUonI samyak prakAre sevA-pUjA karI hoya teA kevuM sArUM ? tI karAnI pUjA ane saMghane viSe mahAtsava karI aneka prakAre sAdharmika vAtsalya karyuM hoya te kevA AnaMda varte ? jANe huM siMhAsana Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra 144 upara beThI hAuM, mArA mastaka upara uttama chatra zaiAlI rahyuM hAya, khanne paDakhe cAmara vIMjhAtA hoya ane pUra sattAthI samyakU prakAre zAsana calAvatI hAuM" teA kevuM sArUM ? jANe huM hAthInA mastaka upara beThI hAuM, mArI AsapAsa dhajAo pharakatI hAya, vAjIMtrAnA ninAdathI dizAe gAjatI hAya, leAkeA bhAre mAnaMdathI " jaya ! jaya !" nA pokArA karatA hAya, ane huM udyAnakriDA karavA nIkaLI hAu tA kevuM sArU` ? siddhArtha rAjAe, temanA sarvAM dehalA-manArathA pUrA karyo. jyAre je prakAranI icchA udbhavI, tyAre te IcchA pUrNa karI, maneArathAne sanmAnyA. eka paNa dohalAnI avagaNanA na karI. e rIte vAMchita maneAratha pUrNa thavAthI trizalA mAtAnA dohalA krame krame zAMta thayA. aMte temanA badhA dohalA purA thayA eTale trizalAmAtA ga`ne khilakula harakata na Ave e rIte sukhapUrvaka rahevA lAgyAM. ese tA takIyA ke koI thAMbha lAnA Azraya le, nidrA Ave eTale sUI jAya, pAchA uThe, ese, zayyAmAM ALATa ane hare. e rIte trizalA kSatriyANI sukhapUva ka garbhane vahana karavA lAgyAM. mahAvIra prabhunI gasthiti grISmakALanA pahelA mahinA, grISmakALanuM bIjI pakhavADIyu, arthAt caitra mAsanuM zukala pakhavADIyu -te caitra mAsanA zukala pakhavADIyAnI teraza tithie, kharAkhara nava mAsa, ane sADAsAta divasa pUrA thayA. e pramANe zrI mahAvIra prabhunI garbha sthitinA kALa jANavA. cAvIsa tI karAnI gasthitine kALa zrI sAmatilaka sUrie peAtAnA sakSatizata sthAnaka nAmanA Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha vyAkhyAna. graMthamAM cAvIne tIrthakarIne garbhasthitikALa kahyo che te ahIM nIce ApIe chIe. (ahIM dareka tIrthakarane gasthitikALa jeTalA mAsa tathA jeTalA divasa pUrepUrA thayA te ja kahyA che. te uparAMta a divasa vivakSita nahIM hovAthI kahyo nathI. te saMbhava pramANe pitAnI meLe samajI le.) (1) zrI RSabhadeva prabhu nava mAsa ane cAra divasa garbhamAM rA, (2) ajitanAtha prabhu ATha mAsa ane pacIsa divasa (3) saMbhavanAtha prabhu nava mAsa ane cha divasa (4) abhinaMdana prabhu ATha mAsa ane aThayAvIsa divasa, (5) sumatinAthaprabhu navA mAsa ane cha divasa (6) padmaprabhu nava mAsa ane cha divasa (7) supArzvanAtha prabhu nava mAsa ane ogaNIsa divasa (8) caMdraprabha prabhu nava mAsa ane sAta divasa (9) suvidhinAtha prabhu ATha mAsa ane chavvIsa divasa (10) zItaLanAtha prabhu 1 mAsa ane cha divasa (11) zreyAMsanAtha prabhu nava mAsa ane cha divasa, (12) vAsupUjya prabhu ATha mAsa ane viza divasa (13) vimaLanAtha prabhu ATha mAsa ane ekavIsa divasa (14) anaMtanAtha prabhu nava mAsa ane cha divasa (15) dharmanAtha prabhu ATha mAsa ane chavvIsa divasa (16) zAMtinAtha prabhu nava mAsa ane cha divasa (17) kuMthunAtha prabhu nava mAsa ane pAMca dIvasa (18) aranAtha prabhu nava mAsa ane ATha divasa (19) mallinAtha prabhu nava mAsa ane sAta divasa ( 20 ) munisuvrata svAmI nava mAsa ane ATha divasa (21) naminAtha prabhu nava mAsa ane ATha divasa (22) niminAtha prabhu nava mAsa ane ATha divasa (23) pArzvanAtha prabhu nava mAsa ane cha divasa (24) zrI mahAvIra prabhu nava mAsa ane sAta divasa. 10 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kaha5satra prabhune janma ' ' je vakhate graha ucca sthAnamAM vartatA hatA, caMdrane uttama thAga prApta thaye hate, sarvatra saumyabhAva, zAMti ane prakAza khIlI rahyAM hatAM, dizAomAM aMdhakAranuM nAmanizAna paNa na hatuM, ulkApAta, rajovRSTi, dharatIkaMpa ke digadAha jevA upadrane cheka abhAva vartAte hate, dizAonA aMta paryata vizuddhi ane nirmaLatA patharAyelI hatI, je vakhate sarva pakSIo pitAnA kalarava vaDe jaya jayane uccAra karI rahyAM hatAM, je vakhate dakSiNa dizAne sugaMdhI zItaLa pavana, pRthvIne maMdamaMdapaNe sparza karate, vizvanA prANIone sukha-zAMti upajAvI rahyo hato, je vakhate pRthvI paNa sarva prakAranA dhAnyAdithI ubharAI rahI hatI, ane je vakhate sukALa, Arogya vigere anukULa saMyogothI, dezavAsI lokenAM haiyAM harSanAM hiMDoLe jhulI rahyAM hatAM, temaja vasaMtotsavAdinI kriDA dezabharamAM cAlatI hatI, teve vakhatemadhyarAtrine viSe, uttarA phAgunI nakSatra sAthe candrano vega prApta thatAM ArogyavALI trizalA kSatriyANIe bAdhArahitapaNe Arogya putrane janma Apyo. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna deva-devIono mahotsava je rAtrine viSe zramaNa bhagavAna mahAvIra jamyA te zatri prabhunA janmotsava mATe nIce utaratA ane uMce caDatA aneka de ane devIone lIdhe jANe atizaya AkuLa thaI hiya evI dekhAvA lAgI. AnaMdamaya hAsyathI ane avyA zabdathI zAMta rAtri paNa keLAhaLamaya banI gaI, acetana jevI dizAo pANu harSita thaI hoya evI ramaNIya dekhAvA lAgI. pavana paNa maMdamaMdapaNe vahevA lAgyA. traNe jagatu udyotamaya thaI gayAM, AkAzamAM duMdubhinA karNapriya nAda thavA lAgyA, pRthvI paNa ucchavAsane pAmI ane nArakInA du:khamaya jIvone paNa te samaya AnaMdamaya lAgyo. chappana dikakumArIone AcAra prabhune janma thatAM chappana dikakumArIonAM Asana kayAM ane avadhijJAne karIne zrI arihaMta prabhune janma thayelo jANI, harSapUrvaka sUtikAgharane viSe AvI. teomAM (1) bhegaM. karA (2) bhagavatI (3) subhegA (4) bhegamAlinI (5) suvatsA, (6) vatsamitrA (7) puSpamALA ane (8) aniMditA nAmanI ATha dikakumArIoe alakamAMthI AvI prabhune tathA prabhunI mAtAne namaskAra karI IzAna dizAmAM sUtikA ghara racuM, ane e gharathI eka ja paryata jamInane saMvarta vAyuvaDe zuddha karI.(9) meghaMkara (10) meghavatI (11) sumeghA (12) meghamAlinI (13) teyadhArA (14)vicitrA (15) vAri Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 zrI kalpasUtraBNA ane (16) balAhikA nAmanI ATha dikumArIoe urvalokamAMthI AvI prabhune tathA prabhunI mAtAne namana karI sugadhI jaLa tathA puSponI vRSTi karI. (17) naMdA (18) uttarAnaMdA (19) AnaMdA (20) naMdivardhanA (21) vijaya (22) vaijayaMtI (23) jayaMtI ane (24) aparAjitA nAmanI ATha diThumArIoe pUrva dizA taraphanA rUcaka parvatamAMthI AvIne mukha jovA mATe AgaLa darpaNa dharyuM. (25) samAhArA (26) sukhadattA (ra7) suprabuddhA (28) yazodharA (29) lakSamIvatI (30) zeSavatI (31) citraguptA ane (32) vasuMdharA nAmanI ATha dilphamArIo dakSiNadizAnA rUcaka parvatathI AvI snAna mATe jaLathI bharelA kaLaze laI gItagAnA karavA lAgI. (33) IlAdevI (34) surAdevI (35) pRthivI (36) padmavatI (37) ekanAsA (38) navamikA (39) bhadrA ane (40) zItA nAmanI ATha kumArIkAo pazcima dizAnA rUcaka parvatathI AvI prabhune tathA prabhunI mAtAne pavana nAkhavA mATe hAthamAM vIMjhaNA laIne ubhI rahI. (41).alaMbusA (42) minakezI (43) puMDarikA (44) vArUNI ( 45 ) hAsA (46) sarvaprabhA (47) zrI ane (48) hI nAmanI ATha kumArikAo uttara dizAnA rUcaka parvata parathI AvI cAmara vIMjhavA lAgI. (49) citrA (5) citrakanakA (51) zaherA ane (para) vasudAminI nAmanI cAra kumArikAo rUkaparvatanI vidizAomAMthI AvI, hAthamAM dIpaka laI IzAna vigere vidizAomAM ubhI rahI, (53) rUpA (54) rUpAsikA (55) surUpa ane (pada) rUpAvatI nAmanI cAra dikakumArIeAe rUcakadvIpathI AvIne bhagavaMtanA nALane cAra aMguLathI cheTe chedI, khodelA khADAmAM Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 paMcama vyAkhyAna. nAkhI, khADe vairya ratnothI pUrI tenI upara pITha banAvyuM tathA tene durvAthI bAMdhIne te janmagharanI pUrvadizA, dakSiNa dizA ane uttaradizAmAM keLanAM traNa ghara banAvyAM. dakSiNa dizAvALA gharamAM prabhune tathA mAtAne siMhAsana upara besArI, baMnene sugaMdhI telanuM mardana karyuM. pachI pUrva dizAvALA gharamAM laI jaIne snAna karAvI-vilepana karI kapaDAM tathA AbhUSaNe paherAvyAM. tyArabAda uttara dizAvALA keLanA gharamAM laI jaIne bhagavaMtane tathA temanI mAtAne siMhAsana upara besADI, araNinA be kASTa ghasI, agni nIpajAvI, uttama caMdanavaDehAma karI, te agninI rAkhavaDe dikakumArIeAe prabhune tathA mAtAne rakSApiTalI bAMdhI. tyArapachI te dikumArIeAe ratnanA be geLA akaLAvI "tame parvata jeTalA dIrdhAyuSI thAo" evA prakAranA Azirvacana uccAryA ane prabhune tathA mAtAne janmasthAne mUkI potapotAnI dizAmAM jaI gItagAna AraMbhyAM. pratyeka dikakumArIkA sAthe cAra hajAra sAmAnika de, cAra mahattarAo, seLa hajAra aMgarakSake, sAta senAo, sAta senApatio ane bIjA paNa mahaddhika de te hoya ja. temaja Abhigika devAe banAvelA jana pramANavALA vimAne paNa hoya, ane e vimAnamAM besIne ja teo prabhune jotsava karavA Ave. indranI AtUratA sAdhamendranuM parvata samAna nizcala, zakra nAmanuM siMhAsana kaMpAyamAna thayuM, eTale indra avadhijJAnane upaga mUkI joyuM te carama jinezvarano janma thayele jaNAya. turataja Indra harigamethI deva pAse eka ejana jeTalA parimaMDaLavALo suSA nAmane ghaMTa vagaDAvyo. e ghaMTanI sAthe ja sarva Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 zrI kalpasUtra vimAnamAM rahelA ghaMTa vAgavA lAgyA. potapotAnA vimAnamAM thatA ghaMTanAdathI deva samajI gayA ke Indrane kaMIka kartavya AvI paDayuM che, teo sarva ekaThA thayA eTale harigameSIe indrane hUkama kahI saMbhaLAvyuM. tIrthakarane janmamahatsava karavA javAnuM che ema jANuM devene bahuja AnaMda thaye. teo cAlavAnI taiyArI karavA lAgyA. Indrane parivAra pAlaka nAmanA deve banAvelA ane lAkha ejananA pramANa vALA pAlaka nAmanA vimAna upara InDe potAnuM Asana lIdhuM. te vimAnamAM IndranA siMhAsananI sAme ja tenI ATha agramahine onAM ATha bhadrAsana hatAM. DAbI bAjue rAzI hajAra sAmAnika denAM cerAzI hajAra bhadrAsana hatAM, jamaNuM bAjue atyaMtara parSadAnA bAra hajAra denA bAra hajAra bhadrAsana, madhyama parSadAnA cAra hajAra denA ceda hajAra bhadrAsana ane bAhya parSadAnA seLa hajAra devonA seLa hajAra bhadrAsana hatAM. ane cAre dizAomAM pratyeka dizAne viSe cArAzI hajAra AtmarakSaka denA corAzI hajAra bhadrAsana hatAM. A pramANe potAnA parivAranA devothI ane bIjA paNa karaDethI parivarele, guNethI gavAte, Indra tyAMthI cAle, tenI sAthe bIjA de paNa cAlavA lAgyA. sAMkaDo thaI paDele vizALa mane mArga keTalAka de indranA hukamathI cAlyA, keTalAka mitranA vaca. nathI, keTalAka pitAnI priyAnI preraNAthI, keTalAka zuddha bhaktibhAvathI, keTalAka kutuhalathI, keTalAka apUrva AzcaryathI ane keTalAka Atmika bhAvathI ema aneka rIte saghaLA deva vividha praka Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna. 151 ranA vAhana upara svAra thaI cAlI nIkaLyA. te vakhate jUdI jUdI jAtanA vAjIMtrA, ghaTAnAda ane daivAnA kALAhaLathI AkhuM brahmAMDa zabdamaya banI gayuM. siMha para svArI karanAra, pAsenA hAthIvALA devane kahe che ke... tArA hAthI jarA dUra haThAvI le, nahiMtara mArA A mAnmatta kesarI tArA hAthIne mArI nAkhaze. ' evI rIte pADAnI svArI karanAra, gheADesvArane garUDanI svArI karanAra sarpanA svArane, ane citrAnI svArI karanAra akarAnA svArane peAtAnuM vAhana tAravavA AdarapUrvaka kahevA lAgyA. devAnA karADA vimAnA ane vividha prakAranA vAhanAne lIdhe vizALa jyeAmanA mArga paNa Aje sAMkaDA thaI paDayA. keTalAka devA te AvA saMkaDAzavALA mArgomAM mitrAne tyajI caturAIthI pAtapAtAnA vAhanane AgaLa karI cAlatA thayA. evI rIte spardhAspIthI AgaLa cAlatA deveAne temanA mitrA kahevA lAgyA ke:--" mitra, Ama utAvaLa zA sArU kare che ? huM paNa tArI sAtheja AvuM chuM ! " AgaLa nIkaLI gayela deva javAma ApavA lAgyA ke:-- AveA avasara koi mahA puNyayeAganA pratApe ja prApta thAya che. Ave prasage tA je kAI pahelAM paheAMcI jaI prabhunAM darzana kare te mahAbhAgyazALI gaNAya. bIje kAi vakhate huM tArA saMgAtha na cheADu, paNa Aje te mArAthI na thANAya. " ema mitranI rAha joyA vinA ja AgaLa cAlavA lAgyA. jemanA vAhana vegavALA ane baLavAna hatA teo te badhA karatAM sapATAma dha AgaLa nIkaLI gayA. paNa jeo niLa hatA ane skhalanA pAmatA hatA teo kaMTALIne kahevA lAgyA ke:" arere ! zuM karIe ? Aje te AvaDuM mhATu AkAza paNa amAre mATe sAMkaDuM thaI paDayuM che ! " bIjA devA temane Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 zrI kalpasUtrazAtvanA ApatAM kahevA lAgyA ke -" hamaNA te vakhatane mAna ApI muMgA muMgA cAlavAmAM ja majA che. parvanA divase AvA sAMkaDA ja hoya." AkAzamAMthI utaratA devanA mastaka para candranAM kiraNa varasatAM hatAM ane tethI dene jANe paLIyA AvI gayA hoya evA vRddha samA bhAsatA hatA. temanA mastake sparzatA tAza, rUpAnA ghaDA jevA, kaMThe sparzatA tArA kaMThI jevA ane zarIre sparzatA tArA parasevAnAM bindu jevA zobhI rahyAM hatAM. Indrane AcAra e rIte dethI parivarele Indra, nandIzvaradvIpa pAse AvI, vimAnane saMkSepI, bhagavaMtanA janmasthAnake AvyA. jinezvarane tathA mAtAne traNa pradakSiNa daI vaMdana-namaskAra vigere karI che ke -"kukhamAM ratna nipajAvanArI, jagatamAM dIpikA sama he mAtA ! huM tamane namuM chuM, huM-dene svAmI zake, Aje tamArA putra-chellA tIrthakarane janma mahatsava ujavavA devalethI cAlyo AvuM chuM. mAtA ! tame kaI rIte ciMtA ke vyagratA na dharatA." te pachI Indra trizalA mAtAne avasthApinI nidrA ApI ane jInezvara prabhunuM pratibiMba mAtAnA paDakhe mUkayuM. InDe prabhune karasaMpuTamAM lIdhA ane prabhunI sevAne tamAma lAbha pitAne ja maLe te mATe pitAnAM pAMca rU5 banAvyAM. eka rUpe prabhune grahaNa karyA, be rUpe banne paDakhe rahIne cAmara vIMjavA lAgyA, eka rUpe prabhune mAthe chatra dhAraNa karyuM ane eka rUpe vaja dhAraNa karIne AgaLa cAlavA lAgyo. tenI sAthe-AgaLa pAchaLa aneka de cAlavA lAgyA. temAM jeo AgaLa cAlatA hatA teo pAchaLa AvanArAone Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna. 13 bhAgyazALI mAnavA lAgyA ane pAchaLa rahenArAo AgaLa cAlanArAone mahAbhAgya gaNavA lAgyA. jeo AgaLa cAlatA hatA temane prabhunAM darzInanI jhaMkhanA thavA lAgI. temane vicAra thayA ke prabhunA adbhuta rUpanuM darzana karavA, mAthAnA pAchalA bhAgamAM AkhA hAta te kevuM sArUM thAta ? dhIme dhIme, vividha bhAvanA bhAvatA devAthI parivareleA sAdharmendra, merU pa tanA zikharapara rahelA pAMDuka nAmanA vanamAM AvI pahoMcyA, ane tyAM merUnI calAthI dakSiNa bhAgamAM rahelI atipAMDuka khalA nAmanI zilA para jai, prabhune kheALAmAM lai pUrvadizA bhaNI sukha karI sthita thayA. snAnanI sAmagrI e vakhate daza vaimAnika, vIza bhuvanapati, khatrIza vyaMtara ane e cetika e pramANe cAsaDha indro prabhunA caraNa pAse AvIne hAjara thai gayA. acyutendra AbhiyAgika devAne kahI senAnA, rUpAnA, ratnanA, senA-rUpAnA, sAnA-ratnanA, ratna ane rUpAnA, suvarNa ratna ane rUpAnA temaja mATInA, evI rIte eka ceAjananA mukhavALA mATe jAtinA kaLazeA maMgAvyA. devAe pratyeka jAtinA eka hajAra ne ATha ATha kaLaza hAjara karyA, te uparAMta bhRMgAra eTale ke kaLazivazeSa, darpaNu, rannanA karaDIyA,supratiSTha eTale bhAjanavizeSa, thALa, pAtrI ane puSpAnI chAbaDI vigere pUjAnAM upakaraNA, kaLazanI peThe dareka ATha ATha jAtinAM ane pratyeka jAtinA eka hajAra ne ATha ATha saMkhyAnAM maMgAvyAM. mAgadha vigere tIrthonI mATI ane jaLa, gaMgA vigere mahA nadIonAM kamaLa ane jaLa, padmada vigerenAM kamaLa ane jaLa, tathA kSulahimavaMta, vadhara, vaitADhya,vijaya ane vakSaskarAdi patA uparathI sarasava puSpA, suga'dhI padArtho ane bIjI aneka Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banAvyA hatA kapAta thaI. 154 zrI kalyasatraprakAranI oSadhIo maMgAvI lIdhI. Aliyogika e prabhune snAna karAvavA mATe sarva kaLaze, kSIrasamudrAdinA jaLathI bharIne taiyAra rAkhyA hatA. denA vakSa:sthaLa pAse rahelA, tIrthanA jaLathI bharelA kaLaza evA zobhatA hatA ke jANe devoe saMsAra samudrane tarI javA mATe ghaDA dhAraNa karyA hAyanI ?' jANe bhAvarUpa vRkSane siMcatA hoya athavA potAne mela dhoI nAkhatA hoya, athavA dharmaprasAda upara kalaza sthApatA hAya. tevA te devo zobhI rahyA. zakrendranI zaMkA ane prabhunA sAmarthyane paricaya jenA hRdayamAM bhaktibhAva ubharAtuM hoya tenA hRdayamAM ke maLatA paNa hoya. ane e bhaktibhAva tathA kamaLatA ghaNuMvAra khoTI zaMkA ubhI kare che. A avasare Indrane zaMkA udbhavI ke - "laghu zarIravALA prabhu ATale badhe jaLano bhAra zI rIte sahana karI zakaze?" Indrane A saMzaya dUra karavA prabhue potAnA DAbA paganA aMguThAne agrabhAga merU parvatane saheja dabAvyuM. eTalAmAM te prabhunA atulabaLathI Akho merU parvata kaMpI uThyo, parvatanA zikhare citaraphathI paDavA lAgyAM, parvata ane pRthvI paNa sahasA dhrujI uThI, samudro khaLabhaLyA, brahmAMDa kuTI. jAya evA bhayAnaka zabda thavA lAgyA ane deve paNa bhayavihala banI gayA. Indrane pitAne paNa krodha caDaye ke -"are ! A pavitra zAMtikriyA samaye A utpAta keNe Adaryo?" teNe. avadhijJAnathI joyuM te A utpAtamAM potAnI zaMkA ane " prabhunA parAkramanI lIlA ja kAraNabhUta jaNAyAM. InDe prabhune ati vinayathI kahyuM ke -"he nAtha ! ApanuM asAdhAraNa mAhAsya mArA je sAdhAraNa prANI zI rIte jANuM zake ? meM tIrthakaranuM anaMtabaLa jAyA vinA ja, ApanA Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna. 155 sAmarthya vize zaMkA A. meM je viparIta ciMtavyuM te mArUM kutya mithyA ho ! huM ApanI pAse mArA aparAdhanI kSamA mAguM chuM." merUparvatane paNa thayuM ke asaMkhyAtA tIrthakare Aja sudhImAM thaI gayA, paNa mane keIe pagathI sparza karyo nathI. Aje vIraprabhunA pagano sparza pAmI te harSathI nAcavA lAgyA. vaLI teNe vicAryuM ke A snAtra nIranA abhiSekathI jharatAM saghaLAM jharaNAMrUpI meM hAra paheryA tathA jInezvara rUpI mukuTane dhArIne huM saghaLA parvane rAjA thaye. snAna-vilepana vigere pahelAM ayyatendra prabhune snAna karAvyuM, te pachI anukrame bIjA Indro ane cheka candra-sUrya vigeree paNa prabhusnAnane lahAvo lIdhe. snAtra mahotsava vakhate carama tIrthakaranA mastaka para veta chatranI peThe zobhatuM, mukharUpI caMdra para kiraNonA samuhanI peThe teja varasAvatuM, kaMThamAM hAranI peThe jhUlatuM, samasta zarIra para cIna dezanA rezamI kapaDAnI peThe dIpatuM, ane IndronA samuhee uMcA karelA ghaDAonA samuhanA madhyabhAgamAMthI nIce paDatuM-kSIrasamudranuM pANI sanI lakSamIne mATe ha! zakrendra pote cAra vRSabhanuM rUpa karIne, ATha zIMgaDAomAMthI jharatA jaLavaDe prabhune abhiSeka karyo. devene je vibudha arthAta paMDita kahevAmAM Ave che te yathArtha ja che. kAraNa ke carama tIrthakarane jaLa vaDe harAvavAno lAbha laI pote ja nirmaLa banyA. maMgaLadI ane AratI utArI, nAcagAna tathA vAjI vagADI vividha prakAre mahotsava karyo. tyArapachI Indra gaMdha kASAyI nAmanA divya vastravaDe prabhunA zarIrane luchI, caMdanAdivaDe vilepana karI, puSpapUjA karI. tyArabAda prabhunI sanmukha Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 zrI kalpasUtra rananA pATalA upara, rUpAnA zekhAvatI darpaNa, vardhamAna, kaLaza, matsyayugala, zrIvatsa, svastika, nandAvarta ane bhadrAsana e aSTamaMgaLa ALekhI prabhunI stuti karI. e badhuM patI rahyA pachI InDe prabhune temanI mAtA pAse lAvIne mUkyA. ane pitAnI zakitathI prabhunuM pratibimba tathA avasthApinI nidrA saMharI lIdhI. ozIkA nIce be kuMDaLa ane mulAyama kapaDAMnI joDI mUkI. prabhunI daSTine AnaMda ApavA uparanA caMdaravA sAthe suvarNa ane ratnanI hArethI suzobhita eka daDe laTakAvyuM. te uparAMta batrIza karoDa ratna suvarNa ane rUpAnI vRSTi karI. Akhare Indra Abhigika deva pAse moTA sAde ulleSaNa karAvI ke "prabhu ane prabhunI mAtAnuM je kaI azubha ciMtavaze tenA mastakanA anavRkSanI maMjarInI peThe sAta TukaDA thaze." vaLI prabhunA aMguThA upara amRta mUkIne naMdIzvaradvIpamAM aThThAI mahatsava karIne saghaLA deve pitAnA sthAne gayA. vadhAmaNuM ane tenuM phaLa prabhune janma thayAnuM jANatAM ja priyaMvadA nAmanI dAsI, diDatI deDatI siddhArtha rAjA pAse pahoMcI ane putra janmanI zubha vadhAmaNI ApI. AvI aNamUlI vadhAmaNI sAMbhaLI rAjAne atyaMta AnaMda thAya emAM te pUchavuM ja zuM? harSanA AvezathI tenI vANuM gaga6 zabavALI thaI gaI ane tenA zarIranA re mAMca khaDAM thaI gayAM ! AvI sarasa vadhAmaNuM Apa-nAra dAsI para rAjA ghaNAja saMtuSTa thaye, pitAnA mugaTa sivAyanAM saghaLAM AbhUSaNe tene bakSIsa ApI dIdhAM ane dAsI paNathI tene sAva mukta karI dIdhI. vibhUtione varasAda! je rAtrie zramaNa bhagavAna jamyA te rAtrie, kuberanI Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna 150 AjJAne mAnanArA ghaNA tiya gajuMbhaka devAe, siddhArtha rAjAnA jIvanamAM rUpAnI, suvarNanI, ratnAnI, devAdi vasronI, ghareNAMnI, nAgaravela pramukha patrAnI, puSpAnI, leAnI, zAlI, ghauM, maga, yatra vigere mAnyabIjanI, mALAonI, puTa, kapura, caMdanAdi sugaMdhI padArthAnI, sugadhI onI, hiMgaLAka jevA raMgAnI ane dravyanI dhArAddha vRSTi varasAvI. rAjyamAM satra rgavadhAmaNA bhavanapati, vAnavyaMtara, caitiSTa ane vaimAnika devAe tIrthaMkaranA janmAbhiSeka mahAtsava karyo pachI, prAta:kALa thatAM, siddhArtha rAjAe nagaranA koTavALAne eTalAvIne kahyuM keH-- hai devAnupriyA ! tame jaladI kSatriyakuMDa grAma nagaranA kedakhAnA zuddha karI ane tamAma kedIene cheDI mUke. (rAjanItimAM kahyuM che ke yuvarAjanA abhiSeka vakhate, zatrunA deza upara caDAI karI vijaya meLavyeA haiAya tyAre ane putranA janma vakhate kedIone mukta karavA joie. ) kedIone chUTA mUkyA pachI ghI, tela, vigere rasa mApavAnAM paLI-pAvaLAM vigerenA mApamAM, dhAnya mApavAnAM pAlI, mANuM vigerenA mApamAM (mAnamAM) ane trAjavAthI teALavAnAM zera vigerenA mApamAM ( unmAnamAM ) vadhAre karaveA. samagra kSatriya Dapura nagarane mhArathI tathA aMdarathI vALIcALI, dhULa vigere kacarA phe kAvI daI, suga dhI pANI chaMTAvI, chANa vigerethI lIMpAvI sApha karAvA; zigADAnA AkAranA traNa khuNIyAsthAna, jyAM traNa rastAnA saMgama thatA hoya, cAra rastAnA saMgama thata hAya, jyAM ghaNA rastAnA saMgama thatA hAya, temaja cAra daravAjAvALA devamaMdira vigere ane rAjamArgo tathA sAmAnya mAti sAsupha karAvI, dukAnA ane rastAenA madhyabhAganA kacarA dUra phe kAvI, jamInane sarakhI-sapATa khanAvI, pANI chaMTAvI Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zrI ka9pasUtrapavitra kare. utsava jevA mATe je leke ekaThA thAya te beThA beThA badhuM joI zake te mATe rastAne kinAre mALabaMdha mAMcaDAe baMdhAve. vividha prakAranA raMgathI raMgelI ane siMha, hAthI, garUDa vigere pazu-pakSIonA citrovALI dhajApatAkAothI nagarane zaNagAre. bhIMte ane jamInane chANa tathA cunA vigerethI evI saphAIdAra banAvo ke jANe pUjana AdaryuM hoya emaja lAge ! gozISa, caMdana, uttama rakatacaMdana ane dardara nAmanA pahADI caMdanavaDe, nagaranI bhIMte vigere sthaLe pAMca AMgaLIo ane hatheLIonA thApA marA gharanI aMdara cekamAM maMgaLakaLazo sthapA, gharanA dareka daravAje, caMdananA kaLazethI ramaNIya lAge evA temaNe baMdhAve, TheTha bhUmi sudhI jhule evI vizALa ane geLa AkAranI puSamALAo laTakAve, sarasa sugadhI paMcavaNa puSpanA samuha yogya sthaLe gaThavI nagarane saMskAyukata banAve, kALe agarU, uMcI jAtane kiM, selArasa, ane dazAMgadhUpa prakaTAvI sArA nagarane suvAsita banAvI mUke, uttama gaMdhavALAM uMcI jAtanA cUNethI evI sugaMdha prasarAvake AkhuM nagara jANe sugaMdhI padArthonI banAvelI eka goLIja hoya e bhAsa thayA vinA na rahe. meM kahyuM tevuM nagara tame pita karo ane bIjAnI pAse karAvo! te sivAya nAca karAvanArA, nAca karanArA, derapara caDI khela karanArA, malayuddha karanArA, muMDIthI yuddha karanArA, hAsyakutUhala karAvanArA vidUSako, bhAMDa-bhavAyA, hAthI, uMTa ke uMcA rAkhelA vAMsane TapI janArA, nadI vigere taranArA, rasika kathAo kahenArA, rAsa ramanArA, keTavALe, vAMsapara caDI tenA agrabhAga upara khelanArA, citrapaTa hAthamAM rAkhI bhikSA mAganArAgarIputra, cAmaDAnI masakamAM vAyu bharI bajAvanArA, vaNA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna. 158 vagADanArA, tALI vagADI nAca karanArA, tALI vagADI kathA kahenArA, evI evI jAtanA khela-kutUhI-ramata-gamata karanArA aneka lokone kSatrikuMDagrAma nagarane viSe belA. ane A mahotsavanA divasomAM koI pitAnI gADI naDe, haLa na kheDe, ane khAMDavA-daLavAnuM baMdha rAkhe e baMdobasta tame pote karo tathA bIjA pAse karAve ane mArI AjJA mujaba dareka kArya karIne mane nivedana kare." - siddhArtha rAjAnI AjJA pAmI, kaTuMbika purUSoe khuba harSa, saMtoSa ane AnaMdapUrvaka namana karyuM ane AjJAnAM vacana vinayapUrvaka aMgIkAra karI, kSatriyakuDapura nagaramAM jaI kedIene choDI mUkyA, ghesarA ane sAMbelA uMcA mUkAvI dIdhA ane dareka kArya saMpUrNa karI, siddhArtha kSatriya pAse AvIvinayapUrvaka namana karI " ApanI AjJA mujaba badhAM kAryo thaI gayAM che e pramANe nivedana karyuM. mahotsavarUpa kulamaryAdA ane tenuM varNana siddhArtha rAjAe, te pachI, kasaratazALAmAM AvI, kasarata, telamardana tathA snAna vigerethI paravArI caMdanAdinuM vilepana karyuM, uttama vastro tathA kImatI AbhUSaNe dhAraNa karyA ane sarva prakAranI siddhi tathA ucita sarva vastuonA saMga sAthe, pAlakhI-ghoDA vigere sarva prakAranA vAhana, parivArAdi sarva samudAya ane aMta:pura sAthe, dasa divasa sudhI mahotsavarUpa kulamaryAdA AraMbhI. te divasamAM sarva jAtanAM puSpa, sugaMdhI padArtho, vastro, mALAo ane alaMkArothI te zobhavA lAgyo, sarva prakAranA vAjIMtronA manahara vanI-pratidhvanI thavA lAgyA, mahAna tra ddhane sUcavanArUM chatra teNe dhAraNa karyuM, sarva ucita Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasatra 160 vastuo potapAtAnA sthAnamAM zAbhavA lAgI, meTuM sainya, pAlakhI gheADA vigere vAhunA paNa yogya rIte gAThavAi gayA, zaMkha, DaMkA, nagArU, nAkhata, khaMjarI, raNazIMgu, huDukka nAmanuM vAjIMtra, DhAla, mRdaMga, ane duMdubhi nAmanA devavAgha vigeremAMthI mAkAzaleI zabda ane pratizabda nIkaLavA lAgyA. na zaheramAM vecAvA mATe AvatA kariyANAnI jagAta mApha * karavAmAM mAvo. gAya vigere upara levAtA kara baMdha karyAM, kheDUte pAsethI kheDanA levAtA bhAga mApha karyAM, je manuSyane je cIja joie tene te bajAramAMthI vinAmUlye levAnI chuTa maLI ane te cIjanI je kImata haiAya te peAtAnA khajAnAmAMthI ApavAna adekhasta karyA. kharIda ane vecANu baMdha karAvyuM. sipAi ke rAjanA amaladAra kAinA gharamAM praveza na karI zake evA addoasta karAvavAmAM AvyA. TruDanA be prakAra haiAya che. gunhA mujaba rAjAne dhana ApavuM paDe te daMDa, mATeA gunhA karyo hAya chatAM rAjAne gheADu dhana Apavu paDe te kuMDa; AvA daMDa ane kuda Da dasa di vasa sudhI darekane mApha karavAmAM AvyA. dareka deNadAranuM karaja rAjya taraphathI cUkavI ApI, karajadArAne karajamAMthI chUTA karavAmAM AvyA. ramaNIya gaNikAo, nATakanA pAtrA, nAca karanArAe ane mRda Mga majAvanArAonAM nRtya-gAna tathA abhinayathI satra indrapurI nA bhAsa thavA lAgyuM. jyAM najara paDe tyAM vikasvara anelI pu SpamALAo jhulatI hAya, zaherIe mane dezavAsIenA mukha upara, temanI vANImAM ane gatimAM paNa rammata-gamata tarI AvatI hatI. A pramANe kulamaryAdArUpa mAtsava barAbara dasa divasa pa``ta cAlye. A dasa divasa daramIyAna siddhArtha rAjAe seMkaDe!, hajAre ane lAkhA parimANavALA yAga karyA tathA karAvyA, ahIM yAga Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna. 161 zabdano artha janapratimAnI pUjA e pramANe ja karavAnuM che. kAraNa ke mahAvIra svAmInA mAtapitA pArzvanAtha prabhunA saMtAnIya zrAvaka hatA ema AcArAMga sUtramAM (dvitIya zrutaskaMdha, tRtIya cUlikA, paMdaramA adhyayanamAM) kahyuM che. ane zrAvakane bIjA yAga asaMbhavita hovAthI jInapratimAnI pUjA sivAya bIje artha baMdhabesata thatuM nathI. yAga zabdamAM "yaja" dhAtu che. ane tene devapUjA e artha thAya che. te uparAMta siddhArtha rAjAe pavodi divase kADhela dravyanuM tathA meLavela dravyanA bhAganuM paNa khUba dAna ApyuM tathA apAvyuM. vaLI seMkaDe hajAro ane lAkho vadhAmaNAM pote grahaNa karyA ane karo pAse grahaNa karAvyAM. - caMdra-sUryanAM darzana have zramaNa bhagavAna mahAvIranA mAtApitAe prabhunA janmane pahele divase, kulakamathI cAlI AvatI ucita kiyA karI. trIje divase caMdra-sUryanAM darzanano utsava karyo. teno vidhi nIce pramANe che-putrajanmathI be divasa gayA bAda trIje divase gRhastha gurU arihaMta prabhunI pratimA AgaLa sphaTika athavA rUpAnI banAvelI cadramAnI pratimA pratiSThita karI-pUjI vidhipUrvaka sthAna pana kare. tyArapachI mAtA snAna karI, suMdara vastro tathA AbhUSaNe paherI, candrane udaya thatAM pratyakSa caMdranI sanmukha putrane laI jAya. OM ahaM candro'si, nizAkaro'si, nakSatrapatirasi, sudhAkaro'si, gauthamati, mI puNya vRdhei kuru kuru vahi ItyAdi candrane maMtra uccArate gurU mAtAne tathA putrane candranuM darzana karAve ane putra sahita mAtA gurUne namaskAra kare tyAre gurU AzirvAda Ape ke: sauSadhImizra marIcirAjiH sarvApadAM saharaNapravINaH / karotu vRdhdhiM sakale'pi vaMze, yuSmAkamindu satataM prasannaH / / Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : - '* * *** * * * * zrI kapatra* eTale ke sarveSadhI mizrita kiraNanI paMktivALo ane samagra Apattiono vinAza karavAmAM kuzaLa-candra, tamArI upara sadA prasanna raho ane tamArA sakaLa vaMzane viSe sarva prakAre vRddhi karo. tyArapachI sthApita karelI cAnI mUrtine visarjana kare. evI ja rIte sUryanuM paNa darzana karAve. vizeSa eTale ke sUryanI mUrta suvarNa athavA trAMbAnI hAya, ane maMtranIce pramANe bhaNA - a phUDasi, vinaroDaNi, tame pANi, hilakirnno'si, mAcakSurasi, prasIda asya kulasya tuSTiM puSTiM prmAraM vAra svAhA." gurU AzirvAda rUpe kahe ke sarva surAsuravanyaH kArayitA'pUrva sarvakAryANAm / bhUyAt trijagaccakSu-maGgaladaste suputrAyAH ::: eTale ke sarva de ane asurone vaMdanIya, apUrva kAryo karanAra, traNe jagatanA cakSurUpa sUrya tamane tathA tamArA putrane maMgaLa ApanAre thAo. e prakAre AzIvAda ApI, sthApita karelI sUryanI mUrtinuM visarjana kare, hAlamAM candra-sUryane badale bALakane arIse dekhADavAmAM Ave che. . . . jAgaMNu utsava tathA sagAM-saMbaMdhIne satkAra putra janmane chake divase prabhunA mAtapitAe, zatrie kuladharma pramANe jAgaraNa mahatsava karyo. evI rIte kulamaryAdA pamANe dareka vidhi karatAM, agIyAramo divasa vItyA pachI ane [nAlacheda jevI azuci kriyAo patI gayA pachI putrajanmanA bArame divase azana-pAna-khAdima savAdima ema cAra prakAranA Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- + ke 9pa sU tra - A jItane prakAza4 medha0 eri), mu che ke, pApapunI muMbaI naTTa. . WWWWWWWWWWWWWWW candradazana. (pR. 162.) K. Art Works, Bombay 2. Meghjl Hirji Bombay 3. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna. 13 AhAranI puSkaLa sAmagrI taiyAra karAvI. mitrA, jJAtijanA, putra-pAtrAdi AtmIyA, pitrAio vigereejanA, putrI-putrAdinA sAsu sasarA vigere saMbaMdhIe, dAsa-dAsI, nAkara-cAkara vigere parijanA ane jJAtakuLanA kSatrine, bhAjanane mATe nimaMtraNA ApyAM. te pachI mAtapitAe snAna karyuM, iSTadevanI pUjA-likama ATopyuM, vighnAnA vinAza mATe tilaka vigere * kAtukA tathA dahI', dhro, akSata vigere magaLarUpa prAyazcitto karI vALyAM, e sarva thai gayA pachI svaccha ane utsavanA mAMgaLane sUca vanArAM uttama vastro paheryA, gheADAM paNu kImatI AbhUSA dhAraNa karyuM, ane bhAjana samaye, bhAjanamaMDapamAM AvI uttama mAsana upara sukhapUrvaka virAjyA. Ama Mtrita mitrA, jJAtijanA, ane svajanavigere sAthe teo ukta cAra prakAranA AhAranuM AsvAdana visvAhana ane bhAjana karavA lAgyA. zeraDI vigere keTalAka padArthAnA cADA bhAga khavAya ane vizeSa bhAganA tyAga karAya te AsvAdana, khajura vigere keTalAka padArthanA vizeSa bhAga khavAya ane gheADA tyAga karAya te visvAdana, lADu vigere padArtho saMpUrNa khavAya te paribhAga, siddhArtha rAjA tathA trizalA rANI peAte khAtAM khAtAM, svAdiSTa padArtho AgrahathI ApavA lAgyAM. e rIte tema huM peAtAnA sagA saMbaMdhIe sAthe AnaMdapUrvaka bhAjana karyu. bhAjanathI paravArI, beThakanA sthAne AvI, zuddha jaLathI Acamana karyuM, mukhamAM bharAI gayela bhAta vagere mazuddhi dUra karI, tanUna pavitra thaI, sarva AmaMtrita sagAM-saMbadhIo ane pajinAne puSkaLa uttama puSpavaDe, vasravaDe, suga MdhI caNu vaDe, puSpamALAvarDa, ane vividha prakAranAM AbhUSaNA vaDe navAjyAM satkAryo; vinayabharyAM namra vacanA uccArI temanu sanmAna karyuM. te pachI temaNe temane sa te sa MmeAdhIne nIce pramANe kahyuM:-- Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIkaNapatra vardhamAna nAmanI sArthakatA he devAnupriye ! amAro A bALaka garbhamAM hatuM tyAre amane AtmaviSayaka (ciMtita, prArthita ane mane gata ) evo saMkalpa thayuM hatuM ke jyArathI A bALaka kukhane viSe garbhapaNe utpanna thaye che tyArathI ApaNe hiraNyathI, suvarNathI, dhanadhAnyathI, rAjyathI, pradhAna dravyathI, mAnasika saMteSathI ane svajane taraphanA sArA satkArathI atizaya vRddhi pAmIye chIye, temaja tyArathI AraMbhIne sImADAnA rAjAo paNa vaza thayA che, tethI karIne e bALaka janme tyAre A dhana vigerenI vRddhine sUcavanArUM anurUpa, guNethIja utpanna thayeluM evuM vardhamAna" nAma pADazuM. amene pahelAM utpanna thayela mane rathanI saMpatti Aje saphaLa thaI che. amAre kumAra "vardhamAna" nAmathI ja oLakhAo, ane ame paNa tenuM vardhamAna nAma pADIe chIe. zramaNa bhagavAna mahAvIra zramaNa bhagavAna mahAvIra kAzyapagotranA hatA. temanA mAtapitAe vardhamAna nAma pADayuM te te ApaNe jANuM lIdhuM. paNa zramaNa bhagavAna mahAvIra nAma zI rIte paDyuM tene adhikAra A pramANe jANa-rAgadveSarahitapaNane je sahaja guNa, te sahaja guNapaNe tapasyA karavAnI zakti hovAthI prabhunuM bIjuM nAma " zramaNa paDayuM. vijaLI paDavI vigere Akasmika banAviAthI je Dara upaje te bhaya kahevAya, ane siMhAdithI upajato Dara bhairava kahevAya. A bhaya ke bhairavathI paNa prabhu calAyamAna thayA nahIM. bhUkha tarasa vigere bAvIsa prakAranA parISahe ane devatA saMbaMdhI cAra prakAranA upasargo kSamApUrvakasahana karyA, asamartha Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna, paMcama vyAkhyAna 165 paNe nahIM paNa bharahitapaNe bhadrAdi pratimAo tathA eka zatrikI pramukha abhigraha pAMnyA, traNa jJAnavaDe zobhatA hovAthI dhImAna-jJAnavALA, arati ne ratine sahana karanArA-eTale ke sukha ke duHkhamAM harSa ke kheda nahIM dharanArA, dravya eTale guNenA bhAjanarUpa athavA vRddhAcAryonA mata mujaba rAga-dveSa rahita, parAkramI, arthAta pitAne mokSagamanano nizcaya hovA chatAM tapasyAdimAM pAchI pAnI na karI tethI parAkramazALI, evA prakAranI vIratAnA asAdhAraNa guNe joI dee temanuM nAma "zramaNa bhagavAna mahAvIra" pADayuM. prabhunI AmalakI kriDA dee prabhunuM nAma "vira" kevI rIte pADayuM te viSe A pramANe saMpradAya che-de, asure ane narezvaroe prabhune janmotsava karyo te pachI prabhu dAsa-dAsIo ane sevakonI madhyamAM candramAnI peThe athavA kalpavRkSanA aMkuranI jema vRddhi pAmavA lAgyA. bAlyAvasthAmAM paNa prabhu mahAna tejasvI, candramAM sarakhA manahara mukhavALA, suMdara netravALA, bhramara samA zyAma kezavALA, paravALA jevA lAla ojhavALA, hAthInA jevI manehara gativALA, kamaLa jevA kemaLa hAthavALA, sapheda dAMtavALA, sugadhI zvAsavALA, de karatAM paNa rUpamAM caDIyAtA, jAti smaraNayukta, traNa jJAnavaDe suzobhita, nIrogI, dhairya-gAMbhIryAdi guNonAnidhi ane jagatane viSe tilakasamAna hatA. have AvI rIte moTA thatAM, jyAre teo ATheka varSanA thayA tyAre pite rammata gammatamAM Asaktirahita hovA chatAM, paNa sarakhI ummaranA kumAranA ati AgrahathI temanI sAthe AmalakI kiDA eTale ke vRkSa upara caDavAnI tathA vRkSanI DALIo TapavAnI rammata karavA, nagaranI bahAra gayA. bIjA kumAra sAthe prabhu paNa vRkSa para caDa Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasatravAnI tathA kUdavAnI kriDA karavA lAgyA. e vakhate sadharmendra pitAnI sabhAmAM prabhunA dheryaguNanI prazaMsA karate kahevA lAge ke "he devo ! atyAranA A kALamAM, manuSyalakamAM, zrI vadha. mAna kumAra eka bALaka hovA chatAM temanA je bIje kaMI parAkramI vIra nathI. IndrAdi de paNa temane bahIvarAvAne asamartha che. kharekhara, nhAnI vayamAM paNa teo kevA parAkramI che? bALaka hevA chatAM paNa kevA dhairyazALI che?" mithyASTi devanI khAlI mAthAkUTa saidharmendranAM AvAM vacana sAMbhaLI koI mithyASTi deva vicAravA lAgyo ke - A Indrane potAnI sattAnA abhimAnamAM game tema bolI nAkhavAnI Teva paDI che. rUunA pumaDAthI AkhA nagarane dATI devA jevI murkhAIbharelI vAta keI buddhimAna te naja mAne. manuSya te devenI pAse eka pAmaramAM pAmara kIDa je gaNAya, tene paNa A Indra devo karatAM keTale badho uce caDAve che? zuM eka mAnavabALanuM pairya deve paNa calAyamAna na karI zake? huM te bIlakula mAnI zakatuM nathI. hamaNAM ja huM tyAM jauM ane te kumArane bahuvarAvI Indrane jUTho pADuM teja kharo? A pramANe vicAra karI te deva, jyAM kumAre kriDA karatA hatA tyAM AvyA ane sAMbelA jevA jADA, capaLa be jIbhavALA, caLakatA maNivALA, bhayaMkara kuMphADA mAratA, kAjaLa samAna kALA varNavALA, krUra AkRtivALA ane vistRta phaNAvALA moTA sapanuM rUpa banAvIne kriDA karavAnA vRkSane vIMTALI dIdhuM. A bhayaMkara sarpa joI bhayabhIta banelA badhA kumAre rammata gammata paDatI mUkI nAzI chuTyA. paraMtu mahA parAkramI, vairyazALI zrI vardhamAna kumAre jarApaNa bhaya pAmyA vagara, pate Page #244 -------------------------------------------------------------------------- Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5555555555555555555555555555555555555555 $$$$$5555555555555555555555 95555555555555555 5 5 5 5 5 5 5 55555555555:555555555555555 duca AmalakI kriDA. prakAzaka meghajI hIrajI musala C in Nay1 yjrden.b ****** Kirshna Art Works, Bombay 2, (YE) 55555 Meghji Hirji Bombay 3. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna. the tyAM pAse jaI, sarpane hAthathI pakaDI dUra pheMkI dIdhA. sapa kara paDayA eTale niya banelA kumArI pAchA ekaThA thai gayA, ane kriDA zarU karI dIdhI. pelA daive vicAryuM ke " vamAna kumAra AvI rIte te na Daryo, mATe hajI khIjI rIte khIvarAvavAnA prayatna karI jouM, " bALa prabhue hAtha matAnyA ' have kumArAe vRkSanI rammata paDatI mUkI daDAnI rammata zarU karI. rammatamAM evI sarata hatI ke je hArI jAya te jItelAne peAtAnA khabhA upara besADe. kumAraveSadhArI deva, zrI vamAna kumAra sAthe ramatAM hArI gayA. teNe kahyuM ke~ " bhAI, huM hAryAM ane A vadhamAna kumAra jItyA. mATe emane mArA khabhA upara besavA ghA. " zrI vardhamAna khabhA upara beThA eTale deve taka sAdhI temane khIvarAvavAnA prapaMca karyAM. teNe peAtAnI devazaktithI sAta tADa jeTaluM uMcuM peAtAnuM zarIra banAvyuM. prabhu te prapaMca jANI gayA. temaNe vajra jevI kAra suSTithI tenI pITha para evA te prahAra karyAM ke te cIseA pADavA lAgyA ane pIDA pAmavAthI maccharanI jema sakAcAI gayA. prabhunuM parAkrama tathA dhairya pratyakSa anubhavI indranAM satya vacanane teNe manamAM svIkAra karyo ane peAtAnuM asala svarUpa prakaTa karI, saghaLA vRtAnta kahI sabhaLAvyA. teNe kahyuM ke: " he prabhu ! indra devAnI sabhAmAM ApanA dhaiyaguNunI stuti karelI te sahana na thai zakavAthI kevaLa parIkSA mATeja ATaluM karavuM paDayuM. mArA aparAdhanI Apa mane kSamA Ape. " e rIte prabhunI vAraMvAra kSamA mAgatA te deva peAtAnA sthAne gayA. te vakhate sa MtuSTa thayelA indre prabhune bAlyAvasthAmAM paNa mahAna parAkramI DhekhI te dhairya zAlI prabhunuM "vIra" e pramANe nAma pADayuM. - Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra bhagavAna bhaNavA jAya che! have prabhu ATha varasathI kaMIka adhika ummaranA thayA. jo ke teo janmathIja traNa jJAnanA dhaNa hatA chatAM parama harSita thayelA mehavaza mAtapitA, sAmAnya putranI peThe temane pAThazALAmAM bhaNavA mokalavA taiyAra thayA. zubha muhurta ane zubha lagna jeI nizALe mokalavAnI mahatsavapUrvaka hoTI taiyArI karI. sagAM-saMbaMdhIone hAthI, ghoDA vigere vAhanathI, hAra, mugaTa, kaMDala, bAjubaMdha, kaMkaNa vigere AbhUSaNathI ane paMcavaNI ramaNIya rezamI vastrothI Adara pUrvaka satkAra karyo. bhaNAvanAra paMDitane mATe mahAmUlyavALAM ghareNAM, vividha prakAranAM ratna ane zrIphaLa vigere uttama vastuo taiyAra karavAmAM AvI. pAThazALAnA vidyArthIone vaheMcavA mATe sopArI, sAkara, badAma drAkSa, cArALI, mIThAI ane vividha prakAranAM vastro maMgAvyAM. suvarNa, ratna ane rUpAthI jaDelAM pATI-khaDI-lekhaNu vigere upakaraNe taiyAra kya. sarasvatI devInI pratimAnI pUjA mATe kiMmatI ratna ane motIothI jaDeluM suvarNanuM mahara AbhUSaNa taiyAra thayuM. kulanI vRddha strIoe prabhune pavitra tIrthajaLa vaDe snAna karAvI, caMdana kapura vigere sugaMdhI padArthothI vilepana karyuM. tyAra pachI uttama vastro, divya AbhUSaNe, ane puSpamALAvaDe alaMkRta thayelA prabhune suvarNanI sAMkaLathI zobhI rahelA uttama hAthI upara besADayA. sevakee prabhunA mastaka upara ramaNIya chatra dhAraNa karyuM. candranA kiraNe jevA sapheda cAmaro vIMjhAvA lAgyA, gavaiyAo gAyana gAvA lAgyA, vAjImAMthI madhura sUra nIkaLavA lAgyA, vividha prakAranA manahara nAca thavA lAgyA, yAcakone icchita dAna maLavA mAMDayA. evI rIte dhAmadhuma sAthe, caturaMgI senAthI parivarelA zrI vardhamAna kumAra paMDitane ghera bhaNavA Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna. 169 AvyA! paMDita paNa lalATAdimAM caMdananAM tilaka karI, pa divase paheravAnAM uttama ane svaccha vastro paherI, AbhUSaNeAthI alaMkRta banI, vamAna kumAranI rAha joI beThA hatA. prabhu pAThazALAmAM padhAryA ane ceAgya sthAne beThA. kharAkhara e vakhate ja vAyuthI uDatI patAkAnI jema, samudramAM saMkramelA candramAnA pratibiMbanI jema, madonmatta hAthInA kAnanI jema, pIpaLAnA pAnanI jema, ane kapaTInA dhyAnanI jema. iMdranuM siMhAsana, prabhunA prADha prabhAvathI kaMpAyamAna thayuM. potAnA acala siMhA sanane evI rIte akasmAt kaMpatu joi indre avadhijJAnanA upayAga mUkayA. prabhunA sabaMdha jANI te atizaya vismita thayA ane peAtAnI sabhAnA devAne uddezIne khALye keH-- huM devA ! jue te kharA ! traNa jJAnanA dhaNI ane sarva zAstronA pAragAmI tIrthaMkara prabhune paNa mAtApitAe mehavaza banI alpavidyAvALA eka sAdhAraNa manuSya pAse bhaNavA meAkalyA che ! paNa e ThIka na kahevAya; kAraNa ke AMbAne tAraNa khAMdhavu, amRtamAM mIThAza lAvavA khIjI cIjo nAMkhavI, sarasvatIne bhaNavavI ane candranI aMdara sapheda guNanuM AropaNa karavuM jema nakAmuM che, tema << svayaM jJAnI tIrthaMkara prabhune pAThazALAmAM bhaNavA mAkalavA e paNa niraka che. prabhu mAgaLa vacanAne ADa Mbara karavA te mAtA AgaLa mAmAnuM varNana karavA samAna, laMkAnivAsI AgaLa samudranA kallolanuM varNana karavA samAna ane samudra AgaLa lava. zunI bheTa lai javA samAna mithyA ja che. jInezvarI te bhaNyA vinA ja sarva zAstronA pAragAmI, dravya vinA paNa paramezvara ane AbhUSaNe vinA paNa maneAhara hoya che. Ave prasage mArI pharaja tA spaSTaja che ke mAre prabhunA avinaya na thavA devA joie. " e pramANe devasabhAmAM prabhunA guNeAnu varNana karI, '' Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. mA kaha5sUtra Indra turata ja brAhmaNanuM rUpa dharI paMDitanA ghera AvyA. tyAra pachI paMDitane chAje evA Asana upara prabhune besArI Inve prabhune evA te prazno pUchyA ke je vyAkaraNamAM adhika kaThina hovAthI paMDita pote paNa khulAse karI zakate nahato. pitAnA manamAM ghaNuM vakhatathI vasI rahelI zaMkAe pUchAtI joI paMDita vicAra karavA lAgyuM ke "lAMbA samayathI zAstrone ayAsa karavA chatAM je zaMkAonuM samAdhAna huM pote meLavI zake nathI tene uttara A bALaka kevI rIte ApI zakaze ?" hAjara rahelA lokone paNa thayuM ke AvI AkarI zaMkAone ukela A bALaka kevI rIte karI zake? paMDita tathA leke hajI vicAra ja karatA hatA, eTalAmAM prabhue eka pachI eka prazna laI darekanA saMtoSakAraka khulAsA karI dIdhA. paMDitAnA manamAM Aja sudhI je zaMkAo dhuMdhavAtI hatI te zaMkAe Indra avadhijJAnathI jANIne ja e viSe bhagavAnane prazno karyA hatA. e zaMkA ane uttaranA pariNAme "jenendra" nAmanuM vyAkaraNa racAyuM. * loke te cakita ja thaI gayA ke aho! vardhamAna kumAra hajI bALaka hovA chatAM ATalI badhI vidyA kayAM bhaNI AvyA? stabdha banele paMDita paNa vicAravA lAgyA ke "ATalA lAMbA vakhatamAM mArI je zaMkAonuM nivAraNa heTA maheTA paMDitoe paNa karyuM nahotuM, te zaMkAo A bALake jotajotAmAM dUra karI e kharekhara Azcarya ja gaNAya ! vadhAre Azcarya te vaLI e che ke A vidyAvizArada hovA chatAM tenAmAM keTalI badhI gaMbhIratA che? paNa emAM kharuM jotAM kaMIja navAI nathI. mahAtmA purUSanAM AcaraNa evAM ja hoya. zaraRtumAM garjanA karate megha kaMI varasatuM nathI. ane varSARtune megha te garjanA vinA meTI baDAInI vAta karanAra Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna. 171 halako mANasa kaMI karI zakatuM nathI. paraMtu uttama mANasa kaMI paNa vAgADaMbara karyA vinA potAnuM kAma pAra pADe che ja. asAra padArtho ja moTe bhAge kheTa ADaMbara rAkhe che, bAkI sAtvika padArthomAM e ADaMbara hotuM nathI. kAMsAne khaNakhaNATa thAya, paNa senAne khaNakhaNATa thaDe ja thAya che?" e pramANe vicAramugdha banelA paMDitane zakedde kahyuM ke -"he. vipra ! tame potAnA manamAM Ane mAtra bALaka na gaNatA. emane traNa jagatanA nAyaka ane sakaLa zAstronA pAragAmI jinezvara ja mAnajo." e rIte zrI vardhamAna kumAranI stuti karI Indra pitAnA sthAne gaye ane bhagavAna paNa jJAtakuLanA sakaLa kSatricethI parivarelA potAne ghera AvyA. vivAha anukrame prabhu thovanAvasthA pAmyA tyAre mAtApitAe temane ummaralAyaka ane bhegasamartha jANI, zubhatithi, nakSatra ane muhutamAM samaravIra nAmanA rAjAnI yazodA nAmanI kanyA sAthe paraNAvyA. temane priyadarzanA nAmanI eka putrI thaI. priyadarzanAne pitAnA bhANeja jamAlI sAthe paraNAvI. tene zeSavatI nAme putrI thaI. prabhune sAMsArika parivAra zramaNa bhagavAna mahAvIranA pitA kAzyapa gotranA hatA. teo traNa nAmathI prasiddha hatA:-(1)siddhArtha,(2) zreyAMsa ane (3) yaza svI. zramaNa bhagavAna mahAvIranI mAtA vaziSTa gotranA hatAM. temanA paNa traNa nAma prasiddha hatAM -(1) trizalA (2) videhadizA. ane (3) prItikAriNI. bhagavAnane supArzva nAmanA kAkA hatA, naMdivardhana nAme moTAbhAI hatA, sudarzanA nAmanI pa ) zrI +8. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 zrI kalpasUtra hena hatI. ane koDinya geAtranI yazeAdA nAmanI A hatI. bhagavAnanI putrI kAzyapa geAtranI gaNAya, teNInAM e nAma prasiddha hatAM:--( 1 ) anavadyA ane ( 2 ) priyadarzanA. bhagavAnanI putrInI putrI (natRkA ) kozika gaiAtranI hatI ane teNInAM paNa e nAma hatAM;--( 1 ) zeSavatI ane (2) yazasvatI. prabhunAM vizeSaNA zramaNa bhagavAn mahAvIra pAte sarva kaLAomAM kuzaLa, pratijJAnA nirvAha karavAmAM haMmezA tatpara, atyaMta suMdara rUpavALA, peAtAnI indriyAne petAnA vazamAM rAkhanAra, saraLa prakRtivALA, vaDilAnA vinaya karanArA, prakhyAti pAmelA, si dvArAjAnA putra-jJAtaputra, jJAtakuLamAM candra samAna, vA RSabhanArAMca saMghayaNu ane samacaturasra sa MsthAna vaDe maneAhara hAvAthI viziSTa prakAranA zarIravALA, videhaddinnAnA apatya eTale ke trizalA kSatriyANInA putra, videhAnI kukhane viSe utpanna thayuM che zarIra jemanu evA, ane gRhasthAvAsamAM mahu sukumAra hatA. AvAM vizeSaNeAthI vibhUSita prabhu trIza varasa sudhI gRhasthAvAsamAM rahyA. pachI jyAre temanA mAtapitA devapaNAne pAmyA ane mATAbhAi naMdivardhana tathA rAjyanA pradhAnAnI, dIkSA levA mATe anumati maLI tyAre ja dIkSA levAne taiyAra thayA. moTAbhAinA AgrahathI e varasa vadhAre gRhasthAvAsamAM rahevAnA abhigraha saMpUNaeN thayeleA hAvAthI, 'samApta thai che pratijJA jemanI ' evu' vizeSaNa paNa prabhune mATe sUtrakAra ceAje che. dIkSAnI tatparatA--mhATA bhAinI mAgaNI zramaNa bhagavAna mahAvIranI ummara aThayAvIza varSanI thaI Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna. C tr 3 tevAre temanA mAtApitA svargavAsI thayAM. Avazyaka sUtranA abhiprAya pramANe prabhunA mAtA pitA ceAthe devaleAke gayA ane AcArAMga sUtra anusAre acyuta nAmanA khAramA devalAke gayA. prabhue garbhAvAsamAM ja pratijJA lIdhI hatI ke mAtApitAnI haiyAtI daramIyAna dIkSA na levI." e pratijJA pUrI thai, eTale temaNe peAtAnA mhoTA bhAi nadiva nanI anumati mAgI. nhA TAbhAie kahyuM ke:-- bhAI ! mAtapitAnA viyeAganu zULa hajI zamyuM nathI. e du:kha hajI mane visAre paDayu nathI. eTalAmAM vaLI tame dIkSAnI vAta kareA che tethI mane ghA upara khAra nAkhyA jeTalA saMtApa thAya che. AvI sthitimAM tamAre, mane cheADIne javAnI vAta paNa na uccAravI joie." vairAgyara gathI tarALa thayelA prabhue javAba ApyA keH--"huM A ! A saMsAramAM dareka jIve keTakeTalIvAra mAtA, pitA, bhAI, hena, bhAryA ane putranA saMbaMdha bAMdhyA ? AvI sthitimAM kANe kene mATe pratibaMdha karavA ? tAttvika najare joie tA kAi keinuM nathI, mATe zeAka-saMtApa cheDI devA eja ucita che." rAjA naMdiva ne kahyuM keH-- bhAI ! tame kaheA che te saMpUrNa satya che. paNa tame mane eTalAbadhA priya che ke tamArA viraha mane ghaNu ja saMtApakAraka thaI paDaze. mATe A vakhate dIkSA levAnuM mula tavI rAkhI hajI be varasa mArA mAgrahathI khamI jAva tA mahu sArUM" prabhue jaNAvyuM ke:--"bhale, tamArA Agraha che tA hajI e varasa ghera rahIza. paNa havethI mAre mATe kAipaNa prakAranA AraMbha na karazeA. huM prANuka AhAra-pANIvaDe mArA zarIranA nirvAha karIza." 66 - naMdivardhana rAjAe paNa prabhunuM vacana svIkAryuM. pote kA pramANe prabhu e varSa vadhAre gRhasthAvAsamAM rahyA. jo ke te e Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 zrI ka9pasUtravarSa paryata prabhu vastro ane AbhUSaNa vaDe alaMkRta rahetA, paNa haMmezA niravA AhAra karatA, jaLa paNa acitta ja pItA, ane sarvajJAnane badale lokavyavahArathI hAtha-paga-mahAM dhotA te paNa acitta jaLathI ja. tyArathI temaNe aMdagIparyatanuM brahmacarya pALyuM. prabhue jyAre dIkSA lIdhI tyAre te temaNe sacitta jaLathI snAna karyuM hatuM, kAraNa ke tIrthakarone e AcAra che. prabhu jyAre jamyA tyAre caMda svapnanA pratApe "nizcayathI A kumAra cakravattI rAjA thaze." ema ghaNuM leke mAnatA ane tethI ja zreNika, caMDaprota vigere rAjakumAro pitapotAnA mAtApitAnI AjJAthI, prabhunI sevA karavA mATe hAjara thaI gayA hatA. paNa jyAre prabhune mahA vairAgI ane dIkSA levA mATe tatpara joyA tyAre temane khAtrI thaI ke "A cakravatI na hoI zake. tethI teo pitapetAne ghera cAlyA gayA. lekAntika devene saMketa eka tarapha pitAnI pratijJA pUrNa thayelI hovAthI prabhu pite ja dIkSA levAne taiyAra hatA ane bIjI tarapha brahmaleka nivAsI lokAtika devoe dIkSAne eka varasa bAkI rahyuM, eTale ke prabhunI ogaNatrIsa varSanI ummara thaI tyAre potAnA zAzvata AcAra pramANe prabhune dIkSAne avasara AvyAnuM sUcavI dIdhuM. jo ke prabhu te svayaMsaMbuddha che, tethI temane keInA upadezanI apekSA na hoya, paraMtu potAnA AcArane mAna ApI kAntika deve A saMketa sUcavI jAya che. te nava prakAranA lokAtika dee pitAnI madhura, priya ane hRdayamAM utarI jAya evI vANImAM prathama te prabhune vAraMvAra abhinaMdI khuba stuti karI. temaNe kahyuM ke "he samRddhizAlI ! Apane jaya he, he kalyA Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthAM vyAkhyAna. 175 jIvata ? Apane vijaya thAo ! he prabhu ! ApatuM kalyANu hA! jagatanA uddhAra karavAnI dheAMsarI dhAraNa karavAmAM sama vAthI huM kSatrimAM zreSTha vRSabha samAna ! ApanA ya he bhagavAna, Apa dha pAme dIkSA svIkArA, huM leAkanAtha! sakaLa jagatanA jIvAne hitakara evuM dharmatIrthaM pravartAvA! kAraNa ke A dhama tIrthaM sakaLa lAkane viSe sarva jIvane hita karanArU thaze, sukhakAraka tathA meAkSadAyaka thaze. " dIkSAnI taiyArI zramaNa bhagavAn mahAvIrane gRhastha dharmanI aMdara-vivAhAdminI pahelAM paNu anuttara eTale ke abhyaMtara avadhi hAvAthI utkRSTa, upayAgavALuM ane kevaLajJAnanI utpatti thAya tyAM sudhI sthira rahevAvALuM jJAna-avadhijJAna ane darzana-avadhidarzIna hatuM. tethI zramaNa bhagavAna pAteja te utkRSTa ane upayogavALA avaSijJAna tathA avadhidazanavaDe peAtAnA dIkSAkALa kharAmara jANatA hatA. dIkSAkALa najIkamAM AvelA jANI te hiraNya, suvarNa, cAra prakAranA dhana, rAjya, deza, hAthI, gheADA, ratha ane pALA rUpI caturaMga senA, vAhanA, khajAnAo, dhAnyanA kAThArA, nagara, aMta:pura, dezavAsI leAkeA, vipula dhana-gAya vigere pazuo, kanaka, ratnA, candrakAMtAdri maNie, mAtIe, dakSiNAvatta za khA, khItAmA, padmavIe, paravALAM, mANekA, vigere vidyamAna pradhAna dravyanA tyAga karI, sarvathI virakata thaI, suvaNa vigerene asthira mAnIne te saghaLuM yAcakA pratye bhAge paDatu vaheMcI ApIne, athavA amukane A Apavu, amukane te Apavu ema vicAra karIne, peAtAnA gAtrIcAne bhAge paDatu vaheMcIne dIkSA levA nIkaLyA. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 vArSika dAna prabhue vArSikadAna ApyuM ema upara saMkSiptamAM sUcavyuM che. prabhune dIkSA levAmAM eka varSa bAkI hatuM tyArathI ja temaNe vArSika dAna ApavAnuM zarU karyuM. teo hamezAM sUryodayathI A raMbhI prAtaHkALanA bhejana pahelAM eka kareDane ATha lAkha senaiyAnuM dAna ApavA lAgyA. nagaranA dareka raste ane zerIe zerIe DhaDhare pITAvyA ke "jene je kaMI joIe te laI jAya." jene jenI jarUra hoya tene te prabhu pAsethI maLavA mAMDayuM ane temAM IndranI AjJAthI devoe paNa sahAya karI. evI rIte eka varSamAM prabhue traNa abaja, aThayAzI karoDa ane eMzI lAkha sonaiyA dAnamAM khacI dIdhA ! A vArSikadAnanA saMbaMdhamAM kavi kahe che ke dAnanI evI to vRSTi thaI ke daridrIonAM dAridraya ane mAMgaNenI dInatA rUpI dAvAnaLa cheka zAMta thaI gayA. keTalAka purUSone navAM AbhUSaNe, vastro ane eka sAthe ghara tarapha AvatA. joI temanI strIo temane oLakhI paNa na zakI. pachI jyAre purUSoe segana khAdhA tyAre ja strIonI khAtrI thaI ke A bIjA koI nahIM paNa temanA pitAnAja ghaNuM che ! zrI naMdivardhananI anumati ane dIkSA mahotsava vArSika dAnanI kriyA samApta thatAM, prabhue pitAnA vaDilA baMdhu naMdivardhanane pUchayuM ke -"he rAja! tame kahelI mudata have pUrI thAya che, tethI have huM dIkSA svIkAruM chuM." A vAta sAMbhaLI naMdivardhana rAjAe paNa dIkSA levA mATe potAnI anumati ApI. temaNe dIkSA mahotsava karavA mATe AkhA kSatriyakuMDa nagarane vijA-patAkA tathA teNeithI zaNagAryuM, rastA ane bajAre svaccha banAvI, raMgathI suzobhita karI, utsava jevA AvanArA prekSake mATe mAMcaDA gaThavyA. egya sthaLe paMcavaNI pupanI mALAo Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna. 177 laTakAvI dIdhI ! ane e rIte nagarane devalAka jevuM manAvI dIdhuM. tyAra pachI naMdIvardhana rAjAe ane zakrAdi devAe suvarNanA, rUpAnA, ratnanA, suvarNa ane rUpAnA, suvarNa ane ratnanA, ratna ane rUpAnA, suvaNuM ratna ane rUpAnA tathA mATInA, evI rIte AThe jAtanA kaLaza, pratyeka jAtanA eka hajAra ane ATha ATha saMkhyAnA taiyAra karAvyA. temaja bIjI paNa joitI sAmagrI taiyAra karAvI. acyutendra vigere cAsaDha indroe maLI prabhunA abhiSeka karyo, te pachI devAe karelA kaLazeA divya prabhAvathI nadivana rAjAe karAvelA kaLazenI aMdara ata ita thai gayA. ane tethI na Mdivardhana rAjAnA kaLazemAM mapUrva sAMdarya khIlI nIkaLyuM. na Mdivardhana rAjAe prabhune pUrva dizA sanmukha besADI, devAe AghelA kSIra samudranA jaLathI, sa tIrthanI mATIthI, ane sakala ASadhIothI temanA abhiSeka karyo. te vakhate indro hAthamAM jhArI tathA daNu vigere laI 8 jaya ! jaya ! nA u. ccAra karatA AgaLa ubhA rahyA. prabhune e rIte snAna karAvI, gaMdhakASAyI vasavaDe zarIrane lUchI nAMkhI Akhe zarIre divya caMdananu vilepana karyuM. e vakhate prabhunA kaMThe bhAga, kalpavRkSanA puSpAthI racAyelI mALAvaDe dIpavA lAgyA, temanA AkhA zarIra upara suvarNa jaDita cheDa vALu, svaccha, ujajavaLa ane lakSamUlya vALuM zveta vastra zAbhavA lAgyuM, vakSa:sthaLa upara kImatI dvAra jhulavA lAgyA, mAjuma dha ane kaDAthI temanI bhujAe alakRta banI ane kuMDaLanA prakAzathI temanA mukhama`DaLamAM avanavI dIpti camakavA lAgI. evI rIte AbhUSaNA ane vastrothI alaMkRta thai prabhu pAlakhImAM virAjyA. "" ra Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 zrI kapisUtra - prabhunI dIkSA-pAlakhI . A pAlakhI pacAsa dhanuSya lAMbI, paccIsa dhanuSya pahoLI, chatrIsa dhanuSya uMcI, suvarNamaya seMkaDo staMbhethI zobhI rahelI ane maNie tathA suvarNathI jaDita hovAthI vicitra lAgatI hatI. nadImAM jema bIjI nadI bhaLI jAya tema naMdivardhana rAjAe taiyAra karAvelI pAlakhImAM devanirmita pAlakhI paNa devazaktithI bhaLI gaI hatI. AvA prakAranI caMdraprabhA nAmanI pAlakhImAM besI prabhu dIkSA levA mATe nIsaryA. - te kALe ane te samaye hemaMta Rtune pahele mahine-mAgazara mAsa, paheluM pakhavADIyuM-kRSNa pakSa ane dazamanI tithi hatI. te suvrata nAmanA divase pUrva dizA tarapha chAyA jatAM, nyUna nahIM tema adhika nahIM e prakAre barAbara pramANamAsa pirasI thatAM, candraprabhA nAmanI pAlakhImAM ratnajaDita suvarNanA siMhAsana upa2 prabhu pUrvadizA sanmukha beThA. te veLA temaNe chaThane tapa karyo hato ane vizuddha vezyAo vartatI hatI pAlakhImAM prabhu nA jamaNe paDakhe kulanI mahattA strI haMsalakSaNa uttama sADI laIne bhadrAsana upara beThI hatI. DAbe paDakhe prabhunI dhAva mAtA dIkSAnAM upakaraNa laIne beThI hatI. pAchaLanA bhAgamAM uttama zRMgAravALI, svarUpavatI eka tarUNa nArI, hAthamAM sapheda chatra dharIne beThI hatI. IzAna khuNumAM eka strI saMpUrNa bharelo kaLaza hAthamAM laIne beThI hatI ane agni khUNAmAM eka strI hAthamAM maNimaya paMkhe laIne bhadrAsana upara beThI hatI. AvI rIte sarva prakAranI taiyArI thaI rahyA pachI naMdivardhananI AjJAthI tenA sevakoe pAlakhI upADI. pachI zakendra te pAlakhInI dakSiNa taraphanI uparanI bAhAne, IzAnendra uttara taraphanI uparanI bAhAne, camarendra dakSiNa taraphanI nIcenI Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '78 paMcama vyAkhyAna. bahAne ane balInke uttara taraphanI nIcenI bAhAne upADa. vaLI kuMDaLo ane bIjA AbhUSaNothI zobhatA, bAkI rahelA bhavanapati, vyaMtara, tiSka ane vaimAnika Indro paMcavaNI puSponI vRSTi karatA ane duMdubhI vagADatA potapotAnI yegyatA pramANe pAlakhI upADavA lAgyA. tyAra pachI kendra ane IzAnendra, pAlakhInI bAhA cheDI bhagavaMtane cAmara vIMjhavA lAgyA. AvI rIte prabhu pAlakhImAM besIne cAlyA, tyAre zaratamAM vikasita thayelA kamalavaDe padhasarovara zobhe, praphullita thayeluM alasInuM, kaNeranuM, caMpAnuM ane tilakanuM vanabhe, tema dene lIdhe samaye AkAza manahara rIte zobhI rahyuM. cetarapha vAgI rahelAM nagArAM, nobata, bhaMbhA, viNA, mRdaMga ane duMdubhI vigere aneka prakAranAM vAjiMtrone nAda AkAzatala ane bhUtaLa upara patharAI rahyo. : nagaranI nArIonI ulaTa vAInA karNapriya nAda sAMbhaLI nagaravAsI nArIo pitapitAnAM kArya cheDI utAvaLathI deDatI doDatI AvI, prabhune nIrakhavA mATe ubhI rahI. keIe kahyuM che ke - tinivi thIAM vallahAM kali kajala siMdUra epuNa atihiM vallahAM, dUdha jamAi tUra. ' arthAta-sIone kaleza-kajIe, kAjaLa ane siMdUra e traNa cIja priya hoya che, paNa dUdha, jamAI tathA vAjIMtra te atizaya vahAlAM lAge che. tethI nagaranI nArIo, vAjIbenA nAda sAMbhaLatA ja hAvarI bAvarI banI, potAnA kAma adhurAM mUkIne evI te vicitra rIte cAlI nIkaLI ke keIne paNa te joIne hasavuM AvyA vinA Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 zrI kalpasUtra na rahe. kAI eka strI AMkhamAM kAjaLa mAMjatI hatI te utAvaLamAM gAla upara lagAvI DhIM ane gAla upara kasturI lagAvavAnI hatI te AMkhamAM AMjI dvIdhI ! pagamAM paheravAnu AMjhara utAvaLane lIdhe gaLAmAM paherI lIdhu ane kaMThamAM paheravAne ramaNIya ka Tha pagamAM paherI lIdheA ! vaLI kei strIe DAkamAM paheravAnA hAra utAvaLathI kammaramAM paherI lIdheA ane kammaramAM paheravAnA, raNajhaNATa karatI ghugharIvALA kaMDhArA DAkamAM lagAvI dvIdhA ! kAi srIe utsava jovAnI utsukatAthI, zarIre vilepana karavA mATe ghasIne taiyAra karela geAzISa caMdanavaDe paga raMgI nAkhyA ane paga raMgavAne taiyAra karela alatAnA rasa Akhe zarIre lagAvI dIdhA ! aradhuM snAna karelI, bhIMjAelA zarIra mAMthI TapakI rahelA jaLavALI ane vIkharAyelA vALavALI, utA vaLathI doDI AvatI kAi strIne joi leAkeA prathama te bhaya pAmyA, paNa pAchaLathI jyAre ALakhANu paDI tyAre sA hasI paDayA. koika sALI strI teA utAvaLathI doDatAM vajra DhIlAM thai khasI javAthI hAthamAM kevaLa nADIne ja pakaDI ubhI rahI, paNa sarva leAkeA zrI jInezvaranAM darzana arthe tanmaya anelA hAvAthI kAinI najara tenI para na paDI ane tethI tene zaramAvAnuM paNa kAraNa na rahyuM. kAI eka tarUNa strI te peAtAnA raDatA bALakane gAdamAM levAne badale bhulathI khIlADAne hAthamAM lai, keDamAM esArI doDatI A vIne ubhI rahI ! A dekhAva jonArane hAsya kuryA vinA kema rahe ? zrI vIraprabhunuM mukha jovAne atizaya leAlupa anelI ane AnadathI praphullita gAlavALI keTalIka strIone teA peAtAnAM suvarNanAM AbhUSaNe| sarI paDI gayAM tenuM paNa bhAna na rahyuM ! kAjI srI prabhune dekhI kheAlavA lAgI ke " dhanya che A rUpane, dhanya che A tejane ane dhanya che A mahAna parAkramane ! zarI Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna. 181 rane viSe paNa keTaluM badhuM adabhuta saubhAgya zebhe che? vidhAtAnA hAthanI AvI asAdhAraNa kArIgarI joI, huM to tenAM duHkhaDAM lIdhA vinA nathI rahI zakatI !" keTalIe caMcaLanetravALI strIoe, pitAnA hastakamaLamAMthI pavitra matIe uDADI prabhune vadhAvyA. keTalIka strIe madhura svarathI ramaNIya dhavalamaMgaLa gAvA lAgI ane keTalIka strIo te AnaMdanA AtazayathI nAcavA lAgI! savArIne kama evI rIte nagaravAsI purUSa ane strIo, jemanA vaibhavane utkarSa jevA TeLe maLyAM che, te bhagavaMtanI AgaLa prathama svastika, zrIvatsa, nandAvarta, vardhamAnaka, bhadrAsana, kaLaza, matsyacugala ane darpaNa e pramANe ratnamaya ATha maMgaLa kramasara cAlavA lAgyA. te pachI pUrNa kaLaza, jhArI, cAmara, moTI dhvajA, vaiduryaratnajaDita daMDa para raheluM sapheda chatra ane maNi-suvarNa maya siMhAsana cAlyuM. pachI svAra vagaranA eka ATha uttama azva ane ekaso ATha uttama hAthI cAlavA lAgyA. tyArabAda pharakatI patAkAothI manahara lAgatA, ghaMTAo ane vAjiMtranA nAdathI ramaNIya banelA ane aneka prakAranAM zastra tathA bakhtarathI bharelA ekane ATha ratha cAlavA lAgyA. temanI pachI bakhtara paherelA ane sarvAMgasuMdara ekaso ne ATha vIra purUSa cAlyA. te pachI kamasara gheDA, hAthI, ratha ane pALAnuM sainya cAlavA lAgyuM. tyArabAda hajAra patAkAvaDe zobhI rahe ane hajAra jana uce evo mahendradhvaja cAle. tenI pachI hAthamAM khaga dharanArA, bhAlAvALA ane bAjoTha dharanArA kramasara cAlavA lAgyA. tyAra pachI hAsya karAvanArA, nAca karanArA ane jaya, jaya zabdano uccAra karanAra bhATa-cAraNa cAlavA lAgyA. