Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ nayama kAkahAni bhAga 10 saka akhila bhA. jaina yuvA phaiDarezana-khairAgar3ha zvI kahAna smRti prakAzana-sonagar3ha
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA granthamAlA saMkSipta paricaya zrI khemarAja gir3iyA zrImatI dhur3IbAI gir3iyA jinake vizeSa AzIrvAda va sahayoga se granthamAlA kI sthApanA huI tathA jisake antargata prativarSa dhArmika sAhitya prakAzita karane kA kAryakrama sucAru rUpa se cala rahA hai, aisI isa granthamAlA ke saMsthApaka zrI khemarAja gir3iyA kA saMkSipta paricaya denA hama apanA kartavya samajhate haiM - janma : san 1919 cAMdarakha (jodhapura) pitA : zrI haMsarAja, mAtA : zrImatI mehaMdIbAI zikSA/vyavasAya : mAtra prAyamarI zikSA prApta kara mAtra 12 varSa kI umra meM hI vyavasAya meM laga ge| sat-samAgama : san 1950 meM pUjya zrIkAnajIsvAmI kA paricaya sonagar3ha meM huaa| brahmacarya pratijJA : mAtra 34 varSa kI umra meM san 1953 meM pUjya svAmIjI se sonagar3ha meM brahmacarya pratijJA lii| * parivAra : Apake 4 putra evaM 2 putriyA~ haiN| putra - dulIcanda, pannAlAla, motIlAla evaM premacaMda / tathA putriyA~ - bra. tArAbena evaM mainaaben| donoM putriyoM ne mAtra 18 varSa evaM 20 varSa kI umra meM hI AjIvana brahmacarya kI pratijJA lekara sonagar3ha ko hI apanA sthAyI nivAsa banA liyaa| vizeSa : bhAvanagara paMcakalyANaka pratiSThA meM bhagavAna ke mAtA-pitA bne| san 1959 meM khairAgar3ha meM jinamaMdira nirmANa karAyA evaM pUjya gurudevazrI ke zubha haste pratiSThA meM vizeSa sahayoga diyaa| san 1988 meM 25 divasIya 70 yAtriyoM sahita dakSiNa tIrthayAtrA saMgha nikAlA evaM aneka sAmAjika kAryoM ke alAvA aba vyavasAya se nivRtta hokara adhikAMza samaya sonagar3ha meM rahakara Atma-sAdhanA meM bitAte haiN|
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA graMthamAlA kA 15vA~ puSpa para jainadharma kI kahAniyA~ ___ (bhAga-10) sampAdaka: paNDita ramezacanda jaina zAstrI, jayapura prakAzaka : akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana mahAvIra cauka, khairAgar3ha - 491 881 (madhyapradeza) .. aura zrI kahAna smRti prakAzana santa sAnnidhya, sonagar3ha - 364250 (saurASTra) -
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya AvRtti anukramaNikA * 3200 pratiyA~ abataka kula : 13600 | 1. jarA sA aviveka 2. rAjA madhu ko vairAgya mahAvIra nirvANa mahotsava ke . 3. mathurA meM saptaRSi... (9 navambara, 2007) mAMgalika prasaMga para prakAzita 4. mathurA meM cArtumAsa aura... 4. Apasa meM dharma carcA sarvAdhikAra surakSita 5. karma ko kRSa kare so... 35 6. akampanAcArya kI aDigatA 38 :: nyauchAvara :: 7. siddha bhagavAna kI AtmakathA 40 sAta rupaye mAtra 8. kabhI socA ! tumhArA parabhava 46 9. jo hotA hai saba acche ke... 51 prApti sthAna 10. hasamukha kI phariyAda 54 11. do bhAI, zAnti kI zodha meM 57 a. bhA. jaina yuvA phaiDarezana zAkhA |12. dhanya hai vaha putra aura... 59 zrI khemarAja premacaMda jaina, 13. amarakumAra kI amara kahAnI 61 'kahAna-niketana' khairAgar3ha-491881 14. jIvana kA dhyeya jilA-rAjanAMdagA~va (chattIsagar3ha) 15. sukhI kauna ? 16. sarvAdhika mahattvapUrNa kauna ? 71 paNDita ToDaramala smAraka TrasTa |17. preraka prasaMga e-4, bApUnagara, jayapura-302015 (rAjasthAna) :: mudraNa :: jaina kampyUTarsa, jayapura bra. tArAbena mainAbena jaina movAila : 094147-17816 'kahAna razmi', sonagar3ha-364250 phona : 0141-2701056 jilA-bhAvanagara (saurASTra) phaiksa : 0141-2709865
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmI dvArA prabhAvita AdhyAtmika krAnti ko jana-jana taka pahu~cAne meM paNDita ToDaramala smAraka TrasTa, jayapura ke DaoN. hukamacandajI bhArilla kA yogadAna avismaraNIya hai, unhIM ke mArgadarzana meM akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana kI sthApanA kI gaI hai| phaiDarezana kI khairAgar3ha zAkhA kA gaThana 26 disambara, 1980 ko paNDita jJAnacandajI, vidizA ke zubha haste kiyA gyaa| taba se Aja taka phaiDarezana ke sabhI uddezyoM kI pUrti isa zAkhA ke mAdhyama se anavarata ho rahI hai| ___ isake antargata sAmUhika svAdhyAya, pUjana, bhakti Adi dainika kAryakramoM ke sAtha-sAtha sAhitya prakAzana, sAhitya vikraya, zrI vItarAga vidyAlaya, granthAlaya, kaiseTa lAyabrerI, sAptAhika goSThI Adi gatividhiyA~ ullekhanIya haiM; sAhitya prakAzana ke kArya ko gati evaM niraMtaratA pradAna karane ke uddezya se san 1988 meM zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA granthamAlA kI sthApanA kI gii| isa granthamAlA ke parama ziromaNi saMrakSaka sadasya 21001/- meM, saMrakSaka ziromaNi sadasya 11001/- meM tathA paramasaMrakSaka sadasya 5001/- meM bhI banAye jAte haiM, jinake nAma pratyeka prakAzana meM diye jAte haiN| pUjya gurudeva ke atyanta nikaTastha antevAsI evaM jinhoMne apanA sampUrNa jIvana unakI vANI ko AtmasAta karane evaM lipibaddha karane meM lagA diyA - aise bra. haribhAI kA hRdaya jaba pUjya gurudevazrI kA cira-viyoga (vIra saM. 2506 meM) svIkAra nahIM kara pA rahA thA, aise samaya meM unhoMne pUjya gurudevazrI kI mRta deha ke samIpa baiThe-baiThe saMkalpa liyA ki jIvana kI sampUrNa zakti evaM sampatti kA upayoga gurudevazrI ke smaraNArtha hI kharca kruuNgaa| taba zrI kahAna smRti prakAzana kA janma huA aura eka ke bAda eka gujarAtI bhASA meM satsAhitya kA prakAzana hone lagA, lekina aba hindI, gujarAtI donoM bhASA ke prakAzanoM meM zrI kahAna smRti prakAzana kA sahayoga prApta ho rahA hai, jisake pariNAma svarUpa naye-naye prakAzana Apake sAmane haiN| sAhitya prakAzana ke antargata jainadharma kI kahAniyA~ bhAga 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12,13,14,15,16,17,18 evaM anupama saMkalana (laghu
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinavANI saMgraha), caubIsa tIrthaMkara mahApurANa (hindI - gujarAtI), pAhur3adohA - bhavyAmRta zataka, AtmasAdhanA sUtra, virAga saritA tathA laghutattvasphoTa, aparAdha kSaNabhara kA (kaoNmiksa) - isaprakAra 26 puSpa prakAzita kiye jA cuke haiN| bra. jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 10 ke rUpa meM bra. harilAla jaina, sonagar3ha dvArA likhita 17 paurANika kathAe~ evaM 7 preraka prasaMgoM ko prakAzita kiyA jA rahA hai| sahaja bodhagamya evaM sarala-subodha zailI meM likhI gaI ina kahAniyoM ke mAdhyama se jI ne hameM utkRSTa tattvajJAna pradAna kiyA hai| ataH hama unake hRdaya se AbhArI haiN| inakA sampAdana evaM vartanI kI zuddhipUrvaka mudraNa kara paNDita ramezacanda jaina zAstrI, jayapura ne inheM aura bhI sundara evaM AkarSaka banA diyA hai| ataH hama unake bhI AbhArI haiN| AzA hai pAThakagaNa inase apane jIvana meM pavitratA evaM sudRr3hatA prApta kara sanmArga para calakara apanA jIvana saphala kareMge / jaina bAla sAhitya adhika se adhika saMkhyA meM prakAzita ho / - aisI hamArI bhAvI yojanA hai| isa sandarbha meM Apake bahumUlya sahayoga va sujhAva apekSita haiN| sAhitya prakAzana phaNDa, AjIvana granthamAlA paramaziromaNi saMrakSaka, ziromaNi saMrakSaka, paramasaMrakSaka evaM saMrakSaka sadasyoM ke rUpa meM jina dAtAra mahAnubhAvoM kA sahayoga milA hai, hama una sabakA bhI hArdika AbhAra prakaTa karate haiM aura AzA karate haiM ki bhaviSya meM bhI sabhI isI prakAra sahayoga pradAna karate raheMge / vinItaH motIlAla jaina adhyakSa premacanda jaina sAhitya prakAzana pramukha Avazyaka sUcanA pustaka prApti athavA sahayoga hetu rAzi DrAphTa dvArA " akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana, khairAgar3ha" ke nAma se bhejeM hamArA baiMka khAtA sTeTa baiMka Apha iNDiyA kI khairAgar3ha zAkhA meM hai| (4)
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinamra AdarAJjalI janma 1/12/1978 (khairAgar3ha, ma.pra.) svargavAsa 2/2/1993 (durga paMcakalyANaka) sva. tanmaya (pukharAja) gir3iyA alpavaya meM aneka uttama saMskAroM se surabhiA, bhArata ke sabhI tIrthoM kI yAtrA, parvo meM yama-niyama meM kaTTaratA, rAtri bhojana tyAga, TI.vI. dekhanA tyAga, devadarzana, svAdhyAya, pUjana Adi chaha Avazyaka meM hamezA lIna, sahanazIlatA, nirlobhatA, vairAgI, satyavAdI, dAna zIlatA se zobhAyamAna terA jIvana dhanya hai| alpakAla meM terA AtmA asAra-saMsAra se mukta hogA (vaha svayaM kahatA thA ki mere adhika se adhika 3 bhava bAkI haiN|) cinmaya tattva meM sadA ke lie tanmaya ho jAve - aisI bhAvanA ke sAtha yaha viyoga kA vairAgyamaya prasaMga hameM bhI saMsAra se virakta karake mokSapatha kI preraNA detA rahe - aisI bhAvanA hai| hama haiM dAdA sva. zrI kaMvaralAla jaina dAdI sva. mathurAbAI jaina pitA zrI motIlAla jaina mAtA zrImatI zobhAdevI jaina buA zrImatI DhelAbAI phUphA sva. tejamAla jaina jIjA zrI zuddhAtmaprakAza jaina jIjI sau. zraddhA jaina, vidizA jIjA zrI yogezakumAra jaina jIjI sau. kSamA jaina, dhamatarI (5)
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamAre mArgadarzaka zrI dulIcaMda baraDiyA rAjanAMdagA~va pitA - sva. phatelAlajI baraDiyA zrImatI sva. santoSabAI baraDiyA pitA - sva. siremalajI sirohiyA sarala svabhAvI baraDiyA dampatti apane jIvana meM varSoM se sAmAjika aura dhArmika gatividhiyoM se jur3e haiN| san 1993 meM Apa logoM ne 80 sAdharmiyoM ko tIrthayAtrA karAne kA puNya arjita kiyA hai| isa avasara para svAmI vAtsalya karAkara aura jIvarAja khamAkara zeSa jIvana dharmasAdhanA meM bitAne kA mana banAyA hai| vizeSa -AdhyAtmika satpuruSa pUjya zrI kAnajIsvAmI ke darzana aura ) / satsaMga kA lAbha liyA hai| parivAra putravadhu putrI dAmAda lIlA candrakalA gautamacaMda botharA, sva. nirmala prabhA bhilAI anila maMju zazikalA aruNakumAra pAlAvata, ( ___ suzIla sudhA jayapura __ putra lalita
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ - granthamAlA sadasyoM kI sUcI paramaziromaNi saMrakSaka sadasya | saritA bena ha. pArasamala mahendrakumAra jaina, tejapura zrI hemala bhImajI bhAI zAha, landana | zrImatI kaMcanadevI dulIcanda jaina gir3iyA, khairAgar3ha zrI vinodabhAI devasI kacarAbhAI zAha, landana | damayantIbena harIlAla zAha cairiTebala TrasTa, mumbaI zrI svayaM zAha ostro vskI ha. zItala vijena |saMrakSaka sadasya zrImatI jyotsanA bena vijayakAnta zAha, amerikA | zrImatI zobhAdevI motIlAla gir3iyA, khairAgar3ha zrImatI manoramAdevI vinodakumAra, jayapura zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA, khairAgar3ha paM. zrI kailAzacanda pavanakumAra jaina, alIgar3ha | zrImatI DhelAbAI tejamAla nAhaTA, khairAgar3ha zrIjayantIlAla cimanalAlazAhaha. suzIlAbena amerikA zrI zaileSabhAI je. mehatA, nepAla zrImatI soniyA samIta bhAyANI | bra. tArAbena bra. mainAbena, sonagar3ha mIrAyAma prazAMta bhAyANIamerikA / sva. amarAbAI nAMdagAMva, ha. zrI ghevaracaMda DAkaliyA zrImatI arcanAdevIdha.pa.zrIsatIzacandajIjaina (ThekedAra) zrImatI candrakalA gautamacanda botharA, bhilAI ziromaNi saMrakSaka sadasya zrImatI gulAbabena zAMtilAla jaina, bhilAI jhanakArIbAI khemarAja bAphanA ceriTebala TasTa, khairAgaDha zrImatI rAjakumArI mahAvIraprasAda sarAvagI, kalakattA mInAbena somacanda bhagavAnajI zAha, landana | zrI premacanda ramezacanda jaina zAstrI, jayapura zrI abhinandanaprasAda jaina, sahAranapura | zrI praphullacanda saMjayakumAra jaina, bhilAI zrImatI sUrajabena amulakhabhAI seTha, mumbaI sva. lunakaraNa, jhIpubAI kocara, kaTaMgI zrImatI jyotsanA mahendra maNIlAla malANI, mATuMgA sva. zrI jeThAbhAI haMsarAja, sikaMdarAbAda sva. dhApU devI tArAcanda gaMgavAla, jayapura | zrI zAMtinAtha sonAja, akalUja |zrImatI puSpAbena candalAla meghANI, kalakattA bra. kusuma jaina, kumbhoja bAhubalI |zrI lavajI bIjapAla gAlA. bambaI / zrImatI puSpalatA ajitakumArajI, chindavAr3A sva. kaMkubena rikhabadAsa jaina ha. zAMtibhAI, bambaI sau. sumana jaina jayakumArajI jaina Dogaragar3ha eka mumukSubhAI, ha. sukamAla jaina, dillI paramasaMrakSaka sadasya | zrImatI zAMtAbena zrI zAMtibhAI jhaverI, bambaI zrImatI zAntidevI komalacaMda jaina, nAgapura sva. mUlIbena samarathalAla jaina, sonagar3ha zrImatI puSpAbena kAMtibhAI moTANI, bambaI | zrImatI suzIlAbena uttamacaMda gir3iyA, rAyapura zrImatI haMsubena jagadIzabhAI lodariyA, bambaI |sva. rAmalAla pArakha, ha. nathamala nAMdagAMva zrImatI lIlAdevI zrI navaratnasiMha caudharI, bhilAI | zrI bizambharadAsa mahAvIraprasAda jaina sarrApha, dillI zrIyuta prazAnta-akSaya-sukAnta-kevala, landana / | zrImatI jainAbAI, bhilAI ha. kailAzacanda zAha zrImatI puSpAbena bhImajIbhAI zAha, landana sau. ramAbena naTavaralAla zAha, jalagA~va -- zrI surezabhAI mehatA, bambaI evaM zrI dinezabhAI, bhorabI sau. savitAbena rasikabhAI zAha, sonagar3ha zrI mahezabhAI mehatA, bambaI evaM zrI phUlacaMda vimalacaMda jhAMjharI ujjaina, zrI prakAzabhAI mehatA, nepAla | zrImatI patAsIbAI tilokacaMda koThArI, jAlabAMdhA zrI ramezabhAI, nepAla evaM zrI rAjezabhAI mehatA, morabI zrI choTAlAla kezavajI bhAyANI, bambaI zrImatI vasatabena jevatalAla mehatA, morabI zrImatI jazavaMtIbena bI. bhAyANI, ghATakopara sva.hIrAbAI, haste-zrI prakAzacaMda mAlU, rAyapura sva. bhairodAna saMtoSacanda kocara, kaTaMgI zrImatI candrakalA premacanda jaina, khairAgar3ha zrI cimanalAla tArAcaMda kAmadAra, jaitapura sva. mathurAbAI ka~varalAla gir3iyA, khairaagddh'| zrI takhatarAja kAMtilAla jaina, kalakattA
