Book Title: Jay Mahavira Mahakavya
Author(s): Manekchand Rampuriya
Publisher: Vikas Printer and Publication Bikaner
Catalog link: https://jainqq.org/explore/010255/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya mahAvIra (mahAkAvya) mANakacanda rAmapuriyA vikAsa prinTarsa eNDa pablizarsa mAmA-bhAnjA kI daragAha phaDa bAz2Ara, bIkAnera (rAja.) Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikAsa prinTarsa eNDa pablizarsa mAmA-bhAnjA kI daragAha phaDa bAjAra, bIkAnera dvArA prakAzita prathama saMskaraNa, mahAvIra jayantI 22 apraila 86 nAgarI priNTarsa, navIna zAhadarA fact-1:0032 dvArA mudrita mUlya : 8000 rupaye JAI MAHAVEER (EPIC) by Manak chand Rampuria Publisher Vilas Printers & Publishers Mama-Bhanja Ki Dargah Phad Bajar, Bikaner (Rajisthan ) First Edition Mahaveer Javanti-22nd April '86 Price Rs 8000 Printed by Nagri Printers Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya mahAvIra Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Nian Di Ye ,Wan *.sure iki Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ terA hI 'jaya mahAvIra' mai __ tujhe samarpita krtaa| apanA sukha-dukha, vijaya-parAjayajIvana arpita karatA // -mANakacanda rAmapuriyA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma-bhAva tIrthakara bhagavAn zrI mahAvIra ke taponiSTha-mahA samudravat jIvana ko paDhakara, dRSTi ke sammukha vahI apAra mahAsindhu laharA uThatA hai, jisakA na ora hai, na chora / ananta, sImAhIna jala-rAzi / kevala jala-rAzi / 'aura usakI ucchala agAgha trge| bhagavAn zrI kA jIvana sAdhanA ke usa pujIbhUta unnata zikhara-sA hai, jahA~ pahu~canA kisI bhI sAdhAraNa manuSya ke lie ati duSkara hai, phira mere jaisA sabhI taraha se alpajJa, sAdhana-vihIna prANI usa zikhara kI kalpanA bhI kara le, to yaha usake pUrva janma kA puNya hI kahA jaaegaa| 'jaya mahAvIra' Apake sammukha hai| kaisA hai ? maiM nahIM kaha sakatA / apanI ora se maiM to itanA hI nivedana karanA cAhatA hU~ ki tapa mUrti bhagavAn zrI ke tejomaya jIvana ke vibhinna azo kA sparzamAtra hI isa pustaka me kiyA gayA hai| usa agAdha mahAsindhu ko pUrNa rUpa me bhalA kisane rekhAkita, mandAkita kiyA hai ? athAha sAgara laharA rahA hai-taTa para khaDe prANI apane-apane pAtrAnusAra jala-rAzi grahaNa karate hai / kintu, kisI ne sarvAMza me sindhu ko grahaNa kiyA? kauna kara sakatA hai ? tIrthakara bhagavAn mahAvIra athAha, ananta pArAvAra hai / inake jIvana ke vibhinna ago ko eka najara dekha lenA bhI sabake vaza kI bAta nahI / jo bhI isa ora dRSTipAta karatA hai-vaha kabhI eka pakSa, kabhI dUsarA pakSa-sampUrNa rUpa me kisane dekhA? athAha payodhi ko kisane vAMdhA hai ? prastuta kAvya me jIvana-pakSa hI pradhAna hai / saiddhAntika pakSa sparza-mAtra hI hai| kAraNa-saiddhAntika pakSa abhedakArI hai| sabhI tIrthaMkaro ke sAtha saiddhAntika bAte eka hI rahI hai uname bheda nahIM hai / kintu, jIvana-pakSa me bheda rahA hai / jisa prakAra AdinAtha bhagavAn RSabhadeva ke taponiSTha jIvana kI tulanA dayAmUrti bhagavAna neminAtha me athavA kisI anya se nahIM kI jA sakatI, isI prakAra 24veM tIrthaMkara bhagavAn mahAvIra ke tapasyAmaya jIvana kI samakakSatA, dUsare se nahIM ho sktii| Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vardhamAna kI tapasyA unakI tapasyA thii| sAdhanA ke mArga me unhone jo parisaya sahe ve unake the| una anubhavo kI tulanA dUsare se nahIM kI jA sakatI / jIvana-pakSa sadA bhedamaya hI rahA hai| anya kI racanA bhI eka sayoga hI hai / tIrthaMkara bhagavAn mahAvIra kA prasaga cala uThA thaa| unakI athAha-agAdha tapasyA-nirbhayatA Adi kI carcA cala rahI thii| sahasA mana me AyA, bhagavAna zrI kA jIvana-carita likhA jaay| inake jIvanacarita aise to bahuta hai, kintu kAvya-rUpa me mujhe nahIM mile| aura phira maiM jo likhane baiThA, pustaka samApta karake hI utthaa| lagA una dino bhagavAn pratikSaNa merI dRSTi ke sammukha rahe haiM / aisA bhI lagA hai ki unhoMne svaya likha liyA hai - bAta bhI sahI hai-maiM to, nimitta mAtra hI huuN| ve jisa rUpa me prerita kare maiM prastuta huuN| anta me-jina logo se pustaka prakAzana me thoDI bhI sahAyatA milI hai, unake prati AbhAra prakaTa karate hue, zramaNa bhagavAn mahAvIra ko hArdika koTAnukoTi vandana / / / / shubhaastu|| -mANakacanda rAmapuriyA rAmapuriyA bhavana, bIkAnera (rAja.) mahAvIra jayantI, 22 apraila 1986 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , anukramaNikA prathama sarga / 15 dvitIya sarga / 20 tRtIya sarga / 30 caturtha sarga / 41 pacama sarga / 50 SaSThama sarga / 60 saptama sarga / 73 aSTama sarga / 79 navama sarga / 92 dazama sarga / 101 ekAdaza sarga / 105 dvAdazasarga / 109 trayodaza sarga / 115 caturdazasarga / 124 pacodaza sarga / 129 paSThodaza sarga / 137 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya mahAvIra Page #14 -------------------------------------------------------------------------- Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vandanA deva dayAmaya karuNA sAgarasakala sRSTi hai terA anucara / / jJAnamayI tava jyoti vimala seujjvala bhUtala zubhra kamala se| jaya mahAvIra/13 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dayA karo aba tama miTa jAyekaluSa na mana me kucha raha pAye / zubhra Atma-darzana kA kSaNa hopAvana bhUtala kA kaNa-kaNa ho / namana tumheM karatA hU~ pratipala - terI karuNA merA sambala / ho sakalpa hRdaya kA pUrArahe na koI bhAva adhUrA / caraNo para maiM nata mastaka hU~tere darzana kA cAtaka hU~ / terA jIvana pAvana dhArAdhanya huA pA bhUtala sArA / pUrNa kAmanA ho antara kI - zakti jage nava mere svara kI / deva dayAmaya karuNA sAgara - sakala sRSTi hai terA anucara // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama sarga prabhu kI lIlA vaDI gahana haikitanA cacala mAnava mana hai / jahA~ prema kI dhAra cAhiekaruNA aparampAra cAhie / jaya mahAvIra Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 vahA~ dvepa-hisA jagatI haiazubha ghRNA mana me pagatI hai / tapa kA nirmala bhAva nahI haisayama- zAnta prabhAva nahI hai / zuddha tatva se hIna hRdaya mesatva guNo ke nirmama kSaNa me / bhava ko kaise zAnti milegIjJAna jyoti kI prabhA khilegI ? kaise koI mana viha~segAkaise puNya vibhava kA legA ? soca, dharitrI akulAtI haisamajha nahI kucha bhI pAtI hai / tabhI acAnaka divya gagana sejyoti phUTatI cetana mana se / koI mArga dikhA jAtA haisundara vizva banA jAtA hai / Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAna cetanA kA jagatA haibhuvana prakAzita-sA lagatA hai| dveSa-ghRNA sava dhula jAte haidvAra puNya ke khula jAte hai| mAnava-mAnava banane lagatAjJAna hRdaya me jagane lgtaa| lekina yaha bhI tava sambhava haihotA pAvana nara udbhava hai| aura nahI to koI kaisedho sakatA hai antara kaise ? aise hI java ghaTA ghirI thIsukha kI sArI ghaDI phirI thii| himA kA sAmrAjya vidyA thAmana me nirdhana bhAva chipA thaa| mAnava-dAnava se lagate theacche bhAva nahIM jagate the / jaya mahAvIra /17 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sayama kI to bAta na pUchokaisI thI vaha rAta na pUcho / jJAna tapasyA saba dUbhara thetimirAcchanna-saghana ghara-ghara the| lobha grasita dharatI rotI thIpUrI sAdha nahI hotI thii| dIna-hIna saba nArI-nara thedukha se pIDita antaratara the| tabhI kiraNa-sA koI AyAbhava ko nirmala zubhra bnaayaa| saba kahate ve tIrthakara thejJAna-kiraNa nava jyoti prakhara the| nayI sAdhanA jaga me jAgIdukha kI rajanI tatkSaNa bhaagii| yahI sAdhanA ujjvala hokarabhava ko hI kalmapa se dhokara / 18 / jaya mahAvIra Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejapuJja ho mUrta rUpa metIrthakara ke hI svarUpa me / milI jagata ko nirmala vanakaradivya prabhA-sA pala-pala bhAsvara / - Akara jaga ko mArga dikhAyAbhava ke tama ko dUra bhagAyA / jaga kI pAvana - puNya bhUmi para - satya-tapasyA rUpa utara kara Atma-jJAna kalyANa batAtejana-jana ko hai sukhI vanAte / inake nirmala puNyodaya se - tama para avirala jyoti - vijaya se / bhava ko nizcaya mAna huA haijana-jana kA kalyANa huA hai / huI sRSTi para vRSTi vibhava kIjyoti jagI navabhava udbhava kI / / jaya mahAvIra / 19 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya sarga puNyamayI yaha dharatI jisa para - 20 / jaya mahAvIra Ate deva mahAna | apanI