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 zrA kalpasUtrana tyArabAda ugrakuLanA, bhAgakuLanA ane rAjanyakuLanA kSatriyA, kATavALA, maDa banA adhikArIo, koTuMmbikA, zeThIyA, sAtha vAhe, devA tathA devIe prabhunI AgaLa, pAchaLa ane paDakhe cAlavA lAgyAM. vaLI prabhunI pAchaLa cAlatA svarga leAka manuSyaloka ane pAtAlaleAka nivAsI devA, manuSyA ane asurAnA samudAyA, AgaLa cAlatA zaMkha vagADanArA, cakra hathiyArane dhAraNa karanArA, haLanA AkAra jevuM suvarNamaya AbhUSaNa gaLAmAM dhAraNa karanArA bhaTTa vizeSa athavA kheDuta, mukhamAMthI mAMgalika zabdo uccAranArA priyavAdakA, zrRMgAra paherI manehura banelA nAnA kumArAne khabhA upara besADI cAlanArA purUSo, bAvaLI ela nArA bhATa cAraNA ane ghaMTa vagADanArA, rAeLIyA nAme oLa khAtA mANasA, peAtAnI ISTAdi vizeSaNAvALI vANI vaDe abhinaMdana ApatA-stuti karatA kahevA lAgyA ke:-- prabhune maLatA agaNita abhinadanA " huM samRddhimAna, tamArA jaya thAo, he kalyANakAraka, tame jaya pAme, tamArU kalyANa thAe ! jItI na zakAya evI indri yAne aticArarahita jJAna, darzana ane cAritravarDa vaza kare ! he prabhu, tamArA vighnA dUra thAo ane tame siddhinI madhyamAM virAjo ! (arthAt zramaNadharmane vaza karavAnA prakamAM Apane kAi jAtanA aMtarAya na naDA !) khAhya ane smAlya tara tapavaDe rAga ane dveSarUpI matlAnA vinAza karA, dhIrapaNAmAM atizaya kammara kasI uttama zukaladhyAnavaDe ATha karmArUpI zatrunu mana karA. huM vIra ! tame apramAdI thayA thakA traNa leAkarUpI raMgama'DapanI madhyamAM mallayuddha karavAnA akhADAmAM mArAdhanArUpI patAkA Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna. 183 grahaNa karo, arthAt karmarUpI zatruone jItI vijaya prApta kare. AvaraNa rahita ane anupama pradhAna kevaLajJAna meLa, rUSabha devAdi jInezvaree prarUpelA jJAna, darzana ane cAritrarUpa saraLa mArga vaDe parISahAnI senAne haNe paramapadarUpI mokSasthAna prApta kare, he kSatriyane viSe utama vRSabha samAna ! tame jaya pAme! ghaNA divasa sudhI, ghaNuM pakhavADIyAM sudhI, ghaNuM. mahinA sudhI, babbe mAsa pramANa hemaMtAdi ghaNuM rUtuo sudhI cha cha mAsa pramANu dakSiNAyana ane uttarAyaNa lakSaNavALAM ghaNuM ayane sudhI tathA ghaNAM varasa sudhI parISaha ane upasargothI nirbhaya rahIne, vijaLI, siMha vigerenA bhaya ane bhairane kSamA pUrvaka sahana karIne tame vijaya pravartAve! saMyamarUpa dharmamAM tamane nivinatA prApta thAo !" e pramANe kahIne kulanA vaDila vigere svajane jaya jaya zabda bolavA lAgyA ! tyArapachI zramaNa bhaga vAna mahAvIra kSatriyakuMDagrAma nagaranI madhyamAM thaIne jJAtakhaMDavana nAmanA udyAnamAM, azokavRkSa taLe AvyA. lekonA bhakita-zraddhAbharyA manabhAva mArgamAM, mahotsava jevA mATe hArabaMdha goThavAelA mANa soe hajAro netrapaMkitathI vAraMvAra prabhune nIrakhyA, hajAre vacananI paMkitaothI temanI vAraMvAra stuti karI, hajAre hRdayapaMkitaoe "tame jaya pAme! tame dIrdhAyuSI thAo ane tame AnaMda pAme !" ItyAdi zubha bhAvanAo prerI "ame A prabhunA AjJAkArI sevaka thaIe te kevuM sAruM?" evA hajAree mane ratha karyA. temanI kAMti, rUpa ane guNe joI anekee temanuM svAmitva IchayuM. hajAro AMgaLIonI paMkita prabhu tarapha vAraMvAra vaLavA lAgI. hajAre strI-purUSanA hajAro namaskAre prabhue potAnA jamaNA hAthathI grahaNuM karyA. e rIte eka Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 zrI kalpasUtra- pachI eka ema hajArA gharAnI paMktio eLaMgIne prabhunA varaIMDA AgaLa cAlavA lAgyA. vINA, karatALa ane khIjA' vAcha trAmAMthI uThatA madhura ane maneAhara zabdathI AkAza gujavA lAgyuM'. leAkAe karelI jaya jaya zabdanI uuASaNA tathA te vaDe mizrita thaye lA ati kAmaLa zabdavaDe prabhu vAraMvAra sAvadhAna thayA. vaLI chatrAdri rAjacinharUpa sarva prakAranI Rddhi, AbhUSaNAdminI sarva prakAranI kAMti, hAthI gheADA vigerenuM puSkaLa sainya, uMTa khaccara pAlakhI vigere sarva prakAranAM vAhanA, zaherIo vigere sarva leAkeAnA samudAya, ucita karavArUpa sarva prakAranA Adara, sarva sa Mpatti, samasta zAbhA, mAnadamaya utsukatA, samagra sagAM--saMbaMdhIonA meLApa, nagaramAM nivAsa karanArI kSatrIya vaizyAdi aDhAre varNanI prajA, samagra nATakA, samagra tALI vagADI nAca karanArA tathA kathA kahe. nArAe, sakaLa aMta:pura, sarva jAtanAM puSpA, vastro, sugaMdhI padArtho, mALAe ane alaMkArAnI zaiAbhAvaDe daidipyamAna lAgatA bhagavAna mahAvIra dIkSA levA mATe jJAtakhaMDa vana tarapha AgaLa vadhavA lAgyA. sarva prakAranA vAjI MtrAnA zabdo ane tenI sAthe saMgata thatA paDaghAe dizAnA mata sudhI gaI rahyA. mahAvruti eTale AbhUSaNAdinI mahAkAMti athavA ucita evI vastuonI meATI racanA, mahAn sainya, uMTa pAlakhI jevA aneka vAhanA, zaherIe ane parivArAddhi sa leAkeAnA meTA samudAya, uttama vAjIMtrAnA zabdo tathA pratizabdo, temaja za Mkha, nagArU', paTaha, nAkhata, khaMjarI, raNazIMgu, huDukaka ane duMdubhI nAmaka devavAdya vigere prakAranI anupama RddhithI viMTaLAi vaLelA bhagavaMtanI pAchaLa hAthI upara beThelA, maneAhara chatravaDe zeAbhatA, cAmarAvaDe vIMjhatA ane caturaMgI senAthI parivarelA ni vana rAjA paNa dhIne dhIme AgaLa gati karI rahyA hatA. e Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama vyAkhyAna. 185 rIte samagra dabadabAvALa janasamudAya, zramaNa bhagavAna mahAvIranI sAthe kSatriyakuDapura nagaranI madhyamAM thaIne pasAra thato jJAtakhaMDavana nAmanA udyAnamAM jyAM azoka nAmanuM uttama vRkSa hatuM tyAM AvI pahoMce. anagArapaNAne aMgIkAra azokavRkSanI nIce AvI, pAlakhI nIce utarAvI, prabhu pite nIce utaryA ane pitAnI meLe ja AbhUSaNe tathA mALA vigere utAravA lAgyA. AMgaLInI vIMTI, hAthanA vIravalaya, bhujAparanA bAjubaMdha, kaMThene hAra, kAnanA kuMDaLa ane mastaka parane mukuTa utAryo. e saghaLAM AbhUSaNe, kuLanI mahattarA strIe haMsalakSaNa sADImAM laI lIdhAM. ane kahyuM ke:-"he putra! tame IkvAku nAmanA uttama kuLamAM janmyA che. tamArUM kAzyapa nAmanuM uMcuM zetra che. jJAtakuLarUpI AkAzamAM pUrNimAnA nirmaLa caMdra samAna siddhArtha nAmanA uttama kSatrIyanA ane uttama jAtinI trizalA kSatrIyANunA tame putra che, deveMdro ane nareMdrae paNa tamArI stuti karI che, mATe he putra ! A saMyamanA mArgamAM tame barAbara sAvadhAna thaI cAlaje, mahAtmAoe AcarelA mArganuM avalaMbana lejo, taravAranI dhAra samAna mahAvratanuM pAlana karaje, zramaNadharmamAM pramAda na karatA."vigere bhAvArthanAM vacane kahI, prabhune vaMdana tathA namaskAra karI te strI eka bAju khasI gaI. sarva alaMkArone tyAga karyA pachI, zramaNa bhagavAna mahAvIre potAnI meLe ja eka muSTivaDe dADhI-mUchano ane cAra muSTivaDe mastakanA kezane evI rIte paMcamuSTi leca karyo. e veLA nirjaLa chaThThane tapa te haja. uttarA phAgunI nakSatra Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 zrI ka95mUtra sAthe caMdrane vega thaye tyAre Idde DAbA khabhA upara sthApanA kareluM devaLa vastra grahaNa karIne ekalA eTale rAgadveSarahitapaNe, advitIyapaNe, (eTale ke aSabhadeva prabhu cAra hajAra rAjAo sAthe, mallinAtha ane pArvanAtha traNa traNaso sAthe, vAsupUjya prabhu cha sAthe ane bAkInA ogaNIsa tIrthaMkara hajAra hajAra sAthe dIkSita thayA hatA tema bhagavAna mahAvIra bIjA keInI sAthe nahIM, paNa advitIyapaNe) kezane loca karavA rUpa dravyathI ane krodhAdine dUra karavArUpa bhAvathI muMDa thaIne, grahavAsathI nIkaLI anagArapaNAne-sAdhupaNAne pAmyA ! paMcamuSTi lonca karyA bAda prabhue sAmAyika uccAravA icchA karI tyAre Idra vAchatra vigerene kelAhala zAMta karAvyo. prabhue "namo siddhANuM" e pramANe kahIne samarUTsa savaeN sAvai no parivAmi" ItyAdi pAThane uccAra karyo. paNa mane" (pUjya) zabda na bolyA kAraNa ke tIrthakarone e AcAra che ke teo sAmAyika uccAratAM "ma" zabda na le. AvI rIte cAritra grahaNa karyuM ke tarataja prabhune zuM mana: paryavajJAna utpanna thayuM. tyArapachI IMdrAdi deve temane vaMdI, naMdIzvara dvIpanI yAtrA karI potapotAne sthAne cAlyA gayA. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : SaSama vyAkhyAna badhuvarganI viraha vedanA zramaNa bhagavAna mahAvIra baMdhuvarganI anumati laI tyAMthI cAlI nIkaLyA. premI baMdhuva, prabhu daSTigocara thAya tyAM sudhI temanI tarapha ekITase nIrakhI rahe. prabhunA viyegathI temane ghaNuM ja vedanA thaI. teo gaddagadda kaMThe kahevA lAgyA ke -"he. vIra ! tamArA vinA ghara paNa have amane zUnya araya jevuM lAgaze ! tyAM amArAthI zI rIte rahevAze ? he prabhu! tamArA vinA. amane vArtAlApane AnaMda kayAM maLaze ? ame have konI sAthe besIne bhajana karazuM?ha Arya! dareka kAryamAM ame tamane "vIra vIra" kahIne bolAvatA, ane tamArAM dazanamAtrathI ja amane keTalo badho AnaMda tathA premabhAva uddabhavata? Aje ame tamArA vigane lIdhe nirAzraya jevA ja banI gayA chIe, have amane keNa Azraya Apaze ? he bAMdhava, amArI AMkhene amRtAMjana jevuM ati priya tamAruM darzana have amane punaH kayAre thaze? he uttamaguNAbhirAma? tamArUM citta te rAga-dveSa vinAnuM che, paNa keIka vakhata te amane yAda karajo ! " vigere rIte virahavedanAthI duHkhI thate, AMkhamAMthI AMsu pADate baMdhuvarga nisteja mukhe pitAne ghera gaye. - sugaMdhamaya padArthonI pIDA " prabhue dIkSA lIdhI te vakhate IndrAdi devoe gozISa cadanAdi sugaMdhamaya padArtho temaja pUSpa vaDe pUjA karI hatI. tenI | sudhI prabhunA zarIra para cAra mahinA karatAM paNa vadhAre vakhata rahI. te padArthonI alokika sugaMdhIne lIdhe dUra dUrathI kheMcAI. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 zrI ka9pasatraAvatA bhamarA prabhune DaMkha devA lAgyA. keTalAka ajJAna juvAnIyA prabhu pAse keeka bhAre sugaMdhamaya padArtha che ema mAnI teyAcavA lAgyA. e badhuM chatAM prabhu te zAMta-sthira ane mina ja rahyA. temane mina I kopelA juvAnIyA temane upasargo karavA lAgyA. prabhunuM zarIra mULa to addabhUta sidayavALuM hatuM ja, temAM sugaMdha maLavAthI keTalIya strIo bhegaprArthanAdi anukULa upasargo karavA lAgI. prabhue merUnI jema aDaga-acaLa rahI, samabhAve e vedanAo sahI lIdhI. e rIte vihAra karatA prabhu be ghaDI divasa bAkI rahe tyAre kumAra nAmanA gAmamAM pahoMcyA ane tyAM kAusagga dhyAne rahyA. gevALanI dabuddhi ane indranI yAcanA prabhu kAusagga dhyAnamAM hatA te vAre koI eka vALIo, Akho divasa baLadIyA pAse haLa kheMcAvI, saMdhyAkALe prabhu pAse mUkI, gAye dahevA mATe pitAne ghera gaye. pelA baLadIyA caratAM caratAM hara jaMgalamAM cAlyA gayA. govALa gAye dehIparavArIne pAchA AvyuM tyAre baLadIyA na dekhAyA. prabhune pUchavA lAgyuM ke,-"he Arya! mArA baLada kyAM che?" paraMtu prati mAdhArI prabhu zI rIte javAba Ape ? zevALe vicAryuM ke baLadanA saMbaMdhamAM ene khabara nahiM hoya tethI ja te kaMI bolatuM nathI. eTale pite baLadanI zodha karavA jaMgalamAM nIkaLI paDyo. AkhI rAta bhaTakaye paNa patto na lAgyo. savAre prabhunI pAse AvI, teNe joyuM te baLadIyA tyAMnA tyAMja svastha citte vAgeLatA beThA hatA. jo ke baLada potAnI meLeja pharatA pharatA tyAM AvI caDelA, paNa pelA bhaTakI bhaTakIne thAkI gayelA govALane thayuM ke-"Ane khabara hatI, chatAM eNe mane vAta karI ane mane nakAme AkhI rAta bhaTakAvya!" tenA aMge aMgamAM krodha Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ma vyAkhyAna. 189 "" "" vyAkhyA ane khaLadanI rAza lai prabhune mAravA doDyo ! e samaye zakrendrane vicAra thayA ke prabhu prathama divase zuM kare che te jarA jouM tA . kharA ! " teNe avadhijJAnathI joyu te prabhune mAra mAravA taiyAra thayelA geAvALIe tenI najare caDhyo. Indra geAvALane taja kSaNe tyAMja thaMbhAvI dIdhA ane tyAM AvI tene zikSA karI. pachI prabhune vaMdana karI vinaMti karI ke bhagavan ! Apane bAra varasa sudhImAM ghaNA ghaNA upasarga thavAnA che. mATe jo Apa AjJA kare teA huM teTale vakhata ApanI sevAmAM hAjara rahuM. prabhue kAusagga pArI zAMta vANImAM javAba ApyA ke:--" he devendra ! evu kadApi thayuM nathI, thatuM nathI ane thAya paNa nahIM ke keAI paNa devendra ke asure dranI sahAyathI tItha kareA kevaLajJAna prApta kare, ane siddhipadane pAme, tIrthaMkarA kadApi parasahAyanI apekSA na rAkhe, teo tA peAtAnAja maLa, vIya ane purUSArtha upara AdhAra rAkhe, peAtAnAja parAkramathI kevaLajJAna meLave ane peAtAnA maLathI ja mokSe jAya. " prabhunAM vacanA sAMbhaLI indre prabhunI sevAmAM sAthe rahevAnA vicAra mAMDI vALyA. paraMtu prabhune jo kAMi maraNAMta upasarga thavAnA prasaMga Ave te te aTakAvavA mATe, khALa tapasyAthI vyatara jAtimAM utpanna thayela, prabhunA mAzInA putra siddhArtha vyaMtarane prabhunI pAse rAkhatA gayA. tyAMthI vihAra karI prabhu keAllAka sannivezamAM gayA. tyAM sapAtra dharma prarUpavAnI IcchAthI-eTale ke temanI pachInA sAdhue pAtramAM AhAra kare evA uddezathI, temaNe bahula nAmanA brAhmaNane ghera paheluM pAraNuM te gRhasthanA pAtramAM paramAnnathI karyuM. te vakhate AkAzamAM devAe duMdubhinA nAda karyo, vastra, sugaMdhI jaLa ane puSyeAnI varSo thaI, temaja sADAbAra karoDa seAnaiyA vo ! devAe 'ahAdAna' ! ahAdAna' !' e prakAranI uddASaNA karI. e rIte pAMca divyeA prakaTa thayAM. dd Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 zrI kalpasUtra pAMca abhigrahAnu nimitta tyAMthI vihAra karatA, prabhu merAka nAmanA sannivezamAM dUIjjata jAtanA tApaseAnA AzramamAM AvyA. A AzramanA kulapati siddhArtha rAjAnA mitra thatA hatA. te maLavA mATe prabhu pAse AvyeA. prabhue paNa pUnA abhyAsavaza tene maLavA hAtha pasAryAM. kulapatinI prArthanAthI tyAM eka rAtri rahyA. savAramAM vihAra karavA taiyAra thayA eTale kulapatie kahyuM ke:- Apa A ekAMta sthAnamAM varSAkALa ni mana karo tA ThIka," jo ke prabhu tA vItarAga hatA, paNa kulapatinA AgrahathI tyAM cAmAsuM rahevAnu kakhulyu... ane tyAMthI vihAra karI gayA. bhinna bhinna sthaLe vihAra karI, teo pAchA varSARtu gALavA mATe taja Azrame mAvyA. kulapatie ghAsanI eka jhuMpaDI kADhI ApI. tyAM jaMgalamAM khIjI jagyAe ghAsa na hovAthI bhUkhI gAyA, tApa seAnI jhuMpaDIonu` ghAsa khAvA doDI AvatI, paNa tApase lAkaDI mArI gAyone hAMkI kADhatA. tApaseAe hAMkI kADhelI gAyA, prabhuvALI jhu MpaDInuM ghAsa ni:za'kapaNe khAvA lAgI. pratimAstha prabhue ghAsa khAI jatI gAyAne na hAMkI tyAre te jhuMpaDInA svAmI eka tApase phulapati AgaLa jai te viSe phariyAda karI. kulapatie AvIne kahyuM ke:-- huM vadhu mAna ! paMkhIe paNa, pAtapAtAnA mALAnuM rakSaNa teA kharAbara kare che ja. ane tame teA rAjaputra che, chatAM peAtAnA AzrayasthAnanuM paNa purU rakSaNa nathI karI zakatA, e kevI Azcaya nI vAta gaNAya ? " samabhAvamagna prabhue vicAyu ke je have huM ahiM. vadhAre vakhata rahIza te A tApaseAnI aprItinA pAra nahi rahe, mane jo huM sakaLa prANIonuM hita icchatA huM tA mAre ahIM rahevu cAgya na gaNAya." e pramANe ciMtavI temaNe pAMca prakAranA Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaIma vyAkhyAna 19 abhigraha grahaNa kayA:- (1) jyAM aprIti thAya te ghera na vasavuM, (2) hamezAM pratimA dharIne rahevuM, (3) gRhasthane vinaya na kara, (4) chadyastha avasthA paryata prAya: mAna rahevuM ane (5) hAthamAMja AhAra karavo. te pachI varSAkALamAM aSADa zuda pANamAthI AraMbhI paMdara divasa gayA bAda temaNe asthika nAmanA gAma tarapha vihAra karyo. devadUSya vastranI kahANuM je vakhate prabhu vArSika dAna ApI, jagatanuM dAridraya pheDI rahyA hatA, te vakhate eka daridra ema brAdhANa dhana kamAvA mATe paradeza gayo hate. pote kamanasIba hovAthI paradezamAMthI paNa khAlI hAthe ja pAcho pharyo. garIbAIthI akaLAI gayelI brAhmaNa patni tene laDavA lAgI ke -are nirbhAgya ziromaNi! zrI vardhamAna kumAre jyAre suvarNane varasAda varasAvyuM tyAre tame kayAM uMghI gayA hatA? paradezamAM bhaTakIne paNa hatA tevA ne tevA ja nidhana pAchA ghera AvyA ! jAo-ahiMthI dUra khase. huM tamAruM he jevA paNa nathI mAgatI! hajI paNa mAruM kahyuM mAnI, jaMgama kalpavRkSa samAna zrI vardhamAna pAse jaze te te dayALu ane dAnavIra tamAruM dAridraya dUra karyA vinA nahIM rahe. kAraNa ke kahyuM che ja ke "jemaNe pahelAM dAna ApyAM hoya che teo pharIthI paNa ApI zake che. nadI sUkAI gaI hoya topaNa, jaLanA athI mANaso nadImAM khode te jarUra jaLa meLavI zake che." potAnI strInAM vacana sAMbhaLI, pele brAhmaNa prabhunI pAse AvyA ane kahevA lAgyA ke -"he prabhu! Apa te jagatanA upakArI che, Ape te vArSika dAna ApI, jagatanuM dAridraya dara karyuM, paNa huM ja eka abhAgIye ke mane te vakhate paradezamAM : paDI rahevAnuM sUjhayuM. drAkSa pAke tyAre ja kAgaDAnI cAMca pAke, Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 zrI kalpasUtra. tema huM paNa khare avasare pramAdamAM besI rahyo ane tethI A panA dAnane kaMI ja lAbha na meLavI zakya. he svAmI ! sUvarNanI dhArAothI Apa sarvatra varasyA te kharA, paNa huM abhAgyarUpI chatrathI e DhaMkAI gaye hatuM ke mArI upara suvarNadhAranA be TIpAM paNa na paDayAM! he paraduHkhabhaMjaka.! paradezamAM ATaluM bhamavA chatAM paNa mAruM nasIba na pharyuM, je gayo hate te ja pAcho pharyo. he kRpALu ! mArA je puNyahIna nirAzraya ane nirdhana, Apa jevA jagatane vAMchita ApanArA purUSanA zaraNe na Ave te bIje kayAM jAya ? RddhinI. maheATI nadI vahevaDAvanAra Apane mArA jevA garIbanuM dAridraya kADhavuM, emAM te zI moTI vAta hatI? jeNe AkhA pRthvItaLane jaLathI bharI dIdhuM hoya evA meghane eka tuMbaDuM bharavuM hoya te kaMI khAsa prayAsa kare paDe khare? mATe he kRpAnidhi! mane kaMIka Apo. Apa te sakaLa prANuo upara karUNanI ekasarakhI dhArAo vaSavI rahyA che, mArA jevA AzAbharyA garIba brAhma Nane nirAza nahiM kare !" karUNALu prabhue te vakhate pitAnI pAse bIjI kaI kImatI vastu na hovAthI, devaduSya vastrane aradhe bhAga Ape, ane bAkIne pAchA potAnA khabhA upara mukyA ! keTalAka AcAryo A uparathI evAM anumAna bAMdhe che ke prabhu jevA dAnezvarIe, pitAne jenI mudala jarUra na hatI tevA vane. ardhabhAga ja Ape, te prabhunI saMtatimAM thanArI vastra-pAtranI mUcha ja sUcave che. keI kahe che ke kALanA prabhAvathI RddhizAlI manuSya paNa udAracittathI ucitapaNuM nahi kare, ema e uparathI sUcavAyuM. keTalAka kahe che ke prabhu pote prathama vipakulamAM AvyA hatA tenA saMskAra ja temane ADe AvyA ane tethI ja temaNe ardha vastra ApyuM . . . . . . . . Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIMnI ke 95 s va. ME K. Art Works, Bombay 2, devadRSya vastranu' dAna, bALaka meghajI hIrajI yui vadhAre pAda, pApunI muMbai 1 3 ka VUUNNAVEN VAHA (pR. 182) Meghji Hirji Bombay 3. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTama vyAkhyAna. 193 have pele brAhmaNa, kiMmatI vastrane ardhabhAga maLavAthI khUba khuzI thate thato satvara potAne gAma AvyuM. teNe te ardha devadUSanA cheDA baMdhAvavA eka tRNanArane batAvyuM ane kenI pAsethI kevIrIte maLyuM te vRttAMta athathI iti paryata kahI saMbhaLAvyo. tuNanAre Akhare kahyuM ke -"he soma! je tuM A vastrane bIje aradhe TukaDe laI Ave te banne TukaDA evI rIte meLavI ApuM ke temAM jarA paNa sAMdhe na dekhAya ane te vecavA jA te te akhaMDa jevA dekhAtA vastranA eka lAkha seneyA te jarUra upaje. emAM ApaNA bene bhAga. tuM hamaNa ne hamaNuM pAchA prabhu pAse jA, teo te mamatvarahita ane karUNAnA sAgara che, eTale tane bIjo ardhabhAga paNa kADhI Apaze. ane ApaNe banne jotajotAmAM mAladAra thaI jaIzuM." brAhmaNa pharIthI prabhu pAse AvyuM te khare, paNa zaramane lIdhe tenA mukhamAMthI vAcA na nIkaLI zakI. te AzAmAM ne AzAmAM prabhunI pAchaLa pAchaLa bhaTakta rahyo ! tenA manamAM ema hatuM ke je te ardhavastra prabhunI khAMdhethI paDI jAya te upADIne cAlyo jauM! prabhune dIkSA lIdhA pachI eka varasa ane eka mahinAthI kaMIka adhika samaya vItI gayo. ekadA teo dakSiNavAcAla nAmanA sannivezanI najIkamAM suvarNavAlukA nAmanI nadIne kAMThe AvyA. tyAM cAlatAM cAlatAM devadUSyane aradho bhAga kAMTAmAM bharAI javAthI paDI gaye. prabhue ekavAra te paDI gayelA vastra tarapha siMhAvakananI jema daSTi karI ane tyAMthI AgaLa cAlyA. "prabhue pAchaLa zAmATe daSTi karI ? "e vize matabheda che. kaI kahe che ke prabhue pAchuM vALIne joyuM te vastra pratyenI mamatAne lIdhe. keTalAkano evo mata che ke te vastra sAre sthAne paDayuM ke narasA 13 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 zrI kalapasatrasthAne te jovA sivAya prabhune bIje kaMI uddeza saMbhava nathI. keTalAka kahe che ke anAyAse ja prabhuthI pAchuM joI javAyuM. keTalAka te ema paNa kahe che ke mArA ziSyone vastra-pAtra sulabha thaze ke durlabha tene nirNaya karavA pUratuM ja prabhue daSTipAta karyo hato. vRddha AcAryo e abhiprAya dharAve che ke, te paDI gayelA vastra uparathI pitAnuM zAsana kevuM thaze te vicAravA temaNe pAchuM vALIne joyeluM. vastra kAMTAmAM bharAI gayeluM joyuM te uparathI prabhue nirNaya karyo ke pitAnuM zAsana ghaNuM kaTakavALuM thaze. prabhu nirlobhI hovAthI, paDI gayela vastrabhAga temaNe pAcho na lIdho. paNa prabhunA pitA-siddhArtha rAjAne mitra sAmanAmane brAhmaNa, je eka varSathI te vasA mATe, temanI pAchaLa bhamate hate, teNe te upADI lIdhuM ane tyAMthI cAlyo gayo. e pramANe bhagavate vastra dharma prarUpavA mATe eka varasa ane eka mahinAthI kaMIka adhika samaya sudhI vastra svIkAryuM ane sapAtra dharma sthApavA mATe prathama pAraNuM pAtra vaDe karyuM tyArapachI jIMdagI sudhI teo alaka ane karapAtra rahyA. alaka eTale vastrarahita ane karapAtra eTale hAtharUpI ja pAtravALA. sAmudrikanI zaMkA, iMdra kareluM samAdhAna - vihAra daramiyAna bhagavAna ekavAra gaMgA nadInA kinAre AvyA. tyAM cAlatAM jhINI mATInA kAdavamAM prabhunA paDelAM pagalAMnI paMktine viSe cakra, vaja, aMkuza vigere uttama lakSa ne pratibiMbita thayelAM joI puSpa nAmane eka sAmuhika (tiSI) vicAravA lAge ke -"kharekhara, A rastethI keI cakravarti ekalA cAlyA jAya che. mane je temanI sevA karavAne lAbha maLe te huM paNa nyAla thaI jauM." ema ciMtavI te paga Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSama vyAkhyAna. lAMnA AdhAre AdhAre ekadama prabhu pAse AvI pahoMce. teNe prabhune eka cakravattine badale sAva nintha joyA eTale cheka nirAza thaI gayA. tene thayuM ke Aja sudhI mahA mahenate prApta kareluM sAmudrikazAstra khoTuM karyuM. kayAM eka cakravattI ane kyAM eka bhikSuka! sAmudrika zAstranA niyama pramANe te A purUSa kaI rAjAdhirAja have joIe. tene badale huM A zuM bhALI rahyo chuM? jenA pagamAM AvAM uttama lakSaNe heya te ja purUSa je AvAM kaSTa ane vrata Acarate pratyakSa dekhAya te have sAsudrikazAstro badhAM pANImAM ja bALI devAM ghaTe. A pramANenA pupanA vicArataraMga InDe avadhijJAnathI jANI lIdhA. tethI teNe turata ja tyAM AvI, prabhune vaMdana karI puSpane kahyuM ke-"he sAmudrika ! tane tArA sAmudrikazAstra upara abhAva upajyAM che tene mATe te zAstra nahIM, paNa kharuM jotAM te tAruM te viSenuM ajJAna ja javAbadAra che. te zAstra bharyo khare, paNa zAstranA marmane samajavA bhAgyazALI nathI thaye e khedanI vAta che. caka, dhvaja, ane aMkuza vigere uttama lakSaNe hoya te kevaLa cakravatti ja na hoya, paraMtu jagatupUjya paNa hoya che. A purUSa ke sAmAnya mANasa nathI. te devo ane asuranA paNa svAmI che. teo thoDA ja samayamAM kevaLajJAna pAmI, sakaLa saMpattionA AzrayabhUta banI tIrthakara thaze. te te temanA paganAM lakSaNe ja bhALyAM, paNa temanI kAyA kevI svaccha, regarahita ane parasevAvinAnI che te tarapha te ekavAra najara kara ! temane zvAsocchavAsa keTalo soMpI che? temanAM rUdhira mAMsa paNa gAyanA dUdha jevAM svaccha che; evAM evAM bAhya ane AtyaMtara agaNita lakSaNe gaNavAne kaNa samartha che?" IndranI vANI sAMbhaLI puSpa sAmudrikanA mananuM samAdhAna thayuM. InDe tene ratna-suvarNa vigere ApI, samRddhizAhe Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ka9pasUtra banAvI ravAnA karyo. puSpane dhAryA karatAM adhika lAbha maLela hevAthI tenA AnaMdane avadhina rahyo. te khuba khuzI thata pitAne ghera gaye ane prabhu paNa anya sthaLe vihAra karI gayA. anukULa pratikULa parISaho dIkSA lIdhA pachI bAra bAra varasathI adhika kALa paryata, haMmezane mATe jemaNe kAyAnI sArasaMbhALa levAnuM taddana baMdha karyuM che, athavA jemaNe kAyA sarAvI dIdhI che ane parISahe sahana karI karIne jemaNe zArIranI mamatAne cheka tyAga karyo che, evA zramaNa bhagavAna mahAvIre tamAma prakAranA upasargo sahana karyo. devee, manuSyae ane tiryoe paNa temanI para upasarganAkhyA. deva-devIoe nATake dekhADI, devIo ane strIoe AlIMgana ApI,bheganI prArthanA karI, anukULa (anulema) upasargo karyA, deva ane manuSyavigeree bhaya batAvI, prahAra karI vividha prakAranA pratikULa upasarga Acaryo. chatAM e banne prakAranA upasargo, prabhue sabhyapaNe nirbhayapaNe sahana karyA. temaNe krodhane ke dInatAne potAnI pAse pharakavA paNa na dIdhAM, kAyAnI nizcaLatA paNa Akhara sudhI DagavA na pAmI. zUlapANi yakSane trAsadAyaka upadrava dhanadeva nAmane eka vaizya ekavAra pAMcaso gADI bharIne nadI utarate hate. nadImAM ghaNe kIccaDa hovAthI badhI gADIo kiccaDamAM khuMtI gaI. gADIe joDAelA baLadee ghaNuM baLa karyuM paNa gADIo keme karatAM bahAra na nIkaLI. e sarva baLademAM eka baLada ghaNeja baLavAna, utsAhI ane pANI vALe hatuM. teNe potAnA mAlikanI kRtajJatA hRdayamAM rAkhI, dareka gADInI DAbI dhaMsarIe joDAI, eka pachI eka ema pAMca Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ma vyAkhyAna. 197 gADI kIcaDamAMthI hAra khe`cI kADhI. gADIo tA bahAra nIkaLI, paNa hada uparAMta jora karavAthI te khaLadanA sAMdhA tUTI gayA, ane mAMdA thai paDyo. tethI dhanadeve najIkanA vamAna nAmanA gAmamAM jaI, gAmanA AgevAnAne melAvI, peAtAnA mAMdA aLada soMpyA ane tenI sAravAra mATe ghAsa-pANI vigerenA paisA paNa ApyA. gAmanA AgevAneAe, nibhAva mATe drabya maLavA chatAM, pelA baLadanI kazI sArasaMbhALa "na lIdhI; tethI bicArA bhUkha-tarasathI rIkhAtA khaLada, akAma nirA karI -marIne vyatara jAtimAM zUlapANi nAme yakSa thayA. teNe potAnA jJAnathI peAtAnA pUrvabhavanA saMbaMdha jANI lIdhA, ane vamAna gAma upara khUkha krodhe bharAi gAmamAM marakInA rAgacALA phelAvavA zarU karyo. e rogacALAmAM dhIme dhIme eTalAkhadhAM mANasA maravA lAgyAM ke maDadAMne khALanArA paNu kAi na maLe. Akhare gAmanA leAkeA thAkIne maDadAMnA agnisa skAra karyo vinA ja gAmamahAra mUkI devA lAgyA. Ama maDadAM paDI rahevAthI hADakAMenA mhATA gaMja thai gayA. tyArathI te gAmanuM nAma paNu vamAnane badale 'asthikagrAma' paDayuM, gAmamAM je koI thADA mANasA jIvatA rahyA hatA temaNe cakSanI ArAdhanA karI, eTale yakSe pratyakSa thai leAkeAne peAtAnuM madira ane peAtAnI mUtti karAvavAnuM kahyuM. marakIthI trAsa pAmelA leAkAe e sUcanA upADI lIdhI ane turata ja eka maMdira karAvI, zUlapANi yakSanI mUtti besADI, mUrtinI pUjA paNa rAja thavA lAgI. jo keAi mANasa bhUlecuke rAtrie maMdiramAM rahe te tene te yakSa jIvathI mArI nAkhatA. zrI mahAvIra prabhue mArAka gAmathI vihAra karI, te yakSane pratimAdhavA mATe paheluM cAturmAsa zUlapANi yakSanA madimAM Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 zrI kalpasUtraja karyuM. lekee kahyuM ke "he bhagavAna! A yakSanA maMdiramAM rahevuM ThIka nathI. kAraNa ke rAtrie potAnA cityamAM rahenAra darekane te mArI nAkhyA vinA nathI rahete, mATe Apa anya sthaLe padhAro." lekee vAravA chatAM, prabhu te pelA yakSane pratibodhavA mAgatA hatA, tethI leka pAsethI anumati mAgI tyAM ja rAta rA . have prabhu rAtrie ekAgracitte kAusagga dhyAne rahyA. pelA duSTa yakSe prabhune kSobha pamADavA, krodhAvezamAM AvI bhUmine bhedI nAkhe evuM aTTahAsya karyuM. prabhu ethI jarAya na DagyA. temanI AvI dhIratA joI yakSane khUba krodha vyApe. teNe anukrame hAthI, sarpa ane pizAcanAM rUpa vikuva, duHsaha upasargo karyo. paraMtu prabhu te parvatanI jema acaLa ja rahyA. prabhunI dhIratA sAthe yakSane gu: paNa vadhatuM cAlyuM. teNe prabhunAM, mastaka, kAna, netra, dAMta pITha ane nakha jevA sAte kemaLa aMgemAM vividha prakAre evI vedanA karI ke je sAmAnya * manuSyane evI heja vedanA thAya che te prANa ja gumAvI bese. eTaluM chatAMya prabhu na kaMpyA tyAre yakSanA hAtha heThA paDyA. te namI paDyA. e veLA siddhArtha vyaMtare AvI zUlapANine kahyuM ke:-are abhAgIyA, nIca kAmanA karanArA, tane A zuM sUjhayuM ? tane bIjuM kaI na maLe ? teM A sureMdrapUjya bhagavAnanI AzAtanA karI ? je tArA A apakRtyanI Idrane khabara paDaze te tAruM sthAna ja pheMkI deze ane tene rajhaLate karI mUkaze!" siddhArthanAM AvAM vacane sAMbhaLI te khUba bhaya pApe. prabhunA caraNamAM jhukI potAnA pApanI kSamA mAgavA lAgyA, ane temanI vadhAre ne vadhAre pUjA karavA lAgyuM. teNe pitAnA pApamAMthI ugaravA prabhunI stuti gAvI zarU karI, nRtya Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 95 95 95 95 95 95 955555555555555555555555555 $5555555555555555555555 555Le Le Le Le Le Le Le Le Le Le Le Le Le Le Le Le Le Le Le Le Le Le Wan prakAro meghajI hIrajI,khumelarsa SAOMAOAOAOURAGAAAAAACA zUlapANI yakSane upasa, nimittmi************ktkci (YC) 55555555555555555555555555555 55555555555555555 95 95 95 95 95 95 95 95 Meghji Hirji Bombay 3. Kirshna Art Works, Bombay 2. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSama vyAkhyAna. 199 AdaryuM. yakSanA maMdiramAM gIta-nRtya thatAM sAMbhaLI, gAmanA leke vicAravA lAgyA ke -" jarUra, yakSe pelA tapasvI mahAtmAne mArI nAkhyA hovA joIe ane tethI ja te khuba khuzI thaI nAca-gAna karatA haze." prabhue te AkhI rAtrinA cAra paheramAM kaMIka ochA samaya sudhI atyaMta vedanA sahana karelI tethI prabhAtamAM kSaNavAra nidrA AvI gaI. e nidrAmAM temaNe dasa svama jeyAM. savAra thatAM ja gAmanA leke yakSanA maMdiramAM ekaThA thayA. temaNe prabhune divya gadhacarNa, ane puSpothI pUjAyelA joI potAne AnaMda jAhera karyo ane bhaktipUrvaka vaMdana paNa karyuM. daza svapnanA artha A gAmanA lokonI sAthe aSTAMga nimittazAstranA jANakAra, utpala ane IzarmA nAmanA be tiSIo paNa tyAM AvyA hatA. prabhune vaMdana karI utpale kahyuM ke -"bhagavana ! AperAtrine cheDe je dasa vapna joyAM che tenuM phaLa te Apa mahAjJAnI hevAthI jANatA ja haze, paNa huM mArI mati pramANe bhakitavaza thaIne kahuM chuM. sAMbhaLa: (1) pahelA svapnamAM Ape tADa jevaDA uMcA pizAcane ha, tene artha e che ke Apa zeDA ja vakhatamAM mehanIya kamane haNaze. (2) bIje svane ApanI sevA karatuM sapheda pakSI joyuM, tethI Apa zukaladhyAnane dhyAvazo. (3) trIje svane ApanI sevA karatuM vicitra keyala pakSI joyuM, te uparathI Apa dvAdazAMgI prarUpaze ema sUcavAya che. (4) cethA svapnamAM Ape ApanI sevA karate gAyone . . * 1 thasthAnana sthAvarA Saa Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 zrI kalpasUtrana samuha jocA, te uparathI sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikArUpa catuvidha saMdha ApanI sevA karaze. (5) pAMcamA svapnamAM Apa samudra taryA, tethI Apa saMsArasAgara tarI jaze. (6) chaThThA svapnamAM Ape ugatA sUrya joyA, tethI Apa thADA ja vakhatamAM kevaLajJAna prApta karazeA. (7) sAtamA svapnamAM Ape AMtaraDA vaDe mAnuSeAttara pa tane vI...TI lIdhA, tethI ApanI kIrtti traNe bhuvanamAM phelAze. (8) AThamA svapnamAM Apa merUparvatanA zikhara upara caDhyA, tethI Apa samavasaraNamAM siMhAsana para caDI, devA ane mAnavAnI sabhAmAM dharma prarUpaze. (9) navame svapna Ape devAthI zeAlI rahela' padma sarovara joyuM, tethI bhuvanapati, vyaMtara, jyotiSTha ane vaimAnika e cAre nikAyanA devA ApanI sevA karaze. (10) dasamA svapnamAM Ape je sugaMdhamaya puSpAnI e mALA dekhI, tenA artha huM vicArI zakatA nathI. eTale prabhue peAte ja kahyuM ke--he utpala ! meM' je e mALAe joi, tethI huM sAdharma ane zrAvakadhama ema be prakAranA dhama kahIza. te pachI utpala nimittIceA prabhune vaMdana karI peAtAnA sthAne gayA. prabhue tyAM ardha A mAsakSapaNu eTale ke paMdara paMdara upavAsa vaDe prathama cAturmAsa ni mana karyuM. aprIti upajavAnA bhayathI prabhue vihAra karyAM asthika gAmathI vihAra karI, prabhu mArAka sannivezamAM mahA ranA udyAnamAM pratimA dharIne rahyA. tyAM prabhunA mahimA vadhAravA mATe siddhArtha vyaMtara, pratimAdhyAne rahelA prabhunA zarIramAM pesI, Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zcama vyAkhyAna. 201 '' leAkeAne bhUta, bhaviSya ane vamAna ema traNa kALanI vAte kahevA lAgyA. teNe kahelA nimitta pramANe dareka vAta sAcI paDatI hAvAthI gAmamAM eka khuNAthI khInna khuNA sudhI prabhunA mahimA phelAi gayA. acchadaka nAmanA eka nyAtiSIthI prabhunI A kIrti sahana na thai zakI. tethI te prabhunA sukhadvArA khelAtI siddhArtha nI vANIne leAkeA pAse kheATI pADavA tarataja tyAM AvyeA. teNe potAnA hAthanI AMgaLImAM ghAsanu eka taraNuM ane bAjIthI pakaDI prazna karyo ke:-- kaheA, A taraNa' mArAthI chedAze ke nahI ? " teNe AgaLathIja manamAM prapaMca geTaDhavI rAkhyA hatA ke jo taraph chedAvAnu bhaviSya kaheze tA huM nahiM IMdu, ane nahi chedAvAnuM kaheze teA chedI nAkhIza; taraNAnuM bhaviSya mArA hAthamAM heAvAthI, bhaviSya uccAranArane harakeAI rIte khATA pADavA e mArI sattAnI vAta che. prabhunA zarIramAM saMkramelA siddhArthe kahyuM ke taraNuM nahI' chedAya, " e vacana sAMbhaLI accha daka AMgaLI vaDe te taraNa chedavA tatpara thayA. eTalAmAM indrane peAtAnI sabhAmAM eThA beThA vicAra udbhavyo ke atyAre vIra prabhu karyAM vicaratA haze ? teNe upayeAga mUkI joyuM teA prabhune mArAkanA udyAnamAM kAusagga dhyAne ubhelA joyA. accha dakanA prapaMca paNa indra kaLI gayA. teNe vicAryuM ke " prabhunA mukhathI nIkaLelI vANI asatya tA naja nIvaDavI joIe." tethI tatkALa peAtAnA vajra vaDe acchaphrakanI AMgaLI kApI nAkhI anetRNa chedAyA vinAnuM ja paDI rahyuM. peAtAnAM vacanane juThAM pADavA prapaMca karanAra acche daka upara sihA vyaMtarane paNa ghaNA gussA caDyo. gAmamAM tenI pratiSThA tADI pADavA siddhArthe hAjara rahelA leAkeAne kahyu ke " nimittIyA hAvAnA DALa karanAra A mANusa mATe cAra che. ' e Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 zrI ka9pasUtralee pUchayuM ke-"e cAra che enI kaMI khAtrI kharI?" "eNe vIrazeSa nAmanA nekarane dasa pala pramANane vATake cArIne, varaghaSanA gharanI pachavADe ja pUrva dizAmAM khajurI nIce dATa che. vaLI IndrazarmAne gheTa cerIne khAI gayo che. tenI paNa khAtrI joItI hoya te gheTAnAM hADakAM, tenA gharanI boraDI. nIce khodavAthI maLI Avaze. e pAkhaMDInuM trIjuM eka evuM duzcaritra che ke mArI jIbhe te kahI zakAya tevuM nathI. tenI strIne pUchazo te teja tamane badhI vAta kahI deze." siddhArthanAM e prakAranAM vacana sAMbhaLI, kutaLI lekenAM TeLAM ekadama a. chaMdakanA ghara bhaNI dhasyAM. achaMdakane potAnI strI sAthe mULathI ja aNabanAva hato. adhurAmAM purUM teNe te divase teNIne mArI hatI, tethI lekenA praznanA uttaramAM te bolI uThI ke -" e pApINanuM kANuM he jevuM e paNa pApa che, kAraNa ke te potAnI bahenane paNa bhegave che." kemAM have acchadakanI AbarU eka kaDInI thaI gaI. te jhaMkhavANe paDI gaye. badhA leke cAlyA gayA, eTale prabhune te ati dInapaNe namIne bolyo ke -he svAmI ! Apate vizvavaMdya che, jyAM jyAM ApanI caraNadhuLIthI pRthvI pAvana thAya che tyAM tyAM Apa pUjAo che. paNa he kRpALu! mArI AjIvikA to ahIMA ja che. mAro aparAdha mApha karI, mane A badanAmImAMthI bacAvI nahIM le te huM vinAoMte mAryo jaIza." prabhue vicAryuM ke -" ahIM rahevAmAM have lAbha nathI. | mArA rahevAthI Ane aprIti vadhaze. jagatanuM bhaluM karavA Iccha te hauM te mATe ahiMthI vihAra kare eja zreyaskara che." pachI prabhu tyAMthI vihAra karI gayA. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ma vyAkhyAna. 203 caDakAzakanA pracaMDa krodha mArAka gAmathI vihAra karI prabhu zvetAMkhInagarI tarapha cAlyA. mA mAM geAvALIyAoe kahyu ke--"huM svAmI ! Apa je mAge jAA che te jo ke zvetAMkhIneA sIdheA mArga che, paNa rastAmAM kanakakhala nAmanuM tApaseAnu AzramasthAna che tyAM hamaNA eka caDakAzika nAmane STiviSa sarpa rahe che. te jherI sApe Aja sudhImAM ghaNA mANasAnA bhAga lIdhA che. mATe Apa A sIdhe mAge javAnuM mAMDI vALA. " chatAM karUNALu prabhu, khIjA kAi udde zathI nahIM, paNa pelA caDakAzikane pratikheAdhavA teja mAge teja Azrama bhaNI gayA. caDakAzikanA pUrvabhava cakAzika pUrva bhavamAM eka ugra tapasvI sAdhu hatA. eka divase tapasyAnA pAraNe geAcarI vaheAravA mATe eka ziSyanI sAthe gAmamAM gayA. raste cAlatAM temanA paga nIce eka nhAnI deDakI AvI gai. deDakInI thayelI virAdhanAne prAyazcittapUrvaka paDikkamavA mATe, hitaciMtaka ziSye gurUne iriyAvahI paDikkamatAM, geAcarI paDikakamatAM ane sAyaMkALanuM pratikramaNa karatAM-ema traNavAra deDakIvALI vAta saMbhArI ApI. AthI sAdhune khuba krodha caDaceA. krodhamAM ne krodhamAM teo ziSyane mAravA doDayA. paNa ekasmAt eka thAMbhalA sAthe aphaLAtAM tapasvI sAdhu kALadharma pAmyA ! tyAMthI teo jyAtiSTa deva tarIke upanyA. tyAMthI vyavIne te AzramamAM pAMcasA tApaseAnA svAmI caDakAzika nAme tApasa thayA. tene peAtAnA Azrama upara eTaleA khayA mAhu ke kadAca koi mANasa smAzramanuM kaMI phaLa-phula teADe te teja vakhate krodhe bharAi, kuhADA laIne mAravA doDe. eka vakhate thADA rAjakumArane pAtAnAM AzramanAM khAgamAMthI phaLa tADatA joi te bhAre krodhe bharAyeA. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zrI kalpasUtrahAthamAM kuhADe laI mAravA dhasI jatuM hatuM, teTalAmAM sa hasA kuvAmAM paDI gayA ane krodhanA tivra adhyavasAyathI marI ne teja AzramamAM pitAnA pUrvabhavanA nAmavALe daSTivi sarSa thaye. mahAvIra prabhu te AzramamAM AvIne kAusagadhyAne sthi rahyA. prabhune joI krodhathI dhamadhamI rahele te krodhI sarpa, sUrya sAme draSTi karI, prabhunI tarapha daSTivALA pheke ane rakhene prabhu pitAnI para paDe evA bhayathI pAchA haThI jAya. eTaluM chatAM prabhu te nizcala ja rahyA. AthI teNe vizeSa vizeSa daSTi javAlA pheMkavA mAMDI. tathApi e javALAo prabhune te jaladhArA jevI ja lAgI! traNavAra daSTivAlA choDavA chatAM prabhunuM ekAgradhyAna tuTavA na pAmyuM, tethI te asAdhAraNa roSe bharAye. teNe prabhune eka sapta DaMkha mAryo. tene khAtrI hatI ke mArA tivra viSane pratApa eTale bhayaMkara che ke hamaNA ja te pRthvI upara mUcchita thaIne paDe joIe." paraMtu Azcarya jevuM che ke prabhunA paga upara vAraMvAra DesavA chatAM prabhune tenuM leza mAtra paNa jhera na caDayuM, ulaTuM haMsavALA bhAgamAMthI gAyanA dUdha jevI rUdhiranI dhArA vahevA lAgI. sarSe vicAryuM ke "mArI draSTi paDatAM ja jIva-jaMtu ane manuSya paNa baLIne bhasma thaI javAM joIe ! chatAM A zuM? A purUSane jyAM jyAM huM DaMkha mAruM chuM tyAM tyAMthI sapheda rUdhira kema vahetuM haze ? vaLI mArA ekaja DaMkhathI game tevA baLavAna manuSyanA paNa rAma ramI javA joIe, tene badale ATaATalA DaMkha mAravA chatAM A purUSa Ama acaLapaNe zI rIte ubhe rahI zakaye haze? re! tenA keI aMgamAM vyAkuLatAnuM cinha . paNa kAM nathI dekhAtuM?" vismaya pAmele caMDakezika sapa DIvAra prabhu sAmenI Page #288 -------------------------------------------------------------------------- Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- ka pa sa tra, ma= " - Do para ( praDhAsaka-meghajI hIraja,59 ke pa66 pavanaM, mRga / //// caMDakauzika ! kaMika samajha ane bujha. (pR 205). Kirshna Art Works, Bombay 2. Meghji Hirji Bombay 3. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pama vyAkhyAna. 205 hALI rahyo. prabhunI mudrAmAM tene kaMika apUrva zAMti jaNAI. e zAMtie tenA dIla upara apUrva asara karI. tenA peAtAnAmAM paNa zAMti ane kSamA mAvatAM dekhAyAM. caMDakAzikane sheja zAMta thayelA joi prabhue kahyuM ke-" huM caDakAzika ! koIka samajha ane buru !" prabhunI zAMti ane dhIratAe tenI para asara teA karIja hatI. eTalAmAM prabhunAM amRta zAM mIThAM veNa sAMbhaLatA ane te viSe vicAra karatAM tene jAtismaraNa jJAna thayuM. te peAtAnA bhayaMkara aparAdhAnA pazcAttApa karavA lAgyA. prabhune pradakSiNA ApatA te manamAM vicAravA lAgyA ke-kharekhara A karUNAsamudra bhagavate mane krutirUpa mhATI khAimAM paDatA bacAvI lIdhA, teja vakhate teNe anazanavRta lai lIdhuM. rakhene peAtAnI viSamaya bhaya kara STi koi sadoSa ke nirdoSa prANI upara paDI jAya evA zubha hetuthI teNe peAtAnuM mastaka darane viSe chupAvI dIdhuM. * e mAne viSe ghI, dUdha vecavA jatI gAvAlaNe e nAgarAjane e pramANe saMtuSTa thayelA joi, tenI bhaktipUrvaka ghI-dUdha vaDe pUjA karavA mAMDI. e ghI-dUdhanI suMgadhane lIdhe aneka kIDIe sarpanA zarIra upara ekaThI thai, tIkSNa caTakA mAravA lAgI. chatAM paNa pratidha pAmelA ane zubhadhyAnamAM ArUDha thayelA te sape jarAya vyagratA ke azAMti na darzAvI. peAtAne asahya vedanA thavA chatAM, junAM pApeAne saMbhArI, mu Mge mhADe te sahana karavA lAgyA. Akhare zubha bhAvanA bhAvatA, prabhuno dRSTirUpI amRtavRSTi vaDe sIMcAyelA, pracaMDa krodhavALA caMDakAzika eka pakhavADIye mRtyu pAmI sahasrAra devaleAkamAM deva thayA. caDakAzika upara e rIte mahAn upakAra karI, prabhu tyAMthI vihAra karatA uttaravAcAla nAmanA gAmamAM AvyA. ahIM Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 zrI kalpasUtra nAgasena zrAvake prabhune arca mAsakSapaNane pAraNe khIra vhArAvI. te vakhate tenA dAnanI devAe;paNu stuti karI ane vasudhArA vigere pAMca divye prakaTa karyA. tyAMthI vihAra karI zvetAMkhI nagarImAM gayA. zvetAMkhInA pradezI rAjAe prabhunu ghaNu sArU svAgata ane satkAra karyo. tyAMthI surabhipura jatAM prabhune pAMca rathayukta taiyakagAtranA rAjAoe vaMdana karyuM. suSTanA aNadhAryAM upadrava surabhipura pahoMcatA pahelAM gaMgA nadI oLaMgavAnI jarUra hatI. siddhadatta nAmanA eka nAvika leAkeAne gaMgA nadI utAravA peAtAnI nAthamAM caDAvatA hatA. prabhu paNa te nAvapara caDyA. nAvika nAvane hu'kAravA lAgyA. akasmAta e vakhate ghuvaDa pakSInA avAja kAna sAthe athaDAyA. kSemala nAmanA eka nimittIyA nAvamAM beThA hatA te, bIjA leAke sAme joi eTalI uThyo ke nadI utaratAM Aje ApaNane maraNAMta kaSTa thavu joie, parantu A mahAtmAnA puNyaprabhAvathI ApaNeA vALa vAMkA nahIM thAya. ArAhIothI bhareluM nAva gaMgAnI madhyamAM-agAdha jaLamAM AvI paheyu. 99 prabhue peAtAnA triSTa vAsudevanA bhavamAM je siMhane mAyo hatA te (saMhunA jIva ghaNAM bhavabhramaNa karI bhuvanapatimAM su ke nAme nAgakumAra thayA hatA. prabhune nAvamAM beThelA joi tene pU janmanuM vera sAMbharI AvyuM ane tenA badale levA-nAvane chuDADhavA taiyAra thayA. barAbara teja vakhate nAgakumAra deva tarIke utpanna thayelA kaMbala ane zaMkhala nAmanA devAe vidhijJAnathI tIrthaMkara prabhune upasarga thatA joyA, tethI teo tatkSaNu tyAM AvI Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go.GI 5,91, ou62ey, prabhune nAvamAM beThelA joI tene pUrvajanmanuM vaira sAMbharI AvyuM ane teno badalo levA-nAvane buDADavA ! tayAra thaye, (5, 206) = ==YGK. Art Works, Bombay 2, Moghji Hirji Bombay 3. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAchama vyAkhyAna 207. pahoMcyA. eka deve nAvanuM rakSaNa karyuM ane bIjAe sudaMSTra sAthe yuddha karI tene harAvIne kADhI mUko. te pachI te bane de prabhunAM satva tathA rUpanuM guNagAna karatA, nAcatA, mahatsavapUrvaka sugaMdhI jaLa ane puSpanI vRSTi karatA pitAnA sthAne cAlyA gayA. kaMbala ane zaMbala deve koNa ? ekadA mathurA nagarImAM jinadAsa nAme zeTha rahete hate. tene sAbudAsI nAmanI eka suzIlA strI hatI. baMne parama zrAvaka hatAM. pAMcamA vratamAM sarvathA Dhera rAkhavAnuM temaNe paccakhANa kareluM hovAthI, pote eke pazu potAne tyAM na rAkhatA. dUdha-ghI vigere joIe te eka AhIraNa pAsethI vecAtuM laI le. ghaNA divasanA AvA vyavahArathI pelI AhIraNa ane sAdhuvAsI vacce gADha maitrI thaI. eka vakhate AhIraNane ghera vivAhane prasaMga hatuM. teNIe zeTha-zeThANIne nimaMtraNa karyuM. zeThe kahyuM ke:-amArAmAMthI te koI AvI nahIM zake, paNa tamAre vivAhamAM kaMI cIja-vastu joItI hoya te khuzIthI laI jaje. pachI jinadAse vAsaNa, vastro, ghareNuMdhupa, sugaMdhI padArtho vigere ghaNI uttama vastuo vivAhamAM ApI. tethI AhiraNane vivAhatsava ghaNe sarasa dIpI nIkaLyA. lekee paNa e vivAhanA ghaNuM ghaNuM vakhANa karyA. Ahera ane AheraNa bane jaNa jinadAsa upara ghaNA prasanna thayAM ane vicAravA lAgyAM ke zeTha karelA upakArano badale ApaNe have kevI rIte vALI ApazuM ? temaNe pitAne tyAM ucharatA ati manohara, majabuta ane sarakhI umaranA be vAchaDA zeThane ApavAno nizcaya karyo. jinadAsa ane sAdhudAsIe te vAchaDA pAchA laI javAne ghaNuM samajAvyuM, paNa temaNe na mAnyuM ane parANe temanA Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 zrI kalpaSyaAMgaNumAM bAMdhI cAlyA gayA. jinadAse vicAra karyo ke je huM A vAchaDA cheDI mUkIza te leke temane khasI karI, gADI ke haLa vigeremAM jeDI aneka prakAre herAna karaze. mATe bhale mAre ghera ja rahyA. dayALa jinadAsa bane vAchaDAnuM prAsuka ghAsa-pANIthI poSaNa karavA lAgyA. AThama caeNdaza jevI parva tithiomAM te pasaha laI dhArmika pustako vAMcate, te sAMbhaLI pelA be baLada paNa bhakapariNAmI thayA. je divase zeTha pite upavAsa kare te divase pelA be baLado paNa ghAsa ke pANI kaMI ja na vApare, nIluM ghAsa jemanuM tema paDI rahe. zeThane temanA para potAnA sAdharmika bhAIo je ja prema spharavA lAgyo. dayAnuM sthAna brAtRbhAve lIdhuM. aMtaHkaraNapUrvaka te baLadonI sevA karavA lAgyA. eka vakhate gAmamAM bhaMDIravaNa nAmanA yakSane yAtsava Avyo. te divase gAmanA juvAnIyAo vAhana deDAvavAnI sarata khelavA lAgyA. jinadAsane eka mitra, pelA ati baLavAna ane dekhAvaDA be baLade keIne kaMI pUchayA vagara ja laI gayo. jemanI kAMdha upara jIMdagImAM kaI divasa dhuMsarI paDI nahotI tevA te aNapaTa baLadone, teNe gADIe jeDI khuba deDAvyA. lekamAM te baLadanAM rUpa ane baLanI bhAre prazaMsA thaI. paraMtu prazaMsAthI zuM vaLe? te sukemaLa baLadanA sAMdhA tuTI gayA. jinadAsane mitra kAma patAvI te baLada tene ghera bAMdhI cAlyA gaye, paNa tenI khabara jinadAsane paDavA na dIdhI. jamavAne vakhate jinadAsa ghera Avyo. teNe baLadane ghAsa nIyuM, paNa te ghAsa khAdhuM nahIM, pANI pIvA ApyuM, te paNa na pIdhuM. baLadanAM moM pahoLAM paDI gayelAM ane sAva vIlAM thaI gayelAM joI zeThane ghaNuM duHkha thayuM. teNe AMkhamAM AMsu lAvI, bhaktapazca Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTama vyAkhyAna. 200 khANa karAvyuM, navakAra mahAmaMtra saMbhaLAvyo, vigere dhArmika kriyA karI jinadAse te baLadane niyamaNa karAvI. zubha bhAvanA bhAvatA te baLada marIne nAgakumAra deva thayA ane temaNe ja sudaMSTrane upasarga adharathI ja TALI dIdhe. prabhu nAvamAMthI utarI, rAjagRha nagaramAM padhAryA. tyAM varSa. kALa nirgamana karavA mATe nAlaMdA nAmanA pADAmAM, eka zALavInI zALAnA eka bhAgamAM tenI rajA laI, paheluM mAsakSapaNa svIkArIne rahyA. gazALAnuM AvI maLavuM maMkhalI nAme eka maMkha eTale ke citrakaLA jANanAra bhikSAcaravizeSa hatuM. tene subhadrA nAmanI strI hatI. teo bane, hAthamAM citrapaTa rAkhI, gujarAna calAvatA hatA. teo pharatA pharatA zaravaNa nAmanA gAmamAM AvI caDayAM. te gAmamAM ghANI gAvALA keI brAhmaNanI zALAmAM subhadrAe eka putrane janma Ape te bALaka zALAmAM janmelo hovAthI tenuM nAma "gazALa" rAkhavAmAM AvyuM. gozALe yuvAna thaye. te paNa pharate pharate, rAjagRha nagaramAM jyAM prabhu cAturmAsa rahyA hatA tyAM AvyuM. have prabhune mAsakSapaNuM purUM thayuM eTale pAraNAne divase vijaya nAmanA zeThe, khuba sarasa bhejana sAmagrI ApI pAraNuM karAvyuM. te vakhate AkAzamAM "dhanya che A dAnane " evI devoe uddaSaNA karI ane vasudhArA vigere pAMca divye pragaTa karyA. A hakIkata sAMbhaLI gozALe vicAryuM ke -"A muni koI sAmAnya mAsusa nathI lAgatA. temane annAdi sAmagrI ApanArane tyAM paNa 14 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. zrI kalpasUtra AvI samRddhi thaI jAya, e kharekhara! temane mahAna puNyaprabhAvaja sUcave che. mAre have A citrapaTanuM pAkhaMDa kayAM sudhI veMDhAravuM? huM e prabhAvI mahApurUSane eka ziSya ja bano jauM te temane pratApe kaMI aDacaNa na veThavI paDe." eTalAmAM prabhu pAraNuM karIne pAchA te zALAmAM AvI kAyotsarga karIne rahyA. te vAre zALe namIne be ke -"bhagavana! Aja sudhI ajJAnane lIdhe huM Apane maha6 prabhAva na samajI zakyA, paNa have huM jANuM zakya chuM ke Apa kaMI jevA tevA purUSa nathI. AjathI huM Apane ziSya thaI ApanI sAthe ja rahIza ane ApanuM zaraNu ja haMmezA svIkArIza." prabhu te mana ja rahyA. gozALa game tyAM bhikSA mAgI AjIvikA calAvate, ane pitAne prabhune ziSya mAnavA lAge. prabhune bIjA mAsakSapaNanuM pAraNuM naMda nAmanA zeThe pakavAnnAdi vaDe karAvyuM. trIjA mAsakSapaNanuM pAraNuM sunaMda nAmanA zeThe paramAnnAdi vaDe karAvyuM. cothuM mAsakSapaNa svIkArIne prabhu kArtika zudi pUrNimAe vihAra karIne kellAka sannivezamAM padhAryA. tyAM prabhune cethA mAsakSapaNanuM pAraNuM bahula nAmanA brAhmaNe dUdhapAka vaherAvI karAvyuM. te vakhate devoe adazyamAM rahI tenA dAnanI stuti karI pAMca divya prakaTa karyA. prabhue jyAre rAjagRhathI vihAra karyo tyAre gozALa bhikSA mATe bahAra gaye hate. te bhikSA laI pAcho Ave ane joyuM to zALavInA makAnamAM prabhu na maLe. AkhA nagaramAM te zodhI vaLe. paNa prabhune pattA na lAge. chevaTe teNe potAnAM badhAM upakaraNa brAhmaNane ApI dIdhAM ane dADhI, mUcha tathA mastaka beDAvI pharatA pharatA kallAka gAmamAM Avyo. tyAM prabhune joI belI uThaye ke -prabhu! atyArasudhI huM Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra11 pachama vyAkhyAna. cahatha je dekhAtuM hovAthI Ape kadAca mane dIkSAgya nahIM jAryo hoya, paNa have te upakaraNe vigere tyAgI niHsaMga je thaI gayela chuM, mATe ApanI dIkSA mane paNa ho!" prabhue kaMI javAba na Ape. chatAM te prabhunI sAthe ne sAthe ja rahevA lAgyo. zALAnA niyativAdanuM nimitta prabhu tyAMthI vihAra karI suvarNakhala nAmanA gAma tarapha cAlyA, zALe paNa temanI sAthe ja hatuM. mArgamAM eka jagyAe keTalAka zevALIyA mATInI heTI hAMDImAM khIra rAMdhatA hatA. te joI zALAe prabhune kahyuM ke;-"svAmI! ahIM theDI vAra vizrAMti ke te ThIka, mane paNa kaDakaDIne bhUkha lAgI che. A khIra raMdhAya che te khAIne AgaLa cAlIe."siddhArtha vyaMtara prabhunA mukhathI bolyA ke: "e hAMDI phUTI javAnI che." gozALa turata deDate deDato evALIyA pAse AvyA ane hAMDInA phUTavA viSe bhaviSya bhAkhyuM. govALIyAe potAnA jIvanI jema hAMDInuM rakSaNa karyuM. paraMtu dUdhamAM cokhA nAkhavAmAM kaMI meLa na rahyA, tethI vadhAre pramANamAM paDelA cekhA phulavAthI, kALajI rAkhavA chatAM, hAMDI phUTI gaI! A dekhAva joI zALAe siddhAnta karyo ke "je thavAnuM hoya te thayA vinA na ja rahe?" arthAt te divasathI teNe niyativAda svIkAryo. gazALAnAM ketuka prabhu suvarNakhala pahoMcyA. tyAMthI vihAra karI brAhmaNagrAma padhAryA. tyAM naMda ane upanaMdanAmanA be bhAIonA be mahelA hatA. prabhu naMdanA mahollAmAM gecarI gayA. naMde temane bhaktibhAvathI uttama bhejana vahorAvyuM. zALA upanaMdanA mahollAmAM upanaMdane ghera gaye. tyAM tene vAsI anna maLyuM. AthI tene ghaNe Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zro kalpasUtra 12 99 gusso caDayA. teNe krodhamAM ne krodhamAM zrApa ApyA keH--jo mArA dharmAcArya nuM tapa:teja hoya te e tejanA prabhAve Anu ghara maLI jA ! prabhunA nAme ApeleA zrApa paNa niSphaLa na thavA joie, ema vicArI najIkanA kAI eka daive upanaMdanu ghara khALI nAkhyuM ! tyAMthI vihAra karI prabhu caMpAnagarImAM padhAryA. tyAM premAsItapa svIkArIne trIjuM cAmAsu rahyA. chellA be mAsakSapaNunu pAraN` caMpAnagarInI bahAra karIne teo kAlA nAmanA sannivezamAM padhAryA, ane tyAM eka zUnya gharamAM kAusagga dhyAne rahyA. geAzALAne paDelA mAra e ja zUnya gharamAM, e ja gAmanA jAgIradArane siMha nAmanA yuvAna putra, vidyanmatI nAmanI dAsI sAthe ratikriDA karavA, rAtrine viSe AvyeA. rAtrinA gADha aMdhakAra vyApelA heAvAthI yuvaka-yuvatine geAzALAnI hAjarInI khabara na paDI. teo ratikrIDA karI tyAMthI nIkaLyAM, eTale geAzALA ke je atyAra sudhI chupAIne badhuM jotA hatA te khaDakhaDATa hasI paDyo. siMhune AthI krAdha caDyo. teNe geAzALAne khuba mAra mAryo. pachI jyAre te adhamuA jevA thaye ane khumebuma pADI raDavA lAgyA tyAreja tene chuTA karyA. tyArapachI geAzALe prabhu pAse AvI kahyuM ke- prabhu ! mane ekalAne teNe mATalAbadhA mAra mAryo, chatAM Apa kema vacamAM na paDayA ?" prabhunA zarIramAM saMkramelA siddhArthe kahyu` ke- bhalA mANasa ! tAre gaMbhIratA rAkhavI joie, keAInI mazkarI na karavI ghaTe. havethI sAvaceta raheje." cr tyAMthI vihAra karI prabhu pAtrAlaka gAmamAM jaI, koI eka Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThama vyAkhyAna. 213 zUnya gharamAM kAusagga dhyAne rahyA. tyAM paNa rAtrine viSe skaMda nAmanA yuvakane kaMdilA nAmanI dAsI sAthe ratikriDA karato joI, gozALe mazkarI karyA vinA na rahI zake. tethI tyAM paNa prathamanI jema teNe khuba mAra khAdho! - municaMdra sUrinuM vRtAnta pAtrAlakathI vihAra karI, prabhu kumAraka sannivezamAM AvyA ane tyAM caMpaka ramaNIya nAmanA udyAnamAM kAusagga dhyAne rahyA. te vakhate zrI pArzvanAtha prabhunA saMtAnIya ziSya municaMdra nAmanA AcArya, ghaNA ziSyanA parivAra sAthe vicaratA vicaratA teja gAmamAM kuMbhAranI zALAmAM rahelA hatA. zALAe gAmamAMnA te sAdhune pUchayuM ke -"tame keNu che?" javAba maLyo ke -"ame nirgastha chIe." gozALAe tiraskAra karatAM kahyuM ke -" tame kyAM ane mArA dharmAcArya kyAM ? tamArAmAM ane mArA dharmAcAryamAM merU ane sarasavanA dANuM eTale taphAvata che." te sAdhue zrI mahAvIra bhagavAnane nhAtA oLakhatA. tethI belyA ke -"je tuM che, tevAja tArA dharmAcArya paNa haze. " evAM AkSepanAM vacane sAMbhaLI zALAne krodha caDe. teNe zrApa Apyo ke --"je mArA dharmAcAryanuM teja hoya te tenA prabhAvathI tamAre A Azrama baLI jAo." - sAdhuoe niDaratAthI kahyuM ke-" ame keInA zrApathI mula DaratA nathI ane tArAmAM te evuM kayuM devata che ke amAruM Azrama sthAna baLI jAya?" zALa ghaDIvAra te AzramasthAna sAme joI rahyo, paNa Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 zrI kalapasatratemAM Aga lAge e kaMI saMbhava na jaNAvAthI te khedayukta vadane prabhu pAse AvyuM ane kahevA lAgyuM ke --"he svAmI! meM ApanA nAmathI zrApa Ape, chatAM te sAdhuone upAzraya na banyuM tenuM kAraNa?" siddhArthe javAba Ape ke -" are bevakupha ! teo te zrI pArzvanAtha prabhunA ziSya che. temane zrApa apAyaja nahIM ane ApIe te paNa kaMI na vaLe." te rAtrie, municaMdrasUri jInaka95nI tulanA karatA hovAthI upAzrayanI hAra pratimA dharIne rahyA. pelo kuMbhAra madirApAna karI, ghumate ghumate tyAM AvI caDe. teNe dArUnA nIssAmAM AcArya mahArAjane na oLakhyA. teNe temane keIeka cAra mAnI, gaLuM pakaDI, eTale badho mAra mAryo ke AcArya mahArAjane prANapaMkhI uDI gayo. AvuM maraNata kaSTa veThavA chatAM teo potAnA zubha dhyAnamAMthI jarAya na DagyA. pariNAme temane te ja vakhate avadhijJAna thayuM ane kALadharma pAmI devake gayA. dee AvI te munirAjanA mahimA mATe prakAza karyo. e prakAza joI gAzALe manamAM makalAye ke A khare mAro zrApa phaLe khare ! sAdhuone upAzraya baLyo khare! siddhArthe tene satya hakIkata kahI saMbhaLAvI. chatAM ge. zALAthI zAMta na rahevAyuM. te ekavAra tyAM jaI, sUI rahelA sAdhu one tiraskArI pAchA AvyuM tyAre ja tenA AtmAne zAMti vaLI ! gazALe heDamAM paDe ! tyAMthI vihAra karI prabhu saiArA nAmanA gAmamAM AvyA. gazALe paNa prathamanI jema sAthe ja hatuM. tyAM prabhune ane Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ma vyAkhyAna. 135 66 gAzALAne rAjyanI chupI khAtamI laI janAra jAsusa jANI kATavALe temane heDamAM nAkhavAnA saMkalpa karyo. geAzALAne tA pakaDatAM ja heDamAM nAkhyA. hajI prabhune heDamAM nAkhyA nahAtA. teTalAmAM utpala nimittIyAnI seAmA ane jayaMtI nAmanI e mhenA, jeo saMyama pALavAne asamartha nIvaDavAthI, pAchaLathI sanyAsinI thaI hatI, temaNe prabhune eLakhyA ane pelA kATavALane kahyuM ke:-- jo jo, mUrkhAi na karatA.tame jo A purUSane heDamAM nAkhaze. tA tamAre ja jIvavuM bhAre thai paDaze. A purUSa bIjA kAi nahIM paNa siddhArtha rAjAnA putra mahAvIra prabhu peAte che, eTaluM paNa tamane bhAna nathI ? " e khulAsA sAMbha LatAMja keTavALa bhayathI dhrujI uThayA ane prabhune javAnA mA karI ApI, temanA caraNamAM namI, peAtAnA aparAdhanI kSamA mAgI. geAzALAne paNa prabhunA ja eka ziSya mAnI tatkALa cheDI dIdhA. tyAMthI vihAra karI, prabhu pRSTacaMpA nagarImAM padhAryA. tyAM temaNe cAra mahinAnA upavAsa vaDe( cAmAsI tapa ) ceAthuM cAtu osani mana karI, pRSTaca'pAnI mhAra pAraNuM karyuM. tyAMthI vihAra karI teo kAyagala nAmanA sannivezamAM gayA. gAzALAnI khIramAM manuSyanu mAMsa ! te pachI prabhu zrAvastI tarapha vihAra karI gayA ane zrAvastI nagarInI bahAra kAusaggayAne rahyA. bhAjana samaye bhikSA mATe jatA geAzALAe prabhune pUchyuM' ke:" svAmI ! Aje mane kevA mAhAra maLaze ? " siddhArthe ja javAkha mApyA manuSyanuM mAMsa maLaze," ke:-- Aje tA tane tr Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 zrI kalpasatragazALAe vicAra karyo ke jayAM mAMsanI gaMdha paNa na hoya tyAMja Aje bhIkSA levA jauM ane mAMsa maLavAnuM bhaviSya cheTuM pADuM teja huM khare! te zuddha AhAra-pAna karanAra vaizyAnA latAmAM bhIkSA mATe bhamavA lAgyA. - have prasaMga evo banyA ke te nagarImAM pitRdatta nAmanA eka vaizyanI strI-bhadrAne bhAgyAge daraveLA marelAM saMtAna janmabhadrAe potAnA durbhAgyanI vAta zivadata nAmanA eka nimittIyAne karI, ane e doSa nivAravAne zuM karavuM te viSe jIjJAsA karI. zivadatte kaheluM ke "je have tane marelA saMtAna janme te e marelA bALakanuM mAMsa khIra sAthe meLavI, kaI bhikSukane khavarAvaje, eTale tene sArAM-naravAM bALaka avataraze." gazALa zikSAne mATe bhamatuM hatuM, te ja divase bhadrAne mareluM bALaka avatareluM. tethI teNIe te marelA bALakanuM mAMsa khIra sAthe bheLavI taiyAraja rAkhyuM hatuM. teTalAmAM gozALe miSTAnnanI AzAthI bhamato bhamate te ja ghare AvI caDyo. vATa joI beThelI bhadrA ekadama uThIne ubhI thaI ane pelI khIra gazALAne ApI dIdhI. khIra laIne gozALe ravAnA thayA eTale bAIe vicAryuM ke je A bhikSukane khIramAMnA mAMsanI khabara paDaze te jarUra mane zrApa ApI mAruM ghara paNa bALI nAkhaze. tethI teNue zALAnA javA pachI gharanuM bAraNuM ja pheravI nAkhyuM! gazALe AnaMdathI khIra khAdhI ane prabhunI pAse AvI nivedana karyuM, tyAre prabhue te khIravALI AkhI vAta mULathI ja kahI saMbhaLAvI. zaizALAe nirNaya karavA mukhamAM AMgaLI nAkhI vamana karyuM. vamananI aMdara barAbara tapAsa karatAM bALakanuM mAMsa jaNAyuM. khIramAM mAMsa bheLavI, potAne ThaganArI bAI upara gozA Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTama vyAkhyAna. 217 LAne gussA caDyo tethI zrApa ApI teNInuM ghara mALI nAkhavA turata tyAM gayA. paNa gharanuM bAraNuM pheravI nAMkheluM hAvAthI, mULa ghara pArakhI zakayA nahIM, tenA gussA zAMta thavAne badale ulaTA vacceA. teNe kahyuM ke " jo mArA dharmAcArya nuM tapa:teja hAya tA A AkhA lattA maLI jAe. " sAnnidhya rahelA vyatarAe vicAryuM ke prabhunuM mAhAtmya sAva niSphaLa jAya te ThIka nahIM, tethI teoe AkhA latto bALI nAkhyA. prabhunA paga dAjhayA tyAMthI vihAra karI prabhu haridra nAmanA sannivezanI bahAra haeNridravrukSa nIce kAusaggadhyAne rahyA. eja vRkSa nIce rAtavAsA rahelA musAphIe TADhane lIdhe rAtrie agni saLagAveleA. savAra thatAM teo agnine bujhAvyA vagara ja pAta peAtAnA raste cAlatA thayA, agni dhIre dhIre phelAtA prabhu pAse AvyeA. karUpa idhanane khALavA dhyAnarUpa agnine aheAniza saceta rAkhanAra prabhu AvA sthULa agnithI jarA paNa kSeAbha na pAmyA. agnie peAtAnA bhAva bhajanmyA. vadhu te kaI nahIM paNa prabhunA paga dAjhayA. gAzALA tA agni joine, muThI vALI tyAMthI nAsI ja gayA. pachI jyAre agni AlavAi gayA tyAre pAchA prabhu pAse AvIne esI gayA ! AlIza gAzALAnA cALA-caTakA tyAMthI vihAra karI prabhu nagalA nAmanA gAme AvyA ane vAsudevanA maMdiramAM pratimA dharIne rahyA. tyAM kAkapriya geAzALA AMkhanA cALA-caTakA karI gAmanAM bALakAne khIvarAvavA lAgyA. ALakA bhayabhIta banI nAsabhAga karavA maMDyA.mALakInA mA bApAne babara paDatAM temaNe tyAM AvI geAzALAnI jhATakaNI kADhI nAkhI Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 zrIkaTapasatra ane khUba methIpAka paNa cakhADa! tyAMthI vihAra karI prabhu * Avarta gAma padhAryA, ane baLadevanA maMdiramAM pratimA dharIne rahyA. tyAM paNa gauzALe potAnA svabhAva pramANe bALakane bI. varAvavA mukhanA cALA karavA mAMDyA. bhayabhIta banelAM bALakanA mAbApoe joyuM ke meMzALe te eka bevakupha bhikSuka mAtra che, tene mAravAthI kaMI lAbha thAya tema nathI. tethI temaNe tenA gurUne ja zikSA ApavAne manasube karyo. temaNe vicAryuM ke "je gurU pitAnA ziSyanA taphAna muMgeheDe joyA kare che ane vArate nathI tene ja zA sArU zikSA na karavI ?" dubuddhivALAM mAbApa, jevA prabhune mAravA taiyAra thayAM ke teja veLA maMdiramAMnI baLadevanI mUrti e ja haLa upADI temane aTakAvyA. e dekhAva joI Azcaryamugdha banelA leke prabhunA pagamAM namI paDyA ane potAnA aparAdha badala vAraMvAra pazcAtApa karavA lAgyA. tyAMthI vihAra karI prabhu corAka sanniveze gayA. tyAM eka mAMDavAmAM uttama bhejana raMdhAtuM hovAthI, "bhojana taiyAra tha. vAne have keTalIvAra che?" te tapAsavA gozALa chAnomAno chupAIne, nIce vaLIne vAraMvAra jovA lAgyo. te gAmamAM ceranI ghaNI raMjADa hatI. tethI saMtAIne jotA gozALAne lokee cora mAnI pakaDa ane mAryo paNa khare! gozALAe gusse thaI zrApa Ape ke-"je mArA svAmInuM tapa teja hoya te A mAMDe baLI jAo." prabhunuM nAma laI zrApa Apela hovAthI, prabhunA bhakta vyaMtaroe tatkALa mAMDave bALI nAkhyA. tyAMthI prabhu kalaMbukA nAmanA sannivezamAM padhAryA. ahIMyA megha ane kAlahastI nAmanA be bhAIo parvatanA rakSaka tarIke adhikAra bhegavatA hatA. kAlahastIe manadhArI prabhune ane Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachama vyAkhyAna. gazALAne cora mAnI pakaDyA ane temane yogya sajA karavA potAnA bhAI-meghane soMpyA. megha prathama siddhArtha rAjAne nAkara hatuM. tethI teNe prabhune pIchANyA, ane pitAnA bhAIe karelA. avinayane khamAvI prabhune tathA gozALAne paNa mAnapUrvaka choDI dIdhA. lATa dezamAM prabhune praveza-upasargonI paraMparA kalaMbukA sannivezathI vihAra karI zrI mahAvIra prabhu kilaSTa karmonI nirjarA karavA mATe lATa dezamAM AvyA. lATa dezanAM nivAsIo ghaNuM krUra svabhAvanA hatAM. prabhu upara temaNe ghora upasargo karyA. paraMtu pariNAme prabhune to ekAMta lAbha ja thaye- e upasargo zAMtithI vedI laI temaNe ghaNAM karma khapAvyAM. naMdiSaNasUrinuM vRttAnta lATadezamAM vicaratA prabhu anukrame pUrNakalaza nAmanA eka anArya gAma tarapha ekavAra jatA hatA. mArgamAM be cAra maLyA. temaNe prabhunA darzanathI bhAre apazukana thayuM mAnyuM. tethI teo taravAra ugAmI prabhune haNavA doDayA. eTalAmAM idra avadhijJAnane upaga mUkI joyuM to pelA be hatyArA tenI draSTie paDyA. iMdra tatkALa potAnuM vajI vAparI pelA hatyArAone haNI nAkhyA. tyAMthI vihAra karI prabhu bhadrikApurI padhAryA. tyAM teo pAMcamuM comAsuM rahyA ane mAsI tapa karyo. mAsI tapanuM pAraNuM nagara bahAra karIne teo anukrame taMbAla nAmanA gAme gayA. ahIMyA pArzvanAtha prabhunA saMtAnanIya naMdiSeNa nAmanA bahuzrata vRddha AcArya ghaNu ziSyanA parivAra sAthe AvIne rahyA hatA. gozALAe pahelAM jema municaMdrasUrinA ziSyane tiraskAra ane upahAsa karyo hate tema A AcAryanA ziSyone paNa teNe potAnA svabhAva pramANe Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 zro kalpasUtra cIDavyA. rAtrie diSeNasUri upAzrayanI bahAra kAusagga dharIne sthira rahyA, te veLA cokI karavA nIkaLelA, gAmanA koTavALanA putre coranI bhrAMtithI, te AcAryane bhAle mAryo. AcAryane maraNAMta kaNa thayuM, chatAM potAnI zAMti ane dhIratAthI jarA paNa na caLyA. prANaghAtaka bhAlAnI vedanA zAMtacitte sahana karatAM, temane te ja vakhate avadhijJAna utpanna thayuM ane kALadharma pAmI devaloke gayA. punaH jAsusa tarIke pakaDAyA ! tyAMthI vihAra karI prabhu kUpika nAmanA sannivezamAM AvyA. mauna dharIne rahelA prabhune tyAMnA adhikArIoe gupta jAsusa jANuM, zAlA sAthe pakaDyA. te gAmamAM vijayA ane pragabhA nAmanI be saMnyAsinI rahetI hatI. te banne prathama te zrI pArzvanAtha prabhunI saMtAnIya sAdhvIo hatI. paNa saMyama na paLavAthI saMnyAsinI thaI gaI hatI. te saMnyAsinIoe prabhune oLakhyA ane adhikArIone kahyuM ke -"are mUrkhAo! A to siddhArtha rAjAnA jagat uddhAraka putra zrI mahAvIra prabhu pite che. AvA pUjanIya mahAtmAne pakaDavAthI kevA anartha bhegavavA paDaze tenuM tamane bhAna che? temane jaladI cheDI mUkavAmAM ja tamArUM kalyANa che."bhayabhIta banela adhikArIoe temane zALA sAthe cheDI mUkyA. gazALe judo paDyo! tyAMthI vihAra karI prabhu vaizAlI nagarI tarapha cAlyA. cAlatAM cAlatAM be rastA AvyA. gozALe be ke -"he svAmI! mane leke mAra mAre che chatAM Apa mAna rAkhe che ane koIne vAratA paNa nathI. tethI tamArI sAthe huM zA sAruM Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTama vyAkhyAna. 221 rahuM?ema kahI tyAMthI chUTe paDI bIje mAge cAle. mArgamAM tene pAMcaso cera maLyA. temaNe gozALAne "mAma, mAmo" kahI vArApharatI tenA khabhA upara svAra thaI, evo te phera ke gozALe sAva lothapotha thaI gayo ! pachI cere tene tyAM ja paDatuM mUkI cAlyA gayA. gozALa khinna thaI vicAravA lAgyuM ke AnA karatAM te svAmI sAthe rahevAmAM ja majA che." te prabhunI pharIthI tapAsa karavA lAgyo. prabhu vicaratA vicaratA vaizAlI nagarI pahoMcyA. ' luhArano upasarga tyAM eka luhAranI zALA khAlI dekhI, lokonI AjJA laI, prabhu temAM pratimA dhyAne rahyA. zALAne svAmI-luhAra cha mahinA thayAM rogathI pIDAI mAMDamAMDa sAjo thaI, teja divase leTuM ghaDavAnA hathiyAra hAthamAM laI, pitAnI zALAmAM AvatA hatA. tyAM prabhune jovAthI tene bhAre apazukana bhAsyuM. teNe ghaNuvaDe prabhune mAravAno nizcaya karyo. eTalAmAM Indra avadhijJAnathI sarva vyApAra jANuM lIdhuM ane luhAranA ghaNavaDe tene potAne ja mArI nAkhyA. tyAMthI vihAra karI prabhu grAmAka sannivezamAM gayA. ahIM udyAnamAM kAusaggaththAne rahelA prabhuno bibhelaka nAmanA yakSe sAre mahimA karyo. kaTapUtanA vyaMtarIne upasarga tyAMthI vihAra karI prabhu zAlizIrSa nAmanA gAmamAM gayA. tyAM udyAnane viSe, mAha mahInAnI kaDakaDatI TADhamAM prabhu kAusaga dhyAne rahyA. prabhunA tripRSTha vAsudevanA bhavamAM temane eka vijayavatI nAmanI aNamAnItI rANe hatI. te vijayavatI marIne, ghaNAM bhavabhramaNa karI kaTapUtanA nAme vyaMtarI thaI hatI. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 zrI kalapasavate vyaMtarIe prabhune dekhI-pUrvabhavanuM vaira saMbhArI, vairane badale levA tApasInuM rUpa vikuvyuM. pachI jaTAmAM hima jevuM ThaMDuM jaLa bharI, prabhunA zarIra upara chAMTavA mAMDayuM. te jaLa vaDe prabhune evo te Akare zIta upasarga thayo ke, je bIje kaI sAdhAraNa jana-prANI hoya te tyAMja ThaMDIthI aceta banI jAya. prabhue AkhI rAta e upasarga zAMtithI vedyo. aMta sudhI prabhune nizcala rahelA joI vyaMtarIne krodha zamya ane pUrvavaira tyajI prabhunA caraNamAM namI paDI. upasargane samabhAve sahana karatA ane chaThThanA tapa vaDe vizuddha thatA prabhune te vakhate lokAvadhi avadhijJAna utpanna thayuM. magadhamAM vihAra tyAMthI vihAra karI prabhubhadrikApurIe AvyA. tyAM mAsI tapavaDe tathA vividha prakAranA abhigraho vaDe AtmAne bhAvatA, chaThuM comAsuM rahyA. ahIMA gozALe paNa zodhate zete pharI pAcha cha mahIne prabhune AvI maLe. prabhue mAsI tapanuM pAraNuM nagarInI bahAra karI, tubaMdha magadhadezamAM upasarga rahitapaNe vihAra karavA mAMDaye. - magadhadezamAM ATha mAsa upasarga rahita vicarI bhagavAn ma. hAvIra AlaMbhikA nagarImAM cAturmAsa karavA padhAryA. tyAM mAsI tapa vaDe sAtamuM cAturmAsa purUM karI,nagarInI bahAra pAraNuM karyuM. tyAMthI vihAra karI teo kuMDaga sannivezamAM vAsudevanA cityamAM pratimA dhyAne rahyA. tyAM gozALa paNa vAsudevanI pratimA sAme puMTha rAkhIne beThe, tethI lokoe tene tyAM paNa phUTa ! karmarUpI zatrune mardana karanArA prabhu tyAMthI vihAra karo mardana gAma padhAryA ane tyAM baLadevanA maMdiramAM pratimA dhyAne rahyA. tyAM ge zALa baLadevanA mukhane viSe purUSacinha rAkhIne rahyA, tethI loka Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 chama vyAkhyAna. e tene tyAM paNa mAryo. evI rIte banne jagyAe lekAe tene muni jANuM choDI mUkyo. tyAMthI vihAra karI prabhu bahuzAla gAmanA zAlavana nAmanA udyAnamAM pratimA dhyAne rahyA. tyAM rahetI zAlAryA nAme vyaMtarIe prabhune ghaNA upasargo karyA, chatAM dhyAnastha prabhune jarA paNa calAyamAna na karI zakavAthI, thAkIne potAne aparAdha khamAvIne prabhuno mahimA gAye. tyAMthI vihAra karI, prabhu hArgala gAma padhAryA. tyAMnA jitazatru nAmanA rAjAnA amaladAree, manadhArI prabhune tathA gazALAne chupA jAsusa mAnI pakaDayA ane rAjA pAse hAjara karyo. rAjasabhAmAM u5la nAmane nimitte prathamathI ja AvIne beThA hatA. teNe prabhune ekadama oLakhyA ane pote ubhA thaI prabhune bhakitapUrvaka vaMdana karyuM. teNe rAjAne kahyuM ke -"rAjana ! A jAsUsa nathI, tema kaI sAdhAraNa manuSya paNa nathI. siddhArtha rAjAnA putra-vizvavaMdya zrI vardhamAna svAmI pite ja che!" rAjAe tarataja prabhune tathA zALAne mukta karyo. potAnA adhikArIonI bhUla badala pote prabhu pAse aMtaHkaraNapUrvaka kSamA yAcI. tyAMthI vihAra karI prabhu purimatAla nAmanA nagare gayA, tyAM zakaTamukha nAmanA udyAnamAM zrI mallinAtha prabhunuM maMdira hatuM. te udyAna ane nagaranI vaccenA kaI pradezamAM prabhu pratimA dhyAne rahyA. e arasAmAM te nagarane vagura nAmane zrAvaka, zrI mallinAtha prabhunI pratimAnI pUjA karavA mATe nagaramAMthI zakaTamukha udyAna tarapha jato hato. te vakhate IzAneMdra, zrI mahAvIra prabhune vaMdana karavA Avela. teNe vagura zrAvakane pUjA karavA jate joI kahyuM ke -"vagura zrAvaka! A pratyakSa jinezvaranuM ullaMghana karI, jinezvaranA biMbane pUjavA kayAM jAo che ? A chellA tIrthakara zrI mahAvIra prabhu pote ja che. teo chaghasthapaNe vicaratA vicaratA ahIM AvI pratimA dhyA Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 zrI kalpasUtra ne rahyA che." vagura zrAvaka takSaNa prabhu pAse AvyA ane ajJAnathI thayelA aparAdha badala mithyAdukRta daI, bhaktithI vaMdana karyuM. tyAra pachI te vagura zrAvaka udyAnamAM jaI zrI manninAtha prabhunI pratimAnI pUjA karI potAne ghera gaye ane Indra paNa potAne sthAne gaye. - lAMbA lAMbA dAMtavALA daMpatI tyAMthI vihAra karI, prabhu anukrame unnAga nAmanA sanniveza tarapha jatA hatA, tyAM rastAmAM taratanAja paraNelA lAMbA lAMbA dAMtavALA vara-vahune sAmethI AvatAM joI, gozALAthI muMgA na rahevAyuM. te belI uThyo ke "aho ! vidhirAja paNa ke kuzaLa che ke dUra dUra vasatAM strI-purUSane barAbara lakSamAM rAkhI, jene je yogya hoya tene teja meLavI Ape che. juo te kharA ! A banAM dAMta ane peTa kevA meTAM che ? vAMsAmAM paNa khuMdha nIkaLI che ane nAke ya cIbA ! vidhAtAe sarakhe sarakhI joDI ThIka meLavI dIdhI che!" A pramANe mazkarI karatA zALAne pakaDI vara-vahu sAthenA mANasoe khUba mAryo ane rasIthI bAMdhI vAMsanA eka jALAmAM haDaselI dIdho. pAchaLathI prabhune chatradhara hovAnI khabara paDatAM tenAM baMdhana cheDI mukta karavAmAM AvyuM. svecachanA upasarga pachI prabhu tenI sAthe cAlatA gabhUmimAM AvyA. tyAMthI rAjagRha nagaramAM padhArI AThamuM cAturmAsa cemAsI tapavaDe puruM karyuM, ane te comAsI tapanuM pAraNuM nagaranI bahAra karyuM. prabhue vicAryuM ke:-"mAre hajI ghaNuM karma nirbharavAnAM che. cIkaNAM karmane kSaya karavA mATe upasarga thAya tevI bhUmija pasaMda karavI joIe." temaNe te mATe vajIbhUmi pasaMda karI. te Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sama vyAkhyAna. razya bhUmimAM paramAdhAmI jevA krara plee temane ghaNuM upasarga karyA. paraMtu e upasargothI karmane dhvasa thatuM hovAthI, plecchone paNa baMdhuthI adhika premathI cAhavA lAgyA. prabhue teja bhUmimAM navamuM caturmAsa mAsI tapavaDe purUM karyuM, ta uparAMta bIjA be mahinA tyAM ja vicaryo. tyAM comAsAmAM kaI eka niyata sthAna na maLavAthI prabhue navamuM comAsuM aniyataja kareluM. tyAMthI vihAra karI prabhu siddhArtha pure AvyA. tyAMthI kurmagAma tarapha jatAM rastAmAM zALAe eka talano cheDa joI prabhune pUchayuM ke -" prabhu ! A choDa phaLaze ke nahIM?" prabhue kahyuM ke -"phaLaze. tene sAta phUla lAgyAM che te sAte kulanA jIva marIne Aja choDanI zIMgamAM sAta tala thaze. " prabhunAM vacanane juThuM pADavA teNe te choDavo mULamAMthI kheMcI kADhI pheMkI dIdho. najIkamAM rahelA vyaMtaree A ghaTanA jANI, prabhunI vANune niSphaLa na banAvavA, tyAM vRSTi karI. varasAdathI bhInI thayelI bhUmimAM, cheDanuM mULIyuM ke gAyanI ArIthI barAbara dabAI gayuM ane dhIre dhIre te cheDe hato te ja thaI gaye. telezyAno vidhi kurmagAmanI bahAra vaizyAyana nAmane eka tApasa madhyAnha samaye, banne hAtha uMcA karI, sUrya sAme daSTi rAkhI, jaTA chUTI. mUkI, sUryanI AtApanA lete hato. sUryanA sakhta tApane lIdhe tenI jaTAmAMthI jUe (dhUkA) kharatI hatI. tApasa te jUo pAchI vINuM potAnI jaTAmAM mUkatA. AvuM dusaha anuSThAna , karI rahelA tApasanI ceSTA karyA vagara zALAthI na rahevAyuM. - 15 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 zrI kalpasUtrateNe tenI jaTAnI jUo joI kahyuM ke -" A tApasane cUkAzayyAtara kahe eja vAjabI che." tApasane e vizeSaNathI ghaNuM mAThuM lAgyuM. tethI teNe krodhAyamAna thaI, zALA upara tejalezyA mUkI. karUNAsAgara prabhue je tene A vakhate na bacAvI lIdhA hatA te jarUra te baLIne rAkha thaI gaye heta. paNa prabhue tejezyA sAme zItale cheDI. tethI pANIthI Aga jevI rIte bujhAI jAya tevI rIte tApasanI tejolesyA paNa zamI gaI. gozALa bacI gayo, vazyAyana paNa prabhunI alokika zakita joI cakita thaye ane pitAnA sAhasika karma mATe kSamA yAcI. zALe prabhune pUchayuM ke;-"e telezyA zI rIte prApta thAya?" prabhu jANatA hatA ke AvA apAtrane tejezyAnI vidhi zIkhavavI e sapane dUdha pAvA samAna che, chatAM bhAvibhAva kaI mithyA karI zakanAranathI ema mAnI gozALAne tejezyAnavidhi zIkhavyuM. te vidhi nIce pramANe -" je manuSya sUryanI AtApanA pUrvaka haMmezAM chaThTha kare, ane eka muThI aDadanA bAkaLA tathA aMjali mAtra garama pANIthI chaThThanuM pAraNuM karyA kare te tene cha mAsane aMte telezyAnI prApti thAya." tyAMthI vihAra karI prabhu pAchA siddhArtha pura tarapha jatA hatA tyAM mArgamAM pelA talanA choDavAno pradeza A zALa be ke -"he svAmI ! Apane meM talanA je choDavA mATe pUchayuM hatuM, temAM ApanA kahevA pramANe tala thayA nathI." prabhue uttara Ape -"je eja talanA A choDa ubhe." gozALAne prabhunAM vacana upara ekAeka zraddhA zAnI bese? teNe te choDavAnI zIMga cIrI joI, ane tala gaNI joyAte barAbara sAtanA hIsAbe nIkalyA. AthI teNe pitAnI matikalpanA Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaIma vyAkhyAna. 227 pramANe siddhAMta karyo ke "je prANIo je zarIramAM mare che, teja prANuo pAchA teja zarIramAM tyAMne tyAMja utpanna thAya che."bIje nizcaya e bAMdhyuM ke -"je thavAnuM hoya teja thAya che. e rIte teNe potAnAM junA niyativAdane vadhAre majabuta karyo. gazALAne "sarvajJa hevAne dAve te jetezyA sAdhavA mATe zALA prabhuthI chuTe paDo. teNe zrAvastI nagarImAM eka kuMbhAranI zAlAmAM rahI, prabhue kahelA vidhi anusAra cha mahinA tapa karI, telezyA siddha karI. eTalAmAM zrI pArzvanAtha prabhunA cha sAdhuo ke jeo saMyama na pALI zakavAthI gRhastha thayA hatA ane aSTAMga nimittanA jJAnamAM niSNAta hatA teo zALAne maLyA. temanI pAsethI te aSTAMga nimitta bhaye. eka te telezyAnI siddhi prApta thaI, ane te uparAMta aSTAMga nimittanuM jJAna maLyuM, eTale zALAne garva chalakAI nIkaLe. te pitAne sarvajJa tarIke oLakhAvate pRthvI upara vicaravA lAgyA. - have prabhu siddhArthapurathI vihAra karI vaizAlI nagarI pa. dhAryA. tyAM siddhArtha rAjAnA mitra zaMkha nAmanA gaNarAje prabhune bhakitapUrvaka vaMdana karyuM. tyAMthI vihAra karI teo vANija nAmanA gAme AvyA ane gAma bahAra keI eka pradezamAM pratimA dharIne rahyA. te gAmamAM AnaMda nAmane zrAvaka rahetA hatA, te haMmezAM chaThTha tapa karato ane sUryanI AtApanA lete. zrAvakanI utkRSTa kriyA karavAthI tapasvI AnaMdane avadhijJAna utpanna thayuM hatuM. chatAM te prabhu pAse AvI, vaMdana karI belyo ke -"he prabhu! Apane dhanya che. AvA ghora upasargo paDavA chatAM Apane samabhAva Dagale nathI ! nAtha, have Apane thoDA ja vakhatamAM kevalajJAna upanna thaze." e pramANe prabhunI stuti karI, AnaMda Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 zrI kalpasUtra zrAvaka pitAnA ghera gaye ane prabhu paNa tyAMthI vihAra karI, zrAvastI nagarI padhAryA. tyAM dazamuM cAturmAsa vividha tapa vaDe saMpUrNa karyuM. - saMgama devanA ghara upasargo cAturmAsa purUM thatAM, prabhu nagarInI bahAra pAraNuM karI, viciratA vicaratA anukame pleca7 lekathI bharapUra evI daDhabhUmimAM AvyA. tyAM peDhAla nAmanA gAmanI bahAra polAsa nAmanA caityamAM temaNe aThThama tapa svIkArI praveza karyo ane eka rAtrinI pratimA dharIne rahyA. e vakhate zakendra pitAnA avadhijJAnathI prabhune dhyAnamagna joI, turata siMhAsana parathI utarI, prabhune udezI namana karyuM. te pachI Indra prabhunA haiye guNanI pra zaMsA karatAM, pitAnI sudharmasabhAmAM beThelA deve samakSa kahyuM ke "ahe, zrI viraprabhu kevA dhyAnamagna thaI rahyA che? temanI dhIratAnI ane aDagatAthI huM keTalI stuti karUM? temanA dhyAna mana cittane calAyamAna karavA, kadAca traNa jagatanA prANIo ekaThA thAya te paNa niSphaLa ja jAya." sabhAmAM beThele, Indrane eka sAmAnika deva-saMgama, prabhunI prazaMsA sahana na karI zake. te bhrakuTI caDAvI, dhrujatA svaramAM tADukI uTho ke:-"devendra! A devanI sabhAmAM eka pAmara sAdhunA vakhANa karatAM Apane jarAya saMkeca nathI thatuM? devo karatAM eka sAmAnya manuSyamAM vizeSa sAmarthya hoya evI kaI kalpanA paNa na karI zake. je devo merU parvatane paNa eka TephAnI jema pheMkI daI zake, je deve samudranA agAdha jaLanuM eka aMjalI mAtrAmAM pAna karI zake, ane je deve AkhI pRthvIne chatrInI jema eka bhujAthI tenI rAkhe temanI pAse eka mAnavasAdhu zI gaNatarImAM che? surendrI Apa jyAre ke manuSyanI prazaMsA A sabhAmAM kare che tyAre Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma vyAkhyAna. 29 samagra devajAtinuM apamAna karatA hA che. devonI evI avagaNanA Apane na Ale. mane Apane vizeSa khAtrI karavI DAya tA huM pote ja tene eka kSaNavAramAM gabharAvI dauM ! ' 66 indre vicAryuM ke jo huM dhArUM te saMgamane hamaNA ja khelatA baMdha karI zakuM. paNa jo huM tene atyAre hukama karI jatA aTakAvI daIza to te ddhi ema ja samajaze ke tIrthaMkaro tA pArakAnI sahAthI ja tapa kare che. eka saMgamanA manamAM nahIM paNa lagabhaga badhA devAnA manamAM khATAM bhUta bharAi jaze. mATe atyAre tA A duSTane tenu dhAyuM karavA devAmAM ja lAbha che. samayane mAna ApI te mAna rahyo. 29 * krodhathI dhamadhamI rahelA sagamadeva prabhune calAyamAna karavA, indra samakSa pratijJA karI, turataja sabhAmAMthI cAlI nIkaLyeA. ane sIdhA prabhu pAse AvI ubhA rahyA. prabhunI zAMta mukhamudrAmAMthI zAMti ane karUNAnI amIdhAra jharatI hatI. paNa sa'gamane teA te ulaTuja pariNamyuM. kAraNu ke tenuM hRdaya krodha ane irSothI dhagI rahyu hatu. (1) sA prathama teNe dhuLanA varasAda varasAvye, dhuLathI prabhunuM sArUM zarIra DhaMkAI gayuM. nAka, AMkha ane kAna vagere zarIranAM dvAra evAM te pUrI dIdhAM ke prabhune zvAseAcchavAsa paNa rUdhAi gayA. eTalethI paNa prabhunuM dhyAna na tUTayuM. (2) dhuLane kha MkherI nAkhI, te duSTe vajra jevA kaThAra mukhavALI kIDIe prabhunA zarIra upara vaLagADI. sAyanI jema te kIDIoe prabhunuM zarIra cALaNI jevuM karI nAkhyu ane eka taraphathI praveza karI bIjI tarapha kIDIo nIkaLI zake evuM anAvI mUkayuM. chatAM kSamAsAgara teA acaLa ja rahyA. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 zrI kalpasUtra-- (3) te pachI pracaMDa DAMsa upajAvyA. DAMsanA tIkSNa caTakAthI prabhunA zarIramAMthI gAyanA dUdha jevuM rUdhira jharavA lAgyuM. (4) tIkSNa mhAMvALI ghImelA prabhunA zarIre evI te sajjaDa rIte cAMTADI ke Akhu` zarIra dhImelamaya dekhAvA lAgyuM. (5) te pachI vIMchIo viSuvyo. pralayakALanA agninA taNakhA jevA vIMchIe, bhagavaMtanA zarIrane bhedI nAkhyu (6) tyArapachI neALIyA vikuo. te " khI ! khI ! " evA zabdA karatA, doDIdoDIne potAnI ugra dADhavaDe, bhagavatanA zarIranu mAMsa teADavA lAgyA. (7) te pachI bhayaMkara sarpo cheADI mUkayA. mahAvIra paramAtmAnuM sArUM. zarIra--pagathI mAthA sudhI, sauthI chavAI gayuM. kRSNAe phATI jAya tevA jorathI prabhu upara AnA prahAra thavA lAgyA, dADhA bhAMgI jAya teTalA maLathI te DasavA lAgyA. (8) peAtAnuM badhuM jhera vamana karI, sarpo dAraDA jevA thaI gayA eTale saMgame uMdarI utpanna karyAM. te nakhathI ane dAMtathI prabhunA magane khaNavA lAgyA ane teno upa2 sUtra karIne paDelA ghA upara khAra chAMTavA jevu karyu.. (9) te pachI madonmatta hAthIe vikurto. hAthIoe prabhunA zarIrane sudrathI pakaDI, addhara uchALI, daMtazULa upara jhIlI, dAMtavaDe prahAra karyAM, ane paga nIce paNa cagadayA. (10) hAthIthI kSeAla na thayA eTale hAthaNIe AvI. te hAthaNIoe paNa prabhune tIkSNa dAMtathI ghaNA prahAra karyA ane prabhunu` zarIra paga nIce kacayuM. (11) adhama sa Mgama dhruve pizAcanuM rUpa dharyuM. te pizAca agninI javALAethI vikarALa banelA peAtAnA mukhane phADI, Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chama vyAkhyAna, ra31 hAthamAM talavAra pakaDI prabhunI sanmukha dhasI Avyo ane aTTahAsya vigere ghara upasarga karyA. (12) nirdaya saMgame te pachI vAghanuM rUpa lIdhuM. pitAnI vaja jevI dADhathI ane trizUla jevA tIkSaNa herathI prabhunA zarIrane teNe vidArI nAkhyuM. (13) eTaluM chatAM paNa prabhune dhyAnamAM acaLa rahelA joI, ThagArA saMgame siddhArtha rAjA ane trizalA mAtAnuM rUpa lIdhuM. mAtapitA jANe karUNavilApa karatAM hoya tema bolavA lAgyAM ke-"he putra! te AvI duSkara dIkSA zA sArU lIdhI? ame ghaNuM du:khI thaI nirAdhAra bhikhArInI jema ADAavaLA rajhaLIe chIe. amArI saMbhALa tuM nahIM le te bIjuM kazuM leze? tuM A DAhyA hovA chatAM amArAM du:kha sAme kAM nathI jete?. (14) evA karUNa vilApathI paNa prabhunuM mana na raMgAyuM. saMgame eka chAvaNa vikuvI. te chAvaNInA mANasee prabhunA paga vacce Aga saLagAvI, bhAta rAMdhavA paga upara vAsaNa mUkayuM. - agni eTale badhA Akare karyo ke prabhunA paga nIce paNa maLavA lAgyA. (15) te pachI eka caMDAla vikuoM. te caMDALe prabhunI DokamAM, be kAnamAM, be bhujAmAM ane jaMghA vigere avayava upara pakSIonAM pAMjarAM laTakAvyAM. pakSIoe cAMca ane nakhanA prahAra eTalA badhA karyA ke prabhunuM zarIra pAMjarA jevuM chidravALuM thaI gayuM. (16) te pachI pracaMDa pavana vizeM. e pavanathI parvate paNa kaMpavA lAgyA. prabhune upADIne nIce paTakI dIdhA. (17) eka bhayaMkara vaLI upajAvI, kuMbhAranA cAkaDA Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 zrI kalpasatra upara rahelA mATInA pIMDAnI peThe prabhune khUba bhamAvyA. eTaluM chatAM saMgamane kaMI dI' na vaLe. saMgame vicAryuM ke-"upasarga karI karIne huM thAkayo, paNa A vA jevA kaThina manavALA munine kaMIja asara thatI nathI. have huM pAcho iMdranI sabhAmAM zI rIte he batAvI zakIza? A muni paNa kaI vicitra je che ke ATaluM ATaluM mAthe karavA chatAM potAnA dhyAnamAMthI jarAya calAyamAna thatuM nathI." teNe have AkarAmAM AkarA upasarga karavAno nizcaya karyo ! (18) saMgame hajAra bhAra jeTaluM vajanadAra eka kALacaka vikuchyuM te kALacaka upADI jorathI prabhunA zarIra upara nAkhyuM. je kALacaka merU parvatanA majabuta zikhara para paDayuM hoya te tenA paNa cUrecUrA thaI jAya, te caka prabhunA zarIra para paDavAthI, teo DhIMcaNa sudhI jamInamAM pesI gayA. anukuLa upasargo chatAM saMgamanI dhAraNuM pAra na paDI. teNe joyuM ke zastranA prANaghAtaka ke krara prANIonA trAsadAyaka upasargo A munine calita karavAne badale, ulaTA vadhAre daDha banAve che. mATe have chellAmAM chelle upAya anukULa upasarga karavAne ajamAvI jouM. jarUra, e prakAranA upasargathI teo bhrAMtimAM paDayA vinA ke phaksAyA vinA nahIM rahe. ' (19) rAtri hovA chatAM saMgame prabhAta vikavyuM. mANase Amatema pharavA ane pitAnAM kAmakAja karavA maMDayA. temaNe prabhune kahyuM ke;-"he devArya ! prabhAta thaI gayuM, chatAM Ama dhyAnamAM kyAM sudhI paDyA rahezo ? uThe-Apane dhyAnane vakhata te kayAraneya pure thaI gaye." paNa prabhu te potAnA jJAnamAM rAtri bhALI rahyA hatA, tethI jarApaNa na DagyA. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GE "kAmadevanI senA jevI devAMganAo vikuvI. te devAMganAoe hAvabhAvAdi ghaNA upasarga kayA, paNa prabhunuM eka rUMvADuye na pharakayuM te na pharakayuM. (pR. 233) K. Art Works, Bombay 2. Meghji Hirji Bombay 3. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ma vyAkhyAna 233 (20) Akhare teNe devaRddhi viSuvI, ane vimAnamAM besI prabhune lalacAvavA lAgyA ke he maharSi ! huM ApanuM AvuM ugratapa ane pavatra satva nihALI bhAre prasanna thayA chuM. Apane je joIe te mAgI tyA. kahA tA tamane svarga mAM lai jauM, kaheA tA meAkSamAM lai jauM, tame prucche tyAM laI jauM." e mIThA zabdothI paNa na leAbhAyA. eTale teNe tatkALa kAmadevanI senA jevI devAMganA vidhruvI te devAMganAoe hAvabhAvAdi ghaNA upasarga karyo, paNa prabhunu eka rUMvADuMye na pharakayu te na kayuM. evI rIte duSTa sa'game eka rAtrimAM mpheTA mhoTA vIsa upasageryAM karyo, chatAM prabhue tA tenA pratye yAdaSTi ja varSovI. peAte dhyAnamAMthI na caDhyA, tema krodhane aMza mAtra paNa vaza na thayA. kharUM jotAM prabhune krodha sphure evA sa Mbhava ja na hatA. kAraNa ke jenAmAM jagatanA nAza karavA jeTalu athavA uddhAra karavA jeTalu asAdhAraNa baLa hatuM te pAte ja AvA duSTa deva upara kRpA dayA ane karUNA ja varasAve te pachI tyAM krodha rahIne zuM kare ? eTale ke krodhane ja prabhu para eTalA badhA krodha caDyA ke peAtAne sAva nirUpayegI karI mUkanAra-prabhune cheDI cAlyA gayA. savAra thatAM prabhue tyAMthI vihAra karyo. prabhu jayAM jayAM jAya tyAM tyAM sa`gamadeva AhArane aneSaNIya karI nAkhavA lAgyA. te uparAMta bIjA paNa vividha prakAranA upasa karyAM. AvI rIte duSTa deve karelA upasargAne lIdhe prabhue cha mahinA sudhI upavAsa karyo. eka vakhate vicaratA vicaratA prabhu vraja nAmanA gAmamAM AvyA. temaNe vicAra karyo ke " huve cha mahune te te deva gayA haze, " eTale chamAsI tapatuM pAraglR karavA tee vraja gAmanA gokuLamAM geAcarI mATe gayA. tyAM pazu te dhruve Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra 234 AhArane aneSaNIya karI nAkhyA, prabhue pAtAnA jJAnamaLathI aneSaNA jANI lIdhI ane turata pAchA pharI te gAmanI bhAra pratimAdhyAne rahyA. saMgame avadhijJAnathI joyu. tA prabhunAM askhalita vizuddha pariNAma jaNAyAM. teNe vicAryuM ke " cha mahinA sudhI niraMtara upasa karavA chatAM A muni DagatA nathI. have te mAre zuM karavuM ? AvA ne AvA bIjA cha mahinA sudhI game teTalA upasarga karIza tA paNa te caLe evA saMbhava nathI." saMgamanA mhAM para prIkkAza kI vaLI. zaramathI teNe peAtAnu sukha chupAvavAnA prayatna karyAM ane kahyuM keH-- hai svAmI ! zakrendre suSo sabhAmAM ApanA sattvanI je prazasA karI hatI te mane yathArtha ja lAgI che. meM ApanA ghaNA aparAdha karyo che- mane e badala kSamA ApazeA. " e pramANe kahI, vilakhA thaI, zakranI bIkathI prabhune vaMdana karI sAdharma devalAka tarapha cAhyA. tyArapachI te ja gAkuLamAM jatI eka vRddha geAvALaNe prabhune dUdhapAkathI pAraNuM karAvyuM. te dAnathI sa MtuSTha thayelA devAe tyAM vasudhArA vigere pAMca divyeA prakaTa karyo, saMgamanA tiraskAra '' saMgama devasabhAmAMthI uThIne cAlI nIkaLyeA tyArathI sAdhama vAsI deva-devIenA udveganA kaMi pAra na hatA. zakrendrane nAca-gAna vinA eka muhUrto paNa na game. chatAM teNe raMgavilAsa tyajI dIdhAM. te ciMtA karavA lAgyA ke: mAvA halakA AtmA pAse meM prabhunI prazaMsA karI e mArI mhATI bhUla thai gai. mArI prazaMsA sAMbhaLIne ja saMgama, prabhu upara upasarga nAkhavAne prerAyA, eTale eka rIte huM ja e upasargeIMnA nimitta banyA. " AvA vicAramAM, TvIna jevuM mukha karI, hAtha upara mastaka TekavI vyagra citta beThA hatA. eTalAmAM Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ma vyAkhyAna. 35 pele| pratijJAthI bhraSTa thayelA kALamukhA saMgamadeva tyAM ja AvatA dekhAyA. indre ekadama peAtAnI najara pheravI vALI ane bIjA devA sAme joi kahyuM ke:-- A pApAtmA Ave che. tenu mukha jovAthI paNa pApa lAge. eNe ApaNA svAmIne ahu bahu rIte kanaDI, mArA mhoTA aparAdha karyo che. e dRSTa jema ApaNAthI na Daryo tema pApathI paNa na DaryAM. e durAtmAne A svargamAM sthAna na maLavu joie. ene jaladI kADhI mUkeA. krodhathI indre tene DAbA paganI lAta mArI TrITakAra ApyA. indranA hathiyAraba`dha subhaTA lAkaDI, pATu, suSui vigerethI tene prahAra karavA lAgyA ane Akhare sabhAmAMthI dhakko mArI bhAra kADhI mUkyA. devIee potAnA hAthanI AMgaLIe maraDI, peAtAnA Akroza jAhera karyAM, sAmAnika devAe paNa tene khUba makAnyA. e rIte cAtaraphathI tiraskAra pAmelA soMgamadeva, cAranI jema mAjImAjI nihALatA-mUDha jevA dekhAtA-TharI gayelA a'gArA jevA kALA meza thai gayA. haDakAyA kUtarAnI peThe, devalAkamAMthI tene dhUtakArI kADhavAmAM AvyeA. tyAMthI te myAnamukhe meru paryaMtanI cUlA upara gayA. saMgamanI agramahiSIe dInamukhe indrane vinaMti karI ke " he svAmI ! jo ApanI mAjJA hAya teA huM mArA pati pachavADe jauM. Indre tene javAnI anumati ApI ane bIjA sarva parivArane pAchaLa jatA aTakAvyeA. tyAM te sa Mgama peAtAnuM sAgarApamanuM AyuSya purUM karavA lAgyA. ,, prabhunA caraNamAM camaredra have gAkuLagAmathI vihAra karI prabhu AlalikA nagarIe AvyA. tyAM harikAMta nAmanA vidyutkramAranA indra prabhune sukhazAtA pUchavA AvyA. prabhunA dhairya guNanI prazaMsA ane stuti Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 zrA ka9pasUtrakarIne te pitAne sthAne gayA. tyAMthI prabhu tAMbikA nagarIe AvyA. tyAM harisaha nAmano vidyukumArane indra prabhune sukhazAtA pUchavA Avye, ane vadana karI pitAne sthAne gaye. tyAMthI vihAra karI prabhu zrAvatI nagarIe padhAryA. te vakhate zakendra AvI kArtikasvAmInI mUrtimAM praveza karI, te mUrti dvArA prabhune vaMdana karyuM. tethI tyAM prabhune ghaNe mahimA phelAyo. tyAMthI vihAra karI prabhu kauzAMbI nagarIe padhAryA. tyAM candra ane sUrya utarIne prabhune bhaktipUrvaka vaMdana karyuM. tyAMthI prabhu vArANasI nagarIe AvyA. tyAM zakendra AvI prabhune vaMdana karyuM. tyAMthI prabhu rAjagRha padhAryA, tyAM IzAnedde AvI temane vaMdana karyuM. tyAMthI teo mithilAnagarI padhAryA. tyAM janakarAjAe tathA dharaNendra prabhune sukhazAtA pUchI vaMdana karyuM. tyAMthI prabhu vaizAlI padhAryA, tyAM prabhue agIyAramuM cAturmAsa karyuM. tyAM bhUta nAmanA nAgakumAranA Ince AvI prabhune sukhazAtA pUchI vaMdana karyuM. cAturmAsa purUM thatAM, prabhu suMsumArapura padhAryA, ane tyAMnA udyAnamAM pratimA dhyAne rahyA. A vakhate camareMdra garva karIne zakane jItI levA, uMco sidharmalokamAM gaye. tethI zake kepa karI tenA para vaja choDayuM. vajAthI bhaya bhIta banelA camare turata prabhunA caraNamAM AvI Azraya lIdhe. tethI te bacI gaye. tyAMthI anukrame vihAra karatA prabhu kezAMbI nagarI padhAryA. prabhune AkarAmAM AkarA abhigraha vaizAMbImAM zatAnIka nAme rAjA rAjya karate hate. tene mRgAvatI nAme rANuM, ane vAdI nAme dharma pAThaka tathA sugupta nAme pradhAna hatuM. suguptane naMdA nAme parama zrAvikA strI hatI. naMdA mRgAvatInI sakhI hatI. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ma vyAkhyAna. 237 mRgAvatIne vijayA nAme pratihArI hatI. teja nagarImAM dhanAvahu nAme eka zeTha rahetA hatA. tene mUlA nAmanI sro hatI. have zramaNa bhagavAna mahAvIre pASa viddha ekamane dine A nagarImAM praveza karyo ane teja divase temaNe dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI-ema cAra prakAre evA ugna abhigraha lIdhA ke: dravyathI supaDAnA khuNAmAM rahela aDada maLe teAja vahAravA, kSetrathI eka paga umarAmAM ane bIjo paga mhAra rAkhIne Ape teAja vaheAravA, kALathI bhikSAcarA bhikSA laI gayA pachInA samaye maLe tAja vaheAravA, ane bhAvathI koi rAjakumArI dAsIpaNAne pAmI hAya, mastaka mu MDAvyuM hoya, pagamAM beDI paDI hAya, rAtI hAya ane aThThama tapa karyA hAya evI jo kei satI strI vaheArAve te ja vaheAravu. e pramANe kevaLa parisaha sahana karavA mATe AkarAmAM AkarA abhigraha svIkArI, prabhu nagarInI aMdara bhikSA mATe pharavA lAgyA. nagarInA rAjA pradhAna tathA anyAnya nikAe ghaNA ghaNA upAya karyo, chatAM prabhune abhigraha purA na thayA. cAra mahinA vyatita thaI gayA. caMdanabALAnuM prathama darzana eTalAmAM zatAnIka rAjAe caMpAnagarI upara caDAI karI, gAmane lazkarathI gherI lIdhu. tethI ca MpApati duSivAhana rAjA tyAMthI nAThA, dhaNIvinAnI thai paDelI caMpAnagarImAM, zatAnIka rAjAnA subhaTAe luMTa calAvI. eka subhaTe dadhivAhana rAjAnI rANI dhAriNI ane putrI vasumatIne pakaDI pAtAnA kabajAmAM rAkhyAM. teNe dhAriNIne potAnI strI tarIke rahevA bahubahu rIte samajAvI, paNa te na mAnI ane peAtAnI jIbha kacarIne marI gai. tyArapachI te subhaTe vasumatIne AzvAsana ApI, peAtAnI putrI tarIke rAkhavAnuM samajAvI, kaiAzAMkhI nagarInI bajAramAM lAvI Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 zrI kalpasatravecavAne vicAra karyo. dhanAvaha zeTha te prasaMge tyAMthI jatA hatA. temaNe pelI rAjaputrI vasumatIne kharIdI lIdhI ane pitAne ghera laI jaI putrI tarIke rAkhI. te bALAnA vinayAdi guNethI, ane caMdana jevAM zItala veNathI raMjita thayelA zeThe, parivAra sAthe maLIne teNInuM "caMdanA" nAma pADyuM. eka vakhate zeTha madhyAnha samaye dukAnethI ghera AvyA. devage kaI nakara hAjara na hovAthI vinita caMdanA ekadama ubhI thaI, pitRbhaktithI zeThanA paga dhevA lAgI. zeThe tene ghaNIya vArI, paNa te zeThane potAnA pitAtulya samajatI hovAthI temAM tene kaMI saMkeca jevuM na lAgyuM. paga detAM caMdanAne kezapAza, sahasA vikharAI gaye ane vALa jaLathI bhIMjAyelI bhUmimAM paDI gaMdA thavA lAgyA. mArI putrInA keza kIcaDathI melA na thavA joIye" ema dhArI, zeThe sahaja svabhAve kezane lAkaDI vaDe uMcA karyA ane pachI AdarathI bAMdhI lIdhA. gekhamAM beThelI zeThANa-mULAe A dRzya joyuM. tenA koThAmAM uDuM tela reDAyuM. teNI vicAra karavA lAgI ke-"A yuvati bALAne kezapAza zeThe pote bAMdhe! je temane bannene saMbaMdha pitA-putrI je hoya te ema keI divasa na bane ! kharekhara ! zeThanI buddhi ja bagaDI lAge che. nakkI, A bALAne potAnI strI banAvaze, ane je A chokarI gharanI dharaNI thaI beThI te mArA burA hAla thavAnA e ni:saMzaya ! mATe A bALAnAM mULIyAM ja ukheDI pheMkI devAM joIe." zeTha hAra gayA eTale mULAe eka hajAmane bolAvI caMda. nAnuM mAthuM muMDAvI nAMkhyuM. pachI tene beDI paherAvI, khuba mAra mArI, dUranA eka aMdhArA oraDAmAM pUrI, bAraNe tALuM ThekI, pitAnA bApane ghera cAlI gaI. sAMje zeTha ghera AvyA Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juma vyAkhyAna. 239 ane caMdanAnI tapAsa karI paNa muLAnA bhayathI kAi nAkara-cAkare kharI hakIkata na kahI. e rIte traNa divasa nIkaLI gayA. ceAthadivase eka vRddha dAsInA dilamAM himmata AvI. teNIe zeThane caMdanAvALI vAta kahI sa MbhaLAvI ane te jyAM purAyelI paDI hatI, te aMdhArI eraDI paNa batAvI dIdhI. zeThe bAraNAnu tALuM ughaDAvyuM ane aMdara jaIne joyuM te caMdanamALA behAla dazAmAM pRthvI upara paDelI ! A dekhAva joI zeThanu hRdaya cIrAI javA lAgyuM. teNe tatkALa tA eka supaDAnA khuNAmAM aDadanA bAkaLA ApI caMdanAne kahyuM ke "hai putra! hamaNA te A aDada vApara! huM jema bane tema jaldI luhArane melAvI tArA paganI eDIe bhagAvuM chuM. " ema kahI zeTha poteja luhArane khelAvavA cAlI nIkaLyA. caMdanAe vicAra karyo ke:--"jo koI bhikSu AvI caDe te tene ApIne A aDada huM vAparU !" teTalAmAM, cha mahinAmAM pAMca divasa uDDA upavAsavALA zrI mahAvIra prabhu pharatA pharatA tyAM padhAryA. prabhune dekhI caMdanAne OMe rUe AnaMda vyApyA. pAte leADhAnI kheDIe vaDe sakhta jakaDAelI hAvAthI umarA eLagavAne azakata nIvaDI. tethI eka paga umarAmAM ane bIjo paga mhAra rAkhI, prabhune aDadanA AkaLA grahaNa karavAnI vinati karavA lAgI. chatAM prabhu Ama pAchA kema karyo! caMdanabALAnI AvI bhaktibhInI prArthanA kema nahIM svIkAratA hAya? kAraNake prabhue dhArelA abhigrahamAM, hajI mAMsunI khAmI hatI ane tethIja pAchA pharavA lAgyA. prabhune pAchA vaLatA joi caMdanAne bahu kheda thayA. tene thayu ke "are, huM kevI abhAgaNI ke A avasare padhArelA prabhu kaMI Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zro kaha satra 240 paNa lIdhA vinA pAchA pharyAM !" te nirAzAnA duHkhathI raDavA lAgI. tenI AMkhamAnA AMsue prabhunA dravya-kSetra-kALa-bhAva ema cAre prakAranA abhigraha pUrNa karI vAnyA. Akhare prabhue aDadanA khAkaLA svIkAryo. prabhunA abhigraha pUrNa thavAthI prasanna thayelA devAe tyAM vasudhArA vigere pAMca divyeA pragaTa karyo. ahi~ kavi pUche che ke paDita leAkeAe caMdanAne mALA kema kahI haze ? khar jotAM teA tene mahA huzIyAra gaNavI joie, kAraNa ke teNIe vIraprabhune khAkaLAvaDe detarIne mAkSa lai lIdheA. tatkALa zakrendra tyAM AvyA, devA mAnadamAM AvI nRtya karavA lAgyA, caMdanAnI eDI tUTIne tene ThekANe suvarNa nAM AMjhara thai gayAM. pUrvanI peThe suAAbhita kezapAza paNa thaI gayA, ane devAe caMdanAne vastrAlaMkArathI suzeAbhita karI dIdhI ! devaduMdubhinA zabda sAMbhaLI zatAnIka rAjA ane mRgAvatI rANI tatkALa tyAM AvI pahoMcyAM. mRgAvatI dhAriNInI ena thatI hatI, teNIe caMdanAne oLakhI. caMdanAne e rIte peAtAnI mAzInA meLApa thayA. caMdanA peAtAnI sALInI putrI thatI hAvAthI rAjA zatAnIka peAte vasudhArA lai javA taiyAra thayA. paNa indre tene tema karatAM aTakAvIne kahyuM ke--"rAjana ! A dhana teA cakranA jene Ape tenAthI ja laI zakAya.' 66 caMdanAe kahyuM ke:-- putrI tarIke mArUM' pAlana--pASaNa karanAra dhanAvaha zeThane ja te dravya maLavu joie." caMdanAnI AjJAthI indre te dhana dhanAvaha zeThane ApI dIdhuM ane kahyuM keH- mA caMdanA zrI vIraprabhunI prathama sAdhvI thaze." te pachI indra prabhune bhaktibhAvathI namyA ane peAtAnA sthAne gayA rAjA zaitAnIka paNa caMdanAne AdarapUrvaka potAne ghera lai gayA ane kanyAonA aMtaHpuramAM yogya sthAna ApyuM. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - + ke 95 sU , +E - J.P. Patel 28 nidA jI rIte banelara - 'mAM kai tha nI eI, caMdanAnI beDI tUTIne tene ThekANe suvaNa nAM jhAMjhara thaI gayAM" | (pR. 240) S K, Art Works, Bombay 2. Meghji Hirji Bombay 2. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSama vyAkhyAna. 41 kozAMkhIthI vihAra karI, prabhu sumaMgaLa nAmanA gAme 5dhAryA. tyAM sanatkumAra indre AvI prabhune vaMdana karyuM. tyAMthI vihAra karatAM, anukrame prabhu caMpAnagarI padhAryA. tyAM svAtidatta nAmanA brAhmaNanI agniheAtrazAlAmAM cAmAsI tapa svIkArI khAramuM cAturmAsa rahyA. te cAre mahinA, rAtrine viSe pUrNa bhadra tathA maNibhadra nAmanA be yakSeA, bhaktithI prerAine prabhunI sevA karavA AvatA. tyAMthI vihAra karI prabhu jaMbikA gAme padhAryAM. tyAM zakrendre AvI prabhu pAse bhaktibhAvabharyAM nATAra bha karyo. pachI te melyA ke: "he jagadgurU ! have Apane thADA divaseAmAM kevalajJAna thavu joie." tyAMthI vihAra karI prabhu miIka gAma AvyA. tyAM camare AvI, prabhune vaMdana karI, sukhazAtA pUchI puna: potAnA sthAne cAlyA gayA. prabhunA kAnamAM khIlA DhokAyA ! mitIka gAmathI vihAra karI prabhu SamAni nAmanA gAmamAM AvyA ane tyAM gAma mhAra pratimA dharIne rahyA. peAtAnA tripRSTa vAsudevanA bhavamAM zayyApAlanA kAnamAM tapAvelA sIsAnA rasa reDAvI. upArjana karelu. azAtAvedanIya karma prabhune A samaye udayamAM AvyuM. te zayyApAlanA jIva ghaNAM bhavabhramaNu karI, A gAmamAM govALIyA thayA hatA. te gAvALa, rAtrie prabhune gAmanI bhAra ubhA rahelA joi, peAtAnA baLadone prabhu pAse mUkI, gAyA dAvA gAmamAM gayA. gAvALa cAlyeA gayA eTale coDIvAre baLada paNa svecchApUrvaka aTavImAM dUra cAlyA gayA. gAyA daIne cevALa pAche Avye ane jue che te tyAM baLada jevuM kaMi na dekhAyuM. te prabhune pUchavA lAgyA ke- hai devAya ! 1} Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 zrI kalpasatra bela, mArA baLada kyAM gayA?"gevALe be-traNa vAra prabhune prazna karyo, paNa dhyAnastha prabhue tene kaMI paNa javAba na vALyo. AthI vALane khUba khIja caDI. te deDate jaIne, jenA tIra thAya che te sarakaTa vRkSanA kASTanA be majabuta khIlA laI Avyo, ane dhyAnastha prabhunA kAnamAM hathaDAvatI bane khIlA uMDA pesADI dIdhA. khIlAnA agrabhAga kAnamAM eka bIjAne maLI gayA. khIlAone keI kheMcIne bahAra kADhI zake nahIM evA nirdaya IrAdAthI, gavALe bane khIlAnA hAra dekhAtA bhAga kApI nAkhyA. e pramANe ghera upasarga thavA chatAM dhyAnamagna prabhu samabhAvathI lezamAtra paNa na caLyA. prabhunA kaMThamAMthI nIkaLelI kAramI cIsa ! prabhu madhyama apApA nagarImAM AvyA. tyAM pAraNAne mATe siddhArtha nAmanA vaizyane ghera gayA. siddhArtha prabhune sArI rIte satkAra karyo ane bhaktibhAvathI pAraNuM karAvyuM. te vakhate tyAM kharaka nAmane eka kuzaLa vaidya beThe hate. te siddhArthane mitra thatuM hatuM. vaidhe prabhunI mukhamudrA bArIkIthI joIne kahyuM ke - kharekhara bhagavaMtanuM zarIra sarva sulakSaNethI saMpUrNa che. paNa plAna jevuM dekhAtuM hovAthI kayAMIka zalya hovuM joIe." - siddhArthane vaidyanI vAta sAMbhaLI Azcarya thayuM. teNe kahyuM ke -"je tame kahe che te vAta kharI hoya te ApaNe barAbara tapAsa karI, bhagavaMtanA zarIramAM zalya kyAM che te zodhI kADhavuM jaIe." vaidhe AkhAya zarIranI tapAsa karI. Akhare prabhunA bane kAnamAM khIlA ThekelA dekhAyA. siddhArthe paNa te joyA. - siddhArtha che -"A koI duSTa mANasanuM tarkaTa hevuM joIe. paNa ApaNe e zalya jema bane tema jaladIthI kADhI Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - a kSama ke 9pa sU = * === varu - 2 - jhalaka MO 2 == dhyAnaratha prabhunA kAnamAM hathaDAvatI ane khIlA uMDA pesADI dIdhA. khIlAnA agrabhAga kAnamAM eka bIjAne maLI gayA. " . (pR. 242) = =0g 0 =R - 2 K. Art Works, Bombay 2. Meghji Hirji Bombay 3. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTama vyAkhyAna. 243 nAkhavuM ghaTe. e zubha kArya karavAthI ApaNe banne puNyanA bhAgIdAra thaIzuM. tethI tame bIjAM kAma paDatAM mUkI tatkALa prabhunI cikitsA karavAmAM citta Apo." vaidya ane siddhArtha to vAta karatAja rahyA. eTalAmAM prabhu tyAMthI cAlI nIkaLyA, ane bahAra udyAnamAM AvI zubha dhyAna viSe ArUDha thayA. siddhArtha zeTha ane kharaka vaidya udyAnamAM pahoM cA. oSadha sAmagrI paNa potAnI sAtheja lIdhI. kharaka vaidya pitAnI vaidyavidyAmAM bhAre kuzaLa hatuM. teNe sANasI vaDe prabhunA kAnamAMnA bane khIlA kheMcI kADhayA. kAnamAM uMDA pesI gayelA rUdhirathI tarabaLa khIlA jevA kheMcAyA ke te ja vakhate prabhu mahAvIranA kaMThamAMthI eka kAramI cIsa nIkaLI gaI ! e cIsanA kAtaradhvanithI AkhuM udyAna khaLabhaLI uThayuM. pachI saMrehiNI oSadhIthI prabhunA ane kAna tatkALa rUjhavI, prabhune khamAvI bhaktipUrvaka vaMdana tathA namaskAra karI, siddhArtha zeTha tathA kharaka vaidyarAja potAnA ghera AvyA. pachI lokoe te sthaLe eka devAlaya paNa baMdhAvyuM. vaidya ane siddhArtha zeTha marIne svarge gayA, khIlAne ghera upasarga karanAra pApI govALa marIne sAtamI narake gaye. e rIte upasargone AraMbha paNa gavALathI thaye ane upasargonI parisamApti paNa govALathIja thaI. A khIlAno upasarga prabhune chelle upasarga hato. upasargonI utkRSTatAH eka pRthakkaraNa vIra prabhune je je upasargo thayA tenA jaghanya, madhyama ane utkRSTa evA vibhAga pADIe te kaTaputanA vyaMtarIe je zIta upasarga karyo te jaghanya upasargamAM utkRSTa saMyamadeve je kALacaka Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra 244 mUkeluM te madhyama upasargAmAM utkRSTa ane kAnamAMthI khIlA khecyA te utkRSTa upasargAmAM utkRSTa jANavuM. e samagra upasargAne prabhue parama zAMtithI, nirbhayapaNuM, krodharahitapaNe, dinatArahitapaNe, ane kAyAnI nizrcaLatApUrvaka sahana karyo. prabhunuM anagAratva zramaNu bhagavAna mahAvIra kevI rItanA anagAra thayA? temaNe Uosamiti pALI: eTale ke hAlavA-cAlavAmAM kAipaNa jIvanI virAdhanA na thAya tevA upayAga rAkhyA, bhASA samiti pALI: eTale ke nirdoSa vacana belavAmAM upayAga rAkhyA, eSaNA samiti pALI: eTale ke betALIza deSa vagaranI bhikSA grahaNa karavAmAM upayAga rAkhyA, AdAna bhAMDamAtranikSepaNA samiti pALI: eTale ke vastra-pAtrAdri upakarAne grahaNa karavAmAM ane pAchAM mukavAmAM jatanA-pramA Adi karavArUpa upayeAga rAkhyuM. viSThA, mUtra, thuMka-kam, zleSma, ane zarIranA melanA parityAga karavAmAM paNa upayAga rAkhyA, mane koipaNa jIvanI virAdhanA na thAya tevI rAte melanA parityAga karyo, jo keprabhune upakaraNa ke zleSma vigerenA asaMbhava hAvAthI, upara kahI te pAMca samitiAmAMnI chellI be samitionA asaMbhava che, chatAM sUtranA pAThane akhaMDita rAkhavA mATe sUtrakAre A esamiti paNa kahI rAkhI che. e rIte prabhue zubha maneyAgane, zubha vacanayAgane mane zubha kAyayeAgane pravartAyeA, temaja azubha kAyayeAgane, azubha vacanayAgane ane azubha manAyegane rokayA. mana, vacana, ane kAyAnA azubha cegane rokanArA hovAthI gupta eTale azubha vyApArane sarva prakAre rokanArA, zabdAddhiviSayAmAM rAga-dveSaraddhitapaNe zrotrAhi iMdriyAne geApavanArA, vastI vigere nava vADAthI Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikama vyAkhyAna. 245 yatnapUrvaka rakSaNa karelA brahmacaryane AcaranArA, krodharahita, mAna hita, mAyArahita, bharahita, AMtarikavRttithI zAMta, bAhyAvRtithI zAMta, AMtarika ane bAhA ema banne vRttithI zAMta, bavRtti zAMta hovAthI sarva saMtAparahita, hiMsAdi AzravadyArathI nivRtta thayelA hovAthI pApakarmanA baMdhanathI rahita, mamatArahita, dravyAdhirahita, suvarNAdi vastuone sarvathA tyajI denAra, dravyathI zarIranA meyarahita hovAthI ane bhAvathI mithyAtvarUpa melarahita havAthI nirUpalepa-dravyamALa ane bhAvamaLarahita prabhu gaNAyA. - nirUpaleSapaNAnAM dRSTAMta upamA ane daSTAMtathI prabhunuM nirUpalepapaNuM vadhAre sArI rIte samajI zakAze. kAMsAnuM pAtra jema jaLathI nathI lIMpAtuM, tema prabhu paNa nehathI na lIMpAyalA, zaMkhane jema raMgothI raMgI zakAtuM nathI tema prabhu paNa niraMjana; sarva sthaLe ucitapaNe akhalita vihAra karavAthI athavA saMyamamAM akhalitapaNe vartavAthI, jIvanA jevI akhalita gativALA, deza, gAma, kuLa vigere koInA paNa AdhAranI apekSA vinAnA hovAthI AkAzanI peThe AlaMbana-AdhAra rahita, koI paNa eka sthAne na rahetA hovAthI vAyunI peThe baMdhana hita, kAluSya rahita hAvAthI zaradu tunA jaLanI peThe nirmaLa hadayavALA; sagAMsaMbaMdhIonA sneha athavA karmathI na lIMpAyelA hovAthI, kamaLa jevA grIvA ane cAra paga e pAMce aMgene chupAvI rAkhanAra kAcabAnI jema-IndriyAne vazamAM rAkhanAra geMDAnA zIMgaDAnI peThe ekalA-arthAta geMDAne jema eka zIMgaDuM hoya che tema bhagavAna paNa rAga-dveSa rahita hovAthI ekAkI, parigraha rahita ane aniyata nivAsa hovAthI paMkhInI jema svataMtra jarA paNa pramAda na karanAra bhAraMDa pakSInI jema apramAdI, Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra narala hovAthI sAravArathI karmarUpI zatruone haNavAne hAthInA jevA zUravIra; svIkArelA mahA vratanA bhArane vahana karavAmAM samartha hovAthI vRSabhanA jevA parAkramavALA; pariSahAdi rUpa pazuo vaDe parAjaya na pAmatA hAvAthI siMhanI jema dudharSa svIkArelA tapa-saMyamamAM daDha rahevAthI ane upasargo rUpI vAyarA vaDe calAyamAna nahIM thatA hovAthI merU parvatanI jema nizcala; harSa ane viSAdanAM kAraNe prApta thavA chatAM vikAra rahita svabhAvavALA hovAthI sAgaranI peThe gaMbhIra; parane zAMti pamADavAnA mananA pariNAmavALA hevAthI candramAM peThe samya lezyAvALA dravyathI zarIranI kAMti vaDe ane bhAvathI jJAna vaDe jhaLahaLatA tejavALA hovAthI sUryanI peThe dedIpyamAna tejavALA; suvarNa nirmaLa thaye jevuM tejasvI dekhAya, tevA ja prabhu paNa kamela dUra thavAne lIdhe ati tejasvI; zIta, uSNa vigere anukULa ane pratikULa sarva sparzane sahana karanArA hovAthI, pRthvInI peThe sahanazIla; ghI vigerethI atyaMta dIpta thayelA agninI peThe, jJAnarUpa temaja taparUpa teja vaDe dedIpyamAna; e prakAre upamAonA AdhAre prabhunA nirUpaleSapaNAnAM vizeSaNe avadhAravAM. pratibaMdhanuM svarUpa-mahAvIra prabhunI apratibaMdhatA bhagavaMtane koI paNa padArthamAM pratibaMdha nathI. pratibaMdhana cAra prakAranA che:- 1 ) dravya (2) kSetra (3) kALa ane (4) bhAva. (1) dravyathI AzrIne strI vigere sacitta ane AbhUSaNa vigere acitta. AbhUSaNa paherela strI vigere mizra. A pramANe sacitta, acitta ane mizra drAmAM, prabhune "A dravya mArAM che" ItyAdi rUpe saMsArane baMdhakaranAra AzArUpa pratibaMdhanathI. (2) kSetrane AzrIne gAmamAM, nagaramAM, arayamAM, khetaramAM, Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Nchama vyAkhyAna. ra47 khaLAmAM, gharamAM, AMgaNAmAM ke AkAzamAM prabhune mamatva nathI. "A gAma ke A araNya mArU che." e pramANe saMsArano baMdha karanAra mamatvanA AzayarUpa pratibaMdha nathI. . (3) kALane AzrIne atyaMta sUkSma kALarUpa samayamAM, asaMkhyAta samayarUpa AvalikAmAM, zvAsocchavAsanA pramANuvALA kALamAM, sAta ucchavAsanA pramANuvALA staMka nAmanA kALamAM, ghaDInA chaTho bhAgarUpa kSaNamAM, sAta stAkapramANu lavamAM, satyAtera lavapramANa muhUrtamAM, divasamAM ke rAtamAM, pakhavADIyAmAM ke mahinAmAM, varSamAM ke yugapUrva aMgapUrva jevA lAMbA kALanA saMyegamAM prabhune amuka anukULa ke pratikULa jevuM kAMIja na heya. "A mane anukULa che athavA A samaya ane pratikULa che" e rIte keIpaNa kALamAM prabhune saMsArabaMdha karanAra AzayarUpa pratibaMdha nathI. (4) bhAvane AzrIne krodhamAM, mAnamAM, mAyAmAM, lobhamAM, bhayamAM, hAsyamAM, premamAM, dveSamAM, paranI sAthe kaleza karavAmAM, para prANIne nahI dITheluM-nahIM sAMbhaLeluM ALa caDAvavArUpa abhyAkhAnamAM, para prANunA deSanI cADI khAvA rUpa pazunyamAM, paraprANInI niMdA karavA rUpa para parivAdamAM, rati-arati-mehanIyanA udayathI sukha-duHkha maLatAM cittamAM harSa ke glAnI karavArUpa rati-aratimAM, kapaTavRttithI asatya bolI chaLa karIne lokone chetaravArUpa mAyAmRSAmAM, yAvat mithyAdazana zalyamAM eTale ke aneka duHkhanA kAraNabhUta mithyAtvarUpa zalyamAM vigeremAM saMsAra. baMdha karanAra AzayarUpa pratibaMdha nathI. sArAMza e che ke upara darzAvelA dravya kSetra kALa ane bhAvamAM keIne viSe paNa bhagavaMtane A mArUM che " evA rUpane saMsArabaMdha karanAra AzayarUpa pratibaMdha nathI. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 zrI ka95sUtra bhagavAnanA vihAra ane sthiratAnuM svarUpa varSAkALanA cAra mAsa bhagavaMta eka sthAne rahetA ane bAkInA ATha mAsa vihAra karatA. te ATha mahinAmAM gAmane viSe eka rAtrI ane nagarane viSe pAMca rAtrI paryata rahetA. kuhADAmAM ane caMdanamAM arthAt apakAra karanAra temaja upakAra karanAra pratye prabhu te rAgadveSarahita samAnadaSTi ja rAkhatA. sukha duHkhamAM temane mana kaMI bheda na hate. manuSyalakake deva bhavAdimAM paNa temane kaMIja mamatava na hatuM, jIvana tathA mRtyu viSe temane kaMIja AkAMkSA na rahetI, devendra narendra satkAra kare te temane ema na thAya ke kharekhara A jIvana jIvavA jevuM che ane asahya parisaha veThavA paDe te temane ema paNa na thAya ke have te mRtyu Ave te sArUM. saMsAra samudrane pAra pAmavA teo niraMtaramathana karatA, karma rUpI zatrune samUle cheda karavA taiyAra rahetA ane e rIte prabhu sarvatra vicaratA. vihAranA bAra varasa prabhue vihAranA bAra varasa kevI sthitimAM vitAvyAM ? te daramiyAna temaNe kayA kayA guNa keLavyA ? anupama jJAna, anu. pama darzana, ane anupama cAritra vaDe, strI napuMsaka vigere deSarahita vasatimAM rahevA rUpa anupama AlayavaDe, anupama vihAra vaDe, anupama vaya-parAkramavaDe-mananA utsAhavaDe, anupama saraLatAvaDe, anupama mAyA rahitapaNe, anupama mArdava-mAnarahitapaNe anupama lAghava-kriyAomAM kuzaLapaNe, athavA lAghava eTale dravyathI a5 upadhipaNuM ane bhAvathI traNa gairavane tyAga karavArUpe, krodhanA nigraharUpa anupama kSAMtivaDe, anupama nirlobhANe, anupama mane gupti vigere musivaDe, icchAnI nivRtti athavA mananI prasannatArUpa anupama tuSTi-saMtoSavaDe, satya, Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 SaSama vyAkhyAna. saMyama ane tapane sArI rIte AcaravAthI muktirUpa phala puSTa thAya evA prakAranA traNa ratnasvarUpa nivaNa mAgavaDe, evI rIte samagra guNenA samuhavaDe potAnA AtmAne bhAvatA bhagavAne bAra varasa vItAvyAM. tapa tathA pAraNunI saMkhyA mahAvIra prabhue chavastha avasthAmAM je tapa tathA pAraNAM karyA tenI saMkhyA eka chamAsI tapa, eka pAMca divasa ochAne chamAsI tapa, nava cAramAsI tapa, be traNamAsI tapa, be aDhImAsI ta5, cha mAsI ta5, be dADhamAsI ta5, bAra mAsakSamaNa, hetera pakSakSapaNa, bAra aThThama, base ogaNatrIsa chaThTha, eka sarvatobhadra pratimA dasa divasanA pramANunI, mahAbhadra pratimA cAra divasanI, bhadrapratimA be divasanI, traNa ogaNapacAsa pAraNAnA divasa, ane eka dIkSAne divasa. e rIte prabhue bAra varasa ane sADAcha mAsa sudhImAM je je tapa karyo te saghaLA jaLarahitaja karyA. jaghanyamAM jaghanya tapa chaThThane karyo, koIpaNa vakhata eka upavAsa karIne pAraNuM na karyuM. temaja nitya bhejana te koI ja vakhata na karyuM. prabhune kayAM-kyAre-kevI sthitimAM kaivalya thayuM? e pramANe teramA varasanI madhyamAM vartatA zramaNa bhagavAna mahAvArane grISmakALanA bIjA mahinAne viSe, cImakALanA cothA pakhavADIyAne viSe-arthAt vaizAkha mAsanA zukala pakhavADIyAne viSe, dazamanI tithine viSe, pUrva dizA tarapha chAyA gaye, nyUna nahIM tema adhika paNa nahIM evI pramANuprAsa pAchalI pArasI thaye, suvrata nAmanA divase, vijaya nAmanA muhUrtamAM, jaMbhikagrAma nAmanA nagaranI hAra, juvAlukA nAmanI nadInA kATha, eka vyaMtaranA jIrNa thaI gayelA maMdirathI bahu dUra nahIM Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 zrI kalpasUtratema bahu najIkamAM nahIM evA sthAnake, zyAmA nAmanA grahasthanA khetaramAM, zAla nAmanA vRkSanI nIce, gAyane dahAvA besIe tevA prakAranA utkaTika Asane besI, sUryanA tApavaDe AtApanA letA, nirjaLa chaThTha tapa vaDe yukta thayA thakA, uttarAphAlazunI nakSatra sAthe candrane vega thaye, zukala dhyAnanA madhyabhAgamAM vartatA, ( zukala dhyAnanA cAra bheda che -(1) pRthakatvavitarka savicAra, ( 2 ) ekatvavitarka avicAra, (3) sUkamakriya apratipAti ane (4) ucchinnakriya anivarti. chellA be bhedamAM te caMdame guNaThANe rahelA kevalIja varte che, tethI prathamanA be bhedamAM vartAtA) zramaNa bhagavAna mahAvIrane, anaMta vastunA viSayavALuM avinAzI, anupama, kaI paNa vastuvaDe skUlanA na pAme evuM, samasta AvaraNarahita, saghaLA paryAya sahita, sarva vastune jaNa vanAra, saghaLA avayathI saMpUrNa, evA prakAranuM kevaLajJAna ane kevaLadarzana upanna thayuM. - kevaLajJAnane pratApa kevaLajJAnanA pratApe zramaNa bhagavAna mahAvIra ahaMna thayA, azokavRkSAdi prAtihAryanI pUjAne gya thayA. temanA rAga-dveSa parAjIta thayA, ane kevaLajJAna-kevaLadarzanavALA thayA. teo padArthonA saghaLA vizeSa dharmone jANe, padArthonA saghaLA sAmAnya dharmone jANe, deva manuSya ane asure sahita kenA payA, temaja upalakSaNathI alekanA paryAye paNa jANe ane dekhe. sarva lekamAM sarva jIvonA Agamanane, arthAt je je sthAnamAMthI bhavAMtara thakI ivenuM AvavuM thAya tene, marIne jyAM utpanna thAya te gatine, te bhava saMbaMdhI AyuSyane kiMvA kAyasthitine, devalokamAMthI devenuM manuSya-tiryaMcamAM avataDuM thAya tene, deva ane nArakInI utpattine, sarva jIva saM Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - + ke 95 sUtra - S prakAzApha-pradhAna parijI,mukaselara che 566 pAdhayunI, muMbaI, naM-3 bAjuvAlukAne kAMThe kaiva prApti, (pR. 250) sAravAranA Meghji Ilirji Bombay 3. Ki Art Works, Boubay 2. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachama vyAkhyAna. 251 baMdhI manane, mananA ciMtvanane, azanAdi bhejanane, cerI vigere je karyuM hoya tene, mithunAdi sevyuM hoya tene, pragaTa athavA gupta kAryane paNa jANe tathA dekhe. traNe jagatane hAthamAM rahelA AmaLAnI peThe joI zake, temanAthI kaMI paNa ajAyuM na heya. jaghanyathI paNa kareDa saMkhyAnA de temanI sevAmAM rahe. sarva lokone viSe te te kALe mana vacana ane kAyAgamAM yathAyogya vartatA sarva jIvonA ane dharmAstikAya vigere sarva ajIvonA samagra paryAne jANe tathA dekhe. pahelI niSphaLa dezanA prabhune kevaLajJAna thatAM ja IndronAM siMhAsana DolyAM. temaNe avadhijJAnathI, prabhune kevaLajJAna thayAnI vAta jANI ke turata ja denA parivAra sAthe AvI pahoMcyA, ane samavasaraNanI racanA karI. devamAM keI viratine vegya nathI, ema jANavA chatAM, prabhue pitAne AcAra jANa, te samavasaraNamAM besI dezanA ApI. te vakhate keIne virati pariNAma thaye nahIM, tethI te dezanA niSphaLa gaI. thoDA vakhata dezanA ApIne, tyAMthI vihAra karIne, prabhu apApApurInA mahAsena nAmanA udyAnamAM padhAryA. zaMkAzIla brAhmaNa paMDita . te vakhate apApAnagarImAM somila nAmanA dhanADhya brAhmaNe pitAne ghera yajJa karavA sArU, keTalAka te kALanA samartha brAhmaNa'paMDitene AmaMcyA hatA. temAM IndrabhUti, agnibhUti, vAyubhUti nAmanA traNa bhAIo pAMcaso pAMcase ziSyanA parivAra sAthe AvyA hatA. vyakta ane sudharmA nAmanA be paMDite paNa pAMcase pAMcase ziSya laIne AvyA hatA. maMDita ane Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para zro kalpasUtra cr ,, mA putra nAmanA be bhAIomAM, pratyeka sADA traNaseA ziSyanA parivArathI vIMTaLAyelA hatA. zyaka pata, acalabhrAtA, metA ane prabhAsa nAmanA cAra paDitA traNase traNase ziSyAne lai mAvyA hatA. A agIyAre paDiMta cauda vidyAmAM pAragAmI hatA. chatAM indrabhUtine " jIva che ke nahIM ? " e viSe huMmezA zaMkA rahyA karatI. agnibhUtine " karmI jevI keAI vastu haze ke kema " e prazna muMjhavyA karatA, vAyubhUti tA " zarIra eja jIva ke zarIrathI jUdA keAi jIva haze " e sa'zayamAM ja jhulyA karatA. vyaktane " pRthvI, jaLa, teja, vAyu ane AkAza " e paMcabhUtanI zakA rahyA karatI. " A jIva jevA A bhavamAM hAya che tevA ja parabhavamAM thatA haze ke bhinna svarUpa " enA sudharmAthI kaMi ja nirNaya thai zakatA na hatA. maDitane " karmAMthI khaMdha ane karma thI mukti haze ke kema " e viSe zakA hatI. mA putrane " devAnA astitva " viSe zAMkA hatI. akapitane " nArakI viSe saMzaya rahyA karatA, acalabhrAtAne puNya-pApanI ja samajhaNu na hatI. metA ne ' paraleAka ' viSe ane prabhAsane mekSa viSe saMzaya hatA. chatAM khUbI e hatI ke saghaLA pote sarvajJa hAvAneA khATA DALa rAkhI rahyA hatA. peAtAnA mananI zaMkA bIjA keAIne kahe tA peAtAnu mAna utarI jAya evA bhayathI zAMkAzIla rahevAtu vadhAre pasa Mda karatA. "2 e rIte agIyAra mukhya paMDite ane cumAlIzase temanA ziSyA yajJama'DapamAM AvI beThA hatA. te sivAya khIjA upAdhyAya ` paNa zaMkara, Izvara, zivajI, gaMgAdhara, viSNu, gAviMda, purUSottama, nArAyaNu, jayadeva, mahAdeva, harihara, rAmajI, madhusUdana, narasiMha, zivarAma vigere ghaNA paDiMta yajJamaDapamAM ekaThA thayA hatA. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakama vyAkhyAna. 253 indrabhUtine krodha ane kheda! eTalAmAM zrI mahAvIra prabhune vaMdana karavA AkAzamAMthI devenA samuha utaravA lAgyA. te joI brAhmaNe parasparane kahevA lAgyA ke -" aho ! ApaNA yajJane keTalo badho prabhAva che ? ApaNe maMtrathI je devonuM AhAna karIe chIe te deva pite ja sIdhA ApaNu yajJamaMDapamAM utarI Ave che." badhA brAhmaNe devanI rAha jotA, AkAza tarapha tAkI rahyA. devoe gati pheravI, ane teo yajJamaMDapane cheDI zrI mahAvIra prabhu tarafa javA lAgyA, AthI brAhmaNanAM he paDI gayAM. temanI AzA vyartha gaI! kaI bolI uThayuM ke -" A deve te sarvajJa prabhune vaMdana karavA jAya che !" sarvajJa" zabda karNAcara thatAM ja IndrabhUtinA hRdayamAM krodhAgni saLagI uThyo. te vicAravA lAgyo. mArA sivAya, A pRthvInA paDa upara bIje sarvajJa hoI ja kema zake? mArI hayAtImAM bIjo koI sarvajJa hoya e vAta huM kema kabula karuM? ke jene sarvajJa kahe che te koI jabaradasta tArI he. joIe. paNa A zuM? mUrkha lokone te dhutAre thoDI vArane mATe chetarI zake, paNa A de evI bhUla kema karatA haze? A pavitra yajJamaMDapane ane mane-sarvajJane cheDIne deve sIdhA tyAM kema cAlyA gayA? kharekhara A devene chetaranAra keI eka pAke. pAkhaMDI hovo joIe ! nahiMtara nirmaLa jaLane cheDI janAra kAgaDAnI peThe, agAdha jaLathI bharelA sarovarane choDI janAra deDakAnI peThe, sugaMdhI caMdanane cheDI denArI mAkhIonI peThe, svAdiSTa phaLavALA suMdara vRkSane cheDI denAra uMTanI peThe, miSTa dUdhapAka cheDI denAra bhUMDanI peThe ane sUryanA jhaLahaLatA prakA Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zrI kalpasUtrazane choDI denAra ghuvaDanI peThe, bhrAMti pAmelA A devatAo A pavitra yajJamaMDapane cheDI e pAkhaMDI pAse kema cAlyA jAya? athavA te je e sarvajJa, tevAja tenA A deva paNa haze! sarakhe sarakhAne A ThIka meLApa thaye AMbAnA sugaMdhI mahera upara sugaMdhanA pIchANanArA vicakSaNa bhamarAo ja guMjArava karatA ekaThA thAya, bAkI kAgaDA te kaDavo lIMbaDAja pasaMda kare tema A uttamattama ane pavitra yajJamaMDapamAM te samartha, vi. cakSaNa ane samaju de hoya teja ekaThA thAya, bAkI AvA halakA ane aNasamaju de, koI ADaMbarI ke pAkhaMDI pAse jAya emAM kaMI ja Azcarya nathI. je yakSa hoya te ja tene baLi maLe e svAbhAvika che." e rIte manane manAvavA chatAM IndrabhUtine, prabhunA sarvajJapaNane jhaLahaLI rahelo prabhAva asahya lAgyuM. punaH te vicAra karavA lAgyo ke -"paNa zuM eka ja AkAzamAM be sUrya hAI zake ? ekaja guphAmAM zuM be siMha pAse pAse rahI zake? eka myAnamAM be talavAra keI divasa rahI jANuM che? te pachI eka te huM ane bIjo te, ema be sarvajJa zI rIte hoI zake? khare. khara, A kaI paradezathI AvI caDele, sarvajJapaNane khoTaDaLa rAkhanAra, lekane ane devene paNa chetaranAra keI dha iMdra jALIyo jaNAya che!" prabhune vaMdana karI pAchA pharatA lokone, IndrabhUti hasatAM hasatAM pUche che ke-"tame te sarvane je kaho te kharA ke e sarvajJa kevo che? tenAM rUpa guNa viSe te kaMIka kaho." leke te ekI avAje kahevA lAgyA ke-"bhAI, je traNe jagatanA cha ekaThAM thAya, ane temanA AyuSyanI samApti thAya tyAM sudhI gAyA kare te paNa sarvajJa prabhunA guNe na gAI Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTama vyAkhyAna 255 zakAya. parArdhathI upara gaNita hoya ane sarvajJa prabhunAM guNagAna gAvAmAM Ave te paNa te adhurAM ne adhurAM ja rahI jAya." A javAba sAMbhaLI IndrabhUti AzcaryathI levAI gaye. tene thayuM ke kharekhara e dharta kaI jambara mAyAvI have joIe. teNe A samagra janatAne paNa kevI AMjI nAkhI che! paraMtu tethI zuM thayuM ? hAthI kamaLane ukheDI nAkhe, ane siMha ekAda haraNane haNa nAkhe temAM tenI bahAdUrI na gaNAya. jyAM sudhI e sarvajJa mArI sAthe vAdavivAdamAM nathI utaryo tyAM sudhI ja tenuM mithyAbhimAna TakI rahevAnuM. paNa Ama mAre beThA beThA kayAM sudhI sahana karavuM? jema aMdhakAranA samuhane nAza karavAmAM sUrya jarA paNa vilaMba karatuM nathI, ane agnine hAthane sparza thatAM ja te potAne pratApa batAvI Ape che athavA siMha pitAnI kezavALI kheMcAtAM jema tADukI uThe che, tema mAre paNa e sarvane mithyADaMbara jotajotAmAM toDI nAkhavuM joIe. jeNe prakhara paMDitanI sabhAmAM bhalabhalA vAdIonA hoM baMdha karI dIdhAM che evA mArI pAse, A gharamAM ja zUravIra banI beThelo sarvajJa kayAM sudhI spardhA karI zakavAne hate? je agni jhoTA parvatane kSaNamAtramAM bALIne bhasma banAvI de te agni pAse, eka sUkA lAkaDAnA ThuMThAnuM zuM gajuM che ? je vAyu mardonmatta hAthIone paNa uDADI mUke tenI pAse eka rUnI puNanuM zu jera cAle ? bagADa dezamAM janmelA paMDite te mArA bhayathI Darane dUra dezamAM cAlyA gayA che, gujarAtanA paMDite jarjarita thaIne trAsa pAmyA che, mArA bhayathI mALavAnA paMDita marI gayA che, tilaMga dezanA paMDite te mArAthI DarIne kyAMI nAzI gayA che, draviDa dezanA vicakSaNa gaNutA paMDite, zaramathI du:khI thaI rahyA che. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zrI kalpasUtra Aje tA mArI sAme kAi vAdIja umA rahevAnI himmata karA zakatA nathI. duniyAmAM vAdIonA mhATA dukALa paDayA che ! AvI rIte dareka dezanA paDitAne jItI jagatamAM vijaya patAkA pharakAvanAra mArI AgaLa, sarvajJa tarIke abhimAna karanAra e pAmara prANInA zA bhAra che ? " agnibhUti sAthe AlAcanA. indrabhUtie peAtAnA bhAI agnibhUtine kahyuM ke:-" maga pakAvatAM kAi kAraDu dANeA rahI jAya tema badhA vAdIone jItavA chatAM kANu jANe A vAdI kayAM saMtAi rahyo ? mane lAge che ke mAre pote ja tene parAsta karavA joie. ' agnibhUti khelyAH-- vaDIla baMdhu ! eka pAmara vAdIne jItavA mATe Ape zA sArU tasdI levI joie ? eka kamaLane ukheDI nAkhavA mATe indranA erAvaNu hAthInI jarUra hAyaja nahIM. mane AjJA Ape| tA huM pAteja tene parAsta karI Avu." indrabhUti kahe che ke:-- mare, e kAma te mArA eka sAmAnya vidyAthI paNa karI zake tema che, paNa keNu jANe zAthI, mane peAtAne ja ema thAya che ke tenA parAjaya mArA hAthathI ja thavA joie. banavA joga che ke talanI ghANImAM ekAda tala pIlAyA vinAnA rahI jAya, ghaMTImAM ekAda dANA kaLA vinAnA rahI jAya, khetaramAM ghAsa kApatAM ekAda taraNuM rahI jAya, agastya RSi samudro pItAM koi ekAda nhAnuM sareAvara pIvAnuM bhUlI jAya, tema jagatanA sarva vAdIone jItatAM, bhUlathI A eka vAdI rahI gayA haze. koInA paNa ' sana ' hAvAnA mithyADaMbara mane asahya thai paDe che. strI eka vAra paNa satItvathI bhraSTa thAya te te hamezAM asatI ja kahevAya, tema eka vAdI chatAyA vinAnA rahI jAya te paNa mArI kIrttine mhATu kalaMka lAge, tame tA Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tuM ke 5 sutra bAlAla che. gA RECE ae Kirshna Art Works, Bombay 2. prakAzaka meghajI hIrajI, bukaselarsa 56 pAnI muMbaI. naM-3. FAVIVAVIVA gathI unmatta indrabhUti. NNNNNNNA (pR. 256.) ha Meghji Hirji Bombay 3. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zama vyAkhyAna. 257 jANA che ja ke zarIramAM rahI gayelu nhAnuM zakya paNa prANaghAtaka thAya che, vahANamAM paDelu nhAnuM gAbaDuM adhAnA prANunAza karavAmAM samartha thAya che; killAnI majabuta divAlamAMthI eka iMTa khasI paDe teA paNa jokhamakAraka gaNAya che. / mATe huM agnibhUti ! jagatanA vAdIone jItIne meM je akSaya kIrtti meLavI che tenA vicAra karatAM A vAdIne jItavA mAre yAteja javu joie ema mane cAkkasa lAge che, " indrabhUtinI birUdAvalI e vakhate indrabhUtie AkhA zarIra para khAra jeTalAM tilaka karyAM hatAM. suvarNanI janeAi paherI hatI, ane uttamAttama pItAMara dhAraNa karyAM hatAM. te mahAvIra prabhu sAthe vAdavivAda karavA tyAMthI cAlI nIkaLyA. tenI sAthe tenA ziSyA paNa cAlI nIkaLyA, ziSyAnA hAtha pustakAthI bharelA hatA. keTalAke eka hAthamAM kamaDalu ane keTalAke da rAkhyAM hatAM. pAMcasA ziSye mundrabhUtinI birUdAvalI gAtA khelavA lAgyA ke: " he sarasvatI kaMThAbharaNa ! ( sarasvatI che kaMThanuM AbhUSaNa jenu') he vAdimaHgaMjana ! . vAdIesanA madane utAranAra ) he vAdita mUlana hastina ! (vAdIe rUpI vRkSAne ukheDI nAkhavAmAM hAthI sarakhA) huM vAdIgasiMha ! ( vADhI rUpI hAthIne nAza karavAmAM siMha samAna ) huM vijitAnekavAda !( jeNe aneka vAda jItelA che evA) De vijJAtAkhilapurANu ! (jeNe samagra purANu jANI lIdhelA che evA) he kumatAndhakAranaleAmaNe ! ( kumatarUpI aMdhakArane naSTa karavAmAM sUrya samAna ) huM vinatAneka narapate ! (namelA che aneka sajA! jene evA ) he ziSyIkRta bRhaspate ! (ziSyAe jemane bRhaspati sthApyA che evA ) he sarasvatI labdhaprasAda ! (sarasva 17 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 zrI kalpasUtra tIthI maLelo che prasAda jene evA) vagere. cAlatAM cAlatAM AkhA mArganuM vAtAvaraNa uparokta birUdAvalIthI bhAre thaI gayuM. indrabhUtinA ahaMkAranA taraMge mArgamAM jatAM jatAM IndrabhUtinA manamAM huMkAranA taraMga uchaLavA lAgyA. te vicAravA lAgyo ke:-"are A dhIThA mANasane AvuM pAkhaMDa kayAMthI sUjhayuM ? eNe mane nAhakane zA sArU che cheDyo? jema deDake sarpane lAta mAravA taiyAra thAya, uMdara bIlADAnI dADha pADavA taiyAra thAya, baLada airAvaNane prahAra karavA Atura thAya, hAthI parvatane pADI nAkhavAne pheLa kare ane sasalo kesarInI kezavALI kheMcavAnuM sAhasa kare tema mArA dekhatAM A mANasane potAnuM sarvajJapaNuM prasiddha karavAnuM kayAMthI sUjhayuM? ene khabara nathI ke A vAyu sAme ume rahI pote Aga saLagAvI rahyo che, ane ene ema paNa khabara nathI ke zarIranA sukha mATe kavacanI velane AliMgana karavAthI te ulaTI vedanA thAya! khera, tene khoTe ghamaMDa te kayAM sudhI TakavAnuM hatuM ? huM jotajotAmAM tene nirUttara banAvI mUkIza. AgI A kIDAnA ane candranA prakAza kayAM sudhI Take? sUryane udaya thatAMja e badhA nAsI javAnA. jyAM sudhI kesarInI garjanA kAne na paDe tyAM sudhI manmatta hAthI bhale garjanA karI le. eka rIte te mArI sAme vAdI AvI ubhuM rahyo e ThIkaja thayuM. badhA vAdIo mArAthI bahIne gabharAIne dUra dUra nAsatA hovAthI, ghaNA vakhatathI kaI vAdI ja maLatuM na hatuM, ane mane paNa vAdInI tAlAvelI lAgI hatI. te IcchA Aje pUrI thatAM mane kharekhara AnaMdaja thavuM joIe. bhUkhyAne bhejanathI je tRpti ane AnaMda thAya tevI ja tRpti ane AnaMda mane Aje prApta thayAM che hAza, Aje vAda karIne mArI jIbhanI caLa utArIza. vyAkaraNamAM te huM Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachama vyAkhyAna. 259 e paripUrNa chuM ke e viSe mane bahovAnuM kaMIja kAraNa nathI. sAhityamAM mArI buddhi akhalita che, tarkazAstramAM te mArA je pAragAmI bIjo koNa che? kyA zAstramAM pari zrama nathI karyo? are vAdi ! huM dareka zAstramAM, ramatAM ramatAM tAre parAjaya karI zakuM tema chuM." e pramANe ahaMkAranA taraMgomAM taNAte indrabhUti zrI mahAvIra prabhunA samavasaraNamAM AvI pahoMce. indrabhUtinI gabharAmaNa paNa A zuM thayuM ! ekAeka IndrabhUti gabharAIne kema ubhuM thaI rahyo? cetrIza atizayethI zobhI rahelA, suvarNanA siMhAsana upara beThelA, surendrothI pUjAtA, sura narothI parivarelA ane amRtamaya vANIthI dezanA ApI rahelA jagatupUjya mahAvIra prabhunuM tejasvI ane bhavya mukhAraviMda joi IndrabhUti daMga kAM thaI thaye? te pagathIyA upara ja ubho rahI ATalA badhA zA vicAra karatA haze? tene thayuM ke, ahe! A te brahmA haze ke vizu haze ke zaMkara ? lAge che te candra jevA, paNa candraja hoya te kalaMka kayAM? tyAre zuM sUrya haze? nA. sUrya hoya te sAmuM joI paNa na zakAya, ane A te saumya kAMtivALA che. tyAre zuM A merU haze ? merU hoya te merUnI svAbhAvika kaThaNatAne badale ATalI kamaLatA kayAMthI hoya ? tyAre zuM kRSNa haze ? e paNa asaMbhavita che. kRSNa te kALe che ane AmanI kAMti te suvarNanA teja, jevI jhaLahaLI rahI che. kadAca brahmA pote ja haze. paNa brAnI vRddhAvasthA sAthe A purUSanI yuvAnIne meLa zI rIte sAMdha? tyAre zuM kAmadeva haze? paNa kAmadevane te zarIra ja kayAM hoya che ane Amane te AvuM sarasa zarIra che. Akhare bahu bahu . Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtravicAra karatAM tene sUjhayuM ke A purUSa deSarahita-sarvaguNa saMpanna chelA tIrthakara sivAya bIjuM kaMI ja nathI. IndrabhUtinA abhimAnI taraMge havAmAM ja uDI gayA. tene vicAra thaI paDayo ke-"atyArasudhI jagatanA vAdIone chatI je jaza meLavyo hato te have zI rIte jALavI rAkhe ! kharekhara huM ahIM na AvyuM hota te ja ThIka thAta. mane ahIM AvavAnI buddhi kayAMthI sujhI? samagra jagatane jItanAra e huM A ekane jItavA na AvyuM hatuM te mArI zI heTI badanAmI thaI javAnI hatI? e te kaye mUrNo hoya ke eka khIlIne mATe A mahela pADI nAkhe ! meM kevuM vagaravicAryuM sAhasa karyuM ? mArI kumatie ja mane A jagadIzanA avatArane jItavA mokalyA. A tejasvI-mahAjJAnI AgaLa kevI rIte belI zakIza? bolavuM te dUra rahyuM. emanI pAse jaIne ubhuM kema rahevuM eja mane te savAla thaI paDe che. he zaMkara ! mArA yazanuM rakSaNa kare. mane A ApattimAMthI bacAva. bhAgyayoge je huM ahIM vijaya meLavuM te huM traNe jagatamAM eka advitIya paMDita gaNAI jauM, e niHzaMka che." prabhunuM madhura saMbodhana e rIte IndrabhUti hajI zaMkAnA-nirAzAnA ane AchI AzAnA taraMgemAM ghasaDAte hato teTalAmAM ja prabhue amRta sarakhI madhura vANImAM tene saMbodhana karyuM. tenA nAma ane gAtrane ulekha karI kahyuM ke -"hagatama IndrabhUti! tuM ahIM bhale AvyuM." - pitAnAM nAma ane gotrane uccAra sAMbhaLI IndrabhUti. stabdha banI gaye. paNa bIjI ja kSaNe tene thayuM ke, "paNa emAM Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ma vyAkhyAna. 