Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ AMsokSaH 1. ON . CPATANOTHA VERSEARTERS ANTETVETICORNESS % LATES AAAAAAAC, : - : SAJAN . . zrI.: : . NHAITANY..' PM jIvavicAra prakaraNa - " - ' . - - mUla, zabdArtha ane jAvArtha eeminine HEALTERNA . eANHT) S sAthe.. . : zrAvRtti ThimI WATSARI pAvI prasi karanAra 3 zrAvaka bhImasiMha mANekA pustaka prasiddha karanAra tathA vecanAraH ... mAMDavI, zAkagaddI, muMvara nirNayasAgara gapakhAnAmAM upAvI prasiddha karI. vIra saMvat 2445, vikrama saMvat 1975, sane 1919. AS D 7 SurenESAAMANAOMIRATES FESTE18URATIMERIES S AANEMASTERSna S HORITERSiVAMPARAN 95uMENTS PANCE HIKETARIA - - AM.IN THA ma R KANISHNNYC tA ENERARMILINNILIORAILERMANELUABISHNUm
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrI gautaMsAya namaH // SUB // atha zrI jIvavicAra prakaraNa prAraMbhaH // thama graMthakarttA zrIzAMti sUri zrayamA maMgalAcaraNa karatAM prayojanAdikanuM sUcana kare : // AryAvRttaM // juvaNa paIvaM vIraM, namikaNa nAmi pravudabodavaM // jIvasarUvaM kiMcivi, jada jayiM putrasUrIhiM // 1 // gAthA 1 lInA bUTA zabdanA artha. areji - bodha thavA arthe. jIvasarUvaM = jIvanuM svarUpa. kiMcivi-lezamAtra. bhuvaNa - bhuvana (traNa ). pacaM = pradIpa ( samAna ) - cIraM = mahAvIrasvAmIne. namikA - namaskAra karIne. jAmi= kahuM nuM. jaha-jema, jevI rIte. nayiM kathaM ve. putra = pUrvanA. ajJAnI | sUrI hiM- sUrie. artha :- ( va ke0 ) traNa. bhuvana, eTale caturdazarajjvAtmaka je loka, tene viSe ( paIvaM ke0 ) pradIpa ha - ( tattvavicArane viSe )
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 samAnAne sakala pApane dUra karanArA evA (vIraM hu ) zrI mahAvIrakhAmIne (naviNa ke0 ) namaskAra karIne ( jaha ke0 ) jesa ( puchasUrIhiM ke0 sudharmasvAmyAdika pUrvasUrie ( naNiyaM ke0 ) potAnAmamAM pragaTa karyube tema huMpaNa (anuvohavaM ke0 ) tattvavicArane viSe jJAnI jIvone vodha thavAne arthe (kiMciva ke0 ) lezamAtra ( jIvasarUvaM ke0 ) jIvanuM svarUpa ( jaNAmi ke0 ) kahuM huM // 1 // have jIvana da kahI batAve be:jIvA muttA saMsA, - riNo a tasa yAvarA saMsArI // puDhavi jaba javaNa vAU, vaNassaI yAvarA necyA // 2 // gAthA 1 jInA bUTA zabdanA artha. puDhaca pRthvI kAya. jIvA jIva. muttA mukti pAmelA, mukta. saMsAriNo = saMsArI jIvo. a-tathA tasa = trasa ( hAle cAle te ). thAvarA - sthAvara ( sthira rahe sArI = saMsArI. | te). jalA kAya. jala - tela kAya. vAU = vAyukAya. vasaI - vanaspatikAya. netrA - jANavA.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthaH-(jIvA ke) jIva te eka muktinA tathA vIjA saMsArI, e ve prakAranA be. teuMmAMnA (muttA ke ) jeI sakala karmarUpa paTalono kSaya karIne muktipadane pAlyA ne te sika jIvo kahevAya ne; (a ke) tathA (saMsAriNo ke0) jemA saMmRtine pamAya te saMsAra kahevAya De, evA saMsAranI narakAdi cAra gatimAMje bramaNa kare nete saMsArI jIvo kahevAya . te (saMsArI ke ) saMsArI jIvanA eka (tasa ke ) trasa ( ke) valI vIjA ( thAvarA ke0 ) sthAvara, e ve prakAra je; tejemAMnA sthAvara jIvonA pAMca prakAra nete A prasANeHeka (puDhavi ke) pRthvIkAya, bIjA (jala ke0) pANI te apkAya, trIjA (jalaNa ke0) jvalana te agni-. kAya, cothA (vAja ke0) vAyukAya, pAMcamA (vaNassAI ke0) vanaspatikAya, evI rIte e (thAvarA keya) sthAvara jIvo pAMca prakAranA (neyA ke0)jANavA // 2 // have e sthAvara jIvonA nedamAM anukrame prApta zrayelA pRthvIkAya jIvonA veda kahe :- . phaliha maNi zyaNa vihuma, hiMgula hari
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) yAla maNasila rasiMdA // kaNagAi dhAja seDhI, banni a araNeTTaya palevA // 3 // appaya tUrI jasaM, maTTI pAhANa jADa hogaa| sovIraMjaNa lUpA,-i puDhavileAi shcaaii||4|| gAthA 3 jInA bUTA zabdanA artha.. phaliha-sphaTika ratna. kaNagAz kanakAdi (sonuM maNi-caMjakAMtAdika maNi. vigere). rayaNa-rata. dhAu-dhAtu. viduma-paravAlAM. seDhI khamI mATI, cAka. vani-lAla raMganI mATI, hiMgula-hiMgalo. haramajI. hariyAla-hamatAla. araNeTTaya-pASANanA kaTakAnI maNasila-maNasila. sAthe malelI dholI mATI. rasiMdA-pAro. palevA-eka jAtino pASANa. gAthA 4 thInA bUTA zavdanA artha. ajaya-avarakha (pAMca varNano): gaNegA aneka. tUrI eka jAtinI mATI. jasaM-khAro. lUNA-siMdhava vigere. mahI-mATI. puDhavi-pRthvIkAya. pAhANa-pASANa, pavara. jeAi-jedo. nA-jAti. zciAI-ityAdi.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ya) I 1 artha :- ( phaliha ke0 ) sphaTika prasiddha be, ('maNi ke0 ) sapi te caMdrakAMtAdika athavA je samudramAM utpanna yAya ve te, tathA ( rayaNa ke0 ) ratna te vajra karketanAdika athavA je khANamAM utpanna yAya be te, viduma ke0 ) paravAlAM athavA vidruma, (hiMgula ke0 ) hiMgalo, (hariyAla ke0 ) harutAla, (masila ke0 ) masila, (rasiMdA ke0 ) pAro athavA raseMdra, ( kaNagAi dhAu ke0 ) kanakAdi dhAtu sAta be:- sonuM, rUpuM, trAM, kathIra, jasta, sIsuM tathA loDhuM; e agnisaMyonA nAve pRthvI kAya be ne agnisaMyoge tejakAya ve, (seDhI ke0 ) khamI mATI athavA cAka kahevAya be te, (vanni ke0 ) haramajI athavA lAla raMganI mATI thAya de te, ( arohaya ke0 ) pASANanA kaTakAnI sAthe malelI dholI mATI thAya be te tathA ( palevA ke0 ) e eka jAtino pASANa be // 3 // ( ayaM ke0 ) pAMca varNano abarakha, te sonI lokone sonuM tapAvavAnA upayogamAM Ave thavA vaidya loko enI jasma vigere karIne auSadhiyAM vAparAne kAme lagADe be, ( tUrI ke0 ) eka jAtinI mATI be, te kApamane pAza devAnA kAmasAM - f
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ave , (asaM ke0 ) e paNa eka jAtilI mATIja be, paNa dAra cUmimAM utpanna thavAzrI dAra athavA khAro e nAme ulakhAya ke. evI rIte (mahI ke) mATI ane (pAhANa ke) pASANa, e ve padArthonI kAlI, nIlI, rAtI, pIlI ane dholI evI (jAiuNegA ke) aneka jAti be te vadhI levI tathA (sovIraMjaNa keN) e suramo eve nAme ulakhAya 2 te AMkhamAM aMjAya be. (khUNA ke ) siMdhava, sAjI, bimalavaNa, kAcalavaNa tathA sasukhalavaNa, (zcAI ke) ityAdi, (puDhavileyAz kepa)pRthivIkAya saMsArI jIvonA neda kahevAya // 4 // have vAdara apkAya jIvonuM varNana kare :jomaMtarikamudagaM, usA hila karaga haritaNU sadiA // hu~ti ghaNodadimAI, A NegA ya Ajassa // 5 // gAthA 5 sInA bUTA zabdanA artha. ' * jomaM jUminuM. hima-hima, barapha. . / aMtarika-AkAzana. karaga-karA. : udagaH pANI. haritaNU-ghAsa pramukha lIlI va. usA-usanuM pANI, kAkala. naspatinA agra nAga uparanAM pANInAM viMDa
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ (t mahilA = varasAdanI pharaphara, | netrA -nedo.. dhumarInuM pANI. gA=aneka. ussA kAyanA. * iMti =thAya te. ghaNoda himAI - ghanodadhizrAdi. artha :- ( nomaM ke0 ) kUpAdinuM pRthvImAM raheluM tathA ziropAnIya, evadhuM bhUmijala kaddevAya be, (aMtarikamudagaM ke0 ) sarovarAdikane viSe je meghanuM pANI jarAya ne te aMtarikSa udaka kahevAya be, (jaisA ke0 ) usanuM pANI e tuSAra athavA kAkala paNa kadevAya be, ( hisa ke0 ) hisa paDyAthI je baMdhAra jAya be te pANI, ( karaga ke0 ) varSAtumAM megha patAM vAyunA yoge pANI vaMdhAi kaThina thaine dholA pApApanA kaTakA jevA pRthvI upara paDe be te karA athavA karaka kahevAya be, ( harita ke0 ) ugelA ghAsa pramukha vanaspatinA mora athavA mAtra pramukhanAM pAMdagAMne beMDe je pANInAM biMdu thAya be te haritanu kavAya ve, ( mahiyA ke0 ) AkAzane viSe koi samaye vAdala yaha Ave be tenA yoge ati sUkSma jINI jINI pANInI bUMdo paDe be te mahikA athavA dhumarInuM pANI kahevAya be, evI rIte (ussa
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ raNa hu ) akAyanA (ghaNoda hisAI ke0 ) jene AdhAre pRthvI rahI ve te ghaNodadhi yadi daine vIjA paNa ( yA rogA ke0 ) aneka nedo (huMti ke0 ) thAya d. e akAya jIvonA neda kahyA // 5 // 1 have te kAya jIvonA neda kahe be:iMgAla jAla sumsura, ukkAsaNi kaNaga vikumAIcyA || agaNijiprANaM neyA, nAyavA nijaNabujhie // 6 // gAthA 6 hInA bUTA zabdanA artha. viOM-vijalI. AIcyA Adi. agaNikAgnikAya. jitrAeM = jIvonA. gAla - aMgArAno ni. jAla jvAlAno ni. summura = prAsaddhi, nAge. ukkA-uskApAtano ani aNi vajrano mAra mAratAM | necA-nedo. paruto agni. nAyabA - jANavA yogya. nijaNa nipuNa, sUkSma. kaga kIyAno agni. artha :- ( iMgAla ke0 ) jvAlA vinAno ni, kASTa. pramukha vastunuM sattva jyAre balI jAya ve tyAre agninI jvAlAno nAza ghara jAya be, chAne rakta rakhanI peThe calakita kakamA yara rahe be te aMgAra kahevAya
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ meM, (jAla ke0 ) jvAlAno agni, (sumsura ke) agminI jvAlAmAMdhIje sUkSma kaNa nIkale te trAsaddhi athavA nATho kahevAya be, (ukA kepa) kozka kAlane vipe AkAzamAthI azvinI vRSTi thAtha / te ulkApAtano agni kahevAya ne, (asaNi ke0) vajrano sAra mAratAM temAMthI agni paDe me te azani kahevAya , ( kaNaga ke ) kozka kAlane viSe AkAzamAM agninA taNakhA umatA dekhAya ne te kanaka eTale kaNIbAno agni kahevAya be, (vijjumAyA ke) vijalI Adika te varSAtu pramukha ko paNa tumA jyAre mAvaThaM thAya ne tyAre ko vakhate AkAzathI vijalI pRthivI upara par3e lete vidyutpAta kahevAya , ityAdi (agaNijiyANaM ke) agnikAya saMsArI jIvonA (neyA ke) nedo te (nijaNabuddhie ke) nipuNa eTale sUkSma buddhie karI (nAyabA ke) jANavA yogya ve // 6 // have vAyukAya jIvonA neda kahe jeHjanAmaga jakaliyA, maMDalI maha sukSa
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAMANNAR guMjavAyA ya // ghaNataNuvAyAIyA, yA khaTu vAnakAyassa // 7 // gAthA 7 mInA bUTA zabdanA artha. ullAmaga-janAmaka eTale guMjavAyA-guMjArava karatovAyu. uMce jamAve tevo vAyu. ghaNataNuvAyA ghanavAyu ane nakkaliyA-utkalika eTale tanuvAyu. nIco pasato vAyu. AIyA-Adika. maMjhalI TolI, mamalika yA do. maha-mahAvAyu khalu-nizce. suddha-zudhavAyu. vAukAyata vAukAyassa bAlakAyanA. ___ arthaH-(uplAsaga ke0) uMco AkAzane viSe je Ayu tRNAdikanA bemAne jamAve je te uzAmaka vAyaro kahevAya, (ukaliyA ke ) je vAyu nIco pamato hoya te utkalika vAyu kahevAya be, (saMgalI ke) vaMTolI athavA maMgalika vAyu kahevAya be, (maha ke) kozvAra moTovAyaro thAya te sahAvAyu, (suddha ke)je zanaiH zanaiH vAya te zubhavAyu, (guMjavAyA ya ke) je guMjArava kare te guMjavAyu kahevAya be, ane (ghaNataNuvAyA ke) je ve vAyune AdhAre naraka devalokAdi rahelAMbe te eka ghanavAyu tathAcIjo tanuvAyu kahevAya angrape
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ ve, (AIyA ke ) ityAdika (khanu ke) nizcekarI (vAukAyassa ke ) vAyukAya saMsArI jIvonA! (neyA ke0) ledo jANavA. e pramANe ugAthAe karI pRthivI, apa, teja tathA vAyukAyanA neda khyaa||7|| . have vanaspatikAyanA neda kahe :sAhAraNa pateA, vaNassai jIvA / uhA sue jANA // jesimaNaMtANaM taNu, egA sAhAraNA teja // 7 // gAthA sInA bUTA zabdanA artha. sAhAraNa-sAdhAraNa. jesiM-jematuM. patteyA-pratyeka. naNaMtANaM anaMta jIvona. . caNassa-vanaspatikAya. taNu-zarIra. jIvA-jIvo. egA-eka. uhA-ve prakAranA. sAhAraNA-sAdhAraNa. sue-siddhAMtane viSe. teja-tene. jANA-kahelA . ___ arthaH-(vaNassa jIvA ke) vanaspatikAya jIvo te eka (sAhAraNa ke) sAdhAraNa ane bIjA (patteA ke0) pratyeka, e (ihA ke0) ve prakAranA (sue ke) siddhAMtane viSe (jaNi ke0)kahelA je.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) te mAM (jesimatANaM ke0 ) je anaMta jIvonuM (tapuM egA ke0 ) eka zarIra hoya (teU ke0) tene (sAhAraNA ho ) sAdhAraNa vanaspatikAya jIvo jANavA // 8 // have be gAyA karI e sAdhAraNa vanaspatikAya jIvonA neda kahe : kaMdA aMkura kisalaya, paNagA sevAla bhUmiphomA a // ahnayatiya gajara mo.- vaculA yega palaMkA // e // komala phalaM ca savaM, gUDhasirAi sipAi pattAI || yodari kuMdhAri gugguli, galoyapasudAi binnarudA // 10 // gAthA e sInA bUTA zabdanA artha. kaMdA- kaMda. aMkura = aMkura, phalagA.. kisalaya - kuMpalo. pagA-pAMca varNanI phugIsevAla - sevAla, lIla. bhUmiphomA - vilAmInA Topa Jian 3 zra, lIlI haladara ane lIlo kacUro ). gajara = gAjara. moTha-motha. vatrulA = e nAme zAka vizeSa. ghega-dhAmurA, ghegI. allayatiyaIka trika (lIluM palaMkA - e nAme zAka vizeSa
