Book Title: Ishtopadesh
Author(s): Pujyapad Aacharya
Publisher: Shrimad Rajchandra Ashram
Catalog link: https://jainqq.org/explore/007166/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da\/ I 9 zrITa darza zuM che , NI & * zirU ke iSTopadeza 11o eller Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramakRpALu devAya namaH AcAryazrI pUjyapAdasvAmI viracita Ibdopadeza mULa zloka gujarAtI anuvAda anvayArtha artha aMgrejI anuvAda ga sAdhana * zrImadda ra nIkaLa% - mubai * * Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika satsaMga sAdhanA kendra, 10-bI, IsTa viMga, bombe mArkeTa epArTamenTa, 34, tAradeva roDa, muMbaI-400034 phona naM. : 491 13para | 491 1353 paryuSaNa parva, saMvata-2018 I.sa. 2002 kiMmata : rU. 20/ mudraka : konama prInTarsa muMbaI - 400034 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra janma kArataka suda pUnama 1924 dehavilaya caitra vada pAMcama 1957 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 'je satpuruSoe janma, jarA, maraNano nAza karavAvALo, svasvarUpamAM sahaja avasthAna thavAno upadeza kahyo che, te satpuruSone atyaMta bhaktithI namaskAra che.' (patrAMka-493) parama jJAnAvatAra, sanAtana vItarAgamArganA uddhAraka, pracaMDa AtmapariNAmI, apramatta yogIzvara paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrajInirdiSTa satpaMtha upara vicaranArA teozrInA parama bhakta pUjyazrI rAkezabhAInI AtmazreyaskArI nizrAmAM ame, 'zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika satsaMga sAdhanA kendra'nA mumukSuo, chellA doDha-be dAyakAthI amArAM AtmalakSanuM pariprekSaNa ane adhyAtmarucinI paripuSTi karI rahyA chIe. janma, jarA, maraNAdi sarva duHkhono atyaMta kSaya karanAro evo je vItarAgapuruSono mULa mArga, tenuM rahasya teozrInI sAmarthyamayI nizrA ane adbhuta zailInA baLe samajavA-pAmavA ame prayatnarata chIe. pUjyazrI rAkezabhAInA amUlya mArgadarzana anusAra amArI AdhyAtmika sAdhanA samagra varSa daramyAna vidhavidha prakAre premollAsapUrvaka pragatirata rahe che. A sAdhanA aMtargata prativarSa paryuSaNa parva nimitte, zuddha mokSamArganI ArAdhanAmAM upakArI thAya evA koI eka anubhAvaka graMthavizeSa upara svalakSI adhyayana-satsaMganI sAdhanA paNa samAviSTa thayela che. parvAdhirAja paryuSaNa parva daramyAna jAta ane jagatanuM yathArtha svarUpa darzAvI, sva-52 bhedavijJAnanI ArAdhanAmAM preratI AdhyAtmika satsaMgazreNI dvArA pUjyazrI rAkezabhAI, pUrvanirdhArita paramArthapradhAna graMthanA viSayanI viziSTa chaNAvaTa karI, varSovarSa A parvane tathA e daramyAna thatI sAdhanAne adhikAdhika jomavaMtI ane hetulakSI banAvI rahyA che. gata varSonAM paryuSaNa parva daramyAna teozrIe aneka satkRtiono AdhAra laI, vyavahAranizcayanI saMdhirUpa, atIndriya nijasukhanI prAptinA mArgano suMdara krama jijJAsu bhavyAtmAo mATe vizeSapaNe anAvRta karyo che. A Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kartA viSama bhautika yugamAM bhakti, vairAgya ane jJAnanI prabhAvanA e pUjyazrInI niSkAraNa karuNAnI niSpatti che. A varSanA ArAdhanAgraMthanI vigatamAM praveza karIe te pUrve chellAM thoDAM varSomAM paryuSaNa parva daramyAna avagAhala satkRtionuM vihaMgAvalokana karI laIe - varSa saMskRti I.sa. 1992 apUrva avasara' paramakRpALudeva kAvya zrImad rAjacaMdrajI I.sa. 1993 cha padano patra' paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrajI I.sa. 1994 "ATha yoga dRSTinI upAdhyAyazrI yazovijayajI sajhAya" mahArAja I.sa. 1995 "cha DhALA' paMDitazrI daulatarAmajI I.sa. 1996 "samAdhitaMtra' AcAryazrI pUjyapAdasvAmI I.sa. 1997 "anubhavaprakAza' paMDitazrI dIpacaMdajI kAsalIvAla I.sa. 1998 yogasAra' AcAryazrI yogIndudeva I.sa. 1999 "tattvajJAna taraMgiNI' bhaTTArakazrI jJAnabhUSaNajI I.sa. 2000 "samyajJAna dIpikA' zullaka brahmacArIzrI dharmadAsajI I.sa. 2001 'zrI bhaktAmara stotram AcAryazrI mAnatuMgasUrijI paramakRpALudeve vyAkhyAnasAra-2mAM pharamAvyuM che - "deha ane AtmAno bheda pADavo te "bhedajJAna'; jJAnIno te jApa che. te jApathI deha ane AtmA judA pADI zake che." (vyAkhyAnasAra-2/11/18) zrI jJAnI bhagavaMtono A jApa AtmasAt karavA A varSe AcAryazrI pUjyapAda svAmIviracita ISTopadeza' graMtha upara bhedavijJAnapreraka satsaMgamALAnuM Ayojana Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM AvyuM che. 51 zlokapramANa A graMthagAgaramAM adhyAtmano sAgara samAyelo che. mokSa ane teno upAya e ApaNA saunuM ISTa che, A ISTanI prAptinA alaukika mArge svayaM cAlI ApaNane teno cUMthAvat upadeza prastuta graMthamAM ApanAra AcAryazrI pUjyapAdasvAmIno janma karNATakanA eka brAhmaNa parivAramAM thayo hato. temanA pitAnuM nAma mAdhavabhaTTa tathA mAtAnuM nAma zrIdevI hatuM. temanA janmakALa viSe koI nizcita mAhitI upalabdha nathI, paraMtu prApta zilAlekho ane sAhityanA AdhAre vidvAna saMzodhako temano kALa vikramanI pAMcamI zatAbdInA uttarArdhathI chaThThI zatAbdInA pUrvArdha vacceno mAne che. * zrI pUjyapAdasvAmIne laghu vayamAM ja sarpanA moDhAmAM phasAyelA deDakAne joIne vairAgya jAgyo hato. teozrIe 15 varSanI vaye jinadIkSA grahaNa karI hatI. temanI asAdhAraNa zaktionA phaLasvarUpe temane 27 varSanI vaye AcAryapade ArUDha karavAmAM AvyA hatA. devanaMdI, jinendrabuddhi, pUjyapAda Adi uttama nAmothI vibhUSita A sAtizaya yogIe kaThinamAM kaThina tapazcaryA tathA vizALa zAstrAbhyAsa karI asAdhAraNa vidvattva prApta karyuM hatuM. teo yugapradhAna yogIndra, mahAna dArzanika, apUrva tArkika, kuzAga vaidya, advitIya vaiyAkaraNI tathA dhuraMdhara kavi hatA. dharmasiddhAMta, adhyAtma, bhakti, darzana, nyAya, vaidyaka, vyAkaraNa, chaMda, jyotiSa Adi aneka viSayo upara racAyelA zreSTha graMtho tathA advitIya riddhi-siddhio saMbaMdhI maLatAM zilAlekhIya pramANo temanI sarvatomukhI pratibhAnuM pramANa che. temanI kRtiomAM mukhyatve "samAdhitaMtra', "Ibdopadeza', jainendra vyAkaraNa', "mugdhabodha vyAkaraNa", "zabdAvatAra', "chaMdazAstra', "vaidyasAra', "sArasaMgraha', "jainAbhiSeka', 'dazabhakti', zAjyaSTaka' vagere graMtho tathA "tattvArthasUtra'nI "sarvArthasiddhi', nAmaka TIkA ullekhanIya che. vividha ullekho dvArA temanA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvananI aneka camatkArapUrNa ghaTanAo jANavA maLe che. alabatta, mahAna yogIonAM jIvanamAM AvA camatkAro asaMbhavita nathI. 71 varSanI uMmara pachI teozrIe anazana tapa dhAraNa karI, saMlekhanApUrvaka samAdhimaraNa prApta karyuM hatuM. AvA vilakSaNa mahApuruSa dvArA racAyela graMtha 'iSTopadeza'ne AtmakalyANanA A viziSTa avasare rajU karatAM ame AnaMda anubhavIe chIe. prastuta saMkalana taiyAra karavA mATe zrImad rAjacaMdra Azrama, agAsa tathA zrI digaMbara jaina svAdhyAyamaMdira TrasTa, sonagaDha dvArA prakAzita 'iSTopadeza' graMthano AdhAra levAmAM Avyo che, je arthe prakAzaka saMsthAo temaja anuvAdaka mahAnubhAvonA RNano svIkAra karIe chIe. A graMtha pragaTa karavAnA satkAryamAM bhaktisabhara yogadAna ApanAra zrImatI smitAbena koThArI, kumArI rImA parIkha, zrImatI lInAbena gAlA, DaoN. atulabhAI zAha, zrI pramezabhAI zAha Adi sarva mumukSuone atre aMtaHkaraNapUrvaka dhanyavAda pAThavIe chIe. 'sarvajJe anubhavelo evo zuddhaAtmaprAptino upAya zrI guru vaDe jANIne, tenuM rahasya dhyAnamAM laIne AtmaprApti karo.' (patrAMka-764) svarUpasaMzodhana dvArA svahitanA kAryamAM sAvadha karanAra AsAdhakopakArI graMthanuM bhAvapUrvaka adhyayana tathA tajjanya bodhanI sUkSma vicAraNA AtmAne aMtarmukhatA, bhedajJAna ane AtmAnubhUtithI Alokita karaze. jJAnI mahAtmAonI anubhavamUlaka ArSa vANIno yathArtha lAbha laI sahu AtmArthA jIvo adhyAtmasAdhanAmAM AgaLa vadhI iSTanI prApti kare e ja abhyarthanA. 'satpuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo.' paryuSaNa parva, vi.saM. 2058 tA. 3-9-2002 vinIta TrasTIgaNa, zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika satsaMga sAdhanA kendra, muMbaI Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza maMgalAcaraNa (siddhAtmAne namaskAra) - zloka-1 yasya svayaM svabhAvAptirabhAve kRtsnakarmaNaH / tasmai saMjJAnarUpAya namo'stu paramAtmane // sarva karma abhAve je, svayaM pAmyA svabhAvane; kevalajJAnarUpI te, namuM sat paramAtmAne. anvayArtha - yistha jemane vRinna : namAve] saMpUrNa karmono abhAva thatAM sviye svabhAva mAtiH] svayaM svabhAvanI prApti thaI gaI che, [] te siMjJAnarUpAya) samyajJAnarUpa [paramAtmane] paramAtmAne nima: kastu namaskAra ho. artha - jemane samasta karmono abhAva thavAthI svayaM svabhAvanI prApti thaI che te saMjJAnasvarUpI, kevaLajJAnasvarUpI paramAtmAne Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza svasvarUpanI prApti kevI rIte thAya? zloka-2 2 yogyopAdAnayogena dRSadaH svarNatA matA dravyAdisvAdisaMpattAvAtmano'pyAtmatA matA || svarNapASANa suhetuyoge, sonuM banI rahe; sudravyAdi taNA yoge, AtmA zuddhAtmatA lahe. anvayArtha (jema) [yogya kapAvAna yogena] yogya upAdAna (kAraNa)nA yogathI [kRSanaH] pASANa(suvarNapASANa)ne [svarNatA] suvarNapaNuM [mA] mAnavAmAM AvyuM che, (tema) [JAtmanaH api] AtmAne paNa [dravyAvi svAvi saMpattai] sudravya-kSetrAdi athavA svadravya-kSetrAdinI saMpatti (prApta thatAM) [mAtmatA] AtmapaNuM arthAt nirmaLa nizcala caitanyabhAva [mao] mAnavAmAM Avyo che. -- = artha jema sonAnI khANamAMthI prApta thayela suvarNapASANa zuddhi mATenAM yogya kAraNo maLatAM zuddha suvarNapaNAne pAme che, tema Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vratAdinuM anuSThAna nirarthaka nathI iSTopadeza varaM vrataiH padaM daivaM nAvratairbata nArakam chAyAtapasthayorbhedaH pratipAlayatormahAn // vrato Ape sukho svarge, avrato narake du:kho; chAMye tApe, rahyA beno, bheda moTo aho! lakho. zloka-3. -- anvayArtha [vratai:] vrato dvArA [Taiva paraM] devapada prApta karavuM [vara] sAruM che, [vata] paNa are [jJadratta:] avrato dvArA [nAra] narakapada prApta karavuM [ pUra] sAruM nathI. (jema) [chAyA tapa thayo:] chAyA ane tApamAM besI [pratipAyato:] (mitranI) rAha jonArA banne(puruSo)mAM [mAn