divya prabhA se bhava kA karate hai kalyANa || Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janma grahaNa karatA hai prANI bhUpara bArambAra / antima lakSya mokSa hai, jisasehotA hai uddhAra // vimala mokSa ke tatva dharA parakara sakate saba prApta / puNya - bIja, jo paDatA, hotAphira vaha nahI samApta // janama-janama vaha cAhe bhaTakerahatA hai nirbhIka / kabhI nahI vaha vicalita hotAmilatI jisako lIka | satpatha kI yaha lIka pravala hai mAnava kA isase hI hotA hai nizcayabhava kA zubha utkarSa // Adarza | jaya mahAvIra / 21 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanya vahI hai, jisako milatIaisI nirmala nirmala jota / prema bhAva meM rahatA hai vaha - prANI ota-prota / / sabhI jIva eka sadRza haiMnahI kisI me bheda / eka taraha hI sabhI manAteharpa-zoka o kheda || mAnava ko unnata karatI haiaura na koI cIja / eka mAtra hai jahA~ jJAna kA - nirmala sAtvika bIja // usake Upara kabhI na paDatAagha kA kuTila prabhAva / sadA anagha hai, satyarUpamaya usakA svaya svabhAva || Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra ne bhI pAye the _ bhava me janma aneka / lekina mana me sadA TikI thI vimala satya kI Teka // jAne kitane janma hue the pAye kitane kleza / kintu hRdaya me rahA puNya hI atima kSaNa taka shep|| janma pacIso kA dharatI para AyA hai ullekha / unake sava kRtyo kA bhU para __ milatA hai abhilekha / / eka vAra para mana me jo thA jAgA divya prkaash| nava-nava vaha nita vaDhatA AyA huA na usakA nAza / / jaya mahAvIra | 23 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yahI bheda hai, java jagatA hai satya kiraNa kA rUpa / nita-nita khilatA, para asatya kA ho jAtA vidruup|| nirmala bIja paDA thA mana me nirmala thA sskaar| phUTa paDA vaha anAyAsa hI vanakara puNya apAra / / vaimAnika-nikAya me java the deva rUpa me liin| socA, dharatI para Ane kA lekara janma navIna / / vaizAlI ke vRpabhadatta kIpatnI prbhu-lvliin| kI kukSI mehokara parama prviinn|| devAnandA 24 / jaya mahAvIra Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utare bhava me, roma-roma bhava se nirmalavanakara divya prakAza / me devAnandAke jAgA sahasA caudaha svapna jage the bhAva bhare bharapUra / ullAsa || vRSabhadatta the, munakara bole X kaSTa huA saba dUra // tumane dekhe svapna bhAminIpuNyamayI hogA sabhI guNo se abhibhUta / bhUSita koI divya sapUta // X X kintu sabhI kA svapna dharA para kava hotA hai pUrNa / vighna aneko Akara karatepratikSaNa cakanA cUra // jaya mahAvIra / 25 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cintita indra hue, yaha hogI - bhU para kaisI kisI dIna brAhmaNa ke ghara mebiha~se yaha jala jAta || nahI, nahI ve kSatriya ke gharaleMge janma 26 / jaya mahAvIra tabhI karege pApa-puJja dharatI kA X X saddharmo me lIna bhuvana rahate sadA udAra / isa kSatriya kuNDa nagara ke rAjA puNyavatI vAta | uddhAra // X inakI rAnI trizalA bhI thI siddhArtha / me parArtha // jAgrata jJAna-viveka / sadA bhajana karatI thI dhara karamana me prabhu kI Teka // / Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhavatI vaha hara kSaNa prabhu ke bhAvo me tallIna / pratikSaNa pUjA karatI thI nita bhara kara bhAva navIna / / dUta bulAkara kahA indra ne jAkara Aja turanta / dono garbho kA parivartana kara do pyAre bhata / / harI NaigameSI ne Akara devAnandA paas| garbha liyA-phira trizalA ke ghara Aye ve sollAsa / / garbha-parAvartana kA sArA kAma huA jaba shess| svaya indra se bolA-pUrA huA sabhI Adeza // jaya mahAvIra / 27 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunakara indra bahuta hae bole-tuma ho dhanya / tumhI dekhanA isase jaga me hoge kArya ananya / / Aja dharA para jo sakaTa hai hoge nizcaya naSTa / apanI jJAna vibhA se bhU kA dUra karegA kaSTa / / tumane pUrA kiyA Aja hai devo kA hI kAma / nizcaya hI dharatI para hogA isakA zubha prinnaam|| devapUjya yaha manuja dharA ko degA zubha varadAna / isake vacanAmRta se hogA kaSTo kA avsaan|| 28 / jaya mahAvIra Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanya kukSi trizAla kI pAvana __ nirmala parama pvitr| teja-puJya avadhArita jisame jaga kA zAzvata mitr| Aja vizvamAtA hai trizalA jananI parama punIta / gUMjege isa jaga me usake bhAgya vibhava ke gIta / / dhanya svaya siddhArtha ki jina ko prApta huA yaha isstt| pAyege jo jaga me aisA uttama putra abhISTa // jaya mahAvIra /29 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya sarga mahArAja siddhArtha bhavana mebhajate the nita prabhu ko mana me / unakA puNya bharA thA jIvanasukha-saubhAgya bhare the purajana / / 30/jaya mahAvIra Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahI na koI kaSTa hRdaya merahate the ve sukha akSaya me / bhAgyavatI vaha trizalA rAnIsabhI taraha se thI kalyANI || nRpa ke hI saga vaha bhI rahatI - prabhu kI parama bhakti me bahatI // jaga me rahakara jaga se bAharakamala-patra - sI nirmala sundara // usake jIvana kI thI rekhAprabhu ko pratikSaNa usane dekhA || thA aizvarya vahA~ para sArAunnata thaa| saubhAgya sitArA // kisI vastu kI kamI nahI thIdukha kI bAteM nahI kahI thI / sukha se saba kA mana cacanna thAbharApurA vaha rAja mahala thA / jaya mahAvIra / 31 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha ke bAje nita bajate themana se sundara saba sajate the| koTa-ka~gUre saba the sundarasundaratA thI bhItara bAhara / / jahA~ jarA bhI A~khe jAtIsundaratA se hI TakarAtI / rezama jaisA kaNa-kaNa komalanayana-nayana me kajjala-kAjala / / kahI na koI tanika malina thesabake hI mana bhAvana dina the| sava the sundara, hRdaya khilA thAphUlo ko makaranda milA thA / / vAgo me koyala nita gAtImadhupAvaliyA~ thI mNddraatii| taraha-taraha ke phUla salone khile hue the kone-kone / / 32 / jaya mahAvIra Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpita-sI thI pUrI nagarIkamala-nAla-sI uuprubhrii| harSita the sava cahala pahala meapane surabhita rUpa dhavala me // nava umaga-sI laharAI thIsukha kI vimala ghaTA AI thii| trizalA apane rAja bhavana metadrila soca rahI thI mana me|| prabhu kI manahara-sukhamaya gAthAsAdhu-jano ne jise kahA thaa| sahasA lagA ki bAhara mana sekucha hai nikalA usake tana se / / aura puna vaha ura meM AyAmAno usane saravasa pAyA / garbha-parAvartana kA kSaNa thApala-pala sundara mana bhAvana thaa| jaya mahAvIra / 33 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roma-roma thA usakA pulakitamahAnanda kI chavi se zobhita / jAgI mana me nayI vibhA-sIho jyo prabhu-darzana kI pyaasii|| - lagA ki jaise jAga gayI haikiraNa-kiraNa taka nayI-nayI hai| siha sAmane Akara sundaradekha rahA thA usako jI bhara / / hAthI bhI phira vahA~ khaDA thAairAvata-sA bahuta bar3A thaa| vRpabha eka sundara-sA AyAsukha saubhAgya dharA para chaayaa|| phira to, khuda hI lakSmI AIzeSa bacA jo saba kucha laaii| yugala, puSpa mAlA thI manaharanaye-naye-phUlo me guMthakara / / 34 / jaya mahAvIra Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cA~da gagana meM muskAtA thAmana kA moda baDhA jAtA thaa| sUrya deva bhI nabha me AyebhU ke tama ko dUra bhgaaye| dhvajA gagana me phaharAtI thIkIrti bhuvana kI vaDha jAtI thii| raupya kumbha thA sundara-manaharacama cama jaise svaya divAkara / / puna dRgo me AyA sundarasurabhita magala padma sarovara / puna. kSIra sAgara laharAyA kSaNa-kSaNa kA Ananda bddh'aayaa| deva vimAna dikhA phira Upara mahAmoda me pulakita satvara / ratna rAzi kI Dhera lagI thInayana-nayana meM prIta jagI thii| Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimala agni nirdhama jagAyesukha-saubhAgya bhuvana ke Aye / ye caudaha anamola suhAnesapane dekhe the trizalA ne 1 dekha huI thI pulakita mana me sukha ke A~sU gire nayana me / Akara pati ke pAsa hRdaya se prIti-sajoye neha-nilaya se / 36 / jaya mahAvIra bolI- mahArAja kI jaya hoparama bhakti kI sadA vijaya ho / rAjana, maiMne khuda hI dekhe hai kala caudaha sapane | apane itanA kaha vaha phira batalAtIeka-eka kara nAma batAtI / ha~sakara pUchA -artha bhalA kyA ? hai sapano kI nayI kalA kyA ? Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mujhe batA de, maiM kyA jAnUMkase, yaha lIlA phcaanuuN| ye sapane hai kitane pAvanakaise kaha dUM mana-se bhAvana / isI lie me pUcha rahI hU~sukha sari me kala rAta bahI huuN| rAjabhavana me nRpa ne A kesvapna vizArada ko bulavA ke / pUchA-isakA artha batAyekucha matalava isakA samajhAye / sava ne zubha muhUrta phira dekhAliyA graho kA bhI saba lekhaa| sava nakSatro kI zubha gati kodekhA Adi aura phira iti ko| pothI-patra liyA, vicArAthA muhUrta vaha anupama nyaaraa| jaya mahAvIra / 37 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana se kSaNa me hue acambhitaroma-roma taka ho aandit| bole rAjana zubhra prahara haibaDA dayAmaya paramezvara hai| kyA batalAU~ yaha saba kyA haimilA tumhe dhana tribhuvana kA hai| jo kahatA hU~, saca kahatA hU~jJAna-jyoti me hI rahatA huuN| vINApANI jo kahalAtIjJAnamayI jo kucha batalAtI / vahI tumhe kahatA hU~ suna lovAta hamArI mana se guna lo| putra ratna jo hogA tuma konapTa karegA bhava ke tama ko| sarva zrepTha vaha jJAnI hogAAtmika vala kA mAnI hogaa| 38 / jaya mahAvIra Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taponiSTha saundarya vibhava kAmagala karane vAlA bhava kA / putra ratna vaha hogA aisAhuA na bhU para aba taka jaisA / -- saba guNa bhUSita sabase sundaracakita rahege khuda vizvambhara / sunakara nRpati moda me bhara kara - Aye rAjamahala me satvara / bole- rAnI se muskA keunako apane pAsa biThA ke / dekho, saba ne batalAye haisvapna baDe sundara Aye hai / bAlaka tumhe milegA aisAhuA nahI bhUtala para jaisA / sunakara rAnI pulakita tana se - prabhu kI pUjA kI phira mana se / jaya mahAvIra / 39 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipra mahAjana ko bulavAyAsabako sAdara vahA~ bitthaayaa| dAna diyA aJjali me bharakarakiyA sabhI kucha svaya nichaavr| roma-roma taka usakA jAgAdukha-dainya sava bhava se bhaagaa| karanA hai aba prabhu kA svAgatayaha apUrva kSaNa kA hai Agata / mana me nirmala bhAva jagAyesaba ne milakara moda mnaaye| Ananda lahara laharAI bhU parapuSpa khile khuziyo ke manahara / 40/ jaya mahAvIra Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha sarga dharatI thI yaha subhaga salonI kaNa-kaNa thA srsaayaa| tRNa-tRNa taka me khuzI aparimita moda atula laharAyA // jaya mahAvIra Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ per3oM kI phunagI para ciDiyA gIta manohara gaatii| maliyAnila kI puravAI-sI havA gadha le AtI / / nIla gagana me khuziyA~ chAI kiraNa-kiraNa thI pulakita / pRthvI ke kaNa-kaNa para mAno nayI prabhA Alokita / / sabhI tarapha Ananda-lahara thI vaDI sukhada laharAI / jAne kaisI ghaDI suvAsita vasudhA para thI aaii| lagA ki sabane milakara kI hai svAgata kI taiyaarii| ghara-ghara me lagatA thA jaise utsava hotA bhArI / / 42 / jaya mahAvIra Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kadali-khambha saba ropa rahe the vandanavAra sjaate| mukula-bakula taka para the bha~vare guna-guna kara ma~DarAte / caitra zukla kI trayodazI thI madhyarAta kI belaa| rAja mahala me lagA huA thA sAdhu-jano kA melA / / aise hI kSaNa, prabhu bhI mAnava- / tana me svaya pdhaare| bane mahArAnI trizalA ke dRga ke nUtana taare|| zubha muhUrta vaha magala kSaNa thA bhAva-sumana muskaayaa| zakuna sumagala Aja dharA para svaya utara kara AyA / / jaya mahAvIra /43 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rAja mahala me jaya-jaya gUMjA - gUMja uThI zahanAI / siMha dvAra para madhura svaro me - vajane lagI loga-bAga saba A A kara thesvaya badhAI vipra mahAjana dAna nRpati semu~hamA~gA hI devaloka kI svaya deviyA~ - dauDI bhU para prabhu kA kara zRgAra unhe phira nUtana para vadhAI // 44 / jaya mahAvIra dete / divya prakAza dharA para phailA - bhAgA timira bhuvana kA / surabhita pavana pravAhita hokara AtA thA nandana kA || lete // AI | paharAI // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hokara saba abhipuSTa vahA~ se devaloka me A ke| prabhu kA sava guNa-gAna sunAyA unakA magala gA ke / / Akara kiyA praNAma indra ne mana se pulakita hokr| apanI divya kiraNa se prabhu ke pAvana paga ko dhokara / / unako lekara tatkSaNa phira ve Aye meru-zikhara para / sajA vahI para janma-lagna kA pahalA utsava manahara / / meru-zRga ke Upara sundara __eka zilA para lekr| vaiThe indra svaya the savako zubha nideza kucha dekara / / -jaya mahAvIra / 45 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhI devatA aura deviyA~ - Aye khuzI manAne | prabhu ke pAvana janmotsava me maMgala sAja sajAne || devaloka me vajI gUMjA kalpa vRkSa ne phUla vadhAI sAja manohara / phUla girAyekhilakara unake Upara // prabhu kA zubha abhiSeka huA phira 46 / jaya mahAvIra svarNa kalaza ke jala se / svayaM alakRta hue mAgalika agaru gadha-zatadala se // janmotsava kA deva-purI me huA mahotsava pUrA | zakara ne bhI vahA~ khuzI me - chAnA bhA~ga-dhatUrA // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taraha-taraha ke modaka laDDU sabane khUva luTAye / sabhI magana the Aja dharA para svaya mahAprabhu Aye / / indrarAja phira lekara unako rAjamahala me aaye| trigalA ke hI svarNa-sadana me cupake unhe sulAye / / prabhu kI lIlA, jaise hI ve dharatI para hai aate| jAga uThe sava vaDo khuzI se apane moda manAte / / hone lagI dharA para phira se utsava kI taiyaarii| rAja mahala phira gUMja uThA au' juDa Aye drvaarii|| jaya mahAvIra / 47 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baje nagADe-zakha aneko Dhola-jhaoNjha au' taasaa| jhara-jhara jhare khuzI se locana rahA na koI pyAsA / / jana-parijana au' puravAsI saba Akara jaya-jaya khte| mahAmoda kI lola lahara me saba the nirbhaya rahate / / sava kuTumba ke loga juTe au' guNI-purohita Aye / / vardhamAna hai nAma zubhakara sava hI yaha btlaaye| kahA ki ye sampanna guNo se parama dhIra hai Aye / cakravatI-nRpa, zreSTha jano ke lakSaNa hai saba paaye| 48 / jaya mahAvIra Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahA ki jaba taka candra-divAkara inakA nAma rhegaa| inake atula parAkrama kI nita gAthA vizva khegaa| jaya mahAvIra / 49 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama sarga guNa hI mAnava ko mAnava se unnata zreSTha banAte hai apanepana ko vikasita karake manuja deva bana jAte hai|| 50 / jaya mahAvIra Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva-manuja me isa dharatI para thoDI-sI hI dUrI hai| pUrNa vikAsa huA to usakI yAtrA hotI pUrI hai| sadguNa ke jo bIja hRdaya me eka vAra bhara Ate hai| dina-dina ve vaDhate jAte hai kabhI nahI miTa pAte hai| jaga me jo bhI Ate A ke bhU kA dharma nibhAte hai| khela-khela me divya - jyoti kA darzana svaya karAte hai| vardhamAna ke guNa kI carcA devapurI me hotI hai| svaya indra ne kahA ki vIro me yaha adbhuta motI hai / jaya mahAvIra | 51 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlaka pana se hI hai isameMlakSaNa sava puruSottama ke / bhare hue hainirbhaya guNa nara- uttama ke || kUTa-kUTa kara yaha hai, jisako isa dharatI para - koI DarA nahI sakatA / inake mana ko malina jarA bhIkoI vanA nahI sakatA / mahaja ATha hI varSa abhI toinake hone ko Aye / lekina khela vikaTa paurupa kekitane hI hai dikhalAye // devo me hI kitane kitane Akara 52 / jaya mahAvIra A kekaThina parIkSA lete hai / parama tatva kI inase dIkSA lete hai // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khela rahe the 'Amala kI' kA khela eka dina upavana me| eka deva bana sarpa bhayakara AyA tatkSaNa usa vana meM / / viSadhara apane phana ko tAne zIza uThA phukAra utthaa| svaya pavana bhI kSubhita garala se hokara aparampAra utthaa| sAthI-sagI jo bhI the sava dekha use ghabaDAte hai| khela choDakara Dara ke mAre ve sava bhAge jAte hai| koI kahatA bhAgo jatdI viSadhara vaDA bhayakara hai| vardhamAna ne kahA, roka kara mujhe nahI isakA Dara hai / / jaya mahAvIra /53 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unakA mukhaDA sadA praphullita bhaya kA thA lava-leza nhii| cihna tanika udvigna hRdaya kA Anana para thA zepa nahI / / turata pakaDa kara usa vipadhara ko dUra kahI dhara dete hai| apanI pUrI mitra maNDalI ko nirbhaya kara dete hai| xxx hue saphala jaba vardhamAna taba deva puna akulAte hai / nayI parIkSA lene ke hita dauDa dharA para Ate hai| eka divasa sava vAlaka milakara khela rahe the upavana me| chadma veza me deva padhAre dvepa bharA thA kucha mana me // 54 / jaya mahAvIra Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khela-khela