Book Title: Jain Samudrik Panch Granth
Author(s): Himmatram Mahashankar Jani
Publisher: Sarabhai Manilal Nawab
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009533/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2066 (I. 2010). zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra - saMyojaka- bAbulAla saremala zAha hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. (mo.) 9426585904 (o) 22132543 (rahe.) 27505720 pRSTha 296 160 164 202 48 306 322 668 516 268 456 420 14. 638 192 428 070 406 prAyaH jIrNa aprApya pustakone skena karAvIne seTa naM.-2 nI DI.vI.DI.(DVD) banAvI tenI yAdI yA pustaat parathI upl stGnels srI zAze. krama pustakanuM nAma bhASA kartA-TIkAkAra-saMpAdaka 055 | zrI siddhahema bRhaddati bRdanyAsa adhyAya-6 pU. lAvaNyasUrijIma.sA. 056 | vividha tIrtha kalpa pU. jinavijayajI ma.sA. 057 bhAratIya jaina zramaNa saMskRti ane lekhanakaLA | pU. pUNyavijayajI ma.sA. 058 | siddhAntalakSaNagUDhArtha tatvalokaH zrI dharmadattasUri 059 | vyApti paJcaka vivRti TIkA zrI dharmadatasUri 06080 saMjIta rAmamA zrI mAMgaroLa jaina saMgIta maMDaLI 061 | caturviMzatIprabandha (prabaMdha koza) saM zrI rasikalAla hIrAlAla kApaDIA 062 | vyutpativAda Adarza vyAkhyayA saMpUrNa 6 adhyAya | zrI sudarzanAcArya 063 | candraprabhA hemakaumudI pU. meghavijayajI gaNi 064 | viveka vilAsa saM/4. zrI dAmodara goviMdAcArya 065 | paJcazatI prabodha prabaMdha saM | pU. mRgendravijayajI ma.sA. 066 | sanmatitatvasopAnam pU. labdhisUrijI ma.sA. 067 | 6:zabhAdIzuzanuvAI pU. hemasAgarasUrijI ma.sA. 068 | moharAjAparAjayam saM pU . caturavijayajI ma.sA. 069 | kriyAkoza saM/hiM zrI mohanalAla bAMThiyA | kAlikAcAryakathAsaMgraha | saM/Y4. | zrI aMbAlAla premacaMda 071 | sAmAnyanirukti caMdrakalA kalAvilAsa TIkA zrI vAmAcaraNa bhaTTAcArya 072 | janmasamudrajAtaka saM/hiM zrI bhagavAnadAsa jaina | 073 | meghamahodaya varSaprabodha saM/hiM | zrI bhagavAnadAsa jaina 074 | sAmudiinai uiya thI 4. zrI himmatarAma mahAzaMkara jAnI 0758na yitra supma lA1-1 4. zrI sArAbhAI navAba 0768nayitra padmasAga-2 4. zrI sArAbhAI navAba 077 | saMgIta nATaya 3pAvalI 4. zrI vidyA sArAbhAI navAba 078 mAratanAM na tIrtho sanatanuzilpasthApatya 14. zrI sArAbhAI navAba 079 | zilpayintAmalilA-1 14. zrI manasukhalAla bhudaramala 080 dazalya zAkhA -1 14. zrI jagannAtha aMbArAma 081 | zilpazAkhalAsa-2 14. zrI jagannAtha aMbArAma 082 | zalya zAstralA1-3 | zrI jagannAtha aMbArAma 083 | yAyurvahanAsAnusUta prayogIlA-1 14. pU. kAntisAgarajI 084 lyAeR8 14. zrI vardhamAna pArzvanAtha zAstrI 085 | vizvalocana koza saM./hiM zrI naMdalAla zarmA 086 | BthA ratna zAsa-1 zrI becaradAsa jIvarAja dozI 087 | BthA ratna zA1-2 zrI becaradAsa jIvarAja dozI 088 |istasajIvana | saM. pU. meghavijayajIgaNi e%caturvizatikA pUja. yazovijayajI, pU. puNyavijayajI sammati tarka mahArNavAvatArikA | saM. AcArya zrI vijayadarzanasUrijI 308 128 532 376 374 538 194 192 254 260 238 260 114 910 436 336 4. 230 322 089 114 560 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "aho zrutajJAna" graMtha jIrNoddhAra 74 jaina sAmudrikanA pAMca graMtho : dravyasahAyaka : kacchavAgaDa dezoddhAraka adhyAtmayogI pU. A. zrI kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA. nA ziSyaratna gacchanAyaka madhurabhASI 5.pU. AcArya zrImadvijaya kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA.nA AjJAvartinI pUjya sAdhvIjI zrI mayUrakalAzrIjI ma.sA.nI preraNAthI zA. vimaLAbena saremala javeracaMda beDAvALA ArAdhanA bhavananA jJAnakhAtAnI upajamAMthI : saMyojaka : zAha bAbulAla saremala beDAvALA zrI AzApUraNapArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra zA. vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-380005 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 (rahe.) 27505720 saMvata 2066 I.sa. 2010 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yu tema da yapaTalAla verA smAraka graMthamALA suSpa 1 la jaina sAmudrikanA pAMca graMtho savata 2004 ] mapAka zAstrI himmatarAma mahAzakara jAnI nyAtiSAcAya prAptI sthAna zrI medharAja jaina pustaka bhaMDAra bukasela enDa pablIza kIdhra sTrITa, su`baI tara prakAzaka sArAbhAi maNilAla navAkha ema. Ara e. esa. (laMDana) nAgajIbhUdaranI pALa, amadAvAda. mUlya sALa rUpiyA [ I. sa. 1947 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAptisthAna sArAbhAI maNilAla navAba nAgajIbhUdaranI pALa, amadAvAda tathA bI elarAja jene pustaka bhaMDAra gAdhIjInI cAla, pAyadhunI. mubai. 3 maMtha svAritvanA pavakaka svAdhina che. ] maNilAla chaganalAla zAha navajAta prinTIMga prema ghIkAMTA pADa 1 amadAvAda Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNa pU. murabbI zrI nemacaMda pipaTalAla vorAnA puNyAtmAne Page #8 -------------------------------------------------------------------------- Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana mArA pUjya murabbI tulya sva. zrI nemacaMda popaTalAla verAnA nAmathI aMkita graMthamALAnA prathama putarIke judA judA jaina pUrvAcAryo tathA mahattama durlabharAja praNIta jena sAmudrikanA (1 hastasaMjIvanI, 2 sAmudrikatilaka tathA 3 sAmudrikazAstra) traNa graMtha ane 4 hastakAMDa 5 ahesUDAmaNisAra nAmanA cUDAmaNi viSayanA be graMtho, jenI sAmudrikanA pAMca graMthAnA nAmathI janatA samakSa mUkatAM mane avarNanIya AnaMda thaI rahyo che. A graMthanI sArA pramANamAM naka kharIdavA mATe svargastha temacaMda popaTalAla vorAnA suputra snehI zrI jagatacaMdrArA tathA mArI dareke dareka sAhitya pravRtimAM mukhya uttejana ApanAra nehIzrI mANekalAla cunIlAla zAha je. pI. ne te jeTalo AbhAra mAnuM eTale ochA che. kAraNa ke teonI uttejanA vinA to huM sAhitya prakAzamAM ATalI badhI pragati na ja karI zaka heta A graMthanA saMpAdaka zAstrI himatarAma jAnI suprasiddha tiSAcArya che ane jotiSanI dareke dareka zAkhAomAM teozrI nipuNatA dharAve che. A graMthanuM zuddha ane suMdara saMpAdana karavAmAM teone ja mukhya phALe che. have pachI temanA taraphathI taiyAra thaelA (1) zrI harakalaza jaina tiSa, (2) arthakAMDa (upalabdha saghaLA adhyakAMDa) vistRta samajutI sAthe tathA dararAjanA bajAranI dareka vastuonA bhAva jANavA mATe lemIyArUpa tathA (3) cadrAnmilana ane (4) praznasuMdarI nAmanA cUDAmaNi viSayanA zrethe prasiddha karavAmAM AvanAra che, te tarapha janatAnuM dhyAna deravAnI A taka lauM chuM. ane A saMpAdana A rIte karI ApavA mATe temane AbhAra mAnuM chuM. A graMthamAM ApavAmAM AvelA triraMgI citra tathA sAmudrikanA aMge pagenA citre suprasiddha kalAkAra zrIyut ravizaMkara rAvaLanI jAnI dekharekha nIce zrI gujarAta kalAsaMghamAM taiyAra karAvavAmAM AvelA che. te mATe murabbI ravizaMkara bhAIne Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA jekeTa uparanuM citra udepuramAM Avela zrI va mAna jJAna maMdiranA saMcAlaka yatizrI anepacaMdajIe mane ApyuM hatuM te mATe teozrIne ane prAMte, navaprabhAta prinTIMga presanA mAlika zrIyut maNilAla chaganalAla zAhane graMtha samayasara chApI ApavA mATe AbhAra mAnavAnI A taka lauM chuM saMvata 2003nA A sudI pUrNimA ) nivedaka- (zarada pUrNimA) sArAbhAi maNilAla navAba nAgajI bhUdaranI pALa, budhavAra tA. 29-10-47 amadAvAda, Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya nivedana - paramAtmAnI kRpAthI hastasajIvana Adi sAmudrikanA pAMca the janatA samakSa mUkatAM mane anahada AnaMda thAya che. A graMthanA saMzodhana ane saMpAdana pAchaLa lagabhaga dasa varSane parizrama che. ane ATalA badhA dIrdhakALanA parizrama bAda jyAre sucAru saMskaraNa pragaTa thAya, tyAre saMpAdakane je harSa thAya che, te samAnadharmA baMdhuone svAnubhavAeluM hoI tenuM vivecana asthAne che. A eka pAMca graMthana saMgraha che. ane te darekanA rtA janadharmAvalaMbIhevAthI A saMgrahane "jainasAmudrikanA pAMca graMtho" evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. A saMgrahamAM (1) hastasaMjIvana (2) sAmudrikatilaka (2) prAcIna sAmudrikazAstra (4) hastakAMDa ane (5) ahaMcUDAmaNi sAra ema kula pAMca graMtha levAmAM AvyA che. A pAMca graMthe temanA nAmathI ja prasiddha che. ane hastasaMjIvana mATe eka vistRta bhUmikA tathA tenA kartAne vizada paricaya A graMthamAM ja ApavAmAM AvyuM che. bIjA graMthA mATe je kahevAnuM che. te paNa nimitazAstranA nibaMdhamAM AvI gayuM che. chatAM ahiM te saMbaMdhi avaziSTa vivecana karavuM ThIka che. sAmudrikatilaka eka jJAtavya graMtha che. A graMtha saMskRta sAhityamAM prasiddha che. hastasaMjIvanakAre A graMthanAM ghaNAM vAkyane pitAnA bhAgyamAM pramANa tarIke upayoga karyo che. graMthanI mahattA mATe A bAbata ullekhanIya che. zarIra sAmuhika mATe A graMtha sarvAga suMdara che. emaja kahevuM paDaze. paraMtu te sAthe kavitvanI daSTie paNa utkRSTa che. graMthakArane Aryo upara keTalo suMdara adhikAra jAmelo che, te to characanA nipuNene ja samajAya tevuM che. vRttaranAkara nAmanA saMskRta cha deracanAnA graMthamAM TIppaNamAM AyanA lakSaNanuM pUrNa udAharaNa batAvavA mATe A graMthanI AryAne upayoga karelo che. graMthakAra paNa pote potAnA kavitva ane chedanapuya mATe abhimAna rAkhe che. ane uparokta bAbatathI sAbita thAya che ke te vyAjabI che. graMtha 800 ArthIomAM lakhAela che. pitAno paricaya graMthakAre pite ja Ape che. eTale te jovAthI samajI zakAze ke pATaNanA rAjamaMtrIo kevala rAjakIya bAbatamAM ja nahi, paNa graMtha racanAmAM paNa keTalA badhA kuzaLa hatA? rAjapuruSo paNa uttama sAhitya racI zake che, tene A graMtha umadA namune che. graMthakAra pATaNanA mahArAjAdhirAja kumArapAlane (maMtrI) mahattama che. ane te narasuragagaja zakana parIkSAmAM caturAI rAkhe che. piravAla jJAtimAM janmelA Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kavinuM strI ane puruSa parIkSA saMbadhI zAstra racanA eja sAmudrikatilaka che. A graMthakAranAM gajaparIkSA (hastiparIkSA zAstra) tathA zakuna zAstra graMtha amane upalabdha thayAM nathI. paraMtu tenA putra ane sAmudrikatilakanA nipuNa chaMdaracanAkAra jagadeva (jagadeva ) nuM svamazAstra upalabdha thayuM che. A graMtha be adhikAramAM samApta thaele che. AmAM kavie pitAnuM varNana karatAM parahRdayAbhimAyaM paragaditArthasya vetti yastattvam / satyaM bhuvane durlabha sampattiH sa kavirekaikaH / / uparanA svakhazAstranI ane sAmudrikatilakamAM ApelI prazasti lekhaka jagadeva pite ja che. eTale tenA sthaLa, samaya tathA zAstrajJAna mATe bIjA koI paNa uhApohanI jarUra rahetI nathI. kumArapALane samaya prasiddha ja che. hastakAMDa pArvacaMdra nAmanA jainAcAryanI kRti che. A pArvacaMdra zrImad caMdrAcAryanA ziSya che, ema teo pote jaNAve che. temane kALa lagabhaga bAramA sikAne che. temane vizeSa paricaya graMthamAMthI maLI AvatuM nathI. paNuM kartA pitAne zrI caMdrAcAryanA ziSya tarIke oLakhAve che. chellA kyAM A hakIkta graMthakAre lakhI che. jana stotrasadehanI bhUmikAmAM darzAvelI munirAja zrI caturavijayajInI mAnyatA mujaba pAzvadevagaNi ke jeo vi. saM. 1171 mAM vidyamAna hatA teo ja hastakAMDanA kartA che. ahIM prastAvanA lekhaka pAzvadevagazinuM aparanAma zrI caMdrasUri hatuM tema jaNAve che. paraMtu ahIM graMthakAra pitAnA gurUnuM nAma zrI caMdrAcArya hatuM ema spaSTa darzAve che. eTale pAWdevagaNi eja pArdhacaMdra ke bIjA kaI temAM saMdeha rahe che. pAWdevagaNi zrImadda dhanezvarasUrinA ziSya che. eTale munirAjazrI caturavijayajInI mAnyatA baMdha besatI thatI nathI. atyAra sudhImAM traNa pAzvadevagaNi thaI gayAnuM jANavA maLe che. traNamAM be lagabhaga samakAlina che. eka vi. sa. 1190 mAM hevAnuM jaNAveluM che. ahaMcUDAmaNisAra e cUDAmaNi nAmanA ati gUDha manAtA pustakane sAra hoya temanAmAbhidhAna che cUDAmaNine paricaya ane e nimittazAstramAM Ape che. hastakAMDa tathA ahIM cUDAmaNano viSaya eka ja che. A viSayane vistRta graMtha amAre saMpAdita caMdromilana" A graMthamAlAmAM have pachI bahAra AvanAra che. haratasaMjIvanamAM cUDAmaNinI paddhatino ullekha che. ane tenuM vizadIkaraNa thAya te hetuthI A be the ApavAmAM AvyA che. trIjA graMtha tarIke "sAmudrikazAstra" ApyuM che. A pustaka saMbaMdho paNa Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nimittazAstramAM vivecana karyuM che. ane tenI prAcInatA siddha karI batAvI che. A graMtha konI kRti che? te samajAtuM nathI. paNa atiprAcIna che. e nirvivAda che. A pAMce che paikI hasatasaMjIvananA atyAra pahelAM be traNa jagyAethI prakAzana thaelAM che. paraMtu amAruM saMpAdana temAM navI ja bhAta pADe che. e te vAMcakone ane vivecakone samajAze. A pustakanA saMpAdanamAM amee graMthakAranI ja saMzodhita manAtI vijApuranA zAstravizArada zrImad buddhisAgarasUrijI jJAnamaMdiranA bhaMDAranI hastalikhita pratane upayoga karyo che. A pustakanA mULa temaja bhAgyanA duraha paThenuM dhana tathA vivecana karavAmAM ane upAdhyAyajI zrI siddhimunijI tathA zrImad buddhisAgarasUrijInA praziSya zrI hemendrasAgarajIe amUlya sahAya ApI che. ane saMzodhana karatI vakhate vijApura jJAnamaMdiranA saMcAlake e je anukULatA karI ApI che, te ulekhanIya che. A sivAya amadAvAda DahelAnA upAzrayamAMthI zrI caMcaLabahenanA bhaMDAranI hastalikhita pratane upaga karavAmAM upAzrayanA vahIvaTadAre paikI zeThazrI panAlAla umAbhAIe amene ghaNI sArI sagavaDa purI pADI che. te mATe temane abhiAra mAnIe chIe. hastasaMjIvananA racayitA upAdhyAyajI zrI meghavijayajIne vistRta paricaya paMDita aMbAlAla premacaMda zAhe siMghI jaina graMthamALAnA divijaya mahAkAvyanI prastAvanAmAM Ape che, te uparathI atre Ape che, je mATe temane paNa AbhAra mAnIe chIe. kavi paricaya zrI meghavijayajI upAdhyAyane janma kyAM ane kyAre thaye, temaja teo kayAM sudhI gRhastha tarIke hatA te saMbaMdhI paricaya kayAMyathI paNa jANI zakAyuM nathI, tema temanA sAdhu jIvanamAMnI paNa vadhu mAhitI maLatI nathI. teoe pitAnI pratyeka kRtionA ane prazasti racI che, jemAM pitAnuM nAma, guru zrI kapAvijayajInuM nAma ane zrI vijayaprabhasUri prati bhakti-atireka darzAvatI paMktio maLI Ave che. zrI vijayaprabhasUrie temane upAdhyAyapada ApeluM tethI temanI prati teo A prakAre kRtajJatA darzAvatA, ema jaNAI Ave che. teo sAhityanA prakhara abhyAsI mahAkavi hatA, e temanI aneka kAvyaracanAothI jaNAI Ave che. kirAta, mAgha, napadha, meghadUta Adi kAvyanA satata vAcanathI temane samasta kAvya kaMThastha haze, e temanI te te kAvyanI samasyApUrtiothI mAlama paDI Ave che. teo darzana-tattvajJAnanA paMDita hatA e temanA "yuktiprabodha nATaka parathI jaNAI Ave che. e nATakamAM temaNe te vakhatanA pradhAnataH digaMbara matAnuyAyI banArasIdAsanA siddhAMtanuM AvezapUrvaka Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e khaMDana kyuM che ane tethI itararksanAnA khaMDanAtmaka mArgane mUkIne jainadarzananA navInamata saMsthApakanuM yuktipUrvaka khaMDana karavAnA navIna mArga apanAvyo che. vyAkaraNamAM zrI hemacaMdrasUrinI ' siddhahemacandra zabdAnuzAsana-laghuvRtti ne temaNe 'hemakaumudI ' apara nAma 'cadraprabhA' racIne gADhavI saraLa ane vizada anAvavAnA prayatna karyo che. e sivAya temaNe ethI nAnI ' laghuprakriyA 'ane tethI ce nAnI DumarAndandrikA' racIne vaiyAkaraNu tarIkenI khyAti meLavI che. sauthI dhyAna khIce tevA temanA jyotiSaviSayaka abhyAsane lagatA graMtha che. jaina AcAryamAMthI zrI bhadrabAhue racelI phaLAdeza viSayaka ' bhadrabAhusa hinA 'ane zrI kAlakAcArye racelI ( kAlakasahitA 'nAM nAme maLe che, paNa hastarekhAnA viSayamAM - hastasaMjIvana ' jevuM spaSTa ane vistRta saMskRtanI vistRta TIkA sAthe khIjA kAI e raceluM jaNAtuM nathI. te sivAya ' udayadIpikA ', varSa prameya H padmasu darI ' vagere graMthA tA jyAtiSanA viziSTa abhyAsI tarIkenuM apUrva kauzala atAvI Ape che. tee adhyAtmaviSayanA paNa meTA vidvAn hatA e temanA ' mAtRkAprasAda ' ane ' arha dgItA ' vagere graMthAthI jANI zakAya che. temanuM 'sasadhAna mahA kAvya ' te eka adbhUta graMtha che; jemAMthI sAta mahApuruSanAM caritra eka ja padmamAMthI sAta artha dvArA nIkaLe che; e temanA anekArthaka zabdabha DALa batAvI Ape che. 6 teo gujarAtI bhASAnA pazu siddhahasta kavinsekhaka che; e temanI jaina dharma dIpaka, jaina zAsana dIpaka, AhAragaveSaNA vagere keTalIka gujarAtI kRtio uparathI jANI zakAya che. Ama teo pratibhAzAlI kavi, kuranmati, dArzanika, prayAgavizuddha thayAkaraNI, samayajJa jyAtiSI, AdhyAtmika AtmajJAnI hatA; e temanA graMthAmAMnAM tadviSayaka AlekhaneA parathI jANI zakAya che. tee upA. yazavijayajI ane upALavanavijayajInA samakAlIna vidyAna hatA, chatAM eka khojAye kayAMya kaInuM nAma ullekhyu natho; tethI jaina para parAmAM cAlI AvatI nAma na ullekhavAnI ruDhithI jANI zakAya che ke te paNa temanA jevA ja samartha hatA ane tethI samAna sAmarthyanA kAraNe eka mojAne na ullekhyA hAya e svAbhAvika lAge che. temanA guru zrI kRpAvijayajInI zrI vijayaprabhasUri (narvANuAsa ' sivAya koI racanA upalabdha thaI nathI chatAM teo mATA kavi hatA e temaNe jyAM tyAM karelA ullekhAthI jaNAI Ave che. vaLI te SaTTananA prakharavettA ane Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhitya temaja siddhAntanA paMDita hatA. zrI kapAvijayajInA dIkSA ane zikSA guru kramaza: zrI kamalavijayajI ane zrI siddhivijayajI hatA. te baMne guruoe sanmAnaka nagaramAM lukhkhakone harAvI jayazrI prApta karI hatI. temanA guruonuM vaMzavRkSa A pramANe che - hIravijayasUri kanakaviya zIla vijaya kamalavijaya siddhivijaya cAritravijaya kRpAviya meghavijaya kavinA graMthamAM chellAmAM chelluM saM. 1760mAM racAyeluM "satasaMdhAnamahAkAvya" maLI Ave che ane "vijayadeva mAhAsyavivaraNa" jenI lipi saM. 1709 mAM thayAnI pahelavahelI racanA sAla maLe che. Ama temanA 50 varSa sudhIno graMthonA racanAkAla te neMdhAyelo maLe ja che, paNa temanI bAlyAvasthA ane chellI vRddhAvasthAnAM kula 20-25 varSa UmerIe teye ochAmAM ochuM teo 80 varSa ke te karatAM ye vadhu jagyAnuM anumAna thAya che. temanI pratyeka kRti saMrodhita-saMpAdita thaI prakAzamAM Ave to temanA akhaMDa vyaktitvanI jhAMkhI thaI zake chatAM temanA jeTalA grantho maLI Ave che tenI noMdha jyAM tyAMthI ekatrita karI ane temAM zuM viSaya Ave che te nIce mujaba viSayavAra ApavA prayatna karyo che 1 "yaH SaTatarkavitarkakakaizamatiH sAhitya-siddhAntavit prANamrakSitipaH kRpAdivijayaH prAzo vineystyoH| tatpAdAmbujabhRGgameghavijayopAdhyAyalabdhA''tmanA grantho merumahI. dharAvadhive siMda katAra " 26 --jurAvo ghATa, tamArA 2 "Ava zrIranaSThAphijha vijJAsatAkukaramA tu: zrotirvirojha tau jaja ku. dIkSA'nuzikSAgurU / zrIsanmAna kanAmni dhAmni mahaso dahe vijitya zaNAslumpAkendra janA jJAyinam saMtuzitAnuM | zapa -surAvoghanAja, rAjA rastA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthakAre racelA prasthAnI viSayavAra noMdha (kAvyo ). 1. zAMtinAthacaritra-temAM racanAsamaya no nathI. A kAvyamAM naiSadhIyamahAkAvya 'nI samasyApUrti che. temAM sALamAM tIrthakara zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM caritra varNana che. vIravijaya muni saM. 1710mAM vijayaprabhasUri banyA pachI A kAvya racAyuM haze, kemake tenI prazastimAM zrI vijayaprabhasUri smaraNa kareluM che. A kAvya "jena vividha sAhitya zAstramAlA "mAM prakAzita thaeluM che. 2. devAnanda mahAkAvya-saM. 1727mAM A kAvya mAravADanA sAdaDI nagaramAM racAyuM hatuM. A kAvyamAM "mAghakAvya"nI samasyApUti che ane zrI vijayadevasUri temaja zrI vijayaprabhasUrinuM caritavarNana che. A kAvya "siMghI jaina granthamAlA "mAM pragaTa thayuM che. 3 kirAta samasyApUti ()-A kAvyanuM nAma zuM che te jANI zakAyuM nathI. paNa temAM "kiratA nIcakAvyanI samasyAti te che ja. enI eka prati AcArya zrI vijayendrasUri pAse hatI jenI presakopI meM keTalAye varSa agAu temane karI ApelI, e smaraNa uparathI jaNAvuM chuM. te prati mane maLI zakI nathI. te be sargAtmaka ja hatI. saMbhavataH kayAMyathI tenI pUrI prati maLI Ave. 4 meghadUtasamasyalekha-AmAM racanA samaya A nathI. A kAvya meghadUta" kAvyanI samasyApUrti5 hAI eka patra rUpe che. kavie bhAdrapada pAMcama pachI A patra pitAnA gacchAcArya zrI vijayaprabhasUri, je te samaye devapATaNamAM sthita hatA temane navaraMgapura-avaraMgAbAdatho lakhyA che. A samasyAnA aMte kavie lakhyuM che ke-vijayadevasUrinI bhakti mATe mAghakAvyanI samasyA pUti dvArA ane zrI vijayaprabhasUrinI bhakti mATe medhaddata kAvyanI samasyApUrtirUpe temanI prazaMsA karI che.* A kathanamAM graMthakAre pitAnI be kRtione anukrama batAvyuM che. tethI 1 " gacchAdhIzvarahIravijayA''mnAye nikAye ghiyAM preSyaH zrAvijayaprabhA''khyasuguro zrImattapA''khye gnne| ziSyaH prAkSamaNeH kRpAdivijayasyA''zAspamAnApraNIzcake vAca. janAmavikAH phAlyAM tamAmamA" ! -zAMtinAthasika, tilaka 2 "muninayanAzvendumite ( 1727) varSe harSeNa sAdaDInagare / granthaH pUrNaH samajani vijayadazamyAmiti zreyaH" // 85 // -devAnandamahAkAvya, prAntaprazasti / 3 "svastizrImadbhuvanadinakRddhIratIrthAbhinetuH prApyAdezaM tapagaNapatermeghanAmA vineyH| jyeSThasthityAM puramanusaran navyaraGga sasarja snigdhacchAyAtaruSu vasatiM rAmagiryAzrameyu" yahUta samaratha Teva, rAma ! che "pArtha sevagormeghaduta pramAmo sahyAdhe nirmame meghAta." 222 meghadUtara macANa, kAnamAM Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaNAya che ke mAghasamasyApUrti pachI ja meghadUtasamasyApUrti banI. eTale saM. 1727 pachI ja te racAyuM. A graMtha "AtmAnandajenasA-bhAvanagara taraphathI pragaTa thaelo che. - 5 sahasaMdhAna mahAkAvya-racanA samaya saM. 1720.1 A kAvya katonI zakti mATe Azcarya utpanna karAve tevuM che. kemake temAM eka ja lekamAM sAta puruSanI kathA kahevAmAM AvI che. bhASabhadeva, zAMtinAtha, neminAtha, pApanAtha, mahAvIrasvAmI, rAmacaMdra ane kRSNacaMdra-A sAte mahApuruSonAM jIvana caritra A kAvyanA pratyeka kalekamAM varNita che. kantha pramANu 442 kalekanuM che. graMthakAra svayaM lakhe che ke, "AcArya hemacaMdrasUrinuM banAveluM "satasaMdhAnakAvya" hatuM paraMtu te have maLatuM na hovAthI meM A navuM banAvyuM che. A graMtha " jena vividha sAhitya zAstramAlA" mAM pragaTa thaelo che ane AcArya zrI amRtasUrijIe tenA para TIkA banAvI hamaNAM ja sUratathI pragaTa kare che. 6 digavijaya mahAkAvya-A mahAkAvya racanA samaya Apela nathI. AmAM zrI vijayaprabhasUrinuM jIvanacaritra che. tera sargonuM A kAvya graMthakAre banAvelAM kAvyomAM sauthI moTuM che. (siMdhI je graMthamAlAmAM prasiddha thaela che.) 7 laghutriSaSTizalAkA puruSacaritra-hemacaMdrAcArye racelA "triSaSTizalAkA nA daze parvone saMkSepamAM lagabhaga 5000 loka pramANamAM padyarUpe Alekhe che. A graMtha mudrita thaye nathI. 8 bhaviSyadattakathA-paMcamImahAbhya upara bhaviSyadattanI kathA, zrI vijayaratnasUri saM. 1750 mAM ga7pati banyA pachI padyarupe AlekhelI che. A graMtha dInadayAmRtahimmatabaMdhamAlA'mAM pragaTa thaye che. 9 paMcAkhyAna-pUrNabhadra racelA mULa paMcAkhyAnane gadyarUpe saMskRtamAM Ave kheluM che. A bantha mudrita thayA nathI. . 1 "vitraNamunIsUnAM (276) imAnad vilA kuto punaH pUrvIvAyapratiSThitaH " - satasaMdhAnaHdALa, kAttAnta ! 2 " zrIhemacandrasUrIzaH saptasaMdhAnamAdimam / racita tadalAbhe tustAdidaM tuSTaye staam"| --hAsaMdhAnamaThThAvAya, vAtaprajJarita che che "kAvAvanAmAthI vAraMvAda cArA te tane yathA" vinavAno nirmame jinapavitracAritram // 603 / / -laghutripaSThizalAkApuruSacaritra, praantprshsti| 4 ' tAraNahamAH riyo olighAma jhUlA tatpadopaH zramaNAvanIpa. prabhAsate zrIvijayAdiratnaH // 76 // che to viyathArja ghAsa viMkA vamUlukA ziSyo hi meghAdvijayastadIyo'nyabhUdupAdhyAyapadapratiSThAm // 7 // ra6 dhIrANI vArAM duhAvarodhAya tathA vagham | sa vAcakaH paJcamikAtapasyAphalena bhoktuM zivarUpalakSmIm" // 78 // Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. 10 vijayadevamahAtmya vivaraNa( TIkAya ) racanA samaya ajJAta paraMtu A graMthanI lipi sa. 1909 mAM thaI che, tethI mAlama paDe che ke mUla graMtha enI pahelAM khanyA haze ane vivaraNa mULagraMthanI sAthe yA pAchaLa anya haze. mULa graMtha brahabharataragacchIya jinarAjasitAnIya zrI jJAnavimalaziSya pADaka zrI vallabhaupAdhyAye banAvyA che. temAM mukhya viSaya zrI vijayadevasUrinA jIvananuM savistara varNana che. upAdhyAya meghavijayajIe A mULa graMtha para vivaraNu karyuM che. eTale kaThina zabdonA artha sphoTaka karyo che. A grantha jaina sAhitya sa MzeAdhaka samiti ' taraphathI pragaTa thaI cUkayA che. ( nyAya tha ) 11 yuktipradha nATaka( vANArasIya-digambaramata--khaNDanamaya ) A graMtha mUla prAkRta gAthAmAM ane tenA para svapajJa saskRta TIkA sahita racele che. temAM temaNe mukhyata: khanArasIdAsanI ekAntI nizcayanayanI mAnyatAne banArasImata 1 " likhito'yaM granthaH paNDitazrI 5 zrIraGga lomagaNi ziSyamuni somagaNinA saM. (709 varSe caitramAse kRSNapakSe ekAdazI-tithau budhe likhitaM rAjanagare shriitpaagcchaadhiraajma zrAvijJayadevasUrIzvaravijJava (vi)rAjye ' / --vijJayalevamAdAya, prAtagat / 2 sattaramI sadImAM banArasIddAsa nAmanA zrAvaka hiMdIbhASAnA zreSTha jaita kavi thayA. te AgarAnA rahevAsI zrImAlI vaizya hatA. temanA janma sa', 1943 mAM thayA hatA. temanA pitAnuM nAma kharagasena hatuM. temane jhaverAtane vepAra hatA. banArasIdAse kharataragacchIya muni bhAnucaMdra ( muni abhayadhama upAdhyAyanA ziSya ) nA samAgamamAM AvatAM dhArmika kriyAtrA sAthe chaMda, ala'kAra, kAza anee vividha viSayanA keTalAka AkA kadastha karyA. teoe pahelA rRma 2 viSayanA zratha racyA hatA pazu saM0 1680 mAM temanuM bhAre parivartana thayuM. AgarAmAM artha mala7 nAmanA eka adhyAtmarasika sajjana sAthe paricaya thatAM zrIrAyamalakRta bAlAvamAdha sahita digambarAcAya zrIkuMdakuM kRta ' samayasAra nATaka ' mananapUrvaka vAMcatAM kavita sarvatra niya naya ja sUjhavA lAgyA. temane vyavahAra naya parathI zraddhA ja UThI laI, tethI temaNe ' jJAnacIzI ', ' adhyAtmabattI' ', * dhyAnabattIsI ', zivamandira ' Adi kaivala nizcaya nayane ja pASatI AdhyAtmika kRtio racI, bhagavAna para caDheluM naivedya ( nirmAlya ) paNa te khAtA, caMdrabhANu, udakaraNa, yAnamalajI Adi mitronI paNa e ja dazA hatI. chevaTe tA tee cAre jaNu eka oraDImAM nama batI potAne parizcaMdra rahita ( digaMbara muni ) mAnIne pharatA. tethI zrAvakA banArasIdAsane "sarAmatI " kahevA lAgyA. A ekAnta zA sa 1692 sudhI rahI." . ' -----jaina sAhityanA saMkSipta itihAsa, pR0 576-18 3 "kavi banArasIdAsanA anuyAyIomAMthI kumArapAtra ane amaracaMda Adi, je potAne AdhyAtmikA maMhevaDAvatA hatA, temanA 10 uSA. zrIyazovijayajIte AgarAmAM sAkSAta paricaya thayA ane te matanuM khaMDana karavA temaNe " adhyAtmamata khaMDana' mULa 18 bloka para svepattavRtti sAthe ane ' adhyAtma mataparIkSA ' nAme prAkRtanA 118 leAkA racI te par savistara TIkA paNa racI." --jaina sAhityanA sakSipta ItihAsa, pR. 578 nuM TippaNu, Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa adhyAtmamata jaNAvI tenu bhAvezapUrvaka khaTana karyuM che. A mata sa. 1980mAM nIkaLyA ema jaNAvyuM che. vya kriyA che te kakriyA che mATe adhyAtmamAM lIna rahevu' evI te matanI mAnyatAnu ane dvigammare vetAmbarIthI 84 khAkhatAmAM bhinna paDe che te digambaramatanuM paNa khaMDana karyuM che. A granthanuM pramANu 4300 aAkanu che. A grantha zrI vijayaratnasUrinA rAjyamAM saMvata 1750 pachI anAvelA che. A graMtha ratalAma-RSabhadeva-kezarImalapeDhI taraphathI pragaTa thayA che. rw- 12 dharma manuSA A graMthanA racanA samaya maLI zakyA nathI. temAM huM kAnA mantavyAnuM khaMDana che. A graMtha amudrita che, vaDAdarA ane AgarAmAM tenI pratio che. vyAkaraNagraMtha 13 candraprabhA ( hemakaumudI )-racanA samaya 1757. A graMtha vyAkaraNanA che. zrI hemacaMdrasUri racita siddhahemacandravyAkaraNa ne kaumudInA rupamAM mUkIne prastuta graMtha khanAvyA che. AnI racanA 4AgarAmAM thaI hatI, jenu' graMtha parimANu 8000 eAkanu che." A graMtha kaumudI mAphaka pAtAnA ziSya bhAnuvijaya mATe banAvyA ane saubhAgyavijaya temaja meruvijaye tapAsyA hatA. A graMtha mesAzuA--zreyaskara maMDaLa ' taraphathI pragaTa thaele che. 8 1. " catuHsahastralokAnAM zatatrayasamanvitam / pramANamasya pranthasya nirmitaM tatkRtA svayam " // 1 // 4: 2 tatpabhUSA mahasA'tipUSA suvarNanairmalyavidhAnabhUSA / virAjate zrIvijayAdiratnaH prabhuH prabhAdhyApitadevaratnaH // 4 // teSAM rAjye mudAskAri vADamayaM yuktibodhanam / meghAda vijayasaMjJena vAcakema tapasvinA " // 5 // - yuktiprabodhanATaka, prAntaprazasti / 3 " vijayante te guravaH zelAravanduvatsare (1757) teSAm / AdezAda dezapameH sthitiH kRtArAjadhAnyantaH 11 4 cAturmAsyAmasyAM nAmnA zrIAgarAdharA''vyAyAm / nAnAyo garucitai racitA candraprabhA sudhiyA // 8 // 14 svAsAsahasralakSaNadharaH klRptAbhiSekaH suraiH sendraH sAsahasramAnasahitaiH kumbhaizca vRtteH stutaH / granthe'pyaSTasahasrasammitatayA sallakSaNairlakSite kuryAt so'bhyudayaM dhiyAM samudayaM vIratrilokIguruH 11 28 11 17 "C 6 zrI meghavijaya nAnopAdhyAyo'dhyAyatatparaH paramaH / candracandraprabhAM cakre bhAnudaya buddhivRddhikarI // 11 // bhaTToninAmnA bhavadIkSitena siddhAntayuktA ghara kaumudI yA / 3/ zrI siddhamanugatA vyadhAthi sevAzriyA bhAnuvibhodayAya // 12 // 46 'hemacandrasuguroH vinayasya siddheH zAstrArNavo'labhata pUrNa rasena / 5 dIpotsavasya divase kuzalena yo'sau saubhAgya meruvijayAdibhirIkSyamANaH " // 15 // - candraprabhAvyAkaraNa, pUrvArddha prAntaprazasti / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ k 14 hemazabdacandrikA- vyAkaraNa graMtha vidyArthIne prAthamika praveza mATe * bahu ja saMkSepamAM anAvela che. A graMtha pragaTa thayA che. kaccha-patrI, khetazI khIcazI ' taraphathI 15 hemazabdaprakriyA-A vyAkaraNa graMtha upayu kta cadrikAthI mATe che. tenI prati pUnAnA bhAMDArakara insTiTayUTamAM che. ( jyAtiSagraMtha ) 16 varSa prameAdhacanA samaya jJAta nathI, paraMtu graMthanI prAnta prazastimAM zrI vijayaprabhasUrinA paTTadhara zrI vijayaratnasUrinI zAsanadhurAmAM A graMtha anAvyA evuM svayaM granthakAre ja lakhyuM che, tethI pratIta thAya che ke A graMthanI racanA sa. 1792 mAM zrI vijayaratnasUri AcAya anyA te pachI thaI, ema nakkI thAya che. potAnA ziSya meruvijayanuM temAM smaraNu karyuM che. graMthamAM tera adhikAra che; utpAtaprakaraNa, karacakra, padminIcakrama DelaprakaraNu, sUrya ane candranA grahaNunuM phUla, pratyeka mAsamAM vAyunA vicAra, varasAda lAvavAnA ane anya karavAnA maMtra-yaMtra, sAThe sa'vatsarInAM phUla, gruhAnI rAzi upara udaya asta vA vakrInuM phUla, ayana mAsa pakSa ane dinanA vicAra, saMkrAntila, varlDanA rAjA maMtrI AdinA, varasAdanA garbhanA, vidyAne, AyazcayanA vicAra, satAbhadracakra ane varasAda jANavAnA zakuna Adi viSayAnA samAveza che. granthakAre uktagraMthanA samadha ' sthAnAssUtra' nAmanA 1 " zrIvijayaprabhasUreH preSyaH ziSyaH kRpAdivijaya kavaiH / zrI meghavijayavAcakavaraH kRtAM candrika kre // prauDhAyAH saralAbhAM vRthA vinirmAntu bAlasya / | bhASA : zarmadA mugdhAyA rUpazrAH padmavRtAM krIDAhetuH || ] TIkA - zrIvijayaprabhasUrerityAdi spaSTam / zrIzca vijayazca tau zrIvijayau tAbhyAM yuktA prabhA buddhistejaH pratiSThA zobhA yasmin IdRzaH sUrigaNapatistasya sevakaH kRt pratyayAnAM candrikAmiva candrikAM prakAzarUpAM cakre / prauDhAyA iti haimavRhadvRttistasyAH / ke ke bhAvAH ? vacanasUtravyavasthAdayaH zarma sukhaM tasya dAyakA na santi sarve'pi sukhadAH sadA asyA laghutvAt / mugdhAyAH vaicityakalitAyAH krIDAmAtrapravRttAyAH rUpazrIH rUpaprasAdhanaM saiva paThanakRtAM vilokanakRtAM novAhetu: '' / ---haimazabdacandrikAvyAkaraNa, prAntaprazasti / 2 " zrImantapAgaNavibhuH prasaratprabhAvaH prayotate vijayataH prabhanAmasUriH / tatpaTTapadmataNirvijayAdiratnaH svAmI gaNas" mahasA vijitadhuratnaH // tacchAsane jayati vizvavibhAsane'bhUd vidvAn kRpAdivijayo divijanmasevyaH / ziSyo'sya meghavijayA''hnayavAcako'sau pranthaH kRtaH sukRtalAbhakRte'tra tena " // ---hennaloSa, mAnnaprApti 1 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjA aMga sUtra sAthe batAvyo che. AnuM bIjuM nAma "meghamahadaya" paNa che. A graMtha saMskRta-prAkRta baMne bhASAmAM che, hiMdI-gujarAtI bhASAmAM anuvAdita thaI pragaTa thaela che. - 17 ramalazAstra-cApi A grantha maLe nathI. paraMtu uparyukta "meghamahedayamAM teno ullekha Ave che. A grantha paNa pitAnA ziSya meruvijaya mATe lakhyuM hatuM. 18 haratasaMjIvana-A granthanA pa25 kaleke che. te upara kartAnI pajJavRtti "rekhA zAstra" nAme che. A graMtha hastarekhAnA viSayamAM bhAratIya jyotiSanuM sapramANa surekha varNana pUruM pADe che. tenuM bIjuM nAma "siddhajJAna' paNa che. A graMtha "mohanalAlajI ThaMthamAlA mAM pragaTa thayela che. ane bhASAMtara tathA citra sAthe A graMthamAM Apela che. 19 udayadIpikA-A graMthamAM prazna kADhavAnI paddhati mATenuM vizada varNana che. saM. 152 mAM zrAvaka madanasiMha mATe praznottara racelI che. A grantha pAye nathI. 20 praznasurI-A graMthamAM paNa prazna kADhavAnI paddhatinuM TUMkamAM varNana che. AnI prazaritamAM keTalAka graMthane racanAkrama paNa jaNAvyuM che. je A graMtha amArI sirIjhamAM have pachI prasiddha thaze. 21 vIsAyaMtravidhi-AmAM vIsAyaMtranI vidhinuM varNana che. je padmAvatI tranA antargata kAvya vivaraNa para vRtti samAna che. temAM arjuna patAkA, $ "ghArthamANya zaarzatakAjhIyArUmanA loTAmAM prasarAzA -3rathI , bA ! 2 " satsNa ghaNu chu kANuzarikAmA ghAnanIsukA (2) dhANAM cAvi i i ? 1 preSyaratapAgaNapatevijayaprabhAkhyasUrIzituH kadhikRpAvijayasya ziSya / cakre vidyArya racanAM sA'stu nityA bhogazriye samanuyojitadharmalAbhAt // 2 // sUryAcandramasau yAvad yAvanmerumahIdharaH zropraznasundarIsiddhyai tAvat tripursundrii||3|| padmAvatI nAgaloke madhyaloke prbhaavtii| zrRtadevIzvarI tUdurbaleke tripurasundarI // 4 // ta surata (4) vinaH tva: (T ) Rtu vidita zarmAna dattA jarjAto (akSara) thiH II ha ! AdyaM sAmudrikaM nAmnA dvitIya lokavizrutam / sUkSmAkSaraM tRtIyaM syAt turya tripurasundarI // 6 // padmAvatyabhidhAnAma zuddha prakaraNaM smRtam / paJcamaM paJcamairvAcyaM saMzodhyAdhikadhodhanaiH" // 7 // --jalu, kAtarita (gAthA chIkSamAmapiAsethI dANa) 3 "zromeghavijaya praaptopaadhyaaypdvishrutH| bhUvizvetyAdikAvyasya vyAkhyAnaM cakRvAnidam // 1 // vijayayantraprabhAve Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 vijayayaMtra vAparavAnI vidhi che. A sivAya bIjA keTalAMka yaMtra racyAM hoya ema paNa jaNAya che. A grantha amArI sirIjhamAM pragaTa thaye che. mUlya pAMca rUpiyA che. (madhyAtma) 22 mAtRkAprasAda-racanA samaya saM. 1747. A graMtha adhyAtmaviSayane che. A graMthamAM "3 nama: siddhama " vasAya para vivaraNa karyuM che ane 8 zabdanuM rahasya spaSTarUpe batAvyuM che. prastuta graMtha dharmanagara (dharamapurI)mAM banAvyo evuM svayaM graMthakAre ja lakhyuM che.ra 23 babadha-A graMtha yadyapi ma nathI paraMtu saMbhavataH temAM adhyAtmika viSayenuM varNana haze, ema lAge che. 24 ahaMkInA-A graMthanA 6 adhyAye che ane temAM jainadarzananuM varNana spaSTarUpe karyuM che. A graMtha "mahAvIra grantha mAlA"mAM pragaTa thayuM che. 1 "evaM zakunakheTAnAM sthAnAda viMzatiyantrakam / nizcitaM meghavijazriyA vibhavavRddhidam // 21 arhapadena vizayantravyavasthA"prAcInAnucAnaitribhAgadAnAdihaikazeSe'pi / kRtaguNayantra racita khavANahayantra dvaye zeSe " // 2 // "snmaargaanugtdhiyopaadhyaaypdsthmedhvijyen| viharajinayantramiha sphuTIkRtaM / vijayakaram " // 3 // " rephasya dhyAnatvenaikonatve paJca vA sthitaaH| arhapadAda viMzayantraM meghAdivijayoditam " // 12 // " padmAvatIstavane kathitaviMzatiyantrapratiSThA"ghAcakairmeghavijayavizayantrasusUtritam / zrIvIra-pArzvayatpannAnubhAvAdastu siddhidm"| vijayayantrASTamagatyA yavanamataviMzatiyantrapratiSThA"decyA padmAvatyA bhagavatyA svpnkthityntrsy| saMvAdArtha vivRta vAcakameghAdivijayena" // 10 // "tapAgacchezasUrIzavijayaprabhasevakaH / kapAdivijayadhIrANAM ziSyo'IcchAsanazriye " // 49 // -~-anubhuutsiddhvishaadiklpsNgrh| 2 "OM namaH siddhamityAdervarNAmnAyasya varNanam / cakre bhImeghavijayopAdhyAyo . dharmasAdhanam // saMvatsare'zvavAryazvabhUmite (1747 ) poSa ujjvle| zrIdharmanagare granthaH / pUrNazriyamazizriyat" / -- mAtRkAprasAda. prAntaprazasti / 3 " ito'dhikaM kiJcana mAtRkAyA vyAkhyAnamAdezi mayA vitasyA zrItattvagItAhita satpratItA'dhyAyeSu madhyeyadhiyottareSu // --mAtRkAprasAda / Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI temaNe 'poMcatI stuti-saTIka ', temaja * bhaktAmarastrAtra ' para TIkA racI che. sivAya kavie aneka gujarAtI kRtio-1 jainadharamadIpaka, 2 jaina zAsanadIpaka 3 AhAragaveSaNA, 4 zrI vijayadevasUri nirvANurAsa, 5 kRpAvijaya nirvANurAsa, ( caiAviza jina stavana, 7 pAnAmastrotra, vagere racelAM maLI Ave che. sarva cheke hastasa jIvananA talaspazI abhyAsI ane sazAdhaka svastha zrImadAcArya zrI vijayakSamAbhadrasUrizvarajIne ame ahIM yAda karIe chIe. teee A pustakanA mULa ane bhASyanuM jaladhara ( pUrva paMjAba )mAM mahetA sAmezvaranA putra dayArAmanA pustaka uparathI saMvata 1795 zake 1960nA vaizAkha vada 12 maMgaLavAre avasthI TIkArAma bhavAnIdatte lakhelA pustaka uparathI saMzAdhana karyuM che. A saMzodhananA A pustakanA saMpAdanamAM chUTathI upayAga karyo che. svarga - sthanI mana:kAmanA hastasa jIvananuM sarvAMga suMdara saMpAdana jovAnI hatI. paNa kALamaLathI teo A graMthanA prakAzana pUrveja svargastha thayA che. e zaiAcanIya che. svargastha saMpAdana kareluM mULa ane bhASya sAthenuM hastasa jIvananuM pustaka praznasuMdarInI zrImadnI hastalikhita prato amAne jyotiSazAstrAbhyAsI tapasvI sunizrI kAntitttavajayajIe upayAga karavA ApI che. eTale temane paNa AbhAra tathA mAnIe chIe. Ama ane hastasaMjIvananA mULa tathA bhASyanuM saMpUrNa saMpAdana karavA zaktimAna thayA chIe. A saMgrahaeNmAM hastasa jIvanane mULa tathA gujarAtI bhASAntara sAthe Apelu che. ane temAM AvatAM cakro, kAke vagerene sArI rIte samajAya tevI rIte raju karelAM che. vizeSamAM hastasa jIvananA viSayane mArmika rIte samajAya te mATe bhUmikA tathA nimittazAstra saMbadhI vistRta nibaMdha paNugmA saMgrahamAM sAmela karavAmAM AvyA che. eTale hasta'jIvananuM A sa pAdana abhyAsakAne rucikara thaI paDaze. emAM be mata cheja nahi. sAmudrikazAstranI A pahelA eka AvRtti junA hiMdI bhASAntara sAthe sAmudrikazAstra nAmathI veMkaTezvara gesamAMthI bahAra paDI hatI. A pustakanA bhASAntaramAM je kaMI chUTIe hatI. te RSI AmAMthI dUra karI che. ane graMtha sArI rIte magajamAM se, te mATe graMthakArAkta pazu pakSI sAthenA manuSya aMga pratyaMganAM sarakhAvelAM lakSaNene vidha citrAthI darzAvelAM che. bhASAntara tathA viSaya spaSTikaraNa karavAmAM kacAza rAkhavAmAM AvI nathI. ane atyArapUrve zarIra sAmudrikanAM chAelAM dareka pustakA karatAM A pustakane ramaNIya, vizada tathA marmAghATana karavAmAM Avyu che. jo prANIenAM aMga pratyaganuM saMpUrNa nidarzana na thayu. hAya te! sAmudrikazAstra samajAtu ja nathI. A trUTI amene ghaNI sAlatI hatI. atyAra pahelAM keI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 paN sa'pAdaka A prakAzanuM te tarapha dhyAna ja gayuM nathI. sarva prathama AmAM ja prayatna thaelA che. A citra gujarAtanA samartha kalA vivecakacitrakAra zrI ravizaMkara rAvaLe taiyAra karyA che. eTale tenI suMdaratA tathA pramANikatA mATe kahevAnu rahetu ja nathI. sAmudrikatilakanI A gujarAtI sacitra AvRtti sarva prathama ja thAya che. atyAra pahelAM upara jALyu. tema vakaTezrvara prekSanuM mULa ane hiMdI bhASAntara maLatu hatu.... thADAMka varSo pahelAM zrIyuta raghunAtha zAstrI paTavardhane sAmudrika tilaka nAmanA graMthamAM A pustaka marAThI bhASAntara sAthe soMpAdana karyuM che. paraMtu amArUM saMpAdana svataMtra ja che ane te sheje samAya tema che. sAmudrikazAstra, hastakAMDa, A e graMthanuM saMpAdana hiMdanI kAI paNa bhASAmAM thaelu jANuvAmAM Avyu' nathI. sarva prathama A saMgrahamAM ja te levAmAM AvyAM che. sAmudrikazAstranA zlokA dhaNuAM pustakAmAM tistata: jovAmAM Ave che. viveka vilAsakAre teneA ghaNNA upayAga karyo che. A graMtha ati prAcIna che. eTalu ja kahevu ahIM khasa thaze. hastakAMDa ke je cUDAmaNinA viSayanA ja graMtha che. tenI prata amAne pATaNunA phAlIyA vADAnA bhaMDAramAMthI vidva munirAja zrI puNyavijayajI mahArAje meLavI ApI hatI. teozrInA kahevA mujaba atyArasudhI amadAvAda tathA pATaNanA jaina bhaMDArAnI, jANavAmAM AvelI lagabhaga 1000 pacAsa hajAra jeTalI hastapratomAM hastakAMDanI bIjI kaMI prata nathI AvI durlabha prata meLavI ApavA mATe teozrInA jeTaleA AbhAra mAnIe teTale ochA che. aha cUDAmaNuisAra pratAkAre ghaNI ja azuddha rIte mahAvIra graMthamALA dhULIyAthI prakAzita thayA hatA. A prakAzana uparathIja saAASita pATha sAthe ahIM tene mUkavAmAM AvyA che. ustakAMDa tathA acUDAmaNinI bIjI pratAnA abhAvamAM pAThazuddhi tathA artha saMgati ghaNI ja pharIna thaI paDI hatI, paraMtu virakRpAthI amee tenI ane teTalI zuddhatA artha saMgati ane bhASAntara tenA ja jevA cadreAnmilana, praznasu darI vagere graMthonA abhyAsakrArA karI che, Ama hovA chatAM kSati rahI gaI hAya tA tajajJa vidvAnA huMsakSIra nyAyathI amene kSamA karaze, ema AzA che. A pAMca graMthonA prakAzanamAM bhAIzrI sArAbhAi maNuivADha navAbe tanamana dhanathI kAma karyuM che. ATalI khathI mAMghavArImAM uMcA A pepara upara sacitra Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 AvRtti bahAra pADavAnuM sAhasa gujarAtanA prakAzakane a pamADanArUM lAgaze. A graMthonuM prakAzana temanA jevA sAhasikathI ja thai zakayu che. hiMsAkha gaNunAranI STi AmAM cAveja nahi. phakta aMdhAre aTavAtA prAcIna zAstranA uddhAranI dhagaza ja A kArya karAvI zakI che. teonI pragati uttarAttara thAya ema harakAI sahRdaya Izvara temane saphaLa banAve, ane have pachI paNa temaNe karavA dhArelAM hIraza jaina jyotiSa, ardhya kAMDa tathA cadromilananA prakAzanane temane suyoga prApta thaI saphaLatA maLe tevI paramAtmA pAse abhyarthanA che. kiMmata zam yAhaja. maNiyAthAnI khaDakI pAse, khADI, amadAvAda. vijayAdazamI sa. 2003 vakamI. himmatarAma mahAza'kara jAnI jyotiSAcArya . Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-16 17-50 jaina sAmuhikanA pAMca prathA anukramaNikA viSaya 1 Amukha 2 nimittarAsa (nibaMdha) aSTAMganimitta, ATha-nimittazAstranAM lakSaNa aMgavidyA...prathama nimita svapnazAstra dvitIya nimitta, svarazAstra-tRtIya nimitta bhaumazAstra- caturtha nimitta vyaMjanazA...paMcama nimitta layazAstra..paddhanimitta utpAtazAstra...samanimita aMtarIkSa zAstra. aSTamanimitta siddhAnta jyotiSa lakSaNa herA jotiSa lakSaNa saMhitA jyotiSa lakSaNa aSTanimitane saMhitAmAM samAveza ka haratasaMjIvana 1-51 darzanAdhikAraH 1 1-177 ja zAstra pIThikA sattAdhyAyaH 1 1-18 ja hastadarzanamAM gujarAdhanAdhyAyaH 2 1-21 hAthamAM traNa tIrtha, pAMca sihasthaLatIrtha ceviza jinezvara, triveNa, paMca parameSThI siddhazilA vagerenAM darzana hastadarzana mATe nyAsa akAdi soLa svara hAthamAM pArzvanAtha, RSabhadeva ane traNa devatAo hAthamAM sarvatabhavya ka nAmamAlAbhyAyaH / 15 hastanAma 1-2 aMguSThanAma aMgulI nAma tarjanInAM nAma 11-144 51-88 pa1-54 55-61 55-56 * * * * 62-64 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * ? 1-17 madhamAnAM nAma anAmikA nAma kiniSThikA nAma vizvAnAma aMguDamULanAM nAma maNibaMdhanAM nAma karabhane nAma hastapRSThanAM nAma hastanalanA nAma nakha nAma. pitRkhAnAM nAma mAtRkhAnAM nAma AyurekhAnAM nAma aMgulImULa nAma hAthanA pramAnAM nAma hastavilokanAdhyAya 4 gurUjI pAse hAtha dekhADavA javAno vidhi gurUnuM lakSaNa gurUe rAkhavAno niyama rAtrIe hAtha jevA niyama strI-puruSa-napuMsaktA hAthane niyama gurUne bheTa ApavI darzanAdhikAraH 5 tithicakra vAra nakSatra: rAzicakra caMcaka varSacakra mAsacakra 5kSaka dinacakra ghaTikAcA dAcakra limak kANucaka 8-10 12-15 17 68-88 1-105 118 19-29 34-35 36-37 389 50-58 64-67 68-73 74-77 89-80 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriSNakra dehacakra ustacakra hastanA pAMca varSoM rasAdi vana sparzanAdhikAra 2 praznavidhi prazna samaya jJAna vajJAna prakAra kumArIpUjana ane prazna mAra navastu prazna bhUmidravya prazna yAsa prama bhAjana prazna AlAdi paMcavara utpAtAna hastApara aJajJAna adharAttarAdi vaNu jJAna zakunayAna pAsaka kevalI rekhAvimarzanAdhikAraH 3 hAtha jovAmAM siddhi rekhA jovAtA krama zubha phaLa ApanAra kAcanuM lakSaNa maNipadma rakSaNa hatheLInuM kSaNa hastapIThanuM lakSaNa AMgaLInuM lakSaA AMgaLIo uparathI AyuAM kapALa uparathI Ayurko maNikha dhanuM phaLa rekhAnu phaLa rekhAonA sAmAnya rIte guNadoSa rekhAonI maryAdA hastacinha sUtra rUkhAvedhanA prakAra ane phaLa dhanaviyAra dharakhA madhyarekhA 21-2} 219-42 68-65 *1*5 1-54 1-1 * 1011 11 25 20 28 * ? * # 15 jAha 11 * & 15 ra 4 4 sara 53 5 {7-10deg 91 193 5 et et te ra R sara sara ex pa 5 *t *t 42-230 98 .. {** 1. 1.1 1 14 tr 105 105 107 1.9 10-115 1: 110 11. 11. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 112 112 113 113 114 114 114 101 115 113 117 117 119 126 130 131 135 atha ane jAmarakhAM janmakALa jANavAnI rIta mRtyunA kAraNanuM zAna bhAga rakhA saMtAna rekhA dravyalAbha jJAna mAtApitAnA mRtyunuM jJAna: sneha ane nRtya jJAna pazyAdi bhayajJAna hastacihasatra samApta AyurekhAnuM svarUpa ane phaLa dhanarekhA , , , , gotrarekhA vicAra urdhvarekhAnA bheda zrIrekhA dIkSArekhA rakhAta ane jArarekhAo lakSanuM bAdhakatve udAharaNa sAthe saMtAna rekhA bhAI bhAMDunI rekhA divA rAtrI janmajJAna hAthamAM batrIsa lakSaNe cinahonuM phaLa hastabIMba cUkta AMgaLIonA cahenuM phaLa masyAdi cinhonuM graMthakI rAta kI zaiva sAmukti cinhonuM phaLa karaha prakaraNukArAta cinhonuM phaLa maMdirakhA karahA prakaraNukArAta kApadanuM lakSaNa ane phaLa , padavIrekhA jAmyurakhA dhama rekhA diyapIDA rekhA | adhama rekhA ane samAdhi maraNarekhA batarekhA ane bhikSArakhA karahA prakaraNakArokta mRyurekhA kakhA pra0 ane bhejarAjeta cI khA ane mitrarekhA 5darakhAM 143 151 120 120 121 121 122 124 124-126 126 127 157-1971 17 175 188 194 204 210 131 132 211 132 212 216 132 218 218 223 226 227 133 134 134 135 15 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 229 231 15 135 135 135 136 234 235 1-47 136 137-144 1367 137 138 141 143 143 vAhanarekhA strIrekhAmAM matabheda tela lasaNa yAtrA rekhA-vidyArekhA zatrarekhAo ane mitrarekhAo AMgaLIonI pAchaLanI rekhAonuM phaLa vizeSAdhikAraH4 vipakA nakhalakSaNa Avata lakSaNa strIonI rekhAe saMbaMdhI vizeSa kathanuM purUSanA DAbA hAthanuM varNana upasa hAra graMthAlaMkAra kritIrtha sAmudrikatilaka prathamo'dhikAraH maMgalAcaraNuM sAmudrikazAstranI utpatti aMgavibhAva paganA taLIyAnuM varNana paganI AMgaLIe ane nakhanuM varNana paganI pIThanuM varNana (ghuMTI ane eDI sAthe) paganI naLInuM varNana paganA naLA uparanA rUMvATa paganA DhIMcaNa, sAthaLa ane te uparanAM rUMvATA kaTibhAga, paganA thApA gudA vRSaNa, zizna vIrya, mUtra 1790 1-298 14pa-266 145-196 145 146 ja >> che 147 149 150 ? : 1para 9 P 15ra 154 155 2 P S 157 158 161 162 ja 101 bastI, nAbhi, kukSI, jaThara, (peTa) kamara, piTanI valI, hRdaya vakSaH sthaLa (chAtI, sIne) stana gaLAnI hAMsaDI, khabhA, bagala 163 165 109 113 67 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhu, hAya, paje ane huyeLa pAMcA, hAthanI pITha, hutheLInA raMga mIna ( matsya ) Adi cihno, rekhA pITha ( kharaDA ) garadana, gaLu cakSuka, haDapacI, jhaDakhAM, dADhI gaMDasthaLa, pAla, mukha eTa dAMta K tALavuM, gaLAnI ghaMTaDI hAsya nAsikA ( nAka, nasakArA) chIke kha pAMpazu, nimeSa dana, bhramara kAna, kAnanI paTTI mAthu, kapALa, kapALanI rekhAe vALa zarIra dvitIyo'dhikAraH kSetranA ATha vibhAga sati sAra ana sneha unmAna pramANu mAna kSetra prakRti mitraka manuSyanAM 32 lakSaNo tRtIyo'dhikAraH Avata' ( bhamarI ) gati chAyA ( krAnti ) "" "" .. 27 124 130 :13 200 20 11 1 22 228 232 235 237 241 259 26 72 277 24 296 19 1 ra 13 1} 2. 24 83 55 61 EURPS 82 1-46 1 14 19 1}< 1} 162 17 180 11 182 183 184 185 185 185 126 189 191 192 dara 125 195 196-210 196 196 195 198 198 199 199 21 24 201 06. 20 9 211-217 211 212 213 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svara ( avAja ) gaMdha 36 1-188 sava ( cetana-prabhAva) jatuthaDadhivA strI sAmudrika zrI sAmudrikanI pratijJA paganAM taLIyAM ane temAMnAM cihno pagane aMguTha paganI AMgaLIo paganI AMgaLIonA nakha ghuMTI jaba jAnu (DhIMcaNa) uru (sAthaLa) 214 215 215 216 217-243 217 219 220 220 221 221 222 222 kaTi 223 nitaMba thApa ( phipha) basti nAbhi 223 224 225 226 227 227 27 228 22.8 229 229 230 231 da9 paDakhAM peTa vallI hRdaya vakSa:sthala stana javuM ( gaLAnI hAMsaDI ). khannA agala bAhu (hAtha) hAthanI AMgaLIo hAthanA nakha hAthanI pITha garadana cibuka (haDapacI) dADhI kapAla ( gaMDasthaLa ) 103 105 21 232 232 * 122 234 234 114 127 129 135 16 235 235 235 236 137 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukha ATha gyy abha tALavuM hAsya nAka cchiSa kha pAMpaNo bhramA mana lalATa mAthu vALa paJcamo'dhikAraH vyaMjana, prakRti ane mitrakamAM tala, masa lAMcchana ItyAdi prakRti ( vAtapittA ) ma kapha prakRtiH 6 vizvamasi ka vAtaprakRti prakRti (deva vidyAdharAdi 12 prakAranI ) strInAM keTalAMka vizeSa lakSaNe padminI, hastinI, citriNI, zaMkhiNI patine bAta karanArI zrI strIonAM keTalAka kharAba zaikSaNa mRga, vaDavA ( gheADI ) ane karaNI Adi samathAbhokta bheda onA AminI sattAnuM kAraNu 'hati ityAdinA sakSepa strInI vaNuM (rama) nI prasakSA varaNinInuM lakSaNa adha AAvata ( bhamarInA ) sattva svara * Re ra 14 153 150 10 161 162 16 17 14 17 17 183 185 1-149 1 ***NEY IS 3 } 17 26 ra 45 para 5 31 sara * 14 10 111 11 128 10 st 20 119 238 sa 29 23 41 rA 24 242 242 242 2432}x 243 245 245 243 247 24 5. 21 ra5ra 213 256 2177 250 25 25: spara 250 261 ra Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gati makA kavi vRttAMta ( graMthAla'kAra ) 3 tRtIyagranthaH sAmudrika zAstra prathamo'dhyAyaH hAtha jovAnI rIta phara lakSaNA, temaja zarIranuM saMkSipta varSoMna dvitIyo'dhyAyaH puruSanAM aMga pratyagAnAM phaLa pA(paga) lakSaNa nakhAdhikAra jadhAdhikAra zama gativIya liMgAghadhikAra rUdhirAdhikA kaTacadhikAra udarAdhikAra, nAdhiAra stana lakSAdhikAra kararekhA lakSAdhikSara mukhAdhikAra thoDAdhikAra AkhAdhikAra da'tAdhikAra jIhvAdhikAra tAdhikAra svarAdhikAra nAsikAdhikAra ( adhikAra ) AMkha ( karNAdhikAra ) kAna lalATAdhikAra 39 vALa (kaizAdhikAra ) trAdi tRtIyo'dhyAyaH zrI lakSaNAdhikAra daivI kanyA varavA lAyaka che? kanyA parIkSAnI rIta 15 140 ' 1-272 1-24 1-127 1 mAnavatA rt 51 5 ra sa 3 100 12 104 100 11 113 123 125 1 1 ra6ra * 265 267-303 27 200-290 270 22 203 274 206 276 277 270 208 283 284 284 284 285 285 34; L 287 287 188 Re 28 90 21 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putra paganA taLIyAnAM cihno, mAMgaLI paganI dhuTIo kaDhithI gaLA paryaMtanAM lakSaNe badha nita MbAdi nAbhi kukSI vagere stana grIvA ane jIlma tALavuM, dAMta, eTha nAsikA khA mukha lalATa svara. hyuM, nAbhimAM bhamarI di aunA kharAkha lakSaNA ( vyabhicArAkri) aunAM sArAM khATAM lakSaNo padminyAdi lakSaNeA upasa dvAra 4 caturthI granthaH hastakAMDa viSaya pratijJA paribhASA prakaraNu lAbhAlAbha " sukha duHkha jIvita mRtyu ka jaya parAjaya sUcchatra bhagAdi . ciMtA prakrRtyu ( mUka prazna ) varNidharma prakaraNa daza prakaraNa kAla prakaraNa akAMDa prakaraNa garbha prazna prakaraNa gamAma prakaraNa varSA prakaraNa zalyAhAra prakaraNa cerrayatA prakaraNu maMgalAcaraNa vagere 5 paJcamo granthaH aha cUDAmaNi sAraH ( prAkRta ) zra 1 1ra 22 31 37 ghaTa84 4 4 45 1100 1 f 11 12 21 27 ra BY 1 huM 75 Z& & & Jin Ri 1173 21 291 292 293 224 25 29 296 290 297 290 298 298 299 299 ... Y 303 3. set st 30. 311 311 12 13 313 31 st 319 319 32 1 21 3rara 322 32533. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastasaMjIvana Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Amukha A graMtha zrI meghavijayagaNie kyAre lakhe te spaSTa kahI zakAya tema nathI. kAraNuM graMthamAM kyAMya tevo ullekha nathI. paraMtu bhAgyamAM saMvata 1737 nI sAlanAM udAharaNa che. temaja graMthakAranI lekhana pravRtti saMvata 1714 thI zarU thaI saMvata 1760 sudhI pahoMcelI che. eTale 1737 nI Aju bAjumAM mULagraMtha tathA tenuM bhASya puruM thayuM haze. mULanI temaja bhASyanI racanA jotAM anumAna thAya che ke, graMthakAre sarva prathama mULagraMtha lakhI kaI kaI kaThIna sthaLe TIpaNuM rUpa bhASya lakhyuM haze, paraMtu tyAra bAda ghaNA vakhata pachI graMthakAre sAmudrikalaharI nAmathI bhASyanI janA karI che, ane temAM mULa temaja TIppaNI rUpe jelA bhASya baMnenI upara bhANa karyuM che. sAmudrikalaharI bhASya temaNe zA mATe lakhyuM? te viSayamAM teo lakhe che ke vArANasIpuri vasan kavijIvarAmaH proddAmabuddhirabhirAmatayAtikAmaH / heturbabhuva mavane vikRteramuSyA atyAgraheNa aNanAdati tIkSNamatyA / / upAdhyAyo nAmnA sa bhuvi vijayI meghavijayaH kRtAsyopajJAsau vivRtiramalA yena mubhagA yadetasyAM mithyA kathanamathana spaSTa mudita vizuddhathai buddhayai vA na tu sumanastasya jayinaH // arthAta-vArANasI nagarInA rahIza, vizALa buddhivALA zreSTha puruSa jIvarAma kavie tIkSNa buddhithI vicArI A graMthanI TIkA karavA atyAgraha karI A TIkA thavAmAM kAraNa thayA che. upAdhyAya meghavijaya e A subhaga nirmaLa vivRtti pite karI che. A TIkAmAM kAMI paNa je mithyA kathana hoya athavA kaMIka aspaSTa rahI gayuM hoya te te vijayI meghavijaya doSapAtra nathI, paraMtu te buddhinI vizuddhi mATe che. graMthakArane maMtra taMtra temaja tiSazAstrane sAro paricaya tathA vyAsaMga hoya Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema mAluma paDI Ave che. temaNe hastasaMjIvana, praznasuMdarI tathA prabodhanI racanA temaja arjuna patAkAnI racanA karI pitAnA tiSika jJAnane paricaya Ave che. jyotiSanAM gUDha rahasyo tarapha ja temane DhoLAva vadhAre paDato che. ane tethI ja naSTa jAtaka viSayamAM teo uMDA utarI praznasuMdarInI racanA tathA grahacAra ane samartha-mahardha (tejImaMdI) upara khuba uhApoha karI varSaprabodhanI racanA karI che. AthI sophala dAtA camatkRti bharyA viSaya upara ja temanuM lakSya haze ema anumAna thAya che. graMthakAranI pratibhA vilakSaNa che. kAvya sAhityamAM samasyApUrti dvArA meghadUta, naiSadha ane mAghane temaNe pitAnA kAvyomAM aMtarbhAva karyo che. temaja tiSanA gUDha viSayane pitAnI pratibhA nikarSa upara kasI graMtha racanA karI che. temAM vaLI hastasaMjIvanamAM aSTAMga nimittane eka hAthamAM ja ghaTAvI dIdhuM che. aSTAMga nimittanI AThe ATha zAkhAonA gamaka tarIke eka hAthane ja kalpI temAM sarvane aMtarbhAva karyo che. te temanI mAgha ane niSadha jevAM kAvyanA aMtarbhAva karavAnI pratibhAnuM pariNAma che. graMthakAranI A sUjha navIna che? ke koI vastu uparathI preraNuM maLI che? te vicAratAM bIjI hakIkatane mAnavAne kAraNe maLe che. * * graMthakAre darzanAdhikAranA aMtamAM sAmudrikabhUSaNanA keTalAka ke ApyA che. te vicAratAM hAthamAM ja dareka vastunI kalpanA temaNe te loko dvArA meLavI hovI joIe; ema anumAna thAya che. graMthakAranuM eka ja dhyeya vicAra5thamAM vAraMvAra Ave che ke aSTAMga nimittane kevI hAthamAM ja samAveza kare. aSTAMga nimittanAM vividha sAdhanonI jagyAe kevaLa hAtha e eka ja sAdhana laI dareka rIte phala na karAya, e eka ja vastune temaNe sAbIta karavA graMthalekhana rUpa zrama uThAvyo che. ane tethI ja temaNe hasta dvArA aSTAMga nimittane saMjIvana ApI graMthanuM nAma hastasaMjIvana rAkhyuM che. A badhuM kavicAturya tathA vidvanmanoraMjana eka jJAna-masta puruSa sivAya bIjAmAM saMbhavavuM azakya che. graMthakAre te aneka thAya che. paraMtu jemanAmAM navIna karavAnI hoMsa hoya che, zakti hoya che, te paikInA eka tarIke zrI meghavijayagaNi mAluma paDI Ave che. ATaluM badhuM hovA chatAM eka bIjI khUbI e che ke graMthakAra kyAMya "ahuM 'tatvanA bhegA thaI paDyA nathI. ane eka samAlocakanI mAphaka ja jyAM tyAM potAne Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricaya ApatA gayA che. varSa madhamAM TheraThera aneka prakAranA matanmatAMtaro ekaThA karI tyAM potAno mata darzAvI gayA che. hastasaMjIvanamAM paNa lagabhaga tevuM ja che. paraMtu hastasaMjIvananI kalpanA ja bhavya che. ane lagabhaga navIna jevI che. eTale prAcIna matanI AlocanA te temAM nahi jevI male che. paraMtu bhAgamAM TheraThera mAluma paDI Ave che. trIjA vimarzamAM paNa zodhanArane jaDI Ave tema che. te kALanA bIjA graMthakAra karatAM A graMthakAranI eka bIjI vizeSatA e che ke teo pitAnA bhAgamAM keTalAka graMthane sAro paricaya Ape che. dAkhalA tarIke sAmudrika bhUSaNa tathA zaivasAmudrika graMthakAre paricaya Apyo che. Aje jema graMthane AkAra, lekasaMkhyA, Adi-aMta vagere bhAga darzAvI paricaya ApavAmAM Ave che, tevI ja rIte upAdhyAyajIe. te graMthane paricaya Apela che. graMtha paricaya hastasaMjIvana savApAMca anuSkapa lokomAM racAelo graMtha che. A graMthane hastasaMjIvana siddhajJAna ema paNa kahevAmAM Ave che. ane keTalIka vakhata hastasaMjIvanI ema paNa kahevAmAM Ave che. graMthanA pramANunI saMkhyA graMthakAre pite ja ApI che. prazastinA aMtamAM pote kahe che ke - anuSTubhAM sapAdAtra jJeyA paJcazatI dhruvam / granthe satAM prasAdAca zreyaH zrIrastu zAzvatI // lagabhaga badhe ja graMtha anuSya chaMdamAM racAelo che. phakta adhyAyanA aMtamAM jema kAvyamAM sarganA aMte bIje bRhada chaMda javAmAM Ave che, tema bIjA bahadavRttamAM upasaMhAra karelo che. jyotiSanA graMthomAM bahudhA AvI paddhati mAluma nathI paDI AvatI paNuM graMthakAra eka mahAkavi heI ane traNa traNa mahAkAvyanA kartA hAI temanI e paddhati ja paDI gaI haze. je vizeSa zobhA rUpa banI gaI che. samagra graMtha cAra adhikAramAM vaheMcAI gayela che. jyotiSakaraNa graMthamAM adhyAye ne adhikAra saMjJAthI oLakhAvavAnI paripATI che. jo ke hastasaMjIvana karaNagraMtha nathI chatAM tevI paripATIne svIkAra karavAmAM AvyuM che. pahelA adhikArane dazanAdhikAra, bIjAne sparzanAdhikara, trIjane rekhAvimarzanAdhikAra tathA cothAne Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAdhikAra ema saMjJA ApelI che. dareka adhikAramAM nAnAM nAnAM prakaraNA ceAjelAM che. keTalIka jagyAe te prakaraNAne paNa adhikArasajJA ApelI che. paraMtu te vAsta vikamAM peTAvibhAge prakame che. pahelA adhikAramAM eTale danadhikAramAM sarva prathama zAsra-prAra bhAdhikAra nAmanuM prakaraNa che. temAM graMthakAre vIsa zrlophAnI aMdara hAthanI prazaMsA karI che. tyArabAda dhyAnAdhikAra nAmanuM bIjuM prakaraNa zarU thAya che. graMthakAranI mAnyatA che ke kaMSTadevatAnI kRpA vagara, naimittika sacoTa klAdeza karI zakatA nathI. te kahe che ke: atha nimittajJAnaM kevalaM zAstrAdeva jJAtuM na zakyam / anantatvAt / lakSaNazAtrasya tato'pyadhikatvAt parIkSAyAH / tena iSTadhyAnajApAdikathanamAvazyakaM yena vAsiddhistatpratibandha kaduritadhvaMsena saJjAyate / arthAt nimittanuM jJAna kevala zAstra dvArA jANI zakAtuM nathI. kAraNa te anaMta che. temaja lakSaNuzAstranI parIkSA tA tethI pakSu vizALa che. tethI iSTadevatAnuM dhyAna japa vagere kahevuM Avazyaka che. je karavAthI vighnono nAza thaI vAsiddhi prApta thAya che. dhyAnAdhikAranA bhASyanA AdimAM A pramANe kahI bhASyanA upana hAra karatAM kahe che ke-~ evaM dhyAna vidhipradhAnamadhikAbhyAsAdhikArAtparaM jJAtvA tattvaruciH zuciH zucidhiyA zrI hastasaJjIvanam zrImadbhAgavataM prasiddhamatulaM sAnnidhyamAsAdayana yad yad vaktiphalaM kalaGkavikalaM tat siddhimAyAtthalam || AvI rIte dhyAnavidhi jemAM mukhya che, ane je dhyAnavidhi dvArA svakSAbhyAsathI sAdhya thaI zake tema che. tevA hasta'jIvanane nirmaLabuddhithI tattvanI icchAvALA pavitra puruSe jANIne, temaja zrImaddabhAgavata (bhagavAnanA saMba MdhI zAstra, prasiddha zrImadbhAgavata yA jaina pakSamAM arihaMtanA vANI rUpa AgamA ) ke je ghaNuM ja prasiddha che. tenA vAraMvAranA pATha (manana) rUpa sAnnidhyane meLavIne je mULa kahe che. tenuM nirmaLa phaLa siddhine pAme che. arthAt te naimittikanI vANI niSphaLa jatI nathI. AgaLa jatAM paNa A hakIkata spaSTa thAya che ke paramAtmAnI kRpA vagara vAiisaddha maLatI nathI. kiMvadaMtIo mujaba paNa je vizeSa AtmatattvanI abhirucIvALA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane pavitra hoya che, temanI vANI niSphaLa jatI nathI. mATe saphaLa Adeza karavAnI IcchAvALA nimittike ISTa devatAnI kRpA meLavavA vizeSa lakSya ApavuM joie. trIjA prakaraNamAM keTalAka pAribhASika zabdane saMgraha che. tyArabAda cothA prakaraNamAM hAtha jovAnI vidhi batAvI che. AmAM nimittika ke hovo joIe, temaja pRchaka kevo hovo joIe te saMbaMdhI zarUAtamAM ja kahevAmAM AvyuM che. nimittazAstra kudaratanI racanAnuM spaSTikaraNa karavAnI vidyA che, ane te evI racanA ke je bhAvinA garbhamAM yA to bhUtakALanA peTALamAM saMtAI rahI hoya. AvA mana-buddhi ane cakSuthI para rahelA padArthonuM nirUpaNa karavA daivI zakti joIe. tathA temAM ekadama kudaratanA sadasyane pAmavuM joIe. AthI chalane sthAna maLI zakatuM nathI chala karavAthI Adeza niSphaLa jAya che. eka prAcIna subhASita che ke - maMtra tIrthe dvije daice daivajJe bhissjaussdhe| yAzI bhAvanA yasya siddhirbhavati tAzI vaidya ane devajJamAM jevI jenI zraddhA hoya che, tevI siddhi thAya che. graMthakAra kahe che ke - jitendriyasya zraddhAloyatphalaM kathyate budhaiH| svamavajjAyate satyaM tatsarvaM nAnyathA punaH / / arthAta- jitendriya ane zraddhALune je phaLa paMDito kahe che, te svamanI mAphaka satya nivaDe che. zraddhA rahita anyathA thAya che. niSphaLa jAya che. mATe zraddhApUrvaka zAstrajJa puruSane ja bhAvi jANavA pUchavuM. e graMthakArane temaja dareka tikazAstra pravartaka AcAryone mata che. AjakAlanI mAphaka khAlI vineda karavA ke daivajJanI parIkSA karavA prazna karavA nahi. devajJanI parIkSA karavA mATe prazna pUchavAne rIvAja bAdazAhI jamAnAmAM lakhAelA graMthamAMthI jaDI Ave che. tAjika graMthakAe praznakartA sarala bhAvathI prazna kare che ke devajJanI parIkSA karavA prazna kare che, tene teDI lAvavAnI amuka vidhio yojI che. daivajJa te bhUta bhaviSya vartamAna traNe kALIne jJAtA, sarvajJa, teNe dareka cIjanuM jJAna dharAvavuM joIe. A dareka praznano uttara Apavo joIe. tevI mAnyatA sAmAnya rIte jovAmAM Ave che. leke pitAnI uparokta mAnyatAthI jema manamAM AvyuM tema prazna karI, ane jotiSI sarvajJa havAne DeLa karI darekane uttara Ape. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A eka hAsyAspada bAbata che. chatAM te pracAra zAhI jamAnAthI Aja paryaMta jevAmAM Ave che. nimittazAstranI agatinuM A eka mukhya kAraNa che. paraMtu mukhya hakIkata hadayanI pavitratA jyAM bAju upara rahelI hoya tyAM satya zAnuM rahe? ane pachI pariNAma zUnya Ave temAM Azcarya zuM che? gurunA cAritrya vagere upara paNa upAdhyAyajIe khAsa bhAra mUke che. teo kahe che ke Adeza karanAra guru-- brahmacArI kSamAzIlaH kRtajJo dhArmikaH shuciH| dakSo guruH kramAyAto vAsiddhiH svakriyArataH // santuSTa thatA yunedvavI vinirikA nAnAzAstravivekajJaH sthira citto gurumaMtaH / / athAta-brahmacArI, kSamAzIla vagere guNovALo tathA saMtoSI, zraddhAvALo tapasvI jitendriya, aneka prakAranA zAstravAdamAM kuzaLa ane sthitaprajJa joIe. AjanA jevA kSullaka cittavALA ne joI e. nemittika thanAra ATaluM lakSyamAM rAkhavA jevuM che. maMtrazAstranI mAphaka nimittazAstra paNa adaSTanI vAta karanAra hoI tenA mATe paNa pavitratA vagere khAsa mahattvanAM che, te bhUlavA jevuM nathI. tyAra bAda pAMcamA adhyAyamAM tithicakathI laI aneka prakAranAM cakone ullekha graMthakAre karyo che. vividha cakro dvArA kula nirUpaNanI paddhati hoI te te cakonuM hAthamAM kevI rIte ghaTatva che, te graMthakAre darzAvyuM che. graMthakAranuM kharuM kauzalya ahIM ja vyakta thAya che, ane A cako uparanI vyAkhyA e to graMthakAranA agApa jJAnasamudrane paricaya che. graMthanuM hArda A pAMcamo adhyAya ja che. "je che te ahIM che" e ukti A adhyAyane hastasaMjIvanamAM lAgu paDe che. ahIM kama prApta che ke rekhAvimarzanAdhikAra kahe joI te hate. kAraNa tithicakAdimAM zubhAzubhanuM jJAna te te sthAnanA zubhAzubha upara hAI sthAnanuM zubhAzubha lagna ke je sAmudrika viSaya che, te rekhAvimarzanAdhikAramAM hoI pahelAM te jJAna karAvavuM ThIka hatuM. jo ke graMthakAre sAmudrikazAstranAM hasta madhyastha zubhAzubha cinhonuM kathana kahevA mATe ja trIjA vimarzanI racanA karI che, ane aSTAMga nimitta hAthamAM ghaTAvavA puratI hastasaMjIvananI racanA heI te vibhAga graMthanA mukhya dhyeyathI jude hoI pariziSTa rUpe ya pAchaLathI ApavAmAM koI jAtanI kSati Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahetI nathI. eTale graMthakAre trInta ane cAthA vimarza'mAM te hakIkta raju karI che, eTale keAI jAtanA doSa nathI. arthAt A saMdarbhothI e spaSTa thayuM ke sAmudrikazAstrokta zubhAzubha lakSaNA dvArA hAthanI aMdara aSTAMga nimittane aMtarbhAva karavA A graMthanI racanA graMthakAre karI che, ane temAM te saphaLa thayA che. te spaSTa thAya che, aSTAMga nimitta hAthamAM ghaTAvavA jatAM kayA varSamAM, kayA mAsamAM, kaI tithimAM kai TikA mArA mATe zubhAzubha che. tenI vivakSA karavAmAM ja prathama darzanAdhikAranI samApti thaI jAya che. ahI graMthakAra jAtakazAstranI paddhatine eTale AThamA nimittano svIkAra karI AgaLa vadhe che, ane temAM temane lagnakuMDalI, ziDalI, bhAvakuMDalI vagerenI jarUra paDe che. eTale te hAthamAM janmakuMDalInI racanA kare che. A vibhAgane laI hasta'jIvanamAM naSTajAtaka athavA te hastarekhA uparathI janmakuMDalI karavAnI rIta che, evI mAnyatA samAjamAM pracalita che. paraMtu ahIM kahevuM paDe che, ke tema mAnanArAo aMdhArAmAM che. AvI kAI hakIkata (jema teo dhAre che tevI ) hastasa'jIvanamAM cheja nahi. hA ! eka hakIkata che ke hAthanI aMdara kuMDalI kalpanAnI kalpanA graMthakAre karI che. paNa tenA niyamA sAdhAraNa che, ane tema heAvA chatAM amArA mATe abhUtapUrva che. atyArasudhImAM upalabdha thatA sAmudrikazAstranA graMthAmAM kayAMya hastarekhA uparathI vAstavika janmakALa zodhI kADhavAnI rIta amee joI nathI. rekhAjA"ta nAmanA prakaraNamAM rekhAAnA vyAghravilAsinI ityAdi bheda pADI amuka bhedanI rekhA che, mATe amuka ghaTikAe janma thayA che, ema kalpanA che, ane te uparathI dareka prakriyA jAtaka zAstrAnusAra thaI zake che. jo ke te prakaraNa zvetAM amane temAM yukti dekhAI nathI. kAI jAtanI upapatti nathI. chatAM hastarekhA uparathI kuMDalI kADhavAnI camatkRti sAMbhaLatA AvyA hAI kaI paNa jAtanA nirNaya upara AvI zakatA nathI. te viSaya game tema hA. paraMtu hastasa jIvanamAM tevI kAI vidhi nathI. ema kahevAmAM amane kAI vAMdhA nathI. graMthakAre dazanAdhikAranA 17 mA zleAkamAM hAthane brahmAe racelI janmapatrikAnI upamA ApI che, eTale te janmapatrikA che, ema ghaTAvavA temAM kuMDalInI kalpanA karI che. kuMDalInA bAra bhAva hAya, tema hAthamAM paNa mAra bhAva kapA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joIe, ane tethI huALInA bhAgane sAthenA citra jema kuMDalInI mAphaka kalpavAmAM AvyA che. graMthakAra zlAkanI vyAkhyA karatAM zaMkA kare che keH-- atha kathaM jJeyA janmapatrIyamiti / tanudhana sahajamuhRtsutaripujAyA mRtyudharma karmApavyaya rUparekhANAmavasthAnAt / tatra tanurekhA AyurlekhA tasyAmeva svabhAva lakSaNAt / karmaregvA rAjyaizvaryadaridratArUpA urdhvarekhA-paraparyAyA| vyarekhA kalaha mRtyudIkSAgrathilatAgrahAdhikAralakSaNA | ghAtasthAnatayA trizularekhayA vA / santAnarekhAyAM catuSkikA sambhave ripurekhA / zeSAstu spaSTA eva / hastatalamadhye pUrvAparAyate Ayudhanarekhe dakSiNottarAyate pitRrekhordhvarekhe tathA aGguSThonmukha tarjanyunmukha kaniSThonmukha urdhvarekhAstiryagAyatAH / tathA vidyArekhA rAkSasakoNAnnirgatya kozomukhI sarvAbhiretAbhirdvAdazabhavanasampattiH // arthAt--hastarekhAmAM janmapatrikA che ema kevI rIte samajavuM? teA hAthamAM jema janmakuMDalImAM tatvAdi khAra bhAva che, tema tanu, dhana, sahaja, su, suta, ripu jAyA, mRtyu, dharma, karma, Aya ane vyaya rUpa khAruM bhAvanu phaLa ApanArI rekhAe hAvAthI mAra bhAvavALI janmapatrikA kalpI zakAya che. tanu eTale dehabhAvanI kalpanA AyurekhA dvArA karavI. jema dehabhAvathI zarIra saMbaMdhI zubhAzubha jANI zakAya che, tema AyurekhA dvArA deDu sakhaMdhI zubhAzubha jaNAya che. mATe AyurekhA eTale dehabhAva. urdhvarekhAmAM rAjya aizva daridratA vagere jovAtu hAya te rekhA eTale dazame| bhAva karma bhAva. kalaha, mRtyu, dIkSA, bhUtApadrava, grahapIDA tathA ghAta ityAdinu sUcana karanArI rekhAe yA trizUlarekhA e vyayabhAva che. saMtAnarekhAonA sthAnamAM cAkaDI hAya te ripubhAva. bAkInA bhAva khAkInI rekhAo dvArA spaSTa samajI zakAya tema che. dAkhalA tarIke dhanarekhA cA kuTuparekhAo dhanabhAva, bhAI bhAMDunI rekhA trIjo bhAva, mitrarekhA cArtha bhAva saMtAna rekhA, pAMcamA bhAva. strIrekhA sAtamA bhAva. dharmarekhA, navamA bhAva. urdhvarekhA, agIAramAM bhAva. ema kalpanA thaI zake che. hatheLImAM kuMDalI jevuM citra banAvavA graMthakAra kahe che ke AyurekhA ane dhanarekhA ADI rekhAo che, pitRrekhA ane urdhvarekhA UbhI rekhA che ane aMguThA bhaNI janArI, tarjanI bhaNI janArI, kaniSThA bhaNI janArI urdhvarekhAe tathA vidyArekhA je naiRtya khuNAmAMthI nIkaLe che te dvArA AAra bhAvanI panA thaI zake che. graMthakAra ahIM citra Ape che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ no mukharema, jenyu-mukharakhATa kanakhA urdhvarekhA pitRrakhAM 'vidyArekhA A citra jevAthI samajAze ke saMthakAranI kalpanAzakti keTalI badhI baLavattara hathelInA uparanA bhAga che. jyAM jyAM je je nAmanI rekhAo AvelI che. tyAM tyAM te te bhAva AvI jAya che. AvI abhUtapUrva kalpanA karavA mATe graMthakAranI pratibhAne dhanyavAda ApyA vagara rahevAtuM nathI. AyurekhA pa lAla huthamAM grahonI kalpanA paNa temaNe karI che, ane te dvArA pratyekabhAvanuM zubhAzubha phaLa janmapatrikAnI mAphaka thiI kahI zakAya che, arthAta-hasta e brahmAe banAvela janmapatrikA che, ema puravAra ga thaI zake che. paraMtu AthI kaMI na jAtakanI mAphaka janmakuMDalI kADhI zakAtI nathI. evI ja rIte AgaLa jatAM rAzicaka banAvyA bAda teo kuMDalI banAve che, paNa te janmakuMDalI banatI nathI. Ane mATe teo pite ja jJAna kora e kalekanA bhASyamAM kahe che ke -- rAzicakrAnuvAda eSaH / mUrti lagnaM mukhyaM tadeva bhAvayeta / na tu satyapi janmapatralamazAne janmalagnamiti / / arthAta--A vidhi rAzicako anuvAda mAtra che. AthI Avela rAzine janmalagna kalpavuM, paraMtu je janmalagnanuM jJAna hoya to te kapelI rAzI janmalagna hotI nathI. ' arthAta-A kapelI rAzi e ja janmalagnanI rAzi hoya tevuM kaMI nathI, tyArabAda teo grahanI sthApanA paNa pitAnI viziSTa rIti mujaba kare che. ahIM graMthakArane khyAla che, ke je kuMDalI banI rahI che, te kaMI janmakuMDalI banavAnI nathI. eTale keIe tene janmakuMDalI mAnI levI nahi, ema teo vAraMvAra kahe che. AgaLa jatAM pratye vALA plAkanA bhASyamAM teo kahe che ke: - sAmudrikamate janmalagnametacakreNa nirNeyaM yasya jyotiHzAstrAnusArI janmapatraM na syAttasyApyanena zubhAzubhaparijJAnAt janmeti kathanAt yathA mAtAmahA etasmin cakre yAvajjIvaM phaladAH na punaH mAguktameSAdicakreSu dvAdazakApekSayA parAvartaneti Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvaH / ata evAtra candro'pi TippanakApekSaH / atra jyotirvina kRtajanmalasApekSayA lagnagrahAdi visavAde:pi na phalavisaMvAdaH / sarva nimittAnAM zubhAzubhAdijJAne eka-- mAviSaHI Wvi visaMvAvatuM nimittAttAvAra AthI je cakra bane che, te cakra dvArA sAmudrikamRtanuM janmalama vicAravuM, jemane jyotizAstrAnusArI janmapatra nathI temane AnA dvArA zubhAzubhanuM jJAna thatuM hoI jamatra kahevAmAM vAMdho nathI.) jema heya tema graho AmAM goThavavA. nahi ke pahelAM jema meSAdi rAzicakamAM goThavyA tema bAranI apekSAe pheravIne mUkavA, ane tethI ja caMdra paNa TIpaNAmAM (paMcAMgamAM) jema (je rAzimAM) hoya te rAzimAM mUka. ahIM jatiSInI karelI janmakuMDalImAM ane AmAM janmalagna tathA prahamAM pheraphAra Avaze, chatAM phalamAM pheraphAra nahi Ave. kAraNu dareka nimitta dvArA zubhAzubha jJAna eka sarakhuM ja Ave che. lagna ane grahomAM je pheraphAra Avyo te te judAM judAM nimitta (paddhati) hovAnA kAraNe. arthAt hastamAM graMthakAre kapelI vidhi mujaba AvatI kuMDalI janmakuMDalI nahiM ja bane. bIjI ja kuMDalI banaze, e spaSTa che. eTale graMthakAranA A zabdothI spaSTa ghoSaNa thAya che ke hastasaMjIvanamAM naSTajAtaka paddhati nathI. je che te nimittazAstranI eka paddhati vizeSa che. jema jAtakazAstramAM janmakuMDalInA abhAvamAM praznakuMDalI uparathI janmapatrikAnI mAphaka ja praznapatrikA (praznotrI) banAvAya che, tema A eka nimittAntarathI kuMDalI (sAmudrika patrikA yA nimittapatrikA ke evuM ja kaMI nAma yojI zakAya tevI) banI. ahIM graMthakAra cUDAmaNizAstra mujaba amuka phalana nAmoccAra karAvI tenA uparathI janmazaka, mAsa, pakSa, tithi, ghaTikA, paLa, la, graha vagere zodhI kADhavAnI vidhi laMbANa pUrvaka bhASyamAM samajAve che, ane te joI samAjamAM hastasaMjIvanamAM naSTa jAtakanI paddhati che, tevI mAnyatA phelAelI che cUDAmaNizAstranI paddhatinuM svataMtra vivecana karavAnuM hoI ahIM eTaluM ja kahevAnuM che ke te dvArA banatI kuMDalI vAstavika janmakuMDalI banAvavA mATe graMthakAre darzAvI nathI, paraMtu nimittAtarathI kevI rIte janmakuMDalI ane tene paricaya mAtra Ape che. naSTajAtaka nAmane eka svataMtra viSaya ti zAstramAM gUDha rUpe rahelA che. raNavIra tirmahAnibaMdha vageremAM tevI paddhatio che. paraMtu te ekadama baMdha besatI thatI hoya tevI amArI mAnyatA nathI, Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama judI judI kalpanAomAM pahele adhikAra darzanAdhikAra saMpUrNa thaI jAya che. Ama kerala hAthamAM zubhAzubha lakSaNanI parIkSA karI tenA uparathI kahelI vidhi mujaba amuka zakhsane amuka varSa, mAsa, tithi, ghaDI ItyAdi zubhAzubha che tevuM jJAna (ke je eka moTI camatkRti bharelI hakIkta che. A adhikAramAM che. sAmudrikazAstranA hAlamAM ati vikaselA jamAnAmAM paNa kevaLa hAtha uparathI ja ghaTikA paryatane zubhAzubha kALa jANavAnI vidhi jovAmAM AvI nathI, temaja jAtaka zAstranA dvArA paNa acUka ghaDI-paLa zubhAzubha janaka che, tevI hakIkta hovA chatAM paNa tevo pracAra nathI. ane tevI pratIti paNe thatI nathI. aMtardazA, upadazA, vidazA dinadazAdi aneka bhedavALA jAtakazAstranI kalpanAone ja graMthakAre TuMkAmAM eka hAthamAM ja samAvI dIdhI che. na to NitanI jarUra, na to bIjA kazAna; kevala hAthanA darzana mAtrathI, hAtha jevAthI ja zubhAzubha ghaDI zeAdhI kADhavI e hastasa jIvananI ekatAne namuno che. maMthanuM te ja prayojana che. ane te ja mahattA che. tyArabAda bIjo adhikAra sparzanAdhikAra zarU thAya che. A adhikAramAM graMthakA hAthanI aMdara ja sarva nimittono samAveza karyo che. zarUAtamAM aMgavidyA aMtarbhAva karavAne kahe che ke -- sparzanAdavidyAyAM yathA phalamudIryate / tathA vAcyaM phalaM sparzAdaGgatvAt zaktizAlinaH / arthAta-jema aMgavidyAmAM sparzathI phala kahevAya che. tema zaktizAli eTale hAtha paNa aMgU hovAthI tenA sparza dvArA zubhAzubha phaLa kahI zakAya che. eTale ke hAthamAM aMgavidyAno aMtarbhAva thaI zake che. tyArabAda ekathI sattAvIza paryaMtanA kalAkanI aMdara aMgavidyAnI praNAlI mujaba lAbhAlAbha, sukha duHkha, jIvata, maraNa, garamAgama. jaya parAjaya vagerenuM nirUpaNa kare che. varSanuM zubhAzubhajJAna. vRSTijJAna, muSTi prazna, gatavastu jJAna, gaelI vastunAM lAbhAlAbha, rajJAna, nidhijJAna tathA garbhajJAna ItyAdi jJAna kahe che. tyArabAda aThThAvIzamAM lekamAM bIjA nimitta svamavidyAne aMtarbhAva kare che, ane te dvArA zubhAzubha jJAna kare che. pachIthI svarazAstrane aMtarbhAva kare che. AMgaLIonI aMdara ja bALAdi svaranI sthApanA karI te dvArA zubhAzubhajJapti kare che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyArapachI 35 mA kathI bhImazAstrane aMtarbhAva kare che. 3 mAthI vyaMjana ane lakSanuM kathana kare che. 4 mA mAM utpAtane viSaya carca che. 44 mA lokamAM aMtarIkSanuM digdarzana karAve che. ane chele jatAM 45 mA lekamAM cUDAmaNizAstra tathA zakuna zAstrane aMtarbhAva karatAM kahe che ke-- vijJeyAM a i ue o svarAGguSThataH kramAt / aGaguSTho hyuttaro ladhvI adharA nAmato matA AliGgitA anAmikA syAnmadhyamA tvamidhumitA / dagdhApadezinI tAsAM phalaM cUDAmaNau sphuTam / / athI--cUDAmaNuzAstranI AliMgita, abhidhrumita, dagdha e traNa svarenI paribhASAothI AMgaLIone saMjJA ApI te te saMjJAonuM phaLa te zAstranI paddhati mujaba hAthathI ja jANI levuM ema saMkSepamAM ja kahI de che. vaLI tevI ja rIte zakuna zAstranA ratna paMcakane pAMca AMgaLIomAM samAveza karI te dvArA samagra zakuna zAstra samajAvI de che. loka 47 thI laI bAkInAmAM A viSayanI ja carcA karI che. ane ATalethI saMtoSa na thaye hoya tema pustakazakuna jevAnI paddhati ke jene zakunazalAkA kahe che, tene paNa hAthamAM ja samAveza karyo che. graMthakAra kahe che ke - tArAdikramatazcaikaM dvikaM trikaM catuSkakam / trivAra sparzanAdbodhyA haste pAzakakevalI / / arthA--AvI zakunAvalI (bIjA zabdamAM jene pAsAkevaLI kahe che te) hAthamAM AvI jAya che. Ama bIja adhikAramAM AThe nimittazAstranI zAkhAone hAthamAM samAveza karavAmAM AvyA che. - trIjA rekhAvimarzanAdhikAramAM ane cothA vizeSAdhikAramAM vividha rekhAonAM varNana tathA sAmudrika bAbatenI carcA karelI che. nakha, tala, Avarta vagere dareka bAbate carcA che. jeTaluM hAthamAM samAI zake teTalAnI ja carcA che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama aucityapUrva graMthakAre samagra graMthanI racanA karI phalakathana zAstramAM navInadvAranuM nirmANa kareluM che. AkhA graMthamAM rekhAvimarzanAdhikAra sauthI maTe che. ane bIjAM sAsudvikanAM pustakomAM jyAM hastarekhA prakaraNa sva5 maLe che. tyAM A graMthamAM te vistArathI maLe che. hAthanI mukhya mukhya badhI ja rekhAonuM varNana A vibhAgamAM AvI jAya che, ane bahudhA AjanA vistRta maLatA hastarekhA zAstranuM mULa A graMthamAM ja che, tema khyAla khaMdhAI jAya che. graMthakAranA Adarza bhUta graMtha graMthakAranA savApAMcase loke ane te uparanA 3800 leka pramANu bhASyamAM tamaNe bIjI paNa ghaNI upayogI bAbato caca che. bhAgyanuM leka pramANu temaNe pite ApyuM che. teo lakhe che ke -- aSTAtriMzacchatazloka ratnAlokena bhAsvatI sAmudrikalaharyAsI cchI pANigrahaNe hitA A bhASyamAM temaNe sAmudrika bhUSaNa ityAdi 4 thene AdhAra darzAvela che. AmAMthI keTalAkanA kartAone paNa temaNe nAma nirdeza karyo che, vaLI keTalAkanI adhyAyasaMjJA ane viSaya vimarza paNa karyo che. dAkhalA tarIke teo trIjA adhikAranA 187 mA lokanA bhAgyamAM zaivasAmudrikane paricaya ApatAM kahe che ke - , revanAmurSi aSTAdhyAyAma taja tAjJAzALA putrakSapAze vAyA : rIDhAnA ! taye Ari corA pUrva tAnama Ama kahI tarata ja zivasAmudrikane prathama leka raju kare che-- praNamya zaGkaraM devaM candrojjvalayazo'nvitam / sarvajJa sarvasRSTAraM sarvasya jagataH patim // ane tyAra bAda temAMnA keTalAka zleke uddhata kare che. AvI ja rIte sAmudrikabhUSaNano paricaya ApatAM lakhe che keuktmett sAmudrika bhUSaNe Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tannAsti yanna haste'smin vijJAnaM hi carAcaram / hastajJAnaM budhaiH proktaM tat sAmudrikabhUSaNam // ityAdike zata zloka pramANe graMthakAranA abhiprAya che ke samudra nAmanA munie A zAstra banAvyuM che, tethI tane sAmudrika kahe che, A zAstranI saMjJA sabaMdhamAM khIjAlekA zuM mAne che, te jaNAvatAM kahe che ke:-- skandena sAmudrikazAstraM kRtamiti zAmbhavAstatra zAstrAdau gaNezanamaskArAt sakoparudreNa samudre zAstraM pravAhitaM devendrAgrahAtpunaruddharaNe sAmudrikamiti kathA arthAt--sAmudrikazAstra bhagavAna zaMkaranA putra skade racyuM, paNa temAM AdimAM gaNapatine namaskAra karelA hovAthI ke keHpAviSTa thaI zAstrane samudramAM nAkhI dIdhu. pAchaLatho indranA Agrahatho tene punarAhAra karyA, AthI sAmudrika ama nAma paDyu. graMthakArano AdhAra hastIma, haci sUtra, kararekhAprakaraNa tathA vivavilAsa che. A graMthAnI graMthakAre vAravAra carcA karI che, ane temanA matamatAMtaronA paNa vivekapura:sara samAveza-niSkarSa karyA che. hastI khamAMthI te traNa citrA graMthakAre uSkRta karyAM che. je A pustakamAM ApavAmAM AvyAM che. graMthakAranI vizeSa abhirUcikararekhAprakaraNa upara che. AkhA bhASyamAM temaja pramANu tarIke uSkRta karelI gAthAonA saMgraha pAchaLa pariziSTa rUpe ApyuM che. tethI lagabhaga 50 gAthAo AvI jAya che. amane eka kararekhAprakaraNa maLI AvyuM che, paraMtu temAM gAdhAnI rAkhyA bahuja AchI che. jyAre upAdhyAyajInA lekha dvArA te saMkhyA meDhI haze tema lAge che, narapatijayacaryAM ane cUDAmaNa A graMthanA upavikAnA graMthA che, chatAM cUDAmaNi sabaMdhI vizeSa A graMthamAMdhI jaDI AvatuM nathI. cUDAmaNanA jevAja viSayanA graMtha hastakAMDa che. cadromilana paNa tevAja che. cUDAmaNa sabaMdhI zodha karavA chatAM te amane maLyA nadho. ahalyUDAmaNisAra nAmanA eka laghu graMtha maLI Ave che, te A pustakamAM sAmela karavAmAM Avela che. cUDAmaNa ghaNA ja prAcIna graMtha che. vasaMtarAjazAkunamAM tenA ullekha che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N vasaMtarAja lakhe che ke-meM gaMdha racavAmAM tenI madada lIdhI che. vasaMtarAjane samaya zaka 1000 pahelAMne che. cUDAmaNine rAjamRgAMkamAM paNa ullekha maLe che. vasaMtarAja tathA cUDAmaNi e baMnene narapatimAM ullekha che. narapatijayatharyA zAlivAhana zaka 1097 mAM lakhAela che. rAjasmRgAMka zaka 964 mAM lakhAela che. eTale cUDAmaNi te pahelAMne graMtha che. cUDAmaNinI paddhatimAM kaika upapattinI uNapa che. ema lAge che ke AvAM kAraNothI yA to samayagalathI te hAlamAM luptaprAya che. graMthakAre vivekavilAsano vAraMvAra ullekha karyo che. vivekavilAsa paNa prAcIna graMtha che. zrI jinadattasUrie te graMtha isananA tezmA zatakanA pUrvArdhamAM lakhyA che. jenasamAjamAM te ghaNe paricita graMtha che. graMthakAre vivilAsanA puSkaLa leke udhRta karyA che. " vivekavilAsamAMthI lIdhelA ke prAcIna sAmudrikazAstramAM paNa maLI Ave che. A pustakanI sAthe je sAmudrikazAstra joDavAmAM AvyuM che. temAM vivekavilAsanA keTalAka leke maLI Ave che. graMthakAre sAmudrikazAstra nAmathI keTalAka lIdhelA loke A sAmudrikazAstramAM maLI Ave che. ghaNA prAcInakALathI sAmudrikazAstra nAmathI A graMthanI gaNanA thAya che, eTale vivilAsakAre A graMthamAMthI ke lIdhA haze, ema anumAna che. hastabIba tathA hastacihuM sUtra hAlamAM upalabdA nathI thatA. graMthakAre te graMthamAMthI keTalAka ke udhRta karyAne ullekha karyo che bIjA graMthe sAthe tulanA graMthakAre aMgIkAra karelI paddhatinA bIja prathA jovAmAM AvatA nathI, eTale viSaya paratve samAcanA thaI zake tema nathI. sAmudrikabhUSaNa graMthakArane Adarza graMtha che. paraMtu tenI prata maLatI nathI. eTale graMthakAranuM vaktavya saMpUrNa che, adhurUM ItyAdi viSayamAM kaI paNa jAtane mata bAMdhI zakAya tema nathI. je aMtaraMga parIkSA karIe to graMtha saMpUrNa lAge che. bhASyanI yojanA dvArA graMthanI upapatti athavA yuktimattA dekhAI Ave che, paraMtu A paddhatine A eka ja graMtha hovAthI tene abhUtapUrva ane advitIya vizeSa javAM paDe che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra A graMthamAM darzAvelI paddhati pUrvakanuM phaLa ghaTatuM haze ke nahi te savAla nirarthaka che. jIjJAsue ghaTAvavA prayatna karI levAthI ja tenI khAtrI thaze, chatAM eka hakIkta vicAratAM tene ApeluM "siddhajJAna" nAmanuM vizeSaNa sArthaka che. eka rIte jevA jatAM AkhA graMthanI hakIkta bAliza ane yutizUnya mAluma paDe. kAraNa hAthanA amuka amuka sthAnanuM zubhAzubha tenA lakSaNa mujaba sadA eka sarakhuM ja rahevAnuM che. jyAre graMthakAra te dvArA praznakAlanI tithi, vAra samaya ItyAdithI kayuM varSa karyo mAsa ityAdi zubhAzubhanA kAlane nirNaya karatAM TheTha ghaTi-paLa sudhI pahoMcI jAya che. AmAM judA judA vakhate juduM juduM Ave, ane eka ja mANasane juduM juduM phaLa eka ja viSayanA praznanuM kahevuM paDe, paraMtu graMthakAre hRdayanI pavitratA tathA devala upara vadhAre jora ApyuM che, ane tevA ISTrabaLa dvArA kula kahenAranI vANI mithyA na jAya. jene devakRpA hoya tene mATe vAkasiddhimAM zaMkA nathI rahetI, tethI A graMthamAM kahelI paddhati yuktisaMgata ane sAcI banI jAya che, ane vAraMvAra naimittike mATe eka ja vastunI ghoSaNA kare che, ke pitAnI vANInI saphaLatA mATe IbaLa meLave. IzvaranI kRpA meLavo. pavitrAtmA bane. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nimittazAstra [ 1 ] nimittazAstra nAmathI kayA zAstrane nirdeza karavAmAM Avaze, evI zaMkA jene thAya tene kAM te jenetara mAnavo, kAM to Aryetara mAnavo. kAraNa nimitta ane naimittika e zabda jeno mATe ati paricita che. temaja Aryo mATe paNa paricita che. jeno Aryo che. emAM zaMkA uThAvavA javI, ke teo Aryo che evI sAbItI ApavI te baMne hAsyAspada che. jena e dharmavizeSa che, jAti vizeSa nathI. ane samAjamAM teone dharma eTalo badho ekarUpa thaI gayo che, ke te pArake dharma lAgatuM nathI. jo ke temanA graMthomAM Itara ghamIo mATe mithyAtvI (bhramamAM paDelA) jevA zabdo jAelA che. chatAM evA khaMDana maMDana mATe-eka bIjA dharma mATe sArA khoTA zabdo vaparAelA dareka dharmomAM jovAmAM Ave che. tethI te zabda pratye rAgadveSa na rAkhatAM samadaSTithI temanA sAhitya pratye najara nAkhavI teja jJAna pipAsune jarUranuM che. ghaNA kALathI A pramANe thatuM AvyuM che, ane tethI jainasAhityathI ghaNe mATe varga paricita che. chatAM jeo jenasAhityanA ghaNuM moTA bhAgathI ajJAna hoya tevAo mATe temanA pAribhASika zabdo lagabhaga navA jevA bane che. AthI AvA ati paricita zabdathI paNa te kadAca ajJAna hoya. paraMtu je arthamAM jainasAhityamAM A zabda vAparavAmAM AvyuM hoya te arthathI ja aparicita hAya-nimitta zabdathI aparicita hoya tema banavuM lagabhaga azakya che. nimitta eTale kAraNa ane te viSayaka zAstra e artha to keI paNa jarUra kare. ahIM Arya zabda hiMdu arthamAM che. kAraNane laIne je zAstra hoya te nimittazAstra e vyAkhyA ekadama baMdhabesatI che. vAstavikamAM te arthamAM ja te zabda le che. paraMtu temAM je kaMI vizeSatA jaina sAhityamAM che, te vizeSatA tikazAstrane lagatI che. je arthamAM Aje ti:zAstra zabda vaparAya che. te arthamAM ja jainasAhityamAM nimittazAstra zabda vAparavAmAM AvyuM che. koI paNa kAraNane laI bhaviSyakathana karavAnA niyamonuM zAsa te nimittazAstra. Avo artha nimittazAstra mATe che. tikazAstra e nimittazAstrane eka vibhAga mAtra che. jemAM tio (graho) uparathI bhaviSyakathana karavAnI paddhati che, tene tikazAstra kahe che. paraMtu graha sivAya paNa bIjA kAraNe dvArA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvi saMbaMdhI sucana thaI zake che. ane tevI rItanI dareka paddhatine nimittazAstra nAma lAgu paDe che. arthAt tikazAstra e zAkhA ane nimittazAstra e vRkSa ema vastusthiti che. paraMtu AvI rIte vividha kAraNene laI bhAvi-kathana-zAstranI mAhitI hiMdu kathAnakamAM ochI darzAvavAmAM AvI che, ane jyAM darzAvavAmAM AvI che, tyAM daivajJa- devavidu-tiSI ItyAdi zabdo darzakanA mATe ane vidyAne mATe jyotirvighA zabda bahudhA vaparAya che. jyAre jaina sAhityamAM jaina kathAnakemAM vAraMvAra nimittika zabda bhaviSyavettAnA arthamAM ane nimittazAstra bhAvikathana-vidyAnA arthamAM vaparAelo che. ane tethI lagabhaga te zabda temane pAribhASika jevo banI gayo che. ema to teo kaMI videzIya nathI ke jAtyaMtaranA nathI ke jethI nimitta zabda temanI mAlikImAM ja rahI gayA hoya tyAM temane ja hoya. paraMtu e zabdane vadhAre upayoga temaNe karyo che, e vAta nirvivAda che. tethI nimittazAstrathI ajANa pahelI daSTie jainetara ane bIjI daSTie Atara mAnavo joIe. vaiyAkaraNa daSTie zabdArthanI ahIM jarUra nathI. [2] nimittazAstranA mATe aSTAMga-nimitta ema kahevAnI junA vakhatathI paripATI che. nimittazAstranAM mukhya ATha aMga che. jemake - aGga svamaH svarazcaiva bhauma vyaJjanalakSaNe / utpAtamantarikSaM ca nimittaM smRtamaSTadhA // -- . . 5 arthAta-(1) aMgavidyA (2) svapnazA (3) svarazAstra (4) bhaumazA (5) vyaMjana (6) lakSaNa (7) utpAta (8) aMtarikSa e pramANe nimittazAstra ATha prakAranuM che. A ATha aMgone Acho paricaya upAdhyAya zrI meghavijayajIgaNi e hastarAM jIvananA bhASyamAM Ave che. zarUAtamAM ja temaNe A praznanI carcA karI che. teo kahe che ke jenI aMdara aMgaskUraNa uparathI zubhAzubha kahevAnuM hoya, mANasanI ceSTA, daSTi, avAja, vAtacIta, pallIpatana, avayavasparza ityAdi uparathI zubhAzubha kahevAtuM hoya tenuM nAma aMgavidyA. jemAM jAgrata sumAdi avasthAonA saMskAravazAt AtmA ane manane je vikAra thAya che, vikalpa thAya che, ane te vikAranA-vikalpanA kAraNabhUta Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhya indriyone hAsa thAya che. (bAhA Ini uMdhI jAya che, niSkriya thAya che) tyAre mananI gati-vidhi vadhI javAthI manane kaMIka vikAsa thavAthI je kaMI te jue che, te bhUta-bhAvi ane bhaviSya-vastunA vijJAnamAM hetu bane che, AnuM nAma svama che. ane te saMbaMdhI zAstra te svamazAstra. jemAM prANIonA avAja, ceSTA ityAdi dvArA, arthAta-zakuna dvArA, ane zabdoccAranA akSarenI bAla, kumAra, yuvA, vRddha, mRtyu ItyAdi paribhASA mujaba bhaviSyajJAna hoya athavA nAsikAmAMthI nIkaLatA zvAsozvAsanI gati uparathI bhaviSyakathana heya, ane te saMbaMdhI je zAstra hoya tenuM nAma svarazAstra pRthvI parIkSA karI te uparathI pRthvInI aMdara rahelAM jala, ratna ityAdinuM jJAna karavuM, athavA bhUmikaMpa ItyAdi dvArA dezanA zubhAzubha saMbadhI kathana karavuM ke bhUmi zodhana karI upara ghara nagaranI racanA karavI, ane te saMbaMdhI amuka lakSaNe uparathI te ghara cA nagaramAM rahenAranA bhUta-vartamAna ane bhaviSyakathana karavAnuM zAstra te bhramazAstra che. zarIra uparanA masA, tala, lAMcchana ityAdi dvArA zubhAzubha kathana karavAnI vidyA te vyaMjanazAstra. hAtha ke paganI rekhAo dvArA, zarIranI uMcAI nIcAI avayanI racanA ityAdi uparathI zubhAzubha kathananI vidyA te lakSaNavidyA. bhUmikaMpa, rajovRSTi, digdAha ItyAdi pRthvI upara temaja AkAzamAM akasamAta banatA banAvo ke je utpAta jevA lAge che, teo uparathI bhaviSyakathana karavuM te utapAtazAsa. ane AkAzamAM pharatA grahonI cAla, udaya-asta, grahaNa ityAdi dvArA bhaviSyakathananI vidyA te aMtarIkSavidyA che. ane A pramANe A AThe prakAranAM nimitte--kAraNene laIne eka zAstra banyuM, tene nimittazAstra kahevAmAM Ave che. AgaLa jatAM teo kahe che ke-A ATha nimittazAstranA jJAnathI dareka vastunuM jJAna thAya che. paraMtu vartamAnamAM (teonA kALamAM) kAlanI gatithI pahelAM sAta nimittane hAra thaI gayuM che, jyAre AThamuM aMga vistAra pUrvaka maLe che. ahIM mAre temanA zabdomAM cheDe vadhAre karIne kahevuM paDe che, ke mArA kALamAM te AThamA aMganI paNa amuka upazAkhAo ja vistRta maLe che, bAkInI hA pAmI che. jyAre pahelI sAta zAkhAonI to vAta ja zI? hamaNuM hamaNuM lakSaNavidyA upara kaMIka navInatA AvatI jAya che. bAkI te badhIja zAkhAo sukAI gaI che. nimittazAsa rU5 A mahAnavRkSa bhUtanA vAsavALuM manAyuM che, vahemanuM ghara gaNAya che. ane badhAnI te taraphanI upekSA vadhatI jAya che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrImeghavijayajIgaNi potAnA kALamAM A zAsranI hAsa pAmelI zAkhAe kAM kAM dhRtastata maLI Ave che, tenA peAtAnA bhASyamAM sArA ullekha kare che. ane te vAMcatAM ema lAge che, ke madhAM ja zAo A zAstranI grAhaktA svIkArI cUkayAM che. teo kahe che ke samavAyAMgasUtranI vRttimAM kahevAmAM AvyuM che, ke aMgavidyA upara eka lAkha anuSTup pramANu sUtra che. batrIsa karoDa zloka pramANu sutrA upara vArtika hatuM, ane bIjA nimitto upara aparimita ApramANa sUtrA tathA vArtika hatAM, paraMtu mArA samayamAM aMgavidyA upara nAradIya aMgavidyAnA nAnakaDA graMtha maLe che. te sivAya koI khAsa graMtha maLatA nathI. khIjA zAsronA AdhAre aMgavidyAmAM tithicakra, vAracakra, pakSaka, cayanacakra, mAsacakra, nakSatracakra, rAzicakra, varSacakra ityAdi viSayA hatA, ane A badhA uparathI sUkSmabuddhithI vicAra karI naSTa jamAdhyAya, ityAdi dareka prakAranI pRcchAne vicAra thaI zake che. dareka nimittomAM aMgavidyA sarva zreSTha che. aGgavidyA nimittAnAmaSTAnAmapi gIyate / mukhyA zubhAzubhajJAne nAradarSiniveditA // -ha. saM. da. a. bhlA. 4 aMgavidyA chuTI chavAI jyAM jyAM verAI che, tenA ullekha karatAM te kAmazAstra, vivevilAsa, bRhajjAtakanI TIkA, vAgbhaTazArIra ityAdinI gaNanA kare che. svamazAstra mATe bhagavatIsUtra, vivekavilAsa, ityAditathA svamAdhyAyane ullekha kare che. svarazAstra mATe zakunazAstrane mukhya graMtha vasaMtarAja zAkuna, bAlAdisvara upara racAela narapatijayacaryAM, praznoccAranA akSara uparathI zubhAzubhanuM jJAna karAvanAra graMtha cUDAmaNizAstra ema traNa graMthanA ullekha kare che. bhauma mATe samavAyAMgavRtti, sthAnAMgasUtra vRtti jaNAve che guMjana mATe kAI khAsa graMthanA nAmanirdeza nathI. lakSaNane mATe sAmudrikazAstrane ullekha kare che. utpAta mATe paNa sthAnAMgavRtti jaNAve che, ane chevaTe jatAM vistRta maLatA aMtarIkSa mATe kAI khAsa graMthano ullekha karatA nathI. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 A pramANe judAM judAM pustakamAM chuTaka chuTaka nimittazAstranAM aMge maLI Ave che, tevo ullekha karI aMgavidyAne sarvamAM mukhya jaNAve che, temaja potAne graMtha aMgavidyAnI ja eka upazAkhA che tema jaNAve che. [ 3 ] have ApaNe A viSaya saMbaMdhI vicAra karIe, ane te uparathI e nirNaya upara AvIzuM ke A badhAmAM sarvottama zuM che? ane cirajIvI zuM che? zrI meghavijayajIe lIdhelA krama mujaba ja ApaNe vicArIzuM. zrI meghavijayajI upAdhyAya jene aMgavidyA kahe che. te vidyAno hAlamAM pracAra nathI. zrI upAdhyAyajInA vakhatamAM ja teno hAsa thaI gayo hato. ema temanA ja zabdo uparathI jANavA maLe che. temaNe je nAradakRta aMgavidyA nAmanA graMthane ullekha karyo che, te phakta 14 lekanuM eka prakaraNa che. mULa nAradakRta evA ja graMtha haze ke kema te samajAtuM nathI. upAdhyAyajIe aMgavidyAnA saMbaMdhI je ullekha karyo che, temAM eka mahattvanI vastu rahI gaI che. AcArya varAhamihira kRta bRhatsaMhitAmAM aMgavidhAne eka Akho adhyAya che. jo ke saMhitAgraMtha eTale ja uparAta ATha aMganA saMgraharUpa bane che. paribhASA paNa tevI ja che. chatAM svadaya pikI zAkunazAma sivAya bIjo ullekha vArAhanI saMhitAmAM maLatuM nathI. Aje prAcIna saMhitA graMthamAM vArAhI saMhitA sarvottama che. varAha mihire pitAnA kALamAM jeTaluM maLyuM, te badhA upara potAnI pratibhAne ajamAvI che, ane Aje badhA ja varAhanA anuyAyI hoya tevuM ja banI gayuM che. nAradanI aMgavivA karatAM vArAhIne adhyAya meTo che. tenA 44 zloka che. te kahe che ke -- daivajJena zubhAzubhaM diguditasthAnAhRtAnIkSatA vAcyaM praSTuniMjAparAGgaghaTanAM cAlokya kAlaM dhiyA / sarvajJo hi carAcarAtmakatayAsau sarvadarzoM vibhu ceSTAvyAhRtibhiH zubhAzubhaphalaM sandarzayatyarthinAm // 1 // arthAt -devajJa prazna karanAranI dizA, AgamanasthAna, tenI lAvelI cIjo, daSTi temaja aMgasparza ItyAdi jaI temaja pitAnA athavA bIjA tyAM hAjara rahelA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R koI paNa mANasanA aMganI Akasmika (hetu rahita thaelI kevala kudaratI ) ghaTanAne joI buddhipUrvaka vicAra karI phaLa kahe. AthI devajJa jIjJAsune ceSThA ane uccAra rUpI svAbhAvika kriyAe dvArA zubhAzubhaphaLa batAvI carAcaranuM jJAna karanAra khanI sarvodazI paramAtmA jevA sarvajJa ane che. upasaMhAra karatAM varAha kahe che ke: iti nigaditametadgAtrasaMsparzalakSma prakaTamabhimatAsyai vIkSya zAstrANi samyak / vipulamatirudAro vetti yaH sarvametannarapatijanatAbhiH pUjyate'sau sadaiva // avayavanA rUpa rUpI lakSaNa uparathI icchita vastunA bhaviSya mATe spaSTa evuM A zAstra ( aMgavidhA) me aneka prakAranAM zAstro joI kahyuM che. je udAra manavALA daivajJa A vistRtazAstrane saMpUrNa rIte jANe che, te sadaiva rAjA ane janatA vaDe pUjAya che. varAhamihiranA A prakaraNanA AraMbha ane upasaMhAra uparathI ApaNe eTaluM spaSTa samajI zakIe chIe ke agasparza ane ceSTA ityAdi dvArA zubhAzubhanA niU~ca karanAra zAstra teja avidyA che. varAhe paNa tene aMgavidyA kahI che. upAdhyAye paNa A ja vidyAne avighA kahI che. nAradIya a`gavidhAmAM aGgavidyAM pravakSyAmi nAradena svayaM kRtAm / aGgadarzanamAtreNa jJAyate ca zubhAzubham // athAt---graMdhakAra koI eka AcArya kahe che ke kevala aMga ( ceSTAnA ) darzana mAtrathI zubhAzubhanuM jJAna thAya che. ) teTalA mATe nArade racelI aMgavidyAne huM kahuM chuM. sAmAnyata: a vidyAthI uparokta nirdezanI mAka kevala sparza mAtrathI zubhAzubha jJAnanA siddhAntA che. jemake vAmaTacArInA padAthAyamAM kahyuM che, ke:-- dUtamabhyAgataM dRSTvA nAturaM taM samupAcaret / spRzantaM nAbhinAsAsya kezaromanaravadvijAn / mukhapRSTastanagrIvA jaTharAnAmikAGgulIm // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAta-jyAre vaidyane lAvavA mANasa (ta) Ave, tyAre je te mANasa pitAnA nAbhi, nAka, mukha, keza, rUvATAM, nakha, dAMta, guhyAMga, pITha ke stana, grIvA, jaThara ke anAmikA AMgaLIne sparza karatA karate AvavAnuM kahe te vaidhe zagIne tapAsavA na javuM, kAraNa roga maTavAne nathI. paraMtu___ icchAmi maSTuM bhaNa, pazyatvAryaH samAdizetyukte / saMyogakuTumbotyA lAbhaizvaryodgatA cintA / / arthAta--devajJanI pAse AvI koI mANasa kahe ke "huM pUchavAnI IcchA rAkhuM chuM, Apa kahe," "juo mAre kaMIka kahevuM che." athavA "batAve mAre kaMIka pUchavuM che " AvI rIte jemAM potAnI IcchA vyakta na karatAM kaMIka IcchA che, mATe pUchuM chuM e prazna kartAne bhAva hoya tyAM saMgathI utpanna thaelI, ke kuTuMba saMbaMdho, ke lAbha athavA erya saMbaMdhI ciMtAne prazna che ema jANavuM. nirdizeti gadite jayAdhvagA pratyavekSya mama cintitaM vadaM / Azu sarva janamadhyagaM bayA dRzyatAmiti bandhucaurajA // Apa vicAra karIne batAvo" evo prazna hoya to musApharI ke vijayanI IcchA prazna karanArane che, ema jANavuM. paraMtu je keAI ekadama AvI badhAnI vacce ja kahI de ke "jarA jaladI joI de" ema prazna kartA kahe che tene bhAI athavA cora saMbaMdhI phikara che, ema kahevuM. A rIte prazna karanAranA uccAra uparathI paNa zubhAzubha jJAnane aMgavidyAmAM aMtarbhAva che. aMgavidyAnA viSayanuM Ama ApaNane jJAna thAya che. have ApaNe vicAra karIe ke aMgavidyAne vizeSa pracAra ane vistRta rUpa kevuM hovuM joIe. A baMne bAbata upara vicAra karatAM A vidyAno vizeSa pracAra na thaI zake. kAraNa jAtiSI pratyeka kSaNe bIjA keI paNa sAdhana vagara mAtra daSTithI AjubAju najara nAkhIne ja, athavA avAja zravaNa mAtrathI ja bhaviSya kathana kare, ane dara vakhata temAM saphaLa thAya tevuM na bane. jeo A viSayane sAdhya karI zake teo yegI gaNAya. kAraNa kevala vicAra ane daSTi e be ja sAdhanonI jarUra che. sAdhya Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya te sarvottama che. anyathA taddana nakAmI che. AvI jyotiSInI parIkSA jaladI thaI zake. ane tene mUrkha paNa banAvI zakAya. tyAre tenI mazkarI karavI hoya tyAre tenI pAse jaI hetu pUrvaka game tema ceSTA ke uccAra karavAmAM Ave, te te uparathI tiSIe kaheluM phala niSphaLa thAya. A vidyA te kevaLa naisargika bhAvo upara ja AdhAra rAkhe che. jyAM kRtrimatA che, tyAM te vyartha bane che. A mukhya kAraNathI ja A vidyAne lepa thato gaye haze, ema anumAna thAya che. jo ke kaI kALamAM Ano vizeSa pracAra haze ja, vAgabhaTa ke je eka vaidyakazAstrane AdhArabhUta graMtha che, temAM tenI ceSTA uparathI rogInI sthiti upara vicAra karI kesa hAthamAM le ke na le tene vaidya nirNaya kare tema ullekha che. Ama A vidyAno harakoI mANasa pitAnA kAryanI siddhayasiddhimAM upayoga karato haze. naisargika rIte atyAre paNa ghaNA pitAne karavAnA kAmamAM saMkalpa-vikalpa karI karavuM ke na karavuM tene nirNaya kare che. ghaNuM pitAnA nirNaya mujaba kAryanI saphaLatA niSphaLatAne meLave che. jyAre ghaNune pitAnA nirNayathI virUddha anubhava thAya che, chatAM saMkalpa-vikalpa e mananA dharmo hoI te thAya che, ane nizcaya e vicAranuM pariNAma hAI jevI vicArakanI zreSThatA te mujaba tenI pUrNatA e mujaba bane che. nizcaya upara AvavAne kaI bAhya sAdhana nathI hotuM. prAcInakALamAM aMgavidyAne nizcayanA sAdhana tarIke upayoga thato haze. paraMtu upara jema batAvyuM tema kevaLa svAbhAvika ceSTA upara ja tene AdhAra hoI tene hAsa thaI gayo che. chatAM buddhizALI puruSa dareka vastune siddhAntabaddha kare che, ane tene vidyAnuM rUpa Ape che. tema A zAstrane paNa vidyAnuM rUpa apAyuM che. tithicaka, vAcaka ityAdi varSaca paryatanA kama goThavI cheka na jAtaka sudhI A vastuno upayoga karyo che. sAmAnyataH tiSIe dareka praznano uttara Apavo joIe, ema eka bAliza mAnyatA che, ane te mujaba garbhiNI prazna, vaSajJAna tathA naNajAtaka, jevA viSamAM paNuM aMgavidyAne upayoga karelo che. AvaDuM moTuM tenuM vistRta rUpa che. arthAta A vidyA paNa nimittanAM ItaraaMgenI mAphaka paripUrNa che, ema kahevAmAM vAMdho nathI. hAlamAM to A vidyA upara AdhArabhUta graMtha koI nathI. varAhamihiranA bRhatsaMhitAnA adhyAya vagara bIjuM kazuM upalabdha nathI. hastasaMjIvanane graMthakAre aMgavidyAnuM ja pustaka gaNAvyuM che. ane rAt zanAr arthAt darzanathI temaja Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sparzathI zubhAzubha kathana kareluM che. jeTaluM AkhA aMga upara vicAratuM teTaluM badhuM ja kevala hAtha uparathI vicAreluM che, te vizeSatA che. bAkI A graMthanA pahelA ane bIjA vimarzathI aMgavidyAnuM ja jJAna thAya che. svapnazAstra e zabda sAMbhaLatAM ja keTalAkane suga caDhe tema che. svama AvavuM e svabhAva che. ane hajAro svama Ave che, jyAre tenA phaLa svarUpa kazuM ja thatuM nathI, ema ghaNane anubhava che. eTale svama uparanuM zAstra hoI zake ja nahi. je keI sAdhAraNuM buddhivALA mANasane pUcho te te paNa kahI zake ke khuba khAdhuM hoya, athavA manamAM vicAra karatAM karatAM suI gayA hAI e te svama Ave, ane je tema bAhya kAraNathI svonI utpatti che, te te zubhAzubha phaLanAM nidarzaka kevI rIte bane? paraMtu vAstavikamAM tema nathI. jene svapanazAstra kahevAmAM Ave che, te jotAM te mAluma paDe che ke A zAstranA racayitAoe ghaNe lo vicAra karyo che. teoe vidyakazAstranA niyame anusAra prakRtinA bhedathI kaye mANasa kevAM svama svAbhAvika rIte jue che, tene ullekha karyo che. tyAra bAda ISTakAryanI ciMtA maTADavA mATe amuka mAMtrikavidhi karI tyAra bAda svapnanI IcchA rAkhI che. ane te uparathI zubhAzubhane vicAra karelo che. A badhuM jotAM te te vaijJAnikapaddhati mAluma paDe che. amuka mAMtrikavidhi eTale manane saMskRta karavuM, ema artha che. jeo mAnasazAstramAM mAnanAra che. athavA mAnasazAstranA niSNAta che, temanA mata mujaba saMskArita mana eTaluM badhuM baLavAna bane che ke te jaDa vastuonuM paNa bhedana karI tadaMtargata vastunuM jJAna kare che. je tema che, te jarUra saMskArita mana bhAvinA bhedanuM jJAna karAvI zake che. svazAstrane AdhAra A siddhAnta upara che. bAhya Indriyene saMkoca thatAM manane vikAsa thavAthI te bhUta, vartamAna tathA bhaviSyavastunA jJAnanuM kAraNa bane che evI je meghavijayajI mahArAje vyAkhyA karI che, te ekadama saMgata che. vaijJAnika che. ane sanazAstranA racayitAoe A vastune uDe khyAla rAkhela che. teo kahe che ke - svapnaM caturvidha moktaM daivikaM kAryasUcakam / dvitIyaM tu zubhasvapnaM tRtIyamazubhaM tathA // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitha turIyamAkhyAtaM munipuNgvkottimiH| yasya vittaM sthirIbhUtaM samadhAtuzca yo naraH tatpAthitaM ca bahuzaH svapne kArya pradRzyate // svamamadA nava bhuvi bhAvAH puMsAM bhavanti hi / zrutaM tathAnubhUtaM ca dRSTaM tatsadRzaM tathA // cintA ca prakRtizcaiva vikRtizca tathA bhavet / devAH puNyAni pApAnItyevaM hi jagati tale // tanmadhyaM AdhaSaTakaM tu zivaM vAzimapyatha / antyaM trikaM tathA nRNAmacirAtphaladarzakam // raterhAsAzca zokAcca bhyaanmuutrpuriissyoH|| praNaSTa vastucintAto jAtaH svapno cyA bhavet / / phaphAplutazarIrastu pazyedvahujalAzayAn / nadyaH prabhUtasalilA nalinAni sarAMsi ca // sphaTika racitaM saudha tathA zvetaM ca gaharam / tArAgaNaM ca candraM ca toyadAnAM ca maNDalam / / rasAMzca madhurAndivyAnphalAni vividhAni ca / AjyaM yajJopakaraNaM yajJamaNDapamuttamam // zumAlaGkArazAlinyaH pRthulastanamaNDalAH / mulocanAH pIna sakitha 'parizobhitamadhyamAH // zvetavastraiH zvetamAlyairvikAsantyazca yossitH| pittaprakRtiko yazca so'gnimiddhaM prapazyati // vidyullatAyAzca tejastathA pItAM vasundharAm / nizitAni ca zastrANi dizo daavaanlaarditaaH|| Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phullAstvazokataravo gAMgeyaM cApi nirmalam / kiM ca prarUDhakopaH saMghAtapAtAdikAH kriyaaH|| karotyAtmaiti vai pazyejalaM cApi pibebahU / vAtaprakRtiko yazca sa pazyettuGgarohaNam // tudrumAMzca vividhAna pavanena prakampitAm / vegagAmi turaMgAMzca pakSibhirgamanaM svayam // uccasaudhAnvivAdaM ca kalahaM ca tathAtmanaH / ArohaNaM ca uDayanamiti prakRtito vadet // devAnAM ca gurUNAM ca smRtirduHsvamanAzinI / tasmAdrAtrau svApakAle viSNuM kRSNaM ramApatim // agastiM mAdhavaM caiva mucukundaM mahAmunim / kapilaM cAstikamuni smRtvA svasthaH sudhIrnanaH / zayIta tena duHsvapnaM na kadAcitmapazyati // snAnadAnAdikaM kRtvA smRtvA haripadAmbujam / zayItakuza zayyAyAM prArthayeSabhadhvajam // bhagavan-devadeveza zUlabhRSabhadhvaja / iSTAniSTe samAcakSva mama suptasya zAzvata / svapne kathaya meM tathyaM sarva kaaryessvshesstH| kriyAsiddhi vidhAsyAmi tvatprasAdAnmahezvara // x svapnamiSTaM ca dRSTvA yaH punaH svapiti maanvH| . tadutpannaM zubhaphalaM sa nApnotIti nizcitam // ato dRSTvA zubhamvapnaM mudhiyA mAnavena vai / yastaMsvapanairnegAvaziSTA rajanI punaH // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devAnAM ca gurUNAM ca pUjanAni vidhAya sH| zambhornamaskriyAM kuryAtmArthayecca zubhaM prati // tatastu sthavirAgre vai kathayetsvapnamuttamam / dRSTvA pUrvamaniSTaM tu pazcAca zubhameva cet // yaH pazyetsa pumAMstasmAcchubhasvapnaphalaM labhet / aniSTaM prathama dRSTvA tatpazcAtsa svapetpumAn // rAtrau vA kathayedanyaM tato nApnoti tatphalam / athavA prAtarutthAya namaskRtya mahezvaram // tulasyA agrataH procya prApnuyAnnahi tatphalam / / yAni kRtyAni bhAvini jJAnagamyAni tAni tu / AtmajJAnAptaye tasmAdyasitavyaM narottamaiH // karmabhirdevasevAbhiH kAmAcariMgaNakSayAt / / cikIrSudevatopAstimAdau mAvi vicintayet // -svapnakamalAkare arthAta-vama cAra prakAranAM che. pahelA prakAranuM svama daivika eTale devatAnI preraNAthI thanAra svama che. je kAryanuM sUcana kare che. bIjA prakAranuM svama koI zubha vastunuM svama Ave te che. trIjA prakAramAM azubha che. ane cothA tarIke zubhAzubha mizra svama che. - jenuM citta sthira heya, arthAt je manuSya zAnta prakRtine ane dhIra hoya samadhAta prakRtine hoya tevA mANasane devatAnI prArthanA karavAthI pitAnA kAryanuM IcchAniSTa svapamAM mAluma paDe che. svama AvavAnAM nava kAraNe hoya che. keI hakIkata sAMbhaLI hAya, anubhavI hoya, joI haya. athavA jevA jevuM thaI gayuM hoya, kaI vAtanI ciMtA hoya. prakRti vadhI gaI hoya ke prakRtimAM vikAra thayo hoya e ja kAraNathI manuSyane svama Ave che. athavA devatAnA kAraNe ke puNya athavA pApanA kAraNe svama Ave che. AmAMthI Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelA chanuM phaLa zubha athavA azubha thaI zake che. jyAre pAchalA traNanuM jaladIthI phaLa maLe che. mithuna karavAnA kAraNe, keInI sAthe hAsyavinoda karyo hoya te kAraNathI, zAkathI, ke pachI bhaya, maLamUtrane dha, vAelI vastunI ciMtA ItyAdi kAraNone laI AveluM svapra vRthA thAya che.. jeonI kapha prakRti hoya che, teone prakRti vadhavAthI ke vikAra thavAthI svasa Ave tyAre teo svamamAM moTAM moTAM jalArAya, pANIthI chalakAI jatI nadIo, kamaLo, sAvare, phaTikanA mahela, dhoLI guphAo, tArA, caMdra, megha (vAdaLAM) mIThA rasa (dUdha, madha, zeraDI ItyAdi) umadA prakAranAM phaLa, ghI, yajJanAM sAdhane, yajJamaMDapa, zaMgAra karelI moTA moTA stana ane vizALa AMkhe, vizALa nitaMbapradeza tathA sUkamakaTivALI vastrathI ane tamALAothI zobhatI strIo jue che. je pittaprakRtine hoya che, te saLagatA azcine jue che. camakatI vijaLInAM teja, pILI jamIna, dhAravALAM zastra, saLagatI dizAo, nIlelAM azeka vRkSo tathA zuddha gaMgAjaLa, khuba phodha, tathA potAne mAraphADa karatA ItyAdi jue che. ane ghaNuM pANI pItA jue che. je vAta prakRtivALA hoya che, te uMcA pradezamAM caDhe che. vividha prakAranAM uMcA uMcAM ane pavanathI hAlamAM vRkSa, deDatA ghoDA, ane uDatAM pakSInI savArI uMcA mahela, jhaghaDA, kaleza vagere jue che. pite savArI kare che, cA uDe che. AvA prakArathI sva prakRtinA vikArathI Ave che. ane te ghaNe bhAge vRthA hataya che. devatAo ane gurujanonI smRti (kamaraNa) hukamone nAza karanAra che. tethI rAtre sutI vakhate viSNu, kRSNa, rAmApati, mAdhava ItyAdi bhagavAnanAM nAmanuM smaraNa karavuM. athavA agasti, mucukuMda, kapila ane Astika nAmanA (janamejayanA sarSa yajJane rekanAra) muninuM maraNa karavuM. temaja svastha thaI zAMtipUrvaka uMghI javuM, jethI kharAba svo nahi Ave. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemane svapra dvArA pitAnA bhAvine bheda ukela hoya temaNe snAnAdika kriyAthI zuddha thaI, dAna ItyAdi puNyajanaka kriyAo karavI, temaja bhagavAnanuM smaraNa karI darbhanI sAdaDI upara sUI javuM. sUtI vakhate zaMkaranI prArthanA karavI ke bhagavad devadeveza, zUladhara, vRSabhadhvaja Apa mane jyAre huM uMghI jAuM tyAre svapramAM mArA kAryonuM je sAcuM phaLa che, te kahe. ijhAniNa je kaMI heya te kahe. huM ApanI kRpAthI mane kriyAsiddhi thAya, tema karIza. Ama prArthanA karI sUI janAra svastha manane sAdhaka rAtre je svama jue te je te svama jovA bAda pharI sUI jAya te niSphaLa jAya che. mATe zubha svapra joyA bAda manuSya sUryanI stuti karatAM rAtrI vyatIta karavI. savAre uThI devatAo tathA gurUjanAnI pUjA karI, zaMkarane namaskAra karI zubha vastunI prArthanA karavI. ane tyArabAda vaDilAnI sanmukha pitAnA svaprane kahevuM. je svamamAM pahelAM kharAba ane pAchaLathI sAruM svama AvyuM hoya te kharAba svamano nAza thaI zubhanuM phaLa maLe che. mATe je aniSTa svama AvyuM hoya te uMghI javuM. athavA rAtre ja bIjA mANasane kahI devuM. jethI te niSphaLa thaI jAya che. athavA savAre uThI zaMkarane namana karI tulasInI AgaLa kahI saMbhaLAvavuM. jethI te svama niSphaLa thaze. - je kRtyo bhaviSyamAM siddha thavAnAM hoya che, temane kevala buddhidvArA ja nirNaya thaI zake tema che, mATe te kAryone AtmajJAna dvArA nirNaya karavA prayatna karo. devapUjana ItyAdi karmoDhA, kAmakrodhAdi paripu jaya karI, devatAonI upAsanA karanAra mANasa A rIte svaMdvArA bhAvi nirNaya kare. svapnazAstranA A sAdhAraNa niyama tathA mULa siddhAnta che. A pAyA upara A zAstranI racanA thaI che. uparokta saMdarbha vAMcanAra heje samajI zakaze, ke svama AvyuM, ane tenuM phaLa thaI gayuM, tevI bAliza vArtA A siddhAntathI racAelA zAstramAM kyAMya nathI. jene devapUjana ItyAdidvArA puNyavRddhi, SaDaripunA jayadvArA Atmavizuddhi ane devapAsanAdvArA ISTanI kRpA hoya tevA mahAtmAnA cittanI sthitino khyAla karavAthI samajAya tema che, ke temanAM sva vikArajanya na Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya, temanuM baLavAna saMskRta mana ane vizuddha AtmA bhUta-bhAvi vartamAna badhAne ja hastAmalakAvat joI zake che. je te jue te satya ja hoya che. ATalI ja svamazAstranI jaDa che. Aja mULatattava che. eTale svaprazAstra e adhyAtmazAstranA vibhAgarUpa che. vizvasanIya che. khAlI vahema mAtra nathI, athavA ajJAnamUlaka nathI. svapanazAstramAM pitAnA kAryanA pariNAmanuM jJAna, Adhidaivika, Adhidaitika ciMtAonuM nirAkaraNa ane chevaTe mArA mRtyujhAna ItyAdi viSaye calA che. A zAstra AtmavizuddhidvArA gamya heI temAM sAmAnya mANasanI gati thaI zakatI nathI. ane AvI siddhivALAo sAmAnya bhASAmAM bhegI yA mahAtmA gaNatA hoI yA devAMzI gaNAtA hoI A zAstrane zAstrarUpe vadhu vikAsane avakAza na maLe. jema egazAstranuM thayuM, tema AnuM paNa thayuM che. ema anumAna thAya che. ane nimittazAstranI A bIjI zAkhAne hAsa lagabhaga thaI zake che, nimittazAstranI trIjI zAkhA svarazAstra che. svarodayazAstrane sAdhAraNa rIte ghaNu mANase nAma mAtrathI paNa jANatA hoya che. tene janasAdhAraNa sapheda kahe che. koI kALamAM A vibhAgane meTa phelA thaI gaye haze. sAdhAraNa mANaso paNa nAsikAnA zvAsozvAsanI parIkSA karavAnA cALA karI zubhAzubha kahevA maMDI jAya che. ane ApaNAmAM te eka pracalita zabda jevuMja thaI paDayuM che ke e te amArA gharane "sado ja che, ke Ama ja thAya. arthAt svarAyadvArA pitAmAM kAryanA pari sumane vicAra karavAnI sarvasAdhAraNa rUDhI hevI joIe, e daDha che. mukhyatve yegI hovAno DoLa karanAra, bAvAo, sAdhuo ItyAdi A zAstrane Azraya laI beThelA mAluma paDe che. ane janatAne ThagI khAya che. ghaNuMkharA jozIno baMdha karanArA paNa vAtavAtamAM nAsikAsvara tapAsavA maMDI jAya che. A badhuM A zAstranI vyApatAnuM rahI gaeluM cihna che. Aje A vastune tenA zAstra tarIke jANanAra keIka ja maLI Avaze. vastuta: te A zAstranAM svarUpanuM paNa temane jJAna nathI hotuM. svarazAstra e juduM zAstra che, jyAre nAsikAvara e kaI judI ja vastu che. paraMtu asala svarazAstranI jagyAe nAsikAsvare ghaNuM vakhatathI rasthAna jamAvI lIdhuM che, ane tenI paNa svarazAstramAM ja gaNanA thaI gaI che. A hakIkta AjanI nathI. ghaNuM vakhatathI che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 A zAstra mukhyatve sAdhu sAmAM vadhAre phelAI gayuM. ane temane mULa svarazAstranuM jJAna na heAvAthI, temaja yAga pratye svAbhAvika premabhakti hAi nAsikAsvaranA khuba pracAra thayA. vaccenA satayugamAM (saMvata 1000 thI 1500) sudhImAM ghaNA puruSAe A zAstrane apanAvyuM. ane lagabhaga dareka saMte peAtAnI vANImAM ( temanAM pado ItyAdi racanAmAM) svarazAstrane guMthI lIdhuM che. A nAsikAsvara upara keTalAMka saMskRta pustako maLI Ave che. ane kabIra ityAdi sata puruSonI kRti paNu maLI Ave che. saMskRta paikI zivasvarAya AdhArabhUta graMtha manAya che. vAstavikamAM svare dayazAstra e judI ja vastu hovA chatAM A nAsikAsvara temAM kayAMthI ghusI gayA e samajAtuM nathI. paNa ghaNA junA kALathI tenuM mizraNa thai gayuM che. ane tene asala svAane mAvI dIdhu che. ane tethI ja upAdhyAyaye svarazAstranI vyAkhyA karatAM bAlAdiSacasvara sAthe nAsikAsvaranI gaNanA karelI che. vasaMtarAjazAkunazAstra ke je zAkunanA viSayamAM eka jJAtavya prakaraNu che. temAM teNe svarAdayanI sAthe nAsikAstraranI gaNanA karelI che. A graMtha prAcIna che. ane tenA upara zahenazAha akbarane sUryasahasra nAmanuM adhyayana karAvanAra bhAnucaMdrargANu (bhANubhaTTanI kAdarInA suprasiddha TIkAkAra) nI TIkA che. temAM te temaNe svAdaya eTale nAsikAsvaranI ja gaNanA karI che. vasaMtarAjanA pahelA prakaraNanA dazamA blekanI vyAkhyA karatAM te lakhe che ke cUDAmaNijyotiSazAstrahorAsvarodayAdyairvividhairjanasya / jaDIkRtasyopadhametadiSTaM sphuracamatkArarasAtirekam || cUDAmaNiti etacchAstramoSami vAJchitam / kasya janasya kIdRzasya jaDIkRtasya jaDatAM prApitasyetyarthaH kaiH cUDAmaNijyotiSazAstrahorA svarodayAdyaistatra cUDAmaNigraMthavizeSaH jyotiSazAstra saMhitAdi horA jAtakAdi svarodayo mahezvarakRta graMthaH / etatprabhRtibhirityarthaH / kIdRzairviSamairarthato na tu sUtrataH / kIdRzaM sphuracamatkArarasAtirekaM sphuranprakaTIbhavan camatkAra lakSaNo rasastasyAtirekaH AdhikyaM be tattA | A vyAkhyAmAM svarAya eTale mahezvara zakaranA karelA graMtha ema kahyuM che. ane te zivasvaradayane uddezIne kahevAela hAvuM joI e. jo ke svarazAsra yAma Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagraMthonA AdhAre racAeluM che, ema narapatie kahyuM che. yAmalAnA kartA zaMkara che. mATe te svarazAstranA kartA gaNAya, ema zaMkA karanArane avakAza che. paraMtu ahIM to spaSTa che ke je vastune gaNijIe ullekha karyo che, te te prasiddha zivasvAdayane uddezIne che. khuda vasaMtarAja paNa nAsikA svarane ja prAdhAnya de che juo - tulye'pi zakune narANAmAlokyate yo'tra phalasya bhedH| sa mANasaJcArakRto vizeSastatmANagatyA zakuno gaveSyaH / / bhavediDAyAM paripUritAyAM sarvo'pi vAmaH zakunaH prazastaH / syApiGgalAyAM paripUritAyAM sarvo'pasavyaH zakunaH prazastaH - cha , - arthAta-jyAre ekI sAthe manuSya eka ja zakuna jue che, chatAM teone juduM juduM phaLa maLe che. tenuM kAraNa temane prANasaMcAra che. mATe prANunI gati mujaba zakunane vicAra karavo. je IDa eTale jamaNI bAjune dhAsa cAlatuM hoya te DAbI bAjuthI thanAra zukana zubhaphaLa Ape che. je piMgalA (DAbI bAjunI nAsikA) e zvAsa cAlato hoya te jamaNI bAjuthI thanAra zukane zubha che. ' arthAta-vasaMtarAje nAsikAsvarane nimittamAM hetu mAnya che. Ama paripATi prAcInakALathI hAI upAdhyAyajIe karelI vyAkhyA saMgata che. ane temaNe te svara eTale avAja ane tenA uparanuM zAstra te svarodayazAstra evI vyAkhyA karI hoya tema lAge che. kAraNa zakunazAstra ke jemAM pakSionA avAja ItyAdi uparathI nimittanI gaNanA che. tene tathA cUDAmaNine svarazAstramAM gaNavelAM che. hastasaMjIvanano keTaleka bhAga tathA hastakAMDa ane cUDAmaNine sAra e te A hisAbe svaranAM ja pustaka che. vAstavikamAM svarodayazAstra tarIke narapatijayacaryA, paMcasvarA, samarasAra e graMtho mukhya che. A graMthanI paripATI jatAM pRcchakanA mukhamAMthI uati zabdanA akArAdisvara tathA kakArAdi vyaMjananA ge bAla, kumAra, yuvA, vRddha tathA mRta ItyAdi bhedAnusAra aneka prakAranI buddhigamya kalpanA karI zubhAzubhanuM jJAna kareluM che. A graMthanI zilI kaThiNa che. sAmAnya mANasa mATe te sulabha nathI. svaro Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparathI aneka prakAranAM cakro banAvavAM. aneka prakriyAo karavI, tathA te dvArA zubhAzubhanI kalpanA karavAnI che. A svarazAstra mukhyatve jaya parAjayanA viSayamAM vizeSa upayogamAM levAtuM. narapatie svarajJanI prazaMsA karatAM kahyuM che ke - patyazvagajabhUpAlaiH saMpUrNA yadi vAhinI / tathApi bhaGgamAyAti nRpo hInasvarodayI // 1 // kathaMcidvijayI yuddhe svarajJena vinA nRpH| ghUNavarNopamaM tattu yathAndhacaTakagrahaH // 2 // svarazAstre sadAbhyAsI satyavAdI jitendriyaH // tasyAdezasya yaH kartA jayazrIstaM nRpaM bhajet // 3 // arthAt jyAre rAjAnA svarane arata thAya che, tyAre tenI senA bhale caturaMgiNI hoya chatAM tene parAjaya thAya che. svaTjha vagarane rAja kadAcit vijayI banI jAya to te ghaNukSara nyAyathI thaye gaNAya. jema bhamare lAkaDAmAM kotaratAM kadAcit keAI akSaranI AkRti kotarI nAkhe tema te rAjAne vijaya paNa Akasmika tarIke samaja. athavA aMdhArAmAM jema cakaluM phAMphAM mAratAM dANAne pakaDI zake tevI rItane samaja. je svarazAstrane sadAno abhyAsI haiya, satyavAdI hoya, jitendriya hAya tevA svarajhanA Adezane je amala kare che, te rAjAne vijayalakSamI maLe che. svarazAstrone AdhAra yAmala upara che. narapati kahe che, meM aneka yAmale joyA bAda A graMthanI racanA karI che. te kahe che ke bralayAmalamAdau syAd dvitIya viSNuyAmalam / rudrayAmalamAkhyAtaM caturthe cAdiyAmalam // skaMdaM ca yAmalaM caiva SaSThaM kUrmasya yAmalam / saptamaM yAmalaM devyA iti yAmalasaptakam // zrutvAdau yAmalAnsapta tathA yuddhajayArNavam / kaumArI kozalaM ceva yoginIjAlasaJcaram // rakSodhnaM ca trimuNDaM ca svarasiMhaM svarArNavam / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 bhUbalaM bhaikhaM nAma paTalaM svarabhairavam // taMtraM raNADhayayaM khyAtaM siddhAntaM jayapaddhatim / pustakendra ca DhokaM ca zrIdarzanaM jyotiSaM tathA // maMtrayaMtrANyanekAni kUTayuddhAni yAni ca / taMtrayuktiM ca vijJAya vijJAnaM vaDavAnale / eteSAM sarvazAstrANAM dRSTasArohamAtmanA / sAroddhAraM kariSyAmi sarvasatvAnukaMpayA // arthAta-mAmale, taMtramaMtranAM pustako ItyAdinA AdhAre narapatie pitAnA graMthanI racanA karI che. svarazAstra ATalA badhA vyApaka rUpamAM maLI Ave che, chatAM hAlamAM jema mannataMtra zAstrano hAsa thaI gayuM che, tema A zAstrane paNa hAsa thaye che. AnuM mukhya kAraNa A zAstrane maMtrazAstro sAthe saMbaMdha ane hu37tA 4 cha. oii nathI. - dareka svapsa maMtrataMtra kuzaLa hai joIe. narapatinI prasaMzA karatAM tenA TIkAkAra zrI harivaMza kavie lakhyuM che, ke - vidyAlaye mAlavasaMjJadeze dhaaraapurormynivaasvaasii| nAnAgamajJo nRpalokapUjyo budhaH prasiddho naradevanAmA / svarabalaphalavettA dehttvessvbhijnyo| vidita zakunazAstra staMtramaMtrapravINaH / phalitagaNitasArAsAra cUDAmaNijJo narapatiriti nAmnA tasya putro babhUva // jJAne yaH sarvajJo nRpagaNapUjyaH sarasvatIsiddhiH / tena kRtaM zAstramidaM pracuraguNaM doSarahitaM ca / / zrImatyAsauvallI nagare khyAte zrI ajypaalnRpraajye| zrIpatinarapatikavinA racitamidaM tatra saMsthena // Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 arthAt--vidyAnA dhAmarUpa mALavAmAM AvelI dhArAnagarImAM naradeva nAmanA vidvAna puruSa hatA, tenA svarazAstrane jANanAra, dehatatva (jene vasatarAje huMsacAra kahyo che. ane sAdhAraNa rIte svarAya tarIke prakhyAta che. te nAsikAsvarazAstrajJa, zakuna, tatra-matra vageremAM pravINa, phalita jyotiSa, tathA gaNita yAtiSane jANanAra cUDAmaNanA jJAtA narapati nAmano putra thayeA. A nati jJAnanI aMdara saCjJa jevA hatA. temaja rAjapUjya hatA. tene sarasvatI siddha hatI. teNe doSarahita ene aneka prakAranA guNu ( rahasya) vALuM A zAstra racyuM che. AzApallI nAmanA prakhyAta nagaramAM ke jyAM zrI ajayapAlanuM rAjya che, tyAM rahIne narapati kavie A zAstra racyu' che. (hAlanA amadAvAdamAM A graMtha racAyA che.) arthAttarapatinA graMtha mujaba ane svarazAstrajJanI pratijJAne vikAsa thavAnAM sAdhana mATe maMtra-taMtra ityAdinA jJAnanI jarUrata che. narapatinA graMthamAM tAMtrikAnAM prasiddha mAraNa, mAhana, uccATanAdi SaTkarmonA ullekha che. AthI svarazAstrajJAnA maMtrataMtra upara AdhAra athavA sabaMdha rahe che, te nirvivAda che. yAmaleAmAM zuM hovuM joIe, te te viti jevuM ja che. yAmale maMtrazAstranA graMthA che. ema tenI prasiddhi che. chatAM jANavA jevuM e che ke yAmale kevaLa maMtrazAstranAM pustakA nathI. teomAM nimittanAM puSkaLa vidhAnA che. cAmale nuM lakSaNa batAvatAM kahyuM che ke: sRSTi jyotiSAkhyAnaM nityakRtyamadIpanam kramasUtraM varNabhedo jAtibhedastathaiva ca yugadharma saMkhyAto yAmalasyASTalakSaNam // athAt----sRSTi, jyAtiSa, nityakRtya, krama ane sUtra, varNabheda, jAtibheda tathA yugadharma A ATha viSaye upara jemAM carcA hAya tenuM nAma cAmala yAmala e taMtrazAstranA mukhya traNa bhedamAMnA eka meTA bheda che. tatrazAstranA Ama, yAmaha ane taMtra evA traNa bheda che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI khyAla thAya che ke mAmalAmAMnuM tiSa lagabhaga svarodaya haze. tAMtrikane vaNabIja upara mukhya AdhAra che. ane tevA ja vAra uparathI svarodaya bane che. eka ja vastu eka arthamAM siddhi mATe bIjA arthamAM bhAvijJAna mATe hoya te Ane artha che. svarazAstrane je atireka thayo che. te pahelI be zAkhAono nathI thaye. paraMtu nimittazAstranI pahelI be zAkhAonI mAphaka tene tenA viziSTha lakSaNa ane durhatA tathA aindrajAlika jevA svarUpane aMge hAsa thayo hoya te ja kAraNa vAraMvAra vicArapathamAM Ave che. zAstranI upAdeyatA che ke ghaNI che. e bhUlavA jevuM nathI. svarodayanI aMdara jayaparAjaya sivAya arthakAMDa (tejI-maMdIne paNa vicAra che. jIvita-maraNane paNa vicAra che. aneka prakAranI bhUmi kalpanA che. temaja keTalAka rakSA maMtra che. potAnA pakSane vijaya apAvavA, tathA sAmApakSane parAjaya karavAnA mATe aneka prakArathI vicAra karI anukULa kALa zodhavAnI prakriyAo che. cUDAmaNi, hastakAMDa tathA cakromilana e graMtho tathA keTalAka keTalIya prazno, ramala, pAzaka kevalI. zukanAvalI ItyAdine samAveza varazAstramAM karI zakAya. jo ke cUDAmaNi, hastakAMDa ane caMdromilana vyavasthita prakaraNo che. temAM ghaNI kalpanAo camatkRti bharelI che. paraMtu temAM keTalIka hakIkta evI che, ke te kevala ikRpA upara nabhatI heI, ane svAbhAvika zabdacAranA upara ja nirbhara hoI chala karavAmAM Ave te niSphaLa bane che. tethI te te graMthanA adhyayanaadhyApananI paripATI baMdha thaI gaI ane dhIme dhIme nAmazeSa thaI gayA che. AgaLa upara te graMthone vistArapUrvaka khyAla ApavAmAM AvanAra hoI ahIM temane hAra thavAnA kAraNanuM anumAna mAtra karyuM che. hAlamAM ja ke svarodayanA narapatijayacaryA ItyAdi graMthanuM paThana pAThana cAle che. paraMtu joIe teTalo pracAra nathI ja. tenuM kAraNa te graMthanI durUzelI ane viSayanI jaTilatA che A zAkhAmAM AvatA zakatazAstranI hakIkta paNa tevI ja che. zakuna upara vasaMtarAja sivAya bIjA prakaraNe bahu ja ochAM maLe che. nathI maLatAM ema kahIe te paNa cAle. vasaMtarAjanA vIsa adhyA che. adhyAyane varganAma ApavAmAM AvyuM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 che. A graMtha upara prathama jaNAvyuM tema bhAnacaMdra gaNi jevA pragalya vidvAnanI TakA che. graMtha ghaNo ja recaka che. ane tene mithilAnA mahArAjA caMdradevanI prArthanAthI vijayarAja ane satyavatInA putra zivarAjanA nAnA bhAI vasaMtarAje racyo che. zAkuniko (zakuna zAstra) be pagAM prANIo manuSya tathA pakSio, catuSpada prANIo hAthI ghoDA ItyAdI SaTapada prANIo bhamarA vagere, ATha pagavALAM zarabha ItyAdi aneka pagavALAM kAnakhajurA vagere tathA paga vagaranA sarpo ItyAdi prANIo dvArA temanI ceSTA, avAja, gamAgama vagerethI kAryakAraNanI kaDI meLavI prAraMbhita kAryanA pariNAmanI kalpanA kare che. temane siddhAnta che, ke pUrvajanmanAM zubhAzubha karmonA paripAkathI pratikSaNa zubhAzubhaphaLa prANIo bhegave che. ane te zubhAzubhanI kalapanA zakuna dvArA thaI zake che. mATe zubhAzubhane jANIne purUSArthadvArA azubhane pratikAra ane zubhanI vRddhi karavI joIe. jema sApane je tenA daMzathI bacavA manuSya dUra jato rahe che. tema azubhathI bacavA tenI svAbhAvika pravRtti thAya che. ane te karavI ja joIe. zubhAzubha bhavitavyatAnuM kAraNa prAntana karma bane che, to Adhunika karma paNa kAraNa banI ja zake che. mATe karma dvArA azubhane pratikAra thaI zake che. prANIo daivathI prerita thaI zakuna dvArA sUcana kare che. teonI A kriyA hetupUrvaka karavAmAM AvelI na joIe. aneka prakAranAM prANIo rahevA chatAM temaNe pAMca prANIone mukhya mAnyAM che. jemake - podakI bhaSaNakAkapiGgalA jambukapriyatamA ca paJcamI / etadatra munisattamaiH sadA kItyate zakunaratnapaJcakam // arthAt -podakI eTale jene hiMdamAM kAlI ciDIyA kahe che, tathA gujarAtImAM durgA, devacakalI ItyAdi kahe che te, bhaSaNa eTale kuta, kAka (kAgaDA) piMgalA eTale cIbarI ane zIyALavI e pAMca paMcaratna che, cIbarIne bhairava paNa kahe che. zakunike A prANImAM devatAone vAsa mAne che. temanI kalpanA mujaba-- sarasvatI pAMDavikA pradhAnAM yakSo'pi yakSaM garuDazca kAkam / caNDI punaH piGgalikA sadaica zivAM zivAdUtyadhitiSThatIha / / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAta-sarasvatI durgA (devacakalI)mAM, yakSa kutarAmAM, garUDa kAgaDAmAM, caMDikA cIbarImAM, ane pArvatInI dUtI ziyALAmAM rahe che. eTale te te devAzene laI teo zAkuna kare che. jo ke dareka prANumAM devatAonA aMza rahelA che. mATe dareka prANI zaktimAna thaI zake che. AthI zakunike koI prANunI hiMsA na karavI. hiMsA karavAthI te prANane adhiSThAyakadeva kuddha thAya che. zAkunike kevala pakSio upara ja AdhAra rAkhatA nathI. temaNe te manuSyane paNa zakunamAM kAraNa gaNavela che. nareMgita eTale manuSyanI ceSTAne paNa zubhAzubhanI vyaMjaka mAnI che. pakSionI oLakhANa, temanA bhAvAbhAvanuM nirUpaNa, avAjanI parIkSA, sukhadukhanI parIkSA ItyAdi aneka bheda zakuna zAstrAmAM che. ane temanI ceSTA ItyAdi upara zubhAzubhanI kalpanA camatkAra bharelI rIte varNavelI che. AjakAla zakuna jevAnI paddhati lagabhaga baMdha thaI javA AvI che. chatAMya zakuna e te dI che. " phano rASTranAtha ItyAdi zabda ApaNA mATe gharagaththu thaI paDyA che. ApaNuM prAcIna lekagItamAM "DAbI te bhairava reI rahI.' ityAdi pade zakanazAstranI atizayatAne sUcave che. A upazAkhAne hajI kaMI kaMI pracAra che. paraMtu te akSarajJAnathI pitAne paMDita mAnatA vargamAM nahi. grAmya janatAmAM, ziyALa belI mATe amuka banaze tene bhIla, kaLI, ThAkaraDA vagere vargamAMthI ja jANakArI maLI Ave che. zaherI jIvana jIvanArane te prANIonAM darzana ja kyAM durlabha che, tyAM temanA aMtijJAnanI to vAta ja zI ? nimittazAstranI cAthI zAkhA tarIke upAdhyAyajIe bhImazAstra batAvyuM che. ane tenI maua mUnimAraphari' eTale ke jemAM bhUminA vibhAganuM jJAna hoya tene bhaumazAstra kahevuM, ema samavAyAMgasUtranI vRttimAMthI vAkya uddadhRta karIne jaNAvyuM che. ahIM ghaNuM zaMkAne sthAna che. tiSazAstranA aneka graMthe jotAM kyAMya AvI vyAkhyA ane te mujabanuM nimittajJAna jovAmAM AvyuM nathI. bhUstaravidyAne zabdathI je nirdeza karAyo hoya to te zakya che. upAdhyAyajI jaNAve che ke - Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaumaM bhUmibhAgalakSaNAdi ityuktaM samavAyAGgasUtravRttau dezagrAmAderapi bhUmivizepatvAdvicArospi bhaumamucyate / ata eva sthAnAGgavRttAvapyuktaM bhUmivikAro bhaumaM bhUkampAdi / anyadapi bhUvo ghanasupirasnigdhAdijJAnaM pUrvAdigRhasUtra vinyAsena vA vRddhihAnyAdi jJAnaM nidhijJAnaM dezalabhyAlabhyajJAnaM sarva bhUmisaMbaMdhAdbhImameva / ? arthAta--bhauma eTale bhUminA bhAganuM lakSaNa ema samavAyAMgasUtranI vRttimAM che. deza, gAma vagerenI paNa bhUmi upara sthiti hAvAthI temanA sabaMdhI vicArIne pazu bhaumazAstra kahI zakAya. ane tethI ja sthAnoMgasUtranI vRttimAM kahyuM che ke bhUmine vikAra te bhauma jemake bhUkaMpa ItyAdi. bIjuM paNa pRthvInI ghanatA, khIla rasa ItyAdi jJAna tathA vAstuzAstranA AdhAre (pUrvAdizAnuM ghara ityAdi kSetraphaLa, Aya vagerenA AdhAre) vRddhi ane hAnI vagerenuM jJAna. jamInamAM rahelA dravyane zodhI kADhavAnu jJAna, deza vizeSadvArA bhAgyAyanu sthaLa zodhI kADhavAnI vidyA te darekane bhUmi sAthe sabaMdha hAI te badhuM bhaumazAstra che. Aja lakSaNu jo lomazAstranu hAya tA te bhUstaravidyA-vAstuvidhA vagere ja che, ema kahI zakAya. bhUstaravidyAnA jJAna vagara pRthvInI ghanatA rasakasa aMdaranuM pANI ItyAdinI samaja na ja paDe. Ama jotAM bhUstaravidyA ane vAstuvidyA e enA uparathI amuka padArthonuM bhaviSya jJAna karavAnI vidhi te bhaumazAstra ane e rUpamAM te nimittazAstranI cAthI zAkhA ane che. eka rIte jotAM bhaviSyajJAna eTale bhaviSyakALa saMbadhI jJAna evA artha thAya che. paraMtu jyotiSazAstra athavA khIjA ane pUrNa zabda nimittazAstrathI dhvanita thatA amAM joie te pratyakSa pramANudvArA udbhavatu anumAna ema ardha thAya che. ane jo tene ja mAnIe teA bhUminAM bAhya cihno (rUpa, raMga, svAda) dvArA tenI aMdara azya rahelA pANI, khanIja ItyAdinuM yA pRthvInA viziSTa mApanadvArA nipajatA zubhAzubhanu jJAna eTale ke vizALa arthamAM bhUstarazAstranuM ane vAstuzAstranuM jJAna e ja bhaumazAstra hAI nimittazAstranI zAkhA tarIke vyAjakhI phare che. vAstuvidyA neja sthApatyavidyA gaNavAmAM Ave che. jyetiSazAstramAM bhUstaravidyA tathA vAstuvidyAnA upayoga kevI rIte karelA che, te nIcenA kSeAkeA uparathI jaNAze. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varAhamihire pitAnI bahatsaMhitAmAM vAstuvidhA ane udakAla nAmanAM prakaraNe che. ane te dvArA Azcaryajanaka hakIkate raju karI che. te kahe che ke dharma yazasyaM ca vadAmyato'haM kArgalaM yena jalopalabdhiH / puMsAM yathAGgeSu zirAstathaiva kSitAvapi pronnata ninna saMsthAH // 1 // ekenavarNena rasena cAmbhazyutaM namasto vasudhAvizeSAt / nAnArasatvaM bahuvarNatAM ca gataM parIkSyaM kSititulyameva // 2 // meghodbhavaM prathamameva mayA pradiSTaM jyeSThAmatItya baladevamatAdi dRSTvA / bhaumaM hakArgalamidaM kathitaM dvitIyaM samyagvarAhamihireNa muniprasAdAt / / arthAta-dharma ane yaza ApanArUM kAgala have huM kahuM chuM. jethI jalanI prApti thAya. jema puruSanA aMga pratyaMgamAM nase rahelI che. tema pRthvInI aMdara uMcI nIcI jalanI dhArAo rahelI che. eka ja raMganuM ane eka ja svAdanuM pANI AkAzamAMthI paDe che. paraMtu pRthvInA vividhapaNAne laIne judA judA prakAranA aneka svAdanuM tathA raMganuM thAya che. jevI pRthvI tevuM pANI hoya che. | meghathI paDanAra pANI saMbaMdhI meM pahelAM ja baladeva vagere AcAryonA matenI samAlocanA karI kahI dIdhuM hatuM. have A bIjuM bhUmi saMbaMdhI (bhIma) dakAla muninI kRpAthI sArI rIte kahyuM che. A dakAlazAstrane AdhAra pRthvI parIkSA upara che. pRthvInI rUpa, raMga, gaMdha ItyAdidvArA parIkSA kare che. ane pachI amuka hAthanA aMtare amuka prakAranA stara ane pANI Avaze, tevuM anumAna thAya che. A eka vyavasthita zAstra che. hAlamAM AnuM dhAraNu ghaNuM uMcuM thaI gayuM che. paraMtu A vaijJAnikazAstra nimittazAstrathI tadana aLaguM karavAmAM ja hAlanA A zAstranA niSNAtoe ItikartavyatA mAnI haze tema lAge che. kAraNuM jyotiSIomAM A jJAnane bahudhA lopa thaI gayo che. ane tiSIo (naimittike) uparathI lokavizvAsa paNa uThI gayo che. hAlamAM te game te jagyAe berIMgathI pANuM lAvavAnA prayatna thAya che, ane AjanA yAMtrika yugamAM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhananI vipulatAne laI AvI parIkSA vagara paNa kAryasiddhi thatI hovAthI tenI jarUrIAta ghaTatI jAya che. paraMtu je kALamAM kuvA, vAva, taLAva e ja pANunAM sAdhana hatAM, ane khetIne AdhAra kuvA ItyAdi upara je sthaLamAM rahetA, tyAM A zAstranI upagitA hatI. ane keTalI badhI agatyatA haze, te kaha5vAthI samajI zakAya tema che. varAhamihire to A zAstrane dharma ane yazanI vRddhi karanAra gayuM che. vAstuzAstranuM paNa lagabhaga temaja che. hAlamAM navIna nagara racanA, kAlanI atigati vagerene laI amuka mApanuM ghara banAve; amuka uMcAI nIcAI vagere dvArA ghara keTalA varSa Takaze, ItyAdi, temaja gharamAM rahenAra kevA prakAranuM sukha bhegavaze, vagere. kalpanAone hAlamAM hAla thaI gayuM che. keI kALamAM ghara bAMdhavuM e mahAkArya gaNAtuM haze, tyAre AnI pUchaparacha ane kalpanAvizAlatA vadhI gaI haze paraMtu hAlamAM te tevuM kaMI dekhAtuM nathI. bhUmikaMpa ItyAdinA thayA pachI jagata upara tenI zI asara thaze, tenI kalpanA karavAmAM AvatI. daivajJa kAmadhenu nAmanA ati prAcIna jatiSagraMthamAM kahyuM che ke dharicyAzcalanaM pApaM saumyanakSatravArajam / svarge zubhadaM bhUyaH paravargeSu doSadam // kecitpApaphalaM bhUmezvalanaM sarvadA jaguH pacyate calanaM dhAtryAH vatsarAdvitayAntare // arthAta--pRthvInuM cAlana (dharatIkaMpa) je zubha nakSatra ane zubhavAramAM thAya te azubha phaLa Ape che. je pApavAramAM ke pApanakSatramAM thAya te ghaNuMkharUM zubha phaLa Ape che. keTalAka AcAryo dharatIkaMpanuM phaLa sarvadA azubha mAne che. dharatIkaMpanuM phaLa bIjA varSa patamAM maLI jAya che. varAhamihira bhUmikaMpa saMbaMdhI pitAnI bahasaMhitAmAM eka AkhA adhyAya lakhyo che. temAM bhUmikaMpanAM kAraNothI laI je samaye bhUmikaMpa thayo, te samayamAM nakSatrAdi uparathI jagatanuM zubhAzubha kaheluM che, mithilAnA mahArAjA balAlasene adabhutasAgara nAmane eka vistRta graMtha lakhe che. temAM paNa dharatIkaMpa thavAnAM kAraNe, zubhAzubha tathA azubhanI nivRtti mATenAM pUjana ItyAdi Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyAM che. ane ghaNI jJAtavya bAbatAnI samAlecanA te ubhaya graMthakAroe potAnA kAlanI mAnyatA tathA sAdhana sAmagrI dvArA karI che. Ama upAdhyAyajIe bhaumazAstranI je vyAkhyA karI che tene lagatAM vidhAne judI judI jagyAethI maLI Ave che. prAcInakALamAM tenu keTaluM mahattva haze, te te kalpanAthI samajI levAnu che. vartamAnamAM te vAstuzAstranA gRhapraveza vidhAna sivAyanI bIjI khAkhatanA lagabhaga hAsa thai gayA che. ane AmAM samaya eja mukhya kAraNu che. [ 9 ] nimittazAstranI pAMcamI zAkhA vyaMjanAstra che. vyaMjana zabda vyakti spaSTikaraNa e arthamAM yeAjAela mAluma paDe che. zarIra uparanAM tala, masA ItyAdidvArA manuSyanI parIkSA ane bhaviSyakathana e A zAstranA viSaya che. prAcIna graMthA tapAsatAM jo ke upAdhyAyajIe kAI khAsa graMthanuM nAma nathI lakhyuM, paNa vArAhamihiranI bRhatsaMhitAmAM piTakAdhyAya nAmane eka adhyAya che. te ullekhanIya che, e adhyAya phakta dasa zlAkanA ja che. tenA aMtamAM varAha kahe che ke: - iti piTakavibhAgaH prokta AmUrddhato'yaM vraNatilakavibhAgo 'pyevameva prakalpyaH / bhavati mazakalakSmAvartajanmApi tadvat nigaditaphalakAri prANinAM dehasaMstham // arthAt----me jemAM mAthAthI laI paga paryaMtanA piTakanuM phaLa che. evA A pramANe piTakavibhAga kahyo. traNa ane talanA vibhAga paNa Ano mAphaka ja kalpI levA, mazaka, lAkhuM, bhamarI vagere je prANIonA zarIra upara hAya che. temanuM mULa paNa A pramANe ja samajI levuM. nimittazAstranI chaThThI zAkhA tarIke upAdhyAyajIe lakSaNazAstra jaNAvyu che. hAlanu temaja prAcIna agalakSaNazAstra yA sAmudrikazAstra eja A vibhAga che. mAlusanI uMcAi, nocAI, vajana, mAthAthI laI paga sudhInA avayaveAnu badhAraNa vagere dvArA tenA guNudoSano kalpanA, bhaviSya saMbaMdhI jJAna e badhu temAM AvI Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya che. A zAkhA upara sAmudrika nAmathI keTalAka graMtha upalabdha thAya che, ane hAlamAM A zAstra upara lokaci vadhI javAthI lagabhaga darekane A viSaya ceDA bahu aMzamAM paricayamAM AvatuM jAya che. upAdhyAyajIe Ama je ke lakSaNa ane vyaMjanane judI judI zAkhA tarIke varNavyAM che. paraMtu ghaNu kALathI te baMne eka ja tarIke cAlyAM Ave che. lakSaNazAstranI upazAkhA tarIke vyaMjana AvI jAya che. [8] nimittazAstranI sAtamI zAkhA utpAta che. utpAtane artha cAlatI AvatI sthitimAM vikRti usanna thavI; ane aniyamitatA AvI javI tevo ghaTAvI zakAya. dAkhalA tarIke vAvAjhoDuM. upAdhyAyajIe utpAtanuM vAstavika lakSaNa ApyuM che. teo kahe che ke:-- bhUmikampo rajodRSTidigdAho'kAlavarSaNam / ityAdyAkasmikaM sarvamutpAta iti kIrtyate // sthAnAGgavRttautRtpAtaH sahajarudhiradRSTayAdiriti, / anyadapi vastrAdiSu chidre uMdirAdidRSTe dagdhe zayyAbhaGge ca devAMzAdinA mukhaduHkhAdi-jJAnamapyutpAta evaantrbhvti| arthAta-bhUmikaMpa, retanI vRSTi, dizAonuM baLavuM. (AkAzamAMthI agni varasate hoya tevo bhAsa thavo) akAla vRSTi (mAvaThAM) vagere je akasamAta thAya che. te utpAta kahevAya che. sthAnaMganI vRttimAM sahaja vRSTinI mAphaka lehInI (rAtA pANInI vRSTi thAya ItyAdi je vikRti mAluma paDe tenuM nAma utpAta kaheluM che. ane bIjuM paNa vastrone uMdara karaDI jAya, cA akasmAta vastra dAjhe, khATalA bhAge ItyAdi banAva paNa devAMzavALA hAI sukhaduHkhanA hetu bhUta hoI temane utpAtanI aMdara samAveza thAya che. uparanA saMdarbhamAM bhUmikaMpane utpAtamAM gaNAvela che. jyAre prathama tene bhaumamAM gaNaveluM che. eTale zaMkAne sthAna rahe che, ke te je utpAtamAM gaNave ke nahi ? ahIM vicAra karatAM eTaluM mAluma paDe che, ke te eka mahAna utpAta che. eTale tene ahIM gaNave ucita che. prAcInAcAryoe sRSTinA AvA Akasmika banAvo uparathI zubhAzubhanI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpanA karI che. varAhamihire e dareka viSayane pitAnI baha-saMhitAmAM samAveza karI dareka upara eka eka adhyAya lakhele che. balalAlane to mukhya traNa bhAga pADI dIvya, aMtarIkSa ane bhauma evA traNa vibhAga pADI AvA AkAza (aMtarIkSa) mAMthI thatA dareka upadrane bIjA vibhAgamAM (aMtarIkSAzrayamAM) eka eka adhyAyathI varNavyA che. - prAcInAcAryoe jyAM jyAM vikRti joI tyAM tyAM te te kRti devakRta mAnI tenA dvArA zubhAzubhanI kalpanA karI che. addabhUtasAgaramAM parAzara, garga, viSNudharmottara purANuM vagere evAM evAM prAcIna graMthonAM pramANe che ke prAcInacAryonI hakIkata, temanuM maMtavya ane saMzodhana ghaNuM uMDuM haze, ema lAge che, chatAM sahaja daSTie kudaratanI vicitratAthI banatA A banAvane zubhAzubha sAthe zo saMbaMdha heI zake tevI kuzaMkA thayA vagara rahe ja nahi. ane Aje A badhuM vahema bhareluM ane nirarthaka lAge. hAlamAM A viSaya khagoLanA nAme ghaNe vistAra pAmela che. paraMtu tenA uparathI jema ApaNA tyAM vicitra bhaviSya kahevAne cAla haze, ema anumAna thAya che, teTalI hakIkata svIkAravAmAM AvatI nathI. bAkI AjanA vaijJAnika yugamAM A viSaya puSkaLa kheDAela che. [9] AThamA nizcitta tarIke upAdhyAyajI aMtarIkSa gaNAve che. aMtarIkSa eTale AkAzamAM banatA grahonA cAra ItyAdi banAve. sUrya caMdra vagere mahAnuM bhramaNa, grahaNa, yuti, IndradhanuSya vagere. hAlamAM A viSaca ghaNo ja kheDAele che. ane dinapratidina tenI vRddhi thatI jAya che. moTI moTI vedhazALAo ane rAkSasI durthIne dvArA puSkaLa parizramathI kudaratanI A karAmatanI kaDI kaDI ukelAtI jAya che. paraMtu nimitta tarIke je bhaviSyajJAnanI kalpanA che, tene AdhAra te A navIna vidvAne pAse nathI. prAcInAcAryoe goThavyuM, teja cAlyuM Ave che. upAdhyAya lakhe che, tema temanA vakhatamAM ane Aje paNa A zAstra (A zAkhA) moTA pramANamAM upalabdha thAya che. sAmAnya rIte tizAstra e zabdathI je zAstrane baMdha thAya che, te A zAkhA che. Aje A zAkhAnI jAtaka, tAjaka, prazna ItyAdi Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazAkhAo, grahagaNitanA nAme gaNutA sUryasiddhAnta, siddhAntaziromaNi vagere graMtha, temaja paMcAMgaracanA ane tene lagatA gaNitanA aneka graMthe maLe che. jo ke ApaNe ahIM kevaLa phalitane vadhAre pracAra che. chatAM A zAkhAne hAsa B nathI. jAtakamAM janmakALa uparathI gaNita karI janetrI bane che. tAjakamAM janmakAlanA sUryanA jeTalA sUryane varSanA AraMbha mAnI te kALanuM lagna banAvI eka varSanuM zubhAzubha kahevAya che. praznamAM tAtkAlika grahasthiti uparathI kArya thaze ke nahi ItyAdi aneka prakAranA praznonA javAba apAya che. bahajajAtaka, jAtakAbharaNa, sarvArthaciMtAmaNi vagere graMtha, jaiminIyasUva, ItyAdi sUtragraMtha ane laghupArAzarI ItyAdi prakaraNe jAtaka zAkhAmAM che. jyAre tAjikanIlakaMThI vagere tAjikamAM ane Aryasamati vagere graMtho praznanA viSayamAM upalabdha thAya che. bahatsaMhitA veremAM grahacArathI varSA, upaja vagerenA viSaya carcelo che. aneka bhavya kalpanAo dvArA manuSya jIvananA aneka prazno carcalA che. AkAzamAM pharatA graho sarva rtA che. e A zAkhAne mULa siddhAnta che. grahe potAnI gati mujaba niraMtara bhamyA kare che. ane pratikSaNa judI judI jAtanI sthitinuM nirmANa kare che. je kALe manuSya janme che, te kSaNanI sthiti mujaba tenAmAM bhavitavyatA rahe che. ane te mujaba ja te pitAnA astitva daramyAna badhuM kaye jAya che. sukhadu:kha bhogave che. vagere. A zAkhAnA pravartakoe zahedvArA zubhAzubhanuM jJAna thAya ke nahi thAya to kevI rIte? graho zuM batAve che? ItyAdi praznonI jhINavaNu karI che. Ane mATe jijJAsue mArI jAtakacaMdrikAnA vivaraNamAM paheluM ane bIjuM, trIjuM prakaraNa joI javA vinaMti che. hAlamAM A zAkhAnI ghaNIkharI upazAkhAo upara paNa aneka graMthe duniyAnI judI judI bhASAomAM sahelAIthI maLI Ave che. eTale A atiparicita viSayanuM digdarzana karAvavAnI jarUra jevuM nathI. [ 10 ] - A nimittazAdvArA manuSya jJAnabaLe bhUta-bhaviSya ane vartamAna traNe kALanuM jJAna karI zake che. dara-adaNa dareka padArthonI utpatti sthiti ane laya saMbaMdhI hakIkate, sthAna, svarUpa sthiti vagere jANuM zake che. A zAstrane jJAtA ATalA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnathI IzvaranI tulya jJAnI thaI zake e je samajAya tevuM che. paraMtu Izvarane paNa potAnI advitIyatA sAcavavI hoya tema te vacce vacce evI garabaDa karI mUke che, ke manuSya hatAza bane che, ane IzvaranuM astitva svIkArI tenI AgaLa natamastaka Ubho rahe che. chatAM paNa sarva manuSya karatAM nimittajJa vizeSajJa tarIke potAnuM sthAna ubhuM kare che. badhA karatAM potAnI zreSThatA puravAra kare che. e bhUlavA jevuM nathI. A graMthamAM levAmAM AvelA mukhya graMtha hastasaMjIvanane kartAe uparokta AThe prakAranI zAkhAnA namaka tarIke sthAna pAmI zake tema banAvyo che. jo ke aSTAMganimitta athavA triskaMdha ti zAstra e ekaja vidyAnA bedhaka zabda che. ane triskaMdha ti zAstranA ekaeka viSaya upara aneka graMtha racAyA che. eTale te mahAsAgarane eka nAnakaDA graMthamAM maryAdita karavo zakya nathI ja. chatAMya kartAe hastasaMjIvanamAM tema karyuM che. te ja tenI advitIyatA che. ane te paNa vilakSaNuM prakAranI ja, triskaMdha ziAstramAM zuM hoI zake tene je ke vAMcakane khyAla AvI ja gayo haze. chatAM tulanA mATe ahIM pharI kahI javAya to punarukti deSa lAgu nahi paDe. trikaMdha paikI pahelo skaMdha gaNitane che. jene jyotiSanI paribhASAmAM siddhAnta kahevAmAM Ave che. siddhAntamAM zuM hoya te praznanA javAbamAM bhAskarAcArye potAnA prasiddha graMtha siddhAntaziromaNimAM lakhyuM che ke - tryuTayAdi pralayAntakAlagaNanA mAnaprabhedaH kramAcArazca ghusadAM dvidhA ca gaNitaM praznAstathA sottraa| bhUdhiSNyagrahasaMsthitezca kathanaM yantrAdi yatrocyate siddhAntaH sa udAhRto'tra gaNitaskandha prabandhemudhaiH arthA-jemAM traTIthI laI pralaya parvatanA kALanI gaNanA hoya, eTale ke yugAdinI varSa saMkhyA paThita hoya. samayanAM vividha prakAranAM mApananuM vivecana hoya. grahonI gatinI gaNanA hoya (grahaMgaNita hAya), aMkagaNita tathA bIjagaNita hoya, te saMbaMdhI vicitra prazno uttara sAthe apAyA hoya, pRthvI, nakSatra tathA grahonI sthiti saMbaMdhI jJAna hoya tathA cahAnA gaNitanuM mApa levAnA yaMtra hoya tene Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAnta grantha kahe che. TUMkAmAM khagaLanAM (sAthe sAthe bhUgoLanAM) mULatattvonA siddhAntika jJAnane gaNitaskaMdha yA siddhAnta vibhAga kahe che. varAhamihire potAnI bahahitAmAM saMhitA vibhAganuM lakSaNa karatAM jyotiHzAstrapnanekabheda viSayaM skandhatrayAdhiSTitaM tatkAtsneryApanayasya nAma munibhiH saMkIrtyate saMhitA // arthA-aneka prakAranA bhedavALuM tikazAstra traNa skaMdhathI raheluM che. ane te traNa skaMdha pikI jemAM samagra jyotizAstranA viSayonuM vivecana hoya tenuM nAma saMhitA che. jemAM gaNitabhAga hoya che tene siddhAnta kahe che.) horA'nyo'Ggavinizcayazca ane je bAkI rahyo che ke jemAM lagna uparathI kula saMbaMdhI Adeza karavAne rahe che tene herA kahe che. saMhitAmAM kyA kyA viSayanI carcA hevI joIe, te saMbaMdhamAM te kahe che ke - yatraite sNhitaapdaarthaaH| dinakarAdInAM grahANAM cArAsteSu ca teSAM prakRtivikRtipramANavarSakiraNadhutisaMsthAnAstamanodayamArgamArgAntara vakrAnuvakasaMgraha samA. gamacArAdibhiH phalAni nakSatrakUrmavibhAgena dezeSvagasticAro saptarSicAro grahamaktayo nakSatravyUhagrahazRMgATakagrahayuddhagrahasamAgamagrahavarSaphalagarbhalakSaNarohiNIsvAtyASADhIyogAH sa. dhovarSakusumalatAparidhipariveSaparighapavanolkAdigdAhakSiticalana sandhyArAgagandharvanagara rajonirghAtAryakANDasasyajanmendradhvajendracApavAstuvidhAvidyAvAyasavidyAntaracakra mRgacakrAzvacakravAtacakra prAsAdalakSaNa pratimAlakSaNa pratiSThApana vRkSAyurvedodagArgalanI -rAjana khaJjanotpAta zAntimayUracitrakaghRtakambalakhagapaTTakRkavAku gojAzvebha puruSastrIlakSaNAnyantaHpura cintApiTakalakSaNopAnacchedavatracchedacAmaradaNDazayyAsanalakSaNa ratnaparIkSA dIpalakSaNaM dantakASTAdhAzritAni zubhAzubhAni nimittAni sAmAnyAnici jagataH pratipuruSaM pArthive ca pratikSaNaM mananyakarmAbhiyuktena devajJena cintayitavyAni Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAta-sUryAdigrahonuM bhramaNa, te bramaNa viSayamAM sUryAdinI prakRti, vikRti bhramaNapramANuvarSa, kiraNa ane tenuM mApana, AkAzamAMnI krUratA, asta, udaya, mAgI gati, vakagati, eka grahane bIjA graha sAthe samAgama, ItyAdidvArA phalakathana, nakSatrakurmacakra pramANe eTale ke amuka deza amuka nakSatranI sattAmAM che, tevuM siddha karyA bAda te dvArA bhinnabhinna dezamAM agasti, saptarSi vagere nakSatra maMDala sivAyanA tArAonI gati vagere, tathA grahonI sAthe nakSatronA vega ItyAdidvArA, nakSatravyaha, grahonI gennati (caMdra viSayamAM khAsa karIne grahanuM yuddha (yuti), samAgama, rAjAdi saMjJA, varasAdanA garbhanAM lakSaNa, rohiNI, svAti tathA aSADhI pUrNimAnA ga, tAtkAlika varSonAM cihno, amuka vanaspatinI khIlavA uparathI bIjAM dhAnyAdinI utpatti saMbaMdhI anumAna karavAnuM havAmAna viSayaka zAstra, paridhi eTale sUryAdi grahanI AsapAsa dekhAtAM kuMDALAM ane temanAM kAraNa saMbaMdhI carcA tathA phaLa, pariveSa (pratibiMba)nI paridhi, pavananAM vAvAjhoDAM, gati cAla vagere, ulkA (AkAzamAMthI pattharone varasAda) digdAha, bhUmikaMpa, saMdhyAkALano AkAzano raMga, gaMdharvanegara (AkAzamAM dekhAI AvatuM kAI nagaranuM pratibiMba) ravRSTi, himapatana; vepAranI cIjonI tejI-maMdI, dhAnyanI utpatti, Indradhvaja, IndradhanuSya, vAstuvidyA, aMgavidyA, kAkavidyA, svarodayazAstra, mRga, dhAna ItyAdidvArA zakunazAstra, prAsAda (mahela) lakSaNa, mUrtividhAna, mUrti pratiSThAvidhi, vRkSemanuM vaidyaka, udakArbala (jamInamAMnI vastuo pAchuM khanIja vagere rodhI kADhavAnI vidyA) nIrAjana (ghADA vagerene dhUpavidhithI nirega banAvavAnI vidyA) khaMjana darzana, utpAtonI zAnti, mayUracitraka eTale megha ane grahacAra saMbaMdhI keTalIka addabhUta vArtAo, ghI, kaMbala, taravAra, paTTavastra, kutare, gAya, bakarI, azva, hAthI, puruSa, strI vagerenAM lakSaNe, aMta:puranI racanAnuM zAstra, piTakalakSaNa, jaDA, vastra vagerenuM chedanabhedana thatAM tenuM phaLa, cAmara, daMDa, palaMga, Asana (siMhAsana) vagerenAM lakSaNa (racanAzAstra) ti parIkSA, dIpalakSaNa, dAMta tathA lAkaDA upara thatAM zilpa vagere dvArA zubhAzubha tathA dareka prakAranAM nimitta A badhA viSayane jemAM saMgraha hoya tenuM nAma saMhitA che. varAhamihira kahe che ke "TuMkAmAM jagatanA pratipuruSanuM ane pArthiva padArthonuM pratikSaNanuM kudaratanI vizeSatAthI thatA parivartananuM jJAna tenuM nAma saMhitA zAstra, ane te daiva jANavA joIe." have ApaNe ahIM e vicArIe ke nimittazAstranI ATha zAkhAono A saMhitAmAM samAveza thAya che ke kema? uparanA padArtho jotAM koI paNa vicArakane Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAluma paDI Avaze ke nimittazAmarUpI mahAvRkSa A saMhitA rUpI ArasImAM pratibiMbarUpe samAI jAya che. tenI ATha zAkhAone te ahIM samAveza thavA uparAMta tene bIjI paNa aneka nAnI nAnI zAkhAo phUTI nIkaLI che. TuMkAmAM aSTAMga nimitta eTale triskadhati zAstranA eka skaMdhane keTalAka bhAga. Ama hevA chatAM jainasAhityamAM aSTAMga nimitta nAmathI tizAstrane ja ulekha che, ema kahevAmAM vAMdho nathI, ane lagabhaga badhAja sahadaya vidvAne tema ja kahe che. ane ahIM punarapi kahevuM paDe che, ke saMhitA viSayamAM varAhanI bRhatsaMhitA sarvottama che. prAcInakALamAM bIjI paNa ghaNI saMhitAo hatI. paNa hAlamAM upalabdha thatA saMhitA graMthamAM eka ane advitIya te eka ja che, Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padminI 78 Padmini Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // satyaM zivaM mundaram // // atha hastasaMjIvanam // darzanAdhikAraH prathamaH zAstrapIThikA OM ai hI lI arha namonamaH siddham zrIzaGkezvarapAca praNaman dhyAyaMstameva jinavRSabham // hastaprazastalakSaNaparIkSaNe dakSatAM vakSye // 1 // zrI zaMkhezvara pArzvanAthane namana karIne, temaja te jinarAjanuM dhyAna karI, hAthanAM suMdara lakSaNenI parIkSA mATe dakSatA kahuM chuM. 1 zrInAmeyaH prabhurjIyAtsarvajJo jagadIzvaraH // yena lAkSaNikI vidyA nirdiSTA bhuvanazriyai // 2 // zrI nAbhirAjanA putra zrI traSabhadeva ke jeo jagadIzvara, sarvajJa che. ane jemaNe jagatanA kalyANane mATe lakSaNavidyA batAvI che, temane ya thAo. 2. zrIvardhamAno jayatu sarvajJAniziromaNiH // paJcahastottaro vIraH siddhArthanRpanandanaH // 3 // zrI mahAvIra prabhu ke jeo sarva jJAnI puruSanA ziromaNi che, ane jeonuM cyavana, janma, dIkSA, kevalajJAna tathA nirvANa e pAMca hasta nakSatra che, uttaramAM jenI evA uttarAphAlganImAM thayA che. jemAM vIra che, ane siddhArtha mahArAjanA putra che. temane jaya thAo. 3 aGgavidyA nimittAnAmaSTAnAmapi gIyate // mukhyA zubhAzubhajJAne nAradAdiniveditA // 4 // ATha prakAranAM nimittajJAnamAM zubhAzubhanA jJAnane mATe nAradaRSie batAvelI aMgavidyA mukhya vidyA che. 4 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hastasaMjIvanI yata uktazca aGgaM svapnaM svarazcaiva bhomaM vyaJjanalakSaNe // utpAtA antarIkSaJca nimittaM smRtamaSTayA // 5 // vidhA, vidyA, svarazAstra, bhUvidyA (bhUyADi) vyasana (tita, bhasA ItyAdi cihna) parIkSA, lakSaNa (hastarekhA rUpa) zAstra, utpAta ane aMtarikSa (gAMdhava nagarAdi) ema ATha prakAranAM nimitta hoya che. 5 aGge hastaH prazasto'yaM zIrSAdapi viziSyate / sAdhyante pAdazaucAdyA dhArmikyo yena saskriyAH // 6 // aMgalakSaNavidyA (sAmudrikazAstromAM mAthA karatAM paNa hAtha prazaMsanIya che. kAraNe pAdazaucAdi sankriyAo tenA vaDe sAdhI zakAya che. 6 sarvAGgalakSaNaprekSA vyAkulAnAM nRNAM mude / zrIsAmudreNa muninA tena hastaH prakAzitaH // 7 // manuSyanAM dareka aMganI parIkSA karavA jatAM vyAkuLa thatA puruSanA AnaMda mATe zrI samudra munie hastarekhA zAstranI cejanA karI che. 7 darzanAtsparzanAdApi tathA rekhAvimarzanAt / hastajJAnaM tridhA proktaM purAtanamaharSibhiH // 8 // darzana, sparza, tathA rekhA vimarza ema traNa prakAre purAtana maharSioe hasta(2) jJAna :yuM che. 8 yaduktaM nItizAstre vivekavilAse prAtaH prathamamevAtha svaM pANiM dakSiNaM pumAn / pazyedAmaM tu vAmAkSI nijapuNyaprakAzakam // 9 // (eTalA mATe ja) prAta:kALe UThatI vakhate puruSe pitAnA puNyane prakAza karanAra jamaNe hAthanuM ane strIe potAnA DAbA hAthanuM darzana karavuM. 9 ___ athAtra bhASya tathA puNyeti kathanAt yasmAdvastuno yasmindeze yadAkAle yena yena bhAvena yacchubhamazubhaMvA bhAvi tasya hetuM puNyaM pApaM vA prastutagranthavIjaM prakAzayatIti bhAvaH / tadevAha Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMtha hastekSaNe vArabhacakralamaprekSAdikaM darzanamAmananti / zubhAzubheda mAM tathA ghumAnAdinivedanIyam / / 10 // hastadarzanathI vAcaka, nakSatracakra, lazanirNaya ItyAdinA vicArane darzana kahe che. ane AMgaLIonA sparzathI dinamAna ItyAdinA zubhAzubha jJAnane sparzajJAna * cha. 10 rekhAvimarzanaM sAkSAdakSyate proktnoktibhiH| iti tredhA karajJAnAtsarvaM vastu prakAzyate // 11 // rekhAonA vimarzarUpI jJAnane prAcIna AcaryonI uktimAM ja huM kahIza. Ama darzana, sparza tathA rekhAvimarzarUpI traNa jAtanA jJAna dvArA sarva vastunuM jJAna thAya che. 11 paJcAGgalImahAdevI zrIsImaMdharazAsane / adhiSThAtrI karasyAsau zaktiH zrItridazezituH // 12 // zrI sImaMdhara bhagavAnanA zAsanamAM rahenArI paMcAgulInAmanI mahAdevI hAthanI adhiSThAtrI che. ane A devI IndranI zakti che. 12 hastena pANigrahaNaM pUjAbhojana zAntayaH / sAdhyA vipakSavidhvaMsapramukhAH sakalAH kriyAH // 13 // hAthathI lagna thAya che. pUjA, bhajana zAMti tathA zatruo upara vijaya ItyAdi sarva kArya hAtha dvArA ja thAya che. 13 mantrAkSarANAmoGkAre yathA tatvaM pratiSThitam / tathA sAmudrikasyApi tatvaM haste nivezitam // 14 // maMtrAkSamAM jema kAramAM sarva tatva raheluM che, tema sAmudrikazAstranuM seva tattva hAthamAM raheluM che. 14 rAjJAmAjJA rahasyasya nizcayo hastakAdyathA / tathA nimittAdezAnAM nirNayo hastataH smRtaH // 15 // rAjAonI AjJAnA rahasyane nizcaya jema hAthathI (hastAkSara athavA mudrAthI) thAya che, tema nimittAdezane nirNaya hAthathI thAya che. 15 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 1 hastasaMjIvanI akSayA janmapatrIyaM brahmaNA nirmitA svayam / grahA rekhApradA yasyAM yAvajjIvaM vyavasthitAH // 16 / / hAtha e brahmAe banAvelI akSaya janmapatrikA che. jemAM rekhAo rUpI graha jIdagI paryata rahelA hoya che. 16 nAsti hastAtparaM jJAnaM trailokye sacarAcare / yadrAmyA pustakaM haste dhRtaM bodhAya janminAm // 17 // AkhA layamAM hastajJAna karatAM eka bIjuM kaI jJAna nathI. ane jJAna hAthamAM ja rahyuM che, te dekhADavA mATe ja sarasvatIe potAnA hAthamAM pustaka (jJAna) dhAraNa karyuM che. 17 tIrthaMkarANAM pratimA hstnysthsho'khilaaH| taddhastadarzanAnnAnyatkevalaM jJAnasAdhanam // 18 // kevalajJAnanuM sAdhana hastadanamAM ja che, bIje nahi. eTalA mATe ja tIrthakarenI dareka pratimAomAM daSTine hAtha upara darzAvavAmAM AvI che. 18 sAmudrikobdodhipayo nidhIya megho rasaM varSati miSTamuAm sameghanAM tena sukhena lokaH zrIhastasaJjIvanametadApya // 19 // itizrI hastasaJjIvane siddhajJAne prathame darzanAdhikAre zAstrapIThikA samudramAMthI uddadhRta karelA jalane pI jema megha mIThA jalanI vRddhi kare che. tema sAmudrikazAstramAMthI udadhRta karI sArabhUta jJAnane zrI meghavijaya (graMthakartA) kahe che. ane tene hastasaMjIvana rUpe prApta karI jagata AnaMda pAme. 19 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca thA atha hastadarzane puNyasAdhanahetumAha mUle'Ggasya brAhmyaM tu tIrthaM kAryaM kaniSThayoH / pitryaM tarjanyaGguSThAntardaivataM svAGgulImukhe // 1 // aMguThAnA mULamAM brAhmatIrthaM rahyuM che. kaniSThikA AMgaLIenA mULamAM kAyatI che. tarjanI ane aMguThAnI vaccenA bhAgamAM pitRtIrtha che. temaja daivata (devatApaNuM) AMgaLIAnA agrabhAgamAM che. 1 juA citra na. 1 55 zatruMjayastu tarjanyAM madhyAyAmujjayantakaH / arbudaH khalu sAvitryAM kaniSThAyAM jayantakaH // 2 // tarjanImAM zatrujaya, madhyamAmAM gIranAra, anAmikAmAM Aththu ane kaniSThikAmAM samataka parvata che. 2 jIe citra naM. 2 aGguSThe'STApadagiriH paJcatIrthAnyanukramAt / svahastadarzanenaiva vandyate prAtaruttamaiH // 3 // aMzuDAmAM aSTApadagira che. Ama anukrame pAMca tIrtho che. ane uttama puruSo prAta:kALamAM UThatAM ja potAnA hAthanu darzana karI A pAMca tIrthonI vaMdanA kare che. 3 viMzopakA viMza jinA aGguSThAdAdyatIrthapAt / // 4 // pratyaddakSiNapUrvodig tale zeSAzcaturjinAH vIza vizeApakA te vIza jinezvara che, ane hAthanI pUrva, pazcima, uttara tathA dakSiNa ema cAra bAjI cAra jinezvarA che. ema hAthamAM ja cAvIza tIrthaMkarA mirAjamAna che. 4 jue citra na. 3 citramAM je aMka che, te aMkavALA tIrthaMkarA samajavo. pitRrekhA bhavedagaMgA mAtRrekhA sarasvatI / AyUrekhAtra yamunA tatsaMgastIrthamakSayam // 5 // pitRrekhA e gagA che. mAtRkhA sarasvatI che, AyurekhA yamunA che. ane A traNene saMgama te prayAgarAja che. 5 nu citra na. 4 aGguSThAdipazapadI namaskArasya cintyate / catuSpadI culikAyAM caturdikSu tale smRtA ||6|| Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26)nuM hAthanI reDa uparanaNavA 16 1245 i thAnAdhikAre 1 na naha 'guru' zrISama 21 namInAtha citra naM. 1 13 furthe 12 11 vAriSeNa 24 mahAvIra svAmI liter OM 2 - 23 pArzvanAtha candrAnana citra naM. 3 sametaka adAla 2 dhyAnAka ujjagannana yamunA sarasvatI zatru citra naM. 2 (ayA 3 prayAga citra naM. 4 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 jainasAmudrikanA pAMca graMtha aMguThA sAthe cAra AMgaLIo maLI pAMca AMgaLIo arihaMtAdi paMcaparameSThI devatAo che. ane hathelInI cAre bAjue dikapAla devatA rUpI catuSpadI che. namaskAra karatAM A vidhAnanuM ja smaraNa kareluM che. 6 juo citra naM. 5 evaM sarvatra maMtreSu devatArAdhane smRtH| karanyAsastena devAH sadA sAMnidhyakAriNaH A ja pramANe sarvatra devatAonA ArAdhanAmAM ane maMtrajApamAM karanyAsa karavAmAM Ave che. jethI devatAo sAnidhyamAM rahe che. 7 "hastaddhayAyUrekhAntaryojane prAtarunmukhaiH / pratyAkhyAnasya samaye dhyeyA siddhazilA budhaiH 8. baMne hAthanI AyurekhAone (mULabhAgamAM) bhegI karI prabhAte hasta darzana karanAre siddhazilAnuM dhyAna karavuM. 8 talaM siMhAsanaM sAkSAttatrasthastrijagadguruH / Adidevo'GgalaiH sevyo jayAdidevatAgaNaiH hastatala e siMhAsana che. ane tenA upara trijagagurU, Adideva zrI AdizvararUpe aMgUTho rahe che. tenuM yAdi (jayA, vijayA, jayantI, aparAjitA) devatAo sAthe sevana karavuM. 9 OM jaye vijaye svAhA jayante'thAparAjite / OM AdidevAya namaH evaM nyAso vicintyate jaye svAhA, rajha vijaye svAhA, jayanta svAhA, 4 aparAjite svAhA, sara AdidevAyanama: e pramANe nyAsa kare. 10 juo citra naM. 6 " phatyavivo viyaMmara pAra ! guruaizabdenAkhyAtastatstho dharmastadIritaH zazI aMgulI zabdamAM rahelo ane e devAdhideva vizvabhara parA5ra zrI mahendra deva che. gu e gurUvAcaka che. ane temanA dharmanuM sUcana thAya che. 11 bhaktyA deve gurau dhyAyettasmAttattvatrayaM kare / lIti lakSmIzcaturdhApi syAdasyArAdhakAkSiNaH // 12 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 1 hastasaMjIvanI A deva ane gurunuM bhaktipUrvaka dhyAna karavA hAthamAM traNe tatva rahelAM che. ane deva-gurUnuM ArAdhana karanArane lI eTale cAre prakAranI lakSamI prApta thAya che Ama aMgulI zabdane vizeSArtha che. 12 yathodayagireH zrRMge prAgabhyudayate raviH / tathAGguSThe grahAH jJeyA nakhAzcAndramukhAH pare rUA. jema pUrva dizAmAM AvelA udayAcaLa upara ravine udaya thAya che. temane aMgUThAnA agrabhAgamAM ravi jANu. ane cha AMgaLIonA nakha te caMdrAdi graha jANavA. 13 OMkAramAdityamukhe vAgbIjaM / kAnane / hI bIjaM bhagavatyaGge zrI saubhAgyavatau sthitam IIRaa klikAraM tu pradezinyAM caturdikSustale punH| ahaM namonamaH siddhaM varNASTakamidaM japet kArane aMguThAmAM vAsa kare i nAmanA vAmbIjano kaniSThikA upara nyAsa karavo. nAmanA mAyAbIjane anAmikA upara nyAsa kare. zrI nAmanA lamIbIjane madhyamA upara nyAsa kare. zI nAmanA kAmabIjane tarjanI upara nyAsa karavo. karatamAM cAre bAju marda namo nama: him ema nyAsa karavo. Ama karuM phrI A su ghaTTa no nama: vikrama ema siddha ATha varNIne japa karavo. A maMtrane sAtavAra japa karI potAnA caMdrabala mujabane hAthane sparza karI pachI jyAM sudhI manavikSepa na thAya tyAM sudhI hAtha je. 14-15 jue citra naM. 7 tato hastaM nirIkSeta jAnIyAyena nizcitam / jAyate vacane siddhiH siddhadevaguroH smRteH tvA tyArabAda naimittike hAtha je. jetha devagurunA smaraNathI nizcayapUrvaka Adeza karanAranuM vacana siddha thAya che. akAra iti madhyehana AkArAdyostrayodaza / aMaH ityaGgulIpaJcadazabhAgeSu ca smaret akArAdi soLa svare che. te paikI akArarUpI aDDananuM karatalamAM dhyAna karavuM. ane bAkInA AkArAdi tera tathA aM ane a: e be maLI kula paMdara svarenuM Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 7 "citra naM. 4 namo namaH midam Cate * Dan was mdni mil h en citra naM 5 citra naM. 6 dikapAladevatA dikpAladevanA dikpAlayatA/ AdI 'namo loe rAjya mA namo arihaMtANaM namo uvasAyANaM nama namo AyariyANa jaye svAhA OM vijaye jayante OM aparAjite svAhA lAhA Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha. la va za kSa citra naM. 9 Ond citra naM. bha na 14 11 . na pa pUrNA pazcima 25 3 co kSi si 20 45 pa kSipa F 70 35 svA 65 53510 hA 65 jIva mUla dakSiNa dhAtu dhAtu mUla jIva 15 200 RA 20 75 ravA hA citra naM 10 uttara jIva 40 mUla pUrva dhAtu mUla dhAtu jIna yogI mUla dhAtu jIva citra naM. 12 lAgira Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena sAmudrikanA pAMca graMtha aMguThAnAM traNa parva tathA bAkInI AMgaLIonAM traNa traNa parva ema pAMca AMgaLI- paMdara parvemAM dhyAna karavuM. 17 juo citra naM. 8-9 zrI pArtho vAmahasto'yaM phaNAH shaakhaastdiiykaaH| zrInAbheyo dakSiNazca karaH zAkhA jaTAH sphuTAH 18nA DAbo hAtha e zrI pAnAtha che, ane tenI pAMca AMgaLIo, temanA mAthA upara chatrarUpe rahelI zeSanI phaNuo che. jamaNe hAtha e raSabhadeva che. ane tenI AMgaLIo temanI jaTAjUTa che. 18 viSNurdevo'tra vAmasthaH kekipicchakirITabhRt / nAthaH zivo dakSiNasthastasya zAkhA jaTAH sphuTAH // 19 // DAbe hAtha e zrI viSNu bhagavAna che. ane tenI AMgaLIo e temane ramukuTa che. jamaNe hAtha e AMgaLIo rUpI jaTAjUTane dhAraNa karanAra bhagavAna zakara che. 19 tayoryoge yathoGkAraH paramaM maGgalaM bhavet / tathAJjalIvidhAnena sarvadA sarve maGgalam rabI viSNu eTale sakAra tathA zaMkara eTale ukAra e benA vegathI jema sakAra thAya che. tema aMjalI karavAthI sarvadA sarva maMgaLa svarUpa vakAra thAya che. 20 OM harahuMhaH sarasuMsaH kramataH paJcAGgulISu rAjamukhAt / nyAso yantraM haste sthApyaM tatsarvatobhadram bhASyaM sparzane'syopayogaH / itizrI hastasaJjIvane siddhajJAne puNyasAdhana dhyAnavidhAnam / hAthanI aMdara aMguThAthI AraMbhI pAMca AMgaLIomAM , harahu , sarasusa: ItyAdi varNadvArA banatA sarvatebhadra yaMtranI sthApanA karavI. athavA narapatijayacaryA mAM batAvelA prasiddha vailokayadIpaka nAmanA sarvarabhadracakranI sarvatobhadrayaMtra tarIke sthApanA karavI. 21 juo citra naM. 10 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 1 // 1 hastasaMjIvanI aMtha naammaalaa| hasvanAma hastaH karaH samaH pANiH zayaH paJcAGgulIsmRtaH / paJcazAkhaH paJcazikhaH paJcAnano varapradaH mahAbrahmA'nantavIryo mahAdevazca siddhidaH / siMhAsanaH zaktizAlI mahAvIraH surAyudhaH // 2 // hAtha, 42, zama, li, zaya, payAMgulI, sala, yama, payazima, yAnana, 1256, bhaDAnA, manatavArtha, maDAva, siddhida, siMhAsana, zatizI, mahAvIra tathA surAyudha e hAthanAM nAma che. 12 . aSTanAma--- aGguSThazcAGgaloM haMsaH zivo rAjA catuH priyaH / bhogI gaNapatirviSNumeruH sUryo'kSayovaTaH / / azubha, kha, sa, ziSa, RAM, yatu:priya, all, pati, viSaya, meza, sUrya ane akSayavaDa e aMguThAnAM nAma che. 3 aGgulInAma aGgulyaH karazAkhAH syuraoNlyaH karapallavA / tripurAH karajAmbAzca mAyAH karmAyudhAmatAH // 4 // aMgulIo, karazAkhA, aMgurIo, karapallava, tripurA karajAo, mAyA ane kAmadudhA e AMgaLInAM nAma che. 4 mAyA grahe yathAyogamaGguSThaH kaciducyate / paJcazAkhaH karastasyAGgulI zAkheti sUtraNAt // 5 // kaI kaI vakhata mAyA zabadathI aMgUThAnuM grahaNa thAya che. kAraNa hAthane paMcazAkhA kahevAmAM Ave che. ane aMgulIe e ja hAthanI zAkhAo che. arthAta aMgUThAne paNa AMgaLIonA paryAya vAcaka zabda kavacit lAgu paDe che. 5 tarjanInAma-- pradezinI tarjanIsyAcchatruhA yAgaveSiNI / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 6 // // 7 // jaina sAmudrikanA pAMca graMtha madhyamAGgalI nAma-- jyeSThA tu madhyamA madhyA lakSmIH saubhAgavatyapi tarjanIne pradezinI, zatrudA, AdyA, gaSaNI kahe che. madhyamAne chA, madhyama, madhyA, lakSamI, ane saubhAgyavatI ema kahe che. 6 anAmikAnAma--- anAmikA ca sAvitrI gaurI bhagavatI zivA / kaniSThAnAma kanInikA kaniSThAntyA laghustArA ca kAJcanI anAmikAne sAvitrI, gaurI, bhagavatI, ane zivA kahe che. kaniSThikAne kaniSThA, atyA, laghu, tArA ane kAMcanI kahe che. 7 vizvAnAma-- viMzopakA granthi parvasthAna bhAgAMza sandhayaH / aGguSTamUlanAm-- kando nRpAsanaM pITho garuDoGgaSThamUlake // 8 // maNibandhanAma-- hastasyAdimaNibandho maNiratnAkaro'pi ca / karabhanAma-- karabho'smAdAkaniSTha muSTho vakro'stabhUdharaH // 9 // AMgaLIonA parvonI saMdhione vizopakA, kahe che. maNibaMdhathI laI kaniSThikA sudhInA nAgane 420, GSTra, 4 tathA sastA 4 cha.8-6. hastapRSThanAma-- avahasto hastapRSThaM tamaH zUnyaM viyannizA / hastatalanAma--- prahastastalikA tAlastAlobhUtalagarbhako // 10 // hatheLInA pAchalA bhAgane avahasta, hastapRSTha, tama:, zUnya, AkAza ane rAtrI 4. cha. savA DAyane (jIna) tAlisi, tAsa, ta, bhUta mana ta cha. . Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 nakhanAma -- punarbhavo bhujAkuNThaH karazUkaH punarnavaH / kAmAGkuzo mahArAjaH karajo nakharonakhaH 1 hastasaMjIvanI // 11 // karapuSpaM ratnakAntiH zatrughnaH karadIpakaH / nayane punarbhava, lunna, azuddha, punarnava, abhAMza, mahArASTra, 4204, nagara bhane nama uDe che. 11 pitRrekhAnAma- pitA gotraM balaM mUlaM vRkSo dharmo manAdhRtiH // 12 // yuSya, ratnaaMrti, zatrunara meM narmanI nAma che, pitA, gotra, ala, mULa, vRkSa, dharma ane mananuM dhairya e badhu pitRrekhA uparathI vicAravuM. 12 mAtRrekhAnAma- mAtA dhanaM sukhaM kozaH sAhasaM pAlikA ratiH / AyurekhAnAma:-- AyuH syAjjIvitaM tejaH svabhAvasya prabhAtanuH // 13 // mAtA, dhana sukha, kAza, sAhasa ane vAtsalyAdibhAva mAtRrekhA uparathI vicAravA. Ayurto, teja, svabhAva, prabhA ane zarIra AyurakhA uparathI evAM. 13 aGgulImUlanAma- pradezinyAdi mUlAni nAmatopyarthato'pi ca / kalaho rAjyamaizvaryaM yazo'nukramaNe matama // 14 // tenI ItyAdi AMgaLIAnAM mULanAma ane artha pramANe anukrame kalaha, rAja azva ane yaza e pramANe jANavAM. 14 hastakRtamAnam--- pradezinyAdibhiH sArdhamaGguSThe vitate kRte / 1 pradeza 2 stAla 3 gokarNa 4 vitastaya udAhRtaH // 15 // iti zrIhastasaMjIvane siddhajJAne nAmamAlikAnAmaka stRtIyAdhyAyaH samAptaH / tarjanI vagere AMgaLIo ane aMguThA sAthe hAthane paheALA karavAmAM Ave tA tene prAdeza, tAla, gANuM, visti ema kahevAmAM Ave che. 15 " iti zrI hastasaMjIvane nAmamAlAdhikAra: // Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMthA 5 atha hastAvalokaneitikarttavyatAmAha / prAtaH zuciH kRtasnAno devAnabhyarcya sAdaram / sugandhidravyaiH puSpaizca naivedyaiH vividhaistavaiH // 1 // prAta:kALe snAna karI pavitra thaI suga MdhIdravya, puSpa, navedya tathA aneka prakAranAM stetrAdvArA AdarapUrvaka devatAonuM pUjana karI. 1 guruM natvopadezaM ca zrutvA dharmasya tattvavit / pratilabhyAnna pAnAdyairvidhivadbhaktabhojanaH // 2 // guruone vaMdana karI, upadeza zravaNa karI, dharmatattvane jANunAsa puruSe je lakSya hAya tevA annapAnathI vidhipUrvaka bhAjana karyA khAda. 2 suveSazcintayAhInaH samadhAturjitendriyaH / hastaM zrIphalapuSpAdyaiH prapUrya vinayAnvitaH // 3 // suMdara veSabhUSAvALA, ciMtA rahita, samatA dhAraNa karanArA, ane jItendriya khanI hAthamAM zrIphaLa puSpa ityAdi laI vinayapUrvaka. 3 hastaM nyasya guroH pArzve svahastaM darzayetsudhIH / nirdambhaH zruNuyAtsarvaM zraddhayA guruNoditam // 4 // hastanakSatra hAya te divase sadgurunI pAse jaI peAtAne hAtha dekhADavA. temaja nirdebhapaNe guru kahe te badhuM zraddhApUrvaka sAMbhaLavuM. 4 jitendriyasya zraddhAloryatphalaM kathyate budhaiH / svapnavajjAyate satyaM tatsarvaM nAnyathA punaH 11311 jItendriya ane zraddhALu puruSane je phaLa kahevAmAM Ave che, te svanI mAphka sAcuM paDe che. zraddhA vagara sAcuM paDatuM nathI. 5 brahmacArI kSamAzIlaH kRtajJo dhArmikaH zuciH / dakSo guroH kRpApAtro vAsiddhiH svakriyArataH // 6 // brahmacArI, kSamAzIla, kRtajJa, dhArmiGa, pavitra, yatura, paraMparAthI utarI Aveda, vAsiddhivALe temaja peAtAnA svadharmAcaraNamAM prItivALA. 6 santuSTaH zraddhayAyuktastapasvI vijitendriyaH / nAnAzAstravivekajJaH sthiracitto gururmataH Holl Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hatasaMjIvanI tethI, zraddhAvALa, tapasvI, jItendriya, aneka prakAranA zAstronA marmane jANanAra (vidvAna ) sthiracittavALe guru have joIe. 7 kulaM jAti tathA dezamAkAraM janmajAngrahAn / dharmaM zraddhAM ca vijJAya samayajJaH phalaM vadet naimittike pUchanAranAM kula, jAti, deza, svarUpa, janmanA grahe tathA dharma ane zraddhA jANI phala kahevuM. 8 guruH padmAsanAsIno vAGmayaM hastajIvanam / sampUjya saMsmaransveSTadevaM gurUM phalaM vadet II gurue padmAsane besI, zrI hastasaMjIvana pustakanuM pUjana karI, potAnA ISTadevanuM smaraNa karyA bAda phala kahevuM. 9 dinetvekasya puMso vA dvayohastaM vilokayet / hastaM svadakSiNe haste nyasyAvahitamAnasaH IubhA eka divase eka athavA be puruSanA hAtha jevA. pitAnA jamaNA hAthamAM pUchanArane jamaNe hAthe rAkhI zAMta cittathI phaLa kahevuM. 10 rAtrau dIpaM puraskRtya sampUjyainaM ythaavidhiH| striyovAmakaraM vAme svahaste nyasya vIkSayet II? zA rAtrIe pitAnI AgaLa dave rAkhI tenI pUjA karI potAnA DAbA hAthamAM pUchanAra strIne DAbe hAtha rAkhI phaLa kahevuM. 11 yo naraH strIprakRtikastatkaro vIkSate budhaiH / madhyAnhAtparataH strINAM nRsvabhAva nizIthataH teraza je puruSa strI prakRtine hoya (aNu yA napuMsaka hoya) tene hAtha madhyAhna pachI jevo. ane puruSa prakRtinI strI hoya tene hAtha madhyarAtrI pachInA kALamAM je. 12 dakSiNAbalavAnvAmaH puMsaH strIzIlazIlinaH / nRzIlAyAH striyo vAmAdakSiNobalavAnbhavet |22 je puruSa strI prakRtine hoya tene jamaNuM karatAM DAbe hAtha baLavAna hoya che. puruprakRtinI strIne DAbA karatAM jamaNe hAtha baLavAna hoya che. 13 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ renasAmudrikanA pAMca graMtha strImAtRmAtRpakSAdigRhaM kSetraM ca vATikA / puMsAM vAmakarAdIkSyaM rAtriH zuklazca pakSakaH // 14 // puruSane strInI mAtA, mAtRpakSa, ghara, khetara, vADI (bagIcA) rAtrI tathA zukala pakSa e saMbaMdhI DAbA hAthamAM jovuM. 14 patyuH sukhaM pituHpakSaM dharmagodhanamArjavam / kRSNapakSaM dinaM strINAM vIkSyaM dakSiNapANitaH // 15 // strIne patinuM sukha, patinA pitRpakSanuM sukha, dharma, godhana, saraLatA, kRSNapakSa tathA divasa saMbaMdhI jamaNA hAthamAM levAM. 15 yajamAnaH phalaM zrutvA gurostathetyudIrayet / nidaryaM nANakaM raupyaM svavyApAra samAcaret // 16 // yajamAne gurue kaheluM phaLa sAMbhaLI "tathAstu' ema kahI rUpAnANAnI bheTa dharI pachIthI potAnAM nityanA kAme vaLagavuM. 16 ityevaM vidhinA gurugurumatiH paJcA gulI vIkSayet / vazyaM tasya bhavedavazyamacirAllokatrayaM sadguNaiH / / vRSTiH svarNamayI ca meghavijayAtsaMjAyate tadgRhe / / maulau mAlyamivAsya zAsanamaho bhUmIbhUjo bibhrati // 17 // iti zrIhastasaMjIvane siddhajJAne hastAvalokanavidhizcaturtha smaaptH| . A pramANenI vidhithI je zreSTha mativALe guru hAtha jue che, tene tenA sadguNotho jaladI traNe leka avazya vaza thaI jAya che. ane meghavijaya dvArA tenA gharamAM suvarNanI vRSTi thAya che. ane moTA moTA rAjAe tenA zAsanane (tenA vAkyane) puSpamALAnI mAphaka potAnA mukuTamAM dhAraNa kare che. 17 iti zrIhastasaMjIvane hastavilokanAdhikAraH Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hastasaMjIvanI nanta, mA, kathA, riga, gyutithI ramatA tArAdyAH kRSNapakSetu darza sUryendu saMgamaH zA naMdA, bhadrA, jayA, riktA ane pUrNa e tithio anukrame kaniSThikA aMgulIthI AraMbha karIne che. kRSNapakSamAM amAvAsyA ke jenAmAM sUryacaMdrane sa gama thAya che, te pUrNa tithi gaNAya che. 1 yasyAM nirIkSyate hastaH sA tithiH syAdinodaye / ghaTIcatuSTayaM zeSAstadanukramatomatAH / rA je tithimAM hAtha jevAno hoya te tithi sUryodayakALa hoya che. tyArabAda eka eka tithi cAra cAra ghaDInI ema anukrame jANavI. 2 hastavIkSaNavelAyAM yA tithiH samudIryate / tadaGgalyAH svarUpeNa vAcyaM sarvaM zubhAzubham _ll hAtha jotI vakhate je samaya hoya, te samayanI je tithi AvatI hoya, te tithinI je AMgaLI hoya, tenA svarUpa uparathI zubhAzubha phaLa kahevuM. 3 tArAditryaMzake jJeyA pratipat paSTikA tithiH / ekAdazI ca kramataH zeSaM zeSAsvavasthitam kaniSThikAnA prathama sauthI nIcenA) parvamAM pratipada, bIjAmAM pachI, trIjAmAM ekAdazI ema naMdAtithio rahelI che. AvI ja rIte anAmikAmAM bhadrAtithio, madhyamAmAM jaya, tarjanImAM riktA ane aMguSamAM pUrNa tithio che. 4 juo citra naM. 11 evaM tithiphalaM jJeyaM tripurAMzasya darzanAt / jAtidigdravyarAzyAdelabhyAlabhyapravRddhaye A pramANe pratyeka AMgaLInA parvamAM tithinI vyavasthA hoI IkAla prApta tithinuM parva joI tenI uparanAM zubhAzubha lakSaNethI jAti, diga, dravya, rAzyAdi tathA lAbhAlAbha vagere kahevuM. 5 brAhmaNAH kSatriyA vaizyAH zUdrAH syuH karapallavAH / kanInikAdyA haMso'pi yogavAn varNavarjitaH // - Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMthA niSThikAthI laI anukrame aMgulIe, brAhmaNu, kSatriya, vaizya tathA zuddha e tinI che. aMguSTha ceAgI temaja jAti rahita che. 6 tarjanI prAgudagmadhyA pazcimA kAJcanI smRtA / dakSiNAnAmikA merurmadhyadezaH prakIrttitaH // 7 // tarjanI pUrvadizA, madhyamA uttaradizA, anAmikA dakSiNadizA ane kaniSThikA pazrimadizA che. aMguSTha merU eTale madhya pradeza che. cha dhAturmUlaM tathA jIvaM tryaMzakA viSamAGguleH / samAyAH khalu mAyAyA jIvo mUlaM ca dhAtavaH // 8 // viSama AMgaLIonA parvamAM anukrame dhAtu, mULa ane jIva samajavA tathA sama AMgaLIomAM jIva, mULa ane dhAtu e kramathI samajavuM. 8 jue citra na. 12 dhAtuprAptau yadaGgulyAM yo grahastasya dhAtavaH / sIsake bhogino mUle madhye tAmraM ravisthite mUrdhni tAraM candrAgrahANAM saptadhAtavaH / tAmraM tAraM rIti nAgo hema vaMgau ca tIkSNakam 11811 113011 dhAtunI prApti thAya teA je AMgaLInA je graha hAya tenI dhAtu jANavI. anuSTha prApta thatA hAya tA tenA mULa pradezamAM sIsu' ane madhyaparvamAM sUryanuM sthAna che, mATe tAMbu jANavuM, 9 aMguSThanA agrabhAgamAM caMdranuM sthAna che mATe rUpuM samajavuM. sUryAdi graheAnI anubhe tAMzu, 3, nasata, sIsu, sonu bhane boDhuM mema sAta dhAtuyo che. 10 kAMzakaM vRttalohaM ca rAhoH ketozca yatsmRtam / laghordvitIyatryaMze tu madhyAyAM vRttalohakam // 11 // rAhunI dhAtu kAMsu ane ketunI dhAtu vRttaleAha (mizradhAtuo) che. kaniSThikAnA khIjA parvamAM rAhunI dhAtu tathA madhyamAnA bIjA parvamAM ketunI dhAtu jANuvI. 11 mUle mUlaM zanerAhoH patraM zukre kuje gurau / phalaM ca candrabhAnubhyAM zeSe puSpaM vinirdizet ||12|| jo mUla prApta thayuM hAya, ane zani rAhu hAya te mULIAnA bhAga kahevA. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hastasaMjIvanI zukra maMgaLa ke gurU hoya to DALIo kahevI ane sUrya caMdra hoya te phaLa kahevuM. jo budha hoya te puSpa kahevuM. 12 evaM jIve'pi saMprApte grahairvAcyo'sya nirNayaH / candre devAzca tIryaJca kuje daityAH zastithI zarUA. eja pramANe jIva prApta thatAM grahonA svarUpa pramANe prANunA svarUpano nirNaya kara. caMdra prApta thatuM hoya to devatAo samajavA, maMgaLa hoya te pitRo ane je zani hoya te daitya samajavA. 13 rAhostithau nArakAH syuH zeSe tu manujAH smRtAH / manuSye'pyatha saMprApte paMcamAyA laghoH kramAt // 14 // bAlaM kumAraM taruNaM pakvaM vRddhaM vicintayet / ityAdi zeSa sarva syAdatra cUDAmaNAviva IkRpA rAhunI tithi prApta thatI hoya te nArakoya jIvo samajavA ane bAkI vadhelA (sUrya, budha, gurU, zuka) graha hoya to manuSya jANavAM. manuSyanI aMdara paNa lAbhane vicAra karatAM kaniSThikAthI anukrame bAla, kumAra, tarUNa, pIDha ane vRddha ema uMmarane nirNaya karavA A pramANe A badhu cUDAmaNi zAstranI mAphaka sarva jANavuM. 14-15 kasya pArzve'thavA grAme kasminme labhyasaMbhavaH / iti prazneMgulIbhAgA meSAdyA dvAdazoditAH // 16 // kenI pAsethI athavA kayA gAmathI mane lAbha thavAno saMbhave che ema prazna hoya te aMgulIenA parva bAra hAI bAra rAzionI kalpanA karI che. 16 kAJcanyAH prathametryaMze meSovRSo dvitIyake / evamatrakrame hastaprekSA tithirupAgatA // 1 // tato labhyamalabhyaM vA svarAziparamelakAt / jJeyaM karkatrayaM meronakha madhyAdyaparvasu kaniSThikAnA prathama parvamAM meSa, bIjAmAM vRSabha ane trIjAmAM mithuna ema anukrame rAzio che. hAtha jotAM je tithi AvI hoya te sthAnanI rAzi uparathI pitAnI rAzi sAthe meLApaka joI lAbhAlAbhane vicAra kare. karka, siMha ane kanyA aMguThAnA nakhanAga, madhyabhAga ane prathama parvamAM rahelAM che. 17-18 juo citra naM. 13 iti darzanAdhikAre viyicakram Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthA sa anu / va ma A a kanyA puA mR citra naM 13 citra naM. 15 pUmA undhAna nyema mArgazIrSa kArtika Azvina poSa AsthA mi a. dakSiNAyanam bhASaNa bhAdrapada citra naM 15 citra naM. 16 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 19 citra naM 20 zradha budha sUrya za pU.bhA candra umA. re a puru M me 4 Av u.phA. i. ci. svA madhU phA.) citra naM. 17 citra naM. 10 jyeSTha ASADha uttarAyaNam vaizAkha caitra phAlguna mAgha phAlguna caitra vaizAkha jyeSTha ASADha zrAvaNa bhAdraSad Azvina kArtika mArgazIrSa Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene sAmudrikanA pAMca gra raviraGguSThamadhyasthastannakhazcandramA sphuTaH / maGgalastarjanIzIrSe nRpAsanagato budhaH // 19 // lakSmyAM guruH kavigoryAM kaniSThAyAM zaniH smRtaH / hastapRSThe rAhuketU caivaM vArAstathA grahAH // 20 // aMguSThanA madhyaparvamAM ravi che. aMguSThane nakha e caMdramA che, ema spaSTa che. maMgaLa tarjanInA agrabhAgamAM, aMguSTha mUlamAM budha, madhyamAM upara guru, anAmikA upara zuka ane kaniSThikAmAM zani che. hAthanA pAchalA bhAgamAM rAhu ketu che. A pramANe pA2 tathA shr| khesA che. 18-20 dinodayaH smRto'Ggache madhyAnhe madhyamAGgaliH / / saMdhyA tArA tato rAtrirhasta pRSThe vyavasthitA // 21 // aMguSThamAM sUryodaya, madhyamomAM madhyAhna, kaniSThikAmAM saMsthA ane hasta pRSTamAM rAtrI che. 21 dinaM hastatalaM bodhyamavahastatamasvinI / divase dakSiNohasto vAmo rAtrau matAntare // 22 // haratatala (hathelI) divasa che. hAthano pAchalo bhAga eTale hastapRSTa e rAtrI che. jamaNe hAtha divasa che. tathA DAbo hAtha e rAtrI che. 22 chAyAsutaH shniloke chAyArUpo vidhutudH|| tadrAzivArastArAyAdvitIyatryaMzakedhruvam // 23 // lekamAM zani e chAyAputra che, ane rAhu paNa chAyA svarUpa che. temanA rAzicAra pramANe kaniSThikAnA bIjA parvamAM temanA dhruva (sthAna) che. 23 tasmAtsaptamagaH keturiti madhyAGgalebhavet / dvitIyabhAge niyataH prokto lAkSaNikairbudhaiH // 24 // rahathI sAtamA parvamAM (sAtamI rAzimAM) ketu hoya che. eTale madhyama aMgulInA dvitiya parvamAM nizcayapUrvaka ketunuM sthAna lakSaNazAstrajJa paMDitoe kahyuM che. 24 . 10 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CSS 1 hastasaMjIvanI hastekSaNadine vAraH prAtastasyodayaH kramAt / samaye hastavIkSAyAH yaH prApto'syAGguliH smRtaH |2|| je divase hAtha jevA hoya te vAra sUryodaya vakhate hoya, ane tyAra bAda ISTakALe je vAra prApta thatuM hoya tenI aMgulI uparathI zubhAzubhane nirNaya karavAnuM che. 25 ekoyAmazcatustriMzatpalAnyapyakSarANi ca / atyaSTimAnatojJeyovArabhogovicakSaNaiH rahyAA eka prahara, eTale sADAsAta ghaDI, cotrIsa paLa ane sattara akSara eTale vakhata (8 ghaDI 4 paLa 17 akSara) eka vAranA bhAga tarIke vicakSaNa puruSoe TharAvyA che. 26 tadArasya tadaGgalyAH svarUpaNa zubhAzubhe / svarAzinAthamaitryAdijyotiH zAstravimarzanAt IFrachA je vAra prApta thayuM hoya tenI aMgulInA svarUpa uparathI zubhAzubha tathA rAzisvAmI, mitrI vagere jyotizAstranA siddhAnto mujaba kahevuM. 27 yadvA hastekSaNe vAraH sa viSNorU lokgH| zeSAstale martyaloke tarjanyAdyAsu diggatAH 28 adhohaste ca pAtAle phalameSAmihocyate / yatra svarAzernAthaH syAtsaMpUrNa tadbhavaM phalam i22I hAtha jevAne je vAra hoya tenA adhipati viSNu che. ane te udghalekamAM rahe che. jyAre bAkInA vAra hastatalamAM eTale mRtyulokamAM rahe che. ane tarjanI Adi AMgaLIonI je dizA hoya te dizAmAM rahe che. je vAra hastakRSTamAM AvatA hoya te pAtAlamAM jANavA. temanuM phaLa temanA sthAna pramANe samajI levAnuM che. jyAM potAnI rAzine svAmI hoya te sthAnanA phaLa mujaba phaLa thAya che. 28-29 iti darzanAdhikAre vAracakram Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMthA trINi trINi tale dikSu madhye nakSatramakhinI / * tArAdipaMcazAkhAsu pratyekaM syAt tryaM trayam hastatalamAM adhinI ane tyArabAda pUDhi dizAmAM traNa traNa geAThavavAM) kaniSThikA Adi AMgaLIemAM pratyeka AMgaLImAM traNa traNa nakSatra nue citra na. 64 vIkSyate yatra nakSatre hastastadgarbhakAsthitam / tataH prAgdakSiNAkArameSu tArA tryaM trayam kAJcanyAdeH paMcadazamAni yatrAtmanAmabham / tatphalaM praSTurAdezyaM sthAnarekhAdiyogataH 113211 hAtha jovAnA divase je nakSatra hAya te madhyamAM mUkavuM ane tyAra bAda pUrvAda dizAomAM temaja AMgaLIomAM nakSatra geAThavavAM, Ama nakSatra geAThavyA khAda jyAM peAtAnuM nakSatra (nAma uparathI janma nakSatra) AvatuM hAya te sthAnamAM rahelI rekhAo uparathI pUchanAranuM zubhAzubha phaLa kahevuM. 31-32 karajAMvAgragaM ghiSNyaM tale yAmyAM ca vAruNe / pa ||3|| natra (ema Ave che. 30 zA tatra sthitaM zubhaM na syAccheSasthAne zubhaM smRtam rA AMgalIonA madhyabhAgamAM AvanArAM, hastatalamAM AvatuM temaja dakSiNa dizAmAM AvatAM nakSatrAnuM phaLa sArUM nathI. te sivAyanI jagyAnAM nakSatranuM phaLa zubha che. 33 iti darzanAdhikAre nakSatracakram jAgartti yena nAmnA yaH sa rAziryatra parvaNi / tArAdermeSarAzyAdistata Arabhya gaNyate ||k je nAmathI manuSya jAgI phaMThe che, tenI uparathI je rAzi AvatI hAya te janmarAzi (nAmarAzi) gaNAya che. kaniSThikAnA prathama parvamAM meSarAzi ane tyAraAda anukrame mAre rAzio rahelI che. 34 jJeyAstanvAdayo bhAvAstatodvAdazalamajAH / terdhvakhAsu zubhograhaH krUrastato'nyathA "mI janmarAzinuM sthAna tyAM AvatuM hAya, tyAMthI anukrame Ar bhAvAnI kalpanA karavI. ane je bhAvanA sthAnamAM (a MgulInA parvamAM) urdhvarekhA hAya tyAM zubhagrahu samajavA. bAkInI jagyAe azubhagraha samajavI. 35 iti rAzicakram Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hastasaMjIvanI acinyAdIni dhiSNyAni pratyekaM sapta yojayet / kanInikAta Arabhya yatra hastekSaNasya bham // 36 // prAptaH praSTuH sa rAziH syAnmeSAditryaMzakakamAt / candrastatraiva vinyasya catasRSvaGgulISu ca / // 37 // kaniSThikAthI laI pratyeka galImAM adhinIthI laI sAta sAta nakSatronI rojanA karavI. jyAM hAtha jevAnA vakhatanuM nakSatra AvatuM hoya, tyAM je zazi hoya te pUchanAranI zazi tha. tyAM ya bhU.. 31-7 mA citra na. 15 iti candracakram jAgarukojanoyena rAzinA jAyate sadA / tArAbaMzAca meSAdeyatra tanmUrttimAlikhet // 38 // manuSya je nAmathI jAgI uThate hoya te nAma uparathI AvatI rAzi aMgulIparvamAM kaniSThikAnA prathama parvamAM meSa ItyAdi kramathI jyAM AvatI hoya tyAM janma lagna gaNavuM. 38 tatra grahAstu prAguktasthAnasthAH svamanISayA / sthApyAH saMhAramArgeNa vicAryaM tacchubhAzubham // 39 // Ama (lagna ane caMdrano nirNaya thayA bAda prathama kahelI rIti mujaba (jyAM urdhvarekhA hoya tyAM zubhagraha ItyAdi pitAnI buddhipUrvaka saMhAra mArgathI graha mUkavA ane zubhAzubha phaLane vicAra kare. 39 raviH kujogururmandorAhuzcaite dhruvAgrahAH / zazI zazisutaH zukrazcalAdeyAvimarzane // 40 // sUrya, maMgaLa, guru, zani ane rAhu e suva graha che. caMdra budha ane zukra cala ahA cha. 40 varSadvAdazake cAro dhruvANAmapi jAyate / mUlAgrarAzau te deyA rAhurmUlAca pRSThataH // 41 // dhruva grahone paNa bAra bAra varSe cAra thAya che. ane temane temanI mULa rAzithI AgaLanI rAziomAM bAra varSe eka rAzi e hisAbe mUkavA. rAhune pAchalI rAziomAM mUka. 41 Ar: saMhAramAga yA pUrva se Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 jena sAmudrikanA pAMca graMtha kasminvarSe zubhaM kasminnazubhaM vA bhavenmama / iti jJeye paMcadazabhAgAH paMcAGgulIbhavA // 42 // vIkSya hasteSu yA rekhA UrdhvaM cakraM yavo'thavA / tasminvarSe zubhaM lakSmIH putrAdyAptiryazaH sukham // 43 // teSu yatrAyatA rekhA chinnA bhinnA ca vedhayuk / zuktizca truTikA bindustaddharSaM duHkhadAyakam // 44 // mane kayAre zubha ane kyA varSamAM azubhaphaLa maLaze, ema jIjJAsA hoya tyAre pAMca AMgaLIonA maLI (traNa parvarUpa) paMdara bhAgane paMdara varSa tarIke vicAra karo. temAM tyAM urva rekhA athavA yava hoya te varSa mAM lakSmI prApti, putrapANi, yazelAbha, sukha ItyAdi zubhaphaLanI prApti thAya che. je bhAgamAM chinnabhinna thaelI 2Aya, athavA chApa, yA21, 9 paNe DAya te varSa : way. 42-43-44 vyavasthApyAdimaM varSa kanInikAdiparvasu / vicAryaM te paMcadazavarSANi dakSiNe kare // 45 // tato vAme paMcadaza punardakSiNavAmayoH / striyovAme'pasavye ca vimRzyante'tra tatkramAt // 46 // kaniSThikAnA prathama parvamAM paheluM varSa ema sthApanA karI jamaNu hAthanA paMdara bhAgomAM pahelAM paMdara varSa, tyAra bAda DAbA hAthanI kaniSThikAnA prathama parvathI laI anukrame bIjAM paMdara varSa, puna: jamaNA hAthe paMdara pachI DAbA hAthamAM paMdara ema ne vicAra kara. strIne pahelAM DAbe pachI jamaNe hAtha e anukrame varSanI kalpanA karavI. 45-46 yadA hastekSaNe janmalagadvAdazabhAvataH / zubhAzubhAni varSANi vijJeyAni punaH punaH // 47 // athavA hAtha javAnA ISakALe je janmala AvatuM hoya tyAMthI pratyeka bhAvamAM eka varSa e pramANe varSonI yejanA karI zubhAzubhane nirNaya kare. 47 . Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hastasaMjIvanI pratyekaM janmalagnasya nirNayArthaM karekSaNe / svarAziM varNasaMyuktaM kRtvA sUryavibhAjayet javA yaccheSaM sthAnakAttasmAnijarAzyAdikaH kramaH / sthApyastatra grahA deyAH prAguktasthAnayuktitaH // 49 // pratyeka janmalagnanA nirNaya mATe hasta jevAnA ISTakALe pitAnI uMmaranAM varSomAM pitAnI rAzinA aMkano ega karI bArathI bhAga Apavo. je zeSa vadhe teTalAmI rAzinuM janmalagna kapI prathama kahelI yuktithI zubhAzubha grahonI sthApanA karavI. 48-49 iti darzanAdhikAre varSacakram zrAvaNohastatAlaH syAdaMguSTobhAdrapanmataH / kumArastarjanI madhyaH kArtikaH zrIvidhAnakaH // 50 // mArgazIrSA'nAmikAyAM kaniSThAyAM tu pauSakaH / dakSiNAyanamevaM syAdakSiNe siMhavAhane // 5 // hastatalamAM zrAvaNa mAsa, aMguSTha bhAdrapada, tarjanI Ani, madhyamA kArtika, anAmikA mAgazIrSa, kaniSThikAmAM piSa ema jamaNA hAthamAM dakSiNAyana tathA tenA mAsanI yojanA karavI. 50-51 vAme mAghaH kaniSThAyAM phAlgune'nAmikA mtaa| madhyA caitre pradezinyAM mAdhavo'GgaSTake'paraH // 52 // ASAr3hobhUtale prAptaH syAdevaM cottarAyaNam / vartamAno hi yo mAsaH prAtaH sa paMcanADikaH // 53 // tato hastekSaNaghaTI mAsastasya zubhAzubham rekhA kAmadughA jJeyA vAcyaM lakSaNazikSitaH // 54 // DAbA hAthamAM kaniSThikAmAM mAgha, anAmikAmAM phAguna, madhyamamAM citra, tarjanImAM vizAkha, aMguSThamAM jeTha tathA hastatalamAM ASADha e pramANe uttarAyana tathA tenA mAsanI yojanA karavI. hAtha jotI vakhate je mAsa hoya te prAta:kALane mAsa Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana sAmuhikanA pAMca thaze gaNu. ane pAMca ghaDInuM eka mAsanuM pramANa jANavuM. tyArabAda hAtha jevAnA ISTakALe je mArA uparokta gaNatrI mujaba Avato hoya tenI AMgaLI uparanAM zubhAzubha cihna dvArA nimittake zubhAzubha phaLa kahevuM. 52-53-54 juo citra naM. 16-17 tarjanyAM ca kaniSThAyAM prApto mAsastu nozubhaH zeSasthAne zubho'GgaSTe rnnprshne'tibhNgdH| // 55 // tarjanyAM jayadaH so'pi tAlasthaH kApi no zubhaH / lakSmyAM sthito dhanakaro merusthaH padadAyakaH palA je mAsa tajanI tathA kaniSThikAmAM Avato hoya te azubha che. bAkInA sthAnanA mAsa zubha che. aMguSThamAM AvelA mAsa je raNa (yuddha) saMbaMdhI prazna hoya te bhaMga kato (azubha phaLa ApanAra) che. tarjanImAM rahelo mAsa yuddha praznamAM vijaya apAvanAra che. paraMtu kaniSThikAne mAsa kadApi zubha nathI. madhyamAna mAsa dhanadAtA che. jyAre anAmikAmAM rahelo mAsa sanmAna (padalAbha) karAvanAra che. papa-para yadvA mAghAdayomAsAdvAdazApi laghoH kramAt / dinodayAtpaMcaghaTImAnaM pANIkSaNAvadhi yo mAsaH prApyate tasminsthAnalakSaNAvIkSaNAt / mAse zubhAzubha vAcyamityuktaM jJAnibhiH purA athavA kaniSThikAnA Adi parvathI laI anukrame mAghAdi mAsa jANavA. ane sUryodaya vakhate vartamAna mAsa sthApI tyAra bAda pAMca ghaDIne eka mAsa e hisAbe hAtha jevAnA ISTakALane mAsa je Avato hoya, te mAsanA sthAnanA zubhAzubha uparathI puchanArane zubhAzubha phaLa kahevuM, ema pUrvanA jJAni puruSoe kahyuM che. pa7-18 juo citra naM. 18 // iti darzanAdhikAre mAsacakram / / kRSNapakSodakSiNaH syAtkarastaditaraH sitaH / yatpakSe darzayeddhastaH sa mukhyo'nyastadanyathA paNI jamaNe hAtha kRSNapakSa che. DAbe hAtha zukalapakSa che. je pakSamAM hAtha dekhADavAmAM Avyo hoya te mukhya ane bIjAne gauNa samaja. 59 iti darzanAdhikAre pakSacakram Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hAsajIvanI yadine vIkSyate hastastattithe sthAnakAnijAta / Arabhya gaNane vAcyAdinAH sarve zubhAzubhAH // 6 // je divase (je tithie) hAtha dekhADavAmAM AvyuM hoya te tithinAM tithicaka mujabanI cejanAthI tithionuM pitatAnA sthAnanA zubhAzubha uparathI zubhAzubha yu. 10 __ aGgalyantargatAdRSTarekhAsthAnasthitA api / duSTAH zreSThAdinAthAzcAnye mizrAH prAdezinIgatAH // 61|| AMgaLIonA aMtya parvanA divase ane durNarekhAo dvArA dUSita sthAnanA divase paNa duSTa che. bIjA divaso zreSTha phaLa Ape che. jyAre tajanInA divaso mizraphaLa Ape che. 61 raNArthe te'pi ca zubhAaGguSThasthAstu bhnggdaaH| dharmArtheSvapi ca zubhAH kaniSThAsthAH sadA zubhAH // 2 // paraMtu raNapraznamAM te (tajanInA divase paNa zubhaphaLa Ape che. aMguThAnA divase raNapraznamAM bhaMga (hAra) karAvanAra che. paraMtu dharmakRtyamAM te (aMguThAnA) A divase zubhaphaLa ApanArA che. kaniSThikAnA divase sadA zubha che. 62 rogaprazne zAntikAdau zreSThAzcAnAmikAdinAH madhyAdinAdhanakarAlAbhasAmrAjyadAyakAH // 13 // regaprazna tathA zAMti puSTinA mATe anAmikAnA divase zreSTha che. madhyamAnA divase dhana ApanAra che. temaja lAbha tathA rAjya ApanArA che. 23 - iti darzanAdhikAre dinacakram kA ghaTI kIdRzI me syAditi jJeye karekSaNe / yA tithistAM nijasthAne datvA sarvaM vilokayet // 64 // kaI ghaDI mArA mATe kevI jaze, tenA praznamAM hAtha je tithimAM jevAto hoya te tithine pitAnA sthAnamAM sthApI badhuM joI zakAya che. 64 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jina sAmudrikanA pAMca tha. prAtastyaM ghaTikAyugmaM tithisthAne niyojayet / tadanukramataH paMcadazabhAgAnvicArayet // 65 // te tithine prAta:kALamAM yojI be be ghaDInI eka tithi ema gaNanA karI paMdara tithiomAM trIsa ghaTikAne vicAra kare. 25 tulye naktaMdine hyeSakramo meSatulAravau / nyUnedhike ghaTIyugme palaiyAdhikonatA // 66 // jyAre rAtrI ane divasa sarakhA pramANamAM hoya, tyAre eTale meSa ane tulAnA ravisaMkramaNa vakhatanuM A pramANa che. mATe rAtrI divasanA nyUnAdhika vakhate be ghaDInA pramANunI trirAzi pramANe hAsa-vRddhi karavI. 66 ghaTInAM phalamityevaM divasasya nivedyte| rAtrau ghaTI punarvAcyA vAmahastavilokanAt // 7 // A pramANe divase jamaNA hAtha uparathI ghaTikAonuM phaLa kahI zakAya che. rAtrIe DAbA hAtha uparathI ghaTikAonuM phaLa kahevuM. 67 iti darzanAdhikAre ghaTikAcakram azvinyAdikramAdatra tArAdyaGgalipaMcake / dinabhaM hastavIkSAyAH prAptaM tadgrahajA dazA // 6 // kaniSThikAdi pAMca AMgaLIomAM azvinyAdi nakSatranI ejanA (nakSatracakra mujaba) karI jyAM AgaLa dinanakSatra AvatuM hoya tyAM je graha hoya tenI dazA prAta:kALamAM Aye. 68 aGgaSThe'pi kaniSThAyAM SaDRkSANi niyojayet / zeSAsu paMca RkSANi dazAcakramitIritam // 69 // aMguTho tathA kaniSThikA emAM cha cha nakSatre tathA bAkInI AMgaLIomAM pAMca pAMca nakSatranI yojanA karavI. AvI rIte dazAcakramAM nakSatrAnI yejanA che. 19 bhumo yitra na.16 sArdhasaptaghaTI 7 / 30 mAnaM dazAnukramataH kare / yadA vIkSeta sAjJeyA praSTurjanmadazAbudhaiH // 70 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 haptasaMjIvanI sADAsAta ghaDI sudhI eka brahanI dazA rahe. e pramANe hAtha dekhADavAnA ISTakALa uparathI kyA grahanI dazA cAle che ? te paMDitAe samajI levuM. 70 AcaMbhaubuzajIrAzukrameNAsAM prasAraNA / sthAnayogAdazAjJeyA zubhAzubhamiheSyati 7al sUrya, caMdra, maMgaLa, budha, zani, guru, rAhu ane zukra e pramANe dazAone krama che. je dazA cAlatI hoya, tenA sthAna uparathI tenuM zubhAzubha nakakI karavuM. 71 azvinItritaye rAho brAhmAditrayake zaniH zrutidvaye budhadazA vAruNadvitaye kheH IcharA ubhadraye candradazA zukrasyAditya paJcake / jIvasyAyamataH paJcasvArasya parapaJcake azvinI, bharaNI ane kRtikAmAM rAhunI dazA. zahi, mRgazIrSa ane AdramAM zaninI dazA. zravaNa ane dhaniSThAmAM budhanI dazA. zatabhiSA ane pUrvabhAdrapadamAM ravinI dazA. uttarAbhAdrapada tathA revatImAM caMdranI dazA. punarvasuthI laI pAMca nakSatro sudhI zukanI dazA. uttarAphAnIthI pAMca nakSatramAM gurunI ane anurAdhAdi pAMca nakSatramAM maMgaLanI dazA che. 72-73 iti darzanAdhikAre dazAcakram pANiryadvAsare vIkSyastatsaMkrAntirdinodaye / deyA'nhomAnayogena tadanukramataH punaH LI7nA hAtha je vAramAM jevA hoya te vAranI saMkrAni (rAzi svAmi pramANe) prAta:kALe Ave. tyAra pachI dinamAnanA pramANAnusAra prAta:kALe je saMkrAti heya te paheluM lagna ane tyArabAda anukrame lagnamAna pramANe ISTakALanA lagnano nizcaya kare. 74 zaktizAlIkSaNe prApta lagnaM samyavicArayet / sthAnayogAdgrahanyAsAttatra vAcyaM zubhAzubham I7SA hAtha jevAnA vakhatana ( ISTakALanA) lagnano vicAra karI tyAra bAda sthAnanA lakSaNa pramANe dareka bhAvamAM zubhAzubha grahonI yejanA karI zubhAzubha phaLa kahevuM. 75 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'jana sAmudrikanA pAMca graMtha kaniSThAdyatribhAgAca mRgAdiravisaMkramam / prArabhya dinasaMkrAMtiryatra lagnakramastataH // 76 // kaniSThikAnA Adya parvathI laI makarAdi saMkrAntio hoya che. ane dina saMkrAnithI laI vartamAnakALanuM lagna nakakI karavuM. 76 juA citra naM. 20 lagnapramANamutkRSTa dine sArdheSu nADikAH 5/30 ghaTyazcatasro vai viMzatpalAni divase'lpake // 77 // moTAmAM moTA dimAna vakhate sADApAMca ghaDInuM eka lagna thAya che, ane nAnAmAM nAnA dinamAna vakhate cAra ghaDI vIsa paLanuM eka lagna thAya che. 77 iti darzanAdhikAre lagnacakram lagnaM cetprathame tryaMze dreSkANaH prathamastadA / dvitIyazca dvitIyAMze tRtIyazca tRtIyake // 7 // lagna je prathama parvamAM hoya te prathama TreSThANa, bIjAmAM hoya to bIjuM ane trIjA parvamAM hoya te trIjuM koNa samajavuM. 78 iti darzanAdhikAre dreSkANacakram nakSatracakrakramato'bhimataM yogacakrakam / bhUtale dinayogasya sthApanAtsarvamIkSate / // 79 // yo yogo duSTabhAgasthaH sa varvyaH zubhakarmasu / azubhe samupAdeyo mAyArUpavicintanAt : // 8 // nakSatracakranI mAphaka ja gacaka bane che. karatalamAM je divase hastavIkSA hoya te divasane vega sthApI tyAra bAda nakSatravat yeLanI sthApanA karavI, ane phaLane vicAra karo. je vega kharAba sthAnamAM AvatuM hoya, te zubha karmamAM vaye karo, ane azubha karmamAM rahaNa karavo. pahelAM jema AMgaLI vazAt zubhAzubha kahyuM che, temaja maha 5 sabhA. 70-80 iti darzanAdhikAre yogacakram Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastasaMjIvanI dizi kasyAM mayA labhyamiti jJeye karekSaNe / yatrAtmabhaM bhavedRkSacakrAnukramatodizi mane kaI dizAthI lAbha thaze, e praznanA uttaramAM hAtha jotI vakhate pUchanAranuM janmanakSatra nakSatracakrAnusAre jyAM paDyuM hoya, te sthAnanI dizA uparathI phaLa kahevuM. 81 madhyame'GgaSThabhe svIye grAme saukhyaM vinirdizet / RkSatraye'GgulInAM tu prAguktAttaddizolabhet rA je te nakSatra aMguSThanA madhya bhAgamAM hoya te pitAnA gAmamAM sukha batAvavuM. ane AMgaLIonA traNa traNa nakSatra saMbaMdhI pahelAM AMgaLIonI je dizAo kahI che, te te dizAthI lAbha thaze, ema samajavuM. 82 rAjAdyayorantare'bdhirAdyAce bhe vyvsthitH| rAjJomUle svadezAdi grAmovaktre tu pallikA I8al aMguSTha ane tarjanInA vaccenA bhAgane samudra kahevAmAM Avyo che. tajanIne prathama parvamAM paNa samudra che, eTale te nakSatra AvyuM hoya te samudra dvArA AvatI cIjathI lAbha che, ema kahevuM. aMguSTha mULamAM pitAnA nivAsasthAna pAsenA parvata, gAma, pradezathI lAbha batAva. ane karabhasthAnanAM nakSatro uparathI gAmaDAMo (pazcikA eTale jyAM bhIla leke rahetA hoya tevAM gAmaDAM)thI lAbha kahe. 83 paryantaH parvatodezomeruH karamasImani / gujerazcasurASTrazcAstAdriratnAkarAntare karabhanAM nakSatra uparathI dezanI sarahada uparanA parvate temaja mAravADa kahevo. ane karabha tathA maNibaMdhanA vaccenA bhAgathI gujarAta tathA kAThiyAvADathI lAbha che, tema kahevuM. 84 aGgaSThamUle'kSayatIrthametadAdyaprabhoH pAraNake vaTo'yam / samadhyadezastataeva cakraM dizAM vivodhyaM vidizAM ca vijJaiH // 85 // aMguSThamULamAM prayAgatIrtha, zrI aSabhadevanAM jyAM pAraNu thayAM hatAM te akSayavaTa che. ane teja madhya pradeza che, tyArabAda cAre dizAomAM dezanI janA karavI. 85 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAdikanA pAMca gra 85 digbhAge yattRtIyaM bhaM tadvididhiSNamucyate / yadvA svajanmalagnena digavidig vA vimRzyate // 86 // digvigAbhamAM je trIjuM nakSatra che. tene khuNAnuM nakSatra jANavuM. ane e mujaba dizAone nirNaya kara. athavA pitAnA janmalagna dvArA dizAvidizAne nirNaya 42vo. 86 iti darzanAdhikAre digcakram / aGguSThAdyAH paJcavarNAH sitaHpItorUNoharit / zyAmazcetyatha bhUtAnAM tattvAnAM paJcakaM tathA // 87 // aMguThAdi pAMca AMgaLIo anukrame dhoLe, pILA, lAla, lIle ane kALe e pramANe pAMca raMganI che. tathA pRthvI a, teja ItyAdi paMca mahAbhUte paNa te mAMganImA cha. 87 tarjanI pRthivI madhyA jalaM vAyuranAmikA / kaniSThA tejaityuktamaGgaSThovyoma cordhvagam // 8 // tarjanI pRthvItatva che. madhyamAM jalatattva che. anAmikA vAyutattva che. kaniSThikA tejatatva che, ane aMguTho AkAzatatva che. 88 mAyAzcatasro'pyaGgalyojIvo'GguSThobudhaiH smRtH| tanmUlanADyAM haMso'yaM yatkaroti gatAgatam // 89 // cAra AMgaLIo e mAyA che, ane aMguTho jIva che, ema paMDitae kahyuM che. ane te aMguThAnA mULamAM rahelI nADImAM jIva AvajA karyA kare che. 89 mUrcAGguSThobhujau yugmau tarjanI madhyamApi ca / pAdAvanAmikA tArA prANinAmaGgapaMcakam // 90 // aMguTha mAthuM che. tarjanI ane madhyamAM be hAtha che. anAmikA ane kaniSThikA be paga che. A pramANe pAMce AMgaLIomAM pAMca aMga rahelAM che. 90 ziromukha tathA kaNThoSThe bhAgatrayaM smRtam / jaTharaM ca kaTihyaM tAlikAyAM trayaM smRtam // 91 // madhyAyAM ca gaveSiNyAM skaMdhau bAhU ca kUrparau / urU jaMdhe ca caraNau trayaM gaurIkaniSThayoH // 12 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta 1 hastasa jIvanI aMguThAnA traNa padmamAM anukrame mAthu, mukha aneka rahelA che. karatalamAM jaThara, kaTI ane guhya bhAga che. madhyamAmAM tathA tanImAM khabhA, khATuM ane kAMDAM rahelAM che. anAmikA tathA kaniSThikAmAM rU ( sAthaLa ), DhIMcaNu ane paga che. 91-92 hastarUpasvakAyasya kramAdavayavAamI | zubhAzubhaM nRNAM cinhaM ghAtAdiryeSu lakSyate A pramANe hAyarUpI pAtAnI kAyAmAM A avayaveA che, ane uparathI te te avayavAnu zubhAzula ghAta ityAdi joI zakAya che. 93 iti darzanAdhikAre dehacakram // 23 // te te bhAgA mastake trayamAsye ca kaNThe bhAnAM tryaM trayam / jaThare ca tryaM deyaM zeSAGge dve kaTau ca bhUH // 14 || mAthAmAM traNu nakSatra, mukha upara traNu, kaMThamAM traNa, jaTharamAM traNu nakSatra mUkavAM. kamaramAM eka nakSatra mUkavu, ane bAkInAM aMgamAM e e nakSatra mUkavAM. 94 AtmabhAddinamaM yatra tatphalaM praSTurAdizet / zIrSe mukhe tathA kaNThe rAjyaM bhogaM sukhaM bhavet // 13 // pAtAnA nakSatrathI dinanakSatra jyAM AvatuM hAya, tenuM phaLa pUchanArane kahevuM. mAthu, mukha, tathA kaMThenAM nakSatrAmAM rAjya, bheAjana tathA sukha prApta thAya che. 95 jaThare guptacintA syAt guhye bhogonRpAddhanam / skaMdhe jayo'tha zeSAGge klezohAnirbhayaM bhavet // 2 // jaTharanAM nakSatrAmAM gupta ciMtA thAya che. guhya bhAganAM nakSatrAthI bhega maLe che, ane rAjAthI dhana maLe che. khabhAnA nakSatramAM jaya maLe che. A sivAyanAM geTanAM nakSatrAmAM leza, hAnI ane bhaya thAya che. 96 iti darzanAdhikAre hastacandracakram aGgaSThaH paMcavarNaH syAdraktapIta sitAsitAH / zatruhAdyAharitpIte raktaH piMgasite'ruNaH // 17 // aMguThI paMcavaNa ne che. tarjanI lAla, madhyamA pILI, anAmikA dhALI ane niSThikA kALI che. tarjanI Adi AMgaLIomAM lIlA pILAmAM, pAMDuM lAlamAM ane saMdhyA jevA varNa dheALA raMgamAM aMtarbhAva pAme che. arthAt te ragAnA te te ra MgAmAM samAveza thAya che. 97 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA poMca graMthA madhyamA nAsikA jihA sAvitrI ca pradezinI / sparzanaM nayanaM tArA zrotramaGguSThakomataH madhyamAMgulI nAsikA che. anAmikA jIbha che. tanI cAmaDI che. AMkha che, ane aguMDI zrotra che. Ama jJAnendriyAnI yeAjanA che. 98 aGguSThomadhuromadhyA tiktA kaTuH pradezinI / 87 // 98 // nikiA kaSAyAnAmikA cAmlA kaniSThA rasapaMcakama // 99 // aMguTho madhura svAda che. madhyamA tIkhI che. tanI kaDavI che. anAmikA turI che, ane kaniSThikA khATI che. Ama pAMca prakAranA rasAnI cAjanA che. 99 durgandhA tarjanI zuddhaH sugandho'GguSThaIritaH / sugandhAnAmikAkiJcinnirgandhA madhyamAlaghuH // 100 // tarjanI durgaMdha che. aMguThA zuddha sugaMdha che. anAmikA sugaMdhI che. madhyamA ane kaniSThikA ka MIka gadha rahita che. 100 kaThoro'GguSThakogurvI madhyA rUkSoSNakAdimA / kaniSThA komalA laghvI lakSmI snigdhA himA zivA // 101 // aMguThA kaDAra che. tarjanI madhyama prakAro kSISNu che. kaniSThikA kAmala ane * hudI hai. madhyabhA snigdha che ane anAbhitra 'DI che. 1.1 aGgulo'gururlaghuH kaniSThAdirlaghurmRduH / // 102 // guruH snigdhaH punArUkSaH zItaH snigdho'tirUkSakaH aMguSTha guru ane laghu che. kaniSThikA Adi AMgaLIo anukrame laghu, mRdu, * guru, aura tena SNu, zIta, snigdha bhane atiRkSa che. 102 aGguSThovarculatrayastrA kAMcanI ca pradezinI / caturasrA'tidIrghAsyAjjyeSThA hasvA zivAmatA / / 103 / / aMguSTha vastula che. kaniSThikA trikALu che. tanI cArasa che. madhyamA lAMkhI che, ane anAmikA TukI che. 103 jayA vipUrvA tArAdirjayantyatha parAjitA / nAthastvamRtabhukcAGguSTho jagadIzvaraH // 104 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 1 hastasaMjIvanI kaniSThikA Adi cAra AMgaLIo jayA, vijayA, jayantA tathA aparAjitA svarUpe che. ane aMguSTha amRtane bheMkatA jagadIzvara AdinAtha che. 104 evaM pANinirUpaNe varadhiyAM lokatrayI cinmayI bhAvobhAvanayA bhavendahuvidhapraznaprakAzodayAt / vAllabhyaM vizadArthalabhyamanizaM teSAM vizeSAdagirA / sabhyAnAM samudeti meghavijayaM sArasyamutpatsyatAm // 105 // A pramANe buddhizALI puruSane hasta uparathI jJAnamaya traNe lekanuM nirUpaNa karavA bhAvanA vizeSa (kalpanAnA atizayapaNA) vaDe bahu prakAranA praznonuM spaSTikaraNa thAya che. te sajajane ke jeo vizada arthathI zahaNa thatA (rAdinA) premane pitAnI vANInA ojasuthI prApta kare che. ane jota jotAmAM lakSmI rUpI meghADaMbara caDhI Ave che. 105 itizrI hastasaJjIvane darzanAdhikAraH atha sparzanAdhikAraH sparzanAdavidyAyA yathA phalamudIritam / tathA vAcyaM phalaM sparzAdaMgatvAcchaktizAlinaH // 1 // jema aMgavidyAmAM aMgasparza uparathI phala kahevAmAM Ave che, tema hAtha e paNa aMgane eka avayava hovAthI tenA sparza uparathI paNuM kula kahI zakAya che. 1 sarvatobhadrakaM yantraM likhitvA pANigarbhake / puSpaiH phalaizca tatpUjAM kRtvA mAyAH spRzedbudhaH // 2 // hAthanI aMdara sarvatobhadra yaMtra lakhI tenI puSpa, phaLa vagerethI pUjA karI aMgulIne sparza paMDite kara. 2 juo citra naM 21-22 jJayAH sAmAnyataH pRcchaastripuraasprshto'khilaaH| sAGguSThAviSamAH zreSThAH samAstu zobhanAH kacit // 3 // sAmAnya rIte AMgaLIonA sparza uparathI dareka jIjJAsAnA uttare ApavA. "aMguThA sAthenI AMgaLIo paikI viSama zreSTha che. ane sama AMgaLIo kavacit zubha anyathA azubha phaLa Ape che. 3 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CG jene sAmuhikanA paNa thaze lAbhAlAbhau sukhaM duHkhaM jIvitaM maraNaM tathA / gamAgamau jayaM bhaMgo kAryAkArya zubhAzubhe meM sU A au siM : FOR citra naM. 21 - 11 mi 150 - 12 si parne racA hA 152/ syA hA 4 | 151 citra naM 22 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 haratajIvanI catuHpriyAdikramataH sparzAtpaMcAGguleridam / vAcyaM vicakSaNairyadA tatkAlapraznalamataH sAla , subha, huma, vita, bha285, , vinya, 52204ya, Arya, mArya, zubhAzubha saghaLuM aMguSThAdi kramathI pAMca AMgaLIonA sparza dvArA kahevuM. athavA tatkAlanA lagna uparathI phaLa kahevuM. 4-5 dinamAnamapi jJeyaM tryaMzasparzana durdine / yA tithiH sA ghaTI vAcyA jyotiSe'pi ca saMmatA // 6 // durdina hoya tyAre aMgulInA parvanA sparzathI dinamAna paNa kahe.temAM ti:zAstra paNa jene saMmati Ape che, te pramANe je tithinA vibhAgane sparza thaye heAya taTamI ghATa (hivasa vyatIta thye| cha, abha) vI. ekaikAdazakaikaviMzati ghaTI saMkhyA kaniSThAGgalI pUrvairaGgulibhijanairnigaditairdAdiH parairjJAyate / ekaikena karasya paNDitavarairbudhyA girAvA gurokhaM khendurakhI vinApi satataM rAtri divaM procyate // 7 // kaniSThikA aMgulInA prathamaparvamAM 1 ghaDI, bIjAmAM 11 ghaDI, trIjAmAM 21 ghaDI cha. anAbhiDAna 3] pawii manuubhe 2, 12, 22 ma, madhyamAma 3, 13, 23 tarjanImAM 4, 14, 24 ane aMguSThamAM 5, 15, 25 ghaTikAmaka kALa che. ema prAcIna paMDito kahI gayA che. AkAzamAM sUrya caMdra na hoya te paNa A pramANe aMgulI sparzathI (nimittajJAna dvArA) zreSTha paMDitae pitAnI buddhithI athavA guruonA vAkya pramANe ISTa samayanA kAlanuM jJAna karavuM. 7 aGgaSThAdervijAnIyAdeka 1 dik 10 tithi 15 saMkhyakAH / tarjanyAM dvi 2 rasA 6 rudA 11 madhyAyAMtrya 3 va bhaaskraaH12||8|| vedA 4STa 8 vizvAH 13 sAvitryAM paMcA 5 19 manavo 14 lghau| gatazeSANi labhyante divArAtrau ca nADikAH // 9 // _aMguThAnA parvomAM 1, 10, 15 tarjanImAM 2, 6, 11 madhyamAmAM 3, 7, 12 anAmikAmAM 4, 8, 13 ane kaniSThikAmAM 5, 9, 14 A pramANe kALa che. ane te dvArA divasa athavA rAtrI keTalI gaI che, te jANavuM. 8-9 loke kIdRgidaM varSa subhikSa vA tadanyathA / bhaviSyatIti jJAtavye kumArI paripUjayet // 10 // Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene sAmudrikanA pAMca graMtha 1 lekamAM jyAre A varSa kevuM jaze ? sukALa raheze ke duSkAla? ItyAdi jANavA mATe prathama kumArikAnuM pUjana karavuM. 10 saMbhojya madhurAsvAdaiH kuGkumaizcandanaiH karau / vilipya puSpaiH sampUrya spRzyastryazAstadaGguleH // 11 // tene sAruM svAdiSTa bhojana ApavuM, tenA hAtha kaMku ane caMdanathI raMgavA ane phUlathI hAtha (bo) bharI pachI aMgulI sparza karavo. 11 prabhavAdyAH samAvarSAH kAJcanyAyatribhAgataH / saMvatsaraM vartamAnaM.vyavasthApya vilokayet || 22 . kaniSThikAnA prathama parvathI laI anukrame prabhavAdi saMvatsare gaNavA ane jyAM vartamAna saMvatsara AvatuM hoya te nakkI karavuM. 12 spRSTe viMzopake varSa prAptaM tasya zubhAzubham / vAcyaM nakSatracakrAnukramatodigvicAryate kumArikAnA je vipakAne sparza kare, tenuM zubhAzubha kahevuM. badhuM nakSatracakra mAphaka kahevuM. ane te mujaba ja dizAne nirNaya paNa ka. 13 yadvA tAmramaye pAtre kuMkumasya karadvayam / kuMmAryAH kArayettatra phalanyAsAcchabhAzubhaM athavA tAMbAnA pAtramAM kumArikA pAse kaMkunA thApA devarAvavA ane tenA upara phala mUkI zubhAzubhano vicAra kara. 14 krUrAkrAMtaM duSTarekhaM yada duSTagrahakSitam / saMvatsareNa rAzyAdimelakaM ca vicArayet - je sthAnane (aMgulInA parvano sparza karyo hoya, te dUra rekhAthI yA duSTa rekhAthI yukta haya, athavA prApta thaelA sthAnanuM nakSatra krUra grahathI AkrAnta hAya te azubha phaLa thAya. Ama saMvatsarane vicAra kare. ane temAM rAzi mistrI paNa vicAravI. 15 hastasparzakSaNe daivAdApAdaH zrAvaNo'pi vA / tadAtivRSTijyeSThAdau na vRSTirmadhyamAnyathA je hasta sparzamAM daivavazAt ASADha ke zrAvaNa prApta thAya to ativRSTi thaze ema samajavuM. jeTha prApta thAya te anAvRSTi ane bIjA mahInA prApta thAya te madhyama vRSTi thaze, ema kahevuM. 16 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ha jIvanane evaM mAsaM tathA pakSe dinaM velAphalaM tathA / bhAgasparzana vijJeyaM grahalamavicAraNAt ane A rIta mujaba ja sparza thatA aMgulInA parva uparathI mAsa, pakSa, dina, velA tathA grahalagna darekane vicAra kare. 17 spRSTaparvasvarUpeNa tathA lagnavicintanAt / grahasvarUpamAlokya muSTijJAnaM ca vidyate che 28 mA sparza thatA parvanA svarUpathI ane lagnanA vicArathI grahanA phalAphala (svarUpane) vicAra karI muSTiprazna kahI zakAya che. 18 naSTaM meM kva gataM vastu iti jJeye karaM spRzet / naSTasya dinabhaM garbhe datvA yaddizi vastubham che ?? | vAelI vastu kayAM gaI che? te praznanA vicAramAM je divase vastu gaI heAya te divasanA nakSatrane karatalamAM lakhI tyArabAda nakSatracakra mujaba nakSatra goThavI je nakSatrane kumArikA sparza kare te nakSatranI dizAmAM vastu gaI che ema kahevuM. 19 vastumaM dakSiNe bhAge pratIcyAM tripurAgragam / tadA na labhyate vastu merau prAcyAM tu labhyate _ 20 je vastunuM nAmanakSatra dakSiNe bhAgamAM, pazcimamAM athavA aMgulInA agraparvamAM AvatuM hoya te vastu maLatI nathI. paraMtu merU athavA to pUrva dizAmAM vastunuM nAmanakSatra AvatuM hoya te vastu maLe che. 20 madhyabhe na gataM vastu kaSTAllabhyamudadgiArI / / mAyAjAtyA caurajAtirvasturUpaM tu parvaNi madhyabhAgamAM nAmanakSatra AvyuM hoya te vastu khovAI nathI. je uttara dizAmAM vastunuM nAma nakSatra AvatuM hoya to kaSTathI vastu prApta thAya che. aMgulInI jAti uparathI cAranI jAti, tathA parva uparathI vastunuM svarUpa kahevuM. 21 vayo'pi ca kaniSThAdeH sparzAbdAlAdikaM vadet / bhUtapaMcakataH sthAnaM jJAyate naSTavastunaH kaniSThikAdi aMgulInA sparza mujaba cAranI vaya kahevI. ane aMgulInA tatva mujaba nacha vastunuM sthAna kahevuM. 22 yAmyAyAH sparzanenaiva sthAnapaMcakamiSyate / pRthivyAM vA jale naSTaM prApyate nApi yatnataH || 2 | Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rena sAmudrikanA pAMca graMthe zeSamAtraM tu dahane pavane vyomni nApyate / evaM tattvAttathA lagnAnnaSTaprAptivicAyate || 24 | aMgulInA sparza vaDe ja paMcabhUtAtmaka paMcasthAnane nirNaya thAya che. pRthvI ane jala sthAnamAM gaelI vastu maLe che. agnitatvamAM gaelI vastu yatna karavA chatAM zeSa mAtra paNa maLatI nathI. temaja pavana ane AkAzatatvamAM gaelI vastuo paNa pAchI AvatI nathI. 23-24 nidhAnaM kveti pRcchAyAM tale hastekSaNasya bham / saMsthApya yatra mUlaM syAttatra syAnizcayAddhanam che 24 || bhUmimAM saMtADeluM ke nizcita jagyAe mUkeluM dhana kyAM gayuM che, te praznanA javAbamAM karatalamAM hasta jovAnA divasanuM nakSatra mUkI nakSatracakra banAvatAM jyAM mULa nakSatra Ave tyAM nizcayapUrvaka nidhi che, ema jANavuM. 25 krUragraheNa dRSTe me taddhanaM labhyate nahi / saumyena labhyate krUrAkAnte nAstIti nirNayaH - || 20 || je te mULa nakSatrane dUragraha jotA hoya to te dhana maLatuM nathI. paraMtu zubha graha jotA hoya te maLe che. je pUragrahathI nakSatra yukta hoya te nidhi nathI ema kahevuM. 26 garbhaprazne karasparza samAGgulyAM tu bAlikA / putraH syAdviSamAGgalyAM talasparze napuMsakam garbha saMbaMdhI prazna hoya te je sama aMgulIne sparza thayo hoya te bAlikA ane viSama AMgaLIne sparza thayela hoya te putrano janma thaze. temaja je karatalane sparza thayo hoya te napuMsaka janmaze ema samajavuM. 27 bhojane kIdRzaM bhojyaM svapno vA kIdRzo mama / iti jJeye spRzenmAyAM sAGguSThAM suvicAryate !! 28 che. dhAtumUlAdikaM vastu tathA kAmadudhAsthitam / DhamAthAM vijJAtha vacce sarva gumANamama || ra1 | meM kevuM bhojana lIdhuM che. athavA mane kevA prakAranuM svama AvyuM che, te prazna hoya te aMguThA sahitanI AMgaLIo (pAMca) pekI sparzI gulI uparathI phaLa Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 1 hastasaMjIvanI kahevuM. AgalIo uparathI dhAtu mUlAdikano nirNaya kare. tathA lagna ane graho uparathI dareka prakAranuM zubhAzubha kahevuM. 28-29 bAlaH kumAro'tha yuvA vRddho mRtyuH svarAH kramAt / tArAdikAmadogdhrISu gaNeze ca vyavasthitAH bAla, kumAra, yuvA, vRddha tathA mRtyu e amANe pAMca svare che. ane te anukrame kaniSThikAthI laI aMguThA paryata vyavasthita che. 30 yA tithiyaMtra bhAgesti tamArabhya tato budhaH / darzanAtsparzanAdApi gaNayedgaNakottamaH // 31 // praznanI tithi je bhAgamAM hoya, tyAMthI AraMbhI gaNanA karavI. darzana athavA spazana game te prakArathI gaNuke (nimitta)gaNanA karavI. 31 sUryodaye ghaTI yugmasthApanAnukramAtpunaH / raviH zazI ca sUryendra paripATI sitetare sitapakSe zaziravikramo'yaM tithisammataH / kAryastato yadA hastadRSTeH syAddhaTikA dvaye // 33 // tasya svarasyAbhyudayo vAcyaH sparzanakarmaNi / bhAgoyaH prApyate tasya svarasyodayamAdizet // 34 // te divasanI tithine sUryodaya vakhate sthApI be be ghaDInI eka tithi e kramathI je kRSNapakSa cAlato hoya to sUrya, caMdra, sUrya, caMdra ema gaNanA karavI. ane je zukalapakSa hoya to caMdra sUrya e kramathI gaNanA karavI. A pramANe IikAle je (sUrya athavA caMdra) AvatuM hoya tene vara cAle che, ema jANavuM. sparzanA viSayamAM je bhAgane sparza thayela hoya tene (bAlAdi) svara cAle che, tema jANavuM. 3ra-34 AdyaprabhorbhagavataH pAraNAhe dinodaye / yasya kasyApi saMspRzyaH pANirvANijyazAlinaH // 35 // guruNAbhujyamAnaM yannakSatraM dIyate tale / yatrAyAti ca yaddezanakSatraM tadvicAryate // 36 // bhagavAna zrI naiSabhadevanA pAraNAnA divase (akSaya tRtIyAnA divase) sUryodaya kALe koIpaNa bhAgyazALInA hAthane sparza karI, guru graha je nakSatra upara heya, te Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene sAmudrikanA pAMca thaze 95 nakSatrane karatalamAM sthApI, je dezamAM je nakSatra AvatuM hoya tenA uparathI vicAra kara. 35-36 maGgalena samAkrAntaM dRSTaM vA tripurAntagam / tatra deze bhUmikampo mArkhAi rAjyavigraham je aMgulI parvane maMgaLa jete hoya athavA jene AkrAnta karI rahyo hoya (arthAt maMgaLathI daSTa ke yukta nakSatra kyAM paDayuM hoya) te dizAmAM bhUmikaMpa, rogacALo athavA rAjavigraha (laDAI) thaze ema kahevuM. 37 zaninA yatsamAkAntaM dRSTaM dakSiNadiggatam / . - tatra deze bhayaM rogo durbhikSaM rAjyavigraham je vibhAga zanithI AkrAnta thayo hoya athavA dai hoya, ane dakSiNa dizAmAM rahelAM nakSatranA dezo je hoya, temAM bhaya, rega, dubhikSa ane laDAI thAya che. 38 yatra rAhuH samAkrAnto dezabhaM tatra saMbhavet / utpAtau vigraho ghorazcakramasya tu bhaumavat je sthAnamAM rAhu Avato hoya, te dezamAM maMgaLanI mAphaka utpAta tathA ghora vigraha thAya che. 39 anantavIryasya soyavAH praagviniveditaaH| tadekhAyAH pramANena jJeye vyaMjanalakSaNe || 40 || hAtha uparathI puruSanA zarIranA avayavo pahelAM kahyA che, te pramANe hAthamAM rahelI rekhAonA zubhAzubhadvAra te te avayavanuM svatva, dIrghatva, nirogatva ItyAdi jANa. 40 yatrovarekhA tatrasyAcchubhaM vAnyaM tato'zubham / yaddhA rAhoH zane'pi azvinyAdi bhacakrake che ? . tArAdi dvAdazAMzeSu yatra tatrAzubhaM dizet / pAguktAvayavApekSaM zubhaM tu gurubhe smRtam | 2 | hAthamAM jyAM urdhvabA hoya tenA avayavanuM zubhaphaLa kahevuM. ane bIjAnuM azubha kahevuM kaniSThikA Adi AMgaLIomAM jyAM zani ane rAhu (nakSatracakra pramANe) AvatA hoya te avayavanuM azubha kahevuM ane jyAM guru Avato hoya, te avayavanuM phaLa zubha jANavuM. 41-42 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yA kanInikA pUrvatryaMzAd vatsarasaMsthitau / yatra varSaM varttamAnaM tatra sthAne vicAryate 1 hasta jIvanI // 43 // athavA kaniSThikAnA Adya pa thI laI saMvatsara cakranI mAphka savasarAnI cAjanA karI, jyAM vartamAna varSe AvatuM hoya te sthAnanA zubhAzubha uparathI varSanuM zubhAzubha kahevuM. 43 varSamAsAyanatithirlagna dhiSNyavimarzanam / gRhAdyaM pUrvamevoktaM antarikSaM nirIkSyate vijJeyA aiueosvarA aGguSThataH kramAt / aGguSTa uttaro ladhvI adharAnAmato matA AliGgitAnAmikA syAnmanyamAtvabhidhumitA / dagdhA pradezinA tAsAM phalaM cUDAmaNau sphuTam || 88 // 45 // // 46 // varSa, bhAsa, vyayana, tithi, sabha bhane ghaTinahinI tebhana thahAhinI vivezanA pahelAM karavAmAM AvI che. tenA dvArA aMtarikSa upadrava (gAMdharva nagarAida)nI paNa AlecanA thaI zake che. 44 aMguThAthI laI anukrame a, i, uM, e, A e pramANe svarA rahelA che. aMguSTha e uttara varNo che. kaniSThikA tenA nAma pramANe ladhvI che. eTale adhara sajJaka vI tyAM rahelA che. anAmikA AliMgita varSoM che. madhyamA abhivRmita che. ane tarjanI dagdhavarSoM che. A badhAnuM phaLa cUDAmaNuizAstramAM spaSTa kaheluM che. 45-46 lakSmI syAtpotakI rAjA bhaSaNo'nAmikA zivA / kaniSTA piGgalA kAkaH pradezinyAM vyavasthitaH || 80 || madhyabhA potaDI ( devayassI ) che. aMguSTha laSaNa (itaro ) che. anAbhitra ziyANa che. aniSThita piMgalA ( lekha ) che bhane tanI agaDe che. 47 zakunekSaNavelAyAM saMyojya pANiyAmalam / aJjaliM mantrayenmAyAmukhe nyAsena sAGgulam // 48 // zakuna jovAnI IcchA thAya tyAre hAtha joDI aMjali banAvI aliyAnA nyAsa karavA. 48 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 jana sAmudrikanA pAMca aM namaH I namazcAne uM namastata eM nmH| OM namo viSNutojJayaH kramonyAse'bhimantraNe // 49 // aM, i, uM, eM, o e dareka varNane nama: pada lagADI aMguThAthI laI anukrame yo 4za aM aMguSThAyai namaH I tarjanyai namaH yAmi nyAsa 423. 46 zAkhAdazakasaMsparzAt vAmAvAmaM vimrshtH| kSemapUrva vadellAbhaM jJAtvA zakunapaMcakam // 50 // daza aMgulInA sparza dvArA vAma vAmane zakuna zAstrokta rItithI vicAra karI pUrvokta zakunapaMcaka (pAMca prakAranAM zakuna ApanAra prANIo) dvArA yAtrA karanAranuM kSema lAbha ItyAdi kahevuM. 50 sthAnaM ceSTA tathA velA balAbalaparasparam / prAjJaH zakunazAstreNa ratnapaJcakatovadet // 51 // ane A zakuna paMcaka dvArA zAkunazAstrokta rItithI sthAna, ceSTA velA tathA balAla dareka kahevuM. 51 tArAdi kramatazcaikaM dvikaM trikacatuSkakam / trivArasparzanAbodhyA haste pAzakakavalI // 52 // kaniSThikAnA kamathI laI anukame eka, be, traNa, cAra ema AMkavALA pAsA jANavA ane traNa vAranA aMgulInA sparza dvArA keTalA dANA AvyA te jANavuM. Ama pAkakevalI (pAsAzAstra) paNa hAthamAM ja raheluM che. para praNavaH zukrapANIti dine svAheti mntrtH| OM zukrapANidine svAhA / abhimantrya mahAbrahmasparzanaM jJAnasAdhanam // 53 // OM12 pUrva staimusimAnI nyAsa aza, OM zukrapANidine svAhA ye maMtrI hAthane abhimatrI pachI hastane sparza karo. ane taduta jJAnanuM sAdhana karavuM. 53 karasparzAtsparzAdiva pariNatAM kAJcanamahA / . rasaprekhana siddhiM suguruvacaso meghavijayAt // viditvA pRcchAnAM yaiha kurute nirNayamaho / mahobhistasya syAdbhavanabhavanA vAsanavidhiH Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hastasaMjIvanI hAthanA sparzathI ja sparzamAtrathI siddha thatI suvarNa-rasa-vidyA-siddhi mAphaka siddhagurunA vAkya jevA zrI meghavijaya upAdhyAya nAmanA graMthartAne vAkayathI A vidyAne jANIne je praznonA nirNaya kare che. tene moTA prabhAvathI jagatarUpI mahelamAM rahevArUpa siddhi Adine lAbha thavA rUpa siddhio prApta thAya che. 54 itizrI hastasaMjIvane sparzanAdhikAro dvitIyaH atha rekhAvimarzanAdhikAraH samArabhyate / svasti cAbharaNaM siddheH karaNaM shriijgdguroH| hastaM svamastake nyastaM smRtvA rekhA vicAryate ...... // 1 // zrI hastasaMjIvana adhikAra trIjo maMgalAcaraNa-siddhinA kalyANakArI AbharaNa ane jagadaguru zrI kaSabhadevanA karaNarUpa hastane pitAnA mastiSkane aDakADele smarIne (hAtha joDI mAthuM namAvI smaraNa karyA bAda) rekhAone vicAra karIe chIe. 1 prAguktavidhinAbhyarcya narojJAnigurUM puraH / hastaM svaM darzayeddhaste prazaste divasodaye || 2 | ' hAtha jevAnI siddhi-pahelAM je vidhi (bIjA ane pahelA adhikAramAM) batAvyuM che, te pramANe pitAnA kulagurunI pUjA karIne hasta nakSatra hoya te divase (temaja pahelAM kahelAM AleSA, maghA, pUrvAphAgunI, uttarAphAgunI, hasta e nakSatra temaja jyAre hasta nakSatra upara sUrya hoya tyAre game te nakSatramAM) hAtha batAve. 2 zobhane hasta nakSatre grahe saumye zubhadine / pUrvAnhe maMgalairyukta parIkSeta vicakSaNaH hasta nakSatra hoya ane sAre vAra hoya tema ja bIjA zubha ye hoya tyAre pUrvAnDamAM zubha samayamAM vidvAna puruSe hAthanI parIkSA karavI. ahIM be apavAda che. (1) hastanakSatra hoya tyAre caMdra balAdika keIne na pahoMcatuM hoya chatAM hastanAtranI mukhyatA hoI te divase hAtha je. (2) je anukULatA na AvatI hoya te savAramAM pahelI cAra ghaDImAM koIpaNa divase hAtha je. 3 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana sAmudriSnA pAMca graMtho pUrvamAyuH parIkSeta pazcAlakSaNamuttamam / kSINAyuSAM nRNAM zeSerlakSaNaiH kimprayojanam rekhAo jovAne kama-pahelAM AyunI parIkSA karavI, ane tyAra bAda bIjAM lakSaNonI parIkSA karavI. kAraNa AyurdA vagaranA mANasane lakSaNethI ze phAyado che? 4 maNibaMdhAtparaH pANiH sA karma kaThinA nRNAm / vAmeti komalovAmabhruvAM saMpatkaraH karaH maNibaMdhathI uparane je bhAga tene hAtha kahe che. puruSane jamaNa ane strIone DAbo hAtha jevA joIe. - puruSane hAtha kAma na karavA chatAM kaThina ane strIne hAtha kemala hoya te te saMpatti ApanAra che. 5 yaduktaM vAmabhAge tu nArINAM dakSiNe puruSasya ca / vilokyaM lakSaNaM vijJaiH sarvamAyuH puraHssaraM saMmati sUcaka leka che-paMDitAe sviyenAM DAbA aMgamAM ane purUSanAM jamaNuM aMgamAM lakSaNe jevAM joIe. badhAM lakSaNetAM pahelAM Ayudo tapAsI le. 6 utpAtaH piTako lakSma nilakaM mazako vraNaH / sparzanaM sphuraNaM puMsAM zubhAyAGge pradakSiNe vivekavilAsamAM kahyuM che ke--aMgane utpAta (vattA echApaNuM) ghA, lAMchana (lAkhuM), tilaka (lAla ke kALo masa, cAMdA, sparzana) (gIleDI, kAcaMDA vagerene sparza) skUraNa vagere puruSone jamaNuM aMgamAM hoya te zubhaphaLa Ape che. 7 vAmabhruvAM punarvAme stryaMzakasya narasya ca / ghAto dakSiNake kaizcinnarasyAGge zubhomataH | 8 || strIo tathA hijaDAone DAbA aMgamAM hoya te zubhaphaLa Ape che. keTalAka AcAryoe puruSanA jamaNuM aMgamAM jakhama hoya to tene paNa zubha mAnya che. 8 stryaMzatvAbAlakasyApi subhagasya vilokyate / vAmahastAkalaM paMcadaza varSANi kiMcana Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hastasa jIvanI mALaphAnI gaNatrI napuMsaka jevI heAI temane jyAM sudhI 15 varSa purAM na thAya tyAM sudhI temane DAkhe! hAtha jevA. 9 100 zlAghyauSNAruNo'chidro'svedaH snigdhazvamAMsalaH / zlakSNastAmrana khodIrghAGgulikovipulaH karaH // 2 // - lAlAza para, AMgaLIomAM) zubhaphaLa ApanAra hAthanuM lakSaNa - garama, chidrarahita, parasevA rahita, cikaTA mAMsala, cakacakatA, lAla nakhavALA, lAMkhI AMgaLIovALA ane meATA pajAvALA hAtha vakhANuvA ceAgya che. 10 pANimUlaM dRDhaM gUDhaM zlAghyaM suzliSTa saMdhikam | zlathaM sazabdaM hInaM ca nirdhanatvAdi duHkhadam // // maNimadha lakSaNu-jo maNibaMdha (kAMDu) daMDha, bharAu, ane barAbara baMdhabesatA sAMdhAvALuM hoya te zreSTha che. ane DhIluM, avAja karatuM ( TacAkA bele tevuM halAvavAthI avAja karatuM ), saMkucita kAMDu daridratA vagere du;khA Ape che. 11 dhanI pANitale rakte nIle madyaM pivennaraH / agamyAgamanaH pIte kazmale dhanavarjitaH // 2 // hathelInuM lakSNu jo hathelInA raMga lAla hAya te dhanavAna thAya, zyAma hAya teA dArU pInAra thAya, pILA hAya to agamyAgamana karanAra durAcArI ane bhUkharA hAya tA dhanahIna puruSa thAya che. 12 dAtonnate karatale nimne na syAtpiturdhanam / dhanI nimne ca saMvRtte nirdhano viSame pumAn || OMOM || hathelI phUlelI hAya tA dAtA thAya, ane mesI gaelI hAya tA mApanuM dhana na maLe, jo cAre bAju phUlavAthI vacce khADAvALI hathelI hAya teA dhanavAna thAya. ane astavyasta hathelIvALA puruSa nirdhAna thAya che. 13 yadAhaprakaraNakAraH - phudiA agUDhapuSpA viralAMguli visamapanna saMyutA / nimmaM sA kaThiNa telA parakamma parAnarAhuMti 1| 38 || 'kararehA' prakaraNanA mate phATelI cAmaDIvALI, hADakAM tarI AvatI mAMsa vagaranI ane kAMDAnI AMkha (bAjunA hADakAnA cheDA ) tarI Ave tevI, AMgaLIomAM ekI saMkhyAnA veDhAvALI, ane kaMThAra cAmaDIvALI hathelI heAya te nAkaravRtti ( khAneA sevaka, cAkara )thI jIvanAra manuSya mane che. 14 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMthA 101 karapRSTaM suvIstIrNaM pInaM snigdhaM samunnatam | ilAdhyaM gRr3haziraM nRNAM phalabhRtphalasannibham 11:34 11 hathelInI pITha--jo karapRSTha paheALu, mAMsala, sarasa tejasvI cAmaDIvALu unnata, ane jenI naseA aMdaranI mAjI damAI gaelI hAya tevu hAya, temaja sApanI pheNa jevuM dekhAvamAM suMdara hoya te te zreSTha che. 15 vivarNaM paruSaM rUkSaM romazaM mAMsa varjitam / maNibaMdhasamaM nimnaM na zreSThaM karapRSTakam // 6 // raMgahIna, kheDALa, kaThora, vALavALu, mAMsahIna ane maNibaMdhanI mAkanIcu vaLI gaeluM Aya te te azubhaLa ApanAra che. 16 hastapRSThaM sarpaphaNAkAraM romavivarjitam / zreSThaM mAMsalamuccAGgaM maNibaMdhAGkitaM zubham ||17 | sa'matidarzaka 'hastabiMba ' nAmanA graMthanA 3 zlAka che--hastapRSTha je sApanI aa jevu, rUMvATAM rahita, mAMsala, unnata, ane zreSTha che. 17 maNima dhavALu hoya te akarmakaThinaM pANitalaM madhye tadunnatam / dAninAM kRpaNAnAM tu bhavedatyantanimnagam 11 36 11 kAma na karavA chatAM kaThina, ane vaccethI unnata hathelI dAnI puruSone hAya che. ane kRpaNAne vaccethI ghaNI ja besI gaelI capaTI hoya che. 18 talaM vakraM tathA hrasvamatidIrghaM ca no zubham / rekhAbhramaracakrAGgAH sUkSmA asphuTitAH zubhAH // 41 // hathelI je TukI, vAMkIcukI temaja ghaNI paheALI heAya te te zubha nathI. paraMtu jo rekhAo, bhamarIe ane cakrAdi cinhAvALI mApasaranI huthelI hAya te te zubha che. 19 ane phATayA vagaranI dIrghanimAsaparvANaH sUkSmAdIrghAH sukomalAH / sughanAH saralAvRttAH strInnaraMgulayaH zriye || 20 // AMgaLIonu lakSaNu--mAMsa rahita lAMbA veDhAvALI, pAtalI, lAMbI, kAmaLa, pAse pAse AvI gaelI, sIdhI, gALa AMgaLI strI tathA puruSane lakSmI ApanArI hoya che. vacce jagyAvALI, sukI, jADI, vAMkI AMgaLIe daridratA Ape che. 20 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 yacchanti viralAH zuSkAH sthUlAvakrAdaridratAm / zastraghAto bahirnimnA zreSTatvaM cipiTAzcatAH 1 hastasa jIvanI // 23 ahAra namI jatI AMgaLIe zastraghAta karAve che. ane jo capaTI AMgaLI hAya tA manuSya cAkara bane che. 2 viralaMguli dhana rahio dhaNa saMcai DopaNaguli hoi / nimaMsaMguli po sadhano visamaMgulI aghaNo || 22 || thAya. kararehA prakaraNakAranI sa Mmati paheALI ( vacce jagyAvALI ) AMgaLIo hAya tA dhanahIna thAya. pAse pAse AvelI AMgaLIo haiAya te dhanavAna mAMsa rahita pavALI AMgaLIovALA dhanavAna thAya che. ane viSama aMgulIvALA dhanahIna thAya che. 22 zliSTAnyaGgulimadhyAni dravyasaMcayahetave / tAni cecchidrayuktAni tyAgazIlayuto naraH || 232 5 'vivekavilAsa'mAM paNa khyuM che ke--jo AMgaLIonI vacce jagyA na hAya tA dravya saMcaya thAya. ane jo vacce chidra hAya tA samajavuM ke te puruSa dhanatyAga karavAnI vRttivALA hAya che. 23 tarjanImadhyamAraMdhre madhyamAnAmikAntare / anAmikAkaniSTAntaH chidre sati yathAkramam janmataH prathameMze vA dvitIye ca tRtIyake / bhojanAvasare duHkhaM kepyAhuH zrImatAmapi || 26 // jo tanI ane madhyamAnA vacce a Mtara hAya te| temaja madhyamA tathA anAmikA ane anAmikA tathA kaniSThikA vacce aMtara hAya te anukrame pahelI vacalI ane chellI avasthAmAM dhana saMbadhI du:kha paDe che. // 24 // ahI eka vAta vizeSa samajavAnI che ke je kadAca khIjAnA ( mAtA pitA ke bhAI bhAMDu game tenA ) bhAgyanA khale karI dhanasaMpatti hAya chatAM upara kahelA cegavALAnI te avasthA du:khavALI jAya che. ane te du:kha khAvApIvA samadhI AmatAmAM kalaha, pratikULatA vagere kAraNA rUpa mAluma paDe che. eTalA mATe pADa mUkayA che ke mojhanAvato duHsuM nevyAduH zrImatApi // 24-25 bAlatagaMmi jANasutajjaNi AmajjimaMttara dhaNaMmmi | achide supaNepavesu sayA suhI hoi // 26 // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana sAmudrikanA pAMca ratha pAvaipacchAsuhaM kaNidriyANAmiyaMtara dhaNammi / achidesu dhaNesuya pavesu sayAsuhI hoI || 20 | kahA" prakaraNakAranI saMmati-je tarjanI ane madhyamAM vacce aMtara na hoya te bAlyAvasthAmAM dhananuM sukha hoya che. madhyama ane anAmikA vacce aMtara na hoya to tarUNAvasthAmAM dhananuM sukha hoya ane anAmikA tathA kaniSThikA vacce aMtara na hoya te vRddhAvasthAmAM dhananuM sukha maLe. 26-27 anAmikAntyarekhAyAH kaniSThA syAdyadAdhikA / dhanavRddhistadA puMsAM mAtRpakSobahustathA ! 28 che AMdhaLIonI laMbAI viSe - anAmikAnA trIja (uparanA) parva karatAM kaniSThikA lAMbI hoya te dhananI vRddhi thAya che. temaja mosALa pakSamAM sArI manuSyavRddhi hoya che. 28 madhyamAprAntarekhAyA adhikA yadi tarjanI / pracurastu pituHpakSaH zriyazca vipado'nyathA je madhyamAnA trIjA veDhA karatAM tarjanI lAMbI hoya to dhananuM sukha maLe che. ane pitAnuM kuTuMba moTuM hoya che. je Ama na hoya te duHkha paDe che. 29 aGguSThasyAGgulInAM ca yadyUnAdhikatA bhavet / dhanairdhAnyaistadA hInonara syAdAyuSApi ca je aMguTho ke AMgaLIo vadhAre ke ochI (pAMcathI vadhAre ke ochI) heya to manuSya dhanadhAnya na thAya, ane tenuM AyuSya paNa TuMkuM hoya che. 30 . madhyamAyAM tu dIrghAyAM bhAryAhAniiinardizet / anAmikAyAM dIrghAyAM vidyAbhogI bhavennaraH je madhyamAM be hoya to strInI hAnI thAya che. be traNa lagna karavA chatAM zrI jIvatI nathI. je anAmikA bevaDI hoya te manuSya vidyAbhegI bane che. 31 aparva yasya parvANi dRzyate'Gguliparvasu / saraktAMgulayo ye ca te sarve cirajIvinaH je AMgalIonAM parva jyAM na hovA joIe tyAM paNa (veDhAonI vacce ) hAya, temaja AMgaLIo lAla dekhAtI hoya te manuSya dIrghajIvI bane che. 32 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 1 hastasaMjIvanI yasya hastapade dIrghAgulayomilitAthavA / sapumAna virahI nityaM hrasvAgulyodaridratA jemanA hAtha ke pagamAM vAstavika karatAM vattI AMgaLIo hoya che teo strIne viga pAme che. temaja jemanI AMgaLIo eka bIjA sAthe maLelI (cAMTI gaelI) hoya teo paNa strIne vina bhogave che. ane je ochI AMgaLIo hoya te daridratA thAya che. 33 anAmikAparva yadA vilakate kanInikA varSazataM sajIvati / navatyazItirvigame ca saptatiHsamAnabhAva khaluSaSThijIvitam // 34 // AMgaLIe uparathI AyurdAmAna-je TacalI AMgaLI anAmikAnA trIjA parva karatAM vadhAre hoya to 70, 80, 90 ane 100 varSa jIve che. ane je samAna hoya te 60 varSa manuSya jIve che. 34 tArA syAdbhagavatyAzcedadhikA paMcabhiryavaiH / tRtIyaparvaNastarhi zataM varSANi jIvitam I rU5 . caturbhirnavatIrAmairazItiH saptatiye / samatve SaSThivarSANi hIne hInatvamApnuyAt je TacalI AMgaLI anAmikAnA trIjA parvathI be ADA java ( eka bIjAnAM piTa aDe tevI rIte goThavelA) vadhAre hoya te 70 varSa. 3 vadhAre hoya te 80 varSa, cAra vadhAre hoya te 90 varSa, ane pa yava vadhAre hoya to 100 varSa jIve che. 35-36 paMcAzadeka yavatazcatvAriMzadyavaddhaye / yavaistribhinyUnatAyAM triMzaddhedaizca viMzatiH I rU7 | je TacalI AMgaLI anAmikAnA trIjA parvathI eka yava ochI hoya 50 varSa, be cava jeTalI ochI hoya te 40 varSa. traNa cava jeTalI TuMkI hoya te 30 varSa ane cAra yava jeTalI ochI hoya te 20 varSa jIve. 37 paMcabhirdazavarSANItyevaM nirNayamAyuSi / lalATe zatavarSANi rekhApaMcakatovadet | 20 || je pAMca yava ochI hoya te 10 varSa. A pramANe AyuSyano nirNaya che. kapALathI Ayuda- je lalATanI aMdara pAMca rekhAo hoya to so varSanuM Ayuddo hoya che. 38 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdikanA pAMthA vra 105 maNibandhe yavazreNyAstisrazcennRpatirbhavet / - yaditAH pANipRSThe'pi tato'dhikataraM phalam maNibaMdhanuM phaLa- maNibaMdhamAM traNa cavaNI hAya. arthAt traNa maNibaMdha heya te rAjA thAya. je A maNibaMdha pecIne AkhA bhAgane valayanI mAphaka viMTAI vaLatA hoya te vadhAre zubha phaLa Ape che. 39 dvAbhyAM ca yavamAlAbhyAM rAjamaMtrI dhanI budhaH / ekayA yavapaMktyA tu zreSThI bahudhanArjitaH // 40 // je be maNibaMdha hoya te rAjamaMtrI, dhanavAna ane paMDita thAya che. eka maNibaMdha hoya to dhanavAna zeTha thAya che. 40 dhana kanakakaNa pararatnaNapavvuto maNibaMdhe jsstinrehaauu| AbharaNa vihabhogo pachAbharaM ca solahai karakhA prakaraNa nAmanA graMthanI saMmati-jenA maNibaMdhamAM traNa rekhAo hoya che teo dhana, kanaka ane ratnathI yukta hoya che. vividha prakAranAM AbharaNenA bhaktA thaI pAchaLa paNa kalyANa jetA jAya che. 41 ratnAkarAdgotrarekhA karabhAddhanatejasoH / etA rekhA yAnti tisnastarjanyaguSThakAntare // 42 // rekhAstisro'pyamI yeSAM sampUrNAdoSavarjitAH / gotre dhane jIvite ca teSAM vRddhirna saMzayaH // 43 // hastarekhAtrayaM caitadvizvatrayamudAhRtam / pitRrekhorzvalokaH syAnmAtRrekhA ca mAnavI // 44 // pAtAlamAyUrekhA syAdetA dakSiNahastagAH / dhAturmUlaM tathA jIvaM vAme caitA viparyayAt // 45 // have rekhAonuM phaLa kahe che-ratnAkara eTale maNibaMdhamAMthI trarekhA nIkaLe che. ane karabha ( TacalI AMgaLInA mULathI AraMbhI paMca sudhIne hatheLIne bhAga)mAMthI dhana ane tejanI rekhAo nIkaLe che. A traNe rekhAo tarjanI (pahelI AMgaLI) tathA aMguThAnI vaccenA bhAga bhaNI jAya che. 42 jeone A traNe rekhAe saMpUrNa deSa vagaranI hoya che, teone gotra, dhana ane AyurdAnI vRddhi hoya che. emAM saMzaya che ja nahi. 43 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hasta jIvanI A traNa rekhAe traNa jagata che. jemake pitRkhA svarga leAka che, ane mAtRrekhA manuSyalAya che. 44 AyurekhA e pAtAlaleAka che. jamaNA hAthamAM A rekhAe anukrame dhAtu, mULa ane chatranI dyotaka che. ane DAbA hAthamAM tenAthI ulaTu eTale jIva, mULa tathA dhAtu rUpe che. 45 brahmA viSNuH zivazvAsAM kramAttatvAdhinAyakAH / caturdikSu talasyAdhaH zakrAdyA adhipA dizAm pitRrekhA bAlyavastArUNyaM mAtRrekhikA / vArddhakya mAyUrekhAyAM vAyuH pittaM kaphastathA carasthiradvisvabhAvAH puMstrInapuMsakAbhidhAH / nabhasthalAMbucAriNyaH satvaM rajastamaH kramAt / che | A rekhAonA brahmA, viSNu ane ziva devatAo che. ane hathelInI cAre mAjue anukrame zakrAdi devatAo vALI che. 46 // 42 // yasyAH prAdhAnyametAsu tasyArUpaM nirUpyate / jIvasyAgamanaM vAme gamanaM dakSiNe kare || 47 || pitRkhA mAlyavaya che, mAtarekhA tarUNAvasthA che. ane AyurekhA vRddhAvasthA che, vaLI te traNe rekhAe anukrame vAyu, pitta ane kapha che. 47 cara, sthira tathA dvisvabhAva evI sattA paNa temanI anukrame che. puruSa, strI tathA napuMsaka ema paNa che. AkAza, jamIna ane jaLa tathA satva, raja ane tama: ema traNa guNA paNa te ja che. 48 // 1 // A traNamAMthI jenuM prAdhAnya DAya tevuM manuSyanuM rUpa Adi samajavuM. temaja DAmAM hAthamAM jenuM prAdhAnya hAca te leAkamAMthI Agamana ane jamaNA hAthamAM jenu prAdhAnya hAya te leAkamAM gamana thaze ema jANuvuM. 49 evaM carAcaraM jJeyaM rekhAbhiH saMprakAzyate / bhUtaM bhaviSyaM varttamAnaM dIpikAbhirgRhaM yathA || pu.l jevI rIte dIvI vaDe gharanI dareka vastuo dekhAI Ave che. tema A rekhAo vaDe bhUta, bhaviSya va`mAna vagere badhu ja carAcara samajI zakAya che. 50 pAvaI lAhAlAhaM sukha duHkhaM jIvitaM ca maraNaM ca / hAmi jIvo puruso mahilA jayaM ca vijayaM ca n pazna | Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMthA AuM puttaM ca dhaNaM kulavaMsaM deha dhamma sampattI | puva bhava saMciNaM punnANakaM haMti rehAo sUkSmAH snigdhAzca gaMbhIrAH pralaMbAmadhupiGgalAH / avyAvRttAgatacchedAH kararekhAH zubhAnRNAm tyAgAya raktAgaMbhIrAH sukhAya madhupiGgalAH / sUkSmAH zriye bhaveyustAH saubhAgyAya samUlakAH chinnAH sapallavArUkSAviSamasthAna kacyutAH / vivarNAH sphuTitA rukSAnIlAstanvyazca nottamAH * kararehA' prakaraNanuM saMmati vAkaya--A rekhAo vaDe puruSa ane strI lAbhAlAbha, sukhadu:kha, jIvana maraNu ane jayavijaya prApta kare che. 51 // papa // AyuSa, putra, dhana, kula, vaMza, deha, dhAnya, saMpatti, pUrvabhavanuM saMcita puNya vagere rekhA kahe che. para 17 // 2 // // 33 II || 34 || rekhAnA sAmAnya rIte guNudoSa--je rekhAe sUkSma ( pAtaLI ) snigdha (sAhAmaNI pANIdAra ), gaMbhIra, lAMkhI ane madha jevA pILAza mAratA raMganI hAya che, temaja vagara gucavAelI, vagara chedAelI hAya che, te zubha phaLa Ape che. 53 raMga paratve phaLa lAla raMganI ane gaMbhIra rekhAo tyAga mATe, madha jevI pILacaTI sukha mATe, sUkSma lakSmI mATe ane pAMkhI AMvALI saubhAgya mATe hAya che. 54 chinnabhinna, pallaveAvALI, meDALa, astavyasta pAtAnA sthAnathI bhraSTa thaelI, raMgarahita, phATelI, bahu ja jhINI ane zyAmara MganI rekhAe uttama gaNAtI nathI. 55 klezaM sapallavA rekhA chinnA jIvitasaMzayam / kadannaM paruSA dravyavinAzaM viSamArpayet rekhAbhitra hubhiH klezaH svalpAbhirdhanahInatA / rekhAcatuSTyAdyasya vakrarekhA daridratA # pu // || pucha || mATe saMzaya pAMkhaDAMvALI rekhAe kaleza Ape che, tUTelI rekhA AyurdA UbhA kare che, viSama ( sthAna bhraSTa ) rekhAo kharAma anna, dhana nAza tathA jhera Ape che. 56 rekhAenI maryAdA kahe che-cAra ke pAMcathI bahu rekhAo hoya te kaleza thAya, ane thADI hAya tA dhanahIna thAya. atizaya rekhAo hoya to dAriddhaya Ape che. pa Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 1 hastasaMjIvanI varapaumayatta sariA achinnA maMsalAya saMpunnA / sasaNiddharattarehA dhaNakaNayapaNichayA hatthe | 58 che pallaviyAya chinnA visama vivannAya niMdiArehA / hAlida sphuTiya vivantanIlA rUkhAya aitaNuyA pallaviye sukilezo chinnAsu pAva mahAduHkha / viralA vivaMdhaNa dhammaM nachi visamAsu haliddA supacoraghaNaM phudia vivannA subaMdhanaM mudayaM / nIlAsu parUsAsu sasogoya samAhiM bahubhogo mukhyArekhAimAstisraH sahitAUrdharekhayA / rekhAcatuSTayamidaM prakIrNakamataH param vijjakula dhaNa rUvarehatiyaM AuharehA / paMcavi rehAo kare jaNassa jayaMti puvakayaM kurahA" prakaraNanI saMmati-je leke dhanadhAnyathI pUrNa hoya che temanA hAthanI hathelI mAMsala hoya che. ane rekhAo pApatranI zirAonI mAphaka sahAmaNuM ane pramANasara hoya che. 58 chinnabhinna, pAMkhaDAMvALI, astavyasta tathA raMgahIna rekhAo niMdApAtra che. pa9 davALI rekhAothI hAthamAM dhana rahetuM nathI, thoDI hoya te kharAba mAge athavA anicchanIya rIte dhanane vyaya thaI jAya che. je astavyasta hoya to athavA vAMkI cukI hoya to dhana maLatuM ja nathI. 60 haLadara jevI pILI hoya to corIthI dhana maLe che. phATelI ane raMgahIna athavA zyAma hoya to manuSya kArAgAramAM paDe che. vaLI zyAma, beDoLa rekhAo hoya te zoka karAve che. je zyAma paraMtu sIdhI rekhAo hoya te manuSya atizaya bhegI banI jAya che. 61 rekhAono sAmAnya niyama-udhdha rekhAnI sAthe A traNa rekhAo ja mukhya rIte che. ane A cAra rekhAomAM ja badhuM vyAsa (phelAeluM) che. 2 - karehA" prakaraNanI saMmati--vidyA, kula, dhana e traNa rekhAo tathA AyurekhA ane dhIrekhA ema pAMca rekhAo, manuSyanuM pUrvajanmanuM zubhAzubha karma sUcave che. 63. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana sAmudrikanA pAMca graMtha arekhaM bahurekhaM vA yeSAM pANitalaM nRNAm / te syuralpAyuSonisvAH duHkhitAnAtra saMzayaH // 64 // jeno hAtha rekhAo vagarane athavA bahu rekhAo vALA hoya che, te jarUra alpAyu, ane dukhI hoya che. 64 yAvadaGgAlayaHprAptA muulaajjiivitrekhikaa| tAvantaH zaradAjJeyAH paMcaviMzatisaMkhyayA // 65 // AyurekhAnuM varNana--pitAnA mULathI nIkaLI jeTalI AMgaLIo vaTAvI AyurekhA AgaLa gaI hoya teTalA pramANunuM AyuSya jANavuM. dareka AMgaLInuM pacIza varSa Ayura pramANa samajavAnuM che. 65 kAlahAninayApekSe jJeyA viMzatayo'pi ca / AyUrekhAsvarUpAcca alpamRtyurvicAryate dezakALanA baLa pramANe pratyeka AMgaLInuM AyuSya hAlamAM 20 varSa gaNavAnuM che. athavA AyurekhAnuM svarUpa vicArI tenA lAMbA TuMkA pramANe AMgaLInA ayudoMnuM pramANa mUkI zakAya che. 66 hastacinhaM pravakSyAmi gurUktaM zraddhayAnvitam / lakSaNairjAyate sarvaM jIvitaM ca zubhAzubhama // 67 // 'stathila' sUbane mAra --guruye re thi(a) zraddhA sahita kahuM chuM. lakSaNethI jaladI zubhAzubha tathA AyurdI jANI zakAya che. 67 AyUrekhA ca tarjanyAM tasyASTazatamAyuSaH / viddhA rekhA bhavedyasya vakSyate tasya lakSaNam // 68 // vAme vAmetra vedhena jale mRtyuM samAdizet / rekhA sarala vedhena zastreNa mRtyumAdizet dakSiNe dakSiNe vedhe vnhisrpbhyaanmRtiH| vAmadakSiNapArzvasthAdvedhAnmRtyumahArujaH // 70 // AyurekhA je tarjanIne aDakI hoya to 108 varSanuM AyurdA jANavuM. AyurekhA vedhAelI che ke kema te jANI levuM joIe, kAraNa tenuM paNa phaLa che. 18 vedhanA traNa prakAra ane phI--je vama vAma vedha hoya te jalamAM mRtyu thAya ane sarala rekhAne vedha heya te zastrathI mRtyu thAya. 69 // 69 // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 1 hastasaMjIvanI * dvArA ) mRtyu thAya meTIka mImArIthI dakSiNa dakSiNa vedha hoya te agni ane sApanA bhayathI (te che, je vAma, dakSiNa ane pArzva traNe prakAranA vedha hoya te mRtyu thAya che. 70 dhanarekhA yasya dIrghA tasya dhanaM mahAdbhutam / bhinnA rekhA bhavedbhinnaM dravyavyayasamAkulam na tiSThati ciraM kAlaM trizUlasthAnarekhayA / madhye trizUlaM durdavyaM chalachadmAdisaMbhavam // 72 // dhanavicAronI dhanarekhA lAMbI hoya tene mahA adbhuta prakAranu dhana hAya che. je A rekhA vedhAelI hAya tA dravyanA vyaya thayA kare che. 71 vajrarekhA bhavedyasya sa zraddhA dhArmikohi saH vajraM anAmikA mUle tatpratiSThAvidhAyakam / tasminbhinne bhavedvedo madhyarekhAtra madhyamA dharekhA--madhyamA AMgaLIna mULamAMthI je rekhA rekhA kahe che. Ane candra rekhA pazu kahe che. jenA hAthamAM vALA ane dhArmika thAya che. 73 // 71 // jo trizUlanA sthAnavALI rekhA hAya teA lAMbA vakhata sudhI dhana TakatuM nathI. ane jo rezmAnA madhyamAM trizUla hAya tA te dhana chetarapIMDIdvArA nAza pAme che. 72 madhyAGgulimUlagatA dharmarekhA niveditA / // 73 // || 08 || nIkaLI hAya tene dharmaA rekhA haiAya te zraddhA ne A varekhA anAmikAnA mULamAM paDI hAya ! te mAnasanmAna pratiSThAnI prApti karAve che. jo A rekhA chedAelI hAya tA te khAkhatAmAM viA Ave che. jo madhyama prakArano vajrarekhA hAya tA madhyama prakAranuM mAnasanmAna maLe che. 74 aGguSThAdeH zatruhAMte daivatasyAlayaM bhavet / lakSaNaM tasya vakSyAmi mRtyuryeneha bodhyate tasya madhyonnatA rekhA vidagdhairjJAyate sadA / hastAzureko dvAbhyAM ca tribhiH saha mRtirjane rekhAbhistisRbhirnRNAM jale mRtyuzca nAnyathA / caturthyA rekhayA zatrurogamadhye mRtirbhavet // 75 // // 76 // // 77 // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMthA mRtyurekhA--aMguThAthI laI tarjanI sudhImAM devatAnuM sthAna che. arthAt svarga che. tenu lakSaNa kahIe chIe jethI mRtyunA Adha thAya. 75 A devatAlayamAM ( triveNI saMgamanI) upara ane tarjanInA mULanI nIcenA bhAgamAM je eka unnata rekhA hAya te manuSyanuM ekalAnuM (eka samayamAM ekI sAthe ) mRtyu thAya che. jo e rekhAe hAya teA ae jaNanuM mRtyu thAya che. arthAt ahu rekhAe haiAya te huM jaNunu sAthe mRtyu thAya che. chara jo te sthAne traNa rekhAo hAya tA jalamAM mRtyu thAya che. jo cAra rekhA hAya teA raNamedAnamAM mRtyu thAya che. 77 aGguSThadhvaM yavaH pUrNaH sadA puMsAM yazaskaraH / madhyavedhe bhavedarthaM paJcAzadvarSataH parama raat eved rekhA lakSmIsaubhAgyadAyinI / tasyAgre zrRMkhalA yasya rUpavAna dhanasaMyutaH yavairaGguSThamadhyasthairvidyAkhyAtivibhUtayaH / zuklapakSe tadAjanma vAmAGguSThe tu rAtrikam yaza ane bhAgyarekhA--jo azuAnA Syane sadAkALa yaza Ape che. jo te yatra madhyamAM vedhAelA hoya teA che ane te 50 varSanI uMmara pachI maLe che. 78 580 // bhAgamAM pUrNa cava hAya te manuardhuM phaLa maLe // 78 // yave'tra dakSiNAGguSThe divA jAtaM vinirdizet / ubhayAGguSThage tasmin kRSNapakSe divAbhavam 5 76 | hatheLInA mULamAM eTale ke rmANuma dhamAM je rekhA dekhAya che te lakSmI ane saubhAgyane ApanArI rekhA che. rekhAnI AgaLa arthAta maNuikha dhanI upara sAMkaLI jevI rekhA hAya che teA rUpa ane dhananI prApti thAya che. sC/ A aMguThAnA madhyamAM yava haiAya te vidyAkhyAti ane vibhUtinI prApti thAya che. temaja zukala pakSamAM janma hAya che. jo DAbA hAthanA aMguThAmAM yavahAya tA rAtrIne janma hAya che. 80 yAre janma thayA che te jANavAnI rIta-tA divase janma thayA che ema jANavuM, ane jo bane kRSNapakSamAM divase janma thayA che ema jANuvu. 81 // 82 jamaNA aMguoAmAM cava hAya aMguThAemAM yava hAca te Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAnte jIvita rekhAyAstiryakhA yadA bhavet / tadAzvAtpatito jJeyaH sA zyAmA cet kharAdbhayam AyUrekhAmadhyabhAge ubhe rakhe vyavasthite / ekA dIrghA laghuzcaikA tadordhvAnnipatedgRhAt AyUrekhAtale vakrA yA rekhA'Gkuzavadbhavet / tadA hastibhayaM vidyAdekhAchidre jalAdubhayam AyarekhAtale raktA tadA raktavikArataH / gaMDavaNAdighAto vA tattadvarSAgato bhaveta / 1 hastama jIvanI || 82 5 // 82 // AyUrekhAntare zuklA bindavaH sannipAtadA / abhibhIrvindubhIraktaiH zyAmairviSabhayaM bhavet | 4 || }} = jo mRtyurekhA (aMguThA ane tarjanInI vacce ) nA cheDA upara ADI bIjI rekhA hAya tA gheADA uparathI paDavAthI mRtyu thAya ema jANavuM. ane je mRtyurekhAne kApanArI te rekhA kALA raMganI hAya teA gadheDAthI mRtyu thAya. 8ra jo AyurekhAnI vacce eka nAnI ane bIjI meATI ema e UbhI rekhAe hAya tA cethI paDavAthI mRtyu thAya ema jANavuM. 83 AyurekhAnI nIce vAMkI rekhA hAya ke je akuza ke vA jevI dekhAtI hoya tA hAthI dvArA mRtyu thAya, ane jo AyurekhA chedAelI hAya (arthAta vacce chidra paDayu. hAya tA) jalathI mRtyu thAya. 84 AyurekhAnI nIce jo lAlibaMdue hAya teA raktavikAra, gaDa, ghA, gaDagumaDa, vArtAvakAra vagere thAya. 85 // 86 // AyurekhAnI nIce dheALAM hiMduo hoya teA sannipAta thAya, ane jo traNa lAla ke kALAM miMdue cAya te kArAgAra bhaya thAya. 86 pitRrekhAGguSTharekhAntare yA UrdhvarekhikA / tatsaMkhyAdArabhogaH syAdvedhe klezazcatadbhavaH bheMgarekhA-pitRrekhA ane aMguThAnA madhyamAM jeTalI UbhI rekhA teTalI strIe bhAgave che. A rekhAo paikI jeTalI kapAelI hAya dvArA kleza thAya che. 87 teTalI 5 87 | hAya strIe Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana sAmudrikanA pAMca graMtha aGguSThamUlAdArabhya maNekhadhikaM gatAH / yAvatyo rekhikAstAvadapatyAni vicArayet putrAstu dIgharekhAbhirlaghubhirdArikAmatAH / jIvanaM maraNaM teSAmabhedAbhedataH smRtam che 81 || baMdhusaMkhyA vadantyake nirNayaM tadgurogirA / AyUrekhApallavAH syuhInAyA'GgulisammukhAH saMtAnare khA--aMguThAnA mULathI AraMbha karIne maNibaMdha paryata kada (aMguDAnuM mULa) upara jeTalI rekhA e hoya teTalAM saMtAna samajavAM. 88 te rekhAo paikI jeTalI lAMbI hoya teTalA putra ane jeTalo TuMkI heya teTalI putrIo jANavI. ane te rekhAe pikI jeTalI kapAyA vagaranI hoya teTalAM jIvita ane jeTalI tuTelI hoya teTalAM maraNa pAmanArAM samAjavAM. 89 matabheda--keTalAka A rekhAone ja baMdhurekhAo (bhAI bhAMDunI rekhAo ) kahe che. A bAbatane gurunI pAse nirNaya karI levA joIe. AyuremAmAMthI je AMgaLIo bhaNI pallava nIkaLelAM hoya to te te prasaMge hAnI thAya tema jANavuM. 