Book Title: Kalikal Sarvagya
Author(s): Bhadraguptasuri
Publisher: Mahavir Jain Aradhana Kendra Koba
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009634/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir BALIK A A kalikAla sarvajJa SARVAGY A zrI priyadarzana For Private And Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalikAla sarvajJa (bAla bhogya zailI meM AcArya zrI hemacandrasUrIzvarajI kA jIvana-kavana) zrI priyadarzana [AcArya zrI vijayabhadraguptasUrijI mahArAja bhAvAnuvAda bhadrabAhu vijaya For Private And Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punaH saMpAdana jJAnatIrtha-kobA dvitIya AvRtti vi.saM.2067, 31 agasta-2009 maMgala prasaMga rASTrasaMta zrutoddhAraka AcAryadevazrI padmasAgarasUrijI kA 77vA~ janmadivasa tithi : bhAdra. suda-11 di. 31-8-2009, sAMtAkrUja, muMbaI mUlya pakkI jilda : rU. 120-00 kaccI jilda : rU. 99-00 bhArthika saujanya zeTha zrI niraMjana narottamabhAI ke smaraNArtha ha. zeTha zrI narottamabhAI lAlabhAI parivAra prakAzaka zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, tA. ji. gAMdhInagara - 382007 phona naM. (079) 23176104, 23176172 email : gyanmandir@kobatirth.org website : www.kobatirth.org mudraka : navaprabhAta prinTarsa, amadAvAda - 9825598855 TAITala DIjAina : Arya grAphIksa - 9925801910 For Private And Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUjya AcArya bhagavaMta zrI vijayabhadraguptasUrIzvarajI zrAvaNa zuklA 12, vi.saM. 1989 ke dina pudagAma mahesANA (gujarAta) meM maNIbhAI evaM hIrAbahana ke kuladIpaka ke rUpa meM janme mUlacandabhAI, juhI kI kalI kI bhAMti khilatIkhulatI javAnI meM 18 barasa kI umra meM vi.saM. 2007, mahAvada 5 ke dina rANapura (saurASTra) meM AcArya zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAjA ke karamakamaloM dvArA dIkSita hokara pU. bhuvanabhAnusUrIzvarajI ke ziSya bane. muni zrI bhadraguptavijayajI kI dIkSAjIvana ke prAraMbha kAla se hI adhyayana-adhyApana kI sudIrgha yAtrA prAraMbha ho cukI thI. 45 AgamoM ke saTIka adhyayanoparAMta dArzanika, bhAratIya evaM pAzcAtya tatvajJAna, kAvya-sAhitya vagairaha ke 'milasTona' pAra karatI huI vaha yAtrA sarjanAtmaka kSitija kI tarapha mur3a gaI. 'mahApaMthano yAtrI' se 20 sAla kI umra meM zuru huI lekhanayAtrA aMta samaya taka athaka evaM anavarata calI. taraha-taraha kA maulika sAhitya, tatvajJAna, vivecanA, dIrgha kathAe~, laghu kathAe~, kAvyagIta, patroM ke jariye svaccha va svastha mArgadarzana paraka sAhitya sarjana dvArA unakA jIvana saphara dina-ba-dina bharApUrA banA rahatA thA. premabharA ha~samukha svabhAva, prasanna va mRdu AMtara-bAhya vyaktitva evaM bahujana hitAya bahujana sukhAya pravRttiyA~ unake jIvana ke mahattvapUrNa aMgarUpa thI. saMgha-zAsana vizeSa karake yuvA pIr3hI, taruNa pIr3hI evaM zizu-saMsAra ke jIvana nirmANa kI prakiyA meM unheM rUci thI... aura isI se unheM saMtuSTi milatI thI.. pravacana, vArtAlApa, saMskAra zibira, jApa-dhyAna, anuSThAna evaM paramAtma bhakti ke viziSTa AyojanoM ke mAdhyama se unakA sahiSNu vyaktitva bhI utanA hI unnata evaM ujjvala banA rahA. pUjyazrI jAnane yogya vyaktitva va mahasUsa karane yogya astitva se sarAbora the. kolhApura meM tA. 4-5-1987 ke dina gurudeva ne unheM AcArya pada se vibhUSita kiyA. jIvana ke aMta samaya meM lambe arase taka ve aneka vyAdhiyoM kA sAmanA karate hue aura aise meM bhI satata sAhitya sarjana karate hue dinAMka 19-11-1999 ko zyAmala, ahamadAbAda meM kAladharma ko prApta hue. For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "prakAzakIya pUjya AcArya zrI vijayabhadraguptasUrijI mahArAja (zrI priyadarzana) dvArA likhita aura vizvakalyANa prakAzana, mahesANA se prakAzita sAhitya, jaina samAja meM hI nahIM apitu jainetara samAja meM bhI bar3I utsukatA aura manoyoga se par3hA jAne vAlA lokapriya sAhitya hai. pUjyazrI ne 19 navambara, 1999 ke dina ahamadAbAda meM kAladharma prApta kiyA. isake bAda vizvakalyANa prakAzana TrasTa ko visarjita kara unake prakAzanoM kA punaH prakAzana banda karane ke nirNaya kI bAta sunakara hamAre TrasTiyoM kI bhAvanA huI ki pUjya AcArya zrI kA utkRSTa sAhitya janasamudAya ko hamezA prApta hotA rahe, isake liye kucha karanA cAhie. pUjya rASTrasaMta AcArya zrI padmasAgarasUrijI mahArAja ko vizvakalyANa prakAzana TrasTamaMDala ke sadasyoM ke nirNaya se avagata karAyA gayA. donoM pUjya AcAryazrIyoM kI ghaniSTha mitratA thI. antima dinoM meM divaMgata AcAryazrI ne rASTrasaMta AcAryazrI se milane kI hArdika icchA bhI vyakta kI thI. pUjya AcAryazrI ne isa kArya hetu vyakti, vyaktittva aura kRtittva ke AdhAra para saharSa apanI sahamatI pradAna kI. unakA AzIrvAda prApta kara kobAtIrtha ke TrasTiyoM ne isa kArya ko Age cAlU rakhane hetu vizvakalyANa prakAzana TrasTa ke sAmane prastAva rakhA. vizvakalyANa prakAzana TrasTa ke TrasTiyoM ne bhI kobAtIrtha ke TrasTiyoM kI divaMgata AcAryazrI priyadarzana ke sAhitya ke pracAra-prasAra kI utkRSTa bhAvanA ko dhyAna meM lekara zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobAtIrtha ko apane TrasTa dvArA prakAzita sAhitya ke punaH prakAzana kA sarvAdhikAra saharSa sauMpa diyA. ___ isake bAda zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobA ne saMsthA dvArA saMcAlita zrutasaritA (jaina buka sTaoNla) ke mAdhyama se zrI priyadarzanajI ke lokapriya sAhitya ke vitaraNa kA kArya samAja ke hita meM prArambha kara diyA. zrI priyadarzana ke anupalabdha sAhitya ke punaH prakAzana karane kI zRMkhalA meM kalikAla sarvajJa graMtha ko prakAzita kara Apake kara kamaloM meM prastuta kiyA jA rahA hai. ( For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zeTha zrI saMvegabhAI lAlabhAI ke saujanya se isa prakAzana ke liye zrI niraMjana narottamabhAI ke smaraNArtha, haste zeTha zrI narottamabhAI lAlabhAI parivAra kI ora se udAratA pUrvaka Arthika sahayoga prApta huA hai, isaliye hama zeTha zrI narottamabhAI lAlabhAI parivAra ke RNI haiM tathA unakA hArdika AbhAra mAnate haiM. AzA hai ki bhaviSya meM bhI unakI ora se sadaiva udAratA pUrNa sahayoga prApta hotA rahegA. isa AvRtti kA prUphariDiMga karane vAle DaoN . zrI hemaMtakumAra siMgha tathA aMtima prUpha karane hetu paMDitavarya zrI manojabhAI jaina kA hama hRdaya se AbhAra mAnate haiM. saMsthA ke kampyUTara vibhAga meM kAryarata zrI ketanabhAI zAha, zrI saMjayabhAI gurjara va zrI bAlasaMga ThAkora ke hama hRdaya se AbhArI haiM, jinhoMne isa pustaka kA suMdara kampojiMga kara chapAI hetu baTara priMTa nikAlA. Apase hamArA vinamra anurodha hai ki Apa apane mitroM va svajanoM meM isa preraNAdAyaka satsAhitya ko vitarita kareM. zrutajJAna ke pracAra-prasAra meM ApakA laghu yogadAna bhI Apake liye lAbhadAyaka siddha hogA. punaH prakAzana ke samaya graMthakAra zrI ke Azaya va jinAjJA ke viruddha koI bAta raha gayI ho to micchAmi dukkar3am. vidvAna pAThakoM se nivedana hai ki ve isa ora hamArA dhyAna AkRSTa kareM. anta meM naye AvaraNa tathA sAja-sajjA ke sAtha prastuta graMtha ApakI jIvanayAtrA kA mArga prazasta karane meM nimitta bane aura viSamatAoM meM bhI samarasatA kA lAbha karAye aisI zubhakAmanAoM ke sAtha... TrasTIgaNa zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobA For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrvabhUmikA kalikAla sarvajJa AcArya zrI hemacandrasUrIzvarajI kA jIvana caritra likhanA yAnI mahAsAgara ko tairane jaisA kaThina kArya hai| kintu AcAryadeva ke prati mere manakI apAra zraddhA evaM amApa bhakti ne hI mujhe yaha caritra likhane ke lie prerita kiyA hai - protsAhita kiyA hai| isa caritra racanA ke AdhArabhUta graMtha hai : (1) zrI jayasiMhasUri viracita 'kumArapAla bhUpAla caritra' (2) zrI rAjazekharasUri praNita 'caturviMzati prabandha' aura (3) zrI merutuMgAcArya racita 'prabandha cintAmaNi' gujarAta yA bhArata ke itihAsa meM ina saccI-bilakula satya ghaTanAoM ko samAviSTa nahIM kI gaI haiN| isake pIche jaina samAja va saMskRti ke prati itihAsa likhanevAloMkI pUrvagrahabaddha mAnasikatA hI kAraNabhUta hai| adhikatara itihAsa videzI vidvAnoM ke dvArA likhA gayA hai, aura hamAre tathAkathita zikSAzAstrI lakIra ke phakIra banakara videzI najariye se likhe gaye AdhA saca - AdhA jhUTha itihAsa ko vidyAlayoM meM par3hAte hai| isase baccoM ko purAtana mUlyoM ko ujAgara karanevAlI saMskArapreraka bAteM par3hane ko milatI nahIM hai| isa dharatI ke upavana ko saMskAra vRkSoM se harAbharA banAne meM jaina vyaktitvoM kA kitanA mahatvapUrNa yogadAna hai, yaha na to jaina loga jAnate hai, na hI anya dharmAvalambI! zrI hemacandrAcArya kA vyaktitva adabhuta thaa| unakA samagra jIvana tejomaya thaa| AcAryadeva meM AdhyAtmika dhavalimA ke sAtha sAtha apUrva mAnavatA kI mahaka thii| AcAryadeva ke saumya-samayAnulakSI upadeza ke Age evaM AcAryadeva ke nirmala-zubha vyaktitva ke samakSa gUrjarezvara siddharAja kI utkaTa mahatvAkAMkSAeM aura usakI svabhAvagata ugratA zAMta ho jAyA karatI thii| ___ zrI hemacandrAcAryajI kI apUrva upadeza zakti se rAjA kumArapAla ke mana kA samAdhAna huA thaa| unakI vItarAga-stavanA se rAjA kA citta sAtvika bana gayA thaa| yogazAstra ke adhyayana ne rAjA ne uttarAvasthA meM manaH prasAda prApta kiyA thaa| For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kumArapAla ke dvArA AcAryadevane ahiMsA dharma ke pravartana kA mahAna kArya kiyA thA, jo ki hajAroM barasoM ke itihAsa meM advitIya thA! yaha jIvana-caritra savizeSa to baccoM ko sAmane rakhakara likhA hai| isalie bhASA sarala evaM zailI sahaja rakhane kI koziza kI hai! saphalatA yA asaphalatA kA nirNaya to pAThaka hI kara skeNge| isa caritra ke Alekhana meM yadi koI truTi rahI ho... kSati rahI ho to kSamA mAMgatA huuN| isa cAritra ke paThana pAThana se sabhI ko anekavidha satpreraNAeM prApta ho, yahI ekameva maMgala kaamnaa| Eglage For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra * janma * janma-sthAna mAtA * pitA * bacapana nAma AcAryadeva zrI hemacandrasUrijI kA paricaya dIkSA dIkSA sthAna 0 gurudeva * dIkSA nAma kalikAla sarvajJa svargavAsa svargavAsa bhUmi mukhya paTTaziSya : : vikrama saMvat 1145 : dhaMdhukA (gujarAta) pAhiNIdevI zreSThI cAcega caMgadeva : : : : : www.kobatirth.org : : : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vikrama saMvat 1154 khaMbhAta (gujarAta) AcAryazrI devacandrasUrijI muni somacandra vikrama saMvata 1229 pATana (gujarAta) AcArya zrI rAmacandrasUrijI For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anukrama ........ .......... ......... 1. caMgadeva . 2. sarasvatI kI sAdhanA ...... 3. koyalA bane sonAmuhara ... 4. devI prasanna hotI hai!... 5. 'siddhahema' vyAkaraNa kI racanA ... 6. gurudeva kI niHspRhatA .. 7. tIrthayAtrA 8. kRpAlu gurudeva ... 9. kumArapAla kA janma .... 10. gurudeva ne jAna bacAyI! .......... 11. kumArapAla kA rAjyAbhiSeka . 12. somanAtha mahAdeva pragaTa hue ....... 13. devabodhi kI parAjaya . 14. kAzIdeza meM ahiMsA-pracAra .... 15. rAjA kA roga miTAyA 16. jinamaMdiroM kA nirmANa 17. AkAzamArga se bharuca meM 18. DAyanoM ko mAta dI ..... 19. saTIka bhaviSyavANI ... 20. bAdazAha kA apaharaNa . 21. dharmazraddhA ke camatkAra .. 22. apUrva sAdharmika uddhAra.. 23. saccI suvarNasiddhi ........... 24. pA~ca prasaMga .. 25. gata janama kI bAta ........ 26. sUrideva kA svargavAsa ................ ......... ............... 113 .........119 ............126 ..........140 ........ 156 For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalikAla sarvajJa 1. caMgadeva Aja se nau sau barasa purAnI yaha kahAnI hai| yaha koI kAlpanika kahAnI nahIM hai... yaha aitihAsika kahAnI hai| itihAsa ke anakhule-adhakhule pannoM para suvarNAkSara meM likhI gaI hai, yaha kahAnI! gujarAta meM 'dhaMdhukA' nAma kA nagara thA, jo Aja bhI hai! usa nagara meM cAcaga nAmaka seTha rahate the| ve guNavAna aura dhArmika the| unakI patnI thI pAhinI devii| pAhinI devI svayaM guNavatI-zIlavatI sannArI thii| usake dila meM jaina dharma ke prati aTUTa zraddhA thI sAtha hI... zraddhApUrNa samarpaNa bhI thaa| eka dina rAta ke cauthe pahara meM pAhinI ne svapna dekhaa| use do divya hAtha dikhAI diye| divya hAthoM meM divya ratna thaa| _ 'yaha ciMtAmaNi ratna hai, tU grahaNa kara !' koI divya AvAz2a ubharI | pAhinI ne ciMtAmaNi ratna grahaNa kiyaa| vaha ratna lekara apane upakArI gurudeva AcArya zrIdevacandrasUrijI ke pAsa jAtI hai| 'gurudeva, Apa yaha ratna grahaNa kiijie|' vaha ratna gurudeva ko arpaNa kara detI hai...| usakI A~khoM meM khuzI ke A~sU chalachalA utthe| svapna pUrA ho jAtA hai... vaha sahasA jAgatI hai... palaMga para baiThakara zrI navakAra maMtra kA smaraNa karatI hai...svapna ko yAda karatI hai... vaha socatI hai : 'gurudeva nagara meM padhAre hue haiM... maiM unheM mere svapna kI bAta karU~! usane snAna kiyA / sundara vastra phne| vaha gurudeva zrIdevacandrasUrijI ke pAsa gii| pAhinI ne gurudeva ko vaMdanA karake vinayapUrvaka apane svapna kI bAta khii| gurudeva ne kahA : 'pAhinI, tUne bahuta hI sundara svapna dekhA hai| tujhe zreSTha ratna jaisA putra For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caMgadeva prApta hogaa| svapna meM tUne vaha ratna mujhe diyA hai... arthAt tU apanA putra mujhe degii| vaha terA putra jinazAsana kA mahAn AcArya bnegaa| jinazAsana kI zAna bddh'aaegaa| ___ pAhinI khuza-khuza ho utthii| use gurudeva para zraddhA thii| vaha samajhatI thI... 'saccA sukha sAdhu jIvana meM hI hai|' isalie usakA honevAlA honahAra beTA bhaviSya meM mahAna AcArya banegA... isa bhaviSyakathana ne use bhAvavibhora banA ddaalaa| __usane turanta hI apanI sAr3I ke chaura meM gAMTha bA~dha lii| gAMTha lagAkara usane jaise svapna ko bA~dha liyaa| gurudeva ko bhAvapUrvaka vaMdanA karake vaha apane ghara para aaii| usI rAta usake peTa meM AkAza meM se koI uttama jIva avatarita huA, jaise ki kisI sundara se sarovara meM koI rAjahaMsa utara AyA ho! pAhinI garbhavatI huii| usakA saundarya dina-pratidina nikharane lgaa| vaha rotI nahIM hai... A~khoM meM kAz2ala nahIM lagAtI hai... vaha na to daur3atI hai... na tejI se kadama uThAtI hai| vaha samhalakara baiThatI hai... samhalakara khar3I hotI hai...| jyAdA khaTTA-khArA nahIM khAtI hai...| na jyAdA tIkhA-caTapaTA yA ThaMr3hA-garama khAtI hai ! __'mere garbha meM rahe hue mere putra ko kisI bhI prakAra kI takalIfa nahIM honI cAhie... usake nirmita ho rahe dehapiMDa meM koI vikalatA nahIM rahanI caahie|' isalie vaha ye sArI sAvadhAniyA~ baratatI hai| use roz2AnA jinamaMdira jAne kI aura paramAtmA kI pUjA karane kI icchA hotI hai| vaha nitya paramAtmA kI pUjA karatI hai| use pratidina garIboM ko dAna dene kI icchA hotI hai... vaha dila kholakara dAna detI hai| use pratidina atithi ko bhojana karavAne kI icchA hotI hai... aura vaha hararoja jo bhI atithi Aye use bhAvapUrvaka khAnA khilAtI hai| vaha saba ke sAtha mIThA-mIThA - madhura bolatI hai| vaha apane pati cAcaga ke sAtha tattvajJAna kI carcA karatI hai| use jJAnI puruSoM kI bAteM sunanI acchI lagatI haiN...| For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caMgadeva cAcaga bhI pAhinI kI hara eka icchA ko pUrI karatA hai| yoM karate hue nau mahIne bIta gye| vikrama saMvata 1145 kA vaha varSa thaa| kArtika pUrNimA kA dhanya divasa thaa| pAhinI ne putra ko janma diyaa| pUnama ke cA~da se saumya aura ruI ke Dhera se gore-gore navajAta zizu ko dekhakara pAhinI pAgala sI ho utthii| usI vakta AkAza meM devavANI huI : 'pAhinI aura cAcaga kA yaha navajAta zizu, tattva kA jJAtA hogA aura tIrthaMkara kI bhA~ti jinadharma kA prasAraka hogaa|' AkAzavANI yAnI deva kI vaannii| deva kI vANI saca hotI hI hai| devavANI sunakara cAcaga, pAhinI aura anya loga prasanna ho utthe| cAcaga ne putra janma kI khuzI meM mahotsava manAyA / bArahaveM dina bacce kI phUphI ne nAma rakhA : 'caMgadeva!' caMgadeva manamohaka rUpavAna thaa| vaha sabhI ke mana ko moha letA thA! vaha ha~satA...khilakhilAtA ho, taba lagatA jaise jUhI ke phUla jhara rahe hoM! / pAhinI rojAnA caMgadeva ko snAna karavA ke svaccha rkhtii| use sundara kapar3e pahanAtI... use kisI kI burI najara na laga jAe isalie gAla para kAjala kA choTA sA bindu racAtI! cAcaga seTha caMgadeva ke lie naye-naye khelakhilaune lAte the! pAhinI ne sarvaprathama caMgadeva ko 'arihaMta' kA 'a' bolanA sikhAyA... isake bAda 'namo arihaMtANaM' kA 'na' bolanA sikhAyA / 'mA' bolanA to vaha khuda hI sIkha gayA thA! pAhinI caMgadeva ko lekara maMdira meM jAtI hai...| _ 'beTA, ye bhagavAna haiM, donoM hAtha jor3akara praNAma karo... sira jhukaao| pAhinI caMgadeva ko bhagavAna kI pahacAna karavAtI hai, vaMdanA karanA sikhAtI pAhinI caMgadeva ko sAdhu munirAja ke pAsa le jAtI hai...| For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caMgadeva "beTA, ye apane guru mahArAja haiM, gurUdeva haiN...| inheM donoM hAtha jor3o... sira jhukAkara vaMdanA kro...|' caMgadeva gurudeva ko vaMdanA karatA hai...| gurudeva ke sAmane dekhakara muskurAtA hai..ha~satA hai...| gurUdeva bhI mIThe svara meM 'dharmalAbha' kA AzIrvAda dekara usake sira para vAtsalyabharA hAtha rakhate haiM! caMgadeva bar3A hotA jAtA hai...| use par3hane ke lie pAThazAlA meM bhejA jAtA hai| vaha ekabAra jo bhI sunatA hai...use yAda ho jAtA hai| vaha zikSaka ke eka-eka prazna kA sahI javAba detA hai...| zikSaka kI vinaya karatA hai...| zikSaka kA lAr3alA ho jAtA hai| zikSaka caMgadeva kI buddhi aura usake guNoM kI prazaMsA karate haiN...| eka dina kI bAta hai : pA~ca sAla kA caMgadeva mAtA pAhinI ke sAtha jinamaMdira gayA huA thaa| jinamaMdira meM devavaMdana karane ke lie AcAryadeva zrIdevacandrasUrijI bhI padhAre hue the| AcAryadeva ke ziSya ne AcAryadeva ko baiThane ke lie Asana bichAyA thaa| AcAryadeva paramAtmA ko pradakSiNA de rahe the| pAhinI eka ora khar3I-khar3I paramAtmA kI stavanA kara rahI thii| usI samaya caMgadeva ne eka zarArata kI...| vaha jAkara sIdhe hI AcAryadeva ke Asana para jama gayA! usa para eka sAtha pAhinI aura AcAryadeva kI dRSTi pdd'ii| pAhinIdevI Age bar3he isase pahale to AcAryadeva ha~sa par3e! caMgadeva bhI khilakhilAne lgaa| AcAryadeva ne pAhinI se kahA : __ 'zrAvikA, tujhe yAda A rahA hai terA svapna? tujhe ciMtAmaNi ratna milA thA... vaha ratna tUne mujhe de diyA thA!' / 'hA~ gurUdeva, smRtipatha meM A gayA vaha svapna!' 'usI svapna kA yaha sUcaka hai| terA lAr3alA khuda hI mere Asana para baiTha gayA hai! bhaviSya meM vaha merI pATa para baiThanevAlA hai nA? pAhinI! yaha terA putra jinazAsana kA mahAn prabhAvaka AcArya hone vAlA hai...| tU mujhe sauMpa de isa putra ko!' For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caMgadeva caMgadeva Asana para se uThakara pAhinI kI u~galI thAmakara khar3A rhaa| usakI naz2ara to AcAryadeva para hI TikI huI thii| AcAryadeva bhI caMgadeva ke cehare kI tejasvI rekhAoM ko par3ha rahe the| pAhinI nIcI nigAha kiye dAnoM hAtha jor3akara khar3I thii| AcAryadeva ne kahA : 'pAhinI, sUrya aura candra ko ghara meM rakhA jA sakatA hai kyA? aura yadi sUrya-candra ghara meM rahe to phira ve duniyA ko rozanI de sakeMge kyA? terA putra sUrya jaisA tejasvI aura candra jaisA saumya hai| usakA janma ghara meM rahane ke lie nahIM varan jinazAsana ke gagana meM camakane-damakane ke lie huA hai| yaha sitArA banakara taba taka camakatA rahegA jaba taka jinazAsana rhegaa...| isalie isakA lagAva tujhe chor3anA hogA, pAhinI! isakA moha kama karanA hogaa|' pAhinI ne kahA : 'ApakI bAta maiM mAnatI hU~... | maiM to khuza huuN...| merA lAla yadi jinazAsana kI zAna ho isase bar3hakara mere lie aura kauna sI khuzI ho sakatI hai? para gurudeva, Apa caMgadeva ke pitA se caMgadeva ke lie mA~ga kreN|' 'ThIka hai, maiM unake sAtha bAta kruuNgaa|' pAhinI caMgadeva ko lekara ghara para aaii| AcAryadeva paramAtmA kI stavanA meM lIna ho gye| kucha dina bIta gye| eka dina AcAryadeva ne cAcaga seTha ko upAzraya meM bulaayaa| unase kahA : 'cAcaga, tumhArA beTA caMgadeva bhAgyazAlI hai... usakA bhaviSya kAphI ujjvala hai|' 'gurudeva, ApakA kathana saca ho!' cAcaga ne harSAnvita hokara khaa| 'mahAnubhAva, kathana ko saca karane ke lie... tumheM caMgadeva kA moha utAranA hogaa...|' 'yAnI gurudeva?' 'caMgadeva ko mujhe sauMpanA hogA / vaha hIrA hai...mujhe use tarAzanA hogaa| vaha mere pAsa rhegaa|' For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caMgadeva cAcaga soca meM DUba gye| unhoMne kucha javAba nahIM diyaa| 'kyA soca rahe ho, cAcaga?' 'gurudeva, maiM socakara javAba duuNgaa|' 'ThIka hai, socakara javAba denA | para putra kI mamatA ko sAmane rakhakara mata socanA...| putra ke hita ko lekara socnaa| tumhArA yaha akelA putra lAkhoM jIvoM kA tAranahAra hogA... lAkhoM jIvoM ko abhayadAna denevAlA hogaa|' cAcaga seTha ghara para aaye| caMgadeva ko sAtha biThAkara cAcaga ne bhojana kiyA / bhojana karake cAcaga ne caMgadeva se pUchA : 'beTA, tujhe gurudeva acche lagate haiM...?' 'hA~... bahuta acche lagate haiM!' 'tU unake pAsa rahegA?' 'rhuuNgaa|' 'para tujhe vahA~ terI mA~ nahIM milegI!' 'phira bhI maiM gurudeva ke pAsa rhuuNgaa|' 'gurudeva ke pAsa rahakara kyA karegA?' 'gurudeva jo kaheMge vaha kruuNgaa|' 'gurudeva par3hAI karane ko kheNge|' 'to maiM par3hAI karU~gA!' 'gurudeva ke sAtha naMge pA~va calanA hogaa|' 'calU~gA maiN|' cAcaga seTha socate haiM : 'isa bacce para hameM moha hai... ise hama para moha nahIM hai...|' cAcaga seTha ne pAhinI ke sAtha carcA kii| pAhinI ne bhI apanI sahamati de dii| cAcaga seTha ne caMgadeva ko gurudeva ko sauMpa diyaa| gurudeva devacandrasUrijI caMgadeva ko lekara khaMbhAta kI ora vihAra kara gye| For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caMgadeva dhaMdhukA se khaMbhAta jyAdA dUra nahIM hai| kucha hI dinoM meM ve khaMbhAta pahu~ca gye| gurudeva ne caMgadeva ko zubha dina aura zubha muhUrta meM par3hAI karane ke lie bitthaayaa| svayaM use par3hAne lge| caMgadeva kI vinaya... usakI painI buddhi dekhakara gurudeva ko lgaa...| __ 'yaha lar3akA ati zIghra hI vidvAna ho jaaegaa| Dhera sAre zAstra yaha par3ha legaa|' ___ eka dina gurudeva ne gujarAta ke mahAmaMtrI udayana ko apane pAsa bulaayaa| udayana maMtrI jaina dharma ko mAnanevAle the| unheM jaina dharma para gaharI zraddhA thI, dRr3ha AsthA thii| unase gurudeva ne kahA : ___ 'mahAmaMtrI, yaha lar3akA dhaMdhukA ke cAcaga seTha kA putra hai| ise dIkSA lene kI hai| isakA bhaviSya kAphI ujjvala hai... yaha jinazAsana kA mahAna prabhAvI AcArya hogaa| isakI dIkSA kA utsava tumheM karanA hai|' 'kismata khula gaI...gurudeva merI! avazya karU~gA maiM isa bacce kI dIkSA kA mahotsava! zAnadAra mahotsava karU~gA! kaba denA cAhate haiM, Apa ise dIkSA?' mahAmaMtrI udayana ne puuchaa| 'mahA sudI caudasa ke dina!' mahAmaMtrI ne bar3A bhArI utsava kiyA / dhUmadhAma se caMgadeva ko AcAryadeva ne dIkSA dii| usakA nayA nAma rakhA gayA somacandra muni!' 'bolo, somacandra muni kI jaya !' For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarasvatI kI sAdhanA * 2. sarasvatI kI sAdhanA " - AcAryadeva devacandrasUrIzvarajI svayaM somacandra muni ko par3hAte haiN| - sAdhu jIvana ke AcAra-vicAra sikhAte haiM - samajhAte haiN| - bar3e prema se - vAtsalya pUrvaka somacandra muni kA dhyAna rakhate haiN| somacandra muni pUrI ekAgratA se par3hAI karate haiM... par3hI huI bAtoM ko yAda rakhate haiN| gurumahArAja kI vinaya karate haiN| gurumahArAja kI sevA karate haiN| ekalavya kI bhA~ti tanmaya hokara vidyAbhyAsa karate haiN| pUrI sAvadhAnI ke sAtha sAdhu jIvana ke AcAroM kA pAlana karate haiM | eka dina gurudeva ne, somacandra muni ko mahAn jJAnI puruSoM kI jIvana kathAe~ sunaaii| caudaha pUrva ke jJAtA bhagavAna bhadrabAhusvAmI, zrI sthUlabhadrasvAmI vagairaha ke agAdha-apAra jJAna kI bAteM khii| somacandra muni ko jJAna aura jJAnI kI bAta bar3I acchI lagatI thI! gurudeva ne unheM 'caudaha pUrva' nAmaka zAstroM ke nAma aura una zAstroM ke viSayoM ke bAre meM samUcI jAnakArI dI thii| ___ gurudeva se aisI bAteM sunate-sunate somacandra muni ke mana meM vicAra Ate... 'kyA maiM bhI vaisA jJAnI nahIM ho sakatA? maiM itanA jJAna prApta kara lU~ to? aisA jJAna prApta karane ke lie mujhe kazmIra jAkara vahA~ para sarasvatI kI mUla pIThamUlasthAna meM baiThakara sAdhanA karanI cAhie | maiM gurudeva se pUcha lU~... yadi ve khuzI-khuzI iz2Az2ata de deM, to maiM kazmIra jAkara sarasvatIdevI kI upAsanA karU~!' kucha dinoM taka somacandra muni kA manomaMthana calatA rhaa| prANoM se bhI adhika priya gurudeva ko chor3akara kazmIra jaise dUra ke pradeza meM jAne ke lie unakA mana manA kara rahA thA... aura idhara jJAnaprApti evaM abhinava prajJA prApta karane ke lie devI sarasvatI kI ArAdhanA-upAsanA karane kI tIvra icchA unheM kazmIra jAne ke lie prerita kara rahI thii| eka dina somacandra muni vicAroM kI nadI meM gote lagA rahe the, gurudeva For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarasvatI kI sAdhanA devacandrasUrijI ne unheM dekhaa| gurudeva ko bhI kucha dinoM se mahasUsa ho rahA thA... jaise somacandramuni kisI gaMbhIra soca meM DUbe hue haiN|' unhoMne somacandramuni ke sira para apanA vAtsalya pUrNa hAtha rakhate hue pUchA : 'vatsa... kyA bAta hai? aise kauna se vicAra meM kho gaye ho?' yakAyaka gurudeva ko apane samIpa meM AyA dekhakara somacandramuni sahasA cauMka utthe| khar3e hokara gurucaraNoM meM vaMdanA kI aura kahA : 'gurudeva, kucha dinoM se eka vicAra mana meM niraMtara uTha rahA hai|' 'kyoM itanI parezAnI vicAra karane meM? tUne kabhI koI vicAra mujha se chupAyA nahIM hai...|' 'Apa se nivedana karanA hI hai... para usa vicAra ke lie maiM svayaM abhI dvidhA meM huuN| gurudeva! para Aja to Apa ke caraNoM meM saba kucha kaha denA hI hai| Apa Asana para biraajie|' AcAryadeva Asana para baitthe| somacandramuni vinayapUrvaka unake sAmane baitthe| 'gurudeva, jaba se Apane mujhe caudaha pUrvo ke jJAna kI bAta kahI hai... pUrvadhara maharSiyoM kI kathAe~ sunAI haiM... taba se mere mana meM una caudaha pUrvo kA jJAna prApta karane kI adamya icchA-abhIpsA jagI hai| parantu vaisA jJAna, viziSTa prajJA aura tIkSNa buddhi-zakti ke binA prApta honA zakya nahIM hai! vaisI buddhi nahIM ho to Apase vaha sArA jJAna...vaisA adbhuta jJAna maiM prApta nahIM kara sktaa| 'gurudeva, maiMne par3hA hai... sunA hai... vaisI viziSTa prajJA devI sarasvatI kI upAsanA karake prApta hotI hai| vaha upAsanA, sAdhanA devI sarasvatI kI mUla zaktipITha jahA~ para hai... vahA~ jAkara karane se zIghra hI siddha hotI hai| isake lie kazmIra jAkara sarasvatI upAsanA karane kI merI icchA hai| / parantu gurudeva, Apako chor3akara itane dUra ke pradeza meM jAne ke lie mana kabUla nahIM karatA hai...| somacandra muni kI A~kheM gIlI ho utthiiN| unakA galA avaruddha ho gyaa| gurudeva ne kahA : 'vatsa, devI sarasvatI kI upAsanA karane se viziSTa buddhi pragaTa hotI hai aura isa buddhi ke sahAre viziSTa jJAna prApta kiyA jA sakatA hai... naye-naye dharmagrantha aura adhyAtma grantha kA sarjana kiyA jA sakatA hai| tujhe For Private And Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 sarasvatI kI sAdhanA vaha karanA hai| isalie tU kazmIra jA / merA tujhe hArdika AzIrvAda hai| aura phira maiM to tere sAtha hI hU~ nA! hamezA tere dila meM basA huA jo hU~! sabhI vikalpoM kA tyAga karake kazmIra jAne kI taiyArI kro| devI sarasvatI kI divya kRpA prApta karake, vApasa jaldI lauTakara mujhase milnaa|' zubha dina aura zubha muhUrta meM somacandramuni ne anya eka sahAyaka muni ke sAtha kazmIra kI ora prayANa kiyaa| ve khaMbhAtanagara ke bAhara phNce| vahA~ unhoMne eka bhavya jinAlaya dekhaa| ve usa jinAlaya meM darzana ke lie phuNce| 'ujjayantAvatAra' nAma kA vaha jinAlaya thaa| usameM bhagavAna nemanAtha kI nayanaramya mUrti thii| bhagavAna ke darzana karake somacandra muni kA citta prasanna ho utthaa| jinAlaya kA zAnta vAtAvaraNa unako bar3A acchA lgaa| unake mana meM vicAra kauMdhA : 'maiM Aja kI rAta isa jinAlaya meM bitAU~ to, yahIM se devI sarasvatI kA dhyAna prArambha kara duuN|' __ somacandra muni ne apane sAthI munirAja se apane mana kI bAta khii| munirAja ne sahamati dii| jinAlaya ke pAsa eka choTI sI dharmazAlA thI | usameM dina gujAra diyA / rAtri ke samaya zuddha vastra pahanakara somacandra muni jinAlaya meM gaye / bhagavAna nemanAtha kI sundara-suhAvanI pratimA ke samIpa ghI kA akhaNDa dIpaka jala rahA thaa| diye kI jhilamilAtI rozanI meM pratimA jaise hAsya bikhera rahI thii| somacandra muni bhagavaMta ke sAmane zuddha bhUmi para Asana bichAkara, padmAsana lagAkara baiTha gye| unhoMne maMtrasnAna kiyaa| aura devI sarasvatI ke dhyAna meM lIna ho gye| rAta ke chaha ghaMTe bIta gye| munirAja sthira mana-nayana se jApa-dhyAna kara rahe the... aura devI sarasvatI sAkSAt pragaTa huii| devI ne muni para sneha kI saritA bahAI...kRpA kI bAriza kI... devI ne madhura svara meM kahA : 'vatsa, tujhe aba mujhe khuza karane ke lie kazmIra taka jAne kI jarurata For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarasvatI kI sAdhanA 11 nahIM hai| terI bhakti aura dhyAna se maiM devI sarasvatI tere Upara prasanna huI hU~ ! mere prasAda se tU 'siddha-sArasvata' hogA / ' itanA kahakara devI sarasvatI tatkAla adRzya ho gii| jinAlaya meM khuzabU kA kAravA~ utara AyA / somacandra muni ke cehare para teja jhilamilAne lagA / unakI prajJA tatkAla zatadala kamala kI bhA~ti vikasita ho utthii| unake zrImukha se sarasvatI kI stuti kA pravAha barasAtI nadI kI bhA~ti anavarata-athaka bahane lgaa| unakA harSa uchala rahA thA... unakA roMyA-roMyA ullAsa se pulaka rahA thaa| kaba saberA ho gayA... unheM mAlUma hI nahIM rahA / unhoMne bhagavAna nemanAtha kI stavanA kI / ve dharmazAlA meM lautte| sAthI munivara se kahA : 'munivara, hameM vApasa gurudeva ke pAsa jAnA hai / jisa kArya ke lie kazmIra jAne kA thA... vaha kArya yahIM para pichalI rAta meM siddha ho gayA hai ! ' donoM munirAja pUjya gurudeva ke pAsa pahu~ca gye| gurudeva ne somacandra muni ke cehare para apUrva parivartana dekhaa| divya teja dekhA / gurudeva prasanna ho uThe / somacandra muni ne gurudeva ke caraNoM meM vaMdanA karake rAta kI sArI ghaTanA vidita kii| gurudeva ne somacandra muni ko vAtsalya se abhiSikta kiyA... jI bharakara unakI prazaMsA kii| guNavAna ziSya kI prazaMsA to gurujana bhI karate haiM / gurudeva ne kahA : 'vatsa, zrutadevI sarasvatI kI adbhuta kRpA tujhe prApta huI hai...! terA mahAn sadbhAgya udita huA hai / aba tU duniyA ke kisI bhI viSaya para likha sakegA... bola sakegA... auroM ko acchI taraha samajhA skegaa| terI vANI prabhAvazAlI banegI / rAjA-mahArAjA ko pratibodhita karake unheM mokSamArga kA ArAdhaka banA sakegA / 'gurudeva, Apa kI hI kRpA se mujhe yaha siddhi prApta huI hai|' somacandra muni ne vinamra zabdoM meM kahA / 'somacandra, eka hI rAta kI ArAdhanA - upAsanA se zrutadevI sarasvatI prasanna ho jAe... aisA mere dhyAna meM Aja taka eka bhI prasaMga nahIM hai... terA yaha prakarSa puNya hai ki tujhe alpa prayAsa meM aisI zakti - siddhi prApta ho gaI hai!' For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir koyalA bane sonAmuhara 'gurudeva, jaba maiMne zrutadevI ko rubaru dekhA... oha...kaisI unakI zobhA thI! sira para ratnajar3ita mukuTa thaa| ujjavala kAMtimaya dehaprabhA thii| unake bAyeM hAtha meM pustaka thii| dAhine hAtha meM akSamAlA thii| eka hAtha meM vINA dhAraNa kiye hue thii| aura eka hAtha mujha para AzIrvAda barasA rahA thaa| una mA~ kI kamala jaisI A~khoM meM sneha kA-kRpA kA sAgara umar3a rahA thA... aura unakI vANI kI madhuratA to adbhuta thI...gurudeva, usakA to maiM bilkula bayAna hI nahIM kara sakatA!' 'vatsa... terA yaha parama saubhAgya hai ki tU devI ke pratyakSa darzana pA skaa|' somacandramuni ne devI sarasvatI kI kRpA se aneka dharmagranthoM kA sarjana karanA cAlU kiyaa| eka pala bhI ve Alasa yA sustI nahIM rakhate haiM...phijUla aura vyartha kI bAtoM meM ve tanika bhI samaya barabAda nahIM karate haiM... dina-rAta eka hI kArya! sAhitya kA sarjana! granthoM kA nirmANa! For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir koyalA bane sonAmuhara 3. koyalA bane sonAmuhara AcAryadeva zrI devacaMdrasUrijI ziSya parivAra ke sAtha vicaraNa karate hue nAgapura pdhaare| nAgapura ke jaina saMgha ne unakA Adara pUrvaka svAgata kiyaa| AcAryadeva ne dharma kA upadeza dekara sabhI ke mana ko Anandita kara diyaa| pratidina AcAryadeva dharma kA upadeza dete haiN| nAgapura kA jaina saMgha harSAnvita hokara apane Apako dhanya mAna rahA hai| idhara somacaMdra muni kI vidvattA kI suvAsa bhI cautarapha phailane lagI hai| isI nAgapura meM dhanadaseTha nAma ke eka bahuta bar3e dhanavAna seTha rahate the| yazodA nAma kI guNavatI evaM zIlavatI patnI thii| cAra saMskArI beTe the, dhanada seTha ke| cAroM beToM kI zAdiyA~ ho cukI thI, unake ghara bhI putroM kA janma huA thA... yoM dhanada seTha kA parivAra bar3hatA jA rahA thaa| dhanadaseTha ke ghara para AyA huA koI atithi kabhI khAlI hAtha nahIM lauTatA thaa| ve sAdhu-saMtoM kI bhI ucita sevA karate the| bhakti karate the| anAtha-garIboM ko dayAbhAva se bharapUra dAna dete the| isa taraha apane paise kA ve sadupayoga karate the| ve samajhate the ki lakSmI caMcala hai... dhana-vaibhava jAr3e kI DhalatI dhUpa se haiM... abhI hoM abhI cale jAe~! - unakA vyApAra lAkhoM rupayoM kA thaa| - lAkhoM rupaye unhoMne logoM ko diye hue the| - lAkhoM rupayoM ke hIre-javAharAta unhoMne jamIna meM gAr3a rakhe the| - lAkhoM rupayoM kA sonA evaM cA~dI bhI jamIna meM gAr3a rakhA thaa| ve samajhate the... 'jaba saMkaTa kA samaya AyegA... taba yaha saba kAma lgegaa|' kucha barasa Ananda pUrvaka gujare... aura dhanada seTha ko vyApAra meM bar3A bhArI nukasAna huA / logoM ko diye hue rupaye vApasa nahIM Aye... samudra meM ghUmate hue jahAja kho gaye... yazodA seThAnI ne apane sAre gahane seTha ko de diye| cAra putravadhuoM ne bhI apane-apane alaMkAra sasurajI ko supurda kara diye aura vinamra zabdoM meM nivedana kiyA : For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 koyalA bane sonAmuhara 'pitAtulya sasurajI, ina gahanoM ko becakara bhI Apa apanA vyApAra cAlU rakheM / ' dhanada seTha ne kahA : 'tumhArI itanI udAratA se merA dila vibhora huA jA rahA hai| para mujhe tuma sabake gahanoM kI AvazyakatA nahIM hai... na hI tumhArI sAsa ke gahanoM kI jarurata hai| abhI to hamAre pAsa jamIna ke bhItara gAr3A huA Dhera sArA dhana hai| Apatti ke vakta kAma meM Aye... isalie alaga alaga jagaha para maiMne dhana gAr3a kara rakhA hai!' seTha kI bAta sunakara seThAnI aura putravadhue~ Anandita ho utthiiN| seTha ne apane cAroM putroM ko bulAkara kahA : 'maiM tumheM jisa jagaha kA nirdeza dai... usa jagaha para khudAI karanI hai... aura vahA~ se dhana saMpatti ke ghar3e bAhara nikAlane haiN|' seTha ne putroM ko jagaha kA nirdeza diyaa| nizAnI btlaaii| putroM ne eka ke bAda eka jagaha khoda-khoda kara ghar3e bAhara nikAle / pratyeka ghar3e para zrIphala rakhakara miTTI se lepa karake ghar3oM ke mu~ha baMda kiye hue the| seTha ne miTTI kA lepa dUra kiyaa| zrIphala dUra karake ghar3e meM hAtha DAlA to unake hAtha meM sone kI jagaha koyale ke Tukar3e Aye! dUsarA ghar3A kholA... usameM se bhI koyale nikale...tIsarA...cauthA... pA~cavA yoM dasa ghar3e khola diye| sabhI meM se koyale hI koyale nikle| seTha to sira pITane lge| behoza hokara jamIna para Dhera ho gaye! seThAnI...putra...putravadhue~ sabhI rone lge| seTha hoza meM Aye | para ve dhairya gavA~ baiThe aura phaphaka-phaphaka kara ro diye| unhoMne parivAra se kahA : hamAre durbhAgya ne to hada kara dii| jamIna meM gAr3e hue dhana ko bhI koyalA banAkara rakha diyA / merI dhAraNA jhUThI siddha huii| maiMne socA thA... zAyada bAhara kA dhana calA jAegA taba yaha jamIna meM surakSita rakhA huA dhana to kAma meM aaegaa| jaba durbhAgya AtA hai taba pUrI senA ke sAtha AtA hai... cAroM ora se eka sAtha dhAvA bolatA hai... AdamI kI akla sunna ho jAtI hai... zAstrajJAna vyartha For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir koyalA bane sonAmuhara ho jAtA hai... garva cUra-cUra ho jAtA hai... mahAnatA dUra calI jAtI hai... aura usake sabhI manorathoM ke mahala TUTa-TUTa kara Dhera ho jAte haiM! durbhAgya rAjA ko raMka banA detA hai... bada-kismatI amIra ko garIba banA detI hai... aura meru ko tinake ke barAbara banA kara rakha detI hai|' dhIre-dhIre seTha aura seTha kA parivAra zAnta hotA hai... ghara kI auratoM ke gahane beca-beca kara apane vizAla parivAra kA bhAra nibhAte haiN| para itanA dhana bhI Akhira kaba taka calane kA? seTha ne apanI dukAneM beca dI... rahane kI havelI ke alAvA sabhI ghara beca DAle... phira bhI durbhAgya unakA pIchA nahIM chor3atA thA! seTha ke hAlAta aise ho gaye ki ghara ke baratana bhI beca DAlane par3e! aura eka dina aisA AyA ki seTha ke parivAra ko do samaya kA khAnA bhI nasIba nahIM hotA hai... atyanta nirdhanatA ne seTha kA ghara daboca liyaa| usI arase meM AcAryadeva zrI devacaMdrasUrijI nAgapura meM padhAre the| eka dina somacaMdra muni gocarI ke lie nikale the| unake sAtha vIracandra nAma ke munirAja bhI the| donoM munirAja ne dhanada seTha kI havelI meM gocarI ke lie praveza kiyaa| havelI kI deharI ke bAhara hI seTha aura unakA dIna-hIna, zrI vihIna parivAra baiThA huA thaa| ATe aura pAnI meM namaka DAlakara banAI huI rAba pI rahA thaa| vIracandra muni ke pIche somacaMdra muni khar3e the| unhoMne seTha kI havelI ke bhItara cautarapha nigAha pheNkii| seTha jo rAba pI rahe the vaha bhI dekhaa| somacaMdra muni ko Azcarya huaa| unhoMne maMda svara meM vIracandramuni se kahA : ___ 'pUjyavara, yaha seTha itane dhanavAna hone para bhI nirdhana manuSya kI bhA~ti rAba kyoM pI rahe haiM? yaha to kisI rAjA kI taraha battIsa sAga aura tetIsa pakavAna khA sake vaisI zrImaMtAI kA mAlika hai!' vIracandra munivara ne kahA : 'choTe mahArAja... tumhAre to bar3e-bar3e zrImaMta loga bhakta haiM... tuma rojAnA unake ghara se miThAI lAte ho... phira tumheM garIba AdamI ke hAlAta kA patA kyA lagegA? kabhI yadi nirdhana zrAvaka ke ghara para jAkara gocarI lAoge to For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir koyalA bane sonAmuhara 16 mAlUma par3egA ki garIbI kyA cIja hai... aura garIba loga kyA khAte haiM? kyA pIte haiM?' somacaMdra muni ne vismita svara meM kahA : 'Apa isa seTha ko nirdhana kahate ho? ghara ke usa kone meM to sone-cAMdI aura sonAmuharoM kA Dhera par3A huA mujhe dikhAI detA hai! lagatA hai yaha seTha kaMjUsa hai!' __ aba vismita hone kI bArI vIracandra muni kI thI : 'kahA~ hai sonAmuharoM kA Dhera?' somacaMdra muni ne izAre se Dhera batAyA / vIracandra muni ne teja se camakate hue usa Dhera ko dekhaa| ve bhI Azcarya se stabdha ho utthe| dhanada seTha una do munirAjoM ke pAsa hI khar3e the| unhoMne hAtha jor3a kara vIracandra muni se pUchA : 'gurudeva, ye choTe munirAja kyA kahate haiM?' vIracandra muni ne bAta ko TAlane kI koziza karate hue kahA... ye to aise hI...svAbhAvika bAteM kara rahe the|' parantu dhanada seTha yoM bAta ko jAne de vaise the nhiiN| unake kAnoM para 'sonAmuhara' zabda TakarAyA thaa| unhoMne Agraha-anunaya kiyA munirAja se : 'gurudeva, Apa dayA kIjie... bAta ko TAlie mata! mere kAnoM ne kucha zabda suna liye haiM... Apa yadi pUrI bAta batAeMge to ApakI mahatI kRpA hogii| bar3A upakAra hogA mujha abhAge para ApakA!' vaise bhI pUrA parivAra durbhAgya kA zikAra hokara dina kATa rahA hai...' dhanada kI A~kheM chalachalA utthiiN| vIracandra muni ne kahA : 'ye bAla muni to tumhArI havelI ke usa kone meM par3e hue sonAmuharoM ke Dhera ko dekha rahe the aura mujha se kaha rahe the... ye seTha itane zrImaMta hone para bhI isa taraha garIba kI bhA~ti namaka - ATe kI rAba kyoM pI rahe hai?' ____dhanada seTha cauMka pdd'e| unakI A~kheM caur3I ho giiN| unhoMne donoM hAthoM se vIracaMdra muni ko pakar3a kara jhiMjhor3a sA diyaa| yAcanApUrNa svara meM ve bole : ___ 'prabhu, kahA~ hai vaha sonAmuharoM kA Dhera? kahA~ dekhA hai Apa ne? bhagavaMta...kyA saca hI ve sonAmuhareM haiM? For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir koyalA bane sonAmuhara ve thIM to sonAmuhareM hI para mere kAtila durbhAgya se ve saba koyale kA Dhera banakara raha gaI thIM... maiMne vaha koyale kA Dhera ghara ke eka kone meM DAla rakhA thA!' ___ 'seTha tumhAre usa Dhera para hamAre choTe munirAja kI dRSTi par3I aura koyale phira se sonAmuhareM ho gaIM!' dhanada seTha ne somacaMdra muni ke caraNoM meM bhAvavibhora hokara praNAma karate hue kahA : 'bhagavAna, Apake utkRSTa puNya ke prabhAva se koyalA banA huA merA sonA vApasa sonA ho gayA / Apane mujhe nirdhanatA kI khAI meM se bAhara nikaalaa| aba Apa mujha para eka kRpA aura kIjie...una sonAmuharoM ke Dhera para Apa hAtha rakhakara yahA~ se padhAreM... tAki Apake jAne ke bAda vApasa ye sonAmuhareM koyale meM parivartita na ho jAe~!' dhanada seTha kI vinati se somacandra muni ne sonAmuharoM ke Dhera para hAtha rakhA / dhanada seTha ne tatkAla una sonAmuharoM ko uThAkara tijorI meM rakha dI! dhanada seTha bAra-bAra somacandra muni kA upakAra mAnane lgaa| munivaroM ne bhikSA grahaNa kI aura upAzraya kI ora cala diye| dhanada seTha bhI munivaroM ke pIche-pIche upAzraya kI ora cale / dhanada seTha ke mana meM eka zubha vicAra aMkurita hokara panapane lagA thaa| usa zubha vicAra ko sAkAra banAne ke lie hI ve gurudeva ke pAsa upAzraya meM jA rahe the| upAzraya meM pahu~ca kara dhanada seTha ne AcAryadeva ke caraNoM meM vaMdanA kii| unhoMne gadgad svara meM kahA : 'AcArya bhagavaMta! Apake lAr3ale ziSya somacandra muni ke puNya prabhAva se koyalA ho cukI merI sonAmuhareM punaH suvarNa ho gayI... Apake ziSya kI amRtamayI dRSTi kA yaha prabhAva hai! isalie vaha sArA sonA ApakA hai... Apa kRpA kIjie mujha para aura AjJA dIjie ki usa suvarNa kA maiM kahA~ para upayoga karU~?' dhanada seTha kI kitanI mahAnatA! dhanada seTha kI kitanI nItimattA! jinake prabhAva se dhana milA... unake zrIcaraNoM meM arpita kara diyA! na to For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 devI prasanna hotI hai ! apanI nirdhana sthiti kA vicAra kiyA... na hI apane sukha vaibhava ke bAre meM socA! AcAryadeva ne kahA : 'ThIka hai... tumhArI yahI icchA hai to tuma zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI kA devavimAna sA bhavya maMdira banavAo!' dhanada seTha ne AcArya bhagavaMta kI AjJA zirodhArya kI | turanta hI maMdira ke nirmANa kI taiyAriyA~ prArambha kii| unhoMne AcAryadeva se vinatI kI... 