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ "(13) gAthA 10 mInA baTA zabdanA artha. komala komala, jemAM vIja na yohari sarva jAtano pora. thayAM hoya te. kuMAri-kuMvAra. phala-phala. gugguli-gugala. sadhaM-sarva. galoya-galo, ga. gUDha-ganI. pamuhApramukha. sirAi-kaNasalA Adi. Az-Adi. siNA-zaNAdi. cinaruhA-ThedyAM thakAMvAvyAthI pattAI-pAMdamAM. pharI uge te. arthaH-(kaMdA keN) sUraNAdi sarva jAtanAM kaMda,. ( aMkura ke) bahAra nIkalelA aMkura, (kisalaya ke7) sarve jAtinAM kuMpalanA navA TasA phUTe te pAtarAM jANavAM.(paNagA ke0)pAMca varNanI phugI, (sevAla ke) je pANInI upara raMga raMganI lIla thAya ne te, (jUmiphomA ke ) varSAkAlamAM banane AkAre pRthvImAMthI nIkale bete.te bilAmInA Topa eve nAme ulakhAya je. (a ke) valI ( abbayatiya ke) Akatrika eTale lIbuM ATha, lIlI haladara tathA lIlo kacUro, (gajara ke0 ) gAjara, (moba kai) motha, (vabulA keNa) vaMthulo nAme zAka vizeSa, (thega ke)' dhAsurA, thegI,(pavaMkA keNa) e nAmarnu zAka vizeSa,
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ (94) ene loko pAlakhu kahe // e|| (ca ke ) valI (komala phalaM lavaM kesa) sarva kosala phala eTale jemAM vIja thayAM na hoya ane (pUDhasirAi ke0) jeno kaNasalo athavA pokha gano hoya, eTo jenA kaNa pAdharA dekhAtA na hoya, tathA jenI naso athavA sAMdha spaSTa dekhAtI na hoya tyAMsudhI te anaMtakAya jANavAM, te (siNApattA ke0) zaNAdikanAM pAtarAM Adi zavde karI jAranAM pAtarAM paNa levAM.(yohari ke)yoharanI sarva jAti,emAM kAMTAlo tathA khuralANI paNa jANavo. (kuMAri ke) kuMvAra thAya ne te lokasAM prasiddha be,ene gharamAM uMcI TAMgI hoya topaNa sUkAtI nathI, kiMtu enA navA mora nIkalatA jAya be. (gugguli ke) gugala prasiddha be. (galoyapamuhA ke) valI gajucI pramukha ene gapaNa kahe , evabIne AkAre thAya de, e jvarAdikamaTADavAnI auSadhi vizeSa le. (Az ke)e Ade dazne vIjAM paNa sarve je (jinnaruhA ke0) vyAM thakAM paNa vAvyAthI pharIne uge te sarve sAdhAraNa vanaspati athavA anaMtakAya kahIe // 10 // . iccAiNo aNege, davaMti yA aNaMta IE
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195/ kAyANaM // tasiM parijANaNa, lakaNa. meyaM sue maNiyaM // 11 // gAthA 11 mInA bUTA zabdanA artha. iccAyo-ityAdika. | pari sArI rIte, samasta prakAre. aNege aneka. jANaNacaM-jANavAne artha. havaMti hoya . kharakaNaM lakSaNa. neyA-jedo. eyaM-A. ThANaMtakAyANaM-anaMtakAyanA. | sue-sUtrane viSe. tesi temane. naNiyaM-kahelu ne. arthaH-(cAzNo ke) ityAdika ( aNaMtakAyANaM ke)anaMtakAya jIvonA piMka, kacUra tathA girikarNikAdika (aNege ke0) aneka (neyA ke) nedo (havaMti ke) hoya , ( tesiM ke) te anaMtakAya jIvone (parijANaNa ke0) sArIrIte jANavAne arthe ( eyaM ke0) A vadayamANa eTale je Agala kadeze te (lakaNaM ke0) lakSaNa (sue ke) sUtrane viSe (caNiyaM ke) kaheDhuM te // 11 // have anaMtakAya vanaspatijIvonuM lakSaNa kahI batAve be. gUDha sira saMdhi pavaM, samannaMgamahI
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 16 ) rugaM ca vinnarudaM || sAhAraNaM sarIraM, tavivarIcyaM ca patteyaM // 12 // gAthA 12 sInA bUTA zabdanA artha. gUDha - bAnAM. ahIrugaM - tAMtA vinAnaM. niruha bedIne vAvyAthI pha sira- kaNasAlAM. saMdhi - sAMdhA. rIne jage te. parva- gAMga. samanaMga-nAMgyAthI jenAM sarakhAM ve phAsIyAM taaiati - te thakI viparIta lakSaNavAlI. zakatAM hoya. | patteyaM pratyeka vanaspatikAya. artha:- ( sira ke0 ) kaNasAM pramukha zira, (saMdhi ho) sAMdhA athavA naso, (pavaM ke0 ) parva athavA gAMgaH etraNe je kAmanAM (gUDha ke0 ) gupta bAnAM hoya eTale dIThAsAM na yAvatAM hoya ne (samajaMga ke0 ) nAMgyAthI jenAM sarakhAMbe phAsIyAM yaha zakatAM hoya, ( ahIrugaM ke0) taMtu rahita jemAM tAMtA hoya nahIM, (ca ke0 ) punaH eTale valI (binnaruhaM ke0) je bedI ne pharI vAvIe to uge, e sarva prakAranAM vRkSone (sAhAraNaM sarIraM ke0 ) sAdhAraNa vanaspatikAyanAM zarIra kahIe, ane eja anaMtakAya paNa kahevAya be. ( tavivarI
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke) te thakI viparIta lakSaNavAlI vanaspatine ( patteyaM ke0 ) pratyeka vanaspatikAya kahIe // 15 // , ega sarIre ego, jIvo jesiM tu te : ya patteyA // phala phUla lli kahA, . mUlaga pattANi bIyANi // 13 // gAthA 13 mInA bUTA zabdanA artha. ega-eka. phala-phala. sarIre zarIrane viSe.. phUla-phUla. ego-eka. baha-gala. jIvo jIva. kahA-kASTha, lAkaDaM.. jesiM je (vanaspati)ne. mUlaga-mUla. pattANi-pAMdamAM.. te-tene..' bIyANi jIja. 'patteyA pratyeka (vanaspatikAya.) arthaH-(ega sarIre ke0) eka zarIrane viSe (ego jIvo ke0 ) eka jIva (jesi ke0) je vanaspatine viSehoMya (tu te ya patteyA ke)teneja pratyeka vanaspatikAya kahIe.e pratyeka vanaspatikAyanA sAta prakAra le te A pramANe:-(phala kesa) sarva prakAranAM phala, (phUla ke0 ) sarva prakAranAM phUlo, (baddhi ke0) upa. /
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ranI tvacA athavA bAla, (kahA ke0) sarva prakAraceM kASTha athavA lAkaDaM, (mUlaga ke0 ) huN| talIyAnuM , tharU, (pattANi kesa) sarva jAtinAM pAMdamAM, (vIyANi ke) sarva vIja; e sAte sthAnaka pratyeka jinna jinna jIvarUpa hovAmI eune pratyeka vanaspatikAya kahIe. evI rIte e bAdara pRthivyAdika pAMce thAvaranA beda vivarIne kahyA // 13 // * have pAMca sthAvara sUdamanuM varNana kare :- . patteyaM taru muttaM, paMcavi puDhavAiNo saMyala loe / sudumA havaMti niyamA, aMtamuhuttAja ahissA // 14 // gAthA 14 mInA bUTA zabdanA artha. patteyaM tara pratyeka vanaspati- | suDamA sUdama. . kAya havaMti-hoya . suttaM-sUkIne. niyamA-nizcaye karI. paMcavi-pAMce. aMtamuDutta-aMtarmuhUrta. puDhavAiNo-pRthivyAdika. . Aja-AyuSya. sayala-saMkala. | ahissA adRzya(carmadRSTie loe (cauda rAja) lokane vipe. dekhAya nahIM tevA.) arthaH-(patteyaM taru suttaM ke) e pUrvokta pratyeka vana
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ spatikAya mUkIne (paMcavi puDhavAzNo ke) pAMce pRthi.vyAdika (sayala loe ke0) sakala cauda rAjalokane "vipe(sudumA keya) sUdama (havaMti ke)hoya ne, (niyamA. ke0) nizcaye karI.ene pAMca sthAvara kahIe.te (aMtamuduttAu ke0 ) aMtarmuhUrttanA AyuSyavAlA hoya ke ne (ahissA ke) adRzya hoya be, eTale carmadRSTie dekhAya nahIM. tethIja e sUdama kahevAya be // 14 // e pAMca sthAvara sUkSma ane pAMca vAdara malIne daza neda thayA, ane pratyeka vanaspatikAya te bAdaraja hoya ,paNa sUkSma hoya nahIM tezrI pratyeka vanaspatikAyano eka jUdoja neda hovAthI sarva agIyAra bheda thAya ne. te agIyAra paryAtA tathA agIyAra aparyAtA malIne vAvIza neda sthAvara saMsArI jIvanA kahyAne ane vIjAsaMsArI usa kahevAya ,tenA mUla cAra neda lete AH-beiMDiya, teijiya, cauriMjiya tathA paMceMjiya. teumAMnA prathama bejiya trasa jIvanA cheda kahe jeH saMkha kavaDaya gaMDula, jaloya caMdaNaga alasa lhgaaii| mehari kimi pUcharagA, beiMdiya mAjhyAdAI // 15 //
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) gAthA 15 mInA bUTA zabdanA artha. saMkha-zaMkha. kavaDDaya - kosI. gaMkula- gaMgolA. jaloya - jalo. caMdaga - caMdanaka, alasa-kAlasIyAM. lahagAI - lAlIyA jIva. hari - mera ( lAkakAmAM yaMtA ) kimi = kRmi. riyA, pUcaragA-pUrA. akSa. | mAivAhAI- cUmela Adi. artha:- ( saMkha ke0) dakSiNAvartta pramukha moTA tathA nAnA zaMkha hoya be te, ( kabaDDaya ke0 ) kapardaka athavA kamI anekomA thAya be te, (gaMDula ke0 ) gaMgolA ene gagutA kar3e be, e udaramAM moTA kRmiyAM utpanna thAya be te jANavAM, (jaloya ke0 ) jalo e zarIranI upara phomA vagere AvyA hoya tyAre tenI upara mUkyAthI te jagyAnuM rakta zoSaNa karI lIe be. te, ( caMdaga ke0 ) ene siddhAMtomAM akSa evA nAma thI pratipAdana karyu be, eneriyA paNa kahe be, te sAdhu sthApanAmA rAkhe be. (alasa ke0) varSAkAlasAM vRSTi yAya be te vakhate pRthivImAMthI sarpanA zrakAre lAla raMgavAlA je ti pAtalA jIvo utpanna thAya be, te jyAMsudhI varasAda to hoya tyAMsudhI jyAM tyAM ghaNA
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) pharatA dIgamAM Ave be, jyAre varasAda rahI jAya le ne takako paDe he tyAre teusAMno eka paNa dIgamA Avato nathI.ene jUnAga athavA alasIyAM paNa kahe ke. (lahagAI ke0) roTalI pramukha pakAveDhuM anna vAsI rahI gayAthI keTalAeka kAle temAM je jIva paDe meM tene lAlIyA kahe , (mehari ke0) kASThamA je kImA thAya ne te, (kimi ke0) e paNa eka jAtanA kImA hoya je te udaramA utpanna thAyaH be, athavA gudapradezane viSe harasa thAya be tathA guMbamAM vagerenA datane viSe je kImA thAya ne tene kRmi kahe . (pUcharagAke) e jIvapANImA utpanna thAya be, e jIvonoM varNa rAto hoya ne ane mukha kAlu hoya . ene kahI jASAmAM pUrA kahe ; ane (mAzvAhAI ke0) mAtRvAhAMdika ene cUDela. paNa kahe ne, mUla gAthAmAM Adi zabda leteyAdi zabdathI manuSyanA aMgamAMje vAlA thAya be te paNa levA, ityAdika (beMdiya ke0) beijiya jIva jANI levA. e jalamAM tathA sthalamA utpanna zrAya . te aneka prakAranA je. eune sparzaneM. jiya tathA rasaneMjiya e. be ijiyo hoya 2 // 15 //
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ LOOTER 41 (2) have ve gAthA vaDe tetriya jIvanA bheda kahe ; gomI maMkaNa jUA, pipIli uddehiyA . ymkoddaa||illiy ghayamikSIu~, sAkya gokiimjaaii||16||gddy corakImA, gomayakIkA ya dhanakImA y|| kuMthu guvAliya iliyA, teiMdiya iNdgovaashaa17|| gAthA 16 mInA bUTA zabdanA artha. gomIkAnakhajUrA. | iliya-ida. maMkaNa-mAMkana. ghayamibI-dhImela. jUA-yUkA. sAvaya-sAvA. pipIli-kImI. gokIma-gIMgomA. uddehiyA-uddehikA, udhe. jAI jAtiyo. makkomA maMkomA. gAthA 17 sInA bUTA zabdanA artha. gaihaya-jattiMgA, gaGgayA. kuMthu-kuMthuA. corakImA-viSTAnA kImA. guvAliya gopAlika. gomayakImA-gaNanA kIsA. iliyA ilikA. dhannakImA-dhAnyanA kImA. te diya-teijiya. ya-vaTI. | iMdagovAI-iMjagopAdi. arthaH-( gomI ke0) kAnakhajUrIyA, enA paga
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghaNA hoya , ne e kAnamA pesI jazne mANasane ghaNI ..ijA kare ne, ema kahevAya be, (saMkaNa ke0) mANa'sanA suvAnA viganAmAM athavA khATalA prasukhanI navArasAMje jIvo utpanna thAya ne tene mAMkana kahe je, (jUzrA ke0) yUkA, e jIvo mANasanAmAthAnA vAlamAM utpanna thAya The, athavA mANasanAM kapakAMsAM utpanna thAya , eTale emANasanA zarIranAmelamAMthI utpanna thAya , ene kahI tathA gujarAtI bhASAmAM lIkha kahe The, te saMskRta lida zabdano apabhraMza je.(pipIli ke) ene pipIlikA athavA kImI kahe , enI rAtI ane kAlI evI ghaNI jAti hoya,te lokamAM prasika ve. (uddehiyA ke) uddehikA,ene vAlmika jIva paNa kahe . e jIvo vRkSamA, kASThamAM athavA gRhamAMjyAM jyAM praveza kare ne tyA tyAM potAnuM zarIra rahevA pUratuM ghara vanAvIne temAMthI tevRkSAdikane khAtI khAtI cAlI jAya ve. (ya ke) valI (makomA ke0) matkoTikA athavA maMkomA,e jIva ghaj karIne bAvalanA kAmanA thamamAM utpanna thAya be,athavA gola pramukha miSTa padArtha jyAM hoya tyAM thAya je. (illiya ke) ikhikA, ejIva
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 24 ) dhAnyAdikamA utpanna yAya be, ene ila paNa kahe be. (ghayamilI ke0 ) e jIva ghRtamAM utpanna yAya Dhe, ene ghIsela paNa kahe be. (sAvaya ke 0 ) sAvA, e jIva manuSyanA zarIranA mAthA sivAya bIjAM sarva avayavamAMnA ke zonA thamAM utpanna yAya veM. temAM paNa vizeSe karI yAMkhanI pAMpaNamA thAya che. te je vakhate manuSyanA zarIramAM utpanna yAya be te vakhate javiSyakAla viSe evaM anumAna thAya be ke kAMDa paNa kaSTa prApta thaze. ene loka sAvA kahe be. (gokI rujAITa ke0 ) gokITaMka jAti, e jIva gAya pramukha pazunAM zarIranA. avayavomAM utpanna yAya be, te terjanI tvacAmAM coTI rahelA hoya . ene hI jASAmAM cizcamI athavA gagomA paNa kahe be // 16 // ( gaddaya ke0) gayA, e jIva gauzAlA pramukhamAM utpanna yAya be, euno varNa zveta hoya be, eune zAstromA utciMgA paNa kahe be. ( corakImA ke0 ) e jIva viSTAmAM utpanna thAya be. ( gomaya kImA ke0 ) e jIva bANamAM utpanna yAya be. ( dhannakImA ke0 ) e jIva dhAnyamAM utpanna yAya beM, te lokamAM dhanerIyAM eve nAme ulakhAya be: ( ya ke0 ) valI ( kuMthu ke0 ) e jIva sUkSma batAM
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ () pAMca raMganA thAya , ene kuMthuzrA paNa kahe . (gaMgAliya keya) gopAlika, e eka jAtinA evAja' jIva thAya ne, te aprasiddha be. (iliyA ke0) zalikA, e jIva khAMsa athavA cokhAsA utpanna thAya (dagovAI ke) iMgopAdi, e jIva varSAtusAM varasAda paDe tyAre utpanna thAya be, eno atyaMta rakta varNa hoya , ene lokamAM mehanA lAmA paNa kahe . ityAdika ( teiMdiya ke) teijiya' jIvo vIjA paNa ghaNA le te sarva jANI levA. e tejiya jIvone sparzaneDiya ane rasaneliya tathAH ghrANeMjiya e traNa iMjiyo hoya je. ema e teiMjiya jIvonA leda kahyA // 17 // have cauriMjiya jIvonA neda kahe :cariMdiyA ya vicU, TiMkuNa nasarA ya namariyA tiDA // maciya maMsA masagA, kaMsArI kavila molAI // 17 // gAthA 17 mInA bUTA zabdanA artha.. calaridiyA cauriMjiya. TiMkuNabagAi. . . . vivI , . . . namarA-bhramara, . . . .