me vardhamAna ko kadhe para le bhAga claa| usa bAla-maDalI ko vaha sahasA tyAga claa|| anAyAsa jaise hI lekina vaha bhAgA bAlaka anya sabhI ghabaDAte haiM / koI vardhamAna ko bacA nahIM ve pAte hai| jaise hI vaha bhAgA kSaNa me vikaTa-veza dhara letA hai| apanA badana vaDhAkara bhISaNa dAnava kA kara letA hai| kadhe para the vardhamAna ve tanika nahI ghavaDAte hai| vajra mupTi se usake sira para ghUsA eka lagAte hai / / jaya mahAvIra /55 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ usa prahAra se vyathita deva ne sadviveka sava kho ddaalaa| Aja paDA thA use bhayakara purupa-siha se hI paalaa|| hokara prakaTa turata nija tana me kSamA mAMgatA hai satvara / zAnta hue phira vardhamAna bhI abhaya dAna usako dekr|| bAla-maDalI harpita hokaramana se khuzI manAtI hai| inakI gAthAsadA phailatI jAtI hai| dUra-dUra taka deva-loka me gujita the svara deva sabhI hAe the| vardhamAna ke jaya kI gAthA sunakara dauDe Ae the| 236/maMca mahAvIra Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gUMja rahA thA jaya-jaya kA svara deva-gaNo ke kAno me| vardhamAna kI jaya ke svara the gujita pavana tarAno me / / kalpavRkSa kI DAlI-DAlIisa svara ko duharAtI thii| kI mAlyavatI seisakI hI dhvani AtI thii| svarga-loka malaya pavana calatA thA, vaha bhI jaya kA hI svara lAtA thaa| vardhamAna kI jaya kA svara hI sabhI tarapha se AtA thaa| nandana vana ke phUla sukomala viha~sa-vihama khila jAte hai| unake saurabha me bhI jaya ke svara hI bhara kara Ate hai| Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandana vana me deva - gaNo kI sabhA turata laga jAtI hai| vardhamAna kI 'jaya' tatkSaNa hI vahA~ pahu~ca jaga jAtI hai| dizA-dizA me gUMja rahA thA vardhamAna kI jaya kA svara / zikhara-zikhara taka gUMja rahI thI pratidhvani usakI hI sundara / / svaya indra ne bharI sabhA me unako samucita mAna diyaa| "mahAvIra" udghopita kara ke unako nava sammAna diyA / vardhamAna ko 'mahAvIra' yaha pAvana nAma pradatta huaa| unake guNa-gaurava kI mahimA sunakara saba Asakta hue| 58 / jaya mahAvIra Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unake vikaTa parAkrama ke saba gAthA jaga me khyAta hue| mahAvIra ke zubhra nAma se jaga me ve prakhyAta hue / vAlaka-pana se hI saba unake ____yaza kI gAthA gAte hai| unake pAvana carita dharA para sunate aura sunAte hai| vala-vikrama mahAvIra ke kI anupama gAthAghara-ghara me saba gAte hai| pAvana paga parazraddhA sumana caDhAte hai| unake carita-sindhu kA jo bhI avagAhana kara pAtA hai| bhava me vaha bhI hokara nirmala pada pavitra vana jAtA hai / / jaya mahAvIra / 59 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThama sarga sabhI guNo ke jo hai dhAraka hote ve hI jaga-uddhAraka / ___ mati-zruti nirmala avadhi-jJAna se sadA samanvita guNa mahAn se| 60 / jaya mahAvIra Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unakA satya svarUpa nirantarasadA prakAzita nikhara-nikhara kr| unako kucha bhI doSa na rahatAmana me dukha avazeSa na rhtaa| buddhi vimala khuda saba kahatI haipAsa zAradA nita rahatI hai| lekina jaga ke prANI kaisesamajhe ko hai nirmala aise / jaga kI lIka nirAlI hotIdRga bharamAne vAlI hotii| usako zAzvata jJAna na hotApatthara ko A~sU se dhotaa| A~kha hRdaya kI java khulatI haikAlikha mana kI java dhulatI hai| tabhI samajha vaha kucha pAtA hai'vizva nirAlA' -kaha jAtA hai| jaya mahAvIra /61 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svayaM nRpati siddhArtha vikala theputra moha se khuda cacala the| vimala 'jJAna zAlA' me jA kevarddha mAna ko khuda gheThA ke| socA, nirmala jJAna milegAbhUtala para sammAna milegaa| patA nahI thA, jo hai kartAAkhira bhuvana kA popaka bhrtaa| vahI deha dhara mUrta khaDA hai __ jaga kA phira kyA tatva baDA hai| hastAmalaka use saba rahatAusakI vANI se saba khtaa| bhU para indra utara Ate haisvaya 'jJAna zAlA' jAte hai| khuda hI lekarake Asana pr| mahAvIra ko vaiThate guru 62 / jaya mahAvIra Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakita sabhI hokara ke kSaNa me lage socane apane mana me| yaha kyA rIti jagata kI bhAIisane kaisI buddhi dikhaaii| svaya indra ne prazna anekoM kiye aura phira kahA ki dekho inakA gumphita tatva samajha kara kauna bhalA de sakatA uttara / mahAvIra ne sava udghATana kiyA batAkara sava vishlepnn| sunakara jana-jana hue acambhitadivya jJAna se bhAva-samanvita / phira to jJAna prabhA laharAI divya chaTA dharatI ne paaii| loga hue pulakita AnaditaprabhA samujjvala se mdiipit| jya mahAvIra | 63 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unako rAja mahala me lAkarakiyA pratiSThita uccAsana pr| baDhakara unase dhIra kahA~ haijAna mati gambhIra kahA~ hai| isI taraha kSaNa lage bItanesamaya suhAvana lage rItane / yuvA avasthA prApta hue javamahAvIra bhava-Apta hue jb| socA nRpa ne, cAha kare abainakA zubhra vivAha kare ava / samaravIra sAmanta vahI thezuddha tattva-vidvAna kahI the| putrI unakI pAvana zubhadApuNyavatI thI nAma yshodaa| x X nagara-Dagara saba sajA suhAnAgIto kA phira jagA traanaa| 64 / jaya mahAvIra Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zobhA pUre rAja nagara kI galI-galI kI Dagara-Dagara kii| aisI thI mana mohaka, jisakIupamA denA kisake basa kii| loga-bAga saba saje-dhaje the| ghara-ghara bAje khUba baje the| sabhI tarapha basa sukha luTatA thAmAno dukha kA dama ghuTatA thA / dhUma dhAma se vyAha racAyA jisane mA~gA jo bhI, paayaa| milI yazodA mahAvIra sejJAna-dIpa, dRDha, parama dhIra se| rAga raga sava hote ghara-gharasara-sara sarate mukha ke nirjhara / putrI eka huI phira cacaladUdha-dhulA tana komala-komala / -- -- - Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - .- - bholI-bhAlI baDI muhasanAnAma paDA thaa-punny-drshnaa| use dekha saba khuza hote thepuNya salila se dRga dhote the| ... - - -- - - ------- - - - sukha-vaibhava sava bharA-puga thAsabhI bhale koI na burA thaa| eka kAmanA sabake mana meMvasI huI thI rAja sadana me| vane nahI ve parama virAgIbane madhura jovn-anuraagii| yahI rahe, yaha dharA na tyAgehame choDakara kabhI na bhaage| kintu, tapasvI mahAvIra nekava socA yaha parama dhIra ne unake mana me lagana lagI thIbhava ke hita kI jota jagI thii| 66 / jaya mahAvIra Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAga-raMga to saba hote theiname para ve kaba khote the| iname ina se Upara raha kr| rata the sAdhana me sava saha kara / koI inako bA~dha na pAyAkisI lobha ne nahIM staayaa| patnI AI, rahe akampitaputrI bhI AtI thI pulkit|| kintu grahaNa kA bhAva nahI thAvandhana-sneha-prabhAva nahIM thaa| jala me raha kara jala se Uparasarasijavat hI the jIvana bhara / kaThina sAdhanA kA tapa sahatebhava me bhava se Upara rhte| baDhatA AyA samaya nirantaramahArAja the cintita bhU pr| jaya mahAvIra 67 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trizalA bhI thI dhyAna lagAyemana me prabhu ko sadA bsaaye| dono ne hI yahA~ dhaga parakiye puNya hI the jIvana-bhara / tana pavitra au zuddha hRdaya thAjIvana sAdhanamaya nizcaya thaa| dekara zrI, nandI vardhana korAjapATa au sAre dhana ko| kara sathArA svarga sidhArecamake nabha me divya sitaare| mahAvIra ne mocA mana mesaba kA ho kalyANa bhuvana me| mahaja aThAisa varpa hue theyauvana ke utkarSa hue the| socA, isa gRhastha Azrama kosvaya tilAJjali dege tama ko| 68 / jaya mahAvIra Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAprasthAna karege satvarahogA jisase bhUtala sundara / jyeSTha-bandhu nandIvardhana sevole, zraddhA pUrvaka mana se| nata mastaka ho kiyA nivedanabhaiyA tumako merA vndn| hAtha joDakara kahatA hU~ maibhava kI pIDA sahatA hU~ maiM / duniyA ke dukha kaise-kaise rahU~ dekhatA kaise, aise| __jAne de, maiM saca kahatA hU~ raha kara ghara me kava rahatA huuN| sunakara bole-- nandIvardhanarokegA vayA tumako bandhana / jAna rahA hU~ terI lIlAdekhA rUpa atula cmkiilaa| jya mahAvIra/ 69 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tuma isa jaga ke nahI jIva homahAjyoti kI prabala nIba ho| vahI karoge, jisame nizcayahogI dharatI dukha se nirbhaya / kintu kaho kyA, bolUM mukha se mAtA ori pitA ke dukha se / abhI kahA~ kucha trANa milA hailagatA mana para dharI zilA hai| aise meM jaba tuma bhI merepAsa na hoge