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImatI DhelAbAI ceriTebala TrasTa, khairAgar3ha bhUrIbAI sva. phUlacanda jaina, jabalapura zrImatI tejabAI devIlAla mehatA, udayapura sva. suzIlAbena himmatalAla zAha, bhAvanagara zrImatI sudhA subodhakumAra siMghaI, sivanI zrI kizorakumAra rAjamala jaina, sonagar3ha guptadAna, haste - candrakalA botharA, bhilAI zrI jayapAla jaina, dillI zrI phUlacaMda caudharI, bambaI zrI satsaMga mahilA maNDala, khairAgar3ha sau. kamalAbAI kanhaiyAlAla DAkaliyA, khairAgar3ha zrImatI kiraNa - esa.ke. jaina, khairAgar3ha zrI sugAlacaMda viradhIcaMda copar3A, jabalapura sva. gaiMdAmala - jJAnacanda - sumataprasAda, khairAgar3ha zrImatI sunItAdevI komalacanda koThArI, khairAgar3ha sva. mukeza gir3iyA smRti ha. nidhi-nizcala, khairAgar3ha zrImatI svarNalatA rAkezakumAra jaina, nAgapura / sau. suSamA jinendrakumAra, khairAgar3ha zrImatI kaMcanadevI pannAlAla gir3iyA, khairAgar3ha zrI abhayakumAra zAstrI, ha. samatA-namratA, khairAgar3ha zrI lakSmIcaMda sundarabAI pahAr3iyA, koTA sva. vasaMtabena manaharalAla koThArI, bambaI sau. acarajakumArI zrI nihAlacanda jaina, jayapura zrI zAntikumAra kusumalatA pATanI, chindavAr3A zrI chItaramala bAkalIvAla jaina TreDarsa, pIsAMgana sau. gulAbadevI lakSmInArAyaNa rArA, zivasAgara . sau. zobhAbAI bhavarIlAla caudharI, yavatamAla zrI kisanalAla devar3iyA ha. jayakumArajI, nAgapura sau. jyoti santoSakumAra jaina, DobhI sau. ciMtAbAI miThUlAla modI, nAgapura zrI bAbUlAla totArAma luhAr3iyA, bhusAvala zrI sudIpakumAra gulAbacanda, nAgapura sva. lAlacanda bAbUlAla luhAr3iyA, bhusAvala sau. zIlAbAI mulAmacandajI, nAgapura sau. omalatA lAlacanda jaina, bhusAvala sau. motIdevI motIlAla phalejiyA, rAyapura zrI yogendrakumAra lAlacanda luhAr3iyA, bhusAvala sau. sumana jayakumAra jaina, DoMgaragar3ha zrI jJAnacanda bAbUlAla luhAr3iyA, bhusAvala samakita mahilA maMDala, DoMgaragar3ha sau. sAdhanA jJAnacanda jaina luhAr3iyA, bhusAvala sau. kaMcanadevI jugarAja kAsalIvAla, kalakattA zrI devendrakumAra jJAnacanda luhAr3iyA, bhusAvala zrI di. jaina mumukSu maNDala, sAgara zrI mahendrakumAra bAbUlAla luhAr3iyA, bhusAvala sau. zAMtidevI dhanakumAra jaina, sUrata sau. lInA mahendrakumAra jaina, bhusAvala zrI cindrUpa zAha, bambaI zrI cintanakumAra mahendrakumAra jaina, bhusAvala sva. phephAbAI pusAlAlajI, baiMgalora zrI kastUrI bAI ballabhadAsa jaina, jabalapura lalitakumAra DaoN. zrI tejakumAra gaMgavAla, indaura sva.yazavaMta chAjer3a ha.zrI pannAlAla jaina, khairAgar3ha sva. nokacandajI, ha. kezarIcaMda sAvA silhATI anubhUti-vibhUti atula jaina, malADa ku. vaMdanA pannAlAlajI jaina, jhAbuA zrI AyuSya jaina saMjaya jaina, dillI ku. mInA rAjakumAra jaina, dhAra zrI samyaka aruNa jaina, dillI sau. vaMdanA saMdIpa jainI ha.ku. zreyA jainI, nAgapura | dIpa jainI ha.ku. zreyA jainI, nAgapura | zrI sArthaka aruNa jaina, dillI sau. kezarabAI dha. pa. sva. gulAbacanda jaina, nAgapura | zrI kezarImala nIraja pATanI. gvAliyara jayavaMtI bena kizorakumAra jaina zrI parAgabhAI harivadana satyapaMthI, ahamadAbAda zrI manoja zAntilAla jaina lakSmIbena vIracanda zAha ha. zAradAbena, sonagar3ha zrImatI zakuntalA anilakumAra jaina, muMgAvalI zrI prazama jItUbhAI modI, sonagar3ha iMjI.AratI pitA zrI anilakumAra jaina, muMgAvalI| zrI hemalAla manoharalAla siMghaI, bonakaTTA zrImatI pAnAdevI mohanalAla seThI, gohATI / | sva. durgA devI smRti ha. dIpacanda caupar3A, khairAgar3ha zrImatI mANikabAI mANikacanda jaina, indaura / zrI pArasamala mahendrakumAra, tejapura
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAhitya prakAzana phaNDa 301/- ru. dene vAle - zrI basaMta jaina, gvAliyara 251/- ru. dene vAle zrI khemarAja premacaMda abhaya kumAra jaina, khairAgar3ha zrI DhelAbAI ha. zobhAdevI motIlAla jaina, khairAgar3ha zrI dulIcaMda kamaleza jineza jaina, khairAgar3ha bra. tArAbena mainAbena jaina, sonagar3ha jhanakArI bAI khemarAja bAphanA re. TrasTa, khairAgar3ha zrImatI prajJAbena anila bhAI seTha, ghATakopara 201/- ru. dene vAle sau. manoramA vinoda kumAra jaina, jayapura nirmalA bahana sumeracaMda jaina, ahamadAbAda zrI manana cetana bhAI DagalI, ghATakopara zrI zIlacaMda jaina, bInA bajariyA zrI azoka kumAra jaina, rAyapura sau. suzIlA jaina uttamacaMda jaina, rAyapura sau. samatA-namratA, kAnapura-sonagar3ha zrI rameza canda jaina zAstrI, jayapura 101/- ru. dene vAle - DaoN. puSpA dakSesa zAha, rAyapura zrI mahendra kumAra azoka kumAra jaina, khairAgar3ha zrI ghevaracanda rAjendra kumAra DAkaliyA, rAjanAMdagAMva sau. kalpanA anila jaina, khairAgar3ha zrI kailAza caMda jaina zAha, bhilAI zrI vimalacaMda jaina jhAjharI, ujjaina
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttama kSamA AcAryakalpa paNDita ToDaramalajI eka pratibhAzAlI asAdhAraNa vidvAna to the hI, kintu sAtha hI alaukika mahApuruSa bhI the| inakI vidvattA ko dekhakara jayapura nareza mahArAja mAdhavasiMha bhI inakA bar3A sammAna karate the| dharmacarcA karane ye kabhI-kabhI rAjadarabAra meM bhI jAyA karate the| eka bAra ye rAjA se milane ke lie rAjabhavana meM jA rahe the| rAjabhavana meM pahare para eka nayA sainika khar3A thaa| ye roja kI taraha apane sIdhe-sAdhe sAdhAraNa veza meM paharedAra se binA kucha pUche rAjadarabAra ke bhItara cale gye| ___ sainika ne daur3akara inako eka tamAcA jar3ate hue kahA - 'kyA tuma meM itanI bhI sabhyatA nahIM ki kama se kama kisI se pUcha leN| uThAyA muMha aura cala die rAjA se milane!' paNDitajI ne kahA- 'acchA bhAI! aba pUcha lete haiM, aba to cale jAveM!' 'hA~ jAo!' paNDitajI ne rAjasabhA meM usa paharedAra kI rAjA se bar3I prazaMsA kI aura kahA ApakA nayA paharedAra sainika kartavyaniSTha aura ImAnadAra AdamI hai, isako kucha pAritoSika avazya diyA jaave| rAjA ne usakI itanI prazaMsA sunakara usa paharedAra ko bulaayaa| paNDitajI ko rAjA ke bilkula pAsa baiThA huA dekhakara paharedAra kA~pa utthaa| usane socA ye to koI rAjA kA nijI AdamI hai aura inhoMne merI zikAyata kara dI hai| itane meM rAjA ne kahA- 'sainika ! paNDitajI tumhArI ImAnadArI kI prazaMsA kara rahe haiM, isalie Ao tumheM pAritoSika diyA jA rahA hai|' paharedAra ne vyaMga samajha kara kahA - 'annadAtA ! mAro yA pAlo, mujhase aparAdha to bana par3A hai, kintu maiMne anajAne meM hI inheM mAra diyaa| maiM nahIM jAnatA thA ki sIdhe-sAdhe veza meM ye kauna mahAzaya haiM ? paharedAra ne saba ghaTanA sunaaii| rAjA paharedAra se saccI aura pUrI ghaTanA sunakara paNDitajI kI mahAnatA para Ananda vibhora ho utthaa| -sanmati sandeza se sAbhAra (10)
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ jarA sA aviveka (subhauma cakravartI) POST. .. Ha rAjabhavana sundara dhvajA-patAkA Adi se suzobhita thA, cAroM ora dIvAroM aura koToM para adbhuta sundara citra banAye hue the; chaha khaMDa ke adhipati subhauma cakravartI ratnajar3ita svarNa-siMhAsana para virAjamAna the, pAsa meM maMtrIgaNa tathA anya 7 sabhAsada baiThe the| saMgIta, nRtya-gAna tathA/ dhuMgharuoM kI chamachama se sabakA mana mugdha ho rahA thaa| acAnaka eka pUrvabhava kA bairI deva baira lene kI icchA se vyApArI kA bheSa dhAraNa karake cakravartI ko eka phala bheMTa karate hue kahatA hai ki- "he rAjan! Apane aisA madhura phala kabhI nahIM khAyA hogaa|" a 0AM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/12 rAjA phala khAkara bahuta prasanna hotA hai aura usase pUchatA hai ki bhAI! Apa aisA sundara svAdiSTa phala kahA~ se lAye? vyApArI ne kahA- 'rAjan! hamAre deza meM caliye, maiM vahA~ Apako aise anekoM phala khilaauuNgaa|" dekho! rasanA indriya kI lolupatA ke kAraNa cakravartI kA viveka bhI naSTa ho gyaa| usane vicAra taka nahIM kiyA ki bhalA cakravartI ke samAna bhogopabhoga kI sAmagrI kise mila sakatI hai? vaha to tIvra Asakti ke kAraNa una phaloM kA bhakSaNa karane meM hI sampUrNa sukha mAnane lagA; isaliye vicArane lagA ki saba sAmagrI hone para bhI isa phala kI mere yahA~ kamI nahIM rahanI caahiye| yadi vaha cAhatA to apane AjJAkArI sevaka devoM dvArA anupama phala ma~gavA sakatA thA, kintu use to usa phala kA svAda cakhane kI lolupatA kA aisA nazA car3ha gayA ki aba use apane yahA~ kI saba sAmagrI nIrasa lagane lgii| subhauma cakravartI ne vicAra kiyA ki yadi maiM vahA~ akelA jAU~gA to kitane phala khA sakU~gA? isaliye mujhe vahA~ kuTumba sahita jAnA caahiye| aisA vicAra kara cakravartI ne vizAla carmaratna nAmaka naukA meM strI-putrAdi sahita samudra meM prayANa kiyaa| aba to deva mana meM atyanta prasanna ho rahA thA ki akele rAjA ko hI nahIM, kintu usake samasta parivAra ko maiM Dubo duuNgaa| sAtha hI use yaha bhI vicAra A rahA thA ki jisake hajAroM deva sevaka haiM, navanidhi aura caudaha ratna haiM, use mAra DAlanA koI AsAna kAma nahIM hai| subhauma cakravartI samudra kI taraMgoM para tairatI huI naukA meM hAsya-vilAsa karatA huA sukha sAgara meM masta ho rahA thA ki tabhI acAnaka usa deva dvArA calAye gaye bhayaMkara tUphAna meM naukA Dolane lagI, jisase cakravartI kA hRdaya kA~pane lgaa| usane bhayabhIta hokara deva se pUchA ki aba bacane kA koI upAya hai? pApI rAjA ke
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/13 pApa kA udaya hone se aura deva ko duSTabuddhi utpanna hone se usane kahA ki sAgara ke madhya meM dUsarA to koI upAya nahIM hai| hA~, yadi Apa anAdi-nidhana namaskAra maMtra, aparAjita maMtra, jo Namo arahaMtANaM hai, use jala meM likhakara paira se miTA deM to saba baca sakate haiN| . vaha hita-ahita kA viveka chor3akara to ghara se bAhara nikalA - 490 hI thA, apane pAsa sarva sampatti aura anupama puNya kA sthAna aise cakravartI pada kA bhI jisane viveka kho diyA thA aura ajAna vyakti kA vizvAsa karake usake sAtha eka tuccha phala khAne ke lobha meM calA gayA thA -aisA vaha subhauma cakravartI isa anitya jIvana ko nitya bane rahane ke lobha se va mauta ke bhaya se jyoM hI NamokAra mahAmantra likhakara paira se miTAne lagA, tyoM hI pApa kA rasa ati tIvra hone lagA aura naukA DUbane lgii| taba pUrva kA bairI deva kahane lagA ki "maiM vahI rasoiyA hU~, jisake Upara Apane garama-garama khIra DAlI thI aura jisane tar3apa-tar3apa kara prANa tyAga diye the| ArtadhyAna se maiM vyantara jAti kA deva huA huuN| avadhijJAna ke dvArA pUrvabhava kA baira yAda Ane para maiMne usakA badalA lene ke liye hI yaha upAya kiyA hai|" / aba pazcAtApa karane se kyA hotA? cakravartI bhI aise
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/14 apamAnajanaka zabda sunakara tathA kuTumba-parivAra sahita apanA ghAta dekhakara tIvra saMkleza bhAva se maraNa ko prApta huA aura sAtaveM naraka meM gayA, jahA~ asaMkhyAta asaMkhya varSoM kA eka sAgara hotA hai - aise 33 sAgaroM ke lie vaha ananta du:kha sAgara meM DUba gyaa| yaha jIva apane asalI svarUpa ko bhUla ne rUpa tIvramoha ke kAraNa mahAna duHkha ko bhogatA hai| jJAnI niSkAraNa karuNA se saMbodhana karate haiM ki anantAnanta kAla meM mahAna durlabha manuSyaparyAya milI, isa avasara para bhI, jo viSayoM meM lIna rahate haiM, ve rAkha ke liye ratna ko jalAte haiN| yaha jIva AdhI Ayu to nidrAdi pramAda meM ga~vAtA hai, kucha pApa meM aura jo samaya zeSa rahatA hai usameM kadAcit kudharma ko dharma mAnane vAloM ke pAsa jAya to vahA~ mithyA mAnyatA dRr3ha karake jIvana barbAda kara detA hai| uparAnta indriyoM kA dAsatva, vyasanoM kI gulAmI (bIr3I, tambAkU Adi bhI vyasanoM meM garbhita hai), mithyAtva tathA mAnAdi kaSAya dvArA jIva hita-ahita kA bhAna bhUla jAtA hai| jo laukika sajjanatA kA bhI dhyAna na rakhe, abhakSya-bhakSaNa, anyAya, anIti, dravya-bhAva hiMsA karanA, jhUTha bolanA, para kI niMdA Adi pApa bhAvoM se na Dare, svacchaMda vartana kare to durlabha avasara khokara vaha mAtra pApa ko hI bA~dhane vAlA hotA hai| mithyAtva aura krodha, mAna, mAyA, lobhAdi kaSAya kI pravRtti se kSaNa-kSaNa meM jo apanA bhayAnaka bhAvamaraNa hotA hai, usase bacane ke liye prathama to satsamAgama se nirmala tattvajJAna prApta karanA caahiye| ___ saccA sukha antara meM hai, usako bhUlakara duHkha ko hI sukha mAnane rUpa jhUThe upAya dvArA yaha jIva anAdi se duHkha ko hI bhogatA hai; isaliye he jIva! punaH pazcAtApa karane kA samaya , na Aye aise tattvajJAna kI prApti kA prayatna kara! prayatna kara!! isase zuddha svarUpa meM ruci hogI aura viSaya
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/15 kaSAya Adi pApa svayameva naSTa hone lgeNge| kahA bhI hai "tuM rUcatAM jagatanI ruci Alase sau, tuM rIjhatAM sakala jJAyaka deva riijhe|" cala bha~vare gulAba kI sugandha lene gulAba ke phUloM para basane vAle bha~vare ne viSTA para rahane vAle bha~vare se kahA ki he bha~vare! tU merI hI jAti kA hai, gulAba kI sugaMdha lene mere pAsa cala! viSTA kA bha~varA viSTA kI do goliyA~ apanI nAka meM lekara gulAba ke phUla para jA baitthaa| gulAba ke bha~vare ne usase pUchA- kyoM bhAI! kaisI sugaMdha A rahI hai? viSTA ke bha~vare ne uttara diyA- mujhe to kucha bhI sugaMdha nahIM AtI, vahA~ ke jaisI hI gaMdha hai| usakA yaha uttara sunakara gulAba ke bha~vare ne vicAra kiyA ki aisA kaise ho sakatA hai? usakI nAka meM dekhane para use usakI nAka meM viSTA kI do goliyA~ dikhAI diiN| are, viSTA kI do goliyA~ nAka meM rakhakara AyA hai phira sugaMdha kahA~ se Aye? -aisA kaha kara usane ve goliyA~ nikalavA diiN| viSTA kI goliyA~ nikalate hI vaha viSTA kA bha~varA kahane lagA- aho! aisI sugaMdha to maiMne kabhI nahIM lI! isIprakAra anAdikAla se saMsAra meM paribhramaNa karate hue ajJAnI jIvoM se jJAnI guru kahate haiM ki- cala! tujhe terA siddhapada btlaauuN| taba ve ajJAnI jIva ruci meM puNya-pApa kI pakar3arUpa do goliyA~ lekara kabhI-kabhI jJAnI-tIrthaMkara ke nikaTa dharma sunane jAte haiM, taba bhI use anAdikAlIna mithyAvAsanA ke kAraNa vaisA hI dikhAI detA hai, jaisA usane pUrva meM mAna rakhA thA; parantu yadi ekabAra bAhyadRSTi kA Agraha chor3akara (puNya-pApa kI ruci chor3akara), saralatA rakhakara jJAnI kA upadeza sune to zuddha nirmala dazA ko prApta ho jAye, use puNya-pApa kI ruci rUpI durgaMdha kA anubhava chUTakara siddhapada kI sugaMdha kA apUrva anubhava ho| taba use aisA mAlUma hogA ki aho! aisA AtmasvabhAva to maiMne abhI taka kabhI jAnA hI nahIM thA, mujhe to abhI taka aisA kabhI anubhava hI nahIM huaa| samayasAra meM zrI AcArya kundakunda svAmI kahate haiM ki he bhavya! hama apane sampUrNa vaibhava se tujhe terA zuddha AtmasvabhAva batalAte haiM, tU use jAna!