21 Azcarya jevuja zuM che ? mane A jagatamAM kANu nathI eLakhatuM ? bALako ane vRddho paNa mArU nAma te jANatAja hAya ! eTale emAM te kaI ja Azcaya pAmavA jevuM nathI. sUryane te vaLI kAi na eLakhe ema kardi ane kharUM? alabata A purUSa jo mArA manamAM rahelA saMzayA kahI Ape te huM jarUra tene san mAnI zakuM. gaNadharavAdanA AraMbha-jIva che ? eTalAmAM samudramaMthananA gajjana jevA, gaMgAnA pura jevA athavA AdiSThAnA nizA gaMbhIra avAje prabhu khelyA keH--hai indrabhUti! tane jIva che ke nahIM e viSe ja zaMkA varte che ne ? A saMzaya tane parasparavirUddha bhAsatA veda vAkayathIja thayA che. e vAkaya paNa A pramANe che: vijJAnadhana evaitebhyo bhUtebhyaH samutthAya tAnyevA'nuvinazyati, na pretyasaMjJA'tti / / A vAkaya uparathI tane ema lAgyuM che ke jIva nAmanA padArtha nathI. A paMkitanA tuM A pramANe artha kare che: vijJAnadhana heva--vijJAnAnA samudAya - temyo mUtamyaH samutthAya--mA bhUtAmAMthI utpanna thaIne tAnyevADanuMvinayati-- pAche te bhUtAmAM ja laya pAme che. na preyasaMjJAti--tethI paraleAkanI saMjJA nathI, arthAt punarjanma natha. matalaba ke--pRthvI jaLa teja vAyu ane AkAza e pAMca bhUtA zarIrarUpa pariNamyA hAya tyAre zarIrarUpe pariNamelA e pAMca bhUtAmAMthI ja " mA ghaDA, A ghara ane A manuSya " evA vividha prakAranA jJAnanA samudAya * Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262. zrI kasUtra upta thAya che. paNa AtmAne mAnanArAo, jJAnanA A dhArarUpa je AtmA nAmanA padArthane mAne che te AtmA jevI kaI vastu nathI. kAraNa ke pAMca bhUtAmAMthI jJAna. usanna thAya che tethI jJAnanA AdhArarUpa e pAMca bhUtAne ja mAnavA joIe. jema madirAnA aMgamAMthI eka prakAranI madazakti usanna thAya che tema zarIrarUpe pariNamelA pAMca bhUtemAMthI jJAnazakita unna thAya che. AvI rIte zarIrarUpe pariNamelA pAMca bhatemAMthI vijJAnane samudAya unna thaIne, pachI jyAre zarIrarUpe pariNamelA te pAMca bhUtane vinAza thAya che tyAre te vijJAnane samudAya paNa pANInA parapoTAnI peThe te bhUtemAMja laya pAmI jAya che. e rIte jIva nAmane svataMtra padArtha nathI ane tethI paraloka paNa nathI, temaja punarjanma paNa nathI. mULa AtmA ja na hoya te pachI paraleka kene mATe? he IndrabhUti ! vaLI vizeSamAM tuM ema mAne che ke upara pramANene vedavAkyane artha yukitathI paNa ThIka lAge che. kemake pratyakSa pramANathI te AtmA oLakhAto nathI. te dekhavAmAM paNa nathI Avate tema spazadi anubhavathI paNa nathI jaNAto. tethI AtmA che tenI sAbItI zI ? je AtmA vastutaH hoya te ghaDA ane vastranI jema pratyakSa kema na dekhAya? jo ke para mANuo te daSTimAM nathI AvatAM tema sparzAdithI paNa nathI anubhavAtAM, chatAM teo jyAre ghaDA ke vastra rUpe-kArya rUpe pariName che tyAre te jarUra pratyakSa thAya che. AtmA tevA kArya rUpe paNa pariNamele pratyakSa jaNAne nathI. anumAnathI paNa AtmAnI siddhi thaI zakatI nathI. kemake anumAna pratyakSapUrvaka pravarte che. udAharaNa tarIke, jeNe pahelAM eka vAra paNa rasoDA jevA sthaLamAM dhumADo ane agni saMbaMdha najaronajara jo Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachama vyAkhyAna. 263 heya te ja mANasa parvata upara dhUmADo nIkaLate joI anumAna bAMdhI zake ke jyAM dhumADo hoya tyAM agni paNa heya. AvI rIte anumAna bAMdhavAmAM paNa pratyakSanI jarUra te kharI ja. have AtmAnI sAthe keIne saMbaMdha pratyakSa dekhAtuM nathI. te pachI AtmAnI siddhi anumAnathI paNa kevI rIte thaI zake? AgamathI paNa AtmAno nizcaya thaI zakto nathI. kemake kaI zAstra AtmAnuM astitva svIkAre che te vaLI bIjuM zAstra AtmA nathI ema prarUpe che. AvI rIte paraspara virUddha jaNAtAM zAstromAM kayuM sAcuM ane kayuM khoTuM? upamA pramANuthI paNa AtmAnI siddhi thaI zakatI nathI. kAraNa ke upamA pramANa te najIkanA padAthamAM sAdu buddhi uptanna kare che. jemake jaMgalamAM gayelo mANasa rejha nAmanA jaMgalI pazune bhALe tyAre tene sAzya buddhi uddabhave ke jevI gAya che tevuM ja A pazu che. paraMtu jagatmAM AtmA je bIje kaI padArtha kayAM che ke tenA je AtmA che ema mAnI zakIe ? AvI rIte kaI paNa pramANathI AtmAnI siddhi thaI zakatI nathI, tethI AtmA nathI emaja mAnavuM paDe che. vaLI ghI-dUdha vigere uttama padArtho khAvAthI zarIra puSTa banyuM hoya te temAMthI jJAna paNa satejapaNe re e kavacita anubhava thAya che. tethI zarIrarUpe pariNamelAM pAMca bhUtemAMthI ja jJAna upanna thAya che ema mAnyA vinA chUTako nathI. eka te vijJAnana' jevA vedapadathI temaja pratyakSAdi pramANathI tuM AtmAnI siddhi karI zakatuM nathI, ane bIjI bAju AtmA che" ema jaNAvanArAM vedavAkaye paNa te joyA che. tethI tArI saMzayavALI sthiti tane cena paDavA detI nathI. paraMtu he gatamatAro saMzaya anAvazyaka ane asthAne che. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra 4 prabhu Atmasiddhi prarUpe che ! (1) pratyakSapaNe ' vijJAnadhana '-e vedavAkayanA artha jatu nathI samajI zakayA. enA kharA artha A pramANe che:-- vijJAnadhana va=nTe viziSTa jJAna eTale jJAna-darzananA upayAga te vijJAna kahevAya ane te vijJAnanA samudAya rUpa ja AtmA. tebhyo mUtebhyaH samuthAyoyapaNuM-jANavA ceAgyapaNe prApta thayelA A pRthvI vagere bhUtAmAMthI athavA ghaTa paTa vigere bhUtAnA vikAro thakI A pRthvI che, A ghaTa che, ' ityAdi prakAre te te bhUtAnA upayegarUpe utpanna thaine, tAnyevAjhuvinati te ghaTa vigere bhUtonA jJeyapaNe abhAva thayA pachI AtmA paNa teonA upayAgarUpe vinAza pAme che, ane bIjA padArthanA upayeAgarUpe utpanna thAya che, athavA sAmAnya svarUpe rahe che. na preya saMjJAnti=AvI rIte pUrvanA upayegarUpe AtmA na rahelA heAvAthI pUnA upayAgarUpa saMjJA rahetI nathI. arthAt--AtmAnA pratyeka pradeze jJAna darzananA upayeAgarUpa anaMtA paryAyA rahelA che, te vijJAnanA samudAyathI AtmA thacita abhinna che; eTale ke vijJAnamaya AtmA hAvAthI vijJAnadhana v-vijJAnanA samudAyarUpa ja che. jyAre ghaTa paTa vigere bhUtA jJeyapaNe prApta thayA hoya tyAre te ghaTapaTAdarUpa hetuthI A ghaDI che athavA A vasra che ' ityAdi prakAranA upayeAgarUpe AtmA pariName che eTale ke te te vijJAnaparyAya utpanna thAya che. kAraNa ke AtmAne te upayeAgarUpe pazimavAmAM te ghaTAdi vastunuM sApekSapaNu che. pachI jayAre ghaTa-pAdi " Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gama vyAkhyAna. 265 R vastunA AMtarI paDI jAya, athavA te te vastuonA abhAva thAya, kivA bIjA padArthomAM mana cAlyuM jAya, ityAdi koI paNa kAraNathI AtmAnA upayAga te vastuthI haDI jAya ane bIjA padArthamAM upayoga pravarte tyAre pahelAM je ghaTa-paTAdi padArtha jJeyapaNe hatA te jJeyapaNe rahetA nathI, paNa bIjA je padArthIne viSe upayAga pratye hAya te padArtho jJeyapaNe prAsa thAya che. AvI rIte jyAre te ghaTa-paTAdi jJeyapaNe rahetA nathI, tyAre AtmA paNa A ghaDI che, A vajra che" ityAdi prakAranA upayAga rUpe rahetA nathI, paNa bIjA ja paTTAnA upayAga rUpe pariName che; athavA te| sAmAnya svarUpe rahe che--arthAt pUrvanA upayogarUpe nathI rahetA. tethIja vedavAkyamAM kahyu` che ke 7 mecamajJAnti " pUrvanA upayAgarUpa saMjJA rahetI nathI. < 66 AtmAnA traNa svabhAva che. je padArthanuM vijJAna pravatuM DhAya te vijJAnaparyAyarUpe AtmA utpanna thAya che, te samaye pahelAMnA padArthonA vijJAnaparyAya nAza pAmelA hovAthI te pahelAMnA vijJAnaparyAyarUpe AtmA vinazvararUpa che ane anAdikALathI pravartelI vijJAnasaMtati vaDe dravyapaNe AtmA avinazvara rUpa che. A rIte paryAyarUpe AtmA utpatti ane vinAza rUpe che. jyAre dravyarUpe tA nitya ja che. vaLI huM gautama indrabhUti ! pratyakSathI paNa AtmAnI siddhi thAya che. tane ghaTa paTa vigerenu je jJAna sphure che te jJAna ja AtmA che. kemake jJAna mAtmAthI kathacit abhinnahAvAthI AtmasvarUpaja che. jJAna darekane peAtAnA anubhavathI siddha hAvAthI pratyakSa che. ane jo jJAna pratyakSa che teA pachI abhinna AtmA paNa pratyakSa ja che ema kema na kaheHthAya? vaLI 8 'huM melyA, huM evuM chuM, huM beloza " Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI 95sUtra 266 " 6 ityAdi prakAre traNe kALanA vyavahAramAM huM evI pratIti thAya che te pratItithI paNa AtmA pratyakSasiddha che. jo AtmAne na mAne tA huM zabdathI kone grahaNa karIza ? kadAca huM zabdathI zarIrane grahaNa karavAnu kahe, arthAt huM AhyA ityAdi pratIti zarIrane thAya che ema kahe, te muDadAne paNa evI pratIti thavI joie. kAraNa ke e sthitimAM paNu zarIra teA cheja. paNa muddAne tevI pratIti nathI thatI. tethI mAnavu joie ke 'huM melyA, huM evuM chuM.' ityAdi pratIti zarIrathI jUdA evA zarIrIne thAya che ane te ja AtmA. vastuta: jenA guNu pratyakSa hAya te guNI pazu pratyakSa gaNAya. smaraNu, icchA, saMzaya, vigere guNlRA darekane peAtAnAja anubhavathI pratyakSasiddha che. tethI te guNNAnA AdhAra-AtmA rUpI guNI pazu pratyakSasiddha mAnave ghaTe. smaraNu, IcchA, saMzaya vigere guNeAnA AdhAra zarIra te na ja kahevAya, kAraNa ke jevA guNu hAya tevAja teonA guNI hAya. te guNeA amRtta ane caitanyarUpa che, jyAre zarIra tA mUtta ane jarUpa che. tu ja kahe ke amUrta ane caitanya rUpa guNNAnA AdhAra mUtta ane jarUpa evuM zarIra kema sa bhave ? mATe ja mUtta ane caitanyarUpa evA te guNeAnA AdhAra-guNI, amUtta ane caitanya rUpa evA AtmA svIkAryAM vinA khInne upAya nathI. ane anumAnathI paNa AtmAnI siddhi thaI zake che: ( 2 ) anumAnathI Atmasiddhi evA sAmAnya niyama che ke leAgya ( bhAgavavA cAgya ) hAya tenA lAkDA ( bheAgavanAra ) paNa hAya. jema bheAjana-vaca vigere bhAgya che tema tenA bhAktA manuSya paNa che. zarIra paNa Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThama vyAkhyAna. 267 bhAgya padArtha che, teA tenA bhAktA-zarIrA haiAvA joie: ane te ja AtmA. ( 3 ) AgamathI Atmasiddhi vedamAM kahyuM che ke "" sa vai , mA AtmA jJAnamaya che. vaLI tAtrayaM o tti F nIva: ' dadada traNa dakArane je jANe che te jIva siddha kare che. che. ayamAtmA jJAnamayaH " te. dadada - damo dAnaM dayA. iti eTale dama, dAna ane dayA e A vedavAkya paNa AtmAja zakAnirasana 6 tu je ema mAne che ke ghI-dUdha vagere uttama padArtho vAparavAthI puSTa banelA zarIranu caitanya sateja anubhavAtu hAvAthI bhUtAnA samudAya rUpa zarIramAMthI te caitanya utpanna thAya che.' paNa tArU te mAnavuM ThIka nathI, kAraNa ke e vakhate puSTa thayeluM zarIra caitanyanuM sahAyaka bane che, paNu zarIra mAtra sahAyaka thavAthI te zarIramAMthI caitanya utpanna thAya che ema na mAnI zakAya. sahAcaka ane utpAdakanA bheda barAbara samajI levA joIe. dAkhalA tarIke agni vaDe suvarNa mAM dravatA ( pIgaLavA paNuM ) thAya che. te dbhavatAmAM agni sahAyaka che, paNa agnimAMthI ja dravatA thai ema na kahevAya. suvarNa mAMthI ja dravatA utpanna thAya che, ane tethIja dravatAdharma suvarNa nA che, ema kahevuM joIe. tevIja rIte caitanyane sateja banAvavAmAM puSTa zarIra sahAya kare che, paNa za rIramAMthI ja caitanya udbhave che ema kahevuM e brAnti sivAya bIjuM kaI ja nathI. caitanya tA AtmAmAMthI ja Ave che ane tethI te AtmAne dharma che. ghaNIvAra keTalAka mANasA ghaNA puSTa jovAmAM Ave che. paNa zarIranA pramANamAM jJAna ghaNu alpa hAya che, keTalAka kuzamaMgavALA paNu asAdhAraNa buddhibaLa dharAvatA Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 zrI kalpasUtrahoya che. eTale zarIrane ane jJAnane kaMI levAdevA nathI ema kahI zakAya, ane je zarIramAMthI ja caitanya udbhavatuM hoya to pachI mRta zarIramAMthI kema nathI udbhavatuM? tyAM zarIra te che ja. vaLI jene vikAra thatAM jenA vikAra thAya te kArya kahevAya, eTale temAMthI te utpanna thayuM gaNAya. jemake sapheda tAMtaNAtho banelA vastrane lAla raMgathI raMgIe te tAMtaNA paNa lAla raMganA thaI jAya. kAraNa ke tAMtaNAthI ja vastra banyuM hoya che. zarIra ane cetanyanA saMbaMdhamAM tema banatuM jovAmAM AvatuM nathI. gAMDA thaI gayelA mANasanuM citanya vikAravALuM hoya che, chatAM tenuM zarIra te jevuM ne tevuM ja hoya che. zarIramAM kaMI vikAra dekhAtuM nathI. te pachI zarIramAMthI caitanya uddabhave che ema zI rIte kahevAya? mATI ghaNuM hoya te ghaDe paNa moTo thAya. tethI mATImAMthI ghaDo thaye ema manAya che. parantu zarIra ane caitanyanA viSayamAM tema anubhavAtuM nathI. hajAre janavALA jenA zarIra hoya che evA moTAM mAchalAMone jJAna ghaNuM thoDuM hoya che, jyAre tethI nhAnA zarIravALA manuSyamAM jJAna vadhAre hoya che. eTale dareka daSTithI vicAratAM "bhUtanA samudAya rU5 zarIramAMthI jJAna utpanna thAya che" ema kahevuM te mithyA pralApa samAna che. zarIrathI jJAna utpanna nathI thatuM paNa zarIrathI jUdA evA keI eka padArthathI jJAna udbhave che ane te padArtha AtmA che. - he indrabhUti! "vijJAnadhara" jevAM davAthI , pratyakSa pramANathI, anumAna pramANathI ane sAmAnya vivekabuddhithI paNa AtmA che e nirNaya upara AvyA sivAya keIne paNa cAle tema nathI. jevI rIte dUdhamAM ghI, talamAM tela, lAkaDAmAM agni, puSamAM sugaMdhI ane candrakAnta maNimAM jaLa raheluM che, tevI ja rIte zarIrathI jUde paNa zarIramAMja rahele e atmA che. Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTama vyAkhyAna. 269 e pramANe prabhunAM vacana sAMbhaLI, IndrabhUtino AtmA viSayaka saMzaya chedAI gaye. te ja vakhate gautama zrI IdrabhUtie ane tenI sAthe tenA pAMcaso ziSyoe prabhu pAse dIkSA lIdhI. tyArapachI maitama mahArAje "puSpad vA vime vadhu vA'dareka padArtha vartamAna paryAyarUpe utpanna thAya che, pUrvanA paryAyarUpe naSTa thAya che ane mULa dravyarUpe nitya-dhruva rahe che. e pramANe prabhunA mukhathI tripadI sAMbhaLI, dvAdazAMgInI racanA karI. agnibhUtinuM abhimAna IndrabhUtie aMtaHkaraNanuM samagra abhimAna prabhunA caraNe dharI daI dIkSA laI lIdhI che, evI bAtamI agnibhUtine maLI tyAre te vAta tene gaLe na utarI. tene khAtrI hatI ke kadAca parvata pIgaLI jAya, himane samuha saLagI uThe, AganI javALA zItaLa thaI jAya, vAyu sthira bane, candramAMthI Aga varase, ane pRthvI pAtAlamAM pesI jAya te paNa mArA bhAI na hAre ! paraMtu tenA mukhathI sAMbhaLI tene nizcaya thaye ke, kharekhara indrabhUtie dIkSA lIdhI che, tyAre tenuM abhimAna paNa uchaLI AvyuM. te vicAravA lAgyuM ke -"e sarvajJa kahevAtA dhutArAe jarUra mArA bhAIne bheLavI dIdho, paNa tethI zuM thayuM? huM pote hamaNuM ja te dhUrtane jItI laIza ane mAyAprapaMcathI parAjIta karelA mArA vaDila bhAIne pAcho laI AvIza." e pramANe vicAra karI agnibhUti pitAnA pAMca ziSyane sAthe laI prabhu pAse deDI AvyuM. zrI mahAvIra prabhue tene paNa tenAM netra ane nAmanA saMbaMdhanathI bolAvI, tenA manane saMdeha kahI Ape. prabhue kahyuM ke -"he gautama Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 zrI kalpasUtra getrIya agnibhUti! karma che ke nahIM? e viSe niraMtara tArA manamAM guMcavADe rahyA kare che! tane A zaMkA paraspara virUddha bhAsatAM vedapadothI thaI che, e huM barAbara jANuM chuM. karmanuM rahasya "pue gveluM ni sarva ya mRta carca mArca" e vedavAkayathI tuM ema samaje che ke A pratyakSa jaNAtuM cetanaacetanarUpa je bhUtakALamAM thayeluM che, ane je bhaviSyakALamAM thavAnuM che te sarva purUSa ja che, eTale AtmA ja che. matalaba ke AtmA sivAya karma jevuM kaMIja nathI. tuM ema mAne che ke manu khya, deva, tiryaMca, parvata, pRthvI vigere je je vastuo dekhAya che te sarva AtmA ja che. AtmA sivAyanI eka paNa vastu nathI. sarva vastu AtmA ja che ema ukata veravacanamAM jaNAveluM hovAthI karma nathI" evI tane dekhI bhrAnti thaI che. te evI yukita ApavA mAge che ke AtmA amUrta che tene mUrta evA karmavaDe anugraha ke upaghAta kiMvA lAbha ke hAni zI rIte saMbhave ! jema amUrta evA AkAzane mUrta evA caMdananuM vilepana thatuM nathI, ane zAstrathI maMDAtuM nathI tema amUrta evA AtmAne karmathI anugraha ke upaghAta kema thaI zake ? e rIte karma nAmane kaI padArtha ja nathI, ema mAnavAne tuM taiyAra thAya che. paNa pAchAM karmanI sattA batAvanArAM vedapade joIne ane lokomAM paNa karmanI prasiddhi anubhavIne tuM punaH zaMkAgrasta thaI jAya che. paraMtu che autama agnibhUti! tAre saMzaya sAva anarthaka che. kAraNa ke pu huM e vAkyane kharo artha ja tuM barAbara nathI - majI zakaye. - 1 "a' zabda kevaLa vAyAlaMkAra arthe che. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ma vyAkhyAna. 271 traNa prakAranAM vedavAkacA parantu tenA artha samajatAM pahelAM, eka vAta dhyAnamAM rAkhavI. vedavAkayo traNa prakAranAM heAya che. keTalAMka vidhidarzaka hAya che, keTalAMka anuvAdadarzaka hAya che ane keTalAMka stutirUpa hAya che. dAkhalA tarIke 'vAmo'notranugyA--" eTale ke svazUnI icchAvALA agniheAtra heAma kare, evAM vAkayA vidhinuM pratipAdana karatA hAya che; ' dvApurA mAtA saMvastaraH " eTale ' agniruSNaH ke bAra mahinAnuM eka varasa cAya, tathA arthAt agni garama hAya, ityAdi paTTA lekAmAM prasiddha evA padArthonA anuvAda kare che; ane keTalAMka vedavAkayA stuti sUcave che. jemake: "3 jale viSNuH sthale viSNuH viSNuH pavarta mastake sarva bhUtamayo viSNustasmAd viSNumayaM jagat bhAvAH--jaLamAM viSNu che, sthaLamAM viSNu che, parvatanA zikhara para viSNu che ane sarva bhUtamAM viSNu che, tethI samagra jagat viSNumaya che. A vAkayathI viSNunA mahimA vaNu jgyA che, paNa tethI viSNu sivAya bIjI koi paNa vastuja nathI ema nathI siddha thaI zakatuM. tevI ja rIte ' puruSatvenuM ' e vAkayamAM AtmAnI stuti gAi che, paNa AtmAnI stuti karavAthI karmaja nathI ' ema mAnI levAnI utAvaLa na karavI joie. kata vedapadamAM kahyuM che ke je thayuM che ane je thaze te sarva AtmAja che.' emAM AtmAnA mahimA che. paNa AtmA sivAya bIjuM kaMi nathI " ema samajavAnu' nathI. " vaLI tuM je ema mAne che ke- amUrtta AtmAne sUtta karma varDa anugraha ane upaghAta kema saMbhave ? ' te tArU mAnavuM ayu Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra7ra zrI kalpasUtrakata che. kAraNa ke jJAna amUrta che chatAM brAhmI jevAM auSadhe vaDe athavA ghI dUdha vigere sAtvika padArtho vaDe tene anugraha thate joIe chIe, temaja madirA ke jhera jevA padArtho vaDe jJAnane upaghAta thate jovAmAM Ave che. eTale amUrtane paNa mUrta vaDe anugraha ane upaghAta jarUra saMbhave che. je kama na hoya te eka sukhI ane bIje duHkhI, eka zeTha ane bIje nekara, evA bhede ane A sRSTinI badhI vi. citratAnuM bIjuM kayuM kAraNa saMbhave? rAjA ane raMkanI ucatA -nIcatAmAM kaMIka kAraNa te avazya hovuM joIe, ane te kAraNa temanAM zubhAzubha karma che. kaI paNa kriyA niSphaLa nathI jatI. dAna vigere zubha kriyAo ane hiMsA vigere azubha kiyAonAM phaLa avazya hoya che, ane te phaLa kama athavA karmaphaLanA nAmathI prasiddha che. e pramANe prabhunA mukhathI prakAza pAmatI yukitao sAMbhaLI agnibhUtine karma viSayaka saMzaya uDI gaye. tene zraddhA thaI ke "kama che." ane teja vakhate teNe paNa pitAnA pAMca ziSya sAthe prabhu pAse dIkSA lIdhI. trIjA gaNadharanA mananuM samAdhAna indrabhUti ane agnibhUtine dIkSita thaelA sAMbhaLI trIjA bhAI vAyubhUtie vicAryuM ke-"IndrabhUti ane agnibhUtinA pUjya e mArA paNa pUjya gaNAya, tethI mAre paNa temanI pAse mArI zaMkAnuM samAdhAna karI levuM ucita che." prabhu pAse te pitAnA pAMcaso ziSyanA parivAra sAthe pahoMcyuM ke turataja prabhue tene ane nAma pUrvaka bolAvatAM kahyuM ke gotama vAyubhUti! A zarIra eja AtmA haze ke Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSama vyAkhyAna. 273 zarIrathI bhinna e keI AtmA haze" evA saMzayamAM ja tuM muMjhAyA kare che ne ? tAre A saMzaya paNa "vijJAnadhana parvatebhyo bhUtebhyaH samutthAya tAnyevA'nu vinazyati, na pretyasaMjJAsti--" vigere paraspara virUddha bhAsatAM vedavAthI utpanna thayela che. - uparanA vedavAkyane tuM e artha kare che ke -zarIrathI bhinna e kaI AtmA nathI. kAraNa ke vijJAnaghana -vijJAnane samudAya ja, te mukhya samusthAya--A pRthvI vigere pAMca bhUtemAMthI utpanna thaIne, tAjevAgaviSyati-- pAcho te bhUtemAM ja laya pAme che; na chetyasaMjJADatti tethI zarIra ane AtmAnI bhinna saMjJA nathI. arthAt zarIrarUpe pariNamelA pAMca bhUtemAMthI vijJAnane samudAya utpanna thAya che, tethI vijJAnano AdhAra pAMca bhate ja che, paNa AtmAne zarIrathI pRthaka mAnavAvALA je vijJAnane AdhAra AtmA nAmanA padArthane zarIrathI pRthaka mAne che te AtmA nAmapadArtha zarIrathI jUda nathI. jevI rIte madirAnA aMgamAMthI eka prakAranI madazakita utpanna thAya che, tema zarIrarUpe pariNamelA pAMca bhUtamAMthI citanyazakita utpanna thAya che. AvI rIte zarIra. rUpe pariNamelA pAMca bhUtemAMthI vijJAnane samudAya utpanna thaIne, pachI jayAre zarIrarUpe pariNamelA pAMca bhUtane vinAza thAya che, tyAre te vijJAnane samudAya paNa jaLamAM parapoTAnI jema te bhUtemAM ja laya pAme che. AvI rIte bhUtonA samudAyarUpa zarIramAMthI ja caitanya utpanna thatuM hovAthI te catanyane AdhAra zarIra che. leke jene AmA zabdathI bele che, te vastu kharUM jotAM zarIra ja che. zarIrathI bhinna e ke AtmA nahoI zake. vedavAkyamAM kahyuM che ke na ciraMjJAtti-arthAta zarIra ane 18 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 zrI kalapasatra AtmAnI pRthaka saMjJA nathI. paNa vaLI "bhUtanA samudAyarUpa zarIrathI AtmA bhinna che" evA bhAvArthanAM bIjAM vedapade dekhI tane prazna thAya che ke tyAre satya zuM haze? zarIra eja AtmA ke zarIrathI bhinna e koI svataMtra AtmA haze? AtmA zarIrathI bhinna che, ema jaNAvanArAM nIcenAM vedapade che -satyena ramyatA dhera brahmA nityaM timo di zuddho caM ritti dhIrA thatayaH saMtAtmAnaH arthAtu haMmezAM - tirmaya ane zuddha e AtmA satya, tapasyA ane brahmacarya vaDe jaNAya che. te AtmA dhIra ane saMyamI sAdhuo jue che. A pramANe paraspara virUddha bhAsatA vedapadethI saMzaya vadhatuM jAya che; kaI eka cokakasa nirNaya upara AvavAnuM tAre mATe azakaya thaI paDayuM che. paNa have huM tane "vijJAnadhana" vALA vedavAkyane artha samajAvI, tArI viSama saMkaTavALI sthiti dUra karavA mAguM chuM. sAMbhaLa ! vijJAna -je viziSTa jJAna-darzanane upayoga te vijJAna. te vijJAnanA samudAyarUpa AtmA, mo mUkhya samuOAya -yapaNe-jANavAyegyapaNe prApta thayelA A pRthvI vigere bhUte thakI athavA ghaTa paTa vigere bhUtanA vikAro thakI "A pRthvI che, A ghaDe che, A vastra che." ItyAdi prakAre te te bhUtanA upagarUpe utpanna thaIne, sAcevADanuMvinayati- te ghaTa vigere bhUtane yapaNe abhAva thayA pachI ja AtmA paNa tenA upayogarUpe vinAza pAme che, ane bIjA padArthanA upayogarUpe utpanna thAya che. athavA to sAmAnya svarUpe rahe che. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachama vyAkhyAna. ra75 na pretyasaMjJAti-AvI rIte pUrvanA upagarUpe AtmA na rahelo hovAthI te pUrvanA upagarUpa saMjJA rahetI nathI. sArAMza e che ke AtmAnA dareka pradeze jJAna-darzananA upagarUpa anaMtA paryAye rahelA che. te vijJAnanA samudAyathI AtmA kathaMcit abhinna che, eTale ke vijJAnamaya che. jyAre ghaTa-paTa vigere bhUte yapaNe prApta thayA hoya tyAre te ghaTapaTAdi rUpa hetuthI "A ghaDe che, A vastra che" ItyAdi prakAranA upagarUpe AtmA pariName che. kAraNa ke AtmAne te upayogarUpe pariNamavAmAM te ghaTAdi vastunuM sApekSapaNuM che. vaLI jyAre te ghaTa-paTAdi bhUtone AMtaro paDI jAya, athavA teone abhAva thAya kiMvA bIjA padArthamAM mana cAlyuM jAya, ItyAdi kaI paNa kAraNathI AtmAne upayoga bIjA padArthamAM pravarte tyAre pahelAM je ghaTa-paTAdi padArtho zeyapaNe hatA te zeyapaNe rahetA nathI, paNa bIjA je padArthomAM upayoga pravaryo hoya te padArtho zeyapaNe prApta thAya che. AvI rIte jyAre te ghaTa-paTAdi zeyapaNe rahetA nathI tyAre AmAM paNa "A ghaDe che, A vastra che" ityAdi prakAranA upagarUpe rahetuM nathI. tethIja veda vAkyamAM kahyuM che ke- pretyasaMjJAti-eTale ke bIjA padA nA upayoga vakhate pUrvanA upagarUpa saMjJA rahetI nathI. Ave artha hovAthI spaSTa samajAya tema che ke zarIrathI AtmA sAva bhinna che. sUryane udaya thatAM, dhamasa uDI jAya tema prabhunA mukhamAMthI nIkaLelA yuktinA prakAze vAyubhUtinA zaMkAnAM vAdaLa vikherI nAMkhyA. teNe nizcaya karyo ke, "kharekhara, AtmA zarIrathI bhinna che." saMzaya dUra thatAM ja te prabhunA pAdapadhamAM namI paDaye ane pitAnA pAMcase ziSe sAthe te ja samaye dIkSA laI lIdhI. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra76 zrI kalpasUtra cothA gaNadhara-pAMca bhUta che ke nahIM ? indrabhUti, agnibhUti ane vAyubhUti vigere samartha zAstrIone dIkSita thayelA sAMbhaLI cothA vyakta nAmanA paMDite vicAryuM ke, jyAre indrabhUti jevA purUSe e sarvasa pAse nirabhimAna banI gayA ane dIkSA svIkArI te pachI mAre paNa zA mATe temanI pAse jaI, mArI zaMkAnuM samAdhAna na meLavavuM? IndrabhUti vigerene te potAnA pUjya mAnato hate. tethI te prabhu pAse potAnA pAMca ziSyo sAthe AvyuM. pratha. manI jema A vakhate paNa prabhue tene tenA vyakta nAmathI saMbodhana karyuM ane kahyuM ke-he vatsa ! tane pAMca bhUta viSe zaMkA che ne ? tane e bhrama paraspara virUddha bhAsatA vedanAM vAkyathI ja thaye che. vedamAM kahyuM che ke-cena svanopameM hai viruma ruceSa brahmavidhira viyaH A padane te e tAtparya kADhaye che ke pAMca bhUta jevI koI vastu nathI. tuM tene artha A pramANe kare che - thena vopama vai strampRthvI, jaLa vigere samagra jagat svapna samAna che. svapnamAM suvarNa, ratna, strI, vigere dekhavA chatAM jema vastutaH kaMIja nathI hotuM, tema pRthvI, jaLa vigere bhUte dekhavA chatAM vastutaH te padArtho nathI. badhuM svapnasRSTi jevuM che. tyeka brahmavidhirANa vizeSaH--eTale A badhuM jagata svapna jevuM ja che. e pramANeno A brahmavidhi zIdhra jANI le-bhAva. paNa vaLI vedamAM upara kahyAM tevAM vAkyothI jUdAMja vA jaDI Ave che. jemake-pRthvI devatA che, jaLa devatA che, Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachama vyAkhyAna. 277 vigere. A vedapadene pRthvI, jaLa vigere bhUtanI sattA jaNAvanArAM dekhI tuM saMzayamAM paDe che ke -"pAMca bhUta haze ke nahIM? " paratu he vyakta! tAro saMzaya keTalo nimLa che, te have huM tane jaNAvavA mAguM chuM. A sakaLa jagat svapna samAna che, ema je kahevAmAM AvyuM che tenI sahAya AtmaciMtanane viSe levAnI che. eTale ke AtmavicAraNuM karatAM, strI-putra-parivAra-suvarNa vigerene sAga anitya-svapnavat che ema samajavAnuM che. saMsAranA viSaye ane viSayanA padArthone sAga asthira che, asAra che, kaTu vipAka ApanAra che. mATe te padArtho uparanI Asakti tyajIne mukti mATe yatna karavo eja tene satyArtha che. vairAgyavRddhi mATe sabadha ApanAra padane avaLe artha karI tuM nakAme zaMkAnA aMdhArAmAM herAna thAya che. kharuM jotAM keIe paNa pAMca bhUtanA astitva viSe niSedha nathI karyo. e pramANe prabhunA vacananuM pAna karatAM ja vyaktinA vivekacakSu ughaDI gayAM. tene paMcabhUtanA astitva viSe nirNaya karatAM vadhu vAra na lAgI. Akhare te paNa prabhunA caraNamAM namI paDaye ane pitAnA pAMcase ziSyo sAthe dIkSA laI cAlI nIkaLe. pAMcamA gaNadhara-parabhava viSe IndubhUti vigere cAra samartha paMDitene dIkSita thayelA sAMbhaLI sudharmA nAmanA paMDite vicAryuM ke IndrabhUti jevA jemanA ziSya bane te purUSa mAre paNa vaMdanIya ja hovA ghaTe. huM paNa temanI pAse javuM ane mArI zaMkAonAM samAdhAna meLavI AvuM. eTale te pitAnA pAMcase ziSyo sAthe prabhu pAse Avyo. prabhue tene jotAM ja kahyuM ke:-"he sudharmA ! tane e Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 zrI kalpasUtra saMzaya che ke je prANI je A bhavamAM hoya teja parabhavamAM thatuM haze ke tenA svarUpamAM kaMI phera paDate haze ?" tAre e saMzaya paraspara virUddha bhAsatAM vedapane AbhArI che. puruSo vai puruSamabhuta parAva: pazutva--' e prakAranA veda vAkyamAMthI teM e sAra kADhe che ke je prANI je A bhavamAM hoya che teja parabhavamAM thAya che. tene artha tArI mati pramANe tuM Ave kare che - puruSo vai puruSatvamazu-purUSa marI gayA pachI pAcho parabhavamAM paNa purUSapaNAneja pAme che. ane gzavaH pAma-gAya vigere pazuo marI gayA pachI para bhavamAM pAchA pazupaNAne pAme che. matalaba ke manuSya marIne pAcho parabhavamAM paNa manuSyaja thAya. te deva ke pazunImAM na janme ane pazuo pAchA parabhavamAM pazupaNeja janme. te manuSya ke deva na thaI zake. he sudharmA ! teM tArI matithI keTalIka yuktio paNa kheLI kADhI che ane e yuktiono AdhAra ApI tArA arthane tuM sAco TharAvavAnI kezISa kare che. tArI mukhya yukti e che ke jevuM kAraNa hoya tevuM ja tenuM kArya saMbhave. cekhAnAM kaNa vAvyAM hoya te temAMthI cenAja uge ane ghauM vAvyA hoya te ghauMja uge. ghauMmAMthI cokhA ane cekhAmAMthI ghauM na thAya. tema manuSya marIne pAcho parabhavamAM paNa manuSyaja thAya, manuSyamAMthI deva ke pazuna thaI zake. paNa tArI e yukti, bIjAM vedavAka sAthe meLa nathI khAtI, tyAre tuM muMjhAya che. zrAvai nAthate yaH purANo to-arthAta koI marI gayele manuSya viSTAyukta hoya ane tene agnidAha karavAmAM Ave che te manuSya parabhavamAM ziyALa maka patraka paNa enI karAvavAnI Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThama vyAkhyAna. ra79 thAya che. manuSya paNa parabhavamAM ziyALa thAya ema A vedapadamAM kahyuM che. tyAre A be maMtavyamAM satya kayAM? he sudharmA! tuM je jarA sUkSamapaNe vicAra kare te tArI zaMkA ApoApa uDI jAya. " puruSo vai-' e vAkyane tuM je artha kare che te bhUlabhareluM che. tene khare artha A pramANe che - purUSa marI gayA pachI parabhavamAM paNa punaH purUSapaNuM prApta kare e vAta ThIka che, paNa te kayAre ? je manuSya bhadrika prakRtine hAya, vinaya, saraLatA vigere guNavALo heya, ane A bhavamAM manuSya saMbaMdhI AyuSyakarma bAMdhIne marI gayela hoya teja pAcho manuSyatva prApta kare. ane pazuo paNa puna: pazupaNuM prApta kare, paNa te kayAre kare ? je pazuo mAyA vigere doSathI bharelA hoya ane A bhavamAM pazu saMbaMdhI AyuSakarma bAMdhIne marI gayA hoya teja pAchA pazujanma pAme. arthAt sArAM karma karanAre manuSya marIne punaH manuSya thAya ane duSTa karma karanArA pazuo marIne puna: pazu thAya. AvI rIte karmanI apekSAe manuSya ane pazuonI gati nirdhArita thAya che. bAkI koI paNa vedavAkaya ema na kahI zake ke manuSya mAtra marIne manuSya ja thAya ane pazumAtra marIne pazuja thAya. AjavAdi guNovALe manukha, bhavAMtaramAM paNa manuSya thAya ane pApI manuSya marIne pazu athavA nArakImAM paNa jAya. teja rIte mAyAdi doSayukta pazu pharIne paNa pazujanma meLave ane bhadraka pariNAmI pazu hoya te manuSya athavA deva paNa banI zake. prANuonI bhinna bhinna gatimAM utpatti thavI e karmane AdhIna che. ane tethI ja prANuonuM vividhapaNuM dekhAya che. tuM ema mAne che ke jevuM kAraNa heya tenA jevuM ja kArya saMbhave. paNa tArUM te mAnavuM barAbara nathI. chANa vigeremAMthI vIMchI vigerenI utpatti thAya che, te tenA kAraNathI Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 zrI kalapasUtrakeTalI badhI visadaza che? kAraNa hoya tevuM ja kArya thAya ema kaMIja nathI, jagatamAM kAraNathI paNa ghaNuM vicitra prakAranAM kAryo jovAmAM Ave che. sudharmAnI jIvanabharanI zaMkA kSaNamAtramAM zamI gaI. teNe paNa teja vakhate prabhu pAse potAnA pAMca zive sAthe dIkSA lIdhI. chaThThA gaNadhara-maMDita paMDita-baMdha ane mokSa chaThThA maMDita nAmanA paMDite vicAra karyo ke "IndrabhUti jevA agragaNya AgevAna paMDite jenI pAse namra banI dIkSita thAya te mArA paNa pUjaya purUSa gaNAya." eTale te paNa potAnI zaMkAne khulAso meLavavA prabhu pAse potAnA sADA traNaso ziSyo sAthe AvI pahoMce. prabhue tene kahyuM ke-he maMDita ! "AtmAne karmane baMdha tathA karmathI mekSa haze ke nahIM? " e zaMkA tArA manamAM niraMtara ramI rahI che ne? paraspara virUddha bhAsatA vedavAkyothI ja e zaMkA tane thaI che. __sa eSa viguNo vibhu na badhyate saMsarati vA mucyate mocayati vA na vA 45 vAghAkhyattaraM vA veTa--A veda padathI tuM ema mAnI beThe che ke AtmAne karmane baMdha ke mukti jevuM kaMI na hoI zake. tuM te vAkayane artha A pramANe kare che - -te A AtmA vALo-satva, rajasU ane tamaguNa rahita che, vimu-sarvavyApaka che, vadhya-karmathI baMdhAtuM nathI, zubha azubha karmanA baMdhana rahita che. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachama vyAkhyAna. 281 na saMsati va----saMsAramAM paribhramaNa karate nathI. kAraNa ke karmanuM baMdhana na hoya te pachI paribhramaNa saMbhave ja zI rIte ? na mue---AtmA karmathI mukAto nathI; kAraNa ke jene baMdha hoya tene mukitane saMbhava khare, paNa jene baMdha ja na hoya tene mukita kema saMbhave ? na moti tA----AtmA karma vigerene kartA na hovAthI bIjAone karmathI mukAvate nathI. na vA B vidhiSyintare vAveDha----A AtmA pitAnAthI bhinna evA mahAna ahaMkAra vigere bAhya svarUpane tathA abhyatara-pitAnA svarUpane jANatA nathI. kAraNa ke jJAna e prakRtine dharma che, AtmAno nahIM. tethI AtmA bAhA ane atyaMtara svarUpane jANatA nathI. AthI AtmAne baMdha ke mokSa na hoya ema mAnavAne tuM taiyAra thayo che. paNa pAchAM bIjA vedavAka joI tuM zaMkAmAM paDe che. baMdha ane mokSa sthApita karanArAM vA kahe che ke - huM sArIrI priyA--Deyiyorapatirahita, barariirN vA vasantaM priyA--'priye na spRzataH na ha vai sazarIrasya ziyAbiyorapatirati-saMsArI jIvane-zarIrI AtmAne sukha ke duHkhane abhAva nathI-sukha duHkha bhegavavAM ja paDe che, kAraNa ke tene sukha duHkhanAM kAraNabhUta zubhAzubha karmo hoya che. mArI vA vasanta priyAvize na chUrA----zarIrarahita -mukta thayelA-lokanA agrabhAgamAM vasatA AtmAne sukha dukha sparza karatAM nathI. kemake te mukatAtmAne sukha duHkhanAM kAraNabhUta kamahetAM nathI. A vedapadethI spaSTa jaNAya che ke AtmAne baMdha ane Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 zrI kalpasatramekSa che. AvI rItanAM paraspara virUddha bhAsatAM vedapadethI tuM zaMkAmAM gothA khAdhA kare che. paNa huM maMDita! tArI zaMkA asthAne che. tuM "Us vizuLa --vALA vedapadane artha ja barAbara nathI samajI zakyo. tene nirmaLa artha A pramANe che R Us viALo vima--viguNa eTale chamasthapaNAnA guNarahita, vibhu eTale kevaLajJAna svarUpe sarvavyApaka e te A AtmA-mutAtmA, na vadhyate--karmathI baMdhAtuM nathI, zubha-azubha karmanA baMdhanarahita che, kemake te mutAtmAne karmabaMdhananAM kAraNabhUta mithyAdarzana vigerene abhAva che, na saMsati vA-saMsAramAM paribhramaNa karatA nathI, kemake karmanA baMdhanavALAne saMsAramAM paribhramaNa saMbhave, paNa muktAtmA te karmanA baMdhanathI rahita hoya tethI saMsAramAM paribhramaNa na kare, mucyate--karmathI mukAtuM nathI, kemake tene mukAvApaNuM saMbhavatuM ja nathI-pita karmathI mukta hoya che ja, na moti vA--mukatAtmA bIjAne upadeza ApavA paNa nIce nathI avatarate, tethI bIjAone karmathI mukAvato paNa nathI. navA gSa vAcAkhyataraM vA ve--evo muktAtmA, puSpa caMdana vigerethI upajatA bAhRA sukhane tathA abhimAnathI thatA AMtarika sukhane-banne prakAranAM sAMsArika sukhane anubhavavArUpe jANatuM nathI. arthAt te sAMsArika sukhane bhegavate nathI. ukta vedapada muktAtmAnuM svarUpa darzAve che. tene saMsArI AtmA pratye ghaTAvavuM e dArUNa bhrama che. bAkI saMsArI AtmAne to karmane baMdha ane karmathI mokSa ema banne che. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaSama vyAkhyAna. 283 maMDita paMDitanA hadayano bhAra cheka halake thaI gayA. teNe paLavAramAM baMdha-mokSanuM rahasya prabhunA zrImukhe sAMbhaLIne samajI lIdhuM. Akhare teNe paNa potAnA sADA traNa ziSya sAthe prabhu pAse dIkSA lIdhI. sAtamA gaNadhara-mauryaputra devenuM astitva - IdrabhUti vigere cha jaNane dIkSita thayelA sAMbhaLI sAtamA mAryaputra nAmanA paMDite vicAryuM ke IndrabhUti jevA cha jaNa jenA ziSya hoya te purUSa mane paNa pUjya ja hovA joIe. mATe huM paNa temanI pAse jauM ane mAro saMzaya dUra karUM. eTale te paNa pitAnA sADA traNaso ziSyone laI prabhu pAse Ave. prabhue kahyuM ke - mAryaputra ! denA astitva viSe ja tane zaMkA che ne ? e bhrama tane parasparavirUddha bhAsatAM veda padothI ja thayo che. je nAnAti mAyopamAna jIvanA phundrayamavAverAvIna-arthAt Indra, yama, varUNa ane kubera vigere mAyA daza dene kaNa jANe che? IndrAdi deva te mAyArUpa che. jema mAyA-IndrajALamAM vastutaH kaMI nathI hotuM, tema devAmAM paNa vastuta: astitva jevuM kaMI nathI hatuM. tuM ema mAne che ke nArakIe te parataMtra ane du:khathI vihala hovAthI ahIM AvI zaktA nathI, tethI teone pratyakSa nIhALavAmAM ApaNe nirUpAya chIe. mAtra zAstra upara zraddhA rAkhI "nArakIe che " eTaluM mAnI lIdhA sivAya chuTake nathI. paraMtu, devonA viSayamAM ema nathI. teo te svataMtra ane prabhAvazAlI hovAthI, dhAre tyAre ahIM AvI zake che, chatAM teo daSTigocara kema nathI thatA ? teo dekhAtA nathI te uparathI devo ja nathI ema mAnavAmAM zI harakata che ? Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 zrI kalpasUtrapaNa devanI sattA darzAvanArAM bIjAM vedavAka joI tuM vicAramAM paDI gayA che. tuM jANe che ke - gSa yajJAthudhI vanamAnonna sva chati-eTale ke yajJarUpa hathIyAravALo A yajamAna jaladI svargaloka-devalokamAM jAya che. A vAkya denA astitvanuM spaSTa sUcana kare che. kAraNa ke deva na hoya te devaloka saMbhave ja zI rIte? AvI rItanAM eka bIjAthI virUddha jatAM vedavAka sAMbhaLI tuM mujhavaNamAM paDI gaye lAge che. paraMtu he mAryaputra! ahIM samavasaraNamAM AvelA A devane tuM ane huM pratyakSa dekhI zakIe chIe. vaLI candra-sUyodi jyAtiSka denAM vimAnone te dareka prANuM pratyakSa dekhe che ja. je deva na hoya to e vimAne kema dekhAya? vedapamAM dene je mAyAza kahevAmAM AvyA che te temanA anityapaNAne aMge che. meTA AyuSyavALA deva paNa AyuSya purUM thatAM ane che ane tethI bIjA padArthonI jema devonuM devatva paNa aMtavALuM ane vinAzI che. sujJajana devapaNAnI AkAMkSA rAkhavAne badale zAzvata mokSane ja vizeSa vicAra kare che. devenuM anityatva prANuone bodha ApavA mATe sUcavyuM che. bAkI vedapado "deva nathI" ema te bilakula kahetAM ja nathI. tuM evo prazna karaze ke devo svataMtra ane prabhAvazAlI hovA chatAM vAraMvAra kema A pRthvI upara AvatA nathI? tenAM aneka kAraNe che. eka te teo saMgItAdi kAryomAM khUba vyagra rahyA kare che. temanAmAM divya prema ane viSayAsakita paNa vizeSa pramANamAM hoya che. te sivAya manuSyalakanI durgadha temane asahya thaI paDe che. tethI teo vAtavAtamAM ahIM AvI zakatA nathI. bAkI tIrthakaronA kalyANaka vakhate, bhakitathI, pUrvabhavanI prItathI athavA pUrvabhavanA zreSathI devatAo jarUra ahIM Ave che. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThama vyAkhyAna. 285 e pramANe prabhunAM vacano sAMbhaLI moryaputrane saMzaya naSTa thaye. devonA astitva viSe tene zraddhA beThI, te paNa potAnA sADAtraNaso ziSya sAthe dIkSA laI cAlI nIkaLe. AThamA gaNadhara-avaMpita-nArakInuM astitva AThamA akaMpita nAmanA paMDite vicAryuM ke IdrabhUti jevA samartha pAMDeta je purUSanA page paDayA te mAre paNa pUjya ja lekhAya ane tethI mAre mArI potAnI zaMkAnuM samAdhAna meLavavA javAmAM vilaMba na kara ghaTe. te potAnA traNa ziSyo sAthe prabhu samipe AvyA. prabhue ja tene akaMpitanA nAmathI bolAvyA. ane kahyuM ke tane nArakI viSe-nArakInI haiyAtI viSe zaMkA che ne ? A zaMkA tane paraspara virUddha bhAsatAM vedanA padathI ja thaI che. du vai pretya nara nArA: santi-athAt koI paNa prANu marIne parabhavamAM nArakI thatA nathI. kAraNa ke pratya-paralokamAM narakane viSe nArakIja nathI. dezamAM candra sUrya jevA keTalAka te pratyakSa dekhAya che ane keTalAka, mAnatA mAnavAthI tenAM phaLa Ape che ane e uparathI anumAnavaDe paNa jaNAya che ke deve che. paNa nArakI te pratyakSa ke anumAnathI paNa jANatA nathI. tethI nArakI havA viSe tane zraddhA nathI. chatAM bIjA keTalAMka vedapade evAM che ke je nArakInuM nirUpaNa kare che. dAkhalA tadIke-nAra vai | nAyate : rAkamamAti----je brAhmaNa zudranuM ana khAya te nArakI thAya che. A padamAM nArakInI sattA spaSTa dekhAI Ave che. AvI jAtanA ekabIjAthI ulaTA abhiprAya vAMcavAthI tArA manamAM koI paNa prakArane nizcaya baMdhAtuM nathI. paraMtu temAM tArI potAnI ja bhUla che. "na vai prekSya "--vALA padano artha Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra 183 samajavAnA ja te prayatna nathI karyo. tenA kharA artha A pramANe che:--paraleAkamAM naraka viSe nArakIe nathI, eTale paraleAkamAM nArakIe merU vigerenI jema zAzvatAM nathI. para Mtu je prANI utkRSTa pApa upAna kare che te marIne parabhavamAM nArakI thAya che. A pramANe te vedapadanA artha che, athavA nArakI marIne phrIthI- anaMtavAra nArakIpaNe utpanna thatAM nathI. e pramANe paNa tenA artha karI zakAya. paNa ' nArakI nathI ' ema teA kAi rIte siddha thaI zakatu nathI. nArakIe paravazapaNAthI ahI AvI zaktAM nathI, para Mtu kSAyika jJAnavALA teA te nArakIone peAtAnA jJAnathI pratyakSa bhALe che. chadmasthAne anumAnathI nArakInI pratIti thai zake che. jema prANI utkRSTa puNyanuM phaLa anuttara devapaNe utpanna thaIne lAgave che, tema utkRSTa pApIne utkRSTa pApanuM tIvra ane nira Mtara du:khamaya phaLa, nArakIpaNe utpanna thaIne bhAgavavuM paDe che. kadAca tu ema kahe ke: utkRSTa pApanuM phaLa A tiya ca athavA manuSyabhavamAM kayAM nathI bhAgavAtuM ? keTalAya tiyA ane manuSyA bhAre du:kha bhogavatAM draSTigAcara thAya che. parantu uMDA utarI vicArI joze teA tane jaNAze ke tiya canA jIvanamAM athavA te| manuSyanA jIvanamAM tIvra ane satat du:kha nathI hAtu. ApaNane ahIM vadhAre du:kha hoya te thADuM sukha paNa hAya. nArakIne te tIvra du:kha-du:kha ne du:khaja hAya che. ApaNane tevA du:khane spaSTa khyAla paNa na AvI zake. A jagamAM ja utkRSTa pApa karanArA paDayA che teA te pApanAM phaLa paNa lAgavavAM ja paDe, ane e phaLa bhAgavavAne sArU nArakI mAnyA sivAya na cAle. utkRSTa pApa karanAra prANI marIne nArakI thai tIvra ane satat du:kha bhAgave che. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSama vyAkhyAna. 287 aMpitane saMzaya dUra thaye. nArakInA astitva viSe tene AsthA beThI. ane potAnA traNa ziSya sAthe te ja vakhate prabhu pAse dIkSA lIdhI. navamA acalajAtA--puNya pApa viSe IndrabhUti vigere ATha jaNane dIkSita thayelA sAMbhaLI, navamA acalabhrAtA nAmanA paMDite vicAryuM ke jenA IndrabhUti jevA ATha zikhyo hoya te purUSa mAre paNa pUjaya ja che. mATe huM paNa temanI pAse jauM ane mAro saMzaya dUra karUM. te pitAnA traNase zarthe sAthe prabhu pAse AvyA. prabhue tene kahyuM ke he acalabhrAtA ! tane pApa-puya viSe saMdeha che ne ? A sadeha tane paraspara virUddha bhAsatAM vedapadethI ja thAya che. puruSa evedaM gniM sarvaM yad bhUta yacca bhAvyam -- A vedapadathI tuM ema jANe che ke puNya-pApa jevuM kaMI hAI ja na zake ! tene artha te A pramANe kare che-A pratyakSa dekhAtuM cetana-acetana svarUpa, je thayuM ane je thaze te sarva purUSa ja che-AtmA ja che. AtmA sivAya puNya-pApa nAmanA jUdA padArtha nathI. paNa vaLI putha puna varmaLA, papaH vAvena varmaLA-eTale ke zubhakarma vaDe prANa puNyazAlI thAya che ane azubha karmavaDe pApI thAya che, evAM keTalAMka vedavAkyamAM puNya-pApanI sattA joI tuM zaMkAzIla bane che ke tyAre AmAM satya zuM ? paratu hemacalAtA! tAre saMzaya agya che. puruSa gveluM -e vedavAkayamAM kevaLa AtmAnI stuti karavAmAM AvI che. temAM je ema kahyuM che ke "A pratyakSa jaNAtuM jagata--cetana acetana svarUpa, je bhUtakALamAM thayuM ane bhaviSyakALamAM thaze Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 zro kahapasUtrate sava AtmA ja che, temAM mAtra AtmAne prabhAva ane pratApa sUcavyo che. bAkI puNya-pApa jevI kaI vastu ja nathI, e temAMthI bIlakula artha nIkaLI zakatuM nathI. jevI rIte viSNamaya nati ItyAdi vedapamAM AkhA jagatane viSNamaya kahyuM che, paNa tethI jagatamAM bIjI koI vastunI haiyAtI ja nathI ema samajavAnuM nathI, tema "je thayuM ane je thaze te sarva AtmA ja che" e vedapadamAM AtmAne mahimA jaNAvyuM che tethI AtmA sivAya puya-pApa jevuM kaMI nathI ema samajavAnuM nathI. vaLI dareka prANuM je sukha-du:kha anubhave che tenuM kaMI paNa kAraNa avazya hovuM joIe. kemake kAraNa vinA kArya na saMbhave. ane te kAraNe puNyapApa. (vistArathI samajavA mATe bIjA gaNadhara-agnibhUti sAthene prasaMga vAMca.). A pramANe prabhunAM vacana sAMbhaLI, acalabhrAtA je saMzaya hato te taNAI gaye. tene pApa-puNya viSe pAkI khAtrI thaI gaI. tethI temaNe paNa potAnA traNaso ziSyo sAthe dIkSA laI lIdhI. dasamA-metArya paMDitaH paraloka che? IndrabhUti vigere nava jaNane dIkSita thayelA sAMbhaLI dasamA metArya nAmanA paMDitane thayuM ke IndrabhUti jevA paMDita je purUSane pUjya mAne te mATe paNa pUjya ja che. A vicAra karI, pitAnA saMzayanI nivRtti karavAnA AzayathI te metArya paMDita prabhu pAse AvyA. sAthe temanA traNa ziSya paNa hatA.prabhue tene kahyuM ke-he metArya! paraleka viSe tane hajI kaMI gatAgama nathI paDatI ne ? tAre A bhrama paraspara virUddha lAgatAM keTalAka veda vacanane AbhArI che. vijJAnanA khyo mUktamya svamulyAya Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSama vyAkhyAna tAjovAnu vinayatti, chetyasaMjJAti-vijJAnane samudAya ja, A pRthvI vigere pAMca bhUtemAMthI utpanna thaIne pAche te bhUtemAM ja laya pAme che. tethI paraleka jevI vastu nathI. jene caitanya kahevAmAM Ave che te pAMca bhUtemAMthI ApoApa utpanna thAya che ane pAMca bhUtane vinAza thatAMnI sAthe ja te caitanya paNa jaLabuddabuvata bhUtAmAM laya pAmI jAya che. cetanya e bhUtene ja dharma che. bhUte naSTa thatAM caitanya paNa naSTa thayuM ja samajavuM. ane je caitanya jevI keI svataMtra vastu na hoya te paloka zI rIte saMbhave? paraMtu eTalethI ja tArUM mana zAnta nathI thatuM. varSa vImoDagnihotra guhuyoti-svarganI IcchAvALo agnihotra homa kare ane nAro vai iva nAyare ya: radvAjamaznAtije brAhmaNa thaIne zudranuM anna khAya te narake jAya, evAM evAM vedavacane vAMcIne tane prazna thAya che ke je vastuta: paraloka na hoya A svarga-narakane artha zuM ? chellA be vAkayamAM paralokanI sattAnuM spaSTa sUcana che. parantu he metAryA te vijJAnadhana-jevAM vedavAkyane artha karavAmAM bhUla karI che tethIja tArI dvidhAbhAvavALI dazA varte che. "vijJAnavana"--vALA vedavacanane artha A pramANe che-jJAna -darzanane upayoga te vijJAna kahevAya, te vijJAnanA samudAya rUpa ja AtmA. zeyapaNe eTale jANavA cogyapaNe prApta thayelA A pRthvI vigere bhUte thakI, athavA ghaTa paTa vigere bhUtanA vikAra thakI "A pRthvI che" "A ghaDe che" "A vastra che " ItyAdi prakAre te te bhUtenA upaga rUpe utpanna thaIne, te ghaTa vigere bhUtane yapaNe abhAva thayA pachI ja AtmA paNa 19 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 zrI kalpasarateonA upagarUpe vinAza pAme che. ane bIjA padArthanA upaga rUpe utpanna thAya che-paNa jJAna sAmAnya svarUpe to rahe che ja. AvI rIte pUrvanA upayoga rUpe AtmA na rahe hovAthI tene pUrvanA upaga rUpa saMjJA rahetI nathI. A vedapadathI ghaTapaTAdi bhUtanI apekSAe AtmAnA upayoganI utpatti ane vinAza sUcavela che, paNa tethI bhUtemAMthI caitanya upaje che ema mAnavAne jarAye kAraNa nathI. caitanya e bhUtane dharma ja nathI. te te AtmAne ja dharma che. AtmA dravya rUpe nitya che tethI te paralokamAM jAya-Ave e tadana saMbhavita ane gya che. AtmA anaMtA che. je AtmA jevAM karma kare tevI tene gati maLe. ( A viSaya vadhAre spaSTapaNe indrabhUti tathA vAyubhUti sAthenI carcAmAM carcAya che.) metArya paMDitanA mananI ghaNIkharI zaMkAe zamI gaI. tenI paralokane viSe purepurI zraddhA beThI. Akhare temaNe paNa pitAnA traNa ziSyo sAthe teja vakhate prabhu pAse dIkSA lIdhI agIyAramAM prabhAsa paMDitaH mukti viSe indrabhUti vigere dase jaNane dIkSita thayelA sAMbhaLI, agIyAramA prabhAsa nAmanA paMDite vicAryuM ke jenA indrabhUti jevA dase jaNa ziSya thayA te mAre paNa pUjya che. mATe huM paNa temanI pAse jaI mArA saMzaya dUra karI lauM. eTale te paNa pitAnA traNa ziSya sAthe prabhu pAse AvyuM. prabhue tene kahyuM ke he prabhAsa ! tane mekSa viSe azraddhA che ne? tane A saMzaya paraspara virUddha bhAsatA vedapadethI ja thaye che. tuM jANe che ke rAmartha vA thagnihotra-yAvaja jIvana agnihotra hema ka2. arthAt jIMdagInI chellI ghaDI sudhI aniDetranI kriyA karyA Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ma vyAkhyAna. 293 karavI. e kriyAnuM phaLa zuM ? khahu bahu tA svarga, e kriyA evA prakAranI che ke temAM keTalAka vadha thAya che ane keTalAkane upakAra paNa thAya che. tethI te sAva zuddha nahIM, paNa dAmizrita che. evI dASita kriyA karanArane meAkSa teA sabhaveja kema ? je mANasa jIMdagInA cheDA sudhI AvI kriyA kare tene mekSarUpa phaLa ApanArI kriyA karavAnA muddala avakAza na maLe. tethI tene mATe mAkSa azakaya ane, eTalA uparathI te evA nirNaya karyo che ke svarga hAi zake, paNa mukti jevI kai vastu na heAi zake. parantu vaLI ke masaLInevitavye, paN vataMtra, taMtra parNa satyajJAnama, anantava kSeti-arthAt e brahma jANavA, eka para ane khIjuM apara, teomAM para satyajJAna che ane anaMtara brahma eTale mAla che. AvAM mAkSa taraph lakSa kheMcanArAM vAye paNa maLI Ave che. sevA zuddA suravanAhIM-saMsArane viSe Asakta rahelA prANIone mATe A mukitarUpI cukA praveza na thaI zake tevI che. AmAM paNa meAkSanI sattAnuM sUcana che. AvI rItanA paraspara virUddha bhAsatA vedapadAthI meAkSanA astitva viSe tane sUjha nathI paDatI e dekhItu che. paraMtu huM prabhAsa ! tArA sazaya aceAgya che. tuM narAmaya-vALA vAkayanA aja nathI samajI zakayA. temAM je "vA' zabda che te 'a'i--paNunA avALA che. eTale tenA atha ema thAya ke jIvanaparyaM ta paNa agniheAtra hAma karavA. matalama ke je koi svarganAja athI hoya te AkhI jIMdagI sudhI paNa agniAtra kare, paraMtu je mAkSAthI hAya tez2e te agniAtra jevI kriyAo tyajI daI meAkSasAdhaka kriyAmAM purU lakSa ApavuM e ja ceAgya che. dareka prANIe maraNa Ave tyAMsudhI agniAtra ja karyA karavA. evA emAM niyama nathI. vastuta: svarga ane mAkSa ane che. svargIprAptinA vidhi eTaleja meAkSamArgane Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 zrI kalpasUtra-- niSedha ema mAnavAnI bhayaMkara bhUla keAIe paNa na karavI joie. zuddha jJAna dana ane cAztrivaDe karmane kSaya thAya che ane AtmAnA samagra karmanA kSaya thavA tenuM ja nAma meAkSa. paMDita prabhAsanA saMzaya paNa, prabhunI amRtamayI vANI sAMbhaLatAMja naSTa thayA. tene meAkSanA astitvanI sajjaDa khAtrI thai. tethI teja vakhate peAtAnA traNaseA ziSye sAthe prabhu pAse dIkSA lIdhI. gaNadharapade sthApanA upayukta rIte gItama gotranA zrI indrabhUtithI mAMDI, prabhAsa paryaM ta agIyAre paDitAe, peAtAnA cummAlIzase ziSyA sAthe prabhu pAse dIkSA lIdhI. te mukhya agIyAra jaNAe utpAda, vyaya ane prAvya-eTale ke dareka padArtha utpanna thAya che, nAza pAme che ane dravyarUpe nitya rahe che-e pramANe prabhu pAsethI tripadInuM svarUpa jANI, agIyAra maga ane cauda pUrvanI racanA karI. prabhue temane gaNadhara pade sthApyA. gaNudharAe dvAdazAMgInI racanA karyA khAdya prabhu temane tenI anujJA kare che ane zakrendra divya cUrNanA bharelA vAmaya divya thALa laIne prabhu pAse ubhA rahe che. tyArapachI prabhu ratnamaya si'hAsana parathI uThIne caNu nI saMpUrNa muSTi bhare che, te vakhate gautama vigere agIyAre gaNadharo jarA namIne anukrame prabhu pAse ubhA rahe che. devA vAjIMtranAM dhvani--gAyana vigere madha karI mAna rahe che ane saghaLuM svastha citte sAMbhaLe che. pachI paramAtmA zrI mahAvIra khelyA ke--"gautamane dravya, guNa ane paryAya vaDe tIrthanI AjJA ApuM chuM." te pachI prabhue prathama Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSama vyAkhyAna. 293. zrI gautamasvAmInA mastaka upara ane pachI anukrame bIjAenA mastaka upara caNa nAkhyuM. devee paNa e prasaMge harSita thaI, te agIyAre gaNadhara upara cUrNa, puSpa ane sugaMdhI padArthonI vRSTi karI. tyArapachI prabhue sudharmAsvAmIne munisamudAyamAM agresara sthApI temane gaNanI anujJA ApI. prabhunA ekaMdara comAsAM zramaNa bhagavAna mahAvIre asthika gAmane AzrIne, varSAkALamAM rahevA mATe paheluM aMtarAvAsa-mAsuM karyuM. caMpA ane pRSTacaMpAne AzrIne vaSakALamAM rahevA mATe traNa mAsAM karyA. vaizAlInagarI ane vANijya grAmane AzrIne bAra mAsAM ryA. rAjagRhanagaranI bahAra uttara dizAmAM nAlaMda nAmanA pADAne AzrIne cAda comAsAM karyAM. cha mAsAM mithilA nagarImAM, be bhadrikAnagarImAM, eka AyaMbikAnagarImAM, eka zrAvastInagarImAM, eka vajabhUmi nAmanA anArya dezamAM, ane eka madhyama pApAnagarIne viSe hastipAla rAjAnA kArakunonI sabhAmAM apazcima-cheDaluM comAsuM karyuM. pAyAnagarInuM nAma prathama te apApA hatuM, paNa prabhu te nagarImAM kAladharma pAmyA tethI devoe tenuM nAma pheravIne pApApurI pADayuM. A rIte prabhunA chadmasthakALamAM ane kevalI avasthAmAM badhA maLIne beMtAlIza comAsAM thayAM. zrI mahAvIra prabhu kyAM ane kayAre nirvANa pAmyA? zramaNa bhagavAna mahAvIre je varSAkALamAM madhyama pApApurIne viSe hastipAla rAjAnA kArakunenI sabhAmAM chelluM comAsuM varSomAM rahevA mATe karyuM, te comAsAne-varSAkALano je (A) cUMtho mahine, vaSakALanuM sAtamuM pakhavADIyuM, eTale ke Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra94 zrI kalpasUtrakArtika mAsanuM (gujarAtI Aso mAsanuM) kRSNa pakhavADIyu, te kArtika mAsanA kRSNa pakhavADIyAnA paMdarame divase ( gujarAtI A mAsanI amAse), pAchalI rAtrIe-te rAtrine viSe kALadharma pAmyA, kALasthiti ane bhavasthitinI jALathI chuTA thayA, saMsArano pAra pAmI gayA, saMsAramAM pharIthI na AvavuM paDe tevI rIte lekAgralakSaNa uMce sthAne prApta thayA; temanAM janma, jarA ane maraNanA baMdhane-baMdhananA hetubhUta kI chedAI gayAM; teo siddha thayA, buddha thayA, bhapagrApti karmothI mukata thayA, sakaLa du:khothI aMta pAmyA, samagra saMtApathI para thayA, zarIra ane mana saMbaMdhI sarva duHkhothI aLagA thayA. . zrI mahAvIra prabhu je saMvatsaramAM-varasamAM nirvANa pAmyA ta candra nAmane bIje saMvatsara hatuM. te kArtika mAsa prItivardhana nAmane hate, naMdivardhana nAmanuM pakhavADIyuM hatuM, agnivezya nAmane divasa hato. (agnivezyanuM bIjuM nAma upazama paNa kahevAya che, te amAvAsyAnI rAtri devAnaMdA nAmanI hatI, te rAtrinuM bIjuM nAmanirati e pramANe paNa kahevAya che.) te vakhate arca nAmano lava hato, muhUrta nAmane prANu hatA,siddha nAmane staka hatuM, nAga nAmanuM kAraNa hatuM, (zakuni vigere cAra sthira karaNemAM A karaNa trIjuM che ane amAvAsyAnA uttarArdhamAM A nAgakaraNa ja hoya che.) savorthasiddha nAmanuM muhUrta hatuM, e vakhate svAti nakSatra sAthe candramAne yoga prApta thaye, zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharma pAmyA temanA zarIra ane mana saMbaMdhI sarva du:khe kSINa thayAM. saMvatsara, mAsa, divasa, rAtri, muhUrtanAM nAma sUryaprajJapti pramANe saMvatsara, mAsa, divasa, rAtri ane Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSama vyAkhyAna. 295 muhurtanAM nAma nIce jaNAvIe chIe -eka yugamAM pAMca saMvatsara hoya che -(1) candra (2) candra (3) abhivardhana (4) caMdra ane (5) abhivati . zrAvaNa mAsathI mAMDIne bAra mAsanAM nAma:-(1) abhi naMdana (2) supratika (3)vijaya (4) prItivaddhane (5)zreyAna (6) zizira (7) zebhana (8) haimavAna (9) vasaMta (10) kusumasaMbhava (11) nidAgha (12) vanavirodhI. paMdara divasanAM nAma-(1) pUrvIgasiddha (2) marama (3) manahara (4) yazobhadra (5) yazodhara (6) sarvakAmasamRddha (7) Indra (8) muddhabhiSikata (9) saimana (10) dhanaMjaya (11) arthasiddha (12) abhijit (13)ratyAzana (14) zataMjaya (15) agnivezya. paMdara rAtrinAM nAma:-(1) uttamA (2) sunakSatrA (3) ilApatyA (4) yazodharA (5) somanasI (6) zrI saMbhUtA (7) vijayA (8) vaijayaMtI (9) jayaMtI (10) aparAjitA (11 ) IcchA (12) samAhArA (13) tejA (14) atitejA ane (15) devAnaMdA. trIsa muhUrtanAM nAma-1) rUdra (2) zreyAna (3) mitra (4) vAyu (5) supratIta (6) abhicandra (7) mahendra (8) balavAna (9) brahmA (16) bahusatya (11) ezAna (12) tvaSTA (13) bhAvitAtmA (14) vaizravaNa (15) vArUNa (16) AnaMda (17) vijaya (18) vijayasena (19) prAjApatya (20) upazama (21) gaMdharva (22) anivezya (23) satavRSabha (24) AtAvAna (25) arthavAna(26) ANavAna (27) bhama (28) vRSabha (29) sarvArthasiddha ane (30) rAkSasI. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra nivaNavALI rAtrIe zuM thayuM? je rAtrine viSe zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharma pAcAcAvat sarva duHkhathI mukta thayA te rAtrie ghaNuM deva-devIo svargamAMthI AvavAM ane pAchAM javA lAgyAM, tethI AkAzamAM sarvatra udyata phelAye-rAtri prakAzamayI banI gaI, vargathI nIce utaratAM ane uMce caDatAM deva-devIone lIdhe rAtri jANe atizaya AkuLa thaI hoyanI e bhAsa thaye! teja rAtrie bhagavAnanA zreSTha aMtevAsI-moTA-paTTadhara ziSya gautama gotranA zrI IndrabhUti aNagArane, jJAtakulamAM janmelA zrI mahAvIra prabhu viSe je premabaMdhana hatuM te naSTa thayuM ane anaMta vastunA viSayavALuM, avinAzI, anupama, yAvata kaI paNa vastuvaDe skUlanA na pAme evuM, samasta AvaraNa rahita, saghaLA paryAye yukta, sarva vastune jaNAvanAruM, saghaLA avayavothI saMpUrNa pradhAna kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thayuM. zrI gautamasvAmIne kevI rIte kevalajJAna thayuM ? zrI mahAvIra prabhue zaitamane pitAnI upara prazasta sneharAga che ema jANI, te neharAga nivartana karavA mATe, pitAnA aMta vakhate-amAvAsyAnA saMdhyAkALa pahelAM, zrI autamasvAmIne najIkanA ke gAmamAM, devazarmA nAmanA brAhANane pratibodhavA mekalyA. gatamasvAmI prabhunI AjJA svIkArI turata tyAM gayA ane devazarmAne pratibaMdha karI, prabhAte pAchA AvatAM rastAmAM zrI mahAvIra prabhunuM nirvANa sAMbhaLyuM. sAMbhaLatAM ja kSaNavAra vAhata jevA zUnya thaI gayA! DIvAra stabdhapaNe ubhA rahI, teo bolavA lAgyA ke-"he svAmI ! Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama vyAkhyAna, . 27 ATale vakhata meM ApanI sevA karI, paNa aMta samaye ja mane ApanA darzanathI dUra karyo? | he jagatpati! Aje mithyAtvarUpI aMdhakAra phelAI ro che, kutIthI rUpI ghuvaDe garava karI rahyA che, ane dukALa, cuddha, vaira vigere rAkSasa rAha jotAM beThAM che ! he prabhu! tamArA vinA AjanuM bharatakSetra, candrane rAhae gaLe hoya ane jevuM AkAza lAge tevuM nisteja lAge che. tamArA vinA sunuM lAgatuM bharatakSetra, dIpaka vinAnA mahela jevuM, jANe khAvA dhAtuM hoya tevuM lAge che! he nAtha ! huM have konA caraNakamaLamAM mAruM mAthuM jhukAvI ne vAraMvAra padArtho viSe prazno pUchIza? have huM "he bhagavAna!" kahI kene saMbodhIza? mane paNa have bIje keNa AptavANIthI maitama kahIne bolAvaze? arere ! vIra ! he vIra ! Ape A zuM karyuM ? Ave khare avasare ja mane kAM dUra karyo? he bhagavana ! tamane zuM ema lAgyuM ke eka bALakanI peThe ADe paDIne Apane cheDe na cheData ? huM pAse hota te tamArA kevaLajJAnamAM bhAga paDAvata? ane mane kadAca tamArI sAthe mokSa paryata rAkhe che te zuM mokSamAM saMkaDAza paData? tamane huM zuM bhAre paDato hato ke mane mUkIne cAlyA gayA ?" A pramANe thoDA vakhata sudhI te temanA mukhamAMthI "vIra! vIra!" nAmane jApa akhalitapaNe vahevA lAgyA. DI vAre temanI jJAnadaSTi sateja thaI. zekane Avega zamI gaye. teo jJAnadaSTie vicAravA lAgyA ke "arere ! huM kevI mithyA bhramaNAmAM paDI gayo? vItarAga te neha vinA Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 zrI kalpasUtra nA ja hoya, e satya ane kema na sUjhayuM? mAre ja aparAdha ke meM te vakhate mRtano upayoga na dIdhe. e nirmohIne te vaLI mArI para zAne meha hoya? kharekhara huM pote ja mehamAM pakaryo chuM. mArA A ekapakakhA snehane dhikAra che! mAre evA nehane A kSaNeja tyAga kare joIe. vastuta: mArUM keNa che huM eka chuM, mArUM kaI ja nathI, tema huM paNa keIne nathI." AvI rIte samabhAvanA viSe ArUDha thatAM zrI maitama svAmIne paNa tatkALa kevaLajJAna utpanna thayuM. prAta:kALamAM iMdrAdie AvI mahotsava karyo. mokSamArgamAM pravartelA sAdhakane, sneha e vajInI sAMkaLa samAna che. jayAM sudhI zrI vIra prabhu jIvatA rahyA, tyAM sudhI temano para raneha dharAvanAra zrI gautama svAmI kevalIna thaI zakyA. paraMtu ekaMdare tamasvAmIne badhuM savaLuM paDI gayuM e eka AzcaryanI vAta che. temane pracaMDa garva-pAMDityanuM abhimAna temane prabhu pAse kheMcI gayuM ane tyAM be pAmyA. eTale eka rIte ahaMkAra ja temane pratibodhamAM sahAyaka nIvaDa, temane rAga gurUbhaktimAM pariNamya ane prabhunA virahamAMthI udbhavele kheda, kevaLajJAna prApta karAvavAmAM sAdhanabhUta thayo. zrI gautamasvAmI bAra varasa sudhI kevalipayoya pALI, sudharmA svAmIne lAMbA AyuSyavALA jANI temane gaNa pI le sIdhAvyA. * dIvALI ane bhAIbIja parva kema pravaryA? je rAtrine viSe zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharma pAmyA te rAtrie kAzI dezanA mallaki jAtinA nava rAjAo, ane kezalA dezanA lechaki jAtinA nava rAjAo, jeo bhagavaMtanA mAmA ceTaka rAjAnA sAmaMta hatA ane jeo kAryavazAta pAvApurImAM Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chama vyAkhyAna. 29 gaNane meLApa karavA ekaThA thayA hatA, temaNe-aDhAre gaNarAjAoe amAvAsyAne viSe, saMsArasamudrathI pAra pahoMcADanAra-paSadho pavAsa karyo hato. ahiM piSadhopavAsane artha AhAratyAga piSadharUpa karavAnuM che. kAraNa ke te sivAya teone dIvA prakaTAvavA na saMbhave. te aDhAre rAjAoe vicAryuM ke zramaNa bhagavAna mahAvIra nirvANa pAmyA tethI bhAva udyata te gaye, paNa have ApaNe dravya udyota karavo joIe. tethI temaNe te rAtrie dIvA prakaTAvyA. tyArathI dIpotsava-dIvALI nAmanuM parva zarU thayuM. ane kArtika suda ekamane divase devoe zrI gautamasvAmInA kevalajJAnane mahatsava karyo. tyArathI te divasa paNa lokomAM AnaMda-utsavamaya gaNAya. prabhunA moTA bhAI -naMdivardhana rAjA prabhunuM nirvANa thayeluM sAMbhaLI atyaMta khinna thayA.ekhinnatAM TALavA temanI bahena sudarzanAe temane samajAvI kArtika suda bIjane divase Adara sahita potAne ghera bolAvI bhojana karAvyuM. tyArathI "bhAI bIja" nAmanuM parva pravatyuM. teja rAtrie bhasmarAzi graha beThe je rAtrie bhagavAna kALadharma pAmyA teja rAtrie, kUra svabhAvavALe ane be hajAra varSanI sthitivALo bhammarAzi nAmane triIzame mahAgraha ( A graha eka nakSatramAM be hajAra varSa paryata rahe che) zramaNa bhagavAna mahAvIranA janma nakSatramAM ( uttarAphAzunI nakSatramAM) saMkAMta thaye. grahanAM nAma-he aAzI che. (1) aMgAraka (2) vikAsaka (3) lehitAkSa (4) zanaizcara (5) Adhunika (6) prAdhunika (7) kaNa (8) kaNaka (9) kaNakaNaka (10) kaNavitAnaka (11) kaNasaMtAnaka ( 12 ) sema (13) sahita Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sjel 3se zrI kalpasatra(14) AzvAsana (15) kAryopaga (16) karbaraka (17) ajakaraka (18) duMdubhaka (19) zaMkha (20) zaMkhanAbha (21) zaMkhavaSNubha (22) kaMsa (23) kaMsanAbha (24) kaMsavaNabha (25) nIla (26) nIlAlabhAsa (27) rUpI (28) rUpAvabhAsa (29) bhasma (30) bhasmarAzi (31) tila (32) tilapuSpavarNa (33) daka (34) dakavaNuM (35) kArya (36) va (37) IndrAgni (38) dhUmaketu (39) hari (40) piMgala (41) budha (42) zuka (43) bRha spati (44) rAhu (45) agasti (46) mANavaka (47) kAmasparza (48) dhura (49) pramukha (50) vikaTa (51) visaMdhika5 (para) prakalpa (53) jaTAla (54) arUNa (55) agni (pa6) kAla (57) mahAkAla (58) svastika (59) sAvastika (60) vardhamAna (61) pralaMba (62) nityaleka (63) nityota (64) svayaMprabha (65) avabhAsa (66) zreyaskara (67) kSemakara (68) AzaMkara (9) prazaMkara (70) araja (71) virajA (72) azoka (73) vItazeka (74) vitata (75) vivastra (76) vizAla (77) zAla (78) suvrata (79) anivRtti 80) ekajarI (81) kijaTI (82) kara (83) karaka (84) rAjA (85) argala (86) puSpa (87) bhAva (88) ketu - jyArathI bhasmarAzi nAmano mahAgraha prabhunA janmanakSatramAM saMkrAnta thaye, tyArathI mAMDIne zramaNa tapasvIo eTale ke sAdhuone ane sAdhvIone udita udita pUjAsatkAra pravartatA nathI, eTale ke uttarottara vRddhi pAmatA ayusthAna-vaMdanAdirUpa pUjA ane vastradAnAdi bahumAna karavA rUpa Adara-satkAra meLA paDayA. eja kAraNe prabhunA aMta samaye Indra prabhune praNAma Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTama vyAkhyAna. karI-aMjali joDI vinati paNa karelI ke -"he svAmI! kupA karI kSaNavAra ApanuM AyuSya vadhAre, jethI ApanAM jIvatAM A kUra bhasmarAzi graha ApanA janmanakSatramAM saMkramaNa thAya te pachI ApanA zAsanane pIDA na karI zake. he kRpAnidhAna! kRpA karIne eka kSaNa vAra rahI jAo." tyAre prabhue kahyuM ke -"he zakra! evuM kadApi thayuM nathI ke kSINa thayelA AyuSyane tIrthakara paNa vadhArI zakayA hoya. tIrthane je bAdhA avazya thavAnI che te te thazeja. paraMtu be hajAra varSa pUrNa thaze tyAre mArA janmanakSatrathI A bhammarAzi graha atikAMta thatAM chayAsI varSanA AyuSyavALA kalkI nAmanA adhamI nIca rAjAne tuM mArI nAkhaze ane te kalakInA putra dharmadatta nAmanA rAjAne rAjya upara sthApana karaze tyArathI sAdhu-sAdhvIone AdarasatkAra-pUjA uttarottara vRddhi pAmaze." bhasmarAzine prabhAva je zatrine viSe bhagavAna kAladharma pAmyA te ja rAtrie, uddharI na zakAya eTalA badhA ati sUkSama kuMthuvA nAmanAM jIvaDAM utpanna thayAM. te evAM te sUkSma hatAM ke je sthira paDI rahyA hoya te chavAstha sAdhu-sAdhvIonI daSTie paNa ekadama na caDe. bAkI asthira hoya ane hAlatAM-cAlatAM hoya to jaladI dekhAI Ave. - sAdhu-sAdhvIonAM anazana-A pramANe atizaya chatpatti thaI paDelI joI ghaNAM sAdhu-sAdhvIoe anazana karyA. tyArathI mAMDIne saMyama durArAdhya thaI paDo, pRthvI jIva- jaMtuothI ubharAvA lAgI, saMyamane lAyaka kSetra durlabha thaI paDayuM, ane pAkhaMDIonuM prAbalya vadhavA lAgyuM. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 zrI kalpasUtra sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikAnI saMpadA zramaNa bhagavAna mahAvIrane indrabhUti vigere cAra hajAra sAdhuo hatA, Arya caMdanabAlA,vigere chatrIsa hajAra sAvIo hatI. zaMkha, zataka vigere eka lAkha ane ogaNasATha hajAra zrAvaka hatA. ane sulasA, revatI vigere traNa lAkha ane aDhAra hajAra zrAvikAo hatI. sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAnI eTalI utkRSTa saMpadA prabhune hatI. caMdapUvInI saMkhyA-bhagavAnane traNaso cAdapUvI hatA. cAdapUvI asarvajJa hovA chatAM sarvajJa jevA ja hoya. akArAdi sarva akSaranA saMgane jANe, sarvajJanI jema sAcI prarUpaNA kare. (prajJApanA sUtramAM kevalI ane zrutakevalIne tulya kahelA che, tethI sarvajJanI peThe ja satya prarUpaNa kare.) avadhijJAnIonI saMkhyA-bhagavAnane atizayo eTale AmaSadhI vigere labdhione prApta thayelA terase avadhijJAnIo hatA. kevaLajJAnIonI saMkhyA-saMpUrNa-saMbhinna zreSTha jJAna ane darzanane dhAraNa karanArA sAta kevalajJAnIo hatA. vaikriyalabdhivALA munio-pita deva na hovA chatAM devanI addhine prApta thayelA-devanI Rddhi vikuvAne samartha evA vaikriya labdhivALA sAtaso munie prabhune hatA. mana:paryavajJAnInI saMkhyA-aDhIdvIpa ane be samudrane viSe rahelA paryApta saMjJA paMcendriyanA mane gata bhAvane jANanArA, pAMcase vipulamati mana:paryavajJAnIo hatA. * mana:paryavajJAnI be prakAranA hoya che. eka vipulamati ane bIjA nAjumati. vipulamati saMgni paMceMdriyanA manogata padArthane sarva vizeSaNa Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 vaSama vyAkhyAna. vAdIonI saMkhyA-deva, manuSya ke asuranI sabhAmAM vAdane viSe parAjaya na pAme evA prakAranA cAra vAdIo hatA. mekSe gayelAnI saMkhyA-zramaNa bhagavAna mahAvIranA sAtase ziSya ane cAdase sAdhvIo mukti pAmyAM cAvatuM sarva duHkhathI mukta thayAM. anuttara vimAnamAM utanna thanArA munio-gati eTale AgAmI manuSyagatimAM ekSaprApti rUpa kalyANa che jemane, sthiti eTale devabhavamAM paNa prAya: vItarAgapaNuM hovAthI kalyANa che jemane, tathA AgAmI bhavamAM siddha thavAnA hevAthI jeone kalyANa che evA AThase anuttara vimAnamAM unna thanArA munienI utkRSTa saMpadA prabhune thaI. yugAntakRdabhUmi ane paryAyAntabhUmi " zramaNa bhagavAna mahAvIrane be prakAranI takRbhUmi thaI, eTale ke mahAvIra prabhunA zAsanamAM mazagAmIone mikSe javAne kAla be prakAre tho:-yugAntakRbhUmi ane paryAyAnta dabhUmi. yuga eTale gurU ziSya prazikhyAdi kramasara vartatA paTTadhara sahita jANe, ane Rjumati sAmAnya svarUpe jANe. vipulamati aDhI aMgula adhika evA manuSya kSetramAM rahelA saMgni paMcendriyonA manogata padArthane jANe ane jumati manuSya kSetramAM rahelA saMsi paMcenTinA manogata padArthane jANe. vipulamati ane jumatimAM eTale bheda heya. * saMsArane nAza kare-se jAya te aMtakRta kahevAya, teonI bhUmi eTale kALa. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 zrI kalpasUtra- purUSA, teo vaDe pramita-maryAdita je meAkSagAmIonA mAkSe javAnA kALa te 'yugAntakRbhUmi kahevAya, paryAya eTale prabhunA kelipaNAnA utpanna thayAneA kAla, tene AzrIne je mekSagAmIAnA mekSe javAnA kALa te paryAyAntakRbhUmi kahevAya. zramaNa bhagavAna mahAvIrane trIjA purUSayuga sudhI yugAnta kRbhUmi thai. eTale ke prabhuthI AraMbhI temanA paTTadhara trIjA purUSa sudhI -zrI jajIsvAmI sudhI meAkSamArga cAlu rahyA. have poyA kabhUmi viSe:--cAra varasa sudhInA che. kelipaNAnA paryAya jemane evA zrI mahAvIra prabhu thaye chate keAi kevalIe sa'sAranA aMta karyo, eTale ke zrI mahAvIra paramAtmAne kevalajJAna thayA pachI cAra varSe mAkSamAga cAlu thayA. prabhunA nirvANa samayanI deza-kALa sthiti te kALe ane te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra trIza va sudhI gRhasthAvAsanI madhyamAM rahIne, Ara varasathI kaika adhika samaya sudhI-khAra varasa ane sADA cha mahinA sudhI chadmastha paryAya pALIne, trIza varasathI kaMika ochA samaya sudhI 1 tIrthaMkarathI AraMbhIne temanA paTTadhara jeTalA purUSo sudhI meAkSamA cAlu rahe-sAdhue vigere meAkSagAmIe mAkSe jAya te kAlane yugAntakRddabhUmi kahe che. kAlanA amuka pramANavizeSane yuga kahe che. te yugeA kramasara varte che. tethI teonA sadazapaNAthI je kramasara vatA gurU ziSya praziSyAdikarUpa paTTadhara purUSA, teo paNa yuga kahevAya. te kramasara vavAvALA paTTadhara purUSo vaDe pramita--maryAdita evA je meAkSagAmIne meAkSe javAnA kALa te yugAntakRbhUmi kahevAya. ra tI karane kevalajJAna utpanna thayA pachI jeTalA kALe meAkSamArga cAlu thAya te kAlane paryAyAntakRbhUmi kahe che. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zama vyAkhyAna. 305 AgaNatrIza varasa ane sADA pAMca mahinA sudhI keli paryAya pALIne, ekaMdara e tAlIza varasa sudhI zrAmaNyaparyAya-cAritra paryAya pALIne, sarva maLI kula bjeAMtera varasa sudhI, peAtAnu sarve AyuSya pALIne, vedanIya, Ayu:, nAma ane gAtra e cAra bhavA pagrAhI karmo kSINa thaye, A avasarpiNImAM duSamAsuSamA nAmane ceAthA mArA ghaNAkharA gayA Ada--cAthA mArAnA traNa varasa ane sADA ATha mAsa bAkI rahetAM, madhyama pApAnagarI viSe, hasti pAla nAmanA rAjAnA kArakunonI sabhAmAM, rAga-dveSarahita haiAvAthI ekalA, advitIya paNe --RSabhadevAdi tItha karA dasa hajAra vigere parivAra sAthe mekSe gayA, tema mIjA koinI sAthe nahIM, paNa ekAkIpaNe, nila chaThThuM tapa vaDe yukta thaIne, svAti nakSatra sAthe caMdramAnA ceAga prApta thaye, prabhAtakALarUpa avasarane viSe-cAra ghaDI rAtri avazeSa rahetAM, samyak prakAre padmAsane beThA, puNyanA vipAkavALA paMcAvana adhyayanA, pApanA klimapAkavALA pa cAvana adhyAyA, ane kAinA pUchyA vinA chatrIsa uttarA kahIne, pradhAna nAmanuM madevInu eka adhyayana bhAvatA bhAvatA, kALadhama pAmyA-saMsAra samudranA pAra pAmyA,saMsAramAM phrIthI na Avavu paDe tema samyak prakAre urdhva pradezamAM gayA-temanAM janma-jarAmaraNanAM kAraNabhUta karmo chedAI gayA, temanA sa artha siddha thayA, tatvanA artha kharAkhara pAmI gayA, bhaveApacAhI karmothI chuTA thayA, sarva du:khAnA aMta pAmyA, sarva prakAranA satApeAthI aLagA thayA ane zarIra tathA mana saMbaMdhI sadu:kheA chuTI gayAM. A kalpasUtra kayAre lakhAyuM tathA vaMcAyuM ? sUtrapATha pramANe:--zramaNa bhagavAna mahAvIranA nirvANa kALathI navaseA varasa vyatIta thayAM. ane dasamA saikAnA mA e zI 20 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 zrI kalapasUtrama saMvatsara kALa jAya che. vaLI vAcanataramAM dasamA saikAne A trANama saMvatsara jata jaNAya che. e sUtrapAThane bhAvArtha barAbara spaSTapaNe samajAtuM nathI. te paNa pUrva TIkAkAe tenI jevI vyAkhyA karI che te pramANe ame paNa tene artha nIce ApIe chIe - A sUtrapATha mATe keTalAka kahe che ke "zrI kalpasUtra pustakarUpe kayAre lakhAyuM? te samaya sUcavavA mATe zrI devagiNi kSamAzamaNe A sUtrapATha lakhe che. tethI e pAThane artha A pramANe karo:-zrI vIranirvANathI navase eMzI varasa vyatIta thatAM siddhAMta pustakArUDha thayA te vakhate A kalpasUtra paNa pustakArUDha thayuM. eTale ke zrI vIra nirvANathI navase eMzIme varase vallabhIpura nagaramAM devaddhigaNi kSamAzramaNa vigere sakaLa saMghe maLI Agama lakhyA tyAre zrI ka9pasUtra paNa lakhAyuM. paNa vAcanAMtaramAM eTale bIjI pratimAM navase trANume saMvatsara kALa jAya che ema dekhAya che. tAtparya ke kaI pustakamAM lakhyuM che ke zrI vIranirvANathI navase eMzI varasa vyatIta thatAM kalpasUtra pustaka rUpe lakhAyuM ane keI bIjA pustakamAM lakhyuM che ke navase trANuM varasa vyatIta thatAM ka9pasUtra pustaka rUpe lakhAyuM. keTalAka ema paNa kahe che ke - zrI vIranirvANathI navaso eMzI varasa vyatIta thatAM, kapasUtranI vAcanA sabhA samakSa thaI ema jaNAvavAne A sUtrapATha mUke che. eTale ke zrI vIranirvANathI navase eMzI varasa vyatIta thatAM, AnaMdapuranI aMdara, putranA maraNathI zokagrasta thayelA dhruvasena rAjAnA zokane dUra karavA mATe, mahotsava pUrvaka saMghasamakSa kalpasUtra vAMcavuM zarU karyuM. paNa vaLI bIjI pratimAM-vAcanAMtaramAM navase trANume saMvatsara kAla Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pajhama vyAkhyAna. 307 dekhAya che. tAtparya ke kaI pustakamAM lakhyuM che ke zrI vIranivANuthI navaso eMzI vyatIta thatAM kalapasUtranI vAcanA sabhA samakSa zarU thaI ane keAI bIjA pustakamAM lakhyuM che ke navasotrANuM varasa vyatIta thatAM kalpasUtranI vAcanA sabhA samakSa zarU thaI. keTalAka e sUtrapAThane e paNa artha kare che ke-e sUtramAM be vAkaye che. eka vAkaya kalpasUtra lakhAyAne samaya darzAve che, jayAre bIju vAkaya sabhA samakSa vaMcAyAno samaya sUcave che. eTale ke zrI vIranirvANathI navase eMzI saMvatsarakALa jAya che, kalapasUtra lakhavAno hetubhUta e navaso eMzImo saMvatsare kALa jAya che; A vAkayathI kalpasUtrane lakhavArUpa vAcanAne samaya jaNAvyuM. vaLI vAcanAMtaramAM eTale kalpasUtrane lakhavArUpa vAcanAthI sabhA samakSa vAMcavArUpa bIjI vAcanAmAM navase trAramo saMvatsara kAla jAya che. A vAkayathI kapasUtrane sabhA samakSa vAMcavArUpa vAcanAne samaya jaNAvyA. tAtparya ke zrI vIranirvAraNathI navasoeMzIme varase kapasUtra pustakArUDha thayuM ane navasetrANume varase sabhA samakSa vaMcAyuM. e rIte judA judA AcAryo - nA bhinna bhinna mata jANavA. kharuM zuM te kevalibhagavAna jANe. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna zrI pArzvanAtha prabhunuM caritra have jaghanya, madhyama ane utkRSTa vAcanAe karIne zrI pArzvanAtha prabhunuM caritra kahevAmAM Ave che have te kALa ane te samayane viSe purUSapradhAna zrI pArzvanAtha prabhunAM pAMce kalyANaka vizAkhA nakSatramAM thayAM. (1) prabhu vizAkhA nakSatramAM devalokathI cavyA ane mAtAnA garbhamAM utpanna thayA. (2) vizAkhA nakSatramAM ja prabhuno janma thaye. ( 3 ) vizAkhA nakSatramAM ja prabhue dravya tathA bhAvathI muMDa thaIne-gharabAra tyajIne dIkSA grahaNa karI. ( 4 ) vizAkhA nakSatramAM ja teo anaMta, anupama, nirvAghAta, nirAvaraNa ane saghaLA paryAya sahita sarva vastune jaNAvanAruM, saghaLA avayathI saMpUrNa pradhAna kevaLajJAna tathA kevaLadarzana pAmyA. ( 5 ) vizAkhA nakSatramAM ja teo mekSe gayA. te kALe ane te samaye purUSapradhAna arhana zrI pArzva nAtha, grISmakALanA pahelA mAsamAM, grISma kALanA pahelA pakhavADIyAmAM-arthAtu caitra mAsanA (gujarAtI phAgaNa mAsa ) kRSNa pakhavADIyAmAM, cethanI rAtrine viSe, viza sAgaropamanI sthitivALA prAkRta nAmanA dazamA devakathI AMtarA vinA cavIne, A ja jabuddhIpa nAmanA dvIpane viSe, bharatakSetramAM vArANasI nAmanI nagarIne viSe, azvasena nAmanA rAjAnI vAmAdevI nAmanI paTarANunI kukhane viSe, madhyarAtrIe vizAkhA nakSatramAM candrane vega prApta thatAM, deva saMbaMdhI AhAra, bhava ane zarIrane tyAga karI, garbhapaNe utpanna thayA. Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 309 te purUSapradhAna, ahaMna zrI pArzvanAtha prabhu garbhamAM ja mati, thata ane avadhi e traNe jJAna sahita hatA. pitAnuM devavimAnamAMthI cyavana thavAnuM hatuM tyAre "huM svargathI thavIza." ema jANe kharA, paNa "huM evuM chuM " e pramANe jANatA nathI, kAraNake vartamAna kALa-eka samayane ati sUkSma hoya che. ahIM vAmAdevI cAda svama juve che, svama pAThakane svamanAM phaLa pUchAya che vigere pUrvokta pATha pramANe sarva samajavuM. jemAM zrI mahAvIrasvAmI garbhamAM AvatAM trizalA kSatriyANIe cAda svapna joyAM hatAM tema zrI pArzvanAtha prabhuno jIva garbhamAM AvatAM vAmAdevIe cAda svapna joyAM. vAmadevIe azvasena rAjA pAse jaI te kahI saMbhaLAvyA, svapna pAThakee svapnanAM phaLa kahyA vigere samajavuM. vAmAdevI, garbhane hitakArI evA AhArAdi vaDe garbhanuM sArI peThe pAlana karavA lAgyAM. te kALe ane te samaye hemaMtaRtune bIje mAsa, hemaMta tunuM trIjuM pakhavADIyuM-piSa mAsanuM kRSNa pakhavADIyuM vartatuM hatuM, te piSa mAsanA kRSNa pakhavADIyAnI dazamanI tithine viSe ( gujarAtI mAgazara vadi dazamanI tithi) nava mAsa barAbara pUrNa thatAM ane sADA sAta divasa jatAM, madhya rAtrine viSe vizAkhA nakSatramAM candrane vega prApta thatAM, AregyavALI te vAmAdevIe regarahita putrano janma Ape. je rAtrine viSe purUSapradhAna ahaMna zrI pArzvanAtha prabhu jamyA te satri, ghaNAM deva-devIonAM avara-javarane lIdhe atizaya AkuLa thaI, ane temanA AnaMdajanya avyakta 5 zabdathI keLAhaLamaya banI gaI. "pArtha" nAma pADavAnuM kAraNa pArzvanAtha prabhune janmotsava vigere vRttAnta zrI vIraprabhunI Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (310 zrI kalpasUtrapeThe jANI levuM. phera mAtra eTale ke zrI mahAvIra prabhune badale pArzvanAtha prabhunuM nAma mUkavuM. putrajanmane bArame divase sagAMsaMbaMdhI tathA jJAtijanene AmaMtrI, bhejana karAvI, azvasena rAjAe temane saMbodhIne kahyuM ke:-"he devAnupriye! amAre A bALaka garbhamAM hato tyAre zasyAmAM rahelI tenI mAtAe rAtre aMdhakAramAM paNa "pArva" eTale paDakhethI jatA kALasarpane je hatuM, tethI ame A kumAranuM "pArtha" evuM nAma pADIe chIe. " Indra pAsethI AjJA pAmelI dhAtrIo, jagatpati zrI pArzvanAtha prabhunuM lAlana pAlana karavA lAgI. teo. bIjanA candramAnI peThe vRddhi pAmatAM anukrame nava hAtha uMcI kAyAvALI vana avasthAne prApta thayA, ane kuzasthala nagaranA prasenajIta rAjanI prabhAvatI nAmanI kanyA sAthe mAtApitAe AgrahathI temane vivAha paNa karyo. paMcAgnitapa tapate tApasa-kamaTha eka vAra bhagavAna zrI pArzvanAtha pitAnA mahelanA jharUkhAmAM besI vArANasI nagarInuM avalokana karI rahyA hatA. eTalAmAM keTalAka mANase, hAthamAM puSpa vigere pUjAnI sAmathrI laI eka dizA tarapha jatAM temanI daSTie paDyA. potAnA eka sevakane pUchayuM -"A nagarajane kyAM jAya che?" sevake javAba Ape prabhu! ke eka gAmaDAmAM kamaTha nAmane eka daridra brAhmaNaputra rahetuM hatuM. nAnapaNamAM ja tenAM mAbApa marI gayA hatAM. tethI gAmanA mANase tene daridra ane nirAdhAra mAnI ucheratA. eka vakhate ratnajaDita ghareNAMthI zaNagArAyelAM nagarajanene joI te kamaThe vicAryuM ke-"mane khAvAne anna tathA paheravAne vastranAM paNa phAMphAM che ane A lokonA vaibhavane te kaMI pAraja nathI. paNa emAM koIne deSa zuM kahADa ? e lekee parvajanmamAM Page #408 -------------------------------------------------------------------------- Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -===+ ke 95 sUtra. += rU temAMthI tarata ja tApa vaDe AkuLa-vyAkuLa thayelA ane maraNaprAya thayelA eka sarpa nIkaLe.' pR. (311.) * Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 311 tapa karyuM che tethI ja A saghaLI haddhi teo A bhAvamAM meLavI zakyA che. huM paNa tApasa thaI tapa karUM to mane paNa kALAMtare evI trAddhi jarUra maLe. A vicAra karI te. paMcAgnitapa vigere kaSTa kriyAo karavA lAge. he svAmI teja kamaTha tApasa pharatA pharate Aje nagarInI bahAra AvI caDe che. je lekanAM TeLAM jatAM jue che te badhAM tenI ja pUjA karavA mATe jaI rahyA che. " prabhu paNa tene jevA parivAra sahita nIkaLyA. tIvra paMcAgninA tApathI tapatA kamaThane prabhue che, eTaluM ja nahI paNa pAsenA agnikuMDamAM nAkhelA eka kAkanI aMdara eka maheTA sarpane paNa baLatA temaNe pitAnA jJAnabaLathI nIhALe. karUNa samudra prabhu bolyA- "he mUDha tapasvI! dayA vinA phekaTanuM A kaSTa zA sArU veThe che.? je dharmamAM dayA nathI te tArUM zuM hita karavAnuM hatuM ? badhA dharmo, kharuM jotAM, dayArUpI heATI nadInA koThe ugelA tRNanA aMkurA jevA ja jANavA, dayArUpI nadI sUkAI jAya to pelA aMkurA keTalI vAra TakI zake? mATe he tapasvI ! A kalezakAraka-dayArahita kaSTakriyA karavI mUkI de !" prabhunAM vacana sAMbhaLI kodhAyamAna thayele kamaTha tApasa kahevA lAge -"huM jANuM chuM ke tame eka rAjaputra che, ane rAjaputra te kevaLa hAthI-ghaDAja khelI jANe! dharmanuM sAcuM tarava kevaLa ame tapodhana ja jANue. tamArAM jazokha tamane mubAraka he, amArA tapanI vacamAM tame vyartha mAthuM na mAre!" saLagato sApa uryo! kSamAsAgara prabhue A vakhate vadhAre vAda na karatAM, pitAnA ekanekara pAse peluM saLagatuM kASTa bahAra kaDhAvyuM ane tene kuhA DAvatI yatanApUrvaka phaDAvyuM. temAMthI tarata ja tApa vaDe AkuLavyAkuLa thayela ane maraNaprAya thayelA eka sarSa nIkaLe. Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31ra zrI kalpasUtra prabhunI AjJAthI temanA eka sevake sapane navakAramaMtra tathA pratyAkhyAna sa MbhaLAvyuM. te sAMbhaLI sarpa tarataja mRtyu pAmI nAgAdhipa dharaNendra thayA. leAkAe paNa prabhunA jJAnanI bhAre prazasA karI. te pachI prabhu peAtAnA mahele padhAryA ane kamaTha tApasa leAkeAnA tiraskAra pAmI, bhagavata pratye dveSabhAva rAkhatA khIje sthaLe cArlse gayA. te tapa tapI maraNa pAmIne bhavanavAsI meghakumAra devAmAM meghamAlI nAme deva thayeA. lokAntika devAnu abhinaMdana sarva kaLAomAM kuzaLa, hitakara pratijJAnA samyak prakAre nirvAha karanAra, atyaMta sAMDha vAna, sarva prakAranA guNavAna, saraLa, vinayI ane purUSapradhAna zrI pArzvanAtha prabhu trIsa varSa sudhI gRhasthAvAsamAM rahyA. dIkSA levAne eka varasa bAkI rahyuM tyAre leAkAMtika devAe, peAtAnA zAzrvata AcAra pramANe, prabhune priya lAge evI vANImAM abhinaDhatAM kahyuM keH--" huM samRddhizAlI ! Apa ya pAme ! he kalyANavata ! Apa jayavatA varto! Apanu kalyANa thAe ! he bhagavan ! Apa kheAdha pAmA-dIkSA svIkArA ! sakaLa jagatanA jIvAne hitakara thAya evuM dhama tItha pravartAvA !" vigere. manuSyane ucita evA gRhasthayama eTale vivAhArdinI pahelAM paNa zrI pArzvanAtha prabhune abhyaMtara avadhi hAvAthI, utkRSTa ane upayAgavALuM avadhijJAna tathA avadhidarzana hatuM; te sarva pUrvanI jema-zrI mahAvIra svAmInI peThe kahevuM, prabhue peAtAnA dIkSA kALa jANIne suvarNAdi sarva prakAranuM dhana yAcakAne ApavA mAMDayuM, ane e rIte dvIkSA grahaNa karavAnI taiyArI karI. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 313 dikSAne samaya ane sthaLa prabhu dIkSA levAne nIkaLyA te vAre hemaMtakatane bIje mAsa, hemaMtaRtunuM trIjuM pakhavADIyuM-poSa mAsanuM kRSNa pakhavADIyuM vartatuM hatuM. te piSa mAsanA kRSNa pakhavADIyAnI agIcArazane divase ( gujarAtI mAgazara vada agIyAraza) pahelA paherane viSe, vizAlA nAmanI pAlakhImAM ratnajaDita suvarNanA siMhAsana para pUrva dizA sanmukha besIne dIkSA levA nIkaLyA. vIra prabhunI peThe zrI pArzvanAtha prabhunI dIkSA vakhate paNa de, manuSya ane asuranA samudAye temanI AgaLa cAlatA hatA te sarva pUrvanI jema jANuM levuM. eTaluM vizeSa ke zrI pArzvanAtha prabhu vArANasI nagarInI madhyamAM thaIne, Azramapada nAmanA udyAnamAM, azoka nAmanA uttama vRkSa pAse AvyA ane azokavRkSa nIce pAlakhI sthApana karAvI, nIce utaryo. pachI potAnI meLeja pitAnAM AbharaNa vigere utAryA, pitAnI meLeja paMcamRSTi lonca karyo ane nirjala aThThama tapa karIne, vizAkhA nakSatramAM candrane yoga prApta thatAM, eka devadUSya vastra grahaNa karIne, traNa purUSanI sAthe, muMDa thaIne, grahavAsathI nIkaLI dIkSA grahaNa karI. upasargo zrI pArzvanAtha prabhue dIkSA lIdhA pachI vyAzI divasa sudhI kadi kAyAnI zuzruSA na karI, zarIra pratyenI mamatAne sarvathA tyAga karyo ane deva devIo, manuSya ane tirthAe karelA anukULa temaja pratikULa upasargo nirbhayapaNe ane krodharahitapaNe sahana karyA. temAM deve karela kamaTha saMbaMdhI upasarga A pramANe che - | meghamAlIne meghADambara - zrI pArzvanAtha prabhu dIkSA svIkArI, vicaratA thakA, ekavAra Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 . zrI kalpasUtra koI eka tApasanA AzramamAM AvI caDyA. tyAM rAtrine viSe eka kUvAnI najIkamAM ja vaDavRkSa nIce pratimA sthAne sthira thayA. pele kamaTha nAmane tApasa, ke je marIne, meghamAlI nAmane deva thayA hatA teNe A avasare prabhune dhyAnamagna thayelA joyA. jotAMnI sAthe ja tene potAnA pUrvabhavanuM vera yAda AvyuM, ane prabhune upadrava karavA taiyAra thaye. prathama teNe siMha, viMchI, sarpa vigere prakAranA judAM judAM rUpavimuvI, trAsa ApavAnI ajamAyaza karI joI paNa prabhu tenAthI lezamAtra paNa kSobha na pAmyA. prabhunI draDhatA joI tene koi krame krame ugra svarUpa dhAraNa karavA lAgyo. teNe AkAzamAM kALarAtri je bhayaMkara megha vikaryo. yamadevanI jIhA jevI vijaLIe cAre dizAmAM camakAvavA mAMDI, ane brahmAMDane cIrI nAkhe evI ghera garjanAo karI. kalpAMta kALanA methanI peThe varasAda varasAvavA lAgyA. AkAza ane pRthvI paNa jaLamaya jevAM banI gayAM. pUravegathI vahetA jaLapravAhamAM moTAM moTAM vRkSe paNa ukhaDI paDI taNAvA lAgyAM. paNIne jesabaMdha pravAha prabhunA ghuMTaNa paryanta pahoMcyA, kSaNavAramAM prabhunI keDa sudhI pANI pahoMcyuM ane jotajotAmAM kaThanI upara vaTa thaI nAsikAnA agrabhAga sudhI pANI pharI vaLyuM. chatAM prabhu te acaLa ane aDagaja rahyA. e avasare dharaNendranuM Asana kaMpyuM. teNe avadhijJAnano upaga mUkI joyuM te parama upakArI bhagavaMtane bhayaMkara upadrava thate jovAmAM AvyA. tatkALa dharaNuM pitAnI paTTarANIo sahita prabhu pAse AvyA ane prabhune bhaktibhAvabharyo namaskAra karI, prabhunA caraNa nIce kamaLa sthApana karI, temanA mastaka upara phao rUpI chatra dharI rAkhyuM. chatAM khubI e hatI ke pelA meghamAlI ane dharaNendra pratye prabhu te samabhAvamayaja rahyA. dharaNe che temanI bhakti karI te paNa Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ==+ ka 95 sUtra, mA enasa miSa hInTanI! & jotajotAmAM kaMThanI uparavaTa thaI nAsikAnA agrabhAga sudhI pANI pharI vaLyuM." pR. (314.) K. Art Works, Bombay 2. Meghji Hirji Bombay 3. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 315 tenA pratye prasannatA nahIM ane kamaThe upasarga karyo te paNa tenA pratye krodha nahIM! amarSa sahita varasatA meghamAlIne dharaNe che pitAnA avadhijJAnathI joye ane dhamakAvyuM. teNe kamaThane kahyuM: "are durmati ! prabhune nukazAna karavAne badale ulaTo tuM poteja tArUM bagADI rahyo che tenuM tane kaMI bhAna che? A parama kRpALu purUSe ja mane kASTamAM baLate ugArI. navakAramaMtra saMbhaLAvI Indrapadane adhikArI banAvyuM ane tane paNa mahApApamAMthI bacAvI lIdho. evA upakArI pratye paNa tuM zA sArU niSkAraNa zatrutA dharAvI rahyA che? prabhune bUDADavA jatAM tuM poteja bhavasAgaramAM buDI rahyo che tene kaMIka to vicAra kara." dhara ndranAM AvAM vacana sAMbhaLI, bhayabhIta banelo meghamAlI tatkALa sarva jaLa saMharI laI prabhunA caraNamAM namI paDyo ane aMjali jeDI, pitAnA aparAdha khamAvI svasthAne cAlyo gayo. dharaNendra paNa nATaka vigerethI prabhupUjA karI pitAne sthAne gaye. e rIte devAdie karelA upasargo prabhue nirbhayapaNe sahI lIdhA. - aNagAra ane ahIMnA evI rItanA upasargo hevAthI zrI pArzvanAtha bhagavAna ane NagAra thayA. temaNe hAlavA-cAlavAmAM kaIpaNa jIvanI virAdhanA na thAya tevI IryAsamiti pALI, tevI ja rIte bhASAsamiti, eSaNasamiti, managupti, vacanagupti, ane kAyagupti paNa barAbara pALI, navavAovALuM yatnapUrvaka brahmacarya pALyuM. aMtara bAhA zAMti ane sarvatra samAnadraSTi rAkhI teo vicAravA lAgyA. e rIte anupama jJAna, darzana ane cAritrAdi asAdhAraNa guNe vaDe potAnA AtmAne bhAvatA, prabhune gyAsI divasa vItI gayA. corAzImA divasane vize, grISmakALanA pahelA mahinAmAM grISmakALanA pahelA pakhavADIyAmAM eTale ke caitramAsanA kRSNa Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 zrI kalpasUtra- pakhavADIyAmAM, cothanI tithine viSe, prabhAtakALa samaye, pahelA pahore, ghAtakI nAmanA vRkSanI nIce, nijaLa chaThTha tapa vaDe yukta thake, vizAkhA nakSatramAM candrane yoga prApta thatAM, zukala dhyAnanA cAra bhedane viSe prathamanA be bhedamAM vartatA zrI pArzvanAtha prabhune anaMta vastunA viSayavALuM-avinAzI, anupama evuM pradhAna kevaLajJAna tathA kevaLadana utpanna thayuM. tyArapachI zrI pArzvanAtha prabhu ahaMna thayA, azokavRkSAdi prAtihAryanI pUjAne gya thayA, padArthonA saghaLA vizeSa dharmone ane saghaLA sAmA nya dhamane jANanArA thayA, ane sarva lekane viSe te te kALe mana vacana ane kAyayogamAM yathAyogya vartatA evA sarva jIvonA ane dharmAstikAya vigere sarva ajInA samagra paryAne jANatA tathA dekhatA thakA vicaravA lAgyA. prabhunA gaNadhara ane parivAra purUSapradhAna an zrI pArzvanAthane ATha gaNa ane ATha gaNadharo hatA. ekavAcanAvALA sAdhuonA samudAyane "gaNa kahevAya ane temanA nAyaka te gaNadhara. ATha gaNadharanAM nAma A pramANe - (1) zubha (2) AryazeSa (3) vaziSTha (4) brahmacArI (5) sAma (6) zrIdhara (7) vIrabhadra ane (8) yazasvI. prabhune Aryadiva Adi seLa hajAra sAdhuonI, puSpagulA pramukha ADatrIza hajAra sAdhvIonI, suvrata Adi eka lAkha ane cosaTha hajAra zrAvakanI, sunaMdA Adi traNa lAkha ane sattAvIza hajAra zrAvikAonI, kevalI nahIM chatAM akArAdi sarva * AvazyakasUtramAM dasa gaNu ane dasa gaNadhara hevAnuM kahyuM che. paNa temAM be alpa AyuSyavALA hovAthI A kalpasatramAM tathA zrI sthAnAMga satramAM temane ullekha karyo nathI, ema TIpaNamAM kahyuM che. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. '317 akSaronA saMgone jANavAvALA-sarvajJanI peThe sAcI prarUpaNa karanArA sADA traNaso vaidapUvIonI, caidaso avadhijJAnIonI, eka hajAra kevaLajJAnIonI, agIyArase vekiyalabdhivALA munionI, ane chaso mana:paryavajJAnIonI utkRSTa saMpadA thaI. temaja eka hajAra sAdhuo ane be hajAra sAdhvIe makSe gayAM. vaLI sADA sAtaso vipulamati-mana:paryava jJAnIonI, cha vAdIonI ane anuttara vimAnamAM utpanna thanArA bAra munionI utkRSTa saMpadA thaI. zrI pArzvanAtha prabhunA zAsanamAM mekSagAmIone mekSe javAnA kAlanI maryAdA be prakAre thaI:-(1) yugAMtakUdabhUmi ane (2) paryAyAMtakRbhUmi. yuga eTale gurU, ziSya, praziSyAdi kamasara vartatA paTTadhara purUSo vaDe maryAdita je mokSagAmIone mekSe javAno kALa te yugAMtakRbhUmi kahevAya ane paryAya eTale prabhune kevalipaNAne kALa, tene AzrIne je mokSagAmIone mokSe javAne kALa te paryAyAMtakRbhUmi kahevAya. zrI pArzvanAtha prabhuthI AraMbhIne cAra pATa-cothA paTTadhara purUSa sudhI mokSamArga cAlu rahe te yugAtakRbhUmi ane prabhune kevaLajJAna thayA pachI traNa varSe kaIka muni mokSe gayA tethI traNa varSathI ja mekSa mArga cAlu thaye te paryAyAMtakRbhUmi gaNAya. mekSagamana saMbaMdhI sthaLa-kALa vigere zrI pArzvanAtha prabhu trIza varSa gRhasthAvasthAmAM rahyA. yAzI divasa chavastha paryAya pALe ane gyAsI divasa uNA sIttera varSa kevalaparyAya pALe. evI rIte ekaMdare paripUrNa sIttera varSa cAritraparyAya pALIne tathA sarva maLI kula ekasa varSanuM sarva AyuSya pUrNa karIne, vedanIya, Ayu, nAma ane gAtra e cAra bhapagrAhI karmo kSINa thatAM, A avasarpiNImAM, duSama Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 : zrI kalpasatrasuSama nAmane ce Are ghaNekhara vItI gayA bAda, vaSakALanA pahelA mahinAmAM, varSAkALanA bIjA pakhavADIyAmAM-zrAvaNa mAsanA zukala pakhavADIyAnI AThamane dIvase, sameta nAmanA parva tanA zIkhara upara, tetrIsa bIjA munivare sAthe, jaLarahita mAsa kSapaNanuM tapa karIne, vizAkhA nakSatramAM caMdramAne yeAga prApta thatAM, pahelA praharane viSe, banne hAtha lAMbA karI kAusagga dhyAnamAM rahIne mokSe gayA-saMsAra samudrane pAra pAmyA-zarIra tathA mana saMbaMdhI sarva duHkhe eLagI gayA. ane zrI pArzvanAthanA nirvANakAla pachI bAra varSa vItI gayA. teramA saikAnuM A trIzamuM vaSa jAya che. arthAta zrI pArzvanAtha prabhunA nirvANa pachI bAraso trIsame varSe kalpasUtra pustakArUDha thayuM-kiMvA vaMcAyuM. zrI pArzvanAtha prabhunA nirvANa pachI aDhI varSe zrI mahAvIrasvAmInuM nirvANa thayuM ane zrI mahAvIra prabhunA nirvANa pachI navase eMzIme varSe A kalpasUtra pustakArUDha thayuM. * zrI neminAtha caritra. have zrI neminAthanuM caritra jaghanyAdi vAcanAthI kahevAmAM Ave che. te kALe ane te samaye zrI neminAtha prabhunAM pAMce kalyANaka citrA nakSatramAM thayA:-prabhu citrA nakSatramAM devakathI vyA, ane evIne garbhamAM utpanna thayA, citrA nakSatramAM janmyA, citrA nakSatramAM dIkSA lIdhI ane citrA nakSatramAM kevalajJAna tathA kevaladarzana pAmI mekSe gayA. zrI neminAtha prabhu varSAkAlanA cethA mAsamAM, varSAkAlanA sAtamA pakhavADIyAmAM-kArtika mAsanA kRSNa pakhavADIyAnI bArazanI tithine viSe (gujarAtI A vadi bArasa), batrIsa sAgarepamanI sthitivALA aparAjita nAmanA mahAvimAnathI Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 319 AMtarArahita evIne A jaMbudvIpa nAmanA dvIpane viSe bharatakSetramAM zairyapura nAmanA nagaramAM, samudravijaya nAmanA rAjAnI zivAdevI nAmanI rANInI kukhamAM, madhyarAtrie, citrA nakSatramAM candramAne vega prApta thatAM garbhapaNe utpanna thayA. ahIM zivAdevI mAtAe cAda svapna joyAM tathA vyaMtaradevee mahAnidhAne AhayAM vigere vRttAnta zrI viraprabhunI peThe jANI le. te kALe ane te samaye varSAkALanA pahelA mahinAmAM, bIjA pakSamAM zrAvaNa mAsanA zukala pakSanI pAMcamanI rAtrIne viSe, nava mAsa barAbara saMpUrNa thatAM, citrA nakSatramAM candramAne vega thatAM, ArogyavALI zivAdevIe Arogya putrane janma Apyo. ahIM janmamahotsava vigere sarva zrI mahAvIra prabhunI peThe samajavuM. samudravijaya rAjAe sagAMsaMbaMdhI tathA jJAtijanene AmaMtraNa karI bhejana karAvyuM ane temane sarvane saMbodhIne kahyuM ke:-"he devAnupriye ! amAre A bALaka garbhamAM hatuM tyAre tenI mAtAe svapnamAM riTa ratnamaya nemi nihALI hatI tethI ame A kumAranuM nAma "ariSTanemI" pADIe chIe. " kumAra ariSTaneminuM ananya bAhubaLa zrI ariSTanemi prabhu paraNyA nathI tethI teo kumAra kahevAya che. teo kema na paraNyA te viSe AgaLa kahevAmAM Avaze. jyAre teo yuvAvasthAne prApta thayA tyAre zivAdevI mAtAe ekavAra kaheluM ke-"he vatsa! tuM vivAha kara ane amArA * "riSTa zabda amaMgaLavAcI hovAthI, amaMgaLanA parivAra arthe A akSara umerI prabhunuM nAma ariSTanemi rAkhavAmAM AvyuM, nemi eTale cakranI dhAra. ariSTa azubhano dhvaMsa karavAmAM cakranI dhAra samAna te ariSTanemi. temanuM bIjuM nAma neminAtha paNa che. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra0 zrI kalpasUtramane ratha saMpUrNa kara." prabhue javAba Ape ke -"mAtAjI ! yogya kanyA prApta thatAM huM vivAha karIza." je ke prabhu pote to jaiturahita hatA chatAM ekavAra mitronI preraNAthI, kevaLa kriDAnI khAtarakRSNa vAsudevanI AyudhazALAmAM jaI caDayA. tyAM ketuka jovAnI utsukatAvALA keTalAka mitronI vinatithI zrI nemikumAre kRSNane cakane AMgaLInA TeravA upara rAkhI, kuMbhAranA cAkaDAnI peThe pheravavA mAMDayuM. zArka nAmanuM dhanuSya kamaLanA nALacAnI peThe vAMku vALI dIdhuM ane kaeNmudikI nAmanI gadA lAkaDInI peThe upADI khabhA upara mUkI dIdhI. pAMcajanya nAmane zaMkha te evA jorathI pheMkaye ke heTA heTA gajendro baMdhanataMbhane ukheDI nAkhI, sAMkaLe teDI-pheDI, gharanI paMkitane bhAMgatA-teDatA nAsAnAsa karavA lAgyA, kRSNanA ghaDAo paNa khIlA teDIne Amatema deDavA lAgyA, AkhuM zahera jANe herU thaI gayuM hoya evo bhAsa thavA lAgyA, nagarajane trAsathI tharatharavA lAgyAM ane zastrazAlAnA rakSaka to bicArA maravA paDayA hoya evA thaI gayA. kRSNanuM citta paNa e zaMkhadhvani sAMbhaLatA ja zaMkA ane bhayanA hiMdoLe caDayuM. tene lAgyuM ke -"jarUra, mAre kaI mahA verI athavA pratispadhI utpanna thaye. te sivAya Ama na bane." te tatkALa potAnI AyudhazALAmAM AvyA. pitAnA bhujabaLanI sAthe tulanA karavAnA IrAdAthI kRSNa nemikumArane kahyuM:-"baMdhu, cAlo ApaNe ApaNA bAhuba nI parIkSA karI joIe." nemikumAre ni:zaMkapaNe e AhAna svIkAryuM ane banne jaNA malanA akhADAmAM AvyA. - nemikumAranuM hRdaya prathamathI ja komaLa hatuM. temane vicAra thaye ke "je huM chAtIthI, bhujAthI ke caraNathI kRSNane dabAvIza Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ K. Art Works, Bombay - kalpa sUtra kumAra aneimi pAMcajanya zakha chuM ke che! pAyA malajI pIrIna mukaselA pa66, rAmanI mubaI 137 WARRA GS (pR. 320) Meghj] Hirjt Bomhny 3, Page #423 -------------------------------------------------------------------------- Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 saptama vyAkhyAna. : te tenA A nAjuka dehanA behAla thaI javAnAM, paNa huM mAyuddha karavAnI nA pADuM to temAM mArI nabaLAI gaNAya. mArA . bAhubaLane prabhAva te mAre tene batAvo ja joIe. " A khare nemikumAre eka vacale mArga zodhI kADhayo. temaNe kRSNane kahyuM ke -"baMdhu ! koIne jamIna upara nAkhI devo ane tene pRthvI upara ragadoLave e te sAdhAraNa mAsanuM yuddha gaNAya. ApaNe je baLanI parIkSAja karavI hoya te parasparanI bhujAne ke keTalI namAve che te uparathI pUratI khAtrI thaI zake ema che." kaNe e vAta kabulI ane tarata ja pitAne hAtha laMbAvyo. kRSNa lAMbA karelA bAhane nemikumAre te netaranI soTInI peThe jotajotAmAM vALI nAkhe. pachI nemikumAre pitAne DAbA hAtha laMbAvyuM. vRkSanI zAkhA jevA zrI nemijinanA bAhune viSe zrIkRSNa vAMdarAnI jema laTakI rahyA. AthI temane bahu kheda thaye ane temanuM zyAma mukha zaramane lIdhe vadhAre zyAma thayuM, tyArathI temanuM "hari" (kRSNa) nAma, hari (vAMdara) tarIke yathArtha thayuM. kRSNanI ciMtA ane cAlAkI bIjI paNa aneka rIte kRSNa potAnuM baLa ajamAvyuM. chatAM temAM te na phAvyA. pitAnI zaramane DhAMkavA ane nemikumArane sArUM lagADavA temaNe nemikumArane potAnI chAtI sarasA cAMpyAM ane kahyuM ke -"priya baMdhu ! jema baLabhadra mArA baLane lIdhe jagatane tRNavat lekhe che tema huM paNa have tamArA baLathI jagatne tRNa samAna lekhuM chuM. " te pachI temaNe nemikumArane rajA ApI. ekAMtamAM besI kRNa vicAravA lAgyA ke-"A mahA 21 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 zrI kalpasUtra baLavAna nemikumAra dhAre te ramatavAtamAM mAruM rAjya paDAvI le. meM mahA mahenate prApta kareluM rAjya te jotajotAmAM paDAvI le e samartha dekhAya che. mATe mAre have kaMika cAlAkI vAparI, atyArathI ja sAvaceta banavuM joIe. A jagatamAM badhe buddhimAna para ja vijaya pAme che ane cala buddhivALA te hAtha ghasatA. besI rahe che. dAkhalA tarIke dAMta mahA muzIbate cAve che, paNa tene rasa te jIva carI jAya che." te pachI teo baLabhadra pAse jaI kahevA lAgyA ke - brAI! huM tamane vAta kahetAM paNa zaramAuM chuM. mArA je baLavAna vAsudeva jyAre nemikumAranI bhujA sAthe eka paMkhInI jema laTakI rahe tyAre have mAre mArI zarama kayAM jaI chupAvavI? e mahAbaliSTa nemikumAra keIka divasa paNa ApaNuM rAjya paDAvI leze ane ApaNane rajhaLatA karI mUkaze. tethI ApaNe je DAhA hAIe te ekAMTe atyArathI ja kheMcI kADhavAnI tajavIja karavI joIe." A pramANe vAtacIta kare che eTalAmAM ja AkAzamAMcI devavANI thaI ke "he hari ! tamAre ciMtA karavAnuM kaMI ja kAraNa nathI. pUrve zrI naminAtha tIrthakare kahyuM hatuM tema zrI neminAtha nAmanA bAvIsamA tIrthakara kumAra avasthAmAM ja dIkSA leze." A vANI sAMbhaLI kuNa kiMcit aMze nizcita thayA. gopIo sAthe jaLakriDA kuNe eka bIjo dAva ra teo potAnA aMta:puranI gepiIo sAthe nemikumArane raivatAcalanA udyAnamAM jalakriDA karavA. laI gayA. kRSNa premathI prabhune hAtha jhAlI sarovaranI aMdara utAryA ane suvarNanI pIcakArImAM kesaravALuM jaLa bharI prabhu upara siMcavA mAMDayuM. temaNe pitAnI rukimaNa vigere gopIone Page #426 -------------------------------------------------------------------------- Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UF BABUBBEEEEEEEEEEEBSEEDBUBBEDSSIBE USERS 4 ka pa sa tra. btltltltltltl UUUUUUUUUUUUUUU0000000000000000031SHSHISH SUSUUSUSUEUEUEUEUEUEUEUEUEUEUEUEUEUEUEUEUEUEUEUEUSuzuZuzu202212222 enlanlal DEnlinui]nSingh SuSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSShilpil insighl=hl=iSignsilsileiliiliiSililiiliiliiSili[BillBilSilsilBilgiu] n]>nualBJEnaSUSBUSAipa papapa paNaESH prakAzaka medhajI hIrajI.nukaselara ke 54? pAyadhuno muM. naM DI ATATATAYATAYSTATATATATATATATATATA bhejAInAM mIThAM maheNA. (pR. 323) Krishna Art Works, Bombay 2. Meghji Hirji Bombay 3. Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. pharaka paNa AgaLathI ja kahI rAkhyuM hatuM ke -"tamAre nemikumAra sAthe ni:zaMkapaNe jaLakriDA karavI ane koIpaNa rIte tenI vivAha karavAnI icchA thAya tema karavuM. " pitAnA patinI AjJA maLavAthI gepIe paNa prabhunI sAthe chUTathI kriDA karavA lAgI. keIe prabhu upara kesaramizrita sugaMdhI jaLa chAMTayuM, koIe punA gucchA prabhunA vakSa:sthaLa upara nAkhyA, keTalIka strIo hadayabhedI tIkSaNa kaTAkSabANathI prabhunA cittane vidhavAne prayatna karavA lAgI, kAmakaLAmAM catura evI keTalIka strIo hAvabhAva ane hAsyAdithI prabhune vismita karavA lAgI, ane keTalIkanArIo ekIsAthe maLI uparAuparI raMganI pIcakArIo bharI bharI pheMkavA lAgI ane aMdara aMdara khuba hasavA lAgI. ATaluM chatAM prabhunI upara tenI kazI ja asara na thaI. AkAzavANImAM paNa eja ugAra prakaTa thayA ke:-"he bIo, tame keTalI badhI bheLI cho ? prabhunI bAlyAvasthAmAM ja cosaTha InTee maLI eka jana jeTalA hALA mukhavALAheTA hajAro kaLazethI parvata upara temane abhiSeka karyo hate, chatAM paNa teo jarAya vyAkuLa thayA nahotA. te zuM tame tamArI kriDAthI temane vyAkUla karI zakavAnA hatA?" gepIe pitAnAM hAtha heThA paDavAthI zaramAI gaI. te pachI prabhue lAga sAdhI kuNa tathA sarva ropIo tarapha jaLathI bharelI pIcakArIo choDI, ane puSpanA gucchA paNa pheMkyA. ropIo vigere thAkayAM eTale temaNe sarevaranA kinAre AvI, nemikumArane suvarNanA siMhAsana upara besAryA ane pite temanI AsapAsa vIMTaLAIne ubhI rahI. bhAIonAM maheNuM rukimaNa nemikumArane lagna karavA lalacAvavA sArU belI Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 zrI kalpasUtra 1 keH--" he nemikumAra ! tamArA bhAi tA khatrIsa hajAra strI sAthe paraNyA che ane tame te! zrI putrAdinuM peTa bharavuM paDaze evA bhayathI eka strI paNa paraNatA nathI e keTalI badhI kAyaratA gaNAya ? e hisAbe tA tamArA karatAM tamArA bhAI hajAra gaNA vadhAre sama lekhAya. paNa e vAta javA dyo. tame tamArI strI-parivAranu pAlana-pASaNa nahIM karI zake| tApaNu tamArA bhAI je peAte ekalA khatrIsa hajArane pALe che teo zu tamArI strIne nahIM pALI zake ? mATe evI evI nakAmI citA tyajI daI vivAha karavAnuM kabulI lyA. " satyabhAmAe kahyuM:--" tame kaMi navA ja meAkSagAmI thayAM lAgA che ! RSabhadeva vagere tIrthaMkarAe paNa vivAha tA karyAMja hatA, rAjya paNa calAvyu hatu, putrA paNa thayA hatA saMsAra paNa pUrepUrA lAganyA hatA ane chevaTe mAkSe paNa gayA hatA. tame na paraNavAnI haTha cheADI dyo. gRhasthAvAsanI manAharatAnA ekavAra anubhava lai juo, lagna karI andhu-mAMdhavAnAM manane zAMta karI, pachI kayAM brahmacarya nathI paLAtuM ? asAdhAraNa rUpalAvaNyathI khIlI nIkaLelA tamArA yAvanane araNyamAM ugelA puSpanI jema zAsArU niSphaLa gumAvI dyo che ?" jA MbavatIe kahyu :--" he kumAra ! huM tamane eka bIje dAkhale ApuM ane te tamArAja vaMzanA. vibhUSaNa samAna munisuvrata nAmanA tIthaMkara tamArAja vaMzamAM thai gayA che, te gRhasthAvAsamAM rahyA hatA, putra paNa thayA hatA ane pachI mekSe paNa gayA hatA. vivAha karavAthI mAkSe nathI javAtuM evu dhu tamane keNe kahyuM ? ekavAra vivAha karI, pachI tamAre tyAgI thavuM hAya te kALu nA pADe che ? " padmAvatIe kahyuM':-- AkhuM jagat ii lyA. strI vagaranA - 46 Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSama vyAkhyAna. 35 purUSanI A saMsAramAM kazI paNa kImata nathI. vAMDhAnA vizvAsa paNa kAi na kare. strI vinAnA purUSa nI gaNatarImAM lekhAya che. mATe diyarajI ! jarA lAMbe vicAra karI vivAhanI anumati Ape eTale patyu "" " gAMdhArI elI:-~ bIjuM badhuM teA DIka, paNa dhAre ke tamAre tyAM koI mitra ke sagAM-snehI AvyAM te, tamArI zrI sivAya temanI sArasaMbhALa keANa leze ? parvanA utsaveA, meLAvaDA, vivAhanI dhAmadhUma, ujeNI, pAMkhaNa vigeremAM tame ekalA jaIne ubhA raheze| tA zaramane lIdhe uMcuM mhoM paNa nahIM karI zake. A saMsAramAM strInI teA Dagale ne pagale jarUra paDe che, mATe sAnamAM samajI vivAha karI. ,, '' gho. gIrIe kahyuM:-- mANasa jAtanI vAta eka bAju rahevA pazu 5khI paNa AkhA divasa laTakI bhaTakIne jyAre sAMjhe ghera Ave che ane peAtAnI sra vigerene maLe che tyAreja tenA jIva huThA bese che. tame eka 5khI karatAM paNa namAlA gaNAvA mAgeA che ? ekavAra paraNavAmAM kaI mhATI hAni thaI javAnI hatI ? "" lakSmaNA khelI:--" kharUM jue te A saMsAramAM sAMdanA eka rUpa, vicakSaNa, premathI maneAhara, vizvAsapAtra ane du:khamAM eka mAtra sahAyaka keAi hAya tA te mAtra cIja che. tenI avagaNanA karavAthI tame sArA saMsAranI avagaNanA karaze! tenA kaiMka tA vicAra karI. p susImAe kahyuM:-- bIjuM teA ThIka, paNa tamAre tyAM kAi atithi ke kArya munirAja AvI caDhe te tame strInI madada vinA tenI sevAbhakti zIrIte karI zake ? strI vinAnA purUSane Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra6 zrI ka9pa satraA jagatamAM kayAMI sthAna nathI. ekale purUSa kazI bIsAtamAM gaNAto nathI. mATe diyarajI, samajo, samaje ane paraNIne gRhasthAvAsane zelAvo." e pramANe bIjI paNa aneka pIoe yukti-prayukitava nemikumAranA cittane bhIMjavavA prayatna karyo. gepIe ane ya nA AgrahathI, miAna beThelA prabhu jarA hasI paDayA. temane hasatA jaI " nirita anubhava" arthAta dekhI nA na pADI tethI temane kabula che e artha karI gepIe AnaMdamaya svaramAM ekadama belI uThI ke -"nemikumAra lagna karavA teyAra che." A vAta jotajotAmAM dvArakAnagarImAM ghera ghera phelAI gaI. lagnanI taiyArI kRSNa vAsudeva ugrasena rAjA pAse jaI tenI putrI rAjImatInuM mAthuM karI AvyA ane ugrasene paNa te ghaNI ja khuzIthI svIkAryuM. kuNe samudravijayane te samAcAra ApyA. mahArAjA samudravijayanA harSanuM te pUchavuM ja zuM? temaNe kahyuM-"he vatsa! tamArI pitRbhakti ane bhrAtRvAtsalya joI mane parama AnaMda thAya che. tame nemikumArane vivAha karavAnuM kabUlAvI amArI ciMtA haMmezane mATe dUra karI che." mahArAjA samudravijaye tatkAla koSTakI nAmanA joSIne belAvI lagnane zubha divasa pUcha. joSIe javAba Ape ke-"varSAkALamAM zubha kAryo thaI zakatAM nathI, te pachI gRhasthIonuM mukhya ane mahatvanuM kAryavivAha te thaI ja kema zake?" samudravijaye potAnI sthiti spaSTa karatAM kahyuM ke;-"ame mAMDamAMDa nemikumArane vivAha mATe manAvyA che. have je vivAha laMbAya te moTuM vidana AvI paDavAne dareka saMbhava che. mATe game tema karI Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. sakSama vyAkhyAna. najIkane kaI divasa nakakI karyA sivAya bIjo IlAja nathI." korTukie nA chuTake zrAvaNa suda chaThThane divasa nakkI karyo. ugrasena rAjAne paNa e mahatta viSe khabara ApI dIdhA. banne sthaLa vivAhanI dhAmadhUmane lagatI moTI taiyArIo thavA lAgI. kuNe AkhA zaherane zaNagArI varga jevuM suzobhita banAvI dIdhuM. ema karatAM lagnane divasa paNa AvIne ubho rahyo. - lagnane divase zrI nemikumArane ugrasenane ghera laI javA taiyAra karyo. temanA aMga upara uttama zRMgAra paherAvyAM, eka sarasa veta azva upara besADyA, mastaka upara eka chatra thayuM, paDakhe cAmara viMjhAvA lAgyA, ane temanI pAchaLanA anA haNahaNATathI dizAo gajI rahI. nemikumAranI pAchaLa bIjA aneka rAjakumAre azva upara svAra thaI cAlavA lAgyA. samudravijayAdi dazAha, kRSNa ane balabhadra vigere AtmIya parivAra paNa sAthe ja cAlavA lAgyo. zivA devI mAtA ane satyabhAmA vigere aMtaHpuravAsinI strIo paNa mahAmalyavALI pAlakhImAM besI maMgaLagIta gAvA lAgI. eTalAmAM zrI nemikumAranI najara eka sapheda mahela tarapha gaI. temaNe potAnA sArathine pUchyuM -" maMgalanA samuha zobhate A veta mahela kene haze ?" sArathie te mahela tarapha AMgaLI cIMdhI kahyuM: "svAmI! kalAsanA zikhara samA e AlIzAna mahela, bIjA koInA nahIM, paNa ApanA sasasaugrasena rAjAne ja che. ane A sAme je be strIo aMdara aMdara vAtacIta karI rahI che te ApanI strI samitinI rAjA nanA tathA mRgacanA nAmanI sakhIo che." prathama darzana zrI nemikumArane jaI mRgalecanA bolI uThI:-"sakhI" Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 zrI kalpasUtracaMdrAnanA ! samasta strI jagatamAM Aje rAjImatI jevI bhAgyazAlI strI bIjI koI nahIM hoya! jene A suMdara vara maLe tenA ahebhAgyanuM te pUchavuM ja zuM?" candrAnanAe kahyuM- addabhUta rUpathI mane hara banelI rAjImatIne je A vara vidhAtA na meLavI Ape to temAM vidhAtAnI potAnI ja hAMsI thAya. eTale ke vidhAtAe pote ja A jeDI gaThavI rAkhI che." eTalAmAM vAjItrAnA zabda sAMbhaLI, rAjImatI ekadama potAnI ukta sakhIo vacce AvIne ubhI rahI. teNue kahyuM: "hATI dhAmadhUmathI AvatA vararAjAne nIrakhavAnA zuM tamane ekalAne ja keDa haze ke?" eTaluM belatAmAM to teNue sakhIone baLathI haDaselI pitAne mArga karI lIdho. svAbhAvika saMdarya ane ratnajaDita AbhUSaNethI temaya jevA jaNAtA nemikumArane jotAM ja rAjImatI AzcaryathI dimUDha jevI banI gaI. te potAnA manamAM ja vicAravA lAgI ke -"A te pAtAlakumAra haze ke sAkSAt kAmadeva purUSane veSa laI A tarapha AvatA haze ke sureMdra pote A pRthvI upara utarI AvyA haze ? je vidhAtAe AvA anupama ane advitIya purUSane banAvyuM tene paNa dhanya che!" rAmatInI dRSTi nemikumAra tarapha ja vaLelI hatI. pAse ubhelI sakhIo tenA manabhAva samajI gaI, tethI mRgalecanAe hasatAM hasatAM ja Takera karI ke -"bahena candrAnanA ! jo ke A vara saMpUrNa guNathI bharelo che, chatAM sAva khAmIvinAne che, ema paNa na kahI zakAya. paraMtu rAjamatInI hAjarImAM tenI khAmI batAvavI e ThIka nahIM, tethI hamaNAM te huM nathI bolatI."candrAnanAe tene Teke Ape ane kahyuM: "tArI vAta sAcI che. paNa atyAre to muMgA rahevAmAM ja mAla che." Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 329 rUpacarcA "6 e rIte peAtAnI hAMsI karatI sakhIonI vAtacIta sAMbha LI rAjImatI zaramAI. teNI peAtAnu madhyasthapaNa dekhADatI elI ke:-- sakhIe ! AvA adabhUta bhAgya ane saubhAgyavALA vara, game te kanyAnA bhartAra thAya, parantu AvA suMdara naramAM paNa dUSaNa zASavuM e tA dUdhamAMthI peArA kADhavA jevuM saMbhavita ja che, jema kSIrasamudramAM khArAza, kalpavRkSamAM kRpaNutA, ca'dana vRkSamAM durga dha, sUryamAM aMdhakAra, suvaNu mAM zyAmatA, lakSmI mAM dAridraya ane sarasvatImAM bhUkha tA koI kALe na saMbhave tema A anupama varamAM eka paNa dUSaNa saMbhavatuM nathI, " banne sa khIe hasI paDI. temaNe vinApUrvaka kahyuM: "rAjImati ! khIjA guNNA teA paricaya pachI jaNAya, paNa vaNu tA sA prathama jaNAi Ave. A vararAjAnA vaNuM ja kAjaLanA raMga jevA gAra che! bhale tenAmAM khIjA ghaNA guNeA haze tenI ame nA nathI pADatA, paNa tenI zyAmatAja e badhA guNa upara pANI pheravI de che ! 99 rAjImatinI AMkhamAM irSA tarI AvI. teNI khelI:-- "sakhIe, tame mahA catura ane DAhI che evA mane je Aja sudhI bhrama hatA te atyAre bhAMgI gayA. je zyAmapaNuM. aneka guNeAnA kAraNarUpa ane bhUSaNarUpa che tene ja tame dUSaNarUpa gaNAvA che te joi mane navAI lAge che. zyAmapaNAmAM ane zyAma vastunA smAzraya karavAmAM keTalA guNA rahelA che tathA kevala gArapaNAmAM keTalA dASA rahelA che tenAM, tame sAMbhaLI sAMbhaLIne thAkI jAo eTalAM draSTAntA ApI zakuM chuM sAMbhaLeA ! bhUmi, citravelI, agara, kasturI, megha, AMkhanI kIkI, keza, sATI, mazI ane rAtri e sarva zyAma che, paNa tenAM aNumUlAM phaLathI A jagamAM kANu ajANyu che? netramAM kIkI, kapUramAM aMgArA, Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 zrI kalpasUtra candramAM cinha, mejinamAM marI ane citramAM rekhA e sarve: zyAma padArtho mULa vastune kevI maneAhara banAve che? zyAma vastunA AzrayathI ja e vastu nayana ane manane AnaMda Ape che. have gAravaNuM vALI vastunI vigata tapAsIe, pAte zveta chatAM lavaNa khArU che, hIma dahana kare che, ati sapheda zarIravALA rAgI gaNAya che ane cunA tA paravaza guNavALA che. dharapaNAmAM tA kevaLa avaguNNA ja vase che e vAta zuM hajIye vadhAre vistArathI kahevAnI jarUra che?" "sArathi ! ratha pAchA vALA ! " sakhIe e rIte vArtolApa karatI hatI teTalAmAM kANa jANe kayAMthI, acAnaka nemikumAranA kAne pazuonA A svara athaDAyA. nemikumAra e svara sAMbhaLatAM ja ghavAyA. tethI peAtAnA sArathIne atyaMta AturatApUrvaka pUchyuM:" A bhayaMkara svara kyAMthI Ave che ?" " emAM gabharAvAnuM kaMija kAraNu nathI. ApanA vivAha nimitte lAjana mATe ekaThA karelA pazuonA ja e duOLa svara che. " sArathIe khulAsA karyAM. -- netrikumAra vicAravA lAgyA keH-- je vivAhAtsava nimitte ATalAM badhAM pazu-paMkhIonA sahAra thavAnA hoya tene lagnamahAtsava kahevA ke mRtyumahAtsava kaheve| teja samajAtu nathI. evA hiMsAmaya vivAhane paNa dhikkAra haiA !" eTalAmAM rAcchamatinuM jamaNuM netra *kayu. kaMIka Ama gaLa thavAnu che ema tene lAgyuM, tethI te ekadama peAtAnI sakhIe. ne uddezI kheAlI uThI;-- 66 pazu A mArUM jamaNuM netra kema phakatuM haro ? " mAlatAM Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 331 saptama vyAkhyAna - bolatAM tenI AMkhamAMthI azrunI dhAra vahI nIkaLI, tenA vadana upara saMtApanI ghanaghora chAyA pharI vaLI. sakhI zAMtvana ApatI kahevA lAgI:-"hena! pApa zAMta thAo, amaMgaLano nAza thAo ! kuladevIe tamAruM kalyANa kare." nemikumAra vicAramAMthI bagRta thayA ane sArathine kahyuM:sArathi ! ratha pAcho vALo. e vakhate eka haraNa zrI neminAthanI sAme jete ane potAnI garadanathI haraNInI garadanane. DhAMkI dete ubhe hato. ahIM kavi kahe che ke, prabhune joIne haraNa pitAnI muMgI vANamAM jANe kahevA lAge ke - mA paharasu mA paharasu eyaM maha hiyayahAriNiM hariNa sAmI amhaM maraNA vi dussaho piyatamA viraho // arthAta-he svAmI! mArA hadayane haranArI A haraNane tame na mAratA, na mAratA; kemake mArA maraNa karatAM ya mArI priyatamAne viraha mane asahyA che. haraNI paNa eja vakhate zrI neminAthanI sAme joI pitAnA patine jANe salAha ApatI hoya tema kahevA lAgI:- eso pasanna vayaNo tihuaNasAmI akAraNo bandhu tA viNNavesu vallaha rakakhatthaM savva jIvANaM // arthAta-A prasannamukhavALA te traNa bhuvananA svAmI che, niSkAraNa baMdhu che, mATe he valalabha ! sarva jIvenuM rakSaNa karavAnI temane prArthanA karI. patnIthI gherAyelo haraNa prabhune kahevA lAgyuM - Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33ra zrI ka9pasUtra nijjharaNanIrapANaM araNNataNa bhakkhaNaM ca vaNavAso amhANa niracarAhANa, jIviyaM rakkha rakkha paho / / ' arthAta-he prabhu! ame jharaNAnuM pANI pIne jIvIe chIe, jaMgalanA ghAsanuM bhakSaNa karI peTa bharIe chIe, ane vanamAMja paDayA rahIe chIe. amArA jevA niraparAdhI prANaenuM rakSaNa tamAre ja karavuM ghaTe. evI rIte saghaLA pazuprANIoe pitapotAnI avyakta vANamAM prabhune prArthanA karI. prabhue pazunA rakSakane kahyuM"he pazurakSaka! A pazu prANuone cheDI dyo, choDI dyo; kAraNa ke huM vivAha karavA nathI mAgate." temanI AjJA thatAM ja pazunA paheragIre se jIne choDI dIdhAM, sArathI e paNa ratha pAcho vA- nya. ahiM kavi kahe che ke - heturindoH kalaGge yo virahe rAmasItayoH ke me rAnImatI tyAre kuraH satyameva : ' arthAta-candramAM kalaMka lagADanAra paNa haraNa, rAma ane sItAne viga karAvavAmAM paNa haraNa (kuraMga) ane rAjImatI tathA neminAthane chuTA pADanAra paNa karaMga ja; raMgamAM bhaMga pADanAra kuraMga e nAma kharekhara sArthaka ja che ! mAtAnAM manAmaNuM nemikumArane pAchA vaLatAM joI, samudravijaya, zivAdevI vigere svajane turataja ratha pAse pahoMcI gayA ane temaNe rathane aTakAvI, AMkhamAM AMsu ANuM kahyuM -" jananIvallabha vatsa ! huM tane prArthanA karIne kahuM chuM ke tuM koI paNa rIte vivAha kara ane mane putravadhunuM mo jovAnuM sadbhAgye Apa ! he putra ! mArI lAMbA vakhatanI AzA phalIbhUta kara." Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satama vyAkhyAna. 333 nemikumAre vinayapUrvaka uttara Apyo-" mAtAjI ! tame e Agraha mUkI de. mAruM mana manuSyalakanI strIothI taddana uThI gayuM che, ane kevaLa muktirUpI nArImAM ja Asakti rAkhI rahyo chuM. tame ja vicAra karo ke je strIo rAgIne viSe paNa rAgarahita che tene keNa seve? eka mAtra muktirUpI nArI ja evI. che ke je virAgIne viSe rAga rAkhI rahI che, huM paNa tenI ja IcchA rAkhuM chuM." rAmatInuM rUdana e khabara sAMbhaLI, vRkSa paDI jatAM velaDI jema mUcha pAme tema rAmatI paNa devane upAlaMbha ApatI dharaNI upara DhaLI paDI ! bhayabhIta banelI sakhIo ane dAsIo ekadama tyAM AvI zItaLa jaLa chAMTavA, paMkhAthI pavana vIMjhavA ane caMdanarasanuM vilepana karavA lAgI. thoDIvAre, mahAmuzkelIo rAjImatI zuddhimAM AvI. zuddhimAM AvavA chatAM netramAMthI dhAra azru varSAvatI, moTA svare vilApa karavA lAgI ke -"he yAdava kuLamAM sUrya samAna ? he nAtha ? je ApanA jevA TekIlA purUSa paNa potAnI pratijJAne bhaMga kare te samudra paNa zA sArU patAnI maryAdA pALavI joIe?vaLI, potAnA AtmAne Thapako ApatI hoya tema kahevA lAgI ke "are! kaThera ane nilaja hadaya? jyAre ApaNA svAmIe ApaNI upara rAga utArI, anyane viSe rAga sthApe che te pachI have ApaNe jIvavAnuM zuM prajana che?" rAjamatinA hRdayanA uMDA bhAgamAMthI uparA uparI dIrgha nizvAsa nIkaLavA lAgyA. pitAnA svAmIne upAlaMbha ApatAM te belI ke -"he dharUM? samagra siddhAe bhegavelI muktirUpI gaNikAmAMja je tame Asakta hatA, te pachI AvI rIte vivAhanuM bahAnuM batAvI mane zA sArU chetarI ?" Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (334 zrI kalpasUtrasakhIonuM AzvAsana rAjImatInuM hadayadaka rUdana sAMbhaLI, AsapAsa ubhelI - sakhIonI AkhamAM paNa krodhanI zaktimAM prakaTa thaI. eka sakhI bolI uThI:-"duniyAmAM kahevata che ke kALA nara bhAgye ja sa. raLa hoya che! kadAcita kALAza ne saraLatA ane sAthe dekhAya te samajavuM ke jarUra vidhAtAe bhUla karI haze. zyAma manuSya mATe bhAge vakraja heAya che! he priya sakhi? AvA naguNA ane prItirahita purUSa viSene tamAre premabhAva tyajI che. tamAre tenI sAthe kaMija saMbaMdhanathI ema mAne. evA sneha vagaranA, vyavahAravi mukha, gharamAM rahevA chatAM jaMgalI prANanI jema ghara mAMDavAmAM kAcara, dAkSiya vagaranA ane svecchAcArI nemikumAra kadi ahiMthI cAlyA jAya te paNa zuM thaI gayuM? eka rIte te e ThIkaja thayuM ke ApaNane tenA AvA svabhAvanI prathamathI ja khabara paDI, nahiMtara paraNyA pachI mamatArahita thayA hatA te zuM karata? uMDA kUvAmAM utAryA pachI deraDuM kApI nAkhata te tArI zI dazA thAta? he hena! je thayuM te sAruM ja thayuM.tamete nemikumArane mAtra saMkalpa vaDeja arjAyA hatAM, eTale jyAM sudhI tamAruM pANIgrahaNa nathI karyuM tyAM sudhI te tame kuMvArikA kanyA samAna gasuo, ane kanyAne vaLI ATale badhe valopAta zA sArU hovo joIe? prItine viSe tatpara e bIje kaI bhartAra tamAre mATe ame khuzIthI zedhI kADhazuM. mATe nizcita thAo, gaI gujarI bhUlI jAo." rAmatIne nizcaya sakhIonAM vacana sAMbhaLI rAmatIe lajajAthI mAthuM nIcuM namAvyuM, kAna ADA hAtha dharyA ane kahyuM - "tame mane Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 335 na saMbhaLAvavA lAyaka vAkaye zA sArU saMbhaLAvo che? mArA pavitra kuLane kalaMka lAge ane kulaTAnA kuLane chAje evA zabdo zA sArU uccAre che? sUrya pazcimamAM uge, samudra maryAdA choDe ane pRthvI pAtALamAM pesI jAya te paNa nemikumAra sivAya anya kaI varane huM na varUM. mana ane vacanathI te huM temane kayAranIye varI cau chuM, tenI tamane kyAMthI khabara hoya ?" nemikumArane uddeza te bolIH "he jagatanA adhIza? ApanI pAse AvanArA vAcakane te Apa temanI IcchA uparAMta Ape che, paNa meM evuM te zuM aparAdha karyo ke ApanI prArthanA karavA chatAM mArAhasta upara Apane hasta paNa na mUkyo? eTaluM bolI te uMDA vicAramAM paDI. pachI, kaMI mArga jaDa hAya tema bolI:- rolekayazreSTha-zrI nemikumArane hasta lagnama hotsavamAM, mArA hastane viSe na paDaye tethI zuM thaI gayuM? dIkSAmahotsava samaye te temane hasta, vAsakSepa nAkhavAnA nimite mArA mastaka upara jarUra paDavAne !" pitAne yukitavAda eTalAmAM samudravijya rAja paNa parivAra sahita tyAM AvI pahocyA hatA, teo nemikumArane dhIme dhIme samajAvavA lAgyA ke -"he vatsa ! na paraNelAja mokSe jaI zake ane bAkInA rajhaLI paDe e nizcayavAda kayAM jovAmAM AvatuM nathI. parve thaI gayelA zrI trASabhadevAdi tIrthakare paNa vivAha karIne, saM. sArane lahAve laIne-ga lAgavIne, dIkSA svIkArI mokSe gayA hatA. tame brahmacArI zuM temanA karatAM paNa uMcI padavIe pahecavA mAge che? paraNelAne mATe mokSa nathI e vAta mana mAMthI kahADI nAkho ane he pitRvala! vivAha karI amArA maratha pUrNa kare !" Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 zrI kalpasUtraati zAMta svaromAM neminAthe javAba vALe ke - "he tAta ! rASabhadevAdi tirthakoe vivAha karyo hato e vAta mane paNa maMjura che, paraMtu temane potAnAM bhegAvalI karmo bhogavavA mATeja vivAha kare paDa hata-e vAta kema bhUlI jAo cho? mArAM gAvalI karmo te kSINa thaI gayAM che. chatAM anaMta jaMtu nA saMhAraka ane saMsArane duHkhamaya karanArA eka strInA saMgra havALA vivAhane mATe Apa zA sArU Agraha karI rahyA che?" ahIM kavi ubhekSA kare che ke - manye'GganAviraktaH pariNayanamiSeNa nemirAgatya / rAjImatI pUrvabhava premNA saMketayada muktyai // arthAta-huM ema mAnuM chuM ke strIethI virakta evA zrI neminAtha prabhu, paraNavAnA bahAnAthI ahIM AvIne, pUrvabhavanA premathI rAmatIne mokSa mATe saMketa karI gayA. dIkSAnI taiyArI sarva kaLAomAM kUzaLa, bhadraka prakRtivALA ane vaDilane vinaya karanArA zrI neminAtha prabhu traNaso varasa sudhI kumArapaNe gRhasthAvAsamAM rahyA. eTalAmAM lokAMtika dee potAnA AcAra pramANe, dIkSA levAne eka varasa bAkI rahyuM tyAre prabhune abhinaMdana ApatAM sUcavyuM ke -"he kAmadevane jItanAra tathA samasta jaMtuone abhayadAna ApanAra prabhu! Apa jayavaMtA vartI ane haMmezanA mahatsava mATe Apa dharmatIrtha pravartAva!" (ItyAdi sarva prathamanI peThe ahIM kahevuM.) zrI neminAtha prabhune pahelethI anupama evuM avadhijJAna ane avadhidarzana hatuM, te vaDe prabhu pitAne dIkSAkALa jANIne, Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna, 337 suvarNAdi sarva prakAranuM dhana yAcakane vaheMcI, saghaLAone saMtuSTa karI dIkSA levA nIkaLyA. - dIkSAne samaya ane sthaLa varSAkALanA pahelA mahInAmAM, varSAkALanA bIjA pakhavADIyAmAM zrAvaNa mAsanA zukala pakhavADIyAnI chaThThanI tithine viSe, punakAla samaye, uttarakurA nAmanI pAlakhImAM ratnajaDita suvarNanA siMhAsana upara virAjI, de, manuSya, asura tathA maMgalapAThake, bhATa-cAraNe, svajane ane kulanA vaDila purU thI parivarI, dvArikA nagarInA madhya bhAgamAMthI nIkaLI, revataka nAmanA udyAnamAM padhAryA. tyAM azoka nAmanA vRkSanI nIce pAlakhI utarAvI, nIce utarI, pitAnI meLe ja potAnAM AbharaNa, mALA, alaMkAro vigere utArI nAkhyA ane potAnI meLeja paMcamuSTi leca karyo. te pachI nirjalA chaThThane tapa karI, citrA nakSatramAM candramAne yoga prApta thatAM, eka devaduSya vA grahaNa karIne eka hajAra purUSonI sAthe, dravya ane bhAvathI muMDa thaI, gRhavAsathI nIkaLI dIkSA laI cAlI nIkaLyA. ahaMna zrI ariSTanemi dIkSA lIdhA pachI copana ahorAtra sudhI kAyAne sarAvIne rahyA. (ahIM pUrve zrI mahAvIra svAmInA saMbaMdhamAM AvelA pATha pramANe sarva kahevuM.) paMcAvanamAM divasanI madhyamAM vartatA zrI ariSTanemi prabhune, varSAkAlanA trIjA mahInAmAM, vaSAkAlanA pAMcamA pakhavADIyAmAM-A mAsanA kRNa pakhavADIyAmAM, amAsane divase (gujarAtI bhAdaravA vadi amAse) pAchalA pahore giranAra parvatanA zikhara upara vetasa nAmanA vRkSa nIce, jaLarahita aThThamanA tapa viSe, citrA Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 zrI kalpasUtra nakSatramAM candramAne vega prApta thatAM, zukaladhyAnanA prathama be bhedanuM dhyAna dharatAM, anaMta vastunA viSayavALuM-avinAzI ane anupama pradhAna kevaLajJAna tathA kevaladarzana utpanna thayAM-cAvata sarva bhAvene jANatAM ane jotAM teo vicaravA lAgyA. kaSNajIjJAsA- rAmatInA pUrvabhava giranAra upara saha Amravana nAmanA udyAnamAM zrI neminAtha prabhune kevaLajJAna uptanna thayuM te vakhate udyAnapAlake tatkALa kRSNa-vAsudeva pAse jaI A zubha vadhAmaNuM ApI. kRSNane e samAcAra sAMbhaLI ghaNe AnaMda thaye, ane e vadhAmaNInA badalAmAM sADI bAra kroDa jeTaluM dravya ApI dIdhuM. te pachI teo potAnI heTI samRddhi sAthe prabhune vaMdana karavA AvyA. rAjI matI paNa barAbara te ja prasaMge tyAM prabhune vaMdana karavA AvI prabhunI dezanA sAMbhaLI pratibodha pAmelA varadatta nAmanA rAjAe be hajAra rAjAo sAthe prabhu pAse dIkSA aMgIkAra karI. kRSNa aMjali jeDI prabhune pUchayuM ke -"he svAmI ! Apane viSe rAjImatI A apUrva sneha dharAve che tenuM zuM kAraNa haze?" kRSNanI jIjJAsA tRpta karavA prabhue dhanavatInA bhavathI AraMbhIne nava bhavane tenI sAthene pitAne saMbaMdha nIce pramANe kahI saMbhaLAvyuM. "(1) pahelAM bhAvamAM huM dhana nAme rAjaputra hane ane te (rAjImatine jIva) dhanavatI nAmanI mArI patnI hatI. (2) bIjA bhavamAM ame bane pahelA devalokamAM deva ane devI thayA hatA. . (3) trIjA bhavamAM huM citragati nAme vidyAdhara thayA hatA, ane te ratnAvatI nAmanI mArI strI thaI hatI. Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 339 (4) cothA bhavamAM ame banne cethA devalokamAM deva thayA hatA. (5) pAMcamA bhAvamAM huM aparAjita nAme rAjA thaye hatuM ane e mArI priyatamA rANu thaI hatI. (6) chaThThA bhavamAM ame bane agIyAramA devalokamAM deva thayA hatA. (7) sAtamA bhAvamAM huM zaMkha nAme rAjA thayo hato ane te zeAmatI nAmanI mArI rANa thaI hatI. (8) AThamA bhavamAM ame banne aparAjita devalokamAM deva thayA hatA. (9) ane A navamA bhAvamAM huM neminAtha tIrthakara chuM ane e rAjImatI che. eTale he hari! amArA pUrvabhavanA saMbaMdha uparathI ja rAjImatInA sanehanuM mULa kAraNuM tame samajI zakaze." tyArapachI prabhue tyAMthI vihAra karyo ane jUde jUde sthaLe aneka bhavyane pratibodhI anukrame raivataka parvata para samosaryA, te vakhate aneka rAjakanyAo sahita rAjImatIe ane prabhunA bhAI rathanemie paNa prabhu pAse dIkSA svIkArI hatI. kAmadevanI lIlA ! eka vakhate sAdhvI rAjImatI bIjI sAdhvIo sAthe prabhune vaMdana karavA giranAra upara jatI hatI, eTalAmAM acAnaka varasAda varasavA lAgyuM. bIjI sAdhvIo varasAdathI bacavA jude jude sthaLe vIkharAI gaI. bhIMjAelA vastravALI rAjImatI paNa jaLanA upadravathI bacavA pAsenI eka guphAmAM deDI gaI, ane guphAmAM jatAM ja potAnAM bhIMjAyelAM vastro sUkAvavA mATe citarapha pAtharI dIdhAM. utAvaLamAM ne utAvaLamAM guphAmAM bIjI Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340. zrI kaSasUtrakaI che ke nahIM tenI pUratI saMbhALa te na laI zakI. je teNIe dhArIne joyuM heta to tyAM rathanemine te joI zakata, kAraNa ke teo pahelethI ja e guphAmAM AvIne rahyA hatA. devAMganAonA rUpanI paNa hAMsI kare evA saMdaryavALI ane sAkSAt kAmadevanI strI jevI atizaya ramaNIya rAjImatIne joI rathanemi kAmavaza thayA, pitAnuM muni paNuM bhUlI gayA. zrI neminAtha pAse tiraskAra pAmele kAmadeva, temanA bhAI-rathanemi pAse pitAnA vairane badale levA, pitAnAM zastra sAthe caDI AvyuM. rathaneminuM mana temanA aMkuzamAM na rahyuM. teo potAnI kuLalajA tathA vairya cheDI rAmatI pAse AvI karagaravA lAgyA ke - " ayi sundara ! kiM dehaH zoSyate tapasA tvayA sarvAGga bhoga saMyoga yogyaH saubhAgyasevadhiH / Agaccha svecchayA bhadre ! kurvahe saphalaM januH AvAmubhAvapi prAnte cariSyAvastapovidhim " // sundarI ! sarva aMganA bhega- saMgane cagya ane saubhAgyanA khajAnArUpa A tArA anupama dehane zA sArU zASavI nAkhe che? he bhadra! tuM tArI icchAthI ja ahIM Ava ane ApaNe janma saphaLa karIe; pachI chevaTanI avasthAmAM ApaNe bane tapa karI saMyama sAdhI zakIzuM." rAjImatIe tatkALa vastro vaDe potAnuM zarIra DhAMkI dIdhuM teNIe adbhUta dhiryane paricaya ApatAM kahyuM ke - mahAnubhAva choDyuM teofmAjo navvaraH? ' sarva sAvadyamutsRjya punarvAJchanna lajjase ? Page #446 -------------------------------------------------------------------------- Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthanA ache. DIjhanI kAMTa " " he abhilASa tamane kema thayA 98 mahAnubhAva ! Ave! narakamAM laI janAra "" pR. ( 341, ) 260 OK K. Art Works, Bombay 2, huM bA la ya yAre Meghji Hirji Bombay Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . = saptama vyAkhyAna 341 agandhanakule jAtAstiyaMco ye bhujaMgamAH .. - te'pino vAntamicchanti tvaM nIcaH kiM tatopyasi ?? he mahAnubhAva! Avo narakamAM laI janAro abhilASA tamane kema thaye ? sarva sAvadya tyAgI, pAchA tenI vAMchanA karatA tame zaramAtA nathI? are ! vizeSa zuM kahuM? aMgadhana kuLamAM utpanna thayelA tiryaMca jAtinA sarpo paNa, prANAMta kaSTa veThavA chatAMya ekavAra vameluM pAchuM khAvA lalacAtA nathI, te pachI zuM tame tiryaMcathI paNa nIca che ? " - tame jANo cho ke tamArA bhAIe mane vamana karI dIdhI che, chatAM mAre upaga karavAno vicAra karatAM tamane kaMI ja lajajA nathI AvatI? rathanemi! buddhine ThekANe rAkhI, mahA bhAgyayoge prApta thayelA A munivratanuM bhAna na bhUle." rAjImatInA bANa jevAM vacana sAMbhaLI rathaneminuM hRdaya cIrAyuM. teo pAchA pitAnA zubha dhyAnamAM sthira thayA ane zrI neminAtha prabhu pAse prAyazcitta AlecI, tIvra tapa tapI mokSe gayA. rAjImatI paNa vizuddha bhAvathI dIkSA ArAdhI aMte mokSa zaSyA pAmyA ane ghaNA kALathI IchelA zrI neminAthanA zAzvata saMyogane prApta thayA. mahAsatI rAjomatI cAraso varSa grahasamAM rahyAM, eka varasa chasthapaNAmAM rahyAM ane pAMca varSa keliparyAya pALI mokSe gayAM. ' ' ' ' neminAtha prabhune sAdhu sAdhvI Adi parivAra ahaMna zrI neminAtha prabhune aDhAra gaNu ane aDhAra gaNa re hatA, varadatta Adi aDhAra hajAra sAdhuo hatA, yakSiNI Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34ra zrI kalpasUtraAdi cAlIza hajAra AryAo hatI, naMda vigere eka lAkha egaNetera hajAra zrAvake hatA ane mahAsutratA Adi traNa lAkha chatrIsa hajAra zrAvikAo hatI. temaja kevalI nahIM paNa kevalItulya cAraso cAMdapUrvadhArIo, paMdaraso avadhijJAnIe, paMdarase kevalajJAnIo, paMdarase vekiya labdhIvALA, eka hajAra vipulamati-mana:paryavajJAnIo, AThaso vAdIo ane seLase anuttara vimAnamAM utpanna thanArA sAdhuonI utkRSTa saMpadA thaI, tathA paMdaraso sAdhu ane traNa hajAra sAdhvIe mukti pAmI. zrI neminAtha prabhune be prakAranI aMtakRbhUmi thaI, (1) yugAMtakRbhUmi ane (2) paryAyAMtakRbhUmi. prabhunI pachI ATha paTTadhara sudhI mokSamArga cAlu rahyo te yugAMtakRbhUmi ane prabhune kevaLajJAna thayA pachI be varSe mokSamArga cAlu thaye te paryAyAMtakRbhUmi. nirvANa samaya, sthAna tathA sthiti te kALa ane te samayane viSe ahaMta zrI neminAtha prabhu traNaso varasa sudhI kumAra avasthAmAM rahIne, cepana divasa sudhI chavAsthaparyAya pALIne, dezauNA sAtaso varasa sudhI-eTale cepana divasa ochA sAta varasa sudhI kevalI paryAya pALIne, ekaMdare paripUrNa sAtaso varasa sudhI cAritraparyAya pALIne ane e rIte eka hajAra varSanuM sarva AyuSya pALIne vedanIya, Ayu, nAma ane getrakarmano kSaya thatAM, A avasarpiNamAM, duSamasuSamA nAmano cothe Are ghaNekhare gayA bAda A grISmakALanA cethA mAsamAM, AThamA pakSamAM-aSADa mAsanA zukala pakhavADIyAnI AThame, giranAra nAmanA parvatanA zikhara upara, pAMcazo chatrIza sAdhuo sAthe nirjalA eka mahinAnuM anazana Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 343 karIne citrA nakSatramAM candranA yoga prApta thatAM, madhyarAtrine viSe padmAsane beThA thakA nirvANa pAmyA-sarva du:khathI mukta thayA. graMtha racanAnA kALa zrI ariSTaneminA nirvANukALathI ceArAzI hajAra varSa nya. tIta thayAM, pacAzImA hajAra varSanA paNa navasA varasa vyatIta thayAM, ane pacAzImA hajAranA dasamA saikAnA A ezImA saMvatsara kALa jAya che. eTale ke zrI neminAthanA nirvANa pachI cArAzI hajAra navaseA e zIme varase zrI kalpasUtra pustakADha thayuM. zrI neminAthanA nirvANa pachI ceArAzI hajAra varSe zrI mahAvIraprabhunuM nirvANu thayu' ane te pachI navase eMzIme varSe pustakavAcanAdi thayuM. zeSa jInezvarAnA aMtarakAla granthavistAranA bhayathI zrI neminAthathI lai zrI ajitanAtha sudhInA jinezvarAnA mAtra aMtarakALanuM pramANa nIce ApIe chIe: (21 mA jInezvara) zrI naminAthanA nirvANukALathI pAMca lAkha ceArAsI hAra ane navaseA varasa vyatIta thayAM ane pacAzImA hajAranA dasamA saikAnA A eMzImA sa MvatsarakALa jaya che.eTale zrI naminAthanA nirvANa pachI pAMca lAkha varase zrIneminAthanuM ninoMNa thayuM. tyArapachI cArAzI hajAra navase eMzI vaSe pustakavAcanA thaI. (20 mA jInezvara ) zrI munisuvratanA nirdeNukALathI agIyAra lAkha cArAzI hajAra ane navasA varasa vyatIta thayA, ane dasamA saikAnA A ezImA saMvatsarakALa jAya che. ( zrI munisuvratanA nirvANu pachI cha lAkha varase zrInaminAthanuM nirvANa thayuM, tyArapachI pAMca lAkha cArAkSI Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 zrI kalpasUtrahajAra varase zrI mahAvIranuM nivANa thayuM ane tyArapachI navase eMzI varase pustakavAcanA thaI. ahIM munisuvratanA nivANathI pustakavAcanAdinA AMtarAnA varasanI ekaMdara kula saMkhyA gaNutAM agIyAra lAkha corAzI hajAra navaso eMzI varasa thayA, te kula saMkhyA sUtrakAre darzAvI che, evI rIte dareka ThekANe samajI levuM.) eTale zrI munisuvratanA nirvANa pachI cha lAkha varase zrI naminAthanuM nirvANa thayuM, tyArabAda pAMca lAkha, cerAzI hajAra navaso eMzI varase pustakavAcanA thaI. ' (19 mA jInezvara) zrI mallinAthanA nivANakALathI pAMsaTha lAkha corAzI hajAra ane navase varasa vyatIta thayAM ane dasamA sekAne A eMzI saMvatsarakALa jAya che. eTale zrI malli. nAthanA nirvANa pachI cepana lAkha varase zrI munisuvratanuM nirvANa thayuM. tyArapachI agIyAra lAkha corAzI hajAra navaso eMzI varase pustakavAcanA thaI. (18 mA jInevara) zrI aranAthanA nirvANakALathI eka hajAra koTI varasa vyatIta thayA, bAkInA kALane pATha zrI malinAtha peThe samaja, ane te A pramANe - zrI aranAthanA nirvANa pachI eka hajAra kaTi, pAMsaTha lAkha ane corAzI hajAra varasa vyatIta thayAM, te samaye zrI mahAvIra nirvANa pAmyA. tyArapachI navase varasa vItI gayA, ane dasamA saikAne A eMzIne saMvatsarakALa jAya che. A pramANe pAThane kama agADInA sUtramAM paNa zrI zreyAMsanAtha sudhI samajavo. tAtparya e che ke zrI aranAthanA nirvANa pachI eka hajAra keTI varase zrI mallinAthanuM nirvANa thayuM, tyArapachI pAMsaTha lAkha corAzI hajAra navaso eMzI varase pustakavAcanA thaI. (17 mA jinevara) zrI kuMthunAthanA nirvANakALathI eka Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 385 popamano cethe bhAga vItI gayo, tyArapacho pAMsaTha lAkha varasa vigere pATha zrI mallinAtha peThe samajavo -arthAta zrI kuMthunAthanA nirvANa bAda eka hajAra keTI varasa nyUna e eka pApamane cethe bhAga vyatIta thayo, tyAre zrI aranAthanuM nirvANa thayuM, ane tyArapachI eka hajAra kaTi pAMsaTha lAkha rAzI hajAra navase eMzI varase pustakavAcanA thaI. (16 mA jInezvara) zrI zAMtinAthanA nirvANa pachI ardha palyopama vyatIta thatAM zrI kuMthunAthanuM nivANa thayuM. tyArapachI palyopamane ceAthe bhAga tathA pAMsaTha lAkha corAzI hajAra navaso eMzI varase pustakavAcanA thaI. " (15 mA tIrthaMkara) zrI dharmanAthanA nirvANa pachI paNa palyopama na evA traNa sAgaropama vyatIta thayA tyAre zrI zAMtinAthanuM nirvANa thayuM, ane tyArapachI piNe pApama tathA pAMsaTha lAkha corAzI hajAra navase eMzI varase pustakavAcanA thaI. (14mA tIrthaMkara) zrI anaMtanAthanA nirvANa pachI cAra sAgaropama vyatIta thayA tyAre zrI dharmanAthanuM nivaNa thayuM, ane tyArapachI traNa sAgaropama tathA pAMsaTha lAkha corAzI hajAra navaso eMzI varase pustakavAcanA thaI. (13 mA tIrthakara ) zrI vimalanAthanA nirvANa pachI, nava sAgaropama vyatIta thayA tyAre zrI anaMtanAthanuM nirvANa thayuM ane tyArapachI sAta sAgarepama tathA pAMsaTha lAkha corAzI hajAra navA eMzI varase pustakavAcanA thaI. (12 mA tIrthaMkara) zrI vAsupUjyanA nirvANa pachI, trIza sAgaropame zrI vimalanAthanuM nirvANa thayuM, ane tyArapachI saLa Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (346 zrI kapatra sAgaropama tathA pAMsaTha lAkha corAsI hajAra navaso eMzI varase pustakavAcanA thaI. (11 mA jInezvara) zrI zreyAMsanAthanA nirvANa pachI cepana sAgaropama vyatIta thayA tyAre zrI vAsupUjyanuM nivANa thayuM, tyArapachI chetAlIza sAgaropama tathA pAMsaTha lAkha corAzI hajAra navase eMzI varase pustakavAcanAdi thayAM. (10 mA jInezvara) zrI zItalanAthanA nirvANa pachI so sAgaropama chAsaTha lAkha ane chavvIsa hajAra varasa nyUna evA eka kaTi sAgarepame zrI zreyAMsanAthanuM nirvANa thayuM ane beMtAlIsa hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa nyuna evA se sAgaropama chAsaTha lAkha ane chavIsa hajAra varase zrI mahAvIranuM nirvANa thayuM ane tyArapachI navase eMzI varase pustakavAcanAdi thayAM. (arthAt zrI zreyAMsanAthanA nirvANa pachI traNa varasa ane sADA ATha mAsa nyuna evA so sAgaropama pAMsaTha lAkha ane rAzI hajAra varase zrI mahAvIranuM nivaNa thayuM.). (9 mA jInezvara) zrI suvidhinAthanA nirvANa pachI nava keTi sAgarepame zrI zItalanAthanuM nirvANa thayuM, tyArapachI beMtAlIza hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa nyUna evA eka koTi sAgaropame zrI mahAvIranuM nivANu thayuM, tyArapachI navaso eMzI varase pustakavAcanA thaI. (8 mA janezvara) zrI candraprabhanA nirvANa pachI nevuM keTi sAgaropame zrI suvidhinAthanuM nirvANa thayuM, tyArapachI beMtAlIza hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa nyuna evA dasa keTI sAgaropame zrI mahAvIranuM nirvANa thayuM, tyArapachI navaso eMzI varase pustakavAcanA thaI. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 347 (7 mA jinezvara) zrI supArzvanA nirvANa pachI navase koTi sAgaropame zrI candraprabhanuM nirvANa thayuM, tyArapachI beMtAlIsa hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa nyUna evA ekaso koTi sAgaropame zrI mahAvIranuM nirvANa thayuM. tyArapachI navase eMzI varase pustakavAcanA thaI. (6 ThThA jInezvara) zrI padmaprabhanA nirvANa pachI nava hajArakoTi sAgaropame zrI supArzvanAthanuM nirvANa thayuM, tyArapachI beMtAlIsa hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa nyUna evA eka hajAra kaTi sAgarepame zrI mahAvIranuM nirvANa thayuM ane te pachI navase eMzI varase pustakavAcanA thaI. (5 mA jInezvara) zrI sumatinAthanA nirvANa pachI nevuM hajAra keTi sAgarepame zrI padmaprabhanuM nirvANa thayuM, tyArapachI beMtAlIsa tujAra traNa varasa ane sADAATha mAsa nyUna evA dasa hajAra kaTi sAgarepame zrI mahAvIranuM nirvANa thayuM ane te pachI navase eMzI varase pustakavAcanA thaI. (4 thA jInezvara) zrI abhinaMdananA nirvANa pachI nava lAkha koTi sAgaropame zrI sumatinAthanuM nirvANa thayuM. tyAra pachI beMtAlIsa hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa nyUna evA eka lAkha koTi sAgarepame zrI mahAvIranuM nirvANa thayuM, tyArapachI navase eMzI varase pustakavAcanA thaI. (3 jA jInezvara) zrI saMbhavanAthanA nirvANa pachI dasa lAkha keTi sAgaropame zrI abhinaMdananuM nirvANa thayuM, tyArapachI beMtAlIsa hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa nyUna evA dasa lAkha meTi sAgarepame zrI mahAvIranuM nivaNa thayuM ane tyAra pachI navase eMzI varase pustakavAcanA thaI. Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 zrI kalpasUtra (2 jA jinezvara) zrI ajitanAthanA nirvANa pachI trIsa lAkha koTi sAgaropame zrI saMbhavanAthanuM nirvANa thayuM. tyArapachI beMtAlIza hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa nyUna evA viza lAkha koTi sAgarepame zrI mahAvIranuM nivANa thayuM ane te pachI navase eMzI varase pustakavAcanA thaI. . (1 lA jInezvara) zrI RSabhadevanA nirvANa pachI traNa varasa ane sADA ATha mAsa adhika evA pacAsa lAkha meTi sAgarepame zrI ajitanAthanuM nirvANa thayuM, tyArapachI beMtAlIza hajAra traNa varasa ane sADAATha mAsa nyUna evA pacAsa lAkha keTi sAgarepame zrI mahAvIranuM nirvANa thayuM; tyArapachI navaso eMzI varase pustakavAcanA thaI. zrI Sabhadeva caritra A avasarpiNI kALamAM dharmanA prathama pravartaka, parama upakArI zrI rASabhadeva prabhunuM caritra kiMcita vistArathI kahevAmAM Ave che. te kALa ane te samayane viSe kazalika (kozala eTale ayodhyA ane kezala dezamAM janma thavAthI kezalika) zrI raSabhadeva prabhunAM cAra kalyANaka uttarASADhA nakSatramAM thayAM ane pAMcamuM kalyANaka abhijita nakSatramAM thayuM te A pramANe - (1) uttarASADhA nakSatramAM prabhu savorthasiddha nAmanA pAMcamA anuttara mahAvimAnamAMthI AvyA ane cIne garbhamAM AvyA, (2) uttarASADhA nakSatramAM janmyA, (3) uttarASADhAmAM dIkSA lIdhI, (4) uttarASADhAmAM ja kevaLajJAna tathA kevaladarzana thayuM ane (5) abhijit nakSatramAM nirvANa pAmyA. te kALe ane te samaye ahaMna kezalika zrI aSabhadeva prabhu, Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 749 A unALAnA cothA mahinAmAM, unALAnA sAtamA pakhavADIyAmAM-ASADha mAsanA kRSNa pakSanI cothane divase ( gujarAtI jeTha vadi 4) tetrIza sAgarepamanI sthitivALA savothasiddha nAmanA mahAvimAnamAMthI aMtarahita cyavIne, A jaMbudvIpa nAmanA dvIpane viSe, bharatakSetramAM, IkvAku bhUmimAM, nAbhi nAmanA kulakaranI marUdevA nAmanI strInI kukSine viSe, madhyarAtrie, divya AhArane tyAga karIne garbhapaNe utpanna thayA. ardhana kezalika zrI RSabhadeva mati, zruta ane avadhi e traNa jJAna sahita hatA. potAnuM devavimAnamAMthI cyavana thavAnuM hatuM tyAre "huM vIza" ema pite jANe, paNa "huM cavuM chuM" e pramANe jANatA nathI. kAraNa ke vartamAnakALa eka samayane ati sUkSama che. "huM ya " ema jANe. je rAtrine viSe zrI rASabhadevano jIva marUdevAnI kukSimAM Avyo te rAtrie marUdevA mAtAe cAda svapna joyAM. (ahIM gaja, vRSabha vagere cauda svapna saMbaMdhI gAthA kahevI. ane zrI mahAvIranA saMbaM. dhamAM Avela pATha pramANe badhuM samajavuM.) vizeSamAM eTaluM ke zrI marUdevA mAtA pahele svane potAnA mukhamAM praveza karatA vRSabhane dekhe che. bIjA tIrthakaronI mAtAo pahele svane hAthIne dekhe che ane zrI mahAvIra prabhunI mAtAe pahele svane siMha je hate. marUdevA te ceda vana dekhIne jAgI uThyAM ane te nAbhi kulakarane kahI saMbhaLAvyAM. te vakhate svapna pAThake na hatA tethI nAbhikulakare pote ja te svapnonA phaLa varNavyAM, te kALe ane te samaye A grISmakALanA pahelA mAsamAM, pahelA pakhavADIyAmAM-caitra mAsanA kRSNapakSanI AThamane divase, (gujarAtI phAgaNa vadi AThame) barAbara nava mAsa ane sADA sAta divasa vItatAM madhyarAtrie uttarASADhA nakSatramAM candrane Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 zrI kalpasUtra ciga prApta thatAM, ArogyavALI marUdevI mAtAe Arogya putrane janma Ape. zrI haSabhadevane janma thatAM, chappana dikakumArIenuM AvavuM, cosaTha Indroe maLI prabhune janmAbhiSeka kare, vigere sarva zrI mahAvIra prabhunI peThe samajavuM. mAtra kedakhAnAnI zuddhi karavI-arthAt sarva kedIone cheDI mUkavA, mApane vadhAre kara -jakAta mApha karavI, kuLamaryAdA pALavI, haLakheDa-gADI vigere AraMbhanAM kAryo baMdha rakhAvavAM ItyAdi adhikAra choDI de. (kAraNa ke te vakhate kedakhAnuM ane vyApAra pravRtti vigere hevAne saMbhava nathI.) janmathIja zrI kaSabhadeva prabhu abhUta sauMdarya vALA hatA. aneka deva-devIothI parivarelA tathA yugalika manuSyathI parama utkRSTa evA prabhu anukrame vadhavA lAgyA. bAlyAvasthAmAM temane jyAre AhAranI abhilASA thatI tyAre deve saMkramAvelA amRtanA rasavALA aMguThAne mukhamAM nAkhatA. e rIte bIjA tIrthakare paNa bAlyAvasthAmAM AhAranI abhilASA thatAM deve saMkamAvelA amRtanA rasavALA aMguThAne pitAnA mukhamAM nAkhe. zrI trASabhadeve dIkSA lIdhI tyAMsudhI dee ANelAM uttara karakSetranA ka95vRkSanAM phaLanuM ja temaNe bhajana karyuM, jyAre bIjA tIrthakare bAlyAvasthA vyatIta thatAM agnithI pakAvelA AhAranuM bhejana karatA. IzvAku vaMzanI sthApanA prabhunI ummara eka varasathI kaMIka ochI hatI tyAre zakrane vicAra thaye ke prathama tIrthakaranA vaMzanI sthApanA karavI e mAre AcAra che." paNa bhagavaMtanI pAse khAlI hAthe kema javAya? eTale zakendra eka heTe zeraDIne sAThe (I yaSTi) Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpA saptama vyAkhyAna. laIne, nAbhi kulakaranA kheALAmAM beThelA prabhu pAse AvI ubhA rahyo. ikSu yaSTi joi prasanna thayelA vadanavALA prabhue pAtAne hAtha laMbAvyA. prabhunA maneAbhAva jANanArA indre praNAma karI bheTaNAnI peThe bhulatA temanA caraNa pAse dharI. tyArapachI " prabhune ikSunA abhilASa thavAthI temanA vaMza ikSvAku nAmathI ALakhAo tathA temanA pUrvajone IkSunA abhilASa thavAthI temanuM gAtra kAzyapa tarIke prakhyAta thAo " ema kahI zakrendre prabhunA vaMzanI sthApanA karI. vivAha ane satati * khAlyAvasthAvALA kAi eka putra ane kanyAnA yugala (joDalA) ne tenA mAtA pitA eka tADavRkSa nIce mUkI kriDA karavA dUra nIkaLI gayA. eTalAmAM daivayeAge te tADanu mhATu phaLa tUTayuM ane te joDalAmAMnA bALaka upara paDyu. bALaka tatkALa mRtyu pAmyA. mA akAla maraNu sau prathama thayuM. mAtApitAe AvIne joyuM teA khALaka mRtyu pAmyuM hatuM, tethI te ekalI bALikAne ja ucheravA lAgyAM. te bALikAnuM nAma sunaMdA rAkhavAmAM AvyuM. cADA divase sunaMdAnA mAtA pitA maraNu pAmyAM. sunaMdA ekalI vanadevI peThe vanamAM bhamavA lAgI. tenu sauMdaya ane lAvaNya paNa khIlI nIkaLyAM. yugalIyAe te su Mdara strIne nAbhi kulakara pAse lai AvyA. nAbhirAjAe "AsunaMdA nAmanI maneAhara kanyA RSabhadevanI patnI thaze." ema kahI leAkeAnevidAya karyo ane suna MdAne peAtAne tyAM rAkhI. have sunadA ane sumaMgalAnI sAthe vRddhi pAmatA prabhu yAvana vaya pAmyA. te vakhate "prathama * prabhu janmyA tyAMsudhI yugalika prasRtti hAvAthI sumagalAne janma pazu prabhu sAtheja thayA hatA. Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31ra zrI pasUtra tIrthaMkaranA vivAha karavA e amArA AcAra che" ema vicArI karADA deva-devIothI parivarelA indra prabhu pAse Avye ane vivAha Ara yeA. prabhunuM va2 saMbaMdhI saghaLuM kAya indra peAte tathA devAe karyuM ane banne kanyAnu vadhu saMbaMdhI kA devIoe karyu. tyArapachI temane strIo sAthe bhAga legavatA prabhune cha lAkha pUrva vyatIta thayA, tyAre sumaMgalAe bharata ane brAhmI rUpa yugalane janma ApyA, ane sunadAe bAhu ali ane suMdarI rUpa yugalane janma Apya prabhunAM pAMca nAma an kozalika zrI RSabhadeva kAzyapa geAtranA hatA.. temanAM pAMca nAma A pramANe prasiddha thayAM cheH--( 1 ) RSabhadeva ( 2 ) prathama rAjA ( 3 ) prathama bhikSAcara ( 4 ) prathama jina ane ( 5 ) prathama tIrthaMkara. jagatanu Aphri rAjya zrI RSabhadeva prabhu prathama rAjA kema kahevAyA tenA adhi kAra A pramANe:--pahelAM yugalIyAe ghaNA ja saraLa hatA. tethI temanAmAM kadi vivAda thatA nahIM. paNa kALanA prabhAvathI anukrame temanAmAM kaSAya vadhatA cAlyA, ane paraspara vivAda karavA lAgyA. AthI vilavAhana nAmanA pahelA kulakara ane kSuSmAna nAmanA bIjA TulakaranA samayamAM huMkArarUpa daMDanIti astitvamAM AvI. jo koI yugalIyA aparAdha kare . te tene hakArarUpa daMDanItithI zikSA karavAmAM Ave. samudra jema maryAdA na cheDe tema hukAra zabdathI zikSA pAmelA yugalIyA paNa marcIdA na udbhazve. dhIme dhIme e kALa paNa palaTAyeA. yazasvI nAmanA trIjA kulakara ane abhica Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. - 353 nAmanA cothA kulakaranA vakhatamAM yugalIyAo te hakArarUpa daMDanItinuM ullaMghana karavA lAgyA. eTale trIjA ane cethA kulakaranA vakhatamAM thoDe aparAdha thatAM hakArarUpa daMDanIti ane mATe aparAdha thatAM makArarUpa daMDanItino Azraya le zarU thaye anukrame vadhAre viSamakALa AvI pahoMce. yugalIyA te banne prakAranI daMDanItinuM ullaMghana karavA lAgyA. tethI prasenajita nAmanA pAMcamA kulakara, marUdeva nAmanA chaThThA kulakara, ane nAbhi nAmanA sAtamA kulakaranA samayamAM a5 aparAdha thatA hakArarUpa daMDanIti, madhyama aparAdha thatAM makArarUpa daMDanIti ane bhAre aparAdha thatAM dhikkArarUpa daMDanIti cAlu thaI. nAbhi kulakara yugalIyAone aparAdha thatAM temane e traNe daMDanIti vaDe zikSA karatA. have kALanA prabhAvathI yugalIyAonA phodhAdi kaSAye vadhavA lAgyA, teo e traNe daMDanItinuM ullaMghana karavA lAgyA. divase divase aparAdha vadhavA lAgyA tethI yugalIyAoe ekaThA thaI prabhune jJAnAdi guNavaDe adhika jANe temane te hakIkata nivedana karI. prabhue kahyuM ke:-"kemAM jeo maryAdAnuM ullaMghana kare temane zikSA karavA sArU rAjA have joIe ane te rAjA abhiSeka pAmela tathA pradhAna vigerethI parivarelo hovo joIe." yugalIyAoe uttara Ape -" amAre paNa e ja rAja joIe. " tyAre tame nAbhi kulakara pAse jaI tamArI mAgaNI raju kare " prabhue mArga dazo. yugalIyAoe nAbhi kulakara pAse jaI potAnI mAgaNI raju karo. nAbhi kulakare kahyuM: "tamAre rAjA trASabha ja thaze." 23 Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrI patra e uttara sAMbhaLI yugalIyAone ghaNA ja AnaMda thaye.. temaNe prabhu pAse jaI e vAta kahI saMbhaLAvI. keTalAka, prabhunA rAjyAbhiSeka karavA sArU pANI levA sarovara tarapha gayA. e vakhate zakrendranu siMhAsana kayuM. teNe avadhijJAnathI prabhunA rAjyAbhiSeka jANyA ane prathama tIrthaM karanA rAjyAbhiSeka karavAnA potAnA AcAra samajAtAM te devA sahita prabhu pAse pahoMce. pachI sAdharmendre eka vedikA racI tenI upara siMhAsana sthApyuM, vAe AALelA tI jaLa vaDe prabhune snAna karAvyuM, divya vastro paherAvyAM, ge AbhUSA sajAvyAM ane mastaka upara mukuTa sukI prabhunA rAjyAbhiSeka karyo. eTalAmAM pANI levA sarAvara tarapha gayelA yugalIyAe kamaLanA patramAM pANI lai pAchA pharyAM. prabhune dvivya vasro tathA AbhUSaNAthI ala kArelA ane siMhAsana upara beThelA joI temane ghaNI navAI lAgI. kamalapatramAMnuM pANI kyAM kevI rIte nAkhavuM tenA teo vicAra karavA lAgyA. divya vasro tathA AbhUSaNAvALA prabhunA mastaka upara jaLa nAkhavu e tA ThIka nahIM, ema vicArI temaNe te jaLa prabhunA caraNu upara ja DhALI dIdhuM. A Dhasya joI devAne bhAre satASa thayA. indre kahyu :-kharekhara, mA mANaseA keTalA badhA vinayavALA che ?" pachI teNe kuberane khAjJA karI ke: ahiM khAra ceAjana lAMbI, nava ceAjana pahALI evI vinItA nAmanI nagarI vasAvA. ' kuberane AjJA karI indra pAtAnA sthAne gayA. kubere AjJA pramANe teTalIja lakhAi vhoLAIvALI, ranna ane suvarNa maya havelIvALI tathA sarasa AivALI vinItA nagarI vasAvI. Adi rAjtatra. sarva rAjAomAM prathama zrI RSabhadeva prabhu peAtAnA saMtAnanI Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 355 jema prajAnuM pAlana karavA lAgyA, prajAne baMdhabesatuM thAya tevuM vyavasthita rAjataMtra goThavI dIdhuM, temaja uMcI jAtanA ghaDA, hAthI, baLada ane gAye vigerene paNa saMgraha karavA mAMDayA. temaNe rAjavyavasthA mATe ugra, bhaga, rAjanya ane kSatriya ema cAra mULa sthApyAM. jeo ugra daMDa karanArA hatA teo ugra kuLamAM gaNAyA ane teo ArakSasthAnIya-keTavALanA nAmathI saMbodhAyA. jeo bhegane gyA hatA temane bhegakULamAM sthApyA ane te gurUsthAnIya gaNAyA. jeo samAna vayanA hatA temane rAjacakULamAM mUkyA ane te mitrasthAnIya lekhAyA. bAkInA pradhAna prajAjanene kSatriyakULamAM sthApyA. raMdhanakaLAne kamavikAsa uttarottara viSama kALa AvavAthI zrI RSabhadeva prabhunA vakhatamAM kalpavRkSanAM phaLa maLavAM durlabha thaI paDayAM, tethI IvAkavaMzanA mANase zeraDI khAIne rahevA lAgyA temaja bIjAo prAya: vRkSanAM patra tathA phaLakula khAIne calAvavA lAgyA. te vakhate hajI agninI zodha thaI hatI. tethI loko cokhA vigere dhAnya kAcuM ja khAtA. paNa kALanA prabhAve kAcA cokhA pacavA bhAre thaI paDyA. tethI temaNe thoDe thoDe AhAra karavA mAMDaye. zeDuM thoDuM khAvA chatAMya khAdheluM dhAnya purepuruM na pace evI sthiti prApta thaI. eTale prabhunA kahevA pramANe cokhA jevA dhAnyane hAthathI masaLI, photarAM kADhI nAkhI tene AhAra karavA lAgyA. te paNa na pacavAthI prabhunA kahevA pramANe dhAnyane hAthathI masaLI, photarAM kADhI nAkhI, pAMdaDAnA paDIyAmAM pANIthI bhIMjAvI khAvA lAgyA, te paNa na pacavAthI pahelAMnI jema sAka karI, pANImAM bhIMjAvI, thoDo vakhata muThImAM rAkhI, muDInI garamIthI garama karI khAvA lAgyA. te paNa na pacavAthI pUrve Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 zrI kalpasUtrakahelA vidhi pramANe pANImAM bhIMjAvI, kAkhanI garamI lAge tema rAkhI khAvA lAgyA. e rIte khAMdheluM dhAnya sahelAIthI pacI jAya teTalA sArU temaNe ghaNA ghaNA upAye karI joyA. eTalAmAM ekavAra be vRkSa ghasAvAthI ja agni utpanna thaye. e agni, ghAsa tathA lAkaDAM vigerene bALI nAkho AgaLa vadhavA lAge. yugalIyAoe prathama kaI vAra agni je hete, tethI temane A dazya joI bhAre ajAyabI lAgI. teo agnine kaI addabhUta prakAranuM ratana samajI, tene grahaNa karavA potAnA hAtha laMbAvavA lAgyA ! paNa dAjhavAthI teo nirAza thaI gayA. temaNe prabhu pAse AvI e vAtanI pharyAda karI. prabhue agninI utpatti jANuM kahyuM:-"he yugalike! e agni utpanna thaye che. have tame te agnimAM cokhA vigere dhAnya sthApana karIne pachI khAzo te te sahelAIthI pacAvI zakazo." Adi kalA-kuMbhakAranI kalA prabhunAM vacana sAMbhaLI, ajIrNathI kaMTALelA yugalIyA bahu harSa pAmyA. temaNe cekhA tathA bIjuM dhAnya agnimAM homI daI, kalpavRkSanI pAse phaLa yAcavAmAM Ave tevI rIte agni pAse ubhA rahI pakava annanI prArthanA karI. paNa agnideve yugalIyAnI prArthanA viSe muddala lakSa na ApyuM. teNe te pitAnA svabhAva pramANe dhAnyane bALI bhasma karI dIdhuM. pitAnA dhAnyane tadRna baLI gayeluM jemAM temane agni viSe bahu mAThuM lAgyuM. temane thayuM ke "are! A te ke rAkSasa jevo lAge che ! amAruM ATaluM badhuM dhAnya khAI jAya che chatAM tRpta ja nathI thatuM ! amane kaMI pAchuM paNa nathI Apata! ApaNe prabhune kahI tene (agnine sakhta sajA karAvavI paDaze." agni pAsethI anyAya pAmelA yugalIyA Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna 357 prabhu pAse javA taiyAra thayA. eTalAmAM prabhune ja sAmethI hAthI upara besI AvatA joi teo AlI uThayA keH--hai svAmin! A agni tA peTabharA-bhUkhALavAnI jema ame je kaMi nAkhIe chIe te badhuM pote ja svAhA karI jAya che ! amane jarA jeTalu paNa pAchuM nathI ApatA. " prabhue kahyuM ke, " tamAre agni ane dhAnyanI vacamAM kaiMka vyavadhAna ( AMtarA) rAkhavA joie. eTale jo tame agni upara vAsaNa mUkI temAM dhAnya mUkaze te tene sArI rIte pakAvI zakaze. " pachI te prabhue peAte ja yulikA pAse bhInI mATIne piMDa magAbyA ane te pi MDane hAthInA kuMbhasthaLa upara mUkAvI mahAvata pAse tenu vAsaNa anAvarAvyuM. e rIte prabhue peAte sA prathama kuMbhAranI kaLA prakaTa karI. peluM mATInuM vAsaNlR batAvI yugalIyAne prabhue kahyu` ke:-- AvI rIte tame khIjA pAtrA paNa manAvA ane tene agni upara rAkhI temAM dhAnyAne pakAvI bhakSaNa karajo. " prabhue batAvelI kaLA kharAkhara dhyAnamAM laI yugalIyA te pramANe vAsaNu banAvavA lAgyA. kuMbhAranI kaLA prakaTa karyA pachI prabhue luhAranI, ciMtArAno, vaNakaranI ane nApita ( vALaMda ) nI ema mIjI cAra kaLAo prakaTa karI. A pAMca mULa zilpanApratyekanA vIza bheda thavAthI ekadare sA zilpa thayAM. vizvopakAraka prabhu arhat kAlika zrI RSabhadeva prabhu sarva kaLAomAM kuzaLa hatA, te sAthe pratijJAnA samyak prakAre nirvAha karanAra, atyaMta sAMDha vAna, sarva guNuvaDe alaMkRta, saMyamI, saraLa prakRtivALA ane vaDilAnA vinaya karanAra hatA. e prakAranAM vizeSaNeAthI Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 zrI kalpasUtravibhUSita prabhu viza lAkha pUrva sudhI kumAra avasthAnI madhyamAM rahyA, tresaTha lAkha pUrva sudhI rAjya avasthAmAM rahyA ane purUSApagI lekhana Adi kaLAo, gaNita vigere pradhAna viSayo ane chelle pakSInI bhASA jANavAnI kaLA (zakunarUta) suddhAM (tera kaLAo) prakaTa karI. te uparAMta strIonA cosaTha kaLAone paNa upadeza karyo. AcAryanA upadeza vagara usanna thAya te karma ane AcAryanA upadezathI thAya te zilpa samajavAM, karma ane zilpa vaccene e bheda samajI le. karmo eTale kRSi-vANijyAdi jIvanane upayogI thAya te. karmane anukrame potAnI meLe ja utpanna thayAM che, prabhue te mAtra zilpazAstra ja zIkhavyuM che. arthAt purUSanI bera kaLAo, strIonI cesaTha kaLAe ane so zipe e traNa vastune prabhue prajAnA hitane mATevizvanA upakArane mATe upadeza karyo. purUSanI tera kaLAo purUSanI botera kaLAe A pramANe -(1) lekhana (2) gaNita, (3) gIta (4) nRtya (5) vAva (6) paThana (7) zikSA (8) jyotiSa (9) chaMda (10) alaMkAra (11) vyAkaraNa (12) nirUkti (13) kAvya (14) kAtyAyana (15) nighaMTu (zabda keja) (16) azvArohaNa (17) bajArohaNa (18) hAthI-ghaDA keLavavAnI vidyA (19)zAstrA bhyAsa (20) rasa (21) maMtra (22) yaMtra (23) viSa (24) khanIja padArtha meLavavAnI vidyA (25) gaMdhavAda (26) prAkRta (27) saMskRta (28) pizAcika (29) apabhraMza (30) smRti (31) purANa (32) anuSThAna zAstra (vidhi) (33) siddhAnta (34) tarka (35) vedhaka (36) veda (37) Agama (38) saMhitA (39) ItihAsa Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 59 (40 ) sAmudrika ( 41 ) vijJAna (42 ) mAcAka vidyA (43 ) rasAyana ( 44 ) 458 (45 )vidyAnuvAda (46) darzana saMskAra ( 47 ) dhRtta zaMkhalaka (48) maNuikama ( 49 ) vRkSanA rAganuM esaDa jANavAnI vidyA ( 10 ) khecarI kalA ( 51 ) amarIkalA ( para ) indrajALa ( 53 ) pAtAlasiddhi ( 14 ) yaMtraka ( 55 ) rasavatI ( 56 ) sarva karaNI ( 57 ) ghara-madi rAbdinu' zubhAzubha lakSaNa jANavAnI vidyA-prAsAda dkSaNa ( 18 ) jugAra-paNa ( 59 ) citrApa ( 10 ) lepa ( 11 ) carma karma ( 12 ) dhAreluM patra chedavAnI vidyA-patracchedya ( 63 ) nakhaeva ( 64 ) patra parIkSA (65) vazIkaraNa ( 66 ) krAidhana ( 7 ) zalASA (68) gArUDa (69) cAmAMga ( 70 ) dhAtukarma ( 71 ) kaililidhi ( 72 ) zatrunarUta. have lekhanamAM huM...vividha vigere aDhAra jAtanI vidhinA samAveza thAya che ane tena vidhAna prabhue jamaNe hAthe brAhmIne zIkhavyuM, tathA eka, dasa, sA, : hajAra, dasa hajAra, lAkha, dasa lAkha, karADa, dasa karoDa, samaja, kha, nikha, mahApadma, za, jalaSi, atya, madhya, ane parA evI rIte anukrame dasa dasagaNI saMkhyAvALuM gaNita prabhue DAbe hAthe suMdarIne zIkhavyuM. kAikadarUpa ka bharatane ane purUSAdi lakSaNA mAhubaline zIkhavyAM. strIonI ceAsaTha kaLA ( 1 ) nRtya ( 2 ) Adara ApavAnI kaLA-Acitya ( 3 ) citra, ( 4 ) vAditra (5) maMtra ( 6 ) taMtra (7) dhanavRSTi ( 8 ) lASTi-phaLa toDavAnI kaLA ( 9 ) saMskRtaja9lpa ( 10 ) kriyAkalpa ( 11 ) jJAna ( 12 )vijJAna (13) Ila ( 14 ) pANI cabhAvavAnI kaLA ( 15 ) gItamAna (16) tAlamAna ( 17 ) mAkAragApana ( 18 )magIcA banAvavAnI kaLA (19)kAvyazati Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 zrI kalpasatra (20) vakrokti (21) naralakSaNa (22) hAthI-ghoDAnI parIkSA (23) vAstusiddhi (24) tIvrabuddhi (25) zakuna vicAra (26) dharmAcAra (27) aMjanAga (28)curNa yoga (29) gRhidharma (30) suprasAdana karma (rAjI rAkhavAnI kaLA ) (31) kanakasiddhi (32) vaNikAvRddhi-saMdaryavRddhi (33) vApaTava (34) karalAghava-hAtha cAlAkI (35) lalita caraNa (36) tailasurabhitAkaraNa-sugaMdhI tela banAvavAnI kaLA (37) bharyopacAra (38) gehAcAra (39) vyAkaraNa (40) paranirAkaraNa(41) vINAnAda()vitaMDAvAda(43) aMkasthiti (44) janAcAra (45) kuMbhabhrama (46) sArizrama (47) ratnamaNibheda (48) lipi paricacheda (49) vivakriyA (50) kAmAviSkaraNa(51)dhana (para) cikurabaMdhakeza bAMdhavAnI kaLA (53) zAlIkhaMDana (54) mukhamaMDana (55) kathAkathana (pa6) kusuma grathana-kula guMthavA (57). varaSa (58) sarvabhASA vizeSa (59) vANijya (60) bhejya (61) abhidhAna pariphAna (62) AbhUSaNa yathAsthAna vividha paridhAna (63)aMtyakSarikA ane (64) praznaprahelikA. e pramANe zrI RSabhadeva prabhue purUSanI hoMtera kaLAo, strIonI cesaTha kaLAo ane se zilpa e traNa vastuone prajAnA hitane mATe upadeza karyo, ane pitAnA putrane se zo upara abhiSeka karyo. bharatane vinItA nagarInuM mukhya rAjya sepyuM, bAhubaline balIdezamAM takSazIlA nagarInuM rAjya sepyuM ane bAkInA aThThANuM putrane jUdA judA dezo vaheMcI ApyA. prabhunA sA putronAM nAma (1) bharata (2) bAhubali (3) zaMkha (4) vizvakarmA (5) vimala (6) sulakSaNa (7) amala(8) citrAMga (9) khyAtakIri Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saptama vyAkhyAna 361 (10) varadatta (11) sAgara (12) yazodhara (13) amara (14) rathavara (15) kAmadeva (16) dhruva (17) vatsa (18) naMda (19) sura (20) sunaMda (21) kurU (22) aMga (23) vaMga (24) kezala (25) vIra (26) kaliMga (27) mAgadha (28) videha (29) saMgama (30) dazArNa (31) gaMbhIra (32) vasuvarmA (33) suvarmA (34) rASTra (35) surASTra (36)buddhikara (37) vividhakara(38) suyazA (39) yaza-kIrti (40) yazaskara (41) kIrtikara (42) - suraNa (43) brahvAna (44) vikrAnta (45) narottama (46) purUSottama (47) candrasena (48) mahAsena (49) nabhAsena (50) bhAnu (51) sukAMta (52) puSpayuta (13) zrIdhara (54) durgharSa (55) susumAra (56) durjaya (57) ajeyamAna (58) sudharmA (59) dharmasena (60) AnaMda (61) A naMda (62) naMda (63) aparAjita (64) vizvasena (65) hariSaNa ( 66) jaya (67) vijaya (68) vijayaMta (69) prabhAkara (70) aridamana (71) mAna (72) mahAbAhuM (73) dIrghabAhu (74) megha (75) suSa (76) vizva (77) varAha (78) susena (79) senApati (80) kapila (81) zailavicArI (82) arijaya (83) kuMjara bala (84) jayadeva (85) nAgadatta (86) kAzyapa (87) bala (88) dhIra (89) zubhamati (90) sumati (91) padmanAbha (92) siMha (lDa) sujAti (94) saMjaya (5) sunAbha (6) naradeva (97) cittahara (8) suravara (9) dUratha ane (100) prabhaMjana. rAjAnA dezanAM nAma -(1) aMga (2) vaMga (3) kaliMga (4) geDa (5) cADa (6) karNATa (7) lATa (8) sArASTra (9) kAzmIra (10) sAvara (11) AbhIra (12) Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36ra zrI kalpasUtra- cINu ( 13 ) mahAcINa ( 14 ) gurjara ( 15 ) baMgAla ( 16 ) zrIpAla ( 17 ) nepAla ( 18 ) jahAla ( 19 ) kaiAzala ( 20 ) mAlava ( 21 ) si Mhala ( 22 ) masthaLa. dIkSA zrI RSabhadeve peAtAnA seA putrane rAjye sAMpI dIkSA levAnI taiyArI karI, dIkSAne eka varSa bAkI rahyuM eTale leAkAMtika devAe potAnA zAzvata mAcAra pramANe prabhune abhinaMdatA, ISTa ane miSTa vANImAM kahyu :-- hai prabhu ! Apa jaya pAma ! huM bhagavan ! mApa ASa pAmeA-dvIkSA svIkArA ! hai leAkeAnA nAtha ! sakaLa jagatanA jIvAnehitakara thAya tevu dha tItha pravartAvA!" ( ItyAdi sava zrI mahAvIra svAmInA sabaMdhamAM AvelA pADha pramANe kahevu.) prabhue avadhijJAna ane aSida navarDa potAnA dIkSAkALa jANI vArSi kaTTAna Apyu, ane caitra mAsanA kRSNa pakhavADIyAmAM AThamanI tithine viSe, divasanA pAchalA paheAre sudanA nAmanI pAlakhImAM ratnajaDita suvarNa si'hAsana para pUrva dizA saMmukha esI, devA manuSyA tathA asurAnI pa`dA sAthe dIkSA levA nIkaLyA. kuLanA vilAe tathA svajanAe jaya jayanA dhvanI karyo. tee vinItA rAjadhAnInA madhya bhAgamAM thaIne, siddhArtha vana nAmanA udyAnamAM azokavRkSanI nIce, pAlakhI sthApana karAvI nIce utaryo ane alaMkArA utArI cAra muviTa peAtAnA kezanA leAca karyo. eka muSTi mAkI rahI tyAre te eka muSTi kezalatA, prabhunA suvarNa sarakhA kAMtimaya khabhA upara suvarNanA kaLaza upara nIlakamalanI mALA zale tevI rIte dIpI nIkaLI. te kezalatA joI indrane bahuja AnaMda thayA. teNe prabhune vinati karI ke:--" he svAmI ! kRpA karI have eTalA keza rahevA gho tA sArUM,"zakanA mAgRhathI prabhue teTalA deza rahevA dIdhA. Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. e rIte cAra muSTi leca karIne nirjaLa chaThTha tapa viSe uttarASADhA nakSatramAM candrane yoga prApta thatAM, ugra lega rAjanya ane kSatriya kuLanA kaccha mahAccha vigere cAra hajAra purUSa ke jeo prabhunA pagale cAlavAnA mAratha rAkhatA hatA teonI sAthe, eka devadUSya vastra grahaNa karIne, drava ane bhAvathI muMDa thaIne-grahavAsathI nIkaLIne anagArapaNAnI-sAdhupaNAnI dIkSA aMgIkAra karI. tApasanI utpatti dIkSA lIdhA pachI eka hajAra varasa sudhI, haMmezane mATe kAyAnI suzruSA tyajI dIdhelI hovAthI ane zarIra viSe leza paNa mamatava nahIM hovAthI temaNe ghaNA ghaNA upasargo sahana karyA. prabhunA samayanA leke atyaMta samRddha hevAthI zikSA eTale zuM ane bhikSAcara ke heya te viSe jarA paNa mAhitagAra na hatA. AvI sthitimAM prabhu rAmAnugrAma vicaravA lAgyA. prabhune pitAne te kaMI na lAgyuM paNa temanI sAthe jemaNe dIkSA lIdhI hatI ane jeo prabhunA pagale pagale cAlavAnI AzA rAkhI rahyA hatA teo bhikSA na maLavAthI, Akhare akaLAyA ane prabhune AhArane upAya pUchavA lAgyA. manadhArI prabhue teno kaMI uttara na Ape. tyAMthI nirAza thaI teo kaccha ane mahA kaccha pAse gayA. temaNe uttara Ape ke -" jema tame kaMI jANatA nathI tema ame paNa AhArane vidhi nathI jANatA. ApaNe dIkSA letI vakhate prabhune pahelethI na pUchI rAkhyuM te ApaNI bhUla thaI. have te prabhue mAnavrata dhAryuM che eTale teo javAba paNa zI rIte ApI zake ? bIjI tarapha AhAra vinA zuM karavuM e moTI muMjhavaNuM thaI paDI che, bharatanI lajajAthI pAchuM ghera javuM e paNa ThIka nahIM. have te Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra ApaNe mATe eka ja mArga dekhAya che. ApaNe vanavAsa seva eja kalyANakArI che." kaccha ane mahAkacchane mArga temane rUe. temaNe ekamata thaI prabhunuM ja dhyAna dharatA, gaMgA nadIne kAMThe vanamAM rahevAnuM pasaMda karyuM. tyAM teo vRkSa parathI nIce paDatAM pAkAM phaLa-phUla patra vigere khAIne rahevA lAgyA, ane potAnA mastaka, dADhI tathA mUchanA kezane sApha na karatA hovAthI jaTAdhArI tApasa tarIke temanI gaNatarI thavA lAgI. prabhubhakitane pratApa prabhue dIkSA lIdhI te pahelAM temaNe pitAnA sarva putrane judA judA dezanAM rAjya vaheMcI ApyAM hatAM paNa kaccha ane mahAkacchanA nami ane vinami nAmanA putra ke jemane prabhue pitAnA putranI peThe rAkhyA hatA, teo kArya prasaMge hAragAma gayelA hevAthI, rAnI vaheMcaNI vakhate hAjara rahI zakyA - nahIM. prabhue dIkSA lIdhA pachI teo pAchA AvyA ane bharata rAjA pAsethI potAnA bhAgane hisse mAge. bharate thoDe bhAga ApavA mAMDe, paNa teTalAthI temane saMtoSa na thaye. teo pitAnA vacanathI prabhu pAse gayA ane kAusagga dhyAnamAM rahelA prabhunI aMta:karaNapUrvaka bhakita karavA lAgyA. "prabhu te niHsaMga che" ane tethI teo rAjya ApI zake nahIM e vAtanuM temane muddala lakSa na hatuM. teo haMmeza prabhunA samipa bhAgamAM rahelI dhULa vALI nAkhe, kamaLapatramAM jaLa lAvI cAre tarapha che TakAva kare, ane prabhunI pAse jAnu pramANa sugaMdhI puSpo pAtharI paMcAMga praNAma karI "he prabhu! amane rajA Apo !" e pramANe prArthanA karyA kare ! e mA aMga praNAmanI pAse ja jaLa lAvA bhAgamAM Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 365 evAmAM eka vakhate dharaNendra bhaktibhAvapUrvaka prabhune vaMdana karavA AvyuM. teNe prabhunI sevA karatA tathA prabhu pAse rAjyanI mAgaNI karatA nami ane vinamine joI, saMtuSTa thaI kahyuM ke- "he bhadro! prabhu te niHsaMga che, temanI pAse rAjyanI mAgaNI na thaI zake. prabhunI AjasudhImAM tame je sevAbhakti karI che tenA badalAmAM huM pote ja tamane rAjya ApI zakIza." te pachI dharaNenTe temane aDatAlIza hajAra vidyAo ApI, temAM gerI, gAMdhArI, rahiNI ane prajJapti nAmanI cAra mahAvidyA pAThasiddha ApI. vizeSamAM dharaNendra kahyuM ke:--"A vidyAo vaDe tame vidyAdharanI trAddhi pAmyA che, eTale have tame svajana-parivArane laIne sukhethI vaitADhya parvata upara jAo, tyAM dakSiNazreNimAM gareya-gAMdhAra vigere ATha nikA-jAtio ate rathanapura cakavAlAdi pacAsa nagara vasA, tathA uttarazreNimAM paMDaka vaMzAlaya vigere ATha nikA ane gaganavallabha Adi sATha nagaro vasAve." kRtArtha thayelA nami vinamie pitAnA pitA ane bhArata pAse jaI saghaLI hakIkta nivedana karI ane vaitADhya parvatanI dakSiNazreNimAM namie tathA uttarazreNimAM vina. mie vAsa karyo. traNa svapnane saravALo zrI RSabhadeva prabhue dIkSA lIdhI te vakhate loka atizaya samRddhizAlI ane bhadrika hovAthI dAnamAM anna-pAchuM ApavAM. joIe te vAta samajatA nhotA. tethI bhikSA mATe prabhu jyAM jayAM jAya tyAM tyAM loko temane prathamanI jema rAja samajI kImatI vastro-ghareNuM kanyA vigerenI bheTa mUke ane potAne tyAM padhAravAnuM nimaMtraNa kare. e rIte bhIkSA na maLavA chatAM. dInatArahita manavALA prabhu prAmAnugrAma vicaratA rahyA. ekavAra Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 zrI kalpasUtrakaradezanA hastinAgapura nAmanA nagaramAM padhAryA. tyAM bAhubaline putra-samaprabha nAmane rAjA rAjaya karatA hatA, ane semaprabhane zreyAMsa nAme putra yuvarAja pade hate. te zreyAMsakumAre rAtrIe "jANe pite zyAmavarNavALA merU parvatane amRtabharelA kaLaza vaDe sIMcyuM hoya ane tethI te atyaMta dIpI nIkaLe heya" evuM svapna joyuM. teja nagaranA subuddhi nAmanA nagarazeThe paNa teja rAtrie zreyAMsakumArane sUryamaMDaLanAM kharI paDelAM kimaNe punaH temAM sthApate svapnamAM che. rAjAe paNa potAnA svapnamAM zatrunA lazkara sAthe laDatA keI mahApurUSane zreyAMsanI sahAyathI vijaya pAmate nIhALe. savAramAM rAjasabhAmAM te traNe jaNa ekaThA thayA. temaNe pitapotAnAM svapna parasparane kahAM eTale rAjAe te traNe svapnane saravALo karI nirNaya karyo ke -" zreyAMsane keI paNa mahAna lAbha tha joIe." te pachI sabhA visarjana karavAmAM AvI. veSadarzanathI jAtismaraNa zreyAMsa kumAra pitAnA mahelamAM padhAryA. mahelanA jharUkhAmAM besI joyuM te keTalAka mANasa aMdara aMdara pUchatA ane kaMIka vicAratA hoya tema lAgyuM. temanA sarvanA mukhamAMthI ekaja arthanA uddagAra nIkaLatA hatA. teo kahetA hatA ke "prabhu kaMI paNa letA nathI." eTalAmAM zreyAMsane prabhunA darzana thayAM. prabhune ane prabhunA veSane jotAM ja tene lAgyuM ke -"meM pahelAM paNa kayAMIka A veSa ja che." e viSe uDe vicAra karatAM tene jAtismaraNa jJAna thayuM. e jJAnanA pratApe te spaSTapaNe joI zako ke -"aho ! pUrve pUrvavidehakSetramAM A bhagavaMta vachanAbha nAmanA cakravattI hatA ane te vakhate huM temane sArathI hatuM, teja bhavamAM sva Page #474 -------------------------------------------------------------------------- Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alaba*** huM kalpa sUtra OM Innu rasapAna. Kirshna Art Works, Bombay 2, prakAzaka meghajI hIrajI,bukaselarsa paraMtu, pAkunI muMbaI, naM-3 JWWWWWWWWWMOMMUNI (pR. 367.) Di Meghji Hirji Bombay 3. Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 367 mInA pitA vajana nAmanA hatA. temane meM AvA tIrthakaranA cinhavALA joyA hatA. vajana tIrthaMkara pAse vajanAbha cakravanIe dIkSA lIdhI tyAre meM paNa temanI sAthe ja dIkSA lIdhI hatI, te vakhate tIrthakara zrI vajasenanA mukhathI ja meM sAMbhaLyuM hatuM ke A vajanA bharatakSetramAM prathama tIrthakara thaze, ane sadabhAgyanI vAta che ke teja A prabhu Aje sarva jagatane ane mAre paNa upakAra karavA ahIM AvI caDayA che!" A vicAra kare che eTalAmAM eka mANase zreyAMsanI pAse AvI, uttama zeraDInA rasathI saMpUrNa bharelA ghaDA harSapUrvakabheTa dharyA. tismaraNa jJAnathI nirdoSa bhikSA devAne vidhi spaSTa thaye, temaNe prabhune vinaMti karI kahyuM ke -"bhagavAna ! A kalpanIya bhikSA grahaNa kare." prabhu IkSarasa hAre che. prabhue paNa beu hAthanI pasalI karI, hastarUpI pAtra tenI AgaLa dharyuM. zreyAMsakumAre rasanA bharelA ghaDA eka pachI eka kalavavA mAMDayA. anukrame sarva ghaDAne rasa reDI dIdhuM chatAM khubI te e hatI ke rasanuM eka paNa TIpuM nIce na paDatAM rasanI zikhA upara vadhavA lAgI. kahyuM che ke: mAIja thAsahassA ahavA mAijaja sAgarA save, jasevArisa lahI se pANipaDigyahI hAI" arthAta-jemanA hAthanI aMdara hajAro ghala samAI jAya athavA samagra samudro samAI jAya evI jene labdhi prApta thAya te hastapAtrI ja hoya. ahiM kavi umehyA kare che - Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 zrI kalpasUtra svAmyAha dakSiNaM hastaM kathaM bhikSAM na lAsi bhoH sapAha dAtRhastamyAdho bhavAmi kathaM prabho ! // svAmIe pitAnA jamaNA hAthane pUchayuM ke "are! tuM bhIkSA kema nathI lete ?" jamaNA hAthe javAba Ape ke-"prabhu huM bhIkSA te lauM paNa dAtAranA hAtha nIce mAre rahevuM paDe te mane kema pAlave? kAraNa ke huM te... pUjA bhojana dAna zAntika kalA prANigraha sthApanA - cokSa prekSaNa hastakAMrpaNamukha vyApArabaddhastvaham / pajA, bhajana, dAna, zAMtikarma, kaLA, pANigrahaNa (lagna samayano hastameLApa), sthApanA, zuddhatA, prekSaNa, (hastarekhA batAvavI), hastaka arpaNa (hAthathI kola Apa te) vigere kriyAomAM ja rokAe rahuM chuM. eTale he bhagavana! huM AvA uttama kArya karanAra, eka dAtAranA hAtha nIce rahI halake kema paDuM?" eTaluM kahIne jamaNo hAtha mana rahyo eTale prabhue DAbA hAthane bhikSA levAnI bhalAmaNa karI, tenA javAbamAM DAbA hAthe kahyuM ke - vAmo'haM raNasaMmukhA'GkagaNanA vAmAGga zayyAdikRt / dyUtAdivyasanI tvasau sa tu jagau cokSo'smi na tvaM zuciH // he prabhu! raNasaMgrAma vakhate mane ja AgaLa dharavAmAM Ave che, aMka gaNavAmAM paNa huM haMmezA taiyAra rahuM chuM ane DAbe paDakhe sUvA vagerenA kAryamAM mAre ja upaga karavAmAM Ave che. eTale mane te koI dAtAranA hAtha nIce rahevAnuM na ja paravaDe. mATe jugAranA vyasanI jamaNA hAthaneja Apa AjJA. Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. kare." jamaNu hAthe chele nirNaya saMbhaLAvI dIdhuM ke "game tema paNa huM pavitra chuM ane tuM pavitra nathI." bane hAtha vacceno vivAda prabhue bhAMgyuM. temaNe pote ja ane hAthane samajAvyA ke - rAjyazrIrbhavatA'rjitA'rthinivahastyAgaiH kRtArthI kRtaH saMtuSTo'pi gRhANa dAnamadhunA tanvan dayAM dAniSu ityabdaM pratibodhya hastayugalaM zrecAsataH kArayan . pratyagre kSurasena pUrNamRSabhaH pAyAtsa vaH zrIjinaH // " tameja rAjyalakSamI upArjana karI, temeja dAna daI arthIenA samUhane kRtArtha karyA, tame pote niraMtara saMtuSTa raho che. te have dAna denArA upara dayA lAvI dAna grahaNa karaze." e pramANe barAbara eka varasa sudhI prabhue beu hAthane samajAvyA tyAre ja teo zreyAMsa kumAra pAsethI tAje zeraDIno rasa grahaNa karI pUrNatAne pAmyA!evA zrI RSabhadeva prabhu ApaNuM rakSaNa karo! prabhue te rasa vaDe sAMvatsarika tapanuM pAraNuM karyuM. te vakhate vastra, sugaMdhI jaLa ane puSpanI vRSTi thaI, dee duMdubhinA nAda karyo, AkAzamAM "dhanya che A dAnane " evA prakAranI uddaghoSaNA thaI ane sADA bAra senakhanI vasudhArA varasI. e rIte pAMca divya prakaTa thavAthI leke Azcarya pAmyA ane nagarajane tathA tApase zrI zreyAMsanA maMdiramAM ekaThA thayA. zreyAMse temane kahyuM: "heloke! sadagati meLavavAnI IcchAvALAoe e pramANe eSaNIya-nirdoSa AhAranI ja zikSA ApavI joIe." A avasarpiNImAM dAna devAne AcAra prathama zrI zreyAMsathI ja pravaryo. 24 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahae. zrI kalpasUtra zreyAMsane ATha bhavane saMbaMdha lekee zreyAMsakumArane pUchayuM: "evI rIte ja dAna apAya ema tame zI rIte jANyuM?" eTale zreyAMse prabhu sAthene pitAne ATha bhavano saMbaMdha nIce pramANe kahI saMbhaLAvya - (1) pUrva bhavamAM A prabhu jyAre IzAna devalokamAM lalitAMga nAme deva hatA tyAre huM svayaMprabhA nAmanI temanI devI hatI. (2) pUrva videhamAM puSkalAvatI vijayane viSe lohAlanAmanA nagaramAM prabhu vajaMgha nAmanA rAjA hatA. te vakhate huM temanI zrImatI nAme rANuM hatI. (3) uttarakurUmAM prabhu yugalika thayA tyAre huM temanI yugalinI hatI. (4) tyAMthI ame bane saidharma devalokamAM mitradeva thayA. (5) prabhu aparavidehamAM vaidyanA putra thayA ane huM jIrNazeThane putra kezava nAme temane mitra thaye. (6) tyArapachI ame banne acuta devalokamAM deva thayA. (7) tyAMthI puMDarIkiNI nagarImAM prabhu vajInA nAme cakavata thayA ane huM temane sArathI thaye. te bhAvamAM prabhue vAsena tIrthaMkara pAse dIkSA lIdhI hatI ane meM paNa temanI sAthe ja dIkSA lIdhelI. atyAre bhagavatane jevAthI te vakhatane veSa mane yAda AvyuM, te uparathI meM jANyuM ke A tIrthaMkara prabhu bhikSA mATeja bhamI rahyA che ane temane AvI rIte ja zuddha AhAra ApI zakAya. (8) tyAra pachI ame banne sarvArthasiddha vimAnamAM deva thayA hatA. tyAMthI vIne teo ahIM tIrthakara thayA che ane huM temane prapanna thaye chuM." e pramANe zreyAMsakumAranA mukhathI vRtAMta sAMbhaLI leke kahevA lAgyA ke - * nAgila nAme eka daridrI kuTuMbI hatI, tene nirnAmikA nAmanI putrI hatI. te nirnAmikA marIne lalitAMga devanI svayaMprabhA nAma derI thaI. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 371 risahesara samaM pattaM niravajaM ikhurasasamaM dANaM / ' seaMsa samo bhAvo havija jai maggiaM hujA / / arthAt je rUSabhadeva samAna pAtra, zeraDInA rasa jevuM niravadya dAna ane zreyAMsa je bhAva hoya te Icchita vastu prApta thAya emAM Azcarya jevuM ja zuM hoya ? eTale ke evuM uttama supAtra, evuM nirdoSa dAna ane e advitIya bhAva e traNe vastu mahAbhAgyanA geja prApta thAya che. e pramANe stuti karatA karatA leke potapotAnA sthAne gayA. bhagavaMte je sthAne pAraNuM karyuM te sthAna keI na ulaMghe te sArU zreyAMsakumAre tyAM ratnamaya pITha banAvyuM. zreyAMsakumAra nitya ane saMdhyA samaye bhakitathI tenI pUjA kare ane prAta:kALe to pUjyA pachIja jame. bAhubalie lAbha gumAvyuM ekavAra prabhu vicaratA vicaratA eka sAyaMkALe bahalI dezamAM takSazilA nagarInI samipamAM padhAryA, ane nagarInI bahAra eka udyAnamAM kAusagga dhyAne rahyA. udyAnapAlake tatkALa AvIne bAhubaline vadhAmaNa ApI. prabhunA AgamananA samAcAra sAMbhaLI tene atizaya AnaMda te thaye; chatAM teNe vicAra karyo ke atyAre emane ema jauMte karatAM savAramAM sarva samRddhi sAthe jaI pitAjIne vaMdana karUM to kevuM sArUM? evA utsAhamAM ne utsAhamAM ja AkhI rAtrI mahelamAM vyatita karI dIdhI. prAtaHkALa thatAM prabhu pratimAsthiti samApta karIne tyAMthI vihAra karI gayA. bAhubalie ADaMbarapUrvaka savArI kADhI ane bhAre dhAmadhuma sAthe prabhune vaMdana karavA udyAna tarapha cAlyuM. tyAM AvIne joyuM te pitAnA AvyA pahelAM ja prabhu vihAra karI gayA hatA. AthI bAhubaline ghaNe Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 zro kahapasUtra ja pazcAttApa thayuM. teNe prabhunA caraNAraviMdane kaI ullaMghe nahIM te sArU, prabhu jyAM pratimA dhyAne rahyA hatA tyAM eka ratnamaya dharmacaka sthApyuM. tenI barAbara rakSA karavA thoDA mANaso paNa nImI dIdhA. pachI te dharmacakane bhaktibhAvapUrvaka vaMdana karI pitAnI nagarImAM pAcho pharyo. - kevaLajJAna e pramANe akhalita vihAra karatAM zrI rASabhadeva prabhune eka hajAra varasa paryata chadmasthapaNuM rahyuM. temAM badho maLI eka ahorAtrane pramAdakALa jANa. evI rIte cAvata jJAna darzana cAritrAdi asAdhAraNa guNevaDe pitAnA AtmAne bhAvatA zrI rASabhadeva prabhune eka hajAra varasa vItI gayAM. tyArapachI zItakALanA cothA mahinAmAM-sAtamAM pakhavADIyAmAM-phAgaNa mAsanA kRSNa pakhavADIyAmAM agIyArazane divase ( gujarAtI mAgha vadI 11) savAranA vakhate purimatAla nAmanA nagaranI bahAra, zakaTamukha nAmanA udyAnamAM, nyodha (vaDa) nAmanA uttama vRkSanI nIce, jaLarahita aThThama tapa karIne uttarASADhA nakSatramAM caMdrane vega prApta thatAM, zukaladhyAnanA prathamanA be bhedemAM vartatA zrI kaSabhadeva prabhune anaMta vastune viSayavALuM pradhAna kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thayuM. sarva prANIonA ane dharmAstikAya vigere sarva ajInA samagra paryAyane jANatAM-jatAM prabhu vicaravA lAgyA. pahelI pUjA nI karavI? prabhune vinItA nagarInA purimatAla nAmanA zAkhApuramAM * ayodhyA (vinItA) nagarInA eka parAnuM nAma purimatAla hatuM. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 303 jyAre kevaLajJAna utpanna thayuM, tyAre eka purUSe AvI bharata mahArAjAne e viSe vadhAmaNe ApI. teja vakhate bIjA eka purUSe AvI bIjI vadhAmaNa ApI ke -"mahArAja! ApanI AyudhazALAmAM caritna utpanna thayuM che. " AvI rIte ekI vakhate e vadhAmaNa sAMbhaLavAthI bhArata rAjA vicAra karavA lAgyA ke-"mAre pahelAM pitAjInI pUjA karavI ke cakaratnanI pUjA karavI?" ekAda kSaNa vicAra karI temaNe nirNaya karyo ke "cakra to mAtra A bhavanuM ja sukha ApI zake, jyAre pitAjInI pUjA A loka ane paralokanuM paNa kalyANa karI zake. eTale pitAjInI pUjAmAM cakarAnanI paNa pUjA AvI ja jAya che." e pramANe vivekabuddhithI nirNaya karI bharata mahArAjAe prabhune vAMdavA javAnI taiyArI karavA mAMDI. mAtA marUdevAno sneha prabhue jyArathI dIkSA lIdhI tyArathI marUdevA mAtA putranA virahane lIdhe haMmezAM rUdana karyA karatAM ane avizrAMta azru pADavAthI temanAM netramAM paDaLa paNa AvI gayAM hatAM. teo ghaNIvAra bharatane sakhta zabdomAM kahetAM paNa kharAM ke -"he pitra bharata ! mAro komaLa putra rAjyalakSamIne cheDI cAlI nIka je, tene koNa jANe kevAM AkarAM kaSTa veThavAM paDatAM haze? tuM te rAjyanA sukhamAM magna banyA che eTale tene tenI zI ciMtA hoya? ekavAra bhale thaI temanI tapAsa te kara." bharata mahArAjAe marUdevA mAtAne paNa potAnI sAthe lIdhA ane temane hAthI upara besAryA. sarva trAddhi ane samRddhivALI bharatarAjAnI svArI prabhune vAMdavA AgaLa cAlavA lAgI. samavasaraNanI najIka AvatAM ja bharate mAtA marUdevAne kahyuM - Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 zrI ka9patra mAtAjI! ApanA putranI devI addhi sAme ekavAra daSTi te kare! dee racelA samavasaraNane viSe virAjelA, cetrIza atizayathI zobhI rahelA, suvarNanA siMhAsana upara beThelA, surendrothI pUjAtA ane suranathI vIMTaLAyelA A ApanA putra kevI suMdara dezanA ApI rahyA che? prabhunA caraNakamala sevanArA devanA jayadhvanithI dizAo paNa kevI AnaMdamAM AvI gaI che? svAmInA darzanathI parama saMtoSa pAmelA devenuM siMhanAda samuM garjana kevuM mohaka lAge che?" - bharatanA AnaMdadagAra sAMbhaLI marUdevA mAtAnA aMgeaMga romAMcita thayAM. pANInA pravAhathI jevI rIte kAdava jovAI jAya tevI rIte AnaMdAzravaDe temanAM paDaLa paNa dhovAI gayAM. prabhunI chatra-cAmara vigere prAtihAryanI lakSmI nIrakhI mAtA vicAravA lAgyAM ke - kharekhara, mehathI vihaLa ane aMdha banelA prANIone dhikkAra che! pitAne svArtha hoya tyAM sudhI ja se sneha batAve che! A rASabhanA duHkhanI nakAmI ciMtA karI karIne ane raDI raDIne AMdhaLI thaI chatAM sura-asurathI sevAtA ane AvI anupama samRddhi jogavatA A jhASabhe mane sukhasamAcArane saMdeze paNa na mokalyo! AvA sukhamAM mAtA zenI yAda Ave ? evA svAthI snehane hajArovAra dhikkAra ho !" evI bhAvanA bhAvatAM marUdevA mAtAne kevaLajJAna utpana thayuM ane te ja kSaNe AyuSyano kSaya thavAthI teo mukti pAmyAM. putra pahelAM ja mAtA kema gayA? ahIM kavi ghaTanA kare che ke - putro yugAdIzasamo na vizve bhrAntvA kSitau yena zarat sahasram / yadarmitaM kevala ratnamagryaM snehAt tadevArNyata mAturAzu / / Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 375 jagamAM yugAdIza samA putra kAi nahIM hAya; pAte eka hajAra varasa sudhI pRthvI upara bhamI bhamIne je kevaLajJAnarUpI uttama rana meLavyu hatu te snehavarDa prathama peAtAnI mAtAneja aNu karI dIdhuM. vaLI:-- marudevAsamAnAmbA yA'gAt pUrvaM kilekSitum // muktikanyAM tanujArthaM zivamArgamapi sphuTam // jagatamAM marUdevA samA mAtA paNa nahIM haiAya; pAtAnA putra mATe mukitarUpI kanyA jovA ane zivamArga sphuTa hovA chatAM te jovA AgaLathIja cAlI nIkaLyAM. caturvidha saMdhanI sthApanA samavasaraNamAM prabhue je dhama dezanA ApI tenI evI asara thaI ke bharatanA RSabhasena vigere pAMcaseA putro ane sAtaseA pAtrAe pratibaMdha pAmI prabhu pAse dIkSA lIdhI. temAM prabhue RSabhasena vigere cArAzI gaNadhara sthApyA. brAhmIe paNa dIkSA lIdhI ane te mukhya sAdhvI thaI. bharata rAjA zrAvaka thayA. suMdarI paNa dIkSA levAnI bhAvanA dharAvatI hatI. paraMtu teNIne atyaMta rUpavatI jANIne strIratna sthApavA mATe bharate dIkSA levAnI AjJA na ApI; tethI te zrAvikA thai. prabhune kevaLajJAna thayelu jANI kaccha ane mahAkaccha sivAyanA badhA tApasAe AvI prabhu pAse pharIthI dIkSA lIdhI. marUdevAnA nirvANathI zAkagrasta thayelA bharatane Indra samajAvI zAka nivAraNa karyo. pachI bharata mahArAjA prabhune vaMdana karI peAtAnA sthAne gayA. tyArapachI teo cakraratnanI pUjA karI, zubha divase prayANa karI sATha hajAra varase bharatakSetranA cha khaMDa sAdhI peAtAnA ghare AvyA. ghare AvIne peAtAnA sakhIonI saMbhALa lIdhI teA suMdarI atizaya kRza ane Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 zrI kalpasUtranabaLI thaI gayelI jovAmAM AvI. potAnA adhikArIone bolAvo pUchayuM ke:-"are! A suMdarI Ama sAva sukAI kema gaI? mArA gayA pachI keIe tenI saMbhALaja na lIdhI ke zuM ?" adhikArIoe namana karI uttara Ape.-" mahArAjA ! jyArathI Apa digavijaya karavA nikaLyA, tyArathI A suMdarI mAtra prANu TakAvI rAkhavA khAtara ja AyaMbila tapa kare che. Ape temane dIkSA levAnI AjJA na ApI tethI teo bhAvadIkSita thaIne potAnA divase gALe che." suMdarIne dIkSA levAne draDha manoratha jANa bharata mahArAjAe kahyuM ke -" arere ! hena, ATalA vakhata sudhI huM ja tamArA vratamAM vizvabhUta thaye ! tame AvA nAjuka zarIrathI paNa mokSarUpI phaLa utpanna karavA mAgo che ane te sArU dIkSA grahaNa karavA taiyAra che e viSe tamane jeTalo dhanyavAda apAya teTale e ja che !" e pramANe suMdarInI prazaMsA karI tene dIkSA levAnI rajA ApavAmAM AvI. tyArabAda suMdarIe aSTApada parvata upara jaI zrI RSabhadeva prabhu pAse dIkSA svIkArI. bAra varasanuM bhayaMkara yuddha have bharatakSetranA cha khaMDa sAdhavA chatAM caka te AyudhazAbAmAM na pesatAM hAraja rahyuM. tethI bharata mahArAjAe pitAnA aThThANuM bhAIone pitAnI AjJAmAM rahevAnuM dUta mAraphate kaheNa mokalyuM. badhA bhAIo ekaThA thayA ane "ApaNe bhAratanI AjJA mAnavI ke tenI sAme yuddha karavuM" e viSe khulAso meLavavA prabhu pAse gayA. prabhue temane vaitAlIya nAmanA adhyayananI prarUpaNu vaDe pratibaMdha pamADI dIkSA ApI. te pachI mahArAjAe bAhubali pAse eka dUta mokalyA. atula baLa dharAvanAra bAhu Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satama vyAkhyAna, 377 bali evA bhaya mAtrathI ja zaraNe jAya e asaMbhavita hatuM. teNe bhAratanI AjJAne tiraskAra karI yuddhanI taiyArI karI. bharata ane bAhubali vacce bAra varasa sudhI bhayaMkara yuddha cAlyuM temAM puSkaLa mANasa marAyAM, chatAM bemAMthI ekakenI chata na thaI. mANasone kaccaraghANa nIkaLI jatuM hovAthI zake AvI temane samajAvavA mAMDayA ke -"tame banne bhAIo janyathI suzobhita che, chatAM jagatanA durbhAgyane lIdhe ja AvuM yuddha upasthita thayuM che. have tamAre aMdara aMdara samajIne e yuddha baMdha karavuM joIe. eTaluM chatAM. eka bIjA upara vijaya meLavyA sivAca na ja aTakavuM e nizcaya hoya te mArI salAha che ke tame bane paMDe paraspara ucita yuddhathI laDe. tamArA yuddhamAM saMkhyAbaMdha prANIone ghAta thAya te te kaI rIte egya na gaNAya." zakanI salAha temaNe mAnya karI. pachI zake daSTiyuddha, lAgu yuddha, muSTiyuddha, ane daMDayuddha ema cAra prakAranA yuddhathI parapara laDavAnuM TharAvI ApyuM. e cAre yuddhamAM Akhare baLavAna bAhubaline ja vijaya thaye, bharatanI hAra thaI. bharata mahArAjAe potAnI zAMti gumAvI dIdhI. temaNe ekadama kodhamAM AvI bAhubaline nAza karavA pitAnuM cakra choDayuM ! paraMtu bAhubali samAnagetranA hovAthI te cakra kaMI paNa na karI zakayuM. yuddha karatAM upajeluM jJAna bAhubalie vicAra karyo ke-"atyAra sudhI kevaLa bhrAtRbhAvane lIdhe ja bhAratanI sAme meM kaMI Akare IlAja nathI lIdhe, chatAM te pitAne duSTa svabhAva taja nathI. mATe have te tene sakhatamAM sakhata sajA karavI joIe. huM dhAruM te atyAre ne atyAre ja eka muThThI mArI tenA bhukkA uDADI mukuM ema chuM." Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 zrI kalpasUtratarata ja teNe krodhAvezamAM muThI ugAmI bharatane mAravA deTa mUkI. deTa to mUkI paNa thoDe dUrajatAM ja bahaspati samAna tenI viveka buddhie tene vAryo. te punaH vicAravA lAgyuM ke -"arere ! A huM kone mAravA doDI jauM chuM? moTA bhAI te pitA tulya gaNAya! temane mArAthI zI rIte haNI zakAya? parantu mArI ugAmelI A muThI niSphaLa jAya e paNa kema khamAya?" paNa e muMjhavaNa vadhArevAra na rahI. temaNe te muDIvaDe pitAnA mastaka paranA vALane lonca karI nAMkhe ane sarva sAvadya karma tajI daI kAusagedhyAna dharyuM. pachI bharata mahArAjAe temanI pAse jaI bhaktipUrvaka vaMdana karyuM ane pitAne aparAdha khamAvI svasthAne cAlyA gayA. ' "vIrA ! gaja thakI heThA Utare !" sarva sAvadya tyAga thaye, paNa bAhubali muni abhimA nane tyAga na karI zakayA. temane vicAra thayo ke "je huM hamaNAM ne hamaNAM ja prabhu pAse jaIza te mAre mArAhAnA, paNa dIkSA payoyathI mahATA gaNAtA bhAIone vaMdana karavuM paDaze. huM Ave hoTa chatAM nhAnA bhAIone vaMdana karUM e kema bane ? eTale have jyAre kevaLajJAna utpanna thAya tyAre ja prabhu pAse javAnuM rAkhIza." AvA ahaMkAramAM ne ahaMkAramAM ja eka varasa paryata kAusagga dhyAnamAM ubhA rahyA. varasane aMte prabhue mokalelI brAhmI ane suMdarI nAmanI temanI bahenee AvIne kahyuM ke "he vIrA! abhimAnarUpI hAthIthI nIce utare" bAhubali munivaranA hRdaya upara e pratibodhanI takSaNa asara thaI ane ahaMkArarUpI gaja thI nIce utarI jevo paga upADe ke te ja veLA temane kevaLajJAna utpanna thayuM. tyArabAda prabhu pAse jaI ghaNo vakhata vicarI prabhu sAthe ja kSe sIdhAvyA. mahArAjA bharate paNuM Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - + ke 95 sUtra - tarata ja teNe krodhAvezamAM muThI ugAmI bharatane mAravA doTa mUkI. " pR. (378.), 1. Art Works, Bombay 2. Meghji Hirji Bombay 3. Page #489 -------------------------------------------------------------------------- Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 379 lAMbA vakhata sudhI cakravatInI lamI jogavI. eka divasa arisAbhuvanamAM vIMTIvinAnI potAnI AMgaLIne joI temane saMsAranI anityabhAvanA phurI AvI ane e viSe bhAvanA bhAvatAM kevaLajJAna meLavI, daza hajAra rAjAo sAthe, devatAoe ApelA muniveSane grahaNa karI ghaNo kALa vicarI mekSe gayA. prabhune parivAra ahena kezalika zrI rASabhadevane corAzI gaNa ane corAzI gaNadhara hatA. rASabhasena vigere corAzI hajAra sAdhuo hatA, brAhmI ane suMdarI Adi traNa lAkha sAdhvIo hatI. zreyAMsa pramukha traNa lAkha ne pAMca hajAra zrAvake hatA, subhadrA Adi pAMca lAkha ane cepana hajAra zrAvikAo hatI, kevalI nahIM hovA chatAM kevalItulya cAra hajAra sAtase ne pacAsa cAdapUrvadhara hatA, nava hajAra avadhijJAnIe; vIsa hajAra kevalajJAnIo, vIsa hajAra ne cha vaikiya labdhivALA munio, bAra hajAra chase ne pacAsa vipulamati-mana:paryavajJAnIo ( aDhI dvIpa ane be samudrane viSe rahelA paryAptA saMjJI paMcendriyAnA mane gata bhAvene jANe te.) ane bAra hajAra chase ne pacAsa vAdIonI utkRSTa saMpadA thaI. zrI RSabhadeva prabhunA vIza hajAra ziSya (sAdhu) ane cAlIza hajAra sAdhvIe mokSe gayAM. anuttara vimAnamAM utpanna thanArA ane AgAmI manuSyagatimAM mekSe janArA bAvIza hajAra ane navase munio hatA. aMtakRta bhUmi zrI RSabhadeva prabhunI be prakAranI aMtakRdabhUmi thaI. (1) yugAMtakRbhUmi ane (2) paryAyAMtakRbhUmi. bhagavAna pachI anu. kame asaMkhyAtA purUSayuga mokSe gayA te yugAMtabhUmi ane Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra 380 bhagavaMtane kevaLajJAna utpanna thayA pachI aMtarmuhUtamAM marUdevA mAtA mataklRkevalI thaIne mAkSe gayA. te paryAyAMtakRddabhUmi. yuga eTale gurU ziSya praziSyAdi kramasara vartAtA paTTadhara purUSA ane te vaDe maryAdita je mAkSagAmIAnA mAthe javAnA kALa te yugAMtakRbhUmi ane prabhune kevaLajJAna utpanna thayuM te kALane AzrIne je mAkSagAmIonA mekSe javAnA kALa te paryAyAMtakRdbhUmi kahevAya. prabhuno nirvANa samaya te kALa ane te samayane viSe zrI RSabhadeva prabhu vIza lAkha pUrva kumArAvasthAmAM rahIne, ane tresaTha lAkha pUrva rAjyAvasthAmAM rahIne--eka dare tryAsI lAkha pUrva gRhasthAvasthAmAM rahIne, eka hajAra varasa sudhI chadmasthaparyAya pALIne ane eka hajAra varSa NA eka lAkha pUrva sudhI keliparyAya pALIne-- ekadare soMpUrNa eka lAkha pUrva cAtriparyAya pALIne; eTale ke cArAzI lAkha pUrva sudhI sarva AyuSya pALIne, vedanIya, Ayu:, nAma ane geAtra e cAra karmonA kSaya thatAM, A avasarpiNI kALanA suSamaduma nAmanA trIjo ArA ghaNAkharA vyatIta thatAMeTale ke traNa varasa ane sADA ATha mAsa bAkI rahetAM-trIjA ArAnAM nevyAzI pakhavADIyAM bAkI rahetAM, ziyALAnA trIjA mAsamAM, pAMcamA pakhavADIyAmAM-mAgha mAsanA kRSNapakSanI terazane divase (gujarAtI pASa vadI 13) aSTApada parvatanA zikhara upara, daza hajAra sAdhuonI sAthe, jaLarahita cAdabhakta-cha upavAsanA tapa karIne, abhijit nAmanA nakSatrane viSe cadracAga prApta thatAM, savAranA samaye pachyaMkAsane besIne nirvANu pAmyA-sarva du:khathI sa thA mukta thayA. Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama vyAkhyAna. 