soNjh-svere| taba mai kaise jI pAU~gAkaise saoNsa caina kI luuNgaa| phira bhI maiM kucha roka na sakatApatha se tumako roka na sktaa| jisame jaga kA puNya samAhitausako vA~dhU apane hI hit| 70/jaya mahAvIra Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aisA kabhI nahIM kara sakatAsira para pApa nahI dhara sktaa| abhI mAtra do varSa yahA~ pararaho hamAre sAtha vandhu vara / phira jo cAhoge, kara lenApuNya jagata kA sira dhara lenaa| kabhI nahI mai rokU~gA phirajagata terI hI hai Akhira / itanA kaha kara zAnta hue javamahAvIra ne caraNa chue tava / phira ve bole-jo kahate haikhUva samajhatA, jo sahate hai| bAta ApakI mAna rahA hU~alaga Apase bhalA kahA~ huuN| do varSoM taka abhI rahU~gAyahI tapasyA-tApa khuuNgaa| jya mahAvIra /71 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khile ki jaise khilatA shtdl| sukha se ve kSaNa bhara hapAedRga me azru khuzI ke chaae| 72 / jaya mahAvIra Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama sarga mahAvIra the puNya dharA para mana se parama tpsvii| mana vijetA divya jJAna ke jJAnI zreSTha mnsvii|| jaya mahAvIra / 73 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAja mahala meM sAdhu-sarIkhesaumya sarala the rhte| thA unakAbAta vinaya se khte|| sayamamaya jIvana unatIsa varSoM me hI ve java aura prauDha vana aae| nau lokAntika deva vahA~ para Akara kucha smjhaae| kahA ki-"jaya ho, mahAvIra hI ava kalyANa krege| bhava me dukha kA jo pradAha hai nizcaya vahI hrege|| dharma tIrtha kI zIghra sthApanA ava to zIghra kraaye| jaga kA ho kalyANa, yahA~ sukha zAnti vimala phailaaye|| 74/ jaya mahAvIra Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinaya sunAkara deva vahA~ se Aye nIla nilaya me| lage socane mahAvIra bhI apane zuddha hRdaya me|| eka varSa hI zeSa bacA hai pravajyA lene me| calo lagUM maiM abhI yahI se apanA saba dene me|| mukta hasta se dAna sabhI ko dete hai nita uThakara / maNi-dhana-varatrAbhUpaNa kitane nava-nava kie nichAvara // geha-tyAga ke pUrva yahI to savase uttama sAdhana / mahAvIra ne liyA khuzI se usakA hI Alambana / / jya mahAvIra /75 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (eka varSa taka haMsate-ha~sate saba kucha vahA~ luttaaye| khuda ko apane Apa tapAkara aura sudRDha vana Aye / / rahA na koI dRga ke Age rItA vahA~ akiMcana / mukta hasta se mahAvIra ne jahA~ luTAyA kacana / / x X varSIdAna huA jaba pUrA kara lI nava taiyaarii| AtmA ke nava zuddha varaNa me calane kI thI vaarii|| HTML T surasari kI dhArA ho jaise zuddha bhAva the jgte| hastAmalaka siddhi thI sArI dUra nahI kucha lgte|| 76/jaya mahAvIra Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaga kA ho kalyANa isI me sadA nirata rahate the / parama zAnti kI bAta hRdaya se - saba ko hI kahate the / mana me kalmapa nahI zeSa thA dRDha the apane vrata para / mana sAdhanA ke tapa se hI - varSItapa kI pAte the santoSa bar3hate rahe nirantara // lIlA satra ne adbhuta dekhI bhU para / akhaNDita apanA saba kucha dekara // jo bhI lenA mahA pramAdI samajha mukhI ho jAtA / vaha bhI prabhu ke vimala bhAva me - sahaja vahI kho jAtA // jaya mahAvIra / 77 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra kI mahA prasAdI kaha-kaha kara saba lete| sabakI icchA sarala bhAva se pUrNa turata kara dete| vinaya-sahita saba le lete the mahAvIra jo dete| koI prazna na uThatA mana me java prasAda ve lete / / mahAvIra kI mahAprasAdIsabake sukha kI daataa| dhanavAlAkSaNa me hI bana jaataa| pAkara nirdhana bhI eka varSa kI kaThina sAdhanA pUrI java ho aaii| kiraNa vimala phUTI ambara me jana-jana kI sukhadAI / / 78 / jaya mahAvIra Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Hutts gee mahAvIra anagAra dharma ke lie svata udyata haiN| tyAga moha sampUrNa parigraha jIvana me hI rata hai| jya mahAvIra /79 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAvara-jagama jo bhI dikhate sRSTi lubhAne vaalii| kuJja-latA supamita chavi jaga kI mana bahalAne baalii|| savame hai Asakti bharI sava __ patha ke geDe hote| ye AkarpaNa puNya nahI, basa vIja jahara ke bote|| savase baDA moha kA vandhana cAhe vaha ho jaisaa| raha sakatA hai mukta manuja hI zuddha rUpa me vaisaa|| nikhila sRSTi ke hita me jo hai parama bhAva vairaagii| pUrNa jJAna paripuSTa samAhRta sakala vAsanA tyaagii|| 80/ jaya mahAvIra Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra ke tejomaya tapa pAvana gagA jl-se| dhula kara dIpta-pavitra bane the apane sAtvika vala se|| zubha pariNAma puNya hai usakA azubha pApa kA kAraNa / dekha liyA thA isa dharatI para isakA kaThina nivaarnn|| apanA hita jo cAhe usako savakA hita hai karanA / aura nahI to paDatA jaga me usako sadA vicrnaa|| AtmA kA sava du kha svaya kA nirmita puJja gahana hai| AtmalIna hone para hI to nirmala hotA mana hai / / jya mahAvIra / 81 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aisA hokara AtmA khuda paramAtmA hI bana jaatii| phira vaha sAre karmoM se khuda chuTakArA hai pAnI / / khuda gavepaNA karanI hogI AtmA hI ke dvaaraa| naSTa na hotA AtmA kA yaha sAtvika dRDha dhruva taaraa|| mahAvIra ne jAna liyA jo bhAva hRdaya meM jgtaa| vahI mUla bandhana kA kAraNa jIvo meM hai lagatA // isase mukti prApta karanA hI __kevala dhyeya manuma kaa| kabhI nahI bandhana me rahanA koI zreya manuja kA // 82 / jaya mahAvIra Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra taiyAra khaDe the mana ko sabala banA ke| mana me pAvana prabhA samujjvala kI nava-jyoti jagA ke|| idhara jyeSTha bhrAtA ne nUtana utsava eka rcaayaa| dIkSA ke magala kSaNa ke hita pUrA nagara sajAyA / / naye mahotsava kI khuziyA~ thI vyakti-vyakti para chaaii| para-ghara me Ananda, lahara kii| dhArA umaDI aaii| mone cAMdI ke kalazo me pAvana jala bhrvaayaa| indra Adi devo ne prabhu kA sava abhiSeka karAyA / / jaya mahAvIra / 83 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agaru-dhUpa candana se vAsita tana para lepa lgaayaa| tana para reNama vastrAbhUpaNa prabhu ko vahA~ pinhaayaa|| puSpa sadA amlAna rahe jo usakI mAlA lekr| khuzI manAyI nara-nArI-ne bheTa hRdaya se dekara / / dIkSA kI vaha zobhA yAtrA umaDI rAja nagara se| bAla-vRddha au yuvaka-yuvatiyA~ nikala par3I ghara-ghara se|| parama siddhi kI prApti hetu prabhu nikale rAjamahala se| AtmA ko parilakSya banAye bhava ke kolAhala se|| 84 / jaya mahAvIra Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zivikA eka zubhaga thI jisame baiThe prabhu mana bhaavn| parijana au puravAsI baiThe unake paga me pAvana / / devo au indro ne milakara divya pAlakI laaii| karate jaya kA nAda svaya hI pahale use utthaaii| prabhu ke mahAtyAga kA AziSa mahimA sira para lete| juTe hajAro bhAva-bhare sava unhe vidAI dete| zubhra vijaya muhUrta se baDhakara jAta-khaNDa sava aaye| 'jaya-jaya' kA svara gUMjA, savane prabhu ke darzana paaye|| jya mahAvIra / 85 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu ne apanA vastrAbhUpaNa Akara yahI utaaraa| kula-vRddhA ko sIpa, kahA-yaha mAtA, sabhI tumhaaraa|| do dina kA upavAsa kiyA phira jJAna-vimala bikhraayaa| dIkSA kA sakalpa sunAkara parama lAbha ko paayaa| kula-vRddhA ne prabhu ke sammukha AzIrvacana sunaaye| 'prabhu ke patha para vighna na hoge' dRDha vizvAsa dilAye // paJcamuSTi-se loca kiyA phira prabhu ne sabake sammukha / 'jaya he, jaya he'-vole jana-jana hokara unake abhimukh|| 86 / jaya mahAvIra Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra muSTi se mastaka ke sabakezo ko thA tyAgA / eka muSTi se dADhI-mUMcho kA jIvana bhI bhAgA // svaya indra ne grahaNa kiyA thAuna kezo ko apane / una kezo me guthe hue thedivya aparimita sapane // siddho ko phira namaskAra kara jana-jana ko vatalAyA / siddha vahI hai jisane apanIAtmA ko hai pAyA // Atma-jJAna se baDhakara koI jJAna nahI hai jaga me / vighna aneko Ate lekina Atmonnati ke maga me // jaya mahAvIra / 87 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddha jagata me sAgara jaise hai gambhIra niratara / kalpavRkSa-sA jaga ko dete jAna-labdhi kA avasara / / jahA~ na sukha-dukha, pIDA koI anubhava janma-maraNa kaa| siddha batAte vahI mokSa hai kAraNa aura karaNa kaa|| jahA~ na tRSNA, bhUkha-pyAsa hai jahA~ na nidrA vismy| moha nahI, upasarga nahI hai mokSa vahI hai nishcy|| siddha 