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA madhu ko vairAgya sonagar3ha jinamandira ke eka citra meM mathurA nagarI meM sAta muni bhagavantoM (saptarSi) ke Agamana kA atyanta bhAva vAhI dRzya hai......eka sAtha sAta vItarAgI munivaroM ko dekhakara bhakta hRdaya praphullita hote haiM aura sahaja hI usa citra kI kathA jAnane kI utkaMThA jAgRta hotI hai..... padmapurANa meM se yahAM vaha kathA dI gaI hai| Aja bhI mathurA nagarI ke jina mandira meM saptarSi munivaroM kI pratimAjI virAjamAna haiM......! rAma-lakSmaNa Adi laMkA ko jItakara ayodhyA lauTe aura unakA rAjyAbhiSeka huaa| tatpazcAt atyanta prIti pUrvaka unhoMne apane laghubhrAtA zatrughna se kahA ki- bandhu! tumheM jo deza pasanda ho vaha le lo| yadi ayodhyA cAhate ho to AdhI ayodhyA le lo| athavA rAjagRhI, podanapura Adi aneka rAjadhAniyoM meM se jo tumheM pasanda ho, vahA~ rAjya kro| taba zatrughna ne kahA ki- "mujhe mathurA kA rAjya diijiye|'' rAmacandrajI ne kahA ki- he bhrAtA! mathurA nagarI meM to rAjA madhu kA rAjya hai, vaha rAvaNa kA dAmAda aura aneka yuddhoM meM vijaya prApta karane vAlA hai, camarendra ne use trizUlaratna diyA hai aura usakA putra lavaNa sAgara bhI mahA zUravIra hai, una donoM pitA-putra ko jItanA kaThina hai, isaliye mathurA ko chor3akara dUsarA jo bhI rAjya tumheM acchA lage vaha le lo| zatrughna ne kahA- mujhe to mathurA hI dIjiye, maiM rAjA madhu ko yuddha meM madhu ke chatte kI bhA~ti girA duuNgaa| aisA kahakara zatrughna mathurA jAne ko taiyAra ho gye|
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/17 taba rAmacandrajI ne unase kahA ki- bhAI, tuma mujhe eka vacana dete jaao| __ zatrughna ne kahA- bandhu! Apa to mere sarvasva haiM, prANa haiM, rAjA madhu ke sAtha yuddha karane ke atirikta Apa jo bhI kaheM, maiM vaha saba karane ko taiyAra huuN| rAma ne kahA- he vatsa! tuma madhu ke sAtha yuddha karo to usa samaya karanA, jaba usake hAtha meM trizUla na ho| zatrughna ne kahA- maiM ApakI AjJA kA pAlana kruuNgaa| tatpazcAt jinadeva kI pUjA karake tathA siddhoM ko namaskAra karake mAtA ke pAsa Akara zatrughna ne vidA mA~gI, taba mAtA ne kahA ki he vatsa! tumhArI vijaya ho| tumhArI vijaya ke pazcAt maiM jinendradeva kI mahApUjA karAU~gI, svayaM maMgalarUpa aura tIna loka ke maMgalakartA zrI jinadeva tumhArA maMgala kareM, sarvajJa bhagavAna ke prasAda se tumhArI vijaya ho, siddha bhagavAna tumheM siddhi kartA hoM, AcArya, upAdhyAya tathA sAdhu parameSThI tumhAre vighna hareM aura kalyANa kreN| -aisA kahakara mAtA ne maMgalakArI AzIrvAda diyA, use zirodhArya karake zatrughna ne mAtA ko namaskAra kiyA aura vahA~ se mathurA kI ora prasthAna kiyaa| lakSmaNajI ne unheM samudrAvarta nAmaka dhanuSa dekara kRtAntavakra senApati ko unake sAtha bhejaa| zatrughna senA sahita mathurA ke nikaTa A pahuMce aura jamunA nadI ke kinAre par3Ava ddaalaa| vahA~ maMtrI cintA karane lage ki rAjA madhu to mahAna yoddhA hai aura yaha zatrughna bAlaka hai, yaha zatru ko kisaprakAra jIta sakeMge? taba kRtAntavakra senApati ne kahA ki- are maMtrI! Apa sAhasa chor3akara aise kAyaratA ke vacana kyoM nikAla rahe haiM? jisaprakAra hAthI mahA balavAna hai aura sUMr3ha dvArA bar3e-bar3e vRkSoM ko ukhAr3a pheMkatA hai, tathApi siMha use parAjita kara detA hai; usIprakAra madhu rAjA mahA balavAna hone para bhI zatrughna use avazya.jIta leNge| senApati kI bAta sunakara sabako bahuta prasannatA huii| itane meM nagara meM gaye hue guptacaroM ne Akara samAcAra diye
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/18 ki- isa samaya rAjA madhu vanakrIr3A ke liye nagara ke bAhara upavana meM rahatA hai, use khabara taka nahIM hai ki Apa mathurA jItane ke liye Aye haiM; isaliye mathurA para AsAnI se adhikAra kiyA jA sakatA hai| yaha sunakara zatrughna ne apane yoddhAoM sahita mathurA nagarI meM praveza kiyaa| jisaprakAra yogI karmanAza karake siddhapurI meM praveza karate haiM, usIprakAra zatrughna dvAroM ko tor3akara mathurApurI meM praviSTa hue aura AyudhazAlA para apanA adhikAra kara liyaa| paracakra ke Agamana se nagarajana bhayabhIta ho gaye; kintu zatrughna ne aisA kahakara unheM dhairya ba~dhAyA ki yahA~ zrI rAma kA rAjya hai, usameM kisI ko duHkha yA bhaya nahIM hai| zatrughna ne mathurA meM praveza kiyA hai, yaha sunakara rAjA madhu krodha pUrvaka upavana se nagara kI ora AyA; parantu zatrughna ke yoddhAoM ne use nagara meM praviSTa nahIM hone diyaa| jisaprakAra munirAja ke hRdaya meM moha kA praveza nahIM hotA, usI prakAra rAjA aneka upAya karane para bhI nagara meM praveza nahIM kara skaa| yadyapi vaha trizUla rahita ho gayA thA, tathApi mahA-abhimAna ke kAraNa usane zatrughna se yuddha kiyaa| yuddha meM rAjA madhu kA putra lavaNasAgara senApati kRtAntavakra ke prahAra se mRtyu ko prApta huaa| putra kI mRtyu dekhakara madhu rAjA atyanta zoka evaM krodha pUrvaka zatrughna kI senA se yuddha karane lagA; kintu jisaprakAra jinazAsana ke syAdvAdI paNDita ke samakSa koI ekAntavAdI nahIM Tika sakatA, usIprakAra zatrughna kI vIratA ke samakSa madhu rAjA ke yoddhA na Tika ske| zatrughna ko durjaya samajhakara, svayaM ko trizUla Ayudha rahita jAnakara tathA putra kI mRtyu aura apanI bhI alpAyu dekhakara madhu rAjA atyanta vivekapUrvaka vicAra karane lagA ki- "aho! saMsAra kA samasta Arambha mahA hiMsArUpa evaM duHkhadAyI hai, isaliye sarvathA tyAjya hai, mUr3ha jIva isa kSaNabhaMgura saMsAra meM sukha
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/19 mAna rahe haiN| isa jagata meM dharma hI prazaMsanIya hai| yaha durlabha manuSya deha pAkara bhI jo jIva dharma meM buddhi nahIM lagAtA vaha moha dvArA ThagA huA ananta bhavabhramaNa karatA hai| / are! mujha pApI ne asArarUpa saMsAra ko sAra samajhA, kSaNabhaMgura zarIra ko dhruva mAnA aura abhI taka Atmahita nahIM kiyA.............jaba maiM svAdhIna thA, taba mujhe subuddhi utpanna nahIM M huI, aba to merA antakAla A gayA hai.......sarpa Dasa le usa samaya dUra deza se maNimaMtra yA auSadhi ma~gavAne se kyA lAbha? isaliye aba maiM sarva cintAoM ko chor3akara nirAkularUpa se apane mana ko samAdhAna kruuN|" -aisA vicAra karake yuddha meM hAthI ke haude para baiThA huA madhu rAjA muni banane kI bhAvanA bhAne lagA......aura bArambAra arahanta-siddha AcArya-upAdhyAya evaM sAdhuoM ko mana-vacana-kAya se namaskAra karane lagA aura socane lagA ki arahanta-siddha-sAdhu tathA kevalI prarUpita dharma hI maMgalarUpa hai, vahI uttamarUpa hai tathA usI kI mujhe zaraNa hai|
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/20 DhAI dvIpa ke bhItara karmabhUmi meM (pA~ca bharata, pA~ca airAvata, pA~ca videha meM) jo arahantadeva haiM ve mere hRdaya meM vAsa kareM......maiM bArambAra unheM namaskAra karatA hU~.....aba maiM sarva pApoM ko jIvana paryaMta chor3atA hU~.....anAdikAla se saMsAra meM upArjita mere duSkRtya mithyA hoo.....aba maiM tattvajJAna meM sthira hokara tyAgane yogya jo rAgAdika unakA tyAga karatA hU~ tathA grahaNa karane yogya jo nijabhAva-jinabhAva, use grahaNa karatA hU~, jJAna darzana merA svabhAva hI hai, vaha mujhase abheda hai, aura zArIrika samasta padArtha mujhase pRthak haiM....sanyAsa maraNa ke samaya bhUmi athavA tRNAdi kA tyAga vaha saccA tyAga nahIM hai; kintu doSa rahita -aise zuddha AtmA ko apanAnA hI tyAga hai| --aisA vicAra karake madhu rAjA ne donoM prakAra ke parigrahoM kA bhAvapUrvaka tyAga kiyaa| jisakA zarIra aneka ghAvoM se ghAyala hai aisA madhu rAjA hAthI kI pITha para baiThA-baiThA kezaloMca karane lagA...vIra rasa chor3akara usane zAMtarasa aMgIkAra kiyA....aura mahA dhairyapUrvaka adhyAtma yoga meM ArUr3ha hokara deha kA mamatva chor3a diyaa....| madhu rAjA kI aisI parama zAMtadazA dekhakara zatrughna kahane lage ki- "he mahAna aatmaa| merA aparAdha kSamA kro|....dhny hai Apake vairAgya ko....|" yuddha ke samaya pahale madhu rAjA kA vIrarasa aura phira zAMtarasa dekhakara deva bhI Azcarya sahita puSpavRSTi karane lage......mahAdhIra madhu rAjA eka kSaNa meM samAdhimaraNa karake tIsare svarga meM deva hue aura zatrughna ne unakI stuti karake mathurA nagarI meM praveza kiyaa| trairUpatA ko prApta hai para nA taje ekatva ko| yaha zuddha nirmala Atmajyoti prApta hai jo svayaM ko|| anubhava kareM hama satata hI caitanyamaya usa jyoti kaa| kyoMki usake binA jaga meM sAdhya kI ho siddhi naa||20||
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ mathurA meM sapta RSi mathurA nagarI meM eka madhu nAmaka rAjA rAjya karatA thaa| zrI rAma candra ke anuja zrI zatrughna ko mathurA nagarI atyanta priya thI, ve bhI mathurA kA hI rAjya cAhate the, etadartha zatrughna ne avasara pAkara zrIrAma kI AjJA lekara mathurA para car3hAI kara dI aura yuddha meM rAjA madhu ko parAstakara mathurA kA rAjya karane lge| rAjA madhu to samAdhimaraNa pUrvaka deha tyAgakara svarga cale gaye aura unake maraNa kA samAcAra sunakara unakA paramamitra asurendra mahAkrodha pUrvaka pAtAla se nikalakara mathurA Ane ke liye udyamI huaa| usa samaya garuDendra usake nikaTa AyA aura pUchA ki- he daityendra! kahA~ ke liye prasthAna kara rahe ho? . camarendra ne kahA- jisane mere paramamitra madhu ko mArA hai, use kaSTa dene jA rahA huuN| taba garuDendra ne kahA- kyA vizalyA kA mAhAtmya Apa nahIM jAnate? yuddha meM jaba rAvaNa kI amogha zakti se lakSmaNa jI mUcchita ho gaye the, taba vizalyA ke snAna jala ke prabhAva se hI vaha amogha zakti bhAga gaI thI, kyA yaha Apane nahIM sunA hai? (vizalyA lakSmaNajI kI paTarAnI thii|)
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/22 camarendra bolA- vizalyA kI vaha adbhuta zakti kaumAryAvasthA meM hI thI, isa samaya to vaha viSarahita nAgina samAna ho gaI hai, jaba taka usane vAsudeva kA Azraya nahIM kiyA thA tabhI taka bahmacarya ke prasAda se usameM asAdhAraNa zakti thI, yadyapi isa samaya vaha. pavitra hai, kintu brahmacAriNI nahIM hai, isaliye aba usameM vaha zakti nahIM rhii| maiM apane mitra madhu rAjA ke zatru se avazya badalA luuNgaa| --aisA kahakara vaha camarendra mathurA kI ora cala diyaa| mathurA Akara camarendra ne dekhA ki yahA~ to sthAna-sthAna para utsava manAyA jA rahA hai....jaisA utsava madhu rAjA ke samaya meM hotA thA, isa samaya bhI nagarajana vaisA hI manA rahe haiN| yaha dekhakara camarendra ne vicAra kiyA ki- are! yaha prajAjana mahAduSTa evaM kRtaghnI haiN| nagara kA svAmI putra sahita mRtyu ko prApta huA aura dUsare rAjA ne usake rAjya para adhikAra kara liyA, phira bhI inheM zoka nahIM hai, ulTA harSa manA rahe haiN| jisakI chatra chAyA meM itane samaya taka sukha pUrvaka rahe, usa madhu rAjA kI mRtyu se ina logoM ko kyoM du:kha nahIM huA? yaha loga kRtaghnI aura mUrkha haiM, isaliye maiM inakA nAza kara dUMgA, abhI tatkAla hI samasta mathurA nagarI ko naSTa karatA huuN| --isaprakAra vaha asurendra mahAkrodha pUrvaka mathurA nagarI kI prajA para ghora upasarga karane lgaa| sAre nagara meM bhayaMkara marI vyAdhi phaila gaI....jo jahA~ khar3e the vahIM khar3e-khar3e marane lage....jo baiThe the ve baiThe-baiThe mRtyu ko prApta hue.....aura sone vAle sote-sote mara gaye.... isa prakAra usa bhayaMkara marI ke roga se sAre nagara meM hAhAkAra maca gayA aura devakRta upasarga samajhakara zatrughna bhI ayodhyA lauTa aaye|| yadyapi ayodhyA nagarI ati sundara hai, tathApi zatrughna kA citta vahA~ nahIM lagatA, unakA citta to mathurApurI meM hI ati-Asakta hai....jisa prakAra sItA ke binA rAma udAsa rahate the, usI prakAra mathurA ke binA zatrughna bhI udAsa rahate haiN| yahA~ zAstrakAra kahate
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/23 haiM ki- "jIvoM ko iSTa vastu kA saMyoga kSaNabhaMgura hotA hai.....aura usakA viyoga tIvra dAha utpanna karatA hai|" zatrughna ne kisa kAraNa se mathurA kI mA~ga kI? unheM ayodhyA kI apekSA mathurA kA nivAsa kyoM vizeSa priya lagA? svarga ke 50000 ira phelAyelA maranerA mathaka upadava, cAraNa dhArI sakhapanuM anumAsanimitte Adhyamana thatAM ja rota tha ya chephaLa phala lI nIkaLe che ? kenata thAya che najharAno gama khaMDita thaIne utsava ujave che. A sAniya manivarI mayA mAI che. RAtha ja dalita thayA che ane 4 dakAma samAna dUsarI anekoM rAjadhAniyA~ hone para bhI unakI icchA na karake unhoMne mathurA kI hI icchA kyoM kI? mathurA ke prati zatrughna ko itanI adhika prIti kyoM? usake spaSTIkaraNa meM zAstrakAra kahate haiM ki- zatrughna ke jIva ne pUrvakAla meM anekoM bhava mathurA meM (madhupurI meM) dhAraNa kiye haiM, isaliye unheM mathurA ke prati adhika sneha hai| zatrughna kA jIva saMsAra meM bhavabhramaNa karate-karate eka bAra mathurA meM yamana deva nAma kA vyakti huaa| mahAkrUra dharmavimukha pariNAma se mara kara usane tiryaMcagati meM anekoM bhava dhAraNa kiye aura phira kulaMdhara nAma kA durAcArI brAhmaNa huA, vahA~ se tapa karake svarga meM gayA, vahA~ se phira mathurA nagarI meM candraprabhA rAjA kA acala nAmaka putra huaa| eka bAra acala kumAra ko jaMgala meM kAMTA laga gayA aura vaha apa kumAra nAma ke puruSa ne nikAlA, isaliye donoM meM mitratA
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/24 ho gii| jaba alacakumAra ne aneka dezoM sahita mathurA kA rAjya prApta kiyA, taba usane apane mitra apakumAra ko usakI janmabhUmi zrAvastI nagarI kA rAjya diyA aura donoM mitra eka sAtha apanAapanA rAjya karane lge| eka dina donoM mitroM ne yazasamudra AcArya ke nikaTa munidIkSA dhAraNa kI aura samyagdarzana pUrvaka paramasaMyama kI ArAdhanA pUrvaka samAdhimaraNa karake utkRSTa deva hue| vahA~ se cyavakara acalakumAra kA jIva to rAjA dazaratha kI suprabhA rAnI kA putra zatrughna huA aura usake mitra apakumAra kA jIva kRtAntavakra senApati huaa| isa kAraNa zatrughna ko mathurA nagarI se vizeSa prIti thii| idhara mathurA nagarI meM camarendrakRta ghora marI vyAdhi kA upadrava cala rahA thaa| usI samaya AkAza meM gamana karane vAle aura sUrya samAna tejasvI aise cAraNa RddhidhArI sAta RSi-munivara vihAra karatekarate mathurA nagarI meM pdhaare| zrI suramanyu, zrI manyu, zrI nicaya, zrI sarvasundara, zrI jayavAna, zrI vinayalAlasa aura saMjayamitra nAmaka ke sAtoM munivara mahAcAritra ke dhArI aura sage bhAI the| ve zrI nandana rAjA aura dhariNI sundarI rAnI ke putra the| prItaMkara svAmI kA kevalajJAna dekhakara ve sAtoM putra pitA ke sAtha. hI vairAgya ko prApta hue aura mAtra eka mahIne ke tuMbaru nAmaka putra ko rAjya dekara pitA tathA sAtoM putra prItaMkara svAmI ke nikaTa dIkSA lekara muni hue| ___zrInandana rAjA to kevalI hue aura yaha sAtoM putra cAraNaRddhi Adi aneka RddhiyoM ke dhArI zrutakevalI hue| ve gaganavihArI saptarSi zrutakevalI bhagavanta pRthvI ko pAvana karate-karate mathurA purI meM padhAre aura cAturmAsa ke liye mathurA ke vana meM eka vaTavRkSa ke nIce virAjamAna hue|
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/25 saptarSimuni bhagavantoM kA punIta padArpaNa hote hI unake tapa ke prabhAva se camarendra dvArA phailAyA gayA marI kA ghora upasarga ekadama zAMta ho gayA tathA samasta mathurA nagarI sukharUpa ho gii| jisaprakAra sUrya kA Agamana hone se aMdhakAra bhAga jAtA hai, usIprakAra saptarSi munivaroM kA Agamana hote hI unake pratApa se marI roga kA ghora upadrava dUra ho gayA tathA sAre nagara meM zAMti chA gii| phala phUla khila gaye, vRkSa aura beleM lahalahA uThIM, binA boye dhAnya ugane lage, samasta roga rahita mathurApurI ati zobhAyamAna ho gaI aura nagarajanoM ne mahA Ananda pUrvaka sAtoM munivaroM ke darzana-pUjana kiye| (saptarSi munivaroM ke Agamana kA yaha Anandamaya prasaMga Aja bhI mathurA nagarI ke jinamandira meM aMkita hai| jinake darzana karate bhaktoM ke hRdaya meM Ananda kI Urmi jAgRta hue binA nahIM rahatI mathurA meM "saptarSi TIlA'' nAma kA eka sthAna bhI hai|) una saptarSi muni-bhagavantoM ko hamArA namaskAra ho| kartA jagata kA mAnatA ho, 'karma yA bhagavAna ko| vaha bhUlatA hai loka meM, astitva guNa ke jJAna ko|| utpAda-vyaya-yuta vastu hai, phira bhI sadA dhruvatA dhre| astitva guNa ke yoga se, koI nahIM jaga meM mre|| vastutva guNa ke yoga se, ho dravya meM sv-svkriyaa| svAdhIna guNa-paryAya kA hI, pAna dravyoM ne kiyaa|| sAmAnya aura vizeSa se, kara rahe nija nija kAma ko| yoM mAnakara vastutva ko, pAo vimala zivadhAma ko| dravyatvaguNa isa vastu ko, jaga meM palaTatA hai sdaa| lekina kabhI bhI dravya to, tajatA na lakSaNa sNpdaa|| sva-dravya meM mokSArthI ho, svAdhIna sukha lo srvdaa| ho nAza jisase Aja taka kI, duHkhadAyI bhvkthaa||
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 mathurA meM cAturmAsa aura ayodhyA meM AhAra eka samaya kI bAta hai ki zrI suramanyu Adi sapta Rddhi dhArI mahA munirAja mathurA nagarI ke vana meM cAturmAsa hetu Thahare hue the| cAraNaRddhi ke prabhAva se una mahA munirAjoM ko cAturmAsa meM bhI gamana sambandhI doSa nahIM lagatA thA; ataH ve kabhI kisI nagara meM, ve kabhI kisI nagara meM jAte, vahA~ ke mandiroM kI vandanA karate, yoga milane para vahIM AhAra krte| AkAza mArga se kSaNamAtra meM kabhI podanapura pahu~cakara AhAra lete, to kabhI vijayapura jAte, kabhI ujjaina to kabhI saurASTra meM padhArate / ( cAraNa RddhidhArI munivara AkAza meM vicarate haiM aura cAturmAsa meM bhI vihAra karate haiM / ) isa prakAra kisI bhI nagarI meM jAkara uttama zrAvaka ke yahA~ AhAra lete haiM aura phira mathurA nagarI meM A jAte haiN| ve dhIra-vIra mahAzAMta munivara ekabAra AhAra ke samaya ayodhyA nagarI meM padhAre aura arhadatta seTha ke bhavana ke nikaTa phuNce| acAnaka una munivaroM ko dekhakara arhadatta seTha ne vicAra kiyA ki - "are! muni to cAturmAsa meM vihAra karate nahIM haiM aura yaha muni yahA~ kaise A pahu~ce ? cAturmAsa ke pUrva to yaha muni yahA~ Aye nahIM the| ayodhyA ke Asa-pAsa vana meM, gufAoM meM, nadI kinAre, vRkSoM ke nIce yA vana ke caityAlayoM meM jahA~-jahA~ muni cAturmAsa kara rahe haiM, una sabakI vandanA maiM kara cukA hU~, kintu ina sAdhuoM ko maiMne kabhI nahIM dekhA, yaha muni AcArAMga sUtra kI AjJA se parAMgamukha svecchAcArI mAlUma hote haiM, isIliye to varSA kAla meM jahA~-tahA~ ghUma rahe haiN| yadi jinAjJA ke pAlaka hote to varSA kAla meM vihAra kaise karate ? isaliye yaha muni jinAjJA se
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/27 bAhara haiN|" - aisA socakara arhadatta seTha ne muniyoM kA satkAra nahIM kiyA aura vahA~ se cale gaye; kintu unakI putravadhU ne atyanta bhakti se vidhipUrvaka muniyoM ko AhAradAna diyaa| AhAra grahaNa karake sAtoM munivara bhagavAna ke caityAlaya meM Aye, jahA~ dyutibhaTTAraka AcArya virAjamAna the| sAtoM RSi-munivara Rddhi ke prabhAva se cAra aMgula Upara aliptarUpa se arthAt dharatI se cAra aMgula Upara cale A rahe the, caityAlaya meM Akara unhoMne dharatI para caraNa rkhe| una saptarSi bhagavantoM ko dekhate hI dyutibhaTTAraka AcArya khar3e hue aura atyanta AdarapUrvaka unheM namaskAra kiyaa| anya ziSyoM ne bhI namaskAra kiyaa| saptarSi bhagavantoM ne unase dharmacarcA kI aura phira caityAlaya meM jinavandanA karake ve mathurA nagarI lauTa aaye| - saptarSi munivaroM ke jAne para kucha hI samaya pazcAt arhadatta / seTha caityAlaya meM Aye, taba dyutibhaTTAraka AcArya ne unase kahA ki- "sAta maharSi mahAyogIzvara cAraNa muni yahA~ padhAre the, tumane bhI unake darzana avazya kiye hoMge, ve munivara mahAtapa ke dhAraka haiM aura mathurA nagarI meM cAturmAsa kara rahe haiN| cAraNaRddhi se gaganavihAra karake AhAra ke liye cAhe jahA~ cale jAte haiN| Aja unhoMne ayodhyApurI meM AhAra liyA aura phira caityAlaya kI vaMdanA ke hetu yahAM pdhaare| hamAre sAtha dharmacarcA bhI kI aura phira mathurA nagarI lauTa gye| ve mahAvItarAgI gaganagAmI, parama udAraceSTA ke dhAraka munivara vaMdanIya haiN|'' ityAdi prakAra se AcArya ke mukha se
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/28 cAraNa muniyoM kI mahimA sunakara, zrAvaka ziromaNi arhadatta seTha khedakhinna hokara khUba pazcAtApa karane lage ki "are! mujhe dhikkAra hai... maiM munivaroM ko nahIM pahicAna skaa| apane A~gana meM Aye hue muni bhagavantoM kA maiMne AdarasatkAra nahIM kiyA...hAya! mujha jaisA adhama kauna hogA? ve munivara AhAra ke hetu mere oNgana meM padhAre, kintu maiMne unheM navadhAbhakti pUrvaka AhAra dAna nahIM diyA....mujha jaisA pAmara ajJAnI dUsarA kauna hogA ki maiM AMgana meM Aye hue saMto ko nahIM pahicAna sakA, cAraNa munivaroM kI to rIti yahI hai ki cAturmAsa meM nivAsa to eka sthAna para kareM aura AhAra kisI bhI nagara meM jAkara leN| cAraNaRddhi ke prabhAva se unake zarIra dvArA jIvoM ko bAdhA nahIM phuNctii| ahA! jabataka maiM una cAraNaRddhi dhArI munibhagavantoM ke darzana nahIM karU~gA, tabataka mere mana kA saMtApa nahIM miTa sktaa|''isprkaar pazcAtApa pUrvaka atyanta bhaktipUrvaka citta se arhadatta seTha sAtoM munivaroM ke darzana kI kAmanA karane lge| kArtika pUrNimA nikaTa Ate hI samyagdRSTi arhadatta seTha ne samasta parivAra sahita saptarSi munivaroM kI vandanA-pUjA ke liye ayodhyA se mathurA kI ora prayANa kiyaa| jinhoMne munivaroM kI apAra mahimA ko jAnA hai, rAjA ke samAna jinakA vaibhava hai- aise arhadatta seTha bArambAra apanI nindA aura munivaroM kI prazaMsA karate hue ratha, hAthI, ghur3asavAra aura paidaloM kI vizAla senAsahita yogIzvaroM kI pUjA ke liye mathurA kI ora cala pdd'e| mahAvibhUtisahita aura zubhadhyAna meM tatpara arhadatta seTha kArtika zuklA saptamI ke dina munivaroM ke caraNoM meM A phNce| una dharmAtmA ne vidhipUrvaka saptarSi munivaroM kI vaMdanA evaM pUjA kI tathA mathurA nagarI ko aneka prakAra se sjaayaa| mathurA nagarI svarga ke samAna suzobhita ho gii| yaha saba vRtAnta sunakara zatrughna kumAra bhI turanta saptarSi munivaroM ke samIpa A pahuce aura unakI mAtA suprabhA bhI munibhakti
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga- 10 / 29 se prerita ho unake sAtha AI / zatrughna ne atyanta bhaktipUrvaka munivaroM se dharma kA zravaNa kiyaa| munivaroM ne kahA- "yaha saMsAra asAra hai, eka vItarAgatA hI sArabhUta hai| jinadeva dvArA kahA gayA vItarAga mArga ho jagata ke jIvoM ko zaraNabhUta hai| jinadharma ke anusAra usakI ArAdhanA kro| " upadeza sunakara zatrughna kumAra vinaya se kahane lage ki--"hai deva! Apake padArpaNa se mathurA nagarI kA mahAna upasarga marI roga dUra huA, durbhikSa gayA aura subhikSa kA Agamana huA, sarva jIvoM ko zAMti evaM dharmavRddhi huI, isaliye he prabho! kRpA karake Apa kucha dinoM taka yahIM viraajeN|" taba zrI munirAja ne kahA ki he zatrughna ! jina - AjJA ke anusAra adhika samaya taka rahanA yogya nahIM hai, aba hamAre cAturmAsa kA kAla pUrNa huA..... muni to apratibaddha - vihArI hote haiM, yaha cauthA kAla dharma ke udyota kA hai, isameM aneka jIva munidharma dhAraNa karate haiM, jina - AjJA kA pAlana karate haiM aura mahAmuni kevalajJAna prApta karake mokSa jAte haiN| bIsaveM tIrthaMkara munisuvratanAtha to mokSa padhAre, aba isa bharata kSetra meM naminAtha, neminAtha, pArzvanAtha aura varddhamAna - yaha cAra tIrthaMkara hoNge| . - he bhavya ! jinazAsana ke prabhAva se mathurA nagarI kA upadrava dUra ho gayA hai, aba mathurA ke samasta nivAsiyoM ko jinadharma meM tatpara honA, dayA pAlana karanA, sAdharmiyoM ke prati vAtsalya evaM jinazAsana kI prabhAvanA karanA ghara-ghara meM jinabimboM kI sthApanA, jinapUjana tathA abhiSeka kI pravRtti karanA cAhie usase sarvatra zAMti hogii| jo jinadharma kI ArAdhanA nahIM karegA, usI para ApadA AyegI; kintu jo jinadharma kA ArAdhana kareMge, unase to ApadA aisI bhAgegI, jisaprakAra garur3a ko dekhakara nAgina bhAgatI hai| isaliye jinadharma kI ArAdhanA meM sarva prakAra se tatpara rahanA..