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) jamariyA-jamarI. masagA-mabara. tiDDA-tImaH kasArIkasArI. mabiya-mAkhI. kavila-karolIyA. masA-sAMsa. molAI-kharUmAMkamI. arthaH-( cariMdiyA ke) cauriMjiya jIvo zrA :-( vilU ke) kiMtu e jAtanA pherI jIvo thAya be, tenA pUMbamAmAM eka kAMTo hoya je, tenA bhArathI mANasane viSa caDe be, te viThI eve nAme lokamAM prasiddha le. (DhiMkuNa ke) e jIvo kAMzka makSikAne malatA hoya , te dhokAnA tabelA pramu khane ThekANe utpanna zrAya be, tene lokamAM bagA - kahe . (jamarA ke) e jIvo kAlA varNanA hoya je, ane te ghaNuM karIne jyAM sugaMdhI. puSponAM vRdo ' hoya je tyAM rahe be, e jIvone puSpono sugaMdha ghaNo dapriya hoya , e jamara eve nAme lokamAMprasiddha le. (namariyA ke) umarikA, e jIvo pItAdika ghaNA raMgavAlA hoya be, temaja vividha AkAravAlA hoya . (tiDDA ke ) e jIvo varSAstunA avasAnamA je vakhate dhAnyanAM vRkSa pAkI rahelA hoya
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 ) ve te vakhate AkAzamArge agaNita saMkhyAbaMdha jamatAM koi dhAnyanAM kSetra vagere upara AvIne paDe be, te jeTalI jagyAmAM AvI paDe be teTalI jagyAnAM kAma pAna vagere sarva khAine khAlI karI nAkhe be, . te tIna eve nAme lokamAM prasiddha be. ( mahiya ke0 ) makSikA, e jIvo lokamAM ati prasiddha be, e mAkhI eve nAme ulakhAya be, upalakSaNathI madhumakSikA paNa jANI levI. ( DaMsA ke0 ) mAMsa, e jIvo siMdhu dezamAM prasiddha be. e ghaNuM karIne varSAkAlamAM cI kaNI jamInamAM utpanna thAya be. ( masagA ke0 ) masaka, e jIvo lokamAM machara eve nAse jalaMkhAya be, e lokamAM prasiddha be. ( kaMsArI ke0 ) e jIvo ghaNuM karIne ujama ghara pramukhamA utpanna yAya be, te lokamAM prasiddha be. ( kavila ke0 ) karolIyA ne ( molAI ke0 ) khammAMkadI, Adi zabda thakI pataMga pramukha bIjA je cauriMdriya jiivo| hoya te sarva jANI levA. e jIvane sparzaneMdriya, rasaneMdriya, ghrANeMdriya tathA netreMdriya e cAra iMdriyo hoya be // 18 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ (27) have paMceMjiya jIvonA neda kahe be:. paMciMdiyA ya canadA, nAraya tiriyA bhagussa devA ya / / neracyA sattavihA, . lAyacA puDhavijeeNaM // 15 // gAthA 1e bhInA bUTA zabdanA artha, paciMdiyA-paMceMjiya. nerajhyA nArakInA jIva.' cahAcAra prakAranA. . sattavihA-sAta prakAranA. nAraya-nArakI. nAyavA-jANavA. tiriyA-tiryaMca. puDhavijeeNaM ( ratnaprajAdi) maNussa-manuSya. __ pRthvInA nede karIne. devA-devatA. " arthaH-(paMciMdiyA ke) jene sparzaneMjiya,rasaneMpriya, prANe priya, cakSuriMghiya tathA zrotriya e pAMca iMjiyo hoya te paMceMjiya jIva kahevAya , zhAM "ca" samuccayArthamAM be. te jIva (cavhA ke cAra prakAranA . eka (nAraya ke.) nArakI, bIjA '( tiriyA ke ) tiryaMca, jIjA (maNussa keNa) manuSya, cothA ( devA ke ) devatA. te mAM prathama ra(nerazyA ke) nArakInA jIva te (puDhavijeeNaM ke0), varatnaprajAdi pRthvInA nede karI ( sattavihA ke.)
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta prakAranA be. te sAta pRthvInAM nAma kahe be: - ghamA, vaMzA, selA, aMjaNA, riThA, maghA tathA mAghavatI, e sAta ThekANe utpanna thayelA jIvone nArakI kahIe. tathA temanAM gotranAM nAma kahe be. ratnaprajA, zarkarAprajA, vAlukAprajA, paMkajA, dhUmaprajA, tamaHprajA tathA tamastamaH pranA, e sAta prakArane paryAptAnA tathA aparyAptAnA nede gaNatAM cauda veda nArakI jIvonA thAya be // 15 // have paMceMdriya tiryaMcanA jeda kahe be:jalayara thalayara khayarA, tividA paMceMdiyA tirirakA ya // susumAra maca kachava, gAhA magarAi jalacArI // 20 // gAthA 20 mInA bUTA zabdanA artha. jalayara = jalacara. 'thalayara - thalacara- 1 khayarA - khecara. tivihANa prakAranA. paMceMdiyA-paMceMpriya.. tirirakA - tiryaMca... susumAra-susumAra. mahaM=mAbalAM. kachava - kAcabo. gAhA=kuMma. magarAi - magara vigere. jalacArI - jalacara jIva.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 ) zAya, artha:- ( tirirakA paMceMdiyA tivihA ke0 ) ti - yaMca paMceMdriya traNa prakAranA be, te A:- eka ( jalayara ke0 ) jalacara eTale je jIvo pANImAM utpanna pANIsAM rahe tathA pANIsAMja nAza pAme te jalacara jIva jANavA. vIjA ( thalayara ke0 ) sthalacara eTale je jIvonI utpatti, sthiti tathA nAzano saMjaya jalacaronI peThe pRthvI upara hoya te, tathA zrIjA ( khayarA ke0 ) khecara eTale je jIvonI cAlavAnI sthiti AkAzane viSe hoya te jANavA. terjamAM prathama jalacara jIvanA mukhyaM pAMca bheda e te A pramANe:- eka ( susumAra ke0 ) pAsAnA jevA matsya hoya be, te ghaNuM karI sIThA pANInA talAva pramukhamAM dIvAmAM Ave be, vIjo (ma ke0 ) nAnA prakAranAM je vIjAM mAbalAM dIgamAM Ave ve te, e jAtinA jIvo ghaNuM karI khArA samudramAM vizeSa dIvAmAM Ave be, trIjo ( kaThava ke0 ) kachapa, e jIvo ghaNuM karI sIThA pANInA talAva athavA khodelA kUvAnA pANImAM dIvAmAM Ave be, enI 'tvacA ghaNI kaThina hoya ve ane temAMthI, DhAla e :
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 / nAmanAM hathiyAra deharakSaNArthe loka kare che, e jIvane lokasAM kAcavAnA nAme ulakhe be, cotho ( gAhA ke0 ) e jIvo samudramAM temaja mIThA pANInA talAva pramukhamA paNa yAya be. e jIva taMtu AkAre hoya be, ne ati balavAn hoya be, pANImAM yatuM eTalu jora hoya ve ke te hAthIne paNa ghasakI jAya be, ene lokasAM phuMru eve nAme jalakhe be, pAMcamI ( magara ke0 ) magara, e jIva samudrasAM hoya be, enuM zarIra ati vizAla hoya be, e lokamAM magaramatsya eve nAme ulakhAya be, e (Ai ke0 ) Adi zabde karI bIjA paNa ( jalacArI ke0 ) jalacara jIva ghaNA prakAranA be. e jalacara paMceMdriya tiryaMca jIvanA bheda kA // 27 // " have sthalacara jIvonA neda kahe :caDapaya DaraparisappA, juyaparisappA ya yalayarA tividA || go sappa naulapamudA, bodhavA te samAseNaM // 21 // gAthA 11 mInA bUTA zabdanA artha. | jaraparisappA- naraH parisarpa. cacapaya = cAra pagavAlAM.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21.) nuyaparisappA-jujaparisarpa. naula-noliyA. zralayarA-sthalacara jIva. pamuhApramukha. tivihA trANa prakAranA. | bodhavA-jANavA. go-gAya. samAseNaM-saMdepathI. sappa-sarpa. artha:-( alayarA tivihA ke) sthalacara jIvo traNa prakAranA , te AH-eka (caupaya ke) catupada eTale cAra pagavAlA sarva prakAranAM pazuu~ jANI devAM, vIjA (uraparisappA ke0) uraHparisarpa e jIvo udarathI cAle be. enI nAga pramukha ghaNI jAti hoya , emAM keTalAeka jIvo viSarahita hoya , ane keTalAeka viSa sahita hoya be. te lokamAM prasiddha le. (ya ke ) valI trIjA (juyaparisappA kepa) jujaparisarpa e jIvo jujA vaDe cAle be. te noliyA pramukha jANI levA. e upara kahyA je traNa prakAranA sthalacara jIvo teu~ anukrame (go ke) gAya pramukha te catuSpada, (sappa ke) sarpa pramukha te uraHparisarpa tathA (najalapasuhA ke) noliyA pramukha te tujaparisarpa, e (samAseNaM ke) .. saMdeSamAtre karI (bodhavA ke ) jANI levA. e / sthalacara jIvonA neda kahyA // 1 //
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ have khecara jIvonA neda kahe be:khayarA romayaparakI, campayaparakI ya pAyamA cev||nrlogaauN bAhiM, samuggaparakI viyayaparakI // 12 // gAthA 22 mInA bUTA zabdanA artha. khayarA-khecara jIca. caiva-nizce. . romaya-ruvATAMnI pAMkhavAlA. naralogArja-manuSyalokanI. parakI-pakSI. vAhi-vahAra. cammaya-cAmamAnI pAMkhavAlAM. samugga-saMkocelI pAMkhavAlAM. pAyamA pragaTa. viyaya-vistArelI pAMkhavAlAM: arthaH-(khayarA ke) khecara jIvo te AkAzane viSe vicaranArAMje pakSI te ve prakAranAM beH-eka (romayaparakI kesa) romaja padIrDa, eTale jeunI pAMkho romasaMyukta hoya re,jevAM ke, zuka, haMsa tathA sArasA. dika padI temaja pArevAM, kAgamA, cakalAM, popaTa pramukha enI pAMkha movAlAnI hoya , te (ya ke)bIjAM (cammayaparakI ke)caseja padInI (pAyamA ke) pragaTa artha ke. eTale jeUnI pAMkho cAmamAnA jevI hoya The tene carmaja padI kahIe. jevAM ke, cAmAcI
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ miyAM athavA carmacI TikA, tathA vanavAgula athavA vayulI pramukha e (ceva ke ) nizce lokamAM prasiddha be, ane (naralogAu~ vAhi~ ke ) manuSyalokanI vahAra ( samuggaparakI ke ) samuja padITha, tathA (viyayaparakI ke0) vitata padI hoya . te manuSyalokanuM pramANa zAstromAM AvI rIte kahyu :jaMbuDhIpa, dhAtakI khaMga tathA puSkaravara dvIpanA ardha nAga sudhI manuSyonI vastI eTale e aDhI dIpamAM manuSyo . te aDhI chIpamAMnA prathama jaMbuchIpane cophera khAnI peThe lavaNa samula vITI rahyo ne tathA vIjA dhAtakI khaMgane kAlodadhi vITI rahyo le ane aDhI chIpanI cophera svarNamaya bhAnuSyottara parvata kihAnI peThe veSTita thai rahelo be. e naralokakSetranuM pramANa ekaMdara pIstAlIza lAkha yojananuM kA . hAMja manuSyonAM janma tathA maraNano saMjava hovAthI e manuSyaloka kahevAya De, tethI vahAra upara kahelAM be jAtinAM padI hoya , temAM samuzavat samuja patInI pAMkha besatI vakhate saMkocane pAme , ane vitata padInI pAMkha sarvadA vistAreloja hoya . e sarva khecara jIvo jANavA // 2 //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34384 ( 2 ) have upara traNa prakAranA je tiryaMca jIvo kA te ekekA valI bebe ne bIjI rIte kahe De:save jalathala khayarA, samucimA ganayA uhA huMti // kampAkammaga bhUmi, aMtaradIvA magussA ya // 23 // gAthA 23 mInA bUTA zabdanA artha. sa sarva prakAranA jala-jalacara. thava-sthalacara. khayarA - khecara. samucimA = saMmUrhima. gayA - garbhaja. hA- ve prakAranA huti - be. kammAkammaga bhUmi- karmabhUmi karmabhUminA. aMtaradIvA= aMtaradIpanA. maNussA = manuSya. artha:- e upara kahelA ( save ke0 ) sarva prakA ranA ( jala thala khayarA ke0 ) jalacara, sthalacara tathA khecara jIvo te eka ( samucimA ke0 ) saMmUbIjA ( gayA ke0 ) garbhaja e ( uhA ke0 ) dvidhA eTale ve prakAranA ( huMti ke0 ) be. ema pratyekanA babbe prakAra hovAthI baneda thayA. temAM je jIvo mAtA pitAnI apekSA vinA utpanna yAyateM saMmUrchimakavAne je jIvo garnamAM utpanna
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) thAya te garbhaja kahevAya be. tihAM ekeMdriya, dvIpriya, trIMdriya tathA caturiMdriya e sarva jIva saMmUrchimaja hoya . e tiryaMcanA sarva malI amatAlIza neda thAya be te AvI rIteH- prathama ekeMdriya jIva badhA yAvara kahevAya be. tenA bAvIza neda bAgala caudamI gAthAnA arthamAM darzAvyA be ne vIjA trasa jIvanA beiMdriya, teiMdriya, cauriMDiyAne paMceMdriya e cAra bheda mUla be; temAM beiMdriya, teiMdriya tathA cauriMDiya etraNa vikaleM Diyane paryAptA tathA aparyAptA gaNatAM va bheda thAya te pUrvokta bAvIza sAthe melavatAM avyAvaza bheda thayA. " have paMceMdriya tiryaMcanA vIza neda ve te dekhADe be. jalacara, thalacara, khecara, raH parisarpa ne parisarpa, e mUla pAMca bheda saMmUrchimanA ne pAMca garbhajanA malI daza neda yAya. te daza paryAptA ane daza aparyAptA malI vIza neda thayA, tene pUrvokta avyAvIza sAye melavatAM amatAlIza neda tiryaMcanA thAya. e rIte gAthAnA pUrvArdhamAM paMceMdriya tiryaMcanuM varNana ka. have. gAthAnA uttarArdhamAM paMceMdriya manuSyanA bheda kahe :
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ (37) (kammAkammaga nUmi ke ) karmacUmimAM utpanna zrayelA, akarmanUmimAM utpanna thayelA tathA (aMta'radIvA maNussA ya ke0) aMtarachIpamA utpanna ayelA e traNa prakAranA manuSya hoya . temAM kRSivANijyAdika karmapradhAna nUmi te karmacUmi kahIe. tenUmine viSe je manuSya utpanna thAya ne te karmacUmija kahevAya ne. te karmacUmi aDhI chIpamAM paMdara ne ane jemAM kRSi vANijyAdi karma nathI evI akarmacUmi trIza ne, tathA aMtarachIpa bappana je te A pramANe:ejaMbudvIpanA madhyajAge meru parvata . te meruthI dakSiNa dize lavaNa samujne lagatuM lavaNa samunI uttara dize narata kSetra nete karmacUmija je tathA te jarata kSetrane uttara dizine beDe hemavaMta parvata be, te parvata mUkI tenI uttara dizimAM himavaMta nAme yugaliyArnu ketra be,ane valI meruthI uttara dizelavaNa samunane lagatuM samupanI dakSiNa dize airavata kSetra nete karmacUmija 'le. te airavatanI dakSiNa dizine beDe zikharI nAme parvata be, te parvata sUkIne tenI dakSiNa dize eka hiraNyavaMta nAme yugaliyAnuM kSetra De eTale pUrve . kahelA eka himavaMta ane bIjuM hiraNyavaMta e be .