melaH] moTo taphAvata che (tema vrata ane avratanuM AcaraNa karanAra banne puruSomAM moTo taphAvata che). - artha vrata vaDe deva gatimAM sukha pamAya che ane avratathI narzida adhogitamAM duHkha prApta thAya che, tethI vratapAlana sAruM che. jema koI mitranI pratIkSA karatA be puruSomAMthI eka chAyAmAM rahyo che ane bIjo tApamAM rahyo che. e bannemAM jevI rIte moTo bheda che, tevo ja bheda vratapAlana karanAra ane vratapAlana nahIM karanAramAM che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ibdopadeza mokSArthIne svargAdinuM sukha paNa sulabha hoya che - bloka-4 yatra bhAvaH zivaM datte dyauH kiyaddUravartinI / yo nayatyAzu gavyUtiM krozArdhe kiM sa sIdati || AtmabhAva yadi mokSa, Ape svarge visAta nA; kroza be je laI jAye, krozArthe thAya mahAta nA. anvayArtha - citra] jyAM [mAva:] AtmabhAva (bhavya jIvone) [ziva mokSa [7] Ape che, tyAM) [gha] svarga [yita dUravartana keTaluM dUra che? (kaMI dUra nathI, arthAt najIka che). [ca:] je manuSya) bhArane [bhUti) be koza sudhI [gAzu] jaladI niyati) laI jAya che, si:] te manuSya) te bhArane zirve) ardhI koza laI jatAM [vi sIvati zuM thAkI jaze - khina thaze? (nA, khina nahIM thAya). artha - AtmAne viSe je bhAva mokSa ApavA samartha che, tenAthI svargaprApti to keTalI dUra hoI zake? arthAta te to saheje thaI zake. je bhAravAhaka sahelAIthI be koza sudhI bhAravahana karI zake te zuM ardhA koza sudhI bhAravahana karavAmAM thAkI jaze? nahIM ja. eTaluM to jarA vAramAM sahelAIthI te laI jaI zakaze. 1thi 5 ' 3 '' - Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza AtmabhaktithI svarganI prApti thatAM, tyAM zuM phaLa maLe che? zloka-5 hRSIkajamanAtaGkaM dIrghakAlopalAlitam I.. nAke nAkaukasAM saukhyaM nAke nAkaukasAmiva / / svargamAM amarone je, sukho indriyajanya e; nirAmayI cirasthAyI, devone bhogya yogya e. anvayArtha [nA nAausAM] svargamAM vasanAra devone je [sau] sukha hoya che te [nAve nAausAnva] svargamAM rahelA devonA jevuM [SInam] indriyajanita, [manAtakuM] AtaMka(zatru Adi dvArA utpanna thanAra duHkha)rahita, [Irgha graha rapatjhAhita] dIrgha kALa sudhI (tetrIsa sAgara paryaMta) bhogavavAmAM Ave tevuM hoya che. = artha - svargamAM devone je sukho che te indriyajanya sukha che, roga vagaranAM che ane dIrgha kALa sudhI TakI rahe tevAM che. devalokamAM devone bhogya yogya anupameya e subhogya che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ibdopadeza sAMsArika sukhanI avAstavikatA - zloka-9 vAsanAmAMtramevaitatsukhaM duHkhaM ca dehinAm / tathA hyudvejayantyete bhogA rogA ivApadi | jIvonI vAsanAmAtra, e indriya sukho duHkho; bhoga te rogavat pIDA, Ape ApattimAM juo. anvayArtha - vihinAma] dehadhArIonAM [tat sura du: ] te sukha tathA duHkha [vAsanA mAtram va] kevaLa vAsanAmAtra ja hoya che, [tathA hiM] vaLI [te mon:] te sukha-duHkharUpa) bhogo [pari] ApattinA samaye rio T: rU] rogonI jema (prANIone) [anayatti] ujita (Akulita) kare che. artha - dehadhArIonAM - bahirAtmAonAM sukha-duHkha te to vAsanAmAtra ja che. kevaLa kalpanAjanya che. Apatti ke zatru Adi dvArA AvI paDelI vipatti Adi durnivAra pratikULa saMjogomAM te bhoga roga samAna pIDA, AkuLatA ApanAra thaI paDe che. sAMsArika prANIonAM AvAM sukha-duHkha te duHkharUpa thaI Akhare klezanAM ja kAraNa thaI paDe che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ibdopadeza vAsanAjanya sukha-duHkhanI pratIti kema thatI nathI? - bloka-7 mohena saMvRtaM jJAnaM svabhAvaM labhate na hi / . mattaH pumAn padArthAnAM yathA madanakodravaiH // mohAcchAdita jo jJAna, jANe te na svabhAvane; meNo carce khUve prAjJo, zuddhi, buddhi-prabhAvane. anvayArtha - [thA] jema mitra yodra:] mada utpanna karanAra kodravothI (kodravanA nimittathI) [mattaH pumAna] unmatta (pAgala) banelo mANasa [5rthInA] padArthonuM svimava] yathArtha svarUpa [na ma7] jANato nathI, (tema ja) [node ] mohathI [saMvRta] AcchAdita thayeluM [jJAna] jJAna svimAvI vAstavika svarUpane ni di mate] jANatuM ja nathI. artha - jevI rIte meNo caDhe tevA meNA-kodarA khAnAra pote prAjJa hovA chatAM, unmatta banelo hovAthI padArthone barAbara jANI zakato nathI. te potAnI zuddhi-buddhi khoI bebhAna jevo thaI jAya che. tevI ja rIte jJAna mohathI DhaMkAyeluM hovAthI, ajJAnIne vastusvarUpa jema che tema bhAsatuM nathI. tethI te duHkhane sukharUpa ane sukhane duHkharUpa mAnI laI varce jAya che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 iSTopadeza mUDha jIva zarIrAdine kevAM mAne che? zloka vapurgRhaM dhanaM dArAH putrA mitrANi zatravaH 1 sarvathAnyasvabhAvAni mUDhaH svAni prapadyate // dehagehAdi strIputro, zatrumitro, dhanAdi to; svabhAve sarvathA nyArAM, mUDha mAne svakIya jo. anvayArtha [vapuH] za2I2, [Ti] ghara, [gha] dhana, [vArA:] strI, [putraH] putro, [mitrAii] mitro, [zatravaH] zatruo [sarvathA anya svamAvAni] sarvathA (caitanyasvabhAvathI) bhinna svabhAvavALAM che, chatAM) [mUDhaH] ajJAnI jIva [svAni] potAnAM [prapadyate] mAne che. (temane) - - - artha e zarIra, gRha, dhana, strI, putro, mitro, zatruo badhAM sarvathA anya svabhAvavALAM che, arthAt potAno svabhAva caitanyamaya jJAnadarzanasvarUpa mAtra che ane A badhA padArtho potAnAthI taddana judA che chatAM ajJAnI jIva tene potAnA mAne che. e ja mohathI mUDha thayelA jagatavAsI jIvonI mUDha dazA sUcave che. - Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ibdopadeza hitakAraka manAtAM strI-putrAdinA saMyoganuM dRSTAMta - zloka-9 digdezebhyaH khagA etya saMvasanti nage nage / svasvakAryavazAdhAnti deze dikSa prage prage || bhinna deza dizAmAMthI, pakSI AvI taru vase; prabhAte sau svakAryArthe, UDI jAye dize dize. anvayArtha - viIT:] pakSIo [ vizebhya:] (pUrvAda) dizAothI ane (aMga, baMga Adi) dezothI [pratya] AvIne [no no] vRkSo upara [saMvekSatti nivAsa kare che ane [o ro] prAtaHkAla thatAM svikAryavazAta] potapotAnA kAryavazAt zi vi (judA judA) dezo ane dizAomAM [yAntiA cAlyAM jAya che. artha - bhinna bhinna dizAo ke dezomAMthI pakSIo Ave che ane vRkSo upara rAtavAso kare che, paNa savAra thatAM potapotAnAM kAryavaze judI judI dizAomAM ke dezomAM UDI jAya che. . Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 iSTopadeza ahitakArI manAto varga kopane pAtra nathI tenuM dRSTAMta zloka-10 virAdhakaH kathaM haMtre janAya parikupyati / tryaGgulaMpAtayan padbhyAM svayaM daNDena pAtyate / / virAdhe anyane tuM to, anya te tujane haNe; kare che krodha tyAM zAne? vAve tevuM jage lage. anvayArtha [virAdha:] virAdhaka (jeNe pahelAM bIjAne herAna karyA hatA du:kha ApyuM hatuM evo puruSa) [- nanAya] (vartamAnamAM) potAne mAranAra mANasa pratye [A parivuti] kema gusso kare che? (are dekho!) [cak]] jaMgalane [padmAM] pagathI [pAtacan] nIce pADanAra (manuSya) [svayaM] svayaM [vakhtuna] daMDa vaDe (vyaMgulanA daMDa vaDe) [pAcate] - nIce paDI jAya che. v - - - artha pahelAM tuM anyane virAdhe che to te vartamAnamAM tane mAre che. tevA u52 tuM krodha zA mATe kare che? A jagatamAM sukha ke duHkha potAnAM karelAM karmo vaDe ja prApta thAya che. anya to nimittamAtra che, mATe te pratye kopa karavo vyartha che. tenuM dRSTAMta e che ke je vicAra vinA kAma kare che tevo puruSa traNa AMgaLanA AkAravALA vyaMgulane paga vaDe pADe che ane te daMDA vaDe pote ja paDI jAya che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 Ibdopadeza hita-ahitakArI manAtA padArthomAM rAga-dveSa karavAnuM pariNAma - zloka-11 rAgadveSadvayI dIrghanetrAkarSaNakarmaNA / ajJAnAtsuciraM jIvaH saMsArAbdhau bhramatyasau // ajJAne rAga ne dveSa, netarAM kaSTa notare; kheMcAtAM daMDavat jIvo, bhavAbdhimAM bhamyA kare. anvayArtha - [masI nIva:] A jIva [majJAnAta] ajJAnathI [1]SakathI tIrva netrArSaNa naiT] rAga-dveSarUpI be lAMbI dorIo(netA)nI kheMcatANanA kAryathI [saMsArabdhau] saMsArasamudramAM suivira] bahu lAMbA kALa sudhI [mRti] ghUmato rahe che - bhamato rahe che. artha - A jIva ajJAnanA kAraNe rAga-dveSarUpI be lAMbI dorIrUpa netarAMne vArApharatI) kheMcato raheto hovAthI saMsArarUpI samudramAM dIrgha kALa sudhI bhamyA kare che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 Ibdopadeza sAMsArika sukhanuM vAstavika svarUpa - bloka-12 vipadravapadAvarte parivAtivAte | yAvattAvadbhavantyanyAH pracurA vipadaH puraH / / vipatti eka jyAM jAye, Ave tevI bIjI ghaNI; saMsAre prANIne evI, ghaTamALa vipattinI. anvayArtha - [mavapatAvarta saMsArarUpI (pagathI calAvavAmAM AvatA) yaMtramAM [gvA phevo eka pATalI samAna [vipata] eka vipatti [Ivat tivIhate tAvata] dUra karAya te pahelAM to [kanyA:] bIjI [pravurA:] ghaNI [vipara:] vipattio [puraH bhavanti] sAme upasthita thAya che. artha - kUvomAM pagathI cAlatI ghaTamALamAM pANIthI bharelo eka ghaDo jyAM upara AvIne ThelavAI nIce jAya che tyAM tarata ja bIjA aneka ghaDA nIcethI upara AvI pahoMce che, tema A saMsArarUpa ghaTamALamAM zArIrika ke mAnasika eka vipatti jyAM bhogavAIne pUrI thatI nathI tyAM to bIjI ghaNI vipattio sAme AvI khaDI thaI jAya che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza saMsArI jIvo zenAthI sukha mAne che? zloka-13 durarjyenAsurakSyeNa nazvareNa dhanAdinA svasthaMmanyo janaH ko'pi jvaravAniva sarpiSA // kamAtAM rakSatAM kaSTa, dhanAdi nAzavaMtane; sukhI tethI gaNe to zuM, sukha ghIthI jvarArtane? - anvayArtha (jema) [jvaravAna] koI jvaragrasta (tAvathI pIDAto) mANasa [sarvii] ghIthI (eTale ghI pIne athavA zarIre copaDIne) [svaZmanyaH] potAne svastha (nIrogI) mAne che, [va] tema [o: pinanaH] koI eka manuSya [durarcena] muzkelI(kaSTa)thI pedA karelA (kamAyelA) [asurakScai] jenI sArI rIte surakSA karavI azakya che evA [zvarei] nazvara (nAzavAna) [dhanAvinA] dhana AdithI potAne sukhI mAne che. 13 - artha jema koI jvaragrasta prANI ghI khAIne ke mAliza karIne potAne svastha mAne, tema koI eka manuSya muzkelIthI upArjana karela ane jenI rakSA karavI kaThaNa che tathA je avazya nAza pAmavAnuM ja che tevA dhanAdine pAmIne potAne sukhI mAne che. temAM buddhihInatA ke mUrkhatA ja jaNAya che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 Ibdopadeza kaSTadAyaka saMpadAne jIva kema choDato nathI? - zloka-14 vipattimAtmano mUDhaH pareSAmiva nekSate / dahyamAnamRgAkIrNavanAntaratarusthavat vipatti anyanI jotAM, potAnI na vicArato; vane jyAM sau baLe prANI, mUrkha vRkSe rahyo chato. anvayArtha - vidyamAna pRchI vanAntara tarusthavata] dAvAnaLanI jvALAthI) baLI rahelA mRgothI chavAyelA vananI madhyamAM vRkSa upara beThelA manuSyanI jema [mUDha:] (saMsArI) mUDha prANI [pareSAm rU] bIjAonI (vipattinI) jema [mAtmanaH vipatti potAnI vipattine ni te] joto nathI. artha - jyAM aneka haraNo dAvAnaLanI jvALAmAM baLI rahyAM che evA jaMgalanI madhyamAM vRkSa upara beThelA manuSyanI mAphaka A saMsArI prANI, bIjAnI vipattio joIne paNa potAnA upara AvanArI Aphato ke vipattiono khyAla karato nathI. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza dhanArthI AgAmI ApadAne dekhato nathI zloka-15 - AyurvRddhikSayotkarSahetuM kAlasya nirgamam / vAJchatAM dhaninAmiSTaM jIvitAtsutarAM dhanam // 15 Ayu-bhoge vadhe lakSmI, dhaniko toya te cahI; dhanArthe Ayu gALI de, prANathI iSTa zrI tahIM. anvayArtha - [Asya nirgama] kALanuM nirgamana (vyatIta thavuM) te [mAyu: vRddhi kSaya harSa hetuM] AyunA kSayanuM tathA (kALanI) vRddhi, utkarSa(vyAjavRddhi)nuM kAraNa che. [vAtAM dhvaninAn] ema icchatA dhanikone [vitAt] potAnA jIvana karatAM [ghana] dhana [sutaraI] atizaya [Ta] vahAluM hoya che. artha kALanuM vyatIta thavuM te AyunA kSayanuM kAraNa che ane kALanI vRddhi vyAja vadhavAnuM kAraNa che. Avo kALa vyatIta thavAnuM je cAhe che te dhanavAnane potAnA jIvana karatAM dhana vadhAre iSTa che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 iSTopadeza jenAthI puNyopArjana thAya te dhana niMdya kema hoI zake? zloka-19 - tyAgAya zreyase vittamavittaH saMcinoti yaH svazarIraM sa paGkena snAsyAmIti vilimpati // dAna ke puNyanA nAme, nirdhano dhana saMgrahe; to te 'snAne thazuM zuddha', cahI paMke vRthA paDe. anvayArtha - [ca:] je [avittaH] nirdhana [zreyase] puNyanI prApti arthe [tyA] dAna karavA mATe [vitta] dhanano [saMdhinoti] saMcaya kare che, [saH] te [snAsvAmi ti] 'snAna karI laIza' ema samajI [svazarIra] potAnA zarIrane [paphrena] kAdavathI [vihinpati] kharaDe che, arthAt potAnA zarIre kAdava lapeDe che. artha je nirdhana puNyaprApti arthe dAna karavA mATe dhanano saMcaya kare che, te 'huM pachI snAna karI laIza', ema kahIne zarIra upara kAdava copaDe che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 ibdopadeza bhogopabhogane mATe paNa dhananI sAdhanA prazasya nathI - zloka-17 pama emAM tAvIja karI ne Arambhe tApakAnprAptAvatRptipratipAdakAn / ante sudustyajAn kAmAn kAmaM kaH sevate sudhIH / / pamAye kaSTathI bhogo, pAye tRpti na ApatA; tyAgatAM duHkha de aMte, temAM sujJo zuM rAcatA? anvayArtha - [mArambha] AraMbhamAM [tApana) saMtApa karanAra, [prAptI 3 tRpti pratipAina prApta thatAM atRpti karanAra ane [tte suhuryanAna] aMtamAM mahA muzkelIthI paNa choDI na zakAya tevA [mana] bhogopabhogone [H sudhI ] koNa buddhizALI [1] AsaktithI vita] sevaze? . artha - AraMbhamAM saMtApanuM kAraNa ane prApta thatAM atRpti karanAra tathA aMtamAM ghaNI muzkelIthI paNa na choDI zakAya evA bhogapabhogane kayo vidvAna AsaktithI sevaze? arthAtuM koI buddhimAna sevaze nahIM.. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ibdopadeza 18 kAyasaMbaMdhI vicAra - zloka-10 bhavanti prApya yatsaGgamazucIni zucInyapi / sa kAyaH saMtatApAyastadarthaM prArthanA vRthA / jenA saMge zuci evA, padArtho azuci bane; te duHkhamUrti dehAthe, bhoganI cAha zuM tane? anvayArtha - cillaM] jeno saMga [IS] pAmI [zuvIni 3] pavitra padArtho paNa [zuvIni] apavitra [mavatti thaI jAya che, si: vAya:] te zarIra [saMtatApAya:] haMmezAM bAdhAo (upadrava) sahita che; (tethI) [tI ] tenA mATe [rthanA] (bhogapabhoganI) prArthanA (AkAMkSA) karavI vRithA] vyartha che. artha - jeno saMbaMdha pAmIne pavitra padArtha paNa apavitra thaI jAya che, te zarIra haMmezAM apAyo, upadravo, upAdhio, vipno tathA vinAzo sahita che. tethI tene mATe bhogopabhoganA padArthonI cAhanA vyartha che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza dhanAdithI zuM Atma-upakAra thaI zakaze? zloka-19 yajjIvasyopakArAya yaddehasyopakArAya AtmAne zreyakArI je, dehane apakArI te; kiMtu dehopakArI je, AtmAne apakArI te. taddehasyApakArakam / tajjIvasyApakArakam / / - - ', ' anvayArtha [yat] je [nIvasya upArAya] jIvane upakAraka che [taMt] te [vasya apAram] dehane apakAraka che ane [cat] je vikSya upArAya] dehane upakAraka che [tat] te [nIvasva gavAram] jIvane apakAraka che. 19 artha je jIvano upakAra karanAra hoya che, te zarIrano apakAra (ahita) karanAra hoya che. je vastuo zarIranuM hita ke upakAra karanAra hoya che te vastuo AtmAnuM ahita karanAra hoya che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 iSTopadeza dhyAnathI sAMsArika sukhanI ane mokSasukhanI prApti thatI hoya to vivekI jIva bemAMthI konI pasaMdagI karaze? zloka-20 itazcintAmaNirdivya itaH piNyAkakhaNDakam / dhyAnena cedubhe labhye kvAdriyantAM vivekinaH // divya ciMtAmaNi eka, kAcano kaTako bIjo; maLe jo dhyAnathI banne, vivekI icchaze kayo? anvayArtha [taH vivya: cintAmaNiH] eka bAju divya ciMtAmaNi che, [taH piAvuDana] ane bIjI bAju khoLano (athavA kAcano) TukaDo che; [zveta] jo [dhyAnena] dhyAna dvArA [pame] banne [myuM] maLI zake tema che, to [viveniH] vivekI jano vizva mAdriyantAM] kono Adara karaze? - artha je dhyAna vaDe divya ciMtAmaNi maLI zake che. enAthI kAcano kaTako paNa maLI zake che. jo dhyAnathI banne prApta thAya ema hoya to vivekI jIva kaI tarapha Adarabuddhi- karaze? arthAt kone icchaze? - Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnuM svarUpa iSTopadeza - zloka-21 svasaMvedanasuvyaktastanumAtro niratyayaH atyantasaukhyavAnAtmA lokAlokavilokanaH // spaSTa svAnubhave vyakta, akSayI dehavyApaka; AnaMdadhAma A AtmA, lokAlokaprakAzaka. 21 anvayArtha [mAtmA] AtmA [oLAcho vitjhonaH] loka ane alokano jJAtA-draSTA, [atyanta sauravyavAn] atyaMta sukhasvabhAvavALo, [tanumAtra:] zarIrapramANa, [nityayaH] avinAzI (nitya) ane [svasaMvevana suvyavattaH] svasaMvedana dvArA sArI rIte vyakta (pragaTa) che.. artha - AtmA loka ane alokane jovA-jANavAvALo, anaMta - OM sukhasvabhAvavALo, zrImamANa, nitya, svasaMvedana vaDe sArI rIte pragaTa che, arthAt svasaMvedanapratyakSa Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 iSTopadeza AtmAnI upAsanA kevI rIte karavI? zloka-22 saMyamya karaNagrAmamekAgratvena cetasaH I AtmAnamAtmavAn dhyAyedAtmanaivAtmani sthitam // citta-ekAgratA sAdhI, rokI indriyagrAmane; AtmAthI saMyamI dhyAve, AtmAmAM sthita Atmane. anvayArtha [vatasa:] mananI [pratyena] ekAgratAthI [rogrAma[] indriyonA samUhane [saMyamya] vaza karI [mAtmavAn] AtmavAna puruSe [JAtmani] potAnAmAM [sthita[] sthita [JAtmAnan] AtmAne [mAtmanA ] AtmA dvArA ja [dhyAyet] dhyAvavo joIe. - artha mananI ekAgratA vaDe indriyone vaza karIne, svacchaMdavRttino nAza karyo che evA saMyamIe potAnAmAM sthita AtmAne potAnA AtmA vaDe dhyAvavo, ciMtavavo joIe. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ibdopadeza AtmAnI upAsanAnuM prayojanaM zuM? - zloka-23 ajJAnopAstirajJAnaM jJAnaM jJAnisamAzrayaH / dadAti yattu yasyAsti suprasiddhamidaM vacaH // jJAnInA Azraye jJAna, ajJathI ajJatA maLe; hoya jenI kane je te, Ape' lokokti e phaLe. anvayArtha - [majJAnopArtiH] ajJAnanI (arthAt jJAnarahita zarIrAdinI) upAsanA [jJAne vA]i ajJAna Ape che, [jJAnisAzraya:] ane jJAnInI sevA [jJAne ti] jJAna Ape che. [cat tu carca masti tAti) jenI pAse je hoya che te Ape che, [TuM suprasiddham ve:] e suprasiddha vAta che. artha - ajJAna eTale jJAnathI rahita evA zarIrAdinI sevAthI ajJAnanI prApti thAya che ane jJAnasvabhAvI evA AtmAnI sethI jJAnanI prApti thAya che. A vAta prasiddha che ke jenI pAse je hoya te ja te Ape che. je vastu jenI pAse na hoya te vastu te kyAMthI ApI zake? (ajJAnI jIvanI sevAthI jJAnaprApti na thAya paNa AtmajJAnasaMpanna evA jJAnIpuruSanI sevAthI ja jJAnaprApti thAya.) Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 Ibdopadeza AtmAmAM lIna evA jJAnIne zuM lAbha thAya che? - A zloka-24 parISahAdyavijJAnAdAsravasya nirodhinI / jAyate'dhyAtmayogena karmaNAmAzu nirjarA || pariSaho jaNAye nA, magna adhyAtmamAM thatAM; Asavo rokatI thAye, karmanI zIgha nirjarA. anvayArtha - [ dhyatmiyogona] adhyAtmayogathI [parISada vijJAnAta] pariSahAdino anubhava (vedana) nahIM hovAthI [zAstravo (karmonA) Asava(Agamana)ne [nirodhanI] rokavAvALI [MaaN nirnarakarmonI nirjarA [bhAzuM] zIgha [nAya thAya che. artha - AtmAmAM AtmAnA joDANathI, arthAt AtmAnA dhyAnathI manuSya-tiryaMca-devAdinA ghora pariSaho ke upasargono anubhava na thavAthI, arthAt upasargAdi tarapha lakSa nahIM hovAthI karmonA Agamanane rokavAvALI karmanirjarA zIgha thAya che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza dhyAna-dhyeyarUpa AtmAne saMyoga saMbaMdhano abhAva thAya zloka-25 kaTasya karttAhamiti sambandhaH syAd dvayordvayoH I dhyAnaM dhyeyaM yadAtmaiva sambandhaH kIdRzastadA // kartA huM sAdaDIno tyAM, che saMbaMdha judo kahyo; dhyAna-dhyeya svayaM AtmA, tyAM saMbaMdha kayo rahyo? 