Book Title: Jain Shila Lekh Sangraha 03
Author(s): Gulabchandra Chaudhary
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/010112/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vora sevA mandira dillI krama saMkhyA kAla naM0 khaNDa Z 3675 3-vijana Page #3 -------------------------------------------------------------------------- Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANikacandra-digambara-jainagranthamAlA, puSpa 46. jaina-zilAlekhasaMgraha (tRtIya bhAga) saMgrahakartA paM0 vijayamUrti ema0 e0 zAstrAcArya prastAvanA (dvitIya-tRtIya bhAga kI ) lekhaka DA0 gulAbacandra caudharI ema0 e0, pI-eca0 DI0, AcArya pustakAdhyakSa evaM prAdhyApaka navanAlandA mahAvihAra, nAlandA ( paTanA) prakAzikA zrImANikacandra-digambara jainagranthamAlA samiti mumbaI vikrama saMvat 2013 vAra ni0 saM0 2483 mUlya ..... Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka maMtrI, mANikacandra jainagranthamAlA hIrAbAga, bambaI 4 mArca 1657 mudraka zAradA mudraNa TaTherI bAjAra, vArANasI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkkathana prakAzakIya nivedana prastAvanA viSaya-sUcI 1. jainoM kA milegya sAhitya : paricaya 2. mathurA ke lekha : eka adhyayana 3. jaina saMgha kA paricaya 4. rAjavaMza aura jainadharma 10. . uttara bhArata ke rAjavaMza grA. dakSiNa bhArata ke rAjavaMza i. dakSiNa bhArata ke choTe rAjavaMza evaM sAmanta gaNa 5. jaina senApati evaM mantrigaNa 6. janavarga evaM jainadharma 7. jainadhamaM pratipAlaka mahilAe~ 8. dhArmika udAratA evaM sahiSNutA 9. jaina dharma para saMkaTa . jaina dharma ke kendra sahAyaka granthanirdeza lekha ( tithikrama se ) naM0 303-846 anukramaNikA 1 ( lekhoM ke prAptisthAna ) anukramaNikA 2 ( vizeSa nAma sUcI ) 66-75 75-112 112-122 pRSTha 1-6 6-22 22-66 61-122 122-132 134-128 138-145 145-146 146-150 150-173 175 1-512 1-7 8-41 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAka-kathana jaina-zilAlekhasaMgraha, bhAga 1, kA jaba maiMne Aja se koI battIsa varSa pUrva sampAdana kiyA thA, taba mujhe yaha AzA thI ki zeSa prApya jaina zilAlekhoM ke maMgraha bhI zIghra ho kramazaH prastuta kiye jA skeNge| kintu vaha kArya zIghra sampanna na ho skaa| tathApi isa yojanA kI cintA mANikacandra graMthamAlA ke karNadhAra zraddhaM ya paM0 nAthUrAma jI premI ko banI hI rhii| usI ke phalasvarUpa gerIno kI zilAlekha sUcI ke anusAra aba yaha saMgraha kArya bhAga dUsare aura tIsare meM pUrA ho gayA hai / gerIno kI sUcI banane ke pazcAt jo jaina lekha prakAza meM Aye haiM, tathA jo mahattvapUrNa lekha uma sUcI meM ullikhita hone se chUTa gaye haiM unakA saMkalana karanA aba bhI zeSa rahA hai| ____ yaha to mAnI huI bAta hai ki deza, dharma aura samAja ke itihAsa meM pASANa, tAmrapaTa aAdi lekha sarvopari prAmANika hote haiN| bhArata kA prAcIna itihAsa tabhI se vidhivat prastuta kiyA jA sakA hai jaba se ki ina zilA Adi lekhoM ke adhyayana anuzIlana kI ora dhyAna diyA gayA hai| jitane zilAlekha prastuta saMgraha meM samAviSTa haiM ve sabhI gata mau varSoM meM samaya samaya para. yathAsthAna patrikAoM Adi meM prakAzita ho cuke haiM aura unase prApya rAjanItika vRttAnta kA upayoga bhI prAya: kiyA jA cukA hai| kiMtu jaina itihAsa ke nimINa meM unakA pUrNataH upayoga karanA abhI bhI zeSa hai| isa saMgraha meM jo maurya samrATa azoka se lekara kuSANa, gupta, cAlukya, gaMga, kadamba, rASTrakUTa zrAdi rAjavaMzo ke kAla ke jaina lekha saMkalita haiM unameM bhAratIya itihAsa aura vizeSataH jaina dharma ke prAcIna itihAsa kI bar3o bahumUlya sAmagrI bikharI huI par3I hai jisakA adhyayana kara jaina itihAsa ko pariSkRta karanA Avazyaka hai / zilAlekhasaMgraha ke prathama bhAga kI bhUmikA meM maine vahA~ saMkalita lekho kA vibhinna dRSTiyoM se eka adhyayana prastuta kiyA thaa| aba isa bhAga ke sAtha Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taba se Age prakAzita donoM bhAgoM kA suvistRta aura sUkSma adhyayana DA~ gulAba candra caudharI dvArA prastuta kiyA gayA hai jo bahuta mahattvapUrNa hai| mujhe bharosA hai ki DaoN. caudharoM ke isa parizrama se jaina itihAsa kA bar3A upakAra hogaa| inakI prastAvanA se prakAza meM Ane vAlI kucha vizeSa bAteM nimna prakAra haiM:-- (1) mathurA kI khudAI se prakAza meM AI mUrtiyoM meM pramANita huA ki Aja se lagabhaga do hajAra varSa pUrva jaina pratimAyeM nagna hI banAI jAtI thiiN| matiyoM meM vastroM kA pradarzana lagabhaga pA~cavIM zatI se pUrva nahIM pAyA jaataa| (2) prAcIna kAla kI pratimAoM meM tIrthakaroM ke baila Adi vizeSa cihna banAne kI prathA nahIM thii| kevala AdinAtha ke keza ( jaTA ) tathA pAzca aura supArzva ke sarpaphaNa mUrtiyoM meM dikhalAye jAte the| (3) tIrthaMkaroM ke sAtha sAtha yakSa yakSiNiyoM kI pUjA kA bhI prAcIna kAla se hI pracAra thA aura unakA bhI mUrtiyAM sthApita kA jAtA thiiN| (4) mathurA se jo jaina mUrtiyoM kI pratiSThA saMbaMdhA lekha mile haiM unameM gaNikAyeM, gaNikAputriyA~, nartakiyA~ ora luhAra, sunAra, gaMdhogira Adi jAtiyoM ke loga bhI pUjA pratiSThAdi dhArmika kAryoM meM bhAga lete hue pAye jAte haiM / (5 ) mathurA ke le vA se siddha hotA hai ki uttara bhArata meM bhA mAtRpara. mparA ke ullekha kI prathA thii| bAtmAputra, gonimIputra, mogaliputra, kauzikIputra Adi jaise nAma pAye jAte haiN| (6 ) mathurA ke lekhoM meM jo jaina muniyoM ke gaNo, kulo aura zAkhAyo ke ullekha milate haiM unase kalpasUtra ko sthavirAvalI kI prAmANikatA siddha hotA hai| (7) kadaMba vaMzA lekhoM ke anusAra 4-5 vI zatA ke lagabhaga dakSiNa bhArata meM nirgrantha mahAzramaNa, zvetapaTa mahAzramaNa tathA yApanAya aura kUcaka saMgho kA astitva pAyA jAtA hai| ye saba sampradAya prAya: mila jula kara rahate the| (8) mUlasaMgha kA sarva prathama ullakha gaga vaMza ke mAdhava varmA dvitIya aura umake putra avinIta ( san 400-425 ke lagabhaga ) ke lekhoM meM pAyA jAtA hai| kintu ina lekhoM se kiso gaNa, gaccha, anvaya Adi kA koI ullekha Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahIM hai / gaNa gacchAdi ke ullekha san 687 aura usake pazcAtkAlIna lekhoM meM uttarottara bar3hate hue pAye jAte haiM / (E) pA~cavIM chaThI zatI ke lekhoM meM nandisaMgha aura nandigaccha tathA zrI mUlamUlagaNa aura punnAgavRkSamUlagaNa ke ullekha yApanIya saMgha ke antargata milate haiN| gyArahavIM zatI se nandi saMgha kA ullekha draviDa saMgha ke mAtha tathA bArahavIM zatI se mUlasaMgha ke sAtha dikhAI par3atA hai| (10) yApanIya saMgha ke antargata balahAri yA balagAra gaNa ke ullekha dazavIM zatI taka pAye jAte haiN| gyArahavIM zatI se balAtkAra gaNa mUlasaMgha se saMbaddha prakaTa hotA hai| (11) markarA ke jisa tAmrapatra lekha ke aAdhAra para koeDakundAnvaya kA astitva pA~cavIM zatI meM mAnA jAtA hai vaha lekha parIkSaNa karane para banAvaTI middha hotA hai, tathA dezoya gaNa ko jo paramparA usa lekha meM dI gaI hai vahIM legva naM0 150 ( man 631 ) ke bAda kI mAluma hotA hai| (12) koNDakundAnvaya kA svataMtra prayoga grAThavIM nauvIM zatI ke lekha meM dekhA gayA hai tathA mUlasaMgha koNDakundAnvaya kA eka sAtha marva prathama prayoga lekha naM0 180 ( lagabhaga 1044 I. ) meM huyA pAyA jAtA hai / ___ DaoN0 caudharI kI prastAvanA meM prakaTa hone vAle ye tathya hamArI aneka sAMskRtika aora aitihAmika mAnyatAoM ko cunotA dene vAle haiN| ataeva unapara gaMbhIra vicAra karane tathA unase phalita hone vAlo bAtoM ko apane iti. hAsa meM yathocita rUpa se samAviSTa karane kA AvazyakatA hai| isa dRSTi se ina zilAlekhoM tathA DaoN0 caudharI ko prastAvanA kA yaha prakAzana bar3A mahattvapUrNa hai| mujaphpharapura, 14-3-1657 hIrAlAla jaina DAyarekTara, prAkRta jaina vidyApITa, mujaphpharapura ( vihAra) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana - jaina-zilAlekha saMgraha kA pahalA bhAga san 1628 meM nikalA thaa| dasarA bhAga usake caubIsa varSa bAda san 1952 meM aura yaha tIsarA bhAga usake lagabhaga pA~ca varSa bAda prakAzita ho rahA hai| arthAt saba milAkara ina tIna bhAgoM ke prakAzana meM koI tIsa varSa laga gye| pahale bhAga ke sAtha meM suhRdvara DA. hIrAlAla jI ne usake lekhoM kA 162 pRSThoM kA eka suvistRta adhyayana likhA thaa| dUsare bhAga ke sAtha usake lekhoM kA paricaya dene kA koI prabandha na ho sakA, isalie aba isa tIsare bhAga meM donoM bhAgoM ke lekhoM kA adhyayana karake DA0 gulAbacandra jI caudharI, ema0 e0. pIeca0 DI0, prAcArya ne 175 pRSThoM kI bhUmikA likha dI hai jisameM jaina mampradAya ke saMghoM, gaNoM, gacchoM, rAjavaMzoM, sAmantoM, zroSThiyoM, jaina-tIrthoM zrAdi para vistRta prakAza DAlA hai| ___ DA0 caudharI syAdvAda vidyAlaya kAzI ke lAtaka haiM aura isa samaya nAlandA ke pAlI bauddha vidyApITha meM pustakAdhyakSa evaM prAdhyApaka haiM / do varSa pahale inheM hindUvizvavidyAlaya se "poliTikala hisTrI oNpha nAdarna iNDiyA phrAma jaina soseMja' se ( jaina srotoM se prApta kiyA gayA uttara bhArata kA rAjanItika itihAsa ) mahAnibandha para 'DAkTareTa' kI upAdhi milI thii| cU~ki jaina sAdhanoM se ukta mahAnibandha taiyAra kiyA gayA thA, aura isake lie inheM aneka zilAlekhoM kI bhI chAnabIna karanI par3I thI, isa lie isa graMtha kI yaha bhUmikA likhane ke lie vahI upayukta samajhe gaye aura unhoMne bhI mere Agraha ko svIkAra kara liyaa| mujhe bar3I prasanatA hai ki unhoMne yaha kAma eka itihAsa-saMzodhaka kI dRSTi se bar3I lagana ke sAtha parizramapUrvaka kiyA hai / isake lie ve dhanyavAda ke pAtra haiN| Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) isameM aisI bAtoM para prakAza DAlA gayA hai jo abhI taka andhakAra aura jinakI ra dhyAna denA itihAsajJoM ke lie parama zrAvazyaka hai / inameM se kucha bAtoM kI tarapha DA0 hIrAlAla jI ne 'prAkkathana' meM hamArA dhyAna AkarSita kiyA hai / ina tIna bhAgoM meM ve saba lekha yA gae haiM jinakI sUcI DA0 gerino ne saMkalita kI thI aura jisakA nAma Repertoire de Epigraphie Jaina hai| ukta sUcI ke prakAzita hone ke bAda aura bhI saikar3oM lekha prakAza meM cAye haiM aura unakA prakAzita honA bhI Avazyaka hai / parantu mANikyacandra granthamAlA kA phaDa samApta ho gayA hai aura idhara dIrghakAlavyApinI asvasthatA ke kAraNa merI zaktiyoM ne bhI jabAva de diyA hai, isalie aba yaha AzA to nahIM haiM ki ukta lekha saMgraha bhI cauthe bhAga ke rUpa meM prakAzita kara sakU~gA / phira bhI vizvAsa to rakhanA hI cAhie ki kisI na kisI itihAsa premI ke dvArA yaha Avazyaka kArya avilamba pUrA hogaa| mujhe santoSa hai ki merI eka bahuta bar3I AzA ina tIsa varSoM meM kisI taraha pUrI ho gayo / dUsare bhAga ke samAna isa bhAga kA saMkalana bhI zrI vijayamUrti jI ema0 e0, zAstrAcArya ne kiyA hai| isameM unheM bhI bahuta parizrama karanA par3A hai| vibhinna lAibreriyoM meM jAkara 'iNDiyana eNTIkverI', 'epogrAphiyA iMDikA' Adi kI purAnI phAiloM meM se pratyeka lekha ko DhU~r3hanA, unheM romana lipi se nAgarI meM utAranA aura phira unakA sArAMza likhanA samayasAdhya aura zramasAdhya to hai hI / isake lie ve bhI dhanyavAda ke pAtra haiM / ba 24-3-57 nAthUrAma premI maMtrI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 prastAvanA 1. jainoM kA abhilekha sAhitya: eka paricaya bhAratIya itihAsa ke vividha aMgoM ke jJAna ke lie abhilekha sAhitya bar3A prAmANika sAdhana hai / yaha sAdhana bhAratavarSa meM pracura mAtrA meM upalabdha bhI hai aura vizeSa kara dakSiNa bhArata meM / jainoM kA abhilekha sAhitya bar3A hI vizAla hai / vaise to jainoM ke ye lekha bhAratavarSa ke pratyeka kone se prApta hue haiN| para inakA prAcurya dakSiNa aura pazcima bhArata meM vizeSataH dekhA jAtA hai / ye lekha jaldI na naSTa hone vAle pASANa evaM dhAtu dravyoM para utkIrNa pAye jAte haiN| isalie inameM kAlAntara meM sambhAvita saMzodhana aura parivartana kI vaisI kama guMjAiza hotI hai jaisI ki anya sAhityika kRtiyoM meM dekhI jAtI hai / isalie inase prApta hone vAle tathyoM ko prathama zreNI kA mahatva diyA jAtA hai / pASANanirmita dravyoM para pAye jAne vAle jainoM ke lekha kaI prakAra ke haiM, jaise caTTAnoM evaM guphAoM meM milane vAle lekha, udAharaNa ke rUpa meM lekha naM0 2,7,61 evaM elorA, paJcapANDavamale, vallImale aura tirumalai se prApta lekha ; maMdiroM se prApta lekha, jaise zravaNa velgola, hummaca evaM anya tIrtha sthAnoM ke kaI lekha; mUrtiyoM ke pAdukA paTTa para utkIrNa lekha jaise zravaNa velgola, bAbU, giranAra, zatru jaya, mahovA, svajurAho, gvAliyara se prApta hone vAle katipaya pratimAlekha; stambhoM para utkIrNa lekha, jaise mathurA se prApta lekha naM0 43,44 evaM kahAyU kA lekha tathA dakSiNa bhArata se prApta mAnastambhoM evaM sallekhanA maraNa ke smAraka svarUpa nirmita nidhikalasoM para ke lekha, mathurA se prApta katipaya lekha stUpoM para tathA zilApaTToM para, mathurA ke zrAyAgapaToM ke lekha aura zAsana patra ke rUpa meM lekha naM0 228,332,374 Adi prApta hue haiN| Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAmrAdi dhAtuoM para bhI utkIrNa anekoM jaina lekha pAye jAte haiM, udAharaNa ke rUpa meM markarA kA tAmrapatra evaM kadamba vaMza ke katipaya lekha samajhane caahiye| ___ ina lekhoM meM adhikAMza para kAla nirdeza dekhA gayA hai, cAhe vaha zAsana karane vAle rAjA kA saMvat ho, cAhe vaha zaka saMvat, vikrama saMvat yA jyotiSa zAstrapraNIta plaGga, khara Adi saMvat ho / ye saMvat rAjanItika, dhArmika, evaM sAMskRtika itihAsa kI dRSTi se bar3e mahattva ke haiN| jaina lekhoM kI prakRti samajhane ke liye, hama unheM aneka dRSTiyoM se vibhakta kara sakate haiM, jaise uttara bhArata ke lekha, dakSiNa bhArata ke lekha, digambara sampradAya ke, zvetAmbara sampradAya ke, rAjanItika, dhArmika tathA bhASAvAra saMskRta, prAkRta, kanar3a, tAmila Adi,imI taraha lipi ke anusAra bhii| para vAstava meM inake do hI bheda karanA ThIka hai, eka to rAjanItika zAsana patroM ke rUpa meM yA adhikArivarga dvArA utkIrNaM aura dUsare sAMskRtika, janavarga se sambadhita / rAjanItika evaM adhikArivarga se sambaMdhita lekha prAyaH prazastiyoM ke rUpa meM hote haiN| inameM rAjAoM ko aneka virudAvalo, sAmarika vijaya, vaMza paricaya Adi ke sAtha maMdira, mUrti yA purohita Adi ke lie bhUmidAna, grAmadAnAdi kA varNana hotA hai / sAMskRtika evaM janavarga se sambaMdhita lekhoM kA kSetra bahuta vistRta hai| ye lekha apanI dhArmika mAnyatA ke lie bhakta evaM zraddhAlu puruSa yA strIvarga dvArA likhAye jAte the| aise lekha 1-2 paMkti ke rUpa meM mUrti ke pAdukApaTToM para tathA kuTumba evaM vyakti kI prazaMsA meM ucca koTi ke kAvya rUpa meM bhI pAye jAte haiM / inase aneka jAtiyoM ke sAmAjika itihAsa aura jainAcAryoM ke saMba, gaNa, gaccha, paTTAvalI ke rUpa meM dhArmika itihAsa ke atirikta sAMskRtika evaM rAjanItika itihAsa kA paricaya milatA hai / ina lekhoM meM prAyaH mUrtiyoM, dharmasthAnoM, aura maMdiroM ke nirmANa kA kAla aGkita rahatA hai / jisase kalA aura dharma ke vikAsa-krama ko samajhane meM bar3I sahAyatA milatI hai, aura sAmAjika sthiti kA parijJAna-eka deza se dUsare . deza meM jaina kava phaile aura vahA~ jaina dharma kA prasAra adhikAdhika kaba huA--bhI ho jAtA hai / aneka jaina bhakta puruSoM aura mahilAoM ke nAma bhI ina lekhoM se Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAta hote haiM jo ki bhASAzAstra kI dRSTi se bar3e mahatva ke haiN| adhikAMza nAma apabhraza aura tatkAlIna loka bhASA ke rUpa ko prakaTa karate haiN| prastuta lekha saMgraha se jJAta sAMskRtika itihAsa kA eka choTA citra yahA~ diyA jAtA hai / loga apane kalyANa ke lie, mAtA, pitA, bhAI, bahina zrAdi ke kalyANa ke lie, guru ke smRtyartha, rAjA, mahAmaNDalezvara Adi ke sammAnArtha maMdira yA mUrti kA nirmANa karAte the aura unakI marammata, pUjA, RSiyoM ke zrAhAra, pujArI kI AjIvikA, naye kAryoM ke liye tathA zAstra likhane vAloM ke bhojana ke lie dAna dete the| dAtavya vastuoM meM grAma, bhUmi, kheta, tAlAba, kutrA, dukAna, bhavana, kolhu, hAtha ke tela kI cakkI, cAvala, supArI kA bagIcA, mAdhAraNa bagIce, cuMgI se prApta AmadanI, tathA niSka,paNa, gadyANa,honnu (ye saba eka prakAra ke sikke haiM ) ghI evaM muphta zrama Adi haiN| eka lekha ( 168 ) meM brAhmaNa ko kumArikAoM kI bheMTa kA ullekha hai jo devadAsI prathA kI yAda dilAtA hai| grAma yA bhUmi ke dAna meM prAyaH yaha dhyAna rakhA jAtA thA ki ve dAna sarva karoM se mukta karAkara diye jAya ( 226,404 aaadi)| utsavoM para hI dAna dene kI prathA thii| bahuta se lekhoM se jJAta hotA hai ki dAnAdi dravya, caMdra grahaNa, sUrya grahaNa, uttarAyaNa-saMkrAMti yA pUrNimA Adi ke dina dAna diye jAte the ( 102 127,301,646 Adi ) / mUrtiyoM ke nirmANa meM hama dekhate haiM ki loga prAyaH tIrthakaroM kI mUrtiyA~ banavAte the-unameM vizeSataH AdinAtha, zAntinAtha, caMdraprabha, kuthunAtha, pArzvanAtha evaM vardhamAna kI mUrtiyA~ hotI thiiN| tIrthakaroM ke atirikta hama dakSiNa bhArata meM vAhubalI kI mUrti bhI dekhate haiM / bhakta yA zivyagaNa apane prAcAryoM kI mUrtiyA~ yA pAdukA (caraNa) bhI banavAte the| yakSa-ryAkSaNiyo kI pUjA bhA pra_lata thii| hummaca padmAvatI kA pUjA kA pramukha kendra thaa| lekhoM meM ambikA devI ( 346) aura jvAlAmAlinI ( 758) kI mUrtiyo kA bhI ullekha milatA hai / pratimAe~ prAyaH pASANa aura dhAtu ko banatI thIM, para eka lekha (167 ) meM paMca dhAtu kI pratimA kA ullekha hai| maMdira prAyaH pASANa yA ITa ke banate the, para kucha lekhoM ( 277,204 ) meM lakar3I Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke maMdira kA bhI ullekha hai| pUjA ke aneka prakAra hote the ( 338) / dharmaprANa mahilA evaM puruSavarga sAre jIvana ko dharma kI ArAdhanA meM vyatIta kara antima kSaNoM meM samAdhimaraNa pUrvaka dehotsarga karatA thA / caudahavIM zatAbdI ke lagabhaga dakSiNa prAMta meM jaina mahilAvarga ke bIca satIprathA kA bhI praveza ho gayA thA ( 556,574,605 ) / rAjagharAne kI mahilAeM apane pati ke zAsana meM hAtha baTAtI thiiN| ___ jamIna prAyaH nApakara dAna meM dI jAtI thii| lekhoM meM vividha prakAra kI nApoM kA ullekha hai jaise nivartana (lekha naM. 101,1602 ) bheruNDa daNDa (181 ) mattara ( 210) kamma (241) kuNDideza daNDa (334 ) hAtha (320) tathA stambha (334) zrAdi / cAvala Adi kI nApa ke lie matta (181) tathA tela kI nApa ke lie karaghaTikA ( 228) kA bhI ullekha milatA hai| vividha prakAra ke Aya karoM ke nAma bhI lekhoM se jJAta hote haiN| jaise anniyAya vAvadaNDa virai (167, tAmila deza meM / siddhAya kara ( 312 ) namasya (210) hAladAre (673 ) / tatkAlIna anekoM sikkoM ke nAma bhI lekhoM meM milate hai, jaise gupta kAlIna kArSApaNa ( 64 ) niSka ( 464 ) suvarNa gadhANa ( 167 ) lokki gadyANa ( 253 ) gadyANa ( 167,673 ) honnu ( 411,673 ) viMzopaka (228)shraadi| gA~va ke adhikArI ke rUpa meM senavova ( paTavArI, 210,226,251 ) mahAmahatta, (710) evaM hegaDe yA pegaDe ( 208) ke nAma pAte haiM / paTavArI loga acche par3he likhe hote the / eka lekha ( 251 ) meM eka paTavArI ko lekha racane vAlA likhA hai| yaha eka choTA sA citra hai / vistRta ke lie bhUmikA ke vividha prakaraNoM ko dekhanA caahiye| lekha paddhatiH -pratyeka pASANa lekha yA tAmra lekha, yadi vaha bahuta hI choTA kevala nAma mAtra kA yA choTA-sA dAnapatra nahIM huA to, prAya: dekhA gayA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai ki usameM eka nizcana zailI kA anusaraNa kiyA jAtA hai| prArambha meM bahudhA maMgalAcaraNa hotA hai| vaha choTe vAkya ke rUpa meM sarvazAya namaH,OM namaH siddha nyA' zrAdi yA padya ke rUpa meM jinazAsana ko namaskAra yA kisI devatA yA aneka devatAoM ko namaskAra zrAdi / isake bAda prazasti prArambha hotI hai jisameM rAjA ke nAma yuddha meM vijaya zrAdi tathA vaMzaparamparA kA varNana hotA hai| yaha varNana kabhI kabhI aise sAMce meM Dhale hue ke samAna hotA hai ki eka rAjA ke zAsanakAla ke sabhI lekhoM meM ekasA vivaraNa milatA hai / lekha kA yahI hissA rAjanItika itihAsa ke vidyArthI ke lie bar3e mahattva kA hotA hai / isa aMza ke bAda rAjA se bhinna agara koI dAtA hai to usakA, usake vaMza evaM vaibhava Adi kA varNana AtA hai| sAtha meM deya pAtra kA varNana AtA hai| yadi vaha muni va prAcArya huA to usakI guruparamparA saMgha, kula, gaNa, gaccha, anvaya Adi kA varNana hotA hai / yadi vaha maMdira Adi dharmasthAna huA to usakA bhI varNana hotA hai| isake bAda deya vastu- dhana, jamAna, kara, zulka, tela Adi jo hotA hai usakA bhI khulAsA varNana milatA hai| jamIna ke dAna meM usako sabhI paridhiyoM kA varNana hotA hai| isake bAda dAna kI rakSA ke lie vizeSa anurodha kiyA jAtA hai| isameM dAna ko jo kSati pahucAte haiM unakI bhartsanA aura jo rakSA karate haiM unake prazaMsAvAkya diye jAte haiN| aMta meM lekha ko utkIrNa karane vAle kA yA nirmAtA kA nAma hotA hai| jaina lekha saMgrahaH jaina zilA lekhoM kI saMkhyA itanI adhika hai ki unakA saMgraha eka jagaha karanA kaThina hai / idhara mANikacaMdra digambara jaina granthamAlA se digambara sampradAya se sambaMdhita lekhoM kA saMgraha tIna bhAgo meM nikalA hai| bAbU kAmatAprasAda ne eka choTA pratimAlekha saMgraha nikAlA hai| vaise hI zvetAmbara jaina zilAlekhoM ke saMgraha svargIya vAbU pUraNacaMdra nAhara ne jaina lekha saMgraha nAma se tIna bhAga meM, muni jayaMtavijaya jI ne zravuda prAcIna lekha saMgraha pAMca bhAga meM, vijayadharma sari ke prAcIna lekha saMgraha aura jaina dhAtu pratimA lekha saMgraha evaM muni kAMtisAgara jI kA jaina pratimA lekha do bhAga tathA upAdhyAya vinayasAgara jI kA pratiSThA khekha saMgraha zrAdi prakAzita ho cuke haiN| Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhoM kA jitanA bhAratIya itihAsa ke - jaina dharma aura jaina samAja ke itihAsa nirmANa meM ina mahatva hai vaisA hI bhAratIya itihAsa ke likhane meM bhI hai| aneka paricchedoM ke nirmANa karane meM, unheM saMzodhita evaM prApta tathyoM ko dRr3ha karane meM ina lekhoM kA bar3A upayoga hai| bhAratIya itihAsa ke nirmANa meM jaina sAhityika upAdAnoM kI bhale hI aba taka upekSA huI ho para varSA, sardI evaM garmI ke AghAtoM se surakSita ina lekhoM se prApta zraTala tathyoM ko asvIkAra nahIM kiyA jA sakatA / 1 prastuta lekha saMgraha: - prastuta lekhoM kA saMgraha zraddha eya paM0 nAthUrAma jI premI kI satkRpA evaM preraNA kA phala hai / isake prathama bhAga kA saMkalana evaM sampAdana DA0 hIrAlAla jI jaina ne 28- 26 varSa pahale kiyA thaa| ukta bhAga meM 500 lekha zravaNa velgola aura usake Asa pAsa ke kucha sthAnoM ke haiM / isake bahuta varSoM bAda zraddhaya premI jI ne paM0 vijayamUrti jI ema0 e0 zAstrAcArya se dvitIya evaM tRtIya bhAga kA saMkalana kraayaa| ina do bhAgoM meM 846 lekha saMgRhIta haiN| isake saMkalana meM prasiddha phra enca vidvAn sva0 e0 gerAno dvArA prakAzita jaina zilAlekhoM ko eka vistRta tAlikA Repertoire Epigraphie Jaina kI sahAyatA lI gaI hai| vaha tAlikA san 1608 meM prakAzita huI thI, isalie isa saMgraha meM ukta san yA usase pahale taka ke prakAzita lekha hI zrA sake haiM, bAda kA eka bhI lekha nhiiN| sabhI lekhoM kA saMgraha tithikrama se kiyA gayA hai| unameM prathama mAga meM prakAzita lekhoM kA evaM zvetAmbara lekhoM kA yathAsthAna nirdeza mAtra kara diyA gayA hai isase grantha kA kalevara bar3ha nahIM sakA / san 1608 se aba taka aneka jaina lekha prakAza meM A cuke haiN| unakA bhI tithikrama se saMkalana zrAvazyaka hai / granthamAlA ko cAhiye ki una lekhoM ko bhI saMgraha karAkara prakAzita kare / 2 mathurA ke lekha: eka adhyayana prastuta saMgraha meM mathurA se prApta 85 lekha saMgrahIta haiN| inameM naM0 4 se lekara 16 taka ke lekhoM ko akSaroM kI banAvaTa kI dRSTi se DA0 bUlhara ne IsA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ge pUrva 150 se lekara IsA kI prathama zatAbdI ke bIca kA siddha kiyA hai| meM 17 se 86 taka ke lekha kupAraNakAlIna haiM jinameM kucheka para samrAT kaniSka, huviSka evaM vAsudeva ke rAjyasaMvatsara diye gaye haiM aura kucheka binA saMvatsara ke hai / zeSa lekha guptakAla se lekara 11vIM zatAbdI taka ke haiN| inameM se 8 lekha to zrAyAgapaToM' para, 2 lekha dhvaja stambhoM para, 3 lekha toraNoM para, 1 lekha naigameva ( yakSa pratimA ) para, 1 lekha sarasvatI" kI mUrti para, 5. lekha sarvatobhadra pratimAoM para, aura ze lekha pratimApaTTa yA mUrtiyo kI caukiyoM para utkIrNa mile haiM / ukta tathA anya mathurA ke kaMkAlI TIle se prApta huI thii| isa TIle para kaMkAlI devI kA eka mandira hai / mandira bhI eka choTI-sI jhopar3I ke rUpa meM haiM, jisameM nakkAzIdAra eka stambha kA Tukar3A rakhA gayA hai, jise loga kaMkAlI devI mAnakara pUjate haiN| isa taraha devI ke nAma se isa TIle kA nAma kaMkAlI par3a gayA / isakI sarva prathama khudAI san 1871 meM janarala kaniMghama ne kI thI jisameM unheM tIrthaMkaroM kI aneka mUrtiyAM milIM jinameM kucha para kuSANa vaMzI pratApI samrAT kaniSka ke 5 veM varSa se lekara vAsudeva ke rAjya ke kuSANa saMvat 68 taka ke lekha khude / dUsarI khudAI san 1868-61 meM DA0 phyUrara ne vistRta rUpa se kI jisase 737 mUrtiyA~ tathA anya zilpasAmagrI prApta huI / usake pazcAt paM0 rAdhAkRSNa ne bhI yahA~ kI khudAI kI aura aneka mahatvapUrNa sAmagrI prApta kI / isa taraha kaMkAlI TIlA jaina sAmagrI ke lie eka nidhAna siddha huA / yahA~ se aneka 1-naM0 5,8,6,15,17,71,73,81 2 naM0 43,44 3 - naM0 4,14,68 4- naM0 13 5naM0 55 6- naM0 22,26,27,41,173 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAra kI hindU aura bauddha sAmagrI bhI prApta huI hai jisase jJAta hotA hai ki jaina dharma kI bar3hatI dekhakara, hinduoM aura bauddhoM ne bhI mathurA ko apanA kendra banA liyA thaa| yaha sthAna prAcIna kAla meM jainiyoM kA atizaya kSetra thaa| DA. phyUrara ko isI TIle se eka jaina stUpa bhI milA thA / stUpa kI eka ora vizAla mandira digambara sampradAya kA aura dUsarA zvetAmbara sampradAya kA milA, para ve khanana kArya kI asAvadhAnI se china bhinna ho gye| khodane ke samaya ke phonoM meM ye tathya aba bho maujUda haiN| lekha naM0 56 se jJAta hotA hai ki isa stUpa kA nAma 'devanirmita voda stUpa' thaa| lekha eka pratimA kI cokI para pAyA gayA hai jo ukta stUpa para pratiSThita kI gaI thI / lekha meM kuSANa saMvat 76 diyA gayA hai| isa saMvat meM kuSANa nareza vAsudeva kA rAjya thA / hellI san kI gaNanA meM isa mUrti kI pratiSThA 7+78-157 IsvI meM huI thii| usa samaya bhI yaha stUpa itanA purAnA ho gayA thA ki loga isake vAstavika banAne vAle ko ekadama bhUla gaye the aura use devoM kA banAyA ( devanirmita) huyA mAnate the| isase pratIta hotA hai ki 'voddha stUpa' bahuta hI prAcIna stUpa thA visakA ki nirmANa kama se kama IsA pUrva 5-6 vIM zatAbdI meM huaA hogaa| isa anumAna kI puSTi kA dUsarA pramANa yaha bhI hai ki tibbatIya vidvAn tAranAtha ne likhA hai ki maurya-kAla kI kalA yakSa-kalA kahalAtI thI aura usase pUrva kI kalA devnirmit-klaa| ataH siddha hai ki kaMkAlI TIle kA stUpa kama se kama mauryakAla se pahale avazya banA thaa| jinaprabha sUri (13 vI 14 vI 1 naM0 ) ne vividhatIrthakalpa meM likhA hai ki pahale yaha stUpa svarNa kA banA thA, isameM ratna bar3e the, ise muni dharmaruci aura dharmaghoSa kI icchA se kuberA devI ne sAtaveM tIrthakara supArzvanAtha kI puNyasmRti meM banavAyA thaa| tatpazcAt 23 veM tIrthakara zrI pArzvanAtha ke samaya meM isakA nirmANa IToM se huA thA aura pASANa kA eka mandira isake bAhara banAyA gayA thaa| puna: vIra bhagavAn ke kevalajJAna prApta karane ke 1300 varSa bAda bappabhahi sUri ne isa stUpa ko bhaga0 pArzvanAtha ke nAma para arpaNa karane ke lie isakI marammata karAI thii| bhAga0 mahAvIra ko kevalazAna kI Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApti IsA se lagamA 550 varSa pahale huI thI ,ataH isa stUpa kI marammata 1300 varSa Ada arthAt san 75. ke lagabhaga meM huI hogii| aura pArzvanAtha ke samaya meM isake iMToM se banAye jAne kA kAla IsA se 600 varSa se bhI pUrva nizcita hotA hai| saMbhava hai devanirmita zabda yahI yotita karatA hai| yadi yaha saMbhAvanA ThIka hai to bhArata varSa ke jitane stUpa evaM imArateM hai unameM yaha stUpa sabase prAcIna samajhanA caahiye| stUpa kA mala abhI taka vidvAnoM ke vivAda kA viSaya hai| kinhIM kA mata hai ki yaha prAcIna yajJazAlAoM kA anukaraNa hai jaba ki dUso ise bhaga0 buddha ke ulaTakara rakhe gaye bhikSApAtra ke AdhAra para nirmita mAnate haiM / kabhI kabhI viziSTa puruSoM ke smAraka rUpa meM bhI stUpa banate the aura usameM unake asthiphUla rakhe jAte the| para yaha Avazyaka nahIM ki sabhI stUpa aise hoM / sAranAtha ke ghamekha stUpa aura caukhaNDI stUpa meM kaniMghama ko kucha bhI prApta nahIM huaaa|| stUpa kA talabhAga gola hotA hai| nIce eka gola cabUtarA, usake Upara Dhola yA kueM ke AkAra kI imArata aura usake bhI Upara eka argha golAkAra guvaja (chatarI) hotI hai / cabUtare para stUpa ke cAroM ora eka pradakSiNA patha chor3akara patthara kA lambI khar3I ora Ar3I paTariyoM kA eka gherA ( Railing) banA rahatA hai / isa ghare meM adhikatara cAroM dizAtroM meM toraNa (gate way) bane hote haiN| ye toraNa bar3e hI sundara banAye jAte haiN| patthara ke do stambha khar3e karake unake Upara ke ziroM para tAna zrAr3I paTariyAM lagA dete haiN| unhIM ke nIce se zrAne jAne ka rAmtA rahatA hai| toraNa taka jAne ke lie sor3iyAM rahatI haiN| ye stUpa pole aora Thosa donoM taraha ke mile haiN| mathurA ke jaina stUpa kA varNana isa prakAra hai:-isa stUpa ke tale kA vyAsa 47 phITa thaa| yaha IToM kA banA thA, ITeM Apasa meM barAbara na thI kintu choTI bar3I thiiN| isakI bhUmi kA DhAMcA ikke gAr3I ke AkAra kA thA / kendra se bAhara kI dIvAra taka prA. vyAsAcaM, jinapara pATha dIvAra stUpa ke bhItara-bhItara Upara taka bamI thiiN| ina dIvAroM ke bIca meM miTTI bharI huI milI hai / kadAcit yaha stUpa Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 die thA aura gRhanirmANa kI mitavyayitA ke kAraNa bhItara kI ora kevala ye dIvAreM hI banA dI gaI thiiN| isa kAraNa bhItara ke kucha hisse meM IMTa cinane kI jarUrata na rahIM / stUpa ke bAhara kI ora tIrthakaroM kI pratimAe~ banI thIM / yahA~ eka aura jaina stUpa thA, usa para kA bahuta choTA sA lekha milA hai / vaha IsA kI tIsarI yA cauthI zatAbdI kA mAlUma hotA hai / ina stUpoM ke atirikta yahA~ kaI prayAgapaTTe mile haiN| jinase 8 lekha prastuta saMgraha meM saMkalita hue haiN| ye zrAyAgapaTTa patthara ke ve caukora paTiye hote haiM jo sant prakAra ke mAGgalika cinhoM se aMkita karake kisI tIrthakara ko car3hAye jAte the / mathurA ke ina prayAga paTToM kA jaina kalA meM vizeSa sthAna hai / eka zrAyAgapaTTa ( jisa para lekha naM0 71 utkIrNa hai ) para 1 mIna mithuna, 2 deva vimAna gRha, 3 zrIvatsa, 4 vardhamAnaka, 5 triratna, 6 puSpamAlA, 7 vaijayantI aura 8 pUrNaghaTa yeSTa mAMgAlika cihna mile haiN| dUsare anya zrAyAgapaTToM para naMdyAvarta svastika, kamala Adi cihna aGkita haiM / 1 ina para utkIrNa lekhoM se jJAta hotA hai ki ye mandiroM meM arhantoM kI pUjA ke lie rakhe jAte the / adhikAMza antoM kI pratimAaiM haiM, kucha meM caraNacihna haiN| tIna zrayAgapaTToM para stUpoM ke citra aGkita mile haiN| lekha naM0 8 aura 15 vAle zrAyAgapaTTa inameM se hI haiN| lekha naM08 vAlA zrAyAgapaTTa ( mathurA saMgrahAlaya 2 ) adhika mahatva kA hai| anumAna kiyA jAtA hai ki ukta zrAyAgapaTTa para utkorNa toraNa aura vedikA maNDita stUpa mathurA ke vizAla jaina stUpa kI pratikRti hai / lekha ke anusAra zramaNoM kI zrAvikA gaNikA lopazobhikA kI putrI gaNikA vAsu ne apanI mAtA, putrI, putra aura apane samasta kuTumba ke sAtha zrarhat kA eka mandira eka zrAyAgasabhA, pAnogRha aura eka pASANAsana banavAye / isake atirikta kaMkAlI TIle se stUpa ko pratikRti aura pUjana Adi ke mahotsava ko citrita karanevAle kucha imAratoM ke aMza bhI mile haiN| lekha naM0 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 aise hI eka toraNa ke aMzapara se liyA gayA hai / isa toraNa para eka nana sAdhu citrita hai jisakI kalAI para eka khaNDa vastra laTakA huyA' hai| yahA~ se saikar3oM jaina tIrthakaroM evaM yakSa-yakSiNiyoM kI mUrtiyoM milI hai| ye mUrtiyAM bar3e sAde DhaMga se banAI gaI haiN| tIrthaMkaroM kI matiyAM khaGgAsana evaM padmAsana donoM prakAra kI milI hai| prArambhika zatAbdiyoM kI mUrtiyAM nagna haiN| inameM adhikAMza mUrtiyA~ zrAdinAtha, ajitanAtha, supArzvanAtha, zAntinAtha, ariSTanemi aura vardhamAna kI milI haiN| usa kAla meM tIrthakara ke cinhoM-lAJchanoM kA AviSkAra na hone ke kAraNa mUrtiyoM meM prAya: eka dUsare se bheda nahIM hai| hA~, AdinAtha ke keza (jaTAeM ) tathA pAya aura supArzva ke sarpapharaNa inako pahacAnane meM sahAyatA dete haiN| jaina tIrthaMkaroM kI mUrtiyA~ nagna hone ke kAraNa, vakSasthala para zrIvatsa cinha hone se aura zira para uSNISa na hone kAraNa isa kAla kI bauddha mUrtiyoM se alaga AsAnI se pahacAnI jA sakatI hai| mathurA se iso samaya kI caumukhI mUtiyA~ milI haiM jo sarvatobhadrikA pratimA arthAt vaha zubha mUrti jo cAroM ora se dekhI jA sake, kahalAtI thiiN| ina pratimAtroM meM cAroM ora eka tIrthakara kI mUrti banI hotI hai| caumukhI mUrtiyoM meM AdinAtha, mahAvIra aura supArzvanAtha avazya hote haiN| aisI mUrtiyA~ kuSANa aura gupta kAla meM bahutAyata se banatI thIM / IzvI san 475 ke lagabhaga uttara bhArata para haNoM ke bhayAnaka AkramaNoM se mathurA ke sthApatya ko bar3A dhakkA lgaa| ataH IsvI 6vIM ke pazcAt mathurA se jo namUne hameM mile haiM ve bhor3e aura bhaI haiN| unameM pahale kI sI sajIvatA nahIM hai| isI kAla ke lagabhaga binA kapar3evAlI mUrtiyoM meM kapar3e dikhAye jAne lage, aura sarvaprathama rAjasiMhAsana yakSa yakSiNI, trichatra evaM gajendra zrAdi pradarzita hone lage jo uttara guptakAla aura usake bAda kI jaina mUrtiyoM ke vizeSa lakSaNa haiN| inhIM ke sAtha madhyakAla meM mathurA ke zilpiyoM ne yakSa yakSiNiyoM aura jaina mAtRdAtroM kI bhI pRthaka -bAbU kAmatAprasAda jaina ise jainoM ke ardhaphAlakasampradAya se saMbaMdhita batAte hai, dekho jaina si. bhAskara bhAga 8 aMka 2 pRSTha 63-66 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 mUrviyA banAnA prArambha kii| jaina mAtRkAnoM meM zrAdinAtha kI yakSiNI cazvarI, tathA neminAtha kI ambikA devI kI mUrtiyAM yahA~ milI haiN| yakSa dharaNendra kI sUrti bhI milI hai| . ina mUrtiyoM ke sivAya yahA~ naigameva nAmaka eka yakSa kI bhI murti milI hai| negameSa yA hari naigameSa jaina mAnyatA ke anusAra santAnotpatti ke pramukha devatA the| inakI puruSa aura strI donoM vigrahoM meM mUrtiyA~ milI haiN| saMbhavataH puruSazarIra kI mUrtiyAM puruSoM ke pUjane ke lie aura strIzarIra kI mUrtiyA~ striyoM ke lie. thiiN| inakA mukha bakarI ke AkAra kA hotA hai| inake hAthoM yA kandhoM para khelate hue. bacce cinhita kiye gaye haiM | gale meM lambI motI kI mAlA bhI hai jo ki inakA vizeSa cita hai| kuSANakAla meM ina mUrtiyoM kI vizeSa pUjA hotI thii| lekha naM0 13 aisI hI eka mUrti para se liyA gayA hai| mathurA se prApta ye lekha aitihAsika, dhArmika evaM sAmAjika dRSTi se bar3e mahattva ke haiN| inameM ullikhita zaka evaM kuSANa rAjAtroM ke nAma tathA tithiyoM se hameM unake kramika itihAsa tathA rAjya kAla kI avadhi kA patA calatA hai / lekha naM 5veM meM svAmI mahAkSatrapa zoDAsa kA saMvatsara 42 tathA mAsa dina diye hue haiN| zoDAsa, mahAkSatrapa raMjuvula kA putra evaM uttarAdhikArI thA / raMjuvula zaka nareza mozra ke adhIna mathurA kA mahAzAsaka thaa| yaha mozra IsA pUrva 60 ke lagabhaga aphagAnistAna evaM paMjAba kA zAsaka thaa| usake adhIna mathurA kA zAsaka raMjuvula poche svataMtra ho gayA thA jaimA ki usakI zAhI upAdhiyoM se mAlUma hotA hai / lekha meM zoDAsa kI svAmI evaM mahAkSatraya upAdhiyA~ dI gaI hai jo ki usake svatantra zAsaka hone kI paricAyaka haiM / yadi ukta lekha kA saMvatsara 42 vikrama saMvat mAnA jAya jaisA ki sTIna kono sA0 kA mata hai, to zoDAsa IsA pUrva 17-16 meM rAjya karatA thA / zakoM ke rAjya para adhikAra karanevAle the kuSANvaMzI rAjA / inakA rAjya bhArata varSa para IsA kI prathama zatAbdI ke madhya se sthApita huA thaa| isa vaMza kA sabase bar3A pratApI rAjA kaniSka hunmA, jisane apane rAjyAbhiSeka ke samaya Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se eka saMvat calAyA thA jo ki vidvAnoM ke mata se sam 78 I0 se prArambha hotA hai / itihAsa ke anusAra kaniSka ne san 100 I0 taka arthAt 22 varSa rAjya kiyaa| isake bAda usake uttarAdhikArI vAsiSka ne san 108 taka, tatpazcAt usake uttarAdhikArI huviSka ne san 13% taka tathA usake uttarAdhikArI vAsudeva ne san 176 taka rAjya kiyaa| prastuta saMgraha meM lekha naM0 16 meM devaputra kaniSka likhA hai aura rAjya saM 5 diyA hai| isI taraha lekha maM024 meM mahArAja rAjAtirAja devaputra pAhi kaniSka tathA rAjya saM0 7 diyA hai aura lekha naM0 25 meM mahArAja kaniSka tathA saM06 diyA gayA hai / ina lekhoM ke sivAya lekha naM0 17,18,19,20,21.26.2. 26,30,33 aura 34 meM rAjA kA nAma to aMkita nahIM hai para rAjya saMvatsara se mAlUma hotA hai ki ye kaniSka ke 4tha varSa se lekara 22veM taka ke lekha hai| lekha naM 35-38 taka kuSANa saM. 25 se 26 taka ke haiM jo ki vAsiSka ke ke rAjya kAla ke hote haiM / yadyapi inameM rAjA kA nAma yA to diyA hI nahIM gayA yA spaSTa utkIrNa nahIM ho pAyA hai / lekha naM040 se 56 taka ke lekha kuSANa saM0 31 se 60 ke bhItara ke haiM jo ki huviSka ke zAsanakAla ke haiN| inameM lekha naM. 43,45,48,50 ora 56 meM to huviSka kA nAma diyA huA hai| lekha naM050 se 70 taka kuSANa saM0 62 se 68 ke antargata haiM jo ki vAsudeva ke rAjyakAla meM par3ate haiM unameM se 62,65 aura 66 meM to cAsudeva kA nAma bhI diyA huA hai| itihAsajJoM ke mata se lela naM0 66 vAsudeva ke rAjya ko antima avadhi kA dyotaka hai| ___yahA~ lekhoM ke sambandha meM yaha saba vistAra pUrvaka isa lie likhanA par3A ki isa saMgraha meM bhUla se katipaya lekhoM para dUsare rAjAoM kA nAma diyA gayA hai jo ki itihAsazoM ke liye bhrama utpanna kara sakatA hai| ina rAjAoM meM kaniSka, vAsiSka evaM huviSka to bauddha dharma pratipAlaka the aura vAsudeva zaiva mata kA, para apane zAsana meM ve loga anya dharmoM ke prati bar3e udAra the| inake rAjyakAla meM. jaina dharma kA hita surakSita thA aura vaha khUba samRddha sthiti meM thaa| Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. sAmajika itihAsa kI dRSTi se bhI ye lekha bar3e mahatva ke haiN| ina lekhoM meM gaNikA (8) nartakI ( 15 ) luhAra ( 31,54 ) gandhika ( 41,42,62,66) suvAra ( 67), grAmika (44) tathA zreSThI ( 16,26,43 ) Adi jAtiyoM yA varga ke logoM ke nAma milate haiM jinhoMne mUrti Adi kA nirmANa, pratiSThA evaM dAna kArya kiye the| inase vidita hotA hai ki 2 hajAra varSa pahale jaina saMva meM sabhI vyavasAya ke loga barAbarI se dharmArAdhana karate the| adhikAMza lekhoM meM dAtAvarga ke rUpa meM striyoM kI pradhAnatA hai jo bar3e garva ke sAtha apane puNya kA bhAgadheya apane mAtA-pitA sAsa-sasura putra-putrI, mAI Adi zrAtmIyoM ko banAtI thIM (14) / ina striyoM meM bahutasI vidhavAeM thIM jo vaidhavya ke zoka se ghara mahatyI chor3akara virakta ho jaina saMgha meM AryikA ho gayIM thIM / lekha naM. 42 meM aisI hI strI kumAramitrA thI jise lekha meM AryA kumAramitrA likhA hai tathA use saMzita, makhita evaM bodhita kahA gayA hai| ina lekhoM se eka aura mahatva kI bAta sUcita hotI hai ki usa samaya loga apane vyaktivAcaka nAma ke sAtha mAtA kA nAma jor3ate the jaise vAtsIputra, tevaNIputra, vaihidarIputra, gotiputra, mogaliputra evaM kauzikiputra zrAdi / aise nAma sAMskRtika-itihAsa nirmANa kI dRSTi se mUlyavAn haiN| jaina dharma ke prAcIna itihAsa kI dRSTi se mathurA ke ye lekha aura bhI bar3e mahattva ke haiN| ina lekhoM meM mUrti ke saMsthApaka ne na kevala apanA hI nAma utkIrNa karAyA hai balki apane dharmagurutroM kA nAma bhI, jinake ki sampradAya kA vaha thA / inameM zrAcAryoM kI upAdhiyA~-Arya, gaNI, vAcaka, mahAvAcaka, prAtapika Adi jo ki usa samaya pracalita thIM, dI gaI hai| lekhoM meM aneka gaNoM, kuloM aura zAkhAoM ke nAma bhI diye gaye haiM / ThIka isa prakAra ke gaNa, kula evaM zAkhA, zvetAmbara amgama 'kalpasUtra' kI sthAvarAvalI meM tathA kucha vAcaka zrAcAryoM ke namma nandisUtra kI paTTAvalI meM milate haiM / mahattva kI bAta to yaha hai ki lekhoM kA kucha hissA ghisa jAne yA patthara ke kArIgara dvArA galata DhaMga se utkIrNa Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiye jAne yA lekhoM kA galata chApA lene tathA nakala ko galata par3he jAne para zrI ukta donoM paTTAbaliyoM ke kaI nAmoM ke sAtha sAmya sthApita kiyA jA sakatA hai| saMbhava hai sampradAya kA nAma gaNa, usake vibhAga kA nAma kula tathA usake upavibhAga kA nAma zAkhA thA / ye nAma jaina zramaNoM ke una vibhinna saMghoM kI ora saMketa karate haiM jo ki IsA pUrva kI kucha zatAbdiyoM meM jaina zramaNoM meM apanI apanI zrAcArya paramparA aura paryaTana bhUmi kI vibhinnatA ke kAraNa paidA honA zuru hue, the I meM kalpasUtra sthavirAvalI ke anusAra vardhamAna svAmI kI paramparA meM 6 vIM por3I suhasti hue jo ki zrArya sthUlabhadra ke antevAsI the / ina zrArya suisti ke 12 antevAsI the / inameM se Arya rohaNa, AyaM kAmardhi zrArya susthita tathA supratibuddha evaM Arya zragupta se nikalane vAle gaNa, kula evaM zAkhAoM ke kaI eka nAma lekhoM meM pahicAne jA sake haiM / tadanusAra zrArya rohaNa gaNI se 'uddeha' gaNa nikalA jo ki hamAre lekha 24 evaM 66 kA 'udde kiye gae samajhanA cAhiye / ukta gaNake 6 kula the jinameM se kevala do kI pahicAna ho sakI hai / 'nAgabhUya' kula hamAre lekha naM0 24 kA 'nAgabhUtiya' honA cAhiye / 'parihAsaka' galata rUpa se likhA yA par3A jAkara lekha naM0 66 meM puridha ke rUpa meM pratIta hotA hai / ukta gaNa kI cAra zAkhAyeM thIM jinameM eka zAkhA 'purANa pattikA' lekha naM0 66 kI petaputrikA honA cAhiye / Tara aur se vesavADiya gaNa nikalA / yadyapi yaha nAma lekhoM meM spaSTa rUpase utkIrNa nahIM milA lekina ukta gaNake cArakuloM meM se eka 'mehiyakula' mehika ke rUpa meM 26 aura 63 ve lekha meM prApta huA hai / zrArya susthita evaM supratibuddha gaNI se 'koDiya' gaNa nikalA jo ki anekoM lekhoM meM koTTiya ke rUpa meM milatA hai| isa gaNa ke cAra kuloM meM pahale kula 'lija' ko to anekoM lekhoM kA brahmadAsika kula hI samajhanA cAhiye / dUsarA 'vasthalija' bhI lekha naM0 27 kAvacchaliya pratIta hotA hai| tRtIya 'vANina' kula Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhika lekhoM se prApta ThAmiya kula ke rUpa meM prApta huA hai| isI taraha caturtha 'pahavAhaNa' to parahavaNaya kula ( 66 ) mAluma hotA hai| ukta gaNa kI cAra zAkhAyeM thI / prathama 'uccAnagari' to aneka lekhoM kI ucchenagarI hI hai| dvitIya vibAharI' zAkhA lekha naM062 kI vidyAdharI zAkhA mAlUma hotI hai| tRtIya 'baharI' zAkhA ko hama aneka lekhoM meM veriya, bera, baira, bahara ke rUpa meM dekha sakate haiN| canurtha 'majjhimilA' zAkhA lekha naM0 66 kI majhama zAkhA ho samajhanA cAhiye ____ Arya zrIgupta gaNI se 'cAraNa' gaNa nikalA thA jo ki mathurA ke aneka lekhoM meM vAraNa gaNa ke rUpa meM par3hA gayA hai| usase sambandhita 7 kuloM meM se 'pIidhammitra' lekha naM0 34 evaM 47 kA petavamika mAluma hotA hai / 'hAliba' kula lekha naM0 17,44 evaM 80 kA aArya hATikiya pratIta hotA hai / 'pUsamittija' lekha naM0 37 kA puzyamitrIya tathA 'ajaveDaya' kula lekha naM0 45 kA zrAyaMceTiya evaM naM. 52 kA ayyamista ( 1 ) aura 'kaehasaya lekha naM. 76 kA kaniyasika vidita hote haiN| isI taraha ukta gaNa kI cAra zAkhAoM meM 'hAriyamAlAgArI' lekha naM0 45 kI 'harItamAlakAdhI,' 'vajanAgarI' lekha naM0 11,44 evaM 80 ko vAjanagarI, 'saMkAsItrA' lekha naM0 52 kI saM ( kAsiyA) tathA 'gavedhukA' lekha naM. 76 meM aoda ( saMmava goduka ) ke rUpa meM par3hI gayI hai| isa taraha 3 gaNa, 12 kula evaM 10 zAkhAoM ke nAma lekhoM aura kalpasUtra sthavirAvalI meM barAbara mila jAte haiN| kevala lekha naM0 82 ke bAraNa gaNa ke nADika kula kA milAna nahIM ho sakA hai / saMbhava hai yaha nAma anya nAmoM ke samAna likhane kI azuddhiyoM ke kAraNa ajJAta sA pratIta hotA hai|| kalpasUtra sthavirAvalI ke anusAra kAla kI dRSTi se ina maNoM, kuloM aura zAkhAoM kA zrAvirbhAva vIra saM0 245-261 arthAt I0 pUrva 282-236 ke bIca hunA thA aura mathurA ke lekhoM se mAlUma hotA hai ki ye gupta saMvat 113 arthAt san 434 taka barAbara calate rhe| Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mathurA ke ina lekhoM meM ukta garyo, kuloM evaM zAkhAoM ke sivAya anekoM AcAryoM ke nAma zrAte haiM jo ki vAcaka zrAdi pada se vibhUSita the / zvetAmbara zrAgama nanvisUtra meM eka vAcaka vaMza kI paTTAvalI dI huI hai, jisake anekoM nAmoM kA milAna zilAlekhoM ke nAmoM se kiyA jA sakatA hai| ukta paTTAvalI meM sudharma gaNadhara kI paramparA ko Age bar3hAte hue 7veM zrArya sthUlabhadra ke ziSya suhasti se calane vAle vAcaka vaMza kA varNana hai jo ki vIra nirvANa saM0 245 se lekara 664 taka arthAt I0 pUrva 282 se lekara san 467 taka calatA rahA / ukta vaMza meM hI zrArya devardhi kSamAzramaNa hue the jinhoMne vartamAna zvetAmbara zrAgamoM ko antima rUpa diyA thaa| ukta paTTAvalI meM gaNa, kula evaM zAkhAoM kA nAma bilkula nahIM diyA / saMbhava hai vahA~ gaNa, kula zAkhAdi ko mahattva na de vAcaka padadhArI zrAcAryoM kA nAma hI ginAyA gayA hai| jo bhI ho, yahA~ ukta paTTAvalI aura lekhoM ke kucha nAmoM meM kAla dRSTi se sAmya prakaTa kiyA jAtA hai / 13 -- zrArya samudra, vIra ni0 saM0... mahAvAcaka, gaNi samadi 14 - zrArya maMgu', 4672 15 -- zrArya nandila kSamaNa (le0 naM052) 35 gaNi maMguhasti zrAnandika gaNI nandI (,,67) 16 - Arya nAgaisti (,, 620 - 686) vAcaka zrArya ghastuhasti (,, 54 ) (, 54 ) (,,41 ) 1 --muni darzanavijaya, paTTAvalI samuccaya, bhA0 1 pRSTha 13 para zrArya maMgukI gAthA ke anantara do prakSipta gAthAeM zrAtI hai, jinameM ajjadhamma, bhadragupta, zrajjavayara, ajjarakkhita ke nAma zrAte haiM / 2 - vahI, pRSTha 47, tapAgacchapaTTAvalI / isa paTTAvalI kA racanA kAla vikrama saM0 1646 hai / 3 - vahI, pRSTha 16, 'siri dudhamAkAla samaNasaMghathayaM' nAmaka paTTAvalI kA Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evaM hastahasti' (le0 naM055) 22- bhUtadina (vI0ni0604-1832) dantila (,62) '. lekha nai 52 para jisameM ki mahAvAcaka gaNi samadi kA nAma zrAtA hai, kuSANa saMvat 50 aMkita hai jo ki gaNanA meM vIra nirvANa saM0 655 zrAtA hai| nandisUtra paTTAklI meM Arya samudra kA nAma Arya maMgu se pahale aAtA hai / Arya maMgu kA samaya paTTAvalI ke anusAra vIra ni0 saM0 467 hai| yadi yaha ThIka hai taba to zrArya samudra kA samaya bhI Arya maMgu se pahale honA cAhiye / lekha meM diyA gayA kuSANa saM050 (vI0ni0 saM0 655.) yadi Arya samadi kA samaya hai to isa hisAba se paTAvalI ke samaya aura lekha ke samaya meM lagabhaga 188 varSa kA antara AtA hai| para vAstava meM lekha maM0 52 meM Arya samadi kA samaya nahIM diyA gayA balki vaha Arya dinara ( 1 ) aAdi kI eka ziSyA dvArA mUrti sthApanA kA samaya hai / ukta lekha meM samadi zabda ke bAda kaI akSara ghisa gaye haiM / yadi racanA kAla vi0 saM0 1327 hai| 1. zuddha nAma hasti-hasti pratIta hotA hai| hasti kA paryAyavAcI nAga hotA hai| yaha saMbhava hai ki nAgahasti ko lekha meM hasti-hasti likhA gayA hai| saMbhava hai lekha ko utkIrNa karane vAle kI bhUla se hasti zabda ghastu ho gayA ho, aura dUsare lekha meM hasti kA hala ho. gayA ho| 2..vahI, pRSTha 18, dina aura dattila donoM zabda datta zanda ke prAkRta rUpa hote haiN| ... 3. jaina paramparA ke anusAra vIra nirvANa kA samaya vikrama saM0 se 47. varSa pUrva hai, ataH I0 san pUrva 527 hogA / kuSANa saMvat IsvI san .. .78 se prAraMbha hotA hai ataH kuSANa saMvat ke prAraMbha meM 527+78 605 vIra nirvANa saM0 samajhanA caahiye| DA0 yAkobI ke matAnusAra -, bIra nirdhAraNa I0 san pUrva 467 meM hotA hai| / . Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akSaroM kI pUrti pAdacasyA AvacarI' zabda se kI jAya to yaha kahA jA sakatA hai ki vaha ziSyA yA usake guru, mahAvAcaka samadi ke bAhacarI yA zrAicara the| zrAicara zabda kA yadi yaha artha mAna liyA jAya ki ukta prAcArya kI paramparA meM vizvAsa karane vAlA to yaha saMbhAvanA karanI par3egI ki mahAvAcaka samadi kI paramparA 188 varSa yA usake kucha adhika varSoM taka calatI rhii| isI hAlata meM lekha aura paTTAvalI ke Arya samadi aura Arya samudra kA samIkaraNa saMbhava hai| isI taraha gaNi Arya maMguhasti kA ullekha karane vAle lekha naM054 kA samaya kuSANa saM0 52 diyA gayA hai jo ki vI0 ni0 saM0 657 hotA hai| isa lekha meM jo samaya diyA gayA hai vaha hai vAcaka Arya ghastuhasti ke ziSya evaM gaNI Arya maMguhasti ke zrAddhacara vAcaka Arya divita kaa| paTTAvalI meM Arya maMgu kA samaya vI0ni0 saM0467 diyA gayA hai| levigata samaya vI0ni0 saM0 657 (kuSANa saM0 52) se saMgati baiThAne ke lie yahA~ yaha samajhanA cAhie ki Arya maMgu kI paramparA kama se kama 160 varSa taka calatI rhii| 1. mathurA ke lekha naM. 17 meM sahacarI, 43 meM saDhacariya, 54 meM SaDhacaro tathA 55 meM zramacaroM zabda Ate haiN| 2. yaha saMbhAvanA isalie karanA par3I ki usa kAla meM eka samaya meM hI zrAcAryoM kI kaI paramparAyeM calatI thii| zvetAmbara jaina paTTAvaliyoM ke dekhane se yaha bAta bhalI bhAMti vidita hotI hai ki Arya suhasti ke bAda aisI aneka paramparAoM kA udgama huA thaa| koI vAcaka paramparA thI, koI yugapradhAna paramparA thI tathA koI guru paramparA thI aAdi. tathA una zrAcAryoM se kaI gaNa, kula aura zAkhA nikale the| jina paramparAoM kI smRti rahI unakA aMkana to ho gayA, zera kAladoSa se supta ho gii| Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatAbdI yA usake kucha bAda taka acchA saMgaThita thA isameM kaI prabhAvazAlI mA the jina meM se punnAgapakSa mUlagaNa, balahAri gaNa ra kaNDUra gaha mUlasaMgha meM zAmila kara lie gaye aura nandisaMgha ko draviDa saMgha aura pIche mUlasaMgha ne apanA liyaa| kUrcakasaMgha karnATaka prAnta meM IsvI pAMcavI zatAbdI yA usake pahale jaino kA eka sampradAya kUrcaka nAma se thA aura kadambavazI rAjAnoM ke lekhoM (1866 ) se zAta hotA hai ki vaha nimanya saMgha, zvetapaTa (zvetAmbara ) saMba evaM yApanIya saMgha se pRthak thA / zraddhaya premI jo kA anumAna hai ki yaha kUceka jaina sAdhuoM kA aisA sampradAya honA cAhiye jo dAr3hI-mUcha rakhatA ho| prAcInakAla ma jaTAdhArI, zikhAdhArI, mur3iyA, kUrcaka, vastradhAro aura nagna Adi aneka prakAra ke ajaina sAdhu ye / jAna par3atA hai ki isI taraha jainoM meM bhA sAdhuo kA aisA sampradAya thA jo dAr3hI-mUcha ( kUrcaka ) rakhane ke kAraNa kUrcaka' kahalAtA hogaa| varAgacaritra ke kartA jaTAcArya siMhanandi sambhava hai aise hI sAdhanA meM ye jinakI jaTAoM kA varNana ( jaTayaH pracalavRttayaH ) zrAcArya jinasena ne apane AdipurANa meM kiyA hai| kadamkvaMzI rAjAoM ke eka lekha (EL ) meM isa sampradAya kA yApanIya aura niyoM ke sAtha ullekha hai| lekha meM 'yApanIyanimranthakUrcakAnA' bahavacanAnta pada sUcita karatA hai ki yApanIya, nimrantha aura kUrcaka tIna pRthak sampradAya the| kRka sampradAya ke bhI kaI saMgha ye isase ukta sampradAya kA lekha naM 103 meM bAvacana (kurcakAnAm) prayoga kiyA hai / yadi lekhana066 ke kUcaka pada ko bahuvacanAnta mAna nimrantha pada ko usakA vizeSaNa mAna leM, to kahamA hogA ki vaha saMgha niyanca arthAt digambara sampradAya kA hI eka meda thaa| kadamba mRgezavarmA ne anya do jaina sampradAyoM ke samaya ise mI bhUmidAna dekara sAta kilA thaa| dUsare eka lekha (103 ) meM isa saMgha ke avAntara vAriSeNAcArya saMgha kA ullekha Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai| sAtha meM likhA hai ki uktasaMtra ke pradhAna muni candrakSAnta ko kadamba nareza harivarmA ne apane pitRvya zivaratha ke upadezase siMha senApati ke putra mRgeza dvArA nirmApita jaina mandira kI zraSTAhnikA pUjA ke lie tathA sarva saMgha ke bhojana ke lie vasuntavATaka nAmaka grAma dAna meM diyA thA / lekha naM0 104 maiM hariSTi nAmaka eka aura zramaNa saMgha kA ullekha hai jise sendraka sAmanta bhAnuzakti kI prArthanA para kadamba nareza harivarmA ne marade nAmaka grAma dAna meM diyA thaa| ukta saMgha ke prAcArya dharmanandi ko yaha dAna meM bheMTa kiyA gayA thA tAki ve apane adhIna caityAlaya kI pUjA Adi kA prabandha kara sakeM aura usa dAna kA upayoga sAdhutroM ke lie bhI kara sakeM / yadyapi isa lekha meM kUrvaka sampradAya kA ullekha nahIM hai tathApi jAna par3atA hai ki vAriSeNAcArya saMgha ke samAna hI hariSTi zramaNa saMgha bhI kUrcakoM kA eka bheda thA / drAvir3a saMgha dravir3a deza meM rahane vAle jaina sAdhu samudAya kA nAma drAvir3a saMgha hai / isa saMgha ke anekoM lekha prastuta saMgraha meM hai / ina lekhoM meM ise dramir3a, dravir3a, draviNa, draviDa, drAviDa, davila, daravila yA tibula nAma se ullikhita kiyA gayA hai / nAmagata ye saba bheda lekhaka yA utkIrNaka ke kAraNa hue pratIta hote haiM / drabir3a deza vAstava meM vartamAna Andhra aura madrAsa prAnta kA kucha hissA hai jise suvidhA kI dRSTi se tAmila deza bhI kaha sakate haiN| isa deza meM jainadharma pahu~cane kA samaya bahuta prAcIna hai / usa deza ke prAcIna sAdhu samudAya kA koI saMgha rahA hogA / usakA kyA nAma thA yaha hameM mAluma nahIM para devasenAcArya ne apane darzanasAra meM anya saMghoM ke utpatti ke varNana meM drAvir3a saMgha ke sambandha meM likhA hai ki pUjyapAda ke ziSya vajranandi ne vi0 saM0 526 meM dakSiNa mathurA ( madurA ) meM drAvir3asaMgha kI sthApanA kI / isa saMgha ko vahAM jainAbhAsoM meM ginAyA gayA hai aura vajranandi ke 1. jaina sAhitya aura itihAsa ( dvitIya saMskaraNa ) pRSTha 556-563 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya meM likhA hai ki usa duSTa ne kachAra, kheta, basadi aura vANijya se jIvikA nirvAha karate hue, zItala jala se snAna karate hue pracura pApa arjita kiyA / ' isa kathana meM sacAI kahAM taka hai yaha to hama nahIM kaha sakate para ina lekhoM meM isa saMgha ke aneka pratiSThita aura vidvAn zrAcAryoM ko dekhate hue. aisA lagatA hai ki zAyada saMghIya vidveSa ke kAraNa mUlasaMgha ke ukta prAcArya ne eka prAcIna zrAcArya ke sambandha meM aisI kaTUkti kaha dI ho|| isa saMgha se sambandhita isa saMgraha ke sabhI lekha IsvI 10-11vIM zatAbdI yA usake hI bAda ke haiN| isase pahale isakI prAcInatA kA dyotaka zAyada hI koI lekha milA ho, tathA dasavIM zatAbdI se pahale kA aisA koI grantha bhI nahIM jo isa saMgha ke itihAsa para prakAza ddaale| isa saMgha ke prAyaH sabhI lekha koGgAlvavaMzI, zAntaravaMzI tathA hoysalavaMzI rAjAoM ke rAjyakAla ke haiM jisase jJAta hotA hai ki una vaMzoM ke narezoM kA isa saMgha ko saMrakSaNa prApta thA / adhikAMza lekha hoysala narezoM ke haiN| ina lekhoM se yaha bhI jJAta hotA hai ki isa saMgha ke prAcAryoM ne padmAvatI devI kI pUjA evaM pratiSThA ke prasAra meM bar3A yoga diyA thaa| isa saMgha ke kaI lekhoM meM zAntara aura hoysalavaMza ke Adi rAjAoM dvArA rAjya sattA pAne meM padmAvatI ke camatkAra yA prabhAva kI sahAyatA dikhAyI gaI hai / lekhoM se yaha bhI jJAta hotA hai ki isa saMgha ke sAghu basadi yA jaina mandiroM meM rahate the| unakA jIrNoddhAra aura aSiyoM ko zrAhAra dAna, tathA bhUmi, jAgIra Adi kA prabandha karate the| 1. siripujjapAdasoso dAviDasaMghassa kArago dutto| NAmeNa vajjaNaMdI pAhuDavedI mahAsatyo // 5 // paJcasae. chabbIse vikkamarAyassa maraNapattassa | dakSiNamahurA jAdo dAviDasaMgho mahAmoho // 26 // kacchaM khe vasahiM vANijjaM kAriUNa jiivnto| ehato sIyalanIre pAvaM pauraM ca saMcedi // 27 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35. isa saMgha ke zrAdi evaM prAcIna kucha lekha homsaloM ke utpatti sthAna zradi (sosedUra ) se hI prApta hue haiN| isa sthAna ke eka lekha naM0 166 ( san 160 ke lagabhaga ) meM isa saMgha ko draviDa saMgha koNDakundAnvaya, tathA dUsare lekha naM0 17= (san 1040 I0 1 ) meM mUlasaMtra draviDAnvaya likhA hai / para I0 11 vIM zatAbdI ke uttarArdha ke lekha naM0 180, 186, 160, 162,202, 214,215,216 ora 226 meM isakA dravir3a gae ke rUpa meM nandisaMga iruGgalAnvaya yA ruGgalAnvaya ke sAtha ullekha kiyA gayA hai| ina nirdezoM se yaha anumAna hotA hai ki prArambha meM natra saMgaThita dravir3a saMgha ne apanA zrAdhAra yA to mUlasaMgha ko yA kundakundAnvaya ko banAyA hogA para pIche yApanIya sampradAya ke vizeSa prabhAvazAlI nandisaMgha meM isa sampradAya ne apanA vyAvahArika rUpa pAne ke lie usase vizeSa sambandha rakhA yA dravir3a gae ke rUpa meM ukta saMtra ke antargata ho gayA / pIche yaha dravir3a gaNa itanA prabhAvazAlI huA ki use hI saMgha kA rUpa de diyA gayA aura sAtha meM kucha lekhoM ( 213 - 215 ) meM nandisaMgha ko nandigaNa ke rUpa meM nirdiSTa kiyA gayA para pIche usako usI rUpa ( nandisaMgha ) meM ullekha kiyA gayA hai / darzanasAra ( 10 vIM zatA0 ) meM dravir3a saMgha ko yApanIyoM ke sAtha jo jainAbhAsa kahA gayA hai, vaha saMbhava hai, isa ora ho saMketa kara rahA hai / hoTaloM ke utpattisthAna adi ( sosevUra ) se isa saMgha ke Adi evaM prAcIna lekhoM kI prApti se hama anumAna karate haiM ki isa saMgha ke prArambhika AcAryoM ne jaina dharma saMrakSaka homsala narezoM ko Upara uThAne meM avazya sahAyatA kI hogI, athavA pragatizIla donoM - rAjya evaM saMgha ne eka dUsare ko bar3hAne kI koziza kI hogI / hoyasala vaMza ke anekoM nareza aura senApati isa saMgha ke 1. bahuta saMbhava hai ki hoysala vaMza ke samuddhAraka sudattamuni ( 457 ) yA vardhamAna muni (667 ) lekha naM0 166 meM zrAyeM trikAla mauni deva hoM yA vimalacandrAcArya ke sadharmA koI aura muni ho / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakta the hAlAMki unhoMne apanI bhakti evaM zrAdara dUsare jaina saMghoM ke prati bhI pradarzita kiyA hai / dhArmika udAratA sacamuca meM usa yuga kI dena thii| - isake bAda isa navIna saMgha ke eka pramukha prAcArya ke rUpa meM vajrapANi paNDita kA nAma AtA hai / lekha naM0 178 meM inheM dravir3Anvaya mUlasaMgha kA tathA naM. 185 meM sUrastha gaNa kA likhA hai| pichale lekha meM unakI eka gRhastha ziSyA ke dAna kA ullekha hai / lekha naM0 178 kI zurU kI pattiyAM bhagna haiM para 'tarkAccAlita' zrAdi vizeSaNoM se pratIta hotA hai ki the bar3e tArkika the| ye hoysala nareza rAcamalla bhUpAla ( nRpakAma ) ke guru the aura inhoMne hoyasaloM ke utpattisthAna sosevara meM apanA jIvana bitA kara saMnyAsa maraNa kiyA thA / lekha meM yadyapi kAla nirdeza nahIM hai phira bhI unakA samaya dravir3a saMgha kA prathama sAhityika ullekha karane vAle grantha darzanasAra aura hoyasala nRpakAla ke samaya ke AsapAsa honA caahiye| devasenAcArya ke darzanasAra meM jisa vajranandi kA varNana kiyA gayA hai aura unake dvArA pravRtta jisa zithilAcAra kI aora saMketa kiyA gayA hai, usase pratIta hotA hai ki isa saMgha kI sthApanA devasena ke samaya (10 vIM zatA0 ) yA usase kucha pUrva huI hai / vi0 saM0 526 ke jisa vajranandi ko granthakartA ne zithilAcAra phailAne kA doSI ThaharAyA hai, usakA ullekha kisI lekha yA unase pUrva kisI grantha meM nahIM milatA / phira jina kaTuzabdoM dvArA eka saMgha ke anuyAyI dvArA dUsare saMgha ke pratiSThApaka AcArya kI bhartsanA ko gaI isase pranIta hotA hai ki ve samakAlIna yA kucha hI samaya pUrvavartI rahe hoNge| saMbhava hai isa lekha ke vajrapANi hI vagranandi hoM, para isa anumAna kI puSTi ke lie. abhI aura pramANoM kI AvazyakatA hai| vajrapANi paNDita kI Age pIche kI guruparamparA kA varNana hameM kisI lekha se prApta nahIM huA / isake bAda isa saMba ke lekhoM meM nandisaMgha ke prAcAryoM kI paramparA calane lagatI hai| isa saMgha ke anekoM aise lekha haiM jo ki paTAvalI kahe jA sakate haiM para unameM guruparamparA kA krama vyavasthita ma hone se kama se kama prAcIna prAcAryoM ke krama para vizvAsa nahIM kiyA jA sakatA / anekoM lekhoM Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (213-214 zrAdi) meM vardhamAna, evaM gautamasvAmI ke ullekha pUrvaka katipaya prasiddha jainAcAryoM kA nirdeza kiyA gayA hai-jaise koNDakundAcArya, bhadrabAhu, samantabhadrasvAmI, siMhanandi, akalaMka deva, vAnandi, pUjyapAda svAmI Adi / ina lekhoM meM yaha dikhAne kA prayatna kiyA gayA hai ki prAyaH sabhI pratiSThita prAcIna zrAcArya dravir3a saMgha ke nandisaMgha ke antargata the| hama pahale saMbhAvanA kara cuke haiM ki nandi saMgha dravir3a saMgha meM yApanIya saMgha se AyA hai / nandisaMgha kI eka prAcIna prAkRta paTTAvalI bhI hai| jisameM bhagavAna mahAvIra ke bAda 683 varSoM taka kI paramparA dI gaI hai| usake bAda ke krama kA ullekha karane vAlI koI prAmANika paTTAvalI upalabdha nahIM hotI / saMbhava hai dravir3a saMgha meM zrAkara nandisaMgha ke pazcAtkAlIna zrAcAryoM ne apanI smRti se kucha paramparA ko surakSita rakhane ke lie lekhoM meM ukta AcAryoM kA nirdeza kiyA ho / yaha nirdeza sUcita karatA hai ki ukta zrAcArya usa nandisaMgha ke antargata the jo ki prArambhika zatAbdiyoM meM yApanIya thaa| isa saMgha ke antargata nandisaMgha ke sAtha pratyeka lekha meM aruGgalAnvaya kA ullekha milatA hai| aruGgalAnvaya kisI sthAnavizeSa kI apekSA sUcita karatA hai / aruGgala nAma kA sthAna bhI tAmila prAnta ke guDiyapattana tAlukA meM haiM jo ki eka prAcIna jaina sthAna thA / hama yApanIya saMgha ke varNana meM dekha cuke haiM ki tAmila prAnta meM yApanIya nandisaMgha kA astitva pUrvIya cAlukyoM ke rAjya meM thaa| dravir3a saMgha, nandisagha, arujAlAnvaya ina tInoM zabdoM kA ekatra prayoga hameM niHsandeha sUcita karatA hai ki vaha tAmila prAnta kA nandisaMgha thA jo ki aruGgala sthAna se udabhUta huA thaa| isase aba hameM yaha kahane meM saMkoca na honA cAhiye ki tAmila prAnta ke yApanIyoM ke nandisaMgha se hI dravir3a sagha ke nandisaMgha ko uttarAdhikAra milA thA / 1. pakhaMDAgama, pustaka 1, pR0 24-27 / saMbhava hai yaha paTTAvalI prAcIna yApa nIya nandisaMgha kI ho| Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 '' 11-12 vIM zatAbdI meM isa saMgha ke muniyoM kI gaddiyA~ koGgAlva rAjya ke mullUra tathA zAntara rAjAoM kI rAjadhAnI hummaca meM thiiN| hummaca se prApta lekha naM0 213-216 meM isa saMgha ke anekoM zrAcAryoM kA paricaya milatA hai / inameM zreyAMsa paNDita, unake sadharmA kamalabhadra aura vAdIbhasiMha jitasena paNDita ke pUrvavartI aura samakAlIna prAcAryoM kI paramparA dI gaI hai| jo isa prakAra hai: maunideva 1 vimalacandra bhaTTAraka 1 kanakasena vAdirAja ( hemasena ) dayApAla puSpasena (rUpasiddhi ke kartA) | guNasena zreyAMsadeva zranitasena kumArasena ( vAdIbhasiMha ) inameM maunideva aura vimalacandra bhaTTAraka ve hI mAluma hote haiM jinakA ullekha gadi se prApta lekha naM0 166 ( lagabhaga 660 I0 ) meM dravir3a saMgha kundakundAnvaya ke prAcArya ke rUpa meM kiyA gayA gayA hai| zAyada ye hI dravir3a saMgha ke zrAdi pravartaka zrAcArya rahe hoM / kanakasena vAdirAja kA dUsarA nAma lekha naM0 213 aura 215 meM hemasena diyA gayA hai / saMskRta meM kanaka aura hema kA artha bhI eka hotA hai| guru ke rUpa meM kahA gayA hai| inheM zrIvijaya, vAdirAja, dayApAla yAdi ke vAdirAja kI upAdhiyA~ SaTtarkabhayamukha zrIra vAdirAja zrIvijaya ( paNDita pArijAta ) ( SaTtarkaparamukha, jagadekamallavAdi ) kamalabhadra Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha 1 jagadekamallavAdI thIM / vAdirAja bhI hameM eka upAdhi mAluma hotI hai, kyoMki lekha naM0 347 meM inakA asalI nAma zrI vardhamAna jagadekamalla vAdirAja diyA gayA hai / inake dharmA rUpasiddhi nAmaka vyAkaraNa grantha ke kartA dayApAla the / maliSeNa prazasti ( 260, prathama bhAga 54 ) meM uparyukta paTTAvalI ke anekoM zrAcAyoM kA ullekha tathA prazaMsAvAkya diye gaye haiM / usameM vAdirAja ke guru kA nAma matisAgara diyA gayA hai aura dayApAla ko unakA dharmA mAnA gayA hai| usI prazasti ke 35 veM padma meM matisAgara kI prazaMsA ke bAda 36-37 padya meM hemasena muni kI prazaMsA kI gaI hai, para donoM zrAcAryo kA koI sambandha nahIM batalAyA gyaa| hemasena to niHsandeha hummaca ke ukta donoM lekhoM ke kanakasena vAdirAna ( hemasena ) hI haiN| para matisAgara bhI the, yaha bAta hameM unakI SaTtarkaparamukha pratibhA ke nyAyazAstra ke grantha nyAyavinizcayavivaraNa kI prazasti se lekhoM se yaha siddha hotA hai ki matisAgara aura hemasena ( kanakasena ) do vyakti the / saMbhava hai eka to vAdirAja ke dIkSAguru aura dUsare vidyAguru rahe hoN| hamAre isa zrAzaya kA samarthana nyAyavinizcaya vivaraNa kI prazasti ke dUsare padya se bhI hotA hai jahA~ zleSAtmaka DhaMga se binendra kI stuti karate hue vAdirAja ne 'sanmatisAgarakanakasenArAdhyam' likhA hai / vAdirAja bar3e hI vidvAn, lekhaka evaM vAdI AcArya the| inheM cAlukya nareza jayasiMha tRtIya jagadekamalla ( san 10161044 ) ne jagadekamallavAdi nAmaka upAdhi dI thI ( 260 padya 42, prathama bhAga 54 ) / lekha naM0 215 meM inheM akalaMka, dharmakIrti aura akSapAda ke pratinidhirUpa mAnA gayA hai / vAdirAja ke guru paricAyaka unake mAluma hotI hai / vAdirAja ke anya dharmAzroM meM puSpasena aura zrIvijaya paNDita the / puSpasena hameM ve hI pratIta hote haiM jinakI pAdukAoM kI sthApanA kA smAraka lekha naM0 177 (san 1030 ke lagabhaga ) meM hai / inake ziSya kA nAma guNasena thA jinake kaI lekha mullUra se prApta hue haiN| ye koGgAlva nareza rAjendra cola ke kulaguru the ( 188-162 ) / lekha naM0 201 meM inheM pomsalAcAri likhA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. hai jisase jAta hotA hai ki inakA prabhAva hoyasala rAjAoM para bhI thA / lekha naM0 202 ( san 1064 I0) inake samAdhimaraNa kA smAraka hai aura unheM vilagaNa, nandisaMgha, arumAlAnvaya kA nAtha tathA aneka zAstroM kA vettA likhA hai| lekha naM0 177 aura lekha naM0 202 meM aMkita varSoM se jJAta hotA hai ki ve 34 varSoM ( 1030 I0-1064 I0 ) taka barAbara jinazAsana kI prabhAvanA karate rahe / hummaca ke lekha naM0 213 meM inakA nAma vAdirAja ke bAda kI pIr3hI ke prAcAryo meM diyA gayA hai aura malliSeNa prazasti ke padya 53 meM inakI prazaMsA kI gayI hai| zrIvijaya paNDita ke sambandha meM lekha naM0 213 se vidita hotA hai ki ve aneka pratiSThita prAcAryoM ke guru the| unakA dUsarA nAma voDeyadeva yA aoDeyadeva thA jo ki tiyaMguDi ke niDumbare tIrtha, aruGgalAnvaya, nandigaNa ke adhIzvara the| inheM tAmila prAnta ( tAmellaru ) se sambandhita batAyA gayA hai (214 ) para inakA adhika samaya hummaca meM bItA thA aisA ukta sthAna se prApta lekhoM se mAluma hotA hai / inake gRhastha ziSyoM meM nani zAntara evaM prasiddha jaina mahilA caTTaladevI pramukha the| zrIvijaya ke ziSyoM meM zreyAMsadeva ko lekha naM0 213 meM urvotilaka jinAlaya kA pratiSThApaka likhA hai| dUsare ziSya kamalabhadra lekha naM0 214 aura 216 ke anusAra bhujabala zAntara Adi tathA caTTala devI dvArA sammAnita the| tIsare ziSya ajitasena' bar3e hI vidvAn the| unakI kaI upAdhiyA~ thIM-jaise zanda 1. kucha vidvAn ina ajitasena vAdIbhasiMha kA gavacintAmaNi aura kSatracUDAmaNi ke kartA bAdIbhasiMha ajitasena se sAmya sthApita karate hai, para yaha ThIka nahIM kyoMki anyakartA ajitasena ke guru kA nAma puSpasena thaa| isa lekha ke ajitasena ke guru sadharmA eka puSpasena avazya the para ve anyakartA ajitasena ke guru the yaha lekho se nahIM jJAta hotA / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturmukha, tArkikacakravartI evaM vAdImasiMha ( 214) / lekha naM0 248 meM inheM vAdiSaraTa, tArkika cakravartI, evaM vAdIbhapaJcAnana kahA gayA hai| ye vikrama zAntara dvArA pUjita the| usane paJcavasadi jinAlaya ke lie inheM prAmAdi bheMTa meM diye the ( 226 ) / poche vikrama zAntara ke putra tribhuvanamalla zAntara ne apanI dAdI kI smRti meM inhIM guru kA smaraNa kara eka mandira kA zilAnyAsa kiyA thA ( 248) / ina muni ke antima samaya kA smAraka lekha naM0 132 hai jisakA samaya lagabhaga 1060 I0 diyA gayA hai / lekha naM0 214 meM inake sadharmA muni kumArasena kA nAma diyA gayA hai jo ki vaidyagajakezarI the| lekha naM0 213 meM inake samakAlIna zAntideva aura dayApAla nAmaka do muniyoM kA ullekha hai / zAntideva ke sambandha meM maliSeNa prazasti meM likhA hai ki inake pavitra pAdakamaloM kI pUjA hoysala vinayAditya dvitIya ( san 1047 se, 1100 I0 ) karatA thA / lekha naM0 200 se bhI yaha bAta samarthita hotI hai / isa lekha ke anusAra san 1062 meM inakI mRtyu ke upalakSya meM eka smAraka khar3A kiyA gayA thaa| dayApAla ke sambandha meM maliSeNa prazasti meM kevala prazaMsA pada diye gaye hai| hummaca ke lekhoM se prApta itivRtta ke bAda isa saMgraha ke anekoM lekhoM se jo saMgha kI prAcAryaparamparA jJAta hotI hai vaha isa prakAra hai 1-isa sagraha ke anya lekha hai-264, 265, 274, 287, 288, 260 305, 316, 326, 327, 347, 351, 373, 375, 376, 380, 410, 425 aura 466. . Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .kanakasena vAdirAja ( hemasena) dayApAla puSpasana - vAdirAja zrIvijaya (zroDayadeva) ( vardhamAna jagadekamalla * vAdirAja le0 naM0 347) / kamalamadra (vAdIma siMha) padmanAbha malliSeNa maladhArI (1128 I.) zAntinAtha (le0 naM0 260) (le0 naM0 26.0, 316) zrIpAla candraprabha (le0 naM0 351 ) vAdirAja (le0 naM. 503) vAsupUjya (san 1160-1173 I0) puSpasena (le0 naM0 503 san 1256 I.) vRSabhanAtha malliSeNa paNDita (le0 naM0 347) (le0 naM0 373) (san 1158 I0 ) ' mUlasaMgha ke gaNa, gaccha evaM anvaya hama pahale likha cuke haiM ki yApanIya aura draviDa saMgha ke varNana ke bAda mUlasaMgha ke gaNa gacchAdi kA lekhoM se prApta hone vAle vAlA paricaya deNge| isake sambandha meM 11 vIM zatAbdI ke prAcArya indranandi ke zru vAvatAra meM aura usake Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastuta saMgraha meM deziyagaNa se saMbandhita 65-70 lekha haiM para kucha aise lekha haiM jinase 7-8 zrAcAyoM kA eka guruvaMza bana sakatA hai aura kucha se gaNa kI vibhinna paTTAvaliyAM / lekhoM ke paryAloDana se vidita hotA hai ki karnATaka prAnta ke kaI sthAnoM meM isa gaNa ke kendra the| una sthAnoM meM inasoge ( cika hanasoge ) pramukha thA / yahA~ ke zrAcAryoM se hI pIche isa gayA kI inasoge bali yA gaccha nikale haiN| gaccha kA sAdhAraNa artha hotA hai zAkhA aura bali ( kannaDa zabda valaya yA klaga) kA artha hotA hai parivAra = zrAbhyAtmika parivAra yA samudAya / cika inasoge se prApta lekha naM0 175, 165, 166 aura 223 se vikti hotA hai ki yahA~ isa gayA kI aneka basadiyA~ (mandira) thIM, jinheM cAlva narezoM dvArA saMrakSaNa prApta thA / inasoge ( panasoge ) bali yA gaccha ke zrAcAryoM kI lekha naM0 223, 232, 236, 241, 253, 266, 284 evaM 285 kIsahAyatA se prApta eka paramparA agale pRSTha para dI gaI hai| isakA bahuta kucha samarthana dhavalA ke anta meM dI gaI zrAcArya zubhacandra siddhAntadeva kI granthaprazasti se bhI hotA hai ' / lekhoM se prApta isa guruparamparA meM aura prazasti meM dI gaI paramparA meM kucha antara hai| prazasti meM guruvaMza kundakunda, gRddhapiccha aura balAkapiccha se calA hai aura isa paramparA ke pUrNacandra ko deziya gaNa ke pratiSThApaka devendra siddhAnta se jor3ane kA prayatna huA hai| unake bIca meM vasunandi aura ravicandra siddhAntadeva nAmaka do zrAcAryoM kA nAma diyA gayA hai| devendra siddhAnta ke pahale guNanandi paNDita kA nAma bhI rakhA gayA hai| mAluma hotA hai ki prazasti ke zrAdhAra 12vIM zatAbdI ke dvitIya, tRtIya dazakoM ke lekha ( 255, 284 Adi ) rahe hoMge / prati ke tathA zranya lekhoM ke dvitIya zubhacandra siddhAnta deva prasiddha senApati gaMgarAja ke guru the / 1. ghaTakhaNDAgama, pustaka pRSTha 7-10 / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAmanandi pUrNacandra I dAmaNandi I zrIdhara I maladhArideva (elAcArya) candrakIrti I divAkaraNandi Fu jayakIrti ( cAndrAyaNIdeva) zubhacandra (san 19013 meM svargavAsa le0 naM0 232 ) T kukkuTAsana maladhAri ( gaNDavimukta ) 1 zubhacandra (san 1923 meM svargavAsa, lekha naM0 285, pra0 bhA0 43 ) bali hai jisake zrAcArya 571 Adi ) / isa isa gaNa kI eka aura zAkhA kA nAma iMgulezvara gaNa prAya: kolhApura ke zrAsa pAsa rahate the ( 411 evaM se sambandhita anekoM lekha ( 411, 465, 514, 521, 524, 528, 571, 584, 5e6, 600, 625 aura 673 ) haiM para ina lekhoM se isa gaNa kI ThIka guruparamparA nahIM dI jA sakatI / 12-13 vIM zatAbdI ke lekhoM meM mAghanandi zrAcArya kA nAma prathama diyA gayA hai ( 419, 465, 514 Adi ) / 14 bI15 vIM zatAbdI lekhoM meM zrabhayacandra aura usake ziSya zrutamuni kA nAma zA jAtA hai tathA 16 vIM zatAbdI ke lekhoM meM cArukIrti kA nAma / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Re lekha 478 meM isa gae kI eka bANada baliya kA nAma diyA gayA hai / isa gaNa kA prasiddha evaM pramukha gaccha pustaka gaccha hai| jisakA ki ullekha adhikAMza lekhoM meM hai| isI gaccha kA dUsarA nAma vakragaccha hai ( 256, prathama bhA0 55 aura 426 ) / nandigaNaH -- mUlasaMgha, koNDa kundAvaya, deziyagaNa, pustaka gaccha se sambandhita tathA san 19115 se 1176 I0 ke bIca ke zravaNavelgola se prApta lekha naM0 255 (47) 285 (43) 332 (50) 362 (40) aura 388 (42) meM zrAcAryo kI kaI paTTAvaliyAM dI gaI haiN| inameM bIca yA zranta meM prAcAryoM ke sAtha mUlasaMgha deziyagaNa Adi likhA hai para Adi meM do cAra maMgalAcaraNa ke zlokoM ke bAda kevala nandigaNa kA ullekha kara eka sAmAnya paramparA dI gaI hai jo isa prakAra hai: padmanandi ( koNDakunda ) unake anya meM | umAsvAti ( yuddhapiccha ) | balAkapiccha 1 guNanandi } devendra saiddhAntika kaladhautanandi lekha naM0 362 kI thor3I vizeSatA yaha hai ki balAkapiccha ke bAda samantabhadra, devamandi ( pUjyapAda ) aura akalaMka kA nAma diyA gayA hai| inameM guNAnandi, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YO . devendra siddhAnta zrAdideziyamaNa kI paramparA se sambandhita hai yaha hama pahale dekha cuke haiM para unake pahale ke koDa kundAcArya, umAsvAti, samantabhadra zrAdi zrAcAryo ke nAma draviDa saMgha se sambandhita nandigaNa ke 11 vIM zatAbdI ke lekhoM ( 213, 294,287 Adi) meM bhI dikhAI dete haiN| isa taraha mUlasaMgha aura draviDasaMgha ke lekhoM meM nandigarA ke prAcIna zrAcAryoM ke prAyaH eka se nAmoM ko dekhakara aisA lagatA hai ki ina donoM saMghoM meM koI prAcIna nandigaNa ( saMgha ) bAhara se zAmila kiyA gayA hogA, tathA ye saba zrAcArya usI gae ke rahe hoMge aura isa viSaya meM hama saMketa bhI kara Aye haiM ki yApanIya saMgha ke nandisagha ko hI draviDa saMgha aura mUlasaMgha ne apanAyA thA / yApanIya saMgha ke sAtha nandisaMgha ke pragaTa yA gaTa rUpa se kiye gaye katipaya ullekhoM se yaha jJAta hotA hai ki yApanIyoM meM nandisaMgha mahattvapUrNa thA ( 106, 121, 124, 143) / prAkRta bhASA meM nandisaMtra kI jo prAcIna paTTAvalI upalabdha hai vaha saMbhava hai isI saMgha kI thI / usameM vIra nirvANa saM0 683 taka kI vaMzaparamparA dI gaI hai / saMskRta meM nandisaMtra kI eka aura paTTAvalI upalabdha hai para vaha mUlasaMgha ke pazcAtkAlona zrAcAryoM kI hai usakA prAkRta paTTAvali se koI sambandha nahIM / isa sambhAvanA ke bAda uparyukta mUlasaMgha ke lekhoM meM jo paTTAvaliyA~ dI gaI haiN| una para hama saMkSipta meM kaha denA cAhate haiM ki lekha naM0 255 (47) aura 322 (50) meM prAya: ekasI guruparamparA dI gaI hai para vaha kaladhautanandi ke bAda deziya gaNa ke uparyukta nirdiSTa anya lekhoM se nahIM miltii| lekha naM0 362 (40) meM deziya gaNa ko nandi gaNa kA prabheda kahA gayA hai aura usameM jo paTTAvalI dI gaI hai vaha jaina zilAlekhasaMgraha ke prathama bhAga kI bhUmikA ke pRSTha saM0 132 meM prati hai / lekha naM0 285 (43) meM kaladhautanandi evaM ravicandra ke bAda jo guruparamparA milatI hai vaha deziya gaNa inasoge bali kI paTTA 1. SaTkhaNDAgama, pustaka 1, pRSTha 24-27 2. jaina siddhAnta bhAskara, bhAga 1, kiraNa 4 pRSTha 71, 81. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5.8 banI ye hamane jo dI hai vahI hai| lekhanaM. 388 (42) meM inasone bali ke malapAri deva ke bAda eka dUsarI guruparampasa dI gaI hai jo uka lekha se jAna lenA caahiye| isake bAda lekha naM. 566 (105, 14vIM zatAbdI) aura 625 (108, 15 vIM zatAbdI) meM nandigaNa ko candisaMgha kahA gayA hai aura use mUlasaMgha ke artha meM prayukta kiyA hai| ina donoM lekhoM meM sena, nandi, deva aura siMha saMghoM kA eka kAlpanika itihAsa diyA gayA hai| lekha naM0 105 ke aitihAsika mahattva ke lie prathama bhAga kI bhUmikA ke pRSTha 124-127 dekheM / ye donoM lekha eka sundara kAvya kahe jA sakate haiN| sUrasthagaNa:-mUlasaMgha kA eka gaNa sUrastha gaNa nAma se prasiddha thA yaha lekha naM0 185 234, 266, 318,46. aura 541 se jJAta hotA hai / lekhoM meM isakA rasta, surASTra evaM sUrastha nAma se ullekha hai| ina lekhoM meM isake anvaya gaccha Adi kA nirdeza nahIM hai para isa saMgraha ke bAhara ke kucha lekhoM se jJAta hotA hai ki isameM citrakUTa anvaya yA gaccha thaa'| sUrastha evaM sUrasta nAma kaise par3e yaha kahanA kaThina hai / surASTra nAma se pratIta hotA hai ki isa gaNa ke sAdhu zurU meM surASTra deza meM rahate rahe hoMge, para surASTra kA prAkRta yA apabhraMza rUpa to suddha hotA hai sUrastha nhiiN| saMbhava hai utkIrNaka ne suraTU kA punaH saMskRta rUpa dene ke prayatna meM sUrastha kara diyA ho para yaha bhI eka do lekha meM sambhava thA saba meM nahIM / isa taraha sUrastha gaNa kI vyutpatti aba bhI bhrAnta hai / ho sakatA hai ki koI sUrasta nAma kA dakSiNa bhArata meM kSetra ho jahA~ se isa gaNa ke muniyoM ne apanA nAma grahaNa kiyA ho / purastha gaNa kA sarvaprathama ullekha san 164 ke eka jaina lekha meM milatA hai| kahA jAtA hai ki sUrastha gaNa prArambha meM mUla saMgha ke senagaNa se sambandhita thaa| 1. jaina enthakverI, bhAga 11, aMka 2, pRSTha 63, 65 2. jainijma ina sAutha iNDiyA, lekha naM. 46 pRSTha 317-34 (jIvarAva pranthamAlA solApura) Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 isake bAda prastuta saMgraha ke 11 vIM zatAbdI ke pUrvArdha ke lekha naM0 181 meM isakA ullekha hai vahA~ yaha mUlasaMgha ke sAtha dravir3Anvaya se yukta hai| isa para hama anumAna karate haiM ki dravir3a saMgha ke Adi gaThana kAla meM, saMbhava hai, isa gadya ke sAdhuoM ne bhAga liyA ho yA usa saMgha ke sAdhugaNa mUlasaMgha sUrastha gama meM sammilita rahe hoM / isa gaNa ke lekha, 11 vIM ke pUrvArdha se lekara 13 vIM zatA0 ke anta taka ke milate haiN| sabhI lekha choTe haiM kevala lekha naM 266 ko chor3akara / isameM saubhAgya se isa gaNa kI eka choTI paTTAvalI dI gaI hai jo isa prakAra hai:anantavIrya, bAlacandra, prabhAcandra kalneleya deva ( rAmacandra ), zraSTopavAsi, manandi, vinayanandi, ekavIra aura unake sadharmA pallApaNDita ( zrabhimAnadAnika ) / lekha meM pala paNDita kI bar3I prazaMsA hai| inakA samaya san 1918 I0 (266) diyA gayA hai| isa gaNa ke kisI bhI lekha meM kundakundAnvaya kA ullekha nahIM hai| saMbhava hai yaha gaNa mUlasaMgha kI prabhAvazAlinI kundakundAnvaya dhArA meM sthAna na pAne ke kAraNa pichalI zatAbdiyoM meM apanI sthiti ko na samhAla sakA ho / krApUra gaNa: - krANUra gaNa ke sambandha meM yApanIya saMgha ke vivecana meM hama saMbhAvanA prakaTa kara zrAye haiM ki krANUra gaNa yApanIyoM ke kaeDUra gaNa ke nAma kA zabdAnukaraNa hai| kaNDUra yA krANUra donoM kisI sthAna vizeSa ko sUcita karate haiM jahA~ se ki ukta gaNa ke sAdhu samudAya ne nAma grahaNa kiyA hai| isa gaNa ke 11 vIM zatAbdI ke uttarArdha (207, san 1074 I0 ) se lekara 14 vIM zatAbdI ke anta taka lekha milate haiM / isa saMgraha meM 17-18 lekha isa gaNa se sambandhita haiM jinase mAluma hotA hai ki isameM prasiddha do gaccha the- metrapASANa gaccha (216, 267, 277, 266, 353 ) tathA tintriNoka gaccha (206, 263, 313, 377, 366, 408, 431, 456, 582 ) / meSapASANa kA artha hai meSoM ke baiThane kA pASANa / yaha koI sthala vizeSa honA cAhie jahA~ se isa gaNa ke ke sAdhuoM kA zurU zurU meM sambandha rahA hogA / tintrika eka vRkSa kA nAma hai / ye pASANAnta aura vRkSa paraka nAma isa gayA ke yApanIya saMgha ke sAtha pUrva sambandha Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kI.smRti dilAte haiN| lekha naM0 267, 277 aura 29E se mevapASANagaccha kI isa prakAra guruparamparA prApta hotI hai ( tithikrama ke anusAra lekha naM0 266 (purale ) ko sabase pahale honA caahie)| siMhanandi zrAdi anekoM prAcAryoM ke nAma binA kisI sambandha ko dikhAye bAlacandra prabhAcandra guNanandi guNacandra mApanandi prabhAcandra anantavIrya municandra (267) zubhakIrti (267) budhacandra (277) bhutakIrti kanakanandi kanakacandra mAdhavacandra bAlacandra bahAcArya (277, 269) 1. sApanIyoM meM zrImUlamUlagana pulAgavRkSamulagA tathA kanakopala (kanakapASANa) zrAdi maNa the / gaNa evaM gaccha pIche ekArya meM bhI prayukta hue hai| Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 ina lekhoM meM makSasaMva kundakundAnvaya ke nAtha svarUpa siMhanandi prAcArya kA ullekha hai jinheM. gaMga mahImaNDalikakulasaMvaraNa yA samudaraNa kahA gayA hai| lekha naM 277 meM bahabali, beTTava-dAmanandi bhaTTAraka, bAlacandra bhaTTAraka, meSacandra avidya zrAdi prAcAryoM ke nAma binA kisI sambandha batAye die gaye haiN| ina lekhoM se jJAta hotA hai ki 11-12 vIM zatAbdI ke gaMganareza mubabala gaMga barmadeva usakI rAnI gaMga mahAdevI tathA cAra putra mArasiMga, nanniya gaMga, rakkata gaMga aura bhujabala gaMga cautho aura pAMcavI pIr3hI ke. prAcAryoM ke maktaye aura unheM dAnAdi se sammAnita kiyA thaa| krANUra gaNa ke tintriNIka gaccha kI prAcArya paramparA lekha naM0 313,377 386, 408 aura 431 se isa prakAra mAluma hotI hai| rAmaNandi padmaNandi municandra bhAnu kIrti kula bhUSaNa (431) nayakIrti (408) saMkala candra (..) inameM municandra aura unake ziSya kI lekhoM meM bar3I prazaMsA hai / ve . kalyANI ke cAlukyoM ke adhIna sAmantoM ke guru the / bhAnukIrti yaMtra, taMtra, maMtra meM pravINa the| ve bandakhikApura ke adhipati the.( 377) tathA masAlAcArya kahalAte the aura isa pada para karIba 40 varSa taka rahe( 313, 408) / Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 mUlasaMgha ke deziya gayA aura krANUra yatha kI apanI basadiyAM hotI thIM aura una donoM meM vAstavika meda thA yaha bAta hameM daDiMga se prApta eka lekha se mAluma hotI hai jisameM likhA hai ki hoTala senApati mariyAne aura bharata ne daDigaNaphere sthAna meM pA~ca basadiyAM banavAyI thIM unameM cAra to deziya gaNa ke lie aura eka kAraNUra gayA ke lie ' / 14vIM zatAbdI ke bAda krANUra gayA kA prabhAva khAlI bhaTTArakoM ke zrAge kSINa ho gyaa| isake bAda milate haiM / balAtkAra gaNa ke prabhAvaisake virale hI ullekha - balAtkAra gaNa: - isa gaNa ke sambandha meM hama kaha cuke haiM ki nAmasAmya ko dekhate hue yaha yApanIyoM ke balihAri yA balagAra gaNa se nikalA hai / balihAri aura balagAra, sambhava hai, sthAna vizeSa ke sUcaka haiM para usase nikale balAtkAra zabda se aisA sUcita nahIM hotA / balAtkAra zabda kA artha poche 16 va zatAbdI ke vidvAnoM ne batalAyA hai ki : cUMki isa gaNa ke zrIdi nAyaka padmanandi zrAcArya ne sarasvatI ko balAtkAra se bulAyA thA isalie balAtkAra gaNa aura sarasvatI gaccha nAma prasiddha huA / jo ho, lekhoM se balAtkAra ke isa kI koI sUcanA nahIM milatI / 3 balAtkAra gaNa kA sarva prathama nAma le0 lagabhaga ) meM milatA hai jisameM isa gaNa ke aura unake ziSya anantakIrti kA ullekha hai / meM isa gaNa ke kucha muniyoM kI paramparA dI gaI hai jo nimna prakAra hai: naM0 208 (san 1075 I0 ke citrakUTAmnAya ke muni municandra lekha 227 (san 1087 I0 ) 1 naM0 58 1. jaina esaTIkverI mAga 6, aMka 2, pR0 66, 2. dakSiNa bhArata meM calanAra nAmaka eka gAMva thA (meDIyala jainijma, pRSTha 227 ) 3. jaina sAhitya aura itihAsa ( pra0 saM0 ) Ta 343 / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nayanandi mIdhara bhutakIrti vAsupUjya nemicandra lekha ke anta meM gama kA nAma bAlakkAra gaNa diyA gayA hai / isake bAda zekha naM0 246 aura 444 meM isa gaNa ke muni kumudacandra bhaTTAraka va kumudendu kA nAma tathA unheM kucha seTTiyoM dvArA dAna kA ullekha hai| lekhoM meM koI samaya nahIM diyA gyaa| isake bAda caudahavIM zatAbdI ke pUrvArdha taka isa gaNa ke koI lekha nahIM hai / caudahavIM zatA0 ke uttarArdha ke lekhoM se isa gaNa kA vizeSa prabhAva yotita hotA hai| vijayanagara sAmrAjya ke nareza inakA sammAna karate the| lekha naM. 566 meM vIra bukkarAya ke rAjyakAla meM isa gaNa ke eka agraNI prAcArya siMhanandi kA ullekha hai| unakI upAdhiyA~-rAya, rAjaguru tayA maNDalAcArya thiiN| ukta lekha unakI gRhasva ziSyA kA samAdhimaraNa smAraka hai| lekha naM0 572 ( prathama bhAga 111 ) aura 585 meM isa gaNa kI nimna prakAra kI paramparA milatI hai : kIrti (vanavAsi ke) devendra vizAlakIti zubhakIrti deva bhaTTAraka dharmabhUSaNa (prathama) amarakIrti prAcArya dharmabhUSaNa (dvitIya) siMhanandi varSamAna svAmI (siMhanandi ke caraNasevaka) dharmabhUSaNa ( tRtIya) Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha naM0 585 bar3e mahattva kA hai| isameM mUlasaMgha ke sAtha nandisaMgha kA tathA balAtkAra gaNa ke sArasvata gaccha kA ullekha hai / sAtha hI isa gaNa ke prAdi prAcArya ke rUpa meM padmanandi ko likhA hai aura unake kundakunda, vakra zrIva, elAcArya, gbhrapiccha nAma die haiN| hameM lekhoM se isa paramparA ke prAcArya amarakIrti taka kevala prazaMsA ke atirikta vizeSa kucha nahIM mAluma hotA hai| lekhana0 572 ( san 1372 ) se dharmabhUSaNa dvitIya kI / unake ziSya vardhamAna muni dvArA niSadyA nirmANa kA ullekha hai / lekha naM0 585 meM siMhanandi AcArya ko senApati irugapa kA guru likhA hai| ye siMhanandi ve hI pratIta hote haiM jinakA ullekha hameM lekha naM0 566 meM milA hai| dharmabhUSaNa tRtIya kA kucha vidvAn vartamAna nyAyadIpikA graMtha ke kartA se sAmya sthApita karate haiN| ye vijayanagara sabATa devarAya ke guru the, yaha bAta hameM lekha naM. 667 ke eka zloka se vidita hotI hai| devarAya prathama kA samaya san 1406 I0 se 1422 taka hai| lekha meM dharmabhUSaNa tRtIya kA samaya san 1386 diyA gayA hai jo saMbhava hai unake paTTArohaNa ke Asa pAsa kA samaya ho| lekha naM0 667 ( san 1554 ke lagabhaga ) aura 661 (san 1608 I0) meM isa gaNa kI eka guruparamparA isa prakAra dI gaI: siMhakIrti merunandi, vardhamAna Adi vizAlakIrti ( san 1467-1554 I.) vidyAnanda ( san 1502-1530 I.) devendrakIrti ( san 1530-1550 I) vizAlakIrti dvitIya ( san 1550-1608 I.) 1. 50 darabArIlAla nyAyAcArya, nyAyadIpikA, prastAvanA, pRSTa 62-26 / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhana0667 meM jainadharma kI prabhAvanA karane vAle anekoM prAcAryoM kA nAma zurU meM diyA gayA hai jo ki vibhinna saMghoM evaM gaNoM se sambandhita haiN| siMhakIrti se pahale dharmabhUSaNa tRtIya kA bhI ullekha hai para una donoM ke bIca koI sambandha kA nirdeza nahIM hai| ho sakatA hai ki ye siMhakIrti, dharmabhUSaNa tRtIya se judI kisI aura guruparamparA ke hoN| unhoMne dillI ke bAdazAha muhammada suritrANa kI sabhA meM bauddhAdi vAdiyoM ko jItA thA / isa bAdazAha kA samaya san 1326 se 1337 taka thaa| merunandi Adi ke viSaya meM hameM kucha nahIM mAluma / vizAla kIrti ne vijayanagara nareza virUpAkSa ke darabAra meM vijaya patra prApta kiyA thA tathA sikandara suritrANa ( sultAna sikandara sUra san 1554 I.) ke daravAra meM virodhiyoM ko jItA thaa| isase vizAlakIrti kA 80-60 varSa kA dIrgha jIvana mAluma hotA hai| vidyAnaMda kI upAdhi vAdI thI inhoMne anekoM darabAroM meM virodhiyoM ko vAda meM parAsta kiyA thaa| inakI aneka yazasvI vijayoM kA varNana lekha meM diyA gayA hai| isI taraha unake ziSya devendrakIrti the | lekha meM tithikA nirdeza nahIM hai tathA varNana vyatikrama se prAcAryaparamparA ThIka nahIM mAluma ho paatii| lekha naM0 617 meM uttara bhArata meM balAtkAra gaNa ke madasArada gaccha kI guruparamparA dI gaI hai vaha nimna prakAra hai dharma candra ratna kIrti prabhA candra padmanandi zubhacandra 1. jaina enTokverI bhAga 4 pR01-21 tathA memevala jainijma, pRSTha 371-375 / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 isI taraha lekha naM0 702 meM pazcima bhArata ke balAtkAra gaNa sarasvatI gaccha kundakundAnvaya kI bhaTTAraka paramparA dI gaI hai jo isa prakAra hai-sakalakIrti, bhuvanakIrti, tAnabhUSaNa, vijayakIrti, zubhacaMdra, sumatikIrti, guNakIrti, vAdibhUSaNa, samakIrti tathA padmanandi / kASThA saMgha kASThAsaMgha kI utpatti ke sambandha meM aneka vivAda haiM / dasavIM zatAbdI meM devasenAcAryakRta darzanasAra grantha meM likhA hai ki dakSiNa prAMta meM AcArya jinasena ke satIrthya vinayasena ke ziSya kumArasena ne uttara purANa ke racayitA guNabhadra ke divaMgata ( saMvat 653 ) hone ke pazcAt kASThAsaMgha kI sthApanA kI thI, para yaha ullekha kAlakrama Adi aneka dRSTiyoM se yuktiyukta nahIM pratIta hotA hai ' / 17 vIM zatAbdI ke eka grantha vacanakoza meM isa saMgha kI utpatti ke sambandha meM likhA hai ki umAsvAmI ke paTTAdhikArI lohAcArya ne isa saMgha kI sthApanA uttara bhArata ke amarohA nagara meM kI thii| isa kathana meM sacAI jo ho para 16-20 vIM zatAbdI ke lekhoM meM kASThAsaMgha ke antargata lohAcArya anvaya kA ullekha milatA hai / prastuta saMgraha ke eka lekha naM0 756 ( saM0 1881 ) meM yahI bAta hama pAte haiM / isa saMgraha meM isa saMgha se sambandhita sabhI lekha uttara aura pazcima bhArata se hI prApta hue haiM / lekha naM0 633 aura 640 meM isakA nAma kAJcIsaMgha likhA hai, jo ki mAthurAnvaya ( mayUrAnvaya) evaM puSkaragaNa ke sAtha hone se lagatA hai ki yaha kASThAsaMgha kA hI apara nAma honA cAhie / isa saMgha ke pramukha gaccha yA zAkhAyeM cAra thIM: - nanditaTa, mAthura, bAgar3a aura lATavAgar3a / ye cAroM nAma bahutakara sthAnoM aura pradezoM ke nAmoM para rakhe gaye haiM / nanditaTa se saMbandhita eka le0 naM0116 isa saMgraha ke prathama bhAga meM haiM jisameM ki nanditaTa ko bhUlakara maNDitataTa likhA gayA hai / saMbhava hai isa gaccha kA saMbandha dakSiNa se thA / mAthura gaccha jaina sAhitya aura itihAsa, pRSTha 277 ( dvi0 saM0 ) 1 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 yA anya se saMbandhita 6 lekha prastuta saMgraha meM haiN| prathA se prApta lekha naM0 305 ka meM yadyapi kASThAsaMgha kA ullekha nahIM hai phira bhI usake prasiddha zranvaya mAthurAnvaya kA nirdeza hai aura lekha se isa saMgha ke eka zrAcArya chatrasena kA nayA nAma mAlUma hotA hai / lekha naM0 586 meM masAra se prApta tIna pratimAlekhoM meM isa saMgha ke prAcArya kamalakIrti kA nAma dekara eka lekha meM unheM mAthurAnvaya kA likhA hai| gvAliyara se prApta do lekha naM0 633 aura 640 meM tomaravaMzIya nareza DUMgarasiMha aura usake putra kIrtisiMha ( 15 vIM zatA0 ) ke samaya isa saMgha ke katipaya pratiSThita bhaTTArakoM ke nAma milate haiM / lekha naM0 633 meM bhaTTA 0 guNakorti aura unake ziSya yazaHkorti kA ullekha hai, sAtha meM pratiSThAcArya zrI paNDita raddadhU kA bhI / bhaTTA0 yazaHkorti ve hI haiM jinhoMne apabhraMza bhASA meM pANDavapurANa ( vi0 saM0 1467) ra harivaMzapurANa ( vi0 saM0 1500 ) kI racanA kI thI / apabhraMza caMdappahacariu bhI inakI racanA hai / inhoMne prasiddha kavi svayambhU ke harivaMzapurANa kI jIrNa-zIrNa khaNDita prati kA samuddhAra bhI kiyA thA / ye guNakIrti bhaTTAraka ke anuja tathA ziSya bhI the / pratiSThAcArya radhU, prasiddha kavi radhU hI haiM jinhoMne bIsoM granthoM kI racanA kI thI / ye mahAn kavi hone ke sAtha sAtha bhaTTArakIya paNDita the, pratiSThA Adi meM bhAga lete the isalie pratiSThAcArya kahalAte the / gvAliyara se prApta le 0 naM0 640 meM aura vAtrA gaMja se prApta lekha naM0 643 meM isa saMgha ke kucha dUsare bhaTTArakoM ke nAma guruparamparA pUrvaka milate haiM, ve haiMkSemakIrti, hemakIrti, vimalakIrti ( 640 ) tathA kSemakIrti, hemakIrti, kamalakIrti evaM ratnakIrti ( 643 ) / saMbhava hai ina donoM lekhoM ke bhaTTAraka eka paramparA se sambandhita the aura lekha naM0 633 kI paramparA se jude the, kyoMki jJAnArNava kI lekhaka- prazasti se mAluma hotA hai ki ukta lekha ke bhaTTAraka yaza:kIrti ke bAda unakI gaddI para unake ziSya malaya kIrti aura praziSya guraNabhadra bhaTTAraka hue the / le0 naM0 643 meM bhaTTAraka ratnakIrti ko maNDalAcArya likhA 1. jaina sAhitya aura itihAsa, pRSTha 5.35. ( prathama saMskaraNa ) 1 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai.| mApura gaccha (anvaya ) puSkara gaNa kA ullekha karane vAlA saM0 1881 kA eka lekha pamosA ( kauzAmbI) se prApta huA hai jisameM maTAraka jagatkIrti aura unake ziSya lalitakIrti kA nirdeza hai| ___ mAthura gaccha yA saMgha kA itanA prabhAva thA ki AcArya devasena ko apane anya darzanasAra meM isakI gaNanA alaga karanA par3I / mAthura saMgha nAma bhI sthAna ke kAraNa par3A hai-mathurA nagara yA prAnta kA jo munisaMtra hai vaha mAthura saMgha / mathurA prAcIna kAla se jaina dharma kA pramukha sthAna rahA hai yaha hama mathurA se prApta bahusaMkhyaka lekhoM se jAna cuke haiM / sthAna sApekSikatA ke kAraNa saMghoM, gaNoM evaM gacchoM ke nAma ko lekara bAbU kAmatAprasAda jI jaina ne kASThAsaMgha kI utpatti ke sambandha meM kalpanA kI hai ki yaha saMgha mathurA ke nikaTa jamunA taTa para sthita kASThA grAma se nikalA' hai, yA ho sakatA hai ki kASThAsaMgha jaina muniyoM ke usa sAdhusamudAya kA nAma par3A jisakA mukhya sthAna kASThA nAmaka sthAna thaa| kASThAsaMgha mAthurAnvaya ke prasiddha zrAcAryoM meM subhASitaratnasandoha Adi aneka granthoM ke racayitA prA0 amitagati ho gaye haiM jo paramAra nareza muMja aura bhoja ke samakAlIna the ( vi0 saM0 1020 se 1073 ) / . kASThAsaMgha, kI dUsarI zAkhA lATa vAgaTa se bhI sambandhita do lekha prastuta saMgraha meM haiM aura ve haiM dUbakuNDa se prApta le0 naM0 228 aura 235 / san 1088 I. ke lekha naM0 228 meM isa zAkhA (gaNa ) ke devasena, kulabhUSaNa, dalamasena, zAntiSeNa evaM vijayakIrti nAmaka prAcAryoM ke nAma guru-ziSyaparamparA ke rUpa meM diye gaye haiM / antima zrAcArya vijayakIti ukta prazasti ke racayitA the| yadi pUrvavartI cAra zrAcAryoM kA samaya 100 varSa mAna liyA jAya 1. jaina siddhAnta bhAskara bhA0 2, kiraNa 4, pRSTha 28-29 / 2. paM0 nAthUrAma jI premI ne batalAyA hai ki dillI ke uttara meM jamunA ke kinAre kASThA nagarI thI jisa para nAgavaMziyoM kI eka zAkhA kA rAjya thaa| 14vIM zatAbdI meM 'madanapArijAta' nibandha yahIM likhA gayA thaa| Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 nareza kA mAma, daDiga ko zi dete haiM aura usakA samaya san 1kAra-200 ke kharAmaya mAnate haiN| prastuta saMgraha meM isa vaMza kA sabase prAcIna le0 naM060 hai, jise gupta kAla ke prAraMbha kA honA cAhiye / isameM koDa NivarmA prathama se mAdhavavarmA dvitIya taka pA~ca narezoM kI vaMzAvalI dI gaI hai yadi prathama rAjA ke rAjya kA prAraMbha samaya I0 san 200 ke lagabhaga mAna liyA jAya aura pratyeka nareza ko 35-40 varSa yA usase kucha adhika varSa kA rAjyakAla diyA jAya ( jo ki saMbhava hai ) to lekha ke antima rAjA mAdhava dvitIya kA samaya I0 san 375-400 ke lagabhaga yA kucha bAda AtA hai| ukta lekha meM isa bAta kA ullekha nahIM hai ki koGga NivarmA aura usake bAda ke do nareza kisa dharma ke pratipAlaka the / para isa bAta kA vahA~ spaSTa nirdeza hai ki tRtIya nareza harivarmA mahAdhirAja kA uttarAdhikArI viSNugopa nArAyaNa bhakta thA aura usakA uttarAdhikArI mAdhavavarmA tyambakabhakta thA / mAdhavavarmA dvitIya ne cira pranaSTa devabhoga, brahmadeya Adi ko phira se saMcAlita kiyA thA aura kaliyuga meM dharmoddhAra kiyA thA (64) / isakA vivAha kadambavaMzI nareza kAkusthavarmA kI beTI se huA thA kyoMki gaMgavaMza ke aneka lekhoM meM isake beTe avinIta ko kadambanareza kRSNavarmA ( saMbhava hai prathama ) kA priya bhAgineya likhA hai' (65, 121, 122) / kRSNavarmA kAkusthavarmA kA dvitIya putra thaa| tryambakabhakta hote hue bhI mAdhavavarmA ditIya kI dhArmika nIti bar3I udAra thii| 1. maisUra eNDa kurga insakripsansa pRSTha,32, 46. 2. luisa rAisa mahodaya sandeha karate haiM ki ina tAmrapatroM meM pratyeka rAjA ke sAtha pUrva nirdhArita yA sAMce meM Dhale hue ke samAna jo vivaraNAtmaka vAkya diye haiM, ve saMbhava hai, tathya nahIM haiM / ve mAnate haiM ki brAhmaNa prabhAva ke kAraNa tAmrapatra utkIrNa karane vAle ne svecchA pUrvaka tathyoM ko vikRta kara unake jaina hone para pardA DAlA hai| 3. pIche kadamboM kA paricaya bhI dekhiye| Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ le0 na060 ke anusAra usane apane rAjya ke 13 veM varSa meM prAcArya vAradeva ko sammati se mUlasaMgha dvArA pratiSThApita jinAlaya ke lie kucha bhUmi aura kumArapura gAMva dAna meM diyA thaa| ___ mAdhava dvitIya kA putra evaM uttarAdhikArI ko Nivarma dharmamahAdhirAja avinIta thA / le0 naM064 meM isake pratApI hone kA varNana hai / lekha se jJAta hotA hai ki yaha jainadharmAnuyAyI thaa| isane apane guru paramAIta vijayakIrti ke upadeza se apane rAjya ke prathama varSa meM hI mulasaMgha ke candranandi Adi dvArA pratiSThApita uranUra ke jaina mandira ke lie eka gA~va pradAna kiyA thA tathA eka. dUsare jinamandira ke lie cuMgI se prApta dhana kA caturtha bhAga dAna meM diyA thaa| lu0 rAisa mahodaya ukta lekha kA samaya san 425 ke lagabhaga mAnate haiM / yadi unakA yaha anumAna saca hai to kahanA hogA ki avinIta san 425 ke lagabhaga rAjagaddI para baiThA thA / avinIta ne bahuta samaya taka zAsana kiyA thA kyoki usake beTA durvinIta kA samaya aneka pramANoM ke aAdhAra para lagabhaga san 480 aura 520 I0 ke bIca baiThatA hai / avinIta jainadharmAnuyAyI thA yaha bAta markarA se prApta tAmrapatroM (65) se bhI siddha hotI hai| 1. jaina dharma ke kendra prakaraNa meM hamane ina vIradeva aura sonabhaNDAra ke vairadeva muni meM sAmya sthApita kiyA hai / 2. pro0 jyotiprasAda jaina, 'gaGganareza' durvinIta kA samaya', jaina enTIkverI, bhAga 18, aMka 2, pRSTha 1-11 / 3. markarA se prApta tAmrapatra asalI nahIM hai kyoMki unameM pazcAtkAlIna akAla varSa pRthvIvallabha ( rASTrakUTa nareza) kA nirdeza hai tathA jo prAcAryaparamparA dI gaI hai vaha I06-10 vIM zatAbdI kI mAluma hotI hai| lekha meM samayollekha ke sAtha yaha nirdeza nahIM hai ki vaha kisa (zaka yA vikrama ) saMvat kA hai| Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinIta kA uttarAdhikArI evaM putra durvinIta saMskRta aura kannaDa bhASA kA bar3A vidvAna thA / use eka tAmrapatra meM 'zabdAvatArakAra, devabhAratInibaddha bRhakathA' Adi kahA gayA hai ! rAisa mahodaya evaM DA0 sAletore zrAdi vidvAn isa pada kI vyAkhyA kara yaha sUcita karate haiM durvinIta jaina vaiyyAkaraNa pUjyapAda kA ziSya thA aura usane pUjyapAda dvArA likhe zabdAvatAra ko kannaDa bhASA meM "parivartita kiyA thA / usane bhAravi ke kirAtArjunIya kAvya ke 15 sargoM para saMskRta TIkA bho likhI thI ( 121-122 ) / isake samaya kA ullekha kiyA jA cukA hai / hAM, isake samakAlIna koI jaina lekha hamAre saMgraha meM nahIM haiM / isake bAda isa vaMza ke rAjAoM kA varNana I0 san 750 ke lekha naM0 116 tathA bAda ke lekhoM ( 120-122 ) meM milatA hai| isase jJAta hotA hai ki gaGga vaMza eka svatantra rAjya thA, usane kisI kI parAdhInatA svIkAra na kI thii| ina lekhoM se durvinIta ke bAda ke narezoM--muSkara, zrIvikrama, bhUvikrama, zivamAra prathama ( navakAma) zrIpuruSa, zivamAra dvitIya evaM mArasiMha prathama taka varNana milatA hai / lekha naM0 121 ra 122 meM ina rAjAoM ko rAjanAtika saphalatAoM aura sAmarika vijayoM kA ullekha hai / zivamAra dvitIya ke putra mArasiMha prathama ke sambandha usake samakAlIna lekha naM0 122 se jJAta hotA hai ki I0 san 767 meM vaha yuvarAja hI thA / usake rAjyakAla kA aisA koI lekha nahIM milA jisase kahA jAya ki vaha rAjA ho sakA ho / I isake bAda IsvI san 767 se 886 taka isa vaMza kA koI lekha isa saMgraha meM nahIM A sakA / maraNe se prApta san 802 I0 ke eka lekha ( 123 ) se jJAta hotA hai ki rASTrakUTa govinda tRtIya ke samaya meM rASTrakUTa vaMza dUsare vaMza kI pratiyogitA meM 1. meDIvala jainijma, pRSTha 16-23 / Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Upara uTha gayA thaa| usane gahoM ko bahuta samaya se parAdhIna dekha unheM mukta kiyA para unake uddhata svabhAva ke kAraNa punaH bAMdha diyA / gaGga vaMza ke parAdhIna hone kI bAta san 860 ke konnUra se prApta eka lekha ( 127 ) se bhI jJAta hotI hai / itihAsajJoM kA anumAna hai ki gaNa vaMza ke ina bure dinoM meM zivamAra dvitIya ukta vaMza kI gaddI para thA / usane rASTrakUTa vaMza kI adhInatA mAna lI thii| isa rAjA ke sambandha meM lekha naM0 182 meM likhA hai ki yaha rASTrakUTa nareza amoghavarSa prathama (814-877 I0)kA paJcamahAzabdadhArI mahAmaNDalezvara thA / isane kalbhAvI meM eka jaina mandira banavAkara usake lie eka gAMva dAna meM diyA thaa| ___ isake bAda bhI jainadharma kI paramparA isa vaMza ke narezoM meM barAbara calatI rhii| lekha naM0 131 se jJAta hotA hai ki san 887 meM satyavAkya koguNivarmA ne apane rAjyAbhiSeka ke 18 ve varSa meM eka jaina mandira ke uddeza se bhaTTAraka sarvanandi ke lie 12 gAMva dAna meM die the| itihAsaja isa rAjA ko rAcamalla dvitIya mAnate haiM jise rASTrakUTa nRpa kRSNa dvitIya ne harAyA thaa| isa lekha meM aura isake bAda ke lekhoM meM isa vaMza kI rAjadhAnI kA nAma kuvalAlapura ( vartamAna kolAra ) aura kile kA nAma ucca nandagiri nAma diyA gayA hai| lekha naM. 138 se vidita hotA hai kiM satyavAkya ( rAcamalla dvitIya) tathA unake bhatIje ereyapparasa ( caturtha ) ne kumArasena bhaTTAraka ko dAna diyA thaa| le0 naM0 136 ke anusAra eyapparasa ke putra nItimArga arthAt rAcamalla tRtIya kA rAjya uttarottara bar3ha rahA thaa| usane kanakagiri tIrthaksadi ko dugunA kara bhaTTAraka kanakasena ko dAna diyA / sUdI se prApta san 638 kA eka lekha (142 ) isa vaMza ke itihAsa kI dRSTi se bar3e mahattva kA hai| isameM gaMgavaMza kI zrAdi se lekara bUtuga dvitIya taka sAre rAjAoM kI vaMzAvalI dI gaI hai tathA kahIM kahIM unake rAjanItika mahattva ke kAryoM kA bhI ullekha kiyA gayA hai / isa lekha meM likhA hai ki bUtuga dvitIya ne apanI patnI dvArA nirmApita eka jaina mandira ke lie kucha bhUmi dAna meM dii| Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tuga, rAcamalla tRtIya kA bhAI evaM uttarAdhikArI thA, tathA rASTrakUTa nareza kRSNa tRtIya akAlavarSa ( 638-666 I0 ) kA bahanoI aura sAmanta rAjA thaa| __tuga dvitIya kA putra mArasiMha tRtIya isa vaMza kA bar3A pratApI rAjA huA hai| lekha naM0 146 aura 152' meM isakI jo aneka upAdhiyA~ dI gaI haiM aura usake lie jo prazaMsAtmaka vAkya prayukta hue haiM unase isake pratApI hone meM koI saMdeha nahIM raha jAtA / lekha naM. 146 ke anusAra usane puligere nAmaka sthAna meM eka jina mandira banavAyA jo ki isake nAma para 'gaMgakaMdarpa jinendra mandira' kahalAtA thaa| lekha na0 152 ke ullekhAnusAra isane aneka puNya kArya kie the, aura jaina dharma ke utthAna meM bar3A yoga diyA thaa| isI lekha meM usakI aneka sAmArika vijayoM kA ullekha hai| ukta lekha ke anusAra isa rAjA ne anta meM rAjya kA parityAga kara ajitasena bhaTTAraka ke samIpa tIna divasa taka sallekhanA vrata kA pAlana kara baMkApura meM dehotsarga kiyA thaa| yaha rAjA rASTrakUTa narezoM kA mahAsAmanta thA aura isane kRSNa tRtIya ke lie aneka deza jota kara diye the tathA indra caturtha kA rAjyAbhiSeka karAyA thaa| isakA aura isake beTe rAcamala caturtha kA maMtrI aora senApati prasiddha cAmuNDarAya thA / ___rAcamalla caturtha ke samaya kA kevala eka lekha (154) prastuta saMgraha meM hai| usane zravaNavelgola nivAsI zrImat anantavIrya ke lie pergadUra nAmaka grAma tathA kucha aura dAna diye the| isake rAjyakAla meM senApati cAmuNDarAya ne zravaNabelagola sthAna meM bAhubali kI eka vizAlamUrti kA nirmANa karAyA thA / gaMga vaMza ke rAjAroM meM antima ullekhanIya nAma hai rakkasagaMga pemmA'naDi sacamalla paMcama kA jo ki san 184 meM siMhAsanArUDha huA thaa| usakA asalI nAma arumuli deva thA / vaha bUtuga dvitIya kI dUsarI patnI revakannimmadi se utpana putra vAsava kA putra thaa| isane apanI kanyAoM ke vivAha dvArA pallayo - - 1. jaina zilAlekha saMgraha, prathama bhAga, lekha naM0 38. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aura zAntaravA se saindha sthApita kiyA thaa| hummaca se prAsa lekha naM. 213 se vidita hotA hai ki nanni zrAdi zAntara rAjakumAroM kI amimAvikA prasiddha jaina mahilA caTata devI isI kI putrI thii| isake guru draviDa saMgha ke vijaya deva bhaTrAraka the| isa rAjA ne apane vaMza kI giratI huI hAlata ko sudhArane kA prayatna kiyA para saphala na ho skaa| yadyapi isa vaMza kA anta san 1.04 meM rAna rAja cola prathama kI lar3AI meM ho gayA, to bhI yaha yatra tatra zAkhAoM ke rUpa meM jIvita banA rhaa| ___ Upara nirdiSTa isa vaMza ke lekhoM ke atirikta dUsare vaMza ke lekhoM ( naM. 172, 222, 251, 253, 267, 277, 266, 314, 431 ) meM gaMgavaMza ke anekoM mahAmaNDalezvaroM evaM rAjAtroM kA nAma zrAtA hai| le0 naM0 267, 277 evaM 266 meM to isa vaMza kI prArambha se anta taka kI vaMzAvalI dI gaI hai, para pIche ke rAjAoM ke sambandha meM bahuta hI kama bAta mAluma hotI hai jinase kramabaddha itihAsa nahIM likhA jA sktaa| prastuta zilAlekha saMgraha ke dekhane se isa bAta meM tanika bhI sandeha nahIM raha jAtA ki isa vaMza ke rAjA prArambha se hI jaina dharma aura sAhitya ke upAsaka evaM saMrakSaka sAtha hI apanI udAranIti ke kAraNa dUsare sampradAyoM ko bhI dAna zrAdi dvArA saMrakSaNa pradAna karate the| isa vaMza ke saMrakSaNa meM jaina dharma ne apanA svarNayuga dekhA hai| 2. kadambarvaza:-prastuta saMgraha meM kadamba vaMza se sambandhita 10 lekha (66, 67,68,66, 100, 101, 102, 103, 104 ora 105) saMgrahIta hai jinameM katipaya to saMskRta bhASA kI sundara kAvyAtmaka zailI ke namUne haiM / yadyapi ina lekhoM meM koI kAla-nirdeza nahIM hai para jina rAjAtroM ke ye lekha haiM unakA samaya anya pramANoM se jJAta hotA hai isalie hameM inheM lagabhaga san 366 se 550 ke bhItara ke mAnanA caahie| ___ ina lekhoM se kadamba narezoM ke gotrAdi vidita hote haiM / tadanusAra ve mAnavya gotra evaM hAritIputra aMgirasa ke vaMzaja tathA kAkusthAnvayI the| yadyapi yaha vaMza Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62. brAhmadharmAnuyAyI thA para isake katipaya narezoM kI dhArmika nIti bar3I hI udAra thIM aura kucha to jainadharmaM pratipAlaka bhI the / isa vaMza kA Adi nareza mayUrazarmA, mAnA jAtA hai para uparyukta lekhoM meM usakA tathA usake bAda ke cAra narezoM kA nAma nahIM diyA gayA / prastuta lekhoM meM isa vaMza ke pAMcaveM nareza kAkustha varmA se hI vaMza paramparA kA ullekha hai / kAkusthavarmA ke samaya kA kevala eka lekha (66) abataka upalabdha huA hai / isameM kAkustha varmA ko kadamvayuvarAja likhA hai tathA ullekha hai ki usane 80 veM varSa meM apane eka jaina senApati zrutakIrti ke lie arhantoM ke kheTa grAma meM, vadrovara kSetra dAna meM diyA thA / lekha ke 80 vA~ varSa ko itihAsajJa gupta saMvat kA mAnate haiM / isa mAnyatA kA zrAdhAra yaha hai ki kadamboM kA apanA koI saMvat nahIM calA thA tathA kAkusthavarmA kI kucha kanyAoM meM se eka kA vivAha gupta nareza candraguna vikramAditya dvitIya ( san 375-415 I0 ) ke eka putra se huA thA / gupta saMvat ke lekhA ke anusAra yuvarAja kAkusthavarmA kA samaya 316 + 80=366 I0 honA cAhie / isake bAda kAkusthavarmA ne rAjA ke rUpa meM kucha varSa avazya rAjya kiyA hogA / hama gaMga avinIta ke sambandha meM likha ye haiM ki use kAkustha varmA kI eka putrI vivAhI gaI thI / samaya kI dRSTi se vinIta ( laga0 san 400 I0 ke bAda ) aura kAkusthavarmA prAyaH samakAlIna bhI the / kAkustha varmA palAsikA meM rAjya karatA thA, para usake putra aura prapautra vaijayantI se rAjya karate the / sambhava hai palAsikA, kucha samaya ke liye unase china gaI thii| kAkusthavarmA kA putra zAntivarmA thA ( 66 ) usake sambandha kA isa saMgraha meM koI lekha nahIM haiM / le0 naM0 66 meM isake sambandha meM likhA hai ki jaise durjana kisI strI ko balAt khIMcatA hai usI taraha usane zatru ke gRha se lakSmI ko zrAkRSTa kiyA thA / yaha ullekha usake kisI saMgharSa kA dyotaka hai| usakA beTA mRgeza 1. di0 ca0 sarakAra, sakzesara zrApha sAtavAhanAja, pRSTha 256 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varmA huA jisake rAjya kAla ke tIna lekha ( 67, 68, 66) prastuta saMgraha meM haiN| le0 naM0 67 se jJAta hotA hai ki usane apane rAjya ke tIsare varSa meM arhantadeva ke abhiSeka, upalepana evaM pUjanAdi ke lie bhUmidAna kiyA thA / usane apane rAjya ke caturtha varSa meM eka gA~va ko tIna bhAgoM meM vibhAjita kara eka bhAga - mahAjinendra ke lie, dUsarA bhAga zvetAmbara zramaNa saMgha tathA tIsarA bhAga digambara zramaNa ke upabhoga ke lie dAna meM diyA thA ( 68 ) / AThaveM varSa meM usane palAsikA nAmaka sthAna meM eka jinAlaya banavAkara 33 nivartana pramANa bhUmi ko yApanIyoM ke lie tathA nirgrantha sampradAya ke kUrcakoM ke upabhoga ke lie dAna meM de diyA ( 66 ) / le0 naM0 66 meM use eka dharmavijayI nRpa likhA hai / yaha lekha rAjanItika itihAsa kI dRSTi se mahatva kA hai| isameM use unnata gaMga kula ko naSTa karane vAlA tathA pallava vaMza ke lie pralayAgni likhA hai / isa lekha se mAluma hotA hai mRgezavarmA palAzikA se rAjya kara rahA thA / mRgeza varmA ke tona beTe the ravivarmA, bhAnuvarmA aura zivaratha / unameM ravivarmA usakA uttarAdhikArI huA / usake rAjyakAla ke tIna lekha (100, 101, 102) isa saMgraha meM haiM / le0 naM0 100 ke anusAra senApati zrutakIrti ke pautra jayakIrti ne kadamba rAjAoM dvArA paramparA se prApta purukheTaka grAma ko ravivarmA kI zrAjJA se apane mAtA pitA ke kalyANArtha yApanIya saMgha ke kumAradatta pramukha zrAcAryoM ko dAna meM de diyA / le0 naM0 101 rAjanItika itihAsa kI dRSTi se mahattva kA hai / isameM likhA hai ki viSNuvarmA prabhRti rAjAoM ko naSTa kara tathA kAMcIpati caNDadaNDa ko parAjita kara ravivarmA palAzikA meM samavasthita thA / itihAsajJa isa lekha ke viSNu ko kAsthavarmA ke dvitIya putra kRSNavarmA ( prathama ) kA isa nAma vAlA jyeSTha putra mAnate haiM, jisane sambhava hai, mukhya zAkhA ke viruddha vidroha khar3A kiyA 1 1. isa lekha meM gaMgakula ke jisa nareza se matalaba hai vaha perUra zAkhA kA gaMga nRpasya yA mAdhava prathama honA cAhiye / pallava nRpa ko siMhavarma kA putra skandavarmA honA cAhiye / ( sakzesara zrApha sAtavAhanAja, pRSTha 264 ) / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thA; takA kAzIpati caNDadaNDa ko nandikarmA pallava kA usakA koI eka uttarAdhikArI mAnate haiN| isa le0 ke anusAra dAmakIrti ( bhutakIrti kA putra ) ke zrAnuna zrIkIrti ne apanI mAtA ke kalyaNArtha apane svAmI ravivarmA se cAra nivartana bhUmi lekara jinendra ke lie dAna meM dI / le0 naM0 102 se jJAta hotA hai phi ravivarmA ke 11 veM rAjya varSa meM usake anuja mAnuvarmA se kisI paNDara bhojaka ne 15 nivartana bhUmi prApta kara jinendra ke lie dAna meM de dii| ravivarmA kA rAjyakAla sAdhAraNataH san 478 se 513 I0 ke lagabhaga mAnA jAtA hai| ravivarmA kA uttarAdhikArI usakA putra harivarmA hunaa| isake rAjya ke do lekha (103-104) isa saMgraha meM haiM / le0 naM0 103 se jJAta hotA hai ki usane apane rAjya ke caturtha varSa meM apane cAcA zivaratha ke upadeza se palAzikA' meM siMha senApati ke putra mRgeza dvArA nirmApita jaina mandira kI aSTAhikA pUjA ke lie tathA sarva saMgha ke bhojana ke hetu kUrcakoM ke vAriSeNAcArya saMgha ke hAtha meM candrakSAnta ko pramukha banAkara vasuntavATaka grAma dAna meM diyA / isI taraha le0 naM 104 se jJAta hotA hai ki ukta nareza ne apane rAjya ke pAMcaveM saMvatsara meM sendraka rAjA bhAnuvarmA kI prArthanA para ahiriSTa nAmaka dUsare zramaNa saMgha ke lie marade nAmaka grAma dAna meM diyA / harivarmA kA rAjya kAla san 513 se 534 I. meM mAnA jAtA hai| kadamboM kI eka zAkhA aura thI jisake kucha narezoM ne mukhya zAkhA se vidroha kiyA thA yaha hameM le0 naM0 101 se jJAta hotI hai| isa zAkhA se sambandhita isa saMgraha meM kevala eka lekha (105) hai| jo ki kRSNavarmA prathama ke rAjyakAla kA hai| itihAsajJoM ne isa kRSNavarmA ko zAntivarmA kA anuja evaM kAkusthavarmA kA putra mAnA hai| le0 naM0 105 meM usake azvamedhayAjin , samarArjita vipula aizvarya, ekAtapatra Adi vizeSaNa diye haiM jo ki isake pratApa 1. sakzesara zrApha sAtavAhanAja, pRSTha 272-273 // 2. sakzesara zrApha sAtavAhanAja, pRSTha 252 / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyU ke sUcaka haiN| lekha meM isake priyatamaya devarAja kA ullekha hai jo ki yubarAja thA / vaha triparvata kA zAsaka thA tathA jinadharma kA bhakta thA / usane zrarhanta bhagavAn ke caityAlaya kI pUjA marammata Adi ke lie yApanIya saMghoM ke lie kucha kheta dAna meM diye the / gaMga vaMza ke kaI lekhoM meM avinIta mahAdhirAja ko kadamba kula ke kRSNa varmA kA priya bhAgineya mAnA jAtA hai| kadamba narezoM meM kRSNavarmA do ho gaye haiM / ai 1 nIta kA mAmA kauna kRSNavarmA thA isameM itihAsa eka mata nahIM hai| phira bhI samakAlIna rAjavaMzoM ke itihAsa para dRSTipAta karane se yaha pratIta hotA hai use kRSNa varmA prathama honA cAhie' / kRSNavarmA prathama zravinIta kA samakAlIna bhI thA / 3. cAlukya vaMzaH -- prastuta saMgraha meM isa vaMza se sambandhita anekoM lekha saMgRhIta haiM jinase mAluma hotA hai ki ye mAnavya gotra tathA hArIti ke vaMzaja the, varAha inakA lAMchana thA / isa vaMza ke rAjAoM kI sAdhAraNataH vallabha evaM satyAzraya upAdhiyA~ thiiN| isa vaMza kI eka zAkhA jise pazcimI cAlukya kahA jAtA hai vAtApI ( bAdAmI ) nAmaka sthAna se 6 vIM IsvI zAsana karatI rahI aura pIche do zatAbdI bAda 10vIM se nAmaka sthAna se / isI taraha dUsarI eka zAkhA pUrvI cAlukya atri deza ke veMgI nAmaka sthAna se 7 zatAbdI taka sattArUDha rahI / isa taraha isa vaMza ne para zAsana kiyA / se 8 vIM IsvI taka 12vIM taka kalyANI ke nAma se vikhyAta vIM zatAbdI se 11-12 vIM dakSiNa bhArata ke bahu bhAga vaMza kA sabase prAcIna r3ate se milA hai / (ka) pazcimI cAlukya:- jaina lekhoM meM isa dAnapatra ( 106 ) zaka saM0 411 ( I0 489 ) kA yaha le0 satyAzraya pulakezi kA thA / tadanusAra usa rAjA ne cola, cera, kerala, siMhala aura kaliGga ke rAjAoM ko kara dene vAlA banA diyA thA evaM pANDaya 1. pro0 jyotiprasAda, 'gaMga nareza durvinIta kA samaya', jaina eNTIkverI, bhAga 12, aMka 2, pRSTha 1-11 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 yadi maNDalIka sAnoM ko daNDita kiyA thA / lekha kA uddezya hai ki ukta nareza ke zAsanakAla meM sendrakavaMzI sAmanta sAmiyAra ne alakaka nagara meM eka jaina mandira banavAyA thA aura rAjAjJA lekara candra grahaNa ke samaya kucha jamIna aura gA~va dAna me diye / isa lekha ke samaya ke sambandha meM itihAsajJa ekamata nahIM hai / DA0 rA0 go0 bhaNDArakara prabhRti vidvAnoM kI dhAraNA hai ki pulakezi prathama ke siMhAsanArUDha hone kA samaya I0 san 550 se pahale nahIM ho sakatA, para yaha lekha usa nareza ke rAjyakAla ko 62 varSa pahale le jAtA hai| jo ho, isa lekha meM pulakezi prathama ke vaMza gotrAdi ke nirdeza ke atirikta pitAmaha kA nAma jayasiMha aura pitA kA nAma raNarAga diyA gayA hai| le0 naM0 106 se jJAta hotA hai ki raNarAga ke zAsanakAla meM usake eka sendraka sAmanta durgazakti ne puligere ke prasiddha zaMkha jinAlaya ke lie bhUmidAna diyA thA / pulakezi prathama kA uttarAdhikArI usakA beTA kIrtivarmA prathama thA / usake zAsana kAla ke eka lekha ( 107 ) ke kannaDa aMza se jJAta hotA hai ki kIrtivarmA ne kucha saradAroM ke nivedana para jinendra mandira ke pUjA vidhAna ke lie. kucha kheta pradAna kiye the / isI taraha ukta lekha ke saMskRta aMza se jJAta hotA hai ki usane apane saradAroM dvArA nirmApita jinAlaya evaM dAnazAlA Adi ke lie bhI kucha khetoM kA dAna diyA thA / I kIrtivarmA prathama kA beTA pulakezi dvitIya hunA jisake kAla kA eka prasiddha lekha ehole (108) se prApta huA hai, jise kavitA ke kSetra meM kAlidAsa evaM bhAravi kI kIrti pAne vAle jaina kavi ravikIrti ne racA thA / bhAratavarSa kA tatkAlIna rAjanItika itihAsa jAnane ke lie yaha lekha bar3e mahattva kA hai / isameM pulakezi dvitIya ke pitA kIrtivarmA aura cAcA maMgalIza kI sAmarika vijayoM ke ullekha ke bAda pulakezi dvArA rAjya prApti aura usakI vistRta digvijaya kA varNana milatA hai / ukta lekha ke anusAra pulakezi uttara bhArata ke samrAT harSavardhana kA samakAlIna thA aura usane dakSiNa kI ora bar3hate hue harSa kA harSa (utsAha) vigalita kara diyA thaa| lekha ke anta meM likhA hai ki pratApI pula Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kezi ke Abhita kavi ravikIrti ne pASANa kA eka jaina mandira zaka saM0 556 meM banavAyA thaa| isa vaMza ke anya le. naM0 111, 113, 114 se zAta hotA hai ki cAlukya nareza prArambha se lekara jaina dharma aura usake upAsya sthAnoM ko saMrakSaNa dete Aye haiM / le. naM0 111 pulakezi dvitIya ke pautra vinayAditya ke rAjyakAla kA hai aura naM. 113 vijayAditya tathA naM. 114 vikramAditya dvitIya ke rAjyakAla kA hai| inase vikramAditya dvitIya taka kI vaMzAvalI ke atirikta hameM ina rAjAzoM ke rAjanItika itihAsa kI koI sUcanA nahIM miltii| ye lekha choTe dAna patra ke rUpa haiM / le0 naM0 113 se mAluma hotA hai ki vijayAditya ne apane pitA ke purohita udaya deva paNDita arthAt niravadya paNDita ko eka gA~va dAna meM diyA thA / isI taraha 114 ve lekha se mAluma hotA hai ki vikramAditya dvitIya ne puligere nagara meM dhavala jinAlaya kI marammata evaM sajAvaTa karAyI thii| tathA mUlasaMca devagaNa ke vijayadeva paNDitAcArya ke lie jinapUjA prabandha ke hetu bhUmidAna diyA thaa| vikramAditya dvitIya ke bAda cAlukya kula ke bure dina zrAte haiN| yaha bAta hameM le0 naM0 122, 123,124, evaM 127 se sUcita hotI hai / gaMga aura rASTrakUTa rAjAoM ne isa sAmrAjya ko tahasa nahasa kara diyA aura lagabhaga 200 varSoM taka yaha phira na panapa sakA / isa bIca kAla meM isakA sthAna rASTrakUTa vaMza ko milaa| isa rAjavaMza kA itihAsa par3ane se mAluma hotA hai ki san 674 ke pAsa pAsa tailapa dvitIya ne isa vaMza kA punaruddhAra kiyA tathA kalyANI nAmaka sthAna ko rAjadhAnI bnaayaa| nUtana zakti prApta isa vaMza ke katipaya rAjAoM ne yadyapi utane utsAha ke sAtha to nahIM, phira bhI jainadharma kI yathAzakti sevA kii| kavicarite nAmaka grantha se mAluma hotA hai ki tailapa dvitIya mahAn kannaDa jaina kavi rana kA prAzrayadAtA thaa| yaha dhArA nareza muja aura bhoja kA samakAlIna thaa| Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 182 meM amoghavarSa ke ullekha ke bAda gaMganareza zivamAra saigoTTa kA nAma diyA gayA hai jisase mAluma hotA hai ki yaha amoghavarSa prathama (san 814-877 I.) ke samaya kA hai| para lekha meM galata rUpa se zaka saM0 261 kiyA gayA hai aura kisI kaJcarala saigoTa gaga kA ullekha hai jisase lekha jAlI mAluma hotA hai / phloTa mahodaya isake uttarArdha bhAga ko saccA mAnate haiN| kRSNa tRtIya ( akAlavarSa ) ke pautra indra caturtha ke sambandha meM le0 naM0163 (san 682 ) se jJAta hotA hai ki vaha polo ke khela meM bar3A nipuNa thA / usane zravaNavelagola meM sallekhanApUrvaka maraNa kiyA thaa| isa lekha meM indra ke aneka vize-Na diye gaye haiM aura kahA gayA hai ki vaha gaMga gaMgeya ( butuga dvitIya) kA kanyAputra evaM rAjacUDAmaNi kA dAmAda thaa| le0 naM0 152' se jJAta hotA hai ki rASTrakUTa nareza kRSNa tRtIya ke lie gaMga nareza mArasiMha tRtIya ne gurjarapradeza ko jItA thA evaM aura kRSNa tRtIya ke pautra indra caturtha kA rAjyAbhiSeka kiyA thaa| ina lekhoM se jJAta hotA hai ki usa kAla meM ina donoM rAjavaMzoM meM ghaniSTatA thii| 6. kalacuri vaMzaH-le0 naM. 408 se hameM jJAta hotA hai ki cAlukya namaDi tela (taila tRtIya) ke bAda cAlukya rAjya ko lakSmI kalacUritilaka vijala ke hAtha calI aaii| kalacUri vaMza bahuta prAcIna hai isakA ullekha hama ehole ke lekha (108) meM pAte haiM jahA~ cAlukya maMgalIza dvArA unake parAsta hone kA ullekha hai| kalacUri vaMza ke anya lekhoM se tathA isa saMgraha ke lekha naM. 408, 435 se jJAta hotA hai ki ye apanI utpatti uttara bhArata ke kAlaJjara nAmaka sthAna se mAnate the| lekha naM. 408 meM bijjala kI zUra vIratA kA varNana hai| usakA bhAI mainugideva thA / lekha se bijjala ke tIna putroM-soyideva (rAyamurAri ), zaMkama (niHzaMkamala), zrAivamalla (rAyanArAyaNa) aura pautra mandAra kA nAma evaM paricaya milatA hai| ukta lekha meM likhA hai ki rAjA pila ko saptAGga sampatti dilAne vAlA usakA eka jaina senApati reci thA jo 1. jaina zilAlekha, saM0 bhAga 1, le0 naM0 38 / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 'vasudhekabAndhava' kahalAtA thaa| lekha kA viSaya hai ki zrAhavamala (rAyanArAyaNa kalacuri ke zAsanakAla meM ukta senApati ne mAguri gAMva ke ratnatraya caityAlaya ke lie bhAnukIrti siddhAnta deva ko talave gAMva dAna meM diyA thaa| lekha naM 435 se mAluma hotA hai ki bijala ke zAsanakAla meM vIrazaiva mata kA bolavAlA thaa| uka mata kA prAcArya ekAntadarAmayya jainoM para atyAcAra kara rahA thA ( 435, 436) / yadyapi kalacUri jaina dharmAnuyAyI the, unake zAsana patroM para tIrthaMkara kI padmAsana mUrti, indrAdi sevakoM ke sAtha banAyI jAtI thI, para bijjala samaya kI gati dekhate hue vIra zaivoM kI ora mukA,aura kahA jAtA hai hai ki unhIM ke dvArA usakI mRtyu bhI huI / lekha naM0 465 se jJAta hotA hai ki usake senApati reci ne use chor3a kara jaina dharmAvalambI hoyasala nareza vIra ballAla dvitIya kA Azraya liyA thaa| lekha naM. 448 meM ullekha hai ki kuntala deza se bijjala ke zAsana ko haTAkara ballAla hoysala ne use apane adhIna kara liyA thA / isa taraha dakSiNa bhArata meM isa vaMza kA zIghra hI anta ho gyaa| 7. hoysala vaza:-cAlukyoM ke patana ke bAda dakSiNa bhArata meM do naI zaktiyoM kA janma hotA hai / ye donoM apane ko yAdava vaMza se utpanna mAnate haiN| unameM cAlukya sAmrAjya ke dakSiNa bhAga para adhikAra karane vAle hoysala the aura uttara bhAga para yAdava ( seUNa ) / gaGga vaMza ke samAna hoysala vaMza ke abhayudaya meM jaina pratibhA kA bar3A bhArI hAtha rahA / jaina guruoM ne isa vaMza ke utthAna meM yoga dekara ahiMsA aura anekAnta kI dundubhi ko phira eka bAra dakSiNa prAnta meM bajAyA / isa vaMza kA utpatti sthAna sosevUra (saM0 zazakapura) thA jise rAisa sA0 ne vartamAna aGgaDi ( muDagere tAlukA, kahUra jilA, maisUra rAjya ) mAnA hai / aMgaDi se isa vaMza se sambandhita anekoM lekha bhI prApta hue hai| yahIM isa vaMza kI kuladevatA vAsantikA devI kA mandira aba bhI vidyamAna hai| saMbhava hai yahIM isa vaMza.kI utpatti se saMbaMdhita eka mahattvapUrNa ghaTanA huI thI jisakA ullekha katipaya kaina Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhoM meM milatA hai| bhavaNavalgola se prApta san 1923 ke eka lekha se zAta hotA hai ki eka samaya isa vaMza ke prataka prathama puruSa sala se eka jaina muni ne eka karAla vyA ko dekhakara kahA ki-poysala-he sala ! ise maaro| lekha naM. 457 ke anusAra yaha ghaTanA isa prakAra hai:- kuntala zrAdi dezoM kA adhipati, yadukula ke sala ko banavAsa deza kA mukhya kSetra dAna meM denA cAhatA thA / usa samaya sudatta munipa ne padmAvatI ko eka cIte ke rUpa meM prakaTa krvaayaa| padmAvatI ko cIte ke rUpa meM dekhate hI unhoMne sala se kahA-poysala (sala, maaro)| jisa para usane cIte ko sala ( DaNDe ) se mArA aura devI padamAbatI ke samakSa usake sAhasa kA pradarzana kraayaa| isase rAjA kA nAma poyasala pdd'aa| isa ghaTanA ke ullekha se itanA to mAluma hotA hai ki sala usa samaya eka honhaar| saradAra thA jaina pratibhA ko rAjyAzraya se vacita hote samaya yaha Avazyaka pratIta huA ki vaha kisI udIyamAna saradAra ko Age baDhAye jo jinadharma ko punaH saMrakSaNa pradAna kare / itihAsa hameM batAtA hai ki sacamuca hI isa vaMza ne apane antima dinoM taka jaina dharma ko Azraya pradAna kiyA thA / isa vaMza ke udgama hone ke pahale aMgaDi eka jaina kendra thA yaha bAta hameM lekha naM. 166 se jJAta hotI hai| lekha naM0 201 tathA anya lekhoM se jJAta hotA hotA hai ki isa vaMza ke zAsaka apane ko male parola gaNDa ( pahAr3I sAmantoM meM mukhya ) mAnate the, jisase mAluma hotA hai ki ve loga pahAr3I jAti ke the| yadyapi prastuta saMgraha ke lekhoM se vaMza ke prArambha ke tIna nareza-sala, vinayAditya prathama evaM nRpakAma-ke sambandha meM vizeSa nahIM mAlUma hotA hai para anyatra ullekhoM se anumAna kiyA jAtA hai ki ye tInoM nareza sudatta muni ke prabhAva meM the| nRpakAma ke sambandha meM le0 naM0 347 se jJAta hotA hai ki vaha vinayAditya 1. jai0 zi0 saM0 prathama bhAga, 56, prastuta saMgraha kA 282 yA 283 vA lekh| 2. sAletore, meDIkla jainijma, pRSTa 64-71 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 3 dvitIya kA pitA thA / lekha naM0 2781 meM nRpakAma hoyasala kA jaina senApati gaMgarAja ke pitA eci ke saMrakSaka ke rUpa meM ullekha hai / lekha naM0 178 ke AdhAra para kucha itihAsa isa nareza kA samaya san 1022 yA 1040 ( 1 ) ke lagabhaga nirdhArita karate haiM, tadanusAra isakA dUsarA nAma rAcamalla pemmaniDi thA jo ki gaMgavADI ke muniyoM meM prasiddha thA / isake guru dravir3asaMgha ke vajrapANi ne sosavUra (Da) meM apanA jIvana vyatIta kara anta meM saMnyAsapUrvaka deha tyAgA thA / nRpakAma kA putra vinayAditya dvitIya huA jisane san 1040 - 1100 ke lagabhaga zAsana kiyA / lekha naM0 260 se jJAta hotA hai ki isake guru zAntideva the, jinakI caraNasevA se use rAjyalakSmI prApta huI thii| lekha naM0 2864 meM ullekha hai ki usane aneka tAlAba evaM jaina mandira banavAye the / lekha naM0 125 se jJAta hotA hai ki vinayAditya ke rAjyakAla meM aGgati meM makara jinAlaya nAma se eka prasiddha caityAlaya thA / le0 naM0 200 ke anusAra ukta nareza ke guru zAntideva san 1062 I0 meM divaMgata hue the| ukta avasara para usa nareza ne aura sabhI nagaravAsiyoM ne milakara unakI smRti meM eka smAraka banavAyA thaa| yaha nareza cAlukya nRpa vikramAditya pRSTha kA sAmanta thA / usakA beTA ereyaGga (tribhuvanamalla) somezvara tRtIya bhUlokamalla cAlukya kA sAmanta thA ( 218 ) / le0 naM0 4035 aura 363 meM use cAlukya nareza kA balada ( dakSiNa ) bhujAdaNDa kahA gayA hai / le0 naM0 348 meM kaI padyoM dvArA isakI sAmarika vIratA kI prazaMsA 1. jai0 zi0 saM0 prathama bhAga lekha naM0 44 2. rAvarTa sevala, hisTorikala inskripsansa grApha sadarna iNDiyA, pRSTha 351 3. jai0 zi0 saM0 prathama bhAga, le0 naM0 54. 4. vahI - le0 naM0 5.3. 5. vahI le0 naM0 124. 6. vahI - le0 naM0 137 ( ? ) ---- Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1.2 kI gaI hai aura anekoM upAdhiyA~ dI gaI hai| lekha naM0 233' se, jo ki ereyaMga ke rAjyakAla kA hI hai, zAta hotA hai ki vaha gaMga maNDala para rAjya karatA thaa| usane apane guru jainatArkika gopanandi ko avaNavelgola kI vasadiyoM ke jIrNobAra ke hetu kucha prAma dAna meM diye the| itihAsajJoM kA anya lekhoM ke AdhAra para vizvAsa hai ki ereyaMga apane antima dinoM taka yuvarAja vanA rahA aura usakA vRddha pitA vinayAditya gaddI para baiThA rhaa| hoysala vaMza meM ere yaMga prathama vyakti thA jisane vIra gaGga upAdhi dhAraNa kii| pIche isake uttarAdhikAriyoM meM yaha upAdhi bar3I priya samajhI gii| lekha naM0 265 se jJAta hotA hai ki ereyaGga kI rAnI ecaladevI se ballAla, viSNuvardhana ( viTriga ) evaM udayAditya nAmaka tIna putra hue / lekha naM0 266 meM isake eka dAmAda kA ullekha hai jisakA nAma hemmADideva thA, yaha gaMgavaMzotpana evaM jaina dharmAnuyAyI thaa| lekha naM0 218 ke anusAra mAluma hotA hai ki usake jyeSTha putra ballAla ne kucha samaya ke lie zAsana kiyA thA yadyapi ukta lekha kA zaka saMvat 1000 sandehAspada hai| isa lekha meM ballAla ke zaurya kI prazaMsA bhI hai / lekhana0 566 tathA 625 2 se jJAta hotA hai ki usake jaina guru cAMrukIrti muni the jinhoMne ise asAdhya bImArI se bacAyA thaa| ballAla kA zAsana kAla san 2100 se 1106 IsvI taka mAnA jAtA hai| balAla kA uttarAdhikArI usakA bhAI viSNuvardhana huaa| yaha isa vaMza kA sabase bar3A pratApI rAjA thaa| isa rAjA ne karnATaka deza ko cola Adhipatya se mukta kiyA thaa| isa saMgraha meM usake rAjya ke anekoM lekha saMgrahIta haiM / lekha 1. vahI-le0 naM0 462 / 2. vahI-le0 naM. 105, 108 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 naM0 263, 264, 283, 287, 286, 304, 348, 363 evaM 403 meM viSNuvardhana ke anekoM virudoM tathA pratApAdi kA ullekha hai / usake bATha jaina senApatiyoM gaGgarAja, boppa, pulisa, baladeva, mariyAne, bharata, ainca evaM viSNu ne anekoM mahatva ke yuddhoM meM use vijaya pradAna kara usake rAjya ko majabUta banAyA thA / lu0 rAisa mahodaya kI mAnyatA hai ki san 1916 I0 ke pahale viSNuvardhana ne jaina dharma ko chor3akara rAmAnujAcArya ke prabhAva meM cAkara vaiSNava dharma grahaNa kara liyA thA / satya jo ho para usake mana para jaina prabhAva aura kRtajJatA itanI adhika thI ki jainatva ke prati zraddhA evaM bhakti meM usane kamI nahIM kI thii| lekha naM0 287 aura 301 se jJAta hotA hai ki san 1125 aura 1133 I0 meM bhI jaina dharma ke prati zraddhAlu thA / 287 ve lekha ke anusAra usane cola sAmanta zradiyama, pallava narasiMha varma, koGga, kalapAla tathA aGgarana ke rAjAoM ko parAjita kiyA thA tathA pIche vasadiyoM ke jIrNoddhAra ke hetu tathA RSiyoM ko AhAra dAna dene ke lie, apane jaina guru dravir3a saMgha ke zrIpAla traividya deva ko calya ( zalya ) nAmaka grAma dAna meM diyA thA / lekha naM0 301 ( san 1933 ) se vidita hotA hai ki usake eka senApati bopadeva dvArA hanasogebali ke drohagharaTTa jinAlaya kI sthApanA ke bAda jisa samaya purohita loga car3hAye hue bhojana ( zeSA ) ko viSNuvardhana ke pAsa bakApura le gaye, usI samaya vaha eka zatru para vijaya prApta kara AyA thA, tathA usakI rAnI lakSmI mahAdevI se putraratna utpanna huA thA / usane unakA svAgata kara praNAma kiyA aura yaha samajhakara ki inhIM pArzvanAtha bhaga0kI sthApanA se use yuddha meM vijaya, putrotpatti evaM sukha samRddhi milI hai, usane devatA kA nAma vijayapArzva tathA putra kA nAma vijaya narasiMha deva rakhA thA / le0 naM0 2832 se jJAta hotA hai ki usakI eka patnI zAntaladevI jaina dharma parAyaNA thA / usakI eka upAdhi thI udvRttasavatigandhavAraNe arthAt ucchaGa kha sautoM ke lie matta hAthI / usane zravaNabelagola meM 'savati gandhavAraNa' vasadi bhI banavAyI thI / usake zraneka 1. vahI - (283 se kramazaH) le 0 naM0 56, 463, 53, 144, 138, 124, 137 // 2. vahI - le0 naM0 56 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1.04 dAnAdi kAryoM kA varNana jaina mahilAoM ke prakaraNa meM diyA gayA hai| viSNuvarSa se sambandhita prAya: sabhI lekhoM meM usake jaina senApatiyoM mantriyoM evaM jo ki prasaMgAnusAra pRthak dAnAdi kAryoM kA varNana hai aphasaroM kI zura vIratA, kiyA gayA hai / yadyapi viSNuvardhana ne hoyasala vaMza ko dakSiNa bhArata kI rAjanIti meM samubanAyA thA aura apane vaMza ke pUrva adhipati cAlukya vaMza se bahuta kucha svataMtra kara liyA thA, para vaha samrAT kA pada dhAraNa na kara sakA / lekha naM0 265 se siddha hotA hai ki vaha cAlukyAbharaNa tribhuvanamalla ( vikramAditya Tha) kA Adhipatya svIkAra kiyA thaa| usake antima varSoM ke lekhoM (318 Adi) meM bhI use mahAmaNDalezvara kahA gayA hai / itihAsajJoM kI mAnyatA hai ki viSNuvardhana san 1940 I0 meM divaMgata huA aura usakA beTA narasiMha ( prathama ) gaddI para zrArUr3ha huA / yadyapi viSNuvardhana ke rAjyakAla kA ullekha karane vAle lekha san 1946 I0 taka ke milate haiM para yA to ve purAne lekhoM kI punarAvRtti haiM yA jAlI haiN| jaina lekhoM meM aisA hI eka lekha (318 ) usakI mRtyu ke do varSa bAda kA hai / viSNuvardhana ko nara siMha ke atirikta eka aura putra thA / le0 naM0 263 ( san 1130 I0 ) se jJAta hotA hai ki usakA jyeSTha putra zrIman tribhuvanakumAra ballAladeva rAjya kara rahA thaa| usakI bahinoM meM sabase bar3I hariyabbarasi thI jo jaina dharmaparAyaNa thI / ukta rAjakumAra ke saMbaMdha meM isase adhika aura kucha jJAta nahIM / narasiMha prathama ke rAjyakAla ke bhI anekoM lekha isa saMgraha meM diye gaye haiM ( 324, 328, 333, 336, 347, 348, 351, 352, 356, 363, 367 ) / ye sAmantoM, senApatiyoM evaM aphasaroM se sambandhita haiM / lekha naM0 3481 se jJAta hotA hai ki ukta nareza ke bhANDAgArika evaM maMtrI hulla ne 1 9. vahI- le0 naM0 138. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 // zravaNavelgola meM catuvizati lina mandira nirmANa karAyA / yaha mandira prAjakala bhI bhaeDArivasti kahalAtA hai / ukta lekha meM likhA hai ki eka samaya narasiMha apano digvijaya ke samaya zravaNavelagola Aye aura ukta jinAlaya ko dekha prasanna ho usakA nAma bhavya cUr3AmaNi rakhA / narasiMha ne usa samaya mandira ke pUjanAdi pravandha ke lie 'savaNeru' nAmaka grAma dAna meM diyA / yahI bAta le0 naM0 348 meM bhI likhI hai| anya lekhoM se prApta isake senApatiyoM evaM mahApradhAnoM kA varNana dUsare prakaraNa meM diyA gayA hai / ina lekhoM se jJAta hotA hai ki ukta nareza ne apane zAsanakAla meM hoysala vaMza ko samRddhi ke lie koI vizeSa prayatna nahIM kiye / kevala apane pitA dvArA arjita rAjya vaibhava aura usake yaza kA hI upayoga karatA rahA / lekha naM0 336 meM isakI eka upAdhi 'jagadekamalla' dI gaI hai jo sUcita karatI hai ki yaha cAlukyoM kA Adhipatya svIkAra karatA thaa| ___ narasiMha kA uttarAdhikArI usakA pratApI veTA ballAla dvitIya huA jise lekhoM meM vIra ballAla kahA gayA hai / yaha bar3A bahAdura rAjA thA / isane hoysala vaMza ko svatantra banAyA aura rAjya meM zAnti evaM sukha samRddhi sthApita kI / isakA rAjya san 1173 se 1220 I0 taka arthAt 48 varSa ke lagabhaga rhaa| isa nareza ke rAjyakAla ke bhI anekoM lekha isa saMgraha meM diye gaye haiM / lekha .naM0 373 ( san 1968) isakI yuvarAja avasthA kA hai jisase jJAta hotA hai ki yaha apane pitA ke zAsanakAla meM sakriya sahayoga detA thA / isake jaina guru kA nAma vAsupUjya siddhAnta deva thA / lekha naM. 376 aura 381' isake rAjya ke prathama varSa ke haiM / le0 naM0 376 se vidita hotA hai ki apane paTTabandhotsava meM mahAdAna diye the / zaka saM0 1065 kI zrAvaNa zuklA ekAdazI (dazamI) ravivAra ko usakA rAjyAbhiSeka huA thA / usa dina ukta lekhA 1. vahI-le0 naM0 461. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 nusAra usake mahAsAMdhivigrahika maMtrI bUcimayya ne trikUTa jinAlaya banavA kara, .usakI pUjAdi ke lie draviDa saMgha ke vAsupUjya siddhAntadeva ko marikalI gA~va bheTa kiyA / isI taraha lekha naM. 381 se vidita hotA hai ki usakA daNDAdhipa hulla thA / yaha hulla usake pitAmaha viSNuvardhana ke samaya se hI ukta vaMza kI sevA meM thaa| ballAla deva ne usa varSa bhAnukIrti vratIndra ko pAva aura caturvizati tIrthakara kI pUjA hetu mArahalli grAma dAna meM diyA tathA hulla ke anurodha se bekka gAMva bhI bheMTa meM diyA / le0 naM. 366 meM likhA hai ki ballAla ne apane pitA dvArA diye gaye tIna gA~voM ke dAna ko hulla maMtrI dvArA pUrA karAyA / isa rAjA ke isa saMgaha ke aneka lekha usake senApatiyoM, maMtriyoM evaM seThoM se saMbaMdhita hai jinakA varNana pIche prakaraNoM meM diyA gayA hai| usakI sAmUhika vijayoM ke sambandha meM le0 naM0 364 meM likhA hai ki isane uccaMgi ke kile ko jItA thA, tathA le0 naM0 431 se vidita hotA hai ki usate sebuNa rAjA ko harAyA aura le0 naM0 448 se jJAta hotA hai ki usane kuntala deza para kalacUri bijjala ke zAsana ko haTAkara apane adhIna kiyA thaa| le0 naM0 465 se mAluma hotA hai ki isakA eka jaina daNDanAyaka reci thA jo ki 408 veM le0 meM kalacUri vaMza kA daNDAdhinAtha batalAyA gayA hai| donoM lekhoM kA adhyayana karane se mAluma hotA hai kalacUri nareza ke dharma parivartana ke kAraNa tathA ballAla dvArA apane svAmI ke parAsta hone para saMbhava hai vaha usakA senApati ho gayA ho| ____ ballAla dvitIya ke putra narasiMha dvitIya ke rAjya kA kevala eka lekha (475)2 hamAre saMgraha meM haiM jisameM usakI pRthvIvallabha, mahArAjAdhirAja, sarvazacUr3AmaNi Adi upAdhiyA~ dI gaI haiN| lekha meM ukta nareza ke rAjya meM eka seTha dvArA gommaTezvara kI pUjA ke hetu kiye gae dAna kA ullekha hai| 1 vahI-le0 naM060. 2. vahI-le0 naM0 81. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 hameM narasiMha dvitIya ke putra somezvara ke samaya ke do lekha (45. evaM 466) milate haiN| le.naM. 465 meM somezvara ko vijaya evaM kIrti kA paricaya unakI upAdhiyoM se jJAta hotA hai / ukta nareza ke senApati zAnta aura usake putra sAtagaNa ne manalakere meM jainamandira kA jIrNoddhAra karAyA thaa| dvitIya lekha meM vIra ballAla taka to ThIka rUpa se vaMzAvalI dI gaI para pIche kI vaMzAvalI nhiiN| lekha meM kAla nirdezako dekhate hue kahA jA sakatA hai ki yaha usake samaya kA hai| somezvara ke rAjya ke uttarAdhikArI usakI do rAniyoM ke do putra, narasiMha tRtIya evaM rAmanAtha hue / narasiMha tRtIya ke cAra lekha prastuta saMgraha meM die gaye haiN| le0 naM0 466 ke antargata do lekhoM se jJAta hotA hai ki someza ke putra nara siMha ne apane jIjA dvArA banavAyI gaI cahAra dIvArI evaM makAna kI marammata karAkara vijayapArzvadeva kI sevA meM arpaNa kiyA thA tathA kucha mahIne bAda apane upanayana saMskAra ke samaya ukta deva kI pUjAdi ke nimitta dAna diyA thaa| le0 naM0 5122 meM ukta nareza dvArA tathA honacagere ke sambhudeva dvArA bhUmidAna kA ullekha hai / le0 naM0 5283 meM hoyyasalarAya zabda se isa nareza kA nirdeza isake guru mahAmaNDalAcArya mAghanandi kA ullekha tathA velgola ke jauhariyoM dvArA bhUmidAna kA kathana hai / cU~ki lekha kA samaya ukta nareza ke rAjyakAla meM par3atA hai isalie hoysalarAya se narasiMha tRtIya hI samajhanA cAhiye / anyatra ullekhoM se jJAta hotA hai ki rAmanAtha tathA narasiMha ke uttarAdhikArI ballAla tRtIya ne bhI jaina dharma ko saMkSaraNa pradAna kiyA thaa| isa taraha hama dekhate haiM ki isa vaMza ke Adi puruSa se lekara antima rAjA taka sabhI jaina dharma ke prati zraddhAlu, bhakta evaM use saMrakSaNa pradAna karane vAle the| 1. vahI-le. naM0 466. 2. ,, le0 naM066. . 3. , le0 naM0 126. 4. sAletore, meDIvala jainijma, pRSTha 85-86 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 8. vijaya nagara rAjya:-hoyyasala sAmrAjya 13 vIM zatAbdI taka dakSiNa bhArata meM vidyamAna rahA para musalamAnoM ke do tIna hamaloM se vaha dhvasta ho gyaa| usakA antima rAjA ballAla tRtIya, madurA ke sultAna giyAsuddIna dvArA mAra DAlA gayA / dakSiNa ke anya hindU sAmrAjya bhI khatare meM the| ve satra saceta ho vijaya nagara ke nAyakoM ke jhaNDe ke nIce paaye| vijaya nagara sAmrAjya ke saMsthApaka apane ko yAdava vaMza kA mAnate haiM (585 zlo0 15) / isa vaMza kA saMsthApaka thA saMgamezvara yA saMgama (561 ) jisake saMbaMdha meM hameM vizeSa kucha mAluma nhiiN| isake do beToM ne milakara hindU zakti ko netRtva pradAna kiyaa| harihara prathama jisake sambandha meM kahA jAtA hai ki vaha san 1336 meM gaddI para baiThA thA san 1355 taka jIvita rahA / prastuta saMgraha meM usake samaya ke do le0 naM. 558, 556 haiM jinameM use mahAmaNDalezvara, hinduvarAya, suratAla zrI vIra kahA gayA hai / usakA uttarAdhikArI usakA bhAI bukkarAya huA jisane san 1355 se 1377 I0 taka rAjya kiyaa| isake rAjya ke 6-7 le0 prastuta saMgraha meM die gaye haiM, jinameM use mahAmaNDalezvara kahA gayA hai| le0 naM 566 meM use pUrva dakSiNa pazcima samudrAdhIzvara tathA le0 naM0 562 meM abhinava bukkarAya kahA gayA hai / le0 naM0 561 meM usake eka putra virupaeNa voDeyara kA ullekha haiM / le0 naM0 561, 565' evaM 566 meM ukta nareza kI dhArmika nIti kA nirUpaNa hai / tadanusAra vaha apane rAjya meM jaina aura vaiSNavoM meM koI bheda nahIM dekhatA thA ora jaba kabhI vivAda ke prazna uThate the to donoM ke pArasparika mela milApa karAne meM udyata rahatA thaa| usake rAjya ke zeSa lekha prAyaH samAdhimaraNa ke smAraka haiN| bukkarAya kA uttarAdhikArI usakA putra vora harihararAya dvitIya huzrA jisane san 1377 se 1404 I. taka zAsana kiyA / isake rAjyakAla ke karIba 13 1. jaina zi0 saM0, prathama bhAga, le0 naM0 136. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 lekha isa saMgraha meM haiM jo ki prAyaH sAdhAraNa janatA, saradAroM evaM senApatiyoM se sambaMdhita haiM / le.naM. 576 meM usake eka jaina senApati vaicappa kA ullekha hai jo ki usake pitA ke samaya se ukta pada para thA / ukta lekha meM usakI koMkaNa deza se lar3AI kA varNana hai jisameM baicappa kI jIta huI thii| le0 naM0 581 meM harihara dvitIya ke putra bukkarAya dvitIya tathA baicApa senApati ke putra irugappa mahAmaMtrI kA ullekha hai / le0 naM0 585 meM caica (vaicapa) aura irugappa kI prazaMsA ke sAtha bukka aura harihara kI prazaMsA hai| san 1386 meM irugappa ne vijayanagara meM eka mandira banavAyA aura usameM kunyu jinanAtha kI sthApanA kI thii| le0 naM. 586 meM aura usake bAda ke lekhoM meM mahAmaNDalezvara ke sthAna meM ukta rAjA kI azvapati, gajapati Adi tathA mahArAjAdhirAja upAdhiyAM milatI haiN| le.naM. 602 meM harihararAya kI mRtyu kA ullekha hai| ukta lekhAnusAra vaha san 1404 (zaka saM0 1326 bhAdrapada kRSNa 10 somavAra ) meM divaMgata huA thaa| harihara dvitIya kA uttarAdhikArI usakA beTA bukka dvitIya huaA jisane 1404 se 1406 I0 ke bIca rAjya kiyA thA para usake rAjya kA eka bhI jaina lekha prastuta saMgraha meM nahIM hai / usakA uttarAdhikArI devarAya huA jo ki usakA bhrAtA thA / isane 1406 se 1422 I0 taka rAjya kiyaa| isake rAjya ke 6 lekha prastuta saMgraha meM haiN| le0 naM. 604 meM usakI adhirATa jaisI upAdhiyAM dI gaI hai tathA 605 meM isakI prazaMsA kI gaI hai| le0 naM0 606 meM usakI aneka upAdhiyoM ke sAtha usake jaina senApati gopa kA ullekha hai / lekha naM. 615 ke antargata do lekhoM se vidita hotA hai ki usakA eka beTA harihararAya thA jo ki jaina dharmAnuyAyI thaa| usane kanakagiri ke vijayanAtha deva kI upAsanA Adi ke lie, maleyUra grAma dAna meM diyA thaa| le0 naM0 616 evaM 620 meM isa vaMza kI vaMzAvalI dI gaI hai jisase 1. vahI-le. naM0 126 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 vidita hotA hai ki devarAya kA uttarAdhikArI vijaya arthAt bukka tRtIya yA bisane kucha hI mahIne rAjya kiyA thaa| le.naM0618 meM vijaya bukkarAya ke sambaMdha meM likhA hai ki usane svarga prApti ke lie gummaTanAtha svAmI kI pUjA evaM sajAvaTa ke lie toTahalli gAMva meMTa meM diyA thA / vaha bhagavad arhat paramezvara kA aArAdhaka thaa| usakA uttarAdhikArI usakA putra devarAya dvitIya huzrA / le0 naM. 616 aura 620 meM isa vaMza kI devarAya ditIya taka vaMzAvalI dI gaI hai| le0 naM0616 ke anusAra ukta tAmrapatroM kA dAtA yahI devarAya thA / 620 meM isa vaMza ke pratyeka rAjA kI prazaMsA meM eka eka zArdUlavikrIDita chanda diyA gayA hai| devarAya dvitIya kI prazaMsA meM aneka chanda hai aura kahA gayA hai ki usane apane pAna supArI bagIce meM eka caityAlaya banavAyA thA aura mandira meM zrI pArzvanAtha svAmI kI pratimA virAjamAna kI thii| isa nareza ne san 1422 se 1446 taka rAjya kiyA / le0 naM0635. (san 1446 I0) meM isako mRtyu kA saMvat diyA gayA hai| devarAya dvitIya kA uttarAdhikArI usakA beTA mallikArjuna hutrA para usakA eka bhI lekha prastuta saMgraha meM nahIM hai| isako mRtyu ke bAda san 1465 meM usakA bhAI virUpAkSa tRtIya gaddI para baiThA / usakA rAjya san 1485 taka thaa| usake samaya kA eka lekha naM0649 (san 1472 ) hai jisameM usakI aneka umAdhiyAM-pRthvImanovallabha, mahArAjAdhirAja, rAjaparamezvara Adi-dI gaI hai / yaha saMgama vaMza kA antima rAjA thA / isake maMtrI sAluba narasiMha ne ise mAra kara rAjya chIna liyA aura isa taraha san 1485 meM isa vaMza kA anta ho gyaa| isa vaMza ke bAda vijayanagara para zAsana karane vAle anya vaMza bhI hue haiN| unameM tuluva aura bAravIDu vaMza khyAta haiM / tuluva vaMza ke tRtIya nRpa kRSNadeva rAya kA nAma itihAsa meM vizeSa prasiddha hai| anya ullekhoM se jJAta hotA hai ki isane - 1. vahI-le0 naM0 125 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 jaina dharma ko acchI taraha saMrakSaNa pradAna kiyA thaa| usakA uttarAdhikArI usakA bhAI acyuta rAya huA thaa| lekha naM. 667 meM likhA hai ki vAdi vidyAnanda ne narasiMha ke kumAra kRSNArAya ke darabAra meM paramatavAdiyoM ko apane vAmbala se parAsa kiyA thA tathA unake caraNa kamaloM ko kRSNarAya ke bhAI acyutarAya apane mukuTa se pUjate the / vijaya nagara rAjya para zAsana karane vAle prAravIDa vaMza ke do narezoM ke rAjya kAla ke do lekha naM. 661 ( san 1608) aura 710 (san 1637) bhI isa saMgraha meM upalabdha hai| prathama lekha vevayadri prathama ke samaya kA hai| jisameM use rAjAdhirAja zrAdi upAdhiyAM dI gaI haiM aura ullekha hai ki melige nAmaka sthAna meM bommaNa zreSTo ne jina mandira banavAkara ananta jina kI pratiSThA kI thii| isI taraha dUsare lekha meM beGkaTAdri dvitoya kA aneka upAdhiyoM ke sAtha ullekha hai / use kalikAla aSTama cakravartI kahA gayA hai / isa lekha meM liMgAyata aura jenoM ke boca uThe dhArmika vivAda para ApasI samajhautA hone kA ullekha hai| vijaya nagara rAjya ke lekhoM ko dekhane se hameM bhalI bhAMti jJAta hotA hai ki janatA ke bIca vizeSataH nAyakoM aura gauDoM ke bIca jaina dharma priya thaa| ve usakA vidhivat pAlana karate, dAna dete tathA anta meM samAdhi vidhi pUrvaka dehatyAga karate the| hiriyAvali evaM nava nidhi zrAdi aise sthAna the ki jahAM samAdhi vidhi sAdhaka zrAcArya rahate the / striyAM apane pati ke marane ke bAda yA to sahagamana ' (satI hokara) yA samAdhi vidhi se maraNa karatI thiiN| satI prathA ke do tIna dRSTAntoM se jJAta hotA hai ki jaina samAja hindU saMskAroM se prabhAvita hone lagA thA / unake dhArmika mAmaloM meM baiSNavoM kI ora se bhI samaya samaya para bAdhAeM zrAne lagI thiiN| 6. maisUra rAjyavaMza:-maisUra rAjya ke sambaMdha ke isa saMgraha meM prAyaH ve hI lekha hai jo ki jainazilAlekha saMgraha prathama bhAga meM varNita haiM / kevala do lekha naM0 758 1. dekho, lekha naM0 556, 574, 605, - Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112H ( san 18828 kelasuru se prApta ) evaM naM0 764 ( san 1826 ) narasIpura se prApta naye haiM, jo ki mummuDi kRSNarAja caturtha ke rAjyakAla ke haiM / isakA rAjya san 1766 se 1831 I0 taka thaa| pahale bhAga ke lekha naM0 433, 68 evaM 434 isa saMgraha meM lekha naM0 752, 757 evaM 766 ke rUpa meM saMgRhIta haiM, jo ki isI nareza ke samaya ke samajhane cAhiye, kRSNa rAja tRtIya ( rAjya kAla I0 1734 -1761 ) ke nahIM / I. dakSiNa bhArata ke choTe rAjavaMza evaM sAmanta gaNa / 1. sendraka kula:- isa kula kI utpatti nAgavaMza se kahI jAtI hai| lekha naM0 106 meM inheM bhujagendrAnvaya kA kahA gayA hai / inakA deza nAgarakhaNDa thA jo ki banavAsi prAnta kA eka bhAga thaa| pahale ye kadamboM ke sAmanta the para pIche kadamboM ke patana ke bAda bAdAmI ke cAlukyoM ke sAmanta ho gaye / prastuta saMgraha ke lekha naM0 104, 106 evaM 106 se jJAta hotA hai ki ye jaina dharmAnuyAyI the / isa vaMza ke sAmanta bhAnuzakti rAjA ne kadamba harivarmA se jainamandira kI pUjA ke lie dAna dilAyA thA ( 104 ) tathA cAlukya jayasiMha ( prathama ) ke rAjya meM sAmanta sAmiyAra ne eka jaina mandira banavAyA thA ( 106 ) | lekha naM0 106 se jJAta hotA hai ki cAlukya raNarAga ke zAsana kAla meM vijayazakti ke pautra evaM kundazakti ke putra durgazakti ne puligere ke prasiddha zaMkha jinAlaya ke lie bhUmidAna diyA thA / 2. nIrgunda vaMza: - isa vaMza kA ullekha gaMgavaMza ke eka lekha naM0 121 meM milatA hai| vahAM likhA hai ki bANakula ko bhayamIta karane vAlA duDDu nAma kA eka nInda nAmaka yuvarAja huyA / usakA beTA paragUla pRthvI norgunda rAja huA usakI patnI kundAci thI jisakI mAtA pallava nareza kI putrI thI tathA usakA pitA saMgara kula kA maruvarmA thA / parazUla aura usakA pitA duNDu donoM jaina the / usakI patnI kundAci ne loka tilaka nAmaka jaina mandira bnvaayaa| jisake lie: " Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paragla ne apane adhipati nareza se eka grAma dAna meM dilAyA thaa| ukta lekha meM durahu~ ke jaina guru vimalacandrAcArya kA ullekha haiN| 3. zAntara vaMza-dakSiNa mArata meM jaina dharma ko zaktizAlI banAne meM zAntaravaMzI rAjAoM kA bar3A bhAro hAtha thaa| prastuta saMgraha ke aneka jaina lekha isa bAta ke pramANa hai| zAntaraM rAjAoM ke vaMza kA nAma ugravaMza thA aura sAtavIM zatAbdI ke lagabhama pazcimI cAlukya nareza vinayAditya ke zAsanakAla meM yaha vaMza hamAre sAmane prAtA hai| rAjya ke rUpa meM isa vaMza ko sthApita karane vAle prathama puruSa kA nAma jaina lekhoM meM, jinadattarAya milatA hai / lekha naM. 146 ke anusAra yaha jinadattarAya kalasa rAjAzroM ke khAnadAna kanakakula meM utpanna huA thA / usane jinAmiSeka ke lie kumbasepura nAmaka gAMva dAna meM diyA thaa| jinadattarAya ke pratApa kA varNana le0 naM. 168 meM diyA gayA hai jisase vidita hotA hai ki usane padmAvatI devI ke prasAda ko prApta kara eka rAkSasa ke putra ko apane bhujabala se bhayabhIta kara diyA thaa| le0 naM0 213 aura 248 se jinadattarAya aura usake vaMza ke sambandha kI aneka sUcanAyeM milatI haiN| inase mAluma hotA hai ki isa vaMza kI utpatti uttara bhArata ke mathurA nagara meM huI thI aura jinadattarAya ne padmAvatI ke prasAda se paTTipomjuccapura (vartamAna hummaca ) meM apanA zAsana sthApita kiyA thaa| isake bAda zAntara logoM ko rAjadhAnI bahuta samaya taka hummaca hI rahI / isa vaMza ke anekoM lekha bhI hummaca se hI prApta hue haiN| jinadattarAya ke vaMza meM kucha samaya bAda tolApuruSa vikramazAntara hutrA jisane maunimaTTAraka ke lie eka pASANavasadi (132 ) banavAI thii| le0 naM. 213 se vidita hotA hai ki vikrama zAntara ne eka mahAdAna dekara sAntalige hajAra nADa nAma kA eka mitra rAjya sthApita kiyA, isase vaha kandukAcArya, dAnavinoda, vikramazAntara ina tIna nAmoM se prasiddha huA / usakA putra cAgi zAntara huzrA jisane cAgi samudra kA nirmANa karAyA thaa| ukta lekha se jJAta hotA hai ki cAgi ke bAda kramaza: vIra, kannara, kAvadeva, tyAgi, nani, rAya, cikavIra ammana Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyA telA, (san 85.I. ke lagabhaga se 1025 I. ke lagabhaga taka) isa vaMza meM utpanna hue| durbhAgya se ina sabake sambandha meM koI lekha nahIM milte| tela (prathama) ke tIna putra the unameM vIra zAntara (dvitIya) jyeSTha thaa| vahI rAjya kA adhikArI huzrA / usake rAjya ke isa saMgraha meM do lekha hai| le. naM. 167 meM usake aneka viruda diye gaye haiN| le0 naM. 198 se jJAta hotA hai ki usane samasta virodhiyoM ko naSTa kara apane rAjya ko niSkaNTaka kara diyA thaa| isa lekha meM usakI patnI cAgaladevI dvArA nirmApita toraNa evaM mandira Adi kAryoM tathA dAnoM kI prazaMsA hai| vIrazAntara kA adhirAjA trailokyamalla cAlukya ( somezvara prathama-san 1042-1068 I.) thA isake nAma para hI vIra zAntara kA dUsarA nAma trailokyamAna par3A ( 167, 198) / le0 naM0 213 se jJAta hotA hai ki isakA vivAha jina bhakta kula gaMgavaMza meM huA thaa| usakA sasura rakasa gaMga thaa| usakI patnI kaJcaladevI ( vIra mahAdevI ) se use cAra putra utpanna hue-taila, goggiga, zroDuga aura brm| ye saba jaina dharma ke parama bhakta the| ina bhAiyoM ne apanI jaina dharmaparAyaNA mausI caTTaladevI ke sahayoga se jaina dharma kI prabhAvanA ke aneka mahatvapUrNa kArya kiye the| isa saMgraha meM telazAntara ke rAjyakAla ke 7 lekha ( 203, 212, 213, 214, 215, 216, 226) hai jo sabhI hummaca se prApta hue haiN| le0 naM0 203 se jJAta hotA hai ki taila dvitIya ne san 1066 meM apanI rAjadhAnI pombuccapura meM eka jinAlaya banavAyA thA, jisakA nAma bhujabala zAntara jinAlaya thaa| anya lekhoM meM usake bhAiyoM ke dhArmika kAryoM kA ullekha hai| tela dvitIya bhI apane pitA ke samAna cAlukya tribhuvana malla ( vikramAditya SaSTha ) ke adhIna thaa| usakA viruda mI thA tribhuvana malla / usane apanI mAtA vIranbarasi kI smRti meM, vAdigharaTa ajita sena paNDitadeva kA nAma lekara eka basadi kI nIMva rakhI thii| le.naM. 248 aura 326 se zAta hotA hai ki tela zAntara ke pampAdevI nAma kI eka putrI tathA zrIvakAma nAma kA putra thA lathA zrehunga zAntara ke tela Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( tRtIya ) nAmakA putra thA / anyatra ullekhoM se jJAta hotA hai ki taila tRtIyazrIm kA uttarAdhikArI huA ' / le0 naM0 346 meM isa vaMza ke antima aMza kA varNana hai| yaha lekha taila caturtha ke varNana se prArambha hotA hai / taila caturtha, zrIvallabha zAntara kA putra thA / isakI patnI zrakkhAdevI yo jisase kAma, siMha aura zramaNa ye tIna putra hue| kAma se jagadeva aura sigideva do putra tathA liyA deva putrI huii| kAma, taila caturtha kA uttarAdhikArI huA aura jagadeva kAmadeva kA / ukta lekha meM liyAdevI ke dAna kAryoM kA varNana hai / yaha devI gaMgavaMza ke rAjakumAra honneyarasa kI patnI thI / yadyapi pIche ke zAntara nareza vIra zaivadharma kI ora jhuka gaye the to bhI jaina dharma ko kRtajJatA ke bhAva unake mana meM barAbara the / 2-3 zatAbdI bAda bhI isa vaMza ke nAyakoM ko apane pUrvajoM ke dharma kI yAda banI rhii| kArakala se prApta do lekhoM ( 624 aura 627 ) se hameM jJAta hotA hai ki jinadattarAya ke vaMzaja bhairava ke putra vIra pANDya ne kArakala meM bAhubali kI pratimA banAkara pratiSThita karAI thI tathA vahIM jinabhakta brahma ( kSetrapAla ) kI pratimA bhI pratiSThApita kI thI / 4. kolvavaMzaH - koGgAlvavaMza rAjAnoM kA zAsana koGgalanADa 8000 prAntapara thA jo ki vartamAna kurgake uttarIbhAga yelu sAvIra prAnta aura maisUra ke hasana jile ke dakSiNI bhAga kulguda tAlukA ko zAmila kiye thA / yahA~ ke pUrva itihAsa kA hama patA nahIM para 11vIM zatAbdI isvI se kobrAlva narezoM ke zilAlekhoM se jJAta hotA hai ki usa samaya yaha kSetra mahatvapUrNa thA / isa vaMza ke jo bhI lekha prastuta saMgraha meM haiM unase unake rAjavaMza kA vizeSa paricaya nahIM milatA para unakI jaina dharmaparAyaNatA kA paricaya avazya milatA hai / san 1058 I0 ke lekhoM (188, 186, 160 ) se mAluma hotA hai ki rAjendra kovAlva ne apane pitA dvArA nirmApita basadi ke lie bhUmidAna diyA thA / usakI mAM ne bhI eka basadi banavAI thI aura usameM apane guru gurAsena 1 - rAvarTa sevela, hisTorikala inskripsansa grApha sadarna iNDiyA, pRSTha 360 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pati deva kI pratimA pratiSThita kI thiiN| le0 naM0 160 meM rAjendra kA pUrA nAma rAjendra cola kovAlva diyA gayA hai / san 1070 ke eka truTita lekha (206) meM pRSi kozAlva nAmamAtra milatA hai usake zrAge kA zraMza nahIM para le0 naM0 220' meM usakA pUrA nAma rAjendra pRthvI kozAlva zradaTarAditya diyA gayA hai / isane darAditya nAmaka caityAlaya nirmANa karAyA thA / pahale ke zAsana kAla kama udadhRta lekhoM aura isa lekha se jJAta hotA hai ki usakA se kama san 2016 se 1076 I0 taka avazya thA / ukta lekha meM rAjendra kozAlva kI mahattvapUrNa anekoM upAdhiyA~ dI gaI hai jinase mAluma hotA hai ki ve sUryavaMzI the aura colavaMza se unakI utpatti huI thii| unheM reyUra puravarAdhIzvara kahA gayA hai / oreyUra va uragapura colarAjya kI prAcIna rAjadhAnI thii| isa vaMza ke nareza prAraMbha se hI hogsala rAjAoM ke adhIna sAmanta the tathA pIche vijaya nagara rAjya ke adhIna bane rahe / prastuta saMgraha meM isa vaMza ke aura rAjAoM ke lekha nahIM A ske| le0 naM0 560 (san 1361 ) meM koGgAlavavaMzI kisI rAjA kI rAnI suguraNa devI dvArA pratimA sthApanA evaM dAnAdi kAryoM kA ullekha hai| isase vidita hotA ki isa vaMzake nareza caudahavIM zatAbdI yA usake bAda taka jaina dharma pAlana karate rahe / 5. caGgAlava vaMzaH - koGgAlvoM ke dakSiNa meM caMgAlva vaMza kA rAjya thA / pahale ve caMganADU ( maisUra riyAsata kA vartamAna hue sUra tAlukA ) ke adhipati the / pazcAt inakA rAjya pazcima maisUra aura kurga meM phailA thA / yadyapi ye zaiva sampradAya ke the para prastuta saMgraha ke kucha lekha yaha siddha karate haiM ki 11 vIM zatAbdI ke antima evaM 12vIM ke prathama dazakoM meM ve jaina dharmAvalambI the / le0 naM0 175, 165, 166 evaM 223 se jJAta hotA hai ki vIra rAjendra cola nanni caMgA ne deziyagaNa, pustaka gaccha ke lie kucha basadiyA~ banavAyI thIM / lekha na0 240 aura 241 meM kathana hai ki usI rAjendra caMgAlva ne san 1100 * meM 1 11 - jaina zilAlekha saMgraha, prathama bhAga, le0 naM0 500 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ z-- banda-tIrtha kI basadi ko, jise pahale rAma ne banavAyA thA aura jisako gaMgoMne dAna meM diyA thA, phira se banavAyA / le0 naM0 377 meM ullekha hai ki kadambavaMzI sovideva ne kisI caMgAlva rAjAko harA diyA thA aura 452 meM likhA hai ki hoysala senApati ne caMgAlva nRpa ko mAra bhagAyA thA / para ina rAjAoM kA kyA nAma hai, hameM mAluma nahIM / le0 naM0 661 meM sUcanA hai ki san 1510 ke lagabhaga isa vaMza ke eka nareza ke maMtrI putra ne gommaTezvara kI UparI maMjila kA jIrNoddhAra karAyA thA / 6. niDugala vaMzaH - 13 vIM zatAbdI IsvI meM isa vaMza kA rAjya uttara maisUra prAnta ke kucha hisse para thA / ye apane ko cola mahArAja tathA zrareyUra puravarAdhIzvara kahate the / isa vaMza ke do lekha (478 aura 521 ) hamAre saMgraha meM haiM jinase mAluma hotA hai ki isa vaMza ke kucha nareza jinadharma bhakta the / le0 naM0 478 meM isa vaMza kI eka vaMzAvalI dI gaI hai jo ki tIsare vaMzadhara se prAraMbha hotI hai, yathA--cola rAjAoM meM huA maMgi, usase bantri, usase govinda, usakA putra hutrA iruGgola ( prathama ) / iruGgola kA putra huA bhoganRpa jisase ba (brahma) nRpa huA | usa bamrmma nRpa kI rAnI vAcAladevI se haru gola dvitIya huA / isa nareza ne apane zrAzrita eka jaina vyakti gaMgeyana mAreya ke anuroSa para pArzva jinavasadi ke lie kucha bhUmiyoM kA dAna diyA / ukta basadi kA nirmANa ukta jaina ne karAyA thA / usa basadi kI pUjA Adi ke lie kucha kisAnoM ne candA evaM tailAdi dAna kI vyavasthA kI thii| le0 naM0 521 meM usakI aneka upAdhiyA~ do gaI haiM tathA ukta jina vasadi kA nAma brahma jinAlaya diyA gayA hai jo ki sambhava hai usake pitA ke nAma para rakhA gayA thaa| ukta basadi ke lie san 1278 I0 meM malli seTTi ne supArI ke 2000 per3oM ke 2 hisse dAna meM diye the / iru gola dvitIya ke sambandha meM itihAsajJoM kI mAnyatA hai ki vaha jaina dharmAvalambI thA / 1 - rAvarTa seveja, hisTorikala inskripsansa grApha sadarna iNDiyA, pRSTha 366 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ fits gola prathama ke sambaMdha meM zravaNa belgola se prApta do lekhoM ( 348, 378 ) se jJAta hotA hai vaha bhI jaina thA / usake guru nayakIrti siddhAnta deva ye tathA vaha hoysala viSNuvardhana dvArA parAjita huAA thA / 7. cera vaMza-cera vaMza kI eka zAkhA pradirgemAn kA eka lekha ( 434 ) hamAre saMgraha meM hai, jisase usa vaMza kA thor3A paricaya milatA hai / ukta lekha meM elini urpha yavanikA nAmaka eka adimAn saradAra kA ullekha hai / dUsarA saradAra rAjarAja thA / usakA putra vikAdalagiya perumAla arthAt byAmukta zravaNojjvala thA, jise lekha meM takaTAnAtha kahA gayA hai / anyatra ullekhoM se mAluma hotA hai ki vaha san 1968 - 1200 I0 meM jIvita thA / ukta lekha ke anusAra vyAmukta zravaNojjvala ne apane pUrvaja yavanikA dvArA tuNDIra maNDala ke sugiri para pratiSThApita yakSa-yakSiNI kI pratimAoM kA jIrNoddhAra karAyA tathA eka ghaNTA dAna meM diyA aura eka nAlI bhI banavAyI thii| lekha se jJAta hotA hai ki isa zAkhA ke tInoM puruSa jaina dharma meM ruci rakhate the / 8. zilAhAra vaMza - zilAhAra apane ko jImUtavAhana kA vaMzaja mAnate haiM / prastuta saMgraha meM pazcAtkAlIna zilAhAroM ke kevala tIna lekha saMgRhIta haiM, jo ki kolhApura aura usake AsapAsa pradeza meM rAjya karate the / le0 naM0 320 aura 334 meM isa vaMza kI vaMzAvalI dI gaI hai jisameM jatiga se isa vaMza kA prArambha mAnA gayA hai / jatiga ko narendra, kSitIza kahA gayA hai / jatiga ke cAra beTe the- goGgala, gUbala, kIrtirAja aura candrAditya / isameM goDala kA putra mArasiha hunA jisake pA~ca putra the: - gUvala, gaMgadeva, ballAla, bhojadeva, gaNDarAditya | ukta donoM lekha gaNDarAditya ke putra vijayAditya ke rAjya ke haiM jo ki bhUmidAna saMbaMdhI hai / ina lekhoM meM usake jo viruda diye gaye haiM unase jJAta hotA hai ki vaha apane samaya kA bar3A pratApI maNDalezvara thA / ballAladeva aura 2 - jaina zilAlekha saMgraha, prathama bhAga, le0 naM0 138, 42 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 gaNDarAditya ke sambandha meM le0 naM0 250 meM ullekha hai ki usane jaina muniyoM ke lie eka bhavana dAna meM diyA thaa| usakI mahAmaNDalezvara upAdhi thI / bhojadeva ke sambandha meM anyatra ullekha se mAluma hotA hai ki usake darabAra meM rahakara somadeva ne zabdArNava candrikA banAyI thI / 6. raTTa vaMza - isa vaMza ke aneka lekha isa sagraha meM dikhAI dete haiM / isa vaMza ke rAje jaina dharma ke saMrakSaka rASTrakUTa evaM cAlukya narezoM ke sAmanta the / hulsa mahodaya kI mAnyatA hai ki isa vaMza kA vyavahAro nAma raha thA jaba ki rASTrakUTa alaMkArika evaM zAhI rUpa thaa| jo bhI ho, raTTa loga rASTrakUTa kRSNa tRtIya ke samaya se prabhAva meM zrAye the / sauMdatti se prApta eka lekha ( 130 ) se mAluma hotA hai ki raTToM meM prathama jisane pramukha adhikArI hone kA pada pAyA thA vaha thA meraDa kA putra pRthvIrAma / use yaha pada rASTrakUTa kRSNa tRtIya kI adhInatA meM milA thA / usase pahale vaha mailApa tIrtha ke kAre yagaNa ke indrakIrti svAmI kA ziSya thA / le0 naM0 160 meM pRthvIrAma ke putra, prapotra evaM unakI patniyoM ke nAma die gae haiN| saMbhava hai ye saba sAmanta yA mahAsAmanta the / isake bAda isa vaMza kI paramparA kA krama kucha bhaMga ho gayA hai / vaMzAvalI kA dvitIya aMza 205 aura 237 veM lekha meM varNita hai, jisameM na se sena dvitIya taka vaMza paramparA dI gaI hai / ina lekhoM meM tathA pIche ke lekhoM meM kArtavIrya ko lattalupuravarAdhIzvara tathA mahAmaNDalezvara Adi kahA gayA hai / le0 naM0 366, 446, 446, 453, 454 aura 470 isI vaMza se saMbaMdhita hai jinameM sena dvitIya se 4-5 pIr3hI taka arthAt kArtavIrya caturtha, mallikArjuna aura lakSmIdeva dvitIya taka kI vaMzAvalI dI gaI hai| jJAta hotA hai ki isa vaMza kA abhyudaya I0 san 678 ke lagabhaga se 1226 I0 taka rahA / isa vaMza ke prathama puruSa pRthvIrAma ne rASTrakUTa vaMza kI adhInatA meM vRddhi kI para usake uttarAdhikArI zAntivarmA se lekara sena dvitIya taka kalyANI ke cAlukyoM kI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 adhInatA meM rahe / sena dvitIya pIche svatantra ho jAtA hai aura saMbhava hai ki usake bAda ke sabhI vaMzadhara svatantra the / ' vaMza ke Adi puruSa pRthvIrAma ke sambandha meM le0 naM0 130 meM kahA gayA hai vaha eka jaina muni kA vinIta chAtra thaa| uparyukta lekhoM se mAluma hotA hai ki kArtavIrya aura mallikArjuna ne apane dAnoM dvArA jaina dharma ko acchI taraha saMrakSita kiyA thA / 10. yAdava vaMza: - yaha vaMza apanI utpatti viSNu se mAnatA hai (317) gara isake prArambhika itihAsa ke viSaya meM hameM kucha nahIM mAluma / isa saMgraha ke jaina lekhoM se jJAta hotA hai ki ve rASTrakUToM ke tathA pIche kalyANI ke cAlukyoM ke sAmanta the / IsvI 12 vIM zatAbdI ke uttarArdha meM yaha zakti kucha svatantra hotI dikhatI hai / prArambhika yAdavoM ko seuNa deza ke yAdava bhI kahate haiM / pIche inhoMne devagiri meM apane rAjya ko sthApita kiyA thA / prastuta saMgraha meM isa vaMza ke rAjA seuraNacandra tRtIya se lekara rAmadeva yA rAmacandra taka ke zilA lekha saMgrahIta haiM / le0 naM0 317 se jJAta hotA hai ki rAjA seu candra tRtIya ne candraprabha bhagavAn ke mandira ke kharca ke lie aMjanerI maiM tIna dukAneM dAna me dI thIM para usakI rAjanItika sthiti kA patA nahIM calatA / 421 veM lekha meM ullekha hai ki hoysala nRpa vIraballAla dvitIya ne, san 1968 ke lagabhaga seUNadeza ke kisI rAjA ko jisake pAsa agaNita hAthI ghor3e tathA vIra yoddhA the, yuddha meM akele hI harAyA / itihAsa ko dekhane se patA calatA hai ki usa samaya vahA~ bhillama paJcama kA beTA jaitrapAla (jaitugi) prathama zAsana kara rahA thA / usake zaurya sampanna vizeSaNoM se jJAta hotA hai ki usa samaya taka yAdavoM kA prabhAva evaM sthiti acchI ho gaI thI / jaitrapAla prathama kA beTA siMharaNa huA jisakA rAjya san 1961 I0 se 1247 I0 taka thA / 1. vizeSa itihAsa ke lie dekho, dinakara desAI, mahAmaNDalezvarAja aNDara fe cAlukyAna zrApha kalyANI, bambaI, 1651 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 isake 37 meM varSa ko dyotana karane vAlA eka samAdhimastha smAraka lekha ( 460 ) prastuta saMgraha meM diyA gayA hai| isI taraha siMha ke pautra kanhAra deva yA kandhAra deva ke samaya kA vaisA hI eka lekha ( 502 ) isI saMgraha meM hai / isa vaMza se sambandhita le0 naM0 511 meM vaMzAvalI vAlA bhAga truTita hai, to bhI isase itanA jJAta hotA hai ki kandhAra deva kA sahodara mahadeva thA tathA kandhArarAya kA putra rAmadeva ( rAmacandra ) thA / ukta lekha ke anusAra daNDeza kUcirAba ne apane svAmI mahadeva ke karakamaloM dvArA apanI patnI ke nAma para nirmArpita lakSmI jinAlaya ko kucha dAna dilavAyA thaa| rAmacandra yA rAmadeva ke rAjya kAla ke 5. lekha ( 513, 535, 538, 540, 541 ) isa saMgraha meM haiM jo ki dAtAoM dvArA diye dAna ke smAraka haiM / san 1262-65 ke bIca ke le0 naM0 538, 540, 541 meM ukta rAjA kI bhujabala prauDha pratApa cakravartI zrAdi upAdhiyA~ dI gayI haiM / hoyasala vaMza ke samAna hI inakA rojya musalamAnoM ne naSTa kara diyA / 11. saMgItapura ke sAluva maNDalezvaraH - 15 vIM I0 ke uttarArdha se lekara 16 vIM ke uttarArdhaM taka saMgItapura ke zAsaka jaina dharma ke netA ke rUpa meM hamAre sAmane Ate haiM / taulava deza ( uttara kanArA jilA ) meM saMgItapura, jise hAti bhI kahate haiM, eka samRddha nagara thA / usa nagara ke zAsaka kAzyapa gotra tathA somavaMza ke kahalAte the / le0 naM0 654 meM isa nagara kA bar3A sundara varNana hai / vahA~ kA zAsaka mahAmaNDalezvara sAluvendra thA joki candraprabha bhagavAn kA bhakta thA / lekha meM ukta rAjA ke aneka vizeSaNa diye gaye haiM jisase vidita hotA hai ki vaha rAjya aura jainadharma donoM ko acchI taraha pAlana kara rahA thA / usake maMtrI kA nAma padma yA padmaNa thA jo ki zAhI khAndAna kA thA / use san 1488 meM sAluvendra mahArAja ne eka grAma bheMTa diyA jise usane jinadharma kI unnati ke lie dAna meM de diyA ( 654 ) / isI maMtrI ne 10 varSa bAda san 1468 meM padmAkarapura meM eka caityAlaya banavAkara pArzva jina kI sthApanA kI tathA aneka dAna diye ( 658 ) / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 mahAmaNDalezvara sAluvendra ke pitA kA nAma saMgirAya thA tathA anuba kA nAma kumAra indagarasa voDeyara thaa| indagarasa kA dUsarA nAma immaDi sAluvendra yA jo ki apanI zUra vIratA ke lie prasiddha thA (656) / vaha bainadharma kA makta za aura usane vidirU meM vardhamAna svAmI kI pUjA ke nimitta dAna kI vyavasthA kI thii| zrAge isa vaMza ke sAluva mallirAya, sAluva devarAya, sAluva kRSNarAya ke nAma milate haiM jinhoMne jainadharma ko saMrakSaNa pradAna kiyA thaa| sAluva kRSNarAya, sAluva devarAya kI bahina padmAmbA kA putra thA / le0 naM0 667 se jJAta hotA hai ki ye tInoM zAsaka prasiddha jaina vAdI vidyAnanda muni ke bhakta the| sAluva mallirAya aura devarAya ke darabAroM meM ukta muni ne anekoM prativAdiyoM ko parAsta kiyA thaa| le0 naM. 674 meM tInoM rAjAoM ke pUrvajoM kA paricaya tathA eka dUsare ke sambandha kA paricaya diyA gayA hai| vahA~ unheM kSemapura kA zAsaka bhI kahA gayA hai| 5. jaina senApati evaM mantrigaNa ina lekhoM para dRSTipAta karane se yaha nizcaya rUpa se mAluma hotA hai ki dakSiNa bhArata meM jaina dharma ne apanA vyAvahArika rUpa acchI taraha pA liyA thaa| jaina santoM ke upadeza se na kevala vrata niyamAdi pAlana kara anta meM samAdhi se dehotsarga karane vAle vyakti hI prabhAvita the balki vizAla senAoM ke nAyaka daNDAdhipati evaM rAjyasaMcAlaka maMtrigaNa bhI prabhAvita hue the| ahiMsA kA sandeza kevala unakI zraddhA kA viSaya na thA, vaha to deza kI pragati meM bAdhaka hone kI jagaha sAdhaka thaa| usake binA cAhe dhArmika kSetra ho yA rAjanItika, svatantratA saMbhava na thii| ina lekhoM meM anekoM vIra senAniyoM kI amara kahAniyA~ bharI par3I haiN| unameM se pramukha kucha kA saMkSipta paricaya yahA~ prastuta kiyA jAtA hai| Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 ,' . 1. zrutakItiH-jaina dharma ke zrAzrayadAtA kadamboM ke senApati zrutakIrti aura usake vaMzajoM kI bhakti ullekhanIya hai| ye loga yApanIya saMgha ke prAcAryoM ke bhakta the| palAzikA ( halsI ) aura devagiri se prApta lekhoM meM isa vaMza kA carita citrita hai| le0 naM066 se vidita hotA hai ki zratakIrti senApati ne apane kalyANa ke lie badovara kSetra ko arhantoM ke lie de diyA thA jo ki usane apane svAmI kadamba kAkusthyavarmA se kheTaka grAma meM prApta kiyA thA / lekha naM0 100 meM isake guNoM kI prazaMsA hai aura ise bhojavaMza kA yA bhojaka likhA 'hai / vaha kAkusthyavarmA kA vizeSa kRpApAtra thA / ukta lekha ke anusAra kAkusthya varmA ke beTe zAntivarmA ke putra mRgeza ne zrutakIrti kI patnI evaM dAmakIrti kI mAM ko kheTagrAma dharmArtha de diyA thaa| usI lekha meM likhA hai usa dAmakIrti kA jyeSTha putra jayakIrti thA jisake guru prAcArya bandhuSeNa the| usane apane mAtA pitA ke puNyArtha kheTaka grAma ko yApanIya saMgha ke prAcArya kumAradatta ko de diyA thA / le0 naM. 101 meM dAmakIrti ke choTe bhAI kA nAma zrIkIrti thA jo ki apane kula ke anurUpa dharmAtmA thaa| le0 naM067 aura 66 meM dAmakIrti kA ullekha hai jinase jJAta hotA hai ki vaha kadamba zAntivarmA kI dhArmika pravRttiyoM kA preraka thA / una dinoM palAzikA (halsI ) yApanIya saMgha kA kendra thA aura zrutakIti ke vaMzaja ukta saMgha ke anuyAyI the| 2. cAmuNDarAyaH--isakA priya nAma 'rAya' bhI thaa| itanA zUravIra, itanA dRr3ha bhakta evaM itanA svAmibhakta maMtrI karnATaka ke itihAsa meM dUsarA aura koI nahIM dikhAtA / usake samaya ke anekoM lekhoM aura usakI kannaDa bhASA meM kRti cAmuNDarAya purANa se usake jIvana kA paricaya milatA hai| le0 naM0 165 (prathama bhAga, naM0 106 ) se jJAta hotA hai ki vaha brahmakSatra kula meM paidA huA thA / vahA~ use 'brahmakSatrakulodayAcalazirobhUSAmaNi' kahA gayA hai| yaha gaMga nareza rAcamalla caturtha kA senApati thA para mAluma hotA hai ki vaha usake pitA mArasiMha tRtIya ke samaya bhI senApati thaa| mArasiMha ke viSaya meM likhA jA cukA hai ki vaha usa vaMza kA bar3A pratApI nareza thaa| vaha rASTrakUTa nareza kRSNa tRtIya Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 kA mahAsAmanta thA / zravaNabelagolA se prApta le0 naM0 152 ( prathama bhAga, 38) aura 165 ( prathama bhAga 106 ) meM isakI aneka vijayoM kA varNana kiyA yayA hai / le0 naM0 155 (prathama bhAga, 61 ) meM varNita aneka vijayoM kA zreya rAkha mArasiMha ko diyA gayA hai para ukta lekha ke kathana ko le0 naM0 165 aura vAmuDa purANa ke sahAre par3hane se vAstavikatA samajha meM zrA jAtI hai| rAtramakSa ko 'jagadekavIra' upAdhi sUcita karatI hai ki ye saba vijayeM usake rAjya meM sampanna ho sakI thIM / mArasiMha aura rAcamalla ne ye saba yuddha apane zradhirAT rASTrakUTa kRSNa tRtIya aura indra caturtha ke lie senApati cAmuNDa rAya ke dvArA jIte the / 1 uparyukta lekhoM meM cAmuNDarAya kI zUravIratA ko sUcita karane vAlI aneka upAdhiyA~ dI gaI hai / kheda hai ki le0 naM0 165 chaH padyoM ke bAda akasmAt samApta ho jAtA hai jisase hameM usake sambandha kI pUrI jAnakArI nahIM ho pAtI / usake jIvana ke anya pahaluoM ko usakI zramarakRti cAmuNDarAya purANa aura usake prAcAryoM ke granthoM se jAnA jA sakatA hai / usakI bhramara kIrti kI pratIka zravaNavelgola meM bAhubali kI jagadvikhyAta eka vizAla mUrti (57 phuTa U~cI ) pratiSThita hai / isa mUrti ke nirmANa kA le0 naM0 365 meM varNita hai jisakA ki anyatra ullekha kiyA gayA' hai / cAmuNDarAya ke do guru the eka kA nAma thA ajitasena aura dUsare kA nAma nemicandra siddhAnta cakravartI / zravaNa velgola ke eka lekha ( prathama bhAga, 122 ) se jJAta hotA hai ki isa senApati ne cika beTTa para eka basadi banavAI thI tathA 0 naM0 157 ( prathama bhAga, 67 ) se jJAta hotA hai ki usake putra jinadevagaNa ne bhI jo ki jitasena muni kA ziSya thA, eka basadi banavAI thI / cAmuNDarAya kI jaina dharma ke prati kI gaI sevAoM kI chApa dakSiNa bhArata meM 1. dekho, 'jainadharma ke kendra' prakaraNa | Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 zatAbdiyoM taka rhii| le00 363 (prathama mAga, 137 ) meM eka prasaMga meM likhA hai ki dina zAsana ke sthira uddhAra karane meM prathama kauna hai ? to uttara hogA rAcamalla bhUpati ke varamaMtrI rAya (cAmuNDarAya) (padya 22) / 3. zAntinAtha-isake sambandha meM le0 naM0 204 meM likhA hai ki vaha sahajakavi, caturakavi, nissahAyakavi " nunamahAkavIndra thA / usakI upAdhi sarasvatI mukhamukhara thii| usakA yaza ati vizada thA aura vaha jina zAsana rUpI satsarojinI kA kalahaMsa thA / usane apane rAjA ladamanRpa se prArthanA kara balinagara meM lakar3I ke bane jaina mandira ko pASANa kA bnvaayaa| isa mandira kA nAma mallikAmoda zAntinAtha thA / 12 vIM zatAbdI meM hoysala vaMza se sambandhita hama aneka jaina senApatiyoM ko dekhate haiM / isa vaMza kA pratApI nareza viSNuvardhana thaa| usakI aneka vistRta vijayoM kA zreya usa nareza ke ATha jaina senApatiyoM ko thaa| ye senApati thegaMgarAja, bopa, puNisa, baladevaeNa, mariyAne, bharata, aica aura viSNu / ina senApatiyoM ke kAraNa hI hoysala rAjya dakSiNa bhArata kI pradhAna zaktiyoM meM ginA Ane lgaa| 4. gaMgarAja-ina senApatiyoM meM pradhAna thA gNgraaj| isake sambandha meM jaina zilAlekhasaMgraha prathama bhAga kI bhUmikA meM paryApta likhA gayA hai| isake jIvana vRtta ko jAnane ke lie isa saMgraha meM do darjana se adhika lekha hai / prastuta dvitIya tRtIya bhAga meM isa senApati se samvandhita kevala le0 naM0 263, 266, 266, 301 aura 411 ke mUla pATha haiM / zeSa 285 (43) 278 ( 44 ) 254 (46) 255 (47) 260 (65) 281 (446) 283 (489) 366 (60 ) ke mUla pATha prathama bhAga meM die gaye haiM, koSThaka meM una lekhoM kI saMkhyA dI gaI hai| prathama bhAga ke le. naM0 75, 76, 447 aura 478 ina bhAgoM ke lekhoM kI saMkhyA se nahIM pahicAne jA ske| lekha 263, 266 aura 266 meM usakI aneka sAmarika vijayoM kA ullekha tathA jaina muniyoM aura Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 mandiroM ko aneka prakAra ke dAnoM kA ullekha hai / ina lekhoM meM usake do jaina gurutroM-meSacandra siddhAnta deva evaM zubhacandra siddhAnta deva kA nAma milatA hai| le0 naM0 301 meM gaMgarAja kI bar3o prazaMsA kI gaI hai| usakI mRtyu ke smAraka svarUpa usake putra boppa senApati ne dora samudra meM eka jinAlaya banavAkara pArzvanAtha kI mUrti sthApita kI thii| ukta lekha meM likhA hai ki aneka upAdhiyoM se vibhUSita gaMgasana ne agaNita dhvasta jaina mandiroM kA punarnirmANa karAyA thaa| apane anavadhi dAnoM se usane gaMgavADi 66000 ko kopaNa ke samAna camakAyA thaa| gaMgarAja ke mata se ye 7 naraka the-jhUTha bolanA, yuddha meM bhaya dikhAnA, paradArArata rahanA, zaraNArthiyoM ko zaraNa na denA, adhInasthoM ko aparitRpta rakhanA, jinako pAsa meM rakhanA cAhie unheM chor3a denA aura svAmI se droha karanA / / ukta jinAlaya kA nAma gaGgarAja kI eka viziSTa upAdhi para se drohagharaTTa jinAlaya par3A thaa| isI jinAlaya kI sthApanA ko apanI sukha samRddhi ke vardhana meM hetu mAnakara hoysala viSNuvardhana ve ise prAmAdi dAna diye the| 5. boppa-gaMgarAja kA putra daNDeza boppa deva bhI bar3A hI zUravIra evaM dharmiSTha thaa| usane upayukta drohagharaTTa jinAlaya ke sivAya do aura mandira banavAye the, kambadahalli se zAntIzvara basadi tathA san 1138meM trailokyarakhAna di jisakA dUsarA nAma boppaNa caityAlaya thA ( 303) / ise le.naM0 303 meM budhabandhu, satAM bandhuH kahA gayA hai / isI taraha le. 301 aura 411 meM usake aneka vizeSaNoM ke sAtha usakI vIratA kI prazaMsA kI gaI hai| le.naM. 304 meM ullekha hai ki san 1134 meM usane zatru para zrAkramaNa kiyA aura unakI prabala senA ko khader3akara apane munavala se koDoM ko parAsta kiyA thaa| 6. puNisa:-gaMgarAja ke bahAdura sAthiyo meM puNisa bhI thaa| usake pUrvana amAtya hote Aye the| usakA pitAmaha puNisamma campa thA jo ki sakala zAsana vAcaka cakravati thA / usake jyeSTha putra cAmaNa kA putra puzila thaa| yaha hoysala nareza viSNuvardhana kA sAndhiviprahika thA / le0 naM. 264 meM usakI sAmarika zUra Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIratA ke kAryoM kA varNana hai / usane anekoM deza jItakara hosala viSNuvardhana ko diye| puNisa, gaMgarAja ke samAna hI vizAla hRdaya kA thaa| usane dharma aura mAnavatA kI samAna dRSTi se sevA kii| le0 naM0 264 meM likhA hai ki yuddha ke kAraNa jo vyApArI bigar3a gaye the, jina kisAnoM ke pAsa bIja bone ko nahIM thA, jo kirAta saradAra hAra jAne se adhikAra vaMcita ho naukara ho gae the, unheM tathA una sabako jinakA jo naSTa ho gayA thA,vaha saba puNisa ne diyA aura unake pAlana poSaNa meM madada kI / ukta lekha meM yaha bhI ullekha hai ki usane egaNanAr3a ke arakoTAra sthAna meM apane dvArA banavAI gaI trikUTa basadi se saMlagna basadiyoM ke lie bhadAna diyA tathA nirbhaya hokara gaMgoM kI taraha gaMgavADi kI basadiyoM ko zobhA se sajjita kiyA / / 7. baladevaNpA:-viSNuvardhana kA cauthA senApati baladevaNNa thA le0 naM. 29.6 me isake sambandha meM thAr3A paricaya milatA hai| vaha rAjA arasAditya aura AcAmbike kA tRtIya putra thaa| usake do bar3e bhAiyoM kA nAma pamparAya aura harideva thaa| lekha meM usake 'maMtriyUthAgraNi, guNI, sakalasacivanAtha evaM jinapAdAMghri sevaka' Adi vizeSaNa diye gae haiN| 8-6. mariyAne aura bharataH-hoysala viSNuvardhana ke senAnAyakoM meM do bhAI-daNDanAyaka mariyAne aura bharata yA bharatezvara bhI the| inake vaMza kA paricaya le0 naM. 307, 308 aura 411 meM diyA gayA hai jisase jJAta hotA hai ki isake baMzaja hoyasala rAjavaMza se sambandha rakhate the| isa kAraNa ina donoM bhAiyoM kA pada sarvAdhikAro, mANikabhANDArI tathA prANAdhikArI thaa| viSNuvardhana ne mariyAne daNDanAyaka ko apanA paTTadAne ( rAjya gajendra ) samajhakara hI use senApati banAyA thA / ye donoM bhAI jaise zUra vIra the vaise hI dharmiSTha the| lekha meM inheM 'niravadyasyAvAdaladamIratnakuNDala, nityAbhiSekanirata, jinapUjAmahotsA hajanitapramoda, caturvidhadAnavinoda' zrAdi kahA gayA hai| le0 naM0 307 meM bharata ke aneka guNoM kI prazaMsA kI gaI hai| vahA~ likhA hai ki usakA dhana jinamandiroM ke lie thA, kyA sabhI prANiyoM ke lie thI, usakA acchA mana jinarAja kI pUjA Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maiM thA audArya sajana varga ke lie tathA dani sanmunIndroM ke lie bA / bhavana gola se prApta leM. naM. 354. aura 355 se vidita hotA hai ki usane varavelgola meM 80 naI basadiyAM banavAyIM aura gaMgavADi kI 200 purAnI basadiyoM kA jIrNoddhAra karAyA thaa| ina donoM bhAiyoM ke guru the dezIgaNa, pustaka gacchaM ke prAcArya mAghanandi ke ziSya gaNDavimukta prtii| le0 naM. 411 se hAta hotA hai ki ye donoM bhAI viSNuvardhana ke beTe nArasiMha ke samaya meM bhI vidyamAna the| ina donoM ne 500 honnu dekara ukta nareza se sindagerI zrAdi tIna gAMvoM kA prabhutva prApta kiyA thaa| 10. aica:-gaMgarAja kA bhatAjA evaM usake bar3e bhAI kA putra aica mI viSNuvardhana ke senApatiyoM meM thaa| usakI zUravIratA zrAdi ke sambandha meM vizeSa to nahIM mAluma para le0 naM0 304 (prathama bhAga 144 ) meM likhA hai ki usane kopaNa, belgula Adi sthAnoM meM aneka jina mandira banavAye aura san 1135 meM saMnyAsavidhi se prANotsarga kiyA / gaMgarAja ke putra boppa ne apane cacere bhAI kI smRti meM niSadyA banavAI thii| 1 11. viSNu daNDAdhipa-le0 naM0 305 se jJAta hotA hai ki viSNuvardhana hoyasala kA eka aura senApati thA jisakA nAma viSNu daNDAdhipa yA mADi dAnAyaka biTiyaNNa thaa| isane Adhe mahIne meM hI dakSiNa prAnta kI vijaya kara lI thii| viSNuvardhana hoysala kA yaha dAhinA hAtha thaa| yaha bacapana se hI uka nareza kA pyArA thaa| lekha meM likhA hai ki kizorAvasthA prApta hone para nareza ne isakA bar3e utsava ke sAtha svayaM hI upanayana saMskAra karAyA, sAta ATha varSa kI Ayu ke bAda jaba vaha samasta zAstra vijJAna meM pAraMgata hunA taba usako apane pradhAna maMtrI kI sarva lakSaNa sampana putrI nyAha dI aura 10-11 varSa kI umra meM mahApacaNDa daNDanAya tathA sarvAdhikArI kA pada diyaa| 1. prathama bhAga, 365. 2. vahI, 115, Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 yaha senApati bar3A hI dharmiSTha evaM dAnI thA / isane kaI sArvajanika kArya karAye the tathA rAjadhAnI dorasamudra meM eka jinAlaya banavAyA thA / isake guru zrIpAla tra vidyadeva thA jinheM ukta jinAlaya ke prabandha aura RSiyoM ke zrAhAra dAna ke hetu usane eka grAma aura bhUmiyAM dAna meM dI thIM / kA nAma 12. mAdirAja - viSNu vardhana kA eka jaina maMtrI mahApradhAna mAdirAja thA / le0 naM0 316 meM usake dhArmika guNoMkI bar3I prazaMsA kI gaI hai| vaha zrIkaraNa kA adhipati thA aura apanI vaktRtA se sabhA bhavana ko prabhAvita kiye thA / vaha koSa kA lekhA rakhatA thA / usake bhI guru zrIpAla trai vidyadeva the / viSNuvardhana ke uttarAdhikArI narasiMha ke bhI cAra senApati jaina dharmAvalambI the / ve the devarAja, I hulla, zAntiyaNa aura Izvara camUpa / 13. devarAja - le0 naM0 324 meM devarAja kA ullekha hai / isakA gotrakauzika thA / lekha meM ise 'zrIjinadharmanirmalAmbarahimakara' evaM 'zrIhoysala mahIzarAjyabhUbhRnnilaya maNipradIpakalaza' kahA gayA hai| rAjA narasiMha ne usakI dharmabuddhi aura svAmibhakti se prasanna hokara use sUranahalli gA~va diyA jahA~ usane jina caityAlaya banavAyA jisake lie hoysaladeva ne aSTavidhArcana aura zrAhAra dAna ke nimitta 10 honnu dAna meM diye aura gA~va kA nAma pArzvapura rakha diyA / ukta le0 meM usake guru municandra kA nAma diyA hai| una guru kI paTTAvalI bhI ukta le0 meM dI gaI hai| cr bhAga kI 14. hulla -narasiMha hoysala kA dvitIya senApati hulla yA hullapa thA / yuga meM jaina dharma ke uddhArakoM meM cAmuNDarAya aura gaMgarAja ke bAda hullapa kA hI nAma AtA hai| isake sambandha meM jaina zilAlekha saMgraha prathama bhUmikA meM paryApta likhA gayA hai| isa saMgraha meM ye le0 naM0 348, ( 28 ) 362 (40) 363 ( 137 ) 381 ( 461 ) 366 (60) isa senApati se sambandhita hai| koTaka meM prathama bhAma ke lekhoM kI saMkhyA dI gaI hai| isa senA * Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. pati ne hosala viSNuvardhana, narasiMha aura bAlAla dvitIya ke rAjya meM hoysala baMza kI sevA kI thii| 15. zAntiyaNNa-le0 naM. 347 meM ukta nareza ke eka aura jaina senApati zAntiyaeNa kA nAma milatA hai| vaha pArisaraNa aura bammaladevI kA putra thA / pArisaraNa mariyAne daNDanAyaka kA dAmAda thaa| lekha meM use mahApradhAna, paTTisa bhaNDAri ( bhAloM kA adhyakSa) kahA gayA hai| usane yuddha meM zatruoM ko parAsta kara anta meM apane prANa de diye| usa para narasiMha ne usake putra zAntiyaeNa ko karagueDa kA svAmI tathA senA kA daNDanAyaka banA diyA / ukta sthAna meM zAntiyaeNa ne apane pitA kI smRti meM eka basadi banavAyI aura usakI surakSA ke lie dAna diyA / usake guru malliSeNa paNDita the| 16. Izvara camapaH-le0 naM0 352meM ukta nareza ke rAjya meM eka jaina senApati kA aura ullekha hai / vaha hai mahApradhAna, sarvAdhikArI, daNDanAyaka ereyaGga kA pAdopajIvI Izvara camUpa / ye donoM zvasura dAmAda the / Izvara camUpati ne jinAlayoM kI marammata karavAyI aura usakI patnI mAciyakka ne maradabolala nAmaka pavitra tIrtha meM eka jina mandira evaM eka tAlAba banavAyA / usake guru kA nAma gaNDavimukta munipa thA / ___narasiMha ke uttarAdhikArI babAla dvitIya ke samaya bhI hoyasala rAjya kA bhAmya nirmANa karane vAle kucha jaina senApati the| 17. recarasaH-le0 naM. 465meM ullekha haiki ballAladevakI ratnatraya aura dharma meM har3hatA sunakara kalacUrya kula ke sacivottama recarasa ne balAladeva ke caraNoM meM Azraya pAkara arasiyare meM sahasrakUTa bina kI pratimA sthApita kI aura mandira kI vyavasthA ke lie rAjA ballAla se handarahAlu grAma prApta kara apane vaMza ke guru sAgaranandi siddhAnta deva ko sauMpa diyaa| ukta jinAlaya kA nAma elkoTi cinAlaya thaa| isa recarasa ke sambandha meM le0 naM. 408 meM likhA hai ki vaha 33 varSa pahale san 1992 meM kalarivaMtha ke nareza vimala kA daNDAdhinAya thaa| ukta lekha meM isakI aneka viSa prazaMsA evaM vara kA paricaya diyA gayA hai| Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ usa lekha meM likhA hai ki recaNa ko kalacuri narezoM se bahuta se deza mile ye unameM nAgara khaNDa thA / vahA~ mAguDi nAmaka sthAna meM, zAntinAtha jinAlaya ke lie usane dAnAdi diye the| zravaNavelgola se prApta eka lekha naM0 429 (prathama bhAga 471 ) se zAta hotA hai ki usane san 1200 ke lagabhaga zAntinAtha bhagavAna kI pratiSThA karAyI aura basadi ko kolhApura ke sAgaranandi ko sauMpa diyA / lekha meM use 'vasudhaikabAndhava' kahA gayA hai| 18. bUcirAjaH-hoysala ballAla dvitIya kA dUsarA senApati bRcirAna thaa| le. naM0 376 meM use mantrIzvara evaM sAMdhivigrahika kahA gayA hai| usameM caturvidha pANDitya thA tathA vaha saMskRta aura kamaDa donoM bhASAoM meM kavitA kara sakatA thaa| isake atirika usakI dharmiSThatA kI aneka vidha prazaMsA kI gaI hai| usane san 1973 meM rAjA ballAla ke paTTabandhotsava ke samaya sIgenADa ke mArikali sthAna meM trikUTa jinAlaya banavAyA aura mandira kI pUjA, jINoddhAra evaM prAhAra dAna zrAdi ke lie apane guru vAsupUjya siddhAnta deva ko mArikali grAma bheMTa meM diyaa| 11. candramauliH-ukta ballAla nareza ke rAjya meM jainadharma ke prati udAratA dikhalAne vAlA eka zaiva maMtrI caMdramauli thaa| le0 naM. 406 (prathama bhAga 464 ) meM vaha bhArata zAstra, zrAgama, tarkavyAkaraNa, upaniSada, nATaka, kAvya zrAdi meM vidvanmAnya thA tathA ballAlanapa ke dAhine hAtha kA daNDasvarUpa thA / yadyapi vaha svayaM kaTTara zaiva thA para usakI patnI zrAcaladevI parama jaina dharmAbalambinI thii| usa devI ne akNavelgola tIrthapara bar3I bhakti ke sAtha pArzvanAtha kA mandira nirmANa karAyA aura maMtrI caMdramauli ne rAjA ballAla se svayaM prArthanA kara ukta jinAlaya kI pUjAdi ke lie bammeyanahalli nAmaka gA~va dAna meM dilaayaa| 20. nAgadevaH-ballAla dvitIya ke maMtriyoM meM eka jaina maMtrI namgadeva bhI thA / vaha bommadeva saciva kA putra thaa| le0 naM. 428 (prathama bhAga 13.) meM likhA hai ki vaha baina mandiroM kA pratipAlaka thA tathA rAjA ne use paTana Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 svAmI banAyA thaa| usake guru kA nAma nayakIrti siddhAntadeva thA / usane san 1995 meM bhavaNavelgola tIrtha para pAzvadeva ke zrAge nRtyaraMgazAlA evaM zilAkuTima banAkara apane divaMgata guru kI smRti meM eka niSidhi banavAyI thii| jinadharma ke lie nAgadeva kI sthAyI kRti thI zravaNavelgola meM 'zrInilaya' nagarajinAlaya kA nirmANa tathA usake lie bhUmidAna / usake pratipAlana ke lie usane khaeDali aura mUlabhadra ke vaMzaja zravaNavelgolavAsI vaNijoM ko niyukta kiyA thaa| 21. mahAdeva daNDanAtha:-jaina maMtriyoM meM usa maMtrI kA nAma bhI ullekhanIya hai / vaha ballAla dvitIya ke mahAmaNDalezvara ekkalarasa kA mahApradhAna thaa| usake guru kA nAma sakalacandra bhaTTAraka thA / lekha naM0 431 meM likhA hai ki usane san 1968 meM uddhare nAmaka sthAna meM eka anupama jinAlaya banavAyA aura usakA nAma eraga jinAlaya rakhA aura ukta jinAlaya kI pUjA, jIrNoddhAra ke hetu svayaM bahuta prakAra ke dAna diye tathA ekkalarasa Adi se bhI vividhadAna dilaaye| 22. kammaTa mAcayyaH-san 1200 ke lagabhaga ke kumbeyanahalli grAma se prApta eka le0 naM. 437 (prathama bhAga 465 meM eka aura jaina maMtrI kA ullekha hai| vaha hai mahApradhAna, sarvAdhikArI, tantrAdhiSThAyaka, kammaTa mAcayya / usane ukta san meM apane zvasura ke sAtha kumbeyanahalli nAmaka grAma meM parimAdimalla jinAlaya ke lie dAna diyA thaa| ukta lekha meM yaha bhI likhA hai ki mahApradhAna, sarvAdhikArI hariyaeNa ne kumbeyanahalli ke deva kI pratiSThA kI thii| 23. amRtaH-le0 naM0 452 se vidita hotA hai ki ballAla dvitIya ke amRta nAma kA eka aura daNDanAyaka thA jo ki mahApradhAna, sarvAdhikArI, mahApasAyasa (AbhUSaNAdhyakSa ) evaM bherudana mottadiSTAyaka ( upAdhidhAriyoM kA adhyakSa ). thaa| lekha meM use kavikulaja aura caturthavarNa (zudra ) kA kahA gayA hai / use 'dhArmika, bhamati, puNyAdhika, maMtricUDAmaNi, saumyaramyAkRti kahA gayA hai| usane zrokla gaire meM san 1203 meM ekkoTi nAmaka jinAlaya banavAyA aura sabhI. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 pAmbabbe ne, jo abhayanandi paNDitadeva kI ziSyA nANabbekanti kI ziSyA tho, kezaloMca karane ke bAda tapa ke pUre 30 varSa pUrNa kie aura pAMca aNuvratoM (1) ko dhAraNa kara divaMgata huI / lekha meM usake vrata evaM tapasyA kI prazaMsA hai| koGgAlva vaMza kI jainadharma ke prati bhakti suvidita hai| ukta vaMza ke rAjA rAjendra koGgAlva kI mAM poccabbarasi ne san 1050 meM eka basadi banavAyI thI, aura usameM apane guru guNasena paNDitadeva kI mUrti sthApita kI thI tathA san 1058 meM usane ukta basadi ko bhUmidAna diyA thA (188, 181) le.naM. 560 meM koGgAlva vaMza kI eka aura mahilA suguNidevI kA nAma diyA gayA hai jisane apanI mAtA ke puNyArtha eka pratimA kI sthApanA kI aura bhUmidAna diyaa| jaina senApatiyoM kI parinayoM kA bhI jainadharma kI sevA meM bar3A hAtha thaa| inameM sabase ullekhanIya nAma hai senApati gaMgarAja kI patnI lakkale yA lakSmImatI kaa| vaha lakSmomatI daNDanAyakiti kahalAtI thii| use lekha naM0258 (prathama bhAga, 63, meM gaMga senApati ke 'kArye nItivadhU' aura 'raNe jayavadhU' kahA gayA hai| usane san 1918 meM zravaNavelgola meM eka jinAlaya vanavAyA thaa| le0 naM0 268(prathama bhAga 56) se jJAta hotA hai ki senApati gaMgarAja ne apane rAjA viSNuvardhana se eka gAMva pAritoSika rUpa meM pAkara apanI mAtA pocala devI evaM apanI bhAryA lakSmI devI dvArA nirmApita jaina mandiroM ke rakSArtha arpaNa kiyA thaa| lakSmImati ne bhI zrAhAra, abhaya, auSadhi aura zAstra ina cAroM dAnoM ko dekara 'saubhAgyakhAni' pada pAyA thA ( 255, prathama bhAga, 47) / le0 naM. .279 (prathama bhAga, 48 ) meM lakSmomati ke rUpa, guNa, zAla zrAdi kI prazaMsA kI gaI hai| isa dharmaparAyaNa mahilA ne san 1921 meM saMnyAsa vidhi pUrvaka zarIra tyAgA thaa| senApati gaGgArAja ne apanI sAdhvI patnI kI smRti meM eka niSadyA banavA dI thii| gaGgarAja ke bar3e bhAI kA nAma bammadeva cabhUpa thaa| isakI patnI akkamabve thI jo ki daNDanAyakIti kahalAtI thii| vaha senApati boppa kI mAtA thI tathA "emacandradeva kI ziSyA thii| prathama bhAga ke le0 naM. 46 aura 48e se saMta Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 642 hotA hai ki usane mokSatilaka nAmaka prata kiyA thA aura pASANa para nayaNadeva kI mUrti khudavAyI thI / usI varSa usane zravaNabelagola meM mUrti kI pratiSThA karAyI evaM vahA~ eka tAlAba khudavAyA thA / le0 naM0 285 (prathama bhAga, 43 ) meM isa mahilA kI bar3I prazaMsA hai| le0 naM0 28 se eka zraura jainadharma bhakta mahilA kA nAma jJAta hotA hai / vaha hai kAliyakkabe, jo ki cAlukya nareza tribhuvanamalla ke sAmanta pAraDya bhUpAla ke senApati sUrya kI patnI thI / isane san 1228 meM sAmbanUru meM eka sundara jinAlaya banavAyA aura pUjA ke hetu tathA pujArI kI brAjIvikArthaM mandira ke purohita ko kucha bhUmi dAna meM de dI / diyA thA / le0 naM0 313 meM hameM dAnazIla tIna mahilAoM ke nAma milate haiM / gaMga nareza mArasiMha kI choTI bahina samgiyantrarasi ne uddhare nAmaka sthAna meM aneka jaina muniyoM ko dAna dilAyA aura paJcavasadi jinAlaya ko sajAyA thA, tathA vasadi ke lie savaraNavili nAmaka grAma dAna meM usI lekha meM safebbarasi nAmaka eka mahilA kA ullekha hai / usa mahilA ne jahA~ jina mandira nahIM the vahA~ jina mandira banavAye aura jahAM jaina yatiyoM ko AmadanI ke kSetra nahI the vahAM usane dAna diye| tIsarI mahilA zAntiyakka ne, jo ki boppa daNDeza kI bhatIjI evaM ketiseTTi kI patnI thI, uddhare meM eka basadi banavAyI / le0 naM0 336 meM jaina dharma parAyaNA do bahinoM kA nAma AtA hai / ve haiM Geobe ra padmikka / jakkabbe ke viSaya meM likhA hai ki vaha hoysala nareza narasiMha ke purAne senApati cAvimayya kI patnI thI / usane heragU meM eka jinAlaya banavAkara pArzvanAtha kI pratimA pratiSThita karAyI tathA pUjanAdi prabandha ke lie narasiMha se bhUmi kA dAna bhI le liyA thA / isI taraha le 0 naM0 352 meM Izvara camUpa -kI patnI mAciyakka dvArA jina mandira nirmANa evaM bhUmidAna kA ullekha hai| le0 naM0 mAliyakka ko antasUna guNaratnamaNDana evaM cAturvaNNasamudayaikazaraNa kahA gayA hai / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rrr caina dharma para acala zraddhA rakhane vAlI eka viziSTa mahilA zrAcala devI kA ullekha karanA yahA~ zrAvazyaka hai / vaha zaiva dharma ko mAnane vAle senApati candramauli kI patnI thI / vaha apane cAra prakAra ke dAna ke lie vikhyAta thI / usake isa kAryoM meM usake pati ne kabhI bAdhA nahIM dI balki dhArmika udAratA ke kAraNa usane sahAyatA hI kI hai / zrAcala devI ne zravaNavelgola meM eka jinAlaya banavAyA aura usake pati ne apane nareza hoysala ballAla se bammeyana iti nAmaka gAMva dAna meM dilAyA ( le0 naM0 403, prathamabhAga 124 ) / le0 naM0 404 ( prathama bhAga 107 ) se jJAta hotA hai ki vIra ballAla ne ukta mahilA kI prArthanA para bekka nAmaka grAma bhI gommaTezvara kI pUjA ke hetu diyA thA / maMtrI ecaNa kI patnI somala devI bhI jaina mahilAnoM meM ullekhanIya hai / le0 naM0 451, 455 aura 356 meM usakI prazaMsA hai| usane belavate nAD meM eka jaina basadi kA nirmANa karAyA aura usake pUjana ke hetu dAna bhI diyA thA / yaha nahIM samajhanA cAhie ki rAjagharAne, sAmantoM evaM senApatiyoM kI patniyoM meM hI jina dharma ke prati vizeSa anurAga thA balki vaisA hI anurAga nAgarikoM kI patniyoM meM bhI dekhane ko milatA hai / le0 naM0 353 meM likhA hai ki tfs akkayya aura usakI patnI jakkabbe ne dIDaguru meM eka caityAlaya banavAyA aura pArzvanAtha bhagavAn kI sthApanA karake devapUjA aura RSiyoM ke zrAhAra ke lie bhUmidAna diyA / le0 naM0 383 meM jainadharma para dRr3ha zraddhA rakhanevAlI haryyale mahAsatI kA ullekha hai / ukta lekha meM likhA hai ki ukta satI ne mRtyu ke samaya apane putra bhUvaya nAyaka ko bulAkara kahA ki svapna meM bhI merA khyAla na karanA, kevala dharmaM kA vicAra karanA / yadi mujhe aura tumheM puNyopArjana karanA hai to jina mandira banavAo Adi / isake bAda jinendra ke caraNoM meM paMca namaskAra maMtra ko japate hue usane samAdhi se deha tyAga diyA / le0 naM0 384 se mAluma hotA hai ki Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isI taraha candrAyaNa deva kI gRhastha ziSyA harihara devI bhI samAdhimaraNa se divaMgata huI thI / 11vIM zatAbdI ke madhya ke naltUra se prApta eka lekha (183) meM after a nAmaka zrAvikA bhI saMnyasana vidhi se svagaMgata huI thii| 12vIM zatAbdI ke uttarArdhaM aura 12vIM ke pUrvArdha ke aise anekoM lekha isa saMgraha meM haiM jinameM samAdhibhAvanA se dehotsarga karanevAlI anekoM mahilAoM kA ullekha hai / le0 naM0 423 meM zAntiyakka yA zAntale, le0 naM0 436 meM mAlabbe tathA le0 naM0 427 meM makkabbe kA nAma, yahA~ udAharaNa ke rUpa meM samajhanA cAhiye / 8. dhArmika udAratA evaM sa haSNutA ina lekhoM meM sahiSNutA ke aneka udAharaNa milate haiM / jainAcAryoM aura jaina netAoM, narezoM, sAmantoM aura seThoM meM bhAratIya saMskRti ke anurUpa yaha vizeSa guNa thA aura isa bhAvanA kA unhoMne niSpakSabhAva se pradarzana bhI kiyA / ina lekhoM se jainAcAryoM kI vidvattA evaM itihAsapriyatA ke sAtha sAtha unakI vistIrNa hRdayatA kA paricaya milatA hai| unhoMne zilAlekhoM kI racanA hI apane sthAnoM aura dharma aura sampradAya ke lekhoM ke upayoga ke lie nahIM kI pratyuta anya dharma aura sampradAya ke upayoga ke lie bhI kI / udAharaNa svarUpa digambarAcArya rAmakIrti ne cittaur3agar3ha se prApta prazasti ( 332 ) vahA~ ke tokalajI ke mandira ke lie likhI thI / bRhadgaccha ke jayamaMgala sUri ne sundha pahAr3I se prApta eka lekha ( 507 ) likhA jo ki vahAM cAmuNDA devI ke mandira se prApta huA hai / isI taraha yazodeva digambara ne gvAliyara ke kacchavAhoM kI prazasti tathA ratnaprabhasUri ne guhilota vaMza ke ghAghA evaM cirvA se prApta lekha likhe / pIche ke ye lekha isa saMgraha meM nahIM hai / yahA~ yaha na samajhanA cAhiye ki ve lekha una sthAnoM meM jainoM se chIna kara le jAye gaye haiM, pratyuta isake viparIta, ve lekha vizeSataH una sthAnoM ke lie ho jainAcAryoM ne likhe the, kyoMki una lekhoM ke anta meM jainAcAryoM ke nAma, guru paramparA, gaNa, gaccha ke sivAya hameM aisA kucha nahIM milatA jo jainoM se sambandhita ho| yahAM 1 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taka ki maGgalAcaraNa ke padya bhI ajaina devI devatAoM ke maMgalAcaraNa se prArambha hote haiN| hAM, kucheka meM OM sarvazAya namaH, padmanAthAya namaH Adi se unakA prArambha huA hai / ye lekha nizcaya rUpa se jainAcAryoM kI vizAla hRdayatA ko vacita karate haiN| bainAcAryoM kI isa nIti kA anusaraNa jaina netAoM ne bhI kiyaa| le0 naM. 181 ( san 1048 ) se vidita hotA hai ki eka jaina mahAmaNDalezvara cAmuNDarAya ne banavasenAr3a meM jinanivAsa, viSNunivAsa, IzvaranivAsa, aura jaina . muniyoM ke lie nivAsa banavAye the| isake samAna hI aura dUsare sAmanta the jo jaina aura brAhmaNoM meM bheda nahIM mAnate the / le. naM0 246 se vidita hotA hai ki nolambavAr3I ke zAsaka bammarasa ne san 1106 meM eka jaina mandira tathA sapezvara deva ke lie cugI se prApta Aya ko tathA kaI prakAra ke aura dAnoM ko diyA thA / sAmantoM kI aisI ruci ko sUcita karane vAle aura bhI lekha hai| le0 naM0 356 se mAluma hotA hai ki sAmanta gova, mahezvara, bauddha, vaiSNava evaM ahan ina cAra samayoM kA pratipAlaka thaa| brAhmaNa aura jainoM ke bIca asAdhAraNa hArdika sambandha thaa| le0 naM0 448 se jJAta hotA hai ki san 1204 meM nAgara khaNDa ke pAMca agrahAroM ke brAhmaNoM ne sthAnIya adhikAriyoM, seThoM, nAgarikoM aura kisAnoM ke sAtha milakara bandilike ke zAntinAtha kI pUjA ke lie bhUmidAna kiyA / dhArmika udAratA ke viSaya meM adalakula ke sAmantoM kA nAma vizeSa ullekhanIya hai / isa vaMza ke sAmanta viSNuvardhana ne san 1140 meM apane hI kSetra meM eka zivamandira tathA adala jinAlaya banavAyA thA (315) / isI vaMza ke eka le0 naM 333 kA maMgalAcaraNa sarvadharma samanvaya kI bhAvanA se zrotaprota hai| zivAya dhAtre sugatAya viSNave jinAya tasmai sakalAtmane namaH ) / isa lekha meM udAracetA sAmanta bAci kI vistAra pUrvaka prazaMsA kI gaI hai| ukta sAmantra ne kaidAla nAmaka sthAna meM na kevala jaina mandira hI banavAyA thA balki gaMgezvara, nArAyaNa, calavarivarezvara tathA rAmezvara ke mandira bhI banavAye the| usane apanI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 patnI bhImale ke nAma para mIma jinAlaya tathA bhIma samudra nAmaka vizAla tAlAba banavAkara pArzvadeva ke nAma para kara diyA thaa| ukta lekha meM bAcirAja ko catuH samaya-dharmoddhAra-dhaureya kahA gayA hai| hameM anya jaina lekhoM se mAluma hotA hai ki 13 vIM zatAbdI ke madhya taka dhArmika udAratA kI bhAvanA kA acchA pracAra thA para terahavIM ke antima pAda ke bAda 100 varSoM taka dakSiNa bhArata ke Upara muslima AkramaNoM ke kAraNa unase rakSA ke mahattvapUrNa prazna ke zrAge dhArmikatA kA prazna phIkA par3a gayA / kisI taraha muslima zrAtaGkoM kA jora kama karane ke lie vijaya nagara sAmrAjya kI sthApanA huii| isa vaMza ke rAjAzroM meM dhArmika niSpakSatA kA eka san 1363 ke eka lekha ( 561 ) se vidita hotA zAsana kAla meM jaina mandira kI sImAoM ke viSaya / bar3A mahattvapUrNa guNa thA hai ki bukkarAya prathama ke meM jaba hera nADa ke logoM aura mandira ke AcAryoM meM to rAjya kIra se usa mAmale ko jA~ca par3atAla huii| nAgaraNa ne vRddhajanoM kI eka sabhA meM phaisalAkara mandira kI zAsana patra bhI likha diyA / jhagar3A uTha khar3A huA rAjya ke pradhAna maMtrI TIka sImA bA~dhakara isake pA~ca varSa bAda san 136= meM bukkarAya ke sAmane jainoM aura bhaktoM ( zrIvaiSNavoM ) ke bIca dhArmika vivAda phira khar3A huA / le0 naM0 565 . ( prathama bhAga, 136 ) aura le0 naM0 566 meM ina ghaTanAoM kA citraNa hai / ina lekhoM meM likhA hai ki jainoM ne apane Upara vaiSNavoM dvArA hue anyAya kI zikAyata likhita rUpa meM bukkarAya se kI taba bukkarAya ne svayaM isa bAta kI jA~ca kI aura jainoM ke hAtha ko vaiSNavoM aura unake zrAcArya ke hAtha meM rakhakara kahA ki jaina darzana evaM vaiSNava darzana meM koI bheda nahIM 1 jaina dharma vAle bhI piMca mahAvAdya bajA sakate haiM / jaina dharma kI hAnivRddhiko vaiSNutroM ko apanI hAnivRddhi samajhanA cAhiye / vaiSNavoM ko isa viSaya ke zAsana patra samasta basadiyoM meM lagAnA caahiye| jaba taka sUrya aura candra haiM taba taka vaiSNava jaina dharma kI rakSA kreNge| jo isa niyama ko tor3egA vaha rAjA, saMgha evaM samudAya kA drohI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 hogaa| le.naM0 566 ke anta meM likhA hai ki jainoM aura vaiSNavoM ne milakara basavi seTiko saMgha nAyaka kI upAdhi dii| upayukta tIna lekhoM se jJAta hotA hai ki vijayanagara navodita hindU samAja ke adhinAyakoM meM deza kI surakSA aura zAnti ke sAtha dhArmika niSpakSatA kA bar3A dhyAna thaa| isa bAta ke pramANa anya lekhoM meM bhI milate haiM jo ki isa saMgraha meM nahIM hai| dharma samabhAva kI isa bhAvanA kA prabhAva hama katipaya zilAlekhoM ke prAraMbhika maMgala padyoM meM bhI pAte haiN| le.naM. 646 pArzvanAtha jinezvara ke namaskAra se prArambha hotA hai / tatpazcAt jinazAsana kI prazaMsA va paJcaparameSThiyoM ke namaskAra ke bAda namastugaziraH prAdi padoM se zambhu kI stuti hai| usake bAda barAha aura zambhu kI stuti kI gaI hai / le0 naM0 688 meM bhI jinazAsana kI stuti tathA zambhu kI stuti sAtha sAtha kI gaI hai| jaina aura zaivoM ke paraspara mela milApa ko pradarzana karane vAle eka mahatvapUrNa lekha kI ora bhI hama dhyAna deN| le0 naM. 710 ke prArambha meM jinazAsana aura zambhu kI stuti ke bAda eka ghaTanA kA ullekha hai| vijayanagara ke prAravIDU vaMza ke nareza bekaTAdri dvitIya ke rAjya meM eka vIra ziva hucappa deva ne halevIDa kI vijaya pArzva basadi ke khambhe para liMga mudrA lagA dI thI jise vijayappa nAmaka jaina ne sApha kara dii| taba padyagaNa seTTi Adi jainoM ne yaha samajhA ki isase dUsare dharma vAloM kI bhAvanA ko kSati pahu~cegI, vIra zaivoM ke mukhiyoM se nivedana kiyaa| isa para donoM sampradAya ke loga ikaTThe hue aura ucita jAMca ke bAda unhoMne prAzA nikAlI kI ki vibhUti aura vilvapatra pradAna karane ke bAda jaina loga prAcandrasUrya apanI saba dharma vidhi kara sakate haiN| isake bAda isa zAsana patra para rAjya kI svIkRti lI gaI aura vaha vIra zaivoM kI ora se jainoM ko samarpaNa kiyA gayA / lekha ke anta meM vIra zaiva sampradAya ne apane udAra bhAva dikhalAye haiM ki jo vyakti jaina dharma kA virodha karegA vaha mahAmahattu ke caraNoM se nikAla diyA bAgA, vaha ziva, jaMgama tayA kAzI, rAmezvara ke liMga kA drohI samajhA jaaygaa| Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 anta meM mahAmahattu kI svIkRti ke bAda vardhatAM jinazAsanam likhA hai| 9. jainadharma para saMkaTa 12 vIM zatAbdI ke bAda dakSiNa bhArata meM jaina dharma ke patana ke evaM vikhalita hone ke cAra pradhAna kAraNa the| prathama to vaha rAjyAzraya se vaMcita ho gayA thA, gaMga, rASTrakUTa, hoysala jaise sAmrAjya naSTa ho cuke the| dvitIya, pazcAtkAlIna jaina netA gaNa brAhmaNa dharma ke navodita rUpa vaiSNava aura vIra zaiva sampradAya se jaina dharma kI rakSA karane meM udAsIna ho rahe the| jainAcAryoM meM aise koI prabhAvaka zrAcArya na the jo ki dhArmika kSetra meM pratidvandviyoM ko parAsta krte| ___ tRtIya, jaina mandiroM ko zrAzraya dene vAle vyApArI saMgha, vIra vaNija Adi vIra zaiva dharma ke prabhAva meM Akara jaina dharma ko chor3a cuke the| zeSa sAmAnya jana varga meM aisI zakti na thI ki ve saMgaThita ho vidharmiyoM kA pratirodha kara skte| caturtha, vIra zaiva dharma ke prAcAryoM ne jaina dharma ke kendroM para hamalA karanA prArambha kiyA aura sthAnIya sAmantoM ko apane dharma meM parivartita kara unase hI jainoM kA tiraskAra kraayaa| upayukta bAteM jaina lekhoM para dRSTipAta karane se bhalIbhAMti siddha hotI haiN| isa saMgraha ke lekha naM0 435 aura 436 se vIra zaiva dharma ke eka prAcArya ekAntada rAmayya ke sambandha meM jJAta hotA hai ki usane kalacUri nareza bijjala ko apane prabhAva meM lAkara jainoM para bhayaMkara utpAta kie the| usane anlUra meM jainamUrti ko pheMkakara vedI ko dhvasta kara diyA aura zivaliMga kI sthApanA kI / isa para jainoM ne kalacUri nareza vijala se zikAyata kI para vaha to ukta AcArya ke prabhAva meM thaa| isane unakA upahAsa kiyA aura ekAntada rAmayya ko protsAhana dete hue jaya patra pradAna kiyA (435) / usI lekha se jJAta hotA hai ki cAlukya vaMza kA antima nareza somezvara caturtha bhI usa mata kA anuyAyI ho gayA thaa| Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU vijaya nagara rAjya ke jJe0 naM0 561, 565,566 aura 710 se vidita hotA hai ki dUsare sampradAya ke loga jainoM para jyAdatI karate the para tatkAlIna rAjAoM kI udAra evaM niSpakSa nIti ke kAraNa unakI surakSA banI rhii| le0 naM0 710 se jJAta hotA hai ki jainoM ko apamAnajanaka zarteM mAnane ko bhI bAdhya honA par3A, para unhoMne apane par3osiyoM kI bhAvanA kI rakSA ke lie vaha zarta bhI mAna lI / ukta lekha meM likhA hai jaina loga pahale vibhUti aura vilva patra bAMTakara apanI saba dharma vidhi kara sakate haiM / jainiyoM ne jaba yaha zarta mAna lI to usakA prabhAva dUsare dharma vAloM para tatkAla hunA aura unhoMne bhI pratijJA kI ki jaina mandiroM Adi ko koI kSati pahu~cAvegA to vaha unake jAyagA / jainiyoM meM unakI ahiMsA nIti kA hI prabhAva the aura isase ve zrAjataka bhArata meM raha sake / 10. jaina dharma ke kendra prastuta lekha saMgraha ko dhyAna se par3hane se mAluma hotA hai ki bhArata meM uttara, dakSiNa, pUrva, pazcima sabhI zrora aneka prabhAvaka jaina kendra the ! ina kendroM kA itihAsa dekhane para vidita hotA hai ki jainAcAryoM ne jaina dharma ko rAjAyoM aura sAmantoM ke darabAroM taka hI sImita na rakhA thA balki sAdhAraNa janatA ke bIca bhI use janapriya banAne ke prayatna kiye the / isIlie rAjAoM aura sAmantoM ke satata parivartita hote rahane para evaM unake prabhutva kA lopa hone para bhI jaina dharma kI nIMva bhAratavarSa meM akSuNNa banI rahI / dharma se bAhara kara diyA thA ki ve paramata sahiSNu ( a ) uttara bhArata ke jaina kendroM meM mathurA eka samaya pramukha sthAna thA / isa sambandha meM hama paryApta likha cuke haiN| isake atirikta, udayagiriM khaNDa giri (ur3IsA) pabhosA, rAjagRha, rAmanagara ( ahicchatra), udayagiri (sAMcI ), devagar3ha, dUbakuNDa, gvAliyara, babAgaMja, bar3anagara, khajurAho, aura mahobA ke nAma ullekhanIya haiN| udayagiri-khaNDagiri- ur3IsA prAnta meM bhuvanezvara ke pAsa kI ukta Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ do pahAr3iyAM jaina tIrthoM ke itihAsa kI dRSTi se bar3e mahatva kI hai| yahA~ se bhAratIya lekhoM meM mahatvapUrNa eka lekha (2) hAthI gumphA se prApta huA hai jo jaina samrAT khAravela ke itihAsa para prakAza DAlatA hai| ukta lekha meM likhA hai ki yahA~ zrAdinAtha bhagavAn kI eka pratimA thI jise magadha kA rAjA nanda uThA le gayA thaa| isakA artha yaha huA ki nandakAla se hI yaha sthAna eka jaina kendra thA / isa saMgraha meM do aura lekha (3 aura 245) isa sthAna ke diye gaye haiN| antima lekha sUcita karatA hai ki 11vIM zatAbdI meM bhI yaha jaina tIrtha yA / isakA prAcIna nAma kumArI parvata thA / yahA~ se aura bhI aneka lekha mile haiN| jinakI pratilipi sva. veNImAdhava varuNA ne zrolDa brAhmI inkripsans nAmaka grantha meM dI hai| prabhosAH-ilAhAbAda ke pAsa kauzAmbI jaina aura bauddhoM kA eka prAcIna tIrthasthAna hai| kauzAmbI ke pAsa hI prabhAsa parvata nAma kI eka pahAr3I hai jo prAcIna kAla se hI jaina tIrtha rahI hai| isa sthAna ke tIna lekha (6, 7 aura 756 ) isa saMgraha meM diye gaye haiN| prathama do lekha vahAM kI prAcIna do guphAoM se prApta hue haiM / ina lekhoM kI lipi zugakAlIna hai / unase mAluma hotA hai ki ahicchatra ke aSAr3hasena ne jo ki vahasatimitra ( magadha nareza ) kA mAmA thA, kAzyapoya arhatoM ke upayoga ke lie ye guphAaiM banavAyIM / kAzyapa, bhaga0 mahAvIra kA gotra thaa| saMbhava hai ye guphAeM bhaga0 mahAvIra ke anuyAyI bhintuoM ke lie banavAyI gaI thiiN| tIsarA lekha 16 vIM zatAbdI kA hai| ye tInoM lekha isa bAta ko siddha karate haiM ki yaha sthAna prAcIna kAla se aba taka barAbara jainoM kA mAnya tIrtha hai| rAjagRhaH -- yaha sthAna jaina, bauddha aura hinduoM kA pavitra tIrtha hai / isa sthAna ke tIna jaina lekha (87,836 aura 743) isa saMgraha meM diye gaye haiN| le0 naM0 87 pA~cave parvata vaibhAra kI talahaTI meM eka guphA se prApta huA hai jise sona * bhaNDAra kahate haiN| yaha lekha bar3e mahattva kA hai aura isa prakAra par3hA gayA hai: 1. nirvANa lAmAya tapasviyomye zubhe guhe'hatpatimA pratiSThe Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. prAcAryarana muni vairadevaH vimuktaye'kArayadIrghatejAH // - jisakA mAva hai ki kisI muni vairadeva ne nirvANa prApti ke hetu do guphAeM banavAyI, ___bana0 kaniMghama ne zrAA0 sa0 ripo0 ke prathama bhAga meM isakI pratilipi chApI thI aura TI0 lAkha mahodaya ne ise par3hakara epi0 iriDakA ke 5veM bhAga meM prakAzita kraayaa| blAMkha mahodaya ise lipi vidyA kI dRSTi se tIsarI yA cauthI zatAbdI kA kahate haiN| isa lekha ke zrA0 vairadeva kona the yaha ThIka taraha se nahIM kahA jA sktaa| kucha vidvAn ise zvetAmbara paTTAvaliyoM ke vanasvAmI mAnate haiM jinakA samaya san 57 I0 hai / hamArA anumAna hai ki ye vairadeva le.naM060 (san 360 ke lagabhaga ) ke vIradeva honA cAhiye jo ki mUlasaMgha ke prAcArya the aura jinake sambaMdha meM lekha meM 'zrImad bIradevazAsanAmbarAvabhAsanasahanakara' arthAt bhaga0 mahAvIra ke zAsana rUpI AkAza ko prakAzita karane vAlA sUrya, vizeSaNa diyA gayA hai| lekha kI lipikA samaya 3 rI 4 thI zatAbdI, hameM vairadeva se vIradeva kA sAmya sthApana karane ko bAdhya karatA thaa| yadi yaha anumAna ThIka hai to mAnanA hogA vIradeva kA prabhAva uttara bhArata meM rAjaeha kI aora aura dakSiNa bhArata meM kabaDa prAnta meM barAbara thA / isa sthAna ke do anya lekha 18 vIM zatAbdI ke haiM jinase siddha hotA hai ki yaha sthAna jainoM kA avicchina rUpa se tIrtha rahA hai| rAma nagara-ahicchatra ) se prApta anekoM lekhoM meM se kevala do lekha (53,843) isa saMgraha meM diye gaye hai| le. naM0843 ke kottari zabda se hAta hotA hai ki yahA~ anekoM jaina mandiroM ke Dhera the| aba bhI vahA~ kottari ke 1-jara. bihAra.ri. so0, bhAga 46, aMka 4, pRSTha 400-412, umAkAnta premacaMda zAha-rAjagira kI baina guphA sona bhADAra ke muni vairadeva / Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apabhraMza rUpa meM matAri kherA nAmaka choTI pahAr3I hai| yaha sthAna eka samaya diga0 sampradAya kA kendra thaa| udayagiriH-(sA~cI ) yahA~ kI eka akRtrima guphA se eka lekha (61) milA hai jo isa sthAna ko jaina kendra hone kI sUcanA detA hai| devagar3ha se prApta le0 naM0 128 se jJAta hotA hai ki gurjara pratihAra nareza mihira bhoja ke samaya isakA eka nAma luacchagiri thA vahA~ zAntinAtha bhagavAn kA eka mandira thA / do anya lekhoM (617, 618) se jo ki 15 vIM zatAbdI ke haiM, vidita hotA hai ki yahA~ mUlasaMghAntargata nandisaMgha madasArada gaccha, balAtkAra gaNa kA acchA prabhAva thA / 11 vIM zatAbdI meM dubakuNDa, kASThAsaMgha ke lATavAgaTa gaNa kA pramukha sthAna thA / yaha sthAna gvAliyara se 76 mIla dakSiNa pazcima dizA meM hai| isa kSetra ke AsapAsa kacchavAhoM ( kacchapa ghATa vaMza) kA rAjya thA / san 1088 I0 meM mahArAjAdhirAja vikramasiMha kacchavAhA ne yahA~ ke eka jaina mandira ko dAna diyA thA / usa mandira kI sthApanA eka jaina vyApArI sAdhu lAhar3a ne kI thI jo jAyasavAla vaMza kA thA / use vikramasiMha ne zreSThi kI padavI dI thii| yahA~ kASThAsaMgha lATavAgaTa gaNa ke pramukha guru devasena kI pAdukAtroM kI sthApanA san 1065 I0 meM kI gayI thI ( 228, 235) / gvAliyara se prApta do lekhoM (633, 640) se vidita hotA hai ki 15 vIM zatAbdI meM tomara vaMzI rAjAoM ke kAla meM yaha sthAna kAJcIsaMgha ( kASThAsaMgha kA dUsarA nAma ) mAthurAnvaya, puSkaragaNa ke bhaTTArakoM kA pramukha kendra thA / ina lekho meM ukta saMgha ke katipaya bhaTTArakoM ke nAma diye gaye haiN| vabAgaMja (mAlavA ) se prApta 12 vIM zatAbdI se 15 vIM taka ke tIna lekhoM se vidita hotA hai ki yaha pramukha jaina kendroM meM eka yA / san 1966 meM 1-yahAM se prApta anekoM lekha, anekAnta, varSa 10 kiraNa 3-4 meM prakAzita hue meN| Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 yahA~ eka prabhAvaka chaina muni rAmacandra the. jo rAjyamAnya muni ( bhUpativRndavanditapadaH) the| ye sarvasaMghatilaka devanandi muni ke ziSya the jo ki rAjyamAnya loka nandi muni ke ziSya the (370, 371) / 15 vIM zatAndI meM yaha sthAna gvAliyara ke maTTArakoM ke adhIna thA (643 ) / khajurAho ke jaina aura hindU mandira bhAratIya zilpakalA ke viziSTa namUne hai| yahA~ se prApta aneka lekhoM meM se kevala 12 mUrtilekha isa saMgraha meM hai inameM kucha lekhoM se vidita hotA hai ki yaha sthAna grahapati vaMza ( gahoI vaizyoM ) kA pramukha kendra thaa| yahAM ke san 655 ke eka lekha se mAluma hotA hai ki yahA~ jinanAtha kA eka prasiddha mandira thA jise candela nareza dhaMga ke rAjya meM pAhilla nAmaka seTha ne aneka vATikAyeM bagIce dAna meM die the (147 ) / isI taraha mahobA mI candela narezoM ke samaya meM eka jaina kendra thaa| isa saMgraha meM isa sthAna se prApta saM0 1196 se.saM0 1221 arthAt 52 varSa ke 8 mUrti lekhoM se vidita hotA hai ki yahA~ jaina loga nirvighna rIti se sotsAha pratiSTA Adi karAte the| le0 naM. 337, 342 para candela nareza madana varma kA nAma aura le0 naM0 365 meM paramardi kA nAma evaM rAjya saMvatsara diyA huA hai| (A) isa saMgraha meM pazcima bhArata ke saMgRhIta lekhoM ko dekhane se vidita hotA hai ki isa kSetra meM zvetAmbara sampradAya ke aneka jaina kendra the jaise bAbU , sirohI, ajamera, anahilavAr3a, khambhAla, dohada, dilamAla, naDalAI, naDole jaisalamera, pAlanapura, bayAnA Adi / giranAra se prApta 2-3 lekha diga0 sampradAya ke haiM, zeSa bahusaMkhya lekha zvetAmbara sampradAya ke haiN| zatrukSaya se 118 saMgrahIta lekhoM meM digambara sampradAya kA kevala eka lekha (702) hai jisameM mUlasaMgha, sarasvatIgaccha balAtkAragaNa kundakunda anvaya ke bhaTTArakoM kI paTTAvalI dI huI hai| yahAM saM0 1686 meM ahamadAbAda ke saMghapati huvar3a bhAsIya zrI rakhasI ke vaMzajoM ne. jaba ki zAhajahA~ kA rAjya pravartamAna thA, zrI zAntinAtha kI pratimA sthApita kI thii| Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (i) dakSiNa prAnta ke pramukha jaina tIrthoM aura kendroM meM zravaNavelgola, podanapura, palAsikA, puligere, kopaNa, hanasoge, hummuca, baligAmbe, kuppaTUra, halebIr3a, maleyUra, mullUra, mugalUra, aMgar3I, bandAlike, zrAvali, udri, kArakala, gerasoppe zrAdi prasiddha the| zravaNa velgola-yahA~ ke sambandha meM vizeSa kucha nahIM kahanA hai kyoMki usake mAhAtmya ko prakaTa karane ke lie, jaina zilA lekha ke 500 zilAlekha prathama bhAga ke rUpa meM prakAzita ho cuke haiN| isa sthAna kI paramparA kA sambandha aneka vidvAnoM ke mata se zrutakevalI bhadrabAhu aura samrATa candragupta se hai| kucha vidvAnoM ke mata se ujjayinI ke dvitIya bhadrabAhu aura unake ziSya guptigupta se hai / jo bhI ho para jai0 zi0 saM0 prathama bhAga ke prathama lekha kA sAdhAraNataH artha karane se yahAM kI paramparA kA sambandha bhadrabAhu dvitIya se hI mAluma hotA hai| 1. jaina paramparAno itihAsa' ke lekhaka vidvAna mani zrI darzana vijaya jI zrAdi (tripuTI mahArAja) ne Arya siMhagiri ke uttarAdhikArI Arya vajrasvAmI aura bhadrabAhu dvitIya ke jIvana carita meM aneka prakAra kA sAmya dikhalAyA hai aura saMbhAvanA prakaTa kI hai ki yadi dono AcAryoM ko eka mAna liyA jAya to zvetAmbara digambara itihAsa saMbaMdhI aneka gRthiyAM sarala rIti se utkala jA sakatI haiN| ina vajrasvAmI kA janma vIra saMvat 466 meM, dIkSA kAla vIra saM0 504 meM yugapradhAna pada 548 meM aura saM0 584 meM svargagamana huA thaa| ve likhate haiM:-digambara anthoM meM isa arase meM dvitIya bhadrabAhu hone kA ullekha hai jinake dusare nAma vajrayazA (tiloyaparaspatli ) mahAyazA ( mahApurANa), yazobAhu ( uttara purANa, harivaMza purANa), jayabAhu ( zrutAvatAra ), varSi ( harivaMza purANa sa0 1 zloka 33 ), mahAyazA (Avazyaka niyukti ) milate haiN| zravaNa velgola ke candragiri sthita eka lekha meM ullekha hai ki zrutakevalI bhadrabAhu kI paramparA meM mahAnimitta bhadrabAhu ne ujjayinI meM rahate hue 12 varSIya duSkAla ko zrAte dekha Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 Si dakSiNa karnATaka kI ora vihAra kiyA aura 700 ziSyoM ke sAtha isa pahAr3I para zrAye / unhoMne yahA~ apane samAdhimaraNa kI zrArAdhanA ke lie kevala eka ziSya ko sAtha rakha zeSa ko visarjita kara diyA ityAdi ( pRSTha 284-262 ) / zrAge munizrI likhate haiM ki zrArya vajrasvAmI ne vi0 saM0 174 meM apane ziSya saMgha ke sAtha bAraha varSa ke duSkAla meM dakSiNa jAkara eka pahAr3I ke Upara anazana kiyA aura samAdhi pUrvaka svargagamana kiyA / isa bhUmi kI indra ne ratha ke dvArA tIna pradakSiNA kI isase isa pahAr3a kA nAma 'rathAvartagiri' par3A | isa rathAvartagiri kA asalI nAma kyA thA aura vartamAna meM usakA nAma kyA hai, isa bAta kA kahIM spaSTa ullekha nahIM milatA / kintu hameM lagatA hai ki zrAja jo indragiri ( vindhyamiri ) ke rUpa meM pahAr3I bolI jAtI hai vahI vAstava meM sthAvarta giri hai, aura usake Upara jo vizAlakAya mUrti hai vaha zrArya dvitIya bhadrabAhu svAmI yAne vajrasvAmI kI mUrti hai / 0 vajrasvAmI ne anazana ke lie prathama eka pahAr3I pasanda kiyA yA apane eka bAlamuni ko bhI chor3ane ke lie una muni ko vahIM rakha usa pahAr3I kA tyAga kara sAmane kI dUsarI pahAr3I para anazana kiyA aura bAlamuni ne pahalI pahAr3I para anazana kiyA / isake pazcAt unake praziSya zrAcArya candrasUri yahA~ padhAre the aura unake upadeza se usI pahAr3I kI vizAla zilA para zrA0 vajrasvAmI kI vizAla kAya pratimA banI / ye donoM pahAr3iyA~ zrAja indragiri aura candragiri nAma se prasiddha hai, ityAdi / ( dekho, jaina paramparAno itihAsa, mA0 prakAzaka - zrI cAritra smAraka grantha mAlA, 337-336) 1, lekhaka tripuTI mahArAja, ahamadAbAda, 1652, pRSTha Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo bhI ho para 'anekapAmazatasaMkhyaM mudita jana dhana kanaka sasya gomahiSAlAvi kula samAkIrsa janapadaM prAptavAn " ullekha jisa sthAna ke lie kiyA gayA hai yaha pumnATa deza ke uttarI bhAga ke sivAya aura koI dUsarI jagaha nahIM hai| podanapura-tIrtha ke sambandha meM hameM le0 naM0 365 (san 1980) se vidita hotA hai ki bharata cakravartI ne podanapura ke samIpa 525 dhanuSa pramANa bAhubali kI mUrti pratiSThita karAyI thii| kucha kAla bItane para mUrti ke AsapAsa kI bhUmi kukkuTa soM se vyApta aura bIhar3a bana se AcchAdita hokara durgamya ho gayI thI / rAcamalla nRpa ke maMtrI cAmuNDa rAya ko bAhubali ke darzana kI abhilASA huI para yAtrA ke hetu jaba ve taiyAra hue taba unake guru ne unase kahA ki vaha sthAna bahuta dUra aura agamya hai / isa para cAmuNDa rAya ne vaisI mUrti kI pratiSThA karAne kA vicAra kiyA aura unhoMne vaisA kara DAlA / kahA jAtA hai ki yaha podanapura nijAma haidarAbAda prAnta ke nijAmAbAda jile kA 'bodhana' nAmaka gA~va hai jo ki 10 zatAbdI ke pUrvArdha meM rASTrakUTa nareza indra caturtha kI rAjadhAnI thA aura vahAM vaiSNavoM kA bolabAlA thA tathA vahA~ eka. vizAla vaiSNava mandira bhI banavAyA gayA thaa| yahA~ aba bhI jaina evaM brAhmaNa purAtattva kI sAmagrI milatI hai| palAsikAH-halasI yA halasige ( jilA belagAMva) se prApta 6 lekhoM se zAta hotA hai ki pAMcavIM zatAbdI IsvI meM kadamboM ke rAjyakAla meM palAsikA eka pramukha jaina kendra thaa| yahAM yApanIya, nimrantha evaM kUrcaka ye tInoM sampradAya samAna bhAva se Ahata the| le0 naM066 meM likhA hai ki kadamba nareza kAkusthavarmA ne apane jaina senApati zrutakIrti ko dhArmika kArya ke lie, eka kSetra dAna meM diyA thaa| le0 naM0 66 ke anusAra kadamba mRgezavarmA ne apane pitA kI smRti meM 1. jaina zi0 le0 saMgraha, naM085 2. sAletore, meDIvala, jainijma, pRSTha 186. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 yaha eka jaina mandira banAkara yApanIya, nirmantha aura kUrcakoM ko dAna meM diyA yA / isI taraha le0 naM0 100 ullekha karatA hai ki zraSTAhnikA parva manAne ke lie kadamba nareza ravivarmA aura anya logoM ne purukheTaka gAMva yApanIya saMgha ko diyA thA / le0 naM0 101-102 ke anusAra yahA~ kadamba ravivarmA aura usake choTe mAI bhAnuvarmA dvArA jina bhagavAn kI pUjA ke lie dAna diye gaye the / le0 naM0 103 se vidita hotA hai ki kadamba nareza harivarmA ne palAsikA meM siMha senApati ke putra mRgeza dvArA nirmApita jaina mandira meM aSTAnhikA pUjA ke lie aura sarva saMgha ke bhojana ke lie kUrcakoM ke vAriSeNAcArya saMgha ke lie candrakSAnta ko pramukha banAkara dAna diyA thaa| isI taraha le0 naM0 104 ke anusAra ahiriSTa nAmaka zramaNa saMgha ke lie sendraka rAjA bhAnuvarmA kI prArthanA para harivarmA ne dAna diyA thA / isa taraha kadamba rAjAnoM kI 4-5 pIr3hI tathA palAsikA yApanI, nitha aura kUrcaka sampradAya kA pramukha kendra rahA hai| puligere ( lakSmezvara ):: - isa sthAna ke sAtavIM se dazavIM zatAbdi IsvI ke saMgrahIta pA~ca lekhoM se mAluma hotA hai yaha eka jaina tIrtha thA / yahA~ zaMkhavasadi nAmaka vizAla jaina mandira thA jisakI chata 36 khambhoM para thamI thI / isa basadi ke nAma se isa sthAna kA nAma zaMkhatIrtha par3A thA / le0 naM0 106 se vidita hotA hai ki sendraka rAjA durgazakti ne zaMkhajinendra kI nitya pUjA ke liye kucha bhUmi dAna meM dI thii| le0 naM0 111 ke anusAra cAlukya vinayAditya satyAbhaya ne isa mandira ko apane rAjya ke 5 veM yA 7 veM varSa meM mAgha pUrNimA ke dina dAna diyA thA / le0 naM0 113 meM ullekha hai ki cAlukya vaMzI vijayAditya satyAzraya ne apane rAjya ke 34 veM varSa meM isa mandira ke lie dAna diyA thA aura le0 naM0 114 se jJAta hotA hai ki san 734 I0 meM vikramAditya ne zaMkhatIrtha vasadi kA jIrNoddhAra karAyA thaa| yahAM zaMkha basadi ke atirikta eka aura jinAlaya thA, jisakA nAma dhavala jinAlaya thA / le0 naM0 146 isa tIrtha ke itihAsa kI dRSTi se bar3e mahattva kA hai| ukta lekha ke anusAra san 68 meM isa tIrtha kA vizAla rUpa ho gayA thaa| yahA~ gaMgarAjA mArasiMha gaGga Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 kandarpa ne eka jinAlaya banavAyA jo ki zaMkha asadi tIrtha basadi maNDala ke lie maNDana svarUpa thA / usakA nAma uktaH rAjA ke nAma para gaGgakandarpa bhUpAla jinendra mandira rakhA gayA aura usake lie dAna dete samaya sImA ke rUpa meM aneka jaina evaM zrajaina basadiyoM kA ullekha hai / kopaNa: - yaha sthAna zravaNa velgola ke bAda bar3e mahattva kA jaina tIrtha rahA hai| zilAlekhoM ke paryavekSaNa se pratIta hotA hai ki yaha 7 vIM se lekara 16 vIM zatAbdI taka jainoM kA mahAtIrtha rahA hai / prastuta saMgraha meM kopaNa ke sambandha ke 11 vIM zatAbdI ke pahale ke lekha saMgrahIta nahIM para usake bAda ke jo bhI lekha hai unameM usakI prasiddhi kA hI ullekha hai / le0 naM0 168 se vidita hotA hai ki san 1000 ke lagabhaga kopaNa tIrtha ke kucha yAtrI zravaNa velgola Aye the / le0 naM0 266 meM likhA hai ki jainoM ke pramukha tIrthaM koNa thA / le0 naM0 255 meM ullekha hai ki jaina ne apanI navadhika dAnazIlatA se gaGgavADi 66000 ko camakA diyA thaa| yahI bAta le0 naM0 301 aura 411 se puSTa hotI hai / le0 naM0 304 ke anusAra gaMgarAja ke jyeSTha bhrAtA bammadeva ke putra aica daNDanAyaka ne kopaNa velgola Adi sthAnoM meM aneka jina mandira nirmANa karAye sahasroM tIthoM meM senApati gaMgarAja kopaNa ke samAna the / usI lekha meM kopaNa ko 'koparA Adi tIrthadalu' arthAt eka pramukha yA / Adi tIrtha ke rUpa meM mAnA gayA hai / san 1956 ( 354 ) meM senApati hulla ne kopaNa mahAtIrtha meM 24 jaina sAdhunoM ke saMgha ke lie akSayadAna diyA thA / le0 naM0 451 meM ullekha hai ki aicaraNa ne velagavattinADU meM eka aisA jinAlaya banavAyA thA jaisA usa pradeza meM aura kahIM nahIM thA aura isa taraha usane belavattinADa ko kopaNa ke samAna banA diyA / 16 vIM zatAbdI meM bhI kopaNa kA mahatva kucha kama na huA thA / isa zatAbdI ke mahAn vidvAn vAdi vidyAnanda ke viSaya meM le0 naM0 667 meM ullekha hai ki inhoMne kopa tathA anya dUsare tIrthoM meM mahotsava karake vidyAnanda nAma se prasiddhi prApta kI / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a. rAisa mahodaya kopaNa ko nibAma haidarAbAda ke dakSiNa-pazcima meM sthita vartamAna koppala ko mAnA hai / isa viSaya meM aba sandeha nahIM hai| . cikahanasoge:-jaina tIrthoM meM cikka hanasoge kA nAma bhI pramukha thaa| isa saMgraha ke lekhoM se pratIta hotA hai ki ukta sthAna 11 vIM zatAbdI ke pahale se bhI jaina dharma kA kendra thA / le0 naM0 240 se zAta hotA hai ki vahAM eka samaya 64 basadiyAM thIM jo ki aba saba dhvasta hAlata meM haiM para unheM dekhane se mAluma hotA hai ki ve cAlukya zilpa kI zailI meM sundara DhaMga se nirmita huI thiiN| le0 naM0 223 ( lagabhaga san 1080 I0 ) se vidita hotA hai ki dAmanandi.bhaTTAraka ke adhikAra kSetra meM panasoge ke caGgAlva tIrtha ko sArI basadiyA~ thIM,ambeya basadi tathA torenAD kI basadi bhI unake pradhAna ziSyagaNa ke adhikAra meM thI / le0 naM. 166, 240 aura 241 se una basadiyoM kA eka vicitra itihAsa mAluma hotA hai ki ina basadiyoM ke zrAdi pratiSThApaka mUlasaMgha, dezIgaNa, hottage gaccha ke rAmasvAmI the jo ki dazaratha ke putra, lakSmaNa ke bhAI sItA ke pati aura ikSvAku kula meM utpanna hue the| pIche inhIM basadiyoM ko dAna dene vAle kramazaH zaka, nala, vikramAditya, gaMga aura caGgAlva the| san 1060 ke lagabhaga yahAM caMgAlva nareza rAjendra cola nani caMgAlva ne kucha basadiyoM kA nirmANa karAyA thaa| hanasoge ke jena guruoM kA bar3A prabhAva thaa| inakI eka zAkhA hanasoge bali nAma se prasiddha thI / san 1303 meM hanasoge ke bAhubali maladhAri deva ke ziSya paanandi bhaTTAraka ne honnayana halli meM gaMdha kuTo nirmANa karAyI thI tayA 15 gadyANa kA dAna bhI diyA thA (551) / pandrahavIM zatAbdI ke lagabhaga kAraphala ke zAsakoM ko jaina dharma ke prabhAva meM lAne vAle isI sthAna ke guru the| inasoge ke lalitakIrti bhunIndra ke upadeza se zaka saM0 1353 phAlguna zukla 12 ke dina somavaMza ke bhairavendra ke putra pANandha rAya ne kArakala meM bAhubali kI pratimA banAkara pratiSThita karAyI thI ( 624 ) / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hummaca:-zAntara kula ke saMsthApaka jinadacarAya ke samaya (8 vIM zatA.) se yaha barAbara mahatva pUrNa jaina tIrtha rahA hai| isa saMgraha ke lagabhaga 22 lekhoM se yaha bAta bhalI bhA~ti siddha hotI hai| yahAM kI prAcIna basadi kA nAma pAliyakka basadi thA jo ki san 878 ke lagabhaga nirmApita huI thii| le.naM. 145 se se jJAta hotA hai ki tolApuruSa zAntara kI patnI pAliyakka ne apanI mAtA kI mRtyu para use pASANa basadi ke rUpa meM khar3A kiyA thA aura isake lie bahuta se dAna diai the / san 867 ke le0 naM0 132 meM ullekha hai ki tolApuruSa vikra mAditya ne maunisiddhAnta bhaTTAraka ke lie eka pASANa basadi bnvaayii| san 1062 ke do le0 naM0 167 aura 168 kramazaH sUle basadi aura pArzvanAtha basadi se prApta hue haiN| prathama lekha meM paTTaNasvAmi nokkayya seTi ke dAnoM kA ullekha hai aura dUsare meM vIra zAntara kI patnI cAgaladevI ke dAna kAryoM kI prazaMsA hai / san 1065 ke eka lekha (203 ) meM ullekha hai ki trailokyamAna zAntara ne apane guru kanakanandi deva ko yahAM dAna diyA thA / san 1077 ke 5 lekha usI tIrtha se prApta hue haiM jinameM se le. naM0 212 meM tailaha zAntara ke dAnoM aura paTTaNasvAmi nokkayya seTTi kI prazaMsA hai| le0 naM0 213 bahuta hI vizAla lekha hai jo ki paJcakUTa basadi ke prAGgaNa meM eka bar3e pASANa para utkIrNa hai / paJcakUTa basadi prasiddha urvItilaka jinAlaya kA hI nAma hai| isa lekha ke anusAra caTTaladevI ne apane pati evaM putrAdi kI yAda meM tAlAba kutrAM, basadi, mandira, nAlI, pavitra snAnAgAra, satra, kuMja zrAdi prasiddha dharma evaM puNya ke kAryoM ko sampanna karAyA thaa| caTTaladevI zAntarakula aura gaMgavaMza se sambandhita kAMcI kI rAnI thii| lekha meM zAntara vaMza aura gaMga vaMza kI vaMzAvalI tathA dravir3a saMgha, arujalAnvaya nandigaNa kI paTTAvalI bhI dI huI hai| isa lekha ke anusAra paMcakUTa jinAlaya kA sthApanA kAla zaka saM0 166 thaa| le0 naM. 214 meM paMcakUTavasadi ke nirmANa kArya kA vizeSa itihAsa diyA gayA hai aura mandira ke pratiSThAcArya zreyAMsa deva kI (le. naM. 213 ke samAna hI ) paramparA dI gaI hai| le0 naM0 215 meM nani zAntara, rAjA zroduga aura caTTaladevI Adi Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 niyoM kI tathA hemasena ( kanakasena ) dayApAla, puSpasena, vAdirAja, zrajitasena zrAdi zrAcAryoM kI prazaMsA kI gaI hai| le0 naM0 226 meM zAntara rAjAoM ke dAna kA ullekha hai / le0 naM0 326 meM ullekha hai ki san 1947 meM vikrama zAntara kI bar3I bahina pampAdevI ne urvItilaka jinAlaya ke samAna hI zAsana devatA kI mUrti nirmANa karAyI thI, tathA usane usake bhAI aura putrI ne paJcaasadi ke uttarIya paTTasAle ko banavAyA thA / le0 naM0 238, 467, 464, 467, 500, 503, 542, tathA 567 samAdhimaraNa ke smAraka lekha haiM / le0 naM0 667 bahuta vizAla hai aura vijayanagara sAmrAjya ke prasiddha vidvAn vAdi vidyAnanda tathA tatkAlIna rAjAoM para unake prabhAva kA sundara varNana karatA hai / balligAmbe : ke bhI jaina tIrtha hone ke aneka lekha pramANa haiM / yahA~ san 1048 meM jajAhuti zAntinAtha se sambaddha valagAragaNa ke meghanandi bhaTTAraka ke ziSya kezavanandi STopavAsi bhaTTAraka kI basadi thii| isa basadi ke lie ukta san meM mahAmaNDalezvara cAmuNDarAya ne kucha bhUmi kA dAna diyA thA (181 ) / yahA~ san 1068 meM jaina senApati zAntinAtha ne kASTha se banI huI prAcIna mallikAmoda zAntinAtha tIrthaMkara kI basadi ko pASANa kI banavAyA thA tathA isa mandira ke nimitta vahA~ mAghananda bhaTTAraka ko kucha jamIna dAna meM dI thI ( 204 ) / isa lekha meM tathA isase pahale ke le0 naM0 181 meM ullekha hai ki yahA~ sabhI dharmoM ke jina, viSNu, Izvara zrAdi ke mandira the / le0 naM0 204 kI antima paMktiyoM se yaha bhI vidita hotA hai jagadekamalla ( jayasiMha tRtIya jagadekamalla ) tathA cAlukya gaMga permmAnaDi vikramAditya ne ukta basadi ko pahale kucha jamIneM dAna meM dI thiiN| le0 naM0 217 ( san 1077 ) se mAluma hotA hai ki yahAM ke cAlukya gaMga pemrmmAnaDi jinAlaya ko vikramAditya caturtha ne sena ke prAcArya rAmasena ko eka gAMva dAna meM diyA yA / san 1986 I0 karIba kA eka lekha (420 ) samAdhi maraNa kA smAraka hai / le0 naM0 453 aura 454 ( san 1205 I0 ) meM eka jaina basadi ke lie eka jaina rAjA ( sambhava hai raha vaMza ke rAjA) - dvArA dAna kA ullekha hai| ina donoM lekhoM meM rahavaMza ke pichale Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 rAjA kI vaMzAvalI dI gaI hai| isa sabase yahI mAluma hotA hai ki balligAmbe 11-12 vIM zatAbdI ke pramukha jaina kendroM meM eka thA / kuppaTUra:- ke sambandha meM saMgRhIta katipaya lekhoM se jJAta hotA hai ki yaha sthAna 11 vIM se 15 vIM zatAbdI taka eka mahattvapUrNa jaina kendra thA / le0 naM0 206 se vidita hotA hai ki kadamba rAzI malAla devI ne san 1077 meM pArzvadeva caityAlaya kI sthApanA kI thI aura padmanandi bhaTTAraka ne usakI pratiSThA karA ke usakA nAma vahAM ke brAhmaNoM ke nAma para 'brahma ninAlaya' rakhA thA / yahIM dezI gaNa ke zrAcArya devacandra ke ziSya zruta muni the jinhoMne eka mandira kA jIrNoddhAra karAyA thA, aura san 1367 meM samAdhigata hue the ( 563 ) / le0 naM0 555 se vidita hotA hai ki san 1402 meM kuppaTUra eka prasiddha sthAna thA / vijaya nagara ke samrAT harihara ke samaya yahAM eka jaina mandira thA, jisameM kadamboM kA eka zAsana patra milA thA / san 1408 ke le0 naM0 605 se vidita hotA hai ki kuppaTUra nAgara khaNDa kA tilaka svarUpa thA vahAM aneka jaina rahate the, tathA aneka jaina caityAlaya the / vahAM kA zAsaka jaina dharmAvalambI gopamahAprabhu thA / I aGgaDa:Da: -- yaha hoysala vaMza kA utpatti sthAna thA / isakA dUsarA nAma sosebUra thA / 10 vIM zatAbdI ke madhya se isake jaina kendra hone ke aneka pramANa milate haiM / le0 naM0 166 se jJAta hotA hai ki yahAM dravir3a saMgha ke prasiddha muni vimalacandra paNDita deva the jinhoMne san 660 meM lagabhaga saMnyAsa vidhi se maraNa kiyA thA aura unakI ziSyAoM ne isa upalakSya meM smAraka khar3A kiyA thA / isI taraha le0 naM0 178 vajrapANi muni ke samAdhimaraNa kA smAraka hai / ye vajrapANi hoysala nareza nRpakAya rAca malla ke guru the / le0 naM0 164, 200 242 bhI samAdhimaraNa ke smAraka haiM / le0 naM0 185 se mAluma hotA hai ki ye vajrapANimuni sUrastha gaNa ke the| unakI ziSyA jAkiyabbe ne kucha jamIneM vahAM ke makara jinAlaya ke lie chor3a dI thiiN| isa lekha ke samaya vinayAditya homsala kA rAjya pravartamAna thA / le0 naM0 201 meM pASANazilpiyoM ke pradhAna, mANika homsalAcAri dvArA nirmita eka basadi kA ullekha hai / yaha basadi mullUra ke guNasena Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 patideva ko sauMpa dI gaI thii| isI taraha le0 naM0 367 (san 1164 ) meM ullekha hai ki yahA~ eka basadi paTTaNasAmi nAgaseTTi ke putra ne banavAyI thI jisake lie san 1964 meM vIra vijaya narasiMha deva ne dAna diyA thA / san 1172 ke eka lekha (378) meM eka honnaMgiya basadi ke lie kisI kambarasa nAmaka vyakti dvArA dAna kA ullekha hai| 1 ( bandA like:- : - isa sthAna kI tIrtha rUpa meM prAcInatA yahA~ se prApta san 618 ( ThIka 611 ) ke eka lekha 140 ) se vidita hotI hai jahA~ ise bandanike tIrtha rUpa meM likhA hai| ukta san meM nAgara khaNDa sattara kI zAsikA jakkiyabbe ne sallekhanA pUrvaka dehatyAga kiyA thA / san 1075 ke eka lekha (207 ) meM bhI isakA tIrtha ke rUpa meM ullekha hai| vahA~ zAntinAtha basadi ke lie cAlukya nRpa somezvara ne kucha bhUmi dAna meM dI thii| le0 naM0 408 se jJAta hotA hai ki kadamba vaMza kI eka zAkhA kI adhInatA meM isa sthAna kI kIrti evaM yahAM ke zAntinAtha jinAlaya kI prasiddhi jagaha jagaha phaila rahI thI / isI lekha ke anusAra eka bAra yahAM ke jinAlaya ko dekhane hoysala senApati recaraNa zrAyA thA / usane isa mandira ke darzana se prasanna hokara pUjA ke kharca ke lie eka gA~va dAna meM diyA thaa| isI zAntinAtha jinAlaya meM san 1200 ke lagabhaga somaladevI nAmaka mahilA ne samAdhi maraNa kiyA thA ( 433 ) le0 naM0 438 ke anusAra ukta basadi ke lie tIna gA~va dAna meM diye gaye the / le0 naM0 448 meM bandAlike ( bAndhava nagara ) kI samRddhi evaM saundarya kA acchA varNana hai / yahA~ eka seTTi ne zAntinAtha deva ke kiyA thA / lalitakIrti siddhAnta ke ziSya zubhacandra prabandha ( pArupasya ) apane hAtha lekara use sattara ke sabhI pramukha vyaktiyoM ne, prajA ne, 1 lie eka maNDapa khar3A paNDita ne isa tIrtha kA samunnata kiyA thA aura kisAnoM ne evaM nAgara khaNDa aneka dAna diye ukta jinAlaya ke the aura homsala senApati majha ne ukta kSetra kI rakSA kI thii| pravandhaka zubhacandra deva ne san 1213 meM samyAsapUrvaka dehatyAga kiyA thA (459 ) / Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165. uddhare (udri ):- isa tIrtha ke 12 vIM se 14vIM zatAbdI ke hI lekha isa saMgraha meM haiM jinase mAluma hotA hai ki yahA~ prasiddha tIna basadiyA~ thIMpaJca basadi, kanaka jinAlaya evaM eraMga jinAlaya / san 1926 meM yahA~ kA zAsaka gaMganareza mArasiMha kA putra mahAmaNDalezvara ekkalarasa thA usake senApati siMgaraNa kA viruda jainacUDAmaNi thA ( 261 ) | yaha ekkalarasa nAnA dezoM ke vidvAnoM aura kaviyoM ke lie karNa ke samAna dAnI thA / vaha vahA~ kI sArI pravRttiyoM kA saMcAlaka thA / usakI phuzrA suggiyavtrirasi ne yahA~ paJcavasadi meM rahane vAle sAdhunoM ke lie dAna diyA thA ( 313 ) | eka dUsarI mahilA kanakantrirasi ne vahA~ bahuta se dAna diye ( 313 ) / isakA anukaraNa kara dUsarI mahilAoM ne bhI dAna diye the / rAjA ekkala ne kanaka jinAlaya ko bhUmi dAna diyA thA / ( 313 ) / san 116 = ke eka lekha ( 431 ) meM ullekha hai ki hoysala senApati mahAdeva daNDanAtha ne vahA~ eraMga jinAlaya nAma kA eka vizAla jinAlaya banavAyA thA / usane ukta mandira ke lie aneka dAna bhI diye the / isI lekha meM likhA hai ki uddhare banavAsI deza ke zAsakoM ke rakSaNa aura koSa bhavana ke rUpa meM advitIya sthAna thA / san 380 ke eka lekha (576 ) se vidita hotA hai ki isa sthAna meM vijayanagara nareza harihara rAya dvitIya ke samaya meM baicapa nAmaka eka jaina vIra rahatA thA / usane apane deza ko tAtAyiyoM se bacAne ke lie unase yuddha kiyA aura unheM parAsta karane meM apane jIvana kI bali de dI / le0 naM0 566 meM baicapa ke putra siriyaNNa kI jinadharma bhakti kA aura uddhare kI mahimA kA varNana hai / san 1400 meM siriyaNa ne samAdhi vidhi se deha tyAga kiyA thaa| caudahavIM he I zatAbdI meM uddhare sthAna ke prAcArya yahA~ taka ki isa liyA thA / yahA~ ke cAya munibhadra prati samunnata evaM prakhyAta sthAna thA, ne apane vaMza kA nAma uddhare vaMza rakha deva ne hisugala basadi banavAyI thI tathA mulagunda ke jinendra mandira kA vistAra karAyA thA / le0 naM0 588 unake samAdhimaraNa kA smAraka hai / / halebIDa : - jaina dharma kA eka mahatvapUrNa kendra hoysaloM kI rAjadhAnI ilebIDa Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaa| jisakA ki dUsarA nAma ukta vaMza ke lekhoM meM dorasamudra yA dvArAvatI milatA hai| prastuta saMgraha meM isa sthAna kA purAnA lekha san 1917 ke lagabhaga kA (263 ) hai jo ki viSNuvardhana nRpa ke samaya kA hai| isameM jaina maMtrI gaMgarAja ke kAryoM ko bar3I prazaMsA hai / san 1133 ke le. naM0 3.1 meM viSNuvardhana kI digvijaya kA, tathA sAtha meM senApati gaMgarAja dvArA agaNita jaina mandiroM ke jIrNoddhAra kAryoM kA ullekha hai / gaMgarAja ke putra boppa ne dora samudra meM pArzvanAya basadi kA nirmANa karAyA thA aura apane pitA kI smRti meM pArzvanAtha kI mUrti sthApita kI thii| rAjA viSNuvardhana ko daivayoga se isI avasara para yuddha vijaya, putrotpatti aura sukha samRddhi milI thii| usane isa mAMgalika sthApana ko hI ukta bAtoM meM nimitta mAna bar3I prasannatA se devatA kA nAma vijayapArzva evaM putra kA nAma vijaya nArasiMha deva rakhA aura jAvagala nAmaka gA~va tathA anya prakAra ke dAna diye / ukta lekha se yaha bhI mAluma hotA hai ki mandira ke purohita nayakIrti siddhAntadeva ko telI dAsa gauMDa ne bhUmidAna diyA tathA usane aura rAma gauNDa ne uttarAyaNa saMkramaNa meM bahuta se dAna die / san 1166 ke eka lekha (426 ) meM yahA~ kI zAntinAtha basadi ke lie kucha kisAnoM dvArA gA~va evaM tAlAboM ke dAna kA tathA vasadi ke prAcArya, sthAnIya kisAna varga, evaM gA~va ke 10 kuTumboM dvArA dAna kI rakSA kA ullekha hai| le0 naM0 466 ke antargata do lekhoM kA saMkalana huA hai / pahale lekha meM hoysala narasiMha tRtIya dvArA jINoddhAra kArya kA tathA dUsare meM ukta rAjA dvArA apane upanayana saMskAra ke samaya dAna kA ullekha hai / san 1274 ke eka lekha ( 514 ) meM bAlacandra paNDita deba ke camatkAra pUrNa samAdhi maraNa kA varNana hai| unake smAraka rUpa meM bhavya logoM ne unako tayA paMca paramezvara kI pratimAyeM banAkara pratiSThita kI thiiN| isI taraha le0 naM0 524 ( san 1276 ) meM ukta bAlacandra paNDitadeva ke zrutaguru abhayacandra mahAsaiddhAntika ke samAdhimaraNa kA ullekha hai / ye abhayacandra aneka zAstroM ke prakANDa paNDita the| isI taraha isa lekha ke 20 varSa bAda bAlacandra paNDita deva ke pradhAna ziSya rAmacandra maladhAri deva ke samAdhimaraNa Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 kA anokhA varNana hai (548) / le0 naM0 546 meM eka adbhuta sUcanA hai / usameM ullekha hai ki vahAM se IzAna dizA kI ora 15 bilasta ke antara para zAntinAtha deva jinakI U~cAI 6 bilasta hai, jamIna ke andara gar3e haiM. koI bhanya puruSa unako bAhara nikAlakara unakI pratiSThA kara puNya lAbha le / san 1635 ke mahatvapUrNa eka lekha (710 ) meM jaina aura zaivoM kI ekatA tathA paradharma sahiSNutA kA varNana hai| maleyaraH-cAmarAjanagara tAluke meM jaina dharma kA eka majabUta gar3ha maleyUra thaa| yahA~ ke kanakAcala parvata para aneka basadiyAM thiiN| san 1981 meM yahA~ kI pArzvanAtha basadi ke lie acyuta vIrendra zikyapa vaidya kI patnI cikkatAyI ne pUjA prabandha ke lie, muniyoM ke nityadAna ke lie aura hamezA zAstradAna ke lie kinnarIpura grAma ko dAna meM diyA thA ( 401) / yahA~ ke 14 vIM se lekara 16 vIM zatAbdI taka ke 10 lekhoM se vidita hotA hai ki yahA~ aneka basadiyA~ thiiN| Avali nADa:-sorAba tAluke ke anekoM jaina kendroM meM prasiddha kendra zrAvalinADu (hiriya prAvali ) thaa| madhya yuga meM isa sthAna ke anekoM sAmantoM ne. unakI patniyoM ne tathA nagaravAsiyoM ne apane utsAhapUrNa dharmasevana se isa sthAna ko amara banA diyA thA / jainadharma kI dRSTi se usa sthAna kA mahattva yadyapi 12 vIM zatAbdI meM bhI thA ( 286, 322 ) para vizeSakara yahA~ 14 vIM zatAbdI ke madhya se lekara pandrahavIM zatAbdI ke prathama darzakoM ke aneka lekhoM se, jo ki isa saMgraha meM diye gaye haiM, vidita hotA hai ki yahA~ jaina dharma kI dhArA acchI taraha pravAhita thii| ina lekhoM meM adhika saMkhyA samAdhimaraNa ke smAraka lekhoM kI hai| ina lekhoM se jJAta hotA hai ki yahAM ke sAmanta zrAvali prabhu yA zrAvali mahAprabha kahalAte the aura apane jIvana ke antima kSaNoM ko sudhArane meM kitane jAgarUka rahate the| Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 tabanidhiH-sorAba tAluke kA yaha sthAna bhI eka jaina tIrtha thA / yahA~ se anekoM jaina lekha mile haiM para yahAM kevala 6 ho lekha saMgRhAta haiM jo ki saba samAdhimaraNa ke smAraka haiM jinase jJAta hotA hai ki aise sthAnoM meM samAdhividhi sampanna karAne vAle prAcArya hote the jahAM ki zrAvaka jana apane jAvana ke antima kSaNoM meM zrAkara saMnyAsavidhi se jIvana tyAga karate the| - mulluru:-yaha sthAna kurga tAluke meM hai| yahA~ ke 11 vIM se 14 vIM zatAbdI taka ke 8 lekha saMgrahIta haiM jinase vidita hotA hai ki yahA~ zAntIzvara basadi, pArzvanAtha basadi evaM candranAtha basadi nAma ke tIna niAlaya the| le0 naM0 177, 188, 161, 202, 206 se vidita hotA hai ki yaha sthAna koGgAlva narezoM kI zraddhA evaM vinaya kA kSetra thaa| yahAM rAjendra cola kA~gAlva ke samaya meM eka prasiddha AcArya guNasena paNDita ye, 'janake bhakta, ukta parivAra ke sabhI loga the / ukta sabhI lekha dAna yA samAdhi ke smAraka haiN| le0 naM0 560 (san 1361 ) se siddha hotA hai ki yahA~ caudahavIM zatAbdA ke antima dazakoM taka koGgAlva rAjya kA astitva thA, aura ve loga jaina dharma ke barAbara bhaka the| isa lekha meM candranAtha basadi kI punaH sthApanA kA ullekha hai| mugalUra (muguli ):--hasana tAluke kA yaha sthAna horasala rAjya meM eka samaya jaina dharma kA kendra thA / prastuta saMgraha meM yahAM ke cAra legva saMgrahAta haiM jina se jJAta hotA hai ki yahA~ 12 vIM zatAbdI meM dravir3a saghAntargata nandisaMgha aruGgalAnvaya kI gaddI thii| usa gaddI ke adhikArI zrIpAla vidya ke ziSya vAsupUjya deva the| le0 naM0 327 se mAluma hotA hotA hai ki yahAM hoyasala viSNuvardhana ke rAjya meM elkoTi jinAlaya nAmaka eka prasiddha mandira thaa| yahIM mahAprabhu peniDi ke putra govinda ne bar3I basadi banavAyI thI / usa mandira ke bhaTAraka vAsupUjya deva ko ukta jinAlaya ke lie nArasiMha hoysala deva ne kucha bhUmi kA dAna diyA thaa| kArakala:-tulu deza meM yaha mahattvapUrNa jaina kendra hai| isa sthAna kA iti Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 hAsa hummaca ke zAntara vaMza ke sAtha jur3A huA hai / jinadattarAya ne 6 vIM zatAbdI meM zAntara rAjya kI nIMva hummaca kI rAjadhAnI banAkara DAlI thI aura usI zatAbdI meM vaha use kalasa nAmaka sthAna meM le gayA thA / le0 naM0 522 se vidita hotA hai ki san 1277 meM ukta rAjAoM kI rAjadhAnI kalasa hI thI / kucha lekhoM se jJAta hotA hai ki caudahavIM zatAbdI ke prArambha meM zAntara nareza apanI rAjadhAnI kalasa se kArakala le Aye the / isI zatAbdI meM yahA~ ke rAjAoM para liMgAyata mata kA prabhAva bhI par3ane lagA thA / parantu 15 vIM 16 vIM zatAbdI ke lekhoM se mAluma hotA hai ki ve jaina dharma ke bhI pratipAlaka the / san 1432 ke eka lekha ( 624 ) se mAluma hotA hai ki zaka saM0 1353 ke phAlguna zukla 12 budhavAra ko bhairabendra ke putra vIra pANDeyazI yA pANDyarAya ne yahA~ bAhubala kI pratimA banAkara pratiSThita karAyI thI / yaha kArya unhoMne dezIgaNa kI panasoge zAkhA meM lalitakIrti munIndra ke upadeza se kiyA thA / le0 naM0 627 meM vIra pANDya kI manokAmanA pUrNa karane ke lie brahmadeva ( jisakI mUrti vahIM thI ) se yAcanA kI gaI hai / le0 naM0 664 se mAluma hotA hai ki san 1530 meM kArakala kI gaddI para vIra bhairarasa voreyaDa the / usakI bahina kAlala devI ne kala basti ke pArzvanAtha ke lie aneka prakAra ke dAna diye the / le0 naM0 680 se jJAta hotA hai ki san 1586 meM lalita kIrti munIndra ke upadeza se bhairava dvitIya ne caturmukha basadi banavAyA, jisake dUsare nAma tribhuvanatilaka jinAlaya yA sarvatobhadra bhI the / isa lekha meM bhairava dvitIya dvArA anya anekoM mUrtiyoM kI sthApanA kA ullekha hai / 1 veNUra:: - kArakala tAluke meM isa choTe se gA~va meM gommaTasvAmI kI eka vizAla mUrti milI hai jisakI sthApanA san 1604 meM timmarAja ne kI thI, jo ki prasiddha cAmuNDarAya ke vaMzaja the / isa mUrti kI sthApanA zravaNabelagola ke bhaTTAraka cArukIrti paNDitadeva kI salAha se kI gaI thI ( 686, 660 ) / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 gera soppe :- 15-16 vIM zatAbdI ke jaina kendroM meM gerasoppe kA nAma pramukha thaa| aba taka yahA~ kI sthiti ko prakaTa karane vAle anekoM lekha prakAzita ho cuke haiN| prastuta saMgraha ke katipaya lekhoM se usakI mahattA pahacAnI jA sakatI hai / garasoppe ke rAjavaMza kA vaivAhika sambandha saMgItapura aura kArakala ke rAjAoM se thA / garasoppe kA nAma bar3hAne kA zreya vahA~ ke rAjAoM aura jaina nAgarikoM ko vizeSa thA / le0 naM0 674 meM isa nagara kA sundara varNana hai jisase mAluma hotA hai ki yahA~ aneka bhavya jinAlaya the, yogiyoM ke nivAsa tathA vidvAnoM kI maNDalI thii| isa lekha se vidita hotA hai ki san 1560 meM yahA~ anantanAtha aura nemIzvara nAmaka do vizAla caityAlaya the / ukta lekha meM yahA~ ke vaNik varga ke dhArmika kAryoM kA ullekha hai / yahA~ ke udAracetA katipaya seTTiyoM ke dAna kArya kA ullekha hameM zravaNavelgola se prApta kucha lekhoM meM bhI milatA hai / le0 naM0 666' se vidita hotA hai ki san 1412 meM gerasoppe ke gummaTaNNa seTTi ne yahA~ zrAkara pA~ca basadiyoM kA jIrNoddhAra karAyA thA / isI taraha le0 naM0 6712 se jJAta hotA hai ki san 1416 ke lagabhaga gerasoppe kI zrImatI abbe aura samasta goSThI ne cAra gadyANa kA dAna diyA thaa| lai0 naM0 670 ( san 1536 ) meM cAra bAtoM kA ullekha hai jinameM gerasoppe ke seTTiyoM se lena dena sambandhI kucha ApasI samajhautoM ke upalakSya meM AhAra ke lie dAna dene kI pratijJAe~ karAyI gaI haiN| maisUra rAjya se pandrahavIM zatAbdI ke aneka jaina lekhoM se jJAta hotA hai ki yahA~ aura bhI aneka jaina kendra the jaise saraguru (618) morasunAra (621), niDagallu parvata (478, 637) yiDuvaNi (649 ) vogeyakere (655 ) Adi / 1. prathama bhAga, 131 2. prathama bhAga, 135. 26-102 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ POP karnATaka prAnta ke anya kaI jaina kendroM kA nAma ina zilA lekhoM se vidita hotA hai jaise nandaparvata (114), taDatAla (232), cAmarAja nagara (264), kaidAla (332), elamballi (346), nittara (436-441, 466), hiriyamahAliMge (438) kuntalApura (449), soraba (457), jogamantige (121), kalasa (522), honneyanahalli (551), harave (652) zrAdi / (I) tAmiladeza ke aneka jaina kendroM meM se kevala tIna sthAnoM ke lekha prastuta saMgraha meM saMgRhIta ho sake haiN| vallI mallaiH - yaha sthAna uttarI kaTa jile ke bandivAsa tAlukA meM hai I yaha 6-10 vIM zatAbdI meM jaina dharma kA kendra thaa| yahAM gaMgarAjA zivamAra ke prapautra, zrIpuruSa ke pautra tathA raNavikrama ke putra rAcamalla satyavAkya ne isa sthAna ko apane adhikAra meM karake eka mandira banavAyA thA ( 133 ) | yahAM kisI bANavaMzI rAjA ke guru devasena kI pratimA sthApita kI gaI thI / ye devasena bhaTTAraka bhavAndi ke ziSya the ( 136 ) / isa pratimA kI sthApanA eka jaina muni zrI ananandi bhaTTAra ne kI thI ( 135 ) / yahAM se prApta eka dUsarI pratimA ke lekha se mAluma hotA hai ki ye ajjanandi bhaTTAraka bAlacandra ke ziSya the aura inhoMne govardhana bhaTTAraka kI pratimA kI sthApanA kI thI ( 134 ) / eka (115) se paJcapANDavamalaiH - isa sthAna se prApta do lekhoM meM se jJAta hotA hai ki pallava rAja nandi pottarasara ( nandi ) 50 rAjya saMvatsara meM ponniyakkiyAra nAmaka yakSI aura nAganandi guru kI eka pASANa para mUrti khudavAyI gaI thI / le0 naM0 167 se vidita hotA hai ki apanI rAnI kI prArthanA para vIra cola ne tiruppAnamalai devatA ke lie eka gAMva kI AmadanI bA~dha dI para lekha paliccandam zabda se mAluma hotA hai ki yahA~ eka prasiddha jaina basadi thI / ye donoM lekha 6 vIM, 10 vIM zatAbdI ke haiM / tirumalai - uttarI arkATa jile meM yaha sthAna 11 vIM zatAbdI ke prArambha se hI jaina kendra rahA hai / isa nAma kA artha pavitra parvata hotA hai / yahA~ san Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1.05 I0 meM colarAjA rAna prayama ke 21 veM varSa meM eka jaina muni guNavIra ne apane kAbyAdi kalA meM vizArada guru gaNizekhara ke nAma para eka nahara yA morI banavAyI thI ( 171) / dUsare lekha naM0 174 se jJAta hotA hai ki rAjendra cola prathama ke 12 veM rAja saMvatsara meM malliyUra ke eka vyApArI kI patnI ne tirumale meM eka jaina mandira kI pUjA aura dopaka ke lie dAna diyA thA isa mandira ko rAjarAja cola kI putrI kundava ne banavAyA thA isalie isakA nAma kundavai jinAlaya thaa| le0 naM. 434 se vidita hotA hai ki isa parvata ko ahaMsugiri ( arhat kA parvata ) kahate the jisakA tAmila nAma eNaguNavirai tirumale ( arhat kA pavitra parvata ) kahA gayA hai| yahAM cera vaMzake rAjA atirImAn ne kerala nareza dvArA saMsthApita yakSa yakSiNI kI pratimAoM kA jINoMddhAra karAkara pratiSThApita kiyA thA aura eka ghaNTA dAna meM de yahA~ morI banavAyI thI / le0 naM0 557 meM ullekha hai ki rAjanArAyaNa zambuvarAja ke 12 veM varSa meM ponnUra nivAsa' mae paunnANDe kI putrI nallAtAla ne eka jaina pratimA kI pratiSThApanA kI thii| isI taraha 831 veM lekha meM ullekha hai ki paravAdimalla ke ziSya ariSTanemi prAcArya ne eka yakSI kI pratimA banavAkara sthApita kI thii| (3) zrAndhra deza meM jaina dharma kA Agamana saMbhavata: kaliMga deza se huA thA vaha bhI IzA kI do zatAbdI pUrva jaina samrATa khAravela ke samaya meM / para zilAlekhoM se jainadharma ke kendroM ke pramANa 7 vIM zatAbdI se hI milate haiM / isa zatAbdI meM yahAM jaina dharma ko prazraya katipaya pUrvI caulukya narezoM ne diyA thaa| prastuta saMgraha meM kevala do kendroM ke lekha hI zrA sake haiN| le0 naM0 143 se jJAta hotA hai ki nellora jile ke oMgale tAlukA meM malliya pUNDi grAma meM kaTakAbharaNa nAma kA eka prasiddha jaina mandira thA ise kRSNarAja ke potra durgarAja ne banavAyA thaa| yaha sthAna yApanoya saMgha nandi gaccha 1. saMbhava hai vaha rAjA rAja rAja cola tRtIya kA samakAlIna thaa| Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 kA pramukha kendra thA mandira ke adhiSThAtA dhIradeva muni the jo ki jinanandi ke ziSya the| ukta jinAlaya ke lie malliyapUriDa grAma dAna meM diyA gayA / isI taraha attilinADu meM kalucumbaru nAmaka sthAna meM eka sarvalokAzraya binAlaya thA / le0 naM0 144 se jJAta hotA hai ki san 645 se 670 ke lagabhaga pUrvI cAlukya zramma dvitIya ( vijayAditya SaSTha ) ne ukta jaina mandira kI bhojana zAlA kI marammata ke lie dAna diyA thaa| yaha dAna paTTavardhika vaMza kI zrAvikA cAmekAmbA kI ora se usake guru zranandi ko dilAyA gayA thA / the muni balihArigaNa zraDDakali gaccha ke the / gulAbacandra caudharI Page #139 -------------------------------------------------------------------------- Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAyaka anya nirdeza 1. paM0 nAthU rAmapremI, jaina sAhitya aura itihAsa, prathama, dvitIya saMska raNa, bambaI. 2. DA0 hIrAlAla jaina, jaina zilAlekha saMgraha, prathama bhAga, bambaI 1628 3. DA0 ananta sadAziva altekara, rASTrakUTAj eNDa deyara TAima, pUnA, 1634. 4. DA0 bhAskara aAnanda sAletore, meDIvala jainijma, bambaI, 1634. 5. DA. dinezacandra sarakAra, saksesara zrApha sAtavAhanAja , kalakattA, 1636. 6. DA0 be0 mA0 barutrA, aolDa brAjhI inskripsansa , kalakattA, 1629. 7. DA0majUmadAra aura pusalakara, eja zrApha impIriyala yUniTI, bambaI 1951. , klAsikala eja, bambaI, 1954 6. DA0 gulAbacandra caudharI, poliTikala hisTrI aAfa nArdarna iNDiyA phrAma jaina sorseja (7-12 vIM zatAbdI ), banArasa (aprakAzita ) 10. rAvarTa sevela aura kRSNA- hisTorikala inskripsansa Apha sadarna iNDiyA svAmI AyaMgara, madrAsa, 1632. 11. ema0 Ara0 zarmA, jainijma eNDa karnATaka kalcara, dhAravADa, 1040 12. pro0 nIlakaNTha zAstrI, hisTrI zrApha sAutha iNDiyA, AksaphorDa 1654 13. viliyama kolho, hoysala vaMza, bambaI, 1950 14. dinakara desAI, maeDalezvarAja aNDara di cAlukyAz2a zrApha kalyANI, bambaI, 1651 / 15. veMkaTa ramanayya, IsTarna cAlukyAja Apha beMgI, 16. muni darzana vijaya jI, paTTAvalI samuccaya,prathama bhAga,vIramagAma, 1633 17. tripuTI mahArAja, jaina paramparAno itihAsa, ahamadAbAda, 1652 18. premI abhinandana grantha, TIkamagar3ha 1646 jaina siddhAnta bhAskara, bArA, bhAga 1-21 anekAnta, dehalI, 1-10 iNDiyana eNTIkverI Page #141 -------------------------------------------------------------------------- Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaima- zilAlekha saMgraha sandaravariM balika tadIya- zrImad-dramila-saMghApresararaNa pAtrakesari svAmigaliM vakraprIyAmi.. . rindanantaram / yasya di... .. n kIrttistrailokyamapyagAt / yeva sa bhAtyeko bajranandI gaNAmaNI // aafi balika sumati bhaTTArakaravariM balika... samaya- dIpaka.. unmIlita-doSa-ka.. . rajanIcara - balamu0dodhita-bhavya kamalamATatU jjitabhaphalaGka pramANa - tapana sphu.. .. // avariM balika cakravartti bhaTTArakaravariM balika kaprakRti.. variM balika paJjavana gurugalu vimalacandrAcAryyakhari balika parivAdimalla- devaravaraM bali kanakasena zrI - vAdirAja devavariM balika gaMga kula-kamala-mArtaNDanapa bUtuga-pemrmmADiya gurugalu zrI- vijaya bhaTTArakara variM balika cakravartti - jayasiMha- devana gurugalAgi / - sarvvajJAbhimAnaM surAtanapagatAta- pra... daM kaNAdaM / kRta-nIti-bhrAnti- nazyan- nija-naya- nayanAlokanaM sanda lokAyasa ninnI-marya-mAgata nudigalolavembinaM mIri lokonnatamAptamatAmbhonidhi... vibhavaM vAdirAjendra bhAvaM // variM balika yAdavAnvaya- cUDAmaNiyappereyaGga-devaGge gurugalu N jagadgurugalu menisi / * caraNAnusmaraNA..... . ya-nikara viSTArtha-saMsiddhiyaM / tar vAcaM grahaNaM kumArga:-yuta-vAdi-vAtamaM tUle dur ra cAritrada durjayorjita - vantra - zrIyolapa tammola manoharamAgal taladasaMmantajitasena svAmigala kIrttiyaM // kantuvanAntu mey degeyadoDisi dummeda-karma-vaira-vi-1 krAntamane bhaJjasi lasatparamAgama-virvAdandidA- / nIntana-tIrtha nAtharene rUDhiyanAnta kumArasena -seddhAntika rAdamujjala... 1... jina - dharma - yazo - vilAsamam // variM balika zrImajitasena svAmigalama- putraruM jagatpavitrarumAgi / avara sadharmmaru | Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ belUrake lekha sale sanda yogyateyanAlisida durddhara-tapo-vibhUtiya pempim / kaliyuga-gaNadhararemabuddha nelanellaM maliSaNa-malabArimalaM // avari balika makalaMka-siMhAsanamanalaMkarisi tArSikacakravartigalu' vAdImasiMha rumemba pesreseye| avasarpiNyadina [di ] tulugaDe jina-jImUta-saMbhAta-mI bhUbhuvanan teGkAduvannaM surida skl-vidyaa-naadi-puurdintii| vi vipazcitpApasantApamanuDugisutiIpyudAdaM muniindr-| pravara-zrIpAlayogokhara neniya jagat-sArthakRt-puNya-tIrtha // Avana viSayamo paTa-tarkAvila-bahu-bhaMgi-saMgataM shriipaal-| traiviya-gadya-padya-bAco-vinyAsaM nisarga-vijaya-vilAsam // antu jagadguruganisida zrIpAla vidya-devara kAlaM kaci zrImadimmaDi-daNDanAyaka biTTiyaNNano-bamadiya khaNDa-sphuTita-jIrNoddhAraba, devatApUjegamilimra ri(R)nimamudAyadAhAradAnava zaka-varSa 1056 neyanalasaMvatsaraduttarAyaNa-saMkrAnti yandu zrIviSNuvarddhana-poysala devara zrI hastadiM dhAreyerepisi paramezvaradatti mADi viDisida grAma bharase-nADa bIjebolaladara sAmAntara ( bhAgekI 6 paMktiyomeM sImAoMkA varNana hai) dorasamudrada paTTaNa-myAmi voNDAdi-seTTiya maga nADavalaseTTiya kApalu hiriyakoreyolagaNa tAvareyakereyolagAda nelanaM mArugoNDI-bahige koTTa zrI hiriyakereya kelagaNa tAvareyakereya baDagaNa-koDiya viSNubhahana toTa...saNa galeya...lu caturasna 15 galeya bhUmipaM mArugoNDI-basadigebiTa // dvAdazasomapuravAda holeyabbegereya hanneraDuvRttiyolagoNDu vRttiyaM goggaNa-paNDitara ma...se guliyaNNana kayyalu mArugoNDI-vasadige biTa / / ( ve hI paricita zloka) (prathama bhAga naSTa ho gayA hai) [rAjA eraMgaMgake putrane apanI rAniyokA parityAga karake, rAjya chor3akara, aura ceGgirike nikaTake dezameM marate vakta deha tyAga karate hue narasiMhakI patniyoMke Upara adhikAra jamA liyA thA, aGgarako naSTa kara diyA thA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha aura gaMgAkI ora mur3akara uttaradezake rAjAoMkA satyAnAza kiyA / uttara ke AkramaNa meM saphalatA prApta kara usake hAthIne pANDya rAjAkI senAko kucala diyA thA, bhayaGkara mahAn yuddhoMmeM cola aura gauloMko harAyA / kaJcIgauNDa - vikrama-gaMgane pANDayakA pIchA karake nolambavADiko adhikRta karake uccagipara dakhala kara liyaa| isake bAda teluGga (tailaMga) dezakI tarafa bar3hA, aura indra... ko sArI sampatti sahita kaida kara liyaa| isake bAda bhasaNako, jo sAre rASTrakA kaNTaka thA, samUla naSTa kiyA aura banavase bAraha haz2Arako apane kaDita ( hisAbakI kitAba ) meM likha liyA / kSaNArdha meM rAjAviSNune ( eregaMgake putrane ) prasiddha pAnuGgala le liyA, kisukalpara rAjya karane vAle.... nAthako apanI najarase hI mAra DAlA / jayakesIkA pIchA karake palasige 12000 kA tathA.. . 500 para adhikAra jamA liyA / I isa mahAkSatriya viSNuvarddhana devake aneka pada aura upAdhiyoMmeM se kucheka ye haiM :--- colakulapralaya-bhairava, cerastamberamarAjakaNThIrava, pANDaya kulapayodhi baDavAnala, pallavayazovallIpallavadAvAnala, narasiMhavarmma-siMha- sarabha, nizcalapratApadvIpapatita-kalapAlAdi - nRpAla - zalabha / kacIpara adhikAra karanevAlA ( kaJci-goNDa ), vikrama-gaMga vIra - viSNuvarddhanadeva jisa samaya isa taraha gaMgavADi 66000, noNambavADa 32000 tathA navase 12000 para sukha va zAntise rAjya kara rahA thA : usake pAdamUla prabhRta ( utpanna ) tathA usake kAruNyarUpI amRtapravAha parivarddhita viSNu daNDAdhipa thaa| ( usakI prazaMmA ) viSNu daNDAdhipakA nAma immaDi daNDanAyaka bihiyaNNa thA / isa daNDanAyakane Adhe mahIne ( 15 dina ) meM hI dakSiNa vijaya kara lI thii| viSNuvarddhana- devakA yaha dAhinA hAtha thA / bahuta-sI upAdhiyoM aura padoMse yukta yaha mahApradhAna, immaDi- daNDanAyaka biTTiyaNa 'sarvAdhikArI' aura sarvajanopakArI hotA huA zAntise mamaya vyatIta kara rahA thA: isake bAda padyameM viSNu - daNDAdhinAthake unhIM parAkramoMkA varNana AtA hai jinakA varNana pahile gadyameM ho cukA hai| Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ belUrake lekha 11 viSNu - daNDAairat bhUta-kula-paramparA isa prakAra thI:- sabase pUrva meM (Adi brahmA yugameM ) kAzyapa prajApati the, jinase bahuta-se mahAn puruSa utpanna hue; unake bAda eka udayAditya hue, jinakI patnIkA nAma zAntiyake thA / unakA putra viSNa-rAja- daNDAdhIza thA / usakI patnI candale thI, unakA putra udayaNa thA / udayaNakA choTA bhAI viSNu huA, jo naye candramAkI taraha zrAkAra aura yazameM bar3hatA hI gayA / isake kizorAvasthA prApta hone para svayaM kAJcigoNDa vikramagaMga viSNuvarddhana devane, usako apane putrake samAna mAnakara, bar3e utsavase svayaM hI usakA upanayana saMskAra kiyA / sAta yA ATha varSakI umarake bAda jaba vaha samasta zAstra - vijJAna meM pAraMgata ho gayA taba usako apane pradhAna mantrIkI putrI byAha dI / aura 10 yA 11 varSakI umra meM buddhimeM kuzAgrakI taraha tIkSNa hone aura cAra upAdhiyoM ( rAjabhakti, nispRhatA, saMyama aura dhairya ) meM pUrNa hone para viSNuvarddhanadevane dugune vizvAsake sAtha use 'mahA-pracaNDa - daNDanAtha' kA pada diyA / aura use sarvAdhikAra de denese vaha sarvAdhikArI tathA samasta janoMkA upakAra karane kI sAmarthya vAlA ho gayA / pUrNa yauvana prApta hone para samasta sArvajanika kAmoMke karanese anubhavakI vRddhi honepara mahApavitra sthAnoMmeM dAna deneke bAda, usane yAdava rAjyakI rAjadhAnI dorasamudra meM yaha viSNuvarddhana jinAlaya banavAyA / isa mahApuruSake gurukI guru-paramparA isa prakAra thIH - varddhamAna svAmIke bAda kevalI aura zrutikevaliyoMke ho jAneke bAda, jina zAsana ke prabhAvako sahasraguNA bar3hAnevAle samantabhadra svAmI hue / unake bAda, usI dramila-saMgha ke agraNI pAtrakesarI-svAmI hue / tatpazcAt kramase vakragrIva-vajranandI gaNAgraNI, sumatibhaTTAraka, jinasamayadIpaka akalaGka - candrakIrtti bhahAraka - karmaprakRti-pallavAdhipaguru vimalacandrAcArya- parivAdimalladeva, kanakasena - vAdirAjadeva -- zrIvijayabhaTTAraka ( bUyugapemaDike guru - jayasiMhadevake guru vAdirAjendra - jo darzana zAstrake prakANDa vidvAn the )--- yAdavAnvaya-cUr3AmaNi ereyaGa- devake guru ajitasena -svAmI ( unakI Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha - prasAinake eka satIrthya kumArasena-saiddhAntika hue, jo apane samayake tIrthanAtha kahe jAte the-unake bAda ajitasena svAmIke jyeSTha putra malliSeNa-maladhAri hue, jo kaliyugake gaNadhara mAne jAte the| tatpazcAt vAdIbhasiMha akalaGkakI gaddI sabhAlane vAle munIndrapravara zrIpAla-yogIzvara hue, jinhoMne samyag jJAnakA pracAra kara ahAnake haTAnemeM bar3A kAma kiyaa| unhone aneka tarkazAstrake grantha banAye the| ina jagadguru zrIpAla-vidya-devake pairoMkA prakSAlana karake,--immaDi-daNTanAyaka biDiyaNNane 'basadi kI marammata, bhagavAnakI pUjAke prabandha, tathA RSiyoMke AhAradAnake liye, ( ukta mitiko ) viSNabarddhana-popsaladevake hAthose maTase-nADama bIjacolalakA gA~va prApta kiyA aura use paramezvarako dAnameM de diyaa| isI taraha dorasamudra-paTTaNa-svAmI ( nagaraseTa ) vANDADi-seSTi ke putra nADavala-seTise kharIdI gayI ( ukta ) dUsarI bhUmi bhI ukta maMdirako TAnameM de DAlI / dvAdaza somapurake 12 hiraso se eka jo holeya vegara thAvaha bhI dAnameM de diyaa| (ve hI antima zloka)] [ EC,V,Bbur tl ., No. I77. 305 ka athUNAkA zilAlekha aqNA ( ucchRNaka ) saMskRta / [vikrama saM0 1166, baizAkha sudi 3] 2-60 // OM namo vItarAgAya / sa jayatu jinabhAnurbhavyarAjIvarAjI __ janitavaravikAzo dattalokaprakAza. / parasamayatamobhina sthitaM yatpurastAt kSaNamapi capalAsadvAdikhadyautakaizca // // cha / Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthamA lekha 2 - AsIcchrIparamAravaMzajanitaH zrImaNDalIkAbhidhaH kanhasya dhvajinIpate nidhanakRcchrI siMdharAnasya ca / jajJa kIrtilatAlabAlaka itazcAmuMDarAjo nRpo yo'tiprabhusAdhanAni bahuzo hati sma 3- deze sthalau // 2 // zrIvijayarAjanAmA tasya suto jayati maMti ( jagati ) vitatayazAH / subhago nitArivargo guNaratnapayonidhiH zUraH || 3 || deze'sya pattanavaraM talapATakAkhyaM paNyAGganAjanajitA -- prazastasuramandiravaijayantIvistAraruddhadinanAthakara 4-marasuMdarIkam / asti pracAraM 4 // pU--- 13 6 - zrosaH (pa*) kRtopAsanAH / yasyAnanyasamAnadarzanaguNairantazcamatkAritA zuzrUSAM vidadhe ruteva satataM devI ca cakrezvarI // 6 // pApAkastasya sUnuH samajani janitAnekabhavyapramodaH prAdurbhU 7 - tasminnAgavaMzazekharamaNiniH zeSazAstrAmbudhijainendrAgamavAsanArasasudhAviddhAsthimajjAbhavat / zrImAnaMbarasaMjJakaH kalibahirbhUto bhiSagrA (grA) maNI garhisthe (sthye ) pi ni citAkSaprasaro dezavratAlaMkRtaH // 5 // yasyAva [zya ] ka [ka] niSTitamateH zreSThA vanAMte bhavannaMtevAsivadAhitAMjalipuTA / -taprabhUtapravimaladhipaNa. pAradRzvA zrutAnAM [ ] sarvAyurvedavedI viditasakalarukkrAntalokAnukampo ninnatAzeSadoSaprakRtirapagadastatpratIkArasAraHH // 7 // tasya putrAstrayo'bhUnbhUrizA 8- stravizAradAH / AlokaH sAhasAkhyazca lallukAkhyaH paronujaH ||8|| yastatrAdyaH sahajavizadaprajJayA bhAsamAnaH svAMtAdarzasphurita ekalaitihyatattvArthasAraH / saMvegAdisphuTataraguNavya Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina zilAlekha saMgraha t-tasamyakaprabhAvaH taistaidAnaprabhRtibhirapi svopayogI kRtabhIH // 6 // AdhA [0] yaH svakulasamiteH sAdhuvargasya cAbhUbhre zIlaM sakalajanatAlAdirUpaM ca kAye / pAtrIbhUtaH kRtiyatidhRtInAM 20-zrutAnAM zriyAM ca sAnandAnAM dhuramudavahadbhoginAM yoginAM ca // 10 // yo mAthupanvaya nabhastalatigmabhAnovyAkhyAnaraMjitasamastasabhAjanasya / zrI unasenasugurozcaraNAraviMdase11-vAparo bhavadananyamanAH sadaiva // 11 // tasya prazastAmalazIlavatyAM halAbhidhAyAM vrdhrmplyaaN| trayo babhUvustanayA nayAkhyA vivekavaMto bhuvi ratnabhUtAH // 12 // abhavadamala12-bodhaH pAhukastatra pUrvaH kRtagurujanabhaktiH satkuzAgrIyabuddhiH / jinavAsa yadIyapraznajAle vizAle gaNabhRdapi vimuhyat kaiva vArtA parasya // 13 // karaNacaraNarUpAneka13-zAstrapravINaH parihRtaviSayArtho dAnatIrthapra [ vRttaH] / ga (za) maniryAmata citto jAtavairAgyabhAvaH kalikalilavimuktopAsakIyapra (ba) tAyaH // 14 // kaniSThastasyAbhUvanavidito bhUSaNa iti zriyaH pAtraM14-kAteH kulagRhamumAyAzca vasatiH / sarasvatyAH krIDAgiriramalabuddhetivanaM kSamA valyAH kaMdaH pravitatakRpAyAzca nilayaH // 15 // smaraH (ro) sau rUpeNa prabala [bha] gatvena gaNabhRt kuberaH saMpa-(1) 25-tyA samadhikavivekena dhiSaNaH / mahonatyA mejalanidhiragAdhena manasA vida gdhatvenoccairya iha varavidyAdhara iva ||16|| jainendrazAsanasarovararAjahaMso maunI ndrapAdakamaladvaya26-caMcarIkaH / niHzeSazAstranivahodaka nAthanakraH / sImaMtinInayanakairavacAru candraH // 17 // vidagdhajanavallabhaH sarasasArazRMgAravAnudAracaritazca yaH subhagasaumyamUrtiH sudhIH / prasAda Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthaNAkA lekha 17- naparA namadvaravilAsinI kuntala vyapastapadapaMkaja dvitayareNuratyunnataH // 18 // prathamadhavalaprAye meghe gatepi divaM punaH / kularathamaro yenaikenApyasaMbhramamudhRttaH / gurutaravipa 15 18 - - dgarttagrAvagrahAdudanAdiva ( tAri ca ) ritharamatimahAsthAmnA nIto vibhUtigireH ziraH ||18|| dva e bhArye bhUSaNasya staH lakSmI sIlItI vizrute / pativratatvasaMyukta cAritraguNabhUSite // 20 // sasI 16 - likAyAmudapAdi putrAn santAnayogyAn gurudevabhaktaH / AlokasAdhAraNazAMtimukhyAn svabandhucittAbjavikAzamAnUn ||21|| AyustaptamahIMdrasAranihitasto kAmbuvannazvaraM 20--saMciMtya dvipakarNa caMcalatarAM lakSmyAzca dRSTvA sthitiM / jJAtvA zAstrasunizvayAt sthiratare nUnaM yazaH zreyasI tenAkAri jinagRhaM... bhUmeridaM bhUSaNam // 22 // bhUSaNasya ka 21 - niSTho yo lallAka iti vizrutaH / devapUjAparo nityaM bhrAturAdezakRt sadA // 23 // jyeSTho bAhukanAmA yaH sIDakAyAmajIjanat zubhalakSaNasaMyuktaM putramambaTasaMjJakam // 24 // 22 varSasahasraM yAte SaTSaSThyuttarazatena saMyukte vikramabhAnoH kAle sthala vayamavati sati vijayarAje // 25 // vikrama saMvat 19166 vaizAkha sudi 3 some vRSabhanAthasya pratiSThA // 23---zrI vRSabhanAthadhAmnaH pratiSTitaM bhUSaNena bimbamidaM / ucchraNakanagare sminiha jagatau vRSabhanAthasya || 26 || yugalaM // 0 // turyavRttAtsamAramya vRttAnyetAni 24 - SoDaza / zrAdyavRttena yuktAni kRtavAn kaTuko budhaH || 25 || mAilovaMze'bhUttajaH zrIsAvaDo dvijaH / tatsUnorbhAdukasyeyaM niHzeSAtha parA kRti || 25 || vAlabhAnva yakAyastharAjapAlasya Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina zilAlekha saMgraha (sUnunA / saMdhivigrahasaMsthena likhitA vAsavena vai // 26 // yAvadrAvaNarAmayoH sucaritaM bhUmau janaimgIyate [ / ] yAvadviSNupadIjalaM pravahati vyomyasti yAvacchRzI / - 16: 26 - dvaktravinirgataM zravaNakaiH yAva [ cchra]taM zrUyate tAvatkIrtiriyaM cirAya jayatAtsaMstUyamAnA janaiH // 30 // utkIrNA vijJAnikasUmAkena // 0 // maMgalaM mahAzrIH // * // zilAlekhakA paricaya ' [ DUMgarapurake antargata athUNA ( ucchUka ) nAmakA eka sthAna hai, jo eka samaya vizAla nagara thA; aura paramAravaMzI rAjAoMkI rAjadhAnI raha cukA hai / eka samaya yaha sthAna eka choTe se gA~vake rUpameM AbAda hai aura isake pAsa hI saikar3oM mandiroM tathA makAno Adike khaNDahara bhagnAvazepake rUpameM pAye jAte haiM / yaha zilAlekha yahIMse milA hai jo Ajakala ajamerake myUji yama maujUda hai / ukta zilAlekha vaizAkha sudi 3 vikrama saM0 1966 kA likhA huA hai aura usa vakta likhA gayA hai jabaki paramAravaMzI maMDalIka ( madanadeva ) nAmake rAjAkA pautra aura cAmuNDarAjakA putra 'vijayarAja ' sthali dezameM rAjya karatA thaa| ucchUNaka nagara meM, usa samaya 'bhUSaNa' nAmake eka nAgaravaMzI jainane zrI vRSabhadevakA manohara jitabhavana banavAkara usameM vRtrabhanAtha bhagavAnkI pratimAko sthApita kiyA thA, usIke sambandhakA yaha zilAlekha hai| isameM bhUSaNake kuTumbakA paricaya deneke sivAya, mAthurAnvayI zrI chatrasena nAmake eka AcArya 1. paM0 jugala kizora mukhtAra; arthujAkA zilAlekha, jainahitaiSI, bhAga 13, aMka 8, pR0 332 se uddhRta / Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajamerakA lekha kA bhI ullekha kiyA hai, jo apane vyAkhyAnAdvArA samasta sabhAjanoMko santuSTa kiyA karate the aura bhUSaNakA pitA 'Aloka' jinakA paramabhakta thA / mAthurasaMghI ina AcAryakA, abhI taka, koI patA nahIM thaa| mAthurAnvayase sambadha rakhane vAlI kASThAsaMghakI upalabdha gurbAvalImeM bhI chatrasena gurukA koI ullekha nahIM hai|| isa zilAlekhase mAthurasaMghake eka AcAryakA nayA nAma mAlUma huA hai| ajamera-prAkRta [saM0 1165 = 1138 I.] saMvat 1165 AgaNasudi 3 prAcArya gadAnandIkRte paNDitaguNacandreNa zAntinAma pratimA kaaritaa| artha spaSTa hai| [ J. A.S.B., VII, p. 52, no.6] " 307 sindigere;-saMskRta tathA kannar3a [zaka 1060 = 1138 I.] [sindigere meM, brahmezvara basadike dAlAnake stambha para ] (pUrvamukha) zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAcchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam / / svasti samasta-bhuvanAzrayaM zrI-pRthvI-vallabhaM mahArAjAdhirAja paramezvaraM paramabhaTTArakaM satyAzrayakulatilakaM cAlukyAbharaNaM zrImat-tribhuvanamalla-devara vijaya 1. dekho jainasiddhAnta bhAskara, kiraNa 4, pR0 103 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha rAjyamuttarottarAbhivRddhipravarddhamAnamAcandrArka -tAraM saluttamire tatpAdapadmopajIvi samavigata-paJca-mahAzabda mahA-maNDalezvaraM dvArAvatIpuravarAdhIzvaraM yAdavakulAmbaramaNi samyaktva-cUr3AmaNi maleparoLa, gaNDAdyaneka nAmAvalI samalaMkRtarappa zrImat tribhuvanamalla taLakADu-kotta- naGgali gaGgavADi-noLambavADi-banavasehAnuatu- ilasi - goNDa bhujabala vIragaGga hoyasaLa devaru zrImad- rAjadhAni - dorasamudra bIDinalu sukha-saMkaNa-vinodRdiM pRthvI- rAjyaM gepputtamire tatpAdapadmopajIvigaLa zrImanmahApradhAnaM hiriya mariyAne daNDanAyaMkara magaM dAkarasa- daNDanAyakara putraru droha - gharaha gaGgapaTaya-daNDanAyakara bAcarasa- daNDanAyakara sovarasa- daNDanAyaka raLiyandirumappa zrImanmahA - pradhAnaM hiriya-bhaNDAri-mariyAne daNDanAyakaruM zrImanmahApradhAnaM daNDanAyakaM bharataruppAlu zaka varSa 1060 neya piGgaLa -saMvatsarada puSya-su 10 zradivAraduttarAyaNa saMkAntiyalu tulApuruSa mahAdAnadalu tamma nelepUru sindaGgereya basadige zrIviSNuvarddhana hoysala- devara kayyalu dhArA- pUrvakaM haDedu viTTa savagona - halliya sImA-sambandhametendaDe ( AgekI 20 paMktiyoM meM sImAoM kI carcA hai tathA hamezA kA antima zloka ) ( dakSiNa mukha ) jaya-jayA- zaraNaM raNa- kSiti-hata- kSatraM hata kSetra - nir- | ddaya-nirdhArita - deha - lohita-payaza - zAtAsi zAtAsi dur- | jaya dhArA-cakitAri-rakSaNa-bhunA - daNDaM bhujA daNDa-ko- | Ti-yuvad vIra-vadhU pramodi bharata - zrImaccamUvallabhaM // naya-yukta-krama-vikramaM krama-namad-bhU-maNDalaM maNDala - | priya- vRttaM priya vRtta-saMgata-guNa- grAmaM guNa- grAmaNI- / nayanAnandakaraM karArpita- dhanurjyA - rAva - dUrIkRtA / ri-yazo - rAci nitoddhatAni bharata - zrImacca mUvallabham // avanI- nUta-yaza yazo-ghavalitAzA-maNDalaM maNDalA- 1 - vilunAri-balaM bala-prabhu-namaccaJcacchikhA-zekharI- / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sindigereke lekha bhakdAtmAkina-naravotkaraM kara-tAri-zrI-vilAsaM vilaa-| savatI-mAnita-mInaketu bharata-zrImaccamU-vallabham // smara-lIlaM smara-lIla-lola-lalita-bhra-bhra -dhnurvibhrmo-| kara-lIlAyata-dRSTi dRSTa-klisat-puSpeSu puSpeSu-jar- / jjaritonmatta-vilAsinI-jana-mano-mAnaM mno-maan-khe-| da-ratotkaNTha-vadhU-kadambi bharata-zrImaccamU-ballabham // jita-mantra jita-mantra-nUta-mahima-stomaM him-stom-shu-| bhratamAtmIya-yazaM yazo-laharikA-majajagat-tarpi tara- / ppita-loka-stuta-kIrti kIrtita-bhuna-stambhaM bhuj-stmbh-sN-| bhRta-vikrAnta-vadhU-kareNa bharata-zrI maccamU-vallabham / / bita-vidviSTa-camU-camUpa-vilasanmantraM lsnmntr-saa-| dhita-durvRtta maho-mahorjita-mahI-cakra mhii-ckr-sN-| stuta-domaNDala maNDalAma-damitAnamrAri namrAri-kIr- / ttita-diga-vartita-jai-lakSmi bharata-zrImacamUvallabham / / pratipakSa-kSiti-ketu ketu-banita-dviDa-bhIti bhIti-dra tA-1 zrita-rakSA-niLayaM layAnala-juThat-tApAgni-kopAgni-zo-1 Sita-yuddhoddhata-jIvanaM vana-zikhi-prodyatpratApaM prtaa-| pa-tata-zrI-parilabdha-lakSmi bharata-zrImaccamUvallabham / / karavALAhata-vidviSaM dviSadasak-pUra-plutebhaM plute- / bhaM rathAlambita-khaGgi khaLiga-nihatazvaudhaM hatAzvaugha-jar- / naritAntrauSa-vikarSi-pherava-rava-vyAjambhitaM jRmbhito-| dura-dodaNDa-bhavajitAni bharata-zrImacamU-vallabham // lalanAnIkamano-manobhava bhv-sphaaraalikaakhyaanlo-| jvaLa-telo-nija-bAhu bAhu-nihata-dviD (di) dviTa-cciro-devakIra / tti-latA-vellita-vArdhi vArddhi-balaya-kSoNi-taLa-stutya ninna lasad-valadoLikke lakSmi marata-zrImancamU-vallabham // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha 310-311 zravaNabelagolA - saMskRta tathA kannar3a / [ zaka 1061 (1) = 1133 I0 ] 312 bAdAmI - kannar3a / [ zaka 1061 (1) = 1133 I0 ] namaH zrI vAsudevAya bhogine yogamUrttaye / harezvarAya satyAya nityAya paramAtmane || svasti samasta bhuvanAzraya zrIpRthvIvallabha mahArAjAdhirAja paramezvara paramabhaTTAraka [satyA] zraya-kuLa-tiLaka cALa kyAbharaNa [ zrI] matu pratApacakravartti jayadekamalladeva [2] vijayarAjyamuttarottarAbhivRddhipravarddhamAnamA [caM]drArkatAraM baraM saluttamire [I] [ta] spAdapadmo]patnIvi [1] zrIvallabhanamaLa bhU [de ] vAGghri, sarojabhRGganaGgajakalpaM kovida-zukasahakAraM devaM zrIkAlidAsadaNDAdhI[za]m // samadhigatapaM[ca] mahAzabda mahAsA[ma]ntA[dhi]pati mahApracaNDadaNDanAyaka samastAdhikAri maneveDe kAvima[ra]sa......ne (1) galda (1) kAlidAsa camUnAthanAda... ... sukhane kaniLaya zrI-nA... ..... ghIzaM // mattante kALimarasaGguttama'. .mahAdevacamUpottamanudagramahimaM mattebhavalaM vinItanA tatasI (zau ) yyaM // intenisida mahAdevadaNDanAyakanuM pAladevadaNDanAyakanuM cAlukya- jagadeka mallavariSada eraDe (Da) neya siddhAsthi- saMvatsarada kArttika su(zu)kha bhayodasi (zi) somavAravantu zrImadyogijanahRdayAnandanenipa paramAnandadevaru mADisi (da) yogezvaradevargo bAdAbiya siddhApadoLage hatu (tu) gadyANa ponnu barisavarisakke kuDuhadendAcandrArkasthAyiyAge (ga) pemADe - rAmadeva - rasana binapadi biTTaru // [ krama ] dindivida [ neyde kAva puruSa [a] zrIyu [makke] yida kAyade [kAy pApige kurukSetraM] gaLoLa, vAra 1. sambhavataH yahA~ pATha 'uttamasuputra mogeda' hai / ........... Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdAmIke lekha NAsiyoLe ra-koTi munIndradaM kavile] yaM vedAndharaM kondudendayazaM sA] mi(da) [ dusAridapudI zailAkSaraM dhaatriyo||] ___ yaha lekha batAtA hai ki kisa taraha, jagadekamAla ke rAjyake dvitIya varSa siddhatiya saMvatsarameM usake do adhInastha daNDanAyaka mahAdeva aura pAladevane rAmadeva nAmake kisI saradArakI prArthanA karane para mandirako vArSika dAnake rUpameM 10 gadyANa 'siddhAya nAmake karakI Ayase diye| __ cAlukya vaMzAvalImeM do bagadekamalla Ate haiM : eka to jayasiMha dvitIya jisakA kAla, sara DablyU IliyaTa ( Sir W. Elliot ) ke matake anusAra, zaka 40 se 6627) hai, aura dUsarA somekhara tRtIya kA jyeSTha putra evaM uttarAdhikArI, jisakI sirpha upAdhi, nAma nahIM, zilAlekhoM meM AtA hai aura jisakA samaya, usIke anusAra zaka 1060 se 1072 hai / ___ isa prakAra donoMke rAjyake prArambhakA antarAla 120 (1060-640) varSa AtA hai| yaha kAla 2 yugake barAbara hotA hai| isake saMvatsarakA nAma tathA rAjyakA varSa abhI bhI lekhako sandehApanna banAye rakhate haiN| lekina IliyaTake mainuskripTa kalekzana ( Elliot Ms. Collection) se je. epha, phlITako isa bAtakA patA calA ki jayasiMha dvitIyane 'zrImatpratApacakravarti' yaha padavI kabhI dhAraNa nahIM kI thI, aura udhara yaha padavI somezvara dvitIyake uttarAdhikArIkI upAdhiyoM meM hamezA AtI hai| ataeva yaha lekha dvitIya jagadekamalake samayakA hai, aura isakI tithi zaka 1061 (1136-40 I0) hai, jo ki "siddhArtha saMvatsara thaa|] 313 budri-saMkRta tathA kaad| varSa kAlayukta [ 1199 I. (lU. raais)|] [punimeM, bana-zAyarI mandirake pUrvakI bhorake pASANapara] zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam / / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha bhadra samantabhadrasya pUjyapAdasya sanmate / akalaGkagurorbhUyAt zAsanAyAghanAzine / / dhuradoLa cALu kya-cakrekharanadhika-baLa tailapaM satya-ratnA-1 karanA-satyAzrayaM vikrama-bhuja-baladiM vikramAditya bhUpam / vara-teja apparga bhUtaLa-nuta-jayasiMha manojAta-rUpam / gharepoLa trailokyamalla nirupamaneseTaM somanurbI-lalAmam / / tribhuvana-jana-nutanesedam ! tribhavanamalaM virodhi-baLa-hRta-sellam / vibhavada bhUlokamalaM / vibhu sale jagadekamala nALadaM dhareyan / / kuntaLa-viSayakadhipati / kuntaLa-cakrazanali banavase nAgeLa / kantu-zrI-niLayaM sale / bhrAntam jiDaDaligeryAlayaharayesegum // . beLe di-gandha-zALI-vana-parivRtadim teGgu-paGkaja-paNDaDagaLi (no)paM pettu toparpA-kula-tiLAda cmpkaashok-jmbuu-| kuLadi jambIra-pUgadruma-kuravakadi nAgavallI-taTAkaDa - / gahinAdaM harmyadinduhare budha-jana-samprItiyaM mADutikkum // dharaNIzaM gaGga-vaMzaM jana-nutanirivA-caTTigaM vairi-bhUpA-1 LarumaM beGkoNDa-gaNDaM sogayise hari-bA-kaJcigaMdhALiyiTTam / mareyaM tAna...nADoLagaNa haNavaM koNDanA-mArasigam / vara-tejaM kIrti-rAnaM raNa-mukha-rasikaM mArasiMga nRpendram / / gaGga-kuLa-kamaLa-dinakaran / aGgaja-sannibhananUna-dAna-vinodam / bhaGgisidaM vairigaLam / tuGga-yaza negaLa danoppeyekalA-bhUpam / Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ budrike lekha vRtta / paramAtyaM vIra-tIrtha para-hita-caritArthe sadA-mAvitAya'm / taruNI-sammohanArtha manasiba-banitArUpa-saMzuddhitArtham / vara-ziSTAnIkakartha sale kuDe paDegu loka saMrakSaNArtham / puruSArtha svArthamendekkala-narapati bhU-lokakanti...tikkum // balavadvidiSTa-bhUpAlaranavaya vAdiM kAdi behoNDa-maNDam / daLavellaM boDe gaNDaM viruda-bhaTara benittu popalli gaNDam / kaLanaM peldahe gaNDaM ripu-madaharaNaM gaGga-mArtaNDa-devam / taLe daM bhU-kAnteyaM yekkala-nRpa-tilakaM cAru-dora-daNDadindam / / karArAtIbha-kumbha-sthaLa-vidalana-kaNThIravaM vizva-vidyA / dharaM zrI-bhAratI-maNDana-kuca-maNi-hAraM manojAta-rUpA-1 kAraM gambhIra-nIrAkAranamala-guNaM satya-bhASA-vibhUSam / tArA-zubhrAbhra-gaGgA-zazi-vizada-yazaGgekalaGgopputikkum // angg-klingg-vn-kuru-jaagl-kaushl-mdhydesh-md-| raha-turuSka-gauDa-magaghAndhramavanti barATa-coLa de| zaGgaLa paNDitar kkavigamuttama-yAcakageTade koTTa kr| NNaGge samAnamAge saleyekkalanittapanoppe vittamam / / amardina bari-bonalindam / kamanIyaM kalpa-valli puTTa va teradim / pramadA-ratnaM niyisala amaLAGgane suggiyabbarasi dhaarinniyol-|| parameSThi-svAmi deyvaM guru tanagesavo-mAghaNandi-vatIndram / vara-bhavyara vandhu-varga nirupama- mareyaM eridA-mArasiGgam / narapALamaNNanA-suggiyabbarasi yatoza kohana-dAnam / dharegoppambettudA-paJcavasadi jasavaM bIrugu mATAdandam / / vIra-jinendra-pAda-saraso [ka] ha-rAjita-rAjahaMseyam / cAru-caritreyaM guNa-pavitreyanUjjita-dAna-zIleyam / bhArati-varNapUre muni-rAja-payo [5] ha-zRGga yaM guNA- / dhArada suggiyabarasiya ghare baNNisutikku mAgaLa m / / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha " savaNana-biLiloLe biTTaLa / bhuvana- stute mattaroppe sale panneraDam / va-hara- paJcavadigA / pravarAnvite suggiyabbarasi dhAriNiyolU // katipaya - kAlAntaritaM / hitavenipA - pUrva-vRtti taLe yalu paDegum / satataM jina pUjotsava- / rateyappA - karnAkayabbarasiyiM ghareyoLa // bina- pUjege jina-mahimege / jina-rAjana majjanakke jina bhavanakkam / bina - munigesavI - dAnaman / anavarataM mADutikku kanakiyabbarasi // bina - gRhamilladalli jina-mandiramaM jina - gehamAniyum / bina- munigaLa ge dAna - nicayaM dorakoLa da thAvinalliyA / muni-jana gittu kIrtti-late pallatrisuttire lokadalliyant / anupamamAgalA- kanakiyabbarasiyoputrikku dhAtriyoLa || sura-kunamaniLiti zakrana / surgabhayaninnebudendu cintAmaNiyam / pariharisi kuDale vallaLe / paramA caTTiyambarasi dhAriNiyoLa // janakanu mAsina-nRpanagrajanekkala bhUga ballabham / dinakara-tenoppe dazavarmma TareyaGganama-nan- | danananubAta kezava - nRpALa caturviSa dAnadinda mAn- | tanadoLe caTTiyabbarasiyaM budha-maNDali mecci baNNikum // paramArAdhyaM binendra guru RSi-nivahaM boppa- daNDeza mAvam / fretaM bopacyantA-janati janakanA-koTi-seTTi pramodam- / verazidda - zAntiyakka karavesadiralA patni samyaktva - ratnA- / karanappI-keti-seDDaddareya basadiyaM mADidaM puNya-puJjam / vimaLa- yazo - vitAna nakaLaGkanupArjita - jaina-dharmmanA / gamika-jana prapUrNa-vikacAnja- sarovara - rAjahaMsanend / amama dharitri baSNipudu bhavya - zikhAmaNi bhavya -bandhuvam / sumati-nivAsanaM negaLda ketananuttama-dAna-satvanam // parama-zrI-mUlasaMghaM sogayisutire zrI - koNDakundAnvayam / ire zrI-krANUrgaNaM gaccha mesadire sandA - tintriNIkAkhyamodhaM / Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ budrike lekha 35. berasA-zrI- rAmaNandi-prati-patiyeseTa padmaNandi-pratIndram / vara-ziSyaGgagra-ziSyaM negaLa danu municandrAkhya- siddhAnta-devam // antavara ziSyanesegu N / bhrAntem zrI bhAnukIrti siddhAntezam / ka (za) tru-mada-darpa-daLanam / santata-budha- kaLapa bhuvanegaLa deM ghareyoLa // kanaka- jinAlaya vese dil / zranupamanekala nRpALa savaNana-vilihoLa / jana-nutamene bhAnukIrttI / munigoppire biTTa mattaraM panneraDam // negaLe cALa kya-caki-varSa jagadeka-mahIza sAsiram / miliruttu - kAlayuta - mAgha "dA dazamI bRhaspatI / sogayise vAra panneraDu-mattaranA koDageymahAdamam / tagarade bhAnukIrtti munIgekala biTa zazAGkanuLi Lanam // koTi-payaM kavileyaneLa - | koTi- tapodhanara veda vidaraM pannir / koTi koTi tIrthade / koTi-mahA-dinadoLaLadanintidanaLidam || ( hamezAkA antima zloka ) zrI- bandaNikeya tIrthada pratibaddha // [bina-zAsanakI prasaMzA / pRthvIkA zAsana karanevAle kramazaH ye rAjA hue: --] 1 cAlukya-cakra zvara tailapa; 2 satyAzraya; 3 vikramAditya; 4 ayyaNa; 5. jayasiMha 6 trailokyamalla 7 soma 8 tribhuvanamalla 6 bhUlokamala; 10 jagadekamalla | kuntala- deza meM, banabase- nADmeM, jiDDu ligemeM uddhareke vRkSoM aura bagIcoMkA varNana | gaMga vaMza ke rAjA mArasiMgakA varNana / rAjA ekkalakI prazaMsA / aGgAdi nAnAdezoM ke vidvAn aura kaviyoMke lie vaha karNake samAna dAnI thA / summiyancara sikI prazaMsA / usake guru mAghanandi - bratIndra the, rAbA mArasiMga usakA bar3A bhAI thA / sumniyanbarasine yatIzoM ko AhAradAna tathA bar3hiyA paJcabasadi dI thI / basadi ke lie savaNaviLimeM bhUmidAna kiyA thA / na brisine isa pU~jImeM aura bhI vRddhi kI / vahA~ jina mandira nahIM the Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha vahA~ cina-mandira banavAye, aura nahA~ bina-muniyoMko AmadanIkA kSetra nahIM thA vahAM usane dAna diye| caTiyanbarasi kAmadhenu aura cintAmaNike samAna thii| usake pitA rAjA mArasiMga the, jyeSTha mAI rAjA ekala, pati rAjA dazavarmA thA, jisakA ereyaGga jyeSTha putra thA, aura usakA choTA bhAI rAjA kezava thaa| zAntiyakkeke paramadeva jinendra the, guru RSi-gaNa the, bopya-DaNDeza usakA cAcA, bodhale usakI mAM, koTi-seTTi usake pitA the, usake pati keti-seTTine uda (da) rekI basadikA nirmANa kraayaa| mUlasaMgha, koNDakundAnvaya, kANUra-gaNa aura tintriNoka gacchameM rAmaNandi-batipati-padmaNaMdi-municandra siddhAnta-deva-bhAnukIrti-siddhAnteza kramazaH ziSyaparamparAmeM hue / antima muniko rAnA ekalane kanaka-jinAlayake sAtha-sAtha cAlukya-cakrI jagadeva rAjAke rAjyameM ( ukta mitiko ) bhUmidAna diyA ] [Ec, VIII, Sorab TI. No. 233] rAyabAga;-saMskRta tathA kannara / [1] ["rAyabAga gAMvameM narasiMgazeTike jaina mandirake pASANakhaNDa para / " ] yaha eka cAlukya zilAlekha hai / isameM dAsimarasu penAnAyakake dAnakA varNana hai / yaha dAna siddhArthI saMvatsara ke ASAr3ha mahInekI kRSNapakSako trayodazI, somavArako, javaki sUrya dakSiNAyana ho rahA thA, kiyA gayA thaa| yahI saMvatsara jagadekamaladeva rAjAke rAjyakA dUsarA varSa thA / yaha dAna vinavAga ke narasiMgazeTike jaina mandirake liye kiyA gayA thaa| sara DablyU IliyaTakI sUcI meM do cAlukya rAjAoMkI 'jagadekamana' upAdhi hai,-eka vo jayasiMha dvitIya kI, jisakA karIba-karIba kAla zaka 640 se zaka 662 taka diyA huA ha, Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ budrike lekha aura dUsare kA nAma to nahIM diyA huA hai, parantu itanA mAlUma hai ki vaha somezvara tRtIyakA uccAdhikArI yaa| zaka varSa 642, usI taraha zaka varSa 2062 siddhArthI saMvatsara thA, aura tadanusAra vartamAna lekhakA kAla sandehAspada hai, lekina sambhavataH zaka 1062 (1140-1 I0 ) yathArthakAla hai| [JB, X, P. 183-184, N... 10..] 315 mauMTa zivagaGgA;--saMskRta tathA knnd| [vinA kAla-nirdezakA [ lagabhaga 150 I0 (lU. raais)|] [gaGgAdharazvara mandirake maNDapake khambhe para ] etanmitra-kuLAmbhoja-bhAskarasya yazasa sthiram / viSNoraDaLa-vaMza-zrI nAyakasyaiva zAsanam // lalitendu-dyutiyaM teralmi bhavanaM mADiTTo saMkarA-1 caLama meGa kaDidiTTaro ziva-gRhaM mADiharA puNya-saGa / kuLama yeLimenalke kUttu zivagoM zAdiyoLa mADidam / kuLa-nAma gaDimendu deva-gRhamaM sAmanta-kamjAsanam // adaLa-kuLa-rana-bhUSaNan / adaLa-kulAmbhoja-bhAnuvadaLezvaramendu / udubhava-caritaM mADida- / nudugha-yazaM vihi-devanI-zivagRhamam // pUvali pUje nivedyaM / dAviMge jaLa gandha dhUpavakSate pAtram / pAkuLamenippuvanAraid / AvagamavaM kapake barpa dhanama koTTam // antumalladeyu nina-janakana pesariM brahma zvara-devAlayaM varaM brahmasamudramaM negalda .. mattam / adaLa-jinAlayaGgaLabaLezvara-devagRhaGgaLittivend / adaLasamudramendeseva viSNusamudramivendu dharmadim / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha pudidavanandu mADisida kaTTisiddhaM keSeyaM nicAnvayakkU / udbhavabhAgalendadLa-vaMza-zikhAmaNi [vi] SNuvarddhanam // ali baLika tammavage parokSa - vinayamAge bocasamudramemba keSeyaM kaTTisi ziva mahimeyeDege kezava- / bhavanoddharaNakke... ai -koDigedharmma- / pravara beDitanitara- 1tthamanivanIva biTTi-devanadaTara devam // svasti zrI viSNu-sAmantaM sthiraM jIvi [ isa lekha meM batAyA gayA hai ki biTTi deva, aparanAma viSNuvarddhana, zivagaGgezAdri (Mount Shivaganga) meM ziva mandira banavAyA thA / viTTi deva zraLa-kuLakA thA / usane isake sivAya, zradaLa- jinAlaya, zradalezvara - devagRha bhI banavAye the / ] > [EC. Ix, Nelamangala U., No. 84 ] 316 mugulUra - kannar3a | [ vinA kAla-nirdezakA, 1140 I0 ( lu. rAisa ). ] [ bastike andara par3I huI mUrti ke pIThasthalapara ] zrIpAla vaividya-devara guDDagaLa meLasina mAri-seTTiyari negatiya govanaseTTiyara soge- nADa muguLiyalu basadiyaM mADisiru... mADisi zrI pArzva - devara pratiSTheyaM mADisi A-asadiyumaM A-devara bhUmiyumaM tamma gurugaLige dhArA-pUrvakaM mADi koharu || 38 [ zrIpAla - traividya devake gRhastha- ziSya mAri-seTTi aura govana seTTine sIge - nADmeM muguLimeM eka 'basadi' banavAyI aura usameM pArzva-devakI sthApanAkara, basadi aura usakI jagaha ( jamIna ) devatA ke liye apane gurUko arpita karadI / ] [E, C, V. Hassan U. 129.] Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aJjanerIke lekha -abjanerI (nAsika ke pAsa);-saMskRta -[zaka 1063= 1142 I.] yAdavavaMza zilAlekha (1) oM paMca parameSThibhyo namaH / svasti zrI zaka saMvat 1063 duMdubhisaMvatsarAM tarmAta jyeSTha sudi paMcadazyAM some anu(2) rAdhAnakSatre siddhayoge asyAM saMvatsaramAsapakSadivasapUrvAyAM tithau samadhigatA zeSapaMcamahAzabdadvArAvatIpuraparame(3) zvara viSNuvaMzodbhavayAdavakulakamalakalikAvikAsamAskarayAdavanArAyaNa sAmaMtapitAmaha sAmaMtajamarA ityAdimamasta(4) nijarAjAvalIvirAjitamahAsAmaMta zrIseuNadeva vijayarAjye tatpAda-prAsAdA vAptamahAmahattamaH pratApasaMtApitavairivamgaH (5) saMgrAmazauMDa ] zUravairighaTAvimardanakaNThIravaH anavaratadAnArdIkRtadakSiNakara prakoSThaH nizinistRza ( nistriMza) vidAritArA(6) tikarikuMbhasthalagalitamuktAphalamaMDitaraNAMgaNa ( raNAMgaNa ) manasvinImAno nmUlanakaMdarpaH dappadhirmaraM (ra) hitaH sau (zau) yodAryadayAdAkSi(7) NyadharmaguNasatyotsAha maMtrazIlasaMpanna [:] pracApAlanAnaMdazatruparAjayAnaMtoSita kIrtiplAvitadigvalayA' anekarAjanItizA 1 isa vAkya kA ThIka artha nahIM nikltaa| yadi 'parAjayAma' ke bAda 'cha lupta humA mAna leM, to 'zatruparAjayAnaMdatoSita' aisA pATha hogA aura jisakA ThIka artha bhI niklegaa| Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 6. se uNacandra (dvitIya . ) zaka 66 1. ... ... jaina- zilAlekha saMgraha *** *** ... ( 13 1 ) seDaNacandra (tRtIya) zaka 1063. [ IA, XII, P. 126-128 ] 318 kasalagerI - saMskRta tathA kacar3a / - [ zaka 1064= 1142 I0 ] [ kasalagerI ( devalApura paraganA ) meM, kallezvara mandira ke sAmane ke pASANa para ] zrImatparamagambhIrasyAdvAdAmoghalA'nam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM vinazAsanam // bhadramastu jinazAsanAya sambadhatAM pratividhAnahetave / anyavAdimadahastimasta kasphoTanAya ghaTane paTIyase // svasti samadhigatapaJcamahAzabda mahAmaNDalezvaraM dvArAvatIpuravarAdhIzvaraM yAdavakulAmbaradhumaNi samyaktva cUr3AmaNi maleparoLa gaNDa kotu naGgali - gaGgavADi-noLambavADi-talekADuuccaGgi-navase- hAnuGgalu-goNDa bhujabaLa vIra-gaGga-hoyasaLaviSNu varddhana- devara vijayarAjyamuttarottarAbhivRddhi pravarddhamAnamAcandrArkatA raM sallutamire tatpAdapadmopajIvi / svasti svastiLakai zubhaizzubhatamaiH puNyAhavaiH kIrttayAM | sthApyante cita-pAzva nipAdapaGkabaTaLe zrI hI dhRtirddhAryatAm / tvaM dattaM deyAtu deva-devabhuvane muktayaGganAvallabho Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kasalagerI ke lekha sAmantaM jaya-vIya-varddhanakaraM somaM sthiraM jIyAtu // udeyaM geyvamRtaM (1) subimba bhuvanak kutsAhamaM mAkku 'bindu tajjananigAcandrArka tAraM yazasprataraM kemige tandege tanna bAhubaladiM dordaNDadarpiSTa raM tadidaM sau Lane sIda adapidaM beGkoNDanI-sAmanta somaM gharAcakradala // praLaya-prakSobha - vAtAhatade kadaDi maryAdeyaM dANTi ghAtrItaLakatyantadauvana ko pATopavezaM karimage coLabaLamallakalloLa mappantu piride ghaLa bandu biTTam / hraduvana ke yo vIra-pemaDi devam // madagandebhamadAndha vAricayadindeytadudAbIDanA / biDalAsAndu dAsAna dulu vIraganene bhImATavI hRdu-sthAna-nadI-tIraman / arade sAldamoghasaralideccanAkariyaM kariyaykaNam // vodavida-madadindiradeytare bIDanadare kumbhasthaLamam / biriyeccu kondanendaDe kariyaykaNanembudAtanaM nagamellam // 43 antu bIra- gaGga-pemaDi hRduvanakereMya kaduleya taDi viDadu cAturdantavalaM berasu coLana mele naDeyutaM bandire kADene bIDaM kaviye pAya vudaM kaNDu aykaNaM kariyaneccaDe kalukaNinADAvaM kariyarakaNanendu vIrapaTTamaM kaTTi sukhadindire / kariyara - sAvantana / piriya- magaM bhAganAtanagratanUjaM suraghenukalpavRcada / doreyenisida sugga- gauNDanadirada gaNDa |! ene galda sugga- gaUNDana / teneyaM sAvanta - somanAhavabhImam / binapAdakamaLa | binanAthasnapanacalapavitritagAtram // madavadazatinAyakaranA voLa taridiki kIrttiyam / nereye digantaraM meredudArate siMhanAdadind / odavida-bhIma-sUdra kano dhanaJjaya - rAmano dundumAraNo / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 jaina- zilAlekha saMgraha naLa - nahuSAdi somadevanene sovaNa dhanyano pannage-vainateyano / / mArana satigaM sItege / revatiganu (ru) dhatige attimabvege sadRzaM peLa / sAraguNaM somana satigudAraguNaM ninvanneyarAma mAraveNI-dhAriNiyalu || Atana satiyaM polipaDI / bhUtaLadoLa rUpa ajavanitege ratigant A-sati pATiyeni / pa binatu-pAda-bhaktI mAcale - nAri // A-mArakhe somanoDane lIleyiM... uLara kula-laleneyenisi jaLacara-nicayanicita-kunda - kuTu-maLa-badana - vana- davateye vana-lakSmaye kalpa - varuvenisi bahu-putriyaraM paDedu jina- jananiyene nidhakkAdhArI- bhUteyu AhAyabhaya-bhaiSajya-zAstra- dInavinodeyu jinagandhodakapavitrIkRtottamAGga yu binasamayasamuddharaNeyu pArizva-devapAdArAdhayumappa | binapati daiva poredAldane hoysaLaviSNubhUpa sannanute mAre mAkhale guNAnviteyarta naganaputrarend | anupama - khaTTa deva kali-devane sandU anupama - kIrttiyaM nereM ye tAldida-bhavyane sovaNanI-gharitriyalu || svAsti samasta guNasampannanuM vibudhaprasannanuM AhArAbhayabhaiSajyazAstradAnavinodanuM cinagandhodakapavitrIkRtotramAGganuM binasamaya samuddharaNanuM toDaldara DoGkiyu toDare ba- gaNDanaM nuDidu mattenanuM paranArI- putranuM pArzva - deva pAdArAdhakanumapya kalukaNinADAva sAmanta-soveya-nAyakaM bhAnukIrtti siddhAnta-devara guDDu kalukaNanAD AlvaM hebbiDirUvaDiyalu uttu gacaityAlayavaM mADi zrI pAkha devaraM pratiSThe mADi zrImUlasaMgha- surasTa (stha ) gaNada brahmadevara kAlaM kacci dhArApUrkakaM mADi koTTa devara aGga-bhogakkamA hAradAnakkaM basadiya bIrNoddhArakkaM biTTa datti zaka- varSa 2064 neya dundubhi-saMvatsarada pauSya-mAsaduttarAyaNa-saMkramaNapaJcamI - bRhaspati) vAradandu basaTige vAyavyada deteyalu avahanahaLaLaya sImAntara vevendaDe (antima 8 paMktiyoMmeM sImAkI carcA hai, aura isake bAda antima padya ) Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kasalamerIke lekha [ usI pASANake bAyIM ora-] svasti kalkaNi-nADa ekkoTi-jinAlaya vendu same...rU kUTi koTTa hesaru / / svasti svAri-mAcoja kalukaNinADa AcArya kaliyuga-vizvakarmA [jinazAsanakI prazaMsA / jisa samaya (apanI hamezAkI upAdhiyoM sahita ), bhuvabala vIra-gaGga-hoyasaLa. viSNavarddhana-devakA vijayI rAjya apanI vRddhi para thA:-tatpAdapadmIpaJcIvI sAmantasoma thA ( usakI prazaMsA ) / jisasamaya vIra-gaGga peADi cola rAjya para AkramaNa karaneke liye hRduvanakerImeM kadule nadIkai kinAre-kinAre jA rahe the, eka jaMgalI hAthI bhAgatA huA Akara senA para TUTa par3A / aykaNane usa hAthIko apane bANoMse mAra diyA, jisapara kalukaNi-nADke zAsakane use 'kariya-aykaNa' kI upAdhi dii| kariya-aykaNakA sabase bar3A putra nAga thA, usakA jyeSTha putra sugga-gaUNDa thA, usakA putra sAmanta-soma thaa| usakI mArayve aura mAcale nAmakI paliyA thiiN| mArayve kI bahuta-sI putrI huI, para mAcale ke putra hue, jinameM jyeSTha caTTadeva aura kali-deva the| kalukaNi-nADake zAsaka, sAmanta-soveya-nAyaka ne (apanI bahuta-sI upAdhiyoM sahita ), jo ki dhArmika jaina aura bhAnukIrti-siddhAntadevake gRhastha-ziSya the, hebidisADimeM eka U~cA caityAlaya banavAyA aura usameM pAva-jinakI sthApanA karake pUjA-sevAke kharcake liye, mandira kI marammata tathA AhAradAnake liye, zrI mUlasaMgha tathA sUrasTa (stha) gaNake brahmadevake pAdoM ko prakSAlanapUrvaka 'aruhanahalli' nAmaka gAMva TAnameM diyA / cinAlayakA nAma 'kalka ( kaluka ) Ni kA ekoTi binAlaya' rakkhA thaa| zilpa kA nAma mAcoja thaa| yaha kalukaNi-nADa kA AcArya, kaliyuga kA vizvakammA thaa|] (EC, IV, Nagamargala U., no, 94 and 95] Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha 11 ayyana-siMgaH sakaLa-guNa-tuGgaH / ripu-maNDaLI (Li) kabhairavaH / vidviSTa-gaja kaNThIravaH / 12 iDuvarAdityaH / kaliyuga-vikramAdityaH / rUpanAyayaNaH / nIti-vicita-cA13 rAyaNa. | giri-durg-lngghnH| vihit-virodhi-bNdhnH| shnivaarsiddhiH| dhmmaikbuddhiH| mahA14 lakSmIdevI-landha-varaprasAdaH / sahaja-kastUrikAmodaH / evamAdi15 nAmAvalI-virAjamAna zrImad-vijayAdityadevaH / valvADa-sthira zibire sukha-saMkathA-vinodena rAjyaM ku16 vA'NaH / zaka-varSeSu paJcaSaSTaya ttara-sahasra-amiteSvatIteSu pravatta mAna-du: 17 dumi-saMvatsara-mAgha mAsa-paurNamAsyAM somavAre / somagrahaNa parva-nimi18 ta mAjiragekholAnugata-hAvina-herilage-grAme / sAmanta-kAmadevasya haDapa 16 valena zrI-mUlasaGgha-dezIyagaNa-pustaka-gacchAdhipateH kSulakapura-zrI rUpa nArAyaNa-ni20 nAlayAcArya zrImanmAdhanandisiddhAntadevasya priya-cchA [t ] treNa / sakalaguNaratna-pAtreNa / 21 bina-padapadma-bhRGgena / viprakula-samuttuGga-raGgeNa / svIkRta sadbhAvena / vAsudevena 29 kAritAyAH vasateH zro-pArzvanAthadevasyASTavidhArcanArtha / taccaityAlaya khaNDa23 sphuTita-jIrNoddhArtha / tatratya-yatInAmAhAradAnArtha ca / tatraiSa grAme 24 kuNDi-daNDena nivartana-catutya-bhAga-pramitaM kssetr| dvAdaza-hastasammitaM gRha-nivezanaM 25 ca / tanmAnandisiddhAntadeva-ziSyAnAM mANikyanandipaNDita devAnAM / pAdau prakSAlya dhArA-pU Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kolhApura ke lekha Jiu Bian 26 rvvakaM sarvvanamasthaM sarvva- bAdhA - parihAramAcandrArkatAraM sazAsanaM dattavAn // 27 tadAgAmibhirammadvaMzyairanyaizca / rAjabhirAtmasukha - puNya-yazastantati-vRddhibhiH / sva 28 datti - nirvizeSaM pratipAdanIyamiti / zAntarasakke tAne neleyAda 26 jina prabhu tatra daivamazrAnta - guNakke tAne neleyAda taponidhi mAghanandi saiddhAntika - * 30 yogI tana guru / tannAdhipaM vibhu kAmadeva - sAmaMtaniduttamatvamidu puNyamidunnati vAsudevena || bhAvArtha [ yaha zilAlekha kolhApura zaharake zukravAra daravAjeke pAsake jainamandira ke sAmane eka patthara para utkIrNa hai / zilAlekha meM zIladAra kulake mahAmaNDalezvara vijayAditya devake eka bhUmidAna kA ullekha hai / pahale ke do zlokoM meM jainadharmake yaza kI gAthA gAI gaI hai / tatpazcAt 3-15 taka kI paMktiyoMmeM dAtAkI nimnalikhita vaMzAvalI aura usakA varNana hai - zIladAra kSatriya vaMzameM jatiga nAmakA eka yuvarAja thA, jisake cAra lar3ake, goGkala gUvala, kIrttirAna, aura candrAditya the / rAjaputra gokulakA lar3akA mArisiMha thA / usake putra gUvalagaGgadeva, ballAladeva, bhojadeva, tathA gaNDarAditya-deva the aura gaNDarAdityadevakA putra mahAmaNDalezvara vijayAdityadeva thA / unake ye pada the- 'nagarapuravarAdhIzvara, zrI zilAhAranarendra, nijavilAsa - vijita devendra, jImUtavAhanAnvayaprasUta, zauryavikhyAta, suvarNagarur3adhvaja, yuvatijana -makaradhvana, nirdalita- ripumaNDalIka varNaM, maruvaGka-sarpa appana siMga, sakalaguNatuGga, ripumaNDalika-bhairava, viddhiSTagaja kaNThIrava, iDuvarAditya, kaliyuga - vikramAditya, rUpanArAyaNa, nItivijitacArAyaNa, giridula 1 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha dhana, vihitavirodhibaMdhana, zanivArasiddhi, dhammaikabuddhi, mahAlakSmIdevI - labdhavaraprasAda, tathA sahabakastUrikAmoda / ' paMkti 15 - 26 meM vijayAdityane, apane baLavADake nivAsasthAna para ArAmase rAjya karate hue, somavAra ke dina candragrahaNa ke avasarapara dundumivarSakI mApa mahIne kI pUrNimA tithi somavArako bhUmidAna kiyA / yaha dundubhivarSa zaka varSa 1065 ke bIta jAne para hI lagA thaa| jamIna kuNDI nAmaka dezI mApa se cauthAI niSartana thI / usI sAlameM 12 hAthakA eka makAna bhI arpaNa kiyA thA / mIna aura makAna donoM bAjiragakhola nAmake jileke hAni herilage gA~va the / yaha eka mandirako dAna kiyA gayA thA jise mAghanandi siddhAntadevake ziSya tathA kAmadeva - sAmantake adhInastha vAsudevane banavAyA thA / yaha dAna mandira ke jIrNoddhAra tathA vahIM rahanevAle muniyoMke liye AhAradAnake prabandhake liye thA / mAtranandi siddhAntadeva kSullakapura ( kolhApura hI kA dUsarA nAma ) ke rUpanArAyaNa jainamandira ke pujArI ( yA purohita ) the, mUlasaMgha, dezIyagaNake pustakagaccha ke pradhAna the / unake eka dUsare ziSya mANikyanandi paNDitadeva the / isa dAnake karate samaya inhIM paNDitadevake pAdakA 'prakSAlana kiyA gayA thA / isa dAnako saba karoM aura bAdhAoMse sadaivake liye mukta kiyA gayA thA / 27-28 kI paMktiyoM meM bhaviSya meM honevAle rAjAoMse prArthanA kI gayI hai ki ve isa dAnakI hamezA rakSA yA sanmAna karate raheM, kyoMki yaha unhIM eka kA kiyA hai| aura yaha zilAlekha antameM purAnI karNATakalipimeM vaha kahate hue samApta hotA hai| : zAntarasa pradhAna cina deva hI mere deva haiM, azrAnta guNavAlA taponidhi, yogI mAnandivaiddhAntika hI mere gurU haiM aura kAmadeva sAmanta hI mere rAjA yA mAlika haiN|' ] [ EI, IV. No. 27, T and A. ] Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ matAvArakA lekha 321 masAvAra / - [ zaka 1065 = 114330 ] [ mattAvAra ( cikamagalUra paraganA ) meM, pArzvanAtha mandira ke eka pASANa para ] svasti zaka varupada sAmi 65 sanda rudhirodvAri (ya) - saMvatsara direzanivAradandu ya budha jakave ganti hemoreya mantikApuradinda purabedalu / surata devendra budham // zrAvakara toyetara bu- / dhAva La paramoMpakAri mati catura kaLA- / kovidara bandhu jana-mA- | nidAna-patharaNya su-kavi-devendra-buSam // gojaDa - veggaDeya gurugaLa, devendra paNDitarige avara madamALiye dekkanveya niSadiya kallaM mattavArada gAmuNDa bUci veggaDe nAraNaveggaDeyyaM paDikara-mADuva mAbalayya nu nilisidaru [ ( ukta mitiko ) gaujake vemADeke guru devendra paNDita kI patnI deva kA smAraka - pASANa mattAvAra ke gAmuNDoMne khar3A kiyA thA / ] [ Ec, VI, Chik magalur tl, no 162 ] 322 hire AvalI - saMskRta - tathA kacar3a bhitacaMdramakhilamanyacana ' ... ... [ lorava paraganA, hire-AvakI-gAMva ] [ dhvasta jaina vastike pAsa 25 veM pASANapara ] svasti samastasurAsuramastakumakuTAMzunALavaLa ghotapada prastutacina dharmaM zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAnaM / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM binaza| sanaM // 57 ... mastaM Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha svasti samastamuvanAzraya zrIpRthvIvallabha mahArAjAdhirAja paramezvaraM paramabhaTTAraka satyAzrayakuLatiLakaM cALa kyAbharaNaM zrImajagadekamAladeva ... nirmaLakIrti ... coccaMDa ... ... maMDitavIrazrIyaM niLe saLe negaI rajeya .. nurvige .. samudradi ... ... ... vipuLakaSTama tirutippa ... vaneka caLa kya-permacamUpa ... // zrIjagadekamala mahInAthana lakSmige ramya harmyadibhrAnitamaSTaLagaM-mivadaLe nippamaimeyaM sAjadetALida tatpatige vArddhivaraM neLanaM nimircirArAjita paTTasAhaNiyoloLa dore bammaNadaNDanAthanoLa // ... daLa sairipu-yakeragado La paM mIre tAprabhAvadaMde kiDalIya-yugaMde yApurde nADeradaMdinaM tannuDi nanniyAgi naDedorDa svAmisaMpattigAspadavAda aneka vikramavilAsa yogadaMDAdhipa / / // cittadalumalladetanna / satyada guNavilla dhanade niirerikrN| nittarisi mUrulokam nuttarisitu ninna kiirtilteyukRtiyu|| kaMda / / aydaM jinpdgnnege| meradegeyade manada dhRtiya kAminiyaroLa-1 terida ... ... besase.." sulu / mayadunamallarasa ka '' nAhavarAmaM // shNkrdevtnuujnu| kikaranenisiI sa-NadAnvayadoDeyaM / zaMkisade dharmadoLavaM / zaMkAdhiguNaMgaLe ." yareyisidaM // svasti samastaprazastisahitaM zrImanmahApradhAnaM yogezvaradaNDanAyakaM banavale pani siramanALa tamire jivaLige eppattara adhikAri pegaDe maduna' mAllidevaM / zrImaccALakya vikramavarSada duMdubhi saMvasarada puSyasuddha somavAradaMdutta Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hire-zrAvalIke lekha rAyaNasaMkrAMtiya parbanimitta daMDanAyakage binapaMgeydu zrImadavaliya pArzadevagarge kAraguliyabayala sAla mAvinalli biTTa keyi ... duNDiya galeyatnu kamma 5-1 svasti samastajinapAdAbhojavaraprasAdarumappa muddagAkuMDanuM (others named) akkasAlekhagaraNiyola ... pratiSTheyaM maDi samastaprajegaliI / svasti yamaniyamakhAdhyAyadhyAnadhAraNamaunAnuSThAna japaguNasaMpannarappa / zrImUlasaMghada senagaNada pogari gacchada vIrasenapaMDitadevara sahadhammiMgaLappa mANikyasena paNDitadevara kAlaM kaci dhArApUrvakaM mADi sarvanamazyamAgi koharu / I dhammava pratipAlisidara anantapuNyamaneTadevaru idanaLidabaru adhogati iLivaru / / (hamezAkA antima zloka) [kAla san 1142-43 I0 / dundubhi varSa, puSya zuddha somavArakI uttarAyaNa saMkrAnti / yaha lekha pazcimI cAlukya rAbA bagadekamala dvitIya ke rAjyakA ullekha karatA hai aura usake banavase-12000 ke pradezapara zAsana karane vAle yogezvara daNDanAyaka senAdhyakSakI tArIfa karatA hai| pegaDe mayduna mallideva senAdhyakSakI anumatise biDavalige-70ke rAjya para zAsana kara rahA thA aura isane AvalIke bhagavAn pArzvanAthako eka bhUmikA dAna diyA thaa| eka aura dAna, saMbhavataH eka jaina mandirako mudda gAvaNDa tathA aura dUsare logoMke dArA kiyA gayA thA ( isakI vigata lupta hai)| ye loga jainadharmake pakke bhakta the / yaha dAna vIrasena paNDita devake sahadharmI mANikyasene paNDitadevake pAda-prakSAlana pUrvaka kiyA gayA thaa| vIrasena paNDitadeva mUlasaMgha, senagaNa aura pogari gacchake [EC, VIII, sorat tl. no 125 ] 323 zravaNabelagolA-saMskRta tathA kbd| [zaka 1068%D1115I.] [dekho, jaina zilAlekha saMgraha, prathama bhAga] Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha 324 yahAdahali = saMskRta kA kaad| [varSa krodhana = 154 I. (la. rAhasa)] [bAvadhi (malkhIkarI pradeza) meM, gA~vake dakSiNa-pUrva meM, dhvasta bastike pAsake pASANa para] zrImatparamagambhIrasyAvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanan / yasya saddharmamAhAmyAt saukhyaM jagmurmunIzvarAH / tasya zrIpArzvanAthasya zAsanaM varddhatAM ciram // jayati vigata-saMkhyArAti-bhUpAla-bhUmidhvaca-gana-turagAdIn saMvicityAgrahIyaH / sALa-samaya-dharmAcAra-zauryoru-vidvadguNa-maNi-khani bhUbhRt posaLa-kSmApatissaH / / zrIkAntAnetranIlotpalavadanasarobAta-sa-smera-lIlAlokaM lokatrayojjRmbhitavizadayazazcandrikAdoHpratApavyAkIrNa tyakta-yukta-krama kaLina-kubhRccakrakheda-pramodazrIkaM zrIviSNubhUpaM beLaguge bagama rAjamArtaNDarUpam / / jaLadhi-vyAveSTitorvIpatiyenisi sukhaM bAlo candrArka tAraM / taLakArDa koNDa-gaNDaM nigulara padeyaMkUDe beGkoNDa-gaNDam / taLavArala taLa ta bhUpAlara heDataleyaM thopyenala hoyda gaNDam / balavadrAjyaGgalaM tabalagina moneyoLa pAradu kaTakoNDagaNDam / / salemaleyAdiyAge nimggiDabahamanAvagammahAbLa-pada-dhAtadindaredu saNNisutna Detandu tandu tanna daura . badali ko kiriya mIsegaLaM sasikte viSNu-dora Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yallAdahallike lekha bbaladale kittanottirisi kaUGgina tegina veGgina nandanagaLa // svasti samadhigata paJcamahAzabda mahAmaNDalezvara dvArAvatIpuravarAdhIzvara / yAdavakulAmbaraca maNi / maNDalIka-cUDAmaNi / zrImadacyuta-pAdArAdhanA-landhaniSNu-prabhAvam / dikpAlaka-parAkramAkramAkramaNa-paTu-parAkramuka-svabhAvam / zatru-kSatriya kalatra-garbhasava-sampAdaka-gabhIra-zaGkha-nAda / vAsantikA-devI-labdha-vara-prasAda / hiraNyagarbha-tulApuruSAdi-mahA-kratu-sahasra-santarpita-pitR-deva-guru-sama ... nirupama-kSatraguNa-nirjita-visApa-viSNu-vIra-vijayanArAyaNa purAdharakhyAta-deva-buLabuLa.caLakuLa (kuLa ) yAdavaLadhi-viSNusamudra vilAsa-mudrita-mahI-lokan avikaraNa cAturya-caturAnana / caturvedapADitya-maNDitagoSThiSaDAnana samaramukhagRhItAhitamahIkAntakAminIjana-mukhanirIkSaNakSaNakRtasUryanirIkSaNa nRsihadhyAnanizcalIbhUta-nirmaLacaritra parAGganAputra | sakaLajanasatyanityAzIrvAda-sAmarthya sampAditakalpAyurArogyAbhivRddhiyukta duddharasamarakeLIsaMsakta TobaLAvaLe paduzzIlAzvapatigajapati pramukharAja-lokaniyanirdaLanopAnitAzvaganAdinAnAvidharatnanicaya-ruciralakSmIvilAsam / sarasvatInivAsam / coLakulapralaya-bhairavam / cerama-stambarama-rAjakaNThIrava / pANDyakulapayodhi baDavAnala | pallavayazovallIpallavadAvAnala / narasiMhavammasiMha sarabha nizcala-pratApAdhipatita-kaLapALAdi-nRpAla-salabham / nija-senA-nAtha-nilita jananAthapura jagad-dAridraya-vidAraNa-prANa-kAraNya-kaTAkSa-nirIkSaNa pratyakSa-pajhe kSaNa-catussamudra-mudrita-vasumatI-manohara-lakSmI-vallabha / bhayalobhadurlabha / nAmAdisamasta-prazasti-sahitam zrImat-kaJci-goNDa vikramagaGga vIra-viSNu-vardhanadevaru gaGgavADi-tombattaru-zarIranuM / noLambabADi-mUvattiTa- sirmuN| banabasepanni- sira / halasige-panni siramuveraDaru-nUvaraM duSTanigraha-ziSTapratipAlana-pUrvakaveka-cchatra-cchAyeyindALa danAmahAnubhAvaniM baLiya / kan // tandeyala acchodita-terTa- / din dave negaldAdirAsiba-paDavige smnemb| ondu-vibhava-prabhAvate- / yindaM narasiMhanarasu-geyyuttiIm / / vR0|| himadiM setu-varaM tolaldu nelanaM niSkaNTakaM mAduva- / Li La mahogrAciyoLAntidididaTiM caGgAlvanaM konduvA Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha samabhAvaLiyaM haya-pratatiyaM cemboGgaLa nUtnarat " namumaM koNDu nRsihaM-bhUpaLe yaM dos-stambhadoLa tAldidam // va || antu samasta-maNDalika-sAmanta senAnAtha- parijana parivRtanAgi dorasamudrada vIDioLa samuttu siMhAsanAsInanAgi sukhasaGkathAvinodadiM rAjyaM geyyu - tamire tatpAdapadmopanIvi / svasti samastarAjyabhara nirUpitamahAmAtyapadavIprakhyAtaM zaktitrayasamanvitaM zrI-vIra- viSNu va rddhana- deva- saptAGga- lakSmI-rakSaNAGga- (ra) rakSaka satya- zauca-svAmi-hitA di - sad-guNa-zikSakaM caturvedamahAdAnanirataM zrImadabhinavabharata zrI vIra viSNu varddhanadeva bhujyavinayamaNDitamAnavAkAracakram / svAmi-samAdeza- sAdhitasakaladikacakra / kauzika kulAmbara divAkaram / samyatvaratnAkara / nAmAdisamasta prazastisahitam zrImanmahApradhAnam / 62 vR0 || kuDe nRpamere hoysaLa-mahIbhujanavarkara durkeyinde tAM / paDedana zeSarAjyakarabhAradhurandharanendu tantra-ga gaDetana nirantaravena prabhu zaktiyanAnta pemrme nUr Di migilA-vogaLa venunnatiyaM vibhu-deva-rAjanam // antu pati- hitanuM sakaLa - niyatanuvenisida deva-rAjana gurukuluventendoDe / zlo* // jayatyamarana / gendrapUjitAGghi yugaM prabhoH / varddhamAnajinendrasya zAsanaM karmmanAzanam // antu zrIvarddhamAna- svAmigaLa divya-torthadoLa kevaligaLa zrutake valigaLa buddhiprApta anya parama- munigaLa, siddha sAdhyarumAge tattIrthasAmarthyamaM sahasraguNaM mADi samantabhadra- svAmigaLa, bakalaGkadevaruM / gRpiJchAcAyyaM ( / v ) AdiyAge palambaruM zruta-ghararu sanda balikke zrImUlasaGghada zrI koNDakundAnvayada deziyagaNada pustaka- gacchada viziSTadoLage sAgaranandi siddhAMta-devarabhinava-gaNaghararenisidaravara ziSyara nandi-muni-puGgavaravara ziSya tarka- vyAkaraNa - siddhAntAmburuhavana-dinakararumenisida zrIman-narendrakItti- traividyadebavara sadharmaM SaTtriMzadguNamaNimaNDanamaNDitaru paJcavidhAcAra - niratarumappa zrImanmunicaMdra bhaTTArakara zrIpAdAravindArAdhaka / u Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha niyata-syAdvAdavidyAvibhavabhavanamAgi nita-doSa- / yamapyudyattapolakSmige sale nelepAgi rUDhAkalaGkA-1 nvayadoLa bhavyALigellaM modalenisi kara pempubetatu pemaa| Diya vaMzaM lokavaM kIrtiyoLa, beLagitattujvaLAcAra-sAraM // askara // naya-vinayamananukarisuvananu / nayadi tecodhikanene negaI pemADiya pemagane mii-| maybanAtana citta-priye devalale pti-bh-| ktiyoLA-sItegamarundhatigameNeyenipaLa // avarge magaM samasta-guNa-ratna-sudhAmbudhi masavi-sehi bhUbhuvana-vinUtanAtananunaM negardai prabhu mAri-seTri bAn / dhava-jana-sarva-bhavya-jana-kalpa-mahIkahanA-mahAtmanI / tavada-vibhUtiyaM paDedudahateyaM ghareyoLa nirantaram // dorasamudrada naDuvidu / meru-mahIdharamenalke mADisidaM zrI-1 maarmnuttungg-binaa-| gAramaniMdu vizvakarma-nimitamenisala // A-vibhuvinaNuga-damma / govindaM mandarAvanIghara-dhairyam / zrI-vanitA-ballabhanA-1 govindanavola mahImanaHpriyanAdam // vasudhege kaustubhamenalI- / basadiyanI-muguLiyalli sadbhaktiyinet / tisidanene matte govinda-seTiyaM pogalAdappare budha-nidhiyaM // bhU-viditane bhImayya ma-hA-vibhave putri nAgiyakanumivarI-1 govindana jina-gRhakati- / pAvana-caritar nirantaraM paDi salipaTa / / avarapra-tanUjamaya-naya-zIlanapratima-dharma-sahA (ni) yAnarAtipUjya-DujayanakhileSTaziSTa-bana-rakSaNa-dakSana. "saraM negaLada mahA-prabhu veDade puNDA-vihi-seTTiya guNa" "mai poga [D] lA-caturAsyanu... ... ... "yutaM mAyopAyakke pesabatidhanya svasti ya... ... ..sanenala nAki sehiyA..........."rApempumaM nimici gotra-pavitranAda govinda... ... ... .."samantabhadasvAmigaLa ....... ... .. vAcAryari kanakasena-pAdiyaja-devari dhanapALa bhaTTArakAra Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mugulU ke lekha manadhAri-svAmi ... devari banda dramiLa zrI... "kasena - bhaTTArakariM vAsupUjya - siddhAnta- devari tarkAviLa - bahu-bhaGgo-saMgata- zrIpALa- traividya-gadya-padya vAco vinyAsa nisarga-vijayavilAsam // saccaritra - pavi * vidyA saMzuddha-buddhaye / te namaH // 'traividya-devari zrI ** vittayamo SaT ... vidvajjana- prapUjyAya vAsupUjyAya intu galte vetta tatra guru-kulada pempaM negaLi govinda seTTi mADisidanintIjinAlayam // ... ......... 1919 ... manu-caritara samasta - bhuvana -sAvanIya - jinendra-dharmaM - trA- 1 rinidhi sarojinI - prabhava-rAga-vivarddhanya- rAjahaMsaraNa | NanumanujanmanuM guNa-yugguNavajana - pArijAta rA- / manimaDiyAgiyuM bharatarAja - camUpanumembudI-jagam // bhAratadoLa kAnInu- / dArateyoLa dharma-nandanaM sattvadoLA- / cAradoLa sindhu-nandana | bharata -rAja-daNDAdhIzam // I- govinda - jinAlaya ke prabhava-saMvatsaraduttarAyaNa saMkrAnti vyatIpAtadandu radali... Agi zrI-nArasiMha-hoyasaLa devaM zrIpALa- traividya-devara ziSyarappa vAsupUjya-siddhAnta - devara kAlaM kacci dhArApUrvvakaM zrImadamahAraM muguLi - yali biTTa vRttiya sImA-sambandhi hiriyakereya keLage gadde ( AgekI cAra paMktiyoM meM dAna kA vizeSa varNana hai ) A-bedda leyoLagAgi devara soDariMge gANadalara -vAne SNeyUroLagAva baNDamAre vaDahaM goNDu vizada vaNa-siddAyavittuvati aidu-paNavaM mahAjanaM koDuvarintinituvaM mUrvAntardhvamrmahA janaMgaLa, dhArApUrvakaM mADi ko harU ( AgekI cAra paMktiyoM meM kucha paricita vAkyAvayava tathA zloka hai ) I-dharmavarnAditeLe [te] ya narakaM pugurva kereya ma ... DimeyaM tA- kahisida kereryAla kaNDugagaddeyaM devarige biTTanu || azeSa-mahAjanaGgaLa mattada- kerepati kaNDuga gadde ye .. ... biharu | kaLalu mU-kuLa bhaTTa [ bina-zAsana kI prazaMsA / yaha elkoTi-binAlaya hai / rAjA viSNukI prasaMsA Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha pisane himAlayase lagAkara setu taka aura setuse lagAkara himAlaya taka tamAma zatru rAjAoM ko naSTa kara diyaa| visa samaya dhArAvatIpuravarAdhIzvara, maleya-cakravartI viSNuvarddhana hoysala deva zAnti se apane rAjya kA zAsana kara rahe ye:unake caraNa-kamalase AjIvikA karanevAlA, (anya-anya vizeSaNoM ke sAtha) ajitasena bhaTTAraka kA ziSya mahAprabhu peADi huaa| usakI santati nimnalikhita thI: ( aneka prazaMsAoM ke bAda ) peADi kA jyeSTha putra bhImaSya thA, usakI patnI kA nAma devalabbe thaa| unake putra masaNi-seTi aura mAri-seTTi the| dorasamudra ke madhyameM mAramane eka bahuta UMcA jinAlaya banavAyA / usakA putra govinda thA / usane mugulI meM eka vasadi banavAyI, jisake lie bhImayya aura usakI putrI nAgiyakane pUjA kA sAmAna diyaa| usake do putra the,-biSTi-seTTi aura naakisetti| usake guru bAsupUjya kI paramparA samantabhadra svAmI se lekara kanakasena, vAdirAna, dhanapAla,.... kasena, kaladhAri,... 'vAsupUjya.... aura zrIpAla se hokara AI thii| unake pairoM kA prakSAlana karake muguli agrahAra meM nArasiMhahoskhala deva ne govinda jinAlaya ke liye ukta bhUmikA dAna diyaa|] [ Ec, V, Hassn U., no 130.] 328 basti;-kabar3a-magna / [varSa prabhava yA pArthiva (1)] basti (cinAraLI pradeza ) meM, jinnedevara bastike sAmane ke mAnastambha para] svasti zrImanmahAmaNDalezvara tribhuvanamala taLakADu-goNDa koGga-naGgali-gaGganADinoNambavAhi-janavAsi-hAnuGgalu-goNDa bhuga-bala vIra-gaja pratApa-cakravartiH zrI Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madrAvadhAnI-chorasamudradalnu sukhasahayAvinodadiM rAjyaM gegyuttamire // bhImanmahApradhAnaM hegaDe ziva-rAja''nambiddaDe somayyatu bhImata-mANikada ...... binAlayakke pArthivasaMvatsarada ASAr3ha-suddha-pADimi-AdivAra ... ... atitithiyarAhAra-dAnaka mANikyadoLala mADi... ... .."catussImeyali gede gAtta kambala mALa gALa nULa .." tore maga hole maga yinitumaM dhArA-pUrvaka mADi koTTadatti basaDige biTTI-dharma ..... karaM salisutirdavarga puNyaM / ....... aLidavarga / pasu brAhmaNana konda gati samanisugum // zrImatu mANikyadoLala mUlastha candakakojana suputra paravAdiHmaloja...... zAsanama ....... bALisabadu / vItarAga namo'stu maGgalamahA zrI [jisasamaya, ( apane vaidika padoM sahita ), pratApa-cakravartI (1 narasiMha-deva) apane rAjyakA sukha aura buddhimattAse zAsana karate hue rAjadhAnI dorasamudra meM vidyamAna the:-mahApradhAna hegaDe zivarAja ..... somaypa ne mANikya-doLalu jinAlayako dAna diyaa| caNDakakoja, jo mANikyadoLalukA mukhya AdamI thA, ke putra paravAdi manoja isa zAsanakI rakSA karegA / vItarAga ko nmskaar| [Eo, IV Krishnarajapet Tl, no 38 ] 326 ' khajurAho-saMskRta (vikrama saM0 201, mAgha pado) OM // grahapatyanvaye zreSThipANidharastasya suta zreSThi ti-(tri) vikrama tathA AlhaNa / bAmamIdhara // saMvat 1205 / mAgha vadi 5 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 jaina - zilAlekha saMgraha lambI 1 hI paMkti meM hai| isake akSaroMkA AkAra zreSThI ( seTha) pANidharake putroMkA nAma diyA hai / [ yaha lekha mI 2 ica karIba hai isakA hai isameM unake nAma hai- trivikrama, AlhaNa aura lakSmIvara / ] El, 1, no XIX no7 (P, 168 ) 330 khajurAho- saMskRta jaina mandiroMkI pratimAoM para se tIna zilAlekha [ binA kAla nirdeza kA ] 1 [ a ] ipatyanvaye zreSTha zrIpANighara [I] [ yaha adhUrA zilAlekha eka hI paMkti meM hai, jo ki 5 iJca lambI hai / lagabhaga hai iJca akSaroMkA AkAra hai / grahapati - anvayu / jaise isa zilAlekha meM hai vaise hI vaha Age do zilAlekhoM meM bhI AyA hai / [EI,I. P. 152.] 331 khajurAho- saMskRta [saMvat 1205 = 1148 I0] [ isa zilAlekha ke lekhaka kA patA nahIM hai / itanA hI mAlUma hai ki yaha saMvat 1205 kA hai| ] [A. Cunningham, Reports, XXI, P. 68, 0, 8. ] Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cittaur3ake lekha 332 cittaur3a (rAjapUtAnA);-saMskRta-bhagna / [saM0 1200 - 1150 I.] . paM0 1. oN|| namaH sarva ziA] ya // namo. [sa] ptAJcidagva (gdha) saMkalpa___ janmane / zarvAya paramajyoti [ddha] stasaMkalpajammane / jayatAtsa mRDaH zrImAn mRDA..... 2. danAmvu (mbu) je| yasya kaNThacchavI raje se (ze) vAlasyeva vllrii| yadIya zikharasthitolasadanalpadivyadhvajaM samaNDapamaho nRNAmapi vid 3. rataH pazyatAM anekabhavasaMcita kSamiyatiM pApaM drutaM sa pAtu padapaMkajAnatahasi ___ smiddheshvrH|| yatrolamatyadbhutakArivAcaH sphura [nti ci]4. te viduSAM sadA tat / sArasvataM jyotiranantamantarvisphUrjatAM me kSatajADya__ vRtti / jayantyajazra (sa) pAyUSa banduniSyandinomanAH / kavInAM [sama 5. kIttI (tI) nAM vAgvilAsA mahodayAH / na vairasya sthitiH zrImAn na ___ jalAnAM smaashryH| ratnarAzirapUrbosti caulukyAnAmihAnvayaH / / tatro6. dapadyata zrImAnsada tamtejamAM nidhiH / mUlarAjA (ja) mahonAyo muktA maNiritrova (jjva) lH|| vitanvati bhRzaM yatra kSema (ma) sarvatra srvthaa| prajA rAjanvatI nUna (naM) ja7. zesau cirakAlataH / tasyAnvaye mahati bhUpatiSu krameNa yAteSu bhUriSu suparva patennivAsaM / proNutya vAdhrayazasA kakubhAM mukhAni zrIsiddharA8. janRpatiH prathito va (ba) bhUva / / jayazriyA samAzliSTaM ye vilokya samaMtataH / bhrAMtvA jati yatkIrtina () gA he maramaMdiram / / tasminnamAsAmrA6.bAM (jyaM) saMprApte niyatevvasAt kumArapAladevobhUtpratApAkrAMtazAtravaH / / svatejasA prasahyena na paraM yena zAtravaH / padaM bhUbhRcchirassUccaiH kAri.. chUTe hue mazara 'nIca' hai| 2. zevaMzAt ' pddh'o| Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha 10. to baM (baM) ghurapyalaM // AzA yasya mahInAthaizcaturamvu (mbu) dhimadhyagaiH / triyate mUrddhabhirma () devazeSeva santatam // mahIbhRnniku (ku) jeSu zAkaMbharI baraM 11. zaH priyAputraloke na zAkaMbharIzaH / api prAptazatrurbhayAtkaM prabhUtaH sthitau yasya mattebhavAniprabhUtaH // sapAdalakSamAmardya namra kR 12. tabhayAnakaH / [sva] ya [ma] yAnmahInAtho grAme zAlipurAbhidhe || sannivezya si (zi) viraM pRthu tatra trAsitAsahanabhUpaticakram / citrakU 13. Tagiripu [sf] lazobhAM draSTumAra nRpatiH kRtukena / / yaduccasurasadmA pariSTAtprapatansadA / rathaM nayatyalaM maMda maMda bhaMgabhayAdravi. / / ya 14. tsaudhazikharArUr3hakAminImukhasannidhau / varttamAno nizAnAtho lakSyate lakSmalekhayA // praphulta ( lla ) rAjIvamanoharAnanA vivRttapAThIna vilolaloca15. / ' - ta [ bhRGgAvali romarAjayo rathAMgavakSoruhamaMDala zriyaH // paribhramatsArasahaMsanisvanAH savibhramA hArimRNAlavA (bA) hukAH / vR ( bR )hartivA (bA) malavAri--- Y -- I 17. 16. -- mude satAM yatra sadA saroGganAH // sa (su) rabhikusumagaMdhA kRSTamattA limAlA vihitamadhurarAvo yatra vAdhityakAyAM / svalitataraNibhAnuH salla mayiSati zazvatkAminaH kAminIbhiH // zubhe yadvane zAkhizAkhAMtarAle priyAH krIDayA sannilInA nikAmaM / ghane [ pa ] - [ ] [ na ] nUgaMdhasaktAlayaH sUva (ca ) yanti // prApa kadApi na yA hRdaye zaM sAnunayaM samayA hRdayezaM / yadvanametya su[1] - 18. -- - 1. 1 mahAMke truTita akSara saMbhavata: 'nAH / prama' haiM 2. mahAka truTita akSara saMbhavata: 'rAzayo' haiM / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cisor3ake lekha 16. [ra] tarAgaM // evamAdiguNe durge svarge vA bhuvi [ saM ] sthite / rAjA viSNuH paramItyA saMcaranibalIla20. yA // ti.......................[ tA 1] zvaryasaMkulam / dadarzAgAcagaMbhIratvacchaM svavi mAnasam || nirmalaM salilaM yatra pi ba3 . je nIlAbja ( bna ) rAga [ bhU] zriyam // - 21. hitaM [dma]-~~ vimucya vyoma pAtAlarasA yatra trimAgA / lokA-22. n pu [ nAti ]... -- // bhrAmarasamarcitaM / zrIsamiddhezvaraM devaM prasiddhaM -- 23. bagatI 1 te / traisaMdhya [ tU ] ryanAdena ........... - kali ( liM) nirbhartsayanniva // ya [ tsta 1 ] vasyAdhipatyesthAnpurA bha24. TTArikAtta [ mA / ] [ vI ] nRpAbhya [ 1 ].. // .. tasyAH ziSyAbhavatsAdhvI suvrata vAta bhUSitA / gauradevIti vi [ khyA ]... [tA ? ] kRtodyamA // su [ mano ? ] - tA] ] // 25. saMsevyA [ mA 1 ]... yavinAzinI / durgA hi......... yattapaH pAvanaM vIdaya pavitrIkRtasajjanaM / sasmaruH pUrvvayami... zivaM prapUjya ta [ pa ] - [ ] syottarataTe' drAkSIna 26. ...[ ma ] gamatprabhuH / praNamya [ tAvubhau 1 ] bhaktyA si ( zi ) rasA // ...[ tasvAM ] taH pUjArthaM harapAdayoH / kumArapAla ||......syaaN-- devodAmaM zrI 27. TA dakSiNapUrvottarapazcimataH saraHpAlI bhUNAditya.. rAja...dIpArthaM dyANakamekaM sajjano yadAt daMDanAtha...... metaddAnama 28. zrI a [ya] korti ziSyeNa digaMva ( ba ) ramaNezinA / prazastirIdRzI cakra... rAmakortinA / saMvat 1207 sUtradhA....... 1. isa paMktike nIce bhI kucha akSara khode gaye the; lekina pratilipi meM ve bilakula par3hane yogya nahIM haiN| Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha [(28 vIM paMkti meM ) lekhakA kAla saM0 1207 diyA huA hai, bo, vikrama saMvat mAna lenese, 1146-50 yA 1150-51 I0 ThaharatA hai; aura isakA uddezya cAlukya rAjA kumArapAlakI citrakUTa paryaMta, Adhunika 'cittaur3agar3ha', kI yAtrA, tathA vahA~ usake dvArA usa samaya parvata para 'samiddhezvara [ ziva ]' deva mandira ke liye kiye gaye kucha dAnoMkA ullekha karanA hai / "OM namaH sarvvajJAya" ina zabdoM ke bAda, lekhameM pA~ca zloka hai / inameM se zarva, mRDa, aura samiddhezvara ke nAmase ziva paramAtmAkI stuta karate haiM, jabaki anya do sarasvatIkI sahAyatAkI kAmanA, tathA kaviyoMkI racanAoMkI yazogAthA gAte haiM / [ paM0 5 meM ] lekhaka cAlukyoMke vaMzakI prazaMsA karatA hai / usa anvaya [ vaMza ] meM mUlarAja rAjA utpanna huA thA [ paM0 6 ], aura usake tathA usake bAdake anya rAjAoMke svargArohaNa ke bAda rAjA siddharAja Aye [ paM0 7 ], jinake uttarAdhikArI kumArapAla deva hue [ paM0 6 ] / jaba isa rAjAne zAkambharI ( varttamAna sA~bhara ] ke rAjAko harA diyA [ paM0 10 ] aura sapAdalakSa dezako mardana kara diyA [ paM0 11 ], vaha zAAlapura nAmaka sthAna meM gayA ( paM0 12 ), aura vahA~ apanI chAvanI ( Camp ) DAlakara vaha citrakUTa [[cittaur3agar3ha ] parvatakI sundaratA ko dekhane AyA; vahAMke mAndaroM, rAja-prAsAdoM, jhIloM yA tAlAboM, DhAla aura baMgaloMkA varNana 13-16 kI paMktiyoM meM hai / kumArapAlane vahA~ jo kucha dekhA usase usakA citta prasanna huA, aura uttara dizA kI tarapha DhAlapara bane hue 'samiddhezvara' devake mandira meM Akara [paM0 22] usane ziva Izvara aura usakI patnIkI pUjAkI, aura mandirake liye eka gA~va dAna meM diyA jisakA nAma surakSita na raha sakA [ paM0 26 ) / paM0 27 meM anya dAna [ eka 'dyANaka' yA kolhU diye jalAneke liye, Adi ] banAye gaye haiM; aura paMkti 28 batAtI hai ki jayakIrttike ziSya rAmakIrtine jo digambara sampradAya ke mukhya the, yaha 'prazasti' likhI hai, aura lekhake uparyukta kAlakA nirdeza karatI hai / ] [ EI, II, no xxxiil, T1-421-424] Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaidAlake lekha kaidAla-saMskRta kyA kaad| [zaka 1001-1150 I.] [kaidALa (gUlaru paraganA ) meM, prasava gaGgAdhara mandira meM pASANoM para ] (pahalA paassaann)| bayanti yasyAvadato'pi bhAratI-vibhUtayastIrthakRto'pi...