38. iMdrAdi devoe karele aMtima saMskAra prabhu mekSe gayA te vakhate IndranuM Asana kaMpyuM ane teNe patAnA avadhijJAnathI prabhunuM nirvANa jANI lIdhuM. pachI te potAnI agramahiSI, lokapALa Adi sarva parivAra sAthe prabhunA zarIra pAse Avyo ane traNa pradakSiNA ApI. tenA netramAM AMsu ubharAI AvyAM, vadana upara gamagInI chavAI gaI! prabhunA zarIranI bahu najIka nahIM tema bahu dUra nahIM evI rIte be hAtha joDI ubho rahyo. IzAneM Adi sarva indo, potAnAM AsanakaMpa uparathI prabhunuM nirvANa jANu pitapatAnA parivAra sAthe aSTApada parvata para AvyA ane vidhipUrvaka ubhA rahyA. Indra bhavanapati, vyaMtara, tiSka ane vaimAnika deve pAse naMdanavanamAMthI zISacaMdanakASTa maMgAvI traNa citA karAvI. eka tIrthakaranA dehane mATe, eka gaNadharanA dehane mATe ane trIjI bAkInA munionAM zarIra mATe. Abhiyogika deve kSIra samudranuM pANI laI AvyA. te vaDe Indra tIrthakaranA zarIrane navaDAvyuM, tAjA zIrSacaMdananuM vilepana karyuM, haMsa lakSaNavALuM vastra oDhADyuM ane sarva alaMkArathI vibhUSita karyuM. e ja pramANe bIjA devAe paNa gaNudhare ane munionAM zarIra saMbaMdhI snAna-vilepana Adi vidhi karI. te pachI InDe vicitra prakAranA citrAvALI traNa pAlakhI karAvI. atyAre je ke tenA hRdayamAM glAnI ane dInatA bharI hatI ane tenA netramAMthI satata athune pravAha vahete hate. chatAM teNe tIrthakaranA zarIrane jALavIne pAlakhImAM padharAvyuM. bIja dee teja pramANe gaNadhara ane munionAM zarIra pAlakhImAM padharAvyAM. cItA pAse tIrthakaranA zarIrane pAlakhImAMthI utAyu Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38ra zrI kalpasatraane cItAmAM sthApana karyuM. bIjA devee gaNadharo ane munienA zarIrane eja pramANe satkAra karyo. iMdranA hukamathI, nirAnaMda ane nirUtsAha jevA jaNAtA agnikumAroe cItAmAM agni pradipta karyo, vAyukumAroe vAyu vikuLyo ane bAkInA devoe te cItAomAM kALA agarU, caMdana vigere uttama kASTha nAkhyAM, madha ane ghInAM ghaDA sIMcyAM ane jyAre temanA zarIranAM mAtra avazeSa rahyAM tyAre iMdranI AjJAthI meghakumAra dee te cItAone potAnA jaLathI ThArI. pachI saudharma InDe prabhunI uparanI jamaNe dADhA, IzAne uparano DAbI dADhA, camare nIcenI jamaNI dADhA ane balI nIcenI DAbI dADhA grahaNa karI. bAkInA devAmAMthI keTalAke jinabhaktithI prerAI, keTalAkae pitAne AcAra samajI ane keTalAkae dharma vicArI bAkI rahelAM aMgopAMganAM asthi grahaNa karyA. tyArabAda iMdra eka jinezvara bhagavAnane, eka gaNadharane ane eka bAkInA munione ema traNa ratnamaya sUpa (derI ane pagalAM ) karAvyA. cakra Adi devoe naMdIzvara Adi dvIpamAM jaI aThThAI mahotsava karAvyo ane pitAnA vimAnamAM jaI potapotAnI sabhAmAM vajA maya DAbalAmAM jina dADhAne mUkI gaMdha, mAlya vigerevaDe tenI pUjA karavA lAgyA. sarva duHkhathI chuTA thayelA ahaMna kauzalika zrI iSabhadevanA nivANa pachI traNa varSa ane sADA ATha mAsa vyatIta thayA, tyAre beMtAlIsa hajAra varasa tathA traNa varasa ane sADA ATha mAsa adhika eTalo kALa che evI eka sAgarepama keTAkeTI gaI, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI nirvANa pAmyA. tyArapachI nava varSa gayAM ane dazamA saikAnuM A eMzImuM varSa jAya che, te samaye A pustakavAcanA thaI. Iti zrI rAhaSabhadeva caritra. Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama vyAkhyAna. sthavirAvalI te kALa ane te samayane viSe zramaNa bhagavaMta zrI mahAvIra prabhune nava gaNa ane agIyAra gaNadhara thayA. ziSya prazna kare bhagavAna ! bIjA jInezvarane viSe te "jeTalA jene gaNa teTalA tene gaNadhara" ema kahevAya che, eTale ke gaNa ane gaNadharanI saMkhyA ekasarakhI hoya che, te pachI zramaNa bhagavaMta zrI mahAvIrane nava gaNa ane agIyAra gaNadhara zI rIte ghaTA vAya?" AcArya "hArAja uttara Ape che ke -" zrI mahAvIra prabhunA (1) gatama travALA meTA iMdrabhUti nAmanA aNagAra pAMcase sAdhuone vAcanA ApatA hatA. (ra) maitama gotravALA vacalA agnibhUti nAmanA aNagAra pAMcase sAdhuone vAcanA ApatA hatA. (3) gotama gotravALA nAnA vAyubhUti nAmanA aNugAra pAMcaso sAdhuone vAcanA ApatA hatA. (4) bhAradvAja zetravALA Aryavyakta nAmanA sthavira pAMcase sAdhuene vAcanA ApatA hatA. (5) agnivezyAyana getravALA sthavira AryasudharmA pAMcaso sAdhuone vAcanA ApatA hatA. (6) vasiSTha gotravALA sthavira maMDitaputra sADA traNa sAdhuone vAcanA ApatA hatA. (7) kAzyapagetravALA sthavira mAryaputra sADA traNa sAdhuene vAcanA ApatA hatA. (8) gautama * ane teTalA temanA mukhya ziSyo hatA ema badhe samajI levuM Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 zrI kalpasUtragotravALA sthavira akampita ane (9) haritAyana getravALA sthavira acalajAtA e baMne sthavira traNaso traNa sAdhuone vAcanA ApatA hatA tathA (10) keDinya netravALA sthavira metArya ane (11) sthavira prabhAsa e baMne sthavira traNa traNase sAdhuone vAcanA ApatA hatA. eTale ja he Arya ! mahAvIra prabhune nava gaNa ane agIyAra gaNadhara hatA ema kahe. vAnuM prApta thAya che. kAraNake akampita ane acalathAtAnI tathA metArya ane prabhAsanI eka ja vAcanA hatI. eka vAcanAvALA thati samudAyane gaNa kahI zakAya che. maMDita ane maiye. putranI mAtA eka hatI, paNa banne bhAIonA getra judA judA pitAnI apekSAe judA judA kahelA che. maMDitanA pitAnuM nAma dhanadeva ane mAryaputranA pitAnuM nAma marya. te dezamAM te kALe eka pati gujarI jAya eTale bIje pati thaI zakatuM haze. e vRddha AcAryone mata che." gaNadharanuM adbhuta jJAna iMdrabhUti vigere prabhunA agIyAre gaNadharanuM jJAna paNa adabhUta hatuM. teo dvAdazAMgI-eTale ke AcArAMgathI mAMDI daSTivAda payata bAre aMganuM jJAna dharAvatA hatA, kAraNa ke pate ja tenA racanAra hatA. vaLI teo cAda pUrvanA paNa jJAtA hatA. keI pUche ke, dvAdazAMgInA jJAtA kahevAthI roda pUrva te temAM AvI ja jAya, chatAM vaida pUrvanA jJAtA hevA de ulalekha kema karo cho? uttaramAM kahevAnuM ke aMgomAM cAdapUrvanI pradhAnatA jaNAvavA arthe ja eTalo ullekha karyo che. vaLI kaI prazna kare ke cAdapUrvanI pradhAnatA zI rIte? tenuM samAdhAna A pramANe che-eka te te se prathama racAyA che, aneka vidyA ane maMtra vigere temAM bharyA che ane te uparAMta tenuM pramANa paNa Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama vyAkhyAna. 385 ghaNuM moTuM che. je ke mAtra sUtranA jJAtA kahevAthI paNa dvAdazAMgIpaNuM ane cAdapUrtipaNuM AvI jAya che, paNa vizeSa cekhavaTa karavAnA hetuthI ema paNa kahevAmAM Ave che ke samasta gaNadharo gaNipiTakane dhAraNa karanArA hatA. "gaNa" jene hoya te gaNuM eTale ke bhAvAcArya ane piTaka eNTale peTI. te agIyAre gaNadhara rAjagRha nagaramAM jaLarahita mAsabhaktanA tapathI, eTale ke eka mAsa sudhI jananuM pratyAkhyAna karIne pAdapagamana anazanavaDe mokSe gayA che. zrI mahAvIra prabhu mekSa pAmyA pachI sthavira iMdrabhUti ane sthavira Arya sudharmA e baMne mokSa pAmyA, eTale agIyAra gaNadharamAMthI nava gaNadhara te bhagavaMtanA jIvatAM ja mekSe gayA. iMdrabhUti ane Arya sudharmA bhagavaMtanA nirvANa pachI mokSa pAmyA. hamaNuM je nigraMtha sAdhuo vihAra karI rahyA che te sarvene AryasudharmA aNagAranA ziSya saMtAna jANavA. bAkInA gaNadharo ziSyasaMtAna rahita che. kAraNa ke pota potAnA avasAnanA avasare potAnA gaNa sudharmAsvAmIne temaNe sepyA hatA. zrI sudharmAsvAmI zramaNa bhagavaMta zrI mahAvIra prabhu kAzyapagotranA hatA, temane agnivezyAyana getravALA AryasudharmA nAme sthavira ziSya hatA. zrI viraprabhunI pATe sudharmAsvAmI pAMcamA gaNadhara hatA. temane janma kulA sannivezamAM thaye hatuM, temanA pitA dhammila nAmanA brAhmaNa hatA ane mAtAnuM nAma bhakTilA hatuM sudharmAsvAmIe pacAsa varSane aMte, cAda vidyAnA pAraM gAmI thaIne dIkSA lIdhI hatI ane trIsa varasa sudhI vIra prabhunI sevA karI hatI. vIra prabhunA nirvANa pachI bAra varSanA Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 zrI kalpasUtra- aMte-ekaMdare bANumA varasanA aMte temane kevalajJAna uparyuM. tyArapachI ATha varasa sudhI kevalapaNuM pALIne, so varasanuM AyuSya purUM karIne ane pitAnI pATe jaMbusvAmIne sthApI mekSe gayA. zrI jabUsvAmI AryasudharmAne kAzyapa netravALA Aryajanma nAme sthavira ziSya hatA. temano janma rAjagRha nAmanA nagaramAM thaye hate. temanA pitAnuM nAma RSabha ane mAtAnuM nAma dhAriNuM hatuM. pAMcamA devalokathI cavelA zrI jaMbu, zrI sudharmAsvAmI pAse dharma sAMbhaLavA jatA. pariNAme teo zIla (brahmacarya) ane samyakatva pAmyA. chatAM mAtA pitAnA draDha Agrahane vaza thaI teo ATha kanyAo paraNyA. paraNavA chatAM temanI snehabharI vANuthI teo mugdha na thayA. kAraNa ke - samyaktvazIlatuMbAbhyAM bhavAbdhistIryate sukham te dadhAno munirjambUH strInadISu kathaM bruDet ? samyakatava ane zIlarUpa je be tuMbaDAothI bhavasamudra tarI zakAya te tuMbaDAone dhAraNa karanAra ja bumuni strIrUpI nadImAM zI rIte buDe? lagnanI ja rAtrIe teo potAnI strIone pratibaMdha ApI rahyA hatA. te vakhate cAraso navANuM ceranA parivAravALo saradAra prabhava paNa tyAM AvyA hatA. jammukumArane upadeza sAMbhaLI te sarva pratibodha pAmyA ane savAra paDatAM ja pAMcaso cera, ATha navavivAhita strIo, te strIonAM mAbApa, ane pitAnA mAbApa e rIte ekaMdare pAMcase chavIsanI sAthe zrI Aryajambae navANuM kroDa senaiyA tajI dIkSA lIdhI. anukrame Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama vyAkhyAna, 387 teo kevalI thayA ane seALa varasa gRhasthapaNAmAM, vIza varasa chadmasthapaNAmAM ane cuMmAlIsa varasa kevalIpaNAmAM gALI, eka dare eMzI varasanuM Ayu: purU karI, zrI prabhavasvAmIne pAtAnI pATe sthApI mAfe gayA. kavi kahe che ke: --- jaMbU samastalArakSo na bhUto na bhaviSyati zivAdhvavAhakAn sAdhUn caurAnapi cakAra yaH || prabhavo'pi prabhujIyA - cauryeNa haratA dhanam lebhe SnardhyA cauryaharaM ratna tritayamadbhUtam // zrI jambusvAmI jevA kATavALa kAi thayA nathI . ane thaze paNa nahIM, jeNe cArAne paNa mekSamA vADhuka sAdhue banAvyA. prabhava prabhu paNa jayavatA vartA, jeNe dhana cAravA jatAM amUlya ane cAreAthI paNa harAya nahIM evuM adbhuta ratnatrayarUpI dhana meLavI lIdhuM. daza vastuonA viccheda zrI vIraprabhunA nirvANa pachI bAra varSe gAtama svAmI, vIsa varSe sudharmA svAmI ane cAsaTha varSe zrI jaMbusvAmI meAkSe gayA. tyArapachI daza vastuo vicchedya gaiH-(1) mana:parya vajJAna (2) paramAdhi ke jenA utpana thayA pachI eka aMtarmuhUta nI maMdara kevaLajJAnanI utpatti thAya che, (3) pulAka labdhi, jenAthI cakravartInA sainyane paNa cA karI zakAya (4) AhAraka zarIralabdhi (5) kSapakazreNI (6) upazamazreNI (7) jinakalpa (8) saMyamatrika-parihAra vizuddhi, sUkSma saparAya ane yathAkhyAta cAritra lakSaNa, (9) kevaLajJAna ane (10) meAkSamAga ahI' kavi kahe che keH---- Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 zrI kalpasUtralokottr hi saubhAgyajaMbUsvAmi mahAmuneH; adyApi yaM patiM prApya zivazrIrnAnyamicchati // kharekhara, jaMbusvAmInuM sibhAgya lakattaraja gaNAya. temanA je pati pAmyA pachI muktirUpI strIne paNa bIje kaI pati gamatuM nathI. zayyabhava bhaTTa kAzyapa zetravALA sthavira Aryajabane kAtyAyana getravALA, sthavira Aryaprabhava ziSya thayA. AryaprabhAvane vaccha getravALA manakapitA sthavira Aryazayyabhava ziSya thayA. eka divase prabhava prabhue potAnI pATe sthApavAne gya kaI potAnA gaNamAM ke saMghamAM che ke nahIM? te jANavA upaega mUkya, paNa te kaIgya purUSa dekhAya. tethI paratIrthamAM upaga mUkatAM rAjagRhamAM yajJa karatA zarmAbhava bhaTTa temanA jovAmAM AvyA. pachI temanI preraNAthI be sAdhue tyAM gayA ane bolyA ke -"maho (r)mo chuM tavaM na jJAthate " eTale ke kharekhara A te kaSTaja che, kaSTa ja che, zreSTa tattva kaMI jaNAtuM ja nathI! te pachI kharzathI bhayabhIta banelA tenA brAhmaNa gurUe yajJa staMbha nIcenI zrI zAMtinAthanI pratimA dekhADI. e pratimAnA darzanathI teo pratibodha pAmyA ane prabhavasvAmI pAse dIkSA grahaNa karI. prabhava prabhu zrI zayyabhavane potAnI pATe sthApI sva. saMcaryo. zrI zayyabhave jyAre dIkSA lIdhI tyAre temanI strI sagarbhA hatI, teNIe manaka nAmanA putrane janma Ape. putranA kalyANArthe zrI zayyabhave dazavaikAlika racyuM ane anukame zrI yazobhadrane pitAnI pATe sthApI, zrI vIraprabhuthI aThThANuM varSa svarga gayA. Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThama vyAkhyAna. 389 vaccha gAtravALA manakapitA-sthavira A zayya bhavane tugikAyana geAtravALA sthavira A yazeAbhadra ziSya hatA. yazeAbhadra sUri paNa zrI bhadrabAhu ane sabhUtivijaya nAmanA e ziSyane peAtAnI pATe sthApI sva leke gayA. zrI bhadramA ahIM prathama sakSita vAcanAthI sthavirAvalI kahevAmAM Ave che. tuMgikAyana geAtravALA sthavira Aya yazAbhadrane e sthavira ziSya hatA. eka mADhara geAtravALA sabhUtivijaya ane strIjA prAcIna geAtravALA sthavira A bhadrabAhu. zrI yazeAbhadranI pATe zrI saMbhUtivijaya ane zrI bhadrakhADu nAme e paTTadhara thayA. pratiSThAnapuramAM varAhamihira ane bhadrabAhu nAmanA be brAhmaNAe dIkSA lIdhI, temAM bhadrakhAhune AcArya pada maLavAthI varAhamihirane bhAre dha caDhyA. tethI teNe brAhmaNane veSa paherI peAtAnA nAmanI vArAhIsaMhitA banAvI, leAkeAnAM nimitta jovAnuM jAhera karI peAtAnI AjIvikA calAvavA mAMDI. peAtAnI upara nakSatranA rAjA sUrya bahu prasanna rahe che evuM batAvavA te kahevA lAgyA ke- araNyamAM kAi eka sthAne zIlAnI upara meM sihalagna cItaryuM hatuM. paNa sUtI vakhate te lagna bhUsavAnu bhUlI gayA, mane te vAta yAda AvI eTale lagna pratyenI bhaktithI prerAI huM te bhUMsI nAkhavA taiyAra thayA. parantu tyAM AvIne joyu te e zilA upara mATe vanarAja sihu beThe hatA. meM siMhanI darakAra karyA vinA tenI nIce hAtha nAkhI lagna bhUMsI nAkhyuM. AthI siMhalagnanA adhipati sUrya mArI AgaLa AvI hAjara thayA ane peAtAnA maDalamAM lai jai grahanI sa gati mane batAvI dIdhI. ,, eka divase varAhe rAjAnI AgaLa kahyuM ke: " Aje ku Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 zrI kalapasUtraDALuM karavAmAM AvyuM che tenI vacamAM bAvana palanA pramANavALe matsya AkAzamAMthI paDaze." bhadrabAhu svAmIe kahyuM ke "mArgamAM ardhapala zoSAI javAthI sADI ekAvana palanA pramANuvALe ane kuMDALAnI vacamAM nahIM paNa cheDe paDaze." varAhanuM kathana cheTuM paDayuM ane zrI bhadrabAhu svAmInuM bhaviSya kharUM paDayuM. eka vAra rAjAne tyAM kumAra avataryo. varAhe kahyuM ke:-"A kumAranuM AyuSya so varSanuM che." bhadrabAhu vArAhanI jema rAjakumArane jovA paNa na gayA. tethI varAhe kahevA mAMDayuM ke "bhadrabAhune vyavahAranuM jarAe bhAna nathI. rAjAnA kumArane jovA paNa na AvyA." AthI lokamAM jenenI niMdA thavA lAgI. eTale bhadrabAhu svAmIe kahevaDAvyuM ke-"rAjakumAranuM mRtyu AjathI sAtame dahADe bIlADIthI thavAnuM che." rAjAe zaheramAMthI sarva bilADIo kADhI mukAvI. sAtame divase kumAra dhAvate hatuM, teTalAmAM ja bilADInA AkAravALe AgaLIye uparathI paDe ane kumAranA prANa uDI gayA. varAhamihira lokemAM bahu halako paDaze. ThekaThekANe bhadrabAhu svAmInA asAdhAraNa jJAnanA vakhANa thavA lAgyA. varAhamihira krodhathI vyaMtara thaye ane rogacALA makalI lokone trAsa ApavA lAgyA. zrI bhadrabAhu svAmIe upasargahara stotra racIne upadrava karanAra vyaMtarane dUra karyo. kahyuM che-"jeNe bhAre karUNA ANuM upasargahara stotra racyuM ane saMghanuM kalyANa karyuM te bhadrabAhu svAmI jayavaMtA va7." sthUlabhadra mADhara gotravALA sthavira AryasaMbhUtivijayane gautama Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama vyAkhyAna. 301 gotravALA sthavira Aryasthalabhadra ziSya hatA. teo pATalIpuranA zakaTAla maMtrInA putra hatA. bAra varSa kezA nAmanI vezyAne tyAMja rahyA hatA. vararUci nAmanA eka brAhmaNanA prapaMcathI zakaTAla maMtrI mRtyu pAmyA. eTale naMda rAjAe sthUlabhadrane belAvI maMtrIpada ApavAnuM sUcavyuM. pitAnA mRtyune lIdhe temanuM hRdaya bhIMjAyuM, ane saMsArane viSe vairAgya pAmI dIkSA svIkArI. vrata Adi grahaNa karI, gurUnI AjJA laI teo kozAnA gharamAM comAsuM rahyA. comAsAne aMte bahu hAvabhAva karanArI vezyAne paNa pratibaMdha pamADI pote gurU pAse AvyA. gurUe temane joI "suraduravAra " e pramANe saMghasamakSa kahyuM. e samaye siMhanI guphA pAse, sapanA dara pAse ane kuvAnA kASTa upara comAsuM rahI AvanAra traNe munio hAjara hatA. temane sthalabhadranI prazaMsA sAMbhaLI bahu kheda thaye. kAraNa ke teo potAnA saMyama ane tapanI sauthI vadhAre kIMmata AMkatA hatA. siMhanI guphA pAse cAturmAsa rahI AvanAra muni bIjuM comAsuM kezAne tyAM gALavA gayA. gurUe temane ghaNuM samajAvyA, paNa na mAnyuM. kezA vezyAnuM divya rUpa jotAM ja temanuM citta caLI gayuM. temaNe gurU pAse AvI kahyuM:-"ATalA badhA sAdhuomAM sthUlabhadra te ekaja che, gurUe duSkaraduSkarakAraka evuM je pada ApyuM te yathArtha ja che. puSpa, phaLa, dArU, mAMsa ane mahilAnA rasane jANavA chatAM jeo tenAthI virakta rahI zakyA che tevA duSkarakArakane huM vaMdu chuM." sthUlabhadranA upadezathI pratibaMdha pAmelI kezAne tyAM eka kAmI thakAre AvI, pitAnuM kauzalya batAvavA sArU, bANanA mULanA bhAgamAM bIjuM ane bIjA bANanA mULanA bhAgamAM trIju ema keTalAMka bANa mArI, dUra rahela AMbAnI huM ba Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 zrI kalpasUtra ati manohara te eka za katAM unI AMca teDI nAkhI. rathakAranA e garvane teDavA kezAe sarasavanA DhagalA upara soya ane sAyanA agrabhAga upara kula mukAvI tenI upara nRtya karI batAvyuM. evuM adabhUta nRtya karavA chatAM teNIe kahyuM ke - "AMbAnI luMba teDavI emA kaMIja duSkara nathI, sarasava upara nAcavuM e paNa eTaluM badhuM duSkara nathI, paraMtu je mahAnubhAva munie pramadArUpI vanamAM paNa nimahipaNu dAkhavyuM te te duSkaramAM paNa duSkara gaNAya." kavio paNa kahe che ke - parvatamAM, guphAmAM ke nirjana vanamAM vAsa karanArA ane Idriyone saMyamamAM rAkhanArA hajAro munio thaI gayA, paNa ati manohara yuvatI sAthe vasavA chatAM jeo iMdriyone vazamAM rAkhI zakayA evA te eka zakaTAlanaMdana-sthUlabhadra ja che. temaNe agnimAM praveza karyo chatAM unI AMca na lAgavA dIdhI, taravAranI dhAra upara cAlavA chatAM cheda lAgavA na dIdhe, kALA sApanA daramAM rahevA chatAM DaMkha na lAgavA dIdhA ane kAja. LanI koTaDImAM rahevA chatAM DAgha na lAgavA dIdho. mATe ja vezyA rAgavatI sadA tadanugA SaDbhI rasairbhojanaM, zubhraM dhAma manoharaM vapuraho navyo vayaH saMgamaH kAlo'yaM jaladAvilastadapi yAH kAmaM nigAyAdarAt / taM vaMde yuvatIprabodha kuzalaM zrI sthUlabhadraM munim // arthAt vezyA rAgavALI hatI, haMmezAM pitAnA kahevA pramANe ja vartanArI hatI, SaDu rasathI bharelA-bhAvatAM bhejane maLatAM hatAM, suMdara citrazALA hatI, manahara zarIra hatuM, yuvAnI khIlatI jatI hatI ane kALA meghathI chavAyelI varSARtu hatI, eTaluM chatAM jemaNe AdarapUrvaka kAmane pitAnA kAbumAM dho Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama vyAkhyAna. 33 rAkhe evA yuvatIjanene bAdha devAmAM kuzaLa zrI sthUlabhadra munine huM vaMdana karUM chuM." kAmadevane saMbodhI kavi kahe che ke - he kAmadeva! manahara netravALI strI te te tArUM mukhya zastra che, vasaMtaRtu, kokIlAne paMcama svara tathA caMdra vigere to tArA mukhya ddhAo che ane viSNu, brahyA tathA ziva jevA te tArA sevako che, chatAM are hatAza ! tuM AvA eka munithI zI rIte haNAye ? te eTaluM paNa na jANyuM ke raNasaMgrAmamAM tane mArIne A muni te neminAtha, jaMbusvAmI ane sudarzana zeThanI pachI cothA purUSa thavAnA che? " chevaTe zrI neminAtha ane zrI sthalabhadranI sarakhAmaNI karI kavi kahe che ke - zrI neminAtha ane zakaTAlasutane vicAra karatAM ame ekane ja vIra purUSa mAnIe chIe. kAraNa ke zrI neminAthajIe te parvata upara jaIne mehane jIbhe ane A munie te mahinA gharamAM dAkhala thaIne mohane mAryo." eka vakhate bAra varasanA duSkALanA aMte saMghanA AgrahathI zrI bhadrabAha svAmI pAMcaso sAdhuone draSTivAdanI haMmezA sAta vAcanA ApatA hatA, sAta vAcanAthI paNa atRpta rahetA bIjA sAdhuo udvigna thaI vihAra karI gayA, mAtra sthUlabhadra ekalA rahyA. teo be vastuo ochA-daza pUrva bhaNyA. eka vAra vaMdana karavA AvelAM yakSA sAdhvI vigere potAnI bahenane zrI sthUlabhadde pitAnI vidyAnA jorathI potAnuM siMha rUpa dekhADayuM jyAre zrI bhadrabAhu svAmIe A hakIkata sAMbhaLI tyAre temane ghaNuM dilagIrI thaI. temaNe kahyuM ke "have tame vAcanA mATe ane gya che. paraMtu saMghanA ati AgrahathI "bIjAne tamAre vAcanA ApavI nahIM" evI sarate bAkInAM cAra pUrvanI sUtrathI sthUlabhadrane vAcanA ApI. kahyuM che ke "jaMbusvAmI chellA sAMbhaLI tyAre jyAre kahyuM ke " para Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 zrI kalpasatrakevalI thayA ane prabhAva prabhu, zayyabhava, yaza, saMbhUtivijaya, bhadrabAhu temaja sthalabhadra e cha zrutakevalI thayA." Arya mahAgiri ane Arya suhasti gautama gotravALA sthavira Arya sthalabhadrane be sthavira ziSya hatA. eka elApatya gotravALA sthavira Arya mahAgiri ane bIjA vasiSTha netravALA sthavira Arya suhasti. jinaka95 vicacheda javA chatAM paNa je dhIra purUSAe jina kapanI tulanA karI te munione viSe iSabha samAna ane zreSTha cAritrane dhAraNa karanAra Arya mahAgiri te avazya vaMdanIya ja che. ane jemaNe jinakalpanI tulanA karI tathA Arya suhastio zreNInA gharamAM jemanI stavanA karI te AryamahAgirine paNa huM vaMdana karuM chuM. eka vAra sAdhuonI pAse bhikSA mAgavA Avela eka bhizukane Arya suhasti mahArAje dIkSA ApI. te bhikSuka maraNa pAmIne saMprati nAme rAjA tha, saMprati rAjAno paitRka saMbaMdha nIce pramANe jANa:- zreNikane putra keNika, tene putra udAyI, tenI pATe nava naMda, tenI pATe caMdragupta, tene putra biMdusAra, teno putra azakazrI, tene putra kuNAla ane tene putra saMprati. saMpratine janmatAM ja tenA dAdAe rAjya suprata karyuM, eka vAra zrI Arya suhastine rathayAtrAmAM pravRtta thayelA joIne saMprati rAjAne pitAnuM jAtismaraNa jJAna thayuM. te pachI teNe savA lAkha jinAlaya, savA karoDa navIna jinabimba, chatrIsa hajAra jIrNoddhAra, paMcANuM hajAra pItalanI pratimA tathA hajAre dAna Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama vyAkhyAna. 395 zALAethI traNa khaMDa pRthvIne paNu vibhUSita karI manA` deze!ne paNa karathI mukta karyAM ane sAdhuveSa dhAraNu kanAra sevAne prathama mAkalI sAdhuone vihAra karavAnu ceAgya kSetra taiyAra karAvyuM. peAtAnA sevaka rAjAone jainadharmIne viSe rasa letA karyAM. vicaratA sAdhuone vastra, pAtra Adi prANuka vastuo maLI zake evI ape vyavasthA karI. susthita ane supratibuddhathI lai A tApasa paryaMta vasiSTha gAtravALA sthavira A suhastine vyAghrApatya geAtravALA susthita ane supratibuddha nAmanA keoTika ane kAkakrika evA e sthavira ziSya thayA. eka karADa vAra sUrima MtranA jApa karavAthI susthita muni kArTika kahevAtA ane kAkInagarImAM janmelA heAvAthI supratibuddha kAkakrika kahevAtA. temane kaiAzika gAtravALA sthavira AiMdradinna ziSya thayA. Arya IMdrAdinnanA ziSya gotama gAtravALA Adinna, Arya dinnanA ziSya kozika gAtravALA ane jAtismaraNa jJAnavALA A siddhagiri, Aya - si'girinA ziSya gAtamagAtravALA sthavira AvajA, smA vajranA ziSya utkAziSaka geAtravALA sthavira mA vajrasena, Aya - vajrasenanA cAra sthavira ziSya:-(1)sthavira Arya nAgila(2)sthavira mAya paiAmila(3)sthavira Aya jayanta ane (4) sthavira Arya tApasa. sthavira Arya nAgilathI ya nAgilA zAkhA nikaLI, stha vira A pAmilathI Arya milA zAkhA nikaLI, sthavira jayantathI Aya jayantI zAkhA nikaLI ane sthavira tApasathI A tApasI zAkhA nIkaLI. A A * kiraNAvalIkAre savA kroDa jInabhavana kahela che, te vicAravA jevu che. kAraNa ke aMtarvAMcyAdimAM sapAdalakSa eTale savA lAkha ema dekhAya che. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 " zrI ka9pasUtra kuLa tathA zAkhA viSe have vistAravAlI vAcanAmAM AyazobhadrathI mAMDIne sthavirAvalI kahevAmAM Ave che. temAM ghaNA bhede te lekhakadeSanA hetubhUta jANavA. bAkI sthavironI zAkhA tathA kule prAya: karIne eka paNa hAla jaNAtA nathI. kadAca te bIjA nAmethI tirahita thayelAM hoya. kula eTale eka AcAryane parivAra ane gaNa eTale eka vAcanA lenAra muni samudAya. kahyuM che ke eka AcArthanI saMtati te kula ane be athavA tethI vadhAre AcAryanA munio ekabIjAthI sApekSa vartatA hoya temane eka gaNuM jANa. zAkhA eTale eka AcAryanI saMtatImAMja uttama purUSonA jUdA jUdA anvaye (vaMza), athavA vivakSita Adya purUSanI saMtatI. jema ke vaIra nAmanA sUrithI vaIra zAkhA nIkaLI tema. ziSyanA jUdA jUdA anvaya te kula, jema ke cAMdakula nAgendrakula, ItyAdi. sthavirenAM kuLa tathA zAkhA. taMgikAyana getravALA sthavira Arya yazobhadrane A be sthavira ziSya putra samAna prasiddha hatA. (1) sthavira AryabhadrabAhu prAcIna gotravALA ane (2) vira AryasaMbhUtivijaya mADhara netravALA. sthavira AryabhadrabAhune A cAra sthavira ziSya putra samAna hatA:-(1) sthavira dAsa (2) sthavira agnidatta (3)sthavIra yajJadatta ane (4)sthavira somadatta. te cAre kAzyapa zetranA hatA. sthavira godAsathI godAsa nAmane gaNa nIkaLe. tenI jemanA utpanna thavAthI pUrva je durgati athavA apayazarUpI kAdavamAM na paDe te putra-apatya, ane tenA jevAM te yathApatya-putra samAna. Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThama vyAkhyAna. 397 - cAra zAkhAe: (1) tAmalisikA (2) kaiATivArSikA (3) puNDrUvardhanikA ane (4) dAsIkhaTikA. sthavira Aya sa'bhUtivijayane khAra sthavira ziSya putra samAna hatAH--(1) naMdanabhadra (2) upanaMda (3) tiSyabhadra (4) yazAbhadra (5) sumanAbhadra (6) maNibhadra (7) pUrNa bhadra (8) sthalabhadra (9) Rnumati (10) jaMbu (11) dIrgha bhadra ane (12) pAMDubhadra. sthavira A sa bhUtivijayane sAta ziSyA putrI samAna hatI:--(1) yakSA (2) yakSadinnA (3) bhUtA (4) bhUtadinnA (5) seNA (6) veNA (7) reNA, e sAte sthUlabhadranI vhenA hatI. sthavira Aya sthUlabhadrane e sthavira ziSya putra samAna hatA:--(1) elApatya geAtravALA sthavira A mahAgiri ane (2) vasiSTha gAtravALA sthavira Arya suddhasti. sthavira A mahAgirine ATha sthavira ziSya putra samAna hatA:-(1) sthavira uttara (2) sthavira alissa (3) sthavira dha nADhaya (*) sthavira zrI bhadra (5) sthavira kADinya (6) sthavira nAga (7) sthavira nAgamitra ane (8) kaiAzika geAtravALA sthavira huluka rAhagupta. kaizika ane vairAzikanI utpatti dravya, guNa, karma, sAmAnya, vizeSa ane samavAya e cha 5. dArtha prarUpavAthI SaDa, ane ulUka gAtramAM utpanna davAthI ulUka; e SaDa ane lUkanA karmadhAraya samAsa thavAthI SaDDaluka. tenA prAkRta prayAga chahulUe thAya che tethI sUtramAM temane kAzioAtrI kahela che. ulUka ane kauzika e ane zabdane ekaja ma che. kauzika gotravALA sthavira cha ulUka rAhaguptathI trairAzika nikaLyA. tenI utpattinA ItihAsa A pramANe jANuvA: - Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 zrI kalpasUtra zrI vIraprabhunAnirvANa pachI pAMcaso cuMmAlIsamA varase aMtaraMjikA nAmanI nagarImAM bhUtagRha jevA vyaMtaranA cityamAM rahelA zrI gupta AcAryane vAMcavA mATe, temanA ziSya hagupta bIjA gAmathI AvatA hatA. mArgamAM temaNe eka paTa7 vAgate sAMbha . e paTaDa eka vAdIne hato. rehagupta te paTalane sparza karI pelA vAdI sAthe vAda karavAnuM kaheNa mekavyuM. pachI gurU pAse e vAta nivedana karI. - vAdI eka parivrAjaka hatuM. tenI pAse vIMchI, sarSa, uMdara, mRgI, varAhI, kAkI ane zakunikA nAmanI vidyAo hatI; paraMtu tenI sarva vidyAone upaghAta kare evI mayUrI, nakulI, bilADI, vyAdhro, siMhI, ulkI ane spenI vigere sAta vidyAo rehagupta pitAnA AcArya pAsethI meLavI lIdhI. te uparAMta sarva upadravane nAza karavAmAM samartha e rajoharaNa paNa potAnI pAse rAkhyo. pachI baLazrI nAmanA rAjAnI sabhAmAM AvI piTTazALa nAmanA parivrAjakanI sAthe bhAre vAda karyo. parivrAjake potAnA vAdamAM jIva, ajIva, sukha duHkha Adi be rAzInuM sthApana karyuM. tenI sAme rahagupta traNa deva, traNa agni, traNa zakti, traNa svara, traNa loka, traNa pada, traNa puSkara, traNa brahma, traNa varNa, traNa guNa, traNa purUSa, traNa saMdhyA, traNa vacana ane traNa arthane vAda ubhe karyo. traNa jIvanuM samarthana karatAM temaNe jIva, ajIva ane jIva e pramANe traNa rAzinI sabhAmAM sthApanA karI. parivrAjakanI vidyAone potAnI vidyAenA baLathI jItI lIdhI. chelle parivrAjake rAsabhI vidyAne prayoga karyo, te paNa potAnA rajoharaNanA baLathI jItI lIdho. parivrAjaka jhaMkhavANe paDI gaye. rehagupta matsava pUrvaka potAnA gurU pAse AvI potAnA vijayane vRttAMta kahI saMbha Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama vyAkhyAna. 399 LAvyeA. gurUjI ziSye meLavelA vijayathI prasanna te thayA, para Mtu temaNe kahyuM keH--" he vatsa ! teM vAdIne jItyA e tA bahu sArUM kyuM, paNa te jANI joIne jIva, ajIva ane nAjIva e pramANe traNa rAzinI sthApanA karI e te spaSTa utsUtra ja che. mATe tyAM sabhAmAM jaine mithyAduSkRta ApI Ava. " have je sabhAmAM peAte AveA mahAn vijaya meLavye hAya te sabhAmAM jaI peAtAnu khelelu mithyA karavuM e rAhuguptane na rUDhyuM. teNe abhimAnane vaza thaI usUtra viSe paNa mithyAduSkRta na ApyuM. gurUe tene samajAvavA cha mAsa sudhI rAjasabhAmAM tenI sAthe vAda karyAM. chevaTe rAjagRddhimAM devAdhiSThita kRtrikApaNuM-jyAM traNe leAkanI tamAma vastue maLI zake-tyAMthI nAjIva nAmanI vastu mANI ApavAnI mAgaNI karI. tyAM te vastu na maLavAthI ziSya zaramAi gayA. pachI gurUjIe cumAlIzaseA praznavaDe tene parAsta karyA. chatAM teNe peAtAnA Agraha na cheDayA. Akhare gurUjIe thukavAnA pAtramAMthI tenA mastaka upara kroSapUrvaka bhasma pheMkI ane tene saMdha mhAra mUkayA. tyArapachI te trarAzika chaThThA ninhave anukrame vaizeSika dana prakaTa karyuM. jo ke sUtramAM rAguptane A mahAgirinA ziSya kahela che, paNa uttarAdhyayana vRtti ane sthAnAMgavRtti vigeremAM tene zrI gusAcA nA ziSya gaNyA che, eTale ame paNa ahIM gusAcA nA ziSya tarIke ja oLakhAvyA che. bAkI temAM tattva zuM che te te bahuzrute jANe. gaccha--gaNu, tenI zAkhAe ane kuLA sthavira uttara alisahuthI uttara alisahu nAmanA gaNa nIkaLye, tenI cAra zAkhAo:--(1) kozAMkhikA (2) saiAritikA (3) koka banI ane (4) caMdanAgarI. Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra vasiSTha geAtravALA sthavira Arya suddhastine khAra sthavira ziSya putra samAna hatAH--(1) sthavira Aya rAhaNa (2) bhadrayaza (3) megha (4) kAmahiM (5) susthita (6) supratiyuddha (7) rakSita (8) rAhata (9) RSigupta (10) zrI gupta (11) brahmA ane (12) sAma. 400 kAzyapa gAtravALA sthavira A rAhaNathI uddeha nAmanA gaNa nAkhye. temAMthI cAra zAkhA ane cha kuLa nIkaLyAM. temAM zAkhAo A pramANe:--(1) uDuM kharikA (2) mAsapUrikA (3) matipatrikA ane pUrNa patrikA, kuLa nIce pramANe:--(1) nAga bhUta (2) sAmabhUta (3) ulagaccha (4) hastalipta (5) na Mditya ane (6), pArihAsaka. hArita gAtravALA sthavira zrIguptathI cAraNu nAmanA gaNu nIkaLye, tenI cAra zAkhA ane sAta phUla A pramANe. temAM zAkhAo:--(1) hArita mAlAgarI (2) saMkAsIkA (3) gavelukA ane (4) vajAnAgarI, kuleH--(1) vasalima (2) prItidharmika (3) huAlitya (4) puSpamitra (5) mAlitya (6) A veTakakula ane (8) kRSNusakha. bhAradvAja geAtravALA sthavira bhadrayazathI uDuvADIya nAmane gaNu nIkaLeA. tenI cAra zAkhAe ane traNa kuLa thayA:--temAM zAkhAo (1) caMpikTrikA (2) bhadrArjiMkA (4) kAkakiA ane (4) mekhalAjiMkA. kuLa:--(1) bhadrayazika (2) bhadragusika ane (3) yazeAbhadra. sthavira kAmagnithI vesavATika gaNu nIkaLyA. tenI cAra zAkhA ane cAra kula thayAM. temAM zAkhAe:--(1) zrAvastikA (2) rAjyapAlikA (3) aMtarAjikA ane (4) kSemalaDrikA kuleH--(1) gaNika (2) maizvika (3) kAmahi~ka ane iMdrapUraka. Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama vyAkhyAna. 401 vasiSTha geAtravALa vira RSisa kAka krikathI mANva nAmanA gaNu nIkaLyeA. tenI cAra zAkhAo ane traNa kula thayAM. zAkhAe:(1) kAsavarjikA (2) gItamAjikA (3) vAsiSThikA ane (4) sArASTrikA, kuleA:--(1) RSigupta (2) RRSivrutta ane (3) abhijayaMta. vyAghrApatya gAtravALA sthavira susthita ane rathavira supratimuddhathI ane keTika tathA kAdika munithI kauTika nAmanA gaNu nIkaLyeA. tenI cAra zAkhA ane cAra kuleA thayAM. temAM zAkhAH-- (1) ucca nAgarI (2) vidyAdharI (3) vajra ane (4) madhyamA. phUla:--(1) brahmalita (2) vatsalisa (3) vANijaya ane (4) praznavAhana. vyAghrApatya getravALA susthita ane supratiyuddha tathA kauTika mane kAkardikanA A pAMca ziSyA putrasamAna prasiddha hatA.--(1) sthavira Arya iMdradinna (2) sthavira priyagraMtha (3) gAgavALA thavira vidyAdhara gApALa, (4) vira RSidatta ane (5) sthavira adatta, priyagraMtha muninI prabhAvikatA ajameranI najIkamAM harSapura nAmanA nagaramAM sulaTapALa rAjA rAjya karatA hatA. tenA zayamAM traNusA jinabhavana, cAsA lAkika prAsAda, DhArasA brAhmaNanAM dhara, chatrIzase NikanAM ghara, navasA gIcA, sAtaso vAva, aseA kUvA ane sAtasA dAnazALAe hatI. eka vakhata te nagaramAM priyagraMtha sUri padhAryA. ayadA brAhmaNAe eka yajJa racI temAM bakarAnu alidAna ApavAnA TharAva karyA. priyabra Mtha sUkie zrAvakanA hAthamAM vAsakSepa ApI te makarA upara chaTAnyA ane tarata ja temAM aMbikAdevI adhiSThita thayAM. bakarA AkAzamAM addhara rahI khelavA 26 - Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 zrI kalpasatralAge ke- "he brAhmaNe! tame mane bAMdhIne lAvyA che ane A yajJamAM mane mArI nAMkhavA mAge che te huM jANuM chuM. tamArI jema je huM paNa nirdaya thau te eka kSaNavAramAM tamane sone mArI nAkhI zakuM chuM kepa pAmelA hanumAne jema laMkAmAM jaI rAkSasemAM trAsa thato hato tema huM paNa karI zake tema chuM, paraMtu zuM karuM! mane dayA-dharma ADe Ave che. kRSNa pote zuM kahyuM che te tame bhUlI gayA lAge che ! te kahe che ke "he bhArata! eka pazunA zarIrane viSe jeTalA rAmakUpa che, teTalA hajAra varSa sudhI pazune ghAta karanArAM narakamAM saDe che. je koI senAne merU banAvI dAnamAM Ape athavA AkhI pRthvInuM dAna kare, te paNa abhayadAnanI Toce AvI zakatuM nathI, jIvita ApanAra-abhayadAna ApanAra sarva prakAranA dAnIomAM zreSTha che, bIjAM dAnanuM phaLa te kameM karIne kSINa thAya che, paNa abhayadAna ApanAranAM puNyane kSaya kadi paNa thatA nathI. "paNa tuM keNa che?" ema leke pUchavA lAgyA eTale bakarAe javAba Apyo ke "huM agni chuM, mArA vAhanarUpa A pazune tame zA sArU vyartha vadha kare che? dharmanI khAtara ja je karatA ho te ahIM padhArelA priyagraMtha sUrIMdrane jaIne pUche, eTale teo tamane zuddha dharma samajAvaze. e ja dharmanuM zuddhipUrvaka AcaraNa kare, jema nareMdrone viSe cakI ane dhanuSyadhArIone viSe dhanaMjaya-arjuna zreSTha che, tema satyavAdIone viSe e AcArya paNa advitIya che." brAhmaNee e upadeza svIkAryo ane sukhI thayA. madhyamA, vidyAdharI, ucca nAgarI, AryasenikA Adi | zAkhAo sthavira priyagraMthathI madhyamA zAkhAnIkaLI. kAzyapagaravALA Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -+==+ ke 95 su = . = " nayajI (ra nI 218 "bakarA AkAzamAM addhara rahI bolavA lAgyA ke--he brAhmaNo ! tame mane bAMdhIne lAvyA cho ane A yajJamAM mane mArI nAkhavA mAgo cho te huM jANuM chuM " (pR. (402) Krishna Art Works, Bombay 2. Meghji Hirji, Bombay 3. Page #515 -------------------------------------------------------------------------- Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThama vyAkhyAna. 403 sthavira vidyAdhara geApALathI vidyAdharI zAkhA nIkaLI. kAzyapagAgavALA sthavira AI dradinnane gAtama gAtravALA sthavira - dinna ziSya hatA. e Aryadinnane be sthavira ziSya pugasamAna prasiddha hatA; eka mADhara gotravALA sthavira Arya zAMti senika ane bIjA jAtismaraNu jJAnavALA tathA kAzika geAtravALA A siddhagiri. temAM AzAMti senikathI uccanAgarI zAkhA nIkaLI. temane putra samAna cAra sthavira ziSya hatAH-- (1) sthavira A senika (2) sthavira Aya tApasa (3) sthavira A kubera ane sthavira Arya RSipAlita. A senikathI temanA nAmanI A sainikA zAkhA nIkaLI, A tApasathI A tApasI zAkhA nIkaLI, mA merathI A kuberI zAkhA nIkaLI ane ARSipAlitathI A RSipAlitA zAkhA nIkaLI. jAti smarajJAnavALA ane kaiAzika gAtravALA Asi gijharane putravat cAra sthavira ziSya hatA:-(1) sthavira dhanagiri (2) sthavira A vajrA, (3) sthavira Arya samita ane (4) sthavira ahUdinna. sthavira A vajranA puNyaprabhAva dhanagiri ane temanI strI sunaMdA tumavana nAmanA gAmamAM rahetAM hatAM. sunaMdAne garbhavatI avasthAmAM tyajI daIne dhanagirie dIkSA lIdhI. pAchaLathI sunaMdAe eka putrane janma ApyA. te putra janmatAMnI sAthe evuM sAMbhaLyuM ke peAtAnA pitAe teA dIkSA lIdhI che ke tarata ja tene jAtismaraNa jJAna thayuM. mAtAne peAtAnI upara jarAya mAhu na thAya eTalA sArU te huMmezA raDIraDIne mAtAne kaMTALA ApavA lAgyA. tethI temanI mAtAe te cha mAsanA thayA tyAreja dhanagirine vaheArAvI dIdhA. temaNe gurUnA hAthamAM soMpyA. gurUe bahu bhAra hAvAne lIdhe tenuM vajra nAma Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 zrI kalpasUtra---- pADayuM. te pAraNAmAM rahyo rahyA mAtra sAMbhaLI sAMbhaLIneja agIyAra aMga bhaNyA. pachI jayAre te khaLaka traNa varasanuM thayuM tyAre rAjAnI samakSa mAtAe aneka svAdiSTa padArtho tathA ramakaDAM mukI tene lalacAvavAnA prayatna karyAM. paNa teTalAthI te bALaka na bhALavAyA, ane ulaTu dhagirie Apelu` rajoharaNa ja lai lIdhuM. tyArapachI mAtAe ane vaja paNa gurU pAse dIkSA lIdhI. ATha varSa purA thayAM eTale eka vAra vajra ujiyanImAM bhIkSA levA nI|LyA. varasAda hajI hamaNAM ja virAma pAmyA hatA. pUrva bhavanA mitra z2a bhaka devAe svAmIne kuSmAMDa-sAkarakeALAnI bhIkSA ApavA mAMDI, vAsvAmIe dhArIne joyuM te bhIkSA vhArAvanAranI AMkha maTakuM mAratI na dekhAi, arthAt animiSapaNu dvekhAyuM. devA sivAya evAM animiSa netra bIjA koInAM na hAya ane evA devapaMDa munine na kalpe; evA vicAra karI vAsvAmIe te na heAyuM. A zya joi devAne bhAre sa MtASa thayA ane temaNe vAsvAmIne vaikriyalabdhi ApI.tevI ja rIte zrIjI vAra paNa ghekhara nahIM haiAravAthI devAe temane AkAzagAminI vidyA ApI. vajramunine pATalIputranA eka dhanazreSThIe karADa dhana sAthe peAtAnI putrI paraNAvavA mAgI; ane pelI putrI paNa sAdhvIe pAsethI 6jamuninA guNeA sAMbhaLI eTalI badhI mugdha banI hatI ke "huM varUM te vajaneja varUM" evA nizcaya karI beThI hatI, chatAM vajAmuni e me hamAM na phasAyA ane prelIrUkimaNI nAmanI kanyA ne pratimASI dIkSA apAvI! ahiM kavi kahe che ke vARSi AlyAvasthAmAM ja saheje meharUpI samudrane eka ghuTaDo karI pI gayA tene eka strIrUpI nadInuM snehapUra zI rIte bhIMjavI zake ?'" Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama vyAkhyAna. eka vakhata dezamAM bhAre sakhata dukALa paDavAthI zrI saMghane potAnA vastra upara besADI eka sukALavALA kSetramAM laI gayA. tyAM baddha rAjAnuM rAjya cAlatuM hovAthI teNe jina maMdiromAM puSpa lAvavAnI sakhata manAI karI hatI. paryuSaNa parva samaye zrAvakoe vamunine e bAbata vijJapti karI, eTale teo AkAzagAminI vidyAnA prabhAve mAhezvarIpurImAM pahoMcyA ane pitAnA eka mitra-mALIne puSpa ekaThAM karavAnuM kahyuM. tyAMthI teo pote himavAna parvata upara gayA ane lakSamIdevI pAsethI mahApadma tathA hutAzana vanamAMthI vIza lAkha puSpa meLavyAM. te pachI jalaka dee vipharvelA vimAnamAM besI mahatsavapUrvaka tyAM AvyA ane jinazAsananI bhAre prabhAvanA karI. baddha rAjAnA Azcaryane pAra na rahyo. Akhare teNe paNa zrAvakadharma savIkAryo. eka vakhata vajIsvAmIe kaphanA upazama mATe, bhajana pachI khAvA sArU eka suMThane kakaDA kAnapara caDAvI rAkhe. pachI te kakaDe khAvAnuM vismaraNa thaI gayuM ane cheka sAre jyAre pratikramaNa karatI vakhate kAna uparane kakaDe nIce paDyo tyAre temane pitAne keTalo pramAda thaye tenI sUjha paDI. e pramAda uparathI potAnuM mRtyu najIka AvI pahoMceluM hovuM joIe ema dhAryuM. eTale temaNe vajasena nAmanA potAnA ziSyane kahyuM ke-"have bAra varasane dukALa paDavAne ane je divase lakSamUlyavALA cekhAmAMthI tane bhIkSA maLe te divasa pachI bIje ja divase sukALa thavAne ema jANuM leje." eTaluM kahIne teo pitAnI sAthe rahelA sAdhuone laI rAvarta parvata upara gayA ane anazana karI devaleka pAmyA. pelA ziSya paNa anyatra vihAra karI gayA. vajamuni devaloka pAmyA te vakhate saMghayaNa catuSka ane dazamuM pUrva viccheda gayAM. tyAra pachI bAra Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 zrI kalpasUtra varasanA dukALa paDyo. dukALanA aMte ekavAra sApAraka nAmanA nagaramAM jinadatta zrAvakanA gharamAM, lakSa mUlyavALuM anna rAMdhIne tenI izvarA nAmanI strI temAM jhera bheLavavAnA prapaMca karI rahI hatI, teTalAmAM vasene tyAM AvI paheAMcI, gurUnuM vacana saMbhaLAvI aTakAvI, khIjeja divase savAramAM prabhAta thatAMja vahANavaTe puSkaLa dhAnyasAmagrI AvI pahoMcI ane dezamAM sarvatra sukALa phelAI gayA. pachI jinadatta pAtAnI srI tathA nAgendra, ca nivRtti ane vidyAdhara nAmanA cAra putrA sAthe dIkSA lIdhI. te cAra ziSyAnA nAmathI cAra zAkhA phelAI. zrI A samita brahmadIpikA zAkhA : AbhIra dezamAM acalapuranI najIka, kannA tathA ennA nAmanI naTThInI madhyamAM AvelA zrAdvIpamAM pAMcasA tApasa rahetA hatA. temAM eka tApasa evA hatA ke pANI upara thaIne, potAnA pagane bhIMjAvA dIdhA vinA-jamIna upara cAle tevIja rIte, pAraNAne mATe nadIne pele pAra cAlyA jatA. tenI AvI kuzaLatA joi leAkeAne thatu ke " ahA ! A tApasa keTale adhA zaktizAlI che ? jeneAmAM Ave! koi pratApI purUSa nahIM hAya ?" zrAvakAe zrI vAsvAmInA mAmA Asamita sUrine elAvyA ane uparAta tApasa saMbaMdhI hakIkata sAMbhaLAvI. A samita sUrijIe kahyu ke- emAM prabhAva ke pratApa jevuM kaMija nathI, e kevaLa pAlepa zakitanA ja pratApa che." 66 te pachI zrAvakAe pelA tApasane jamavAnuM AmaMtraNa mAkahyu. tApasa jamavA uThayA eTale tenAM paga ane paganI pAvaDI khUba sArI rIte dheAvarAvyAM. bhAjana kriyA paNa purI thai. pachI tApasanI sAthe zrAvakA paNa nadInA kinArA sudhI sAthe sAthe cAlyA. Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama vyAkhyAna. 407 je lepanA pratApathI tApasa nadInAM pANa upara thaIne cAlI zakate hato te lepa chevAI gayela ho, chatAM jANe kaMI banyuMja nathI evI duSTatA sAthe tApase nadImAM jhukAvyuM. nadImAM paga mUtAMja te DubavA lAgyo ane sai ke tenI mazkarI karavA lAgyA. eTalAmAM Aryasamita sUrijI tyAM padhAryA. temaNe kevaLa kone kharI vastusthitinuM bhAna karAvavA mATe potAnA hAthamAMnuM rogacUrNa nadImAM nAkhyuM ane kahyuM ke:-"he ejJA ! mane pele pAra javA de !" eTaluM kahetAmAMja nadInA banne kAMThA maLI gayA ! sUrijInI AvI addabhUta zakita joI leke bhAre Azcarya pAmyA. pachI temaNe tApasenA AzramamAM jaI temane pratibadhyA ane dIkSA ApI. tyArapachI teonI zAkhA brAdIpikA zAkhAnA nAmathI prasiddha thaI. yugapradhAne tathA AryavajI vigere zAkhAo AryamahAgiri, Arya suhastI, zrI guNasuMdara sUri, zyAmAye, skaMdilAcArya, revatImitra sUrizvara, zrI dharma, bhadragupta zrI gupta ane vA sUrIzvara e daza dazapUvIo tathA zreSTha yugapradhAna purU thaI gayA. gautama getravALA sthavira AryavAthI AryavI zAkhA nIkaLI. zrIAvajane traNa sthavira ziSya putravat prasiddha hatA:(1) sthavira Aryavasena (2) sthavira Aryapa (3) sthavira Arya ratha. Aryavaja senathI AryanAgilI zAkhA nIkaLI, AryapaddhathI AryapadyA zAkhA nIkaLI ene AryarathathI Arya jayaMtI zAkhA nIkaLI. vaccha gAtravALA sthavira Aryarathane kezika gotravALA sthavira AryapuSagiri ziSya hatA, AryapuSagirine gautama Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 zrI ka65savagotravALA sthavira Aphazumitra ziSya hatA, arthaphazu mitrane vaziSTha netravALA sthavira Aryadhanagiri ziSya hatA, Aryadhanagirine kuchatravALA sthavira AryazivabhUti ziSya hatA, AryavibhUtine kAzyapagetravALA sthavira Aryabhadra ziSya hatA. sthavira Aryabhavane kAzyapagetravALA sthavira AryarakSa ziSya hatA. (A sthaLe kiraNAvavIkAra jevA bahuzrata gaNAtA vidvAna purUSe AryarakSita ane Arya rakSa e be sthavira purUSanAM nAmane goTALo karI nAkhe che ane banne sthavira bhinna bhinna hovA chatAM temane ekaja mAnI lIdhA che. Arya2. kSita te tasalI putra AcAryanA ziSya hatA ane vAsvAmInI pAse sADA nava pUrva bhaNyA hatA, jyAre Ayarala te zrI vajasvAmIthI ziSya praziSyanI gaNanAe navamI pATe thayela che) sthavira AryarakSanegetamagotravALAsthavira AryanAga ziSya hatA. AryanAgane vaziSThanetravALA sthavira Ajehila ziSya hatA, Arya jehilane mAragetravALA sthavira AryaviSNu ziSya hatA, AryaviSNune zaitama getravALAsthavira AryakAlika ziSya hatA, AryakAlikane maitama getravALA sthavira AryasaMpalita tathA vira Aryabhadra nAmanA be ziSya hatA. A be sthavirene ga tama getravALA sthavira AryavRddha ziSya hatA, sthavira AryavRddhane gautama gotravALA sthavira AryasaMghapAlita ziSya hatA. Arya saMghapAlitane kAzyapagetravALA sthavira AryahastI ziSya hatA, sthavira AryahastIne suvrata zetravALA sthavira Aryadharma ziSya hatA, Aryadharmane kAzyapa zetravALA sthavira AryasiMhaziSyahatA. AryasiMhane kAzyapagevavALA sthavira Aryadharma ziSya hatA ane zrI Aryadharmane sthavira AryasaMDila ziSya hatA. Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama vyAkhyAna. 409 eja hakIkatane padyamAM nIce pramANe saMgrahita karavAmAM AvI che.-- gAtama gotravALA phalgumitrane, vasiSTha geAtravALA dhanagarane, kucchageAtravALA zivamUrtine tathA kozika getravALA duya kuSNune vaMdu chuM'. (1). temane ziravaDe namIne kAzyapa geAtravALA laddane, kAzyapa geAtravALA nakSatrane ane kAzyapa gAtravALA rakSane paNa vaMduM chuM.(2), gotama geAtravALA A nAgane, visiSTha geAtravALA jehuilane, mADhara gAtravALA viSNune ane gotama gAtravALA kAlikane vaMduM chuM. (3). gaitama gAtravALA kumAra saMpalita tathA Abhane namuM chuM; temaja gautamagAtravALA sthavira Arya vRddhine paNa vaOM ... (4). temane mastaka vaDe namIne sthirasava, cAritra jJAnasaMpanna, kAzyapa gAtravALA sthavira saMghapAlitane namuM chuM. (5). kSamAnA sAgara, dhIra ane phAlguna mAsanA zukala pakSamAM kALa dharma pAmela, kAzyapa gotravALA A hastine vaMduM chuM (6). zIlalabdhIthI saMpanna ane jemanA dIkSAmahAtsavamAM devAe uttama chatra dhAraNa karyuM hatu te sunnata gAtravALA A dhama ne huM vaMdu chuM. (7). kAzyapagAtravALA A hastone tathA meAkSasAdhaka Aya dharma ne temaja kAzyapa geAtravALA Asihune ane kAzyapagAtravALA A dharmane paNa vakru OM (8). temane mastaka vaDe vaMdIne sthirasanna, cAritra jJAnasaMpanna gotama geAtravALA sthavira Aya jakhane vaMdu chuM. (9). mRduM-madhura saraLa, mAyArahita tathA jJAna darzana ane cAritrayukta, kAzyapa gAtravALA sthavira nadritane paNa vajjuM chu. (10). sthira cAritravALA ane uttama sandhyatva temaja sattvazIla, mADhara geAtravALA devaddhi gaNi kSamAzramaNane vaMduM chuM. (11). anuyoganA dhAraka, zrIra, matinA sAgara ane mahA satvatratA, vaccha gAtravALA Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalapasatra sthira, gupta kSamAzramaNane vaMduM chuM. (12). jJAna darzana ane cAritrane viSe susthita, guNathI mahAnuM ane guNavaMta evA sthavira kumAra dharmagaNine vaMdu chuM. (13). svArtha rU5 ranothI bharelA ane zama, dama tathA mArdava Adi guNasaMpanna, kAzyapa getravALA devaddhi kSamAzramaNane paNa vaMduM chuM. Vil : * daSTi ke Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna samAcArI rUpa trIjI vAcanAH paryuSaNA kayAre karavI? te kALa ane te samayane viSe varSAkALanA eka mAsa ane vIsa divasa gayA bAda zramaNa bhagavAna zrI mahAvIre cAmAsAmAM pa SaNApa karyu che. ahiM ziSya prazna kare che keH-- varSAkALanA eka mAsa ane vIsa divasa gayA bAda zramaNa bhagavAna zrI mahAvIre cAturmAsamAM paryuSaNApa karyuM che, ema kahevAmAM ApanA ze| hetu che ? " gurU tenA uttara Ape cheH-- (1) " kAraNa ke te samaye gRhasthAnAM ghara prAya: sAdaDIthI DhAMkelAM hAya che, cunAthI dhALelAM hAya che, ghAsa vigerethI AcchAdita karelAM hAya che, chANu AdithI lIMpelAM hAya che, vADa vigerethI rakSAyelAM hAya che, khADAM-khaDIyAvALI viSamabhUmi khAdIne samAna karelI hAya che, pASANunA kaTakAthI ghasIne kAmala karelAM hAya che, dhUpathI sugaMdhita karelAM hAya che, paranAla gAThavIne pANIne javAnA mArga karelA haiAya che ane khALe! paNa barAbara taiyAra thai gai hoya che. e rIte gRhasthAe peAtAne mATe peAtAnAM ghara acitta karI rAkhyAM hAya che, eTalAja mATe ema kahevAya che ke varSAkALanA eka mAsa ane vIsa divasa gayA pachI zramaNa bhagavAna zrI mahAvIre cAmAsAmAM payuMSaNApa karyuM, " ( eka mAsa ne vIsa divasa pachI paryuSaNA karavI, eTale tyAM cAmAsAnA bAkInA kALa sthiti karavAnuM kahevu, jethI te AralanA nimitta muni na thAya, e rahasya che. ) (2) tevIja rIte gaNadharAe paNa varSAkALanA eka mAsa ane vIsa divasa gayA bAda cAmAsAmAM paryuSaNApa karyuM che. " Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAra zrI kalpasUtra ( 3 ) " tevIja rIte gaNudhareAnA ziSyae paNa varSokALanA eka mAsa ane vIsa divasa gayA bAda pa SaNApa karyuM che." ( 4 ) " tevI ja rIte sthavirAe paNa varSAkALanA eka mAsa ane vIsa divasa gayA bAda paryu SaNApa karyu che. ' te . ( 5 ) " tevI ja rIte A paNAe karIne athavA vratasthavirapaNAe karI vatA Adhunika zramaNa niyaM thA je vihAra karI rahyA che te paNa varSAkALanA eka mAsa ane vIsa divasa gayA bAda paryuSaNApa kare che, " ( 6 ) " tevI ja rIte amArA AcArya ane upAdhyAya paNa varSAkALanA eka mAsa mane vIsa divasa gayA bAda pa SApa kare che. " ( 7 ) " tevI ja rIte ame paNu varSAkALane eka mAsa ane vIsa divasa gayA bAda cAmAsAmAM paryuSaNApa karIe chIe. " arthAt bhAdaravA zudghi pa nI pahelAM paNa pa SaNApa karavu... ka2e che, paraMtu bhAdaravA zuddhi 5 nI rAtrI udbha'ghavI kalpe nahIM. ( ahIM payu SaNA eTale vArSika parva samajavuM. ) adhika mAsanI carcA paryuM SaNamAM pi2 ane uSA ema be zabda che. pira eTale sarva prakAre ane uSaNa eTale vasavuM. paryuSaNA e prakAranI che:eka gRhijJAtA-gRhasthAe jANelI ane bIjI gRhmajJAtA-gRhasthAe nahIM jANelI, temAM gRhyajJAtA e kahevAya ke jemAM varSo ( cAmAsA ) ne ceAgya pITha ( pATalA ) phalaka ( pATa ) Adi prApta karye chate kalpamAM ( bRhat kalpa ) kahela dravya kSetra kALa ane bhAvarUpa sthApanA karavAmAM Ave che ane te ASADha pUrNi mAnI aMdara karavAmAM Ave che. paraMtu ceAgya kSetranA abhAve Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna 4i3 pAMca pAMca divasanI vRddhithI dasa patithinA krama vaDe zrAvaNu vida amAsa sudhI ja karavAmAM Ave che. grAhajJAtA paNa che prakAranI che. eka sAMvatsarika kRtya viziSThA-sAMvatsarika kRtyoe karIne yukta ane bIjI gRhijJAta mAtrA eTale mAtra gRhasthAe jANelI, temAM sAMvatsarika pratikramaNa, leAca, aThamanA tapa, sa jInezvarAnI bhaktipUjA ane saMghanuM paraspara khamavuM vigere sAMvatsarika kRtyA che ane te nRtyAe karIne yukta evI payu SaNA bhAdaravA zuddhi paMcamIne divase ja ane kAlikAcA nA Ade zathI caturthIne divase paNa karavAmAM Ave che. mAtra gRhasthAe jALelI te echeke je varSamAM adhika mAsa hAya te va mAM cAmAsAnA divasathI mAMDIne vIza divase muni * ame ahIM rahyA chIe ' ema prazna karanAra gRhasthAnI AgaLa he, te paNa jaina TIpaNAne anusAre. kAraNa ke yuganI madhyamAM pASa tathA yugane aMte ASADha mAsanI vRddhi thAya che, paNa bIjA kAi mAsanI vRddhi thatI nathI. te TIpaNuM paNa hamaNAM tatlRna jaNAtuM nathI. tethI ( aSADha pUrNimAthI ) pacAsa divaseja pa`SaNA karavI yukata che ema vRddha AcAryoM kahe che. ahIM koi zaMkA kare ke " zrAvaNa mAsanI vRddhi haiAya tyAre ( bIjA ) zrA* vaNa zudi caturthIne divaseja paryuSaNA karavI yukata che, paNu bhAdaravA zuddhi catuthI ne divase yukata nathI, kemake tethI eMzI divasa thavAthI vAtALa savIsarANa mAtte vistRte ' eTale varSAkAlanA eka mAsa ane vIza divasa gayA bAda e vacanane khAdhA Ave che. " teA uttaramAM kahevAnu ke he devAnupriya ! te tu emaja kahetA hai tA te tema nathI, kAraNa ke evI rIte te Azvina mAsanI vRddhi thavAthI cAmAsAnuM kRtya ( bIjA ) A zvina mAsanI zukala caturdazIeja karavuM joie, kemake kArtti ka Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 zrI kalpasUtramAsanI zukala caturdazIe karavAthI se divasa thAya ane tethI 'samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse viikaMte sittari rAraMDhihiM zerdi" eTale " zramaNa bhagavAna zrI mahAvIre varSAkAlanA eka mAsa ane vIza divasa gayA bAda ane sittera divasa bAkI rahe chate" (payuMSaNa karI) e samavAyAMga sUtranA vacanane bAdhA Ave. valI ema paNa kahevuM nahIM ke mAsAM te ASADha Adi mAsathI pratibaddha che, tethI kArtika comAsAnuM kRtya kArtika mAsanI zukla caturdazIeja karavuM cukata che ane divasanI gaNatrIne viSe adhika mAsa kAlacUlA tarIke hevAthI tenI avivakSAne laIne sittera divasoja thAya che te samavAyAMganA vacanane kayAMthI bAdhA Ave ?" jema comAsA ASADha Adi mAsathI pratibaddha che, tema payuMSaNa paNa bhAdaravA mAsathI pratibaddha che, tethI te bhAdaravAmAM ja karavI. divasanI gaNatrIne viSe adhika mAsa kAlacUlA tarIke che. tethI tene gaNatrImAM levAne nahi hovAthI pacAsaja divaso thAya, to pachI eMzInI vAta paNa kyAMthI Ave ? ane payuMSaNa bhAdaravA mAsathI prati baddha che ema kahevuM te paNa ayukta nathI. kAraNa ke te pramANe ghaNA Agamane viSe pratipAdana kareluM che. dAkhalA tarIke "anyadA paryuSaNano divasa Avye chate AryakAlaka sUrie zAlivAhanane kahyuM ke bhAdaravA sudi paMcamIe paryuSaNa che ItyAdi. paryuSaNa kalpanI cUrNimAM kahyuM che. valI zAlivAhana rAjA je zrAvaka hate te kAlaka sUrine AvelA sAMbhaLIne sanmukha javA nIkalyo ane zramaNa saMgha paNa nIkaLe. mahA vibhUti kAlaka sUrie praveza karIne kahyuM ke "bhAdaravA suda paMcamIe paryuSaNa karavI." zramaNa saMghe te kabula karyuM. tyAre rAjAe kahyuM ke te divase kAnuvRttie IdramahesavA hevAthI payuMSaNA thaI zakaze nahIM, Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna. 415 te chaThane divase paryuSaNa karIe." AcArye kahyuM ke "(paMcamI) atikramavI na joIe." tyAre rAjAe kahyuM "AgaLa cethane divase paryuSaNA karIe." tyAre AcArye kahyuM e pramANe che." pachI ceAthe paryuSaNA karI. e pramANe yugapradhAna kAraNe cothA pravartAvI, ane te sarva sAdhune mAnya che. ItyAdi nizItha carNi nA dazamA udezAmAM kahyuM che. evI rIte jayAM kaI jagAe paNa paryuSaNAnuM nirUpaNa Ave tyAM bhAdrapada saMbadhIja jANavuM; paraMtu koI paNa Agamane viSe "mavAsudapaMcamI potavitti ' eTale bhAdaravA sudi paMcamIe paryuSaNa karavI e pAThanI mAphaka "mivadvimAriNe tAvaLakuvaMramI panosavinatti" eTale abhivaddhita varSamAM zrAvaNa sudi paMca mIe paryuSaNa karavI e pATha upalabdha thatuM nathI. tethI kArtika mAsathI pratibaddha caturmAsika kRtya karavAmAM jema adhika mAsa pramANunathI, tema bhAdaravA mAsathI pratibaddha paryuSaNA karavAmAM adhika mAsa pramANu nathI, mATe kadAgrahane choDI de. valI adhika mAsa zuM kAgaDe bhakSaNa karI gayA che ? athavA zuM te mAsamAM pApa lAgatuM nathI ke bhUkha lAgatI nathI ? ItyAdi upahAsya karIne tAruM potAnuM ghelApaNuM pragaTa na kara. kAraNa ke tuM paNa adhika mAsa hete chate eTale tera mAsa chate sAMvatsarika khAmaNAmAM "varasAduM mAtA ItyAdi bolatAM adhika mAsane aMgIkAra karato nathI. e pramANe caturmAsika khAmaNamAM adhika mAsa hoya te paNa "saruM mAthuM ItyAdi ane pAkSika khAmaNamAM adhika tithi hoya tepaNa "parasavuM vivA" e pramANe tuM bele che. tevIja rIte navakalpa vihAra Adi lekesara kAryane viSe paNa belAya che. (daza kalpa kahe Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAMDha mAre hAvAhI adhika caturdazIne lekhaka jema caturdazI. bIjI caturdazIe 416 zrI kalpasatravAtA nathI.) valI mATe mAre tyA' ityAdi, sUryAcArane viSe paNa temaja kahevAya che. lekamAM paNa dIvAlI, akSayatRtIyA Adi parvane viSe temaja vyAja gaNavA Adine viSe adhika mAsa gaNAtA nathI, te paNa tuM jANe che. vaLI sarve zubha kAryo adhika mAsa napuMsaka che tethI, temAM na karavAM ema kahIne nyAtizAstramAM tene niSedha kare che. vaLI bIje mAsa adhika hoya tenI vAta te bAju para rahe, paNa je bhAdare mAsa adhika hoya to paNa pahelo bhAdare apramANuja che (eTale bIjA bhAdrapadamAM saMvAsarIparve karavAmAM Ave che.) jema caturdazI. adhika hoya te pahelI caturdazIne lekhAmAM nahIM gaNIne bIjI caturdazIe pAkSika kRtya karavAmAM Ave che, tema ahIM paNa jANavuM. valI je ema hoya te "apramANa ( adhika ) mAsamAM devapUjA, munidAna ane Avazyaka Adi kAya paNa na karavA joIe" ema kahIne tArA adhaNane capala na kara; kAraNa ke dinapratibaddha devapUjA, munidAna vigere kRtya che te te hamezAM karavAM ja joIe ane je sadhyA Adi samaya pratibaddha Avazyaka Adi kRtya che te paNa dareka saMdhyA samaya pAmIne karavAM ja joIe ane bhAdrapada Adi mAsathI pratibaddha je karyo che te be bhAdvapada heya te kayA bhAdrapadamAM karavAM? tenA vicAramAM prathama bhAdrapadane avagaNIne (nahIMgaNune) bIjA bhAdrapadamAM te karavAM ema samyak prakAre vicAra kara. 1lI je, aceta evI vanaspatio paNa adhika mAsa aMgIkAra karatI nathI, jethI adhika mAsane tyajIne bIjA mAsamAM puSita thAya che. * vyAja, bhADuM, pagAra vigeremAM hiMdu mAsanI gaNatrIe, hAlamAM adhika mAsanuM vadhAre levA devAmAM Ave che te navIna pravRtti che. tethI ja te karAra lakhavo paDe che. Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna. 417 te mATe Avazyaka niryuktimAM kahyuM che ke kuThThI vaLavArA, cUagaNA ahimAsayaMmi ghuThUmi ! tuha na khamaM phulleuM, jai paJcaMtA #ti sumaraDuM | 2 | bhAvArtha-he Amra vRkSa ! adhika mAsanI uddaghASaNa thaye chate kadi karanAM phUla te le paNa tane phUlavuM ghaTe nahIM, kemake tethI tuccha jAtinA vRkSo tArI hAMsI karaze. vaLI kaI "mibiM ivINA retu vIsaramANe" e vacanabala vaDe mAsa adhika hoya tyAre vIza divaseja leca Adi kRtyayukta paryuSaNa kare che te paNa ayukta che, kAraNa ke "nivaDhigaMti vImA e vacana gRhijJAta (paryuSaNa) mAtranI apekSAe che. anyathA "kAsamAsA poviMti puNa raso, sesanAruM posavaMtALuM vavatti' eTale ASADha mAsamAM paryuSaNA karavI e utsarga che ane bAkInA kALamAM paryuSaNa karavI e apavAda che. evA zrI nizItha rNinA dazamA uddezAnA vacanathI ASADha pUrNimAeja lAca Adi kRtyayukta paryuSaNuM karavI joIe. (paNa te caturmAsa rahevAnI apekSAnuM vacana che, kRtyaviziSTa paryuSaNa karavA mATe nathI, tethI ja tema karavAmAM AvatuM nathI. ) A saMbaMdhamAM vadhAre kahevuM vyartha che. ka95ne viSe kahelI dravya, kSetra, kAla ane bhAvarUpa sthApanA A pramANe che. dravyasthApanA-tRNa, Dagala, chAra, mallaka Adine paribhega karo ane sacitta Adine tyAga karo. temAM sacitta dravya eTale ati zraddhAvALA rAjA ane rAjAnA pradhAna sivAya ziSyane dIkSA ApavI nahIM. acitta dravya eTale vastra Adi grahaNa karavAM nahIM ane mizra dravya eTale upadhi sahita * kuMDI vigere. - rAjA ke pradhAna dIkSA levA Icche to tene ApavI. 27 Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 zrI kalpasUtraziSya grahaNa karavuM nahIM. kSetrasthApanA-eka jana ane eka gAu (pAMca gAu javuM AvavuM kalpa.) ane glAnane mATe vaidyaauSadha AdinA kAraNe cAra athavA pAMca jana kalpe. kAlasthApanA-cAra mAsa rahevuM te ane bhAvasthApanA-krodha Adine viveka ( tyAga) ane Isamiti Adine viSe upayoga, 8 dizAne avagraha 2 comAsu rahelA sAdhu athavA sAdhvIone cAre dizA ane vidizAmAM eka jana ane eka gAune (eTale pAMca gAuna) avagraha kape. avagraha karIne kathAniva" kahyuM che. temAM atha e avyaya che ane landa zabda vaDe kAla jANa. temAM je. TalA vakhatamAM bhIne hAtha sukAI jAya teTalA kAlane jaghanya landa kahe che. pAMca ahArAtrine utkRSTa landa kahe che, ane tenI vaenA kAlane madhyama landa kahe che. landa kAla sudhI paNa eTale teTalo vakhata paNa avagrahane viSe rahevuM kaze, paNa avagrahathI bahAra rahevuM ka9pe nahIM. api zabdathI aladmapi eTale bahu kAla sudhI cha mAsa eka sAthe avagrahamAM rahevuM ka9pe. paNa avagrahanI bahAra rahevuM kape nahIM. gajendrapada Adi parvatanI me. khalAnAM grAmene viSe rahelA sAdhu sAdhvIone upAzrayathI chae dizAmAM ( javAno) aDhI koza ane javAAvavAne pAMca kezane avagraha hoya che. ahIM "vidizAmAM" ema kahe che te vyAvahArika vidizAnI apekSAe che, kAraNa ke naizcayika vidizA enuM ekapradeza paNuM hevAthI tyAM javAne asaMbhava che. aTavI (jaMgala), jaLa AdithI vyAghAta thaye chate traNa dizAne, be dizAno athavA eka dizAne avagraha bhAva ( samAja ). 9 Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna. 3 comAsu rahelA sAdhu athavA sAdhvIone cAre dizA ane vidizAmAM eka jana ane eka gAu bhikSAcaryAe javuM-AvavuM kape. 10. jayAM nadI nitya puSkaLa pANIvALI hoya ane nitya vahetI hoya tyAM sarva dizA ane vidizAmAM eka yojanA ane eka gAu bhikSAcaryAe javuM AvavuM kape nahIM. 11. ku NAlA nAmanI nagarIne viSe airAvatI nAmanI nadI hamezAM be gAu vahetI che. tevI nadI thoDuM (uMDuM) pANI hovAthI udbhaghavI kape che ke jyAM A pramANe karI zakAya. kevI rIte karI za. kAya? te kahe che: eka paga jaLamAM rAkhIne ane bIjo paga stha. la upara rAkhIne eTale pANIthI upara-adhara rAkhIne AvI, rIte je jaI zakAya to cAre dizA ane vidizAmAM eka yojana ane eka gAu (bhikSA nimitte) javuM-AvavuM kape. 1ra. jyAM pUrvokata rIti pramANe na jaI zakAya tyAM sAdhune cAre dizA ane vidizAmAM teTaluM javuM-AvavuM kape nahIM ane jyAM e pramANe na karI zakAya ane pANI vileDIne javuM paDe tyAM javuM kahyuM nahIM. jaMghArdha sudhI pANuM hoya te dakasaMghaTTa kahevAya. nAbhi sudhI pANuM hoya te lepa kahevAya ane nAbhithI upara hoya te lepopari kahevAya. tyAM zeSa kAlamAM traNa vAra dakasaMghaTTa thaye chate kSetra haNAya nahIM eTale tyAM javuM kalpa, e bhAva jANa. varSakAlamAM sAta vAra dakasaM ghaTTa thAya to paNa kSetra haNAya nahIM. zeSa kAlamAM cethA ane varSAkAlamAM AThame dakasaMghaTTa thaye chate kSetra haNAya che. lepa te eka paNa hoya te kSetrane haNe che tethI nAbhi sudhI jaLa hoya te javuM ka9pe nahIM, te pachI te popari eTale nAbhinI upara jaLa hoya to tenI te vAta ja zI karavI? 13. ke teTalA pahoLA pravAhavALI. Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 zrI kalpasUtra gurUnI AjJAnuM pAlana ? 4 cAmAsu rahelA kAi sAdhune gurUe A pramANe prathamathI kahI rAkhelu hAya ke " huM ziSya ! glAna sAdhune amuka vastu lAvI Apaje. ' tyAre te sAdhune ( te vastu ) lAvI ApavI kepe, paNa tene peAtAne te vAparavI kalpe nahIM. 14. cAmAsu` rahelA kAi sAdhune gurUe A pramANe prathamathI kahelu hAya ke * he ziSya ! ( amuka vastu ) tuM pAte leje, ' tyAre tene lethI kalpe, paNa tene ( bIjAne ) ApavI kalpe nahIM. arthAt ema kahelu hAya ke ' tuM pAteja leje, glAnane khIjo Apaze,' tyAre tene peAtAne levuM ka2e, paNa ApavuM kahyuM nahIM. 15. cAmAsu rahelA kAi sAdhune gurUe prathamathI kahI rAkhelu hAya ke juziSya ! tu lAvI Apaje ane tuM pAte paNa leje, ' tyAre tene lAvI ApavuM paNa kahyuM ane levuM paNa kalpe. arthAt tuM Apaje ane leje ema kahI rAkhelu hAya te| Apavu ane levuM e ane paNa ka2e che. 16. * vigayatyAga cAmAsu rahelA ( amuka) sAdhu ane sAdhvIone vigaya levI kalpe nahIM. te sAdhu sAdhvI kevAM ? haSTa eTale tarUNa avasthAne lIdhe samartha, ( tarUNa paNa keTalAka rAgI ane nila zarIravALA hAya che tethI kahyuM che ke ) ArAgya ane balavaMta zarIravALA sAdhuone, have pachI kahevAmAM Avaze evI nava rase karIne pradhAna vikRtio ( vigardae ) vAraMvAra khAvI kahyuM nahIM. te vikRti A pramANe jANavI: dudha 1, dahIM 2, mAkhaNa 3, thI 4, tela 5, gALa 6, madha 7, madya 8, ane mAMsa 9. ma bhIkSNanA grahaNa karavAthI kAraNe ka2e che ema samajavuM ane nava Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna. 41 nA grahaNa karavAthI koi divasa pakvAnna paNa grahaNa karAya che. temAM vikRtie sAMcayikA ane asAMcayikA e be prakAranI che. temAM dudha, dahIM, pakavAnna e nAmanI bahu kALa sudhI rAkhI zakAya nahIM te asAMyikA jANavI. rAganA kAraNe, gurU, khALa smAdine upagraha karavAne arthe athavA zrAvakanA nima MtraNathI te levI. ghI, tela ane gALa e nAmanI traNa vikRti sAMcayikA jANavI. te traNa vikRti pratilAlatA gRhasthIne kahevuM ke ' hajI ghaNA vakhata rahevAnu che tethI ame glAna Adine mATe laizu ' tyAre te gRhasthI kahe ke " cAmAsA sudhI lejo, te ghaNI che. ' tyAre te levI ane ALa Adine devI, paNa tarUNune ApavI nahIM. jo ke madha, mAMsa ane mAkhaNanA (munine) jAvajIva sudhI tyAga hoya che; tepaNu atyaMta apavAda dazAmAM khAdya prabhAga vigerene mATe kAI divasa grahaNa karavI, paNa cAmAsAmAM te sarvathA niSedha che. 17 " " glAna bImAranI sevA-suzruSA 6 6 cAmAsu rahelA sAdhuone viSe vaiyAvacca karanArA munie gurUne prathamathI ema kahI rAkhelu hAya ke * he bhagavan ! glAnane mATe kAMi vastune khapa che? " e pramANe vaiyAvacca karanAra kArya munie pUchaye chate te gurU kahe ke * glAnane vastu joIe chIe ! joitI hAya teA glAnane pUcheA ke dudha vigere keTalI vigayane tamane khapa che?" te glAne peAtAne joItA pramANumAM kahyu chate te vaiyAvacca karanAre gurUnI pAse AvIne kahevu ke ' glAnane ATalI vastunA khapa che. ' tyAre gurU kahe ke ' jeTaluM pramANa te glAna kahe che teTalA pramANamAM te vigaya tAre levI. '" pachI te vaiyAvacca karanAra gRhastha pAse * e navathI jUdI vigaya che Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 zrI kalpasUtra mAge ane mAgaNI karatAM vaiyAvacca karanAra dudha vigere te vastu prApta thAya te pachI glAne kahyA pramANa jeTalI maLe eTale rAkhe, thayuM ema gRhasthane kahe. gRhastha ema kahe ke "he. bhagavan! "thayuM " ema kema kaho cho?" tyAre sAdhu kahe ke glAnane eTaleja khapa che," A pramANe kahetA sAdhune kadAca gRhastha kahe ke "he Arya sAdhu! tame grahaNa karo. glAne bhejana karyA bAda pakvAnna Adika je kAMI vadhe te tame khAje, dudha Adika pIje." kavacit pAdikSittine badale dakSitti jovAmAM Ave che. tyAre ema artha kare ke "glAne bhejana karyA bAda je kAMI vadhe te tame khAje ane bIjAne Apaje.' ema teNe (grahastha) kahyuM chate adhika levuM kalpa. paNa glAnanI nizrAe kRddhithI potAne mATe levuM kape nahIM. glAnane mATe mAgI ANela AhArAdi maMDaLImAM ANavuM nahIM. 