'gurudeva, isa navanirmita hone vAle jinaprAsAda meM bhagavAna mahAvIra svAmI kI pratimA kI pratiSThA ApazrI ke karakamaloM dvArA honI cAhie... taba taka Apa ziSya parivAra ke sAtha yahIM para birAjamAna rhie|' ___ eka ora maMdira kA nirmANa hone lagA... dUsarI ora dhanada seTha kA khoyA huA... rukA huA vyApAra calane lagA... vega se bar3hane lagA! jaba maMdira banakara taiyAra ho gyaa| taba taka to dhanada seTha ne vyApAra meM lAkhoM rupaye kamA lie the| unhoMne pratiSThA kA bhavya utsava rcaayaa| AcArya bhagavaMta ne zreSTha muhUrta meM bhagavAna mahAvIra svAmI kI bhavya pratimA kI pratiSThA kI | jayanAdoM se dharatI-gagana gUMja uThe / nAgapura kI avanI pAvanI hokara nAca utthii| pratiSThA utsava saMpanna hone ke pazcAt AcAryadeva ne nAgapura se vihAra kiyaa| vihAra yAtrA karate hue ve ziSya parivAra ke sAtha pATana padhAre! vahI pATana jo ki gujarAta kI rAjadhAnI ke rupa meM unnati ke zikhara para AsIna thaa| gurjarezvara samrATa siddharAja ke zAsana meM gujarAta samRddha thA! For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devI prasanna hotI hai ! 4. devI prasanna hotI hai! pATana meM una dinoM AcArya zrI devendrasUrijI nAma ke vidvAna AcAryadeva birAjamAna the| ve bhI AcArya zrI devacandrasUrIzvarajI mahArAja ke ziSyaratna the| devendrasUrijI aura somacandra muni donoM AtmIya-mitra the| donoM jaba milate taba jJAnacarcA to karate hIM... sAtha hI sAtha...saMgha-zAsana evaM vibhinna samasyAoM ke bAre meM bhI carcA krte...| vicAroM kA vinimaya krte| eka-dUje ke mana kI bAteM bhI karate / jJAnagoSThi donoM kA manapasanda viSaya thA aura donoM vidvAna the| mahAn the| - devendrasUrijI ko apane pada kA abhimAna nahIM thA ! - somacandra muni ko apane jJAna kA garva nahIM thA ! abhimAna ho...garva ho to maitrI Tika nahIM sakatI ! abhimAna na ho... garva kA garUra na ho... to hI prema banA raha sakatA hai ! 000 eka dina kI bAta hai| AcArya zrI devendrasUrijI aura somacandra muni, upAzraya meM baiThe hue the| jJAnacaryA kA daura cala rahA thaa| itane meM vahA~ para eka AdamI aayaa| usane donoM mahApuruSoM kI vaMdanA kii| vinayapUrvaka unake sAmane baiThakara apanA paricaya dete hue usane kahA : ____ 'maiM vaise rahanevAlA to pATana kA hI huuN| para mujhe paribhramaNa kA zauka hai ! bhArata ke kaI pradezoM meM maiM ghUmA huuN| ghumakkar3I merA svabhAva hai| jahA~ kucha nayA dikhatA hai... nayA sunatA hU~... calA jAtA huuN...| pATana abhI vApasa lauTA to maiMne Apa donoM ke jJAna kI... Apa donoM ke guNoM kI kAphI prazaMsA sunI / isalie Apake darzana karane hetu aura Apa se kucha nivedana karane hetu calA aayaa|' 'kahie, kyA kahanA cAhate ho ? jo bhI kahanA ho binA saMkoca se khie|' AcArya zrI devendrasUrijI ne khaa| 'mahArAja, Apa donoM gaur3a deza meM jAiye | gaur3a deza meM Ajakala tarahataraha ke mAMtrika haiM, maMtravida haiM, tAMtrika haiM, taMtravida haiM! aneka divya zakti ke dhanI mahApuruSa haiN| vahA~ Apa pdhaariye| For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devI prasanna hotI hai ! Apa to mahAtmA haiM, ApakI zakti to prajA ke kalyANa ke lie hI hogI!' 'tumhArI bAta yogya hai, vicAraNIya hai| hama isa bAre meM ucita vicAravinimaya karake yogya nirNaya leNge|' vaha AdamI praNAma karake calA gyaa| devendrasUrijI ne somacaMdra muni ke sAmane dekhaa| somacandra muni ne kahA : 'isa mahAnubhAva kI bAta mujhe to bahuta hI pasanda aaii| yadi gurudeva iz2Az2ata deM... to hama donoM caleM gaur3a deza kI yAtrA ke lie!' ___ 'mere mana meM jAne kI icchA ho rahI hai | jAne se kucha na kucha to prApta hogA hI! caleM, gurudeva ke caraNoM meM nivedana kareM!' donoM mahAtmA gurudeva ke pAsa gaye | sArI bAta khii| sAtha hI vinamra zabdoM meM gaur3a deza meM jAne ke lie anumati maaNgii| gurudeva ne anumati bhI dI aura AzIrvAda bhI! 0 0 0 devendrasUrijI aura somacandra muni ne pATana se prasthAna kiyaa| sabhI zakuna zreSTha ho rahe the| somacandra muni ne kahA : 'sUrideva, zakuna to khUba acche ho rahe haiM / avazya hamArI kAryasiddhi hogI!' 'sahI bAta hai tumhArI... mahAn kArya kI siddhi honI caahie|' ve vihAra karate hue, eka dina zAma ke samaya kherAlu' nAmaka gA~va (vartamAna meM tAraMgA ke nikaTa) meM phuNce| rAta bitAne ke lie upAzraya meM jAkara ruke| zAma kA pratikramaNa karane kI taiyArI kara rahe the| itane meM upAzraya ke dvAra para eka vRddha sAdhu A phuNce| - pUre chaha phITa kI U~cAI! - bhavya zarIra... para buDhApe kA asara dikhAyI de rahA thaa| - A~khoM meM apUrva teja aura sundara-mohaka ceharA / Ate hI unhoMne pUchA : 'mahAtmA, kyA maiM yahA~ rAtabhara ruka sakatA hU~!' 'padhAriye... mahAtman! Apa hamAre sAtha yahA~ para rAta bitA sakeMge! Apake sAtha rahane se hameM Ananda hogaa|' For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devI prasanna hotI hai ! 21 somacandra muni ne devendrasUrijI ke kAnoM meM kahA : 'mujhe to lagatA hai ye koI vidyAsiddha mahApuruSa haiN| hama unheM vaMdanA kara ke sukha-zAtA-pRcchA kreN|' donoM mahAtmA una vRddha sAdhupuruSa ke pAsa gye| unake caraNoM meM bhAvapUrvaka vaMdanA kii| kuzalatA puuchii| vRddha mahAtmA ne pUchA : 'Apa donoM kahA~ jAne ke lie nikale ho?' devendrasUrijI ne kahA : 'hama gaur3a deza meM jAne ke lie cale haiN|' 'prayojana?' vRddha sAdhu ne khaa| 'vidyAprApti / ' devendrasUrijI ne pratyuttara diyaa| vRddha sAdhu ne kahA : 'vidyAprApti ke lie itane dUra ke deza meM jAne kI AvazyakatA nahIM hai| maiM tumheM sArI vidyAe~ duuNgaa| mere pAsa sArI vidyAe~ haiN| parantu tumheM mujhe giranAra parvata para pahuMcAnA hogaa| maiM bUr3hA hU~| cala nahIM sktaa| vahA~ pahu~ca kara maiM tumheM manacAhI vidyAe~ dUMgA! tuma jaise suyogya sAdhakoM ko merI vidyAe~ dekara merA mana bhI saMtuSTa hogaa| itanA hI nahIM parantu tumhAre hI hAthoM merI antima kriyA hogI!' _ 'nahIM, nahIM mahApuruSa! aisA azubha kathana mata kro| ApakA jIvana dIrghAyu ho| ApakI vidyA zaktiyoM se duniyA kA bhalA ho!' ___ AyuSya jitanA hogA utanA hI to jiyA jaaegaa| mahAnubhAva! aba tuma gA~va meM jAo, aura jAkara DolI kI suvidhA kara aao| sabere hameM yahA~ se prayANa karanA hai| devendrasUrijI aura somacandramuni gA~va ke mukhiyA ke pAsa gaye | mukhiyA se milakara DolI aura DolI uThAnevAle AdamiyoM kI vyavasthA kara ke vApasa upAzraya meM lautte| donoM ke dila meM khuzI kA dariyA uchala rahA thaa| devendrasUrijI ne kahA : 'somacandra muni, tuma sacamuca saubhAgyazAlI ho! sarasvatI kI upAsanA karane ke lie tumheM kazmIra taka jAnA nahIM par3A, vaise hI vidyAzaktiyA~ prApta karane ke lie tumheM gaur3a deza taka lambA nahIM jAnA par3egA! tumhArA puNya bala khuda hI aise vidyAsiddha mahApuruSa ko tumhAre samIpa khIMca lAyA / tumhAre sAtha Ane se mujhe bhI vidyAlAbha hogA!' For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 devI prasanna hotI hai ! ___ somacandra muni ne kahA : 'pUjyavara, yaha saba gurudeva kI parama kRpA kA hI pariNAma hai| paramAtmA kA acintya anugraha hai!' devendrasUrijI ne kahA : 'tumhArI bAta sahI hai... para gurukRpA aura paramAtmA kA anugraha sabhI jIvoM ko to nahIM mila pAtA hai nA? puNyazAlI aura bhAgyazAlI jIva ko hI prApta hotA hai|' __ madhura bAtoM meM khoye hue donoM mitra kaba nIMda kI goda meM saraka gaye... isakA patA hI nahIM rahA! vihAra kI thakAna to thI hii| isa para lambI vihArayAtrA kA anta ho jAne kI nizcintatA bhI mila gayI thii| brahma muhUrta meM jaba donoM mitra jage.... zrI namaskAra mahAmaMtra kA smaraNa kara ke A~kheM kholI...to - kherAlu gA~va nahIM thA! - cAra dIvAroM kA makAna nahIM thA! - cautarapha pahAr3a the! - bar3e-bar3e per3a khar3e the| - bAdaloM se rahita AkAza bahuta najadIka laga rahA thA! somacandramuni ne pUchA : 'AcAryadeva, ye hama kahA~ A gaye? aura ve vRddha vidyAsiddha mahApuruSa, kahA~ cale gaye?' AcAryazrI devendrasUrijI cAroM ora dekha rahe the| unhoMne kahA : 'lagatA hai hama giranAra parvata para A gaye haiM...! koI vidyAzakti hameM yahA~ uThA lAI hai...! yaha niHzaMka bAta hai!' __ donoM mitra khar3e hue| irdagirda cakkara lagAkara vApasa usI ghaTAdAra per3a ke nIce AkAra khar3e hue| abhI sUryodaya huA nahIM thaa| parantu yakAyaka unhoMne apane pAsa eka teja kA vartula nirmita hote dekhaa| tIvra prakAza phaila rahA thaa| donoM mitroM ke lie yaha bar3I tAjjubI kI bAta thI! tejasvI divyaprabhA se pUrita eka devI pragaTa huii| vaha donoM mahAtmAoM ke samIpa aaii| usake cehare para halkI sI muskAna thii| A~khoM se vAtsalya kI bAriza ho rahI thii| vaha bolI : For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 23 devI prasanna hotI hai ! 'maiM zAsanadevI huuN| tumhAre utkRSTa bhAgya ke kAraNa khiMcI-khiMcI yahA~ para AI huuN|' 'para hameM kherAlu se yahA~ para kauna le AyA?' somacandramuni apanI jijJAsA ko dabA nahIM ske| 'maiM hI le AI hU~ tumheM yahA~ para!' aura ve jo hamAre sAtha kherAlu ke upAzraya meM rAta bitAne ko ruke hue the... ve mahApuruSa kahA~ cale gaye? _ 'vaha vRddha tapasvI kA rUpa merI hI mAyA thii| tumhAre mana meM vidyAoM kI tIvra abhIpsA dekhakara maiM svayaM hI tumheM usa rUpa meM milI thii| maiM hI tumheM yahA~ giranAra mahAtIrtha ke U~ce zikhara para le AI hU~| isa tIrtha ke adhipati haiM, bhagavAna nemanAtha! mahAtmA, yaha pahAr3a adbhuta hai| yahA~ para aneka divya auSadhiyoM ke khajAne haiN| yahA~ para kI huI maMtra sAdhanA turanta siddha hotI hai...| maiM tumheM kucha divya auSadhiyA~ batAU~gI... aura sunane mAtra se hI siddha ho jAe~, vaise do maMtra dUMgI! - eka maMtra se devoM kA AhvAna kiyA jA sakatA hai| -- dUsare maMtra se rAjA-mahArAjA vaza meM ho sakate haiN| tumheM ye do maMtra detI huuN| tuma sAvadhAna hokara...ekAgra mana se una maMtroM ko sunnaa|' donoM mahAtmAoM ko zAsanadevI ne do maMtra sunAe / sunAkara khaa| 'calo, maiM tumheM kucha divya auSadhiyoM kA nirdeza karatI huuN| tuma unheM ikaTThI kara lenA / ve auSadhiyA~ amuka-amuka rogoM para tatkAla asara karanevAlI haiN|' zAsanadevI auSadhiyA~ batAne lagI...unake prayoga-upayoga samajhAne lgii| yoM karate-karate.... kaI taraha kI auSadhiyA~ una donoM mahAtmAoM ne ekatra kara liiN| abhI sUryodaya huA nahIM thaa| zAsanadevI ne una donoM mahAtmAoM se kahA : 'maiMne tumheM jo do maMtra sunAye the.... ve maMtra kahIM tuma bhUla na jAo.... isake lie yaha amRta tuma pI lo|' For Private And Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devI prasanna hotI hai ! 24 devI ne amRta se bharA huA kamaNDala unake sAmane rakha diyA devendrasUrijI ne kahA : 'nahIM, abhI to rAtri zeSa hai, maiM nahIM pI sakatA !' devI ne somacandramuni ke sAmane kamaNDala rkhaa| somacandra mani samayajJa the| unake pAsa niyama aura usake apavAda donoM kA sahI jJAna thaa| ve turanta sArA kA sArA amRta gaTagaTA gye| devoM ko AkarSita karane kA maMtra aura rAjA-mahArAjAoM ko prabhAvita karane kA maMtra somacandra muni kI smRti meM sudRr3ha ho gye| devendrasUri ve donoM maMtra bisAra baitthe| devendrasUrijI ko, hAlA~ki pIche se kAphI pachatAvA huA.... para bAta gaI aura rAta gaI! zAsanadevI ne donoM mahAnubhAvoM ko maMtrazakti ke jariye uThAkara pATana meM unake gurudeva devacandrasUrijI ke pAsa rakha diye | zAsanadevI adRzya ho gyii| devendrasarijI aura somacandra muni ke mu~ha se camatkArika ghaTanA sunakara gurudeva devacandrasUrijI atyanta prasanna ho utthe| saMgha ke agraNI bhI samagra vRtAnta sunakara Anandita hue | devacandrasUrijI ne socA : yaha somacandra mani siddha sArasvata hai | choTI umra meM vaha zAstroM kA pAraMgata banA hai| zAsanadevI ne prasanna hokara use do maMtra diye haiN| ye sArI viziSTa zaktiyA~ hone para bhI yaha vinIta hai, namra hai, viveka usake hara baratAva meM hai| buddhimAna, guNavAna, rupavAna, aura bhAgyavAna aise mere isa priya ziSya ko maiM AcAryapada pradAna karU~!' / devacandrasUrijI ne pATana ke saMgha ko ekatra kara ke somacandra muni ko AcAryapadavI dene kI apanI maMzA jAhira kii| saMgha ne bar3e harSollAsa ke sAtha anumodana kiyaa| vaizAkha zukla tRtIyA kA pavitra dina taya kiyA gayA / paramAtmabhakti kA bhavya mahotsava racAyA gyaa| gujarAta ke gA~va-gA~va aura nagara-nagara meM AmaMtraNa patra bhijavAye gye| For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 25 devI prasanna hotI hai ! cAroM ora ullAsa.... umaMga aura utsAha kA sAgara umar3ane lgaa| zubha muhUrta kI pAvana ghar3I meM gurudeva ne somacandra muni ko AcArya pada pradAna kiyaa| unakA nAma 'hemacandrasUri' ghoSita kiyA gyaa| __ hajAroM strI-puruSoM kI upasthita bhIr3a ne 'nUtana AcArya zrI hemacandrasUrijI' ke nAma kA jayajayakAra kiyaa| pATana kI galI-galI aura bAjAra-caurAhoM para choTI umra meM jinazAsana kA ucca AcAryapada pAnevAle hemacandrasUrijI ke guNa gAye jAne lage ! aba se hama bhI somacandramuni ko AcArya zrI hemacandrasUrijI ke nAma se jaaneNge| For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'siddhahema' vyAkaraNa kI racanA . "siddhahema' vyAkaraNa kI racanA - yauvana vaya! - U~cI sapramANa deha! - mohaka evaM tejasvI ceharA! - kAlI-kAlI dAr3hI-mUMcha! - zarIra para lapeTe hue zveta vastra! - bagala meM rajoharaNa aura hAtha meM kASTha daNDa! - jamIna para nigAheM rakhakara AcArya zrI hemacandrasUrijI pATana ke rAjamArga para cale jA rahe haiN| unakA anusaraNa karate hue unake do vinIta ziSya pIchepIche cale A rahe haiN| ___ usa samaya, usa rAjamArga para sAmane kI ora se gujarAta ke rAjA siddharAja kI savArI A rahI thii| rAjA hAthI ke auhade para AsIna thaa| nagara kA avalokana kara rahA thaa| ___ prajAjana bhI apane priya aura parAkramI rAjA ko donoM hAtha jor3akara... usakA abhivAdana kara rahe the| rAjA kI nigAha acAnaka hemacandrasUri para pdd'ii| pratApI aura prabhAvazAlI AcArya ko dekhakara rAjA ThagA-ThagA sA raha gyaa| usake mana meM prazna jagA : 'yaha sAdhu puruSa kauna hoMge? maiMne Aja taka aise tejasvI aura yuvAna sAdhu ko dekhA nahIM hai!' itane meM to AcArya hAthI ke nikaTa A gye| rAjA aura AcArya kI A~kheM milii| rAjA ne donoM hAtha jor3akara praNAma kiyaa| AcArya ne dAhinA hAtha Upara uThAte hue AzIrvAda mudrA meM 'dharmalAbha' kA AzIrvAda diyaa| rAjA ne hAthI ko rokaa| AcAryadeva se vinati kI : 'gurUdeva, kucha sunAiye / ' turanta hI AcAryadeva ke mukhAravinda se eka zloka nikalA : 'siddharAja! gajarAjamuccakairagrato kurU yathA ca vIkSya tm| saMtrastu haritAM mataMgajA staiH kimadyabhavataiva bhUdhRtA? For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 27 'siddhahema' vyAkaraNa kI racanA ___ 'siddharAja, tumane gajarAja ko roka kyoM diyA? use ekadama gati se Age bar3hAo tAki use dekhakara sabhI diggaja saMtrasta hokara bhAga jaaeN| cUki aba to pRthvI kA sArA bhAra tumane uThA liyA hai! phira una diggajoM kI jarUrata kyA hai?' AcAryadeva kI kalpanA zakti se aura zIghra kI haI kAvyaracanA se rAjA bar3A prabhAvita huA, sAtha hI prasanna bhii| usane AcAryadeva se prArthanA kI : 'gurudeva, mujha para kRpA karake, pratidina Apa rAjasabhA meM pdhaariyegaa|' 'rAjan, anukUlatA ke mutAbika tumhAre pAsa Ane ke lie koziza kreNge|' AcAryadeva ne prasanna vadana aura protphulla nayana se 'dharmalAbha' ke AzIrvAda diye aura Age cala diye| rAjA siddharAja ke sAtha yaha pahalI mulAkAta thii| parantu rAjA ke dila meM AcAryadeva basa gaye! isake bAda to aksara AcAryadeva siddharAja kI rAjasabhA meM jAne lge| AcAryadeva kI madhura aura prabhAvazAlI vANI kA rAjA para kAphI asara hone lgaa| jainadharma kI mahAnatA aura zreSThatA usakI samajha meM aaii| vaha jainadharma kI ora kAphI hada taka AkarSita huaa| vikrama saMvata 1193 kA samaya thaa| rAjA siddharAja ne mAlavA (madhya bhArata) ke rAjA yazovarma ko parAjita karake... pATana meM praveza kiyA thaa| barasoM kA usakA sapanA sAkAra huA thaa| use kevala mAlavA ke rAjya kA hI AkarSaNa nahIM thA, use mAlavA kI kalA, sAhitya, saMskAra bhI acche lagate the| vaha saba use gujarAta meM lAnA thaa| gujarAta ko saMskAra aura sAhitya se samRddha karanA thA | pATana ko kalAnagarI banAne kI usakI khvAhiza thii| siddharAja kI mahatvAkAMkSA thI gujarAta ko vizAla sAmrAjya meM parivartita karane kii| use khuda cakravartI mahArAjA banane ke aramAna the| duniyAbhara ke vidvAna gujarAta kI ora AkarSita hoM, vaisA mAhaula use racAnA thaa| gujarAta kI rAjadhAnI pATana ko sarasvatI kI krIr3AsthalI banAnA thaa| vaise bhI pATana sarasvatI nadI ke kinAre para hI basA huA thaa| pATana kI prajA ne siddharAja kA zAnadAra svAgata kiyaa| rAjasabhA kA Ayojana huaa| sabhI dharmoM ke vidvAna, sAdhu-saMnyAsI-phakIra rAjA ko AzIrvAda dene ke lie rAjabhavana meM Ane lge| For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'siddhahema' vyAkaraNa kI racanA 28 ___ AcArya zrI hemacandrasUrijI bhI rAjasabhA meM padhAre | unhoMne rasabharapUra kAvya meM rAjA siddharAja kI prazaMsA ko guuNthii| unhoMne kahA : 'o kAmadhenu! tU tere gomaya rasa se dharatI kA siMcana kara! o ratnAkara! tU apane motiyoM se svastika racA! __o candra! pUrNa kuMbha bana jA! o diggajo...tuma apanI suMDa unnata karake kalpavRkSa ke patteM le Ao aura toraNa lagAo! vAstava meM siddharAja pRthvI ko jItakara yahA~ AyA hai!' siddharAja kAvyaracanA sunakara khuza ho utthaa| usake mana meM AcAryadeva ke prati prema bar3ha gyaa| isase dUsare dharma ke vidvAna irSyA se jalane lge| isameM bhI brAhmaNa paMDita to mana hI mana kur3hane lge| ve bAta-bAta meM AcAryadeva ko tAnA kasane lage : 'are...hemAcArya kI vidvattA cAhe jitanI ho, para Akhira vaha saba hamAre vyAkaraNa granthoM para AdhArita hI hai nA?' usa arase meM mAlavA kI dhArA nagarI kA vizAla jJAnabhaNDAra, saiMkar3oM bailagAr3iyoM meM bhara kara pATana aayaa| usa jJAna bhaNDAra meM se, siddharAja ke hAthoM meM rAjA bhoja kA likhA huA eka grantha aayaa| jisakA nAma thA 'sarasvatI knntthbhrnn|' isa grantha ko dekhakara rAjA siddharAja ne socA ki 'aisA grantha kyA mere gujarAta kA koI vidvAna nahIM banA sakatA? aisA grantha bananA cAhie ki usa grantha ke sAtha merA nAma jur3e | grantha amara ho jAe~... sAtha hI sAtha merA nAma bhI amara ho jAe!' rAjasabhA meM rAjA apane hAtha meM saMskRta vyAkaraNa kA vaha grantha 'sarasvatI kaNThabharaNa' lekara baiThA huA thaa| usane rAjasabhA meM AsIna aneka vidvAnoM kI ora dekhaa| rAjA ne utsukatA ke sAtha kahA : __ 'rAjA bhoja ke dvArA racita saMskRta vyAkaraNa jaisA zAstra, kyA gujarAta kA vidvAna nirmita nahIM kara sakatA? aisA koI vidvAna merI isa rAjasabhA meM maujUda nahIM hai kyA? kyA aisA vidvAna gujarAta meM paidA nahIM huA?' sArI rAjasabhA sakate meM A gii| sabhI dhuraMdhara vidvAna nIcI nigAha kiye hue jamIna kuredane lge| sabhI ke cehare kI camaka rAjA kI savAliyA nigAhoM kI tIkSNatA se cUra-cUra ho cukI thii| For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'siddhahema' vyAkaraNa kI racanA 29 acAnaka rAjA kI A~kheM rAjasabhA meM upasthita hemacandrasUrijI kI A~khoM se milI! hemacandrasUrijI khAmozI kI giraphta meM kaida vAtAvaraNa ko apanI dhIragaMbhIra AvAja se cIrate hue bole : _ 'maiM nirmANa karU~gA rAjA bhoja ke dvArA nirmita vyAkaraNa se bhI U~ce darje kA vyAkaraNa! 'avazya gurudeva! Apa zreSTha vyAkaraNa kI racanA karane meM sakSama ho|' 'para isake lie jarUrI sAdhana-sAmagrI, sahAyaka grantha caahieNge|' 'rAjya kI ora se saba kucha upalabdha karavAyA jaaegaa|' 'to gujarAta garvonnata ho sake sAhitya ke vizva meM, vaise vyAkaraNa kA canda mahInoM meM hI maiM nirmANa kara duuNgaa|' ___ AcAryadeva ne kazmIra se ATha grantha mNgvaaye| una saba granthoM kA adhyayana kiyaa| apanI pratibhA ko pUrI taraha dAva para lagA kara unhoMne naye vyAkaraNa (Grammar) kI racanA kii| eka sAla jitane samaya meM savA lAkha zlokoM kI racanA karake vyAkaraNa grantha kA nirmANa kiyaa| isa saMskRta vyAkaraNa kA nAma 'siddhahema vyAkaraNa' rkhaa| siddha se 'siddharAjA' kI smRti hotI thI, aura 'hema' zabda 'hemacandrAcArya' kA paricAyaka thaa| AcAryadeva ne rAjA siddharAja ko sUcanA dI : 'rAjezvara, tumhArI icchA-mahatvAkA~kSA ke mutAbika saMskRta vyAkaraNa kI racanA ho cukI hai|' 'itane kama samaya meM?' 'hA~...mA~ sarasvatI kI kRpA se aura gurujanoM ke anugraha se!' rAjA siddharAja to khuzI ke mAre jhUma utthaa| usane kahA : 'gurudeva, usa mahAna, grantha ko maiM aise hI grahaNa nahIM kruuNgaa| hAthI ke auhade para use rakhakara pATana ke rAjamArgoM para julUsa ke sAtha ghumaauuNgaa| bar3e harSollAsa se rAjasabhA meM le jaauuNgaa|' rAjA ne apanA vizeSa hAthI sjaayaa| usa para siMhAsana rakhavAkara sone kI thAlI meM usa 'vyAkaraNa grantha' ko rkhaa| usa para zveta chatra rkhvaayaa| For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 30 'siddhahema' vyAkaraNa kI racanA rAja parivAra kI do yuvatiyA~ grantha ke dA~ye-bA~ye ca~vara Dulone lgii| hajAroM strI-puruSa usa grantha kI zobhAyAtrA meM zAmila hue| zobhAyAtrA jaba rAjamahala ke dvAra para pahuMcI taba rAjA ne svayaM svarNa-rajata ke phUloM se grantha kA svAgata kiyaa| uttama dravyoM se grantha kI pUjA kI gii| gurudeva hemacandrasUrijI kI stuti gAI gii| usa grantha ko AdarapUrvaka granthAlaya meM rakhA gyaa| rAjasabhA meM gUrjarezvara siddharAja ne ghoSaNA kI : AcAryadeva ne 'siddhahema vyAkaraNa' kI racanA kara ke gujarAta ke yaza ko vizva meM phailAyA hai| merI kIrti meM cAra cA~da lagAye haiN| aura unhoMne jinazAsana ko gauravAnvita kiyA hai|' isake pazcAt rAjA ne rAjapurohitoM ko bulavAyA / pATana ke vidvAna paMDitoM ko nimaMtrita kiyA aura kahA : 'Apa saba isa 'siddhahema vyAkaraNa' kA adhyayana kIjie va bAda meM auroM ko isI vyAkaraNa kI zikSA deN|' rAjapurohita ne kahA : 'mahArAjA, hama avazya isa grantha kA adhyayana kareMge.... parantu isake lie isa grantha kI eka se adhika pratiyA~ cAhie~ / ' rAjA ne turanta AjJA karake gujarAta meM se 300 AlekhakoM ko bulavAyA aura 'siddhahema vyAkaraNa' likhane kA kAryabhAra soNpaa| kucha hI mahInoM meM prastuta grantha kI aneka pratiyA~ taiyAra ho gyii| __ Aja bhI pATana meM va rAjasthAna meM sundara-svaccha va kalAtmaka akSaroM se zAstra likhanevAle vaise Alekhaka (lahie) maujUda haiN| tIna-tIna sAla taka vidvAnoM ne isa grantha kA adhyayana kiyaa| unhoMne rAjA siddharAja ke samakSa grantha kI dila kholakara prazaMsA kii| 'aba taka ke upalabdha vyAkaraNa granthoM meM yaha grantha zreSTha hai|' rAjA ne isa grantha kI eka se aneka pratiyA~ bhArata ke tamAma rAjyoM meM bheMTa svarUpa bhejiiN| rAjyoM ke rAjAoM ne Adara va sammAna ke sAtha usa bheMTa ko svIkAra kiyaa| apane-apane granthAlayoM meM usa grantha ko rakhA! 'kaue to saba jagaha kAle hI hote haiN|' hemacandrasUrijI kI bar3I bhArI prazaMsA hone lgii| rAjasabhA meM unakA For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'siddhahema' vyAkaraNa kI racanA mAnasammAna bar3hane lgaa| rAjA kA naikaTya unheM prApta hone lgaa| isase kucha vidvAna paMDita unase jalane lge| unhoMne ekatra hokara socA : hama rAjA ke gale eka bAta utAra deM....ki 'hemacandrAcArya ne itanA bar3A vyAkaraNa grantha to banAyA, parantu usa grantha meM prastAvanA yA prazasti meM kahIM bhI ApakA nAma yA Apake pUrvajoM ke nAma.... rAjA mUlarAja vagairaha kA nAmollekha taka bhI nahIM hai| kitanA garviSTha hai vaha jainAcArya!' yadi isa taraha kaheMge to kacce kAna kA rAjA avazya jainAcArya ke prati krodhita hogA, aura usa grantha ko sarasvatI nadI meM phiMkavA degA!' sabhI milakara gaye rAjA ke paas| rAjA se jAkara sArI bAta bar3hA-bar3hA kara khii| rAjA ne bAta sunii| rAjA ne kahA : 'ThIka hai, maiM unase isa bAre meM puuchuugaa|' idhara hemacandrasUrijI ko isa bAta kA patA laga gayA thaa| unhoMne zIghra hI rAjA siddharAja aura usake pUrvajoM kI prazasti kavitA likhakara usI grantha meM jor3a dii| jaba rAjA ne isa bAre meM pUchA to hemacandrasUrijI ne grantha kholakara ve paMktiyA~ par3hakara sunA diiN| rAjA saMtuSTa bhI huA, prasanna bhii| hemacandrasUrijI dvArA racita vaha 'siddhahema vyAkaraNa' Aja bhI, saMskRta bhASA sIkhane vAloM ke lie kAphI sahAyaka hai| kaI loga usakA adhyayana karate haiN| videzoM me aneka pAzcAtya vidvAnoM ne to isa grantha kA uccatama mUlyAMkana kiyA hai| 'siddhahema vyAkaraNa' grantha apane Apa meM advitIya hai! anupama hai! For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gurudeva kI nispRhatA ANO 6. gurudeva kI ni:spRhatA gujarAta ke rAjA siddharAja ko hara bAta kA sukha thaa| duHkha thA to sirpha eka hI bAta kA... use koI santAna nahIM thii| nahIM thA putra, nahIM thI putrii| ___ kabhI... ArAma ke kSaNoM meM rAjA ko yaha duHkha kAphI satAtA thaa| rAjA apane mana kI pIr3A rAnI ke sAmane vyakta krtaa| rAnI use DhAr3hasa baMdhAtI, AzvAsana detI aura isa taraha barasoM gujara gaye / eka dina hatAzA ke gahare sAgara meM DUbe hue rAjA ne rAnI se kahA : 'aba maiM bUr3hA ho calA huuN| phira bhI mujhe putra kI prApti nahIM huI! merA itanA vizAla aura samRddha sAmrAjya hone para bhI yaha saba nirarthaka pratIta hotA hai, binA putra ke! - sundara kamala ke phUloM se rahita sarovara zobhA nahIM detA! - sUrya kI rozanI ke binA dina acchA nahIM dikhatA! - dAna ke bagaira vaibhava kA artha hI kyA hai? - madhura vANI ke binA gaurava kA mAinA hI kyA hai? - samRddhi ke binA ghara kI zobhA nahIM rahatI... vaise hI - putra ke binA kula kI zobhA nahIM hotI! saMsAra meM sArabhUta vastue~ do hI haiM : eka paisA aura dUsarA putra! ina do ke binA jIvana vyartha hai, phijUla hai! putra binA kA kula, saMdhyA ke raMgoM kI bhA~ti evaM bijalI kI camaka-damaka kI bhA~ti zIghra hI naSTa ho jAtA hai|' rAnI ne madhura zabdoM meM AzvAsana dete hue kahA : 'svAmin, jo bAta bhAgya ke adhIna hai... usake lie aphasosa karane se kyA matalaba? hamAre Upara devoM kI kRpA nahIM hai! apane dila ko putra-sukha kA Ananda nahIM milanA hogA... pUrvajanma meM hamane puNyakarma nahIM kiye hoMge, isalie isa janma meM hama puNyopArjana ke lie kucha kreN| - gurujanoM ke prati jyAdA bhaktibhAva banAye rkheN| - paramAtmA kI dila lagAkara pUjA kreN| - icchita phala ko denevAlI tIrthayAtrA kareM! For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 33 gurudeva kI nispRhatA __ isa prakAra kI dharmaArAdhanA karane se hI kabhI to putra kA sukha mila sakegA hameM!' rAjA ke mana meM rAnI kI bAta a~ca gyii| rAjA ne sarva prathama tIrthayAtrA karane kA nizcaya kiyaa| apanA nirNaya batAne ke lie vaha hemacandrasUri ke pAsa gyaa| 'gurudeva, merI icchA tIrthayAtrA karane kI hai| para maiM Apake sAtha tIrthayAtrA karanA cAhatA hU~ | merI sAgraha vinati hai ki Apa tIrthayAtrA meM sAtha padhArane kI kRpA kreN|' AcAryadeva ne kahA : 'rAjan, tIrthayAtrA karane kI tumhArI bhAvanA ati uttama hai aura tumhArA Agraha hai to hama bhI tumhAre sAtha avazya aaeNge|' rAjA prasanna ho utthaa| usane AcAryadeva kA bahuta AbhAra vyakta kiyaa| yAtrA kI taiyAriyA~ hone lgii| prayANa kA zubha muhUrta bhI nikAlA gyaa| maMgalavelA meM rAjA ne zatrujaya girirAja kI ora prayANa kiyaa| prajAjanoM ne prasanna hRdaya se rAjA ko vidAI dii| aneka munivaroM ko sAtha lekara AcAryadeva ne bhI rAjA ke sAtha prasthAna kiyaa| rAjA siddharAja rAnI ke sAtha ratha meM baiThA huA thaa| usane AcAryadeva se prArthanA kI : 'gurudeva, maiM Apa ke lie eka ratha detA huuN| Apa paidala mata calie | vAhana kA prayoga kiijie| usa meM baitthie|' AcAryadeva ne kahA : 'hama kabhI vAhana meM nahIM baiThate! pairoM meM jUte pahane bagaira hameM to naMge paira hI paidala calanA hotA hai| yadi hama vAhana meM baiThe to vAhana kA bhAra DhonevAle ghor3oM ko kaSTa hogaa| aura vAhana ke nIce aneka choTe-bar3e jIva-jaMtuoM kI hiMsA hogI, isalie rAjan! hama vAhana meM nahIM baittheNge|' rAjA ko AcAryadeva kI bAta acchI nahIM lgii| use gussA AyA / apanI bAta kA pattA kaTate dekhakara vaha nArAja ho utthaa| usane nArAjagI jatAte hue kahA : For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 gurudeva kI nispRhatA ___ 'ThIka hai.... Apa bar3e mahAtmA kahalAte haiM... para mujhe to tuma mUrkha pratIta hote ho! jar3a ho, kucha samajhate hI nahIM ho!' AcAryadeva mauna rhe| siddharAja kA ratha Age calA / AcAryadeva kucha dUrI rakhate hue calane lge| siddharAja AcAryadeva ke pAsa jAtA nahIM hai| AcAryadeva siddharAja ke pAsa nahIM jAte haiM! eka dina gayA, dUsarA dina gayA... tIsarA dina bhI gujara gyaa...| rAjA siddharAja vyAkula ho utthaa| 'lagatA hai... avazya, AcAryadeva mujhase nArAja ho gaye haiN| merI prArthanA se ve mere sAtha Aye haiM, mujhe unake dila ko dukhAnA nahIM cAhie! unheM prasanna rakhanA caahie|' cauthe dina rAjA AcAryadeva kA jahA~ para par3Ava thA, vahA~ para gyaa| usa vakta AcAryadeva apane ziSya munivaroM ke sAtha baiThakara bhojana kara rahe the| rAjA ne AcAryadeva aura muniyoM ke pAtra meM rUkhI-sUkhI roTI aura pAnI kI kAMjI...rAba dekhii| rAjA socane lagA : 'oha, ye jaina sAdhu kitanI kaThora tapazcaryA karate haiM! AhAra kitanA nIrasa aura dekhane meM acchA nahIM lage... vaisA lete haiM, aura paidala calate haiM! sacamuca, ye mahAtmA loga to pUjanIya haiN| sammAna ke lAyaka haiN| maiMne unheM anucita zabda kahakara unakA apamAna kiyA, vaha galata kiyA hai| maiM unase kSamA maaguuNgaa|' AhArapAnI kara ke AcAryadeva nivRtta hue| rAjA ne, AcAryadeva ke caraNoM meM girakara mAphI mA~gI : 'gurudeva, Apane mere dvArA diye gaye vAhana ko svIkAra nahIM kiyA... isake lie mujhe gussA A gayA aura maiMne Apako ayogya kaTu zabda khe| mujhe isake lie kheda hai, mujhe pazcAtApa huA hai, maiM Apake pAsa kSamA mA~gane ke lie AyA huuN| Apa mujhe mApha kareM! AcAryadeva ne zAnta svara meM kahA : For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gurudeva kI nispRhatA 'rAjana, tumane aisI kaunasI bhArI galatI kara lI ki tumheM kSamA mA~ganI par3e? tumhArA koI doSa nahIM hai...| rAste meM hama tuma se mile nahIM isakA matalaba yaha mata karanA ki 'hama tumhAre Upara gussA haiM!' daraasala hameM tumhAre samAgama kI AvazyakatA hI nahIM thii| cUMki - hama paidala calate haiN| - nIrasa bhojana karate haiM... vaha bhI dina meM eka bAra! - jIrNa kapar3e pahanate haiM! - rAta meM bhUmizayana karate haiM! - sadA niHsaMga rahate haiM aura - hRdaya meM eka mAtra parama jyoti kA dhyAna karate haiM! aba phira... isameM hameM rAjA kI AvazyakatA kahA~ mahasUsa hogI ?' rAjA siddharAja AcAryadeva kI vANI sunatA hI rahA! use samajha meM A gayA ki AcAryadeva to ni:saMga evaM virakta haiN| unheM merI jarUrata hogI bhI kyoM? para jarUrata to mujhe unakI hai! mujhe zreSTha gurudeva mila gaye haiM!' rAjA ne AcAryadeva se kSamAyAcanA kii| AcAryadeva ne AzIrvAda diye| rAjA apane par3Ava para lauttaa| aba to niyamita AcAryadeva se milane ke lie AtA hai! unake caraNoM meM baiThakara jaina dharma kA tattvajJAna prApta karatA hai| ___yoM kucha hI dinoM kI yAtrA ke pazcAt unakA kAravA~ pAlItAnA pahu~ca gyaa| zatrujaya girirAja ke darzana karake siddharAja kA dila vibhora ho utthaa| sabhI kA mana-mayUra nRtya karane lgaa| For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tIrthayAtrA EVAN 7. tIrthayAtrA jo bhavasAgara se pAra lagAye usakA nAma tIrtha! jo duHkhoM ko dariye meM se ubAre... pAra utAre... use kahate haiM tIrtha! sabhI tIrthoM kA rAjA yAnI zatrujaya! zatrujaya-girirAja ke kaMkara-kaMkara para anaMta-anaMta AtmAe~ mukta huI haiN| siddha huI haiM... buddhatva ko prApta huI haiN| rAjA siddharAja parivAra ke sAtha pAlItAnA pahu~cA | pAlItAnA kI prajA ne gurjarezvara kA bhavya svAgata kiyA : rAjA ne gurudeva hemacandrasUrijI se kahA : 'gurudeva, hama kala sabere girirAja para cddh'eNge| aura bhagavAna RSabhadeva ke darzana-pUjana kara ke dhanyatA kA anubhava kreNge| Aja to vizrAma kara ke jarA svastha ho jaaeN|' gurudeva ne anumati dii| sabhI apane-apane prAbhAtika kAryoM meM pravRtta hue| dina pUrA ho gayA... aura rAta bhI gujara gii| dUsare dina sabere AcAryadeva vagairaha munivaroM ke sAtha rAjA aura rAjaparivAra, zatrujaya pahAr3a para car3hane lgaa| sabhI ke mana ullasita the| sabhI ke hRdaya meM bhagavAna RSabhadeva ke darzana karane kI tIvra tamannA thii| __ sabhI girirAja ke zikhara para phuNce| bhagavAna RSabhadeva ke darzana-vaMdana karake sabhI dhanyatA kA anubhava karane lge| rAjA aura rAjaparivAra ne bhagavAna kI bhAvapUrvaka pUjA bhI kii| sabhI loga AcAryadeva ke pIche baiTha gaye / AcAryadeva ne saMskRta bhASA meM naye-naye kAvya racakara bhagavAna kI stuti kii| AcAryadeva ne una stutiyoM ke bhAvoM ko gurjara bhASA meM gUMthate hue gadya-stavanA bhI kii| sabhI ke dila paramAtmA bhakti ke apUrva Ananda se chalaka rahe the| karIba tIna ghaMTe girirAja para bitAkara sabhI pahAr3a utarane lge| rAjA siddharAja ne zraddhA aura bhakti bhAva se gadgad hokara gurudeva se kahA For Private And Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org tIrthayAtrA 37 : 'gurudeva, kitanA prabhAvI tIrtha hai yaha! tIna-tIna ghaMTe gujara gaye phira bhI mana meM tanika bhI sAMsArika vicAra nahIM Aye ! dhanya jinazAsana! prabhu! isa mahAtIrtha kI bhakti ke lie bhagavAna RSabhadeva kI pUjA-arcanA ke lie maiM bAraha gA~va samarpaNa karatA huuN| una gA~voM kI mahasUla-Aya isa tIrtha ke lie hI prayoga kI jAegI / ' gurudeva ne kahA : 'rAjezvara, tumhAre dila meM bhagavAna RSabhadeva ke prati itanI bhakti umar3a rahI dekhakara sacamuca, merA mana bhI harSita hai / yaha tumheM acchA lagA.... isase tuma dhanya hue ho!' Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'gurudeva, pAdaliptapura meM pahu~ca kara mujhe kauna se satkArya karane cAhie~ ? isake lie samucita mArgadarzana dene kI kRpA kareM / ' 'rAjan, girirAja kI talahaTI meM tumhArI ora se hamezA ke lie bhojanAlaya cAlU honA cAhie tAki jo bhI yAtrI yahA~ para Aye vaha bhUkhA na rhe| peTa bhara bhojana use mile / isI taraha pAdaliptapura nagara meM bhI garIba logoM ke lie rAjya kI ora se sadAvrata cAlU karanA cAhie, aura barasoM taka vaha barAbara calatA rahe, vaisI vyavasthA karanI cAhie / isa taraha, Aja jaba tuma nIce utaro taba talahaTI se lekara pAdaliptapura nagara taka yAcakoM ko, garIboM ko, vikalAMgoM ko aura aMdhajanoM ko dila kholakara dAna denA, tAki barasoM taka loga yAda karate raheM ki ' gUrjarezvara rAjA siddharAja yahA~ bhagavAna RSabhadeva kI yAtrA karane ke lie Aye the ! isa taraha rAjA bAra-bAra Ate raheM to acchA!' gurudeva kI preraNA ke mutAbika rAjA ne sadAvrata prArambha kara diye / yAcakoM ko dAna denA prArambha kiyA / rAjA siddharAja jaba barase to phira dila kholakara barasate rahe! usane sonAmuhareM dI.... usane sundara vastra diye.... usane ghor3e diye... baila diye.... - * kisAnoM ko khetI ke lie jamIna dI .... For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tIrthayAtrA 38 rAjA ke pAsa jo bhI AyA... rAjA se jo bhI milA... vaha yAcaka, yAcaka na rhaa| bhikhArI, bhikhArI na rhaa| sabhI ke dIdAra badala gaye / pUre pAdaliptapura meM siddharAja kA jayajayakAra ho utthaa| siddharAja ne girirAja kI yAtrA karake aura dila kholakara dAna dekara apUrva puNyopArjana kiyA / AcAryadeva ke sAtha saMgha ne vahA~ se giranAra kI ora prasthAna kiyA / rAste meM AcAryadeva ne rAjA ko giranAra aura bhagavAna nemanAtha kA paricaya diyaa| bhagavAna nemanAtha kA jIvana caritra sunakara rAjA siddharAja Azcaryacakit ho utthaa| saMgha giranAra phuNcaa| jisa dina pahu~ce usI dina sabhI pahAr3a para cddh'e| giranAra parvata para naisargika saundarya kadama-kadama para bichA huA thA / ghaTAdAra Amra vRkSoM kI paMktiyA~... nIma... AsopAlava - azokavRkSa vagairaha vividha vRkSoM kI DAliyoM para koyala... totA... vagairaha raMga-biraMge pakSIgaNa madhura gUJjana kara rahe the / havA ke saMga-saMga jhUla rahI DAliyoM para se khuzabudAra phUla girate rahate the| ghaTAdAra vRkSoM ke bIca uge hue U~ce bA~sa ke chidroM meM havA jAtI aura bAhara AtI... isa prakriyA se madhura dhvani bahatI rahatI vAtAvaraNa meM! jaise kI vanadevI apanI divya vINA ke sUroM ko cher3atI huI rAjA siddharAja kI kIrtigAthA gA rahI ho ! AcAryadeva ke sAtha sabhI bhagavAna nemanAtha ke bhavya maMdira meM pahu~ce / prabhu T ke darzana karake sabhI kA mana mayUra nAca uThA / bhAvavibhora hokara sabhI ne prabhu ko namana kiyaa| rAjA ne rAjaparivAra ke sAtha, snAna karake zuddha vastra pahanakara bhagavAna kA jalAbhiSeka kiyaa| phira zuddha - mulAyama vastra se bhagavAna kI mUrti ko svaccha kiyaa| isake bAda caMdana aura puSpoM se prabhu kI pUjA kii| prabhujI ke samakSa sone ke bAjaTha para ratnoM ko bichAkara svastika rcaayaa| suvarNamudrAe~ arpaNa kIM / phira sabhI gurudeva ke irdagirda baiTha gaye / gurudeva ne bhAvapUjA kii| naye - naye kAvyoM ke mAdhyama se gurudeva ne paramAtmA nemanAtha kI stavanA kI / sabhI kI A~kheM khuzI ke A~suoM se bhara aaiiN| romarAji vikasvara ho utthii| rAjA siddharAja ne gadgad svara se prabhu ko bAra-bAra paMcAMga praNipAta - vaMdanA kii| For Private And Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tIrthayAtrA 39 usa samaya maMdira ke vivekI pujArI ne rAjA ko baiThane ke lie sundara Asana bichaayaa| taba rAjA ne inkAra kiyA, aura kahA : 'tIrthakSetra meM rAjA ko Asana para baiThanA nahIM cAhie... vaise hI khATa para yA palaMga para sonA nahIM cAhie / tIrthakSetra meM kisI bhI manuSya ko dahI kA bhojana nahIM karanA cAhie / ' pujArI ne savinaya rAjA kI bAta kA anumodana kiyA / rAjA ne pujAriyoM ko sundara vastra arpaNa kiye aura sonAmuhareM dekara saMtuSTa kiyA / tIrthayAtrA kA apUrva Ananda lUTakara, gurudeva ke sAtha sabhI pahAr3a se nIce utara kara talahaTI meM Aye / rAjA siddharAja ne vahA~ para bhI sadAvrata prArambha krvaayaa| yAcakoM ko dAna diyaa| jUnAgar3ha meM jAkara bhI sadAvrata khulavAye aura garIboM ke duHkha dUra kiye| siddharAja ne gurudeva se kahA : 'bhagavaMta, yahA~ se hama sabhI prabhAsa pATana cleN| vahA~ para samudra ke kinAre sthita bhagavAna somanAtha ke darzana kareM / ' AcAryadeva ne sahamati dii| sabhI prabhAsa pATana pahu~ce / bhagavAna somanAtha ke maMdira meM gaye / rAjA siddharAja kA mana sAzaMka thA ki 'gurudeva zAyada somanAtha mahAdeva ko praNAma kareMge yA nahIM !' parantu AcAryadeva ne to mahAdeva ko bhAvapUrvaka praNAma kiyaa| itanA hI nahIM vahA~ para baiThakara mahAdeva kI stuti gAne lage / cauvAlIsa zloka racakara prArthanA kI / bhava bIjAMkurajananA rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA haro jino vA namastasmai / / 'janmarUpa bIja ke aMkura ko paidA karanevAle rAga vagairaha jinake naSTa ho gaye haiM... ve phira brahmA ho, viSNu ho, ziva ho, yA jina ho... unheM merA namaskAra ho!' (bAda meM yaha pUrI prArthanA 'mahAdeva stotra' ke nAma se prakhyAta huI - Aja bhI yaha stotra upalabdha hai) For Private And Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRpAlu gurudeva 40 rAjA ko mahAdeva kA svarupa smjhaayaa| rAjA siddharAja prasanna ho utthaa| rAjA ne gurudeva se kahA : 'bhagavaMta, Apane mujha para asIma kRpA kI hai| mujhe tIrthayAtrA karavA kara anahada upakAra kiyA hai! aba hama pATana vApasa lauTeM, para isase pUrva kor3InAra gA~va meM jagajjananI aMbikA devI ke darzana-pUjana karake AeM!' gurudeva ne anumati dii| saMgha kor3InAra kI ora calA / For Private And Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kRpAlu gurudeva www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 41 8. kRpAlu gurudeva kor3InAra kI ambikAdevI yAnI hAjarAhajUra devI! usake prabhAvoM kI carcA saurASTra aura gujarAta taka phailI huI thI ! dukhiyoM ke duHkhoM ko dUra karake sukha ke phUla khilAnevAlI devI ke darzana karane ke liye loga dUra-dUra se kor3InAra Ate the! kaiyoM ke aramAna pUre hote ! kaiyoM kI ummIdoM ke bagIce meM bahAra chA jAtI! AcAryadeva ke sAtha rAjA siddharAja kA kAphilA kor3InAra pahu~ca gayA / rAjA ne devI ke darzana kiye| pUjana kiyA / rAjA ne AcAryadeva se ati namratA ke sAtha vinati kI : 'gurudeva, mere pAsa sone-cA~dI ke bhaNDAra bhare hue haiN| hIre-motI ke khajAne bhare par3e haiN| hAthI-ghor3e aura ratha bhI bezumAra haiM, aura merA rAjya bhI bar3A vizAla hai, phira bhI prabhu! maiM aura rAnI donoM kAphI duHkhI haiM! hamAre mana meM saMtApa kI Aga dhadhaka rahI hai| kAraNa Apase chipA nahIM hai! hameM saMtAna kI kamI hai| isa kamI ne sAre bhare-pUre rAjya ko khAlI-khAlI banA rakhA hai| gurudeva... merI Apase eka namra prArthanA hai : Apa devI aMbikA kI ArAdhanA kareM aura devI se pUcheM ki mujhe putra milegA bhI yA nahIM? aura mere bAda gujarAta kA rAjya kisake hAthoM meM jAegA?' AcAryadeva ne gaMbhIratA se kahA : 'ThIka hai, maiM devI se pUcha lU~gA / ' AcAryadeva ne tIna upavAsa kiye| devI ke maMdira meM baiTha gaye / dhyAna meM nimagna hokara apanI samagratA ko devI aMbikA ke smaraNa meM kendrita kara dii| tIsare dina madhyarAtrI ke samaya devI aMbikA, gurudeva ke sAmane pragaTa huI aura gurudeva ko donoM hAtha jor3akara vaMdanA kI / 'gurudeva, mujhe kisalie yAda kiyA ?' 'gujarAta ke rAjA siddharAja jayasiMha ke bhAgya meM putra prApti kA yoga hai yA nahIM? yaha pUchane ke liye Apako yAda kiyA hai / ' For Private And Personal Use Only devI ne kahA : 'rAjA ke pUrvajanma ke pApakarmoM ke kAraNa use putra kI prApti nahIM hogI / ' Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRpAlu gurudeva 42 gurudeva ne pUchA : 'taba phira siddharAja kI mRtyu ke pazcAt gujarAta kA rAjA kauna hogA?' devI ne kahA : tribhuvanapAla kA putra kumArapAla! vaha mahAna zUravIra hogaa| parAkramI hogaa| vaha rAjA hokara jaina dharma ko kAphI phailaaegaa| ahiMsA dharma kA prasAra kregaa|' itanA kahakara devI adRzya ho gii| AcAryadeva apane sthAna para Aye / tIna dina ke upavAsa kA pAraNA kiyaa| rAjA siddharAja kAphI utsuka thA pariNAma jAnane ke lie| vaha gurudeva ke pAsa aayaa| gurudeva ko vaMdanA kii| unake caraNoM meM vinayapUrvaka baitthaa| gurudeva ne kahA : 'rAjezvara, tumhAre bhAgya meM putra kA yoga nahIM hai-aisA devI ne kahA / tumhAre bAda gujarAta kA rAjA kumArapAla hogaa|' 'kauna kumArapAla?' siddharAja ne cakit hokara puuchaa| 'tribhuvanapAla kA putra kumArapAla!' gurudeva ne devI kA kathana btaayaa| 'oh... tribhuvanapAla kA beTA?' rAjA siddharAja kA mana khinna ho utthaa| 'rAjana, kheda na kareM! pUrvajanma meM tumhAre jIvAtmA ne jo pApa karma bA~dhe haiM - ve aMtarAya banakara khar3e haiM tumhAre putra sukha kI rAha meM! isalie putra-prApti zakya nahIM hai| koI upAya kAragara nahIM hogaa| isalie aphasosa karanA chor3a deM! jo saMbhava nahIM hai, usakI icchA karane se kyA? usake lie aphasosa kI Aga meM jalane se kyA?' AcAryadeva ne siddharAja ke azAMta mana ko zAMti dene ke lie upadeza diyaa| parantu putra-prApti kI tIvra icchA ke kAraNa paidA hue du:kha ke sAgara meM rAjA DUba gayA thaa| unakA duHkha dUra huA nahIM ki halakA bhI huA nahIM! 000 AcAryadeva ke sAtha rAjA saparivAra vApasa pATana lauttaa| pATana kI prajA ne bhavya svAgata kiyaa| rAjA ne garIboM ko dAna diyaa| nagara ke sabhI maMdiroM ko sajAyA gyaa| prajA ne mahotsava mnaayaa| parantu rAjA kA azAMta evaM vyAkula mana zAnta nahIM thaa| usake mana meM bhayaMkara apharAtapharI macI huI thii| For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 43 kRpAlu gurudeva ___ AcAryadeva upAzraya meM cale gaye | rAjA rAjamahala meM phuNcaa| snAna-bhojana vagairaha se nipaTakara usane pATana ke rAja jyotiSiyoM ko bulvaayaa| jyotiSI aaye| rAjA ne sabhI kA svAgata kiyA / jyotiSiyoM ne Asana grahaNa kiye| rAjA ne prazna kiyA : __ Apa sabhI jyotiSa zAstra meM vizArada ho, Apake zAstroM ke mutAbika mere prazna kA saca-saca javAba denA / 'mere bhAgya meM putra-prApti kA yoga hai yA nahIM?' yahI merA eka savAla hai tuma sabase!' ___ jyotiSiyoM ne turanta praznakuNDalI rakhakara usameM se rAjA ke prazna kA javAba DhU~r3hane kI koziza kii| paraspara soca vicAra karake javAba nizcita kiyA aura mahArAjA se kahA : 'mahArAjA, Apake bhAgya meM putra-prApti kA yoga nahIM hai!' jo javAba devI aMbikA ne diyA thA... vahI javAba jyotiSiyoM ne diyA / rAjA nirAza ho gyaa| jyotiSiyoM kA uttama vastroM se aura sonAmuharoM se svAgata karake unheM bidAI dii| rAjA siddharAja ne rAtri ke samaya rAnI se kahA : "devI, jyotiSI bhI unake jyotiSa zAstra ke anusAra putra-prApti kI manA karate haiN| devI aMbikA ne bhI gurudeva ko nA kahI thii|' rAnI ne kahA : "taba to aba dharmakArya meM mana ko lagAnA caahie| apane nasIba meM putra kA sukha hai hI nahIM... yoM samajhakara usa bAta kA svIkAra kara lenA caahie|' 'devI, isa prakAra nirAza hokara baiThe rahane se kAryasiddhi hogI nahIM, hameM hamArI koziza cAlU rakhanI caahie|' 'para aba aura kauna sA upAya bacA hai, jisake lie Apa soca rahe ho?' 'hama donoM, yahA~ se paidala calakara devapattana kI yAtrA kreN| vahA~ para somanAtha mahAdeva kI pUjA kareM aura khAnA-pInA chor3a kara, unake sAmane baiTha jAe~, unakA dhyAna kreN| ve bhole mahAdeva avazya prasanna hoMge hama para, aura hamArI icchA pUrNa kreNge|' rAnI ne kahA : 'ThIka hai... maiM Apake sAtha AU~gI! ApakI jo icchA hogI, vahI kareMge!' For Private And Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 44 kRpAlu gurudeva rAjA siddharAja ne unhIM vicAroM meM rAta gujAra dii| kucha dina bIta gaye aura usane gupta bheSa meM devapattana jAne kA taya kiyaa| yaha bAta rAjA ne AcAryadeva hemacandrasUrijI se bhI kahI nahIM! use Dara thA 'zAyada gurudeva inkAra kara deM to? unakI icchA ke viparIta to jA nahIM sakate!' eka dina tar3ake hI rAjA-rAnI ne paidala prayANa cAlU kara diyA! rAste meM jo milatA hai... khA lete haiM! kueM kA pAnI pIkara pyAsa bujhA lete haiM! rAste meM AtI dharmazAlA-sarAya meM vizrAma karate haiM aura apane gaMtavya kI dizA meM Age bar3hate rahate haiN| aneka kaSToM ko sahate haiM! yoM karate hue eka dina devapattana pahu~ca jAte haiN| snAna bagairaha se nipaTa kara rAjA-rAnI ne somanAtha mahAdeva kI pUjA kii| stuti kii| prArthanA kii| anna-jala tyAga kara donoM mahAdeva ke samakSa dhyAna lagA kara baiTha gye| tIna dina vyatIta ho gaye / rAjA-rAnI jarA bhI Dige nhiiN| ve samajhate the ki 'duHkha sahe bagaira deva darzana deMge nahIM!' Akhira somanAtha mahAdeva, rAjA-rAnI ke samakSa pragaTa hue| rAjA-rAnI ne khar3e hokara mahAdeva ke caraNoM meM sASTAMga praNAma kiye| mahAdeva ne pUchA : 'siddharAja, mujhe kyoM yAda kiyA?' __ 'o bhagavAna, maiM ApakA bhakta hU~| abhI taka mere ghara ke A~gana meM putra kA pAlanA lagA nahIM hai...| mujhe putra kI prApti nahIM huI hai... prabhu mujhe eka putra kA dAna kareM...| tAki merA vaMza cAlU rahe!' mahAdeva ne kahA : 'siddharAja, terI kismata meM saMtAna kA sukha hai nahIM! tere bAda terI rAjagaddI para mahAparAkramI kumArapAla AyegA... yahI niyati hai|' siddharAja ne tanika kar3avAhaTa se kahA : 'nAtha! sArI duniyA Apako sabhI ke manoratha pUre karane vAle deva ke rUpa meM jAnatI hai... mAnatI hai, aura Apa mujhe eka putra bhI nahIM de sakate! merI itanI murAda bhI pUrI nahIM kara sakate! phira ApakI prasiddhi vaha sArI bAteM saccI haiM yA jhUThI?' For Private And Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRpAlu gurudeva 45 'tere bhAgya meM jo hai hI nahIM, vaha maiM kaise de sakatA hU~? tere gata janma ke pApa bIca meM rukAvaTa DAle hue khar3e haiM! rAjA, putra prApti ke lie terI yogyatA hI nahIM hai, phira maiM kara bhI kyA sakatA hU~? karmoM ko jhuThalAne kI tAkata duniyA meM kisI ke pAsa nahIM hai!' itanA kahakara somanAtha mahAdeva adRzya ho gye| rAjA-rAnI maMdira se bAhara aaye| dharmazAlA meM jAkara unhoMne pAraNA kiyaa| rAjA ko atyanta mAyUsa huA dekhakara rAnI ne use DhAr3hasa baMdhAte hue kahA : 'nAtha, kyoM itanA aphasosa kara rahe ho? devoM kI bAta mithyA nahIM hotI! unakA kathana svIkAra kareM aura aba putra prApti kI cAhanA hI mana meM se nikAla deM! siddharAja ne kahA : 'devI, tumhArI bAta sahI hai, para kyA karU~? mana mAnatA nahIM hai! 'putra-prApti nahIM hogI, yaha bAta mAna bhI lU~... para mere gujarAta kA rAjya kumArapAla ke hAthoM meM jaaegaa...| isa bAta ko maiM saha nahIM sakatA! yaha bAta mere kaleje ko Tukar3e-Tukar3e kara rahI haiN...| maiM kisI bhI hAlata meM use rAjA nahIM hone dUMgA! vaha jindA rahegA to rAjA banegA nA? maiM usakI hatyA karavA duuNgaa...| use jindA nahIM chodduuNgaa...| phira vaha rAjA banegA kaise?' siddharAja kI AvAja meM gussA aura tiraskAra kI phaeNphakAra thii| __rAnI ne rAjA kA hAtha apane hAtha meM liyA aura atyaMta mulAyama zabdoM meM kahA : 'zAnta ho jAiye... svAmin! jo honI hai use kauna TAla sakatA hai? hameM aba bAkI bacI jindagI zAMti se jInI cAhie!' For Private And Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kumArapAla kA janma 46 VAN kumArapAla kA jana caulukya vaMza ke rAjAoM meM 'mUlarAja' nAmakA eka parAkramI rAjA huA thaa| usakI mRtyu ke bAda usakA putra cAmuMDarAja gujarAta kA rAjA huA thaa| cAmuMDarAja ke bAda gujarAta ke siMhAsana para durlabharAja rAjA banakara aayaa| durlabharAja prajA meM atyadhika priya thaa...| vaha apane niSpakSa nyAya evaM samucita rAjya vyavasthA ke kAraNa saba kA AdaraNIya banA thaa| durlabharAja ke bAda usakA parAkramI putra bhImadeva rAjA huA / rAjA bhoja ko bhI bhUla jAe~ vaisA vaha dAnezvarI thaa| rAjA bhImadeva ko do rAniyA~ thii| donoM rAniyoM ne eka-eka putra ko janma diyA thaa| bar3A putra thA kSemarAja aura choTA putra thA krnn| bhImadeva ne apanA rAjya karNa ko diyA aura bar3e beTe kSemarAja ko 'dadhisthalI' kA rAjya diyA / kSemarAja ko devaprasAda nAma kA putra thaa| devaprasAda bhImadeva kA bar3A lADalA thaa| devaprasAda ko tribhuvanapAla nAma kA parAkramI putra thaa| rAjA karNa ne apanA rAjya apane beTe siddharAja ko sauMpate hue kahA thA 'tU devaprasAda kA pUrA dhyAna rkhnaa|' isI taraha devaprasAda ne apanI mRtyu ke vakhta siddharAja ko kahA thAH 'tribhuvanapAla kA dhyAna rkhnaa|' rAjA siddharAja apane bhatIje tribhuvanapAla ko apanA bhAI samAna mAnakara use gaurava detA thaa| usake mAna-sammAna kA khyAla rakhatA thaa| tribhuvanapAla bhI mahAna parAkramI puruSa the| ve apane nagara dadhisthalI meM rahakara prajA kA acchA pAlana karate the| prajA meM ve kAphI lokapriya the| jisa taraha mAnasarovara meM rAjahaMsa prasanna mana se tairate rahate haiM... vaise hI tribhuvanapAla ke mAnasarovara meM dharmarupI haMsa tairate rahate the| tribhuvanapAla kI patnI kA nAma thA kAzmIrA devii| vaha guNoM kI mUrti thii| adbhuta rUpavatI thii| rupa aura guNa ke samanvaya ne kAzmIrA devI ke vyaktitva ko sarvapriya banAyA thaa| ___ usa kAzmIrA devI ke garbha meM eka uttama jIva AyA / kAzmIrA devI ke mana meM kaI taraha ke zubha manoratha paidA hone lge| For Private And Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kumArapAla kA janma 47 - maiM samagra pRthvI kA rakSaNa karU~! - maiM duniyA ke tamAma prANiyoM ko abhayadAna hU~! - maiM sabhI manuSyoM ko vyasanoM ke caMgula se mukta karU~! - sAdhu puruSoM ko bhAvapUrvaka dAna dU~! - maiM saba garIboM kI garIbI dUra kara dU~! - maiM paramAtmA ke naye maMdiroM kA nirmANa karU~! nau mahIne pUre hue| kAzmIrA devI ne eka sundara-tandurUsta putra ko janma diyaa| usI samaya AkAza meM devavANI huii| 'yaha bAlaka vizAla rAjya prApta karegA aura usa rAjya meM dharma kA sAmrAjya sthApita kregaa|' navajAta zizu saumya thaa| sundara thaa| saba ko priya lage vaisA mohaka thaa| usakA nAma 'kumArapAla' rakhA gyaa| tribhuvanapAla ne socA ki 'putra yadi avinIta ho to Aga kI bhA~ti kula ko jalA DAlatA hai| parantu yadi vinIta aura kalAyukta hai to zaMkara kI jaTA meM rahe hue candra kI bhA~ti vaha kuladIpaka hotA hai| isalie mujhe kumArapAla ko acchI zikSA denI caahie| - kumArapAla ko vyAvahArika zikSA dI gii| -- sAtha hI sAtha yuddha-kalA sikhAI gii| - mAtA ne putra ko guNavAna banAne ke lie pUrI sajagatA rkhii| usa putra meM meru parvata kA sthairya guNa AyA / bRhaspati kA buddhi guNa aayaa| mahAsAgara kA gAMbhIrya guNa aayaa| candra kA saumyatA guNa utraa| sUrya kA pratApa usake vyaktitva meM jhalakane lgaa| kAmadeva kA saubhAgya aura viSNu kA prabhAva kumArapAla meM ubharane lgaa| jaba kumArapAla yuvAvasthA meM AyA taba mAtA-pitA ne putra ke liye suyogya kanyA pasaMda kii| usakA nAma thA bhopldevii| bhopaladevI ke sAtha kumAra kI zAdI huii| bhopaladevI ne apane rUpa aura guNoM se kumAra kA dila jIta liyaa| tribhuvanapAla ke saMbaMdha, rAjA siddharAja ke sAtha acche the| aksara kisI na kisI prasaMga para tribhuvanapAla pATana Ate-jAte rahate the| vaise siddharAja bhI saurASTra meM AtA taba dadhisthalI meM tribhuvanapAla kI mehamAnanavAjI ke lie calA AtA / For Private And Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48 kumArapAla kA janma yuvaka kumArapAla bhI do-cAra bAra pATana jA AyA thaa| ekabAra kumArapAla pATana meM thA taba usane AcArya zrI hemacandrasUrijI kI kAphI prazaMsA sunI thii| 'mahArAjA siddharAja bhI hemacandrasUrijI ke ananya bhakta haiN| siddharAja kI vinati se hemacandrasUrijI ne saMskRta bhASA kA bar3A vyAkaraNa racA hai| rAjA ne gurudeva ke sAtha tIrthayAtrAe~ bhI kI hai|' yaha saba sunakara kumArapAla ke mana meM bhI gurudeva ke darzana karane kI icchA jnmii| __kumArapAla gurudeva ke upAzraya meM phuNcaa| donoM hAtha jor3akara, sira jhukAkara usane gurudeva ko vaMdanA kii| apanA saMkSipta paricaya diyA aura vinayapUrvaka unake caraNoM meM baiTha gayA / gurudeva ne yuvaka ko 'dharmalAbha' kA AzIrvAda diyaa| kumAra ne kahA : 'gurudeva, Apa ijAjata deM to eka savAla pUchU?' 'gurudeva ne kahA : 'bar3I khuzI se jo bhI pUchanA ho... tU pUcha sakatA hai|' 'gurudeva, isa sRSTi meM vividha svabhAvavAle AdamI rahate haiN| unameM alagaalaga taraha ke aneka guNa dikhAyI dete haiM! maiM yaha jAnanA cAhatA hU~ ki sabhI guNoM meM zreSTha guNa kauna sA hai?' gurudeva ke cehare para smita ubhara aayaa| unheM prazna acchA lgaa| unhoMne kahA : 'kumAra, sabhI guNoM meM zreSTha guNa hai 'sattva!' saba kucha isa sattva meM nihita hai : 'sarvaM sattve prtisstthitm'| jisa AdamI meM sattva hai... usameM anya sabhI guNa apane Apa A jAte haiN|' 'gurudeva, yaha sattvaguNa kI bAta mujhe vistAra se samajhAne kI kRpA kIjie nA! gurudeva ne kahA : 'vatsa, maiM tujhe vistAra se samajhAtA huuN|' - sattvazIla AdamI duHkha meM dharma kA tyAga nahIM karatA hai| - sattvazIla vyakti grahaNa kI huI pratijJA kA dRr3hatA se pAlana karatA hai| - sattvazIla puruSa duHkhoM se ghira jAne para bhI nAhimmata nahIM hotA hai aura na hI nirAza hotA hai! - sattvazIla AdamI ke lie koI bhI kArya azakya nahIM hai| - sattvazIla manuSya para upakAra karane ke lie samudra meM kUdane se DaratA For Private And Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kumArapAla kA janma nahIM ki AkAza meM chalAMga lagAne se hicakatA nahIM hai! AvazyakatA hone para dhadhakatI Aga meM bhI kUda jAe! aura jahara kA pyAlA bhI pI jAe! ___ - sattvazIla manuSya jarurata par3ane para apanA sarvasva hor3a meM rakhane se jhijhakatA nahIM hai! ___ - sattvazIla AdamI kabhI bhI 'arara'... 'hAya.. hAya...' aise Darapoka zabdoM kA sahArA nahIM letA hai! __- sattvazIla manuSya rAjA-prajA kI rakSA ke lie satata prayatnazIla rahatA hai, samaya Ane para apane ApakA balidAna bhI de detA hai! __ jaise ki kumArapAla ko usake bhAvI jIvana kI kaThinAiyoM ke lie AcAryadeva pratIkAtmaka rUpa se nirdeza de rahe the! __'dekhanA, kumAra, tere sira para saMkaToM ke bAdala ma~DarAne vAle haiM, AphatoM kI A~dhI se tujhe gujaranA hai... usa vakta tU apane apUrva sattva kA paricaya denaa| himmata mata hAranA! hausalA ga~vAnA mata! AcAryadeva se kumArapAla ko samAdhAna prApta huaa| use AcAryadeva acche lagane lge| vaha vahA~ se khar3e hokara gurudeva ko praNAma karake upAzraya ke bAhara nikalA aura apane gaMtavya kI ora lauTa gyaa| hemacandrasUrijI ke sAtha kumArapAla kI pahalI mulAkAta se kumArapAla ke dila meM khuzI kI mahaka chAne lagI thii| hemacandrasUrijI ko khayAla A hI gayA thA ki kumArapAla, siddharAja kI mRtyu ke pazcAt gujarAta kA rAjA bane isa bAta se siddharAja sakhta nArAja hai! aura vaha kumArapAla ko mArane ke lie hara saMbhava koziza kregaa| __kumArapAla ke jAne ke pazcAt AcAryadeva gahare vicAra meM DUba gaye! 'devI ambikA dvArA kiyA huA bhaviSya kathana mithyA hogA nahIM!' yaha bAta AcAryadeva spaSTa taura para mAnate the| isalie 'siddharAja lAkha upAya kare... hara eka koziza kare...phira bhI kumArapAla ke prANoM ko vaha hAni nahIM pahuMcA sakatA' isa bAta ko lekara ve ekadama nizciMta the| bur3hApe meM bhI siddharAja ko jarA bhI zAMti nahIM thii| sukuna nahIM thaa| gujarAta ke rAjasiMhAsana para kumArapAla kisI bhI hAlata meM nahIM AnA For Private And Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 50 gurudevane jAna bacAyI ! cAhie, yaha usakA nirNaya thaa| phira bhI mana kI gaharAIyoM meM devI ambikA kI bhaviSyavANI ne apharAtapharI macA rakhI thI! ___ siddharAja ne kumArapAla kI hatyA karane ke lie... use jindA yA marA huA pakar3ane ke lie apanA jAsUsI taMtra evaM cunaMde sainikoM ke daste taiyAra kara diye the| kumArapAla ko siddharAja ke manasUbe kA patA laga gayA thaa| vaha bhI sAvadhAna ho gayA thaa| para usake lie savAla bar3A yaha thA ki vaha akelA nihatthA thaa| jabaki usake pIche... usake cautarapha sainikoM kA jAla bicha gayA thaa| For Private And Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gurudevane jAna bacAyI ! 51 10. gurudeva ne jAna bacAyI! | kabhI khAne ko milatA hai...kabhI bhUkhA rahanA par3atA hai... kabhI pAnI pIne ko milatA hai... kabhI pyAsA hI bhaTakanA par3atA hai... kabhI sone ko AsarA milatA hai, to kabhI vaha bhI nasIba nahIM hotA! isa taraha bhaTakatA huA kumArapAla eka dina khaMbhAta ke karIba pahu~ca jAtA hai| siddharAja ke sainikoM se satata bacatA huA kumArapAla khaMbhAta ke daravAje meM praveza karatA hai / chupatA-chupAtA vaha dhIre-dhIre rAjamArga para calA jA rahA hai| aura eka bhavya jinamaMdira ke sAmane cabUtare para ArAma karane ke lie baiThatA hai| __ vahA~ use mAlUma huA ki 'AcAryadeva zrI hemacandrasUrijI yahIM para kisI upAzraya meM ruke hue haiN|' vaha pUchatA huA upAzraya meM pahu~ca gyaa| jaba kumArapAla upAzraya meM pahuMcA taba vahA~ para gurudeva ke pAsa koI strIpuruSa nahIM the| kumArapAla Azvasta huaa| upAzraya meM praveza karake usane AcAryadeva ko vaMdanA kii| AcAryadeva ne kumArapAla ko pahacAna liyA / 'dharmalAbha' kA AzIrvAda diyaa| kumArapAla ne kahA : 'gurudeva, Apa jJAnI haiM, bhUta-bhAvi aura vartamAna-tInoM kAla ke jJAtA haiM! prabhu! rAjA ke ghara meM janma lene para bhI Aja maiM dara-dara bhaTaka rahA huuN| jaMgaloM kI khAka chAna rahA huuN| Apa dayAlu haiM... kRpAlu haiM...mujhe yaha batAiye ki ina asahya duHkhoM kA aMta kaba AegA? mere prArabdha meM sukha nAma kI cIja hai yA nahIM? mere jIvana ke saphara meM sukha nAma kA ilAkA AegA yA nahIM!' AcAryadeva dhyAnastha hue| unheM devI ambikA ke zabda yAda aaye| unhoMne A~kheM kholiiN| kumArapAla ke sAmane dekhaa| itane meM upAzraya meM mahAmaMtrI udayana ne praveza kiyaa| AcAryadeva mauna rhe| mahAmaMtrI ne vaMdanA kI aura gurudeva ke pAsa baitthe| gurudeva ne kumArapAla se kahA : 'vatsa, tujhe alpa samaya ke bAda rAjya prApta hogaa| tU isa gujarAta kA rAjA hogaa|' kumAra isa bAta para ha~sa pdd'aa| usane kahA : 'mahAtmana, abhI to merI dazA eka bhikhArI se bhI jyAdA badatara hai... For Private And Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gurudevane jAna bacAyI ! 52 jaMgaloM meM chupatA-chupAtA bhaTaka rahA hU~... kabhI-kabhI to tIna-tIna, cAra-cAra dina taka khAnA nasIba nahIM hotA! aisI badakismatI kA zikAra maiM kyA rAjA hoU~gA? nahIM... yaha asaMbhava hai...!! 'kumAra, terI bAta sahI hai... aise hAlAta meM rAjA hone kI merI bAta tujhe tIkhe majAka ke alAvA kucha nahIM lgegii| para mere jJAna meM terA bhaviSya kAphI ujjva la hai!' kumAra ne socA : 'ye yogI puruSa haiM... mahAjJAnI haiM... inakA kathana jhUThA to nahIM ho sakatA... phira bhI inase nizcita samaya pUcha lU~... aura yadi ye batA de to kucha himmata banegI... kucha hausalA bar3hegA!' usane gurudeva se pUcha liyA : 'yogIrAja, kyA Apa kaha sakate haiM - kisa sAla meM, kisa mahIne meM aura kauna se dina maiM rAjA banU~gA?' ___ 'gurudeva to jJAnI the| yogasiddha puruSa the| unhoMne bhaviSyavANI karate hue kahA : 'vikrama saMvat 1199, mAghasara vada cautha ke dina tujhe rAjagaddI milegii| yaha merA siddhavacana hai| yadi merA yaha bhaviSya kathana galata siddha hogA to maiM isa jyotiSa zAstra kA tyAga kara dUMgA!' unhoMne apane ziSya ke pAsa do kAgaja para yaha bhaviSya kathana likhvaayaa| eka kAgaja kumArapAla ko diyA aura dUsarA kAgaja mahAmaMtrI udayana ko diyaa| maharSi hemacandrasUrijI kA itanA vizvAsabharA camatkArika jJAna dekhakara Ananda aura Azcarya se kumArapAla nAca utthaa| apane sAre du:kha vaha bhUla gyaa| donoM hAtha jor3akara sira gurudeva ke caraNoM meM rakha kara vaha gadgad svara meM bolA : 'gurudeva, ApakA yaha bhaviSyakathana yadi saca hogA to yaha rAjya maiM Apa hI ko samarpaNa kara duuNgaa| Apa rAjAdhirAja baneMge... maiM ApakA caraNa sevaka hokara rhuuNgaa|' AcAryadeva ke cehare para smita kI rekhAe~ ubharI... unhoMne vatsalatA se namra zabdoM meM kahA : For Private And Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gurudevane jAna bacAyI ! ___53 'vatsa, jaina sAdhu rAjya lete bhI nahIM aura kabhI rAjA banate bhI nhiiN| hama to tyAgI haiM | parantu kumAra jaba tU rAjA ho taba zrI jaina dharma kA deza aura duniyA meM pracAra-prasAra karanA / ahiMsA dharma kA pAlana ghara-ghara meM krvaanaa|' ___ kumArapAla ne pratijJA kI : 'maiM jaba rAjA banU~gA taba ApakI AjJA kA saharSa pAlana kruuNgaa|' isake bAda AcAryadeva mahAmaMtrI udayana ko pAsa ke kamare meM le gaye aura unase kahA : ___ 'mahAmaMtrI, tumane sArI bAta zAMti se sunI hai....| isa yuvaka ke sira para ina dinoM mauta sAyA banakara ma~DarA rahI hai... yaha bAta tumheM mAlUma hai| tumheM usakA sahAyaka honA hai| use apane ghara para le jaao| usakA sundara atithi satkAra karake use sahAyatA karanA... yaha yuvaka bhaviSya meM jaina dharma ko pUre deza meM phailaayegaa| asaMkhya satkArya isake hAthoM honevAle haiN| ise sahAyatA karanA hamArA kartavya hai! tumheM ise apanI havelI meM guptarUpa se rakhanA hai| kisI ko havA taka na lage isakI sAvadhAnI rakhanI hogii| udayana maMtrI custa jaina the| rAjA siddharAja ne unheM khaMbhAta aura usake AsapAsa ke ilAke kA kAryabhAra sauMpA huA thaa| udayana maMtrI kuzala... rAjanItijJa aura sakSama rAjya saMcAlaka the| ve AcArya zrI hemacandrasUrijI ke prati bahuta lagAva rakhate the| unheM gaharI AsthA thI... zraddhA thI AcAryazrI ke prati! AcAryazrI kI AjJA ke mutAbika ve kumArapAla ko apanI havelI para le gye| kaI mahInoM bAda kumArapAla ne snAna kiyaa| svaccha aura sAde vastra phne| peTabhara ke svAdiSTa bhojana kiyA aura ekadama ArAma se bAraha ghaMTe kI nIMda nikaalii| ___ kucha dina isa taraha bIta gaye... idhara rAjA siddharAja ko bhanaka laga gaI ki 'kumArapAla khaMbhAta meM kahIM chupA huA hai!' turanta usane sainikoM kI eka Tukar3I ko bulAyA aura kahA : 'tuma khaMbhAta pahu~co aura kumArapAla ko kaida karake use mauta ke ghATa utAra do!' ___ udayana maMtrI ko apane gupta sUtroM se isa bAta kA patA laga gyaa| unhoMne kumArapAla ko sAvadhAna kara diyA : For Private And Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gurudevane jAna bacAyI ! 54 'aba Apa yahA~ para salAmata nahIM raha skeNge| acchA hogA Apa gurudeva ke pAsa padhAra jAe~... ve hI ApakI rakSA kara sakeMge / ' kumArapAla rAta ke samaya upAzraya meM AyA aura gurudeva ke caraNoM meM sArI hakIkata bayAna kI evaM Azraya mA~gA / AcAryadeva kA citta dravita ho uThA / ve socane lage : 'rAjA siddharAja ko mere para bharosA hai... vizvAsa hai ... yadi isa yuvaka ko maiM rakSaNa detA hU~ to rAjA kA droha hogA... aura yadi rakSaNa nahIM detA hU~ to usakI hatyA ho jAegI ! nahIM... kucha bhI ho ... mujhe zaraNa meM Aye hue isako bacAnA hI hogaa| merI jAna jAe to jAe... para kumAra kI surakSA karanA merA kartavya hai| yaha bhaviSya meM jinazAsana kA mahAna prabhAvaka rAjA honevAlA hai!' yoM socakara mana hI mana AcArya zrI ne kucha nirNaya kiyA aura kumAra se kahA : 'tU mere pIche-pIche calA A!' ve upAzraya ke eka kamare meM gye| kumAra unake pIche gyaa| kamare meM jAkara unhoMne daravAjA bhItara se baMda kiyA / unhoMne eka tahakhAne kA dvAra kholA / kumAra ko kahA : 'tU isa bhUmigRha meM... tahakhAne meM utara jaa| bilakula AvAz2a mata karanA / ' kumAra uttara gayA tahakhAne meN| AcAryadeva ne bhUmigRha kA daravAjA baMda kiyA aura isa para kitAboM kA granthoM kA isa taraha Dhera lagA diyA ki kisI ko aMdAjA bhI na A pAye ki yahA~ para taladhara hai ! jitane hisse meM bhUmigRha thA ... usa saba jagaha para granthoM ko jamA diye| ekadama vyavasthita aura paMktibaddha ! bIca-bIca meM granthoM ko bA~dhane ke kapar3e ke Tukar3e bhI dabA diye| saba kucha suvyavasthita DhaMga se jamA kara, kamarA baMda karake, AcAryadeva apanI jagaha para Akara zAMti se baiTha gaye / ekAdha ghaMTe bAda pATana se AI huI sainikoM kI Tukar3I kumArapAla ke kadama sUMghatI huI upAzraya ke dvAra para A pahu~cI / Tukar3I kA saradAra nayA thaa| vaha AcAryadeva ko jAnatA nahIM thA / usane Ate hI AcAryadeva ke pAsa jAkara bar3e hI rUkhe zabdoM meM kahA : 'svAmIjI, hama loga mahArAjA kI AjJA se pATana se yahA~ para Aye haiN| kumArapAla tumhAre isa Azrama meM AyA hai... use hameM supurda kara do...' For Private And Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gurudevane jAna bacAyI ! AcAryadeva ne kahA : 'yahA~ kahA~ kumArapAla hai bhAI? phira bhI yadi rAjA kI AjJA hai to tuma jahA~ cAho vahA~ talAza kara sakate ho!' __sainikoM ne upAzraya dekhaa| eka-eka kamarA dekha liyA... Upara dekhA... nIce dekhA... Age dekhA... pIche dekhA... idhara dekhA... udhara dekhA... para kahIM kumArapAla kA patA nahIM lgaa| ve nirAza ho gaye, sAtha hI mehanata niSphala ho jAne se kruddha bhI hue| ve vahA~ se cala diye| kucha samaya gujarA / AcAryadeva ne upAzraya ke dvAra banda karavAye... kamare meM gaye / pustakoM ko dUra karavA kara talaghara meM se kumArapAla ko bAhara nikaalaa| bAhara nikalate hI kumArapAla AcAryadeva ke caraNoM meM gira gyaa| usakA galA avaruddha huA jA rahA thaa| 'gurudeva, Apane merI jAna bacAI... Apane mujha para mahAna upakAra kiyA!' 'kumAra, una duSTa sainikoM kI bAteM sunI thI nA? kitane jora-jora se cillA rahe the?' ____ 'gurudeva, maiMne unakI bAteM sunI thI aura ApakA samayocita javAba bhii| bhagavAn, Apako merI khAtira asatya bolanA par3A nA? 'kumAra... eka jIva kI rakSA ke lie bolA gayA asatya vacana bhI asatya nahIM hokara satya hI kahA jaayegaa| mujhe to hara kImata para terI rakSA karanI thI...tAki bhaviSya meM tU asaMkhya jIvoM kI rakSA kara sake!' __ 'bhagavaMta, eka bAta merI samajha meM nahIM A rahI hai ki itane bur3hApe meM rAjA siddharAja ko yaha kyA sUjhA? use kisa bAta kI kamI hai? itanA vizAla rAjya hai... aura bharapUra dhana bhaMDAra hai...! khaira, usake dimAga meM mere lie tiraskAra hai... napharata hai... yaha bhI mere hI kisI durbhAgya kA pariNAma hai! mahAtman, Apane bar3e mauke para, ApakI jindagI kI paravAha kiye bagaira mujhe bacA liyA! maiM ApakA kitanA upakAra mAnUM? mere prANoM kI rakSA karake Apane mujha para mahAna upakAra kiyA hai! isa upakAra kA badalA maiM na jAne kaba cukA sakU~gA? ApakA jainadharma dayAmaya hai... yaha bAta Aja taka maiMne suna rakhI thI... para Aja isakA pratyakSa anubhava ho gayA! For Private And Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kumArapAla kA rAjyAbhiSeka 56 'mahAtmA, khuda ko kisI bhI taraha kI takalIpha nahIM hotI ho phira bhI auroM para upakAra karanevAle ginatI ke loga hote haiM... aise meM... itane nAjuka mauke para khuda apane Apako khatare meM DAlakara bhalA, kauna paropakAra karegA? Apa eka hI aise vIra puruSa nikle|' 'gurudeva, Apake uttama guNoM ke kAraNa hI maiM Aja dina taka Apake prati Adara bhaktivAlA thA... para Aja to ApakA maiM dAsa ho cukA hU~! Aja Apane mujhe jIvanadAna diyA hai... yaha merA parama saubhAgya hai!' ___ AcAryadeva ne udayana maMtrI se kumArapAla ko Avazyaka sona-muhareM dilavAI aura use khaMbhAta se dUra-dUra cale jAne kI salAha dii| rAta ke nibir3a aMdhakAra meM kumArapAla adRzya ho gayA / For Private And Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kumArapAla kA rAjyAbhiSeka 57 kI No - 11. kumArapAla kA rAjyAbhiSeka 8 AcAryadeva zrI hemacandrasUrIzvarajI ne kumArapAla ko rAjyaprApti kI jo tithi batalAI thI - vaha use barAbara yAda thii| vi. saM. 1199 ke varSa kA Arambha thaa| kumArapAla apanI patnI bhopaladevI ke sAtha pATana aaye| kumArapAla kI bahana premaladevI pATana meM hI rahatI thii| kumArapAla apanI bahana ke vahA~ phuNce| unake bahanoI kRSNadeva ne kumArapAla kA svAgata kiyaa| kRSNadeva ne kahA : _ 'kumArapAla, tuma ucita samaya para Aye ho / mahArAjA siddharAja jayasiMha mRtyuzaiyyA para hai| tumhAre Upara aba kisI prakAra kA bhaya nahIM hai... isalie nizciMta hokara yahIM para rho|' sAtaveM dina rAjA siddharAja kI mRtyu huii| aura magasira vada cautha ke dina kumArapAla ko sarvAnumati se rAjA banAyA gyaa| gurudeva ke kahe hue sAla-mahIne aura tithi ke dina kumArapAla gujarAta ke rAjA bne| 0 0 0 usa samaya gurudeva karNAvatI nagarI meM birAjamAna the| unheM kisI musAphira ne Akara kahA : 'tribhuvanapAla ke putra kumArapAla kA gujarAta ke rAjA ke rUpa meM rAjyAbhiSeka huA hai| gurudeva kA mana harSita huaa| unheM kumArapAla ke zabda yAda Aye... 'mujhe rAjya milegA taba maiM jaina dharma kA pracAra kruuNgaa|' 'yaha bAta kumAra ko yAda hai yA nahIM?' yaha jAnane ke lie AcAryadeva ne pATana kI ora vihAra kiyaa| gujarAta ke mahAmaMtrI udayana ko samAcAra mile ki AcArya zrI hemacandrasUrijI pATana meM padhAre rahe haiN| unheM bahuta khuzI huii| udayana maMtrI ko AcAryadeva para gaharI AsthA thii| jaba hemacandrAcArya choTe se caMgadeva the... taba udayana maMtrI For Private And Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 58 kumArapAla kA rAjyAbhiSeka kI goda meM khele the! unakI dIkSA ke samaya bhI udayana maMtrI hI mukhya the| kumArapAla ko siddharAja ke sainikoM se ekabAra bacAnevAle bhI ve the| jaba gurudeva ne kumArapAla ko rAjyaprApti kI bhaviSyavANI kI thI... usa samaya bhI udayana maMtrI upasthita the... vaha kAgaja, jisapara bhaviSyavANI likhI huI thI... vaha kAgaja bhI udayana maMtrI ke pAsa surakSita thaa| udayana maMtrI ne pATana ke jaina saMgha ko ekatra karake kahA : 'hamAre mahAna upakArI AcAryadeva pATana meM padhAra rahe haiN| unakA zAnadAra svAgata karanA hai|' sabhI ke hRdaya Ananda se nAca utthe| AcAryadeva kA bhavya nagara praveza huaa| upAzraya meM pahu~cakara unhoMne dharmopadeza diyaa| sabhI loga prasanna hokara apane-apane ghara lauTa gye| mahAmaMtrI udayana vahIM para ruke| khar3e rhe| AcAryadeva ne unase ekAnta meM pUchA : 'mahAmaMtrI, merI bhaviSyavANI ke mutAbika kumArapAla ko rAjya kI prApti huI hai... kyA vaha aba mujhe yAda karatA hai yA nahIM?' udayana maMtrI ne kahA : 'gurudeva, rAjA ne... usake bure dinoM meM...gardiza ke dinoM meM jina-jina ne usa para upakAra kiye the... una saba ko bulAkara unakI ucita kadra kI hai| jisa bhImasiMha ne kumAra para dayA lAkara use jhAr3a-jhaMkhara meM chupAkara, siddharAja ke sainikoM se rakSA kI thI... usa bhImasiMha ko bulAkara use apanA nijI aMgarakSaka niyukta kiyA hai| __ - jisa seTha kI putravadhu devazrI ne, tIna-tIna dina ke upavAsa ke bAda jaba kumArapAla behoza hokara jaMgala ke rAste para gira par3A thA taba use prema se khAnA khilAkara apane ratha meM biThAyA... use bulAkara usI ke hAtha se rAjatilaka krvaayaa| use apanI dharma kI bahana mAnI aura eka pUre gA~va kA rAjya usane bahana ko bheMTa diyA hai| ___- jisa sajjana kuMbhAra ne use IToM ke alAva meM chupAkara usake prANa bacAye the... usa sajjana ko rAjA ne citrakuTa kA sAmaMta banAyA hai! For Private And Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 59 kumArapAla kA rAjyAbhiSeka - apane mitra vosari brAhmaNa... jo bhaTakAva ke dinoM meM usakA sAthI rahA thA... use lATa deza kA rAjA niyukta kiyA hai| yaha saba to usane kiyA hai... para mere samakSa kabhI Apako yAda nahIM kiyA... ApakI koI bAta nahIM nikAlI!' AcAryadeva ne do pala A~kheM mUMda lI aura phira A~kheM kholakara unhoMne maMtrI se kahA : ___ 'mahAmaMtrI, tuma Aja rAjA ke pAsa jAkara use akele meM kahanA ki 'rAnI ke mahala para Aja vaha sone ke lie na jAe!' sabere koI camatkAra ho aura rAjA tumase pUche ki 'tumane mujhe rAnI ke mahala meM sone ke lie manAhI kI... vaha kisake kahane se?' taba tuma merA nAma use denaa|' mahAmaMtrI ne hA~ khii| unheM lagA ki 'avazya kala sabere rAjaparivAra meM koI camatkAra hogA hI!' ve sIdhe hI rAjamahala para gye| mahArAjA kumArapAla se mile| unake kAnoM meM gupta rUpa se kahA : 'mujhe eka ati mahatvapUrNa bAta Apase abhI - isI vakta karanI hai!' rAjA ne vahA~ para baiThe hue anya rAjapuruSoM ko izAre se bAhara bheja diyaa| mahAmaMtrI ne kahA : 'Aja Apako rAnI ke mahala meM sone ke lie nahIM jAnA hai|' rAjA ne binA kisI tarka-vitarka ke mahAmaMtrI kI bAta mAna lii| cUMki rAjA mahAmaMtrI ko apane pitAtulya samajhatA thA / mahAmaMtrI apane nivAsa para gaye / rAjA kumArapAla rAnI ke mahala para sone ke lie nahIM gye| rAtri meM usa mahala para bijalI girI | mahala jala gayA aura sAtha hI rAnI bhI jalakara rAkha ho gyii| sabere tar3ake hI jaba rAjA ko samAcAra mile taba use bahuta Azcarya huaa| mahAmaMtrI ko bhI sabere-sabere samAcAra pahu~ca gaye the| unake vismaya kI bhI sImA nahIM thii| ve rAjA ke pAsa gye| rAjA ke cehare para rAnI ke jala marane kI vyathA thI... to khuda ke baca jAne kA AzvAsana bhI thaa| rAjA ne pUchA : For Private And Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kumArapAla kA rAjyAbhiSeka 'mahAmaMtrI, itanI sahI aura saTIka bhaviSyavANI kisane kI?' 