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 38 ) karmabhUmi kSetra be; ene viSe yuga liyA manuSya rahe be, tenuM sadAkAle eka gAu dehamAna ne eka palyo - pamanuM Ayu. be. tyAM sadAkAla trI jo Aro vartte be. tathA valI te pUrvokta himavaMta nAme yuga liyAnA kSetrathI uttara dize eka mahAhimavaMta parvata be, te parvatanI uttara dize harivarSa nAme yuga liyAnuM detra be tathA pUrvokta hiraNyavaMta nAme yugaliyAnA kSetrathI dakSiNa dize eka rUpI nAme parvata be, te parvatanI dakSiNa dize eka ramyaka nAme yuga liyAnuM kSetra be. e rIte eka harivarSa tathA bIjuM ramyaka ebe karmabhUmi kSetramAM yugaliyAM vase be, tenuM sadAkAle be gAu dehamAna ne ve palyopamanuM zrAyu be. tyAM sadAkAla bIjo Aro va be. - tathA valI harivarSa nAme yuga liyAnA detrathI uttara dize merunI tarapha lAla hiMgalA jevA varNe niSadha nAme parvata be, tenI pAse eka devakuru nAme yugaliyAnuM detra be tathA valI meru thakI uttara dize je ramyaka nAme yugaliyAnuM kSetra be tenAthI dakSiNa dize nIla varNe eka nIlavaMta nAme parvata be, te parvata kI dakSiNa dize merunI *
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAse eka uttarakuru gAme yugaliyAnuM kSetra . eTale * eka devakuru ane bIjuM uttarakuru e be akarmanUmi 'detra, tene viSe yugaliyA manuSya rahe . tenuM sadA kAla traNa gAunuM dehamAna De ane traNa paTyopamarnu Ayu be. tihAM sadAkAla pahelo Aro varte be. * tathA niSadha ane nIlavaMta e be parvato kahyA tenI vacAle meru parvata be, te merunI cAre dizi mAMdethI pUrva dize pUrva mahAvidehanI sola vijaya ne ane pazcima dize pazcima mahAvidehanI sola vijaya be. e behu malI batrIza vijaya, eka mahA videha nAme karmanUmi kSetra . . e.rIte prathama jaMbujhIpane viSe eka hemavaMta ane hiraNyavaMta, bIjuM harivarSa ne ramyaka, trIjuM devakuru ne uttarakuru, e traNa jomale malI ba kSetra yugaliyA manuSyanAM ne te akarmanUmija kahIe, kAraNa ke e kSetramA je manuSya rahe ne tene prAyaH karma thomAM 'lAge be, kemake asi, masi ne kRSi e traNa vastu karmabaMdhanuM kAraNa te vastu e kSetromAM nathI, ane eka narata, eka airavata tathA eka mahAvideha malI traNa kSetra karmacUmija .
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) e rIte bIjo dhAtakIkhaMga chIpa ane puSkaravarano ardha e doDha bIpamA pratyeke pratyeke eka pUrva dizie ane bIjo pazcima dizie bhalI be ve meru parvata , ane jyAM eka meru hoya tyAM eka jarata, eka airavata tathA eka mahAvideha, e traNa karmanUmi kSetra hoya ane pUrvokta jaMbudvIpanI peThe ba yugaliyAnAM kSetra hoya te vAre be jarata, be airavata, be mahAvideha, e ba kSetra karmacUminAM ane be hemavaMta, ve hiraNyavaMta, beharivarSa, be ramyaka, be devakuru ane ve uttarakuru, e sarva malI bAra yugaliyAnAM deva dhAtakI nAme bIjA chIpamAM ne ane teTalAMja valI puSkarArdha nAme trIjA ardhA chIpamAM paNa ne, kemake e behu chIpamA pratyeke bebe meru be. ___ e rIte e aDhI chIpanAM devane ekagaM karIe te vAre trIza kSetra akarmacUminAM ane paMdara kSetra karmajUminAM thAya, saravAle pIstAlIza detra manuSyanAM thayAM. have valI uppana neda bIjA dekhADe je. jaMbuddhIpa mAMdalA larata kSetranA uttarane beDe hemavaMta nAme parvata be. te pUrva dize ane pazcima dize lavaNa samukha paryaMta lAMbo je. te parvatanI pUrva tathA pazcima ekekI
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 41 ) dize lavaNa samudra madhye ve be dADhA nakalI be te vAre ve dizinI cAra dADhA thai, tevIja rIte 'airavata kSetrane dakSiNane beDe zikharI nAme parvata be, te paNa pUrva pazcima hemavaMtanI pare lAMbo be. temAMthI paNa hemavaMtanI rIte ve dizie malI cAra dADhAu samudramAM nIkalI be. ebe parvatanI yA dADhAu mAMdelI ekekI dADhAne viSe sAta sAta aMtaradvIpa be, te vAre va dADhAune viSe uppana aMtaradvIpa thayA tene viSe paNa yugaliyA rahe be, tene aMtarIpanAM manuSya kahIe.. te manuSya ekAMtare AhAra lIe be, tathA temanAM zarIranI uMcAi zrAvaso dhanuSyanI, ane palyopamanA asaMkhyAtamA jAga jeTaluM temanuM yayu be. e pramANe manuSyanA pIstAlIza neda pUrve kahyA tenI sAthai e aMtarIpanA bappana neda melavatAM 101 neda thAya, tene paryAptA ane aparyAptAe be prakAre guNIe te vAre 202 neda thAya tathA valI ehIja garbhaja manujyAnAM mala, mUtra, zleSma pramukha cauda sthAnakane viSe je upaje tene saMmUrchima manuSya kahIe. te saMmUhima manuSya sarva dhurI paryAtieja maraNa pAme be, mATe e paryAptAja hoya, tethI enA 101 neda pUrvokta .
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ (42) . 202 nI sAtheM melavatAM 373 jed thAya ne // 3 // have cAra nikAyanA devonA neda kahe :- . dasadA. navaNAdivaI, avihA vANavaMtarA hu~ti // joisiyA paMcavidA, uvidA vemANiyA devA // 24 // gAthA 24 mInA bUTA zabdanA artha. dasahA-daza prakAranA. josiyA-jyotiSI. navaNAhivaI-javanAdhipati, | paMcavihA-pAMca prakAranA. (javanapati ). uvihA=be prakAranA. avihA-ATha prakAranA. vemANiyA vaimAnika. vANavaMtarA-vANavyaMtara devo. devA-devo. duti-ve. arthaH- javanapati, vyaMtara, jyotiSka tathA vaimAnika, e cAra prakAranA je deva ne teja'mAMnA (dasahA javaNAhivaI ke0) navanAdhipati devonA daza neda be, te AH-asurakumAra, nAgakumAra, suvarNakumAra, vidyutkumAra, agnikumAra, dIpakumAra, udadhikumAra, dizikumAra, vAyukumAra tathA stanitakumAra, e daza neda kahyA. have ernu rahevAnuM sthAna kahe jeH-ratnapranA nAme prathama narakanuM dala jAmapaNe 1700 yojananu
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ (53) be, temAM tera pAthamA , te tera pAthamAnA bAra AMtarA be, temAMthI pahelo ane bejho AMtaro 'mUkIne bAkInA daza AMtarA vacAle rahyA, te mAMhe ekeke AMtare ekekA javanapati devonI nikAya , te daze nikAyamAMpratyeke eka dakSiNe ane eka uttare malI bebe iMsa, te vAre daza nikAyanA vIza iMsa be.e prathama javanapati devone rahevArnu sthAnaka kaDaM. . have e bIjA vyaMtara nikAyanA devo kahe . (ahavihA vANavaMtarA hu~ti ke ) ATha prakAranA vANavyaMtara devo be, temAM vyaMtara devonA Auneda be, te AH-pizAca, nUta, yada, rAkSasa, kinnara, kiMpuruSa, mahoraga ane gaMdharva, tathA bIjA aNapannI, paNapannI, ruSivAdI, nUtavAdI, kaMdita, mahAkaMdita, kohaMma ane pataMga, e ATha neda je te vANavyaMtara devonA jANavA. : meru parvatanA mUlamAM sarakhI pRthivI . tyAMthI mAMmI nIce jaie te vAre ( 10) yojana ratnaprajA pRthivInA talIyA lagaNa thAya, temAMthI eka hajAra yojana upara ane eka hajAra yojana nIce mUkIe, bAkI (1NGur)yojanamAM pUrvokta tera pAthamA de, temAM
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ daza navanapatinA devo rahe ,ane uparalA eka hajAra yojana mUkyA ve temAMthI valI so yojana hegla ane so yojana upara sUkI vAkI Auso yojana rahyA temAM ATha vyaMtaranI nikAya . e ATha nikAyamAM paNa dakSiNa ane uttara dizimalI ekekI nikAyanA be bejabe, te vAre sola ija vyaMtara devonA ne tathA valI uparalA je ekaso yojana sUkyA temAMthI valI daza yojana upara tathA daza yojana nIce mUkIe, cAkI eMzI yojana rahe temAM ATha prakAranA vANavyaMtara devo rahe be. emAM paNa pUrvokta rIte ekekI nikAyane viSe be ve iMja gaNatAM sola iMja vANavyaMtara devonA be. sarva malI be prakAranA vyaMtara devonA batrIza iMza . tenI sAthe pUrvokta javanapati devonA vIza I melavIe te vAre bAvana iMsa thAya. have trIjA jyotiSI devonI nikAyanA devo kahe . (jozasiyA paMcavihA ke0) jyotiSka devonA pAMca neda , tethAH-caMdra, sUrya, graha, natra tathA tArA. te pharI be prakAranA beH- eka cara ne bIjA sthira, temAM je manuSyakSetrane viSe jyotiSI ne te cara eTale asthira sadAkAla pharatA rahe the,
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ (45) ane je manuSyadevathI bahAra te sthira , kesake temanAM vimAna pharatAM nathI. je jyAM ne te tyAM sthira rahyAM . enA pAMca nedamAMthI eka caMdramA ane vIjo sUrya, e bene iMjhapadavI be; bIjAne iMzapadavI nathI. merune mUle saMtalA pRthvI thakI sAtaseM netuM yojana UMcA jaze tihAM tArAnAM vimAna be, tihAMthI daza yojane sUryanuM vimAna be, tihAMthI eMzI yojane caMDamAnuM vimAna be, tihAthI. cAra yojana UMcA nakSatranAM vimAna be, tethI uMcA sola , yojanamA valI jUdA jUdA grahanAM vimAna . e rIte sarva malI sAtaseM nevu yojanathI upare ekaso daza yojanamA jyotiSI deva rahe be. have cothA vaimAnika devonI nikAyanA devo kahe be, (suvihA vemANiyA devA ke ) vaimAnika devonA ve neda be, te kahe . eka to je zrItIthaMkarAdikanA pAMca kalpa eTale AcAra jANavA, mATe ene kalpopapanna devo kahIe. te devatA saudharma, IzAnAdi bAra devalokanA nede karI bAra prakAre be. te bAra devalokamAM valI Au devaloka paryaMta to pratyeke ekeko iMja, ane navamA tathA dazamA.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ (45) e ve devaloke eka iMza , ane agIyAramA tathA bAramA e be devaloke paNa eka iM . e rIte bAra devalokanA malI daza na de, ane pUrve navanapatinA vIza tathA vyaMtaranA vatrIza ane jyotiSInA be malI copana iMza kahyA tenI sAthe e daza iMza melavIe te vAre sarva malI cosaTha iMza thAya. e sarva kalpopapanna devatA kahevAya. have bIjAjekalpa eTale AvyA gayAno AcAra teNe karI rahita ne tene kalpAtIta devo kahIe. tenA valI be neda de. eka to nava aveyakanA devo ane bIjA pAMca anuttara vimAnanA devo jANavA. have e kalpopapanna tathA kalpAtIta devonAM sthAnaka kahe je. cauda rAjaloka je temAM sAta rAja nIce sAte nArakIe karI pUkhyo De ane sAta rAja uMco . e cauda rAjaloka puruSane AkAre le, temAM nAcine sthAnake manuSyaloka ane merune mUle saMnnUtalA pRthivI be,tyAMthI sAtaseM nevu yojanazrI mAmIne navase yojana paryaMta uMcA jyotiSI devo rahe be, tevAra panI eka rAjane Azare uMcA jaze tihAM dakSiNa dize saudharma devaloka ane uttara dize IzAna devaloka
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 41 ) e rIte ve devaloka jomAjoDe be. tevAre valI trIjo sanatkumAra dakSiNa dizie ane cotho mAheMdra uttara dize, e rIte ve devaloka jomAjoDe be. tevAra pabI valI pAMcamo brahma devaloka, bo lAMtaka, sAtamo zukra, AThamo sahasrAra, e cAra devaloka anukrame eka ekanI upara keTale keTale yAMtare ekalA ekavAja be. tevAra pI valI keTalAeka uMcA jaie tyAM namo nata ne dazamo prANata e be devaloka dakSiNa ne uttare jomAjoDe be. tevAra paDhI valI paNa kelAeka uMcA jaie tevAre agIyAramo AraNa ne bAramo acyuta e be devaloka dakSiNa ne uttara dize jomAjoDe be. tevAra pI valI keTalAeka uMcA jaie tevAre cauda rAjalokarUpa puruSanA galAne sthAnake nava graiveyaka be. tevAra pI valI keTaleka uMce pAMca anuttara vimAna be. tevAra paDhI cauda rAjalokarUpa puruSanA lalATane ThekANe siddha zilA be, te sphaTika ratnanI pare nirmala be, tihAM siddhanA jIvo rahyA be. ema e devatAne rahevAnAM sthAnaka kahyAM. dave ihAM valI to prakAranA kilbiSiyA devo tathA nava prakAranA