18. aniMdanIya ghare 7 comAsu rahelA sAdhuone te prakAranAM aniMdanIya ghare, jevAM ke teoe athavA bIjAoe zrAvaka karelAM hoya (zrAvakIkutAni) pratyayavaMta athavA prIti upajAvanArAM hoya, athavA dAnane viSe sthiratAvALAM heya, nize ahIM mane maLaze e jyAM vizvAsa hoya, jyAM sarva yatione praveza saMmata hoya, jene ghaNA sAdhuo saMmata (ISTa)hoya athavA jyAM gharanAM ghaNuM manu bene sAdhuo saMmata hoya tathA jyAM dAnanI AjJA daI rAkhI hoya athavA sarva sAdhuo sarakhA che ema dhArIne jyAM laghu ziSya paNa ISTa hoya, paraMtu mukha joIne TIluM karAtuM na hoya tevAM gharane viSe, joItI vastu aNadIThe A pramANe kahevuM kape nahIM ke "he AyuSyaman ! A vastu che?" ema nahIM joyelI Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna, 423 vastune mATe pUchavuM kape nahIM e artha jANo. "he bhagavana ! te zA mATe ?' e pramANe ziSya prazna karavAthI gurU kahe che ke zraddhAvAna gRhastha mUlyavaDe lAve ane je mUlyavaDe na maLe te ghaNI zraddhAne lIdhe cerI paNa kare." kRpaNanA ghera vastu aNadIThe paNa mAgavAmAM deSa nathI. 19 vaiyAvRtya - 8 comAsu rahelA ane hamezAM ekAsaNuM karanAra sAdhune sUtra pirUSI kIdhA pachI eka vAra gocarI javAnA kALe gRhasthanuM ghara kape che eTale bhAta ane pANIne athe gRhasthanA gharamAMthI nIkaLavuM ane praveza kare kape che, paNa bIjI vAra kape nahIM. anyatra kahetAM AcArya AdinI vaiyAvRtya karanArAone vajIne e artha che, teo je eka vAra bhejana karavAvaDe vaiyAvRtya karI na zake te be vAra paNa bhejana kare, kAraNa ke tapathI vayovRjya zreSTha che. AcAryanI vaiyAvRtya karanArA, upAdhyAyanI vaiyAvRtya karanArA, tapasvInI vaiyAvRtya karanArA, temaja glAnanI vaiyAvRtya karanArA sAdhuone varjIne bIjA sAdhu eka vAra bhajana kare. jyAMsudhI vyaMjana kahetAM mUcha, dADhI, bagala AdinA vALa na AvyA hoya tyAMsudhI ziSya ane ziSyane paNa be vakhata bhejana karavAmAM doSa nathI. athavA je vezyAvRtya karanAra hoya te vaiyAvRtyakara jANu. (tene paNa be vAra kape che.) bAvAzra vaiyAvRcazca bhAvArthavaiyAvRau evI rIte upAdhyAya Adine viSe paNa jANavuM. tethI AcArya, upAdhyAya, tapasvI, glAna ane laghu ziSyanI vayAvRtya karanArAne be vakhata bhejana karavAmAM paNa deSa nathI e artha samaja. 20 . . . gocarI . - comAsu rahelA ekAMtare upavAsa karanAra sAdhune A have piDanI vaca karanAra eka vAhana vALa Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra pachI kahIzuM eTaluM vizeSa che. te savAramAM gocarI javA mATe, (upAzrayathI ) nIkaLIne pahelAM ja zuddha prAsuka AhAra (ANa) khAIne, chAza Adika pIIne, pAtarAMne nirlepa karIne-vastrathI luMchI nAkhIne ane pramAne-peI nAkhIne te je calAvI zake te teTalAja bhejana vaDe te divase rahevuM ka9pe che. je te sAdhu AhAra zeDa thavAthI na calAvI zake te tene bIjI vAra gRhasthane ghera bhAta pANuMne mATe nIkaLavuM ane pesavuM kape che. 21. cemAsu rahelA nitya chaThTha karanAra sAdhune gRhasthane ghera bhAta pANIne arthe nIkaLavA ane pesavAne be gocarInA kAla kalape che eTale be vakhata gocarIe javuM ka9pe che. 22. comAsu rahelA nitya aThThama karanArA sAdhune gRhasthane ghera bhAta pANIne athe nIkaLavA ane pesavAne traNa gocarInA kALa kape che eTale traNa vAra carIe javuM ka9pe che. 23. comAsu rahelA nitya aThThama uparAMta tapa karanAra sAdhune gRhasthane ghera bhAta pANIne arthe nIkaLavA ane pesavAne sarve necarInA kALa kape che eTale cAra, pAMca vigere vakhata gecarIe javuM kape che jyAre IcchA thAya tyAre gocarI lAve, paNa savAramAM lAvelI rAkhI zake nahIM, kArache ke tethI saMyama, jIvasaMsakti, sapaDyANa Adi dene saMbhava thAya che. 24. e pramANe AhAravidhi kahIne have pIvAnA padArthonI vidhi kahe che. pANI comAsu rahelA nitya ekAsaNuM karanAra sAdhune sarva prakAranAM pANI kApe che. te sarva eTale AcArAMgamAM kahelAM ekavIza prakAranAM athavA ahIM je kahevAmAM Avaze te nava prakAranAM pANI samajavAM. temAM AcArAMgamAM kahelAM pANI A pramANe che ja sarSa sudhI jAya tethI tenuM viSa saMkrame. Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna. 42pa uttedima 1, saMdima 2, kaMDaledaka 3, tuSAdaka 4, tilaka 5, jadaka 6, AyAma 7, vIra 8, zuddhavikaTa 9, aMbaya 10, aMbADaka 11, kaviThTha (kapiththa) 12, mauliMga (mAtaliMga) 13, dakha (drAkSa) 14, dADima 15, kharajUra 16, nAlikera 17, kayara 18, berala 19, Amalaga 20 ane ciMcAnAM pANI 21. prathama aMga (AcArAMga) ne viSe kahelAM che. temAMthI prathamanAM nava te ahIM paNa kahelAM che. jemAsu rahelA ekAMtare upavAsa karanAra sAdhune traNa prakAranAM pANI levAM kape te A pramANe udima eTale ATA vigerethI kharaDAyelA hAtha AdinA dhaNanuM pANI 1, saMrvedima eTale pAMdaDAM Adi ukALIne ThaMDA pANI vaDe je pANI siMcana karAya te 2, ane cokhAnA dhaNanuM pANI 3. comAsu rahelA nitya chaThTha karanAra sAdhune traNa prakAranAM pANI levAM kape te A pramANe-talanA gheNunuM pANI 1, vIhi (DAMgara) Adi tuSanA dhaNunuM pANI 2, ane javAnA dhaNanuM pANa 3. cemAsu rahelA nitya aThThama karanAra sAdhune traNa prakAranAM pANI levAM kape te A pramANe -AmAyaka eTale esamANa 1, vIra eTale kAMjInuM pANI 2 ane zuddhavikaTa eTale unuM pANuM 3. comAsuM rahelA aThThama uparAMta tapa karanAra sAdhue eka unuM pANI levuM ja kape che. te paNa sikyu rahita hoya te kalpa, paNa sikastha sahita hoya te na kape. comAsuM rahelA anazana karanAra sAdhune eka unuM pANI levuM kape che, te paNa sikyu rahita paNa siccha sahita nahIM, te paNa gaLeluM ka9pe paNa tRNa Adi lAgavAthI aNagala na kahape, te paNa parimita kalpa ( 1 kaI paNa prakArano dANo. Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 zrI kalpasUtra paNa aparimita nahIM, te paNa kAMika thADuM levu', paNa bahu thADu levuM nahIM, kemake tethI tRSA upazama pAmatI nathI, 25. datta 10 cAmAsu rahelA hRttinI saMkhyA ( abhigraha ) karanArA sAdhune bhAjananI pAMca datta ane pANInI pAMca dRtti, athavA bhAjananI cAra tti ane pANInI pAMca dRtti, athavA bhejananI pAMca vrutti ane pANInI cAra datti levI kalpe che. tyAM gheADuM athavA ghaNuM je eka vAra ApavAmAM Ave che te dRtti kahevAya che. temAM lavaNAsvAdana* pramANamAM paNa leAjana Adi grahaNu karatAM eka vrutti thAya, kAraNa ke lavaNu gheADu' ApavAmAM Ave che ane teTalAja pramANamAM bhAta pANI jo te grahaNa kare te te paNa tti gaNAya che. pAMca e upalakSaNa che tethI cAra, traNa, e, eka, cha athavA sAta-jeTaleA abhigraha karyo hAya te pramANe kahevI. AkhA sUtranA A bhAva che ke jeTalI dRtti bhAta pANInI rAkhelI haiAya teTalI ja tene ka2e che, paNa paraspara samAveza karavA ka2e nahIM temaja dattithI vadhAre levuM paNa kalpe nahIM. te divase teTalAja @Ajana vaDe rahevAnu tene ka2e che, paNa gRhasthanA ghera bhAta pANIne arthe khIjI vAra javuM ane pesavuM kupe nahIM. 26. zamyAtara vigere * 11 cAmAsu rahelA sAdhu sAdhvIone A (huve kaheze te) jagyAe zikSA mATe javu kalpe nahIM. eTale eka zayyAtaragraha kahetAM upAzrayanA mAlekanuM ghara ane khIjA cha ghara tajavAM joie, kAraNa ke teo najIka hAvAthI sAdhunA guNAnurAgI thavA * luNanI capaTI jeTaluM. Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna. vaDe ugamAdi doSane saMbhava rahe. kene javuM na kalpe ? niSiddha gharathI pAchA pharanArA sAdhune na kape. eTale niSiddha karelAM gharathI teone bIjI jagAe javuM kape e bhAva che. ahIM bhikSAne mATe javAmAM bahuvacanane badale eka vacana vAparela che, paNa bahupaNuM A pramANe dekhADe che. sAta gharamAM mANasothI bharapUra jamaNavAra eTale saMkhaDI hoya tyAre javuM ka9pe nahIM. ahIM arthamAM sUtrakAranA jUdA jUdA maTe che. eka valI A pramANe kahe che. niSiddha karelAM gharathI bIje jatA sAdhuone jamaNavAramAM upAzrayathI AraMbhIne sAta gharane viSe bhikSAne mATe javuM kape nahIM. eka vaLI A pramANe kahe che ke-niSiddha karelAM gharathI bIje jatA sAdhuone jamaNavAramAM upAzrayathI AraMbhIne AgaLanA sAta gharane viSe zikSAne mATe javuM ka9pe nahIM. ahIM bIjA matamAM upAzraya ( zayyAtaragRha) ane bIjA sAta ghara tajavAM e bhAva che, ane trIjA matamAM ( zayyAtaragraha) upAzraya, tyAra pachInuM eka ghara ane AgaLa sAta ghara tajavA e bhAva che. 27. jinakalpI-kalpa 12 comAsu rahelA pANipAtrI ( hAthaja che pAtra jene evA) jinakalpI Adi sAdhune esa dhuMvarI evI paNa vRSTikAya (apUkAya) paDate chate gRhasthanA ghera bhAta pAchuM mATe nIkaLavuM-pesavuM ka9pe nahIM. 28. comAsu rahelA karapAtrI jina. kalpI Adi sAdhune anAcchAdita jagyAe bhikSA grahaNa karIne AhAra kare kape nahIM. anAcchAdita sthAne tene AhAra karatAM je akasmAt varSAda paDe te zikSAne cheDe bhAga khAIne ane thaDe bhAga hAthamAM laIne tene (AhAranA cheDA bhAga- vALA hAthane) bIjA hAtha vaDe DhAMkIne hRdayanI AgaLa DhAMkI rAkhe athavA kAMkhamAM DhAMkI rAkhe ane e pramANe karIne graha Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 zrI kalpasUtrasthAe pitAne nimitte AcchAdita karelAM ghara pratye jAya athavA jhADanAM mUla pratye jAya ke jevI rIte tyAM te sAdhunA hAtha upara pANI, pANInAM moTAM biMduo athavA nAnAM biMduo virAdhanA kare nahIM eTale paDe nahIM. jo ke jinakalpI Adi dezanadaza pUrvadhara hovAthI prathamathI ja temane varSAdane upayoga thAya che (varSAda thaze ke nahIM te jANe che, ane tethI ardha khAdhA bAda javuM paDe e saMbhavatuM nathI, te paNa chadmasthapaNune laIne kadAcita anupayoga paNa thAya. 29. kahelA arthane ja jaNAvatAM kahe che ke comAsu rahelA pANipAtrI sAdhune kAMI paNa pANInA chAMTA tenA upara paDe che te jinakalpI Adine gRhasthane ghera bhAta pANIne mATe nIkaLavuM-pesavuM ka9pe nahIM. 30. pANipAtrIonI vidhi e pramANe kahI. have pAtra rAkhanArA sAdhunI vidhi kahe che. sthavirakalpI 13 comAsu rahelA pAtradhArI sthavirakalpI Adi sAdhune avicchinna dhArAvaDe varasAda paDatuM hoya tyAre athavA jemAM varSAkalpa eTale varSAkALamAM oDhavAnuM kapaDuM athavA (chAparAnuM) nevuM pANIthI TapakavA mAMDe athavA ka5 (kapaDA ) ne bhedIne aMdaranA bhAgamAM (pANuM) zarIrane bhIMjAve tyAre gRhasthane ghera bhAta pANIne mATe nIkaLavuM pesavuM na kape. ahIM apavAda kahe che ke te sthavirakalpI Adine AMtare AMtare zeDI vRSTi thatI hoya tyAre athavA aMdara sutaranuM kapaDuM ane upara unanuM paDuM e bethI veSTita thayela sthavirakalpIne thoDI vRSTimAM gRhasthane ghera bhAta pANI mATe nIkaLavuM pesavuM kape. tyAM paNa ane pAvAdamAM tapasvI ane bhUkha sahana nahIM karI zake evA sAdhue 1 kAmaLI vigere. Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna. 429 bhikSAne mATe dareka AgalI vastunA abhAve unanA, uMTanA vALanA, ghAsanA athavA sutaranA kapaDA vaDe temaja tADapatra athavA palAzanA chatravaDe veSTita thaIne paNa AhAra levA jAya. 31. mAsu rahela sAdhu sAdhvIne gRhasthane ghera bhikSAlAbhanI pratijJAthI eTale ahIM mane maLaze evI buddhithI gecarIe gayela sAdhune rahI rahIne varasAda paDe te sAdhune ArAmanA nIce (bagIcAdimAM), sAMgika eTale ApaNuM agara bIjAnI upAzrayanI nIce, tene abhAve vikaTagraha eTale maMDapa ke jyAM gAmaDAnI parSadA bese che tenI nIce athavA jhADanA mUla athavA nirjala keraDA AdinA mUlanI nIce javuM kape che. 32. temA vikaTagraha, vRkSamUla Adine viSe rahelA te sAdhune tenA AvavA pahelAM rAMdhavA mAMDela bhAta vigere ane pAchalathI rAMdhavA mAMDela masUranI dAla, aDadanI dALa athavA telavALI dALa hoya tyAre tene bhAta vigere levuM kahape, paNa masUra Adi dALa levI kalpa nahIM. tene A artha che ke sAdhunA AvavA pahelAM ja potAnA mATe gRhasthAe je rAMdhavA mAMDela hoya te tene kape che, kAraNa ke tethI deSa lAgato nathI ane sAdhunA AvavA pachI je rAMdhavA mAMDayuM hoya te pazcAdAyukta thAya che ane tethI ugamAdi deSane saMbhava che tethI te levu kape nahIM. e pramANe bAkInI bane hakIkata jANavI. 33. tenA ghera te sAdhunA AvavA pahelAM masUra Adi dALa prathama rAMdhavA mAMDI hoya ane taMdula Adi pAchaLathI rAMdhavA mAMDela hoya te tene masUra Adi dALa levI kape, paNa taMdula Adi levuM kape nahIM. 34. tene ghera te sAdhunA AvavA pahelAM je baMne vastu rAMdhavA mAMDela hoya te bane tevI kalpa ane tenA AvavA pachI je baMne vastu rAMdhavA mAMDI hoya te Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 zrI kalpasUtra ane vastu levI kalpe nahIM. je cIja tenA AvavA pahelAM rAMdhavA mAMDI hAya te tene levI pe ane je cIja tenA AvavA pachI rAMdhavA mAMDI hAya te levI kalpe nahIM. 35. cAmAsu rahela sAdhu sAdhvI gRhasthane ghera bhikSA levA dAkhala thayela hAya tene jo rahI rahIne varasAda paDe te ArAmanI nIce yAvat jhADanA mUle javuM ka2e che. paNa pahelAM grahaNa karela bhAta pANI sahita bhAjanavelA atikramavI kalpe nahIM, tyAre jo varasAda baMdha na rahe te ArAma Adine viSe rahela sAdhune zuM karavuM? te kahe che:-prathama udgama AdithI zuddha AhAra khAIne, pIIne, pAtra nile pa karIne ane dhAi nAkhIne eka bAjue pAtrAdi upaka raNane rAkhIne ( zarIranI sAthe vIMTALIne) vatA varasAdamAM sUrya asta thayAM pahelAM jyAM upAzraya hAya tyAM javuM ka2e che, paNa gRhasthane gheraja te rAtrI atikramavI ( rahevI) tene kalpe nahIM, kAraNa ke ekalA bahAra vasatA sAdhune 'svaparasamutthA ' eTale peAtA thakI ane para thakI utpanna thatA ghaNA dASAne saMbhava che, temaja upAzrayamAM rahelA sAdhue paNa adhRti ( ciMtA ) kare ( te paNa kAraNa che ). 36. cAmAsu` rahelA sAdhu sAdhvI grahasthane ghera bhikSA levA dAkhala thayela hoya tene jo rahI rahIne varasAda paDe teA ArAmanI nIce yAvat jhADanA mUle javuM ka2e che. 37. have rahI rahIne varasAda paDatA hAya te jo ArAma Adine viSe sAdhu ubhA rahe te te kaI vidhie ( ubhA rahe ) te kahe che. vikaTagRha, vRkSamUla Adine viSe rahela sAdhu hAya tene ane eka sAdhvIne sAthe rahevu kahyuM nahI, eka sAdhu ane e sAdhvIone sAthe rahevuM kalpe nahIM, e sAdhu ane eka sAdhvIne sAthe rahevu' kalpe nahIM, e sAdhu ane e sAdhvIone me sAthe rahevuM kahyuM nahI', jo tyAM kAi pAMcamA kSuluka (nAnA celA) Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna. athavA celI hoya athavA te sthAna bIjAne daSTiviSaya hoya eTale bIjA joI zake tema hoya athavA bahu dvAra sahita te sthAna hoya te sAthe rahevuM kape. tene bhAvArtha A pramANe che eka sAdhune eka sAthI sAthe rahevuM ka9pe nahI, eka sAdhune be sAdhvI sAthe rahevuM kahapenahI, be sAdhune eka sAdhvI sAthe zakavuM kape nahIM, temaja be sAdhune be sAdhvI sAthe rahevuM kahape nahI. je ahIM keIpaNa laghu cele athavA elI (pAMcamuM ) sAkSI hoya te (rahevuM) kape che. athavA varasAda paDate jIte potAnuM kAma nahIM mUkanArA evA luhAra AdinI daSTie athavA te gharanA koI paNa bAraNe A pramANe pAMcamA vinA paNa rahevuM kape che, 38. cemAsu rahelA sAdhune gRhasthane ghera bhikSA levA mATe yAvat (have kaheze te rIte) rahevuM kape nahIM. tyAM eka sAdhu ane eka zrAvikone sAthe rahevuM ka9pe nahIM. e pramANe cAra bhAga che. je ahIM koI paNa pAMcame sthavira athavA stha-- virA sAkSI hoya te rahevuM ka9pe che athavA bIjA joI zake tevuM te sthAna hAya athavA bahu dvAra sahita te sthAna hoya te sAthe rahevuM ka9pe che, evI rIte sAdhvI ane gRhasthanI paNa catugI jANavI. ahIM sAdhunuM ekAkIpaNuM kahyuM che te kAraNasara sAdhune ekalA javuM paDe tene mATe samajavuM. sAMghATikane viSe, bIjA I sAdhune upavAsa hoya athavA asukha hovAnA kAraNe tema thAya che. nahIM te utsarga mAge sAdhu potAnA sahita bIje eTale be jaNa ane sAdhvI traNa jaNa vicare eTale sAthe jAya ema samajavuM. 39 14 comAsu rahelA sAdhu sAdhvIone "mArA mATe tuM * A sUtra paNa vahoravA gayA hoya ane varasAdanA kAraNathI uMmo rahevuM paDe tene mATe samajavuM.. Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43ra zrI kalpasUtra - lAvaje." e pramANe jene kahyuM hoya evA sAdhue "tArA gya huM lAvIza" ema jene jaNAvyuM nathI evA sAdhune nimite azana Adi AhAra lAvavuM nahIM. 40. "he bhagavad ! te zA mATe?" ema ziSya prazna karyo chate gurU kahe che ke "jene jaNAveluM nahIM e sAdhu ke jene mATe AhAra lAvavAmAM AvyA hoya te je IcchA hoya te AhAra kare ane IcchA na hoya te AhAra na kare ane ulaTuM A pramANe kahe ke "keNe kahyuM hatuM ke tuM A lAvyA ?" valI je IcchA vagara dAkSiNyatAe te khAya to ajIrNa AdithI du:kha thAya ane comAsAmAM kadI paraThavavuM paDe te thaMDilanA durlabhapaNane lIdhe deSApatti thAya teTalA mATe pUchIne ANavuM. 41. 15 mAsuM rahela sAdhu sAdhvIone pANIthI TapakatA (nItaratA) zarIre tathA thoDA pANIthI bhIMjAyela zarIre azana Adika (cAra prakArane) AhAra kare kape nahIM. 42. "he pUjya ! te zA mATe?" ema ziSya prazna karyo chate guru kahe che ke-jemAM lAMbe kALe pANI sukAya evAM pANI rahevAnAM sAta sthAna jinezvaroe kahelAM che, te A pramANe-be hAtha 1, hAthanI rekhA (AyurekhA Adi, kAraNa ke temAM lAMbe kALe pANI sukAya che) 2. (akhaMDa) nakha 3, nakhanA agra bhAga 4, bhamara ( AMkhanI uparanA vALa ) 5, dADhI 6 ane mUcha 7. have valI ema jANe ke mAruM zarIra pANI rahita che--jUna sukAI gayuM che tyAre te sAdhune azana Adika (cAra prakAranA) AhAra karavA kape. 43 sUphama jI 16 mAsu rahelA sAdhu sAdhvIone ahIM (jinazAsanane vize ) ni A ( have kahevAze te) ATha sUmo che, je chaghastha sAdhu sAdhvIe vAraMvAra jyAM jyAM te sthAna kare tyAM tyAM satranA Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna. 433 upadeza vaDe jANavA gya che, AMkhathI jovAno che ane jANIne tathA jeIne prAtalekhavAnAM che (pariharavAnA hovAthI vicAravA yogya che). te ATha sUkama A pramANe che-sUkSama prANe (jI) 1, sUkSma panaka kulli 2; sUkSma bIja 3, sUma harita 4, sUkSma puSpa 5, sUkSama iMDAM 6, saksa bila (dara) 7 ane sUkSama sneha (apakAya) 8. te kayA sUkSma prANe? ema ziSya pUchavAthI gurU kahe che ke tIrthakara ane gaNadharoe pAMca prakAra (varNa) nA sUkSama prANa kahyA che. te A pramANe-kALA, nIlA, rAtA, pILA ane dhoLA. eka varNamAM hajAro bhedo ane bahu prakAranA saMgo che. te sarve kRSNa Adi pAMce varNamAM avatare che (samAveza pAme che). azuddharI nAme kuMthuAnI jAti che je sthita rahelI hoya. hAlatI cAlatI na hoya tyAre te izvastha sAdhu sAdhvIonA daSTiviSayamAM (najare) turata AvatI nathI, ane asthira hAya, cAlatI hoya tyAre te chazvAstha sAdhu sAdhvIonA draSTiviSayamAM turata ( najare ) Ave che, mATe chakvastha evA sAdhu sAdhvIe te sUkSma prANene vAraMvAra jANavA, jevA ane pratilekhavAnA che, kAraNa ke teo (prANe ) cAlatA hoya tyAreja jaNAya che. paNa sthAnane viSe (sthira) hoya tyAre jaNAtA nathI. 44. bIjA sUkSama panaka te kayA? ema ziSya pUchavAthI gurU kahe che ke sUkSma panaka pAMca prakAranA kahelA che. te A pramANe-kALA, nIlA, rAtA, pILA ane dhaLA. sUkSma panaka evI jAti che ke jyAM te utpanna thAya che tyAM te teja dravyanA samAna varNavALA hoya che. te panakanI jAti chaghastha sAdhu sAdhvIe jANavAnI, jevAnI ane pratilekhavAnI che. te prAce karIne zara tumAM jamIna, kASTa Adine viSe utpanna thAya che 28 Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 zrI kalpasUtraane jyAM utpanna thAya che tyAM te dravyanA samAna varNavALI hoya che te prasiddha che. A sUkSma panaka jANavA. have sUkSama bIje kayAM che? ema ziSya gurUne pUchayAthI gurU kahe che ke-sUkSama bIje pAMca prakAranAM kahyAM che te A pramANe -kALAM, nIlAM, rAtAM, pILAM ane dheLA. kaNikA eTale nakhikA- nayuM * je lekane viSe prasiddha che tene samAna varNavALA te sUkSma bIje kahelAM che. te jIve chaghastha sAdhu sAdhvIe jANavAnAM, jevAnAM ane pratilekhavAnAM che. have sUkSama harita kaI che? ema ziSya gurUne puchayAthI gurU kahe che ke-sUkSama harita pAMca prakAranI kahelI che. te A pramANe -kALI, nIlI, rAtI pILI ane peLI. sUkSama harita e che ke je pRthivI samAna varNavALI hAya, ane te prasiddha che. sAdhu sAdhvIe jANavAnI, jevAnI ane pratilekhavAnI che. te sUkSama harita jANavI. te navIna utpanna thayela pRthvI samAna varNavALI hoya che. te alpa saMghayaNa (zarIrazakti) vALI hovAthI thoDA kALamAMja nAza pAme che. have te sUma pu kayAM che? ema zive pUchavAthI gurU kahe che ke-sUkSama puchapa pAMca prakAranAM kahelAM che. kALAthI dhaLA varNa sudhI. vRkSanA samAna varNavALAM te sUkSma pupe prasiddha che. te chaghastha sAdhu sAdhvIe jANavAnAM, javAnAM ane pratilekhavAnAM che. te sUma puSpo jANavo. have te sUkSma IMDAM kayAM che? ema ziSya pUchayAthI gurU kahe che ke-sUma iMDAM pAMca prakAranAM kahyA che te A pramANe-madhamAkhI, mAkaDa vigerenuM IMDuM te uddezAMDa 1, bhUtA je lokamAM "kulAtarA" nA nAme prasiddha che tenuM IMDuM te utkalikAMDa 2,pipilIkA eTale kIDI, tenuM IDuM te pipilikADavuM, halikA eTale gharolI athavA brAhmaNI. tenuM IMDuM te hAlakAMDa, 4. *nakhanI be bAjunI cAmaDI - karoLIyA Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna. 435 ane halloliA eTale mahileADI,saraTI je leAkamAM 'kAkDiI' kahevAya che tenuM IMDuM te haTTolikAMDa pa. te sAdhu sAdhvIe jANavAnAM, jovAnAM ane pratilekhavAnAM che. te sUkSma iMDAM jANavAM. have layana eTale jIvAnA Azraya, jyAM kIDI Adi aneka sUkSma jIvA thAya chete layana arthAt sUkSma bile. te kayAM che? ema ziSye pUchavAthI gurU kahe che ke-sUkSma bila pAMca prakAranAM kahyAM che. te A pramANe--tti gA eTale gardabhanA AkAranA jIve, teonu... khIla-bhUmi upara bAMdhela ghara te utti calayana 1, bhRgu eTale sukAyela jamInanI rekhA-pANI sukAI gayA pachI pANInA yArA Adine viSe e bhAga ( phATa ) paDe te bhRgulayana ra, sarala khIla eTale sIdhuM khIla te saralalayana ?, tAla vRkSanA mUlanA AkAranuM nIce paheALu. ane upara sUkSma evu' je bila te tAlamUla 4 ane zabukAva eTale bhamarAnuM ghara 5. mA pAMce chadmastha sAdhu sAdhvIe jANavAnAM, jovAnAM ane pratilekhavAnAM che. te sUkSma mila jANavAM. have te sUkSma sneha ( aNUkAya ) kayA che ? ema ziSye pUchavAthI guru kahe che ke-sUkSma sneha pAMca prakAranA kahelA che. te A pramANe--avasyAya eTale Asa je AkAzamAMtho ( rAtre ) paDe che te pANI 1, hima prasiddha che 2, mahikA eTale dhamarI 3, karakA-karA prasiddha che 4 ane lIlI jamInamAMthI ugI nIkaLela tRNanA agra bhAga para biMduMrUpa jala je yavanA aMkurA Adine viSe dekhAya che te 5. te chadmastha sAdhue jANavAnA, jovAnA ane pratilekhavAnA che. te sUkSma sneha jANavA. 45. gurU-AjJA 17 cAmAsu rahela sAthu gRhasthane ghera bhAta pANI mATe nIkaLavA pesavA icche te pUchyA sivAya (nIkaLavuM pesavuM) kalpe nahIM. kAne pUchyA sivAya te kahe che. sUtrAnA denArA Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 zro kalpasUtra AcAya ne 1, sUtra bhaNAvanAra upAdhyAyane ra, jJAna Adine viSe sInnatAne sthira karanAra ane udyamavAlAne uttejana ApanAra sthavirane 3, jJAna Adine viSe pravartAvanAra pravakane 4, jenI pAse AcArya sUtra AdinA abhyAsa kare che te gaNine 5, tIrthaMkaranA ziSya gaNadharane 6, je sAdhuene laIne mahAra anya kSetramAM rahe che, gacchane mATe kSetra, upadhinI mAgaNA AdimAM pradhAvana vigerenA karanAra che eTale upadhi vigere lAvI ApanAra che ane sUtra tathA artha e baMnene jANanAra che te gaNAvacchedakane cha, athavA anya ( sAmAnya ) sAdhu je vaya ane paryAya karIne laghu hAya paNa jene gurUpaNAe maMgIkAra karIne vicare che tene, te sAdhune AcAya yAvat jene gurUpaNAe mukarara karIne vicare che tene puchIne ( nIkalavuM pesavu) ka2e che. have kevI rIte pUchavuM te kahe che. 'hai pUjya ! jo ApanI AjJA hoya te huM gRhasthane ghera bhAta pANIne mATe nIkaLavA pesavA IcchuM chuM. ' jo AcAya mAdi te sAdhune AjJA Ape teA tene gRhasthane ghera bhAta pANI mATe nIkaLavuM pesavuM kahyuM che. jo AcAya Adi te sAdhune AjJA na Ape te gRhasthane ghera bhAta pANI mATe nIkaLavu pesavuM kalpe nahIM. ' hai pUjya ! te zA hetuthI ? ' ema ziSye prazna karyAthI gurU kahe che ke AcArya Adi vijJanA parihArane jANe che. ' 46. " evIja rIte vihAra eTale jinacaitya, tene viSe javuM; vicArabhUmi eTale zarIracitA Adine mATe javu athavA ucchavAsa Adi vaIne lIMpavuM, sIvavuM, lakhavuM Adika je kAMi kAma hAya te sarva puchIne karavu e tattva che. evIja rIte bhikSA Adi mATe athavA glAna Adine kAraNe eka gAmathI khIce gAma javu hoya te| puchIne javu, nahIM teA varSARtumAM eka gAmathI khIje gAma javuM e anucitaja che. 49. Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 ceAmAsu rahela sAdhu jo bIjI koI vigaya khAvAne icche tA AcArya yAvat jene gurUpaNAe kabula karIne vicare che tene puchayA sivAya ( vigaya khAvI ) kahyuM nahIM. AcArya yAvat jene gurUpaNAe karIne vicare che tene pUchIne ( vigaya khAvI ) kalpe che. kevI rIte pUchavu te kahe che-" he pUjya ! ApanI AjJA hoya te| anerI vigaya ATalA pramANamAM ane mATale vakhata khAvAne IcchuM chuM. te AcArya mADhi jo tene AjJA mApe te anerI vigaya khAvI ka2e che. te AcArya mAhiM te tene AjJA na Ape te anerI vigaya khAvI ka2e nahI, * huM pUjaya ! te zAmATe ? ' ema ziSye prazna othI gurU kahe che ke AcA lAbhAlAbha jANe che. 48. > navama vyAkhyAna. cAmAsu rahela sAdhu vAta, pitta, zleSma ane sannipAta saMbaMdhI rogInI kArya prakAranI cikitsA karAvavAne icche te ( AcArya ityAdine pUchIne karavI vigere ) agAu jaNAvyA mujaba sava ahIM kahevuM; te cikitsA Atura, vaidya, praticAraka ane bhaiSajyarUpa cAra prakAranI che. kahyuM che ke ' bhiSak ( vaidya ), drabyA, upasthAtA ( nAkara ) ane rAgI e cAra prakAra cikitsitanA che. ' te pratyekanA cAra cAra prakAra kahyA che. dakSa, zAstranA artha jANyA che evA, dRSTakamAM ane zuci e cAra prakAra bhiSakanA che. mahukalpa, bahuguNu, sa Mpanna ane ceAgya e cAra prakAra eoSadhanA che. anurakta, zuci, dakSa ane buddhimAna e cAra prakAra praticArakanA che tathA Atmya ( dhanavAna ), rAgI, bhiSakne vaza ane jJAyaka eTale sattvavAnU e cAra prakAra rAgInA che. 49. . cAmAsu rahela sAdhu jo koi prazasta, kalyANakArI, upadravane haranAra, dhanya karavAvAlu, maMgala karanAra, zAbhA Apa Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra 438 nArU ane mahA prabhAvavALuM evI jAtanu kAi ta5:karma aMgI kAra karIne vicaravAne icche, te gurUne pUchIne vicaravuM ( karavuM) kalpe ityAdi agAunI mAphka sarva kahevuM. 50. cAmAsu rahela sAdhu je Icche, te kevA sAdhu ? te kahe cheHapazcima eTale carama (chellu') maraNu te apazcima maraNa, paNa pratikSaNe AyuSyanA dRlika anubhavavArUpa AvIci maraNu nahIM. apAzcama macchu teja aMta che jene viSe ane tene viSe thayela te apazcima maraNAMtikI evI; zarIra, kaSAya Adi jethI kRza karAya che tevI sa'lekhanA dravya bhAva bhede karIne bhinna (bhedavALI) che. 'khattari vivijJArUM' ityAdi. tenu joSaNa eTale sevanate salekhanAnI sevA, tenAthI kSaya karI nAkhyu che. zarIra jeNe eTale apazcima maraNAMtakI salekhanAnI sevAthI ( sevanathI ) kSaya karI nAkhyuM che zarIra jeNe evA, ane tethI karIne bhAta pANInuM pratyAkhyAna karyuM che jeNe evA, ane tethI karIne pAdapApagamana (anazana) karyuM che jeNe evA, ane tethI karIne kALa eTale jIvitakAlane nahIM icchatA evA-sAdhu vicaravAne ( te pramANe karavAne ) icchatA chatA gRhasthanA gharamAM nIkaLavA pesavAne, azana smAdikanA AhArakaravAne, maLamUtra paraThavavAne, svAdhyAya karavAne tathA dharma jAgarikA jAgavAne eTale AjJA, apAya, vipAka ane saMsthAnavicaya e cAra bhedarUpa dharma dhyAnanA vidhAna Adi vaDe jAgavAne Icche te ( gurUne ) pUchyA sivAya tene kAMipaNa karavu ka2e nahI. te sa agAunI mAphka ahIM pazu jANavuM. A sarve gurUnI AjJA vaDeja karavu ka2e che. 51 18 cAmAsu rahela sAdhu vastra, pAtra, kebala ( dhAmalI), pAdapeAMchana eTale rajoharaNu temaja anya upadhi tapAvavAne eTale eka vAra taDakAmAM mUkavAne ane nahIM tapavAthI kutsA Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna. 430 panaka Adi deSanI utpattine saMbhava hevAthI pharI pharI tapAvavAne I che tyAre eka sAdhu athavA aneka sAdhune jaNAvyAkahyA sivAya tene gRhasthane ghera bhAta pANIne mATe nIkaLavuM, pesavuM, azana Adine AhAra kare, jinacaitye javuM, zarIra ciMtA Adine mATe javuM, svAdhyAya kara, kAryotsarga karave; temaja eka sthAne Asana karIne rahevuM kape nahIM. je ahIM kaI paNa najIkamAM rahela eka athavA aneka sAdhu hoya to tene A pramANe kahevuM joIe. "he Arya ! jyAM sudhI huM gRhasthane ghera jAuM-AvuM yAvat kAyotsarga karuM athavA vIrAsana Adi karIne eka sthAne rahuM tyAMsudhI A upAdhine tame saMbhA laje " te je vastrane saMbhALavAnuM aMgIkAra kare te tene gRhasthane ghera gecarI Adie javuM, azana Adino AhAra kara, jinacaitye javuM athavA zarIranI ciMtA Adine mATe javuM, svAdhyAya athavA kAryotsarga karo, temaja vIrAsana Adi karI eka sthAne rahevuM kape; e sarva kahevuM. te je aMgIkAra na kare to gRhasthanA ghera javuM-yAvat ekasthAne rahevuM kape nahIM. para zuM na kalpe? 19 comAsAmAM rahela sAdhu sAdhvIne kape nahIM. (zuM na kape te kahe che.) jeNe zayA ane Asana grahaNa karela nathI te "manamItarAdhyAsanaH' kahevAya ane manamaNUhItIsthAna teja anamItarAgyAni, ahIM " Ika " pratyaya svArtha che. tevA prakAranA eTale jeNe zakyA ane Asana grahaNa karela nathI, evI rIte sAdhue rahevuM ka9pe nahIM. eTale varSAkALamAM upAzrayamAM pITha (pATala), phalaka (pATIyuM) Adi grahaNa karavAM e bhAva jANavo. nahIM te zItala bhUmine viSe sUvA besavAmAM kaMyuvA AdinI virAdhanA * kuMthuvA paDavA, panaka eTale pugI vaLavI ItyAdi. Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kapatra thavAne lIdhe karmanuM temaja dezanuM AdAna eTale upAdAna kAraNa thAya che. A anabhigrahItazAsanikatva jANavuM. teneja draDha kare che. jeNe zA Asana grahaNa karela nathI tene, eka hAtha sudhI uMcI ke jethI kIDI Adine vadha ane sarSa Adine daMza na thAya temaja "akucA kuca parispaje" e vacanathI parispade rahita eTale nizcala evI jAtanI cAre bAju kAThIvAlI zayyA jene na hoya te anuccAkucikA kahevAya tene, prayeAjana vagara bAMdhanArane, (eka vAra uparAMta projana vagara be, traNa cAra vAra kaMbA (kAThI) upara baMdha bAMdhe ane cAranI upara ghaNuM aDuka (ADIA) bAMdhe tathA valI svAdhyAyane viSe vikta palimaMthAdi deje thAya tethI baMdhana AdinA temaja palimaMthanA parivAra mATe je eka AkhuM caMpA AdinuM pATIyu maLe te teja grahaNa karavuM.) jeNe Asana nakkI karI rAkhyuM nathI tene, (kAraNa ke vAraMvAra eka sthAnathI bIje sthAne javAthI jIvane vadha thAya) aneka Asana sevanArane, saMthAre, pAtra Adine taDakAmAM nahIM mUkanArane, IryA Adi samitine viSe anupayukatane, jene paDilehaNa karavAnI Teva nathI eTale daSTi vaDe rajoharaNa AdithI pramArjana karavAnI Teva nathI tene-eTale tevA prakAranA svarUpavALA ( AcaraNavALA) sAdhune saMyama muzkelIthI ArAdhanA thAya tevuM thAya che. pa3. anAdAna AdAna kahIne have anAdAna kahe che. zayyA, AsananuM grahaNa karavuM, eka hAtha uMcI ane nizcala zagyA rAkhavI temaja pakSamAM eka vAra saprayeAjana zayyAnI kAThI upara baMdha bAMdhavA tethI karmanuM temaja deSanuM anAdAna eTale tevA kAraNane abhAva che. te have prakaTa karI dekhADe che. jeNe Asana ane zayyA grahaNa karela che tene, jene eka hAtha uMcI ane nizcala zayyA che Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna. 441 tene, prajanapUrvaka kAThI upara baMdha bAMdhe che tene, jene mita eTale nakkI kareluM che Asana tene, vastra Adine je taDakAmAM mUke che tene, Iryo Adi samitine viSe upagavALAne temaja vAraMvAra paDilehaNa karavAnI eTale pramAvAnI jene Teva che tene eTale AvA prakAranA sAdhune te te prakAre saMyama sukhe karIne ArAdhanA thAya tevuM thAya che. 54. ThallA mAtrA viSe 20 comAsuM rahela sAdhu sAdhvIone ThaThThA, mAtrAnI traNa jagyA kape che. je kAMI paNa sahana karI zake nahIM (vega rokI zake nahIM) tene traNa jagyA aMdara rAkhavI. je sahana karI zake tene traNa jagyA bahAra rAkhavI. dUra javAmAM aDacaNa Ave te madhyabhUmi rAkhavI, temAM paNa aDacaNa Ave te najIkanI bhUmi rAkhavI. e pramANe Asanna, madhya ane dUra e traNa prakAranI bhUmi che tene paDilehavI. je pramANe comAsAmAM karavAmAM Ave che te pramANe ziyALA ane unALAmAM karavAmAM AvatuM nathI, tenuM kAraNa che pUjya ! zuM che?" e pramANe ziSya prazna karyo chate gurU kahe che ke mAsAmAM prAye karIne jIva jevAM ke zaMkhanaka, iMdragopakRmi Adi, tRNa (e prasiddha che), bIja jevAM ke te te vanaspatinA navA utpanna thayelA aMkura, panaka eTale phulaNa temaja bIjamAMthI utpanna thayela harita e sarve puSkaLa thAya che." (tethI comAsA mATe khAsa kahevAmAM Avela che.) pa pa. 21 comAsuM rahela sAdhu sAdhvIne traNa mAtrA (pAtra) levAM kape che. te A pramANe-eka ThallAnuM, bIjuM mUtranuM ane trIjuM lembanuM. mAtru (pAtra) na hovAthI vakhata vItI javAne lIdhe utAvaLa karatAM AtmavirAdhanA thAya tathA varasAda varasate heya to bahAra javAmAM saMyamavirAdhanA thAya. 56. Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 zrI 95satra- lAca viSe 22 'dhruvA srobo 3 nibALa, nizva cerALa vAsAvAtAnu eTale jinakalpIne nira Mtara ane sthavikalpIne caturmAsamAM nitya leAca karAvavA. e vacanathI cAmAsu` rahela sAdhu sAdhvIne asADa caturmAsa pachI lAMbA keza te dUra raheA, paraMtu gAyanA rUvA sarakhA paNu keza rAkhavA kape nahIM. tethI te rAtri eTale bhAdrapada sudi pAMcamanI rAtri ane hAla sudi cAthanI rAtri ullu ghavI joie nahIM. te pahelAM ja lacakarAvavA joie. tenA A bhAva che. jo samatha hAya tA cAmAsAmAM haMmezAM leca karAvavA. jo asamartha hAya tA te rAtri ( bhAdrapada suddhijanI rAtri ) ulaMdhavI joIe nahIM. payu SaNA pa mAM leAca vinA avaNye karIne pratikramaNa karavu kalpe nahIM, kAraNa ke keza rAkhavAthI apakAyanI virAdhanA thAya che ane tenA sa MsargathI jIAnI utpatti thAya che ane keza khaNatAM thakA te jIonA vadha thAya che athavA mAthAmAM nakha vAge che, je astrAthI athavA kAtarathI muMDana karAve tA AjJAbhaMga mArdi dveSA thAya che, saMyama ane AtmAnI virAdhanA thAya che, Ane vadhu thAya che, hajAma pazcAtkarma kare che ane zAsananI apabhrA janA thAya che tethI lAcaja zreSTa che. jo koi leAca sahana na karI zake, athavA leAca karavAthI kAIne tAva Adi AvI javA sabhava hAya athavA khALaka hAvAthI raDe athavA tethI dhama tyajI de te teNe leAca karavA nahIM. sAdhue utsathI lAca karavA joIe ane apavAdathI khAla, glAna Adie muMDana karAvavu joie. temAM prAcuka jalavaDe mAthAne dheAIne prAsuka pANIthI nApita ( hajAma) nA hAtha paNa dhAvarAvavA. je * hajAma hajAmata karyAM pachI hAya, vastra, zasradi dhAve dhase te pazcAtka Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna. 43 astrAthI (muMDana) karAvavAne asamartha hoya athavA jenA mAthAmAM guMbaDAM Adi thayela hoya tenA keza kAtaravA ka9pe. (paMdara paMdara divase zayyAnA baMdha chuTA karavA ane pratilekhavA joIe athavA sarva kAla paMdara paMdara divase ApaNuM prAyazcitta levuM joIe. comAsAmAM vizeSa karIne levuM joIe.+) je sahana na karI zake teNe mahIne mahIne muMDana karAvavuM. je kAtara. vaDe keza katarAve to paMdara paMdara divase gupta rIte katarAvavA. muMDana karAvavAnuM ane karAvavAnuM prAyazcitta nizIthamAM kahela yathAsaMkhya laghu guru mAsa5 jANavuM ca cha mAse kara, paNa sthaviraka9pI sAdhuomAM sthavira eTale vRddha hoya teNe ghaDapaNathI jarjarita thavAne lIdhe tathA AMkhanuM rakSaNa karavAne mATe eka varSe leca karAvo ane tarUNe cAra mAse loca karAve. paNa, vacanazuddhi ra3 comAsuM rahela sAdhu sAdhvIne AgaLa eTale paryuSaNa parva pachI kaleza upajAve tevuM vacana bolavuM kape nahIM. je sAdhu athavA sAdhvI phleza karAve evuM vacana bole tene A pramANe kahevuM joIe. "he Arya! tame AcAra vinA bele cho, kAraNa ke payuMSaNanA divasa pahelAM athavA teja divase je kalezakArI vacana utpanna thayela (belela) te te paryuSaNAmAM khamAvyuM ane have je paryuSaNa pachI kalezakArI vacana bole che te A anAcAra che." e bhAva jANu. A pramANe nIvAryA chatAM je sAdhu athavA sAdhvI paryuSaNa pachI kalezakArI vacana bole tene taMbalInA pAnanA draSTAMtathI saMgha bahAra karavA. jema taLI saDela pAnane bIjAM pAna nAza karavAnA bhayathI kADhI nAkhe che tevI rIte anaMtAnubaMdhI krodhavALe sAdhu paNa vinaSTaja + ATalI zayA saMbaMdhI hakIkata kezalocanA viSayamAM vacce kema AvI te samajAtuM nathI. = bhuramuMDane laghumAsane katarAvanArane guru mAsa. Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kapatrache ema dhArIne tene dUra kare. e bhAva jANavo. valI bIje paNa brAhmaNano daSTAMta che. peTa nagarane vAsI rUdra nAme brAhmaNuM varSIkAle khetara kheDavA mATe haLa laIne khetare gayA. haLane vahana karatAM tene gaLIe baLada besI gayo. pANAthI mAratAM chatAM paNa jyAre te ukyo nahIM tyAre traNa kayArAnAM mATInAM DhephAMthI mAratAM mAratAM te mATInAM DhephAM vaDe tenuM mukha DhaMkAI gayuM ane zvAsa rUMdhAI javAthI te maraNa pAmyA. pachI te brAhmaNa pazcAttApa karato mahAsthAne jaIne tyAM pitAno vRttAMta kahetAM (bIjA) brAhmaNoe pUchyuM ke "tuM haju upazAMta thayA ke nahIM ?" tyAre "haju paNa mane upazAMti thaI nathI" ema kahetAM tene brAhmaNoe paMkita ( jJAti ) bahAra karyo. evI rIte vArSika parvamAM kopa upazAMta nahIM thavAne lIdhe je sAdhu Adie khamatakhAmaNa na karyo hoya tene saMgha bahAra karavA. upazAMtamAM upasthita thayo hoya tene mULa prAyazcitta ApavuM. 58. khamatakhAmaNAM 24 comAsuM rahela sAdhu sAdhvIne Ajeja eTale payuMSaNAne divase ja uMcA zabdavALe tathA kaDavAza bharela eTale jakAra makA2 Adipa kalaha thAya to nehAnA moTAne khamAve. je ke moTAe aparAdha karyo hoya te paNa vyavahArathI nAne meTAne khamAve. have je dharma nahIM pariNamavAthI nAnA moTAne na khamAve te zuM karavuM ? te kahe che-me nAnAne khamAve, pite khame ane bIjAne khamAve, pite upazAMta thAya ane bIjAne upazAMta kare. sumatipUrvaka( rAga-dveSanA abhAvapUrvaka) sUtra ane artha saMbaMdhI saMpRcchanA athavA samAdhiprazna puSkala thavA joIejenI sAthe kaDavAza bharele kalaha thayela hoya tenI sAthe nirmaLa manathI vAtacIta Adi karavuM joIe e * zAMti thAya tevI aneka zAstrAdinI vAta karavI joIe. Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna. 445 bhAva che have emAM je eka khamAve ane bIje na khamAve te ka rasto le te kahe che. je upazame che tenI ArAdhanA thAya che. je upazama nathI tenI ArAdhanA thatI nathI, tethI teija upazamita thavuM. "he pUjya ! te zA kAraNathI?" e pramANe ziSya pUchaye chate gurU kahe che ke-zramaNapaNu-sAdhupaNuM che te upazamapradhAna che. ahIM daSTAMta kahe che ke siMdhu-saivIra dezane adhipati ane daza mukuTabaddha rAjAethI sevA udayana nAme rAjA, vidyumbhAlI devatAe ApelI evI zrI vIra prabhunI pratimAnI pUjAthI nIrogI thayelA gaMdhAra zrAvake ApelI geLInA bhakSaNa karavAthI jenuM rUpa addabhuta thaI gayuM che evI suvarNagulikA nAme dAsIne devAdhidevanI pratimA sahita haraNa karanAra ane cada rAjAothI sevAtA mAlava dezanA caMDaprata nAme rAjAne devAdhidevanI pratimA pAchI lAvavA mATe utpanna thayelA saMgrAmamAM bAMdhIne pAchA AvatAM dazapura nagaramAM comAsuM rahe. vArSika parvane divase rAjAe pote upavAsa karyo. rAjAe hukama karelA rasoyAe bhejana mATe caMDapradyotane pUchyuM. tyAre viSanI bIkathI "huM zrAvaka chuM tethI mane paNa Aje upavAsa che" ema kaho chate "A dhUrta sAdhamikane paNa khamAvyA vagara mAruM pratikamaNa zuddha thaze nahIM." ema udayana rAjAe dhArIne tenuM sarvasva pAchuM ApIne ane tenA kapAla upara lakhAvelA "mArI dAsIne pati " e akSaro AcchAdana karavA mATe pitAne mukuTapaTTa ApIne zrI udayana rAjAe caMDa protane khamA. ahIM zrI udayana rAjAnuM tenA upazAMtapaNAthI ArAdhakapaNuM jANavuM. | kaI vakhate baMnenuM ArAdhakapaNuM hoya che. te A pramANe- eka vakhata vaizAkhI nagarIne viSe sUrya ane caMdra pitAnAM Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpasUtra vimAna vaDe zrI vIra prabhune vAMdavAne AvyA. caMdanA sAthvI dakSapaNane lIdhe astasamaya jANIne pitAne sthAne gayAM, ane mRgAvatI sUrya caMdranA javAthI aMdhakAra phelAye chate rAtri jANIne bItI thakI upAzraye AvI ane IpathikI pratikramIne, sUtelAM evAM caMdanA sAdhIne "mAro aparAdha kSamA kare." ema kahevA lAgI tyAre caMdanAe paNa "he bhadre ! tArA jevI kulInane Ama karavuM te yukta nathI. e pramANe kahyuM. teNue uttaramAM kahyuM ke "pharIthI Ama karIza nahIM' ema kahIne page paDI. eTalAmAM caMdanA sAdhvIne uMgha AvI gaI ane mRgAvatIne te prakAre khamAvatAM kevalajJAna prApta thayuM. pachI koI sarpa najIka AvavAthI caMdanAne hAtha uMce levAnA banAvathI caMdanA sAthvI jAgI gayAM ane kevI rIte sarpa jANyA ema pUchatAM caMdanAe mRgAvatIne kevaLajJAna thayeluM jANIne teNane khamAvatAM pote paNa kevaLajJAna meLavyuM. tethI AvI rIte mithyAdukRta devuM joIe, paNa kuMbhAra ane kSullakanA dawte devuM na joIe. te kuMbhAra ane kSullaka daSTAMta A pramANe che-(kuMbhAranAM) hAMDalAM kANuM karatAM kaI eka kSullaka (celA) ne kuMbhAra jyAre nivArate tyAre te mithyAdukRta te, paNa te hAMDalA kANAM karato aTakate nahIM, tethI kAMkIvaDe celAnA kAna maraDatAM (masaLatA) kuMbhAre paNa "huM dukha pAmuM chuM" ema te cele vAraMvAra kahyuM te paNa phagaTa mithyAdukRta ApyuM. 59. traNa upAzraya 25 comAsuM rahela sAdhu sAdhvIne traNa upAzraya grahaNa kara vA kape che. te A pramANe-jaMtusaMsati AdinA bhayathI te traNa upAzrayamAM be upAzrayane vAraMvAra pratilekhavA (jevA) je. e. sAIjaja dhAtu AsvAdananA arthamAM vaparAya che, tethI je upAzraya upabhegamAM AvatA hoya te saMbaMdhI pramArjanA karavI. Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navala vyAkhyAna. 447 eTale je upAzrayamAM sAdhuo rahe che tene prAta:kAle pramAje che, pharI jyAre sAdhue vaheAravA jAya tyAre pramA che. ane phrI trIjA paheArane ate pramA che. ema traNa vAra pramAje che. rUtubadhe eTale cAmAsA sivAya e vAra pramArje che. jyAre ( upAzraya jIvathI ) asa Msakata hAya tyAranA A vidhi che ane sa Msakata hAya teA vAra vAra pramA2e che. bAkInA be upAzrayane hamezAM najarathI jove che, paNa temAM mamatva karatA nathI ane trIje divase pAdaprI chanathI pramA2e che. tethI veviyA hinDre ema kahevu che. 60. anyatara dizA 26 cAmAsu rahela sAdhu sAdhvIne anyatara dizA eTale pUrva Adi dizAne ane anudizA eTale agni mAdi viHizAnA avagraha karIne amuka dizA athavA vidizAmAM huM jAuM chuM ema bIjA sAdhuone kahIne bhAta pANI vaheAravA javuM kepe che. he pUjya ! te zA hetuthI ?' ema ziSye pUye chate gurU kahe che ke cAmAsAmAM prAye karIne sAdhu bhagavaMta tapayukata rahe che; temaja prAyazcitta vahana karavAne arthe ke saMyamane arthe chaThThuM Ada tapa karanArA hAya che. te tapasvIe tapane lIdhe duLa tathA kuza ma MgavALA hAya che tethI thAka lAgyAzrI kadAcit mUrchA Ave athavA paDI jAya te taja dizA athavA anudizAmAM, upAzrayamAM rahela sAdhu bhagavata sAra kare (zeAdha kare ). je kahyA vinA gayela hAya tenA zI rIte zeAdha kare ?' 61. 27 cAmAsu rahela sAdhu sAdhvIne varSoMkalpamAM Sadha mATe, vaidyane mATe athavA glAnanI sAravAra karavA mATe cAra pAMca ceAjana jaIne paNa pAchuM AvavuM kape che, paNa tyAM rahevu' kalpe nahIM. jo peAtAne sthAne AvI zake tema na heAya teA tenI vacce paNa AvIne rahevuM kape, paNa ta jagyAe rahevu na ka2e. kAraNa Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 zrI kalpasUtrake tyAMthI nIkaLI javAthI vicAranuM ArAdhana thAya che. jyAM javAthI je divase vaSakalpa Adi maLI gayela hoya te divasanI rAtri tyAM rahevuM na ka, nIkaLI javuM kalape, te rAtri ua. ghavI ka9pe nahIM. kArya thaye chate turataja bahAra nIkaLIne rahevuM e bhAva jANa. 2. upasaMhAra 28 e pramANe pUrve kahela sAMvatsarika comAsA saMbaMdha sthaviraka95ne yathAsUtra (eTale sUtramAM je pramANe kahela che te pramANe karavuM, paNa sUtravirUddha karavuM nahIM) ane yathAkalpa (eTale ahIM je pramANe kahela che te pramANe karavuM te kaha5 ane tethI bIjI rIte karavuM te aka95) karatAM (AcaratAM) jJAnAdi trayarUpa mArga te yathAmArgane yathAtathya eTale satya vacanAnusAre ane samyak prakAre mana, vacana ane kAyAe karIne spazIne eTale sevIne, pALIne eTale aticArathI rakSaNa karIne, vidhipUrvaka karavAvaDe bhAvIne, yAvajajIva ArAdhIne, bIjAne upadeza karIne, yakta karaNapUrvaka ArAdhIne eTale jinezvare upadeza karyA mujaba jema pUrve pALe tema pachI paNa pALIne keTalAeka zramaNa nirgathe tenI ati uttama pAlanA vaDe teja bhave siddha (kRtArtha) thAya che, kevalajJAne karIne bedha pAme che, karmarUpI pAMjarAthI mukta thAya che, karmakRta sarva tA5nA upazamathI zItaLa thAya che ane zarIra tathA mana saMbaMdhI sarva duHkhane aMta Ape che. keTalAeka tenI uttama pAlanA vaDe bIje bhave siddha thAya che-cAvata zarIra tathA mana saMbaMdhI sarva duHkhane aMta kare che. keTalAeka tenI madhyama pAlanAvaDe trIje bhave yAvata zarIra mana saMbaMdhI sarva du:khane aMta kare che. (keTalAeka) jaghanya ArAdhanA vaDe paNa sAta ATha bhava te atikrame ja nahIM eTale sAta ATha bhave te avazya kSe jAya e bhAva jANo. 63. Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama vyAkhyAna. 449 te kALe eTale cethA ArAne cheDe ane te samaye eTale zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra prabhu rAjagRha nagarane viSe samavasaryA te avasare guNazela nAmanA cityane viSe ghaNu sAdhu, ghaNuM sAdhvI, ghaNA zrAvaka, ghaNI zrAvikA, ghaNA de ane ghaNI devIonI madhye rahA (beThA) thakA (paNa pracchannapaNe khuNAmAM rahIne nahIM e bhAva jANa.) A pramANe kahyuM, A pramANe vacanayoga vaDe bhAkhyuM, A pramANe phaLa kahevAvaDe karIne jaNAvyuM. A pramANe prarUpyuM eTale darpaNanI jema zrotAnA hRdayamAM saMkramAvyuM ane paryuSaNukalapanA te adhyayanane artha eTale prayojana sahita (paNa prayajana vinA nahIM), hetu sahita (hetu eTale nimitta: jemake gurUne pUchIne sarva karavuM te zA hetuthI? kAraNa ke AcAryo pratyapAya jANe che ItyAdi hetu che te sahita), kAraNa sahita (kAraNa eTale apavAda: jemake " tarasa lAkha aDacaNe tene kape ItyAdi kAraNa sahita), sUtra sahita, artha sahita, baMne (sUtra ane artha) sahita, vyAkaraNa sahita (eTale pUchelA arthane kahevA sahita) vAraMvAra upasyuM. e pramANe huM kahuM chuM ema zrI bhadrabAhu svAmI potAnA ziSya pratye kahetA havA. e pramANe zrI paryuSaNa kalpa nAme dazAzrutaskaMdhanuM AThamuM adhyayana saMpUrNa thayuM. e pramANe jagadgurU bhaTTAraka zrI hIravijaya sUrIzvaranA ziSyaratna mahopAdhyAya zrI prativijaya gaNinA ziSya upAdhyAya zrI vinayavijaya gaNie racelI kaha5subAdhikAne viSe sAmAcArI vyAkhyAna saMpUrNa thayuM ane sAmAcArI vyAkhyAna nAme A trIje adhikAra paNa samApta thaye. zubha bhavatu ! 29 A pramANe ja laviya ne viSe sAma racelI ja gaNijaya sUra Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazasti zrI vIra niMdranI paTTaparaMparAne viSe kaTapadruma samAna, Icchitane ApanAra, sugaMdhIe karIne kheMcela che paMDitarUpI bhamarAne jeNe evA, zAstranA utkarSathI suMdara, kurAyamAna thatI ane vizAla che kAMti jenI evA, phaLane ApanAza, dedIpyamAna mUlaguNa che jenA evA, haMmezAM ati sArA manavALA zrImAna ane devothI pUjita zrIhIrasUrIvara thayA. 1, jeNe dara varSe cha mAsa sudhI samagra pRthvIne viSe jIvane abhayadAna ApavArUpa paTalanA miSathI potAne yazarUpI paTaha vagaDAvyo hato ane jenA mukhathI zubha dharmopadeza sAMbhaLIne adharmarasika, mlecchane agresara ane nirmala mativALe akabara bAdazAha dharmane pAmyA hato. 2. tenI pATarUpI uMcA udayAcala parvatanA zikhara para skurAyamAna kiraNavALA sUrya samAna tathA bhavya lokene Icchita vastu ApavAne ciMtAmaNi samAna zrI vijayasena sUri thayA. jenA zubhraguNathI ja jANe heya tema svaccha meghathI vIMTAyela pRthvIne gaLe jANe jenI kIrtirUpI strIne ramavA mATe daDe hoya tema zobhate hate. 3 je akabara bAdazAhanI sabhAmAM vANInA vaibhavavaDe vAdIone jItIne zoryathI Azcarya pamADelI ane lakSamIthI parivRta thayelI jayazrI kanyAne varyA hatA, teTalA mATe he mitra ! manahara tejavALA A (zrI vijayasena sUri) nI vRddha evI kIrtirUpI satI strI patinA apamAnathI zaMkita manavALI thaIne ahIMthI diganta sudhI cAlI gaI, temAM Azcarya zuM che? 4. tenI pATe bahu sUriothI stutya, munionA netA ane svaccha cittavAlA zrI vijayatilaka sUri thayA. zivanuM hAsya, barapha, haMsa ane hAranA jevI ujavala zobhA che jenI Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazasti vyAkhyAna. 451 evI ttivALI jenI kIrti traNa jagatamAM vartatI hatI. 5. tenI pATe rAjAonA samUhavaDe jenAM caraNakamala stuti karAyelA che evA, du:khane samUha nAza karyo che jeNe evA tathA munione viSe samartha evA vijyAnaMda sUri jayavaMtA vartatA hatA ane je ujajavala meTA guNavaDe gaNine viSe zreSTha evA zrI gautama svAmInI sAthe spaddha karatA hatA, je labdhinA samudra hatA, dahIMnA je uttala jene yaza hato ane je zAstrarUpI samudranA pArane pahoMcelA hatA. 6. vaLI kheda rahita kiMmaranA samUhae gAyana karAtuM ane janma, jarA tathA maraNane nAza karanArUM te gurUnuM cAritra sAMbhaLIne jagatanA jIvo yugaliyAnI jema vAMchanAnI pUrNatAne pAme che. tethI karIne te jagatanA jIve zreSTha guNagaNe karIne suMdara AtmAvALA guNarAgInI hajAra IcchAnI vyagratAne pAmatA hatA. 7. vaLI zrI hIravijayasUrine bahaspatine jema sUrya hatA tema zAMta evA samavijaya vAcakendra ane satkIrtivALA kItivijaya nAme be pradhAna ane zubha ziSya hatA. 8. je (kIri. vijaya ) kSamAvAnanA sAbhAgya ane nirmaLa bhAgyane jANavAne keNu samartha che? ane jagane viSe jenuM adbhuta cAritra kenA manane Azcarya pamADatuM nathI ? jenI hastasiddhie mUzire maNione paMDitaziromaNi karyA che ane jenA pAdaprasAde hamezAM ciMtAmaNi ratna karIne bhedane zithila karI nAkhe che, je bALapaNathI ja prasiddha mahimAvALA hatA, vairAgIone viSe agraNI hatA, vaiyAkaraNIone viSe je zreSTha hatA, sAmA pakSanA tArkikathI je jItAya nahIM evA hatA, je siddhAMtarUpI samudrane mathana karavAne maMdarAcala samAna hatA, je kavinI kaLA-kauzalyanI kIrtinI utpattivALA hatA, je niraMtara sarvanA upara upakAra karavAmAM rasika hatA, je savega (vairAga) nA samudra hatA, je Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45ra zrI kalpasUtra vicAraravAkara nAme praznottara graMtha Adi adbhuta zAstronA banAvanAra hatA, je aneka zAsrarUpI samudranuM zeAdhana karanArA hutA ane je hamezAM apramatta rahetA hatA te skurAyamAna thatI vizALa kIrtti vALA pUjya kIrttivijaya vAcakanA vinayavijaya nAmanA ziSye kalpasUtrane viSe subeAdhikA ( nAmanI TIkA) racI. 9-10-11-12. vaLI A subeAdhikAne paMDita, savigna tathA sahRdaya mahAtmAone viSe mukuTa samAna zrIvimalahu vAcakanA vaMzamAM muktAmaNi samAna, jItelI che. bRhaspatinI buddhi jeNe evA, satra jenI kIrttirUpa ka ra prasAra pAmelA che, evA tathA zAsrarUpI kaMcananI parIkSAmAM kaseTI samAna zrI bhAvijaya vAcake sa zeAdhana karelI che. 13-14. saMvat 1996 mA varSe, jyeSTa mAsanA zukala pakSanI dvitIyAne divase gurUvAranA rAja puSya nakSatramAM A yajJa saphala ( pUrNa ) thayeA che. 15. A vivRtti ( sumeAdhikA ) karavAmAM zrI rAmavijaya paDitanA ziSya zrI vijayavibuddha pramukhanI abhyarthanA paNa hetubhUta jANavI. 16. jyAMsudhI pRthvIrUpa srI patAnA samUharUpI zrIlavaDe pUrNa garbha, calAyamAna thatA jhADanA samUhurUpI davALA, niSadhagirirUpI kuMkumathI adbhuta tathA hiMgirithI zaiAlatA evA ja budvIpa nAmanA maMgala sthAlane dhAraNa kare che, tyAMsudhI paMDitAne paricita thayeNI kalpasUtranI subeAdhA nAme vRtti vRddhi pAmeA. 17. jayAMsudhI jaLanA ekaThA thatA kahvolanI zreNIthI Akula thayelI AkAzagaMgA ane TvigsastIe uDADela kamalane viSe rahela pANInA kaNIyAthI nAza pAmyA che zrama jene evu nyAtizrvaka anukrame AkAza ane pRthvI upara kAyama bhramaN kare che, tyAMsudhI vajranAe Azrita karelI A kalpasUtranI vRAtta vRddhi pAmI. 18. samA sa Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIIIIIIIII navIna pustake navIna 1. i . nA Triaa e vhI 1 caMdarAjA rANI guNavaLI ane krUra rANuM vIramatInuM sacitra caritra kiMmata rUA. 2-8-0 2 mahAna AcArya zrI siddhasena divAkara caritra kiMmata rUA. 1-8-02 3 jJAnadIpa bhASAMtara kiM. rUA. 3-0-0 4 islAmanA elIyA kiM. rUA. 0-8-0 5 umeda anubhava sacitrakiMrUA. 1-4-0 6 jaina mahAbhArata sacitra ki. rUA. 3-0-0 lakhe - meghajI hIrajI bukaselara pa66 pAyadhunI muMbaI = = = == = = = == = === = -:IIIII pustako pan= IIIIIIIIIIIIIIIII Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAna jaina sAhityanA apUrva graMtho. zrI mahAvIrajIvana vistAra sacitra. (manuSya mAtranA AtmAne uddhAra karanAra mahAna Adarza graMtha) A bhAratabhUmimAM AjathI 2500 varSa upara thaI gayelA jaina dharmanA mahAnamAM mahAna pravartaka zrI mahAvIradeva. A jainamahAvIra devanuM kahe ke jagatnA pegambaromAMnA eka mahAnamAM mahAna paigabara" nuM jIvana caritra jANavA mATe dunIAmAM manuSyo Atura hoya temAM navAI nathI. paNa dilagIrI sAthe jaNAvavuM paDe che ke temanA bhaktoe ke etihAsIka zodhakhoLa karanArAoe temanuM jIvanavRtAMta meLavavA mATe prayatna karyo nathI ane tenA abhAve Aje A mahAna purUSanA Adarzane lAbha jagatanAM manuSya laI zakyA nathI. paNa vartamAnamAM A mahAna purUSanuM jIvanacaritra jANItA lekhaka rA. rA. suzIla taiyAra karI tenuM nAma zrI mahAvIra jIvana vistAra ApI, jANItA bukaselara mesarsa meghajI hIrajInI mAraphate pragaTa karAvela che. A graMtha mATe mahAtmA gAMdhIjI ane jAhera patrae sArA abhiprAye Apela che. mUlya rUA. 2-0-0 meghajI hIrajI bukaselara pa66 pAyadhUnImuMbaI. Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNya prabhAva sacitra. ' yAne samarAditya kevaLI caritra, tene mATe prasiddha jaina itihAsakAra-munimahArAja zrI jinavijayajIne abhiprAya. [ rUpIyA 50 ne graMtha rUpIA aDhImAM. ] ("zrI mahAvIra " patra aMka bAramAmAMthI.) prakAzaka-meghajI hIrajI jaina bukaselara, pAyadhunI muMbaI. pRSTha saMkhyA, 608, pAku puthuM mUlya pAMca rUpIA. jaina samAjanI surUcine poSavA sArU bhAI meghajI hI. rajIe junA sAhityane navA rUpamAM mukavA mATe je mArga lIdho che te icchavAyegya che. navI prajAne jUnA rAsAo vAMcavA jeTale avakAza kahe ke rasa kahe, te have rahyo nathI. temanAM mATe jUnA rAsAone je navI zailImAM bhejI aMtaraMga-bahAMga AkarSaka banAvI temanA hAthamAM mukavAmAM Ave te teo tene lAbha rasapUrvaka laI zake, evA hetuthI smaraNAvazeSa thaelA pAlItANu vilA prasAraka vage prAcIna padyamaya jaina kathAone navI gadyazailImAM vArtArUpe goThavI chapAvavAno prazaMsanIya u5. kama karyo hato, teNe ja chapAvelA samAditya caritranI bhAI meghajIe A punarAvRtti kADhI che ane tene keTalAka prAsaMgika citrothI sacitra banAvI che. kada jotAM pustakanI kiMmata kaMIka vadhAre lAge che kharI; paraMtu AgaLanA zrAvakA 50 rUpiA khacIne paNa je samarAditya caritra meLavI zakatA na hatA, te daSTie Aje AvI rIte aDhI rUpiyAmAM maLatuM A caritra madhuM na kahevAya." paNa anahada sastAmAM sastuM ja kahevAya. meghajI hIrajI bukaselara pada6 pAyadhunI-muMbaI. Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trikALadazI zrI naracaMdra mahArAja tathA zrI hIravijayamahArAja praNIta naracaMdra jaina jyotiSa ane jyotiSa hIra. kismata rU. 3-0-0 (piraTeja vI. pI. kharca juduM.). tamAre koI joSInA ozIyALA rahevAnI have jarUra nathI, kAraNa ke A graMthamAM jyotiSa saMbaMdhI be samartha AcAryoe agaNita viSaya upara bharacaka vivecana karyuM che. sauthI moTI khubI te A graMthamAM eja che ke ghaNuM jyotiSIo AMkhe pATA baMdhAvI uMDA kuvAmAM utAre che, tema AmAM ThagAvAnI ke chetarAvAnI bIlakulabhIti rahetI nathI. kAraNa ke jaina AcAryonI nispRhatA, nirbhayatA ane nirADaMbarathI koNa ajAyuM che temane e te zuM svArtha hoya ke lokone chetaravAnuM pApa hAre? kharekhara naracaMdra mahArAje ane hIravijayasUri mahArAje kevaLa saMsArIonA hitArthe ja A graMtha race che. manuSya upara eka pachI eka navagraha haMmezAM sA-mAThAM Avye jAya che. mAThA grahamAM mANasa AkuLa vyAkuLa banI jAya che, Ama tema doDAdoDa kare che, paNa tema na karatAM je jApa karavAthI grahazAna thAya te japa karavAnI rIta A graMthamAM khAsa Apela che. uparAMta A graMthamAM varSanA cAra staMbhane yaMtra Ape che, te parathI cAlu varSa athavA game te varSa kevuM nIvaDaze tenI paNa saheje kalpanA thaI zakaze. meghajI hIrajI mukaselara. 566 pAyadhunI muMbaI Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7777- 777 strI purUSane sAce salAhakAra viveka vilAsa sacitra Aje pAMcamI vAra prakaTa thAya che ane amArA rajIsTaramAM (. 1 hajAra grAhakanAM nAma agAuthIja neMdhAI gayAM che. paracuraNa ] kharIdanArA bhAIoe pahelI take AvI, A graMtha joI ja che ane pasaMda paDe to te ja vakhate kharIdI levo. kaI puchaze ke A vakhate kaMi khAsa khubI che kharI ? 1 javAbamAM eTaluM ja jaNAvavAnuM ke pahelI vAra AvRttio karatAM che AmAM manuSyanI daza dazAo sacitra, zAstrAnusAra zukanazAstra ane yuropanI dharAne dhrujAvanAra mahAna nepAlIyananuM ramalake zAsa paNa umeravAmAM AvyuM che, jene upayoga eka vRddhathI laI bALake suddhAM paNa sahelAIthI karI zakaze. A graMtha zukanazAsa, rAtizAstra, sAmudrikazAsa, darzanazAsa, nItizAstra, vidikacarcA, jyotizAstra, upa- che. ( rAMta dharmazAsa, AcAravidhine to eka meTe samudra che te ane te vAta to kyAranIye puravAra thaI cukI che. lagabhaga 500 pAnAnA daLadAra-suMdara citrothI bharapura graMthanI kIMmata ochAmAM ochI hoI zake teTalI ja rAkhavAmAM AvI che arthAta rUA. 3-9-0posTeja vigere alaga. A graMtha amArA ne sivAya bIjA koI paNa sthaLe maLI makaze nahIM. meghajI harajI bukaselara pa66 pAyadhunI-muMbaI.. 700 777770 Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ROBE 000= OM 00000000 jaina jyAtiSa zAstranA pradhAna graMtha. cauda pUrvAdhara zrutakevaLI zrI bhadrabAhusvAmIe racelI. zrI bhadrabAhu saMhitA. ( saMvAda rUpe taiyAra karanAra rA. suzIla. ) A durlabha ane amulya graMthamAM sUrya, caMdra ane khIjA grahonI gati sthiti uparathI A pRthvI upara kevI asara cAya che tenuM vigatavAra spaSTikaraNa karavAmAM AvyuM che. vIjaLI, varasAda, ulkApAta ane khAdhA khArAkInI cIjonA bhAva, rU vigerenI tejI-ma'dI, vividha svapnAnA pariNAma temaja khIjI daivI vidyAo viSe eka bALaka paNa samajI rAke evI rIte vivecana karavAmAM AvyuM che. lagabhaga kevaLI bhagavAna jeTaluM apUrvAM jJAna dharAvanAra pUrvAcAryAMnI kRti viSe abhiprAya ApavA e sAhasaja gaNAya, ema dhArI ame te viSe maunaja rahIe chIe. 31 0000 0 A graMtha eka garIbathI lai lakSAdhipatine, eka zrAvakathI lai muni mahArAjane eka sarakhA upayAgI thai paDe tema che. kAraNake temAM vyavahAra ane khIjI jANavA jevI ghaNI vAtAnA khuba khukhIthI khulAsA karavAmAM AvyA che. kIM. rUA. 3-0-0 traNa vhelA te pahelA. meghajI hIrajI muselara 566 pAyadhunI--subai. coeece6000000 Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vijayaprabhasUri viracita meghamALA vicAra T AkhA varasane AdhAra comAsA upara che. vepAra-vaNajane AdhAra paNa comAsAnA nivaDavA upara ja hoya che. A graMthamAM AcArya zrI vijayaprabhasUrie ekeeka dezI mahinAmAM varasAdanuM baMdhAraNa kevI rIte ghaDAya che, vAyu-vIjaLIne lIdhe A vAdaLAM upara kevI asara thAya che tenuM vigatavAra ane raheje samajI zakAya tevuM varNana karyuM che. A vepArIo, kheDute ane munivaree A pustaka ekavAra avazya vAMcavuM joIe. kiMmata mAtra 0-8-0 mesarsa meghajI hIrajI. pa66, pAyadhunI-muMbaI. Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakumArI sudarzanA. yAne samaLI vihAra sacitra. mATe prasiddha jaina itihAsakAra muni mahArAja zrI jinavijayajIne abhiprAyaH---- ( * zrI mahAvIpatra " aMka 16 me. ) rAjakumArI sudanA yAne samaLIvihAra:(sacitra) mAgadhI prabaMdha uparathI lakhanAra-panyAsajI zrI kesaravijayajI gaNi, pragaTa koM--zA. meghajI hIrajI bukaselara pAcchunI, muMbai na. 3. mUlya rUA. 3-00 ( pRSTa sakhyA 68 ) "citravALa gacchIya devendrasUrie banAvelI sudarzanAcaritra nAme prAkRta kathAnA AdhAre vArtAnA rUpamAM A kathAnakanI cAjanA karavAmAM AvI che, kathAnaka rocaka ane saraLa bhASAmAM ALekhelu hAvAthI sAdhAraNa vargane vizeSa rUcikara thai paDe tevu che. sAthe mudraNakaLAnA rasika bhAi meghajIe kathAnakane ucita evAM keTalAMka citrAdvArA tathA nayanamanahara chapAmaNI ane adhAmaNIdvArA pustakanI AkarSakatAmAM Ara vadhArA karyAM che. meghajI hIrajI bukaselara 566 pAyadhunI--suMbai, Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 707 rAjaprazna. * jainadharma jainadarzana, ane jainanIti saMbaMdhI 1 hajAre prazno ane zaMkAonAM samAdhAna, zrImada rAjacaMdra judA judA vidvAnene jenadarzana saMbaMdhI je sacoTa ane asarakAraka uttara ApyA hatA, tene A graMthamAM bahu sarasa rIte saMgraha kara. vAmAM AvyuM che. jainadarzana ane vedAntadarzana uparAMta anya darzane viSe paNa ghaNI mAhitI maLI zake che. praznane lagabhaga be hajAra uparAMta che, ane tenA * javAba paNa teTalAja vigatavAra ApavAmAM AvyA ? che. tulanAtmaka abhyAsa paddhati, udAravicArasaraNI ane nirmaLa vivekadaSTi e A graMthane AtmA che. ( ema kahIe te cAle, jIjJAsuoe eka vAra tene | A graMtha jarUra vAMcI ja joIe. kIM. mAtra 1-4-0 meghajI harajI bukaselara pa66 pAyadhunI-muMbaI. Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 vividha pUjA saMgraha-sacitra. vidhi sAthenA mahAna graMtha, bhAga 1-2-3-4-5-6-7 paMDita zrI viravijayajI kRta, devapALakavi kRta, devacadrajI kuta, rUpavijayajI kRta, jJAnavimalasUri kRta, uttamavijayajI kRta, vijayalakSmIsUri kRta, sakalacaMdrajI upAdhyAya kRta, megharAja muni kRta, yAvijayajI kRta, padmavijayajI kRta, dharmacaMdrajI kRta, dIvijayajI kRta, AtmArAmajI phuta, buddhisAgarajI kRta, kuMvaravijayajI kRta, vijayarAjedrasUri kRta, huMsavijayajI kRta, gaMbhIravijayajI kRta, rAmaRddhisAra muni kRta, valllabhavijayajI kRta, Adi mahArAjonI khanAvelI pUjA, uparAMta citra:(1) samAvasaraNa, ( 2 ) cakrezvarI devI, (3) pAkumAra ane kamaTha ceAgI, ( 4 ) pArzvanAtha, padmAvatI, iMdra ane iMdrANI, ( 5 ) zatruMjaya mahimA gati, ( 6 ) kaMDurAjA, ( 7 ) nArakInAM raMgIna citrA, ( 8 ) padmAvatI devI, ( 9 ) cAvIza tIrthaMkara, navapadajI, ane gAtamasvAmI, ( 10 ) kezarIyAjI tIrtha. [11] aSTApadajI [12] mAtrujI tIrtha, [13] pAvApurI [14] campApurI; [ 15 ] sametazikharajI tIrtha, [ 16 ] mahAvIra upasa, [ 17 ] ceAganiSTha AcArya zrI buddhisAga rajI, [ 18 ] tAra gAjI tIrtha, [ 19 ] prabhAvika mahAtmA zrI jinadatta dAdA sUrIzvarajI, [ 20 ] zrI mahAvIra, cAda svapna ane RSTa mAMgalika, [ 21 ] gautamasvAmIjI mahArAja AdinA phoTAonA saMgrahathI bharapura supara--rAyala seALa pejI; dhRSTa 775 seAnerI kapaDAnuM suzeAbhita majabuta puDuM chatAM kiMmata rUpIA atI. pelTeja vI. pI. kharca juduM. hIrajI bukaselara pAyAnI--sukha. Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 che, s' ebooooooooooooo Sws 2000000000000A che zuM joIe? svarga ke naraka? 0 004 " kahe nepolIyana dezane, karavA AbAdAna; sarasa rIta te eja ke de mAtAne jJAna. " sArA cUrepanA mahAna cakravartI jevo nepAlIyana kahI gayo che ke jeo pitAnA dezane ane dharmane uddhAra karavA huM IcchatA hoya temaNe prathama pitAnI bAlikAe kiMvA mAtAahi ene saMpUrNa keLavavI joie. teNe pitAno ja dAkhala ApatAM kaheluM ke "mArAmAM je kaMI jJAna, zakti ane smRtti tame joI rahyA che te mArA pUjya mAtuzrIne ja prabhAva che." A saMsAramAM svarga utAravuM ke naraka utAravuM, te ApaNuM ja hAthamAM che. mAtAo ane bahenane keLavo eTale saMsAra svargamaya bane ane saMtAne deva ane devIo jevA bane. temane anAnadazAmAM rAkho eTale vaNamAgyuM naraka utare ane kalezamaya saMsAra bane. strIone keLavaNuM ApavAmAM dhuraMdhara AcAryo ane upadezake ekamata che. ane te mATe ja temaNe nIcenAM pustako mAtAe che ane bahenanA hAthamAM pharajIyAta mUkavAnI bhalAmaNa karI che - je 1 jaina mahAsatImaMDaLa sacitra. ... ... 1-4-0 huM 2 pativratA satIo. ,, ... ... ke .3-8-0. %e0%65%66%%O8%%%%%%%88% kaGa%% sssssssss) % Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6666 2- 0 che. 3 satI dharma patisevA bhAga 1-2. ... , 5-8-0 4 satI Adarza jIvanamALA sacitra. .. 5 mahilA mahadaya bhAga 1 le sacitra.. 6 , bhAga 2 jo ,. 7 anAnupUrvI nakala 100 nA. ... .... 8 8 zrI gautamasvAmIne rAsa sacitra ane jaina zAradA pUjana vidhi. 02-0 prabhAvanA mATe nakla 100 nA khAsa. ... 9 ratnAkara paccIzI ** .. *** 0-20 prabhAvanA mATe nakala 100 nA khAsa. .. 5-0-0 10 pekeTa sacitra navasmaraNa ane puNyaprakAzanuM stavana. -- - prabhAvanA mATe nakala 100 ne khAsa. .. 11 mahAsatI sulasA caMdanabALA caritra sacitra. .. prabhAvanA mATe nakala 100 nA. .. mahAsatI manoramA ane zeTha sudarzana caritra ... prabhAvanA mATe nakala 100 nA khAsa. ... 13 mahAsatI damayaMti ane naLarAjA caritra sacitra.. prabhAvanA mATe nakala 100 nA khAsa. .. 0-5 25-0 mesarsa meghajI hIrajI. bukaselara ane pablIzara. pa66 pAyadhunI-muMbaI. ke Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra - vena-vistAra - rA - rUzIla . prArAda: -epanI dRIragI gusenTara, vAyunI-muMauM. |