'kyA kareMge Apa vaha jAnakara?' 'kyoM? mere prANoM ko bacAnevAle upakArI ko bhI maiM nahIM jAna sakatA?' yaha bhaviSyavANI karanevAle ve hI mahApuruSa haiM... jinhoMne eka dina merI upasthiti meM Apako kaba rAjya kI prApti hogI... isakI bhaviSyavANI kI thii| aura vaha bhaviSyavANI akSarazaH sahI siddha huii| yAda hai Apako? Apa jaba khaMbhAta meM Aye the... kaSToM aura kaThinAiyoM ne Apako thakA DAlA thA... taba gurudeva ne eka kAgaja para Apako rAjya prApti kA varSa-mahInA aura dina likhakara diyA thA aura dUsarA kAgaja mujhe likhakara diyA thA? yAda kIjie, mahArAjA, unake upAzraya ke talaghara meM unhoMne Apako apanI jAna kI paravAha kiye bagaira bhI chupA ke saMrakSaNa diyA thA? siddharAja ke sainika ApakI talAza meM vahA~ para A dhamake the? yaha saba yAda A rahA hai?' kumArapAla sahasA khar3e ho gye| ve bole : 'mahAmaMtrI, ve upakArI gurudeva to hemacandrasUrIzvarajI haiN| kyA ve pATana meM padhAre haiM?' kumArapAla ne mahAmaMtrI ke donoM kaMdhe pakar3akara unheM jhiMjhor3a sA diyaa| ___ 'jI, hA~!' mahAmaMtrI ne apane jeba meM rakhA huA bhaviSyavANI vAlA vaha kAgaja nikAlA aura rAjA ko batAyA! 'mahAmaMtrI, mujhe una mahApuruSa ke darzana karane haiM!' 'Apa prAbhAtika kAryoM se nivRtta ho... rAnI ke aMtima saMskAra bhI karane hoNge| rAjya meM zoka kI ghoSaNA karanI hogii| Apa rAjasabhA meM padhAreMge taba maiM vahA~ para gurudeva ko sAtha lekara pahu~catA huuN|' ____ mahAmaMtrI apane ghara para gye| snAna vagairaha kara ke svaccha vastra pahane aura gurudeva ke pAsa gye| rAjA ke sAtha huI bAta gurudeva se nivedita kI aura rAjasabhA meM padhArane kI vinatI kii| AcAryadeva mahAmaMtrI ke sAtha rAjasabhA ke dvAra para aaye| rAjA kumArapAla maMtrIvarga ke sAtha vahIM para khar3e the| megha ko dekhakara mayUra nAca uThe! candra ko nihArakara cakora jhUma uThe! vaise gurudeva ko dekhakara rAjA kA mana bhara aayaa| For Private And Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kumArapAla kA rAjyAbhiSeka rAjA ne gurudeva ko ati harSa ke sAtha praNAma kiye| unheM sammAnapUrvaka rAjasabhA meM lAkara, apane suvarNAsana para AsIna kiyaa| gurudeva ne rAjA ko AzIrvAda diyA : 'rAjan, jJAnarUpa, agocara, atulanIya aura apratima teja tere moha ko prazAMta karanevAlA ho!' rAjA ne AzIrvAda grahaNa kiye| apane aparAdha ke bojha se zarama mahasUsa karatA huA rAjA bolA : 'bhagavan, maiM kRtaghna huuN| maiM Apako merA mu~ha dikhAne lAyaka bhI nahIM rhaa| khaMbhAta meM jaba sainika mujhe pakar3ane ke lie Aye taba Apa hI ne merI rakSA kI thI... apane prANoM kI paravAha kiye bagaira! Apa hI ne mujhe ghora nirAzA meM se khIMca kara bAhara nikAlA thA... aura likhakara diyA thA ki isa dina... isa vAra ko merA rAjyAbhiSeka hogaa| Apake kathanAnusAra jaba mujhe rAjya prApti huI taba Apake upakAroM kA badalA cukAne kI bAta to dUra rahI... maiMne Apako yAda bhI nahIM kiyA! pahale ke Apake aneka upakAroM kA RNa abhI maiMne cukAyA nahIM hai ki Apane eka aura mahAna upakAra mujha para kiyaa| prANadAna dekara mujhe upakAroM ke bhArI parvata tale dabA diyA hai! mere Upara ApakA RNa bar3hatA hI jA rahA hai... na jAne kaba maiM Apa ke RNa se mukta ho pAU~gA? bhagavaMta! upakAra karanA... yahI ApakA svabhAva hai| anyathA mujha jaise kRtaghnI AdamI para Aja phira prANadAna dene kA upakAra Apa kaise karate? kRtajJa AdamI se U~cA koI AdamI nhiiN| kRtaghna AdamI se nIca koI AdamI nahIM! isIlie to duniyA meM kRtajJa AdamI kI saba prazaMsA karate haiM aura kRtaghna ko saba burA kahate haiN| o prabhu! Apa kRtajJatA kI coTI para birAjamAna ho jaba ki maiM kRtaghnatA kI khAI meM gira par3A huuN| ___ Apa kSamAdhana haiM! Apa mere tamAma aparAdhoM ko kSamA kreN| merI Apase yahI prArthanA hai ki Apa yaha pUrA rAjya svIkAra kIjie... sArI rAjyasaMpatti kA upabhoga kareM... aura mujhe kRtArtha kareM!' For Private And Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir somanAtha mahAdeva pragaTa hue 62 bolate-bolate rAjA kumArapAla kI A~kheM gIlI ho utthiiN| unakA hRdaya bhara aayaa| AcAryadeva ne kahA : __'kumArapAla! tU kyoM itanA vyathita ho rahA hai? tU kRtajJa hI hai! kRtajJoM meM zreSTha hai| upakAroM kA badalA cukAne kA avasara to aba A rahA hai! tU mujhe rAjya svIkAra karane ko kaha rahA hai... parantu terI apUrva bhakti ke sAmane rAjya kI kyA kImata hai? terI anupama bhakti hI amUlya hai! aura phira rAjan! hama to nirmohI...nirlobhI... aura cAritravAn jaina sAdhu haiN| rAjya ho bhI to hama usakA tyAga kara sakate haiM... parantu svIkAra nahIM kara sakate! yadi hama rAjya grahaNa kareM to hamArA dharma naSTa ho jAe! isalie yadi sacamuca tujhe upakAroM kA badalA cukAnA hI hai to tU terA Atmahita kr| isake lie tU jinezvara deva ke dharma ko svIkAra kara | zraddhApUrvaka svIkAra kara | tUne isase pUrva mujhe vacana diyA huA hai! tere usa vacana ko nibhaa| usa vacana ko yathArtha karake dikhaa| mahApuruSoM ke vacana mithyA nahIM hote haiN|' AcAryadeva kA upadeza sunakara rAjA ne kahA : 'o mere upakArI gurudeva! jaisA Apa kahate haiM... kaheMge, vaisA hI maiM karU~gA! Apa hI ke saMparka meM, sahavAsa meM rahane kI merI icchA hai| Apake satsaMga meM kucha to tattvajJAna avazya pA skuuNgaa| isa taraha AcAryadeva aura kumArapAla ke saMbandhoM kA janma huA aura vaha saMbaMdha mRtyu paryanta banA rhaa| kucha utAra-car3hAva jarura Aye para bhItarI rizte kA raMga kabhI phIkA nahIM par3A! For Private And Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir somanAtha mahAdeva pragaTa hue // 12. somanAtha mahAdeva pragaTa hue NYON jA jaise devasabhA meM indra gaurava prApta karatA hai...vaise gujarAta kI rAjasabhA meM rAjA kumArapAla kA rutabA thA / rAjasabhA meM sAmantarAjA, maMtrIgaNa, senApati, rAjapurohita sabhI apaneapane Asana para AsIna the| gurudeva zrI hemacandrasUrijI bhI rAjA ke samIpa hI U~ce kASThAsana para birAjamAna the| usa samaya devapattana se Aye hue somanAtha mahAdeva ke pUjAriyoM ne rAjasabhA meM praveza kiyaa| mahArAjA ko praNAma karake apanA paricaya diyA... aura nivedana kiyA : 'mahArAjA, devapattana meM samudra ke kinAre para sthita bhagavAna somanAtha kA kASThamaMdira jIrNa ho gayA hai| isa maMdira kA punarnirmANa karanA ati Avazyaka hai| hamArI Apase namra vinati hai ki isa maMdira ke jIrNoddhAra kA puNya Apa arjita kareM evaM isa saMsAra se apanI AtmA kA uddhAra kreN| yaha kArya karane se deza aura duniyA meM ApakI kIrti zAzvata hokara sthApita rhegii| barasoM taka logoM kI jubAna para ApakI yazagAthA gUMjatI rhegii| rAjA kumArapAla ko yaha satkArya acchA lgaa| unhoMne pUjAriyoM ko AzvAsana diyA : ___ 'tumane mujhe itanA sundara puNyakArya batA kara mere Upara upakAra kiyA hai| isa kArya ke lie zakya itanI zIghratA kI jaaegii|' pUjAriyoM ko kImatI vastra-alaMkAra dekara unakA satkAra kiyA gyaa| unheM vidAI dekara rAjA ne turanta hI somanAtha mahAdeva ke maMdira ke jIrNoddhAra kA kArya pA~ca adhikAriyoM ko sauMpa diyaa| kucha dinoM meM hI somanAtha mahAdeva kA samUcA maMdira pASANa kA karane kI yojanA banAkara kArya prAraMbha kara diyA gyaa| kumArapAla kA mana usa kArya meM vyasta hone se vaha pratidina maMdira ke nirmANa kArya kI jAnakArI prApta karatA thaa| kArya kAphI maMda gati se cala rahA thaa| eka dina kumArapAla ne gurudeva se pUchA : For Private And Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 64 somanAtha mahAdeva pragaTa hue 'gurudeva... aisA koI upAya batalAiye tAki somanAtha mahAdeva kA maMdira zIghra hI taiyAra ho jAe! / ___ saba dharmoM ke prati samabhAva dhAraNa karanevAle apane bhakta rAjA kumArapAla kA prazna sunakara AcAryadeva ne kahA : 'kumArapAla, koI bar3A vrata tumheM svIkAra karanA caahie| vrata ke pAlana se puNya bar3hatA hai aura puNya bar3hane se kArya kI pUrNAhuti zIghra hotI hai... nirvighna hotI hai! kumArapAla ne kahA : 'mere yogya jo bhI vrata Apako lagatA ho, Apa mujhe kahie | maiM avazya Apake dvArA pradatta vrata ko grahaNa kruuNgaa|' gurudeva ne kahA : 'rAjan, mAMsAhAra chor3a dIjie aura madyapAna-zarAba kA tyAga kiijie| rAjezvara... jo AdamI mAMsAhAra nahIM karatA hai... kisI jIva kI hatyA nahIM karatA hai... vaha AdamI sabhI prANiyoM kA mitra hai! - paise lekara mAMsa becanevAle... - mAMsa khAnevAle... - jIvoM ko mAranevAle, - jIvoM ke vadha kI yojanAe~ banAnevAle ye sabhI ghAtaka haiM... hiMsaka haiM... mahApApa karanevAle haiN| isI taraha... madirA banAnevAle... madirA pInevAle... madirA becanevAle... madirA banAne kI yojanA banAnevAle... ye sabhI ghora pApa karanevAle haiN| isa pApa ke phalasvarupa naraka ke ghora duHkha prApta hote haiN| rAjA ne do pratijJAe~ grahaNa kI : jIvanaparyaMta mAMsAhAra nahIM karanA / jIvanaparyaMta madirApAna nahIM karanA / For Private And Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org somanAtha mahAdeva pragaTa hue gurudeva ko saMtoSa huaa| rAjA bhI AnaMdita huA / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 65 somanAtha ke maMdira kA kArya jora-zora se calane lgaa| rAjA pATana se lAkhoM rupaye bhejane lagA / do sAla meM maMdira kA kArya pUrA ho gayA / kumArapAla kI khuzI samudra ke jvAra kI bhA~ti uchalane lgii| rAjA ne rAjasabhA meM khule mana se ... jI bharakara AcAryazrI hemacandrasUrijI kI prazaMsA kI / yaha sunakara rAjapurohita irSyA se jalane lge| usake mana meM hemacandrasUrijI ke prati dveSa thA...napharata thI / use Dara thA ki hemacandrasUrijI ke prabhAva se rAjA jaina dharma kA anuyAyI ho jAyegA to? rAjA brAhmaNadharma kA anuyAyI hI rahanA cAhie / parantu hemacandrasUrijI ke prabhAvI evaM pratApI vyaktitva ke sAmane usakI dAla galatI nahIM thI ! vaha mana meM hI kur3hakara raha jAtA thA / para Aja use apane dila meM ghulatA jahara ugalane kA maukA mila gayA / cU~ki rAjasabhA meM hemacandrasUrijI upasthita nahIM the| vaha khar3A hokara yathAtathA bakane lgaa| 'mahArAjA, yaha jainAcArya vizvasanIya nahIM hai... yaha mahAdhUrta hai... mIThImIThI bAteM karake Apako lapeTanA cAhatA hai... vAstava meM use Apake dharma ke prati dveSa hai... Adara nahIM hai ! yadi Apako merI bAta para bharosA nahIM hotA ho to Apa usa hemAcArya ko Apake sAtha somanAtha kI yAtrA karane ke lie kaheM... ve AyeMge nahIM... aura somanAtha ke darzana kareMge nhiiN| somanAtha ko hAtha jor3eMge nahIM!' rAjA ne kucha anamanepana se kahA : 'ThIka hai... maiM unheM somanAtha kI yAtrA meM sAtha calane ke lie nimantraNa dU~gA / ' rAjasabhA pUrI ho gaI / rAjapurohita kI bAta se rAjA kA mana becaina ho uThA thaa| ve sIdhe hI upAzraya meM gurudeva ke pAsa gye| gurudeva ko vaMdanA karake kahA : For Private And Personal Use Only 'gurudeva, somanAtha mahAdeva ke maMdira kA kArya pUrA ho gayA hai| merI icchA hai ki maiM eka bAra aba somanAtha kI yAtrA karU~... Apa mere sAtha yAtrA meM padhAreMge nA ? Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir somanAtha mahAdeva pragaTa hue 66 zIghra hI gurudeva ne kahA : 'rAjan, tIrthayAtrA to hamArA dharma hI hai| vahI to hamArA kartavya hai| tIrthayAtrA ke lie hama sAdhuoM ko prArthanA karane kI AvazyakatA hI nahIM hotI!' rAjA harSita huaa| vaha rAjamahala meM gyaa| usane mana meM nizcaya kiyA... kala rAjasabhA meM usa purohita ko mu~ha kI khAnI par3egI!' agale dina rAjasabhA kA Ayojana huaa| rAjA kumArapAla rAjasiMhAsana para Akara baiThe | gurudeva bhI rAjasabhA meM padhAra gaye the| rAjasabhA kI kAryavAhI prArambha huii| rAjapurohita bAra-bAra rAjA kI ora dekha rahA thaa| rAjA usakI ora dekhanA TAla rahA thaa| rAjasabhA kA kArya pUrA huA / rAjA ne khar3e hokara AcAryadeva se prArthanA kI "gurudeva, somanAtha kA maMdira nayA bana gayA hai... merI icchA yAtrA karane kI hai| merI Apase prArthanA hai ki Apa bhI yAtrA meM sAtha pdhaariye|' / _ 'avazya... avazya... rAjan! tIrthayAtrA to hamArA dharma hai... hama jarUra AyeMge! rAjA ne usa irSyAlu purohita kI ora tIkSNa nigAhoM se dekhA... vaha itanA sakapakA gayA thA... ki najara U~cI karake dekhane kI usakI himmata nahIM ho rahI thii| vaha pairoM se dharatI ko ghisa rahA thaa| gurudeva samajha gaye ki yaha sArI Aga isa purohita kI lagAI huI hai! unhoMne rAjA se kahA : 'hama kala hI saurASTra kI ora vihAra kreNge| zatrujaya-giranAra kI yAtrA karake devapattana meM tumheM mila jaaeNge| kumArapAla ne kahA : 'gurudeva, yAtrA ke lie sundara-suvidhA saMpanna ratha upAzraya meM bhijavA dU~?' gurudeva muskurA uThe : 'rAjezvara, hama sAdhu loga hamezA paidala hI calate haiM! hama vAhana meM nahIM baiTha skte| padayAtrA hI hamArA AcAra hai|' rAjA bahuta AnaMdita huaa| For Private And Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 67 somanAtha mahAdeva pragaTa hue gurudeva ne ziSya parivAra ke sAtha saurASTra kI ora vihAra kara diyaa| kucha dina bAda kumArapAla ne bhI devapattana kI ora prayANa kiyaa| use ati zIghra devapattana pahu~cakara somanAtha mahAdeva ke darzana karane the| rAjA ko pavanavegI ratha meM jAnA thaa| gurudeva paidala calakara jAnevAle the| rAjA pahale pahu~ca gyaa| jaise mayUra megha kI bATa nihAratA hai... vaise rAjA gurudeva kI rAha dekhane lgaa| gurudeva zatrujaya-giranAra kI yAtrA karake, devapattana phuNce| kumArapAla ke dila, meM candra ke darzana se sAgara kI lahareM uchale tyoM balliyoM uchalane lgaa| rAjA ne kahA : 'gurudeva, jaise dulhA zAdI kA muhUrta barAbara dhyAna meM rakhatA hai, vaise hI Apane yahA~ para pahu~cane kA samaya samhAla liyaa| rAjA gurudeva ke sAtha dhUmadhar3Ake se somanAtha ke maMdira para pahu~cA / apane dvArA nirmita devavimAna se maMdira kI adbhuta zobhA dekhakara rAjA kA mana harSa se chalaka utthaa| usakA zarIra romAMcita ho utthaa| A~khoM meM A~su ubhara aaye| sabhI ne maMdira meM praveza kiyaa| rAjA ke mana meM eka bAta ghuma rahI thii| 'jinadeva ke anuyAyI jinezvara ke alAvA kisI ko namaskAra nahIM karate!' isalie sahamate hue usane gurudeva se kahA : 'gurudeva, yadi Apako ucita lage to Apako bhI mahAdeva ke darzana karane caahie|' 'are, rAjan! yaha kyA kahA tumane? darzana karane ke lie to itanA calakara yahA~ para Aye haiM! avazya kareMge darzana!' gurudeva ne darzana karate hue donoM hAtha jor3akara sira jhukAyA aura stuti kI 'jinake rAga-dveSa naSTa ho cuke haiM... vaise brahmA ho, viSNu ho, yA mahAdeva ho - cAhe kisI bhI nAma meM ho - maiM unheM vaMdanA karatA hU~!' For Private And Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir somanAtha mahAdeva pragaTa hue stuti sunakara rAjA kA mana prasanna ho uThA / yAtrA ke lie ucita sabhI kriyAe~ pUjAriyoM ne saMpanna krvaaii| rAjA gurudeva ke sAtha mahAdeva ke garbhagRha taka aayaa| garbhagRha ke dvAra ke pAsa khar3e rahakara usane gurudeva se kahA : 68 'gurudeva, mahAdeva ke samAna koI deva nahIM hai ... Apake jaise maharSi anya nahIM hai aura mere jaisA tattva kA arthI koI dUsarA nahIM hai / Aja isa tIrtha meM triveNI saMgama huA hai ! gurudeva, Aja mujhe eka bAta kA nirNaya karanA hai ki 'aisA kauna sA dharma hai aura aise kauna se deva haiM... jo mujhe mokSa dilA sakate haiM! Apa hI mujhe batAiye / usa deva kA ekAgra mana se dhyAna karake mujhe merI AtmA ko pavitra banAnA hai / Apa jaise gurudeva ho, phira bhI yadi tattva kA saMdeha rahe yaha, kucha vaisA hI hogA jaise ki sUraja kI rozanI meM bhI koI cIja dikhAI nA de!' rAjA kI bAta sunakara gurudeva ne do kSaNa A~kheM baMda kii| koI saMketa unheM milaa| A~kheM kholakara unhoMne rAjA ke sAmane dekhA / 'rAjan, calo...garbhagRha ke bhItara ! maiM tumheM inhI deva ke pratyakSa darzana karavA detA huuN| ye mahAdeva svayaM jo kaheM... usa deva aura dharma kI upAsanA tuma karanA! cU~ki devavANI kabhI asatya nahIM hotI!' 'kyA yaha bAta zakya hai ?' 'hA~... tuma khuda hI anubhava kara lenA nA!' aba maiM dhyAna karatA huuN| tuma isa dhUpadAne meM dhUpa DAlate rhnaa| jaba taka zaMkara svayaM pragaTa hokara tumheM manA na kare taba taka sugandhita dhUpa DAlate rhnaa|' garbhagRha baMda kara diyA gayA / AcAryadeva dhyAna meM lIna ho gaye / For Private And Personal Use Only rAjA dhUpadAne meM dhUpa DAlane lagA / pUrA garbhagRha dhue~ ke bAdaloM se bhara gayA / aMdherA chA gayA / diye bhI bujha gye| itane meM AhistA-AhistA zaMkara ke liMga meM se prakAza kI kiraNeM phUTane lgiiN| prakAza bar3hatA calA... aura usa rozanI meM se eka divya AkRti pragaTa huI / rAjA khule nayana se usa divya AkRti ko dekhane lgaa| Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir somanAtha mahAdeva pragaTa hue suvarNa jaisI kAyA! sira para jaTA! jaTA meM se bahatI gaMgA!... aura Upara candrakalA! rAjA ne usa AkRti ko aMgUThe se jaTA taka apanA hAtha lagA kara chuA aura nirNaya kiyA ki yaha devatA hI hai! rAjA ne jamIna para pA~ca aMga lagA kara praNAma kiyA aura prArthanA kI : 'o jagadIza... Apake darzana pAkara merI A~kheM pAvana ho gyii| cUMki ApakA dhyAna niraMtara karane vAle AtmajJAnI bhI ApakA darzana pAne ke lie saphala nahIM hote... phira mujha se ajJAnI aura pAmara prANI kI to bisAta hI kyA? parantu mere parama upakArI gurudeva ke dhyAna se Apane mujhe darzana diye haiM... merI AtmA khuzI se uchala rahI hai|' bhagavAna somanAtha kA gaMbhIra dhvani maMdira meM gUMja uThA : 'kumArapAla, mokSa denevAlA dharma yadi tU cAhatA hai to ina sAkSAt parabrahma saddaza sUrIzvarajI kI sevA kara| sarvadevoM ke avatArarUpa sarvazAstroM ke pAragAmI...tIna loka ke svarUpa ko jAnanevAle hemacandrasUri kI pratyeka AjJA kA tUM niSThApUrvaka pAlana krnaa| isase terI tamAma manokAmanAe~ phalIbhUta hoNgii|' itanA kahakara zaMkara svapna kI bhA~ti adRzya ho gye| rAjA kA Azcarya to AkAza chU rahA thaa| usane gurudeva ke sAmane dekhA : usake tana-mana-nayana harSa se gadgad ho uThe the| usane kahA : __'o gurudeva! Izvara bhI Apake vaza meM haiN| Apa hI mahezvara ho! mere vigata janmoM kI puNyarAzi Aja ekatra ho gayI hai| Apa hI mere deva ho... Apa hI mere guru ho... Apa hI mere tAta ho aura mAta ho... Apa hI mere bhAI ho... aura mitra ho... isa loka aura paraloka meM Apa hI mere uddhAraka ho...' rAjA gurudeva ke caraNoM meM jhuka gayA / yAtrA saphala ho gaI thii| sabhI Ananda aura harSollAsa se bharepUre hokara pATana kI ora lautte| For Private And Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devabodhi kI parAjaya 70 13. devabodhi kI parAjaya bhRgupura nAma kA nagara thaa| usa gA~va meM devabodhi nAma kA eka saMnyAsI rahatA thaa| usane sarasvatI devI kI upAsanA kI thii| sarasvatI usa para prasanna huI thii| usane 'sArasvatamaMtra' siddha kiyA thaa| vaha zreSTha vidvAna banA thaa| aura logoM ko Azcaryacakita kara de, vaisI adbhuta kalAe~ usane arjita kI thii| __ eka dina eka musAphira ne Akara devabodhi saMnyAsI se kahA : 'pATana meM 'hemacandrAcArya' nAma ke jainAcArya ke jJAna aura puNya prabhAva se gujarAta kA rAjA kumArapAla jaina dharma ko mAnane lagA hai| isase prajA meM bhI 'jaina dharma zreSTha hai' kI mAnyatA dRr3ha hotI jA rahI hai|' yaha bAta sunakara devabodhi socane lagA : 'mere jaisA vidvAna aura camatkArI guru jindA-jAgatA baiThA hai... aura gujarAta kA rAjA apanA kula dharma chor3akara, zaiva dharma kA tyAga karake jaina dharma ko svIkAra kare - yaha bAta asahya hai... yaha nahIM honA caahie| kisI bhI kImata para maiM rAjA ko punaH zaiva dharma kA upAsaka bnaauuNgaa|' yaha socakara devabodhi pATana meM AyA / eka zaiva maMdira meM usane apanA DerA ddaalaa| maMdira meM subaha-zAma choTe-bar3e aneka loga mahAdeva ke darzana karane ke lie Ate the! devabodhi saMnyAsI ko vahA~ dekhakara loga use bhI praNAma krte| devabodhi unheM choTe-bar3e camatkAra dikhAne lgaa| camatkAra ko namaskAra! devabodhi ke camatkAra kI bAteM pATana meM ghara-ghara phailane lagI! - zaiva maMdira meM eka camatkArI saMnyAsI AyA hai...! - pala-pala meM vaha rUpa badalatA hai! - logoM ko sahI bhaviSya batAtA hai! - AkAza meM se ziva kI mUrti le AtA hai! - sonAmuhareM barasAtA hai.. For Private And Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devabodhi kI parAjaya 71 aisI taraha-taraha kI bAteM pATana meM phailane lgii| bAta pahu~cI rAjA kumArapAla ke pAsa | rAjA bhI saMnyAsI ke camatkAra dekhane ke lie lAlAyita huaa| devabodhi ko rAjA kA bulAvA AyA / devabodhi ko yahI to cAhie thA! agale dina sabere devabodhi rAjasabhA meM jAne ke lie niklaa| kadalIdala ke pattoM kA usane Asana bnaayaa| kamala ke mRNAlakaMda ke DaMDe bA~dhe / aura ATha-dasa sAla ke baccoM ne devabodhi kI usa pAlakI ko utthaayaa| itanI nAjuka nanhIM sI khilaune kI pAlakI meM moTA-tagar3A devabodhi baiThA huA thaa| pATana ke logoM ko to binA paise kA tamAzA dekhane ko milaa| saiMkar3oM AdamI devabodhi kA jayajayakAra karate hue usake pIche calane lge| julUsa rAjasabhA ke pAsa phuNcaa| kumArapAla aura anya maMtrIgaNa devabodhi kA svAgata karane ke lie khar3e the| ve saba vismita ho uThe / kumArapAla socatA hai : 'isa saMnyAsI meM koI adbhuta kalA hai...!' devabodhi pAlakI meM se utarakara rAjA ke dvArA rakhe gaye suvarNAsana para baitthaa| rAjA ne praNAma kiyaa| devabodhi ne AzIrvAda diye| phira tIna ghaMTe taka devabodhi ne rAjA aura prajA ko vividha camatkAra dikhA kara sabhI kA manoraMjana kiyaa| rAjasabhA kA visarjana huaa| devabodhi ne rAjA se pUchA : 'mahArAjA, Apa madhyAhna meM deva pUjA karate haiM nA?' 'rAjA ne kahA : 'hA~, maiM rojAnA dopahara meM hI devapUjA karatA huuN|' devabodhi ne kahA : 'mujhe tumhArI devapUjA dekhanI hai!' rAjA ne kahA : 'maiM snAna karake zuddha vastra pahanakara AtA hU~... phira Apako maiM mere sAtha deva maMdira meM le cluuNgaa|' rAjA ne snAna kiyaa| pUjA ke lie zuddha vastra phne| devabodhi ko sAtha lekara ve maMdira meM gye| maMdira meM rAjA ne zrI jinezvara bhagavAna kI ekAgracitta For Private And Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 72 devabodhi kI parAjaya se pUjA kii| stavanA kii| pUjAvidhi pUrI karake jaba rAjA aura devabodhi mahala para Aye taba devabodhi ne kahA : 'rAjezvara, kulaparamparA se calA A rahA zaiva dharma chor3akara isa jaina dharma ko svIkAra kyoM kiyA ?' 'mahArAja, zaiva dharma acchA hai, parantu usa meM hiMsA hai| jaina dharma ahiMsA kA upadeza detA hai jo ki...' devabodhi ne rAjA kI bAta bIca meM hI kATate hue kahA : 'taba phira tumhAre pUrvajoM ne kyoM zaiva dharma aMgIkAra kiyA thA? hameM hamArA dharma nahIM chor3anA caahie| yadi tumheM merI bAta para bharosA nahIM ho to maiM tumheM tumhAre pUrvaja mUlarAja vagairaha se rUbarU milavA dU~! unheM pUcha lo! brahmA-viSNu aura maheza ko bulavA lU~... unase pUcha lo ki kauna sA dharma zreSTha hai?' devabodhi ne usI samaya apane maMtra bala se kumArapAla ke pUrvaja rAjA mUlarAja vagairaha ko hAjira kiyaa| kumArapAla ne una saba ko praNAma kiyaa| isake bAda brahmA-viSNu aura maheza ko upasthita kara diye / kumArapAla yaha saba najArA dekhakara cakita raha gye| - cAra mu~havAle brahmAjI vedamaMtroM kA uccAraNa kara rahe the| - cAra hAthavAle kRSNa ke pAsa zaMkha-cakra vagairaha zastra the| - tIna A~khavAle zaMkara ke gale meM sA~pa jhUla rahe the| - tInoM deva atyaMta tejasvI the| kumArapAla ko una meM parama jyoti ke darzana ho rahe the| brahmAjI ne kahA : 'gurjarezvara, hameM pahacAnA? hama isa sRSTi kA sarjana karanevAle... pAlana karanevAle aura saMhAra karanevAle-brahmA-viSNu aura maheza haiN| hama hI jIvoM ke janma-mRtyu aura jIvana ke dAtA haiM | hamAre dvArA batAye gaye dharma se jIvAtmA svarga aura mokSa ke anaMta sukha prApta karatA hai... isalie terI sabhI bhramaNAe~ dUra karake hamArI upAsanA kara | zuddha vaidika dharma kA surIti se pAlana kr| isI se terI mukti hogii| aura yaha devabodhi mahAyogI hai| yaha hamArA hI pratibimba hai... yoM smjhnaa| usake kahe mutAbika sabhI kArya tU krnaa|' For Private And Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devabodhi kI parAjaya 73 devoM kA kathana pUrA huaa| tatpazcAt mUlarAja vagairaha pUrvaja bole : 'vatsa, kumArapAla! hama sAtoM tere pUrvaja haiM / tU hameM zAyada nahIM pahacAnatA hogaa| hama tujhe yaha kahane ke lie Aye haiM, ki tU hamAre gRhIta aura Acarita dharma kA tyAga mata karanA / hama inhIM brahmA-viSNu aura maheza devoM ko mAnate haiM / unhI kA batAyA huA dharma mAnate the / isalie Aja hama svarga ke sukhoM kA anubhava kara rahe haiN| hamane hamAre pUrvajoM kA dharma kabhI badalA nahIM thA / ataH tujhe bhI apane pUrvajoM kA dharma nahIM chor3anA caahie| tujhase jyAdA kyA kahanA ? terA bhalA ho !' deva adRzya ho gaye / pUrvaja bhI adRzya ho gaye / rAjA kumArapAla Azcarya meM DUba gaye / unakI buddhi kuNThita ho gii| eka ora devapattana ke somanAtha ke vacana aura dUsarI ora devabodhi ke batAye hue devoM ke vacana !! kauna sahI... kauna galata ? kauna saccA ... kauna mAyAvI ?' kumArapAla kA sira cakarAne lgaa| unhoMne devabodhi se kahA : 'ThIka hai... Apa jAiye... maiM Apake kahe anusAra hI karU~gA ! ' isa sArI ghaTanA meM mahAmaMtrI udayana ke putra vAgbhaTa maMtrI, rAjA kumArapAla ke sAtha the| devabodhi ke camatkAra unhoMne bhI pratyakSa dekhe the| ve rAjamahala se sIdhe hI AcAryadeva ke pAsa gye| AcAryadeva ko vaMdanA karake unhoMne kahA : 'gurudeva, pATana meM Aye hue devabodhi nAma ke saMnyAsI ke camatkAroM kI bAteM Apake kAnoM taka pahu~cI hogI / ' Aja rAjasabhA meM usa ne kaI taraha ke camatkAra batAye! gurudeva, yaha yogI koI sAdhAraNa yA mAmUlI nahIM hai... usane yogabala se brahmA-viSNu-maheza ko bulAyA...are...mUlarAja ... bhImadeva vagairaha pUrvajoM ko pratyakSa upasthita kara dikhAyA ! apane mahArAjA bhI usake aise camatkAra dekhakara usakI ora khiMca jAe~... yaha bahuta saMbhava hai ! gurudeva, mujhe ciMtA eka hI bAta kI satA rahI hai ki kahIM mahArAjA usa yogI ke prabhAva meM abhibhUta hokara jaina dharma kA tyAga na kara de?' For Private And Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 74 devabodhi kI parAjaya AcAryadeva ne vAgbhaTTa maMtrI kI bAta ko zAMti se sunA aura kahA : 'vAgbhaTTa, tU tanika bhI ciMtA mata kara | usakA upAya kala pravacana meM ho jaaegaa| tU kala mahArAjA ko pravacana meM le aanaa|' vAgbhaTTa ne kahA : 'avazya, gurudeva! mahArAja ko le aauuNgaa|' vAgbhaTTa ghara para gye| bhojana vagairaha se nivRtta hokara ve rAjamahala meM mahArAjA ke pAsa gaye / vAgbhaTTa maMtrI, kumArapAla ke priya aura nijI maMtrI the| vAgbhaTTa buddhizAlI aura parAkramI the| unakI vANI meM hamezA madhuratA kA rasa ghulA rahatA thaa| ve kAryakuzala maMtrI the| kumArapAla to usa dina devabodhi ke daivI prabhAva meM isa kadara AkarSita ho gayA thA ki Ane-jAne vAle hara eka ke sAtha vaha devabodhi kI hI carcA karatA thaa| vAgbhaTTa ne kumArapAla ko praNAma kiyA aura apane Asana para baiThe | kumArapAla ne kahA : ___ 'kyoM vAgbhaTTa? dekhA na mahAtmA devabodhi kA camatkAra? jaise ki sAkSAt deva ho! sahI hai nA?' _ 'mahArAjA, deva bhI jinake caraNoM meM rahate haiM... unakI mahimA to nirAlI hotI hai! ina yogIrAja kI tulanA kisa se kI jAe yahI eka samasyA hai! candra ke pAsa to solaha kalAe~ hI hotI hai jaba ki yogI to saiMkar3o kalAoM ke svAmI hai!' vAgbhaTTa ne bar3I namratA se khaa| rAjA bolA : 'maMtrI, tere hemacandrasUrijI ke pAsa aisI koI kalA hai sahI? ho to bAta kr|' maMtrI ekAdha pala ke lie vicalita ho utthe| rAjA ne 'tere hemacandrasUri' jo kahA / vaha maMtrI ko cubha gyaa| parantu bolate samaya rAjA ke cehare para sarala smita thA, isalie svastha hokara maMtrI ne kahA : 'mahArAjA, sAgara meM ratna to Dhera sAre hote haiM! AcAryadeva to jJAna aura kalAoM ke khajAne rUpa haiN|' kumArapAla sahasA bola uThe : 'ThIka hai.... to phira, kala sabere hama unake pAsa jAkara puuchege| tU yahA~ para ThIka samaya para A jaanaa| hama sAtha cleNge|' For Private And Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org devabodhi kI parAjaya 'mahArAjA, maiM avazya ApakI sevA meM upasthita ho jAU~gA / ' vAgbhaTTa vahA~ se nikalakara sIdhe hI AcAryadeva ke pAsa gye| gurudeva ko vaMdanA karake unhoMne kahA : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upAzraya meM pravacana sabhA bharI huI hai / AcAryadeva dharma kA upadeza de rahe haiM / 'gurudeva, mahArAjA ne svayaM hI kala sabere Apa ke pAsa Ane ke lie kahA hai|' 'ThIka hai, vAgbhaTTa ! vaha AegA hI / pravacana ke daurAna use vaha camatkAra dekhane ko milegA ki usa yogI ke camatkAra phIke lageMge / mAmUlI lageMge / ' vAgbhaTTa maMtrI ko gurudeva para zata pratizata vizvAsa thA / unhoMne gurudeva ko vaMdanA kI / nizciMta hokara apane ghara para gaye / 75 eka hajAra strI-puruSa lIna - tallIna hokara upadeza kI gaMgA meM baha rahe haiN| rAjA kumArapAla AcAryadeva ke sAmane baiThe hue haiM / upadeza sunane meM ekacitta haiN| unake barAbara pIche vAgbhaTTa maMtrI baiThe hue haiM / eka ghaMTA bItA aura AcAryadeva jo sAta pATa para baiThe hue the... ve pATa eka ke bAda eka khisakane lagI / sAtoM pATeM khisaka gii| aura AcAryadeva AkAza meM binA kisI sahAre ke adhara meM baiThe rahe / upadeza dete rahe / rAjA kumArapAla kI A~kheM visphArita ho uThIM / ve Azcarya se bola uThe.... 'adbhuta!' prajAjana harSa se pulakita bana gaye / gadgad ho uThe / vAgbhaTTa maMtrI kI A~kheM harSa ke A~suoM se chalaka aaii| rAjA soca rahA hai : 'kala devabodhi ko kadalI patra ke Asana para baiThA huA dekhA thA... vaha mauna thA / jabaki ye to binA kisI AdhAra ke AkAza meM-adhara meM baiTha kara upadeza de rahe haiN| kitanI adbhuta yogazakti hai ina mahApuruSa meM ! rAjA ne khar3e hokara vinati kI : For Private And Personal Use Only 'gurudeva, aba Apa pATa para birAjamAna hokara pravacana diijie| ApakI isa kalA ke samakSa to acche-acche kalAkAroM kI kalAe~ phIkI par3a jAe~gI ! mahAsAgara kI uphanatI - uchalatI huI maujoM ke sAmane bhalA tAla-talaiye kI laharoM kI kyA bisAta?' Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 76 devabodhi kI parAjaya ___ AcAryadeva ne kahA... 'calo, aba pAsa ke kamare meM jAe~... tumheM camatkAra hI dekhanA hai nA? maiM tumheM caubIsa tIrthaMkaroM ke darzana karavAtA hU~!' vAgbhaTTa ke sAtha kumArapAla, gurudeva ke pIche-pIche kamare meM gye| kamarA baMda kara diyA gyaa| gurudeva eka Asana para baiTha gye| A~kheM baMda kara ke dhyAna lagAyA ki pUrA kamarA prakAza se jhilamilA utthaa| kumArapAla ne RSabhadeva se lekara bhagavAna mahAvIra taka ke caubIsa tIrthaMkaroM ko pratyakSa dekhA! samavasaraNa meM baiThe hue dekhA! caubIsa samavasaraNa dekhe! pratyeka samavasaraNa meM hara eka tIrthaMkara cAroM dizA meM dikhAyI dete the aura samavasaraNa meM deva-manuSya-pazu vagairaha zAMti se baiThe hue tIrthaMkaroM kA upadeza suna rahe the| kumArapAla to Thage-Thage se raha gaye! 'kyA karanA?.... kyA kahanA!' kucha sujha nahIM rahA thaa| AcAryadeva ne usakA hAtha pakar3akara apane nikaTa meM bitthaayaa| tIrthaMkaro ke upadeza kI vANI usa kamare meM gUMjane lagI : 'kumArapAla, sonA-cA~dI, hIre-motI vagairaha dravyoM kI parIkSA karanevAle parIkSaka to kaI hote haiM... parantu dharmatattva ke parIkSaka to virale hI hote haiM! aisA virala tU eka hai! tUne hiMsAmaya adharma kA tyAga karake dayAmaya dharma ko svIkAra kiyA hai| yAda rakhanA rAjana! terI sArI samRddhi dharmarUpI per3a ke phUla samAna hai| Age to tujhe mokSarUpa phala milanevAlA hai| sacamuca... tU mahAna saubhAgyavAna hai ki tujhe aise jJAnI hemacandrasUrijI mile haiM | tU unakI AjJA kA bhalIbhA~ti pAlana krnaa| tIrthaMkaroM kI vANI baMda huI, ve adRzya ho gye| itane meM kumArapAla ke pUrvaja rAjA pragaTa hue| ve kumArapAla se gale mile| aura kumArapAla se kahane lage : 'vatsa, kumArapAla! galata dharma ko chor3akara sacce dharma ko svIkAranevAlA tere jaisA hamArA putra hai isake lie hama gaurava mahasUsa karate haiM! yaha eka jinadharma hI mukti dilAne ke lie samartha hai! isalie tere caMcala citta ko sthira kara aura tere parama bhAgya se mile hue ina gurudeva kI sevA kara | unakI AjJA kA pAlana kr|' For Private And Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 77 devabodhi kI parAjaya yoM kahakara pUrvaja bhI havA meM gAyaba ho gaye! kamare meM rahe kevala rAjA...maMtrI aura gurudeva! rAjA kumArapAla gahare soca meM DUba gayA hai| 'brahmA-viSNu aura maheza ne alaga bAta khii| ina tIrthaMkaroM ne dUsarI bAta kahI! aura pUrvajoM ne devabodhi kI upasthiti meM kyA kahA aura yahA~ para ekadama ulTI bAta kahI! kyA saca aura kyA jhUTha?' donoM tarapha se paraspara viparIta maMtavyoM se rAjA kI buddhi ulajha gaI! usane AcAryadeva ke sAmane dekhA... AcAryadeva dhIre se muskurA rahe the| rAjA ne pUchA : 'yaha saba kyA ho rahA hai gurudeva? maiM kise mAnU~? kyA mAnUM?' gurudeva ne pUchA : 'devabodhi ne jo dikhAyA... vaha kyA lagA tumheM?' rAjA bolA : 'maiM na to use samajha pAyA hU~... na ise samajha pA rahA huuN|' gurudeva ne kahA : 'rAjan / yaha saba indrajAla hai! devabodhi ke pAsa vaisI eka hI kalA hai...mere pAsa aisI sAta kalAe~ hai! hama donoM ne tumheM jo kucha dikhAyA... vaha sapanA hai... jAdUgarI hai... mAyAjAla hai!' aura, yadi tumheM ina bAtoM para bharosA nahIM hotA ho... yahIM para maiM tumheM samUcA vizva dikhA sakatA hU~! dekhanA hai? parantu vaha saba nATaka kI AvazyakatA nahIM hai| saca to, pahale jo somanAtha ne tumheM kahA vahI hai!' rAjA kA mana Azvasta huA | usane bhAvapUrvaka gurudeva ko vaMdanA kI aura kahA : 'gurudeva, bhramaNA ke jAla meM se bAhara nikAlane kA eka ora bhArI upakAra Apane mujha para kiyA!! rAjA rAjamahala ko lauTa gyaa| For Private And Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAzIdeza meM ahiMsA-pracAra 78 14. kAzIdeza meM ahiMsA-pracAra rAjA kumArapAla ke dila meM AcAryadeva hemacandrasUrijI ke prati sudRr3ha zraddhA sthApita ho gaI thii| ve socate haiM : - yahI mere deva! -- yahI mere guru! - ye kaheM vahI merA dharma! AcAryadeva ne bhI rAjA ko sarvaprathama paramAtmA kA svarUpa smjhaayaa| guru kA svarUpa samajhAyA aura dharma kA svarUpa btaayaa| rAjA kA vyaktigata jIvana zakya itanA niSpApa bnaayaa| use ahiMsA dharma kA upadeza diyaa| rAjA ke jIvana meM hiMsA kA tanika bhI sthAna nahIM rahA! na mAMsAhAra... na zikAra... hara taraha kI hiMsA kA rAjA ne parityAga kara diyA thaa| / isI taraha, dainika dharmAnuSThAna meM bhI rAjA pravRtta hone lgaa| roz2AnA paramAtmA kI pUjA karatA hai.... sAmAyika meM samatva kI sAdhanA karatA hai... parvatithi ke dina pauSadha grahaNa karake AtmA ko pAparahita banAne kI prakriyA jArI rakhatA hai| aneka vrata liye rAjA ne! aneka niyama grahaNa kiye rAjA ne! gurudeva ne kumArapAla ko rAjya meM hiMsA banda karavAne kA upadeza diyaa| rAjA ko upadeza acchA lgaa| rAjA ne gujarAta ke tamAma zahara...nagara aura gA~voM meM DhiMDhorA piTavA diyA : 'koI bhI AdamI yadi hirana, bakarA, gAya, bhaiMsa ityAdi kisI bhI jIva kI hatyA karegA vaha rAjya kA gunahagAra mAnA jaaegaa| use kar3I sajA dI jAegI! rAjA ne pATana meM udghoSaNA karavA ke - kasAiyoM ke bUcar3akhAne banda karavA diye| For Private And Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAzIdeza meM ahiMsA-pracAra ___ 79 - macchImAroM ko macchI mArane se roka diyaa| - zikAriyoM ke zikAra para pratibandha lgaayaa| - zarAba kI dukAneM banda karavA dii| - jue ke aDDe bhI bAkAyadA banda karavA diye| - anachAnA pAnI pInA bhI banda karavA diyaa| koI bhI manuSya eka choTIsI jaeN ko bhI nahIM mAra sake vaisA umadA ahiMsA dharma kA gujarAta meM pAlana karavAne lgaa| isake bAda apanI hukumata ke rAjyoM meM jIvahiMsA ko baMda karavAne ke lie maMtriyoM ko bhijvaayaa| saurASTra, lATadeza, mAlavA, mevAr3a aura mAravAr3a meM ahiMsA dharma ko phailAyA / koMkaNa pradeza meM bhI hiMsA ko baMda krvaayaa| - kahIM para samajhA-bujhA kara hiMsA baMda krvaaii| - kahIM para rupaye-paise dekara jIvoM ko abhayadAna dilvaayaa| - kahIM para joratalabI karake bhI hiMsA kA rAstA pratibaMdhita kiyaa| eka dina rAjA kumArapAla ne vAgbhaTTa maMtrI ko bulAkara kahA : 'maMtrI, miTTI ke sAta putale banavAo 1. mAMsAhArI kA, 2. zarAbI kA, 3. juArI kA, 4. zikArI kA, 5. cora kA, 6. striyoM ko satAnevAle kA, aura 7. lar3akiyoM ke saudAgaroM kaa|| phira hara eka putale ko alaga-alaga gadhe para biThAne kaa| una sAtoM gadhesavAroM ko pATana ke bAjAroM meM aura galiyoM meM ghumAne kaa| cAbUka mAramAra kara unheM nagara ke bAhara mAra bhagAne kaa| ___ aura eka dina sacamuca, pATana ke rAjamArga se sAta prakAra ke bar3e pApoM kI gadhesavArI nikalI! saba se Age rAjA ke karmacArI Dhola pITa-pITa kara ghoSaNA kara rahe the| 1. yadi koI mAMsAhAra karegA to use deza meM se bAhara nikAla diyA jaaegaa| 2. yadi koI zarAba pIegA to usakA dezanikAlA kiyA jaaegaa| 3. yadi koI juA khelegA to use deza se nikAla diyA jaaegaa| 4. yadi koI zikAra karegA to use dezanikAlA kI sajA hogii| For Private And Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAzIdeza meM ahiMsA-pracAra 80 5. yadi koI corI karegA to use deza se bAhara kara diyA jaaegaa| 6. yadi koI striyoM ke sAtha burA baratAva karegA to use deza meM se bAhara __ nikAla diyA jaaegaa| 7. yadi koI lar3akiyoM ko kharIdane-becane kI koziza karegA to use dezanikAlA kI kar3I sajA dI jaaegii| subaha se lekara zAma taka pATana meM ye savAriyA~ ghUmatI rahI... Akhira meM sAtoM savAroM ko jaMgala meM chor3a diyA gyaa| 0 0 0 gurudeva zrI hemacandrasUrijI ne kumArapAla se kahA : 'rAjana, ina sabhI pradezoM meM -prAMtoM meM, gA~va aura nagaroM meM hiMsA baMda karavAne ke lie saba jagaha para tumheM kAryakSama adhikAriyoM ko niyukta karanA cAhie | koI chupe DhaMga se yA gupta rUpa se bhI hiMsA na kare... kisI jIva ko mAre nahIM... isakI satarkatA rakhanI caahie|' rAjA ne gurudeva kI AjJA kA pAlana kiyaa| hara eka gA~va aura nagara meM hiMsA ko pUrI taraha rokane ke lie rAjapuruSoM ko niyukta kiyA gayA / satarkatAbhare kadama uThAye gaye / eka choTA sA gA~va thaa| usa meM eka vyApArI rahatA thaa| eka dina kI bAta hai : vyApArI apane ghara kI caupAla meM baiThA hai... usakI patnI vyApArI ke bAloM meM tela DAlakara bAloM ko mAliza kara rahI thI... acAnaka use jUM dikhAI dii| usane apane pati se kahA : 'tumhAre sira meM jUM hai! vyApArI ne kahA : 'kahA~ hai vaha jUM? batA mujhe!' strI ne jUM nikAlakara vyApArI ke hAtha meM rkhii| vyApArI ne turanta hI usa ghu ko masalakara mAra ddaalii| usakI patnI cillAyI : 'yaha tumane kyA kiyA? mahArAjA kumArapAla kI AjJA hai ki jUM taka ko nahIM maarnaa| yaha burA kAma kiyA tumane!' vyApArI badatamIjI se ha~satA huA cillAyA... For Private And Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 81 kAzIdeza meM ahiMsA-pracAra 'are...eka kyA... aneka na~e mArU~gA...kyA kara legA terA kumArapAla merA?' / itane meM hI dUra rahe hue rAjapuruSa Aye aura usa vyApArI ko pakar3akara le gaye | sAtha meM marI huI jUM ko bhii| use pATana lAyA gyaa| rAjA ke sAmane khar3A kara diyA gyaa| rAjapuruSoM ne kahA : 'mahArAjA, isa vyApArI ne jAnabUjhakara jUM ko mArA hai...' yoM kahakara marI huI ko DibbI meM se nikAlakara rAjA ko dikhaayaa| rAjA ne vyApArI se pUchA : 'tU nahIM jAnatA hai kyA maiMne sarvatra jIva hiMsA ko pratibiMdhita kiyA hai?' 