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 40 lokAMtika devo Dhe tene rahevAnAM sthAnaka kahI batAve be. tyAM prathama kilviSiyA devAnAM sthAnaka kahe be. eka to pahelA ane vIjA devalokanI nIce RNa palyopasanA yuvAlA rahyA be ane bIjA valI trIjA tathA cothA devalokanI nIce traNa sAgaropamanA yuvAlA rahyA be, tathA trIjA valI pAMcamA devalokanI nIce tera sAgaropamanA AyuvAlA rahyA Dhe. e traNa prakAranA kilviSiyA devo caMmAlaprAyaH jANavA tathA valI pAMcamA devalokane beDe uttara ne pUrvanI abhyaMtara kRSNarAjImAM nava prakAranA lokAMtika devo rahe be, enuM yA sAgaropamanuM yu be. 1; e sarva devonA vadhA malI ekaso ne ahANuM neda zAstromAM kahyA be, te A pramANe: - javanapatinA daza neda, cara jyotiSInA pAMca naMda, sthira jyotibInA pAMca jeda, vaitADhyane viSe rahenArA tirygjuuN| jaka devonA daza neda, nArakI jIvone duHkha ApanArA paramAdhAmInA paMdara neda, vyaMtaranA ATha bheda, vANavyaMtaranA ATha bheda, kilviSiyAnA traNa neda, lokAMtikanA nava bheda, vAra devalokanA vAra neda,
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ (e) nava graiveyakanA nava neda, pAMca anuttara vimAnonA pAMca neda, e sarva matI navANuM nedaM thayA. ene paryAptA tathA aparyAptA e be nede guNatAM ekaso ne ahANuM neda thAya // 24 // ___ e rIte pUrvokta tiryaMcanA amatAlIza, nArakInA cauda,manuSyanA traNaseM ne traNa tathA devatAnA ekaso ne ahANuM malI jIvonA 563 nedo thayA. ema cauda rAjalokamAM jIvAdika ba avya be, temAM eka jIva avyanA eka saMsArI ane vIjA sika ebe jeda pUrve kahyA hatA, temAMthI saMsArI jIvonA pAMcaseM vesaTha neda saMdepe kahI dekhADyA, e saMsArI jIvono vicAra kahyo. have vIjA sika jIvonA neda kahe be:sihA panarasa neyA, tiba atibAi sijhaneeNaM // ee saMkhevaNaM, jIvavi. gappA samakAyA // 25 // gAthA 25 mInA bUTA zabdanA artha. sidhA-siddha jeyA nedo. tiba-tIrthakara panarasa-paMdara. jI. 4
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ (e) atibAi atIrthakarAdi. jIvavigappA-jIvanA vikalpa sibjeeNaM-sighanA nede karI. (nedo). samarakAyA-kahyA. saMkheveNaM-saMdepazrI. arthaH-(sidhA ke) siddha te sarva karmothI mukta thayelA jIvo, tenA (tiba atibA ke) tIrthakara tathA atIrthakarAdi ( siddhaleeNaM ke0) sijhanA jede karI (panarasa neyA ke0) paMdara neda thAya . te paMdara nedanAM nAma nava tatvanA bAlAvabodha thakI jANavAM. (ee saMkheveNaM ke) e pUrvokta sarva saMdepe karIne (jIvavigappA ke ) jIvanA vikalpa eTale neda te ( samarakAyA ke ) ruDe prakAre kahyA be // 25 // have je Agala kahevA yogya be te mUla . graMthakartA poteja gAthA vaDe kahe . eesiM jIvANaM, sarIramAU liI sakAyaMmi // pANA joNipamANaM, jesiM jaM ajitaM naNimo // 26 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ (51) gAthA 26 mInA bUTA zabdanA artha. eesi jIvANaM-e jIvonuM. joNi-yoni. sarIraM-zarIra. (pamANaM-pramANa. AU-AyuSya. jesiM-jemarnu, viI-sthiti. jaM-jeTalu. sakAyaMmi-potAnI kAyane viSe. asthi-De. pANA-prANa, taM nagimotelu kahIzuM. arthaH-(eesiM ke) e pUrvokta ekeDiyAdika (jIvANaM ke ) jIvonA eka ( sarIraM ke) zarIranuM pramANa, vIjuM (Aja ke ) jaghanyathI tathA utkRSTathI AyuSyanuM pramANa, trIju (vi sakAyaMmi ke0) ekeMjiyAdika jIvo maraNa pAmIne pharI tyAMja utpanna thAya evIje khakAya sthiti tenuM pramANa, cothu ( pANA ke) iMjiyAdika daza prANotuM pramANa, pAMcamuM ( joNipamANaM ke) corAzI lada yoni mAMhelI kayA kayA jIvomAM keTalI keTalI yoni hoya tenuM pramANa, te (jorsa jaM ani ke) je je jIvonuM jeTa De (taM jaNimo ke) te jIvonuM teTarbu ame kahIzuM // 26 //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ samA. (55) tyAM prathama zarIranA pramANano prakAra kahe : aMgula asaMkha lAgo, sarIramegiMdiyANa savesi // joyaNa sahassa mahiyaM, navaraM patteya rukANaM // 17 // ___ gAmA 7 mInA bUTA zabdanA artha. aMgula-aMgulanA. | sahassaM-hajAra. asaMkha-asaMkhyAtamA. ahiyaM-adhika. nAgo-nAga jeTaluM. | navaraM-vizeSa. savesi egidiyANa=sarve eke- patteya rukANaM pratyeka vanaspabiya jIvonAM. tinA. . joyaNa-yojana. arthaH- ( savesi egiMdiyANa sarIraM ke ) sarve sUkSma tathA bAdara pRthvIkAya pramukha ekaichiya jIvonAM zarIronuM pramANa (aMgula asaMkha nAgo ke0) aMgulanA asaMkhyAtamA nAga jeTaluM hoya , (navaraM ke0) paNa eTalI vizeSatA beje (patteya rurakANaM ke0) pratyeka vanaspatinA zarIranuM pramANa (joyaNa sahassama hiyaM ke ) eka hajAra yojanathI kAMzka adhika hoya be. te samujAdikane viSe utsedhAMgula pramANa hajAra yojananA uMmA pANImAM padmanAla hoya tathA A
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ aDhI chIpathI bahAra evI latAu~ paNa hoya be. aMhIM yadyapi sAmAnyapaNe pRthvIkAyAdika ekejiya jIvonAM zarIronuM pramANa aMgulano asaMkhyAtamo nAga mAtra kaDaM, tathApi saMgrahiNyAdikane viSe vizeSa karI jANavAmAM Ave ne ke aMgulanA asaMkhyAtamA jAganA paNa asaMkhya jedabe. evIrIte te ekejiyanA zarIranuM pramANa kaDaM. have hIMjiyAdika vikaleMjiya jIvonAM zarIronuM pramANa kahe :bArasa joyaNa tinne,-va gAjA joyaNaM ca aNukamaso // beiMdiya teiMdiya, cariMdiya dehamuccattaM // // gAthA 27 mInA bUTA zabdanA artha. vArasa-bAra. joyaNaM eka yojana. joyaNa-yojana. aNukamaso-anukrame. "tinneva-traNa. deha-zarIra. gAjA-gAja. uccattaM-uMcapaNuM. arthaH-manuSyadevanI bahAra rahelA (bediya ke) zaMkhAdika bekhiya jIvanAM zarIranI UMcAi (bArasa
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ (e) joyaNa ke)bAra yojananI hoya be, aDhI chIpanI vahAra rahelA (tediya ke0) karNazRMgAlAdika teiMghiya jIvonAM zarIranI uMcAra ( tinneva gAubA ke ) traNa gAunI hoya be, (ca ke ) tathA aDhI chIpanI vahAra radelA ( cAridiya ke0) marAdika cauriMjiya jIvonAM (dehamuccattaM ke) zarIranuM UMcapaNuM (joyaNaM ke) eka yojana- hoya . ( aNukamaso ke) gAthAnA padanA anukrame eTale bejiyane vAra yojana vagere kahevA // 20 // e vikaleMziya jIvonAM zarIranuM pramANa kaDaM. have nArakI Adika paMceMziya jIvonAM zarIronuM pramANa kaheto thako prathama nArakI jIvonAM zarIranuM pramANa kahe be. dhaNusayapaMca pamANA, nerajhyA sattamA puddhviie|| tatto apaNA, neyA rayaeppadA jAva ||she|| gAthA zae mInA bUTA zabdanA artha. dhaNu-dhanuSya. pamANA-pramANa. sayapaMca-pAMcaseM. | nerajhyA nArakI. -
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ sattamAi sAtamI Adi. neyA-jANavU. puDhavIe-pRthvIne viSe. rayaNappahA-ratnapranA. tatto tethI. jAva-jyAMsudhI. adhacUNA ardhA ardhA uNg.| arthaH-( sattamAya puDhavIe ke) tamastamaHnA. nAmanI sAtamI Adi narakapRthvImA rahenArA (nerazyA ke) nArakIrjanAM zarIronuM pramANa AvI rIte :-( dhaNusayapaMca pamANA ke ) sAtamI pRthvInA nArakInAM zarIronuM pramANa pAMcase dhanuSya jeTalI uMcAnuM be. ema anukrame (tatto abaNA ke) tethI ardha ardha saMkhyA jaNI karavI, eTale aDhIseM dhanuSya jeTalA pramANanuM zarIra bahI pRthvInA nArakITanA zarIronuM hoya . savAso dhanuSya uMcAzcaM pramANa pAMcamI pRthvInA nArakIunAM zarIronuM hoya . sAmA bAsaTha dhanuSya uMcA nuM pramANa cothI pRthvInA nArakInAM zarIronuM . hoya je. savA ekatrIza dhanuSya' UMcAzrnu pramANa trIjI pRthvInA nArakInAM zarIronuM hoya . sAmA paMdara dhanuSya ane bAra aMgula uMcAcaM pramANa bIjI pRthvInA nArakInAM zarIronuM hoya be. sa
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ (da) anukrame ( jAva rayaNappahA ke0 ) yAvat ratnapranA nAmanI pahelI pRthvInA nArakIrtanAM zarIronuM pramANa poNA ATha dhanuSya ne va aMgulanuM ( neyA ke0 ) jAvaM. eTaluM khAjAvika de hanuM pramANa hoya ve te kayuM; paNa enuM vai kriya zarIranuM pramANa to ethI vamaNuM hoya be // 27 // esa nArakIrtanAM zarIronuM pramANa kayuM. have tiryaMca paMceMdriya jIvonAM zarIronuM pramANa DhI gAthAe karI kahe :joyaNa sahassa mANA, maccA jaragA ya ganayA huMti // dhaNu puhuttaM parikasu, juyacArI gAja puhuttaM // 30 // khayarA dhaNuc puhuttaM, juyagA uragA ya joya puhuttaM || gAya puhutta mittA, samucimA cappayA jaNiyA // 31 // bacceva gADacyAI, cappayA ganayA muNeyavA // gAthA 30 mInA bUTA zabdanA artha. joyaNa = yojana. macA = matsya, mAlAM. uragA-taraH parisarpa. galayA - garbhaja. sadasya- hajAra. mANA mAna, pramANa.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ fa iMti-ve. dhaNuA = dhanuSya. puduktaM pRthaktva, vethI nava sudhI. ! gAuLA = gAu. A. 57 ) khayarA - khecara. juyagA-tujaparisarpa, mittA-pramANavAlA. gAthA 31 sInA bUTA zabdanA artha. samucimA - saMmUrkhima. cappayA cAra pagavAlA. maNiyA kahyA be. = gAthA 32 mI pUrvArdhanA bUTA zabdanA artha. bacceva - nice ba. gAucAI = gAu. parikasu-pakSI naM. nuyacArI - tujaparisarpa. ganayA-garbhaja. muNeyacA = jAevA. arthaH- tiryaca jIvo garnaja ne saMmUmi e be prakAranA hoya be, temAM garbhajanA zarIranuM pramANa yAvI rIteH - (machA uragA ya sahassa joyaNa mANA ke0 ) matsya ne uraH parisarpanAM zarIranuM pramANa eka hajAra yojananuM hoya be. evAM moTAM matsyo svayaMbhUramaNa samudramAM hoya . ane evA uraH parisarpo aDhI dvIpathI bahAra hoya be. ( parikasu dhaNu puhuttaM ke0 ) pakSInAM zarIranuM pramANa dhanuSya pRthaktva paTale ve dhanuSyathI laine nava dhanuSya
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ (Tha) sudhI hoya be, ane ( yacArI gAuA puhuttaM ke0 ) godhAdika jujaparisarpanA zarIranuM pramANa gavyUti pRthaktva paTale ve gAuthI mAMgI nava gAu sudhI hoya. evadhA jIvo (ganayA huMti ke0 ) garbhaja be // 30 // have saMmUrchimanAM zarIratuM pramANa AvI rIteHkhayarA juyagA dhaNu puhuttaM ke0 ) khecara eTale pakSI ne jaga eTale mujaparisarpanAM zarIronuM pramANa dhanuSya pRthaktva eTale be dhanuSyathI mAMgIne nava dhanuSya sudhI hoya be, tathA ( jaragA ya joyaNa puhuttaM hu ) uraga eTale jaraH parisarpanAM zarIratuM pramANa yojana pRthaktva paTale ve yojanathI mAMgIne nava yojana sudhI hoya be, ane ( cauppayA gADaya puhutta sittA ke0 ) catuSpada eTale cAra pagavAlA jIvonAM zarIratuM pramANa gAja pRthaktva paTale ve gAuthI mAMgIne nava gAu sudhI hoya be, evI rIte ( samucimA jaliyA ke0 ) saMmUrkhisa tiryaMca jIvonAM zarIranuM pramANa kahyuM be. keTalAMeka pusta -- komAM "juyagA uragA ya joyaNa puhuttaM" evo pAva be, e pramANe artha karatAM bhujaparisarpanAM zarIkhuM pramANa yojana pRthaktva thAya be te samIcIna