90 aGguSThasammukhAH sarve dravyasampattikAriNaH / mAtRrekhApallavaistairlabhyaM mAtulabargataH AyUrekhAsammukhaistairna labhyaM maatRpksstH| kaniSThAnAmikAyoge snehaH syAtsvajanaidRDhaH 12 | sAntaratve'nayoH prItezchedaH syAdantarAntarA / chidrAMgulibhiAriyUM sAndrAbhirdhanavAnnaraH / | 13 | ane aMguThA bhaNI jeTalAM parva nIkaLelAM hoya te badhAM dareka saMpattinuM sUcana karanArAM che, je mAtRrekhAmAMthI AvI rIte pallava nIkaLato hoya te te samaye mAmAo taraphathI saMpattino lAbha thAya che. 91 mAtRrekhAmAMthI nIkaLelAM te pAMkhAMo je AyurekhA bhaNI jatAM hoya te mAtRpakSathI lAbha na thAya. kaniSThikA ane anAmikAne je yoga hoya te potAnAM svajano sAthe daDha neha hAya che. 92 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je te AMgaLIo vacce aMtara hoya to snehanI pUrti na thAya ane je cheda (kANuM) rahetAM hoya to dAridra thAya. je AMgaLIo eka bIjA sAthe khuba maLI jatI hoya te manuSya dhanavAna thAya che. 93 tarjanyadhastriveNyantaryadA rekhAdvayaM bhavet / Adyadairghya piturmRtyuH prathamaM mAturanyathA // 94 // pitRrekhAmAtRrekhAmilane gRhabandhakaH / kalatramitrasambandho vAme tatsaGgame kare tarjanInI nIce ane triveNInI uparanA bhAgamAM be rekhAo hoya ane temAMthI je pahelI (triveNu bhaNInI) lAMbI hoya to pahelAM pitAnuM ane tarjanI bhaNInI lAMbI hoya pahelAM mAtAnuM mRtyu thAya. 94 je pitRrekhA ane mAtRrekhAno triveNImAM saMgama thaye heya te manuSyane gRhabhAra uThAvavuM paDe che. ane je DAbA hAthamAM A saMgama spaSTa hoya to sAsarApakSa tarapha ane mitravarga tarapha vadhAre sneha hoya che. 95 kaniSThA yadi dIrghAsyAdUrdhvarekhAsamAzritA / vyavasAyattato lAbho yazastasya mahojvalam urdhvarekhAvALI kaniSThikA (TacalI AMgaLI) je enAmikA karatAM lAMbI hoya to vepAranI aMdara lAbha temaja sAre yaza maLe. 96 AyUrekhAntare chede jalAdvA jvalanAbhayam / strIprasaGgAdapayazastathAlpamRtisambhavaH // 97 // ante yadAyUrekhAyAH rekhAMguSTadhanonmukhI / tadA pUrva sukhI pazcAdduHkhI vA nirdhanaH pumAn // 98 // catuSkikA syAdaguSThapitRrekhAntare yadi / tadA vRzcikadaMzaH syAdaMSTrAyAM daMSTriNobhayam mitrapIDA mAtRrekhAyUrekhAmUlasaGgame / yauvane sukhabhoktA syAdaGguSThAvayave yave // 100 // AyurekhAmAM cheda hoya temaja AgaLa jatAM te saMdhAI jatI hoya te pANIthI athavA agnithI bhaya thAya che. DAbA hAthamAM AyurekhAmAM cheda hoya to strI prasaMgathI athavA strI pakSa taraphathI apavAda Ave che. ane apamRtyu thAya che. 97 . Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMtha 115 AyurekhAnA aMtamAMthI rekhA nIkaLI hoya ane te aMguThA tathA dhanarekhAnI vacce udhdhapaNe gaI hoya to manuSya pahelAM sukhI thaI pachIthI te duHkha bhogave che. 98 aMguThe ane pitRrekhA e benA vaccenA bhAgamAM je cokaDI hoya te vIMchI karaDavAne bhaya thAya che. ane te trikoNa hoya to dADhavALAM prANuM (kutarAM, ziyALa, vAgha ItyAdI haDakAyAM thaelAM hoya tevAM )no bhaya thAya che. mAtRrekhA ane AyurekhA je mULamAM maLelI hoya to mitra pIDA thAya ane aMguThAnA parvamAM je yava hoya to yauvanAvasthAmAM sukha bhegave che. 100 hastacinha sUtra samApta kaniSThAGgulidezAca rekhA gacchati tarjanIm / avicchinnAni varSANi zatamAyurvinirdizet { 202 | kaniSThAGgalidezAca rekhA gacchati madhyamAM / avicchinnAni varSANi azItyAyurvinirdizet | 202 kaniSThAGgulidezAca rekhA gacchatyanAmikAm / avicchinnAni varSANi paSThirAyurvinirdizet che 60rU kaniSThAGgali dezAcca rekhA tatraiva gacchati / triMzadA viMzavarSANi tasyAyuH parikArtitam AyurekhAnuM svarUpa -kaniSThikAnA mULamAMthI (mULa nIcethI) rekhA nIkaLI tarjanI sudhI avicchinnapaNe rekhA jatI hoya to so varSanuM Ayuda jANavuM. 101 - kaniSThikA nIcenI nIkaLelI te rekhA je madhyamAM paryata jatI hoya te eMsI varSanuM Ayuda jANavuM. 102 kaniSThikAnA nIcethI nIkaLelI te rekhA je anAmikA sudhI gaelI hoya te 60 varSanuM Ayudo jANavuM. 103 ' ane je te rekhA kaniSThikAnA pradeza puratI ja hoya te vIza athavA trIza varSanuM AyurdA jANavuM. 104 kAlAMgulIi rehApayesiNilaMghiuNa jassagayA / akhaMDA asphuTiA varimANa sapuMsojIve vIsaM tisaM cAlaM pannAsa saMsaThi sati asIi / nau ikaNiThiyA payesiNi jAvajANiyA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 1 hastasaMjIvanI karajAmbA catuSkAdho bhAgAnaSTau prakalpayet / yathAptaM tatturekhAyAmAyollaMghanataH zatam kararehA" prakaraNanI saMmati-je zyAmA eTale kaniSThikAnA mULamAMthI nIkaLelI rekhA pradezinInA eTale tarjanInA mULa sudhI gaelI hoya to 100 varSanuM Ayuddha jANavuM. 105 kaniSThikAthI AraMbhIne tarjanInA mULa sudhInI rekhAnA 8 bhAga pADavA, ane temAMthI pahelAnAM vIsa temaja bAkInAnAM darekanAM daza daza varSa jANavAM. 106 saMmati-zAstramAM kahyuM che ke je AyurekhA tarjanInuM ullaMghana karI jAya te 100 varSanuM Ayuddha e nizcita che. tethI pratyeka AMgaLInA mULa pradezanA be ema kula 8 bhAga karavA. 107 astAcalAdravyarekhA raktA'khaMDA dhanapradA / tasyAM cetpallavA jIvarekhAmukhA apatyadAH | 208 aGguSThasammukhA ye te tAvadAraM dhanArjanam / tasyAM chede rAjadaMDazcaurAddhAnistu vedhataH dhanarekhA--astAcalamAMthI (karabhamAMthI) rekhA nIkaLI hoya jene dhanarekhA kahe che te je lAla ane akhaMDa hoya to dhana ApanArI nIvaDe che. ane temAMthI AyurekhA bhaNI je zAkhAo nIkaLelI hoya to saMtAna lAbha thAya che. 108 te rekhAmAMthI aMguThA bhaNuM jeTalI zAkhAo nIkaLI hoya teTalI vakhata vepAra ( judA judA dhaMdhA) karI dhana meLave che. je A rekhA chedAelI hoya to rAjadaMDa thAya che ane bIjI rekhA dvArA viMdhAelI hoya to radvAra dhana hAnI thAya che. 109 maNibaMdhAu payaMdA saMyattAmAbhimaMgulI ityaarhaa| sAkuNai dhaNasAmiddhaM sakhAyaMva Aparidham // 110 // karehA" prakaraNanI sa mata-bIjA graMthomAM paNa kahyuM che ke maNibaMdhamAMthI nIkaLIne madhyamAM AMgaLI bhaNI je rekhA gaI hoya te manuSyane te rekhA sAdhanasaMpanna, dezakhyAta athavA AcArya banAve che. 110 gotrarekhAtha yasya syAdakhaMDA vedhavarjitA / gotre sa mukhyatAM yAti sarveSAmAzrayaH pumAn yAvantaH pallavAzcAsAM mAyAsaMmukhagAminaH / tAvantaH pitRdravyasya bhaveyurbhAgadAriNaH ne 212 | Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mi sAmudinA pAMca thayA yAvantaH pallavA rAjJo'bhimukhAste priyaMvadAH / bhrAtaraH svajanAH kArya puMsaH sAhAyyakAriNaH // 113 // gotrarekhA vicAra--jenI gotrarekhA akhaMDa ane aNuvIdhI hoya te gotranI aMdara mukhya puruSa bane che. ane badhAne AzrayadAtA paNa bane che. 111 getrarekhAmAMthI jeTalI zAkhAo AMgaLIo bhaNuM gaI hoya teTalA bApanA dhananA bhAgIdAra hoya che. 12 jeTalI zAkhAo aMguThA bhaNI gaI hoya teTalA potAnA kAryamAM sahAyaka maLe che. 1 13. maNibaMdhAu payaMdA paesiNI jAvaigayArehA / bahubaMdhu samAitraM kulavaMsaM nihise tassa | 24 nA dihAI lANadIhaM kulavaMsamidahiyaM ydhipaaye| chinAye jANa chinnaM jANasubhinnaM ca bhinnAye che ??s maNibaMdhAdUrdhvarekhA yAtyaGguSyAdi smmukhii| asau paMcavidhA rAjAzrayaNI rAjyasaukhyadA nRponRpatimaMtrI vA prAptA cettarjanImasau / jyeSThAM prAptau tathAcAryaH khyAtimAna sainyanAyakaH // 117 // sArthavAho dhanI netordhvarekhA cecchivAzritA / kaniSThAmUrdhvarekhAtaH pratiSThAvAn mahAyazaH che 218 kararehA" prakaraNakArane mata --je maNibaMdhamAMthI nIkaLI pradezinI paryata rekhA gaI hoya te manuSya moTA kuTuMbavALA ane khAnadAna kuMTuMbane hAya 114 je A rekhA lAMbI hoya te vaMzavRddhi lAMbI jANavI. je chinnabhinna hoya te kulavaMza chinnabhinna jANave. ane TUMkI hoya te kulavaMza TuMke che ema jANavuM. 115 gAtrarekhA vimarzana samApta urdhvarekhA bheda-maNibaMdhamAMthI nIkaLI urva pradezamAM janArI rekhA pAMca prakAre jAya che. je te rekhA aMguThA bhaNI gaI hoya te rAjyAzraya maLe che. 116 je tarjanI bhaNI gaI hoya to khuda rAjA thAya athavA rAjyamitra thAya. je madhyamAM bhaNuM gaI hoya te khyAtimAna sinyanAyaka athavA AcArya thAya che. 117 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hastasaMjIvanI je te urdhvarekhA anAmikA bhaNI gaI hoya te sArthavAha bane che. athavA netA thAya che. ane je kaniSThikA bhaNI gaI hoya to khuba yazavI ane pratiti thAya che. 118 akhaMDA asphuDiyA pallavarahiyAtahAavicchinnA / egAvi tuha rehA sahassajaNa posaNI bhaNiA // 119 // vippANAM veakarI rajjakarI khattiANa sA rehA / vesA asthakarI sukhakhakarI suddavaggANam // 120 // jA maNibaMdhaya payAsaMtANAmi aMgulirehA / sA kuNAijassa samiddhaM siddhiM bahuvitta saMyutam // 121 // maNibaMdhAu payA kaNiThA jAva jAgayA rehA / sA kuNai jasasamiddhaM siTi bahuvidha saMyutaM // 122 // maNibaMdhAu rehA aMguThTha pgsinniinnmjjgyaa| sA kuNai sattha juta vinANa vicakravaNaM purisaM // 123 // tyaktorca maNibaMdhaM yA rekhA cottaragAminI / yazodadAti sA puMsAM zrIdAyikA na saMzayaH // 124 // UrdhvarekhAzcatasRSu aGgaliSu bhavanti cet / nAnA bhogasukhaM tenA samudravacanaM yathA // 125 // kararehA' prakaraNamAM kahyuM che ke--akhaMDa, tUTyA phUTyA vagaranI pallava rahita avicchinna eka paNa urdhvarekhA heya te manuSya hajAra mANasanuM bharaNa poSaNa karanAra nIvaDe che. 119 che je A urdhvarekhA brAhmaNanA hAthamAM hoya te te veda jANanAra bane che. kSatriyone rAjya ApanArI, vaione dhana ApanArI ane zudrone sukha ApanArI bane che. 120 je maNibaMdhamAMthI nIkaLIne anAmikA AMgaLI sudhI gaelI urdhvarekhA hoya te manuSya sArthavAha tathA nRpamAnya bane che. 121 - maNibaMdhamAMthI nIkaLIne kaniSThikA paryata rekhA gaI hoya te bahu ja dhana samaddhi Ape che. 122 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja ja sAmuzinA pAMca maNibaMdhamAMthI rekhA nIkaLI aMguThA ane tarjanInA madhyabhAgamAM rekhA gaI hiya te manuSya vicAraka ane zAstrajJa thAya che. 123 maNibaMdhamAMthI nIkaLIne uttara tarapha janArI rekhA yaza Ape che ane manuSyane dhana paNa avazya Ape che. 124 je cAre cAra AMgaLIomAM urdhvarekhAo hoya to aneka prakAranuM sukha manuSyane prApta thAya che. ema samudranuM vacana che. 125 strIrekhA vAmahaste syAdAyUrekhA svabhAvataH / dakSiNaiH pallavaistasyAM saukhyaM duHkhaM tu vAmagaiH che 26 . strIrekhA--puruSanA DAbA hAthanI AyurekhA te svabhAvathI ja strIrekhA che. temAMthI je (DAbA hAthanI AyurekhAmAMthI) jamaNI bAjunAM pAMkhIyAM nIkaLelAM hoya te strInuM sukha maLe che. ane je DAbI bAjunAM pAMkhIyAM nIkaLelAM hoya te strI taraphathI du:kha prApta thAya che. 126 AyurlekhAkaniSThAntalekhAH syuhiNIpradAH / samAbhiH zubhazIlAH syurviSamAbhiH kuzIlakAH // 127 // AyurekhA ane kaniSThikAnA mULanI vacce je rekhAo hoya te strI rekhAo kahevAya che. A rekhAo je sIdhI ane suMdara hoya te cAritryasaMpanna strIonuM sukha hoya che. anyathA cAritryabraNa hevAthI duHkha thAya che. 127 kaniSTA kAlaMgulIi hiThArehAu jassa jattiyAhuti / tattiyamittA purimA purimassaya tattiyA mahilA // 128 // dihAhiya kaumArI phuDiyAhi praNanmayaM vipaanni| jAsanhAhiyo sohagAM phuDiyAhiM nidUhayaM vipANi // 129 // karazehA ' prakaraNane mata--kaniSThikAmULa ane AyurekhAnI vacce jeTalI rekhAo hoya teTalI strI thAya che. strIne teTalA puruSe thAya che. 128 . je A rekhAo lAMbI hoya te kumArI strI sAthe lagna thAya che. tUTelI phUTelI rekhAo hoya te vidhavA strI sAthe lagna thAya che (nAtaruM thAya che). A rekhAo pikI jeTalI jeTalI sArI hoya teTalInuM sukha ane jeTalI rekhAo tUTelI hoya teTalInuM du:kha thAya che. 1ra9 dIkSA rekhA balavatI purasthA cenmahattarA / bAdhayedArarekhAM tu tadA mitrodayaM vadet | 20 | dIkSArekhA-je dIkSArekhA baLavAna hoya te strIrekhAne bAdha thAya che. strI maLatI nathI. paraMtu te rekhAnA samaye mitralAbha thAya che. 130 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastasaMjIvanI tArAmUlAnmaNiM yAvat rekhA yatsaMkhyayA sphuTA / tAvatI mahilA tasya rAjayoge vinirdizet // 131 // syuryAvasyo'ntare rakhA maNijIvitarekhayoH / tAvatyomahilAstasya striyastAvanmanaH priyAH // 132 // striyo dakSiNapANisthA patirekhA prakIrtitA / AyUrekhAtra tadubhede yogaH syAdvidhavAkaraH // 133 // tadAvAmakare tArAmUlAdAmANibaMdhanam / rekhA yAvanta udbhUtAstriyastAvatyaIritAH // 134 // kaniSThikAnA mULathI laI maNibaMdha sudhI jeTalI ADI rekhAo hoya teTalI strIonuM sukha je bIjAM lakSaNethI rAjaga thato hoya to thAya che. 131 maNibaMdha ane AyurekhAnA vacce, jeTalI rekhAo hoya teTalI puruSane strIo thAya che. ane strIne teTalA jara thAya che. 132 strIne jamaNA hAthamAMnI AyurekhA te patirekhA jANavI. je A rekhA vidhAelI hoya te strI vidhavA thAya che. 133 strInA hAthamAM kanikAnA mULathI maNibaMdha sudhI jeTalI ADI rekhAo hoya teTalA stronA svAmI thAya che. 134 puSTaM yadeva dehesyAlakSaNaM vApyalakSaNam / itarabAdhyate tena balavaraphalado bhavet // 135 // lakSaNe eka bIjAnAM bAdhaka thAya che-zarIranI aMdara eka cinha balavAna hoya athavA nirbaLa haiya, paNa je tenAthI virUddhanuM bIjuM lakSaNa baLavAna hoya te pahelA lakSaNane bAdha kare che. ane te bIjA lakSaNunuM phaLa maLe che. 135 tathA ca yogiprabhRteryasya strI saMgamonahi / dArarekhA bhaktaziSyaM datte tvanyA prabhutvakRt // 136 // udAharaNe-je legI vagerene strIsaMga hoto nathI teone strIrekhA bhAziSya maya se Adhe cha. 139 lakSmIrAjyaM vAhanAdi nRNAM vAmakarAdiha / jhAnamaizcaryavaMzAdi vIkSyA dakSiNapANitaH // 137 // Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jina sAmuhikanA paci the 11 yoginyA na sukhaM patyustasyA dakSiNapANitaH / jJAnaM yAtrA tapaH zaucaM gurusaukhyaM nirIkSyate // 138 // rogIne lakSmI, rAjya, vAhana vagerene vicAra DAbA hAthanI rekhAothI kare ane jamaNA hAthanI rekhAothI jJAna. Azvarya vaMza vagerenuM jJAna karavuM. 137 ginIne patinuM sukha hoI zake nahi tethI tene patirekhA dvArA jJAna, yAtrA, tapa, zauca ane guru sukhane vicAra kara. 138 maNeH svabhAvarekhAntaM rekhAbhiH karabhe nRNAm / apatyasaMkhyA nirdezyA sampradAyamatAzrayAt saMtAna rekhA-maNibaMdhathI laI AyurekhA paryatanA karabhanA bhAgamAM jeTalI rekhAo hoya teTalAM saMtAna kahevAM. 13 yAvantyaH karabhe rekhA uurdhaastaavdptydaaH| tAH samAGke tadAdyA strI viSamAGke naraM vadet // 140 // "hastabiMba kAranI saMmati-jeTalI karabhamAM urdhvarekhAo hoya teTalAM saMtAna thAya. je A rekhAo sama hoya te kanyAo ane viSama hoya te putra thAya che. 140 yoginAM tanayasthAne ziSyaprAptirvicAryate / patyusthAne'tha yoginyAH dharmayogamathAzramaH // 141 // yogione saMtAnanI jagyAe ziSya prAptine vicAra kare. ane ginIne patinA sthAne dharmaga ane Azramane vicAra karavo. 141 putradA karame rekhA kaniSThAdhaH kalatrakRt / aGgaSThamUlarekhAsu bhAtRbhAMDAni zaMsati // 142 // maNeraGgaSThamUlAntaM yaarekhaastlsmmukhaaH| sUkSmAstAhi bhaginyaH syuH bhrAtaraH sthUlarekhikAH // 143 // tAsu yA asphuTArekhAstAvanto nidhanaM gtaa| yAH sphuTAste'tha jIvanti iti sAmudrikaM vacaH // 144 // bheja'nI saMmati-kaniSThakAnI nIce karabha upara je rekhAo che te putra ApanArI che. temaja strIo ApanArI che. aMguThAnA mULamAM je khAo che te bhAIbhAMDunI ghAtaka che. 142 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hastasaMjIvanI bhAIbhAMDanI rekhA-maNibaMdhathI aMguThA sudhI aMguThAnA mULa upara je rekhAo che te bhAIbhAMDunI taka che. te paikI jeTalI sUkSama che teTalI bahene ane jeTalI skUla che teTalA bhAIo samajavA. 143 temAMthI jeTalI aspaSTa rekhAo che teTalAMnuM maraNa thAya che. ane jeTalI spaSTa rekhAo hoya che teTalA jIve che. 144 AyurlekhAvasAnAbhirlekhAbhirmaNibandhataH / spaSTazAbhimA'taro'spaSTarekhAbhirjAmayastathA // 145 // isvAmistruTitA jJeyA dIrghAbhirdIghajIvinaH / yavairaGguSThamUlotthaistatsaMkhyAH sUnavo nRNAm // 146 // apatyarekhAH sarvAH syurmatsyAGguSThatalAntare / hastacinhe'pyetadeva sammataM viduSAM matam vivekavilAsa kArane mata-maNibaMdhathI laI AyurekhAnA paryata jeTalI rekhAo hoya temAMthI jeTalI spaSTa rekhAo hoya teTalA bhAIo ane sUkSama hoya teTalI bahene hoya che. 145 je rekhAo aspaSTa ane tUTelI hoya che teTalAM bhAI bahenanA maraNa thAya che. aMguThAnA mULamAM jeTalA cava hoya che teTalA putro hoya che. 146 maNibaMdha mahelA masyathI AraMbhI aMguThAnA mULa paryata jeTalI rekhAo hoya teTalA saMtAna thAya che. A paNa keTalA zAstrakArone mata che. 147 aMguThassayamUle jattiyamittAU thUlarehAU / tehuMti bhAuA khalu taNuyAhi huMti maiNAU // 148 // aMguThassaya hiThA rehAu jassa jattiyAhRti / tattiyamittA puttA sijjAhiya dAriyA huMti // 149 // jattiyamittA chinnA bhinnA le dAriyA mujANa / akkhaMDA achinnA jIvaMta yattattiyA sutA // 150 // vidyA khyAtirvibhUtiH syAdyavai hynggusstthmdhyge| zuklapakSe janma rAtrau vAmAGguSThagate punaH Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divAjanma dkssinnaanggusstthgairyvaiH| jene sAmudinA pAMca thaze kRSNapakSe divAjanma viddhAviddhavivekena pakSasya vyatyayaH kvacit // 152 / / karehA" prakaraNakArane mata-aMguThAnA mULamAM jeTalI skUla rekhAo hoya teTalA bhAI thAya. ane jeTalI sUphama rekhAo hoya teTalI plena thAya. 148 aMguThAnI nIce jeTalI rekhAo hoya teTalAM saMtAna thAya. ane temAMthI jeTalI ? pAtaLI ane suMdara hoya teTalI putrIo thAya. 149 jeTalI chinnabhinna hoya teTalAM saMtAna marI jAya. ane jeTalI akhaMDa ane tUTyA phUTayA vagaranI hoya teTalAM jIve. 150 aMguThAnA madhyamAM yava hoya te vidyA, khyAti ane vibhUti maLe che. yava DAbA hAthanA aMguThAmAM hoya to zukala pakSamAM rAtre janma hoya che. 15 ane je jamaNA hAthanA aMguThAmAM yava heAya to kRSNapakSamAM divase janma hoya che. A yavanI viMdhAelI temaja aNu viMdhAelI sthiti pramANe keTalIka vakhata pakSa nirNayamAM pharaka paNa paDe che. 152 zuklapakSe divAjanma dakSiNAGguSThagairyavaiH / kRSNapakSe nRNAMjanma vAmAGguSThagatairyavaiH // 153 // matabheda - jamaNA hAthanA aMguThAmAM yava hoya to zukalapakSamAM janma hoya che ane DAbA hAthanA aMguThAmAM yava hoya to kRSNapakSamAM janma hoya che. 153 dAhiNa hatthaMguTTha matteya javeNa divasajammaM / vAmaMguTThajaveNa nUNa jANijja nisijammaM . I ? | aGgaSThodaramadhyasthe yave bhogI sdaasukhii| bahUnAmathavaikasya yavasya phalatulyatA || 65 II. kahA' prakaraNakArane mata-jamaNA hAthanA aMguThAmAM yava hoya to divasane janma hoya che. ane DAbA hAthanA aMguThAmAM yava hoya te rAtrine janma heya che. 154 aMguThAnA madhyamAM yava hoya te bhegI ane sadA sukha bhegavanAra hoya che. thava eka hoya athavA vizeSa hoya te paNa phala sarakhuM ja che. 155 chatraM tAmarasaM dhanUsthavaro dambholikUmAkuzAH vApIsvastikatoraNAni ca zaraH paJcAnanaH pAdapaH / Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hastasa jIvanI cakraM zaMkhagajau samudrakalazau prAsAdamatsyau yavAH yUpastUpakamaMDalUnyavanibhRtsacAmaro darpaNaH // 156 // vRSabhaH patAkAH kamalAbhiSekaH sudAmakekI dhanapuNyabhAjAm maMtrIsa lakSaNu-vicAra-chatra, ubhaNa, dhanuSya, ratha, vana, athaNI, aGkuza, pApa, sAthIyo, torathya, yAbhara, siMDa, vRkSa, tharDa, zaMbha, hAthI, samudra, usaza, bhaDela, bhatsya, yatra, yUtha ( yajJastala) stUpa ( prabhunAM yugasAM) kumaMDalu, parvata, devAlaya, harSAyu, vRSala, dhanna, ubhasa, abhiSeka uza, puSpabhASA, bhane bhora khema NatrIza lakSaNA dhanavAnAne hAya che. 156 maNestonmukhe matsye sahastradhanavAnnaraH makare dazasAhasrI zaMkhe lakSapatirbhavet AtapatraM kare yasya daMDena sahitaM punaH / dhvajo vA cAmarayutaM cakravartIsa jAyate dhvajo hastatale yasya savRddhatve sukhI bhavet / karabho mAMsalaH zreSTho'Gguliparva na mAMsalam karabhAnnirgatA rekhA dhanarekhA yadAgatA / aGkuzAkArabhRdyasya sa pumAna gajavAnnRpaH hastI rekhAdharo rAjA zUraH siMhAkRtau kare / vRSabhe gokulapati karSako bahurUpavAn / / 161 // cinhAnu` 'hastabi'ba 'mAM kaheluM phrI - maNima dhamAM taLIA bhaNI mAMvALA matsya hAya tA hajAranI saMkhyAnA dhananA mAlika thAya che. makara ( magara )nuM cinha tevI rItanuM hAya te dazahajAranA ane zaMkha hAya tA lakSAdhipati thAya che. 157 jenA hAthamAM dAMDI sahita kamalanu cinha hoya che te, temaja dhrujA ane cAmaranA cinhavALA cakravatI thAya che. 158 jenA hAthamAM dhA haiAya che te vRddhAvasthAmAM sukhI thAya che. karaNa jo mAMsala hAya tA zreSTha che, ane AMgaLInAM parva zuSka hAya tA zreSTha che. 159 aMkuza rekhAnuM sthaLa-karabhamAMthI nIkaLIne dhanarekhAne maLanArI je rekhA DhAya che te ma kuzanA AkAranI hAI tene aMkuza rekhA kahe che. jene AvI rekhA hAya te hAthInA vAhananu sukha bhAgave che. 160 // 157 // / / 158 / / / / 159 / / / / 160 / / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMthA . 125 hAthInA cinhavALA rAjA thAya che. siMhanA cinhavALe zUravIra thAya chaeN, vRSabhanA cinhavALe gAya bhesAnA moTA samUhane mAlika bahu rUpavAna kheDuta hoya che. 161 sUrye pratApavAn zUraH candre prakRtikomalA | siMhAsane paTTadhArI more mAtulataH sukhI aGkuze'tipratiSThAvAn prAsAdazretsukhI dhanI / matsye tu pazcimavayaHsukhI sAMyAtrikaH pumAn nandyAvartte nRpapadaM saubhAgyaM kacchapAkRtau / pUrNakumbhadharaH pANau naraH pUrNamanorathaH / / 162 / / 2 // 164 // sUryanA cinhavALA pratApI ane zUra haiAya che. caMdranA cinhavALA kAmaLa prakRtinA hAya che. siMhAsanavALA hAbvedAra ane meTaranA cinhavALA mAmAnA pakSathI sukhI hAya che. 162 aMkuzanA cinhavALA atizaya pratiSThA bheLavanAra, mahelanA cinhavALA sukhI ane dhanI hoya che. mAchalAnA cinhavALA pAchalI avasthAmAM sukhI ane vahANavaTuM kheDanAra thAya che. 163 naMdAvarta ( sAthIA )nA cinhavALA rAjya padavI bheLave che. kAcabAnA cinhavALo saubhAgyazALo thAya che, ane pUrNakuMbhanA cinhavALo saphaLa manArathavALo thAya che. 164 rathAkAre rathI loke sodyamaH parivAkhAn / khaDgAdi zastrAkAre syAt klezakArI susAhasaH dhanuSA vallabho loke maMtrI cAmakhAna kare / puSpamAlAGkito haste yazasvI dhanavAnnaraH // 163 // // 165 // rathanA cinhavALA rathanA vAhanavALA ane udyamI temaja meTA kuMTuMbavALA thAya che. talavAra vagere hathiyArAnA cinhavALA sAhasI temaja bIjAne kaheza ApanAra thAya che. 15 mukuTe rAjamAnyaH syAtkamale bahubhogavAn / mutile putrapUrNaH sarve krodhI mahA // 166 // dhanuSyanA cinhavALo leAkeAnA prema meLavanAra thAya che. cAmaranA cinhavALo maMtrI thAya che. phUlanI mALAvALo yazasvI ane dhanavAna ane che. 166 / / 167 / / Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hastasaMjIvanI chatre haThI pratiSThAvAn svastike vArdhake sukhI / sthalapajhe hi caturaH kSamAvAna maMDalAkRtau !! 268 | SaTkoNe dharmavAna dhIraH tejasvI maNirekhayA / sarovare'ti vAtAGgaH kulamukhyo yugAkRtau / che ? || kunte klezI siddhakAryo vidyAvAn syAcchazakRtau / vimAne durgagehAdinirmAtA kIrtimAnaraH ? che evaM rekhAbalAdajJeyaH svabhAvanirNayoGginAm / tattarekhAkRtijJeyA sthAnagranthAntarAdiha || 17? || mukuTanA cinhavALa rAjamAnya ane kamaLanA cinhavALo bahu bhega bhegavanAra thAya che. ane muThI vALavAthI aMdaranA bhAgamAM AvI jAya tevA talavALo putravAna ane sApanA cinhavALo mahAkrodhI dhanavAna thAya che. 167 chatranA cinhavALe haThI ane pratiSThita thAya che. sAthIAnA cinhavALe vRddhAvasthAmAM sukha bhogavanAra thAya che. je sthaLakamaLa (eka jAtanA kamaLa)nuM cinha hoya te catura thAya che. ane jenA hAthamAM mRdaMganuM cinha hoya te kSamAvAna thAya che. 168 paDheNanA cinhavALe dhArmika thAya che. jene maNibaMdharekhA spaSTa hoya che te dhIra ane tejasvI thAya che. sarovaranA cinhavALo vAyunA vikAravALe thAya . jenA hAthamAM yUpanuM cinha hoya che te potAnA kuLamAM mukhya puruSa thAya che. 169 kuMta (bhAla)nA cinhavALe kAryomAM phateha meLavanAra thAya che. zara (bANa)nA ciDavALo vidvAna thAya che. jenA hAthamAM vimAnanuM cinha hoya te durga, makAna vagerene banAvanAra ane kAntimAna thAya che. 170 - cinhone upasaMhAra kare che-A pramANe rekhAonA baLathI manuSyanA svabhAvane nirNaya karavo. A rekhAo (cinha)nI oLakhANa tathA sthAna graMthAntarathI jANI levAM. 11 zrI hastabiMba sUtra saMpUrNa mAyAsu dazabhizcaUrAjA yogIzvaro'thavA / dazabhiH zUktibhiH sarvAvasthAsu bahuduHkhadA 272 che. eka cakre bhavedAjyaM vidyA cakre dvaye bhavet / dhanAgabhAstribhizca bahucakairdaridratA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja sAmuhikanA pAMca cha je daze AMgaLIomAM daza caka hoya te rAjA thAya athavA mahAna yogI thAya. je daze AMgaLIomAM chIpa hoya to dareka avasthAmAM duHkhI rahe che. 172 je eka cakra hoya te rAjA thAya. be cakra hoya te vidvAna thAya. traNa caka hoya te dhanavAna thAya. ane bahu caka hoya to daridra thAya. 173 aMguli aMguSThopari havaMti bhamarAudAhiNAvattA / sodhanabhogI pUjjo dharmaI buddhimaMtoyaH // 174 // vRkSaM vA toraNaM zaktirmaThadevakulAni vaa| azAkhantaM vijAnIyAddhanavantaM mahAdhipam prakaraNa kArane mata-jenI AMgaLI ane aMguThA upara dakSiNa bhamarI hAya, te puruSa lakSmIvaMta, bhegI, pUjanIka, dhamIra ane buddhivAna hoya che. 174 jemanA hAthamAM vRkSa, tera, vajI, maTha, ke devamaMdira hoya teo putrarahita paraMtu dhanavAna ane ghaNuM ja buddhizALI thAya che. 175 zapharo makaraH zaMkha patraM pANI svasammukhaH / phaladaH sarvadaivAntyakAle punarasammukhaH // 176 // masya, makara, zaMkha, jalAzaya, vagere je hAthamAM urdhva mukhavALAM hoya te temanuM zubha phaLa sadAkALa maLe che. ane je adhomukha hoya te aMtyAvasthAmAM phaLa Ape che. 171 zataM sahasra lakSa vA koTiM dadyuryathAkramam / mInAdayaneza spaSTA chinnabhinnAdayo'lpadAH // 177 // siMhAsanadinezAbhyAM nandyAvarttasutoraNaiH / pANirekhAsthitairmatsyaiH sArvabhaumo na saMzayaH // 178 // zrIvatsena sukhI cakreNozipatayodhanI / bhavedevakulAkArarekhAbhirdhArmikaH pumAna // 179 // vApIyAnarathAvebhavRSarekhAMkitAH karAH / yeSAM te parasainyAnAM haTagrahaNatatparAH // 180 // ekamapyAyudhaM pANI SaTtriMzanmadhyato yadi / tadA paraiyodhyaH syAdrIro bhUmipatirjayI Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hasta jIvanI matsyAdi AkRtie anukrame seA, hajAra, lAkha ane karoDanI saMkhyAnA dhananA mAlika banAve che. paraMtu A cinhA chinnabhinna hAya tA atyakSa phaLa Ape che. 177 jemanA hAthamAM siMhAsana ane sUrya, athavA naMdAva, caMdra ane tAraNa; ekI sAthe paDayAM hoya ane te sAthe matsya cinha na hAya tA teo ni:saMzaya cakravatI zujA thAya che. 198 jemanA hAthamAM zrIvatsa hAya teo sacamI, vajrA hoya to dhanI, ane devamaMdiranA dhArmika thAya che. 179 pAlakhI, vAhana, ratha, hAthI, vRSabha vagere rekhAe hoya vijayI nivaDe che. mahAna yuddhomAM vijaya meLavanArA thAya che. 180 // 282 || chatrIza prakAranAM hathiyArA paikI koI paNa jAtanuM hathiyAra hAthamAM hAya tA paNa manuSya keAInAthI hAra na pAmanAra ane vijayI rAjA thAya che. 181 upo maGginI poto yasya pUrNaH karAMtake / sarUpyasvarNaratnAnAM pAtrI sAMyAtrikaH pumAna trikoNarekhayA sIramuzalolUkhalAdinA / vastunA hastajAtena puruSaH syAtkRSIvalaH gomantaH syAnnarA saudhaiH dAmabhiH pANisaMsthitaiH / kamaMDaludhvajau kuMbhasvastikau zrImada nRNAm vApyAM sarvajanAdeyaH samudresyAnmahAnRpaH / darpaNejJAna sampUrNo'bhiSeke cAbhiSekavAn zastrAkAre mahAvIraH pote sAMyAtrikaH pumAn / pustake zAstrarasiko dharmI devakule bhavet svastike dhanasaubhAgyaM vANijyaM syAnulAkRtau / zrIvatsalAMchitA lakSmI gavAdyaM dAmakena ca // 287 // rUpa, sAnu jemanA hAthamAM hADI, vahANu, ke jahAjanu spaSTa cinha hAya te ane ratnanA mAlika ane che, temaja meTI samudranI saphara karanArA thAya che. 182 jemanA hAthamAM trikALunuM cinha hAya, athavA haLa, mUzaLa ke khANIAnuM cinha hAya teo kheDuta thAya che. 183 jo hAthamAM mahelanuM cinha hAya athavA doraDAnu cinha hAya te DhAranA pAlaka sukhI rahe che. cakra hAya tA zrAkAranI rekhA hAya te manuSya te tevA manuSye || 282 // || 84 // 5 681 || // 186 // Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne sAmuhikanA pAMca thaze (mAladhArI) thAya che. kamaMDaluM, dhajA, kuMbha ane sAthIonA cinDa lImI ApanArAM che. 184 vAvanA cinhavALe sanmAna pAmanAra, samudranA cinha vALa mATe rAjA, darpaNanA cinhavALa jJAnI ane abhiSekanA cinhavALA mahAbhiSekane pAme che. athaoNt cakravatI' thAya che. 185 hAthamAM zAstranA cinhavALe vIrapuruSa thAya che. vahANanA cinhavALa mATe musAphara thAya che. pustakanA cinhavALe zAstra rasika thAya che. ane devamaMdiranA 2 cinhavALo dhamAMtmA thAya che. 186 svastikanA cinhavALo bhAgyazALI thAya che. tulA (trAjavAM)nA cinDavALe vepArI, zrIvatsa (mALo nA cinhavALe manavAMchita lakSmIne maLavanAre ane deraDAnA cinDavALe DhArane mAlika thAya che. 187. tulAgramathavA vajraM karamadhye tu dRshyte| vANijyaM sidhyate tasya puruSasya na saMzayaH che 288 yasya mInasamA rekhA karmasiddhiH prajAyate / dhanADhayaH satu vijJeyo bahuputrapriyAyutaH | 282 padmaM vA yadi vA zaMkha koSThAgAraM ca dRzyate / puruSasya kare yasya IzvaraH sa ca kathyate I 610 che cakrAkAro dhvajAkAraH khaGgAkArazca dRzyate / sarvavidyApradhAno'yaM buddhimAnnRpapUjitaH / | ?? || zUlaM pANau yasya puMsaH satu dharmarato bhavet / yajJadharmA dAnarato devagurvostu pUjakaH / A 212 . aMkuzaM kuMDalaM chatraM yasya pANitale bhavet / tasya rAjyaM vinirdiSTaM samudravacanaM yathA zivasAmudrikamAMthI urdhata karIne eka sarakhuM phaLa ApanArAM babbe cinho kahe che. zivasAmudrikanA aDhAra adhyAya che. jemAM 12 adhyAya puruSa lakSaNanA ane cha strI lakSaNanA che. jenA hAthamAM tulo athavA vajInuM cinha hoya te puruSane je vepAra kare temAM niHsaMzaya siddhi maLe che. jenA hAthamAM mAchalAnA jevuM cinha hoya tene dareka kAmamAM siddhi maLe che. te puruSa dhanADhaya temaja suMdara priya patnIvALA ane ghaNu putre vALo hoya che. jenA hAthamAM padma athavA zeSanAga athavA kaThAranuM cinha hoya te puruSa sarvasAmarthyathI yukta hoya che. cakra, dhajA athavA talavAranA cinhavALo savidhAyukta zreSTha puruSa ane buddhimAna hoI rAjamAnya thAya che. jemanA 17 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hastasaMjIvanI hAthamAM trizulanuM cinha hoya teo puruSa dharmAtmA, yajJakartA, dAnazIla temaja devagurUnI pUjA karanAra hoya che. jemanA hAthamAM aMkuza, kuMDala, chatra e cinha hoya teo rAjyalakSamIne prApta kare che, ema samudranuM vacana che. 188 thI 193 varapaumazaMkha satthiya bhadAsaNa kusuma macchajalakuMbhaM / vasahagayachatta cAmara dAmahaya vajjamaparaM ca // 194 // tomara vimAnake Ujasse e haMti karatale payaDAtassa / puNadhaNa dhajja AyA ijchalAhohI hoi AcireNakAleNa // 195 // maccheNa annapANaM kuMbhetaha pAvaIya sohaggaM / dAmeNaya gobaMdhaM vasahe seNAvai hoi // 196 // hoipuNa dhaNa dhAnyaM AjJAya suhaM ca sathie sukhaM / kuMbheNa pAvaitihaM sivicche icchiyA bhogA // 197 // rajjAbhisea pavaraM pAvai bhaddAsaNaM karejassa / pAvai aNaMta sukhaM gajacAmara chattavajjehiM // 198 // mayareNa dhaNasahasa paumeNaka lakkhavaI hoi / saMkhe dahakoTivaI cakeNa tihIsarI hoi // 199 // pAvai pacchAsukhaM pacchimamuha saviza kurA saMkhe / ammitarANaNopuNA hoi niraMtaraM suhaM / // 200 // saMpunna saMkhamacche paume bhadAsaNejava kuMbhe / pAvai viulAriddhi puriso acireNa kAleNa // 201 // avyaktaizca tathA chinnabhinnaviMddhaizca rukSakaiH / lakSaNaiH phalahInatvaM dhanahAni vinirdizet // 202 // ekamapyuttamaM spaSTaM lakSaNaM vedhavarjitam / sarvAGgINaM zriyaM datte saMtatiM vaha maMgalam // 203 // uparokta vAtane prakAre " kahA' prakaraNukAranA zabdomAM kahe chemnaa DAyamA suMdara 55, zama, svasti, madrAsana, pANA, mAdI, na, mAha thI, chatra, yAbha2, 20404, ghoDI, 41, bhagara, tA, vibhAna, utya teo jaladI jaladI rAjyasananA adhikArI thAya che. maryAcinhavALo khAnapAnayukta, Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131. jene sAmudrikanA pAMca gra kuMbhavALo bhAgyazALI, rajajuthI gAya bheMsanA samuhavALe tathA vRSabhathI senAnAyaka thAya che. jenA hAthamAM svastikanuM cinha hoya te dhana dhAnyavALo sevakone AjJA karanAra temaja sukha bhogavanAra thAya che. kurma (kAcabA)nA cinhavALo sukhabhavavALI gRhasthAIne pAme che. ane zrIvansavALe manavAMchita lakSamI pAme che. jemanA hAthamAM siMhAsana hoya tenA moTA rAjya upara abhiSikta thAya che. hAthI, cAmara ane chatravALA anaMta sukhane pAme che. jenA hAthamAM magaranuM cinha hoya te eka hajAra : sonAmahoravALe, kamalanAM cihuvALa lakSAdhipati, zaMkhanA cinhavALo daza kareDavALo, ane cakavALo traNa bhuvananane svAmI thAya che. ulaTA mukhavALAM dhA ane zaMkhanAM ne cinha hoya te pAchaLathI sukha maLe che. paraMtu je te cinha aMtarAbhimukhI hoya to niraMtara sukha pAme che. purepurAM zaMkha, matsya, padma, bhadrAsana, yava ke kuMbhanAM cinha hoya te vipula Rddhine pAme che. AvAM cihevALA garbhazrImaMta hoya che. je cinho aspaSTa, chinnabhinna, viMdhAelAM (bIjI rekhA dvArA kapAelAM) athavA trAkSa (AMkhane na game tevAM) hoya te temanA phaLamAM nyunatA Ave che. ane dhanahAnI kare che. eka ja lakSaNa je uttama prakAre spaSTa ane kapAyA vagaranuM hoya to te ekaluM hovA chatAM paNa saMpUrNa samRddhine Ape che. 194 thI 203 aGguSTamadhye kedAre sukhaM rAjyaM zriyo'thavA / kedArasaMgatA rekhAstAvabaMdhanakAriNI || 20 | baMdirekhA-aMguThAnA bIjA parvamAM kSetra (cerasa)nuM cinha hoya to te sukha, rAjaya athavA lakSamI Ape che. graMthakAra TIkAmAM kahe che ke A cinha DAbA hAthamAM hovuM joIe. je A corasa cinhane bIjI rekhAo kApatI hoya athavA sparza karatI hoya te jeTalI rekhAo sparza karatI hoya teTalIvAra baMdhana thAya. arthAt jelamAM javuM paDe. 204 aMguThasya vayamajjhekeAraM jai havijja purisassa / so hoi sukkhabhAgI pAvai puNatiu rajjaM 205 keyAra saMgamAU rehAu jattiyAu dIsaMti jAi / baMdhaNAi pAvai asthakayaM puriso| !! 206 ! jiyarehAukulareha maggayAjassa hoi| akkhaMDA rahA asphuDiyA seghaNavuThihAI purisassa // 207 // aGguSThamUle yaH kAkadavAna manujo bhavet / zUlarogAttasya mRtyurityucuH kepi paMDitAH * || 208 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra hastasajIvano 'kararehA' prakaraNukAranuM sa matidarzaka vAkaya-aMguThAnA madhya bhAgamAM jo cArasa cinha haiAya teA te puruSa bhAgyazALI thAya che. ane rAjya pAme che. ane te cArasane jeTalI rekhAo sparza karatI hAya teTalIvAra baMdhana thAya. dhanavRddhi rekhA, jene AyurekhAmAMthI pavarekhAo(zAkhArekhAe)nIkaLI hAya tene dhanavRddhi thAya che. A zAkhAo urdhva mukhI hAya te dhanavRddhi kare che. anyathA hAnI kare che. jenA aMguThAnA mULa bhAgamAM kAkapada hAya te puruSanu zUlarogathI mRtyu thAya che. ema keTalAka paMDita kahe che. jenA aMguThAnA mULamAM kAkapada hAya tenu zULathI maraNa thAya che. 205 thI 208 aMgUThassayAhaTThA kAgapayaaM jassahoI purisassa / so pachi mamikAle sukheNAvivajjarA puriso kAgapaya sulihayaM karayalamajjami dIsae jassa / vippaM sodhaNamajjai nassai khiSpaM tadatthaM adho'GguSThakAdgotrarekhopariSTAdyAstiraH sthitAH / tA rekhAH padadAyinyo vidyAdAyinyaeva ca // 209 // / / 211 // jemanA karatalamAM kAkapadanuM cinha hoya che. teo dhana kamAya che, ane jaldIthI zumAve che. temanA kAryakrama evAja cAlyA kare che. padavIrekhA-aMguThAnI nIce ane gAtrarekhAnI upara jeTalI ADI rekhAe hAya teTalA pramANamAM padavI lAbha thAya che. ane A rekhAe ja vidyA ApanArI che. 209 thI 211 kaniSThAtodyA yUrekhAsammukhA yAtrarekhikA / sAbhAgyarekhA kathitA nirvedhA sukhakAriNI aGguSThetu yavairbhAgyaM vidyAcAGguSThamUlajaiH / UrdhvAkArA punaH pANitale rekhA mahAzriyai kaNayAMgulimUlovara rehAU jassati cattAri / so hoi puttabhogI rAyAIgaMpi namaNijA jitA udAhiNa kare mUle rehAutAva jaNa pujjo / aha vAmatorAjasevA vaNija dhaNa purao zivAvasthA dharmarekhA madhyAttu jIvitonmukhI / kathayedudare pIDAmAdyAdhaHsthA tu dIkSaNam // / 210 // // 212 // // 213 // // 214 // / / 215 / / / / 216 / / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrinA pAMca graMtha 133 zrIhastasaMjIvana vimarza 3 bhAgyarekhA-kaniSThikAnA mULamAMthI nIkaLI AyurekhA bhaNI janAro rekhAne bhAgyarekhA kahe che. A rekhA je akhaMDa temaja kapAyA vagaranI hoya te sukha ApanArI che. matAMtara-aMguThAmAM yavamALA heAya te te bhAgyarekhAnuM kAma kare che. ane aMguThAnA mULamAM yavamALA hoya to te vidyArekhAnuM kAma kare che. hAthamAM je urdhvarekhA heya che, te kharI bhAgyarekhA che. ane te lakSamI ApanArI che. "kararehA" prakaraNakArane mata-kaniSThikAnA mULa upara traNa athavA cAra rekhAo hoya to puruSa putravAna dhanavAna tathA rAjamAnya thAya che. A rekhAo kaniSThikAnA mULathI zarU thaI urvaparvamAM javI joIe. A rekhAe jeTalI hoya teTalI avasthAmAM phaLa Ape che. je jamaNe hAthanI kaniSThikAmAM eka uMdhvarekhA hoya te bAlyakALamAM, be hoya to madhyAvasthA paryata ane traNa hoya to traNe avasthAmAM sanmAna maLe che. jamaNA hAthamAM na hoya ane DAbA hAthamAM hoya te rAjA ke dhanavAna purunA sevaka tarIke rahI te dvArA dhanalAbha thAya che. dharmarekhA udara pIDArekhA-anAmikAnI nIce ubhI rekhA hoya tene dharmarekhA kahe che. madhamAnI nIce AyurekhA bhaNI janArI rekhA hoya te udarapIDA thAya che. ane tarjanInI nIce tIrachI rekhA hoya te te dIkSArekhA che. A rekhAvALA dIkSA le che. 212 thI 216 anAmikAdyaparvasthA pratirekhA prabhutvakRt / UrdhvA punastale tasyA dharmarekheMyamucyate || 227 che dharmarekhAmAM vivekavilAsa'kAranI saMmati-anAmikAnA prathama parvamAM rahelI rekhA je sarala na hatAM vakra hoya to prabhutva Ape che. A rekhA sarala UbhI hoya te ja tene dharma rekhA kahe che. 217 rekhAbhyAM madhyamasthAbhyAM prokto viparyayaH / tarjanIgRhabaMdhAntA rekhA syAtsukhamRtyudA | 268 che adharmarekhA-je madhyamAnA mULa bhAgamAM UbhI be rekhAo hoya to te dAridraya ApanArI ane adharmAcaraNa karAvanArI rekhAo che. samAdhimaraNa rekhAje tarjanI ane triveNI (pitRmArekhAne saMgama) e benI vacce rekhAo hoya to sukhapUrvaka mRtyu thAya che. 218 jeThA anAmikANAM ujjhADa niggayA rehA / tanmUlesa puNetAu iha dhamma rehAu tAsu uvaritirichanA sApUNa maggataNe bhaverehA / . asphuNa pallava dIhAI siMseviyAyavarA che 24 . Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 1 hastasaMjIvanI sohavaivAyaNArI kaNiTTiyA hiTThagayAjassa / ulmAyaNAmiyA eva DhaThiyatosUri che 222 | gatvA militayoH prAnte dravyapitrozcarekhayoH gRhabandho vinirdezyo gRhabhaGgo'nyathA punaH II 222 1 karareha prakaraNakAranuM vizeSa kathana-madhyama tathA anAmikAnA vaccenA bhAgamAMthI nIkaLelI rekhA AyurekhA pratye jatI hoya to tene vratarekhA kahe che. madhyamAM ane anAmikAnA madhya bhAgamAMthI nIkaLatI dareka re vatarekhA hoya che. bhikSArekha -A dharmarekhAonA uparanA bhAgamAM tirachI rekhA heAya tene bhikSArekhA kahe che. A bhikSArekha je zAkhAo vagaranI ane lAMbI hoya to meTI mahArANIo dvArA apAtI rAjavI bhikSA maLe che. je bhikSukane kaniSThikAnAM nIce bhikSArekhA hoya tene vAcanAcArya (vAcaka, pravacanakAra vaktA ItyAdi) nI padavI maLe che. je bhikSArekhA anAmikAnI nIce hoya te upAdhyAya padavI maLe che. ane je kaniSThikAnA mULathI AraMbha thaI madhyamAnA mULI paryata A rekhA gaI hoya to te AcArya (maMDalezvara)nI padavI Ape che. jemanA hAthamAM dhana rekhA tathA pitRkhAna (pUrva dizAmAM) roga thaelo hoya che, teone gharabhava (gRhasthAI bhareluM jIvana) prApta thAya che. je tema nathI hotuM te temane gharavAsa ujajaDa thaI jAya che. 219 thI 222 mRtyurekhAM vijAnIyAt samudrAkarabhonmukhI / tadadho'pi dvitIyA yA granthilaM kurute janam | zarU I kula rehA uvari mUlaM miya rAsiNIi jA rahA / paradeze maraNaM taNupaI sadeza maraNaM ca te 24 che mRtyurekhAdhastriveNyA antare graMthilaM naram / / karoti nirgatAmbhodheH sammukhI karabhasya sA / I 995 mRtyurekhA-pUrvasamudramAMthI nIkaLI karabha pratye janArI rekhAne mRtyurekhA kahe che. A rekhAnI nIce bIjI rekhA hoya to te bhUtabAdhA athavA saMnipAta karanArI rekhA che. "kararehA" prakaraNanI saMmati-trarekhAnA upara tarjanInI nIce je rekhA hoya te je jADI hoya te paradezamAM mRtyu thAya che. je A rekhA pAtaLI hoya te svadezamAM mRtyu thAya che. "bhAja'nI saMmati-pUrva samudramAMthI nIkaLelI ane karabhabhaNI janArI rekhA mRtyu rekhA che. A rekhAvALA mANasa bhUtabAdhAvALA thAya che. rara3 thI 225 karabhAcca kaniSThAdhaH striirekhaaNbhoghisNmukhii| mitrarekhApi saivoktA sphuTitA kiMcidAnane Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 jene sAmudrikanA pAMca graMtha - strIrekhA-kaniSThikAnI nIce karamAMthI nIkaLI pUrvasamudra bhaNuM janArI rekhA strIrekhA che. A rekhA je mukha bhAgamAM kaMIka phATelI hoya to tene mitrarekhA kahe che. 226 zivAdhastanurekhAntA tiryasthA pddaayinii| aGgaSThapitRrekhAntastiryagrekheti kecana B7 I. parekhA--anAmikAnI nIce ane AyurekhAnI uparanA bhAgamAM ADI paDelI rekhAne padarekhA kahevAmAM AvI che. paraMtu keTalAkanA matamAM aMguSa ane pitRrekhAnA madhyamAM ADI paDelI rekhAne padarekhA kahevAmAM AvI che. 227 samudrAnirgatA gotrarekhAntarnupamUlagA / vakrAzcarekhA nirdiSTA samA paryaMkikA dizet g28 . vAhanarekhA-samudramAMthI nIkaLelI ane aMguSThamUla tathA gotrarekhAnA madhyamAM thaI aMgamUla pratye janArI rekhA vAhanarekhA che. A rekhA vAMkI hoya te ghoDAnuM sukha Ape che. ane je sIdhI hoya te pAlakhInuM sukha Ape che. 228 aGguSThamule yA UrdhvarekhA strI sNgmprdaa| tirazcInA padarekhA matametat kacinmatam || 22 che sIrekha viSe mata -- aMguThAnA mULamAM jeTalI UbhI rekhAo hoya teTalI strIo sAthe saMgama thAya che. A sthAnamAM ADI paDelI rekhAone keTalAka (hastabiMbakAra nA matamAM padarekhA kahevAmAM AvI che. 229 gotrarekhAdhanarekhAntarAle koshiiritH|| AyurdhanAnantare bhogo yazo'GguSThaparvagam || 30 getrarekhA ane dhIrekhAnA madhyamAM AvelA sthAnane keza kahe che. AyurekhA tathA dhanarekhAnA madhyabhAgamAM rekhA hoya tene bhegarekhA kahe che. ane aMguThAnA mULaparvamAM ADI paDelI lAMbI rekhAne yazarekhA kahe che. 230 tilohastatale rAjJo nindyaH sa vaNijAM zubhaH / vajastu vaNija zreSTho dezabhramaNakAraNAt !! rU? | talalakSaNa- rAjAonA hAthamAM tala niMdya che. jyAre vepArIonA hAthamAM te zubha gaNAya che. temaja vepArIonA hAthamAM davajacinha hoya to te azubha che. kAraNa ghaNuM dezabhramaNa karAve che. 231 yAtrA rekhAGguSThamUlAnnirgatA pitRsNgtaa| vidyA rekhA tu karabhAnnirgatA kozasaMmukhI | zarU che. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 1 hastasachavanI yAtrAmAM vidhArekha--aMguThAnA mULamAMthI nIkaLI pitRrekhAmAM maLelI rekhA ne yAtrA rekhA kahe che. karamAMthI nIkaLI keza pratye janArI rekhAne vivA2maa cha. 232 . vidyAmaNyoraMtarAle yA rekhA vakrarUpiNI / bANaprahAraM kurute samodaragalavyathAm // 33 // vidyArekhA ane maNibaMdhanA madhyabhAgamAM AvelI vAMkI rekhAne bArekha kahe che. A rekhA hoya to zastra ghA thAya che. je A rekhA vAkI na hotAM sarala hoya te te peTa ane gaLAmAM pIDA kare che. 233 karazAkhAsu madhyasthavyaMze yA UrdhvakhikAH / tA vairIduHkhasaMprAptisUcikAvAmahastagAH // 234 // dakSiNAlikAtryaMze tA mitraavaaptikaarikaaH| rekhAvedhe phalaM nyUna sphuTatve'tizayAtphalam // 35 // aGguSThapRSThe yA rekhA nakhAdhaH parvaNi smRtaa| tAvadizatikAmAyurmRtyujanmadvayaM nizi // 236 // tarjanyAH pRSThabhAge yA parvaNyAyatarekhikA / tAvadvAraM rogabaMdhalkezA nidhi tadudbhavAH // 237 // zaDyurekhA---jamaNA hAthanI AMgaLIonA vacalA parvamAM urdhvarekhAo heya te te zatrurekhAo che. paraMtu je DAbA hAthamAM tevI rItanI rekhAo hoya te zatruo taraphathI lAbha thAya che. jamaNuM hAthanI AMgaLIonA madhyaparvamAM je urvarekhAo hoya che te mitrarekhAo che. paraMtu te rekhAo jo pUrNa hoya te ja pUrNa phaLa maLe. chinnabhinna hoya te alpa phaLa maLe. aMguThAnA pAchalA bhAgamAM yavanI nIce jeTalI rekhAo hoya teTalI vIsI (eka rekhA barAbara 20 varSa) e hisAbe Ayuda jANo. A rekhAo spaSTa hoya te manuSyano janma rAtrIe thayA che, ema jANavuM; ane mRtyu paNa rAtrIe thaze. tajanInA pRSTa bhAgamAM jeTalI lAMbI rekhAo hoya teTalIvAra rAga, baMdhana ItyAdi upadrava thAya che. ane e upadranI zarUAta rAtrIe thAya che. ra34 thI 237 lakSamyAH pRSThAMzarekhAbhirdhanaM cauryAdisaMbhavam / paradArAlaMpaTatvaM nizibhuktibhramau priyo // 238 // zivAyAH pRSTharekhAbhirviratinizi bhojanAt / paropakAradharmAdisvapnaM rAtrau zivaM sadA // 239 // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 jaina sAmuhikanA pAMca graMtha tArAyAH pRSThabhAge'pi rekhAbhiH krUrakarmakRt / anyAyojanapaizUnyaM dharmadveSaJca saMbhavet // 240 // madhyamAnA pRSTa bhAgamAM ADI lAMbI rekhAo hoya to corI dvArA dhanaprApti thAya che. ane paradArolaMpaTa tathA nizAcarapaNane cAhanAra thAya che. anAmikAnI pAchaLanA bhAgamAM rekhAo hoya te rAtrIjanathI virakti hoya che. ane paropakArI tathA kalyANakArI svaprone jenAra hoya che. kaniSThikAnA pAchalA bhAgamAM rekhAo hoya to krUra thAya che. anyAya, cADacugalI tathA dharmaSa karanAra thAya che. 238 thI 240 rekhAvimarzanaphalaM gaditaM guruNAm sArasyameghavijayaM vacanaM gRhItvA / vizvaprabhobhargavato'tizayAdamusmin vAsiddhirastu sudhiyAM varamastu sidhyai // 241 // A pramANe rekhAone vimarza karI temanuM phala guruonA vAkayanA marmane grahaNa karI kahyuM che. ane vizvaprabhunI kRpAthI vidvAnane A zAstramAM vAsiddhi ane manerathapUrti thAo. 241 vizeSAdhikAre viMzopakalakSaNam viMzopakAnAM viMzatyA dharmavAn bhAgyavAn dhnii| mizrazcaikonaviMzatyA tadaSTAdazake'dhamaH cAco vizeSAdhikAra vize pakA-jo AMgaLInA parvanI rekhAo vasa thatI hoya to manuSya dharmavAn bhAgyavAnuM ane dhanavAna thAya che. ogaNIsa hoya to mizra lakSaNa hoya che. ane aDhAra hoya te adhamatA thAya che. 1 nakhaiH kUrmonnatairaktaiH sapITherdIptisaMyutaiH / narA narAdhinAthAH syuH saMhitaiH pATalaiH kRzaiH // 2 // sUrpAkAraistathA bhavaH zUktizirAyutaiH / prasvinaiH pAMDuraistIkSNaiH purUSAH syuH suduHkhitAH // 3 // vartulezca mahaizvaryaM puSTitaiH subhagobhavet / snigdhaiH pIThayutaistAnavairbhavati bhUmipaH nakhalakSaNa-nakha je kAcabAnI pIThanI mAphaka upaselA, lAla, ane tejasvI hoya te manuSya rAjA thAya che. coMTI gaelA jevA, gulAbI temaja sAMkaDA nakhanuM 18 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 1 hastasa jIvanI paNa upara mujaba ja phaLa che. jemanA nakha supaDA jevA, AMgaLIethI judA paDI jatA, vAMkAcUkA, dhALA DAghavALA, ke phATelA, parasevAvALA, pILacaTA temaja tINA hoya te puruSA du:khI thAya che. gALa nakha mahAaizvaryane ApanArA che. khIlelA puSThanakhavALA bhAgyazALI heAya che. tejasvI, pIThadAra tathA tAMmA jevA lAla nakhAthI mANasa rAjA thAya che. 2 thI 4 AvarttAdakSiNAH zastAH sAGguSThAGguliparvasu / tAmrasnigdhocchikhosuGgAH parvAdhotthanakhAH zubhAH zvetairyatitvaM matsyAbhairnaisvaM pItaiH sarogitA / puSpitairduSTazIlatvaM krauryaM vyAghropamairnakhaiH zuktyAH zyAmalaiH sthUlaiH sphuTitAgraizca nIlakaiH / ajyoti rUkSairvatraizca nakhaiH pAtakino'dhamAH nakheSu vindavaH zvetAH pANyozcaraNayorapi / AgantavaH prazastAH syuriti bhojanRpo'bhyadhAt tarjanyAdinakhairbhamairjAtamAtrasya tu kramAt / arthatryaMzacaturthAMzASTAMzAH syuH sahajAyuSaH aGguSThasya nakhe bhagne dharmatIrtharatobhavet / kUrmonnate'GguSThanakhe naraH syAdbhAgyavarjitaH sthAnadravyAdiyogena zubhamapyazubhaM kacit / azubhaM vA zubhaM jJeyaM sudhiyAbhyAsazIlanAt vivekavilAsa graMthanA mate--jamaNI bhamarI bhamarIe eTale aguThAmAM temaja AMgaLIenA agrapamAM je bALa Avarta paDatA hAya che te agrapanA ardha bhAgamAMthI zarU thatA, lAla uThAvadAra, temaja uttuMga nama zubha gaNAya che. dheALA nakhavALA ti thAya che. mAchalA jevA raMganA nakhavALA ke pILA nakhavALA rAgI thAya che. phATelA nakha e duritranuM lakSaNa che. temaja vAdhanA jevA nakha e krUratAnuM lakSaNa che. chIpanA jevA, kALA, jADA, agrabhAgamAMthI phATelA, vAdaLI, tejahIna, RkSa, temaja vakranakhavALA pApI adhama purUSA hAya che. hAtha ke paganA nakhAmAM Aga tuka dhALAM pItue paDe te (akasmAta paDe to) te zubha che, ema bhAjarAjA kahe che. tarjanI, madhyamA, anAmikA tathA kaniSThikA paikI je AMgahInA nakha janmakALathI tUTelA cUMTelA hAya te AMgaLInA pramANa mujaba eTale ke 11 33 11 sArI gaNAya che. A // // // // || 7 || // 8 // // 1 // 11 30 11 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMtha 139 tarjanI hoya to rU madhyamAM hoya to tu anAmikAne hoya te re ane kaninikA hoya to ? e pramANe tenA je Ayuddha rekhAo dvArA nizcita thatuM hoya temAMthI teTalAmo bhAga hAsa thAya che. aMguThAno nakha je bhAgela hoya te manuSya dharmatIrthamAM AsaktivALA thAya che. ane je aMguThAne nakha kAcabAnI pIThanI mAphaka unnata hoya to manuSya bhAgyahIna thAya che. upasaMhAra - uparokta lakSaNenuM phaLa sthAna dvavyAdinA yoge karI zubha athavA azubha thAya che. athotu keTalIka vakhata zubha lakSaNa azubhasthAnamAM athavA azubha lakSaNanI sAthe hoya te tenuM phaLa maLatuM nathI. ane keTalIka vakhata azubha lakSaNa zubhasthAna ke zubhalakSaNunA cAge karI zubhaphaLa Ape che. AthI buddhimAna puruSee vAraMvAranA aksAsathI phalanA niSkarSano nirNaya karo . 5 thI 11 aGkuzaM kuMDalaM cakraM yasyAH pANitale bhavet / putraM prasUyate nArI narendra labhate patim || 12 . yasyAH pANitale rekhAprAsAdaM chatratoraNam / api dAsakule jAtA rAjapatnI bhaviSyati |zarU che mandiraM kuMDalaM caiva dhvajacakrasarovaram / yasyAH karatale chatraM sAnArI rAjasUrbhavet 24 | yasyAH karatale rekhA mayUraM chatramIkSyate / rAjapatnitvamApnoti putraizcasaha vardhate padmaM mAlAGkazaM chatraM nandAvarttaH pradakSiNaH / pANipAde bhavedyasyAH rAjJobhogyAtra sA sutA aGgalyaH saMhatA yasyA nakhAH padmadalopamAH / mRduhastatalA kanyA sAnityaM sukhamedhate strIonA lakSaNe saMbaMdhI vizeSathana-je strInA hAthamAM aMkuza, kuMDala, agara caka hoya te strI rAjarANI ane putranI mAtA thAya che. jenA hAthamAM mahela, chatra ane tAraNanI rekhAo hoya che, te dAsanA kulamAM jamI hoya to paNa rAjarANuM thAya che. maMdira, kuMDala, dhajA, cakra, sarovara ane chatra jenA hAthamAM hoya te strI rAjamAtA thAya che. je strInA karatalamAM mayura chatranuM cinha heAya te strI rANI thAya che. ane putranI mAtA thAya che. padma, mALA, aMkuza, chatra ane dakSiAvarta naMdAva hAtha ke pagamAM je cIne DAya te halakI kakSamAM utpanna thaelI hoya chatA zAnI rANI thAya che. jenI AMgaLIo eka bIjA sAthe vaLagI rahenArI hoya arthAta Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40 1 hastasaMjIvanI AMgaLIo vacce jagyA na rahetI hoya, temaja jenA nakha patra pAMkhaDIonI mAphaka lAla raMganA hoya ane hAthanuM taLIyuM kamaLa hoya te strI nitya sukha bhogave che. 12 thI 17 AyUrekhAbhartRrekhAzvazU syAddhanarekhayA / zvasuro gotrarekhAyAM strINAM dakSiNahastataH | 20 || - strInA jamaNA hAthamAM AyurekhAne bhatrekhA (patinI rekhA) jANavI. dhanarekhA - sAsunI rekhA ane trarekhA sAsarAnI rekhA samajavI. 18 dharmarekhA dharmakArI dAmarekhAsu godhanam / .. ratnAkarAdAmahaste dAsasaukhyaJcatuSpadam strInA DAbA hAthamAM dharmarekhA dharmakRtya karAvanArI bane che. rarekhA dhana Ape che. ane maNibaMdha uparathI dADhAso tathA catuSpadanA sukhane vicAra kara. 19 bhAgyarekhA vAmahaste jJeyA tatraiva santatiH / sodarotthA sapatnIjA dakSiNe karamesmRtA / | 20 || - DAbA hAthamAM bhAgyarekhA tathA saMtati rekhAne vicAra kare ane bhAI temaja zakayane vicAra jamaNA hAthanA karabhamAM rahelI lAIbhAMDunI rekhA uparathI karavI. 20 yadodarasthapIDAya rekhA mdhyaadyprvgaa| sacedatyavicchinnA garbhapAtaM tadA vadet puruSonA hAthamAM je udara pIDAnI rekhA madhyamAnA prathama parvamAM kahI che. te rekhA strIne hoya ane ghaNI ja vicitra dekhAtI hoya te te garbhapAta karAve che. 21 santAnarekhAprAnte yA dIrghA kozasya sammukhI / vyApArarekhA tasyAzca nIcairvakA viSAzanI | 22 strIne saMtAna rekhAonI najIkamAM lAMbI keza bhaNuM janArI rekhA heAya te te vyApAra rekhA che. A vyApAra rekhAnI nIce bIjI vakrarekhA hoya te te viSabhakSaNanI rekhA che. 22 pIThe yA UrdhvarekhAstAjArarekhA udaahRtaaH|| vayasyAdakSiNe vakke kande jyeSThAzcadevarAH / 23 1 pAsana (aMguThAnA hatheLImAM rahelA bhAga)mAM je urdhvarekhA hoya to te jArarekhA che. jamaNuM hAthamAM je zAkyanI rekhA batAvI, te zAkyanA abhAvamAM sakhInI rekhA bane che. ane aMguSTamUlamAM jeTha temaja dIyaranI rekhA hoya che. 23 strINAmudagdizi maNidekSiNAzAGgAlisthitA / saubhAgyaM madhyamAGgalyA nirNeyaM nakhaparvaNoH _ 24 | Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca thA 141 sIenA hAthamAM maNimadha e uttaradizA che. ane AMgaLIonAM mULamAM dakSiNu dvizA che. saubhAgya madhyamA AMgaLI uparathI vicAravuM. 24 patirekhA pallavairvA tArAdhorekhayA striyaH / sapatnI saMbhavo jJeyaH patibhAgyantu dakSiNe // 25 // patirekhAmAM zAkhAo hoya athavA kaniSThakAnI nIcenI vivAha rekhAmAM zAkhAe hAya te! sapatnI yAga thAya che. jamaNA hAthanI bhAgyarekhA patinA hure che. 25 bhAgyanuM dyotana dakSiNaiH pallavaiH patyurekhAyAM prItirUttamA / balavalakSaNairnAryAH phalaM bhanturivAGgaje // 26 // patirekhAmAM jamaNI bAjunI zAkhAe hAya tA strIpuruSa vacce uttama prakAranI prIti rahe che. strInAM khaLavAna lakSaNenuM phaLa patine athavA putrAne maLe che. 2 yathaiva dakSiNe tadvat prAyo vAme'pi vIkSyate / kRSNapakSe prajAtasya mukhyaM dakSiNalakSaNam zuklapakSe vAmahaste lakSaNaM mukhyamIritam / anirNaye hastavIkSyA pakSAtyANyoH pradhAnatA striyaH stryaMzanarasyApi phalaM mukhyaM tu vAmataH / evaM rAtrau dine jAtastrItroH kecitphalaM viduH 11:38 || puruSanA DAbA hAthanuM varNana jevI rIte puruSanA mATe jamaNA hAthanuM prAdhAnya che, tevI rIte kRSNapakSamAM janmelA puruSane DAkhA hAthanuM prAdhAnya che. zukalapakSamAM janmelA manuSyane jamaNA hAthanuM ja prAdhAnya che. paraMtu jyAre ane hAthamAM samAna lakSaNe hoya, ane mukhyAmukhyanA niyaya na karI zaktA hAI e, tyAre janmanA pakSa uparatho kayA hAthanI mukhyatA che, tenA vicAra karI levA. strIne temaja strIprakRtivALA puruSane DAbA hAtha mukhya che. jevI rIte pakSa uparI mukhyAmukhyanA vicAra karyA, tevI rIte ja rAtrIe janmelAne DAbe hAtha ane divase janmelAne jamaNeA hAtha mukhya che. ema keTalAka AcAya kahe che. 27 thI 29 dvAdazAbdAni rekhANAM na tAdRk spaSTatA bhavet / tatparaM trINi varSANi vAmahastekSaNaM zizoH vAmahaste mAtRrekhAdairye strIpakSato dhanam / tathA mAturdhanaM pakSe tAruNye vA vinirdizet apalavA na vicchinnA vAmAyUrekhikA yadA / // 27 // // 28 // // 30 // // 31 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 tadA striyA samaM prItiH prAdhAnyaM svagRhe bhavet zvarvAme mAtRrekhA svasuraH pitRrekhikA / aGguSTAcca maNiM yAvadrekhAbhiH zAlakAn vadet. hastasa jIvanI // 32 // // 23 // bAra varSanI uMmara sudhI rekhAonuM spaSTikaraNa thatuM nathI. temaja tyArapachInAM traNa varSa sudhI pazu khAlakane DAbA hAthamAM ja badhu vicAravuM. DAkhA hAthamAM mAtRrekhA lAMbI hAya teA srIpakSa taraphanuM dhana maLe che. athavA mAtA taraphathI ke mAtulapakSa taraphathI dhana maLe che, ke pachI yuvAnImAM potAnI meLe upArjana thAya che. zAkhA vagaranI ke chinnabhinna thayA vagaranI DAbA hAthanI AyurekhA hoya tA strI upara prIti rahe che. ane gharamAM srInI mahattA rahe che. DAbA hAthamAM mAtRrekhA sAsunI rekhA ane che. ane pitRrekhA sasarAnI rekhA bane che. temaja azuThAthI maNibaMdha pa tanI rekhAo sALAetu sUcana kare che. 30 thI 33 rekhAbhiH karabhe vAme vaNik putrAzca sevakAH / vANijyaM yaiH samaM mizraM kaniSThAjIvitAMtare dharmaM dIkSA yazorAjyaM rekhAbhiH phalamatra tat / sAhacaryaM striyastatra tathaiva mRtyurekhayA jJeyaM vijJAnacAturyaM vidyArekhA svarUpataH / UrdhvarekhA phalAnyatra strIpANigrahaNAtparam advAdazarAzyAdestathAvayavacintanam / prAguktaM tat striyA jJeyaM yoginAM bhaktikAriNaH vAmahaste dakSiNAsthA balavadbhogalakSaNe / prabhutvayogAtizayAdvAcyaM vrataviDambanam || 38 // DAbA hAthanA karabhamAM rahelI rekhAo dvArA munima tathA sevakAnuM jJAna thAya che. ane kaniSThikA tathA AyurekhAnA madhyabhAgamAM rahelI rekhAe uparathI bhAgIdArane nizcaya thAya che. DAbA hAthathAM rahelI dharma, dIkSA, yaza, rAjya e rekhAo uparathI strInA sAhacaryathI te te rekhAonuM phaLa bhegavAze tema samajavuM. ane mRtyurekhA hAya teA tenA vicAra paNa tevI rIte karaveza, DAbA hAthamAM rahelI vidyArekhA uparathI vijJAna ane cAturya nA khyAla karavA. temaja DAbA hAthamAM bhAgyarekhA hoya te lagna pachI (strInA AvAgamana pachI) tenuM phaLa maLe che. DAkhA hAthamAM pahelAM batAvyuM tema khAra rAzionI ceAjanA thAya che, temaja temanA uparathI strInA avayavAnA // 34 || 1134 11 # 3 // // 37 // Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na sAmuhikanA pAMca re 143 khyAla karI zakAya che. rogI puruSane DAbA hAthanI rekhA uparathI bhakta saMbaMdhI vicAra thAya che. yogI puruSane jamaNA hAtha karatAM DAbA hAthamAM bhegAdi baLavAna rekhAo hoya to tenuM prabhutva vadhe che. paraMtu teo vratamAMthI braza thAya che. 34 thI 38 vedhAdidoSAdekhANAM kadAcidakSiNe phalam / visamvAde nizcayAttatphalaM vAmakarAGgataH jamaNA hAthanI rekhA kadApi chinnabhinna thavAthI ke bIjA kAraNathI phala na ApI zake tema hoya to DAbA hAthanI rekhA acUka phala Ape che. 39 yasya kRpANikA zastraM vAme bhujadale bhavet / tasya strI niSThurA duSTA kodhAnmArayate patim dhvaje caJcalatA tasyAstulAyAM vyvsaayitaa| candre saumyA puSpadAmnA bahuputravatI vadhUH je puruSanA DAbA hAthamAM kRpA ke bIjA zastranuM cinha hoya che. te puruSanI zrI niSphara hoya che. ane krodhamAM AvI potAnA patine mArI nAMkhe che. DAbA hAthamAM dhajAnuM cinha hoya te strI capaLa (bhaTakatI) hoya che. trAjavAnuM cinha hoya to strI vyavasAya karanArI (vepAra karanArI) hoya checaMdranuM cinha hoya te saumya hoya che. ane puSpamALAnuM cinha hoya to strI bahu putravALI thAya che. 40 thI 41 evaM yadbahusammataM taduditaM vAme'pi rekhAphalaM sarvaM cApyanayA dizaiva sudhiyA dhyeyaM vidheyaM dhiyA / aunnatyaM samudeti meghavijayAdyasmAdakasmAcchriyaM nityAbhyAsavilAsalabhyamasakRttalakSaNAnvIkSaNAt // 42 // upasaMhAra-A rIte je bahu thakArone saMmata che, te DAbA hAthanI rekhAenuM phaLa paNa meM kahyuM. A rIte ja badhuM vicArIne buddhimAna puruSe phaLanI yejanA karavI. ane AvA jJAnanA nityanA abhyAsa, mananathI vAraMvAra maLI AvatAM lakSaNenA jevAthI akasmAta meghakiMjaya thavAthI (megha caDhI AvavAthI) jalane aspRdaya (vRddhi) thAya che, tema lakSamInI vRddhi thAya che. kara zrIsAmudrikabhAvabhutarasaM gambhIramadhyAsitaM nAnAkAramahArthabhAsuramaNiyotirmirUdbhAsitam / Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 1 hastasaMjIvanI sAkalyena parigrahItumacirAdvaktA na zaktAjanAH taddhastAmRtajIvanena sahitAstaiH santu zraddhAzrayAH // 43 // kiJcicchAstrasamIkSaNAdagurumukhAdanvIkSaNAlakSaNAbhyAsAdatra samucchitaM samucitaM jJeyaM mayA vAGmayam / tadRSyaM viduSA na kintu suhRdA sambhAvanIyaM kare yasmAnimalatAmupaiti sakalaM zAstraM satAM saMgrahAt // 44 // gRhe vRSTistasya sphurati kanakarmeghavijayAdviditvA yaH pANigrahaNavidhimIkSeta nipuNaH / samudrAdudbhUtA sadavayavasamvadhamadhurA mahAlakSmIH pANigrahaNamuditA tena ramate // 45 // preSyastapAgaccha nRpAlacakriNazcakre guroH zrIvijayaprabhoH / ziSyaH kRpAdervijayasya dhImataHzAstraM smeghaadvijyaakhyvaackH||46|| anuSThubhAM sapAdo'tra jJeyaH paMcazato dhruvam / granthe satAM prasAdAca zreyaH zrIrastu zAsvatI // 47 // adbhutarasa ane gaMbhIratAvALA, aneka prakAranA vizALa arthonI prabhAthI jhaLahaLatA, sAmudrikazAstranA marmane ekadama samajavA mATe tenA rasika puruSe samartha thatA nathI, tethI A hastasaMjIvanathI zaktimAna thaI teo tenA marmane grahaNa karavA zraddhAvALA bano. keTaluMka zAstronI AlocanA karavAthI, keTaluMka gurumukhathI, keTaluMka lakSaNe jevAnA abhyAsathI je kaMI egya sAhitya mane maLyuM te meM ahIM mUkyuM che. tene vidvAna purUe deSa na caDhAva. paNa mitrabhAvathI hAthamamAM grahaNa karavuM. je meghavijaya nAmanA graMthakartA pAsethI hAtha jevAnI vidhine jANu nipuNa thaI hAtha jue che. tenA ghera suvarNanI vRSTi thAya che ane suMdara avayavothI zobhatI samudramAMthI unna thaelI suMdara mahAlakSmI tenA pANigrahaNathI (hAtha jevAthI) prasanna thaI tenI sAthe koDA kare che. tapAgacchanA AcAryonA ziromaNi zrI vijayaprabha gurUnA sevaka ane zrI kRpAvijaya paMDitanA ziSya zrI meghavijaya vAcaka (upAdhyAya) A zAstranI racanA karanAra che. A graMtha savA pAMcaso anukun kaleka pramANa che sajjanonI kRpAthI A graMthamAM zAzvata siddhi rahe. 43 thI 47 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citriNI Chitrini Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM hrIM zrIM pArzvanAthAya namaH mahattama zrIdurlabha viracita atha sAmudrikatilakam / zrIpatinAbhiprabhavaH kanakacchAyaH prayacchatu zivaM vaH / kalpAdisRSTihetuH padmAsanasaMzrito devaH zrI sAmudrikatilaka suvarNanA jevA, kalpAdi sRSTinA hetu ane zrImAna nAbhirAjathI utpanna thaela padmAsanamAM rahelA deva zrI AdinAtha tamArUM kalyANa karo. 1 jue citra na. 23 sphuradekalakSaNamapi trailokyalakSaNaM vapuryasyAH / avikalazabdabrahma brAhmI sA devatA jayati // 1 // // 2 // jemAM ekaja lakSaNa sphUrAyamAna thaI rahyu che, chatAM je ekaja AkhA trileAkanAM sa MpUrNa lakSaNa! tujhya che, zevA zarIravANI, svastha parabrahma 35 zrAhmI (sarasvatI) nAmanI devatA jaya pAme. 2 jue citra 24 citra naM 23 citra naM. 24 puruSottamasya lakSmyA samaM nijautsaMgamadhizayAnasya / zubhalakSaNAni dRSTvA kSaNaM samudraH purA dadhyau bhoktA trikhaNDabhUmerbhaktA madhukaiTabhAdidaityAnAm | rUpakRtayA'sau kSaNamapi na viyujyate lakSmyA ihekSaNalakSaNayutaM tadaparamapi haMta bhajati zrIH / viparItalakSaNayutastri jagatyapi kiGkaro bhavati 19 // 3 // || 8 || // 5 // Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 2 sAmuhikatilaka pitAnA ullaMga (ALA) mAM lakSmInI sAthe suI rahelA puruSottama (vi) nAM zubha lakSaNe joI samudra pahelAM koI eka vakhate eka kSaNa vicAra karyo nahato.) (ke) trikhaMDa pRthvIne bhetA ane madhukaiTabhAdi daityane mAranAra A viSaNu tenA rUpathI vaza karAelI lakSmIthI eka kSaNa mATe paNa jude paDato nathI. (lakSamI tenA rUpathI evI vaza thaI gaI che, ke eka kSaNa mATe paNa tene choDatI nathI. ) (temaja) AvI najara tathA lakSaNavALA bIjA puruSone paNa lakSmI prApta thAya che, ane AnAthI ulaTAM lakSaNavALe sarvatra cAkara ja bane che. 3-4-5 atha ceha madhyaloke sakaleSvapi satsu jaMtujAteSu / martyaH pradhAnajAto yadAkhyayA martyaloko'yam utpattiH strImRlA tasyA api tataH pradhAnameSApi / kriyate lakSaNamanayoryadi tadiha syAjjanopakRtiH itthaM vicintya suvare svahRdi samudreNa samyagavagamya / nRstrIlakSaNazAstraM racayAMcakre tadAdi tathA // 8 // svarga, matyuM ane pAtAla e traNa khaMDa paikI vacalA matye khaMDamAM badhAM prANIomAM matya (manuSya) mukhya che, ane tenA nAma uparathIja A (vacale khaDa) matsya loka kahevAya che. A maryo (manuSya) nI utpatti strIthI thAya che ane strInI puruSathI thAya che. tethI tenI (strInI) paNa mukhyatA che. je A benAM lakSaNe (nI parIkSAnuM zAstra) karuM to manuSya mATe te upakAraka thaze. A pramANe vicAra karI pitAnA hadayAntaramAM sArI rIte jANuM (nizcaya karI)ne samudra puNya ane strInAM lakSaNonuM zAstra banAvyuM. A Adi zAstra thayuM. 6-7-8 tadApi nAradalallakavarAhamANDavyaSaNmukhapramukhaiH / racitaM vacitprasaGgApuruSastrIlakSaNaM kiJcit tadanantaramiha bhuvane khyAtaM strIpuMsorlakSaNajJAnam / durbodhaM tanmahaditi jaDamatibhiH khaNDatAM nItam // 10 // zrIbhojanRpasumantaprabhRtInAmagratopi vidyante / sAmudrikazAstrANi prAyo gahanAni tAni param // 11 // khaNDIkRtAnicapunaH piNDIkRtyAkhilAnitAnyadhunA / sAmudrikaM zubhAzubhamiha kiMcidacmi saMkSepAt // 12 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMtha 147 sAmudramaGgalakSaNamiti sAmudrikamidaM hi dehavatAm / prathamamavApya samudraH kRtavAniti kItyate kRtibhiH // 13 // temaja nArada, la, varAhamihira, mAMDavya, kArtikasvAmI Adi RSio, AcAryo tathA devatAoe kavacit kavacita prasaMge upasthita thatAM puruSa-strIlakSaNazAstranI thoDI ghaNuM racanA karI che. tyArabAda strI ane puruSanA lakSaNenuM A zAstra jagatamAM prasiddha thayuM, (paNa) te meTuM temaja durbodha hovAthI mUrkha lokoe tene chinnabhinna karyuM. zrI bhojarAja, sumanta ItyAdi mahApuruSonAM sAmudrika zAstro agAu racAelAM che, paraMtu lagabhaga te badhAM gahana che. (AthI) chinnabhinna thaelAM te prAcIna zAstrone ekatra karI (temanA AdhAre) saMkSepamAM zubhAzubha (lakSaNavALuM) sAmudrikazAstra (huM paNa) kahuM chuM. vidvAn puru kahe che, ke sarva prathama samudra A (jJAna) meLavI zAstra banAvyuM, tethI dehadhArIonA aMganAM lakSaNe upara racAeluM A zAstra sAmudrika nAmathI oLakhAya che. 9 thI 13 UrU jaTharamuraH sthalabAhuyugaM pRSThamuttamAGgaM ca / ityaSTAGgAni nRNAM bhavanti zeSANyupAGgAni // 14 // pUrvabhavAntarajanitaM zubhamazubhamihApi lakSyate yena / puruSastrINAM sadbhirnigadyate lakSaNaM tadiha // 15 // dehavatAM tadbAhyAbhyantarabhedena jAyate dvividham / varNasvarAdivAhyaM punarantaH prakRtisattvAdi // 16 // Adya tadAzrayatayA nikhileSvapi lakSaNeSu zArIram / manujAnAM tasmAdiha vakSyAmi tadeva mukhyatayA // 17 // zarIrAvartagaticchAyAsvara gandhavarNasattvAni / ityaSTavidhaM hayavatpuruSastrIlakSaNaM bhavati // 18 // iha tAvadUrdhvamUlo narakalpatarurbhavedadhaH zAkhaH / pAdatalAttadidAnI zArIraM lakSaNaM vakSye // 19 // manuSyane be sAthaLa, piTa, chAtI, be hAtha, pITha, mAthuM e ATha aMge che, ane bAkInAM upAMge che. A janmamAM jenA uparathI puruSa ane strIonA pUrva bhavamAM utpanna karelA zubhAzubhanuM jJAna karI zakAya che, tene sArA puruSe lakSaNa kahe che. A lakSaNanA prANIonA mATe bAhya ane Abhyantara nAmanA be bheda thAya che. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 2 sAmudrikatilaka 5, avAja ItyAdi bAhya vibhAgamAM che, jyAre prakRti, satva Adi Abhyantara che. badhAM lakSaNe bAhA lakSaNa zarIranA AdhAre hovAthI manuSya mATe bAhya lakSaNe ja mukhya che, ane tethI teneja mukhyatayA kahIza. ghaDAnI mAphaka puruSa ane strIne zarIra, samarI, gati, chAyA, s12, Adha, varNa (2) mane satva (bhAva) mA pramANe ATha prakAranAM lakSaNe hoya che. A mRtyulokamAM upara mULa ane nIce zAkhAovALuM puruSa rUpI kalpatarU (vRkSa) che. tethI te naraka9patarUnuM paganAM taLI (zAkhAo, rima, tyAM)thI AraMbhI zarIra nAmanA lakSaNane kahuM chuM. 14 thI 19 Adau padasya talamatha rekhAMguSTAMgulInakhaM pRSTham / gulpho pAnI jaMghAyugalaM romANi jAnuyugam // 20 // UrU tathA kaTitaTasphigyugmaM tadanupAyuratha muSkau / ziznastanmaNireto mUtraM zoNitamatho bastiH // 21 // nAbhiH kukSI pArzve jaTharaM madhyaM tatazca valayosmin / hRdayamuraH kUcacUcukayugmaM jatrudvayaM skandhau // 22 // aMsau kakSe bAhU pANiyugaM tasya mUlapRSThatalam / mInAdyAkRtirekhAMgulI nakhAH kramazaH // 23 // pRSThaM kRkATikAtha grIvA cibukaM saMkUrcahanugaNDam / vadanoSThadazanarasanA tAlu tato ghaMTikA hasitam // 24 // nAsAkSutamakSiyugaM pakSmANi tato nimeSarudite ca / bhrUzaGkhakarNabhAlaM tallekhA mastakaM kezAH / // 25 // ityApAdatalakezaprAntamihAnukrameNa zArIram / aGgopAGgavibhaktaM lakSaNavidbhirnRNAM jJeyam // 26 // sarva prathama paganAM taLIo, pachI anukrame paganA taLIAnI rekhAo, aMguTho, mAjIsI, na, (pAnI) pI8, dhuTI, pAnI, onl, S52 pAdIya], sAtha, 42, thApA, guhA, vRSaNa, zikSa, ziznanA (masA) bhati, vIrya, bhUtra, bADI, pada, nAli, kSI, 57, 442, peTa madhya mA, peTa 52nI trivaTTI, dhya, chAtI, stana, stanAtha, ye khAMsI, mana mamA, manAnA malA, mI, (mAthI pAMyA sudhI) pAhu, DAyanA pAMyA, jI, DAyana pRSTa mAsa, yajImA rahelI masyAdi vividha cinho batAvatI rekhAo, AMgaLIe, nakha, pITha (baraDe) Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmuhikanA pAMca graMtha 146 tti| (i) , vADhIna sayamAna, bhUkha, hadI, sthala, bhI, 18, it, , tang, yo, hAsya, nA, chI, mAMsa, yAMpa!, nimeSa 26na, bhU, ana, 4ANa, kapALamAM paDatI rekhAo, mAthuM, mAthAnA vALa, A pramANe pagathI laI zikhA paryata aMga ane upAMgathI vibhakata thaeluM zArIra (nAmanuM paheluM) lakSaNa lakSaNajJa (sAmudrikazAstrajJa) puruSoe jANavuM. 20 thI 26 asvedamuSNamaruNaM kamalodarakAnti mAMsalaM zlakSNam / snigdhaM samaM padatalaM nRpasaMpattiM dizati puMsAm // 27 // pAdacarasyApi caraNatalaM yasya komalaM tatra / pUrNasphuTodurdhvarekhA sa vizvambharAdhIzaH // 28 // vaMzacchide kupAdaM dvijahatyAyai vipakkamRtsadRzam / pItamagamyArataye kRSNaM syAnmadyapAnAya // 29 // pANDuramabhakSyabhakSaNakRte talaM laghudaridratAyai syAt / rekhAhInaM kaThinaM rUkSaM duHkhAya visphuTitam // 30 // talamantaH saMkSiptaM strIkArye mRtyumAdizati puMsAm / rogAya vigatamAMsaM mArgAya jJeyamutkaTakam // 31 // rekhAH zaMkhacchatrAMkuzakulizazazidhvajAdisaMsthAnAH / acchinnA gambhIrAH sphuTAstale bhAgadheyavatAm // 32 // tAH zaMkhAdyAkRtayaH paripUrNA madhyabhedato yeSAm / zrIbhogabhAjanaM te jAyante pazcime vayasi // 33 // tA godhAsairibhajaMbukamUSakakAkakaMkasamAH / rekhAH syurthasya tale tasya na dUre'tidAridyam // 34 // parasevA vagaranuM, uSNa, lAlAzavALuM, kamalagarbha jevI kAtivALuM, mAMsala, mRdu, snigdha, ane sarakhuM paganuM taLIyuM manuSyane rAjasaMpattine adhikArI banAve che. je pagapALo pharato hoya chatAM paganuM taLIyuM kemaLa hoya ane tenI upara spaSTa pUrepurI urdhvarekhA hoya te te rAjA hoya che. kharAba lAgatA paga vaMzaccheda kare che. pakavelI mATI jevo paganA taLIAne raMga hoya to te dvija hatyA kare che. pILA taLIovALe agamyAgamana kare che, ane kALA raMganA taLIovALe madyapAna kare che, Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 2 sAmudrikatilaka paganuM taLIyuM pAMDu raMganuM hoya te abhakSyabhakSaNa kare. nAnuM hoya te daridratA Ape. rekhA vagaranuM kaThIna, rUkSa tathA phATeluM hoya to duHkha ApanAra che. paganuM taLIyuM aMdaranI bAju besI gayuM hoya te puruSanuM strInA kAraNe mRtyu thAya che. mAMsa vagaranuM hoya to rega, ane upasI AveluM hoya te musApharI karAve che. bhAgyazALI puruSanA pagamAM zaMkha, chatra, aMkuza, vA, caMdra, dhvaja Adi AkAra banAvatI, AkhI gaMbhIra ane spaSTa rekhAo hoya che. A zaMkha Adi AkRtio purepurI hoya paraMtu dekhAvamAM madhyama prakAranI hoya che tevI rekhAovALA puru pAchalI vayamAM dhanasaMpattinuM sukha bhegave che. je A rekhAo (paganA taLIAnI rekhAo) ghe, pADo, ziyALa, uMdara, kAgaDA yA gIdha jevA AkAranI mAluma paDatI hoya to jenA paganA taLIAmAM AvI rekhAo hoya temanAthI dAridgha dara nathI hotuM. ra7 thI 34 vRtto bhujagaphaNAkRtiruttuGgo mAMsalaH zubhoMguSThaH / sazirohrasvazcipiToca(va)'krovipulaH sa punarazubhaH // 35 // zlakSNA vRttA mRdavo ghanA dalAnIva padmasya / RjavoGgalayaH snigdhAH sukhamakhyAnvitaM dadhati // 36 // viralAzcipaTikAH zuSkA laghavo vakrAH khaTAH padAMgulayaH / yasya bhavanti zirAlAH sakiGkaratvaM karotyeva // 37 // strIsambhogAnApnotyaMguSThadIrghayA pradezinyA / prathamamazubhaM ca gRhiNImaraNaM vA haskhayA ca kalim // 38 // AyatayA madhyamayA kAryavinAzoM hrasvayA duHkham / ghanayA samayA putrotpattiH stokaM nRNAmAyuH yasyAnAmikA dIrghA sa prajJAbhAjano manujaH / hrasvA syAdyasya punaH sakalatraviyojitA nityam // 40 // dIrghA kaniSThikApi syAdyasya svarNabhAjanaM sa naraH / yadi sApi punarladhvI paradAraparAyaNaH satatam // 41 // yasya pradezinI kaniSThikAbhavedhruvaM sthUlA / zizumAve tasya punarjananI paMcatvamupayAti // 42 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMthA vimalAH pravAlarucayaH snigdhAH kramonnatA nakhAH zlakSNAH / mukurAkArAH sUkSmAH saukhyaM yacchati manujAnAm sthUlairnakhairvidIrNaiH zUrpAkAraizca dIrghanakhaiH / asitaiH sitairdaridrA bhavanti tejoracArahitaiH ALS rA // 42 || // 44 || citra naM 25 citra naM. radda sApanI pheNa jevA, gALa, uttuMga, mAMsala azuThA sArI gaNAya che. ( jue citra. 25) naso dekhAI Ave teve, TukI, capaTA, vAMkA ane sAMkaDA aMguThA zubha nathI. sudara, gALa, mRdu, ekakhIjA sAthe cAMTI rahetI, ane kamaLanI pAMkhaDI jevI lAgatI snigdha sIdhI AMgaLIe puSkaLa sukha Ape che. (jue citra. 26) AchI AchI, capaTI, sukI, Tuko, vAMkI bhAgI gaelI lAgatI paganI AMgaLIe jene hoya te temaja jenI paganI AMgaLIemAM nasA tarI AvatI hoya te cAkarI ja kare che. arthAt AvI AMgaLIonu phaLa sArUM nathI. jo aMguThA karatAM pradezanI ( aMguThA pAsenI AMgaLI) lAMkhI hoya to prathama azubha phaLa maLeche. arthAt strIsukha ke kaMI maLatuM nathI, paraMtu pAchaLathI strI-sabhAganu sukha maLe che. jo TukI hoya te strInuM maraNu athavA strIthI kleza thAya che. arthAt sro-sukha kharAkhara maLatu nathI. jo aMguThA karatA madhyamA (valI) meTI hoya teA kAryavinAza thAya che. kAryasiddhi thatI nathI, apayaza maLe che.) TukI hoya teA du:kha thAya. je eka mIjI sAthe cAMTelI jevI dekhAtI ane sarakhI DhAya teA putranI utpatti thAya che. ane alpAyu thAya che. jenA paganI anAmikA lAMkhI hAya te vidvAna puruSa thAya che. jene TukI hAya tene srI-viyoga sadAkALa rahe che. jene TacalI AMgaLI lAMbo DAya tene suvarNa - lAbha (dhanasukha) thAya che, ane jo mA TacalI AMgaLI TukI hAya tA te sadA paraDhAragAmI rahe che. jene pradarzinI tathA kaniSThikA jADI hAya tenA gAlyAvasthAmAM ja tenI mAtA marI jAya che. ceAkakhA, pravAla jevA, snigdha, kAcakhAnI pIThanI mAphka ( ! Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmuhikatilaka upaselA, ane suMdara phUlanI kaLI jevA, sUkSma nakha manuSyane sukha Ape che. jADA, raMga vagaranA phIkkA, sUpaDA jevA, lAMbA, kALA, gheLA ane teja vagaranA nakha hoya le te nakhanA kAraNe manuSya daridra thAya che. 3pa thI 44 mAMsopacitaM snigdhaM gUDhaziraM komalaM caraNapRSTham / romasvede rahitaM pRthulaM kamaThonnataM zastam // 45 // aMtarguDhA gulphAH sarojamukulopamAH zriyaM dadate / sUkaravatte viSamAH zithilAH prathayanti vadhabaMdhau // 46 // mahiSasamAnegulphaizcipiTairvA duHkhasaMyutAH puruSAH / tairapi romopagatairnityamapatyena parihInAH / // 47 // kandaH pAdAMburuhasyeva bhavedatulA pANiH / taM naramanurAgAdiva niyataM ramayati ramA rAmA // 48 // samapANiH sukhasahito dIrghAyuH syAnnaro mahApANiH / svalpAyuralpapANiH pronnatayA vinirjayo bhavati // 49 // paganI pITha mAMsala, snigdha, daTAI gaelI nasovALI, kamaLa, rUvATA vagaranI, pALI, ane kAcabAnI pITha jevI hoya che te sArI che. paganI ghuMTIo aMdara samAI jatI, ane kamaLanI kaLI jevI hoya te te lakSamI Ape che. je DukkaranA jevI nAnI moTI ke viSama lAgatI temaja DhIlI paDI gaelI haze te te kArAgAra baMdhana yA vadha karAvanAra lakSaNa che. pADAnA jevI zuMTIo hoya te, athavA capaTI ghuTIo hoya te puruSe duHkhI thAya che, ane je AvI ghuMTIo vALa yukta hoya te jarUra saMtAnarahita thAya che. pANuM (paganI ghUMTIthI taLIA sudhIne bhAga eDI) je paga rUpI kamaLanA gaThThA jevI gALa dekhAtI hoya to tevA lakSaNavALA puruSane meha pAmelI hoya tema lamI sadAkALa maLyA kare che. (jUo citra 27) sarakhI eDIvALo sukhI, mATI eDIvALe dIrdhAyu, nAnI eDIvALo alpAyu, ane uMcI eDavALe vijayI thAya che. 45 thI 49 pizitAntargatanalikA kuraGgajaMghopamA zriyaM puMsAm / praviralamRdutararomA datte kramavartulA jaMghA lakSmI dizati kesarimInavyAghropamA nRNAm / jaMghA RkSasahazA vadhabaMdhau niHsvatAM prAyaH . . . // 51 // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene sAmudrikanA pAMca re sthUlA dIrghA mArga vitaratyudbaddhapiDikA jNghaa| zvazRgAlakarabharAsabhavAyasajaMghopamA tvazubhA 10e ja jitra 27 citra naM. 28 paganI naLI je mAMsanI aMdara DUbelI hoya ane mRganI jAMga jevI jAMga (paganI pIMDIne saMskRtamAM jAMga kahe che. ghuMTIthI laI DhIMcaNa sudhIne bhAgate jAMga) hoya te puruSane lakSamI maLe che. temaja AchA jhINA vALavALI tathA saMghADA upara utArI hoya tevI caDhatA geLAvAvALI jAMga paNa lakSamI Ape che. (juo citra 28) je manuSyane (majabuta) siMhanI jAMga jevI ja hoya, athavA mAchalAnAM jevI jAga (juo citra 29) (dekhAvamAM mAchalA jevI) hoya ke pachI vAghanI jAMga jevI jAMga hoya te tene lakSmI prApta thAya che. (juo citra 30) paraMtu je rIMchanA jevI jaga hoya te te vadha athavA kedakhAnuM prApta karAve che. ane prAya: daridra rAkhe che. (juo citra 31) jADI paraMtu lAMbI jAMga hoya to vAraMvAra musApharI karAve che. gAMThavALI, kutare, ziyALa, UMTa, gadheDAM ke kAgaDA jevI jAMga azubha che. (juo citra 32) 50 thI para (hii citra naM. 29 citra naM 30 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmuhitilaka - citra naM. 31 citra naM 32 lalitAni snigdhAne bhramarazyAmAni deharomANi / jAyante bhUmibhujAM mRdRni vilasanti sUkSmANi subhago romayutaH syAdvidvAndhanaromasaMyuto manujaH / uttaromAbhiH punaraMgazca bahubhizca vittasaMkalitaH // 54 // romaikaikaM nRpatevaM zrotriyadhanADhyabuddhimatAm / AdInyetAni punarniHsvAnAM mUrdhajeSvevam romarahitaH paritrAT syAdadhamaH sthUlarUkSakhararomA / pApaH piGgalaromA niHsvaH sphuTitAgraromApi suMdara, kALAM bhamarAM jevAM snigdha rUvATAM ke je dekhAvamAM mRdu ane sUkSma (nA ) sANe cha, ta sAne hoya che. (arthAt mAvAM kATaial 01 thAya che.) aMga upAMga upara vadhAre pramANamAM vALa hoya te te zubha lakSaNa che. vALavALA suMdara (bhAgyazALI) hoya che. ghaNI vALavALA vidvAna hoya che, ane vadhAre paDatA vALavALa dhanavAna thAya che. eka chidramAM eka ja vALa rAjAone hoya che. eka chidramAM be vALa vidvAna, dhanavAnuM tathA buddhimAna lekane hoya che, paraMtu tenAthI vadhAre eTale ke ekaja chidramAM traNa ke cAra rema daridra puruSone hoya che. A lakSaNa mAthAnA vALa mATe paNa lAgu paDe che. rUvATAM vagarane mANasa parivrAjaka (saMnyAsI) thAya che. jADA ane trAkSa, gadheDAnA jevAM kharabacaDAM rUMvATAMvALe pApI ane agra bhAgamAM phATelAM rUMvATAMvALo daridra thAya che. 53 thI 52 kuJjarajAnurmanujo bhogayutaH pInajAnurakhanIzaH / saMzliSTasadhijAnuvarSazatAyubhavaprAyaH Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana sAmudrikanA pAMca graMtha 155 nimnaiH strIpakhazagaH zazivRttaiYDhamAMsalai rAjyam / dIrdhemahadbhirAyuH subhagatvaM jAnubhiH svalpaiH // 58 // dizati videze maraNaM manujAnAM jAnu mAMsaparihInam / kumbhanibhaM durgatatAM tAlaphalAmaM tu bahuduHkham // 59 // jAnudvitayaM hInaM yasya sadA sevate sa vadhabaMdhau / idameva yasya viSamaM sa punaH prApnoti dAridrayam // 60 // UrU yasya samAMsau raMbhAstaMbhabhramaM vitanvAte / komalatanuromaMcitau sa jAyate bhUpatiH prAyaH // 1 // snigdhAvUrU mRdulau krameNa pInau prayacchato lakSmIm / / vikrI strIvallabhatAM guNavatAM saMhatau kRtau bhavataH // 2 // Huitment citra naM. 33 citra naM. 34 hAthIne DhIMcaNa jevA DhIMcaNavALo bhegI, jADA DhIMcaNavALo rAjA ane jAMga tathA sAthaLa sAthe sArI rIte saMkaLAela DhIMcaNavALA se varSanA (dIrdhAyu) thAya che. (juo citra 34) aMdara pesI gaelA DhIMcaNavALo strIne vaza rahe che. goLa ane mAMsamAM daTAelA DhIMcaNavALAne rAjya maLe che. meTA DhIMcaNa dIrdhAyu: ane nAnA DhIMcaNa saubhAgya Ape che. je DhIMcaNa mAMsa vagaranA hoya te paradezamAM maraNa thAya che. ghaDA jevAM goLa DhIMcaNa hoya te durgati thAya ane je tADanA phaLAnI mAphaka capaTAM DhIMcaNuM hoya te bahu duHkha thAya che. jene bane DhIMcaNa nahi jevA ja hoya te sadAkALa kArAgAramAM rahe che. ane tene vadhu thAya che. ane je nAnA moTA hoya te daridra thAya che. jenA sAthaLa mAMsala hoya ane keLanA staMbha jevA suMdara dekhAtA hAya temaja jhINuM suMdara rUMvATAMvALA hoya che te prAya: rAjA thAya che. (juo citra Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 2 sAmudrikatilaka 35) snigdha, mRdu ane eka sarakhA utaratA kramathI sarANa upara utArelA hoya tevA je sAthaLa hoya te te lakSamI Ape che. pahALI sAthe hoya te strIone priya thaI paDe che. ane eka bIjA sAthe maLI jatA hoya tevA sAthaLa guNavAna mANasene hoya che. pa7 thI 62 citra naM. 35 .. citra naM. 36 sthUlAgrau madhyanatau syAtAM mArgAnusaMdhinau puMsAm / kaThinau cipiTau vipulau nimAsau durbhagatvAya // 3 // yasya kaTiH syAdIrghA pInA pRthulA bhavetsa vittAdayaH / / siMhakATirmanujendraH zArdalakaTizca bhUnAthaH // 64 // romazakaTidaridro hrasvakaTiTurbhago bhavati manujaH / zunamarkaTakarabhakaTi1HkhI saMkaTakaTiH pApaH maMDUkasphiG nRpatiH siMhasphimaMDaladvayAdhipatiH / ghanamAMsasphigdhanavAnvyAghasphiG maMDalAdhipatiH // 66 // uSTraplavaMgamasphigdhanadhAnyavivarjitaH pumAniyatam / pInasphiG niHsvo hya sphigvyAghamRtyuH syAt // 67 // je sAthaLa agrabhAgamAM sthaLa ane vaccethI besI gaelA hoya te satata musApharI karAve che. kaThiNa, capaTA, bahu paheLA ane mAMsahIna sAthaLa hoya te humAyanu cinDa che. nI bhara paDalI, oni, bhATI, DAya te dhanavAna thAya che. siMhanA jevI kamara hoya te narAdhipa (juo citra. 36) ane vAgha jevI kamara jamInadAra kare che. (juo citra 37) rUMvATAMvALI kamaravALe daridra, TuMkI kamara Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMthA 157 thAya che. vALA durbhAgI thAya che. ane kutarAM, mAMDAM, UMTa jevI kamaravALe du:khI ( jue citra 38 ) sAMkaDI kamaravALe pApI thAya che. jo paganA thApA deDakAnA X ritra na. 37 thApA jevA hoya teA rAjA prAMtanA adhipati thAya. ( thAya. ( jue citra 39 ) ripatra naM. 38 siMha jevA hAya tA e citra 40) khuba mAMsavALA hAya tA dhanavAna thAya, nu citra naM. citra 1. 