'ajIva' vahI hai, jisako sukha-dukha nahI staataa| kabhI ahita kI AzakA se bhIta nahI ho paataa| 88 / jaya mahAvIra Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ihanA kaha kara prabhu ne tatkSaNa sAdhu-dharma sviikaaraa| pA~ca mahAvrata ke sAdhana ko __ mana me turata utaaraa|| pahalA vrata hai parama ahisA du kha na jo upjaataa| para pIDA me jo lagatA hai tama se tama meM jaataa| satya-dUsarA jise jagata kA __ sArabhUta hI maano| satya ananta ki isako apanA paramezvara hI jaano|| aura acaurya nIsarA vrata hai mAdhana kA priya samvala / lobha-gramita mana siddha na hotA rahatA pratikSaNa cacala // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmacarya hai cauthA jisakA - pAlana vaDA ucita hai / brahmalIna isake pAlane se rahatA pratipannacita hai // aura pA~cavA aparigraha haiicchAo kA Avazyaka jo, grAhya vahI hai 'jaya-jaya' ke svara gUMje nabha me anya moha uddhAraka // deva - loka se prabhu para varase 90 / jaya mahAvIra gUMjA sava digmaNDala / svaya indra ne vAma kadha para X dhAraka / anAghrata nava zatadala // vaDA alaukika mUlyavAna-sA deva-dUSya paTa DAlA / nirmala vaDA nirAlA // X X Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahA sAdhanA ke krama meM prabhu jahA~-jahA~ bhI jaate| yuvaka-yuvatiyA~, vAla-vRddha sava sunakara dauDe aate|| vastra hIna nija divya rUpa me mahA sAdhanA tatparaAte dekha svaya sava karate tana-mana sakala nichaavr|| prabhu kI pAvana caraNa-dhUli para rAja-mukuTa luThita the| jIvana-jIva-jagata ke koI tattva nahIM kuTita the| haptAmalaka gRSTi thI sArI dRga me brahma samAyA / jo bhI jo sapanA le AyA apanA sarvasa pAyA / / jaya mahAbIra /91 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama sarga vaizAlI me soma nAma kA eka vipra thA rhtaa| nirdhana thA vaha taraha-taraha kA du kha aharniza shtaa|| 92 / jaya mahAvIra Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka bAra vaha vaDI vipada me paDakara thA akulaayaa| bhana kI khAtira deza choDa kara vaha videza thA aayaa|| socA,arjana kara ke dhana jaba jAyegA vaha ghara me| usakI patnI svaya karegI svAgata mIThe svara me|| kintu bhAgya kA khela, vahA~ vaha kamA nahI kucha paayaa| dravya gAMTha me jo bhI thA vaha usane vahA~ gNvaayaa| apane ghara java vApasa AyA ___ khAlI hAtho tthuuchaa| turata DapaTa kara usase usakI patnI ne hI puuchaa| jya mahAdIra / 93 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahA~ gaye the mudrA lAne kIDI eka na laaii| ghara kA bhI sava dravya gaeNvAyA acchI rahI kamAI // tuma se acche anya mabhI hai ghara baiThe saba paaye| prabhu ne vIdAna samaya to saba ko sukhI bnaaye| usa avasara para vardhamAna ne mudrA dAna kiyA thaa| roja hajAro mudrAo kA dAna mahAna diyA thaa| tuma rahate to yaha dina mujhako nahI dekhanA pddtaa| nirdhanatA ke dukha kA kA~TA nahI hRdaya me (gddtaa| 94 / jaya mahAvIra Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kintu abhAge, cUka tuma aba mai kaise bolU / isa pIDA ko, kaho, Aja mai kisake sammukha kholUM // maiM to phira bhI, yaha kahatI hU~ vahI Aja tuma jaao| mahAvIra hai jahA~, vahI para jAkara zIza nvaao|| dayA-mUrti hai, karuNA-sAgara nizcaya kRpA krege| para-upakAra siddha purupa hai sava dAridraya hrege|| soma vipra ko lagA ki jaise rAha par3I dikhlaaii| vardhamAna ke dAna-dharma kI gAdhA paDI munaaii| jya mahAvIra /95 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhaTapaTa tIvra vega se calakara vaha bihAra me aayaa| zIza jhukAkara prabhu ke Age apanA kaSTa sunaayaa| prabhu ke pAsa gepa thA ava to deva dUSya-paTa kevala / usako AdhA cIra turata hii| diyA soma ko sambala // harSita hokara soma vahA~ se ghara me apane aayaa| vastra dikhAkara, patnI se vaha volA-"dekho, lAyA / maiM kyA jAnUM kaisA hai yaha kaisI isakI liilaa| prabhu ne khuda hI mujhe diyA hai apanA para camakIlA // " 96/ jaya mahAvIra Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patnI bolI-"prabhu ne tumako __ mahA prasAda diyA hai| nizcaya magala hogA, prabhu ne AzIrvAda diyA hai|" pulakita tana vaha calI vahA~ se bunakara ke ghara aaii| bolI yaha paridhAna salonA lAI hU~ maiM bhaaii|| mujhe cAhie isakI kImata jo bhI mola lgaao| mUlya bhalA kyA doge, kucha to mujhako jarA vtaao|| vunakara bolA-"kahA~ milA hai yaha anamola vaDA hai| isake reze-reze me to adbhuta ratna jaDA hai| jaya mahAvIra /97 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isakA AdhA jahA~ paDA hai de do yadi tuma lAkara / saca kahatA, saba kaSTa miTegA umako hI basa paakr| lAkho mudrA tumhe milegI jIvana sukhada bnegaa| aise to yaha AdhA hI hai kaise koI legaa|" turata soma se saba kucha kaha kara bolI-aba tuma jaao| prabhu ko apanI vinaya sunAkara AdhA paTa le aao| soma gae, phira jhaTa se prabhu ke Age zIza nvaayaa| lekina koI zabda na phUTA vAta na kucha kaha paayaa| 98 / jaya mahAvIra Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ulTe pA~va- vahA~ se lauTe mana hI mana skucaate| yahI socate, kaise prabhu ko mana kI bAta btaate|| lekina prabhu sarvana, sabhI kA sava kucha dekha rahe hai| binA kahe, gati saba ke mana kI kSaNa-kSaNa lekha rahe hai // soma baDhe, to dekhA Age uDatA vaha paTa aayaa| yaha Azcarya, vahI jhADI me dikhA paDA uljhaayaa| prabhu kI dayA apAra huI thI hamane hI ghara aaye| Akara apanI patnI ko phira mandara paTa dikhlaaye|| jya mahAbIra / 99 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patnI ne bunakara ko dekara dukha-dAridraya bhgaayaa| karuNA-sAgara kI karuNA pA sukha saubhAgya jagAyA / tava se hI prabhu pUrNa digambara rahane lage dharA pr| zAnta-vizuddha -ananta- anAvRta jaise nirmala ambara // 100 / jaya mahAvIra Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazama sarga tyAga-mUtti nava jyoti akampitavIta rAga saba jJAna-samanvita / prabhu the kaThina sAdhanA me ratadhyAnAvasthita khaDe viTapa-vat / jya mahAdIra/ 101 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaya karanA thA karma purAtanaavarodhaka mana kA avagaMThana / usI kumAra grAma kA bholAgo-pAlaka Akara thA bolaa| "mere yahI paDe hai gocarajarA dhyAna tuma rakhanA ina para / jarA dekhanA bhAga na jAyeinako koI curA na paaye|" bolA aura gayA phira ghara melauTA vApasa saoNjha prahara me| bolA-"dikhane nahI yahA~ parakahA~ gaye sava mere go-cara?" prabhu the dhyAna-magana kyA bolakaise usakI gA~The khole| vinA sune kucha, gopAlaka phiracalA . DhUMDhane godhana aakhir| 102 / jaya mahAvIra Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA~va-gA~va me ghara-ghara DhUMDhAvana, parvata para jA kara ddhuuNddhaa| yahA~ vahA~ saba jagaha aTakatArAta-rAta bhara rahA bhttktaa| patA na lekina kucha bhI pAyAsArI rAta rahA bhrmaayaa| khUba savere jaba AtA haipAsa vahI go-dhana pAtA hai| prabhu hai avikala dhyAna lagAyego-vana pAsa unhI ke aaye| go-pAlaka ko lagA ki jaiseusane hI bhaTakAyA aise / mUDha hRdaya me krodha jagA ke msA bailo kA hI lA ke| prabhu para khIca calAyA tatkSaNaapane-pana se hokara unmata / jya mahAdIra / 103 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indra svayaM phira dauDe AyehAtha pakaDa kara sava samajhAye / kahA ki dekho parama tatva haijaga me isakA nava mahatva hai| mata samajho, koI sAdhAraNajana hai, yaha tatvo kA kaarnn| vardhamAna hai mahAvIra yetapa. pUta bhava-iSTa dhIra the| suna kara, gopAlaka ke mana mebhAva jagA, kucha nUtana kSaNa me| girA caraNa para azru bahAyAapanA sArA pApa mittaayaa| prabhu kA phira guNa-gAna sunA kecalA hRdaya se vaha harpA ke| 104 / jaya mahAvIra Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdaza saga prabhu the jJAna-tatva vairAgI bhava me, bhava se dRDha vairaagii| jyoti-jJAnamaya-vibhA nirataraphaila rahI thI bhUpara ghara-ghara / jaya mahAvIra / 105 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ L parama pUjya isa vasundharA kokarane ko kalyANa dhaga kA kaThina sAdhanA me rata rahatesvayaM ajAne saba kucha kucha sahate / / asthika gA~va padhAre cala karasone se nikalupa pighala yahA~ eka maMdira kA zUlapANi yakSAvRta - kara / bhIpaNa karpaNa | yakSa krUra thA, saba Darate the marate the 1 usake bhaya se saba vahA~ kisI me zakti mana me aisI bhakti nahIM thI / nahI thI 106 / jaya mahAvIra prANa bacAye jisase koI krUraM yakSa ko mAra