25 anvayArtha [ma] huM [82] caTAIno [f] kartA chuM [kRti] e rIte [ddo: ghoH] judA judA be padArtho vacce [sambandhaH] saMbaMdha [syAt] hoI zake. [cavA] jyAre [mAtmA va] AtmA ja [dhyAnaM dhyeyaM] dhyAna ane dhyeyarUpa thaI jAya [tavA] tyAre [IgdazaH sambandhaH] saMbaMdha kevo? ma artha 'huM caTAIno banAvanAra chuM.' A pramANe judA judA be padArthomAM saMbaMdha thayA kare che. paraMtu jyAM AtmA ja dhyAna, dhyAtA (dhyAna karanAra) tathA dhyeya thaI jAya che tyAM saMbaMdha kevo? - Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ibdopadeza baMdha-mokSanuM kAraNa - zloka-26 badhyate mucyate jIvaH samamo nirmamaH kramAt / tasmAtsarvaprayatnena nirmamatvaM vicintayet // mamatAthI jIvane baMdha, mukti nirmamatA thakI; mATe sarva prayatna e, dhyAvo nirmamatA nakI. anvayArtha - simaH: nIva:] mamatAvALo jIva ane [nirmama: nIva:] mamatArahita jIva [mAta] anukrame vidhyate] baMdhAya che ane muicyate] mukta thAya che (baMdhanathI chUTe che); [tasmAto tethI [sarva prayatnano pUrA prayatnathI [nirmamatvI nirmamatvanuM [vintiyeta] vizeSa karIne ciMtavana karavuM joIe. artha - mamatAvALo jIva karmothI baMdhAya che ane mamatArahita jIva mukta thAya che, mATe dareka prakArathI saMpUrNa prayatna vaDe Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 Ibdopadeza nirmamatvanA citavananI prakriyA - bloka-2che. eko'haM nirmamaH zuddho jJAnI yogIndragocaraH / bAhyAH saMyogajA bhAvA mattaH sarve'pi sarvathA // nirmama eka huM zuddha, jJAnI yogIndragocara; sarve saMyogI bhAvo te, svAtmAthI sarvathA para. anvayArtha - [gaE] huM [:] eka, [nima:] mamatArahita, [zuddhaH] zuddha, [jJAnI] jJAnI ane cilIndrovara: yogIndro dvArA jANavA yogya chuM; siMcorInI:] saMyogajanya [sarve gi mAvI:] badhA ja (deharAgAdi) bhAvo mitta:] mArAthI [sarvathA] sarvathA vidhA:] bhinna che. artha - huM eka, mamatArahita, zuddha, jJAnI chuM; yogIndro dvArA jaNAvA lAyaka chuM. je dehAdi padArthonA saMyoga prApta thayA chete saghaLA mArA svarUpathI sarvathA bAhya, bhinna che.! Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 Ibdopadeza . duHkhanA kAraNabhUta evA dehAdi saMyoganA parityAgano nirdeza - bloka-28 duHkhasandohabhAgitvaM saMyogAdiha dehinAm / tyajAmyenaM tataH sarvaM manovAkkAyakarmabhiH || duHkhanA DuMgaro vede, jIvo saMyoga kAraNe; mana vANI tanu kameM, tajuM saMyoga sarvane. anvayArtha - [6] A saMsAramAM siMco] dehAdinA saMbaMdhathI vihinA] prANIone [6sandoDha mA7i] duHkha-samUha bhogavavo paDe che, [tataH] tethI [cane sarva) te samasta(saMbaMdha)ne [manaH vIjha vaya jhafma:] mana-vacana-kAyanI kriyAthI dUcanAna] huM tAjuM chuM. artha - A saMsAramAM dehAdi saMbaMdhe prANIone duHkhasamUha bhogavavA paDe che, anaMta kleza bhogavavo paDe che. mATe A samasta saMbaMdhane ke je mana, vacana, kAyAnI kriyAthI thayA kare che; te sarvane manathI, vacanathI, kAyAthI choDuM chuM. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ibdopadeza , kaI bhAvanAthI janma-maraNanAM duHkha dUra thAya? - zloka-29 na me mRtyuH kuto bhItirna me vyAdhiH kuto vyathA / nAhaM bAlo na vRddho'haM na yuvaitAni pudgale || mane nA mRtyu, bhIti zI? mane nA roga, zI vyathA? nA huM taruNa, nA vRddha, bALa nA, pudgale badhAM. anvayArtha - [ mRtyu na] mAruM maraNa nathI to tiH mIti: Dara kono? [ne vyAdhiH na] mane vyAdhi nathI to [vyathI ta:] pIDA kevI? [marda na vA:] huM bALaka nathI, [na vRddhaH] vRddha nathI, [yuvA] huM yuvAna nathI. [tAna] e (sarva avasthAo) [5 ] pudgalanI che. artha - mAruM maraNa che nahIM to pachI mane bhaya zAno? mane vyAdhi che nahIM to pachI mane pIDA zAnI? huM bALaka nathI, huM vRddha nathI, tema huM yuvAna paNa nathI. A badhI dazAo pudagalamAM thAya che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 - Ibdopadeza ucchiSTa bhogomAM jJAnIne zuM spRhA hoya? - zloka-30 bhuktojjhitA muhurmohAnmayA sarve'pipudgalAH / ucchiSTeSviva teSvadya mama vijJasya kA spRhA // mohathI bhogavI choDyAM, pudgalo sau pharI pharI; have e eThamAM mAre, jJAnIne zI spRhA vaLI? anvayArtha - [nohIta] mohathI [sarve ]i badhAya [putriA :] pudgalo [[du:] vAraMvAra miyA muktoSniAtA:] meM bhogavyAM, ane choDI dIdhAM. [ucchiSa rUva tevuM ucchiSTa (eThA) jevA te padArthomAM [ka] have mima vijJasya] mArA jevA bhedajJAnIne [vA pR] zI spRhA (cAhanA) hoya? artha - mohathI meM badhAM ja pudgalone vAraMvAra bhogavyAM ane choDyAM. bhogavI bhogavIne sarvane meM choDyAM che tethI te eTha jevAM che. bhedajJAnanA baLe jeno moha dUra thayo che evA mane eThanI te vaLI spRhA, icchA, abhilASA kevI? arthAt e bhogonI mane have icchA nathI. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza paudgalika karmono baMdha jIva sAthe kevI rIte thAya che? zloka-31 karmahitAbandhi jIvojIvahitaspRhaH / sva-svaprabhAvabhUyastve svArthaM ko vA na vAJchati // karmo kahita tAke, jIvo icche svazreyane; svasvaprabhAvayoge sau, sAdhe koNa na svArthane? karma - - 31 anvayArtha [rma rmatiAvandhi] karma karmanuM hita cAhe che, [nIva: nIvakti spRSTha:] jIva jIvanuM hita cAhe che. [sva svapramAva sUyattve] potapotAno prabhAva vadhatAM [: vA] koNa [svArtha] potAno svArtha [n vAti] na icche? artha karma karmanuM hita cAhe che. jIva jIvanuM hita cAhe che. e paNa barAbara che ke potapotAno prabhAva vadhatAM koNa potAnA svArthane cAhatA nathI? arthAt sarva potAno prabhAva vadhAratAM ja rahe che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ibdopadeza paropakArI maTI svopakArI bana - bloka-32 paropakRtimutsRjya svopakAraparo bhava / upakurvanparasyAjJo dRzyamAnasya lokavat / / dehAdi anyanA anna, upakAre zI vartanA! lokavatuM svArtha sAdhI le, tyAjya anyopakAra hA! anvayArtha - [jJa: rove tuM loka samAna mUDha thaI dRizyamAnaca para dekhavAmAM AvatA (zarIrAdi) parapadArthano [35rvana] upakAra kare che. (have, tuM [5ropavRti paranA upakAranI IcchA [unmukya] choDI daI [ 3pavAra para: mava] potAnA upakAramAM tatpara thA. artha - anyane upakAra karavAnuM tajIne potAne upakAra karavAmAM tatpara banI jA. indriyo dvArA dekhAya che te zarIrAdine upakAra karanAra tuM ajJAnI, vAstavika vastusthitine nahIM jANanAra thaI rahyo che. A jagatanI mAphaka tuM paNa tAruM hita thAya e rIte sva-upakAra karavAmAM lAga, sva-arthane sAdha. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 ibdopadeza sva-paranA bhedavijJAnano upAya ane tenuM phaLa - zloka-33 gurUpadezAdabhyAsAtsaMvitte: svaparAntaram / jAnAti yaH sa jAnAti mokSasaukhyaM nirantaram / / gurubodhe, sva-abhyAse, svAnubhUtithI jANatA; AtmA ne anyano bheda, te muktisukha mANatA.. * ? anvayArtha - [:] je [guru 35hezata) gurunA upadezathI [1]sAta) abhyAsa dvArA siMvitta ] svasaMvedanathI [caparAntara] sva-parano bheda [nAnAti] jANe che, [...] te [nirantara] niraMtara miokSasauraLa] mokSanuM sukha [nAnAti] anubhave che. artha - gurunA upadezathI, daDha abhyAsathI ane svAnubhavarUpa svasaMvedana jJAnathI je potAno ane parano bheda - bhinnatA jANe che; te mokSanAM anaMta sukhane niraMtara AsvAde che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 iSTopadeza AtmA ja AtmAno guru che. kema? zloka-34 - svayaM svasminsadabhilASitvAdabhISTajJApakatvataH hitaprayoktRtvAdAtmaiva gururAtmanaH // svayaM satnI kare icchA, svayaM jJApaka zreyano; svayaM svazreyamAM varte, svayameva guru svano. anvayArtha (AtmA) [svayaM] svayaM [svasmin] potAnAmAM [satJabhiASitvAt] satnI (kalyANanI athavA mokSasukhanI) abhilASA karato hovAthI, [gISTa jJApatvataH] abhISTane (potAnA icchelA mokSasukhanA upAyane) batAvato hovAthI ane [ti prayonRtvAt] potAnA hitamAM (mokSasukhanA upAyamAM) potAne yojato hovAthI [mAtmA va] AtmA ja [mAtmanaH] AtmAno [guru: asti] guru che. U-"A artha - je saturUpa mokSasukhanI icchA kare che, je icchita hitarUpa mokSasukhanA upAyo jaNAve che ane je te mokSasukharUpa hitanA pravartaka thAya che te guru kahevAya che. AtmA pote ja sapa mokSanI icchA kare che, pote ja te hitaprAptinA upAyo jaNAve che ane pote ja te upAyo vaDe potAnA hitamAM, mokSasukhaprAptinA upAyomAM pravartaka banI pravarte che, tethI AtmA ja AtmAno guru che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 - Ibdopadeza AtmA - guru sivAya anya guru nimittamAtra che - zloka-35 nAjJo vijJatvamAyAti vijJo nAjJatvamRcchati / nimittamAtramanyastu gatedharmAstikAyavat // pAme nA jJAnatA ajJa, jJAnI nA ajJatA rahe; nimittamAtra bIjA to, gatimAM dharmavat bane. anvayArtha - [jJa: je puruSa ajJAnI che [vijJatve nA mAyAti] vijJa thaI zakato nathI ane [vijJa:] jeo vizeSa jJAnI che teo [ajJatve na Rti] ajJAnI thaI zakatA nathI; jema (jIva-pugalanI) [ H] gatimAM [pamastikAvat nimitta mAtra] dharmAstikAya nimittamAtra che, tema [kacaH | anya (padArtha) paNa nimitta mAtra (dharmAstikAyavata) che. artha - tattvajJAnanI utpatti mATe ayogya hoya tene koI tattvajJAnaprApti karAvI zake nahIM. e ja prakAre tattvajJAnI jIva ajJAnIpaNuM pAmI zakaze nahIM. jema jIva-pudgalanI gatimAM dharmAstikAya nimittamAtra che, tema A viSayamAM paNa anya nimitta mAtra che. jJAnI ke ajJAnI banavAnI yogyatA potAnA AtmAmAM ja che. guru Adi to nimittamAtra che. teo koIne jJAnI ke ajJAnI banAvI zakatA nathI. te Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 Ibdopadeza AtmasvarUpanA abhyAsano upAya - zloka-36 abhavaccittavikSepa ekAnte tattvasaMsthitaH / abhyasyedabhiyogena yogI tattvaM nijAtmanaH / / zamAvI cittavikSepo, ekAMte lIna AtmamAM; abhyAse udyama yogI, sahajAmatattvatA. anvayArtha -- [gamavat cittavikSepa:] jemanA cittamAM vikSepa nathI tathA jeo [tattva saMsthita:] tattvamAM sArI rIte sthita che tevA [o] yogIe [3mayogone sAvadhAnIpUrvaka rivAjo] ekAMtamAM [nigAtmanaH ta] potAnA Atmatattvano [gamyata] abhyAsa karavo. artha - jemanA cittamAM rAga-dveSAdi vikAra pariNatirUpa kSobha - vikSepa nathI, arthAt kSobharahita zAMta jemanuM citta che. tathA jeo AtmasvarUpamAM susthita che evA yogIe sAvadhAnIpUrvaka, arthAt AMLasa-niMdrAdino parityAgapUrvaka ekAMta sthAnamAM potAnA sahaja AtmasvarUpano abhyAsa karavo joIe. ke , da ha. 4 *** ! Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 Ibdopadeza yogIne saMvitti (svAnubhUti) che te jANavAno upAya - zloka-30 yathA yathA samAyAti saMvittau tattvamuttamam / .. tathA tathA na rocante viSayAH sulabhA api || anubhUti nijAtmAnI, jema jema prakAzatI; tema tema chatA bhoge, svayaM ruci virAmatI. anvayArtha - vithA yathA] jema jema vittama tattvI uttama tattva [vitta] anubhavamAM [samayAti] Ave che, [tathA tathA] tema tema [suma: 3pi viSaya:] sulabha viSayo paNa ni royanta] rucatA nathI. artha - jema jema saMvitti(svAtmAnubhUti)mAM uttama Atmatattvano anubhava thAya che, tema tema te yogIne sugamatAthI, sahelAIthI prApta viSayo paNa gamatA nathI. Ru6 * / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ibdopadeza viSayo pratyenI aruci, e AtmasaMvittinuM cihna che - bloka-34 yathA yathA na rocante viSayAH sulabhA api / tathA tathA samAyAti saMvitau tattvamuttamam // jema jema chatA bhoge, svayaM ruci virAmatI; tema tema anubhUti parAtmAnI thatI chatI. anvayArtha - thiI thA] jema jema suimA: pi viSaya:] sulabha indriyaviSayo paNa [na royanta] gamatA nathI, tithI tathA] tema tema siMvita] svAtmasaMvedanamAM vittamam tattvana] uttama nijAtmatattva [samAyoti] AvatuM jAya che. artha - jema jema saheje prApta thanAra indriyaviSayabhoga rucikara pratIta thatA nathI, tema tema AtmasaMvedanamAM nijAtmAnubhavanI pariNati vardhamAna thatI jAya che. . Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 Ibdopadeza AtmasaMvittinAM anya cihno - bloka-36 nizAmayati niHzeSamindrajAlopamaM jagat / spRhayatyAtmalAbhAya gatvAnyatrAnutapyate // samasta vizvane bhALe, IndrajALa samuM vRthA; AtmalAbha sadA Icche, pastAye paramAM jatAM. anvayArtha - (yogI) [ni:zeSam nIti] samasta jagatane [phendrItro] indrajALa samAna [nizAnayati] samaje che, [mAtmAnA AtmasvarUpanI prApti mATe skRiti] spRhA kare che ane [3nyatra patnI manuta] anyatra lAgI jAya to teo pazcAttApa kare che. artha - AtmajJAnI puruSa samasta saMsArane IndrajALa samAna jANe che, AtmasvarUpanI prApti mATe abhilASA rAkhe che ane jo koI anya viSayamAM pravRtti thaI jAya to teno teo pazcAttApa kare che. arthAt AtmabhAva sivAyanAM anya kAryo kadAca karavAM paDe to teno pastAvo kare che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4O Ibdopadeza AtmasaMvittinAM anya cihno - zloka-40 icchatyekAntasaMvAsaM nirjanaM janitAdaraH / nijakAryavazAtkiMciduktvA vismarati drutaM || icche ekAMtamAM vAsa, cAhe nirjanatA sadA; vade kAryavaze kiMcit, teya zIdhra bhUlI jatA. anvayArtha - [nirNane gativira:] nirjanatA mATe jemane Adara utpanna thayo che tevA yogI [vantasaMvAsa rUchata] ekAMtavAsane Icche che ane duninAryavazAta] nijakAryavaza [vicit 3ttvA] kaMIka bolI gayA hoya to tene kruitI jaladI [vismarati] bhUlI jAya che. artha - nirjanatAne cAhanAra yogI ekAMtavAsanI icchA kare che : ane potAnA kAryavaze kaMI bole che topaNa jaladI tene bhUlI : jAya che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza AtmatattvamAM sthira thayelA yogInuM svarUpa zloka-41 bruvannapi hi na brUte gacchannapi na gacchati sthirIkRtAtmatattvastu pazyannapi na pazyati // bole toye na bole te, cAle toye na cAlatA; sthiratA Atmatattve jo, dekhe toye na dekhatA. anvayArtha [sthirIkRtAtma tattva:] jemaNe AtmatattvanA viSayamAM sthiratA prApta karI che teo [tu dhruvan api na dhUte] bolatA hovA chatAM bolatA nathI, [ghdharmapi na "ghdhati] cAlatA hovA chatAM cAlatA nathI ane [pazyan sapi na pati] dekhatA hovA chatAM dekhatA nathI. 41 - -- artha jemaNe AtmasvarUpamAM sthiratA karI che evA yogI bolatA hovA chatAM bolatA nathI, cAlatA hovA chatAM cAlatA nathI ane dekhatA hovA chatAM dekhatA nathI." Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 iSTopadeza yogIne svadeha pratye paNa lakSa hotuM nathI zloka-42 - kimidaM kIdRzaM kasya kasmAtkvetyavizeSayan / svadehamapi nAvaiti yogI yogaparAyaNaH || vicAre nA zuM A kevuM? konuM kyAMthI vaLI kahIM? yogI to yogamAM lIna, dehabhAneya jyAM nahIM. - anvayArtha - [coparAyaNa:] yogaparAyaNa [oLa] yogI, [ki va] A zuM che? [IvRza] kevuM che? [i] konuM che? [mAAt] zAthI che? [va] kyAM che? [ti vizeSayan] ityAdi bhedarUpa vikalpo nahIM karatA thakA [svaved api] potAnA zarIrane paNa [na anaiti] jANatA nathI. -- artha dhyAnamAM ekAgra thayelA yogI - jJAnI, A anubhavamAM Ave che te tattva zuM che? kevuM che? konuM che? kema che? kyAM che? ityAdi vikalpothI rahita hoya che. A dazAmAM temane potAnA zarIranuM bhAna paNa rahetuM nathI, to zarIrathI bhinna anya padArthonI to vAta ja zuM karavI? Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 Ibdopadeza yogIne AvI avasthA kaI rIte saMbhave che - zloka-43 yo yatra nivasannAste sa tatra kurute ratiM / yo yatra ramate tasmAdanyatra sa na gacchati // jemAM je vasI rahe che, tyAM te rati kare ati; jemAM ramaNatA jenI, tyAMthI anyatra nA gati. anvayArtha - [4:] je [catra] jyAM [nivasana mAsta] nivAsa kare che [ ] te [2] tyAM riti ] rati kare che ane [:] je citra] jyAM rima) me che [3] te [tasmAto tyAMthI bIje ni Rtti] jato nathI. artha - je jyAM nivAsa karavA lAgI jAya che, te tyAM ja ramaNa karavA lAgI jAya che ane je jyAM lAgI jAya che, te tyAMthI bIje jatA nathI. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 Ibdopadeza svAtmAnubhavamAM rati hovAthI yogIne anya pravRttimAM abhAva - bloka-44 agacchaMstadvizeSANAmanabhijJazca jAyate / ajJAtatadvizeSastu badhyate na vimucyate // anyatra nA gati tethI, anyane nA anubhave; ananya upayogI te, abaMdha mukti bhogave. anvayArtha - [gachina] anyatra pravRtti nahIM karatA yogI [tat vizeSAno tenA vizeSothI (arthAt dehAdinA vizeSothI; sauMdarya, asauMdaryAdi dharmothI) [manamajJa: 2 nAya] ajANa rahe che ane [ajJAt tat vizeSa:] (sauMdarya-asauMdaryAdi) vizeSono ajANa hovAthI [vadhyate teo baMdhAtA nathI, tui vimucyate. paraMtu vimukta thAya che. artha - adhyAtma sivAya bIjI jagyAe pravRtti na karanAra yogI, jJAnI mahAtmA zarIrAdinI suMdaratA-asuMdaratA Adi dharmono vicAra karatA nathI ane jyAre teo tenA vizeSone jANatA nathI tyAre teo baMdhane pAmatA nathI, paraMtu vizeSarUpe chUTI jAya che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 Ibdopadeza mahAtmAo zAne mATe udyamI hoya che? - zloka-45 paraH parastato duHkhamAtmaivAtmA tataH sukham / ata eva mahAtmAnastannimittaM kRtodyamAH / / anya te anya tyAM duHkha, AtmA AtmA ja te sukhI; AtmArthe ja mahAtmAnI, sAdhanA sarvatomukhI. anvayArtha - [para: para:] para te para che, [tataH puravI tenAthI duHkha thAya che ane [gAtmA mAtmA chavo AtmA te AtmA ja che, [tataH sura] tenAthI sukha thAya che; [gata: ] tethI ja [mahAtmAna: mahAtmAoe tignimitta] tenA nimitte (sukhArthe). [vRtodyamI:] udyama karyo che. artha - AtmAthI judAM zarIrAdi anya te anya ja che, tenAthI duHkha ja thAya che ane AtmA te AtmA ja che, tenAthI sukha ja thAya che. eTalA mATe ja mahAtmAoe AtmAnI sAdhanA karavA mATe ja sarva prakAre puruSArtha karyo che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 Ibdopadeza dehAdine abhinaMdavAnuM phaLa - bloka-46 1e- - 2i. avidvAnpudgaladravyaM yo'bhinandati tasya tat / na jAtu jantoH sAmIpyaM caturgatiSu muJcati // ajJa je pudgala dravya, rAce te pudgalo pachI; teno pIcho taje nahIM, kadI caturgati mahIM. anvayArtha - ci: vidvAna] je (heya-upAdeya tattvone nahIM jANanAra) avidvAna [pudrivya) pudgaladravya(zarIrAdi)ne [manajvati] abhinaMde che - zraddhe che (arthAt tene potAnuM svarUpa mAne che), [tasya nanto:] te bicArA jIvanI sAthenA [sAnIthI saMyoga saMbaMdhane ti) te (pudgala) [catutiSa narakAdi cAra gatiomAM niItu na muti kadAcita paNa choDatuM nathI. artha - tyAgavA yogya ane grahaNa karavA yogya tattvane je jANato nathI evo ajJAnI - avidvAna pudgaladravyane potAnuM svarUpa mAne che, tethI temAM te rAce che; ane tethI te pugalo cAre gatimAM tenI samIpa ja rahe che. jIvanA vikAranA kAraNe jIvanI sAtheno pudgalasaMbaMdha cAlu rahe che, arthAt jIvanI mukti thatI nathI. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ibdopadeza 47 svAtmadhyAnanuM phaLa - zloka-47 AtmAnuSThAnaniSThasya vyavahArabahiH sthiteH / jAyate paramAnandaH kazcidyogena yoginaH / / dhyAnamAM magnatA jyAM tyAM, bAhya vyApArazUnyatA; dhyAnathI yogI AsvAda, saccidAnaMda vyaktatA. anvayArtha - [mAtmAnuSThAna nircA] AtmasvarUpamAM sthita thayelA [vyavahAravari: sthita:] tathA vyavahArathI dUra rahelA ciNinaH] yogIne [corIno yogathI - AtmadhyAnathI [zcit paramAnanda: koI anirvacanIya parama AnaMda niAyatI utpana thAya che. artha - dehAdi pudgalone para jANI tenAthI dUra rahenAra ane AtmAmAM ja magna jJAnI vyavahArathI dUra rahI AtmadhyAnarUpa yogathI evo koI adbhuta AtmAnaMda pAme che ke je vANIthI kahI zakAya tema nathI. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ibdopadeza AtmAnaMdanuM kArya - zloka-48 - Anando nirdahatyuddhaM karmendhanamanAratam / na cAsau khidyate yogI bahirduHkheSvacetanaH / / karmarAzi dave nitya, te AnaMda hutAzana; kheda nA pAmatA yogI, bAhya duHkhe acetana. anvayArtha - si: kAnanda ] te AnaMda (AtmAmAM utpana thayelo AnaMda) ddhi varga phenjanana] pracura karmarUpI Idhanane [manAratama] niraMtara [nirvati) jalAvI de che ane [masI cof ] te (AnaMdamagna) yogI [vari Tu veSa bahAranAM duHkhomAM [vetanaH] acetana rahevAthI ni vidyate] kheda pAmatA nathI. artha - jema agni baMdhanane bALIne bhasma kare che, tevI rIte AtmAmAM utpanna thayela paramAnaMda haMmezAMthI cAlyAM AvatAM ghaNAM karmane arthAt karmanI saMtatine bALI de che ane AnaMda sahita yogI bAhya duHkhonA, pariSaha-upasarga saMbaMdhI klezonA anubhavathI rahita hovAthI arthAt bahAranAM duHkhothI ajJAna hovAthI kheda ke saMklezane pAmatA nathI. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ibdopadeza Atmajyoti mATe mumukSue zuM karavuM? - zloka-49 avidyAbhiduraM jyotiH paraM jJAnamayaM mahat / tatpraSTavyaM tadeSTavyaM tadraSTavyaM mumukSubhiH // avidyA bhedatI jyoti, paraM jJAnamayI mahA; mumukSu mAtra e pUche, Icche, anubhave sadA. anvayArtha - [vidyAmapura) avidyAne dUra karavAvALI [mahatva para] mahAna utkRSTa [jJAnama coti: jJAnamaya jyoti che; [mumukSafma:] mumukSuoe tir praNavyI tenA viSayamAM pUchavuM joIe, [tat aSTavya] tenI vAMchA karavI joIe ane [tat dravyama] teno anubhava karavo joIe. artha - ajJAnane nAza karavAvALI mahAna utkRSTa jJAnamayI jyoti che. jemane eka mokSanI ja icchA che, arthAtu saMsAra kArAgRha samAna pratikSaNe jemane bhAsI rahyo che ane tethI tenAthI chUTavAnI jemane tIvra IcchA che te mumukSuoe to e ja jyoti saMbaMdhI prazna karavo, tenI ja IcchA karavI ane tene ja anubhavamAM ANavA, tene ja jovA tatpara thavuM joIe. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza jIva-pudgalanuM bhedajJAna te ja tattvasaMgraha che, bAkI badho teno vistAra che. 50 --- zloka-50 jIvo'nyaH pudgalazcAnya ityasau tattvasaMgrahaH I yadanyaducyate kiMcitso'stu tasyaiva vistaraH // AtmA ne pudgalo judAM, mAtra A sAra tattvano; anya je kAMI zAstrokta, Ano vistAra te gaNo. anvayArtha [nIva: anya:] jIva bhinna che [purvAha ca anyaH] ane pudgala bhinna che; [ti Jasau tattvasaMprada:] ATalo ja tattvakathanano sAra che. [cat anyat iivat ughyate] (enA sivAya) bIjuM je kaMI kahevAya che, [sa tattva va vistara: kastu] te eno ja vistAra che. -- chuM. artha jIva judo che ane pudgalo judAM che. ATalo ja tattvano sAra che. AmAM sarva paramArtha samAya che. A sivAya je kaMI kahevAya che te sarva Ano ja vistAra che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza zAstra-adhyayananuM sAkSAt ane paraMparA phaLa zloka-51 samyagadhItya dhImAn, iSTopadezamiti mAnApamAnasamatAM svamatAd vitanya / muktAgraho vinivasansajane vane vA, muktizriyaM nirupamAmupayAti mavya: / / iSTopadezamatimAna bhaNI yathArtha, mAnApamAna samatAthI sahe kRtArtha; nirAgrahI vana viSe, janamAM vase vA, pAme anupa zivasaMpada bhavya tevA. - anvayArtha [kRti] evI rIte [ropaveza sabhya adhItya] 'iSTopadeza'no sArI rIte abhyAsa karIne [ImAn bhavya:] buddhizALI bhavya [svamatA[] potAnA AtmajJAnathI [mAna apamAna samatAM] mAna-apamAnamAM samatA [vita] vistArI, [muttAprajJa:] Agraha choDI, [sanane vane va] nagaramAM ke vanamAM [vinivasana] nivAsa karato thako [nirupamAM mukttizriyam upamArahita muktirUpI lakSmIne [papayAti] prApta kare che. 51 = artha A prakAre 'iSTopadeza'ne sArI rIte bhaNIne, manana karIne, hita-ahitanI parIkSAmAM pravINa, evA bhavya jIvo potAnA AtmajJAnathI mAna-apamAnamAM samatA rAkhIne, sarva Agraha tajI daIne, nagara athavA vanamAM vidhipUrvaka rahe che ane e rIte teo nirupama, upamArahita muktirUpI lakSmIne mokSasukhane pAme che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza yasya svayaM svabhAvAptirabhAve kRtsnakarmaNaH / . tasmai saMjJAnarUpAya namo'stu paramAtmane / / 1 / / yogyopAdAnayogena dRSadaH svarNatA matA / dravyAdisvAdisaMpattAvAtmano'pyAtmatA matA // 2 / / varaM vrataiH padaM daivaM nAvratairbata nArakam / chAyAtapasthayorbhedaH pratipAlayatormahAn ||3|| yatra bhAvaH zivaM datte dyauH kiyaddUravartinI / yo nayatyAzu gavyUtiM krozArdhe kiM sa sIdati // 4|| hRSIkajamanAtakaM dIrghakAlopalAlitam / nAke nAkaukasAM saukhyaM nAke nAkaukasAmiva / / 5 / / vAsanAmAtramevaitatsukhaM duHkhaM ca dehinAm / tathA hyudvejayantyete bhogA rogA ivApadi // 6 / / mohena saMvRtaM jJAnaM svabhAvaM labhate na hi / mattaH pumAn padArthAnAM yathA madanakodravaiH |7|| vapuhaM dhanaM dArAH putrA mitrANi zatravaH / sarvathAnyasvabhAvAni mUDhaH svAni prapadyate ||8|| digdezebhyaH khagA etya saMvasanti nage nage / svasvakAryavazAdhAnti deze dikSu prage prage / / 9 / / virAdhakaH kathaM ho janAya parikupyati / . tryaGgulaMpAtayan padbhyAM svayaM daNDena pAtyate ||10|| rAgadveSadvayI dIrghanetrAkarSaNakarmaNA / ajJAnAtsuciraM jIvaH saMsArAbdhau bhramatyasau // 11 / / Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||14|| Ibdopadeza pa3 vipadravapadAvarte padikevAtibAhyate / yAvattAvadbhavantyanyAH pracurA vipadaH puraH // 12 / / dura]nAsurakSyeNa nazvareNa dhanAdinA / svasthaMmanyo janaH ko'pi jvaravAniva sarpiSA ||13 / / vipattimAtmano mUDhaH pareSAmiva nekSate / dahyamAnamRgAkIrNavanAntaratarusthavat AyurvRddhikSayotkarSahetuM kAlasya nirgamam / vAJchatAM dhaninAmiSTaM jIvitAtsutarAM dhanam // 15 // tyAgAya zreyase vittamavittaH saMcinoti yaH / svazarIraM sa paGkena snAsyAmIti vilimpati // 16 / / Arambhe tApakAnprAptAvatRptipratipAdakAn / ante sudustyajAn kAmAn kAmaM kaH sevate sudhIH ||17|| bhavanti prApya yatsaGgamazucIni zucInyapi |sa kAyaH saMtatApAyastadarthaM prArthanA vRthA // 18 / / yajjIvasyopakArAya taddehasyApakArakam / yaddehasyopakArAya tajjIvasyApakArakam // 19 / / itazcintAmaNirdivya itaH piNyAkakhaNDakam / dhyAnena cedubhe labhye kvAdriyantAM vivekinaH // 20 // svasaMvedanasuvyaktastanumAtro niratyayaH / atyantasaukhyavAnAtmA lokAlokavilokanaH // 21 / / saMyamya karaNagrAmamekAgratvena cetasaH / AtmAnamAtmavAn dhyAyedAtmanaivAtmani sthitam ||22|| ajJAnopAstirajJAnaM jJAnaM jJAnisamAzrayaH / dadAti yattu yasyAsti suprasiddhamidaM vacaH ||23|| Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54. Ibdopadeza parISahAdyavijJAnAdAsravasya nirodhinI / jAyate'dhyAtmayogena karmaNAmAzu nirjarA // 24 / / kaTasya kartAhamiti sambandhaH syAd dvayordvayoH / dhyAnaM dhyeyaM yadAtmaiva sambandhaH kIdRzastadA // 25 / / badhyate mucyate jIvaH samamo nirmamaH kramAt / tasmAtsarvaprayatnena nirmamatvaM vicintayet // 26 / / eko'haM nirmamaH zuddho jJAnI yogIndragocaraH / bAhyAH saMyogajA bhAvA mattaH sarve'pi sarvathA // 27 // duHkhasandohabhAgitvaM saMyogAdiha dehinAm / tyajAmyenaM tataH sarvaM manovAkkAyakarmabhiH // 28 / / na me mRtyuH kuto bhItirna me vyAdhiH kuto vyathA / nAhaM bAlo na vRddho'haM na yuvaitAni pudgale // 29 / / bhuktojjhitA muhurmohAnmayA sarve'pipudgalAH / ucchiSTeSviva teSvadya mama vijJasya kA spRhA // 30 // karma karmahitAbandhi jIvojIvahitaspRhaH / sva-svaprabhAvabhUyastve svArthaM ko vA na vAJchati // 31 / / paropakRtimutsRjya svopakAraparo . bhava / upakurvanparasyAjJo dRzyamAnasya lokavat // 32 / / gurUpadezAdabhyAsAtsaMvitteH svaparAntaram / jAnAti yaH sa jAnAti mokSasaukhyaM nirantaram / / 33 / / svasminsadabhilASitvAdabhISTajJApakatvataH svayaM hitaprayoktRtvAdAtmaiva gururAtmanaH // 34 / / nAjJo vijJatvamAyAti vijJo nAjJatvamRcchati / nimittamAtramanyastu gatedharmAstikAyavat // 35 / / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 Ibdopadeza abhavaccittavikSepa ekAnte tattvasaMsthitaH / abhyasyedabhiyogena yogI tattvaM nijAtmanaH // 36 / / yathA yathA samAyAti saMvittau tattvamuttamam / tathA tathA na rocante viSayAH sulabhA api // 37 / / yathA yathA na rocante viSayAH sulabhA api / tathA tathA samAyAti saMvitau tattvamuttamam // 38|| nizAmayati niHzeSamindrajAlopamaM jagat / spRhayatyAtmalAbhAya gatvAnyatrAnutapyate ||39 / / icchatyekAntasaMvAsaM nirjanaM janitAdaraH / nijakAryavazAtkiMciduktvA vismarati drutaM ||40|| buvannapi hi na brUte gacchannapi na gacchati / sthirIkRtAtmatattvastu pazyannapi na pazyati // 41 / / kimidaM kIdRzaM kasya kasmAtkvetyavizeSayan / svadehamapi nAvaiti yogI yogaparAyaNaH // 42 / / yo yatra nivasannAste sa tatra kurute ratiM / yo yatra ramate tasmAdanyatra sa na gacchati ||43 / / agacchaMstadvizeSANAmanabhijJazca jAyate / ajJAtatadvizeSastu badhyate na vimucyate // 44 / / paraH parastato duHkhamAtmaivAtmA tataH sukham / ata eva mahAtmAnastannimittaM kRtodyamAH // 45 / / avidvAnpudgaladravyaM yo'bhinandati tasya tat / na jAtu jantoH sAmIpyaM caturgatiSu muJcati // 46 / / AtmAnuSThAnaniSThasya vyavahArabahiH sthiteH / jAyate paramAnandaH kazcidyogena yoginaH // 47 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ibdopadeza Anando nirdahatyuddhaM karmendhanamanAratam / na cAsau khidyate yogI bahirdu :kheSvacetanaH ||48|| avidyAbhiduraM jyotiH paraM jJAnamayaM mahat / tatpraSTavyaM tadeSTavyaM tadraSTavyaM mumukSubhiH // 49 / / jIvo'nyaH pudgalazcAnya ityasau tattvasaMgrahaH / yadanyaducyate kiMcitso'stu tasyaiva vistaraH ||50|| iSTopadezamiti samyagadhItya dhImAn, mAnApamAnasamatAM svamatAd vitanya / muktAgraho vinivasansajane vane vA, muktizriyaM nirupamAmupayAti bhavyaH // 51 / / * * * Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza sarva karma abhAve je, svayaM pAmyA svabhAvane; kevalajJAnarUpI te, namuM sat paramAtmane 1 svarNapASANa suhetuyoge, sonuM banI rahe; sudravyAdi taNA yoge, AtmA zuddhAtmatA lahe. vrato Ape sukho svarge, avrato narake duHkho; chAMye tApe, rahyA beno, bheda moTo aho! lakho. AtmabhAva yadi mokSa, Ape svarge visAta nA; kroza be je laI jAye, krozArke thAya mhAta nA. svargamAM amarone je, sukho indriyajanya e; nirAmayI cirasthAyI, devone bhogya yogya e. jIvonI vAsanAmAtra, e indriya sukho du:kho; bhoga te rogavat pIDA, Ape ApattimAM juo. mohAcchAdita jo jJAna, jANe te na svabhAvane; meNo cacce khUve prAjJo, zuddhi, buddhi-prabhAvane. dehagehAdi strIputro, zatrumitro, dhanAdi to; svabhAve sarvathA nyArAM, mUDha mAne svakIya jo. bhinna deza dizAmAMthI, pakSI AvI taru vase; prabhAte sau svakAryArthe, UDI jAye dize dize. 4 6 9 virAdhe anyane tuM to, anya te tujane haze; kare che krodha tyAM zAne? vAve tevuM jage lage. 10 ajJAne rAgane dveSa, netarAM kaSTa notare; kheMcAtAM daMDavat jIvo, bhavAbdhimAM bhasyA kare. 11 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 ibdopadeza vipatti eka jyAM jAye, Ave tevI bIjI ghaNI; saMsAre prANIne evI, ghaTamALa vipattinI. 12 kamAtAM rakSatAM kaSTa, dhanAdi nAzavaMtane; sukhI tethI gaNe to zuM, sukha ghIthI jvarArtane? 13 vipatti anyanI jotAM, potAnI na vicArato; vane jyAM sau baLe prANI, mUrNa vRkSe rahyo chato. 14 Ayu-bhoge vadhe lakSmI, dhaniko toya te cahI; dhanArthe Ayu gALI de, prANathI ISTa zrI tahIM. 15 dAna ke puNyanA nAme, nirdhano dhana saMrahe; to te 'snAne thazuM zuddha', cahI pake vRthA paDe. 16 pamAye kaSTathI bhogo, pAye tRpti na ApatA; tyAgatAM duHkha de aMte, temAM sujJo zuM rAcatA? 17 jenA saMge zuci evA, padArtho azuci bane; te duHkhamUrti dehAthe, bhoganI cAha zuM tane? 18 AtmAne zreyakArI je, dehane apakArI te; kiMtu dehopakArI che, AtmAne apakArI te. 19 divya ciMtAmaNi eka, kAcano kaTako bIjo; maLe jo dhyAnathI bane, vivekI icchaze kayo? 20 spaSTa svAnubhave vyakta, akSayI dehavyApaka; AnaMdadhAma A AtmA, lokAlokaprakAzaka. 