40 ane vAghanA jevA thApA hoya te eka prAMtanA adhipati thAya. (jue! citra 41) UMTa ke vAMdarA jevA thApA hAya te jarUra dhanadhAnyathI rahita thAya. (jIe citra 42-43) jADA thApAvALA nina, thAya che. ane jenA thApA aDadhA hoya tenu vAgha dvArA maraNa thAya che. 63 thI 67 yatamAMso gambhIraH sukumAraH saMvRtaH zoNaH / pAyuH zubho narANAM punarazubho bhavati viparItaH // 6 // zuDhA mAMsavALI, gaMbhIra, kAmala, gALa tathA lAlaraMganI hAya tA te zubha lakSaNu che. A sivAyanuM azubha lakSaNa che. 68 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ra sAmudrikatilaka citra naM. 41 citra naM. 42 muSkAH svayaM pralambA jAyante supariSThitA yasya / sa bhavati bharttA niyataM bhUmeH saptAbdhivalayAyAH NaiH samairnRpatvaM ciramAyurbhavati lambitairvRSaNaiH / jalamaraNamadvitIyairmanujAnAM kulavinAzopi strIlolatvaM viSamaiH prAkputrodakSiNonnatairvRSaNaiH / vAmonnataizca tairapi duHkhena samaM bhavati duhitA niHsvaH zuSkasthUlai ramyaramaNIratAsturaMga samaiH / punaraddharvRSaNairbhavaMti na cirAyuSaH puruSAH ziznamanimnasamunnatamadIrghalaghu susaMyutaM mRdulam | uSNaM dhanadhAnyavatAmazlathammRduvartulaM viziram sthUlagranthiratisukhI kezanigUDho mahIpatiH ziznam / vyAvahayasiMhatulyo bhogI syAdIzvaraH prAyaH spaSTazirAnicitaapitvagdhInaM mehanaM kRzaM vimalam / laghumRdu surabhiparimalaM puMsAM saubhAgyavittakaram line laghuni dhanADhyo nirapatyo vA zirAyute'lpasutaH / dakSiNavinate putro vAmanate kanyakAjanakaH // 69 // || 190 || // 71 // // 72 // // 73 // || 98 || // 75 // / / 76 / / Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMthA yaH samacaraNaniSaNNo gulphau natuzephasA parispRzati / sa sukhI jJeyo yadi punakhanitalaM prAyazo duHkhI sthUlo'dho vinataH syAttIkSNAgro dIrghonnataH zithilaH / samalo dhanahInAnAM zizro bhumaH sadonmiSitaH sthUlazireNa vizAlacchidravatA prajanena dAridryam / atikomalena labhate naraH pramehAdinA maraNam haritAMjanA bharekhA mahAmaNirjAyate samottAnaH / manthAnakapuSpanibho yasya sa bhartA bhuvo bhavati maNibhirdhanino raktaiH smerajapApuSpasannibhairbhUpAH / lakSNaiH snigdhaiH sukhino madhyottAnaizca pazumantaH kaladhautarajatamuktAphalapravAlopamA mahAmaNayaH / yeSAM bhavanti dIptAste sajaladhibhUmibharttAraH dAridryajuH paruSaiH paruSA bhairvipANDurairmaNibhiH / madhyonnatairbahukanyA jAyante duHkhinaH sphuTitaiH vidrumahemopamayA mahAmaNau rekhayA naro dhanavAna | daurbhAgyavAt zavalayA dhUsarayA jAyate niHsvaH 159 11:00 || // 78 // // 79 // // 80 // // 81 // // 82 // // 83 // // 84 // Kulo 10 citra naM. 44 citra naM. 43 jenA vRSaNu lAMkhA ane sArI rIte cAMTelA mAluma paDatA hoya te sAta sAgara Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 2 sAmudrikatilaka vALI pRthvInA svAmI thAya che. sarakhA ane suMdara vRSaNavALe rAjya meLave che. labaDo paDelA lAgatA vRSaNavALo dIrdhAyu thAya che. eka ja vRSaNa hoya te jalamAM DubavAthI mRtyu thAya che. ane tevA mANase potAnA kulane nAza paNa kare che. je nAnA moTA vRSaNa hoya te strIlelupa thAya che. jene jamaNe vRSaNa uMce hoya tene pahelo putra thAya che. ane jene DAbe uMce hoya tene du:kha paDe che, ane prathama chokarI thAya che. sukkA ke jADA vRSaNa hoya to nirdhana thAya che. je ghoDAnA jevA vRSaNa hoya to suMdara strImAM Asakta rahe che. je aDadhA aDadhA vRSaNa hoya te puruSo alpAyu thAya che. bahu uMcI thaelI, bahu dabAI gaelI, bahu lAMbI ke bahu nAnI na hoya paraMtu sArI kamaLa dekhAtI ane uSNa rahetI IndrI dhanasaMpattivALA mANasone hoya che. vaLI AvA mANasanI IndrI majabuta, kamaLa, goLa ane na dekhAtI hoya tevI hoya che. jenuM zizna bastI sAthe meTI gAMTha vaLIne joDAeluM hoya te ghaNe sukhI thAya che. ane vALathI DhaMkAeluM rahe to rAjA thAya. (joDANane bhAga vALavALo hoya te zubha lakSaNa che;) jeone vAgha, gheDo ke siMhanA jevuM zizna hoya teo ghaNuM kharuM rAjA thAya che. (zizna naso vagaranuM hoya to sAruM ema pahelA leka 73 mAM kahyuM che.) zizna nasovALuM dekhAtuM hoya chatAM je tenA uparanI cAmaDI bahu ja pAtaLI (nahiM jevI) hoya zizna pAtaLuM cakakhuM, nAnuM, mRdu ane durgadha rahita te te saubhAgya ApanAra temaja dhana ApanAra che. liMga nAnuM hoya to dhanADhaya thAya naso tarI AvatI hoya to saMtAna vagarane athavA bahu ja thoDAM chokarAMvALo thAya. je jamaNI bAju nameluM rahetuM hoya to putra ane DAbI bAju nameluM rahetuM hoya te putrIne pitA dhAya che. jene sarakhI beThake besatAM paganI ghUMTIone liMgano sparza na thato hoya tene sukhI jANu. je beThA pachI liMga jamInane aDakatuM hoya to jAvuM ke te duHkhI ja thaze. daridra puruSonAM zizna jADAM, labaDI paDelAM, adAra, lAMbAM, zithila, melAM, bhAgelAM ane sadAkALa nidrAvasthAmAM paDyAM rahenArAM hoya che. moTA mAthAvALuM ane pahoLA chidravALuM zizna hoya te dAridra thAya che. ane je zizna ati kemala hoya te manuSya prameha ItyAdi regathI maraNa pAme che. jene liMganA maNi upara lIlI rekhAo (none laIne) dekhAtI hoya ane maNi sarakhe uThAvadAra tathA ravaiyAnA agranA jevA dekhAtA hoya te mANasa jamInane svAmI (rAja, mAMDalika) thAya che. lAla raMganA maNizo dhanavAna, ane khIlelA japAnA phUla ( lAla raMganuM jAsudanuM phUla) je hoya te rAjA thAya che. cikaNe ane mRdu maNi hoya te sukhI tathA vaccethI unnata ane maNi hoya te pazuovALo thAya che. jeone liMganA maNi senuM, cAMdI, motI agara pravAla jevA dekhAtA hoya teo samudra paryantanI bhUminA mAlika thAya che. jene maNi rUkSa dekhAte hoya te dAridravALe jANa. rUkha jevo lAgatuM hoya athavA phIkako lAgate hoya Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana sAmuhikanA pAMca graMtha 161 te paNa temaja samajavuM. je maNi vaccethI ja (phakta) phUle lAgatuM hoya to tene ghaNI chokarIo thAya che. ane je A maNi phATelA hoya to dukhI thAya che. liMgane maNi mATe hoya ane tenA upara hIrA ke sonAnA jevI camakIlI rekhAo paDatI hoya to manuSya dhanavAna thAya che. je kALI ke bhUkharI rekhAo paDatI hoya te durbhAgyavALe ane nirdhana thAya che. 29 thI 44 retasi puSpasugandhiAna rAjA yajvA naraH surAgandhe / madhugandhe bahuvittaH sukhIdhanavAn mInagandhe syAt // 85 // surabhidravyasugandhe zriyo'nyagandhe tu dAridrayam / lAkSAgandhe putryo naiHsvo bhogIH punaH pizitagaMdhe jambUvarNena sukhI dugdhasavarNena retasA nRpatiH / dhUmeNa duHkhasahitaH syAdaHsthaH zyAmavarNena // 87 // yasya cyavate reto laghumaithunagAmino bahusnigdham / dIrghAyuHsaMpattiM putrAnapi vindate sa pumAn // 88 // na patati zukraM stokaM ciramaithunasaMgatasyApi / dAridrayaM solpAyurbahukanyAjanakatAM bhajate ditricaturdhArAbhiH pradakSiNAvartajAtimUtraM syAt / piGgalavarNaM nRpatiH sukhino balitakadhArAdyam kRtazabdamekadhAraM nRpasya mUtraM dvidhAramAye ca / niHzabdaM bahudhAraM tadapi daridrasya vijJeyam // 9 // jene vIryamAMthI puSpanA jevI sugaMdhI AvatI hoya te rAjA, dArU jevI sugaMdha hoya te yajJa karanAra, madha jevI sugaMdhavALo dhanavAna ane mAchalAM jevI gaMdhavALe sukhI ane dhanavAna thAya che. vIryamAMthI sArI sugaMdha AvavI e saubhAgyanuM lakSaNa che. ane durgadha AvavI te dAridranuM lakSaNa che. lAkha jevI gaMdha AvatI hoya te putrIo thayA kare. ane mAMsa jevI gaMdha AvatI hoya to nidhana chatAM bhegI thAya che. je vIryano raMga jAMbuDAnA je hoya te sukhI, dUdha je hoya te rAjA, dhUmADIe raMga hoya te duHkhI ane kALe raMga hoya te duHkhI thAya. thoDA mithunathI jene ghaNA voryane srAva thatuM hoya ane te vIrya snigdha hoya te samajavuM ke te Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 2 sAmudrikatilaka puruSa dIrghAyu, saMpatti ane putrAnuM sukha meLave che. jene lAMbe vakhata maithuna karavA chatAM vIryane gheADA paNa sAva na thAya te tevA puruSa daridratA, alpAyu ane kanyAenA pitA thavA paNAne pAme che, jene mUtranI be traNa ke cAra dhArAe thatI hAya, mUtranA patananI dizA dakSiNAvarta hoya, ane raMga pILacaTA hAya te rAnta thAya. ane eka ja dhAra thatI hoya te paNa sukhI thAya che. rAjAenuM mUtra eka dhAravALu ane zabdayukta hoya che. daradrone zarUmAM e dhAravALuM ane pachIthI ghaNo dhArAomAM vaheMcAI jatu, temaja zabda vagaranuM sUtra heAya che. 85 thI 91 snigdhaM pravAlatulyaM yasyAGge bhavati zoNitaM na ciram / sa vahati svakIyabhujayA manujo nikhilAmbudhime khalAM vasudhAm // 92 // rudhiraM yasya zarIre raktAmbujavarNasaMmitaM bhavati / bhujavallikaGkaNaraNatkArA tamanusarati rAjyazrIH kiMcit pItaM zoNaM zoNitamiha bhavati madhyame puMsi / ISatkRSNaM raktaM tattu jaghanye parijJeyam // 93 // // 94 // jenA zarIramAM paravALAnA jevuM lAla ane snigdha rudhira vahetu hAya te thADI mudatamAM pRthvIpati ane che. jenA zarIramAM lAla kamaLanA jevuM rudhira vahetu hoya tene pAtAnA hAthanAM kakAnA raNakAra karatI lakSmI prApta thAya che. madhyama kaeNTinA puruSamAM kaika pIluM ane lAla leAhI hoya che. ane kAMika kALuM ane lAla leAhI halakI koTInA puruSamAM hoya che. 92 thI 94 zastA vastiH puMsAM vistIrNA mAMsalonnatA snigdhA / // 96 // zuSkA vikaTA kaThinA dAridryaM dizati vA bahuduHkham // 95 // vazRgAlakara bhasairibhatulyA vastirnatA bhavati yeSAm / saMkIrNaklinnA te dhanahInAH syurnarAH prAyaH pRthuruvasthA nAbhigaMbhIrA cANDAkRtiH saukhyam / vidadhAti dhanaM medhAM manujAnAM dakSiNAvarttA zatapatrakarNikAbhA nAbhiH syAdyasya manujamAtrasya / prApnoti sapadi sa pumAn sasuvarNAM sArNavAmavanim 11:30 11 118011 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena sAmudrinA pAMca graMtha puMsAM nAbhirdIrghA yathAkramaM pArzvayostadUrdhvamadhaH / dIrghAyurIzvaratvaM gosvAmitvaM sadA tanute / viSamA valimadhyasthA naiHsvaM zUlaM karoti nIcasthA / tuGgA svalpA klezaM vAmAvartI nRNAM zAThyam mAMsala, uThAvadAra ane pahoLI, bastI sArI gaNAya che. sukAI gaelI, pahoLI thaI gaelI, kaThiNa bAda bahu duHkha ane dAridra Ape che. kutarAM, ziyALa, Ta, ane pADAnI bastI jevI jemanI bastI hoya teo ghaNuM kharuM dhanahIna thAya che. paheLI, unnata, gaMbhIra tathA IDAnA jevA AkAravALI nAbhi sukha Ape che. (jue citra 44) ane je AvI nAbhi dakSiNAvarta hoya te manuSyane dhana ane buddhi Ape che. kamaLanA jevI suMdara nAbhi game te mANasane hoya to paNa te dhanavALI samudra paryaMtanI pRthvI pAme che. dIrdha ane pAbhAgamAM upasI AvelI pesI gaelI nAbhivALe dIrdhAyu, zeThAI tathA pazuonA samuhano mAlika (gAya, hAthI gheDA vagerene mAlika) thAya che. je nAbhi viSama prakAranAM valavALI banatI hoya te darigratA tathA zUlavyAdhi kare che. nAbhi ThIka madhya bhAgamAM na hatAM uparanI bAju ke ekadama nIce hoya ane TuMkI ke vAmAvarta hoya te kaleza ane zaThatA kare che. 5 thI 100 kSoNipatistanukukSiH zUro bhogAnvitazca samakukSiH / dhanahIna uccakukSirmAyAvI syAdviSamakukSiH kukSiyasya gabhIrA vinipAtaM sa labhate naraH prAyaH / uttAnA yasya punarnArIvRttena jIvate sopi // 102 // pArthe mAMsopacita pradakSiNAvartaromANi mRdUni / . yasya bhavetAM vRtte niyataM jagatIpatiH sa syAt // 103 / / nimnairbhojyaviyuktAH pArthAH pishitojjhitairdhnvihiinaaH| sthUlAsthibhiH pumAMsaH kuTilaiH puruSAH parapreSyAH // 104 // jaTharaM yasya samaM syAdabhitaH sa pumAnmahArthADhayaH / siMhanibhaM yasya punaH prApnoti sa cakravartitvam // 105 // Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 bhekodaro narapatirvRSabhamayaH paradArabhogI ca / vRttodaraH sukhI syAnmIna vyAghodaraH subhagaH piTharajaro daridro ghaTajaTharo durbhagaH sadA duHkhI / bhujagajaTharo bhujiSyo bahubhojI jAyate manujaH vRkodaro daridraH zRgAlatulyodaro daropetaH / pApaH kRzodaraH syAnmRgabhuksadRzodarazcauraH 2 sAmudrikatilaka // 6 // || OM7 | // 68 | citra maiM. b citra naM. 6 kukSI jo nAnI hAya to rAjA thAya. sarakhI kukhavALe zUravIra ane bhAgI thAya. upasI AvelI kukSIvALA nirdhana ane nAnI meATI kukhavALeA mAyAvI thAya che. jenI kukSI gaMbhIra hAya te manuSya prAya: nAza pAme che. ane jenI kukSI upaselI hAya te peAtAnI strInI AjIvikA upara jIve che. paDakhAM geLAkAra dhAraNa karanArAM ane mAMsathI bharelAM hAya, ane tenA upara dakSiNAvarta rUvATAM hAya te tevAM paDakhAMvALA mANasa jarUra rAjA thAya che. ( jue citra 45 ) esI gaelAM paDakhAMvALAne khAvAnA paNa sAMsA paDe che. mAMsa vagaranAM paDakhAMvALA nirdhana thAya che. jADAM ane vAMkAM hADakAMvALA vaDakhAMvALA manuSya pArakAnA sevaka thAya che. jenuM jaThara (peTa) sarakhu dekhAtu hAya te niDara ane mahAdhanavAna thAya che. ane siddhanA jevA peTavALA manuSya cakravatI thAya che. ( jIe citra 46 ) deDakA jevA peTavALA nRpati, baLada jevA peTavALeA parastrIgAmI, ( jue citra 47 ) gALa peTavALA sukhI ane mAchalA ke vAghanA jevA peTavALA bhAgyazALI thAya che. hAMDI jevA peTavALA daradra, ghaDA jevA peTavALA durbhAgI ane sadA du:khI thAya che. sApa jevA peTavALA mAsa ahu khAnAra tathA cAkara thAya che. kutarA ke varU jevA peTavALA Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMthe 165 daridra, ziyALavA jevA udaravALe chidravALo ( chapAM pApa karma karanAra), sukAI gaelA piTavALe pApI, ane bIlADA jevA peTavALe cAra hoya che. 101 thI 108 citra naM. 47 citra naM 48 jAyeta yasya madhyaM muzalodarasodaraM tanutvena / sa pumAnnRpatijJeyo viparyayo bhavati viparIte || 1|| praharaNamaraNaM ramaNAbhogAnAcAryapadamanakasutatAm / ekaditricaturbhiH krameNa valibhiH pumA~llabhate 5 210 | avalinRpatiH sukhabhAkparadArarato hi nUnaM syAt / saralavaliH pAparato nityamagamyAbhigamanamanAH || 124 abhyunnatena mAMsopacitena susaMhatena bhUmibhujaH / hRdayena mahArthajuSaH pRthunA dIrghAyuSaH puruSAH | | 222 jenI kamara mUzaLanA madhya bhAganI jema pAtaLI hoya (dekhAvamAM pAtaLI thaIne mUzaLane madhyabhAga jema dekhAya che, tema dekhAya che to tevI kamaravALA mANasa rAjA thAya che. (juo citra 48) ane je AnAthI viparIta lakSaNa hoya te viparIta phaLa thAya che. je peTa upara eka valI paDe te zathI mRtyu (mAravAthI mRtyu thAya), be hoya to strI sukha, traNa hoya te AcAryapaNuM ane cAra hoya te aneka putrone pitA thAya. eka paNa vallI jene na hoya te rAjA thAya, sukhI rahe paraMtu kharekhara te paradAragAmI bane. sIdhI vadhI che pApakarmamAM Asakta rahe che, ane agamyAgamanamAM ruci zALA thAya che. upasI AvelA, mAMsala, sugaThita ane vizALa hRdayavALa puruM rAjA, mahudhanavAna ane dIrdhAyu thAya che. 109 thI 112 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmudrikatilaka sthUlazirAparikalitaM khararomasamanvitaM puMsAm / hRdayaM punaH sakaMpaM nisvatvaM zazvadAdadate // 113 // pRthulaM bhavatyuraH sthalamacalazilAkaThinamunnataM nRpteH|| mRganAbhIpatralatAsamAnamuroromarAjicitam // 114 // urasA ghanena dhanavAnpInena bhaTastathordhvaromNA syAt / niHsvastanunA viSameNAkAlamRtirakiMcanazca naraH // 115 // vRttAH stanAH prazastAH susnigdhAH komalAH samApuMsAm / viSamAH paraSA vikaTAH prAyo duHkhAya jAyante // 116 // mAMsopacitairbhUpAH subhagAH syuzcUcukairapi dvaMdvaiH / / pInaiH sukhino viSamAyataiH sadA niHsvatAbhAjaH // 117 // jenuM vakSasthala jADI nasothI vyApta thaeluM mAluma paDatuM hoya, ane tenI upara barachaTa rUMvATAM hoya, temaja kaMpAyamAna rahetuM hoya te mANasa nirdhanatA pAme che. rAjAnuM vakSasthala vizALa hoya che. ane parvatanI zilAnI mAphaka kaThaNa tathA unnata hoya che. ane te chAtI para haraNanI ghaMTI uparanI romAvalI jevA AchA pAtaLA vALa hoya che. je ghana vakSa:sthala hoya to dhanavAna, bharAvadAra ane urdhvagAmI rimayukta hoya te subhaTa thAya che. paraMtu je nAnIzI chatI hoya te nirdhana thAya che, viSama chAtI hoya te manuSya nirdhana thAya che. ane akALa mRtyu pAme che. puruSanA goLa suni, kamaLa tathA sarakhA stana hoya te vakhANavA lAyaka che. viSama, kAMtihIna, saMkocAI gaelA stana ghaNuM kharuM duHkha Ape che. je baMne stananAM sUcaka (agrabhAga) bharAvadAra hoya te manuSya bhAgyazALI ane rAjA thAya che. jADAM sUcuka hoya te sukhI thAya che. ane nAnAM meTAM cUka hoya te nirdhana thAya che. 113 thI 117 pInena dhanAdhipatirjatruyugenonnatena bhogI syAt / viSamonnatena duHkhI natAsthibaMdhena dhanahInaH // 118 // skandhAvanukramato mUle pInau samunnatau kiMcit / vRSakakudasamau hrasvI lakSmI dRDhasaMhatiM vahataH Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene sAmudrikanA pAMca che huDavahI! skaMdhau nirmAsau bhAravAhako puMsAm / kuTilau kazAvatitanU khedakarau romazau bahuzaH || 220 bhumau mAMsavihInAvaMsau nataromazau kRzau yasya / nirlakSaNena lakSmyA nAmApi nAkarNitaM tena atyucchritau ca aMsau kiMcibAhvoH samunnatiM ddhtH| suzliSTasaMdhivandhau vapuSonizUrayoH syAtAm 22I mRdutanurome kakSe prakhedamalojjhite surbhigndhii| pInonnate dhanavatAmatonyathA vittahInAnAm che 23 na kare triA jaM. chara citra naM 20 gaLAnI hAMsaDIo puSTa hoya to dhanavAna thAya. uThAvadAra hoya te bhegI thAya. eka uMcI ane bIjI nIcI evI hoya te duHkhI thAya ane DhIlA paDI gaelA asthibaMdhavALI hoya to manuSya dhanahIna thAya. khabhA mULamAM jADA ane sarakhA utaratA kramanA haiI mAMsala ane unnata heAya temaja baLadanI khAdha jevA dekhAtA hAya ( juo citra 49) ane pramANamAM TUMkA hoya te lakSmI ane vizALa kuTuMba samudAyane meLave che. bakarAnA je lAMbA ane mAMsa rahita khabhA bhAra vahana karanAra mANasone heAya che. ane vAMkAcUMkA, kRza, ghaNAja nAnA tathA ghaNAM, rUMvATAMvALA khabhA kheda karAvanAra che. khabhAnA agrabhAga bhAgI gayA jevA, mAMsahIna, namI paDelA tathA rUMvATAMvALA ane kRza hoya te (A eka evuM nirdhanatAnuM prabaLa lakSaNa che ke) AvA khabhAvALA durbhAgI puruSe lakSmInuM nAma sAMbhaLyuM hotuM nathI. dhanavAna ane zUrA purune khabhAnA agrabhAga ghaNuM upasI AvelA, hAthane paNa uThAva ApanArA, ane majabuta saMdhiyukta hoya che. dhanavAnI bagale jhINA ane kamaLa Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 2 sAmukitilaka vALavALI, parasevA ane melathI rahita, tathA sugaMdhIvALI puSTa tathA unnata hoya che. AnAthI viparIta bagalo dhanahIna mANasone hoya che. 118 thI 123 bAhU vAmavivalitau vRttAvAjAnulaMbitau pInau / pANI phaNamatrAMko karikaratulyau samau nRpateH // 14 // gopucchAkRtipInaM hInaM khararomabahularomabhirdIrgham / nirmagnazirAsandhi prazasyate bhujayugaM puMsAm | 125 duSTaH prodabuddhabhujo bahuromA bahubhujiSyaH syAt / viSamabhujazcauryaratiH samapInabhujo naro duHsthA pANI nRpateH zlakSNau niHsvedo mAMsalau tathAcchidrau / aruNAvakarmakaThinAvRSNo dIrghAGgalI snigdhau vistIrNI tAmranakhau syAtAM kapivatkarau dhanADhayasya / zArdUlavadvirukSau vikRtau niHsvasya nimAsau 5 228|| rekhAbhiH pUrNAbhistisRbhiH karamUlamaMkitaM yasya / dhanakAMcanaratnayutaM zrIH patimiva bhajati lubdheva // 129 // pAchaLanI bAju vaLa khAnArA, goLa, DhIMcaNa paryaMta lAMbA, puSTa, sApanI pheNanI mAphaka ( hAthane paheco AvavAthI) chatrane dhAraNa karanAra, hAthInI sUDa jevA bAha rAjAone hoya che. pahacAne laI gAyanA pUchaDA jevA dekhAtA, kharabacaDA ke ghaNAvALa vagaranA lAMbA, jemAM na tathA saMdhio DubI gaI hoya tevA bAhu vakhANavA lAyaka che. phUlelA bAhavALo duSTa thAya che. ghaNu vALavALA jenA hAthe hoya te khuba khAnAra thAya che. lAMbA TuMkA hAthavALe ciravRttine thAya che. ane sarakhA temaja puSTa hAthavALAne yogya sthAna maLatuM nathI. (ahIM sarakhAnuM lakSaNa paMcAthI khabhA paryata caDha utaramAM eka sarakhA gherAvAnA hoya te ema samajavAnuM che. ) rAjAnA hAtha (pacAthI AMgaLIo paryatana hata) camakadAra, parasevA vagaranA, mAMsala, chidrarahita, lAlAza upara, kAma na karavA chatAM kaThora, uSNa, lAMbI AMgaLIovALA tathA snigdha hoya che. dhanavAna puruSanA hAtha pahoLA, tAMbA jevA lAla nabavALA, ane dekhAvamAM vAMdarAnA hAtha jevA hoya che. ane daridranA hAtha vAghanA paMjA jevA, vikRta temaja mAMsa vagaranA hoya che. jenuM karatala (hatheLI) traNe akhaMDa rekhAothI zobhatuM hoya tevA dhana, suvarNa tathA ratnathI yukta puruSanuM Asakta thaelI strInI mAphaka lakSamI sevana kare che. 124 thI 129 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca thaze karamUlairnigUDhaiH sudRr3ha sushlissttsNdhibhibhuupaaH| niHsvAH zlathaiH sazabdaiH pANicchedAnvitaihIMnAH // 130 // avahastaM karapRSThaM vistIrNa pInamunnataM snigdham / vinigUDhaziraM paritaH kSoNipateH phaNiphaNAkAram maNibandhasamaM nimnaM nirmAMsa romasaMcitaM saziram / karapRSThaM niHsvAnAM rUkSaM paruSaM vivarNaM syAt / // 13 // saMvRttanimnena dhanI pANitalenonnatena dAnaruciH / nimnena janakavittatyakto viSameNa dhanahInaH // 133 // aruNenADhyaH pItenAgamyastrIratiH karatalena / sitAsitena daridro nIlenApeyapAyI syAt // 134 // bahurekhAparikalitaM pANitalaM bhavati yasya manujasya / yadi vA rekhAhInaM solpAyurdaHkhito niHsvaH jenuM karamUla (pahoMcAnI saMdhi) dabAI gaelI (mAMsamAM DubI gaelI) saMdhIovALuM, majabuta, ane barAbara beThelA sAMdhAvALuM hoya to tevA lakSaNavALe puruSa 2in yAya che. paraMtu te 42F AN (dI) tathA sAtai za54 42tu hiya yA DhIluM paDI gaeluM hoya to te nirdhananuM lakSaNa che. rAjAnA hAthanI pITha pahALI, khIlelI, uThAvadAra snigdha DubI gaelI nasovALI, temaja sApanI ke jevI hoya che. nirdhanenA hAthanI pITha maNibaMdhanA jeTalI ja nIcI, mAMsa rahita, rUMvATAMvALI, navALo, rukSa, kAMti hIna tathA raMga vagaranI hoya che. je hatheLI comera gelAkAra unnata pradezane laI vaccethI khADAvALo dekhAtI hoya te dhanavAna thAya. je uThAvadAra hoya te dAnI thAya. hetu vagara nIcI hoya te bApanA dhana vagarane ane viSama hoya te dhanahIna thAya. lAlAza paDatI hatheLI hoya to dhanavAna, pILI hoya to agamya strImAM Asakta, dhoLI ke kALI hatheLIvALa daridra ane jAMbuDA raMganI hatheLI hoya te apeya (nahi pIvA lAyaka pINuo) padArthonuM pAna karanAra thAya che. bahu rekhAothI vyApta jenI hathelI hoya te mANasa tathA rekhA vagaranI hatheLIvALe mANasa alpAyu nirdhana tathA duHkhI thAya. 130 thI 15 adhunA mInAdyAkRtirekhAnAM lakSaNaM sphuTaM vakSye / vAmakara nArINAM dakSiNakare narANAM tu . // 136 // 22 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 2 sAmudvitilaka jIvitamaraNaM lAbhAlAbhaM sukhaduHkhamiha jagatyakhilam / kararekhAbhiH prAyaH prApnoti naro'thavA nArI antamukhena mInadvayena pUrNana pANitalamadhyam / yasyAGkitaM bhavediha sa dhanI sa cAprado manujaH // 138 // acchinnA gaMbhIrA pUrNA raktAjadalanibhA mRdulA / antarvRttA snigdhA kararekhA zasyate puMsAm madhupiGgAbhiH sukhinaH zoNAbhistyAgino gabhIrAH syuH / sUkSmAbhi(mantaH samAptamUlAbhiratha subhagAH che 240 pallavitA vicchinnA viSamAH puruSAH samAsphuTitarukSAH / vikSiptAzca vivarNA haritAH kRSNAH punarazubhAH ?? pallavitAyAM klezazchinnAyAM jIvitasya sandehaH / viSamAyAM dhananAzaH paruSAyAM kadazanaM tasyAm / 142 // have mIna (masya) Adi AkRtionAM lakSaNa spaSTapaNe kahIe chIe. DAbA hAthamAM strIone tathA jamaNA hAthamAM puruSAne lakSaNanI parIkSA karavI. A jagatamAM jIvana-maraNa, lAbha-alAbha, sukha-du:kha vagere badhuM ja strI agara puruSa ghaNuM kharUM hastarekhAonA AdhAra mujaba ja pAme che. je mANasanI hatheLInA madhya bhAgamAM aMdara paDatAM mukhavALAM be mAchalAMonAM akhaMDa cinha hoya te mANasa dhanavAna thAya che. (juo citra pa0) ane te kaMjusa hoya che. je rekhA tUTyA vagaranI, gaMbhIra (uMDI) pUrI, lAlAza paDatI, kamaLa, aMdara UMDI utarI jatI hoya tevI hoya ane snigdha hoya te rekhA vakhANavA lAyaka che. madha jevI pILAza vALI rekhAo hoya te sukhI, lohI jevA raMganI hoya to tyAgI ane gaMbhIra svabhAvanI, bArIka rekhAo hoya to buddhimAna ane AdithI aMta sudhInI purI rekhAo hoya te saubhAgyazAlI thAya che. je rekhAo zAkhAovALI, tUTelI vicitra lAgatI, rUkhI, phATI javAthI tejahIna lAgatI, astavyasta paDelI, chakko, lIlI ke kALA raMganI hoya te rekhAo azubha che. zAkhAovALI rekhAothI kaleza thAya che. tUTelI rekhA AyuSya tUTI javAno bhaya batAve che. astavyasta hoya te dhanane nAza karAve che. ane phIkkI rekhAo kharAba bhojana (khAdhAkhorAkInuM duHkha) Ape che. 136 thI 142 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 jaina sAmudrikanA pAMca graMtho ASANikaramUlabhAgAnniH sRtyAMguSThatarjanImadhye / AdyA bhavanti tisro gotradravyAyuSAM rekhAH // 143 // pravicchinnAbhicchinnAbhiH svalyAni bhavanti kuldhnaayuuNpi| rekhAbhirdIrghAbhirviparItAbhirbhavati viparItam // 144 // maNibandhanAnnirgacchati rekhA yasya pradezinImUlam / bahubandhujanAkIrNaM tasya punarjAyate'bhijanaH // 145 // lavyA punarnarANAM laghuriha dIgho'tha dIrghayA vNshH| paribhinno vijJeyaH pratibhinnayA cchinnayA cchinnaH // 146 // rekhA kaniSThikAyA jyeSThAmullaMdhya yasya yAti param / acchinnA paripUrNA sa naro vatsarazatAyuH syAt // 147 // yAvanmAtrAzchedAjjIvitarekhA sthirA bhavanti nRNAm / apamRtyavo'pi tAvanmAtrA niyataM parijJayAH // 148 // puMsAmAyurbhAge pratyekaM paMcaviMzatiH zaradAm / kallyAH kaniSThikAMgulimUlAdiha tarjanIparataH // 149 // rekhA maNibandhAdyadi yAtyaMguSThapradezinImadhyam / RddhiyutaM khyApayati vijJAmavicakSaNaM puruSam // 150 // cedaMguSThaM gacchati saivaM tato vitanute mahIzatvam / yadi saiva tarjanI vA sAmrAjya maMtripadamathavA // 151 // niSkrAntA maNibandhAtprAptA yadi madhyamAMgulIrarekhA / nRpati senAdhipatiM sA kurute vA tamAcAryam // 152 // na cchinnA na sphuTitA dIrghatarA vigatapallavA pUrNA / UrdhyA rekhA kurute sahastrajanapoSamekA'pi sA brAhmaNasya rekhA vedakarI kSatriyasya rAjyakarI / vaizyasya mahArthakarI saukhyakarI bhavati zUdrasya // 154 // Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 2 sAmudrikatilaka karamUlAnniyatA yadi rekhAnAmikAMgulImeti / vidadhAti sArthavAhaM sArthADhyaM nRpatimAnyam niSkramya pANitalAtprApnoti kaniSThikAMgulIM rekhA dhanakanakAdayaM zreSThinamiha kurute sA yazoniSTam AlikhitaM kAkapadaM dhanarekhAyAM tu sadRzato yasya / arjayati dhanAni punastatkSaNamapi sa vyayaM kurute // 3 // // 36 // // 37 // hAthanuM mULa ( maNibaMdha ) ane maNibaMdhathI laI kaniSThikAnA mULa paryaMtanA bhAgamAMtho nIkaLIne aMguThA tathA tarjanInA vaccenA bhAgamAM janArI anukrame gAtra, dravya ane AyuSyanI ema traNa (mukhya) rekhAe Aya che. A rekhA Thera Thera kapAi gaI hAya athavA tUTI gaI hAya tA kula tathA dhana alpa hAya che. ane jo tenAthI ulaTA svarUpanI rekhAe hAya arthAt tUTyA ke pAyA vagaranI hAya te viparIta phaLa ( arthAt dhana ane kuTuMba mATu hAya tevuM) thAya che. jene maNibaMdhathI nIkaLI prardezinI ( tarjanI)nA mULa paryaM ta gaelI rekhA haiAya te manuSya ghaNA moTA kuTuMbavALA temaja priya thaI paDe tevA hAya che. jo A gAtra rekhA ( mabiMdhamAMthI nIkaLI aMguThA ane tarjanInA vaccenA bhAgamAM janArI rekhA ) TuMkI hAya te! manuSyanuM kuTuMba TuMkuM hAya, ane mATI hAya tAmeTuM hAya. A rekhA tUTelI hAya teA vaMza tUTele jANavA ane kAI rekhAthI kapAi DAya teA vaMza kapAI jAya ema samajavuM. kaniSThikA AMgaLI (nA mULa bhAganI nIce hAthanI mAnu uparathI nIkaLelI rekhA )thI laI madhyamA AMgaLIne vaTAvIne rekhA AgaLa gaI hAya temaja te tUTyA ke kapAyA vagaranI temaja paripUrNa hAya tA manuSya sA varSa jIve che. A rekhA (eTale AyarekhA ) jeTalI vakhata chedAi hAya ane chedAvA chatAM tUTI na gaI hAya, teTalI vakhata nakkI ghAta Ave che, ema Lavu. kaniSThikA AMgaLIthI laI tajanI pa tanI AyurekhA seA varSanI che, mATe te dareke dareka AMgaLInA pradezane pacIsa varSanA javA. gurunI udhva rekhA--marziadhathI laI aMguSTa ane pradezinInA madhya bhAgamAM jo rekhA jAya te tevI rekhAvALA puruSane dhanasaMpatti yukta tathA vicakSaNa buddhivALA puruSa samajavA. zukranI urdhvarekhA--A rekhA aMguThAmAM jatI hAya tA rAjyapada Ape che. ane jo tarjanInA sparza karatI hAya tA sAmrAjya athavA maMtrI pada Ape che. uva rekhA--jo maNibaMdhamAMthI rekhA nIkaLI madhyamA AMgaLI paryaMta rekhA gaI hoya te te rekhA rAjA, senAdhipati athavA AcArya manAve che. A urdhvarekhA tUTyA vagaranI, kapAyA vagaranI, lAMbI, zAkhAe rahita ane pUrNa hAya to mANuAne hAre! mANasAnuM peSaNa karanAra manAve che. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca cha 173 A urdhvarekhA (upara kahyAM tevAM zubha lakSaNovALI) je brAhmaNane hoya te tene vedanA jJAtA (moTe vidvAna) banAve che. kSatriyane rAjya apAve che. vaizyane mahA dhanavAna banAve che. ane zUdra (saMpUrNa rIte) sukhI kare che. sUrya upara janArI urdhvarekhA sUryarekhA-maNibaMdhamAMthI nIkaLIne eka rekhA je anAmikAnA mULamAM jAya che te rekhA dhanADhaya ane rAjyamAnya sArthavAha (moTo vepArI, saMghAdhipati, vepArI maMDaLanA pramukha) kare che. budha pratye janArI urdhvarekhA budhare khA-maNibaMdhamAMthI nIkaLIne rekhA je kaniSThikA AMgaLInA mULamAM gaI hoya to te rekhA yazasvI ane dhanasaMpattithI yukta zi zeTha) banAve che. dhananAza-jene dhIrekhAmAM dekhAvamAM kAkapada jevuM cinha paDayuM hoya te manuSya dhana pedA kare che, ane tarata ja teno vyaya karI de che. 143 thI 157 triparikSepAvyaktA yavamAlA yasya maNibandhe / niyataM mahArthapatiH sa sArvabhaumo narAdhipatiH karamUle yavamAlA dviparikSepA manoharA yasya / manujaH sa rAjamaMtrI vipulamatirjAyate matimAn // 159 / / subhagaikaparikSepA yavamAlA yasya pANimUle syAt / sa bhavati dhanadhAnyayutaH zreSThijanapUjito manujaH 1660 yadi tisroyavamAlA maNibaMdhAdubhayato viniH sRtya / pariveSTayanti pRSThaM tadadhikatamamiha phalaM jJeyam iha tAbhiH pUrNAbhiH pUrNAM prApnoti saMpadaM sadasi / / madhyAbhirvA madhyAM hrasvAbhirvA pumAna hrasvAm ! 26ra || maNibaMdha-jene maNibaMdhamAM traNa AMTA mArelI yavamAlA paDI hoya (maNibaMdhamAM traNa yavamAlAo jevI rekhAo hoya) te nakkI te mahAdhanavAna, sArvabhauma nareza thAya che. jene hAthanA mULa bhAgamAM (maNibaMdhamAM) be manahara paramAlAo hAya te mANasa rAjamaMtrI ane mahAna buddhizALI thAya che. jene sArI manahara lAgatI eka ja vamAlA maNibaMdhamAM hoya te manuSya dhanadhAnya yukta ane zreSTi janothI pUjA pAmanAra thAya che. je traNa yavamAlAo maNibaMdhanI baMne bAjumAMthI nIkaLI pRSThane paNa vIMTAI jatI hoya te uparAMta phaLamAM adhikatA jANavI. A traNe maNibaMdhanI rekhAo pUrNa hoya te pUrNa phaLa maLe. madhyama hoya te madhyama phaLa maLe ane TUMkI hoya te a5 phaLa maLe che. 158 thI 162 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 2 sAmudrikatilaka AyurlekhAnAmAMgalimUlAntirgatA bhavedUvA' / yasya vyaktArekhA sa dharmanirataH satataM syAt // 163 // yadi rekhA sarvAMgalisamastaparvAntare sthitA vyktaa| spaSTo yavopi puMsAM mahIyatAM tanmahAzatvam // 164 // rekhA kaniSThikAyulekhAmadhye narasya yAvatyaH / tAvantyo mahilAH syurmahilAyAH punarapi manuSyAH // 165 / / rekhAbhirviSamAbhiviSamA samAbhistha sudIrghAbhiH / subhagA sUkSmAbhiH syAtsphuTitAbhidurbhagA nArI // 166 // mUleMguSThasya nRNAM sthUlA rekhA bhavanti yAvantyaH / tAvantaH putrAH syuH sUkSmAbhiH putrikAstAbhiH // 167 / / yAvantyo maNibaMdhAyulekhAntaH pratIkSitAH sthUlAH / tAvatsaMkhyAkAnvaibhrAtRn vadanti sUkSmA punarbhaginIH // 168 // rekhAbhizchinnAbhibhinnAbhi vimRtyavo jJeyAH / yAvantyastAH pUrNA niyanaM jIvanti regvAbhimtAbhiH // 169 // dharma rekhA --jene AyurakhA ane anAmikAnA aMtarAlamAM pAka 3 rabA hoya te manuSya rAta dharma parAyaNa rahe che. AMgaLIonA dareka padomAM paNa A hoya ane yavacinha paNa spaSTapaNe paDyuM hoya to zreSTha rAjyane lAbha thAya che. strIrekhAkaniSThikA ane AyurekhAnA madhya bhAgamAM jeTalI rekhAo hoya teTalI saMkhyAmAM puruSane stro ane strIne purupa (pati) thAya che. je A rekhAo viSama (kharAba) prakRtinI ane sarala sUkSma temaja dIrekhAo hoya to bhAgyazALI suMdara strI maLe che. paraMtu je phATI gaI hoya te durbhAgI strI maLe. aMguThAnA mULa bhAgamAM jeTalI jADI rekhAo hoya teTalA putra thAya ane jeTalI pAtaLI rekhAo hoya teTalI putrIo thAya. maNibaMdhatho AraMbhI AyUba paryata jeTalI skUla rekhAo hoya teTalI saMkhyAmAM bhAI ane jeTalI jhINI rekhAo hoya teTalI baheno hoya che. A bhAIbahenanI rekhAo paikI jeTalI tUTelI hoya yA kapAelI hoya te rekhAethI sUcita bhAIbahenane bhaviSyamAM nAza thAya che. ane jeTalI rekhAo pUrNatayA hoya teTalI rAMkhyAmAM bhAIne jIve che. 163 thI 169 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 jena sAmudrinA pAMca graMtha mIno makaraH zaMkhaH padmo vAMtarmukhaH sadA phldH| pANau bahirmukho yadi tatphalaM pazcime vayAMse // 170 // mInAGkazatabhAgI sahasrabhAgI sadaiva makarAGkaH / zaMkhAko lakSapatiH koTipatirbhavati padmAGkaH // 171 // chinairbhinnaH sphuTitaivyaktaiH kimapi nAsti phalametaiH / avimukhA jAyaMte pANitale prAyo'mI sArvabhaumAnAm / / 172 // zailaH prAMzustale yasya visphuTaH sphurati sa pumAn / prAyo rAjyaM labhate nijabhujasahAyopi // 173 // rathayAnakuMjavAjivRSAdyAH sphuTAH kare yeSAm / parasainyajayanazIlAstesainyAdhipatayaH puruSAH // 174 // uDupo vA beDI vA poto vA yasya karatale puurnnH| dhanakAMcanaratnAnAM pAtraM sAMyAtrikaH sa syAt // 175 // zrIvatsAmA sukhinAM cakrAmA bhUbhujAM kare rekhA / vajrAbhA vibhavavatAM sumedhasAM mInapucchAmA vApIkUpajalAdyairdharmaparaH syAtrikoNarekhAbhiH / sIreNa naraH kRSimAnulUkhalaprabhRtibhiryajvA // 177 // karavAlAkuzakArmukamArgaNazaktyAdayaH kare yasya / niyataM sa kSoNipativIraH zatrubhirajeyaH syAt // 178 // jAyante zrImaMtaH prAsAdairdAmAbhiH sphuTaM mnujaaH| nidhinAyakAH kamaMDalukalazasvastikapatAkAbhiH // 179 // yasya sadaMDa chatraM cAmasyugmaM pratiSThitaM pANau / so'mbudhirazanAvAsAM bhunakti bhUmi bhujiSyo'pi // 18 // viprasya yasya yUpo vedanimaM brAtIrthamapi haste / vizvAdhipatirniyataM sa bhavedathavAmihotrIzaH // 181 // Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17: 2 sAmudrikatilaka hAthamAM mAchalI, magara, zaMkha, padma A cinho je aMtarmukha hAya tA temanuM phaLa sadAkALa maLe che. ane jo hirmukha hAya tA temanu phaLa pAchI vayamAM maLe che. jenA hAthamAM mAchalInuM cinha haiAya tenuM dhana se kaDAeAmAM, magaranA cinhavALAnu sahasronI saMkhyAmAM parimita haiAya che. za`khavALA lakSAdhipati ane padmavALA karADAdhipati thAya che. A cinho jo chinnabhinna, phATelAM, ke aspaSTa hAya teA temanu kaMIpaNu phaLa nathI. A cinho savaLA mukhanAM prAya: sArvabhauma rAjAne ja hAya che. jenI hatheLImAM uMcA pahADa spaSTa dekhAya hAya tene keAInI sahAya na hAya chatAM prAya: rAjya meLave che. jeenA hAthamAM ratha, pAlakhI, hAthI, gheADA, aLada ItyAdi AkRtie hAya, tevA puruSane bIjAnA upara vijayanI IcchA rahyA kare che. ane te ghaNu kharUM sainyAdhipati thAya che. jenA hAthamAM DeDI, vahANu ke melu jahAjI saMpUrNa dekhAtu hAya te mAthusa dhana suvarNa ane ratnanA adhikArI bane che. ane mATe vahANavaTI thAya che. ( paradezanA vepArezanA meTA zAhu sAdAgara ane che.) sukhI manuSyane zrIvatsa jevuM, rAjAonA hAthamAM cakra jevuM, vaibhavavALA manuSyAnA hAthamAM vA jevu ane buddhimAn puruSAnA hAthamAM mAchalAnI pUMchaDI jevuM cinha hAya che. vAva, kuvA vagere jalAzayanAM cinhothI dharmAtmA thAya che. trikANurekhAthI pazu dharmAtmA thAya che. haLanA cinhavALe jamInadAra khetI karanAra ) thAya che. ane khANI Adi yajJapAtrAnAM cinhovALA yajJA karanAra thAya che. taravAra, aMkuza, dhanuSya, mANu, zakti Adicinho je mANasanA hAthamAM hoya te kharekhara pRthvIpati thAya che. ane AvA puruSa vIra hAI zatruthI ajeya rahe che. prAsAda ( mahela ) rajju, kamala, kalaza, svastika, dhajA ityAdi cinhovALA zrImaMta ane nidhipati thAya che. jenA hAthamAM dAMDA sahitanuM chatra ane be cAmaranuM cinha hoya te nAkara hAya tA pazu pRthvInAya thAya che. je brAhmaNanA hAthamAM yUpanuM ( yajJanA staMbhanuM) cinha hAya ane vedanA pustaka jevu tathA brahmatI (jalAzaya ? )nuM cinha hAya te jarUra vizvanA svAmI ( rAjAdhirAja ) athavA agniheAtrIemAM mukhya thAya che. 170 thI 181 bhAgyena bhavanti yavAH puMsAmaMguSThaparvasu spaSTAH / poSavizeSanimittaM karmakaraM yazasturaMgaH syAt sutavaMtaH zrutavanto jAyante'guSThamUlastu yavaiH / madhyagatairdhanakAJcanaratnAdayA bhoginaH satatam triparikSepA mUleMguSThagatA bhavati yasya yavamAlA / dvipasusamRddhaH sa pumAtrAjA vA rAjasacivo vA 56825 || 3 || [ o84 || Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 sAmuhikanA pAMca ke yasya dviparikSepA saiva naro rAjapUjitaH sa syAt // yasyaikaparikSepA yavamAlA sopi vittAdayaH // 185 // yasyAMguSThAdhastAtkAkapadaM bhavati vispaSTam // sa naraH pazcimakAle zUlena vipadyate sadyaH // 186 // avyaktAH syustanavaH khaMDA rekhA'tha kare sthitA yasya / / tigmAMzokhi rajanI zrIstasya palAyate satatam // 187 // evamaparApi pANau zubhasaMsthAnA zubhAvahA rekhA // kiMbahunA manujAnAmazubhA punarazubhasaMsthAnA // 188 // je bIjAnuM pAlana karavAmAM tatpara rahe che, ane je yazarUpI ghoDA upara svArI kare che, evA puruSane pitAnA bhAgyathI aMguThAnAM parvanI aMdara spaSTa cavanAM cinha hoya che. arthAt aMguThAmAM yavanAM cinhavALA bhAgyazALI, popakArI tathA kIrtimAna thAya che. aMguThAnA mULabhAgamAM yava hiya te putravALA ane jJAnI thAya che. ane aMguThAnA madhyabhAgamAM yava hoya to dhana, suvarNa ane ratnathI yukta bhegIpuruSe thAya che. jeone aMguThAnA mULamAM traNa yavamalAo hoya te puruSe hAthIonI samRddhithI yukta rAjA athavA pradhAna thAya che. be yavamalA hoya te paNa rAjapUjita thAya che. ane eka yavamAlA hoya to paNa dhanavAna to thAya che ja. jene aMguThAnA nIce kApadanuM spaSTa cinha hoya te mANasa pAchalI avasthAmAM zUlanA regathI jaladI marI jAya che. jenA hAthanI rekhAo aspaSTa, jhINI ane tuTelI hoya tenI lakSamI jema sUryathI rAtrI nAsI jAya che, tema nAsI jAya che. A pramANe ja hAthamAM sArI rItanI paDelI rekhAo sArUM phaLa ApanArI hoya che. ane azubha rIte paDelI rekhAe azubha phaLa Ape che. 182 thI 188 RjuraMguSThaH snigdhastuMgo vRttaH prdkssinnaavrtH|| aMguSThe'pi dhanavatAM sughanAni samAni parvANi // 189 // satataM bhavaMti valitAH saubhAgyavatAM sumedhasAM sUkSmAH // pANyaMgulayaH saralA dIrghA dIrghAyuSAM puMsAm // 19 // niyataM kaniSThikAMgaliranAmikAparva ullaMghya / / yadyadhikatarA puMsAM dhanamadhikaM jAyate prAyaH // 191 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmuhikatilaka dIrghAyuraMgulIbhiH saubhAgyayutaH sudIrghaparvAbhiH // viralAbhiH kuTilAbhiH zuSkAbhirbhavati dhanahInaH // 192 // sthUlA dhanojjhitAnAM zastrAnvitAnAM bahirnatAH puMsAm // hrasvAMgulyazcipiTAzceTAnAM hanta jAyante // 193 // aMguSThAMgulayo vA saMkhyA nyUnAdhikAH sphuTaM yasya // dhanadhAnyaiH parihInaH so'lpAyurbhUtale bhavati // 194 // chidraM mithaH kaniSThAnAmAmadhyapradezinInAM syAt // vRddhatve tAruNye bAlye kramazo narasya sukhama // 195 // vidrumarucayaH zlakSNAH pANinakhA kacchaponnatAH snigdhAH // sazikhAH krameNa vipulAH parvArddhamitA mahIzAnAm // 196 / / dIrghAH kuTilA rUkSAH zuklanibhA yasya karanakhA vizikhAH // tejomRjAvihInAH sa hIyate dhAnyadhanabhogaH // 197 // puSpayutairduHzIlAH zvetaiH zramaNAstuSopamaiH kliibaaH|| paratarkakA vivarNaizcipi TaiH sphuTi tainakhairniH svAH // 198 // apasavyasavyakarayonakheSu sitaviMdavazcaraNayorvA / AgantavaH prazastAH puruSANAM bhojarAjamatam aMguTho sIdhe, snigdha, uM, beLa ane dakSiNAvarta hoya te sAro gaNAya che. dhanavAna puruSane aMguThAmAM paNa sarakhAM bharAvadAra parva hoya che. haMmezAM bhAgyazALI purunI AMgaLIo La hoya che. buddhimAna puruSonI AMgaLIo aNadAra hoya che. ane dIrdhAyu puruSonI AMgaLIo lAMbI temaja sIdhI hoya che. TacalI AMgaLI anAmikAnA uparanA parvane ullaMghI AgaLa vadhI hoya to nakakI tevA lakSaNavALA puruSane ghaNuM dhana maLe che. lAMbA parvavALI AMgaLIothI manuSya dIrdhAyu: ane bhAgyazALI thAya che. AchI AchI, vAMkIcUMkI tathA zuSka AMgaLIothI manuSya dhanahIna thAya che. dhanahIna puruSonI AMgaLIo jADI hoya che. zastra dhAraNuM karanArAenI AMgaLIo pAchaLa namI jatI hoya che. capaTI ane TUMkI AMgaLIo nekane hoya che. jene hAthanI AMgaLIonI saMkhyA dazathI jUnAdhika hoya te dhanadhAnyahIna Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmuhikanA pAMca graMtha 179 ane alpAyu: thAya che. jo kaniSThikA ane anAmikA vacce chidra hAca te vRddhatvamAM, anAmikA ane madhyamAmAM hAya to tarUaeAvasthAmAM, madhyamA ane tarjanI vacce hAya te bAlyAvasthAmAM mANasane sukha hAya che. rAjAAnA hAtha upara paravALA jevA lAlaraMganA, cikaNA, kAcamAnI pIThanI mAphka upaselA, snigdha, ane aNIdAra tathA AMgaLonA nakhavALA parvanA adha jevaDA mATA nakha hAya che. lAMbA, vAMkAcUkA, tejahIna, azuI vagaranA ane teja ke mRdutAthI rahita nakhavALA dhanadhAnyahIna thaI jAya che. jenA nakhAne puSpa AvyAM hoya arthAt nakha upara DAgha paDatA hAya te dudhdharitra hoya che. dheALA nakhavALA sunyAsI thAya che. anAjanAM phAtarAM jevA hAya tA te puruSA lIla ( hIjaDA ) thAya che. raMga vagaranA hAya tA pArakI paMcAta karanArA. ane capaTA ke phATelA tamavALA daridra thAya che. bhAjarAjAnA matamAM DAbA ke jamaNA page ke hAthanA nakha upara Akasmika dheALA DAghA hAya tA te zubha lakSaNa che. 189 thI 199 paDatA kacchapapRSTho rAjA hayapRSTho bhogabhAjanaM bhavati // dhanasaMpattisusenA'dhipatiH zArdUlapRSTho'pi labhate zirAlapRSTho nirdhanatAM bhumavaMzapRSTo'pi // kaSTaM romazapRSThaH pRthupRSTho bandhuvicchedam niyataM kRkATikoromazirAsaMyutA nRNAM sA // kurute kuTilA vikaTA visaMkaTA rogadAridryam svagrIvaH zasto vRttagrIvaH sukhI dhanI subhagaH // kambugrIvastu bhavedekAtapavAraNI nRpatiH mahiSagrIvaH zUro lambagrIvo'pi ghasmaraH satatam // pizuno vakragrIvaH zastavinAzo mahAgrIvaH syAt rAsabhakarabhagrIvoM duHkhIsyAdAMbhiko bakagrIvaH // zuSkazirAlagrIvazcipiTagrIvazca dhanahInaH 52065 kAcabAnA jevI pITha ( zarIranI pITha kharaDA ) hAya teA rAjA ( jue citra. 51) gheADAnA jevI pITha hAya tA bhAga bhAgavanAra thAya che. ( jue citra. 52) ane zrAdha jevI pIThavALA dhanasaMpatti tathA susajja senAneA adhipati thAya che. (jIe citra. 53) jene nasA tarI AvatI hoya tevI pITha hAya teninatA // 200 // 204 // 5202 // 5 2025 5204 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 2 sAmudrikatilaka pAme che. bhAgelA kaDavALe paNa nirdhana thAya che. moTAM rUMvATAMvALI pIThavALo kaSTa bhegave che. ane pahoLI pIThavA potAnA baMdhuothI judo paDe che. jenI garadana (beca) rUMvATAMvALI, naso dekhAI Ave tevI athavA vAMkIcUMkI sAMkaDIne jitra . 12 citra naM. 52 vicitra hoya te rega ane dAridgha pAme che. gaLAne bhAga TuMke heya te vakhANavA lAyaka che. jene geLa gaLuM hoya te sukhI, dhanI ane bhAgyazALI thAya che. ane zaMkhanA jevA gaLAvALe eka chatrapati rAjA thAya che. pADAnA jevA gaLAvALo zUravIra thAya che. lAMbA gaLAvALe agni jevA thAya che. vAMkA gaLAvALo cADIo ane moTA gaLAvALe suMdara bAbatene nAza karanAra thAya che. gadheDA ke UMTa jevA gaLAvALe duHkhI thAya che. bagalA jevA gaLAvALA dAMbhIka thAya che. sukkA, nasavALA ane capaTA gaLAvALo dhanahIna thAya che. 200 thI 205 25 jitra R 12. jika naM. 1 puNyavatAmiha cibukaM vRttaM mAMsalamadIrghalaghu mRdulam / / atikRzadIrghasthUlaM dvidhAgrabhAgaM daridrANAm 202 hanuyugalaM suzliSTaM cibukobhayapArzvasaMsthitaM puMsAm / / dIrghacakra zastaM punarazubhaM bhavati viparItama | 207 || Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana sAmudrikanA pAMca graMtha 181 kUrcapralambabujjvalamasphuTinAgraM niraMtaraM mRdulam // snigdhaM pUrNa sUkSmaM mecakaM tu viziSyate puMsAm // 208 // paradAraratAzcaurAH zmazrubhiraruNairnaTAnarAH sthUlaiH // rUH sUkSmaiH sphuTitaiH kapilaH klezAnvitA bahuzaH // 209 / / sAMtaddhitIyadazamiha zukro dvayeko'dhikaH krameNa nRNAm // tadayaM zmanubhedastadvikRtiH SoDaze varSe // 210 // jeo puNyazALI hoya che temanuM cibuka (dADhIne bhAga) baLa, mAMsala bahu nAnuM ke bahu moTuM nahotAM madhyama kadanuM temaja mRdula hoya che. jyAre daridra puruSone ghaNuM nAnuM ke ghaNuM moTuM, jADuM tathA agra bhAgamAM be bhAgamAM vaheMcAI jatuM hoya che. cibukanI baMne bAjue AvelAM be jaDabAM sArI rItanA hoya (DhIlAM paDI gaelAM na hoya) che. A jaDabAne goLA vizALatA pakaDato hoya to te zubha lakSaNa che, anyathA viparIta lakSaNa che. dADhInA vALa lAMbA, caLakatA, agra bhAgamAM phATayA vagaranA ane komaLa snigdha, jhINu, kALA bhramara jevA hoya te vakhANavA lAyaka che. je dADhInA vALa lAlAza upara (badAmI) hoya to mANasa paradAragAmI ane cAra thAya che. je vALa jADA, rUkSa, jhINA (pAtaLA) phATelA tathA kAbaracitrA (pahelethI ja bhUkharA raMganA) hoya te mANasa naTa (ekaTara) thAya che, ane bahu kaleza bhagave che. vIsamA varSanI AjubAju be eka varSa pahelAM ke pachI puruSanA zarIramAM zukra (vIrya) no udvava thAya che. dADhI mUcha AvavAM e viryotpattinuM pUrva lakSaNa che, ane te lagabhaga seLamA varSe uge che. 20 thI 210 sukhinaH samunnataiH syuH paripUrNA bhogayutAzca mAMsayutaiH / / siMhadvipendratulyaigaMDerAdhipA narA dhanyAH // 211 // nimnau yasya kapolo nirmAsau svalpakUrcaromANau // pApAste duHkhajuSo bhAgyavihInAH parapreSyAH // 212 // samavRttamamalaM sUkSma snigdhaM saumyaM samaM surabhi vadanam // siMhebhanibhaM rAjJAM saMpUrNa bhoginAM ceti // 213 // jananImukhAnurUpaM mukhakamalaM bhavati yasya manujasya / / prAyo dhanyaH sa pumAnityuktamidaM samudreNa // 214 // Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 - 2 sAmudrikatilaka daurbhAgyavatAM pRthulaM puMsAM strImukhamapatyarahitAnAm // caturasraM dhUrtAnAmatihakhaM bhavati kRpaNAnAm 5 225 bhIrumukhaM pApAnAM nimna kuTilaM ca putrahInAnAm / / dIrgha nirdravyANAM bhAgyavatAM maMDalaM jJeyam / rAsabhakarabhaplavagavyAghramukhA duHkhabhAginaH puruSAH // jihmamukhA vikRtamukhAH zuSkamukhA hayamukhA niHsvAH // 217 // je gaMDa unnata hoya te mANasa sukhI thAya che. mAMsala hoya te mANasa bhega vilAsa bhogavanAra thAya che. je siMha ke hAthInA jevA gaMDa hoya te te manuSya narAdhipa ane dhanya puru thAya che. jemanA kapAla mAMsahIna, ane huMkAvALethI yukta hoya temaja besI gaelA hoya te manuSya pApI, duHkhI, bhAgyahIna ane bIjAnA cAkara bane che. goLamaTeLa, nirmala, nAnuM, snigdha, saumya, sarakhuM sugadhI yukta tathA siMha ke hAthInA jevuM mukha rAjAe tathA purepurA bhega bheLavI zake tevA mANasane hoya che. (juo citra. 54-55) samude kahyuM che ke je mANasanuM meM pitAnI mAtAnA mAMnA jevuM hoya che, te prAya: bhAgyazALI hoya che. durbhAgI mANasenA meM pahALAM hoya che. vAMjhIyAonAM meM strI jevAM hoya che. pUrva citra naM 55 citra naM. 56 puruSanAM meM rasa hoya che, ane kRpaNa puruSAnAM meM ekadama nAnAM hoya che. Darapoka meM pApI puruSane hoya che. namI gaeluM temaja vAMkuM moM putrahIna mANasane hAya che. nirdhana puruSonAM meM lAMbAM hoya che. ane bhAgyazALI mANasomAM meM geLa hAya che. gadheDAM, UMTa, vAMdarAM tathA vAgha jevAM meMvALA puruSo duHkhI thAya che. vAMkA meM vALA, vikRta meM vALA, sukA meM vALA temaja ghaDA jevA meM vALA nirdhana thAya che. ra11 thI 217 bimbAdharo dhanADhyaH prajJAvAna pATalAdharo bhavati // pAyo rAjyaM labhate pravAlavarNAdharastu naraH Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene sAmuhikanA pAMca gra yasyAdharottaroSThau dayaMgulamAnau sukomalau masRNo // mRdusamamasRkANau sa jAyate prAyazo dhanavAna // 219 // pInoSThaH subhagaH syAllaMboSTho bhogabhAjanaM manujaH // ativiSamoSTho bhIlavASTo duHkhito bhavati // 220 // rUkSaiH kRzervivarNaiH prasphuTitaiH khaMDitairatisthUlaiH // oSTherdhanasukhahInA duHkhinaH prAyazaH preSyAH // 221 // pAkA gIDA jevA arthAt babaphaLa jevA oTharALA dhanavAna thAya che. gulAbI eThavALA buddhimAna thAya che. ane paravALA jevA raMganA ovALo puruSa prAyaH rAjya prApta kare che. jenA upalA ane nIcalA baMne oTha be AMgaLa lAMbA, kamaLa cikaNuM, mRdula suMvALA ane sarakhA hoya te mANasa prAya: dhanavAna thAya che. jADA eThavALe subhaga, lAMbA oThavALe bhegI, ghaNA lAMbA TuMkA oThavALe Darapoka tathA nAnA eThavALe duHkhI thAya che. lukhA, sukAI gaelA, phIkkA, phATI gaelA, tUTelA ane ghaNA jADA ATha hovAthI (jemane AvA oTha hoya te) mANaso mATe bhAge dhanasukhathI rahita ane pArakAnA cAkara bane che. 218 thI 221 kuMdamukulopamAH syuryasyAruNapADikAsamAH sughnaaH|| dazanAH snigdhAH zlakSNAstIkSNA daMSTrAH sa vittAbyaH // 222 // dhaninaH kharadiparadA niHsvA bhalUkavAnarA radAH syuH // nidyAH karAlaviraladdhipaMktizitiviSamarUkSaradAH // 223 // dvAtriMzatA nrptirdshnaistairekvirhitairbhogii| syAtriMzatA tanudhano'STAviMzatyA sukhI puruSaH // 224 // dAridyaduHkhabhAjanamekonatriMzatA sadA dazanaiH / / Urddhamadhastairapi vihInasaMkhyairnaro duHkhI // 225 // syAtAM dvijAvadhaH prAk dvAdazage mAsi rAjadantAkhyau // zastAvU vazubhau janmanyevoddhatau tadvat // 226 // sarve bhavanti dazanAH pUrNa varSadvaye janiprabhRti // AsaptamadazamAntaM niyataM punarudyamaM yAnti // 227 // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmudrika tilaka jene megarAnI kaLI jevA, lAla raMganI pIDhIenA jevaDA ja eka bIjA sAthe maLI gaelA, dAMta tathA snigdha, cikaNI ane aNIdAra dADhA hAya te puruSa dhanavAna thAya che. gadheDA ke hAthInA jevA ( bahAra dhasI AvelA ) dAMtavALA dhanavAna thAya che. rIMcha ke vAnara jevA dAMtavALA nirdhana thAya che. moDAmaNA ane AchA, mevaDA kALA, UMcA nIcA astavyasta ane rUkSa dAMtavALA niMdya puruSA hoya che. maMtrIza dAMtavALA rAjA, ekatrIza dAMtavALA bhAgI, trIza dAMtA thADA dhanavALA ane aThThAvIsa dAMtavALA sukhI thAya che. jo egaNatrIsa dAMta hAya tA sadA daridra ane du:khI thAya che. upara ane nIcenA maLo dAMta jo uparanI saMkhyA karatAM echA hAya te te mANasane du:khI samajavA, janma pachI khAra mahIne nIcenI pIDhImAM e dAMta uge che.jene rAjadaMta kahe che. jo sarva prathama nIcenI bAju dAMta na AvatAM uparanI khAjI Ave te te azubha che. temaja jo janmanI sAthe ja dAMta hAya te te paNu azubha lakSaNa che. janma pachI bIjA varSanI aMdara badhA ja dAMta ugI jAya che. ane sAtamAMthI duzamAnI aMdara paDI jaI zrI uge che. 222 thI 227 184 rasanA raktA dIrghA sUkSmA mRdulA tanusamA yeSAm // miSTAnna bhojinaste yadi vA traividyavaktAraH saMkIrNAgrA snigdhA raktAmbujapatrasannibhA rasanA // na sthUlA na ca pRthulA yasya sa pRthvIpatirmanujaH zaucAcAravihInAH sitajihvAH satataM bhavanti narAH || dhanahInAH zitijihvAH pApopagatAH zabalajihvAH sUkSmA rUkSA parUSA sthUlA samapRthulA malasamanvitA jihA pItA sa pumAn mUrkho duHkhAkula satatam || 228 // 226 // || 220 || yasya // | 23o // jIbha lAa, lAMkhI, sUkSma, kAmaLa, pAtaLI jemane hAya teo traNe vedanA gAnArA ane miSTAna bhAjana karanArA hAya che, jene jIbha agrabhAgamAM aNIdAra, snigdha, lAla kamaLanI pAMkhaDI jevI bahu jADI rahyuM tema bahu pAtaLI nahi tevI hAya te mANusa pRthvIpati thAya che. dheALA raMganI jIbhavALA pavitratA rahita hAya che. kALI jIbhavALA dhanahIna hoya che. ane kAkhacitarI jIbhavALA pApI hAya che. nAnI, rUkSa, kaThAra, jADI, agrabhAga paryaMta eka sarakhI paheALI melI ane pILA raMganI jIbha jemane hAya te puruSa mUrkha hoya che, ane du:khathI AkuLagyAkuLa rahe che. 228 thI 231 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 jana sAmuhikanA pAMca graMtha raktAmbujatAludaro bhUmipatirvikramI bhavati mnujH|| vittAdayaH sitatAlugarjatAlumaMDalAdhIzaH // 232 // rUkSaM zabalaM paruSaM malAnvitaM na prazasyate taalu|| kRSNaM kulanAzakaraM nIlaM duHkhAvahaM puMsAm // 233 // aruNatAlurguNayuktastIkSNAgrA ghaMTikA zubhA sthUlA // lambA kRSNA kaThinA sUkSmA cipiTA nRNAM na zubhA // 234 // lAla kamaLa jevA tALavAvALA bhUmipati thAya che. ane te parAkramI hoya che. dhoLA tALavAvALe dhanavAna hoya che. ane hAthInA tALavA jevAM tALavAvALo mANasa mAMDalika rAjA thAya che. rUkSa, kabUra raMganuM, kaThora, meluM tALavuM vakhaNAtuM nathI. kALuM tALavuM kulane nAza karAve che. ane nIlaraMganuM tALavuM du:kha ApanAra che. lAla raMganuM tALavuM (aruNAdayanA raMga jevA raMganuM tALavuM) hoya te mANasa guNavAna thAya che. gaLAnI ghaMTaDI (jene haiDI kahe che athavA TeTo kahe che.) aNudAra ane jADI hoya te zubha che. paraMtu lAMbo, kALI, kaThina, sUThThama ane capaTI hoya te te sArI nathI. 22 thI 234 hasitamalakSitadazanaM kiJcidvikasitakapolamatimadhuram // puMsAM dhIramakaMpaM prAyeNa syAt pradhAnAnAm // 235 // utkaMpitAMsakaziraH saMmIlitalocanaM nipatadazru // vikRSTasvaramuddhataM madhyamAnAmasakRdaMte syAt / // 236 // je puruSa pradhAna hoya che, temanuM hAsya ghaNuM kharuM jemAM dAMta na dekhAtA hoya, kapila saheja heja vikasita thayA hoya, bahuja madhura lAgatuM hoya, dhIratA dekhAtI hoya, kaMpa na hoya tevuM hoya che. madhyama keTinA puruSanuM hAsya khabhA tathA mAthAne kaMpAvatuM, A boDAI jAya ane temAMthI AMsu paDe, ane vAraMvAra ke aMtamAM vicitra avAjavALuM tathA uddhata prakAranuM rahe che. 235-236 caturaMgulapramANAM sthUlapuTAMtastanucchidrA / / na ca prapInA tvavalitA cirAyuSAM bhoginAM nAsA // 237 // unnatanAsaH subhago gajanAsaH syAtsukhI mahArthADhayaH // RjunAso bhogayutazcirajIvI zuSkanAsaH syAt // 238 // 24 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 2 sAmudrikatilA tilapuSpatulyanAsaH zukanAso bhUpatirmanujaH // AdayogravanAso laghunAsaH zIladharmaparaH krama vistIrNasamunnatanAsA mahIziturbhavati // dhA sthitAgrabhAgAtidIrghahasvA ca niHsvasya kuMcalyA cauryaratirnAsikayA cipiTayA yuvatimRtyuH // chinnAnurUpayA syAdagamya ramaNIrataH pApaH vikRtA madhyavihInA sthUlAgrA picchilA sA duHkhasya // dakSiNakA nAsA abhakSyabhakSakakrUrayorjJeyA nirhrAdi sAnunAsAda sakRtkSutaM bhoginAM dhanavatAM dviH // dIrghAyuSAM prayuktaM susahitaM trirbhavaMti puMsAm skhalitaM laghu ca narANAM kSutaM caturbhavati bhogavatAm // ISadanunAdasahitaM karoti kuzalaM niraMtaraM puMsAm // 244 | jADAM naskorAM ane apachidravALI cAra AMgaLanA pramANunI, bahu jADI ke pAtaLI na hotAM madhyama prakAranI hoya tevI nAsikA dIrghAyu: ane lAgI puruSAne heAya che. unnata nAsikAvALA bhAgyazALI hoya che. hAthInI mAphaka meTI nAsikALe sukho ane dhanavAna thAya che. (jue citra 57) sIdhA nAkALe bhAga yukta ane sukAI gayelA. nAkatrALe dIrghAyu: thAya che. talanA phula jevI nAsikAvALA temaja popaTanI cAMca jevI nAsikAvALA mANasa bhUpati thAya che. agra bhAgamAM sheja vAMkI thatI nAsikAvALA dhanavAna thAya che. ane TuMkI nAsikAvALA cAritrapanna hoya che. kramapUrvaka paheALI thaelI ane unnata nAsikA rAjAone hAya che, ane nirdhanane AgalA bhAgamAM eN bhAga paDatA hoya tevI ane ghaNI mATI ke ghaNI nAnI nAsikA hAya che. aNuodAra banatI nAsikAthI cauravRtti thAya che. capaTI nAsikA srInuM mRtyu kare che. kapAelA jevI dekhAtI nAsikAthI agamyAgamanamAM Asakta ane pApI thAya che. vikRta anelI, vacalA bhAgamAM besI gaelI, agrabhAgamAM jADI thayelI, tathA agrabhAgamAM gI dekhAtI nAstikA du:khanuM kAraNa bane che. jamaNuMI mAjI vAMkI vaLelI nAsikA abhakSyabhakSaNa karanAra tathA kara puruSane hoya che. bhegI puruSone AnadadAyaka avAjavALI eka, dhanavAnone che, ane dIrdhAyu: puruSAne traNa chIkA thAya che. bhAgI puruSAne sAdhAraNa ane halakA prakAranI cAra chIkA paNa thAya che ane thADA raNakAravALo chIMka puruSAne kuzaLa manAve che. 237 tho 244 // 236 // || 240 // || 256 // ||2425 5 2425 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 jaina sAmudrikanA pAMca graMtha akSiNI nirmalanIlasphaTikAruNamaye ISatsnigdhe // syAtAmaMtarmecakakRzAntazoNe dRzau dhaninaH // 245 // haritAlAbhairnayanairjAyante cakravartino niyatam // nIlotpaladalatulyairvidvAMso mAnino manujAH / / 246 // lAkSAruNairapati yanairmuktAsitaiH zrutajJAnI // bhavati mahArthaH puruSo madhukAMcanalocanaiH piGgaiH // 247 // senApatirgajAkSazcirajIvI jAyate sudIrghAkSaH // bhogI vistIrNAkSaH kAmI pArAvatAkSopi // 248 // zyAvadRzAM subhagatvaM snigdhadRzAM bhavati bhUribhogitvam / sthUladRzAM dhImattvaM dInadRzAM dhanavihInatvam // 249 // nakulAkSamayUrAkSA jAyante jagati madhyamAH puruSAH // adhamA maNDUkAkSAH kAkAkSA dhUsarAkSAzca // 250 // bahuvayaso dhUmrAkSAH samunnatAkSA bhavanti tnuvysH|| viSTabdhavartulAkSAH puruSA nAtikAmanti tAruNyam // 251 // Rju pazyati saralamanAH pazyaMtyUdurdhvaM sadaiva punnyaaddhyaaH|| pazyatyadhaH sapApastiryakpazyati naraH krodhI // 252 // satatamabaddho lakSmyA vidhUrNate kAraNaM vinA dRssttiH|| yasya mlAnA rUkSA sapApakarmA pumAn niyatam // 253 / / aMdhAtkrUraH kANaH kANAdapi kekaro manujAt // kANAkekarato'pi krUrataraH kAtaro bhavati // 254 // ahidRSTiH syAdrogI biDAladRSTiH sadA pApaH // duSTo dAruNadRSTiH kukkuTadRSTiH kalipriyo bhavati // 255 // atiduSTA dhUkAkSA viSamAkSA duHkhitAH parijJeyAH // haMsAkSA dhanahInA vyAghrAkSAH kopanA manujAH // 256 // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 niyataM nayanoddhAraH puMsAmatyantakRSNatArANAm // bhUrisnigdhadRzaH punarAyuH svalpaM bhavetprAjJaH atipiGgalairvivaNairvizrAntailocanaizcalairazubhaH // atihInAruNarUkSaiH sajalaiH samalairnarA niHsvAH 2 sAmudrikatilaka // 237 // // 2385 tri naM. 17 citra naM 58 dhanavAna puruSane svaccha nIlamaNi jevI ane kaika lAlAza upara sheja saheja snigdha temaja kIkInA bhAgamAM kALI tathA khuNAmAM lAla AMkheA hoya che. haDatAla jevA raMganI AMkhAvALA mANaso cakravatI thAya che. nIlakamaLanI pAMkhaDI jevI AMkhAvALA mANusA abhimAnI temaja vidvAna heAya che. ( jue citra. 56 ) lAkhanA jevI lAla AMkhevALe! nareza, metInA jevI sapheda AMkhevALe vidvAna ane jJAnI thAya che. temaja madha jevI athA suraNu jevI pILI AMkhAvALe mAsa puSkaLa dhanavALA thAya che. hAthInA jevI nAnI AMkheALA senApati thAya che. ( jIe citra 58 ) sArI lAMkhI AMkhavALA dIrghajIvI thAya che. pahALI AMkhavALA bhegI thAya che. ane kannutara jevI AMkhAvALA kAmI thAya che. raNanA acchA jevI AMkhAvALA bhAgyazALI thAya che. snigdha AMkhAvALA ghaNA ja bhegavilAsa vALA vizrva naM. 60 citra naM. 59 dhAma thAya che. jADI AMkhovALA buddhimAna ane garIbaDI AMkheAvALA dhanahIna che nALIyA ke mAranA jevI AMkhAvALA jagatamAM madhyama kreTinA puruSA thAya che. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena sAmudrikanA pAMca the 189 ( juo citra. pa) deDakA jevI temaja kAgaDA jevI ke gaMdA raMganI AMkhovALA adhama koTinA mANasa hoya che. dhUmADA jevA raMganI AMkhovALA dIrdhAyuH thAya che. uMcI AMkhe ( kIka uMcI caDhI gaI hoya te rI) vALA apAyu thAya che. sthira ane meLa AMkhevALA purubI yuvAnI eLI zakatA nathI. sarala manavALA sIdhI najare jue che. puNyazALI puruSonI daSTi u gAmI rahe che. je nIcI najare jue te pApI hoya che. ane je tirachI najare jue te mANasa krodhI hoya che. jenI najara kAraNa vagara ADIavaLI pharyA kare te dhanahIna thAya che. ane jenI najara mhAna, ane rUkSa hoya che, te puruSa pApakarma karanAra hoya che. AMdhaLo mANasa krodhI hoya che. AMdhaLAthI koNa ane kANAthI paNa kekarAkSa vadhu krodhI hoya che. (cuMcarI AMkhevALAne saMskRtamAM kekarAkSa kahe che. ) paraMtu kANu ane cuMca karatAMya jene daNi pheravI levAnI Adata hoya che. (ghaNuM mANunI evI Adata hoya che ke koI temanA sAmuM jue ke tarataja pitAnI daSTi pheravI nAkhe yA te AMkho baMdha karI le. AvI bIjAnI najara sAthe najara na meLavanArA athavA pitAnI najara upara bIjanI najara paDatAM potAnI najarane chupAvanArA mANaso kAtara dagvALA kahevAya che.) teo vadhAre dIdhI hoya che. sApanA jevI najaravALe rAgI, bIlADA jevI najaravALe pApI, bhayaMkara najaravALe pApI ane kUkaDA jevI najaravALo kaMkAza karanAra hoya che. ghuvaDa jevI AMkhevALo ghaNe duSTa hoya che. (juo citra 60) nAnI moTI AMkhevALAne duHkhI jANavA. haMsa jevI AMkhevALA nirdhana thAya che. ane vAgha jevI AMkhovALA kolI thAya che. (juo citra 61) jeonI AMkhanI kIkI ghare ja kALI hoya temanI AMkho jarUra (koIne koI kAraNasara ) bahAra kADhI nAkhavAmAM Ave che. ghaNI ja sinagdha (neha yukta) najaravALA DAhyA hoya che. paraMtu apAyu thAya che. ghaNuM pILAM phIkAM, caMcaLa, ane bhramamAM paDyAM hoya tevAM netravALe mANasa kharAba hoya che. ghaNI ja nAnI, lAla ane phIkakI temaja pANIvALI rahetI AMkhevALA nirdhana thAya che. 245 thI 258 L citra naM. 61 ritra je dara iha vadanamarddharUpaM vapuSo yadi vA samanurUpamidam / / tatrApi varA nAsA tato'pi mukhye dRzau puMsAm // 259 // Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 2 sAmudrikatilaka sudRDhaiH kRSNairnayanacchedasthitaiH pakSmabhirghanaiH sUkSmaiH // saubhAgyaM ciramAyurlabhate manujo dhanezatvam pakSmabhiradhamA viralaiH piGgaiH sthUlairvivarNaizca // pakSmatativirahitAH punaragamyanArIratAH pApAH animeSo dhana rahitaH puruSaH syAdekamAtra nimeSo'pi // niyataM dvimAtranimeSaH parajanmAzritya jIvati saH dhaninastrimAtranimeSAstathA caturmAtranimeSavato'pi // na tu paMcamAtranimeSAzcirAyuSo bhogino dhaninaH nayananime pairalayairmadhyai dIrghezca jAyate puMsAm // AyuH svalpaM madhyaM sudIrghamathAnupUrvikayA jAnu pradakSiNIkRtya yAvat karo ghaNTikAmAdatte // tadidamiha samayamAnaM mAtrAzabdena nigadati // 260 // // 266 // // 26 // // 262 // || 264 / / // 1 // ahIM sAmudrikazAstramAM mukhane zarIranuM adha athavA saMpUrNa zarIra gaNavAmAM Ave che. ( arthAt lagabhaga mukha uparanAM zubhAzubha lakSaNAmAM ja badhuM samAi jAya che. ) mukhamAM paNa nAsikA zreSTha che. ane nAsikAthI paNa AMkhA uttama che. majabuta kALI, AMkheAnA baMne cheDAe sudhI khIcAkhIca ugelI ane jINI pAMpaNAthI mANusa saubhAgya, dIrghAyu ane dhanasapatti pAme che. AchI pAMpaNAthI mANusa adhama thAya che. pILI, jADI ane raMgahIna pAMpaNeAthI pazu mANasa adhama thAya che. jene pAMpaNA ja nahAya evA mAsA agamyAgamana karavAmAM AsaktivALA ane pApI hAya che. jene AMkhanA nimeSa ( palakArA ) na thatA hAya athavA eka mAtrA jeTalA vakhatanA aMtare nimeSa thatA hoya te nidhana thAya che. be mAtrAnA atare thatA DAya te pArakAnA Azraye jIvana vyatIta kare che. traNa mAtrAnA aMtare nimeSa thatA hAya tevA mANasa athavA cAra mAtrAnA aMtare jene nimeSa thatA hAya te dhanavAna thAya che. paraMtu jemane pAMca mAtrA jeTalA samayanA aMtare nimeSa thatA hAya tee dorghAyu: dhanavAna ke bhAgI thatA nathI. bahu e nimeSa thatA hAya, madhyama prakAranA hoya mATe hAya (bahu ochA samayamAM je nimeSa thAya te alpa nimeSa, tethI vadhAre vakhatavALA madhyama nimeSa ane ThIkaThIka vakhatavALA dIrgha nimeSa kahevAya che. ) tA anukrame alpa, madhyama ane dvIdha Ayu: bhegave che. hAtha DhIMcaNunI pachavADe phrI Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mi sAmuhikanA pAMca re 11 pAcho gaLAnI ghaMTikAne sparza kare teTalA samayane mAtrA kahevAnI paripATI sAsudrikazAstramAM che. 259 thI 265 mandaramanthAnakamathyamAnajalarAzighoSagaMbhIram // bAlasya yasya ruditaM sa mahIM mahIyAna saMpAlayati // 266 // bASpAmbuvinirmuktaM snigdhamadInarodanaM zastam // rUkSaM dInaM ghargharamazru punarduHkhadaM puMsAm | 27 || bAlendunate vittaM dIrgha pRthulonnate zyAme // nAsAvaMzavinirgatadale iva bhrUdale dizataH che ra68 nRNAmayute snigdhe mRdutanuromAnvite bhravau zaste // hIne sthUle sUkSme kharapiGgalaromake na zubhe hasvAntA bahuduHkhAnAmagamyayoSAjuSAM ca madhyanatAH // stokAyuSAmatinatA viSamAH khaNDA bhruvo daridrANAm // 270 // dhanavantaH sutavantaH zikharaiH puruSAH samunnatarvizadaiH / / nimnaiH punarbhavanti dravyasukhApatyaparihInAH _| 272 maMdarAcala rUpI ravaiyAthI valovAtA samudranA avAja jevuM gaMbhIra je bAlakanuM rUdana hoya te maTI pRthvInuM pAlana kare che. parase tathA AMsuo vagaranuM, snigdha ane bhavya rUdana hoya te sAruM gaNAya che. lUkhuM, garIba, gha2 avAjavALuM ane khuba AMsu paDatAM hoya tevuM rUdana du:kha Ape che. nAkanA upalA cheDAmAMthI be pAMdaDAM nIkaLyAM hoya tema bIjanA caMdranA jevI vAMkI, lAMbI, jADI, zyAma raMganI bhramara hoya to dhana Ape che. eka bIjAmAM bhaLyA vagaranI, snigdha, mRdu komaLa vALanI banelI bhramaro vakhANavA lAyaka che. TuMkI, jADI, ghaNu patalI, kharabacaDA ane pILAza uparanA vALavALI bhramaro sArI gaNAtI nathI. jemane ghaNuM duHkha paDavAnuM hoya tevA mANasonI bhramaro TuMkA cheDAvALI hoya che, je loke agamyAgamana kare che, temanI vacamAMthI namI gaelI hoya che. alpAyu: purUnI bhramarA ghaNI namelI hoya che, ane daridra purUnI bhramare nAnI moTI ane bhAgelI hoya che. je AMkhanI bhramarenI uparanA bhAga ujAta tathA vizALa hoya to mANasa dhanavAna, putravAna, thAya che, ane je te bhAga besI gaele hoya te dhanasukha ane putrathI rahita thAya che. 266 thI 271 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmuhikatilaka paripUrNakarNapAlI pippalikAdyavayavaH susaMsthAnaH // laghuvivaro vistIrNaH karNaH prAyeNa bhUmibhujAm // 272 / / AdyaH pralambakarNaH sukhI svabhAvanimRdukarNaH / / matimAnmUSakakarNazcamUpatiH zaGkhakarNaH syAt // 273 // cipiTazravaNairbhogI dIrghAyudadhirAmabhiH zravaNaiH // atipInairatibhogI zravaNairjananAyako bhavati // 274 // isvainiHsvAH karNairnimAsaiH pApamRtyavo jnyeyaaH|| vyAlaMbibhiH zirAlaiH krUrAH syuH prAyazaH kuTilaiH // 275 // yeSAM pRthulAH kSudrAH karNAH syuH karNazaSkulIhInAH // svalpAyuSo daridrA vilokyamAnA virUpAste // 276 // purepurI kAnapaTTIvALo, alpa chidravALe kAna ghaNuMkharUM rAjAne hoya che. lAMbA ane, svabhAvathI ja kemaLa tathA pahelA kAnavALe sukhI ane agresara thAya che. uMdaranA jevA kAnavALe buddhimAna hoya che. (juo citra dara) ane zaMkha jevA kAnavALe rasenApati thAya che. ( juo citra 63) capaTA kAnavALA bhAgI thAya che. lAMbA vALavALA kAna hoya to dIrdhAyu thAya. ghaNA jADA kAna hoya to ghaNe bhegI thAya. ane jananAyaka thAya. TuMkA kAna hoya te nidhana thAya. mAMsa vagaranA kAna hoya to pApakarmathI mRtyu pAmanAra thAya. lAMbA ane naso tarI AvatA ane vAMkAcuMkA kAna hoya te ghaNuM kharuM mANu krUra thAya che. jeone ghaNuM pahoLI ke ghaNuM nAnA, varanA chidra vagaranA ane dekhAvamAM kharAba lAge tevA kAna hoya teo apAyu ane daridra thAya che. ra72 thI 276 citra naM. 63 citra naM. 64 vipulamUdurdhvamadhikamunnatamaddhendusammitaM rAjyam / / pradizatyAcAryapadaM zuktivizAlaM nRNAM bhAlam // 277 // Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana sAmuktiA pAMca che svalpardharmapravaNA dhanahInAH sNvtaistthaavissmaiH|| nimnaiH kevalabaMdhanavadhamAjaH krUrakarmANaH // 278 // bhAlasthalasthitAbhiH suzirAbhiradhamAH sadaiva paapkraaH|| abhyunnatAbhirAbyAstAbhirapi svastikAkRtibhiH // 279 // rekhAbhirvarSazataM paJcabhirAyurlalATasaMsthAbhiH // puruSANAM strINAM vA karmakaratvaM karoti zrIH // 28 // bhAlasthalasthitena sphuTena rekhAcatuSTayena nRNAm // varSANyazItirAyurvasudhezatvaM punarbhavati // 281 // syAdAyurlekhAbhistisRbhirdAbhyAmathaikayA niyatam / / zaradAM saptatiSaSTiM catvAriMzadapi kramazaH // 282 // bhAle lekhAhIne pNcaadhikviNshtismaaH|| AyuH syAdbhavamakhilA jAyaMte saMpadaH sapadi // 283 // yadi vA tiryagdI_stisro rekhAH zatAyuSAM bhAle // bhUbhijuSAM tu catasraH punarAyuH paMcahInazatam // 284 // jIvati varSANyazItiH kezAnnopagate rekheM // bhAlena varSanavatiH puruSo rekhAcitena punaH // 285 // rekhAH saptatirAyuH paMcaivAnasthitAH punaH SaSTiH / / bahvayo nRNAM zatAI dazonamapi bhaMgurA dadate // 286 // bhUyugmopagatAbhistriMzadvarSANi jIvati zarIrI // viMzatyabdAni punarlekhAbhirvA ca vakrAbhiH // 287 // chinnAbhiragamyastrIgAmI kSudrAbhirapi nro'lpaayuH|| rekhAbhirmanujaH syAdityAha sumaMtaviprendraH // 288 // 35 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmuhikatilaka zrIvatsakArmukAdyA yasya zirAromabhiH kRtA bhAle // rekhAbhirvA nRpatirbhogI vA jAyate sapadi + 281 | mastakamibhakumbhanibhaM bhUmibhujAM maMDalaM gavAdyAnAm // bhogavatAM bhavati samaM kramonnataM maNDalezAnAm // 290 // vikasacchatrAkAraM yasya ziro yuvatikucanibhaM vApi // nRpatiH sa sArvabhaumo nimnaM vA yasya sa mahIzaH // 291 / / viSamo dhanahInAnAM karoTikAmazcirAyuSo mUrdA // drAdhiSTho duHkhavatAM cipiTo mAtRpitRghnAnAm che 212 dhanavirahito dvimauliH pAparato mInamauliratiduHkhI / / / adhamarucirghaTamaulirghananatamauliH sadA nindyaH // 293 // vizALa, mAthAvALuM ghaNuM unnata, ardha caMdranA jevuM kapALa hoya to rAjya Ape che. ane AvuM mAthuM je meTI) chIpanA jevuM vizALa lAgatuM hoya te AcArya padavI Ape che. nAnuM kapALa hoya to manuSya dharmAtmA thAya che. kapALamAM vacce khADo paDato hoya athavA kapALa uMcuM nIcuM hoya to mANasa dhanahIna thAya. namI gaelA kapALavALA kUra karma karanArA tathA kedakhAnAnI ane vadhatI sajA bhogavanArA hoya che. jene kapALamAM na dekhAI AvatI hoya te mANasa sadaiva pApakarma karanArA hoya che. unnata kapALavALA dhanavAna hoya che. ane je kapALamAM paDatI na dvArA svastika banate hoya te paNa mANaso dhanavAna thAya che. kapALamAM pAMca rekhAo paDatI hoya te se varSanuM Ayura thAya che. AvA lakSaNavALA puruSanI athavA strInI lamI cAkara bane che. kapALamAM cAra rekhAo paDatI hoya to mANasa eMzI varSanuM Ayurdo bhegave che, temaja rAjagAdI bhegave che. kapALamAM traNa, be ke eka rekhA paDatI hoya te anukrame sittara sATha tathA cAlIsa varSanuM Ayu thAya che. je kapALamAM eka paNa rekhA na hoya to pacIsa varSanuM Ayu thAya. ane AvA puruSane dareka prakAranI saMpatti maLe che. athavA kapALamAM traNa maTI ADI rekhAo paDatI hoya to se varSanuM AyujANavuM. pRthvIpatione AvI meTI ADI cAra rekhAo hoya che. ane tenuM Ayu: paMcANuM varSanuM thAya che. phakta beja rekhAo kapALamAM hAya, paraMtu te cheka vALa sudhI pahoMcI jatI hovI joIe. je AvI rekhAo hoya te eMzI varSanuM Ayura thAya je AgaLa paDatI pAMca rekhAo (ghaNI lAMbI hoya te sIttera athavA sATha varSanuM Ayu thAya. ane ghaNI paNa tUTelI rekhAo hoya te Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene sAmuhikanA pAMca pacAsa athavA cAlIsa varSanuM Ayu thAya. baMne bhrama upara ADI rekhAo mAluma paDatI hoya te trIsa varasanuM Ayura thAya che. ane A rekhAo vAMkI hoya te visa varSanuM Ayura thAya che. kapALamAM tUTI gaelI keTalIka rekhAo paDI hoya te agamyAgamana kare che. nAnI nAnI rekhAo paDI hoya te mANasa alpAyu thAya che. ema sumanta nAmanA AcAryane mata che jenA kapALamAM rUMvATAMko zrovatsa (svastika) dhanuSya ItyAdi cinha paDatAM hoya te mANasa rAjA athavA bhegI thAya che. rAjAenAM mAthAM hAthInA kuMbha sthaLa jevAM hoya che. jeone ghaNuM moTuM pazu dhana hoya che. temanAM mAthAM geLa hoya che. bhegI punAM mAthAM sapATa hoya che. ane mAMDalika rAjAonAM mAthAM caDhatA geLAvAvALAM hoya che. jenuM mAthuM ughADelI chatrI jevuM ( juo citra. 64) athavA strInA stana jevuM hoya te sArvabhauma nareza thAya. ane jemanuM mAthuM vaccethI besI gayuM hoya te jamInadAra thAya. uMcA nIcA mathAvALA dhanahIna hoya che. kalADA jevA mAthAvALo dIrdhAyu thAya che. duHkhI mANInuM mAthuM lAMbuM hoya che. ane mAbApane ghAta karanAranuM mAthuM capaTuM hoya che. be mAthAvALA (mAthAnA be bhAga thaI gayA hoya ) dhanahIna thAya. mAchalAnA mAthA jevA mAthAvALo pApI ane ghaNe duHkhI thAya. ghaDA jevA mAthAvA adhama caritrane thAya. meTA ane besI gaelA mAthAvALe niMdya puruSa hoya che. ra77 thI 299 atruTitAyAH snigdhA Rjavo mRdavaH smaastniiyaaNsH|| astokadIrghabahavastaraGgiNo bhUbhujAM kezAH UrdhvA rUkSAH kapilAH sthUlA viSamAH kharavibhinnAgrAH // atihasvadIrghakuTilA jaTilA viralA daridrANAm // 295 // rAjAonA vALa akhaMDa, snigdha, sIdhA, mRdu ane sarakhA temaja pAtaLA hoya che. vaLI te ghaNuM lAMbA ane samudranA taraMgonI mAphaka uMcA nIcA taraMgavALA paNa hoya che. daridra puruSonA keza UbhA, rUkSa, kAbarA, jADA, lAMbA TuMkA tathA kharabacaDA ane agrabhAgamAM phATelA, ghaNuM nAnA, ghaNuM moTA, vAMkaDIA tathA ghaNA juthavALA ke bahu ja AchA hoya che. ra94-25 aMgaM yadyapi puMsAM strINAM vA pizitavirahitaM sUkSmam // paruSaM zirAvanaddhaM tattadaniSTaM paraM jJeyam | 22 AyuH parIkSA pUrvaM nRNAM lakSaNaM tadA jJeyam / / vyartha lakSaNajJAnaM loke kSINAyuSAM yasmAt ne 227 che. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmudrikatilaka yalakSma punaH zubhamapi kare rekhAprabhRtikaM ca saMvadati / / bAhyAbhyantaramaparaM tatra samudreNa nirdiSTam 218 | strI ke puruSanuM zarIra mAMsa vagaranuM, nAnuM, kaThora ane na tarI AvatI heya tevuM hoya te te ghaNuM ja azubha lakSaNa che. AyuddhanI parIkSA karyA pachI ja lakSaNa jevAM. kAraNa alpAyu purunAM lakSaNonuM jJAna vyartha che. hAthamAM rekhAdithI baneluM zubha lakSaNa bAhya ane AtyaMtara zarIranAM zubha lakSaNonuM (ke je vistArathI kahevAmAM AvyAM che. temanuM) paNa dyotaka bane che 26 thI 298 Iti mahattama zrI nRsiMhanA putra durlabharAje banAvelA sAmudritilaka nAmanA naransIlakSaNa zAstrane pahelA zArIrAdhikAra saMpUrNa, adhikAra bIje saMhatisArAnUkasnehonmAnapramANamAnAni / kSetrANi prakRtistho mizrametadapi zArIrama yatra mithaH zliSTatvaM mAMsasnAyavasthisaMdhibaMdhAnAm / / saMhananaM saMghAtaH saMhatiriti kathyate sadbhiH che 2 yaMtrAriSTamivAMgaM pratyaMgaM dRzyate dehe // saMsthAnena surUpaM saMhatirbhavati sA maheccha | 3 || mAMsAsthisandhibaMdho hyazithilo hi lakSyate yasya // sa ca saMhatimAndhanyo dIrghAyurjAyate niyatam _| | saMhatirahito rUkSaH pizitavihInaH zirAyutaH zithilaH // sthalAsthisannivezo bhavati klezAvahaH sa pumAn // 5 // kSetra-saMhati, sAra, anuka, neha, unmAna, pramANe, mAna ane prakRti e ATha bheda maLavAthI kSetra kahevAya che. ane badhAMnuM mizraNa thaI gayuM hoya te paNa kSetranA aMtavaryA ja gaNuya. saMhati -mAMsa, snAyu, hADakAM, sAMdhA vagerenuM ekabIjA sAthe ja joDANa hoya che, tene saMhati, saMhanana ke saMghAta kahe che. yaMtranI mAphaka aMgapratyaMga barAbara yathAsthAne joDAelAM hoya, ane daDha mAluma paDatAM hoya, tene saMhati kahe che. jene mAMsa hADakAM tathA zarIranA sAMdhA majabuta hoya, te saMhativALe kahevAya. saMhativALo puruSa dhanya (bhAgyazALI) temaja dIrdhAyu thAya che. jenA aMga Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMtha pratyaMganAM joDANa DhIlAM hAya, zarIra mAMsa vagaranuM hAya, moTI moTI nase dekhAtI hAya, sthUla hADakAM dekhAtAM hAya-hADakAM pramANamAM moTAM dekhAtAM hoya, te mANasa kaleze bhegave che. 1 thI 5 tvagraktamAMsamedo'sthimajjAzukrANyanukrameNa nRNAm // sArAH sapta bhaveyuH samAsatastatphalaM brUmaH // 6 // snigdhatvaco bodhanADhayA stanutvacaH kubuddhayo mnujaaH|| subhagA mRdutvacaH syuH prAguktatritvacaH sukhinaH // 7 // rasanoSThadantapIThakarAMghigudatAlulocanAntena // raktena raktasArA dhanatanayastrIsukhopetAH // 8 // sarvAGgINena cito yathApradezaM ghanena mAMsena // uktaH sa mAMsasAro vidyAdhanarUpaparikalitaH nakhadantadRSTisnigdho medaHsAraH sukhAnvitaH sutavAn / sthUlAsthirasthisAraH kAnto vidyAM gataH sabalaH // 10 // ghanagAtropacayayutaH saMsthitiyoM mahAbalaH snigdhH|| kathitaH samajjasAro bahutanayaH straiNasukhabhAgI // 11 // yo bhavati zukrasAro vidyAsaubhAgyarUpaparikalitaH // prAyeNa saptasAraH sarvotkarSapradaH puruSaH // 12 // sAra:-yAmI, boDI, mAMsa, meda, asthi ( i) 52mI bhane vIrya. sema sA2 sAta rana vAmAM Ave che. temanA // (nAye bhu45 ) 4hI. acIkaNuM cAmaDIvALA buddhimAna, pAtaLI cAmaDIvALA dukha buddhivALA, mRdula cAmaDIvALA bhAgyazALI, ane je A traNe prakAra ekI sAthe hoya to te sukha ApanAra samajavAM. A-9, 18, itanA pedukhI, hAtha, 5, zuddha, tAnj mane sAmanA muSAyAmA je lAlI dekhAya che, tenuM nAma raktasAra che. arthAt te lehInA sAravALe gaNAya. je rItasAra purUSa hoya, te strI, ghana temaja putranuM sukha bhogave che. 4-aMga pratyaMgamAM mAMsa bharAeluM mAluma paDe tenuM nAma mAM sAra. mAMsasAra puruSa vidyA, dhana ane rUpathI yukta hoya che. --nakha, dAMta ane daSTimAM je cikAza dekhAI Ave che, te medasAra lakSaNa che. medasAra puruSa sukhI ane saMtativALA thAya che. --khIlelAM meTAM meTAM hADakAM mAluma paDatAM hoya, te asthisAra kahevAya. asthisAra Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 2 sAmuhikatilaka mANasa rUpALa, vidvAna ane baLavAna hoya che. -je saMpUrNa khIlelA avaya ane sArA deha pramANane baLavAna ane snigdha (cIkaNuM aMgavALe) mAluma paDatA hAya, te mAsAra samajavo. majajAsAra puruSa saMtativALA ane vilAsI thAya che. -jenAmAM vIrya khuba hoya te zukasAra kahevAya. ane te vidvAna, bhAgyazALI tathA rUpALA hoya che. jyAre A sAte bheda ekI sAthe hoya, tyAre samajavuM ke te sarvottama lakSaNa che. 6 thI 12 pUrvabhave hyanavarataM sattvasvarUpagatibhirabhyastam / / punariha yadanukriyate tadanUkaM kathyate sadbhiH // 13 // siMhavyAghragarutmavRSabhAnUkA bhavanti ye manujAH // apratihatapratApA jitarathAste narAdhIzAH // 14 // vAnaramahiSakoDacchAgAnUkAH sukhArthasutarahitAH // rAsabhakarabhAnUkA dhanahInA duHkhitAH prAyaH anay --jIvAtmAe pAchalA bhavamAM je kaMI abhyAsa karyo hoya che (jevuM AcaraNa karyuM hoya che), tenA saMskAra rahI javAthI te A janmamAM paNa thoDA vattA pramANamAM (jeTalA pramANamAM saMskAra rahI gayA hoya teTalA pramANamAM) tevuM AcaraNa kare che. tenA A janmagata svabhAvane anUka kahe che. je manuSya siMha, vAgha, garUDa ane vRSabhanA anUkanA hoya che, te sukhI, vijaya ane rAjA thAya che. je vAnara, pADA, bhUMDa ane bakarAnA anukanA hoya che, te sukha, dhana ane putra rahita hoya che. ane je UMTa, gadheDA vagere anukanA hoya che, te dukhI ane nirdhana thAya che. 13 thI 15 cittaprasattijananaM prINanamiti kathyate dhruvaM snehaH / / tanmUlamiha jJeyaM sukhasaubhAgyAdikaM sarvam // 16 // rasanAyAM dazaneSu tvaci locanayonakheSu kezeSu // puNyavatAM prAyeNa snehoyaM pavidho jJeyaH / // 17 // priyabhASitvaM rasanAsnigdhatvaM subhojanaM radAH snigdhaaH|| atisaukhyaM tvak snigdho niyataM bhajate bhujiSyo'pi // 18 // janasnigdho nayanasnigdhaH samadhikadhanaM nakhasnigdhaH // kezasnigdho bahuvidhasugandhamAlyaM naro labhate Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana AdinA pAMca re 199 neha-cittane prasanna karavAvALuM je kaMI sAmAM manuSyanA aMga pratyamAM ane gati, belI ItyAdimAM mAluma paDe che, tene sneha kahe che. ane nehALa manu badhA sukhI thAya che. A sneha, bhAgyazALI puruSone jIbha, dAMta, cAmaDI, AMkha, nakha ane vALa ema cha sthAnamAM hoI, cha prakArane jovAmAM Ave che. jemanI jIbhamAM sneha hoya teo priyabhASI hoya che. dAMtamAM snehavALA miSTa bhajana karanAra nivaDe che. cAmaDImAM snehavALe dAsI putra hoya chatAM khuba sukha bhogave che. jenI AMkhomAM sneha hoya che, te janapriya thAya che. ane nakhamAM nehavALA khuba dhanavAna thAya che, ne janapriya thAya che. ane nakhamAM nehavALA khuba dhanavAna thAya che. temaja kezamAM nehavALA bahu prakAranA bhega bhegave che. 12 thI 19 maMjiSThAdInAmiva tulayA yattolanaM bhavati puMsAm / / unmIyate'tra niyataM taducyate sadbhinmAnam 20 che. yo dyarddhabhAradehaH sa vizvambharezvaro bhavati // bhAravapuryaH punariha jagati sa koTidhvajo bhavati // 21 // bhArArddha yasyAGgaM sa sukhAdayo bhogabhAjanavAn // bhArArddhArddhatanuryaH sa durgato duHkhitaH prAyaH 22 || kASTheSu maNiSu vajreSvAkaradhAtuSu tathAnyavastuSu ca // snigdhaM yattadvadguru yadrUkSaM ca laghu tadadidam | 23 unmAna --jevI rIte Itara majITha Adi padArthonuM tola karavAmAM Ave che, tevI ja rIte manuSyanuM paNa tela karavAmAM Ave che. ane tenA uparathI paNa keTalIka bhaviSyat vAtone nizcaya thAya che. Ane unmAna kahe che. jenuM zarIra aDhI bhAra vajananuM hoya te rAjA thAya che. eka bhAra jenA zarIranuM vajana hoya te karoDapati thAya che. aDadhA bhAranA zarIravALe sukhI ane bhegI thAya che. pA bhAra zarIravALo darijI ane duHkhI thAya che. pUrvAcAryo mAne che, ke lAkaDAM, maNi Adi ratno, temaja khANamAMthI nipajatI dhAtuo ane bIjI vastuomAM jema temanI aMtargata cikaNAInA kAraNe vajana hoya che, tema manuSyamAM paNa zarIrAntargata tonA kAraNe vajana rahe che. jema vajana vadhAre rahe che, tema te vadhAre sukhI thAya che. 20 thI 23 ApANitalazirontaM yadiha varmIyate prakarSaNa // pravadanti tatpramANaM kepyAyAma punaH prAhuH 24 | Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmudrikatilaka zatamaSTabhiH samAdhikaM jyeSThaH syAnmadhyamopiSaNNavatiH // caturadhikAzItisthAMgulAnidaiAtpumAnadhamaH // 25 // dairdhyA gulphopagatA caturaMgulikA bhavedatho jaMghA // dairye caturvizatirathoGgulacatuSTayaM jAnu // 26 // UrU jaMghAtulyau bastiH syAdvAdazAMgulAyAmA / tadarddhamitaM nAbhiyutamudaraM ca kucasahitam // 27 // catvAri grIvA syAcibukakucAntamaMgulAni mukhaMca // dvAdaza puMsAM bhavatItyAyAmoSTAdhikaM zatakam // 28 // etadapi mataM keSAmaSTottaramuttamasya bhavati zatam / / madhyasyASTavihInaM tato dazonaM jaghanyasya // 29 // idaM matamapyanyasyottamamuttame nare bhavati / madhye madhyaM hIne tadapi vihInaM parijJeyam // 30 // uttamamadhyamahInAH kAlakSetrAnumAnato ye syuH // nijaparvAMgulisaMkhyA niyataM teSAM viboddhavyA rAmo dazarathasUnurvalirapi viMzatizatAMgulau caiva // pUrva mAnAdhikyAvAvapi punaretau duHkhito tadiha // 32 // pramANu-pagathI te zikhA sudhInI uMcAIne pramANu kahe che. keTalAka ane AyAma kahe che. manuSyanI uMcAI 108 AMgaLanI che. (arthAt kA hAtha uMcAI che.) ane A uMcAIno puruSa zreSTha che, 96 AMgaLanI uMcAIne madhyama che, ane 84 AMgaLanI uMcAIne adhama che. pagataLIethI ghuTananI uMcAI 4 AMgaLa, jAMgha (pIMDIo)nI laMbAI 24 AMgaLa, DhIMcaNanI laMbAI 4 AMgaLa, sAthaLa 24 AMgaLa 12 AMgaLa, ane nAbhithI laI stana paryantanuM (peTa sAthe ) aMtara 12 AMgaLa, stanathI gaLA sudhI 12 AMgaLa, gaLuM 4 AMgaLa, ane haDapacIthI uparane moDhAne bhAga 12 AMgaLa, Ama kula 108 AMgaLI uMcAI thAya che. keTalAka AcAryo mAne che, ke 108 AMgaLanI uMcAI zreSTha che. ane 100nI uMcAI madhyama che. jyAre 90 AMgaLanI uMcAI adhama che ane zreSTha uMcAIvALA zreSTha, madhyamavALA madhyama temaja adhamavALA adhama thAya che. A badhI uMcAI dezakALane anusarIne hoya che, ane Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca RcA tethI je mANasane mApavA hAya mApavA joIe. dazarathanA putra uMcAIvALA hatA. AthI teo nathI hAtu. 24 tho 32 jalabhRtakaTAhamadhyAsInasya caturdizaM narasya bahiH || patati yadambudroNaM parihANatvena tanmAnam mAnopetazarIrAzcirAyuSaH saMpadAnvitAH puruSAH || tInAdhikyayutAH punarbhajante sadA duHkham yadi vA tiryagmAnaM narasya padmAsanopaviSTasya // jAnuyugalabAhyapakSAMtarAzritaM so'tra pariNAhaH Asanato bhAlAntaM zarIramadhye tathopaviSTasya // yanmAnaM syAdUrdhvaM saceocchrayaH kathyate sadbhiH yasyocchrayaH samaH syAtpariNAheNoditena bhAgyavazAt // niyataM jagati prAyaH sa pumAn puruSottamo bhavati aMgopAMgAnAmiha vistArAyAmaparidhibhedena || mAnaM yathAnurUpaM saMkSepeNa pravakSyAmi ApASNijyeSThAntaM talamatra caturdazAMgulAyAmam // vistAreNa SaDaMgulamaMguSTho iyaMgulAyAmaH paJcAMgulapariNAhaH pAdAntaM tannakhAMgulaM dairdhyAt // aMguSThasamA jyeSThA madhyA tatSoDazAMzonA aSTAMzonAnAmA kaniSThikA paSThabhAgaparihInA // sarvAMsAmapyAsAM nakhAH svasvaparvatrimAgamitA satryaMgulapariNAhA prathamAMgulavistRtAMgulI bhavati // aSTASTabhAgahInAH zeSAH kramazaH parijJeyAH 21 201 tenA pAtAnA AMgaLathI ( AMgaLanA veDhAnI lakhAIthI) rAma tathA alirAjA e ane jaNu 120 AMgaLanI du:khI thayA, mATe 108 thI vadhAre uMcAInuM sApha // 33 // // 34 // // 35 // // 36 // // 37 // // 38 // // 39 // // 40 // // 41 // // 42 // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 2 sAmuhikatilaka jaMghAtaH pariNAho dhruvamaSTAdhikadazAMgulAni syAt // viMzatirekopagato jAnubhatriMzadUrarapi // 43 // aSTAdazAMgulamitA vistArA jAyate kttiH|| puMsAM nAbherantaH paridhi SaTcatvAriMzadaMgulataH // 44 // puMsAM dvAdaza kucayorabhyantaramaMgulAni dairyeNa // urasi ca yugopaniSThAtSaDaMgulo bhavati kakSAMtaH // 45 // viMzatyuraHsthalaM syAdvistArAdaMgulAni caturadhikaH // pRSThyA saha pariNAhe SaDadhikaM paMcAzadaMgulikam // 46 // parva prathamaM bAhvoraSTAdazAMgulAni dairyeNa // SoDaza punardvitIyaM satatalaM madhyamAMgalikA // 47 // iti samudAyena bhujaH SaTcatvAriMzadaMgulAni syAt // paJcAMgulavistAraM pANitalaM zastarekhAntam // 48 // madhyAMgulIvihInA pradezinI bhavati parvaNArddhana // tatsamanApAnAmA kaniSThikA parvaparihInA // 49 // aMguSThasyAyAmoMgalAni catvAri jAyate puMsAm // nijaparvArddhaparimitA bhavanti sarvepi pANinakhAH // 50 // grIvAyAH pariNAhoM gulAni caturadhikaviMzatiH zastaH // nAsApuTadvayAntarvistAro dvayaMgulaM mAnam // 51 // AcinukapazcimakacaprAntaM dvAtriMzadaMgulo mUrdA // karNadayasya madhye punaraSTAdhikadazAMgalikaH // 52 / / puMsAmaMge mAnaM spaSTaM ziSTaiH purA vinirdiSTam // . iha punarupayogA? diGmAtramidaM mayApyuktam // 53 // viMzativarSA nArI sa paMcaviMzatisamo naro yogyH|| jIvati tuyA~zo vA mAnonmAnapramANAnAm // 54 // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena sAmudrikanA pAMca prathA 24 mAnaH -eka moTA vAsaNamAM chalochala pANI bharI temAM manuSyane, (ke jenI uMmara 25 varSanI thaI hoya tene) besADo. ane tema karatAM vAsaNamAMthI jeTalA dro, pANI bahAra nIkaLI jAya, teTale mAnaprANa puruSa kahevAya, (droNa eTale doDha maNa ) jemanuM zarIra mAna prApta hoya teo saMpattizALI thAya che. ane mAnathI ochAvattA pramANuvALA duHkha bhogave che. manuSyane padmAsanavALI besADavA, ane eka hIMcaNathI bIjA DhIMcaNa sudhInI je laMbAI tenuM nAma pariNAha. ane AsanathI ( jamInathI) kapALanA aMta bhAga sudhI (mastaka sudhI)nI je uMcAI tenuM nAma uchAya. bhAgyavazAt je manuSyanA pariNAha ane uchUAya sarakhA hoya te uttama prakArane puruSa che. AvuM kadAcita ja bane che. aMga ane upAMganAM vistAra tathA (laMbAI paheLAI) dvArA je mAna hoya che. te saMkSepamAM huM kahIza. paganA taLIAnI laMbAI (eDIthI aMguThA sudhInI) 14 AgaLa ane pahoLAI 6 AMgaLa hoya che. aMguThAnI laMbAI 2 AMgaLa sudhI hoI zake che. aMguThAnI jADAI (paridhi) pAMca AMgaLa (sudhInI) hoya che. pahelI AMgaLI aMguThA jevaDI, bIjI aMguThAthI eka pADazAMza nAnI, trIjI ke nAnA ane cothI hai nAnI hoya che. ane te dareka AMgaLIonA nakha temanA pitAnA veDhAnA 3 jeTalA hoya che. pahelI AMgaLI 3 AMgaLanA pariNAvALI ane 1 AMgaLa vistAravALI hoya che. bIjI AMgaLIo anukrame eka bIjAthI ! jeTalI nAnI hoya che. prathamAMgulIne je pariNaha batAvyuM, te tenA AMgaLa muja hoya che. jAMgha (poDIe)ne pariNAha (sarAsarI paridhi) 18 AMgaLa, DhIMcaNane 21 AMgaLa, ane sAthaLanA kara AgaLa hoya che. sAthaLanA sAMdhAthI nAbhipayatanI uMcAI 18 AMgaLa hoya che. nAbhi AgaLano pariha 46 AMgaLa hoya che. be kuca vaccenuM aMtara 12 AMgaLa. ane chAtI (baMne bagalastanathI tirachI sarakhA 6 AgaLanA aMtare hoya che. tyAM sudhI)nI pahoLAI 24 AMgaLa thAya che. ane tyAM AgaLane pITha sAtheno paridhi pa6 AMgaLa thAya che. khabhAthI laI kANuM paryata 18 AMgaLa, kaNothI pAMcA sudhI 16 AMgaLa, ane paMcAthI madhyamA AMgaLInA mULa sudhI cha AMgaLa hoya che. Ama kula hAtha kat AgaLa hoya che. hathelI 5 AMgaLanI hoya che. madhyamAM AMgaLInA veDhAnA ardhA jeTalI ochI madhyamAthI tarjanI hoya che. anAmikA paNa tevaDI ja hoya che. ane kaniSThikA AkhA veDhA jeTalI ochI hoya che. aMguThe 4 AMgaLa hoya che. darekanA nakha potAnA parvanA jeTalA hoya che. gaLAnI paridhi 24 AMgaLa hoya che. nAkanI pahoLAI 2 AMgaLa hoya che. haDapacIthI laI pAchaLanA bhAganA vALanA cheDA sudhInuM aMtara 32 AMgaLa hoya che. ane teTaluM mAthuM kahevAya che. be kAnanA vaccenuM aMtara 18 AMgaLanuM hoya che. A pramANe pUrvAcAryoe zarIranuM pramANu batAvyuM che ane upayogI hAI prasaMgavazAta meM paNa kahyuM che, A pramANa 20 varSanI strI temaja 25 varSanA puruSane lAgu paDe che. arthAt teTalI uMmaranAM strI puruSonuM mApa ATaluM Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 2 sAmuhitilaka I zake mAna ane unmAnanA 3 jeTaluM Ayurdo ghaNI vakhata jovAmAM Ave che. 33 thI 54 varSANAM zatamAyustasyaivaM daza dazA vibhAgena // kSetrANi daza narANAM tadAzritaM lakSaNaM jJeyam che 55TI AdyaM pAdau sagulpho sajAnu jaMghAdvayaM dvitIyaM syAt // UrU guhyaM muSkadvitayaM kSetraM tRtIyamidam .. nAbhiH kaTizcaturthaM paMcamamapi jAyate punarjaTharam // SaSThaM stanAnvitamuraH saptamamasau sajatruyugau ! pachI oSThau grIvASTamamiha navamaM syAdbhUyugaM nayanayugalam // salalATamuttamAMgaM dazamaM lakSaNavidaH prAhuH tpa0 || kSetravazAjjAyante manujAnAM jagati daza dazAH kramazaH / / kSetreSvazubheSvazubhA dazAH zubheSu ca zubhAH prAyaH || 51HI bAlyaM vRddhiratha balaM dhItvakzukravikramAH puMsAm // dazakena nivartante cetaH karmendriyANi tathA kSetra --manuSyanuM pUrNAyuH 100 varSanuM mAnavAmAM AveluM che. ane tenA 10 bhAga pADatAM zarIranA 10 bhAga paDe che. ane teTalAM kSetre kahevAmAM Ave che. jemake - pahelo vibhAga:-paganA taLIAthI ghuTana sudhI. bIje vibhAga:-jAga ane jAnu (pIDIothI laI DhIcaNa sudhI) trIjo vibhAga:-uru, guhyAMga, ane vRSaNa sudhI. cize vibhAga-nAbhi sudho kamarane bhAga. pAMcame vibhAga -peTa. cha vibhAga:-stana sAthe chAtInA bhAga. sAtame vibhAga-khamA ( hAMsaDI sAthe). AThame vibhAga:-gaLuM, heTha sudho bhAga. nava vibhAga:-AMkha ane bhramare. dazame vibhAga:-kapALa ane mAthuM. A dasa kSetre uparathI dasa prakAranI dazAo bane che. je kSetra azubha hoya tenI dazA azubha jaNavI. ane zubha kSetranI dazA prAya: zubha nIvaDe che. prathamanAM daza varSo sudhImAM bAlyAvasthAnI, dasathI visa sudhImAM vRddhinI, vIsathI trIsa sudhImAM balanI, trIsathI cAlIsa sudhImAM buddhinI, cAlIsathI pacAsa sudhImAM cAmaDInI, pacAsathI sATha sudhImAM viryanI, sAThathI sittera sudhImAM parAkramanI, sitterathI eMsI sudhImAM cittanI, eMsIthI tevu sudhImAM karmanI ane nevutho se sudhImAM IndriyonI nivRtti thaI jAya che. papa thI 60 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema sAmudrikanA pAMca graMtha 205 kSitijalazikhipavanAMbarasuranararakSaH pizAcatiryagbhiH // tulyA prakRtiH puMsAM krameNa tallakSaNaM brUmaH surabhiH prasUnagaMdhaH sukhavAnbhogI sthiraH kSitiprakRtiH // priyavAgghanAmbupAyI nIraprakRtinaro rasabhuk // 62 // capalaH caNDastIkSNaH kSudvAn dhanabhojanaH zikhiprakRtiH // caTulaH kSAmaH kSipraH sakopanaH syAnmarutprakRtiH // 63 / / vidvAnsusvarakuzalo vivRtAkSaH zikSitombaraprakRtiH // tyAgaratiH sasnehaH surasvabhAvena pRthukopaH bhUSaNagItapravaNo naraH svabhAvena saMvibhAgI syAt / / durjanaceSTaH pApo rakSaH prakRtiH kharakrodhaH bhavati pizAcaprakRtiH sthUlo malinazcalaH pralApI ca // kSudrAnugatastiryaprakRtibahubhugbhavenmanujaH // 66 // iti dazavidhA narANAM nirdiSTAH prakRtayo yathA dRSTAH // kiJcinmizrakalakSaNamadhunAvakSyAmyato loke ati-Y, , ni, 5vana, mAsa, hepa, manuSya, rAkSasa, pizAya ane tiryaMca (DhAra ItyAdi) A pramANe dasa prakAranI prakRti hoya che. ane kamathI tenAM lakSaNe kahIza. je manuSyanA zarIramAMthI caMdana ane puSpa jevI sugaMdhI AvatI hoya, tenI pRthvI prakRti samajavI. ane pRthvI prakRtivALA prAya: sthiravRttivALA, sukhI ane bhogI hoya che. je manuSyanI vANI mIThI hoya, ane tene je pANI vadhAre pIvA joItuM hoya to tenI prakRtti jalanI kahevAya che. jalanI prakRttivALA mIThA rasane vadhAre pasaMda kare che. te vastu meLave paNa che. je manuSya ati capaLa hoya che, tINa saMbhAvanA, bhUkhALavA ane ghaNuM khAnAra hoya che. teo agni-prakRtivALA hoya che. (capaLatA sAthe teo pratApI hAvA joIe. ) mIThuM belanAre, sukko, utAvaLe ane krodhI hoya te vAta prakRtine jANavo. je manuSya varakuzaLa hoya che ( gAyake temaja zabdanA guNadoSane jANavAvALA ), ane khIlelI AMkhovALA hoya che, teo AkAzaprakRtinA samajavA. AkAza prakRti vALA vidvAna ane zikSita thAya che. je manamAM tyAgaprati (dAnazIlatA) hoya che, teo devaprakRtinA jANavA, ane te leke premALa, temaja koLI paNa hoya che. (temane krodha Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmuhitilaka kSaNika ane dveSarahita hoya che.) je manuSya AbhUSaNa, gIta vageremAM prIti rAkhanArA hoya, teo manuSyaprakRtivALA jamA karavAmAM kuzaLa hoya che. je manuSyo kharAba ceSTAvALA ane krodhI hoya che, temane rAkSasarakRtinA samajavA. ane teo pApI nivaDe che. je yuddhAtakA bakyA karanArA ane jADA hoya che, teo pizAca prakRtinA jANavA. pizAca prakRtivALA, melA svabhAvanA. ane calavRttivALA hoya che. ane jeo nIca puruSanI sabata karanArA hoya che, teo ticaprakRtinA jANavA. vaLI teo khuba khAnArA hoya che. arthAt teo Dhera jevA svabhAvanA ja hoya che. A pramANe daza prakAranI pravRtio jema pUrvAcAryoe kahI che, tema meM paNa kahI. have mizakalakSaNa kahIza. 