'jAnatA hU~...' 'to phira jAnabUjhakara jUM ko kyoM mArA?' 'vyApArI hAtha jor3akara bolA : 'mahArAjA, vaha mere sira meM merA khUna pI rahI thI...isalie maiMne use mAra DAlA!' 'are duSTa vyApArI, usane terA kitanA khUna pI liyA? sera do sera khUna pI liyA kyA terA? aura jarA sA khUna pIne kI sajA ke lie tUne use mAra DAlA? are mUrkha...khUna to jUM kI khurAka hai| aura tUne use mAra DAlA to mujhe bhI kyoM tujhe nahIM mAra DAlanA cAhie?' vyApArI gir3agir3Ane lagA... 'dayA kIjie mere para... aba se aisA nahIM kruuNgaa|' rAjA bolA : 'tere se vaha jeM kamajora thI... isalie tUne use mAra DAlA na? tU mujhase kamajora hai to maiM tujhe mAra DAlU~ na? nirdaya....tujhe usa choTe se jaMtu para dayA nahIM AI? vAstava meM to tujhe mauta kI sajA hI honI cAhie... parantu eka jUM kI khAtira tujhe mAranA bhI ThIka nahIM... tujhe mauta kI sajA to nahIM karatA hU~... para terI dhana-saMpatti meM se eka sundara maMdira baMdhavAyA jaaegaa| usakA nAma rahegA... 'yUkA-vihAra' (yUkA yAnI jaeN) isa maMdira ko dekhakara anya loga bhI jIva-jaMtu ko mArane se dUra rheNge|' For Private And Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 82 kAzIdeza meM ahiMsA-pracAra - pATana meM 'yUkA vihAra' nAma kA jinamaMdira baMdhavAyA gyaa| - kumArapAla ke rAjya meM sabhI jUM ko mArane se bhI Darane lge| kumArapAla ke sAmrAjya meM dUdha meM pAnI bhI nahIM milAyA jAtA thaa| loga Darate the| 000 eka bAra kumArapAla ne sunA ki : kAzI nAma kA deza hai| usameM vArANasI nAma kA bahuta bar3A nagara hai| vahAMke rAjA kA nAma hai, jyntcndr| jayantacandra kA rAjya kAphI vizAla hai| usakI senA meM hajAroM hAthI haiN| lAkhoM ghor3e haiM | rAjA parAkramI hai... aura usakI senA bhI virATa hai| ___ gaMgA aura yamunA jaisI bar3I nadiyoM ke kinAre para prajA basatI hai| prajA kI khurAka hai mchlii| rojAnA lAkhoM machaliyA~ maratI haiM... unheM jAla meM pakar3akara mArA jAtA hai| yaha sunakara rAjA kumArapAla kA dayAlu dila kA~pa utthaa| usane socA : yaha hiMsA... itanI ghora hiMsA baMda karavAne ke lie kucha na kucha socanA hogaa| gaMbhIra upAya karanA hogaa| yuddha kiye bagaira hiMsA baMda karavAnI hai... kucha yojanA banAnI hogI!' kumArapAla ko eka sundara sA upAya hAtha laga gyaa| eka zreSTha citrakAra ko bulAkara usase eka manohArI citra bnvaayaa| 'hemacandrasUri ko rAjA kumArapAla praNAma karatA hai|' isa citra ke sAtha do karor3a sonAmuhareM aura do hajAra ghor3e dekara apane cAra buddhizAlI maMtriyoM ko vArANasI kI ora ravAnA kiyaa| maMtrI kAphiloM ke sAtha nagarI ke bAhara DerA DAlakara ruke| itane sAre do hajAra ghor3oM ko nagara meM rakhe kahA~ para? maMtriyoM ne socA : isa vArANasI nagarI kA dUsarA nAma hai muktipurI! nAma muktipurI aura kAma machalI mArane kA! machalI khAne kA! kitanA virodhAbhAsa hai donoM meM? isa nagara meM choTe-bar3e sabhI mAMsAhArI haiM...yahA~ para hiMsA baMda karavAnA muzkila hai| mAMsAhAra logoM kI dilacaspa khurAka hai aura manapasaMda khAnA chur3avAnA muzkila hotA hai! For Private And Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAzIdeza meM ahiMsA-pracAra 83 eka maMtrI ne apanA sujhAva diyA : kucha dina hama yahA~ rukeM aura yahA~ kI garIba...kamajora...aura dInahIna prajA ko anAja bA~TeM...kapar3e bA~TeM...rUpaye bA~TeM! phira madhyamavargI logoM ko kapar3e va anAja bA~TeM | isake bAda zrImaMtoM ko apane vahA~ nimaMtrita karake unheM zreSTha bhojana karavAye aura upahAra meM gujarAta kI kalA se racI-pacI kalAtmaka vastue~ pradAna kareM. isa taraha prajA kA prema jItakara phira rAjA se mileN| isase hamArA kArya kAphI hada taka AsAna ho jaaegaa| anya tIna maMtriyoM ke dimAga meM bhI yaha bAta jaca gii| kAryavAhI zurU kara dI gii| nagara ke cAroM daravAjoM para garIboM ko anna-vastra aura paise dene kA kArya prAraMbha ho gyaa| 'gujarAta ke rAjA kumArapAla kI ora se yaha saba diyA jA rahe hai' vaisI ghoSaNA kI gii| cAra-pA~ca dinoM meM to garIboM ke ghara-ghara meM aura hara jhoMpar3e meM rAjA kumArapAla kA nAma prasiddha ho gyaa| isake pazcAt madhyamavargIya logoM ko bhI AkarSita kiyA gayA aura dhanADhya logoM kA bhI saMparka banAyA gyaa| itanA saba hone ke bAda eka dina cAroM maMtrI rAjA jayaMtacandra ke pAsa gaye / rAjA ko praNAma karake rAjA kumArapAla ke dvArA bhejA gayA upahAra diyaa| do karor3a sonAmuhareM aura do hajAra ghor3e bheMTa kiye| phira vaha citra rAjA ke samakSa rkhaa| rAjA ne sarvaprathama gurjarapati kI kuzalatA puuchii| usa citra ko hAtha meM lekara pUchA : 'yaha kyA hai?' eka maMtrI ne kahA : 'mahArAjA, isa citra meM eka ora hamAre rAjya ke gurudeva hemacandrAcArya haiM aura dUsarI ora hamAre rAjA kumArapAla haiM | yaha citra ApakoM bheMTa bhijavAkara hamAre mahArAjA ne Apase vinamra zabdoM meM saMdeza bhijavAyA hai ki - mere hemacandrAcArya nAma ke gurudeva haiN| ve sarvajJa haiN| ve logoM ko mokSamArga kA upadeza dete haiN| aise zreSTha guru ke pAsa maiMne dayAdharma aMgIkAra kiyA hai| maiMne vyaktigata jIvana meM to hiMsA kA AcaraNa baMda kiyA hI hai - sAtha hI apane samUce rAjya meM se hiMsA ko nikAla diyA hai | paradezoM meM ho rahI hiMsA ko bhI rokane kI merI tIvra icchA hai| isake lie maiMne apane sacivoM ko Apake pAsa bhijavAye haiN| aura Apase vinamra anurodha karanA hai ki Apa bhI apane rAjya meM For Private And Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 84 kAzIdeza meM ahiMsA-pracAra se hiMsA ko dUra kreN| sabhI duHkhoM kI jar3a hai hiNsaa| sabhI sukhoM kA kAraNa hai dyaa| merI vinatI para gaMbhIratApUrvaka socakara apane ilAke meM se hiMsA ko dUra httaaeNge| hiMsA kA tyAga kareMge vaisI merI abhyarthanA hai|' rAjA jayantacandra aura rAjasabhA meM upasthita sabhI logoM ke dila ko rAjA kumArapAla kA saMdeza chU gyaa| rAjA ne kahA : ___ 'mere pyAre prajAjana, dhanya hai vaha gUrjaradeza aura dhanya hai gujarAta kI dharatI jahA~ para aise dayAlu rAjA basate haiN| jIvoM kI rakSA ke lie, hiMsA ko haTAne evaM ahiMsA kI sthApanA karane ke lie kitane sundara tarIke khoja nikAle haiN| gUrjarezvara kA mana sacamuca puNyakArya meM pravRtta hai| maiM unheM sacce dila se dhanyavAda detA huuN| ____ gUrjarapati ne apane gurU hemacandrAcArya ke upadeza se dayAdharma kA pravartana kiyA hai to maiM gUrjarapati kI preraNA se mere rAjya meM... merI hukumata ke ilAke meM dayAdharma kA pravartana kruuNgaa| merA yaha kartavya hai| kahie...mere prajAjana! 'Apa sabhI mAMsAhAra kA tyAga kareMge nA?' 'avazya mahArAjA / ApakI AjJA hameM maMjUra hai|' sabhAsadoM ne ghoSaNA kii| rAjA jayaMtacandra ne apane mahAmaMtrI se kahA : 'mahAmaMtrIjI, Aja hI isa nagara meM aura rAjya ke sabhI gA~va nagara meM DhiMDhorA piTavA do ki machalI pakar3ane kI jAlI aura jIva hiMsA karane ke tamAma zastra-hathiyAra vArANasI nagarI ke madhya cauka meM sabhI DAla jaae| phira usa Dhera ko gUrjarapati ke ina sacivoM kI upasthiti meM Aga lagA dI jAe... aura deza meM udghoSaNA karavA do ki kAzI deza meM hiMsA ko jalA diyA gayA hai| aba se hiMsA kA koI sAdhana-hathiyAra banegA nahIM-bikegA nhiiN|' ___ mahAmaMtrI ne rAjA kI AjJA ke mutAbika samUce deza meM ghoSaNA karavA dii| pA~ca-sAta dina meM to vArANasI ke madhyacauka meM eka lAkha assI hajAra jAliyA~ (machalI pakar3ane kI jAlI) ikaThThI ho gyii| anya zastroM kA bhI Dhera laga gyaa| For Private And Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAzIdeza meM ahiMsA-pracAra hajAroM nagarajanoM kI upasthiti meM aura gurjarapati ke cAra sacivoM kI hAjirI meM usa Dhera ko jalA diyA gyaa| kAzI deza meM se hiMsA nesta-nAbUda kara dI gii| rAjA jayantacandra ne cAroM sacivoM ko bulAkara gUrjarapati ke lie cAra karor3a suvarNamudrAe~ aura cAra hajAra ghor3oM kA kAphilA bheMTa kiyaa| unheM bar3e pyAra aura sammAna ke sAtha bidAI dii| cAroM saciva gurjarapati ke dvArA nirdiSTa kArya ko sundara DhaMga se paripUrNa kara ke pATana lauTa aaye| rAjasabhA bharI huI thii| rAjA kumArapAla rAjasiMhAsana para baiThe hue the| samIpa meM hI kASThAsana para gurudeva hemacandrasUrijI birAjamAna the| cAroM sacivoM ne rAjasabhA meM praveza kiyaa| sarvaprathama gurudeva ko praNAma kiye aura phira rAjA ko praNAma karake, vArANasI nagarI kA sArA vRttAnta nivedita kiyA / cAra karor3a sonAmuhareM aura cAra hajAra ghor3o ke upahAra kI bAta khii| gurudeva zrIhemacandrasUrijI jIvadayA ke isa adbhuta kArya se bar3e prasanna hue| unhoMne mahArAjA se kahA : __'kumArapAla, bhArata meM dharmiSTha rAjA to bahuta hue haiM - parantu tere jaisA koI nhiiN| bhaviSya meM bhI dharmiSTha rAjA to hoMge para tere jaise nahIM! tUne kahIM para bhakti se to kahIM para zakti se... to kahIM para Dhera sArI saMpatti se tere deza meM aura paradeza meM ahiMsA kA prasAra kiyA hai|' ___ kAzIrAja jayaMtacandra rAjA ke sAtha gurjarezvara kumArapAla kI maitrI gAr3ha huii| For Private And Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAjA kA roga miTAyA S 15. rAjA kA roga miTAyA damA AdamI jaba koI acchA kArya karane kI pratijJA letA hai taba kisI na kisI rUpa meM usakI parIkSA hotI hai... usakA imtihAna liyA jAtA hai| satvazIla AdamI aDiga rahatA hai...satvahIna puruSa DagamagA jAtA hai! eka dina kI bAta hai! rAjamahala meM gurudeva zrIhemacandrasUri aura rAjA kumArapAla tattvacarcA karate hue baiThe the| itane meM vahA~ para devI kaMTakezvarI ke maMdira ke pujArI Aye aura donoM ko namaskAra karake kahA : 'mahArAjA, Apa jAnate hai ki devI kaMTakezvarI ApakI gautradevI hai| navarAtra ke dinoM meM, aMtima tIna dina devI ko pazu balidAna diyA jAtA hai aura devI kI viziSTa pUjA kI jAtI hai| __saptamI ke dina sAta sau bakare aura sAta bhaiMsoM kA balidAna diyA jAtA aSTamI ke dina ATha sau bakare aura ATha bhaiMsoM kA balidAna diyA jAtA hai| navamI ke dina nau sau bakare evaM nau bhaiMsoM kA bali car3hAyA jAtA hai| isa taraha kula 2400 bakare aura 24 bhaiMsoM kA balidAna diyA jAtA hai| ataH itane bakare va bhaiMse Aja hI hameM dene kI kRpA kareM... tAki devIpUjA kA kArya acchI taraha saMpanna ho ske| yadi isa taraha balidAna na diyA gayA to devI kupita hotI hai aura anartha ho sakatA hai!' yoM nivedana karake pujArI khar3e rhe| rAjA ne gurudeva ke sAmane dekhA aura kAna meM kahA : 'isakA kyA javAba dUM?' gurudeva ne kAna meM kahA : jinezvara bhagavaMtoM ne to kahA hai ki deva-devI jIvahiMsA kA pApa nahIM karate haiM | para kucha kutUhalapriya deva-devI isa taraha ke tamAze pasaMda karate haiM...unake samakSa pazuoM kI hatyA hotI ho...khUna ke phavvAre chUTate ho...yaha unheM acchA For Private And Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org rAjA kA roga miTAyA lagatA hai...hAlA~ki ye deva-devI nimna kakSA ke hote haiM / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 87 ye pujArI jo mA~ga kara rahe haiM... vaha to inake svArtha ke lie sArA khela racA rahe haiN| devIpUjA ke bahAne mAMsabhakSaNa kI inakI pApalIlA Dha~kI rahatI hai ! isalie tuma pazuoM ko dene kI to hAmI bhara lo... para sAtha hI sUcanA kara denA ki ina sabhI pazuoM ko devI ke maMdira ke parisara meM rakhanA hai ... phira maMdira baMda kara denaa| maMdira ke bAhara caukIdAra ko biThA denA... sArI rAta pazu maMdira meM rheNge| yadi devI ko svayaM ko balidAna lenA hogA to vaha le legI ! para dekhanA...sabere sabhI pazu kuzala mileNge| pazuoM ko vApasa lekara unakI jitanI qImata hotI ho utanI qImata kI khAdya sAmagrI - naivedya vagairaha devI ko arpaNa karavA denA. ' rAjA samajha gaye / unhoMne usI taraha kiyA / sabere sabhI pazu maMdira ke prAMgaNa meM nAcate-kUdate hue dikhAyI diye / rAjA kA mana prasannatA se pulakita huA ! unhoMne pUjAriyoM ko bulAkara phaTakArate hue kahA : 'dekho...apanI khulI A~khoM se! sAre pazu jindA haiM yA nahIM ? devI ko balidAna cAhie thA to vaha pazuoM kI hatyA nahIM kara detI para eka bhI pazu marA nahIM hai... yaha to tumhArA DhakosalA hai saba ! tumheM devI ko balidAna dene ke bahAne mAMsAhAra kA maz2A ur3AnA haiM para dhyAna rakhanA... maiM kumArapAla hU~... merI samajha meM sArI bAta A cukI hai... maiMne sarvajJa ke tattvoM ko jAnA hai... ..tuma isa kadara mujhe Thaga nahIM sakate! khabaradAra... jo Aja ke bAda aisA koI DhakosalA racAyA to ! cale jAo merI A~khoM ke Age se... apanA kAlA mu~ha lekara kabhI AnA mata idhara ! rAjA kA ceharA gusse se tamatamA utthaa| pujArI loga to apanA-sA mu~ha laTakAye vahA~ se cale gaye / rAjA ne apane AdamiyoM se kahakara una sabhI pazuoM ko bikavA kara usake paise kA naivedya kharIdavAyA aura devI ke samakSa arpaNa kara diyA / For Private And Personal Use Only isa taraha navarAtra meM devI pUjA kA vidhi saMpanna karake dasaveM dina, kumArapAla apane rAjamahala ke zayanagRha meM paramAtmA ke dhyAna meM lIna the taba eka bhayAnaka Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAjA kA roga miTAyA ghaTanA huii| AkAza meM se eka divya strI rAjamahala meM rAjA ke zayanakhaMDa meM utara aaii| usake zarIra meM se prakAza nikala rahA thA... pUrA zayanakhaMDa prakAza se bhara gyaa| usa divya strI ke hAtha meM 'trizUla' nAma kA zastra thaa| usa devI ne rAjA ko saMbodhita karate hue kahA : 'rAjan, jarA A~kheM kholakara mere sAmane tU dekha!' rAjA ne A~kheM kholIM aura devI ke sAmane dekhA... pUchA : 'Apa kauna haiM?' 'maiM kaMTakezvarI nAma kI terI gotradevI huuN|' 'Ananda huA Apake darzana pAkara!' 'rAjana maiM balidAna lene ke lie AI hU~... tere pahale hue sabhI rAjAoM ne mujhe balidAna diyA hai... tujhe bhI denA cAhie | tujhe kulaparamparA nahIM tor3anI caahie|' 'devI, maineM Apako tInoM dina naivaidya arpaNa kiyA hai|' 'naivedya nahIM calegA... pazu cAhie!' 'isakA aMjAma kyA AegA mAlUma hai? maiM tujhe palaka jhapakate jalAkara bhasma kara sakatI hU~!' ___'devI, merI bAta suniye... zAMti se merA kahanA gaura se sunie, phira Apako jo ucita lage vaha kIjie... maiMne jinezvara deva kA dharma pAyA hai| vaha saccA dharma hai| jinezvara bhagavAna kisI bhI jIva kI hiMsA karane kI manA karate haiN| maiMne apanI pUrvAvasthA meM ajJAnatAvaza jo hiMsA kI hai... vaha bhI mere dila meM kA~TeM kI bhA~ti cubha rahI hai... eka jIva kI hiMsA se bhI anaMta-anaMta pApa karma baMdhate haiM... phira kasAI hokara saiMkar3o jIvoM kI hatyA to maiM kaise karU~gA? devI, Apa ko bhI ina pazuoM kI hiMsA se khuza nahIM honA hai| deva-devI to dayAlu hote haiM... Apako to jIvahiMsA rokanI caahie| devI, maineM to jIvahiMsA nahIM karane kI pratijJA kI huI hai... tumheM jo karanA ho vaha kara sakatI ho... maiM to eka bhI jIva kI hiMsA karanevAlA nahIM! pazuoM kA balidAna denA kabhI bhI kisI bhI hAlAta meM mujhase nahIM hogA!' yaha sunakara devI krodha ke mAre Aga sI bhabhaka utthii| usane kumArapAla ko For Private And Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAjA kA roga miTAyA trizUla mArA... aura palabhara meM vahA~ se adRzya ho gayI! rAjA ne ghI ke diye jlaaye| trizUla kA ghAva dekhaa| lahU nahIM nikalA thA para pUrA zarIra kor3ha roga se vyApta ho uThA thaa| rAjA ne darpaNa meM dekhA to vaha cauMka utthaa| - nAka daba gayA thaa| - kAna laTaka gaye the| - uMgaliyoM ke nAkhUna ukhar3a gaye the| - zarIra para sapheda dAga ubhara Aye the... aura una dAga vAle hisse meM se pIpa baha rahA thaa| phira bhI rAjA ko devI para gussA nahIM aayaa| jIvadayA ke dharma para tiraskAra kA bhAva paidA nahIM huaa| rAjA ne socA : 'yaha saMsAra hI aisA hai... yaha saba karmoM kA nATaka hai| pApakarmoM kA udaya Ane para aisA honA Azcarya kI bAta nahIM hai| phira bhI mujhe kyoM ciMtA karanI cAhie? merI ciMtA karanevAle mere gurudeva svayaM birAjamAna to haiM!' abhI rAta bAkI thii| rAjA ne mahAmaMtrI udayana ko bulvaayaa| mahAmaMtrI ko bulavA lAne ke lie apane atyanta vizvasta AdamI ko bhejaa| rAjA nahIM cAhatA thA ki rAta kI bAta mahAmaMtrI ke alAvA kisI ko mAlUma ho cUMki dUsare logoM ko patA lage to ve taraha-taraha kI bAteM phailAeMge...galataphahamI pnpegii| "dekho... mahArAjA ne ahiMsA dharma kA pAlana kiyA... to kyA phala milA? rAjA ke pUre zarIra meM kor3ha roga phaila gayA! isalie jinezvara devoM kA ahiMsA dharma svIkAra karane yogya nahIM hai!' __aisI koI galata dhAraNA phaile nahIM isake lie udayanamaMtrI ko apane zayanakhaMDa meM bulAkara rAta ko huI sArI ghaTanA btaayii| apanA zarIra btaayaa| mahAmaMtrI udayana ko bahuta duHkha huA... sAtha hI mahArAjA kI dRr3ha dharmabhAvanA ke prati atyaMta ahobhAva paidA huaa| unhoMne kahA : For Private And Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAjA kA roga miTAyA 'mahArAjA, Apake Upara ghira Aye isa daivI prakopa ko dekhakara merA mana atyanta vyathita huA hai, kintu ApakI niDaratA... aura pratijJApAlana kI dRr3hatA dekhakara merA dila garva mahasUsa kara rahA hai|' kumArapAla ne kahA : 'mahAmaMtrI, mere zarIra ko kor3ha roga ne ghera liyA isakI mujhe tanika bhI na to ciMtA hai na hI paravAha hai| parantu jaba logoM ko mAlumAta hogI taba jaina dharma kI badanAmI hogii| mujhe duHkha usa bAta kA hai| jitane loga utanI mu~ha bAteM kareMge... kucha vidharmI loga to jaina dharma ko hI iljAma deMge! 'dekho... rAjA ne jainadharma ko svIkAra kiyA... usakA aMjAma! kor3ha roga milA badale meM! kumArapAla rAjA kI bhA~ti jo bhI zaiva dharma kA tyAga karake jainadharma svIkAra karegA use isI janma meM bar3e bhArI kaSTa sahane hoMge! hamAre deva kI sevA karane se to kor3ha vagairaha roga dUra ho jAte haiM... jabaki jinezvara deva kI sevA se to roga na ho to bhI A gherate haiM! isalie mahAmaMtrI, hamAre dharmadveSiyoM ko isa bAta kI gaMdha Ae isase pUrva hI maiM isa zarIra ko Aga ke havAle kara denA cAhatA hU~!' ___ mahAmaMtrI ne kahA : 'mahArAjA, agnisnAna karane kI koI AvazyakatA nahIM hai... isa pRthvI ke sira para Apa rAjA ho taba taka hI pRthvI saubhAgyavatI hai... prajA bhI tabhI taka bhAgyazAlI hai... ApakI deha kImatI hai, rAjana! mahArAjA pratyeka niyama kA apavAda hotA hai... chUTa hotI hai| Apake ahiMsA vrata ke bhI apavAda haiM | Apa devI ko pazuoM kA balidAna deMge taba bhI ApakA ahiMsA vrata khaMDita nahIM hogaa| AtmarakSA ke lie pratijJA dharma ko chor3A bhI jA sakatA hai... zarIra ke svastha hone para prAyazcita karake zuddhi kI jA sakatI hai| devI ke ati Agraha se Apa pazuoM kA balidAna...' ___ nahIM mahAmaMtrI...kabhI nahIM! Apa yaha kyA bola rahe haiM? maiM kabhI bhI kisI jIva kI hiMsA na to karU~gA... nahIM karavAU~gA! yaha zarIra to aura janmoM meM bhI mila jAegA... para mokSadAyaka ahiMsA kA vrata milanA itanA sarala nahIM hai! mahAmaMtrI, zarIra kSaNika hai... dayAdharma to zAzvata hai! zarIra ke lie maiM dharma kA tyAga kabhI nahIM karU~gA! maineM jinezvara bhagavaMtoM kI pUjA bhAvapUrvaka kI hai...hemacandrasUrijI jaise gurudeva ke caraNoM meM jIvana arpita kiyA hai| aura dayAmaya dharma kA pUrI niSThA se pAlana kiyA hai| koI bAta mere lie AdhI For Private And Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAjA kA roga miTAyA adhUrI nahIM hai| isalie jaldI se jAiye, aura pATana ke bAhara lakar3iyoM kI cittA racAiye... yadi subaha ho gayI to bar3A bhArI anartha ho jAegA!' mahAmaMtrI ne kahA : 'mahArAjA, maiM alpa samaya meM hI vApasa AtA huuN|' yoM kahakara mahAmaMtrI udayana mahala se nikalakara sIdhe hemacandrasUrijI ke upAzraya meM pahu~ce / gurudeva ko vaMdanA kI aura bhArI mana se rAta ko kumArapAla ke sAtha huI sArI ghaTanA kA byorA diyaa| 'mahAmaMtrI, rAjA kI dharma zraddhA bar3I gajaba kI hai| use jala marane kI AvazyakatA nahIM hai| tuma eka pyAle meM garama pAnI le aao|' gurudeva ne usa pAnI ko abhimaMtrita kiyaa| 'mahAmaMtrI, tuma jaldI se rAjamahala para jaao| isa pAnI se rAjA ke zarIra para chIMTe ddaalo| rAjA kA kor3ha roga dUra ho jAegA aura usakA zarIra pUrvavat nirogI-svastha ho jAegA!' ___ mahAmaMtrI pAnI lekara zIghra hI rAjamahala meM gye| rAjA ke kAna meM kahA : 'gurudeva ne yaha pAnI bhejA hai|' rAjA ke pUre zarIra para pAnI chIMTA...pAnI chIMTate hI zarIra nirogI ho gayA... sUrya ke udita hote hI jyoM aMdhakAra titara-bitara ho jAtA hai tyoM kor3ha roga dUra ho gayA! rAjA kA hRdaya to atyanta harSa se nAca utthaa| usane mahAmaMtrI se kahA : 'mahAmaMtrI, gurudeva kI zakti to sacamuca hI vismita kara de vaisI hai... aise ugraroga ko bhI unhoMne palaka jhapakate miTA diyA... vaha bhI dUra baiThe-baiThe bheje pAnI ke dvArA! usa duSTa devI para to gurudeva kI nigAheM gire utanI dera hai... usake kyA hAla hoMge? sacamuca una mahAn gurudeva kI mujha para bar3I bhArI kRpA hai| bAgha ke jabar3e meM se hirana baca jAe vaise maiM mota ke mu~ha meM se baca gayA huuN|' saberA ho gayA thaa| mahAmaMtrI ko bidA karake kumArapAla snAna vagairaha se nivRtta hokara, gurudeva ke darzana-vaMdana karane ke lie nikle| gurudeva ke darzana karake... gurudeva ko dekhate hI ve bhAvavibhora ho utthe| For Private And Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jinamaMdiroM kA nirmANa aMga-aMga meM romAMca mahasUsa karane lge| hRdaya gadgad ho utthaa| 'bhagavan, Aja Apane mere Upara jo upakAra kiyA hai... usa upakAra ke lie to maiM kucha kara hI nahIM sakatA! mujhe nahIM patA maiM isakA badalA kaise cukAU~gA? Apane mujhe sabodha dene kA jo upakAra kiyA hai... una upakAroM para yaha upakAra kalaza ke samAna hai| ___ 'gurudeva, ina sabhI upakAroM kA badalA maiM Akhira kaise cukaauuNgaa|' pUnama ke candra kI cA~danI se Apake caraNoM ko dhoU~? gozIrSa-caMdana ke pravAha se Apake caraNoM para vilepana karU~? devaloka ke naMdanavana ke puSpa lAkara Apake caraNoM meM caDhAU~? kyA karU~? prabhu! jIvanabhara kyA ina saba upakAroM kA bhAra maiM vahana karatA hI rhuuNgaa|' ___ gurUdeva ke cehare para madhura smita ubhara aayaa| unhoMne kumArapAla ke sira para hAtha rakhakara kahA : ___ 'kumArapAla, mere kahane se tU deza meM aura paradeza meM ahiMsA dharma kA adbhuta pracAra-prasAra kara rahA hai... vaha kyA choTI-moTI bAta hai? aura phira... maiMne tere Upara aise kauna se bar3e bhArI upakAra kara DAle haiM ki tU merI itanI prazaMsA kara rahA hai! tere zreSTha puNyodaya se tere kaSTa dUra hue haiM... terI apUrva dharmazraddhA se hI tere duHkha dUra hue haiM / maiM to eka nimittamAtra huuN| ghora Apatti aura saMkaTa kI kar3I parIkSA kI ghar3iyoM meM bhI tUne apanA ahiMsA vrata surakSita rakhA yaha koI kama bAta hai? aise samaya meM to zAyada koI muni bhI apane vrata ko na samhAla sake! kumAra, dAna kI kasauTI to daridratA meM hI hotI hai| parAkrama kI parIkSA yuddha kI ghar3iyoM meM hotI hai| aura vrata kI kasauTI prANasaMkaTa ke samaya hI hotI hai| tUne prANasaMkaTa ke TUTa girane para bhI Arhata dharma nahIM chor3A hai... isalie maiM tujhe 'paramArhat' kA khitAba detA huuN|' rAjA kI A~kheM azrupUrita ho utthii| 'mere mAlika... mere jIvana ke sarvasva... Apa jaise mere parama rakSaka haiM... maiM to bar3A hI saubhAgyazAlI huuN| janama-janama taka ApakA dAsa rahU~gA... gurudeva!' gurudeva ko praNAma karake kumArapAla apane mahala para gyaa| For Private And Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra jinamaMdiroM kA nirmANa www.kobatirth.org 16. jinamaMdiroM kA nirmANa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 93 gurudeva hemacandrasUrijI ne rAjA kumArapAla se eka dina kahA : 'rAjan, prANImAtra ko sukha - kalyANa evaM mukti kA mArga batAnevAle jinezvara bhagavaMtoM ke maMdira nirmita karake isa manuSya jIvana kA parama kartavya pUrA karanA caahie| itane bhavya...AlIzAna... kalAtmaka aura ramaNIya jinamaMdiroM kA nirmANa karo ki pahalI najara meM dekhate hI loga una maMdiroM meM jAne ke lie lAlAyi ho uTheM! sundara nayanaramya mUrtioM kA sarjana karo tAki una pratimAoM ke darzana karane para logoM ke mana prasannatA kA anubhava kareM, zAMti mahasUsa kareM aura Ananda se praphulla ho uTheM / ' AcAryazrI ne bar3A hI samayocita upadeza diyaa| aise vakta meM rAjA ke sAmane yaha prastAva rakhA... jabaki rAjA anya kisI kArya meM vyasta nahIM thaa| gurudeva ne kAryadizA batA dii| rAjA ko kArya acchA bhI lagA / rAjA ne maMdira nirmANa karanevAle zilpazAstra ke niSNAtoM ko bulAkara kahA : 'pATaNa zahara ke madhya meM eka sundara maMdira kA nirmANa karanA hai, aura usameM bhagavAna nemanAtha kI manohArI mUrti birAjamAna karanA haiM / ' mukhya zilpI ne kahA : 'mahArAjA, Apake mana ko bhA jAe... ApakI A~khoM ko lubhA de... vaise jinAlaya kA nirmANa hama kreNge|' 'mujhe pasaMda Aye, itanA hI kAphI nahIM hogA... mere gurudeva ko bhI pasaMda AnA caahie| unake mana ko bhI bhAnA caahie| tumheM patA hai ki gurudeva zilpakalA meM kitanI ruci rakhate haiM? yadi tuma zilpazAstra ke niyamoM ke mutAbika nirmANa karoge to hI gurudeva use pasaMda kreNge| hemacandrasUrijI to sAkSAt sarasvatI putra haiM / ' For Private And Personal Use Only 'jI hA~, hameM patA hai, una mahAn jJAnI gurudeva kI jJAnopAsanA ke bAre meM / ve zilpazAstra ke bhI niSNAta haiM / ve hamArI tArIfa kareM, hameM dhanyavAda deM, aise jinamaMdira kA nirmANa kara deMge / ' Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jinamaMdiroM kA nirmANa 94 rAjA ne prasanna hokara usI vakta apanI ora se zilpiyoM ko hajAroM rupayeM dAna diye| unheM protsAhita kiyaa| ___ rAjA ne maMdira-nirmANa kI pUrI jimmedArI vAgbhaTTa maMtrI ko supurda kara dii| koSAdhyakSa ko bulAkara sUcanA dI : 'maMdira ke kArya ke lie vAgbhaTTa maMtrI ko jitane rupaye cAhie utane de diye jaaeN| aura phira kyA derI thI? atizIghra pUrI taiyArI ke sAtha maMdiroM ke nirmANa kA kArya zurU ho gyaa| nemanAtha bhagavAna kI sau iMca kI U~cAIvAlI pratimA banAne kA kArya bhI prArambha kara diyA gyaa| idhara varSa bhara meM AlIzAna, uttuMga jinamaMdira nirmita ho gyaa| udhara sundara, manabhAvana mUrti bhI taiyAra ho gii| gurudeva hemacandrasUrijI ne maMdira meM vidhividhAna ke sAtha mUrti kI pratiSThA krvaaii| rAjA ne usa maMdira kA nAma rakhA 'tribhuvanapAla caitya' | rAjA kumArapAla ke pitA kA nAma thA tribhuvananAtha / bar3A hI upayukta aura sUcaka nAma rakhA gayA thaa| paramAtmA bhI tIna bhuvana-tIna jagata ke pAlaka mAne jAte haiM, unakA caitya... unakA maMdira aura tribhuvanapAla ke rUpa meM pitA kA nAma bhI sAtha jur3a gayA / prathama jinAlaya pitA kI puNya smRti kA pratIka bana gayA / prajA bhI mukta mana se rAjA kI pitRbhakti kI prazaMsA karane lgii| 0 0 0 eka dina rAjA ne gurudeva ke samakSa apane pApoM kA prakAzana karate hue kahA : 'gurudeva! maiMne apane battIsa dA~toM se kaI barasoM taka mAMsAhAra kiyA hai| abhakSya padArtha khAye haiN| bahuta pApa kiye haiN| prabho, Apa mujhe prAyazcita diijie|' gurudeva ne kahA : 'kumArapAla, pApoM se mukta hone kI tumhArI bhAvanA prazaMsanIya hai...| tumheM battIsa jinAlayoM kA nirmANa karanA cAhie kyoMki tumane battIsa dA~toM se mAMsa cabAyA hai...|' rAjA ne gurudeva ke caraNoM meM mastaka rakhate hue kahA : 'tahatti gurudeva / ApakA diyA huA prAyazcita maiM svIkAra karatA hU~| bar3I zIghratA se 32 jinamaMdiroM kA nirmANa krvaauuNgaa| para 32 maMdira kaise banAne... isakA pUrA mArgadarzana dene kI kRpA bhI Apako hI karanI hogii|' For Private And Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jinamaMdiroM kA nirmANa gurudeva ne kahA : - do maMdira sapheda-dhavala patthara ke banAne caahieN| - do maMdira kAle patthara ke banAne caahieN| - do maMdira lAla patthara ke banAne cAhie~ / - do maMdira nIle patthara ke banAne caahieN| - solaha maMdira pIle patthara ke banAne cAhie~ / ina maMdiroM meM usI raMga ke patthara se nirmita caubIsa tIrthaMkaroM kI mUrtiyA~ birAjamAna karanI cAhie~ / ' rAjA ko izArA kAphI thaa| zilpiyoM kA pUrA kAphilA A pahu~cA pATaNa kI dharatI para | caubIsa maMdira ke lie upayukta jagaha pasaMda kara lI gii| nakzA bana gayA / khAkA racA gyaa| idhara khadAna meM se patthara Ane lge| pavitra muhUrta meM maMdiroM kA nirmANa prArambha huaa| caubIsa maMdiroM meM caubIsa tIrthaMkara bhagavaMtoM kI pratimAe~ sthApita ho gii| tatpazcAt cAra maMdira zAzvat tIrthaMkaroM ke banAye gye| __pahalA bhagavAna RSabhadeva kA, dUsarA candrAnanasvAmI kA, tIsarA vAriSeNa bhagavAna kA, cauthA vardhamAnasvAmI kaa| isake bAda rAjA ne cAra maMdira aura bnaaye| pahale maMdira meM rohiNI devI kI pratiSThA kI gii| dUsare maMdira meM zrutadevI sarasvatI kI pratimA pratiSThita kI gii| tIsare maMdira meM sundara azokavRkSa kI sthApanA kI gii| aura cauthe maMdira meM gurudeva zrIhemacandrasUrijI kI caraNapAdukA sthApita kI gii| isa taraha 32 jinamaMdiroM kA nirmANa karake rAjA kumArapAla ne pATana kI zobhA meM to cAra cA~da lagAye hI... apane pApoM kA prAyazcita bhI pUrNa kiyaa| 0 0 0 eka dina kI bAta hai| gurudeva ke caraNoM meM rAjA kumArapAla baiThe hue haiN| rAjA apane jIvana kI kucha eka ghaTanAoM kA bayAna kara rahe haiN| gurudeva zAMti se suna rahe haiN| rAjA apane gardiza ke dinoM kI dAstAna sunAte hue eka durghaTanA yAda karate haiN| ___ 'prabhu, siddharAja ke sainikoM se apane Apako chupAtA huA maiM arAvalI kI pahAr3iyoM meM bhaTaka rahA thaa| tAraNadevI ke maMdira ke pAsa ghaTAdAra vRkSoM ke bIca For Private And Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jinamaMdiroM kA nirmANa baiThA thaa| kAphI thaka cukA thaa| zarIra bhI thakA huA thaa| dIna-hIna hAlata meM bhikhArI sA ho cukA thaa| acAnaka maineM eka najArA dekhA... merI A~khoM meM camaka kauMdha uThI... merI thakAna...merI udAsI...mAyUsI saba dUra ho gye| per3a ke pAsa eka bila thA... usa bila meM se eka cUhA bAhara nikalA... usake mu~ha meM cA~dI kA sikkA thaa| usane vaha sikkA eka jagaha para rkhaa| vApasa bila meM gayA... kucha dera meM dUsarA sikkA lekara bAhara aayaa| vaha sikkA bhI pahale sikke ke pAsa meM rkhaa| vApasa bila meM gayA... sikkA lekara AyA... yoM usane battIsa sikke bAhara lAye aura vahA~ rakhakara vaha nAcane lgaa| maine socA : 'yaha cUhA ina sikkoM kA kyA karegA? use ye sikke kucha kAma nahIM lageMge... jabaki mere ina bhUkhamarI ke dinoM meM ye sikke varadAna sAbita ho jaaeNge| merI garIbI ne mujhe una sikkoM ko hathiyAne ke lie uksaayaa| maine socA ki cUhA jaba bila meM jAegA taba maiM sikke le luuNgaa|' idhara cUhA bila meM gayA aura maineM sikke uThAkara apanI kamara meM bA~dha liye| __kucha hI dera bAda cUhA bila meM se nikalA... usane sikke dekhe nhiiN| vaha ghabarAyA sA cAroM ora dekhane lgaa| per3a ke irdagirda cakkara kATane lagA... jaba use sikke dikhAI nahIM diye to pAgala sA hokara eka patthara para sira paTaka-paTaka kara kalapane lgaa| maiM dekhatA rahA aura vaha cUhA mara gyaa| prabho, cUhe kI mauta ne mere dila ko dahalA diyaa| mujhe lagA... yadi maiMne sikke nahIM liye hote to acchA rahatA... para vaha to dule hue dUdha para duHkhI hone jaisA thaa| gurudeva, cUhe kI hatyA ke isa bhayaMkara pApa kA mujhe prAyazcitta diijie|' gurudeva ne kahA : 'kumArapAla, jisa jagaha para cUhA marA... usI jagaha para eka bhavya jinamaMdira kA nirmANa kro| yahI tumhAre lie prAyazcitta hai|' ___ Aja bhI arAvalI kI pahAr3iyoM kI goda meM 'tAraMgA' nAmake tIrtha meM vaha bhavya jinAlaya khar3A hai| usameM bhagavAna ajitanAtha kI bhavya pratimA birAjamAna hai| nau sau varSa ke pazcAt bhI vaha maMdira usa kathA ko sunA rahA hai| ___ gujarAta ke mahAmaMtrI the udayana mehtaa| unake eka putra kA nAma thA vAgbhaTTa | vAgbhaTTa parAkramI the... zUravIra yoddhA the aura kuzala senApati the| For Private And Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 97 jinamaMdiroM kA nirmANa rAjA kumArapAla ko vAgbhaTTa ke prati gaharA vizvAsa thaa| aksara to vAgbhaTTa kumArapAla ke aMgarakSaka ke rupa meM sAtha hI rahate the| ___ jaise udayana maMtrI paramAtmA jinezvara deva ke bhakta the, vaise hI vAgbhaTTa bhI paramAtmA ke upAsaka the| vAgbhaTTa ne svayaM eka sundara jinAlaya nirmita kiyA thaa| choTe para kalAtmaka usa jinAlaya meM vAgbhaTTa ne candrakAntamaNi meM se nirmita zrI pArzvanAtha bhagavAna kI mUrti birAjamAna kI thii| nepAla ke rAjA ne candrakAntamaNi vAgbhaTTa ko bheMTa ke rUpa meM bhejA thA / vAgbhaTTa maMtrI ne usa maNi meM se mUrti kA sarjana kiyA thaa| eka dina vAgbhaTTa ne rAjA kumArapAla se kahA : 'mahArAjA, Apako jaba samaya kI suvidhA ho taba mere maMdira para padhArane kI kRpA kareM aura bhagavAna pArzvanAtha ke darzana kreN|' rAjA prasanna ho utthaa| usane kahA : 'avazya AU~gA... kala hI A jaauuNgaa|' dUsare dina devapUjA ke vizuddha vastra pahanakara, pUjA kI sAmagrI sAtha meM lekara rAjA ratha meM baiThA aura vAgbhaTTa kI havelI para Aye / vAgbhaTTa unheM maMdira meM le gyaa| kumArapAla ne darzana kiye... pUjA kii| unheM pratimA bahuta acchI lgii| unakA mana pratimA meM rama gyaa| donoM hAthoM meM pratimA ko lekara apalaka use nihArate rhe| rAjA ko mUrti pasaMda A gii| unhoMne vAgbhaTTa ke sAmane dekhA : 'vAgbhaTTa / ' 'jI, mhaaraajaa|' 'yaha mUrti mujhe behada pasaMda A gaI hai|' 'jI mhaaraajaa|' 'yaha pratimA tU mujhe de de| maiM eka bhavya maMdira kA nirmANa krvaauuNgaa| usa maMdira meM isa mUrti kI pratiSThA kruuNgaa|' 'mahArAjA, isase bar3hakara mere lie aura khuzI kyA hogI? Apa prasanna mana se isa mUrti ko svIkAra kiijie| mujhe bhI khuzI hogii|' rAjA ne 'kumAra vihAra' nAmaka zAnadAra jinamaMdira banavAyA aura usa meM For Private And Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir __98 AkAzamArga se bharuca meM pArzvanAtha bhagavAna kI usa pratimA ko gurudeva zrIhemacandrasUrijI ke varada hasta se pratiSThApita kiyA gyaa| 0 0 0 eka dina rAjA ne gurudeva se kahA : 'gurudeva, mere mana meM eka vicAra bAra-bAra kauMdha rahA hai| khaMbhAta (gujarAta kA tatkAlIna bar3A zahara) meM Apa se merA milanA huA / Apane mere prANoM kI rakSA kii| khaMbhAta meM Apane mujhe prAraMbhika vrata diye, niyama diye| ina sabakI smRti meM eka maMdira kA nirmANa khaMbhAta meM karavAnA cAhatA huuN|' 'kumArapAla, khaMbhAta meM aliMga nAma kA muhallA hai| vahA~ kA jinAlaya jIrNazIrNa ho cukA hai... usakA jIrNoddhAra karavAne kI sakhta AvazyakatA hai|' __'jaisI AjJA, gurUdeva / vaha kArya zIghra hI saMpanna hogA aura usameM ratnamayI pratimA kI sthApanA krvaauuNgaa|' rAjA kA nirdeza pAkara vAgbhaTTa maMtrI khaMbhAta pahu~ce / aliMga ke maMdira ko dekhaa| ati jIrNa maMdira kA uddhAra karavAne ke badale nayA hI maMdira banavAne kA nirNaya kiyaa| ___ pATana meM rAjA kumArapAla ko samAcAra bhijavAye / rAjA ne sahamati de dii| maMdira kA nirmANa kArya tIvra gati se cAlU ho gyaa| dUsarI ora mUlyavAna ratnamayI paramAtmA mahAvIra svAmI kI pratimA taiyAra karavA dI gii| __pUjya AcArya bhagavaMta khaMbhAta pdhaare| rAjA kumArapAla bhI apane vizAla rAjaparivAra ke sAtha khaMbhAta A pahu~cA / utsava-mahotsava ke zAnadAra Ayojana ke sAtha pratiSThA kA kArya saMpanna huaa| jaina dharma kI zAna bar3hI... logoM ke mana meM jainadharma ke prati Adara ahobhAga bar3hane lgaa| 0 0 0 rAjA kumArapAla ne jitane bhI jinamaMdira nirmita kiye... una saba meM niyamita puSpa pUjA hotI rahe isake lie hara eka maMdira ko eka-eka bagIcA bheMTa kiyaa| usa bagIce meM honevAle vividha raMga, khuzabUvAle phUla paramAtmA ke caraNoM meM arpita hone lge| ___ kumArapAla ne apanI hukUmata ke aThAraha pradezoM meM devavimAna se bhavya evaM ramaNIya jinamaMdira banavAye aura jainadharma ke prasAra-pracAra meM mahattvapUrNa yogadAna diyaa| For Private And Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AkAzamArga se bharuca meM 7. AkAzamArga se bharuca maMtrI vAgbhaTTa ke choTe bhAI the AmrabhaTTa! rAjA kumArapAla ke dila meM jitanA sneha vAgbhaTTa ke lie thA utanA hI apanatva AmrabhaTTa ke lie thaa| AmrabhaTTa lATapradeza (bharuca se sUrata taka kA ilAkA) ke daMDanAyaka the| lATapradeza ke logoM ke yogakSema kI jimmedArI daMDanAyaka AmrabhaTTa ke sira para thii| vaise to AmrabhaTTa adhikatara pATaNa meM hI rahate the| kucha hI dina pUrva mahAmaMtrI udayana kA svargavAsa huA thaa| pitA ke avasAna ke kAraNa donoM putra vAgbhaTTa aura AmrabhaTTa vyathita the| unhIM dinoM bharuca ke kucha zrAvaka pATana Aye aura unhoMne daMDanAyaka AmrabhaTTa se milakara nivedana kiyA : 'zrImAn, bharuca kA 'zakunikA vihAra' nAmaka jinamaMdira jahA~ para zrI munisuvratasvAmI birAjamAna haiM... vaha atyaMta jIrNazIrNa ho gayA hai... usakA uddhAra karanA ati Avazyaka hai|' AmrabhaTTa ne kahA : 'mahAnubhAva, Apa nizciMta rahie | bahuta jalda usa maMdira kA jIrNoddhAra karavAyA jAegA.' AmrabhaTTa ne apane bar3e bhAI vAgbhaTTa se parAmarza kiyaa| 'bar3e bhaiyA, pitAjI kI tamannA thI samar3I vihAra kA jIrNoddhAra karavAne kii| zatrujaya girirAja ke Upara sthita bhagavAna AdinAtha ke maMdira kA jIrNoddhAra karavAkara Apane pitAjI kI eka manokAmanA pUrI kI, zakunikA vihAra kA jIrNoddhAra karavAne kI icchA pUrI karane kI AjJA mujhe dIjie... yaha puNyopArjana karane kA avasara mujhe pradAna kreN|' bar3e bhAI ne choTe bhAI ko ijAjata dii| rAjA kumArapAla ne bhI anumati pradAna kii| AmrabhaTTa kA hRdaya harSa se nAca uThA / ve apanI dharmapatnI ko sAtha lekara Aye | bharuca meM unhoMne nivAsa kiyaa| zilpiyoM ko bulAyA... unase kahA : yaha maMdira tor3akara isI jagaha para nayA AlIzAna jinAlaya banAnA hai... ati zIghra hI kArya prAraMbha karanA hogaa|' For Private And Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 100 AkAzamArga se bharuca meM maMdira ke lie nIMva kI khudAI hone lgii| saiMkar3oM majadUroM ne bahuta gahare taka nIMva ke lie khudAI kI... aura eka parezAnI khar3I ho gii| bharuca kI kSetradevI narmadA kupita ho utthii| adRzya rahate hue tIkhI jabAna meM vaha bolI : 'itanI gaharAI taka khudAI karake tumane merA apamAna kiyA hai... isalie maiM tuma saba ko isI khaDDe meM gAr3a duuNgii|' ___ majadUra loga yaha adRzya AvAja sunakara bhayabhIta ho utthe| ve kucha socesamajhe isase pahale to kisI adRzya zakti kA dhakkA sA lagA aura ve sAre majadUra khaDDe meM nIce pheMka diye gye| __ pUre bharuca zahara meM isa durghaTanA ke samAcAra phaila gye| cAroM ora hAyataubA maca gyaa| hajAroM strI-puruSa daur3akara Aye... nIMva ke khaDDe meM gar3e hue majadUroM ko dekhA... sabhI socane lage... 