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/30 zatrughna ne kahA, "prabho! ApakI AjJAnusAra samasta prajA dharmArAdhana meM pravRta hogii|' __ tatpazcAt munivara to AkAza mArga se vihAra kara gaye aura aneka nirvANa bhUmiyoM kI vandanA karake ayodhyA nagarI meM padhAre, vahAM sItAjI ke ghara AhAra kiyaa| sItAjI ne mahA harSa pUrvaka zraddhAdi guNoM sahita munivaroM ko prAsuka AhAra diyaa| ___ idhara zatrughna ne mathurA nagarI ke bAhara tathA bhItara aneka jinamaMdiroM kA nirmANa karAyA, ghara-ghara meM jinabimboM kI sthApanA karAI aura dharma kA mahAna utsava kiyaa| samasta nagarI upadrava rahita ho gii| vana-upavana phala-phUloM se zobhAyamAna ho uThe, sarovaroM meM kamala khila gaye aura bhavyajIvoM ke hRdaya kamala praphullita hokara dharmArAdhanA meM tatpara hue| isaprakAra saptarSi munibhagavantoM ke pratApa se mathurA nagarI kA upadrava dUra ho gayA aura mahAna dharmaprabhAvanA huii| ___ kathA ke anta meM zAstrakAra kahate haiM ki jo jIva isa adhyAya ko par3heMge, suneMge tathA sAdhuoM kI bhakti meM anurAgI hokara munivaroM kA samAgama cAheMge, una jIvoM ko manavAMchita phala kI prApti hogI arthAt ve sAdhuoM kI saMgati pAkara dharmArAdhana dvArA paramapada ko prApta kreNge| parvata se bhI adhika acala zrI zaila munirAja zaileza (parvata) se bhI adhika acala rUpa se caritra kA pAlana karane lge| unakA adbhuta vItarAgI cAritra dekhakara indra bhI unako namaskAra karake unakI prazaMsA karate the| rAma-lakSmaNa ne bhI unako vaMdana kiyaa| hanumAna vIra to the hI, zukladhyAna ke cakra dvArA mahA-vIra banakara unane sarvajJa pada sAdhA aura kevalajJAna ke ahiMsaka zastra dvArA samasta lokAloka ko vaza kara liyA arthAt jAna liyaa| phira arihaMta pada meM AkAza mArga meM vihAra karate-karate mAMgI-tuMgI padhAre aura vahA~ ke tuMgIbhadra giri-zikhara se mokSadazA pragaTa karake siddhapada ko paayaa| abhI bhI vaha muktAtmA apane parama jJAna-Ananda sahita barAbara tuMgIbhadra ke Upara samazreNi meM, lokAna meM, siddhAlaya meM, ananta siddha bhagavaMtoM ke sAtha virAja rahe haiM, unako hamArA namaskAra ho|
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apasa meM dharmacarcA rAjagRhI rAjya meM rAjA zreNika rAjya karate the| eka dina rAjA zreNika kI mahArAnI celanA atyanta baicena evaM udAsa baiThI huI thii| tabhI unake honahAra putra abhayakumAra vahAM A pahuMce aura mAtA ko udAsa dekha kara kahane lage ki- he mAtA! Apa isaprakAra udAsa kyoM baiThI ho? Ao hameM isa udAsI ko bhUla kara kucha dhArmika carcA karanA caahiye| jisase mana meM prasannatA hotI hai| yaha sunakara rAnI celanA bhI prasannatA pUrvaka kahatI hai ki. hAM beTA! terI bAta saccI hai, dukhaM saMkaTa meM dharma hI eka mAtra zaraNa hotA hai -aisA kaha kara ve mAtA aura putra Apasa meM dharmacarcA karane lge| usa carcA kA saMkSipta sArAMza yahAM diyA jA rahA hai, jise par3hakara dharma jijJAsuoM ko avazya hI sukha dAyaka saccA mArga milegaa| ___ abhayakumAra- mAtA! apane jaise dharmAtmAoM para bhI aisA saMkaTa kyoM AtA hai? ' celanA- putra ! jinhoMne pUrvabhava meM sacce deva-zAstra-guru kI
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/32 virAdhanA kI hai, unheM hI aisI pratikUlatAoM kA prasaMga banatA hai| abhayakumAra- he mAtA! pratikUla saMyogoM meM bhI jIva dharma kara sakatA hai kyA? celanA- hAM beTA! cAhe jaise pratikUla saMyoga hone para bhI jIva dharma kara sakatA hai, koI bhI bAhya saMyoga jIva ko dharma karane se nahIM roktaa| abhayakumAra- parantu anukUla saMyoga dharma karane meM sahAyaka to hotA hai na? celanA- nahIM! dharma to AtmA ke AdhAra se hotA hai, para ke AdhAra se, saMyoga ke AdhAra se nhiiN| saMyoga kA to AtmA meM abhAva hai| hA~ yaha bAta satya hai ki jinake hRdaya meM dharma hotA hai, unheM jagata kI pratyeka sthiti meM sAmyabhAva hotA hai| abhayakumAra- taba phira bAhya meM anukUla aura pratikUla saMyoga kyoM milate haiM? celanA- bAhya meM anukUla aura pratikUla saMyoga to jIva dvArA pUrvabhava meM kiye hue puNya-pApa ke bhAvoM ke kAraNa hote haiN| puNya ke phala meM anukUla saMyoga milate haiM aura pApa ke phala meM pratikUla saMyoga milate haiM; parantu dharma to - ina donoM se bhinna alaukika vastu hai| abhayakumAra- mAtAjI ! isa vicitra saMsAra meM kabhI-kabhI va kahIM-kahIM adharmI jIva bhI sukhI dikhAI dete haiM aura dharmI jIva dukhI dikhAI dete haiM -isakA kyA kAraNa hai? celanA- beTA! ajJAnI jIvoM ko saccA sukha to kabhI hotA hI nahIM hai| AtmA kA atIndriya sukha hI saccA sukha hai aura yaha atIndriya sukha to jJAniyoM ke hI hotA hai, ajJAnI ke to isa atIndriya sukha kI gandha bhI nahIM hotii| adharmI jIvoM ke jo sukha dikhAI detA hai vaha vAstava meM sukha nahIM hai; parantu sukha kI kalpanA mAtra hai| ajJAnI
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ * celanA- nahIM, dharmAtmA kA samyaka hotaa| are, tIna jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/33 jIvoM ke pUrva puNya ke udaya se bhale hI bAhya meM anukUlatA dikhAI detI ho, parantu vAstava meM to ve dukhI hI haiM aura jJAnI jIvoM ke kadAcit pUrva pApa ke udaya se bAhya meM pratikUlatA bhI dikhAI detI ho, to bhI vAstava meM ve sakhI hI haiN| abhayakumAra- mAtA! pratikUlatAoM ke kAraNa kyA jJAnI kI zraddhA vicalita nahIM hotI? celanA- nahIM, bilkula nahIM! bAhya meM cAhe jitanI pratikUlatA ho. to bhI samyagdRSTi dharmAtmA kA samyakazraddhAna vA samyagjJAna kiMcit bhI vicalita nahIM hotA, dUSita nahIM hotaa| are, tIna loka meM khalabalI maca jAya to bhI samakitI apane svarUpa kI zraddhA se kiMcit bhI nahIM ddigtaa| abhayakumAra- aho mAtA! dhanya haiM -aise samakitI jIva -aise sukhiyA samakitI jIvoM kA atIndriya Ananda kaisA hotA hogA? celanA- aho, putra abhaya! usakI kyA bAta kareM? jaisA Ananda siddha bhagavAna ko hotA hai, jaisA Ananda munivaroM ko hotA . hai, vaisA hI Ananda samakitI jIvoM ko hotA hai| samakitI jIvoM ne bhI usa Ananda kA svAda cakha liyA hai| kevalI aura samakitI jIva ke sukha meM mAtra mAtrA bheda hotA hai, jAti bheda nhiiN| ... abhayakumAra- mAtA! Apa mujhe bhI aise apUrva samyagdarzana ko prakaTa karane kI vidhi samajhAiye? celanA- putra! tumane yaha bahuta hI acchA prazna pUchA hai| suno, sabase pahale to antara meM apane AtmA ko prApta karane kI tIvra jijJAsA pragaTa honI caahie| aura sacce deva-guru-zAstra ke samAgama se tattvoM kA yathArtha nirNaya karanA cAhiye... tatpazcAta nirantara antara meM AtmasvabhAva ke ciMtana aura maMthana pUrvaka bhedajJAna kA abhyAsa karanA caahiye| bArambAra aise bheda-vijJAna kA abhyAsa karate-karate jaba Atma svabhAva kI utkRSTatama mahimA bhAsita hotI
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/34 hai, taba nivikalpa anubhava hotA hai, aura usa anubhava meM siddha bhagavAna ke samAna atIndriya Ananda kA vedana hotA hai| putra! yahI samyagdarzana prApta karane/pragaTa karane kI vidhi hai| isakI mahimA apAra hai|| abhayakumAra- aho mAtA! Apane samyagdarzana kI mahimA aura usako prApta karane kA upAya samajhA kara hamAre Upara mahAna kRpA kI hai| Apa dhanya haiN| - - nija ko nija-caitanyacinha se pahicAna! gosaliyA nAma kA eka vaNika putra eka choTe se grAma meM rahatA thaa| vaha atyanta bholA-bhAlA thA, eka bAra vaha kisI bar3e zahara meM samAna kharIdane gayA.....zahara kI bhIr3a meM use aisI bhramaNA ho gaI ki "maiM isa bhIr3a meM kho gayA hU~", isaliye zahara meM cAroM ora ghUma-ghUmakara svayaM apane Apa ko DhU~r3hane lagA.... isI prakAra yaha bholA ajJAnI jIva svayaM apane svarUpa ko bhUlakara apane ko bAhya meM DhU~r3hatA hai| jJAnI samajhAte haiM ki are bhAI! terA Ananda tujhameM bharA hai, tU kahIM kho nahIM gayA hai| tU svayaM jJAna-AnandasvarUpa AtmA hai, kintu bhramaNA se svayaM apane ko bhUlakara saMsAra meM bhaTaka rahA hai, isaliye apane AtmA ko tU caitanya-cinha dvArA phicaan| isa manuSya bhava ko pAkara jIvoM ko AtmA kA svarUpa samajhane ke liye avakAza nahIM miltaa| yaha zarIra to Aja hai aura kala | nahIM hai, zarIra sadaiva rahane vAlA nahIM hai; isaliye jaise AtmA kA hita ho- vahI kara lene yogya hai| isaliye deha se bhinna jJAnAnandasvarUpa Atma-vastu kA bhAna karanA caahiye| AtmA ke bhAna binA jIva ne saba kucha kiyA, kintu usake paribhramaNa kA anta nahIM aayaa| isaliye he jIva! yadi AtmA kA bhAna kare to tere bhava bhramaNa kA aMta Aye aura tumhArI mukti ho| -
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ karma ko kRza kare so kRSNa apanI samyak zraddhA-jJAnamUlaka antarmukha zUravIratA ke dvArA sarva pratikUlatA yA anukUlatA meM bhI jisakA nija bhagavAna AtmA kevala jJAtA-dRSTA rUpa pariNamana kare, vaha jIva pratyAkhyAna ke yogya hai, kAyara pratyAkhyAna ke yogya nahIM hai| vIratA ke liye zAstra meM zrI kRSNa kA dRSTAnta AtA hai| eka bAra dhAtakIkhaMDa dvIpa kA padmanAbha rAjA draupadI kA apaharaNa kara le gayA thaa| taba pAMDavoM ne kAphI talAza kI, phira bhI draupadI kA kucha patA na claa| kRSNajI ne nArada se pUchA- draupadI ko tumane kahIM dekhA hai? nArada ne uttara diyA- hA~, maiM dhAtakI khaMDa meM gayA thA, vahA rAjA padmanAbha ke mahala meM draupadI jaisI kisI mahilA ko dekhA thaa| kRSNajI turanta samajha gaye ki yaha sArA tUphAna nArada kA hI hai| nATaka meM bhI nArada apane mukha se kahatA hai na! - brahmAsuta maiM nArada kahAUM, jahA~ ho saMpa vahA~ kusaMpa kraauuN|'' . zrI kRSNa ne pAMco pAMDavoM ko kahA-calo, hama chahoM draupadI ko lene cleN| deva ko lavaNasamudra meM rAstA karane ko khaa| deva ne kahA- prabho! AjJA ho to maiM akelA hI draupadI ko lA duuN| zrIkRSNa ne kahA- nahIM, nahIM; yadi deva lA de to phira hama vAsudeva kaise? zrIkRSNa ne deva ke anurodha ko svIkAra nahIM kiyA aura svayaM pAMDavoM ko sAtha lekara dhAtakIkhaMDa dvIpa meM pahu~ca gye| padmanAbha rAjA ko Adeza kahalAyA-yA to Akara hamArI vinaya karo, yA phira lar3AI ke lie taiyAra rho|
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/36 rAjA ne apane senApati se pUchA- ve loga kitane haiM? senApati ke yaha batAne para ki ve mAtra chaha vyakti hI haiM, padmanAbha ne mana hI mana socA merI ki senA to bahuta bar3I hai, sirpha chaha ko parAsta karane meM kauna sI kaThinAI hai? usane senApati ko lar3AI karane kA Adeza diyaa| mahAbalazAlI zrIkRSNa ne pAMDavoM se kahA-lar3ane ke liye prathama tuma jAte ho ki maiM jAU~? pAMDavoM ne kahA- hama jAte haiM aura Aja kI lar3AI meM yA to hama nahIM, yA padmanAbha nhiiN| kRSNajI bole- are pAMDava! kyA kahate ho? tumhArI bAta meM "yA to hama nahIM, yA vaha nahIM' yaha jo vAkya AyA isameM" "hama nahIM" aise apazakuna-sUcaka ....... zabda pahale Aye, ata: tuma nahIM jIta skoge| ata: lar3ane ke liye maiM jAUgA aura Aja maiM hU~ aura padmanAbha nhiiN| andara se asAdhAraNa puNya aura sAtizaya vIratA kI pukAra thii| isI prakAra jo apane puruSArtha ko antarmukha prerita karatA hai vahI saccA vIra hai| apane vIrya ko sphurita karane meM jo kAyara hai use hI aisI zaMkA huA karatI hai ki karma kA udaya ugra AyegA to? . are mUr3ha! tU pratyAkhyAna ke/cAritra ke lAyaka nahI hai| yaha kAyaroM kA kAma nhiiN| yaha to apanI vIratA dvArA jisane antara meM pragaTa kiyA ho, pAMca indriyoM ke vyApAra kA zamana kara andara atIndriya Ananda pragaTa kiyA ho vaha zUravIra hai, use hI sukhamaya pratyAkhyAna hotA hai| ___kRSNa akele gye| unake zaMkhanAda se sArI senA bhaya se kAMpa uThI, dhanuSa-TaMkAra se sArI senA bhayabhIta hokara chinna-bhinna hokara bhAgane lgii| apanI balavatI senA kI durdazA dekhakara, padmanAbha ko zaMkA huI, kauna haiM ye?