61 thI 67 vibhavasamRddhiparatvaM vyaMjanalAbhaH prabhutvamavyAjam / / vayasi bhavanti prathame prAyaH svalpAyuSAM puMsAm // 68 / / aMgAni dhIpaTutvaM zaktirdazanAH zanairvizIyate // nikhilendriyANi yeSAM cirAyuSaste narA jJeyAH // 69 // zubhalakSaNamaMgebhyaH saundaryeNAdhikaM mukhaM yasya // svajJAtiprAdhAnyaM prApnoti sa dhAnyadhanavattvam // 70 // atikRSNeSvatigaureSvatipIneSvatikRzeSu manujeSu // atidIrghaSvatilaghuSu prAyeNa na vidyate satyam capalaH sthUlo rUkSaH puruSo ghanamAMsalaH zirovicitaH // sa pumAnvaitaraNAkhyassamudramapi zoSayatyakhilam // 72 // yasya zarIraM puSTiM gRhNAtyanena yenakenApi // sa naro duMdubakAkhyaH kalayati kalyANavairAgyam // 73 // satvaM rajastamazcetvamI narANAM trayo bhavaMti guNAH // kacidekaH kutra dvau trayaH samaM kApi dRzyante // 74 // yaH sattvaguNopetaH sa dayAluH satyavAk sthiraH srlH|| devagurubhaktiyukto vyasanebhyudaye ca kRtadhairyaH // 75 // kAvyakalAsu pravaNaH kulanArIkRtaratissadA zUraH // prAyeNaivaM satataM rajodhikaH kathyate sa pumAna Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 ja sAmuhikanA patha che mUrkhastamonvitaH syAnidrA kurvazca sAlasaH krodhii|| etairmihuzo bhedAzcAnyairnRNAM mizrAH che cha7 | mizrakalakSaNa-jeone nAnI uMmaramAM ja vaibhava tathA samRddhinI khuba cAhanA hoya, ane sattA tathA khAnapAna AdinuM khuba sukha maLe, teo ghaNuM kharUM alpAyuSI hoya che. jemanAM aMga, cAlAka, zakti, AMkha tathA bIjI IniMdra dhIme dhIme nAza pAme te dIrdhAyu hoya che. jenuM mukha bIjA aMgo karatAM suMdaratAmAM ane zubha lakSa mAM caDhI jatuM hoya, tene dhana. dhAnya ane jJAtimAM agrapaNuM maLe che. jeo bahu kALA hAya, bahu gerA heca, bahu jADA hoya, bahu ja sukA hAya, khuba lAMbA hoya athavI khuba ThIMgaNuM heya teeAmAM satya hetuM nathI. je capaLa, jADe, kAntirahita (lukhI cAmaDIvALa), khuba ( mAMsathI) bharelA zarIravALe ane na dekhAI AvatI hoya tevuM hoya, tene vetaraNa saMjJA ApavAmAM AvI che. A vetaraNa saMjJaka puru bhI ane asaMteSI hoya che. jenuM zarIra game te anna khAvAthI paNa puSTa thatuM hoya, te dudubaka kahevAya che. ane te kalyANakArI tathA vairAgyavALo thAya che. samasta duniyAmAM satva, raja ane tama: e traNa guNe ja jovAmAM Ave che. keInAmAM eka te koInAmAM che, athavA koInAmAM traNe bhegA jovAmAM Ave che. ane temanA ochAvattA pramANane anusarI manuSyanA guNe baMdhAya che. je dayALuM, satyavAdI, sthiravRttine ane sarala hoya che, temaja devagurunI bhakti karanAre, ane sukhadu:khamAM sarakhI buddhi rAkhanAre hoya che, tene sattvaguNuM jANavo. je ThIthalAmAM pravINu, khAnadAna strIone cAhanAra ane zUrA hoya che, te rajoguNa dharAve che, ema samajavuM. ane te utkarSane prApta kare che. je nidrALu, ALasu, kodho ane mUrNa hoya che, te tame guNa jANuvo. te ghaNuMkharUM kepane ja prApta kare che. A sarve raja ane tamagurunA mizraNapaNAthI ghaNA bheda paDe che. 68 thI 77 prAyo rajoguNaH syAtprAptotkarSastamoguNaH kopaH // puMsAM vizeSaH purAkhyAsyAmo hyagrataH sattvam | 78 | dehasthiteSu satatamazubheSu zubheSu lakSaNeSu nRNAm / / jJAtvAnavaratabhAvaM tatphalamapi nirdizetprAjJaH 71 | buddhiyuto yo dI? hrasvo yo jAyate naro mUrkhaH / / piGgaH zuciH suzIlaH kAlAkSo yastadAzcaryam | 80 yaddanturopi mUryo romayuto jAyate ydlpaayuH|| yaniSTuraH sa dIrghastadadbhutaM jRmbhate bhuvane | 8 || Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 2 sAmudrikatilaka // 82 || // 82 || na ca durbhagaH sunetraH sugrIvo bhAvAhako na syAt // rUkSo nAsti subhogI paruSatvaG nAsti sukhasahitaH pRthupANiH pRthupAdaH pRthukarNaH pRthuzirAH pRthuskaMdhaH // pRthuvakSAH pRthujaTharaH pRthubhAlaH pUjitaH puruSaH raktAkSaM bhajati zrIH pralambabAhuM bhajatyadhIzatvam // pInAGgaM bhajati kRSimAMsopacitaM ca bhajati saubhAgyam // 84 // suzliSTasaMdhivandho yaH kazcinmAMsalo mRduH snigdhaH // atisuMdaraH prakRtyA sa sukhAdayo jAyate prAyaH snigdhatilA mazakaM vA cihnaM vA bhavati kimapi cAnyat // puMsAM dakSiNabhAge tacchubhamityAha bhojanRpaH nakhazaMkhakezaromajihvAlocanAsyaradaneSu || nAsti sneho yeSAmakAraNaM sattvamiha teSAm // Tapu | // 6 // || 87 // jo ke zubhAzubha lakSaNAne AdhAre zubhAzubha phala kahevAmAM Ave che. chatAMya te lakSaNAnI parIkSA vAravAra karI teonuM la kahevuM, sahasA phUla kahI nAkhavuM nahi, kAraNa keTalIka vakhata kudarata Azcarya janaka phUla paNa karI nAkhe che. jemake ghaNA lakhuse| khuddhimAna hAya che. ghaNA ThIMgaNuAe mUrkhA paNu hoya che. mAMjarA pavitra hAya che, ane kALI AMkhAvALA ( ghaNI kALI kIkIvALA ) saccaritra hAya che. dAMtavAe mUrkhA haiAya che, ane rUvATAMvALA alpAyuSI hoya che. vaLI je lama hAya che, tee kadAcit kaThera paNa heAya che. A badhuM Azcarya jevuM che. kemake lakSaNAnAM phaLa mujaba tema na thavuM joIe. paraMtu AvuM Azcarya janaka keTalIka vakhata AvI jAya, teTalA uparathI lakSaNA ane temanu phaLa bya che, ema samajavAnuM nathI. kahevAnI matalaba eTalI ja che, ke sArI rIte parIkSA karyAM khAda phaLa kahevuM. sArI AMkhAvALA durbhAgI hAtA nathI. sArI grIvAvALA majura banatA nathI. tejahIna cAmaDIvALA bhAga bhagavI zakatA nathI. ane kharabacaDI cAmaDIvALA sukha bhAgavI zakatA nathI. jemanAM hAtha, paga, kAna, mAthu, khabhA, chAtI, jaThara ane kapALa vistRta hAya che, te pUja karavA lAyaka che. lAla AMkhAvALA lakSmIvALA thAya che. lAMbA hAthavALA adhikArI bane che. puSTa zarIravALA kheDuta bane che. ane mAMsathI bharelA zarIravALA bhAgyazALI nIvaDe che. je manuSya sudara AMdhAnA, mAMsala, mRdu, tejasvI, Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene sAmuhikanA pAMca graMtha 206 ane suMdara hoya che te prAya: sukhI hoya che. tala athavA masa ke koIpaNa cinha(lAkhuM. lANI vagere) puruSanA jamaNA aMze heya to zubha ApanArAM samajavAM. DAbe azubha phaLa Ape che. nakha, kAna, vALa, rUMvATAM, jIbha, AMkha, meM ane dAMtamAM jemane sneha (suMvALApaNuM ane camakIlApaNuM) nathI, temanuM pRthvI para hovuM nakAmuM che. 78 thI 87 iha bhavati saptaraktaH SaDDunnataH paMcasUkSmadIpoM yH|| trivipulalaghugaMbhIro dvAtriMzallakSaNaH sa pumAn // 88 // nkhcrnnpaannirsnaadshncchdtaalulocnaaNtessu|| syAdyo rakta saptasu saptAMgAM sa labhate lakSmIm SaTkaM kakSAvakSaH kRkATikA nAsikAnakhAsyamiti / / yasyedamunnataM syAdunnatayastasya jAyante // 9 // daMtatvakezAMguliparvanakhaM ceti paMca sUkSmANi // dhanalakSaNairupetA bhavanti te prAyazaH puruSAH // 91 // nayanakucau rasanAhanubhujamiti yasya paMcakaM dIrgham // dIrghAyurvittakaraH parAkramI jAyate sa naraH mAlamurovadanamiti tritayaM bhUmIzvarasya vipulaM syAt // grIvAjaMghAmehanamiti trikaM laghu mahIzasya yasya svarotha nAbhiH sattvamidaM ca trayaM gabhIraM syAt // .. saptAMbudhikAMcyA hi bhUmeH sa karagrahaM kurute / - // 14 // smarazAstravinirdiSTAH zazo vRSo haya iti trayo bhedAH / / jAyante manujAnAM krameNa tallakSaNaM vayaM brUmaH // 95 // liGgaM SaDaMgulAni syAdaSTau vA zazaH sa pumAn / nava daza caikAdaza vA tadapi punaryasya sa vRSAkhyaH // 96 / / dvAdaza kA liMgaM syAttrayodazAdIni cAMgulAni bhavet // jAtodbhavasya mAnaM hayAkhyayA nigaditaH so'pi // 97 // 27 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 2 sAmuhikatilaka ratiSu zazaSahayAnAM saha bhRtyAdibhirakRtrimA prItiH // mehanaM varAGganAryoH paraspareNa pramANaikyAt // 98 // annaM kSudhi pAnaM tRSi pathi zrame vAhanaM bhavedrakSA // iti bhavati yasya samaye dhanyaM pravadaMti taM saMtaH // 99 / / manuSyanAM 3ra lakSaNe-nakha, paga, hAtha, jIbha, Tha, tALavuM ane AMkhanA buNa e sAta lAla hevAM joIe. kAkha, chAtI, gaLapacI, nAka, nakha ane mukha e cha unnata (uMcAM AvelAM) joIe. dAMta, cAmaDI, vALa, AMgaLInA veDhA ane nakha e pAMca sUkSma joIe. AMkha, stana, jIbha, dADhI ane hAtha e pAMca dIdhuM joIe. kapALa, chAtI meTuM e traNa vizALa ( paheLAM) joIe. gaLuM, jaMghA (pIMDIo) ane jananendriya e traNa nAnAM joIe. svara, nAbhi ane svara e traNa gaMbhIra joIe. Ama sAta lAla, cha unnata, pAMca sUkSma, pAMca dIrgha, traNa vipula traNa laghu ane traNa gaMbhIra ema 71655+2+3+4=32 lakSaNe gaNAya che. jemane A 32 lakSaNe hoya, teo mahAparAkramI, dhanavAna ane sukhI thAya che. pRthak vicAra karatAM jemane pahelAM sAta lakSaNe hoya teo dhanavAna thAya che. bIjAM cha hoya teo unnati prApta kare che. trIjA pAMca hoya teo dhanavAna thAya che. cothAM pAMca hoya teo dIrdhAyuSI ane parAkramI thAya che. pAMcamA traNa hoya teo rAjA thAya che chaThThA traNavALA paNa rAjA thAya che. ane sAtamAM traNa lakSaNavALA mahAyazasvI rAjA thAya che. kAmazAstramAM kahelA zaza, vRSa ane haya ema manuSyanA traNa bheda thAya che. temanAM lakSaNa kemathI ame kahIe chIe. jenuM liMga cha AMgaLanuM hoya, athavA ATha AMgaLanuM hoya te puruSa zaza kahevAya, nava, daza ke agIAra AMgaLanuM liga hoya te vRSa puruSa kahevAya. jenuM liMga bAra ke tera AMgaLanuM hoya te ya jAtine puruSa kahevAya che. ratikiyAmAM zaza, vRSa ane haya jAtinA puruSane sarakhA pramANunAM guhyAMgavALI strI sAthe pachI te nokara cAkara ke game te varganI hoya chatAM parama prIti thAya che. jemane bhUkha lAgatAM anna, tRSA lAgatAM pANI, musApharImAM vAhana ane parizramamAM rakSA prApta thatI hoya, teo ja bhAgyazALI gaNAya. 88 thI 99 Iti mahattama zrI nRsiMhanA putra durlabharAje banAvela sAmudrikatilaka nAmane nara strIlakSaNazAstrane bIjo zArIzadhikAra saMpUrNa. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhikAra trIjo aMgapratyaMgayutaM sakalaM zArIramidamiti proktam // AvartaprabhRtInAmanukramAllakSaNaM vayaM brUmaH - // 1 // romatvagvAlabhavaH syAdAvartaH zubhastredhA // zasto dakSiNavalitaH snigdho vyaktaH paro na zubhaH // 2 // karatalapadazrutiyugme nAbhau vA tvambhavo nRNAm // sasyAdaparau dvAvapi lakSaNavidbhijJeyau yathAsthAnam / // 3 // savyApasavyabhAge zirAsa syAdyasya dakSiNAvartaH // zvetAtapatralakSmA lakSmIH karavartinI tasya romAvartaH snigdho bhUyugamadhye pradakSiNo vyaktaH // yasyorNAkhyaH pUrNaH sombudhikAMce vo bhartA // 5 // bhujayugme yasya syAdAvartaM dvitIyamaMgadapratimam // niyataM sokhilabhUmiM puruSo nijavAhanAM vahati // 6 // yasya karAMbhojatale dakSiNavalito bhavedativyaktaH // paricitazaucAcAro dharmaparaH syAtsa vittADhyaH // 7 // bhAgyavatAM paMcAMguliziraHsu saukhyAya dakSiNAvartaH // prAyaH puMsAM vAmAvarto duHkhAya punareSaH // 8 // zrutiyuganAbhyAvartAH pradakSiNAH zreyase bhavaMti nRNAm / / cUDAvoMpyekaH zreSThataro dakSiNaH zirasi zIrSe vAme bhAge vAmAvartI bhavetsphuTo yasya // sa kSutkSAmo bhikSAM rUkSAM nirlakSaNo labhate // 10 // vAmo dakSiNapAdhai pradakSiNo vAmapAIke yasya // na tu tasya caramakAle bhogo nAstyatra sandehaH // 11 // Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 2 sAmudrikatilaka aMtarlalATapaTTe vyktaavto lalAmavadyasya // vAmo'tha dakSiNo vA svalpAyurduHkhitazca syAt JI12 yasyAvartadvitayaM suvyaktaM bhavati pAdatalamadhye // naktaMdinamatidIno bhUmi sa bhramati matihInaH // 13 // aMga ane upAMga sahita AkhuM zarIra meM kahyuM have A vArtA (bhamarIo) AdInAM lakSaNe ame kahIzuM. bhamarIo rUMvATAM, cAmaDI ane vALa ema traNa prakAthI bane che. AmAMthI je kaI bhamarI dakSiNAvarta (jamaNI bAju namatI ) hoya, suMdara hoya ane spaSTa hoya te sArI. DAbI khATI jANavI. AmAMthI cAmaDIthI thanArI bhamarIo hathelImAM (AMgaLIonA Terave paNa, jene sAmAnya lekavyayahAramAM cada kahyA kare che), paganA taLIe, kAna upara ane nAbhimAM thAya che. ane rUMvATAthI thanArI bhamarIo hAthapaga tathA vAMsAmAM ane vALathI thanAra mAthAmAM thAya che. jenA mAthAmAM DAbA ane jamaNuM baMne paDakhe, jamaNI bhamarIo hoya te khuba dhanavAna thAya che. jenI bhramare vacce suMdara bhamarI (rUMvATAthI banatI) jamaNI bAjunI hoya te rAjA thAya che. jenA baMne hAtha upara bIju aMgada (hAthanuM ghareNuM) na hoya tema bhamarI hoya te jarUra jamInadAra thAya che. jenA karatalamAM (hatheLImAM) sApha jamaNI bhamarI hoya te zuddha AcAravALo, dhanavAna ane dhArmika mANasa thAya che. bhAgyazALI mANasonI pAMce AMgaLInA Terave jamaNI bhamarIo hoya che. ane durbhAgI mANasene DAbI hoya che. nAbhi upara tema ja kAna upara paDanArI jamaNuM bhamarIo paNa zubha phaLa Ape che. mAthAmAM ekaja suMdara jamaNuM bhamarI (mastiSkanA madhyabhAge) paDatI hoya, te paNa zubha phaLa Ape che. jenA mAthAmAM DAbI bAju spaSTa DAbI bhamarI hoya, te ghaNe duHkhI thAya che. ane bhIkha mAMgatAM paNa tene sArI bhIkha maLatI nathI. DAbI bAjue jamaNI ane jamaNI bAjue DAbI bhamarIo jene heya tenI pAchalI avasthA bhegarahita thAya che, emAM saMdeha nathI. jenA kapALa vacce bhamarI hAya (pachI bhale te DAbI hoya ke jamaNa hoya) te alpAyu ane duHkhI thAya che. jenA pagamAM be bhamarIo spaSTa dekhAtI hoya te ghaNo ja daridra ane jaDamati heI tridivasa bhaTakyA kare che. 1 thI 13 sukhasaMcaritapAdA mayUramArjArasiMhagatitulyA // dIrghakramA sulIlA bhAgyavatAM syAdgatiH subhagA 24 . gatibhirbhavanti tulyA ye ca samA dviradanakulahaMsAnAm / / kRpabhasyApi narAste satataM dharmArthakAmaparAH Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 jana sAmudrikanA pAMca graMtha gomAyukarabharAsabhakRkalAsazazakabhekamRgaiH // yeSAM gatiH samAnA te gatasukharAjasanmAnAH // 16 // viSamA vikaTA maMdA laghukramA caMcalA dutA stabdhA / AbhyaMtarA'tha bAhyA lamapadA vA gatirna zubhA // 17 // dhaninAM gamanaM stimitaM samAhitaM zabdahInamastabdham // hasvaplutAnuviddhaM vilambitaM syAdaridrANAm / // 18 // gatiH- je mANunI cAla mera, bIlADA ane siMhanI mAphaka hoya, kamavAra sukhapUrvaka phALa bharatI tAlabaddha hAya, te bhAgyazALI thAya che. je puruSe hAthI, noLIyA ane haMsanI mAphaka cAle che, athavA AkhalAnI mAphaka cAle che, te niraMtara dharma, artha ane kAmanI sAdhanA karyA kare che. je puru ziyALa, UMTa, gadheDA, kAcA, sale, deDake ane haraNanI mAphaka cAle che, te rasukha ane mAnathI rahita sAya che. astavyasta, yI nIdhI, dhIbhI, 9 vANI, yayasa, gho to , jaDa jevI, paga athaDAtI athavA pahoLA paga rAkhI calAtI athavA paga eka bIjAne ghasAtA hoya tevI cAla sArI gaNAtI nathI. dhanavAna puruSanI cAla eka sarakhI, avAja vagaranI, niyamita pagalAM pADatI ane barAbara pagalAM jamAvatI hoya che. jyAre daridra puruSanI cAla DhaMgadhaDA vagaranI, vacce vacce rokAI jatI, ane ghaDImAM vadhatI te ghaDIkamAM TUMkI thatI hoya che. 14 thI 18 chAdayati narasyAGge lakSaNamatyantato nrshchaayaa|| sA pArthivI tathA'pyA jvalanabhavA vAyavI vyomnI // 19 // bhavati zubhAzubhaphaladA nijatejastanvatI bahirdaihAt / / vimalasphaTighaTAntarvilasati sA dIpakalikeva // 20 // snigdhadvijanakhalomatvaklezA pArthivI sthirA rekhA // nayanahRdayAbhirAmA datte dhanadharmasukhabhogAn // 21 // ApyA'bhinavAmbhodapracchannajalasannimA chAyA // sarvArthasiddhijananI janayati saubhAgyamiha puMsAm // 22 // jvalanaprabhA ca bAlArkapravAlakanakAmipadmarAganibhA // pauruSaparAkramairvA jayamarthaM tanubhRtAM tanute // 23 // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 2 sAmudrikatilaka rUkSA malinA dInA calA khalA mArutI bhavecchAyA // vadhabaMdhabaMdhanaparA vittavinAzaM nRNAM kurute che 24 | svacchA sphATikamaNinibhA proddAmA dehinAmiha vyomnI // prAyaH zreyonidhisukhadhanasutasaubhAgyadA puMsAm // 25 // arkAcyutendrayamazazipratIkAzA lakSaNaistu phalaiH // anyAH paMca punastAH pravadaMtyapare samasaMpado naitat // 26 / / chAyA (kAti) -puruSanA upara pArthiva, jalamayI AgneyI, vAyavI ane AkAzIya ema pAMca prakAranI chAyA paDe che, ane te bIjAM lakSaNone dabAvI de che. A chAyA dehanI upara pitAnuM teja batAvatI, nItarelA meghathI AcchAdita AkAzane laI javAelA aMdhakAramAM dIpakalikAnI mAphaka mAluma paDI Ave che, ane zubhAzubha phaLane Ape che. jyAre manuSyanA dAMta, nakha, rUvATAM, cAmaDI ane vALa suMdara camakIlAM dekhAtAM hoya, ane rekhAo sApha mAluma paDI AvatI hoya tyAre pArthiva chAyA che, ema samajavuM. ane jyAre pArthiva chAyA hoya tyAre dhana, dharma, sukha ane bhagavaibhava Ape che. jyAre navA meghanA jalanI mAphaka tejavALI kAMti chavAelI mAluma paDe tyAre te jalamathI chAyA che, ema samajavuM. jalamathI chAyA dareka kAryamAM siddhi ApanArI ane bhAgyane utpanna karanArI che. jyAre prAta:kAlanA sUryanA jevI athavA pravAla, suvarNa ane pikharAjanA jevI kAMti jhaLahaLatI hoya tyAre te AgneyI chAyA che, ema samajavuM. AgneyI chAyA hoya tyAre puruSArtha ane parAkramathI jaya ane dhanane lAbha thAya che, jyAre phIkI (lukho) malIna, dIna, cala, zAThayatAvALI, chAyA dekhAtI hoya tyAre tene vAyavI chAyA samajavI. vAyavI chAyA baMdhana karAve che, ane dhanano nAza kare che. jyAre sphaTikanI mAphaka uddAma svacha chAyA mAluma paDatI hoya, tyAre te AkAzIya chAyA che, ema jANavuM. ane jyAre AkAzIya chAyA hoya tyAre dhana, dhAnya, sukha, saMtAna ane saubhAgyanI prApti thAya che. A pAMca chAyAo sUrya, viSNu, Indra, yama ane caMdranA jevI lakSaNa vaDe keTalAka kahe che. ane tevI chAyAvALAne te devatA jeTaluM sukha maLe ema kahe che. paNa tema banavuM azakya hoI (meM ) juduM juduM phaLa kahyuM che. 19 thI 26 snigdhaH svaro'numodI nirhAdI khaMDitaH kalo mandraH // tAraH svarazca vipulo puMsAM saMpatkaraH satatam | | 27ii. duMdubhivRSabhAmbudamRdaMgazikhizaMvararathAMgaiH syAt // yasya svaraH samAnaH sa bhUpatirbhavati bhogAdayaH | 28. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 jena sAsukina paNa bhinnaH kSINaH kSAmo vikuSTo gadgadasvaro dInaH // rUkSo jarjaritopi ca niHsvAnAM nisvanaH prAyaH // 29 // vRkakAkolUkaplavagoSTrakoSTurAsabhavarAhaiH // tulyaH svaro na zasto vizeSato hi svaro duSTaH // 30 // 12 (apA):-2 bhAsana avA4 snigdha, mAnahAya, mAnapUrva uccArAela, sArasanA kUjana je, mRdaMganA dhvani je, ucca ane vipula hoya che te saMpatti meLave che. jemane avAja nagArAnA avAja je, sAMDha, mRdaMga, mera, mRga, ane cakalA je hoya che, teo paNa bhegavilAsathI yukta rAjA jevA thAya che. jemane avAja ghaDI ghaDImAM badalAte, jhINe, saMkucita, kheMcAelo, gadgadatA batAvanAra, dIna, kaThera ane jarjarita hoya te ghaNuMkharUM daridra hoya che. jemane avAja varU, kAgaDA, ghuvaDa, vAMdarA, UMTa, ziyALa, gadheDe ane bhUMDanA jevo hoya te mANaso duSTa hoya che. A avAja kadApi sAre gaNAto nathI20 thI 30 gaMdho bhuvi narANAM prajAyate nAsikendriyagrAhyaH // zvAsaH svedAdibhavo jJeyaH sa zubhAzubho dvividhaH karpUrAgurumalayajamRgamadajAtItamAladalagandhAH // dvipamadagaMdhA bhUmau puruSAH syubhoginaH prAyaH // 32 // matsyANDapUtizoNitanimbavasAkAkanIDabakagandhAH // durgandhAzca narAste durbhagatAniH svatAbhAjaH gadha:-manune zvAsa ane paraseve e be kAraNethI tenA zarIramAMthI sAro ke beTA be prakArane gaMdha nIkaLe che. je kapura, agarU, caMdana, kastUrI, jAyaphaLa ke (AmAla jevI athavA hAthInA mada jevI sugaMdhI nIkaLatI hoya, te te mATe bhAge so puruSa cha, ma . anene mAchI, ji, 4231, boDI, sImA, carabI, kAgaDAno mALo athavA bagalAnA jevI durgadha nIkaLatI hoya te samajavuM ke te daridra thavA mATe janmele che. 31 thI 33 gauraH zyAmaH kRSNo varNaH saMbhavati dehinAM tredhaa| Adyau dvAvapi zastau zubho na kRSNo na saMkIrNaH // 34 // paGkajakiJjalkanibhA gaurazyAmaH priyaMgukusumasamaH // kRSNastu kajjalAbhaH snigdhaH zuddhopi no zastaH // 35 // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmudrikatilaka va:--gaura, zyAma ane kRSNa ema traNa prakAranA raMga manuSyeAnA hoya che. AmAMthI pahelA e ( gaura ane zyAma ) zreSa che. kRSNe kharAba che. temaja mizra raga hAya te paNa sArA gaNAtA nathI. je raga kamaLanI pAMkhaDIonI vacce rahelA bIjakAza ( kiMjalka )nA jeve hAca te gaura kahevAya. priyaMgu ( dhAvaDI )nAM phUla jevA hAya te zyAma kahevAya. ane kAjaLa jevA hAya te kALA kahevAya. kALA raMga zuddha ane camakate heya tA paNa sArI nathI. 34-35 vyasane vAbhyudaye vA gatazaMkAzokamukulitotsAham // unmIlanadhIratvaM gaMbhIra maha kIrtyate satvama ekamapi sattvametaiH sarvANi saMti lakSaNaistulyam || yasminkapimanujAnAM na kadAcana durlabhA lakSmIH tvaci bhogA mAMse sukhamasthiSu dhanamIkSaNeSu saubhAgyam // yAnaM gatau svare syAdAjJA satve punaH sarvam saubhAgyamiva strINAM puruSANAM bhUSaNaM bhavati sattvam // tena vihInA bhuvane bhajanti paribhavapadaM prAyaH varNaH zubho gateH syAdvarNAdapi zubhataraH svaraH puMsAm // atizubhatamaM svarAdapi sattvaM sattvAdhikA dhanyAH vakrAnugataM rUpaM rUpAnugataM nRNAM bhavati vittam // vittAnugataM sattvaM sattvAnugatA guNAH prAyaH iha satvameva mukhyaM nikhileSvapi lakSaNeSu manujAnAm // sadbhAvo bhavati punaciMtA zAmyaM samupayAti nApi tu yeSAM namanaM mano vikAraM kathaMcanAbhyeti // Apadyati saMpadyapi te sattvavibhUSitAH puruSAH zubhalakSaNamapyevaM bAhyaM na vilokyate sphuTaM yasya // api dRzyate punaH zrIstasya tadA'dhruvetisatyam sthUlaistanubhiH paruSairmRdubhiH svalpairathAyatairaMgaiH // yaH sattvavAnsa pUjyastatsakalaM guNAdhikaM sattvam // 36 // // 37 // 113411 // 39 // // 40 // // 41 // // 42 // // 43 // // 44 // // 45 // Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 jene sAmuhika pAMca the zubhalakSaNamaMgaM yadi supUjitaH syAnarasya sasvavataH // tadubhayasaMparkAdiha saubhAgye maMjarIbhedaH uddA satva (prabhAva):-unnatimAM ke avanatimAM jenAthI zaMkA ke zoka thatAM nathI, ane sadAkALa utsAha khIlelo ja rahe che, spaSTatA (ni:saMkeca, nirbhayavartAva) dhIraja ane gaMbhIrAI rahe che, tenuM nAma satva che. A siva eka evI cIja che ke je badhAM lakSaNonI sAthe sarasAI karI zake che. ane jenA hevAthI manuSya lakSamIthI vaMcita rahI zakto nathI. jyAre cAmaDIthI kevala bega, mAMsathI sukha, hADakAMthI dhana, daSTithI saubhAgya, gatithI vAhana ane svarathI AjJA saMbaMdhI jJAna meLavI zakAya che. tyAre satvathI badhuM ja jANI zakAya che. jevuM strIone saubhAgya che, tevuM puruSane satva che. satva vagaranA prAya: parAbha pAme che. gatithI raMga ane raMgathI vara caDhIyAtAM che. jyAre satva to svarathI pa caDhIyAtuM che. ghaNuM ja caDhIyAtuM che, mATe jemanAmAM satva vadhAre che, te puruSo dhanya dine pAtra che. mANasanuM rUpa moDhAnA AkAra upara nirbhara che, ane rUpane anurUpa dhana maLe che. dhanane anurUpa guNa hoya che, ane satva guNene anurUpa hoya che. A AkhA lakSaNazAstramAM badhAM lakSaNe karatAM satva uttama che. jenA hovAthI manuSyane kazAnI ciMtA karavI paDatI nathI. satvavALA puruSane ApattimAM ke saMpattimAM koIne namana karavAnuM rahetuM nathI, mana vikRta thatuM nathI, ane teo sadAkALa eka sarakhA rahe che. jenAmAM satva na dekhAtuM hoya, te dhanavAna hoya chatAM jANavuM ke tenI lakSamI TakI zakavAnI nathI. zarIra cAhe jADuM, pAtaLuM, kharabacaDuM ke kemaLa hoya ane aMga pratyaMga bhale barAbara hoya ke TuMkAM moTAM ochAM ke vattAM hoya paraMtu jenAmAM sattva che, te sadAkALa pUjAya che. ane tethI je aMgamAM zubhalakSaNa hoya ane sattva hoya to bhAgyarUpI AMbAne mAMjara phUTayA jevuM thAya. arthAt atyuttama gaNAya. 36 thI 46 iti zrI mahattama nRsiMhanA putra durlabharAje banAvelA sAmudrikatilaka nAmanA narIkSaNazAstrane AvartAdi lakathana nAmano trIjo adhikAra saMpUrNa adhikAra che saMsthAnavarNagaMdhAvartAH sattvaM svaro gatizchAyA // tannakhannArINAmiti lakSaNamaSTadhA bhavati Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 2 sAmuhikatilaka iha dehasannivezaH saMsthAnaM tasya lakSaNamidAnIm / / ApAdatalazirontaM jAtasya zubhAzubhaM phalaM vakSye prathamaM pAdasya tale rekhAzcakrAdayastatoguSThaH // aMgulyastadanu nakhAH pRSThaM gulphadvayaM pArNiH jaMghAdayaM romANi jAnUrUcUcukagaMDayugalamatho / kaTistha nitaMbavimbaH sphicI bhagaM jaghanamatha bastiH nAbhiH kukSidvitayaM tatazca pArzvadvayaM tathA jaTharam // madhyaM trivalIromAvalisahitaM hRdayamatha vakSaH // 5 // urasijajatruyugalaM tadanu skandhayoyugmam / / aMsadvayamatha kakSAdvitayaM bhujayostathA dvandvam maNibaMdhapANiyugalaM tasya ca pRSThaM talaM tato rekhA // aMguSThAgulayo nakhalakSaNamathavAnupUrvikayA vakSye // 7 // kRkATikA'tha kaMuzcibukaM kapolayugalaM ca // vaktramadharottaroSThau daMtA jihvA tatazca tAlu // 8 // ghaMTI hasitaM nAsA zutamakSidritayamatha ca pakSmANi // bhrUkarNayugalalAI sImaMtaM zIrSamatha kezAH // 9 // deha, varNa, gaMdha, Avarta, satva, svara, gati ane chAyA e pramANe puruSanI mAphaka strIonuM lakSaNa ( sAmudrika) ATha prakAranuM che. sarva prathama dehane saMniveza ane saMsthAna tathA tenAM pagathI laI mAthA paryantanA dareka avayanuM zubhAzubha kahIza. prathama paganA taLIyAmAM rekhA, cakaAdi tyArapachI aMgu, AMgaLIo, nakha, bhI8, dhurImA, meDI, dha, zama, dIya, sAtha, stananA yUyu, sthala, 452, nita, thApA, yoni, peTu, masti, nAli, puSI, 57i, 42, peTa, pakSI, zamAparI, huya, vakSastha, stana, sI, malA, manAnA maya, bhagata, pAhu, mAdha, hasta, hathelI, hathelInI pITha, hastarekhAo, aMguThA, AMgaLIo ane nakhanAM lakSaNa manubhe hIsa. 26na, gaNu, zimu4, pAsa, bhI, 205 / 4, 18 (752n|) hAMta, , tayu, DemI, si, cha, il, pApI, abharI, Ana, sadATa, se, mAthuM ane vALa A pramANe darekanuM varNana karIza. 1 thI 9 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMthA pAdatalamuSNamaruNaM samAMsalaM mRdu samaM snigdham // supratiSThitaM yAsAM strINAM bhogapratiSThAyai rUkSaM kharaM vivarNaM caraNatalaM bhavati bhoganAzAya // asitaM daurbhAgyAya zvetaM duHkhAya yoSANAm zUrpAkRtibhiH zvetaiH kuTilaiH syurdurbhagAzcaraNatalaiH || zuSkairniHsvA viSamaiH zokajuSo duHkhitA'mRdubhiH cakrasvastika zaMkhadhvajAMkuzacchatramInamakarAdyAH // jAyante pAdatale yasyAH sA rAjapatnI syAt cakrAdicinhamadhye syAdekaM dve bahUni vA yAsAm // aizvaryasaukhyamapi vA tAsAM tadanumAnena UrdhvA rekhAMdhitale yAvanmadhyAMguligatA yasyAH // sA labhate patimADhyaM priyA punarbhavati tasyApi vazRgAlamahiSampakakAkolUkAhi kokakara bhAdyAH || caraNatale jAyante yasyAH sA duHkhamApnoti 219 // 10 // // 11 // // 12 // // 13 // // 14 // // 15 // // 16 // pagaH-strIzonAM bhaganAM tajIyAM uSNu dAsa, mAMsala, mRhu, samAna rakhane kAntiyukta hAya te te vaibhava tathA pratiSThAne ApanAra nIvaDe che. jo paganA taLIAnA raMga lukhkhA hAya, dekhAva kharabacaDA lAgatA hAya, teA vaibhavanA nAza thAya che. kALA raMga hoya te dAriva ane dhALu taLIyuM hAya te du:kha thAya che. supaDAnA jevA AkAranuM, dhALu vAMkuMcu paganuM taLIyuM hAya te strI duritrA thAya che. sukaku hAya tA nidhana, viSama hAya te zeka bhAgavanArI, ane kaThora tIyuM hAya to duHkhI thAya che ne khInA pAnI khaMDara tha, svasti, zaMkha, dhanna, aMkuza, chatra, mAchalI, magara ityAdi cinho hoya che, te mahArANI thAya che. A cAdi cinho paikI jeTalAM paDayAM hAya, te uparathI anumAna karI phUlanI ochA vattAnI kalpanA karavI. je strInA paganI aMdara urdhva rekhA hAya, te o dhanavAna patinI patnI bane che. ane patine priya thAya che. je strInAM pagalAM kutarAM, zIyALa, pADA, uMdara, kAgaDA ghuvaDa, sApa, varU ane UMDhanI mAphaka paDatAM hoya te mATe bhAge duHkhI thAya che. 10 thI 16 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 2 sAmudrikatilaka mAMsopacitoMguSThaH samunnato vartulaH zubho yaH syAt // hrasvazvipi vakraH kulakSayAya dhruvaM strINAm vaidhavyaM vipulena dveSyatvaM svalpavarttule strINAm || ramaNAdyatAyamAnA punaraMguSThenAtidIrgheNa // 18 // unnata, ane geLa vaLI gaelA hAya aMgres: - paganA aMguThA mAMsathI bharAvadAra, sArI rIte hAya tA zubha phaLa Ape che. paraMtu jo Tukai, capaTA ke vAMko tA te strI kulane nAza kare che. jo paheALA a'guThA hAya tA vidhavA thAya che. TukA ane gALa hAya tA kreSilI thAya che. paraMtu lAMkhA aMguThA hAya te patine priya thAya che. 17-18 // 17 // mRdavagulayaH zoNAH pAdAmbujasya ca komaladalAni // saralA ghanAH suvRttAH samunnatA bhogalAbhAya vitarati prauDhamA daurbhAgyatvaM hi kiMkarItvaM ca // pRthavaH sthUlAH duHkhaM viralA rUkSAH punanaiHkhyam pUrvaM vRttA yasyAstanavoMgulayaH parasparArUDhAH // hatvA bahUnapi patIn sA dAsI jAyate niyatama yasyAH pathi prayAtyA reNukaNAH kSititalAtsamucchalaMti sA ca kadApi na zastA kurute kuTilA vinAzaM ca yAMtyA niyataM yasyA na spRzati kaniSThikAMgulI bhUmim // sA hatvA patimAdyaM raho ramate dvitIyena yasyA na spRzati bhUtalamanAmikA sA patidvayaM hanti // atihInAyAM tasyAM nityaM kalahapriyA sA ca hInA madhyA yasyAH sA yoSitpauruSaM karoti satatam // aspRSTAyAM bhuvi tasyAM mArayati punaH patitritayam aMguSThAdhikA syAdyasyAH pAdapradezinI niyatam // sA bhavati duzcaritrA kanyaiva ca ko'tra sandehaH // 19 // / / 20 / / // 21 // // // 22 // // 23 // // 24 // // 25 // // 26 // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene sAmudrikanA pAMca graMtha 221 AMgaLIo -mRdu, lAla, sIdhI, eka bIjA sAthe coMTI jatI, goLa ane suMdara AMgaLIo vaibhava Ape che. lAMbI ane bhAgI gaelI AMgaLIo durbhAgya kare che, ane dAsI banAve che. judI paDI jatI, ane jADI AMgaLIo duHkha Ape che ane je vivarNa hoya to nirdhana kare che. je strInI AMgaLIo zarUAtamAM (TeravAmAM) geLa thaelI ( phUlelI) hoya ane vacce puSkaLa jagyA rahetI hoya, te strI ghaNu patione mArI nAkhanArI ane chevaTe dAsI tarIke jIvana gujAranArI nIvaDe che. je strIne cAlatAM AMgaLIo vaDe retI uchaLatI hoya, te strI kulaTA nIkaLe che. ane kulane nAza kare che. mATe vakhANavA lAyaka nathI. je strIne cAlatI vakhate kaniSThikA AMgaLI jamInane sparza na karatI hoya, te strI eka patine ghAta karI bIjuM lagna kare che. je strIne cAlatAM anAmikA jamInane na aDakatI hoya, te strI be patine ghAta kare che. (riNuM nIkaLe che.) je anAmikA atizaya TUMkI hoya te strI kalaha karanArI thAya che. je strInI madhyamAM AMgaLI TuMkI hoya che, te moTe bhAge puruSa jevI ( zUravIra) nIkaLe che. je cAlatI vakhate madhyamAno jamIna upara sparza na thAya te traNa patino ghAta karanAra nivaDe che. je strInI pahelI AMgaLI aMguThA karatAM moTI hoya che, te strI kanyA sthAmAM ja duzcaritra nivaDe che emAM saMdeha nathI. 19 thI 21 AtAmrarucayaH snigdhAH samunnatAH zubhA nakharAH / / vRttA masRNAH strINAM na punaH zastA viparyastAH kamonnatena mRdunA cecchirArahitena pInena // rAjJItvaM pRSThena na strINAM syAtpAdapIThena | 28 romAnvitena dAsI nirmAsenAdhamA bhavati nArI // madhyanatena daridrA daurbhAgyavatI zirAlena nakha:- strIone lAlAza mAratA, camakIlA, geLa upaselA, nakha hoya te sArA samajavA. anyathA kharAba phala Ape che. pITha (paganI upa2 bhAga):- kAcabAnI pIThanA mAphaka pITha hoya ane tenI upara na dekhAtI na hoya to te strIne rANuM banAve che. paraMtu je sapATa pITha (paga mUkavAnI cokI jevI) hoya to te sArUM phaLa ApatI nathI. je pITha upara rUvATAM hoya to stro dAsI thAya che. sukakI pITha hoya to adhama thAya che. vacamAMthI besI gaela hoya te daridra, ane je nase tarI AvatI hoya te durbhAgyavALI thAya che. 27 thI 29 gUDhau sukhAya gulpho vartulau zirArahitAvazithilau // viSamau vikaTau khyAto gulpho daurbhAgyAya niyatam // 30 // Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara 2 sAmudrikatilaka ghUMDhana-aMdara pesI gaelAM, goLa ane khIlelAM ghuMTana sArAM che. jyAre nAnAM moTAM, bahAra tarI AvatAM durbhAgya kare che. 30 saukhyavatI samapANiH pRthupANirdubhaMgA nArI // unnatapANiH kulaTA duHkhavatI dIrghapANiH syAt // 31 // paganI saMdhi -A bhAga (jene pANuM kahe che te) je ghATIlo ane baMne page eka sarakhe hoya te strI sukhI thAya che. paraMtu je samaviSama hoya te durbhAgyavALI thAya che. upasI Avela pALuvALI strI kulaTA ane lAMbI pArzIvALI bhI thAya che. 1 snigdhe romavihIne yasyAH kramavartule same vishire|| pAdAmbujamAle iva jaMghe sA bhavati nRpapatnI // 32 // zuSke pRthU vizAle zirAnvite sthUlapiMDake yasyAH // jaMghe mAMsopacite zlathajAnU pAMzulA sA syAt // 33 // jaMghe khararome vai vAyasajaMghopame'thavA yasyAH // mArayati patiM yadi vA prAyaH sA svairiNI bhavati ekaikameva bhUpatipatnInAM romakUpeSu roma syAt // sAmAnyAnAmathavA dvitryAdIni tathaiva vidhavAnAm // 35 // jAMgha -je strInI jAMgha manohara, rUMvATA vagaranI, sarANu upara utArI hoya tevI geLAkAramAM caDhatI, na rahita temaja sarakhI hoya te strI rAjarANuM thAya che. je strInI jAMgha sukAI gaelI, pahoLI, lAMbI, na LI athavA jADI thaI gaelI hoya ane jemAM mAMsanI pesIo labaDI paDelo lAgatI hoya tevI stro vyabhicAriNI thAya che. je strInI jAMgha upara barachaTa rUMvATA hoya, athavA jenI jAMgha kAgaDAnI jAMgha jevI lAgatI hoya, te strI vyabhicAriNe thAya che. ane jarUra potAnA patine ghAta kare che. rAjarANIone eka chidramAM eka rema hoya che. sAmAnya strIne be hoya che. ane traNa ke ghaNAM rUMvATAM hoya te strI vidhavA thAya che. 32 thI 35 yasyA jAnuyugaM syAdanulvaNaM pizitamamamativRttam // sA lakSmIrikha niyataM saubhAgyasamanvitA vanitA // 36 // nirmAsaiH svauraNyo vividhAbhaiH sadAdhvagA naaryH|| vizliSTairdhanahIMnA jAyante jAnubhiH prAyaH // 37 // Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 jena sAmuhikanA pAMca che jAnu (DhIMcaNa) -je strInA DhIMcaNa mAMsathI DhaMkAI gaelA, gemiLa, tathA manahara hoya to strI dhanavaibhava tathA saubhAgyane bhegave che. mAMsahita DhIcaNavALI vyabhicAriNI thAya che. ane vilakSaNa lAgatA DhIMcaNavALI strI bahu musApharI kare che. sukA ane kAMtihIna DhIMcaNavALI meTe bhAge nirdhana thAya che. 36-37 madanagRhastaMbhau yo kadalIkANDopamAvUrU / thathA vArivRttAvokaza gUpapatnI t aa 28 | mAMsopacitairviziraiH kalabhakaropamairaromabhirmadubhiH // AsAdayanti satataM madanakrIDAsukhaM nAryaH calamAMsadaurbhAgyaM vaidhavyaM lomazaiH kharainaiHsvyam / madhyakSudvairduHkhaM tanubhirvadhamUrubhiryAti 40 || urU (sAthaLa) -rUMvATA rahita, keLanA staMbha jevA hAthInI sUMDha jevA, sAthaLa rAjarANune (uttama strIone) hoya che. mAMsathI bharAvadAra banela, na rahita, hAthInA baccAnI sUMDha jevA, rUMvATAM vagaranI ane kamaLa sAthaLavALI strI atizaya ratisukha bhogave che. je sAthaLanA snAyuo (vagara kAraNe) DhIlA paDI gaelA hoya, hAlatAM cAlatAM atizaya hAlatA dekhAtA hoya, te strI durbhAgyazALI hoya che. je sAthaLa upara vALa hoya te strI vidhavA thAya che. ane je kaThera temaja barachaTa sAthaLa hoya to nirdhana bane che, je vacce jatAM pAtaLA paDI jatA hoya te dukha ane TUMkA sAthaLa hoya to te strIne vadha thAya che. 30 thI 40 dakSA caturanvitaviMzatyaMgulavinatA kaTiH samAH ktthinaa| unnatanitamvavimbA caturasrA zobhanA strINAm // 41 // vinatA dIrghA cipiTA nimAMsA saMkaTA kaTirvikaTA // isvA romayutA yA sA vanitAdaurbhAgyaduHkhakarI // 42 // kaTi-covIsa AMgaLanA parighavALI, namelI tathA majabuta, khIlelA nitaMbavALI ane samacorasa lAgatI kamara hoya te te sArI gaNAya che. dalAI gaelI, paheLI, capaTI. mAMsahIna, TuMkI tathI rUvATAMvALI kamara hoya te strIne durbhAgyanI prApti thAya che. 41-42 sudRzAM nitambabimbaH samunnato mAMsalaH pRthuH paniH / / smarabhUpasya suvarNakrIDAculuka iva ratinimittam // 43 // Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 147 // 2 sAmuhikatilaka vikaTazcipiTo natimAniAso romazaH kharaH zuSkaH // kurute nitambaphalako daridratAM duHkhadaurbhAgyam // 44 // nitaMba -strInA nitaMba geLa, bharAvadAra, jADA paheLA devA joIe. sukkA ane kharAba lAgatA nitaMba strInA sauMdarya nAza kare che. 43-44 valibhimuktau pInau kapitthaphalavartulau sphicau naaryaaH|| mRdalau ghanamAMsayutau ratisaukhyaM vitarataH satatam // 45 // paruSaM rUkSaM cipiTaM sphigyugmaM mAMsarahitaM na zubham / / tadapi vilambamAnaM dhatte vaidhavyamacireNa // 46 // prAk savyena niSIdati padena sA sukhaM sadA labhate // yA punarapasavyena sphuTaM sA kaSTameNAkSI phiphaDa(thApA) -valathI rahita, bharAvadAra, mRdu ane mAMsala thApA heya te te sArA gaNAya. je mAMsahIna, capaTA tathA labaDI paDelA thApA hoya te strI jaladI vidhavA thAya che. cAlatAM je strInA DAbe paga pahele upaDato hoya to te sukha bhagave che. ane je jamaNe pahelA upaDato hoya te duHkha legave che. 45 thI 47 azvatthadalAkAraH kuMbhiskaMdhopamo bhagaH pRthulaH // pUrNendubiMbatulyaH kacchapapRSThaH zubhaH sudRzAm // 48 // snigdho mRdukRzaromA mAMsopacito bhagobhavedyasyAH / / sA putravatI niyataM labhate ratisaukhyasaubhAgyam // 49 // niyataM bhagoGganAyAH prasUyate dakSiNonnataH putrAn // vAmonnatastu kanyA jagati samudrasya vacanamidam // 50 // yasyAH syAccaturastrA kacchapapRSThA sthirA shronnii|| sA vai prabalAnpuruSAnrohiNI bhUrikha ramaNI sUte // 51 // bahuloda kRSNaromA suzliSTaH saMhito bhagaH zastaH // gUDhamANazciMtAmaNiriva bhuvi vitataM dhanaM tanute // 52 // vistIrNo'mbujavarNo mRdutanuromAlpanAsikastuGgaH // dviradaskandhasamaH syAtstrINAM SaDamI bhagAH subhagAH // 53 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca macA ruciro'yuSNaH sughano gojihvAkarkazo'thavA mRdulaH // atyantasusaMvRttaH sugaMdhizca sapta bhagA varddhayaMti ratim // 54 // vispaSTaH sthUlamaNiH saMkIrNaH kharparAkRtiH strINAm // kharakuTilaH khararomA mAMsavihIno bhago na zubhaH cullIkoTaratulyastilapuSpanibhaH kuraMgakhurarUpaH || vizvapreSyAM niHsvAM prakurvate trayo bhagAH striyaM nUnam visRtamukho nArINAmulUkhalAbho bhagaH sudurgandhaH // kuJjaramA satataM kurute duHzailya daurbhAgyam zrIlaM satkacakanavadalasamAzrayA nArI // sukhitA prAyaH prathamaM pazcAtsA duHkhitA bhavati zaMkhAvarttasamAnA zroNI prAyaH prajAyate yasyAH // dhArayati sA na garbha niSevyamANA ca duHkhakarA vetasa parNasamAnaH saMkIrNaH zroNibimba iva yasyAH // asatI sA na kadAcana kalyANaparaMparA niyatam tanuretAH khararomA saMkSipto dIrghanAsiko vikaTaH // vivRtAsyo nArINAM jagati bhagA durbhagAH paDamI valisahitodbhavasahito pralambamAnotha zItalaH zithilaH nIcamukhopyatha pRthulaH saptAmI ratiSu duHkhakRtAH jaghana bhagasya bhAlaM vistIrNa mAMsalaM samuttuMgam // tanukRSNamRdularoma pradakSiNAvarttamiha zastam viSamaM vAmAvarttaM nirmAsaM saMkaTaM kharaM vinatam // bhavati tadeva strINAM vaidhavyavidhAyakaM prAyaH // 64 // pI'paLAnA pAMdaDA jevI ane hAthInA kuMbhasthaLanI saMdhi jevI, paheALI, pUrNimAnA caMdra jevI, kAcamAnI pITha jevI unnata strIonI yAni vakhaNAya che. snigdha, mRdu ane pAtaLAM rUMvATAMvALI, mAMsala ceAni jene hAca te srI putravatI thAya che. ane 9 25 // 55 // // 56 // // 57 // // 58 // // 59 // // 60 // // 61 // || // 62 // // 63 // Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rama sAmudrikatilaka ratisukhane meLavavA bhAgyazALI thAya che. je cene jamaNI bAjue unnata hAya tA jarUra putrAne ja janma Ape che. ane jo DAbI khAjI unnata hoya te chekarIonA janma Ape che, ema samudranuM vacana che. je strInI ceni caturasa, kAcabAnI pITha jevI, sthira hAya che. te phaLadrupa jamInanI mAphaka baLavAna putrAnA janma Ape che. ghaNA urdhvagAmI vALI chAela, ane kharAkhara moDAela hAI jeno maNi ciMtAmithunI mAka gupta rahetA heAya tevI ceni strIne puSkaLa dhananA lAbha Ape che. paheALI, kamaLanA jevA raMganI, kAmala AchA rAmavALI, nAnI bhaganAsikAvALI, unnata, ane hAthInA khabhA jevI ema cha prakAranI ceni sArI gaNAya che. cira, ghaNI uSNu, mAMsapezIothI khIDAela, gAyanI jIbhanA jevI kharabacaDI, athavA ( ghaNI ) kamaLa, ekadama lagAithI aMdha thai gaelI, ane sugadhIdAra hoya evI sAta prakAranI yAni ratisukhane vadhAre che. aspaSTa (aNuvikaselI) jADAmaNuivALI, sAMkaDI, khaparanA jevA AkAranI, kharabacaDI vAMkIcu'kI, barachaTavALavALI ane mAMsa vagaranI yAni azubha che. je caiAtinI divAle cUlAnI divAle jevI hAya, arthAt caini paheALI thai gai hAya, talanA phUlanI jema (meTA chidrALI) hoya ke mRganI kharI jevI ( meTI phrATavALI ) heAya te traNa jAtanI yAni strIne jagatabharanI cAkaraDI ane nina kare che. paheALA mukhatrALI, khANIyA jevI ane durgaMdha mAratI tathA hAthInA jevA jADAvALavALI ceni ghaNuM du:kha Ape che. vAMsanA pAMdaDA jevI ( lAMkhI ane sAMkaDI ) ceni hAya teA strI pahelAM sukhI rahe che. paraMtu pAchaLathI du:khI thAya che. za khanA jevAM valayavALI ceti jene hAya te strInI sAthe sabhAga karatAM ghaNuM kaSTa thAya che. ane te garbha dhAracu karI zakatI nathI. je sronI ceAni netaranA pAnA jevI aeDAelI hAya te vyabhicAriNI hAya che, ane tenuM kalyANa thatuM nathI. thADA vIrya ( raja ) vALo, barachaTa vALavALo, nAnI, lAMbI bhaganAsikAvALI, vAMkIcukI, paheALA mevALI, ema cha prakAranI cenei kharAba gaNAya che. valaya paDatAM hAya tevI, vacce vacce upaselI mAMsa pezIvALI, labaDI paDelI, hIlI, nIcA mAMvALI ane paheALI thaI gaelI e sAta jAtanI cenei suratamAM kaSTa Ape che. jaghana ( cetinI uparane ane mastinI nIcenA bhAga ) e yAninuM lalATa che. ane te vizALa, mAMsala, unnata, jhINA kALA mRduM vALavALuM, tathA dakSiNAvarta hAya te sArU gaNAya che. je jana vAmAvarta hAya, mAMsahIta hAya, sAMkaDuM, kaThAra tathA namI paDeluM hAya tA te kharAkha che. ane strIne vaidhavya karAvanAra che. 48 thI 64 vipulA vastiH zastA yuvatInAmIdunnatA mRI || abhyunnatA zarAbhA lekhA kintu romazA na zubhA 11 84 11 asti:--pahALI, sheja unnata, mRdu, uDAvadAra, hAya ane tenA upara bAjunI Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmuhikanA pAMca thaze 227 mAphaka rUMvATAMnI rekhA paDI hoya te te zubha che. paraMtu bahu vALavALI hoya to te azubha che. 65 nAbhiH zubhA gabhIrA sudRzAM vRttA pradakSiNAvartA // smaranRpamudrevopari ratimaNikozasya ramaNasya // 66 // yasthA vistIrNA syAnnavapaMkajakarNikAkRtirnAbhiH / / sA sphuTasaubhAgyaghanaM lamate sukhasaMpadAM sapadi // 7 // nAbhirgabhIravivarA taruNajanomanaharA bhavati ysyaaH|| sA jAyate mRgAkSI niyataM puruSapriyA prAyaH // 68 // vAmAvartA yasyA vyaktA graMthiH samuttAnA // sA durbhagA puraMdhrI vigarhitA syAtparapreSyA // 69 // nAbhi - strIone gaMbhIra, geLa, dakSiNAvarta nAbhi hoya te te kAmadevanI smarakriDAya ratnanA bhaMDAra upara chApelI mudrA jevI arthAt sArI gaNAya che. je strInI nAbhi pahoLo kamaLanI tAjI kaLI jevI hoya te strI sukha, sobhAgya ane saMpatti meLave che. uMDA khADAvALI ane yuvAna puruSonA cittanuM AkarSaNa karanArI (athata cittAkarSaka) heya te tevI nAbhivALI strI patine priya thaI paDe che. jene vAmAvartavALI, bahAra tarI AvatI, kheMcAelI nAbhi hoya te strI durbhAgI, nidita tathA pArakAnI cAkaraDI bane che. 66 thI 29 ghanatanayA jAyante sukumAraiH kukSibhiH pRthubhiH // maMDUkakukSirabalA dhanyA nRpatiM sutaM sUte // 7 // vaMdhyA bhavaMti vanitAH kukSibhiratyunnatairvalibhiH // romAvartayutaistAH pravrajitAH pAMzulAstadA dAsyaH // 71 // kakSi-deDakAnA jevI kukSi hoya te strI bhAgyazALI putrano janma Ape che. ghaNuM phUlelI kukSi hoya to strI vaMdhyA thAya che. je kukSi upara rUvATAM agara bhamarIo hoya te strI saMnyAsinI thAya che. ane te mATe bhAge vyabhicAriNuM tathA dAsI paNa thAya che. ha0-71 magnAsthibhiH samAsaiH pAdubhiH smaiguNjaavdbhiH|| yAsyAdebhiH sAhatA prItisubhagA jagati jAyate niyatam // 72 // Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 yasyAH sazire pArzve samunnate romasaMyute paruSe || sA nirapatyA ramaNI bhavati prAyeNa duHzIlA // 73 // paDamAM:--srInI pAMsaLIe dekhAtI nahAya, mRdu ane saudhI hAya tA jagatamAM te zrI prIti pAtra thAya che. ane jo paDakhAM upara nasA tarI AvatI hAya temaja paDakhAM dekhAvamAM ja uMcAM hArTa kharAma lAgatAM hoya te samajavuM ke strI vadhyA agara durbhAgI thaze. 72-73 2 sAmudrikatilaka udareNa mArdavavatA tanutvacA pInanAbhisahitena // romarahitena nArInarAdhipativallabhA bhavati tucchaM durjanamAnasamiva jaTharaM bhavati bhUpapatnInAm // jana harSotkarSa karaM sajjana ceSTitamiva manojJam kumbhAkAraM jaTharaM nirmAMsaM vA zirAyutaM yasyAH // atiduHkhitA kSudhArtA sA nArI jAyate prAyaH kUSmAMDaphalAkArairudaraiH paNavopamairmRdaMgAbhaiH // yavatulyairduHzIlAH klezAyAsaM striyo yAnti bhavati pralambamudaraM yasyAH sA vazuramAhanti // yasyAH punarvizAlaM cirApalyA durbhagA sApi asamapayodharabhArAkrAnteva subaMdhuraM madhyam // muSTigrAhyaM yasyAH sA saubhAgyazriyaM zrayate || 08 || // 75 // // 76 // 11:66 || // 78 // peTa:-mRdu, pAtaLI camaDIvALuM, uDI nAbhivALu ane rUMvATAM vagaranuM peTa hoya te strI rAjarANI thAya che. rAjarANIAnAM peTa dunanA mananI mAphaka bahu ja nAnAM hAya che. paNu dekhAvamAM sajjananAM kAryanI mAphaka harSajanaka tathA game tevAM ghaNAM ja suMdara lAge che. ghaDAnA jevuM gALa phUleluM, mAMsa vagaranuM ane jenA upara nase| tagatagatI hAya, tevuM peTa dharAvanAra strI atizaya bhUkhavALI tathA du:khI thAya che. kALAnA jevuM laMbageALa phulelu, DhAla jevuM tathA javanI mAphka vaccethI phulela peTa hAya tA strI kaleza bhAgave che. lakhaDI paDelA peTavALI strI sasarAnA mRtyunuM kAraNu khane che. meATA vizALa peTavALI strIne jaladI saMtAna thatAM nathI, ane te duHkhI paNa hAya che. 74 thI 78 // 79 // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 jene sAmutinA patha brA subhagAnAM vai valayaM valitrayeNAnvitaM samagreNa // nAbhilAvaNyAbdherutkalikA bhUmikAM vahate // 8 // romalatA tanuRjvI hRdayAMtAdutthitA zubhA zyAmA // vizatIva nAbhikuhare mukhendubhItA yathA timirarekhA // 1 // kuTilA sthUlA kapilA vyucchinnA romavallarI yasyAH // vidhavAtvaM daurbhAgyaM labhate prAyeNa sA ramaNI // 82 // vallI -strInA udara upara je traNa vallI paDatI hoya to te vakhANavA lAyaka che. kavioe strIonA stana vaccethI utpanna thatI, ane nAbhi paryata jatI ramAvalInAM ghaNAM upanAmathI varNana karyuM che. A mAvalI jANe eka nAnI nadI sta rUpI be parvatanI madhyamAMthI nIkaLI nAbhi rUpI sarovaramAM jatI hoya tema dekhAya che. A remavallI je pAtaLI, mulAyama rUvATAMthI banelI, ane manahara lAgatI hoya to strInA saubhAgyanI vRddhi kare che. ane tethI ulaTuM je vAMkIcUkI, jADI, tUTelI hoya to strI vidhavA bane che. 79 thI 82 nirloma vraNarahitaM hRdayaM yasyAH samaM manohAri // aizvaryamavaidhavyaM patipriyatvaM bhavati tasyAH // 83 // udbhinnaromakIrNaM vistIrNaM hRdayamiha bhavedyasyAH // sA prathamaM bhartAraM hatvA vezyAtvamupayAti // 84 // pizitavivarjitamunnatavinataM hRdayaM vraNAnvitaM viSamam // kamekarAtvaM tanute vanitAnAM tatkSaNAdeva hadaya --strInA vakSa:sthaLa upara vALa na hoya ane mahArI hoya te te saubhAgya, patine prema ane aizvarya bhogave che. je vALa hoya ane stana vacce jagyA rahetI hoya, te strI svacchaMdI hoya che. ane tethI te potAnA patine ghAta karI pAchaLathI vezyA thaI jAya che. mAMsarahita, uMcI nIcI tathA chidravALI chAtIvALI strI dAsI bane che. 83 thI 85 pIvaramunnatamAyatamuraHsthalaM na mRdulaM na kaThinaM viziram // aSTAdazAMgulamitaM romavihInaM zubhaM strINAm // 86 // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 2 sAmudritilaka viSameNa bhavati hiMsrA nimAsenorasA bhavati vidhavA // atipRthunA priyakalahA duHzIlA romazenApi // 87 // chAtI -stanathI laI gaLA sudhIno bhAga lagabhaga sIne aDhAra AMgaLa pahoLo hovo joIe. je te bhAga uMce nIce astavyasta hoya to strI hiMsAbAra thAya che. mAMrasahIna hoya to vidhavA thAya. bahu bharAvadAra hoya to kaleza karanArI, ane je tenI upara vALa hoya te dubaritra thAya che. 86-87. zastau vRttau sudRDhau pInau kaThinau ghanau stanau sudRzAm / / snAnAya smaranRpateH kAJcana kalazAviva praguNau // 88 // sukhasaubhAgyanidhAnaM samunnataM stanayugaM samaM kAntam // dhatte suvarNavanitA kumbhaM ruciraM smarebhasya putraH prathame garne payodhare dakSiNonnate strINAm // vAmonnatena putrI nirapatyaM caiva viSameNa // 90 // zuSka vihInamadhye sthUlAgre stanayugeGganA naiHsvyam // labhate virale tasminvaidhavyaM putranAzaM ca // 91 // kurute vakSojadvayamaraghaTaghaTInabhaM puraMdhrINAm / / satataM pUrvasukhaM tatpazcAdatyarthaduHkhakaram , // 92 // atiniviDaM kucayugalaM yastriyAH pathi ca yAMtyA hi / / saukhyaM sArasavadanA saubhAgyaM hanti zastakaram sudRzAM cUcukayugmaM zastaM zyAmaM suvRttamatipInam // smaranRpatermudreyaM ratisukhanidhikozabhavanasya // 94 // dIrgha cUcukayugmaM yasyAH sA priyaratirbhavati // dhUrtA cAntarmanasA punastenaiva deSTi sA manujam // 95 // bahikhanatena cUcukayugalenAtIva sUkSmaviSameNa / / saMprApya ca mahaddukhaM duHzIlA jAyate yoSit // 96 // stana -La, bharAvadAra, daDha, puSTa, kaThaNa ane eka bIjA sAthe ghasAtA stana hoya Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jina sAmuhikanA pAMca gra 231 te strI saubhAgyazAlinI thAya che. stana jamaNI bAju namelA hoya te prathama garbhe putra thAya, ane DAbI bAju namelA hoya te prathama saMtAna chokarI thAya che. je stana astavyasta hoya te strI vadhyA rahe che. je stana sukAI gaelA mULathI ja eka bIjA sAthe cUMTI gaelA, ane kevala agrabhAgamAMja bhUla hoya to strI nirdhana thAya che. je stana vacce jagyA vizeSa rahetI hoya to strI vidhavA thAya che. ane tenA putrone nAza thAya che. je laMbagoLa stana hoya te strI pahelAM sukha bhogave che. ane pachIthI duHkhI thAya che. cAlatAM strInA stana eka bIjA sAthe athaDAtA hoya to stro saubhAgyarahita thAya che. stanane agrabhAga zyAma, goLa, ane lele hoya to te sAre gaNAya che. je strInA stanane agrabhAga (cUcuka) lAMbA hoya te strI surakriyAmAM nipUNa hoya che. paraMtu dhUrta svabhAvanI ane preSilI hoya che. bahAra namI paDelA cUcukavALI strI temaja nAnA meTAmAM eka bIjAthI ekadama judA tarI AvatA hoya tevA sUcukavALI strI meTuM duHkha bhogave che. ane cAritryahIna rahe che. 88 thI 90 jatrubhyAM pInAbhyAM dhanadhAnyasutAnvitA bhavedvanitA / / unnatisaMhatimannyAM punareSA bhUribhogADhayA . 27 zlathakIkasasaMdhimatA nimnena draviNalezaparihInA // jatruyugalena yoSidviSameNa punarbhavati viSamA ! 18 jatru (hAMsaDI):--je ja vizALa hoya te strI dhanadhAnyane bhagavanArI thAya che. ane je gaLAkAravALI puSTa hAMsaDI hoya to strI bhegavaibhavane prApta karI zake che. je DhIlI ane avAja karatI athavA besI gaelI hAMsaDIo hoya te strI vidhavA thAya che. 97-98 yasyA vaMdhyA vanitA skaMdhayugaM kiMcidunnataM mUle // nAtikazapInadIrghaM sukhasaubhAgyapradaM sudRzAma UrzvaskaMdhA kulaTA sthUlaskaMdhApi bhAravAhanaparA // cakraskaMdhA vaMdhyA duHkhavatI romazaskaMdhA || 100 || nirguDhasaMdhibaMdhau susaMhatau pizitasaMyutau zastau // aMsau syAtAM yasyAH sA nArI bhUrisaubhAgyA 206 sudRzAM nIcau skaMdhau daurbhAgyasamanvitau ca bhavato vai|| atyuccairvaidhavyaM nirmAsaiduHkhadAridyam || 202] Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmuhikativaka khabhA:--jo strInA khabhA uMcA nIcA hAya tA strI vadhyA thAya che. paNa jo puSTa khalA hAya te! sukha saubhAgya bhAgave che. ekadama uMcA khabhAvALI kulaTA, jADA khabhAvALI majurI karanAra, vAMkA khabhAovALI vadhyA, ane khabhA upara vALavALI strI du:kha bhogavanArI thAya che. strInA khabhA mAMsathI DhaMkAelA, ane manehara joie. uMcA upasI AvelA khabhAvALI strI vidhavA thAya che. 99 thI 102 232 kakSAyugaM sugaMdhi snigdhaM ca samunnataM pizitapUrNam // tanumRdularomasahitaM prazasyate prAyazaH sudRzAm atinimne nimase prasvedamalAnvite zirAkIrNe // solUkhalabahurome kakSe daurbhAgyamAvahataH // 104 // // 106 // // 107 // ukSA (majala ):---durgaMdharaDita, yamaDIsI, mAMsala, DayaselI dhAejAM zrIzAM 3 vArAMvAjI khagalA sArI gaNAya che. uMDANavALo, sukko, parasevA ane melathI gaMdhAtI, naseA tarI AvatI hAya tevI ane khAMDaNIA jevo khagalA durbhAgya karanArI hAya che. 103-104 zastau bAhU sudRzAM zirISatarupuSpakomalau dIrghau // mAnuSakuraMgahetoH pAzAviva puSpacApasya nirloma bAhuyugalaM gUDhAsthigraMthi karikarAkAram // vizliSTazirA saMdhi strINAM saubhAgyamadhizete vaidhavyaM vanitAnAM bAhubhyAM sthUlaromazAbhyAM syAt // daurbhAgyaM svAbhyAM zirAyutAbhyAM pariklezaH ambhojagarbhasubhagaM mRdu navasahakArakisalayAkAram // tanu viprakRSTasavagulikaM pANidayaM zastam roma zirAparihInaM ghanamAMsaM pANitalayugaM snigdham // bahuzubhamanunnatamanimnaM rUkSaM kharaM vivarNaM klezadaM bhavati / / 109 / / yasyAH pANitalaM syAdabahurekhaM sA nihaMti bhartAram // daurbhAgyaM bhAgyahInAM rekhArahitaM punastanute naralakSaNAdhikAre nArINAmapyazeSamevoktam // kararekhAlakSma punaH kiMcitprastAvato vakSye // 108 // // 110 // // 103 // // 105 // 111 // Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raktA vyaktA snigdhA gaMbhIrA vartulAH samAH puurnnaaH|| rekhAstisraH strINAM pANitale saukhyalAbhAya // 112 // matsyena bhavati subhagA hastasthasvastikena vittAcyA // zrIvatsena punaH strI nRpapatnI nRpatimAtA vA // 113 // pANitale yasyAH syAnaMdyAvartaH pradakSiNA vyaktaH // bhuvi cakravartinaH tastrIratnaM bhavati bhogAIm // 114 // yA karatale kaniSTha nirgatyAMguSThamUlato yAti // sA rekhA bhartRghnI tayuktAM nobahekanyAm // 115 // rekhAbhirmAnatulyAmirjAyate sA vaNigjAyA / bhavati kRSIvalapatnI yugasIrolUkhalAkRtibhiH gajavAjivRSabhapadmAH prAsAdadhanurbhAgairdurvAH // yasyAH pANitale syuH sA tIrthakarasya bhuvi jananI // 117 // shNkhsvstiksaagrnNdyaavrtaatptrtimikuumaiH|| vAmakaratalaniviSTaiH prajAyate cakriNo mAtA // 118 // dhvjtornnbhdraasncaamrbhNgaarshiirssrekhaadyaaH|| yasyA bhavanti pANI sA jananI vAsudevasya // 119 // zrIvatsabardhamAnAMkuzagadAditrizUlatulyAmiH // rekhAbhirjayazabdo vanitAnAM jAyate sapadi // 120 // maMDakakaMkajaMbukakRpakAkolakavRzcikAH sudRzAm // rAsabhasairibhakarabhAH karasthitA duHkhamAdadate hAtha:--kamala, lAMbA, graMthIo aMdara samAIgaelI hoya tevA, rUvATAM rahita ane hAthInI Da jevA hAtha vakhANavA lAyaka che. ane tevA hAthavALI strI saubhAgyavatI rahe che. jADAM rUMvATAMvALA hAtha vaidhavya sUcaka che. TUMkA hAtha durbhAgya Ape che. ane naso tarI AvatI hoya tevA hAtha kaleza Ape che. je strInA, hathi (pAMcAthI laI AMgaLIo sudhIne bhAga ) kamaLanI mAphaka manahara, navapallava jevA camakadAra ane Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ar R ailasan chuTI paDatI AMgaLIovALA hoya te strI zubha lakSaNavALI gaNAya che. strInA hAthamAM ghaNa rekhAo hevI te vedhavyasUcaka che. ane rekhAhInahasta hoya te durbhAgyanuM lakSaNa che. strIo ane puruSone mATe hathelInI aMdaranI rekhAonuM phala sarakhuM che. je rekhA aMguThAnA mULamAMthI nIkaLI kaniSThikA sudhI jAya che, te rekhA patino nAza karanArI hoya che. tethI tevI rekhAvALI kanyA sAthe lagna na karavuM. 105 thI 121 strINAM saraloMguSThaH snigdho vRttaH zubhastathAMgulayaH // mRdulatvacaH sudIrghAH kramazo vartulAH suparvANaH // 122 // cipiTAH sphuTAzca rUkSAH pRSThe romAnvitAH kharAH vakrAH // atiisvakRzA viralA vidadhati dAridyamagulayaH . // 123 // AMgaLIo -strInI AMgaLIo mRtvacAvALI, lAMbhI, ane suMdara veDhAovALI hoya te te zubha lakSaNa che. temaja aMguThA pazu sIdhe, ane gela hoya te sAruM gaNAya che. capaTI, phATI gaelI, rUkSa AMgaLIe kharAba gaNAya che. strInI AMgaLIo upara vALa he lakSaNa che. ghaNI TuMkI ane jADI AMgaLIo paNa sArI gaNAtI nathI snigdhA baMdhUkarucaH sazikhAstuMgAH zumA navarAH // . sudRzAM bibhatyakuzalIlAmanaMgagandhadvipendrasya // 124 // sarvakaiH pInaiH sitaiviNeH zikhAvirahitaiH // . zuktyAkArbanitA bhavaMti saubhAgyadhanahInAH pANicaraNayoryasyA jAyante bindako nakheSu sisAH // sA jagati susitanakhA dukhAya svairiNI spaNI // 126 // nakha-camakIlA, gulAbI raMganA, aNIdAra, upaselsa nakha hovA joIe je rUkSa, paheLA, dhoLA athavA raMgahIna nakha hoya to strI sukha saubhAgyahita thAya che. je strIne hAtha paganA nakha upara sapheda biMduo hoya che, te strI vyabhicAriNa mAya che. 124 thI 126 saralA zubhasaMsthAnA nilomA mdhymaarvNshaasthiH|| pRSThiH pizitopacitA sukhasaubhAgyapradA strINAm // 127 // bhumavalitena dAsI bhartRpnI bhAminI vizAlena / / sazireNa saduHkhA syAvidhavA pRthna romabhRtA // 128 // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina jJAtikanA pAMca graMthA cIDa:-rAjaraDita, mAMsala sIdhI pITha sArI rASTrIya hai. lAgebI, vAMDI yuDI pIThavALo strI dAsI thAya che. vizALa pIThavALI vidhavA thAya che. nasA tarI AvatI hAya tevI hAya teA du:khI thAya che. ane jo rUvATAvALI poTha hAya teA o vidhavA thAya che. 127 thI 128 // 131 // RvI kATikA syAtsamAMsapInA samunnatA yasyAH // dIrghAyurvidhavAtvaM lamate sA saukhya saubhAgyam bahupizitA niSpizitA zirAcitA romazA vizAlA ca // kuTilA vikaTA kurute daurbhAgya prAyazaH sudRzAm mAMsopacitaH kaMTho vRttazcaturaMgulaH zubho vizadaH // uccavilAsaM kathayati vadanAMbhojasya vanitAnAm yasyAH susaMhitA sphurakhAtritayAMkitA bhavedagrIvA // sAlaMkAraM kanakaM muktAratnAnyaMganA dadhate vyaktAsthirnimAMsA cipiTA sphuTA kurUpasaMsthAnA // sopadizati grIvA yoSANAM duHkhadaurbhAgyam grIvA sthUlA vidhavAM cakrAvartA striyaM vaMdhyAm // sazirA hrasvA niHstrAM kurute dIrghA punaH kuTilAma // 132 // // 129 // // 130 // // 133 // // 134 // garadanaH--je strIne sarala, mAMsala anesIdhI garadana hAya teAte zrI dhanavAna tathA lAMbA kALa sudhI jIvanArI vidhavA thAya che. ghaNA mAMsavALI athavA mAMsahIna, nasAvALI, rUvATAMvALI vizALa vAMkAcuMkI tathA sukkI garadana strIone durbhAgya . Ape che. mAMsathI bharAvadAra, gALAkAra, cAra AMgaLanA ucAIvALA jovAmAM vizALa lAgata kaMThe strInI caturAIne vyakta kare che. arthAt tevA kaThavALI o ghaNI sArI rIte sukha vaibhavane bhagavI zake che. gaLAmAM trivallI paDatI heAya te saubhAgyanuM lakSaNa che. sukAI gaelu, capaTuM gaLu du:khadAyaka gaNuAya che. ane jADu gaLu vaidhavya, bhramarIovALuM vaMdhyatva, nasAvALuM ane TuMkuM gaLuM nirdhanatA, tathA ghaNuM lAMbu kulatApaNa Ape che. 129 thI 134 iyaMgulamAnaM cibukaM vRttaM pInaM sukomala zastam // sthUlaM dvidhA vibhaktaM romazamatyAyataM zubhaM na syAt // 135 // Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmuhikatilaka yi (15):- Him prabhAnI, zo puTa, bhaya yayA sArI gaNAya. paraMtu vaccethI be bhAga thaI gaelI, ghaNuM pahoLI athavA rUMvATAvALI 75 nizAne pAtra cha. 135 . nirloma zubhaM sughanaM hanuyugalaM cibukapArzvasaMlamam // ativakrakRzaM sthUlaM punarazubhaM romazaM dRzyam // 136 / / dADhI:-(haDapacInAM paDakhAMe) rUMvATAM rahita, daLadAra dADhI sArI strIone hoya che. je strInI dADhI ghaNI vAMkI cukI, sukAI gaelI, jADI athavA rUMvATAvALI hoya te te azubha gaNAya che. 136 zaste kapolaphalake pIne vRtte samunnate vimale // pulina iva trilotasaH kusumAyudhayAdasAM strINAm // 137 // yasyAH kapolayugalaM vicchAyaM romasaMyutaM paruSam // rUkSaM svabhAvanimnamAsitaM sA duHkhinI ca syAt // 138 // cANa ( sya ):-ktiyuta, mane Gudai 3 mAlapA sAya: che. jyAre rUkSa ane rUvATAMvALA gaMDa kharAba svabhAvanuM sUcana kare che. 133-138 vartulamamalaM snigdhaM supUrNazItAMzumaMDalaviDaMbi / saumyaM samaM samAMsaM suparimalaM prazasyate vadanam . // 139 // janakavadanAnurUpaM yasyA mukhapaMkajaM sadAhlAdi // sA kalyANI prAyeNeti samudraH purA vadati // 140 // turagoSTrakharabiDAlavyAghacchAgAnAkAram / / pRthulaM nimnaM sphuTitaM durgandhaM zasyate na mukham // 141 // sumAgAbhaTa, nirbha, yamahAra, yanI bhA4 nayana-manA2, saumya bhAvavALuM, mAMsala ane sugaMdhIdAra mukha vakhANavA lAyaka che. strInuM mukha potAnA pitAnA mukhanA jevuM hoya to te strI saubhAgyazAlinI thAya che. gheDA, UMTa, bIlADA, * gadheDA, vAgha tathA bakarAnA jevA mukhavALI strI durbhAgyavALI hoya che. tevI ja rIte pahoLA, nIcA vaLI gaelA ane durgadha mAratA mukhavALI strI sArI gaNAtI nathI 139 thI 141 rekhAkhaMDitamadhyo masRNaH paripakavimbaphalatulyaH // adharoSThaH snigdho'sau manoharo hariNazAvadRzAm // 142 // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca mathA zastaH sudhAnidhAnaM satatamadharoSThapachavo vyaktaH // hRdayottha sadanurAgacchaTAbhikhi raMjitaH strINAm viSamo laghuH pralambaH prasphuTitaH khaMDitaH kRzo rUkSaH || dantacchadoGganAnAM datte daurbhAgyaduHkhatve zyAmena bhartRhInA sthUlena kalipriyA bhavati nArI // adharoSThena prAyo daurgatyayutA vivarNena sudRzAmihottaroSThaH paryAyanataH sakomalo masRNaH // snigdho romavirahitaH kiMcinmadhyonnataH zastaHbhavati pRthuruttaroSThaH samunnato lomazo laghuryasyAH || sthUlaH sA ramaNI syAdvidhavA kalahapriyA prAyaH // 147 // eThaH-madhyabhAgamAM rekhAtho e bhAgamAM vaheMcAI jatA, camakadAra, pAkelA zIlADA jevA lAla. snigdha ane maneAhara aparAdha hAvA jAI e. adharANa upara strInA manAbhAva dekhAI Ave che. lAMbA TukA, bahu nAnA lakhaDatA, phATele, khaDita thaelA suke ke kAntihIna ATha hAya teA durbhAgyanI nizAnI samajavI. ATha kALA hAya tA patihIna, jADA hoya te kleza karanArI ane raMgahona hoya te ghaNu khar o durbhAgyavALI thAya che. uparanA ATha rUvATAM rahita, snigdha tathA madhyamAMthI kaMIka uMcA hAya tA te sArA gaNAya che. jenA upalA ATha unnata, rAmavALA nAnA ane jADA hAya te vidhavA thAya che. ane kalahapriya hAya che. 142 thI 147 . 207 snigdhaiH samaiH zikharibhaiH samunnatairvizada kuMdasamazubhaiH / dazanairghanaistaruNyaH saubhAgyaizvaryabhoginyaH zucirucayo dvAtriMzadazanA gokSIrasannibhAH sarve // a upari samA yasyAH sA kSitipativallabhA bAlA atisvadIrghasUkSmAH sthUlA dvipaMktayo dazanAH || viSamAH zuktyAkArAH zyAmAstanvanti daurgatyam niyataM radairadhastAdadhikairnijamAtRbhakSiNI ramaNI | adha upari punarvilaiH kuTilA vikaTaizva patirahitA // 143 // || 288 || // 145 // // 146 // // 148 // // 149 // // 150 // // 151 // Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmuhitilaka sitapIThikAsthiradA saklezA daMturA punaH kuTilA // calitaradA patirahitA nirapatyA dhanamatiyuvatiH // 15 // dAMta-snigdha, aNIdAra, khIlelA, kuMda kaLI jevA, eka bIjAnI sAthe ceTI gaelA dAMta hoya te sArA gaNAya. AvA dAMtavALI strIo saubhAgya tathA aizvaryane bhagave che. dheLA raMganA, dUdha jevA upara ane nIce thaI kula 32 dAMtavALI strI rAjarANI thAya che. nAnA meTA, jADA, bevaDAelA ane chIpa jevA dekhAtA dAMtavALI ii durgatine pAme che. uparanI paMkti karatAM nIcenA dAMta vadhAre hoya te mAtAnuM sukha maLatuM nathI. vacce jagyAvALA dAMta hoya te strI kuTila nIkaLe che. ghaNuM AchA dAMtavALI strIne pati maLato nathI. AgaLa tarI AvatA dAMtavALI stro paNa kuTila litha che. temaja hAlatA (ekabIjAthI dUra rahevAthI vagara kAraNe) dAMtavALI strI jaDabuddhivALI pati temaja putranA sukhathI rahita hoya che. 148 thI 52 jihvA snigdhA mRddhI zoNA masRNA tanurbhavati yasyAH // miSTAnnabhojanA syAtsaubhAgyayutA sA sadA ramaNI // 153 // syAdate saMkIrNA kuzasyevApravistIrNA vA // tApi na prazastA kRSNAprAyeNa ramaNInAm kharayA toye maraNaM prApnoti. vivAhameti pATalayA // varNacchedaM kalahaM zyAmalayA jiyA yuvatIM // 155 // dAridrayaM mAMsalayA vizAlayA rasanayA punaH zokaH // atilambayApi satatamabhakSyabhakSaNaratiH strINAm // 156 // chalA -TuMkI, lAla ane suMdara jIbhavALI strI miSTAna bhejI tathA saubhAgyazALI thAya che. strIone agrabhAgamAM atizaya adAra, dhoLI athavA kALI jIbha hoya te te kharAba lakSaNa che. je kharabacaDI gadheDAnA jevI jIbha hoya te pANImAM mRtyu thAya che. gulAbI jIbhavALI strI vaivAhika sukha bhogave che. kALI jIbhavALI vaTalAya che. ane kaleza bhagave che. jADI jIbha dAridratha Ape che. lAMbI jIbha zekAtura banAve che. ane ghaNI lAMbI jIbha alAya bhakSaNa karAve che. 153 tha 156 snigdhaM kokanadacchavi prazasyate tAlu komalaM vimalam // syAma pInaM ca punaH sudazA duHkhAvaha bahuzaH | 257 che Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na sANadinA pakSa ke tAluni site daridrA patihInA duHkhitA bhavati kRssnne|| pravrajyAsaMyuktA rUkSe samale punanArI // 158 // kaMdasthUlA vRttA kramazastIkSNalohitA zubhA gheTI / sthUlA sUkSmA lambA kRSNA zvetA zubhA naiva // 159 // tALavuM -snigdha ane kamaLa jevuM tALavuM zubha manAya che. jyAre kAluM, jADuM thaI gaela tALavuM zaka temaja duHkha Ape che. dheLA tALavAvALI daridra thAya thAya che. kALAM tALavAvALI strI patihIna ane duHkhI thAya che. rUkSa tALavAvALI temaja melA tALavAvALI strI saMnyAsinI thAya che. strInA gaLAmAM mULamAM , agrabhAgamAM aNudAra, lAlAza paDatI ghaTikA (heDI) heya te te zuSa che. jA, chINe, lAMbA kALe ke che azubha che. 157 thI 159 ISadvikasitagaMDaM hasitamalakSyavijaMkalaM zastam // . . prAnte muhuH sakaMpaM saMmIlitalocanaM niyama // 160 // hAsyasIone hasatI vakhate gaDathaLa saheja hale, dAMta, dekhAya nahi, temaja kaladhvani thAya to te hAsya vakhANavA egya kahevAya. paraMtu e hasatAM AMkhe baMdha thaI jatI hoya ane temanA cheDAo upara kaMpArI mAluma paDatI hoya te te sya niMpAtra che. 160 . niHsvAM dvidhAprabhAgA karmakarI nAsA striyaM lcii|| bhartRvihInAM cipiTA dIrghA bahukopanAM kurute // 161 // nAkA-sInA nAkanA agrabhAgamAM je be bhAga thaI jatA hoya te te nirNa natAnuM lakSaNa che. nAnuM nAka dAsIpaNAnuM sUcaka che. capaTuM nAka vedhavya kare che. ane lAMbu nAka strIne keodhI banAve che. 11 dIrgha dIrghAyuktaM kSutaM kRtapiMDitaM hAdi / anunAdayutaM zastaM tato'nyathA bhavati viparItam .. // 192 / gokSIracArulasite raktAMte kRSNatAske tIkSNe // pracchannaM kathayitumiva karNavilame zubhe nayane nIlotpaladalatulyairvimalaiH sUkSmapakSmAbhiH snigdhaiH // . nayanairihArkakamalairbhavanti saubhAgyabhoginyaH // 164. / 28. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 sAmuhitihAsa mRganetrA zazanetro varAhanetrA mayUranetrA ca // pRthunetrAmbujanetrA nirmalanetrA zubhA nArI uddhAntacittA kekaraviSamAkSI ninditAkSI bhaveyuvatiH // meSAMkSI biDAlAkSI vRttAkSI samunnatAkSI na dIrghAyuH // 166 // yasyAH piGgalanetradvitayaM sA suratasukhakauzalaM labhate // duHzIlatvena samaM vaidhavyaM vA. dhruvaM ramaNI // 167 // goSiGgalanetrayutA pitaraM zvazuraM ca mAtulaM ca putram // bhrAtaramapyadhigacchati kAmaprathilA ca mohaparA // 168 // kokanadacchadaraktacchAyaM nayanadvayaM bhavati yasyAH // . sA parapuruSAkAMkSiNI ramaNI ca nityaM syAt sajalanayanA na zastA sphAritanayanA vihInatarA / / naranayanA koTaranayanA caMcalanayanA gabhIranayanApi // 170 // yA savyakANacakSuH sA parapuruSAbhicAriNI smaNI / / . apasavyakANacakSuH sA janmanyeva nirapatyA // 171 // AMkha gAya udhanA jevAM sapheda, cheDA upara lAla ane kALI kIkIvALA, tathA jANe gupta vAta kahevA Atura hoya tevAM lAMbA netro sArAM gaNAya che. nIlakamala jevAM nirmaLa, sUthama pAMpaNavALAM, nehALa netravALI strI saubhAgyavatI rahe che. haraNa, sasaluM, bhUMDa ane meranA jevI temaja pahoLI kamaLa jevI ane cakakhI AMkhavALI o sArI gaNAya che. eka nAnI ane bIjI moTI evI AMkhavALI strI vikSipta cittavALI rahe che. bilADI jevI, gheTA jevI ane goLa AMkhovALI strI alpAyuSI thAya che. je strInI AMkhe madhanA jevI pILacaTI hoya, te A durAcAra karI sukha bhagave che. ane te jaladI vidhavA paNa thaI jAya che. je strInI AMkha haDatALa jevAM pILA raMganI hoya che, te strI ghaNuM je kAmAtura rahe che. ane tethI pitA, putra, sasare athavA mAmA ke bhAI game tenI sAthe vyabhicAra kare che. je strInI AMkha lAlakamaLanI kAtivALI hoya te parapuruSamAM AsaktivALI hoya che. strInI AMkha pANIvALI, phATelI dekhAtI, puruSanA jevI kaThoratAvALI, geLAkAra, caMcaLa ane uMDI hoya te sArI gaNAtI nathI. je strInI DAbI AMkha kANI rahe che. te vyabhicAriNuM nIkaLe che. ane jamaNI AMkha kANuM hoya te vAMjhaNI thAya che. 163 thI 17 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane sAmuhikanA pAMca gra sudRdvaiH snigdhaiH kRSNaiH sUkSmaiH syAtpamadhirnamaiH subhgaa| sUkSmarviralaiH kapilaiH sthUlainiMdyA dhruvamajAbhaiH // 172 // rodanamanimeSalakSaNamAsAmapi puruSavatparijJeyam // graMthaprapaMcabhayataH punariha diGmAtramapi noktam // 173 // pAMpaNeH-kALI, camakIlI, majabuta ane jhINI pAMpaNethI strI bhAgyazALI thAya che. ane bArIka vALavALI kapilavAnI temaja AchI AchI pAMpaNe hoya to strI kharAba gaNAya che. strIone rUdana,nimeSa AdinAM lakSaNo ane phaLa puruSanA jevA ja hoya che tethI graMtha vistAra thavAnA bhayathI ahIM te saMbaMdhamAM kaMI paNa kahyuM nathI. 