'kaise inheM bAhara nikAlA jAe?' idhara AmrabhaTTa aura unakI patnI bhI tIvra vega se vahA~ A phuNce| vahA~ para zokamagna khar3e pramukha zilpI se sArI bAta kA jAyajA liyaa| unhoMne gaMbhIratA se socA 'daivI zakti kA mukAbalA karanA yA lar3AI mola lenA aklamaMdI nahIM hogii| narmadA devI ko prasanna karake hI rAstA nikAlanA hogaa| kisI bhI kImata para ina bekasUra majadUroM ko bacAnA hogaa|' jisa khaDDe meM majadUra gar3e hue the... usa khaDDe ke kinAre para khar3A rahakara unhoMne bulaMda svara meM pratijJA kI : ___ jaba taka mere begunAha majadUra isa khaDDe meM se jinde nahIM nikaleMge taba taka maiM anna-jala kA tyAga karatA huuN| maiM isI jagaha para paramAtmA ke dhyAna meM sthira khar3A rhuuNgaa| yahA~ se eka kadama bhI uThAU~gA nahIM! yaha merI pratijJA hai|' ___ AmrabhaTTa kI ghoSaNA sunakara unakI patnI ne bhI usI prakAra kA saMkalpa kiyA aura pati ke samIpa ve bhI dhyAnastha hokara khar3I ho gyii| bharuca kI prajA ina donoM pati-patnI kI apAra karuNA dekhakara aura kar3I pratijJA sunakara hakkI-bakkI raha gii| logoM kI bar3I bhArI bhIr3a vahA~ jamA hone lgii| For Private And Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AkAzamArga se bharuca meM 101 jisakA mana hameMzA dharmadhyAna meM lIna banA rahatA hai, usa mahAtmA ke caraNoM meM devaloka ke deva bhI apanA mastaka jhukAte hai| vaisA hI huaa| AmrabhaTTa aura usakI patnI ke dharmadhyAna ke prabhAva se balAt khiMcakara devI narmadA ko vahA~ AnA pdd'aa| vaha pragaTa huI aura bolI : __'daNDanAyaka, yadi tuma isa maMdira kA navanirmANa karanA cAhate ho aura tumhAre majadUroM ko jindA dekhanA cAhate ho, to mujhe battIsa lakSaNayukta strIpuruSa ke jor3e kA balidAna denA hogaa|' AmrabhaTTa aura usakI patnI ne dhyAna pUrNa kiyaa| A~kheM kholIM / AmrabhaTTa ne apanI patnI se kahA : 'priye, devI balidAna cAhatI hai... eka daMpatI kA use balidAna caahie|' patnI ne pUchA : 'nAtha, balidAna dene se sabhI majadUra baca jAeMge kyA?' 'hA~, devI ne vacana diyA hai| use balidAna milegA to vaha sabhI majadUroM ko jindA bAhara Ane degI aura maMdira kA navanirmANa hone degii|' 'phira Apa kyA soca rahe haiM?' patnI ne puuchaa| 'yadi tuma taiyAra ho to hama apanA hI balidAna deN|' 'svAmina, maiM bhI yahI cAhatI huuN| jinamaMdira ke navanirmANa hetu evaM anekoM kI jindagI ko bacAne ke lie yadi hamArA jIvana sArthaka hotA ho to isase bar3hakara khUbasUrata mauta aura kauna sI hogI?' / __ patnI kA sattva aura zahIda ho jAne kI tamannA dekhakara AmrabhaTTa kA royA~royA~ pulaka utthaa| A~khoM meM harSAzru kA dariyA umar3a aayaa| ___ pati-patnI donoM khaDaDe meM kUda girane ke lie taiyAra hue... vahA~ para khar3e rAjapuruSoM ne unheM rokA... _ 'hama Apako isa taraha marane nahIM deNge| ApakI jagaha para kisI aura ke balidAna kI hama vyavasthA kara leMge... para aap|' 'nahIM... yaha kabhI nahIM hogaa| balidAna hameM hI denA hai| khaDaDe meM gire hue majadUroM ko bacAne kA jimmA merA hai... hamArI jagaha para aura kisI kA balidAna kaise diyA jA sakatA hai?' pati-patnI ne zrI navakAramaMtra kA smaraNa kiyA aura eka sAtha khaDDe meM kUda pdd'e| For Private And Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 102 AkAzamArga se bharuca meM eka divya madhura AvAja vAtAvaraNa meM gUMja uThI : nagara ke nivAsI logoN| maiM devI narmadA bola rahI huuN| AmrabhaTTa aura unakI patnI kA manuSya prema aura prabhu bhakti dekhakara maiM prasanna ho uThI huuN| isalie unheM aura unake majadUroM ko nayI jindagI pradAna karatI huuN| ve sabhI isa khaDDe meM se jinde... sahI-salAmata bAhara aayeNge| aura sacamuca... khaDDe meM se AmrabhaTTa, unakI patnI aura majadUra bAhara Ane lge| sabhI bhale-caMge the... ve sabhI prasanna the... unake cehare para khuzI thii| nAgarikoM ne harSa kI kilakAriyA~ kii| cAroM ora khuzI kA zora maca utthaa| jaina dharma kA jayanAda huA aura mahotsava racAe gye| daNDanAyaka AmrabhaTTa ne devI narmadA ke caraNoM meM uttama phala naivedya arpaNa karake pUjA kii| maMdira kA nirmANa kArya tejI se claa| saiMkar3o kArIgara aura hajAroM majadUra loga rAta-dina eka karake kArya karane lge| daNDanAyaka ne una saba ke lie bar3hiyA bhojana vagairaha kI vyavasthA kii| hara taraha kI suvidhAe~ juTAI aura hajAroM rupaye unheM dene lge| ____ maMdira kA kArya pUrA ho gyaa| daNDanAyaka ne pATana jAkara pUjya gurudeva ko vinatI kI 'gurudeva, gUrjarezvara ke sAtha Apa bharuca kI dharatI ko pAvana kIjie aura navanirmita jinAlaya meM bhagavAna munisuvrata svAmI kI pratiSThA bhI Apa hI ke varada hasta se hogii|' __ AcAryadeva, rAjA kumArapAla aura sAtha hajAroM strI-puruSoM ke saMgha ne bharuca kI ora prayANa kiyaa| rAste meM AnevAleM gA~voM ke saiMkar3oM strI puruSa usa saMgha meM zAmila hone lge| __'bharuca meM 'samar3I vihAra' kA jIrNoddhAra huA hai... aura usa nUtana jinAlaya meM bhagavAna munisuvrata svAmI kI pratiSThA karavAne ke lie AcAryadeva aura mahArAjA kumArapAla saMgha ke sAtha bharuca padhAra rahe haiN|' pUre gujarAta meM yaha samAcAra phaila gye| 0 0 0 bharUca meM prabhu pratiSThA kA utsava racAyA gyaa| zubha muhUrta aura pAvana ghar3I meM AcAryadeva ke varada hAthoM 20 veM tIrthaMkara For Private And Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AkAzamArga se bharuca meM 103 bhagavAna munisuvrata svAmI kI jina pratimA ko pratiSThApita kiyA gayA / maMdira ke zikhara para svarNakalaza kI sthApanA kara ke ... AmrabhaTTa gItagAna aura vAjiMtroM ke nAda ke sAtha nRtya karane lge| bhAvavibhora hokara... ve nAcane lage / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maMdira ke zikhara para se AmrabhaTTa ne sone aura cA~dI ke sikke barasAye... qImatI vastroM kI bAriza kI ... sacce motI aura ratna uchAle / rAjA kumArapAla ne AmrabhaTTa se kahA : 'aMbar3a, aba tU nIce aa| bhagavAna munisuvratasvAmI kI AratI utAranI hai| ' aMbar3a nIce utraa| maMdira ke dvAra para khar3e dvAra rakSakoM ko usane ghor3e bheMTa kiye| rAjA ke sAtha usane maMdira meM praveza kiyA / AratI kI taiyArI kI gaI / pahalI AratI rAjA kumArapAla ne svayaM utArI / dUsarI AratI AmrabhaTTa aura usakI patnI ne utArI / tIsarI AratI AmrabhaTTa kI mAtA padmAvatI ne utArI / cauthI AratI AmrabhaTTa kI bahanoM ne evaM putroM ne utArI / pA~cavIM AratI upasthita pUre saMgha ne utaarii| kumArapAla ke sAtha AmrabhaTTa maMdira se bAhara Aye / yAcakoM kI katAreM khar3I thIM, unakI pratIkSA karatI huI / AmrabhaTTa ne khule hAthoM dAna denA prAraMbha kiyaa| jaba sabhI sikke pUre ho gaye... taba AmrabhaTTa apane zarIra para se alaMkAra utArakara dene lgaa| kumArapAla ne AmrabhaTTa kA hAtha pakar3a liyA / AmrabhaTTa ne rAjA ke sAmane dekhate hue pUchA : 'Apa mujhe kyoM roka rahe ho, mere nAtha?' rAjA ne kahA : jaba ye AbhUSaNa pUre ho jAeMge... taba tU zAyada apanA sira bhI utAra kara dAna meM de de | dAnazUra vyakti kyA kucha nahIM de dete ? saba kucha luTA dete haiN| isIlie maiMne tujhe rokaa| mujhe terI bahuta jarUrata hai aMbar3a / ' mahArAjA kumArapAla AmrabhaTTa ko 'aMbar3a' kahakara bulAte the... ghara meM bhI sabhI unako 'aMbar3a' kahakara hI pukArate hai / For Private And Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AkAzamArga se bharuca meM 104 stavana, caityavaMdana vagairaha dharmakriyAe~ pUrNa hone para, sabhI maMdirajI ke raMga maMDapa meM aaye| AcAryadeva ne AmrabhaTTa se kahA : 'isa pRthvI para tumhAre jaise puruSa jaba janma lete haiM... taba kaliyuga bhI satayuga bana jAtA hai| tumane sUkhe hue dAna dharma ke jharane ko phira bahatA kara DAlA | yaha jharanA pUrI dharatI para bahatA hI rahe... aise sukRta tumhAre hAthoM hote hI rahe! merA tumheM AzIrvAda hai|' AcAryadeva ne prasanna mana se AzIrvAda brsaaye| rAjA kumArapAla ne to AmrabhaTTa ko gale hI lagA liyaa| logoM ne AcAryadeva ke jayajayakAra se dharatI aura AkAza ko guMjArita kara ddaalaa| __gurudeva aura kumArapAla vagairaha vApasa pATana pahu~ca gye| idhara gurudeva pATana pahu~ce aura udhara bharuca meM AmrabhaTTa ko gaMbhIra bImArI ne ghera liyaa| samajha meM na Ae vaisI pIr3A se unakA zarIra TUTane lgaa| - snehI, svajana aura rAjapuruSa ghabarA uThe | - vaidyoM ne uttama auSadha prayoga kiye... upacAra kiye para saba kucha vyartha rhaa| - maMtravidoM ne maMtra prayoga kiye para kucha pharka nahIM pdd'aa| - snehIjanoM ne tIrthayAtrA kI manautI rkhii| - vRddha striyoM ne gotradeviyoM kI pUjA arcanA kii| manautI maanii| - pUjAriyoM ne DAyana-cuDailoM ko naivedya car3hAye... pUjA-AhvAhana kiyaa| phira bhI daNDanAyaka kA zarIra dina ba dina kamajora huA jA rahA thaa| daNDanAyaka ke vayovRddhA mAtA ne devI padamAvatI kI ArAdhanA kii| devI padmAvatI pragaTa hue| unhoMne kahA : 'gurudeva hemacandrasUrijI hI acchA kara sakeMge, yaha prabala daivI upadrava hai| gurudeva ke basa kI hI bAta hai|' devI adRzya ho gii| mAtA ne do AdamiyoM ko sArA mAmalA samajhAkara pATana bhijavAye / For Private And Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AkAzamArga se bharuca meM 105 pATana Akara unhoMne AcAryadeva ke caraNoM meM vaMdanA kara ke sArI bAta batAI aura sthiti kI najAkata se avagata krvaayaa| AcAryadeva ne socaa| mAmale kI gaMbhIratA para vicAra kiyaa| bharuca jAne kA nirNaya kiyaa| AcAryadeva ne, apane ziSya yazazcandra ko sAtha lekara AkAzamArga se prayANa kiyaa| kucha hI samaya meM ve bharuca jA phuNce| sIdhe hI ve AmrabhaTTa kI havelI para gye| AmrabhaTTa behoza par3e hue the| mAtA padmAvatI ne AcAryadeva kA svAgata kiyaa| unheM pATa para birAjamAna hone kI prArthanA kii| AcAryadeva ne dhyAna lgaayaa| unhoMne yogabala ke sahAre jAna liyA ki yaha daivI upadrava hai| ___ dhyAna pUrNa karake unhoMne yazazcandra se kahA : yaha sArA upadrava vyaMtara deviyoM kA hai| ve mithyAdRSTi haiN| daNDanAyaka ne yaha maMdira nirmANa kiyA... isase ve kruddha haiN| yazazcandra maMtravidyA meM pAraMgata the| ve gurudeva ke izAre se hI sArA mAmalA samajha gye| unhoMne AmrabhaTTa kI mAtA se kahA : 'AdhI rAta ke samaya phala-phUla naivedya vagairaha bali-pUjA kA sAmAna dekara kisI dhIra-vIra puruSa ko hamAre pAsa upAzraya para bhejnaa| hama abhI upAzraya para jA rahe haiN|' AmrabhaTTa kI mAtA ne vinamratApUrvaka svIkAra kiyaa| gurudeva upAzraya meM padhAra gye| madhyarAtri ke samaya sUcanA ke mutAbika bali-pUjA kI thAlI sajAkara raNamala nAmaka haTTA-kaTTA aura niDara AdamI upAzraya A phuNcaa| gurudeva ne yazazcandra se kahA : 'hameM yahA~ se sIdhe hI seMdhavA devI ke maMdira kI ora calanA hai|' rAste meM kyA karanA hai... yaha bAta yazazcandra ko samajhA dii| yazazcandra ne usa raNamala se kahA : 'mere sAtha clnaa| tanika bhI ghabarAnA mt| nirbhIka hokara cala sakegA na?' For Private And Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DAyanoM ko mAta dI 106 'are mahArAja, Dara nAmaka cIja maineM dekhI nahIM hai... tuma kahoge to kala bhUta se bhI bhir3a jAU~gA | maiM rAkSasa se DaratA nahIM... ki pizAca se ghabarAtA nahIM... tuma to nizciMta hokara mujhe AjJA karate rahanA...' kahate hue raNamala ne apanA hAtha apanI talavAra sI mUMchoM para phirAyA / yazazcandra ke cehare para smita bikharA / nagara ke kile kA daravAjA aayaa| caukIdAra ne gurudeva ko dekhaa| vaha gurudeva ke pairoM meM giraa| yazazcandra ne izAre se daravAjA kholane ke lie khaa| caukIdAra ne mukhya daravAje kI bar3I khir3akI kholii| tInoM usameM se bAhara nikala gye| caukIdAra ne khir3akI baMda kii| bAhara Ate hI yazazcandra ne eka bhayAnaka dRzya dekhaa| For Private And Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra r3AyanoM ko mAta dI www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 107 18. DAyanoM ko mAta dI bar3I-bar3I cir3iyoM kA TolA ... aura atyanta karkaza AvAja! gurudeva Adi tInoM ko usa Tole ne ghera liyA / turanta hI yazazcandra muni ne raNamala se kahA : 'bali-bAkule (Ur3ada ke dAne) uchAla / ' raNamala ne do muTThI bharakara bali - bAkule AkAza meM uchAle / cir3iyoM kA TolA adRzya ho gayA / ve Age bddh'e| kucha dUra cale aura hUpa ... hUpa karate hue pIle mu~ha ke baMdaroM kA hujUma sAmane milaa| baMdara unheM ghera le isase pahale to yazazcandra ne raNamala se kahA : 'raNamala, mere hAtha meM cAvala ke dAne de / ' raNamala ne cAvala ke dAne diye / yazazcandra ne una cAvala ke dAnoM ko maMtrita kara baMdaroM kI ora pheMke aura sabhI baMdara vahA~ se AnanaphAnana meM nau-do gyAraha ho gaye / aba ve saiMdhavI devI ke maMdira kI ora tIvra gati se calane lge| maMdira kucha hI dUra rahA ki itane meM bar3e-bar3e yamarAja ke jaise bhayAnaka billoM kA samUha sAmane se AtA huA dikhAI diyA / yazazcandra ne raNamala se kahA : 'raNamala, lAla raMga ke phUla ina billoM para pheMka / ' raNamala ne phUla pheMke aura bille jaise havA meM gAyaba ho gaye / devI ke maMdira ke sAmane Akara tInoM khar3e raha gaye / AcAryadeva ne devI ke maMdira ke daravAje ke samakSa khar3e rahate hue sUrimaMtra kA dhyAna kiyaa| yazazcandra muni ne U~cI AvAja meM kahA : 'o ajJAnI devI, bar3e-bar3e asura bhI jinake kadamoM kI dhUli apane sira para rakhate haiM, vaise ina hemacandrasUri kA svAgata kara / terA mahAn puNyodaya hai ki aise lokottara mahApuruSa tere atithi hue haiM / ' itane meM adRzya rahI huI devI kA aTTahAsa sunAI diyA / dharatI kA~pa uThI / maMdira tharatharA utthaa| parantu guruziSya kA roMyA bhI phar3akA nahIM / raNamala bhI caTTAna kI bhA~ti aDiga khar3A thA / For Private And Personal Use Only devI pragaTa huii| bhayaMkara raudra rUpa kiyaa| laMbI-laMbI jIbha lapalapAtI huI, AcAryadeva ke samakSa nAcane-kUdane lagI / Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DAyanoM ko mAta dI 108 AcAryadeva to dhyAna meM lIna the.... parantu yazazcandra muni ne garjanA karate hue kahA : 'arI duSTA devI,.....tU mere gurudeva kA apamAna karatI hai? merI tAkata kA tujhe aMdAjA nahIM hai kyA? maiM tumheM zAMti se samajhAne kI koziza kara rahA hU~, isakA artha tU merI kamajorI mAna rahI hai kyA? kyA tU hameM DarA-dhamakA rahI hai? to aba dekha le merA bhI camatkAra / ' yazazcandra muni ne donoM paira caur3e kiye... donoM hAtha kamara para TikAye aura mu~ha meM se 'hU~ hU~ hU~...' karate hue bhISaNa siMhanAda kiyaa| pUrA maMdira patte kI bhA~ti hilane lgaa| __dUsarA hU~kAra kiyA aura maMdira meM rahI haI tamAma deviyA~ staMbhita ho gaI, jaise ki citra meM Alikhita hoN| ___ muni ne tIsarA ha~kAra kiyA... aura isI ke sAtha saiMdhavI devI Dara ke mAre uchlii| uchalakara sIdhI AcAryadeva ke pairoM ke pAsa girii| kA~patI... tharatharAtI devI donoM hAtha jor3akara dayArdra svara meM yAcanA karane lagI... 'maiM Apake caraNoM kI dAsI huuN| Apa jo kaho... jaisA kaho, vaha saba karane ke lie tatpara huuN|' yazazcandra muni ne kahA : 'terI jina deviyoM ne AmrabhaTTa ko sammohita kara ke parezAna kara rakhA hai, una deviyoM ke pAza se AmrabhaTTa ko mukta kara aura sUrideva kI sevA kara / ' saiMdhavI devI bolI : 'munirAja, una deviyoM ne apanI zakti ke bala para AmrabhaTTa ke zarIra ko bhItara se Tukar3e-Tukar3e kara diye haiN| aba unheM chur3avAne kA kyA matalaba hai? chur3avAne ke bAda bhI AmrabhaTTa jindA nahIM rheNge|' ___ munirAja ne dahAr3a mArI : 'yaha terA nATaka hai... terI cAlAkI hai| para maiM terI cAlAkI ko bhalIbhA~ti jAnatA hU~| jaba taka AmrabhaTTa terI deviyoM ke sikaMje meM se mukta nahIM hoMge, taba taka tU yahA~ se chUTa nahIM sktii|' saiMdhavI devI ghabarA utthii| jaise ki vaha lohe kI jaMjIroM meM jakar3A gaI ho| aura koI use bhayAnaka ArI se chIla rahA ho| vaisI ghora vedanA usake aMgaaMga meM dahakane lgii| vaha cIkhane lgii| citkAra karane lgii| idhara yazazcandra ne siMhanAda kiyaa| For Private And Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DAyanoM ko mAta dI ____109 samUcA bharuca jAga utthaa| jaise ki bhUcAla A gyaa| 'kyA huA? kyA huA?' bolate hue loga ghara se bAhara nikala aaye| ghabarAhaTa ke mAre sabhI vyAkula ho uThe the| AmrabhaTTa ke zarIra ko ghera rahI huI zAkiniyA~ bhI ghabarA utthiiN| ve saba daur3I-daur3I saiMdhavI devI ke pAsa aaii| vahA~ Ate hI yazazcandra ne una sabhI ko maMtrazakti se bA~dha diyaa| vahA~ se tanika bhI na khisaka sake usa taraha jamIna ke sAtha cipakA diyaa| yazazcandra kI AvAja kauMdhI : 'DAyanoM, tuma AmrabhaTTa ko satAnA baMda karo... varnA maiM tumheM chor3anevAlA nhiiN|' DAyanoM ke zarIra meM eka sAtha hajAra-hajAra bhAle cubhate ho vaisI pIr3A dhadhakane lagI thii| unakI A~khoM meM Dara ke kAle sAye taira rahe the| yazazcandra kI maMtrazakti ke prabhAva se ve hakkI-bakkI sI raha gaI thiiN| yazazcandra kI garajatI huI AvAja ne unheM aura AMtakita kara DAlA : 'kyA vicAra hai tumhArA? AmrabhaTTa ko mukta karatI ho yA nahIM? dina meM tAre ginavA duuNgaa|' rotI-kalapatI huI DAyane kAtara svara meM anunaya karane lagI : 'munirAja...o mahArAja... hameM mApha kara do| hama Apake bhakta AmrabhaTTa ko chor3a deMge, parantu pahale Apa hameM mukta kara dIjie... dayA kiijie|' __ 'vAha-vAha / yaha kabhI nahIM ho sktaa| tuma mujhe jhAMsA dilAnA cAhatI ho? mujhe choTA baccA samajha rakhA hai kyA? pahale AmrabhaTTa ko mukta kro| tumheM itanI pIr3A ho rahI hai to usa becAre begunAha AmrabhaTTa ko kitanI pIr3A mahasUsa hotI hogii| abhI kahatA hU~....mAna jAo...varnA yahIM para naraka kI vedanA uThAnI hogI... jamIna para sira paTaka-paTaka kara mara jaaogii|' ___ 'nahIM muni nahIM, hama se yaha pIr3A sahI nahIM jaatii| AmrabhaTTa ko mukta karate haiN| ina AcAryadeva kA zaraNa svIkAra karate haiN| kRpA kIjie... hameM mukta kiijie|' 'arI DAyanoM, AmrabhaTTa jaise paropakArI puruSa kA tumheM rakSaNa karanA cAhie yA isa kadara bhakSaNa? tumheM jaina dharma ke dayA dharma ko mAnanA hogaa| ina gurudeva kI sevA karo....jAo....maiM tumheM chor3a detA huuN|' For Private And Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DAyanoM ko mAta dI 110 sabhI deviyA~ AcAryadeva ke pairoM meM girI / saiMdhavI devI AcAryadeva ke kadamoM meM jhuka gii| sabhI ne gurudeva se jaina dharma ko svIkAra kiyaa| sabhI deviyA~ apane-apane sthAna para calI gii| idhara turanta hI AmrabhaTTa hoza meM Aye | unakI sArI pIr3A zAnta ho gaI thii| yazazcandra ne raNamala se kahA : 'raNamala, aba ye sAre phala aura miThAI vagairaha saiMdhavA devI ko arpaNa kara do| phira hama upAzraya ko calate haiN|' raNamala ne devI ke samakSa car3hAve kA thAla rakha diyaa| ___ AcAryadeva, yazazcandra muni, raNamala-tInoM sahI salAmata upAzraya meM lauTa aaye| raNamala ne yazazcandra se kahA : 'gurudeva, Apa mujhe apanA ziSya banA lIjie, aura aisI maMtravidyAe~ mujhe sikhAiye... tAki maiM bhI aise paropakAra ke kArya kara skuuN|' ___ gurudeva ne smita bikherate hue use AzIrvAda diye aura vaha apane ghara para gyaa| AmrabhaTTa apanI mAtA aura patnI ke sAtha, sabere hI AcAryadeva ke caraNoM meM vaMdanA karane ke lie Aye, vaMdanA kii| AmrabhaTTa to gurudeva kI goda meM sira rakhakara ro par3e | phaphaka-phaphaka kara rone lge| gurudeva ne AmrabhaTTa ke sira para apanA hAtha sahalAte hue kahA : 'aMbar3a, zAnta ho... aisA to calatA rahatA hai, jindagI hai,... utAra-car3hAva Ate-jAte haiM, daivI upadrava zAnta ho gayA hai|' ___ 'gurudeva, mere lie Apako pATana se idhara taka Ane kA kaSTa uThAnA pdd'aa| mere lie Apane kitanI takalIpha lii| mujhe duHkha isa bAta kA hai|' ___ 'aMbar3a, maiM tere lie nahIM aayaa| tU udayana mahAmaMtrI kA putra hai... isalie bhI nahIM AyA hU~... maiM AyA hU~ jinazAsana ke eka subhaTa kI surakSA ke lie | tU mere jinazAsana kA ajor3a sainika hai| duniyA meM jinazAsana kA vijayadhvaja phaharAnevAlA hai| aneka jIvoM ko abhayadAna denevAlA hai| isalie maiM AkAzamArga se yahA~ para AyA huuN| aba yahA~ se padayAtrA vihAra karate hue hI pATaNa lauttuuNgaa|' AmrabhaTTa kI vayovRddhA mAtA padmAvatI ne kahA : For Private And Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DAyanoM ko mAta dI 111 'gurudeva, Apane mere parivAra para parama upakAra kiyA hai| yamarAja ke caMgula meM se mere putra ko vApasa lA diyA hai| janama-janama taka ApakA yaha upakAra maiM nahIM bhulA skuuNgii|' AcAryadeva ne bhIge-bhIge svara meM kahA : 'mAtAjI, maiM ApakA upakAra kahA~ bhUlA hU~? tumane nanheM caMgadeva ko apanI godI meM biThAkara pyAra se khilAyA hai, sneha kA amRta pilAyA hai| ve dina Aja bhI mujhe yAda haiN| ve dina bhUle nahIM bhulAte / mahAmaMtrI udayana to mere lie pitA tulya the|' sarvajJa jaise sUrideva ke zrImukha se ye zabda sunakara AmrabhaTTa aura usakI patnI to gadgad ho uThe | mAtA padmAvatI ne AcAryadeva ke caraNoM meM mastaka jhukaayaa| ne bhAvavibhora ho uThI thii| AcAryadeva ne kahA : 'mAtAjI, hama Aja hI... abhI isa vakta pATana ke lie prasthAna kreNge| aba tuma saba nizcita rhnaa| bhagavAna munisuvrata svAmI kI aciMtya kRpA tuma saba kI rakSA kregii|' rAjA kumArapAla ko mAlUma nahIM thA ki AcAryadeva pATana se vihAra kara ke kahA~ aura kyoM gaye hai? jaba AcAryadeva vApasa pATana padhAre taba kumArapAla vaMdana karane ke lie upAzraya meM aaye| vaMdanA kara ke pUchA : __'gurudeva, Apa acAnaka hI vihAra kara ke padhAra gaye? mujhe ittilA bhI nahIM dii|' bharuca se mAtA padmAvatI kA saMdeza AyA thaa| AmrabhaTTa ko daivI upadrava ne parezAna kara rakhA thaa| turanta hI pahu~canA par3e vaisI ApAta sthiti thii| isalie AkAzamArga se bharuca jAnA pdd'aa|' __ zurU se Akhira taka kA kissA rAjA ko sunaayaa| kumArapAla ke vismaya kI sImA nahIM thii| rAjA ne yazazcandra muni ke darzana kiye| TakaTakI lagAe usa maMtrasiddha muni ko nihAratA rhaa| ___ gurudeva ke prati rAjA ke dila meM bhakti bhAva kA jvAra uThA thA / aisA jvAra jo kabhI utaranevAlA yA aTakanevAlA nahIM thaa| aise pratApI aura prabhAvI For Private And Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saTIka bhaviSyavANI 112 gurudeva kI chatra-chAyA meM rAjA aura prajA nirbhaya hokara jie~,....nizcita hokara rahe,... isameM Azcarya kyA? kumArapAla ne gurudeva ko bhAvapUrNa vaMdanA kii| AmrabhaTTa ke bhAI vAgbhaTTa bhI harSavibhora hote hue gurudeva ke caraNoM meM leTa gye| AcAryadeva kI kIrti meM cAra cA~da laga gye| cautarapha AcAryadeva kI Atmazakti, jinazAsana bhakti va anugraha buddhi kI bharapUra prazaMsA ho rahI thii| For Private And Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra saTIka bhaviSyavANI www.kobatirth.org 19. saTIka bhaviSyavANI gurudeva hemacandrasUrijI rAjA kumArapAla se kaha rahe haiM : 'rAjan, zatruMjaya tIrtha kA dhyAna karane se hajAroM varSa ke pApa naSTa hote haiN| usa tIrtha kI yAtrA karane kI pratijJA lene se lAkhoM varSa ke pApa dUra ho jAte haiN| usa tIrtha kI ora prayANa karane para AtmA nirmala hotI hai| zatruMjaya mahAtIrtha hai| rAjA ne savinaya pUchA : 'gurudeva, tIrthayAtrA zreSTha dharmakArya kaise ?' gurudeva ne kahA : 'paramArhat, usa tIrthakSetra meM birAjamAna prabhu pratimA kA darzana karane se, pUjana aura stavana karane se deva hone kA puNyakarma upArjita hotA hai / yadi bhaktibhAva tIvra ho jAtA hai to sabhI karma naSTa ho jAte haiN| aura AtmA mukti ko prApta karatI hai| isalie tIrthayAtrA karanI caahie| tamAma dharmakAryo meM tIrthayAtrA zreSTha hai / ' Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * dAna detA hai ... zIla kA pAlana karatA hai, - - 113 'kumArapAla, tIrthayAtrA meM anya tamAma zubha kArya samAviSTa ho jAte haiM / tIrthayAtrA ke daurAna manuSya - - tapa karatA hai, zubha vicAroM meM lIna rahatA hai, asatya nahIM bolatA hai, corI kA tyAga karatA hai, - paidala calatA hai aura dayA kA pAlana karatA hai, isalie maiMne tujhe kahA ki tIrthayAtrA zreSTha dharmakArya hai| aisA dharmakArya karanA cAhie.... karavAnA cAhie .... yAnI ki hajAroM strI-puruSoM ko sAtha meM lekara prIti-bhaktipUrvaka tIrthayAtrA karavAnI cAhie / ' rAjA ke mana meM tIrthayAtrA kI icchA paidA huii| usane gurudeva se pUchA : 'gurudeva, vaisI tIrthayAtrA meM Apa bhI sAtha meM padhAroge na?' 'usa samaya jaisA ucita hogA vaisA kreNge| vaise tIrthayAtrA karane kI bhAvanA to hamArI bhI hai hIM / ' For Private And Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 114 saTIka bhaviSyavANI ___ 'taba phira dera kAhe kI? gurudeva, Apa kRpA kIjie aura yAtrA ke lie zubha dina, zubha muhUrta mujhe dIjie | usa dina hama yahA~ se maMgala prayANa kreNge|' ___'rAjan, isake lie... isa tIrthayAtrA meM sAtha padhArane ke lie gujarAta meM vihAra kara rahe jainAcAryoM ko vinati nimaMtraNa bhejanA caahie| tumhAre mitra rAjAoM ko evaM AjJAMkita rAjAoM ko bhI nimantrita karane caahie| pATana va anya zaharoM ke mukhya zreSThiyoM ko bulAne caahie| rAjya meM DhiMDhorA piTavA dIjie ki jisa kisI strI-puruSa kI icchA zatrujaya tIrtha kI yAtrA karane kI ho... yAtrA ke lie paidala yAtrA saMgha meM Ane kI bhAvanA ho una sabhI ko mahArAja kumArapAla kI ora se bhAvabharA nimaMtraNa hai|' - rAjA ne nimaMtraNa bhijvaaye| - pUre rAjya meM DhiMDhorA piTavA diyA gyaa| - pATana meM jinabhakti ke mahotsava Ayojita hue| - sAdharmikoM ko bhojana ke lie nimaMtrita kiye gye| - kaidakhAnoM meM se baMdIjanoM ko mukta kara diye gye| - vAgbhaTTa maMtrI aura AmrabhaTTa maMtrI ke kaMdhoM para tIrthayAtrA-saMghayAtrA kI samUcI jimmedArI DAlI gii| - saiMkar3oM ratha aura pAlakiyA~ sajAyI gii| - hajAroM hAthI-ghor3oM ko sajAyA gyaa| jyoM-jyoM yAtrA ke prayANa kA dina najadIka AtA gayA tyoM-tyoM prajAjana evaM rAjaparivAra ke loga khuzI se pighalane lage | cAroM ora ullAsa va harSa kA sAgara hiloreM lene lagA | sarvatra hemacandrasUri aura kumArapAla ke guNagAna hone lge| - AmaMtraNa milate hI rAjA aaye| - AmaMtraNa milane para zreSThI aaye| - zrImaMta Aye aura garIba aaye| - puruSa Aye, striyA~ AI... bacce aaye| - pATana meM mAnava-sAgara jaise ki hiloreM mArane lgaa| para acAnaka raMga meM bhaMga pdd'aa| For Private And Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saTIka bhaviSyavANI 115 guptacara Tukar3I ne Akara mahArAjA kumArapAla se, nivedana karate hue samAcAra diye : 'mahArAjA, rAjA karNa apanI vizAla senA ke sAtha gujarAta para AkramaNa karane ke lie car3hA A rahA hai| tIna dina meM vaha pATana kI sImA meM praviSTa ho jaaegaa|' ___ kumArapAla ne gurudeva kA hI mArgadarzana lene kA nirNaya kiyaa| yadi vaha karNa ke sAtha yuddha karane ke lie jAe to tIrthayAtrA ko sthagita rakhanA pdd'e| tIrthayAtrA karane kA kAryakrama jArI rakhe to gujarAta para Aphata kI A~dhI utara aaye| zAyada rAjA karNa kA paMjA gujarAta para sikaMjA kasa le| kumArapAla kA mana pazopaza meM ulajha gyaa| kumArapAla vAgbhaTTa maMtrI ko apane sAtha lie upAzraya meM gurudeva ke pAsa phuNce| gurudeva ko vaMdanA kara ke kahA : 'gurudeva, maiM Apa se ekAnta meM kucha nivedana karanA cAhatA huuN| bAta jarA gaMbhIra hai|' gurudeva kumArapAla ko lekara eka khaMDa meM pdhaareN| 'gurUdeva, guptacara loga abhI-abhI samAcAra lAye haiM... ki rAjA karNa apanI tAkata meM madahoza hokara gujarAta para hamalA karane daur3A A rahA hai| do-cAra dina meM hI vaha pATana ke daravAje para dastaka degaa| yadi hama parasoM sabere tIrthayAtrA ke lie yahA~ se prayANa karate haiM to vaha rAjA mere rAjya aura rAjya kI prajA ko tahasa-nahasa kara degaa| yadi usake sAtha yuddha karane ke lie jAtA hU~ to saMbhava hai yaha yuddha kucha dina khiMca bhI jAe~ / cU~ki yaha rAjA ekAdha dina meM parAjita ho sake vaisA nahIM hai| uttarI bhArata kA vaha rAjA hai, parAkramI hai| yadi yuddha laMbA cale to tIrthayAtrA kA kAryakrama sthagita karanA pdd'egaa| aise meM bAhara se... dUra-dUra se Aye hue rAjA... zreSThI... nagarajanoM ko nirAza-hatAza hokara lauTa jAnA pdd'e| kucha samajha meM nahIM AtA gurudeva / yaha kaisI bAdhA A par3I hai? mere zubha manorathoM ke mahala para jaise ki bijalI TUTa girii|' gurudeva kumArapAla kI manovyathA A~kheM mUMdakara sunate rhe| kumArapAla kA svara aba bhIgane lagA thaa| For Private And Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 116 saTIka bhaviSyavANI _ 'gurUdeva, mere se to ye vAgbhaTTa jaise zreSThI jyAdA puNyazAlI aura kismatavAle haiM, ve sukhapUrvaka saMghayAtrA lekara jaba cAhe taba jA sakate haiN| yAtrA kara sakate haiM, karavA sakate haiM | saMghapati kA seharA pahana sakate haiM | eka maiM hI abhAgA huuN| gurudeva, mere zubha manorathoM kA komala kalpavRkSa jalakara dhuA~-dhuA~ huA jA rahA hai|' kumArapAla kI A~khoM meM A~sU chalaka aaye| gurUdeva ne A~kheM kholI... kumArapAla ke sAmane dekhA / guru-ziSya kI nigAheM milii| gurudeva ne madhyama svara meM kahA : 'kumArapAla...svastha bana jaaiye| tIrthayAtrA ke prayANa kA mUhUrta abhI 36 ghaMTe dUra hai| apanA saMgha usI muhUrta meM prayANa karegA / aura isase pahale AyI huI vighna kI badalI titara-bitara ho jaaegii|' kamArapAla ne rUmAla se A~kheM poMcha lii| unheM gurudeva ke vacana para gaharI zraddhA thii| pUrI AsthA thii| gurUdeva ke vacana sunakara unheM Azcarya huaa| zoka dUra ho gyaa| dvidhA naSTa ho gii| nirAzA calI gii| parantu eka jijJAsA... kautUhalabharI jijJAsA ko mana-mastiSka meM dabAkara rAjA aura maMtrI mahala para lauTa aaye| 'kaise dUra ho jAegA yaha vighna? gurudeva kyA camatkAra kareMge? kyA karNa rAjA pIche haTa jAegA? vApasa calA jAegA? gurudeva apane yogabala se nayA sainya banAkara karNa kA sAmanA karane ke lie bhejeMge? karNa ke vicAroM meM badalAva AyegA? gurudeva kyA kareMge?' parantu gurudeva se pUchane kA to savAla hI nahIM thaa| rAha dekhanI thii| bAraha prahara...chattIsa ghaMTe ke bhItara hI vighna Tala jAne kA thaa| taba taka dharma dhyAna karanA thaa| saMghaprayANa kI taiyAriyA~ cAlU rakhanI thiiN| ATha prahara bIta gye| prabhAta kA samaya thaa| mahArAjA mahala ke jharokhe meM baiThe the| unakA svAdhyAya cala rahA thaa| zrI hemacandrasUrijI dvArA saMskRta bhASA meM racita zrI 'vItarAga stotra' evaM 'zrI mahAdeva stotra' ina do stotroM ke svAdhyAya-paThana karane ke pazcAt hI dAtUna-kullA karate the| For Private And Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saTIka bhaviSyavANI 117 itane meM mahala meM guptacaroM ne praveza kiyaa| mahArAjA ko praNAma karake nivedana kiyaa| 'mahArAjA, hama rAjA karNa kI senA meM ghusa gaye the| gata rAtri meM hI rAjA karNa ne pATana ko ghera lene kA nirNaya kara liyA thA, ataH unhoMne rAtri ke prathama prahara meM hI pATana kI ora prayANa kiyA thaa| karNa apane zreSTha hAthI para baiThA huA thaa| hAthI tIvra gati se cala rahA thaa| madhya rAtri ke samaya karNa rAjA kI A~kha laga gii| aura nIMda hI nIMda meM eka vRkSa kI bar3I DAlI meM usake gale meM rahA huA hAra ulajha gyaa| hAthI to calatA rahA... idhara karNarAjA usa per3a kI DAlI para laTaka gaye | usakA hAra hI usakI mauta kA kAraNa ho gyaa| karNarAjA kI Akasmika mauta ne sabhI ko stabdha kara diyaa| pUrI senA Age kUca rokakara viSAdamagna hokara vahIM khar3I ho gii| senApati ne DAlI para laTake hue rAjA ke mRtadeha ko nIce utArA | sabhI sainikoM ne rAjA ke zava ko aMtima salAmI dii| vahIM para lakar3iyoM kI citA racAkara rAjA ke mRtadeha kA agni saMskAra kara diyA gyaa| senA vApasa lauTa gii| rAjA ke bagaira senA kA jozohoza TUTa jAnA svAbhAvika thaa| hama Apako samAcAra dene ke lie yahA~ zIghra Aye haiN|' samAcAra sunakara rAjA kumArapAla hakkA-bakkA sA raha gyaa| usake mu~ha se zabda nikala par3e... 'gurudeva kA bhaviSya kathana saca sAbita huA / yuddha kA khatarA Tala gyaa|' hAlA~ki jisa taraha se karNarAjA kI mauta huI... isase kumArapAla duHkhI ho uThe the| jaldI-jaldI taiyAra hokara kumArapAla vAgbhaTTa ko sAtha lekara upAzraya meM phuNce| gurudeva ko vaMdanA kii| vinayapUrvaka gurudeva ke caraNoM meM baiThakara rAjA ne sainikoM ke dvArA Aye hue samAcAra kaha sunaaye| phira pUchA : 'gurudeva, kyA Apane apane divya jJAna meM rAjA karNa kI itanI khauphanAkakaruNa mRtyu dekha lI thI?' gurudeva ke cehare para halkA sA smita umaTa aayaa| hara eka savAla kA javAba nahIM hotA hai| gurudeva khAmoza rhe| unakI khAmozI meM bhI gaharAI thii| For Private And Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAdazAha kA apaharaNa 118 kumArapAla aura vAgbhaTTa, donoM gurudeva ke caraNoM meM jhuka gye| gurUdeva ne kahA : 'rAjan, dUsare prahara ke prAraMbha meM saMghayAtrA kA prayANa karanA hai| sabhI taiyAriyA~ pUrI ho cukI haiM na?' vAgbhaTTa ne kahA : 'gurudeva! sabhI taiyAriyA~ ho cukI haiN| nagara meM utsAha kA sAgara umar3a rahA hai|' rAjA aura prajA ne gurudeva ke sAtha paidala calakara yAtrA kI / pairoM meM jUte bhI nahIM phne| 'zatruMjaya aura giranAra, donoM mahAtIrthoM kI yAtrA khuda karake, aura sabhI ko karavAkara rAjA kumArapAla apane Apa ko dhanyAtidhanya mahasUsa karane lage / For Private And Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAdazAha kA apaharaNa 119 bAdazAha kA apaharaNa pATana jaina saMgha kI aura rAjA kumArapAla kI bhAvapUrNa vinati ko svIkAra kara ke gurudeva zrI hemacandrasUrijI pATana meM cAturmAsa karane ke lie padhAre the| AcAryadeva ne pahale hI dina ke pravacana meM kahA : 'cAturmAsa ke daurAna zrAvakoM ko eka hI gA~va nagara meM rahanA cAhie | cU~ki bAriza ke dinoM meM choTe-bar3e jIva-jantu paidA ho jAte haiN| ghara meM bhI paidA ho sakate haiM... bAhara rAstoM para... gIlI miTTI kIcar3a meM to kAphI saMbhAvanA rahatI hai jantuoM ke paidA hone kii| paidala cala kara jAne se una jIva jantuoM kI hiMsA hone kI zakyatA rahatI hai| tumhAre dila meM dharma kA sthAna ho to... jIvadayA kA dharma sthApita huA ho to cAturmAsa ke daurAna musAphirI nahIM karanI caahie|' yaha upadeza sunakara rAjA kumArapAla ne khar3e hokara... donoM hAtha jor3akara, sira jhukAkara gurudeva se kahA : 'gurudeva, mujhe pratijJA dIjie | maiM cAturmAsa ke daurAna pATana se bAhara nahIM jaauuNgaa| pATana meM bhI maMdira aura upAzraya hI jaauuNgaa| isake alAvA kahIM bhI ghUmane-phirane nahIM jaauuNgaa|' - rAjA ne pratijJA lii| - prajAjanoM ne bhI pratijJA lii| kumArapAla kI aisI mahAn pratijJA kI prazaMsA deza-videza meM hone lgii| gA~va-gA~va aura galI-galI meM gurjarezvara kI dharmapriyatA ke gIta gUMjane lge| bAta ko paMkha laga gaye aura bAta jA pahu~cI IrAna ke mulka meN| IrAna ke bAdazAha muhammada kI bA~che khila gaI, yaha bAta sunakara | kaI barasoM se unakA manasUbA thA gujarAta para AkramaNa karake vahA~ apanA sikkA jamAne kA | para koI maukA hAtha nahIM laga rahA thaa| kumArapAla siMha kI taraha dahAr3atA huA gujarAta kI rakSA ke lie sannaddha thaa| muhammada ne socA : cAturmAsa ke dinoM meM gujarAta para ghAvA bola dUM... ye to bar3A hI sunaharA maukA hai| kumArapAla svayaM to yuddha karane ke lie AegA nahIM, vaha to pATana ke bAhara bhI nikalanevAlA nhiiN| aura rAjA ke bagaira kI For Private And Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAdazAha kA apaharaNa 120 senA se nipaTanA to kucha muzkila nahIM hogaa| bar3I AsAnI se gujarAta para phataha karane kA merA sapanA sAkAra ho jAegA / ' bhArI senA lekara usane Anana-phAnana meM gujarAta kI ora prayANa kiyA / apane khuphiyA dUtoM ke mAdhyama se usane najadIka ke rAste samajha lie the| eka-do mahIne meM to muhammada gujarAta kI sImA para A dhmkaa| gujarAta kI sImA para gurjarezvara kI caukiyA~ thIM / caukI ke rakSakoM ne musalamAna senA ko uphanate jvAra kI taraha Age bar3hate dekhA / cAroM ora apharAtapharI kA mAhaula dekhakara do rakSaka ghor3e para savAra hokara tIra kI taraha bhAgakara pATana phuNce| rAjamahala meM jAkara sainikoM ne rAjA kumArapAla se nivedana kiyA / 'mahArAjA, musalamAna bAdazAha muhammada bhArI senA lekara gujarAta kI sImA para A dhamakA hai / una hajAroM sainiko ke sAmane hama sau do sau rakSaka sainika jyAdA kucha nahIM kara paayeNge| usa bAdazAha ko Age bar3hane se rokanA hamAre basa kI bAta nahIM hai / ' 'acchA kiyA tumane... jo mujhe samaya rahate samAcAra de diye| tuma nizciMta hokara kartavya nibhAnA jArI rkho| maiM dUsarI vyavasthA karatA hU~ / cintA mata karanA / gujarAta kI asmitA para uThanevAlA hAtha yA phiranevAlI A~kha salAmata nahIM rahegI / ' kumArapAla ne donoM rakSaka sainikoM ko cintAmukta karake bidA kiyA, para svayaM kumArapAla cintA ke cakravyUha meM ulajha gye| 'pATana chor3akara cAturmAsa meM bAhara nahIM jAne kI merI pratijJA hai / maiM lar3AI karane jA nahIM sktaa| aura merI anupasthiti meM senA usa madAMdha musalamAna rAjA ko nAkAma kara sake vaise AsAra hai nahIM / aura yadi mukAbalA nahIM karatA hU~ to vaha duSTa yavanarAjA merI gUrjara prajA ko mAra-mAra kara lUTa legA / yaha to saMbhava hI nahIM ho sakatA / taba phira kyA karanA?' rAjA kI ulajhana bar3hatI clii| unakI smRtiyoM ke AkAza meM gurudeva kA candra jaisA ceharA ubhraa| usI vakta ve gurudeva ke pAsa pahu~ce / gurudeva ko vidhi sahita vaMdanA kii| 'mahAnubhAva, tumhAre cehare para cintA kI rekhAe~ ubharI huI haiM... bAta kyA hai?' gurudeva ne puuchaa| For Private And Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAdazAha kA apaharaNa 121 'jI hA~, ApakI bAta saca hai, mere lie to 'eka ora nadI aura dUsarI ora bAgha vAlI' kahAvata caritArtha huI hai|' rAjA ne sArI bAta khii| gurudeva ne A~kheM mUMdakara zAMti se sArI bAta sunii| bAta pUrI huii| gurudeva ne A~khe kholI... rAjA ke sAmane dekhaa| 'rAjan, cintA chor3a diijie| tumhAre dila meM dharma kA vAsa hai to vaha dharma hI tumhArI rakSA kregaa| tumhAre gujarAta kI surakSA kregaa| hA~, tumhe eka kAma karanA hogaa|' 'bhagavan, ApakI jo AjJA ho, vaha mujhe zirodhArya hai|' 'Aja rAta ko yahA~ mere pAsa rahanA hai|' 'jI, gurudeva | jaisI ApakI AjJA / ' rAjA ne gurudeva ke caraNoM meM vaMdanA kii| ve cintAmukta ho gye| unheM gurudeva para apAra zraddhA thii| nizciMta hokara ve apane mahala para lautte| pATana ke jisa upAzraya meM gurudeva birAjamAna the, usa upAzraya ke bIcoMbIca eka bar3A khulA cauka thaa| Upara AkAza... nIce dhrtii| chata vagairaha nahIM thI usake uupr| nizcita samaya para rAta meM rAjA kumArapAla upAzraya meM A phuNce| upAzraya ke cauka ke pAsa hI kumArapAla gurudeva ke sAmane baiTha gye| gurudeva uttaradizA kI ora dhyAna lagAkara baiThe hue the| padmAsanastha hokara ve gahare dhyAna meM nimagna ho gaye the| kumArapAla kI dRSTi gurudeva para ThaharatI, kabhI AkAza meM calI jaatii| cA~danI rAta thI... AkAza meM kahIM bhI bAdaloM kA nAmonizAM nahIM thaa| __ dasa minaTa... bIsa minaTa... 