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/37 are! ye to bharatakSetra ke trikhaMDAdhipati zrIkRSNa vAsudeva haiN| ye hamako nahIM choDeMge! bhaya ke mAre vaha draupadI ke caraNoM meM leTa gayA aura prArthanA kI- he devI! mujhe bcaao| draupadI ne kahA- kRSNajI se bacane kA eka hI upAya hai| Apa vastra evaM cUr3I paridhAna dhAraNa karo aura mere pIche-pIche kRSNajI ke pAsa dAsatvabhAva se cale aao| mere bhAI kRSNajI abalA para hAtha kabhI nahIM utthaate| padmanAbha ne aisA hI kiyaa| phira kabhI aisA duSkarma mata karanA kahakara kRSNa ne padmanAbha ko chor3a diyA aura draupadI ko lekara pAMDavoM ke sAtha vApasa A gye| prathamAnuyoga ke vIratApUrNa isa dRSTAnta se yaha siddhAnta pratiphalita hotA hai ki- antara se jAgRta huA yaha bhagavAna AtmA apanI atIndriya vIratA-antarmukha puruSArtha se pukAratA hai ki maiM rAga ko tor3akara vItarAgatA luuNgaa| svabhAva ke Azraya se pragaTa huI yaha sAdhanA vIratA se-zUravIratA se pratApavanta hai| jise vIratA kI antardhvani uThI vaha mohazatra ko jItakara hI aayegaa| yaha antarmukha sAdhanA to vIroM kA mArga hai| vIra ke mArga meM zuddhAtmAbhimukhI vIratA hI pratyAkhyAna kA kAraNa hai| karmazatru ko kRza kare so kRssnn| vIratA kA zaMkhanAda kiyA, vikalpoM kI senA chinna-bhinna ho gaI, akelA jJAyaka AtmA apanI vIratApUrNa zobhA se pradIpta ho utthaa| sacamuca aisI vIratA se suzobhita AtmA hI pratyAkhyAna ke lAyaka hai| vIra kise kahate haiM? jo apane trikAlI dhruva jJAyaka dravyasvabhAva ke prati vIrya ko prerita kare, use vIra kahate haiN| svabhAva upAdeya hai, vibhAva heya hai; saMyoga jJeya hai| upAdeya, heya aura jJeya -ina tInoM ko jAnakara upAdeya rUpa svabhAva kA Azraya karane para nirmalatA pragaTa ho jAtI hai aura heya rUpa vibhAva dazA chUTa jAtI hai tathA jJAna-sAmarthya meM sampUrNa jJeya jhalakane lagate haiN|
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ akampanAcArya kI aDigatA.. viSNukumAra kI vAtsalyatA nirdoSa vAtsalya kA pratIka rakSAbandhana kA parva jainoM kA eka mahAna aitihAsika parva hai| 700 munivaroM kI rakSA kA aura dharma rakSaNa kI mahAna vAtsalya bhAvanA kA prasaMga isa parva ke sAtha jur3A huA hai| yaha prasaMga hastinApura meM banA thaa| duSTa balirAjA akaMpanAcArya Adi 700 munione agyAno upasarga kareche. zrI vipaga kumAra mAna bApa baLAM bdhi thI A aNanuM zapa dhAraNa karI te upasargane zAMta kare che ane bAra rAjA mAmA 7) jaba akampAnAcArya 700 muniyoM ke saMgha sahita ujjaina nagarI meM padhAre, taba duSTa mantriyoM ke sAthA rAjA unakI vandanA karane gyaa| avasara kA vicAra kara AcArya zrI ne saMgha ko mauna dhAraNa karane kA Adeza diyaa| isameM saMgharakSA kA vAtsalya dikhalAI detA hai| do muniyoM ne, jo bAhara raha gaye the aura jinheM AcArya
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/39 kI AjJA kA jJAna nahIM thA, mantriyoM ko vAda-vivAda meM cupa kara diyA, jisase ve IrSAvAna mantrI rAtri ko muniyoM para prahAra karane ke liye jyoM hI taiyAra hote haiM, tyoM hI jainadharma kA bhakta yakSadeva unakI rakSA karake bhakti dvArA vAtsalya pragaTa karatA hai| maMtriyoM dvArA isa ghora aparAdha kI khabara jaba rAjA ke pAsa pahu~cI, to rAjA ne unheM apane rAjya se nikAla diyaa| idhara vihAra karatA huA ina 700 muniyoM kA saMgha hastinApura meM AtA hai aura ve apamAnita hue mantrI (bali rAjA vagairaha) bhI hastinApura pahu~ca kara rAjya karmacArI bana jAte haiM, tathA rAjA ko prasanna karake rAjA se 7 dina ko rAjya lekara pUre munisaMgha para ghora upadrava/ghora upasarga karane lage, jabataka yaha upasarga dUra na ho, tabataka anna jala kA tyAga kara hastinApura ke zrAvakajana dharmAtmAoM ke prati mahAna vatsalatA aura paramabhakti vyakta karate haiN| dUsarI ora mithilApurI meM AcArya zrutasAgara bhI munivaroM ke Upara hote hue upasarga ko dekhakara nahIM raha pAte aura tIvravatsalatA ke kAraNa unakA mauna TUTa kara 'hA'....aisA udgAra unake muMha se nikala jAtA hai| - mahAna RddhidhAraka munirAja viSNukumAra saba bAteM jAnakara vAtsalyabhAva se prerita hote haiM aura yukti pUrvaka 700 munivaroM kA rakSA karate haiM........hastinApura meM jaya-jayakAra kI maMgala dhvani hotI hai.......balirAjA bhI mAphI mAMgakara jainadharma kA zraddhAlu banatA hai| viSNukumAra punaH muni hokara kevalajJAna prApta karate haiN| yaha vAtsalya kA pAvana divasa zrAvaNa sudI pUnama kA thaa| deva-zAstra-guru ko namUM, namUM digambara dhrm| vItarAgatA ho pragaTa, sahaja mile shivshrm|| paMca parama pada vizva meM, Agama ke anusaar| unakI zraddhA-bhakti se, karUM bhavodadhi paar||
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddha bhagavAna kI AtmakathA siddha bhagavAna ke AtmA kA vicAra karane se jo unakI AtmakathA kA mujhe jJAna huA, usakA vivaraNa yahA~ draSTavya hai| yaha jIva anAdikAla se nigoda dazA meM hI anantAnanta duHkha sahatA huA usI meM janma-maraNa karatA thaa| ahA! usake apAra duHkhoM ko to kevalajJAnI hI jAnate hai, vahA~ nigodadazA meM eka zarIra meM ananta jIva rahate haiM aura unako eka sparzana indriya hI hotI hai, usake jJAna kA kSayopazama bhI atyanta alpa hotA hai| ve pracura mohAveza se ghire rahate haiN| eka zvAsocchavAsa meM aThAraha bAra janma-maraNa karate haiN| aise apAra duHkhoM ko sahana karate hue usa jIva ne ekabAra kucha maMda-kaSAyarUpa pariNAmoM se maraNa karake eka suprasiddha seTha ke ghara putrarUpa meM janma liyaa| ve seThajI sampattizAlI to the hI, sAtha meM unake hRdaya meM dharmabhAvanA bhI prabala thI, ve vItarAga dharma ke ananya bhakta the| bar3e bhArI vyApAra ke kAma kAja meM par3e hone para bhI seThajI ke hRdaya meM sadA hI Atmahita kI kAmanA rahatI thii| ve pratidina niyamita devadarzana, zAstra-svAdhyAya tathA munirAja ke caraNakamaloM ke nikaTa bhaktipUrvaka dezanA zravaNa karanA nahIM cUkate the| seThajI ne nagara meM aneka jinamandira banavAye the aura unake ghara meM bhI eka bhavya jinamandira thaa| seThajI vAstava meM eka zreSTha AtmArthI jIva the, seThajI kI bhA~ti unakI patnI aura sArA parivAra bhI saMskAra aura dharmabhAvanAmaya thaa|.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 10/41 aise seThajI ke ghara meM usa jIva ne putrarUpa meM janma liyaa| jo isI bhava se siddhadazA prApta karane vAlA hai| putra janma kA seThajI ne eka mahotsava kiyA, jinamandira meM aneka prakAra ke vidhAna-pUjana hue aura aneka prakAra ke dAna kI ghoSaNA kI, sAre nagara meM garIba logoM ko miSThAna aura vastrAdi bA~Te gye| seThajI ne putra kA nAma 'siddhakumAra' rkhaa| 'siddhakumAra' kA bacapana bar3e hI lAr3a-pyAra meM bItane lagA / seThajI jaba jinamandira meM pUjA, svAdhyAya, dhyAna karate taba bAlaka siddhakumAra apane pitA ke nikaTa jAkara baiTha jAtA aura jinapratimA ke sanmukha ekaTaka dekhatA rahatA / siddhakumAra kI saumya sundara mukhAkRti aura zAMta prakRti dekhakara loga Azcaryacakita huye binA na rhte| jaba siddhakumAra pA~ca barasa kA huA to seThajI ne usake laukika aura dhArmika zikSaNa kI vyavasthA kI aura siddhakumAra dinapratidina usameM Age bar3hane lgaa| eka bAra zahara meM eka vItarAgI muni AhAra lene pdhaare| seThajI ne munirAja kI par3agAhanA kii| mahAbhAgya se seThajI ko AhAradAna kA zubha avasara prApta huA / AhAra kI vidhi samApta hone ke pazcAt munirAja ke caraNoM kA sparza karake saba apane ko kRtArtha mAnane lge| siddhakumAra ne bhI munirAja ke caraNa kamaloM meM ullAsapUrvaka sASTAMga praNAma kiyaa| munirAja ne usake mastaka para hAtha rakhakara seThajI se kahA "yaha jIva isI bhava meM bhagavatI jinadIkSA dhAraNa karake paramAnandamaya zAzvata siddhadazA ko prApta karegA" - aisA kahakara munirAja vahA~ se vihAra kara gaye / siddhakumAra ke viSaya meM yaha bAta sunakara seThajI aura samasta kuTumbIjanoM ke hRdaya meM harSa kA sAgara laharAne lagA, Anandamagna seThajI ne mahAna utsava kiyA, usa dina se saba siddhakumAra ke prati atyanta bhakti prema rakhane lge| idhara siddhakumAra kA abhyAsa krama bhI zIghratA se Age bar3hane lgaa| usakI buddhi kA camatkAra dekhakara usake zikSaka bhI
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/42 Azcaryamagna ho jaate| lagabhaga teraha varSa kI Ayu hone taka to siddhakumAra ne laukika abhyAsa meM gaNita, sAhitya vijJAna, kavitA Adi kA adhikAMza abhyAsa kara liyaa| aura dhArmika abhyAsa meM bhI cAroM anuyogoM kA acchI taraha abhyAsa kiyaa| navatattva, chaha dravya, triloka kI racanA, karma kA svabhAva, zrAvaka aura muni ke AcaraNa tathA RSabhAdi vesaTha zalAkA puruSoM kA caritra abhyAsa hone para siddhakumAra ko samasta jagata kI vyavasthA aura saMsAra-mokSa kA svarUpa jJAta hone lgaa| svAdhyAya tathA vItarAgI muniyoM ke samAgama se unhoMne AtmA ke svarUpa kA bhI abhyAsa kiyaa| unake antara meM nizcaya huA ki aho! isa ananta saMsAra-sAgara meM jIva ko ananta duHkhoM kA eka mUla kAraNa bhramarUpa mithyA mAnyatA hI hai| ina ananta duHkhoM se mukta karake mokSamArga meM sthApita karane vAlA kalyANamUrti eka mAtra samyagdarzana hI hai, vahI dharma kA mUla hai| isa samyagdarzana kI prApti ke binA jIva jo kucha karatA hai vaha saMsAra meM paribhramaNa kA hI kAraNa hotA hai| aise kalyANamUrti samyagdarzana ke liye siddhakumAra kI jijJAsA aura AkAMkSA bar3hane lgii| saMsAra ke sukha-vaibhava se usakI vRttiyA~ udAsIna hone lgii| aba vaha adhika samaya muniyoM ke samAgama meM rahane lgaa| vItarAgI muniyoM kA bhI usake prati parama / anugraha rahatA thaa| isaprakAra samyagdarzana ke liye tarasate hue siddhakumAra kI Ayu 16 varSa ke lagabhaga ho gii| sAmAnyata: yuvA putra ko dekhakara mAtA-pitA kA vicAra vivAha karane kA hotA hai, parantu saMsAra ke prati usakI tIvra udAsInatA dekhakara siddhakumAra ke pitA unake samakSa byAha kI bAta na kaha ske| - eka bAra rAtri ke antima prahara meM siddhakumAra AtmA ke svarUpa kA citavana kara rahe the| apane akhaMDa jJAyaka svAbhAva meM
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 10 / 43 lIna hone se aMtaraMga jJAna bhAnu kA udaya huA, mithyAtva pariNati kA nAza ho gayA / zarIra, karma aura saMyoga se bhinna evaM vikArI tathA apUrNa * paryAya se pAra trikAla zuddha caitanyasvarUpa nijAtmA kA anubhava huaa| anAdi se jo pariNati parapadArtha aura vikAra kA Azraya karatI huI ananta kleza ko pA rahI thI, vaha aba svabhAva kA Azraya lekara klezarahita huI aura jise prApta karane kI bhAvanA siddhakumAra varSoM se kara rahe the vaha svarUpanidhi prApta hone se siddhakumAra ko bhI paramAnaMda prApta huaa| unheM triloka pUjya samyaktva kI prApti huI, isase ve apane ko kRtakRtya samajhane lge| T - saMzaya-vibhramamoha tyAga prabhAta hote hI snAnAdi se nivRta hokara siddhakumAra jinamandira meM pUjana karane gye| pazcAt nagara ke bAhara virAjamAna vItarAgI muni zrI jinendrAcArya ke nikaTa gaye, apane ko hue svAnubhava kA varNana kiyA tathA hAtha jor3akara prArthanA kI "" he prabho ! aba merI pariNati saMsAra se udAsIna huI hai, mujhe bhagavatI jinadIkSA dekara apane caraNakamaloM kA Azraya dIjiye / " aisA kahakara siddhakumAra ne cAritradazA dhAraNa karane kI apanI antarabhAvanA AcArya deva ke samakSa vyakta kI / siddhakumAra kI isa ucca bhAvanA kI AcAryadeva ne anumodanA kI aura jinadIkSA dhAraNa karane ke liye kuTumbIjanoM kI anumati lene ko khaa| siddhakumAra parama- bhakti se namaskAra karake apane ghara aaye|
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga- 10144 unhoMne ghara Akara mAtA - pitA tathA kuTumbIjanoM se jinadIkSA lene kI abhilASA vyakta kii| yaha sunakara unake dharmaniSTha mAtApitA tathA kuTumbIjana harSa se avAk raha gye| mAtA-pitA kI A~khoM se AnaMda ke A~sU bahane lge| siddhakumAra ne unheM vairAgya preraka tattva sunaayaa| mAtA-pitA tathA kuTumbIjanoM ne siddhakumAra ko hArdika anumodanA pUrvaka jinadIkSA lene kI anumati dI aura dIkSA kA bar3A utsava mnaayaa| mahAna rathayAtrA ke rUpa meM saba gAje-bAje sahita zrI jinendrAcArya ke nikaTa aaye| siddhakumAra ne gurudeva ko namaskAra karake vidhipUrvaka samasta parigraha kA tyAga kiyA aura nirgrantha dazA dhAraNa kii| jinadIkSA grahaNa karake munirAja siddhakumAra apane AtmasvabhAva meM lIna rahate hue pracaMDa puruSArtha dvArA moha zatru kA cAroM ora se nAza karane lge| ke samaya sva-svarUpa vidyamAna alpa mohabhAva ko udyata hue / kSapaka hokara moha zatru kA eka dina madhyarAtri meM lIna hokara, kA bhI nAza karane zreNI para ArUr3ha sampUrNa nAza kiyA
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/45 aura lokAloka prakAzaka paramajyoti kevalajJAna ko pragaTa kiyaa| kevalajJAna hote hI cAroM prakAra ke deva unake kevalajJAna kA mahotsava karane aaye| kevalajJAnarUpI divyanetra ke dhAraka una arahaMta paramAtmA ne OM divyadhvani dvArA mokSamArga kA upadeza karake aneka jIvoM ke saMsAra tApa ko zAMta kiyaa| isa prakAra kaI varSa taka sAre saMsAra meM vastu svabhAva kA upadeza karake aneka jIvoM ko mokSamArga kI prApti kraaii| nirvANa ke pUrva unakI deha sammeda zikhara para sthita ho gaI aura turanta yoga nirodha karake caudahaveM guNasthAna meM praveza kiyA aura alpakAla meM hI deha mukta hokara unakA AtmA eka samaya meM lokAgra meM sthita huA aura zAzvata paramAnandamaya tathA kevalajJAnAdi guNoM sahita sarvotkRSTa siddhadazA ko prApta huaa| inwwwmumm/ kAluSyameSi yadiha svayamAtmakAmo, jAgarti tatra nanu karma purAtanaM te| yo'hiM vivardhayati ko'pi vimugdhabuddhiH, svasyodayAya sa naraH pravaraH kathaM syaat||34|| . he Atman! isa saMsAra meM tuma paJcendriyoM ke viSayoM kI lAlasA (icchA) karate hue svayaM apane pariNAma kaluSita karate ho, kyoMki ina viSayoM kI kAmanA (icchA) se terA pUrva meM bA~dhA huA pApa karma jAgRta hotA hai; kyoMki jo koI ajJAniyoM kA cakravartI apane kalyANa ke uddezya se sarpa ko dUdha pilAkara puSTa karatA hai, vaha kisa prakAra zreSTha ho sakatA hai? apitu nahIM ho sakatA hai| - AcArya somadeva
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ kabhI socA! tumhArA parabhava meM kyA hogA? isa saMsAra meM paribhramaNa karate hue maiMne pUrvakAla meM cA~dI-sonA, ratna, auSadhi, siMha-bAgha-hAthI-ghor3A-magaramaccha, Adi kI pahacAna kI; kintu isa deha meM vidyamAna caitanyaratna kI parakha nahIM kI, jagata meM sarva zreSTha aise apane caitanyaratna ko kabhI nahIM phicaanaa| mere liye isa jagata meM hIrA-javAharAta Adi koI bhI padArtha . apUrva nahIM hai, kintu merA AtmA hI mere lie apUrva padArtha hai| - aisA vicAra karake jijJAsu AtmA zIghra apane zuddha caitanyarala kI prApti kA upAya karatA hai| dekho, eka dRSTAnta AtA hai ki kisI nagara meM eka vRddha jauharI thA, vaha javAharAta kI parIkSA meM bahuta hoziyAra thaa| eka bAra eka paradezI jauharI eka mUlyavAna ratna lekara AyA aura vahA~ ke rAjA se kahA kiApa apane yahA~ ke jauhariyoM se isa ratna kA mUlyAMkana kraaiye| rAjA ne jauhariyoM ko bulA kara Adeza diyA, kintu koI usa ratna kA mUlyAMkana na kara skaa| anta meM jaba rAjA ne usa vRddha jauharI ko bulavAyA. taba usa jauharI ne
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/47 barAbara mUlyAMkana kara diyA, isaliye rAjA ne prasanna hokara use inAma dene ke liye maMtrI ko AjJA dii| maMtrI ne kahA ki dUsare dina inAma kI ghoSaNA kreNge| rAtri ke samaya maMtrI ne usa jauharI ko bulAkara pUchA- ki jauharIjI, Apa ina ratnoM kI parIkSA karanA to sIkhe, kintu isa deha se bhinna caitanyaratna ko kabhI pahicAnA hai? .. jauharI bolA- nahIM, mujhe caitanyaratna kI parIkSA karanA nahIM aataa| maMtrI bolA- "are jauharI! tuma assI varSa ke ho gaye ho, tumhArI mRtyu kA samaya nikaTa A gayA hai aura isa manuSya bhava meM abhI taka tumane apane caitanya ratna ko pahicAnane ke lie kucha nahIM kiyaa| motiyoM aura ratnoM kI parakha kI, kintu caitanyaratna kI parakha nahIM kI to yaha amUlya manuSya bhava pUrA hone para AtmA kA DerA kahA~ hogA?''- aisI sIkha dekara usa samaya jauharI ko vidA kara diyA aura dUsare dina darabAra meM Ane ko khaa| ' dUsare dina darabAra lagA hai, rAjA aura maMtrI baiThe haiM, jauharI bhI Aye haiN| rAjA ne maMtrI ko AjJA dI ki aba ina jauharIjI ke inAma kI ghoSaNA kro| maMtrIjI ne khar3e hokara kahA ki mahArAja! ina jauharIjI ko maiM sAta jUte mArane ke inAma kI ghoSaNA karatA huuN| maMtrI kI bAta sunakara rAjA sahita sArI sabhA Azcarya-cakita ho gaI....usI samaya jauharI svayaM khar3A huA aura hAtha jor3akara rAjA se kahane lagA ki mahArAja! jo kucha maMtrIjI kahate haiM, vahI saca hai| are! mujhe sAta nahIM caudaha jUte mAranA cAhiye....jauharI kI bAta sunakara sabako vizeSa Azcarya huaa| anta meM jauharI ne spaSTIkaraNa kiyA ki he rAjan! maMtrIjI ke kathanAnusAra maiM jUtoM ke hI yogya hU~, kyoMki maiMne apanA jIvana AtmabhAna ke binA yoM hI