172-173 zastA vRttA tanvI bhrUyugalI kajjalacchAyA // ... nayanAMbhoruhavalayitarUpA nAlaM samAzrayati // 174 // laghumRduromamayI bhUradhijyadhanukhi zubhA sudRzAm // kIrNA piMgalavRttA pRthulA khararomazAnazubhA .. // 175 // vittavihInAM hrasvA militA sthUlA sadaiva duHzIlAm // vaMdhyAM sudIrgharomA ramaNI bhrUvallarI kurute // 176 // bhramara-jhINA mulAyama vALavALI ane caDhAvelI dhanuSyanI mAphaka vakI vaLelI bhramaro sArI gaNAya che. chuTI chuTI ane bhUkharA raMganI athavA jADI temaja jADA vALavALo bhramaro kharAba phaLa Ape che. nAnI bhramare nirdhanane hoya che. eka bIjAthI maLI gaelI duzcaritrane hoya che ane lAMbA vALavALI bhramare vAMjhaNIne hoya che. 174 thI 176 lambA vipulA karNadvayI militA zubhAvarttasaMyuktA // dolAyugalAviratiprItiM daMpatikRte yugapat .. // 177 // romopagatA yasyAH zaSkulirahitA ca no zastA // kuTilA kRzA zirAlA nArI sA jAyate niMdyA // 178 // kAnaH-lAMbA pahoLA ane mAthA sAthe seMTI gaelA lAgatA kAna sArA gaNAya che. paraMtu rUvATAMvALA, chidrarahita, kuTila, sukAI gaelA temaja naso dekhAI Ave tevA kAnathI strI niMdApAtra thAya che. 177-178 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmuhikatika nilAmazirAvirahitamaddendusamaM lalATatalam // vyaMgulamAnamanimna strINAM saubhAgyamAvahati // 179 // rekhArahitaM vyaktaM svastikasamalaMkRtaM zubhaM bhAlam // praguNaM paTTamiva smaranRpasya rAjyAbhiSekAya // 180 // yasyAH pralambamalikaM sA tu nArI devaraM nijaM haMti // sadapi zirAromayutaM sA bhavetpAMsulA bAlA // 181 // sImanto lalanAnAM lalATapaTTAzritaH zubhaH saralaH // pragaNita ivArddhacaMdrAkRtiH kRtaH puSpacApena // 182 // lalATa - rUvATAM rahita, naso vagaranuM (naso dekhAtI na hoya tevuM) ardhacaMdra jevuM, tema ja traNa AMgaLa paheluM lalATa strIone saubhAgyavatI banAve che. rekhA vagaranuM, spaSTa athavA svastikanI AkRtivALuM, vizALa kapALa sAruM gaNAya che. je strInuM lalATa vyartha vadhI gaeluM mAluma paDatuM hoya te strI tenA dIyarane nAza kare che. ane je tevA kapALa upara vALa ke nasa dekhAI AvatI hoya te samajavuM ke te strI vyabhicAriNI che. strIne seMthe lalATathI laI labe ardhacaMdra je dekhAte, heya te te zubha che. 179 thI 182 kuMjarakumbhanibhaM syAvRttaM zIrSa samunnataM yasyAH // sA bhavati bhUpapatnI saubhAgyaizvaryasukhasahitA // 183 // sthUlena bhavati zirasA vidhavA dIrdheNa baMdhakI yuvtiH|| viSamaNa viSamaduHkhA daurbhAgyavatI vizAlena // 184 // mAMthuM:-hAthInA kuMbhasthaLa jevuM, goLa ane uMcuM mAthuM heya te strI saubhA. gyavatI ane ezvaryasaMpanna rAjapatnI thAya che. meTA skUla mAthAvALI vidhavA thAya che. lAMbA mAMthAvALI vezyA thAya che. viSama mAthAvALI viSama prakAranAM duHkhavALI ane vizALa mAthAvALI strI dubhaginI thAya che. 183-184 rolambasamacchAyAH sUkSmAH samunnatAH snigdhAH // kezAH ekaikamavA jAyante bhUpapatnInAm // 185 // :: AkuMcitAgrabhAgAH snigdhAMbujakAlakAntayaH subhagAH // cikurA haraMti yamunAtaraMgabhaMgI varastrINAm . // 186 // Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArutinA pAMca aMza 247 yasyAH prasphuTitAgrAH sUkSmAH paruSAH ziroruhA laghavaH // uccA viralA jaTilA viSamA sA duHkhinI yuvatiH // 187 // atizayadIrghasthUlairmartRghnI kAminI bhavati // kezaH kapilairamanaskAraskaMdhaprabhavaH punanidyA // 188 // vALa-bhamarAnA jevA kALA, pAtaLA ane cIkaNuM caLakatA vALa (sArI strIone) rAjapatnIone hoya che. agrabhAgamAM kaMIka vaLelA, caLakatA, ane vAMkaDIyA vALa uttama strIone hoya che. je strIne agrabhAgamAM phATelA, ghaNuM jhINA, kharabacaDA ane nAnAvALa hoya che, athavA UbhA, AchA, ghaNuM jUthavALA ke kharAba vALa hoya che, te strI duHkhI thAya che. strIne coTale ghaNuM lAMbA ane jADA vALane hoya to jANavuM ke te strI patino nAza karanAra che. vaLI badAmI, manane apriya lAge tevA ane cheka garadana paryata ugelA vALavALI strI niMdya che. 185 thI 188 prakaraNa cothu saMpUrNa - adhikAra pAMcamo vyaMjanamatha prakRtayo mizrakametadapi bhavati saMkhyAnam // saMkSepAlakSaNamatha hyanukrameNaiva vakSyAmi // 1 // janmAntaraM vyaMjanamiha zubhAzubhaM vyajyate dhruvaM yena // tanumayahattvagAdi vyaMjanamAkhyAyate sadbhiH raktaH kRSNo dhUmro bindusamo mazaka eva vijnyeyH|| tilakaM tilakAkAraM tato'nyadapi lAMchanaM strINAm // 3 // antardhayugme vA lalATamadhye vilokyate yasyAH // susnigdhAbho mazakaH sA bhavati mahIpateH patnI // 4 // antargamakapole sphuTatA mazakena lohitA bhavati // miSTAnnabhojanamAtti prAyeNa sA nitambinI loke tilakaM lAMchanamathavA hRdi raktAbhaM vilokyate yasyAH // sA dhanadhAnyopetA patipriyA jAyate patnI // 6 // Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 2 sAmudrikatilaka raktaM tilakaM lAMchanamapasavyapayodhare bhavati yasyAH // putrIcatuSTayaM sA sutatrayaM cAMganA sUte tilake'zubhaivAmakuce vilAsavatI tadA svanAlena // sphuTamekaputrajananI sA vidhavA duHkhinI bhavati guhyasya kuMkumAbhastilakaH prAnte'tha dakSiNe bhAge // sAM bhavati bhUpapatnI nRpajananI jAyate vApi mazako lohitavarNo nAsAgre dRzyate sphuTo yasyAH // sA bhUpapaTTarAjJI rAjAnaM sUyate sUnuma visphurati nAsikAgre yasyAstilakaH sakajjalacchAyaH bhartRnI sA nArI vizeSataH pAMsulA bhavati nAbheradhovibhAge mazako vA tilakalAMchane syAtAm // yA bhavataH snigdhe sA ramaNI vahati kalyANam syAtAM gulphau yasyAH sphuTalAMchanamazakatilakasaMyuktau // sAdhanadhAnyavihInA duHkhavatI jIvati prAyaH vAme haste kaMThe vA kAye jAyate dhruvaM yasyAH || mazako yadi vA tilakaH prAggarbhe sA sutaM sUtemazakaM tilakaM lAMchana muktasthAne kRtAzubhaM yAsAm // aMge punarapasavye sudRzAM klezAvahaM bahuzaH // 7 // // 8 // // 9 // // 10 // // 11 // // 12 // // 13 // 11| 28 || // 15 // vyaMjana ane prakRti Adi mizraka sudhInuM lakSaNa e paNa sasthAna eTale kehu ja che. tethI temanAM lakSaNe paNa saMkSepamAM anukrame kahIza. janmAntaranAM karmodvArA racAeluM zubhAzubha jenAtho spaSTa thAya tenuM nAma vyaMjana che, ane te zarIra uparanI cAmaDInAM cinhA dvArA spaSTa thAya che. mATe te cinhA (tala mazaka Adi )ne satpuruSAe vyaMjana kahyAM che. rAtA, kALA, dhUmADIA raMganA jiMdu jevA hoya tene mAka kahe che. ane je tilaka ( cAMllA )nA AkAranuM hoya tene tilaka kahe che. ane AnAthI judo paDatA je DAgha ( lAla kALA ke dhUmADIgmA raMganA ) hAya tene lAMchana Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na sAmudrikanA pAMca 145 kahe che. jenI bramaro vacce ke kapALa vacce susinagdha mazaka hoya te rAjapanI thAya che. DAbA kapilanI aMdara jene mazakathI lAlAza dekhAtI (arthAt lAla raMgane mazaka) hoya te te strI prAya: miSTAne bhojana karanArI ( arthAt sukhI) thAya. strIonA zarIra upara hRdayamAM je lAla mazaka ke tala hoya te te strI dhanadhAnya yukta ane patine priya patnI thAya che. je strInA jamaNA stana upara lAla tala ke mazaka heya te strI cAra putrI ane traNa putrane janma Ape che. DAbA stana upara kharAba tala hiya te te strI eka ja putrane janma Ape che, ane pachI vidhavA temaja duHkhI thAya che. guhyAMganA cheDe yA jamaNI bAjue je lAla tala hoya to te strI rajapatnI yA rAjamAtA thAya che. jenI nAsikAnA agrabhAgamAM lAla raMgane spaSTa mazaka hoya te strI rAjapatnI thAya che. ane rAjamAtA paNa thAya che. jenI nAsikAnA agrabhAgamAM kALA tala hoya te strI patine nAza kare che. ane khAsa karIne vyabhicAri zuM thAya che. nAbhinI nIce mazaka, tala yA lAMchana hoya to te strI kalyANinI thAya che. jenI paganI ghuMTIe mazaka, tala ke lAMchanavALI hoya, te strI dhanadhAnya rahita tathA duHkhI jIvana gujAre che. jenA DAbA hAthe, kaMThanI DAbI bAjue, athavA DAbA aMge (game tyAM) mazaka ke tala hoya te rI pahelA garbhe putrane janma Ape che. mazaka, tila ke lAMchana strIone je sthAnamAM hovAthI azubha phaLa Ape che te ja jagyAe je jamaNuM aMgamAM hoya te te ghaNe ja kaleza ApanAra bane che. 1 thI 15 prakRtidividhA gaditA strINAM zleSmAdikA svabhAvAkhyA / / prathamA sApi tredhA dvAdazadhA bhavati punaranyA che ? nArImate'sti prakRtiH satyapriyabhASiNI sthirasnehA / / bahuprasUrti lamate nIlotpaladUrgAkurazyAmA |27 snigdhanakharomatvaMnArI suvilocanA kSamAyuktA // suvibhaktasamAvayavA bahusatyApatyavIryayutA 28 | asthUlA sarasA tvakprasUnatulyAnulepanA subhagA // dharmArthinA kRtajJA dayAnvitA kamalapadA sumukhI | 21 pracchanna dhRtaveSA kssuttRssnnaakssmaatrpopetaa||..... mitavacanA pAnabhojanasamayA mAtale pRthulanayanA // 20 // sAdhAraNasuratecchA nidrAluH zItamAMsalazroNiH // jaladajalAzayajalajakRtavAMchA yA bhavessvapne che ? te Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmuhitilaka strInI prakRti e jAtanI hoya che, ane tenA kapha ItyAdithI vekArika tathA svabhAvika ema be bheda paDe che. vaikArikanA traNa peTabheda che, ane svAbhAvikanA bAra piTAbheda che. A kaphaprakRti:--je strI satya ane priya bAlanArI hoya, snehALa hAya, ane nIlakamaLa athavA dUrvAnA jevA zyAma varNanI hAya te kapha prakRtisaMpanna gAya. ane tevI strI ghaNAM saMtAnanI mAtA thAya che. je strInA nakha, rUvATAM eka jAtanI zebhAne vyakta karatAM hoya, jenI AMkhe meTI ane krodharahita hoya, temaja aMga pratyaMga potapotAnA pramANamAM hoya, te strI satyavAdinI ane saMtativALI thAya che. mRdu ane bhInA vAnanI (nAna karyA pachI tarata ja jevI lAge che tevI) cAmaDI heya, ane puSpanI mAphaka suMdara lAgatI hoya, te strI dhArmika, kRtajJa, dayALuM tathA saubhAgyazAlI thAya che. je strI aMga pratyaMgane vastraparidhAna dvArA kudaratI rIte ja (svabhAvathI ja) chupAvatI hiya, vaLI je khUba, tarasa lajajAne dhAraNa karI zakatI hoya, kSamAvALI heya, mitabhASiNa, samaye ja khAnapAna karanArI hAya, vizALa netravALI hoya, maithunanI sAdhAraNa (ghaNI lolupa athavA taddana virakta nahi evI) IcchAvALI hoya, jene cahere jotAM nidrA AvatI hoya tema madavALI dekhAtI hoya, jenI kamaranI nIcenA bhAga mAMsala ane zItaLa hAya, ane je strI megha, jalAzaya tathA kamaLa svapnamAM jetI hoya tevI strI kapha prakRtinI gaNAya che. 16 thI 21 yoSipittaprakRtiH gaurI kRSNA'tha vA hRSTA // AtAmrA nayanakararuharasanApANitalanAlutalAH .. // 22 // kSaNakSaNavikasaceSTA'bhISTazItamadhurasA punarmudrI // viralakapilamUrddhajarAmA medhAvatI prAyaH A 23 priyazucivasanamAlyA upanADyuSNazithilamRduguhyA // abhimAninI zuciratAM vizadasmitavallabhA zUrA che 24 | dhRtavalipalitattud tanuvIryA mRdulamohanakrIDA // kiMzukadigdAhataDidahanAdInpazyati svapne 26II ja pittaprakRti --je strInI pittaprakRti hoya che, te gorI athavA kALI hoya che. AnaMdita rahe che. ane tenI AMkha, hAthanA nakha, jIbha, hatheLI tathA tALavuM eTalA bhAga lAla hoya che. tenI ceSTAmAM pratikSaNa pheraphAra thayA kare che. ThaMDA ane mIThA rasa upara tenI ruci hoya che, ane tenAM aMga pratyaMga mRdu lAge che. AvI strIonA vALa kapila varNanA ane AchA AchA hoya che, ane teo ghaNuMkharUM bahu Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja sAmuhikanA pAMca rAzi 247 buddhizALI hoya che. sapheda raMganAM che ane AbhUSaNo upara pama rAkhe che. zarI ranI naso upara tarI AvatI mAluma paDe che. zarIra garama ane guhyAMga zithila tathA mRdu rahe che, abhimAna, pavitratA, zUratA, vizada hAsya ane vizada vANIvALI hoya che. AvI prakRtinI strIonA vALa jaladI sapheda thaI jAya che. alpavIyevALI hovA chatAM mRdutAvALI hoya che, ane mehaka kaDA kare che. te svapnamAM lAla vastra, digdAha" (dizAo baLatI hoya te AbhAsa) vIjaLI, ene agni ItyAdine jue che. 22 thI 25 vanitA vAtaprakRtiH sphuTitakacA bhamapAdatalA // rUkSA vai nakhadazanAzcalavRttA caMcalaprakRtiH che 26 || ajitendriyA kharAMgI gNdhrvvilaashaasklhrtiH|| bahubhojanAlpanidrA bahulAlApabhramaNazIlA che ra7 || dhUsarazarIvarNA chAyAvidveSamadhurasA zizirA // kiMcidvivRttAzamukhI zete vilapati nizi trasati // 28 // bahamlalavaNatiktasnigdhakaSAyapriyA surtiktthinaa|| gojihvAkarkazatanuromA suzroNibimbayutA | 21 udyAnavanakrIDAratiratyuSNapriyA sthirakrodhA / taruparvatAdhirohaM svapne kurute na bhogamanA prAyeNeSA prakRtiH zuddhaiva vilokyate sphuTaM kApi // bhedAH punaretAsAM bahavopi bhavaMti manujAnAm ke rU? . vAtaprakani-vAyuprakRtivALI A jADA ane sAkSa vALavALI, vAMkIcUMkI paganI pAnavALI, ane caMcaLa svabhAvanI hoya che. tenA nakha ane dAMta rAkSa (lukhkhA tejahIna) lAge che. Indriya upara saMyama rAkhI zakatI nathI. gadheDInI mAphaka barachaTa zarIravALI mAluma paDe che. gAyana, hAvabhAva, hAsya tathA kaleza karavAnI Teva dharAve che. ghAruM bhajana kare che. alpa nidrA le che. ghaNuM bole che. ane ghaNuM rakhaDe che. tenA zarIrane raMga dhULanA jevo hoya che. tenI kAti meha utpanna karatI nathI. meTuM ane AMkho phATelAM hoya tema lAge che. ane te uMghamAM raDe che, babaDe che, temaja Dara anubhave che. tene khATuM, khArUM, tIkhuM, cepaDuM bhejanA priya hoya che. gAyanI jIbhanI mAphaka tenAM rUMvATAM karkaza lAge che. tenA peDhAne bhAga manahara lAge Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 2 sAmuhitihAsa che. paraMtu surata kiyAmAM bahu ja zramasAdhya hoya che. bagIcAomAM temaja jaMgalamAM pharavAnuM pasaMda kare che, sadAya krodhI rahe che, ane svapnamAM jhADa tathA parvata upara caDhatI hoya che. AvI strIone bhega priya hetuM nathI. A pramANe kapha, pitta tathA vAyunI prakRtivALI strIonuM varNana che. paraMtu A zuddha bheda kavacit jovAmAM Ave che. mATe bhAge eka bIjAthI mizra prakRti ja dekhAya che. 26 thI 31 suravidyAdharagaMdharvayakSarAkSasapizAcavAnarakapibhiH // ahikharabiDAlasiMhaistulyAnyA prakRtiratraiSA // 32 // alpAzinI sugaMdhA samujjvalA cArumAnasA zuddhA // priyavasanA tanunidrA nirdiSTA sA suraprakRtiH // 33 // vidyAdharasvabhAvA bhavati kalAguNavicakSaNA zAMtA // candrAnanA subhogA manoharasthAnabaddharatiH // 34 // udyAnavanAsaktA kalasvarA gItanRtyaraktamanAH // paricitasugaMdhamAlyA gaMdharvaprakRtibalA sA ArAmajalakrIDAstA vibhUSaNaparAyaNA kaantaa|| prAyo yakSaprakRtirddhanarakSaNakAMkSiNI ramaNI // 36 // bahvazanA kruddhamanA hanti patiM praannlgnmpyugraa|| sA rAkSamasvabhAvAkaTukAlApA durAcArA // 37 // zaucAcArabhraSTA rUpavihInA bhayaMkarA satatam / / prasvedamalopetA bhavati pizAcakRtirazubhA // 38 // dAnadayAniyamaratiH pativratA devagurukRtAjJA ca // kAryAkAryaviviktA narasvabhASA bhavati nArI sthairya kvApi na kurute smstdigviikssnnekssnnaasttaa|| utkAlagatilabdhA durveSA sA kapiprakRtiH // 40 // anyacchidrAnveSaNaparAyaNA kuTilagAminI raudrA // dhRtavairA krodharucirahisvabhAvA ca vanitA syAt // 41 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na sAyaniA pAMca sahate para vibhUti khasmaithunasevinI muslnaadaa| anena yena kenacidupacitagAtrA kharaprakRtiH chanaM kurute pApaM parapIDAnyastamAnasA satatam // strI sApavAdarakSaNaparA biDAlasvabhAvA ca | zarU | ekAntasthAnaratizcireNa maithunaniSavaNasthA ca // nidrAlasA gatabhayA siMhaprakRtirbhavati yuvatiH ( | agAu puruSanI prakRtinA bheda pADatAM prAcInAcAryoe daza bheda pADayA hatA. paraMtu strInI prakRtinA sarva prathama be, ane bIjA vibhAganA peTAvibhAga tarIke bAra bheda pADyA che. ane tene deva, vidyAdhara, gaMdharva, yakSa rAkSasa, pizAca, manuSya, mAMkaDAM, sarpa, gadheDAM bilADI ane siMha ema saMjJA Ape che. je strI alpAhArI, manahara sugaMdhavALI, sarala mananI, zuddha vartanavALI, suMdara vastro dhAraNa karanArI ane alpa nidrAvALI hoya, te deva prakRtinI jANavI. kalApriya, zAnA, manohara, sthAna upara prema rAkhanArI, ane caMdramukhI hoya, temaja suratakriyAmAM sukhasAdhya hoya te vidyAdhara prakRtinI jANavI. bagIcA vagere Ameda pramAdamAM sthAne pratye rucivALI, mIThA avAjavALI, gIta nRtya ItyAdimAM catura temaja pupinI mALA ItyAdi pratye AkarSaNa dharAvanArI strI gAMdharva prakRtinI jANavI pANImAM vihAra karavAnI rucivALI AbhUSaNene cAhanArI, manahara tathA dhanane saMcaya karavAnI vRtivALI stro yakSa prakRtinI jANavI. khuba khAnArI, krodhI, kaThora vAkya bolanArI, durAcArI strI rAkSasa prakRtinI jANavI. ane te premALa patinuM paNa khuna kare che pavitratA tathA AcAra vicArathI rahita, rUhIna, bhayaMkara, tathA parasevAthI gaMdhAtI ane melI strI pizAca prakRtinI jAvI. dAna, dayA tathA niyamavALI, pativratA, deva gurunI AjJA mAnanAra, kArya-akAryane samajanAra strI manuSya prakRtinI jANavI, koI jagyAe TharIne nahi besanArI, cAre bAju najara ghumAvanArI (cakaLavakaLa AMkhovALI), ane kudakA mAratI gativALI strI vAMdarAnI prakRti dharAvanAra, samajavI. bIjAnAM chidro jenArI, cAlatAM cAlatAM vAMkIcUMkI gati karanArI, bhayaMkara, vera rAkhanArI, ane krodhI strI sarpa prakRtinI jANavI. bIjAnI prabhutAne paNa pahana nahi karanArI, moTA ghAMTAvALI ane game te khorAkathI paNa puSTa thanArI strI gadheDAnI prakRtivALI samajavI. gupta pApAcAra karanArI, bIjAne herAna karavAnI AdatavALI, ane pitAnAM duSkarmane chupAvanArI strI bIlADAnI prakRtinI jANavI ekAntane parada karanArI, kadAcit ja suratane sevanArI uMghathI tathA niDara strI siMha prakRtinI javI. 32 thI 44 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rapa0 // 47 // // 48 // 2 sAmuhitilaka yA maMDUkakukSirbhavati nyagrodhamaMDalA yuvatiH // sA sUte sutamekaM sopi punazcakravartI syAt // 45 // bhAlasthale trizUlaM vilokyate daivanirmitaM yasyAH // tasyAH svAmitvaM syAdabhuvane vanitAsahasrANAm yA hariNAkSI hariNagrIvA hariNodarI hariNajaMghA // jAtApi dAsavaMze sA yuvatirbhavati nRpapatnI madhupiMgAkSI snigdhA zyAmAMgIrAjahaMsagatinAdA // aSTau janayati putrAndhanadhAnyavivardhinI tanvI pIvarAnitambabimbA pIvaravakSojamaNDalA bAlA // pIvarakapolapAlI sA saubhAgyAnvitA yuvatiH // 49 // raktAtAlunakharasanA raktoSThI raktapANipAdatalA // raktanayanAntaguhyA dhanadhAnyasamanvitA vanitA // 50 // pRthunayanA pRthujaghanA pRthuvakSAH pRthukaTiH pRthushronniH|| pRthuzIlA ca puraMdhrI supUjitA jAyate jagati // 51 // mRduromA mRdugAtrI mRdukopA mRduziroruhA rmnnii|| mRdubhASiNI agaNyaiH puNyairAsAdyate sadyaH jAnuyugaM jaMghAdvayamapi lagati paraspareNa yasyAH // utkRSTakAminI yA sA saubhAgyAnvitA ramaNI dIrghamukhI dIrghAzI dIrghabhujA dIrghamUrddhajA tanvI // dIrghAgulikA prApnotyAyurdIdhaM sukhopetam .... // 54 // vRttamukhI vRttakucA vRttaprasRtorujAnugulphayugA // vRttagrIvAnAbhivRttazirA jAyate dhanyA vyaktA bhavaMti rekhA maNibaMdhe kaMThadezake nUnam // pUrNAstisro yasyA nRpasya sA jAyate jAyA // 56 // // 52 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena sAmudrinA pAMca graMtha je strInI kukSo deDakA jevI heya, ane vaDanA jhADanI mAphaka phelAI gaelA aMgavALI eTale ke gaMbhIra ane vizALa lAgatI hoya te te strI eka ja putrane janma Ape che. paNa te putra ghaNo mATe yazasvI bane che. je strInA kapALanI aMdara kudaratI trizulane AkAra mAluma paDI AvatuM hoya, te strI ghaNI dAsIonI mAlika thAya che. haraNa jevI AMkha, grIvA, peTa ane jAMghavALI strI garoba gharamAM janmI hoya chatAM paNa rAjarANI thAya che. madhanA jevI pILacaTI AMkhavALI, bhInAvAnavALI ane zyAmA temaja rAjahaMsanA jevI gativALI strI dhanadhAnyane vadhAranArI tathA ATha putranI mAtA thAya che. puSTa nitaMba, stana tathA kapALavALI strI saubhAgyazAlinI thAya che. je strInAM tALavuM, nakha, jIbha, oha, hatheLI, paganuM taLIyuM tathA AMkhanA khuNA lAla raMganA hoya te strI dhanadhAnyathI paripUrNa rahe che. je strInI Akha, jAMgha, stana, kamara, ane piDuM e avaye puSTa (vizALa) hoya te strI kuTuMbamAM zreSTha thAya che. jenAM rUMvATAM, gAtra, tathA mAthAnA vALa mRdula hoya ane jenI vANI paNa mada hoya tevI strI ke I bhAgyazALI puruSane ja puNya prApta thAya che. je strInA sAthaLa tathA paganI jAMgho ekabIjAne ghasAtI hoya tevI zreSTha strI saubhAgyane bhagave che. me, AMkhe, hAtha, mAthAnA vALa, tathA AMgaLIe jene lAMbI hoya te zrI lAMbu sukhI jIvana gujAre che. mukha, stana, jAnu, sAthaLa, DhIMcaNa, grIvA, nAbhi tathA mastiSka ATalAM aMga jenAM geLa hoya te uttama strI hoya che. je strInA maNibaMdha athavA te kaMTha para spaSTa rekhA hoya te strI rI thAya che. 45 thI 52 uttaptasvarNarucirA tanutvacA sakalakomalAvayavA // labdhasamudAyazobhA prAyaH zrIbhAjanaM sudRzI | S7 | jene raMga tapAvelA sonA jevuM lAgato hoya, jenI cAmaDI pAtaLI ane mulAyama hoya, jenA dareka avayava kemaLa mAluma paDatA hoya te strI lakSamInI bhagavanAra samajavI. 57 padminyatha hastinyatha zaMkhinI citriNIM ca bhedena // vanitA catuSpakArA krameNa talakSaNaM vayaM brUmaH 68 snigdhshyaamlkaantistilkusumaakaarsubhgnaasikaaysyaaH|| trivalItaraMgamadhyA vRttakucA snigdhakRSNakacA che 51 padmamukhI madhugaMdhA padmAyatalocanA priyAlApA // bimboSThI haMsagatirddharmaratiH padminI bhavati Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmudrikatilaka strIonA padminI, hastinI, zakhinI ane citrINI evA cAra bheda prAcInAcAe kahyA che. te batAvIe chIe. je strInI AkRti snehALa, cIkaNo, nilakamaLavat zyAma hAya, jenuM nAka talanA phulanA jevuM hAya, jenA udara para traNa vallI paDatI hAya, stana geALa hAya, cIkaNA kALA vALa hAya, kamaLanI mAphaka khIleluM mukha hAya, zarIramAMthI mIThI ( mAdaka ) sugaMdhI AvatI hoya, kamaLanI pAMkhaDInI mAphaka lAMkhI AMkha hoya, avAja madhura ane karNapriya, gati haMsanA jevI ane eTha lAla rganA hAya tevI strI padminI kahevAya che, ane tenI dharma upara ruci hAya che. 58 thI 60 sthUladazanA sumadhyA gadgadanAdA madotkaTA capalA || hrasvorubhujagrIvAjaMghA vAditragItaratiH snigdhatararaMgakezI pInonnatavipula vRtta kucakalazA // mattamataMgajagamanA madagandhA hastinI bhavati || Eo 5 para || phra|| mATA dAMtavALI, kamaramAMthI pAtaLo, gadgad avAjavALI, madeAmata gativALI ane capaLa, sAthaLa, hAtha, gaLu tathA jAMgha e cAre avayava TuMkA hAya, gAyana vAdanamAM abhiruci dharAvatI hAya, vAMkaDIyA kALA vALa hoya, puSTa ane dekhAI AvatA gALa stana hAya, temaja madonmata lAgatI hAya, te strI hastinI gaNuAya che. 61-62 viSamakucA viSagaMdhA dIrghaprasTatorunAsikAnayanA // tanukezI kharacittA zaMkharadA zaMkhinI yoSit 1 phr // je strInA stana eka bIjA sAthe sarakhA pramANuvALA na hAya, kamaLanA puSpa jevI sugaMdhI dharAvatI hAya, lAMbA ane phelAI gaelA sAthaLa, nAka tathA AMkheA hAya, vALa TuMkA hAya, citta kaThAra hAya, avAja paNa kAnane kAra lAge tevA ( zaMkhanAda ) jevA hAya te zaminI o kahevAya che. 63 tuGgapayodharabhArA vicitravastrA priyAcalAlApA // sukSAragandhanicitA citrAkSI citriNI gaditA || OM || jenA stana upasI AvelA hAya, citra vicitra vasrone dhAraNu karatI hAya, vaLI astavyasta asaMbaddha vArtAlApa karatI hAya, jenA zarImAMthI kSAramizrita sugaMdha AvatA hAya, ane jenI AMkhA atizaya capaLa hAya, tevI strI citriNI kahevAya che. 64 kapilavilocana lalanAM kapilakAM kapilaromarAjicitAm // kapilAvayavAM bAlAM santaH zaMsati na prAyaH || 6 | Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 rana sAmudrikanA pAMca graMtha vipulamukhI vipulakacA vipulAkSI vipulakarNapadA // vipulAMgulikA prAyo bhartRpnI jAyate yoSit // 66 // kRSNAkSI kRSNAGgI kRSNanakhI kRSNaromarAjikacA // kRSNauSThatAlurasanA sA niyataM kRSNacAritrA lambalalATI lambagrIvA lamboSThanAsikA na zubhA // lambapayodharabAlA laMbasphiglambaramaNamANiH // 6 // niHsarati vadanakuharAllAlA yasyAH sadA zayAnAyAH // smere kiJcinnetre sA bAlA kathyate kulaTA // 69 // yadi nAbhyAvarttavale rekhAhInaM pRthUdaraM yasyAH // duHkhAdyAkulacittA sA yuvatirjAyate satatam / . // 7 // caMcaLa ane dhUmADIyA raMganI AMkhe, dhUmADIyA raMganA vALa, rUvATAM tathA jenA avayavo melA mAluma paDatA hoya tevI strI sArI gaNAtI nathI. meM, vALa, AMkhe, kAna tathA paga ane AMgaLIe jene pahALI rahetI hoya te strI potAnA patino dhAta 42 cha. nAM mAMbha, avayava, nabha, vANa, vATata, 18, yuM bhane yasa kALA raMganAM hoya che, te strI kRSNacaritrA eTale bhayaMkara kRtya karanArI hoya che. lalATa, gaLuM, eTha, nAka, stana tathA paganA thApA ane guhAga jene lAMbA hoya tevI strI sArI hotI nathI. je strIne uMghatA meMDhAmAMthI lALa paDatI hoya, ane AMkhe kaIka ughADI rahI jatI hoya te strI kulaTA hoya che. je strInA peTa upara valI na hoya ane nAbhi bhamarI letI UMDI pisI gaelI hoya te strI du:khathI vyAkula cittavALI (durbhAgyavALI) heAya che. 65 thI 70 prasabhaM prasarati bASpaM prahasaMtyA netrakoNayoryasyAH // lAlA ca mukhAttasyAH kautastyA zIlarakSA syAt // 71 // yugapadbhavanti yasyA durgandhAH zvAsamUtravapuratavaH // sAkSAdeva kuThArI sA vaMzavikartinI vanitA // 72 // yasyAH sphuTaM hasaMtyAH kapolayoH kUpako syAtAm // nayane nitAMtacapale sA bhatRpnI bhavatyasatI // 73 // Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 2 sAmudrikatilaka yAntyA svairaM yasyA daivavazAtpaTapaTAyate ksanam // sA satatameva kalayati ramaNI kalyANavaikalyam // 74 // sarve'sthisaMdhibaMdhA yasyA gamanena vikaTikAyante // sutamapi pati cikIti sA saMgatayauvanaM yuvatiH // 75 // aparAGgaM romayutaM pUrvAGga romavirahitaM yasyAH // bhavati viparItamathavA bhayaMkarA sA pizAcI ca // 76 // phalgupracArazIlA niSkAraNanirIkSaNapraguNA // niSphalabahulAlApA sA nArI dUratastyAjyA // 77 // atihasvamukhA dhUrtA dIrghamukhA duHkhabhAginI vanitA // zuSkamukhI vakramukhI sA saubhAgyaizvaryasukhahInA // 78 // yasyAH kapilA vRttA niraMtarA vapuSi romarAjiH syAt // jAtA pitRpatigotre sA bhuvi bhajate bhujiSyAtvam // 79 // . satataM vispaSTamAnAkharocakaTakasvarA sphurabhRkuTiH // svacchaMdAcAragatiH sA syAdahitA niraMtaraM lakSmyA // 8 // jene hasatAM netranA khuNAmAMthI AMsu TapaktAM hoya ane moDhAmAMthI lALa nIkaLatI hoya te strI vyabhicAriNuM hoya che. je strInAM zvAsa, mUtra, zarIra ane tu (AAva) e dareka durgadhavALAM hoya, te strI vaMzane ucacheda kare che. je strIne hasatAM gaMDasthaLa upara khADA paDatA hoya, ane AMkho caMcaLa rahetI hoya te strI durAcAriNI ane patine ghAta karanArI hoya che. je ane cAlatAM kapaDAMne phaDaphaDATa thatuM hoya te o zubha phaLa bhegavI zakatI nathI. je strIne cAlatAM aMgabhaMga darekamAMthI avAja thatuM hoya te strI kAmAtura rahe che. ane potAnA putrathI paNa kAmepaganI IcchA rAkhyA kare che. je strInA uparanA bhAgamAM rUMvATAM na hoya ane nIcenA bhAgamAM hoya te strIne rAkSasI jevI jANavI. je bI hetu vagara rakhaDavAnI AdatavALI hoya, ane kAraNa vagara ahIM tahIM najara pheravyA karatI hoya, vaLI nirarthaka bahu belyA karatI hoya te tajavA gya che. jenuM meM ekadama nAnuM hoya che, te dhUrta hoya che ane ekadama lAMbA mukhavALo duHkhI thAya che. tevI ja rIte taddana sukkA meM vALo atha vAMkA mukhavALI strI saubhAgya, dhana tathA sukhathI varjIta rahe che. jenA zarIra upara Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana sAniA pAMca re 255 badheja badAmI raMganA vALa hoya te strI sArA kuTuMbamAM unna thaelI, ane sArA kuTuMbamAM paraNAvavAmAM AvI hoya te paNa dAsI thaI pRthvI upara bhaTakyA kare che. je strIne bolatAM gadheDAnI mAphaka ghAMghATa thAya, temaja bhramaro uMcI nIcI thatI hoya, te strI svacchedI ane nirdhana thAya che. 71 thI 80 utkaMTakaM sAMgalikaM pANitalapAdataladdhayaM ysyaaH|| rAjAnvayajAtApi tyAjyA dUrAdapi pramadA // 81 // atiisvA drAghiSThAtha vA taniSThAMganAsthaviSThA vA // . rUpiNyapi vizvasminsA spaSTamaniSTadA bhavati. // 82 // pAdau yasyAH sphuTitau romazacipiTAMgulI gUDhanakhau // . vA kacchapapRSTha nakhau sA nArI duHkhadaridratAhetuH .. // 83 // vikalAMgI vyAdhiyutA zuSkAMgI vAmanA tathA kubjaa||.... nIcAnvayajA ramaNI pariharaNIyA surUpApi . // 84 // nizi suptA yA satataM pinaSTi dazanAnparasparaM nArI // yatkiJcidapi pralapati sA na ca zastA sulakSaNA'pi // 85 // kAkamukhI kAkAkSI kAkaravA kAkajaMdhikA nArI // kAkagatizceSTA syAnnUnaM dAridrayaduHkhavatI // 86 // satataM kopAviSTA stabdhAMgI caMcalA mahAbAhuH // atikRzakarapAdayugA na kadAcana maMgalA pramadA // 87 // aMguSThena virahitA yasyAH karapAdAMgulImilitAH // sA dAridrayavatI syAyuvatiryadi vA na dIrghAyuH // 8 // kapivaktrA kApanetrA kapinAsA kapikaTiryA ca // kapikarNA romazApi pratIpajjAyate prAyaH . . // 89 // je ne pica, paganuM taLIyuM ane AMgaLIo kharabacaDAM hoya te strI uttama kulamAM janmI hoya te paNa tajavA gya che. je strI atizaya TUMkI (ThANuM) athavA atizaya lAMbI, atizaya pAtaLI athavA jADI hoya te strI svarUpavatI hoya Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmuhitika chatAM paNa kharAba phaLa Ape che. je strInA hAthapaga phATelA rahetA hoya, AMgaLIo vALavALI tathA capaTI rahetI hoya, AMgaLIonA nakha kuMkA hoya athavA kAcabAnI pITha jevA upaselA nakha heAya te strI duHkha ane dAridrayanuM kAraNa jANavuM. je strIne uMghamAM dAMta kacakacAvavAnI Teva hoya ane bakavAnI Adata hoya, te strI bIjAM zubha lakSaNe hAya, chatAM paNa pasaMda karavA lAyaka nathI hotI. jemAM mukha, AMkha, avAja, jAMgha, gati ane ceSTA kAgaDAnA jevAM hoya te stro dAridrayavALI ane duHkhI thAya che. sadAkALa bIjAelI rahetI, akkaDa avayavovALI, caMcaLa tathA lAMbA ane ekadama pAtaLA hAthapagavALI strI kadApi bhaluM karI zakatI nathI. je strIne hAthapaganI AMgaLIomAM phakta aMguThe jude paDato hoya, bAkInI cAre AMgaLIo eka bIjA sAthe caTelI rahetI heya, te strI daridra thAya che, athavA alpAyu thAya che. jenA mukha, netra, nAka, kamara, kAna ane rUMvATAM vAMdarAnA jevAM hoya te strI ulaTuM ja karanAra (avaLacaMDI) hoya che. 81 thI 89 nagavihaganadInAmnI vRkSalatAgulmanAmikA nArI // nakSatragrahanAmnI na raMjyate svairiNI patyA 10 zakrasurAsuranAmnI puMnAmnI gagananAmikA niyatam // bhISaNanAmnI ramaNI svacchandA jAyate prAyaH . // 91 // je strInuM nAma parvata, paMkhI, nadI, vRkSa, velI, kuMja, nakSatra yA grahanA nAma uparathI (jemake pArvatI, haMsA, gaMgA, mAlatI, rahiNI, caMdrA ItyAdi) nAma hoya te strI sariNuM hoya che. ane te kAmuka paNa vizeSa heI patithI saMtuSTa rahetI nathI. je strI Indra, detAo, rAkSasa, puruSa athavA AkAzanA nAma jevA nAmavALI hioya che, te ane bhayaMkara nAmavALI strI prAya: svachaMdI nIkaLe che. 90-91 iha bhavati mRgIvaDavAkariNIbhedena kAminI tredhA // tAsAM lakSaNamadhunA diGmAtramanUdyate kramazaH 12 yasyAH SaDaGgulaM syAdaSTAGgulaM vA sarojamukulAbham // nAryA varAGgamadhyaM nigadyate sA mRgI yuvatiH | 12 mRgI, vaDavA (DI) tathA hastinI ema traNa bheda strIonA thAya che. te bhedenAM lakSaNa nirmAtra kramapUrvaka ahIM utArIe chIe. je strIonI ninI uMDAI cha AMgaLake ATha AMgaLa heya, ni kamaLanI kaLI jevI lAgatI hoya te mRgI jAtinI strI kahevAya che. 92-93 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 na lAkinAM pAMca thI yasyA navadazakAgulamekAdazAMgulaM sA vaDavA // dvAdazatridazAGgulakaM yadi kariNI kathitA // 94 // jenI ninI uMDAInuM pramANa nava daza ke agiyAra AMgaLanuM hoya te vaDavA, ane bAra ke tera AgaLanI uMDAIvALI strI hastinI jAtinI gaNAya che. 94 prAyeNa mRgIvaDavAkariNInAM jAyate saha mRgAyaiH // prItissahajA manujairyathAkramaM saMprayuktAnAm // 95 / / ghaNuM kharUM mRgI, vaDavA ane hastinI strIone anukrame zaza, vRSa ane haya jAtinA puruSo sAthe vega thayela hoya te temanA vacce sahaja proti thAya che. 95 kAmasya satatavasatistato jagati kAminIti viditA strI // . dvAdazavarSAdUcaM kAmo visphurati punaradhikaH // 96 // tatkAraNaM tu yauvanamanantaraM subhruvo bhvntyete|| chekoktinayanalIlAnitambabimbAstanodbhedAH . . // 97 // kAmadevanuM nityanuM nivAsa sthAna hovAthI jagatanI aMdara strI kAminI nAme oLakhAya che. strIomAM bAra varSanI uMmara pachI kAmanI vRddhi jhaDapathI thavA mAMDe che. kAmanI vRddhi thavAnuM kAraNa yovana che. ane yauvana AvatAM ja vyaMgati, AMkhanA cALA, nitaMba ane stananI vRddhi thavA mAMDe che 96-97 garbhAdhAne rajasaH zukrAdhikyena yoSitAM tanayA // hInena punastanayo bhavati samatvayoyugalam // 98 // nArINAmapi tadvatsnehaH kSetrANi sNhtiiiyaa.|| teSAM yato vizeSo vitarkitaH kopi nAsmAbhiH // 99 // zubhalakSaNAdhirUpAdhikApi vikhyAtagotrajAtApi // saubhAgyabhAgyabhAgapi na zubhA duzcAriNI ramaNI // 10 // . vRttaM ca lakSma vRttaM rUpaM vRttaM samagrasaubhAgyam // .. vRttaM guNAdikaM yattadvRttaM zasyate sudRzAm / gandanaM dhyate madazAma // 101 // api durlakSaNalakSmA mahArthatA zIlasaMyutA jAtiH // zIlena vinA vanitA na zubhAzubhalakSaNavRttApi // 102 // Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAtila saMtyapi yatrAkRtayastatra guNAH satatameva nivasati // rUpAdhikA puraMdhrI vRttAdiguNAnvitA prAyaH // 103 // garbhAdhAna thatAM onA rajanuM pramANa vadhAre hoya te chokarIne janma thAya che. raMja ochuM hoya (ane vIrya vadhAre hoya) te putra janma thAya che. ane baMne sarakhAM hoya te putra putrInuM joDakuM janme che. athavA napuMsaka janme che. puruSanI mAphaka strIone sneha kSetra Adi samuha hoya che. paraMtu strI ane puruSa vacce te kAraNene laI khAsa vizeSa phaLa amArI kalpanAmAM AvyuM nathI. (te kAraNe kAza bhanine sarabhu 50 bhaNe che.) zunakSale! mana saurya bhuma DAya, tra (ga) paNa vikhyAta hoya, bhAgyazALI hoya, paraMtu je strI durAcaraNI hoya te te kharAba jANavI. lakSaNa, rUpa, ane samagra saubhAgya e badhuM ja je guNa sArA hoya te ja strIo mATe zubha gaNAya. zarIra upara (durbhAgyadyotaka) kharAba cinha hoya, paraMtu strI je zIlavatI hoya to te mahAbhAgyavatI jANavI. kAraNu zIla vagaranI strI sArAM lakSaNovALe heya te paNa nakAmI che. jo ke jyAM zubha AkRti hoya tyAM guNe paNa hoya che ja. eTale ke rUpALI sI (kavacita apavAda sAthe) ghaNuM kharUM guNavALI paNa hoya che. 98 thI 103 zubhasaMsthAnavRtAdapi sudRzAM prAyaH prazasyate varNaH // yenaitA varNinyastasmAttallakSaNaM vakSye // 104 // paMkajakialkAbhaH strINAM navatasa kanakabhaMganibhaH // caMpakakusumasamAnaH snigdho gauraH zubho varNaH // 105 // navadUrvAMkuratulyo smerazyAmo'rjunaprasUnAbhaH // kAntaH zyAmo varNaH saubhAgyaM subhravAM tanute . . // 106 / / zuddho'pi madhyamaH syAtkRSNaH susnigdhagajajalacchAyaH / / vAyasatuMDaviDaMbI punarjaghanyo ghanavirukSaH // 107 // yutimAn yo haribAlastamilAnimo nIlo bhavedvivarNaH // zyAmAsaMnibhavarNo lAvaNyaguNAdhika strINAm // 108 / / pravrajitApi prAyo na pANDurAkA syAcchubhAcArA // .. kapilAtigauravarNA na zasyate mizravarNApi // 109 // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca macA zarIranAM zubha lakSaNA karatAM strIonAM vaNu vadhAre phaLa Ape che. ane tethIja te ( strIo ) viSNuMnI kahevAya che. mATe varNanAM lakSaNu kahIza. kamaLanA garbha jevA athavA tapAvelA suvarlR jevA ke kezarI caMpAnA phUla jevA snigdha gauravaNuM (raMga) zubha che. navI ugelI dUrvA jevA zyAma athavA arjuna ( sAiDa )nA phUla jevA camakIle zyAma varNa srIonA saubhAgyanI vRddhi kare che. kALA raMga zuddha kALA hAya. te te madhyama che. A kALA raMga hAthI athavA pANInA sareAvaranI chAyA jevA hAvA joIe. jo kAgaDAnA mAthA jevA kALe ga hAya tA te bahu ja kadarUpA lAge che, temaja adhama che. vAMdarAnA baccA jevA ke rAtrInA aMdhakAra jevA athavA devacakalI jevA zyAma raMga haiAya te te lAvaNya ane gurunI vRddhi kare che. pAMDu raMgavALI strI sanyAsinI thaI hoya chatAM saccAritra nI hatI. temaja kapila vahunI cA ekadama saphedaraMganI ke mizraraMganI o paNa sArI nathI hAtI. 104 thI 109 varavarNinyapi na zubhA gatagaMdhA karNikArakalikeva // tasyA gaMdhAMstadvattalakSaNaM dhUmahe tasmAt jAtIcaMpakavicikilazatapatrI bakulaketakItulyaH // svedaH zvAsAdibhavaH prazasyate yoSitAM gandhaH gandhaH sarvAMgINo mRganAbhIsannibho bhavati yasyAH // sA yoSidagramahiSI vihIna rUpApi bhUmipateH RtumatyA api yasyA vilasati gaMdhastilaprasUnAbhaH // surabhidravya samAnaH sA subhagatvAnvitA vanitA bIkusumasugandhA kaTugandhA yA rasonagandhA yA // sA na kadAcana garbha sudurbhagA kAminI dhatte yA haritAlIgandhA mizravasAmAMsapUtisamagandhAH // atyupraduSTagandhAH subhagA na surUpavatyo'pi // zrupa // jo A thuMbha lakSajuSALI bharavinI DhAya, te paNa gadharahita hoya te te varga che. mATe strIonA gadha ane tenAM lakSaNa kahIe chIe. je A ziyALAmAM SNu, unALAmAM zitaLa ane pratikSaNa patine anukULa rahetI hoya, tevI zyAmA A varaviNanI kahevAya che. zvAsa, parasevA ityAdi kAraNeAthI je strInA zarIramAMthI jII, pA, seva MtI, khakula, kevaDAnA jevI sugI nIkaLatI hAya, te mA // OM40|| // 33 // / / 162 / / // OM62 // // 334 // Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 2 sAmudritiya gaNAya che. jenA zarIramAMtho kasturInA jevA suga'dha nIkaLe te virupa hoya to paNa paTarANI thAya che, je strI RtukALamAM paNa talanA phUlanA jevA sugaMdha dharAvatI hoya athavA ghI jevA sugadhavALI hAya, te strI saubhAgyazAlinI thAya che. je strInA zarIramAMthI tuMbaDInA phUla jevA yA kaDavA ke lasaNa jevA gaMdha nIkaLatA hAya, te zrI kadApi garbha dhAraNa karI zakatI nathI. suMdara strInA paNa jo haratAla, mAMsa ke carakhI jevA yA apriya gaMdha hAya, tA te kharAba phaLa Ape che, ane jo atizaya ugra durgaMdha nIkaLatA hoya tA te ekadama kharAba che. 110 thI 11 5 AvartI nArINAM pradakSiNo pANipallave vyaktaH // dharma dhAnyakArI na jAtu zastaH punarvAmaH nAbhyAM zrutiyugale vA dakSiNavalitAH zubhAstvagAvartAH // cUDAvarto'pi punaH prazasyate dakSiNaH zirasi dakSiNabhAge strINAmAvarto bhavati pRSThavaMzasya // saubhAgyakaraH suvyakto vAmavibhAge punarna zubhaH antaHpRSThaM yasyA nAbhisamo bhavati dakSiNAvartaH // cirajIvinyAstasyA bahUnyapatyAni jAyante zakaTAbho bhagamUle yasyAH snigdhaH pradakSiNAvartaH // sA bhavati bhUpapatnI putravatI surabhasaubhAgyA AvartaH kaTimadhye yasyAH saMbhavati guhyamadhye ca // patrapatyAnAmapi vipAtanaM vitanute sApi pRSThAvartadvitayaM yasyAH suvyaktamudaravedhena // *sA hatvA bhartAraM duHzIlA jAyate prAyaH dakSiNavalitaH strINAmAvartaH kaNThakandale vyaktaH // vaidhavyaduHkhadaurbhAgyadAyako na hi prazasyaH syAt sImantapathaprAnte lalATamadhye ca jAyate yasyAH // AvartaH suvyaktaH sA duHzIlA'tha vA vidhavA // 116 // / / 117 / / // 118 // // 119 // // 120 // // 121 // / / 122 / / // 123 // // 124 // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmuhikanA pAMca thA 1 vA madhye kATikAyA vakrAvartaH pradakSiNo yasyAH // aaa patiM hatvA sAnyaM samAzrayate rat at a mastakamadhye yasyAH pradakSiNo niyatam // sAhanti patiM pApA dazadivasAbhyantareNaiva kArtA kuTilA nAbhyAvartA pativratA satatam // pRSThAvartA nindyA bhartRghnI jAyate yoSit Jiu Shi // 126 // // 626 // // 327 // bhamarIeH--jo onA jamaNA hAtha upara pradakSiNa mArganI bhamarI hoya, te te strI dhanadhAnya ane dharmane vadhAranArI thAya che. DAbA hAthamAM hAya teA tenu phaLa viparIta jANuvuM nAbhi, ane kAna tathA mAthAmAM jamaNI bhamarI zubha phaLa Ape che. karoDanI jama mAnunA bhAgamAM bhamarI hAya te saubhAgyadAtA nIkaLe che. ane DAbI khAju hAya tA aNuma phaLa Ape che. jo karoDanI upara ja UMDI ( nAbhinI mAka ) bhamarI khAya teA te strIne dIrghAyu: tathA ghaNI satatinI prApti thAya che. strInA guhyAMganA mULamAM cekaDInA jevI snigdha bhamarI hAya tA te bhAgyazALI putravatI tathA rAjapatnI thAya. strInA zudghAMganA madhyamAM, kamaramAM ane peTanA madhya bhAgamAM bhamarIe hAya tA te strI kulanA nAza karanArI ane vyabhicAriNI nIvaDe che. je srone pITha upara ane peTa upara ema be bhamarIe hoya te patinA nAza karI duvyaritrA thAya che. kaMTha pradezamAM paNa ( jamaNI ) bhamarI vaidhavya ane du:kha ApanArI nIvaDe che. kapALamAM tathA vALanI pAMthInA bhAgamAM bhamaro hoya te te paNa vaidhavya ane du:kha Ape che. jo sranI garadana upara ( jamaNI ) bhamarI hAya teA tenA kSA bAda eka ja varSamAM te vidhavA thAya che, ane pachI tarata ja punaHlagna kare che. je strInA mAthAmAM eka athavA be bhramaro hAya te paNa kharAba che; ane tevI strIe (viAhakALamAM ja ) vivAha pachI daza divasamAM ja vidhavA bane che. je strInI maramAM samarI haiAya te patinA nAza karanArI ane nAbhimAM bhamarI DAya te pativratAM thAya che. 116 thI 127 Apadyapi saMpadyapi muktamanA duHkhamanotsukeyam // apagataviSAdaharSA hatazokotsAhaniHsatvA ! 428 // savopetA prAyaH sadayA satyA sthirA gabhIrA ca // kauTilyazalpara hitAhita kalyANA bhavati nArI ApattimAM ane saMpattimAM je sronAM mana kabaje rahetAM nathI. athavA pratyeka // 4226 // Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sAmuditilaka kSaNe duHkhanI ciMtA karyA karatI hoya. jene harSa ane zekI TakI zaktA na haiya, ane je dareka bAbate nirAza rahetI hoya tene ni:satva jANavI. satvavALI strI prAyaH dayAvALa, satyavAdI, sthira prakRti, gaMbhIra, kuTilatA vagaranI, hitAhita samajanArI tathA kalyANanI vAMcchanAvALI rahe che. 128-129 nArINAmanunAdaH zubhasvaraH kAmalAkalAmandaH / / zrutipathagatApi niyataM jagatopi manaH samAdatte. // 130 // vINAveNuninAdAH kokilahaMsasvarA payodarakhAH // kekidhvanayo bhuvane bhavaMti lalanA nRpatipalyaH // 131 // matakauTilyamadInaM snigdhaM dAkSiNyapuNyamakaThoram // sakalajanasAMtvanakaraM bhASitamiha yoSitAM zastam // 132 // nArIvibhinnakAMsyakroSTrakharolakakAkakaMkarakhA / / duHkhabahuzokazaMkAvaidhavyavyAdhibhAgbhavati ... // 133 // visphuTatazca zrotuH svastyayanakaraH zubhasvaro madhuraH // saMkrAMtAdharapallavasudhArasacchada iva strINAm // 134 // svara -strIne avAja je kokilAnA kUjananI mAphaka heya to tenA phakta avAjathI ja te (AMkhethI joyA vagara ja) sAMbhaLanArAnA manane vaza karI le che. vIya, veza (ival), aya, sa, bhe athavA bhArata va pANI sIsI rAjapatnIo thAya che. je svaranI aMdara kATaya nathI, dInatA nathI, premALapaNuM che, caturatA che, ane jene sAMbhaLavA mAtrathI cittane sAntavana maLe che, te avAja vakhANavA lAyaka che. kAMsIjeDInA ( jhAMjha nAmanA vAritranA je paNa kahI zakAya) je, ziyALa, gadheDuM, ghuvaDa, kAgaDe ane kaMkapakSInA jevo jene avAja hoya, te strI vidhavA thAya che. ane aneka prakAranAM duHkha tathA apavAdane sahana kare che. spaSTa ane sAMbhaLanAranuM kalyANa karanAra, madhura ane adhareinA sparzathI jANe sudhAyukta hAya tevo, avAja sAro gaNAya che. 130 thI 134 - - - mattasaMnibhena padA madamattamataMgahaMsagatitulyA // subhagA gatiH sulalitA vilasati vasudhezapatnInAm // 135 // govRSabhanakulamRgapatimayUramArjAragAminI niyatam / / : .... saubhAgyaizvaryayutA bhAgyavatI bhoginI bhavati Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAkrutinA pAMca avA // 137 // // 139 // maMDUkadhUka vakabakajaMbukazubhakroSTusaraTakapigatayaH // daurgatyaduHkhasahitA jAyante yuvatayaH prAyaH svatAnuviddhA lasatpadAbhyantarAbalA bAhyA // stabdhA maMdA viSamA laghukramA zobhanA na gatiH niHsvA vilambitagativirSamA na sA yoSit // dAsI kuraMgagamanA kulaTA drutagAminI bhavati gati:--madonmatta hAthInI mArke madapUrvaka paga paDatA hoya, ane huMsanI mAphaka gAtrAnuM halanacalana thatuM hAya, tevI rItanI cAlavAnI TevavALI strIe rANIphne logaye hai. gAya majaha, nomIo, siDa, bhora tathA mijhADAnA nevI gati hoya tA te strI saubhAgya, azvarya ane vaibhava bhAgavanArI thAya che. deDakA, ghuvaDa, varU, agalA, ziyALa, kAcA ane vAMdarAnA jevI cAlavALI strI durbhAgyavALI hAya che. strIonI TuMkAM DagalAMvALI, jemAM zarIra uchaLatuM mAluma paDe tevI kudakA mAratI tAsamaddha, basthe vasye zeAtI, maDuna ghobhI, astavyasta, tathA mahu ? tAvajI, gati hAya tA te strIo sArI gaNAtI nathI. tracce vacce rAkAi janArI gativALI strI nirdhana thAya che. viSama gativALIzrI, strInAM lakSaNAthI rahita hAya che. riNanI mAphaka kudakA mAratI gativALI strI dAsI thAya che. ane atizaya jaladI cAlanAra vyabhicAriNI thAya che. 135 thI 139 chAdayati lakSaNAni strINAmagre taducyate chAyA || lAvaNyaM saubhAgyaM tAM lakSaNavedino bruvate vastvatiriktaM kiMcana mahAkavInAM yathA girA sphurati // aMge dakSA tadvatmanoharA lavaNimA chAyA saubhAgyaM chAyaiva pramukhA nikhileSu lakSmasu strINAm // yadabhAve bhuvi vanitA pAMcAlIvana bhogA cittacamatkRtijananI hRdi saMtApaM tanoti jagatopi // yA dRSTApi spaSTaM sA chAyA zasyate sudRzAma yasyAH sarvAGgINA virAjate haMta lavaNimA cchAyA // citramidaM sA jagati mAdhuryaM samadhikaM dadhate 293 // 138 // // 140 // // 141 // // 142 // // 143 // // 144 // Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 sAmuditilaka yadi saubhAgyacchAyAlaMkaraNA dhruvaM vilasati bAlA // rUpeNa lakSaNairvA prayojanaM jagati kiM tasyAH // 145 // chAyA -stronAM mane bhAva jenAthI DhaMkAI jAya, ane jene kavie lAvaNya athavA saubhAgya kahe che. tene ja sAmudrikakAre chAyA kahe che. kavionI vANI A lAvaNya upara ja skUrAyamAna thAya che, ane A lAvaNya ke je chAyA nAmathI sAmu trikone vikSita che, te je strImAM na hoya te strI keI kAmanI nathI. jene jotAM ja cittanI aMdara eka jAtane camakAre anubhavAya, ane jene jovA mATe AMkha potAnI meLe ja kheMcAyA kare, tevI chAyA (kAnti) vakhANavA lAyaka che. strInA aMga pracaMga darekamAM AvI kAnti hoya to tenA mAdhunI sImAM rahetI nathI. sAmudriko eTale sudhI AgaLa vadhIne kahe che, ke je strIne AvI mAdhuryatA saMpanna kAnti hoya, temane lakSaNonuM kaMI paNa prajana nathI. 140 thI 145 rUpAkAravihIne zubhalakSaNavirahite niytmNge| saubhAgyamasti yasyAH sA lalanA durlabhA bhuvane // 146 / / yadi lAvaNyacchAyAchannaM zubhalakSmarUpamaMgaM syAt // tavyasaMyogena zRtadugdhe zarkarAkSepaH + 647 || rUpa ane AkAra ( sArA) na hoya, zarIra upara zubha lakSaNe paNa na hoya, ane jene saubhAgya hoya, tevI strI jagatamAM durlabha che. je zarIra lAvaNya ane zubha chAyAthI yukta hoya, temaja zubha lakSaNe paNa hoya, to A bene saMga dUdhamAM sAkara bhaLyA je gaNuya. 146-17 yatroktaM pUrvasminnaucityaM tannarepi tArAvat // yadyasminnapi punaH sakalaM. tannakhadabhyUhyam / pahelAM puruSonAM lakSaNe kahetAM je kahevAyuM che, te ahIM paNa ucita (ghaTI zake tevuM) hoya to te badhuM ahIM paNa ghaTAvavuM. 148 sAmudrikatilakAkhyaM puruSastrIlakSaNaM prapaMcabhayAt // diGmAtramatra gaditaM mApi samudroktirapi nAnyA // 149 // A pramANe sAmudrikatilaka nAmathI puruSa strI lakSaNanuM zAstra khuba prapaMca na vadhI jAya, tevA bhayathI dimAtra kahyuM che, teja che.. ane te paNa samudra kahyuM che, te ja che. arthAt samudrane saMmata che. 149 iti mahattama zrI nRsiMhanA putra durlabharAje banAvelA sAmudrikatilaka nAmanA narasI lakSaNazAstranA pAMcame adhikAra saMpUrNa Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 an islavin via azyA atha kavivRttAnta kathanam / atrAsti kopi vaMzaH prAgvATAkhyastrilokavikhyAtaH // nRpasaMpadi vRddhau vA cAlambanayaSTirabhavadyaH AsIttatra vicitrazrImadvAhilasaMjJayA jJAtaH // vyavakaraNapadAmAtyo nRpateH zrIbhAmadevasya samajani tadaMgajanmA prathitaH zrIrAjapAla iti nAmnA // pratipakSadipasiMhaH zrInRsiMhaH sutastasya // 3 // zrImAna durlabharAjastadapatyaM buddhidhAma sukavirabhUt / / yaM zrIkumArapAlo mahattamaM kSitipatiH kRtavAn // 4 // prakSAlayitummalamiva vANI majjati caturvidhAmbudhiSu // yasya vilAsavatI gajaturaMgazakuniprabandheSu // 5 // tenopajJAtamidaM puruSastrIlakSaNaM tadanu kavitA // tasyaiva sutena jagadevena samarthayAMcake .. ahamapi parepi kavayastathApi mahadantaraM parijJeyam // aikyaM ralayoriti yadi tatti kalabhAyate karabhaH / sulalitapadA suvarNA sAlaMkArA sudurlabhA sArthA / ekApyarthasuramyA kiM punaraSTau zataM caitAH // 8 // parahRdayAbhiprAyaM paragaditArthasya vetti yaH sattvam / / sattvaM bhuvane.durlabhasambhUtiH sukavirebakaH nRstrIlakSaNapuSpAM khajametAM surabhivarNaguNagumphAm // mRgarAjasabhAkhyAtA api santaH kuruta kaNThasthAm // 10 // "rAjAnI sabhAmAM temaja rAjAnI vRddhimAM je hAthanI lAkaDI bane che, e trika vikhyAta prAgvATa (piravAla) nAmane ahI ( gujarAtamAM) JAI eka Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 2 sAmuhikatika - vaMza che. jemAM citravicitra (aneka prakAranI) lakSamIvALa vAhila nAmano eka puruSa hato, jene zrI bhImadeva rAjAe vyakaraNa (kharca khAtAne uparI) maMtrI tarIke nImyuM hatuM. te vAhillane rAjapAla nAmanA prakhyAta putra thaye. ane zatruo rUpI hAthIone siMha je nRsiMha nAmane e rAjapAlane putra che. te siMhane durlabharAja nAmane putra thaye, ke je buddhinuM dhAma (sthAna) ane sukavi hato. vaLI jene zrI kumArapAla rAjAe mahattama (mahatapradhAna) banAvyuM hatuM. durlabharAja ke jenI vANuM pitAnA melane devA mATe cAra prakAranA samudramAM nahAtI lakSamInI mAphaka hastiparIkSA, zakuna zAstra ane puruSa strI-lakSaNaparIkSA ema cAra prakAranI vidyAo rUpI samudramAM nahAya che. teNe A puruSAlakSaNa nAmane zAstragraMtha racyo, jene tenA putra kavivara jagadeve tenI saMmatithI pAchaLathI vitAmAM lakhI dIdho. "huM temaja bIjA paNa ghaNA kavie chIe, paraMtu temAM bahu aMtara che. alaMkArazAstramAM 2 ane la nuM sAmya kahyuM che, paraMtu tethI kaMI karabha (UMTanuM baccuM) kalaba (hAthInuM baccuM) thaI zake ke? sulalita padavALI, sArA varNavALI, alaMkAra sahita, ane sAthe eka paNu Aryo (Aryo atha zreSTha kulAMganA) - durlabha che, te jyAM 800 sAmaTI hoya tyAM zuM kahevuM? pArakAnA hadayane abhiprAya ane bIjAe bolelA zabdone (vAstavika) artha je jANe che. AvuM satva (jJAna) durlabha che, usati jenI evo koI eka sukave che. arthAt te durlabharAjathI che vasatti jenI e jagadevaja sukavi che. puruSa ane strInA lakSaNarUpa puNenI A mALA je sArA varNo (raMge) ane guNa (derI athavA guNa) thI guMthAelI che, tene mRgarAja (siMha yA rAjAdhirAja )nI sabhAmAM vakhANutA sajajane gaLAmAM dhAraNa kare. arthAt mahA vidvAna rAjamAnya puruSa ane upayoga karaze. 1 thI 10 Iti mahattama zrI nRsiMhanA putra durlabharAje banAvelA sAmudrika tilaka nAmanA narasIlakSaNa zAstranI prazasti saMpUrNa Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastinI Hastini Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 1 // // 2 // pUrvAcArya viracita // zrI sAmudrikazAstra // AdidevaM praNamyAdau sarvajJaM sarvadarzinam / / sAmudrikaM pravakSyAmi subhagaM puruSastriyoH pUrvamAyuH parilakSetpazcAllakSaNameva ca // AyuhIna narANAM ca lakSaNaiH kiM prayojanam vAma bhAge tu nArINAM dakSiNe puruSasya ca // nirdiSTa lakSaNaM teSAM samudrabacanaM yathA paJca dIrgha catuIsvaM catuH sUkSmaM SaDUnatam / sapta raktaM tri vistIrNaM tri gaMbhIraM prazasyate bAhu netrAntaraM caiva jAnU nAsA tathaiva ca // stanayorantaraM caivaM paJcadIrgha prazasyate grIvA prajananaM pRSThaM hRsve jake ca pUjyate / isvAni yasya catvAri pUjAmApnoti mAnavaH sUkSmANyaGgaliparvANi kezAsthidazanAstathA / / sUkSmANi yasya catvAri te narA dIrghajIvinaH kakSA kukSizca vRkSazca ghANaskaMdha lalATikAH // sarva bhUteSu nirdiSTaM SaDnataM prazasyate pANipAda talau raktau netrAntAni nakhAstathA // tAlu jihvAdharauSThaM ca sasarakto'rthavAnbhavet uraH ziro lalATaM ca trivistIrNa prazasyate // svaraM satvaM ca nAmizca trigaMbhIraM sukhapadam // 5 // // 7 // // 8 // // 10 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahada , ke sAmudrikazAstra zrI sAmudrikazAstram sarvajJa tathA sarvadazaS zrI Adideva (AdinAtha athavA brahmA)ne prathama praNamI puruSa ane strInuM sAmudrika (zAstra) kahuM chuM. pahelAM AyuH nI parIkSA karavI. tyArabAda lakSaNenI parIkSA karavI. AyuSya vagaranA manuSyane lakSaNethI zuM prajana che? strIonA DAbA bhAgamAM ane puruSanA jamaNA bhAgamAM jema samudra kahyAM che, tema lakSaNe kahyA che. pAMca dIrgha, cAra hasva, cAra sUma, cha unnata, sAta rakta, traNa vistIrNa ane traNa gaMbhIra (e pramANe batrIsa lakSaNa) vakhANavA lAyaka che. be hAtha, me ne vaccenuM aMtara, jAnu ( DhIMcaNa) nAka tathA be stana vaccenuM aMtara A pAMca dIrgha hoya ( lAMbAM hoya) te te vakhaNAya che. garadana, liMga, pITha, jAMdha A cAra jenAM TuMkAM hoya te pUjAya che. AMgaLIonAM parva, vALa, hADakAM tathA dAMta A cAra jesatAM sUkSma pAtaLAM hoya tevA puruSe dIrghajIvI hoya che. kAkha (pAsa) kukha, chAtI, nAsikA, khabhA tathA lamaNuM e cha vAnAM jeonAM upasI, AvelAM ( uMcAM thaelAM) hoya to vakhANuvA lAyaka che. hAtha ane paganAM taLIo, AMkhonA khuNu, nakha, tALavuM, jIbha, nIcene ATha A sAtavAnAM lAla thAya te dhanavAna thAya che. chAtI, kapALa, mAthuM, A traNa pahoLAM hoya te vakhaNAya che. avAja, sava (prabhAva) tathA nAbhi e traNa gaMbhIra (uMDAM) hoya te sukha ApanArAM che ,1 thI 10 mukhazcAI zarIrasya sarva vA mukhamucyate // tatrApi nAsikA zreSThA zreSThA tatrApi cakSuSi na strI tyajati raktAkSaM nArtha kanakapiGgalam // dIrghabAhuM tathaizvarya na mAMsopacitaM sukham uro vizAlo dhana dhAnyabhogI ziro vizAlo nRpapuGgavazca // kaTayA-vizAlo bahuputradAropAdevizAlaH satataM sukhI syAt / / 16 // vakSaH sneheMna saubhAgyaM daMtasnehena bhojanam / / tvacA snehana zayyAvAna pAdasnehena vAhanam che ? akarmakaThinau hastau pAdau cAdhvani komalau // yasya pANau ca pAdau ca sa naraH sukhamedhate Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene sAmuhikanA pAMca grA dIrghaliGgena dAridyaM sthUlaliGgena duHkhitaH // kRzaliGgena saubhAgyaM hrasvaliGgena bhUpatiH | | 26 mukha e zarIranuM ardha kahevAya che. athavA mukha ja AkhuM zarIra kahevAya che. (te vyAjabI che.) mukhamAM paNa nAsikA zreSTha che. ane akha tenAthI paNa zreSTha che. rAtI AMkhavALAne stro tyAga karatI nathI (arthAt tene strI sukha saMpUrNa maLe che.) senA jevI poLo AMkhavALAne paisA tyAga karatA nathI. (arthAt te dhanavAna ja hoya che.) lAMbA hAthavALAne ertha tyAga karatuM nathI. ane mAMsathI hRSTapuSTa mANasane sukha tyAga karatuM nathI. jenI chAtI vizALa hoya te dhanadhAnyane joktA thAya che.. jenuM mAthuM vizALa hoya te zreSTha nareza bane che. je kamaramAM vizALa hoya te ghaNAM strI putravALe thAya che. ane jenA paga vizALa hoya te niraMtara sukhI rahe che. chAtImAM je caLakATa ( sneha eTale telanI mAphaka camakavALe ane mRdu lAgate padArtha, je avayava upara tarI Ave che.) hoya te bhAgyazALa, dAMtamAM caLATa hoya to sAruM khAnapAna meLavanAra (khAdhe pIdhe sukhI) cAmaDImAM caLakATa hoya te zayyAnuM sukha jogavanAra, ane pagamAM snehavALe mANasa vAhananuM sukha bhogavanAra thAya che. jene kAma na karavA chatAM kaThina (kaThera) hAtha ane cAlavAne abhyAsa hovA chatAM kamaLa paga hoya te puruSa sukha bhegave che. lAMbuM liMga hoya te darigha, jADA liMgavALe duHkhI, sukAelA liMgavALe bhAgyazALI thAya che. ane TuMkA liMgavALe bhUpati thAya che. 11 thI 16 kaniSThAMgulimUlAca rekhA gacchati tarjanIm // avicchinnAni varSANi zatamAyurvinirdizet II 27 kaniSThAMgalipradezAdekhA gacchati madhyamAs // avicchinnAni varSANi azItyAyurvinirdizet ! 28 rekhAbhirbahubhiH klezaH svalpAbhirdhanahInatA // rekhA catuSTaye saukhyaM bahurekhA dariyatA che 20 anAmikAparva yadA sulakhaM kaniSThikA varSa zataM sa jIvate // navatyazIti ca tathaiva saptati tadardhataH SaSThirjIvitaM ca // 21 // aMguSThodaramadhyastho yavo yasya virAjate / utpannabhakSyabhojI ca sa naH sukhamedhate Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 sAmudiAca atimedhAti kIrtizca vikrAnto'tisukhI tathA // atisnigdhA ca dRSTiH syAttamalpAyurvinirdizet // 23 // mahAkarNI mahAnAsA mahApAdodarAstathA // subAhuIDhanetrAzca te narA dIrghajIvinaH ti sAmudri prathamavAH | kaniSThikA AMgaLanA mULamAMthI nIkaLI tarjanI paryata jenI AyurekhA jatI hoya tenuM purepurAM so varSanuM Ayu thAya che kaniSThikAnA mULamAMthI nIkaLelI rekhA madhyamA paryata jatI hoya te purepurA eMzI varSanuM Ayu thAya che. kaniSikA AMgaLInA mULamAMthI nIkaLelI rekhA je anAmikA paryata jatI hoya te sATha varSanuM AyuH thAya che. bahu rekhAo hoya te kaleza, ane cheDI rekhAo hoya te dhanahinapaNuM jANavuM. cAra rekhA hoya te sukha, ane bahu rekhAo hoya te daridratA " jANavI. jenI kaniSThikA AMgaLI anAmikAnA upalA parvanI rekhA sudhI hoya te so varSa jIve, ane je te parvanA aDadhA bhAga paryata hoya te sATha varSa jIve che vaccenA bhAgamAM anumAnathI nevuM yA eMzI varSane ke sittara varSane nizcaya kare aMguMThAnA madhya bhAgamAM jene yava hoya te uptanna bhakSyajI ( jyAM jAya tyAM taiyAra maLe) hoya che. ane sukha bhogave che. je mANasanI atizaya buddhi hoya, ati kIrti hAya, atizaya prabhAva heya, ati sukha hoya tathA ghaNuM ja snehALa daSTi hoya te mANasa alpAyu che, ema kahevuM. moTA kAnavALA, moTA nAkavALA, moTA paga-vALA tathA moTA peTavALA, sAsa hAtha (lAMbA ane majabuta) vALA tathA daDha AMkha (daSTi) vALA puruSe dIrghajIvI thAya che. 17 thI 24 iti sAmudrike prathamAdhyAya, athAparaM pravakSyAmi dehAvayavalakSaNam // tatra pAdatalaM vakSye yathA sarvajJabhASitam bhasvedau pATalau zliSThAMgulI kUrmonato mRdU // uSNau tAmranakhau gUdagulpho pAdau nRNAM zubhau zUrpAkArAMstathA bhamA vakrAH zItAH zirAyutAH sasvedAH pANDurA RkSAzcaraNAstvatiniMditAH | 2 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana AdinA pAMca thaze nakhaiH sudIptisaMyuktaiH saMhitaizcaraNaistathA // kUrmonnataizca raktazca puruSAsyunarAdhipAH / aMguSThau vipulau yeSAM te narA duHkhabhAjanaH // klizyante vipulAMguSThAstathA cAdhvAna gAminaH unnatazca samaiH snigdhairasitaiH sukhabhAjinaH // vRttaiH raktaistathA tArnostai syunarAdhipAH yasya pradezinI dIrghA aMguSThaM ca vyatikramet // strIbhogaM labhyate nityaM puruSo nAtra saMzayaH madhyamAyAM tu dIrghAyAM bhAryAhAnI vinirdizet // anAmikAyAM tu dIrghAyAM vidyAbhogI bhavennaraH // 8 // sA ca hrakhA bhavedyasya taM vidyAtparadArakam // yasya pradezinI sthUlA bhAryA syAtparagAminI // 9 // hrasvA klezAya bhogAyAMguSThAhIrghA pradezinI // samA vA madhyamA zreSThA zriye dIrghA kaniSThikA - // 10 // asaMhitAbhi IsvAbhi raMgulyAbhistu mAnavaH // dAso vA dAsakarmA vA samudravacanaM yathA / // 11 // aMgulyo'pi samA dIrghAH saMhatAzca samunnatAH // yeSAM pradakSiNAvartAH pArthivAste na saMzayaH // 12 // have pachI huM dehanA avayanAM lakSaNe kahIza. temAM sarva prathama jema sarva kahyuM che, tema paganA taLIAnuM varNana kahIza. parasevA vagaranA, lAla, eMTI jatI bhAMjIva, ayamAnI pI8 24 paselA, bhUDa, Su, diun GainvALA, aMdara pesI gaelI ghUMTIvALA manuSyonA paga zubha hoya che. sUpaDA jevA, bhAgelA, vAMkAcukA, zILA (Da) nasa dekhAI Ave tevA, parasevAvALA, pILacaTA tathA kharabacaDA paga niMdita che. je camakIlA nakhavALA, maLelI AMgaLIovALA, kAcabAnI pITha jevA unnata ane lAla taLIvALA..jemanA paga hoya teo rAjA Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 sAmudrikazA thAya che. jemanA aMguThA pahoLA hoya te puruSa duHkhI thAya che. paheLA aMguThAvALA musApharI karanArA ane duHkha legavanArA thAya che, jeo upaselA, sarakhA, nehALa (cikaNA caLakATavALA) lAla nakhavALA che, teo sukhI thAya che. geLa, lAla tathA tAMbA jevA raMganA nakhabaLA manuSya rAjA thAya che. jenI pradezinI (aMguThA pAsenI AMgaLI) aMguThAne oLaMgI AgaLa vadhI hoya (aMguThA karatAM lAMbI hoya che te puruSa nitya strIsukha bhegave che. emAM saMdeha nathI. madhyamA AMgaLI je pramANa karatAM lAMbI hoya te strInI hAnI thAya che. (strI sukha maLatuM nathI) anAmikA je lAMbI. hoya te manuSya vidvAna thAya che. jemane paganI anAmikA TUMkI hoya teo paradAranAmI thAya che. jenI pradezinI bhUla hoya tenI strI parapuruSamAM AsaktivALI thAya che. aMguThA karatAM pradezinI TUMkI hoya te kaleza ane lAMbI hoya te bheganI prApti thAya che. je madhyamA aMguThA jevaDI hoya te zreSTha che. ane je kaniSThikA lAMbI hoya te lakSmIprada che. je manuSyanA paganI AMgaLIo chuTI paDI gaelI, athavA TUMkI hoya te manuSya dAsa athavA dAsakarma karanAra thAya che. ema samudranuM vacana che. jemanI AMgaLIo samAna, dIrgha, eka bIjA sAthe maLI gaelI unnata ane dakSiNavarta hoya teo ni:saMzaya rAjA thAya che. 1 thI 12 iti sAmudrike pAdalakSaNa nAmane bIjo adhyAya nakhaiH zvetaizca vikrAntai ste narA duHkhamAjinaH // duHzIlAH kunakhA jJeyAH kAmabhogavivarjitAH vikrAntaiH sphuTitaiH sthUlaiH nkherdaaridybhaajinH|| mahApApAni kurvanti puruSA hastaii khaiH || 24 indragopakasaMkAzainakhairbhavati pArthivaH // tomarnakhai stathaizvarya prApnuvanti narottamAH che ? A vartulaizca tathaizvaryaM puSTitaiH subhago bhavet // susnigdhairuparistA khairbhavati bhUpatiH che ? || jeonA nakha dhoLA ane vadhI gaelA (akudaratI rIte moTA lAgatA) hoya te manuSya duHkhI thAya che. kharAba nakhavALA duzcaritra hoya che. ane kAmagathI rahita thAya che. vadhI paDelA, phATelA ane jADA nakhavALA puruSe darigha thAya che.. ane je lIlA raMganA nakha hoya te tevA puruSo mahApApa kare che. Indrapa Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na sAmuhikanA pAMma macA 3 ( cAmAsAmAM rastAo upara najare paDatAM makhamala jevI cAmaDIvALAM lAla phganAM jaMtu. gAmaDIA leAkeA jene mAcI kahe che. te) jevA nakhavALA rAjI thAya che. ane tAMbA jevA lAla raMganA nakhavALA zreSTha manuSyA banI aizvarya lAgave che. gALa nakhavALA azva vAna, puSTa nakhavALA bhAgyazALI, snigdha ane tAMmA jevA lAla nakhathI manuSya. zA thAya che. 13 thI 16 dhruti nakhAdhikAra nAmanA trIjo adhyAya dhaninasturagajaGghA rAjAno mRgajakAH // dIrghAyuH sthUlajaGghAbhirjAyate'dhvAnagAminaH siMhajaGghA vyAghrajaGghA dhanakIrtipradAyakAH // romayuktA ca jaGghA ca dAridyAtsApi rakSati zRgAlasamajaGghA ye lakSmIsteSAM na jAyate // mInajaGghaH svayaM lakSmI prApnotIha na saMzayaH sthUlajaGghA ca sUkSmA ca zriyaM bhuJjanti mAnavAH // uSTrajaGghA narAste tu nityaM bhAgyavivarjitAH kAkajaGghA narA ye ca te sAmrAjyaM vinirdizet // duHkhitAH kAkajaGghA vA jaGghAlakSaNamughRtam || 67 | pa // 8 // // 1 // // 20 // // 6 // gheADAnA jevI jAMgavALA dhanavAna, mRga jevI jAMgavALA rAjA ane jADI jAgavALA susApharI temaja dIrghAyu: vALA thAya che. siMhanA jevI temaja vAghanA jevI jaMghA dhana Ape che. ane vATAMvALI jAla dAridmamAMthI rakSaNa apAve che. je puruSAnI jAMga ziyALa jevI hoya temane lakSmI maLatI nathI. paraMtu mAchalAM jevI naMgavALA peAtAnI meLe lakSmI meLave che. jADI yA pAtaLI ( khAsa karIne tarI Ave tevI ) jAgavALA manuSyA lakSmI bhAgave che. UMTanA jevI jAgavALA manuSya sadAkALa bhAgyahIna nivaDe che. jeenI jAMga kAgaDAnI jAMga jevI cAya teo kAMtA sAmrajya bhAgave che. athavA du:khI thAya che. A pramANe javAenuM lakSaNa uddhRta kyuM che. 17 thI 21 prati jathAdhikAra nAmanA cAthA adhyAya Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka sakizAsa // 22 // // 23 // // 24 // // 25 // // 26 // ekaromo bhavedrAjA viromo dhanavAnbhavet // triromaH paNDitaH prokto bahuromaidarigyatA haMsahastisamAgatyA puruSAH syunarAdhipAH // vRSabhacApazukAnAM gatirbhogavatAM bhavet jalorbhisadRzA yatra kAkolUka samA gtiH|| dravyakSaya karI jJeyA duHkhazokamayaGkarI zvAnoSTramahiSANAM ca kharasUkarayostathA // gatiryeSAM samAkhyAtAste narA bhAgyavarjitAH dakSiNAvartaliGge yaH sa nara putravAnbhavet // vAmAvartitaliGgena naraH kanyApitA bhavet sthUlaM kRSNaM bhavolliGga sa naro duHkhavAnbhavet // pralambavakraliGgena puruSAH sukhabhoginaH ekaikadhArIiliGgena naro bhavati pArthivaH // dvidhAre dhanavantazca bahu dhArA daridratA .. mInagaMdhena zukreNa dhanavAnputravAnbhavet // havigaMdhana zukreNa gavAdyo jAyate naraH . madhugaMdhena zukreNa naraH strIjanavallabhaH / / padmagaMdhe bhave po mahIgaMdhena pArthivaH lAkSAgaMdhe bhaveniHsvo mAMsagaMdhena taskaraH // . vyasanI caiva vasAgaMdho madyagaMdhena duHkhitaH kaTugaMdhena zukreNa puruSo durbhago bhavet // kSAragaMdhena zukreNa narA dAridhabhAjana // 27 // // 28 // // 19 // // 30 // - // 31 // // 32 // Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sAmudrikanA pAMca thaze payovarNena zukreNa bhavedrAnA na sNshyH|| zyAmavarNena zukreNa deha bhogI bhavennaraH / rUra che samapAdopaviSTasya mahIM spRzati mehanam / / sa bhavedduHkhito nityaM dAridyeNa ca pIDitaH | rU9 samapAdopaviSTasya gulpho spRzati mehanam // izvaraM taM vijAnIyAt sukhina bhoginaM naram | rU5l. siMha vyAghasamaM yasya hasvaM bhavati mehanam // bhogavA~stu sa vijJeyo tathA turagamehanam jenI cAmaDI uparanAM chidromAM eka chidramAM eka ja vALa hoya, te rAjA thAya. be vALa hoya te dhanavAna thAya. traNa vALa hoya te paMDita thAya. ane baha rAma hoya te darigha thAya. haMsa ke hAthI jevI gati (cAla) vALA puruSe rAjAo thAya. che. baLada, cASa ane pipaTa jevI gati bhegI purunI hAya che. jemanI gati pANInA - tarago jevI athavA kAgaDA ke ghUvaDa jevI hoya te dravyane nAza karanArI tathA duHkha, zeka ane bhaya ApanArI javI. je puruSonI gati dhAna, UMTa, pADA, gadheDA tathA bhaMnA jevI hoya teo bhAgyahIna hoya che. jenuM liMga jamaNI bAju kevuM hoya te puruSa putravAnuM thAya che. jyAre jenuM liMga DAbI bAju jhUkeluM hoya te kanyAone pitA thAya che. skUla ane kALuM liMga hoya te puruSa duHkhI thAya che. lAMbA ane vAMkA liMgavALe puruSa sukha jogavanAra thAya che. jene mUtra karatI vakhate eka ja dhAre paDatI hoya te rAja thAya che. be dhArA thAya te dhanavAna thAya paraMtu bahu dhArA paDatI hoya te daridratA thAya. je vIryanI gaMdha mAchalI jevI hoya te dhanavAna tathA putravAna thAya. je haviSyAnna jevI gaMdha hoya to gAya bheMsanA pAlaka thAya, madha jevI sugaMdha hoya te strIne priya thAya. ane kamaLa jevI athavA pRthvI jevI sugaMdha hoya te rAjA thAya. lAkhanA jevI gaMdha hoya te nidhana thAya. mAMsanA jevI gaMdha hoya - te cAra thAya. carabI jevI gaMdha AvatI hoya to vyasanI thAya. dArU jevI gaMdha hoya te ThukhI thAya. kaDavI gaMdha AvatI hoya te durbhAgI thAya khArI gaMdhavALA vIryavALa daridra thAya. dUdhanA jevA raMgavALA vIryathI niHsaMya rAjA thAya che. kALA raMganA vIryathI manuSya dehasukha bhogavanAra thAya che. sarakhI rIte besatAM (palAMThIvALIne besatAM) je liMga jamInane sparza kare te jANavuM ke te manuSya dAridrathI pIDita thaI nitya duHkhI thAya che. sarakhI rIte besatAM jenuM liMga paganI ghUMTIone aThe te puruSane rAjA, sukhI ane bhegI jANo. siMha ane vAghanI mAphaka jenuM Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 sAmudrikazAsa liMga Tuku hAya tene bhAgI samajavA, temaja jenuM liMga gheADAnI mAphaka mATu' hAvA chatAM TuMkuM hoya te pazu bhegI thAya che. 22 thI 36 iti rAmagativIya ligAdhikAra nAmanA pAMcamA adhyAya alaktasadRzaM raktaM jAyate yasya zoNitam // dhanavAn bhogavazcaiva sa naraH parikIrtitaH pravAlasnigdharaktaM ca zoNitaM yasya dehinaH // rAjAnaM taM vijAnIddevatA sa mahAbalaH padmapatranibhaM yasya dehe bhavati zoNitam || jAyate bahudhA kanyA dukhitazca sadAbhavet gomAyusadRzaM yasya zvAnoSTramahiSasya ca // sa bhaveduduHkhito nityaM dhanahIno na saMzayaH aLatAnA raMga jevA raMganu jenu rakta hoya, tene dhanavAna tathA vAmAM AvelA che. gherA pravAlanA jevA kRSiravALA manuSya rAjA samajavA, temaja te mahAbaLavAna ane deva jevA heya che. kamaLanI pAMkhaDI jevA raMganuM jenu lAhI hoya tene ( khulatA gulAbI ) ghaNuM karIne kanyAe thAya che. ane te sadA du:khI thAya che. ziyALa, zvAna, UMTa ke pADAnA leAhI jevu jenu leAhI haiAya te mAOsa ni:saMzaya anahIna ane nitya du:kha bhogavanAra thAya che.. 37 thI 40 Iti rUdhirAdhikAranAmanA chaThTho adhyAya || 20 || bheAgI kahe vistIrNAM ca kaTI snigdhA zubhA puMsAM prazasyate // nirmAMsAsthi kaTIbastiste narA duHkhabhAjinaH siMhavyAghrasamA yeSAM kaTI te jananAyakAH // rakSavAnaratulyA cakaTI yeSAM na zobhanAH // 27 // // 28 // // 31 // // 12 ma // 42 // puruSAnI pahALI ane snigdha kaTI hAya tA te vakhaNAya che. je puruSAnI kamara ane basti mAMsa hIna, hADakAM tarI AvatAM haiAya tevI hAya te du:kha lAgavanArA thAya che. siMha ke vAghanA jevI kamaravALA hoya te netAo thAya che ane rIcha ke vAnara jevI kamaravALA sArA hAMtA nathI. 41-42 mati kaMDharAdhikAranAmanA sAtame adhyAya Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmuhikanA pAMca gra mRgodaro naro dhanyo mayUrodarasannibhaH // maNDukaH sadRzo yastu sa naraH pArthivo bhavet // 43 // vyAghodaro gajapatiH zvazRgAlodaro'dhamaH // naraH siMhodaro yastu dhanadhAnya samRddhivAn . // 44 // vartulA cAtigaMbhIrA nAbhiH puMsAM prazasyate / / uttAnaviralA nAbhiH sadA duHkhapradAyinI // 45 // mRganA jevA peTavALe dhanya puruSa hoya che. temaja maranA jevA piTavALe paNa banyAmAM hoya che. jenuM peTa deDakAnA jevuM hoya te puruSa rAjA thAya che. vAghanA jevA peTavALe hAthIone mAlika thAya che. ane kutarA ke ziyALanA jevA peTavALe adhama thAya che. je puruSa siMhanA jevA peTavALA hoya te dhanadhAnyavALe ane samRddhivALo thAya che. puruSonI nAbhi meLa ane ati gaMbhIra hoya te vakhaNAya che. paraMtu upasI AvelI ane virala dekhAtI nAbhi sadA duHkha ApanArI hoya che. 43 thI 5 Iti udAdhikAranAmane AThame tathA nAbhyAdhikAranAmane navame adhyAya unnatopacitau yeSAM ghanasnigdhau payodharau // te narA maithune zUrA bhogavantaH svakarmabhiH anunnato naiva snigdhau zithilau ca payodharau // nirmAsau ca kurUpyau ca te narA duHkhabhoginaH vistIrNa hRdayaM yasya mAMsalopacitaM samam // zatAyustaM vijAnIyAbahubhogaM mahAdhanam // 48 // jAnunI mAMsalasnigdhe urU vistIrNavartule // iSTikAmA kaTI yasya madhyaM tu kulizopamam / // 49 // siMhapRSTho naro yastu dhanaM tasya vinirdizet / / kUrmapRSTho bhavedrAjA dhanasaubhAgyasaMyutaH // 50 // je puruSanA stana unnata, upasI AvelA, gADhA ane snigdha hoya te puruSe maithanamAM zarA ane pitAnA kAme vaDe lega jogavanArA (bhaMga mATe puruSArtha Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1678 3 sAmudrikazAsa karanArA ) hAya che. esI gaelA, eDALa lAgatA zithila mAMsa rahita ane kurUpa stana jemanA hAya te puruSA du:kha bhAgavanAra hAya che. jenA hRdayanA bhAga vistIrNa, mAMsathI bharAela ane samAna hoya, te puruSane ahu lAgI temaja mahAdhanI jANavA. ane te zatAyu: ( seA varSanuM' AyuSya bhogavanAra ) hAya che. je puruSanI jAnuA mAMsala tathA snigdha hAya, urU vistRta ane gALa hAya, kamara IMTa jevI sarakhI hAya, ane hRdaya hIrA jevu... hAya, tathA pITha siMha jevI heAya te manuSyane dhana che. ema kahevuM. ( arthAt AvA puruSa zreSTha lakSaNu yukta che. ) vaLI jenI pITha kAcabAnI pIThanI mAphaka dekhAtI hAya te dhanadhAnyathI yukta bhAgyazALI hoya che. 46 thI 50 iti sAmudrike stanalakSAdhikAranAmanA dazamA adhyAya pralaMba bAhU svAmI syAnnaraH sarvaguNAnvitaH // bhaveddAsaH parakarmakaraH smRtaH yasya matsya samA rekhA karmasiddhiH prajAyate // dhanADhyastu sa vijJeyo bahuputro na saMzayaH AtapatraM kare yasya daNDena sahitaM punaH // cAmaradvitIyaM cApi cakravartI sa jAyate svastike janasaubhAgyaM mIne sarvatra pUjitaH // zrIvatse vAJchitA lakSmI gavAdyaM dAmakena tu dhvajavajrAGkuzacchatraM zaMkhapadmAdayastale // pANipAdeSu dRzyante yasyAsau zrIpatiH pumAn zaktitomara daNDAsi dhanuzcakragadopamAH // yasya haste bhavedrekhA rAjAnaM taM vinirdizeta dvAbhyAM ca yavamAlAbhyAM rAjA maMtrI dhanIbudhaH // ekayA yavapaGkatyA ca zreSTho bahu dhanocitaH maNibandhe yavazreNyastistrazcetsa nRpo bhavet // yadi tAH pANipRSThe'pi tatodhikataraM phalam // 51 // // 52 // // 53 // // 54 // // 55 // // 56 // // 57 // // 58 // Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena amRdiranA pAMca rAzi lAMbA hAthavALe puruSa sarvaguNasaMpanna leI zeTha bane che. ane TUMkA hAthavA pArakAnuM kAma karanAra nokara thAya che. jenA hAthamAM matsyanA jevI rekhA hoya tene kAryasiddhi maLe che. ane ni:saMzaya tene ghaNA putravALo temaja dhanADhya jANu. jenA hAthamAM dAMDI sahita kamaLa athavA be cAmaranuM cinha hoya te cakravatI thAya che. je hAthamAM svastika hoya te manuSyane egya saMpUrNa sukha maLe che. mIna (mAchalI) jevuM cinha hoya te sarvatra pUjAya che. zrIvatsa hoya to Icchita lakSmI ane dAma (rajaju) hoya te catuSpAda prANIonI prApti thAya che. dhvaja, vaja, aMkuza, chatra tathA zaMkha, kamaLa e cinho jenA hAtha ke pagamAM hoya te puruSe lakSamIpati bane che. zakti, tomara, daMDa, talavAra, dhanuSya, cakra tathA gadAnA AkAranAM cinho jenA hAthamAM hoya tene rAjA samaja. jenA maNibaMdhamAM yuvapaMktivALAM be valaya hoya te rAjA, pradhAna, dhanavAna ke paMDita bane che. yuvapaMktivALuM eka valaya hoya to ghaNuM dhanavAna ane zreSTha puruSa hoya che. je maNibaMdhamAM yuvapaMktivALAM traNa valaya hoya te rAjA thAya che. ane je te valaye hAthanI pITha upara paNa hoya te tenAthI paNa adhika thAya che. pa1 thI 28 tyAgAya zoNA gaMbhIrAH sukhAya madhupiGgalA // sUkSmAH zriye bhaveyustAH saubhAgyAya samUlakAH . // 59 // chinnAH sapallavA RkSA viSamA sthAnakacyUtAH // vivarNAH sphuTitAH kRSNA nIlAstanvyazca nottamAH // 6 // klezaM sapallavA rekhA chinnA vittasya saMzayam // kadannaM paruSA dravyavinAzaM viSamApayet che ? | madhyamAprAntarekhAyAH pradezinA syAdyadAdhikA // pracurastatpituH pakSaH zriyo vipado'nyathA | us | anAmikAntyarekhAyAH kaniSThAsyAdyadAdhikA // dhanavRddhikarI puMsAM mAtRpakSo bahustadA urdhvarekhA maNebandhAdUrdhvagA sAtu paJcadhA // aMguSThAzrayiNI saukhyarAjyalAbhAya jAyate : Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 sAmAkha rAjA rAjasadRzo vA tarjanIgatayAnayA // madhyAyAM gatayAcAryaH khyAto rAjAtha sainyapaH anAmikAprayAntyAM tu sArthavAho mahAdhanI // kaniSThAM gatayA satyA tayA zreSTho bhavedabudhaH zlAghyazvoSNo'ruNo'svedo'cchidraH snigdhazca mAMsalaH // zlakSNastAmranakho dIrghAGguliko vipulaH karaH pANestalena zoNena dhanI nIlena madyapaH // pItenAgamyanArIkaH kRSNena ca dhanodajhitaH maNibandhAtpitukhA karabhAdvibhavAyuSoH // rekhye dve yAnti tisro'pi tarjanyaMguSThakAntaram yeSAM rekhA mAstisraH saMpUrNA doSavarjitAH // teSAM gotradhanAyUMSi saMpUrNAnyanyathA na tu gatvA militayoH prAnte dravyApitrozca rekhayoH // gRha vinirdezyo gRhabhaGgo'nyathA punaH AyulekhA kaniSThAntarlekhAH syurgRhiNIpradA // samAbhiH zubha zIlAstA viSamAbhiH kuzalikAH AyurlekhAvasAnAbhirlekhAbhirmaNibandhataH // spaSTAbhirbhrAtaro'spaSTatarAbhirjAmayaH punaH maNibandhonmukhAzcAyurlekhAryA yatra pallavAH // saMpadastairbahiryAntai rvipado'Gguli sammukhaiH yavairaGgaSThamadhyasthai vidyAkhyAtivibhUtayaH // zukla pakSa tathA janma dakSiNAGguSThava taiH / / 65 / / // 66 // // 67 // // 68 // // 69 // // 70 // // 71 // // 72 // // 73 // // 74 // // 75 // Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rana sAmuhikanA pAMca zake kRSNapakSe nRNAM janma vAmAGguSThagatairyavaiH / / yavairaGgaSThamUlAtyaistatsaMkhyAH sUnavo nRNAm // 76 // anAmikAntaparvasthAH pratirekhAH prabhutvakRt // urdhvA punastale tasyAH dharmarekhayamucyate zliSTAnyaGgali madhyAni dravyasaJcayahetave // tAni cecchidrayuktAni tyAgazIlastato naraH . eko'pyAbhimukhastasya matsyaH zrIvRddhikAraNam / / saMpUrNI kiM punadvaustaH pANimUlasthitau nRNAm tulAgrAmamatho vajaM karamadhye tu dRzyate // . . vANijyaM siddhayate tasya puruSasya na saMzayaH // 80 // urdhvarekhA kare yasya rekhAH syuraGgulitraye // nAnA bhoga sukhAni ca samudra vacanaM yathA // 81 // AvartAH dakSiNAH zastA sAMguSThAGguliparvasu // tAmrAH snigdhotthitottuGgapArghotthA nakhAH zubhAH // 82 // nakheSu bindavaH zvetAH pANyozcaraNayorapi // AgaMtavaH prazastAH syuriti bhojanRpo'bhyadhAt // 83 // trikoNarekhayA sIra mUsalolUkhalAdinA / / vastunA hastajAtena puruSaH syAtkRSivalaH // 84 // hAthanI rekhAo lAlAza upara ane uMDI hoya tyAga karanAra, madhano jevA pILAza uparanA raMganI hoya te sukhI karanAra, bahu pAtaLI hoya te lakSamI ApanAra ane zarUAtamAM mULavALo hoya to (AraMbhasthaLamAM zAkhAovALI che sonAzALI karanAra thAya che. je rekhAe chinnabhinna thaelI, zAkhAovALI, beDoLa viSama pitAnA sthAnathI rahita, raMga vagaranI, phATelI, kALI kALI ane ochI hoya te ta.sArI nathI. (NAL) kI re za mA che.tUTe 3. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 sArutikazAstra dravya hevAmAM saMzaya utpanna kare che. (dhanane nAza kare che) raMgahIna rekhA (beDe lAgatI hoya tevI rekhA) kadanna karanAra (tela, ghI vagaranuM, TADha, utarI gaeluM, halakA dhAnyamAMthI banAveluM bhojana kadanna kahevAya che) ane viSama rekhAo dravyane vinAza karanArI che. madhyamAnA upalA parvanI rekhA karatAM je pradezinI lAMbI hoya to tene pitAne pakSa (pitAnuM kuTuMbo ghaNe moTe hoya che. ane pitAnI milakata paNa ghaNuM hoya che. je te parvanI upalI rekhA karatAM pradezinI TUMkI hoya to uparokta phala ulaTuM hoya che. arthAt pitAnuM kuTuMba tathA lakSamI bahu thoDAM hoya che. anAmikAnA upalA parvanI rekhA karatAM je kaniSThikA meTI hoya te te manuSyane dhananI vRddhi karanAra che. temaja tenA sALanuM kuTuMba meTuM hoya che. urdhvarekhA maNibaMdhathI nIkaLI urdhva dizAmAM jAya che. A rekhA pAMca prakAranI hoya che. A rekhA je aMguThA bhaNI janArI hoya te sukha, rAjya tathA lAbha ApanArI thAya che. je A smA tarjanI bhaNI jatI hoya te rAjA athavA rAja je thAya. madhyamAM bhaNuM gaI hoya te AcArya, athavA prakhyAta puruSa thAya athavA rAjA ke senApati thAya. je urdhvarekhA anAmikA paryata gaI hoya te meTe vepArI temaja dhanavAna thAya che. ane je kaniSThikA bhaNI gaI hoya to te rekhAthI mATe zreSTha paMDita thAya che. uSNa, lAla, parasevA vagarane, chidra rahita, sinagdha, mAMsala, tAMbA jevA nakhavALa, lAMbI AMgaLIovALe ane vizALa hAtha vakhANavA lAyaka che. hAthanuM taLIyuM lAla hoya te dhanavAna, vAdaLI hoya te dArUDIo, pILuM hoya to agamyAgamana karanAra ane kALuM hoya te nirdhana thAya che. maeNNibaMdha thI pirekhA, karabhathI vaibhava ane AyuSyanI ema be rekhAo Ama traNa rekhAe tarjanI ane aMguThA vacce jAya che. jemane A traNe rekhAo saMpUrNa ane deSa rahita hoya temane tra dhana tathA AyuSyanuM saMpUrNa sukha hoya che. anyathA nathI hotuM. jene kAvya ane pitAnI rekhAo aMta bhAgamAM (tarjanI ane aMguThAnA vaccenA bhAgamAM) maLelI hoya che. teo ghara baMdhAve che. je chuTI hoya te temane gharabhaMga thAya che. AyurekhA ane kaniSThikAnA mULa vaccenA bhAgamAM AvelI rekhAo strI lAbhanI rekhAe che. A rekhAo je saraja hoya te strIe saccaritra hoya che viSama hoya te duzcaritra hoya che. maNibaMdhathI laI AyurekhA sudhI (karabha upara) AvelI rekhAo je spaSTa hoya to teTalA bhAI ane aspaSTa heAya te henanI dyotaka che. AyurekhAmAMthI maNibaMdha bhaNI janArAM pallave (zAkhAo) hoya te saMpattisUcaka che. ane je te pala AMgaLIo bhaNI jatAM hoya te vipatti ApanAruM che. aMguThAnA madhya (parva) mAM yava hoya te vidyA, khyAti ane vaibhavanA sUcaka che. je jamaNA aMguThAmAM hoya te zukalapakSamAM janma jAve. DAbA aMguThAmAM yava hAya te kRSNa pakSamAM janma jANa. aMguThAnA mULamAM yava hoya to jeTalA yava teTalA che. thaze ema samajavuM. anAmikAnA mULamAMthI nIkaLI cheka uparanAM parva sudhI urdhvarekhA Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sAmudrinA pAMca aMze 283 hoya te te prabhutva ApanArI che. ane je anAmikAnA muLanA nIcenA bhAgamAM hastatala (hathelI)mAM urdhvarekhA hoya te te dharmarekhA kahevAya che. hAthanI AMgaLIo ekabIjA sAthe maLI gaelI jaNAtI hoya te te dhanasaMcayakAranuM lakSaNa che. ane je AMgaLIo vacce chidra (jagyA) hoya te te (udAratAnuM lakSaNa che) mANasa tyAgI vRttine thAya che. hAthanA mULa bhAga (maNibaMdhanI upalI saMdhi)mAM eka paNa urdhvamukhane matsya hoya to te lakSamIvRddhinuM kAraNa che. te pachI je purepurA be matsya hoya to kahevAnuM ja zuM rahe? tulA (trAjavuM) gAma, vajI A cinho jenA hAthamAM hoya tene vyApAramAM saphaLatA maLe che. temAM saMzaya nathI. jenA hAthamAM urdhvarekhA hoya, ane traNe AMgaLInA mULamAM UbhI rekhAo hoya tene aneka prakArane bhoga tathA sukha maLe che. ema samudranuM vacana che. aMguThe temaja dareka AMgaLInA ( uddha) parvamAM jamaNA Avarta (bhamarIo) hoya te te zreSTha likSaNa che. temaja parvanA ardha jevaDA, tAMbA jevA lAla raMganA, snigdha, unnata nakha zubhaphaLa ApanArA che. paga tathA hAthanA nakhanI aMdara dhoLA raMganAM biMdue je AgaMtuka hoya (akasmAta thayAM hoya, to te zubha che, ema bheja rAja kahe che. trikoNarekhA, haLa, mUzala khAMDaNIe e cinha je hAthamAM hoya to puruSa kheDuta thAya che. 59 thI 84 iti sAmudrike kararekhalakSaNAdhikAra nAmane agiyArame adhyAya che 86 ! W 86 grIvAtivartulA yasya pUrNakumbhasamA bhavet // pArthivaH sa tu vijJeyo dhanadhAnyasamanvitaH zaMkhaprIvA prazaMsaMti zukoSTraprIvakA natu // dIrghagrIvA bakagrIvA zikhigrIvA vivarjitA vRSaskaMdhagajaskandhakadalIskandhameva ca // mahAbhogA mahAdhanAste sarve pArthivopamAH candravimvopame vaktre dharmazIlaH sadA bhavet // mRgamUSakavaktrAzca te narA bhAgyavarjitAH karAlavaktrapuruSA dhanahInAH prakIrtitA / / hayavaktrA narA yetu duHkhadAriyabhoginaH che 87 | 88 || | 81 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 sAmudrikazAstra jenI garadana ekadama goLa bharelA daDAnI mAphaka hoya tene dhanadhAnyathI samRddha rAjA jANo. zaMkha jevI garadanane vakhANe che. popaTa tathA UMTanA jevI garadana vakhaNAtI nathI. lAMbI garadana, bagalA jevI garadana temaja mera jevI garadana sArI nathI gaNAtI. jeonI garadana baLada ke hAthInI garadana jevI hoya athavA keLanA staMbha jevI garadana hoya te badhA rAja jevA mahAgI ane mahAdhanI hoya che. caMdrabiMba jevA goLa mukhavALo rAdA dharmaparAyaNa hoya che. mRga ke uMdara jevA meM vALA (garIbaDA meM vALA) bhAgyahIna hoya che. bhayaMkara mukhamudrAvALA dhanahIna gaNAyA che. ane ghoDAnA jevA mukhavALA je puruSa hoya teo duHkha ane dAridra bhegavanArA hoya che. 85 thI 89 Iti mukhAdhikAranAmane bArame adhyAya yasya gaNDau hi saMpUrNI padmapatra samaprabhau // bhogavAna strIpriyazcaiva sarvavidyAdharaH smRtaH || 10 | siMha vyAghragajendrANAM kapolau sadRzau yadi / kRSibhogI bhavennityaM bahuputrazca jAyate jenA gaDu (lamaNa) kamaLapatranA jevA zobhAyamAna hoya te bhegI, strI janavallabha, ane sarva vidyAdhara (badhI vidyAo jANanAra) thAya che. je siMha vAgha yA hAthInA jevAM lamaNAM hoya te puruSa kheDuta ane bahu putravALe jAya che. 90 thI 91 iti maMDAdhikAranAmane terame adhyAya raktAdharau nRpatiH syAt vakroSThau sa ca duHkhitaH // sthUlAbhyAM madhurAbhyAM ca narA atyanta duHkhitAH // 92 // lAla oThavALe napati thAya. vAMkA eThavALo duHkhI thAya. jADA ane zyAma ThavALA puruSe atyanta duHkhI thAya. 92 ini e chAdhikAranAmano codama adhyAya kuMdapuSpa pratikAzairdantai patayaH smRtAH // rakSo vAnaradantAzca nityaM kSudhA tRSArtitAH | 13 || sasneharubalairdantairdADimIH bIjasannibhaiH // sukhinaH saralAH jJeyA strINAM ca vazyakArakAH Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B85 rena sAmudrikanA pAMca prathA duHkhito vikRtairUkSairdantaimUSaka sannibhaiH // sabhAgyaM militairdantairvidyAvAndanturaiH punaH dvAtriMzaddazano rAjA bhogI syAdekahInakaH // triMzaddantAstu sukhina ekahInAstu duHkhitAH kuMdanA phUla jevA zobhAyamAna dAMtothI manuSya rAjA thAya che. ane rAkSasa ke vAnaranA jevA dAMtavALA pratidina bhUkha ane tarasathI Akula vyAkula rahe che. jeonA snehayukta, majabUta dADamanA bIja jevA dAMta hoya temane sukhI ane sarala jANavA. AvA puruSa strIone vaza kare che. vikRta, sukha ane uMdaraDAnI cAMca jevA dAMta hoya te duHkhI jANavA. dAMta eka bIjA sAthe maLelA hoya to bhAgyavAna ane je moTA dAMta hoya te vidvAna jANavA. batrIsa dAMtavALe rAjA, ekatrIsa dAMtavALo bhegI, trIsa dAMtavALe sukhI ane ogaNatrIsa dAMtavALA du:khI samaja. 93 thI 96 Iti datAdhikAra kRSNajihvo bhaveddAsaH na naro duHkhasAdhanaH // samalAyAM tu jihvAyAM sa bhavetpApakArakaH // 97 // sthUla jihvAstathA krUrA narA anRtabhASiNaH // zvetajihvA narA yetu zaucAcAra vivarjitAH // 98 // padmapatrasamA jihvA bhogavAn miSTabhojanaH // raktajihvA bhavedyastu vidyAlakSmImavApnuyAt kALI jIbhavALA dAsa thAya che. ane te manuSya duHkhakAraka paNa hoya che. melI jIbhavALe pApa karanAra thAya che. jADI jIbhavALA krUra ane juThuM bolanAra hoya che. ane jeonI jIbha dhoLI hoya teo pavitratA rahita hoya che. kamaLanI pAMkhaDI jevI jIbha hoya te bhegavilAsa tathA miSTa bhajana karanAra thAya che. ane jemane lAla jIbha hoya teo vidyA ane lakSamIne prApta kare che. 97 thI 99 iti chaThThAdhikAra kRSNatAlu narA ye tu bhavanti kulanAzakAH // padmapatrasamaM tAluH sa naro bhUpatirbhavet // 10 // zvetatAlunarA yetu dhanavanto bhavanti te / / raktatAlunarA ye tu dhanabhoktA na saMzayaH // 101 // Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 sAmudrikazAstra jemanuM tALavuM kALA raMganu hAya tevA puruSA phulanA nAza karanAra nivaDe che. ane kamaLanI pAMkhaDI jevA tALavAvALA puruSa rAjA thAya che. dheALA tALavAvALA puruSI dhanavAna thAya che. rAtA tALavAvALA hAya te ni:sazaya dhananA bhoktA thAya che. 10-101 IMti tANvAdhikAra 280 haMsasvaro naro dhanyo meghavatsvarato nRpaH // bhRGgopamasvarA ye tu bhogavanto narezvarAH kauMcasvarA narA ye ca bhAgyavanto bhavanti te // aaraar ye ca nirdhanA pApakAriNaH // OMOM || haMsanA jevA svaravALe dhanya puruSa che, ane megha jevA gaMbhIra svaravALA rAnta thAya che. lamarAnA jevA svaravALA logo ane rAjarAjezvara thAya che. koca pakSI jevA svaravALA bhAgyazALI thAya che. temaja gadheDA ane kAgaDAnA jevA avAja vALA nidhana ane pApI thAya che. 102-103 iti svarAdhikAra pArthivAH zukanAsAH syudIrghanAzAzca bhoginaH // hasvanAzA narA ye tu dharmazIlAzca te viduH hastinAzA samAnAsA pItanAzAzca ye narAH pItaraktAzca ye martyAH sarve te janavallabhAH sthUlanAzA vakranAsA nAsikA mukhamadhyagAH te sarve duHkhitA jJeyA dhanazIla vivarjitAH // OM02 || // OM04 // || 6 || // k|| popaTanI cAMca jevI nAsikAvALA rAnta thAya che. lAMbA nAkavALAM bhogI thAya che. TukA nAkavALA hAya teene dharmazIla kahyA che. hAthInI sUMDha jevI nAsikAvALA, lAla raMganA mizraNa (nArI) jevA raMganI nAsikAvALA nAkavALA, vAMkA nAkavALA tathA mAMmAM pesI jatI dhana temaja . cAritryathI rahita ane du:khI samajavA. pILA raMganI ke pILA ane janavallabha thAya che. jADA nAsikAvALA hoya te badhA 104 thI 106 iti nAsikAdhikAra Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMthA raktAkSA dhanavantaH syu vyAghrAkSAzcAtakopamAH || kukkuTAkSAH sadA dakSA mRgAkSAH zubhalocanAH biDAlahaMsanetrAste bhavanti puruSAdhamAH // mayUranakulAkSAzca sarve te madhyamAH smRtAH zvAnatulyekSaNAzrorA piGgAkSAH kUrakarmagAH // gavAkSAH subhagA nityaM kekarAkSA durAzayAH svarNo mahAbhogI dIrghakarNAzca madhyamAH // romakarNA manuSyA ye sarve te sukhabhoginaH chatrAkAraM narendrANAM ziro dIrghaM tu duHkhinAm || adhamAnAM ghaTAkAraM pApinAM saMpuTaM punaH 287 vizeSaH punareko bhruvo madhye yadIkSate // urNAkhyaM roma nenAsyaM rAjyaM naiva visarjayeta 11 8019 || # o 02 || lAla AMkhavALA dhanavAna thAya che. vAghanA jevI AMkhAvALA, cAtakanA jevI AMkhAvALA, ane kukaDAnA jevI AMkhAvALA catura hAya che. mRga jevI AMkheA sArI gaNAya che. khilADI, ane huMsanA jevI AMkhAvALA adhama puruSo che ane mAra naLIA jevI AMkhAvALA hAya te adhA madhyama puruSo che. kutarA jevI AMkhAvALA cera DAya che. pILI AMkheAvALA krUra karma karanAra hAya che. gAyanA jevI AMkheAvALA bhAgyazALI hAya che. ane kharAba AMkhAvALA nIca AzayanA hoya che. 107 thI 109 5 208 || ae xxx | // ??? // // 42 // TukA kAnavALA mahAbhAgI, lAMbA kAnavALA madhyama, ane vALayukta kAnavALA je manuSya hoya te badhA sukhI mAse! hAya che. rAjAonAM mastiSka chatrInA jevAM hAya che, moTAM mAthAM du:khI mANasAnAM heAya che. adhama puruSAnAM mAthAM ghaDA jevAM hAya che. ane pArSI puruSAnAM mAthAM saMpuTa jevAM hAya che.jo bhramarAnI vacce (nAkanA uparanA bhAgamAM ) jhINI ( unanA jevI ) rUMvATI hoya ane AMkhanAM pApacAM tathA mAM upara paNa tevI rUMvATI hAya tA tevo rUvATIvALA puruSane rAjya cheADatuM nathI. arthAt tene rAjya lAla rahe che. A eka vizeSa lakSaNa che. 110 thI 112 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 3 sAmudrikazAsa lalATecArdhacandrAbhe bhavati pRthivIzvaraH // vipulena lalATena svalpAyurjAyate naraH // 113 // alpena ca lalATana svalpAyurjAyate nrH|| unnatena lalATena dhanADhayo bhavati naraH // 114 // viSamana lalATena duHkhitA jarjarA narAH // parakarmaratA nityaM prApyante vadha bandhanam // 115 // trizUlaM kulizaM cApi lalATe yasya dRzyate // izvaraM taM vijAnIyAtpramadAjanavallabhaH // 116 // paJcabhiH zatamAdiSTaM caturbhirazItistathA // bhavanti timRbhiH SaSTirddhAbhyAM ca viMzatidvayam // 117 // rekhekena lalATena viMzatiH prikiirtitaaH|| arekhena lalATena vijJeyA paJcaviMzatiH // 118 // rekhAH paJca lalATasthAH samAH krnnaantgocraaH|| bhaNitaM yasya gambhIraM taM vidyAtsakalAyuSam // 119 // lalATe yasya dRzyante rekhAdayasamAgamam / / SaSTivarSa vinirdiSTaM nAradasya vaco yathA // 120 // lalATe yasya dRzyante rekhAtrayamanAgamam // varSa viMzatinirdiSTaM nAradasya vaco yathA // 121 // lalATe yasya dRzyante rekhaikA ca samAyutA // zatAyustaM vijAnIyAnAradasya vaco yathA // 122 // lalATa je ardhacaMdrAkAra hoya te manuSya rAjA thAya che. je bahu vizALa lalATa hoya to svalpAyu thAya che. TuMkA kapALavALo paNa alpAyuH hoya che. unnata lalATavALa dhanADhaya thAya che. viSama lalATa hoya to manuSya duHkhI ane jarjarita rahe che. temaja parakamamAM rata rahenAra hoya che. AvA puruSo ghAta tathA baMdhana (phAMsI tathA Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne sAmuhikanA pAMca prathA 28, kedane pAme che. jenA kapALamAM trizUla athavA vajanuM cinha mAluma paDatuM hoya teo rAjA (mAlika zeTha) bane che. ane te strI vargamAM priya thAya che. je kapALamAM pAMca rekhAo heya to so varSanuM AyuSya thAya. cAra hoya te eMzI varSanuM, traNa hoya te sATha varSanuM ane be hoya te cAlIsa varSanuM AyuSya thAya che. je kapALamAM eka ja rekhA hoya te vIsa varSanuM AyuSya thAya che. ane je kapALamAM rekhA ja na hoya te pacIsa varSanuM AyuSya thAya che. jenA kapALamAM sIdhI cheka kAna sudhI pahoMcI gaI hoya tema lAgatI pAMca rekhAo hAya temaja jeno avAja gaMbhIra hoya tenuM puruM AyuSya jANavuM. jenA lalATamAM be rekhAonuM joDANa mAluma paDatuM hoya tenuM sATha varSanuM AyuSya nAradanA mata mujaba jANavuM. jenA kapALamAM traNa rekhAenuM joDANa jaNAtuM hoya tenuM nAradanA mata mujaba vIsa varSanuM AyuSya jANavuM. jenA kapALamAM eka ja rekhA suMdara rIte rahelI hoya tenuM AyuSya nAradanA mata mujaba so varSanuM jANavuM. 113 thI 122 dhani lalATAdhikAra kuTilaiH sphATitairUkSaiH sthUlaistu taskaro bhavet / / duHkhitAH puruSA jJeyA kSudhayA paripIDitAH viralA madhurAH kezAH snigdhA bhrmrsnnibhaaH|| madhuvarNAzca ye kezAste narA sukhabhAjinaH II 24 vAMkA, phATelA, lukhA, ane jADA vALavALo cAra thAya che. ane tevA puru dukhI ane sudhAthI pIDita (annanA sAMsA paDe tevA) rahe che. AchA, sArA lAgatA ( nayana nehara) snigdha ane bhamarAnI jevA sthama, athavA madhanA jevA pILAza mAratA raMganA vALavALA mANase sukha bhogavanArA thAya che. 123-124 nAsikAnetradantoSThaM karakarNAdhinA narAH // samAH samana vijJeyA viSamA viSamena tu " | 2pa che. gatisvarAsthitvagmAMsanetrazrotrAGgake nRNAm // yAnamAjJAdhanaM bhogoM yoSitsukhaM kramAdbhavet // 126 / / AvatoM dakSiNe puMsAM strINAM vAme shubhprdH|| sparzanaM sphuraNaM lakSmatilako mazako vraNaH // iti sAmudrike puruSalakSaNAdhyAyaH dvitIyaH 3 . Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 sAmudrikazAstra - je puruSanA nAka, netra, dAMta, Tha, hAtha, kAna ane paga sarala hoya te sarala ane viSama hoya te viSama svabhAvane jANo. gati, svara, hADakAM cAmaDI, mAMsa, netra, kAna tathA aMgonAM lakSaNe sArAM hoya to mANasane vAhana, nokara cAkara, dhana, bhega, strI, vagere bAbatanuM sukha uttarottara maLatuM jAya che. bhamarI, sparzana, saMkuraNuM, lAkhu, tala, mazaka, traNa vagere puruSane jamaNu bhAgamAM ane strIne DAbA bhAgamAM hoya te zubha phaLa ApanAra che. 125 thI 127 iti purUSalakSaNadhyAya atha zrI lakSaNadhikAra kIdRzIM varayetkanyAM kIdRzIM ca vivarjayet // kIdazI kulabAlA ca tvamidaM vaktumarhasi tathA vijJAya yatnena zubhAzubhAmiti sthitam // vadanti ca prazastaM ca strINAM lakSaNam vakSyAmi || 2 | baMdhulakSaNalAvaNyakulajAtyAdyalaGkRtAm / / kanyakAM vRNuyAdrUpavartAmavyAMgavigrahAm || 3 | aSTamAvarSato yAvadvarSamekAdazaM bhavet // tAvatkumArikA loke nApyamudvAhamarhati pUrNacandramukhI kanyA bAlasUryasamaprabhA // vizAlanetraraktoSThI sA kanyA labhate sukham kevI kanyA sAthe lagna karavuM, ane kevI kanyAne lagna na karatAM tyAga karavo. temaja kulavatI bALA kone kahI zakAya, te kahevA mATe te yogya che. ( ziSyane guru pratye prazna che.) huM have yatnapUrvaka zubhAzubha lakSaNene jANIne jene vakhANavA lAyaka lakSaNa kahe che, tevuM strIonuM zubha lakSaNa kahuM chuM. bhAI bhAMDu, zubhalakSaNa, lAvaNya, kula tathA zreSTha jAtithI yukta hoya tevI rUpALI ane kheDa vagaranI kanyA sAthe lagna karavuM. AThamA varSathI laI agiyAramuM varSa thAya tyAM sudhI samAjamAM kumArikA kahevAya che. ane te lagnane yogya uMmara che. je kanyA pUrNacaMdranA jevA mukhavALI, ugatA sUryanA jevI lAla raMganA manahara tejavALI, vizALa netra tathA lAla oThavALI hoya te sukha meLave che. 1 thI 5 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 ane sAmudrinA pAMca graMtha hastapAdau parIkSeta aMgulyazca naravAstathA // pANirekhA ca jaGghA ca kaTi bhistathaiva ca urUcodara pRSThaM ca stanau karNau bhUjau tathA // vakSaHsthalalalATe ca zirakazAstathaiva ca romarAjIsvaraM varNaM grIvAnAzAdayastathA // etatsarvaM parIkSeta kanyAzAstravizAradaH // 8 // nyAno lAtha, 5, Airitu, natha, DAyanA 2mAyo, it, l, nAli, 73, peTa, pA8, stana, Ana, hAtha, chAtI, aale, bhAthu, paNa, bharA0, 212, 21, garadana, nAka ItyAdi badhA ja aMgaupAMgenI kanyA zAstramAM (kanyA parIkSAnuM zAstra tabhA) vizA26 puruSa parIkSA 42vI. 6-7-8 pAdau samAGgulau snigdhau bhUmyAM yadi pratiSThitau // yasyAH sukomalau rakto sA kanyA gRhamaNDinI // 9 // aMguSThenAtiraktena bhartAraM nAvamanyate // alpavRto pati hanyAbahuvRtaiH pativRtA // 10 // unnataizca bahusaukhyaM masRNaizca tathaiva ca // sucitaiH padmavaNaizca putravantaH striyaH smRtAH // 11 // sarakhI AMgaLIovALA ( sarakho saMkhyAvALI AMgaLIovALA) snigdha, ane jamIna upara barAbara paDanAra, sukomaLa tathA lAla raMganA jenA paga hoya te kanyA gRhamaMDana (gharanI zebhArUpa) che. aMguThe je ghaNuM ja lAlAza upara hoya te te pitAnA patine sArI rIte mAne che. (patisevA parAyaNa rahe che) aMguTho je sAdhAraNa goLAkAra upara hoya te patine nAza kare che. ane ghaNe geLa hoya te pativratA thAya che. AMgaLIonA nakha je unnata hoya to bahu sukhI thAya. zakyatA hoya te paNa sukhI thAya. sArA ane padmanA jevA raMganA nakha hoya to strIo putravatI thAya che. 9 thI 11 cakraM padmaM dhvajaM chatraM svastikaM vardhamAnakaH // yasyA pAdeSu dRzyante jJeyAstA rAjayoSitaH // 12 // Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 yasyAH pAdatale rekhA tarjanIM yAti urdhvagA || bhartAraM gamyate zIghraM priyA bhartuzca yoSitam pAde pradezinI yasyA aMguSThAgraM vyatikramet // na sA bhatRgRhe tiSThetsvacchaMdA kAmacAriNI pAde madhyamikA caivamaMgUlIyamatikramet // duHzIlA durbhagA caiva tasmAttAM parivarjayet yasyAstvanAmikA svA tAM viduH kalahapriyAm // bhUmiM na spRzate yasyAH svAdate sA patidvayam pAde kaniSThikA caivaM bhUmiM na spRzate yadi / bhartAraM prathamaM hatvA dvitIye supratiSThate samatAbhUmau sulanaM yasyAzcaraNayostalam // aSTau putrAn prasUte sA patyuH santAnavardhanI 3 sAmudrikazAstra unnata pANirduHzIlA mahApANirdaridratA // dIrghapAya parikliSTA samapANiH suzobhanA // 13 // // 14 // // 15 // // 16 // // 17 // // 18 // ne strImanA yugamAM tharDa, phubhava, dhanna, chatra, svastim, naMdyAvarta the jinho dekhAtAM hoya te strIe rAjapatnIe thAya che. je strInA pagamAM tanI bhaNI janArI u rekhA haiAya tene jaladI pati maLe che. ane te patine priya thaI paDe che. jenA paganI pradezanI aMguThAthI meATI hAya te ae patinA ghera rahetI nathI. ane svacchaMda thaI karyA kare che. paganI madhyamA jo pradezinInI mArke aMguThAthI mATI hAi tenuM atikramaNa karatI haiAya te paNa zrI dudharitra ane bhAgyahIna thAya che. mATe te vavA cAgya che. jenA paganI anAmikA TuMkI haiAya tene kajIyAkhAra jANavI, je strInI anAmikAnA (jamIna upara sarakhI rIte paga mUkatAM) jamInane sparza na thatA hAya te sro e patinI bhAryA tarIke bhAga bhAgave che. jenA paganI kaniSThikA jamInane na aDatI hoya te strI pahelA patine mArI nAkho bIjAnI sAthe rahe che. je strInA paga jamIna upara sarakhI rIte rahetA hAya ( pagaluM zuddha rUpathI paDatuM hAya ) te AThe putrAnI mAtA thAya che. ane patinA kuTuMbanI satAnAthI vRddhi kare che. 12 thI 18 // 19 // Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmuhikanA pAMca graMtha 23 viSamairunnatairyulphairnAryaH syuH kalahapriyAH // . nirguDhagulphA yA nArI sA nityaM sukhamedhate // 20 // kAkajaGghA sthUlajaGghA yA ca romazagranthikA // acireNa parijJeyaM vaidhavyamubhayostayoH // 21 // jenA paganI pArNi (paganA taLIAne madhya bhAga) uMcI rahetI hoya te duritra, meTI hoya te daridra, pahoLAM hoya te kaleza bhagavanArI ane sarakhI (mApasaranI) hoya te sArI strI hoya che. je paganI ghuMTIo uMcI hoya te strIo kalaha karanArI hoya che. jo aMdara DubI jatI ghuMTIo hoya to strI sadAkALa sukha bhegave che. je strI kAgaDAnA jevI jAMghavALI athavA jADI jAMghavALI hoya te temaja jenI zuMTI upara vALa hoya te strI uparokta baMne lakSaNenA kAraNe lagna pachI jaladI vidhavA thaI jAya che. 19 thI 21 yasyAH stanau samau zastau urU romavivarjitam // grIvA trirekhayopetA biMbAkAradharAdharA // 22 // kUrmapRSTaM bhagaM yasyAH kRSNaM snigdhaM suzobhanam // dhanadhAnyavatI sA syAttathA putravatI bhavet // 23 // nirmAsaM cAtidIrgha ca bhagaM zuSkaM zirAyutam // dAriyaduHkhamApnoti daurbhAgyaM ca vinirdizet // 24 // unnate dakSiNe pArzve striyaH putrapradAyikAH // vAmonnatA bhagA yA ca sA ca kanyAM prasUyate // 25 // azvasthadalasaMkAzaM guhyaM gUDhamaNisthitam // yasyAH sA subhagA kanyA bahupuNyena svApyate // 26 // AvartAstu bhavedyasthA bhagasyopari mastake // tasyA vivardhate putro dhanadhAnyasamanvitaH // 27 // kUrmapRSThA gajapRSThA samaromAlyanAsikA // vistIrNA padmapatrAbhA SaDete subhagA bhagAH // 28 // Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 3 sAmudrikazAstra ... mA gudA I ja nAnA che saMkaTA viralA ceti SaDete madhyamA bhagAH te 22 || guhyAnte tilako yasyA raktakuMkumasannibhaH // athavA dakSiNe bhAge prazastAM sA nigadyate ne rU0 || je strInA stana sarakhA ane suMdara hoya, ura (sAthaLa) vALa vagaranI hAya, garadanamAM traNa valaya paDatAM hoya, pAkA gIloDA jevo adhareSTha hoya, yAni kAcabAnI pIThanI mAphaka unnata ane zayAma tathA snigdha hoya te strI dhanadhAnyavALI tathA putravatI thAya che. mAMsa vagaranI, ghaNuM pahoLI, sukI ane na dekhAya tevI ni hoya te strI dAridrathI duHkhI thAya che. ane tethI te bhAgyahIna che, ema kahevuM. jemanAM jamaNuM paDakhAM unnata hoya te strIo putrane janma ApanArI hoya che. ane jemanI yonine DAbo bhAga unnata hoya te strI kanyAone janma Ape che. pIMpaLAnA pAMdaDAnA jevA AkAranuM ane jene maNi aMdara samAI gaele hoya evA guhyAMgavALI strI bhAgyavatI hoya che. ane bahu puNyavALA puruSane prApta thAya che. guhAganI uparanA bhAgamAM jene bhamarIo hoya tene bhAgyazALI ane dhanadhAnyAdi saMpattithI yukta evo putra thAya che. je strIone kAcabAnI ke hAthInI pITha jevI, jhINI sarakhI rUMvATIvALI ane nAnI bhaganAsikAvALI pahoLI ane kamaLanA pAMdaDA jevI ni hoya te strI zreSTha nivALI gaNAya che. kharabacaDAvALavALI, sukI, lAMbI bhaganAsikAvALI, sAMkaDI temaja AchI A cha prakAranI ni madhyama gaNAya che. jenA guhyAMga upara lAla kaMkunA jevA raMgane tala uparanA bhAgamAM athavA jamaNI bAjue hoya te strI uttama che. 22 thI 30 dhAnyagaMdhA ca yA nArI niMvagandhA tathaiva ca // varjaniyA prayatnena yadIcchecchubhamAtmanaH kSIragaMdhAM tyajetkanyAM tathaiva kaTugAMdhinI // raktagaMdhI tya netkanyAM sA kanyA duHkhadAyinI te rU 2 | gomUtraharitakIbhyAM gaMdho yasyAH pravartate // duSTagaMdhA tu yA nArI tAM nArI parivarjayet tumbIpuSpasamAgaMdhA lAkSAgaMdhAnugaMdhikA // tasyA naiva bhavadbhartA duHkhitA caiva jAyate Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca macA campakAdika puSpANAM yadi gaMdho bhavetstriyaH // subhagA sA bhajennityaM bhartAraM vazavartinam yA vanasUrIgaMdhA matsyagaMdhA ca yA bhavet // ugragaMdhA ca yA nArI tAM nArIM parivarjayet 5 nitaMbadhituGgaM vistIrNaM zasyate striyaH // madhyaM valItrayopetaM kRzaM ca zubharAMmazam gaMbhIranAbhI yA nArI dakSiNAvartakA zubhA // samAMsalA ca snigdhA ca sA nArI sukhamedhate nAbheradho bhavedyasyAH lAcchanaM mazakopamam // kuMkumodrava saMkAzaM prazastA sA nigadyate maNDukakukSI yA nArI nyagrodhaparimaMDalA || ekaM janayate putraM sa ca rAjA bhaviSyati // 33 // // 3 // jo potAnu kalyANa icchatA hAie tA dhAnyanA jevA sugaMdhavALI athavA lImaDAnA jevA sugaMdhavALI strInA yatnapUrvaka tyAga karavA. dUdhanA jevA gaMdhavALI, temaja kaDavA gaMdhavALI ane lehInA jevA gaMdhavALI kanyAne tyAga karavA, kAraNa ke te duHkha ApanArI che. gemUtra yA haraDe jevA jene gaMdha hAya athavA, jenA zarIramAMthI kharAma ga Mdha AvatI hoya te strInA tyAga karavA. jenA zarIramAMthI tuMbaDInA phUla jevI cA lAkhanA jevI gaMdha AvatI haiAya te strIne pati maLate nathI. ane te du:khI thAya che. caMpA ItyAdi puSponI sugaMdhI je stromAMthI AvatI hAya te strI patine vaza karanArI ( khuza karanArI ) ane bhAgyazALI hAya che. je strI jaMgalanI bhUMDaNuM, ke mAchalInA jevI gaMdhavALo ugravAsavALI hAya te strInA tyAga karavA. 31 thI 36 || 30 || 113011 // 32 # || 40 // strInA nita Mba uMcA ane paheALA hAya teA vakhANavA lAyaka che. peTa traNa vallI paDatI heAya tevu', kRza ane suMdara rAmarAjIvALu hAya te vakhANavA lAyaka che. je o gaMbhIra, dakSiNAvarta, mAMsala tathA snigdha nAbhivALI hAya te sukha bhAgave che. je strInA nAbhinA nIcenA bhAgamAM kaMkunA biMduM jevuM mazakanI mAphaka lAMchana hoya te srI vakhANavA lAyaka che. deDakAnA peTa jevA athavA vaDanI ghaTA jevA dekhAtA peTa vALI srI eka ja putranA janma Ape che. ane te putra rAjA thAya che. 37 thI 40 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 3 sAmudizA stanau ca sadRzau yasyA pInonnatayugau tathA // samAMsalau ca snigdhau ca sA saubhAgyavatI bhavet // 41 // yasyAH stanau thanau snigdhau romavivarjitau // hastinAzau ca jaGgha ca sA patnI labhate sukham // 42 // yasyAH payodhare vAme hyasitaM tilakaM bhavet // karNe kaNThe suputrAkhyA sA kanyA sukhadAyinI // 43 // yasyAH stanAcasubhagau laghu ca viralau punaH / / nirmAsau ca nistejau sA priyA ca na zobhanA // 44 // jenA stana sarakhA, puSTa, uMcA agravALA, mAMsala tathA snigdha hoya te strI saubhAgyavatI thAya che. je strInA stana jADA bharAvadAra, snigdha ane rUMvATA vagaranA hAya temaja hAthInI sUMDha jevI jAga hoya te strI sukha bhogave che. jenA DAbA stana upara, kAna temaja kaMThamAM kALA tala hoya te strI sArA putronI mAtA bane che, ane sukha ApanArI che. je strInA stana barAbara na hoya, nAnA ke AchA hoya, mAMsa rahita hoya, nisteja hoya te strI sArI nathI. 41 thI 44 grIvAyAM laMbayA caNDI dAridrI isvayA tathA / / kulasya nAzinI nArI dIrghayA bhavati punaH // 45 // yasyAH grIvA suvRttA syAdekhAtrayasamanvitA // dakSiNAvartasaMkAzA sA saubhAgyenAdhikA avet // 46 // raktajihvA tu yA nArI sA bhavetsukhabhAjinI // nityaM vardhayate putraiH sukumArAnumohinI / // 47 // zvetAyAM janayenmRtyu malinAyAM dhanakSayaH // zyAmAyAM kalaho nityaM vaMzacchedo vinirdizet // 48 // je strInI garadana lAMbI hoya to te ugra prakRtinI hoya che. bahu TuMkI garadana hoya to daridra thAya che. ghaNI lAMbI garadanavALI stro kulane nAza karanArI thAya che. jenI garadana baLa ane traNa rekhAothI aMkita hoya ane zobhAmAM dakSiNAvarta zaMkha jevI lAgatI hoya te strI ghaNI saubhAgyazAlinI thAya che. je strI lAla jIbha Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rina sAmatinA pAMca traNe 297 vALI hoya te sukha bhogavanArI, putranI vRddhivALI, sukumAra ane mehaka hoya che. je jIbha LI hoya te mRtyu thAya, melI hoya te dhanakSaya thAya, kALI hoya te nitya kalaha thAya, ane vaMzane uccheda thAya. 45 thI 48 zvetena tAlunA dAsI duHkhitA kRSNatAlunA // haritena ca rUkSeNa raktatAluH suzobhanA / / 49 // viSamA dazanA yasyA viralAH sthaulya bhAjinaH // sA tu klezamavApnoti laghuzcetAH samAH zubhAH // 50 // romazo cAtilaMbI ca yasyA oSThapuTau punaH // viSamau cAtisthUlau ca patighnI vanitA bhavet yasyA auSThaddhayaM raktaM zyAmaraktaM samaM punaH sarasaM sadalaM zuSkaM sA bhatuH sukhadAyinI // 52 // zveta tALavAthI dAsI thAya, kALA tALavAthI duHkhI thAya. lIlA tALavAvALI kaThora thAya che. ane lAla tALavAvALI sArI strI hoya che. jenA dAMta viSama, AchA, ane jADA hoya te strI kaleza bhagave che. nAnA, gheLA, ane sarakhA dAMta hoya te te zubha che. jenA ATha rUMvATAvALA, ghaNA lAMbA, viSama ane jADA hoya te strI patine nAza karanArI thAya che. jenA baMne eka rAtA athavA gherA lAla, sarakhA, sarasa dekhAtA, be bhAga paDI jatA dekhAya tevA, ane sukA hoya te strI patine sukha ApanArI che. 49 thI para dIrpaNa nAsikAgreNa nArI bhavati kopinI // isvena ca bhavedAsI parakarmakarI smRtA / cipaTA nAsikA yasyA vaidhavyaM sA ca gacchati / / nAtidIrghA na vistIrNA saralA sukhakAriNI // 54 // lAMbA nAsikAgrathI strI kopI thAya che. TuMkA nAkavALI dAsI ane pArakAnuM kAma karanArI thAya che. je strInI nAsikA capaTI hoya te strI vaidhavya prApta kare che. je nAsikA bahu lAMbo nahi temaja bahu TuMkI nahi, paraMtu mApa karanI heya ane sIdhI hoya to sukha ApanArI che. pa3-14 piMganetrA bhavennArI apriyA sA ca bhAminI // duHzIlA sA ca vijJeyA vaidhavyaM bhajate'ciram Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 ke AmukizAstra nayane kekare yasyA ddazyate cAti caJcale // kulaTA sApi vikhyAtA nArI lakSaNavedibhiH // 56 // yasyAstu hasamAnAyA gaNDe bhavati kUpikA // na sA bhartRgRhe tiSThetsvacchandA kAmacAriNI // 57 // dvitIyAcandrasaMkAzA bhrUyugA smnaasikaa|| kluptAMgulIprItikarI patyuH saMpatkarI tathA // 58 // je strInI AMkhe pILacaTI hoya te strI apriya thaI paDe che. temaja duzcaritra hoI jaladI vidhavA thAya che. je strInI Akhe kharAba tathA bahu caMcaLa dekhAtI hoya tene strI sAmudrikanA jANanArAoe kulaTA kahI che. je strIne hasatAM lamaNuomAM khADA paDatA hoya te strI vachaMdI, manasvI hoya che. ane patinA ghera TakIne rahetI nathI. jenI bhramare bIjanA caMdranA jevI vAMkI hoya ane nAkanA upalA bhAge sarakhA aMtare AvelI hoya temaja jenI AMgaLIo eka bIjA sAthe mALelI hAya te strI patinI saMpattine vadhAranAra tathA prItinI vRddhi karanAra hoya che. pa5 thI 28 pUrNimA candrasaMkAzaM supuSTaM parimaNDalam // yasyA mukhaM sudIptaM ca sA ca lakSmIrivA parA // 59 // yathA mukhaM tathA guhyaM yathA vakSastathA bhagaH // yathA hasto tathA pAdau bAhU jar3e tathaiva c| je strInuM mukha caMdra jevuM sArI rIte khIleluM gaLa ane tejasvI hoya te strI bIjI lakSmI jevI che. jenuM mukha hoya tevuM guhyAMga hoya che, jevuM vakSasthala hoya tevI ni hoya che, jevA hAtha heAya tevA paNa hoya che. jevA bAhu hoya che. tevI jaMghAo heya che. arthAt A avayanAM lakSaNemAM sAmya hoya che. 59-60 lalATaM vyaMgulaM yasyAH zarIraM romavarjitam // nirmalaM mRdulaM dehamAyuH saukhyadhanapradam // 61 // yasyAstriNi pralambAni lalATamudaraM bhagaH // trINi sA hanyate nArI devaraMzvazuraM patim // 62 // lalATe zvazuraM hanti udare devaraM tathA // bhartAraM ca bhage hanyAtsA kanyA parivarjayet // 63 // Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana sAmudrikanA pAMca graMtha 29 sthUlakezA patighnI syAdIrghakezA dhanapradA // parUSaiH kapilaiH krUrA skaMdhakezA ca zobhanA to 24 | je strInuM kapALa traNa AMgaLanuM hoya ane zarIra upara vALa bIlakula nahi hovAthI je nirmala ane komaLa hoya te strI sukha tathA dhana ApanAro che. je zrInuM kapALa, peTa ane eni e traNa moTAM hoya te strI anukrame dIyera, sasarA tathA patine nAza karanArI jANavI. arthAt meTA kapALavALI sasarAne nAza karanAra, moTA piravALI dIyerano nAza karanAra tathA meTI enivALI patine nIza karanArI jANavI. jaDA vALavALI strI patine duHkha ApanArI, lAMbA vALavALI dhananI vRddhi karanArI, chUTAchavAyA vALavALa kUra svabhAvavALI tathA khabhA para vALavALI strI zebhAnI vRddhi karanArI jAva. 61 thI 44 haMsasvarA krauMcasvarA nArI madhupakokilA // cakravAkasvarA yA sA hema dhAnyAvivArdhanI | 3 || tIkSNasvarAtigaMbhIrasvarAtimadhurasvarA // aSTau sA janayetputrAndhanadhAnyasamanvitA 5 26 Ayatau zravaNo yasyA samau ca sukumArakau // bhruvau candrAyudhAkArau sA kanyA sukhabhoginI | 7 | kaTyAvarte varA nArI nAbhyAvarte mRtAtmajA // pRSTAvarte patighnI syAttasmAdetAM vivarjayet | 8 | haMsa, krauMca (sArasa) bhramara, koyala tathA cakravAkanA jevA svaravALI stro suvarNa tathA dhAnyanI vRddhi karanArI che. tINuM svaravALI, atigaMbhIra svaravALI athavA atimadhura svaravALI strI ATha putronI mAtA thAya che. ane dhanadhAnyathI yukta rahe che. lAMbA, sarakhA, sukomaLa kAna, hAya ane caMdranA jevI bhramare hoya te kanyA sukha bhegavanArI hoya che. jenI kamaramAM bhamarI hoya te strI zreSTha che. nAbhimAM bhamarI hoya te. mRta prajA hoya che. ane jenI pITha upara bhamarI hoya te patino nAza karanArI che. mATe tene tyAga kare. 65 thI 68 . vRttA pRSThistathAvarto yasyA bhavati nizcitam // bahUmate puruSAna dukhitAn kurute punaH Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 3 sAmudrikazAstra yasyA romANi jaGghAyAM mukhaM ca vikRtaM bhavet // romamistrirAvarte zIghraM bhakSayate patim udyapiNDikA yA tu vArAhakhararomakA // api rAjakule jAtA dAsItvamupagacchati // 71 // jenI pITha gALa tathA bhramarAvALI hAya te strI ghaNA puruSA sAthe saMbaMdha rAkhe che, ane te darekane nirAza kare che. jenI jAMgha upara vALa hoya, mAM vikRta DhAya ane zarIra upara tratru rUvATAMthI khanelI bhamaroe heAya te strI jaladI patine khAI jAya che. arthAt TuMka muTThatamAM vidhavA banI Aya che. jenI pIDIA upaselI hAya te zrI rAjakulamAM janmI hAya tA paNa dAsI thAya che. 69 thI 01 yasyAstu hRdaye nAryA raktaM tu tilakaM bhavet // lAcchanaM bhavati raktAbhaM sA nArI zobhanA bhavet labhate vittasaMpannaM patiM ca vazavartinam // putratrayaM prasUte sA tathA kanyA catuSTayam stane vAme ca kRSNAbhaM lAcchanaM mazakopamam // kSipraM vaidhavyamApnoti jAyate sAtiduHkhitA yasyAgamAgame vai bhUmikaMpaH prajAyate / / sarvAtivaira jananI samudravacanaM yathA 1104 11 je strInA vakSa:sthalamAM rAtA raMganA tala hAya athavA lAla lAkhu hAya te te strI ghaNI sArI hoya che, ane te dhanavAna ane vazamAM rahenAra patine prApta kare che. traNa putrA temaja cAra putrIonI mAtA mane che. jenA DAkhA stana upara kALu maMzakanA jevuM lAMchana hAya te zrI jaladI vidhavA thAya che. ane ghaNuM du:kha lAgave che. jenA hAlatAM cAlatAM pRthvI kape che. te badhA sAthe ghaNu' vera karanArI che, ema samudranuM kathana che. chara thI 75 mRdaGgI mRgajaGgAca mRgAkSI ca mRgodarI // haMsagatyA samA nArI rAjapatnI bhaviSyati kRSNA zyAmA ca yA nArI gaurI campaka suprabhA // snigdhAMgI snigdhavadanA sA nArI labhate sukham // 70 // // 72 // // 73 // // 74 // // 76 // // 77 // Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMthA lalATe yasya dRzyante kRSNaM tilakamuttamam // paMca sA janayate putrAn dhanadhAnyasamAkulAn yasyAzca samAnAyA lalATe svastiko bhavet // vAhanAnAM sahasrasya cAdhipatyaM vinirdizet 301 pInoruH pInagaNDA samasitadazanA padmapatrAyatAkSI / bimboSThI tuGganAzA gajagatigamanA dakSiNAvartanAbhI // snigdhAGgI cAruveSA mRdupRthujaghanA sukharA cArukezA / || 26 || // 79 // kAmaLa aMga, mRga jevI tadha, mRga jevI AMkha ane mRga jevu' peTa tathA huM'sanA jevI gativALI srI rAjapatnI thAya che. kALI, zyAma athavA caMpAnA jevA gaura rIMgavALI, snigdha avayave ane stibdha mukhavALo strI sukha bhogave che. jenA lalATamAM kALA tala dekhAya che, te pAMca putrAnA janma Ape che. ane te pAMce putrA dhanadhAnyathI bharapura rahe che jene hasatAM kapALamAM svastikanA jevu* cinha thatu hoya te sro hajAra vAhanAnI mAlika thAya che. 72 thI 9 bhartA tasyAH kSitIzo bhavati ca subhagA putrayuktA ca nArI // 80 // urUstanau karikarapratimAvaro pAvazvatyapatrasadRzaM vipulaM ca guhyam // zroNilalATamurukUrmasamunnataM ca gUDhomaNizca vipulAM zriyamAtanoti // 81 // piGgAkSI kUpagaNDA kharaparUpakhA sthUlajaGgordhvakezI / / rUkSAkSIvanAsA praviraladazanA kRSNavAloSThajihvA // zuSkAGgI saMgataH kucayugaviSamA vAmanA cAtidIrghA kanyaiSA varjanIyA sukhadhanarahitA duSTazIlA ca nityam // 82 // laDA sAthaNa, laDAM ( (bharAvahAra ) sabhA, saramA bhane ghoNA hAMta, ubhajanI pAMkhaDI jevI ane lAMbI AMkheA, khImaphaLa jevA lAla ATha, unnata nAsikA, guja gati, dakSiNAvarta nAbhi, snigdha avayaveA, suMdara vezabhUSA, kAmaLa ane puSTa sAthaLa, madhura svara, suMdara vALa AvAM lakSaNAvALI srInA pati rAjA thAya che. ane te strI bhAgyazALI temaja putravatI thAya che. sAthaLa ane stana hasthInI sUMDha ane aMDasthaLa jevA, temaja vALa rahita hAya, pIpaLAnA pAMdaDA jevuM paheALu guhyAMga hAya, peDhu, kapALa, sAthaLa kAcabAnI ponI mAphka UMcAM hAya temaja guhyAMganA maNi gUDha Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 sAmudrikA (aMdara samAI jatI hoya te strI ghaNI lakSamI meLave che. pILI AMkha, khADA paDatA kapila, gadheDAne jevo AkSa avAja, jADI jAMgha, UbhA vALa, lukhkhI AMkha, vAMku nAka, AchA AchA dAMta, kALA temaja rUMvATIvALA oTha ane kALI jIbha, sukarka aMga, maLI gaelI bhamara, viSama stana (eka bIjA sAthe sarakhA nahi tevA) (hoMgaNuM) lAMbI AvAM kulakSaNovALI kanyA sukha ane dhana rahita temaja duzcaritra hoya che. mATe tene tyAga kara. 80 thI 82 yasyAH pANitale rekhA prAkArastoraNaM tathA // api dAsakule jAtA narendraM labhate patim 83 yasyAH karatale rekhA mayUrachatramiSyate / / rAjapatnItvamApnoti aizvaryamapi vardhayet maNDalaM cakrapadme ca pUrNakumbhaM ca toraNam / / yasyAH karatale chatraM rAjapatnItvamApnuyAt |8 vRttA ca mekhalA yasyAH nAbhidezopi vartulaH // sA strI bhavati kalyANI patiM nRpatimApnuyAt ! 86 antarbhuvo lalATe ca mazakena samanvitA // rAjJI vApi kapole ca rAmA miSTAnadhIbhavet jenA hAthamAM durga athavA teraNanA AkAranI rekhAo hoya te dAsakulamAM janmI hoya chatAM rAjapatnI thAya che. jenA hAthamAM mera athavA chatrano AkAra banAvatI rekhAo hoya te strI rAjapatnI bane che. ane ezvaryanI vRddhi kare che. vartala, cArarA, pada, pUrNa kuMbha, teraNa ane chatranA cinhavALI strI rAjapatnI thAya che. jenI kamaranI mekhalA geLa hoya, ane nAbhi paNa goLAkAra hoya te strI kalyANa karanArI temaja rAjapatnI thAya che. bhramarenA madhyamAM ke lalATamAM yA kola ( gaMDa sthala)mAM jene mazaka hoya te strI rANuM thAya che. ane miSTa bhojana karanArI tathA buddhimatI hoya che. 83 thI 87 romaiH kanakavarNezva nAbhau ca trivalitA // narendrasya ca sA bhAryA bhavatIha na saMzayaH | 88 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmuhinA pAMca cha hRdromanakhakezeSu danteSu nayaneSu ca // . sneho'tra vidyate yAsAM tAsAM tacchubhakAraNam // 89 // alpasvedA cAlparomA nidrAbhojanadurvalA // gAtrebhyo na ca romANi nArINAM lakSaNaM zubham raktajihnA mRgAkSI ca yA nArI dIrghalocanA // kRzodarI gajagatI strINAM lakSaNamuttamama // 91 // jenAM rUvATAM sonerI haiya, nAbhi upara trivallI paDatI hoya te rAjapatnI thAya che, emAM saMdeha nathI. strIone hRdaya, rema, nakha, vALa, dAMta tathA nayanamAM neha hoya to te temanA mATe zubha lakSaNa che. thoDo parasevo, DAM rema, theDI nidrA, DuM bhejana ane gAtre upara vALa na hoya A lakSaNe strIo mATe zubha phaLa ApanArAM che. lAla jIma, mRga jevI AMkha, dIrgha cana, kRza udara ane hAthInA jevI gati e zubha lakSaNa che. 88 thI 91 parAnukUlAM parapAkapAkinI vivAdazIlAM svayamartha coriNIm // AkraMdinIsaptagRha pravezinI tyajecca bhAyA~ dazaputraputriNIm // 92 / / atidIrghA ca hrasvA ca atisthUlA kRzA tathA // atikRSNA ca raudrA ca tAdRzI vairakAriNI vikalAMguliyAM nArI chidrapAdA ca yA bhavet // sA strI vairakArIni samudrasya vaco yathA // .94 // kRSNajihnA vilaMboSThI piGgAkSI ghargharasvarA // dazamAsai pati hanti sA kanyA parivarjayet yasyAzca romazau jaDau romazau ca payodharau / oSTroparicaromANi zIghaudhavyamApnuyAt mAtuliGgasamau hastau lambamAnaM stanadvayam // yadA tadA na saMdeho dvitIyaM kurute patim // 97 // Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 sAmuhikathA mahAMgulI mahAnAzA mahAmukhI mhaastnii|| mahAnakhI tu yA nArI sadaiva duHkhinI bhavet AvartAstrayo dRzyante lalATe udare bhage // bhakSayettatkSaNAnUnaM devaraM zvasuraM patim . | 11 lambodarI sthUlazirA raktAkSI piGgalocanA // patinopArjitaM dravyamanyena saha bhakSayet | 200 || je strI pArakAne anukUla rahetI, pArakAnI rasoI karanArI, vivAda karanArI, pote ja paisA coranArI, AkaMda (Atmakaleza rUdana ItyAdi) karanArI, sAta gharamAM praveza karanArI (bahu ghara bAMdhanArI, vAraMvAra pati badalanArI) tathA jene putraputrI malI daza saMtAna thayAM hoya te strIne tyAga kare. ghaNI uMcI yA ghaNI nIcI, ghaNI jADI yA ghaNI pAtaLI, temaja ghaNuM kALI ugra svabhAvavALI strI vera karanArI hoya che. je strInI AMgaLIo kharAba hoya temaja pagaluM jamIna upara barAbara na paDatuM hoya te strI vera karanArI hoya che, ema samudranuM vacana che. kALI jIbha, lAMbA oTha, pILI AMkha tathA ghara avAjavALI strI daza mahInAmAM patine nAza kare che, mATe tevI strIne tyAga kare. jenI jAMgha rUMvATAMvALI hoya, temaja stana paNa rUMvATAMvALo hoya, ane eTha paNa rUMvATAMvALA hoya te jaladI vaidhavyane prApta thAya che. jyAre strInA hAtha bIjerAnA jeTalA lAMbA (arthAt TuMkA) hoya, stana yugala labaDatuM hoya, tyAre samajavuM ke te ni:saMzaya tevI strI punarlagna karaze. mATI AgaLa evALI, meTI nAsikAvAthI, meTA mukhavALI meTA nakharALI je strI hoya te sadaiva duHkhI thAya che. je strInA lalATa, udara tathA ni upara ema traNa bhamarIo hoya to te potAnA dIyara, 2 sura tathA patine khAI jAya che, arthAta e traNene nAza thaI jAya che. lAMbA piTavALI, jADI navALI ane lAla ke pILacaTI AMkhevALI strI pitAnA patinuM pidA kareluM dhana jAra puruSa sAthe bhogave che. 92 thI 100 atidIrghA bhRzaM hrasvA atisthUlA bhRzaM kRzA // atikRSNA bhRzaM gaurI SaDetA durbhagA matAH 202 yasyA na spRzate bhUmi kaniSThA ca caturthikA // kumArI ramate jAraM yauvane'pi na saMzayaH che! 202 : Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 na sArutinA pAMca thI nadInAmA ca yA nArI yA nArI phalanAmikA // devInAmA ca yA nArI svayaM bhakSayate patim / // 103 // tIrthanAmA ca yA kanyA sA kanyA mRtyavarjitA // vRkSanAmA ca yA kanyA tanmukhaM nAvalokayet // 104 // adattA varNajyeSThAya lakSaNaiH parivarjitA // na pariNayetsA nArI samudravacanaM yathA // 105 // mAtaraM pitaraM vApi bhrAtaraM devaraM patim // hanyAtkulakSaNaimistasmAllakSaNamIkSate // 106 // ghaNuM uMcI yA ghaNI nIcI, ghaNuM jADI cA ghaNI pAtALI, ghaNI kAlI yA ghaNI gerI A chae prakAranI strIo kharAba manAya che. je strIne cAlatAM paganI cathI (aMguThA sahita gaNutAM) AMgaLI ane TacalI AMgaLI jamInane na aDakatI hoya te te kumArAvasthAmAM temaja yauvanAvasthAmAM nisaMzaya vyabhicAra kare che. nadInA, phalanA ke devInA nAmavALI strI patinuM bhakSaNa karI jAya che, arthAt vidhavA bane che. tIrthanA nAmavALI ne karacAkara parivArathI rahita hoya che. vRkSanA nAmavALI kanyAnuM mukha paNa na jevuM. arthAt te ghaNI durbhAgiNuM hoya che. uttama kuLamAM na apAtI hoya ane zubha lakSaNethI rahita hoya tevI kanyA sAthe lagna na karavuM, ema samudranuM kathana che. kulakSaNo (upara gaNAvyAM che tevAM)thI kanyA pitAnAM mAtA pitA, bhAI, dIyara, tathA patine nAza kare che. mATe lakSaNa jevAM joIe. 101 thI 106 dakSA tuSTA priyAlApA paticittAnugAminI // kAlocisyAdrayakarI yA sA lakSmIrivAparA // 107 // bAlA khelanakaiH kAle dattaiH divyaphalAzanaiH / / modate yovanasthA tu vastrAlaGkaraNAdibhiH // 108 // hRSyen madhyavayA prauDharatikrIDAsu kauzalaiH / / vRddhA tu madhurAlApaigauraveNa ca rajyate // 109 // SoDazAbdA bhavebAlA triMzatAbhUtayauvanA / / paJcapaJcAzatA prauDhA vRddhA strI tadanantarA Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 sAmudrikazAstra je strI catura, prasanna, priya lAge tevI vAtacita karanArI, patinI IcchA mujaba karanArI, temaja samaya joI ucita vyaya karanArI hAya te strI bIjI lakSmI jevI che. khAlA samaya upara ApelAM ramakaDAM, temaja uttama mevA mIThAiothI prasanna thAya che. jyAre yuvA zrI vajra ane alakArathI prarAnna thAya che. madhyamA ( prauDha nAyikA) bhavya tathA kauzalya bharelI surata krIDAthI prasanna thAya che. temaja vRddha strI Adara sanmAna ane madhura vArtAlApathI prazna thAya che. soLa varSanI uMmara sudhI zrI mAlA kahevAya che. seALathI trIsa sudhInI yuvA, trosathI paheMcAvana varSa sudhInI prauDhA ( madhyA ) ane tyAra pachInI vRddha kahevAya che. 107 thI 110 306 padminI citriNI caiva zaMkhinI hastinI tathA // tattadiSTa vidhAnenAnukUlyA strI vicakSaNaiH padminI vahakezA ca svalpakezA ca hastinI // - zaMkhinI dIrghakezA ca vakrakezA ca citriNI cakrastanau ca padminyA vakrastanI ca hastinI // dIrghastanau ca zaMkhinyAcitriNI ca samastanI padminI dantazobhA ca dantonnatA ca hastinI // zaMkhinI dIrghadantA ca samadantA ca citriNI padminI padmagaMdhA ca madhugaMdhA ca hastinI // zaMkhinI kSAragaMdhA ca matsyagaMdhA ca citriNI haMsasvara padminyA gUDhazabdA ca hastinI || rUkSaH zabdazca zaMkhinyAH kAkazabdA ca citriNI paGkajAsanalayena padminI veNu dAstipadena zaMkhinI || skaMdhapAdayugalena hastinI nAgareNa ramayaMti citriNI // 117 // padminyA mukhasaurabhyaM uraH saurabhyahastinI || citriNI kaTisaubhAgyA padasaubhAgyazaMkhinI padminI saralAkeza urdhvakezA ca hastinI // citriNI lambakezA ca sthUlakezA ca zaMkhinI // 116 // // 111 // // 112 // // 113 // // 114 // / / 115 // // 118 // // 119 // Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 307 jene sAmudrikanA pAMca aMze padminI prema vAJchanti dravyaM vAJchanti hastinI // citriNI mAnamicchantI kalahamiccheca zaMkhinI _| 20 || jJAtavyaM vibudhaiH strINAM lakSaNaM vApyalakSaNam // kulavRddhiryazovRddhilakSmIvRddhirbhavedyataH 1 rUti samApta sAmudrika zAstram | strIonA padminI, citriNa, haritanI ane zaMkhinI ema cAra bheda hoya che. strIone temanA bheda mujabanAM vidhAna vaDe catura puruSoe pitAne anukULa karI devI. jene ghaNuM vALa hoya te padminI, ochA vALavALI hastinI, lAMbA vALavALI zaMkhinI ane vAMkaDIo vALavALI citriI kahevAya. padminInA stana meLa hoya che. hastinInA stana vAMkA hoya che. zaMkhinInA stana moTA hoya che. ane citrinA stana sarakhA (mApasaranA) hoya che. pavinInA dAMtanI zobhA ane hara hoya che. hastinanA dAMta uMcA thaelA mAluma paDe tevA hoya che. zaMkhinInA dAMta moTA hoya che. ane citriNInA dAMta sarakhI rItanA hoya che. padminInA zarIramAMthI kamaLanA phUla jevI sugaMdhI Ave che. hatinInA zarIramAMthI madha jevI sugaMdha Ave che. zaMkhinInA zarIramAMthI khAranA jevI sugaMdhI Ave che. ane citriInA zarIramAMthI mAchalI jevI sugaMdha Ave che. pazcimanI haMsanA jevA svaravALI hoya che. hastinI svara gaMbhIra hoya che. zaMkhinIne svara akSa lAge che. jyAre citri kAgaDAnA jevA svaravALI hoya che. pAMnI padmAsananI khubIthI surata kare che. phADelA vAMsanI mAphaka paga rAkhI zekhinI krIDA kare che. skaMdha pAdAsanathI (nAyakanA paga potAnA skaMdha upara ane pitAnA paga nAyakanA kaMdha upara rAkhI) hastinI kI DA kare che. jyAre citrizuM sukhAsanathI surata kare che. paddhiAnImAM mukhamAM saurabha hoya che. hastinInuM urasthala suMdara (sugaMdhIvALuM arthAt manahara ) hoya che. citriNInI kamara sArI hoya che. jyAre zaninA paga sArA hoya che. padminInA vALa sarala hoya che. hastinanA UbhAvALa hoya che. citrinA vALa lAMbA hoya che. ane zaMkhinInA vALa jADA hoya che. pazcinI premanI IcchA rAkhe che. hastinI dravyanI AkAMkSAvALI hoya che. citrinuM mAna cADe che. jyAre zakhinI kalaha priya hoya che. A pramANe paMDita puruSoe strIonAM sulakSaNe ane kulakSaNane jANavAM joIe, kAraNa ke lakSaNa dvArA ja kula, yaza ane lakSamInI vRddhi thAya che. arthAt lakSaNajJa puruSa sulakSiNa strI sAthe lagna karI kula yaza tathA lakSamInI vRddhi kare che. 111 thI 12 Ita strI-sAmudrika samApta Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkhiNI Shankhini Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpArzvacaMdrasUriviracitaH atha hastakANDaH vardhamAnaM jinaM natvA jJAnaM kevalibhASitam // subodhaM sarvajantUnAM sadyaH pratyayakArakam // 1 // pUrvAcAryathA coktamanubhUtaM yathA svayam // saMsmRtyai sAMprataM vakSye'nyasmai vAdRSTabhaktaye // 2 // hastakAMDa zrI vardhamAnasvAmIne namaskAra karIne kevaLI bhagavAne kaheluM jJAna ke je sarva prANuone sArI rIte samajamAM Ave tema che, tathA jaladI vizvAsa pamADanAruM che, ane jene pUrvAcAryoe kahyuM che, temaja meM pote anubhavyuM che. te bIjAone nasIba upara zraddhA bese tethI temaja smRti rahe eTalA mATe kahuM chuM. 1-2 lAbhAlAbhaM sukhaM duHkhaM jIvitaM maraNaM tathA // jayaM parAjayaM caiva bhUbhaGgamatha cintitam // 3 // varNadharmadazAbhedA dinAdikAlanirNayam // arghakANDaM tathA strINAM garbhApatyasya lakSaNam // 4 // gamanAgamanaM vRSTiM zalyoddhAraM tathaiva ca // praznA vayo'nte madhyasthAH svAnubhUtAzca nAnyathA // 5 // sAla-hAni. subhaHma, chavita mane bharaNa, 45-524ya, mIna ( 2Norya )nu patana, mane gata vicAra, varNa dharma tathA dazAbheda,divasa Adi samayAdikano nirNaya, ardhA kAMDa, strIonA garbhamAM rahelA bALakane (putra ke putrI te saMbaMdhI) nirNaya, gamAgama, vRSTi tathA zalyane uddhAra vagere prazno ke je meM mArI pAchalI uMmara sudhImAM sArI rIte anubhavyA che, ane je satya mAluma paDyA che, (te jJAna huM // 6 // acatayA uttarA vagAH kaTapazA adharAH smRtAH // dvAdazAnAM svarANAM tu hrasvA uttarasaMjJakAH dIrghAH syuradharAH sarve vyaJjanesvapi kthyte|| AdimAstRtIya vargA uttarAzcottarottarAH // 7 // Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMthA uttarA uttare varge dvituryAvadharAdharaiH // AliGgitAstRtIyAdyA a- i e o svarAstathA A I ai au svarairyuktA dvitIyAzcAbhidhUmitAH || uU aM aH svarairyuktAzcaturthI dagdhasaMjJakAH 309 || 8 || // m // avarga, cavarga, varga tathA yavarga e uttarAnaka vagege che. kavarga, Dhaba, pava tathA zava e adhara sajJaka vageI che A, A, i, i, u, U, e, e, e, o, a, a, e khAra svare paikI jeTalA hava svarA che, te uttarasajJaka che. dIsyo adharAjJaka che, vyaMjanAnI aMdara paNa vInA pahelA ane trIjA vaNo uttarasajJaka che. uttara vagonI aMdara uttarasaMka vo uttarAttara sajJaka ane che. bIjA ane cothA varNa adharasanna che. ( adharasajJaka varganI aMdara adharsaka varga adharAdhara gaNAya. ) vage mAMDunA pahelA ane trIjA akSaro tathA a, I, u, e ane e Avigita kahevAya che. A, I, e ane oe svA tathA vargonA bIjA naMbaranA varNo abhidhumita kahevAya che. tathA u, U, a, a: e svare tathA varganA cAthA varNa dugdhasajJaka che. 6 thI paJcamA madhyamAH proktA uttarAliGgitAdiSu || vyaJjanasvarasaMyuktAn prane deyA svarAtphalam akArAtkevalAddIyaM tadyukta vyaJjanAdapi // nirantaryottarAH praznA manovAJchita lAbhadAH || adharairmizritAste'pi stokalAbhAH prakIrtitAH nol // iti uttarAdharaparibhASA prakaraNam // bhargAnA pAMcamA varNI madhyama kahevAya che. praznamAM uttara Aligita ItyAdi saMjJAnI aMdara svara yukta vyaMjana hoya to svara pramANe saMjJA ApI phUla kahevuM. paraMtu akAra jyAM ekalA ja hoya tyAre tenI svara pramANe sattA ApavI, anyathA vyaMjana sAthe hAya tyAre vyaMjananI je thatI hAya te sattA ApavI. ( kAraNu akAra dareka vyaMjanamAM yukta thAya te ja te vyaMjana sapUrNamanI uccArane lAyaka bane che. eTale akAra vagara kAI yaMjana hotA nathI ). 10 iti paribhASA prakaraNa // 33 // Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 4 hastakAMDa // 12 // // 13 // // 14 // uttarA AdimadhyAnte cArumadhyAlpalAbhadAH / / Adisthe uttare zIghaM madhyasthe syAdvilaMbataH antasthe cirakAlena kAlo'pyevaM niyujyate // aca ta yeSu vargeSu tathA kaTapazeSu ca sthAne'nyatra vijJeyA yathAsaMkhyakamAttathA // ata varge gRhe svIye caya varge'nyatastathA kapa varge ca deze tu Ta za varge'nyadazataH // svarottaro viziSThaH syAnmadhyamo mizrake tathA praznAH sUkSmAkSaraihyAH sarvamAtrA samanvitAH // dhruvakaM prakSipedrAzau catvAriMzadviruttaram tribhihitya vai bhAjyaM zeSAMkena phalaM dizet / / ekena vidyate vastu dvAbhyAM labhyaM na zUnyataH // 15 // // 16 // // 17 // // iti lAbhAlAbhaprakaraNam // je prazno uttara saMjJaka varSomAM thaelA hoya che, te niraMtara manovAMchita phalane lAbha kare che. adhara saMjJaka uttarasaMDraka varNothI yukta hoya te paNa DuM ghaNe lAbha Ape che ja. praznanA Adi, madha ke aMtabhAgamAM jo uttara saMjJaka varSo hoya te uttama, madhyama ane alpa phaLa ApanArA bane che. je praznanA Adi bhAgamAM utarasaMDraka vaNe hoya te zIdhra kAryasiddhi thAya che. madhyamAM have to vilaMbathI kAryasiddhi thAya che. ane aMtamAM hoya te ghaNu lAMbA kALe kAryasiddhi thAya che. A pramANe kALa nirNaya thaI zake che. a, ca, na, ya e vaLe tathA ka, 8, 5, za e vargo uparathI pitAnA sthAnamAM yA bIje kAryasiddhi thaze tene nirNaya jANa. je avarga ke tava hoya te potAnA sthAnamAM, cavarga ane yava hoya te bIjI jagyAe kAryasiddhi thAya che. kavarga ane pavarga hoya to dezamAM ane Tavarga tathA zavarga hoya te paradezamAM kAryasiddhi thaze. uttarasaMDraka vara viziSTa phaLa ApanAra che. chatAM mizra vaNemAM te madhyama phaLa Ape che. praznanA dareka akSaronI sUkSama rIte mAtrAo sAthe gaNanA karavI. pachI te aMka saMkhyAmAM 42 ne AMka dhruvaka tarIke Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmuddhikanA pAMca graMthA 311 umeravA. ane traNathI bhAga ApavA. tathA zeSa pramANe phaLa kahevuM. eka zeSa vadhe te vastu vidyamAna che, e vadhe te maLaze, ane zUnya vadhe te nahi maLe ema jANavuM. 11 thI 17 ati lAbhAlAbhaprakaraNa sukhaduHkhamato vAcyamuttaraiH pRcchataH sukham // adharairduHkhamApnoti gaNityA nirNayetpunaH praznAH sUkSmAkSarairbrAhyA catvAriMzansamanvitAH || tribhirbhAgena praznasya zeSAMkena phalaM dizet ekena syAnmahAsaukhyaM dvAbhyAM caiva tu madhyamam // zUnye zUnyaM vijAnIyAddinasaMkhyA tu vargataH // iti sukhaduHkhaprakaraNam // sukhaduM:khanA praznamAM te uttasanaka varNavALA prazna DhAya to sukha, ane adharasajJaka varNavALA prazna hoya te du:kha pAmaze ema ni ya karavA. praznanA akSarAnI saMkhyAnA cega karavA. ane temAM 40 umeravA pachI traNathI bhAga ApavA. eka zeSa vadhe te mahAsukha kahevuM, e zeSa vadhe te madhyama sukha kahevu'. ane zUnya vadhe te zUnya samajavuM. ane varganI sakhyA pramANe divasanI saMkhyA samajavI. 18 thI 20 kRti sukhadu:khaprakaraNa i nirantarottarAH praznAH aM aH svaravivarjitAH // varNena yutAH sa paJcamA mRtyukArakAH kaTapazA i mizrAstu uttaraizca yutA mRtAH // uttaraivyaMjanAdyaiH syumizritA uttarAH svarAH vizeSeNa zubhAH jJeyAH kAlasaMkhyA ca kathyate // dinAnyAliMgite prazne mAsAH syubhidhUmite || varSANi dagdhe tu kAlasyA'pyeSa nirNayaH // 18 // // 19 // // 20 // // 21 // || RR #I // 23 // Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ $ hatA | 2 || praznAH sUkSmAkSarAhyAH sarva mAtrAsamanvitAH // dhruvakaM prakSipedrAzau SaDakSaH sa ca madhyagaH datte bhAge bhavetkAlo naika zeSapratimRtam / / dvi zUnye tathA zeSe rogiNo'zubhamAdizet uttaraiH urdhvagAmI syAdagdhairyAtyadharaM mRtaH // martyaloke tayoranyaivaM jananamAdizet te 26 | 22 .. aM ane a: e be svarathI rahita uttarasaMzaka vaNe niraMtara rogane haranArA che. paraMtu I svarathI yukta pAMcamA varNo (vargonA pAMcamAM vaNe) mRtyu karanArA che. kavarga, varga, pavarga, zavarga tathA IkoranuM mizra phaLa che. uttarasaMzaka svarethI yukta thaelA mRtasaMjJaka (dagdha) vaNenuM phaLa mizra che. uttarasaMzaka vyaMjanothI yukta uttarasaMDraka svare vizeSa karIne zubha phaLa ApanArA che. praznamAM AliMgitathI divase, abhidhatithI mAsa ane dadhathI varSa ema kALanI gaNatrI kahevAya che. ane roga praznamAM paNa kALanirNaya mATe eja vidhi che. praznanA dareka sUkSmAkSara ane mAtrAene coga karo. temAM pa0 ne vAMka umero. traNathI bhAga Ape. je eka zeSa rahe te jIvita che, ema jANavuM. paraMtu je be ke zUnya zeSa vadhatA hoya te rAgInuM zubha thatuM nathI, arthAt mRtyu thAya che. praznamAM uttarasaMzaka varSo hoya te prANInI urdhvagati thAya che. je dasaMjJaka varSo hoya to adhogati thAya che. ane je abhidhamita vaNe hoya to mRtyulokamAMja jIvane punarjanma thAya che. jevI rIte mRtyunI gatine nirNaya karyo tevIja rIte jIva kayA lekamAMthI AvyuM che, tene nirNaya karavo. 21 thI 26 Iti jIvita mRtyuprakaraNa. te raka jayaM parAjayaM vakSye bhUpAnAM sukhakArakam // sarvottarairjayo nityaM viziSThazcottarottaraiH AdimadhyAvasAneSUttareSu kramato jayaH // uvarNa mizriteSu syAtpaJcameSu tathaiva ca parAjayo'dharainUnaM u U aM aH svaraistathA // taza varge tathA jJeyA gaNitvA nirNayetpunaH 28 | che 22 | Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne sAmudinA patha pare praznAH sUkSmAkSAyAH srvmaatraasmaanvitaaH|| . dhruvakaM prakSipedrAzau triviMzatisamasaMkhyakaH guNarbhAgaH pradAtavyaH ekena jayamAdizet / / dvAbhyAM sAmyaM dvayojJeyaM zUnye zUnyaM parAjayaH || 3 || I ni hAyaparAyakAma ! have rAjAone sukha ApanAra jaya-parAjaya viSe kahuM chuM. praznamAM uttarasaMjJaka vaNe hoya te haMmeza jaya thAya che. je uttarottaravarNa hoya te khAsa karIne jaya maLe che. uttarasaMzaka vaNe Adi, madhya ke aMtyamAM rahyA hoya te anukrame Adi, madhya ane aMtyamAM jaya maLe che. uvarNathI mizrita paMcamavarNathI paNa tevI ja rIte jaya (sAdhAraNa) maLe che. adharavarSothI temaja u U e ane a: e svarAthI, ta ane za vargathI nakI parAjaya maLe che. A badhuM samajIne nirNaya kare. praznanA sumAkSarAnI mAtrA sahita gaNanA karavI. ane temAM 60ne vaka umero. trathI bhAga Apa eka vadhe te jya, e vadhe te saMdhi ane zUnya vadhe te parAjaya samaja. 27thI 1 Iti jayaparAjayaprakaraNa bhUcchatrayostathA vakSye bhaGgAbhaGga samAsataH // adharairbhaGga eva syAdabhaGgazcottaraH sadA ne rU2 || mizrakaiH sandhireva syAdinasaMkhyA ca vargataH che ri mUchamAm | bhU (jamIna) tathA chatranA bhaMgAbhaMga saMbaMdhI have saMkSepamAM kahuM chuM. je praznamAM adharasaMjJaka varSo hoya te nakkI bhaMga thAya che. uttarasaMDUkavaNethI bhaMga thata nathI. ane mizravaNethI saMdhi thAya che. phaLa kyAre maLe te varganI saMkhyA uparathI jANavuM. 32-33 Iti bhecchatrabhaMgAbhaMga prakaraNa ataH paraM pravakSyAmi cintAprakaraNaM zubham / / urdhvadRSTi vejjIvo adhodRSTizcamUlake samamAlokanaM dhAtau praznabhedastataH param 40 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArovikArazca e u aH svarasaMyutAH // kacaTAdicatuSkaMca yaza hA jIvasaMjJakAH uU aM svarasaMyuktAstapA AdicatuSkakam // vasAbhyAM sahitA vargA dhAtoraktA trayodaza // 37 // I ai au svarasaMyuktA vargANAM paJcamAkSarAH // yasyAdhikyaM bhavetprazne sa yoniH saMzayaM vinA // 38 // jIvAkSarairbhavejjIvo dhAturdhAtvakSaraiH sadA // mUlaM malAkSarajJeyaM mizrakaimizrakaM bhavet svarottara vejjIvo dhAtuH syAdadharaiH svaraiH / / svarottarAdharau yoge mUlameva na saMzayaH // 40 // AnA pachI huM zubha evA ciMtA prakaraNane kahuM chuM, uttarasaMzaka varNane prazna hoya te jIva. adharasaMzaka varNa hoya te mUla ane mizra saMjJakavaNuM hoya te dhAtu ema praznane bheda samajavo. a, A, I, e, u ane a: e svare tathA ka, ca tathA Ta varganA pahelA cAraNe, ya, za temaja ha e jIvasaMsaka che. u, U, ane e e svara, ta varga tathA varganA pahelA cAra varNo. vakAra ane sakAra e pramANe tera akSare dhAtusaMjJaka che. I, e, o e svara tathA vargonA pAMcamAM akSarerakAra tathA SakAra ema dasa varNo mUlasaMzaka che. praznamAM jenuM Adhikaya hoya tenI jAti (dhAtu, bhUka ) ni:sazaya khAya che. vasa skss| DAya to 71, dhAtu saMjJaka akSara hoya te dhAtu ane mUlasaMjJaka aphAra hoya te mULa tathA mizravaNe hoya te mizrajAti thAya che. uttarasaMzaka svara jIvasaMjJaka che. adharasaMjJaka svara dhAtu che, ane uttara tathA adharasvaranA mizraNamAM ni:saMzaya mUla thAya che. 34thI40 praznaM sUkSmAkSarAhyaM sarvamAtrAsamanvitam // tribhirbhAge pradatte syAdyaccheSaM tattu cintayet // 41 // ekadizUnyazeSAH syujIvaM mUlaM ca dhaatvH|| jIvamUlakadhAtUnAM vyaktiyopadezataH // 42 // uttarerakSarairepAmuttamaM cintitaM viduH // uttame ca parijJAta vyaktiH syAdabhidhAnataH Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAmuhikanA pAMca thaze 15 isvainaro'valA dIrghaIyoryoge npuNskH|| praznaH sUkSmAkSaraiyAhyaH sarvamAtrAsamanvitaH // 44 // tribhirbhAgaH pradAtavya ekazeSe bhavennaraH // dvAbhyAM nArI tathA zUnye nizcitaM syAnapuMsakam // 45 // bAlo yuvA tathA vRddhA ekadvizUnya zeSataH // evaM varNastathA jJeyo gauraH zyAmazca mizritaH // 46 // praznonA sUphamAkSare mAtrAsahita gaNavA ane traNathI bhAga Ape. je zeSa rahe tenA uparathI vicAra kara. eka zeSa rahe te jIva, be rahe te mULa ane zUnya rahe te dhAtu samajavI. A pramANe jIva, mULa ane dhAtunuM spaSTikaraNa jANavuM. je uttarasaMDraka vaNe heya te temanI uttama prakAranI sthiti jANavI. je uttama che, ema siddha thAya te tenA nAma uparathI tenuM spaSTikaraNa samajI levuM. je varSo heya te puruSa, dIdhuM hoya te strI ane hasva tathA dIrdhane vega hoya to napuMsaka jANa. praznanA sUphamAkSane mAtrA sAthe vega kare pachI temAM traNathI bhAga Apa, je eka zeSa rahe te puruSa, be rahe te strI tathA zUnya rahe te napuMsaka samaja. eka, be ane zunya vaDe anukrame bAla, yuvA tathA vRddha ema samajavuM, ane tevI ja rIte anukrame gora, zyAma tathA mizra raMga samaja. 41thI46 praznAkSarasamaM nAma prAyeNa sarvavastunaH // uttarairakSaraiH prazne nAma syAdadharAkSaram // 47 // adharairuttaraM nAma mizrakarmizrakaM viduH|| praznamekAkSaraM dvau vA cintite patitaM dhruvam // 48 // akArAdyakSaraiyaH saMkaTo vikaTo'paraH / / saMyuktaM syAdasaMyuktamAyadvitIyamakSaram // 49 // saMkaTaH pravaraM vastu dIrghAkAraM vinirdizet // achidraM vikaTaistu drayooge'sti vartulam dazabhimizritaM sArza guNayadvAdazaistataH // . saptabhirdatabhAgesyAlabdhAGke varganizcayaH // 51 // Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke hastakAMDa tannizcaye yathAsaMkhyamakSarasyApi nishcyH|| mUlarAzezva zeSeNa vargaH syAdaMkasaMkhyayA | "2|| saMyuktAkSara prazne ca tadvargavyaJjanadrayam // saMbudhyAnveSya yatnena cintitaM lakSayetpunaH | jarU. pRcchako dizi yasya syAdig pRcchakasya cintne|| yaca jIvAdikaM pazyecintA tasya vinirdizet pa . aMkAdikaM sparzayedyatpramANaM tatra vastunaH | | | ti vistAramAM praznanA akSare pramANe prAya: dareka vastunuM nAma hoya che. uttarasaMzaka varSo hoya te adharAkSaranuM nAma hoya che. ane adharasaMzaka vaNe hoya te uttarasaMjJaka varNovALuM nAma hoya che, mizravarNothI mizra nAma hoya che. ekAkSara yA be akSaravALA game teTalA akSaravALe prazna hoya to paNa tene akArAdi akSarenA kamathI AliMciMtAdi rIte nizcita kara. je praznamAM prathama athavA dvitIyAkSara joDAkSara hoya te saMkaTa, ane jeDAkSara na hoya te vikaTa nAmanI saMjJA samajavI. saMkaTa prazna hoya te moTI temaja dIrghakAra vastu samajavI. vikaTa saMjJaka prazna hoya te chidra vagaranI vastu samajavo. je saMkaTa ane vikaTanuM ekIkaraNa thayuM hoya te geLa vastu samajavI. praznAkSanA mAtrA sahitanA bhegane dazathI yukta karI, bArathI guNavA, ane sAtathI bhAga Apavo. je zeSa rahe te varga samaja. varganI saMkhyA pramANe, temaja praznAkSaranI saMkhyA pramANe, temaja praznAkSaranI saMkhyA pramANe vastunI saMkhyAne nirNaya karavo. mUlarAzi (saMkhyA)nI zeSa pramANe varganA aMkanI saMkhyA samajavI. saMyuktAkSara praznamAM te varganA be vyaMjana gaNavA. A pramANe buddhipUrvaka mUka praznane (ciMtA kaI vastu saMbaMdhI che ? zAne prazna che, tene) nirNaya karavo. kaI dizAne prazna che? tenA nirNaya mATe pUchanAra je dizAmAM hoya te dizAne prazna samaja. temaja je jIvAdi vastune jue te saMbaMdhI prazna che, ema samajavuM. vaLI je aMkAdine sparza kare te aMka mujabanI vastuonI saMkhyA samajavI. 47 thI 15 Iti ciMtAprakaraNa varNidhoM bhavedageM uttaro vinvrjitH|| vighnasyAdadhavagaimizrakarmadhyamo bhavet Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e sAmuhikanA pAMca rAzi kaTanajarakhajhA varNAH u U aM a svarairyutAH // ebhiH svaraistathA mizrAH paJcamA varNibhogadAH // 57 // baTadhapharatA varNA sazau ca prshnmdhytH|| ivarNa mizritAzcetsyustapobhaGgastadAdizet // 58 // vagairmokSAdikaM saukhyaM varcasvamuttarottaraiH // 59 // // iti varNidharmaprakaraNam // je praznamAM uttarasaMDraka varSo hoya te saMnyAsIne dharma vina rahita rahe che. adhara saMjJaka vaNe hoya te vina yukta rahe che. ane je mizravaNe hoya te madhyama prakArathI (sAdhAraNa vina yukta) rahe che. ka, 8, na, ja, kha ane jha e vyaMjane u U aM ane a: e svathI yukta hoya athavA u u aM ane anya e svarethI yukta mizra saMjJakavyaMjane tathA vargonA pAMcamAM vyaMjano vaNi-(saMnyAsI, brahmacArI)ne bhAga ApanAra che. ba, 8, dha, pha, 2 ta tathA sa ane za je IthI mukta thaI praznamAM rahyA hoya te te varzinA tapane bhaMga karanAra thAya che. varganI uttarAdhara saMjJA pramANe mekSAdika samajavI. ane uttarottara saMjJaka je prazna hoya te varNine varcasva tathA sukha maLe che tema jANavuM. 56 thI 19 , dati vaNidharmaprakaraNa // 61 // akArAdiSu vargeSu pUrvataTaH dizaH kramAt // amISAmapi vargANAMmadharasvaravivarjitAH varNAGkasahitAH syuzcettadA pUrvAMdizaM vadet // tathaikAmekavargasya svarAdharavivarjitAH varNAH syuzcettadA nUnaM pazcimAzAM vinirdizet // svaravyaMjanavidagdhe syAtsaMhatedekSigA sadA adharaireva varNaizca nizcitairuttarA bhavet // praznAH sUkSmAkSaraiyAhyAH sarvamAtrAsamanvitAH dhruvaka prakSipadAzau trirdazaimizritaM tataH // bhAgodeyo'STabhiH pazcAccheSAMkena dizaM vadet // 62 // // 63 // Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ labdhAMkena pramANaM syAcchranyazeSaM yadAbhavet // tadordhvAdigvinirdezyA vAgho bhAgaM vinirdizet 4 rastA // 3 // // iti digprakaraNam // akArAdi ATha vargono anukrame pUrvAdi dizAe che. A varSe paikI pazu adharasajJaka svarAthI rahita vyaMjana hoya te pUrva dizA kahevI. temaja avagnA adharasajJakathI rahita svaramAtra hAya tA pazcimaziA kahevI. svara ane vyaMjanA bhegA hAya tA dakSiNa dizA kahevI. adharasajJaka svarAthI nakkI uttara dizAja jANavI praznanA sUkSmAkSaronA mAtrA sahita yAga karavA. ane temAM tera dhruvAMka tarIke umeravA. pachI AThathI bhAga ApavA. ane zeSa rahe te pramANe pUrvA idazAo jANavI. zUnya zeSa vadhe tyAre urdhva ke adheAbhAga paNa kahevA. 60 thI 65 iti digmaraNu yAdRdinAdi kAlo'yaM pRcchAto vadati tataH // vakSye kAlapramANaM tat saMkhyAkAlakrameNa ca pakSo mAso dinaM varSa pakSaAdye vadettathA // dinAnyAdi tRtIye ca varNe jJeyA dvitIyake mAsA varSANi tUrye tu varSamAsau ca paJcame // mizrake mizrakaM vAcyaM gaNitvA nirNayetpunaH praznaM sUkSmAkSare dazapaJcayutaM tataH // kAlairbhAgaH pradAtavyastrizeSe syuzca vAsarAH samazeSe tathA mAsA varSANi zUnyazeSataH "hra || 67 || 11&2 11 // 4 // || 70 // ||ti hrAma kham // jevI rIte prazna upara samaya niNaeNya thAya che, tevIja rIte sakhyAnA kramathI huM paNuM kAlanuM pramANa kahuM chuM. pakSa, mAsa, divase ane va e pramANe kALaseka che. jo praznamAM AvavI hoya teA pakSa, tuIyatrI hAya tA dina, khIjAtrA hAya te mAsa, ceAthA vo hoya te varSa ane pAMcamA vaNo hoya teA varSa tathA mAsanuM samizraNa kahevuM. jo mizrasajJaka ii ya teA mizrakALa kahevA. praznatA sUkSmAkSaronA cega karI temAM dhruva tarIke paMdara umeravA. ane cAratho bhAga ApavA. je traNa zeSa Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane sAmuhikanA pAMca thayA rahe te divasa, be zeSa rahe te mAsa (eka zeSa rahe te pakSa) ane zUnya zeSa rahe te varSa samajavAM. 6 thI 70 Iti kAlaprakaraNa arghakANDamato vakSye vaNijAM hitkaamyyaa| samarghamuttarardhAnyaM maharghamadharairbhavet // 71 // pRcchakaH syAtsvayaM zreSThiH mAnaH krayANakaM tathA // tayornAmAkSaraprazne gaNyante vyaMjanaM svarAH // 72 // gaNitvA pRcchakasthAne tatsaMkhyAMka likhettataH // dvayoH rAzyoharedbhAgaM praznasaMkhyaiH svaraistadA // 73 // vyaJjanAnAM bhavedrAzau zeSAdhikye samarghatA // dvayo rAzyoH same zeSe sAmyaM zUnye maharghatA // 7 // // ityarghaprakaraNam // have huM vepArIonA hitanI IcchAthI arghakAMDa kahuM chuM. praznamAM je uttara saMjJakavaNuM hoya te samartha ane adhasaMjJaka hAya te mahardha thAya che. pUchanAra zeTha che. ane prazna vecavAnI vastu che. A baMnenA nAmanA svara ane vyaMjanenI judI judI gaNanA karavI. pachI praznonI saMkhyA mujabanA aMkathI svara tathA vyaMjanenI saMkhyAmAM bhAga Apo. je svara karatAM vyaMjananI saMkhyAnI vadhAre zeSa vadhe te samartha thaze. je svara ane vyaMjana baMnenI sarakhI zeSa vadhe te bhAva sarakhA raheze. ane baMnenI zeSa zUnya rahe te mahardhatA thaze (ema kahevuM) 71 thI 74. iti ardhaprakaraNa // 75 // vottare bhavedgarbho vaMdhyA garbhAdharaiH sadA // . Adi madhyAvasAnastho garbhaH syAduttaraH kramAt uttaraH putra eva syAtstrINAM garbhe sutAdharaH // SaNTaM syAtpaJcame varNe uttaraizcottarottaraiH // 76 // Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 saals praznaM sUkSmAkSarAhya ekAdazayutaM tataH // dvAbhyAM bhAge pradatte syAccheSAGke garbhasambhavaH // 77 // zUnye zUnyaM vijAnIyAt strINAM nAmAkSarANi ca // dviguNAni prakurvIta tithivArAkSarairyutaH // 78 // dvAbhyAM bhAge pradatte syAdekazeSe vadennaraH // zUnye nArI sadA jJeyA zeSamapyupadezataH // 79 // // iti garbhaprakaraNam // je praznamAM uttarasaMzaka vaNe hoya te te garbha che, ema samajavuM. adharasaMzaka vaNe heya te vaccagarbhA (vAMjhaNa) che, ema jANavuM. uttarasaMzaka vaNe Adi, madhya- ke aMtamAM rahelA hoya te pahela vacale ke chelle garbha krama mujaba samajI le. strIonA garbha praznamAM je uttarasaMzaka vaNe hoya te putraja heya, ane adhasaMsaka varSo hoya te putrI hoya, ane je uttarottarasaMzaka vaNe praznanA aMtyamAM hAya, ane praznamAM vargonA paMcavaNe hoya te napuMsaka hoya ema samajavuM. praznanA sUkSmAkSaranI gaNanA karI saravALAmAM pravAMka tarIke agiyAra umerI bethI bhAga Apa. je zeSa vadhe te garbha che. ema samajavuM. ane zeSa na vadhe te zUnya che (garbha nathI) ema samajavuM. strInA nAmAkSanA cegane dviguNita kare. temAM tithi vAranA akSare joDI devA. pachI bethI bhAga Ape. eka zeSa vadhe to putra ane zUnya vadhe to putrI samajavI. Ama gurUpadezathI garbha prazna saMbaMdhI samajavA gya zeSa bInAo paNa jANI levI. 75 thI 79 iti garbhaprakaraNa // 80 // uttarairAgamo vagairadharaiH syAdanAgamaH // adharaH svarasaMyukte prathama tRtIye sadA zIghamAgamanaM brUyAdyazavarga vivarjitaiH // . uttarasvarasaMyukta vilambo nAgamo'dharaiH praznaM sUkSmAkSaraM grAhyaM tridazottarazataM tataH / / datte bhAge'STAbhiH zeSe viSamAGke zIghamAgamaH // 1 // // 82 // Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kana sAmuhinA pAMca thayA 325 samAGkena vilambana zUnye naivAgamo bhavet // dinaiH acata vargeSu pakSaNa kapa vargayo 83 caTa vargaNa mAsaistu zavargeNaiti varSataH // idamAgamane proktaM gamane tu tathA vadet || 84|| I para kAmanA .. praznamAM uttarasaMzaka vargo hoya te (paradeza gaelA mANasanuM) Agamana thaze. ane adharasaMzaka vargo hoya te Agamana nahi thAya. adhara saMjJaka svarAthI yukta vargonA prathama ane tRtIya varNa hoya te zIdhrAgamana thaze, ema kahevuM. ane uttara saMjJaka savarothI yukta yavarga ane varga rahita vargonA zeSa varNAhaya te vilaMbathI Agamana thaze ema jANavuM. je adharasaMzaka svarathI adhara saMjJaka vaNe yukta hoya te Agamana nahi thAya ema samajavuM. praznanA sUmAkSarene vega karo. ane temAM 113 umeravA, AThathI bhAga Apa. je visamAMka zeSa rahe te jaladI Agamana thaze, ane samazeSa rahe to vilaMba thaze ema jANavuM. je zUnya vadhe te Agamana nahi thAya. praznamAM je avarga, cavarga tathA tavarganA varSo hoya te divasomAM, kavarga ane pavarga heAya te pakSamAM, cavarga ane varga hoya te mahinAomAM ane zavarga hoya hoya te varSamAM (paradeza gaela mANasa) Avaze. A je Agamana saMbaMdhI kahyuM tema gamana (javAmAM) paNa samajavuM. 80 thI 84 Ite garamAgamamakaraNa prathame tRtIye varge prabhUtAM vRSTimAdizet // paJcamatvati vRSTiH syAdanAvRSTizca madhyamAH 85 | mizrake dicaturthetu svalpAvRSTizca kathyate che ti bApu. je praznamAM pahele ane trIjo varga hoya te sArI varSA Avaze. ema kahevuM. pAMcamo varga hoya te ativRSTi thaze, athavA anAvRSTi thaze. je mizravarga hoya te madhyamavRSTi samajavI. ane jo bIje ke je varga hoya to alpavRSTi kahevI. 85-86 iti varSAmakaraNa uttara va zalyaM syAdadharaiH zalyamAdizet // adharaizcatu zilAM zalyaM gaNitvA varNayoH punaH || 87. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 hastakAMDa praznaM sUkSmAkSarAhyaM dazasaMkhyApi mizritA / dvAdazairguNitairvaNaiH saptabhirbhAgamAharet / / 88 // samazeSe bhavedravyaM viSame zalyamAdizet / // iti zalyoddhAra prakaraNam // je praznamAM uttarasaMka varSo hoya te zalya nathI hotuM. adharasaMzaka heya te hoya che. adharasaMzaka vathI zilAnuM (pattharanuM) zalya hoya che. praznanA sUkSmAkSarone coga karI bArathI guNI temAM dasane ivAMka umero. pachI sAtathI bhAga Ape. je samazeSa rahe te dravya che, ema jANavuM. ane viSama zeSa rahe te zalya che, ema jANavuM 87 thI 89 iti zadvAra prakaraNa cha sasitaiyaM guNabhUyaM bhUyaduggaM sojipavae cuuro|| pavii sasI iyaM gANaM NA paNhavAgaraNoM // 9 // do tinni paMca aThaI paMca aThAi do tini / caurikA satachakkA sattaya chakkAya caurikA // 91 // // iti cauracintAgAthAprakaraNam // 90 ane 91 mI gAthA cAra praznanI che. paNa te barAbara na samajI zakavAnA kAraNe bhASAntara karyuM nathI Iti cAraciMtAgAthAprakaraNa // 92 // svasthaH sukhasamAsIno daivajJaH pRcchakena tu // zubhadine muhUrte ca zakunotsAhasaMyute madhyAhUM cAdherAtre ca saMdhyA kudinaM tyajet // bAlastrImUrkhato grAhyAH gatvApyanyapradezataH pRcchakAdapi gRhiyAdanyapraznavivarjitaH // vAkyAyato viratyantaM suspaSTapraznamAdizet // 13 // / / 94 // Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene sArutikanA pAMca gra 320 iDApravAhaH zUnyaH syAttathA zAntA dizaH zubhAH // yAvacca vahate nAsA vAmikA vAtha dakSiNA . 16 tAmeva dizamAzritya pRcchataH zubhamAdizet / / nAzApravAhadigbhAge garbhAdyA yadi pRcchati te 16 taddizyAHputra evaJca zUnyamAge varAMganA / yasyAH nADyA pravAhe tu sapAdorikSapya gacchati 17 | zodhayedavanI sarvAM kiM punaH svalpamIpsitam // mlecchastrIbAlavAtoktaM zrutvA vAcohyakasmikAm // I18. tatsvarUpeNa vijJeyaM praznavayaM sphuTantvidam 11 zrIcandrAcAryaziSyeNa pArzvacandreNa dhImatA // uddhRtyAnekazAstrANi hastakANDaM vinirmitam tti dastAveH samAna che svastha ane sukhapUrvaka beThelA deva pRcchaka (prazna karanAra) pAsethI zubha zakuna ane utsAhavALA sudinamAM sumuhurta prazna grahaNa karavo. madhyAhna, madhyarAtrI, saMdhyA tathA kuLA (kALa coghaDIyAdi kharAba samaya)mAM prazna le nahi. prazna bAlaka, strI athavA mUrkha mANasa dvArA kahevarAvavA. (hetupUrvaka chala karavA mATe prazna nahI joIe. strI, bALaka ane mUMdvArA prazna eTalA mATe levAnuM che, ke je nirdoSa rIte prazna kare) athavA pUchanAra mANasanA potAnA mukhathI bIjI trIjI vAtane tyAga karAvI prazna le. vAkayano AraMbha thAya, tyAMthI jyAM prazna karanAra aTake tyAM sudhI prazna samaja. ane tenuM phaLa kahevuM. jyAre IDA (jamaNI ) nAsikAne svara baMdha hoya tyAre ane dizAo zAMta hoya tyAre prazna graha kare. ane jyAM sudhI DAbI nAsikAne svara cAlato rahe tyAM sudhImAM mana le. athavA je jamaNu nAsikAne svara cAlato hoya ane prazrana levA paDe te pUchanArathI dakSiNa dizAmAM besI pratrana le. je nAsAne savara cAlato hoya te dizAmAM pUchanAra besIne kana karato hoya te garbhamAM putra che, ema samajavuM. ane je bIjI dizAmAM besI pUche to putrI che, ema samajavuM. je nAsikAne svara cAlatuM hoya te bAjIne paga pachADI je pUchanAra jatuM hoya te te jagyA badhI ja khedI zodhI levI (temAMthI Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 4 hastakAMTha dhana maLaze ema junA vakhatanuM vAkaya che) te pachI je nAsikAne svara cAlate hoya te dizAmAM besI pUchanAra pUche, to tenI dhAraNAo kema saphaLa na thAya? thAya ja. sveccha, strI ane bAlakanI vArtA (je nirdoSapaNe kahevAelI heya) sAMbhaLIne, athavA prakAle Akasmika kaI bolI jAya tenI vANuM sAMbhaLIne tenA svarUpa uparathI paNa prazrana sivAya paNa pUchanArane zubhAzubha kahI zakAya che. zrI caMdrAcAryanA buddhimAna ziSya zrI pAzcacaMdrajIe aneka zAstromAMthI zodhana karI A hastakAMDa nAmanA graMthanI racanA karI che. 92 thI 100 iti hastakAMDa samApta Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhadrabAhusvAmi viracitaH che zrI marjhajhUDAmaNi sAraH namiUNa jiNaM suragaNa cUDAmaNikiraNasohi payajugalaM // iya cUDAmaNisAraM kahiya mahya jANadIvakkhaM paDhamaM taIya sattama raghasara paDhama taIyavaggavaNNAI // AliMgiyAhiM suhayA uttarasaMkaDaa NAmAI | 2 | kucujugavasudisasaraA bIya cautthAI vaggavaNNAI // ahidhUmiAI majjhA te uNa aharAI viyaDAhaM ! rUA sara riu rudadivAara sarAi vaggANa paMcamA vaNNA // uhA viyaDa saMkaDa aharAhara asuha NAmAi devagaNanA mukUTanAM kiraNAthI jaimanAM caraNakamala bhI rahelAM che, evA jita bhagavAnane namaskAra karIne jJAnadipa nAmane cUDAmaNizAstrane sAra mArAthI kahevAya che. pahele, trIje, sAtame, navame e cAra svara tathA vargo paikI dareka varganA pahelA ane trIjA varSe Aligita, subhaga, uttara tathA saMkaTa e nAmanA che. bIje, cothe, AThame tathA dazame e cAra svara, ane vargo paikI bIjA cothA e varNo abhidhati, madhya, adharA tathA vikaTa kahevAya che. pAMcame, cho, agiyArame tathA bArame e svara ane vargo paikI pAMca varNa, e dagdha vikaTa saMkaTa, adharAdhara tathA azubha nAmanA che. samajutI- a A i I u U e e e o aM aH e bAra vare tathA kakhagaghaDa, cachajajhaga, TaThaDaDhaNa, tathadadhana, paphababhama, saralava, zaSasaha e vyaMjanonI AliMgita, abhidhrumita ane dUdha evI saMjJAo karI te uparathI pranAkSara je saMjJAnA hoya te mujabanuM phala kahevAnuM che. ahIM svaro paikI ja 4 4 4 e varanI gaNanA karavAmAM AvI nathI. kayA svaro tathA vaNe AliMgita abhidhamita tathA dudha che, te nIcenA koike uparathI spaSTa samajAze. 1 thI 4 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 321 5 ardhacUDAmaNi sAra . mAsimita asimita aAI e A ala | / | for / | / / | - | / savvANa hoI siddhi panhe AliMgiehi sadhehiM // ahi dhUmiehiM sabmA NAsai DaDDehiM sayalehiM uttarasarasaMjuttA uttaraA uttaruttarAhuMti // aharehiM uttaratamA aharA aharehiM NAyacA aharasarehiM juttA DaDDA huMti aharaaharatamA // kajjAiM sA haMti suaraM adhamA adhamAI kiMbahunA // 7 / ' DaDsarehiM juttA daddatamA huMti daDayA vaNNA // te nAzayaMti kajjaM balAbalaM mIsiya sayaleSu AliMgitathI sarva siddhi thAya che. abhidhUmitathI mizraphala (thAya yA na paNa thAya) maLe che. jyAre dagdha kAryasiddhine nAza kare che. uttarasaMzaka svarethI yukta thaelA uttarasaMzaka vyaMjane uttaratama bane che. arasaMjJaka svarAthI uttara saMjJaka vyaMjane yukta thAya che te arasaMzaka rahe che. adharasaMzka svarothI yukta Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 jene sAmuhinA paya che dadhasaMjJaka vyaMjano adharAdharatama bane che. ane te adhamAdhama kAryone lAMbe kALe siddha kare che. dagdhasvarethI yukta dagdhavaNe dagdhatama thAya che. ane te kAryane nAza kare che. 5 thI 8 AliMgiehiM purisehiM mahilA ahidhUmiehiM savehi // DaDDehiM hoi saMDo jANijjaha panha valiehiM jai vaggANaya vaNNA paDhama bIya tIya cautha paMcamayA / / taha vipparAyavIsA suddo viya saMkarAi sayalAI eehi vaNNe hi kameNa bAlo kumAra u taruNo // majjhimavayo vi thaviro jANijjai panha paDiehiM // 11 // AliMgiehiM nir3I majjhA ahidhUmiehiM sA hoI // DaDehi Natthi viDI jiNavayaNaM saccayaM jANa // 12 // prAkSa je AliMgita hoya te puruSa, abhidhrumita hoya te strI ane dagdha heya te paMDha eTale napuMsaka jANa. kaca Tata payaza e vargone pahelA, bIjA, trIjA, cothA ane pAMcamA varNo anukrame brAhmaNa, kSatriya, vaizya, zuddha ane varNasaMkara saMjJaka che. eja krama mujaba te varNa bAla, kumAra taruNa (yuvA) madhyamavaya tathA vRddha saMjJaka che. AliMgita hoya te vRSTi, abhidhUtithI madhyama vRSTi tathA dampathI vRSTi nathI ema je jinavacana che, te satya jANa. 9 thI 12 ai uppajjai sassaM panhe AliMgiehi vaNNehiM // ahidhUmiehi kiMciNa NAsai DaDehiM No cinaM saMpadi AlaM panhe vaNNo AliMgiuM payAsei / / ahidhUmiovi bhUaM DaDro uNa bhAviyaM pUrNa // 14 // naha paDhama bIya taIA vaNNA buJcati tiNNikAlAI // mA itthakaraha maMtI jaha saMkhaM sayalavaggANaM AliMgiehiM mukkai vAhiM ahidhUmiehiM NahussAI // ahavA cireNa kaLaM DaDo maraNaM payAsei // 16 // Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 5 ahaMzUDAmaNi sAra viSamA dAhiNapAse vAme vayaNaM samAya payati // vaNNA panhe paDiyA paMcama A vavipAsaMmi _| 7 praznamAM AliMgita vaNe hoya te anAjanI ghaNI sArI utpatti thAya che. abhipUmita hoya te thoDA anAjanI utpatti thAya che. ane dagdha hoya te saMpUrNa nAza thAya che. praznamAM je AliMgita varNa hoya te vartamAnakALa jANa. abhimita hoya te bhUtakALa ane dadhu hoya to bhaviSyakALa jANo. prathamavarNa, dvitIyavaNuM ane tRtIyavarNa anukrame vartamAna, bhUta ane bhaviSyakALa kahe che. A saMbaMdhamAM krAMti karavI nahi. AliMgitathI vyAdhi mUkAya che. (rega maTe che) abhidhatithI nathI maTate, athavA lAMbA kALe kaSTathI maTe che. paraMtu dagdhathI maraNa ja thAya che. vago paikI pahelA ane trIjA (AliMgita saMsaka vyaMjane) jamaNA paDakhe, bIjA ane cothA (abhinita vaNe) DAbI bAju tathA pAMcamA (dagdhasaMjJaka vyaMjana) uttara bAju uparanI bAjumAM traNa kare che. 13 thI 17 aTThavaggA siro NivaaNe hiyayekaDi UrujANu ca caraNajayalehiM / / panhaviladdhAvaggA vaNNAI darisaMti jahAsaMkhaM || 18II. aNilaya pittaya sephaa saMsaggayahA highAyayaM rogaM // payaiMti paMcavaggA jahasaMkhaM paDhama udiThA aimaMdamajhadAruNa pIDAI diti paNhapasiAI // AliMgiyAhiMdhUmiya DaDAvaNNA jahAsaMkhaM | 20 | Aligiehi saMdhINa hu saMdhIviggaheNa aharahi / / aharAharehiM kahio samaro suhaDANa NAsayarA vijayaM uttaravaNNo Na jayaM Na parAjayaM ahro|| aharAharA payAsai parAjayaM Natthi saMdeho | 22 | praznamAM rahelA ATha vargo anukrame zira, lalATa, vadana, hRdaya, kaTI, Ura, jAnu tathA paga e sthaLamAM varNanuM nidarzana kare che. kAdi vargo mAMhenA pAMca akSare anu krame, vAyu, pitta, kapha, saMsarga tathA abhicAra janya roganuM sUcana kare che. praznamAM AliMgana, abhidhUmita tathA dUdhavaNe anukrame atimaMda (atya5) madhyama tathA dAruNa pIDAnuM sUcana kare che. AliMgitathI saMdhi thAya che. abhidhatithI saMdhi ke vigraha kazuM thatuM nathI, jyAre dagdhavarSothI saMgrAma thAya che. ane ddhA Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAmudrikanA pAMca graMtha eno nAza thAya che. uttara varSothI vijaya thAya che. adhara varSothI jayaparAjaya kaMI thatuM nathI. paraMtu adharAdhara varSothI parAjaya thAya che, temAM saMdeha nathI. 18 thI 22 jai paDhamavarakharamaharaM avasANe uttarakharakharaM paNhA // tA uttaro suvaliyaM vivarIyaM tANa vivarIyaM // 23 // paDhama sareNayayuttA panhe mattA vivajjiyA vaNNA // aNamihadiNNAma Ade paaDaMtiya jIvaciMtAI // 24 // sasitia paMcama sattama navamasarA rusaMkhasarasahiyA // kacaTA paMcamahINA sahiyA yasahehi jIvakkhA // 25 // bIyaM chaTTo saralaM savisaggA tahavi vasakhkharopeyaM // taha uNa paMcamahINA tapavaggA dhAuNAmAu // 26 // IaiausarajuttA yaralavazaSasA utraNanamAIM // eArahamRlakhA payAsiyA jiNavarideNa // 27 // jyAre praznamAM pahele akSara adharasajJaka hoya, ane chelle akSara uttarasaMjJaka hoya tyAre uttara akSara baLavAna bane che. AnAthI ulaTuM hoya te ulaTuM thAya che. arthAt pAchalevarNa baLavAna che. kevala prathama ravara akArathI yukta thaelA vaNe ja praznamAM hoya. bIjA koI svarathI yukta nahAya, te vaNe analihita nAmanA thAya che. ane te ciMtAnuM prakAzana kare che. a, I, u, e, o ane G, RA:, 1, sa, tathaidha, 530 me pAtu nAma cha. , 4, mo, me vara tathA yaravazaSaha, 3, aNanama e agiyAra akSare mUlasaMjJaka che, ema jinavaree prakAryuM che. 23 thI 27 muThTho jIvakrakharae mUlaM jIvapi mUlavavakharaNa dhAuM // uNa jANijjaha dhAukkharaeNa ki cojjaM // 28 // bahu paDhamavaggavaNNA aha bahubiMdu visajja saMjuttA // bahu avabAhuvannA taha panhe tA sunne muTTiciMtAI // 29 // Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 acUDAmaNi sAra | muSTi praznamAM je jIvAkSara hoya te mUla, mUlAkSara hoya te jIva ane dhAtvakSara hoya to dhAtu che, ema kahevuM. jyAre muSTi prInamAM ghaNA varSo prathama varganA heya, athavA biMdu visarga yukta hoya ke pachI ekI sAthe ghaNuM prazna hoya tyAre muSTimAM kaMI nathI ema jANavuM. 28-29 viSamAsarA UArA vaggANaM paDhamataIya vaNNAI // duppaa NarANa esAe AhAraNa du na hoi // 30 // bIU dasamo sarao vaggANaM bIyavaNNayA sayalA // disaMti jaia panhe tAmuNaha cauppayaM jIvaM // 31 // jaI vaggANaya vaNNA paMcamayA huMti panha paDiyAI // tAmuNaha Niraa vAsiA bhUa pisAcAI saghAiM // 32 // mattA tapacavaggehi yazavaggehi huMti sauNAo // siddhA sarehiM bhaNiyA devA uNa kacaTavaggehiM // 33 // cavaikavaggo panhe laddhothalacAriyaM vihaMgamayaM / cia aipahANaM tavaggAu NasthisaMdeho jaia cavaggo laddho taha pakkhI hoI jalayaro YNaM // taMpi viggo siha vacaI pavaggo sa. adharma // 35 // panhe kavaggavaNNA kAlorayasiMgiNo payAsaMti // rAjIva sappajAiM ca vaggA tAhaM daMtatthaM goNAsasappajAI tavaggavaNNA phuDaM payAsaMti // lahua visANa jAI dichI hosaI tavagga vaNNehiM // // 39 // visama chadAhiM duMduhikIDa visesAI ki cujjaM // jayaviladdho paNhe pavaggaM tu panha caureNa sasijalavANamuniggaha ruddasarAvajja ANa dutiiyvnnnnaaii|| bucaMti dhammadhAu adhamaMtiyase sakhavaggANa // 39 // // 36 // Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 44 // ma sAmudinA pAMca thI. n raviruddapakkhasara paMcamahINA kavaggavaNNAI // kaNayaM ca vatti tAraM saptamo vaggo muNiMdu sarANuNaM // 40 // taMbaM ca taiu sarao paMcamahINo cautthao vggo|| lohaM dasamo sarao aThThama vaggotaha makAroya // 41 // vaggaM taio vaggo paMcamahINo kavaggapaMcamao // aSTama paMcama sarao panhe laddho payAsei // 42 // chaThAsArA ekaMto paMcamavaNo a taIya vaggassa // jaiyAvijjai panhe tA pUNaM sIsaaM muNaha // 43 // napaphabhAuvaNNa panhe laddhA kuNaMti pittalayaM // NatapadadhAiA kaMsaM Nahu asthi saMdeho kaNa akkharaM payAsai maragayamANika pahui syaNAI // muttAhIrayaehaM tArakkharaM aNa saMdeho // 45 // kakaratAlaya pahuvadivasakkharayaM bhaNai NocitaM // lohAkhohi jANaha syagAI iMdanIlAhudINi // 46 // kaMsakkharaM payAsai syaNapasesAI kAcapahudINi // sesaM sIsaapahudI pittalaptIsAI akkhasyaM uttarapannapahANaM panhe gaDhiyaM payAsie NicaM // dhAuma gadiaM aharaM akkharakkhaM bhaNai sacaM ca // 48 // AliMgiehI jAgaha kaMkagake Ura pahudiyAharaNaM / / aharakkharehI gaDhiaMkacolapapahati bhAagayaM . // 49 // pahele, trIja, pAMca, sAtama navame agiyArame ema viSama saMkhyAnA svare, UkAra tathA vargonA pahelA ane trIjA varSe e dvipada paikI puruSasaMjJaka che. rAkSanA hatA nathI. bIjo tathA dazama svara ane vargo paikI bIjA varSe e catuSpada saMjJaka che. je pratamAM vargo paikI paMcama akSare hoya to narakavAsI tathA bhUta pizAcanuM sUcana kare che. tavarga, pavarga tathA cavarga manuSya che. yavarga, zavarga e tiryaMca (pazupakSi) che. svara siddha chekava, cavarga ane varga devajAtinA Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 5 acUDAmaNi sAra che mAM ka varga Ave te sthalacArI, (jamIna upara karanArAM pakSIonuM sUcana kare che. ane kevala tavarga mayurAdi sthalacArI mukhya pakSIonuM sUcana kare che. jyAre cavarganI prApti thAya tyAre jalacara pakSI hoya che. je varga hoya te jalacara pakSIo pikI uttama koTinAM haMsAdi pakSInuM sUcana kare che. pavarga adhama jAtinAM pakSI (ghuvaDa ItyAdi)nuM sUcana kare che. praznamAM rahelA kavarganA voM kALA sarpo tathA ziMgaDAMvALAM prANIonuM sUcana kare che. jyAre cavarganA varSo sajIva ItyAdi sarpa jAtinuM ane dAMtavALAM prANa (hAthI ItyAdi)nuM sUcana kare che. tavarganA vaNe nasa nAmanI sApanI jAtanuM prakAzana kare che. (spaSTa kathana kare che.) temaja te tavargane vaNe nAnAM nAnAM jherI prANIonuM paNa sUcana kare che. ekI sAthe cAra pratrana hoya athavA te pavarganA vargo hoya, tyAre viSama pada (ghaNuM pagavALAM jaMtu) prANIo, magaramaccha AdinuM sUcana kare che. pahele, trIje, pAMcame, sAtame, navamo ane agiyAramo e svara tathA vargonA bIjA varSe e dhAmya (bhaThThImAM tapAvelI) dhAtunuM sUcana kare che. bIjo, agiyAramo tathA bArame e svara ane pAMcamA akSara vagaranA kavarganA akSare suvarNanuM sUcana kare che. sAtame tathA pahelo svara ane sAtame varga rUpAnuM sUcana kare che. trIje svara tathA pAMcamAM akSara vagarane cothA varga (tavarga) tAMbAnuM sUcana kare che. dazame svara AThame varga ane makAra leDhAnuM sUcana kare che. pAMcamA akSara vagarane trIje varga ane kavargane pAMcame akSara, AThamo tathA pAMca vara e je praznamAM AvatA hoya te kalAInuM sUcana kare che. ekale chaThThA svara tathA trIjA vargane pAMcame akSara je praznamAM AvyA hoya te nakakI sIsuM che, ema kahe che. na, pa, pha, bha tathA u e je praznanamAM hoya te pittaLanuM sUcana kare che. zuM, ta, pa, da, dha ane I e kAMsAnuM sUcana kare che, emAM saMdeha nathI suvarNadyotakavaNuM marakta, mANeka vagere ratnanuM sUcana kare che, temaja roga vAcaka varNa metI, hIrA vagere ratnanuM ghatana kare che. tAmradyotaka varNa pravAla ItyAdi ratnanuM sUcana kare che. jyAre leha ghAtaka varNathI IndranIlamaNi vagere ratno samajavAM. kAMsAne ghAtaka varNa kAca ItyAdi ratno (banAvaTI ratna)nuM sUcana kare che. pittaLa ane sIsAnA vaNe uttama prakAranAM kAcanAM ratnanuM sUcana kare che. praznamAM uttarasaMDraka varSo hoya te dhAtudyotaka praznamAM ghaDelI dhAtu kahevI. ane je adharasajJaka vaNuM hoya te vagara ghaDelI dhAtu che, ema jANavuM. praznamAM ghaDelAM AbhUSaNonI prApti thatI hoya, ane je aligita vaNe hoya to kaMkaNu, keyUra ItyAdi AbhUSaNe jANavAM. je adhara saMjJaka varSo hoya, te kacelAM ItyAdi vAsaNe samajavAM. 30 thI 49 uttaravaNNapahANaM panhe darisei ahiNavAharaNaM // aharakkhara apahANaM ahubhuttaM Natthi saMdeho { 50 || Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 sAmuhikanA pAMca saMgho uttakhaNNo bhavaMti suraloa loaNAharaNaM // aharakkharAi gRNaM mAnavalokassa jaMtUrNa duppayavaNNA paNhe duppaa jaMtUNa buvaI AharaNaM // sodhiNarANaNadhANa vihagANaM vihagavaNNoyaM // 52 // jai catuppaavaNNA panhe laDAI huMti paurAI // mA karaha ittha bhaMti jANijjaha tA catuppaAharaNaM // 53 // disakucakaaThamaA saraA darasaMti addheAharaNaM // sasinIagahasattamaA majjiaga mattAdharAharaNaM // 54 // AharaNANatavaNNA saMsiTThA hu~ti jaia te paurA // tAtayaNANividdhaM bhAyaNa attANa vaNNA hiM // 55 // AbhUSaNa che, ema nakakI thayA pachI kevAM AbhUSaNa che? e praznamAM je uttara saMzaka vaNe hoya te navAM ghareNu che, ema kahevuM. ane jo adharasaMzka vaNuM hoya to vAparelAM ghareNuM che, ema kahevuM. AmAM jarA paNa saMdeha nathI. je uttarasaMDaka vaNuM hoya te devatAnA nAmavALAM ane adharasaMzaka vaNuM hoya te manuSyanAM nAmavALAM, temaja catuSpada jaMtu AAMda nAmavALAM AbhUSaNa che, ema kahevuM. je bevaDA akSare hoya to be pagavALAM jaMtuonAM nAmavALAM AbhUSaNa samajavAM. ane pakSI saMjJaka vaNe hoya te pakSIonAM nAmavALAM AbhUSaNuM samajavAM. je praznamAM catuSpada vaNe vadhAre hoya te catuSpada saMjJaka AbhUSaNa che, temAM koI jAtanI brAnti karavI nahi. je praznamAM dazame, bojo, cA ke AThamo e svare hoya te zarIranA uparanA bhAganAM AbhUSaNe che, ema samajavuM. ane je pahele, trIje, sAtama ane navamo e svara hoya te nIcenA bhAganAM AbhUSaNa che, ema samajavuM. je AbhUSaNa praznamAM vadhAre paDatA tavarga joDAelA hoya te ratnajaDita AbhUSaNa che, ema kahevuM. ane je vAsaNa che. ema nakkI thayuM hoya ane temAM tavarganuM vizeSa pramANu hoya to te vAsaNa ratnajaDita che, ema jANavuM. 50 thI 15 iyau rauraddhaM tArayaNaM suddha jAiyaM muNaha // taM ahakkhasbaddhaM kiMttimaraM mIsiesissaM // 56 // uttamamAjhama adhamAI huMti agANAI // tahajahAsaMkhaM AliMgiyAhiyUmiyaDaDa pattehiM paNNehiM // 57 // Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 5 aIcUDAmaNi sAra je praznamAM uttara ane adharasaMzaka vaNe pikI uttarasaMzaka vadhAre hoya te zuddha AbharaNa jANavuM. ane adhara saMjJaka vadhAre hoya to vAstavika zuM che, te samajavuM kaThina che. je nANA saMbaMdhI prazna hoya to AliMgita varSe uttama prakAranAM, abhidhamita madhyama prakAranAM ane duSpa adhama prakAranAM nANAMnuM sUcana 12 cha. 56-57 . paDhamaM taruNA vaNNA tahasasigahasamiu saracevA // kacaTA duANavaNNA dasama ujjo sarovevi // 58 // riuvANarua sarau paMcamavaNAI tiNNAI // jaMpati se saduijjA vaNNAvaliM vaggANa cattArI // 59 // aSThama cauaM tisarA catutya vaNNeNa ThAi AtiNi / / jaMpati khachaDajAiM visesAI gummAI gajaDe hiM hoti alaA sAlAdi sattama sarehiM gahiNahaM / / davalAsahipaNNA pahudInI jANehA // 61 // jalasAhAraNaM jaMgaladesapabhUaM cavaMti bhuuruhaN|| AliMgiAhidhUmiadaivaNNA jahAsaMkhaM // 6 // takho hu~ti asoyA saNihi Atuttarahi vaNNehi // .. adharasvare hi adhamA vhAyya DaDehi dUraDA // 63 // saMjuttA asaMjuttA jahAkama laddha vaNNehi // phaliyA phaliyA taruNo kevalI jaNa bhAsaMti // 64 // kakArAdi sAta vargo paikI darekanA prathama varNa tathA pahele ane navame svara e taruvanuM sUcana kare che. kavarga, cavarga tathA varganA bIjA akSaro ane bIje tathA dazame svara e velIonuM sUcana kare che. chaThTho, pAMcame ane agiyArame e svara ane kakArAdi sAta vargonA pAMcamAM akSare tRNa (ghAsa) nuM sUcana kare che. vargonA cothA akSare nAnI velIo (ghAsanI jAtanI)nuM sUcana kare che. AThamAM cothA, ane trIjA svare tathA kakArAdi vagaeNnA cethA akSare temaja kha che ane huM e akSare phalenA gucchAvALI velIonuM sUcana kare che. ga, ja ane Da e akSara Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 jana sAmuhikanA pAMca the zAla ( devadArU) ItyAdi vRkSonuM sUcana kare che. sAtamo svara paNa tevuM sUcave che. AliMgita, abhipUjita tathA dagdha vaNe anukrame sAdhAraNa jalanA AdhAre thanArAM, pANakInArAnAM tathA jalamAM thanArAM vRkSonuM sUcana kare che. uttarasaMzaka varSo azoka ItyAdi uttamake TInAM vRkSonuM, adharasajJaka vaNe halakI keTInAM vRkSonuM, ane dadhdha ghaNe dUra pradezanA vRkSonuM sUcana kare che. praznamAM rahelA saMyukta varNa kaLelA vRkSanuM ane asaMyukta varNa phaLa vagaranA vRkSanuM sUcana kare che. ema kevalI purue kahyuM che. 58 thI 64 tahadiya mahasA sapakkha apuNo vimAssa vittahayavatsarae / jahasaMkha lahamuhaM esu asalesu vaggesu // 65 // uttara vaNNa pahANe uttaramaaNaM payAsae panhe // adharAkhara pahANaM dakSiNa maaNaM Na saMdeho // 66 // paDhamakkhareNa masiro mahuu tahA bIaeNa vaggeNa / / tIakkhareNa gamhe cautheNaya pAusA hoi // 67 // saptama svare hi sarao kahio aNuNNAsi hemNto| aMaitutu akkhara payAsiyaM jiNavarideNa // 68 // praznamAM rahelA kakArAdi vargonA pAMce vaNe anukrame sasta je, (te divase ja) eka mahIne, deDha mahIne, be mahIne ane eka varSe kAryanI siddhi thAya, ema sUcave che. je praznamAM uttarasaMzaka varNa hoya te uttarAyaNuM ane adharasaMzka varNa hiya te dakSiNAyananuM sUcana kare che, emAM saMdeha nathI. kArAdi vargonA prathama varNathI zizira, bIjAthI vasaMta, trIjAthI grIma ane cothAthI varSA thAtunuM sUcana thAya che. sAtamo svara zarada Rtu kahe che. anunAsika (kakArAdi varganA pAMcamAM akSara) hemaMta RtunuM sUcana kare che, ema jinavare prakAzita karyuM che. 25 thI 68 hoi caTehi citto vaisAho hoi gajaDe hi vaNNehi // jiThe vidavalasehi IuddhaMthaggadehi AsADho // 69 // Nahuhoida bhavahehi saririu saraJjaNehi bhajaba ue / / biMduvisaggA asesaya paMcamavaNNehiM AsiNa tu // 7 // tahatapakattikamAso kahitu paDhamehiM dohi vaNNehiM / / yazavaNNe hiM vi dohi miasaraNAmoa mAsoa // 71 // Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 aha cUDAmaNi sAra AIpachaThe hiMso'gha pharaSavaNNehi hoi tahA mAho // phagguNamAso sasimuNi saraehiM tahakavAraNa || 72 . ca ane Ta thI citra, ga, ja, Da thI vaizAkha, da, va, la ane sa thI jeTha, I, uM, gha, jha, ane Dha e akSarothI ASADha mAsa samaja. dha, bha, va, ha e akSarathI zrAvaNa, u, U thI temaja ka, kha, ane huM e varSothI bhAdara temaja aM ane anya thI Askina mAsa jANa. ta ane 5 varganA pahelA be akSarothI kArtika kahevo. temaja ya ane A varganA pahelA be varSothI mAgazara mAsa kahe. A ane I e be svara tathA kavarga, cavarga ane varganA bIjA varSothI piSa mAsa thAya che. tavarga, pavarga, yavarga ane varganA bIjA akSarethI mAgha mAsa tathA pahelA ane sAtamA svarathI ane kathI phAgaNa mAsa samajo. 69 thI 72 do tiNi paMca aTThA paMcaiaTThA tahavado tini / caturekAsyattai chakkA sattavichakAi taha vicaturikAi // 73 // be, traNa, pAMca, ATha, pAMca, ATha, traNa, be, cAra, eka, sAta, cha, ja, sAta, cAra ane eka ema soLa khAnAvALA kASTakamAM lakhI te uparathI badhA ja praznonA ukela lAvavA.73 // iti arhaccDAmaNisAraH samAptaH a u | A U ! I e aM iI che ga | gha ra la ka Da ga | | gha 8 5 | 8 | Na 2 2 da tha la | ca da za cha gha za | ja sa jha 5 ha | ta ka la 1 2 5 kSa | Tha bha che pAchalI gAthA A cakra uparathI spaSTa thAya che Iti aha cUDAmaNisAranI TIkA samApta