30 minaTa... aura AkAza meM eka sundara palaMga dikhAyI diyaa| palaMga dhIre-dhIre upAzraya ke Upara aayaa| rAjA to mAre Azcarya se bhauMcakkA raha gyaa| unakI A~kheM visphArita ho utthiiN| palaMga dhIredhIre upAzraya ke cauka meM utraa| rAjA khar3e ho gye| palaMga bhI bar3A hI kImatI aura sundara thaa| palaMga meM eka sazakta puruSa soyA huA thaa| usake gale meM ratnoM kA hAra thaa| For Private And Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAdazAha kA apaharaNa 122 gurudeva ne apanA dhyAna pUrNa kiyA / kumArapAla ne gurudeva ke caraNa pakar3a liye / gurudeva se pUchA : 'yaha kauna vyakti hai, gurudeva ?' gurudeva ke cehare para smita kI bijalI kauMdhI | 'kumAra, yaha vahI bAdazAha muhammada hai| jisane gujarAta ke sAmrAjya ko har3apane ke irAde se car3hAI karane kI jurrata kI hai| jisake kAraNa tU cintA meM DUbA hai| yaha usakI chAvanI meM soyA huA thA, maiM palaMga ke sAtha hI... soye hue use yahA~ le AyA hU~ / ' 'para yaha kaise saMbhava ho sakA, bhagavan ?' 'yogazakti ke sahAre / ' 'adbhuta... adbhuta... kumArapAla kA dila khuzI se kilakArI mAra uThA / itane meM to yavana bAdazAha jAga uThA / vaha A~kheM masalakara cAroM ora dekhane lagA / 'are... merI chAvanI kahA~ calI gaI? merI senA kahA~ gaI? maiM kahA~ hU~? maiM kahA~ hU~? bAdazAha bola utthaa| usane AcAryadeva aura kumArapAla ko dekhA... usane pUchA : 'tuma kauna ho ?' AcAryadeva ne kahA : 'muhammada ... tU pATana meM hai... aura yaha tere sAmane jo puruSa khar3A hai... vaha gujarAta kA parAkramI rAjA kumArapAla hai / ' kumArapAla kA nAma sunate hI muhammada ke cehare para havAiyA~ ur3ane lagIM / usakI siTTI-piTTI guma ho gii| vaha palaMga para se nIce utara AyA... donoM hAtha jor3akara... patte kI bhA~ti kA~pate hue kumArapAla ke sAmane dayArdra nigAhoM se dekhane lgaa| kumArapAla mAre krodha ke baukhalA utthaa| 'are duSTa! tU badairAde se gujarAta para car3hAI lekara AyA thA..... parantu mere ina samartha gurudeva ne terI manahUsa murAdoM para barapha kA pAnI DAla diyA hai| ve hI apanI yogavidyA ke bala para tujhe yahA~ ur3A lAe haiN| aba tU kabhI bhI rAta meM to kyA dina meM bhI gujarAta kI ora najara uThAne kA sapanA bhI nahIM dekheM vaisI sajA maiM tujhe duuNgaa| tU apane khudA ko yAda kara le... aba terI kayAmata maiM bulA rahA huuN|' For Private And Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAdazAha kA apaharaNa 123 muhammada ke pAsa zastra nahIM thaa| na usakA eka bhI naukara yA sainika usake pAsa thA... vaha asahAya thaa| usane karuNAmUrti gurudeva kI ora dekhaa| unake caraNoM meM muhammada Dhera ho gayA... gadgad svara meM bolA : ___'yA khudA... merI bar3I galatI ho gaI... merA jAna bakhza dIjie, maiM ApakA zukragujAra rhuuNgaa| rahama kIjie, o paravaradigAra / ' gurudeva ne kahA : 'bAdazAha, tUne pahAr3a sI galatI kI hai| tujhe kumArapAla kI atula tAkata kA aMdAjA nahIM hai|' bAdazAha bolA : 'mere khudA / maiM kabUla karatA hU~... merI galatI! maiMne bahuta bhArI gustAkhI kI hai! jisake sara para Apa jaise khudA ke nUra kA hAtha ho... use mujha-sA mAmUlI insAna kaise jIta sakatA hai?' kumArapAla ne kahA : 'kyA tUne merI pracaMDa senA kA apUrva parAkrama sunA nahIM thaa| merA yuddha kauzalya tere kAnoM taka nahIM pahuMcA thA kyA?' __ 'jAnatA thA... samrATa... para! tuma cAturmAsa meM yuddha nahIM karane kI pratijJA kiye ho, yaha jAnakara... maiM car3ha aayaa| binA lar3AI ke gujarAta kA vaibhavI aura samRddha rAjya har3apa kara jAne ke lAlaca ne mujha para janUna savAra kara diyA thaa| mujhe mApha kara dIjie... rAjezvara! aura mujhe apanI chAvanI meM vApasa bhijavA diijie| mere sainika yadi mujhe aura mere palaMga ko nahIM dekheMge... ve ciMtA ke mAre mUr3ha ho jaaeNge|' kumArapAla dahAr3A : 'are duSTa... kyA maiM tujhe yahA~ se aise hI... jinde jAne dUMgA? tere jaise durjana aura nApAka AdamI para bharosA karanA bhI pApa hai| aparAdhI ko sajA milanI hI caahie| maiM terA sInA cIrakara rakha duuNgaa|' kumArapAla bAdazAha kI ora lpke| gurudeva bola uThe : 'kumArapAla, bAdazAha ne terI zaraNa grahaNa kI hai| tere sAtha vaha dostI karanA cAhatA hai| usakI hatyA nahIM ho sktii| maiM use abhayavacana de rahA kumArapAla ne kahA : For Private And Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAdazAha kA apaharaNa 124 'bhagavan, yaha yavanarAjA tanika bhI bharosA karane ke kAbila nahIM hai| vacana bhaMga karane meM yA vizvAsaghAta karane meM ye loga jarA bhI hicakate nhiiN| upakArI ke upakAroM ko bhUla jAnA... inakA puztainI pezA hai| ina duSToM para dayA karanA yAnI baMdara ko madirA pilAnA hogaa| __ gurudeva bole : 'hama bAdazAha ke mana kA parivartana krvaaeNge| rAjan, tumheM isase jo bhI kabUlAta karavAnI ho vaha karavA lo | mujhe bharosA hai ki yaha una bAtoM kA avazya pAlana kregaa|' kumArapAla ko gurudeva kI AjJA mAne brahmavAkya! usane muhammada se kahA 'bAdazAha, yadi tU tere deza meM sAla ke chaha mahIne taka ahiMsA kA pAlana karane kA vacana de... ina gurudeva ke pAsa pratijJA legA, to hI maiM tujhe chodduuNgaa| merA yahI jIvana dhyeya hai... lakSya hai... maiM cAhatA hU~ ki saMsAra meM koI prANI kabhI kisI kI hatyA nahIM kre| muhammada, jIvoM kI rakSA karanA yahI saccA dharma hai | yadi tU merI bAta mAnegA... to terA aura tere deza kI prajA kA kalyANa hogaa| tU yadi apane mukAma para jAnA cAhatA hai... tU yadi rihAI cAhatA hai... to merI yaha bAta tujhe mAnanI hI hogii| varnA to merI jela kI salAkhoM ke pIche tujhe jindagI gujAranI hogii| terI jo icchA ho... vaha batA de|' __muhammada ke lie aura cArA hI kahA~ thA? usane kumArapAla kI bAta ko svIkAra kiyaa| ___ apane se jyAdA tAkatavara kI hara bAta mAnanI hI hotI hai| vahA~ aura koI bahAnA banAne se kucha hotA nhiiN| kumArapAla ne kahA : 'muhammada, aba tU merA atithi hai... mehamAna hai... cala mere mahala para | tujhe maiM tIna dina rokU~gA... hamArI mehamAna-navAjI tujhe jindagI paryanta yAda rhegii|' ____ muhammada ne kahA : 'gUrjarezvara, jindagI bhara ye gurudeva yAda raheMge! merI yaha jurraata... merI yaha gustAkhI mujhe hamezA yAda rhegii| aura gUrjarezvara kI dayA bhI harahamezA yAda rhegii|' sabere kumArapAla ne muhammada ko apane hI sAtha ratha meM biThAyA aura rAjamahala para le gye| For Private And Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAdazAha kA apaharaNa 125 snAna-bhojana vagairaha dainika kRtyoM se nivRtta hokara kumArapAla ne muhammada ko AcArya gurudeva hemacandrasUrijI kA paricaya diyaa| muhammada to yaha saba sunakara daMga raha gyaa| ___ 'gUrjarezvara, jisa mulka meM aise khudA ke nUra se bhare saMta rahate hoM... aura tumhAre jaise zera kI taraha parAkramI rAjA rAjya karate hoM... usa deza kI sukha, saMpatti aura dharmabhAvanA vRddhigata hogI hii| jisa deza meM koI AdamI bAloM kI jUM taka ko nahIM mAra sakatA ho... usa deza meM rAjA kI AjJA kA kitanA adbhuta pAlana hotA hai| aura tuma se samrATarAjA, gurudeva ke caraNoM meM baiThakara pratidina upadeza sunate haiM, dIna e jaina kI bAteM sunate ho, guru kI eka-eka bAta mAnate ho, vaisA to gujarAta meM hI dekhA / ' muhammada ne kumArapAla ke sAtha kAphI bAteM kiiN| dharma kI bAteM kIM aura apanI rAjanIti kI bAteM kiiN| tIna dina muhammada ne gurudeva hemacandrasUrijI se mulAkAta kii| aura jaina dharma kA upadeza sunaa| ___ jAte vakta muhammada kI A~khoM meM namI thii| kumArapAla ke apanatva se usakA patthara dila moma kI taraha pighala gayA thaa| usane gurudeva aura gurjarezvara se kahA : gurudeva, maiM apane rAjya meM prativarSa chaha mahIne taka jIvahiMsA nahIM hone duuNgaa| ApakI AjJA kA pAlana kruuNgaa|' ___ kumArapAla ne muhammada ko sundara ratha upahAra meM diyaa| bhAvabharI bidAI dii| sAtha meM paccIsa buddhizAlI aura baliSTha rAjapuruSoM ko bhejaa| unase kahA : 'tuma bAdazAha ke sAtha usake mulka taka jAnA / vahA~ kucha dina rahakara vApasa lauttnaa|' pATana meM cAroM ora muhammada kI carcA hI thI logoM kI jabAna para! muhammada ke palaMga ko dekhane ke lie logoM ke jhuMDa Ane lge| For Private And Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmazraddhA ke camatkAra 126 21. dharmazraddhA ke camatkAra ra - gurudeva ke hRdaya meM jinezvara deva birAjamAna the| - gurudeva kI jihvA para sarasvatI kA nivAsa thaa| - gurudeva ne anaginata granthoM kA sarjana kiyA thaa| - kaI taraha ke viSayoM para unhoMne grantha likhe the| gurudeva kI preraNA se rAjA kumArapAla ne bhI saMskRta bhASA ke vyAkaraNa kA adhyayana kiyaa| saMskRta bhASA para prabhutva prApta kiyaa| kumArapAla ne svayaM saMskRta bhASA meM kAvyoM kI racanA kii| itanA hI nahIM, gurUdeva jisa grantha kA sarjana karate the... kumArapAla sAta sauM Alekhako ke pAsa usa grantha kI sAta sau pratiyA~ likhavAkara taiyAra karavAte the| - unhoMne sone kI syAhI se grantha likhvaaye| - cA~dI kI syAhI se grantha likhavAye / - aura kAlI syAhI se bhI grantha likhavAye / grantha likhavAne ke lie vizeSa taura para kazmIra se kAgaja maMgavAyA jAtA thaa| una pannoM ko pramANopeta DhaMga se kATA jAtA... phira usa para cautarapha sundara citrakAma-kalAtmaka rekhAMkana kiyA jaataa| AlekhakoM ke akSara yAnI motI ke dAne! gurudeva ne hajAroM nahIM... lAkhoM nahIM... karor3o zlokoM kI racanA kii| aura kumArapAla ne una sabhI zlokoM ko sundara majabUta kAgajoM para likhavA liye| kumArapAla roz2AnA sabere gurudeva kI caraNa vaMdanA karane ke lie upAzraya meM jAte the| usa samaya unheM bar3A hI adbhuta naz2ArA dekhane ke lie milatA thaa| gurudeva askhalita rUpa meM tanika bhI rukAvaTa yA vyavadhAna ke binA madhura svara meM zloka kI racanA karate aura bolate rahate the| gurudeva ke vidvAna aura vizruta ziSya una zlokoM ko kAgaja para utaarte| idhara Alekhaka loga una zlokoM ko sundara... svaccha akSaroM meM kazmIrI tAlapatrIya kAgaja para likhate rahate the| For Private And Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 127 dharmazraddhA ke camatkAra yaha jJAnopAsanA kA mahAyajJa dekhakara kumArapAla kA royA~-royA~ pulaka uThatA thaa| unhoMne isa kArya kI dekhabhAla ke lie eka niSThAvAn purUSa ko niyukta kiyA thaa| vaha puruSa gurudeva ko jo grantha cAhie vaha grantha jJAnabhaMDAra meM se nikAla kara detA thaa| AlekhakoM ko kAgaja detA thA... syAhI detA thaa| AlekhakoM ke lie Thaharane kI... bhojana vagairaha kI sArI vyavasthA karatA thaa| kisI ko tanika bhI takalIpha na ho isakA khayAla rakhatA thaa| gurudeva ke sAhitya sarjana meM unake tIna mukhya ziSyoM kA mahatvapUrNa yogadAna rahatA thA / muni rAmacandra, muni guNacandra, muni mahendra / inake alAvA anya ziSya praziSya bhI nAnAvidharupa se gurudeva kI sarjanayAtrA meM sahayogI banate the| 0 0 0 eka dina kI bAta hai : mahArAjA kumArapAla dainaMdina krama ke mutAbika sabere-sabere upAzraya meM pahu~ce / gurudeva ko vaMdanA kI...kuzala pRcchA kI / aura phira upAzraya meM nigAheM DAlI... to cAroM ora khAmozI kA vAtAvaraNa chAyA thaa| Alekhaka kucha bhI likha nahIM rahe the| sabhI niSkriya baiThe the| 'gurudeva, kyA bAta hai? Aja ApakI vANI kI sarasvatI avaruddha ho gaI hai? granthalekhana kA kArya Aja baMda kyoM hai? kyA musIbata hai?' 'rAjan, likhane ke lie tAlapatra nahIM hai|' 'kyA kaha rahe hai Apa? kumArapAla ke rAjya meM tAlapatra kama ho gaye?' kumArapAla ko dhakkA sA lgaa| samIpa meM khar3e vyavasthApaka se pUchA : 'yaha kyA? kAgaja kama par3a gaye? para kyoM?' vyavasthApaka ne kahA : 'mahArAjA, kAgaja kazmIra se Ate haiM... samaya para kAgaja nahIM pahu~ca pAye haiM, aura yahA~ para to kazmIra jaise kAgaja milate nahIM hai|' mahArAjA mauna rhe| gurudeva ne kahA : 'rAjan, ciMtA mata kIjie... eka-do dina meM kAgaja A jaaeNge|' For Private And Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmazraddhA ke camatkAra 128 kumArapAla ne kahA : 'jaba taka kAgaja na Aye taba taka maiM upavAsa kruuNgaa|' gurudeva ... anya muni... Alekhaka... vyavasthApaka... sabhI 'nahIM... nahIM...' karate rahe, para rAjA ne pratijJA le hI lI / kumArapAla kI zrutabhakti para gurudeva kA mana prasanna ho uThA / Alekhaka bhI kumArapAla kI jJAnaruci dekhakara daMga raha gaye / kumArapAla apane rAjamahala para Aye / unake mana meM vicAra AyA : 'mujhe kazmIra ke tAlapatra para hI AdhAra kyoM rakhanA cAhie? kyA yahA~ pATana meM tAlapatra nahIM mila sakate?' unhoMne apane bagIce ke mAlI ko bulAyA / usase pUchA : 'mAlI, yahA~ apane bagIce meM tAlavRkSa hai kyA?' 'mahArAjA, tAlavRkSa to haiM... para unake patte itane acche aura sApha suthare nahIM hote hai / ' 'yAnI?' 'mahArAjA, una vRkSoM ke tAlapatra kAma meM nahIM A skte|' 'ThIka hai... tU jA sakatA hai|' 'mAlI calA gayA / kumArapAla kA mana gahare soca meM DUba gayA / kyA una tAlapatroM ko acchA nahIM banAyA jA sakatA? naye tAlavRkSa lagAye jAe~ to unheM taiyAra hone meM barasoM bIta jAe~ge / nahIM-nahIM... inhIM tAlavRkSoM ke tAlapatroM ko sudhAranA cAhie / vRkSoM ke bhI adhiSThAyaka deva hote haiN| maiMne sunA hai ki kucha eka vRkSoM para devoM kA, vyaMtara devoM kA nivAsa hotA hai| unheM yadi prasanna kiyA jAe to? - merI bhAvanA vizuddha hai / - mujhe to dharmagrantha likhavAne haiM / merA mana sApha hai... pavitra hai... nirmala hai... mujhe mere paramAtmA para... mere gurudeva para... pUrNa zraddhA hai... merI zraddhA para devoM ko prasanna honA hI hogA / maiM bAga meM jAU~ aura vRkSa devatA ko prasanna karU~ / ' For Private And Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmazraddhA ke camatkAra 129 ___ saMdhyA ke samaya kumArapAla pUjana sAmagrI ke sAtha ratha meM baiThakara bagIce meM gye| jahA~ para tAlavRkSa the| vahA~ usa jagaha para phuNce| naukara ne jagaha ko svaccha kiyA / Asana bichaayaa| usa Asana para baiThakara rAjA ne vRkSapUjA prAraMbha kii| usa vRkSa para caMdana kA vilepana kiyaa| kaMkU ke chIMTeM ddaaleN| sugaMdhayukta phUloM kI vRSTi kii| phira donoM hAtha jor3akara ekAgra mana se vRkSa devatA kI prArthanA kI : 'he vRkSa devatA, yadi mujhe jitanA prema-sneha mere svayaM para hai... usase bhI vizeSa prema... vizeSa Adara yadi jaina dharma para ho to ye sabhI tAlavRkSa sundara ho jaaeN| sApha suthare ho jaaeN|' - isa taraha prArthanA karake rAjA ne apane gale kA suvarNahAra nikAla kara tAlavRkSa ko phnaayaa| rAjA ratha meM baiThakara rAjamahala para lauTa gyaa| rAjA ne pUrI rAta dharmadhyAna meM vyatIta kii| 0 0 0 sabere upavAsa kA pAraNA kiye bagaira kumArapAla gurudeva ke darzana-vaMdana karane ke lie upAzraya phuNce| darzana-vaMdana karake ve upadeza sunane ke lie baitthe| anya strI-puruSa bhI vahA~ para upadeza sunane ke lie ekatra ho gaye the| gurudeva ne zakkara sI mIThI jabAna meM upadeza kA pravAha bhaayaa| itane meM bagIce ke mAlI ne cehare para apAra prasannatA ko chalakAte hue upAzraya meM praveza kiyaa| cupacApa vaha bhI upadeza kI dhArA meM bahane lgaa| upadeza pUrA huaa| mAlI ne mahArAjA ko praNAma karate hue nivedana kiyaa| 'mahArAjA, Apake dvArA kI huI vRkSapUjA phalavatI huI hai| maiMne Aja sabere hI una tAlavRkSoM ko dekhA / vRkSa ekadama nirogI aura sundara ho gaye haiM | dhanya hai ApakI dharmazraddhA ko | maiMne to aisA camatkAra prabhu, jindagI meM pahalI bAra hI dekhaa|' kumArapAla ne apane gale kI mAlA nikAlakara mAlI ko bheMTa de dii| mAlI se kahA : For Private And Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir apUrva sAdharmika uddhAra 130 _ 'tU bagIce meM jA | una tAlapatroM ko yahA~ para le A / lAkara ina AlekhakoM ko de|' mAlI prasanna hotA huA gyaa| gurudeva ne sasmita pUchA... kyA bAta hai yaha?' kumArapAla ne vRkSapUjA kI bAta kii| sunakara gurudeva, munivara, Alekhaka, upasthita strI-purUSa sabhI vismita ho utthe| gurudeva ne kahA : 'kumArapAla, tumhArI dharmazraddhA pUrvaka race hue camatkAra ko mujhe pratyakSa dekhanA hai, calo, hama tumhAre usa bagIce meM cleNge|' sabhI bAga meM phuNce| jisa tAlavRkSa kI rAjA ne pUjA kI thii| vaha tAlavRkSa dekhA... anya tAlavRkSa dekhe| sabhI tAlavRkSa ekadama khila uThe the| navapallavita ho uThe the| jyoM-jyoM yaha bAta pATana meM phailatI gaI... tyoM-tyoM logoM ke jhuMDa bAga meM Ane lage, tAlavRkSoM ko dekhane ke lie | camatkAra ko pratyakSa dekhakara sabhI rAjA ke guNa gAne lge| gurudeva ne upasthita samUha ko saMbodhita karate hue kahA : 'mahAnubhAva, yaha Arhat dharma kA divya prabhAva hai| sUkhe hue... murajhAye hue tAlavRkSa navapallavita ho utthe| isalie he bhAvuka bhaktajano! tumheM bhI Arhat dharma kA anusaraNa karanA caahie|' - kaI logoM ne jaina dharma ko svIkAra kiyaa| - mahala para jAkara rAjA kumArapAla ne upavAsa kA pAraNA kiyaa| For Private And Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir apUrva sAdharmika uddhAra 131 22. apUrva sAdharmika uddhAra / AcArya zrIhemacandrasUrIzvarajI ke upadeza se rAjA kumArapAla ne kaI taraha ke satkArya kiye the| deza-videza meM ahiMsA dharma kA prasAra kiyaa| prajA to pAnI chAnakara hI pItI thI... pazuoM ko bhI chAnakara hI pAnI pilAyA jAtA thaa| - caudaha hajAra naye jinamaMdira ba~dhavAye / - solaha hajAra maMdiroM kA jIrNoddhAra krvaayaa| - svayaM cAturmAsa meM niyamita ekAzana karate the| - 'mAra' vaisA zabda yadi mu~ha meM se nikala jAtA to eka upavAsa karate the| - jhUTha bolA jAtA to AyaMbila karate the| - sone-cAMdI kI syAhI se Agamagrantha likhvaaye| 'triziSTizalAkA puruSa caritra' ke 36000 zloka likhavAkara una granthoM ko hAthI para rakhakara, pATaNa meM zobhAyAtrA nikaalii| - 700 AlekhakoM ke pAsa gurudeva ke likhe hue granthoM ko likhavAkara dezaparadeza ke jJAnabhaNDAroM meM rkhe| itanA saba kucha karane para bhI eka satkArya rAjA ke dhyAna se bAhara hI raha gayA thaa| gujarAta meM lAkhoM jaina duHkhI aura dIna-hIna avasthA ke zikAra the| unake duHkhoM ko miTAne kA vicAra rAjA kumArapAla ke mana meM abhI taka AyA nahIM thaa| gurUdeva yaha kArya usa DhaMga se karanA cAhate the ki kumArapAla ke dila para gaharA asara ho| isake lie ve koI ucita avasara kI pratIkSA kara rahe the| vaisA avasara A phuNcaa| gurudeva pATana padhAranevAle the| rAjA ne gurudeva ke bhavya svAgata kI taiyAriyA~ karavAI thiiN| rAjamArgoM ko dhvajA-patAkA se sajAyA gayA thaa| jina rAstoM para se svAgatayAtrA gujaranevAlI thI... una rAstoM ko svaccha kiyA gayA thaa| maMdiroM meM utsava racAye gaye the| garIboM ko bhojana dene kA samucita prabaMdha kiyA gayA thaa| svAgatayAtrA meM zAmila hone ke lie kumArapAla ne apane adhInastha saiMkar3o For Private And Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir apUrva sAdharmika uddhAra 132 rAjAoM ko pATana meM bulavAyA thaa| AsapAsa ke gA~va-nagara ke zreSThioM ko bhI gurudeva ke praveza utsava meM bhAga lene ke lie nimaMtrita kiyA gayA thaa| sabhI taiyAriyA~ ho cukI thii| gurudeva, pATana ke nikaTa ke gA~va meM pahuMca cuke the| dUsare dina pATana meM praveza karanA thaa| rAjA kumArapAla, anya rAjAoM ke sAtha ratha jor3akara gurudeva ko vaMdana karane ke lie pAsa ke usa gA~va kI ora cle| 0 0 0 eka vRddha mA~jI ne upAzraya meM praveza kiyaa| usakI icchA gurudeva ke darzana karane kI thii| aura gurudeva ko vastra arpaNa karane kI bhAvanA thii| usane gurudeva ko vaMdanA kI / gurudeva ne use 'dharmalAbha' ke AzIrvAda diye| 'gurudeva, yaha vastra maiMne svayaM apane hAtha se bunA hai... mujhe Apako yaha vastra arpita karanA hai| merI hArdika icchA hai ki Apa svayaM isa vastra kA upayoga kreN|' vRddhA ke zarIra para ke kapar3e usakI garIbI ko vyakta kara rahe the| usake lalATa para kesara kA tilaka thaa| yAnI ki vaha jaina thI yaha spaSTa bAta thii| gurudeva ne usa vastra ko svIkAra kiyaa| vRddhA bar3I khuza huii| gurudeva kI prazaMsA karatI huI apane ghara para gii| gurudeva ne vahI moTA aura khuradarA vastra apane zarIra para or3ha liyaa| 'matthaeNa vaMdAmi' kahate hue rAjA kumArapAla ne upAzraya meM praveza kiyaa| unake kadamoM ko nApate hue anya rAjA bhI upAzraya meM praviSTa hue| kumArapAla ne gurUdeva ko vidhipUrvaka vaMdanA kii| sAtha meM rahe hue rAjAoM ne unakA anusaraNa kiyaa| rAjAoM ne gurudeva kI kuzala pRcchA kii| gurudeva ne prasanna mana se kahA : 'deva-gurU kI kRpA se kuzalatA hai|' 'sabhI rAjA vinayapUrvaka gurudeva ke sAmane baitthe| gurudeva ke sAtha vArtAlApa karane lge| kumArapAla kI nigAheM yakAyaka gurudeva ke zarIra para gii| khuradarI aura moTI khaddara kI cAdara apane gurudeva ke zarIra para dekhakara unake mana meM glAni ho aayii| For Private And Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir apUrva sAdharmika uddhAra 133 ___ 'gurudeva ke zarIra para itanA moTA aura khuradarA kapar3A dekhakara ye rAjA loga kyA soca rahe hoMge? sabhI rAjA jAnate haiM ki : ye mere gurUdeva haiM / zAyada unheM yaha mAlUma nahIM hogA ki gurudeva rAjA ke ghara kI bhikSA, bhojana, kapar3epAtra vagairaha kucha nahIM lete| ve soca rahe hoMge gujarAta ke itane bar3e rAjA gurudeva ko acchA kapar3A bhI nahIM de sakate kyA?' kumArapAla kA mana becaina ho gyaa| gurudeva ko khayAla to A hI gyaa| kumArapAla ne rAjAoM se kahA : 'calo, aba hama cleN| gurUdeva kA bhikSA kA samaya ho gayA hai| rAjAoM ne punaH gurudeva ko bhAvapUrvaka vaMdanA kii| upAzraya ke bAhara nikala kara ratha meM baitthe| kumArapAla upAzraya meM khar3e rahe the| ve gurudeva ke pAsa baiThe aura vinamra zabdoM meM apane mana kI bAta vyakta kii| __ 'gurudeva, yaha vastra Apake zarIra para acchA nahIM lgtaa| gujarAta ke jainoM ke pAsa acche vastra nahIM haiM kyA? ki ve Apako itane moTe khuradare vastra arpaNa karate haiM?' gurudeva ne kahA : 'rAjana, tumane kabhI apane hajAroM...lAkhoM...sAdhArmika bhAI-bahanoM kI sAra -samhAla lI sahI? tumhAre sAdharmika kaise makAna meM rahate haiM? kaise khAnA khAte haiM? kaise kapar3e pahanate haiM? vagairaha jAnane kI koziza kI hai sahI? sukhI aura samRddha zrAvakoM ko apane sAdharmika bhAI-bahanoM kA khayAla karanA hI caahie| duHkhI logoM ke duHkha miTAne caahie| tumheM kahA~ patA hai... ye vastra mujhe arpaNa karanevAlI usa vRddhA zrAvikA ke zarIra para garIbI kA karuNa kAvya racA huA thaa|' kumArapAla kI A~kheM gIlI ho utthiiN| gad-gad svara meM unhoMne kahA : 'gurudeva, Apane mere Upara upakAra karake mujhe kartavya kI ora prerita kiyA hai| maiMne maMdira banavAye... jJAnabhaNDAra banavAye...jIvadayA ke lie kAphI kucha kiyA parantu isa kArya ke prati lAparavAha rhaa| Apane to apane upadeza meM kaIbAra sAdharmikoM ke uddhAra ke lie preraNA dI hai|' For Private And Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saccI suvarNasiddhi 134 __ gurudeva, maiM mere duHkhI sAdharmikoM kA uddhAra kruuNgaa| gujarAta ke eka bhI sAdharmika ko du:khI nahIM rahane duuNgaa| koI sAdharmika garIbI kA zikAra nahIM rhegaa| sAdharmikoM se koI kara nahIM luuNgaa| aura sabhI sAdharmikoM kA bahumAna bhakti kruuNgaa|' harSa se gurudeva kI A~kheM chalachalA gii| kumArapAla ne gurudeva ke AzIrvAda lie...ratha meM baiTha kara ve pATana ko lautte| - jainoM se milanevAlA 72 lAkha suvarNamudrA kA kara mApha kara diyA / - karor3o rupaye kharca karake lAkhoM duHkhI jainoM ko sukhI bnaaye| - hara sAla sabhI sAdharmikoM kI uttama prakAra se bhakti kii| isa taraha lAkhoM jainoM ko dharma meM sthira kiye| gujarAta ke eka-eka jaina ke hRdaya meM gurudeva zrIhemacandrasUrijI aura kumArapAla kI pratiSThA ho gii| For Private And Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saccI suvarNasiddhi 135 GS 23. saccI suvarNasiddhi rAta khAmoza thii| aMdhere kI cAdara meM simaTe AkAza meM asaMkhya sitAre maddhima-maddhima se camaka rahe the| ___ upAzraya ke madhyabhAga meM Aye hue cauka ke kinAre para AcArya zrI hemacandrasUrijI eka lakar3I ke khaMbhe kA sahArA lekara baiThe hue the| AdhI rAta bIta cukI thii| phira bhI AcAryadeva ko nIMda nahIM A rahI thii| unake mana meM acAnaka eka vicAra kauMdha gayA thA aura usI vicAra ke kAraNa unakI A~khoM meM nIMda kA atApatA nahIM thaa| vicAra thA rAjA kumArapAla kA! jisa taraha kumArapAla ke dila meM AcAryadeva base hue the vaise hI AcArya bhagavaMta ke hRdaya meM kumArapAla kA sthAna thaa| _ 'kumArapAla dharma ke kitane mahAn kArya kara rahA hai... usake adhIna aThAraha prAMtoM meM usane ahiMsA kA phailAva kiyA... usane hajAroM jinamaMdira ba~dhavAye... aneka jJAnabhaNDAra banavAye... aura hajAro-lAkhoM duHkhI sAdharmika jainoM ko sukhI bnaaye| __ para usakI bhI kucha maryAdA hai nA? rAjya kI tijorI Aja bharI huI hai to kala khAlI bhI ho jAtI hai... usane kala hI mujha se kahA thA... 'gurudeva, kabhI paisoM kI kamI mahasUsa hotI hai...' maiMne pUchA 'gujarAta ke rAjA ko paisoM kI kamI?' usakA kahanA thA... 'jI hA~...prajA ke adhikAMza kara mApha kara diye gaye haiM...| jainoM se to eka paise kA bhI kara nahIM liyA jAtA hai...| taba paise AyeMge kahA~ se? vaha to paramAtmA kI kRpA hai ki nagara zreSThI loga svecchayA lAkhoM-lAkha rupaye bheMTasaugAta ke rupa meM de jAte haiM... aura rAjya ke khajAne meM bezumAra sone kI ITeM par3I huI haiM... isalie itane satkArya saMbhava ho sake..., lekina aba to sonA bhI kAphI kAma meM A cukA hai...|' ___jo bAta thI... vaha usane dila kholakara kaha dI! aise paropakAra parAyaNa rAjA ke pAsa yadi akhUTa saMpatti kA khajAnA ho to vaha duniyA meM na to kisI ko garIba rahane de...nahIM kisI ko duHkhI! eka bhI gA~va jinAlaya ke bagaira kA nahIM ho!' For Private And Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saccI suvarNasiddhi 136 hemacandrasUrijI ke pAsa aura taraha-taraha kI yogazaktiyA~ thIM... maMtra sAdhanAe~ thIM! ve AkAza meM ur3ane ko zaktimAna the| deva-devI ke upadravoM ko zAnta karanA unake bA~ye hAtha kA khela thA! kaisI bhI haThIlI bImArI dUra karanA unake lie AsAna thA... para lohe ko sone meM tabadIla karane kI zakti unameM nahIM thI! duniyA meM, kudarata ke sAmrAjya meM kucha aisI vanaspatiyA~ haiM... jinakA rasa lohe ke TukaDoM para chir3akA jAe to lohA sonA bana sakatA hai! __jaba hemacandrasUri choTe the... 'somacandra' muni the... taba unhoMne apane gurudeva devacandrasUrijI se Agraha kara ke pUchA thA... ___ 'gurudeva! kyA lohe ko sone meM badalanA zakya hai?' vaisI vanaspatiyA~ Aja bhI hotI haiM kyA? yA ye sArI besira-paira kI bAteM haiM?' taba gurUdeva ne, eka dina...rAste para se gujara rahI eka aurata ko dekhA... usake sira para lakar3I kA gaThThara thaa| vaha gaThThara eka bela-latA se baMdhA thaa| turanta gurudeva ne vizvasta zrAvaka ko bhejakara... vaha bela kharIdavAkara mNgvaaii| zrAvaka ko kahakara bela kA rasa niklvaayaa| phira lohe ke choTe-choTe Tukar3e maMgavAye / bela ke rasa meM kucha auSadhiyoM kA mizraNa karavAyA aura vaha rasa lohe ke Tukar3oM para ddaalaa| somacandra muni sAMsa bA~dhe hue yaha prayoga dekha rahe the| dhIre-dhIre ve lohe ke Tukar3e sone meM badala gaye! yahI suvarNasiddhi thii| ___ Aja kI rAta vaha purAnI ghaTanA hemacandrasUrijI ke dila-dimAga para bArabAra ubhara rahI thii| ___ yadi gurudeva kumArapAla ko 'suvarNasiddhi' de deM to? kumArapAla hajAroM Tana...lAkhoM Tana sonA banA sakatA hai aura phira isa dharatI para eka bhI insAna garIbI yA bhUkhamarI kA zikAra nahIM hogaa| ___ parantu gurudeva to khaMbhAta meM birAjate haiN| ve ekAMtavAsa meM rahate haiN| ugra tapazcaryA karate haiN| saMgha kA-zAsana kA koI ati mahattvapUrNa kArya ho to hI ve bAhara Ate haiN....| kyA ve merI prArthanA se pATana padhAranA svIkAra kareMge? unheM to rAjanIti ke chalaprapaMca tanika bhI pasaMda nhiiN| merI bhI kucha pravRttiyA~ unheM acchI nahIM lagatI, hAlA~ki merI hara pravRtti jinazAsana kI zAna bar3hAne ke lie hI hotI hai... para gurudeva kA apanA alaga dRSTi koNa hai| ThIka hai, eka koziza karane meM to etarAja nahIM! vAgbhaTTa vagairaha maMtrI varga ko khaMbhAta bhejUM vinati karane ke lie| yadi ve padhAra jAe~... mere para va kumArapAla para prasanna ho uThe... aura suvarNasiddhi kA rahasya batA deM to basa / kAma saphala ho jaae|' For Private And Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saccI suvarNasiddhi 137 rAta thor3I hI avazeSa rahI thii| ve nidrAdhIna ho gye| 0 0 0 'munivara, hama pUjya gurudeva ke darzana-vaMdana ke lie pATana se Aye haiN| Apa kRpayA gurudeva ke caraNoM meM nivedana kareM ki : 'pATana se vAgbhaTTa vagairaha Aye haiN|' ___ vAgbhaTTa maMtrI anya ATha rAjapurUSoM ko sAtha lekara pATana se khaMbhAta pahu~ce the| gurUdeva devacandrasUrijI ko hemacandrasUrijI kA saMdeza dene ke lie| upAzraya meM praveza karake, vahA~ para baiThe hue eka muni ko vaMdanA karake vinamratA se upayukta nivedana kiyaa| ___ upAzraya ke ekAnta kamare meM dhyAna-sAdhanA meM rata pUjya gurudeva ko munivara ne jAkara nivedana kiyaa| gurudeva ne kahA : 'vAgbhaTTa ko kaho ki 'vaha yahA~ A sakatA hai|' munirAja ne vAgbhaTTa ko sUcanA dii| vAgbhaTTa anya rAjapurUSoM ke sAtha usa kamare meM gaye, jahA~ para gurudeva birAjita the| gurudeva ko bhAvapUrvaka praNAma karake, vaMdanA karake savinaya unake caraNoM meM baitthe| 'gurudeva Apake pUjyadeha meM sukhazAtA hai?' 'devaguru kI kRpA se sukhazAtA hai... yahA~ taka Ane kA vizeSa kucha prayojana?' 'mere guru hemacandrasUrijI kA saMdeza lekara AyA huuN|' 'kyA saMdeza hai mahAnubhAva?' 'Apako pATana padhArane ke lie AgrahabharI vinatI hai| Apa pATana padhArane kI kRpA kreN|' devacandrasUri vicAroM meM kho gaye / 'vaha mujhe kyoM pATana bulA rahA hai? kyA koI bahuta bar3A kArya A par3A hogA? mere vahA~ nahIM hone se saMgha kA koI kArya ruka gayA hogA? koI jaTila samasyA khar3I ho gaI hogI? bar3e aura vizeSa prayojana ke bagaira to vaha mujhe itanI dUra bulAegA nahIM?' unhoMne vAgbhaTTa se kahA : For Private And Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saccI suvarNasiddhi 138 ___ 'maMtrI, maiM kala sabere hI yahA~ se pATana ke lie prasthAna karane kA irAdA rakhatA huuN|' ___ vAgbhaTTa evaM anya rAjapuruSa khuza ho utthe| unhoMne gurudeva ko bhAvapUrvaka punaH-punaH vaMdanA kI evaM ve pichale paira kamare se bAhara nikale / __jaldI se unhoMne pATana kI ora prayANa kiyaa| pATana pahu~ca kara gurudeva ko zubha samAcAra diye| gurudeva ne kumArapAla se kahA : 'rAjan, gurudeva ne khaMbhAta se vihAra kara diyA hai... kucha hI dinoM meM ve pATana padhAra jaaeNge|' 'gurudeva kA maiM bhavya svAgata kruuNgaa|' 0 0 0 rAjA kumArapAla aura pATana kA saMgha devacandrasUrijI kA svAgata karane ke lie pATana ke bAhara pahu~ce isase pUrva to gurudeva binA kisI pUrvasUcanA ke... saba kI najara curAkara sIdhe hI upAzraya meM A phuNce| - unheM samArohoM meM jAnA pasaMda nahIM thaa| - unheM mAna-sammAna acche nahIM lagate the| hemacandrasUrijI ne eka zrAvaka ko kumArapAla ke pAsa bhejA aura kahalavAyA... 'gurudeva upAzraya meM padhAra gaye haiN|' rAjA aura prajA... sabhI upAzraya meM aaye| - hemacandrasUrijI ne bhAvapUrvaka gurudeva ke zrIcaraNoM meM vaMdanA kii| rAjA aura prajA ne bhI vaMdanA kii| - gurudeva ne vahA~ para sAdI-sarala bhASA meM, alpa zabdoM meM kucha dera dharma kA upadeza diyaa| phira sabhA meM hI unhoMne hemacandrasUrijI se pUchA : 'kaho... saMgha kA kauna sA kArya hai?' / hemacandrasUrijI ne sabhA ko visarjita kii| kumArapAla ke alAvA sabhI gRhasthoM ko vidA kara ke gurudeva se kahA : __'gurudeva, Apa kRpayA parade ke pIche padhAriye, vahA~ para Apake caraNoM meM kucha nivedana karanA hai|' ___ gurudeva, hemacandrasUrijI aura rAjA kumArapAla tInoM parade ke pIche baitthe| hemacandrasUrijI ne gurudeva se kahA : For Private And Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saccI suvarNasiddhi 139 'gurudeva, isa paramArhat rAjA kumArapAla ne apane deza meM se hiMsA ko khader3a diyA hai| hajAroM jinamaMdira banAkara apUrva puNyopArjana kiyA hai| aba yadi ise 'suvarNasiddhi' prApta ho jAe to duniyA meM eka bhI vyakti ko yaha duHkhI nahIM rahane degA / gurudeva, Apake pAsa 'suvarNasiddhi' hai| maiM jaba choTA thA, somacandra muni thA, taba Apane mere Agraha se lohe ke Tukar3e ko sone kA Tukar3A kara ke batAyA thaa| Apa kumArapAla para anugraha kara ke use vaha 'suvarNasiddhi' pradAna kareM... aisI merI vinatI hai / ' gurudeva devacandrasUrijI ne rAjA ke sAmane dekhA aura kahA : 'rAjan, tere pAsa do-do suvarNasiddhiyA~ to haiM ... phira tIsarI suvarNasiddhi kI tujhe AvazyakatA hI nahIM hai / ' 'prabhu, mere pAsa to eka bhI suvarNasiddhi nahIM hai / ' donoM hAtha jor3akara... Azcaryayukta rAjA bola uThA / 'vatsa, hai tere pAsa do suvrnnsiddhiyaaN|' 'hiMsA kA nivAraNa aura jinamaMdiroM kA sarjana / ' ye do zreSTha suvarNasiddhiyA~ tujhe prApta huI hai|' kumArapAla kA dila gadgad ho uThA gurudeva ke mu~ha se aise AzIrvacana suna kr| unhoMne gurudeva ke caraNoM meM mastaka rakhakara vaMdanA kI / hemacandrasUrijI ne gurudeva se kahA : 'gurudeva, Apake pAsa jo 'suvarNasiddhi' hai... maiM usake bAre meM bAta kara rahA thaa|' 'hemacandra, vaha suvarNasiddhi kumArapAla ke bhAgya meM nahIM hai... na tere bhAgya hai / isalie maiM tujhe yA rAjA ko suvarNasiddhi nahIM dU~gA / bhAgya ke bagaira uttama vastu manuSya ke pAsa Tika nahIM sakatI / ' gurudeva khar3e hue| hemacandrasUri aura kumArapAla bhI khar3e ho gye| 'hemacandra aba se aise binA mahatva ke kAryo ke lie mujhe yahA~ mata bulAnA / merI AtmasAdhanA meM khalala par3atI hai|' gurudeva devacandrasUrijI khaMbhAta kI ora vihAra kara gaye / For Private And Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pA~ca prasaMga 140 24. pA~ca prasaMga gA~va kA nAma thA vttaadraa| kAnA seTha usa gA~va ke bar3e vyApArI the| AcAryadeva hemacandrasUrijI ke paricaya se unake dila meM 'dharma' kA janma huA thaa| kAnA seTha ne hajAroM rupaye kharca karake eka sundara sA jina maMdira bnvaayaa| nayanaramya jinamUrti kA nirmANa krvaayaa| parantu jaba taka mUrti kA aMjanavidhi na ho taba taka maMdirajI meM pratiSThA karavAnA saMbhava nhiiN| pATana meM bahuta bar3A mahotsava thA / gurudeva hemacandrasUrijI aneka pratimAoM kA aMjana karanevAle the| ye samAcAra vaTAdarA meM kAnA seTha ko mile / kAnA seTha bhagavAna kI mUrti ko lekara pATana phuNce| ___ pATana jAkara unhoMne mUrti ko mukhya maMdira meM rakhI... jahA~ aMjana kI vidhi cala rahI thii| kAnA seTha, aMjana ke lie Avazyaka sAmagrI lene ke lie bAjAra meM gaye / idhara rAjA kumArapAla usI samaya maMdira meM praviSTa hue| ___ maMdira ke daravAje para rAjA ke aMgarakSaka tainAta ho gye| itane meM kAnA seTha bAjAra se sAmagrI lekara aaye| rAjA ke aMgarakSakoM ne unheM bhItara jAne se rokA | kAnA seTha ne kahA : 'mujhe maMdira ke aMdara jAne do| mere bhagavAna kI mUrti maMdira meM hai... aura mujhe gurudeva se usakA aMjana karavAnA hai|' 'isa vakta mahArAjA andara haiM... isalie tuma aMdara nahIM jA skte|' 'are bhaiyA, maiM vaTAdarA se AyA hU~... aMjana karane kA muhUrta yadi bIta gayA to merA kArya laTaka jAegA... meharabAnI karake mujhe bhItara jAne do...|' sainikoM ne kahA : 'seTha... samajhate kyoM nahIM? eka bAra kaha diyA ki abhI maMdira meM nahIM jAyA jA sktaa|' seTha ne gir3agir3Ate hue kahA : 'gurudeva mujhe pahacAnate haiM... unakI sevA meM itanA hI nivedana kara do ki vaTAdarA se kAnA zrAvaka AyA hai|' For Private And Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pA~ca prasaMga 141 __ sainikoM ne jarA gusse meM kahA... 'are... abhI aMdara to hama bhI nahIM jA skte| samajhe? kar3A niyama hai yahA~ kaa|' seTha nirAza hokara bole... 'muhUrta calA jAegA... merA kAma nahIM ho skegaa|' sainikoM ne kucha javAba nahIM diyaa| seTha maMdira ke cautare para baiThe rhe| __ muhUrta kA samaya gujara gyaa| mahArAjA kumArapAla maMdira se bAhara aaye| sAtha hI gurudeva bhI raMgamaNDapa meM pdhaare| unhoMne kAnA zrAvaka ko dekhA... 'are... kAnA shraavk| tuma andara kyoM nahIM Aye? bAhara kyoM baiThe rahe?' tumhArI mUrti kA aMjana nahIM karavAnA thA kyA?' kumArapAla vahA~ se ravAnA ho gye| kAnA seTha ne gurudeva ke caraNoM meM vaMdanA karake bharrAyI AvAja meM kahA : 'gurudeva, maiM bar3A abhAgA hU~ | thoDI dera ho gaI aura rAjA ke sainikoM ne mujhe bhItara Ane hI nahIM diyaa| maiMne unheM bahuta samajhAyA para unake kAnoM para jUM taka reMgI nahIM... prabhu... merA kArya adhUrA raha gyaa|' kAnA seTha ro pdd'e| gurudeva ne kAnA seTha ke sira para hAtha rakhate hue kahA : 'kAnA, tuma cintA mata kro| tumhArA kArya hogaa| jarUra hogaa| sainika becAre naukara AdamI / ve to rAjA kI AjJA ke sAmane lAcAra! unheM to AjJA kA pAlana karanA hotA hai|' 'gurudeva... para zubha muhUrta to calA gayA?' 