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/48 gavA~ diyaa| maiMne isa jar3a hIre ko parakhane meM apanA aba taka kA sArA jIvana bitA diyA, kintu apane caitanyaratna kI kabhI parakha nahIM kii| yaha bhava pUrA hone para mere AtmA kA kyA hogA? isakA maiMne kabhI vicAra nahIM kiyaa| maMtrIjI ne mere liye sAta jUtoM ke inAma kI ghoSaNA karake mujhe Atmahita ke liye jAgRta kiyA hai, isaliye ve mere guru ke samAna haiN| yahA~ AtmArthI jIva vicAra karatA hai ki- are! maiMne bhI jar3a ratnAdi kI to parakha kI, kintu caitanyaratna ko nahIM phicaanaa| dekho, jo AtmArthI ho, jise AtmaprApti kI lagana ho-aise jIvoM ko saMta-mahAtmA kahate haiM ki are jIva tU suna! yaha terI kathA kahI jA rahI hai| terA AtmA saMsAra meM kisaliye duHkhI ho rahA hai aura vaha duHkha kaise dUra ho sakatA hai, vaha maiM tujha se kahatA huuN| yaha caitanya-hIrA kyA vastu hai isakA bhAna na kare aura gale meM satraha lAkha ke hIroM kA hAra pahinA ho to, ve hIre kahIM mRtyu ke samaya tujhe zaraNabhUta nahIM hote| _ jIva ko zaraNabhUta to eka samyagdarzana ratna hai| usa ratna ke sivAya karor3oM-araboM ke ratna bhI anaMtabAra prApta ho cuke haiM, kintu ve Aja taka na to zaraNabhUta hue haiM, na haiM aura koI na bhaviSya meM kabhI zaraNabhUta hoNge| bhAI! jagata meM tujhe AtmajJAna ke binA anya koI zaraNabhUta nahIM hai| dekho, isa jagata meM paisAdi kA saMyoga to pUrva puNya-pApa ke anusAra hotA hai| vartamAna meM koI jIva mahApApI ho, daMbhI ho tathApi parva prArabdha se lAkhoM rupaye kamAtA haA sukhI dikhAI detA hai; aura koI jIva sarala pariNAmI ho, pApa se Darane vAlA ho tathApi pUrvabhava ke azubha prArabdha ke kAraNa use vartamAna meM bharapeTa bhojana bhI nahIM miltaa|
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/49 bhAI! yaha saba to pUrva prArabdha ke anusAra prApta hotA hai, kintu yaha AtmA kahIM prArabdha se prApta nahIM hotaa| svayaM satsamAgama se caitanyasvarUpa ko samajhane kA prayatna kare to AtmA kA bhAna hotA hai| aise AtmA kA bhAna karanA hI jIva ko zaraNabhUta hai, usake atirikta lakSmI kA Dhera athavA anya koI zaraNabhUta nahIM hai| caitanyasvarUpa ko bhUle hue jIva puNya-pApa se cAra gati meM paribhramaNa karate haiN| jo puNya karate haiM, ve deva aura manuSya hote haiM aura jo tIvra mAyA-kapaTa karate haiM, ve tiryaMca-pazu hote haiM aura tIvra hiMsAdi pApa karane vAle jIva marakara naraka meM jAte haiN| caitanya kA bhAna karane vAlA jIva cAra gati ke paribhramaNa se chUTakara siddhagati prApta karatA hai| isa zarIra kI nAr3I kI gati kaisI calatI hai aura kitanI dhar3akane hotI haiM, usakI parIkSA karate haiM, lekina antara meM AtmA vidyamAna hai, usakI gati kA jIva vicAra bhI nahIM krtaa| kisa jamIna meM kaisA anAja utpanna hogA usakA vicAra karate haiM, kintu maiM jina bhAvoM kA sevana kara rahA hU~, una bhAvoM kA phala AtmA meM kaisA AyegA, usakA vicAra nahIM krte| - yaha bhava pUrA hone para jIva ke dUsare bhava kA prArambha hotA hai| usa dUsare bhava meM merA kyA hogA? usakA vicAra bhI yaha nahIM krtaa| dekho, bIsa varSa kA AdamI aisA vicAra karatA hai ki maiM sau varSa jIUMgA to zeSa assI varSa ke liye mujhe itane kharca kI AvazyakatA hogI aura usake liye maiM aisA kruuNgaa| - isaprakAra isa bhava meM assI varSa kI suvidhAoM kA vicAra karatA hai, kiMtu yaha bhava pUrA hone para dUsare hI kSaNa dUsarA bhava prArambha hogA usameM merA kyA hogA, usakA vicAra nahIM krtaa| . vaha dUsarA bhava kisakA hai? isa jIva kA hI vaha dUsarA bhava hai, to phira usa bhava meM merA kyA hogA? he bhAI! jarA usakA
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga- 10/50 vicAra to kara! yadi isa bhava ke bAda Ane vAle dUsare bhava kA yathArtha vicAra kare to kSaNika dehadRSTi chUTakara caitanya kI dRSTi ho jaaye| bhAI! yahA~ thor3e samaya kI thor3I-sI pratikUlatA meM bhI Akula-vyAkula ho jAtA hai to phira dUsare sampUrNa bhava meM terA kyA hogA ? - usakA toM vicAra kr| yadi isa bhava meM AtmA kI darakAra nahIM karegA to terA AtmA ananta saMsAra meM kahIM kho jaayegaa| isaliye he bhAI! yadi tujhe sacamuca duHkha acchA na lagatA ho to isa deha se bhinna AtmA ko satsamAgama dvArA pahicAna / jJAnI ke gaja dUsare skUla meM par3hanevAlA nau varSa kA eka bAlaka ravivAra kA dina hone se ghara para hI thA, usake pitA bAjAra se eka malamala kA thAna lAye / putra ne pitA se pUchA ki yaha thAna kitane hAtha kA hai? pitA ne uttara diyA ki yaha pacAsa hAtha kA hai| lar3ake ne usa thAna ko apane hAtha se mApakara kahA ki yaha thAna to pacahattara hAtha kA hai| ApakI bAta jhUTha hai| taba pitA ne kahA- bhAI ! hamAre lena-dena ke kAma meM tere hAtha kA mApa nahIM cltaa| usIprakAra yahA~ jJAnI kahate haiM ki- saMyogadRSTi vAle, bAhyadRSTi vAle ajJAnI kI bAlabuddhi meM se utpanna huI kuyukti atIndriya AtmasvabhAva ko mApane / samajhane meM kAma nahIM aatii| dharmAtmAoM ke hRdaya ko ajJAnI nahIM mApa skte| isaliye jJAnI ko pahicAnane ke liye apUrvadRSTi se prathama usa mArga kA paricaya karo, ruci bar3hAo, vizAla buddhi,. saralatA, madhyasthatA aura jitendriyatA ityAdi guNa pragaTa karo /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo hotA hai vaha saba acche ke lie "jo hotA hai vaha saba acche ke lie hotA hai' - isa kahAvata meM se bhI apanA hita sAdhane vAle jIva ko kitanI zAMti milatI hai, isa saMbadha meM yahAM kucha prasaMga draSTavya haiN| jaise ki sItAjI kI agni parIkSA huI so vaha acche ke lie huI; kyoMki sItAjI ko zIghra hI vairAgya ho gayA aura unheM arjikA banane kA avasara jaldI mila gyaa| kisI sajjana vyakti kI niMdA huI to vaha acche ke lie huI; kyoMki use niMdA sunakara bhI jAgRti banI rahatI / seTha sudarzana ko phAMsI kI sajA huI to vaha acche ke lie huI, kyoMki isase unheM saMsAra se virakta hokara digambara dIkSA dhAraNa kara kevalajJAna pragaTa karane kA avasara zIghra hI prApta huaa| isa saMbadha meM eka lokakathA yAda AtI hai ki - eka rAjA thA aura eka dIvAna thaa| jo kucha bhI hotA thA, usI meM samAdhAna priya dIvAna ko bhI apane khuzAla bhAI kI taraha yaha bolane kI Adata thI ki "jo hotA hai saba acche ke lie"| eka bAra aisA prasaMga banA ki rAjA aura dIvAna donoM jagaMla meM gaye, vahAM rAjA kI eka aMgulI kaTa gii| taba sahaja bhAva se dIvAna ke mukha se nikala gayA "jo hotA hai saba acche ke lie|" taba rAjA mana meM kAphI klezita huA ki eka to merI aMgulI kaTa gaI aura Upara se dIvAna kaha rahA hai "jo hotA hai so acche ke lie|" rAjA ne bhI Age maukA dekhakara eka kue ke Upara lagI huI jhAr3I ke phala ko tor3ane hetu dIvAna se khaa| taba phala
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/52 tor3ate samaya dIvAna acAnaka kue meM jA giraa| taba rAjA dvArA kue meM DhUkane para rAjA ne dekhA ki dIvAna to kue meM par3A-par3A bhI yahI kaha rahA hai ki "jo hotA hai saba acche ke lie' parantu phira bhI rAjA dIvAna ke Upara haMsatA huA vahAM hI ghUmatA rhaa| thor3I dera bAda vahAM bhIloM kA eka samudAya A phuNcaa| aura use rAjA ke pAsa pakar3a kara le gyaa| bhIloM kA rAjA narabali car3hAne ke lie eka rAjA ko pAkara bahuta khuza huA aura vali car3hAne hetu rAjA kA vadha karane kI taiyArI karane lgaa| jaba vadha karane hetu vadhika usake Upara talavAra calAne ko taiyAra huA, tabhI eka bhIla kI najara usakI usa kaTI huI aMgulI para par3I aura vaha bhIla jora se cillA uThA ki ruko, yaha manuSya bali car3hAne yogya nahIM hai; kyoMki isakI eka aMguli kaTI huI hai| aura khaMDita manuSya kI bali nahIM car3hAI jA sakatI anyathA apazakuna ho jaayegaa| isalie ise chor3a do, yaha sunakara bhIloM ke rAjA ne usa rAjA ko chor3a diyaa| rAjA ko bhI turaMta apane dIvAna kI yAda AI aura usane mana hI mana kahA- "jo hotA hai saba acche ke lie" -kyoMki yadi Aja merI aMguli kaTI huI na hotI to avazya hI merA vadha ho gayA hotA aura yaha socatA huA rAjA vahAM se tatkAla
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga- 10 / 53 prasannacitta hokara dIvAnajI ke pAsa gayA aura dIvAnajI se bolA ki dIvAnajI! "jo hotA hai saba acche ke lie" yaha bAta mere lie to satya nikalI; parantu tumane kue meM girakara bhI yaha bAta kyoM kahI thI ? dIvAna ne kahA ki he mahArAja ! mere lie bhI yaha bAta satya hI sAbita huI; kyoMki yadi maiM kue meM na giratA to maiM bhI Apake sAtha una bhIloM ke caMgula meM phaMsa jAtA aura merI bali car3ha jaatii| ataH merA kue meM giranA bhI acche ke lie hI huaa| ataH "jo hotA hai saba acche ke lie" hI hotA hai| yaha to eka sthUla dRSTAMta hai| pratyeka manuSya ke jIvana meM pratidina acche-bure anekoM prasaMga banate hI haiM; parantu una samasta prasaMgoM ke bIca meM rahakara apane pariNAmoM ko zAMta aura samAdhAna pUrNa rakhanA tathA unameM se apane Atma hita ke hI mArga kI preraNA lenA, yahI AtmArthI kA mukhya kartavya hai / laukika sukha-dukha ke kisI bhI prasaMga meM kAyaroM kI bhAMti baiThe rahanA yaha mumukSu kA kAma nahIM hai; paraMtu atyaMta dhairya pUrvaka vIra saMto ke mArga ko vIratA pUrvaka pakar3e rhnaa| isaprakAra jo koI prasaMga ho, vaha saba apane lie acchA hI hotA hai| aisA usameM se apanA hita nikAlanA cAhie aura apane hita ke lie sampUrNa sAmarthya pragaTa karanA hI AtmArthI kA prathama kartavya hai| - - yaha jIvana dukhoM ke lie nahIM milA hai, pApa ke lie nahIM milA hai; parantu caitanya kI mahAna ArAdhanA karane ke lie - milA hai, sukha ke lie milA hai / mumukSu kA yaha jIvana vItarAgI pavitratA prApta karane ke lie hai| jahA~ saccI mumukSutA hai, vahA~ jo bhI hotA hai saba acche ke lie hI hotA hai| dRSTaM jinendrabhavanaM bhavatApahAri bhavyAtmanAM vibhava-saMbhava - bhuurihetu|
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ hasamukha kI phariyAda hasamukha- zrImAn jI! maiM Aja jaba pAThazAlA A rahA thA, taba bhUpata ne mujhe gAlI dii| gurujI- taba phira Aja hama isI sambandha meM vicAra karate haiN| batAoM hasamukha ye bhUpata kauna-sA dravya hai? hasamukha- ye to jIvadravya hai| gurujI- taba gAlI kisameM se banI? bolo bsNt| basaMta- yaha to pudgala dravya meM se| gurujI- pUrA kaho? kauna kahegA? dharaNIdhara- zrImAn jI! yaha aneka pudgala dravyoM se bane huye skaMdhoM kI bhASA vargaNA kI paryAya hai| gurujI- barAbara, taba bhUpata to jIva dravya hai aura gAlI nAmaka zabda pudgala dravya se banA hai| taba phira donoM dravya alagaalaga siddha hue| hasamukha-parantu mujhe gAlI dene kA bhAva to bhUpata ne kiyA na? gurujI-tuma zAnta to raho, yaha bAta bhI AtI hai| bolo, bhUpata ne gAlI dene kA bhAva kiyA, isaliye gAlI nikalI? kauna jabAba degA? rajanI- nahIM zrImAn! aisA kaise bane? jIva aura pudgala donoM svatantra aura alaga-alaga haiN| gurujI- taba pudgala ke paramANuoM ko gAlI-rUpa pariNamAne ke liye bhUpata ko aisA bhAva karanA par3A, aisA kaheM to?
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/55 manasukha-yaha bhI doSapUrNa hai| gurujI- kyoM? niyamAnusAra samajhAiye? manasukha- pratyeka dravya meM eka agurulaghu nAmaka sAmAnya guNa hai, jisake kAraNa dravya kI dravyatA sadA kAyama rahatI hai arthAt eka dravya dUsare dravyarUpa kabhI pariNamana nahIM krtaa| hasamukha- taba bhUpata ne gAlI dene kA bhAva kiyA, usakA to kucha honA cAhie? jyotindra- (bIca meM bola uThA) kyoM nahIM? usakA, isako to aisA karanA cAhiye ki phira gAlI denA hI bhUla jaay| gurujI- tuma to bhAI, bhArI utAvale ho| yaha bAta maiM kahIM bhUla nahIM gayA huuN| zAnta hokara suno to shii| bolo, bhUpata ke gAlI dene ke bhAva ko kauna sA bhAva kaheM? / kizora- yaha to kharAba bhAva kahA jAtA hai| isase to pApa baMdhatA hai| hasamukha- pApa baMdhA, vaha to pudgala meM AyA? usameM bhUpata ke AtmA ko kyA sajA huI? kizora- sajA kyoM na huI? jaba pApa ke bhAva karane se ghAti karmarUpI pApa baMdhatA hai, AtmA kI paryAya hIna banatI hai to phira yaha to pApa kA bhAva huaa| isase to adhika nukasAna huaa| pApa bhAva se to mUr3hatA bar3hI aura saMsAra bddh'aa| gurujI- zAbAza kizora! tumane ThIka spaSTa kiyaa| to phira kyA tumhArA gAlI ke badale gAlI dene kA vicAra hai? bolo hasamukha! kyA vicAra hai? hasamukha- nahIM zrImAn, aisA karane para to isa kharAba bhAva kA phala pIche mujhe hI bhoganA pdd'egaa| - gurujI- taba pudgala se bane huye zabdoM ko ThapakA denA to ThIka hai na? saba ha~sa par3ate haiM aura eka sAtha saba bola uThe ki zrImAn, yaha to jar3a hai ise kahA~ khabara hai ki hama kauna haiM?
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/56 gurujI- phira aba karanA kyA hai? haMsamukha aba kucha karane kA bAkI rahA nhiiN| jAnanA aura dekhnaa| pratyeka dravya apane-apane kAraNa TikA rahakara badalatA hai| aisA isa jagata kA nATaka hai, usako dekhakara apane ko dekhanA hI duHkha aura zAnti miTAne kA mahattvapUrNa upAya hai| sabhI bahuta khuza huye aura Aja to hasamukha ne zikAyata karake ThIka nyAya nikAlA aisA kahakara saba bikhara gye| isIsamaya eka naye sajjana pAThazAlA meM Aye aura saba dekhakara bole, vAha re vAha! yaha to bhAI kaoNleja kA kaoNleja hai manuSya banAne kI mahAzAlA hai / aisI zAlAyeM to grAma-grAma meM honA caahiye| a ALESED svabhAva samartha hai.. vibhAva viparIta hai| saMyoga prathaka hai| ina tIna ko yathArtha jAne to svabhAva ke Azraya se paryAya meM nirmala dazA pragaTa ho aura vibhAva avasthA kA abhAva ho| svabhAva sukharUpa hai| vibhAva dukha rUpa hai| saMyoga jJeya rUpa hai| ina tIna ko yathArtha | jAne to svabhAva ke Azraya | se sukha rUpa dazA pragaTa ho aura dukha rUpa avasthA kA abhAva ho|
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ do bhAI, zAnti kI zodha meM jise apane AtmA kA hita karanA ho use pahale aMtara meM khaTakA jAgRta honA cAhiye ki are! mere AtmA kA hita kisa prakAra ho? mere AtmA ko kauna zaraNa rUpa hai? saMta kahate haiM ki yaha deha yA rAga koI tujhe zaraNa nahIM hai| prabho! eka samaya meM jJAnAnanda se paripUrNa terA AtmA hI tujhe zaraNa hai, use phicaan| do sage bhAI eka sAtha naraka meM hoM, eka samyagdRSTi ho aura dUsarA mithyaadRsstti| vahA~ samyagdRSTi ko to naraka kI ghora pratikUlatA meM bhI caitanyAnanda kA aMzata: vedana varta rahA hai....aura mithyAdRSTi akele saMyogoM kI ora dekhakara duHkha kI vedanA meM tar3aphatA hai....apane bhAI se pUchatA hai ki- "are bhAI, koI zaraNa hai? isa ghora duHkha meM koI sahAyaka hai?...koI isa vedanA se chur3Ane vAlA hai? hAya-hAya! koI nahIM hai isa asahya vedanA se bacAne vaalaa|" taba samyagdRSTi bhAI kahatA hai ki- are baMdhu! koI sahAyaka nahIM hai, aMtara meM bhagavAna caitanya hI Ananda se paripUrNa hai, usakI bhAvanA hI isa du:kha se bacAne vAlI hai| caitanya kI bhAvanA ke binA anya koI duHkha se bacAne vAlA nahIM hai - anya koI sahAyaka nahIM hai| yaha zarIra aura yaha pratikUla saMyoga ina saba se pAra caitanya svarUpI AtmA hai, aise bhedajJAna kI bhAvanA ke atirikta jagata meM dUsarA koI du:kha se bacAne vAlA nahIM hai, koI zaraNa nahIM hai| isaliye bhAI! ekabAra saMyoga ko bhUla jA...aura antara meM jo Ananda svarUpa caitanya tattva hai, usakI ora dekha! vaha eka hI zaraNa hai| pUrva kAla meM tUne apane AtmA kI paravAha nahIM kI, pApa karate hue pIche mur3a kara nahIM dekhA, isaliye isa naraka meM janma huA, aba to isI dazA meM hajAroM varSa kI Ayu pUrI karanA
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/58 par3egI....saMyoga nahIM badala sakatA, apanA lakSya badala de, saMyoga se pRthak AtmA para lakSya kara! saMyoga meM terA duHkha nahIM hai, apane Ananda ko bhUlakara tUne svayaM hI moha se duHkha utpanna kiyA hai| isaliye ekabAra AtmA aura saMyoga ko bhinna jAna kara saMyoga kI bhAvanA chor3a aura caitanyamUrti AtmA kI bhAvanA kr| maiM to jJAnamUrti hU~, Ananda mUrti hU~, yaha saMyoga aura yaha duHkha - donoM se merA AtmasvabhAva pRthak jJAna-Ananda kI mUrti hai| - isaprakAra AtmA kA nirNaya karake usakI bhAvanA karanA hI du:kha ke nAza kA upAya hai| caitanya kI bhAvanA meM duHkha kabhI praviSTa nahIM ho sktaa| . jahA~ kabhI duHkha kA praveza nahIM ho sakatA, vahIM hameM nivAsa karanA caahiye| caitanya svarUpa AtmA kI bhAvanA meM Ananda kA vedana hai. usameM da:kha kA praveza nahIM hai.... aise caitanya meM ekAgra hokara nivAsa karanA hI duHkha se chUTane kA upAya hai| kaSAyoM se saMtapta 7 AtmA ko apane zaddha svarUpa kA ciMtana hI usase chUTane kA upAya hai| isaliye he baMdhu! svastha hokara apane AtmA kI bhAvanA kara.... usake ciMtana se tere duHkha kSaNamAtra meM zAMta ho jaayeNge| dharmI jAnatA hai kiaho! mere caitanya kI chAyA itanI zAMta-zItala hai ki usameM moha sUrya kI saMtapta kiraNeM / praveza nahIM kara sktiiN| koI saMyoga bhI usameM praviSTa nahIM ho sktaa| isaliye mohajanita vibhAvoM ke AtApa se bacane ke liye maiM apane caitanya tattva kI zAMta...... upazAMta.... AnandamayI chAyA meM jAtA hU~.....apane caitanya svabhAva kI hI bhAvanA bhAtA huuN|.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanya hai vaha putra...aura dhanya hai vaha mAtA! ku~vara kanhaiyA jaise ATha varSa ke komala rAjakumAra ko AtmA ke bhAna sahita vairAgya hone para jaba Ananda meM lIna hone kI bhAvanA jAgRta hotI hai, taba vaha mAtA ke pAsa jAkara dIkSA ke liye AjJA mA~gatA hai ki he mAtA! aba maiM AtmA ke parama Ananda kI prApti kI sAdhanA ke liye jAtA hU~....he mAtA! aba maiM sukhI hone ke liye jAtA hU~.... mAtA kI AkhoM se AsuoM kI dhArA baha rahI hai aura putra ke roma-roma meM vairAgya kI chAyA chA rahI hai| vaha kahatA hai ki are mAtA! jananI hone ke nAte tuma mujhe sukhI karanA cAhatI ho, to aba maiM mere apane sukha - kI sAdhanA ke liye jAtA hU~, tuma mere sukha meM bAdhaka na hoo, tuma to mujhe anumati do| mA~! maiM apane AtmAnanda kI sAdhanA ke liye jAtA hU~, usameM tuma duHkhI hokara vighna na ddaalo| he jananI! mujhe AjJA dIjiye, maiM AtmA ke Ananda meM lIna hone jA rahA huuN| mAtA bhI dharmAtmA hai, ata: vaha putra se kahatI hai ki beTA! maiM tere sukha ke patha meM vighna nahIM banU~gI, tere sukha kA jo paMtha hai vahI UTU .