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI, kemake prajJApanA tathA saMgrahiNyAdi sUtrothI viruka te // 31 // ane (cajappayA gapnayA bacceva gAjayA ke ) garnaja catuSpada jIvonAM zarIronuM pramANa utkRSTathI va gAunuja (muNeyavA ke0) manAya ve. evAM moTAM zarIranA hastI devakuLadika yugaliyAnAM kSetromAM hoya te. have paMcepriya manupyanAM zarIratuM pramANa __ gAthAnA uttarArdha vaDe kahe :kosa tigaM ca maNussA, jakkosa sarIra mANeNaM // 32 // gAthA 32 mI uttarArdhanA bUTA zabdanA artha. kosa-gAja. ukkosa-utkRSTa. tigaMtraNa. mANeNaM-pramANa. mANussA manuSya. arthaH-(maNussA ukosa sarIra mANeNaM ke) utkRSTathI manuSyanAM zarIracaM pramANa ( kosa tigaM ke ) traNa kozanuM hoya . te devakurvAdika kSetronA yugaliyA jANavA // 32 // e manuSyanAM dehasAna kahyAM.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ medT have devonAM khAnAvika zarIronuM pramANa kahe beH IsANaMta surANaM, rayaNI satta hu~ti uccattaM // uga juga juga cana gevi,jANuttare itika paridANI // 33 // gAthA 33 mInA bUTA zabdanA artha. IsANaMta=(vIjA ) IzAna deva- uccatta-uMcAi. lokanA aMta sudhInA- jagane. surANaM-devatAnAM. cana-cAra. rayaNI-hAtha. gevijA-(nava ) aveyaka. satta-sAta. aNuttare (pAMca ) anuttaramAM. hu~ti-hoya . ikika-eka eka. parihANI kara. arthaH-(IsANaMta surANaM ke) vIjA IzAna devalokanA aMta sudhI je navanapati, vyaMtara tathA ' jyotiSka deva ne teunAM zarIronI ( ucca ke)| UMcAi (satta rayaNI DaMti ke) sAta hAthanI hoya . tyArapanI "juga juga juga cau gevidd| Nuttare ikvika parihANI" anukrame ekeka hAtha
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ (61) ghaTAmatAM javU; jemake sanatkumAra ane mAheM e puga ke ) hika eTale banne devalokamAMnA devonAM zarIronI uMcAznuM pramANa va hAtharnu hoya be, brahma ane lAMtaka e (juga ke ) be devalokamAM pAMca hAtha hoya , zukra ane sahasrAra e (juga ke0 ) be devalokamAM cAra hAtha hoya , e . traNa ki kahI ana yAnata, prANata, AraNa tathA acyuta e (caja ke) cAra devalokamAMtraNa hAtha hoya be, (gevija ke ) nava aveyakamAM be hAtha hoya , ane (aNuttare ke0) pAMca anuttaravAsI devalokamAMnA devonAM zarIronuM pramANa eka hAtharnu hoya . e rIte (zakika parihANI ke ) ekeka hAthanI hANI karatAM jaq te vAre pUrvokta mAna thAya, e sarva jIvonAM zarIronuM pramANa utsedhAMgulanI rIte jANavU // 33 // have jIvonA AukhAnuM bIjaM dhAra kahe . . bAvIsA puDhavIe, sattaya Ajassa tini vAjassa // vAsa sahassA dasa taru,gaNANa teja tirattAU // 34 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 52 / gAthA 34 mInA bUTA zabdanA artha. bAvIsa-bAvIza. puDhavI e = pRthvI kAya. sattaya= sAta. zrAjassa=apkAya. tinnitraNa. vAlassa= vAyukAya. vAsa-varSa. sahassA = hajAra dasa-daza. taru = pratyeka vanaspati. gaNANa = samUha. teja-teja kAya. tirittA-traNa ahorAtra AU AyuSya. arthaH- ( puDhavIe bAvIsA ke0 ) pRthvI kAya jIvonuM Ayu utkRSTathI bAvIza hajAra varSanuM hoya be, (sattaya yAssa ke0 ) kAya jIvonuM zrAyu sAta hajAra varSanuM, ( vAssa tinni ke0 ) vAyukAya jIvonuM Ayu traNa hajAra varSanuM, ( tarugaNANa ke0 ) pratyeka vanaspatisamUhanuM zrAyuSya ( dasa sahassA vAsa ho ) daza hajAra varSatuM hoya be ne ( te tiratAU ke0 ) tejaskAya jIvonI utkRSTa zrAyuHsthiti ahorAtrAnI hoya ve ane e vadhA jIvonuM jaghanyathI aMtarmuhUrtta tryAyuSya hoya be // 34 // * dave vikaleMdriya jIvonuM yu kahe be. vAsANi bArasAU, biMiMdiyANaM ti
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 63 ) iMdriyANaM tu // anApanna dikhAI, cariMdINaM tu vammAsaM // 35 // gAthA 35 mInA bUTA zabdanA artha. | tu=to. uNApanna = gaNapacAsa. dilAI-divasa. cAsANi= varSa. vArasa=vAra. AUntrAyuSya. vidiyANaM veiMdriya jIvonuM cariMdI = caturiMDiya jIvonuM. tiiMdiyA- te priya jIvonuM | bammAsa = mahInA. arthaH- (vidiyANaM vArasAU vAsANi ke0 ) iMdriya jIvonuM utkRSTathI vAra varSanuM AyuSya hoya : be, ( ti diyANaM tu 0 ) teiMDiya jIvonuM zrAyuSya ( upApanna dilAI ke0 ) gaNapacAsa divasanuM hoya ane ( cariMdINaM tu ke0 ) caturiMdriya jIvonuM AyuSya (ummAsaM ke0 ) ba mahInAnuM hoya be. temaja e sarva jIvonuM jaghanyathI pUrvavat aMtarmuhUrttanuM AyuSya : hoya be // 35 // e vikaleMdriyanuM AyuSya ka. have paMceMdriya jIvonuM utkRSTathI AyuH pramANa kahe be:sura neraiyANa viI, nakosA sAgarANi tittI sN||cddpy tiriya madhussA, tinni
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ (64) ya paliu~vamA hu~ti // 36 // jalayara jara juyagANaM, paramAU hoi puchakomA / parakINaM puNa naNije, asaMkhalAgo a paliyassa // 37 // gAthA 36 mInA bUTA zabdanA artha. sura-devatA. caupaya-cAra pagavAlA. nerajhyANa-nArakI. | tiriya-tiryaMca. ni-sthiti. maNussA-manuSya. ukosA utkRSTathI. tiniyantraNa. sAgarANi-sAgaropama. paliuvamA-paTyopama. tittIsaM tetrIza. duti-hoya ve. gAthA 37 mInA bUTA zabdanA artha. jalayara jalacara. parakIrNa-padIunu. jara-jadarathI cAlanArA. puNa-tevI rIte, valI. nuyagANaM-lujAthI cAlanArA. napina kahelu . paramAU-utkRSTa AyuSya. asaMkhannAgo asaMkhyAtamo hoz-hoya . nAga. puvakomI-pUrva komI. paliyassa paDhyopamano. arthaH-(sura nerazyANa ThiI ke ) deva' ane nArakIrjunA AyuSyanI sthiti (ukosA ke)
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ (65) utkRSTathI (tittIsaM sAgarANi ke) tetrIza sAga- ' ropamanI hoya . eTabuM AyuSya pAMca anuttara vimAnonA devornu tathA sAtamI narakanA jIvonuM utkRTathI jANI levaM ane ( caupaya ke) catuSpada eTale cAra pagavAlA ( tiriya keza ) tiryaMca jIvonu tathA ( maNussA ke ) sarva prakAranA mANasonuM utkRSTathI ( tinniya palivamA ke) traNa paTyopamanuM AyuSya (huMti ke) hoya be. evA AyuSyavAlA jIvo devakurvAdika kSetromAM hoya be. ahIM paTyopama tathA sAgaropamane viSe sUkSmatAthI athavA vizeSaNa viziSTanuM grahaNa kasyAthI deva tathA nArakIu~nu jaghanyathI AyuSya daza hajAra varSatuM hoya be, ane manuSya tathA tiryaMca jIvonuM jaghanyathI pUrvanI peThe aMtarmuhUrttanuM AyuSya hoya be||36 // ___ garnaja ane saMmUrbima e be prakAranA (jalayara ke ) je jalacarajIvo ne, (ura ke0) udathI cAla: nArA je so be, (juyagANaM ke0) jujAthI cAlanArA je noliyA pramukha jIvo be, teunuM ( paramAja ke) utkRSTathI AyuSya (puvakomI ke0) pUrva
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 66 ) komInuM ( hoi ke0 ) hoya be. sittera lAkha ane bappana hajAra koTi varSano eka pUrva thAya be. evA eka koTi pUrvanuM AyuSya jANavuM . ( parakI ke0 ) pakSInuM (puNa ke0 ) tevI rIteja ( pa liyassa asaMkhanAgo ke0 ) palyopamanA asaMkhyAtamA nAga jeTalaM AyuSya ( naNi ke0 ) kaheluM ve. AA garnaja tiryaMcanuM AyuSya jANavuM. A prakaraNamAM saMmUrchima sthalacara tathA khecarAdi paMceMdriyonuM utkRSTathI zrAyu kayuM nathI, paNa vIjA graMthomAM kahetuM be, te yA pramANe:- 'samuni piida thalayara, khayara jaraga nuyaya jiha viz kamaso; vAsa sahassAculasI, bisattarI tipanna vAyAlA ||1||' iti // 37 // have sUkSmAdi jIvonA zrAyuSyanuM pramANa kahe be:sadhe sudumA sAdA, raNAya samucimA madhussA ya // ukkosa jahanne, aMtamuttaM ciya jiyaMti // 38 // gAthA 30 mInA bUTA zabdanA artha. sabe - sarve. sudumA=sUkSma. sAhArA = sAdhAraNasamucimA - saMmUrvvima.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ magussA = manuSya. jahanneM - jaghanyathI. aMtamudutaM aMtarmuhUrtta. ( 65 ) ciya- mAtra. jiyaMti - jIve be. ! artha :- ( sa 0 ) pRthvI kAya, apkAya, tejakAya, vAyukAya tathA vanaspatikAya, e sarve ( sudumA sAhAraNA ya ke0 ) sUkSma tathA vIjA sAdhAraNa eTale bAdara nigodarUpa je anaMtakAya jIvo be te chAne ( samucimA maNussA ya ke0 ) saMmUmi manuSyo je ekaso ne eka kSetrone viSe utpanna thayelA garbhaja manuSyonAMja mala mUtra tathA vAtAdikane viSe utpanna yAya be te badhA (ukkosa ho ) utkRSTathI tathA ( jahanneAM ke0 ) jaghanyathI ( tamuttaM ciya ke0 ) eka aMtarmuhUrta mAtraja ( jiyaMti ke0 ) jIve be // 38 // upalAM be dvAramAM je kayuM te gAthA vaDe sUcave be: jaMgADhaNAna mANaM, evaM saMkhevarDa samakAyaM // je puNa va visesA, visesa suttAna te neyA // 35 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 3e mInA bUTA zabdanA artha. ugAhaNA-avagAhanA. je-je. Au-AyuSya. puNa-valI. bhAeM-pramANa. zva-ahI. evaM-evI rIte. visesA-vizeSa. saMkhevarjasaMdepe karI. suttAja-sUtrothI. samarakAyaM kartuM. te te. neyAjANI levA. arthaH-(uMgAhaNAja mANaM ke ) jene viSe jIvanI sthiti hoya , jemAM jIva rahe tene . avagAhanA kahIe, evaM je pratyeka jIvanuM zarIra tenA AyuSyanuM pramANa ( evaM ke) evI rIte ( saMkhevarDa ke) saMdepe karI ( samarakAyaM ke) samAkhyAtaM eTale kaDaM, paraMtu (je puNa zva ke) atre valI je kAMza devalokAdikane viSa pratarAdi Azrita ( visesA ke ) vizeSa avagAhanA tathA AyunA neda be ( te visesa suttAu ke ) te. vizeSa sUtra je saMgrahiNI tathA prajJApanAdika sUtro be te thakI ( neyA ke0 ) jANI levA ||3||e rIte avagAhanA tathA AyuHsthiti malI be hAra kahyAM.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 6e ) have trIjuM khakAya sthiti dvAra kahe be:egiMdiyA ya save, prasaMkha nassappiNI sakAyaMmi // navavaUMti cayaMti, aNaNaMtakAyA prAMtA // 40 // gAthA 40 mInA bUTA zabdanA artha. ussappiNI = utsarpiNI. | cayaMti-cyave be. sakAyaMmi= potAnI kAyAne viSe. atA anaMta utsarpiNI uvavarddhati - upaje ve. ne avasarpiNI sudhI. artha:- (sa egiMdiyA ya ke0 ) pRthvI kAya, akAya, te kAya, vAyukAya ane vanaspatikAya, e je pAMca sthAvara ekeMdriya e te sarva (asaMkha ussappiNI ke0 ) asaMkhya utsarpiNI tathA avasarpiNI sudhI ( sakAyaMmi ke0 ) teja potAnI kAyane viSe ( uvavaUMti ke 0 ) utpanna thAya be, ane ( cayaMti tha) maraNane pAme be. arthAt teja kAyama utpanna ine pharI tyAMja nAza pAme be, tathA (takAyA ha) anaMtakAya vanaspati jIvo jebe te ( atAu ho) anaMta utsarpiNI ane avasarpiNI sudhI yAvat svakAyamA utpanna thane teja kAyamAM nAza pAne be // 40 // evI rIte ekeMdriya jIvonI kAya sthiti kahI. 1
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ () have chIMjiyAdi vikaleMjiyanI kAya sthiti kahe beH saMkhija samA vigalA, sattanavA paNiMdi tiri maNuyA // uvavaUMti sakAe, nAraya devA a no ceva // 41 // gAthA 41 mInA bUTA zabdanA artha. saMkhijasamA saMkhyAtAMvarSa sudhI maNuyA manuSya. vigalA vikaleMDiya jIvo. sakAe-potAnI kAyAne vipe. satta-sAta athavA Au. nArayanArakInA jIvo. navA-lava. devA devo. paNiMji-paMcejiya. no-nahiH nathI. tiri-tiryaMca. ceva-nizce. arthaH-(vigalA saMkhijA samA ke) vejiya, teMiniya tathA cauriDiya e je vikaleMjiya jIvo ne te saMkhyAtAM varSa sudhI (uvavarjati sakAe kepa) upapacaMti khakAye eTale khakAyane viSe utpanna thAya ane cyanene tathA (paNidi tiri maNuyA ke ) paMceMjiya tiryaMca ane manuSya e ve jAtinA jIvo te tevAja javapaNe kemAveDe (sattaha navA ke) sAta athavA ATha java kare be. sAte nava to --utkRSTa saMkhyAtAM varSa sudhImAM thai zake be ane
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ utkRSTa asaMkhyAtAM varSa sudhImAM bAu java thaz zake be. eTale ATha navamAM pUrva koTI pRthaktva ane traNa patyopama adhika kAla jANI levo ane jaghanyathI sarvatra kAyasthiti aMtarmuhartanI jANI khevI. tathA ( nAraya devA a no ceva ke) nArakI jIvo ane devo maraNa pAmIne pharI teja gatimA utpanna thatA nathI eTale nArakI marI pharI nArakImA na upaje ane devatA marI pharI devatAmAM na upaje. avazya eka be java bIjI gatimAM karIne pachI : te gatimAM upaje, tema valI devatA marI narakamAM paNa na jAya ane nArakI marI devatAmAM paNa na jAya, e trIju khakAya sthiti dvAra kahyaM // 1 // have cothu prANa dvAra kahe beHdasahA jiyANa pANA, iMdi usAsAu jogabalarUvA // egidiesu canaro, vigalesu satta aheva // 42 // asanni sanni paMciM,-diesu nava dasa . kameNa bodhavA // tehi saha vippau~go, jIvANaM namae maraNaM // 43 //