'kAnA, zubha muhUrta calA gayA... para zreSThamuhUrta aba A rahA hai| calo, hama khule AkAza ke nIce cleN|' kAnA kA hAtha pakar3akara gurudeva maMdira ke bAharI prAMgaNa meM pdhaare| gurudeva ne AkAza meM dekhA / unheM jo nakSatra cAhie thA... usakA udaya ho cukA thaa| unhoMne kAnA ke sAmane dekhate hue kahA : ___ 'kAnA, jyotiSi ke diye hue muhUrta meM yadi tumhArI mUrti ko aMjana kiyA hotA to usakA AyuSya kevala tIna sAla kA hotA... para abhI isa vakta jo nakSatra AkAza meM hai... usa meM tumhArI mUrti ko aMjana karane se vaha dIrgha samaya taka rahegI aura usakA prabhAva bhI phailegaa|' For Private And Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 142 pA~ca prasaMga kAnA seTha kA mana mayUra nAca utthaa| unhoMne gurudeva se kahA : 'kRpAlu, Apa para merI pUrNa zraddhA hai... mere lie to ApakA vacana yAnI bhagavAna kA vacana! ApakI AjJA zirodhArya!' gurudeva kAnA seTha kA hAtha pakar3akara use maMdira meM le gye| pujArI ne 'aMjana' kI sArI taiyArI kii| kAnA seTha ne lAI sAmagrI pujArI ko de dii| zreSTha muhUrta meM kAnA seTha dvArA nirmita mUrti kI aMjana vidhi saMpanna huii| kAnA seTha mUrti ko vaTAdarA le gaye aura bar3I dhUmadhAma se maMdirajI meM mUrti kI pratiSThA krvaaii| gurudeva kA bhaviSya kathana sahI siddha huaa| kaI barasoM taka maMdira meM vaha mUrti birAjamAna rahI aura saiMkar3o logoM ne usakA divya prabhAva anubhava kiyaa| 0 0 0 dUsarA prasaMga hai somanAtha pATana kaa| somanAtha pATana meM kumArapAla ne bhavya jinamaMdira banavAyA thaa| usa maMdira meM paramAtmA kI pUjA vagairaha ke lie 'bRhaspati' nAmaka tapasvI brAhmaNa ko niyukta kiyA thaa| bRhaspati vaise to acchI taraha maMdira ko samhAlatA thaa| para eka dina aNahillapura pATana se Aye yAtrikoM ke sAtha usakI tU-tU... maiM-maiM ho gii| galata DhaMga se vaha vAdavivAda para utara AyA / usane jaina dharma kI niMdA kii| brAhmaNa paddhati se maMdira meM bhagavAna kI pUjA kii| usa yAtrika ne yaha bAta pATana jAkara AcArya zrI hemacandrasUrijI ke caraNoM meM nivedita kii| gurudeva ne kumArapAla kA dhyAna banI huI ghaTanA kI ora AkRSTa kiyaa| kumArapAla ne zIghra hI eka rAjapurUSa ko somanAtha pATana bhejakara, bRhaspati ko sevA se nivRtta karake anya pujArI ko niyukta kara diyaa| bRhaspati becArA rAste para A gyaa| use mana hI mana apanI galatI kA ahasAsa hone lgaa| usane pATana se Aye hue usI rAjapuruSa se pUchA : 'aba maiM kyA karU~? kahA~ jAU~? merI galatI to bar3I bhArI hai?' For Private And Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pA~ca prasaMga 143 'are pAgala brAhmaNa! tU sIdhA pATana jA aura hemacandrasUrijI kI sevA kara | unheM prasanna kara | ve prasanna ho jAeMge to tujhe vApasa isa maMdira meM sthAna mila jaaegaa| bRhaspati pATana aayaa| usane upAzraya meM jAkara gurudeva ko praNAma kiyaa| 'gurudeva, maiM Apake caraNoM kI sevA karane ke lie AyA huuN|' bRhaspati tapasvI to thA hii| usane cAra mahIne tapazcaryA kii| gurudeva kI sevA kii| gurudeva use jAna gaye the| rAjA bhI samajha gaye the ki 'yaha brAhmaNa kyoM isa taraha tapa aura sevA kI dhUnI racAkara baiThA hai|' bRhaspati ne jaina dharma ke vidhi-vidhAna sIkha lie | maMdira kI pUrI pUjA vidhi jAna lii| guru ko vaMdanA karane kI rIta sIkha lii| aura paccakkhANa kI vidhi bhI sIkha lii| bAtoM-bAtoM meM cAra mahIne vyatIta ho gye| bRhaspati ne gurudeva ko vidhipUrvaka vaMdanA kara ke kahA : "gurudeva, ApakI kRpA se merA cAra mahIne kA tapa nirvighna pUrNa huA hai| Aja mujhe pAranA karane kA paccakkhANa dIjie evaM AzIrvAda diijie|' gurUdeva ke cehare para saMtuSTi aura prasannatA ke phUla khila utthe| usI vakta mahArAjA kumArapAla bhI upAzraya meM A phuNce| gurudeva ko bRhaspati para prasanna huA dekhakara unhoMne bRhaspati se kahA : __'tapasvI brAhmaNa, tU somanAtha pATana jaa| pahale kI taraha maiM terI vahA~ ke maMdira ke pujArI pada para sthApanA karatA huuN|' bRhaspati prasanna ho utthaa| usakI tapazcaryA phalavatI siddha huI thii| vaha hemacandrasUrijI kA bhakta ho gyaa| somanAtha pATana ke 'kumAra vihAra' nAmaka jinamaMdira meM rahate hue usane barasoM taka paramAtmA jinezvara bhagavAna kI bhaktibhAva pUrvaka pUjA kii| sevA evaM upAsanA kii| 0 0 0 For Private And Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pA~ca prasaMga 144 putra caMgadeva ne dIkSA lii| pati cAcaga zreSThI kA dehAvasAna huaa| pAhinI zrAvikA ne dIkSA le lI thii| mAtA pAhinI sAdhvI apane jJAna-dhyAna meM lIna thii| apane kokhajAe hemacandrasUri kA apUrvajJAna, adbhuta yogasiddhi aura mahAn zAsana prabhAvanA dekhakara mAtA sAdhvI kA hRdaya apUrva prasannatA kA anubhava karatA thaa| AcAryadeva bhI mAtA sAdhvIjI kI pUrI sAra samhAla rakhate the| unake prati bhaktibhAva karate the| sAdhvI pAhinI mRtyu zayyA para soyI huI thii| sAdhvIvRMda unheM antima ArAdhanA karavA rahA thaa| gurudeva ko samAcAra mile| ve pATana meM hI birAjamAna the| avilamba ve mAtA sAdhvIjI ke pAsa phuNce| mA~ ne beTe kI ora dekhaa| beTe ne anahada bhakti se prerita hokara kahA : 'mAtAjI, maiM Apako eka karor3a navakAra kA puNya dAna detA huuN| Apake lie eka karor3a navakAra kA maiM jApa kruuNgaa| Apa anumodanA kreN|' / AcAryadeva ne puNyadAna dekara, svayaM sAdhvI mAtA ko zrI navakAra mahAmaMtra sunAne lge|' sAdhvI pAhinI ne samAdhi mRtyu kA varaNa kiyA / zrAvaka saMgha ne zmazAna yAtrA kI taiyAriyA~ kii| sAdhvIjI ke mRtadeha ko zmazAna meM le jAne ke lie sundara aura kImatI pAlakI banAI gyii| pAlakI eka jagaha para rakhakara zrAvaka samudAya anya taiyAriyoM meM juTa gayA / idhara kucha jainavirodhI logoM ne usa pAlakI ko tor3a ddaalaa| samAcAra pahu~ce hemacandrasUri ke paas| yaha sunakara hemacandrasUri ko kAphI gussA AyA / ve svayaM jahA~ para mRtadeha thA, vahA~ pahu~ca gye| zrAvakoM se kahA : 'aba tumhe tanika bhI Darane kI AvazyakatA nahIM hai| naI pAlakI meM mAtA ke mRtadeha ko birAjamAna karo | maiM yahIM para hU~... dekhatA hU~ kauna AtA hai vighna DAlane ke lie| sAdhvI pAhinI kI bhavya zmazAna yAtrA niklii| pATana ke hajAroM strIpuruSa zmazAna-yAtrA meM zAmila hue| For Private And Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pA~ca prasaMga 145 __ agnisaMskAra ke samaya AcAryadeva svayaM upasthita rhe| una virodhI logoM meM itanI tAkata kahA~ thI ki hemacandrasUrijI ke sAmane khar3e raha sakeM yA koI upadrava kara skeN| mahArAjA kumArapAla pATana meM upasthita nahIM the| ve mAlavA deza kI yAtrA para the| unheM isa durghaTanA kI jAnakArI hone kA savAla hI nahIM thaa| __AcAryadeva kA dila khaTTA ho gayA thaa| unheM kAphI burA lagA thaa| mAtAsAdhvI ke hue ghora apamAna se ve baukhalA uThe the| unhoMne ziSya samudAya ke sAtha mAlavA kI ora vihAra kara diyaa| rAjA kumArapAla ujjaina meM the| AcAryadeva ujjaina phuNce| gurudeva ne mahAmaMtrI udayana ko samAcAra bhijvaaye| acAnaka gurudeva kA Agamana jAnakara udayana maMtrI sakapakA gaye / daur3ate hue gurudeva ke pAse Aye / gurUdeva ko bhAvapUrvaka vaMdanA karake, vinaya se baitthe| ____ mahAmaMtrI ne pUchA : 'gurudeva, ugra vihAra karake itane dUra padhArane kA prayojana?' AcAryadeva ne kahA : 'mujhe tatkAla... avilamba rAjA se milanA hai|' mahAmaMtrI bole : 'maiM abhI isI vakta mahArAja ko samAcAra bhijavAtA huuN|' gurudeva kI mukhamudrA dekhakara mahAmaMtrI ne kisI amaMgala ghaTanA kA anumAna kiyaa| mahArAjA ko samAcAra diye| mahArAjA ne mahAmaMtrI se kahA : 'gurudeva ko AdarapUrvaka rAjamahala meM le Aiye / ' mahAmaMtrI ne gurudeva kI sevA meM rAjA kI vinati peza kii| rAjamahala meM padhArane ke lie sAgraha nimantraNa diyaa| AcAryadeva rAjamahala para pdhaare| rAjA ne svayaM bhAvapUrvaka gurudeva kI agavAnI kii| rAjA ne vinayapUrvaka pUchA : 'gurudeva, Apake pavitra deha meM nirAmayatA to hai nA?' AcAryadeva ne kahA : 'rAjan, jisa rAjA ke rAjya meM sAdhu-sAdhvI ke mRtadeha kI bhI ijjata na For Private And Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pA~ca prasaMga 146 kI jAtI ho... maryAdA nahIM rahatI ho... vaise rAjya meM Azrita rahakara jInA kauna pasanda karegA?' cintA se vyAkula ho uThe rAjA ne pUchA : 'Apa yaha kyA kaha rahe hai gurudeva? mere rAjya meM kisI ne ApakA apamAna kiyA hai? kisI duSTa AdamI ne Apa ko pIr3A pahu~cAyI hai? prabhu... Apa mujhe kahie... maiM usa pApI ko kar3I sajA karU~gA... parantu Apa mujhe chor3akara jAne kI bAta na kreN| merA rAjya chor3akara jAne kA na soceM / ' __ 'rAjan, jisa rAjA ke rAjya meM sAdhvI ke mRtadeha kI maryAdA kA bhI khayAla nahIM kiyA jAtA ho... vaise rAjya meM rahanA hama pasanda nahIM krte| vaise rAjya meM hameM kyoM rahanA cAhie? kyA cAhie hameM? bhikSAvRtti se bhojana karate haiM... jIrNa vastra pahanate haiM... jamIna para leTa jAte haiM... hameM rAjAoM se lenA denA bhI kyA hai?' rAjA ne gadgad svara meM kahA : 'gurudeva, Apako merI AvazyakatA nahIM hai... parantu mujhe Apa kI atyadhika jarUrata hai| paraloka kA puNya-dhana kamAne ke lie maiM Apa ke sAtha mitratA cAhatA hU~| ApakA pavitra sAnidhya cAhatA huuN|' rAjA kI namratA... saralatA... maitrI ne AcAryadeva ke dila ko moma sA mulAyama banA ddaalaa| unhoMne pATana meM huI ghaTanA kA byAna kiyaa| rAjA ko kAphI duHkha huaa| bhaviSya meM aba kabhI aisI durghaTanA nahIM hogI vaisI nizcitatA dii| ___ 'gurudeva... Apa jaba bhI cAheM... mere mahala para padhAra sakate haiM... Apako koI rAjapuruSa yA sainika na to rokeMge, na... koI ttokeNge|' rAjA evaM AcArya mahArAja kI maitrI vizeSarupa se dRr3ha huii| rAjA aksara AcAryadeva ke guNoM kI prazaMsA kiyA karate the| 0 0 0 rAjapurohita Amitra ke mana meM irSyA kI Aga chupI-chupI jala rahI thii| hemacandrasUrijI ke bar3hate jAte mAna-sammAna dekhakara usake peTa meM tela girane lgaa| vaha purohita hemacandrasUrijI ko apamAnita karane kI phikara meM ghUmane lgaa| eka dina bharI rAjasabhA meM rAjA ne hemacandrasUrijI ke brahmacarya guNa kI jI bharakara prazaMsA kii| usa samaya maukA pAkara purohita ne apanI bhar3Asa nikAlI : For Private And Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pA~ca prasaMga 147 ___ 'mahArAjA, vizvAmitra, parAzara jaise RSi-muni ki jo jaMgala meM rahate hue per3a ke patte aura chilake khAte the... ve bhI apsarAoM ke khUbasUrata zarIra ko dekhakara tapa-japa saba bhUla gaye the... sudha-budha gavA~ baiThe the... phira jo sAdhu dUdhadahI-ghI vagairaha khAte haiM... aura gA~va nagara meM logoM ke bIca rahate haiM... ve indriya nigraha kaise kara sakate haiM?' isa bAta kA javAba AcArya mahArAja ne bar3e hI saTIka DhaMga se diyA : 'are purohita! hAthI aura zUkara kA mAMsa khAne vAlA haTTA-kaTTA siMha sAla meM eka bAra hI siMhanI kA saMga karatA hai... jabaki juvAra-bAjarI ke dAne khAne vAle kabUtara rojAnA sukhabhoga karate haiM... isakA kyA kAraNa hai? tanika hameM bhI samajhAiye jraa|' purohita Amitra becArA kyA javAba detA? vaha to kATha ke putale sA cupa ho gyaa| mAre zarama se usakA sira nIcA ho gyaa| 0 0 0 rAjasabhA meM irSyA se jalanevAloM kI kamI nahIM thii| eka rAjapuruSa ne kumArapAla ke kAnoM meM jahara DAlate hue kahA : 'mahArAjA, ye jaina loga sUrya kI pUjA nahIM krte| ye loga sUrya ko mAnate hI nahIM haiM... jabaki sUryabhagavAna to sabhI ke mAnya devatA haiM... dharatI ko dhanadhAnya aura jIvana denevAle haiM...' mahArAjA ne hemacandrasUrijI ke sAmane dekhate hue kahA : 'gurudeva, kyA jaina loga sUryapUjA nahIM karate haiM?' 'rAjan, sUrya to rozanI kA mUla srota hai... hama to sUrya ke parama upAsaka haiM / sUrya ko hRdaya meM rakhate haiM... Apako to zAyada mAlUma hI hogA ki sUrya ke asta ho jAne para hama bhojana kA tyAga kara dete haiM... are / sUryabhagavAna kI gairamaujUdagI meM hama pAnI kI bUMda bhI mu~ha meM nahIM ddaalte|' mahArAjA ne usa irSyAlu ke sAmane dekhate hue kahA : 'kyoM re bevkuuph| hai tere pAsa isa bAta kA javAba? yA phira gurudeva se jalanA hI sIkhA hai?' usa becAre kA to ceharA hI utara gayA | usake pAsa cupa rahane ke alAvA anya cArA hI nahIM thaa| For Private And Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gata janama kI bAta 148 GOAN 25. gata janama kI bAta kI eka dina kumArapAla ne gurudeva se prazna kiyA : 'gurudeva, isa vartamAna samaya meM Apa hI sarvajJa ho | mere praznoM kA samAdhAna mujhe caahie| Apa dene kI mahatI kRpA kreN|' 'pUcho rAjan! mere jJAna prakAza meM tumhAre prazna kA pratyuttara yadi mujhe milegA to maiM avazya uttara duuNgaa| tumhAre mana kA samAdhAna karane kI koziza kruuNgaa|' 'prabho, pUrva janma meM maiM kauna thA? - siddharAja ne mujhe itanA duHkha kyoM diyA?' - Apa evaM mahAmaMtrI udayana kA mere upara itanA pyAra kyoM hai? itanA sneha kisalie? vigata janma ke kisI viziSTa saMbandha ke bagaira isa taraha kI jAnalevA duzmanI yA itanI cAhatabharI mitratA kA honA saMbhava nahIM hai|' AcAryadeva ne kahA : 'kumArapAla, tumhAre praznoM ke uttara pAne ke lie mujhe kisI deva-devI kA sahArA lenA pdd'egaa| unase javAba prApta karake tumheM btaauuNgaa|' gurudeva ko vaMdanA karake kumArapAla apane mahala para gye| gurudeva ne eka sAdhu ke sAtha siddhapura kI ora prayANa kiyaa| siddhapura kI sImA meM sarasvatI nadI ke zAnta nIra bahate the| kinAre para eka ghaTAdAra per3a thaa| usake nIce zuddha jamIna para pramArjana karake muni ne Asana bichaayaa| gurudeva ne Asana para baiThakara maMtrasnAna karake sUrimaMtra kI ArAdhanA prArambha kii| tIna dina taka upavAsa aura ArAdhanA calatI rhii| sevA meM rahe hue muni ne uttara sAdhaka banakara, apramatta rahate hue gurudeva kI sahAyatA kii| ArAdhanA pUrNa huii| tribhuvanasvAminI devI pragaTa huii| usa ne dhyAnalIna gurudeva se pUchA : 'sUrideva, mujhe kyoM yAda kiyA?' AcAryadeva ne kahA : 'he devI, Apake netra divya haiN| Apa bhUtakAla aura bhaviSyakAla kI bAteM For Private And Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gata janama kI bAta 149 jAna sakatI haiN| kRpayA mujhe rAjA kumArapAla ke pUrvajanma aura AgAmI janma kI bAta btaaiye|' devI ne vahA~ gurudeva ko kumArapAla kA pUrvajanma aura AgAmI janma btaayaa| devI adRzya ho gii| gurudeva vApasa pATana lautte| tIna dina ke upavAsa kA pAraNA kiyaa| vizrAma kiyA / svastha hokara apane Asana para birAjamAna hue| kumArapAla ne 'matthaeNa vaMdAmi' kahate hue upAzraya meM praveza kiyaa| gurudeva ko vaMdanA karake ve vinayapUrvaka gurudeva ke caraNoM meM baitthe| gurudeva ne sasmita dharmalAbha kA AzIrvAda dete hue kahA : 'rAjan tumhAre savAloM ke javAba mila gaye haiN| devI tribhuvanasvAminI ne kRpA kI aura tumhAre praznoM ke javAba diye| samIpa meM baiThe hue yazazcandra muni ne kahA : 'mahArAjA, gurudeva ne sarasvatI nadI ke kinAre para baiThakara tIna upavAsa kiye aura sUrimaMtra kI sAdhanA kii| tIna dina aura tIna rAta apramatta hokara eka Asana para baiThakara jApa dhyAna kiyaa|' kumArapAla kA mana mayUra nAca utthaa| ve vibhora hokara bole : 'gurudeva, mere savAloM ke javAba lene ke lie Apane itanI kaThora sAdhanA kii| ApakA yaha akAraNa vAtsalya hI mujhe bhAvavibhora banA DAlatA hai|' kumArapAla kI A~khoM meM harSAzru umar3a aaye| gurudeva ne rAjA ke mastaka para hAtha pherate hue kahA : 'kumArapAla, tere savAla ke sAtha maiM aura mahAmaMtrI udayana bhI to simaTe hue haiN| isalie pratyuttara khojane kI utkaNThA to mere mana meM bhI thI hii| jo uttara mujhe devI se prApta hue... maiM tujhe kahatA huuN|' kumArapAla aura anya munivara svastha hokara, ekAgra banakara baiTha gye| gurudeva ne kathA kA prArambha kiyaa| 'mAlavA aura gujarAta kI sarahada para eka U~cA pahAr3a thaa| usa pahAr3a kI coTI para 'naravIra' nAma kA DAkU apane cunaMde sAthiyoM ke sAtha rahatA thaa| vaise to vaha mevAr3a ke rAjA jayakezI kA putra thaa| para naravIra ke galata kAryoM se For Private And Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gata janama kI bAta 150 duHkhI hokara rAjA ne use deza nikAlA kI sajA de dI thii| usa ne dhIre-dhIre DAkuoM kI TolI bnaaii| khuda usa TolI kA saradAra banA aura phira irdagirda ke gA~voM ko jItakara usane apanA choTA sA sAmrAjya jamA liyaa| eka dina mAlave kA eka dhanavAna saudAgara 'dhanadatta' isI rAste se gujara rahA thaa| usake sAtha Dhera sArI saMpatti saiMkar3oM bailagAr3iyoM meM bharI huI thii| pratyeka gAr3I ke sAtha rakSaka sainikoM ke daste cala rahe the| dhanadatta kA kAphilA jyoM parvata kI ghATiyoM meM praviSTa huA, naravIra ke guptacaroM ne naravIra ko samAcAra pahu~cAe / jaise hI ghATI ke bIcoM-bIca dhanadatta kA kAphilA pahu~cA ki acAnaka naravIra aura usake khUkhAra sAthiyoM ne dhAvA bola diyaa| rakSaka sainikoM ko mAra bhagAkara sArI saMpatti ko hathiyA liyaa| dhanadatta svayaM aMdhere kI oTa meM nau-do-gyAraha ho gyaa| vaha usa ilAke se kAphI dUra jA phuNcaa| eka per3a kI chAyA meM baiThakara socane lgaa| 'isa duSTa luTere ko yadi kaida na kiyA gayA to yaha aneka musAphiroM kI jAna legaa| lUTa macAtA hI rhegaa| maiM kisI rAjA kI sahAyatA lekara isa ke dA~ta khaTTe kara duuN| yaha bhI yAda karegA ki sera ke sira para savA sera hotA hI hai|' dhanadatta jaise paise kamAne meM hoziyAra thA... vaise hI usane yuddha karane kI kalA bhI sIkhI thii| vaha sIdhA gayA mAlave ke rAjA ke paas| rAjA se milakara sArI bAta btaaii| apanI tabAhI kA byAna kiyA aura kahA ki 'yadi Apa mujhe kucha sainika daste deM to maiM kasama khAtA hU~ ki usa DAkU ke pA~va Apake ilAke se ukhAr3a phekuuNgaa|' rAjA bhI naravIra ke AtaMka se parezAna to thA hii| usane dhanadatta kI bAta ko dhyAna se sunA, aura usane apane cune hue sainikoM ke daste dhanadatta ko diye| usakI phataha kI kAmanA kii| sainikoM ko sAtha lekara dhanadatta naravIra ke ilAke ke nikaTa pahu~ca gyaa| usane bar3I cAlAkI se sArI yojanA bnaaii| sainikoM ke sahAre cAroM ora se naravIra ke aDDe ko ghera liyA aura naravIra ko bAhara nikalane ke lie lalakArA | naravIra apane bA~ke sAthiyoM ke sAtha dhanadatta se bhir3a gyaa| bar3I bahAdurI se usane dhanadatta kA sAmanA kiyA para dhanadatta ke pAsa sazastra sainikoM kI anubhavI phauja thii| kucha ghaMToM kI lar3AI ke anta meM dhanadatta aura usakI senA ne naravIra ke tamAma sAthiyoM kA saphAyA kara diyaa| usake aDDe ko tahasanahasa kiyA | naravIra apanI garbhavatI patnI ko lekara vahA~ se bhAga nikalA | naravIra daur3a rahA thA... pIche usakI patnI bhArI kadamoM se cala rahI For Private And Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gata janama kI bAta 151 thii| naravIra to ojhala ho gayA... para naravIra kI patnI ko dhanadatta ne ghera liyaa| talavAra kA prahara karake bar3I krUratA se usane usake peTa ko cIra diyA... usake ajanmA zizu jo garbharUpa meM thA... ko patthara kI caTTAna para paTaka-paTakakara mAra DAlA | naravIra kI havelI ko Aga lagA dii| usane badalA lekara apane Apa ko bahAdura maanaa| naravIra ke aDDe meM se Dhera sArI dhana saMpatti lekara, bailagAr3iyoM meM bharakara vaha vApasa gayA | mAlave ke rAjA ke pAsa jAkara apanI bahAdurI kI prazaMsA karate hue lar3AI kA byAna kiyaa| naravIra kI garbhavatI patnI ko kaise mArA, garbhastha zizu kI kaise hatyA kI, vaha bhI kaha diyA... apanI tAkata kI prazaMsA karate hue| rAjA dayAlu thaa| vaha kA~pa utthaa| siMhAsana para se khar3e hokara rAjA ne dhanadatta se kahA : 'are duSTa vyApArI, tU bhayaMkara nirdaya AdamI hai| terI duzmanI thI naravIra se, aura tune usakI nirdoSa aurata aura abhI jisakA janma bhI nahIM huA thA... vaise garbhastha zizu kI krUratApUrNa hatyA kara dI? bahazIpana kI bhI hada hotI hai| aisA pApa to krUra caMDAla bhI nahIM kregaa| tU yahA~ se isI vakta calA jA apanA kAlA mu~ha lekr| phira kabhI idhara kA rukha bhI mata krnaa|' rAjA ne dhanadatta kA sArA dhana jabta kara liyaa| use dutkAra kara dezanikAlA kI sajA sunaaii| dhanadatta akelA - bhaTakatA huA eka jaMgala meM jA phuNcaa| usake mana meM apane kiye hue ghora pApoM kA tIvra pazcAtApa j'gaa| usane ugra tapazcaryA kii| usakI mRtyu huii| dhanadatta kI AtmA ne hI siddharAja ke rUpa meM janma liyA / garbhastha zizu kI hatyA ke pApa ne use gujarAta kA samrATa hote hue bhI niHsantAna rkhaa| 0 0 0 eka dhyAna se suna rahe rAjA kumArapAla kI utsukatA mukhara ho uThI : 'prabho, phira usa DAkU naravIra kA kyA huA?' 'AcAryadeva ne bAta ko Age bar3hAte hue kahA : vaha naravIra thakA hArA eka per3a ke nIce baiThakara soca meM DUba gyaa| usake dila meM badale kI Aga dhadhaka rahI thii| gusse kA lAvA uphana rahA thaa| para vaha bebasa thA / usa kA eka bhI sAthI jindA nahIM rahA thaa| usakI prANa pyArI patnI aura usakA ajanmA baccA... jisakI kismata meM duniyA ko dekhanA bhI For Private And Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gata janama kI bAta 152 nahIM likhA thA... usase hamezA-hamezA ke lie bichur3a gaye the| naravIra socasocakara pAgala huA jA rahA thaa| usI jaMgala meM se sAdhuoM kA eka samUha gujara rahA thaa| usa munivRMda ke nAyaka the AcArya zrI yshobhdrsuurijii| unhoMne naravIra ko dekhaa| usake cehare ko hI nahIM - usakI AtmA ko bhI dekhaa| unake dila meM dayA ubhrii| naravIra ne AcArya ko dekhA, usake dila meM bhaktibhAva umdd'aa| naravIra ne AcAryamahArAja ke caraNoM meM jhukate hue apanI sArI rAma kahAnI kaha sunaaii| AcAryadeva ne pUre vAtsalya aura sadabhAva ke sAtha usake tapta mana ko sAMtvanA dii| acchA sajjana AdamI banakara jIne kI preraNA dii| naravIra ko AcAryadeva kA upadeza asara kara gyaa| use AcAryadeva acche lge| una kI bAteM acchI lagane lgii| AcAryadeva ke munivRMda ke sAtha kucha sadgRhasthoM kA samUha bhI thaa| unake pAsa bhojana kI sAmagrI thii| __ naravIra ko bhara peTa khAnA khilAyA gayA / gurudeva ne use 'ekazilA' nagarI meM jAne kA nirdeza diyaa| naravIra ekazilA kI ora claa| AcAryadeva unake gaMtavya kI ora cala diye| naravIra ekazilA nagarI meM phuNcaa| vaha ghUmate-ghUmate Ar3hara seTha kI havelI para jA pahu~cA | ADhara seTha ke ghara para to vaise bhI sadAvrata calatA thaa| bhUkhe-pyAse logoM ke lie vaha Azraya sthAna thaa| seTha ne naravIra ko dekhaa| unhoMne naravIra se khAne ke lie khaa| naravIra ne kahA : 'seTha, mujhe kucha kAma batAiye, kAma kruuNgaa| bAda meM khAnA luuNgaa| mujhe mehanata kI roTI caahie| muphta kI miThAI bhI nahIM lU~gA maiM / ' seTha ne usakI kulInatA ko parakha liyaa| use apane ghara meM hI rakha liyaa| naravIra ghara ke sabhI kArya karatA hai... aura eka sajjana AdamI kI taraha jindagI basara karatA hai| itane meM kucha dinoM bAda AcAryazrI yazobhadrasUrijI vihAra karate hue ekazilA nagarI meM padhAre | naravIra ne unheM dekhaa| vaha AcAryadeva ke pairoM meM gira gyaa| AcAryadeva ne atyanta vAtsalya bhAva se usa ke sira para hAtha rkhaa| naravIra ne pUchA : 'prabho! Apa yahA~ para kahA~ ThahareMge? maiM roz2AnA ApakI sevA meM aauuNgaa|' For Private And Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gata janama kI bAta 153 AcAryadeva ne apane rukane kI jagaha kA nirdeza diyaa| naravIra pratidina AcAryadeva ke pAsa jAne lgaa| 'eka dina ADhara seTha ne naravIra se pUchA : 'naravIra, kucha dinoM se maiM dekha rahA hU~... tU bAhara jAtA hai... dera taka bAhara rahatA hai... kahA~ jAtA hai, bhAI?' 'mere upakArI seTha! maiM pratidina mere upakAraka gurudeva AcArya zrI yazobhadra sUrijI ke pAsa jAtA hU~... unake caraNoM meM baiThakara unake amRta jaise madhura vacanoM ko sunanA mujhe bar3A acchA lagatA hai|' ___ ADhara seTha ko bar3I khuzI huii| unhoMne naravIra se kahA : 'maiM bhI tere sAtha tere guru ke darzana karane ke lie aauuNgaa|' Ar3hara seTha aura naravIra donoM gurudeva ke pAsa gaye / AcArya zrI kI vANI sunakara Ar3hara seTha bhAva-vibhora ho utthe| phira to pratidina kA yaha kAryakrama ho gyaa| Ar3hara zreSThI ne bAraha vratamaya gRhastha dharma aMgIkAra kiyaa| Ar3hara zreSThI ne eka bhavya AlIzAna jinamaMdira kA nirmANa kiyA / yazobhadrasUrijI ke pAvana kara kamaloM dvArA bhagavAna mahAvIrasvAmI kI sundara nayanaramya pratimA pratiSThApita kii| bhavya utsava rcaayaa| AcAryadevazrI ko vihAra kara ke anyatra jAnA thA para Ar3hara seTha ke ati Agraha se unhoMne ekazilA nagarI meM hI cAturmAsa bitAne kA nirNaya kiyaa| cAturmAsa meM jaise jorazora se bAriza barasatI hai... vaise AcArya bhagavaMta kI upadeza vANI barasane lgii| ADhara seTha kA dila nAca uThatA hai| naravIra kA mana balliyoM uchalatA hai| seTha aura naukara donoM sAtha hI roz2AnA paramAtmA kA pUjana karate haiN| seTha aura naukara roz2AnA gurudeva kA upadeza sunate haiN| paryuSaNa mahAparva kA Agamana huaa| seTha ke sAtha naravIra roz2AnA maMdira jAtA hai| seTha apane ghara se lAI huI pUjana sAmagrI se pUjA karate haiN| eka dina naravIra kA mana huA... apanI kamAI ke paisoM se prabhu kI pUjA karane kA / usa ke pAsa pA~ca kaur3iyA~ thii| For Private And Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gata janama kI bAta 154 usase usane mAlina se phUla kharIde, aura bhAvapUrvaka paramAtmA kI puSpapUjA kii| bhakti kA ullAsa uchalane lgaa| saMvatsarI ke dina seTha-seThAnI aura ghara ke sabhI vyaktiyoM ne upavAsa kiye| naravIra ne bhI upavAsa kiyA / pAraNe ke dina munirAja ko bhikSA dene ke pazcAt seTha ke sAtha naravIra ne pAraNA kiyaa| ghara ke sabhI loga naravIra ko apanA sAdharmika bandhu mAnate haiM, pAraNe ke prasaMga para use sAgraha khilAte haiM, pAraNA karavAte haiN| usI dina zAma ko acAnaka naravIra ke peTa meM pIr3A uThatI hai... darda gaharAtA jAtA hai... usa vakta ADhara seTha aura usakA pUrA parivAra naravIra ke samIpa baiThakara use antima ArAdhanA karavAte haiM, navakAra maMtra sunAte haiN| naravIra samatAbhAva meM mRtyu kA varaNa karatA hai | marakara vaha rAjA tribhuvanapAla kA choTA putra kumArapAla hotA hai|' apane gata janma kI dAstAna suna kara rAjA kumArapAla stabdha ho utthe| ve pUchate haiM : 'gurudeva, Ar3hara seTha kA kyA huA?' 'gurudeva ne kahA : ADhara seTha kI bhI mRtyu hotI hai... aura unakI AtmA manuSya kA jIvana pAtI hai, aura ve hI haiM apane udayana mahAmaMtrI / ' __'rAjan, aba samajha meM AyA na ki udayana maMtrI ko tumhAre Upara itanA pyAra kyoM hai? usakA kAraNa mila gayA na ?' 'bhagavAn! mere una parama upakArI yazobhadrasUrIjI kA kyA huA?' 've bhI kAladharma (mRtyu) pAkara manuSya ke rupa meM avatarita hue haiM... aura yahA~ para tumhAre sAmane baiThe hue haiN|' ___ 'oh! Apa hI mere gurudeva!' kumArapAla kI A~kheM harSa se nAca utthii| vaha khar3A ho gyaa| AcAryadeva ke utsaMga meM usane apanA sira rakha diyaa| AcAryadeva bar3e vAtsalyabhAva se usake sira para AzISa barasAte rhe| usakA mastaka sahalAte rhe| 'rAjan, aba tumheM sukha-duHkha ke kArya kAraNa bhAva samajhAtA huuN| sunie|' - usa dhanadatta ne zizu hatyA kI isalie rAjA siddharAja ke bhava meM use For Private And Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gata janama kI bAta 155 saMtAnaprApti nahIM huii| dhanadatta ko tumhAre prati vaira kA anubandha thA, badale kI bhAvanA thI, isalie isa janma meM bhI tumhAre prati vaha duzmanI rakhatA rhaa| -- gata janma meM merA aura Ar3hara seTha kA tumhAre prati kAphI vAtsalya bhAva thA, isalie isa janma meM bhI hamArA hRdaya tumhAre prati vAtsalya se bharA hai| ___- tumane pUrvajanma meM pA~ca kaur3I ke aThAraha phUloM se paramAtmA kI bhAvabhakti pUrvaka pUjA kI thI, isalie isa janma meM tumheM aThAraha ilAkoM kA rAjya prApta huaa| ___ - pUrvajanma meM tumane kAphI lUTa-khasoTa kI thI isalie isa janma meM tumheM siddharAja ke bhaya se dara-dara bhaTakanA par3A aura kaSToM ko sahanA pdd'aa| yaha tumhArA pUrva janma, jaisA mujhe tribhuvanasvAminI devI ne mujha se kahA, vaisA maiMne tumheM batAyA hai| yadi mere kathana meM tumheM jarA bhI saMdeha yA kautUhala ho to kisI bhI rAjapuruSa ko ekazilA nagarI meM bhejakara talAza karavA lo| Ar3hara seTha ke lar3akoM ke ghara meM 'sthirA' nAma kI eka vayovRddhA naukarAnI abhI bhI jindA hai, use isa bAre meM pUchane para vaha saba kucha batA skegii|' kumArapAla ne kahA : 'gurudeva, Apa to svayaM sarvajJa jaise sUrideva ho| isa kaliyuga meM sarvajJa kI bhA~ti bhUtakAla aura bhaviSyakAla kI bAteM kahanevAlA Apake alAvA dUsarA hai kauna? devI kI vANI kabhI jhUThI ho nahIM sakatI, phira bhI kevala utsukatA se... kautUhala se mere guptacaroM ko 'ekazilA' nagarI meM bhejakara usa vRddhA dAsI kI talAza karavAU~ to?' 'bar3I khuzI ke saath|' gurudeva ne khaa| guptacara pahu~ce ekazilA nagarI meN| Ar3hara seTha ke lar3akoM se mile / sthirA dAsI se mile| use sArI bAteM puuchii| Ar3hara seTha ke dvArA nirmita jinamaMdira ko dekhaa| guptacaroM ne lauTakara rAjA kumArapAla se nivedana kiyA : 'gurudeva ne jaisA kahA hai... vaisA hI hamane vahA~ para saba dekhA aura vaisI hI jAnakArI milii|' rAjA kumArapAla ne bharI rAjasabhA ke bIca gurudeva ko 'kalikAla sarvajJa' kI padavI se vibhUSita kiyA / For Private And Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUrideva kA svargavAsa 156 26. sUrideva kA svargavAsa kumArapAla ne AcAryadeva se pUchA : 'prabhu, merI mukti kaba hogI?' AcAryadeva ne kahA : 'rAjan, isa janma kA AyuSya pUrA karake, mRtyu ke pazcAt tuma deva bnoge| mahAsamRddhivAna deva kA bhava tumheM milegaa| vipula sukhabhoga ke bIca tumhArA mana Asakti meM DUbegA nahIM... tuma anAsakta bane rhoge| - pRthvI para ke zAzvat tIrthoM kI yAtrA karoge | - naMdIzvara dIpa vagairaha tIrthoM meM bhavya bhakti mahotsava kroge| - mahAvideha kSetra meM jAkara tIrthaMkaroM kI amRtamayI dezanA sunoge| - zreSTha rUpavatI deviyoM ke sAtha naMdanavana meM yatheccha mauja-majA kroge| - rAjan, 'devabhava kA AyuSya pUrA hogaa| tuma isI bharata kSetra meM janma loge| - bhaddilapura nagara meM rAjA zatAnaMda kI rAnI dhAriNI kI kukSi meM putra rUpa meM janma loge| tumhArA nAma 'zatabala' rakhA jaaegaa| - zatabala bacapana se hI sArI kalAoM meM niSNAta hogaa| - bRhaspati-sA vaha vidvAna hogaa| - yuvAvasthA meM vaha rAjA banegA aura apane samagra rAjya meM ahiMsA dharma kA pracAra-prasAra kregaa| - apane adbhuta parAkrama se vaha aneka rAjyoM ko jIta legaa| - usa arase meM isa bharata kSetra meM AnevAlI caubIzI ke prathama tIrthakara zrI padmanAbha svAmI vicaraNa karate hoNge| eka dina ve vicaraNa karate hue bhaddilapura meM pdhaareNge| rAjA zatabala ko samAcAra milate hI ve tIrthaMkara ko vaMdanA karane ke lie jaaeNge| 'prabhu kI amRtamayI vANI sunakara zatabala rAjA virakta ho uTheMge, anAsakta bneNge| tIrthaMkara ke zrI caraNoM meM dIkSA grahaNa kreNge| sAdhu jIvana svIkAra kreNge| __- ve tIrthaMkara ke gyArahaveM gaNadhara baneMge | kaThora tapazcaryA kara ke vItarAgasarvajJa bneNge| For Private And Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 157 sUrideva kA svargavAsa - kramazaH AyuSya pUrNa kara ke ve mukta ho jaaeNge| arthAt rAjan! tumhArI mukti tIsare bhava meM hogii| 'maiM tIsare bhava meM mukti ko prApta karU~gA', yaha bAta sunakara rAjA ko anahada Ananda huaa| usakA harSollAsa niravadhi hokara uchala rahA thaa| gurudeva ke caraNoM meM punaH-punaH vaMdanA karake ve rAjamahala para gye| rAta kI belA thii| nIrava zAnti se vAtAvaraNa soyA huA thaa| Aja kumArapAla ne gurudeva ke caraNoM meM hI rAta bitAne kA nizcaya kiyA thaa| kumArapAla ne gurudeva se kahA : 'prabho, aba maiM vRddha ho gayA huuN| mujhe lagatA hai...ki aba maiM jyAdA nahIM jiuuNgaa| gurudeva mere pAsa saba kucha hai... eka putra ke alaavaa| isalie svAbhAvika hI mujhe cintA banI rahatI hai ki mere pazcAta uttarAdhikArI kauna hogA? yadi Apa kucha nirNayAtmaka sUcana kareM to use rAjya sauMpa kara... maiM jindagI ke antima dinoM samatA rasa meM nimagna rahU~| Apake zrI caraNoM meM baiThakara zeSa jIvana pUrNa karU~... yahI merI hArdika icchA hai|' najadIka meM hI bAlacandra muni soye hue the| ve svabhAva se kucha tikar3amabAja aura idhara kA udhara karanevAle the| sone kA DhoMga karate hue ve rAjA-gurudeva kA vArtAlApa dhyAna se sunane lge| rAjA ke uttarAdhikArI kA mAmalA sunakara ve caukanne hokara vArtAlApa kA eka-eka zabda sunane lge| gurudeva ne pUchA : 'rAjan, tumhArI bhAvanA uttama hai| zeSa jIvana zAnti-samatA se gujArane kI aura rAjya uttarAdhikArI ko sauMpa dene kI bAta mujhe bhI acchI lgii| parantu kyA tumane kabhI socA hai ki tumhArA rAjya samhAla sake vaisA puruSa tumhAre AsapAsa hai kauna?' rAjA ne kahA : 'eka hai, merA bhatIjA ajayapAla aura dUsarA hai merA bhAnajA pratApamalla!' gurudeva una donoM kumAroM ko jAnate the| kucha pala socakara unhoMne kahA : 'rAjan, ajayapAla ke vicAra acche nahIM haiN| use dharma jarA bhI pasanda nahIM hai| dharmasthAna use acche nahIM lagate haiN|' yadi use rAjya sattA milegI to vaha unmatta banegA aura pahalA kAma vaha dharmasthAnoM ko dhvasta karane kA karegA! For Private And Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUrideva kA svargavAsa 158 maMdiroM ko todd'egaa| sAdhupuruSoM kI avahelanA karegA...isalie ajayapAla to rAjA banane ke lie ayogya hai| use rAjA nahI banAyA jA sakatA! hAlA~ki pratApamalla bhI dharmAtmA nahIM hai... para vaha dharma kA vidveSI yA virodhI nahIM hai| rAjA hone ke anya guNa bhI usa meM dikhAI dete haiN|' rAjA ne kahA : 'jaisI ApakI AjJA hai, vaisA hI maiM kruuNgaa|' rAta upAzraya meM bitAkara sabere rAjA rAjamahala meM gye| unakA mana kAphI halakA ho cukA thaa| bAlacandra muni ke mana meM gurudeva hemacandrasUri ke prati na to bhakti thI... na zraddhA thI... parantu ghora dveSa thaa| unakI mahatvAkAMkSAe~ jabaradasta thiiN| bAlacandra muni kI dostI ajayapAla ke sAtha thii| ve use sIr3hI banAkara Upara uThanA cAhate the, prasiddha honA cAhate the| rAta meM gurudeva ne kumArapAla ke sAmane ajayapAla ke bAre meM burI bAteM kahIM, isase bAlacandra muni ko gurudeva para bar3A gussA aayaa| __ sabere-sabere... bAlacandra muni ajayapAla ke mahala para pahu~ca gye| rAta kI sArI bAta use ora jyAdA mircamasAlA DAlakara kaha dii| ajayapAla ne kahA 'munirAja, acchA kiyA... tumane rAta ke ekAnta meM sArI bAta suna lii| tuma to mere parama mitra ho| jaba maiM rAjA banU~gA taba tumheM mere gurupada para sthApita kruuNgaa| jaise vartamAna meM hemacandrasUri kumArapAla ke gurupada para haiM vaise hii|' __pATana ke rAjaparivAra meM SaDayaMtroM kA bananA bigar3anA cAlU ho gyaa| khaTapaTe prArambha ho gyiiN| mahArAjA kA mana ina saba bAtoM se kAphI vyathita rahane lgaa| para unake mana meM jo dharmacintana cala rahA thA... usa dharmacintana ke prabhAva se ve svastha raha sakate the| vaise bhI kumArapAla kI umra 80 barasa kI ho cukI thii| unake mana meM cintA thI gujarAta ke abhinava unnata saMskAroM ke rakSaNa kii| vaise hI unheM apane paraloka kI bhI cintA thii| ___ hemacandrasUri ke paTTa ziSya the rAmacandrasUri | rAmacandrasUri apane gurudeva kI vicAra paramparA aura unakI icchA ko bhalibhA~ti samajhanevAle evaM usakA saMvardhana karane vAle the| ve niDara evaM svAtaMtryapriya the| unameM tejasvI pratibhA aura prakANDa vidvattA kA samanvaya thaa| For Private And Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 159 sUrideva kA svargavAsa AcAryadeva zrIhemacandrasUrijI ne rAmacandrasUri ko vidhivat apanA anugAmI niyukta kiyaa| cUMki unakI svayaM kI umra 84 sAla kI ho cukI thii| unheM apanA mRtyu nikaTa ke bhaviSya meM hI dikhatA thaa| rAmacandrasUri ko uttarAdhikArI banAyA gayA, yaha bAta bAlacandra muni ko tanika bhI suhAI nhiiN| gaMdI rAjanIti kI harakateM cAlU ho gii| dharma-sAhitya aura saMskAra ke mUlya gauNa ho gye| khaTapaTa aura sattA ke jahara ne dhArmika sthAnoM para apanA kabjA jamA liyaa| __ AcArya zrIhemacandrasUrijI jaise jJAnayogI the vaise hI ve custa kriyAyogI bhI the| unhoMne apane jIvana meM jJAnakriyA kA samanvaya kiyA thaa| ve aksara chaThThaaThThama (do upavAsa-tIna upavAsa) kA tapa karate rahate the| __ mRtyu kA samaya najadIka jAnakara unhoMne tamAma sAdhuoM ko apane pAsa bulaayaa| rAjA kumArapAla bhI A phuNce| pUrA jaina saMgha ekatra ho gyaa| - AcAryadeva ne sabhI ke sAtha kSamApanA kii| - sabhI ko dharma kA upadeza diyaa| - mahArAja kumArapAla ne khar3e hokara gurudeva ke caraNoM meM vaMdanA kI aura gadgad svara se kahA : 'prabho, zreSTha antaHpura, samRddha rAjya aura anumapa duniyAvI sukha to janamajanama meM mila sakate haiM, para Apa jaise sadaguru kA milanA bar3A muzkila hai, durlabha hai| Apane mujhe kevala dharma hI nahIM diyA hai, apitu mujhe jIvana bhI diyA hai| Apane merA kalyANa hI kalyANa kiyA hai| Apane mere Upara ananta upakAra kiye haiM... prabho! una saba upakAroM kA badalA maiM kisa taraha cukA pAU~gA? isa agAdha mohasAgara meM DUbate hue mujhe Apake alAvA dUsarA kauna bacAegA? gurudeva, maiMne Apake caraNoM kI ArAdhanA kI hai... upAsanA kI hai| usa ArAdhanA kA yadi kucha phala mujhe milanA ho to basa janmojanma taka Apa hI ke zrI caraNoM kA sAnidhya mile| Apa hI mere gurudeva bneN|' kumArapAla choTe bacce kI bhA~ti bilakha pdd'e| gurudeva kI A~kheM bhI sajala ho utthiiN| unhoMne kahA : 'rAjana! dhIraja rakhiye, merI mRtyu ke pazcAta tumhArI mRtyu dUra nahIM hai| mRtyu ke samaya sabhI jIvAtmAoM ke sAtha kSamApanA krnaa| aura merI taraha anazana le lenaa| For Private And Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 160 sUrideva kA svargavAsa - gurudeva ne anazana kiyA / khAnA-pInA banda kara diyaa| - A~kheM mUMdakara padmAsanastha banakara paramAtmA ke dhyAna meM nimagna ho gye| - yuvA varga ke nRtya banda ho gye| - zrAvaka-zrAvikAoM ke rAsa thama gaye / - gAyakoM ke gIta-saMgIta banda ho gye| - birudAvaliyoM ke gAyaka mauna ho gye| - sarvatra khAmozI... nIrava cuppI chA gyii| - AcAryadeva utkRSTa dharmadhyAna meM lIna ho gye| aura unhoMne apane prANoM kA tyAga kiyaa| gurudeva kA svargavAsa huaa| - kumArapAla behoza hokara jamIna para Dhera ho gye| - jaba ve hoza meM Aye... unake karuNa rudana ne samagra pATana ko rulA diyA / rAjA roye... prajA royI... sAdhu-saMnyAsI roye... bhogI aura saMsArI roye| saMgha ne kImatI zibikA-pAlakI taiyAra krvaayii| __ zrAvakoM ne gurudeva ke zarIra ko nhlaayaa| caMdana kA lepa kiyaa| zveta vastroM meM zarIra ko lapeTA aura zibikA meM birAjita kiyaa| pATana ke rAjamArga para se zmazAna yAtrA gujrii| hajAroM... lAkhoM... strIpuruSa zmazAna yAtrA meM judd'e|| - sUrya bhI phIkA ho gyaa| - dizAoM meM zUnyAvakAza chA gayA / - caMdana kI lakar3iyoM se banI citA para sUrIzvarajI kA pArthiva deha rakhA gyaa| mahArAjA kumArapAla ne citA meM agni pradIpta kiyaa| AcArya rAmacandrasUrijI ne A~sU bahAte hue gadgad svara meM kahA : 'Aja jJAna kA sAgara sUkha gayA / jJAnasatra banda ho gyaa| pRthvI ajJAna ke aMdhakAra meM DUba jaaegii| mithyAtva ke viSavRkSa pnpeNge| prabho... Apake binA hama anAtha ho gye| guruviraha kI vedanA ne sabhI ko AkraMda se Alor3ita kara diyaa| For Private And Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AcArya zrI kailAsasAgarasUri jnyaanmNdir| kobA tIrtha Acharya Sri Kailasasagarsuri Gyanmandir Sri Mahavir Jain Aradhana Kendra, Koba Tirth, Gandhinagar-382 007 (Guj.) INDIA Website : www.kobatirth.org E-mail: gyanmandir@kobatirth.org ISBN: 978-81-89177-10-2 For Private And Personal Use Only