| zivAya dhAtre sugatAya viSNave jinAya tasmai sakaLAtmane namaH // dinakRt-tejakke teja samanesabadaTuvRtta-kaNThoravakant / enasuM mAdRzyavArpantamara-kujake mASaNDalaM nolpddntaa| dyana-bAhATopa-bhImArjuna-nRga-nala-bhUpAlageLa pATiyenTI-1 janamellaM kAttisala dhAtrage patiyeseda nArasigha-titIzam // svasti samadhirAta-paJca-mahA-zabda mahA-maNDalazvara dvArAvatI dura-varAdhIzva yadu kulAmbara-dyumaNi samyaktva-cUr3AmaNi zrImat-tribhuvana-malla taLakADu koganaGgali gaNavADi noLambavADi-banavase * hAnuGgalla -halasige - beLavota. buccaGgi-goNDa bhujabaLa-vIra-gaGga viSNuvarddhana-zrI-nArasiMgha-devaru duSTa-nigrahaziSTa-pratigaLanaM mADi dorasamuhada nelavIDinoLa sukha-saMkathA-binodadi rAjya geyuttamire tatpAda-padmopanAvi // svasti samadhigata-maJca mahA-zabda mahA-sAmantaM vIra-lakSmI-kAntaM nAlvata-nAlvara gaNDa mAnyakheDa-pura-barAdhIzvaraM caturmukha dAyiga-gondaLa baDivaM toDardara DotipadaLarAdityaM marugarenADALavaM saamntguuli-baacige| jina-pati kUtu beLya sukha-sampadamaM haranoldu kIrttiyam / kanaka-sarodbhavaM vara-cirAyuvamimbinali IgaLanyutam / manamosedopputi siriyaM vara-budha jayAbhivRddhiyam / manasiba-rUpa-bAci ninagIge zazAGka-kuLAdriyulinam // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha siMgada sauryavaGgajana rUpu murAriya zaktiyAgaDum / piGgade karNanIva-guNavindrana lIle bhuvana-rAbanoT / saGgaLisidaM perme surazailada biNapuvoSaldu nindvii-| gagana putranoLa sumaTa-bAciyojita-savyasAciyoL / / aspoLa cAgada pempini rabi-sutaM saMgrAmadoL rAmaniM / piriyaM saucadoLalanA-tanayanoLa saarshyve.......| nirutaM nirmaLa-dharma-sanuveLe yoLa tAnAda naalvtt-naa-| lvara-gaNDaGgidirAmya gaNDaroLare vizvambharA-bhAgadoL // adl-kul-kml-hNsn-|| nadaLAnvaya-rAjya-bhavana-maNi-toraNana- / ppadaLara rAma bAtriya / viditAmnAyamanalampinim prkttisuve|| zrI-ramaNI-priyaM jagadobita-tejanapAra-pauruSam / vIra rasa-priyaM jasake nallanudAranadentu noLpaDam / dhAriNiyalli tAne subhaTAgraNi embinamoppigoNDadam / vArina-nAbhanantaraLa-vaMza-kuLAmbara-bhAnu bAsayam || bAsaNisi jagamaNodipam / bhAsurataramenipa kIrti-dukuladinAMta / sAsima'Di bhImaGgene / bAseyanantesedanAvanurcI-taladoT / / AtaGge tanayanAdaM / bhUtaladoL rAma bhImanindarjunanim / mAteno subhaTanadhika-vi- / nUtaM tAM negardaneLage ghud-gaa| ovadidirAnta vairiyan / AvagavAntiridu geldu jayadunnatiyim / rAvaNani migilenipam / kekaLame basadineseda gadAGga / antenisi negardai gagana / santati kali-yuga-dhanAyaM kula-tilakam / Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaidAlake lekha cintAmaNi tAneniyam / bhrAntilade beLUra banake nAyaka -balaca // tat-taneyanAnta vaigyi | nettaranA- bhUta-koTigeSadutsavadbhim / guttanumaniLimidaM bayad / uttaradiM sutti hariva gaGga' ghareyoL // matta-gana- vairi nipaM / cittaradindAnta zatrugaM rUpinoLA- / citta neLi guNa | duttaradiM sutti pariva gaGgaM nagadoLa | 11 avana maganadhika-tralanI- / bhuvanakkAzcaryavAge tanneya sauyyam / nava-laMzvara basaveyan / avitatha vAkyakke tAne modale nisi || asalavenisida kIrtti / prasarateyaM taLe du khecaraGgeNeyAdam / vasu * "pogaLalke nAyaka / basavaM trailokya-vIra maSeyuge kAva // kulave seyalu balavemayalu / calaveseyala tejabese yalubrbI- taLadoLa / kali-basavaGganunayaH / calavaSivaM taneyanAdanutsavadindam // aTTa kuNidADe raNaToLa | nidura-gati toDhardaraGkuzaM raNa- dhIram / kahitari bhayaM / budala calavaSivaniSivanAntari - balavam // sAmantaM calavarSivaGgA-mada-kari-gamana taneyanAdaM mudadim / bhIma-bhuja * aTaLa | garma zrI - gaGganamaLa-lakSmI-saGgam // bhIma bhuna-baLadiM / rAmaGgeNe zauryadeLagepi rupinoLA- / kAmaGgeNeyenalo ppa | I-mahiyoLa gaGganamaLa-lakSmI-saGgaM // Atana parAkramamadentendoDe / * adaNDari nAyakalavarandondAgi / madadiM nindoDavandiraM avanavoL sAmanta-kALAnalam | miduLaM nettara dhAre sUse maDaLAIyyayya jIyegnim / Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha * kadanodyogade gaGganageldanAntA gati-sandohamam // yeDaridarAtiyembavana vaMzamanuma - kuThAradindavam / kaDidu virodhi-parvvatamanAgaDe tanna bhujA - "vajradim / kiDisi jayAGganA- ramaNanUrjita-gaGganiLA-taLApradoL / toDardara - DoDiyAvidinunnatisaM zazi-sUryarulinam // eredaGgA-sura-dhenuvaM migutranAntargAniyoLa roSadam / naranindaM ghana-zauryyanaGgabhavanaM roDADipaM rUpinam / piripALa zaka- viLAsa dibhaLanoDe nAyatta nAlU- / vara gaNDaM kali- gaGganAvidhika sAmanta kaNThIravam // Atana sati benavAmbike / sItegarundhati ratige... | khyAtige guNadunnatigaM / mAtem tAM piripavalte dhAtrI - taLadoL / / kantu-zara-za (sa) dRza-rUpiM / cintAmaNi vibudha- janakavU janakaM bhrAntilam / amardu negalda benakAmbikeyam / 1 1 10. * A-dampatiMgaLage / harigaM gomini- kAntegaM manasijaM rudraGge rudrANigam / paramotsAhade SaNmukhaM jani [[ya] pantI - dhIra-gaGga 1 lakSmIpatiyappa zrI benavikA- mAdebiga puTTidam / " hara-pAdAmbuja-trR (bhraM) ga- bAcaya adaLa-kuLamemba kuladoLag / udayasidaM dinapanante tejo nilayan / kadana- dhanaJjayanahitara / mada- haraNaM zUra- baci toDadara Doke // to virodhigantanu beDidavaGge kalpa-bhUruham / taDeyade bandukaNDa zaraNArtige vajrada koTeyembudI - 1 poDavi nirantaraM jasake nallananamvulanAbhanannanam / toDara DokyaM subhaTa-bAciyanUrjita - savyasAciyam / aTaLa - kulAmbara-ghumaNi dAyigaranale gelda lIleyind / odavida mAnyakheDa- puradIzanudAranapAra - pauruSam | Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kedAlake lekha "sAhasa- gaGganutriyoLa | kadana- dhanaJjaya madanana pinindeseda bAciye dhanyanadentu noLpaDam // toDara gaNDa vairigaLa gaNDa madAnvara gaNDa bIdind / eDarvara gaNDa meccadara gaNDa pisuNabara gaNDanendudam / tosyada gaNDanAva solada gaNDanadentu norUpaDam | toDarTara do bAci ninagAra hore gaNDarivA-taLA pradoLa " buradoL zrI-badhu kaustubhambole sevaL bAga-bANi* * * yim / paramAnandade vaktradoLU tilakamaM pAltiyaiLantoldu toL - beragaM vIrara bIra-lakSmi nayadi kUtikku nAtvatta-nALa- 1 vara gaNDaM kaLi-bAciyoL subaganoLa sAmanta-saGkrandanoL / hariyaM mArkoLugu bhayaGgoLuvinaM digdanti-dantaGgaLam / piridAvade ki tokkavaTaTiM dikpALa-sandohamam / karedintintigviGgu tanna baLAda noLUpAga nAlvatta- nALa - | vara- gaNDaM kaLivAca - devanAdhikaM sAmanta-saGkrandanam // ghare yI dineza sunu-sadRzaM tyAgakke zauryyakke tAn / aravindodaranalte pATa nina-rUpi puSpAyudham / dore tAmAdarena ke zaucadaLa tALiHI nalvatta-nAL- / vara gaNDaM kali-bAci-devane sedaM sAmanta-saGkrandanam // bharadindAnta virodhiyaM raNa-mukha vyApAradoL tanna dur- | dvara-bAhA - baLadiM paDalvadiseyu bhUtALiyu kALiyum / nore-nettara-NNoNanembivaM noNoyutanterdvADe nALvatta - nALU- / vara gaNDaM kali-bAci deva gelugu sAmanta-saGkrandanam // sura-bhUjAvaLa paNtudeyde nayatiM ghAtrI - taLa+kembinam / nirutaM dAna-vinoda kIrtti niLayaM vairIbha-paJcAnanam | smara-rUpaM karedIvanAvadhikaM tAnAda nAtvattanALa - 1 vara - gaNDa kallU - beci devanaSikaM sAmanta-saGkrandanan // ? k ce Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha sAmantaM sura-dhanuvittu taNipaL vizvambharA-bhAgamam / .. sAmantaM ripu-sainyamaM tasyilA-pratyakSa-vIrArjunam / sAmantaM zaraNendavaGge dayepi ganbhIra-ratnAkaram / sAmantaM kali-bAciyAmAvadhikaM vairIbha-paJcAnanam // marugare-nADALavaM guNa- / dereyaM sAmanta-bAciyadaLara rAmam / marugare-nADoLage he- / rarikeya kabALadati dharmonnatiyam / / A-karadALada diLAsArpadavadentendoDe / turugida mAmaradi beLed / epida saugandhi-zALiyiM pU-goLadi / kereyiM devALayadi / nere soysi tor2yA lIle yiM kadyAlam / vividhAlaGkata-deva-sauSa-taLadiM vezyAGganA-bATadim / kavi-rAja-pravarakkaLiM suLiva nAnA-ya-cAturyadim / nava-dezIya-viLAsadi subaginiM karadALamoppippudA-1 divijendronnata-lokamaM naguvabola tannugha-saundaryadim // . ghanadanumaniLipa prdri| manugaLaniLipa munigaLiM bagevAgaL / manasijananilipa viTarim / baniteyariM nADe sogayikukaradALam // (dUsarA pASANa ) / antaneka-viLAsakAvAsa, sakala-lakSmI-nivAsamumenisi sogAyisuva kadALadoLa / kanda // urisi jaina-bhavanaman / uddharisi si(zivAlayaGgaLaM mudadindant / urisi viSNu-gehaman / uddharisidanalte bAci jasadudhatiyam // sogayipa kAmadhenu cina-zAsana-ladimage kalpa mUraham / mRgaghara-bhUSaNAgama-tapasvige siSa-rasa-pravAhamem / negedudu buda-koyione vintisadIya mhaashu-rtnvaa-| . Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaidAlake lekha nagadharanAgamazarigamendoDe bAciyidem kRtArthano // gharegeseva nAlku-samepada / siri kalyAvaniruhaM budha-janakam / doravetta pepinindaM / piriyaM dharmAvatAra gaGgana putram / / zrI-lIlAyatanakke tAne neleyAyatembondu saMsevyadim / nIlagrIva-padAnja-bhRGganadhikaM zrI-bAci-de, yaza-1 lolaM vIra-guNAmburAsi mudadi kayTALaToLa celbinim / kailAsakkeNeyAgi mADisidanI gazvarAvAsamam / / shrii-naaraaynn-gRhmN| zrI-nArI-ramaNanadaLa-vaMza-kulAmbara-1 bhAnunisiI bAciya- / nUnaM mADisidanalute toDadara Doti / / calavarivezvaramaM guNa- / jaladhi jaya-zrIgadhipaM budha-janakaM taaN| baliyenipa bAci-devaM / kula-nagama miguva pempini mADisidam / / zrI-mahimaM guNa niLayaM / bhIma-parAkramanu bAci devaM mudadim / rAmezvara-sadanamanA- / hemAdrige milidembinaM mADaLa sidam // bhAratadohAdudIga surazaiLavidemba manonurAgadim / ghare pogaLa vantu sandaTaLa-vaMza-zikhAmaNi bAci deva tAm / vara-jina-mandiraGgaLane mADisi lokadoLoldu kIrtigA-1 bha(mA)ratano guttano ziviyo khecarano bali cArudattano / / rAmana bANadinde laghuvAdudu norpaDa matta-vAnarar / premade parbata-pratatiyiTame kahida sindhu tnnnii-| bhIma-parAkrama muDade kaTrisidoLipana pempiAnande tAm / bhIma-samudraveLipu [ du] vAdhiya guNpina paNpineloyam / / udadhiya guNpagastya-muni-puGgavanindame nindudAgiyum / madanahara-pratApa raghu-rAmana rAmana bANa-ghAtadinda / / uridudadevudendu subhaTAmaNi bAya pempinandadind / bhadaLasamudraveLipudu tana mahatvadinamburAziya // dibbUraM vaimALige / sanca-padArabindanadaLara rAmam / Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha Tor-baLa-vibhAsi bAcam / saba bAdhaM parihAravenisiye koTTa / intu catusa-samaya-dhammoddhAra-dhaureyaM zrIman-mahA-sAmanta-gali-bAci-devananekadevAlaya-basadi-viSNu-gRhaGgaLaM mADisiyu mahA-taTAkaGgaLaM kaTisiyu sa [za] kavarSa 1072 Deneya pramoda-saMvatsarada phAlguna-mAsadamAsye. yAdivAra-sUryagrahaNa vyatIpAtadandu tammanya sAmanta-gaMgaiyaMge parokSavineyavAgi zrIgaGgezvara-deva...yana pesaralu degula mADisi devara pratiSThe mADiyAgaGgezvara-devaraGga-bhogakamaSTa-vidhArcane-tapodhanarAhAra-dAnakkaM degulada khaNDa-sphuTajIpaNoddhAraka hiriya-kereya veLo biTa gardai salage 3 mAniyalu biTTa gardai salage 3 beddale salage 1 mannavAyaGge dibaraM parokSa-vineyavAgi sa-brAhmaNarige sarvAbAdhA-parihArabAgi dhArA-pUrvakaM mADi bhUmi-dAnavaM koTTa mattaM zrI-kezava-devaraGga-bhogakamaSTa-vidhArcanegaM brAhmaNarAhAra-dAnakaM degulada khaNDa-sphura-jIrNoddhAraka dibara kereya keLage kiTa gadde salage 10 Agaya baLiya toNTa beIleyudaM salubudu mattaM tamma muttayyaM sAmantaM calabaribaGge parokSa-bineyavAgi kittaLiyalu calabarezvaramendAya(ta)na pesaralu degulavaM mADisi A-calabarezvara-devaraGga-bhogakkaM aSTavidhArcanegaM tapodhanarAhAra-dAnakkaM degalada khaNDa-sphuTita-jANNoddhArakamAkittagaLiya kegya keLage biTa gardai salage 3 beIle salage 1 mattaM tana magaLa kumAri cennavanAyakitige parokSa-vineya vAgi zrI-rAmezvara devara devAlayamaM mADisi A-devagGga-bhogakkamaSTa-vidhArcanegaM tapodhanarAhAra dAnakkaM degulada khaNDa-sphuTa-jIrNoddhAraka hiriya-kereya keLageyum gardai salage 3 mAniyalu gardai salage 3 beIle salage 1 mattaM rAmezvara devara nandA-divigege sarva-bAdhAparihAravAgi biTTa yettu-gANa 1 mattaM sAmanta-bAci-devana manasa-sarovarAlaMkAra rAjahaMsini / / kanda // bhUmige sari pempinda / kAmAGganegadhikaveseva zauconnatiyim / bhImale endatimudadind / I-mahi baNNipudu vAci devana satiyaM // jina-patideyya tande kali yoddere-nAkanolpanAnta tj-| banani vinUte cimbale mahAsati gULiya-vAci-deva sj-| Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaidAla ke lekha I jana-nuta vIra tana pattiyandoDe polvavarAra gharitriyoL / vaniteya * bhImale yo LUrbita- puNya-guNAbhigameyoL // ratigaM gominigaM pAvaitigaM migilu subaginiM sambadardi tAn / atizaya - rUponnatiyiM / kSitiyoLe le bAnciyarasi bhImale - nAri // intu gaI mahA-saubhAgya- zIla-saundayyaM samvanteyappaM parivAra surabhi bhImave-nAyakitiyoM parokSa-vineyavAgi zrImanmahA sAmanta- vAci deva bhIma-jinAlaya mendu basardiyaM mADisiyuM bhImasamudramendu kanne-gereyaM kaTTisiyumA-kereya veLage bhImajinAlayada zrI canna pAthva - devaraGga-bhogakkamaSTa-vidhAnArccanegaM RSiyarAhAra- dAna ka barsAdaya khaNDa-sphuTa-bIrNoddhAraka koTTu biTTa garche salage 8 mattamA- bhImasamudrada holadalnu beIle sage 2 mattaM samyaktva-cUr3AmaNiyenimida senabova-mAramayyaM sAmanta- mUli - bAcidevana kaiyyalu bhUmiyaM paDedu mudugere-gaLada bAginoLa mArasamudramendu kanne-geyaM kaTTisi A-kegyaM bhIma - jinAlayaDha zU- canna pArzvadevarata-bhAgakamaSTa - vidhArccanegaM RpiyarAhAra-dAnakkaM vasaditha khaNDa sphuTa-bINNoddhAkka ko binti-mArasamudramAdiyAgi samasta devAlaya-viSNu-gRha- basadige biTTa-bhUmiyaM kurukSetra bANarA (raNA) si prayAge - ardhyatIrtha mendu pratipAlisuvudu || matta || paramAnandade bAci devanabhayaM divU. lai gaNDugam / do bettaggada garche - beIlayanantA- toNTa - sad-gehamaM / sthira-tejaM kurDAlantudAtta-paDedaM cAturyya - candrezvaram | vara-vidyA-nidhi bAci-rAjavibudhaM candrArkaruLLannegam // suragirimuLLinaM jalaghamuLLina tAranagendrabuLLinam / suranadimuLLinaM ziriyumuLLi navaggada sUryaru LLanam / sura-sabhemuLaLanaM varade bhAratiyutAramuLLinam / ghare zazimuLLinaM niLu ke gUliya- vAciya dharma-zAsanam // ( vahI antima zloka ) / [ bisa samaya, dvArAvatI puravarAdhIzvara, yadukulAmbaradhumaNi, talakADu ko naGgali gaGgavADinolambavADi banavase dAnuGgalU ilasane belvoLa aura uccagi ra Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha para kabjA karane vAle bhujabala-vIra-gata viNuvarddhana nArasiMgha - deva, zAnti se rAjya karate hue, dorasamudra ke nivAsasthala para the: tatpAdapadmopajIvI mAnyaraveDapuravarAdhIzvara, adala logoMke liye sUrya, marugarenAkA adhipati sAmanta gULa-bAci thA / usakI prazaMsAyeM, gaGga-putrake rUpa meM usakA varNana | usakA putra guDDada gaGga thA / usake kulameM nAyaka basava huA / usakA putra gaja thA, jisane guttako harAyA thA / usakA putra basaveya thA / usakA putra calavariva thA / usakA putra gaGga thA, jisakI strI benavAmbike thI, aura unakA putra mAnyaraveDa-purakA adhIza bAcaya yA vAci thA usakI vistArapUrva prazaMsA / kA maru-nAkA adhIza, adala- rAma, sAmanta-bAci marugare - nAD ke kayUdAla . ( kaidAla ) meM atIva ucca dharmakA pAlana kara rahA thA / kayUDhALa kI zobhA varNana / vahA~ usane ni mandira, ziva mandira aura viSNu mandira sabhI ko sahArA diyA / aura vahA~ usane yaha gaGgezvara mandira, eka nArAyaNa mandira, eka calavarivezvara mandira, eka rAmezvara mandira, aura jina mandira banavAye / tathA usane bhImasamudra aura aDaLa samudra nAma ke tAlAba banavAye / tathA dibbara brAhmaNoMko diyA / 1 isa prakAra cAra matoMke dharmako bar3hAte hue, sAmanta gULa- bAci - devane, bahuta-se mandira, basadi aura viSNu mandira, tathA bar3e-bar3e tAlAba banavA kara ( ukta mitiko ), sUrya grahaNa ke samaya, apane pitA sAmanta gaGgeyakI mRtyuke smAraka meM, unake nAmase eka mandira banavAkara usameM gaGga zvara-devako sthApanA kI, aura mandirakI marammata, pUjA-vidhi, tathA muniyoMke AhAra ke liye ( ukta ) hiriyakerekI z2amIna dI / isa taraha kezava deva, calavarivezvara-deva, rAmezvara devake liye bhI bhUmiyA~ pradAna kIM / tathA apanI patnI bhImale ke nAmapara - bisakA deva binapati thA, , pitA yAbare- - nAka aura mAtA cimbale thauM, bhIma binAlaya nAmakI basadi bana - Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaidAlake khela vAvI, bhIma samudra nAmakA pavitra ( Virgin) tAlAba banavAvA aura usa tAlAbakI sArI bamIna cana-pArikSya devake liye pradAna kara dii| tathA senabova mAramayyane, sAmanta gaLi-bAci-devase bhUmi prApta karake, mArasamudra nAmakA pavitra tAlAba banavAkara bhIma jinAlayake pArzva-devake nAma kara diyaa| ina vibhinna dAnoMko bANAra(rANasI, prayAga ityAdi pavitra tIrthoke samAna samajhA bAya / ye saba dAna vidyA-nidhi mA (bA) ci-rajake adhIna kiye gaye the| zAsana hamezA kAyama rahe, isakI kAmanA / [ Ec, XII. Tumkur TI., No. 9.] bAmaNI-saMskRta aura kmr| [zaka 101-150 I0 ] 1. svasti // jayatyamaLa-nAnArtha-pratipatti-pradarzakam / arhataH pura [.] de [va]2. sya zAsanaM moha-zAsanam // zrI-zIlahAra-baMze jatigo nAma [kSi]3. tIzassamanAtastatputrau gokala guuvlo| tatra gokalasya sU [nu] 4. risiMhadevastadapatyaM gaNDarAdityadevantasya nandanaH / samadhiga5. tapaJcamahAzabda-mahAmaNDalezvaraH / nagara-pura6. varAdhIzvaraH / zrI zIlahAra-vaMza-sa (na) rendraH / jImUtavAhanAnvaya7. prastaH / suvarNa-garur3a-dhvajaH / maruvaka-sarpaH / aypnsiNgh8.gH| ripu-maNDalika-bhairavaH / vidviSTa- [ga] ja-kaNThIravaH / iDDavarAdityaH / 6. kaliyuga-vikramAdityaH / rUpa-nArAyaNaH / giri-durga-laMghanaH / za10. nivAra-siddhiH / zrI mahAlakSmI-labdha-varaprasAda ityaadi-naamaavli-viraajmaanH| 11. zrImad-vijayAdityadevaH / vaLavADa-sthira-zibire sukha-saMkathA-vi12. nodena vijaya-rAjyaM kurvan / zaka-varSeSu trisaptatyucarasaha- . Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha 13. na-pramitepyatIteSu aGkato'pi 1073 pravartamAna-pramoda-saMvatsa 14. ra bhAdrapada-pUrNamAsI-zukravAre somagrahaNa-pava-nimitta 15. [ka] gegollA tugata-bhaDalUra-grAme saNagamayya-caM [4]16. vvayoH putreNa / punnakabbAyAH patyA jentagAvuNDa-hemma10. gAvuNDayoH pitrA codhore-kAmagAvuNDena kaaritaayaaH| 18. zrI pArzvanAthavasataddevAnAmavi [ gha rcana-namittaM / vasateH kha16. NDa-sphuTita-jIrNoddhArAtthe / tasthita-yatInAmahA20.ra-dAnArtha ca tasminnevagrAme kuNDideza-daNDena niva21. rtana-caturtha-bhAga-pramita-kSetram / tenaiva daNDena triM22. zastambha-pramANa puSpavATIM / dvAdazahastapramANa23. gRha-nivezanaM ca sa rAnA nija-mAtula-lakSmaNa-sAmanta-vijJA24. panena tasyaiva gotradAnArtha zrI-mUlasaMgha-dezIyaga25. Na-pustakagaccha-tullakapura-zrA-rUpanArAyaNa-caityAla[ya]- . 26. syAcArya || bhA-mAdhananvisiddhAntadekho vizva-mahI27. stutaH / kulacandramu naH ziSyaH kundakundAnvayAM28. zumAn / / Apa ca // rodo-maNDalamaGga kiM sva-bapuSA 26. byApnoti zakradvipaH kiM kSArAmbudhirAvRNoti bhuvanaM gaGgAmbU 30.ki veSTate / styAnA'yaM priya-susthiraH samarucat ki sAndra-candrAta31. po yakIyetthamanUditakkaNamasau zrA-mAghanandI jayet ||t32. nmunIndrasyAntevAsinAmahanandi siddhAntadevAnAM yAdau 33. prakSAlya dhArA-pUrvakaM 10-namasyaM sanda-bAdhA-parihAramAca34. ndrAktAraM sa-zA [ sa ] naM dattavAn / @ // svadattAM paradattA vA yo hareta basu33.varI / SaSTi varSasahasrANi viSTAyAM jAyate kRmiH // na viSaM viSami 5. tyAhuvasvaM viSamucyate / viSamekAkinaM hanti devasvaM pu Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. -pautrakam / api ca // savatsAM kapilAM zastrayA hatvAsyA 38. mAMsa-zoNite / gaGgAyAM so'tti yo gRNhAtyamuM dharmovvarAM 36. naraH / / tatpAtakaphalenAsau yAvaccandradivAkaraM / tAvaddhorataraM duHkha40. maznute narakAvanau // anyacca // @ // mAtussA-kapAlena so'tti mA41. tama-vezGga[1] zva-mAMsaM bhikSayA labdhaM gaye (1) yo dhrmbhhrH||@n 42. bhadramastu jinazAsanAya // sampadyatAM pratividhAnahetave / anya43. vAdi-madahasti-mastaka-sphATanAya ghaTane paTIyase |@|akkasAle44. samyojana putra / aminandadevara guDDa govyojana khaDaraNe // @@@ // sArAMza yaha zilAlekha eka patthara para utkIrNa hai| yaha patthara bAmaNI gAMvake jainamandirake daravAje para avasthita hai| bAmaNI gA~va kAmala zaharase dakSiNapazcima 5 mIla para hai / kAmala kolhApura riyAsatakA eka mukhya zahara hai| isa zilAlekhameM zIlahAra vaMzake mahAmaNDalezvara vijayadityadeva ke eka dUsare dAnakA ullekha hai| 2-10 kI paMktiyoM meM dAtAkI vahI vaMzAvalI aura varNana hai jo naM0 320 ke kolhApurake zilAlekhameM hai, sirpha isameM dUrake apane 6 sambandhiyoM ( kortirAja, candrAditya, gUvala dvitIya, gaGgadeva, ballAladeva aura bhocadeva ) tathA nau apane kama mahattvake virudoM ( padoM) ko chor3a diyA hai / paMkti 11-34 meM ullekha hai ki apane nivAsasthAna baLavAi meM rahakara hI zAsana karanevAle vijayAditya deva ne apane mAmA sAmanta lakSmaNake kahanese tathA apane gotradAna ke liye, jaba ki pramoda varSa cAlU thA, arthAt 1073 zaka varSake vyatIta hone para, bhAdrapada mahonekI pUrNimA tithike zukravArako candragrahaNake nimittase-eka bhUmikA dAna kiyaa| yaha bhUmi kuNDike nApase nApameM cauthAI nivartana tho| sAthameM tosa stambha ( khambhe) pramANa puSpavATikA, 12 hAthakA eka makAna bhI the| yaha saba bhUmi vagairaH "Na [ka] gegola cileke maDalura gA~vakI thii| isa dAnakA prayojana yaha thA ki Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha isase caudhaure kAmagAkuNDake banavAye hue usI gAMvake mandira kI pArzvanAtha bhagavAnakI aSTavidha pUjana hotI rahe, jo kucha mandirake makAnakA bigAr3a ho vaha sudharatA rahe tathA vahAM rahanevAle munibanoMke liye usase unake upahArakA prabandha hotA rahe / yaha dAna zilAlekha naM. 320 meM varNita zrI mAdhanandi sidAntadeva ke hI eka aura ziSya zrI arhanandi siddhAntadevake pairoMkA prakSAlana karake kiyA gayA thaa| isa zilAlekhameM, naM0 320 ke kolhApura vAle zilAlekhameM na milanevAlI eka naI bAta zrI mAdhanandisiddhAMtadeva ke viSayameM yaha hai ki unheM yahA~ kula candramunikA ziSya tathA 'kundakundake anvaya kA eka sUrya batalAyA hai| antameM paMkti 43-44 meM purAnI kannar3ameM yaha batAyA hai ki isa lekhako sunAra banyonake putra tathA abhinandanadevake ziSya goLojane khodA thA / [ EI, III, No. 28, T. R. A.] 335 konnuur-sNskRt| -[binA kAla-nirdezakA, para 12 vIM zatAbdikA madhya ( kolahArma)1]-- 56. mithyAbhAva-bhavAtidarpa-para-taduzzAsanocchedakam prAzAjJA-vazavartamA60. na-janatA-satsaukhyasampAdakam [1] nAnArUpa-viziSTa-vastu-parama-syAdvAda-lakSmI padam jenIyAjjina-rAjazAsanamidaM svAcAra-sAra-pradam // [ 44] 61. siddhAntAmRta-vArddhi-tArakapatistarkAmbubAhapatiH zabdo-dyAnavanAmRtaika-saraNi yogIndra-cUDAmaNiH [11 vidyApara-sAtha62. nAma-vibhavaH prodbhUta-cetobhavaH' jIyAdanyamatA-vanIbhRdazaniH zrI-meghacandro muniH||[5] ide haMsI-bUMda-mImTalbagedapudu 63. cakorI-cayam caJcuvindaM kardukalsAIpudIzaM jaDeyo-LirisalendipaM sejjegera lpadedappaM kRSNanembantesedu bisa-lasat-kandalI-kaM1. 'bhayo' pddh'o| - Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ konnUrake lekha 64.da-kAntam pudidattI meSacandra-tra (3) titiLaka-jagati-kIrti prakAzam // [46 ] vedagdhya-zrI-vadhUTI-patirakhiLa-guNAlaMkRtimgha caM65. dra-vidyasyAtmajAto madana-mahibhRto bhedane vjrpaatH|| saiddhAMtAnyU (vyU ) ha-cUDAmaNiranupaLa (ma) cintAmaNi66. mbhU (bhU ) banAnAm yo'bhUt saujanya-rundra-zriyamavati mahau vIranandI munIMdraH // [ 47 ] yazzabdajJa-nabhasthalI-dinamaNiH kAvyajJa-cUr3Ama67. Niryastarkasthiti-kaumudI-himakarastUryyatrayAbjAkaraH [1] yassiddhAnta-vicAra sAra-viSaNo ratna-trayI-bhUSaNaH sthe68. yAduddhata-vAdi-bhUbhRdazaniH zro-coranandi-muniH // [ 48 ] yanmUrtijagatAM banasya nayane karpUrapUrAyate yavRttirviduSAM ta66. tezzravaNayormANikyabhUSAyate [1] yatkIrtiH kakubhAM zriyaH kacabhare mallIla tAMtAyate jenIyAd bhuvi vIranandi-munipassai70. ddhAMta-cakrAdhipaH // [ 46] * zrI-koNDakundAnvayAmbara-dhumaNi vidvajana ziromaNi samastAnavadya-vidyAvilAsinI-vilAsa-mUrti zrI-dhoranandi-sai [ddhA]71. ntika-cakravarttinu zrIman mahAsthAnaM koLanUra mahAprabhu-huliyamarasatuM mUru pura-paJca-maTha-sthAnaGgaLu tAmra-zAsana [ maM] 72. noDi bareyisimenalkA zAsanadontiTuMdantI zilAzAsanama bareyi f[s ] daru [ // ] maGgaLa mahA-zrI zrI zrI namo'.....[] [ isa lekhameM (bo mUla lekha kI paM0 56-72 takameM hai ), jainadharma tathA meghacandra-vidya aura unake putra vIranandI ina do muniyoMkI prazaMsAke bAda, batAyA gayA hai ki koLanUrake 'mahAprabhu' huliyamarasa tathA aura logoMkI prArthanApara vIranandIne eka tAmra-zAsanako phirase yahA~para zilA-zAsanake rUpameM likhvaayaa| isa tAmra-zAsanako ina logoMne svayaM unake pAsa dekhA thaa| .. yahA~para kucha akSara (kamase kama kaH ) dhisa gaye haiN| Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha zravaNabelagolake eka zilAlekhase hama jAnate haiM ki mAghacandra - traividyakA svargArohaNa bRhaspativAra, 2 disambara 1115 I0 ko huA thA; aura zrI pAThakake dvArA prakAzita eka sUcanA ke anusAra, vIranandIne apane 'AcArasAra' graMthakI samApti usa tithiko kI hai jise efa kIlahaoNrnane yUropiyana kalaiNDara ke anusAra somavAra, 25 maI 1153 I0 niyata kI hai| uparyukta lekhake kathanAnusAra isa lekhake pUrvabhAga ( paMkti 1-56 ) kI jaba nakala kI gaI thI aura jaba yaha zilAlekha utkIrNa kiyA gayA thA vaha kAla, ukta donoM muniyoMke kAla nirNayake prakAza meM, karIba-karIba 12 vIM zatAbdikA madhya ThaharatA hai / [EI, VI, no 4 ( II part; line 59-72).] T L Tr. 336 laNDana (haoNrbimana myUz2iyama ) saMskRtaM / saM0 1208 = 112 I0 [ jina misTara haoNrnimana ( Mr. Horniman ) ke myUz2iyama meM yaha mUrti-lekha milA hai usakI mUrti unhoMne myUz2iyama ke kyUreTara ( Curator ) mi0 kvika ( Mr. Quick ) ke kathanAnusAra, san 1865 meM laNDana meM kharIdI thI :--Rh. D.] 1 mUrti jainoMke bayAlIsaveM tIrthaGkara neminAtha kI hai / caraNa-pASANapara bahuta hI surakSita tIna paMktiyoMkA eka lekha hai / lekha nAgarI akSaroM aura vyAkaraNa kI azuddhiyoM se bharI huI saMskRta meM hai / lekha aura anuvAda nimna hai -- 1. dekho Ind. Art, Vol. XIV. p. 14. zrI pAThakane jo miti dI hai vaha yaha hai 'jhaka 1076, zrImukha saMvatsara, somavAra, dvitIya jyeSTha sudI pratipada / ' Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laNDanake lekha lekha 1. OM saMvat 1208 vaizAkha vadi 5 gurau // maNDila purAt grahapatyanve (nvaye ) zreSThi-ma u-mAhula tasya suta zreSThi- zrI mahIpati bhrAtu bAlhe mahIpati-suta pApe kUke sAhU devU [ AlhU 1 ] 2. vivoke savapate sarvve nityaM 3. praNarmAta ( maMti ) sa [ 6 ] // anuvAda : --- OM 1 saMvat 1208, baizAkha vadI 5, guruvArako / maNDilapura ( bundelakhaNDakA eka nagara ) se, grahapati vaMzake zreSThI mAhula; usake putra zreSThI mahIpati, usake bhAI nAlha; aura mahIpatike putra pApe, kUke, sAhU, dedU, [ AlhU ? ], vivIke aura savapate ye saba milakara nitya ( roz2a ) isa pratimAkI bandanA karate haiM / [JRAS, 1898, p. 101-102 ] T. L. Tr. 337 mahobA - saMskRta / [ [saM0 1211 = 1154 I0 ] 101 zrImAn madanavarmmadeva rAjye, saM* 1211, ASAr3ha sudi 3, sanau, devazrI neminAtha - rUpAkAra lAkhaNa / isa zilAlekhameM 2 paMktiyA~ haiM, jisameMkI nIcekI kevala eka paMkti hI Uparake lekhameM AyI hai / mUrtike caraNa tala para zaMkhakA cihna hai, jisase jAnA jAtA hai ki yaha zrI neminAthakI mUrti hai / I [ A. Cunningham, Reports, XXI, P. 73, T. ] Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha 338 holalaphere, saMskRta | varSa zrImukha [ 1154 I0 (lu rAisa) / ] [ hoLakeremeM, seTTara nAgappa se prApta eka tAmra patra para ] zrImat paJca-kalyANa-vaibhavAya namaH // zrImatparama- gambhIra - ityAdi // svasti zrI yama-niyama-svAdhyAya-dhyAna- maunAnuSThAna-japa-tapa-samAdhi-zIla-guNasampannamappa o...... kaDiyANa-parigrahAdityaruM madhyAhna - kalpa vRkSarumappa pAriza ( pAzrva ) sena- bhaTTAraka-svAmiyavaru / hoLalakereya zrI - zAMtinAtha - devara bIrNAMlayamaM...ddhAramaM mADisidara || zrI-mUla-saMghad vodaNNa- gauDa-muntAdavaru mADisid dharmmavu vighnavAgiralu A-gauDara sat-putrarAda somaNNa-gauDa zAntaNNa-gauDa AdaNNa-gauDa - muntAdavaru / pratApa - nAyaka riMge nUru-gadyANavanikki beDikoDudu hiriya- kereya hindaNa-toTam gaddeyumaM beddalamaM nammavara 'maneya - kANikeyumaM sarvabAghA-parihArakhAgi zrI-amRta-paDige gurugaLa AhAra dAnakke zaka varSa 1076 neya zrImukha saMvatsarada mAgha-zuddha 10 zukravAra biTTa datti || yidakke devatA - mahotsavada vivara / bhAva- nAma saMvatsarada vaizAkha-zuddha-tadige- somavAra vimAna-zudhi (ddhi ) vAstu-vidhi nAndI- maGgala dhvajArohaNa bherI-tAr3ana aGkurArpaNa bRhacchAntika mantra- nyAsa aGga- nyAsa kevala zAnada mahA - homa | mahAsnapanAbhiSekake amodaka - prabhAvane yannu kalaza- prabhAvaneyantu mADisi puNyopArjjuneyanna mADisikoNDaru / varSaM prati akSaya-tadi [ ge] yalli naDeyuva mahotsava-prabhAvanege... aSTAhnika-parvagaLige zravaNa- paurNamI- vutsavakke bhAdrapada zuddha caturddazi- anantatohi-kalaza- prabhAvane mahA-ArAdhane - muntAdakke / kArttika-mAsadalli kRttikotsavakke mAgha-ba. caturdaziyallu vinarAtre mahotsavakke / catus-sIme-vivara / toTakke mUDalu hire- kere / teGkalu heddAri / paDhuvalu neTa-kallu / baDagalu DuTTare / gaddegaLa catus- sImege nAku dikkigu nAlku-mukkoDe saha nAlku-neTa kallu / bedalu-bhUmigu 102 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ holaphere lekha 103 iMde-guti | sujanaka yI dharmava naDesikonDu baruvahu / ( ve hI antima zloka ) zAsana ke bhadra N bhUyAd varddhatAM cina zAsanam // [ pA~ca kalyANa-vaibhava jisake hote haiM usake liye namaskAra / ] bina zAsanakI prazaMsA / svasti / sAdhuke guNoMse yukta pArizvasena bhaTTAraka- svAmIne hoLalakereke zAntinAtha - devake dhvasta mandirako phirase sugharavAyA thaa| zrI mUlasaMghake boddaNNagauDa aura dUsare logoM ke dvArA diyA gayA dAna jo ruka gayA thA usake liye usa gauDake putroM (jinake nAma diye haiM) aura anya logoM ne 100 gadyANa sahita pratApa - nAyakako bheMTa meM dete hue prArthanA-patra diyA, taba pArizvasena- bhaTTAraka svAmIhiriya- kereke pIche kI jamIna aura logoMke gharoM se milI huI bheMTe, sarva karoMse mukta karake, devakI pUjA aura guruoMke AhAra- prabandhake liye (ukta dina ) dAnameM de diiN| isake bAda devatA mahotsavakI eka sUcI aura bhUmikI sImAe~ AtI haiN| ve hI antima zloka / ] [ EC, XI, Holalere tl., no. 1] 339 heragU - saMskRta tathA kannar3a / - [ zaka 1077-1155 I0 ] [ heragU (AlUru paraganA ), jaina-basti ke sAmaneke pASANapara ] zrImatpavitramakalaM kamanantakalpaM svAyambhuvaM sakalamaMgalamAdi-tIrtham / nityotsavaM maNimayaM niyataM janAnAm trailokya-bhUSaNamahaM zaraNaM prapadye // zrI - vItarAga // zrImatparamagambhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokya - nAthasya zAsanaM cina-zAsanam // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha svasti samadhigata- paJca-mahA-zabda mahAmaNDalezvaraM dvArAvatI-puravarAdhIzvaraM yAdava vaMzodbhava koGga naGgali-gaMgavADi-noNambavADi- banavase-hAnuMgallu- halaviNe - goNDa bhuja-balavIra-gaMga jagadekamalla hoysaLa-bIra-nArasiMha - devaru zrImadrAjadhAnIdorasamudrada nelavIDinalu duSTa-nigraha ziSTa-pratipAlanava mADi sukha-saMkathA - vinodadiM pRthvIrAjyaM geyyuttamire tatpAdapadmArAdhakaM para-baLa-sAdhaka - nAmAdi- samastaprazasti sahitaM zrImanmahApradhAnaM hiriya-haDavaLaM cAbimayyana nagarceyentendar3e / * inanaM tenadoL indranaM vibhavadoL cANakyanaM nItiyoL / manubaM cAru-caritradoLM jaLaghiyaM gAmbhIryyadoL dhairyyadoL / kanakAdrIndramaneyde polvanadaTiM trailokyamaM mecidajunanaM zrI - paDavalla cAmanena linnevaSNipaM baNipaM // vara vanitA-janaGgaLa manaM kusumAstra - zArakke sabduSokara-kara-paGkajaM bahu- suvarNa-cayaka vinAtha mandiram | sthiratara-rAjya-lakSmigeDeyAdavu rUpa - vilAsadezhgeyim / nirupama-dAna diM pati- hitonnatiyiM paDavaLLa cAmana || anupamamappa bandhu-nivahaM niba- pakSamanargha ratna-ma- / Dana-tati paJca-varNamakhiLo - bhujAsiye caJcu duSTa-du jvana-ripu-bhUbhunarbhujagarAge negarteyanAMta biTTi de - / bana garuDaM samantesedanI-dharepoLU paDavalla-cAmaNam || intu pogaceMgaM negarttegaM neleyAda hiriya- / haDavalLa-cAvimay / yana sarvvAMga-lakSmI hiriya-haDavaLiti jakkavveyara negartey entendaDe | frei pUji devamoppuva jinaM siddhAnta cakra ezvaram / guru mattA - nayakIrtti deva-yati tAy Acamve bammayyanuM / " premada tande mikka subhadiM lokaika-rakSA-kSamam / puruSaM zrI-paDakrUla-cAmanenaliM akkabveyiM dhanyarAr // ratiyALu rUpaM bhA / ratiyatnaLu vAgvilAsadiM sauSThavadiM / kSitiyanaLu pemma~garun / batiyunala akkimadhye kAntA-ratnam / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - heraguke lekha komaLavAgi tAne zubha-lakSaNa-yutamenippa mUrtiyim / vyomamaneyye pani digu-danvi-varaM nimidiI kIrtiyim / zrI-mukhadindamudbhavipa satyada mela nuDiyinde gotra-ci-1 . ntAmaNi jakkiyadhve sale rakhisidaLa sAci-deviyandadim / / bandereye vandi-banamA- nandadinA-kSaNade kalya-kujadAraveyIvandadinIvaL beLa puDa- / nendu jakkavve-devi bagatI-taLadoL // takkana mikka sormuDiya vRtta-kucaMgaLa..........'no - / ukkalarambivemba nage-gaGgaLa rokkamenippa hon-b-| eNakke vizeSamappadhara-kAntiya jakkala-nAriyondu bhaa-| vakke guNakke vAgvibhavadunnatigAr dore peNDiruviyoLa / / bina-rAjAmiyanoppuvanegaLiM sadbhaktiyindacipaLa / vinayaM gundaDe-loka-pUjyarenisirpAcAryaraM prItiyappa navAjyAmRtadanadi taNipuvaLa zrI-jaina-gehaGgaLam / manadutsAhade mALUpALI-dharaNiyona jakkaveyintapparAra / / taLadoLazokeyoppuva taLirmukha-paGkajadoL sarojavAsuLi-guruLoLiyoL madhupa-saMkulamoLnuDigaLge mikka-kokLi-marri yAnadoLU gaja-samuccayamuddha-payodharakke po-1 kalazamenimpivendoreye jakkale-nAriya rUpine geyoL / rava akkam ( avarakkam ) / jina-rAjananatimudadind / anekavenipanaGgaLindarcicasi saj / janaroLa migilene negaLdA / vinayada kaNi padmiyakkanene meccdraam|| . avara gurugrch| sakaLa vyAkaraNArtha-zAstra-cayadoL kAvyaGgaLoL mikkanATikadoL vastu-kavitvadoL negalda siddhAntaGgaLol paarmaa-| Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha yikadoLa "kikadoL samasta-kaLeyoL pAGgina naDeycikanAdaM mayakIrti-deSa-yatipaM middhAnta-cakra zvaram / / heragoLLitendellaM / nirutaM binavise keLadu bsdiyntyaa-| daradinde mADi pakkale / ghareyaM dharmakke koTTu asamaM paDedaL / / adentendaDe zakarSa 1077 neya yuva-saMvatsarada puSyadamAvAsye AdivAkhuttarAyaNa-saMkrAntiyandu bhImanmahApradhAnaM hiriya-haDavaLaM cAvimayyana sAGga-lakSmI hiriya-haDavaLati zrI-mUla-saMga (gha) da deziya-gaNada pustaka-gacchada koNDa kundAnvayadAcAryaru zrI-jaya-kIrti-siddhAnta-cakravartigaLa guDi bakaveyaka mahotsAhadi tAvu heraginala pratiSTheyaM mADisida zrI-cenna-pArzvanAtha-svAmigaLa zrIpAda-padmASTa-vidhAnakkaM uttuMga-caityAlayada khaNDa-sphuTita-jIrNoddhAraNakaM riSiyarAhAra-dAnakkavendu zrImatu heragina prabhugaLU-roDeya-somanAthimayya vimayya siGgagAvuNDanoLagAda samasta-prabhugaLa samasta-pradhAnara sanidhAnadala zrImanmahAmaNDalezvaranArasiMha-devarge binnahaM geydu hiriya-kareMya kIleriyalli kalla-tumbina samIpadalu biDisida gadde salageyaydu vehaleyalli sthlvondu| [jisa samaya (apane sarvapadoM sahita ) hoyasala vIra-nArasiMha-deva apane vAsasthala zAhI nagara dorasamudra meM rahate the aura zAnti evaM buddhimattAse apane rAjyakA zAsana kara rahe ye: unake pAdapadmakA upajIvI purAne senApati cAvimayya the, jinakI prazaMsAmeM kahA gayA hai ki ve biTTidevake garur3a the| unakI patnIkA nAma jakkanve thaa| usakI bar3I bahina (usakI prazaMsA) padmiyakka thii| donoMke guru siddhAnta-cakra zvara nayakIrti-deva-yatipa the| haraNa kI acchA sthAna honekI sabase prazaMsA sunakara, nakkalene icchApUrvaka eka mandira vahA~ banavAyA, aura ise bhUmidAna bhI diyaa| isase usakI bahuta prasiddhi huii| (nirdiSTa mitiko ) mahApradhAna, purAne senApati cAvimayyakI patnI, zrImUlasaMgha, deziyANa, pustaka gacha aura koNDakundAnvayake AcArya nayakIrti-siddhAnta Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravatI kI ziSyA (bhAvika ) bakkavvene, bahuta harSake sAtha bhagavAn cennapArzvanAthakI pratimAkI pratiSThA karabAke,-aSTavidha pUcanako cAlU rakhane, usake U~ce mandirakI marammata Adike liye, aura RSiyoMko AhAra-dAna deneke liye, heragake saradAroMkI upasthitimeM, mahAmaNDalezvara nArasiMha-devase prArthanA karake, (nirdiSTa) bhUmikA dAna diyaa|] [EC, V, Hassan TI., No. 67.] 340 khjuraaho-sNskRt| [saM0 19=15 I.] [isa zilAlekhake bhI lekhakA patA nahIM hai| zrI vIranAtha ( mahAvIra svAmI ) kI pratimAke caraNa-pASANameM yaha lekha aGkita hai| zilpIkA nAma kumAra siMha ( yA sinahA ) likhA huA hai / ] [ A. Cunaingham, Reports; XXI, P. 68, P. A.) 341 mahobA-saMskRta / [saM0 23= 196I.] "saMvat 1213, mAgha sudi 5 guran (gurau)" isa pratimA para cakorakA cihna hai, isase yaha pratimA sumatinAthakI hai / lekha eka hI lambI paMktikA hai| sabase pahale ukta kAlakA ullekha hai| isameM kisI rAbAkA nAma nahIM diyA huA hai, aura isake antama zilpI rUkAra (rUpakAra) bAlanakA nAma AtA hai| [ A. Cunningham, Reports, XXI, P. 78, 4. } Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha ignikararake kaipiDiyolAdudu tana barsa jagakke kaiy- / gannaDiyAdudendesedano jagadoL jagadeva-bhUbhuvam // samadArAtyAnA-maGgaLa-kaTaka-haTit-karNa-pApahaM vi-1 kramavI-kALeya-doSApaha"maLa-caritraM "viziSTe / Ta-manasa-tApApahaM tannatuLa-vitaraNodyAgavendande loko-| ttamanAda siGgidevaM jaga-virudaraLevaM samagra-prabhAvam // avaroDane puTidaLu bhuu.| bhuvanaM vittarisu vattimabbeyo peLem / bavolesadaLaLiyA de| vi vizuddhAcAradi vinirmaLa-guNadim // ravara-puradoLa nere senuvapuradoL mADisidaLeseva bina-bhavanamanant / erddmliyaa-deviyvo-| larasiyarAr ppuNyavati [ya] rI-vasumatiyoLa // . sale zobhAkarabAge setuvinoLatyutsAhadiM bhavya-maNa- / DaLi bAppembina vonde kaNThadoLe samyagdarzana-jJAna-nirmmala-cAritra-guNa-prayukte jina-rAjAgAramaM bhaktiyim / aLiyA-devi samantu mADisidaLuvI-stutyamaM nityamam // cature cturvidh-daano-|| natiyoLa jina-rAva-bhavanamaM mADisi bhuu-| muta-kIrti homnevarasana / sati baliyA-devi negaLdaLavanI-taLadoLa // bhuSa-bala-bhIma bhIma-sama-vikrama koGkaNa-rakSapAla vi-| zva-bana-vinUta nirmala-kadamba-kuLojvaLa gaGga-tuGga-vaM. zaba-nRpa-hona poja-mahipALana mama jinendr-paad-p-| kA-mada-bhanna ninnorege vapuvanAvaniLA-taLAgradoLa // Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ herekerIke lekha 129 yI-doreya hona-nRpatigava / A-durita-vidUre aLiya-devigavogedam / medini bnnnnislkhil-gu-| godadhi jayakezi-devanemva kumAram / / negldaa-shrii-jykeshi-devnmrii-sndoh-sNbhog-kaa-| kSege meydandaDe petta-tAyaLiya-devI-kAnte mohaaydin-| de guNAmbhonidhigA-magaGge vipula-zreyo-nimittaM jagam / pogaLala setuvinoLu vinirmisidaLuddha-zrI-cinAgAramam // svasti samasta prakhyAta-sIteyu bijjala deva tanUbAteyumappa aLiyA-devi yA zaka-varSa 1081 neya pramAthi-saMvatsarada puSya-zuddha-caturdazI-zukapAravandu / uttarAyaNa-saMkrAntiya-puNya-dinadoLa "gaLilaLiyAdeviyaraM honneyarasarUM tamma dharmakke biTTa bhUmiyAvudendaDe ( yahA~ dAnakI vizeSa carcA AtI hai ) mUla-saMghada kANUra-gaNada tintriNi-gacchada bandaNikeya tItyadAcAryyar bhAnukIrti-siddhAnta-devara kAlaM karci dhArA-pUrvakaM mADi cArupUnA-nimittaM koharu ( hamezAkA antima shlok)| [bina zAsanakI prazaMsA ] jisa samaya ( svAbhAvika cAlukya padoM sahita ) tribhubana majadevakA vijayI rAjya pravarddhamAna thA : tatpAdapadmovajIvI, paTTi-pombuccapuravarAdhIzvara, dakSiNa-madhurAkA adhinAyaka rAya-tailaha (pa) deva sAntalige hajAra para zAsana kara rahA thaa| rAjA telazAntarakI prshNsaa| usakI patnI akkkhA -devI thI, jo nanni zAntarakI choTI bahina bhI / aura usake tIna putra the,-kAma, siMha, aura ammaNa / sabame bar3e kAmakI prazaMsA / usakI patnI biJjala devI thii| inake putra jagadeva aura sinideva the| unakI prshNsaayeN| unakI bahina aLiyA-devI thii| unhoMne setameM eka bar3hiyA jina mandira banavAyA thaa| vaha honneyarasakI patnI thii| yaha honneyarasa Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 jaina-zilAlekha-saMgraha (apara nAma homa pona ) kadamba-kulakA prakAza, tathA gaGga-vaMzameM utpana huA thaa| usa aura aliyA-devIse jayakezI-deva utpanna huye the aura unhoMne setumeM cina mandira banavAyA thaa| tathA vijjala devIkI putrI aliyA-devIne, (ukta mitiko ), honneyarasake sAtha, isa mandirake liye ( ukta ) bhUmiyoMkA dAna diyaa| yaha dAna do "sivane" kA thaa| yaha dAna unhoMne mUlasaMgha, kANara-gaNa tathA tintriNi-gacchake bhAnukIrti-siddhAnta-devake, jo bandanike tIrthake AcArya the, pAda-prakSAlanapUrvaka kiyA gayA thaa| hamezAkA antima zloka / ] [EC. VIII, Sagar Tl., No. 150-] pAlanapura-saMskRta tathA gujarAtI / [saM0 1217 = 1160 I.] zvetAmbara sampradAyakA lekh| |EI, II, No. V, No. 10 ( P. 28), T. L, A.] 351 kabalo-saMskRta tathA kAr3a / jhaka 1082-160 I. [kALI ( sakepaTaNa paraganA ) meM purAne gAMvakI jagaha para eka pASANapara] zrImatparamagaMbhIrasSAdvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam // svasti samadhigata-paJca-mahA-zabda-mahAmaNDalezvaram dvArAvatopuravarAdhIzvaram / zazAkapura-ni [vAsa vAsantikA-devI-labdha vara-prasAdanam / nivAsi-daNDa-khaNDita-pracaNDa-dAyAdanum / shvetaatptr-shiitkirnn-viksit-sphl-jn-nyn-kuklyn| Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * kabalIke lekha nija-bhuna-bhubaMgarAma-sandhArita-vasundharA-vaLayanum / yadu-kula-kamala-kamalinI-kamanIya-taruNa-taraNiyum / samyaktva-cUr3AmaNiyaM / kanaka-dhArA-varSa-paripUrita-sakaLa-yAcaka-cAtaka-cakravAlavacchananuM / zArdUla-lAJchananum / hara-hasita-vizAda-kIrti-vartita-brahmANDa / maleparoT gaNDana / mada-mudita-madhukara-nikuramba-cumbita-kaTa-taTa-virAjamAna-sAmanasamAjanum / male-rAja-rAjanum / lakSmIramaNa-ramaNIya-caraNa-sarasiraha-saMcaraNa-catura- . SaTcaraNanum / nija-vijaya-rAjya-rAja-lakSmI-maNimayAbharaNanum / su-kavi-zukti saMkathAkarNanodINa-pulaka-danturita-kapoLaphaLakanum / nIsi-nitambinI-lalATa-tiLaka: num / su-rucira-caraNa-naravara-maNi-darpaNa-pratiLila-vinata-ripu-nRpottamAMganuv / antu pogaLtegaM negaLtegaM janma-bhUmiyAgi / madadi melettidA-mALavana padakamaM koNDavaM cakrakUTam / bedarala beGkoNDu somezvarana karigaLaM koNDavaM mANbane peLadudanembo geTavudillendadigananure beDoNDu koNDaM jaya-zrI-1 sadanaM taddezamaM tat-taLavana-puramaM niSNa-viSNu-kSitIzam / / taLakADola sukidADi tuGga-nagavappa uccagiyaM sAInAkuLa-cittaM banavAseyAge naDedApi beLavalaM gonDu nizacalitaM pehoregem sa-toSadosedA-hAnuGgalodattu hoya -1 saLa-bhUpAlana zaurya-siMhavasuhRd-bhUpara bhayaGkoLivanaM // antenisidAzcarya-zauryadi koGgu-naGgali-gaGgavADi-noNambavADi-banavAse-hAnagallu-halasige-beLavalavoLagAgi kaJciyAdi-yAgi heDDore-paryantavAda sa... sagaLaM duSTa-nigraha-ziSTa-pratipALanaM mADi bhuja-bala vIra-gaGga tribhuvanamala hosaLaviNuvardhana-deva... ........... rAjadhAni-dora-samudradoLa sukha-saMkathA-vinodadi rAjya geyyuttamire tatpAdapadmopanIvi / sarasati ninaginitu klaa-| pariNate negaLvajitasena mahArakarim / dorevettu deviyAdvir - piriyatanaM ninadaltudavara mahatvam / Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha sale sandA-yogyateya-agalisida durddhara-tapo-vibhUtiya penbim / . kali-yuga-gaNadhararembudu / neLaneLLa maliSaNa-bhaladhArigaLam // AvanaviSayamo pttu-t-| rkaavil-bhu-bhNgi-sNgtshriipaal| vidy-gdy-pdy-v-| co-vinyAsa nisarga-vijaya-viLAsaM // ALApaM beDa mANa mAra-maleyadirele nI vADi bandipaM bhuu-| pALodyada-mauLi-mAlA-viLasita [............1 padAmbhoja-yugmam / coLa-kSatrAdi-bhUbhRt-sabheyoLu palaraM geldu beGkoNDanI-zrIpAla-traividha deva para-mata-kudharAnIka-dambhoLi-daNDam // jina-dharmAmbara-tigma- roci su-caritraM bhavya-nI reja-nan / dana-mitraM mada-mAna-mAya-vijitaM candraprabhendrAtmajam / vinayAmbhonidhi-vaddhanaM jana-nutaM tAnendu saMvarNisaL / muni-nArtha saLe vAsupUjyanesedaM siddhAnta-ratnAkaram / / zrI-bhUtabaLi-puSpadanta-bhaTTArakari / samantabhadra-svAmigachindakalaMkadevarim / pakraprovAcAyarim / vajraNandi bhaTTArakari kanakasena-vAdirAja-devari / zrI-vijaya-mahArakariM / dayApALa-bhaTTArakari / zrI-vAdirAjadevarind / ajitasena-bhadvArakari / malliSaNa-maladhAri-svAmigaLi / zrIpAla vidya-devarim / zrI-vAsupUjya-siddhAnta-devarim / uttarottaramAgi banda zrImadraviLa - saMghadaruGgaLAnvayada guDDararupa bhImatu-nArasiMgha-hoyakhaLagANDam // padanaridAse dappisade belpara beLa pudanittu sadguNA- / spadanenisalke ninna pesarem gaLa hoyasaLa-gauNDanemvude / ["] zibiyemvude ravacara-nAyakanembude caarudttnem-| bude baliyembude ravitanUbhavanembude guttanembude // jinapati-bhaktiyAnta pati-bhaktivudArate zakti sjn-| ["] kRta-yuktiyayde guNavarade-guNaGgaLanAvagaM pog-| ldanavarataM nimi tire hoyasaLa-gauNDina citta-vArSivara Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ herekerI ke lekha ddhana-kara-candra-lakSmiyene baNNisaloppade keLLegoNDiyam // kula- dhAtrI dhara-dhairyyanabdhi vara - gAmbhIyyai samastAvanI- / vaLaya-vyApita-cAru-kIrtti vanitA - kAmaM guNa- stomanubnaLa-vANI-stana-hAranarthyatizayAdhAraM karaM pempanint / eLeyoLa tAdidato jagannuta-guNaM zrI-kadamba-zeTTi - prabhu // Atana citta- priye vi- / khyAtiyanAntadrasutegamambudhi-sutegam / sItA-vadhugaM ratigava- / deteradiM caTTyikkana gaLave nipazh // ratigavarundhatigaM sara- satigaM revatigameseva pArvvatigaM zrI 125 satigaM samanenisi mahA - / sati caTTiyaka toLagi beLagi daLiLeyam // bhAvakanendu saccaritranendu samunnatanendu satpuruSanendu samujjvaLa - kIrttiyendu sarvvAvani santataM sale po gaLavudu nani-zeTTiyam / loka gAvuNDa mAkave gaNDagaM huTTida magaLu caTTave-gavuNDiya magaM hoysaLa-gavuNDaM tammalvege parokSavAgi basadiyaM mADisidam / hoyasaLa - gavuNDanuM Ura samasta praje gAvuNDugaLu bidurdu basadigaM devAlayakkaM bhUmi samAnavAgi basadige uttarAyaNa-saMkramaNa vyatIpAtadandu ahobala - paNDita riMge kAlaM kacci dhArA - pUrvakaM mADi koTTa gadde salage nAlaku beddale mattaru nAlku mAne yeraDu kaLanondu kereya keLagaNa toNTa ondu gANa ondu || 1082 neya pramAdi -saMvatsarada poSya- mAsa- uttarAyaNa-saMkrAnti vyavIpAtadandu- nArasiMha- hoysala- devara kayyalu dhArA- pUrvvakaM mADisi-koNDu basadige bhUmiyaM biharu || ( AgekI cAra paMktiyoMmeM hamezA ke antima zloka haiM ) kabbaLiya bhUmi-putrakarappa gauDu - gaLa pesaraM peLave ( kucha nAmoMke bAda ) samasta praje - yellavidurdu basadige dhArA- pUrvvakammADidaru / intivarubhyAnumatadi bareda nelkudareya-UroDeya kali- devu mANi-voja || [ bina zAsanakI prazaMsA ke bAda, viSNuvarddhana ke aneka pada aura upAdhiyA~ / usane mAlavakA kendrIya nagara hastagata kara liyA; cakrakUTako DarAkara usane somezvarake hAthiyoMkA pIchAkara unheM pakar3a liyA / adigakA pIchA karake usake deza tathA rAjadhAnI taLavanapurako adhikRta kara liyA / isa rAjAne taLakADU, uccaMga, Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 // jaina-zilAlekha-saMgraha banavAse, beLavala, peore aura hAnujala sabhI para adhikAra jamAkara zatru-rASAoMmeM bhaya utpanna kara diyaa| baba, bhuja-bala vIra-gaGga tribhuvana malla hoysala viSNuvardhana-deva rAjadhAnI dorasamudrameM baiThakara zAnti aura buddhimattAse rAna calA rahA thA : tatpAdapadmopajIvI,-ajitasena-bhaTTAraka, malliSeNa-maladhArI (kaliyugI gaNadhara), zrIpAla-vidya-deva aura candraprabhake putra muninAtha vAsupUjya-siddhAnta-deva the| dramila-saMghake araGgalAnvayakA eka gRhastha-ziSya nArasiMgha hosaLagAvuNDa thaa| ( usakI prazaMsA ) / usakI patnI kelle-gauNDi thii| kadamba-seTikI prazaMsA, jisakI patnI caTTiyakka thii| nanni-seTiTakI prazaMsA / loka-gavuNDa aura mAkavegavuNDIkI putrI caTTave-gavuNDIke putra hoysala-gavuNDane apanI mAtAkI smRtima, eka basadi khar3I kI, aura usa nagarake samasta prajA tathA kisAnoMke sAmane, ( ukta kucha bhUmi barAbara-barAbara basadi aura mandirako bAMTa dI / yaha saba ahobala-paNDitake pAda-pradAlanapUrvaka kiyaa| aura ( ukta mitiko ) basadiko vaha saba bhUmi de dI jo use nArasiMha hoysala-devase milI thii| __ yaha donoM pArTiyoMkI sammatise nelkudareke pradhAna, kalideva-mANivocane likhA [ EC, VI, Kadur, Tl., No., 69.] 352 paNDitarahalli-saMskRta tathA kabaha / [vinA kAla-nirdezakA, para lagabhaga 1160 I0 kA] [paNDitarahalli ( karaDagere paraganA ) meM, mandaragiri-jastike prAGgaNameM eka pASANa para zrImatparamagaMbhIra-syAdvAdAmoghalAJchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM ninazAsanam // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNDitarahallike lekha namo vItarAgAya / zrIyaM zrI-vakSadoLa. susthiramenisi nagaM baNNisala tAldi viir-| zrIyaM do-iMNDadoLa sA (zA) svata (zvata) mene taLedI-loka-saMstutya-vANi / zrIyaM vaktrAbjadoLa vAg-varanene meredaM yaadvaamnaay-raajy-| zrIyaM svAGgIkRtaM mADida nRpa-tiLakaM nArasiMha-kSitIzam // svasti samAdhigata-paJca-mahA-zabda mahA-maNDalezvaraM dvArAvatI para-varAdhIzvaraM yAdava-kulAmbara-dhumaNi samyaktva-cUr3AmaNi malaparoLa-gaNDAdyaneka nAmAvalI-samAlaMkRtarampa zrImat ..."malla talakADukoGga-naGgali-banabase-uccali-hAnuGgala goNDa bhujabala vIra-gaMga hoyasaLa-nArasiMha-devaru zrImad-rAjadhAni-dorasamudrada nelevIDinoLa sukha-saMkathA-vinodadi rAjyaM geyuttamire ttatpAdapadmopanIvi // sphuraduru-dIdhiti-prakaTitona-bhuja "viLAsi-duragharatara-vikrama-kramadoLAdativartiyenalke sndnii-| ghare pogaLalke rUDhiye "camUpati-ratnanA-nRpe- / zvarana negaLate-vetta manegaM monegaM negaLadeka-mukhyadim // eragadarAti-rAya'... 'parajokeyappinam / kiripi bhujAsiyaM jasamaneNa-deseyAneya gombinoLa / * nirisi samagra-sAhasamanI-dharayoL mereyuttamirpa her- / arikeya daNDanAthanereyaGganenala negaldaM dharitriyoLa // [s ] vasti zrImanmahA-pradhAnaM sarvAdhikAri senApati-daNDanAyaka ereyaGgamayyALa pAda pdmopjiivi|| sthiramene gotra-mitra-vibudhAzraya' "maM nimici ban- / dhura-mahimonnatikkegeDe yAgikaraM celuvAgi bhuubhRd-ud-| dhura-lakumI-pradhAnanesedibhimAna-mandaram / piridenisidanozkhara-campati mandaradiM nirantaram // manipanenna ninna "negaldimmaDi-daNDanAthanold / enneya bhAva nAn ninage mAvanenentumavazya-poSya." Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha * nade sandavikramadaLukyagubbinoLALadanIzvaram / .. .. tannadavindavAdaM pareya - camUpana citta vRttiyam // mattamA- pradhAna- cUDAratnana viSayAdhikAri* * * negalteya pogalteyaM peLavaDe / kareag kAmadhenuvene dhenu polaM sale pani dhAnyamam / neradaLardarghamumaLateyuM piridAdudadentu noLapaDam / tere viparItavita nuDiyoLto daLillena * "zvaram / mala-maNNe- teGgare-ne gaLateya- kalvaLiyemba nALU gaLam // kandire muM cirantanara jINeM- jinAlayaM moda - goNDu nirantaraM mereye mADisi rUr3hiyanItanante kamkoNDavanAvanIzvarane dharma-guNonnatanAni bhUmaNDalamAvagaM sa - phalamAdudevaM dvija-vaMza-maNDanam // A - mahAnubhAvana sati / lAvaNyAmbhodhiya ve / lA-vana-vana -late - sudhAbdhi-saMbhava-lakSmI | devateyena suvala Izvara - | devana vadhu mAciyakkana baLAtnam // A-puNyavatayanvaya- prabhAvamentendaDe || zrIge nivAsabAgi pesara- vetta negaLteya nAki seTTigam nAgave tanUbhavanagurvina sohaNi viTTigAGganAbhoga- purandaraGge sati candrave tatsute mAciyakkanend / AgaLa makkariM vibudha-maNDali baNNisaloppi toridaLa // nirupama - kIrttiyaM taLedu memge tAy - maneyAgi sat-kaLA-1 ghara- mukhiyAda candradege pera-mmagaLAgi samasta-lokamam / poredanamoghanIzvaranoLirdenutuM taruNI - vilAsamam / dhariyisi puTTidaLU lakumi deviye mAcaveyemna nAmadim // dviguNisutippuMdAda dara -hAsa - viLAsa - navIna - candrikA- / praguNaguNaGgaLiM kuvaLayakke viLAsamanendoMDuddha-lI- / lIge neleyAda mAcaleyanUna - lasad-danendu 5-1 128 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 paNDitaraha llike lekha dige negaLidandu-maNDala doLi kaLamanIgalAgume // kaLa nasalo re... ....... / jalpara mAtirakhi polarIzvaranembI-1 kaLUra-mahImanappida | kalpa- latA - lalite "mAcipaka paramAptaM jinanAsanintu janakaM zrI - viGigAGkaM guNo-1 ratana candakabbe yenisidda - mAciyaka sad-1 gurugaL postaka-gaccha deziya-gaNa-zrIkoNDa kundAnvayo -1 ddharaNar ggaNDavimukta-deba - munivara zrI-mUla- saGghottamar // antanUna-guNa-ratna-maNDanemuM cAtura varNa samudayaika- zaraNeyumenisi negalda zrImatpera-gaDiti mAciyakkaM zrI-maydavoLata divya-tIrthadoL sat-dhamrmmApaMceyim / duzita vimAna / nADeyu migilenisi negaLda jina-mandiramaM / kUDe ghare pogaLe mAcave / mADisidalagaNya- puNya- yuvatI ratna // antu mADimi || zrA-badhu-mAcave sale pa- / dmAvatigereyemba kereya kaTTisi koTTaL / bhAvise basadige tanna ya / zo-vadhu dig-vadhugaLoDane nalidADuvinam || mattamA-tIrthada basadiya devarige munna naDeva vRttiya sImA -sambandhamentendaDe ( yahA~ dAnakI vizeSa vigata AtI hai ) maGgaLa mahA zrI / ( vahI antima zloka ).... [ bina-zAsanakI prazaMsA / jaba bhujabaLa vora- gaGga hoyasaLa nArasiMha- deva, zAnti aura buddhimattAse zAsana karate hue, rAjadhAnI dorasamudra meM virAjamAna the :- tatpAdapadmopajIvI, - ( prazaMsA sahita ) daNDanAtha - ereyaGga thA / daNDanAyaka - ereyaGgamayyakA pAdopajIvI Izvaracampati thA / ve donoM ApasameM zvasura aura dAmAda the / ( unakI prazaMsAyeM ), aura usane jinAlayakI marammata karavAyI thI / usakI ( Izvara camUpatikI ) patnI mAcika thI, jo nAki-seTTi aura nAgaveke putra sAhaNi-biTTigake candavekI jyeSTha putrI thI; usakI prazaMsAyeM / jinapati usake iSTadeva, pitA briTTiga, mA~ candikanbe thIM / mAciyaka ke guru pustaka-gaccha, deziya gaNa, koNDakundAnvaya tathA mUlasaMgha ke gaNDavimukta-deva-muni the / E Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha 367 agADi-kacar3a bhagna / varSa tAraNa [ = 1164 I0 (lU0 raais)|] [aGgaDi ( goNIvIDu paraganA ) meM, pA~caveM pASANapara ] ... ... ... ... ... .. zrI svasti samasta-bhuvanAzrayaM zrI-pRthvI vallabhaM mahArAjAdhirAja paramezvaraM parama-bhaTTArakaM yAdavakulAmbara-bumaNi samyaktva-cUr3AmaNi malerAja-rAja maleparoLa gaNDa gaNDa-bharuNDa kadana-pracaNDana sahAya-zUra sanivAra-siddhi giri-durga-malla caladaGkAma... ... ... ... ... ...'vIra-vijaya nArasiMhadekhanum // tAraNa-saMvatsarada caitra-suddha.............. ''andu sosevara paTTaNasAmi nAgi-zeTiTaya... ... ... ... .."mayyatuM... ... ... ... ... mADida basadi idake koTa'. ... ... ... .. ..biTTa datti / [(apanI upAdhiyoM sahita ) vIra-vijaya-narasiMha-devane ( ukta mitiko ) usa 'basadi' ke liye jise sosavUra ke 'paTTaNa-sAmi' nAga seTTi [ ke putra ]....." mayyane banavAyI yAM, dAna diyaa|] [ EC, VI, Mudgere tl., no 15.] 368 girnaar-sNskRt| -[zaka 1212-1165 I0 - yaha lekha zvetAmbara sampradAyakA mAlUma par3atA hai| [ Revised Lists art. rem. Bombay ( ASI, XVI), p. 369, 20 27, t. and tr.] Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ giranArake lekha 366 girnaar-sNskRt| [saM0 1223 % 1166 I.] naM0 368 ke antakA lekha hai / usIkA antima bhAga hai / [op. cit. p. 369, 20 30, tand tr.] 370 bavAgaJja ( mAlavA);-saMskRta / [saM0 1223% 166 I.] mandirake pUrvakI ora yasya svabjatuSArakundavizadA kIrtirguNAnAM nidhi: zrImAn bhUpati vRndavanditapadaH zrIrAmacandro muniH| vizvamAbhRdakharvazekharazikhA saJcAriNI hAriNI urvyA zatrujito jinasya bhavanavyAjena visphUrjati // 1 // rAmacandramuneH kIrtiH saGkIrNa bhuvanaM kila / anekalokasaGgharSAd gatA saviturantikaM // . saMghat 1223 varSe bhAdrapadavadi 14 zukravAra / lekha spaSTa hai| [.JASB, XVIII, p. 950-952, no 1. t and tr.] bavAgaJja mAlavA; saMskRta / [saM0 1223 = 166 I.]] mandirake dakSiNakI or| OM namo vItarAgAya // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha AsIdyaH kalikAlakalmaSaka ridhvaMsaikakaMThIravo venakSmApatimaulicumbitapadaH yo lokamando muniH ziSyastasya sasarvasaGghatilakaH zrIdevanandomuniH dharmazAnataponidhiryaMtiguNagrAmaH suvAcAM nidhiH ||1|| vaMze tasmin vipulatapasAM sammataH sattvaniSTho vRtti pApAM bimalamanasA tyajyavidyAvivekaH / ramyaM harmya surapaticitaH kAritaM yena vidyA zeSA kIrttirbhramati bhuvane rAmacandraH sa eSaH || saMvat 1223 varSe | spaSTa hai| [JASB, XVIII,p. 951-952, no 2, t. and tr. *} 372 kambadahalli - kannar3a / [ zaka 1086=1167 I0 ] [ kambadahalli ( biNDiganabale pradeza ) meM, jaina bastike raGga-maNDapameM ] svasti zrIyutamUlasaMghamadu tAM zaGgha gaNaM desiyam / posthatra gaccha madantrayaM beLe samaM tAM koNDakundAnvayam | bhU-stutyaM inasoge-divya-munigaM pAdArcanakkaM kaLAbhyastaraNaM ni-zavargabhidu tAM zrI pArzva-dAna-sthaLam // ghare tannaM baNisa biNDiganabileyoL A-nema-daNDeza- dik-kuJmaranayyaM peTTa- tAyU muddarasi vimaLa - gaGgAnvaya-khyAteyAgal / dore vettI- pArzva-deva- prabhu kali-yuga - bhImAI - gehAdi - jIrNoddharaNaM geydAvagaM sobhise sIdhe-vesanaM gaysidaM puNya- puJja // sale deva kSetradoL biNDigana vileyo pittu-nAla-kaNDugaM nIragelanantavyattaraM bedaleyanati-gaLaM nama-mantrIza- putram / * Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kambadahallike lekha 145 kulakaM tAM pArva-devaM sale kali-yuga-bhomAI-sat-pUjegoldIye lasavaMzyaGge divya-bAte-samitige vidyArthigutsAhadittam // zaka-varSa 1086 tteneya savajitu-saMvatsarada mAgha 05 zukravAra. dandu pAzva-deva caturvidha-dAnake biTTa datti / / / yahI sthAna hai jo pArzvane zrI mUlasaMgha deziya-gaNa, postaka gaccha aura koNDakandAnvayake hanasogeke divya munike caraNoMkI pUjAke liye. vidvAnoMke liye tathA nivavaMzajoMke liye diyA thaa| pArzvadeva-prabhune,-jinake pitA nema-daNDeza ye aura mAtA muharasi thIM jo vimala gaGga vaMzameM prakhyAta thI,-viNDiganavileke jaina mandirako sudharavAyA, aura usake liye kucha jamIna apane vaMzoM ke liye, divya vratiyoM ke liye, aura vidyArthiyoMke upayogake liye dii|] [ EC, IV, Nagmangala TI. No. 20 ] ___373 bandUra-saMskRta aura kabada [zaka.60%8168 I.] [bandUra (jAvagallu paragane) meM, jaina-bastike svarUpara eka pASANapara ] zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam / / jayati sakaLavidyAdevatAratnapIThaM hRdayamanupalepaM yasya dIgghe sa devH| jayati tadanu zAstraM tasya yat sarva-mithyAsamaya-timira-hAri jyotirekaM narANAm / / zrIkAntayaMdu-kuLaratnAkaradoLa kaustubhAdigaLa bola palalaM / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha lokopkaar-prinnt-| rekIkRta-sakala-rAja-guNarappinegam / saLanembanAge yaadv-| kuLadoLa puli pAyai kaNDu muni puliya poya / saLa ene poTadudari poy-| saLa-vesarabanindavAge tadaMzajaroLa / / vinayaM pratApamembI-1 jananAyocita-caritra-yugadiM jagamaM / jana-nayanabenisi neglttN| vinayAdityaM samasta-bhuvana-stutyam / / AtaGgati-mahimaM him| setu-samAkhyAta-kIrti sanmUrti-manojAtaM mardita-ripu-nRpa- / jAtaM tanujAtanATanereyaka-nRpam / ballidaravanIpatigaLo-1 LellaM dhrmaarth-kaam-siddhi-volvnii-| vallabharAtana tanayar / AhALaM vihi-devanudayAdityam // mUvararasugaLoLe taaN| bhAvise madhyamanadAgiyuM nRp-gunn-sd-| bhAvadinuttamanAdam / bhAvi-bhavad-bhUta-niSNu viSNu nRpAlam // maleyaM sAdhisi mANDane taLavanaM kAJcI-puraM koytuur| mmale nADA-tuLunADu nIlagiriyA-koLAlavA-kona galiyuccaMgi-virATa-rAja-nagaraM vallUrivellaM bhujaa-|| baladi lIleye sAdhyavAdudeNeyAr viSNa-kSamApALanoLa // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vandUrake lekha antenisida viSNu mahI- / kAntana tanayaM nayAnurUpopAyam / santata - bhuja- pratApA- 1 krAnta paraM nArasiMnAhava-siMham // AnArasiMha nRpatiya / mAnasa-kaLa-haMse paTTa-mADevige-dhA- | trI-nutegecala- devige / nAnA-guNa-gada kaNige cintAmaNivola, // sakaLa kaLA - paripUrNa / 147 sakaLo nayana-sukha- dana- kaLaGkaM tAn / a- kuLinapUrNya - nava-sI-| karaM ballALa - devanudayaM geydam || vinaya-zrI-nidhiyaM viveka nidhiyaM brahmaNyanaM pUrNa-pu- / NyananuddAma-yazotthiyaM jita-jagat-pratyatthiyaM sarva-san- / jana-saMstutyananudbhava - vitaraNa zrI vikramAdityanaM / manujeza r malerAna - rAjananademballALanaM polvare // svasti samadhigata-paJca-mahA-zabda mahAmaNDalezvaraM / dvArAvatopuravarAdhIzvaram / yAdavAnvaya-sudhA-vArdhi-varddhana - mAkara - sAndra candaram | vibhavAdharIkRtAmarendram / vAsantikA devI - labdha-vara prasAdam / viracita - vIra vitaraNa -vinodam / ripu-rAjakadalI- SaNDa-khaNDana- pracaNDa-mada-vedaNDa / malaparoL- gaNDa-maNDaLika-giri-vA-daNDa | gaNDa- bheruNDa / raNa-raMga-ghIra / jagadeka- vIrakka- nAmAdi- samasta - prazasti sahitam / taLakADu-ko-naGgali - gaGgavADi-noLambavADi - huLigere - halasiMge - banavase- hAnuGgal goNDa bhuja-bala vIra - gaGga- pratApa hoyasaLa ballALa-devaM dorasamudrada nelevIDinoL sukha-saMkathA - vinodadiM rAjyaM geyyutta mire tadanvaya-guru-kuLa-kramamadentene / zrImad-dramika saGghe'smimma ndi saMghe'sya yaGgaLaH / - anvayo bhAti yo'zeSa-zAstra- vArAsi pAragaiH // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha zrI-varddhamAna-svAmigaLa dharmatIrtha pravartisulli gaNadhara ranisida gautama svAmigaLindaM / bhadrabAhubhaTTArakarindaM bhUtabaLi-puSpadanta-svAmigalindam ekasandhi-sumati-bhaTTArakarindam / samantabhadrasvAmirgALandam / bhaTTAkalaMkadevarindam / cakragrIvAcAryarindaM / vajrandi-bhaTTArakArandam / siha janyAcArindam / para-vAdimalla-zrIpALa-devarindam / kamakasena-zrIvAdirAjarindam / zro-bijaya-devarindam / zrI-vAdirAja-devarindam / ajitasena-paNDitadevarindam / malliSaNa-maLadhAri-svAmirgALandanantaram / tamagAzA-vazamAdudunnata-mahIbhRt-koTi tamminde biNya / amardattI-dharegerade tamma mukhadoLa ptt-trk-vaaraashi-vi-| bhramamApoSana-mAtramAdudenaliM maatengrty-prbhaa-| vamumaM kILapAsittu pempinesakaM zrIpAla-yogondraraM // avarama-ziSyara / / zrIpALa-traividha-vidyA-pati-pada-kamalArAdhanA-labdha-buddhiH / siddhaantaambhonidhaan-prvisrdmRtaasvaad-pusstt-prmodH| dIkSA-zikSA-su-rakSA-kama-kRti-nipuNaH santataM bhavya-sevyaH / so'yaM dAkSiNya mUttijagati vijayate vaasupuujy-vrtiindrH|| avara guDaDugaLU ratna-traya-samanitarSa"devanAtana vadhu sAviyakam // avarge tanUbhavaM jita-manobhava-rUpa-napAra-pauruSam / vividha-kaLA-viLAsa-bhavanaM prabhu beLLiya-dAsi-seTTi bhuu-| bhuvanamaneTade rAkSasuva dAnada-dharmada pempini sudhaa-| parNavadeNeyappa kIttiyanupAbisidaM vibudhaika-bAndhavam / / paDevaM sad-dharma-maryAdeyoLe paradu-geyadarthamaM nyAyadindam / . paDedasya devatA-pUjege basadige ziSTeSTa-dAnakke nizcam / kuDe mattaM tama bhAgyaM tava-nidhiyene nILadumi kaigaNme pempam / paDedaM desaM viyanmaNDapa-kaLita-yaza:-kalpavallI-vilAsam // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandUrake lekha / Atana sati bokiyaka // avara sodaraLiyandir hegaDe mAdirAjanuM saMkara-- seTiyAM // A-belliya-dAsi-seTi dorasamudradala mADisida hoyasaLa-jinAlayakke biTTa bandaburadalli mADirAjanuM saGkara-seTTiyaM mADisida pArca-devarmo basadiyaM puSpasena-devADisidarAdevaraSTa-vidhArcanegaM RSigaLAhAradAnakkaM bIrNoddhArakavAgi vAsupUjya-siddhAnta-devaru avara ziSya puSpasena-deva mADirAjanuM saMkara-seTTiyaM samasta-praje-gAvuNDugaLaM sarAgadindA-candrAkkaM naDevantAgi zaka-varSa 1090 ttondaneya sadhAri-svatsaraduttarAyaNa-saMkramaNa-grahaNa-vyatIpAtadandu dhArA-pUrvakaM biTTa taLa-vRtti // (Age kI 6 paMktiyoMmeM dAnakI vizeSa carcA hai ) suGkada hegaDegaLa biTTa nandA-dIvigege kai-gANa vondu intu vAsupUjya-siddhAnta-devatamma ziSya vRSabhanAtha-paNDitaginituvaM dhArA-pUrva ke koTTara ( ve hI antima vAkyAvayava aura zloka) vidya-deva-ziSyam / devArcana-dAna-dharma-nirataM satatam / devavrata-parizuddham / bhU-viditaM puSpasena muni-jana-vinutam / / [ sarva prathama jina zAsanakI prazaMsAmeM do zloka hai| pahalekI hI taraha hoyasala rAjAoMkI unnatikA varNana / viSNuke viSayameM kahA gayA hai,-maleko adhIna karake kyA vaha cupa rahA 1 taLavana, kAJcIpura, koyaTUra, malenADa, tuLunADa , nIlagiri, koLALa, koDa, nAla, uccaMgi, virAT-rAjA kA nagara, vallara,-ina sabako apane bhujAbalase, lIlAmAtrameM jIta liyaa| jisa samaya ( apanI sarva upAdhiyoM sahita ), hoysala ballAla-deva dorasamudrameM nivAsa kara rahe the:-usake 'gurukula' ko paramparA nimnabhAMti thI: dramilasaMghAntargata nandisaMghameM eka aruGgaLa-anvaya hai, usameM bar3e-bar3e zAstrapAraga vidvAn AcArya ho gaye haiN| vardhamAna svAmIke tIrthameM kramase ina logoMke dvArA dharmatIrthakA vikAsa huA,-gaNadhara gautama svAmI, bhadravAhu-bhaTTAraka, bhUtabali Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha aura puSpadanta-svAmI, esandhi sumati-bhaTTAraka, samantamaMda svAmI, bhaTTAkalaMka-deva mIvAcArya, vanandi-bhaTTAraka, siMhanaMdyAcArya, paravAdi-malla bhIpAla-deva, kamakasena bhI vAdirAja, zrI-vinaya-deva, zrI-bAdirAja-deva, ajitasena-paNDita-deva, aura malliSeNa-maladhAri-svAmiH tadanantara zrIpAla-yogIndra hue (inakI prshNsaa)| inake mukhya ziSya bAsupUjya-batIndra hue ( inakI prazaMsA ) / inake gRhastha-zipya, ratnatrayake samAna, ba 'deva, usakI patnI sAviyaka, aura inakA putra ( prazaMsA pUrvaka ) vellimeM dAsi-seTi the| isakI patnI bokiyaka thI . ina donoMkI bahinake lar3ake hegar3e mAdirAna tathA saMkara-seTi the| ___ bandavurameM mAdirAja aura saMka-seTine pArzva-devake liye eka mandirakA nirmANa karAyA, aura puSpasena-devane pArzva-devakI mUrti banavAvI / una devakI aSTavidha pUjanake liye, muniyoko AhAra deneke liye, tathA mandirakI marammata ke liye,vAsupUjya siddhanti-deva, unake ziSya puSpasena deva, mAdirAja, saMkara-seTTi, tara. sabhI praSA aura kisAnoMne ( ukta miti ko) grahaNa ke samaya, 33 bilastake eka DaNDese nApakara bhUmi-TAna kiyA ( bhUmikA vrnnn)| 'muGka' (yA cuGgI )ke hegaDene hamezA jalaneke liye eka hAthakI telakI cakkI dii| isa taraha yaha saba vAsupUjya-siddhAnta-devane apane zipya vRSabhanAtha-paNDitako sauMpa diyA / hamezAkI taraha antima zloka / puSpasena-munikI prazaMsA / ] [ EC. V, Arsikere Tl., No. 1. ] 374 bijolI;-saMsahata / [saM0 1999% 11.0 I.] lekha zvetAmbara sampradAya kA mAlUma hotA hai| [JASB, LV,p.21-32, Trp. 40-48, 0.] Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ nirdeza vahIM, parabhava maga 100 I. (la. rAisa)] [samachi (hadivAra pradeza) meM, cAkezapake mandirakI dIvA-sammake Apara] ... ... ... ati pUjita-yati barddhamAna apazcima-tIrthanAtha 'bhamAnmanA diza... .. patataM......... shriimdmil-sNghe'sminnndisNghe'syhngglH| anvayo mAti niszeSa-zAla caaraashi-paagaiH|| (dUsarI tarafa )........... ajitasena-deva-munipo hyAcAryatAM prAptavAn / [isa lekhameM dramilasaMghAntargata nandisaMghake aruGgala anvayakI tArIpha hai| isa anvayameM prAyaH sabhI AcArya yA muni 'nizzeSa-zAstra-vArAzi-pAraga the|....... manivasena-deva munine AcArya padavI prApta kii|] ji [EO, III, Nanjangud TI., No. 138. ] sunogerI-saMskRta [vinA kAra-nirdezakA, para saMbhavata: lagabhaga 1.I.(1)] [humIgerIpura (regunDI tAluka) meM, basana mandira ke sAmaneke stamma para) zrIma... .."sarva ne .. sAyayA mateya maNDadyA... ...nitya pUjANa AsIt saMyaminA pRthvyAM homenAnyanmahAtapaH / tacchaMzinA zIla-stambho jinacandreNa nirmitaH // [isa pRthvI para pazu-yajJake sivAya saMyamIke dvArA pratyeka mahAtapa vidyamAna thA; isI bAtako sarvavidita karAneke liye jinacandrane yaha pASANa-stambha khana kiyA thaa|] [EC, III, Kandya., Ti., No. 34. ] Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sara jaina - zilAlekha saMgraha 377 tebarateppa-saMskRta tathA ka 1101 f [ ThevalepameM vIrabhadra mandirake sAmaneke pAkANaMpara ] $ zrImatparamagambhIra syAdvAdAmoghalAnam / yAt trailokyanAthasya zAsanaM jina - zAsanam // sAgara-vAri-veSTita samasta gharA-ramaNI - ghana-stanA- | bhoga vidembinaM vidita- vistRta - sAratArAma hAradim / nAgarakhaNDa - patra-pariveSTandim jana-netra-putrikA / rAgamanattu mANU dude manas-sukha-daM banavAsi maNDaLam // baLasida nandanAvaLigaLa zuka-saGkuLadi pikALiyim / baLederagiI zALi - vanadiM bhramarALiyinikSu vATiyim / tiLagoLadi latA - bhavanadiM kamaLAkaradiM kumudvatI- / kuLadinim manaGgoLipudo satataM banavAsi maNDaLam // adanALnakhiLa-ripunRpa- / mada-maddenanasthigamaM padedIvam / pada - nata-rakSA-dakSam / vidita-yazaM sovi-deva-bhUtaLanAtha // A- kAdamba - kuLa-tiLakana vikrama- prakramaventendaDe || adamya ke bIrahidanuchidu kumbikke vidviSTa bhUpara mmada cidikke zeSAkSatamano se varoti ke sarvvasvamaM va- / dikaM tadikke mArAntavanipa-satiyar kaNNa-nIrikke pUNDikkidanA - baGgALava ghAtrIpatige nigaLavaM sovi-deva- kSitIzaM // (ka) | madavadarAtithaM tavisalaggaLa-gaNNa kaDamba-rudram- | Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevara tappa ke lekha bude perU-maNDaLika - gaNDara dAvaNiyembude diTakka / adigdarAti- maNDalika-bhairava nembude sovi-devanem- / bude nigaLaM kamala - nRpanembude satya-patAka nembude // ka || para-nRpa-bandhakane gaN- / Dara dANi kaliye maNDaLika - bhairavanem / sthira - satya - vAkyane husi - / vara zUlaM sovi-devananupama-bhAvam // nAgarakhaNDaM banavase | AgikkuM bhUSaNa- balantadaroLAMgam- | bAgi sale tevarateppam / nAga - latA - pUga-trana dina sadaLavese gum // A-tevarateppadadhipati / bhUtaLapati soSi deva-pada- yugaLa-saro- | jAta-mada-madhuka N vi- 1 khyAta- yaza boppa - gauNDanAhava- zauNDa || vRtta || amarejyaM mantradoL zaucadoLamaranadInaM pranA - pALana-pra- / kramadoL gharmmAtmatvaM saprabhuteyoLamaLA jekSaNaM nizcayaM tAne mahI-lokAgradoLa gAvaNa - kuLa - tilakaM boppa- gAvuNDanenden- | dumanas- samprItitriNipudakhiLa gharA-cakravAnandadindaM // A-tevarateppadadhipa- / khyAtiya nAnenanenanabhivaNNisuvem / bhUtametAne baNipud / Itane guNiyendu bopa- gauDanananizam // A - vibhuvina sati lakSmI- 1 devige saubhAgya-bhAgya-lakSaNa-guNa-khad- | bhAvAkRtiyindaM mel / sara Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 jaina-zilAlekha saMgraha sivAntAmbhoniSAna-pravisaradamRtAsvAdapuSTa pramodaH / dIcA-zidA-surakSAkramakRvinipuNassantataM bhavya-sevyaH so'yaM dAkSiNya mUrtirjagati vijayate vaasupuujy-atiindrH|| bhImatu-pakSaNavi-devara ziSyaru mugunyi pAruzva-devaru ruSirovAri-saMvasarada mAdrapada-ba 13 br||... ... ... ... lekha spaSTa hai| [EC. V, Harsam TI., No. 128.] kA-saMskRta tathA kaad| [zaka 1.65% 176I.] [jai. li. saM0, pra. bhA.1 382 dohadA-saMskRta-magna [zvetAmbara sampradAyakA lekha] [IA, X, p. 168, t.] 383 [ nirdeza rahita, para 17401 (lU. raais)|] [bhAbu meM, pasta bastimeM eka sammepara] anupama-puNya-bhAjane cinendra-padAnja-vilIna-citte pA-1 vana-su-caritre hayaMte mahAsati tanaksAna-kAladoL / Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaDAluke lekha 16 manuva-manomanaM karedu khUpaya-nAyaka kemmagena nIm / kanasinoLappaDa neneyadirnene sAsvatamappa dharmamam // dharmamanAgaLaM mudade mAlpudu mADidoDapyudAbudA- / dharmadinembeyappoDe surendra-narendra-phaNIndra-rAjyaman- / tora-mmodalappudAgi kaDeyoL vara-muktiyanIvudantarim / dharma danAgu satya-nidhi bUvaya-nAyaka beDikoNDe nAm // enaganumodana-puNyam / ninagaM nissImamappa puNyaM sAgum / manamosedu mADisondam / jina-gRhamaM bUvi-deva dharma-dhurINA // endendaLena devr-| neNTaGgaM nIne pUbisi cikayanam / kundi kariganda dantA-1 nandade rakSipudupekSe geyadaDe doSam // tadanantaramabhiSavamaM / muDadi cina-patige mADi gandhodakamam / sadamaLa-caritre koNDaLa / bedaripenagha-balamanemvI-manadutsavadim / / toredu binendra-candra-pada-sannidhiyoL pada-paJcakaGgaLam / mareyade bhorenucarisutuM nere suttida moha-pAzamam / paridu jagajanaM pogaLe hayaMle nAri samantu saiypu kaNa - / daredavolem samAdhi-vidhiyindiraderidadaLindra lokamam / / baravaM keLdamarAvatI-purada-devI-saGguLaM bandu nuu-| puramammuttina hAramaM kaTakama keyUramaM vajraduGguramaM mANikadoleyaM tuDisi begaM devi nIneru rA-1 ga-rasa... ...migalI-vimAnamanenuttaM tandavara ssAdira / / Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M jaina - zilAlekha - saMgraha pheri vimAnamaM bare surAGganeyar naLi - to [La].. toruvinaM mahotsavade sesayanikke surAnaka svanam / mIre ghanAghana - dhvaniyanettida sattige candra- bimbamam / bIre vilAsadi biDidu cAmaramiki samantu pokaLA- 1 nIre mahAnubhAve sati isa- devi surendra-lokamam // [ ( prazaMsA sahita ) mahAsatI halene apanI mRtyuke samaya, apane putra vaya - nAyakako bulAkara kahA, svapna meM bhI merA qhayAla na karanA, lekina dharmakA hI vicAra karanA / hamezA dharmaM karo, kyoMki aisA karane se tumheM inAma ( jinake nAma diye haiM) milegaa| he bUvi-deva ! yadi mujhe aura tujhe donoM ko puNyopArjana karanA hai, to bina mandira banavAo / mere devake mitroMkA ( 1 ) hamezA Adara karanA aura apane laghu cAcAkA hamezA khayAla rakhanA / isake vAda, binapatipara lepa karake usane candanakA jala liyA isa nizvayase ki vaha apane tamAma pApoMko gho de| taba, jinendrake caraNoMkI upasthitimeM, binA bhUle pA~ca zabdoM ( paJca namaskAra maMtra ) ko bahuta jorase uccAcaraNa karate hue, jina icchAoMke bAlase vaha ghirI huI thI, use tor3ate hue, strI haryyalene, samAdhike Azrayase indralo kameM praveza kiyA / ] [ EC, XII, Tiptur Tl, No. 93 ] 38 karaDAlu, ka varSa jaya [ = 1104 I0 1 ( lU. rAisa) / ] [ karaDAlu, dhvasta bastimeM eka sambhepara ] zrI cAndrAyaNa - devara sa (tha) tapatra - namadiM kharovara- kulaM meru pra- kUTa- pramon- | ..... ... ... - harihara-devi // Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ natiyindadrijeyiM madebha-ghaTeyi sainyAni sn-maarg.......| ....kAvya-nikyamentesagumentI lokadoLa loka-saM-1 stuta candAyaNa-devarindeseguvI-zrI-koNDakundAnvayam / / ereva budhALigAbhita-canakanurAgadodita mttvaa-| . darisuva dAnadinde sura-bhUvamaneLipaLende baSNikam / parama-jinendra-pAda-kamaLAcana-nimA-bhakti-yukteyam / hariha-deviyaM negaLda zAsana-deviyanI-gharA-taLam // vara-jaya-(sa) vatsaraM vinuta-jeSTha-yuta sit-pkssmssttmii-| parigataminduvAradoLanindita-paJca-padaGgaLaM sukhot- / kara-niLayaGgaLaM nereye tannoLe... . "sutuM smaadhithim| harihara-devi-vizva-vibudha-stuteyeridadaLindra-lokamam // nirupameyaM caritra-yuteyaM vanitA-jana-ratneyaM mno| hara-jina-mArga-bArinidhi-candrikeyaM sukRtaka-pujeyam / para-hita-citteyaM vageyadantakanemba duraatmnoydnii-| harihara deviyaM vivudha-vanditeyaM bhuvanAbhirAmeyam // jinezvara namo vItarAgAya zAntaye namo'stu / [ kauNDakundAnvayake candrAyaNa-devakI prazaMsA,-cinakI pRhasya-ziSyA hariharadevI thii| usakI bhaktikI prazaMsA / ( ukta sAlameM), paJca-namaskAra mantrakA uccAraNa karate hue, samAdhike dvArA, usane indraloka prApta kiyaa| jinezvara, vItarAga aura zAntake liye namaskAra ho / [EC, XII, Tiptur, TI, No, 94.] Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baina-zilAlekha saMgraha 35 hegA-saMskRta vaam| varSa jaya [..(0 rAIsa)] svasti bhImanmahAmaNDalezvaraM dvArAvatIpuravarAdhIzvara koju-naGgali-gaGgavADinoNambavADi-banavase-hAnuGgalu-goNDa munavala vIragaganasahAyazara nizzaGka-pratApa hosaLa-zrISalALa-deSa dorasamudrada rAbadhAnIyalli sukha-saGkathA-vinodadiM pRthvI-rAjyaM geyyuttamire jayasaMvatsarada puNyadamAvAse-maMgaLavAra-vyatIpAtauttarASADhA nakSatradandu heragina vasadige modanu gadyAna 1 bakaM baLi-sahitvAgi gadyANavipatta-nAlkakkaM bhUmiyaM dhArApUrvakaM mADi biTa sthala hiriya-phereya kinna yalalu biTiga-gaTTavondu Urinda huDuvaNa holadakhi bedale nAsvatteraDu geNa gaLeyannu kambha 323 biTa daci // gatalIla lALanALambita-bahaLa-mayoga-varaM gUjaraM sana / dhRtazUlaM gauLanaGgIkRta-kRzatara-sampallavaM pallavaM cuu-| Nita-cULa coLanAdaM kadana-vadanadoL bheriyaM poyseviiraa-| hita-bhUbhRjvALa-kALAnaLanatulabalaM dhiirsyllaal-devm| manamoldudyadyazazzrIpati nele modalAgala slvnterl-pon| nanapAraudArya-paryupatanumudaSiyaM meruvA-candranuM nil-| vinaksyutsAidindaM peragina cinagehakke biTTa purntrii| cana-lIlAnaGga-rUpaM mayana-vaya-bhujaM vIrabahAla-devam / atizobhAkaramApa viSNubina vakSasthAnadoL lakSmiyun / nati vettirpabolikke kIrci-yutanoLa zrI-cAmanoLa ddhi se| gata-satvabahu-putraraM potaM jababve candrAkara / ditiyu meru-nagendramullinegami madaM zumaM mALam // iknIkandadinede pAlidivamiSTAtya-saMsiddhi hai| Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hegUrake lekha bhaviku koNDahidajhe gar3e gaye kedAraM kurukSetramemb / ivaroLa pesade pAvara goravaraM go-vRndamaM peNDiram / tave kondikkida pApamegdugumarva bILagaM nigodAloLa / / vadattA paradattA vA yo hareta vasundharAm / SaSTi-varSa-sahasrANi viSThAyAM vAyate kRmiH // [isa lekhameM batAyA gayA hai ki jaba ( apanI upApiyoM sahita) hosala ballAla-deva zAhI nagara dorasamudra meM thA, aura zAnti se rAjya kara rahA thA( ukta mitiko ) heragUkI basadike liye ( uparyuka) bhUmi-dAna kiyA / (utakI prazaMsA, jinameMse eka yaha bhI hai ) baba vaha prayANa karatA thA, vo lAla, gurjara, gola (2), pallaka, aura cola rAjAoMko bhayakA saJcAra ho pAtA thaa| [ EC, V, Hassan, TI., No. 58.] vijoko-saMskRta [saM0 1239% 05I.] lekha zvetAmbara sampradAyakA mAlUma hotA hai| [JRAS, 1906, p. 700-701.] 387 kyaavnhli-sb| manmavarSa [ . 0 (khU0 pAisa)] [nyAtakArika (sAvanahari nAjuke) meM, kodArAma mandike patthara para] __ zrImatparamagambhIra-sthAdvAdAmoghalAmchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam / / svasti bhImanmahAmaglezvara taLADu-gaGgavAhi-noNambavADi . Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha goNDa bhuSa-bala vIra-gaGga asahAyara niHzaGkapratApa hoyasaLa-pIrabajJAnadeva bhImad-rAvadhAnI dorasamudada nelavADinalu suka (kha )-saMkathA-vinodadi rAjya gebutti() manmaya-saMvatsarada mArgasira su1 AdivAradandu zrIyAdavanArAyaNa-caturvedi-maGgaladala zrIkaraNada kaliyaNana koDageyoLa ayyattu-koLaga gaddeya sAhira-koLaga bedaleyaM zrIkaraNada hemADe yaNNana kayyanu ballALa dege kapada hona koTa sarva-bAdhA-parihAravAgi koDahALa-basadige candrAkka-tArambara salvantAgi dhArApUrvakaM mADi yeyaNa biTa datti / [visa samaya hoyasaLa vIra-vallAla-deSa rAvadhAno dorasamudrameM rahate hue zAsana kara rahe the, usa samaya koDehAla-vasadike liye kucha jamIna yAdavanArAyaNa agrahArameM kharIdI gayI thI aura vaha binA kirAyeke dI gayI thii|] [ EC, III, Srirangapatan Ti., No. 148 ] 388 . zravaNabelagolA-saMskRta kyA kasada / [zaka 1.11% 14I0 (kIkahAna)] [.zi0 saM0, pra0 mA0] 386 elevAla;-kAra-magna [ 11-2376.] [poya, mAnava mandirako pAsa pavAgapara] ............ setu / / ... .........sokadinda siddu. ... .. ..'mAgapamikakadi bambIradinda ... ... ... NDaM baniyise nandanabanadindana ... ... .........panI-vanapa ... ... ... ... mAgavaNDada Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ elevAla ke zekha ............ barisi candAdityAgaLanne cira-lagnaM bare-paTa ..........li dhAriNiyoLu ccodyamenalu kaDamba... ...."dhipati soyi-deva bhUpati-tiLakaM bana-nuta-kadamba-vaMzasa. ... tikaDu birudaru virudaM biTa meyibatikkU kadanakkina ... ... ... ... llaM yide pullaM kardhi nIraM pugutarala peNNAgi putterugaM ... ... ... ... yi-deva-pratApam // adaTara bera kittu subhaTottamaraM bedar ....... / .............. nnnemvud-| llade raNa-raGga-zUdrakana sAhasa-bhImana soyi ...... / ... ... ... ... naM sale vizva-dhAtriyoLa / / banavasenAdhikAraM / jana-nuta- ..... / ............ lantAmAn / tanadandaM-paDeda vikramAditya RSam / / vIrArAtiga .................. / ... ... sale zIlTu nuGgi noNegaM dora-ddaNDa-caNDAsiyim / bhorendA...... ... ... ... ...| dhIrodAttana NNikuM budha-bana zrI-vikramAditya : ... // ... ... ... ... niTade harave koNam / beDagina gaNavADi taLanADe ... ... ... | ... ... ... .."besanennada bhUbhujarAru kappamam / kuDadavanIzara ... ... ... ... ... triyoLa // svasti samasta-prazasti-sahitaM zrIman-mahA-ma ... ... ... ... ... se pani - siramanALattaM sukha-saGkathA-vinodadi rAjyaM ... ... ... || ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... / ... .. ... elevalli kauDa nAraka-phalam / rAyade ........... ... ... ... / Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha 'sat-pakkeja SaNDaGgali kuvalayadiM nAga-punnAgadindam / ...... " tiLaka-zrI-campakAmodadinesagu sadA bhAgavalli- bilAsam / mrAjya - lakSmI nivAsam // 172 ... ... ... ... ..... gAvaNiga-kulade puTTida / bhAvise phereya ... 480 410 ... ... ... ... ya pogaLe puTTida / kevaLa deki-seTTi vudha-sura-bhUja // 000 ... ... sakA ...... 488 ... ... ...... biGkaveLambaLLipoLam / bhone bina- gRhamam mADi kIrttiya ..... ... ... 1! ti guruvI-bhAnukociM- vatIndram | ... ti guruvI-bhAnukIrtti vatIndram / janani prakhyAteyAdI dam / tanagantA - patni gaGgAmbike bana-nuta-nI zaGka-gAvuNDa mAvaM / jana-vande lakSmI-viLAsam // phereyama- seTTiya sutarem / kiru-kuLare ketamarala ... ... ... seTTi kRtArtham / ... ... ... ......... 1 kalpa mahIjam / nereyesegaM deki-seTTi yanubaru ghareyo / pAda-saroba- bhRGganam | ... 930 ... su-kavi-jana-stutaM vibudha-kalpa- mahIyana baSNikuM sa 68. 930 ... zA- kari-dantava muTTo parvvagum / // vikasita-bhavya-paca- divAkaranen na-pada-paca-bhaGgam / Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bina-mahimottuMga vizva - lakSmI-saGgam / bina-mahima ...... ... jina-samaya- vArdhi - himakara / bina-mata-la ... ... ... ... ... elevAlake lekha ... nama - nidAnaM tanagene / na ta nI de ki seTTi dhAriNigesedam ||! daDe || ...... 'deki-seDDi kIrtti - viLAsam // .. 200 avara guru ... ... ... kuntala - gaur3a - mALava-jajA huti - dohaLi pohiyANa yA / vidarbhaNadinde bandu sai- | ddhAntika - padmaNandi- sutanI - municandranoleyde 'yintu haredattu samasta - gharA-taLA pradoLa. // / ...... .... 888 atitIvAnala - kALakUTa tanaM mANade binanuGgidud- | 'nADiva kandarpe baratkammane / vI- / baluge -tapa-zrI-municandra deba-muniyaGgakkuM peraGgakkaume // AravaDe bhezvaGkam / gaNita- sthiti tat- | 1 ... 1 bAraha sAratara - sUkSma-tattva-vi- / cAraM municandra yatige hastAmalakam // avara tendaDe // ....... ... ... zrImanmUla-padAdi-saGgha- tiLake zrI koNDakundAnvaye / kAnUr nAma- gaNo 'tintriNIkAhaye / ziSya : zrI municandra deva yaminaH saiddhAnta - pAraGgamo / zrIyAd ... zrI bhAnukIrttimmuniH // ... r. 173 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 jaina-zilAlekha-saMgraha uramogra-graha-zAkinI-vihaga-bhUta-preta ...g-mii-| kara-bhetA ... ... ... gaNaM bhU-cakradoL toralu / ddharisittantade yantra odidude mantra koTTa ber ttantrava-1 cari saiddhA ... ... ... " ni nAthogrAze sAmAnyame // svasti zrImat sa (za)kanRpa-kAsAtota-saMvatsara-sataMga...bhaveneya 2066 neya zrImat-kaLacuyya-bhuna-baLa-cakravarti rAya ... ... neya hemaLamki saMvatsarada jyeSTha-suddha-dazamiyAdivAradandu ... ... Na-saGakrAnti-vvatI ... ... ... thiyoLa zrImad-eLamballiya deki seTTi tana mADisida zAntinAtha ... .... udiya khaNDa-sphuTita ... ." yara-jIyarAhAra-dAnakaM cAturvaNa zravaNa-saMghakkendu bhImanmUla-saMghada kANga ... .' gacchada koNDakundAnvayada nuna-vaMzada kSIra-jaLa-mALAtizya (zaya )-trayoskRSTAnAdi-saMsiddha ... ... purAdhinAtha-zrIzAntinAtha ghaTikAsthAnada maNDalAcAripa zrI-bhAnukIrti-si ... ... kAlaM kaci dhArA-pUrvakaM mADi goLikereya bayalalu ( yahA~ para dAnako vigata dI hai) antA-sthAnamaM tamma ziSyarappa maMtravAdi-makaradhvaja zrata ... ... riMge koharu // ( hamezAke antima zloka aura vAkyAvayava ) / [(zilAlekhakA adhikAMza miTA huA hai)| nAgavalli-kula aura nAgarakhaNDakA vaNana / kadamba rAbA soyi devakI prazaMsA / banavase-nAikA zAsana vikramAdityako milA thA, jise harave, koMkaNa, prasiddha gaGgavADi, aura tu .. ke rAjA Akara bheMTa dete the| visa samaya, apane samasta padoM sahita, mahA-ma [NDalezvara ] ... banavase 12000 para zAsana kara rahe the :-nAgavallike AkarSaNoMkA varNana / gAvaNiga kulameM utpana huA kereya [ ma-seTi ] thA, jisakA putra deki-sehi thA / saGkagavuNDane deki-seSTi ke sAtha milakara elambaLLimeM eka vinamandira banavAyA / usake (saGkagavuNDake ) bhAnukIrci-batIndra guru the, mA prasiddha ... ..", pallI gaGgAmbike Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ elevAla ke lekha aura usakA zvasura vizva-viNyAta ......thaa| kereyama seSTike kevamalla aura deki seTi putroM se deki-seTikI jainadharmake mahAn saMpuSTidAtAke rUpameM prazaMsA / mUlasaMgha, koNDakundAnvaya, kANara-gaNa, tathA tintriNika-gacchake municandradevake ziSya bhAnukIrti-munikI prazaMsA ( jaisA ki kramAGka 377 ve zilA. lekhameM hai| (ukta mitiko ), elambaLLi deki seTTine, apane dvArA banAyI huI zAntinAtha-basadikI marammatake liye, jIyas tathA zravaNoMkI cAroM jAtiyoM ke bhojanaprabandha (yA AhAra-dAna ) ke liye, zAntinAtha-ghaTikA-sthAna-maNDaLAcArya bhAnukIrti-siddhAnta-devake pAda-prakSAlana-pUrvaka,-( ukta ) bhUmikA dAna diyaa| aura vaha 'sthAna' usane apane ziSya mantravAdI makaradhvanako arpaNa kara diyaa| hamezAke antima zloka / ] [ EC, VIII, Sorab, TI., No. 384.] heragU-saMskRta tathA kaar| varSa durmukhI [ 177 I. (bu. rAhasa)] svasti zrImatu-dummukhi-saMvatsarada caitra-suddha-dasamI-somavAra-dandu heragina cenna-pArizva-devara nandA-dIvigege zrImatu saGkada hegaDe heragina bAcarasa-gaTTiyarasabamma-deva-ballayyaGgaLa suGkavaM viTTaru ettu-gANa ondakkaM A-telligara mane-dere onduvaM UroDeya-nArasiMgaNNa mAra-gavuNDa senabova-somayyanoLagAda samasta-prajegaLi1 biTa dharma / / [(ukta mitiko ) cuGgIke adhyakSa (nAma diyA hai ) ne heragUke bhagavAna cena-pArizva ( pAva ) ke hamezA balanevAle dIpake liye cuGgIke dAma chor3a diye / aura caukIdAra ( Headman ) senabova (jina donoMke nAma diye haiM) Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha aura samasta. prathA eka bailake kolhUkA kara tathA eka velIke gharakA kara detI thI (1) / ] [EC, V, Hassan, Tl., No. 59.] 391 ajamera-prAkRta / [saM0 1234 = 1177 I.] saMvat 1234 jeTha suda 13 budhadine sAdhuvulhA putravAna hAlU pArzva (kha) nAma bevapAla prnnmtimihaa| artha spaSTa hai| [ JASB, VII, p. 52, No. 3, t.] 392 khajurAho -saMskRta / [saM0 12347.I.] [yaha lekha kisI jaina pratimAke adhaH pASANapara utkIrNa hai aura khajurAho meM pAye jAnevAle jaina-zilA-lekhoMmeM sabase pIcheke ( uttaravartI ) kAlakA hai| ] [A. Cunningham, Reports, XXI, p. 69, b, a.] 393 bhavaNabelagolA-saMskRta tathA kaad| [varSa hevaNanti = 100I01 (sU0 rAisa)] . [.zi.saM., pra. mA.] Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 haTaNake lekha 34 394 iTaNa-saMskRta tathA kaar| [zaka... 10t.] [haNa ( neplIkerI paraganA) meM, vIrabhadra mandira ke pAsa eka pASANapara ] zrImatparamagambhIrasyAvAdAmoghalAJchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam // zrIpati-janmadindeseva yAdava-vaMzadoLAda dakSiNorabvIpatiyappanorva saLanemba nRpaM saLeyinde kopana- / dvIpiyanondanoz2a muni poyasaLa yendaDe poydu geldu digvyApi-yazaM negaLate-baDedaM gaDa posaLanemba nAmadi / svasti zrIjanmagehaM vidhRta-nirupamodAtta-tejo-mahotram / vistArAnta:-kRtovI-taLamavanata-bhUbhRt-kula-trANa-dakSam / vastu-bAtodbhava-sthAnakamamalayazazcandrasambhUtidhArmaprastutyaM nityamambhonidhi-nibhamesegaM poyasaLoz2aza-vaMzam / / adaroLa kaustubhadondanaya-guNamaM devebhaduddAma-satvadagurva himarazmiyujvalakalAsampattiyaM pArinAtadudAratvada pempanova'ne nitAntaM tALdi tAnaste puTTidanuvRtta-tAmo-vibhedi vinayAdityAvanIpAlakam // kan // vinayaM budharaM rajise / dhana-tejaM vairi-balamanajise negaLdaM / vinayAditya-nRpAlakan / anugata-nAmArthanamala-kIrti-samartha / / budha-nidhi vinayAdityana / vadhu keLeyambarasiyemboLAtmAsyavibhAvidhurita-vidhu prijn-kaa-| madhenu negaLdaLa suzIlaguNagaNaghAma / / A-dampatige tanUbhavanAdaM tanageraMgadari-nRpALaranaM bho... "da voLeragiponAhava- mediniyoLe negaladanedeyaneLegarayAm / / vR|| AtaM cAlukya-cakrezana balada bhujA-daNDamuddaNDa-bhUpa 12 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 jaina-zilAlekha-saMgraha mardiyatendoDe catussamudraparyyantaM baraM naDavantAgi 120 nUrippattetukatte-koNa-maNDimaitra-doNi-durgi-gaLa-pathamatreyaLa naDevaI muGka-parihArabAgi kohar mattaM zAsanaparihArigarenade vokkala londu paNavaM biTTara / / yintI keyi-mane-tora-mukhya-samasta Aya-dAyavekSama sarvabAdhAparihAravAgi dhArA-pUrvaka mADi biTar // svasti zrImatkoNDakundAcAryAnvayada zrI-mUla-saMghada dezIya-gaNada postakAcchuda zrIkolApurada nimba-deva-sAvanta maDisida zrI rUpanArAyaNa-devara basadiya pratibaddhamappa teridALada goGka-jinendra-mandirakke kolApuradagatyezvarada kaNagilezvarada mahAlakSmI deviya gokAgeya mahAliGga-devara yintI ghaTika-sthAnadAcAryaru mukhyaeLa -koTi-puva-saMkhyAta-gaNagaLa mahAmaNDaLiyAgi teridALada mUla-sthAnada kalideva-khAmige pratibaddhaM mADi A neminAtha-svAmiya pratiSThAkAladalA gora-jinAlayadAcAryyarappa prabhAcandra paNDita-devarigidemma joga-vaTTigeya sthAnamendu bogabaTigeya nikkidar // basadiya mele zUdrakana siMhada cakrada cihnamembiI timuLada ghaNTeyaM pareya nAgadeniSpavaneLa-koTi- tApasarge mahA-virodhi-yavanIzvaravairiyenuttavikkidammisuguva joga-vaTigeyanA muni- saMkeya koTi-tApasara / / [IA, XIV, p. 14-26, (line 56-88)] t.and. tr. 403 zravaNabelgolA-saMskRta tathA ksaa| [zaka 1104 = 1181 I.] [jai. zi0 saM0, pra0 mA.] 404 shrvnnbelgolaa-kvr| [binA kA nirdezakA] [10 mi.0, pra0 mA. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zravaNabelgolAke lekha 405 zravaNabelagolA-saMskRta tathA kcr| [binA kAla nirdezakA [jai0 zi0 saM0, pra. bhA0] 406-407 zravaNabelagolA--kacar3a-bhagma / [binA kAla nirdezakA] [jai0 zi0 saM0, pra0 bhA. ] 400 cikka-mAgaDi;-saMskRta tathA kannar3a / [zaka [ 104 = 1182 I.] [ci garimeM, basavaNNa mandirake prAGgaNameM eka stambha para zra matparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam // zrIrASippudu dharmadiM niyata-dhammai zAntiyiM zAnti-vi-! stAraM kunyu ... ... ........... ... ... / .... yakara vinuta-dharma zAnti sat-kunthuvemba- / I-ratnatraya-devarUjitamenala dIrghAyumaM zrIyumam / / prakaTaM vyApta ... ... ... ... kharUpaM nitya-bhAvaM vikara- / trikamAveSTita-mAruta-tritayavA-SaDa-dravya-sampana-va-1 takamoppi?du noDe nADeyuvadho-madhyordhva-loka ... / .." lokakkesedipyudantubhaya-kammodyoga- nirmaann-sl-| Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha ..... lIlaM dvIpa - samudra-varga-baLayIbhUta-prabhUta sthaLI- / mALALa bhU-ramaNaM jagaddhitanI mahatrakkenalkem / DuvoppaM bettudo tAM lavaNa-caladhi rannammaNala lakSmi nIr- / veNNoDarippA- kalpa vRkSa-prasava deveLvenoLUpam / / 188 kaM // vAr-vaLaya-nikarabembA - / nIrveliyanaDuve nedu jambU-cihnam / sArvinavIpsita- phaLamam / pArvinaveLegimbidAytu jambU dvIpam // idumba nidu suroruhaudAryyadindint / idu rAjadvaiyryadindintidu janita-bina-sthAna-bhogyopayogA- / bhyudaya - zrI lIleyiM rAcarasana teradindunnatatvakke pakkA - / dudevenuttaM candra-sUryyA rArAnisikkum // dorevettA me vinteGkaNa-dezegoLadenoLa puvettidarddhaDo zrI / bharata kSetraM karaM tumbigaLa madhura-mandra svarodgItadi me / lle-raliMgaLLADuvellellelema puSyaGgaLi haNNa-goJcal- / veragindaM cUnavallI- vitatigaLe sedA-lAsya-sArasyadindam // kaM // zrImajanadiM sumano / ghAmateyiM bhramara -zobheyiM karNATa- / sImeyanA - bharata -zrI- / topuM nADe kuntaLa - dezam // vacana || mattamalli banada koNTeyuM guNada vyavahAramuM binadada vyavasAyamuM rasada toregaNineseva keLI-vanaGgaLu birayigaLa kAmanayika kereyaM goNDi LILeyiM neredakamaLinigaLaM vasantakeLige sameda poNDoNigaLa-goNDaLamuM dharmmakke nermmamuM bhogakkAgaramumAda ghaTikA - sthAnamuM ratna - samRddhige soltu sa maMgaLa goNDudenipa parikheyiM rAjamaNDalasamAjamenipa kAminIyara mukha- kamaLa-nikaramuM prama nagara - kheDa-khaNa-maDamba - droNA mukha- pura- pattana- rAjadhAvigaLa bana mekhi noLU vaDavati meredu nava - viSamAgi topa kuntaLa - desakke // ... ... ... ... ... ... ... Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cika-mAgADi lekha | ka || kramadiM vikramadiMdA | na-manohara-vRttiyiM vALukya nRpALo - / tamarAtma - kIrttiyA bhU- / ramaNige muttugaLa toDavenala priyarAdar // cAlukya bhUbhujardivi / keLiyoLire perage nereye kAmpuvoliIr / bhU-vadhuge ravaraM / sobuttaM taikhanAldidaM nere ghareyam // avardA- tailaGge satyAzrayane maganavaGgAtmajaM vikraman tAn / avanindantayyaNaM tAM kiriyane jayasiMhAGkanuM tammanandA - | vamanaM tatsutaM tat-tanayanesava somezvaraM tanmahIzaM / ge saLaM pemaDi- devaM maganavana magaM tAne bhUlokamallam // samanisitavajje jagade / kamalanisiI putra-rUpade tejo- / ramaNIyateyavananujam / ramaNaM meredaM jagakke nUrmmaDi-tailam // baLikaM nalaviM sAIla | cALakA rAjya-rAme bijjaLovIMpatiyaM / kaLacUri- tiLakananem peGa / gaLa cittaM hosatanarasutipu'du hosate // vR || dADegaLuSTivaGge raNadoL sale mUDuvaveridAneyoLa koDugaLaNTu matteraDavasadanna ga DoLavantavanya- nRpa-rakta5- visiJcanavendarAti / sts nilvanAvanenutidu bijalanaM jagajjanam // asi late kUDe gaNDu maguLdatsahitAvanipALa-bhUmi- peN / masagidudakhadAntavaroLA-sura- kAnteyaganti-beTavu- / vvavenitti kAdideDe nettara- jogine kesoranteyam / pasarisitendu bandu zaraNembudu bijjalanaM dviSajanam // baLedantA-bijjaLaGgena daTese dudo peLa, siMhalAdhIzvaraM be- 1 taLigaM nepALakaM paTTivaLanaDapadALa keraLaM gujaraM kaM- / maLigaM mattA- turuSkaM kudure besadavaM lAlanAdaccuLAtaM / ...... 1856 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha 1 heyaM pANDya kaliGga kari-paricaranAgALaveseGgeyye niccaM // jagamaM samprItithiM bijjala-nRpatiya tammaM bhulA - gadimai / Lugi- devaM pALisuttaM mereda baLikavA-bijjaLovaza-pautram triguNIbhUta-pratApaM taLedaneLe ya * kandAra-kSoNipaM tan / jagatI- nAthAnutAtaM baLikamavaniyaM tAdidaM sovi-devam // kramadiM karNATamaM kuntaLamanolaviniM tILida taLakasi ramyAM / gamanimbimbimbipoLpaM paDedu pRthula khATakke kAJcIpradeza- / * kke manambetteyade rAgaM budida-kara- sarojAtamaM nIDiyA-rA- / yamurAri - doNipaM mediniyaninisu vandeka-bhogyak ke dandam // Atana tammanUrjita-guNaM vibhu-mailugi- devanAdidam / bhU-taLa baLi+kamavaniM kiriyAtanenippanAdoDam / khyAtithinA valte hiriyAtanenala ghare zaGkamopa- / vrAta-nutaM gharA-baLayamaM parirakSisutirddanoL meyim // 260 kaM // zaGkana kIrtti prabheyin- | daM kAmini bhami gaura - ruciyinde sem / zaGkiniyAdaLo gItA- / laGkRta-nAnA- vinoda - viLa sita-gatiyim // . vR // savanAr nizzaka malla - kSitipatige taccakriyinda baLikkA / havamala rAya- nArAyaNanadhika guNaM zaGka-bhUpAnujaM bhU- / bhuvanArAdhyaM gharA-maNDalamanatuLa-dordaNDadina tAdidaM noLa- / pavargeka-cchatramaM messiri merevinegaM prAjya-sAmrAjyadindaM // kramadindA- vijaLocapatige paDedu saptAMga- sampattiyaM ma- / ttamadaM taccakriyindittalumodavida rAnAvaLI - LIlegaM tan- / dumide saptAGgamaM kANisidanene jagaM mantradiM tantradiM vi- / kramadiM zrIyiM sadAcAradinosedesedaM reci daNDAdhinAtham // kaLacUryya- kSitipALa rAjya-late parvvala tanna doSa - zAkheyaM / Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cika-mAgADike lekha 161 viLasanmandara-sAnugaM vibudha-sevyaM vistRta-cchApana-1 skhaLitaudArya-viLAsa-mAsi sumns-sNpuurnnnuydysh:-| phadi revaNa-daNDanAyanesedaM lokaika-kalpa-dramam / / ninanaM tana manamaM mana:-prakRtiyaM sad-vidyeyA-vidyeyam / tanuvantA-tanuvaM viLAsavadanughala-lakSmiyA-ladimayam / vinutaudAryavadaM bagaM jagamanimbiI-kIrtiyAliGgisala / . jana-vandyaM vibhu-recirAbanesedaM cAritra-ratnAkaram / / kavi-tati balmegolagise kAminiyara sobagiGge sole veLa - / pavargaludAra-vRttigolaviM nara-zAsanavAge raajymud-|| bhavadinoci jaina-samayAmbudhi kItti-sudhAMzuvi podl-| ke baDeye recirAjanesedaM jasadi vasudhaika-bAndhavam // naDeda-nelaM raNovvarayoLantanituM tanagaja-pujarim / paDeda-nelandalembanasiMganya-nRpALaranikkadunte kiLa / taDe kaDu-dosavembanasahaM mige beGguDe paTTa tAne beGa / guDuvavo lembanenadaTano kali-recaNa daNDanAyakam // anupama-dAna-zaura-raNa-zauryamane-bogaLdappenAm dvissj-| janaparoLonduvaccarasiyarge sayambaravAge saggadoLa / janiyisitindra-bhUruhake toraNadintavilembudeyde me-1 . dini vasudhaika-bAndhava-camUpati recaNanem kRtArthano // peDe-vaNi zeSanoLa sarasijodaranambudhiyoLa mRgAGkavand / uddupnodrijaarddhvbhvaanggdolaa-md-lubdh-bhRnggvir-| ppeDe digi-bhaGgaLoLa kurupu dopinegaM bagamaM musuGkitiGa - / gaDalene kIrti recanesedaM basadi vasudhaika-bAndhavam / / zrIvacdaM siriyiM samRddha nesevA-nAgAmbikA-sUnu-bho- / gAvAsaM vasudhaika-bAndhavanudAraM stuty-gaurii-sukh-| zrI-viSTaM vRSabhadhvaja-priyatama nArAyaNAtmodbhavam / . Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 . jaina-zilAlekha-saMmha bhAvaM bettire celvanendenisidaM zrI-reci daNDAdhipam // taradi dezamaLu zrI-kaLacUri-kuLa-cakrezari pettudii-naa-| gara khaNDakasthivaTTA-nRparoLa paDedimbindabADirpanA-re-1 carasaM tAnendoDe-vaNNipudo nisadavI-dezadindoLmeyaM bi-| ttaradi pakeja-rUpaM banavaseyAdaroLa zrIya-volippudembem / / kusuma-ranaM rasAvaLi tALar sova DADuva kIra-jALavemb / esakade calvuverida-nelaM nele-vecida pUgoLambisur- / ppesagada-nuNa-bisala suLiva kammelagaikSise haccanoppuvA- / gasaveseyalke nADesavudentu basantada sRSTiyembinam / / kaM // aa-naagr-khnnddmnaa.| lpA-nRpa-vinuta-kadambarantA-nRpa-sa- / ntAnAmbujadoLe skl-k-| LA-niLayaM brahma bhUbhujaM baniyisidaM / A-vibhuviGgaM caTTA-1 devigvudaayisidnkhil-niiti-krm-sN-| bhAvita-rAjAcAra- / zrI-vadhugeseyalke zauryadoppaM boppam // medinige boppa-devanit / Adudu hage hugada bALa bALveliyavaGg / AdaLa vallabhe vinuta-1 zrI-deviyavarge puTTidaM soma-nRpam // vR / / nuDigalalande mRdu-nuDi sty-ptaaknenippudoppid-| dRdi nigaLaMka-malanene rAjipudoje kaDamba-rudra nemb-| oDetanavaM negaLicadudu gaNDasDAvaNiyemba-nAmamam / paDedudu soma bhamipana zaurya-guNAvaliyem kRtArthano // ninagantA-kAmamIgaLa keLeyanenipudaM topyuMvolemmanerce-1 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cika-mAgADike lekha 263 cu nitAntaM ninna pAdakkeragipanenutaM kAntayamjole kAdagA-1 nana-kAramora-dravaM paTTida nigaLda cAkAvanaGgake sevaa-| canitArAgamboLAgaLa merevudanudinaM soma-bhUmIza-pAdam / / munidoDe-soma-bhUpanarmAga DeyA-banavAseyantadant / anitumadIgaLAtana bhujAsi-latA-vRttavAstu pokkusil-| kinoLire poladendadhitaroDi tamudrada veLegaNDu tAn / anumisi beLegoNDu sukhamirparidenadATaGge nontano / virudar bbhItobipALar mmadana-paravazIbhUteyara vidyeyuLLar / zzaraNendara ssevakara bbeLapavagoMldIvanI-soma-bhamI-1 zvaranendu rAgadi saGgatamanabhayamaM beTavaM dRSTiyaM st-| iravaM samprItiyaM beLapudanene janavaudAryadi varyanAdam // toLa toDaNuM macciperDe-vattuMge cumvisuvimbu som-bhuu-| pALanoLeka-bhogyavenisala tanagAgiralA-sthaLALam / pALipa kApu bIra-siri lakSmi sarasvatiyende sairipaLa / meLisalIvaLe peraranendene laJcala-deviyoppuvaLa // enipA-dampatiyolmegaLisaloppaM praajy-saamraajy-kaa-| mini mADala bigiyappanestare parorvIpALari kappavint / inisu mADadiralke duSTa-tati tappaM puTTidaM boppanemb- // inegaM boppa-nRpALanapratima-puNyaM rAjisittuviyoLa // ke // I-borpa devkigaad-| A-boppaM tappadappanaridem kiirti-| zrI-bAya-deredoDe kANalk / I-bandude bhuvana-nikara vene pesarvaDedam // // nageyalteyeme yikatiI-hadineNTa-akSohiNI-senegandu / uguriM satta hiraNyakAkSakanenippaGgandadem biTa-kaGga / akhidantA-bhayadinde benda madanabandA-mahAbhAgaraNa- / mugeyendI vibhu-boppa-devanalevaM sattvAdhikAnyauSamam // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha kadana kI DepoLuLLa minna dayeyekintomrmeyuM toradI- / madana- krIDeoLuttudaM mareda# nIr-vokkaDaM nANa putt- / udalondirddaDavitorDa taleyane samprItithaM to reyend / odaviM meLine kAnteyar gme revanI - zrI-boppa - bhUpALakam // ! ka || siriyindoppuva bAndhava- / purAtana rAjadhAniyantA - puradoLa / sura- khacaroraga-marSi-maku- / Ta-racita - pada - kAnti zAntinAthaM merevam // vR // pALabhiSekavante nitadAdaDavallayadRzyamappa pU- / mAle padakke nAnuvaravikidoDaM nimirbuSNa-toyadim / lIleyi majjanakareye vAmade zItaLavAgi barpavem / sAlave zAntinAthana mahA-mahimatvamanoldu baSNisala || kaM || enipAsthAnAcAryyam | 164 munivitaM bhAkIrtti siddhAnti jagan- | jana- vandyaM nica-guru-kuLa- / vanaja-vikAzamano uccuyaM tapadindam // alardudadentenalA - guru- / kuLavA - gautamanenippa gaNadharanindit / valaneka- mUlasaMghA- / viLa-yati-patiyAda koNDakundAnyadoLa | 11 zrI-rAvaNandi - siddhA- / sArAva-sarovara toDabenipaM vAka- / zrI-rampa - padmaNandi-ta- / po-rame piDidiI padmamene tacchiSyam // tanmuni-nAthana ziSyaM / manmatha - saha vAdaGganA-rati sukhamam / Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cika-mAgADi lekha sanmuni-sadguru- kuvalaya- / bhRnmati posatenisi negaLdanA-municandram // vR || lokamanAvagaM beLagidaM nasadiM municandra-dekhana- / prAkRta- jaina-yoga-niLayaM prakaTIkRta [ta]tva-nirNayam / svIkRta-zabda-zAstranurarIkRta-tarka-kaLA-kaLApana - rIkRta-kAvya-nATakanaghaH kRta-mInapatAka-vikramam // kaM // tacchiSyaM prakaTIkRta-kIra tti-cchatraM bhAnukortti krANura-ggaNa-bhU- / micchana tintriNoka-su- / gacchaM zrI- nuna-vaMzanesedaM nagadoLa // vR // zAnta rasIttha- mUttiM digibha - braja- mastaka - varti-kIrtti said- / ghAntika cakravatti jina-pAda- nidhAna-su-dIpa-vatti cai / rantana - jaina- yogisama-varttiyenala muni bhAnukIrtti pem - paM taLedaM sva-mantri - gati dhUrtta - jana kativarttiyembinam // niyataM tanmuninAtha - ziSyanesedaM sanmArga-sampattiyim / naya kIrtti - prati - nAyakaM vibudha-vADA- dAyakaM jaina-ta- / - yathArthAgama kAyakaM kRta-yazasa - saMsnAyakaM dhvaMsitA- / bhaya - nisyandita- puSpasAyakanudaprauDhArya-sandAyakam // `kanda || antesedAcAryyavaLiy- / iM tiLidAgamaGgaLaM jina - samayoca- / cintAmaNi saM ( zaM) kara-sA- 1 mantaM zAntiyane mADi zaGkaranenipam // vidita-parAkramanenipA / kadamba-nRpa-tiLaka boppa-devana rAjyA- / bhyudayake tAne modaleni / sidanA - sAmanta-zaGkaraM nayadindam // 165 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha sAmanta- zaGkaranindud- | dAmate-baDe diI naNDu-vaMzada siri munnU - | e- mAlkeyemboDanvaya- / 166 rAmege toDavAdana maLa-saGgaM siGgam // siGgala kAnteya te siriyAttana kesara-mALeyamba cel - biDe goNDu mALanavargATanavaGgeNeyAge mANikkaa guNa-yukti-kAnteyavargimbine puTTidane chane chake-gau / khaGganubAtanA - kereyamaM meredaM stuti-jIvanodayam // kaM || anudinamavaricchA - jani- / IT ta- phalaM baLaye tana kAlagaLanAtha / si nitAntaM ke reyamanA- / dana resavve nalaLALu nalavim // vR // avarigabudAttanappane nisidda - bopagAvuNDanu - dudbhavamu~ tAnu-vudAtta-vRttiyumannaudAryyamuM pemyoppabudA gare puTTi kItti-paDeDhaM tanniccevoLa cAki-gau- / Dhi vimUtAGgaca-vAddhiyoLa paDeye sat-puNyAGkanaM saGkanam // vara- vanitA - vazaGkarana rAti-nRpALa-bhayaGkaraM bine / zvara-yati- kiGkaraM svapati-citta-madaMkaraniSTavarga-zaM- | karanakhiLArtha-zAstra-su-dar3hakaranAtma-sukhaMkaraM mano- / haranene zaMkaraM paDedanoppe caritradoLaM rttiyam // dina me dAna- keLi samayame tanagendembinaM nItiyevam / tane gendA gidda vedembinabari-kuLavellaM sva khaDgAhataM -zA- / kiniyarmendAdudendembina boDameyadallaM jagat-poSaNakkam / binavA- sAmanta-sukhaM negaLadaneLegAvAta vAgalke tanim // pathikaGgiSTAGge zipTaMgaghananenipavaGgAtti-yAdaGge nityA / tithigALganya mAnyaGgavavaniveLeya hoGge bhAra - ... ... ... Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cika-mAgADike khekha 24 athitaJjantembavanenenutenudisidaGgArgavoldittu dausthya-1 vyayeyaM mANippanem mAntanada kaNiyo sAmantaroLa saMkarAkam / / pati-mantra-praur3hisevaka-tati nirahaGkArama mAnyaroLyam / kSiti-san maryAdeyaM bandhugaLanudina-san-mAnavaM dhAmmika sanmatiyaM kAntAbanaM mebaLiyanakhiLa-bandi-baba dhA-1 ... ... baNNikuM puNyada tavaro diTaM noDe sAmanta-zakam // kaM / kareyenipa surabhigelegaLa / mareyenisida kaLapa-vRtta-phaLa-tatigemeye / kareva ... ... ... dArate / merevudu sAmanta-zaGkaranoLa navaratam / / vR|| vineya-rasaGgaLi taNipi yAcakaraM manegoradu santataM / kanakada bADanitta mige sokkisi seyara ... ... ... / ....... A mArugoNDavara nAlegeyaM prabhu-zaMkaraM ysho| ghananenisiddanalladoDe mAruvare rasanA-nikAyamam / / kaM / enisida zaGkara saam-| ntana kAnteya ... ... yinduNe sasyA-1 vani jakkaNavveyu kaa-| mana siri kaM-deradambine sogeyisidar / / zAnteya sUnu zaGkaratanUbhavanuddha-kadamba-rudra saa-| manta ... ... samaya praNataM vsudhaik-baandhvngg| antesedApta-mantri vibhu-bopanoucidamoLamegoppamam / zAntate dAnavaNmu caritaM siri komaLa rUpavoppiral / / ...... na devateyendu / ene negaLdA-jakkaNave-tanurvi manAdi / manasicana jinanu tann / Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha iniyaGgabhaya-bhava-sukhavadene karaveseTaLa // cina-samaya-bhaktiyi sa-1 ....... suputragvirineNe shaa| sana-devige vllbhn-| tyanuvazanI-jakkaNabbe-giduve vizeSam / / aa-akknnvveyr-t-| nUnaM meredaM jagakke sujana-manojam / pUji .... ... ... / ... ... sakaLa-guNa-nikara-dhAmaM somam // vRtta / / tanu puNyodaya-zobhitaM nimidaMtoLodArya-ramyaM mukham / jana-sammohana-satya-bRtta valagan dAkSiNya-dIrghA ... / ....... ti rUpake yathA rUpaM tathA zIlavend / ene sAmanta-lalAma-somanesedaM saundarya-cAturyadim // karadindaM tegeyala sazakti nI ... ... bandA ": / ra-putraM-nuta-jakkaNavveya magaM kaNThIravAroharaNa- / karevaM soma-sahodaraM zizuteyoLa muhayya muddayyanA-1 daradi kaLapa-kujatamaM paDevanendA-cUtamaM varddhipam / / kaM // antenisala shngkr-saa-| mantaM sakaLatra-putra-bAndhava-mitrA-1 nanta.vayanesedaM niz- / cintaM dharmArtha-kAma-varga-sumArgam // anupamitAzcarya shaa-| ntinAthanendA-sthaLAnubandhadinimbim / jina-grahamaM mAguDiyo / vinutaM sAmanya(ta)-zaGkarammADisidam // Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cika-mAgArika lekha vR || prativimbaM pada- trAtamaM kaLebudA-raGgake kambhake hRdgatamaM mALUpudu zAlabhaJjivegaLaM citrippadA -mitti-san- | tatiyaM baGgama- citradindene janaM sAmantha- zaGkaM jagan- / nutamaM mADisi binendra-gRhamaM mAguNDiyoLa, rAgadim / / A bhuvanaika-maNDana- binAlayamaM nalevinde noDi sU bharaNAhayaM balipuri-tripurAntaka-sUri-saMskRtam / zobhisutidI basadi tIrthaMkara ziva-sat padastharend / [ A-bhuvanaika-maNDana-jinAlayamaM nalevinde noDi sU - 1 bharaNAhayaM balipuri- tripurAntaka-sUri saMstutam / zobhisutirbudI - basadi tIrthaMkara ra sUziva-satpadastharend | 1 ] A-bhava-bhAvadimmunivaraM sthaLa - vRttiyanittanuttamam // kaM || sthiravAgirittanaDakeya / maranaynU ruLULa-toNTavA - pUDoNTam / bera subhUmi mattara / vare gaddeyadondu - gANa vendintinitam // vR || antA-dharmanikAyamaM suListaM nyAyArjita-dravyadind / antIvRttakhiLAzeyaM sadupabhogAnIkamaM bhogisattU / antA-zaGkama-deva-cakri naveda ballALa - bhUpALanam / santaM tanna padAbja-sevege-daralU zauryArNavaM ghUNisa / kaM // naDedAtana lakSmiy kyU- / piDidoDa goNDa khiLa-daNDanAtha sametam / natandu vANagundada / naDe-vIDana irddanathiyiM pala- devasam // ire revaNa-daNDAdhI / zvaraM binezvara - padAbhivandane endoppU- / hare banda mAguDigA / daradiM bhI boppa-bhUpa zaGkara sahitam // T Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 jaina-zilAlekha-saMgraha (cauthI bAjU) svaparamatavikAsazzrIsuteH kaNThapAzo namitamunigaNezaH bhvybodhopdeshH| zruta-parama-nivezazzuddhamuktyaGganezaH jayati vr-muniishssricndrprbheshH|| samayadivAkaradevo tacchiSyaH parama-tArkikAmbuja-mitraH candraprabhamuninAtho kRtvA sallemvanaM zubhatanutyAgam // zAke sAyaka-khendu-bhUmi-gaNite-saMvatsare zobhakunnAmnoSTe kujavAra-zuddha-dazamI-prAptottarASAr3hake / mAse bhAdrapade prabhAtasamaye candraprabhAkhyo munissanyasane samAdhinA sumaraNa se ..' gaNI drAgabhUt / / yasyAryasya gurussatAM guNagurustravidyavidyAnidhiH khyAto'sau samaye divAkara iti syAdIkSayA ziSyakaiH / tairdattaM sakalaM .." ta zrutaguNaM ratnatrayAkhyaM kramAd bhArASa..tya-samAdhi ... pAtizcandraprabhAkhyo'bhavat / / ya ... ... ... dazavidho dharma kSamA ....... kara gaNAgame pariNatissAhitya ... ... ... bhrAjante sa bhavAn samAdhi-vidhinA ... ... cAyoM divaM yAto dhyAnabalAnvitaH "" ...raagdvessmohaasthirH|| yastasvo ... ... ... ... varddhana-vidhuH kAmebha-kaNThIravA bhImad-drAvir3asaMghabhUSaNamaNissagAnacintAmaNiH / dhRtvA cArutapazcaritramamalaM smRtvA binAmidvayaM kRtvA sanyasanaM binAlayagato tandrapramassanmuniH // loke duSTakhAnAkule hatakule lobhAture niSTure sAlaGkArapare manoharatare saahity-liilaadhre| bhadre devi sarasvatI guNanidhiH kAle kalau sAmprataM Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ basavanapurake lekha kaM yAsyasyamimAna ratna nilayaM candraprabhAyai vinA // sAhityotapAdapaM cititale duSkarmaNA pAtitaM / vAgdevI - pRthu-vakSa- maNDanamaho sandhi nirnAsitaM / sarvvazAgama-sAra-bhUdharamiMdaM dvaSeNa nirloThitaM / zrIcandraprabhadeva-deva-maraNe zAstrArNavaM zoSitam || ma namo'stu [ isa lekha meM dramila-saMghagata nandi- saMghake aruGgala - anvaya kI samantabhadra -munIzvarase lekara candraprabha- muninAtha takakI paTTAvalI yA ziSya paramparA dI huI hai| vaha kramase isa prakAra hai : 1. samantabhadra munIzvara - vAraNAsI ( vArANasI = banArasa) meM rAjAke sAmane vipakSiyoMko harAyA / 2. kumAra sena - dakSiNa meM Akarake unakI mRtyu huI, parantu mRtyu ke bAda bhI unakI kIrtti sAre bhAratameM sUryakI taraha prakAzita ho rahI thI / 3. guru cintAmaNi - cintAmaNi kAvyakI racanA kI thii| binabhaktoM ke liye vAstavameM hI 'cintAmaNi' the / 4. cUDAmaNi - cUr3AmaNi kAvyakI racanA kI thI, jisameM kAvyagata akSaGkAroMkA varNana thA / ve vAstavameM vidvaccUr3AmaNi the / 5. munIzvara mahezvara -- inhoMne mahAn sattara 70 zAstrArthoM meM vijaya pAyI thI / unake paira brahma- rAkSasa bhI pUjate the / 6. zAntideva munIzvara - dizAoMke antataH tapase samudbhUta unakI kIrtti phailI huI thI / ve bahuta zAntamUrti the / 7. akalaGkadeva - unakI kIlikA varNana kauna kara sakatA hai / inake prabala vijayI zAstrArthoM se bauddha paNDitoMko mRtyutakakA AliGgana karAyA gayA thA / 8. * puSpasena muni - yaha akalaGgadevake sAthI ( sagharmmA ) the / 14 .1 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha 110 6. digambara vimalacandra ---ye bar3e bhArI tArkika paNDita the| zaiva, pAzupata, tathAgata (bauddha) kApAlika aura kApila matoMkA burI taraha khaNDana karate the / apane gharake dvArapara unake liye caileja likhakara TA~ga diyA thA / 10. indranandi munIndra - inhoMne 'pratiSThA - kalpa' aura 'jvAlinI- kalpa' anyokI racanA kI thI / 11. paravAdimala-- inhoMne kRSNarAjake samakSa apane nAmakA nirvacana isa tarahase kiyA thA : gRhItapakSase itara 'para' hai, usakA jo pratipAdana karate haiM ve 'parabAdi' haiM, unakA jo khaNDana karatA hai vaha 'paravAdi-malla' hai; yahI nAma merA nAma hai, aisA loga kahate haiM / 12. isase AgekA zilAlekhakA bahuta-sA aMza ghisA huA hai : maladhAri aura imila saMgha ke nAma milate haiM / 13. tatpazcAt ajita sena - paNDita aura candraprabha, jinake ziSya ajitasena deva the, kI prazaMsA AtI hai| isake bAda samaya-sabhA meM divAkara-sUryake samAna samayadivAkara ke ziSya sUri candraprabhakI prazaMsA AtI hai / 14. candraprabha-muninAthane sallekhanA vrata dhAraNakara zakavarSa 1105, zobha- kRdvarSa, maMgalavAra, bhAdrapada zuklA 10, uttarASAr3hA nakSatra meM, prabhAtasamaya meM deho - sarga kiyA / ] [ EC, III, Tirumakudlu Narasipur tl., no 105. ] 411 aLesandra-saMskRta aura kannaDa / [ zaka 11021183 I0] [ maLendra (nalIpherI praveza) meM, gA~va ke mukhya pravezadvAra ke dakSiNa kI tarapha par3he hue pASANapara ] Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aLepandra ke lekha 211 zrImatparamagambhIrasyAvAdAmopalAJcanam / " joyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam / / vItarAga / svasti samadhigatapaJcamahAzabda mahAmaNDalezvaraM dvArAktIpuravarAdhIzva . yAdavakulAmbarAmaNi samyaktvacUDAmaNi vAsantikAdevIlabdhavaraprasAda maleparoLu gaNDAdyanekanAmAvalIsamalaGkatarappa zrImantribhuvanamA vineyAdityahoyasaLa kohagadALvakheDada bayalnADa vaLekADa, sAvimaleyinoLagAda bhUmiyelama duSTanigraha-ziSTapratipALaneyiM / saLanembanAge yAdava- / kuladoLu puli pAye kaNDu muni puliyampoya / saLa yene poradurri poy-| saLa vesaravanindavAge tdNshbrol|| kanda / / saLa-nRpani baLiyaM ydu-| kuLa-bIrappalabarogedaravara anvayadoL / baLavadvirodhibhUbhRt / kulizaM janiyisidaneseye vineyAdityaM / balidaDe maledaDe malepara / taleyoLu bALiduvanudita-bhavya-rasavasadi / balipaTa maleyada malepara / taleyoLu kaiyiDuvanoDane vineyAdityam // A maNDalezvarana mnonynvllbhe| __ paricanakaM pura-anakaM paramArthaM tAne puNya-devateyenalem / dhareyo negaLdaLo keLeyaba- / barasi banArAdhye bhuvana-vanitAranam // anta ribaraM sukhasaGkathAvinodadi sosavara nelevIDinoLu rAjyaM gepyuttamirdAkeLeyala deviyaru mariyAne-daNDanAyakanaM tanna tammanendu rakSisi vineyAdityapoysala devaru tAnumirdu marriyAne daNDanAyako dekave daNDanAyakitiya kanyAdAnaM mADi Asandi-nADa sindagereyaM prabhutvasahitaM neleyAgi zaka-varSa 967 neya sarvajit saMvatsarada phAlguNa-sukha-tadige somavAradantu kanyA-dAna, bhUmi-dAnamumaM dhArA-pUrvakaM koTu sva-dharmadiM rakSisuttamire / dharaNige negldaa-poysl-| narapatiga kamanakambukandhare keLerababbarasigamudiyisi negardai / paritriyoLu vora-gAnereyApam / Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina- zilAlekha saMgraha A-vibhugaM neglddheshcl- / devigamudiyisidaradaTarene bajhALa- | kSamA-vallabha viSNu-dhari- / zrI vallabha subharanudita nudeyAdityam // enitittaDameniMtiridaMDam / anitopuM kUpamappuve peraMgakem mane noDa diTare baLLA- | La-nRpALane cAgi vallu-devane bIraM // antuM sukha-saMkathA-vinodadiM zrImadrAjadhAnI beluhura-bIDino rAjyaM geyyuktaM idurdu mariyAne daNDanAyakana dvitiyalakSmI-samAneyarappa cAmaye- daNDanAyakitigaM pudi pama-devi khAmala- debi boppA- devi parintI-mUvuruM zAstragIta-nRtyadattu pravuDeyaruM mUrkha - rAya-kaTaka- pAtra jasa-daLeyarenesi baLa yelA - mUvaru kanyakeyara nonde-ha seyo ballALa-devaM vivAhamADi saka varSa 1025 meya subhAnu- saMvatsarada kArttika zuddhadazami- bRddha (spati) vAradandu molevAz2a - riNakke mariyAne daNDanAyakaGge sindagereya eraDaneya-paryAyaTalu prabhutva-sahitaM neleyAgi punarddhArapUrvakaM ko salittamire / 212 tuLu-dezaM (cakra) cakagohaM taLavanapura uccaMga koLAla eLumale vaJci kabisu haDiya ghaTTa bayala nADu nIlA-durga rAyarAyottamapura tereyUkayatUgrgoNDavADisthaLavaM a-bhaGgAdi geldaLa - bhuja-baLAtopadi viSNu-bhUpaM // ari nRparaM taGgaDadu beliyanikki paTu pratApavurabbire taLakADa bIDa- gaDidalkureM saTTu turaGgadazci-saJcaraNadinu vIra rasadiM hadanADe kUDe vittidam / su-rucira-kIrttiyaM nRpa-sikhAmaNi sAhasa- gar3ha-hoyasaLam // svasti zrImatu kazci-goNDa vikrama-gaGga viSNavarddhanadeSaM dorasamudrada nelevIDinoLu pRthvI- rAjyaM geyyuttamire tatpAdapadmopajIvigaLaNa hiriya-mariyAne daNDanAyakana maydunanappa gaGgarAjadaNDAdhIzam / binAlaya-koTiyaM krama macina-mAtavatira licI beTTire muninte pareM mAttivat Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a.sandra ke lekha yuttama pAtra-dAnaToTavaM meredhuttire gaGgavADi-tom bhaTTaru-sAyiraM kopaNavAdudu gaGgaNa-daNDanAthanim // tattanaya // kadanadoLAntaraM geLuvaDem gaLa ninna pesAvatAriyem bude budha-bandhuvembude banAgraNiyembude boppa-devanembude kaliyeci-rAba-vibhuvembude gaGgana gandha-hastiyembude raNa-sGga-pANDu-sutanembude vairi-gharaTTanembude / / Atana maTadunaru saMsta (samasta ) rAjyabharanirUpitamahAmAtyapadavIprakhyAtarumabhijAtaraM zrImadarhatparamezvarapadapayobaSaTa caraNa / ratnatrayAlaGkatakamappa zrImanmahApradhAnaM mariyAne-daNDanAyaka zrImadAdi-bharatezvara nenipa bharatezvara-daNDanAyakatuM tammoLabheda-bhAvadiM guNi-guNa-svarUparAgi / unnatavaMzanutsava-kulottama bhadra-guNAnvitaM jagatsannutadAnayuktavibhavaM mariyAne ripu-abhedanotpanna-jayAbhirAmanenagItane naccina pttttdaaneyend| em nereM nacci mADidano viSNa-nRpaM dhabinI-patitvamam // jinapati devavAtma-janakaM-prabhu pegaDe deci-rAjanoLa. pina kaNi tanna tAya negaLda nAgala-devi camUpa-vaktra-candana-tiLakaM [...] mariyAne camUpati nAthanintu sajajana-vinutAnvayonnatiye jakala-deviye dhanye dhAtriyoL / / toLatoLagi beLagi kiirti-| vaLayadinaLavaTTa viSNa-bhUpana rAjyastaLake misupeseka-hemada / kaLasa kevaLame bharata-daNDAdhIzaM / kAntaM zrIbhavyacUDAmaNi bharatacamUnAthanATayantika-zrIkAntaM trailokyanAthaM parama-cinane devaM samampasta-sad-siddhAntaM zrImAghanamdinatipati gurugaL tande mAraiyan endand / entuM tAM dhanyeyendI-hariyaleyene bhUmaNDalaM biccaLikkum / / eNikeya lokada-gaNikeyara / eNeyaru noDe cika-hariyaLe gArum / guNadoLu zAsana-deviyar / eNeyapparu bharata-rAnanAGganejam // Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha intu pogaLtege neleyAda kauNDilya-gotraTa DAkarasa-daNDanAyakana ecavadaNNAyakritiya makAlu nAkaNa-paNDanAyakanuM mariyAne daNDanAyakanuM avara makala jAyaNa daNDanAyakanAtana sati hammabe daNNAyakitiyu DApharasa-daNDanAyaka Atana-sati duggabbedaNNAyakiti avara makaLa marriyAnepaNDanAyakana bharatimmeya-daNDanAyakanumavara tngge| jina-pada-padma-bhakta sucaritra-niyukte vinIte mAci-rAbana sute kAva-rAjana manaH priye cAkalesadvadhUcanAnana-viLasalAme mariyAneya sadbharateza-daNDanAyana kiri-daGge manmathana vikrama-lakSmiyolAdamoppuvaLa // zrImatkAJci-goNDa vikrama gaGga viSNavarddhana-devananvayaTa mariyAne-daNDanAyakanuM bharataNa-daNDanAyakanuM sarbAdhikArigaLaM mANikabhaNDArigaLaM prANAdhikArigaLaM Agi sukhadi saluttamire / viSNavarddhanadevaM zrImadrAjadhAni-dorasamudrada nelevIDino pRthvo-rAjyaM geyyuttamire uttarAyaNa-saMkramAnaToLa "nadoLa tamma maganaM viTTi-devana hesaraniTu 1000 honnaM pAda-pUjeyaM koTu Asandi-nADa sindageyumaM bAya-veNNege baggavaLLiyumaM kalikaNi-nADa diNDiganakarreya prabhutvamumaM viTTi-devana svahastadi dhArA-pUrbakaM haDadu sukhadinire / janiyisidaM viSNu-mahI- / zana vadhu lkssmaa-devignupm-naarsiNghaa-| vanipaM nataripubhUpA- / La-nikAya lalATa-taTAghaTTita-caraNam // zrImanmahA-maNDalezvara nArasiMgha-devaru rAjyaM geyuttamire tatpAdapadmopajIvigaLU mahApradhAna mariyAne daNDanAyakakai bharatimeya-daNDanAyakarUM tammanvayada sindagereya bamAvaLLiya daDiganakareMya pramusvake 500 honnaM pAda-pUje koTu nArasiMghadevara kaiyanu punaIttiyAmi habadu sukhandinire / kAla-nibha-pratApi narasidha-mahIpatigaM madema-lIlAlasa-yAne kamyunibhakandhare ecala-devigaM jy-| Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asamchaka lekha 21 bhI-lalanezanItanene puTidajjita-puNya-mUrti banA . lAla-nRpALakaM samadavairimahIbhukhadabhacanam // kalikAladatraputraprabaLataradurAcArasandohadindam / pole poIla pesi besattaLabalida mahI-kAnteyaM rakSisalkAbalabAdaM tAne banditvavatarisidavolA-cIra-calAla devam / kulanAtyAcArasAraM nRpavaranudayaM-geyadanAzcaryasauryam // zrImanmahAmaNDalezvaran asahAyazUra niraMzaGkapratApa hoyasaLa -vIra-ballAla-devara tatpAdapadmopanIvigaLappa zrImanmahApradhAnaM bharyatammasya daNDanAyakaraM zrImamahApradhAna bAhubali-daNDanAyakakai sarvAdhikAriMgaLu mANika-bhaNDArigaLaM prANAdhikAriMgaLumAgi sukhAdiM sluttmire| bharatacamUpatigamucitAnvaya-cAru-caritadoppuvAhariyale daNDanAyakitigaM guNaratnapayodhi puTidam / paricita-nIti-zAstra nikhiLAstra-vizAradaniSTa-viziSTa-bhAsura-nidhi bihibanakhiLAvani-maNDana-mauli-maNDanam // senApati mariyAnege / bhAnuge kAnInanAda bola sutanAdam / bhAnu-sama-dyuti vibudha-ni- / dhAnaM guNaratnarAziyappaM boppam / / marriyAne daNDanAyaGgarivina kaNiyenisi puTTidai jana-vinutam / karamarayillada basadi / nereMdaM jita-vIra-vairi hegaDe-devam / marata-camUpana putraM / puruSArthambodhi mAna-kanaka-nAgendram / puH 'khacara manu-muni- / caritaM marriyAne devanadaTara govam / / anupama-daNDanAya-bharatAtmaje bhU-tuta- ... neci-rAjanaGagane vibhu-rAya-deva mariyAnegaLambike sindaghaTTadoL / dhanatara-kUTa-koTi-yuta-pArzva-vinezvara-hama bamanabana-nutamAge mADisida zAntana-devi kRtAtthe dhAtriyoL // jina-dhananigeNeye bammave / banani gaDa taNDe negaLda hegaDe-pAra / anunayade putranAdaM / dina-patige ... ." nipa-tebadAtaM zAnta / Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha taGgeyaka hemana devi buggina-deviyaru / bharata-camUpani piriynaa-mriyaane-cpnaa-muu-| vara gaM mahAprabhu mahAguNi vIryyada dhairyadAgaraM / bharata-camUpanaGgabhava-rUpanapAsta-ravi-pratApanudgharALavi vikrama-krama-vinirjita-zatru-parAkramAkramam / antenipa bharatasenA-1 kAntana kaDu-homna kAnte cale bhU-ca- / krAnta-sthApita-zazi-maNi- / kAnti-lasat-kItti-mUrti sati rati-yanam // bharata-camUpage tammaM / sthira-guNanabhimatanene bAhubali-daNDezam / puruSArtha-sArtha-tIrtha / para-hita-vidyAdharendranindrejya-nibham // A-vibhuvina sati nAgala-devi jagarakhyAte sIte patti-hitadindam / bhAvabhavAGgane rUpi / bhAvise tAM bAnmeyinda lakSmyenippala / / odavada-rUpininde nayadind 'noDuva kaNNa betAM / padedanurAgadinda camUpati bharatanemba mahA-gajendramam / puDidaLu tanna yauvvanada kambade (A-) bAcale nAri / pade jinabhakte puNyavati dAna-vinode pativratA-guNi // besanaM bALa-bhUpambesase bharata-daNDAdhipaM rAmAdi vaa-| yu-sutaM rAmAyindaM naDava-teraMde bILakoNDu sAmagriyindanda / asuhRddezAGgaLaM kesurige dheraiye biTTante niSkaNTakaM bhU- / prasaraM tAnAstadhIzaGgenisi pageya cintilladantAge koNDam / / tAGgade yuddha-raGgadolidicukne ... ... gadim / .... malevandaDavana ... ... onde thaTi vIraram / tuGga-mukhAsiyaM tabisi vikrama-lakSmIge gaNDanAda pempile bagajanaM pogaLbuddI-bharatezvara-daNDanAyana !! kuduraiyanetAhaNigaghiyanoyyane nIDe vairigan / kadana-parAmasaparidu beTamaneriMdaradudikkidar / nadigoDALigar3ha ne kaccidaregde husane Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asanke lekha 27 217 ridaridu daNDanAya bharatAtmaka bAhubali ... ... kro| nAbhi-suta-sutara teredesa- / nAbhigaL Adi-prabhAva-caritapramavara / zzobhita-zubha-mati-yutara- / sobhitarI-bharata-bAhubali-daNDezar // svasti zrImanmahAmaNDalezvaraM taLakADu-koGga-naGgali-banavase-uccaGgi-hAnunalugoNDa bhujabaLa vIragaGgAn asahAya-zUra zanivAra-siddhi giri-durga-malla caladakarAma nizzaMkapratApa hoyasaLa-vIra-ballALa devaru zrImadrAjadhAni-dorasamudrada nelevIDinoLu sukha-saGkathAvinodadi pRthvI-rAjyaM geyyuttamire zaka-varSa 1105 meSa zubhakRtsaMvatsarada mArgazira-zuddha-pADiva somavAradandu kumAra-vIranArasiMgha devaM janmotsava-mahA-DhAnaToLa tammanvayada sindagereya baLLavaLiya kalukaNi nADa vaDigaNakareMya aNuvasamuprada prabhutvanumaM aNuvasamudradala kannebasadiyAgi mADisi A-basadigaM cApheyanahaLLiya basadigaM devapUje AhAradAnaM naDavantANi seseyaM tettu aNavasamudrada siddhAyada modala honoLage ippattu-honna baLisahita nAlvattu-honnaM gvANa-sahita gaLihi zrImanmahApradhAna bharatimayya daNDanAyakaru zrImanmahApradhAnaM bAhubali-daNDanAyakaruM baLLAla devana zrIhastadalu dhArA-pUrvakaM haDadu zrImUlasaMgha deziyagaNa postaka-gaccha koNDakundAnvaya iGgaLezvarada baLi kolApurada sAvantana-basadiya pratibaddha zrImAghanandi-siddhAMta-devara ziSyaru zrIgaMdhavimukta-siddhAMta-devaru avara ziSyaru zrI-devakIrtipaNDitadevaru avara ziSyarappa zrI devacaMdra-paNDitadevagai zaka varSa 1106 neya zomakRtsaMvatsarada puSpa zuddha dazamosomavArada uttarAyaNa-saMkramaNa-mahAdAnadalu dhArA-pUrbakaM mADi kATTa dattigaLa vRtti // ( AgekI 6 paMktiyoMmeM dAnakI vizeSa carcA aura hamezAkI taraha antima vAkyAvalI tathA zloka haiM) [isa lekha meM sabase pahale jinazAsanakI prazaMsA hai| vItarAga / ( apane padoM sahita ) tribhuvanamalla vineyAditya-hosaLane koGkaNa, AmbakheDa, bayalanAD , talekAha aura sAvimalese ghirI huI tamAma bhUmimeM duSTanigraha-ziSTa pratipAlana kiyA thaa| Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 jaina-zilAlekha saMgraha __ yAdava zameM saLa huA thaa| eka cIteko kisIpara zikAra karaneke liye uchalate hue dekhakara aura kisI munike yaha kahanepara ki "mAro (poya ) saLa ?" saLane ise mArakara 'posaLa' nAma prApta kiyA thA aura yaha nAma Age calakara usake tamAma vaMzakA dyotaka huaa| yaduvaMzameM saLake bAda bahuta-se prabala rAjA hue, unhoMmeM eka vineyAditya huaa| usakI rAnIkA nAma keleyabbarasi thaa| jisa samayameM donoM (vineyAditya aura keleyabarasi ) sosavorumeM rahate hue sukha aura buddhimattAse rAjya kara rahe the zaka saM0 667 meM keleyala-devIne parriyAne daNDanAyakase dekavedaNDanAyakitiko vyAha diyA aura bheMTameM AsandinADke sindagerIko use diyA / vineyAditya poyasaLa aura rAnI keLeyabbese rAjA vIra-gaGga-eraiyaGga utpanna huA / vIra-gaGga ereyaGga aura ecala-devIse ballAla, viSNa aura udayAditya utpanna hue the / ballAla yA ballu-devakI prazaMsA / jisa samaya ballAladeva apanI rAjadhAnI beluharumeM rahakara sukha-zAntise rAjya kara rahe the, mariyAne-daNDanAyakakI dUsarI patnI cAmave daNDanAyakitise padumaladevI, cAmaladevI aura bopadevI utpanna huI thiiN| ballAladevane ina tInoM kanyAoMkA vivAha eka hI maNDapameM zaka saM0 1025 meM vibhinna tIna rAjAoMkI rAvadhAniyoMmeM kara diyA aura unakI dUdha pilAI (wet nursing ) kI tanakhAke rUpameM dvitIya pIr3hIke marriyAne-daNDanAyakako punaH sindagerIkA svAmitra de diyaa| - rAvA viSNune tuluH deza, cakragoTTa, taLavanapura, uccagi, koLALa, saptamale, ballUra, kazci, koju, haDiya-ghaTa, bayala-nADa, nIlAcala-durga, rAyarAyapura, terepUra koyattara aura gauNDavADi-sthala, ina saba pradezoMko bItA thaa| sAhasa-gaGgahoysajane virodhI rAbAoMkA nAza karake talakADako (khAdake liye ) balAkara ghor3oMke khuroMse use botakara apane bIrasakI nadIse use sIMcakara apane yazake acche bIcase ise boyA / Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. jaina-zilAlekha saMgraha bINoMDArake devaraSTavidhAcane... ... ... ... ... ... ... .."brAhmaNa... ... ... ... ... ... ... .. konda pApakke... ... ... ... ...( hamezA kI taraha antima zloka ) svasti zrI samasta-koTi-jinAlayaM bhadramastu jinshaasnaay|| [bina zAsanakI prshNsaa| visa samaya, ( apane padoM sahita ), hoyasaLa vIra-ballAla-deva hedure (kRSNA nadI ) taka uttarakI ora pRthvIko svAdhIna karake sukha aura zAntise rAjya karate hue apane nivAsasthAna dorasamudrameM the:-tatpAdapadmopajIvI horalAdhikulAgraNI eka gorava-gakhuNDa the| unhoMne tippUrameM eka jinAlaya banavAyA / vaha mandira dramilasaMgha, nandisaMghake AruGgala anvayakA thaa| jinAlayakI marammata tathA pUjAke prabandhake liye usane madahalli gA~va kA, basadike uttarakI aurakI jamIna sahita, dAna kiyA thaa|] [EC, IV, Guudlupet, tl., No. 27.] 426 hlebodd-kcdd'| varSa nala [ zaka 1118= 1196 ( kIlahAna )] [pArzvanAtha pastike pravezadvArake pAsake eka pASANapara] zrImatparamagaMbhIraspAdAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthapa zAsanaM jinazAsanam // zro-mUlasaMgha kramalAkara-rAjahaMso dezIya-sad-gaNi..."rAvataMsaH / bIvAjinendrasamayArNava-tUrNa-candraH zrI-vakra-gaccha-tilako ni-baalcndrH|| svasti' bhImad-mubabaLa-cakravarti yAdava-nArAyaNa-vIra-balAla-devar sukha-saMkathAvinodadi rAjyaM geyyuttmire| naLasaMvatsarada kArtika-zuddha-paDiva-bRhaspativA Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ halebIDake lekha 211 ravandu zrImanmahA-bahu-vyavahAri kavaramayana devi seSTriyaru mADisida zrIzAntinAtha-devara basadiyUra-korabureya kAluhalli mAciyahalliya pamatigaTTaSa iTageya mallarasayyaMgaNa maka appayya-gopayya-bAcayyaGgaLu A-zAntinAtha-devara basadiya parisUtradoLagaNa tamma mADisida paTTazAleya zrI-mallinAya "varaSTa-vidhA canegaM khaNDa-sphuTita-jINoddhAraka RSiyakaLAhAra-dAnakka parcadinapUjegaM bhImanmahAmaNDalAcAryANDaviya bALacandra-siddhAntadevara ziSyar rAmacandra-deva aruvattu-gadyANa honnaM krayavAgi koTTa koNDarA-bammatigada sImA sambandhaventene (AgekI 3 paMktiyoMmeM sImAkI carcA hai ) A-kereyanippatta-honaM ko kaTTisidar devara nitya-pUnA-kramamentene // (Ageko 6 paMktiyoMmeM dAnakI carcA hai ) itti nitumaM sarva-bAdhA-parihAravAgi zrI-zAntinAtha-devara vasadiya-AcAryarArorihariddavaruM koraDukereya gauDugaLu Uraruvattokkalu aruvaNNavoLagAda anyAyavenu badaDaM tAve tettu salisubaru I-dharmavaM naravaraMgaLAraiydu pratipALisuvaru // (hamezAkA antima zloka ) maMgala mahA shrii|| [isa lekhameM sabase pahale muni bAlacandrakI prazaMsA hai| ve mUlasaMgha, deziyagaNa aura vakra-gacchake the| jisa samaya yAdava-nArAyaNa vIra-ballAladeva zAnti aura buddhimattAse rAjya kara rahe the:-( ukta mitiko ) bahuta purAne vyApArI kavaDamayya aura devi-seTine zAntinAtha-devakI basadike lie koraDukareke eka choTe gAMva mAciyahallike bammaTigaTTako banAyA aura iTage mallarasayyake putra appaya, gopayya aura bAcayyane, zAntinAtha-basadike ghereke andara apane dvArA banAye gaye paTazAle ke malinAtha-devakI aSTavidha pUjAke liye, mahAmaNDalAcArya mANDavi bAlacandrasiddhAnta-devake ziSya rAmacandradevako 50 honnu dekara usa bammaTigaTTa ( usakI sImAyeM) kharIdakara bheMTa kara diyA, aura 20 honnu dekarake eka tAlAba banavA diyaa| isa dAnakI rakSA zAntinAtha basadike AcArya, kokhakareke kisAna, aura gAMvake 60 kuTumba kreNge|] [EC, V, Belur, tl., No. 120] Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha cikka-mAgaDi;-saMskRta vyAkara [saMbhavataH chagamaga 1212(1).] [cijamAgaDi meM, basavaNNa mandira ke prAGgaNameM eka khamme para] (pUrva mukha) svasti zrImat-pratApa-cakravarti yAdava-nArAyaNa hoysala-vIraballALa-deva-varSada 23 neya // dorevettAGgira "saraM negaLada-mAsa zravaNaM shuddh-vaa-| sarama derisi zukravAramu..."puSya-basa-sA-1 dhya""su bahayASAr3ha......... "paraM vi...."satkaraNaM taitilami'...."ndida vibhAtaM kUDe pu.."yim // jina-vAkyAmRta-sevayiM manada mithyAtvAmayaM piGge d-| rzana-saMzuddhate-vetta cittadodavindantarmahI ..pti| anituM tanaviklavem' ''bageyaM biTTa kush-"tm-shu-|, ddha-nayaM tana deva tALida guNamaM jakavve nizcasutam / / mati-bina-pAda-paGkaghadoLa anvitamAtudu dRSTi nAsikA- / grateyoLe ninduvAgama-padaGgaLanAlisutirduvAgaLum / zruti-yugaLaM"dRSTi-yuta-sanyasanaM neredoppe naak-sN-| gati-vaDedaLa samAdhi-vidhiyiM vare akkaleyem kRtArtheyo / sale bhAnu-jyotiyindaM vikacisiyadaroL deva-devezanaM niz- / zraLamAgirda 'santoSadoLe jinapanaM baanisuttaa-staa-ko-| maLe bil cakkiyakaM tanuvanuLidarAppoLavaremvantu tannam / / kSayamaM mithyAtva-karmakamarda guNada smyktv-s.."smv-| diyumaM mummaNDi deza-zrutamananiturma koNDu nimohe tAya-tan / deyumaM biTTande sanyAsamanamaLinavaM pUndu jainendr-paad-| dayamaM cittasi bakave dlese...........| Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cika-mAgaDike lekha 233. ""ta-darzane vistArita-su...........-kaLevara pakAle nArikhanA..... ti............"neneyuta bakale tanuvaM biTAgavante sukuma "suSAzana-pUjyasamavazaraNamananAkuLaM pokku binanabhivandisuva........ (dakSiNa ora) zrImatpuNya-phalAdabhUd bhuvi sutA sAmanta-mukhyasya yA sA sarvaza-padAravindamasakRt sampUjya bhaktyAdizat / zuddha-dhyAna-vizodhi-bodhita-manaHpUrva samAdhi-kramais sAzcaya syavati sva-dehamaNuvacchI-jakkalAmbA stii| cittaM vistArya puNyAzrava-karaNa-vidhau sarva-karmANi naashii-| kattuM tyaktvA vimoha samayamupazamaM prApya cAtmopayogam / suddha-dhyAnAmRtAmbha:-pluta-ma"jinendrasya pAdAravindam prasthApyAlokya dehaM tyavati tRNamiva zrImatI jakkalAmbA // nityAnanda-sukhAmRtAmbudhi-paya:-pUrvAvagAhotsukA svAlmAnuSThita-samyamAta-viLasat-samyaktva-potena yA / saMsArArNava-pAramAzu taraNodyogaM samutpAdinI citraM deva-gati prati tyati kiM dehaM tu jakkAmbikA // nikhila-vanaja-vallI-puSpa-mAlA-kadambaiH ghRta-dadhi-vara-dugdhairAbhiSicyArya tIrthAn / na bhajati hRdi tRpti aSakalAmbA sva-dehAt samavazaraNa-nAthaM draSTukAmA prayAti // dAnAnviteti guNa-ratna-vibhUSiteti zAnteti sanda-banatAsu dayA-pareti / jainAgamokta-caritAnugateti bhavyaH ke na stuvanti bhuvi akkala-yoSitaM te // (pazcima ora ) zrI-vibudhendra-vandita-jinendra-mahA-mahimA-nA-zacI-1 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha deviyenippa akkala-mahA-satiyuddha caritramaM kalA- / zrI- vibhavaGgaLaM vividha- dAnamanAtta- jinendra-bhakti-saM- / bhAvita - sat-samAdhi-mRtithiM sukRtAtthiMgaLArI kIrttisar // vanitA-bhUSaNe sac-caritravati tAy lacchabbe sAmanta-maNa- I Dana-muhaM janakaM vinUta bharataM kAntaM sutattvopade- 1 zananA-zrImadanantakIrtti - munipaM pUjyaM bina-svAmiyend / ene cakka ...... vaMza-zIla - samyaktvaM jagat-pAvana // 234 **Dige binAga binamataM matigA-bina-sU satpadam / naDeoDanADiyA ne jinokkiyanodi tadAgamArthamam / naDe tiLidante muktigiradedipa zIla-guNa-vatAdhvadoLa / naDeDegeydavAlke gaDa akkale nAri mahendra-kalpadoLa // nereye munIndraruM pogaLUdaNaM tale duge parigrahaGgaLam / tore gRhIta -sanyasanadiM nina- bAndhava- moha pAzamam / paridu suvRtte akkale mahA-sati cittamanApta-tattvadoLa narisi samAdhiyiM nereye sAdhisidazh sura-loka-saukhyamam // taLardiradeka- pArva-niyama- sthiti dRSTi su-nAsikAgradim / kaLiveDe balpu bali karade mey miDukADade jaina-bhakti saJ- / cALisa mANaduccariti paJca-padaGgaLaganAtma-tattvadILa | lasida sat-samAdhi-vidhi jakkale nArigideka-lAvaNam // ( uttarakI ora ) zrI- jinendra // tyaktvA dehaM vimohAd vrata - guNa-carita-zreNi-nizreNi-mArgAd Apa svarga-durgA nica-bhajana- balAdeva yat tad gRhItvA / yAhaM jakkAmbikAsmin divi divijavAro'bhUvamAtma- prasAdAd itthaM tuSTAva gatvA samavasaraNa - bhUsthaM natendra jinendram // cina nAthAbhiSavaGgaLi bina-guNa-stotraGgaLindaM binAr- | ...... .... Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cika-mAgarika lekha 231 neyindaM jina-mattiyi cina-munIndrAhAra-dAnaGgaLim / jina-vAkyArtha-vicAradindaledu mithyA-mArgamaM tattva-mAvaneyiM peTamaratvadinderagidaLa jakabdhe jainAvi yoL / / tatvamanA-jinendra-matadiM tiLidujjvaLamAda zuddha-haSTitva-guNArkanindalare zIla-guNa-vrata-vArijALi mi-1 thyAtva-tamasa-tamaM pareye satpatha-vartiniyAgi zuddha-saM-1 vitvadineridadaLa negaLda bakale nAri surendra-lokamam // lalita-pativratAcaraNa-cAra-naTI-salila-pravAhadim / kali-malamaM kaLalci nija-nirmaLa-kIrti-latA-vitAnamam / baLeyisi-zIla-zAli-banama parivarddhisi puNya-nandanaG / gaLane nimici jakkale valaM paDedaLa sumano-vibhUtiyan / / parikisi sada-budhar ppogaLe tanna caritra-guNAGka-mAleyam / viracisi suprabandhamane dik- kuLa-bhittigaLoLa teraLica muN-| baredudanIgaLA-dibija-lokadaLoppuva lekha-jALadoL / bareyipanendu jakale mahA-satiyeridaLalte saggamam / / pugeyavasarpaNa bharatadAyeMyoLanvitamAda bhog-bhuu-| migaLa virAmadoL sukRta-duSkRta-vartaneyAgi sanda kaa| la-gata-ca"tu " LantyadoLe pnycm-kaaldolendidnd..| mahAtmaroL guName jakkale-nAriyoLuttarottaram / / [pratApa-cakravarti-yAdava-nArAyaNa hoysala vIra-ballAla devake 233 varSameM ukta mitiko jisakA bahuta vistRta varNana hai, parantu jo bahuta ghisa gayA hai / jakavve ( bakale ) ne samAdhimaraNa dhAraNakara svarga prApta kiyA / (sampUrNa lekha usakI bhakti aura tapakI prazaMsAse bharA huA hai, kucha bhAga saMskRta meM hai aura kucha kannar3ameM hai ) / usakI mAtA lapavve, pitA maNDanamuda, Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236. jaina-zilAlekha-saMgraha pati vikhyAta bharata, tapa-sAdhaka upadeSTA (guru) anntkiici-munipH| usane apanA bovana, zIla aura upAdhiyAM padyameM gutthita karA lIM thiiN| [ EC, VII, Shikarpur, th., No. 196,] 428 zravaNabelagolA-saMskRta tathA kaad| [zaka 1.1 1116 I.] [jai0zi0 saM, pra0 bhA0] 429-430 zravaNabelgolA-kannar3a / [binA kAlanirdezakA ] jai0 zi0 saM0, pra. mA0] adriH-saMskRta tathA kamAI / [zaka 1116=1167 I.] [agrimeM, bana-zakarI mandirake sAmaneke pASANa para ] zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jina-zAsanam // svasti zrI-pRthvI-vallabhaM mahArAjAdhirAja paramezvaraM parama-maTTArakaM yAdava-kuLAmbaradhumaNi samyaktva-cUDAmaNi malerAva-rAja malaparoLa gaNDa kadana-pracaNDanekAnavIranasahAya-zUra zanivAra-siddhi giridurga-malla caladaka-rAma nizzaMka-pratApa cakravarti hosaLa-vIra-ballAla devara rAjyamuttarottarAbhivRddhi-pravarddhamAnamAcandrArka-tArambaraM salattamire / / Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adrike lekha 237 bhuvanaM bhU-cakra-cakrAyudhanene negaLdai viirvlaalnuvii-| stavanIya-prAMzu-matspa-cchavi sucarita-kUrmodayaM saar-sri-| ya viLAsaM vikrama-zrI-narahari-parama vikrama rAma raamo-|| tsava-rAmAnandi vidyA-sugatarmAta-kali-prAbhava-praur3ha-telam // baLavad-ballALanugrAhava-paTaha-ravaM karNavantAye vidyut (vidviT )kuLa-kAntA-karNa-putraM keDavudaNakavaltonde keLa vismayaM kaNamalari bASpAmbu kayyi kaDagavaDigaLi nUpuraM vaktradiM suya / tale-kaTiM mAle-vUvAkegaLa gaLakadi biLavaduttAra-hAram / / jita-dhAtrI-cakra cakrAdhipa nRpa-vara ballALa keL ninu oLAntu-1 ddhata-vIrArAti-yUthaM vigata-vibhatramAgiddaDaM rajijakuM vi- / zruta-nAnA-vAhinI-saGkaLa-parigata-zobhAnukUlyaM sdaa-se-| vita-rAjadrAja-vaMzaM sakaLa-kavi-nikAya-svanAkIrNa-karNam / / enasuM tIvra-pratApakkagidu dinakaraM mitranAgipaM ne| hane rAjaM rAja-nAmaM tanage pageyenippummaLaM peci kndir-|| ppanavaM mattAvanaNmaM merevanadaTaniM torpanA mahogrA-1 ri-nRpALaM vizva-bhU-cakradoLele caladiM vIraballALa ninnoLa / / Anolavinda baNNisadaDem gaLa dakSiNa-cakri yuddhadoLa / tAnasahAya-zUraneniputiyaM ripu-raay-sevunnaa-| nuun-gdhaashv-sdbhtt-bljhlnaardonde-meyyolond-| dAneyoLokkilikida parAkramadunnati tAne heLade / / v|| antA-pratApa-cakravartiyenisida dhIraM vIra-ballALa-devaM nija bhuja-baLadinduNDige sAdhyaM mADi caladindALda palavU dezaGgaLoLa // vR|| palavU pUrNa-taTAkadi baleda-nAnA-zAli-kedAradoL- / poladiM vArija-SaNDadiM parimaLa-prAntALi-mALodgha-pu-1 SpalatA-saGghaLadi phalonnamita-cUtAdi-kSamAjaGgaLim / Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 jaina-zilAlekha saMgraha neleyAgippaMdu manmathAGge vanavAsI-dezavettettalam / / kaa| ene negldaa-bnvaasii-| vanitA-mukha-tiLakavenipa jidddduligeynaa-| nRpALa-prakarada shau-| rya-nidhAna-sthAnamesevudukhareya puram // vaa| adentendaDe // sarasiba-vaktradi kumuda-locanadi viLasallatAGgadim / surucira- pallavAdharadinA-zuka-bhAvaNDadinde mllikaa-| parimaladi madALi-kuLa-kuntaLadi vn-lkssmi-ruupnud-| dhareya puropakaNTha-banadoL paDedoppuvaLAvaLAva-kAlamum / / mattamalli // sale tat-purAdhinAthar / palaruM munnegaLadaravaroLatuLija-zauryam / cldyi-gnnddnenipol| gali baTTIganiriva biTigaM pesara-caDedam / / pariyiTaTu vari-bhUpA-1 Lara puravaM suTu hariva kaJciganAdam / / birudi tannRpa-tanayam / ghareyoLa jayaduttaraMganapagata-bhaGgam / / gA-kulottamaM mareyanerida meyUgali maarsiNg-bhuu-| paMge tanUbhavaM negaLda kIrci-nRpALakanA-nRpaGge pu-| aM gaDa mArasiMganavanagra-tanUbhavamendoDAnadA-1 vaGgaNe mALpenapratima-rUpananekkala-deva-bhUpanam // A-negaLadekkala-deva-ma-i hi-nAyana taGge dasavamarasana sati dhaa-| trI-nute ghaTTala-devi k| Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adrike lekha 236 lA-nidhi paDedaLa pavitra-puSa-trayamam / / para-bhUpALa-pura-trinetraneraga-mApALakaM vairi-dur- / ghara-daitya-prakara-pratApa-haraNodyatkezavaM kezavam / sarasodAra-kavitva-tatva-caturAsyaM siMgadevaM mhaa-| puruSa--puruSatvamaM taLedarantA-mUbarUM bhUvarar // avaroLa piriyanenisi // mareduM pr-stigr-| karolacyutanalladanya-deyvArpam / mareyipa nij-dhn-lobhk| eraganeraganeraga-nRpanene negaLdam / / ene negaLaderaga-nRpALakan / anuja koLAla-purasvarAdhIza pA-1 vanatara naniya-gaGgam / vinuta-guNoceMganavanI-pati narasiMgam // A-vibhuvina sati tkmaa| devi mukundaGge lakSmi parameSThige vA-1 NI-vadhu rudrnggdrije| devendrAGgeseva-sacithenalpesar-vaDedaLa // A-ramaNI-vizALa-vinutodAra-padyadoLajagarbhanant / AramaNI-nijAmaLina-garbha-payodhiyohindu rAgadincha / A-ramaNI-lasajU-baThara-bAhraviyoLa surasindhu-jaM sa-vi-1 stArade puTuvandadoLe puTTidanekkakha-bhUmipALakam // adentendode // svasti samadhigata-paJca-mahA-zabda mahA-maNDalezvaram koLALapura varAdhIzvaraM gaGga-kula-kamala-mArtaNDaM viruda-maNDalika-zarabha bheruNDaM jayaduttaraMga naniya-gaGgaM virAcita-mayUra-piJchadhvaja bhUpa-rUpa-makaradhvajaM zrImadacyuta-caraNAlipta Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -240 jaina-zilAlekha-saMgraha candanacaJcitAnaM viprAzIrvAda-sata-sahasa-sambhRta-zeSAkSata-pavitrIkRtottamAGga bhUmikanyA-varNAna-dAna-vinoMdaM sakaLa-bana-manohalAdamenisi dekkA -devana pratApamaM pevaDe / / javanaM nakkulipa kaDaGgi siDila maakkolvnaamiil-kaa-| La-viSogrAhiyanetti mAriDuvanauva-jvaLe yaM margipam / tavipaM tIvra-niSATadaggaLikeyaM taanendoddindukkini-| kkuvamArAntaparekkala-kSitiparna saMgrAma-raGgApradoLa // davarUpaM ripu-kAnanakke pavi-rUpaM zatru-zaiLakke bA-1 Dava-rUpaM [ ] viSadrNavakke nij-tiivraatyugr-kop-prruu-| pavenala poGgi kaDaGgi nindatuLa-bAhA-gabadindAmparAr / avanIpALakarekkala-kSitipanaM saMgrAma-raGgAgradoL / / iMvesegoLvudeno subhaTottamanekkA -devaniSTaroLa / nambuge dappidandu para-kAnteyokoL[ d ] oDagUDidandu lo-1 bambiDidarthadattaLipidandidirAntaDe kolladandu kela / . ambudhi mereyiM tolagugaM taLaNu neLeyiM surAcaLam / / takkatanakke mikka para-kAminiyarkaLanemma taGgeyemm / akkanenutte nambe moregoNDoDagaDuva saadhu-gllre-| takkupAyogyavA-mahIparem gaLa polvare zaucadeLoyin / ekkala-bhUpanaM para-vadhU-vinutodAra-padma-garbhanam // gati-bhAvaM cAri sUtraM nirisaLavi baLaM kAGka balyoje kAyapunnati gADhaM lAgu begaM terapu pasaravAraike terake karpaGa - / kitavAkAraM taDe kittaDavenipa bhRgu-praudiyiM kolvnugraa-| hitanaM mAraGkavaM mAmaledaDe caladindekkala-kSoNipALam / bhA-nRpALananvayAgata-pradhAnaroLa // stuti-bettaM vizva-lokonata-vitaraNa-zIla ripu-kSoNipALa- / pratati-prakhyAta daNDAdhipa-kuLa-viLayodana-kALa mahI-ban Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adrika lekha dita-bhAsvat-saccaritra-vrata-yuta-guNa-loLaM jagat-sevya-bhavyapratipALaM svIkRta-prAkaTa-vara-budha-bALaM camUnAtha-mALam // A-vibhuvina sti-maa-| devigamogardai pratApa-nidhi vairi-baya-1 shrii-vrnhit-vnodyd-| dAvAnaLanappa boppa deva camUpam // eredAthi-cayakke kaLapa-kunavippantippanaM boppanam / vara-vaMzAmbudhi-varddhanake zaziyippantippanaM boppanam / A-senApati-sati-jina-1 zAsana-devate samasta-caturkoTi klod-| bhAsita-padmAvati baga-1 tI-saMstuteyenipa boppiyakkaM negaLadaLa / / A-divya-satiyenipa bo| ppA-devirAmamaLa-kIti-boppaGgaM punn| yodyaaNdnogettnmRt-m-| hodadhiyo somanegeva-terdaii somam // dhare baNNiApudu mantri-boppana tanUjArAmanaM premadim / niravadyAmaLa-nAmanaM praNuta-viddha [t stomanaM prollsd-| vara-nArI-ja..-kAmanaM vinaya lakSmI-dhAmanaM bhvy-bn| dhura-dharma-brata-nemanaM bahu-vaLA-nissImanaM somanaM // sari-cakora-somananavadya-kaLAgama-somanuddhato- / gAri-saroja-somanAta-nimmaLa-vaMza-payoghi-somanA-1 cAra-vana-prabarddhana-vasantaka-somanazeSa-bhavya-hRt / kairava-somanendanipa soma-camUpanidenudAttano // A-mahimAspadanenisida-1 soma-camUpaGge pati-hitArundhati su-| Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 jaina - zilAlekha - saMgraha premAnvite satiyAdaLu | lobala - mAdebi sasiMge sasi - lekheyavolU // paDemAtem viLatatkaLA - pariNataM vidyA-guNodbhAsi hegU- / gaDe-somaM pati sAmivaJcakara gaNDaM daNDanAthaM nasakkU / oDeyaM zrI mahAdevanAtma - sutanendandindu mattanyarAr / ppaDedar ssomala deviyante satiyar ssaubhAgyamaM bhAgyamam || ene gaLUda maMtri-somana / vanitege pati-hitege sat-kula- prabhavege san - 1 jana-nute - sovala-devige / tanayar mmahadeva-rAma-kezava rogedar // A-mUvaroLaM madhyaman / I - mahiyoLu tAne palaroLuttamanenipam / rAmaM yazobhirAmam / somAtmana namaLa-dharma-karma-premam / para-senA - jaya vikramonnatiyoLA bhImanuM rAmanuM / dharaNI stutya-kaLA-viLA sadodavindA - somanuM rAmanum / vara - nArI -jana- mohanAkRtiyoLudyat-kAmanuM rAmanum / sariyendI - bagavegde baNipuTu kIrtti premanaM rAmanam // zrI - rAmananujane nikhidan / A-rAma- camUpananubanuru -lakSmaNa - vi- / stAra - sumitrAdhika- puN- | yArAmaM kezavaM jagajjana- vinutam // eredandAgaLe mANipaM budha - vipat-saMklezavaM kezavam / birudindAntaranedipaM sphuradaraNyoddezavaM kezavam / zaraNAgendaDe nIDuvaM bahaLa - bAhA - pAzavaM kezavam / Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 jaina - zilAlekha - saMgraha 14 sarasI- sandohadim sArasonmada-bhRGgi pika-koka- ke ki- zuMka-saMghAnIka- zAkuntanAdadittam gaNikA - vinoda-kRta-vINA-nAdadidoppugum // va // antaparimita-ke * 15. dAra-bhUmiyumapArajalAzrayAbhirAmamuM bahujanAkIrNa-mumameya-gaNikA-nivAsamumagaNitavaNignanAzrayamumenisi zobhAnivAsamAge || 16 vR || avatarisirddanali rabatAcaladi girijA sametamutsavadoLe somanAthanakhilA maramaulivinaddharatna saMbhava kiraNaprabhApaTalapuJjaparAgapadAnbana thiyinda 17 vanata-bhAktikAbhimatasiddhi phalodayakalpabhUruddam // ka|| A somanAthapura-saMvAsitaroLu brahmapuriMgaLoL vipraroLA vyAsa-zuka-vAmadeva- parAzara - kapilAdi-sahana - 18 nnegaLdam ||k|| zrIvatsa gotranubbIMdevanutaM nikhilavedavedAGgavidaM pAvanacaritraguNa sadbhAvaM puruSottamaM dvijottamanenipam || || A vimana sati sItAdevigavA [sa] tya 13 tapana-satigaM guNa-sadbhAvade padmAmbike sale pAvana - sucaritre patihita trateyenipaLa // A damyatigaL palakAla vanapatyarA giddandu devasaM nAputrasya lokosti yeva vedavAkyamam ti 20 [ hidu ] || || putrAtrtyavAgi satyapavitrAcaraNaM negaLadapuruSottamanApattrANanIzanendu kalatrAnvitanAgi zambhuvaM pUjisidan || || amnegamitta divija - danujabRndavandita-pAdAravinda 21 [ nappa ] mahezvaraM kailAsa-parvvatada ramyabhUmiyoLu kezava vAsavAbjabhavarolAgisalasaMkhyAtagaNaparivRtanumAsahitaM voDolagadoLu sukhasaMkathA 22 vinodadindamire nAradanemba gaNezvaranintenda || || ohila dAsa cennasiriyALa halAyudha bANanudbhardehadoLondi banda malayezvara kezavarAjarAdiyA gahi Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anlUrake lekha 253 23 ka-saukhyamaM bisuTasaMkhyagaNaM nijavAda bhakti-sadgehadolillirulu samayamutkaTavAduvu (du) jaina-bokharoLaLa // embudu mahezvaraM dara-hasita-vadanAravi24 danAgi vIrabhadranaM nI manuSya-lokadoLu ninnaMzadoLorbaNaM puTTisi para-samayagaLaM niyAmisembu, vIrabhadranuM puruSo25 ttama-bhaTTa, svapnadoLatApasa-rUpadi bandu putraM para-samaya-niyAmaka nimage pugumendu mattamintettenda // zloka // jainamArgeSu ye yA26 tA bahavo dakSiNApathe te| dUSitA bhavantu sarve rAmeNa taba sUnunA // kalA endu va ( pa ) rama-prasAda-mADi popuduM puruSottama-bhaharu 27 ki (ka ) tArtharAgi santa:-baTTu maganaM paDedu bAtakarmAdi-kriyegaLaM mADi devatoddezadi rAmanendu pesaraniTTarAtanuM tanna divya-janmAnurUpamA28 ge ziva-yoga-yuktanAgi nispRha tri ( vR) ttiyiM cariyimuttum // kanda / / ___ ekAgra-bhakti-yogadinekAkiyenalke sandu zivanaM piridappekAntadoLArAdhi26 siyekAntada-rAmanemba pesaraM paDadam // 3 // satataM sandu zivAgamokta-vividha kSetraGgaLoLu zAmbhavAyatanAneka-nado-nada-prakaradoLu gauri (rI) varAMghridva' 30 yAzrita-vAkkAyamanonugaM cariyimuttuM banduH kaNDaM surAJcitanaM dakSiNa-somanAtha nanaghauSa-trAsiyaM prItiyim / / va // antu bandanavara31 ta-vinamadamara-vara-mauLi-maNi-kiraNa - maJjarI - raJjitAmiyugmanappa huligereya somanAthananArAdhi-suttamippudumA paramezvaraM pratyakSavAgi / 32 atra zlokadvayam || abbaLaru-vara-grAmaM gatvA rAma mamAzyA [1] tatra vAsaM kuru svasthaM yaja mAM bhakti-yogataH // jainaiH saha vivAdaM ca zaGkA hitvA ku33 ruSvaya / svaziropi paNaM kri (kR) tvA putra tvaM vijayI bhava / / endu soma 1 adhidvaya / Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 jaina-zilAlekha-saMgraha nAtha-deva.sasidaDekAntada-rAmayyanabbaLUra brahmezvara-sthAnadoLu nispRhavRttiyinda mire // ka / (1) 34 yu (u) lidaDDi-bandu jainapalarantA saGka-gauNDa-sahitaM piriduM cala diM ___ kaivArisidoMlagade bina daivanendu ziva-saMdhiyo // va // AdaM keLade kAntada-rAmayya35 nati-RddhanAgi ziva-sanidhiyoLanya-devatA-stavanaM mADalAgadeNdaDadaM mANade nuDiyuttiralintendam // 3 // jagamaM mADavanAvanAvanAvanadanA36 patkA [la] doLkAvani mige kopaM tanagAge saMharisalAvaM dakSaNA zambhu sarva ganihante gata-prabhAva-vaibhAva saMsAradoLa, bidu daMdugadoLa ba? tapakke sArdu 37 sukhamaM porpinuM devane || ka // haranantirIvane nimmaruhaM muM-koTTiTAbudAbudu munna haranoLa paDadaranekavaramaM bANa-dinizALa-makta-gaNaGga // ka // ene jai38 nareGganI mumnina hitaraM heLaleke nimnaya si (zi ) ramaM banamariyalaridu koTTAtanoLi paDe none bhaktanAtane devam // // enalekAnsada-rAma manasita-ripugitta taleya 36 nAm paDedaDe nIvenagIva paNamadenene munidendarjinana kintu zivanaM nilipevu // ka / / ene kuDuvudoleyaM nIvenagendittole goNDu ziramaM tAM bhoGkenabaridu kuDuva padado40 Lu zivanaM sAnidhyamADi rAmaM nuddhiguM / / vR / / uDugade zaMbhu nIne zaraNemna dadaM manamanyabA (bhA) vadokoDardaDamI ki (kR) pANamukhadiM tale pogade nilkadaladi11 iMDe ziva nimna musaDiguruLugenutaM kali rAmanArdu keyiADadaridikkalArayisidaM ziramaM zivanani-yugmadILa // 3 // are-gAya-goNDane kittu noDidane kUpaGga42 ki maipi ( mey ) gAgdane seragaM pAIne bALage bhaktarenutaM ballALa rAma Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 anlUrake lekha sva-kandharamaM cakkane hullaM kaTanarivantakkezadindAgaLantaridIzAjriyoti [ki zaMkara- ] gaNakAnanda43 vaM mAhidam // // arida taleyeLa-devasaM baregaM meradiM baLikavittaM haranA daradiM tale kaleyilade tiravAdudu lokavaLi (ri) ye rAmaM paDedaM / / || bera44 gAgi jainarellaM marigi jina-praLe (La ) yavembudaM mADadirimneDeragi kAvi Diye mANade barasiDiLanterAgi jinana taleyaM muridam / / 1 / / baDigoNDombane sokki bALe45 vanamaM kADAne pokkantiralu kaDagalu kApIna boraraM turugarma sAmantaraM tULadu mArpaDegaLu jainara mAri bandudenutuM beGgoTu pogalu jinaM kaDevaMnaM baDi dalli kaiko46 LisidaM zrI-vIra-somezanaM // // adanellaM nere pogi vijayaNa-mahIpALale jainakkaLakkivadiM peldu virodhavAge piriduM dUruttiratu kopa-durmadanA vijaNa bhUbhuvaM munisinim 47 rAmayyanaM kaNDu nInidananyAyamaneke mADideyenalkoToleyaM toridam / / ka / / avaritta yoleyide nInavaparisuvudikku nimna bhaNDAradoLim48 navaroDaviraliyinnoDDuvudApaDe nimna munde binaraM palaram // [va] / anta ppaDI taleyanaridavara kaiyogoDDuvenavaradaM suTimbaLikavAM paDuvenenagAne sejjeya-basa46 di mukhyavAgiyennuruva ( entu-nuru-) basadiya jinaraM palaranoDDuvudene vijjaNa rAya nAmI kautukarma noDavevendu basadigaLa paNDitarumaM jainarumaM karadu nImappaDe 50 basadigaLaM paNa-mADi oleyaM kuDivendaDavarAvI-munnoDada basadiya dUrala bandevalladinoDDi jina-pralayaM-mADalu bandavaralladene vijaNa rAya nakka nIvimnusi Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 jaina - zilAlekha - saMgraha 51 rade pogi sukhadinirivendavaraM kachipi rAmayyaM gaLigetaruvariye jayapatramaM koTTam // vR // ari-rAya-kSitibhraM - nagAriyarirAyAmbhoSi-kumbhodbha52 vaM ari-rAyendhana - tIvra - vahni ari-rAyAnaGga-mAbekSaNaM asniyogra-bhukhaGga-bhUri garuDaM zrI-bijjarNa vairi-rAja-ramAkarSaNa-dolitAsi suhRdaM kIrtyaGganAbhaM // 53 colananikki lAlanana dhakkariti sthiti-hIna- mADi nepALananandhanaM tuLidu gujjaranaM seremiTaTTu khedi-bhUpALana maimeyaM muridu vaGgana bIsisi kAdi kondu baM 54 gAla-kaliMga mAgadha-paTasvara-mALava-bhUmipALaraM pAlisidaM dharA vaLavamaM kali bijjaNarAya - bhUbhujam // ka || koDadoLage puTTi kaDalaM kuDidaM ghaTayoni puTTi kalacUyya 55. roLogaDisade ca (cA) lukyaranvaya-gaDalaM kuDidukku sajanaM bijjajanoLa // va || svasti samadhigatapaJcamahAzabda-mahAmaNDalezvaraM / kAlaJjara-puravarAdhIzvaraM [1] suvarNa-vRSa 56 bha-dhvajam / Damaruga-tUrmya-nirdhoSaNam / kalacUrya-kula-kamala-mArttaNDam / kadana-pracaNDam / mone-muTTe - gaNDam / subhaTarAdityam / kaligaLaGkuzam / gaja-sA 57 manta- zaraNAgata- vajra-paJjaram / pratApa- laGkezvaram / para-nArI-sahoda, m / sa (za) nivAra-siddhi | giri-durgAgaM- malam | caladaGkarAmam / nissa (zza ) i-mallanikhila - nAmAdi-sa 58 masta - prazasti- sahitam / zrImatu vijjaNadevaM rAmayyaGgaLu mADida paramasAisakam niratizayavappa mA ( ma ) rhezvara - bhaktigaM mecci vIra-somanAthadevara degula 56 da mATa- kUTha - prAkAra' - khaNDa-sphuTita - bIrNoddhArakkaM devaraMgabhoga-naivedyakkaM banabase-pannicasirada kampaNaM sacaligey eppattara manneya caTTarasanumA (man ) kampaNadagrAyita-pra 1 yahA~ bhI sadAkI bhA~ti 'prAsAda' pATha hogA / Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adarake lekha 60 bhu-goNhugaLumaM muNDidu bhImadu-biljanadevaM saLigevepattaroLage maLa. gundadi teGkaNa gogAveyemba grAmamaM prasiddha-sImA-sahitaM tribhogamumai 61. zrImadekAntada-rAmayyALa kAlaM kacci dhArApUrvaka mADi koTTu prati pAlisidam / / om [a] zrI-nuta-kIrti-vikramadoLondida soma kukabhUSaNaM taanenipii| 62. calukya-naparanvayadoLu vasudhAdhinAyarAkhyAna-parAkramaliye dhAtriparA hRteyAge tailapa tAne calukya-dhAtri-kulazailanenalu mudadinde tAdidaM / 63. antA tailapadevaGge satyAzrayadevanemba magaM puTTidaM tattana vikramadevaM tadanujaM dazavammadevanAtana magaM jayasiMgarAya-nAtana maganAhava64. manAtana magaM tribhuvanama pAMDirAyanAtana magaM bhUlokamala somezvaradevanAtana magaM pratApacakravarti jagadekamalanAtana tammaM trailo65. kyamalla-nUmaDi-tailapanAtana magaM tribhuvanamalla-somezvaradevanAtana parAkrama-prabhAvamentendaDe // // koDuLa a-madebhabonderaDenalkembattamoDDA giralkoDi66. TAnade taltu kAdi geldaM ( ladaM ) koDiLLadondAneyiM nArDa bIDanibhaGgaLaM turagamaM somezvaraM billamaM noDalkA kaLacU(cu) H-vaMzamanadaM nimULavaM mADidai // va / / da (1) 67. re nimsApalyavAgalu siri nijavasa (za) di sandudArakke tAnAgaravAgalu kIrti digpALaka-nikara-mukha-AdezavAgalu jayA-saundari niccantoLa bALaM sere-viDidire sAmrAjyamaM tALdidaM du68. ddhara-zaurya vIra-somekharanahita-vadhU-netra-nIrejasomaM // andhatamavenipa kaLacurya-AndhaM mamuLalke tamna jetade dhareganubandhaM tamnoLe sale samma17 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jaina-zilAlekha- saMgraha 66. ghise cAlukya rASa-sona negaldam ||v // antA tribhuvanamalla somezvaradevaM sakala-camUnAtha-ziromaNiyuM cAlukya-rAjya-pratiSThApaka . nappa ku 70. mAra-dhammaparnu tAnuM seleyahaLLiya-koppadoLa sukhasaMkathA-vinoda dinirdondu devasaM dharma-goSTi (SThi) yolirdU purAtana-nUtanarappa zivabhakara gu71. Na-stavana-mADuttamidaM kAntada-rAmayyALabvalUra-liddalli jainarellaM neradu bandu mahAvivAdammADi nI taleyanaridu-koNDu zivana kaiyoLpaDa deyappaDe jina72. nanoDedu zivanaM pratiSThe-mADubendoDumanoDDiyoleyaM koTaDevaru koToleya koNDu tanna taleyanaridu-koNDu zivaGge pUje mADi baLikA taLeyaM yeLa73. devasake munninante taleyaM' po (1)le-vILavantu paDedu bijjaNa-devana kaiyyalu jaya-patravaM pUje-sahitaM koNDudumaM cinananoDedu basadiyALidu binu71. Tu nelanaM Disi2 vIra-somanAtha-devaraM pratiSThemADi zivAgamoktavAge parvata-pramANada degulamaM trikUTavAge mADisidarembudaM keLadu tribhuvana majja-so75. mezvaradevaM vismayaM-bi (ba) Tu noDuvayiyiM binnavacaleyaM barayisi barisiyavaraniDir-goNDu tannaM manegoDa-goNDu pogi piriduM satkAradiM pUji7. si zrImad-vIra-somanAtha-devara degulada mATa-kUTaprAkAra-khaNDa-sphuTita-jINoM* ddhArakaM devara aGgabhoga raGgabhoga-naivedyakkaM caitra isa sabakI banAvazyaka punarAvRtti mAluma par3atI hai| .. 2 mApada mihimi / ' 3 'vara' yA 'pApa' pdo| Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anlUrake lekha 255 77. pavitra-vasantotsavAdi-parvagaLigaknadAna-vidyAdAnakaM banavase-pani sirada kampaNam nAgarakhaNDa-vepattaroLagaNa anbalUranA devA vUrAga78. lu-beLa kuvendu paramabhaktiyindA kampaNada manneya malliAdevanaM mundiTTA vUra melALike-manneya-suGka daNDadoSa-nidhinikSepa-sahitavAgi ekAnta76. darAmayyaGgaLa kAlaM kaJci pUrva-prasiddha-sImA-sahitaM tribhoga-sahitaM dhArA pUrvakammADi paramezvara-dattiyAge (gi) tAtra (tAmra)-zAsanama koTTAneyaneLi (ri) si me80. yisi parama-bhaktiyiM pratipALisidam [1][u] zrIkaNTha-padAmbukhamana nAkula-cittadoLe pUjipaM ziva-samaya-prAkAraneLa (ni) si sale negaL dekAntada-rAma-nIza81. bhakti-premam // OM [1] zriyaM dIrghAyuvaM kIrtiyananudinavU mALake gIrvANa vRnda-jyAyaM zrI-vIra-somaM vidhi ( 5 ) ta-himakaraM kAmadevajudAra-zrI-yukta52. gadrinA-sammita-sita-jaraLAlola- vistAra- lIlA-neya (tra) Abekoddha (1) ta-zrI-lalita-rati-kALA-lAsya-zailUSa-veSaM // svasti samadhigatapaJca mahAzabda-mahAmaM83. DalezvaraM vanavAsi-puravarAdhIzvaraM jayanto-madhukezvara-deva-landha-vara-prasAda vidvajjanAlAdakaM mayUravarmAkulabhUSaNaM kadamba-kaSThIravaM kadana pracaNDaM sAha84. sottuGgaM kaligakuzaM satya-rAdheyaM zaraNAgata-vajra-paJjaraM yAcaka-kAmadhenuktyi khiLa nAmAvaLi-sahitanappa zrImanmahAmaNDalezvaraM kAmadevarasa85. pAnuGgallyanUraM duSTa-nigraha-ziSTha-pratipAlanadinALuttamiI-bbalUra vIra-somanApa devaraM bandu kaNDu rAmavyaGgaLu zivAgavA (ma)-vidhA86. nadi mADisida parvatopamAnamapya degulamaM kaNDavaru mADisa sAhasamaM sa-vista keLadu mecci parama-prItiyindoDa-goNDu pogi Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. jaina-zilAlekha saMgraha 87. pAnuhaba nelevIDinoLU pradhAnara tArnu manukeya-maNDalika-sahitaM sukha____saGkhyA-vinodadi kulli? parama-bhaktiyi vIra-somanAtha88. devagai pAnujam-ayanUraroLagaNa kampaNaM hosanoD paTTaroLage muNDa goDa samIpada jogesaradi baDagaNa malavaLiyemba grAmamaM prasiddha-sI86. mA-sahitavAgi tribhogAbhyantaraM namasyamADiyA devara degulada khaNDa-sphuTita jIrNoddhArakaM deva-raGgabhoga-raGgabhoga-naivedya [kama ] caitra60. pavitra-vasantotsavAdi-parvagaLgamanadAnakkavendu rAmathyALa kAlaM karci dhArA-pUrvakaM-mADi-parama-bhaktiyiM koTTa dharmameM pratipAlisidam / (1) svastyastu om // 61. intI dharmaGgaLaM pratipALisidavaru zrI-vAraNAsi prayAge kurukSetra agdhyatIrtha zrIparvatAdi-puNya-kSetradalli sAyira kavilegaLa koDaM 62. koLaguvaM honoLakaTisi caturveda-pAragarappa su-bAhyaNoM sUryagrahaNa somagrahaNa vyatIpAta-saMkramaNAdi-puNya-kAladolivadhi-yuktavAge koTTa 63. pa (pha) lavaM paDevaru I dharmavanaLidavarA gaGge vAraNAsi kurukSetra-prayAgAdi puNya-kSetraGgaLoLA kavilegaLuvaM brAhmaNaruvaM konda pApama paDevarIyartha saM64. deha villemvudaM munnaM manu-vAkyaGgaLu (LaM) pelguN| zloka // bahubhirvasudhA bhuktA rAbabhiH sagarAdibhiH / yasya yasya yadA bhUmistasya tasya tadA phalam // gaNyante pAMsavo bhUmergaNyante vRSTibindavaH / na gaNyate vidhAtrApi dharma-saMrakSaNe phalam // svadattA paradattAM vA yo hareta vasundharAm / SaSTi-varSa-sahasrANi viSThAyAM bA Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhantharake lekha 68. yate kRmiH // karmaNA manasA vAcA yaH smyopyupeksste| sabhyastayaiva cANDAlaH sarva-dharma-bahiSkRtaH // kulAni tArayet karcA sapta sapta ca sapta ca / / adhovapA tayeddhatA sapta sapta ca sapta ca // zloka // api gaGgAditIrthepu hantugAmayavA dvijam (0) niSkRti (6) syAna devasva-brahmasva-haraNe nRNAm // sAmAnyoyaM dharma-setu tRpANAm kAle-kAle pAlanIyo bhavadbhiH (1) sarvAnetAn bhAvinaH pArthivendrAn bhUyo bhUyo yAcate raamcndrH|| svastyastu maMgalaM ca / zrIzca // om 66. om [I] haranoLatavanidhiyantAm daravuravillenisi paDedu degulavaM puraharana kaiLAsadantire vIracisidaM zambhu-bhakti-dhAmaM rAmam / / vR / / degulakendu bhakta100. janavAdaradindidireI koTTaDa (daM) hAgavanAdaDaM kaLadukoLLade beDade nADe dve (dai) nyadi pogi nRpALaraM zivananugrahavakSayavAge mADidaM degula [va] m hadigeNe101. thAgire rAmanidem ki (kR) tArthano // // kezavarAjacamUpaM zAsanavaM peLadanantadaM tihi nirAyAsane baradanIzana dAsaM ziva-caraNakamala-zaraNaM saraNam // OM [1] 102. svasti zrImatu-hara-dharaNI-prasUta-mukkaNNa-kAdamba- [vaMza] banavAsi puravarAdhIzvara zrI-madu (dhu) kanAthadevara divya-bhI-pAda Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 jaina-zilAlekha-saMgraha 103. padmArAdhakarUM majidevarAyarU nAgarakhaNDeya... ... ... .. rige-nADuma... ... 104. ... ... ... ... .""koTaru // [ isa prakAzita amilekhakI kahAnIkA saMkSepa isa prakAra hai: kuntala dezake Alande ( yA Alanda ) nAmaka nagarakA nivAsI zrIvatsa gotrakA puruSottamabhaTTa nAmakA eka zaiva brAhmaNa thaa| usake rAma nAmakA eka putra utpanna huaa| kAlAntarameM, ziva kI adhika bhakti karaneke kAraNa, isakA nAma 'ekAntada-rAmayya' par3a gyaa| usane bahuta-se zaiva tIrtha sthAnoMkI yAtrA kii| aura antameM vaha huLigere ( lakSmezvara ) AyA bA~ki dakSiNakA somanAtha' isa nAmase prasiddha eka zaiva mandira thA, isake bAda anlUra vahA~ ki, jainadharmake eka maz2abUta gar3ha honeke sivAya, brahmezvarake mandirameM eka mahattvapUrNa aura prabhAvazAlI zaiva kendra bhI thaa| ablUrameM vaha jainoMke sAtha vivAdameM pha~sa gayA / jainoMne vahA~ zaGkagauNDa nAmake grAmaNIke adhinAyakatvameM usakI bhaktikA anta kara diyaa| kucha zarta rakkhI gaI aura yaha eka tAr3a-patra para likha dI gii| zarta yaha thI ki hAranepara jaina loga apane jina devakI jagaha zivakI pratimA sthApita kara deNge| ekAntada-rAmayya zartameM vijayI huaa| isa para jainoMne uparyukta zartanAmekI zartoMkA pAlana karanese inkAra kara diyaa| taba jainoMke rakSaka, ghur3asavAra, saradAra, tathA unake sainikoMke virodhameM hote hue bhI, usa akelene jinako uThAkara (pheMkakara ) vedIko dhvasta kara diyA, aura, jaisAki Ageke lekhase prakaTa hotA hai, usakI jagaha para parvata sarIkhA eka 'vIra-somanAtha' nAmase zivAlaya khar3A kara diyaa| isapara jaina loga bijalake pAsa gaye aura usase ekAntadarAmayyakI zikAyata kii| rAjAne ekAntada-rAmayyako bulavAyA aura usase prazna kiyA ki usane jainaukA yaha bhayaMkara nukasAna kyoM kiyaa| isapara ekAntadarAmamyane vahI tAi-patra vAlA zatanAmA peza kara diyA, aura bijalase use apane khajAnemeM jamA kara deneko kahA tathA yaha bAta bhI kahI ki agara jaina loma apane Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 800 mandiroM ko jinameM Anesejjeyabasadi bhI zAmila rahegI, zartapara lagAyeM to vaha phirase vahI camatkAra' (fest) dikhalAyegA jise ki usane abhI hIM dikhalAyA thA / isa dRzyako dekhanekI icchAse bijalane jaina mandiroMke jitane vidvAn the una sabako bulAyA aura usI zartanAmakI zartako duharAneke lie apane tamAma mandiroMko zartapara rakha deneke liye khaa| jainoMne yaha kahate hue ki ve apanI zikAyatakI kSatikoM miTAne ke liye usake pAsa Aye haiM na ki usa kSatiko aura bar3hAne ke liye, dUsare bAra kI isa parIkSAko mAnanese inkAra kara diyA / isapara bijalane unakA upahAsa kiyA aura yaha zikSA dete hue ki isake bAda tuma logoMko apane par3osiyoMke sAtha zAntise rahanA cAhiye, unheM barakhAsta kara diyA, aura ekAntada-rAmayya ko khulI sabhAmeM jayapatra diyA / tathA, fae advitIya sAhasase ekAntada- rAmayyane apanI zivabhakti prakaTa kI thI usase prasanna hokara, usane usakai paira ghoye aura vIra-somanAtha ke mandirako gogAva nAmakA gA~va, jo banabAsI 12000 meM sattalige-sattarake maLuguNDake dakSiNameM hai, dAnameM diyA / isake bAda lekha kahatA hai ki jisa samaya pacchimI cAlukya rAjA somezvara caturtya aura unake senApati brahma zeleyahaLLiyakoppameM the, eka AmasabhA kI gaI jisameM purAne aura naye zaiva-santoM ke guNakA vAcana kiyA gayA thA / jatra ekAntada-rAmayyakA kissA usase kahA gayA to somezvara caturthane eka patra likhakara ekAntada-rAmayyako apane pAsa apane rAjamahalameM Aneke liye kahA / vahA~ usane usake paira dhoye aura usI mandirako svayaM ablUra grAma hI bheMTa kiyA / yaha ablUra - grAma nAgarakhaNDa -sattara meM hai jo vanavAsI bAraha hajArameM hai / aura antameM, mahAmaNDalezvara kAmadevane usa mandirako bAkara dekhA, saba kahAnI sunI, 1. yaha camatkAra aura kucha nahIM sirpha kaTe hue sirako jor3a denA hai| ekAntada-rAmayyane apanA sira kATa diyA thA aura phira zivako kRpAle use punaH jor3a diyA thA / Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 jaina-zilAlekha saMgraha ekAntada-rAmayyako hAngala bulAyA, aura vahAM usake paira dhoye aura majavallI nAmakA gA~va mandirako dAnameM diyaa| yaha mazAvalI gAMva pAnujala-pAMca sau meM hosanA-sattarameM muNDagoDake pAsa bhogesarake dakSiNameM hai|] [ EI, V, No. 25, E.] 436 [vinA kA nirdezakA ] 1. zrIbrahmezvara-devarakhi ekAntada-rAmayya basadiya binanoDuvAgi taleyanaridu haDeda TAvu / / saMka-gAvuNDa basadiya noDeyalIyadhe (de) ALU kudurey.." 2. noDilu ekAntada-rAmayya kAdi geldu jinananoDedu li [GgamaM pratiSThe. mADidam // ] anuvAda :-brahmezvara bhagavAn ke pavitra mandirameM, batra ki eka mandirake 'jina' zata (dAva) para rakha diye gaye the, ekAntada-rAmayyane apanA sira kATa DAlA aura isako phirase prApta kara liyA ! jaba saGkagAvuNDane use ( ekAntadarAmayyako ) mandira yA vedIko dhvasta nahIM karane diyA aura apane AdamiyoM tathA ghur3asavAroMko ( usa vedIkI rakSAke liye)... ... ... ... ekAntada-rAmayyane lar3AI lar3I aura usameM vijaya prApta kI tathA 'jina'ko bhagna karake 'liGga' kI pratiSThA kii| [EI, V, No. 25, F.] kambenahali saMskRta tathA kaad| - [bigA mADa nirdezaka [*0zi0saM0, pra.mA.] Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandalikeke lekha 261 458 vandalika saMskRta yA kAda [vinA kA nirdezakA, para saMbhavataH lagabhaga 1200 I.] [zAntIravara bastike ramaNDapake dakSiNa-pazcima samme para] (pazcima-mukha ) svasti zrImatu abhayacandra-siddhAnti-devagaL ziSyaru "kana adara murAri deva-dAna-pratipAlaka-vaMzodbhavaru cArakIrti paNDita-devara hiriya-mahaLigeya paJca-bastiya jIrNoddhArava mADidaru / A-sthAnakke arasindalu nADindalu biDisikoNDa vRtti AsALuguppeya bastige pUrva toDagi sandu bahudu / baleyagAru / bALeyahaLLi / taguDavatige yI-mUru-Uru sarvamAnya arasiyakereya keLage tALuguppeya gaUDugaLa biTTadu 4 haad| muravattUra gauDugaLu vIra gauNDana kereya keLage biTadu 4 haad| vidaLa 2 sAsava herubaDe 10 yettu hadineNTu kampaNa-danu saluUdu / battiyakerI sarvamAnya / baleyagArali gurugaLu biTa bhUmi akhiya mUlasthAnake 4 hAda / haccaDa 20 mAnya yettu haccaDa sarvamAnya sameya-samuccayada bhogavaTigeya paJca-basti yI-dharmakke ... ... rudarakhana hadineNTu samebavu kartaru // zrI zrI [svasti / murAri-devake dAnake pratipAlaka vaMzameM utpanna, abhayacandra-siddhAntI devake ziSya cArukIrci-paNDita-devane hiriya-mahaligekI paJca-bastiko sudhArA / rAvA aura nADse bo dAna pahale tALaguppekI bastike liye milA thA, arthAt baleyagAru, baLeyahalli aura tagaDuvanige, ye tIna gAMva, saba karoMse mukta, usa mandirake liye bhI lAgU ho sakate haiM / (ukta) kucha bhUmi bhI dAnameM dI thii| isa guNI kAryake liye 18 jAtiyAM prabandhaka haiM / ] [ EC, VII, Shikarpur, tl, No. 227. ] Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P jaina-zilAlekha saMgraha 539 nituur-kbd| [vinA kAla-nirdezakA, para lagabhaga 12000 kA] [nitUru (guDiva paraganA ) meM, AdIzvara bastikI uttarIya dIpALameM eka pASANa para] bhI-mUla-saMgha-deziya-gaNa-pustaka-gaccha-koNDakundAnvayada zrI (ya) amayacandrasiddhAntika cakravaliMgaLa priya-zipyagagamAmbunidhigaLaM sakaLa-guNAkaLitakramappa bALacandra-paNDita-devara priya-guDDiyaru / / vinaya-nidhi mALiyakka / anupama-guNamante bAmi-seTTigaLaM tAm / cina-bhaktiyinde paDedaLu / jina-bhaktappaMDeva paDavuyogaLalaLumbam // zoLAnvine cauDalegaM / mALaveya tanUja mali-seTTige suteyaa-| vyALa-gana-gamane panale / bALaka-mALikya malla-mALAtmajarum // muLidu bavaM mALaveyuman / uLihade sose cauDiyakAnaM mADipalu strii-| kuLa-sAhasa-SaD-guNadond- / aLava samAdhiyoLe meredu muDiphdiralute // mALavveyuM cauDiyasanumembibara niSidhi // [ zrI-mUlasaMgha, deziya-gaNa, pustaka-gaccha aura koNhakundAnvayake abhayacandrasiddhAntika-cakravartIke ziSya bAlacandra-paNDita-devakI priya gRhastha-ziSyA,mALiyakke thii| cauDale aura mALaveke putra mali-seTikI padmale aura malama do putriyA~ utpanna huI thii| baba yama ( mRtyu ) ne kruddha hokara, mAlaveko na bacAkara, usakI putravadhU cauDiyakkako bhI mArA vaha samAdhiko prApta huI, aura striyocita bhaktike 6 guNoMko pradarzita kara divaMgata huii| yaha smAraka (niSidhi) mAjhanve aura cauDiyakka donoMkA hai| [ECXII, Gubbitl., Nob] Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nittaruke lekha 20 [vimA kAla-nirdezakA, para saMbhavataH 13..I. .] [misUru ( gubvi paraganA ) meM, AdIzvara bastikI uttarIya dIpALameM eka pASANake bAyI ora kI tarapha ] mALabbeya maga vAmi-seTTiya madavaLige bUcabbeya niSidhi // [mALavveyake putra bAmi-seTikI patnI bUcagvekI niSidhi (smAraka) yaha hai|] [E C, XII, Gubbi tl., No 6] 441 nitUru:-kabada / [vinA kA nirdezakA para saMbhavataH 1200I01 kA] [nittana ( gubbi paraganA ) meM, AdIzvara bastiko uttaroya dovAla meM eka pASANake dAhinI ora] mALavyeya maLiLa-seTriya tande guNada beDaGga mani-seTTiyumAtana priya-putra mALegyanumend ibara niSidhi // [mAlambeke pitA mali seTTi, aura malli-seTTike priya putra mALayya donoMkI smAraka yaha hai| [E.C., XII, Gabbi, tl., No.71 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 jaina-zilAlekha saMgraha kddkolaa-kaad| varSa khara [=ii yA pI. (ddiidd)|] [1] zrImat-khara-saMvatsaradandu [2] kaseya-aici-sodi[] ya ma[4] gacaMdayana niSidhigeya ka [5] l [ ] u|| anuvAda-zrIvAle khara saMvatsarameM, vyApArI) katteya-aiciseTi ke putra candayake niSidhige' kA pASANa / [IA, XII, P. 101, No 3 ] t. and tr. 443 siggAmbe ( jilA dhAravAda kara varSa vyaya [1vIM yA 13vIM zatAbdi I. (hITa ) / ] [dhAravAr3a jilemeM baDhApura tAlakAkA tAlukA sTezana siggAmve hai / yahA~ke kalamezvara mandirake sAmaneke smAraka pASANa para yaha abhilekha hai|] [1] svasti zrImata-vyaya-saMvatsarada mArga[2] si (zi) raba 11 su(th)| desI (zI) ya-gaNada bALacaM. [3] vidyadevara gu[iDa sapa (1) rasiMgi-se [8] Ti [4] yapha svarmA-prAsanAdanu // anuvAda svasti 1 dezIyagaNake bALacandravidyadevake guDa (ziSya yA anuyAyI) (byApArI) (1) sabarasiGgiseTine, zobhanIka vyaya saMvatsarake mArgazira ( mahIne ) ke kRSNa pakSakI ekAdazI, zukravArako svarga prApta kiyaa| [IA, XII, P. 102, No, b.] t. and tr. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eholeke lekha ehole-kama [vinA kAhAnirdezakA, 12vIM yA vIM I. zatAbdi (lIDa).] [1] bhI-mUlasaGgha-balo (lA) kAragaNada kumudanDugaLa guDa aici-seTTi [2] yara maga yerambarage-nADa seTiTagutta rAmi-seSTiyara niSIdhi / anuvAda rAmiseTi joki erambarage' cilekA sevigutta thA-zrImUlasaDake balo (lA) kAragaNake kumudandu kA guDDa (ziSya ) thA; aura aiciseTi (vyApArI) kA putra thA, usakI yaha niSodhi ( niSaghA ) hai| [I e0, 12, pR0 66] 445 giranAra-saMskRta bhagna / [vinA kAla-nirdezakA lekha zvetAmbara sampradAyakA hai [Revised list and Rem. Bombay ( ASI, XVI) p. 351-352, No 8, t. and tr.] rAyabAga, sNskRt| [zaka 21-120..] [eka bejakA maya patA nahIM hai| isa zilAlekhakA prAramma usa rAdhA kRSNake varNanase zurU hotA hai, jisase raTabaMza yazasvI huA thaa| tadanantara rAjA senakA varNana hai, jo raTTa rAjAoMkI sUcI meM 'sena' nAmadhArI rAbAoM meM dvitIya saMkhyAkA sena hai| isake bAda 1. yaha nAma 'embio ' bhI kisAnA sakatA hai| Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha vaMzAvalI (Genealogy) kArtavIrya caturtha aura mallikArjuna takakI dI huI hai| kArtavIrya caturthakA samakAlIna eka rAjA yAdavavaMzI reba' nAmakA thaa| isake bAda lekha meM kucha donoMkA ullekha AtA hai vo 'durmati saMvatsara' zaka 1924 meM kiye gaye the| dAna karane kA dina vaizAkha zudI pUrNimA, zukravAra 'vyatIpAta' kA samaya thaa| ye dAna rAjA kArtavIryadevane apanI mAtA candrikAmahAdevIke dvArA banAye gaye raToMke jaina mandirake liye tatkAlIna gurU zubhacandra bhaTTAraka deyake liye the| sImAoMke nirdhAraNa meM bahutase gAMvoM aura zaharoke nAma Aye haiN| [JB. X, P. 183, No 9, 8.] roho-saMskRta tathA gujarAtI [saM0 1251-1202 I.] lekha bhagna hai aura zvetAmbara sampradAyakA mAlUma par3atA hai| [EI, II, No. 5, No 12 ( P. 28-29 ) t, and tr.] 448 bandalike:-saMskRta tathA kaad| . -[ zaka 1125=1203 I.[badalikameM, zAgvIzvara nastike sAmaneke pASANa para ] ...: kavi-nivaha-stutaM negaLda reSa-campatiyiM baalkmaa| bhuvanadolintananta-cina-dharmabaddhariparddha-recanam / suviditamAge bAndhava-purAdhipa zAnti-bineza-tIrthamam / kapaDeya boppanuddharisidaM yadu-ballama-rAjya-bhUvaNam // holI ke zilAlekhameM bhI reuva' nAma AyA hai| para yahA~kA renba usa regyase miva (je. eka miitt)| Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badalikeke lekha. 271 maDagiDalendem dhnm| paDevane nALa-derada dAnamaM mAilukendoDameyanajipanArim / kaDu-jANaM bhavyaroLage kavaDeya voppam // zrImatparamagaMbhIrasyAvAdAmodhalAgchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jina-zAsanam / / vasudhA-kAnteya kuntalopamamenippI-kantakha-kSoNiyam / pesavettA-navananda gupta-kala-maurya-damAparaLdar js-| jasadANmara kali-raTTarALadaravariM cAlukyaraLdara vvaLika / esedi-kaLacUyya vaMzajaroLALdaM bijala-kSoNipam / / alli baLike ghareyoLa / balidaraM taridu nija-bhunAsithinaTaM / baLakALa-nRpaM ghareyaM / sAlIleyinALdanarivaLa-dezaM pogaLal // Atana vaMzAvatAramentene // vRttam / / kRSNana nAbhi-paGkajajanapyajaniM vogedatriyatribam / viSNuvadAbhAsiM sasi puTidanAtana vaMza-sambhavam / viSNu-parAkramaM puru purUravanA-nahuSaM yayAti rAjiSNu yaduttamaM kramade tattadapatyarenalke puTTidar / / saLanAdaM yadu-vaMzadoL muDadavaM vAsantikA-deviyA / caLanArAdhaneyaM proNarci zazakoghad-grAmadoL paaydoddaa-| gaLe tAM peTa-nbuli posaLendu seLeyaM jaina-tIndraM jpt|| tiLakaM koToDe poyye hoyasaLa-vesara tAnAduDI- dhAtriyol // se sindada kaavaagire| muLisindaM pArada puliye puliyAgire tAm / Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 jaina - zilAlekha - saMgraha toLatoLa taLdapudu yadu-tRpa-1 baLado puliye seva - sindavandindittalU || saLaninda baLikaM nRpALavaranekara yyAdavezara mmadI -1 taLamaM pALiMsiMdar nbaLike vinayAdisya putraM jagat + tiLakaM numereyaGganAdanereyaGgaGgoppe ballALanum / vilasad viSNubu marka- tenudayAdityAkanuM puTTidar // avaroL rapi viSNa-barddhana - nRpaGgAdaM sutaM medinI / dhavanappA - narasiMha - bhUpanadaTaM tannArasiMhaGgamut- | savadindevaLa-devigaM yadu-kula- prottaMsanAdaM sutam / bhuvanAnandana - mUrti kIrtti niLayaM ballAla-bhUpAlakam // nirididirAntavaraM nina- / caraNakkera gidaranosedu rakSisi ghareyam / paripALitaM sukha dind / ire vijayasamudradaliyA- ballALam // dharaNI-kAnteya mukhadant / - ire banavase-nADu raJjisuvudadaroL mA / gara-khaNDa tiLakadavot / parizobhipudAva- kAlamaM siriyodavim // UrUnandanadi latA-bhavanadindurUTA kaGgaLind / UrUrttaLtele-vaLLiyi koLagaLindUrUra paLo janadind / UrUra kanbina toNTadiM kaLaveyindUrUr prajA - vAtadind / UrUr deva-gRhaGgaLiM vinuSarindUrur kareM raJjikum // paraloL parusaM ghenUt- / karadoLa sura-dhenu nandanadoLamara-kulam // karamesevantire sale nA- | gara-khaNDadoLa sevudeseva bAndhava-nAgaram // Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandalikeke lekha vR || adubaLasidda nandanadinambuSa- SaNDAdinoLa-buMginim / puDidele-vaLLiSi beLada-zALiminopuva koNTeyiM samant / odavida-lakSmi vibhavadiM viLasavanadiM su-deva-ge- 1 hada kaDu - celvinindamaLakA-puramaM nagutipdomyum || adanALvaM praje mecce gaNDanadaTaM kAdamba-baMzodbhavam / muDadaM soma nRpAtmajAtane nisidda - boppa devane puh / ida satputrananUna-zauryya-niLayaM kandarpa- san- mUrttiya- / bhyudayAlaGkatanAtta-kItti ramaNaM zrI brahma-bhUpALakam / / A- bandaNikeya zAntinAtha - devara maNTapamaM mADisi kavaDeya boppi-sehiyaru - namasyamaM mADidam / / nAgara-khaNDadoL harana vaktradavol negaLdagrahAramayd / AgaLumoppu nikhaLa - veda-purANa- sunIti zAstra tarka- / Agama-kAvya-nATaka-kathA-smRti-yajJa - vidhAnamaM mano / rAga dinoduvoTisuvazeSa - mahAjana dondu-ppoSadiM // pratyeka - vRhaspatigaLa / nityAnuSThAna - cAru cAritra - parar / ssatya-yuta ra tejadoLA- / ditya-saTTazara lipi mAnavellaM // kereyUra zambhu - devaney / aritakkaM sakaLa -vidvegaLgaM sale kaN- / darakhIyenisippaMnavanam / nere polalu nereyanabanumA bhAratiyum // urade bajju-dharmmadoLagaM nayadiM naDeyuttamiparam | taridu su-dharmmadiM naDevaraM pratipALipa seDikaveyakakarina-suta puNya-nidhi zaMkara-seDige seTTi-guttarAr / pperareNe satyAdiM vibhavadiM nuta- zauryadinudya dhairvyAdim // 18 272 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 jaina-zilAlekha saMgraha tanagayyaM zaharaM tajanani negaLda jamveyAptaM jinaM sn| muni-vandhaM mAnukIrci-ati-pati guru bajALasanALadaM vinepara / sanagiSTar kAnte nacyAmbike sati sati-nute akambe samavegaL nandaneyara ballALa-devaM sulaneneyesedaM vIra-sAmanta muhm|| kavigaLa muddanAbhitara muddananAyara muddnissttnpp| avargaLa muddanathiMgaLa muddaneDara-nnele-goNDa ziSTa-bAnghavaresevondu-maddanenasaM parikArada muddanaGganAnivahada muddaneyade saliyaM prabhu-muddaniLA-taLAgradoL // svacchatara-kIciyindam / kacchaviyUraDeya piTiyarasaM jagamam / pracchAdizidanavanavi-1 tuccharenippUraDeyaradem peLeNeye / / sAgara-vaLayita-dharaNIbhAgadoLatyunnatikeyiM balpi sat-1 tyAgadinari vndenneye| begUra pramuge mALa-gauDaGganyar / / sogayippa knnnnsogey| negaLdirakATiMgauDanaritavanApam / mRga-ripu-vikramama nere| pogaLalkA-balababhavanumenA (6) pane / / maLavalikhA yerh-gauddngg| eLeyoL samanapparuNTe satyadinarivim / viilst-tyaagdintyun| jvaLa-kIrtiyinadhika-zauryadi sad-guNadim calada nele caagdaagrN| . alaghu-guLagaLa nidhAnamaritada tavAn / Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badalikeke lekha rA. jvaLa-kIrtiya karavenipam / . sale ilariM dabakara soma-gavuNDam / mudade municandra-siddhAn ta-devaLkariNa-ziSyaranupama-vidyar mmada-rahitara ssalenegaLdar / vidita-guNar mAlikorci-sivAntazara // avarAnandana-nandanan / avanI-saMstutyamenipa kANUrmANa-kairakha-candranenisi negaLdam / viveki zubhacandra-vinuta-paNDita-devam / maLinate illada kundam / taLeyada sale rAhu-pIDe yaidada dossaa-| vaLiyoL priyisdstaa| caLakeLasada candranenisuvaM zubhacandram / / bandaNikeya tiirthvnaa| nandAcAryyaravoluddha risidaM bgdaan| nandakara-lalitakIrtiya / nandana zubhacandra-vinuta-paNDita-devam / kusuma-bAtadoLambuja paLadhiyoL dugdhAbdhi tArALiyoL / sasi cintAmaNi kalgaloLa tarugoLa kalpondhipaM raladoL / misupA-kaustubhamoppuvante bina-yogi-bAtadoL raJjiram / jasadAmaM zubhacandra-deva-munipaM kAnUgaNobArakam // imti citramembinegamerade mosara pyorasase pAlnALoraantire puttinoL puge balAtizayaM nava-puSpa-mAlikAsantatiyindamAdatizaya-verasoppuva zAntinAtha-tI sthAntara-pAripatyadesevaM zumacandra-munIndranormeyum / / Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha zrImad callALabhUpALakana vinuta-san-maMtri viprAnvayAnvastomodya-bhAnu nArAyaNa-pada-kamala-inda-manaM yazaz-zrIghAma sAhitya vidyAdharanakhiLa-guNAlaMkRtaM maantn-pro-| hAmaM zrI-mallAnI-bandaNikeyanolaviM pAlisuttipanolipaM // kaDivaM mArAntaraM vegade karagisuvaM zatru-sainyaGgaLaM saGa / gaDakelaM dhairya-varNa-kramaNaseye tAM toravaM kIrtiyaldam / kaDu-celvappantirasyottunakhiLa-dizA-danti-dattaGgaLoL noLpaDe santaM kammaTakantoDeyanenisuvaM malA paNDAdhinAtham // A-kammada zrI-mallana pradhAnanenipa // vR|| alare viroSi-santamasamaLikareyATavikoddha-kairavam / sale poDaldeyde sajana-bisaM pravikAsamaneyde raagmg-| gaLisire mitra cakra cayadoLU beLeyaM nuta-vizva-dhAtriyam / salalita-mUrti kIti-nidhi sUryA camUpati sUryanandadim / / antu pogaLte-vaDedadhikAri malliA-seTTiyakaM dina-vaMza-kamaLa -sUrya-nappa sUryadevana yama-niyama-svAdhyAya-dhyAna-dhAraNa-maunAnuSThAna-japa-samAdhi-zIla-sampannarappa nAgarakhaNDadagdagrahAradazeSa-mahAjanaGgaLu sakaLa-sAhitya-vidyA - vikhAsinI - vilAsamUrtiyenipa kereyUra yUraDeyaM zambhudeva svacchAccha gAGgAmbha-sadRza-kIsiM-vallabhanenipa kacchAviyUraDeya vihiyarasanuM baNa ju-dharma-vArddhi-varddhana-candra-lekheyenipa tribhuvanamA selikamyuM vadapatyaM zaurya-nidhAnanappa zahara seTTi, sakaLayAcaka-jana-manobhilaSita - phaLa-padAmara-kuca - sahakSanapya zaMkara-sAmanyAnandananandanaM bhavya - vana - bAndhavanappa nALa - prabhu sAmanta - muramyanuM ratnatrayAbharaNa-bhUSitanapya begUra mALa gauDanuM deva-dvina-guru bhaktanappa kaNNasogeya parakATi-gauDanuM nikhiLa-guNALaMkRtanappa maLabalsi-paraha-bhaurana vineyaguNa-nidhAnanappabbalUra khoma-gauDanumintinivaLaM mukhyavAgi nAgara-khaNDaveppattara samasta prabhu-gAvuNDugaLe kasyasamid? . sakavarSa 1125 sakhe rudhirodvArisaMvatsaraducarAyaNa - saMkramaNa - nimittavAgi bandaNikeya bhI - zAnti Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badalipake lekha nAtha deva - rabhiSekASTa - vighAcane - pUjA - vidhAnocita-jayakaM aliya pAtrapALakaM khaNDa-sphuTita vIrNoddhArakkaM cAturvarNadAhAra-dAnakkamendakhiya tIAcArya zubhacandra-paNDita-devara kAlaM kaci sarbAbAdha-parihAravAgi tammanitalaM dhArApUrvakaM mADi biTTa dati yentedaDe daNDiyahalliyuM bAvaLiyuM gaGgaLaLLiyuM sthaLavRttiyu UrUralu nandAdIvigege nAlku-paNamaM muddeya-sAvantaM cikka-mAguNDiya baDagaNoNiyi paDuvantu 500 marada aDake-doTa, intinitumaM biTaru dhammadiM pratipALisuvantappavaru gaGgeya taDiyatnu sahasra-kavile yaM navaratna-bhUSaNaM mADi sahasa-brAhmaNarige dAnaM mADida phala-vIdharmakkaLivanannayamaM manaDoLa cintisidanAvonAvananitu-kavileyumananitubrAhmaNarumaM gAGgeya taDiyoLaLiDa pApa // ( hamezAke antima zloka ) / [vikhyAta reca-camUpati; usake bAda yaduvallabharAjyabhUSaNa, bAndhava-purAdhipa kaDave boppane zAnti-jina tIrtha ( bandalike ) kI unnati kI / ' jinazAsana kI prazaMsA / kuntala-deza nava nandoM, gupta-kula maurya rAjAoM; isake bAda parAkramI raho; isake bAda cAlukyoM; tadanu kalacUri-vaMzake rAjA bijala dvArA zAsana kiyA gyaa| tatpazcAt isa dezapara rAjA balAlane zAsana kiyaa| usake vaMzakA avatAra ( paramparA):- hoysala rAjAoMkA udaya aura ballAla takakI vaMzAvalI hI varNita hai vo pichale kaI zilAlekhomeM bA cukI hai| pRthvI rUpI strIkA banavase-nADa ceharA thA, jisameM nAgara khaNDa tilakake samAna mAlUma par3atA thaa| isake kuoM, bagIcoM aura tAlAboM ityAdikA varNana | nAgarakhaNDameM uttama bAndhava-nagara camaka rahA thaa| isake AkarSaNoMkA varNana / isake zAsaka kadamba-vaMzake the; ve soma-rAjAke putra bodha-deva the| unakA 1. yaha saba zAsanake pUre likhe jAne ke bAda jor3A gayA mAlUma par3atA hai| Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 jaina-zilAlekha-saMgraha bramabhUpAlaka nAmakA lar3akA thaa| kabaDeya bodha-seTTine usa bandibhikeke zAntinApa-devake liye eka maNDapa khar3A kiyA aura vidhipUrvaka yaha use samarpaNa kara diyaa| nAgarakhaNDameM, harake mukhoMke samAna, pAMca agrahAra the, binase brAhmaNoM ke veda Adi vidyAoMke par3hane-par3hAnekI dhvani nikalatI thii| vahA~ ke brAhmaNoMkI prazaMsA / kereyUra zambhu-devakI samasta vidyAoMmeM advitIya nipuNatA / seTikanbeke putra banaJju-dharma-nivAsI saMkara-seTikI; sAmanta-muddakI, jisake pitA zaMkara, mAM jakkavve mitra jina, guru bhAnukIrti-atipati the, zAsaka ballAla, patnI laccAmbike, putriyAM cakkavve aura mallabbe, putra ballAla-deva thA, kacchaviyUrake mAlika biTTiyarasakI; begarake prabhu-mALa gauDakI; kaNNasogeke erakATi-gauDakI; maLavaLLike erahagauDakI; tathA ablUrake soma-gauDakI prazaMsAmeM zloka / municandra-siddhAnta-devake priya ziSya lalita kIrti-siddhAntI the| unake putra, kANara-gaNa samudrake candramA, zubhacandra-paNDita-deva the| unhoMne zAntinAtha tIrtha '(bandalike) kA prabandha apane hAthameM liyaa| rAjA balsAlakA prasiddha mantrI malla yA kammaTa malla-daNDAdhinAtha thaa| usane bandalikekI bahuta premake sAtha rakSA kI thii| usake parAkramakI prazaMsA / usakA maMtrI sUrya-camUpati thA / nAgarakhaNDa sattarake ina saba mukhya-mukhya vyaktiyoMne. prajAne aura kisAnoMne (uta mitiko ) tItthaMke purohita zubhacandra-paNDita-devake pAda-prakSAlanapUrvaka 'ukta) dAna diyaa| [ EC VII Shikarpur tl No 225 ] PHATA. 112501 (203 - Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalaholoka lekha 279 lAholI;-kAna [ R1204 I.] lekha-paricaya . yaha lekha kalaholIke eka purAne mandira-jo ki aba eka liGga-mandirake rUpameM, jaisA ki isa bhAgake sabhI jaina mandiroMkA huA hai, parivartita hai-ke pASANa-talase liyA huA hai| kalaholI belagA~va jileke gokAka tAlukAmeM hai / isakA purAnA nAma kalapoDe hai| hama dekhate haiM ki raTTokI rAjadhAnI isa samaya veNaprAma, Adhunika belagA~va thii| sabase pahale rAjA senakA varNana AyA hai, jo zi* le0 naM0 130 meM dvitIya kramapara varNita hai| ina donoMke isa aikyakA kathana Ageke kisI bhI anya Adhunika zilAlekhameM nahIM diyA gayA hai, lekina kAloMkI tulanA isa niSkarSa para pahu~cAtI hai / dUsare, zi0 le. naM0 130 kI 38vIM paMktikA 'bRhaddaNDa, 'vizeSaNa isa zilAlekhakI caturtha paMktimeM senake liye diye gaye prathama vizeSaNase milatA-julatA hai / isameM senake bAdase tIsarI pIr3hI takakA ullekha hai| aura antameM kucha dAna Ate haiM, jo zaka 1127 ( I0 12056 ) meM, kArtavIrya caturthakI Azase sindana kalapoDemeM bane hue jainamandirakI orase kiye gaye the| yaha gAMva una gAMvoMmeM se eka yA bo kurumbaTTa 'kampaNa' ke nAmase vikhyAta the| yaha kurumbeTa kuNDI-tIna hacAra bileme zAmila thaa| lekhase patA calatA hai ki kArtavIrya caturthako apane zAsanameM apane choTe bhAI 'yuvarAja' mallikArvAnase sahAyatA milatI thii| prasaMgavaza lekhameM eka yAdava saradAroMke kuTumbakA bhI ullekha AtA hai bo usa samaya hagaraTage bine para zAsana kara rahe the| Ajakala yaha kisa cile 1. jisake pAsa badI mArI yA zakvizAlinI senA ho| Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 jaina-zilAlekha saMgraha yA sthAnakA nAma hai, isakA patA nahIM cltaa| yAdava kuTumbakI vaMzAvalI yo dI hai: rekha, jisakA vivAha holAdevI se huA thA. brahma " " candaladevI se ,, . rAjA prathama , , maiLaladevI se , . candaladevI, candrike, siMha, yA siMgideva, yA candrikAdevI bhAgaladevI se vivAha huaa| rAjA dvi0, candaladevI, aura lakSmIdevIse vivAha. rAjA prathamakI putrI candrikAdevo raTTa saradAra lakSmaNa yA lakSmIdeva prathamako patnI huI, tathA kArtavIrya caturtha aura mallikArjunakI mAtA huI / ullekhita dAnapradatta jainamandirako rAja dvitIyane banavAyA thaa| mandirake gurU mUla kundakundAmnAyakI hanasoge zAkhAke the, unameMse tInake nAma yahAM diye haiM:-malaghArI, unake ziSya saiddhAntikanemicandra, unake ziSya zubhacandra the| ___oM namaH siddhebhyaH [1] zrImatparamagambhIra syAdvAdAmoghalAJchanaM / jIyAtrai (3) lokyanAthasya zAsanaM jinazAsanaM [u] zrI janmabhUmi varasurabhUjaM kSIrAmburAsi ( zI) yante gabhIraM zrI jaina zAsanaM sale rAtrisutirkamaLa rAjapUktimahimaM // vilasita vipuLAmRta gokuladidaM sakalasatya saMpadadi nirmaLavaNaM dinde vidhu maNDaladaMtire kUDimaNDaLaM kaNmoLikaM // adanAvaM senaM sAhasa bhImasenana sakRvidyA viLAsena nA zAnari priyavallabhaM prathusameM tIbhrAM (bAM) zutecasprabhaM nAnAdAni kIrtagane kA vIryanakhilorvIcakramaM cakotare dordaNDadoLAntanacyutaguNaM zrIpTanArAyaNaM meru nabhastaLaM kaLadhi mu (ma) patiyaM nati sanmahatva ( tva) gambhoraguNakke mavaripuvenda marAdriyanikke meTTiyA nIradamArgameM pudidu vAridhiyaM Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaladolI lekha 25 minedATa kIrtiyA zAraNoM baMNipura paMpina laMpine kArttavIryana bhavitate nirjitayazaM paritarjitarASTrakaMTakaM nirjitadurjayArinivahaM kamaLAdhipanante dAni nAgArjjunanante rAvaNavidAraNa kAraparAmanante mikvarjunanante raMcipaniLeza zikhAmaNi mallikArjunaM // zrIcakravarttitanuje kaLAcature vizALaloLalocane yenisirdecadeSi satItvalocane yene kArttavIryavadhU pesabaMDadeLU // svasti samadhigata paMca mahAzabda mahAmaNDalezvaraM canUpapura varAdhi IzvaraM trivaLItUryaniSaNaM raTTakuLabhUSaNaM sindUralAJchanaM saphaLIkRtavidvajjanAbhivAJchanaM vIrakathAkarNanajAtaromAMcaM sAhityavidyAviricaM suvarNagaruDadhvajaM sahabamakaradhvajaM saMgrAma kautUhalIkRtagadAdaNDaM kadanapracaMDaM sindhurArAtibandhurakabandhanartanasUtradhAraM vairimaNDalikagaNDataLaprahAraM paravadhUnaMdanaM vibhavasaMkrandanaM sAdasottuMgaM samArAdhitamahAsiMga nidu modalAdanekanAmAvaLivirAjitaM zrI kArttavIryadevaM nidhAnula yuvarAva vIra mallikArjunadeva berasu veNugrAma skandhAvAradoL sukhadiM sAmrAjyalakSmIyananubhavittamire || zrIkavi vibudha zrIratnAkaLitaM baLaghiyaMdadi yadukukha lakSmIkAntaM zritakamaLAnIkaM igaraTage nADu jagadoLageseguM || A nADanALvaM yaduvaMzaM zrita rAjahaMsa mesedikku vyomadantaliyamyudayaM betta karAttamRtanurute jaM kIrtibhAjaM samudyadiLejyaM sumanasprapUjyanamaLasvAntaM citadhvAntanteppidanAdaM kamalAdhipa prabhuteyiM zrIrebbanurvIzvaraM // A relvaprabhubiMgamagratradhu hIlAdevigaM svAnvayoddhAraM ghoranudAranudguNasAraM zubhadaMbho ghigambhIraM arraftaar sthagitahAraM saukhyasaMpAdakakAcAraM brahmanavolatarkyamahimaM brahmA puTTi || jaLadhigabhIrabhRtabhUmaLaya brahmagaM muncitabelopama candaladevIgamAgedaM maNDaLanAthaM rAjanandadiM rAjarasaM / pudidire rAgadiM sakaLamaNDalamapratimaprasAda saMpadamakhiLAzeSaLaye purisi jainamatAmRtArNavaM paDedabhivRddhiyaM taLeye tana pesarganurUpa mAgeyabhyudayamaneovindaM vimaLavRtta virAjita rAjabhUbhukhaM // kSitipatirAjarAjana manorame maiLaladebi tA yazasvati nutiyogya bhAgyavati dAnadayAvati satkaLAsarasvati yabhirUpa rUpamaLabhAvati jainapadAmbubAcenAvati purupuNya putravati raMbisuvaLa suvidhALa zILadiM / / kulavistAraka rAma rAja bibhugaM zrIrohiNI mUrti maiLalasAdevI gA manapatihita zrI candrikAdevI nirmaLa 6kcandrikeyante siMhamahi sAmyambo Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha lAdarmmahItaLapUjya ra vibudhejyarujvaLaguNa zrIkAnta rAtyantikaM / anupamazauryazAlI yaduvaMza ziromaNi rAbarAjanandane vibudhAbhinaMdane ghaTodarasusthita sarpadarpaM bhuvane paticintaraMcane jagaMnuta jainamatAmRtAbhivardhana karacArucaMdrike mahAsati candrike dhanye pAtriyoL // zrIpati lakSmIdevamahIvallabhavallabhe kArttavIryaM dhAtrIpati mallikArjuna mahIzvara mAtR mahAsatItva sItopame jainapUjana surendravadhUpame rUpaketukAntopame raMcipaLa negaLda candaLadevi samastadhAtriyoL / 282 sphuritAnamaNi-praNatakaTita prakhyAtadAnendra bhUmi - dovataLadhArituMgazikhara zrImadbhujAdaNDamaM / daradaM vairi baLAviSayaM mathiyisuttadyajaya zrI vadhU - varanAdaM yaduvaMzabhALatiLakaM siMhAvanIpALakaM || sajalaM goNDu samagrasiMhamahipaM melpA tisalpA bimaM / sabaLaM vairibalaM javaMge kabaLaM betALabAvakke koTU // piri zroNi baLArigitta baDinaM hAdirda haIMge nedurdu / mRttidabuttiyedoDa hitambyoli mahAmpare // vanapati siMgidevana manaH priye bhAgaladevI bhAgyamedini guNayUthanAtha munidAna vinodini saMzritArttimedini vibudhapramodini kaLAgamamedinI nityasatyavAdini duritApanodini patibrate pUjitarUpe raMcipaLa // bhogapurandarapratima siMhAmahIpatiMgaM binArccanodyoga sacecaritravati bhAgaladebIganAda nAtmanaM rAgasamAgamaprada sumUrtti jayaMta natiprasiddha jainAgamavArddhivardhana kaLAnidhi rAjarasaM samaMjasaM // binapUjAvibudhAdhipaM vipuLatenaM prAptadharmaprabhAvanayai puNyajanosamaM guNagaNAMbhorAsi vairIprabhaMjana navaghanadaM mahIzvaranenippI pepiniM lokapALaniLaM rAjirasaM jagadLayamaM pALi denoppude / kSiti sale kuttu kIrtipu mUrti manobhavarAjanaM samarthitavinagajanaM yadukuLAmRta vAridhirAcanaM samunnatigirirAjaM guNavirAjitasiMhabhUpati sutarAcanaM viSamavAci suzikSappavatsarAjanaM // piMgadavArthazauryamasunaraloka jagadaLaMge rAjaMge jagatpramodavana kAmyudayaM yaduvaMza saMbhavottuMgaguNAcyutaMge vijaya priyavRttinRpALa siMha jAtaMge parAkramaM posate baMNisubandu samasta 1 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalaholI ke lekha dhAtriyoL // dyUtamRgappi mAMsagaNikAparadArakhaLa prasaMga cauryAtuLa malameSakhagayuddhaniSiddha vinodanodyattambhUtaLa nAtharapparadu mANdu jinastavanArccanAma hokhyAtamunIndradAnaratappare rAjanRpALa niMnaboL // sati candavyadevi patitrate lakSmIdeSimembarIrvarU mavanIpati rAjanRpana rANiyaratizayaguNayutaya renisi negadagadoL // svasti samastaprazasti sahita zrImanmahAmaNDalezvaraM kupaNapuravarAdhIzvaraM yadukuLAMvaradyurmANi budhabanacintAmaNi nijabhubAsi nirdeLitaripunRpakaMThakadaLa naralokajagaddaLaM anavarata binasavana surabhi salila pavitrIkRtottamAGgaM dharmakathAprasaGga binasamaya sudhArNavasudhAkaraM samyaktvaratnAkara ne nisi negalda kSatriyamastakAmararAjanRpaM vibhusiMhasUna ratnaM trayamUrti nimmaMLina dharmamenuttadanoldu peLUnavol ghAtrige mikka kalpoLeyoLettisidaM jinazAsatigehamaM netravicitramaM mahite ( rti ) rITa manapratikUTamaM // antanantasukha zrIkAnta ( taM ) zAntinAtha samuttuMga bhRtya nidhAnamaM kanakakaLaza makaratoraNa mAnastaMbhavirAjamAnanaM rAjarasaM siMdanakalpoLeyalli mADisi tanna gurugaLaM jagadgurugaLuvenisida zubhacandrabhaTTArakadeva konavara gurukulakamameMtene || jayaniLaya kuNDakundAnvaya vizruta mUlasaMghadezi pUrNodaya pustaka gacchadoLatizayamene hanasogeyemba baLi bagegoLikuM / gurukuLatiLa kappavina caritarguNabharitaralli negaldavvI jiMtasmRra maladhAri munoMdrarccaraNAmbujanatanarendrarapagatatandrar // padanakha saMkuLaM viSamabANaviSA himahAviSApahArada maNi nAmadakrame mohapaTugrahabhedimaMtra maMgada bhaTabhAjamaMjavarunA haraNauSadhamendoDena nembudo maLadhAri munipottama prabhAvatapaHprabhAvamaM // zAntarasAvatAra maLadhArimunIzvararaya ziSya saiddhAntika nemicandragurudharmmaratha zrutavAddhiM nemicandraM tamamaM nivAripa kaLAguNabhadranamAnuSAmRtasvAnta samantabhadranene baMNisarArakaLaMka mRttanaM / A saiddhAntika nemicandrayativaryAcA ziSyaguNAvAsa zrI zubhacandrabhAsura yazomahAraka nvIzvAdhAtri saMpUbita zIladhAra karudaprAnaMgasaMhArakara zrIsaddarzana bodhamRtta (dhAmRta padavIvistAra nistArakara || zubhacandraM straguNollasatkuvaLayaM zrIcandrikA zuddhavRttibhavaprabhAvadiM digambara zrIvRddhi meM maNDaLaprabhusaMpUcitapAdanujvaLa guNADhya zAntarUpaM kaLAvibhavAtyuMnatavattanabhyudayayuktaM mALUpadenopapade || mAramadApahAriparamopratapazzubhacandra deva bhaTTArakaziSyarI lakhita 283 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha korti samunnatanAmaSeya bhaTTArakarindu sallalita kItiMgaLanvita zAntamArtigaL sAracatuSTayAnvayavedigaLuttama satyavAdigaL || svasti samasta guNa saMpannaruM bhavya prasannaru devivandita padAravinda nivAtmabhAvanA bhispaNDa (da) ruM zrIrAjanRpALa supratiSThita zAntinAthadevara basadiyAcAryaruM maNDaLAcAryyarumappa zubhacandra bhaTTArakadevabha bhIkArttavIryyaM devaM A zAntinAthadevaraMgabhogakkaM raMgabhogakamA barsAdaya khaNDasphuTita bIrNoddhAraNakamalaM municanaMgaLA hArAbhaya bhaiSajyazAstradAnakaM zakavarSa 1127 neya raktAtisaMvatsarada pauSya zuddha bidige zanibAradanduttarAyaNa saMkramaNadati kuNDi - mUrukhAsirada baLiya kulaMbe gaMpaNadoLagaNa siMdanakalpoLeyaliya kaLagaDiyara sindamaUNDaM mukhyavAgi haMnI mAUNDugalcheye hanneraDu tappaDiya kucummeha goliMderaDu sahasra kaMba keyaM dhArApUrvakaM sarvvasamasyavAgi koTTanta keyya sIme [1] UriM baDa kaMkaNanUra heddAriyiM mUDalavilahalada muruvinati nairutya koNalneTTa kallati baDagamukhaM biLiyabAviyiM mUDalAgi paDuvaNasIme naDiyalka bhoraDiyati vAyavyada koNalneha kallalli mUDamukhaM baDagaNa sIme naDiMyalIzAnyada koNalne kallalli teMkamukhaM paMcabasadiya mAnyadiM paDavaLAgi mUDaNasIme maDiyala navila illadalli AgneyakojalaneTTe phalati paDumukhaM kaNasIme navilahaLLaM [1] A basadiyiM saMmanyada maneya nivezanaviMmoLanuM geNu [1] bAceyaviDiya rAjahastadalA vasadiyiM baDagaL rAjavIthiyiM mUDal vaDuvaNe kkeya hastaM nAtvattu sirivAgila kaliM mUDaL paMcabasadiya ke riyalige baDagaNekkeya hastavipattAra A kerithiM paDuvaNa bhAgaM biDidu mUDaNeya hasta nAlvattu teMkaNekkeya hasta aivatteraDA mAnya doLagaNaMgaDi nalku gANavondA basadiya vaNabeya nivezanavasdu [1] UriM paDubaL hUdoMDada kaMbaM mUvatu [11] mattamA Ura santeyaM mADala veDice Lagale mukhyavAgi nalkuMpaTTaNada seTTiya mahAnADAgi nerediti A zAntinAthadevara nityAbhiSekakamaSTavidhArccane gaM sarvvabAdhAparihArakhAgi biTTa ettu katte korNa modaLAdavaravattu 60 // mattumeLuvare haMnonduvareya samasta muMmuridaNDaM mukhyavAgi nADugaLa vihAyada kramamentendoDe [1] sakaLaghAnyamAunu vandaDaM heraiMgoMmanaM [1] bhaMDige baLLaveraDu [1] isarakaDake audu [1] hevegele nUru [1] hovaLakaiyyattu hADakke solige eNNe utteya hore mAstikke 1 284 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalaholI ke lekha 201 ondu kaTTole [1] kirukulamenu mAridaDaM saTTugAthaM hiDivatti [1] kaNpage maDike bandu / zramAta mUrti tIrthamahimAvistAri dhAtrIsphurat / tenazvakradharaM jagaMnutayaza tannandadiMdendu rA - || rAjippI jina zAntinAtha navanInAthapraNutodayaM / rAjakSmApatimIge beLpa baravaM candrArkatArAMbaraM // lalita padArthAMLakRtigaLinosarva rasaMgaLiMde budharoLa puLakAvaLi sasyamoge ye kavikulatilakaM zAsanamanoldu peTaM pArzva // bahubhinbasudhA dattA rAbabhissagarAdibhiH [1] yasya yasya yadA bhUmiha (mista ) sya tasya tadA phalam // gaNyante pAMsavo bhUmergaNyante vRSTibindavaH [1] na gaM (ga) pyate vidhAtrApi dharmmasaMrakSaNe phalaM // svadattAM paradattAM vA yo hareta vasundharAM [1] SaSTivarSa sahasrANi viSTAyAM jAyate kRmiH // sAmAnyoyaM dharmasetuna pANAM kAle kAle pAlanIyo bhavadbhiH / sarvvA (va) netAnbhAvinaH pArthivendrAnbhUyo bhUyo yAcate rAmacandraH // madvaMzatvAH paramahIpativaMzabA vA pApAdapetamanasA bhuvi bhUmipAlAH / ye pAlayanti mama dharmamimaM samayaM temyo mayA viracitAM balireSa mUrdhni / maMgaLamahA bhI zrI [I] arhate namaH / 1 [JB, X, p. 173-175, a.; p. 220-228, t.; p. 229-239, tr. ( ins. No. 5 ). ] 450 purale - kannada - bhagna / varSa klAsa [ 1204 I0 ( lU. rAisa ) / ] [ vIra somezvara mandirameM, kinake Asana-pASANapara ] raktAkSi-saMvatsarada bhAdrapada zuddha 13 A svasti zrI vIra-baLLALa ...... "daNNAyaka devaru [...] samudrada nelevIDinalu sukhada rAjyaM geyyuttire zrImatu-mahA pradhAna hiriya- heDeya-asavara mArayyaGgaLa sannidhAnadalu" viSu.." ..hema gAvuNDa haDavaLakALayya gaGga-gAvaNDa trappa- gANDa gAyi gAvuNDa mAJcagAvuNDa lakka-gAvuNDugaLu bayicayya honnayya-mukhyabATa samasta - prabhu gAvuNDugaLa .'......... Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 jaina-zilAlekha saMgraha tammagAgi..."kuntalApuradalli sadAcArayyarampa nemicandra-mahAraka-devariMge nALa-pramu.........."sAvanta-mAragyanu vicArisi... 'kALa-pAvuNDa...... mayaNa pemma......diyaraM kaNDu tava..........barada zIlAzAsana toDadu balAtkAradi tamma bhaktiyAge salutta........ beNNavaLiLa-yalli......"koNDu nALa-prabhugaLu adhikAri sAvanta-mArayyanuM manaddhAreyAgi nemicandra-bhaTTArakadevara kAlaM toLadu dhArA-pUrvakayAgi....."zilA-zAsanavaM baredu benabaseya doDikeya. ( mahezAke antima vAkyAvayava tathA zloka) [(ukta mitiko ) jisa samaya vIra-ballAla-deva dorasamudrake nivAsasthAnameM thA,-pradhAna maMtrI hiriya-heDeya-asavaramArayyakI upasthitimeM, tamAma saradAra aura kisAnoMne (bahuta-soMke nAma diye haiM), kuntalApurake AcArya nemicandra-bhaTTArakadevake liye............":-sAvanta mArayyane bAMca-par3atAla karake, babardastI, usa likhe hue zilA-zAsanako miTavA diyA aura adhikArI sAvanta-mArayyake sAtha milakara, nALa-prabhuone, nemicandra-bhaTTAraka-devake pAda-prakSAlana-pUrvaka.... eka zilA-zAsana likhavA karake diyaa| [E C, VII, Shimoga tl., No 65.] mogga-kalA (binA kAla nirdezakA, para gamaga 1209 I.kA] goggameM, vIramad mandirake vAjeke sA~cake doSoM bhora ] (bAI ora) mADisida jinAlayamava..... eljiyumilla arenala / nADe virAvisala beLagavattiya-nADoLanUna-bhaktiyim / kUDe vibhUtiyaSTa-vidhArcaneyembiU kundadantu konndd-| ADutavippenindubenasIcaNantire bhavyanAvava (na) m|| jaroLa vApade basadiyan / morantire mADi beLagavattiya-nADam / Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gomAke lekha 287 pAriNio negaLda popnn| orage mADidanudAnidhiyIcarasan // (dAyIM ora ) ereyana devavAdadu tanaya dekhamadAUdAvanoL / nerada guNonatikeyadutanaya mika-guNonatike knn-| deradaDadAva dharmavadhinAthanoLantade tanna dharmavend / esakade mantriyIcaNana valabha sovala-devi bhAvipaL / / nagenage mogavambujabham / mige mRga-bIkSaNamanIkSaNaM mige mRgadharanam / tegaLe mokha-kAnti celvam / tri-guNisidudu nina rUpu sovana-devi / / IcaNane beLagavatti-nAima aisA eka binAlaya banavAyA jaisA usa pradezameM aura kahIM nahIM thaa| aura isa taraha belagavatti-nADko kopaNake samAna banA diyaa| maMtrI IcaNakI patnI sovala-devIkI prshNsaa|] [ EC, VII, Shikarpur tl., No 317 ] 452 vakalagere-saMkRta tayAra [zaka 1120% 12.50 [ gere ( pagaTe paraganA) meM, pANa-samAva mandira bAharI mAMganake eka pASANa para] namaH siddhebhyaH // bhadramastu jina-zAsanAya / zrImat-paramagaMbhIra sthAvAdAmopalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM bina-zAsanam / / svasti zrI-pRthvI-ballabhaM mahArAjAdhirAca paramezvara parama bhaTTArakaM cAlukyAmaraNaM bhImada-bhU-bachAma pemmAvinayaM kalyANada nele-vIDino sasAIsAmiyaM duSTa-nigraha-ziSTa-pratipAlanaM gegdu sukha-saMkayA-vinodadi rAjyaM gegye / svasti sama Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha dvitIya zilAlekhake, jisakA aitihAsika bhAga pahale hI lekha- jaisA hai, dAna bhI ThIka usI kAla, usI vyakti, aura usI kAryake liye kiye gaye haiM / para isa lekhameM dAna svayaM veNugrAmakI bhUmike the| isa lekhameM kArttavIrya tRtIyakI patnIkA nAma padmAvatI diyA huA hai| yahI nAma dUsare kannar3a lekhoM meM padmaladevI' AtA hai| 266 ina saba Uparake zilAlekhoM parase niSpanna raTToMkI vaMzAbalI isa prakAra pratiphalita hotI hai: [ yahAM yaha dhyAna meM rakhanA cAhiye ki vaMzaparamparAmeM sirpha eka jagaha TUTa AtI hai aura vaha zAntivarmA aura nanake bIca meM hai / ] mera 1 pRthvIrAma piTTaga, nIjika yA nIbiyabbe se vivAhita * zAnta, yA zAntivarmA, candikambese vi0 * dAvari, yA DAyama nanna kAca vIrya prathama yA kata prathama kannara prathama, yA kanna prathama 1 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kannakaira dvi0, yA kanna dvi0 belagA~va ke lekha erega, pAera 1 sena prathama, yA kALasena prathama, mailAdevI se vivAhita kArttavIrya dvi0, yA katta dvi0, bhAgaladevI se vi ' sena dvi0, yA kALasena dvi0, lakSmIdevI se vi 1 kArttavIrya tR0, yA kattama, padmaladevI yA padmAvatIse vi0 1 lakSmaNa, yA lakSmIdeva pra0, candaladevI yA candrikAdevIse vi0 aGka kArttavIrya caturtha ecaladevI aura ( 1 ) mAdevIse vi0 | lakSmIdeva dvitIya 267 malikArjuna Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha nimnakoSThaka se aba taka ke Aye hue rahokI aitihAsika kAlAvalIkA patA eka hI bArake dekhane meM laga jAyagA :--- kisake adhIna REE TukA nAma pRthvIrAma ** zAntivarmA * * kArttavIrya prathama.. aGka kanna dvitIya kAttavIryaM vi0 ... sena dvitIya * * kArttavIrya caturtha, aura malikArjuna rASTrakUTa kRSNarAja jo zaka 768 tathA zaka 825 meM zAsana kara rahA thA / cAlukya tailapadeva dvitIya, zaka 865 se 616. cAlukya somezvaradeva pra0, zaka 662 1 661 ? cAlukya somezvaradeva pra0 cAlukya somezvara dvi0, zaka 661 1 668, aura cAlukya vikramAditya dvi0, se 1046. cAlukya vikramAditya dvi0 kA putra jayakarNa | bAdameM svatantra | zaka 668 svatantra akelA kArttavIryaca. vahI ... lakSmIdeva dvitIya...vahI * ........ ... ina zilAlekhoMse vidita kAla lagabhaga zaka800 zaka 603 zaka 671 zaka 1006 zaka 1010 lagabhaga zaka 1050 . zaka 1124 aura 1127 zaka 1141 zaka 1151 [ JB, X, p. 184-185, No 2 II and 12, ] a. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gogakA lekha 264 pANa para goggA-kAra-magna / [kA lupta-para lagabhaga 1200 I.] [vIrabhadra mandirake pAsa ke eka tIsare pASANa para ] ( agrabhAga ghisA huA hai):"neka-RSiya ... ... ... vaizAkha suddha 5 bR... ... ... .."adake sIpa baDagal... ... .''vaNa tumba keLage paDuvallu'.. ......... ... 'mattara 1....."ba 50 adake catussIme naTTa kalu... ... ... ba 5 devara nandA-divigege gANa 1 hattettina bakalu... ... ."huDike-dere haDiyade ga asagara vokalu 1 yintinituma suGka...........virupayyaGganu viTa datti samastaprajegaLiI koTTa dhAnyava ga nekhnu ko 2 navaNe ko 2 eLu ko 1 yintanitu dharmamaM zrImatu sovala-deviyaru I..... kanyAdAna mADi vAsupUjya devara kAla kaJci dhArA-pUrvaka mADidaru yintI dharmamaM nAga-gauDan / 'naya-prameteyAgi prtipaalisuvruu| ( hamezAke antima shlok)| [(prathama aMza naSTa ho gayA hai, aura usakA adhikAMza miTa gayA hai) virUpayyake dvArA bhUmikA daan| vAsupUjya-devake pAda prakSAlana-pUrvaka sovaladebIke dvArA ( ukta ) aneka tarahake ghAnyakA dAna, tathA eka kumArIkI bheMTa / isa puNyakI rakSA nAga-gauDa, apanI A~khako jyotikI taraha, kregaa| hamezAkA antima zloka / [ EC, VII, Shikarpur tl., No 321 .] 456 goggA kAda-magna / [zaka m 208 I.] [goggameM, vIrabhadra mandira ke pAsa ke pASANa para] UparakA bhAga miTa gayA hai)... ... ....... acchariye ......... .. buddhi Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3.0 jaina-zilAlekha-saMgraha ... ... .... .. bhoccaNDa ... ... .bIrasvaLaLAla... ... ... arasaMka-kara ....... ....... voLagAganeka......... caTarasa... ... A-dampatigaLa puNyadin / AdaM maganadhika.. ... ... / ...............) ... ... ..."vikhyAta-sandhi-vigrahi yIca // abhyaahaaraadi-shaastr......| zubha-cAritra Gga] hindaM para-hita-guNadindaM bratAcAra dindam / zubha..." "urvI-nutaM kiirti-kaant-| prabhu-mantrotsAha-zakti-trapa-yutanadhika sevy...| pati-hite sIteyante jinapArcaki tevakiyante bhatR'-samyute giricAteyante... ..'lakSmiyante su-| bate negaLada timmave....."nvite vANiyante tAn / , atizayasa iI.. ... ."aGgane sovala-devi dhAtriyoL / .."sati padmasaMbhavanoLadrije candra "noL / parama sukha-prazaste siri viSNuvinoLa nelasiSpa mAlkeyiM // sthiratara..... ."socaladeSi manonurAgadi / nirupama-sandhi-vigrahi-sikhANiyocanoLI.... ... // [(lekhakA prathama aMza naSTa ho gayA hai, aura usakA adhikAMza miTa gayA hai)| Ica aura usakI patnI somala-devIkI prshNsaa| unake guru-paramparA (gurukula ) kI tArIpha-lekhameM sirpha candraprabhAcAryakA nAma raha gayA hai| mahAmaNDalezvara mali-devarasa sandhi-vigrahI maMtrI ecakI patnI sokga-devIne, apane choTe bhAI Icake mara jAne para, eka basadikA nirmANa kiyA, bhagavAna zAntinAthakI aSTavidha pUSanake liye, aura mandirakI marammatake liye, ( ukta mitiko ) candragrahaNake samaya, ( ukta ) bhUmikA dAna kiyaa|] [ EC, VII, Shikarpur tl., No 320. ) Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sorabake lekha 457 sorabA-saMkRta tathA kaad| -[zaka 1130 (1)=1208 I.][sorabameM, vaNDAvatI nadoke pUrvI kinAre para avabhUta-maNDapake stambhapara ] zrImatparamagaMbhIra syAdvAdAmoghalAJchanam / jIyAt trelokyanAthasya zAsanaM jina-zAsanam / / ambudhi kamaLAkaradoL / jambu-dvIpAjadondu-kaNikeyenikum / pombedariM telu| cemberTesaLenipudalte bhArata-kSetram / / bhrt-shrii-bhuussnndnt| ire kuntaNa-desa malli nAyaka-maNiyant / urutara-zobhA-vikramakaramene banavAsa-desamoLupaM paDegum // taddezAdyaneka-jaLanidhi-vaLaya-vaLayita-dezAdhipati / yI-vasudhAgramaM yadu-kuLaGge saLaMge kuDalke kurnu pa-1 dmAvatiyaM sudaca-munipara barisala puliyAgi bappdum / bhAvise noDi poya zaLayenaLa munipara sseLeyinde poydu tad devige zauryyamaM meredu posaLa-nAmamanAntanA-nRpa / antu sudattAcAriyar ppanAvatI-deviyiM padeditta'... 'radiM tadanvayadoLanekara muditoditamAge rAjya gaida baLiya // udyisidnmRt-vaarssiyo| La udayaM-geydamara-bhUjamenbinegaM celvaodavire ballALa-nRpam / Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha yadu-kuladoLu vizada kIrtti dAnAbharaNam / dhura-raGgaM nRtya-raGgaM para-nRpati-kapALALi tALALi nandaJcariyarkaLa pADuvar tadvijaya rUha-yazaM dundubhi-dhvAnamAgunt / ire vidviSTavanipAlaka-nikarada ruNDaGgaLi tANDavADam- | baramaM mALapoLa pani naTTaviganenisiTaM bora-ballALa-bhUpam // pagevara peNDira kaNNind / ogedaJjana paGkitAmbuvindaM velakam / miguvudu vicitramintidu / gardoLu ballALa bhUpa ene negaLda ballALadevaM dorasamudrada nelevIDino sukha-saMkathA-vinodadi rAjyaM geyyutta mire || 302 doreyene kokaNa banavA - se- rohaNAcaLada puruSa-kAntA vivudhot / -nina - vizada-yazam // kara - ratna GgaLa kaNiyene / f nirantaraM toLagi beLagi rAjisutikum // tadgrAmAdhipati / / vanavAsa-deza-bha - bhUSaNa-1 nenipaM gAvuNDa-maNDanaM-dika-kAntA - stana maNDala - parizobhita- 1 ghanatara tadapatya || ra-teja:- prakAza-ghuzRNaM masaNam / ! bu-nadI-proGga-raGgad-haLa-laharikAndoLanodbhUta-saMghA / ta-namerudyatAntAvali - vaLayita - DiNDora - piNDa- prabhA-maNa- / Dana pANDu-praur3ha kIrtti prasara-visaritoba nabhazcaka- dikca-1 kra-nikAyaM tAnenippondesakadinenasuM kIrtti gAvuNDanAdam / / Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soravake lekha manamoldubaire kIrtikuM masaNa-gAvuNDottama-prema-nan / dananaM vandi-banArthitArtha-phaLadaM pratyakSa-kalpa-dru-nandananaM durjn-drp-khnnddnnnurbii-jaat-gaaunndd-mnn-| DananaM kIrtiyanindu-kunda-hara-hAsodbhAsi-sat-kIrttiyam / / ArtIva dAniya ghre| kIrtikumabhimAna-mUrtiyaM dhn-tejs-| sphuurtiynii-prbhu-mnnddn-|| kIrtiyanaGgabhava-mUrtiyaM priyadindam / / tadapatyaru / / soma jananayanotpaLasomaM masaNaM virodhi-jana-hRt-ravaSaNam / zrI-mahita-mahAdevam / prema-mahAdevanalte rAmaM rAmam / / A-kIrtigAvuNDanaNugirnALayam / / vitataivaryyana mAdhinAtha-vibhavaM-rAja-priyaM bAhinIpati bhogIzvara-bhUSaNaM nuta-vRSAGka keshv-prem-vi| zrutanemboLapenasuM virAjise mahAdevaM mahAdevanemba tadIyAGkamananvitArthamenaLartha-byakkiyaM mADidam // sumano-bhUdhara-rAjitaM vipuLa-zAkhaM bandhura-skandha-mUrtti mahIjAta-varaM su-patra-nicaya-stutyaM gharA-zekharAGaghi mahodAri dalemba tannesakadindaM bhavya-kalpAvanI-1 jamenippaM vibudha-stRtaM vibhu-mahAdeva camUpottamam / / odaval kaNNiDe maLU poge ravi lokakkeyade kaNNAgi tAn / udayaM-geydevolindu recarasanindratvakke pakkAge kANade mundaM desegeTa jaina-janakkaillaM locanaM tAnenalk / Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha udayaM-geydanilA-taLa-stuta- mahAdevaM camUpottamam || kavi - ripu guru guru-ripu bhRgu - / vavarevarenala gharitri kavi-guru- banatodbhavamodave mntr-gunnmop-| puvudu mahAdeva - daNDanAthocamanoL // antu kIrtti - gAvuNDaM tannaLiya mahAdeva - daNDAdhinAthanaM tadapatyaruM berasu || samalita-guNa-guNagaNaM bhI- / vallabhanabhimAna - mUrtti kIrtti vadhU- dham- / mila-virAjita-mallI- / 304 phullai zreSThi- pratAna-maNDana bhallam // ene negaLda malle - seTiMga / manupama - caritra - sIte mAcAmbikegam / aniyisidaM sukRtaM saJ- / niyise nija - kulake nemanakhaLa - lalAmam // negaLdar ggurugaL guNaccan- | -gaNi-vakSasaMga (gha) kANUra-gagaNadoLa / sogayisuva nunna- vaMzado- 1 sevararAge nemana bhijana - rAman // * para-hita- mUrtti bhavya-jana- kaLapa-kujaM vibhu nemi-sehi bin taradoLe kUDe jiDa baLige - nADa eDe-nADe nisippa nALU gaboL / parama - jinendra gehamana ne kamanuddha risutamittalud- | dharidinuttarottaramenalU nija- kIrtti - latA - vitAnamam // koDa kaNi-pura- lakSmiya mey- / doDavenisire nemi-seTTi vibhu mADisidam / kaDu - govi kIrtti-late dAGa- / guDi viDuvine zAntinAtha - jina-mandiraman // Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sora ke lekha manamat- pratikRtinim / tanu su-tadiM dhanaM jinendrAlayasaJ- / janana - kriyevindati - pA / banamAgire nemi-seTiTa negaLdaM jagadoL // 305 antu nemi- seTTi saka-varSada [ sAvirada ] nUra mUvatemeya vibhava-saMvatsarada jeSTha zu 10 zukravAradoLa zAntinAtha devara pratiSTheyaM mALUpa kAladoL kIrtti gAvuNDanaM tattanUna tanaLiya mahAdeva - daNDanApakanuM, parivRta mAgiralu devaraSTa - vidhAcarccanegaM RSiyarAhAradAnakaM koTTa gadde kamma 50 varada-zrI kaNTha-prati- / parikkidar zAnti- [ ji ] na-gRhAcAryyaggap- | ire yoga-pageyanA - 1 daradindaM vajrapaJjaramanikkuvavolu // yidu boga- vaTTigeyanAn- / tudu mad-dharmman dalenda-saMkhyAta-gaNA- / tyudita-yaza ra pratipAlipa- / rudAttadI - zAntinAtha - jana-mandiramam // [ jina zAsana kI prazaMsA / lambUdvIpa, usameM bharatakSetra, usameM kuntaNa deza, usameM banavAsa - deza | jisa samaya usa tathA samudra- pariveSTita anya dezoM kA adhipati yadukulake saLako yaha mukhya kSetra denA cAhatA thA, sudatta munipane padmAvatIko eka cItake rUpameM prakaTa karavAyA / padmAvatIko cIteke rUpameM dekhate hI, unhoMne salase - * kahA 'poy sala' ( sala, mAro ); jisapara usane cIteko sala ( DaNDe se ) mArA aura devI padmAvatIko usake sAhasakA pradarzana karAyA, aura isase rAjAkA nAma 'porasa' par3a gayA / 20 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha isa taraha sudattAcAryake poyasaLa rAjyakI nIvaM geraneke bAda usa vaMzameM bahuta-se rAdhA kramazaH hue| jinake bAda rAvA ballALa utpanna huA, usakI kIrtikI prshNkhaa| visa samaya ballALa-deva dorasamudrake nivAsa sthAnameM thA aura sukhase rAjya kara rahA thA: koDarmANa kSetrakA varNana / usakA adhipati masana thaa| putra, (prazaMsA sahita ), korSi-gAvuNDa thaa| usake putra moma, masana, mahAdeva aura rAma the| usakA dAmAda mahAdeva daNDanAya thA; ( usakI prazaMsAe~ ) / malla-seTTi aura mAcAmbikese nema apana huA thA, jisake guru mUlasaMdha tayA kANara-gaNa ke guNacandra the| nunna-vaMzake nemi-seTine biLige-nAI tathA eDe-nAr3a meM kaI binendra-bhavana banavAye the| koDakaNimeM usane zAntinAthajinAlaya banavAyA thaa| isa prakAra nemi-seTine ( ukta miti ko' ) zAntinAtha-devakI pratiSThAke samaya, kIrti-gAvuNDa, usake putra tathA dAmAda mahAdeva-daNDanAyakase pariveSTita hokara 50 daNDa pramANa dhAnya-kSetra bhagavAnakI aSTavidha pUjAke lie tathA aSiyoM ke AhArake liye dAnameM diyaa| aura zrIkaNTha-batipane zAnti-cina mandirake pudhArIko eka yogya sthAna diyaa| [EC, VIII, Sorab, tl., No. 28 ] 1-'zaka-varSadanUra-pUvaveneya,' isameM hajArakI helyA khusa hai| Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaverIke lekha 458 anaverI, saMskRta tathA kabada bhagna / varSa prajApati [ 12.I. (la. raais)|] [anavega (hoLakhUraM paraganA ) meM raMgappAke kheta meM par3e hue pAyANapara ] svasti zrImatu .." yaNandi-bhaTTAraka-devaru arhanta-bovi-seTTi zrI-mUlasaMghasura * gaNa mAra-seTTiya maga biTTi-seTTi dharmavaM ... mADisida ... prajApati-saMvatsarada caitra-zuddha 10 somavAra zrImatu hoysaNa-vIrabahAnadeva pRthvI-rAjyaM geTnuttiralu kaLu .." tippayane ... ... 20 kamtra keyya ... 'pUrvaka mADi bhUmi ...... . ... ... ... ... ... ... ... .... lAuchanam / bIyAt trailokya-nAthasya zAsanaM jina-zAsanam // ( antima zloka) [kucha seTTi logoMne ( jinake nAma diye haiM ), ( ukta mitiko ),... yanandi-bhaTTAraka-devako, jaba ki hoysaNa bIra-ballAla-deva duniyApara zAsana kara rahe ye, dAna kiyaa| jina zAsanakI prazaMsA / hamezAke antima zloka / ] [EC, VII, Shimoga tl., No103.] 459 bandati-saMskRta tathA kAra-bhagna / varSa bhImukha [ 1213 I. (lU* raais)|] [bandavi meM, zAntIravara bastike uttarakI orake dvitIya pASANapara ] zrI-mUlasaMpa-baladhau samudatya nityam kANagaNojjvala-sudhAmbhasi linminniik-| Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 jaina-zilAlekha-saMgraha gacchAcchake lalitakIrtimunevineyaH AzAmbara-zriyamabhAcchumacandradevaH / / varSa-zrImukha-mAsa-caitra-sita-pakSAccaiH-caturyo-dine vAre cAndra [...] mahati nksstre'shvinii-sNshike| daine jyotiSi kRttikA .." pari ... saubhAgya-yoge vaNiganAmAdyotkaraNe sva " ya zubhacandrAkhya-vratI yogataH // sanyasya sarva-saGgAni paThan paJca-padAni ca / samAhito nivavRte zubhacandra-vratIzvaraH // bharatAdhIzvaranindamanda-zubhacandrAbhilyanindendu bhaa-| sura-jaina-batinAthanappa viditAnandAbhidhAcArya ... / ... ... zubhacandra-deva-muniyinda ... AdudatyUjitam / sura-rAjyorjitavappa ... ... ... bagatpAvanam / / bandaNike maThAdhipati-zAnti-jinAvasathAgrado jagam / ba ... ... maNTapamanoppire mAsisi tana kIrti-yA-1 nanda ... nADe bhU-bhuvana-maNTapaDoLa .. .. ... / sanda samAdhiyanda ... ... nA zubhacandra-saMyutam // zrI [zrI-mUlasaMgha, krANUra -gaNa tathA tintriNIka gacchake, lalitakIrti-munike AzAkArI, zubhacandra-deva the| ( ukta mitiko ) vaha svarga gye| "sanyasana' ( samAdhi yA sallekhanA ) meM saba kucha gakara, pAMca zabdoM ( parameSThiyoke vAcaka ) ko uccAraNa karate hue, unakA maraNa hogyaa| bharatezvarase lekara ... ... ... ... ... bandaNikeke maThAdhipatike liye ... ... ... zAnti basadike sAmane eka maNDapa khar3A kiyA gayA thaa| [ EC, VII, Shikarpur tl., No 226.] Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 jaina-zilAlekha-saMgraha 468 dAnasAle-saMskRta tathA kasada-bhagna / 180? -[.. ... =lagabhaga 1220.] [dAnasAlemeM, uttarako ora, bastike pAsake eka samAdhi-pASANapara]. zrImatparamagambhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam / / namo arihantANa / / svasti zrImatu zaka varSa 114 .. neya sAvadhArisaMvatsarada kAcika-suddha 10 somavAradandu zrImanmahAmaNDalezvaraM kaligaNaMkusa maNDaLa-mahIpAlana sarvAdhikAri-padmaprama-devara guDDa vaijaNa-senabovana putra baha-senabovana tammacaLiga-senaboSanu ninAyu...'' sAnamanaSidu / / poredA ... ... ... age para-maNhaLada mahIpALabhiprAya (2 paMktiyAM naSTa ho gaI hai ) sukhadiM vaivaNa-senabova / / tanujAtaM ... ... ... kAdambaliga yintI ... ... ... sahitaM mantri ... ... .... diyakogeda ... ... .. (bina zAsanakI prshNsaa| svasti / ( ukta mitiko ), caliga-senabova,-jo vaivaNa-senabokke putra barala-senabokkA choTA bhAI aura mahAmaNDalezvara maDala-mahipAlakA sarvAdhikArI padmaprabha-devakA gRhastha-ziSya thA,-apanA anta samIpa bAnakara, ... ...... ..."kAdambaligameM .......... svargako gyaa| [EC, VIII, Tithahalli tl., No. 191.] 469 purle,kaar| -varSa vijaya [1210I0 ? (la. raais)|] tya, paba seTTike seto stammapara] Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva- mukha purale ke lekha vyaya-saMvatsara-puSyada / bahuLada bArasiya kujana vAradoL sad- | vinaya-nidhi bALacandra | su-samAdhiyaM muDipi nAkameydidanIgaL // atithigam ... | pratibhA prAgalbhya manu-munig I ruta-vADigaLa dAnama- / vatizayamI - bALacandranuLaLannevaraM // Lale budha-samiti sizTara | baLagaM melmallane maruge dAna - vinodam / prala - prakSobhavola / kaLi zrI bAlacandranabhinava - candram // pazcima mukha manamaM nipamisala riyara / ttanumaM to muni muniye | manamaM tanuva niyamisa / lanudinamI nemi devanorvvane ballam // ... 316 [ ( ukta mitiko ) vinayanidhi bAlacandrane samAdhimaraNa kiyA aura svarga prApta kiyA / ( unakI prazaMsA ) | mana aura kAya donoMke dainika niyamanameM, nemi deva hI akele yogya haiN| ] [ EC, VII, Shimoga tl., No. 66.] 470 saudacikana | [ zaka 1151 = 1226 I0 ] zilAlekhakA paricaya yaha zilAlekha kuntaladezake antargata kuNDI jileke adhIzvara rASTrakUTa vaMza ke lakSmaNa yA akSmIdeva prathama ke prAthamika varNanake bAda lakSmIdeva dvitIyakA varNana karatA hai| la0 dvi. kArttavIrya aturtha aura mAdevIkA putra thA / isa taraha yaha lekha aura zilA lekhoM kI apekSA raTToMkI vaMzAvalIko eka kadama Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha aura Age batAtA hai| yaha kArtavIrya caturthakI dvitIya patnI honI cAhiye, kyoMki zi0 le0 naM0 446 meM usakI patnIkA nAma ecaladevI diyA hai| tatpazcAt hama dekhate haiM ki sugandhavarti bAraha kA zAsana lakSmAdeva cadarthakI adhInatA meM raTToMke rAjagurU municandradevake dvArA hotA thA, Ara municandrake sahAyako yA parAmarzadAtAoM meM zAntinAtha, nAga aura mallikArjana the| mallikArjunakI vaMzAvalIke denemeM sthAnIya do mahatvazAlI vaMzokA vizeSa varNana hai-18 gA~voMke vRtta ( samUha ) ke adhipati ( ina gAMvoM meM banihaTTi mukhya thA jo Ajakala bAmakhaNDIke pAsakA eka choTA zahara mAlUma par3atA hai), aura kolAra ke adhipati ( AjakalakA korti-kolhAra jo kalAdrIse nAtidUra kRSNAke kinAre hai)| kolArake vaMzameM puruSa-uttarAdhikArIke na honese vahA~kA adhipatitva vivAhake dvArA banahaTTike adhipatiyoMke vaMzameM calA gyaa| kolArake adhipatiyoMkA vaMza gRhapati vaziSTake vaMzase zurU hotA hai, aura usameM nimna nAmoMkA varNana AyA hai : mAdirAja prathama / bhUtanAtha bijiyanve mAdirAba di0 . gaurI mAdirAba dvi0 apane choTe bhAiyoMke sAtha-binake nAma nahIM diye haiMyuddha meM mArA gayA thaa| usakI mRtyuke bAda usakI bahina bijiyavvene zAsana-sUtra apane hAthameM le liyA aura kucha samaya bAda ise banihaTike mallikArjunake sAtha gaurIke vivAhameM dahejake rUpa meM de diyA / banihaTrike zAsakoMke vaMzakA nAma 'sAmAsiga-vaMza' thA aura yaha atri RSise prArambha honevAle induvaMzakI eka Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sauMdantike lekha 191 zAkhA thI / isa khAnadAnakI vaMzAvalI, jisameM 63vIM ke sirAja ke putra mAdirAja kA bhI nAma A jAtA hai, nimnabhati hai : rudrabhaTTa zrIdhara tRtIya mahadeva tRtIya 21 kalideva 1 zrIvara prathama | mahadeva prathama I zrIdhara dvitIya, yA siripati 1 mahAdeva dvitIya, mAyideva, yA mahadevanAyaka malikArjuna, malideva, yA mApa, gaurI ke sAtha vivAha 1 ke sirAja, yA kezava rAja mALaladevI, mALale yA mAliyagve ke sAtha vibAhita 1 mAdisana caturtha candra mAdirAja tRtIya Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 jaina-zilAlekha saMgraha jaisA ki apara nirdiSTa hai, yaha khAndAna bhaTTase zurU huaa| isake bAda lekhameM batAyA hai ki kisa taraha kesirAja, zrI-zailake mallikArjuna devakI vedIke 'liga kI tIna yAtrA aura vahAM kaThina vrata dhAraNa karaneke bAda, pavitra parvatakI caTTAnase bane hue 'liGga ko apane sAtha lAyA aura use sugandhivarti nagarake bAhara nAgarakereM tAlAbake pAsa apane pitAke nAmapara banAnevAle malikArjuna deva yA mallinAtha devake mandirameM sthApita kiyaa| bAdameM isa mandirake ucca-purohitakA pada usane liGgayya, liMgaziva, yA vAmazaktike putra devaziva, usake putra vAmazaktiko de diyaa| isake bAda lekhameM isa mandirake liye bhUmi aura usake dazave azake kaI dAnokA ullekha AyA hai| ye dAna sarvadhAro saMvatsara, zaka varSa 1951 meM, rAjaguru municandrakI AzAse kiye gaye the| usa samaya zAsanakartA beNuyAma rAbadhAnImeM mahAsAmanta rAjA lacamodeva the| antameM isa lekhake lekhakakA nAma mAdirAva diyA hai / yaha kesIrAbakA putra thaa| ___ samastuMga zirazcumbicandracAmaracArave [1] trailokya nagarArambhamUlastambhAya zaMbhave // Ige nirantaraM sukhamanAzritargI girijAdhinAthanu/gaganendrinAnaLamarutsalilAtmavarASTamUrtiyaM rAgade loka yAtreme nibhogisi tanna manonurAgadi bhIgiriyoL virASipa sadAzivanI vibhu mallikArjuna / vadhimRtAvanimadhyada kanakAdriya teMkadeseya bharatavaniyola banapadamesepudu kuntaLavenasu sogayisuvuni kUNDIdezaM [1] A dezAdhi IzvaraM vakSmaNanRpanesedaM tatsutaM kArtavIryagAdaLa mahAdevi tAM zrosatiyavarge jagajAta vida(ja)nakAhArda ( peLke ) La vidvid kSitipati nivahakkunbegaM puDhe tadrAmAdikSoNi Iza zaurya sakaLaguNayutaM puTTedaM lakSmIdevaM [1] sukumArAkArane zrIsatigudayisidaM dhAraNocaka saMrakSakane zrIkArtavIryAvanipatisutane raTTavaMzo dbhavaM rAjakadALsamsevyane bhAvisuvaDe nidi lakSmodevaM prabhAvAdhi(kane) timAMzuvaMza prakaTita vimavaM nopaMDo samIdevaM // idamoghaM rASTrakUTAnvayanataLabaLaM lakSmIdevaM surUpanvadoLdha (tendoL zauryyado ) khilabanAnandadoL bhAyoLI. dAyaMdoLA kandarpanaM bhAnuvananilabarna rohiNonAthana pUrvadizAkAntezanaM kaNenanatizayadi postu vikhyAtivettaM A raTTarAjyamaM vistArisi nalavinde raTTarAjya sthira Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saudattike lekha 323 nistAraka nenipaM lakSmInArIthaM raTTarAjaguru municandraM [11] kumudAnandatebinda bondi municandraM zatrubhUbhRnmukhAnmamanippoMDipa tejadide municandra bAndhiyaM kramadiM diktaTamaM pa McalevinaM pecceppa tannondu vikramadidaM municandranintu municandraM candranAmAnvitaM [I] guruvAdaM kArttavIryyakSitipatagenasuM mantradiM tAne zikSA guruvAda zastrazAstrasthirapariNateyoL lakSmIdevaMge dIkSAguruvAdaM prAjyarAjyApaharaNade parakSoNipALarmonalve duzabdaM vAycavAytalade varamunicandragirde desegAste [] dharaNIzApraNi kArttavIryya sutanappI lakSmIdevaMge susthiravappaMtire ghAtriyaM nayadinekAyanttamaM mADidaM varabAhALadiM ( viro ) ghinRparaM baiMkoNDanI vANasA bharaNaM zrImunicandradevana suhRnmAtaMgakaNThIravaM [I] Arthya sacivaroLaticAtuyyai rahobbIpa pratiSThAcArya kAryadhurandhara teyoLaudAryyaMdoLAriMdavadhikanI municandra [I] A municandra devamala mAtyariLAstutariSTa ciMtAmaNikAmarAjatanayaM karaNAryANi zAntinAthanuddAmaparAkramaM negaLda kUNDiya nAgAnudAracAmalakSmI mahimAvaLamvana sukhAnubhavaM male mallikArjunaM [II] ene negaLda mallikArjuna nanupama vaMzAvatAra mentene caturAnanana sabheyali pUjyaM munisaptakamadaroLatrimunivaranadhikaM // ( A ) muni mukhya kAnteyanasUye pativrate voldu dharmamaM kAmamanarthamaM paramasaMpadamaM puruSaMge mADe tarakA (mi) nigadarA hariharAnnabhavasutaratrinetradiM somana janmavAynuda intakula kidukulaM varitriyoL [11] ghareDuivaMzamene vistarakhaM taLedatrigotradoLU varavidyApariNatariLAmarapalevarogedaravaroLato rudrabhaTTakavIndraM [1] tannaya vaMzajakkaLa rudiMgaLobuddha kavIzarappa vAkyonnatiyaM sarasvatiyinUpadineMTaro N prabhutvamaM kannaraniMdavandu paDer3ha doremA kavitAviLAsa dondunatiyoL prabhutvada negarceyoLA vibhu rudrabhaTTanoL [11] A sukavi rudrabhaTTanina somakulAkhyanenisuba trikulaM sAmAsiga kulavenisiddantA sankuladoLage puTTitamaticaritraM || adaroL nija rAmAkSaravide sAsira poMge koTTadaM biDiya nitudinaM paDeda rudraTanembI paDemAtaM rudrabhaTTamunrbI (vIM) banadiM nutasAmAsiga vaMzadoLatuLabaLa lavarAdaravaroL bhuvana stutanenisi vibhutevettuM nnativaDedaM vimalakIrtiyaM kalidevaM // tadapatyaM banihaTTinAmapura mukhyASTAdazakkaM prabhutvadinA zrIdharanoppuvaM tanujanAtagAdanugrantukhAspadanappaM mahadevanAtana suputraM zroSaraM vikramonmadanadhpaM mahadevanetra sutanAgal Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 jaina - zilAlekha - saMgraha lIlevetippinaM // gaganasarobara puradavarigamA siripati gavAge vairaM holave rege siripati tatpuravAsigaLiM yamapuramaneminTa raNamukhadoLa || janakaM zatruzarALigaLage guriyAgaL tAna keLadu bhoMkane dezAntaramedurdu pogi ravisaMkhyAbda' baraM dvIpadoL na sAMdisi tandu bhUpatige koTTA zatruvaM kopa dunidiM gandhagajaMgaLiM tuLidu konda bhAMyidevottameM || muM jamadagnirAmana khilakSitinAthara nippatonduLsumAMcana gALiyante tabe konduvolI mahAdevanAyakaM kuMbaradide vairikulamaM tave kondu pitaMge mADidaM tAM avadAnavikriyegaLaM banihaTTi samudbhavezvaraM || zaraNAgataraM rakSipa virudaM ghare pogaLe hagavadoL sIyala kaLkarenipa mAtaMgarananduriyoL tAM pokku kAyida nA mahAdevaM // zaraNAgataraM rakSisi parabaLamaM geydu mAnyaraM manisi dikkari veravAyatiyaM vistaraMsiye mahAdevanAyakaM gharegeseDhaM || enisi mahadevanAyakana putrar zrIdharaM mallikArjunanuM candranumemba mUvarogedarttatputraroLa vaMzavardhanamuM puNyayazovardhanamumAgaL tannoLA mallikArjuna nAtmIya kuLAnvaSaNDanamArttaNDaM karaM raMcipaM // guNanaLadiM tenada balukaNi budha ziSTeSTajana manoratha ciMtAmaNi sAmAsigavaMzagraNiyene vibhu mallakArjunaM rajisu || ene paMpukte malidevana puNyAMgane pitR dvinAbharasaMpUjanarate patihite gaurI vanite tadaMganeya kulamana bhitraNisuve / / munisaptakadoL peMpige neliyinippaM vaziSThamunimukhyaM tanmunigotradodayisi kolAranagaravibhu mAdirAja puNyacaritradoLene mALaladevi bhuvanavanditeyAda / patihitavappa cArucaritaM patibhaktiyoLaudidA manaM patiyane baNinondu vacanaM sati lakSaNavinnu tannoLUjitave ne phesijana mAMgane mALaladevi gotrasannute varaputrapautra bahusaMtatithiM ghareyola cirAcikuM // maneyoLagenuLLaDavillanutaM svayamarthabhUriyAguttirpaganeyammaLiladeviya vinayAmbhonidhiya guNadoLenteNeyapnar // maneyoLaguLLuDaM maDage tatpatigaM manebhakkaliMgaveLaLanituvanikalA ide kelaM kaDe yuM suDenalke jIvipageneyaranaeN kulAMgane bharandenalakkume kesirAjanaMgane patibhakte cArU guNayukte kulaMgane bhUtaLA pradoL / / manegI bandare biTumarenalothiMgoDi hogiyaDaguva samukhaM tanagAdaDe nIvAremba naleyari mAMLiyavvegenteNeyapyar // kuTiLe kumAmoM kutsite kurUpi kubhAgye, kuzIle, ji laMpaTe, zaThe dhUrte dugguNi duranvite durjane duSTe kaNTeyemba TamaTakArttitiyare Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saudanti ke lekha 325 -guNadoL sale mALiyavveyaMguTake NeyAga rendo DitarAMganeyarbhuvanAMtarALdoL / / puruSarameLidavaM mALvaridu hiridAge bageva pararaM mAyAvaraNaToLesaguna satiyaddaureye hel - mALiyabeyo kutsiteyara asavane gaMgalakke talemAgilegaccane noDalI iliMgosagege nopiMgaMgaDige vADina santege bAyinakke popesakade pAmbageL nerevaraM kulanAriyarembude vicArise patibhaktivetteseva mALaladeviyanalladanyaraM / gALutana dide puruSarane bidavaM mALUpaM duccaritreyaraM vAcALeyaraM kaNDaghartAti mALaladekhiya guNAnu kathana de DuguM || pati basadakkuminnutamagendu durauSadhamaM prayogipa kritakeyarantayinde paruSarkSaya kAmaLe pANDu gulmadiMda tikRSarAge viccaLisutippavarent kulAMgajanaM patihite mALiyavveye kulAMgane vArSiparIta dhAtriyoLa kRtayugacaritad satiguNavatizayadiM tannoLikuvene negaLda mahAsati mALaladekhi pativRte malidevata sunanani racisuti // jananute mALaladeviyananupama guNavatiyanI mahAsatiyaM kaNDanitaroLamarakadIsevaneya phasaprAptiyendaDe vaNNitrudo / atrimunindrapatniyanasUye pativRtavRttiyiMde lokatrayavedde vANise viriMceyanacyutanaM trinetranaM putrarenaLke pettaLesavIyugadoL patibhakti tanna cAritra dinatrigotradoLaguNDene mALazadevI repi // kulavadhuvina naDavaLiyoL kuLamuM pativratAguNadidaM nelasikkumembudidu mALaladeviya caritadiMde dharegatividitaM / janani mahApativRtte vaziSThakulo dbhave gauri mallikArjuna nabhavAnzrIpaMkaruhaSaTcaraNaM pitana pratAnujarbanadhigabhIranappa mahadevamA vibhu mAdirAjanuM vanite vinUte mALaleyena vibhu kezavarAjanopuvaM // vacana || ApuNyAMganeyara ziSTakAma bhogaMgaLananubhavisutaM mallikArjunaMnu mAdirAnanumembIputraraM paDeyalavarIruM zrIraTTa rAjyapratiSThAcAryanuM arivirudamaNDalikanavarAjanumappa zrImadrAjagurugaL municandra devaranolagisi kUNDi mUru susAkhirada baLiya bADaM zrImadrAjagurugaL municandra devarAL ke vArDa sugandhavarci hannegDumaM - tadAjJethiM pratipAlisurttAmarasA kaMpaNada modasu bAraM paTTaNaM sugandhavarttiya vidvAsamentendaDhe || hoivoLalo virAnisuva cUtavanaM girasaMkulaM phalaM dusugidanAri keravanavoppuvazokavanaM zivAlayaM misupa cinendra gehametrivitivalandava zeSasaukhyadonnese du sugandhavatti sale kRpiDa mahItaLadoLa birAmikuM / pannImAUNDugantata satvapratA Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 jaina-thilAlekha-saMgraha paguNagaNa niLayarsanuta carita kIrti mahomnatarapratimarA sthaLakaSipatigaL A sthala doL // ArAdhipanabhavanana surorabakhacarAmarendravanditapadapaMkeruhananarthiyiM kolArada vibhu kesirAjanamaLacaritaM / viditaM bhIparvatAdhIzvarana caraNama kANalI kesirAja mudadi nesedaM ghareyoL // sutanAdaM mAdirAcaM gamaLa caritanta bhUtanAthaM yathoraMjita rappayvastutataprabhu goge dariLAstutyarantayvaroL sannutanAdaM mAdirAjaM seNasuvabara gaMDaLage gALaM pratAponaMtanendurvI anaM varNaNesi pesevaDedaM tebadoMdeLgeyiMdaM / zaraNAgatavanamaM nittaripeDeyoL vajrapaMjaraM tAnene DoMkaramAdirAja vibhu toDardar DoMkenippa birudaniradettisidaM // ire kolAradoLA samAnavibhupugarvattilopArtatA turacetarmarevokkaDantavaranAda kAdu tAnugrasaMgaradoL sAnujaneyid vIrasiriyaM paMcatvamaM poIi vistara devAnakaUNme divyagativettaM dhAtri bAppembinaM / A mAdirAbanagraje bhUmistute bijjiyanveyanujara mahibhodAmabhumananprateyanta mALkeyinadhikabAge naDe. yimutiI / / sale kolAradoLa prabhutvavese guM tenAmadoLa mAdirAbaLa satputriyanta prabhutvasahitaM zrIgauriyaM poSme maMgaLatUryya vibhu malikArjuna noveLipa bijiyanve prabhutvalatAvistarayAge tAM nerapi cintotsAhama tALidadaLa || intappa vibhavadi paipaM taLeda mahAprasiddhavaMzaje gaurIkAnte niba kAnteyene cairantanaroL mallikArjuna samavibhavaM / / A daMpatigar3ha mukhadinire // pintyepAttaM tadIyaprabhu teyenisuvaSTAdazagrAmamuM dauhitraM tAM mAdirAjaMgada inamare koLAradondu prabhutvaM putra zrIgaurigaM mallapavibhugogedaM kesirAjaM lasaccAritraM zrIzailakanyA pati padanakhacandrAMzucaMcakoraM / / sAtvikadAdinande paramezvaranI girijezanembuba tatvavicArAdede idu nambida nizcaLamattiyinde zAntatvame rUpagoNDu mudamAnaviSAdadoLeMdadirpa zUranvadoLI gharAvaLayadoL vibhukezavarAjanoppurva // paraktikaLipadeyaM paravadhuviMgenaveikama mADadeyaM haracaraNapariNatAntaHkaraNatethi kesirAbane kRtakRta // ene negaLda kesIrAjana vanite nutAgastyagotrasaMbhave puruSaMganuvazapopani tA rakSisuvanibaroLaM. pinte rogAdigaLa tosiDoda bhakti vAre diDavenalama kUtta tatputra varmA paduLaM nizcita viSvanirisidanadhikaM dhAtrigAzcaryamAgaLa // matamA tIrthayAtreyoL / tanu gAI paricaryama mudade mADambAbdabdoge tabanera bAdoMDa guDi bappavarga kAka Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sodattike lekha 327 prAptipandAdo Dorakame sAvantavAMgaLAgadenipI vIravRtaM mAlikArjugadevaM dayegeyyalI prabhuge saDaM keshvNguniiyol|| intivAdiyAgiranantavIravRtaMgaliM zrIzaiLada mallikArjuna devara mUrusULa darzanaM mADi taspItiyiM parcataliMgamaM tandu kuNDi mUlusAsirada baliya kapaNaM sugandhapattiM hanneradara modaLa bArDa zrImadrAvagurugaLa munizcandra devarAla kevADaM paTTaNaM sugandhavarSiya hoLakoLama mAgarakereyasi tana tande mallikArjuna pesaroL zrImallinAthadevara pratiSTheyaM maaddi|| svasti samadhigata paMcamahAzabda mahAmaNDalezvaraM sacanapparavarAdhIzvaraM govaLItUryanigghoSaNaM kula bhUSaNaM siMdhUralAJchanaM zazivizadayazolAJchanaM suvvarNa guruDadhvaja vidagdhamugdhAMganAmakaradhvanaM vairivaLavIravRkodaraM paranArisahodaraM maNDalikagaNDataLaprahAri uddaNDaripumadanivAri sAhasottugaM boppanasiMga nAmAdi samastaprazastisahitaM zrImanmahAmaNDalezvaraM lamodevarasar veNuprAmeya nele vIDinaLa sukhasaMkathAvinodadiMdanavarata rAjyaM gegyultamire zakavarSa 1951 neya sarvadhAri saMvatsarada ASADhadamavAse somavAradandina sarvagrAsisUrya grahaNa duttamatithiyoLA mallinAtha devara aGgamogaraMgabhogakkaM khaNDasphaTitajArNoddhArakaM zrImadAjagurugaLa manicandra devara kohakeyyana vara niyAmadiMdA sugandhavarsiya henIvara gAUNDagaLa varpa paDuvaNaM hoLanoL mulugundavaLLiya hoLavereya hanimattara mAnyada holavereyiM tekaLa hamuDiya dAriyi baDagaL kaDimaNNa koLinalaLendu sarvasamasyamAgi koTa keyi kaMbavarunUru 600 sirivagiLi paDuvaLa rAbabIdiyiM paDuvaNa keriyoL rAbahastada sekkayyagaLa ippattondu kainILada maneya koTara / / mattamA hInIvara gAvuNDagaL mukhya samastaprajegaLe devara nityopahArakendu candrArkasthAyiyAgi meTegoLagava kottr|| mattamAhannIvara gAUNDagaL kaudiya mAdigAUNDarnu paMcamaThatapodyanasa eNDahiTu sahita biI sabheya samakSadali kaDaseya nAgagAUNDanu modalUra gauDuvAnyadoLage tana gauDumAnyaM kALeyavaLanaharaLahasugeyajimA gauDamAnyada kolinalaLedu sancasamasyamAgi koTakeyi kambavinnUru 200, [1] mattaM / / svasti samasta bhuvanavikhyAta paMcazatavIrazAsanalabdhAnekaguNagaNALaMkRtasatyazaucAcAracAracAritranayavinayavijJAnavIrAvatAravIravaNambusabhayadharmapratipALakarappa sugandhavartiya habIUmdugaLa mukhya Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha sthAThasamasta naravara mummuridaDaMga santeya devasa mahAsabheyAgirdu tammolekyamatavAgi AM malinAthadevariMge biTTa AyaventendaDe [1] eLesa heliMgenUreLeya koTTar hottaliMga aizvatteleya koTTar [1] aroLageyuM sateyoLageyuM mALava. dhAnyavargadaluM bhattavasaradalaM saTTagavattavakoTTara |] pasArakaraDaDakeya koTTara [1] alla bbella arisina modalAgi kirikuLavellavaM pasArakondondu koTTar [1] hattiya pasArake hiDivattiya koTTara [ 1 ] matamA devara nandAdIvigegeyvattokaL gANakke sohigaNNeya koTTar [1] beUrinda bandha mA va eNNeya hADakeyaddeSNeya koTara AsthaLada aysAvantar / devaragpaNiya bindigege AvalegaLana kottttr| mattavanyUvara bADukAya mAbuva ballageraDu sUDa heciMge nAlaka kAya koTara [ 1 ] bova kkaTa tandu mAruva bADukAyige tice suMkava koTara // mattamA devagarge eLarAveva hanIvara gAvuNDagaL tammUra tekaSNa holanoL savattiya tamma holana sImeyoL sirivAreme hoda hebbeTeyiM mUDaLa kaddhiguruhallAraM baDagaLa navilagunda golinalaLedu sarva samasyavAgi koTTa keyi mattanAlku 4 ayugyagala hanikainILada maneya koTara / mattaM beTTasurada meneya siMdara bhaileya nAyakarnu a sthaladaluvAUNDu gaLaM tammUri tekaNa hoLanoLa kadiguruhamaLadiM tekala naviluNda golinalaLedu sarvamasamasyamAgi koha keyi mattanAlku 4 ayigayyagaLa hanikainILada maneya koTTara / / mattamA deva; hUliya mANikya tIrthada basadiyAcArya prabhAcandra siddhAntidevara mahadhamiMgaLApa zubhacandrasiddhAntidevaraM yA prabhAvandra siddhAntidevara ziSyarappa indrakIrtidevara zrIdharadevara mukhyavA saMghasamudAyaMgaLaM A mANikya tIrthada basadiya sthalaM hiriya kUviyala AliyakavAvuNDagaL sahitabiTuM A Uri tekadadeseyala najiyacaTTa gauDana baLaboLage nemaNana keyiM tekala urugoLanahola sImeyaM mUDala navilgunda golinalaLedu. sarvasamasyamAgi koTa keyi mattanAlku 4 amigagyagaLa hanikainILada maneya koTara / mattamA devaNe zrImadanAdiya piriyagrahAraM hasurbiyaMnnUmahAjanaMgaLu hanIvAvuNDugaLaM tammUra tekaNa ghessageriyiM tekala samandhavatiya savaNubelada holavereyiM paDavala tamma bAsigavADada paDuvaNa hemjasugeya sthaLadoLage sogaLada digIzvaradevara pholalaLe sarvasamasyamAgi koTa keyi ka mUnnUru 300 [3] Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saudatike lekha .. mattaM zrImunondradevara Ayada caTibharagara binapadiM gANAyadAyakAradalli somavAra prati vondu mellage eNNeyaM kottttr| intinitumanA kolArada kesirAja mugandhavarSiya nAgarakereya zrImati nAthadevarige bRttiyaM paDedu Akereya kaTTisi-suttalu mAraveyaniTu tamArAdhisuva mAleya zuddha zaivamAmigaLappa tanna guru bhAgigaLa ziSyara vAmazaktinAmAbhidheyarappa balliTageya zrImULasthAnadAcAryaliMgayyaMgaLigI sthAnamaM dhArApUrvaka koTanavara vaMzAnukathanamentene // A muni durvAsAnvayanebhAtanupahatanendu divyambiDidA vAmazaktivRtIzaM bhUmistutanenisi jayasi pesavaMsedesedaM tattanayaAvazivarudAttayazasaMkalazAstra saMpannasadvattastrabhubopArjitavRtti samAja vvIrAjisidarucareyoL tadapatyaliMga zivaviditazivA gamararatarya guNagaNanilayarsadamaLa carita zrIzaiLadabhavanaM bhaktiyuktavAdAghisuvara / / siMgananArAdhiparDa zrImallinAthapadasarasijadoLa bhRganavolesevanendu manaMgoNDA kesIrAbana vargidanittaM / tatazAsanArthavappI kSitiyaM vibhavonaMti saMtatavoditodita vakkuM pratipALisalolladandinasugatigiLiguMgaye vAraNAsi kurubhami yenipa tIrthagagaLalli gokulayaM tannaya kulamaM brahmaNaraM dayegiDe kondanitu pApamidanaLiyaloDaM // svadattAM paradattAM vA yo hareta vasundharAM / SISThavarSasahasrANi viSThAyAM jAyate kRmiH // taMnittuda meNanyakulonnata rittudumanavaniyaM dharmAtmaLaM mannisadaLidA manuja munnaM krimiyAgi baLike narakakiLigaM // madvaMzanA paramahIpativaMzajA vA pApAdapetamanasA bhuvi bhAvi bhuupaaH| ye pAlayaMti mama dharmamidaM samanaM teSAM mayA viracitAMjalireSa mUni // tAnosagisida nRpakulaTA nRparakamya bhaparakkI barmakke numanaLivaM tAradaDA nRparigavinde suginda ka-ndippe idA kesirAjana vacana // esevI zAsanama virasi baredaM pUrva janmadola sukRtamanarjisi kesirAjavibhuvina sisuvenisida mAdirAjanAvibhumatadiM // I dharmamaM sugaMdhavatiya henIvargAUNDugarcha pratipALisuvar / / ] [JB, X, p. 176-179, 2, p. 280-272, tip. 273 286, tr.( Ins. No 7.).] Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha parvata AbU-saMskRta [saM0 1287=1230 I.] zvetAmbara sampradAyake lekha [EI,VIII, No 21, No 1. f.-P., t. aud tr. ] 473-474 parvata AbU-saMskRta [saM0 1288=123. I.] zvetAmbara lekh| [ EI, VIII, No 21, No 12, t. and [ EI, VIII, No 21, No 40-11 and 13-18, t.] 475 zravaNabelagolA-saMskRta tathA kaar| [varSa sara, zaka 1113 - 120 I. (kIchaune)] [ jaina zilAlekha saMgraha, prathama bhAga) 476 giranAra, sNskRt| [saM0 1288-29 I.] zvetAmbara sampradAyakA lekh| [ Revised Lists ant. rem. Bombay (ASI, XIV), p. 328-331, No. 1, t, and tr.] Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANTaniDugalluke lekha 132 1 giranAra:-saMskRta / [vinA kAla nirdezakA] zvetAmbara sampradAyakA lekha / [Revised Lists., p. 357-358, No. 21 & 22, t. and tr.) 478 mANTaniDuganuH-saMskRta + kAda [zaka 115 = 1232 I.] [niDugalu-beSTa ( nihugallu paraganA ) meM, jaina bastimeM eka pASANa para ] svasti zrI jayAmpudaya.." na zaka-varSa 1954 neya nandana-saMvatsarada bhASAda-zuddhASTamI-AdivAradandu nemi-paNDitara makaLIbasadiya vRttiyaM dhArApUrvakaM paDedaru maGgaLa mahA zrI (52) usI pASANa para zrImatparamagambhIrarasyAdvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam // svasti samasta-vasumatI-mAradhaureya-doINDarumadhaHkRtoddaNDaruM mArtaNDa-kuLa-bhUSaNarumamabhisampAta-bhISaNarumoreyUra-ppuravarAdhIzarumenippa coLAvanIzaroL / / maGgi-nupa-snu bmbi-n| paM govindarananavanimoLananA-1 tajudravisida moga n| paM gaurava meru varma-nRpanaM paDedam // Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 jaina - zilAlekha saMgraha kali-bamaM nRpatigaM bA - devi gavudita-bhadra-lakSaNa-vakSas / -sthaLaka niruLa dhArA 1. tiLake naLa - nahuSa- bharata caritaM negaLdam // hari govarddhana gotramaM dazamukhaM rudrAdviyaM rAma kiM 1 kararumAcaLa - koTiyaM ravisutaM ter-gAliyaM pUNDu du - rddhara-saMrambhadinandu meTTi kiLe nondAyAsavindAritu - vardharegI-dakSiNa bAhu-saGgadiniruGgoLa- kSamApALana || kuLikana lavalavike layA -1 naLanuruvaNi siDila saDagara miltuvina | bhagaLike javanujjagaM mApa 1 oLevudiruGgolanAnigettida bALoL // antu negaLda nigalaMka -mAM paranArI- sahodarana svattanAvara maNDaLikara talegoNDa maNDaddaNDa maNDaLika dAnava-surAntakaM roddada govaM bANDara bAvaM khaDga-sahadeba deva-deva-sadAzivapAdAbja-sevA-samunmiSat prabhAva niruGgoLa-devaM rAjyaM geyyutamire tatpAda - padmopanIviyappa gaGgaya nAyaka cAmAGga negabudbhavisi gayana mAreyaM zrI-mUla- saMghada deziya gaNada koNDakundAnvadaya pustaka- gacchada vAda-vaLiya zrI - vIranandi - siddhAnta cakravarttigaLa ziSyarAda medinIsiddhara padmaprabha-maladhAri devara caraNa - paricaryeyiM paryApta kAmitarAda nemi paNDitarinaGgIkRta-bakhanAdam | Agi || I kALAjana vembudiru - gana giridurgAvantadabhraGka - bhILatara- cULavadarut / tALateyane noDi dhAtri niDugalendum // bhA-kukI Lada badara-ta / Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANTanIDu galnuke lekha TAkaTa dakSiNa-zilAgradoL pAzrva-jina / / nyAkosi-basatiyaM priya -1 loka gaGgeyana mAranidanettisidam / / idu jogavaTTigeya bs| di dalA-candrAkaviM sanAtamaviM sala -1 vudu paJca-mahA-zabdavad / idakeM pAlisuvarinasaGkhyAtaL // svasti nirastatama-kamaThAneka-vaikuNinappa pArzva-jinezvarana dainandina-sapAkAryakaM mahAbhiSekakaM cAturvarNa-dAnakkaM gaGgAyana mAreyarnu nAri vAcaleyuvAcandra-tAraminittane salupudendo DirahoLa-devaM dhArA-pUrvakavitta datti ( dAnako vigata tathA ve hI antima vAkya aura zloka ) / (prathama lekha) [svasti / ( ukta miti ko ), nemi-paNDitake putrane isa ksadi kI bhUmi prApta kii| (dvitIya lekha) jina zAsanakI prshNsaa| svasti / coLa rAjAoMmeM, maGgi-nRpakA putra bappi-nRpa, (aura ) govindarakA putra iruGgoLa huA, jisake bhoga-nRpakA janma huA thA, jisake bamma-nRpa huaa| jisase aura bAcala-devIse irugoLa (prazaMsA sahita ) utpana huA thaa| baba (apane padoM sahita ), iruGgoLa-deva rAjya kara rahA thA. tatpAdapamopajIvI gaDyana-bhAreya gaGgeya-nAyaka aura cAmAse utpanna huA thaa| isane nemi-paNDitase vrata liye the| ne. pa. ko padmaprabha-malapAri-devase manobhilaSita arthakI prApti huI thii| pa0 ma0 deva zrImUlasaMgha, dezipa-gaNa, koNDakundAnvaya, pustaka-gaccha tathA vANada-baliyake bIranandi-siddhAnta-cakravartIke ziSya the| Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha kALAkhana harukoLake pahAr3I kilekA nAma thaa| yaha dekhakara ki isakI coTiyAM bahuta U~cI hai, logoMne isakA nAma niDugaLa rakha diyaa| usa parvatake badara tAlAbake dakSiNakI tarapha eka caTTAnake sirepara gaGgeyana mArane pArzva-cina basati khar3I kI thii| isIko 'bogaTige basadi' bhI kahate the| pArzvanAtha-binezakI dainika pUjA, mahAbhiSeka karaneke liye, tathA catuvarNako AhAra dAna deneke liye gaGgeyana mAreya tathA usakI strI bAcalene iruGgala-devase A-candra-sUrya-sthAyI dAna karaneke liye prArthanA kI aura usane taba yaha (ukta) bhUmiyoMkA dAna kiyA; tathA gaGgeyanamAreyanahallike kucha kisAnone milakara bahutase (ukta) akharoTa aura pAna prati bojhapara diye: pailike kisAnoMne bhI kolhuoMse tela diyA / ve hI antima zloka / ] [ EC, XII, Pavagada tl., No. 51 and 52 ] 479 girnaar;-sNskRt| [saM0 1288-1281 = 13.] zvetAmbara sampradAyakA lekha / [ Revised List ant. rem. Bombay ( ASI, XV1), p. 361, No. 3A, t. and tr.] 480 parvata aabuu:-sNskRt| [saM0 1260 - 113310] zvetAmbara lekh| TEL, VIII, No. 21, No. 19-23, t.] Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ elUrAke lekha yaqe 481 parA, saMskRta / [zaka 56 % 135 I.] [phAlguNa sudha nItimA' budhe] [1] svastizrI zAke 1156 bayasavadare ( saMvatsare) zrIrddhanA ( zrIyarddhanA) pur| jabhA - bani raanngiH| tatputro mhAnugiH svaNA vallabho bagatopyabhUt // 1 // tAmyaM (bhyAM) babhUvuzcatva (tvA) H putraashcshvraadyH| mukhyazcakra zvarasteSu dA[na]dharmaguNottaraH // 2 // [2] caityaM zropAvanAyasya girau vA (cA) raNasevite / cakra zvarosajaddAnAddhR ( nA ?) tAhutI ca karmaNAM / / 3 / / bahUni bibAni jinezvarANaM (NAM) mahAti (hAnti) tenaiva viracya srvtH| ocAraNAdvirgamitaH sutIrthatAM kailAsabhUbhRdbharatena yadat / / 4 // [3] ghammaikamUrtiH sthirazuddhadRSTi hRdyosato (1) vllbhklpvRkssH| utpadyate nirmaladharmapAlazcakrezvara paJcamacakrapANiH // 5 // zubhaM bhavatu // phAlguNa tritIyAM budhe anuvAdaH svasti bho ? zaka saM0 1156, bysNvtsrmeN| zrI (va) rddhanApurameM rANugine banma liyA thA, usakA putra mhA (gA) lugi thA jisakI patnI svarNA thI aura jo jagatko bhI pyArA thaa| 2. unake cazvarAdika cAra putra hue| inameM cakra zvara mukhya thA, vaha dAnadharma guNameM sabase Age thaa| . 1. tRtIyA / 2. bhagavAnalA isako * chAtrIjhatA haMtravi. par3hate haiN| 3. bhagavAnalAla indrajI ise 'dono sato' par3hate haiN| Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 jaina-zilAlekha-saMgraha 3. cAraNoMse sevita isa parvatapara usane zrI pArzvanAthakA vimba banavAyA, (pratiSThita kiyA ) aura isa kRtyase usake karmoMkI nirjarA huii| 4. jisa taraha bharatane kailAsa parvatako pavitra tIrtha banA diyA thA, usI taraha usane isa parvatapara cineravaroM ke vizAla-vizAla bimboMko banavAkara ise eka sutIrthaka rUpameM parivartita kara diyA thaa| 5. dhammaikamUrti, sthirazuddhadRSTi, dayAvAna, satIvallabha ( apanI patnIke prati ekaniSTha), dAnAdi guNoMse kalpavRkSake samAna cakrezvara nirmaladharmakA rakSaka bana bAtA hai, pAMcavAM vAsudeva / zuma ho / phAlguna 3, budhavAra / [ Ing. Cave-tamples of western India, p. 99-100, t. and tr.] parvata baabuu;-sNskRt| [saM0 125- 1236 I.] zvetAmbara lekh| [RI, VIII, No. 21, Nos 24-31, t.] 483 dinamAla ( Dilmal ); saMskRta vA gujraatii| [saM0 [2]15 (1) = 1218.] zvetAmbara lekh| [EI, II, No. b, No. 4, (p. 26), t. and tr.} Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ herero-havA tmaan| [zaka 26.] [usI bastike dakSiNake samAdhi-pApANapara] zrImat-paramagaMbhIrasyAvAdAmoghalAJchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jina-zAsanam / / svasti zrImatu kumAra paNDitara guDDi pekkama-seTTiya heNDati guNa-gaNa sampanne zIlavatiyappa majamve zaka-yarSa 1161 neya vikAri-saMvatsarada mArgazira-mAsa bahu-pakSada prayodazi vRhaspativAravandu dAna-dharma-paropakAranirateyAgi samAdhi-vidhiyiM sura-loka-mApteyAdaLu kelAse sovojana mAbdi / [kumAra-paNDitakI gRhastha ziSyA, pekana-seTrikI patnI, malaveke jaina-vikipUrvaka kiye gaye samAdhimaraNakA smAraka / kelase sAmobane isako bnvaayaa| [ EC, VIII, Sagar, tl., No. 181.] korpraam-sNkRt| [saM0 12152 ..] zvetAmbara lekh| [ EI, I, No. XVII (L. 118-110), t.and tr.] parvata maar-sNmt| [saM0 Ram zvetAmbara lekh| [EI, VIII, No. 21, No. 38, t.] 22 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha roho-saMskRta tathA gujarAtI / [saM0 1216 - 1212 I.] zvetAmbara lekha / [ EI, II, No. V, No. 14 (p. 9), t. and tr. ] 488 liyaalmettaa-sNskRt| [saM0 1300 = 1243 I.] zvetAmbara lekh| [ ASI, XVI, P. 253-254, t. ] 489 herepherI saMskRta tathA kaad| [saka 11-1213I.] [isI basti taskI morake samAdhi-pAvAyapara ] zrImatpavitramakalaGkamanantakalpam svAyambhuvaM sakala-maGgaLa-vastu-mukhyam / nityotsavaM maNimayaM nilaya binAnAm trailokyabhUSaNamahaM zaraNaM prapadye // . . svasti zrImatu zubhakIrti-paNDita-devara guddhi pekama-seTTiya magaLu kAmavve sakaLa-guNa-gaNa-sampanne cAlavati zaha varSa 1164 neya zubhakatu saMvatsarada Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaDakolake lekha za vaizAkha-mAsa-zata-pakSa-bidige-bRhaspativAradandu AhArAbhaya-bhaiSajya-zAstra-dAnanirateyAgi sanyasana-samAdhi-vidhiyiM suraloka-mApteyAdaLu // soyojana besa [zubhakIrti-paNDita-devakI ziSyA, pekama-seTTiko putrI, kAma vekA bhI vaisA hI smAraka / sovojakA kArya / ] [EC, VIII, Sagar tl., No. 162. ] 490 kddkotaa-kaad| [zaka 18= 1236 I.] 1 1 ] svasti zrImat-yAdava-rAyanArAyaNa bu (bhu)jabala-pra[2] tApa-cakravatti siMhaNadeva ra] varSa 37 parA[3] bhava-saMvatsarada mArgazira su (zu)dha(da) paMcamI tri(ba)ha[4] spati kAradalu sUrasthagaNada mUlasaMghada yo nandi[5] bhaTTArakadevara guDDa kaDakuLada sAvanta-bo. [1]ppagoDa hegaDe somayyanu samAdi (ghi) I (yi) m [7] muDipi svarga-prAptanAda [na] [ / ) maMgaLa-mahA-zrI [1] anuvAda:-svasti ! yAdavoMmeMse zrIvAle rAyanArAyaNa bhujavala pratApa-cakravartI siMhaNadevake 37va varSa, parAbhaSa-saMvatsarake mArgazira (mahIne) ke zuklapakSakI paMcamI, bRhaspativArako sUrasthagaNake mUlasaMghake bhInandibhaTTAraka devake ziSya yA anuyAyI; tathA kaDakuLa' ke sAvanta-boppagauDake hemADe somayyane pUrNa indriyaviratikI hAlatameM maraNakara svarga prApta kiyaa| mNgl-mhaa-shrii| [IA, XII, P. 100, No. 1. t. and tr.] ..'khareM zikAvejoMmeM yahI nAma karakoLa' pAyA jAtA hai| 2. mainevr| Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. jaina-zilAlekha saMgraha 461 Udi-kAra bhagna / [varSa dundumi (1) [dine, vana-zArI-mandirake mArgake eka pASANapara ] (prathama aMza miTa gayA hai )... gatinayaneza-rakheya zakAvdada dundumita nAma-saMvatsara'vara-jyeSThamAsada sitetara-pakSadoLU dvitIba-sannutamarkavAra manuva ...tAM basavale loka-vizrute 'daLa samAdhi-virSAiyandamanindra-nivAsa-saukhyamam // nandideva-pada-yuga-sarasiruhada paJca-pada-vinutAntaHkaraNe-mahAdeva-vibhu-vidhu varasUrasyamaNe sugatiya naDe paDedaLu // suraro? pussp-vRssttiy-| neradAgaLe suriye deva-dundubhi-ravamam / baradoleseyalke basyo / sura-lokaveridadaLu mahotsavadindam // namo vItarAga // [lekha spaSTa hai| isameM bhI samAdhimaraNa dhAraNakara sugati-prAptikA ullekha hai|] [EC, VIII, Sorab tl., No, 142. ] 492 maNatAkAra padAbhava = ( )] [jai. zi. &, pra. mA0] [ Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ giranAra ke lekha TR giranAra - saMskRta / [saM0 1301 = 1238 I0 ] zvetAmbara lekha | f - Revised Lists ant. rem. Bombay ( ASI, XVI ), p. 358, No. 23, t, and tr.] 464 hummaca; kada-bhagna / [ zaka 1100 = 1248 I0 ] [ padmAvatI mandira meM, prAGgaNa meM dUsare pASANa para ] bhadraM bhUyAjinendrasya zAsanAyAdha - nAzine // [ somayake putra prAptikA ullekha hai / ] ... svasti zrImat sa ( za ) ka- varSa 1170 neya lavaMga-saMvatsarada puNyazuddha-paJcamI- bRhaspati vAradandu zrIma * somayana maga ... vasena De vegaDe-ta daliya samudAyamaM - sevitanumAgi vratAropaNamaM mADikoNDu samAdhi - vividhiM mRDupi sura-loka prAptanAda maGgaLa mahA zrI zrI maM karadu samasta ... ... ...... De vegaDe ke liye eka samAdhimaraNapUrvaka suraloka [ EC, VIII, Nagar tl. No. 50] 495 malAlakere, saMskRta tathA kAra / zaka 1170=1248 I0 ] [ jai0 zi0 saM0 pra0 mA0 Ding Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 jaina - zilAlekha - saMgraha 466 hIre halli - saMskRta aura kara bhagna / - seating [ zaka 1100 = 1248 I0 ] [ hameM malezvara mandira kI dakSiNI dobAlake eka pASANa para ] ' zrImatparama gaMbhIrasyAdvAdAmoghalA lAJchanam / yAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam // namo'stu // zrImat-porasaLa -vaMzadati vinayAdityAkhyanAdaM yaza:- / premaM tannRpa-putranAdanereyaGgonvIzvaraM tatsutam / bhUmipAlaka - mauLi - lALita padaM zrI viSNu-bhUpALanud- / dAma-sva-krama - vikramArjita -naya-bhrAviSNu viSNUpamam // maleyelaM vasamAgtadonde taLakAhu~ koyaTUr ko naM- | gati kAlI-purI gaGgavADi pesarvattuGgi baLLAre beLa- / vala-nADA-rAcanUrmuDuganUrvvallUrivaM koNDa toL / valadiM polvavarAro peLU bhuja-baLa - bhrAjiSNurvaM viSNuvam // A - viSNuvarddhanam / bhAvodbhava -rAjya-lakSmiyenisida lakSmA - / devigamudbhavasidinaka- / nI- vibhuta- nArasiMhanAhava-siMham || A - vibhuvana paTTa-mahA- 1 devi mahI- devi vidita-yAdava - lakSmI- 1 devi jaya-deviyeca- / devi jagatkhyAte sItegene guNa-gaNaTim // Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ horehalika lekha.. A-narasiMha-devaMga paTTa-mahA-deviyenisidevata-devigam // . .. .. :: .. skl-klaa-pripuurnn| sakalo/-nayana-sukhadanakalaI tAn / akuTiLapUrva-nava-sI-1 takaraM ballALa-devanudayaGgagdam // coLammuttire panneraLa-barisekaM koLaposte tAM podanemb / ALApaM bare sAldadondu moLanaM mela-De ... uccNgiyu| peLAsAdhyavadAdudendu divija ... ghara vi. ye b-| lAmALdaM giridurga-malla-vesaraM bahAna-bhUpAlakam // sAnivAradande pANkhyA-1 vanipana saptAGgamerade siddhisidudarim / sAnivAra-siddhi-vesaraM / janapati ballAla devanesedire taLedam // svasti samadhigata-paJca-mahA-zabda mahA-maNDalezvaram / dvArAvatI-paravarAdhIzvaram / tribhuvanamala taLakADu-kogu-naGgali-gaMgavADi-noLambavADi-banavase-DuligerehAnuGgala-goDa bhuvabaLa vIragaGganasahAya-zUra sanivAra-siddhi giri-turmA-malla caladaGka-rAma nizzaGka-pratApa hoyasaLa-cIra-ballALa-devaru dorasamudrada nelevIDinali sukha-saMkathA-vinodadi pRthvIrAjyaM geTaputtamire / vR||mle nADan tula-nADanaggaDa bayala-nADaM lasaccoDa-maNa DalamaM pedore mereyAge baDagala zrI-viSNa-bhUpaGge bhUtalanaM sAghisi koTu mANDu raNadoL mArantaraM konda dor. bvaLadi droha-gharaTTanendu pesarvRttaM boppa-daNDAdhipam // zrImanmahApradhAnaM hiriya daNDanAyakaM droha-gharaTa-boma-devaM Asandi-nADa koNDaliyaM tanna hesari drohagharaTTa-caturvedimaGgalamendu pesaraniTU bhuvana-vIrAvatAramemba tannapesaganurUpamappantavyatira bharaNavAgiM sarva-namasyavAgi biTunA-mahArahArada azeSa-mahAvanaGgaLum / Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Iw koNDalina mAcanaM bhUna maNDala - viditaM samasta-zAstra-vicArA - / sati-matimad-nAhmaNa maNDaliTarasI-khaNDa- caNDAMzu-nibhaM // bhUteya nAmaka / khyAtaM kaTakeka-raha-za-taLAram / jaina-zilAlekha-saMgraha bhUtala - viditaM tattanu - bAta bALa-nRpa kumAraM mAram / va // intinibaruviddu tammUrindaM baDagaNa cakavegereyaM kembaNanake revalI - zrI varaM mADaveLa kendu prAtthisi kALa-gavuNDana tammanappa hona- gavuNDana naka-gavuNDiya bhaganappa mahAprabhu Adi gaNDa santeyaM ko DAyayyanuM tanna tamma mADi-gavuNDanuM mAra- gavuNDanuM avara makaLaM mAca-gavuNDanuM mAra- gavuNDanaM nAka- gavuNDanuM cikamAreyogAgi kArDa kaDidu kannegereyaM kaTTisi varaM mADidaru || A. yappana anvayaventendoDe / - gaNDammutteya | ...... "hiriyayyam / sacita sad-guNa-gaNa-maNi / saJcaya vdi homna- gauDaNDaM janakam // A-negaLda hona-gavuNDana / ... ... Adi gavuNDuna tAy tAm / bhU-nu-patibratA guNe | khAnakiyo aka-gaNDi guNa-nidhiye ******... *** parAgaLige pAlam / paTTimAcamana - vArivAgire nacam / isa-gAladoL a / ... // Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ..." sanadinArAdi-gauNDa ... ... // kereyaM kttisuti'tu-| maravaSTageyignuitipadese ........ / ... ... ... ... ... ... ...| ... ... ... ... ... ujjugavendum / / ..... ... ... ............ || isidara mogamaM noDam / isivu nIraLke yi kaNDa .... / ... ... enipa ............ / vasudheyoLAnnopaDAdi-gauDaNDana doreyar / / anteseDAdi-ga [va] NDana / kAnte manaH kAnte nAga-gAvuNDi jagat- / kAnte pati-bhakti-guNadind / antillada jasadinesedaLavanI-taLadoL // bandar bidinarendand / ondida santoSadinda sAsirakaM kaya- / sandaduNalu baDDipa-guNa-1 dindaM peLa nAga-gauNDi ... ...... // ... ... ... ... ... ... ... ... / ... ... bhU - / maNDaladoLaginnu nonta kAnteSarokare // avarivarga puSTiMda / "mAca-gauDaNDanAtana tammaM / bhuvanAdhAra ...... y-| navananubaru ..." cika-mAreyanembar / / avaroLage ... ... bhuvana-hitaM bhAva-gauNDanemba mahAtmam / Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 navase yinopindAd i / ivana - bolA NigaLenisi negaLUdaM bagadoL // "I mattavadhika - valadiM kiridalu ... ... ... * nipaM samasta puruSA- ! - nidhAnaM mAca - gauNDanasthi - nidhAnam // mAra-gauNDa ......... ...... 800 vArinidhi-veSTito vi~yo / LAraM tannannarillenippaM guNadim // lokApakAra-kAraNa- / ka-kamava ..... ... jaina - zilAlekha saMgraha nidhAnam // mAtR-pitR bhakta nakhiLa- / khyAtaM puNya-ka ... nI-lokadoLage lokaM baDevaM // trimUrti I dharma-tIrthaM pravarttisutra ...... ... ka tammanammaGgaNugam // Adi-gauNDana guru-kuLa- kramaventappudendaDe / zrImad-imiLa drasyAmindi 1 ... ... .. ... ... * vArisi para vRnda- vaMdya zrI pAdarazeSa-zAstra-vAddhiMga guNa- ghanaM zrI vAsupUjya muni ...... vAdIzvara hita - vyApAra devara- ziSya perumALe - devarige ' ntoSeda basadi mADisi zrI- devara-pratiSTheyaM mADisi A - devaraSTa vidhArccanegaM riSiyarAhAra-dAnavakaM khINadvAkkaM naDavantAgi biTTa taLa-vRtti ( AgekI 5. paMktiyoM meM dAnakI carcA hai ) saka-varSa 1170 plava-saMvatsaraduttarAyaNa-rANa-vyatIpAtadandu teneya rAyaNa......R Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hIrehallike lekha 347 koNDaliyazeSa mahAvanaGgaLu Adi-gauNDanu mADi koTaka maGgala mahA bhI (hamezA kA antima zloka) namo'stu vItarAgAya / / [ isa lekhameM Adi-gavuNDane apane guru perumALe-devake liye eka vizAla basadi banavAyI aura usake liye (ukta) kucha bhUmikA dAna diyA, aura ( ukta mitiko ) Adi-gavuNDa, aura usake putroM tathA gA~vake 40 kuTumboMke sAtha koNDalike sAre brAhmaNoMne usa bhUmi tathA mandirako perumAle-devako samarpaNa kara diyaa|] [ EC, V, Belur tl., No. 138. ] 467 hummaca, saMskRta tathA kada-bhagna / [zaka 1172% 1250 I0] [pabhAvatI mandira meM, eka pASANa para ] baramasena... nAya "svasti zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jina-zAsanam // svasti zrImat-sa (za)ka- varSa 1972 neya kIlaka-saMvatsarada zuddhabhAvaNa-dazamI-zukrabAradandu zrImanmahAmaNDalezvara zrI-brahmA-bhUpAlakana saci ... . ... ... ... ... .... ... ... ... brahmaya-senabovana priya-putra pArarva-semacora ... ... ... ... ... ... mADi ... .. ... ... ... . ... ... sura-loka-prApitanAdam zrI ( bAkIkA par3hA nahIM jA sakatA hai)| [ mahA-maNDalezvarabrahma-bhUpAlake mantrI ... ... .. brahmayya-senabovake priya putra pArzva-senabovane 'samAdhi' kI vidhise svargaloka prApta kiyaa|] [ Ec, VIII, Nagar tl, No. 58] Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 jaina - zilAlekha saMgraha 498 zravaNabelagolA, saMskRta tathA bhagna / [ binA kA nirdezakA ] [ jai0 zi0 OM0, pra0 bhA0 ] 469 ileboDa; - saMskRta aura ka [ zaka 1177 == 1255 I0 ] ilemI se kamI huI pattihalime, pArzvanAtha basvike bAhara kI dIvAla ke pASANake eka ora ] zrImat - sampaktva - cUDAmaNi sata-nRpanA - vaMza - siMhAsanastham / somezaM nityanappantosedu vijaya-tIrthAdhinAthaGga nAkum / sImA-saMsthAnadoL mukkoDe yasevinegaM naTTTu dharmmakke koTTam / . bhUmItvake tAndaripuva teradi tatsutaM bhArasiMham // zukavarSa 1177 neya mAnanda- saMvatsarada mArgazira-ba 1 bRcandu zrImat pratApa-cakravartti hoyasaLa-zrI-vIra- mAraliMga- devarasa0 boppa-deva-daNNAyakara basadige vijayaM geydu zrI vijaya pArzva-devarige kANikeyanikki A-nasadiya muNDaNa zAsana va kaNDu tammanvaya rAjAvaLiyano disi - goDuttaviddavasaradoLu A-zAsanasthavaha deva-dAnada kSetradoLage maydunaM padmi-devaru baTTAkha kaTTi maneya mADi A baThAralu halavu vassadindaSu hAlAgi viddudanu keLi tagma anvayada dhamma~voppu kAraNavAgiyu zrImatu pratApa - cakravatti - hoyasaLa - zrI-vIra-somezvara-devarasara rAjyAbhyudayatrahantAbhiyuH pUrvva dese pani devana baThAravanu bI naTTa kalindoLagaNabhUmisahita mayiduna'maneyamADi A-viSaya- pArzva-devana bhI kAryava naDisuvantAgi sAdhe - parihAravAMgi A-candrArkasthAyiyAgi salubantAgi andina ...... ... Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haleva Dake lekha dhanusa-saMkramaNadalnu A-devara sanidhiyanu A-kumAra-nArasiMha-devaru tamma zrIhastadalu puna-[]-dhAreyaneredu koharu maGgala mahA zrI bhI zrI [126 ] Ananda-saMvatsarada phAlguna va 2 bu / bandu zrImatu pratApa-cakravattikumAra-nArasihadevarasaru tavage upanayanavAdalli boppa-deva-daNNAyakara basadiya bhI-vijaya-pArzva-devara zrI-kAryake A-candrArka sthAyiAgi naDavantAgi hiriyakereya keLage kema 'da sAla-mAvina gaTinoLage koLada-honayana paTTazAlege kalla naTu biTTa bhUmiyinda mUDalu gadde gummezvarada koLagadAnu gadde salage nAlkuvam dhArA-pUrvaka mADi sarva-bAdhe parihAravAgi koharu ( paricita antima zloka) maMgaLa kahA zrI zrI zrI [salake vaMzameM someza huaa| usakA putra nArasiMha thaa| somezakAH vijaya-tIAdhinAtha ( daNNAyaka ) bopadeva thA / ( ukta dina) pratApa-cAvati hoyaLa bIra-nArasiha devarasane bopadeva-daNNAyakakI basadikA nirIkSaNakara basadikA. pUrva 'zAsana' dekhA aura apanI vaMzAvalI pddh'ii| usane apane sAle yA ISA pajhi-devake dvArA banavAyI gaI cahAra-dIvArI aura eka makAnako, bo ki dhvasta ho gayA thA, sudharavAkara dhanusa-saMkramaNake samaya meM viSaya-pAra-devakI sevAmeM arpaNa kara diyaa| [16] kumAra nArasiha devarasane ( ukta mitiko ) apane 'upanayana' saMskArake samaya ( ukta ) kucha dAna diye| . [EC, V, Belur tl., No. 125 and 126.] Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha [varSa Ananda = 1255 I. 1 (lU. raais)|] [pamAvatI mandirake prANameM, pASANapara] bhI-mUlasaMgha-dezI-gaNada ... ... du-viSa-devara guDDa ... ... ... jananI bAlacandra-devara guDDi vrata-zIla-guNa-sampanne soyi-devi Ananda-saMvatsarada puSya mAsa-pALa-pazami-budhavAradandu samAdhi viSiyiM muDipi sura-lokava sUre goNDaLu mAtA kAmAmbikA zrImAn .." mAghavAhayaH / putrI somAmbikA tasyAH soyi-devI ... ja .. || kavitve gamakilve ca vAditve vAgmitA-jaye / viSa-vAsacandrasya sahakSo nAsti nAsti hi // maGgaLa mA zrI [zrI-mUlasaMgha aura dezo-gaNa ke ... du-vidya-devake gRhastha ziSya ... kI mAM, bAlacandra-devakI gRhastha-ziSyA soyi-devi, ( uta mitiko ), samAdhikI vipise mara gayI aura svargalokako prApta huii| usakI mA~ kAmAmbikA thI, pitA mASava, tathA putrI somAmbikA thii| kavitvameM, gamakitvameM, vAditvameM, vAgmitA tathA vayameM traividya-bALacandrake samAna duniyA~meM koI nahIM hai, koI nahIM hai / ' [ EC, VIII, Nagar tl., No. 53.3 shrvnnvelgolaa-kaad| [varSa naka= 1215 I0 (ba. rAisa.) jai0zi0 saM0, pra. mA0] Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 cika-mArgATake lekha cikka-mAgaDa, agna / [ saMbhavataH kagabhaga 1226 I0 ] [ cika-mAgaDimeM, basti ke pAsa ke pASANapara ] 502 svasti zrImatu yAdava - nArAyaNa bhujabala - pratApa cakravatiM zro-kandAra devana 11 neya bala saMvatsarada tra - bahuLa- amavAse-bajuvAradandu muDiya sA... "vanta sanyasana- samAdhiyaM mADi sugati prAptanAdaM maGgaLa mahA zrI zrI gaja sailendu-zazAMka kArttika kRSNa pakSamene himanA prapaSTa devara guDDaneseva zAnta manadoLu tA paJca-padavaM cintisutta parivAraM bandhu - janamumAzrita- janamuM niledekhasaM zanivAra uttarAyaNa sa ... ... ...... ... ... ... ... ... maramu navaranu sAmanta ... puruSa-nighAnanaM sakaLa - bhogiyanAzrita kalpa vRkSanam / nara- sura- dhenu vandi- sura-bhUja navIna- manoja-rUpana / guru-pada-bhakti LU prabhAva-sAbanta mubbana vo dena karuNi vighAtramUla pada- lobhigaLiM ... ... ... ... 351 ... svarga-na 'Apta-janaM zaraNimadendu*** butiharu / mu ( bAkIkA miTa gayA hai ) / bhukhabala- pratApa - cakravartti kandAra-devake 11veM [ svasti / yAdava- nArAyaNa varSa meM, muDike sA *** 'vantane, 'sanyasana' mahotsava kI (vidhi) ko karate hue, sukhI hAlata prApta kI / usakI aura bhI prazaMsA / ( zilAlekha bahuta ghisA huA hai / ] 1 [ EC, VII, Shikarpar tl., No. 198 ] Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha [ vaha zilAsa bahuta-kucha bisA huA hai / ) jina - zAsanakI prazaMsA / bambUdvIpa, bharatakSetra aura karNATaka viSayako prazaMsA 252 bahuta rASTroM kA svAmI, laGkezvara, yAdavavaMzIya rAjA rAmacandra the / usakI utpatti / jayasiMha nAmake koI rAjA the| unake pazcAt [ kandara rAya ] aura usakA bhAI mahadeva thA / kandara rAyakA putra rAmadeva huA / 1 tatpAdapadmapacIvI kUci-rAma thA, aura rAjaguru bina maTTAraka-deva the| unakI utpatti / vIrasena aura jinasenAcAryakI paramparAmeM 1 guNa-bhadra-yogI aura jina - sena-yogI hue| isake bAda mahasenake putra muni padmasena yatipakI prazaMsA. AtI hai / ukta munIzvarake caraNoMkA bhakta kUci-rAma thaa| usakI utpatti | vaha siM [ha] deva aura jhAmbikAkA putra thA, usakA choTA bhAI caTTa thA, patnI mA ( yA. lakSmI ) thii| usakI patnI lakSmIdevIkI prazaMsA / usakA putra voNadeva thA, jo camasena munike caraNoMkA bhakta thA / * pApA- deza madhyameM sthita betUra kI prazaMsA / mAcike putra haripa-gauDa, mAkaDe putra yoga-gauDa, tathA somake putra rAma - gauDakA ullekha aura paba usa kUci - rAjako betUra tathA dUsare gA~voMkA gherA mila gayA, aura ma usakI zrI svastha ho gayI, padmasena bhaTTArakakI sammatise, usane lakSmIjinAlaya khar3A kiyaa| aura kUcane yaha mandira bhI mUlasaMghake senagaNake pogalechako de diyA / - kUci-rAmane ( ukta mitiko ) vIra- mahadeva-zayake zubha hastoMse agrahArake rUpameM, lakSmI binAlayake liye, huNiseyaiti prApta karake tathA 12 honnupara kAma karanevAlA eka zrotriya sadAke liye niyata kara, use padmasena - mahAraka -devake pAda-pracAlana pUrvaka, usa jinAlayake pArzvanAtha devake liye eka zAsana (lekha) dvArA sauMpa diyA / tathA, gauDha logoMke sAtha-sAtha calakara, uThane eka dukAna tathA supArIkA eka bagIcA bhI diyA / [EC, XI, Davangere tl., No 13] Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavaNavelolaka lekha 12 [zaka zravaNabelgotA-saMskRta saakaar| ( ThIka 151) = 103 0 (sIhorna)] [. zi. saM., pra. mA.] 513 cika-mAgaDi; kAda-magna / [binA kAma-nirdezaka [cika mAgaDimeM, vastike pAsake pASANa para ] svasti bhImatu yAdava-nArAyaNa pratApa-cakravarti ... ... ... devara varSada-28 meva zarisaMvatsarada kArtika ... ... cikamAmaDiya amalAle pammAna ....... badira ... .. gati ... ... ... ... ... ... ... .......... .... ... ... ... ... ... ... nerade puSTu sat-puruSa-siMghanudAtta-niki saparita paDeda samAdhiSam // paDedu samAdhiyaninnora ... / paDaladamara-purakegagi deva-nikAyam / geDegore mur-mukhm| padai ganmoja ama-bina-mAvaneyim / / [junAra bammodhake liye usakI samAvikA pradarzaka yaha lekha hai| [EO VIL, Shikarpur tu, No.100 ] Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha hlebodd-kaad| [-1103:274 I0 ( covhaoNrna )], [ AdinAthezvara bastike pAsa-bastihallimeM ] zrImannemicandra-paNDitadevaru zrImadvALacandra paNDita-devaru keLiharu sAracatuSTayAdi-granthagaLa vyAkhyAnama mADidaparu* (bAyIM ora ) svasti zrI mUlasaMgha-deziya-gaNa-pustama-gaccha-koNDakundAnvayadinaLezvarada baliya mo-samudAyamAghanandi-madvAraka-devara priya-ziSyahaM zrImamicandra-madhAraka-devaru zrImadabhayacandrasimAnta cakravartigaLaMdIcA-gurugaLaM zruta-gurugaLamAge tapa [s ] zrutajaliM bagadoL vikhyAtaM-beTTa bhImadvALacandra-paNDita-devara saka-varSe 1167 neya mAvasaMvatsarada bhAdrapada zuddha 12 budhavAra madhyAha-kAlado yamage samAdhiyandu cAtu-vaNiMgaLagaripi nIvesAra dhAmbhikarappudendu niyAmisi kSamitavyamendu sanyasanapUrvakaM sakaLa-nivRttiyaM mADi palyaMkAsanadoLi1 paJca-parameSThigaLa svarUpama dhyAnisutaM sva-umaya-para-samayaMgaLu mecce uttama-samAdhiyaM paDadaka zrImadrAvadhAnIdorasamudrada samasta-bha-( dAyIM ora ) vya-jana-mAla kAlocitamappa dharmaprabhAvaneyaM mADi paroca-vinaya-mAgi gurugaLa pravikRti-samanvitaM paJca-parameSTigaLa pratimeyaM mADisi yathA-kramadiM lokottaramAge pratiSTheyaM mADi puNya-di-yazoidiyi mADikoNDaka / bhadramastu jayatu pina zAsanApa / zrI-jainAgama-vArSi-varddhana-vidhuH kandarpa dopaho / upayukta pASANa ghire para do mUrtiyoM para pAkSiA hunaa| Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hale bIDa ke lekha bhavyAmbhoja-divAkaro guNa-nidhiH kAruNya-saudhodadhiH / sa zrImAnabhayendu-sanmuni - pati prakhyAta - ziSyottamo jIyAt kAvanizannitvAtmAnaM ratau bAlendu-yogIzvaraH // pUrvAcArya-paraMparAgata-bina-stotrAgamAdhyAtma-sacachAtrANi prathitAni yena sahasA bhUvaniLA - maNDale / zrImanmAnya-bhayenduyogi- vibudha-prakhyAta sat-sU nunA bALendu-bratipena tena lasati zro- jainadharmo'dhunA // zrI bAlacandra paNDita - devAya namaH || dUsarA lekha ( usI basti meM, samAdhi - maNDapake bAyIM ora ) zrImadabhayacandra- siddhAnta - cakravarttigaLu vyAkhyAnamaM mADidavaru // zrImad- bAlacandra paNDita - devaru keLivarU / zrImajjanendra - mukha-nirgata-divya vANI yasyAnanendumupasRtya vivarddhamAnA / taM bAlacandra - muni paNDita - devamasmin loke stuvanti kavayaH paramAdareNa || kastvaM kAmaH ka ete hari-hara - vidhi-vidhvaMsakAH paJca- bANA: ko'yaM dharmaH ka eSa bhramara-maya-guNaste'tra kiM yodhukAmaH / saMkhyAtIta guNaughairjjagati daza-vidhaizcAru- dharmairanantairniLendu-yogI lasati kuru tatastatpadAmbhoja - sevAm // yenAdhItamatIta - bAghamamitaM sa [ j ]- jJAna-sampAdakam zAstraM sarva-janopakAri vihitAcArocitAM premataH / tasmAdananta-bhanya-kala-naraNevaLendu-yogIzvarAd AptaM mukti-sukhaika -sAdhanamanu prekSopadezAdikam || 36* Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha daco'yamakSaNadAdi-pakSamAvIkSya ttkssnne| pratyakSAdi-pramANena me bAlendu-sanmuniH / / varvatAM bina-zAsanam / zrI-paJca-parameSThigaLe shrnn| zrI-bAlacandra-paNDitadevAya namaH // [bAlacandra-paNDita-deva 'sAracatuSTaya tathA anya pranyopara TIkA banAte hai (yA karate hai)| nemicandra-paNDita-deva sunate haiM ( Upara pASANake mAthe para likhA huaa)| bhI-mUlasaMgha, deziya-gaNa, pustaka-gaccha, kauNDakundAnvaya, ijalezvara-bali, zrI-samudAyake mAghanandi-bhaTTArapha-devake priya ziSya, nemicandra bhaTTAraka-deva aura amayacandra-sidAnta-cakravartI unake kramase 'dIkSAguru' aura 'zrutagurU' the,cAnya-patidekhane caturvarNoM ke sAmane yaha ghoSaNA kI ki "(ukta mitiko) madhyAha-kAlameM maiM samAdhi ( sokhanA) le luuNgaa|" tadanusAra unake samAdhi maraNa prApta karaneke bAda dorasamudrake bhavya logo (jainoM) ne unake smAraka ke rUpameM unakI (apane gurU kI ) tathA paJca-paramezvarakI pratimAyeM banavAkara unakI pratiSThA bii| isase unakA guNa aura kIrti khUba bddh'e| 132va lekhameM abhayacandra-siddhAnta-cakravartI TIkA karate haiN| bAlacandrapaNDita-deva sunate haiN| isameM bAlacandra-paNDita-deva kI prazaMzA bharI huI hai| kAmako bhI unakI sevA karanekA Adeza isameM diyA huA hai| ] [ Ec, V, Belur tl. No 131 and 132] shrvnnvelgolaa-kaad| [varSa bhASa= 1274 I0 1 (la. rAisa.) [jai0 zi0saM0, pra. bhA0] Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavaNavelgolAke lekha 367 bhvnnbelgolaakaar| [vinA mA nirdezaka [0 zi060, pra. mA. ] giranAra, saMskRta [saM0 13351276 I.] zvetAmbara lekh| [ Revised Lists ant. rom. Bombay ( ASI, XVI), p. 363, No. 10, t. and tr.] 516 cicaur3a (rAjapUtAnA)-saMsata / / [saM0 1330277 I.] {kAra cAvaDI mandira ke pAsa kile kI dIvAra meM eka pugane mandira ke ulTe banAye gaye caukhaTa ke uparI mAgapara] (9) (cihna) * // svasti zrI-saM0-1334 varSe vaizAkha sudi 3 vu (bu) -dive zrI (vRhada-gacche sA0 pralhAdaka-putra-sA-ratnasiMha-kArita-zrI-zAntinAva-vetye sA* samadhA-putra-sA-mahaNa-bhAyaryA-sohiNI putrI-kuma(2) -bhAvikayA mAtAmaha-sA0-ThADA-zreyase deva-kulikA kAritA // [ lekhameM zAntinAthamandirake prAGgaNameM eka choTe mandira ( deva-kulikA) ke nirmANa kA spaSTa ullekha hai|] [ ASWI, progress Report 1903-1904, p. 59, t. ] Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 jaina-zilAlekha saMgraha 520 shrvnnbelgelaa-kaad| [zaka 1200-1278 I.] [jai0 zi0 saM0, pra0 bhA0] 521 amarApura-saMskRta tathA kbdd'| [zaka 1200=1278 I.] [amarApurameM, tAlAba ke naSTa bAMdha meM eka pASANa para] zrImatparama-gaMbhIra-syAdvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsana (nana-zAsanam // svasti samasta-vasumatI-bhAra-dhaureya-dor-ddaNDaraM adhaH kRto-ddaNDa6 mArcaNDa-kulabhUSaNarumabhisampAta-bhISaNakamoreyUrapura-varAdhIzvaramenippa coLAvanIzaroLa // svasti zrIman-mahA-maNDalezvaraM tribhuvanamala bhuja-baLa-bhIma roda gova khar3aga-sahadeva arUvattAru-maNDaLikara tale-goNDa-gaNDa baNTara bAba para-nArI-sahodara paDe mecce gaNDa nigama-mana bhItaraM kola marevuge kAra zaraNAgata-vajra-paJjaramasahAya-zUra yekAmavIra nizzaMka-pratApa-cakravarti vIra-dAnava-murAri pikaloNa-deva-coLa. mahArAja zrI pRthvo-miDagallu-nelevIDinoLu nelAsa sukha-saGkathA-vinodadi rAjya geyyuttamiralu zaka-varSa // 1200 neya Izvara-saMvatsarada bhASAdazuddha-paJcamo-somavArantu tailaGgAreya joga maTTigeya brahma-jinAlayake mUla-saMgha deziya-gaNa koNDa-kundAnvaya pustaka-gaccha yiGgaLezvarada baLiya tribhuvana kIvirALara pradhAna ziSyapha bALendu bhavapAri-devara priya-guhurnu saGgayana bommi-seTigaM meLavegaM puTTida malli-seTTi tammaDiyahaLLiya ereyaguyyala tanna eraDu-bhAgavU eraDu-sAyira-aDakeya-maranu tailoreya basadiya Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amarapurake lekha 169 prasanna-pAkhadevara pratihastavAgi maka-paryantaM vRttivantanendu dakSiNa- pAyadezada dakSiNa-madhuresa uttara-bhAgadalli ponnara "nnati-sImeya bhuvanokanAya-viSayada muvalokanAyana vUra (pura) bina-brAhmaNaradhi yajurvedadaitreyazAkhe vaziSTha-gotra kauNDinya-maitrA-varuNa-vaiziSTamemna-avarada dopanAyakaGga ponnabvegaM puTTida zrI-sayanagiriyu A-cAvendu-malapAri-devara priya-ziSyanumappa cepile-hastalli A-candrAkai baraM tanna meLi-bhAgavanu dhArA-pUrvakaM vRttiyAgi koTa / yintappudakke sAkSi hadineNTu-samaya malli-seTi oppa zrI-vItarAga hadineNTu-samayada oppa sadAziva-devaru (vahI antima zloka) [jina zAsanako prshNsaa| svasti / mArtaNDa kula-bhUSaNa, oreyUr-puravarAdhIzvara, coLa rAjA the,dhinameMse,--visa samaya mahA-maNDalezvara, yiruGgoNa-deva-coLa-mahArAja apane pRthvI-niDugalake nivAsasthAnameM ye: (ukta mitiko,) tailaGgeremeM bogamaTigeke brahmacinAlayake liye, (mUla saMgha, deziya-gaNa, koNDakundAnvaya, pustaka-gaccha, aura inaLezvara-baLike tribhuvanakIrti-rAvuLake pradhAna ziSya) bAlendu maladhArike priya gRhastha-ziSya, saGgAyake (putra bommi seTi tathA meLanvese utpana,-mallikheTine, telaGgere basadike prasana pArzva-devake liye, tammaDiyahaLLi meM supArIke 20.. per3oMkera hisse vaizAnuvaMza taka jAneke liye alaga nikAla diye tathA dIpanAyaka aura ponankese utpanna celapilleko ve apita kara diye| ( yahA~ dIpanAyakake zahara, khAnadAna AdikA paricaya diyA hai|) celapiche sayanagiri aura bAlendu-maladhArikA priya ziSya thA / sAkSiyoM ke hastAkSara / ] zApa / [ EC, XII, Sira tl., No. 32.] - - - Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha kls-bd| [zaka 100-127.I.] [dUsare tAmbeke zAsamapara ] svasti zrImat-paTTada piriparasi phaLALa-mAhAdeviyA pRthvI-rAjyaM geyuttiralu za-kAla 1200 neya Izvara-saMvatsarada vRzcika 3 mA 1kaLasanAthadevarige binezvara-devArage mAdevasavAgi kalaseTTiya mAdava dAreyanerasikoNDA aki mAna 2 nabantAgi nimAniya mege koDaniya ni ... ka sahitau gaLa biTTi terumA salUba pa 1 de Ava tyarUgaDeyU ala antappuda ke sAkSi A-marasaNiya nALa kaLasada hevA vALa ( auroM kA nAma diyA hai) kalasanAthadevara amRtaryADage aki kuDate 1 nIla-kaNTakobaLa mAkeyana kaiyali koNDa alugala-makiya ... iliyahALiya meLe mukiya taleya gaNNa 1 mele na . antappudakke sAkSi kaLasada grAma aa-henbaaruvklu| [visa samaya abhiSika jyeSTha rAnI kalAla-mahAdevI pRthvIkA rAjya kara rahI thIM :-( ukta mitiko ) bara ki yaha kalasanAtha aura jinezvara donoMkA mahAn dina sa, kalaseTike putra mAdavane, sarva karose mukta, do 'mAna' dhAnya (cAvala) deneke liye ( ukta ) dAna diyaa| saakssii| unhIM devatAke liye eka aura bhI ( ukta bhUmikA dAna / ] [EC, VI, Mudgere tl., No. 67 1.] 523 girnaar-sNskRt| [saM0 1335 - 1278 I.] zvetAmbara lekha / [ Revised Lists ant, rem, Bombay ( ASI, XVI ), p. 362-358, No. 9 (II part ), t. and tr.] Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lebIDa ke lekha 524 halebIDa - saMskRta aura kannar3a / [ zaka 1201 = 1276 I0 ] [ bastihalimeM, zAntinAthezvara bastike pahile hI pratimA pAcANapara ] ( sAmane ) zrImatparamagambhIrasyAdvAdAmo lAgchanam / yAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam // zrI saMgha- rai kubhRti deziya sadgaNAkhyakalpApo lasati pustaka- gaccha zAkhaH / zrI- kuNDa kunda munipAnvaya- cAru-mUlaH sAreGgaLezvara-baLi pra6LopazAkhaH // intu pogaLde-vetta yati-santatiyoL kulabhUSaNAkhya-sai - / ddhAntika ziSyanUrjita- jinAlaya-kAraka - nimba-deva-sA- / mAntana suvratakke guru vAgU- anitA-pati mAghanandi-sai / ddhAntika cakravartti yesedaM vasudhA-pati-rAji - pUjitam // namo gandhavimuktAya tacchiSyAya vimuktaye / vizuddha-jaina siddhAntanandine zubhanandine // tacchiSyaka | dhavaLa - yazo - nIraJjita / bhuvanaM kavi-gamaka- trAdi- vAgmi vitAna / pravaraM sArthaka nira-nA- / ma-vilAsaM cArukIrtti paNDita devam // tacchiSyaru / ku-mataugha-nivArakanam / 371 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 jaina - zilAlekha-saMgraha namaskaripem binAgamoddhArakanam / vimala - dayAcArakanam / samudAyada mAghanandi-bhaTTArakanam // zrI nemicandra bhaTTAraka-devo'pyabhaya candra- saiddhAnto'pi / iti ziSyAbhyAM guru-mAghanandyabhUdadharmma- iva bhyAm // tadubhayaro abhayacandra-siddhAnta - cakrava ( dAyIM ora ) tigaLa mahimeyentene. / vR / / chando - nyAya nighaNTu-zabda-samayAlaGkAra-SaT khaNDa-vAgbhU-cakra N vivRtaM jinendra-himavakhyAta pramANa-dvayI- / gaGgA-sindhu-yugena durmmata- khagonbabhRdbhidA yat sva-dhI'cakrAkrAntamato'bhayendu-yatipaH siddhAnta- cakrAdhipaH // tadubhayamuM kramadi dIkSA-gurugaLaM zruta-gurugaLumAge pempu - baDeda / mAlinI // nuta-guNa-maNi-kozaM kItti vIvRtArthaM vitata-sadupadezaM zasta-bodha- prakAzam / kRta-madana-nivAsaM naumi nimrmmohapAzam hRta- kumata-nivezaM bALacandra-pratIzam / / tanmunIndra- ziSyaru | sa- vizeSAgama-vAk-sughoSaghamanINTala koTTa kAra-tri- doba - vikAra chanenti kiltu viLasadratnatrayaM rakSayA / vinayALige kaTTi rakSisidanI - siddhAnta - cakra zanem / bhava-roga ke su-vaidyano bhayacandraM bALacandrAtmanam // sAsiradinnUreraDene - | yA zaka-varSa - pramAdi-samadurjja - lasanmA- / sAsita-pAda navamI / zanivAra- triyAmadoLa tanmunipam // ariDAtmIya- samAdhiyaM toradu sarvvAhAramaM dehamaM / mereGakSobhataithaM bargaM pogaLe paryaGkAsana - prAptiyim / Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ilebI ke lekha nerevAtmoddha-kalAMzuvaM divadoLaM toppendale mbandadim / tarikhandaM sUra-mandirakkamayaccandraM rundra saiddhAntikam // mudadabhayacandra- siddhAn- | ti - devarammAda nisighiyaM dorasamu- / drada navaraGgaL nimmiti | vidita yaza:- puNya-buddhiyaM kaikoNDar // maMgalamahA zrI zrI zrI // 302 ( bAyIM ora ) zrI- abhayacandra- siddhAnti- devar tamma ziSya- bALa candra-devarige vyAkhyAnaM mADidapae / / zrI zrI [ isa lekhameM bAlacandrake zrutaguru abhayacandra mahAsaiddhAntika ke samAca maraNakA ullekha hai / jina zAsanakI prazaMsAke bAda zrI saMgha ( mUlasaMgha ) ko eka parvata mAnakara usake Upara deziya - gaNako ekavRkSakI upamA dI hai| isa kalpavRkSakI jar3a kundakundAnvaya hai, isakI zAkhAe~ pustaka- gaccha hai, aura isakI upazAkhArthe iGgalezvara bali haiM / isI prasiddha paramparA meM kulabhUSaNa - saiddhAntika, unake ziSya eka jina mandira ke saMsthApaka nimbadeva - sAmanta hue / usa sAmantake cAritra - guru mAnanandi - saiddhAntika cakravatti hue / eka gandhavimukta hue, unake ziSya zubhanandi- saiddhAnta, unake ziSya cArukIrtti paNDita deva, unake ziSya samudAyada - mAghanandi bhaTTAraka the / mAghanandike do ziSya hue, nemicandra bhaTTAraka- deva aura abhayacandra saiddhAntI / tatpazcAt abhayacandra siddhAntacakravartI kI mahimAkA varNana | Uparake ye donoM bAlacandra-vratI ke kramase dIkSAguru aura zrutagurU the / bAlacandrake putra abhavacandra bAlacandrake ziSya hue| ( ukta mitikI) rAtako apane sallekhanA ke samayako jAnakara, usakI vidhiko dhAraNa karake abhayacandra mahAsaiddhAntika divaMgata hue / ] 1 [ EC, V. Belur tl., No. 1183. ] Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 jaina-zilAlekha-saMgraha m 525 kddkol;-kaadd'| [zaka 1201=1271 I.] kirakoLa gA~va ke andara haNamanta yA hanumAna mandira ke pAsa ke ___ smAraka pASANa para yaha abhilekha hai] [1] svasti zrI sa (za ) kavarSa 1201 pramAthi-saMvatsa[2] rada bhAdrapada su (zu)ddha cha [8] Ti somavAradandu zrIma[3] n-mUlasaMghada paDumasi (1 se) na-bhaTTArakadevara gu[4][] Di kaDakoLada sAvanta siriyama-gauDana heNDati [5] caNDigauDi sarva-nivi ( vR ) ttiyaM kayi-koNDu sa[6] mAddhi (dhi ) yiM muDipi svargaprApteyAda niSiddhi ( ghi) [7] ya stambham [ 1 ] maMgaLa-mahA-zrI-zrI-zrI [1] [8] hirya-coppagoDa cika-boppagoDa cikkagoDa [6] ka (?) lideva ruSA ( ? ) gha ( 1 ) dhirideva sukhya hanneraDu-hi[10] Tu samasta-praje basadige koTTa yere mattaru 1 / zrI[11] vAnya maGgala-mahA-zrI-zrI-zrI [] 'anuvAda-svasti ? pavitra mUla maMghake paDumamena-bhaTTArakadevakI guDDi (ziSyA yA anuyAyina ); ( tathA ) kaDakoLake mAvanta siriyamagauDa kI patnI caNDigauDikI (smRtikA ) yaha 'niSidhi'-staMbha hai| usane yaha samAdhi sarva indriyoM ke viSayoMse nivRtta hokara tathA sarva mAMmArika kAryoM kA tyAga karake pramAthi saMvatsara-jo zaka varSa 1201 thA-ke bhAdrapaTa ( mahIne ) ke zukla pakSakI chaTha, somavArako lI thI svarga prApta kiyA thaa| maMgala aura lakSmI bar3he 1 12 hiTaThu tathA hirya-boppa goDa, cika-boppagoDa cikagauDa, (1) ( kalideva, ( tathA ) ruvAghavirideka pramukha saba logoMne basadike liye ? 'mattara' kAlo-miTTo vAlI bhUmi dii| maMgalamahA-bhI-zrI-zrI! [ IA, XII, P. 100-101. No 2. T and Tr] llllllll Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cika-magalUrake lekha 526 cikamagalUra-saMskRta tathA kaad| [zaka 12021280 I.] [cikamagaLUra meM, lAlabAgameM eka pASANa para ] zrImatparamagaMbhIrasyAvAdAmogha lAgchanam / bIyAt prailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam / zrIman-nALa-prabhu su-caritanene vinaya-nidhiyu nirmala-cittaM premaM budha-bananikarakkAlaya vAsunemaM sakaLa janakkAdhAraM dhArmiSTaM vIraM dhurandharaM puruSAkAraM kAmarUpaM masaNagAvuNDanagra tanUja soma-nAma ghareyoL / mina-samaya vardhi-varddhana [ n ] / anavarataM cAtu-vakituM taNiyam / ghana-mahima-zreyAMma- muniyaguDanu vinaya-nidhi caladaka-rAmanenipaM somam // AraDi-gauNDe yanve / / / sArade guga-ratna-bhUmi-cintAmaNiya ... / . . . 5 novaM tAvare / torada ... soma-goNDanemba nidhAnam / svasti parama-jina-samaya-samRddha raNa-karaNa pariNatanumenisiTa zrI-mUla-saMghada dezigaNa-postuka-gaccha hanasogeya paLi koNDakundAnvayada ayAnsa-bhaTTAraka guDDa cikamuguLiya masaNa-gauDanagra-suna saka-varusa1202 neya vikramasaMvatsarada zrAvaNa-zuddha-tadige maMgaLavAradandu soma-gauDa samAdhi vaDadu sura-loka-prAptanATa I-niSidhiya kalla Atana maga heggaDe-gauDa pratiSThe mADida aSTa-vidhArcane cavige kAbiya guLiya gadde .." komba 5 ..." [jina zAsanakI prazaMsA / masaNa-gauDake putra somakI prazaMsA / cika-muguLike masaNa-gauDake jyeSTha putra soma-gauDa, jo zrI-mUlasaMgha, dezi-gaNa, postaka-gaccha, hanasoge bali tathA koNDakundAnvayake zreyAnsa-bhaTTArakakA guhasthaziSya thA, ke samAdhimaraNa dhAraNakara svargabAneke bAda, usakA yaha smAraka-pASANa Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 jaina - zilAlekha saMgraha usake putra hegaDe-goDane khar3A kiyA thaa| usa samaya aSTavidha pUjanake liye ( ukta ) bhUmikA dAna diyA thA / ] [ Eo, VI, Chikmagalur tl., No, 2] 527 zravaNabelagolAka [ eka 1203 ( ThIka 12011 ) = 1181 I0] [ jai0 zi0 saM0, pra0 bhA0 ] 528 zravaNabelagolA -- saMkRta tathA kAra / [ zaka 1205 = 1182 I0 ] [ jaina zilAlekha saMgraha, prathama bhAga ] 529 giranAra - saMskRta | [saM0 1333 = 1282 I0 | zvetAmbara lekha | [ Revised Lists ant rom Bambay ( ASI, XVI ), p. 352-353, No 9 ( Ist parh ), t and tr. ] 530 giranAra - saskRta | [ saM0 1330 = 1289 I0 ] zvetAmbara lekha [ Ant. Kathiawad. and kachh ( ASWI, II ), p. 169, tr. ] Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaNThakoTake lekha kaNThakoTa-saMsaha [saM0 140% R .] zvetAmbara lekh| [ASWI, Selections, No. CLII, P, 64, a; p. 88, t. ( ins, No. 28).] siyaal-bett;-sNskRt| [saM0 11 1286 I.] zvetAmbara lekh| [ ASI, XVI, p. 254, t.] 533 shrvnnbelgolaa-kaad| [varSa sarvadhArI=jhaka 1210-1288 I0 (kIkahauna)] jai. zi0 saM0, pra. bhA0] 534 tvnndi;-kbdd'| [varSa sadhArI = 1288 I0 1] [vavandimeM, kisekI basti dakSiNako jorake samAdhi-pApANapara ] svasti bhImanu sambaMdhAro-saMvatsarada ASAr3ha suddha-tavige-pRhaspati-dhArada bhImata kANUra-mANada mAdhavacandra devara guDDi zrImat mAlu-prabhu mALi-gaurana Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 jaina - zilAlekha saMgraha 547 hire Avali; - kacada / [ varSa vikArI = 1263 I0 1 ( lU* meM bASANa para ] ...... [ hire-AbakimeM, dhvasta jina bastike sAmaneke 12 svasti zrImanmahAmaNDalezvaraM tuLuva-rAya rAya - beNTekAra maleyamaNDalika-madebha-kumbha - vidaLana - vedaNDAri-sadRza zrImanmahAmaNDalika koTi-nAyakana rAjyA myudamadandu vikAri-saMvatsarad zrAvaNa mAsa zuklapacApaca mo- zanivAradaStu bhI-kha-saMgha dezI-gaNa-koNDakundAnvayada samasta -guNa-zAla-sampannarappa guNanandi bhaTTArakara guDDi khaNDa-sphuTita - jIrNa- jinAlayoddharaNa- pariNatAntaHkaraNanu AhArAbhaya-maiSaNya-zAstra-dAna- vinodanuM samyaktva ratnAkaranu bina-gandhodaka- pavitrIkuvotamAMganumappa zrIman - nALa - prabhu avaliya ziriyama- gauDana sambaMga-ladima ziriyama-gauDi sakaLa - sanyasana - pUrvakaM samAdhiyi muDipi svasteyAdaLa | maGgala mahA 1 zrI rAisa ) / ] [ lekha spaSTa hai / 1266 I0; koTi-nAyakakA rAjya thA / ] [ Eo VIII, Sorab tl., No 122. ] 8 ilebIDa - saMskRta aura kannar3a / [ zaka 1221 = 1300 I0 ] [ bastiSTi meM dUsare pratimA-pASANa para ] ( sAmane ) zrImatparamagaM mIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / zrIyAt trailokyanAthasya zAsanaM vinazAsanam // Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ elUrAke lekha svasti bhI mUla saMgha - deziya gaNa-pustaka- gaccha kuNDa kundAnvayada piGgalezvarada baLiya zro samudAyada mAghanandi bhaTTArakadevara priya ziSya zrI nemicandrabhaTTArake-devaru zrImadabhayacandra- siddhAnta - cakravasiMgaLaM vidyA-gurugaLaM zratagurugaLumAge tapazzrutaMgaLiM jagadoL vikhyAtiyaM peTTa zrImadbAlacandra paNDitadevara priyAma - ziSyarumappa zrImadrAmacaMdra - maladhAri-devaru saka-varuSa-sAsiradinnUrippatteraDanetha sAri saMbatsarada-caitra -bahula-tadige-bRhadvAradaparAhakAladoLemage samAdhiyendu cAturvaNNaMgaLa garipi ( bAyIM ora ) nImelaruM ghAmmiMkarappudendu niyAmisi kSamitavyamendu sanyasanapUrvakaM sakaLa - nivRttiyaM mADi paryaGkAsanadiM paJca-guru-caraNa-smaraNeyaM mADutta divake sandaru / avara tapo-mAhAtmyamentendoDe / naDevaDe bAhu- dugaDa yugAntaramaM nere noDadAvagam / naDeyada kAminI-kana *maM sale zokada karkasaGgaLam / muDiyada harnizaM vikatheyaM mAredADada moha- pAzadoL / toDara maladhAriya zrImadrAmacandra maladhAridevaru tamma priyApra- ziSyaru mappa zubhacandra-devariMge - yo-mArgopadezamaM mADiyaru avaru keliharu | 888 0.4 virAcikum // 385 zrImad- bAlacandra paNDita - devaru tamma priyApra- ziSyamaruppa bhImad- rAmacandra maladhAri-devariMge sAracatuSTayaM moDalAda granthagaLa vyAkhyAnaM mADiharu avaru keliharu || * yintu pogaLte-vetta zrImadrAmacandra - maladhAri devara pratikRti - samanvita - paJcaparameSThigaLa prathumegaLaM zrImad- rAjadhAni dorasamudrada bhanyajanaMgaLu bhADisi puNyavRddhi - yazovRddhiya kaikoNDaru || bhadramastu binazAsanAya maMgala mahA zrI // * ye do pratimAoM para likhe hue haiN| 25 [ isa lekhameM rAmacandra - maladhAri devake sallekhanA - vrata lenekA ullekha hai / rAmacandra - maladhArideva ke guru bAlacandra- paNDita deva, inake guru mAghanandi-bhaTTAraka Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 jaina-zilAlekha-saMgraha deva, bo mUlasaMgha, deziya-gaNa, puttaka gaccha, kuNDakundAnvaya, piGgalezvara-bali aura dhI-samudAke the| bA. pa. de. ke vidyAguru nemicandra-bhaTTAraka-deva aura bhata-guru abhayadeva-siddhAnta-cakrabarti the| rA. ma0 de0 ke ziSya zubhacandra deva the| inakI pratimA dorasamudrake jainoMne banAyI thii| [Es, V, Bel w tl., No I34] hlebodd-kaad| [vinA kAma-nirdezakA para rumamaga 30.6.1] [halecI se banI huI bastihalimeM, pArzvanAtha bastike bAharakI dIvAka stamma para]. IzAnyada-Adi-modalAgi IzAnyada hadinaidu-kaiyantaradalu AraMgayyuccedaTTa zAntinAya-revaru bhUmisthavAgiharu AvanAnuM puNya-puruSaM tegadu pratiSTheya mADi puNyamaM mADikoLuvudu // [IzAna dizA se zurU karake, usase (IzAna dizAse ) 15 bilastake antarapara zAntinAtha deva, jinakI. U~cAI 6 bilasta hai, jamInake andara gar3e due hai|koii puNya-puruSa unako bAhara nikAlakara, unakI pratiSThAkara puSyakA lAbha le| [Eo, v, Belur tl. No 127 ] 550 parvata aabuu-praart| [saM0 160%11.6I.] zvetAmbara lekh| [ Asiat, Res, XVI, P. 311, No xx, a.] Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ honlenahallike lekha 551 honnenhlliaa-kaad| [zaka 1225 = 13.3 I.] [ honnemAvika ( nivANi pradeza ) meM,bastike pravezake bAyIM orake pattharapara] ___svasti zrI mUlasaMgha deziyagaNa postakagancha koNDakundAnvaya hanasogeya baLiya zrI bAhubali manapAri-devara priya-ziSya-rumappa zrI padmanandi-bhaTTAraka-devara zaka-varSa 1225 zumacatu-saMvatsaradandu honneyamaharihaya basadiya gandhaguDiyanu gadyANaM hadinaydanU koTu mADisidaru (bAhubali-devaru pArila-devara barasidara ) maGgaLamahA zrI ivanaLidavaru narakake loharu / / [ padmanandi-bhaTTAraka-devane, co mUlasaMgha dezIgaNa pustakagaccha tathA koNDakundAnvayake, aura hanasomeke bAhubali-maladhAri-devake priya ziSya the, honnayanahani basadiko 15 gadyANa' (gadyANa eka sikA (mudrA) vizeSa hai ) diye aura usake liye pagama-guDi' bhI banavAyI thii| (isa lekhako bAhubali-deva aura pArizvadevane likhA yaa|)] PEC, IV, Hansur tl., No. 14] 552 shrvnnbelgolaakaar| [zaka 1955=133 I.] [jai0 zi0 saM0, pra. bhAga] Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha 553 giranAra, saMskRta [saM0 1300=13.5. zvetAmbara lekha / [ Revised Lists ant. rem. Bombay ( ASI, XVI ), p. 362, No. 36, t. and tr.] parvata AbU-saMskRta / [saM0 1.1 = 1522 I.) zvetAmbara lekha / " [ Asiat. Res. XVI, P.3312, No XXII, a.] kuppaTUlA-saMskRta tathA kaar| varSa citrabhAnu [31 I. ( thA .02)(lU. rAisa)] [palmeM, cauthe pASANapara ] zrImatparama-gaMbhIra-syAdAdAmogha-lAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jina-zAsanam // dvIpe jambUmati kSetre bhArate zrodharA nvate / candraguptaina su-kSetra-dhammagehena dhImatA // rakSito dakSiNA-pA .... -jn-smpd-vijitH| araNDaizvarya-nilayo nAgarakhaNDa-nAma-bhAk / / Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuppaTUrake lekha khasti-bhAgasti viSayo viSayo'khila-sampadAm / nilayo laya-rAhityAdAsatAM dhImatAM satAm // tatra // nALikerAmra-pUgA [...] cArAmeNa virAjitaH / vidyate kuppadarAkhyo grAmo gopesh-rkssitH| tatrAsti pirAdhIza-bhU-satI-tilakopamaH / jina caityAlayo nAma kadanyaiH kRta-zAsanaH / / taccatya-pUjanodyoga-cAturI-vArdi-candramAH / candraprama iti khyAtaH pAlanAthasya bAndhavaH / / pitR-duggaiza-nirdiSTa-guru paNDita-sevakaH / vartamAne citramAnau vatsare kAtikeca sH|| mAse sa kRSNa-dazamI-tiyo som-smaaye| bAre duri-yama-rAD-dUta-jvara-gadArditaH / / Ayu:-parisamAptezca kRta-puNya-parigrahaH / sa-sutaH ... ... ... .. nitya-sukhAspadam / / zrI zrI [jambUdvIpa, bharatacetrameM zrIdharaparvatake pAsa nAgarakhaNDa nAmakA eka pradeza thaa| usameM aneka phala sahita vRkSoMke bagIcoM sahita, gopeza dvArA rakSita kuppaTUr nAmakA gA~va thaa| usameM rAjA hariharakI bhUmimeM eka cina-caityAlaya thA, jisameM kadamboMkI taraphase eka zAsana ( dAna-lekha) milA thaa| usa caityameM pAravanAthake bAndhava prasiddha candraprabha the bo ki eka paNDitake guruye| (uta mitiko ) use yamarAjake dUtoMkI taraphase bukhAra A gayA aura apanI jindagIkA anta karake nitya sukhake sthAna ( arthAt svargako ) calA gyaa|] . [EC, VIII, Sorab tl., No. 263 ) Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha hire-aali;-kaar| [varSa vijaya = 1146 I. 1 ( la . raahs)|] [hire-AvaDimeM, dhvasta jaina-bastike sAmaneke pASANapara] vyaya-saMvatsarada jyeSTa-su 5 gu rAmacandra-malapAri guruALa guDDa avaliya canda-gauDana maga rAma-gauDa jin-pdvnyiryaadd| [ lekha spaSTa hai / 1346 I0; rAjAkA ullekha nahIM hai| ] [ EC, VIII, Sorab tl., No. 123 ] tirumalai, taamik| [?] 1. svasti zrI [1] rAjanArAyaNan zaMbuvarAjakkuM yA2. NDu 12 vadu ponnUra maNNapobhANDe 3. magaL nalAcALa vaigaitirumalaikku eriyaruLa4. pANNana zrIvihAranAyanAr pomneyil. 5. mAyar [1] dharmAyaJjayatu [1] [yaha lekha rAjanArAyaNa zambuvarAnake 12 varSakA hai aura baiMgai-tirumale, arthAt vaigeke pavitra parvatapara jaina pratimAkI pratiSThApanAkA ullekha karatA hai| isa pratiSThApanAkI karanevAlI ponnUrakI nivAsI maNNe-paunANDakI putrI najAtAla thii| [ South Indian ins.,I, No. 70 (p. 101-102) tatr.] Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hire-bhAvalike lekha 558 fet-arafa,--dega UM HUF | [ varSa vijaya = 1153 I0 (la. rAisa) / ] 1 [ hire-yAvakiye, dhvasta jaina-bastike sAmaneke 10 veM pASANavara ] zrImatparama-gaMbhIra-syAdvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM bina- zAsanam // svasti zrImanmahAmaNDalezvaraM ari-rAya-vibhADu zrI vIra hariyappa-voDeyara rAjyodayadandu vijaya saMvatsarada puSya-suddha 30 zu || zrImanALuva-prabhu rAmacandra- maladhAri-devara guDDU suragiyaddaLiya gopa-gauDanu maga avalaya kAmagauNDana momma kAma - gavuDana paJca - namaskAradiM muDihida maGgala mahA zrI [ lekha spaSTa hai / 1353 I0; usa samaya hariyappa - voDeyarakA rAjya thA / ] [ EC, VIII, Sorab tl, No. 110 ] 559 hire - AvaliH - saMskRta tathA kAra / [ zaka 1276=1354 I0 ] [ hire-mAvakimeM, dhvasta jaina-bastike cauthe pASANapara ] 369 zrImatparamagaMbhIrasyAdvATAmoghalAjchanam / yAt trailokyanAthasya zAsanaM vinazAsanam // svasti zrImanmahAmaNDalezvaraM ari-rAya-vibhADu hinduba-rAya-suratALa zrIvIra-hariyappa - voDeyara rAjyodayadandu zaka-varuSa 1276 vijaya- saMvatsarada puSyabahuLa tadige A // zrImanALuva-prabhu Avaliya kAma-gauDana maga 'siriyama - gauDa Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 jaina-zilAlekha saMgraha siriyA-gauDana suputra mala-gauDanu sanyAsana-samASiyiM muripi svAstanAdanu Atana ahipevakanu sahagamanadi svAsteyAdaLu / maMgaLa mA (mahA) bhI bhI [aparake ullekhoMke samAna hI, mahAmaNDalezvara, zatru gavAoMkA nAzaka, hinduva rAdhAoMkA mustAla, hariyappa-voDeyarake rAjyameM, svargagata mAlagauDa tathA usakI mAryA cennake, bisane 'sahAgamana' karake svarga prAsa kiyA, ke liye bhI ullekha hai|] [ EC, VIII, Sorabtl.. No. 104 ] 560 maleyUra,-saMskRta tathA kaar| [zaka saM0 110-155 I.] [ssI pahAvIpara, bar3e goDa pattharake pUrvako bora] svasti samasta-prazasti-sahitaM zrI mUlasaMgha deziya-gaNa koNDa-kundAnvaya pustaka-gacca hanasogeya baLiya zrImad-rAya-rAjaguru-maNDalAcArya-samayAcaraNarumappa hemacandra-mahArakara ziSyaru teluga Adi-devaru lalitakIrtimahArakara ziSyaru lalitakIti bhaTTArakara zaka paruSa 1277 manmayasaMvatsarada caitra-bahuLa 14 guruvAradalnu tamma niSidhi-nimitvAgi kanakagiriyaltu mADisida vijaya devara pratimege avara mukhyavAda AcArya olagara maGgalamahA zrI zrI zrI [bhI-mUlasaMgha, reziyagaNa, koNDakundAnvaya, pustakagaccha taghA inasoge-baLike hemacandra-maTArakake ziSya teluga Adi-deva aura lAlasakIrti bhaTArakake ziSya lalitakI imaTTArakane apanI niSidhike nimittase kanaka-giripara vijaya devakI pratimA bnvaayii| ( EC, IV, Chamarajnagar t1, No. 158 ] Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaNaveke lekha 363 kaNa-saMskRta vyaakr| [R R1.] [gavemeM, managadeke samIpa, kAju-bastimeM eka pANapara ] shrii-muun-sNghdeshii| gaNa - ka-gaccha koNDakundAnvayadoL / bhuumiyolkhil-klaa| kAma-karaM cArakIrti paNDita yatipam // zrImatparamagambhIra-syAdvAdAmopalAnchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsana binazAsanam // svasti zrImanmahA-maNDalezvaramari-rAya-vibhADa bhAsege tappuva rAyara gaNDa samudratrayAdhIzvara zrI-saGgamezvara kumAra bhI-dhIra-dhuma-mahArAvara rAjya geyyutira avara kumAra virupaNNa-voDeyaru male-rAjyavanALuvakhi haranADoLage taratALa pAva-devara deva-svada sImA-sambandhake A-hedara-nADavaha AsthAnada AcAriyaru sariMgaLa kUDe saMvASava mADidaDe zrImanmahA-pradhAna nAgaNNa praghAni-devarasarU A ... ... dA devarasarU ... ... ... jaina-mApana Aragada cAvariyalli mUru-paTTaNada ilaranU hadineNTu-kampaNavanU karasi vicArisi A-nADanoDambaDisi paDakoTu pUrva-mariyAdeyali mUDalu beTTa teGkala beTTa paDavalu haLLi baDagalu hoLe sImeyAgi pArzva-devara devasvavendu catussImeyanu vivarisi zaka-varSe 1284 zubhakatsaMvatsarada mAgha-zuddha-pacamo-guruvAdadalu A-arasu pradhAnaranU ( auroke nAma diye hai ) taDatALanu A-candrArka naDava hAge zAsanava naDasi koTTarU ( ve hI antima vAkyAvayava )! akSaya-mukha-mI-dharmaman / ikSisi rakSisuva puNya-puruSAkkum / Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 jaina - zilAlekha - saMgraha bhakSisuvAtana santA - | na drayamAyu-dayaM kuLa- yamakkum // zrI-mUhAsaMgha - dezigaNaM- pustaka - gaccha koNDa-kundAnvaya zrI- mUlasaMgha, dezi gama, pustaka-gancha, tathA koNkundAnvayameM cArukIttiMpaNDita-yati the / bina zAsanakI prazaMsA / bisa samaya mahAmaNDalezvara, saMgamezvara ke putra vIra-buka - mahArAya rAjyakA zAsana kara rahe the' hedUra - nADke taDatALake pArzva-deva mandirakI jamIna kI sImAoMke viSaya meM jaba hedUra-nADke logoM aura mandirake AcAryoM meM jhagar3A cala rahA thA, - pradhAnamaMtrI nAgaNNa aura aneka arasU logoMne, isakI jAMca-par3atAla karake, phaisalA kara diyaa| aura isa bAtakA zAsana (lekha) likha diyA / 1 [ EC, VIII, Tirthahalli 1., No. 197 ] ...... 562 hire AvaliH - kamara [ zaka 1226 (Sio), varSa pArthiva = 1363 I0 1 ( lU. rAisa) / ] [ hire-mahi meM, dhvasta jima-basti ke sAmaneke dvitIya pASANa para ] "zrImatu / vijayAnagara - mukhyavAda- samasta paTTaNAdhIzvara zrI-abhinava bukarAya rAjyaM geTavala / sakala-guNa-sampanna siddhAnta - devara guDDu / ratna-trayArAdhakarum / Avaliya bekha - gauNDana suta canda - gauNDana tamma / saka-varupa 1226 meya pAsthiva saMvadara ba 19 somavAradalu / sanyasana-samAdhi - vidhii muDihi svarga-prAptiyAdanu / maGgalamastu / mAnava ...... lanu -1 mAnadoLaM naDiya bahUmoldA-teradim 1 jJAnagaLa salahutippam | dAna rataM rA * purakabhirAman // Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hire - AvaLike lekha 365 [ bisa samaya vijayanagara aura dUsare samasta paTTaNa ( nagaroM ) kA adhIzvara, abhinava-buka - rAya rAjya kara rahA thA :-- siddhAnta - devakA gRhastha- ziSya, AvaLi beca - gauDake putra canda gauDakA choTA bhAI, ( ukta mitiko ), sanyapana aura samAdhi - vivise marakara, svarga gayA / usakI prazaMsA meM zloka | ] [ Eo, VIII Sorab tl, No 102 ] 563 kuppahUruH - saMskRta tathA kakSa / [ zaka 1281 = 1317 I0 ] [ kuppaTUrameM, jaina-vastike pAsa ke vIrakalU para ] zaka- kArla nava-vAraNa-dvi-zazi-saMkhyokta-plavaMgAndat - // tsukadASADhada mAsadoL vidhu-lasad vAraM samantondirat / pragaTa - bettatisayyatrA zrata- muni zrI pAda sevA -ratar / su-kavIndra-stuta devacandra munipara svar-lokamaM pordidar // zruta-munigaLa ziSyara bhU - / nuta-dezI- gaNada devacandra- pratipar / yati-kula- lalAmaratyUr -1 jita-tevaranne gadarAdidevara gurugaL // zruta-muni-vallabhendra-guru dIcceyanIyaladAdiyAgatUr -1 ji [ta ]-guNa-zIla-saccari kUDi vett / atisa (za) ya - jaina-dharmmada nimiyolondi virAbisi dI -1 kSitiyoLu devacandra-muni-varyyarumAgama ko vidanniMnam // jIrNa-bina-bhavanama ghare / vaNNisabuddha risi kIttiyaM taLedaru sam pUrNatara-caritareni [si ] I / ava - gambhIra devacandra-atipar // negaLdA munipar bhava-mA- / legaLika sanyasanadiM samAdhiyanedidd / ...... Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha agaNita-mahimeyolondida | su-ga [ ti ] yanAntavineya-vana-nuta-caritar // zrImatparamargamIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM vinazAsanam || zruta-muni-varyyAd bhayAt pUjya zrI devacandra-parama-guruH / sat-tapo-niLayaH // tacchiSya Adideva 366 ... zubhamastu // [ ( ukta mitiko ) prasiddha zrutamunike caraNoMkA upAsaka devacandramunipane svargalAbha kiyA / zrutamunike ziSya saMsAra- vikhyAta, dezI-gaNake devacandra- pratipa yatiyoM ke kulameM tilaka-samAna the, ve Adidevake gurU the| unakI aura bhI prazaMsA, jisameM kahA gayA hai ki unhoMne eka dhvasta jinamandirakA punaruddhAra karavAyA thA / zrutamuni se sanmAnita devacandra the jinake ziSya Adideva the / ] [ Ec, VIII, Sorab tl., No 260 ] 564 hire Avali - kamada [ varSa plavaMga - 1360 I0 ( lU0 rAisa ) 1 ] [ hire vyavakhimeM, dhvasta jaina vasti ke sAmane have pASANa para ] svasti zrImatu plavaMga-saMbadhchurada asvaima- bahuLa- JcamI - zukravAradandu zrI mUla saMghada vArisena- devara guDDa masaNa-gauDana maga gorava gauDa paJcanamaskAra -samAdhi-vidhiyiM svastanAda || " [ lekha spaSTa hai / 1367 I0; rAjA ke nAmakA ullekha nahIM hai / ] [Ec, VIII, Sorab tl., No 109] Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zravaNabelagolAke lekha 565 zravaNabelagolA - kacada / [ zaka 1260=1368 I0] 566 kalya; - saMskRta tathA kannar3a / [ zaka 1240 = 1368 I0 ] [ kakSya (sAtanUra paraganA) meM, cikaNNake khevameM eka pAyAvara ] svasti samasta prazasti-sahitam pASaNDa- sAgara mahA-baDabA - mukhAgni oraGga-rAja-caraNAmbuja-mUla-dAsaH / zrI - viSNu loka-maNi-maNDapa - mArga- dAyI rAmAnujo vijayate yati-rAja-rAjaH // ... 367 [ jai0 zi0 saM0, pra0 bhA0 ] zaka varSa 1260 neya kAlika saMvatsarada zrAvaNa-zu 2 so-calu zrImanmahAmaNDalezvaraM ari-rAya-vibAda bhASege tappuva rAyara gaNDa zrI-vIrabuka - rAyanu pRtu ( thu ) vI rAjyavanALuva kAladali jainariMge bhaktarige saMvAdavAdakSi Aneyagondi- hosapaTTaNa- penagoNDe-kaLyahoLagAda samasta - nADa jainaru bukagayaGge bhaktaru anyAyadalu kolluvadanu vinnahaM mADalAgi kovila tirumale perUmALkovilu- / tirunArAyaNapura - mukhyavAda sakalAcAryyaM sakaLa - samarthagachu sakaLa - sAtvika moSTikaru tirirmANa- tiruviDi tandavaru nALvatteSTu-tale-makaLu sAvanta - bovarkalu tirukula- jAmbavakula- voLagAda padineSTu-nADA-bhI-vaiSNavara kayyalu mahArAyanu nimma vaiSNava- dasanada maSevokeruvendu koDa-sambandha paJca- bastigaLali kaLasa jagaLe-jagaTe-modalAda paJca mahA-vAdyaU saluUTu anyari Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 jaina-zilAlekha-saMgraha [ge] narakUDadu jaina-samayake salubudendu ... ... ... ... vRddhipAda ( bAyIM ora ) zrI-vaiSNava-samaya ................ yI-maryAde ... ... ... ... ... oLaguLa basti - zrI-vaiSNava ... ... ... ... neTu koTTevu ( bAkI kA par3he bAne lAyaka nahIM hai) rAmAnuja kI stuti / ( ukta mitiko), visa samaya mahAmaNDalezvara vIra-buka-rAya pRthvIpara rAjya kara rahe the :-jainoM aura bhaktoM (vaiSNavoM ) meM koI vivAdakA viSaya upasthita hone para Aneyagondi, hosapaTTaNa penugoNDe aura kalyaha,' ina nADoMke jainoMne duka-rAyako isa bAtakA prArthanApatra dekara ki 18 nADAMke --vaiSNavoMke hAthoMse jaina loga anyAyase mAre jA rahe hai,-mahArAyane (yaha ghoSaNA karate hue ki) "hama tumhAre vaiSNava darzanameM bAdhaka nahIM hoMge" nimna hukma diyA :-kalaza ityAdi pAMca bastiyoMmeM pAMca mahA vAca baca sakate haiN| aura meM ve nahIM banAye nA sakate | ve jaina samaya (yA samaU ) kI hai| zrI-vaiSNava samaya, bo bar3ha gayA hai ... ... ... ... (bAkIkA adhikAMza apaThanIya hai )] / [ Eo, IX, Magadi tl., No 18] 567 pcignhlie| miti ( nambAlagUra pradeza) meM, pIke pAsa, memivAya. bastike uttara eka pAvANa para] zrImatparamagammIrasthAdAdAmoghalAJchanaM / jIyAtrailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam // 1 // ..jahA~ yaha zikAvesa hai, vahA~ bakyA mate haiN| Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha bisa samaya perumAla - devarasa zAntise sukhapUrvaka rAjya kara rahe the, usa samaya unhoMne 'trijaganmaGgalam' nAmake caityAlayakA nirmANa karAyA, aura mANikya-devako pratiSThita kiyA; sAtha hI hullanahalli ke prAcIna mandira 'paramezvara caityAlaya' kA bhI bIrNoddhAra kiyA, tathA donoM caityAlayoM meM vidhivat satata pUjA cAlU rahe, isake liye bhUmidAna kiyA / 1 antameM ina mandiroMkI rakSA tathA unase lagI huI bhUmikA jo guNavAn AdamI rakSaNa karegA usake lie nirantara sukhakI maGgala kAmanA kI gaI hai / ] 572 zravaNabelagolA - saMskRta bhagna / zaka 1262 = 1372 I0 } * [jai0 zi0 saM0 pra0 bhA0 ] 406 573 zravaNabelagolA -- kacar3a [ binA kAlanirdezakA ] [ jai0 zi0 saM0, pra0 mA0 1 Ga hire - Avali; -- kazzada / [ zaka 1218 = 1376 I0 ] 1 [ hire-mahimeM, dhvasta jina-vastike sAmaneke chaThe pASANa para ] svasti bhImatu zaka varupa 1298 naLa -saMvatsarada Azvina zu 12 gu zrImannALva-mahA-prabhu Avaliya canda gauNDana maga beci gauNDanu rAmacandra Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hire - Avalike lekha matadhAri ra guDDanu beci - gauNDa nu vIra-bukka rAyana rAjyAbhyudayadandu paJca- namaskAradiM muDupi svargastanAdanu Atana kiriya-madavaLige A-muddigauNDa sahagamanadi biru muktiprAptarAdaru Avaliya prabhugaLa santAna masaNagauDana maga gorava - gauDa kAla-gauDa gopa-gauDa canda gauDa A-candra-gauDana maga beci - gauDa bU... gauDana maneya goravojana maga mAdoja nAgoja mAdi nizitiya maGgaLa mahA zrI zrI zrI [ ( ukta mitiko ), Avali canda - gauDake putra beci-gauDa, bo rAmacandramaladhArikA gRhastha-ziSya thA - vIra - bukka - rAyake rAjya meM, pazJcanamaskAra pUrvaka mara gayA aura svarga gayA / usakI navIna strI muddi - gauNDine 'sahagamana' kiyA, aura donoMne 'mukti' pAyIM / AvaLi prabhuoMne (jinameM kaIoM ke nAma nirdiSTa haiM ) yaha smAraka banavAyA / banAne vAlA gorabobakA putra mAdona nAgola thA / ] [ Eo, VIII, Sorab tl., No 106. ] 575 zravaNabelagolA - kacar3a / [ varSa naka=== 1376 I0 ( lU. rAisa ) ] [ jai0 zi0 saM0, pra0 mA0 ] 576 giranAra - saMskRta- bhagna | [ binA kALa nirdezakA ] zvetAmbara lekha / 407 [ Revised Lists ant rem Bombay ( ASI, XVI ) p. 347-351, No 7 t. and tr. ] Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha 577 tavanandikAr3a-magna / [zaka 1013..] [vandimeM, sAtaye samAdhi-pASANapara ] zrImanmahA-maNDalezvara zrI-vora-harihara-paya viSaya-rAjyaM geyyuttamiti zaka-varuSa 1301 daneya kALayuktAkSi saMvatsarada zravaNa-zuddha 1 zukravAradalu zrImattanidhiya zAnti-tIrthakara-pAda-padmArAdhaka- dAsi-vesi-para-nArI-sahodara zrImatu bhImanAva-mahA-prabhutavanidhiya bommaNaM maneya ... ... ni zrorA ... ......... maladhAri-devara priya-guDDu ... ... ... (4 paMktiyAM par3hI nahIM jA sakatI hai)| [jisa samaya mahAmaNDalezvara vIra-harihara-rAya vijayo rAjya para zAsana kara rahe the:-( ukta mitiko ), tanidhi ke zAnti-tIrthakarake caraNoMkA pUjaka, eka dAsIke veSameM, rA ....... malapAri devakA gRhastha-ziSya, ALava-mahA-prabhu tavanidhi bommaNake gharakA pavitra vyakti,..............] [ EC, VIII, Sorab tl., No. 200.] tavanandi; kAcA-bhagna / [zaka 13.1376 I.] [bandimeM hI, tIsare samAvi-pASANapara] bhImatparamagambhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jina-zAsanam // Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tavanandike lekha zrImanmahAmaNDalezvaraM ari-rAya-vibhADa bhAsege tappuva-rAyara gaNDa hindu-rAyasuratrANa pUrvva-dakSiNa-pazcima- samudrAdhIzvara zrI vIra bukka-rAyana kumAra zrI harihara yayanurAjyaM geyyuttamiti // svasti zrI jayAbhyudaya zaka-caruSa 1301 neya 'kALayu [ phri ]- nAma -saMvatsarada puNya ba 3 somavAradalu zrImALuSamahAprabhu praje mecce gaNDa aliya hadineNTu-kampaNakke ziromaNi enie mahAprabhugaLAditya tavanidhiya bomma- goDanu sakala-sanyasana - viviyi muDipi svarga prAptanAdanu || Atana guNAvali entendaDe || pArAvAra-trayAdhIzvaranatuLa-baLaM-bukka-rAya lokA- / vinaya dharmaGgaLaM jaina-kA dhAraGga cAraM Le gaDa ...... kAraM parasa yAdi deva parada darisida jainano kali parama-ninezvara ... ... ... ... ... mara ... kIrtti vRttaM tavanidhi yadhipaM ... mADi puNyA- / bommaNaM meru- dhaiyryam // tAn pAkanindu bhakti yim / nemba *** I dRr3ha-cittanI tavanidhi prabhu brahmani ka-lokadoL / jina-patiyantaraGgadoLgarpaM ( bAkI kA par3hA nahIM jA sakatA / ) ... ... bagaM ...... | You ... [ bina zAsanakI prazaMsA / jisa samaya, ( apane padoM sahita ), vIra-bukarAyake putra harihara - rAya zAsana kara rahe the : - ( ukta mitiko ), ALuva mahAprabhu, 18 kampaNoMkA ziroratna, mahA-prabhuoMkA sUryya tavanidhi bomma - gauDa 'sanyasana' kI vidhipUrvaka mara kara svargako gayA / usakI prazaMsA / ] [ EC, VIII, Sorab tl., No. 196 ] Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 jaina - zilAlekha saMgraha 579 UdriH - saMskRta tathA kacar3a-bhagna / [ zaka 1302 = 1380 I0 ] [ adri gA~vake madhyameM eka pAvANapara ] zrImatparamargaMbhArasyAdvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam || dinu svAmi- kAyyaiva ! yaidi***rutiranu kaNDanI-mArbalamam / At as - khaNDa mADida / yaidida jina-pAda-padmamaM baicappam // ante // vAridhi- parivRta-vara-ghara / NIraGgada-madhyadamara giriyi teGkalu rArAjipa - bharata - gharA- / nArI-bhUSaNameniSpa kuntaLa - dezam // tAM nere merebudu bamavase / panicchasira sametamadaroL meM- / ... nivadiM padineNTenip / unnata - kampaNake rAjadhAniyenikkum // mattA kampaNanicayama- / nicaroLaM negaLda hiriya-vidareya- nAD- | uttamamadarol sukha-sam- | patti - sthAnAbhivRddhi buddhare meregum // vR|| adu nAnA-deva- harmyaM prayutavatuLa - vApI-taTA kAJcitaM sam- / Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udrike lekha 491 padamaM tALdiprpa-viprAdharivaLa-bana-sameta lasatpuSpavATIbiditodyAnAdi-yuktaM prakaTa-kaLama-jALa-prapatA ..... / toppudu sakaLa-muni-prema- dharmAbhirAmam / / ....."ene mere uddhre..|| ..."nata-sthaLamAgiralke tAM saundaryadim / manuja-manoja baicappan / anupama-kIrti-prabhAvadindose dippam / / kssitinut-shaanti-jin-krm-| zatapatra-madhuvrataM suraJjana-mitram / caturaM baicy-naayk-| na tanUnaM rAnisippanI- baicappam // bhuu-devaashiivaadaa| hA niva-zira-karaNDa.........| .. daM varttise merevam / medini-mIseyara gaNDanI-baicappam // tadanantaram // vilasita-vijayAnagariya / nelevIDinoLe vIra-buka-rAja-tanUjam / bali-nibha-harihara rAyam / sale rAjyaM geyyutiInati-mudadindam // ttpaadpdmopjiivi|| vR|| mAdhavarAya apratima-tiya nA"'u[dAgra-sAhasA- ! bhodhigaLendu raNada dantige.... morada-kAladoL / bodhana-rUpini "goNDa' "rnnN.."buddhi-vi-| dyAdharara AkSaNaM to 'toLeya... ... ... || Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 jaina zilAlekha-saMgraha vara-vastrAbharaNa'.. ..... cchatramaM... ... / .... bAtama ... ... ... sagaLam caamro-| skaramaM kappura dambula-prakarama koNDA gIta / SThuradI-kohaNa-dezajara ravaLar enuttAgeraDaM mADade / / jallAmbeyoLaM dhaatrii| vallabha mAdhava niruttaramajhiM tara / ralalliM nilutaM brl| ellara pareyalke kaNDu kali-baicappam / / // yamaM deregeiM nelakkiLivutaM pAraderi noDutte bhal- / leyanukkairida ... ... ... tAruM taTuguttutte bl-| meyoLaDDu baruttirpa koGkaNigaraM kInAza-lokakke niz / cayadindegdisutaM parAkramayutaM baicappanintirpinam / / ' kelavara koGkaNigara mmAra-1 mmalevadaTiM baNDu-TTa neTane paritandu / alagaDDaNama cALisi / nelanadiralu ... ... ... meyada / / taleyindaM ... siDi ... tULadADi khaGgAMzu kanoL / kiDi sUsittembina ... radaTini pAydu ... ... ban- / daDe kaTTI-baicapaM mAdhava-narapati noDalke saGgramadim / kiDi-khaNDaM mADidaM mArbalamanadaTini bhImasenopamAnam // A-raNa-raMgadoLa biDade kUgi negaLada-vIra .. ... / ... .. biTu neTane samAdhi-vidhAnamona. cittadoL / mAra-virodhi ... .. nUrjita-nAka-lokamam / sAridanuttama-prabhu-kulAmbara-candra-marIci baicapam // nirutaM zrI-zaka-sale sAsirada mUnUronda raudi-b-| ssaravaizAkha-sita-trayodazi-lasad-bhaumAhvayaM dhAra / Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Udrike lekha 413 bare baicappanudAra-cAru-jina-padAmbhoja-saktaM mno-| hara rUpaM vara-dhAtriyoL maDidu nAka-kSetramaM pordidam / / [vaicappane kisa taraha jina caraNoM kA Azraya liyA,isakA isa lekhameM varNanahai / bharata kSetra-kuntaladeza-banavase 12000-18 kampaNa-uddhare-aura usameM baicappakA varNana | bukkarAjake putra harihara-rAya vijayanagarImeM rAjya kara rahe the| kokaNadezase lar3AI kA varNana / usameM baicappa kI jIta huii|] [ EC, VIII, Sorab tl.,:No. 152 ] 580 mleyuur-kaamd| [vinA kAra nirdezakA, para lagabhaga 1380 I.] [usI parvatapara, pArzvanAtha bastike prAGgaNameM dakSiNakI morake pASANapara] bAhubali-paNDitadevaru / nayakorNi-prati-nandanaM sakaLavidyAcakravAhayaM dvaya-bhASA-kavitA-triNetranuru-horA-zAstra-sarvatakam / nayayuktamavara-mUla-saGghadoDeyaM dezI-gaNAgresaraM / priyadaM posluka ( pustaka ) gaccha-pUrNa-tilakaM zrIkoNDakundAnvayaM // [bAhubali-paNDita deva-nayakIrti-vratIke putra, sakalavidyAcakravartI, dayabhASA kavitAtrinetra, horAzAstrasarvajJa, nayayukta mUlaraMghAdhipati, dezIgaNAgresara, postuka gacchake pUrNa tilaka aura koNDakundAnvayI the| [ EC, IV, Chamarajnagar tl., No. 157 ] Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha 581 tirupparucikkuNUru ( kAJjIvaram ke nikaTa ) - vAmiha / ( duDubhi varSa = 1382 I0 (huA) ] 1--svasti zrIH [ / / ] tundubhivarSaM kAntigai mAdatti / pUrvva-pattutiGgat-kiLa - mai paurNe peratAkAtti 2--nAL mahAmaNDalezvaran marihararAja kumAran zrImad- bukkarAjan dharma Aga vaicaya- daNDanAtha- putran 3- jainottaman irugap [ pa ]- mahApradhAni ti [ rupa] vyaruttikkurU-nAyanAra trailokya vallabhaku pUjaikku 4- zAlaikku tiruppaNim [ku] m mAvaNDUryabli mahendramaGgalaM nApakaillaiyuM iTai-ili pakSicchandabhAga candrAdityavaraiyuM naDakkattaruvittAra dharmoyaM jayatu [ kAJjIvaram ke nikaTa tirupparuttikkuNDameM vardhamAna jinamandirake bhaNDArakI uttara taraphakI dIvAlapara nIce kI ora yaha tAmila tathA grantha lekha utkIrNa hai / isameM batAyA gayA hai ki vaicaya daNDanAtha ( senApati ) kA putra irugappa mahAmantrIne mAvaNDUra tAlukekA mahendramaGgalaM gA~va jainamandirako dAnameM de dibA thA | usane yaha dAna harihara dvitIya ke putra arihararAja, arthAt buka dvitIya, ke putra bukkarAja ke guNake kAraNa kiyA thA / ataH dundubhivarSa, jisameM dAna kiyA gayA thA, 1382 I0 se milanA cAhiye / ] [ EI, VII, No. 16 A. ] Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bastIpurake lekha 582 bastIpura - kavara / [ zaka 1305 = 1383 I0 ] [ bastIpura ( baLaguLa tAlukA) meM, somA-pASANa para ] zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAnchanam / 41 jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jina zAsanam // zrI-mUlasaGgha kAnUra-gaNa tintiNi gaccha koNDakuNdAnvayada bhIvAsupUjya- devara ziSyaru zrI sakalacandra devara tapada prabhAvamentendoDe // sthiravAkyaM su-vratAmbhonidhi sakaLa jagat-pAvanaM rAjapUjyaM parama-zrI- jaina dhamrmAmbara- dinakaranudyattapomUrtti NA / bharaNaM traividya-cakra zvara - vimala-padAmbhoja-biGgaM binazrIcaraNAlaMkAra - zIruSa (na) m sukavijana - yata p-sanmuniM rAjahaMsaM // sosti zrIzakarSa 1315 neya subhakRtu-saMvatsarada zrAvaNa mAsa - sudda nADyaAdityavAra-siMha-lagnadani kUrigihaLLiya prabhu-gaLu gauDa -kula- tilakara mareMhokkara-kAvaru N zithila-beGkombaru satyadati karNarumappa keta-gauDa rAma-goDa sambuva-goDa mAdi-goDa modalAda samasta gauDagaLu bastiya pratiSTheya mADisi basti baDagaNa biTTa beddalu ko 10 pAruSa-devara amRtapaDi ' devojana bahara maMgala mahA zrI zrI zrI ttaka / [ mUlasaGgha, kAnUragaNa, tintiNi gaccha aura koNDakundAnvayake vAsupUjya devake ziSya sakalacandradevake tapakI stuti yA prazaMsA hai / kUriMga (gi) hakSike gaur3oMne eka pAruSa-devakI vasti ( mandira ) banavAI aura use dAna diyA / ] [ EC, III, Seringapatam tl. No. 144 ] ppp Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 jaina-zilAlekha-saMgraha hire-aavli;-knaa| [varSa uhAri = 1189 I. 1 (lU. raais)|] [hire bhAvaDimeM, 12 pASANapara] svasti zrImatu rudhirodgAri-saMvatsarada jyeSTha zudha-puNNami-somavAradandu zrI-mUla-saMghada vIrasena-devara guDa muda-goDa magaLa ekamatiyave paJcanamaskAra-samAdhi-vidhiyiM svargasyeyAdaLu aceyabe gauDi mADisida kalu // bopohoja geyida kanu / [tekha pahileke hI lekhoM ke samAna hai, ataeva spaSTa hai| san 1983 I. kA hai| kisI rAjAkA ullekha nahIM hai / ] [ EC, VIII, Sorab tl.. No. 112 ] rAvandUra-saMsAta aura kaad|| [zaka 10=n .] [ rAvandUra ( rAvanyUra pradeza) meM, bastike eka pASANapara] zrImat-paramagaMbhIrasyAvAdAmoghalAmchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM bina-zAsanam / / svasti zrImad-rAya-rAja-guru-maNDalAcAryarenisi zrI-mUlasaMghadezIya-gaNa pustakagacchu koNDakundAnvaya yiGgaLezvarada baLi zrI madamayacandrasiddhAntacakravarcigaLa vat-ziyyaru zrI-bhrutamunigaLu tat-ziSyaru prabhentugaLu avara priyAgaziSyaru zrI-zrutakIti-devaru zaka-varSa 1306 neya rudhirodgAri-saMvatsarada dvitIya-bhAdrapada-ba 8 AdityavAradalu muktivadhU-vakSabharAdara tatpratinidhiyanu sumati Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 417 gavandUrake lekha tIrthakaranU I-caityAla[ya]da jINoddhAravanu avara ziSyA mAdideva munigalu zrutagaNa-mukhyavAda samastabhavyabanaGgaLu mADisida zAsana vaddhatAM bina-zAsanam / [mUlasaGgha, deziyagaNa, pustakagaccha, koNDakundAnvaya, aura iMgulezvara-balike abhayacandra siddhAntacakravartIke ziSya zrutamuni unake ziSya, prabhenduke priyAya ziSya-zrutakIti-devake muktivadhUke vallabha hone ke bAda ( arthAt svargasya ho bAnepara ), unake ziSya Adideva muni tathA zruta-gaNake jainoMne unakI / tathA sumati tIrthaGkarakI pratimAkI pratiSThA kara isa caityAlayako suparavAyA / ] [ Eo, IV, Hunsur tl., No. 123. ] 585 vijayanagara-saMskRta / [zaka 1.7=1186 I.] ( jaina mandira ke sAmane dIpastambha para) yatpAdapaMkabarakho rakho hati mAnasaM / sa cinaH zreyase bhUyAdyase karuNAlayaH / [1] zrImatparamagaMbhIrasyAdAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM binazAsanam // [2] bhImUlasaMbani naMdisaMgha [sta ] smin balatkAragaNotiramyaH / tatrApi sArasvatanAmni gacche svacchAzayo'bhUdiha psndo|| [3] AcArya kuMDa [kuMdA] khyo vakramIvo mahAmatiH / palAcAryoM gRdhrapitaccha iti nannAma paMcadhA // [4] kecittadanvaye cArumunayaH ravanayo girrA [1] balaghAviva ratnAni babhUvurdivyatejasaH // [5] tatrAsIccArucAritraratnaratnAkaro guruH / dharmabhUSaNayogIndro bhaTTArakapadAdhitaH // [6] Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha bhAti bhaTTArako dharmmabhUSaNo guNabhUSaNaH / yadyazaH kusumAmode gaganaM bhramarAyate // [7] ziSyastasya munerAsIdanaggalata zenidhiH / zrImAnamarakIryAya dezikAgresaraH zamI // [ 8 ] nikhapadamapuTakabATa ghaTayitvAnilanirodha [ to ] hRdaye / avicalitabodhadApaM tamamarakarttiM bhaje tamoharaNam // [ 6 ] kepi svodarapUraNe pariNatA vidyAbihInAMtarA yogIzA bhuvi saMbhavaMtu bahavaH kiM tairanaM tairiha | dhIra: skUti durjayAtanumadadhvaMsI guNairujjiterAcAryyomarakIttiziSyagaNabhRcchrI siMhanando vratI // [ 10 ] zrIdharmabhUSojana tasya paTTe zrI siMhanaMdyAgurAstadharmmA / bhaTTArakaH zrIjinadharmmahamyaMstaMbhAyamAnaH kumudendukIttiH // [ 11 ] paTTe tasya munerAsIdvarddhamAna munozvaraH / zrI siMhanaMdiyogIMdracaraNAMbhovaSaTpadaH / / [12] 418 ziSyastasya gurorAsIddharmabhUSaNadezikaH / bhaTTArakamuniH zrImAn zalyatrayavivajjitaH // [ 13 ] bhaTTArakamuneH pAdAvapUrvakamale stumaH / yada mukulIbhAvaM yAMti rAjakarAH paraM // [ 14 ] evaM guruparaMparAyAmavicchedena varttamAnAyAMAsIdasImamahimA vaize yAdavabhUbhRtAM [] akhaMDitaguNodAraH zrImAn bukamahIpatiH [15 C udayadbhUbhRtastasmAdgAbA hariharezvaraH / kalAkalApanilayo vidhuH kSIrodadhekhi // [ 16 ] yasmin bharttari bhUpAle vikramAkrAMtaviSTape / cirAdrAjanvatI haMta bhava [ tyeSA ] vasuMdharA / [ 17 ] Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijayanagarake lekha 411 tasmin zAsati rAjendra caturambudhimekhalA / dharAmacaritAzeSapurAtanamahIpatau // [18] AsIttasya mahInAneH zaktitrayasamanvitaH / kulakramAgato maMtrI caivadaMDAdhinAyakaH // [16] dvitIyamaMtaHkaraNaM rahasye bAhustRtIssamarAMgaNeSu / bhImAnmahA caica [5] daMDanAyo jAgarti kArye haribhUmibhartu : / / [20] tasya zrIcaicadaMDAdhinAyakasyo [ ji ] tazriyaH / AsI digadaMDezo naMdano lokanandanaH / / [21] na mUrtI nAmUrtI nikhilabhuvanAbhogikatayA zaradrAjadrAkAviTaniTilanetradyutitayA / prabhUtA kIttissA ciramirugadaNDeza kathaya tyanekAMtAkAMtAtparamiha na kiJcinmatamiti / [22] sadvaMzajopi guNavAnapi mArmANAnA __mAdhAratAmupagatopi ca yasya cApaH / namraH parAvinamayabhirugakSitIza syocca nAya rapatu zikSayatIva nItim // [ 23 ] hariharadharaNIzaprAjyasAmrAjyalakSmI kuvalayahimadhAmA zauryagAmmIryasImA / irugapadharaNIzAssahananyAyaMvarya prapadana [li ] nabhRgassa pratApaikabhUmiH // [24] svasti zakavarSe 1307 pravartamAne koSanavatsare phAlgunamAse kRSNapace dvitIyAyAM tithau zukravAre // asti vistIrNakarNATagharAmaNDalamadhyagaH / viSayaH kuntako nAmnA bhUkAMtAkuMtalopamaH // [25] vicitraratnAca trAsti vijayAbhidhaM / nagaraM saupasandoha dazitAkANDacandrikaM // [26] Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 jaina - zilAlekha - saMgaha maNikuTTimavIthISu muktAsaikatasetubhiH / dA[]][bUni niruMghAnA yatra krIDati bAlikAH [ // 27] rtAsmannirugadaMDezaH pure cAruzilAmayaM / zrI kunthujinanAthasya caityAlayamacIkarat || [ 28 ] bhadramastu binazAsanAya || sArAMza isa lekha meM 28 saMskRta - zloka haiM aura yaha prAcIna jaina mandira ke sAmane dIpastambha para khudavAyA hai isa mandirako Ajakala 'gANigiTTI' mandira, yAnI, " telinakA mandira" kahate haiN| pahale zlokameM bina, dUsaremeM jinazAsanakI maMgalakAmanA hai / tatpazcAt eka jaina saMghake pradhAna sihanandike AdhyAtmikapUrvajoM tathA ziSyoMke vaMzakA varNana hai / vaha isa taraha hai : : mUlasaMgha 1 nandisaMgha balAtkAra gaNa 1 sArasvatagaccha 1 padmanandI dharmmabhUSaNa prathama, 'bhaTTAraka' 1 amarakIrti 1 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijayanagara ke lekha siMhanandi, 'gaNabhRt' I bhUSa, 'bhaTTAraka' 1 varddhamAna I dharmabhUSaNa dvitIya, urpha bhaTTArakamuni 421 lekhameM ina guruoMkI padaviyA~ ye likhI haiM :- AcArya, Arya, guru, dezika muni aura yogIndra | guruvaMzAvalI ke bAda hI prathama vijayanagara vaMzake do rAjAoM, bukka aura usake putra hariharakA saMkSipta varNana hai / bukka yAdavavaMza ke rAjAoMmeM utpanna huA thA / hariharakA kulakabhAgata maMtrI daNDAvinAyaka caica yA caicapa thA, jo bina bhakta thA / caicakA putra daNDeza yA kSitIza ( yuvarAja ) iruga yA irugapa thA, jo uparyullekhita siMhanandi gurUke siddhAntoMkA upAsaka thA ( zloka 24 ) / 1307 [ atIta ] zaka meM, krodhana saMvatsara meM irugane vijayanagara meM eka mandira banavAyA aura usameM zrI kunthu-binanAthakI sthApanA kI / yaha nagara karNATa prAnta ke kuMtala jilemeM thA ( zloka 25 ) / ] noTa :- isa maMtrI iruga yA irugapane 'nAnArthanAmamAlA' nAmaka grantha banAyA thA, aisA I0 hulza, pI0 eca0 DI0 mahAzaya ke lekhase mAlUma par3atA hai / [ South Indian ins, Vol. I, No. 152. (p. 155-160)] Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 jaina-zilAlekha-saMgraha 586 msaar-sNskRt| [saM0 1145=1386 I.] [kRSabha cihavAsI AdinAthakI pratimAke caraNa-pASANaparakA lekha] 1-saM0 1443 jyeSTha sudi 5, guro mahAsArasya ca 2-rAjanAtha deva rAjye kASThasaMghe AcA3- ye kamalakorti jayasaraGgAcArja 4-* * vaputrala * * * yaha lekha saM0 1443meM, sAraMga ( yA usake sutra ) dvArA eka pratimAke samarpaNakA ullekha karatA hai| samarpaNa mahAsArake rAjanAtha devake rAjyameM huaa| guru kASThAsaMghake kamalakIrti AcArya the| naM02 [eka pratimAke, jisakA cihna miTa gayA hai, caraNa-pASANaparakA lekha] 1-saM0 1443 samaye jyeSTha sudi 5, guro 2-rAjanAtha deva pravarddhamAne' mahAsAgasya kASThasaMghe mathurAnvaye 3- puSkaragaNe pratitha vaja kamalakoti deva 4-jaisavala vesala ragacarna * * * 5-putra lakma deva sama * * * 6-yana pratiSTa * * isa lekha meM pahaleke lekhake dina hI eka pratimAke samarpaNakI bAta hai| rAjanAtha deva aura usake guru kamalakIrti kA nAma spaSTa hai| 1. sUbameM rAjye chUTa gayA hai| * * * Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ masArake lekha na03 [zaMkha cihnavAlI neminAthakI pratimAke pITha-sthalaparakA lekha] 1-saM0 1443, jyeSTha sudi 5, guro mahAsArasya na (1) 2-kASThasaMghe acArca-kamalakotti deva 3-jai mahansAcArja ude sidi usI gajA aura usI gurUke tatvAvadhAnameM usI dina neminAthakI pratimAkA daan| [ A. Cunningham, Reports, III, p. 68-69 No. 1-3.] t. & a. 587 tiruppattikkuNru;-saMskRta / prAbhava (prabhava) varSa = zaka 1301=380 I. (huruGga aura cIna)] zrImadvaicayadaNDanAthatanayassaMvatsare prAmave saMkhyAvAnirugappa-daNDanRpatezzrIpuSpasenAjayA // zrI kAzcIjinavaddhamAnanilayasyAgre mahAmaNDapaM saGgItArthamacIkaracca zilayA baddhaM samantAt sthalam // 1 // [ pUrva zilAle vAle mandirakI veTIke sAmaneke maNDapakI chatameM yaha granthalekha utkIrNa hai| isameM zArdUlavikrIDita chandakA eka hI zloka hai| isameM ullekha hai ki prAbhava (prabhava ) varSameM guru puSpasenakI AjAse senApati vaicapake putra usI ( pUrva varNita ) senApati irugappane usa maNDapako banavAyA hai bisameM yaha lekha utkIrNa hai|] [EC, VII, No. 15, B.] Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ x24 jena - zilAlekha saMgraha 588 UdriH - saMskRta tathA kannar3a / [ varSa vibhava = 1388 I0 ( lU0 rAisa ) / ] [ usI tAlAbakI moroke pAsake pASANapara ] zrI - zAntinAthAya namaH / zrImatparama- gaMbhIra syAdvAdAmoghalAnam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM nina- zAsanam // vara - vRSabha-tIrthaMkara gaNa- 1 ghararenisida vRSabhasena -muni-puGgavarud- / dhura- vaMza-sambhavAcA - 1 yara pempaM pogaLaladipane phaNiramaNam || A-niyamApraNigaLu jina / sena - zrI vIrasena ra nipAcArtham / bhU-nuta caritraravaram | bAnika vinya-nanada pemyadAm // amarda tadanvayadi ban da munIza lakSmisena bhaTTArakarut- / tama-caritraravara ziSyaru | vimaLa-guNaru candrasena - sUrigaLanaghar // A-muni-rAvara ziSyo- / dAmaru munibhadra devaravara caritram | bhU- mahitamendoDadaninn / e-mato baNNisalke vanAvam // vR / / cemamamanvinaM vimala - kIrtti digantamaneydaduvvinam / Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Udrike lekha kAmana cApa cApaLate sAvanamoppidaraM pogaLdapem / zrI-muni madra-devara niLA-vinutoru-zubha-svabhAvaram / premadoLathirthamumanIvaramugratapaH- prabhAvaram // muni manmatha-yuddhadoL nirutamaM tattvArthadoL bhaktiyam / cina-pAdAmbujadaLa dravAghikateyaM saccittadoLa deteyam / vinutAcAra- cayaGgaLoL vacanamaM vaktRtvadoL rukma raJ / neyaM dehada kAntiyozh nirisidarvAkyAdi varNAhvaya r // kaM // hisugalla vasadiyaM mA / fsfe muLuguNDa jinendra mandira ke sudhA- | prasaramane sagisi jasamam / parisi munibhadra-devaroLUpaM taLedar // nyAyopAyada harihara / rAyaM vara- vijayana gariyoLu nelasirpand / Ayatikeya sena-gaNa- / jyA munibhadra- devararanerakadavar // inteseva tapazcaraNA- | nantaramAptAgama-prabhAvamanesagut- / taM tUdi duritamaM niz- / cintaka munibhadra deva rippanevaram || kAlAvasAna-saMsthitig / Alambamenippa nirNayaM dorakaloDam / zIlAcAra-samAna vi- / zAla munibhadra-devararitaM banisala || nIroLagaNa - tAvareyele / nIraM poradante bAhya vastuvanevam / " Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha dUraM mADi baLLikam / dhIraru munimadra-devaragaNita-mahimara || vR // kSame nizzalyamenutte sanyasanadindAtma-prabodhAdayam / samasandondire divya-paJca-pada-cintA-paMkti munneyaduvut- / tama-tANakkadu saJcitAtyamene dharma-dhyAna-maunodyama- / kramadinda munibhava-devaroDali bermADidajIvamam // lasita-zakAGkamudgha-nabha-candra-purenduvininde sobhisal / pesarvaDedoppi torpa vilasad-vibhavAbdada caitra suddh-te| rase zanivAradoLa sakaLa-sanyasana-vyasanaM samAdhi san- / dise munimad-devarure sad-gati saukhyamaneridadara nibam // ka / lsit-munibhdr-devr| nisidhiyumanavara ziSyarene sogayipa paari-| sarona-devare mA-1 Disi kIrtiyanAntarintu kantu-vidrar / / bhadramastu jinazAsanam zrI | vRSabha-tIrthakarake gaNadhara vRSabhasena-munipa aura uddhara-vaMzake AcAryoMkI kIrtikA varNana kauna kara sakatA hai / isa vaMzake AcAryoMke agraNI jinasena aura vIrasena the| usa paramparAmeM lakSmIsena-bhaTTAraka avatIrNa hue the, jinake ziSya candrasena-sUri the| unake ziSya munibhadra-deva ye: unakI prazaMsAe~ / unhoMne hisugala basadiko banavAyA thA, aura muluguNDa jinendra mandirakA vistAra kiyA thaa| jisa samaya harihara-rAya vijayanagarI meM virAjamAna the, sena-gaNake yuddhajanoMne usa yatike guNoMko namaskAra kiyA thaa| tapazcaraNake bAda unhoMne bahuta samayataka nizcinta jIvana bitaayaa| antameM, unhoMne apanA anta navadIka bAnakara, vihita vidhikA anuSThAna karake uccAvasthAke liye apaneko taiyyAra kiyA, tathA Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hire-Avalike lekha 427 (ukta mitiko ), 'sanyasana' kI vidhipUrvaka, prANotsarga karake zAzvata sukhakA Ananda liyA / unakA smAraka unake ziSya vA (pA) risasena-devake dvArA khar3A kiyA gayA thaa| binazAsanakA kalyANa ho|] [ EC, VIII, Sorab tl., No. 146] 581 hire aavli;-kaad| [saka 3111 I.] [ hire-ApalimeM, 16 pASANa para] zrImad-rAya-rAvadhAni-hastinApura-vijayAnagari-mukSavAda / samasta-paTTaNAdhIzvara / azvapati-ganapati-narapati ari-rAya-turuska k)-vibhaadd| hindUrAya-suratrANa / bhASege-tappuva-rAyara gaNDa / samasta-bhuvanAzraya pRthvI-vallabha / mahArAjAdhirAjam / zrI-vIra-bukkarAyana kumAra harihara-rAya rAjyaM geyyuttamippa kAladali mahA-pradhAni mantri-ziromaNi mAdarasa voDeyara kAlA svasti yama-niyamasvAdhyAya-dhyAna-maunAnuSThAna-japa-tapa-samAdhi-zIla-guNa-sampannarappa zrI-munibhadrasvAmigaLa gudd| AhAgabhaya-zAstra-dAna-vinodanuM / ratnatrayArAdhakanuM / jinamAga-pra-va-karanumapa jiDDuligeya-nADiGge mukhyavAda hiriyAlaya purAdhIzvaranappa bhAmanA-mahA-prabhu kAma-goNDana sutra kula-dIpakanappa / hiriyacandappana zaka-varSa 1311 zukra-saMvatsarada kAttika-bahula-rajano-kujavAra-catuzi- zubha-dinadalu sanyasana-samAdhi-vidhiyiM muDihi svarga-prAptanAda // ka / / kAttika-bahuLa-caturdazi / kAttiya munibhadra-yatiya priyada guDDam / mUttiya dehava tordn-| mUrttada devarane nenedu kIrttiya paDedam / / voDane huTidaranejara Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 jaina-zilAlekha-saMgraha kaDu-mohada mAta-pitara-bandhu-banaGgaLa / yaDavariyada maDadiyaram / kaDu-galitanadalli toredu sanyasanindam // rabani-kujavAra-zubha-dina / bhaniyisidaM daiva-guruva vratagaLanellam / sujanatvada candramanum / gajajisade maDihi svargamaM nere paDedam / / aNNa candramage gopaya / puSyada sambaLa banite rAma-gauNDa-gauNDiya putram / baNNisuva hariharAyana / puNNidana kAladalli zuklotsaradoLa // gaMgaLa mahA / zrI zrI [ lekha spaSTa hai / harihara-rAyake samayakA hai / ] [ Ec, VIII, Sorab tl., No 116] 560 mullUra-saMskRta tathA kannar3a / [zaka 35 1314 I. [mukhlUsmeM, barita-mandirameM candranAtha bastike pAsa ] svasti zrI zaka-varSa 1313 neya pramodUta-saMvatsarada vaizAkha-zuddha 5... * radallu zrI-mUla-saMgha desI-gaNa pustaka-gacchada .... koNDakundAnvayarArthazubhendu-kanda- vijayakociM-devara pri ... ... ... ... lli devaru I-sthAnamaM paDeduddharisidaru zrI-rAjA ... ... ... ... kojALva suguNi-deviya dehArada vijaya devara dvArA ... ... sva-janani ... ... A-pocabbarasiMge puNyArthavAgi pratiSTheya mADsi ... ... biTTa aru aNilavADiya nelabihaLLiyam ( yahA~ Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hire-Avalike lekha 426 dAna aura sImAoMkI vistRta carcA AtI hai; aura ve ho antima vaakyaavyv)| svasti / ( ukta mitiko ), zrI-mUla-saMgha dezIgaNa pustaka-gaccha aura koNDakundAnvayake, Arya zubhendukI santAna vijayakIrti devake priya.......li-deva. ko yaha mandira milaneke bAda isakI punaH sthApanA kii| aura rAjA ... ... koGgALava suguNi-devIne, apane zarIrarakSaka vijayadevake dvArA, isaliye ki apanI mAM pocabarasike liye puNyopArjana ho sake, -(pratimAkI sthApanA kI aura isake liye jaise ki lekha meM kahe gaye haiM, sImAoM sahita ) dAna diye| zApa / ] [ EC, IX, Coorg tl., No. 39 ] 561 shrvnnbelgolaa-kaad| [binA kAlanirdezakA] 0zi0 saM0, pra0 bhAga) hire-Avali, kbr| [varSa AGgirasa 1353 I. (la. rAisa) ] [hirAvalimeM, pASANapara] svasti zrImad Ahira-saM [va] zca (sa) rada Ana (SA)-sudha trayodazeguruvAra dndu| mUla-saMghada zubhacandra-devara guDa avaliya masaNa goDana maga gaurava-goDana tamma kALa-goDa samAdhiyiM muDipi svarga-prAptanAda / / [ lekha spaSTa hai / rAjAkA ullekha nahIM hai / ] [Eo, VIII Sorab ti, No 111] Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 jaina-zilAlekha-saMgraha 593 hale-sorava-saMskRta tathA kabada / [zaka saM0 1317-1315 I. ] [Le-sorabameM, usake dakSiNa-pUrvameM, tAlAba ke uttarIya naSTa bandha ke pAsake samAdhi-pASANapara] zrImatparamagambhIrasyAdvAdAmoghalAnchana / bIyAtrailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam || zaka-varuSa 1317 neya bhAva saMvatsarada bhAdrapada-ba 7 bu soraba mAlaya-ttamma gADaDana maga tamma-gaUDa tanage kSaya-vyAdhiyAda-nimitta ghaTTa keLagaNa nagileyakApyAke hogi auSadhiya mADisikoLatiralAgi roga biDade siddhAnti-devaru paJca-namaskArada dhyAnadi jina-caraNa-se vegaididanu / [jinazAsanako prazaMsA / ( ukta mitiko), sorabake tamma-gauDako kSayaroga ho jAnese ghAToMke nIce nagileyakoppameM davAI lene ke liye gyaa| lekina ki bImArI (roga) use chor3anevAlA nahIM thA,-siddhAnti-devako AjJAke anusAra, paJca-namaskArake uccAraNapUrvaka, vaha jinake pAda-mUla meM gayA / / [ Ec, VIII, Sorab tl., No 52 ] 594 hisbhAvalI;-saMskRta tathA kaar| [varSa bhAva=115 I. (la, rAisa)] [hire-mAvalimeM, tIsare pASANapara] zrImatparama-gaMbhIrasyAvAdAmoghalAnchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsana bina-zAsanam / / Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hire-AvalIke lekha 411 zrImad-rAya-rAvadhAni-hastinApura-vijayAnagara-mukhyavAda-samasta-paTTaNAdhIzvara azvapati-rAjapati-narapati-arirAya-vibhADa sasasta-bhuvanAzraya pRthvI-vallabha mahArAjAdhirAja zrI harihararAya rAjyaM geyyuttamipani tatpradhAni hariya-rAyana'.. kAladalli bhAva saMvatsara-phAlguNa mAsa-bala-ekAdazI-budhavArada...." kAna rAmaNana sati kAmIgoNDi sanyasani-vidhiyiM muDihi svargastheyAdaLu // vR / / supAta vanya-pArzva-jina-pAda-sarojada yukta-kAntiyum / ghara-nuta-rAya-rAja-guru siddhAnti-yatozane tana rAdhyanum / bhara ...na- nADa jiDaDuLige Avali-purAdhipa beca-gauNDanum / urutara-mAma bomma numatteyu zobhipa kAmi-gauNDiyum / / kAna-rAmaNa [na] tiyene / dAnaToLaM dharmadalli sanyasaniyam / yenu taDAvalla muDihidam / mAna pativrate nAkarma nere paDedana / / maGgaLa mahA zrI zrI zrI // [ jina zAsanakI prazaMsA / jisa samaya rAbadhAnI hastinApura-vijayanagara aura samasta zaharoM paTTaNa ) kA adhIzvara, mahArAjAdhirAba harihara-rAya rAjya kara rahe the:- usake maMtrI harihara-rAyake samayameM, ( ukta mitiko ), kAna-rAmaNakI strI kAma-gauNDine, 'sanyasana' lekara, mRtyuko prApta hokara svarga gyii| Ageke zloko meM batalAyA gayA hai ki rAjaguru siddhAnti-yatIza usakA purohita thA, jiligenADke AvAla-pura / adhipa beca-gauNDa cAcA thA; bommara usakI sAsa thii|] [ Ec, VIII, Sorab tl., No. 103.] Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha 565 hireAlA-saMskRta tathA kaad| [-zaka = 10I0 ] [hiremAvalimeM, 21 pASANapara ] zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / cIyAtU trailokyanAthasya zAsana bina-zAsamam // svasti zrImanmahA-maNDalezvaram / ari-rAya-vibhADa / zrI-vIra-hariyappa-voDeyara rAjyodayadandu zaka-varupa 1319 dhAtu-saM-ASAr3ha-zu011 ma hirya-vibuligeya-nADoLa-gaNa hiryAvaliya rAma-gauDana sati mAdhavacandra-maladhAri-gaLa guDi rAmi-gauDi zrI-bina-padavaneridadaLU SaDuHdaruzana-sama-zIlam / dRr3ha-vata-har3ha dhyAna-mauna-dRr3ha-guNa-caritava / biDade zrI-bina-padAnjava / / nenaUttaM yami-gauDi svargasteyAdaL // [lekha spaSTa hai / hariyappa-voDeyake samayakA hai / ] [ EC, VIII, Sorab tl., No. 11] shrvnnbelgolaa-sNskRt| [saka 350 138 I.] [*.zi0 saM0, pra0 mA0] Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ humpacake lekha 267. hummaca;-saMskRta tathA kaar| [kAra=saka 1321=1566 I.] [pArvanAtha bastike mukhamApake tIsare pASANapara ] zrImatparamagambhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam // svasti zrImatu zaka varuSa ( varSa ) sA 1321 neya bahudhAnyasaMvatsarada mAneMsirasuddha 4 ... ... zrAvaNa-nakSatrada ... ... malappagaLa maga hombuccada yiM ... pAyaNNa sakala-sanyasana-sallekhana ... daNiyaM sarIra-bhAramai biTu svargastarAdaru maGgaLa zrI zrI [hombuccake pAyaNNane sanyasana aura sallekhanAke dvArA apaneko apane zarIra-bhArase mukta kiyA aura svarga prApta kiyA / yaha usIkA smRti-lekha hai|] [ EC, VIII, Nagar tl., No. 51, t. & tr.] 598 hire-Avali;-saMskRta tathA kathA / [saka 1321-166 I.] [hire-mAvaLimeM, pA~ca veM pASANa para] zrImatparamagaMbhIrasyAvAdAmoghalAnchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM binazAsanam / svasti samasta-bhuvanAzraya pRthvI-vallabha mahArAjAdhirAjaM azvapati gajapati narapati pUrva-dakSiNa-pazcima-samudrAdhIzvara zrImad-gaya-rAjadhAni-hastinApura-vijayAnagaranukhyavAda samasta-paTTaNAdhIzvara zrI-harihara-rAya rAjyaM geyyuttamippa kAladalli / 28 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 jaina-zilAlekha saMgraha zaphA varSa 1321 neya bahudhAnya-saMvatsarada ASAr3ha zuddha 12 budhavAradudaya-kAladoLu zrImannALava-mahAprabhu biDDuligeya-nADile mukhyavAda Avaliya banda gauNDana sati canda-gauNDi sanyasana-samAdhi-vidhiyi muDihi svarga-prApteyAdaLu // ka // vara-pArzva-jinara caraNam / urutara-zrI-vijayakIrti-caraNAmbujamam / zaraNendu manadi nenevuta / vara-vaDadaLa yindra-svAmaM sukhadindam // naDava mahA-ladima-cauNDaka / yaDavariya ... ... ... AvaliyoLam / kaDayinjada kIrtiya ... ... / paDeda sati satiyaroLage ... ... mAda satiya // bhadramastu // maGgaLa mahA zrI zrI zrI [ yaha lekha Upara ke lekha naM. 564 se milatA hai, lekina canda-gauNDa kI patnI canda-gauNDi, binake purohita vijayakIrti the, kA ullekha hai| [ EC, VIII, Sorab tl., No. 105 ] 564 adri-saMskRta tathA sA-magna [vinA kA nirdezana, para jagabhaga 1500 I.] [animeM hI, eka dUsare pApANapara] zrImatparamagammIrasthAdAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jina-zAsanam // svasti samasta-bhU-vaLapa-madhyadoL i[du meru-prvtm| . prasthadi dakSiNAbhayadoLiHdu kuntaLa-deza dezadoL / Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adrike lekha 435 sva-sthiravAda banavasegavAbhayamuM padineNTu-kampaNam / vistaradinva jiDaDuLigegoppuva darpaNavuddharA-puram / uddhareyoLa banisiddam / ... hAttaM bayicapAlma siriyaNNam / saddha miMgaLa sur-drum| ... ... ... siSTaraM pAlisutaM / / Atana sati coddaambike| bhUtaLadoL puruSa-bhakti bandhurgALatsA- / mAtradi pur-jnvhudene| gotraM peccutte naDadaLatyAzcaryam / / va // antA-siriyaNNaM ....... sva-patnI-sahita-bandhu-bAndhava ... parijana-pura-janama pAlisutta sukha-saMkathA-vinodadindamiruta yiralu / / vondAnondu-dinaM aruhat-paramezvaraM munibhadra siriyaNNa .." cintAneyaM mALapa ... munibhadra-devagagneyoL / anuvartisiha guDDanAtanem ... / ... ... ... ... ... ... ... taGga / anumata-padavIvenendu nenevavasaradoL / / anu '' ttadiM kusuma-vRSTigaLaM suriyalke begadim / ghana-va-bheri-dundubhi mahA-murajaM bahu-bAdya-ghoSadim / tana tanagADi pADutire ... ... ... ... ... / jina-pada-padmamaM biDada ... siriyaNNanem kRtArthano / / ( bAkIkA par3hA jAne yogya nahIM hai)| [isa lekhameM bayicappake putra siriyaNNane kisa taraha jina-caraNoMkA Azraya liyA, isakA varNana hai| naM0 576 lekhakI hI taraha yahA~ bhI uddharekA varNana hai / isameM bayicapake putra bina-bhakta siriyaNNane janma liyA thaa| usakI strIkA Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 jaina - zilAlekha - saMgraha nAma varadAmbike (?) thA / eka dina arhat paramezvarane (1) munibhadrako yaha batalAyA ki ve pUrNa gRhastha- ziSya siriyaNNako eka sukhI avasthA meM pahu~cAyeMge / usa anukUla samaya meM, jaba ki mahA mRdaGgake bAje baja rahe the, lipaTa gayA / kitanA bhAgyazAlI vaha thA ? ] [ EC, VIII, Sorab tl., No. 153] 580 maleyUra - saMskRta tathA kacar3a / [ pramAthi varSa = 1400 I0 ? ( lU. rAisa ) / ] [ usI pahAr3Ipara, bar3e gola pASANake pazcimakI ora ] pramAthi vatsare jyeSTha mAsasya zveta-pakSake / paJcamyAM ca tithau zukravAre candraprabhasya tu // pratiSThAM kurute candrakItti-yogI svayaM mudA / sva-niSidhyarthaM uddAma - jina- dhamma- prakAzakaH || rahI thI aura bherI, hamezA ke liye puSpa vRSTi ho sAdhu siriyaNNa dundubhi tathA bina-caraNoM meM zrI- mUla saMgha dezIgaNa pustakagaccha iGgalezvarada baLi koNDakundAnvayada sambandhigaLaM bhuta-munigaLa pada-padma-bhRGgaraM zubhacandra-devara priyAgra - ziSya zrImatu sakalakalA- pravINarumappa zrI - kopaNada candrakIrtti devaru mADisidaru zrI candraprabhasvAmi- gaLannu / [ sakalakalApravINa, zubhacandradeva ke priyAgraziSya, mUlasaMgha, dezIgaNa, pustakagaccha iDDulezvara-baLa tathA koNDakundAnvaya ke zrutamunike pada-padma-bhRGga, koyaNake candrakItti-devane candraprabhakI eka pratimA banavAyI aura usakI, apanI niSiSike liye, pratiSThA kraayii| ] [ EC, IV, Chamrajnagar tl, No. 161 ] Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hire-Avalike lekha 601 hire-mAvali;-saMskRta tathA kaad| [zaka 1325 = 1403I. ] [hire-mAvalimeM, 17 3 pASANa para ] zrImatparamagaMbhArasyAdvAdAmoghalAJchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam // svasti zrImatu harihara-rAya rAjyaM geyvuttavippa kAladalu / / zrImannALava-mahAprabhu avaliya beci-goNDana mahA-sati saka-varSa 1325 daneya svabhAnusaMvatsara-bhAdrapada-bahuLa-saptamo-zukravAra-rohiNI nakSatra-beLappa - jAvadalu bommi-goNDi sanyasana-samAdhi-vidhaviM zarIra-bhAra, biTu svarga-prAptiyAdadu / k|| tannaya dayyaM jina-pati / tanna guruM mAracandra-maladhAri-devara / tanna pAta beci-gauNDanu / tana sutaM canda-gauNDa avalipuraMzan / / yI-terada bandhu-baLagada / khyAtiya prabhu-manegaLela tannavarellam / .... tAya guNake paastti| bhU-taLadoLa bAmmakaGge sari dore uNTe / / binara nenevutta vacanadILa / manasinoLaM putra-pautraraM torevuttam / yenagIga paJca-padagaLe / ghanavenutale muDihi svarmA nere paDeTa / / maGgala mahA bhI o|| [lekha spaSTa hai / harihara-rAyakA rAjya thaa| .. [EC, VIII, Sorab tl., No. 117.] Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 jaina - zilAlekha - saMgraha 602 zravaNabelagolA - kannar3a / - " [ varSa tAraNa = zaka 1326 = 1404 I0 ( kIlahorna ) J [ jai0 zi0 saM0, pra0 bhA0 603 ile- soravaH - saMskRta tathA kannar3a / [ zaka 1327 = 1405 I0 ] [ hale-sorabameM, usake pUrva meM AJjaneya mandira ke pAsake samAdhi-pASANapara ] zrImat-paramagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / snIyAt trairlokyanAthasya zAsanaM jina - zAsanam // svasti zrI zaka- varuSa 1327 neya pAthiSa saMvatsarada prathama- ASAr3ha / 30 su sorabada mahAprabhu deva - rAjana arddhAGgi mecakaM jina padavane (sTaTaTa dentene // - kan // poDavipara nelevI Didu zru (TTa) uttara-pura candragupti adakAzrayavI / eDa-nADu modala - kampaNa | kaDegaM padineNTu nADanAra baNiparo // ghanatara- tejadeLa gegesadippavavem padineNTu kampaNak / anitaroLoppu ddhaya zrI - vanitA- sati bayica - rAjanoL / nisidaLiti bALUda LeDa- nADa mahA-prabhu deva-rAjanaG - 1 ne ene mecakaM jina pAdAbjamanedidavem kRtArtheyo // kan // aruhat-paramezvaranam / smarasi mahA- durita-durghaTaGgaLa kALadaLa / gurugaLa sambodhane uccaraNeyale vididaLu su-samadi jina-padamai // Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hire-Avalike lekha 436 [cina zAsanakI prazaMsA / ( ukta mitiko, soraba mahAprabhukI ardhAGginI mecaka cina padoMke pAsa gayI / usakI prazaMsAmeM zloka, jinameM kahA gayA hai ki ki maThAraha kampaNameM uddharake bayici-rAjakI putrI thii| 18-kampaNameM pahilA kampaNa eDenAD thA, jo ki balavAn nagara candragutti para Azrita thaa|] [ Ec, VIII, Sorab tl., No 51.] 604 hire-Avali,-saMskRta tathA kcr| [zaka 1326=1407 I.] [hire-AvalimeM, sAta veM pASANapara ] zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jina-zAsanam // svasti samasta-bhuvatAzrayaM zrI-pRthvI-vallabha mahArAjAdhirAja bhujabala-pratApa cakrezvara zrI-vIra-harihara-rAyana kumAra deva-rAyaru pRthvI-rAjyaM gevuttamirpa-kAladanti zaka-varSa 1326 sarvadhAri-saMvatsaravalu jiDDuLigeya nADiGge mukhyavAda hiri-Avaliya grAmalli zrImannALya-mahAprabhu rAma-gauNDana suputra hAruvagauNDa svarga-prApti Ada // vR // parama-zrI-jina-rAja deva munipaM vairAgya-sampattinda / ... da zrI-munibhadra-deva muniyoL kaikoNDumipIseyum / bareyuM ballameyendu vIratanadindAzvina-bhAnudinam / vara-mu ." tyAGganegakku hAruva-gauNDa-prabhu dharmastha-kIrti // aNNa gopaNNana tammanu / puNyada kaNi dharma-cica sambAritram / Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Y . jaina-zilAlekha-saMgraha puNyadanapavAkam / baNNisalI-hArukha-gauNDageyAra ghareyoLa // noDidaDe mdn-snnim| rUDhiyotikotti vetta sajana puru pam / pADaridaM hAruva-gauNDam / beDidavarigana-honnu-vastravanIvam // jinara nuDi vinara bhAvane / jina-bimbakaldadanya-deyvakkeragam / cina-pada-nadina-bhramaram / jina-dhammoddhAra haruva-goNDanudAram // maMgala mahA zrI zrI zrI // [jina zAsanakI prazaMsA / svasti / jisa samaya, ( apane padoM sahita ), vIra-harihara gayake putra deva-rAya pRthvIkA rAjya kara rahe the :-( ukta mitiko ) hiri-AvalimeM, bo ki jiDDulige-nAkA mukhya grAma hai, zAsaka mahAprabhu rAmagauNDakA putra svargako gyaa| ___Ageke zloka batAte haiM ki usake purohita munibhadra-deva the, aura usake jyeSTha bhAI gopyaNa, tathA usakI udAratA aura binabhaktiko bhI prazaMsA kI gayI hai| [ EC, VIII, Sorab tl., No. 107 ] 605 kuppuddharu-saMskRta tathA kaad| [zaka 1930 1408 I.] [ppada meM, jina-basti ke uttara-pazcimakI mora ke pASANa para] zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jina-zAsanam // Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha sthAna meM the: - jaba vaha deva rAya rAjya kI rakSA karane meM prasanna thA - pradhAna mantrI ke padako suzobhita karate hue, jina-samaya rUpI samudra ke bar3hAne ke liye pUrNa candra aisA gopa- camUpa mahAn niDugaL kile para zAsana kara rahA thA / ] [ EC, XI, Hiriyur tl. No 28 ] 448 610 bhAraGgI; - saMskRta tathA kacar3a / [ zaka 1337 = 1415 I0 ] [ bhAraGgImeM, kallezvara- vastike pASANapara ] khaNDitAnaGga-rAjas stuta -hita-jina - rAjaH prApta sat-pAda- pUnaH / dhRta- saguNa- samAjo vAdinaM vAdi ... ... rAjo'bhUnnatAzeSa-rAjaH // sarasi ca sita - sarasijamiva gagane vidhuriva haririva hara-hasanam / sa haladhara - ruciriva vilasa ... muni-pati-vara - vizada - yazaH // tacchiSyo jayakIrtti - nAma - munipastatpAda sevA- rataH / siddhAnta vratIpo natAkhila-nRpassiddhAnta - pAraGgataH / tacchiSyottama - buLLa- gauDa-tanujaH zrI - gopinAtho'bhavat tacchiSyaH svayamapyabhUt sva-jananI zrI mALi - gAghuNDyapI // kramadindI yellara guNastuti yentendo De 11 zeSo'pyastu sahasra - ramya - rasanasstotre samartho hi yo bhUyo yA dhiSaNA [ - ] zrI zAradApvastu sA / so'pyastvatra gururgurusmura-tatezzuddha-budhyA gurur ... Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAraGgIke lekha 44E dhvaktaM zrI-jayakIrti-vRttamazakan nAnyaH kathaM mAdRzaH / / yama-niyama-sameto dhyAna-dagdhAgha-bAto japa-zata-vidhi-tuSTo'bhUdanuSThAnaniSTa: anugata-guNa-jAlo varddhitAtmIya-zIlo bhuvi kila bayakIrtizcAru-mUrtissu-kotiH / / TokSA-svIkArakAlAgata-nana-nivahe jAta-torAt prabhUtAt kIrti kurvatyanUnaM jaya-jaya-vacasA yasya nunnAkhilArttim / sa nAmAsyaiva nAmAbhavaditi bhuvane khyAtirAsIditIdam jAne vaktaM tadIyAnapagata-gaNanAnnaiva jAne guNaughAn / tanchiSyaH zruta-vArddhi-barddhana-vidhussiddhAnta-pAraGgata: siddhAntAmidha-zuddha-nAma-sahito'bhUchaddha-vidyodyamaH / bauddhAyuddhata-vAdi-baddha-namanaH siddhastutau tatparasa siddhezazca vizuddha-buddhi-sahito hRdyo'navadyo bhuvi / / yad-vANomaya-darpaNe zuci-guNe dhI-bhasma-sandIpanaprakSINAvaraNAdi-kalmaSa-gaNe satyaM jagadapaNe / bhavyA-vIkSya nija-svarUpamamalaM ratnatrayAkalpakam svIkRtyAmRtakAminI nija-vaze kurvanti zoghra kila // siddhAntadeva-kara-piJcchamitIva bhAti // ki varNAbharaNaissuvarNa-racitaH kiM mauktikainimmitaiH kiM nAnAmaNi-nimmitairapi varairmatveti muktatvA punaH / siddhAnta-vratipasya mAnasahitaM vANoM suvarNojjvalAm karNAkalpa itIva zAzvatimAM kurvanti sarve jnaaH|| sAMkhyAH kiMkaratAmitAH kila punaryogA niyoga kila cArvAkAca varAkatAM kila gatA bauddhAzca durbuddhitAm / bhADo bhraSTa-matiH kilAbhavadimaM prAbhAkaraM vetti kaH tasmAt ko madamAtanoti puratassiddhAnta-vAdIzinaH // 26 Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMda syAdvAda-vArAkara-zItabhAnoH siddhAnta - devasya manojJa - ziSyaH / abhUdasau buLLapa-gaur3a-nAmA cAritra vArAkara-zItarociH // binendra-gandhodaka-pUta-gAtrI binAcanA- puSpa - nivAsa - mUrddhA / binAcanA-candana- kAnta-bhAlo binendra-mantrAlaya - mAnasAbnaH // nityaM vizudhyA kRta-dharma-cakro nityaM lalATe kRta-dharma- cakaH / nityaM mudA pAlita dehi cako nityaM yaza:- 9 - pUrita-bhUmi-cakraH // dinedine sambhRta- dhama- buddhir dinedine varddhita-dAna- vRddhiH / dinedine vRtta dayAbhivRddhir dinedinevRtta - hiraNya- vRddhiH || amI guNAtsantyakhiLe jane'pi samyaktva - ratnAkaratA tu naiva / sA buLLa-gauDe khalu satyamasti kauvA tato varNayati prabhuM tam // tatputrastata-sadguNa-stuta- binassiddhAnta-nAmno munes siddhAntodbhaTa-vAddhi-varddhana- vidhozziSyaH supuSyaddayaH / satyAbjAkara- bhAskaraH priyakarazcAritra vArAkaraH / zrI- pUrNo bhuvi gopaNa-prabhurabhUt samyaktva-ratnAkaraH || siddhAntadeva - guru pAda-payoba-bhaktaH / zrI-buLLa-gaur3a-hRdayAmbuja-bhAnu-bimbaH / Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAraGgIke lekha snmaal-gauddi-kr-pngkl-baal-bhRnggH| zrI-gopaNo nikhiLa-vandhu-maNISTa-sindhuH / / kIrtiddikAminInAM zirasi vitanute mallikA-puSpa-zobhAm tejassImantinInAM vilasati vimale kAnta-somanta-bhUmau / sindUra-bhIrivAzA-paravaza-viduSAM prIti-kRd dAna-sampad vANI pIyUSa-sAmyA samala-guNa-nidhegopinAtha-prabhoHsyAt / / zrImad-rAya-rAja-guru-maNDalAcArya mahA-vAda-vAdIzvara-rAya vAdi-pitAmaha sakalavidvarajana cakravartigaLapa zrImadabhayacandra-siddhAnta-devara priyAna-ziSyanaha buLLa gauDana maga gopa-goDanAva-porakkadhipatiyendode / / dvipaGgaLoLage jambU - dvIpaM dezAGgavoLage kannaDa-dezam / rUpa-vibhavadali satyA - lApadi sogayisutamirpavatimudaTindam // antA-jambU-dvipadoLagaNa karNATa-viSayadoLage // phala-bharavAda zAli taLderida cUta-kujAli teGga kaNa -1 goLisuva kauGga pUta late pU-giDDu pU.maradoLi pallavaG / gaLa poLondi tAM nimirva zAka-kujaM tiLi-nIggoLaGgaLim / / sulalitavAgi raJjipudu nAgarakhaNDamadetta nopaDam / A-nADiGge ziro-vibhUSaNabenala bhAraGgicelvAgi su -1 jJAna-vyApakarappa bhavya-janadi vidvajjanAnIkadim / nAnA-nIti-vidagdhari dhanikari tIvidardu lakSmI-mahA -1 sthAnaM tannoLagippudemba bage-doruttippdellAgaLum / / A-purada mdhy-prdeshdo|| oLakoNDabhramaneyde cumbipudaya-bhI-zalavA-bhAnu-maNa - Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 jaina-zilAlekha-saMgraha ulavo yembavolunnatonnatadoLA-caityAlayaM cenna poNa - / gaLazaM rajise bhittigaL poLagu-doralgA-mahA-sadmadoL / vilasatpA-binezanipnadaroLa devAdhidevezvaram // antA puradadhipati bha / cintAmaNi gopa-gauDa suta buLLappaGga / intudayisi gopaNNam / kantu-samAkRtiyoLAppuvaM vasumatiyoL // cina-sad-dharmamanellamaM tilipi mattA-mUla-sanmantramam / nenevuttiApdenuttala ccaSisidaM siddhAnta-yogIndranA / tana kAruNyamanappukeydu mudadi sarvajJa-pATAbja-van / TaneyaM mADuta dharmadinda naDevaM gopaNNa-bhavyottamam // gopati-vAhana-prameyaneLisa gopati-vAhanAMzumam / rUpa-gihalke baveDu gopati-vAhana-kAntiyaM mahA / Topade tAne nindisi manoharadeLageyoLo putaM bahu / dvIpamaneTa pabidudu gopaNanaggada-kIrti pANDuram // punaH / / akhaNDatara-pANDitya-maNDitAnana-maNDalaH / paNDitAcArya-varyo'syAkhaNDa-zrI-kAraNa kila // yat-kAruNya-kaTAkSa-vIkSita-pumAn lakSmI-patisthAt kila yat-pAdAnati-mAnitAmala-manAssatyaM mahezaH kila / tacchI-paNDita-deva saMyata-kRpAvAma: kilAsau prabhum tasmAdasya su-gopaNasya sukRtaM tat kena vA kathyate / / eko nivarttayati durgati-mArma to yam anyo hi darzayati niti-varma yasya / yau paNDita zruta muni munipau tayostat tad-gopaNasya muni puNyaM agaNyamatra // Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAraGgIke lekha mante // jina-pada- saroba-bhRGgam | bina-vANI-vAri-dhauta- kalila-malaugham / bina-muni-jana-pada-bhaktam | vinayADhya gopa-gauDanakhiLa-guNADhyam // intu kIrttigAvAsavAdi // punaH || anyadA guNa- mANikya bhUSaNo gopaNa- prabhuH / martya-lokodbhavaM saukhyaM sAdhitaM bhuktamuttamam || tasmAdanena bhuktena sukhenAlamataH param / svarga lokodbhavaM saukhyaM bhoktavyamadhikaM mayA // itthaM svAnte vicintyeva gopaNo vAsare zubhe / purandara puraM zIghra hanta gantu-manA abhUt // zubha-vAsagvadAvudendoDe // saptatriMzat - sameta tri- zata- daza zatevde zake manmathAbde mAse cASAda-saMjJe vara-guru-divase sat trayodazyupete / kRSNa pakSe manojJe nikhila-guNa-gaNo gopaNo bhUSaNAta bhoktuM vA svarga-saukhyaM sura- puramagamad divyamavyAhata -zrIH // Atana samAdhi-vidhAna mentendoDe || parama-jinendra-mUrttiyane jAnisutaM hRdayAmbujAtadoL / parama-jinendra-mantramane biheyoccaritta niSTheyim / beraLLoloyyanoyyaneNisutta pAvadhiyAge dehamam / tvaritadi biTTa mukti-vaDedaM kali-gopaNam kRtArtheno || bhadramastu || pUrvvasmin zaka-vatsare zubhatare pakSe ca kRSNe'dhike mAse bhAdrapade'STamI tithi yute zrI - bhaumavAre vare / 42 Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 jaina - zilAlekha - saMgraha A-tArApati- bhAnu-bhUgharara-dharA tArAmbaraM tiSTa (STha ) tu zrI gopIza-parokSa-zAsanamiTaM satkarmmaNA sthApitam // [ vAdirAja munikI prazaMsA / unake ziSya jayakIrtti munipa the; unake ziSya siddhAnta- vratipa the / unake ziSya bulla-gauDa, unake putra gopInAtha, aura usakI mA~ malli gANDi / ina sabakI kramase prazaMsA / unake ziSya ( prazaMsA sahita ) siddhAnta - deva-muniSa the, jinakA mastaka bauddhoM ko cupa karaneke liye hamezA sannaddha rahatA thA / sAMkhya, yoga, cArvAka, bauddha, bhATTa tathA prAbhAkara sabhIko unhoMne zAstrArthameM jItA thA / bullapa- gauDa, tathA unake putra gopaNa-prabhu jo apanI ma mali-gauDike hAthameM makkhIkI taraha thA, kI prazaMsA / rAya - rAjaguru - maNDalAcArya, mahA-bAda-vAdIzvara, rAyavAdi pita. maha abhayacandra- siddhAnta-devakA purAnA (jyeSTha) ziSya bula-gauDa thA, jisakA putra gopagauDa nAgarakhaNDakA zAsaka thA / nAgarakhaNDa karNATaka dezameM thA / nAgarakhaNDakA khAsa bhUSaNa bhArati thA, jisame jaina loga, vidvAn, nyAyI evaM zrImanta loga bhare hue the| isameM eka uttama caityAlaya thA, jisameM pArzva jineza virAjamAna the, usa nagara ( bhAraGgi ) kA zAsaka gopa-gauDake putra bullappakA putra gopaNa thA, jisake do guru the, paNDitAcArya aura zruta- munipa; iname se eka unako anItike mArgase haTAtA thA to dUsarA acche mArgapara lagAtA thA / isa saMsArakI acchIacchI vastuoMkA upabhoga kara, paraloka ke phaloMkI icchA se, ( ukta mitiko ), gopaNane samAdhikI rasma se zarIra tyAga kiyA, aura 'mukti' prApta kI / bhadramastu | yaha samaya usI zaka kAlakA thA, jisameM yaha pASANa lagAyA gayA thA / [ EC, VII, Sorab tl., No. 329.] Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hire - Avalike lekha 611 hire - Avali, saMskRta tathA kacca / [ zaka 1336 = 1417 I0 ] [ hire AvakhimeM, 11 va pASANapara ] zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoSalAJchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam || // zrImad-rAya-rAjadhAni vijayAnagara- mukhyavAda- samasta paTTaNAdhIzvara zrI-vIraharihara rAyana kumAra pratApa deva rAyanu rAjyaM geyvuttamirpa kAladati zaka-varSa 1339 neya vilasvi-saMvatsarada caitra- bahuLa 10 guruvArahalu zrImat-sena gaNAortre muni bhadra-svAmigaL priya-guDDu hiri-avaliye rAma- gauNDana sat-putra gopa-gauNDanu samAdhi-vidhiyiM muDipi svarga-prApti Ada / / vR || vIra - vinendra-pAda- paGkaba-bhRGganudAra-cittanud- / dhArakananta-ja - jIrNa-bina- vAsava nimmita-dAna- pAragam / gora - dAsi - vesi para-nAri-sahodara mAra- sannibham / apArada-gopa-gauNDa-prabhuvaM pura baSNikRtikakumAgam // ka / basadi kalu - vesanane sagiye / vasudheyoddhuM puNya kIrttiyaM avaliyALam / dasa- dikkinali gopaNam / pasarisidaM rAma- gauNDanadem pavitranu // YRK vR || paramArAdhya jinendraM guru RSi-nivahaM rAma-gauNDAtmajAtam / nistaM rAmambikA janani anubanuM hA rAmAvuNDaM guNajJam / piri aNNaM candramAGka sarasija mukhi govakaM patniyembaL / piriduM svagrgApavarga-prakaradoLe sevaM gopa-gauNDa kRtArtham // Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha k|| poDavi-pati deva-gayanu / taDeyade rAjyavanu ALava-kAladoLandum / biMDade bin-crnn-sevey| kaDu-guNi gopaNNa paDedanuttama-gatiyam / / guttiya-rAjyada voLagam / uttamavenisihudu hiriya-biDDuLigeyoLam / atyuttm-hiri-avliy| pettanu prabhu-rAma-gauNDa-suta gopaNNam / / gurugaLu shrii-munibhdr| dharisidamavarinda gopaNAGkanu vratamam / nararoLage puNyavantanu / piridaM svargApavargamaM nere paDadam / / aLa bh-caitr-bhuldi| beLagappA-jAvadali guruvAradoLam / vilsit-vilmbi-vtsrd-| oLagAdudu duNa-yoga gopi-devargam // dAsI-vesiya-rUpam / va. 'dhoI piridendu to... ani vratadim / mAsida-kIrtigALandam / lesenisiye gopa-gauNDa svargava pokam / / maMgala mahA zrI [isa lekha meM vaMzAvali varNita hai / deva-gayakA rAjya-kAla thA / [ EC, VIII, Sorab tl., No. 119] Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hATikalluke lekha 47 612 hAdikallu-saMskRta gthA kamAi-magna / [varSa hemalambo = 1.I. (la. raais)|] [hAdikAlumeM, rate hakalake pAsake samAvi-pASANapara ] zrImatparamagambhIrasyAvAdAmoghalAgchanam / bIyAtrailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam / / ... ... ... ... zrImatu heva moLambi-saMvatsarada ASAr3ha-su 1 bRhaspativAradandu zrI-guNasena saiddhAnti-devara guDDa ... ... ... hAdigalaguDiyayappa-gauDana heDati kALi gAvuNDi samAdhi-vidhiyiM muDipi sura-lokaprApteyAdaLu maGgala mahA [jina-zAsanakI prazaMsA / ( ukta varSameM ), guNasena-siddhAnti-devake gRhastha ziSya ... ayappa-gauDakI patnI kA La-gauNDi samAdhi-vidhike dvArA mRtyuko prApta huI aura svargako gyii|] [ EC, VIII, Tirthahalli tl., No. 121. ] 613 hire-Avali;- kAda-magna / [zaka 1343% 1121 I.] [hirevAvalimeM, 20 pASANapara ] svasti zrImad-rAjadhAni-vijayAnagara-mukhyavAda samasta ... ... zrI-vIra-pratApadeva-rAya-voDeyaru rAjyaM geyuttamirpa kAlAla zaka-varuSa 1343 plava-samAzvina ba-6 su hiriyAvaliya gopa-gauDana maganu bhairava-gauranu paJca-namaskAradi svarmAstanAdam / / Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 parama-bina- pArzvanAthana caraNa ...... ...... bina-ratna ...... ... ... ... ...... ... jaina - zilAlekha saMgraha ... | caraNa-kamala-paTTam / bhari (bhairava binadAsana udita- vIra-vratadim / STanendA- 1 vinayAmbudhi bhaya (bhairavaM poca.m // pita gopInAthanenipanu / mala ...... ...... 000 ... mAte suta bhairappa ... I bhavya // mAteyu kaci-gauDa mAteyu tanagam / guru- paJca-padava neneUta / su-rucira- saccittadindanAtmana piridappa gatiya paDadam / saNi bhairappa I svargava pokam // [ isa lekha meM bhI samAdhike smArakakA ullekha hai / deva rAya ke rAjyakA kAla hai / ] [ EC, VIII Sorab tl, No 120] 614 hire AvaliH - kada-bhagna | [ zaka 1343 = 1421 I0 ] [ hire - AvahimeM, 18 va pASANapara ] zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAdhchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM binazAsanam // Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maleyUra (ru)ke lekha 456 zrImatu rAbadhAnI-vijayanagara-mukhyavAda-samasta-paTTaNAdhIzvara zrI-vIra-pratApa-devarAya rAjyaM geyijattamirpa kAladali sakavaruSa 1343 neya sArvari-saM [4] sara. phAlguNa-su. 4 so zrImat-sena-gaNAgragaNyaru munibhadra-svAmigaLge priya-guDa hiriya-Avaliya boca-goDana suputra maduka goDanu samAdhi-vidhiyiM muDipi svargAptiyAdam maGgaLa mahAzrI zrI yI-[ka] ma mADidAtamI-Ura pUrvika madojana maga banadojana // [ lekhameM smArakakA ullekha hai / deva-rAyakA rAjyakAla hai / ] [ Ec, VIII, Sorab tl., No 118] pahalA lekha maleyUra (ru);-saMskRta tathA kaar| [zaka 13441422 I.] [ maleyUru (uyyamaballi pradeza) meM grAma-pravezake eka pASANapara ] zrImatparamagaMbhorasyAvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam / / svasti zrI zaka-varuSa 1344 neya zubhakRt-saMvatsarada bhAvaNa-zuddha 15 llu zrImadrAjAdhirAja-rAva-paramezvara zro-bIradeva-rAya-mahArAyara kumAra zrI-bora-harihara. rAyaru soma-grahaNadallu kanakagiriya zro-vinaya-devara zrI-kAryakke saljuba aGgaraGga-bhoga modalAda devatA-viniyogakke maleyUra catussImeyolagAda toTa tuDike gadde veddalu suvarNAdAya honnu hombAra suGka taLavaDike grAmmada maNaya vosage maduve kSaura Dalape saradi nidhi nikSepa jala pASANa akSINi AgAmi muntAgi ainu LaLanyA svAmya sAdAya-sahita A-mAleyaru-grAmavannu dhArA pUrvakavAda zAsana-dattavAgi vAsudevara-kareM-gahe sthAna mAnyagaLa horrAtAgi biTTa datti (hamezAkI taraha antima zloka) Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 jaina-zilAlekha saMgraha [rAjAdhirAja rAjaparamezvara vIra-devarAya-mahArAyake putra vIra harihararAya ne kanakagirike deva vijayakI upAsanAke liye maleyUra grAmakI sArI bhUmikA dAna kiyaa| dUsarA lekha zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya varddhatA jaina-zAsanam // svasti zrI jayAbhyudaya-zAlivAhana zaka-varSa 1344 sanda vartamAnazubhakRtu-saMvatsarada zrAvaNa-zu 15 A lu kanakagiriya zrI-vijaya-devarige zrImanmahArAjAdhirAja rAnaparamezvara zrI vIrapratApa devarAya-mahArAyara kumAra harihararAyara moDeyaru A-kanakagiriya zrI-vijayanAtha-devara amRta-paDi aGga-raGga-bhoga-vaibhavakke koTTa dharma-zAsana tamage koTriha terakaNAmbaya rAjyakake saluva kolagaNada bhAgeya maleyara grAma 1 ra catussImeyoLagalla gadde beddalu toTa tuDike Aru-vannu melu-onnu aDa-dere kumbAra-dere kalla-mane kor3ege deva-dAna binugu besa-vakkalu honnu hombaLi hoGge hArA suGka daNNAyakara svAmya muntAgi prAku-maryAde ainunaLa sarva-khAmyavanu anubhavisikomba maleyara grAma 1 ra kAlulli huNasUrapurada grAma 1 ubhayaM grAma 2 kaM hiriya maneya paTTe pramANa ga 230 ( AgekI 13 paMktiyoMmeM dAnakA vistRta vivaraNa hai ) akSaradalu nRripatta-aiLu honina maleyUra grAma 1 na soma-grahaNa-puNya-kAla zubhakRtu-saMvatsarada kAttika-zu 1 ArabhyavAgi triyambaka devara sanidhiyalli sa-hiraNyodaka-dAna-( dAna -dhArApUrvakavAgi dhAreyaneredu A grAmada catussImelli mukkoDaya kallanu neTTiti ko? (b) vAgi A-prAmada catussImeyoLagulla akSiNI-AgAminidhi-nikSepa-jalapASANa-siddha-sAdhya aSTabhoga-tenama-svAmya sarva pRthvI samastabalisahita devara amRtapaDigAja-raGga-bhoga-vaibhavakke dhArayannu era koTevAgi A-candrArka-sthAyiyAgi cittAyasuvudendu koTTa dharmazAsana-biTa datti ( pUrvakI taraha antima zloka ) kolagaNada vAsudevarige male (IIIa) yUrali koTiha vUru-muNDAga kereya keLage Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devagar3ha ke lekha : caturasImeyalli prAku-maryAdi nIru varida beLava iSTu gadde hote sthAna-mAnya pUrva maryAdi bar ... oppa zrI virUpAkSa (kannar3a akSaroMmeM) [isa lekhakA viSaya zilAlekha naM0 144 (e0 ka0, jilda 4 thI, cAmarAjanagara tAlukA ) se bhinna nahIM hai| ataH 144 aura 156 naM. ke lekhokA viSaya eka hI hai| isa lekhameM bhI harirAya oDeyarane kanakagirike vijayanAthadevakI pUjA, sanAvaTa aura rathayAtrAke liye huNusUrapura grAma sahita maleyUra grAmakA dAna kiyA / yaha TAna triyambaka-devake samakSa kiyA gayA thaa| mAleyUra gAMva terakRNAmbe rAjyake kolagaNakA thaa|] [ EC, IV, Chamarajnagar tl., No., 144 & 159.] 616 bhvnnbelgolaa-sNskRt| [varSa zubhakRtsa ka 1344 ( kolahau )-1422 I.] [. zi0 saM0, pra0 mA0] devagar3ha;-saMskRta / [saM0 141 tathA zaka 1346= 10I.] [ lalitapura se lAye gaye eka zilAlekha ko nakala ] aSabha cayata saMzrIbhadbarddhamAnamahoTaye vipulaM vilasatkAntau kaantaarnye'mRtsaagre| sugata sumatimannaNAGkAkalaGka sakaumuda vitanute satAM zAnyai zAnti bhiyaM samatiM mayaM ||sh+ + + + rbhuvaH zrote nazvarAnudayAya te| tascidudyajjvalajjyotirAhataM zreyase bhaye ||2|| pAyAdapAyAt sadayaH sadA naH sadA zivo yadvizado hitAptau caJcaccidA-1 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - sa6 462 2-- nandavizuddha candradyutau cakoraM syapi ( 1 ) zuddhahaMsAH ||3|| zrIzaMkaraM zrIramaNAbhirAmaM + + +salakSmaNamarhaNAI | jinendranandaM ghanaTaM sumitramajAtazatruM vibhaje cakoraM ||4|| svavAmamAyAmayamapyamAyaM vAmaM lasalakSmaNamarhaNA hai / sItezasugrIvamahArhaNA vande - 2 3 - saharSe sahasaikazIrSaM // 5 // sazalyaduHzAsananAzahetumajAtazatruM sahadevavarthe / vande vizAlArjuna sadya + + nandatstAM karNakulaM mRgAGkaM // 16 // vAmayedhASTakaM (?) svena karmAdhAkSId yarakSaraM ( 1 ) | sAdhoddharddha durekhaM tamhaMlIye vilayazriye // 7 // vigarjanAgarajAGka - 3 4 - matiM takSakaM namaH / durghaTaM sughaTadvarddhamAna jainamahotsavaM // 8 // vadanaparagirIzo ...vitridazana vetravatyA kaleryat / prabhavatu sa mRgAGko pyastadopo 'kalaGkaH / kuvalayasukhaheturnaH zriye zAntisomaH // 6 // yodIdahacca tilakekSaNa vahnineha kAmaM - 4 .... 5- amImaradaraM janakaM tadIyaM / zaktayAnvitastrinayanopyapavAmavAmaH zAntIzvarakhijagatAM sa zivAya padapadmayugma upAsmahe tadahaM mudA yadamayamartyabhujaGgamanamra maulikulAsmant i / vidalatamAlasamujha satsuna khendumaNDala maNDalIvigalAMzubhirbhavazrI - 5 ... 6 - muSaH zazino'rhato bhavasaMbhave // 11 kSIrakarpUranIhAra-hArahIraharAvarAM kundendukumu kSIrasamudrasAndra vilasatkallolamAlojjavalAM zrIsavarSaza sudhAMzumaNDalamilatsvarlAkakallolinIM / vidrAvan nijabhaktacetasi samunmIlattamopadravAM vande7- jADyabhide mude ca bhagavaduvANIJca satsampade // 1 zrImUla-lakSmyA nRpanandiga) saMghe gacchepacche madasAradAkhye / cuNe balAtkAragaNe gariSThe zrIkuM* * ****** vinendracandrAgamadurgamArgo yasyoDupaM tyatra satAM hi vAcaH | adyApyudaJcadyazasAmajasvabandhAzca sa dharmacandraH ||2 yasyAzAgajakarNakairavavanA-7 8- nandaikasat kaumudI kIrtinagana rAmarendrabhuvane jegIyate'harnizaM / dhamrmenduH Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devagar3ha ke lekha "vilasala sakalaH kalaGkavikalaH sa syAcchudhAMzubhiye zrImUla daye // 3 dhamma~ candramunIndrasya paTTotkRSTodayAcale / yasyodayo'bhavattasya tamastomApanodinaH // ratnakorserlasanmUrttestigmAMzoH ka - = ... 462 6--malodaye / satAmapyapapaGkAnAM tapasAM syuryazo'zavaH ||5 adyApyanvairjajambhe caraNacayacitasrambhadambhAd yadIyA jyotsnevAnuSNarazmeH kSaradamRtamayI .....| saminAM puNyapuNyopadeSTA sutrA saptapratiSThAsu ca binazazino ratnakIrttiH prazastyai // 2 ratna kIrttipadAmbho kamalAlaGkRtAsane / ye nodyadvAvi sasyA ... ... ... ... 10 - lAsena bhAratI bhUSaNAyitaM // 1 gaddurvAdivRndAmbudadalanavidhau yo'bhavattIvratrAtastvekAntadhvAntabhAnuH kuvalayasukhakRd yastvanaikAnta drAntAGko - sakalakalaH zaGkaro + + vRttaH syAdudda vRddhayai mUlasaGgrAmalakamalanidhau zrIprabhAcandradevaH // 2 pade tato namadazeSama hoza bhAlalagnAni yat kamarastilakAnyabhUvan - 10 kalaGkaH 11 - kalyANakArikamalAkuca kelidAni pApApahAni samabhUdiha padmanandI // 1 kaH sasartti sAmyatvaM sannidhAvannanandinaH / na na sammame yasya sa || 2 ke ke purANasArINyaM ziSyAnAkarNya karNayoH / zrIpadmanandinaH prApuH sasmitAM dharmadezanAM // 3 premnA kajjalitaM vizacchalabhitaM cetobhuvA vati - 11 12 - taM rAgAdyaiH smayadUSitaiH paramatairbhasyattamasto mitaM / mAvaiH prasphuTitaM nayairviranvitaM dharmaiH samudyotitaM satpAtrAmbubanandidIpatapasi prAga jaina dharmmAlaye // 4 sai ka + calati sadvaMsatyanuSNA dyutiH kSIrAmbhodhyaticandramatya harahaH sparddhanti hanto ati / zrImAnambubanandina stribhuvane jegIyamAnA na yai- 12 13 - rvAdyatsadyazasA na kena sunaTI kIttirnarInahI || 5 jJAnArNavaH samayasAra - gabhIrazabdasamakSaNaH praNavalInalayaH pramANaH / si bhuvanopakRtyai .. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha // 6 indropendra phaNIndragoSpatimati yaH ko'pi dhatte pumAn manye paGkananandino gaNaguNAn vaktuM na sopIzate / saMsArArNavatIrNa- 13 14- yAmaladhiyA sanaukayA sanmunerniSkallolacidambughAvacalayA padmAyita lIlayA || 3 zrIpadmanandiguroH padapadmapa dharmopalakSitadizA mAramanobhiramya: prodbhedya kaumudamaraM zubhacandradevaH // 1 atha 464 ... saMvatsare riman nRpavikramAdityagatAbda 1481 zA-14 15 - ke zrIzAlivAhAnAm 1346 vaizAkhamA sazuklapakSIya pUrNamAsyAM guruvAsare / svAtinaH (na) kSatre / sihalagnodaye || ativikra + +y0de candrAdrayadhIndu vaizAkhe pUrNakA mRgayodaye // sAkRSTakRpANapANivilasattIvra tApAnalajvAlAjAlasamAkulIkRtaganA ghIzA - 15. 16- gharIzaiNape | zrImAn mAlavapAlakezakanRpe gorIkulodyotake niHkrAnte vijayAya maNDapa purAcchrIsAhi Alambhake // 1... sumaNDalamaNDamAnAkhaNDalabAlakula maNDamapI + +nye / saMnirmame zivaziromaNivanmanojJa sabodhinaH suvidhinA suvidhiH subodhaH || 1 so'bhUttasmin tribhuvanapAlo bhuvane 16 I ... 17 - lasadyazaH kalazaH / yo'laM tribhuvanalakSmyA lebhe gaNaguNaM gaNA + raNaM // 2 nirTambhaH sambhagarnad gajasakalakalA + + lAGkAkalaGka vipulayazaso yasya citraM pavitraM / tasya zrIpuNyalakSyAkhila guNanilayo dhIradhIro gabhIra: putro gotrAbhapa + pamamahimaniSirdhIradhIH sAdhusAdhuH // 3 + + labAla kIrtilatAtri- 17 18 - tAnadhArAvaraH susamayopyatamaska kalyaH / santApahAri kApasA bhava 'vanivi + devaH // vidyullateca vimalA * pativratAGkA saubhAgyabhUSarasutA nararatnagarbhA tasyAmbikA ca vanitA vanitAmbi ha // 5 abhUdamasaumyapi tayopi tayorvAgarthayoritra holI sunandanaH zrImAn 18 ... ... 11. ...... Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 465 devagar3hake lekha 16--rasotsAhAbhinandanaH // 6 barddhamAnArthinAmarthe varddhamAnAn manorathAn sArtha yannarthataH zrImAn holI kalpAghipAyate // 7 sanmUlaH sadalollasat ...... prazAkhocchikhaH zlAdhya svaccha kulaiH phalairavikalaH succhAyakAyazriyaH / santApe'pi kSapAkaraH kuvalaye zrIholikalpAghripo jIyAttarjitadurjano' rjunaya- 6 20-zobAso'rkacandrArthibhiH (1) / 8 avikalpalalpalatayA sukAntayA kAntayA kAntaH / asakRt sukRtasamunnatadhArAdharanirbharAsAraiH / / 6 yaH kAntA ++ nnata ... . . . . . . kamalAkhyayAdhanAkhyaM dhanadaM sudhanaJjayaM sAdhuH // 10 vadhUdhanazrIphalamAlayAlaM galhezavaMzAnujanandanaizca suvarNarukmAhiramA- 20 21-garaibhiH saratnabhUgajagThakurAgyaH // 11 gAmbhIryajaladAsaye vicalatA devAcalI mAI nRtyakArtikakekikAya vigalapa + + taM + dayaH ... ... ... saTAbhitatayA sarva sahatvaM gharA yasmAdeva mitA daduH sa jayatAt zrIholi saGghAdhipaH // 12 vismayante dharitrANi . . . . . . 'holisaadhunaa| ya- 21 22-yazo'sadugdhAndhau vRpaH kaumudamedhate // 13 yadyazo viSNunApyuccaiH kalAvapyakalAGkanA / ++sa bhezazeSatvaM vizvavizvamupAdade // 14 + daiva + ti sujanavAJcha ... ... NAM / anubhavati vAMsi guruvizva vismayati holikRtI // 15 guNavAnapi dharmAtmA vakraH saddharmajopi yaH / yada + somado ho- 22 23-lI RjusanthApyalobhamAka // 16 rodasAMvarasacchuktAsaMpurAd yadayazo lasat muktA muktyaGganA muktAhAraM holyA rasoItAt / / 17 satketakIku .. ... .. kArAsaMkAsa ... ... yazasAtmamayIkRtAzaH / sollAsasArasani vAsimayA mahAnto holIzvaro'stu sadhana jayasArthavAhaH / / 18 nAko- 23 24 - si tvamahaM vRSastanutanuH kiM putrapitroH zucA sAnandaM vada saba kiM mRgayase bhUyovatArastayoH / ta ++ kalau vadAzu nRkave kiM varddhamAne'naye... . .." madrpo... ... .. holi saM + +re // 16 30 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha zrIholIkamalAkare kuvalayaM satkIrtikaJcAyate zeSenAlasi saddalIyati gajai dikSu prakAzIyati / merau citrama- 24 25-jAtra citrapi tanmitrAstacintApamRda yannAlIyati sanmarAlati kalaGkI yatra doSAkaraH / / 20 candro nisitA +-tipravikazadra.. ... ..."jambAlati / siddIpatyakhilAcalAcalavibhubhaM + + nantamitatyudyaddholiyazombudhau sama ... .."dhammakanauketyaho / 26-- 21 tatrapyatraiko hetustad yathA tathA hi // viviktaH zaktimAn holI vividyazvoktimAna hai / ityAvayormahAn snehaH satataM vavRdhe baghAH // 22 yenAkAri manohAri purandara ... ... zrIlajinAlayaM / / 23 satAM santoSapoSAya zreyase cAtmanaH zriye / sukhAya vimukhAkSANAM ceha snehAya pazyatAM // 24 khaNDe bhU +ta+ zo.. 26 27-taMsobhUt sAdhudehAkhyaH / vedazriyA sa lebhe susutaM zrIvalladevAkhyaM / / sa vallaNazrIramaNopi sUnuM vicakSaNaM lakSaNalakSitAGgaM / lebhe nRpaM lakSaNapAladevaM devA... ... ... zriyA zrImat kSemarAjAbhivAGganaM / dharmArtha kAmasasiddhisAdhakaM bhAgyato'lamat ||3 dvitIyamadvitIyodyatpratApAtApi-27 28- tadviSaM / + +bhAgdhurAdhUyyavayaM mAdhuryasAgaraM / / 4 nAmnA devarati saTo TayamataM sanmayalakSmIpati dharmadhyAnagatiM nirastakumati yo nitymevaadde| yazcakre jina+rcane'calaratiM sa ... ... sAdhubanevi ||5 zreSThaH padma zriyA zreSThaM svavaMzAmbhojabhAskaraM manuM nayanasiMghAkhya lebhe ratyAmarAvaraM? / / 6 nRratnaM ratnanAmAnama. 28 / 26-yatnAbhyastapAda ? sutamApya samastAstakumati sa divaM yayau // 7 alabhanmalha NadeganayArambhAbhayAGgajaM cAtha / bAlakalezamivAlaM kalayA kalayA... * 'patisaGghanAyo... dilhaNa devyaabhinnditnndnH| atha padmasiMhanandanamukhyairapi nandatAnizaM // 6 // pratiSThayAti gAriSThayaM yannAmAdeva dehinAM / tasyAbjanandi- 26 Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devagar3ha ke zilAlekha 467 30 - no mUrtteH kaH pratiSTAghaTAmaTet // 1 zubhasomAjJayA sosau tathApi guNakIrttinA / varddhamAnAbhidhaiH zrImadvarapatyAdibhirbudhaiH // 2 zrIpadmanandi damavasantamahAtmane mUlyanvidhAya vidhinAbhigatAM pratiSThAmetAM hi nandanasunandana nandanAdyaiH ||3 saGgha zvaraH kutralaye'mala holicandraH saGghadeza 30 31 -- devapativAkpatinendramudraH | sanmaGgalaiH sakalabandhujano + vR dairvarSat saharSamupakArasudhAdhArAM // 4 paropakarttA yo yad yazA zrImAn satatadharmAtmavRSTi yo dAnavAriNA / dhatte sa satyadhamrmeza jIyAddholo narotamaH ||2 modat kuvalayaM yasya yazastilakamuttamaM / di- 31 1 32- dIpe upamaM somaH sa bIyAddholizaGkaraH // 3 prAtaH kAlIyarAgadaladakhilatamore gure pAdapadmat padmA silacamyAstaruNa caJcaccAndrIyazcAkalaGka sakalakuvalaye sAdhutAM holisAdhoH || 4 agrotakAnvaye garga gotre hATabudhAGgajAH babhU- 32 33- vuH sAdhavaH kSImAharu gaGgAmarAbhighAH ||5 teSAmAdyAtmanastatra vIllobhUHpalhikAGgana haruratnathiyoH sUnustato bhUntaraNaH sudRk // 2 nayA tataH // 3 samanani vasantakIyayoM volhaNavarddhamAnananmA mRgayan mAtAjayitazrIkSAlhIcArthyAkaro himAsabudhaH // 33 ... ... ' 34 - prazastimudyadvRSabhArhacandrasAndrArthatIyoM + + dhA cakora: / satAM mude satkavivarddhamano jinaM samArAdhya vivarddhamAnaM // 5 zrIvarddhamAna vibudhAnanapadmacaJcat pIyU dhArAM pItvA drutAM zrutiyugAJjalibhistvamImAM nandastu saMsumanasaH zucicaJcarIkAH | 6 || zubhamastu satAM sadA || sutazciraM nIyAt / ripunRpasindhusavA vibhU paramAhi AlammaH || 1 zrI sAhyAlammAdhipatanuje ribhUpamaulimANike / garjati garjanasthAne ga + + gorIkulaM kuvalayesmin ... ... ... ... sAra isa zilAlekhako misTara efa0 sI0 blaika ( Mr. F. C. Black ) Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha 468 ne lalitapura jile meM pAyA thaa| yaha devagar3ha ke purAne kile ke bhagnAvazeSoM ke Upara uge hue jAla meM milA thA / mi* blaikakA anumAna hai ki yaha zinAlekha kisI dhvasta jaina mandirakA hai| ___ isa zilAkhaNDakA mApa 6 phITa 2 iJca x 2 phITa 6 iJca hai tathA moTAI lekha kI bhASA atyanta zabdADambara sahita hai| lekhake karIbana madhya meM (paMkti 15 ) meM diyA huA kAla akSaroM aura ako donoMmeM khUba saMbhAla ke sAtha diyA huA hai| vaha yaha hai ... "guruvAra, vikrama saM0 1481 ke vaizAkha mAsako pUrNamAsI tathA zAlivAhana (zaka ) saM0 1346 ke svAti nakSatra aura siMha lagnake udayameM / " gajAkA nAma chorI ( gorI) vaMzakA zAha Alambhaka diyA huA hai, yaha mAlava yA mAlavAkA rAjA (zAsaka ) thaa| zrI gajendralAla mitra, ela ela. Do, so0 AI0 I (Rajendralala Mitra, LL. D., C. I. E.) 3497 ale (pR067 ) me kahate haiM ki unheM isa nAmake kisI rAjAMkA patA nahIM hai, lekina sultAna dilAvara gorI ( Ghori) ke dvArA sthApita mAlavAke gorI vaMzameM dvitIya saradAra sultAna huzaMga goro urpha alapa khA~ thA, jisane mANDukA zahara basAyA, rAjyako rAjadhAnI dhArase vahA~ haTAyI, aura 1405 I. se 1432 I. taka rAjya kiyA, aura isameM koI saMzayakI bAta nahIM hai ki isI saradArako saMskRtameM 'Alambhaka' likhA hai| umakI nayI rAjadhAnIkA nAma zilAlekha meM maNDapapura diyA huA hai| te khakA viSaya holo nAmake jaina purohita dvArA padmanandi aura damavasantakI do mUttiyokA samarpaNa hai| yaha samarpaNa zubhacandrakI AjJAse kiyA gayA thaa| unake nAmameM koI zAhI vizeSaNa nahIM lagA huA hai / lekhakA prArambha barddhamAna nagarameM kAntameM sthApita honevAle vRSabha ( vRSabhadeva, prathama tIrthaMkara ) kI stutise hotA hai| aura isakA antameM lekhakake apane viSaya Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devagar3ha ke lekha 466 ke saMkSipta varNanase hotA hai| bIcameM kucha nAmoMkI vaMzAvalI AtI hai; vaha isa taraha hai :-1. sAyaMdeha, 2. usakA putra valla deva, 3. usakA putra lakSmIpAladeba, 4. usakA putra hemarAna, 51, .. padmazrI, 7. ratna, 8. rambhAmaya, 10, padmasiMha / [ JASB, LII, p. 67-80 ] t. & tr. saragUru-saMskRta aura kannar3a-bhagna / [ zaka 1346 = 1424 I.] [ saragUru ( saragUru pradeza ) meM, gA~va dakSiNakI ora paJca-bastimeM eka pASANapara] zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmovalAJchanam / nIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jina-zAsanam / / svasti zaka-varuSa 1346 neya zobhakRtu-saMvatsarada vaizAkha zu 13 gu| pracaNDa-Tora-daNDa-maNDalI-maNDana-maNDalAmaNDitArAti-prakANDa mahA-maNDalezvara samudra-dAyAdhIzvara zro-matu vijaya-buka-rAya-rAjyAbhyudaye zrImadbhagavada hatparamezvara zrIpAda-padmArAdhakarappa zrImanmahApradhAna bayicaya-daNDanAthara pAdapadmopajIvI hoyasala-rAjyAdhipati nAgaNNa-voDeyara ... immitUra ........ tApa-hAra haNDalegaNAgragaNyar appa zrImatpaNDitadeva ivara ziSyA bayi-nADa mahAprabhu masa yahaLiya kampaNa-gavaDara tamage svargApavarga nimityAgi beLaguLada zrI. gummaTanAtha-svAmigaLa aGga-raGga-bhoga-saMrakSaNArthavAgi tamma baya-nADoLagaNa toTahalliya grAma 1 A catussImeyoLagaNa kereM gadde-behalu-toTa-tuDike-kuLa hombALa Aya-honnu ... ... honnu handalu-mitra-hoti mAdAra-teTe-zuGka-nidhi-nikSepa bala pASANa-muntAda sakala svAmyada kuLavanu rAyaru daNNAyakara ... ... yali nAgaNa. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 jaina-zilAlekha-saMgraha oDeyara kayindavu biDisi dhI-gummaTanAtha-svAmigaLige A-candrAI salu. vantAgi gummaTapuravendu koTTa dAna-zAsana / svadattAM paradattAM vA yo hareta vasundharAM / paSTi-varSa-sahasrANi viSTAyAM jAyate kRmiH / / akSayasukhamI-dharmamanIkSisi rakSisuva puNya-purupargakkum / bhakSiyipAtana santAnakSayamAyuHkSaya kulakSayamakkum / / (hamezAkI taraha antima zloka ) [jina zAsanakI prazaMsA / isa lekha meM vijayI bubArAyane, svargaprAptike liye, beLaguLa (zravaNabelgola ) ke gummaTanAtha-svAmI kI pUjA evaM sajAvaTa ke liye toTahalli gA~va bheTameM diyA hai / budhArAya bhagavaTahatyaramezvara kA ArAdhaka thaa| bayinAi , masanahalli kampanagavuDakA adhipati thA / toTahalli gAMvake sAtha-sAtha usakI cAroM taraphakI sImAoMke andarake tAlAba, dhAnya (cAvala )-bhUmi, sUkhe kheta, bagIcA, bhaNDAra, AsAmI, 'hAmbali', AyakA rupayA," , chapparakhAne, " . .. nimna zreNIkI cIjopara kara, cuGgI, bhUmi-bhaNDAra, nidhi, rahana (nikSepa), jala, pASANa tathA pUre svAmitva ( mAlika ) ke jitane adhikAra haiM, ve saba diye| ina conoM ko nAgaNNa-oDeyarake hAtha se dilavAyA tathA ina sabameM rAjA tathA daNNAyakakI bhI AjA le lI, jisase ki yaha saba dAna tabataka jArI rahe jabataka candra aura sUrya gummaTa svAmIkI rakSA karate haiN| Ara gA~vakA nAma gummaTapura rakha diyaa| isa sabakA usane dAna-patra ( zAsana ) likha diyA / ] [ EC, IV, Heggadaderankote tl., No. 1] - - - Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varAGganAke lekha 616 varAGganA -- saMskRta tathA kannar3a kAla- zaka saM0 1346 ( A. D. 1424 ) ( sAutha kainarA ke Sub-Court meM ) kannar3a lipi meM saMskRta aura kannar3a bhASA meM tIna tAmra patroM para jo eka aMgUThIke dvArA jur3e hue haiM / isa aMgUThIpara eka muhara lagI hai jisapara eka jainamUrti hai / dAnadAtA vijayanagara ke rAjA devarAya hai| dAna kA kAla zaka saM0 1346 ( 1424 I0), krodhI saMvatsara hai| isa DhAnapatra ke varAGganeminAtha mandirako dAna kiyA gayA thA / prakAra TI huI hai : --- bukka mahIpati 1 harihara 1 devarAya 1 vinaya bhUpati, nArAyaNIdevI se vivAha kiyA 471 dvArA varAGganAkA gA~va rAjA kI vaMzAvalI isa devarAya zAsanakAla usa rAma ke rAjyakAlase milatA hai jise barnela Burnell ne (Sonth Ind. Paleography, p. 50 ) devarAja, vIradeva yA vIrabhUpati batAyA hai / lekina usake vaMzajakA nAma ukta lekhaka ke dvArA diye gaye nAmase Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha bhinna par3atA hai / ( 82, 80 aGkoM se tulanA karo, jinameM TI gaI vaMzAvalI isa dAnapatragata vaMzAvalI se milatI-julatI hai| ) lekhakI bhUmikA meM kuntala dezakI rAjadhAnI vijayanagara batalAyA gayA hai / 472 [ R. Sewell, Archaeslojical Survey of Southern India ( ASSI, II), p. 14. No 89, 8. ] 620 vijayanagara - saMskRta | [ zaka 1348 = 1426 I0 ] A mandira ke mahAdvArake samIpa bAya ora / zubhamastu // zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmolAJchanam / yA trailokyanAthasya zAsanaM ninazAsanam ||1|| zrImayAdavAnyayArNavapUrNacandrasya zrIgazastra [] puNya [pariMga ]- ka pariNatamUrte harihara mahArAjasya payAvatArAdvIrAddevarAjana rezvarAddevarAjAdiva vijaya zrI coravijayanRpatissaMvAtastasmAdrohaNAdekhi mahAmANikyakAMDo nItipratApasthirIkRtasAmrAjya siMhAsanaH / rAjAvirAjarAjaparamezvarAdivirudavikhyAto guNanidhirabhinavadevarAja mahArAnI nijAjJAparipAlitakarNATa dezamadhyavarttinaH svAvAsabhUtavijayanagarasya kramukapaNApaNavIbhyAmAcaMdratAramAtmakIrtidharmmapravRttaye / sakalajJAnasAmrAjyavirAjamAnasya syAdvAdavidyAprakaTanapaTIsaH pArzvanAthasthAItaH zilAmayaM caityAlayamacIkarat [ / / ] deza: karNATanAmAbhUdAvAsaH sarvvasaMpadAM / viDaMtrayati yaH svarga puroDAzAzanAzrayaM // [ 2 ] vijayanagarIti tasminna [ga] rI nagarIti ramyahamyasti / nagari (rI) nagarI yasyA na garIyasyeva gurubhiraizvayyaiH // [3] Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijayanagara ke lekha kanakojvala sAlarazminAlaiH parikhAMbupratibiMbitairalaM yA vasudheva vibhAti vADavAnivRtaratnAkaramekhanA parItA || zrImAnuddAmadhAmA yadakulatilakasmArasauMdarya mImAdhImAn rAmAbhirAmAkRtiravanitale bhAti bhAgyAttabhUma [ / ] vikrAMtyAdiko mitagharaNibhRtpaMkaja zreNivikaka: ( 1 ) kSoNyAM jAgattiM bukkakSitipatiraribhUbhRcchirachittkaH // [ 4 ] tatprAptAtmAvatAraH sphurati hariharamApatijJanimAro dAriraphAravArAkarataraNavi [ dhau ] visphuratkarNadhAraH / bhUdAnasvaNaThAnAnukRtaparazudhR ( yA 'bhR' ) padminIbaMdhumUnuH sphAgakUpAratIrAvaLinihita jayastaMbhavinyastakIttiH // [ 5 ] tenAjanyarirAjalallana zira stomasphura - cchekha pratyuptopaladIpikApariNamatpAda (bjanIrAjanaH | vidvatkairavamaMDalIhimakaro [vi] khyAta vIryyAkira [ : ] zreyAnvIrasmAsvayaMvRtavaraH zrIdevarAjezvaraH // [ 6 ] tajanmAsminvadAnyo na [ ga] ti vijayate puNyacAritramAnyo daandhvstaatthidenyo vijayanarapatiH khaMDitArA [ ti ] sainyaH / pratyudyajjaitra yAtrAsamasamayasamudbhUta ke tuprasUna [ sphA ] ya [ dvA ] tyopahatyA prAtahatamitaH // [7] B. mahAdvArake dakSiNa ( dArthI ) ora / tasmAdasmiJjitAtmA jani nagati yathA jaMbhajeturjayaMto rAjA zrIdevarAjo vijayanRpativArAzirAkAzazAMkaH / kopApapravRttaprabala raNamala dvipratIpakSamApaprANazreNInamasthinnikacalana vyagrakhaGgoragendraH // [ 8 ] vIrazrI devarAjo vijayanRpatarastArasaM jAtamUrtibhUvibhAti praNatariputaterAttiM jAtasya hattI | - - 473 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 jaina-zilAlekha-saMgraha pharakodheddhayuddhoddharakara TighaTAkarNazUrpaprasarpad - vAtabAtopaghAtapratihatavimatAdabhradhRtyabhrasaMghaH // [[ yaddhATIghoraghoTIkhugdAlatadharAreNa bhiryivahna - ma [sto ] mAyamAnaiH pratinRpatigaNastrIdRzaH sAzrudhArAH / prodyaddapaprabhUtapratibhaTasubhaTAsphoTanATopajAmad . roSotkarSAMdhakAradyumaNiruTayate devarAje ravage'yaM // [10] vizvasminvijayakSitIzajanupaH zrIdevagajezitu. lakSmI kItimitAhajaM kala yate zauryAkhyasayyoTayAt / AzA yatra palAzAmupagatAH svarNAcalaH kaNikA bhRgA dikSa mataMgajA jaladhayo mATabiMdUtkarAH / [1] vikhyAte vijayAtmaje vitarati zrIdevarAjezvare karNasyAni varNanA vigalitA bAcyA dadhIcyAdayaH / mevAnAmapi moghatA pariNatA ciMtA na citAma []: mvalpAH kalpamahIruhAH prathayate mvarNecikInIcatAM // [12] soyaM kAttisarasvatIvasumatIvANIvadhUbhinsamaM bhavyo dIvyati devarAjanRpatirbhUdevadivyadrumaH / yazzauri liyAcanAvirahitazcaMdra : kaLaMko jhitaH zakramsatyamagotrabhiddinakarazcAmatyathollaMghanaH // [13] madanamanoharamUttiH mahiLAjanamAnamArasaMharaNaH / gajAdhirAjarAbAdimapaTaparamezvargAdaninabirudaH // [14] zaktau bukkamahIpAlo dAne hariharezvaraH / zaurye zrIdevarAjezo jJAne vijayabhUpatiH // [15] soyaM zrIdevarAjezo vidyAvinayavizrutaH / prAguktapuravIthyataH parNa pUgIphalApaNe / / [16] Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijayanagarake lekha zAkende pramite yAte vsusiNdhugunneNdumiH| parAbhavAde kArtikyAM dharmakIrtipravRttaye / / [17] tyAdvAdamatasamartha [na] khatidurvAdigamvAgvitateH / aSTAdazaTotramahAmadagajanikuruMbamahitamRgarAjaH // [18] bhavyAMbhoruhabhAnoriMdrATisureMdravRMdavaMdyasya / muktivadhUpriyabhattaH zrIpArzvaji[ne]zvarasya karuNAbdheH // [18] bhavyaparitoSahetaM zilAmayaM setumakhiladharmasya / caityAgAramacIkaradAdharaNidhumaNihimakarasthairyam // [20] sArAMza vijayanagara prAcIna samayameM jainiyoMkI rAjadhAnI thii| zaka 1276 ( saM. 1142) se yAdavavaMzI di. jaina rAjAoMkA rAjya thaa| isa vaMzakI vaMzAvalI nimna bhAMti hai : 1. yadukula ke bukka 2. usake putra, harihara (dvitIya), 'mahArAba' 3. usake putra, devarAja (prathama) 4. usake putra, vijaya yA vIra-vijaya (paM. 2) / 5. usake putra devarAja (dvitIya), abhinava-devarAja / antima mahArAjA devarAjane apane parAkramake kRtya aura apanA nAma ajarA-. mara karane ke liye apane rAjamahalake pAsa 'pAna-supArI-vAcAra' ( parNa-pUgIphalApaNa, zlo0 16 ) nAmaka bagIce meM eka caityAlaya ( cetyAgAra ) banavAyA aura mandira meM zrIpAzvanAthasvAmIkI pratimA virAjamAna ko / / ____ noTa :-isa varNita vijayanagarake prathama yA yAdava vaMzAvalike kramameM bukake pitA aura bar3e bhAI ke nAma tathA ve zaka mitiyAM, jinakA lekhameM koI saMketa Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 jaina - zilAlekha saMgraha nahIM haiM aura na yahA~ hI nIce TippaNI meM dI gayIM haiM, mi0 phlITake usI vaMza ke kAlakrama krase' uddhRta kI jAtI haiN| ve isa prakAra haiM : saMgama 1 harihara prathama ( zaka 1261) buka ( zaka 1276 [ cAlU ], 1277, 127= 1260 ) 1 harihara dvitIya ( zaka 1301, 1307, 1322. ) I devarAva prathama ( zaka 1332, 1334.) 1 vijaya I devarAja dvitIya ( zaka 1346, 1347,1348, 1353 [cAlU ], 1371 [ South-Indian ins., Vol I, No I53 (p 160-167 ). ] 3 1 Jour. Bo Br. B. A. S. Vol XII. q. 339. 2 yaha miti zi0 le 0 naM0 585 kI hai| 2 mi0 sovai ( Sewell ), Lists, Vol. I, p. 207, isa rAjA ke eka zilAlekha kA ullekha karate haiM, jisakA mitI zaka 1340 ( vyatIta ) kahI jAtI hai| Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ begUrake lekha 477 621 begUra;-saMskRta tathA kAda-magna / [ zaka 1346 = 1427 I. ] [ begUrameM ( begUra paraganA), dhvasta jina-vasti zravaNappanadinnemeM paSANapara ] zrImatparamagambhIrasyAdvATAmoghalAJchanam / jIyAt trailokya-nAthasya zAsanaM jinazAsanam / / svasti zaka-varupa 1346 neya parAbhava-saMvatsaradaju zrI-mUla-saMbada dezoya-gagada koNDakundAnvayada pustaka gacchada ... ... ... zrImatu pra ... ... .. siddhAntidevara ziSyarappa zrIma cchubhacandrasiddhAntidevara guDDa cakimayyana nAgiya kariyappa -daNDanAyaka, rappa TaNDa ... ... ... ... morama-nADALvande kATi ... .. kaliyUragrahAra koTa sarva.bAdha-parihArabAgi cokimayya jinAlayaM candrAdityaruLanaka salvantAgi ... ... dharmama naDamuvantAgi ..... ... ... (ve hI zApAtmaka vAkya) zrIma ... ... ... ... .... NDanAyaka cokimayya ... ... ... ... ... raDu nilisidanu kalu ... ... maDisikoTa ... ... [jinazAsanakI prazaMsA / ( ukta mitiko ), zrI-mUlasaMgha, deziya-gaNa, koNDakundAnvaya tathA pustakagacchake pra... ... siddhAnti-devake ziSya zubhacandra-siddhAnti-devake gRhastha ziSya kimayyake (putra) nAgiya kariyappa-daNDanAyakane ... ... ... ... jaba ve morasu-nAD para zAsana kara rahe the, kaliyUra agrahArake liye dAna ( jo ki miTa gayA hai ) kiyA, tAki cokimanya jinAlaya tabataka jArI rahe jabataka sUrya aura candramA hai / zApa] ( EC, IX, Bangalore tl., No. 82 ] Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha 622 giranAra-saMskRta / [saM0 1985 = 1428 I0] svetAmbara lekh| [Revised Lists ant, Bombay ( ASI, XVI), p. 354-355, No 12, t. & tr.] 623 AnevALu-saMskRta aura kcr| [ sAdhAraNa varSa 1130 I0 ( lU0 rAisa )] [AnevALa ( beTTadapura pradeza) meM, bastike raNa-maNDapameM bhItara ke dAhinI orakI dIvAla para] . zrImatu sAdhAraNa-saMvatsarada mAga-sudha 10 yalu bAnevALa-vikaNNagauDara macaLa honaNa-gauDA tamma maga huTTida bommaNa-goDarige puNyavAgabekendu kaTTisida brahma-devaru padmAvatiya bastiya dharma-zAsana zrI zrI / [AnevALake cikaNa-gauDake putra honnaNa-gauDane apanI ciranjIva bommaNNagauDakI puNyakI prApti ke liye brahmadeva aura padmAvatIkI bastiko banavAyA / ] [ EC, IV, Hunsur tl., No. 62] 1. kaMsake zaka nAgarI akSaroM meM haiN| Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArakalake lekha 624 kArakala;-saMskRta tathA kaad| [ zaka saM0 1353 - 1932 I.] [gomaTezvara-mUrtistambhake ThIka baoNyIM tarapha ] 1. sUritanu bhaira2. drakumAra zrI pANDya 3. rAyaniMdatimu4. dadi / kArita guMmaTa. 5. jinapati cAru zrI mU6. ti kuDuge nimagabhima7. tamaM // zrI pANDya rAya jaya [1] [EI, VII, No. 14. D.] [gommaTezvara-mUrti-stambhake ThIka dAhinI tarapha ] paMkti 1. zrImaddezIgaNe 2. te panasoge valIzvaraH / khyA - 3. yo'bhUlalitakI4. yAkhyastanmunIndropade5. zataH / svasti zrIzakabhUpate6. strizaravanI (na) do virodhyA7. dikRdvarSe phAlgunasau. 8. myabAradhavalazrIdvA6. dazIsat tithau / zrI somA10. nvaya bhairavendratanu Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha 11. zrI vorapANDayezinA ni12. mApya pratimA'tra pA. 13. hupalino jIyAt pra14. tiSThApitA // zakavarSa 15. 1353 zrI pANDya rAya // [zaka rAjAke virobhyAdikRt varSa, arthAt 13533 varSake phAlguna zuklA 12, budhavArake dina soma vaMzake mairavendra ke putra zrI vIra pANDayezI yA zrI pANDyarAyane yahA~ ( kArakalameM ) bAhubalakI pratimA banAkara pratiSThita karAI / vaha pratimA nayavanta rahe / yaha kArya unhoMne dezIgaNa ke panasoge zAkhAkI paramparAmeM honevAle lalita kIti munIndra ke upadeza se kiyA / ] [ EI, VII, No. 14, C. IA, II, q: 353-354 ] zravaNavelgolA-saMskRta / / [zaka 1355=1432 I.] __ [jai. zi0 saM0, pra. mA.] 626 AnevALu-kabada / [kAra-varSa pramAdIva = 1433 A. D. ] . [AnevALumeM dhvasta bastikI choTI sI jaina-pratimAke pRSThapara ] pramAdIca-saMvatsarada phAlguna-su 10mI bhAnuvAra anantana pratime [anantakI pratimA ] [ EC, IV, Hunsur tl., No. 60, t & tr.] Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAphalake lekha 627 kArkala-kanda / [ zaka saM0 13281436 I0 ] [ gommaTezvara mUrti stambhake sAmaneke brahmadeva svambha para ] 1. zakanRpana 1358 rAkSasasaMvatsara [da phAlguna zu 2. 12 lu // jinadattAnvaya bhairavatanaya zrI [ vI ]rapAM3. khyanRpatige varamaM / manamoladIya [lu ] nela [ si ] da 4. binabhakta brahmanIge nimagabhi [ mata ] maM // 1 31 anuvAda - zaka nRpake rAkSasa nAmake 1358 veM varSa meM phAlguna zuklA 12 ke dina, jinadattake vaMzameM honevAle bhairava ke putra zrI vIrapANDya nRpatikI pratyeka icchAko pUrNa karane ke liye yahA~para pratiSThApita, cinabhakta brahma [ kI pratimA ] tumhArI [ pratyeka ] manokAmanAko pUrA kare / [ EI, VII, No., 14 E. ] 628 devagar3ha : -- saMskRta | [saM0 1413 tathA zaka 1358 = 1416 I0 ] ( paMkti 5 ) - saMvatu 1463 zAke 1358 varSe vaizASa ( kha ) - vi (va) di 5 gurai (rau) dine mUla nakSatre // 481 bRhaspativAra, 5 apraila 1436 I0 zaka 1358 -- devagar3ha jaina zilAlekha / [ INI, Nos. 287 & 375. ] Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha parvata maadhu-sNt| [saM0 11 1..] zvetAmbara sampradAya kA lekha / [ Asiat. Res., XVI, p. 313, No. XXV, a.] nAgadA-saMskRta / [saM0 181138 I.] zvetAmbara lekha / [ Bhavnagar insoriptions, p. 112-113, t. & tr. ) girnaar-sNskRt| [saM0 1166% 1436 I.] zvetAmbara lekh| [ Revised Lists ant. rem. Bombay ( ASI, XVI), p. 355, No. 13,a, t. & tr.] 632 rANapura (jodhapura jilA ) saMskRta / [saM0 115% 1440 I.] [ Rbavnagar Inscriptions, p. 113-117, t. & tr. ] Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAliyara ke lekha -632 gvAliyaraH prAkRta [ E* 1820=1880 f* ] ... 7 zukre puna zrI AdinAthAya namaH // saMvat 1467 varSe vaizAkha rvasu nakSatra zrIgopAlacala durge mahArAjAdhirAjarAmA zroDuMga [ra siMharAjya ] saMvarttamAno zrIkAJcIsaMghe mAyU[thu]rAnvayo puSkaragaNabhaTTAraka bhIga (guNakortti - deva tatpade yatyaH (zaH) korttidevA pratiSThAcArya zrIpaMDita raghU (idhU) tepaM / AbhAye (mnAye) agrota vaMze modgalagotrA sA // dhurAtmA tasya putra sAdhusropA tasya bhAryA nAnhI / putra prathama sAdhu kSemasI dvitIya sAdhumahArAjA tRtIya asarAja caturtha dhanapAla paJcama sAdhu pAlkA / sAdhukSemaso bhAryA norAdevI putra - jyeSThaputra bhadhAyi pati kaula // bha - bhAryAM ca jyeSThastrI sarasutI putra mallidAsa dvitIya bhAryA sAdhvIsarA putra candrapAla / kSemasIputra dvitIya sAdhu zrIbhojarAjA bhASo devasya putra pUrNapAla // eteSAM madhye zrI // tyAdijinasaMghAdhipati kAlA sadA praNamati // ... anuvAda - AdinAthako namaskAra / saM0 1467 be vaizAkha sudo 7, jaba punarvasu nakSatra udita ho rahA thA, aura jisa samaya mahArAjAdhirAja DUMgarendradeva gopAcala ( Adhunika gvAliyara ) ke kile meM rAjya kara rahe the| taba kAco saMgha ke mayUra anvayake, puSkara gaNake bhaTTAraka guNakIrttideva ke bAda unake paTTAdhIza kIrttideva hue| isake bAda lekhameM paTTAdhIzake padapara AsIna honevAlo meM pratiSThAcArya paNDita ( purohita ) zrIraghU, tatpazcAt paNDita zrImAyA nAma Aye hai| zrI bhAyA ke putra 'sAdhu' bhopA, usakI patnI nanhI thii| isake bAda unake putra aura putroM kI patniyoM tathA unake putroMke nAma Aye hai / antameM Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha mAyadevake putrakA nAma pUrNapAla batalAyA hai| inameMse AdijinasaMghAdhipati kAlA' sadA praNAma karate haiN| [ JASB, XXXI, P. 404, a. . 422-423, t. & tr.] 634 parvata bAbU ;-sNskRt| [saM0 14671410 I.] svetAmbara lekh| [ Asiat. Res. XVI, p. 313, No XXVII, a.] 635 shrvnnbelgolaa;-sNskRt| [varSa kSaya-zaka 13681446 I.(kIlahauna )] . [jai0 zi0 saM0, pra0 bhA0] 636 myuunivaa-sNskRt| [saM0 1903-1416 I.] [J. Klatt, IA,XXIII, p. 183, t. & tr.] -payuka anuvAdakI zuddhatA bAbU rAjendrakAla mitrakI Tima sanve. hAspada hai| 'kAkA' mAma unheM azuddha mAlUma par3atA hai| yaha anuvAra bAkI Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANTa nigalluke lekha 627 mASTa niDugallu [ binA kAla-nirdezakA, para lagabhaga 1450 I0 1 (lU. rAisa) 1] [ nigaha- behapara maLe-mallikAjjuna mandirake pAlake pAcANapara ] zrI-mUla-saMghada vRSabhasena -bhaTTAraka- devara guDa vaizyara rAmi-seDiyara maga bimI- seTTiya heNDati candraveya niSidhi // | [ mUlasaMghake vRSabhasena bhaTTAraka ke gRhastha-ziSya, vaizya rAmi-seTTike putra bimoseTTikI patnI candravekA smAraka yaha hai / ] [ EC, XII, Pavugada tl, No 56] 638 parvata AbU ; - saMskRta [ saM0 1503 = 1452 I0 ] zvetAmbara lekha / [ Asiat. Res. XVI, p. 311, No XXI, . ] 639 ToMka) - saMskRta ( devanAgarI lipi ) [ kAka-saM0] 1910 = 1453 I0 ] ToMka (rAjapUtAnA ) ke navAba ke mahalake pAsa banavarI san 1603 I0 meM khudAI honese acAnaka 11 jaina pratimAe~ nikliiN| ye pratimAe~ bhinna-bhinna 11 tIrthakaroM kI haiM, jo padmAsana sthita haiM, godake Upara jinake bAe~ hAthake Upara dAhinA hAtha hai aura dAhine hAthakI hathelIkA mukha UparakI tarapha hai| ye * saba pratimAe~ samAnAkRti hai, sirpha pArzvanAtha aura supArzvanAthakI pratimAke Upara sarpakA phaNa hai tathA aura pratimAoMpara unake bhinna-bhinna lAJchana (cihna) Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlela-sAra hai| ve sapheda saMgamaramarake patthara kI banI huI haiM aura acchI taraha surakSita dazAmeM hai| unakI banAvaTa kucha bhaddI hai| tIrthaGkake nAma to nahIM prakaTa kiye gaye haiM, para cihnoMse unheM mAlUma kiyA jA sakatA hai / ve nimnalikhita bhA~ti hai :1. pAnAya (28 icax 23 iJca) saptaphaNI sarpa sira ke Upara hai, aura sarpa cihna ke taurapara hai| 2. supArzvanAtha ( karIba 224 18 inca). paJca-phaNI sarpa sira ke Upara / svastika cihna / 3. mahAvIranAtha ( karIba 22418 iJja), siMha kA cihna hai| 4. neminAtha ( karIba 16415 iJca) zaMkha kA cihna hai| 5. ajitanAtha (karIba 21417 iJca ), hAthI kA cihna hai / 6. mallinAtha ( karIba 21417 iJca ) kalaza kA cihna / 7. zreyAnsaprabhu ( karIba 21 x 17 iJca ) geDe kA cihna hai / 8. suvidhinAya (karIba 21x17 iJca ), machalI kA cihna / 6. sumatinAtha (karIba 18x17 iJca ) cakave kA cihna / 10. padmaprabha ( karIba 16413 iJca), kamala kA cihna / 11. zAntinAtha ( karIba 16413 iJca), kacchapa ( kachuA) kA cihna / ina pratimAoM ke nIce ke pASANapara lekha hai jo ki prAyaH milate-julate haiM aura devanAgarI lipi meM bhadde rUpa se azuddha saMskRtameM likhe hue haiN| sabakA kAla saMvat 1510, mAgha zukkA dazamI, tadanusAra ravivAra 16 pharavaro,1453 ye saba pratimAe~ jainoMke digambara sampradAya kI haiM / yaha isa bAta se pramANita hotA hai ki saba ke Upara 'mUlasaMgha' likhA huA hai aura saba nagna hai| lekhoM ke anusAra, ina sabakI pratiSThA bApU nAma ke eka dhanika, tathA usake putra khAlhA aura pAlhA aura unakI kramazaH sacimaNA, suhAginI (suganamI bhI kahate Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASTaniDarAiDake rokha ye) aura gaurI nAmaka striyoM ke dvArA huI thii| ye loga apane ko jinacana kA bhaka kahate the aura digambarAmnAyI khaNDelavAla pAti tathA pAkanIvAla gotra ke the| pArzvanAtha kI pratimA kA lekha batAtA hai ki ye pASANa-lekha bArava ke rAjyakAla meM utkIrNa kie gae the| ye laGgaradeva usa samaya ke sthAnIya zAsaka rahe hoMge lekina itihAsa meM unakA koI patA nahIM cltaa| una pratimAoM ko saMbhavataH kisI mUrtibhakSaka dvArA ApatkAla prApta honepara kisIne chipAyA hogaa| __zrImAn navAba mahodaya ne ina 11 pratimAoM ko, ajamera ke gavarnameMTa myUjiyama ke bana jAne para use unheM ToMka sTeTa ke upahAra ke rUpameM bheMTa dene kA saMkalpa prakaTa kiyA thaa| [Hiranand Shastri, A S P & U P annual Report 1903-1904 P. 61-62, 8.] gvaaliyr-praakRt| [saM0 1610354 I.] (1) siddhi saMvat 1510 varSe mAghasudi 8 (a)Tamai (myAM) zrI gopagirI mahArAjAdhirAjarA(2) bA zrI Da(Du)garendradevarAjyA vartamAne] bhIkAJcIsaMghe mAya (thu) rAnvaye bhaTTAraka zrI (3) kSemakIrtidevastatpade zrI hemakIrtidevAratatpade zrI vimalakIrSi devA ... ... ... (4) DitA ... ... sadAmnAye anotarvaze gargagotre sA... ...ta (5) yoH putrA ye dazAya bhIvaMda bhAryA mAlAhI tasya prabasASeSAra ya... jIsA....."du Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha (6) tIyasA0 harivaMdabhAryA basodhara hitaye saghAsA0 tRtI (7) yahemA caturthasA* ratIputrasA0 saha sApa ase e YEE ... ... 600 NasIsA 0 * mu sA0 dhaMsA salhAputra (8) teSAM madhye sAdhu zrIcaMdraputra zeSA tathA haricaMdradevakI bhAryA (6) dIpramukhA nityaM zrImahAvIrapratimA pratiSThApya bhUribhaktyA praNamati // (10) aGguSThamAtra pratimAM vinasya bhaktyA pratiSThApayato mahatyA / phalaM balaM rAjya 641 mAraGgI; ---- saMskRta tathA ca / [ varSa dhAtu = 1456 I0 ( lU0 rAisa ) ] zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAnchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM vinazAsanam / nirupama - dhAtu-vatsarada mAghava-mAsada zuddha saptamI - 1 ravarakaravAradoL dinakarodayavAgada manne sanda sacc / carite jinendra-indra-pada-padmananoppire citta vRttiyozh / ruyisi nADe bhAgiratha tALLiAyata-svarga-saukhyamaM // ( 11 ) manantasaukhyaM bhavasya vicchittiratho vimuktiH || zubhaM bhavatu sarveSAM // anuvAda - saMvat 1510 kI mAgha sudikSmI ko mahArAjAdhirAja rAjA zrI DUMgarendradeva ke zAsanakAla meM kAJcIsaMgha ke mAyUra anvayake bhaTTAraka zrI kSemakIrttideva hue / unake bAda hemakIrttideva tatpazcAt a (vi)malakIrttideva hue / ( zeSa apaThanIya hai| ) ( JASB, XXXI, p. 404, &.; p. 423-424, t. & tr. ...... Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratI lekha abhavaM zrI - vItarAgaM tanage ninadoLaM daivamA-yogi ... | vibhu siddhAntAkhyarArAdhyaru bina-mata- vArAzi - saMpUrNa candraM / prabhu buLLapyaM pitaM bhAsura - guNavati majhabbe tAyendoDI-sadvibha nontar ariyire dharaNI - cakrado bhAgIr [ a ] thi nirupama - saukhya yippa 11 ... bhadramastu sukhamaya . . . ... ... ... [ EC, VIII, Sorab tl, No. 331 ] 642 ... YEE [ bhAgIrathIkA, jaina vidhi - pUrvaka, mRtyukA smAraka yaha hai| usake pitAkA nAma prabhu bullappa, aura makA malabbe thA ] prItiyaM ... citaur3a, saMskRta | [ saM0 1514 = 1457 I0 ] [ eka cikanI caTTAnapara jisake bIca meM caraNa- cihna haiM aura jisake antameM gaNeza aura bhairavakI mUrttiyA~ haiM / ] ( 1 ) // saMvat 514 ( 1514 ) varSe mArca (rga ) zudi 1 zrI bhartRpurIyagacche zrI cUr3AmaNi- bhartRpura-mahA-durge zrI-guhilaputravi ( 2 ) hAra - zrI - baDAdeva - Adijina -vAmAne dakSiNAbhimukhadvAraguphA ( phA ) yAmekaviMzati devInAm caturNAm ... pA ( 3 ) lAnAm caturNAm vinAyakArnA ca pAdukA-ghaTita sahakAra sahitA ca zrIdevI- cicodari - mUrti ( rtiH ) sthA ( pitA ? ) (4) zrI bhartR ' gacchIya-mahA-prabhAvaka zrI Anadeva-sUribhiH || asyAM mUrtI sA0 somA - su0 - sA0-hara pAlena mAtR-lokapuNyopArjanA vyadhIyata / (5) zreyase Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha [ lekha spaSTa hai / isake andara Aye hue 'bhatR pura' se bharatapurakA saMketa hotA hai, kyoMki yaha bhI eka 'mahAdurga' kahA jAtA hai / caTTAnake madhyameM caraNacihnoMke nIce "zrI-bAzi (khi) Ni" akSara khude hue haiM / ] [ASWI, Progress Report 1903-1904, p. 59, t. ] 460 643 bavAgaJja ( mAlavA ), saMskRta / [ saM0 1516 = 1456 I0 ] mandira ke daravAje para | svasti zrIsaMvat 1516 varSa mArgazIrSe vadi 6 khau sUrasena - mehamundarAjyazrIkASThAsaGgha e mAthuragache (cche ) puSkaramaNe bhaTTArakaH zrIzrIkSemakIttidevaH vrataniyamasvAdhyAyAnuSThAna- tapopazamaikaniyamabhaTTAraka zrI hemakIrttideva sacchiSya mahAvAdavAdIzvara rAyavAdI pitAmahasakala vidvajjanacakravarttinalaH zrIkamalakIrtidevA sacchiSyavinasiddhAntapAThapayodhinAyakAntaropAsIna maNDalAcArya zrI: ratnakIrttinA jIrNoddhAraH kRtaH bRhaccaityAlayapArzve dazaninavazatikAdA kAropItA bhaTTezvara dvitIyasaM DAlubhAyryAkhetu dvi (0) nA (0) padminI khetuputrasaM0 vAdAsaM0 pArasa etaiH indrajitaH pratimAM pratiSThApya nityamarcayanto pUjayantoM vA zubhaM tAvacchrIsaGghasya / mandira ke uttarakI ora / saMvat 1516 varSe zilpanAgasutarasAlAzilapDAlA sUtrazAlA jIrNo yataH / mandirake pazcimakI ora / AcAryazrI ratnakIrtti paMDitapAhu / mandira ke daravAjeke stambha para / Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bavAmanake lekha bogIcaMgamayAusabotarAula / pratimAke crnnprse| kaNThasnAyasAdhu catura vihatihili sAphasAlA hai praNati lekha spaSTa hai| [ JASB XVIII, p. 951-953, No 3, t. & tr.] 644 parvata AbU-saMskRva / [saM0 1518 = 1469I.] zvetAmbara khes| [ Asiat. Res., XVI, p. 298-299, Nos XIII & XIV, a. ] 645 girnaar--sNskRt| . [saM0 15221165 I.] [ neminAtha mandirake dakSiNako taraphake pravezadvArake prAGgaNameM TUThe hue khambhekI pazcimI dIvAlapara] saMvat 1522 zrI mUlasaMghe bhI harSakorSi zrI panakIrti bhuvanakIrti ... ... ... anuvAdaH-saM0 1522, zrI mUlasaMghake zrI harSakIrti, panakIrti, bhuvanakIrti,. ... ... ... [ ASI, XVI P. 355, No 13, b.] / Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 jaina - zilAlekha - saMgraha 646 bhAraGgI - saMskRta tathA kacar3a / [ varSa pArthiva = 1466 I0 (lU. rAisa) ] [ bhAraGgImeM, kalezvara-bastike dUsare pASANapara ] zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAcchanam / zzrIyAt trailokyanAthasya zAsanaM binazAsanam // svasti zrImati mUla saMgha-tilake zrI nandi-saMghobhave svacce (cche) pustaka-gacchcha- zAlini zubhe dezI- gaNe yassukhI / syAdvAdAri-nagAzanirguNa-maNi-zreNI-mahIyaH - khaniH zrImAneSa cayatyalaM zruti-muniH kaivalya- janmAvaniH // ziSyastasya munestiraskRta - tamasstomaH samudyaMzcirAt syAdvAdacalatazcidambaratale dedIpyamAnassadA / dInaM vizvamidaM kRpAmRtabharairujjIvayan pAvanaH cihnAtIta-kalAnidhirvijayate zrI deva candro muniH / / tacchiSyo'maya candra-yandra- karuNA-saudhollasannirjharIsampUrNA mala-mAnasaH kali-yuge zreyAMzva gopIpateH / sUnussUnRta-dharmma-karmmaNi rataH zrI - jaina-cUr3AmaNir dUraM bullapa ityayaM prabhura khyAtyAtmanA zobhate / yintu gaLane vettA- vibhuvi grAmavAvudendaDe || * sAraM gucisandu bape pahineSTuM kampaNaM bhUmiyoL / sAraM nAgarakhaNDamantadoroLipa-grAma- sandohadoL / bhAraGgo puramabba- SaNDa- lasitaM caityAlayAnIka - vi- / stAdyat-kalazAMzu-zobhita sAraM yat-saMstutam // Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAraGgIke lekha Y A-purama bhuu-kaantaa-| napuramaM nUna-ratnamaya-gopuramam / bhUpati-sabhAbhirAmam / gopa-prabhu-sanu-baLaLapAya porevam / / kaliyaM mAGkarisita tana carita kalyAvanIbAtadoLa / calamaM mADidudatyudArate mahA-dhairya suro/naMdoL / maletattendoDe buLaLapa-prabhuge bhanyAcAradi cAgadim / vilasad-dhairyadinI-gharAtaLadoLanyar ppolalenApare // ke // cAgade dhn-raasiynuru-| bhogade tannAyurAsiyaM sameyisidam / tyAgaM shreyaaNsnoluru-| bhoga sukumAranalli samanembinegam / / ve // yinituM codyame rAya-rAja-guru-lokAcAryarAsthAna-ra- / cana-vidvijana-cakrivartigaLani durvaadi-maatngg-bhe-| dana-paJcAnanaroldu bodhisidavara ssiddhAnta-yogIndrarenda / ene buLLappanoLuddha-kIrtiyumanUnAcAra, dharmamum // ciramallitanuvApta-pUjeyodavaM sat-sevetha bhaktiyim / gurugaLgimmige mALaparapparo perar meNAgaro mALpenAm / ciramaM dharmamatendu koTTadake bhU-dAnaGgaLaM diigirghko-| karamaM RTTisi buLaLapa-prabhuvadem dharmakaDodano / kaM // jina-pada-yugadoL jin-muni-| bana-sebeyocita-dAnadoL saliyisidam / manamaM tanuvaM dhanamam / vinaya-paraM bulapAr2yAnacalita-dhairyam // Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maina-zilAlekha saMgraha intu mukhadiniSpannegaM samAdhi-kAlamatyAsannamAge !! // vina-patiyaM vinezvarana nAmamanA-jina-nAma-saGkhayeyam / manadoLamAsya-paGkajadoLaM kara-zAkheyoLaM samAdhi sny| baniyipa kAladoL nilisi sarva-nivRttige sandu mukti-sA dhana-mananaididai tridaza-dhAmamanI-kamadinde bulaLapam / / va // antu paJca-parameSThigaLa dhyAnadiM tAM paDeda samAdhi-kAlada jaya-krama mentendroDe / adu mUvattaidarindaM kramadoLe padinArAgi mattAraroL san- / dudu bandattaidaroL nAlkaroLerADaroLiddoMndaroLa vindu nAkAspadamaM saitittudaapt-sttv-jy-vilsd-bnnnn-sndohmiiyn-| dadinA-jihAgradoL sanmatiyinenaladem dhanyano buLLapAya'm / / sariMgANem ghareyalli cAgigaloLenol polke-vappannaram / sura-bhUnaM samanappoDappudadanAM noLapem samantembavola / ghareyoLa pom-male soI pAGginoLe cAgaM gedu sopAnamAm / ire dharma tridivakke buLLapanamAvAsamaM pordidam / / mAnyo rAja-sabhAsu buLaLapa-vibhuryaH pAsthive vatsare mAse bhAdrapade trayodazi-tithau pakSe'kvAre site| , zrImatpazca-namaskriyAmaya-suSAM svairaM piban bhI-gurun dhyAMsa ...." samAdhi-vidhinA sa prApa divyaM zriyam // A-kalpaM bhuvi buLaLa [pa] prabhu-yazas sthAyyastu saM ... ... ... ... ... ityacIkaradimAmasmai niSadyAM kalAm // tatpremAtma ... ... nAtha-paramArAdhya ... ... ... / ....... ... candra-sUriranizaM jIyAdidaM zAsanam // varSa-sahasradoLa ... daza-sa ... ... ... ........ / varSame pArthivaM pudiye bhAdrapadaM vara-mAsadondu .. ... | Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgGgIke zekha ... ... ... sita-pa ... ... ... prbhaa-| kara-vara-vAramAge vibhu-buLULapanaidida ... ... ... // [cina zAsanakI prazaMsA / mUla-saMgha, nandi-saMgha, pustaka-gaccha, aura dezi-gaNake zruta-munikI prazaMsA / unake ziSya devacandra mani the / unake ziSya gopipatike putra bukaLapa the, jinheM abhayacandrakI kRpAse yaha avasara prApta huA thaa| jisa gAMvakA vaha adhIza thA, vaha nAgarakhaNDa thA, bo 18 kampaNa dezake gutikA gAMva thaa| isa nAgarakhaNDa ke gA~voM meM eka gAMva bhAraGgi thA, jisameM uttamottama caityAlaya the| buJjapa kI prazaMsA, jisane bhUmidAna kiyA thA aura tALAba (dImdhikA) banavAye the| apanA anta najadIka nAnakara, usane sabhI niyata vidhiyoko kiyA, aura samAdhi kI vidhise ( ukta mitiko ) svargako gayA / ] [ EC, VIII Sorab ti, No 330] parvata mAbUra-saMskRta / [saM0 1195=1468 I.] zvetAmbara lekh| [ Asiat. Res. XVI, p. 301, No. XVII, a.] 648 . parvata aabuu,-sNskRt| [saM0 1526 - 1772 I0 ] zvetAmbara lekha / [ Asiat. Res. XVI, p. 299, No. Xv, a.] Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 jaina-zilAlekha-saMgraha 649 saMskRta tathA kanjada / yiDuvaNi; [ zaka 1115 = 1403 I0 ] [ bivaNimeM, pAzvanAtha bastike pASANapara ] zrI- pArzva tIrthezvarAya namaH nirvighnamastu || zrImatparamagambhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM vinazAsanam // zrI paJca parameSThibhyo namaH / namastuGga - ityAdi // svasti samadhigata-bhu [va] nAzraya zrI - pRthvI - mano valabha mahArAjAdhirAba rAja-paramezvaranIzvara-kula- tilaka zrImanmahA - virUpAkSa - mahArAyaru rAjyavanu sukha - saMkathAvinodadiM pratipAlisuttamiddala zrImanmahA-prabhu maleya-li-mArttaNDa niDiga yeNDadaNDigeya maneyara gaNDa zrImanmahA - prabhu ayisUra mundumaNNa-nAyakara vara- kumAra bhairaNNa-nAyakara horuguppe- hebbayala - nADanu pratipAlisutamiddala iDubaNiya baliya-gauDara maga nagara-ThAviNa AnevaLige agragaNyarampa koDe haDapa dIpamAleya kambha aGka-TeGke-muntAda- teja- mAnya-canuLLa haivaNNa-nAyakaru bukaNNanAyakara aLiya mALaka-nAyakitiyara maga AhArAbhaya-bhaiSajya-zAstra- dattAvadhA [ta ] rumappa pArisa gauDaru tamma boDaya bhayiraNNa-nAyakarigU tamagU puNya - vRddhi - yazo - vRddhayartha-nimittavAgi tamma dAnamUlada-sImeya yiDuvaNeyoMLage zrI - parizva-tIrthaGkaracaityAlayavanu mADisidanu tanmuhUrttake zubhamastu // svasti zrI jayAbhyudaya zAlivAhana zaka- varSa 1365 neya nandana - saMvatsarada vaizAkha zuddha 13 yandu' sUyyaM-pratiSTheyAda gha 2 Ligeyalli catussaMgha-samanvitadiM paJca-kalyANa - mahotsAhadi sumuhUrttadi zrI pArzva - tIrthezvara pratiSTheyaM bhairaNNa-nAyakara kAruNya - vara prasAdadiM pArijagau[s]ru tammo Deru bhairaNNa-voDeyariMga tanagU abhyudaya - nizreyasa - sukha-prApti - nimittavAgi mAsidakke bhadraM zubhaM maGgalam // Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yiDavANike lekha 467. svastyanavarata-vinamadamarendra-mauLi-mANikya-mayUkha-bAlAtapa-vilasita-pAdAravinda zrImadanAdi-sasiddha-prasiddharamappa yiDuNiya zrI-pAzva-tItthezvararige maleya-haliya mArtaNDaniDiga yeNTu-daNDigeya manneyara gaNDa ubhaya-nAnA-dezigaLage tavarmaneyAda aizvaryapura-varAdhIzvara zrImanmahAprabhu bhairaNa-nAyakara tamma amma siru-mAdeviyavarigU tamagU tamma kAruNya-vara-prasAdadi seveyaM mADuttaM yida pArisa-gauDarigU puNyavRddhi-yazo vRddhayartha-nimittavAgi koTTa dharma-zAsanada bhASA-kamaventendare / nAU ALattaM yida hora-guppe hebbayala-nADoLagaNa appu-gauDana nakkaNana pAla kuLa ga 2.2 akSaradalu yippattu-yaraDu-haNabina kuLavanu zrI pAzva-tArthezvara nitya-pUjAmahotsAhake amRtapaDi yaraDu-hottina hiriya-devara hAla-dhAre mRtyuJjaya-cakra-pUje paJcAmRtada abhiSeka siddha-cakra-pUje siddhara hAla-dhAre aDake yale gandha dhUpa eNNe vAdya-muntAda samasta-pUjA-vecca ke nAva soma-sUrya-grahaNadalli dhArA-pUrvakadi biTu koTa yoga 22 haNavina kuLa-sthaLada vRtti-bhUmigaLa vivara ( yahA~ dAnakI vistRta carcA hai ) yintI-bRtti bhUmigaLa catussImegALandoLagAda modala siddhAya I-modala siddhAya adaka banda aDake-yale-muntAda horaguppe hebbAla-nADopAdiyalli banda nAnA-upotra munde yenu banda hadike-hodake-muntAgi ellavavanU nAU namma strIputra-jJAti-sAmanta-dAyAdAnumatadiM namma sva-ruciyiM candra-sUya-agni-vAyu-sAkSiyAgi..... paNa mAyakara vara-kumAra bhairaNNa-nAyakaru barasikoTTa zolA-zAsanakke maGgaLa mahA zrI zrI ( yahA~ hamezAkA antima zloka tathA dAnakA vistRta carcA AtI hai)| svasti zrI vijayAbhyudaya-zAlivAhana-zaka-varSe 1396 neya vijayasaMvatsarada kAttika zuddha 5 buda (gha) vAradalu svAsta zrImad-vAdIndravizAlakIti-bhaTTAraka-svAmigaLa vupradezadinda svasti zrIma-mahA-prabhu-muNDu. vaNNa-nAyakara kumAra bhairaNa nAyakaru tamage abhyudaya-nizreyama-sumva-prApti-nimittavAgi maLeyakheDada neminAtha-svAmigaLa nitya pUjA-mahotsavaka biTTa dharmazAsanada kramaventendare ( yahA~ dAnakI vistRta carcA AtI hai ) namma strI-putrazAti-sAmanta-dAyAdAnumatadindalU nAU namma sva-ruciyinda candra-sUrya-vAyu-agni Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 jaina-zilAlekha-saMgraha sAciyAgi bhairaNNa-nAyakara kumAra vimmaDi-bhairavendranU barada zilA-zAsana ke maGgala mahA bhii| (hamezAke antima zloka ) / indraH pRcchati cANDAlI kimidaM pacyate tvayA / zvAna-mAMsaM surA-sikkaM kapAlena citAgninA // deva-brAhmaNa-vittAnAM balAdapaharanti ye / / teSAM pAda-raco-bhItyA carmaNA pihitaM mayA // (hamezAkA antima shlok)| [pArzva-tIrthezvarako namaskAra / yaha nirvighna hove| jina-zAsanakI prazaMsA / paJca-parameSThiyoMko namaskAra / zambhuko namaskAra ityAdi / ___visa samaya mahArAjAdhirAja, rAja-paramezvara, Izvara-kula-tilaka, mahAvirUpAkSa mahArAya zAnti evaM buddhimattAse rAjya kara rahe the:-aura mahAprabhu, ayisUra munduvaNNa-nAyakakA putra bhairaNNa-nAyaka horuguppe hebvayala nADakI rakSA kara rahe theidurvANa baliya-gauDakA putra, jo nagira-ThAvumeM AnevALigemeM agraNI thA, haivaNNanAyaka, tathA bukaNNa-nAyakakA dAmAda, mAlaka-nAyikatike putra pArisa-gauDane tAki 'puNya aura khyAti svayaM apanI tathA apane zAsaka bhayiraNNa-nAyakakI bar3ha sake,-apane dAnamUla sImemeM iduvaNemeM pArzvanAtha-tIrthaGkarakA caityAlaya banavAyA thaa| aura ( ukta mitiko ) (pUrva vigatoMko duharAte hue ) bhagavAnkI sthApanA kI gayI thii| (nAnA upAdhiyoMvAle ) idugaNike pArzva tIrthezvarake liye, aizvaryapuravarAdhIzvara, mahAprabhu bhairaNNa-nAyakane, jisase ki puNya aura khyAti apanI mAtA siru-mAdevI tathA apanetaka, aura usakI sampattike dAsa pArzva-gauDataka bar3ha sake,-nimnalikhita zAsana (lekha) pradAna kiyA; -yahA~para dainika pUjA, mahotsava, bheTeM, tathA abhiSeka Adike liye tathA aura bhI kharcoMke liye, hamane Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ afe lekha 463 sUryagrahaNake samaya ( ukta ) bhUmiyA~, sUrya aura candrako sAkSI banAkara dI haiM / hamezAkA antima zloka | pArisa ( pArzva ) - gauDa tathA dUsare gauDoMne ( jinake nAma diye haiM ) ( ukta ) bhUmiyA~ pradAna kIM / ] [ EC, VIII, Sagar tl., No. 60] 650 geDi; - saMskRta - dhvasta / [ saM0 1236 = 1476 I0 ] zvetAmbara lekha / [ D. P. Khakhar, Report on remains in Kachh (ASWI, Selections, No. CLII), p. 88, No. 40, t. ] 651 bhilarI; -- saMskRta aura gujarAtI / [saM0 1538 = 1481 I0 ] ( zvetAmbara ) [ J. Kirste, EI, II, No. V, No. 1, (p. 25), t. & tr.] 652 harave - saMskRta tathA kazcana / , [ zaka saM0 1404 = 1482 I0 ] [ harave ( uyyambaLUiLa paraganA ) meM, zivaliMgayyAke kheta ke dakSiNakI tarapha eka pASANapara ] zrImatparamagaMbhArasyAdvAdAmoghalAJchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam // svasti zrI zaka- varSa 1404 sanda varttamAna- zubhakRt saMvatsarada caitra -zu 5 lu harave devappALa maga candappanu tamma kula svAmI haraveya bastiya Adi- paramezvarana Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 jaina-zilAlekha-saMgraha amRta-paDi cAtuvvarNada dAna tadarthavAgi tagaDUra prabhugaLu enege dAnArthavAgi koTa kSetrada sthAna-nirdezada vivara / arinda naiRtya-dikinalli vibhUtiya liGgappayagaLa gadde hola ga 30 teGkalu vibhUti-naJjappana hola toTadi paDuvalu yere-holakke hoha voNiyiM baDagalu zivanaiyyana aDaviM mUDaNa catussImeyoLagATa sthaLa hola gadde aDake. teGga-eleya-toTa oLagAda kSetrada sarva mAnyavanU strI-putra-jJAti-sApatna-dAyAdAdyanumati purassaravAgi AdIzvarage enege dhamarthivAgi trivAcA kohenu / ( hamezAkI taraha antima zloka ) * [harave ke devappake putra candappane, harave bastike apane kula-devatA AdiparamezvarakI pUjA kA prabandha karane, tathA caturvarNako dAna dene ke liye, tagaDUrake saradAroM ke dvArA dI gayI bhUmikA, sUkhe khetoM, dhAnyake khetoM, supArI, nAriyala aura pAnake udyAnoM sahita-jo ki isa bhUmimeM lage hue the, dAna kiyA / yaha dAna usane apanI strI-putra-jJAti-sautelI striyoMke putroM aura dAyAdoM (uttarAdhikAriyoM ) kI anumatise kiyA thaa| [EC, IV, Chamarajnagar tl., No., 189 ] cittaur3a-saMskRta / [saM0 1943 tathA zaka 1108= 1486 I. ] [gomukhake pAsake jaina-mandirakA lekha jo ki eka caTTAnapara hai, jisameM 3 pratimAyeM utkIrNa hai|] (1) // (cihna) // saMvat 1543 varSe zAke 1408 pra0 mArya( 1 ) zIrSa vadi 13 tithau guru-dine / zrI-citrakUTa-mahA-durge / zrI-rAyamalla-rAjendra-vije (ba) ya-rAjye / sakala-zrI-saGghana / sa-tIrtha / zrI-sa (su)kozaleza pratimA kAritA / pratiSTi(2) tA / zrI-kharataragacche / zrI jinasamudra-sUribhi (bhaH) / Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cittaur3ake lekha ['rAyamalla' spaSTataH vahI rAbamalla hai bo kumbhakarNa kA putra hai, aura usake liye vikrama saM0 1543, isa lekha dvArA nirdiSTa, sabase pUrvavarvI miti hai / lekhameM kharataragacchake jinasamudra-sUri dvArA sukozaleza yA RSabhadeva tathA anya tIrthoM (co ki do se adhika nahIM ho sakate haiM, kyoMki pASANapara utkIrNa kevala 3 mUttiyoMkA hI ullekha hai / ) kI pratimAoMkI sthApanAkA varNana hai / ] noTa :-jinasamudrasUrike viSayameM jAnane ke liye Ind. Ant. Vol XI. p. 249, No. 58 dekhanA cAhiye / [ AS WI, Progress Report 1903-1904, p. 59. t.] hogekerI;-saMskRta tathA kannar3a / [zaka 1406=1187 I.] [ hogekerImeM, pArzvanAtha bastike eka pASANapara ] zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam / / zrImadbhU-bhuvana-prasiddhatara-jambUdvIpa-madhyastha-tuGa - / gAmAcala-dakSiNAnsya-bharatA--khaNDa-naiRtya-dika- / sImopAbdhi-taTopakaNTha-vilasad-varNAzramAkIrNa bhuu-| dhAmaM tauLava dezamipyuTiLeyo saptAGga-sampattiyim / / adaroL mAGgalyagehaM bahu-vidha-vibhava-prollasaccaityageham / sudatI-santAna-janmAlayamakhila-sukhi-tyAgi-bhogi-pravAham / madavadda -hatyazva-yUtha-prabaLa-paTu-bhaTAkIrNamuttuGga-saudhodaya-rAbad-rAja-saMgItapuramadezeyala praur3ha-saGgIyamAnam // kvi-gmki-vaadi-vaami| praveka snggiit-vissy-saahity-rso-| Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502 jaina-zilAlekha-saMgraha dbhv-ctur-sNstut-| vividha-kalA-bhaGgi-saMgi saGgItapuram // bhadranALvaM sALuvendra-kSitipati ripu-mattebha-kaNThIravaM shaa-| rada-caJcaJcandrikA-nirmaLa-lalita-yazaH-pUritAzAntarALam / madana-pradhvaMsi-candraprabha-jina-caraNa-dvandva-saMsakta-cittam / sudatI-netrAntaraGgotsava-kara-nija-saubhAgya-kandarpa-devam // antAMtanakhaNDita-pracaNDa-pratApa-kharva-gaI-nijjita-bhISma-grISma-mArtaNDa-maNDala numapratihata-dedIpyamAna-nija-tejaH-puJjanuM dandahyamAna-ripu-vadhU-hRdayatuM vizAla-mAla-tala cocumnyamAna-jina-caraNa-nakha-mayUkhanuM duSTa-nigraha-ziSTa-pratipALana-kriyA pariSThay catura-catuSaSThi-kalA-kalAparnu ratna-traya-maNi-karaNDAyamAnAntaHkaraNatuM zrImanmahAmaNDalezvaraM zrI-sALavendra-mahArAja niHkaNTakanAgi sukhadi rAjyaM geyyuttam / / vinuta-prAsAda-caityAlaya-tala-vilasan-maNDapaudhaGgaLi kaJcina-mAna-stambhadindA-purada vanada vinyAsadi loha-pASANa-nibaddhAneka-bimbaGgalinupakaraNa-vrAtadi nitya-dAnA. caneyindam zAstra-dAnaM negaLe naDasidaM dharmamaM zAhavendram // anitu rAja-dharmamaM dharmamamaM pAlisuttam / bare sALavendrana cittam / paritoSamaneyiduvante sevaa-tt-| paranAgi bhakti-bharadinda / hare vigata-cchadma suguNa-sadma panam // hitanItaM priya-satya-vAda-nipuNaM dharmArtha-sampAdakam / caturaM saccaritraM dayA-hRdayaM zAstratAnemmanvayA-1 gatanI padmaNa-mantriyendaDe kubrikkoDalke sAlvendra-bhapatiyA-candra-gharAkkamittanure mAnya-grAma-sampattiyam // bhImad-vizrita-zAlivAhana-zakAndaM nanda-khAndhIndu-saMkhyA-mAnaM nadeva plavaMga-gata-puSya-zyAma-sat-paJcamI / Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hogekerIke lekha stomaM gISpativAramondire mano-vAk-kAya-zuddhaM catussImAntoviyanaSTa-bhoga-sahitaM hemAmbu-dhArA-yutam // prabhugaLa pura-jana-paricana-1 sabhAsadamace sALuvendra-nRpALam / vibhavadi padmaNa mntrige| zubhamastvedogeyakereyanavanoldittam // antu sa-hiraNyodaka-dAna-dhArA-pUrvakamAgi koTa vogeyakereya-prAma-vondara catussImeyoLagaNa gadde-beddalu-toTa-tuDike-kaLa-mane-koThAra-honnu-hombaLi-vari baGgu-kANikekaDDAya beDige binagu-besavokkalu-aGka-suGka-TaGkasALe-taLavArike nidhi-nikSepa-jalapASANa-akSiNi-AgAmi-siddha-sAdhyamembaSTa-bhoga-sarva-svAmya-sAdAya-prApti-sahita mAgiyA-candrArka-sthAyiyAgi padmaNAmAtyananubhavisuvudendu koTTa sarvamAnya-prAmadAna-zAsana-vacanam // [ jambUdvIpa, bharatakSetra, usameM taulava-dezakA varNana / usameM saMgItapura nagara tathA usake rAjA zALevendrakA varNana / jisa samaya mahA-maNDalezvara zALavendra-mahArAja sukhase rAjya kara rahe the:sundara, U~ce-U~ce caityAlayoM, maNDapasamUhoM, ghaNTI sahita mAnastambhoM aura udyAnoMse sAluvendra dharmako bar3hA rahe the| unakI sevAmeM tatpara padma nAmakA vyakti thaa| yaha padmaNa ( padma ) hamAre khAnadAnameM se huA hai ataH rAjAne mantrI-padmaNako ogeyakere nAmakA gAMva diyaa| usa gAMvameM bahutase zasya (cAvala) ke kheta ye / ye saba usane usako diye tathA ina sabakA zAsana (lekha) mI likhakara diyA / [ EC, VIII, Sagar tl., No 183, Ist part ] Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ or jaina - zilAlekha saMgraha L hogekerI - saMskRta tathA kannar3a / [ zaka 1412 = 1460 I0 ] [ hogekerI meM, pArzvanAtha vastike eka pASANapara ] namastuGga ityAdi // svasti zrImanmahA-maNDalezvaraM saGgi-rAya-voDeyaravara kumAra yindagarasa - voDeyara saMgItapura-bara- rAjadhAniyalu yidu hADavalliya rAjya-muntAda samastarAjyaGgaLanu saddharmma-kathAprasaGgadiM pratipAlisutaM yiIndina zAlivAhana zakaaar 1412 neya saumya - saMvatsarada kArttika- ba 7 zukravAradalu zrImanmahAmaNDalezvaraM yindagarasa -voDeyara nirUpadinda bommaNa-seTThiyara maga padumaNaseTTiyaru barasida dharmazAsanada bhASA kramaventendare yindagarasa-boDeyara kaiyalu padumaNa-seTTi mUlavanu koNDu ALuttaM yida vogeyakereya-boLage cayi ( cai ) tyAlayavanu kaTTiti pArizvatIrthezvara pratiSTheyanu mADi AM-pArizva-tIrthezvarariGge pratidina tri-kAla- abhiSeka pUje mUru kArttika- pUje mUru nandIzvarada aSTAhnika - zivarAtre akSaya-tadige zruta-paJcamI kaiyakiya hothirvAhna jIvadayASTamI kaiyakkiya sUvati garbhAvataraNa jalmA ( janmA ) bhiSeka dIkSA kalyANa kevala -jJAna-kalyANa nirvANa -kalyANaGgaLemba pArizva-tIrthezvara paJca-kalyANa-muntAda naimittikaGgaLalli mADuva abhiSeka pUje-dharmmaGgaLa aGgaraGga-naivedyaMgaLi rondu-taNDu-tarpAsvagaLa AhAra-dAna ke pUjaka bhAndArigaLu mAleyavara muntAdavarige viDisi mADida dharmasthaLaGgaLa vivara ( zeSameM dAnakI vistRta carcA Adi hai ) / [ zambhuko namaskAra ityAdi / jisa samaya mahA-maNDalezvara saGgI-rAya-voDeyara kA putra indagarasa- voDeyar rAjadhAnI saGgItapurameM thA : ( ukta mitiko ) mahA-maNDalezvara indagarasa - Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hogekerIke lekha voDeyarake hukmase,-bommaNa-seTi ke putra padumaNa-seTine eka dharma-zAsana-patra likhavAyA, jisakI bhASA isa prakAra thI :-indagarasa-voDeyarake hAthoMse, padumaNa seTine apane dvArA zAsita vogeyakereke maulika adhikArako prApta karake usane vahAM eka caityAlaya banavAkara pAvatIrthezvarako virAjamAna kiyA tathA pUjA aura abhiSeka kA prabandha karaneke liye ( jisakI ki vistRta sUcI dI huI hai ) usane (ukta) bhUmiyoMkA dAna diyA / aura ina saba likhe hue dharmoM ko caityAlayake uttarameM banavAye gaye makAnameM surakSita rakkhA / mere eka hajAra varSa bAda mere putra, merI pIchekI pIr3hI aura santAna makAnapara adhikAra kara sakate haiM, lagAnakI dekhabhAla karate hue ( ukta ) dharmoMko saJcAlita kara sakate haiN| pratyeka cIjakA kharca niyamita rUpase vyavasthita kara diyA gayA hai| ( antakA lekha par3hA nahIM jA sktaa|)] [EC, VIII, Sagar tl., No. 163, III part. ) bidarUru-saMskRta tathA kannar3a / [zaka 1413 - 1461 I.] [bidarUhameM, janArdana mandirake tAmbeke patrapara ] zrImatparama-gaMbhIra-syAdvAdAmogha-lAJchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jina-zAsanam / / zrImat-toLavadeza-mizrita-mahA saGgota-sat-pattane bAbhAtIndra-mahIndra-candra-tanayaH zro-saGgi-yajAtmajaH / bhAsvat-kAzyapa-gotra-soma-khajaH zrI-sarAmbodara kSIrAmbhodhi-sudhAkaro nuta-jinaH zrA-sALuvendrAdhipaH // sAkSIkRtya niSa-pratApa-dahanaM gandharva-pAdAhatipromUtodara-dhUlipANDavasana saMyojya nIrAjanam / Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3.6 jaina-zilAlekha saMgraha khaDgAkhani-ba-visphuliMga-nivahair dviTa-kaSTha-bhedAravaiH vAdyAnommaDi-sALudhendranRpati jhera-zriyaM labdhavAn // asUta sUryo yamunAM pureti kathA pRthivyAM prathitA tthaapi| zrI-sALuvendrAsi-dineza-putrI pratApa-sUrya suSuve vicitram // pratApa-tayanotphuLaLa-kIrti-kabjeSTa-diga-daLe / tAroda-vinduke yasya lebhe haMsa-bhiyaM zazI / / vikhyAtemmaDi-sALavendra-nRpateH zyAmAsi-somodbhavA madhyonmagna-virAjamAna-kamalA prAsUta * patyAmaho / ekAM zatru-karIndra-mastaka-galad-raktaugha-zoSA-nadIm anyAM zrI-vibudheza-sevita-taTIM sat kItti-bhAgIrathIm // pAtAlotpalalocanA-kaTi-taTe caJcadukUla-dyutim dik-kAntAkuca-kumbhayoH kalayate muktA-kalApa-zriyam / deva-strI-kuTilAlakeSu nitarAM mandAra-mAlA-vim kIrtiH kArtika-kaumudI-pravimalA zrI-sALuvendrAdhipa (:) // vyAnamrAmara-padmarAga-makuTa-jyotizchaTA-rakSitau pAdau yasya sarojayoH kalayato baalaatp-bhii-yujoH| / zobhAM veNupurAdhipaH sa bhagavAn zrI-varddhamAno jinaH pAyAdimmaDi-sALavendra-nRpatiM bhUpALa-cUDAmaNim // ityAdyaneka-birudAvaLI-virAdhamAnasaGgirAya-voDeyaravara kumAra zuddha-samyaktvaratnAkaranenisida zrImanmahA-maNDalezvara yindagarasa-voDeyara saMgItapurada rAjadhAniyalidu vidikhanAbu-muntAda samasta-rAjyavanu pratipAlisuta yiddandina jayAbhyudaya-zAlivAhana zaka-varuSa 1418 neya vartamAnake saluva virodhi * aisA hI mUla meM zAyada 'puNyAkaho' kI jagaha aisA ho gayA hai| Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bidalaruke lekha kRtu-saMvatsarada vaizAkha-sukha 5 AdivAra dalu zrIman-mahA-maNDalezvara indagarasa-voDeyaru tamage puNyArthavAgi barasida dhamma-zAsanada kramaventendare vidisara bastiya varddhamAna-svAmigaLa aGga-raGga-naivedya-nitya-naimittika-jina-pUSAGgaviniyoga-muntAda-zrI-kAryakke pUrvadali biDu-devasavAgi hiraNyodaka-dhArA-pUrvakavAgi-A-candrArka-sthAyiyAgi sarvamAnyavAgi biTTa bhUmigaLa vivara ( yahA~ dAnakI vigata AtI hai ) I-biTa-kuLa-sthalagaLa nIraJcu nelanarakalu naTTa-kalla tegadagaLu gaDiyindoLagAda catussImege banda maki hakkalu kAnu kADArambha nIru dAri nidhinikSepa-akSINi-AgAmi-siddha-sAdhya-muntAda teja-mAnyagaLanuLa I-kuLa-sthaLaMgaLa mele kANike kaDDAya bIDugaLa virADa-muntAgi Avauputra-illade sarvamAnyavAgi AvarddhamAna tIrtha-karige hiraNyodaka-dhArA-pUrvakavAgi A-candrArka sthAyiyAgi biDDudevasva vAgi zAsanAGkitavAgi nAvu biTu-koTTa dharma-zAsanada paTTe yintappudakke sAkSigaLu / Aditya-candrAvanilo-ityAdi // I-dharmake A robbaru tappidavarU Urjanta-giriyalli sahasrago-brAhmaNara hatiya mADida pApakke hoharu yaraDUvare-dvIpadoLaguLa caitya caityAlayadoLaguLa jina-munigaLa vaghasida pApakke hoharu (hamezAke zApAtmaka vAkyAvayava aura zloka ) yindagarasa brh| [jinazAsanako prshNsaa| ___ taulava dezameM, prasiddha saGgItapaTTanameM kAzyapagotra aura soma kulake mahArAja indrake putra sani-rAjake putra rAbA sALavendra zobhAyamAna thaa| vaha binabhakta thA ora usakI mAtA saGkarAmbA thii| immaDi-sALavendrake parAkramako prazaMsA / usake yazakI prasiddhikA kIrtana / . jisa samaya ina aura anya upAdhiyoM sahita, saGgI-rAya-voDeyarakA putra, mahAmaNDalezvara indagarasa-voDeyara zAhI nagara saGgItapurameM the :-(ukta mitiko), Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 jaina-zilAlekha saMgraha puNyakI prAptike liye, usane nimnalikhita dAna diyA-co dAna bidikara bastike vardhamAna-svAmIkI ( ukta ) upAsanA aura pUSAke liye pahale diyA gayA thA aura phira chor3a diyA gayA thA nimnalikhita the;-( yahA~ pUrI-pUrI vigata dI huI hai ) / ye bhUmiryA, ( ukta ) sarva adhikAroM sahita, vardhamAnatIrthakarake liye de dI gayIM thiiN| ] [ EC, VIII, Sagar tl. No 164 ] maleyUra, kAda-bhagna / [zaka 1414 = 1492 I.] [usI pahAr3Ipara, sampige-bAgAluke pazcimako ora ] zubhamastu zaka-pariSa 1414 neya vartamAna paridhAvi-saMvatsarada caitra-zu 1 lU kanaka-giristha zrI vijayanAtha ... ... ... yakke maleya ... ... dimaNNa-seTTiya ... ... ... hiyaru kanakagiriya ... ... samasta ... ... 1 ke hattu honige yaraDu haNa baDDiyalu koTTadda antaradalu ipyattu honnige voppatta ... ... ... 