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 42 mInA bUTA zabdanA artha. dasahA-daza prakAranA. valaruvA-valarUpa. jiyANa-jIvanA. egidiesu-ejiyane viSe. pANA-prANa. cauro-cAra. idi-ijiyo. vigalesu-vikaleMjiyane viSe. jasAsa-zvAsovAsa. satta-sAta. Aja AyuSya. sbsbaant joga-yoga. gAthA 43 mInA bUTA zabdanA artha. asanni-asaMjhI. tehi~-tenI. sanni-saMjhI. saha-sANe. paMciMdiesu-paMcejiyane viSe. viSpogo-viyoga. nava-nava. jIvANaM-jIvane. dasa-daza. jamae kahevAya . kameNa-krame karI. maraNaM maraNa. vodhavA-jANavA. arthaH-(dasahA jiyANa pANA ke )jIvonA daza prakAranA prANa hoya , te kahe be, (di ke0)ijiyo (usAsa ke ) zvAsobAsa, (Aja ke) Ayu tathA ( jogavalarUvA ke yoganAM valarUpa jANavA. eTle sparzanAdi pAMca iMjiyo, bacho ulhAsa niHzvAsa,
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ (95) sAtasuM zrAyu tathA mana, vacana, kAya, e traNaM yoganAM traNa bala malI daza prANa be. temAM (egiM diesa ke0 ) ekeMdriya jIvone sparzaneMdriya, zvAsovAsa, yu tathA kAyabala, e ( cauro ke0 ) cAra prANa hoya, ne ( vigalesu ke0 ) vikaleMdriya eTale dvIpriya jIvone sparzaneMdriya, rasaneMdriya, zvAsovAsa, Ayu, kAyabala tathA vacanabala, e ( ba ke0 ) ba prApa hoya ve. trIDiya jIvone sparzaneMdriya, rasaneMdriya, ghrANeMpriya, zvAsovAsa, Ayu, kAyabala tathA vacanabala, e ( santa ke0 ) sAta prANa hoya be. caturiMDiya jIvAne sparzaneMdriya, rasaneMdriya, prANeMdriya, cakSuriMDiya, zvAsozvAsa, Ayu, kAyabala tathA vacanabala, e ( va ke0 ) ATha prANa hoya te // 42 // ( sanasani paMcidiesa ke0 ) saMjJI paMceMpriya tathA saMjJI paMceMdriya jIvone ( nava dasa ke0 ) nava ne daza ( kameNa ke0 ) krame karI bodhavA ke0 ) jANavA. eTale saMjJI paMceMdriya jIvone eka manobala hotuM nathI, bAkInA nave prANo hoya be ne saMjJI paMceMdriya jIvone daze prANo hoya be. e prANa jene jeTalA kalA be te jIvane ( tehi 4
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ AMA (ja) saha vippaGago ke) te prANono je viyoga thAya nete (jIvANaM maraNaM jamae ke) jIvane maraNa kahevAya . valI jyAM upaje tyAM eka Ayu to pUrvalA navatuM bAMdheduM hoya, bAkI vIjA sarva navA prANa ane navI paryApti upajatI velAe bAMdhe. zhAM deva, nArakI, garnaja tiryaMca tathA manuSya e jIvo saMjhI paMceMjiya kahevAya je; ane saMmUrchima tiryagra tathA saMsUrchima manuSya asaMjhI paMceMDiya kahevAya be. teu~mA saMmUrbima manuSyo to nAvArUpa vAgvalAdike karI rahita hovAthI te sAta tathA ATha prANavAlA kahyA // 43 // ___ ahIM evI AzaMkA utpanna thAya be ke jIvane prANa viyogarUpa je maraNa kayuM te keTalA kAla sudhI thayA kare be ? enA nirAsArtha uttara kade be:evaM aNorapAre, saMsAre sAyaraMmi nImaMmi // patto aNaMta khutto, jIvedi apttdhmmdiN||44|| gAthA 44 mInA bUTA zabdanA artha. evaM-e prakAre. | saMsAra-saMsArarUpa. aNorapAre-pArAvAra rahita. / sAyaraMmi-samujne viSe.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ja) bhImaminmahA bhayaMkara. . jIvehi jIvone. patto prApta thAya . apatta nahIM pAmelA. aNaMta anaMtI. dhammehi dharmane. khutto-cAra. arthaH-(apattadhammehiM ke ) jerDane dharmanI prApti thai nathI evA (jIvahiM ke0 ) jIvone ( evaM ke0) pUrve kahI AvyA temA (aNorapAre ke0) pArAvAra rahita eTale jenI Adi paNa nazrI ane aMta paNa nathI evA (jImaMmi ke0) mahA jayaMkara (saMsAre sAyaraMmi ke0) saMsArarUpa samuune viSe (apaMta khutto ke0) anaMtI vAra prANaviyogarUpa maraNa ( patto ke) prApta thAya // 4 // e codhuM prANa hAra kaDaM. eTale je jIva dharma nathI pAmyA te jIva ekekI yonine viSe anaMtI anaMtI vAra maraNa jIvana pratye kare . yoni eTale je sthAnamA ghaNA jIvono eka varNa, eka gaMdha, eka rasa, eka sparza, eTalAM vAnAM sarakhAM barobara hoya te sarva jIvanI eka yoni kahIe. te yoni keTalI ne te sarva jAtinA jIvonI jUdI jUdI saMkhyAe AgalI gAthAe kahe .
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) have pAMca yonidvAra kahe :taha carAsI lakA, saMkhA joNIe doi jIvANaM // puDhavAI canaedaM, patteyaM satta satteva // 45 // dasa patteya tarUNaM, caudasa barakA davaMti iyaresu // vigaleMdiesu do do, canaro paMciMdi tiriyANaM // 46 // cauro cauro nAraya, suresu maNuANa caudasa davaMti // saMpiMmiyA ya sabe, culasI larakA jolINaM // 47 // gAthA 45 sInA bUTA zabdanA artha. taha - tathA. catarAsI = corAzI. larakA-lAkha. saMkhA - saMkhyA. joNI e = yoninI. hoi - be. jIvAeM jIvonI. puDhavAI - pRthvyAdikanI. cAhaM cAranI. patteyaM = pratyekanI. satta satteva- sAta sAta. gAthA 46 mInA bUTA zavdanA artha. caudasa-cauda. dasa = daza. patteya taruNaM pratyeka vanaspati- larakA - lAkhakAyanI. | havaMti - ve.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) zyaresu-itara (sAdhAraNane viSe).cauro-cAra. vigadiesu-vikaleMjiyane viSe. paMciMdi-paMceMjiya. do do-ve ve. . tiriyANaM-tiryaMcanI. gAthA 47 mInA bUTA zabdanA artha. caro-cAra. | saMpimiyA ekanI karatAM nAraya nArakInI. sarvesarve. suresu-devatAunI. culasI-corAzI. maNuANa-manuSyanI. larakAja-lAkha. caudasa-cauda. | joNINaM-yonije. ___ arthaH-(taha ke0) tathA (jIvANaM ke0) jIvonI ( joNINa ke ) yoninI ( saMkhA ke) saMkhyA (caurAsI larakA ke) corAzI lada (hoza ke) be. jIvonuM je utpattisthAnaka te yoni kahevAya be. temAM (puDhavAINa cajaNhaM ke0) pRthvyAdika cAra eTale pRthvIkAya, apkAya, tejakAya tathA vAjakAya, e cAra prakAranA jIvonI (patteyaM ke0) pratyekanI (satta satteva ke) sAta sAta lAkha yoniu~ jANavI. ema cArenI : sarva malI avyAvIza lada yoni tha // 45 // (patteya . tarUNaM ke0)pratyeka vanaspatikAya jIvonI (dasa ke0) daza lada yoni be. ( zyaresu ke ) ztareSu eTale /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) ethI itara je sAdhAraNa vanaspatikAya jIvo De tenI (caudasa larakA ke) caud lada yoni (havaMti ke0 ) . (vigadiesu do do ke0) vikaleMghiya eTale beijiya jIvonI be lAkha, teijiya jIvonI be lAkha tathA cauriMjiya jIvonI ve lAkha yoniu~ jANavI; ane ( paMciMdi tiriyANaM ke ) paMceMjiya tiryak jIvonI ( cauro ke) cAra lada yoni be|| 46 // (cauro nAraya ke0 ) nArakI jIvonI cAra lada yoni , (suresu cauro ke ) devonI paNa cAra lada yoni be, (maNuANa ke) manuSya prANIUnI (cajadasa havaMti ke) cauda lAkha yoniu be. evI rIte (saMpiMmiyA ya ke) badhIne ekaThI karatAM saravAle ( save ke) sarva ( culasI ke ) corAzI (larakAu ke) lAkha (joNINaM ke ) yoniu~ thAya // 4 // evI rIte saMsArI jIvo viSayaka zarIranuM mAna, , AukhAnI sthiti, kAya sthiti, prANa ane yoni * e pAMca hAra kahyAM.. have siddha jIvo viSayaka kahe be:sikSaNa nali dedo, na Aja kammaM .
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ (puNe) na pANa jonnii|| sAi aNaMtA tesiM, diI jiNaMdA''game naNiyA // 4 // gAthA 47 mInA bUTA zabdanA artha. sighANa-sikhane. sAi-sAdi. nadhi-nathI. atA-anaMta. deho-zarIra, deha. tesiM-temanI. namnathI. liI-sthiti. Aja Ayu. jiNaMdA''game jineSa praNIta kamma-karma. sijhavane viSe. pANa-prANa. naNiyA kahI ve. jogI-yoni. __ arthaH-( sikANa deho nadi ke ) sijha paramAtmAne zarIra nathI, mATe (na Aja kammaM ke0) Ayu ane karma paNa nathI; ane jyAM Ayu na hoya tyAM (pANa joNI na ke) prANa ane yoni paNa nathI. e sarvano anAva hovAthI kAya sthityAdikano paNa aMjAva darzAvyo. ema sarva karmopAdhivimukta ane je lokanA agra nAgane viSe sthita ne (tesiM ke) te siddha jIvonI (sAi ayaMtA liI ke) sAdi anaMta sthiti, te ( jiNaMdA''game
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 80 ) ke0 ) jiteMdra praNIta siddhAMtone viSe ( jaliyA ho) kahI ve . eTale je divase yahIMthI siddhamAM gamana thAya te divase siddha sAdipaNuM kartuM ve, ane pharI tyAMthI cyavanano abhAva hovAthI anaMtapaNuM ve // 48 // have pharI saMsArI jIva viSe kahe :kAle pAinidaNe, joNI gahaNaMmi jIsaNe iva // namiyA jamidaMti ciraM, jIvA jiNavayaNamalahaMtA // 48 // gAthA 40 mInA bUTA zavdanA artha. kAle-kAlane viSe. zrAniha ( Adi joNI - yoni. grahaNaM mi- gahana duHkha denAro. jIsa-jayane denAro. } | vahIM, saMsArane viSe. anAdinidhana namiyA - naTakelA ve. rahita ) jamiti - namaze.. ciraM-lAMbA kAla sudhI. jiNavayaNaM - jinavacanane. alahaMtA nahIM pAmelA. arthaH- Adi eTale prAraMbha, nidhana eTale nAza vanne zabdo vinakti vinAnA hovAthI terjanuM eka anvayita pada "dinidhana" ema thAya be. e padano artha vRttikAra Ama kare beH - jeno prAraMbha ane nAza dIgamAM Avato nathI tene anAdinidhana kahIe. e
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) (aNAnihaNe kAle ke0) anAdi anaMta kAlane viSe (jiNavayaNamalahaMtA jIvA ke ) hitopadezarUpa 'jinavacanane je jIvo pAmyA nathI te (joNI ke0) corAzI lAkha saMkhyAvAlI je yoni teNe karI(gahaNaMmi ke0) mahA gahana uHkha denAro tathA (jIsaNe ke) jayane denAro (zva ke) hAM varNavyo evo je A saMsAra tene viSe (namiyA ke) atIta kAlane viSe naTakelA,ane pharI (jamihaMti ciraM ke0) Agala AgAmika kAlamAM paNa ghaNuM bramaNa karaze // 45 // have graMthakAra potAnA nAmanI sUcanA karatA ... baMtA dharmopadeza kahe :tA saMpai saMpatte, maNuatte ullahe vi sammatte // siri saMti sUri sike, kareda no ujamaM dhamme // 50 // gAthA 50 mInA bUTA zabdanA artha. tA-te kAraNa mATe. | sammatte-samyaktva. saMpaz-sAMprata kAle. siri-zrI, jJAnAdi lakSmI. . saMpatte prApta thayu. saMti zAMti, rAgAdikano maNuatte-manuSyapaNuM. upazama. ubahe-murkhanaH sUri-sUri, pUjavAyogya. vi-paNa. | siM-ziSTa, upadeza karelA. jI06
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ (60) kareha - karo. jo = he navyajIvo. usamaM-udyama. dhamme dharmane viSe. artha : - ( tA ke0 ) te pUrvokta kAraNa mATe ( jo ke0 ) he vyajIvo ! ( saMpai ke0 ) sAMprata yA samayane viSe daza dRSTAMte karI ( dulhe ke 0 ) Durlana evaM jeA ( maNutte ke0 ) manuSyapaNuM te ( saMpatte ho ) prApta yuM batAM ane (vi sammatte ke0 ) temAM paNa durlana jinokta tattvatrayarucirUpa samyaktva prApta yuM batAM (sirisaM ti sUri siddhe ke 0 ) zrI eTale jJAnAdi lakSmI, zAMti eTale rAgAdikano upazama, ee karI je sUri eTale pUjya evA zrI tIrthaMkara tathA gaNadhara te ziSTe karelA upadezarUpa ( dhamme uddhamaM kareha ke0 ) dharmane viSe udyama karo // 50 // yA padyamAM kavie potAnuM nAma sUcavyuM be te yAvI rIteH - zrI zAMti sUri upadeza kare be ke ziSTe eTale uttama puruSo yAMcaraNa karelA dharmane viSe udyama karo. evo anya karavo. athavA zrI zAMti sUrie karelA jagavadvacanAnusAre dharmopadezano udyama karo. have yA graMtha siddhAMtamAMthI kahADelo be ema kahe beHeso jIvaviyAro, saMkhevaruINa jA - }