bhagAye / prabhu theM usa baiThe nizcala maMdira me jA kedhyAna lagA ke | Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yakSa rAta me ghAta lagA keTUTA una para bajra girA ke| aTTahAsa phira kiyA jora seazani-pAta ke tumula zera se| diga-diganta me zora huA thAgarjana cAro ora huA thaa| banakara dAnava gaja ke jaise, baDe-baDe phira viSadhara jaise| rUpa vikaTa vaha dhara kara bhU parakaratA thA AghAta bhykr| lekina nizcinta acala thekSaNa bhara ko bhI nahIM vikala the| dhyAna lagAye rahe nirantararaha kara bhU para, bhU se Upara / yakSa bhayakara haA parAjitapAkara dAruNa zakti aparimita / jya mahAvIra / 107 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apanA saba aparAdha vatA karabaiThA paga me zIza navA karaprabhu se bhIkha kSamA kI mA~gI - vikaTa krUratA pala me tyAgI / sukhI hue saba jana puravAsIhokara prabhu ke dRDha vizvAsI / 108 / jaya mahAvIra Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdaza sarga eka sAdhu thA krodha-vivaza vaha mara kara caina na pAyA thaa| nAma caNDakauzika thA usakA sarpa-yoni me AyA thaa| Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTivipa vaha vDA krUra thA saba ko kATa girAtA thaa| vaDA bhayakara thA, vaha vana me sava utpAta macAtA thA / / jagala me usa rAha na koI kabhI bhUla se calatA thaa| krodha-adha vaha jise dekhatA usa para jahara ugalatA thaa|| pramu ne jyo hI dekhA jagala dayA umaDa kara AtI hai| prabhu kI pAvana kRpA dRSTi vana prAntara nahalAtI hai| usakI baoNbI ke sammukha prabhu jAkara dhyAna lagAte haiN| kaNa-kaNa dhyAnAvasthita mana ke saurabha khuda bhara jAte hai| 110/ jaya mahAvIra Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kupita sa5 na sApA, 57 kauna yahA~ para AyA hai| kise kAla ne barabasa aise asamaya grAsa banAyA hai| uThA vikaTa phukAra mAratA __ tAna bhayakara phaNa kAlA / bhISaNa vipa ke viSama dAha se lagatA thA vaha mtvaalaa|| kiyA prahAra kruddha ho prabhu para kama kara dA~ta gaDAtA hai| aga-aga me viSa se bhagvAra kA~TA khUba cubhAtA hai / / lekina yaha kyA, yA acambhita prabhu ko nizcila dekha vhaaN| are abhAge huA vahIM kyA ? jahara bhayakara gayA kahA~ / jya mahAvIra | 111 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uThA puna vaha, jahara a~gUThe. me prabhu ke phira de maaraa| kintu cakita thA, dekha ki usase nikalI dugdha dhavala dhaaraa|| zIza uThA jo dekhA prabhu ko zAnti tanika mana me aaii| prabhu ke mukha-maNDala kI AbhA dharatI taka para thI chaaii|| samajha gaye prabhu yahI samaya hai ___ isako karma chuDAnA hai| sarpa-yoni se ise uThA kara deva-yoni me lAnA hai| sAdhu vimala thA, kintu graho ke phere me bharamAyA hai| patha se svaya bhaTaka kara aisA Aja vipama bana AyA hai| Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu ne kahA ki "dekho kauzika krodha bhayakara zAnta karo / mana me prabhu kA prema jagAkara karuNA kA madhu srota bharo // krodha, zilA kI rekhA jaise mana se kaba miTa pAtA hai / isake pAsa se ba~dha kara naraghora naraka me jAtA hai // zamana karo yaha krodha bhayakaradayA AtmA ko vikasita karake - bhAva mana me lAo // tumaparama zAnti ava pA jAo / / " prabhu ke itanA kahane ne hI pUrva janma nava jJAta huA / krodha miTA, tama dhulA acAnaka jAgA nayA prabhAta huA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamA mA~ga vaha prabhu se nizcala deva yoni ko pAtA hai| taba se hI vaha vana - pradeza kI mukhada-subhaga bana jAtA hai| 114 / jaya mahAvIra Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trayodaza sarga jAna-rUpa thI prabhu kI AbhA dekha nabhI hote| dUra-dUra se loga umaDakara unheM dekhane aate|| Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu bhI apanI carama zAnti se savako darzana dete| ahobhAgya thA sabhI jano kA unase Azipa lete| unakI jJAna-vibhA kA sabako nava prakAza thA miltaa| parama virAgI kA prabhAva thA saba jIvo para pddtaa|| surabhI pura se rAjagRha ko cale vimala mana prbhuvr| gagA pAra cale the karane eka nAva me caDha kr|| usI samaya pAtAla loka kA sudapTra deva akulaayaa| pUrva janma kA vaira acAnaka usake mana me AyA / 116/jaya mahAvIra Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu se usako baDA dveSa thA pahale kisI janama me| socA, vighna DAla dUM cala kara inake prakRti niyama me| sahasA jvAra uThA gagA me oNdhI bhISaNa aaii| lagA ki jaise mahApralaya kI dhAra umaDa laharAI // vahA~ nAva ke anya sabhI jana behada the ghbddaaye| krUra deva ne mahA upadrava ke the jAla vichAye / / kintu acAnaka kambala-gambala nAga-deva do jaaye| dekhA naiyA me baiThe hai. prabhavara dhyAna lagAye / / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dono ne mila kara usa rAkSasa ___ ko thA turata bhgaayaa| phira to zAnti caturdika chAI sabakA mana muskAyA / / sabane khuzI manAI mana me nayI lahara lhraaii| sabane prabhu ke vimala guNo kI kIrti samujjvala gAI / / prabhu ke dhairya-dhyAna kI gAthA svaya indra the gaate| indra purI kI deva - sabhA me savako svaya sunAte // sunakara sagama deva parIkSA prabhu kI lene aayaa| vikaTa pizAcI rUpa varana kara Udhama khUba mcaayaa| Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAghra-sarpa-bicchU taka bana kara unako khUba ddraayaa| nayI apsarAo ko lAkara mana bhara unhe lubhaayaa|| lekina ina upasargo se bhI bhagavAn tanika na ddole| sava prahAra sahate the nirbhaya zAnta - vizuddha - avole // aise hI chagmANi gA~va me bhagavAna svaya padhAre / dhyAna lagA ve kSaya karate the pUrva vArma ko saare|| kAyotsarga dhyAna me the jaba voI gvAlA aayaa| panhe dekhate rahanA'-vaha kara vaina unhe dikhlaayaa| Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kucha kSaNa bAda vahA~ java AyA dekhA baila nahIM the| kIna batAtA, baila vahA~ se bhAge abhI kahI the|| usako krodha jagA vaha prabhu ko ___ mana-hI-mana dhikkaaraa| kaThina kATha kI kIla zravaNa me ThokI, vaha htyaaraa|| phirabhI nizcaladhyAna lIna prabhu ___ Dige na apane brata se| rahe acala dhyAnastha akhaDita puNya-sindhu zAzvata se|| kucha dina vIte, kharaka vaidya ne unakA zalya nikaalaa| pApa-karma ke kSaya kA antima pApa bhasma kara ddaalaa| xx X 100 jarA satAtIra Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aise hI jaba zrAvastI memahAvIra the Aye / gozAlaka ne agni-zUla theuna para tAna calAye // gozAlaka khuda kahatA, maiM hItIrthakara hU~ jaga me / kahI hai koI bAdhA nahI mere jIvana maga me // prabhu ne usakI sArI gati-mati kSaNa bhara meM pahacAnI | merA dharma-ziSya thA, lekinaaba bhI hai ajJAnI // sunakara gozAlaka cillAyA abhI bhasma kara dUMgA / agni-dhUla yaha terI khAtira abhI turata me lUMgA || jaya mahAdI 1121 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaha kara usane tejo lehyA choDI muMha vicakA ke| lekina hai Azcarya, maga khuda apanA kAla bulA ke|| kara pradakSiNA agni-zUla ne dekhA pramu ko mana se| kintu jalAyA gozAlaka ko usake azubha lagana se|| prabhu ke sAre pApa pUrva ke kSaya nizcaya ho aaye| dhyAnalIna ve paramAvasthA me the dRSTi gddaaye|| jaga kA ho kalyANa niratara dhyAna lagAye rhte| jJAnAmRta kI varSA hotI jaba bhI ve kucha khte|| 122/ jaya mahAvIra Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokottara kalyANa sRSTi kA unakA parama niyama hai| vItarAga ke patha meM tila bhara nahI kahI aba tama hai| Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturdaza sarga dIrgha tapasvI mahAvIra ne ___ nUtana jyoti jgaaii| bhava kA zAzvata hita ho jisame aisI rAha dikhaaii|| 124/jaya mahAvIra Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapa se tejomaya jIvana kI nayI zikhA thI jgtii| nayI siddhi kI AbhA tana para pratidina rahI dmktii|| eka samaya ve pA~ca mAsa __paccIsa dino kA vrata le| abhigraha ke nava kaThina patha para sAdhana me hI rata the| dravya, kSetra au' kAla-bhAva kA pAlana niyama kaThina thaa| parama siddhi ke tapoteja ke sAdhana kA hI dina thaa| aise hI kSaNa cadana vAlA. ke uDada ke vkle| khale sUpa ke kone se hI apane hAtho me le // Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grahaNa kiyA thA abhigraha se sabadAna vibhava sukhadAtA | mahAvIra tIrthakara svAmIbhUtala ke the trAtA // campApati rAjA kI putrI - thI vaha cadana vAlA / pApodaya ke kAraNa jItIpIkara vipa kA pyAlA // vikanA use paDA thA apanecampApati