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/60 hamArA paMtha hai| mAtA kI A~khoM se A~sU kI dhArA bahatI jAtI hai aura vairAgya pUrvaka kahatI hai ki he putra! tU AtmA ke parama-Ananda meM lIna hone ke liye jAtA hai, to maiM tere sukha ke mArga meM bAdhaka nahIM banU~gI....maiM tujhe nahIM rokU~gI.... tU muni hokara AtmA ke paramAnanda kI sAdhanA ke liye taiyAra haA hai usakI maiM anumodanA karatI haiN| beTA! tU AtmA ke nirvikalpa Ananda rasa kA pAna kr| hameM bhI vahI karane yogya hai|- isaprakAra mAtA putra ko AjJA detI hai| ahA! ATha varSa kA ku~vara jaba vairAgya pUrvaka isa prakAra mAtA se AjJA mA~gatA hogA aura mAtA jaba use vairAgya pUrvaka sukha ke paMtha meM vicarane kI AjJA detI hogI, vaha apUrva prasaMga kaisA hogA! phira vaha choTA-sA rAjakumAra dIkSA lekara, muni hokara, eka hAtha meM choTAsA kamaNDalu aura dUsare hAtha meM pIchI lekara nikalatA hogA, usa samaya to aisA lagatA hogA mAnoM choTe-se siddha bhagavAna - Upara se utara Aye hoN| vairAgya kA adbhuta dRzya! Ananda meM lInatA! vAha re vAha, dhanya hai vaha dazA!! ___ aura phira jaba ve AhAra ke liye nikalate hoMge, Ananda meM jhUlate hue dhIre-dhIre IryA samiti pUrvaka calate hoMge aura AhAra ke liye nanheM-nanheM hAthoM kI aJjali jor3akara khar3e hote hoMge, vaha kaisA adbhuta dRzya hogA! . phira ve ATha varSa ke munirAja apane aMta:tattva kAraNaparamAtmA ke bala dvArA AtmadhyAna meM lIna hokara kevalajJAna pragaTa karate haiM aura siddha ho jAte haiN| -aisI AtmA kI zakti hai| Aja bhI videha kSetra meM zrI sImaMdharAdi bhagavAna ke nikaTa ATha-ATha varSa ke rAjakumAroM kI dIkSA ke aise prasaMga banate haiN|
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 amarakumAra kI amara kahAnI [ jisameM paMcaparameSThI bhagavantoM ko namaskAra kiyA jAtA hai - aisA paMca namaskAra maMtra jainiyoM kA sarvamAnya mahAmaMtra hai| yahA~ usI mahAmaMtra ke dRr3hazraddhAnI bAlaka amarakumAra ke jIvana kI ghaTanA para AdhArita laghu nATikA prastuta hai / ] pAtra paricaya amarakumAra nATaka kA nAyaka chadAmIlAla nAyaka kA pitA jinamatI nAyaka kI mAtA nAyaka kA bhAI nagara kA rAjA krUrasiMha copaTTa phakIracanda jJAnacanda krUracitta va svArthI krUracitta va vivekahIna kuzikSA denevAlA naukarI kA pAbanda naukarI ke pAbanda cAlU-kAlU cANDAla [ eka nagara kA rAjA eka kile kA nirmANa karavA rahA hai; kintu nirmANa kA kArya pUrNa na hokara bArambAra khaNDita ho jAtA hai, TUTa jAtA hai| kile ko bArambAra girate dekhakara rAjA ko kisI ajJAnI guru ne salAha dI ki kisI eka bAlaka kA balidAna diyA jAve to kile kA koTa sampUrNa ho / mUrkhatAvaza rAjA dvArA bhI usa salAha ko svIkAra karake balidAna ke liye bAlaka kI khoja hetu nagara meM ghoSaNA karA dI jAtI hai / ] J dRr3ha dharmazraddhAnI krUracita, lobhI va daridrI dharmazraddhAnI kuguru udghoSaka udghoSaka suno ! suno !! suno !!! jo koI bhI balidAna hetu apanA putra vyakti kile ke koTa kI pUrNatA ke liye degA, usako rAjya kI ora se sammAnita kiyA jAyagA aura putra ke vajana barAbara svarNamudrAe~ dI jaaeNgii|
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/62 [ amarakumAra kA pitA atyanta daridra hai, usake ATha putra haiM, sabase choTA amarakumAra hai, kuTumba kA nirvAha atyanta kaThinAI se hotA hai, amarakumAra kA pitA ukta ghoSaNA sunatA hai, lobha ke vazIbhUta nirvicArI hokara vicAra karatA hai ki yadi maiM amarakumAra ko rAjA ko lie soMpa dUM to merI sArI daridratA dUra ho jaay| brAhmaNa ghara Akara yaha bAta apanI strI se kahatA hai ] chadAmIlAla- jinamatI! kyoM nA hama apane choTe beTe amarakumAra ko bali car3hAne hetu rAjA ko de deM, isase hamArI zIghra hI sampUrNa daridratA dUra ho jaayegii| jinamatI- nahIM, nahIM, nahIM; maiM use to kyA kisI bhI beTe ko bali car3hAne hetu nahIM dene dUMgI, maiMne unheM isaliye thor3e hI paidA kiye haiN| chadAmIlAla- (kaThoratA pUrvaka) yadi rAjA ko abhI eka putra nahIM diyA to hama eka bhI putra nahIM bacA pAyeMge, kyoMki apane ghara meM eka ke khAne ko bhI to bharapeTa nahIM haiN| ATha-ATha ko kahA~ se khilaayeNge| jinamatI- apane-apane bhAgya kA saba khAte haiM, koI kisI ko nahIM khilaataa| chadAmIlAla- tuma samajhatI to ho nahIM, AThoM ke AThoM bhUkheM mara jaayeNge| jinamatI- apanI mauta mareM to bhale mara jAyeM, parantu maiM to jAnabUjhakara kisI ko bhI mauta ke muMha meM nahIM bhejane duuNgii| chadAmIlAla- arI bhAgavAna! ve apanI mauta nahIM mareMge, isaprakAra marane para doSa to hameM hI lgegaa| jinamatI- aise koI nahIM maratA, sabhI apane Ayukarma ke kSaya se marate haiM aura Ayukarma ke udaya se jIte haiN| koI kisI
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ . jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/63 ko mAratA yA bacAtA nahIM hai| mAtra mArane aura bacAne kA bhAva karatA hai| chadAmIlAla- ye bAteM zAstroM meM hI acchI lagatI haiN| jIvana meM inakA koI artha nahIM hai| jinamatI- are zAstroM kI bAteM koI zo kesa meM rakhane kI vastu nahIM hai| unameM to sAkSAta sarvajJa paramAtmA dvArA batAyA gayA / yathArtha vastusvarUpa varNita hai| __chadAmIlAla- hameM isase koI matalaba nahIM haiM, hama to . amara ko lene Aye haiN| -- - - krUrasiMha- (aMdara praveza karate hue) hAM-hAM pitAjI ThIka kahate haiM, maiM bhI amara ko hI khoja rahA thaa| . . jinamatI- are jarA Upara vAle se Daro, vahAM dera hai aMdhera nahIM hai| sabhI ko apane apane karmoM kA phala eka na eka dina avazya bhoganA par3atA hai| krUrasiMha va chadAmIlAla- (eka svara se). hamArA samaya kharAba mata karo, aura batAo ki amara kahA~ hai| hama to amara ko mArane ko le jAne hetu Aye haiN| batA vaha kahA hai|
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ - jainadharma kI kahAniyoM bhAga-10/64 (isI samaya maMdira se amarakumAra vApasa ghara AtA hai amarakumAra- (vairAgyabhAva se mAtA ko AzvAsa.. hue) he mAtA! tuma zoka kA tyAga karo! paMcaparameSThI mere hRdaya .. * virAjamAna haiM phira kaisA zoka? he mAtA! rAjA rakSaka hote hue bhI jaba svayaM bhakSaka hone ko taiyAra hai, janmadAtA pitA bhI jaba svayaM suvarNa ke Tukar3oM ke liye mujhe becanA cAhatA hai, taba tuma zoka kyoM karatI ho? yaha saMsAra hI aisA hai, isameM jIva ko paMca parameSThI ke atirikta koI bhI zaraNa nahIM hai| mere deha ke balidAna se sabhI sukhI ho jAte haiM, to. isase uttama kArya kyA ho sakatA hai? ataH maiM pitAjI ke sAtha khuzI se rAjA ke pAsa jAtA huuN| paMca parameSThI kA maMtra mere pAsa hai tathA tuma bhI isa maMtra ko apane hRdaya meM dhAraNa krnaa| (aisA kahakara amarakumAra ni:zaMkatA se rAjA ke pAsa calA jAtA hai|) caupaTTa rAjA- (amarakumAra kI tarapha izArA karate hue Adeza kI mudrA meM) isa bAlaka ko vadhastambha para le jaao| _(amarakumAra ko vadhastambha para le jAte samaya, atyanta zAnta aura nirbhaya bAlaka ko dekhakara una cANDAloM kA hRdaya gadagada ho jAtA hai....A~kheM azrubhInI ho jAtI haiM, hAtha kampAyamAna hone lagate haiN|)
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/65 - amarakumAra- bhAiyo! mere pitA ne dhana ke liye mujhe beca diyA, unako dayA nahIM AI, rAjA jo ki prajA kA rakSaka kahalAtA hai usane bhI merA vadha karane kI AjJA de dI hai to aba tuma kyA vicAra kara rahe ho? tuma apane kartavya kA pAlana kro| kucha dera Thaharo to.....maiM apane guru dvArA diye hue iSTamaMtra (paMca namaskAramaMtra) kA smaraNa kara lUM.... phira tum....| ' (aisA kahakara bAlaka vadhastambha ke samIpa pahu~ca jAtA hai, mastaka jhukAkara balidAna ke liye taiyAra ho jAtA hai..... tathA atizAntabhAva se paMcaparameSThI kA smaraNa karatA hai, ni:stabdha vAtAvaraNa utpanna ho jAtA hai, kevala namaskAra-maMtra kA madhura nAda sunAI detA hai| - dhar3Aka............dhar3Aka.........dhar3Aka . . - acAnaka AkAza meM se AvAja AtI hai, phA~sI ke phaMde ke sthAna para mAlA kI racanA ho gaI, deva puSpavRSTi kara amarakumAra kA bahumAna karane lge| sabhI ora namaskAra maMtra kA prabhAva phaila gyaa|
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/66 rAjA amarakumAra se kSamA mAMgatA hai, aura jaina bana jAtA hai| kasAI loga ne hiMsA kA tyAga karake jainadharma dhAraNa karate haiN| amarakumAra ke pitA tathA bhAI bhI atyanta pazcAtApa karate hue kSamA mA~gate haiM, mAtA atyanta prasanna hotI hai| amarakumAra kI amara-kahAnI tathA namaskAra maMtra kA prabhAva dekhakara sarvatra jaya-jaya kI dhvani gUMjane lagatI hai| anta meM asAra saMsAra se virakta hokara amarakumAra apane Atmahita kA mArga prazasta karane hetu brahmacarya vrata aMgIkAra kara sAdhuoM kA saMga karane hetu nikala par3ate haiN| tathA sabhI pachatAte . raha jAte haiN|) (paTTAkSepa) vastu jAtamidaM mUr3ha prtikssnnvinshvrm| jAnannapi na jAnAsi grahaH ko'pymnaussdhH||7|| he mUr3ha prANI! yaha pratyakSa anubhava hotA hai ki isa saMsAra meM jo vastuoM kA samUha hai so paryAyoM se kSaNa-kSaNa meM nAza hone vAlA hai, isa bAta ko jAnakara bhI tU anajAna ho rahA hai, yaha terA kyA Agraha hai (haTha hai)? kyA tujha para koI pizAca car3ha gayA hai, jisakI auSadhi hI nahIM hai| kSaNikatvaM vadantyAryA ghaTIghAtena bhuubhRtaam| kriyatAmAtmanaH zreyo gateyaM naagmissyti||8|| . isa loka meM rAjAoM ke yahA~ jo ghar3I kA ghaMTA bajatA hai aura zabda karatA hai so sabake kSaNikapane ko pragaTa karatA hai arthAt jagata ko mAno pukAra pukAra kara kahatA hai ki he jagata ke jIvo! jo koI apanA kalyANa karanA cAhate ho so zIghra kara lo, nahIM to pachatAoge, kyoMki yaha jo ghar3I bIta gaI hai, vaha kisI prakAra bhI punarvAra lauTakara nahIM aayegii| - jJAnArNava : AcArya zubhacandra
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 jIvana kA dhyeya eka samaya kI bAta hai ki eka sAtha kucha mitra Apasa meM carcA kara rahe the, carcA karate-karate ve sabhI apaneapane jIvana kA dhyeya (uddezya) batAne lge| unameM se...... eka mitra bolA- ki bhAI ! maiM to U~cI se U~cI par3hAI karake amerikA jAU~gA - yahI mere jIvana kA dhyeya hai| dUsare mitra ne kahA- merA dhyeya to bhArata meM hI rahakara svadeza kI sevA karane kA hai| paradeza meM jAne kA merA koI vicAra nahIM hai| tIsare mitra ne kahA - isa samaya deza kI rakSA karane kI eka sabase bar3I samasyA hamAre samAne khar3I hai, ataH maiM to senA meM bhartI hokara duzmana dezoM se apane deza kI rakSA karU~gA aura duzmanoM ko yaha batA dU~gA ki abhI bhI bhArata meM vIra javAna maujUda haiN| basa, mere jIvana kA to eka mAtra yahI dhyeya hai| merA dhyeya to vyApAra meM eka karor3a cauthe mitra ne kahA rupayA kamAne kA hai| pAMcave mitra ne kahA- bhAI ! merA dhyeya na to dhana ikaTThA
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/68 karane kA hai aura na hI paradeza jAne kA hai| merA dhyeya to choTechoTe bAlakoM ko acchI-acchI jJAnavardhaka bAteM sikhAne kA hai; kyoMki yadi ve saMskArI bAlaka hue to apanA hita-ahita svayaM soca sakate haiN| chaTaveM mitra ne kahA- mujhe to parabhava kI ciMtA hai, isalie maiM to apanA sampUrNa samaya pUjA pATha, paropakAra, dayA, dAna Adi kAryoM meM lagAU~gA, jisase mujhe agale bhava meM avazya hI svargAdi kI prApti hogii| sAtaveM mitra ne kahA- parabhava kI kise khabara hai, parabhava. kI ciMtA karake isa bhava ke sukhoM ko chor3anA -yaha koI samajhadArI nahIM hai| are, abhI maje-mauja se jInA aura jiMdagI meM prApta bhogoM ko bhoganA merA to yahI dhyeya hai|| AThaveM mitra ne kahA- apane ko to jIvana meM zAMti se rahanA aura saMto kI sevA karanA, yahI eka mAtra mere jIvana kA dhyeya hai| navameM mitra ne kahA- duniyA~ meM Aja bhI bahuta se jIva dukhI haiM, una dukhI jIvoM kI sevA meM hI maiM apanA sArA jIvana lagA denA cAhatA huuN| basa merI to yahI bhAvanA hai| dasaveM mitra ne kahA- bhAI! merI to eka hI bhAvanA hai ki maiM isa amUlya manuSya jIvana meM apane AtmA ko prApta karU~ aura AtmA kI zuddhatA ko prApta karake saccI zAMti prApta karU~ aura ina bhava dukhoM se hamezA ke lie chUTa jAU~ -yahI mere jIvana kA dhyeya hai| dasaveM mitra kI uttama bAta sabhI mitroM ko sarvAdhika mahattvapUrNa va hitakara lagI, sabhI ne utsAha se svIkAra kara lii| vAstava meM sabhI jIvoM ko sat-samAgama aura jainadharma kA aisA uttama yogya prApta kara apanI AtmA kI zAMti kA anubhava aura mokSa kI sAdhanA karanA caahie| sabhI ke jIvana kA eka mAtra yahI dhyeya honA caahie|
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhI kauna ? eka vyakti bAjAra kI eka sabase bar3I dukAna meM gayA aura usane usa dukAna meM aneka prakAra kI sastI maMhagI anekoM vastue~ dekhIM tathA aMta meM jAte samaya bolA dukAna bahuta acchI hai| taba dukAnadAra ne kahA ki bhAI! Apa kucha kharIda to kro| taba vaha vyakti bolA- bhAI! tumhArI dukAna bahuta acchI hai, parantu mujhe tumhArI dukAna meM upalabdha vastuoM meM se kisI bhI vastu kI jarUrata nahIM hai, isalie maiM inheM lekara kyA karU~? dukAnadAra ne kahA ki tuma dukAna kI mAtra prazaMsA karate ho, parantu kharIdate to kucha ho nhiiN| taba vaha vyakti bolA ki bhAI! soco jarA soco, Apa eka davA kI dukAna para jAo, use dekho aura sabhI prakAra ke bar3e se bar3e rogoM kI davAoM ko dekha kara prasannatA vyakta karo aura kisI bhI davAI kI kharIda na karo; kyoMki kisI prakAra kA roga nahIM hone se tu heM kisI bhI prakAra kI davA lene kI jarUrata hI nahIM hai| isI prakAra isa jagata rUpI dukAna meM jar3a,cetana samasta padArtha bhare hue haiM, sabhI vastue~ apane-apane svabhAva meM suzobhita haiN| unameM jinake icchA rUpI roga vyApta hai, ve to sukha kI icchA se para padArthoM kA grahaNa karate haiM, parantu jJAnI to kahate kI maiM mere svarUpa se paripUrNa hU~ tathA maiM mere svarUpa
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/70 meM tRpta va saMtuSTa huuN| icchA rUpI roga mujhe nahIM hai, phira maiM paradravya kA grahaNa kisalie karU~? davA cAhe jitanI acchI ho, parantu jise roga hI nahIM hai use usase kyA pryojn| isIprakAra jagata meM bhale hI kaise bhI padArtha kyoM na hoM; parantu jinake icchA hI nahIM hai, unheM unase kyA prayojana ho sakatA hai? ve to mAtra unheM jAnate haiN| unakA jJAna nirogI hai, AkulatA rahita hai aura aise nirogI va nirAkula jJAnasvabhAva meM tRpta jIva jagata ke padArthoM ko jAnatA hai, parantu unameM se kisI ko grahaNa nahIM karatA, jo apane meM atRpta hotA hai, vahI dUsaroM ko prApta karane kI icchA karatA hai| jise parapadArthoM ko grahaNa karane kI icchA hai vaha dukhI hai tathA jo svarUpa meM tRpta haiM, vahI sukhI hai| - dhyAna karanA Atama kA, AtamA hI rAma hai| jo kiyA haiAjataka, vahato sabhI niSkAma hai||ttek|| sUrajacamakakodekhamRga,nita dauDatA jala ke liye| kiMtu jala milatA nahIM, vahAM cilacilAtIdhUpa hai| vyartha parizrama kara rahA, kyoM ki vahA~ ajJAna hai| dhyAna karanA AtamA kA, AtamA hI rAma hai||1|| isa taraha tUM bhI parizrama, kara rahA svajanoM ke saath| sukhakIAzAliyehai, paraduHkhahI hai unkehaath|| kyA tujhe de pAyaMge, vaha to svayaM vIrAna haiN| dhyAna karanA AtamA kA, AtamA hI rAma hai|||2|| kyoM aruci lAtA nahIM, viSayAMdha AThoM yAma hai| duHkha cahuMgati meM uThAne, kA yahI pariNAma hai|| chor3a rAgAdika sabhI se, 'prema' saccA kAma haiN| dhyAna karanA AtamA kA, AtamA hI rAma hai||3|
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 sarvAdhika mahattvapUrNa kauna ? zobhAvatI nagara meM mahArAjA sUrasena rAjya karate the, jo vidvAna bhI the| usakI rAjasabhA meM eka dina eka jJAnasabhA Ayojita kI gaI, kisI ne kAvya, kisI ne zloka sunAye / pazcAt eka videzI paMDita ne sundara bodha- prada kathA sunAI, jise sunakara sArI sabhA jaise bIna ke nAda se nAga DolatA hai vaise Dolane, jhUmane lagI, saba khuza hue| rAjA turanta gahare vicAroM meM magna ho gayA aura prazna kiyA ki Apa saba saMyoga aura saMyogI bhAva kI bAteM logoM ke raMjanArtha kara rahe haiM, kintu saccA sevaka kise kahA jAya ? anubhava pramANa se kahiye / sabhAjanoM ne apanI buddhi anusAra varNana kiyA, kintu rAjA ko saMtoSa nahIM huaa| rAjA ne 15 dina kI maryAdA dekara kahA ki vicAra karake jabAba denaa| 15 veM dina eka ati vRddha paMDita sabhA meM rAjA ke sanmukha Aye, dina hone para bhI unake hAtha meM jagamAgAtA huA lAlaTena (dIpaka) thaa| paNDita jI ne rAjA se prazna kiyA ki isa lAlaTena meM sabase mukhya cIja kyA hai ? mahArAja - prakAza (jyoti) paNDitajI - kaise ? rAjA - aMdhere meM prakAza karanA isI kA kAma hai, kAraNa ki yadi, isameM jyoti (prakAza) na ho to lAlaTena kyA kAma kI ? ataH isa jyoti ko maiM mukhya aura mahatva kI vastu samajhatA huuN| paMDitajI ne kahA, kSamA kIjiye mahArAja! ApakA kahanA barAbara nahIM hai| isameM jyoti ke sivA dUsarI eka mukhya vastu hai| rAjA ne kahA- to vaha cIja ruI kI battI hogI, vaha na ho to jyoti kahA se pragaTa ho sakatI hai? taba vRddha ne nakArAtmaka mastaka hilAyA, pazcAt rAjA ne lAlaTena ke saba aMga - upAMga sUcita kiye, phira bhI vRddha ne inkAra hI kiyaa| rAjA ne nivedana kiyA ki merI samajha