1 ke lakSa ... ... ... khaM, koLagada ... ... ... dIpa Arati-seve ....... [maleyUrake dimaNNa-seTike (putra]... ... seTTine kanaka-giripara sthita vijayanAthadevakI dIpa-AratikI sevAke zive, pratyeka 10 honnupara 2 haNake vyAbake hisAbase, 20 honnukA dAna kiyA thaa|] [ EC, IV, Chamarajnager tl., No. 160 ] Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hogekerIke lekha 506 658 hogekerI;-saMskRta tathA kcr| / zaka 1420 = 1498 I.] [ hogekerImeM, pArzvanAtha bastike pASANapara ] zrImatpAva jinendr-bhktnml-shrii-pnndditaacaary-st-| premodyat-priya-ziSyanapratima-nAgAmbAtmajaM sad-guNa-1 stoma-brahma-tanUbanuttama-su-padmA-vallabhaM mallikA-1 kAmaM padmaNa-mantri-mukhyanesedaM sAlvendra-cittotsavam // jina-pAdAnati mastakakke jina-bimbALokanaM dRssttigaa| jina-zAstra-zravaNaM sva-karNa-vivarakke zrI jin-stotrmaa-| nana padmakke cidAtma-bhAvane manakaM paatr-daanN-kr-|| kke nijAlaGkatiyAge padmaNa-mahA-mantrIzanem dhanyano // yenegI-bhUpa-kRpAvalokana dinennI-poSya-vargakke takk / anituNTI-dhana-dhAnya-sampadamadI sAlvendranoldentu ko-| TranitaM grAmamanentu dharmamenagA-candrAkkamappantu maalp-| inidonde-kaDe gaNDa-kajamenitaM nizcarisadaM cittadoLa // cina-caityAvAsamaM mADisi samucita-sAlAdiyiM kUDe pArvesana bimba-sthApanaM geyadanudinameseyala nitya-pUjAbhidhAnam / muni-dAnaM tappadoLyindogeyakereyoppante tAM koha zA-1 sanama tacchAsana-prAntadoLe barrAsadaM padmaNAMka-pradhAnam // zakAbde kAlayukte narabhaTa-gaNite 1420 caitra-kASTamo sadara puSyajJe bIvavAre gabaripu-karaNe zUla-yoge manojJe / nirdoSe mIna-lagne su-ruciramakarot pArzvanAtha-pratiSThAm / zrI-padmodbhAsi-padmAkara-pura-vasatau padmanAbha-pradhAnaH // Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 jaina-zilAlekha-saMgraha pala-kAlaM nitya-pUSA-vidhige meSava toNTaGgaLaM dyANama tAn / olaviM nandAdi-dIpti-pramukha-sakala-dIpakke naimittikakkam / sthalamIyASTAhnikAdi-pramukha-tithigamIyApaNaM pAtra-dAnam / neleyappantAvarga beppaDisi barasidaM vRtti yaM padmanAbham // kaM // aparimitamucitamembIya- / upakaraNaGgaLane koTa Tu vaidika-laukika- / nipuNanaM I admaNa-sacivaM / suparIkSitamAgi barasidaM zAsanamam // padmaM vinmit-jin-pd-| par3a sajanaroLeseva vigata-chidmam / padmA-priya-kara-guNa-gaNa-1 samaM nitya-prasanna-nija-mukha-padmam // [pAya jinendra kA pUjaka, paNDitAcAryakA ziSya, nAgAmna aura brahmakA putra, padmAkA pati tathA mallikAkA priya, sAlvendrakA kRpApana, mukhya mantrI padma thA / usakI jaina bhaktikA varNana / usane eka jina caityAlaya banavAyA thA, usameM pAzvanAtha bhagavAnkI sthApanA kara dainika pUjA aura muniyoMke AhAra dAnake liye prabandha kiyA thaa| ( ukta mitiko ), maMtrI padmanAbhane padmAkarapurameM pArzvanAthakI sthApanA kI, aura isameMse ( ukta ) vibhinna kAryoMke liye alaga-alaga hisse nikAla diye, aura eka zAsana likha diyA / padmakI prshNsaa|] [ EC, VIII, Sagar tl., No. 163. part II. ] shtrunyjy-praakRt| saM0 15..( ....I.) yaha lekha zvetAmbara sampradAya kA hai| [G. Buhler, EI, II, No. VI,No. 117 (p. 88), 3.] Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parvata AbUke lekha 660 parvata AbU ; - saMskRta / [ saM0 1566 = 1503 I0 ] zvetAmbara lekha / [ Asiat. Res., XVI, p. 298, No. XII, &. ] 661 zravaNabelagolA - kannar3a [ zaka 1432 = 1510 I0 ] [ jai0 zi0 saM0, pra0 bhA0 ] 662 bahAdurapura ( jilA alavara ); - saMskRta [ saM0 1573 = 1516 I0 ] ( zvetAmbara lekha | ) I [ A. Cunningham, Reports, XX, p. 119 - I20] 663 511 maleyUra; saMskRta tathA kannar3a / [ zaka saM0 1440 = 1518 I0 ] pahalA lekha [ usI pahAr3Ipara, doNeke uttara aura bali - kavaluke dakSiNa eka caTTAnapara ] zrI // zAss vyoma - pAthonidhi-gati-zazi-saMkhyezvare AvaNe tatkRSNa pakSe'tra taddvAdaza tithi yuta-sat- kAvya-vAre gurorme / Amro kanyakAyAM yadi pati-muni candrAyya varthyAghra ziSyo lebhe cetaH kRtArhaspada yuga-municandrArNya vassamAdhim // Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 jaina-zilAlekha saMgraha tacchiSya-vRSabhadAsa-vaNinA likhitaM padyamidaM vidyAnandopAdhyAyena kRtam / shrii| [ yatipati-municandrAryake mukhya ziSyane municandrAryake liye samAdhi bnaaii| yaha zloka unake ziSya vRSabhadAsane likhA aura isako banAnevAle the vidyAnandopAdhyAya / ] dUsarA lekha [usI pahAr3Ipara, senagaNa niSadhikI uttara-pUrvakI caTTAnapara ] kAlona-gaNada municandra-devara pAda avara ziSya AdidAsa barasida [ kollAragaNake municandra-devake caraNacihna unake ziSya AdidAsake dvArA sthApita kiye gaye the|] tIsarA lekha [ usI pahAr3Ipara, municandra-niSadhike eka pASANapara ] Izvara-saMvatsarada zrAvaNa-bahula zrI-mUlasaMgha-kolAgra-gaNada municandra-devariMge niSidhi ... ... avara pAdavannu avara ziSya AdidAsa bhAviyaNNagaLu mADisidaru zrI zrI zrI zrImUlasaMgha aura kolAna-gaNake municandra devakA smaark| unake caraNacihnoMkI sthApanA unake ziSya AdidAsane kI thii| (yaha kArya ) AviyaNNake dvArA saMpanna kiyA gayA thaa| ] [ EC,IV, Chamrajnagar tl., no 147, 148 and 161 ] , isa rasoka kA uparyuka artha galata mAlUma hotA hai| zlokArya se to samAdhi lenevAle svayaM muni candrArya ke pradhAna ziSya the, na ki pradhAna ziSya ne muni candrArya ke liye samAdhi bnaayii| 'samAdhi lene kA artha hotA hai 'samAdhiko prApta humA' na ki 'samAdhi bnaaii| isakA kartA bhI apaziSyo hai| Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teel kalamasti; -- saMskRta tathA Shou Fei Jian I [ zaka 1412-1523 I0 ] [ kalabasti (bamgujjI paraganA ) meM, kala-bastike sAmaneke eka pASANapara] zrI gaNAdhipataye namaH / zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAJcanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM vinazAsanam // zrImAnAdi-varAho'yaM zriyaM dizatu bhUyasIm / gADhamAliGgitA yena medinI modate sadA // namastuGga ityAdi // svasti zrI jayAbhyudaya - zAlivAhana zaka varuSa 1452 sanda varttamAna | vikratu-saMvatsarada / caitra-zuddha 10 budhavAradalu zromatu ari-rAya- gaNDara dAvaNi bommala- deviyara kumAra zrI-bIra bhairarasa voDeyaru / kArakaLada siMhAsanadati sukha-saMkathA-vinodadiM rAjyaM pratipAlisuttiha kAladali / avara tani kALata-deviyaru | baguJjipa sImeyanu sva-dharmadalu pratipAlisuttiha kAladalu tamma kula - svAmi kala bastiya pArzvantItthaMkararige nitya- dharmakke biTTa bhUmiya kramaventendare / tAvu tamma kumArati rAmA- devi yaru | kAlava mADidali / avara hesarali / mAdi dharmma ( yahA~ dAnakI vistRta carcA AtI hai ) maMgala mahA zrI gommarasa biTTa iLi ... yI bhUmiyanu nAvu namma baguJjiya sImeya pUrva pradhAnigaLu mahAjanaGgala halaru nADu kolabiliyara muntAdavar samasta sAkSiyati sa - hiraNyodaka-dAnadhArA - pUrvakavAgi dhAreya-nedu koTTeSu A-candrArka - stiravAgi koTTeSu / haragola boNiya gadeya kA bastiya devara amRtapaDige pUrvadalli biTTa dA namma ka kAlava dalli biTTa bhUmi va 6 ubhaya bIjavari rava 11 bhUmiyana devari biTTeSu idake rANika antima zloka ) SO barasida kalla - zAsana ( hamezAke 33 Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Stv jaina-zila anugacchanti ye pade pade Rtu-phalaM labhate nAtra saMzayaH // 'tukaM kokAnvitam / [bisa samaya bommala devIke putra vIra-mairarasa-voDeyara kArakalakI gaddIpara aura unakI choTI bahina kAla-devI manuvi-khImekI rakSA kara rahI thI;usane apane kula devatA kalla bastike pArizva (pArzva ) tIrthaGkarako dainika pUjAke liye dAna diyA / aura jaba usakI putrI rAmA devI mara gaI taba usane agralikhita puNya-dAna kiyA : pratidina cAvalakI 2 aJbali denA, pahile mile hue 40 khameM bhaTTake 15 kha aura milAkara kula 55 kha; 2 hamezA jalaneke liye diye, aura vArSika 24 ga dhAtumeM; sAthiyoM ke sAmane ( ukta ) bhUmikA dAna diyA / pASANakA zAsana usIne utkIrNa karavAyA / ] [ Eo, VII, Koppa tl. No .47. ] 665-666 zatruMjaya - prAkRta | [ saMvat 1587 aura zaka saM0 1453 = 1530 I0 ] ye donoM lekha zvetAmbara sampradAbake haiM / [G. Buhler, EI. II, No. VI, No. I ( P. 42-47 ), t.] 667 hummc| [ binA kAla-nirdezakA, para lagabhaga 1530 I0 kA ( lU0 rAisa) / ] [ padmAvatI mandirake prAGgaNameM eka pASANa para ] vidyAnanva-svAmiya / hRdyaupanyAsa-trANi ghareyozh genduma : Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hummaca lekha mAdvAdi-gajendrara | bhedyo dura-siMha- kSitiyantevole se gum // sthitiyoL vidyAnanda bratipati- mukhya- bAta - vANi vibudhara manadoL / satataM rajisutim / brati-virahita-kAnta-racita bhASyada teradim // vidyAnanda-svAmyana- / vadyopanyAsa - mudre kaviMgaLa manadoLa | sadyaM sukhakara bANana / gadyAtmaka kAvyadante rajasi tokkuMm // zrI- najarAyapaTTaNad / A-narapati-naJja-deSa-bhUpana sameyoL / A-nandana - mali-bhaTTo | dAnamanuSe kiDisi meSada vidyAnanda || zrIraGga nagara kAryyana / peraniya matamanadu vidvat sabheyoL / zAradeyaM vasa- mADiye / dhAriNigabhivandyanAde vidyAnandA // zrI- sAntavendra-rAjana | kesara - vikramana baGgarAsthAnadoLint / I-sAhityamanurvvare / gosisuvanturde vAdi-vidyAnandA || zrI- sAsva-mati rAyana / dhUsarageNeyenisi to sAsanadoLadhikarAdara | jANana sabheyoLU / 515 Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 jaina-zilAlekha-saMgraha bAseyanu maniside vaadi-vidyaanndaa|| arnnv-vessttit-vsudhaa-| karNopama-guru-nRpAlanAsthAnadoLem / krnnaatt-dkss-kRtiym| varNisi basa badade vAdi-vidyAnandA / / vAsava-samAna-bhAgya- / zrI-sALava-deva-rAyanAsthAnikeyon / pusiyendkhil-vaayuru-| zAsanama geldu meccide vidyAnandA / nAgarI-rAjyada raajr| .... lenisuva sabhegaLali vibudha-bAtak / agaNita-vAkyAmRtamaM / sogasindINTiside vAdi-vidyAnandA // kaLazodbhava-sama-zauryana / viLigeya narasiMha-bhUpanAsthAnikeyoL / beLagide jina-darzanamam / nALinAmbaka-sUnu-vairi vidyaanndaa|| kArakaLa-nagaradANmana / bhairava-bhUpAla-moLiyAsthAnadoLem / sAratara-jaina dharman / orantire veLagi meSade vidyAnandA / / vidireya bhavya-banaGgaLa / vidamala-cAritra-bhUSya-hRdayara sabheyoLa / paDe siddhAntita-matamam / muDadiM prakaTiside vAdi-vidyAnandA // nrpti-mnni-muktaacit-| Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hummAyake lekha narasiMha-kumAra-kRSNa-rApana sameyoL / para-mata-vAdi-bandaman / oraside vAgbalade vAdi-vidyAnandA // kopnn-modlaad-tiitthNdol| aparimita-dravyadi dehAzA-vidhiyim / svapavarmAda phlkaagiye| vipulodaya mADi meSade vidyAnandA // beLagulada gummaTezana / caLana dvayadalli jaina-saMghakke mahA-1 ka mudade vasana-bhUSaNa-1 kaLadhautada maLeya kaSada vidyAnandA // zrA-gerasoppayoLagaNa / yogAgama-vAda-sakta-munigaLa gaNamam / rAjade pAlipa kjki-| dI-guru-kaNiyante meSade vidyAnandA // vR // vIra-zrI-vara-deva-rAja-kRta-sat-kalyANa-pUjotsavo vidyAnanda-mahodayaika-nilayaH zrI-saGgi-rAjArcitaH / padmA-nandana-kRSNa-ye-vinutaH zrI-varddhamAno jinaH pAyAt sAluk-kRSNa-deva-nRpatiM zrIzo'rddhanArIzvaraH // zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAnchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsana khina-zAsanam / / vardhamAno jino jIyAt gautamAdi-muni-stutaH / sutrAmArcita-mAdAbaH paramArhantya vaibhavaH / / sa caturdaza-pUvaMzo bhadrabAhujayatyaram / daya-pUrva-dharAdhIza-vizAkha-pramukhArjitaH / / Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha tatvArthasUtra - karttAramAtvAti-sunIzvaram / zrutakevali-dezIyaM vande'haM guNa-mandiram // zrI- kundakundAnvaya-nandi-saMghe yogIza- rAjyena matAM jAtA mahAnto bita-vAdi-pakSAH cAritra-veSA guNa - ratna-bhUSAH // siddhAntakIrttirjinadattarAyapraNata-pAdo jayatIddha-yogaH | siddhAnta-vAdI bina-vAdi- vandyaH padmAvatI -mantra tI - kRtejyaH // bIyAt samantabhadrasya devAgamana -saMjJinaH stotrasya bhASyaM kRtavAnakalako maharddhikaH // alaJcakAra yatsarvamAptamImAMsitaM matam / svAmi-vidyAdinandAya namastasmai mahAtmane || yaH pramAtA pavitrANAM L vidyAnanda-svAminazca vidyAnanda-mahodayam // 118 ... ... 000 vidyAnanda svAmI vicitavAn zlokavAttikAlaGkAram / jayati kavi - vivudha-tArkikacUDAmaNiramala-guNa-nilayaH // mANikyanandI binarAja-vANIprANAvinAthaH para - vAdi-mardI | citra pramAcandra iha kSamAyam mArttANDavRddhI nitarAM vyadIpit // sukhI nyAyakumuda candrodaya-kRte namaH / zAkaTAyana - kRtsUtra - nyAsa - kartre vratIndave // . Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAsaM jinendra-saMca sakaLa dhuSa-bhusa pANinIyasya bhUmInyAsaM zabdAktAraM manuSa-tati-hitaM vaiSa-zAstraM ca kRtvaa| yastattvArthasya TIkAM vyaracayadiha tAM bhaatysojypaad-| svAmI bhUpAla-vandhaH sva-para-hita-bacA pUrNa-ga-boSamataH // . vardhamAna-bhunIndrasya vidyA-mantra-prabhAvataH / zArdUlaM sva-vazIkRtya hoyasaLo'Alayadagam // hoyasaLAnvaya-bhUpAnAM vRtta-vidyA-pradApinaH / zrIvarddhamAna-yogIndra-mukhAste guravo'bhavan / vAsupUjya-vatI bhAti bhavya sevyo pupAzcitaH / siddhAnta-vAddhi-zItAMzuH ... -ritrAdhAra-vigrahaH // ripu-varddhana-ballALa-rAya-bandha-kamAmbudhaH / anekAnta-nayobhAsI zrIpAlo rAjate sukhI / / bhUbhRtpAdAnuvartI san rAja-sevA-parAGmukhaH / / saMyato'pi ca mokSArthI ... ... paatrkesro|| trilokasAra-pramukha ...... . ... ..... bhuvi memicandraH / vibhAti saiddhAntika-sArvabhaumaH cAmuNDa-rAyAccita-pAda padmaH // reje mAdhavacandro'sau nirAkRta-madhUtsavaH / caityAzrayI zuci-tissadA zrAvaNa-tatparaH / / jIyAdamayacandro'sau munissiddhAnta-beditAm / caramaH kezavAyeNa ... ... satya-pANAbhayaH / / ... ... ... sa-rAdha-sUryo dayA-paraH zrI- bayakIri-deSaH / virAbate zAstra-vidA vareNyaH s:.."rmaalinggit-rmy-gaamaa| Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 529 ... ... zAsana - zrIman rAbate jinacandrArNya AcArya va jaina- zilAlekha sAha ... ... 8.0 sena ivAvanau / yaH // ... ... ... vibhAti vicite indranando binendrokarsahitA - zAstra vid-varaH // vasanta kociMvardhana- deza - vAsI vizAlakorttizzubhako ciM-deSaH / zrI padmanandI muni mAghanandI || baTA - prasiddhAmala - siMhanandI || " vyatibhAte guNAdhIzo dhImAn candraprabho muniH / vasunando mAdhacandro vIranandI dhanaJjayaH / vAdirAja dharAdhIza - vanditAMtri - saroruhaH || paTa - tarka- vAdi - janatAbhaya-dAna- dakSaH sAhitya-nandana - vanA li-vikAsi-caitraH / zrI dharmmabhUSaNa - gurummunirAja senyo bhaTTArako jayati satkavitA - kalenduH // rAjAdhirAja - paramezvara-deva-rAyabhUpAla-mauLi - lasadaGghri- saroja-yugmaH | zrI- varddhamAna - muni-vallabha-maurava-mukhyaH zrIdharmmabhUSaNa - sukhI baryAta kSamADhyaH // vidyAnanda-svAminassUnu-varyyas saJjAtaste siMhakIrtti vratIndraH / khyAtazzrImAn pUrNaM cAritra - gAtro dAna - sva-nu-mandAra-dezyaH // zveta varNAMkulo bhUmau sarvvadA marudAhRtaH |sudrshno medanandI rAjahaMsa pariSkRtaH / / varddhamAnaH pramAcandro'marakIrttiguNAkaraH / ... Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hummacake lekha 522 vizAlakItizzrI nemicandrasiddha-guNA iva / bAbhAtyazvapatehine tata-nayo vanALya-dezAvRtazrImad-dilli-pureDa-mahammada suritrANasya mArAkRteH / nijityAzu sabhAvanau jina-gurunmauddhAdi-vAdi-vacam o-bhaTTAraka-siMhakIrti-muni-rA' caika-vidyA-guruH / / vizAlakIcirvAdIndraH paramAgama-kovidaH / bhaTTArako balAtkAra-gaNAdhIzo mahA-tapaH // sikandara-suritrANa-prApta-satkAravaibhavaH / mahA-bAda-jayodbhUta-yazo-bhUSita-viSTapaH / / zrI-virUpAta-rAyasya zrI-vidyAnagarezinaH / sabhAyAM vAdi-sandoha nijitya jaya-patrakam / / svIkRtya ca mahA-prajJA-balena budha-bhU bhujaiH / mataM sarasvatI-mUla-zAsana vA sadojvaLam / / devappa daNDanAthasya nagare shriimdaarge| prakAzita-mahA-jaina-dharmo'bhUd bhUsurAJcitaH / / vizAlakIrtIrazrI-vidyAnanda-svAmIti bditaH / abhavat tanayasa sALya-mallirAya-nRpArcitaH // Agama-traya-sarvazaH kavitva-guNa-bhUSitaH / nAnopanyAsa-kuzalo vAdi-megha-mahA-marut / / svAmi-vidyAdinandasya bhAratI bhAlalocanaH / sUnurdevendrakAlyo bAto bhttttaarkaagrnnii|| zrImaddevendrakIti-ti-pada-nakha-jhaga-maJjarI maMgalaM me bhUyAt tatpAdapArzve mama nuti-vinamanmastake malikAmA / netre karpUra-pA vadana-sarasije sphAra-pIyUSa-dhArA kaNThe muktA-kalApastvavayava-nikare cndr-yuk-cndn-shriiH|| AnandadhAbhu-salilairapi bhAvayiskhA Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha bhAla-sthalI-viracitAali kuTamalena / devendrakIrti-caraNe mukhamappayAmi kAmAturaH kuca-bhare sa yathA tarUNyAH / / yatpAdAmba-nakhendu-kAnti-laharI-sthAnaM jagatpAvanam yatpAdAnbarabo-vilepanamaho saMsAra-santApa-hRt / yat kAruNya-kaTAkSa-vIkSaNarmApa kSIroda-paTTAmbaram yat prem ... sudhAzanaM bhava-bhave so'stu priyo me guruH / / zrImAn devendrakortiya'ti-pati-mukuro mantra-vAdIma-siMhaH sAhityAmbhodhi-sUTayoM vimalataratapaH-zrI-samAliGgitAnaH / vidyAnandArya-sUnuH kavi-vibudha-mahA-pArivAtI vibhAti prAyo bhUtAcalendraH para-hita-caritaH zAradA-karNapUraH // zrI-kRSNa-rAya-sahajAcyuta-rAya-maulivinyasta-pAda-kamalaH kmniiy-muurtiH| devendrakIrti-sukhirAD bayati prasiddhaH syAdvAda-zAstra-makarAkara-zItarociH // zrImaddevendrakIrti-vratipa jina-matAmbhodhinI-bhAsi-mAno dvidyA-nAtha-pAyonidhi-vizada-zarat ... r-piiyuussbhaano| eno-bandhAsidheno mayi kuru karuNAM vAk-sudhA-kAmadheno vidyAnandArtha sUno guNa-maNi-bilasad-rohaNAdIndra-sAno // vAdAvasAna-vinamad-vara-vAdi-vaktra klaat-baat-muditaashrun-bindu-vRndaiH| muktAphalairiva muhuH paripUjyamAnam / devendrakorti caraNaM zaraNaM prajAmi // sanmArgAsakta-cittaM kuvalaya-banitAmoda-sa-ri-hetum sada-vRttaM cArUpodhovvala-vivRSa-nutaM stkaalaanaamdhiism| kSoNIbhUt-tuGga-mauLi-praNihita-vilasat pAdamunvarasam Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAnanda-yatIndrAmRtakara zrItimAnaH vAdi- proddAma-vAcA- tirmira-samudaya-pracaladvAla mAt trailokyAsvadhaM garva-samara - vipina- mahA-dIpa-tejaH kRzAmA zAstrAmbhorAzi-tArAramaNa- saMdRza-devendrakIya-mAmur vvidyAnandAryya-vayyoM vagati vijayate dharmma-bhUmI sAnuH // sAkAro vA bhAti saujanya- rAzi - so vA martya-veSassaminve / saJcArI vA sarvva-zAstra-prapaJcaH vidyAnanda svAmi-varyyo vibhAti // kA sarvve vizadIkaroti vinatApatthaM bhavet kiM hareH bhuMkte pUta- havizva kaH khaga- mRgAdInAM ca ko vAzrayaH / kvAste deva-tatiH prathA kva nu kutassanto bhajante mudam vidyAnanda-munAvanaGga - vijayinyudvIkSyamANe sati // vityAnaM damunAH vanaM gavi jayini // devendrakIrttirjina-pUjaneSu vizAlakIrttirvibudhAdhipeSu / vizvAvanI - vallabha- pUjya-pAdo vidyAdinando jayatAd gharitryAm // vidyAnanda-svAmi-zAstropamAye zeSa zambhu sevate hAra-bhAvAt / prAyo lakSmyAliGgitAMsaM pumAnsam paGkatvaM prApya sAkSAdupAste || myAcikhyAsati vaiduSI-mara- lasad - vyAkhyAna- kolAhale vidyAnanda - munau sabhAsu viduSAM kAnyasya sUreH kathA / khAdyoti kimudeti kAntirudite rAkA- sudhAyAmani prauDhe bhAsvati bhAsi mAti ... haivI kathaM dIdhitiH // Zhong Yao Shi Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 jaina-zilAlekha-saMgraha vIra-zrI-vara-deva-rAya-nRpatessad-bhAgineyena vai padmAmbA ... garbha-vArDi-vidhunA rAjendra-vandyAmiNA / zrImat-sALuva-kRSNa-deva-dharaNIkAntena bhaktayArcito vidyAnanda-munIzvaro viSayate syAdAda-vidyA-phalaH / / zrImadvidyAnanda-khAminamamarAcalaM manye / / dvina-vibudha-kavi-gurUNAM sandohassevate'nyathA kathaM bhuvane // kiM vANI caturAnanaH kimayavA vAcaspatiH kinvasau vidyAnAM vibhavas sahasravadanaH sAkSAdanantaH kimu / itthaM saMsadi sAdhavassamuditAssaMzerate sAdaram vidyAnanda-munau budhezabhavana-vyAkhyAnamAtanvati // yo vidyAnagarI-dhurINa-vinaya-zro-kRSNa rAya-prabhAra AsthAne viduSAM gaNaM samajayat paJcAnano vA gajam / sad-vAgbhinakharairudAtta-vimala-jJAnAya tasmai namo vidyAnanda-munIzvarAya jagati prakhyAta-sat-kIrtaye // . vidyAnanda-svAmino'bhUt sagharmA vikhyAto'yaM nemicandro munondrH| bhUta-bAtAmbhoja-vaikAsakAro [...] zAstrAmbhorAzi-saMvRddhikArI / / pomburvya-pArzvanAthasya vasatiM zrI-tri-bhUmikAm / kRtvA pratiSThA mahatI santanoti sma bhaktitaH // vidyAnanda-khAminaH puNya-mUrteH bIyAt sUnuzzrI-vizAlAdikIrtiH / vidvadanyaH sarva-zAstrAvatAro . mAdyad-vAdIbhendra-saMghAta-siMhaH / / vAdi- vizAkhakoSi-mukhi-rADU vibuSa-stuta-sad-guNodayaH kSamAdhipa-saMsadapratima-vAkya-nirAkRta-sari-santatiH / Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hummacake lekha ' syAtpada - lAJchanAnvita -jinAgama-bhAvana-pUta- mAnaso bhAti nRpAla - pUti-padaH sa-dayo bita- puSpasAyakaH // bIyAdamarakIryAkhya-bhaTTAraka- ziromaNiH / vizAlakIrtti yogIndra-saMgharmmA zAstra - kovidaH || vizAlakIrsiyogIndra bhaTTodaya - mahIbhRtaH / devendrakIrtti -sukhi-rAD bAlArksa hava bhAsate || zrI bhairavendra baMzAbdhi-rAja- pANDya nRpAcitaH / jIyAd devendrakI vidyAnanda -mahodayaH || devendrakI cissiddhArthas tadvANI priyakAriNI / mAMstadudito varNI varddhamAno na kiM bhavet // nirbhagnAtma-nibandhanassa-karuNo nirvvANa vAJchAnvito bAhyArtyAvagamAbhilASa-rahito dUrIkRtotkalpanaH / svacchanda-sva nA bhadrAGga-lakSmyA param cityAM matta-mahA-karIva jayati zrI - varddhamAno muniH // khyAta-zrI-varddhamAno'bhUd vIta-saMsAra - vibhramaH / jJAtAnuyoga - zAstrArtho jAtarUpA ... svaruH // yati ... ... ... ... ... ... nUta - sad-guNa-santAna - pUta- cid - bhAvanA - matiH // yati bhujabala - zrIrAya saJcayasya bina-pati-mata- buddhiH svarga- mokSaika-siddhiH / bana-hita- mita-vANI - lupta-kandarpa-bANI nava-tapana dana | 11 'dindrakortti yogIndra vidyAnanda - mahodaya / varddhamAna- budhArAdhya bhUyo bhUyo namo'stute || satputro - jananIM nidAgha - tRSitaH zaityaM nalaM kAminI kAntaM vAravadhUH ghanaM yatipatiH ... yitaM cAtakaH / ... 25 Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-pilAla graha megha bhUramaNo bayaM yudhi yathA dhyAyatyAbAna tathA vidyAnanda-sukhIzvarasya caraNAmbhocaM madIyaM manaH / vande padmAvatI devI dhAriNIndra-manaH-priyAm / bhI-sindha ... ... ... ... ... ... ... ... // devendrakotti-munirAja-tanUbhavena bhI-vardhamAna sukhinA gaditAni bhAnti / padyAni sad-guNa-yutAni mahojvalAni vidvat-kavIndra-gala-karNa-vibhUSaNAni / ...... dayA dharmastAvat sad-dharma-zAsana / zrIrastu jagatAM rAjA parAM nyAyena rakSatu / / bhAntu SaD-darzanAnyu ... ... ... ... || ( vahI antima zloka ) / varSamAna-munIndreNa vidya ...... bndhunaa| devendrakorti-mahitA likhitA ... ... ... || / vidyAnanda-svAmIkI vANIke tarkase vAdi-rAjendra bhayabhIta rahate haiN| vidyAnandi-atipatike mukhase nikalI huI vANIko vidvAn loga bhASya samajhate haiN| unake tarkakI prazaMsA / najarAya paTTaNake rAjA naJja-devakI sabhAmeM unhoMne nandanamakhi-bhaTTakA mu~ha banda karake apaneko 'vidyAnanda' prasiddha kiyaa| zrIraGganagarake kArya ( pravarddhaka ) yUropiyana ke matako dhvasta karake eka vidvatpariSadmeM unane zAradA (sarasvatI ) ko bulAyA thaa| unhoMne sAtavendra (yA sAntavendra) rAjake anupadrava darabArameM duniyA meM prasAra pA jAnevAlI eka kavitA par3hI thii| sAlva-mallirAyakI eka vidvatpariSadmeM acche vAdiyoMko parAsta kiyaa| guru-nRpAlake darabArameM eka karNATaka granyakA nirmANa karake unhoMne prasiddhi prApta kii| sALava-deva-rAya ke darabArameM saba vAdiyoMke siddhAntoMko mithyA siddha karanemeM unhoMne mahatI saphalatA prApta kI thii| nagarI rAjyake rAjAoMkI sabhAoMmeM unhoMne vidvAnoMko Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina- zilAlekha saMgraha vR || samarAmbhorAziyoL suttava suLigaLivembante nIneridazvo / tamadindaM veDeyaGgaLa pasarise ripu-rAjendrareriI matte / bha-mahA-bAbi-bajaGgaL paDagugaLatro laI lke nuGguttamikkum / kramadiM tvatpAdayugmaM makara-yugadavola khAlva-majha - kSitIza || zrImad-bhairava-bhUpa- merumanizaM - devAlayam sadU - go-maNDalamA bhramatyapi yaM aspRSTvA dvijezaM karaiH / tanmanye tavaka- pratApa-savituH sAmyazca sAdrAmbaro nA nAmiti prakampita-tanuH satyApayatyaMzumAn // 516 ... antatiprasiddharAda yuvarAjarenisida i0rvvaraLiyandiriM bhakti-yuktarAda uLida rAjakumArariM daNDopanatanAda anya - maNDalika rindolagisikoLUpaTTa deva-rAyaM tuLu-koGkaNahai ve - munvAda bhUmaNDalamaM bhUmaNDalAkhaNDala -nenisi ALuttamirem / A-poLaloLa zrI deva-ma- / hIpAla - supAlito ru-tejo mAnya- / vyApita - rAja zreSTha ra / mA-parivRDhani navaNa-zreSThi-varam // Ana kAnte zIla- guNavante kalA-guNavante jaina-mAgAta citte dharmma-para-vitte bana-stuta vRtte satkulakhyAta surUpe sanmati-kalApe vinirgata kope endudhAzrI- taLamoppe devarasyiM poguguM guNa-ratna rAziyam // avariranvayamantendoDe // zrImad- rAjAdhirAjaM banavasi puravarAdhIzvara koNa haiva rAjyAdhIzanappa candAUrada kadamba kula-tilaka kAmi-devamahArAjana daNDAdhinAtha kAmeya-daNAyakana su-putra rAmaNa - heggaDegaM rAmakagaM puTTida aSTa-putraroLage atiprasiddhanAda yojana-zreSThige saGgaNanaM rAmakanu memba irvaru kulavadhugaLAdaravaroLa taGgaNaGge rAmaNa-zreSThiyaM rAmakane kalpa- seTTiyumemba tanubarAdaravaroL kUDi // Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ govarddhanagiri lekha kaM // priyatameya dayvadindaM / nayana-dvayadinde vaktramoppuk-teradim / yadaGgadAne danta- / dvayadindesevanteyoppidaM yo cauNam // va || antenisida yojaNa-zreSThI zrImadanantanAthana caityAlayamaM kSemapuradoL kaTTisi antamiladiI kArtti puNyakke ne leyAgi antya - kAladoLa tanna rASa-zreSThi padaviyaM tana putrarigopisi sura- loka-prAptanAdanittalu // kaM // rAmaNa-seTTiya tanujam / kAmanibhaM tammaNaGkanAtana tanayam / zrI-mahita-nAgapaGkam | matsya bhUmIzvara- mAnyanAdanaide vadAnyam // va // A-bhAga-seTTiya kula-striyarArendoDe sAtamanuM nAgamanumendu yirvvarAdaru nagarI - rAjyadoL prasiddhamAda kudura-puradoL puTTida sarvva-tejo mAnyadindeseba toLahaLa - baLiya A - sAtammagaM haTTigana baLiya A-nAgappa-zreSTigaM toTiyaNNa-seTTiyemba suputranAdam // mattaM nAgamananvayametendoDe || kaM || yidu sirige tavarmaneyeni / sida nagarI sImeyAda mAgoDoL pu hida daNDurvALa sobagina / modale nisidanalte narasa-nAyakanembam // pu- / antenisida narasaNa-nAyakkaM tanna janma-sthAnamAda mAgoDoLu caityAlayamaM kaTTisi zrI - pAkhaM tIrzvezvararanalli pratiSTheyam mADisi caturvidha-dAnakke yathAyogyamAgi kSetrAdikamam koTTTu puNyake bhAjananAdam || mattamAtana mommagaLu mArakkanaM haiverAjyakke mukhyavAda hariyaya-sImege banda antaravayilli huTTida haTTigana-baLiya nemaNa- seTTige koDe ava vuTTida nAgamanamA - nemaNa-seTTi tanna sodaraLiya nAgappa-seTTige dhArApUrvakaM koDe // vR // pati-citAnuguNa- pravarttanadinatyAzcarya-sau kayya-saM- / yuta-zIlonnatayi jinendra-pada-pUjAsaka- sad-bhaktiyim / Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha satatotsAha - sudAnadi para hita vyApAra- cAtuyyadim / kSitiyoL nAgamanAntaLuttama - yazaHsaubhAgyamaM bhAgyamam // 538 kaM // - nAgappa-zreSThagam / A-nAgammaGge puTTidar starirvvar / bhU-nutambaNerambI- / dAnonnata - bhalli - seTTi yembI-pesarim // || antA - nAgappa-zreSTha putra- kaLatra - mitraroLa kUDi sukhadinirddam || ( pazcima mukha) mattamambvaNa-zreSTiya kula - strIyarA rendoDe mana manuM devarasiyumembirvvaroL devarasiya anvayamentendoDe // ghareyola negaLte-baDeda piri-yojaNa zreSTIya putra rAmaNa-seTTiya sApatnaM rAmakkAmbA - garbhAndhi-candranenisida kallappa-zreSTi dAnabAdi-sat-kRtyadi gharaNiyoL prasiddhanAdam || kaM // kallapa-seTTiya tanujam / pullazarAkAra yojaNa-zreSTi-varam / sahalita-yazaM jina-pada- 1 pallava- kamanIya-bhakti-latikAbbogam // antatiprasiddhinAda rAja-zreSTiyAda yojaNa zreSTige togarasiyoL puTTida holeyabaliMga zreSTanAda devI -sAvanta vahuTTida baGkana baLiloLu caityAlayamaM kaTTisi dharma mADi prasiddhanAda bidaru-nADige mukhyanAda mAdhu-gauDana vahni vIrakkanemba kannike vadhuvA A-yojana - zreSTi sukhadiniruttaM tanna pitR kallappa-zreSTiya niyogadiM kSema-puradoLu caityAlayamaM dvi-talamAgi kaTTisi keLagaNa neleyoLa zrI - nemIzvarana pratimeyaM megaNa neleyoLu zrI-gummaTanAthana pratikRtiyaM pratiSTheyaM mADisida A- yojanazreSTriya kIrttiya mUrttiyante puNyada pubbadantirdA caityAlayamentendoDe / vR // hari-vaMzAriSTanemi-sthira - nivasana dindurjjayantAdriyiM bhA- / skara -ratna-sparza-kUponnatiyinanudinaM rohaNAvIndramaM bhA- / Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ govardhanagirike lekha 536 536 sura-saudharmAgamarSi-sthitiyinamara-zailendramaM satpatAko / tkaradi nATyAGgamaM poltesavudu bhuvana-svAmi-nemIza-vAsam // anveseva caityAlayamaM kaTTisi sukhadiniruttamAyojaNa-aSTi tanagaM vIrakaMgaM puTida sutaroL / ke // saMgarasaninde kiriyarcha / maMgala-guNi kallapAGganindaM piriyaLa- / naGgana jaya-siriyante m-| naGgoLipa natakkanemba kanyA-ratnam // va // A-kannikeyaM baTakaLada seTikArarolu mukhyanenisida saMghakoccaM ... hoLeyoLu caityAlayamaM kaTisi dAna-pUjAdigaLindati-prasiddhayAda kaJcadhikAriya peNDAti mALadhikAritige puTTida pArisaNadhikAriya taGge gumnaTa-devigaM puTTida kazcaNa-seTige vivAha-pUrvakaM koDe / kaM // A yiriMga puttttid-| LAyata jalabAkSi devarasiyembaLa tAm / kAyana-rAyana moh-s-| hAyada zaktiyavolezeva rUponnatiyim // AkeyanujAte madana-pa-1 tAkeyavol janada manada koneyol nimirdA / loke sute puTTidaLa sii.| lonnate malsi-deviyembI-pesarim // A-(a) natakkamintoppuva peNa-makkaLivaraM paDadu avarivaroL piriya-magaLu devarasiyam / tanagaNNanAgala veDidda nAgapa-preSTiya maga ambuvaNa-zreSTige vivAhapUrvakaM kudde| kaM / ratiyu ratipatiyuM zrI satiyuM bhIpatiyumirpa-teradi bhog-| Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 jaina - zilAlekha - saMgraha stitiyananubhavittaM bina- / matadoLati-priyarAgi sukhadindirddar / / . va / / antA- dampatigaLivaruM sukhadinirutamondAnondu - divasa vandanA - bhaktiyiM nemijina caityAlaya ke bandu | vR / / jana-netra-bhramarAvalI- kusumitodyAnaM munIndraugha-ci- / ta-navInAmburuha - prabhAta samayaM vidvajanastotra - di - / bya-nadI-pUra-himAcalaM nija-mahA-saundaryyamendemba san- / janatA - saMstuti ninnoLenamardudai zrI - nemi tIrthezvara // embivu modalAda stutithi nemi svAmiyaM stutiyisi muni-vRndArakaraM bandisi baLiyaM abhinava-samantabhadra-muniyiM dharmaMmaM keLadu mana de goNDu A-dampatigaLirvvaruM tamage puNyArthavAgi tamage ajanAda yojaNa zreSTa kaTTisida nemozvarana caityAlayada mundre mAnastambhamaM mADidayevendu gurugaLige vinnavisi tamma gRhakke pogi tamma baDavuTTidarAda koTaNa-seTTi - malli - seTTi muntAda bAndhavAnumatadi tamma voDeyanenisida deva bhUpAlaGge I - dhammagAvanecariti A-mahArAnananumatadiM catussaMghadanumatadim ( uttara mukha ) zubha-dina-doLa kAMsyamaya - mAnastambhamaM mADisi dayevendu nizvayi sirpannegam / kaM / / kamaliniyuM kumudinIyum / kramadiM kAsAra-lakSmigudayipavol zrI- / sama- devarasige puTTida - | ramamene padmarasi devarasiyendar // antirvara - suteyaraM paDedu ade-zubha sakunamAdante kAMsyamaya - mAnastambhamaM mADisi A-caityAlayada munde pratiSTheyaM mADisidaru / A-(mA) mAnastambhakke kaM // pona - kaLasamane mADisi / sannuta - padmarasi devarasi irvvara ttAm / Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ govardhanagirike lekha 549 unnt-maanstmbhkey| unnatiyAgippa-terade padavindittara / / A-mAnastambhamentendoDe / / vR / / bharadi janmAbdhiyaM dANTisuva vara-mahA-dharmamendemba potaka urukUpa-stambhamambAGkana vizada-yazaH-paTTikA-stambhamembant- / ire mAnastambhamA-kUTadoLeseva ctujjain-bimbaaghri-puujaa-| parikIrNAsphAra-puSpAJjaliyolezevudI-vyoma-tArA-kadambam / / zrImannemIzvarodyana-jina-gRha-purataH prasphurat-kAMsya-mAnastambha saddhemakumbhaM zubhamabhinava sAmantabhadropadezAt / nAgappa-SThi-putraH sphuraduru-vibhavAdambvaNa-bheSThi-varyaH sad-dharma-cchatra-daNDaM pramudita-manasAkArayad bhUri-zobham / / antu mAna-stambhamai mADisidaru // [jina-zAsanakI prazaMsAke bAda, neminAtha bhagavAnko namaskAra aura unakI prazaMsA / gummaTAdhIzvarase rakSA kI kAmanA / ambvaNa zreSThIko nemicandra jinendra kI orase mnggl-kaamnaa| __jambU-dvIpameM bhArata deza, usameM taulava deza; usameM ambunadIke dakSiNa kinAre para kSemapura hai / usameM gerasoppe nagarakI zobhAkA varNana / kSemapura kA adhIza deva-mahIpati thaa| isa mahArAja ke vaMzAvatAra kA varNana:-kSemapura meM pUrva meM kaI rAjA hue| unameM eka bhairava-bhUpati thaa| yaha jina dharma rUpI samudra ke liye candramA thaa| usake choTe bhAI bhairava, amba-kSitIza tathA sAlva-malla the| inameMse sAlvamalla yadyapi sabase choTA thA, tathApi sabase mahAn yA / usako soma-vaMza tathA kAzyapa-gotra kA batAte hue usakI prazaMsA kI gayI hai| usake bAda, usakI bahinakA putra devarAya nagara aura rAjya kA vaisA hI barAbarIkA rakSaka rhaa| usakI bahinakA putra sAlva-malla rahA, jisakA choTA Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 542 jaina-zilAlekha saMgraha bhAI bhairavendra thA / rAbA sAlva-mallakI prazaMsA / rAjA bhairavakI meru-parvatase upamA dete hue usakI prazaMsA / jisa samaya devarAya, isa taraha anekoMkI bhaktike sAtha tuLu, kokaNa, haive tathA dUsare dezopara rAjya kara rahA thAH -- usa nagarameM, rAjA devase rakSita, mahAprasiddha, rAjazreSThI ambvaNa-zreSThI rahatA thaa| usakI patnA (prazaMsA sahita ) devarasi thii| unakI vaMza paramparAkA varNana:rAjAdhirAja, banavasi-purakA mukhya adhIza, koMkaNa aura haiva rAjyakA mukhya adhIza. candAura kadamba-kula-tilaka kAmideva-mahArAja the| usake daNDAdhinAtha kAmeyaTaNNAyakakA putra rAmaNa-hegaDe aura rAmaka 8 putra utpanna hue the, jinameM sabase prasiddha yojaNa-zreSThI yA, jisakA do striye taGgaNa aura rAmaka thiiN| pahilIke rAmaNa-zreSThI tathA dUsarIke kalpa-seTTi huA / ina apanI priya do bhAryAoM sahita yojaNa samRddha huaa| isa yojaNa zreSTho kSemapurameM anantanAtha caityAlaya banavAkara tathA isake atirikta aura bhI agaNita puNya prApta karake apanA rAja-zreSThikA pada apane putroMko sauMpakara svargalokako calA gyaa| dUsarI tarapha, rAmaNa-seTikA putra tammana thA, jisakA putra nAgapa huaa| usake do patniyA~ thIM, sAtama aura nAgama / sAtamase haTigameM toTiyaNNa-seTTi nAmakA putra utpanna huaa| isake bAda nAgamakA avatAra ( utpatti ) kaise huA, yaha batAyA hai| nAgama aura nAgappaseTise do lar3ake utpanna hue the, ambvaNa-aSTike mallama aura devasi nAmakI do patniyAM thii| isake bAda devarasikI utpattikA varNana hai / jaba ye donoM ambvaNa-zreSThI aura devarasi pUrNa zAnti aura sukhase raha rahe the, eka dina ve nemi-nina caityAlayameM Aye, aura nemi-tItrthezvarakI ( uddhRta ) stutiko duharAte hue munigaNakA sammAna kiyaa| isake bAda, abhinava-samantabhadramunise dharma sunakara aura ise hRdayameM dhAraNa kara gurUko sUcita kiyA ki ve apane pitAmaha yojana-SThike dvArA banavAye gaye nemIzvara caityAlayake sAmane mAnastambha banavAyeMge / isake bAda ghara jAkara, apane bhAI koraNa-seTTi aura malli-seTTi aura Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ govarddhanagirike lekha 543 anya riztedAroMse sammati lekara inhoMne isa puNya-kAryako karanekA irAdA devabhUpAlase prakaTa kiyaa| aura mahArAjakI sammati, caturvidha saMghakI sammatipUrvaka, eka zubha dina unhoMne apanA irAdA pUrA kiyA tathA ghaNTekI dhAtu ( Bellmetal) kA stambha banavA diyaa| isI antarAlameM, devarasike padmarasi aura devarasi nAmakI yugala putrI utpanna huii| unakI hI U~cAI jitanI U~cAIkA suvarNa-kalaza caityAlayake sAmane usa stambhapara car3havAyA / isake bAda mAnastambhakA varNana hai| [ EC, VIII, Sagar tl., No. 55 ] 675 zatruJjaya-prAkRta / [saM0 1620 = 1563 I.] zvetAmvara lekha / 676 siroho-sNskRt| [saM0 1634 = 1577 I.] zvetAmbara lekh| { H. H. Wilson, Asiat. Res., XVI, P. 316, No XLIII, a] 677 heggere,-knndd'| [zaka 1500 = 1978 I.] [heggeremeM, basti ke eka pASANapara ] zrI zubhamastu svasti zrI jayAbhyudaya-zAlivAhana-zaka-varuSaGgaLa 1500 mele pramAdhi-saMvatsarada mAgha suda 1 lU zrImanmahAmaNDalezvara opati Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 jaina-zilAlekha saMgraha rAjagaLa maga rAjayya-deva-mahA-arasugaLa kumAraru vallabharAja-deva-mahAarasugaLu tAvu ALutidda magaranADa hoyisaLa-rAjyakke saluva bUDihALa-sIme yoLagaNa bastiya jina-devarige koTTa bhU-dAnada heggereya vastiya mAnyada jIrNoddhArada kramaventendare guciya haradara sUrayyana maga cinnavarada goyinda-seTTiyu heggereya bastiya devara-mAnyava pAlisabekendu binnaha mADikoLalAgi Atana binnahava pAlisalU tamagU aneka-dharmAbhivRddhiyAgabekendu heggereya gauDanake reya keLagaNa ( dAnakI vigata ) akSaradallU hadinaidu-koLaga devadAyamAnyada gaddeyanU yI-ArabhyavAgi prativarSa prati-phaladallU nIra-saradiyali koTaTu baheU endu zrIpati-rAjagaLa vallabharAja-deva-mahA-arasugaLU pAlista bastiya devadAya bha-dAna jIrNoddhAravaha zAsana ( ve hI antima vAkya ) zrI heggereya sthaLadalu kADArambhada hola kha 4 [zubhamastu / svasti / ( uktamitiko ), mahAmaNDalezvara zrIpati rAjake putra rAjayya-deva-mahA-arasuke putra vallabharAja-deva-yaha arasune apane dvArA zAsita magara-nADmeM hoysala rAjyake bUdihALa-sIme meM bastike jina devake liye nimna zAsana, hegere bastike 'mAnya' kI punaH sthApanAke liye pradAna kiyA; gutti haradare-sUryake putra cinnavara-govinda-seTine isa vAtakA prArthanApatra dekara ki heggere bastike devakI 'mAnya' cAlU honI cAhiye, isa prArthanApatrako mAnya karaneke liye, tathA apanI samRddhi ke liye, hama ( ukta ) bhUmiyAM jo ki kula milAkara dhAnyakSetrake 15 koLaga ( eka nApa-vizeSa ) hote hai. phasalake samaya jalakA vArSika krama bhI Ajase hI cAlU karate haiN| vallabharAna-deva-mahA-arasake dvArA pradatta, bastike devadAyakA prasthApaka bhamike dAnakA zAsana aisA hai / heggere-sthalama ( ukta ) zuSka bhUmikA dAna bhI huaa|] [ EC, XII, Chik-Nayakan halli tl., No 22.] Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatru ke lekha 678 zatruJjaya - prAkRta | [ saM0 1640 = 1483 I0 ] zvetAmbara lekha / 35 T tAraMgA - saMskRta aura gujarAtI / [saM0 1642 = 1585 I0 ] zvetAmbara lekha [J. Kriste, EI, II, no v, No 29 ( P. 33-34 ),t. et. a. ] dipuN kAra kala ; --- saMskRta tathA kannar3a / [ zaka saM0 1508 = 1586 0 ] zrI vItarAgAya namaH // zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / IyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam // 1 // AcandrArka sthiraM bhUyAdAyuH zrIjayasampadA / bhairavendramahIkAntaH zrIjinendraprasAdataH ||2|| avighnamastu || bhadramastu // tIrthautraH sukhamakSayaM ca kurutAcchrIpArzvanAtho bala; kIttiM nemininaH suvIra - binapazvAyuH zriyaM doliH / kalyANAnya-mali-suvata binA [ : ] pombucca padmAvatI; cAcandrArkamabhISTadAstu suciraM zrI -bhairava-damAnateH // 3 // zrImaddeogaNe khyAte panasogAvalozvaraH / lalitakIyakhyastanmunIndropadezataH // 4 // Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha - saMgraha zrImatsomakulAmRtAmbudhividhuH zrIjainadattAnvayaH zrImadbhairavarAja tuGgabhagini zrIgummaTAmbAsutaH / zrImadbhogisurendracakrimahima zrIbhairavendraprabhuH zrI ratnatraya bhadraghAmacina pAnirmAyya saMsiddhibhAk ||5|| zrImacchAlizakAbdake ca galite nAgAbhraSANendubhizrAbde sad vyaya nAmni caitra-sita-SaSThayAM saumyavAre vRSe / lagne sanmRgazIrSa - bhe ciratarAM zrIbhairavendreNa te zrIratnatrayabhadadhAmajinapA bhAntu pratiSThApitAH || 6 || jaya jinAya namaH // svasti zrI [ // ] zAlivAhana zaka varSa 1508 neya vyaya saMvatsarada caitra zuddha SaSThiyu budhavAra mRgazIrSa - nakSatravu vRSabhalagnadalnu kaliyugAbhinava-bharatezvaracakravartI gutti hamninvaragaNDa [ pa ] tti- pombucca puravarAdhIzvara mare - hokkarakAva mArAntavairi mamneya - rAya-mastakazUla SaDdarzana sthApanA cArya somavaMzazikhAmaNi kAzyapagotra pavitrIkaraNadakSa 'pombucca-padmAvatolabdhavaraprasAda samyaktvAdyanekaguNagaNAlaMkRta jina-gandhodaka- pavitrIkRtottamAGga aruvattAra - maNDalIkara- gaNDa homnamAmbikA priyakumAra-bhairarasa-voDeyara-aLiyarenipa zrImajinadattarAya - vaMza-sutrAmbudhipUrNacandra zrImadvIra- narasiMha- vaGganarendra zrIgummaTAmbA kuladIpaka- priyasUnu arirAya-gaNDaraDAvaNi zrImadimmaDi- bhairarasavoDeyaru tamage abhyudaya - niHzreyasa- lakSmI-sukha-samprApti-nimityAgi kArakaLada pANDyana gariyalli zrI - gummaTezvarana saMnidhAnadalli kailAsagirisannibha cikkabeTTadallu // zrIkAntAkula vezma kiM varayazaH kAntApramodAgaraM bhUkAntArati sajayavadhU- krIDAspadaM kiM punaH / syAtkA rojjvala-sannayadvayamayI zrIbhAratIraGgabhUH svaH zrI-mukti-ramA-svayamvaragRhaM zrIjaina gehaM vRSe || 7 | Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArakala ke lekha (ntappa sakalajanAnandamandirabAda sarvvatobhadra caturmukha ratnatrayarUpa-tribhuvana/ka-jinacaityAlayavanu roddada-gova nikalaGka- malla banTarabhAva para nArisahodara muDidu-bhAge tappuva-rAyara- gaNDa suvarNakalazasthApanAcAryarAdakAraNa dharma - sAmrAjya nAyakarAgi nipuNyAnubandhi- puNyada preraNeyinda tamagu tajjinabhavana prekSakarAda sakalazIlaguNasampannarAha caturasaMghakkU sAkSAtsvamrmokSalakSmIsvayamvarazAlopaman Agi nimnapisi anantasukhada samprAptinimitlAgi / A nAlku - dikkinallU ara malli munisuvrata-tIrthakara pratimegaLanU sthApisi / A pazcima- digbhAgadalli catuviMzati- tIrthakara pratimegaLanU hardinAlku vokkalu sthAnIkaru naDasutra abhiSekapUje mRtAdavakku (1) mIle naDava aGgaraGgavaibhavAdikaMgaLigU A bhairarasa voDeyaru nija-santopadi [ d ] rAjyavanALubAga A tribhuvana- tilaka-jinacaityAlayadalli A pratiSThA-samayada puNyakAladalli tamage puNyArthavAgi mUDa mukkaDapinahoLe | teGka yemNeya-hoLe / paDuna poLLakaLiyada-hoLe / baDaga balimeyahoLe / I nAlku-hoLe gaLanu mIreyAguLLa / nidi (dhi) nikSepa | akSiNi AgA 47 25. mya / jala pASANa / siddha sAdhyaMgaLemba (1) aSTha-bhogaMgaLigoLagAda veLAra - grAmavaNU / adaroLage aki mUDe 700 nU / raMjALa - nallUra siddhAdallu ga 238 26. nU dhArApUrvyakayAgi AcandrArkasthAyiyappante deva mA. D] - koTTa dharmakSetra ( da ) vivara / A kSetrada catuHsImeyoLagalla haravari ( rI ) mumtAdanara 27. lli salluva gaiNi- siddhAya baDDiya-bhaTTa huruLiya-akki moLakke-kattidaakki homna-DDiyakki saha salluva akki hAne 50 ra lekkada mUDe 700 kkaM nallu 28. ru-raJjaLadalli vokkalu-tArka-NeyAgi biTTa siddhAya ga 238 varahakkU sahavAga nava dharma | paDuvaNa- bAgilalli vokkalu 2 kke mUru- hotti Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha 26. na devapUjage caru hAne 6 mIlu caru hAne 3 akSate - akki hAne 1 toye pAyasa tuppa kalasumIlogara tALila muMtAda paMca bhakSakke akki hAne 2 30. kaDute 2 antu akki hAne 15 kuDute 2 ra lokadalli varSa / ikke akki mUDe 110 [] udayada paJcAmRtadAbhiSekakke ga 7 ma 2 paJcakhajjAyakke ga 73 siddha 31. cakrada ArAdhanage ga 12 pa ( pha ) la- vastuvige ga1 ma 2 baigana hAlaghArege gaI ma 4 gandha-dhUpakke ga ma 3 yemne hADa 12 kke ga84 aSTAhnika 3 kke ga 3 32. varSAbhiSeka ikke ga 6 antu ga 47 // @ // baDagaNa - bAgila vokkalu 2 kke mUru hottina devapUjage dina ikke cAruvige akki hAne ( / ) 6 mIlu [ ca ] ruvige 33. akki hAne 3 akSatage akki hAne 1 toye pAyasa tuppa kalasumI logara tALila muntAda paJcabhakSakke adhika chAne 2 kuDute 2 antu akki 14 34. dina ikke hAne 15 kuDute 2 ra lekkadalli barSa (1) ikke mUDe 110 [ / ] udayada baigina hAlaghArege ga 13 ma 3 paJcakhajAyakke ga 73 pa (pha) la-vastu 35. vige ga1 ma 2 gandhadhUpakke ma8 yemne hAda 12 kke ga8 ma 4 aSTAhni 3 k ga 3 varSAbhiSekakke ga 6 antu ga 28 ma 7 // I lekkadalli mUDa - bAgala vokka A-teGka - bAgila vokkalu 36. lu 2 kke akki mUDe 110 ga 28 ma 7 // 2 kke akkI (kki) mUDe 110 ga[2] 87 antu bAgilu 4 kke vakkalukke varSa ( 1 ) ikke akki mUDe 440 ga 133 37. ma 1 // @ // paDuva - bAgila yeDa - balada guNDa 2 kke vokkalu ikke caruvige akki hAne 5 ra lekkadalli mUDe 36 akSatage akki mUDe 4 ubhartha mUDe 40 hAla Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArakalake lekha Ye 38. ghAre 4 kke ga 33 ma 1 phalavastuvige ga 1 ma 2 gandha-dhUpakke ma 3 yete hADa 5 k ga 33 aSTAhnika 3 kke ma 53 varSAbhiSekakke ga 1 antu baga 10 ma 13 [ 1 ] I lekkadalli 36: baDaga ( / ) mUDa teGkaNa guMdaGgaLigU / A paDuvaNa totthaMkara brahma padmAvati gaLigU saha vokkalu 5 kke akki mUDe 200 ga 50 ma 73 = ubhayaM vokkalu 40. 6 kke akki mUDe 240 ga 60 ma6 [] brahma padmAvatIya aicaruvige akki mUDe 4 = anta vokkala 14 kke akki mUDhe 684 ga 164 // @ // doLu-nAgasara- kombinavara jana 41. 6 kA 36 aDipina mUlitiyara jana 2 kke akki mUDe 16 bastiyalliha tapasvigaL taNDa 4 kke zItAnivAraNeya - hacchaDa 8 kkaM kaiyyakkiya tumbu sUtra ha 42. cchaDa ikkaM saha hacchaDa 6 ke ga 5 ma 2 maNDeya toLavare yemNeya hADa 2 kke ga 2 aDDugabbu sogege saha ma 8 antu ga8 = antu akki mUDe 700 ga 238 [ // ] 43. hiriya-aramaneya nAlku-cau (vu) kada voLagaNa bastiya candranAtha svAmiya amRtapaDige ArUrakSaNa bajakaLadalli biLiyara 44. sara guttu bimnaninda akki mUDe 20 bAgilarasara guttu mANDapa [Di ] yinda akki mUDe 10 ubhayaM mUDe 30 nallUra 45. trivikarupANDiya bALinalli ga 73 battikoTiya-bALinalli ga 3 paM (jA) - Ladalli kambuvatrALinalli ga 73 antu ga 18 / govardhanagiriyabastiya 1. yaha yahA~ aura Age bho jahA~ kahIM Aye, virAma kA cihna samajhanA cAhiye / Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 jaina-zilAlekha saMgraha 46. pAravanAtha(ya)svAmiya amRtapaDige mallilada-kambuLadalli akkiya mUDe 30 A mIlaNa daDi-marugaLalli mUDe 4 [nallUra naM0 [bi ] beTi nAraNanalli 47. a [ ki ] mUDe 6 aM [tu ] mU [De ] 40 [2] lavaseya seTi-beTina hittila [pha] ladalli [ga] 8 ma 23 [ // ] [i ] du paJca-saMsAra kAloraga-daSTa-gAr3ha-mUJchita-nAnA-saMsAri-jIva-prabodhanaka48. ra-paJca-mahA-kalyANa-[bI] jopama [ bAda ] jinamantra-pUtAtmana / zrI viitraag| yemba paJcAkSariyanu paJcavizati-mala-vidUra-parama-samyagdRSTigaLAda kAraNa A bhairara46. sa-voDeyare sva-hastadiMda vo [ppa koTTu ] dadakke indravajrA-[ vRtta ] dinda [ caturviMzatya ] - kSara-likhita-paJcAkSararUpa-sarvatobhadra-citra-prabandhadi [da ] racisida ci [t ] ra50. zloka // zrI-vIta-vIrAgata-vIga-vItaM zrI-rAga-vItaM gatarAga rAgam / . zrIgaM tataM rAgatarAMgarA [GgaM]| ___ zrI vItarAga tata-vI [ ra]-gaM tam // @ // 8 // [ maMgalAcaraNake bAda isa lekhameM (zlo0 2 aura 3 ) tIrthaMkaroM, do bali (bAhubali ) aura pombuccakI padmAvatI devIke AzIrvAdakA dAtA bhairava yA bhairavendra, jinako bhairarasa-voDeya tathA immaDi bhairarasa voDeya karNATaka gadyameM kahA gayA hai, ke liye AhvAna kiyA gayA hai| isa saradArako hama ekadama bhairava-dvitIya kaha sakate haiN| inhIM ke mAmAko isI lekhameM ( zlo. 5) bhairava prathama kaha sakate haiM, jinakA nAma bhairavarAja diyA hai| Age lekhase patA calatA hai ki lalitakIrti munIndra, jo panasoge zAkhA (gaccha ) dezIgaNake the, unake upadezase bhairava dvi0 ne 'ratnatraya' (zlo0 5 tathA 7 ve zloka ke bAdake kannar3agadyameM ) mandira, jisase spaSTataH caturmukha basto kA matalaba hai, banavAyA thA / zloka 6 tathA isake bAdake kannar3a gadyameM Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bidarUruke lekha mandirakI nIMva rakhane aura pratiSThAkA dina diyA hai| vaha dina zAli - ( yA zAlivAhana) zaka varya 1508, vyaya- saMvatsara, caitra zuklA SaSThI, budhavAra thA, usa samaya nakSatra mRgazIrSa yA mRgazirA tathA lagna vRSa yA vRSabha thA | zloka 6 ke bAda ke tathA 7 ke bAdake kannar3a gadya meM bhairava dvi0 kI birudAvali dI huI hai tathA mandirakA nAma tribhuvanatilaka - jina caityAlaya (7 veM zloka ke bAda ke gadyameM ) diyA hai, jisako 'sarvvatobhadra' aura 'caturmukha' kahA gayA hai / yaha kAra kallameM pANDyanagarI meM zrIgummaTezvarake sannidhAnavartI cikkabeTTa TIlepara banAyA gayA thA / pANDyanagarI, vartamAna hiriyataDikI taraha, eka dUsarI kArakalako pArzvavartI upanagarI thI jisameM svayaM cikkabeTTa TIlA, jisapara caturmukha bastI banI huI hai, stambhIya gommaTezvarakI mUrti aura ina donoMke bIca meM se jAne vAlI vaha sakar3I galI hai jisameM kucha jaina gRhasthoMke gRha tathA maTha avasthita haiN| khyAtanAmA gummaTezvarakI mUrtikI pratiSThA karAnevAle pANDyarAya yA vIrapANDya ke nAmase yaha nagarI prasiddha thii| Age batAyA gayA hai ki bhairava dvi0 ne mandirake cAroM ora mukhya daravAjoMkI tarapha ara, malli aura munisuvrata ina tIna tIrthaGkakI mUrtiyoMko virAjamAna karavAyA, tathA inhIMke sAtha bIcameM 24 caubIsoM tIrthaGkaroM kI mUrtiyoMkI yakSa-yakSiNI ke sAtha sthApanA kI / Age paMkti 22 se 42 meM teLAra grAmake dAnakA ullekha hai, jisase lagAna ke rUpameM 700 'mUDe' dhAnya ( cAvala ) kI prApti thI / isake atiriktaraMjALa aura tallUra grAmoM ke 'siddhAya' ( arthAt cAlU lagAna ) meM se 238 'gadyANa' ( yA 'vaha', paM0 28 ) bhI milate the / isa AmadanIse mandirakI pUjAkA prabandha hotA / ni pUjana karanevAle 14 sthAnikoM ( pujAriyoM ) ke kuTumba isI kAma ke liye niyata the / pratyeka daravAjekI vedI para kitanA kharca hotA thA, yaha silasilevAra isa zilAlekha meM diyA huA hai| usase patA calatA hai ki sabase adhika kharca pazcima daravAjekI vedI para hotA thA, kyoMki vahI mukhya ginI jAtI thii| dUsarA isa daravAjekI pradhAnatAkA pramANa yaha hai ki usI daravAjekI vedI para 24 tIrthaGkara virAjamAna haiN| isa pradhAnatAkI vajaha hI 551 Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 552 jaina-zilAlekha-saMgraha se usa para jyAdA kharca honA bhI svAbhAvika thaa| mAlI aura gAyakoM ke (gandhoMke liye bhI kharca isI AmadanIse ba~dhA huA thaa| mandirameM basanevAle brahmacArI ityAdiko varSa bharameM 8 kambala zItanivAraNake liye milate the aura eka kambala dainika bhAta-bhikSAke saMgrahake liye / unheM Avazyaka cIje, jaise, tela, sAbuna- Indhana bhI mandirase hI milatA thaa| paMkti 43-47meM do aura dAnoMkA ullekha hai jo ki usI bhairava dvi. ke hI kiye gaye mAlUma dete haiM / (1) pahalA dAna 'hiriyaaramane' ( arthAt bar3A mahala ) ke prAMgaNameM sthita 'basti' ke candranAtha ke nitya pUjanake liye aura (2) goSadhanagiri ke TIle para sthita * 'basti' ke pArzvanAtha ke pUjanake liye / antima 8 veM zlokameM paJcAkSarI 'zrIvItarAga' para citrabandha zabdAlaMkAra hai| isa lekhake paricayameM zrI eca. kRSNazAstrI, bI. e. ne antima cAra paktiyAM (8 ve zlokake bAda ) miTI huI batAI haiN| ___dAtA aura bhairava dvitIya somakula, kAzyapagotra tathA jinadatta yA jinadattarAyake vaMzakA thaa| vaha gummaTAmbA aura vIranarasiMha-vaMganarendrakA putra yaa| gumbaTAmbA bhairava prathamakI bahina thii| bhairava pra. 'honamAmbikA kA putra thA / bhairava dvitIyake biruda isI lekhase jAnane caahiye|] [ EI, VII, No. 101 mdraasaa-kaad| kAla -[ zaka saM0 1513 (1564 I.] [sAutha kainarAke Sub-Court meM ] khara saMvatsarameM, zaka samvat 1513 ( 1561 I. ) meM eka jaina-mandirakI pUjAke prabadhake lie kiliga bhUpAla nAmake yuvarAjake dvArA kanar3a prAntameM bhUmidAna / [ ASSI,II, p. Is, No. 91, a.] Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatruJjayake lekha 682-683 zazuJjaya; - prAkRta | [ sa0 1650 = 1513 I0 ] ( zvetAmbara lekha / ) 684 anahilavADa - pATana; - prAkRta | [ saM0 1651 - 1652 = 154 - 13 I0 ] zvetAmbara lekha 1 G. Bubler, EI, I, No. XXXVII, (p. 319-324), t. et. a. ] 685 zatruJjaya; - prAkRta [ saM0 1652 = 1565 I0 ] zvetAmbara lekha / 686 anahilavADa-pATana saMskRta [saM0 1659 = 1515 I0 ] zvetAmbara lekha | 553 [J. Burgess and H. Consens, Art. of Northern Gujarat ( ASI. XXXII ) p. 44-45, tr. ] Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 jaina - zilAlekha saMgraha 687 sirohI ; - saMskRta | [ saM0 1653 = 1266 I0 ] zvetAmbara lekha / [ H. H. Wilson, Asiat. Res., XVI, p. 316, No. XLIII, a.) 688 koppa - saMskRta tathA kannar3a / [ zaka 1521= 1563 I0 ] [ koppa ( koppa paraganA meM ) pazcimakI tarapha khAlI par3o huI jamInameM eka pASANapara ] zrI - vItarAgAya namaH / zrImatparama-gaMbhIra-syAdvAdAmogha lAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM nina - zAsanam || namastuGga ityAdi // svasti zrI jayAbhyudaya - zAlivAhana zaka varuSa 1521 sanda vartamAnavilambi - saMvatsarada caitra ba 7 candravAradalu zrImatu dila- baLiya mayila-nAyakara madavaLage taLAra vaLiya duggamana maga pAMDya-nAyaka avara tamma derenAyakaru ko padalli palita-sAdhana caityAlayavanu kaTTisi pratiSTheya mADisi amRtapaDige biTTa svAsti-vivara ( yahA~ dAnakI vistRta carcA hai ) bhayirarasa-voDeyAru pArizvanAtha devarige A koppa Ayadali dhArenerada kSetrabhUmiya bibara ( yahA~ vizeSa carcA AtI hai ) liMgavantanAdava aLudidare zrIparvatadali liGga naGga pApake hoha vibhUti - rudrAkSige horagu nAmadhAri ... Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuppake lekha Agi Adava I-dharmake aLupiMdare tirupati-zrIraja-viSNa-kaJcili svAmi-seve aLida pApake hoharu iSTara baLika apidare eLanenarakakke iLivaru idu tappadu ( zeSameM sAkSiyoMke nAma haiM ) pANDyappa-coDeru koppada-bastige dhAreneraDu mudukadAnIlu gadde bhUmi 2 kke gaDi kha 1. uligadadendu narasopurada mahAjanaGgaLa kayya kayakke koNDa kAgalu-goDalu kale kha 18 kAru 12 ubha kha 30 ... 40 bhaTTa pArizvanAtha-devara voLa-bhAgastarAdavariMge ... ... ( hamezAke antima zloka) [(ukta mitiko) karidalake mayila-nAyakakI patnI taLAra-duggammake putra pANDya-nAyaka aura usake choTe bhAI dere-nAyakane koppameM sAdhana-caityAlaya banavAkara aura usameM pratimA virAjamAna karake, pUjanake liye nimnalikhita sampatti dAna meM dI / ( bo jamIna dI usakI yahA~ vistRta carcA hai ) / aura bhayirarasa-voDeyarane pArizvanAtha-devake lie koppako lagAnameMse nimnalikhita jamIna dAnameM dI / ( jahA~ jamInakI kImata dI huI hai ) / liMgavanta aura nAmadhAriyoMke viruddha bhinna zApa / saakssii| pANDyappa-voDerane mudakadAnimeM koppakI bastike liye ( ukta ) aura bhI dAna diyA tathA narasIpurake brAhmaNose kharIdakara kucha aura jamIna bhI dAna meM dii|] [ EC, VII, koppa ti. No 50 ] 686 veNara:-saMskRta tathA kaad| [ zaka saM0 1925 - 1604 I.] [gomaTeza-mUrtistambhake ThIka dAhinI tarapha ] zrImatparamagaMbhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsa [2] jinazAsanam // [1] Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 556 jaina-zilAlekha-saMgraha zakavarSeSvatIte[Su viSayAdhizaduSu / va [tamA] ne zobhakRti vatsare phAlgunA [khyake // ] [2] mAse'tha zuklapakSeddhadazamyAM gu [rupu ] pyake / sulagne mithune dezI [ gaNAMba ] ra dinezituH [1] [3|| ] beLaguLAkhyapurIpaTTakSI [ 2 ] ibudhinizApateH / cArukI]i mu [ ne ] divyavAkyAdenUrapattane // [ 4 // ] zrI rAyakuvarasyAtha jAmAtA ta [ saho ] drii-| pANDyakAkhyamahAdevyAH [ su] putraH pAMDyabhUpateH // [1] a [nu ] na [sti marA [jA]khyazcAmuMDAnvaya bhUSa]kaH / asthA [pa] yatprati [STApya] bhujabalyAkhyakaM jinaM // 6 // zubhamastu // [ isa lekhameM batAyA gayA hai ki cAmuNDa ( prasiddha cAmuNDarAja jinhoMne zravaNa-belgoLAmeM gommaTezakI mUrti sthApita kI hai ) ke vaMzameM honevAle vimma. rAjane panUra (vartamAna veNUra ) meM bhujabalI (bAhubalI ) jinakI pratimAkI pratiSThA karake sthApanA kii| yaha timmarAja pANDya narezakA choTA bhAI, pANDayaka rAnIkA putra, tathA rAyakuvarakA jAmAtA thaa| usane isa mUtikI sthApanA belguLa (vartamAna zravaNa-belgolA ) ke bhaTTAraka, bo dezogaNake the, ko AjJAse kI thii| mUrtiko sthApanA divapta zaka varSa zomakada 1525 ke vyatIta ho bAnepara phAlguna zuklA 10, puSyanakSatra, mithuna lagna thaa| [ EC, VII, No 14, F.] Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke lekha 690 veNUra;-- kannar3a / [ zaka saM0 1526 = 1604 I0 ] [ gommaTeza-mUrtisvambhake ThIka bAyeM tarapha ] 1. zrI zakava [rSa ] maMgaNi [ se sa] siradiM miM2. gudu lekamu [ la ] zatadiSpatA [2] neya 3. zobhakRdandada phAlgunAkhyamAsAthi 4. [ ] zuklapakSa dazamI gurupuSyada yu 5. [gma ] la [gna ] doL dezigaNA [ gra ] gaNyaguru6. paMDita [va] na divyavAkya [ hiM ] // [ 1 ] rAya 557 7. kumAra [ no ] purvALayaM mayi pAMDya 8. kadevi [ya putranatra ] somAyatanaM 6. za dhu ] nurusAhasi pAMDyaTa10. pAnubanuddhadAnarAdheyanudA - 11. ra [ puMjaLi ] ke paTTavanALva nRpANi 12. timabhUbhujaM zrIyutanaM prati [ STha ] 13. [sa] [na] dininA [[ma] na [naM [ja] na guM [ma] TezanaM // [2 // ] [ pahale zilAlekhakI taraha, isa lekhameM bhI batAyA gayA hai ki mUrtikI sthApanA timmane kI thI / isa lekha meM pUrva sambandhoMke sAtha-sAtha timmako somavaMzakA dhurINa tathA puMjaLikekA zAsaka batAyA gayA hai| samaya isa lekhameM 1526 ( zabdoM meM ) zaka varSa hai, jabaki pUrva lekha 1525 atIta varSakA hai / 'gummaTeza' bAhubalIkA hI nAmAntara hai / ] 1 [ EI, VII. No 14. F. J Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 558 jaina - zilAlekha - saMgraha 691 melige, saMskRta tathA kannar3a / [ zaka 1530 1608 I0 ] [ meligemeM, raGga-maNDapake dakSiNa-pazcima kI ora AdinAtha bastimeM eka pASANapara ] zrImadanantanAthAya namaH shriimtprmgNbhiirsyaadv|daamoghlaanychnm / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM vinazAsanam // zrImadgIrvANa cakre phaNipati-makuTodbhAsi mANikyamAlA - / rociH - prakSALita zrI caraNa- sarasija - dvandva - bAbhAsyamAnaH / mAnastambhAmbujAtAkara-kalita - lasat - khAtikAdyuddha-zobho' sau svAnt santoSayan zrI- samavasRti-pati tyananto jinezaH // svasti zrI jayAbhyudaya - zAlivAhana zaka- paruSa 1530 neya saumyasaMvatsarada mAtra zuddha 10 AdivAradalu || vR // nidrAbhUta-mahIza - vArija-tateH kurvvan vikAsa-zriyam sanmArgAmbara- bhAsamAna visarat tenA |nadhissarvadA | vIra-damApati-bhUri- kairava - kulaM saGkocayan santatam zrImad- veGkaTa- deva rAya - taraNistIva samujjRmbhate || ityAdyaneka-birudAvaLi virAjamAnarAda zrImad- rAjAdhirAja rAja- paramezvara zrIvIrapratApa zrImad- veGkaTapati - deva - mahArAya penagoNDe siMhAsanArUr3ha rAgi pratipAlisuttirddhaM samasta-rAjyaGgaLoLAyatiza yamanuLavanya- dezadoLu // antesevavanya- dezadoL / antAtIta prakAra -zobhA-ruciyam / Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meligeke lekha 556 tAM taLedAragamemba pu-| raM topudu bhuvanagiriya mUDaNa-deseyoL / / AvoLalamALavananeka cAturI-dhurandharanAda behaTAdi-mahIpAla nAtana guNakathanamentene // zrI-rAmA-ramaNaM viveka-zaraNaM sAhitya-ratnAkaram / nArI-citta-manobhavaM budha-nutaM saGgIta-gaGgAdharam / vairi-bAta-madebha-paJca-vadanaM ....... .. ." / .... zrI-pati-veGkaTAdri-mahipaM tAnoppidaM dhAtriyoLa // mattamAtana kIrti-pratApamentene // uragAdhIza-mahA-maNi-prabheyanindrotkumbhi-kumbhasthaLA- / tkara-sindUramanIza-bhALa-nayanAgni-jvALeyaM taar-bhuu-| dhara-gaureyaka-zRGgama suranadI-raktAmbumaM geldudu / vareyoLa sannuta-veGkarandrana yazastejaH prabhA-maNDalam // intaneka-guNa-sampat-samRddharAda veGkaTAdi-nAyakayyanavaru kuLakALAJciyAgi naDasi koNDu baha bommaNNa-heggaDeyAtanentapanene kalita-guNa-nidhi ..... / "zuranudadhi-sama-gambhoram / viLasad-khommaNa-heggaDe / piLeyoL muttaranALadanuttamanesedam // AtanALava sImeyoLagaNa niDuvala-nADige saluva kodUrapAloLage meLigeyemba .. .. tira ........ rAja-zrISThiyAtana guNa-kathanamentene // zacyA saha surAdhIzo yathA bhAti tathAnizam / varddhamAna vaNiga-mukhyo nemAmbA-prANa-kAntayA // tatsuto bommaNa-zreSTho nirmApya jina-mandiram / tatrAnanta-ninAdhIzaM saMsthApya khyAtimAptavAn // Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zila | lekha saMgraha mattamA- bhavyottamana parama - guruvina prabhAvamentene | zrImajjaina-matA bdhivarddhana-sudhAsUtirmahIpAlaka- / vrAta- stutya-padAmbukAta - yugalo bhavyAnja - bhAnUpamaH / dura-smara-ga-parvvata pavirmAnA kA (ka) lA kovido / vidyAnanda - munIzvaro vijayate vAdIbha - paJcAnanaH || tacchiSya-paramparAyAta balAtkAra - gaNAgragaNya zrImad-rAya-rAjaguru vasundharAcAryyava mahA-vAda-vAdIzvara rAya - vAdi pita maha sakala - vidyA mAdyanekAnvarthavirudAvaLi - virAjamAna zrImad-devendrakIrtti bhaTTAraka-padAmbhoja-divAkarAyamAna zrImadabhinava - vizAlakIrtti bhaTTAraka-deva-pada-payona - matta - madhukarAyamAna pravINabommaNa zreSThIya tanUjAtanentirddapanene // tasyAtmAto vikhyAtassukRtI dhAmikAgraNIH / bommaNAkhyo vaNig-mukhyo'pAlayat tajinAlayam // nemAvA nAma tatpatnI vrata- zIla-vibhUSitA / tayoH paJca sutA jAtAsmarAkArA guNojvaLAH || 560 ....................... * A - kumArakarayvarentidarene / zrImajina- pAdAmbhoja - yugala - bhramaropamaH / bhAti zrI bommaNa zreSThI satya - zauca-guNAnvitaH // yasyAnanta - jinezvaro nija - kula-svAmI trilokI - patir vidyAnanda - munIzvaro nija- guruvadIma- kaNThIravaH / ..ttaM paramaM binendra-gaditaM yenoru tattvaM mahAn so'yaM bhAti mahItale padumaNa zreSThI guNAnAM nidhiH // zrImAn kuvalayAhlAdI kalAnAmAzrayo mahAn / sadbhiH parivRto bhAti candana-zreSThi- candramAH // sarvva-zreSThiSu ratnatvAd dAna-pUjAdi sad-vidhau / rAjate mANika zreSThI nAmnAnvarthena puNya-bhAk // Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meligeke lekha 561 zrI jinodita saddharma-kAryANAmAdimattvataH / AdaNNAkhyo vaNiga bhAti nAmAnvayeM dadhat sudhIH / / inteseva sakala-guNa-samanvitarAda meLigeya bommaNa-seTTiyara makkaLa bonmaNaseTTiyara (auroMke nAma diye haiM ) nAU tammoLekastarAgi namma aja bommiseTTiyara kaTrisida bastiyanu silAmayavAgi kaTrisi // zrI-vizvAvasu-vatsare zubhatare jyeSThe ca mAse site pakSe sad-dazamI-tithau su-rucire zukre ca vAre bare / RkSe cottara-nAmni kesari-mahA-lagne pratiSThApitaH padma-zreSThi-vareNa zAstra-vidhinAnantAkhya-tIrthezvaraH / / A-zrImadanantanAtha svAmiya nitya-naimittika-pUjege / amRtapaDi / nandAdIpti / aGga-raGga-vaibhava-muntAda samasta-viniyoga-dharma naDavadakke biTTa bhU-dAna zAsanada krama ventendare ( yahA~ TAnakI vistRta carcA tathA ve hI antima zloka Ate haiN| melige bommaNa-seTara makaLa bommaNa-seTara padumaNa-seTaru si ( zi) lAmayavAgi kaTTi sada zrImadanantanAtha-svAmi-caityAlayalli naDava dharmada viniyogakke koTTa sarvamAnyada svAstege barada zilA-zAsana muttUra hegaDera voppita bommaNNamallaNNa vopya / [anantanAthake liye namaskAra / jina zAsanakI prazaMsA / ananta jinezakI stuti / / ( ukta mitiko ), beGkaTa-deva rAyako sUryakI upmaa| nisa samaya beGkaTapatideva-mahArAya penugoNDekI rAjagaddIpara baiThe the, unake sAre rAjyameM avanya-deza prasiddha thaa| usa dezameM, bhuvanagirike pUrvameM, Araga zahara thaa| usa nagarakA zAsaka beGkaTAdri-mahIpAla thaa| usake guNoM kA varNana | veGkaTAdri-nAyakayyakA Azrita bommaNa-hemgaDe yA / usakI prshNsaa| vaha muttUrakA zAsaka thaa| isake eka sthAna meLigemeM, jo niDuvaLa-nADake koDUrapALameM thA, rAja-zreSThI varddhamAna thaa| usakI prazaMsA / usakI patnI nemAmbA thii| usake putra bommaNa-zreSThIne eka binamandira banavAkara usameM ananta jinakI pratiSThA Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 jaina-zilAlekha-saMgraha kii| usake gurU vizAlakIrti bhaTTAraka the| ye vidyAnanda-munIzvarake ziSya, balAkAragaNake pradhAna, rAya-rAjaguru devendrakIrti-bhaTTArakake ziSya the| bommaNa-zreSThIke putra bommaNane mandirakI rakSA kI thii| usake pAMca putra the|] [ EC, VIII, Tirthahalli tl., No. 168] 662-666 zatrujaya-prAkRta / [saM0 1975 se saM0 1683 = 1616 I0 se 1626 I. taka ] zvetAmbara lekha / girnaar-sNskRt| [saM0 16831626 I.] svetAmbara lekh| [ ASI, XVI, p. 360, No. 31, t. & tr. ] 701 shtrujy;-praakRt| [saM0 / [6]84 = 162.I.] zvetAmbara lekh| 702 shtrujyaa-sNskRt| [saMvat 1686 vyA zaka saM0 1551] (bar3e AdIzvara mandirake uttara-pUrvake choTe A~ganameM, digambara jaina mandirakA yaha zikhAlekha hai|) Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatrusabake lekha 5. 1. saMvat 1686 varSe vaizAkha sudi 5 budhe zake 1551 pravarttamAne bhI ___ mUbasale sarasvatIgacche 2. balAtkA) ragaNe zrI kuMDakuMdAcAryAnvaye bhaTTAraka zrI sakalAkoti devAstapaTTe ma0 bhI bhuvanakIrtidevAstatpaTTe bha0 bhI tAnabhUSaNadevA3. statpa? bha0 zrI vijayakociMdevAstapaTTe bha0 zrI zubhacandradevAttapaTTe bha0 zrI sumatikociMdevAstatpaTe bha0 zrI guNakocidevAstatpaTaTe bha0 zrI vAdibhUSaNadevAstatpaTe bha0 zrI rAmakotidevAstapaTTe bha0 zrI pAnandigurUpadezAt pAtasAhAzrIzAhA4. jyAhAM vijayarAjye zrI gurjara deze zrI brahmadAvAdavAstavyahu~bar3a-zAtIyavRhachA khIyavAgvaradezasthAMtarIyanagaranautanabhadraprAsAdoddharaNadhAra bADA saM0 bhojA bhA0 saM0 laku su0 saMvastA bhA0 saM0 laTakaNa bhA0 saM0 lalatAde tayoH 5. suta nijakulakamalavikAzanaikasUryAvatAraH dAnaguNena nRpatizreyAMsasamaH zrI jinabibaprati6. SThAtIrthayAtrAdidharmakarmakaraNotsukacittasaMghapati zrIratnasI bhA0 saM0 rUpAde dvitIya bhA0 saM0 mohaNade tRtIya bhA0 saM0 naM [2] raMgade dvitIyasuta saMghavI zrIrAmajI bhA0 saM0 kezarade tayoH suta saMghavo 7. Dugaraso bhAryA saM0 DADamade dvitIyasuta saMghavo [rAyava] jI bhA0 saM0 gamatAde [ete sarve ] mahAsiddhayotra zrI za [bujayanAmni ] girI zrI jinaprAsAde zrI zAntinAthabiMba kArayitvA nityaM praNamati / zubhaM bhavatu [1] [ bhAvArtha-yaha abhilekha ahamadAbAda nivAsI hu~baDa ( hUbhar3a) bAtike kinhIM sadgRhasthoMne, jinake nAma isa abhilekhameM diye hue haiM, khudavAyA hai / isameM unake dvArA isa zatrukSaya parvatapara zrI zAntinAthakI pratimAke sthApanakI khAsa bAta hai / yaha biMba pratiSThA saMvat 1686, vaizAkha sudi 5, budhavAra, tathA zaka saM0 1551 ke samaya huI thii| AmnAya tathA bhaTTArakoMkI paramparA isa taraha cAlu thI: Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 jaina - zilAlekha saMgraha mUlasaMgha sarasvatIgaccha, balAtkAragaNa, kundakunda anvaya, isake bAda bhaTTArako kI paramparAkA krama sakalakIrtti, bhuvanakIrtti, jJAnabhUSaNa, vijayakIrtti, zubhacandra, sumatikIttiM, guNakIttiM, vAdibhUSaNa, rAmakIttiM, aura padmanandi / isa samaya bAda - zAha zrI zAhAjyAhAM (zAhajahA~ ) kA rAjya pravartamAna thA / ] [ EI, II, p. 72. ] 703 zatruJjaya; - prAkRta-dhvasta / [ saM0 1686 = 1626 I0 ] zvetAmbara lekha / 704 nakhora ( Bihar Miridional ); - saMskRta / [ saM0 1686 = 162 I0 ] zvetAmbara lekha / * [ H. T. Colebrook, Miscell, Essays, Vol. II ( 1837 ), p. 318-319, t et, tr; pl. VII, f.-4. ] 705 maleyUra;-- kannar3a-bhagna | [ binA kAla-nirdezakA; lagabhaga 1630 I0 ( lU0 rAisa ). ] [ usI parvatapara, pArzvanAtha vastike prAGgaNameM pUrvakI ora eka pASANapara ] jIrNoddhAravanu mADi jina-munigara pratini appa toraNastambhadali rAya-karaNika devarakharu tamma pitRgaLu candappagU mAyi* * "nilasi dIpa-stambha toraNa mAsi Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mayUrake lekha 565 [ toraNake stambhoMko sudharavAkara aura unapara bina-muniyoMke pratibimboM kI sthApanAkara rAya - karaNika devarasane, apane pitA caNDappa tathA ke nAma para, eka dIpa-stambha banavAyA / ] ... ... [ EC, IV, Chamrajnagar tl, No. 156] 706-708 sarotrA; - saMskRta aura gujarAtI / p [ saM0 1683 = 1632 I0 ] zvetAmbara lekha / [ J. Kriste, EI, II, No. V, Nos. 20-28 ( p. 31-33 ), t. et. &. ] 709 zravaNabelagolA - kannar3a / [ zaka 1556 = 1634 I0 ] [ jai0 zi0 saM0, pra0 bhA0 ] 710 ilebIDa; - saMskRta aura kannada / [ zaka 1560 = 1638 I0 ] [ pArzvanAtha bastike A~gana meM pASANapara ] zrImatparamagambhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / nIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam // Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha namana ityAdi / pAyAdAyA[sa] kheda-lumita-phaNi-phaNA-ratna-nirmAna-niyaMca- / chAyA-mAyA pataGga-dyuti-mudita-viyad-vAhinI-cakravAkam / abhrAnta-bhrAnta-cUr3A-tuhinakara-karAnIka-nALIka-nALa / cchedAmoTAnudhAva ... ratha-khagaM dhUrjaTestANDavaM vaH // svasti zrI jayAbhyudaya-zAlivAhana zaka varSa 1560 nege saluva IzvarasaMvatsarada phAlguna zuddha 5 yu guruvAradallu zrImaddhelApurI cena veGkaTekhara-krama-kamala-yugaLa ... sthira-rAja-haMsagada vaiSNava-matAmRta-vAdhi-pravarddhamAnapUrNa sudhAsUti-bimbAyamAnarAda prajA-pAlana-mantra-pAlana-Atma-pAlana-kula-pAlana samaJjasatva-saptAMga-rAjya-sampannarAda koTTabhASege teppuva dhoregaLa gaNDa duSTa-nigraha-ziSTapratipAlakarAda sAmAdi-caturupAya-saMyutarAda / paJcAGga-sanmantra-guNa-sametarAda / ripurAya-zarabha-gaNDa-bharuNDarAda bIra-kSatra-cUr3AmaNi | zaraNAgata-vajra-paJjararAda / sindhugovinda dhavaLAMka-bhIma maNinAgapura-varAdhIzvara / balidu saptAMga-haraNa / turakadaLa-vimADa ityAdyaneka-birudAvaLI-virAnagAnarAda kRSNappa-nAyaka ayyanavara kali-kAlASTama cakravarti veGkAdrinAyaka-adhyayanavaru belara-rAjyavannu dharmadi pratipAlisutaM yiralu haLeyaboDa bijaya-pArzvanAtha khAmiya basadiya kambhagaLige huccappa-devaru liMga-mudreya hAkalAgi A-liGgamudreyanu vijayappanu toDeyalAgi / sajana-zuddha-zivAcAra-sampannarAda / deva-pRthvImahAmahattinoLagAda atithigaLu / sUryyana teja candrana zAnta samudrada gambhIra / nandikezvarana pratijJe kalpavRkSada phala baliya vIrate rAmana sayiraNe lakSmaNana hitakAra harizcandrana satya koTa-bhAge tappuvara mIseya koyivavarUM / naranante tIrtha-siMha ... maTha-mane-devAlaya-bIrNoddhAraka kSame-dayevantaraM viSNuvinupAya, brahmana cAturya hanumantana zakti bAmbavana yukti prahAdana bhakti nitya-japa-ziva-pUjA-paJcAkSarImantrAlaMkRtarAda deva-pRthvI-mahA-mahattu yI-sthaLada halebIDa basavappa devaru puSpu. giriya paTTada-deva-muntAda dezA-bhAgada mahA-mahattuMgaLige pesara rAjyada jaina seTi-gaLu mAvadaIsparamezvara pAda-padmArAdhakarAda syAhAda-mata-gagana-sUryarAda AhA Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hale bITake dekha rAbhaya-bhaiSajya-zAstra-dAna-vinodaraM / khaNDa-sphuTita-jIrNa-jina caityAlayonArakarUM bina-gandhodaka-pavitrIkRtottamAnarAda samyakalAbaneka-guNa-gaNAlaMkRtarAda hAsanada devappa-seTTiya su-kumAra-pANNa-sehi-mantAda-samastaka binahaM mADikoLalAgi A-mahA-mahattu ekastharAgi vA sikoNDu kaTumADisida vivara / vibhUti-vILyavannu mADisikoNDu yI-vijaya-pAravanAtha-svAmige pUje-punaskAra-aGga-rana-vaibhavadIpArAdhane-agrayodaka-prabhAvanA-mukhyavAda jainAgamakke saluba dharmava pUrva-maryAdeyalli A-candrArka sthAyiyAgi mADikoLLi yendu beLUra veGkaTAdi-nAyaka-ayyanavarige sakala-sAmrAjyAbhyudayArtha-nimisvAmi A-doreya dakSiNa-dora-daNDarAda pradhAnavaMzoddhArakarAda pada-vAkya-pramANa-pArAvAra-pAraGgatarAda para-puruSArtha-parama-paNDitarAda / kALappayya-maMtri-priyAgra-kumAra maMtri-kulAna-gaNyarAda kRSNappayyanavaru yI-dharma-kAryavanu kayi-viDidu puro-vRddhi ge salisalAgi A-mahA-mahattu barasi koTTa zIla-zAsana yI-jaina-dharmakke AvanAnorcanu vighnava mADidare Atanu tamma mahA-mahatta paDava kUDidabanalla zivadrohi jaGgama-drohi vibhUti-idrAkSige tappidavanu kAsi-rAmezvarAdi tIrthaGgala liGgakke tappidavaru yI-mahA-mahattina ppita // varddhatAm jinazAsanam / [ yaha lekha zaka saM0 1560 ke samayameM jaina aura zaivoMke aikyakA tathA paradharmasahiSNatAkA eka khAsA namUnA hai| isameM maMgalAcaraNameM pahale jainadarzana kI prazaMsA hai, phira zambhU ( mahAdeva ) ko namaskAra kiyA hai / isameM batAyA gayA hai ki ( ukta mitiko ) jaba kRSNappa-nAmaka-ayyakA putra, kalikAlakA aSTamacakravartI, veGkaTAdri-nAmaka-ayya velara-rAjyakI nyAyase rakSA kara rahA thA, taba huccappa-devane haleyabIDuke vijaya-pArzvanAtha-basadike khambhoMpara liGga-mudrA lagAyI aura vijayappane usako tor3a diyA, taba halebIDake devapRthvI-mahAmahatta, puSpa girike paTTadadeva, tathA dezabhAgake anya mahA-mahattuoMne milakara yaha AzA nikAlI ki jaina loga cadra, sUryake sthAyI honetaka apanI saba dhArmika vidhi kara sakate haiN| [ EC, V, Belur tl., No. 128.] Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 565 jaina-zilAlekha-saMgraha zatrukSaya-prAkRta / [saM0 1996=16 I.] zvetAmbara lekha / bhvnnbelgolaa-sNskRt| [zaka 1565=1613I.] [jai0 zi0 saM0, pra. bhA0] 713 shrvnnbelgolaa;-mraatthii| [zaka 1970=1648 I.] [jai. zi0 saM0, pra. bhA0 / 714-715 zatruJjaya;-prAkRta / [saM0 1.10 = 1653 I.] svetAmbara lekha / sirohI, sNskRt| [saM0 1716=1961 I.] zvetAmbara lekh|. [ H. H. Wilson, Asiat. Res., XVI, p. 316, No. XLIII, a.] Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirohI ke lekha 717 siroho, saMskRta | [ saM0 1721 = 1664 I0 ] zvetAmbara lekha | [ H. H. Wilson, Asiat. Res., XVI, p. 316, No. XLIII, &.] 718 zravaNabelagolA - kacca / [ varSa saumya = 1660 1 ( lu. rAisa ) ] [ jai0 zi0 saM0, pra0 bhA0 ] 716 madaneH - kannar3a | [ zaka 1516 = 1674 I0 ] [ madane grAma meM, grAma-pravezake pAsa ke eka pASANapara ] 566 zrI zaka-varSa 1565 neya paridhAvi-saMvatsarada puSya zuddha 10 yati zrImatu-maisUra deva-rAja-auDeyaru beLagoLa cArukIptiM paNDitAcAra dAna - zAleya jaina - saMnyAsigaLige nitya- anna-dAna ke sarvvamAnya- yAgi dhArAdatta - vAga ko maNi- grAmavu maMgala mahA zrI zrI zrI // [ ( ukta mitiko ) maisUra ke devarAja-voDeyarane beLagoLake cArukIrtti paNDitAcAryakI dAnazAlA ke jaina - saMnyAsiyoMko AhAra dAna deneke liye madaNi gA~va dAna meM diyA / mahAn saubhAgya / ] [ EC, V, Channarayapatna tl, No. 273. ] Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 570 jaina-zilAlekha-saMgraha 720 maleyUra; saMskRta vA kthaa| [zaka saM0 1996 = 1674 I.]| [usI pahAdIpara, bali-kaluke uttara-pUrvakI nahAnapara ] zAke dravya-padArtha-bhUta-dharaNI-saMkhyA-mite vatsare cAnande vara- puSya mAsa-sita-pakSapaJcamo sttiyo|| lakSmIsena-munIzvareNa para-durvAdIbha-siMhena vai hemAdrau vara-pArzvanAtha-jinape dIkSA zritA satphalA // vijayappayya pAda barasidanu / [ lakSmIsena-munIzvarane hemAdri pArzvanAtha jinAlayake andara dIkSA lI / caraNacihna vijayappaiyyane sthApita kiye the| ] [ EC, IV, Chamrajnagar tl., No. 149. ] 721 sirohii;-sNskRt| [saM0 1.36 - 1976 I.] zvetAmbara khel| [H. H. Wilson, Asist. Res., XVI, p. 818, No. XLIII, a.] 722 prvnnbelgolaakaar| [sa . 18.I.] [ saM0, pra. bhA0] Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beLLUruke lekha 723 beLLUru-saMskRta aura kaa| [binA kAlanirdezakA, para sambhavataH lagamaga 1680 I0 kA ] [bellUru ( nellIkerI paraganA ) meM vimala-tIrthakarakI bastimeM baraNDAko dovAlapara] zrImatparamagambhIrasyAdvAdAmodhalAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam // zrIsamantabhadramunaye namaH / zrImatu-DillI-kollApura-jinakaJci-pemuguNDesihAsanAdhIzarAda ladamosena-bhaTrAraka pratibodhadinda zrI-maisUra devarAjavoDeyaru dhArA-dattavAgi koTa kSetradalli svaziSyaraha hulikalla padumaNa-seTara sutarAda doDDAdaNNa-seTara putrarAda sakare-sedRru abhyudaya-nizzreyasa-nimitvAgi A-candrAkavAgi nirmApisida vimala nAthana caityAlayavu zrI [jinazAsanakI prazaMsA / samantabhadra-muniko namaskAra / Di (di) llI, kollApura, jinakaJci, aura penugoNDeke siMhAsanAdhIza lakSmIsena-bhaTTArakake pratibodhana ( sammati ) se maisUrake devarAja-voDeyarakI dI huI jamInapara hulikala padumaNa-seTTike putra doDAdaNNa-seTike putra sakkare seTi-jo ki lakSmIsena bhaTTArakake ziSya the-ne apane abhyudayakI vRddhi ke nimitta vimalanAtha caityAlaya banavAyA thA aura yaha kAmanA kI thI ki yaha caityAlaya jabataka sUrya-candra haiM tabataka isa pRthvIpara rhegaa| [EC, IV, Nagamangala, tl. No. 43 ] - - - Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha saMgraha 3. bhaTTAraka zrI jagatkIrcistatpa? bhaTTAraka zrI lalitako4. tijI tadAmnAye agrotakAnvaye goyalagotre prayAgana5. garavAstavyasAdhu zrIrAyajomalastadanujapheruma6. lastatputrasAdhu zrI meharacandattabhrAtA sumeracanda7. stadanujasAdhu zrImANikyacanda statputrasAdhu zrI ho8.rAlAlena kauzAMbInagaravAhya prabhAsaparvatopari zrI6. panapramajinadIkSAhAna kalyANakakSetre zrI jina10. biMbapratiSThA kAritA aMgrejabahAdurarAjye su [zu ] bha[1] anuvAda-zukravAra, mArgazIrSa zukaLA paSThI, saM0 1881 ke dina, kASThAsaMgha, mAthuragaccha, puSkaragaNa, lohAcaryake anvaya ( paramparA ) meM bhaTTAraka zrI jagatkIrti unake paTTapara bhaTTAraka zrI lalitakIrtibI inakI AmnAyameM agrotaka anvaya (jAti) tathA goyala gotrake prayAga nagarake rahanevAle sAdhu ( sAhu = seTha ) zrI rAyacImala, unake anuja pherumalla, unake putra sAdhu zrI meharacaMda, unake bhrAtA sumeracaMda, unake anuna sAdhu zrI mANikacaMda, unake putra sAdhu zrI hIrAlAlane kauzAmbI nagarake bAhara prabhAsa parvatake Upara zrI padmaprabha ( tIrthaGkara ) ke dIkSA kalyANaka kSetrameM zrI jina ( pArzvanAtha) biMba pratiSThA kraaii| yaha kAla aMgreja logoMke zAsana kA thA [ 1824 I0] / [ EI, II, NoXIX, No3 (P. 244) ] shrvnnbelgolaa-bd| [zaka 48 = 27 I.] [jai. zi0 saM0, pra0 mA0] Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kelasUruke lekha 758 kelasUru - saMskRta | [ kALa lupta, (1828 I0 1 lU0 rAisa ) ] [ kelasUru ( kelasUru paraganA ) meM, bastike andara kI dIvAlapara ] ... zrI candraprabhajinendrAya namaH / zrImatparamagambhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / yAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam // svasti zrI zakavatsare tri...... SaSTi-traya - saMkhye sthite varSe samprati sarvadhAriNi site mAse tapasye tithau / saptamyAM guruvAsare mRgaziro meM yoga Ayu karNATaka nAmadezavilasanmayasthate ... zubhe // zrImAn yo mahisUrunAmanagare sadratnasiMhAsanAsIna : pArthiva cAmarAja-tanubhUrAtreya gotroditaH / kurvan sanniha duSTa-nigrahamataziSTAnurakSAM ca suprekSAvAn pRthupuNyarAzipi satpuNyodyamAdi - kSamaH // nAnAdezanRpAlamaulivilasadratnaprabhAryakramAMbhono rAjyavicAraNaikacaturo bhAsvAn vadAnyApraNIH / tejasvI bibudhautrarakSaNacaNa sujJAnalIlAnidhirnAnAzAstravicAraNI vinayate zrI kRSNarAjo nRpaH // tatpAdAzrita- zAnta paNDita- sutazzrIvatsa gotrodbhavo rAjadrAjayasa jaH pravilasadvijJApanA karNanAt / divye hRdyavadhArya puNyapuruSastaddharmakRtyaM mahAn so'sau kelasuru - nAmani pure caityALayAdi-sthitAm // 581 Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 582 jaina-zilAlekha-saMgraha zrI candraprabha-tItthakRdvijayadevajvAlanIdevikAbimbAnAM ... ... punarnavalasaccitrAnvitAM zobhanAm / prAptAzcaryarasAmakArayadapi zreSThA pratiSThA punaH ... ... ... zubha ... ... nATa-guruNA vaktaM ythaivnmnH|| zrI maGgalaM bhavatu / varddhatAM jina-zAsanam / [candraprabha-jinendrako namaskAra / jina-zAsanakI prazaMsA / karnATaka dezake mahisUra nAmaka nagarameM rAnA cAmarAjakA putra rAjA kRSNarAja ratnanaTita siMhAsanapara baiThA / vaha duSTokA nigraha aura ziSToMkA pAlana karatA thaa| (usakI prazaMsA) usane zAnta-paNDitake putra zrIvatsa-gotrIya.......bake prArthanA-patrase kelasurake caityAlaya meM phirase tIrthakara candraprabha, vijaya-deva tathA jvAlinI-devikAke bimboM ( pratimAoM) ko sthApita krvaayaa| caityAlayako bhI sudharavAkara usako phirase citrita kiyA thaa|] [ EC, IV, Gundlupet tl., No. 18 ] 759-763 shtrunyjy--praakRt| [saM0 1885 se 1886 saka= 1828 se 1826 vaka] zvetAmbara lekh| 764 narasIpura;-saMskRta tathA kmr| [jhaka 1711826 I.] [marasIpura ( nemmanahalli paraganA ) meM, zAntayyake khetameM eka pASANapara ] bhI de zubhamastu / Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narasIpurake lekha 583 zrImatparama-gaMbhIra-syAdvAdAmodha-lAJchanam / bIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jina-zAsanam / / svasti zrI vijayAbhyudaya-zAlivAhana zaka-varuSa 1751 virodhi saM0 kArtika-zu 5 bhAnu // zrImadrAbAdhirAja mahArAja zrI kRSNa-rAja-vADeyarayyanavaru maisUra-nagaradalli ratna-siMhAsanArUDharAgi pRthvI-sAmrAjyaM gemvandu / daLavAyikerege bandu idu tapizikoNDu aDavige hoda Aneyannu appaNe-mIrege guNDininda hoDizi harige vapista bage heggaDadevana koTe amaludAra zAntayyana maga devacandrayage ginAmAgi appaNe koDisiddu tALoku-paiki sAgarada hobaLi vaLita narasiMhapurada grAmadalli bedalu kaM gu 12-0 varahada bhUmige catu-dikkigU zolA-pratiSThe mADisi kodu yI-zilege pazcima holapArige tuNDu sahA 1 yidake zerida aDu saha kuLa mogacu kaM0 gu0 10-6 yI zilege pUrva itti-hola 1 ke kuLa mogacu ke gu 1-4 umayaM hanneraDu-varahAda bedalu-bhUmige yI-kArtika-ba 13 somavAradallu zilA-pratiSThe mADi yIta yItana putra-pautra-pAramparyavAgi nirupAdhika-sarvamAnyavAgi appaNe koDisida shaasnaa| [jina zAsana kI prshNsaa| jisa samaya maisUrakI ratnajaTita gaddIpara baiThakara rAjAdhirAja mahArAja kRSNarAja voDeyarayya isa pRthvIpara rAjya kara rahe the:-eka hAthI daLavAyikerImeM AyA aura baGgala meM bhAga gyaa| hAthIko mArakara rAjAke pAsa lAnekA hukma huaa| hemgaDadevankoTeke amaladAra zAntayyake putra devacanda ne yaha kAma sampanna kiyA, to use inAma milane kA hukma huA; aura inAma meM use upayukta tAlukeke sAgara hobali ( pradeza ) ke narasiMhapura gA~vameM 12 varAha-jitane mUlyakI sUkhI jamIna dI gyii| isa bhUmiko cAroM ora pattharoMkI nizAnIse aGkita kara diyA gayA thaa| yaha bhUmi usake putroM, pautroM aura santAna darasantAnake upabhoga ke liye binA kisI bAdhAke, saba karose mukta rUpameM dI gayI thii|] [ EC, IV, Heggadadevan-Kote tl., No. 61 ) Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584 jaina - zilAlekha - saMgraha 765 zatruaya - prAkRta / [ saM0 1880 = 1830 I0 ] zvetAmbara lekha | 766 zravaNabelagolA ; - saMskRta | [saM0 1888 aura zaka 1752 = 1830 I0 ] [ jai0 zi0 saM0, pra0 bhA0 ] 767-777 zatruJjaya - prAkRta | [saM0 1888 se saM0 1863 taka = I0 1831 se 1836 ] zvetAmbara lekha / 778 saMskRta tathA kannar3a / maleyUra; [ zaka saM0 1760 = 1838 I0 ] [ usI pahAr3Ipara, candra prabha pratimAke pazcima kI orakI caTTAnapara ] zrI za 1760 / svasti zrI varddhamAnAbdaH 2501 vilambi saM0 vaizAkha zu 3 gu / sA / devacandranu pitR - santAnamaM barasida maGgalamahA zrI zrI zrI [ varddhamAna saM 2501, zaka 1760, vilambi varSa meM devacandra ne apane pUrvapuruSoM kI paramparA likhavAyI / [ EC, IV, Chamarajnagar tl., No. 154. ] Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ saM0 1837, zaka zatruJjayake lekha 776762 zatruJjaya - prAkRta / 1763 se saM0 1336, zaka 1781 taka = I0 1840 se I0 1826 taka ] zvetAmbara lekha / 793 kotharA - saMskRta | [saM0 1918, zaka 1783 = 1861 I0 ] zvetAmbara lekha / [ D. P. Khakhar, Report on remains in Kachh (ASWI, selectoins, No, CLII ), p. 75-76, t.; p. 91a ( ins. No. 1 ). ] 764-768 zatruJjaya; - prAkRta- 1 [saM0 1921 se 1630 taka = I0 1864 se 1873 taka ] zvetAmbara bekha / 766 zAligrAma - saMskRta aura kannar3a / [ zaka 1800 = 1878 I0 ] [ zALigrAmameM, anantanAtha-basti ke sAmaneke stambhapara ] zrImatparamagambhIrasyAdvAdAmoghalAJchanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam || svasti zrI vinayAbhyudaya - zAlivAhana zakAbdaH 1800 neya IzvarasaMvatsarada mAgha-zu 5 lu svasti zrI penagoNDe-zenagaNa-saMsthAnada zrIlakSmIsena bhaTTAraka-svAmiyavara ziSyanAda yidaguru paTTaNa-tru vIrappanavara kumAra anavara kumAra hajUru- motIkhAne vIrappa tamma timmappa saha zAligrAma Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 586 jaina-zilAlekha-saMgraha dalli yI-nUtanavAda caityAlaya kaTTisi zrI ananta-svAmiyannu svAstyakSetra-sahita pratiSThe mADi viruvadakke bhadraM zubhaM maGgalaM shrii|| jina zAsana kI prazaMsA / senagaNakI saMsthAna penagoNDeke lakSmIsena bhaTTAraka-svAmI ke ziSya yidagUra ke paTTaNa-zeTike putra aNNayyake putra vIrappa aura timmappa the / timmappa choTA bhAI thaa| vIrappa motIkhAneke mahalameM kAma karatA thaa| vIrappane zAligrAmameM isa navIna caityAlaya kA nirmANa karAkara ise anantasvAmIko sauMpa diyaa| [EC, IV, Yedatore tl., No. 36 ] 800-803 zatruJjaya-prAkRta } [saM0 1936 se 1143 taka=I. 1882 se 1886 taka] zvetAmbara lekh| 804-830 prvnnbelgolaa;-knndd'| [anizcita kAlake ] [jai0 zi0 saM0, pra. mA0] 831 tirumlai;-taamil| [kAla anizcita 1 svasti zrI [ // ] kaDekoTa2 TUra tirumalaipparavAdima3 llara mANAkara ariSTane4 mi bhAcAryyara zeya5 vita yakSittiru6 meni / / Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tirumalaike lekha 187 anuvAda - svasti ! zrI! kaDaikorake ariSTanemi AcAryane, jo tirumalaike paravAdimalla ke ziSya the, eka yakSI kI pratimA banavAI / [ South Indian ins, I, No. 73 (p. 104-105) t. & tr. J ] 1 zrI [ // ] [ A 2 dikkuravaDagaLa mA 3 NAkkara nAgaNandi- kkurava 4 [ Di ] gaLU ze [ y ] vitta ti [ru ] meNi [ // ] 832 kalu guma lai; - tAmila | * [ anizcita kAla ] nUr siMgaNaM anuvAda - (yaha ) pratimA ANanUra ke pUjya guru siMhanandike ziSya pUjya guru nAganandine banavAyI thI / [ EI, IV, p. 136, No. 6.] 833 ka || akala ... bastIpura, kannar3a-bhagna / [ kAla nizcita nahIM ] [ bastIpurake uttara meM eka pASANapara ] vAk- candrakIrttiyaM dhavaLase digambara / ... ... ........... bhavya - prakAra-cakoraM naleya | ya kuTila - vAikanya padAmbhojam // [ akalaGkakI prazaMsA meM ] [ EC, III, Seringapatam tl, No. 145. ] Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha 834 cidaravalli, kannada / [ binA kAla - ullekhakA ] [ cidarabali (sosale paraganA ) meM, gA~va ke pazcima balage rAvaLake khetakI eka caTTAnapara ] aya-mahita-koNDakundA- | nvaya - sambhava dezikAkhya-gaNadola guNigaLu / priya-dharmmar nnegaLdarupA / tta-yazar nandi- devarI-vasumatiyozh // A-guNigaLa ziSyantiyar / AgamadiSTadoLe negaLdu tapadoL salekAlAgamanaridAttati sand- / ogaDisade nAgi yabbe - kAntiyarAgaLu || tori ... tapa parigrahamaM nere nontArAdhanAtIta manadoL paDaGgala-naridoppubhaktiyindamapatya-zrIkAriyamanAtmAmbikeMge pratyakSa-parokSa tamaydamasamAna ga 188 vinayamaM mAnya- carita [ dezika- gaNa aura koNDakundAnvaya nandi- devakI ziSyA nAgiyabrbekanti apanI zraddhA aura pavitratA ke liye vikhyAta thI / gRhIta vratoMkI paripUrNatApUrvaka svargavAsa ho jAne se, mAtRka premake kAraNa, * mA~kI smRtimeM... ] [ EC, III, Tirum Kudlunarasipur, tl., No. 133 ] ... 835 berambADi; - saMskRta- bhagna / [ binA kAka nirdezakA ] [ berambADimeM ( kutanUru paraganA ) mArI mandira ke pAsa eka pASANapara ] oM namo'rhate bhagavate caNDogra - pArizava ( pArzva ) nAthAya dharaNendrapadmAvatI-sahitAya savrvavyAdhiharaM aLajumoge / parameSThI * nAnA zrI paJca ... ... Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ berambADake lekha 586 [ OM / bhagavAn arhat caNDogra pArzvanAthako namaskAra ho / ve gharaNendrapadmAvatI sahita haiM / ve saba vyAdhiyoMko dUra karanevAle haiM pA~ca parameSThI ...] [ EC, IV, Gundlupet tl., No. 96 ] 836 java gallU:: -- kacar3a - bhagna / [ anizcita kAlakA ] [ jagavalu ( jagavallu paragane ) meM, jaina-mastike pAsake pASANapara ] svasti zrI koNDakundAnvaya dezI gaNadamaravara maTArara ziSyantiya aSTopavAsadara kriyAguNacandra bhaTArara sagharmmagaLu tombhatteLa varisA ta vayduna bi * nisidhiya kAnirisida [ koNDakundAnvaya tathA dekhI gaNa ke amaracara-bhaTTArakI ziSyA, jo ( mahIne meM ) ATha dinakA upavAsa karatI thI aura muNacandra bhaTTArakI sAthina thI, 67 varSataka / usake bahanoI yA sAlene yaha smAraka khar3A kiyA / ] [ EC, V, Arsikere tl., No. 3. ] 837 -- kolUru :- saMskRta tathA kannar3a / [ varSa virodhikRt ] ... [ kolUrumeM, kumari-hakka lumeM pASANa para ] zrImatparamagambhIrasyAdvAdAmoghalAnam / yAt trailokyanAthasya zAsanaM jinazAsanam || svasti zrImatu AdinAtha - deva pAdArAdhaka samyaktva - ratnAkara jina-gandhodakapavitrIkRtottamAGgeyappa rAjiyabbe - hemgADiti 45 neya virodhikRtu Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina-zilAlekha-saMgraha saMvatsarada mAgha sudha(kha)-paJcamI-vRhavAradandu koLUroLa sura-loka prApteyAdaLa // sarasvatigaNa-putra-sumati-paNDita-ziSya rUvAri somojana putra dumAyana besa [ isa lekhameM kisI bhI suraloka prAptikA dina diyA hai aura koI vizeSatA nahIM hai| ] [ EC, VIII, Sagar tl., No. 108 ] 838 hale-soraba:-saMskRta tathA kacar3a / [kAla nizcita nahIM] [hale-sorabameM, usI sthAnapara eka dUsare samAdhi-pASANapara ] zrImatparamagaMbhIrasyAvATAmovalAJcanam / jIyAt trailokyanAthasya zAsanaM jina zAsanam // [1] zrI hemacandra-devara guDDanu dama goDana niSidhi zro-bArAgAya zrImatu yIkala mADidanu soraSada byirojnu|| lekha spaSTha hai| [ EC, VIII, Sorab tl., No. 53. ] 836 giranAra, saMskRta-magna / zvetAmbara lekh| [ ASI, XVI, P. 358, No. 15, t. & tr.] giranAra, saMskRta-bhagna / zvetAmbara lekh| [ ASI, XVI, p. 358, No. 17, t. & tr.] Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ giranAra ke lekha 841 giranAra ; - saMskRta | [ dakSiNI praveza-dvArake pAsake girinArI mandirake maNDapameM bhUmi malike eka pASANa- taLapara ] zrI subhakIrtideva sAhujAjAsuta sAhu tenakItiM deva / 561 anuvAdaH - zrI subhakIrtideva aura sAhu jAjAke putra sAhu te kIrtideva / [ ASI, XVI, p. 356-357, No. 18. ] 842 bholarI - saMskRta aura gujarAtI / , [ kAla anizcita ] zvetAmbara lekha / [ J. Kirste, EI, II, No. V, No. 3 (p. 25-26 ) t. & tr.] 843 rAmanagara (ahicchana ); saMskRta | -- [ kAla anizcita ] rAmanagara ke purAne kile se uttarakI ora kucha 100 ga dUrIpara aura nasaratagaJja ke pUrva meM 'katAri kherA' nAmakI eka bahuta choTI pahAr3I hai / yaha ' katArikherA' ' kottari kherA' kA apabhraMza ( bigar3A huA rUpa ) mAlUma par3atA hai / ' kottari kherA' kA artha hotA hai 'mandirakA Dhera / yahA~ janarala kaniMghamane khambhekA kaGkaDakA cokhU~TA pAyA aura eka choTe mandirakI karIba-karIba luptaprAya dIvAleM khoja nikAlI thIM / usane pahile ise koI bauddha-mandira samajhA, parantu pIchese vahA~ sivA eka buddha-mUrtike aura kucha na honese, yaha khayAla chor3a diyA / lekina para kucha nagna mUrtiyA~ nikalIM joki disambara jaina sampradAyakI thiiN| isase usane jaina mandira samajhA / patthara ke eka pariveSaka (Railing) stambhapara, jisameM aisI mUrtiyoMkI 6 katAreM thIM, nimnalikhita samarthaka lekha milA : * Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina - zilAlekha saMgraha mahAcArya indranandi ziSya mahAdari pArzvapatisya kotari / " indranandike ziSya mahAdari, pAzvapatike mandirako || " 562 yahA~ 'pArzvapati' se matalaba 23 veM tIrthaMkara pArzvanAtha se hI hai| eka dUsarI nagna pratimA ke pASANapara 'navagraha' ye zabda khude hue the, eka vizAla stambhake khaNDapara usake cAroM ora zerake AkAra bane hue the, jo ki mahAvIra svAmIkA cihna hai / nainoM meM 'ahicchatra' aba bhI eka pavitra sthAna mAnA jAtA hai / ina lekhoM ke akSaroMse janarala kaniMghama anumAna karate haiM ki yaha mandira guptakAlakI avanati se pahale banA thA / [ Art, Ins. N-W-PO (ASI, II), p. 28, t. & tr. ] 844 khajurAho ; -- saMskRta | [ kAla anizcita ] [ 21 naM0 ke jina mandira ke dvArake stambhapara ] AcArya strI (zrI)- devacandra : (ndra) khrisya (ziSya) kumudacandra (ndraH) // [ devacandra ke ziSya kumudacandrakA ullekha / ] [ ASWI, Progress Reports 1909-1904, 48, t. ] zi0 le 0 847 - saMvat 1463 = 1436 I0 1467 = 1440 I0 1505 = 1448 I0 1536 = 1476 I0 samAsa 93 22 " ,, 845-46 jaisalamera - saMskRta | - [ saM0 1473 = 1416 I0 ] zvetAmbara lekha | 33 848 846 850 " 15 "" 4 Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA (1) jaina-zilA lekha saMgraha bhAga 1-2 meM saMgrahIta zilA lekhoM ke sthAnoM kI akArAdi krama se nAma suucii| nAma ke pazcAt lekha nambara samajhanA caahiye| aGgadI 166, 178, 185, 164, ArsI kerI 465 200, 201, 242, 367, isUra 221 378 udayagiri (ur3IsA) 245 ajamera 3.6, 361, 413, 417 udayagiri (sAMcI ) 61 418, 421 udri 261, 431, 461, 576, anagiri 763 588, 566 aJjanerI ( nAsika ) 317 eciganahalli 517 anaverI 458 elebAla 385 anahilavADa pATana 116, 684, elorA 41 686 aihole 108, 247, 444 anebalu 623, 627 kaDakola 442, 460, 508, 525 abalUra 435, 436 kaDaba 124 amarApura 521 kaDUra 150 athUNA 236 kaNThakoTa 510, 531 alahalli 253 kadavantI 163 alesandra 411 kaNave 230, 232, 561 altama ( kolhApura) 106 kabalI 351 ADUra 107 kambadahalli 216, 264, 372 AbalavADI 667 karaDAlu 383, 384 Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) karaguNDa 347 kalasa 522 kalasagarI 118 kalaholI 446 kalucumbara 144 kalugumale 832 phalabhAvI 182 kalya 566 kallabali 664 kallUraguDDA 277 kahAyUM (gorakhapura ) 63 kAMgar3A 126 kArakala 624, 627, 680 kuppaTUru 206, 555, 563, 605 kumtarahalli 166 kumsI 146 kUlagerI 136 kelasuru 758 kaidAla 333 koNUra (beLagAMva ) 227, 276 kotharA 763 konnUra 127, 335 koppa 688 kolUru 837 kolhApura 302, 320 kyAtanahalli 128, 387 khajurAho 147, 176, 225, 326 331, 340, 343, 344, 356, 362, - 44 khambhAta 526 giranAra 11, 141, 345, 346, 368, 366, 445, 464 476, 477, 476, 463 518, 523, 526, 530 537, 546, 553, 576 622, 631, 645, 700 836,841 guDigerI 210 guNDalUpeTa 425 gundhI 244 . gedI 650, 737 gogA 451, 455, 456 govardhanagiri 674 gvAliyara 633, 640 catradahalli 300 calya 287 cAmarAjanagara 264 cikamagalUra 412, 526 ciskamAgaDI 408, 422, 423, 424, 427, 502, cikka-inasoge 175, 165, 166, 223, 236, 241, Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cittaur3a 332, 516, 642, 655, devarahalli 121 cidaravalli 834 devaLApura 120 caitanAtha (gvAliyara ) 08 dodda-kaNagAnu 180 javagaltu 836 dohada 382 jaisalamera 845, 850 dharamapura 606 Toka ( rAjapUtAnA ) 636 naDole 357, 358 tagadurA 265 nandI (maoNNTa gopInAtha ) 118 taTTekere 216 narasIpura 764 tavanandI 534, 540, 568, 566, nallUra 183, 184 577,578 nAkhaura ( vihAra ) 704 talaguNDa 416 nAgadA 630 tArakA 676 nADalAI 672 tippUra 262 nittUra 436-441, 466 tirumalai 171, 174, 434, 557, nidigi 267 nesargI ( beLagAMva ) 246 tirupparUttikkuNaru 581, 587 noNamaGga 60,64 tevara teppA 377 nausArI 125 teradala 280, 402, 414 paTanA 742 dAna sAle 248, 458 paNDitarahalli 352 dAvanagirI (gerI) 246 paJcapANDava malai 115, 167 diLamAla 483 pAlanapura 350 dillI ( ToparA) 1 purale 266, 450, 466 dIDagUru 353 peggUra 154 dUbakuNDa 228 235 bakkalagere 4 52 devagar3ha 128, 617, 628 baMkApura 187, 272 devagiri 97, 18, 105 bar3anagara 126 Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandA like 140, 207, 433, 438 belUra 305 448, 456 belluru 723 bogAdi 316 bandUra 173 bayAnA ( rAjadUtAnA ) 176 bavAgaJja (mALavA) 370, 371, 643 balagAmbe 181, 204, 208, 217 420, 453 basavanapura 410 bastI 328 833 bastIpura 582, bahAdurapura (alavara) 662 bAdAmI 312 bAmaNI 334 bALa honnUra 231 binaulI 374, 386 bidare 1588 bidarUru 656 biliyUra 131 ( 4 4 ) begUra 621 betUra 511 beravADa 835 belagA~va 454 beLavatte 116 beLa hoGgaLaka 366 beluru 172 bhAraGgI 610, 641, 646 bhilarI ( bhIlarI ) 651, 842 mattAvAra 262, 273, 321 mathurA 4, 5, 8 10, 12-52, 54 86,88,86,62, 161, 173, 211 madanUra ( nellora ) 143 madane 716 madalApura 224 mahAgiri 668 madrAsa 681 manne 122, 123 markarA 65 kula 376 maleyUra 401, 560, 580, 600, 615, 657, 663, 705, 720, 753, 776 masAra 586, 755 mahobA 252, 325, 337, 341, 342, 360, 361, 365 mA~NTa AbU 415, 416, 471-474, 480, 482, 486, 536, 550, 554, 626, 624, Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 638, 144, 647,648, rAjagira 87, 736, 743 rANapura 632 maoNNTa niDugalnu 478, 637 rAmanagara 53, 843 maoNNTa zivagaMgA 315 rAyabAga 314, 446 maoNNTa sundha ( rAjapUtAnA) 507 rAvandUra 584 mANDavI 741, 744 roho 447, 487 mugulUra 265, 317, 327, 38. lakSmezvara 106, 111, 113, 114, 146 muttatti 275 landana 336 mutsandra 17. zatruJjaya 656, 665, 666, 675, mullUra 177, 188, 161, 202, 678, 682, 683, 685, 662-666, 701-703, mUDahalli 375 711, 714, 715, 727. mUlaguNDa 137 731, 734-736, 738 melige 661 740, 745, 746, 754, myUnica 636 756-763, 765, 767yallAdahalli 324 777, 764-768, 800yiDuvaNi 646 803 yIdaguru 432 zravaNavelgolA 110, 112, 217, varAGganA 616 151, 152, 155, 156, varuNa 156 157, 162, 163, 165, vallImale 133-136 168, 166, 226, 233, vijayanagara 585, 120 254-261, 268, 270, dhudri 313 271, 278, 276, 281veNara 686, 66. 283, 285, 286, 260, vaikuNTha ( udayagiri )3 266, 298, 303, 304, Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306, 310, 311, 323, sirohI 675, 685, 716 717, 335, 348, 354, 353, 721, 733, 362, 363, 388, 362, sukadare 274 365-400, 4.3-407, sUdI ( dhAravAr3a) 143 428-430, 461. 463, somavAra 162, 234, 236 475, 462, 468, 501, sorAba 457 505, 512, 515-517, sohaniyA 148, 153 520, 527, 528, 533, 543, 552, 565, 572, sauMdanti 130, 160, 205, 237 573, 575, 561, 566, 602, 607, 616, 625, haTTaNa 218 635, 661, 666-671, haTNa 364 7.6, 712, 713, 718, hanturu 263 722, 726, 732, 75., harave 652 . 752, 757, 766,804- hara kerI 222 830 halebIDa 266, 301, 426, 466 saeDa 243 514, 524, 546, 710 sarotrA 706, 708 halesorAba 563, 603, 838 saragUru 618 halsI (belagAMba) 66, 66-104 sAbanUra 288 sAligrAma 766 hAgala halli 724 sikA 725 hAyo gumphA ( udayagiri )2 simyAmbe 443 hAdikaltu 612 sindIgarI 307, 308 hire-Avali (hiriyAvalI) 286, siyAlaveTa 462, 488, 506, 322, 535, 538, 541,544 547, 556, 58, 556, 8 Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 562, 564, 570, 574, hunazI kaTTi (beLagAMva ) 262 583, 586, 562, 564, hemorI 356, 364, 545, 677 565, 568, 6.1, 604, henjADe 251 606, 611, 613, 614 hemaksI 164 hIre halli 66,504 heragU 336, 385, 360 hummaca 132, 15, 167, 168, here kerI 346, 484, 486 203, 212, 216, 226, hogekerI 654, 655, 650 238, 326, 467, 464, honara 250 467, 500, 503, 506, honnena halli 551 542, 567, 667 honvADa 186 huluhalli 571 holala kerI 338, 460 hullI gerI 376 hota hoLalu 284 Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA 2 [ vizeSa nAma sUcI ] isa anukramaNikA meM jaina muni, AryikA, kavi, saMgha, gaNa, gaccha, grantha tathA rAjA, rAnI, gRhasthoM aura saba prakAra ke nAma samAviSTa kiye gaye haiN| nAma ke pazcAt aMka, lekha nambara samajhane cAhiye / a akaLaGka 305, 313, 316, 324, 326, 347, 410, 503, 667, 753 akkhAdevI 346 agrotaka ( anvaya ) 755, 756 aGga 305, 313 aGgaDa 367 aGgaNi 378 aGgarana 305 acyuta vIrendra zikyapa 401 acyuta rAjendra 401 acyuta rAya 667 ajamera 306, 361, 413, 417, 416, 421 ajayapALa 361 atipALanAtha 316 ajita sena ( bhaTTAraka, paNDitadeva ) 305, 316, 326, 347, 351, 327, 373, 375, 410 aJjanagiri 673 akhanerI 317 aDaLavaMza 315 atigaimAn 434 attimabbe 326 adaLa kuLa 315 adaLa jinAlaya 315 adaLa vaMza 333 adaLarAma 333 adaLa samudra 333 adalezvara - devagRha 315 adiga 351 adri 431 Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anantakIrti 427 arunaLa (anvaya) 3 26, 347,351, anantavIrya 326 373,376, 376, 380, anaverI 458 410, 425, anahiLa vADa pATana 684, 686 aruhana halLi 118, appaga 313 athUNA 305 ka ablUra 435, 436 anandi muni 324 abhayacandra ( siddhAnta cakravartI-)437, arhanandi siddhAntadeva 334 436, 514, 524, 584, ahaMsugiri ( parvata ) 434 610, 646, 667 aLiyAdevI 346 abhinanda deva 334 alesandra 411 abhinava cArukIrti 673 azvapati 667 abhinava devarAja (devarAja II) 620 asavara mArayya 45. abhinava vizAlakIrti (bhaTTAraka) 661 ahobaLa paNDita 351 abhinava samantabhadra 674 A amarApura 521 amitayya 452 AcArasAra ( grantha )335 amRta daNDAdhIza 452 Ajirage kholLa 320 ambara ( nAma ) 305 ka AdaNNagauDa 338 ambikAdevI 346 AdidAsa 663 ammaNa 346 Adideva muni 584 aTakaLa 318 AdinAtha paNDitadeva 724 ayyaNa 408 Adi gavuNDi 466 avanti 305ka, 313 AbU 415, 416, 471-474 arasiyakere (ArsI kere )465 480, 486, 536, 550, 554 ariSTanemi (AcArya ) 831 626, 634, 638, 644, 647 arihara rAja ( bukka rAja ) 581 648, 660, Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnevALu 623, Andhra 313 Alande 435 AlUru 336 ALoka 305 ka Alvakheda 308 626 AlhU 336 AlhaNa 326 AsandinADa 308 Asta 421 AhavamalLa 317, 408, irugappa 581 587 iGgILa 478 452 i iGgulezvara bALa 411, 465, 514, 521,524, 571, 584, 600, 603 tfs cesnAyaka biTTiyarANa 305 indagarasa voDeyara 655, 656 indra ( mahArAja ) 656 indranandi 410, 667, 843 iruga ( daNDeza ) 585 I IncaNa 451 Izvara camUpati 352 ( 1. ) uccaGgi 305, 318, 351 ucchRNaka ( nagara ) 305 ka ujjayanta 346 udayaNa 305 udayacandra 343 udayAditya 305, 308, 324, 347 373, 376, 411, 448 uddare 431 udri 461, 576, 58, 566, umakke 316 mayanve 316 umAsvAti 667 urvvADi 310 urvItiLaka 326 ekAntada rAmayya 435 ekka gauDa 408 ekkaLa 431 ekkoTi jinAlaya 318 ecava daNDanAyakiti 411 ecaLadevi 308, 347, 376, 448, 364, 411, 470, 466, Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 15 ) kharataragaccha 655 kharapura 346 gaNDAdi 3.8 gadAnandI 306 gadyANa 312, 338, 673 gandhavimukta 411, 424 gandhi seTTi 365 gAgideva 327 gAmuNDa 321 gAvaNiga 386 giranAra 345, 346, 368, 366 445, 464, 476, 477 476, 463, 518, 523 526, 530, 537, 546 553, 576, 622, 631 645, 700, 836, 840 gaGga 313, 318, 328, 313, gaGgakuLa 305, 313 gaGgadeva 320, 334 gaGganADi 328 gaGgaputra 333 gaGgappaya 307 gaGgavaMza 313 gaGgavADi 305, 307, 308, 318 316, 324, 327, 333 336 gaMgarAja ( daNDAdhIza ) 411 gaNarAjya 326 gaGgA 305 gaGgAmbike 386 gaGgeyana mAreya 478 gaGgezvaradeva 333 gaGgezvarAvAsa 333 gaDimendu deva 315 gaDada gaGga 333 gaeDama 452 gaNDa vimukta vratIrA 307,333 / / gaNDaNadIya deva 310, 324 guDDadagaGga 333 guNakIrti deva 633, 702 guNacandra 306 guNacandra siddhAntadeva 356, 364 guNabhadra 511 guNasena 542, 612 guNasena siddhanAtha 503 guNDalupeTa 425 gutta 333 guptakuLa 448 gummaTapura 618 Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candikabbe 352 candra 470 candrakIrti 545, 571, 600 candradeva (bhaTa ) 453 candraprabha (muni) 317, 351, 410 456, 555, 667 ( 17 ) candrAditya 320, 334 candrasena sUri 588 candrikA ( mahAdevI ) 446, 446 canna pArizyadeva 333 caLavariSa 333 caLavarivezvara deva 333 caliga senabo 468 callayya hemADe 376 cAki gauDi 408 cANakya 336 cANikya 308 cAndrAyaNa deva 384 cAmave daNDanAyaka 308, 411 cAmarAja 758 cAmuNDarAja 305 ka, 667, 676 cAvaLadevI 308 cAvika gavuDi 377 cAvimayya 339 cAvuNDa 347 cArukIrti paNDitAcArya 438, 524, 561, 673 716 cAlukya 312, 313, 314, 316 322, 326, 332 cAlukyacakrI 113 cAlukyAbharaNa 308 cikamagalUra 320, 412, 526 cikkatAyI 401 cikka mArgADi 408, 422-424, 427, 502, 513 ciraNarAja daNDAdhIza 305 cittaur3a 332, 516, 0642, 653 citrakUTa giri 332 cidavalli 834 cinakuralI 328 cintAmaNi 410 cUr3AmaNi 410 ceGgiri 305 cenna pArzvanAtha 336 cennave nAyaka 333 cera 305 caica ( daNDAdhinAyaka ) 585 coghArekAma gAvuNDa 334 coLa 305, 308, 312, 318, 316, 324 cauNDa rAya 347 Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 22 ) narasiMha 324, 333, 336, 352 nArAyaNa gRha 333 367, 452 nigulara 324 narasiMga seTTi 314 nittara 347, 436440,441 narasiMha varmA 305, 208,324 narasIpura 764 nimba deva 402 . narendrakIti-vidyadeva 324 nimba deva sAmanta 524 - nAkaNa 308 nimmaDi daNDanAyaka 305 nAki-seTTi 327, 352, 367 . nivartana 320 nAga 318 nirugueDa nADa 347 nAgagauDa 455 nunna vaMza 408, 448 nAgaraNa oDeyara 618 nUmaDi taiLa 408 nAgadA 63. nAganandi 832 nekkaLa 313 nAgavalLikuLa 366 negalu 327 nAgave 352 nemadaNDeza 372 nAgara khaNDa 377, 386, 408, 446 nemicandra ( bhaTTAraka) 450, 6670 nAgara vaMza 305ka nemicandra saiddhAntika 446 - nAgiyakka 327 nemi deva 466 - nADavala seTTi 305 neminAtha 336, 337, 346 / nADALava 333 nemi paNDita 478 nAyaka basava 333 neLa maGgaLa 315 nAraNa vemADe 321, 364 nelkudare 351 nArasidha deva 333, 336, 347 noNambavADi 305, 336, 328 352, 367, 452 noDamba vADi 305, 307, 308 nArasiMgha hoyasaLa gAvuNDa 351 ___318, 124, 333 nArasiMha 327, 376, 364, 411 448, 466, 466 nyAya kumudacandra 667 Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 30 ) mANikya deva 418 mAriseTTi 316, 327 mANakyadoLalu 328 mArugoNDI basadi 305 mANikyanandi 120, 356, 364 / / mALa (camUnAtha) 431 667, 668 mALanveya 440, 441 mANikyasena 322 mALiyakka 408 maoNNTa niDugallu 478, 637 mALave seTTikabbe 466 mArtaNDa deva 313 mALiseTTi 420 mAthuragaccha 643, 756 mALiyakke 436 mAdarasavoDeyara 586 mALoja 347 mAdirAba 373 mAdula 336 mAdirAja (prathama, dvitIya, tRtIya, caturtha) mImAMsaka 316 470 muguLo 327 mAdevi 333, 431, 470 muLiya 316 mAdeya 323 mugulUra 356, 327, 380 mAdhava 316, 347 mudugere 333 mAdhavacandra 534, 568, 667 municandra 313, 324, 377, 388, mAdhavadaNDanAyaka 364 540 408, 431, 448, 467 mAnyakheTa 333 ___470, 571, 663 mAbaLaya 321 munibhadra deva 188, 586, 6.1 mAragAvuNDa 508 mummuri daNDa 408 mAracandra maladhAri 603 muddagAvuNDa 322 mArama 327 muddarasi 372 mArasiga 313, 320, 334, 431 muddanve 423 mArayve 318 muddayya 408 mArAya 308 muddagauDa 412 mArasamudra 333 murAri deva 438 Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSmI 305 ka vakragrIvarya 316 lakSmIdeva prathama, dvitIya, caturtha 470 vakramIvAcArya 305, 347, 585 lakSmIdhara 326 vaGga 313 lakSmIsena bhaTTAraka 588 723, 766 vajranandI 305, 373, 380, 504 lakSmIsena munIzvara 720 vadiga 317 laccala devI 408 vammaLadeva 347 lacchabbe 427 vayaLa nADa 308 landana 336 varAGganA (grAma) 616 lalitakIrti 448, 456, 560, varATa 313 634,680 vardhamAna (muni) 585, 667 lallAka 305 ka vardhamAna deva 347 lalluka 305 ' vardhamAna ( sAdhu) 413 lAkhana 325, 341, 337 vaLavADa (sthAna) 320, 334 lApU 636 vallabharAja 677 lAhaGa (sAdhu) 417 vaziSTa (gRhapati) 470 lAiDa 317 vasantakIrti 667 lUGgara deva 636 vasunandi 667 loka gAvuNDa 351, 377 vastupALa 361 lokananda (muni) 371 vAcarasa 307 lokAyata 305 vANada baliya 478 lohAcArya (anvaya) 756 vAdibhaSaNa 702 vAdirAja 316, 326, 327, 347, 373, 503, 610, 667 vaklagere 452 vAdirAjendra 305 vakragaccha 426 vAdIbha siMha 305, 126 vakrayIva 58 vAmana 340 Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpAla traividyadeva 305, 316, 316, 326, 327, 347, 351, 373, 376 zrImukha 338 zrIvallabhadeva 325 zrIvijaya 326 zrIraGganagara 667 zrIrAma 317 zrIsamudAya 514 zrIsaMgha ( mUla saMgha ) 524 zrutakIrti 584 zrutamuni 563, 600, 00, 610 zreyAMsadeva 326 zreyAMsa bhaTTAraka 526 zlokavArtikAlaMkAra 667 SaDAnana 108 ( 37 ) sakalakIrti 702 sakalacandradeva 424, 431, 582 satyAbhaya 313, 408 satyabhAmA 305 satyAzrayakula 308, 316, 322, 326 sapAdalakSa 332 saptAddhalakSabhUmi 356 rakhiGgi seTTi 443 samaya divAkara 410 samantabhadra svAmI 305, 313, 316, 324, 326, 337, 410, 667 samiddha zvara 332 savagona 307 savapate 336 saraguru 618 sarasvatI gaccha 702 sarotrA 706 - 708 sala 376 sahayAcala 305 saMkayanAyaka 423 saMkaraseTTi 373 saGkagavuNDa 386, 436 saGgirAya voDeyara 654, 655, 656 saMgItapura 654 - 656 saMghavI 702 sAgaranandi siddhAntadeva 324, 465 sAdhA 361 sAdhu hAlaNa 413 sAdhusAlhe 343 sAntalige 326 sAntabendra 667 sAntiyakka 423 Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 36 ) sIgenADa 316 sIlI 305 ka sukada heggaDe 360 sugandhavarti bAraha 470 suguNi devI (koGgAlava) 560 sumgagaueDa 318 suggiyanbarasi 113 sundha (parvata) 507 sudatta munipa 457 sumatikIrti 702 sumati bhaTTAraka 373 sultAna huzaMgagorI 617 sUmAka 3.5 ka sUranalli 324 sUrastha gaNa 318, 460 sUryacamUpati 448 seuNacandra (dvitIya, tRtIya) 317 se uNadeva 317 seTaranAgappa 338 sena (rAjA) 446,453 sena (raha) 446 sena (kAlasena) 454 senagaNa 322, 511, 538, 611 766 sena bovamArayyane 333 senuvapura 346 soma 313, 364, 408, 448 457,526 somaeNagauDa 338 somadaraNAyaka 460 somadeva 418 somanAtha 324 somave 433 somala devI 433, 451, 455,456 somaya 464 somayya 328 somayya (hegaDe) 46. someza 466 somezvara 4.8 somezvara tRtIya (cAlukya) 314 somezvara caturtha 415 sovarasa 307 sovideva 277, 386,408 soviseTTi 364 soraba 322, 457 sosebUra 308, 367 saugata 316 saumyanAtha 3.5 sauMdatti 470 sthiramati 305 ka Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 40 ) halliya 307 hagaraTage 44E hastinApura 564 haTaNa 364 hassana 316 haDapavala 320 harSakIrti 645 hAgala halli 724 hanasoge (bali) 372, 526, 551 56. hAdikaltu 612 hanasoge (zAkhA) 446 hAnuGgala goNDa 318, 328 haneyatve 347 hAnuGgala 307, 333, 336, 351 harave 652 hAvina herilage 320 hari 347 hAlU 361 hariyappa voDeyara 558, 556, 565 hindaNa toTa 338 hariharadevI 356, 384 himazItaLa 316 harihara rAya 555, 577-576, hiriya kare 333, 338 58, 586, 564, hiriya kereyakelagaNa 305 568, 601, 6.4, hiriya daNDanAyaka 466 605, 611, 615, hiriya mahalige 438 620 hire zrAvali 322, 535, 538, harihara dvitIya (bukka dvitIya) 581 541, 544, 547, hariharezvara 585 556, 556, 558, haryale ( mahAsatI) 383 559, 562, 564, haladAre 673 570, 574, 583, halasige 307, 324, 336, 333 586, 562, 564, halevIDa 426, 496, 514, 524 565, 568 54856, 71. 604, 606, 611, halesoraba 563,838 613, 614 601, Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 41 ) hIre halli 466, 504 heragU 336, 385, 389 huccappa 710 herarike 333 hummaca 326, 467, 464, 467, herekerI 346, 484, 486 500, 503, 506, 667 hemADe 328 humbaDa bAti 702 hetA 305 ka huLiyera pura 356 hogekerI 654, 655, 658 huLigere 435 hona 324 hunuhalli 571 honna 356, 673 hullIgerI 376 honna goDaNDa 466 hUbina bAga 314 honnamAmbikA 680 hegaDi jakkayya 353 hoyasala 318, 327, 336, 347, hemADa 316 465, 667 heggerI 356 hoyasaLa gAvuNDa 351 hegoreya 321 hoyasaLadeva 307, 316, 324, 327 heggere 364, 545, 677 hoyasala viSNu 318 hemANe bakkaNa 356 hombucca 567 heNNagere 356 holI 617 hebiDi 318 holeyanbe gereya 305 hemakIrti 640, 643 holLakere 338, 460 hemacandra 838 hosakerI 316 hemacandra bhaTTAraka 560 hosatra 378 Page #579 -------------------------------------------------------------------------- _