ke ghara se / seTha dhanAvaha ke ghara Akara - rahatI thI vaha Dara se // isakI patnI mUlA usase - behada IrSyA karatI / usake sira para vaDI lAchanAdina pratidina thI dharatI // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu ke svIkRta abhigraha sArepUrNa yahI the hote / satI pavitra huI thI cadanamana ko dhote - dhote // vipada aneko jIvana me thIvikaTa rUpa dhara AI / lekina vAlA rahI dhairya se kabhI nahI ghabaDAI // talaghara me mUlA ne DAlA - kaSTa aneko dekara | kintu Aja candana thI dara para - prabhu kI bhikSA lekara / X X X prabhu to kaThina tapasyA kI hI mUrti svayaM bhU para / kucha bhI zepa apa nahI thA unake paga ke Upara // Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhI zubhAzubha karmoM kA kSaya tapa se svaya kiyA thaa| sayama se tapa-dhyAna prakAzita kevala jJAna liyA thaa| jo upasarga mile the patha me jo bhI sakaTa aaye| dhairya - tapasyA - samatApUrvaka savako sarala banAye / damita kiyA thA rAga-krodha-mada lobha hRdaya kA saaraa| vItarAga nava jyoti bhuvana ke bhava kA puNya - shaaraa|| 100/jaya mahAvIra Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcodaza sarga sabhI taraha paripuSTa hue prabhu tapa ke teja prakhara se| dopta bhuvana me huI cetanA pAvana puNya prahara se|| - - - - - -11n Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakala sRSTi kI pUrNa vyavasthA kA jatra jJAna samAyA / hokara ve ahita jagata ko - zuddha jJAna samajhAyA // kucha bhI dRzya adRzya nahI thAunake dRga ke Age / bhava kA vibhava sabhI sambhavathAlekina saba the tyAge // mUrta-amUrta nahI thA kucha bhI tIno kAla prakaTa the / tapasyA unakItapa ke dAha vikaTa the | ugra- pracaDa unake kevala jJAna-prApti se indrAsana taka " turata racAe~" samavasaraNa hamadeva yahI the vole // Dole / Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indraloka me sabhA juTAkara tIrthakara ko laaye| pahale pravacana usI sabhA me prabhu ne unhe sunaaye|| calakara pAvana pAvApura me tIrthakara hai aate| deva yahA~ para sabhA dUsarI Akara turata lgaate| Adya dharma kA bodha diyA thA mahAbIra ne uga dhnn| pulakina sunavAra vahA~ huA yA devo kA samayamaraNa / / pAvApura me lagA hA pA vita jana kA melaa| bhuti-se brAhmaNa apanA dikhA rahe the khelA // Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 / jaya mahAvIra sunA ki koI mahAvIra haitIrthakara vana taponiSTha sarvajJa, jJAna ke dIpaka nae jalAe // sunakara unake aha bhAva ko Ae / gaharI coTa lagI thI / unake mana me koI bhISaNapAtaka khoTa jagI thI / zAstrArthaM ve karane Aye usa kSaNa bharI sabhA me / Akara lekina lage DUbane unakI jJAna vibhA me // mahAvIra ne kahA ki AtmA antastattva prabala hai / zepa sabhI kucha dravya, sRSTi me - mana se bar3A nivala hai // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kintu svarUpa-dRSTi jaba jagatI __ eka sabhI lagatI hai| jaDa-jagama me bheda na rahatA prIti acala pagatI hai| kAma-krodha saba jaDa padArtha hai usase bhinna jagata me| AtmalIna hI rahatA kevala bhApita jJAna satat me / / antara me hI mokSa aura bandhana kA dvAra chipA hai| apane hAtho hI magala au sava sahAra chipA hai| jo vinAtA vaha hI AtmA ___ AtmA hI vinaanaa| gaddha jJAnamaya darzana se yaha tattva manuja he paataa| Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA me jo lIna vahI to samyaka dRSTi kahAtA / vahI manuja karatava se apane paramAtmA vana jAtA // AtmA kA kucha nAza na hotA yaha hI hai avinAzI / parama zuddha AtmA rahatI hai jJAna-sudhA kI pyAsI // 134 / jaya mahAvIra sunakara indrabhUti ke mana meM prema umaDa bhara AyA / jhaTa se uThakara prabhu ke paga me - usane zIza navAyA // miTI sabhI zakAe~ mana kI koI dvandva nahI thA / dhulA vahI kSaNa bhara me sArA jo bhI kapa kahI thA // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apane saba ziSyo ke saga hau dIkSA prabhu se lekaraindrabhUti bhI huA vizva mepuNya loka kA sahacara // prabhu ne phira vicaraNa kara jaga me jJAna-kiraNa vikharAI / ghane timira me paDe manuja ko saccI rAha batAI // pUrNa bahattara varSa hue java - deza-deza ke pAvApura me A ke / jJAna-pipAsujana ko pAsa viThA ke // prabhu ne antima divya deNanA navako vahA~ sunAI / prANimAtra ke dina kI sArI vAte vahA banAI // mahAvIra 135 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ urdhvazvAsa jaga AyA sahasA usa amartya ke mana me| jyoti-jyoti se milI akampita nirmala martya bhuvana me| urdhvAkAza hue ve bhava ke deha-geha se uupr| lekina bhAsvara jJAna-jyoti vaha sadA rahegI bhU pr| 136 / jaya mahAvIra Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThodaza sarga bhAva-jyoti kA asta huA para dravya jyoti jaga aaye| dIpotsava ho uThe, savo ne nava - nava dIpa jlaaye| usa zAdI 127 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ antima thA kalyANaka utsava naI lahara lhgii| indrAdika devo ne milakara prabhu kI citA sjaaii|| kSIra sindhu ke jala se prabhu kA zubha abhipeka kraayaa| hari candana kA lepa lagAkara rezama vastra caDhAyA // svarNa-ratna ke mukuTa aura ___AbhUSaNa unhe pinhaae| devo kI nirmita zivikA para prabhu ko lA vaitthaae| sava deva-manuja mila zivikA ko sAdara vahA~ utthaayaa| zokAkula se azru-bhare ve citA jalAne aae| 138/ jaya mahAvIra Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNa huI jaba sArI vidhiyA~ citA lahaka lhraaii| devo ne phira unakI mahimA savako vahA~ sunaaii|| xxx tIrthakara ke jyeSTha ziSya the gautama parama tpsvii| jJAna - sAdhanA - puSTa hRdaya se dRDha caitanya manasvI / / aDiga sneha thA prabhu para inako the akhaNDa vishvaasii| sadA zravaNa karate the jaise ___ mugdha cAtakI pyaasii|| yahI sneha to parama siddhi me vighna svarUpa banA thaa| unakI nirmala Atmonnati me bAdhA banA tanA thA / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu ne dekhA, isa bAdhA ko __ Aja toDanA hogaa| isake mana ko Atma-jyoti se tvarita toDanA hogaa| jisa dina thA nirvANa, unhone unako pAsa bulaayaa| dhIra bhAva se gautama ko phira apane pAsa bitthaayaa| kahA ki gautama pAsa gA~va me ___ abhI turata hI jaao| vahA~ deva zarmA brAhmaNa ko tuma prativodha sunaao|| AjJApAlaka gautama tatkSaNa dUra vahA~ se aae| jAkara brAhmaNa ko phira guru kA saba pratibodha sunAe / -------------------... : - --------............. .... - -..- .......................--- - - -- - - - Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cale vahA~ para patha para apane dhIra banAe mana ko| guru ke pAvana deha tyAga kI khabara milI taba unko|| lagA ki jaise vajra girA ho phUTa-phUTa kara roye| guru kI smRti me A~sU-jala se mana kA kalmaSa dhoye // karuNa vilApa kiyA phira kSaNa-kSaNa prabhu kA nAma sunaakr| mujhako aise choDa diyA kyo Aja yahA~ para guruvara // sahasA lagA ki mana me jaise jJAna ubhara kucha AyA / tAtvika vodha hRdaya me nirmala phUla sadRza muskAyA // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajha gae, nirmohI kA mana moha ghirA kyo hogaa| moha timira hai, usase veSTita jJAna zirA kyoM hogaa| eka-pakSa isa sneha pravala ko mana-hI-mana dhikkaaraa| dRga se guru kA rUpa manohara __mana me turata utaaraa|| lagA ki jaise divya mUrti bhagavAn svaya haiM aae| apanI divya prabhA se bhU para nava-nava jyoti jgaae|| parama virAgI the saMnyAsI sava kucha kSaNa me paae| kevala jJAna milA, tava bhava me prabhu kI mahimA gaae|| 142 / jaya mahAvIra Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra tIrthakara jaya-jaya jaya-jaya jnyaan-vidhaataa| jaya he, kaThina tapasyA bhU kI jaya he jaga ke traataa|| parama siddhi ke dAyaka jaya he parama jnyaan-vairaagii| jaya he bhava kI sakala siddhiyA~ jaya he nizcala tyaagii|| jaya he jJAna samanvita jaga ke jyoti-zikhara adhivaasii| jaya he Atmonnati ke dhAraka jaya akhaNDa vishvaasii|| jaya he mAnava-guNa-garimA ke divya zikhara abhimaanii| jaya he tapa pUta nara pAvana parama jJAna ke jnyaanii|| Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaba taka sUraja cA~da rahegA terI zikhA jagegI / tere paga kI dhali nirantarasRSTi zIza para legI // 00 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- Page #148 -------------------------------------------------------------------------- Page #149 -------------------------------------------------------------------------- _