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/72 meM nahIM AtA, Apa hI pharamAiye ki mUlabhUta prayojanabhUta cIja kise samajhanA cAhiye? paNDita- rAjan! tela hI mUlabhUta aura mukhya hai, phira bhI vaha apanI vizeSatA kA jarA bhI vijJApana na karate hue DhiMDhorA na pITakara, gupta rahakara zAnti se apanA kArya pUrNatayA karatA hI rahatA hai, bhale hI loga use kucha bhI ginatI meM na leN| phira bhI svayaM prakAzamaya hokara aMdhakAra ko dUra rakhatA hai| basa, vahI guNa aura svabhAva sacce sevaka kA bhI hai| kAraNa ki vaha apane prazasta kArya kA jarA bhI vijJApana nahIM karatA ki maiMne aisA kiyA, maiM mukhya hU~ basa vaha to gupacupa apanA kartavya pUrNa karane meM hI saccA saMtoSamaya rahatA hai| ata: he rAjan evaM he prajAjano! na to apanI AvazyakatAoM ke liye kisI para kI AzA rakhanA cAhiye, aura na hI hAya! hAya! karanA caahiye| tela kA dRSTAMta yAda rakhiye basa apane kartavya mAtra kI asalI bAta sunakara rAjA aura saba prajAjana khuza hue aura rAjA ne yaha nivedana kiyA ki hama Aja se hI aisI anubhUti meM raheMge ki hama hamArI kartavya mAtra meM mazagUla haiM to kisI se apanA dikhAvA karane kI jarUrata nahIM hai? mAlika bananA hI duHkha hai, sevaka bananA sukha hai! apane ko saMtoSa hai to dUsaroM ko kartRtva batAnA, mAnanA, manAnA karAne kA jo kaSTa hai, vaha na hogA, sukha hI hogaa| taba rAjA apUrva prema se. / vRddha paNDitajI ke gale mile, aura unakI prazaMsA kii| ' "dhanya! paNDitajI.......eka bAlaka bhI samajha sake aisI sarala bhASA meM Apane aisI spaSTa bAta samajhA dI aura sabake samakSa Apane apanI anubhUtipUrNa bAta pratyakSa rIti se siddha karake dikhAI, Apake samAdhAna dvArA maiM bahuta khuzI huA hU~ Apa isa jJAnasabhA ke hI nahIM, kintu sAre samAja ke ratna ho! phira bhI maiM eka vizeSa bAta namratA se kahUgA ki tela aura prakAza to pudgala kI avasthA hai jo usake svataMtra kAraNakAryavaza hote hI haiM, kintu use jAnanevAlA cetana, bhedavijJAnI jIva na ho to use kauna jAnatA hai? ataH saba ko jAnanahAra vivekavAna jIva (AtmA) hI mukhya hai| taba sArI sabhA ne eka sAtha rAjA ke prati parama harSa pragaTa kiyaa|
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ preraka prasaMga 1. sItA-vairAgya rAjA rAmacandra ne lokApavAda ke bhaya se sItA ko tyAga diyA, pazcAt sItA ke lava aura kuza donoM putroM ne bar3e hokara lar3AI meM rAma-lakSmaNa ko harA diyA....paraspara paricaya hone para sItAjI ko phira se ayodhyA le jone kI bAta huI, sItAjI ke zIla saMbaMdhI logoM kA sandeha dUra karane ke liye tathA logoM meM zrI sItAjI nI asi-parIkSA pachI temane zrI rAmacaMdrajI ghara padhArAne kAra para teno asvIkAra karI jaMkA tiche. unake zIla kI prasiddhi karane ke liye rAmacandrajI ne sItAjI kI agni parIkSA Ayojita kii| yojanA ke anusAra bar3A agnikuNDa taiyAra huA aura paMcaparameSThI bhagavantoM kA smaraNa kara isa dahakate hue agnikuNDa meM sItAjI kUda par3I, saba jagaha hAhAkAra hone lgaa....| __eka tarapha yahA~ agni kI jhala-jhalAtI jyoti prakaTa huI hai to dUsarI ora eka mahAmunirAja ko kevalajJAna kI jhala-jhalAtI jyoti pragaTa hotI hai, aura vahA~ utsava manAne ke liye jA rahe
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/74 devoM ne sItAjI kI agniparIkSA kA dRzya dekhA.... aura apanI daivIzakti dvArA agni ke sthAna para jala sarovara banA diyA, bIca meM kamala kI racanA meM sItAjI suzobhita hotI thI.....devoM ne sItAjI ke zIla kI prazaMsA kI aura unakI zIla mahimA ko jagata meM prasiddha kiyaa| aba rAjA rAmacandra sItA ko kahate haiM, he devI! ayodhyA clo.....| parantu dharmAtmA sItA vairAgya pUrvaka kahatI haiM ki "aba mujhe saMsAra nahIM cAhiye' aba to maiM dIkSA lekara, isa asAra saMsAra ko chor3akara Atma-kalyANa kruuNgii| aisA kaha kara rAma ko aura lava-kuza jaise putroM ko bhI chor3akara kezoM kA loMcakara pRthvImati AryikAjI ke saMgha meM calI jAtI haiN| sItAjI ke vairAgya ke avasara para rAmacandrajI mUrchita ho jAte haiN| -yaha kathA hameM zIla aura vairAgya kA sandeza detI hai| 2. lava-kuza vairAgya eka dina indrasabhA meM rAma aura lakSmaNa ke prema kI prazaMsA huI, deva unakI parIkSA karane Ae...unhoMne banAvaTI vAtAvaraNa banAkara lakSmaNa se kahA ki rAjA rAmacandra kA svargavAsa ho gayA....yaha sunate hI "hA....rAma!" aisA kaha kara lakSmaNajI ne siMhAsana para hI prANa tyAga diye| rAmacandrajI tIvra prema ke kAraNa lakSmaNa ke mRta zarIra ko kandhe para uThAkara cAroM ora phirate rhe| idhara lava aura kuza cAcA kI mRtyu aura pitA kI aisI avasthA dekhakara saMsAra se virakta ho jAte haiN|.....aur rAmacandrajI ke pAsa jAkara hAtha jor3akara kahate haiM ki he pitAjI! "isa saMsAra kI asAra sthiti dekhakara hamArA mana saMsAra se virakta ho gayA hai...aba hama dIkSA lekara munidharma pAlana kara AtmA kI sAdhanA pUrvaka kevalajJAna prApta kareMge......ata: Apa hameM muni banane kI AjJA diijie|
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/75 kahani hindiminition bhAta pikAko namaskAra kara dIkSA aMgIkAra karate haiM tathA kevalajJAna prApta karate hI antara meM jo siddha kA mArga dikhAI diyA hai, usI mArga para aba hama vicareMge' -aisA kaha kara amRtasAgara munirAja ke pAsa jAkara donoM bhAIyoM ne dIkSA le lii| ve caitanya meM lIna hokara, kevalajJAna prApta kara pAvAgar3ha siddhakSetra se mukta ho ge| -isI pAvAgar3ha siddhakSetra se aura bhI pAMca karor3a munivaroM ne mukti prApta kI hai| 3. jIvana hI badala gayA Aja jainadharma kI paramabhakta rAnI celanA udAsa thI,.....bahuta samajhAne para bhI rAjA zreNika ko jainadharma meM zraddhA AtI hI nahIM thii| parama jaina santa yazodhara munirAja jaMgala meM dhyAnastha the, rAjA zreNika ne unheM dveSabuddhi se dekhA aura 'yaha to daMbhI hai'- isaprakAra muni ke prati dveSa se unake gale meM mRta sAMpa DAla diyaa| rAjabhavana meM Akara rAnI celanA ko jaba yaha bAta btlaaii| taba yaha sunate hI rAnI celanA kA bhaktahRdaya Akula-vyAkula ho gyaa| udAsa hokara tatkAla munirAja kA upasarga dUra karane ke liye vaha tatpara huii| taba rAjA zreNika kahane lge| are terA guru to kabhI kA sAMpa dUra karake anyatra calA gayA hogaa|
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/76 celanA ne kahA nahIM rAjan - AtmasAdhanA meM lIna mere guru ko, vItarAgI jainasantoM ko, zarIra kA aisA mamatva nahIM hotaa| vaha aise ke aise hI baiThe hoNge| agara Apako pratyakSa dekhanA ho to mere sAtha cliye| . rAjA zreNika jaba rAnI celanA ke sAtha vahA~ jAkara yazodhara munirAja ko vaise ke vaise hI samAdhi meM baiThe dekhate haiM to ve stabdha laNAM rANI 'bI yazodhara munivarano upasarga dura kare ane piantea aajal sucium ki raha jAte haiM -unakA dveSa pighala jAtA hai, hRdaya gad-gad ho jAte haiN| rAnI munirAja kI bhakti karate hae sAvadhAnI pUrvaka sA~pa ko dUra karatI hai| tabhI dhyAna pUrNa hone para munirAja rAjA aura rAnI donoM ko dharmavRddhi kA eka-sA AzIrvAda dete haiN| munirAja kI aisI mahAna samatA dekhakara rAjA zreNika cakita ho jAte haiN| dhanya haiM aise jaina munirAja dhanya haiM aisA vItarAgI jainadharma! aise bahumAna pUrvaka apane aparAdha kI kSamA mAMgI aura rAjA ne jainadharma aMgIkAra kiyA, samyagdarzana prApta kiyA, unakA to jIvana hI badala gyaa| usa samaya celanA rAnI kI prasannatA kA kyA khnaa|
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/77 4. pAtra jIva munirAja ke sambodhana se vairAgya prApta siMha kI AMkhoM se AMsuoM kI dhArA bahatI hai aura vaha samyagdarzana prApta karatA hai| yaha siMha kauna hai? yaha to hai bhagavAna mahAvIra kA jIva, isake 10 bhava pUrva kA yaha prasaMga hai| videhakSetrastha tIrthaMkara kI vANI se muniyoM ne jAnA ki siMha kA yaha jIva 10 veM bhava meM tIrthaMkara hogaa| __ jisa jaMgala meM vaha vanarAja eka hirana ko phAr3akara khA rahA thA usI jaMgala meM, Upara se do munirAja utare... aura siMha ke sAmane Akara khar3e ho ge| siMha to Azcarya se dekhatA hI raha gyaa| munioM ne use sambodhita karake kahA ___ are siMha! are AtmA! tujhe yaha zobhA nahIM detA, 10 veM bhava meM to tU trilokInAtha tIrthaMkara honevAlA hai| are! bhaviSya meM jagata ko vItarAgI ahiMsA kA sandeza dene vAlA tU Aja aisI hiMsA meM par3A hai| chor3a re chor3a! yaha hiMsA ke bhAva.....jAga....jAga!
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/78 yaha sunate hI siMha ko pUrvabhava kA jJAna hotA hai, pazcAtApa se mithyAtva pighalakara A~suoM ke rUpa meM bAhara nikala jAtA hai, aura vaha samyagdarzana prApta karatA hai| bahumAna aura bhakti se munioM kI pradakSiNA karatA hai....aura bAda meM anukrama se AtmasAdhanA meM Age bar3hakara tIrthaMkara mahAvIra hotA hai| ahA! siMha kI samyaktva prApti kA yaha prasaMga hameM yaha zikSA detA hai ki jaba eka krUra pazu bhI samyagdarzana prApta kara sakatA hai taba phira hama manuSya hokara bhI samyagdarzana rahita jIvana jiyeM- yaha hamAre lie zobhA kI bAta nahIM hai| (isakA vistRta varNana jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-9 meM dekheM) 5. nemi-rAjula vairAgya jaise hI nemiku~vara kI barAta jUnAgar3ha ke najadIka A pahu~cI, vaise hI pazuoM kA karuNa cItkAra sunakara nemiku~vara ne ratha roka diyA.. isa vairAgI mahAtmA kA hRdaya pazuoM ke karuNa cItkAra ko kaise sahana kara sakatA thA? jagata meM vItarAgI ahiMsA kA zaMkha phUMkane ke liye avatarita huA yaha santa apane hI nimitta se hote isa karuNa krandana ko kisa taraha sahana kara sktaa| unhoMne ratha pIche lauTA diyA....aura vivAha na karane kA nizcaya kara ve to giranAra dhAma ko cale gaeM evaM muni hokara AtmasAdhanA meM tatpara ho ge| isa ora nemisvAmI dvArA ratha ke lauTAye jAne kA evaM unake vairAgya kA samAcAra sunakara rAjamatI ne kitanA Akrandana kiyA hogA? ....nA...nA! ve to rAjamatI thIM, na to unhoMne Akrandana kiyA aura na hI mAtA-pitA ke aneka bAra samajhAne para bhI anyatra vivAha karane kA vicAra kiyA, unhoMne to vairAgyamArga aMgIkAra kiyaa|
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-10/79 "jisa mArga se svAmI neminAtha gae, vahI merA mArga!'' aise dRr3ha nizcaya ke sAtha vaha bhI calI gaIM giranAra dhAma kI ora apanI AtmasAdhanA karane ke lie| yaha nemi aura rAjula kA jIvana Aja bhI jagata ko Adarza vairAgya jIvana kA sandeza de rahA hai| 6. maiM apanA siddhapada lUMgA..... siddha bhagavAna ke paramasukha kI bAta sunate hI jijJAsu ko siddhapada kI bhAvanA jAgRta huI...... vaha siddha bhagavAna kI ora dekhakara unheM bulAtA hai ki he siddha bhagavanta! yahA~ padhAro! parantu siddha bhagavAna to Upara siddhAlaya meM virAjamAna haiM....ve nIce AyeMge kyA? nhiiN| aura siddha bhagavAna ko dekhe binA jijJAsu ko samAdhAna nahIM ho sktaa| anta meM kinhIM anubhavI dharmAtmA se usakI bheMTa ho gii| unhoMne kahA ki tU apane meM dekha to tujhe siddhapada dikhAyI degaa| apane jJAna darpaNa ko svaccha karake usameM dekha to tujhe siddha bhagavAna apane meM dikhAyI deNge| jaba usane aMtarmukha hokara samyagjJAna rUpI darpaNa meM dekhA to use apane meM siddha bhagavAna dikhAyI diye, apanA svarUpa hI siddha samAna dekhakara dharmI jIva ko parama prasannatA huI-parama Ananda huaa| isakA tAtparya yaha hai ki he jIva! terA siddhapada tere hI pAsa hai, bAhya meM nahIM hai| isaliye apane pada ko apane meM hI DhUMr3ha.....aMtarmukha ho|
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinopadeza pAkara vIra-mumukSu bhAvajJAna ke dRr3ha prahAra dvArA moha kA nAza karatA hai. . *talavAra . Onsar rApayoga rUpI talavArathI) (aMtaradhyAmAM ugra prayatna kare che, are, bahuta duHkhoM se bharapUra isa saMsAra meM, sukhaM kA mArga dikhAne vAlI jinavANI mahAbhAya se mujhe milI, vItarAgI-jinopadezarUpI yaha tIkSNa talavAra pAkara, aba mujhe bhAvajJAna ke tIvra abhyAsa ke dvArA moha ko zIghra hI mAra denA yogya hai| isa prakAra dRr3ha nizcaya ke dvArA zUravIra hokara mumukSu antarmukha upayoga ke dvArA AtmaanubhUti karake moha ko naSTa kara detA hai, aura Anandamaya mokSamArga prApta karatA hai| AIye, Apa bhI zUravIra bana jAiye, jinavANIrUpa vItarAgI talavAra Apake hAtha meM hI hai|
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. hamAre prakAzana caubIsa tIrthaMkara mahApurANa (hindI) 50/[528 pRSThIya prathamAnuyoga kA advitIya sacitra graMtha ] caubIsa tIrthaMkara mahApurANa (gujarAtI) 40/[483 pRSThIya prathamAnuyoga kA advitIya sacitra graMtha ] jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 1) 7/jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 2) 7/jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 3) 7/(ukta tInoM bhAgoM meM choTI-choTI kahAniyoM kA anupama saMgraha hai|) jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 4) mahAsatI aMjanA 7/jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 5) hanumAna caritra jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 6) (akalaMka-nikalaMka caritra) jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 7) (anubaddhakevalI zrI jambUsvAmI) jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 8) (zrAvaka kI dharmasAdhanA) 11. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 9) (tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra) 12. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 10) kahAnI saMgraha jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 11) kahAnI saMgraha 7/ jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 12) kahAnI saMgraha 15. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 13) kahAnI saMgraha 16. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 14) kahAnI saMgraha 7/ jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 15) kahAnI saMgraha 7/18. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 16) nATaka saMgraha 7/ jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 17) kahAnI saMgraha jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 18) ka. va nA.saMgraha 21. anupama saMkalana (laghu jinavANI saMgraha) 22. pAhar3a-dohA, bhavyAmRta-zataka va AtmasAdhanA sUtra 23. virAga saritA (zrImadjI kI sUktiyoM kA saMkalana) laghutattvasphoTa (gujarAtI) 25. bhaktAmara pravacana (gujarAtI) 26. aparAdha kSaNabhara kA (kaoNmiksa) 10/ 7/ 13. 17. 19. 20.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamAre preraNA khota jA. harilAla amRtalAla mehatA janma vIra saMvat 2451 pauSa sudI pUnama jaitapura (morabI) satsamAgama vIra saMvat 2471 (pUjya gurudeva zrI se) rAjakoTa Serving JinShasan dehavilaya 8 disambara, 1987 pauSa vadI3, sonagar3ha brahmacarya pratijJA vIra saMvat 2473 phAgaNa sudI 1 (umra 23 varSa) 193411 gyanmandir@kobatirth.org pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmI ke aMtevAsI ziSya, zUravIra sAdhaka, siddhahasta, AdhyAtmika, sAhityakAra brahmacArIharilAla jaina kI 19 varSa meM hI utkRSTa lekhana pratibhA ko dekhakara ve sonagar3ha se nikalane vAle AdhyAtmika mAsika Atmadharma (gujarAtI va hindI) ke sampAdaka banA diye gaye, jise unhoMne 32 varSa taka avirata sNbhaalaa| pUjya svAmIjI svayaM aneka bAra unakI prazaMsA mukta kaNTha se isa prakAra karate the "maiM jo bhAva kahatA hU~, use barAbara grahaNa karake likhate haiM, hindustAna meM dIpaka lekara DhU~DhanejAveMtobhI aisA likhane vAlA nahIM milegaa...|" Apane apane jIvana meM karIba 150 pustakoM kA lekhana/sampAdana kiyA hai| Apane baccoM ke lie jaina bAlapothI ke jo dobhAga likhe haiM, velAkhoM kI saMkhyA meM prakAzita ho cuke haiN| apane samagra jIvana kI anupama kRti caubIsa tIrthaMkara bhagavantoM kA mahApurANa-ise Apane 80 purANoM evaM 60 granthoM kA AdhAra lekara banAyA hai| ApakI racanAoM meM pramukhataH Atma-prasiddhi, bhagavatI ArAdhanA, Atma vaibhava, naya prajJApana, vItarAga-vijJAna (chahar3hAlA pravacana, bhAga 1 se 6), samyagdarzana (bhAga 1 se 8), adhyAtma-saMdeza, bhaktAmara stotra pravacana, anubhava-prakAza pravacana, jJAnasvabhAva-jJeyasvabhAva, zrAvakadharmaprakAza, mukti kA mArga, mUla meM bhUla, akalaMka-nikalaMka (nATaka), maMgala tIrthayAtrA, bhagavAna RSabhadeva, bhagavAna pArzvanAtha, bhagavAna hanumAna, darzanakathA, mahAsatI aMjanA Adi haiN| 2500veM nirvANa mahotsava ke avasara para kiye kAryoM ke upalakSya meM, jaina bAlapothI evaM Atmadharma sampAdana ityAdi kAryoM para anake bAra Apako svarNa-candrikAoM dvArA sammAnita kiyA gayA hai| ___jIvana ke antima samaya meM Atma-svarUpa kA gholana karate hue samAdhi pUrvaka "maiM jJAyaka hU~...maiM jJAyaka hU~" kI dhuna bolate hue isa bhavyAtmA kA deha vilaya huA-yaha unakI antima aura sarvAdhika mahatvapUrNa vizeSatA thii| mudraNa vyavasthA : jaina kampyUTarsa, jayapura mo. 094147 17816 phaiksa : 0141-2709865