21 citta-ekAgratA sAdhI, rokI IndriyagrAmane; AtmAthI saMyamI dhyAve, AtmAmAM sthita AtmAne. 22 jJAnInA Azraye jJAna, ajJathI ajJatA maLe; hoya jenI kane je te, Ape' lokokti e phaLe. 23 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 ibdopadeza pariSaho jaNAye nA, magna adhyAtmamAM thatAM; Asavo rokatI thAye, karmanI zIgha nirjarA. 24 kartA huM sAdaDIno tyAM, che saMbaMdha judo kahyo; dhyAna-dhyeya svayaM AtmA, tyAM saMbaMdha kayo rahyoM? ra5 mamatAthI jIvane baMdha, mukti nirmamatA thakI; mATe sarva prayatna e, bAvo nirmamatA nakI. 26 nirmama eka huM zuddha, jJAnI yogIndragocara; sarve saMyogI bhAvo te, svAtmAthI sarvathA para. 27 duHkhanA DuMgaro vede, jIvo saMyoga kAraNe; mana vANI tanu kameM, tajuM saMyoga sarvane. 28 mane nA mRtyu, bhIti zI? mane nA roga, zI vyathA? nA huM taruNa, nA vRddha, bALa nA, pudgale badhAM. 29 mohathI bhogavI choDyAM, pugalo sau pharI pharI; have e eThamAM mAre, jJAnIne zI spRhA vaLI? 30 karmo karmahita tAke, jIvo icche svazreyane; svasvaprabhAvayoge sau, sAdhe koNa na svArthane? 31 dehAdi anyanA ajJa, upakAre zI vartanA! lokavat svArtha sAdhI le, tyAjya anyopakAra hA! 32 gurubodhe, sva-abhyAse, svAnubhUtithI jANatA; AtmA ne anyano bheda, te muktisukha mANatA. 33 svayaM satnI kare icchA, svayaM jJApaka zreyano; svayaM svazreyamAM varte, svayameva guru svano. 34 pAme nA jJAnatA anna, jJAnI nA ajJatA rahe; nimittamAtra bIjA ta, gatimAM dharmavat bane. 35 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daO Ibdopadeza . zamAvI cittavikSepo, ekAMte lIna AtmamAM; abhyAse udyama yogI, sahajAtamatattvatA. 36 anubhUti nijAtmAnI, jema jema prakAzatI; tema tema chatA bhoge, svayaM ruci virAmatI. 37 jema jema chatA bhoge, svayaM ruci virAmatI; tema tema anubhUti parAtmAnI thatI chatI. 38 samasta vizvane bhALe, IndrajALa samuM vRthA; AtmalAbha sadA Icche, pastAye paramAM jatAM. 39 icche ekAMtamAM vAsa, cAhe nirjanatA sadA; vade kAryavaze kiMcit, teya zIdhra bhUlI jatA. 40 bole toye na bole te, cAle toye na cAlatA; sthiratA Atmatattva jo, dekhe toye na dekhatA. 41 vicAre nA zuM A kevuM? konuM kyAMthI vaLI kahIM? . yogI to yogamAM lIna, dehabhAneya jyAM nahIM. 42 jemAM je vasI rahe che, tyAM te rati kare ati; jemAM ramaNatA jenI, tyAMthI anyatra nA gati. 43 anyatra nA gati tethI, anyane nA anubhave; ananya upayogI te, abaMdha mukti bhogave. 44 anya te anya tyAM duHkha, AtmA AtmA ja te sukhI; AtmArthe ja mahAtmAnI, sAdhanA sarvatomukhI. 45 ajJa je pudgala dravya, rAce te pudgalo pachI; teno pIcho taje nahIM, kadI caturgati mahIM. 46 dhyAnamAM magnatA jyAM tyAM, bAhya vyApArazUnyatA; dhyAnathI yogI AsvAda, saccidAnaMda vyaktatA. 47 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 Ibdopadeza karmarAzi dave nitya, te AnaMda hutAzana; kheda nA pAmatA yogI, bAhya dukhe acetana. 48 avidyA bhedatI jyoti, para jJAnamayI mahA; mumukSu mAtra e pUche, icche, anubhave sadA. 49 AtmA ne pudgalo judAM, mAtra A sAra tattvano; anya je kAMI zAstrokta, Ano vistAra te gaNo. 50 Ibdopadeza matimAna bhaNI yathArtha, mAnApamAna samatAthI sahe kRtArtha; nirAzAhI vana viSe, janamAM vase vA, pAme anupa zivasaMpada bhavya tevA. 51 * * * Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Happy Sermons (Mr. Jaibhagawan Jain) 1 2 Obeisance 1. I bow to the all knowing Lord, By total extinction of all flaws, Who shone forth into purest glow, And payed for all, salvation path. God and Self 2. God is self and self is God, Both are one like ore and gold, The difference lies in their modes, The pure is one, the other impure. As ore transforms into gold, When released from foreign things, So self does evolve into God, When released from matter's strings. Self is gripped by foreign matter, When tinged with egotistic trends, And gets relieved from its meshes, When filled with vision of cosmic rhythm. To fill the self with cosmic rhythm, It needs a change of inner heart, Such as to shine coal in jewel, It needs a change in atomic form. With broader outlook of the life, Greater and greater grows the soul, 3 4 5 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E3 3. Ibdopadeza When all is compassed by the self, It one and one becomes with God. 6 Path of Peace and Piety It becomes a traveller in the summer, When treading towards the sweet home, To follow a safe straightened path, Covered by cool shade of groves. 7 Similar in the walks of life, Moving towards the goal of truth, It behaves a man to firmly stick, To path of peace and good conduct. 8 The path of peace is double good, It comforts here and onwards, Through lovely vistas of heavens, Leads to the goal of eternal bliss. 9 While the unruly ways of life, Denying equal rights to all, Are ever a menace to this life, And onwards lead to hellish broil. 10 It does not matter for a man, To carry weight to half a mile, Who's fit, strong and ever used, To carry weight to many miles. 11 So far a path of peace and good, Which leads to goal of eternal bliss, It is not hard to reach a heaven, A half way house on the trip. 12 4. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 5. 6. iSTopadeza Heaven, place of songful plays, Free from worldy foes and fears, Is not the abiding goal of life, But halting place in march of life. 13 Philosophy of Pain and Pleasure Pleasures, pains of earthly beings, Are mere Self's imagery things, They exist no-where but in mind, Engendered by fantastic whims. 14 No outer things are good or bad, They so become by likes dislikes, A food for one is not for all, It is a well-known fact of life. 15 So all the mates of worldly play, Which look delightful and SO gay, Become how hideous, out of tune, When one is filled with grief and gloom. 16 Ignorance, the Cause of all Ills 7. Being all engrossed in ignorance, Like drunkards under cover of drugs, Wordly being have lost their sense, Of looking things in true colours. 17 8. It is all due to ignorance, That things all distinct and aloof, Like spouse, children, body, wealth, Are all viewed as parts of self. 18 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ibdopadeza 9. If seen with clear crystal vision, Free from whims of likes, dislikes, No more related to us they are, Than forest trees are to birds. 19 They flying come from distant lands, Settle on trees for the night, And take to wings for quarters new, When morning comes with feast of light. 20 10. As digger lowers the spade from high, The digger too is lowered by spade, Who lowers others by aggression, Is surely lowered by the same. 21 This law of action and reaction, Though patent in the realm of life, But strange it is they fly in passion, When paid are in their own coin. 22 11. For false whims of likes, dislikes, Born of the egotistic trends, Self is dipped from eternal time, In deep waters of births and deaths. 23 Worldly Life Is a Chain of Pains : 12. The worldly life is set on frame, Ever on move like waterwheel, Full of turns of ills and pains, With little rest from cares and needs. 24 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ibdopadeza Wealth is no remedy for worldly ills 13. Wealth hard to earn, and retain, Unstable most, and most unsafe, One is never safe and sound with it, As fever patient with use of ghee. 25 14. A rich man like the common folk, Infested though with diverse woes, Yet being filled with self conceit, He thinks himself immortal being. 26 Like fools taking perch on tree, In the midst of forest fire, He does not look to roaring flames, Engulfing him like other beings. 27 15. With passage of the fleeting time, Near and near man draws to end, But how strong is the lust of pelf, He looks to wealth and not to end. 28 16. A poor man wanting heaps of wealth, To give them off in public alms, Is like a fool who puts on mud, To wash it off with holy bath. 29 17. The lustful pleasures of the world, No sure hand-maids of the wealth, They while departing leave behind, Grief : and sorrow for the mind. 30 18. Nor body is the end of life, It is too frail and short in time, Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza sustenance, One need not for its Use vile means to heap up wealth. 31 Made of bones and loathsome flesh, Offensive filth and nasty germs, It is too hideous and impure, To turn sacred with wealthy hoard. 32 67 19. What doth add to vigour of flesh, Doth verily sap the vigour of soul, And what doth add to wealth of soul, Doth verily end the needs of flesh. 33 As wealth increases greeds of flesh, It verily saps the life of self, Of what use is the gain of wealth, Which makes you lose divine self. 34 Concentrated thought is the only remedy 20. Every thing can be had in life, By force of concentrated thought, Both the precious and the worthless, Philosopher's gem, or piece of stone. 35 It is to be settled by the wise, Which of the two is worth attempt, The divine self of eternal bliss, Or mortal life of filth and ills. 36 Self is the only Thing Worth Realisation 21. The self enframed by body though, Is embodiment of the perfect light, Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 Ibdopadeza Shining all, beyond and near, Visible, pure and crystal clear. 37 Excellent bliss, the sublime peace, Free from time, unbound by space, Infinite, nearest, beyond the beyond, Undying, eternal, ever living. 38 The final truth, the perfect whole, The end of ends, the goal of goals, The aim, the light and the way, It is the thing to get realised. 