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) NaNA deThaM / saMkhitto naharija, rudAI suyasamuddAUM ||51||iti // __ gAthA 51 mInA bUTA zabdanA artha. eso-e. | saMkhitto saMkSepathI. jIvaviyAro jIvavicAra. umari-udhAra kayoM ne. saMkhevaruINa-saMdeparucivaMtane. rudA atizaya vistAravAlA. jANaNA hejeM-jANavAne arthe / suyasamudA-zrutasamupathI. __ arthaH-( eso ke ) e je (jIvaviyAro ke) jIva vicAra kahyo te (saMkhevaruINa ke) saMdeparuci eTale khalpa mativAlA jIvone (jANaNA hejaM ke) jANavAne arthe ( rudA ke )jenA vistAranuM grahaNa thaz zake nahIM evA (suyasamuddA ke) zrutasamukha thakI (saMkhitto uharija ke0) saMdepathI ujhAra karIne A nibaMdha kasyo be. ethI yA sarva je kAMza kaDaM te potAnuM manaHkalpita kajhunathI; paraMtu siddhAMtomAthI bajhAra karIne kartuM ,evI sUcanA krii||51|| S iti zrIjIva vicAraprakaraNaM prAkRta- di .. vyAkhyAsahitaM saMpUrNam //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ () ||jiivvicaarnuN svarUpa likhyte|| ||jiivnaa be neda // 3 cauriniya jIva. 1 saMsArI jIva. 4 paMceMdriya jIva. 2 siddhanA jIva. // sthAvaranA pAMca neda // // saMsArInA be neda // 1 pRthvIkAya jIva, 1 trasa jIva. apkAya jIva. 2 sthAvara jIva. 3 teukAya jIva. // sanA cAra neda / / 4 vAukAya jIva. 1 vetriya jIva. 5 vanaspatikAya jIva. 5 tepriya jIva. 1 // pRthvIkAyanA neda kahe // sphaTika ratna, maNi, ratna, paravAlA, hIMgalo, haratAla, maNasila, pAro, sonuM Adi deza sAta dhAtu 1 te sonu,rU', trAM, sIsuM, jasata, kathIra tathA loDhuM , 7, khalImATI, haramajI, pASANanA kaTakAnI sAthe / malelI dholI mATI, palevo pASANa, avarakha, turI
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5 mATI, khAro, mATInI jAta, pASANanI jAta Adi de pRthvIkAyanA neda jANavA, 1 2 // apkAyanA neda kahe // minuM pANI, varasAdanuM pANI,garanuM pANI,himarnu pANI, karAnuM pANI, lIlI harikAyanuM pANI, ghanodadhinuM pANI Adi dez apkAyanA neda jANavA. 3 // teukAyanA neda kahe // aMgArAno agni, jvAlAno agni, nAgano agni, nakApAtano agni, vajano ani, vijalIno ani Adi deza teukAyanA neda jANavA. 3 4 // vAjakAyanA neda kahe // usAmaka vAyaro, utkalika vAyaro, maMmalika vAyaro, moTo vAyaro, zuddha vAyaro, guMjArava karete vAyaro, ghanavAta, tanuvAta Adi deza vAMukAyanA neda jANavA. 4 5 // vanaspatikAyanA be neda kahe // . 1 sAdhAraNa vanaspati. pratyeka vanaspati. 1 // sAdhAraNa vanaspatinA neda kahe // sarvajAtanAM kaMda, sarva jAtanA aMkurA, sarva jAtanAM
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuMpala, pAMca jAtanI phugI, sevAla, nUmiphomA, lIvu Au, lIlI haladara ne lIlo kacuro, gAjara, motha, vathulAnI nAjI, ga, sarva jAtanA pAlA, komala phala, sarve gupta ne sirA, sAMdha, parva jenAM evAM, zuhara, kuMvAra, gugala, galo pramukha udyA thakI uge tene sAdhAraNa vanaspati kahIe. // pratyeka vanaspatinA neda kahe // eka zarIramAM eka jIva hoya jene viSe tene pratyeka vanaspati kahIe. te phala, phUla, bagala, kASTha, mUla, pAna ne vIja e sAta sthAnake eka eka jIva hoya tene pratyeka vanaspati kahIe. e pAMca sthAvaranA neda kahyA. // vejiyanA neda kahe // zaMkha, komI, gaMDolA, jalo, caMdanaka eTale sthApanAcArya, alasIA,lAlIbA,lAkamAnA kImA, kIramIzrA, pUrA e Adi dezvejiya jIva jANavA. // tebhiyanA neda kahe // kAnakhajurA, mAMkaNa, ju, kImI, udeza, maMkomA, zla, ghImela, sAvA,gIMgomA,gadhazyA, bANanA kImA, viSTAnA kImA, dhanerIzrA, kuMthuthA, gopAlIka, mehanA mAmA Adi deza tebhiyanA neda jANavA,
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ is )" // cauriMDiyanA bheda kahe be // vig, DhikuNa, jamarA, jamarI, tima, mAkhI, mAMsa, machara, kaMsArI, karolIcyA Adi dei cauriMDiyanA neda jANavA. // paMceMdriyanA cAra neda kahe be // T 1 nArakI 2 tiryaMca. 3 manuSya 4 devtaa|| nArakInA sAta neda // nArakInAM nAma. gotranAM nAma. ratnaprabhA. zarkarApramA. vAlukAprajA. paMkapranA. dhUmaprajA. tamaH pranA. tamastamaH prajA. ghamA. vaMsA. selA. aMjaNA. rihA. maghA. mAghavatI. // tiryaMcanA Na da // 2 sthalacara 3 khecara. 1 jalacara. 1 // jalacaranA pAMca bheda kahe be // 1 susumAra. 1 macha. 3 kAcabA. 4 jalataMtu. 5 magaramaccha .
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ () // sthalacaranA traNa neda // uraHparisarpa. sarpanI jAti. jujaparisarpa. noliyA, suMdara pramukha. catuSpada. gAya, nesa pramukha. . 3 // khecaranA be neda // romaja paMkhI, carmaja paMkhI, manuSyalokathI bahAra samujha paMkhI ne vitata paMkhI. manuSyanI mukhya traNa jAti be. tenI uttara jAti 11 manuSyadeva jANavAM. 15 paMdara karmacUmi. 30 trIza akarmacUmi. 56 bappana aMtarachIpa. . // have paMdara karmacUmi kahe // pAMca jarata. pAMca airavata. pAMca mahAvideha. // have trIza akarmanUmi kahe // 1 pAMca hemavaMta detra. 5 pAMca hiraNyavaMta detra. 3 pAMca harivarSa detra. 4 pAMca ramyaka kSetra, 5 pAMca devakuru kSetra. 6 pAMca uttarakuru kSetra. ||hve bappana aMtaraDIpa kahe // culahemavaMta parvata ane zikharI parvata, e ve parva
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ (C) tanI pUrve ne pazcime lavaNa samuamAM be be dADhAu~ nIkalI be; eTale vaMne parvatanI baMne dizinI ATha dADhA yaza. te eka eka dADhA upare sAta sAta chIpane eTale Au dADhA upara uppana aMtarachIpa zrayA. e pramANe manuSyanA 101 nedaM jANavA. // devatAnA cAra neda kahe // 1 daza navanapati. 2 ATha vyaMtara tathA vANavyaMtara. 3 pAMca jyotiSI. 4 be vaimAnika. // daza navanapatinAM nAma kahe // 1 asurakumAra. 2 nAgakumAra. 3 survaNakumAra. 4 vidyutkumAra.5 agnikumAra.6vIpakumAra. udadhikumAra.dizikumAra.e vAyukumAra. 10 stanitakumAra. // va vyaMtara tathA vANavyaMtaranA neda kahe // 1 pizAca. 5 jUta. 3 yada. 4 rAkSasa. 5 kiMnara 6 kiMpuruSa. 7 mahoraga. gaMdharva. aNapannI. paNapannI.3zsIvAdI.4 nUtavAdI. 5 kaMdita. 6 mahAkaMdita. 7 kohaMma. pataMga. ||jyotissiinaa pAMca neda kahe // 1 caMdra. 2 sUrya. 3 graha. 4 nakSatra. 5 tArA. --
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ // vaimAnikanA be neda' kahe // 1kalpa te bAra devaloka. 2 kalpAtIta te nava praiveyaka ne pAMca anuttara vimAna. // kalpa te bAra devalokanAM nAma kahe // 1 saudharma. 5 IzAna. 3 sanatkumAra. 4 mAheM. 5 brahma. 6 lAMtaka, zukra. ja sahastrAra. e Anata. 10 prANata. 11 AraNa, 12 acyuta. ||klpaatiit te nava graiveyaka ne pAMca anuttara vimAna // // nava aveyakanAM nAma kahe // 1sudarzana.2 supratibaMdha.3manorama.4 sarvatojana. 5 vizAla. 6 sumanasa. 7 saumanasa. 7 prItikara. e Aditya, // pAMca anuttara vimAnanAM nAma kahe // 1 vijaya. 2 vaijayaMta. 3 jayaMta. 4 aparAjita. 5 sarvArthasika. // e saMsArI jIvonA neda kahyA // // have siddhanA paMdara neda kahe // . tIrthasijha, atIrthasika Adi deza siddhanA paMdara neda jANavA. . . . e jIvanuM svarUpa kaDuM.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ (e?). // have pAMca hAranAM nAma kahe // 1 zarIranuM dhAra. 5 AukhAnI sthitinuM dvAra. 3 potAnI kAyamAM. rahe tenuM chAra. 4 prANarnu hAra. 5 yoninu kAra. '1 // have zarIranuM bAra kahe // sarva ekejiyanuM aMgulanA asaMkhyAtamA nAgarnu zarIra hoya, paNa pratyeka vanaspati-hajAra yojanathI adhika zarIra jANavaM. bejiyatuM bAra yojananuM zarIra, teiMDiyanuM traNa gAunuM zarIra, cauriMjiyatuM eka yojananuM zarIra.. pAMcaso dhanuSyanuM zarIra sAtamI nArakIrnu, panI ardha ardha uThe karIe tyAre pahelI nArakIrnu poNA ATha dhanuSya ne AMgalanuM zarIra jANavU. __ garnaja maTha ne uraHparisarpanuM hajAra yojana zarIra jANavu. . pakSInuM dhanuSya pRthaktva eTale bethI nava dhanuSyanuM zarIra jANavU. jujaparisarpanuM gAu pRthaktva zarIra hoya. ||e zarIranuM mAna garnajanuM jANavU //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ (e) // saMmUrbimanu zarIramAna kahe. // .. khecara paMkhInuM tathA jujaparisarpanuM dhanuSya pRthaktva 'zarIra jANavU. / uraHparisarpanuM yojana pRthaktva zarIra jANaQ. saMmUrbima catuSpadanuM gAu pRthaktva zarIramAna jANavU. // gaja // catuSpadanuM ba gAunuM zarIra hoya. manuSyanuM traNa gAunuM zarIra hoya. javanapati, vyaMtara, jyotiSI, vaimAnikamAM saudharma ne IzAna e be devaloka sudhInA devatAnuM sAta hAtharnu zarIra jANavU. trIje cothe bahAtharnu zarIra. pAMcame ke pAMca hAtharnu zarIra. sAtame Agme cAra hAtha; navame, dazame,agyArame, bArame e cAra devaloke traNa hAtharnu zarIra, 'nava aveyake ve hAtharnu zarIra. pAMca anuttara vimAne eka hAtharnu. e zarIranuM mAna jANavU. 2 // AukhAnuM mAna kahe // _ pRthvIkAyarnu bAvIza hajAra varSa, apkAyarnu sAta
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( e3) hajAra varSa, te kAyanuM traNa ahorAtra, vAkAyanuM traNa hajAra varSa ne vanaspatinuM daza hajAra varSanuM zrAkhuM jANavuM. iMDiyanuM bAra varSa. teiMdriyanuM ugaNapacAsa divasa. cauriMDiyanuM ba mAsanaM. devatA ne nArakInuM trIza sAgaropama, catuSpada, tiryaMca ne manuSyanuM traNa patyopamanuM zrajakhuM. jalacara, uraH parisarpa, jujaparisarpa eunuM utkRSTa pUrva komInuM khaM jAvaM. pakSInuM palyopamanA asaMkhyAtamA jAganuM zrAyuSya jANavuM. sarva sUkSma tathA sAdhAraNa vanaspati ne saMmUhima manuSya enuM jaghanya utkRSTa aMtarmuhUrttanuM ukhu hoya. '' // have saMmUrdhimanuM zrAyuSya kahe be // jalacara saMmUrchimanuM pUrva kroma varSa, sthalacaranuM corAzI hajAra varSa, khecaranuM bahoMtera hajAra varSanuM AyuSya, uraH parisarpanuM trepana hajAra varSanuM tryAyuSya,
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ ey ) jujaparisarpanuM beMtAlIsa hajAra varSanuM AyuSya. evI rIte AyuSyanuM mAna jAevaM. 3 // have kAyanI sthitinuM dvAra kahe be // | ekeMdriya asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI sudhI potAnI kAyamAM rahe. anaMtakAya anaMtI utsarpiNI avasarpiNI sudhI potAnI kAyama rahe. beiMdriya, teiMdriya tathA cauriMdriya e traNe vika leMdriya saMkhyAtAM varSa sudhI rahe. manuSya tathA tiryaMca sAta va java sudhI rahe. nArakI marI nArakI na thAya. devatA marI devatA na thAya. 4 // have daza prANanuM dvAra kahe . be // 1 sparzaneM priya. zrasaneMdriya. 3 ghrANeMdriya. 4 cariM priya. 5 zrotreM priya. 6 zvAsovAsa. khuM. cha manabala. e vacanabala. 10 kAyavala. e daza prANa jANavA.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekaiDiyane cAra prANa. bejiyane ba prANa. tejiyane sAta prANa. cauriMjiyane ATha prANa. asaMjhI paMceMjiyane nava prANa. saMjhI paMceMjiyane daza prANa. ___5 // have yoninuM hAra kahe // sAta lAkha pRthvIkAya. sAta lAkha apkAya. sAta lAkha teukAya.. '. sAta lAkha vAjakAya. daza lAkha pratyeka vanaspatikAya. cauda lAkha sAdhAraNa vanaspatikAya. be lAkha beijiya. .. be lAkha teijiya. be lAkha cauriMjiya. cAra lAkha devatA. cAra lAkha nArakI.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra lAkha tiryaMca paMceMjiya. cauda lAkha manuSyanA neda. e sarva malI sarva jIvonI corAzI lAkha jIvAyoni thAya. sijhanA jIvone deha nathI, Ayu nathI, karma nathI, prANa nathI, yoni nathI. e sijhanA jIvonI sAdi anaMta sthiti jANavI. HARTRAITREENERRRRRRRRRRRENT iti jIvavicAra prakaraNanA / . bUTA bolo samApta. Printed by Ramchandra Yesu Shedge, at the Nirnaya sagar Press, 23, Kolbhat Lane, Bombay. Pablished by Bhanji Daya for Bhimsi Blaneck, 238-240, plandri, Sackgalli, Bombas. - - - mAaaspre -