39 Path of Self Realisation : 22. To know, realise the boundless soul, Let outward senses be controlled, Give urges their an inner trend, To seek within the joyful ends. 40 Achieve all this with firm resolve, Of mind kept in a balanced poise, Then drawing yourself within the self, Meditate on self in steady pose. 41 23. The senses and their objects are, Made of dull, rash, callous matter, Whoever follows their foot prints, Is" sure to fall in painful pits. 42 But if the voice of enlightened self, Is heard, grasped and put to work, One makes a gain of spiritual power, And enjoys the fruits of peace and joy. 43 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza Whatever is inherent in a seed, Is sure to grow up in the field, So ignorance gropes in darker zones, And light leads to cherished home. 44 Superiority of a Devotee 69 24. A devotee of enlightened self, Conquers all the pains of flesh, He lets not in the vicious trends, And uproots what are seated deep. 45 25. When subject object are distinct, Separation surely severs their link, It does not touch devotee's lot, He is both the seeker and the sought. 46 While one who clings to earthly things, And claims the same as his own, He mourns and groans with sorrow's pangs, Deserted when he is left alone. 47 1 The Unreality of Worldly Life 26. Self is self and matter is matter, The twain can never meet in one, Their union rests on ego's whims, Baseless, flinsy and unreal. 48 When one is free from ego's whims, Free he is from matter too, So one should make his best efforts, To free himself from ego's rule. 49 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ibdopadeza The Path of Victory 27. In all hours of day and night, Sitting, walking or sleeping, To conquer the evil of egotism, Think, meditate and ever feel. 50 "Bereft of all the physical ties, I am one, alone, and free, Untinged by passions and emotions, Peace and purity reign in me." 51 "A seer, a master seer of things, I stand above, aloof from seen, Unbound by egotistic whims, I compass all of them in peace." 52 "All the things of the outer world, Inherited and acquired by us, Are wholly separate and others, There is no love lost between us." 53 The Unholy Union 28. Union of self with physical things, Is perennial source of pains and ills, With all thy force of thought, word, deed, Give up thy greed for outer things. 54 .. The Divinity of Self 29. To arise above the earthly woes, Should never lose the sight of soul, O! feel and feel the warm delight, In divine dignity of the soul. 55 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza I am not the death, nor disease, Neither young, adult, nor old, All these things belong to flesh, Nothing is there to fear and mourn. 56 was; shall ever be, I am, I This is the basic truth of life, In all the quests of the charmful bliss, I am the architect of 71 plights. 57 "Powerful with my aspirations, Resourceful with imaginations, Blissful with glorious hopes, I tread my way through thick and thin." 58 Futility of Worldly Quest 30. "Enchanted by the charms of dust, Again and again I turned to it, Filled, refilled in all its forms, Put all its poses and its tints." 59 "Moved up and down in varied ways, In various climes, in various places, Lived in heaven, hellish zones, But none gave the cherished goal." 60 "Ages have past and eras rolled, Still no rest from outer quests, Now let me turn to inner self, For tried old things, no use of quest." 61 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza The Struggle of Life 31. The great struggle of worldly life, Against pain, wants and ignorance, Is struggle against the physical bonds, Forged by foolish whims of self. 62 72 Self and matter both are real, But differ in roles of cosmic plan, The one is subject, object other, To cast in forms the inner dreams. 63 The self is whole of space and time, Of charms, of beauty, joy and light, While matter is dark, dull, decaying, Ever on move for new combines. 64 Though highest charming truth is self, through his ignorance, But self Entangled in the outer meshes, Confuses matter with his self. 65 Thus there sets a servant's rule, Matter assumes the master's role, But self being the motive force, It ever asserts the will of soul. 66 As both belong to distinct realms, They ever differ in their trends, The self is astir for the whole, The matter tends to dingy cells. 67 Life is thus an eternal struggle, To evolve freedom from the bonds, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ibdopadeza 93 Life from death, the light from dark, Purge from vice, peace from woes. 68 Appeal to Self 32. O Self! awake, how long will thou, Serve dictates of alien rule, And feel proud with names and forms, Like a fool who works as tool. 69 Delay not throw the foreign yoke, And busy thyself with own welfare, Rule thyself with thy own self, For self rule is the best for self. 70 Master's Role in Spiritual Culture 33. The eternal bliss reveals on him, Who discerns self from motley heap, To equip thee with discerning sense, Practise to sit at master's feet. 71 Master is great beacon light, Showing the various paths of life, But helping only those ship-wrecked, Who themselves feel inclined to right. 72 Self is his Own Guide 34. Self alone has urge for truth, Animated with his lovely visions, And makes quests in diverse fields, Propelled by his own missions. 73 35. As ether in the realm of matter, :Helps only those prone to move, Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ibdopadeza So all the teachers and scriptures, Only help right-minded souls. 74 They neither bestow any wisdom, On perverse, niggards, and fools, Nor they extract any knowledge, From the high enlightened souls. 75 Self alone is foe and friend, He has all the keys of betterment, So one should look to one's own self, For all his failures and success. 76 The Essential Requisites of a devotee 36. Who-has a calm and content mind, Who loves to live a lonely life, Is eager most for lasting truth, Is devotee best of life divine. 77 . Life Features of a Yogi 37. The more he reveals the truth of life, The higher he soars from lustful world, 38. The higher he soars from lustful world, The more he reveals the truth of life. 78 39. Enriched with his spiritual sight, He looks on world as game of tricks, He ever yearns for glorious self, And feels annoyed with earthly things. 79 40. He loves to live in lonely place, Away from mart, away from fame, Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTopadeza Speaks some times for personal need, Yet soon forgets of what he speaks. 80 75 41. He is fast fixed within his self, Talking though, he does not talk, Looking though, he does not look, Walking though he does not walk. 81 ecstasy, self 42. In centered he, The world of senses does not heed, Self alone in cosmic rhythm, Shines to him as holy film. 82 Yogi Enjoys a free Life 1 43. Where settles one with love and ease, There he yearns to live in peace, And where one gets his heart's content, He makes that place as permanent. 83 44. So devotee is often lost in self, Charmed with inner bliss and glow, He shuns the false, and loves the truth, He lives within, discards the show. 84 He is ever filled with self content, His mind does not roam abroad, His senses too get drawn within, He is not aware of other things. 85 When no sensations come within, Desires cease to drag abroad, Mind filled with charms divine, He gets free from worldly bonds. 86 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ibdopadeza Self Culture is the best Culture 45. Alien, after all an alien, Is ever a source of ills and pains, Self, being after all one's self, Is ever a source of joy and gain. 87 Sages are ever on their guard, Not to yield to . alien matter, They rather use its energies, To get relief of physical needs. 88 46. The fools who ever take delight, In claiming matter as their self, Are ever, dragged as prisoners war, Through endless gates of births and deaths. 89 47. The ascetics with a content mind, Take their boats off noisy coast, And anchoring them in peaceful self, Are filled with an immortal joy. 90 48. The fruits of actions piled within, In forms of varied trends, instincts, From long, long immemorial times, Drive the self to sins and crimes. 91 But ascetics of the serene mind, Are not touched by the instincts piled, They turn them into heap of ashes, . By flash of concentrated light. 92 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31. Summa ibdopadeza Summum Bonum of Life 49. The glorious lustre, free from bonds, With perfect beauty, peace and joy, Permeating all, compassing all, Forms the essence of divine soul. 93 This is the thing to be seen and asked, This is the thing to be ever yearned, There is nothing greater, more sublime, This is the highest truth of life. 94 Brief Story of Truth 50. Self is self, and matter is matter, The twain can never meet in one, Their visible union is unreal, A work of foolish whims of self. 95 Egotism is the greatest devil, Which robs divinity of the self, Confines its vast glorious heights, Into dark nasty physical cells. 96 To curb the sin of egotism, Life should be made to ever grow, From low to high from dark to light, From self-conceit to love of all. 97 This is in brief the story of truth, Conveyed to us by sages of yore, So let us take this truth to heart, And make our lives free and vast. 98 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 ongs Ibdopadeza Blessings 51. Living at * home, or in woods, Who pays his heed to these sermons, And with the help of knowledge gained, Under all events keeps the same. 99 Mindless of honour and disgrace, Follows the path of love and grace, Is sure one day to attain the goal, Of perfect and beauteous soul. 100 * * * Page #88 -------------------------------------------------------------------------- _