Book Title: Hasta Sajjivanama
Author(s): Meghvijay
Publisher: Mohanlalji Jain Granthamala Indore
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009535/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2066 (I. 2010) . zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra - saMyojaka- bAbulAla saremala zAh hIrAna sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amAvAha - 04 (mo.) 9425585804 (kha) 22132543 (2he.) 27505720 prAyaH jIrNa aprApya pustakone skena karAvIne seTa naM.-2 nI DI.vI.DI.(DVD) banAvI tenI yAdI yA pustaThI vebasAhaTa parathI pakSa SIGnaloDa karI sArI. pustakanuM nAma zrI siddhahema bRhadvRtti bRhadnyAsa adhyAya-6 055 056 vividha tIrtha kalpa bhAratIya jaina zramaNa saMskRti ane lekhanakaLA 058 siddhAntalakSaNagUDhArtha tattvalokaH 059 vyApti paJcaka vivRtti TIkA 060 jaina saMgIta rAgamALA 061 caturviMzatIprabandha (prabaMdha koza) 062 vyutpattivAda Adarza vyAkhyayA saMpUrNa 6 adhyAya 063 candraprabhA makaumudI 064 viveka vilAsa paJcazatI prabodha prabaMdha 065 066 sanmatitattvasopAnam 067 068 | moharAjAparAjayam kriyAkoza 069 070 kAlikAcAryakathAsaMgraha 071 sAmAnyanirukti caMdrakalA kalAvilAsa TIkA janmasamudrajAtaka meghamahodaya varSaprabodha pahezabhAlA hoghaTTI TIDA gurbharAnuvAha 072 073 074 075 076 077 saMgIta nATya upAvalI jaina sAmudrikanAM pAMca graMtho jaina citra kalpabUma bhAga-1 jaina citra kalpabUma bhAga-2 bhAratanAM jaina tIrtho ane tenuM zilpasthApatya 078 079 zilpa cintAmazi lAga-1 080 bRha6 zilpa zAstra bhAga - 1 081 bRha6 zilpazAstra lAga-2 082 bRha6 zilpa zAstra lAga-3 083 AyurvedhanA anubhUta prayogo lAga - 1 084 085 kalyANa kAraka vizvalocana koza kathA ratna koza bhAga-1 086 087 5thA ratna preza lAga-2 088 hastasagrIvanam endracaturvizatikA 089 sammati tarka mahArNavAvatArikA 090 bhASA saM saM zubha. saM saM zu. saM saM saM saM/ 4. saM saM gu4. zubha. zubha. zubha. zubha. zubha. zubha. 4. zubha. zubha. zubha. saM./hiM rttA-TIDADAra-saMcA zubha. pU. hemasAgarasUrijI ma.sA. saM pU. caturavijayajI ma.sA. zrI mohanalAla bAMThiyA saM/hiM saM/gu4. zrI aMbAlAla premacaMda saM. saM/hiM saM/hiM zubha. zubha. saM. saM.. saM.. pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. pU. jinavijayajI ma.sA. pU. pUNyavijayajI ma.sA. zrI dharmadattasUri zrI dharmadattasUri zrI mAMgaroLa jaina saMgIta maMDaLI zrI rasikalAla hIrAlAla kApaDIA zrI sudarzanAcArya pU. meghavijayajI gaNi zrI dAmodara goviMdAcArya pU. mRgendravijayajI ma. sA. pU. labdhisUrijI ma.sA. zrI vAmAcaraNa bhaTTAcArya zrI bhagavAnadAsa jaina zrI bhagavAnadAsa jaina zrI himmatarAma mahAzaMkara jAnI zrI sArAbhAI navAba zrI sArAbhAI nayAba zrI vidyA sArAbhAI navAba zrI sArAbhAI navAba zrI manasukhalAla bhudaramala zrI jagannAtha aMbArAma zrI jagannAtha aMbArAma zrI jagannAtha aMbArAma pU. kAntisAgarajI zrI vardhamAna pArzvanAtha zAstrI zrI naMdalAla zarmA zrI becaradAsa jIvarAja dozI zrI becaradAsa jIvarAja dozI pU. meghavijayajIgaNi pUja. yazovijayajI, pU, puNyavijayajI AcArya zrI vijayadarzanasUrijI pRSTha 296 160 164 202 48 306 322 668 516 268 456 420 638 192 428 406 308 128 532 376 374 538 194 192 254 260 238 260 114 910 436 336 230 322 114 560 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aho zrutajJAnama" graMtha jIrNoddhAra 88 hastasagnIvanam : dravyasahAyaka : kacchavAgaDa dezoddhAraka adhyAtmayogI pa.pU. A. zrI kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA. nA ziSyaratna gacchanAyaka madhurabhASI pa.pU. AcArya zrImadvijaya kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA.nA AjJAvatinI pUjya sAdhvIjI zrI vikramendrAzrIjI ma.sA.nI preraNAthI zA. gajIbAI maNIlAla upAzraya, ema.ema.jaina sosAyaTI, sAbaramatInI zrAvikAonA jJAnakhAtAnI upajamAMthI : saMyojaka : zAha bAbulAla saremala beDAvALA zrI AzApUraNapArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra zA. vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-380005 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 (rahe.) 27505720 saMvata 206 I.sa. 2010 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arham munizrImohanalAlajI jainagranthamAlA naM. 8 zrImahAmahopAdhyAyazrImeghavijayagANi vinirmita zrIhastasaJjIvanam NahEECENESEARCELE DEVEALENCEMERGENCERENCERENCEMES. sAmudrika lahAkhyayAvyAkhyayA vibhUSitam / ( saMkSipta bhASAnuvAdasahitam ) jainazilpajyotiSavidyAmahodadhi-zrImajjainAcArya jayasUrIzvaracaraNAnte vAsinA pratApamuninA saMzodhitam ZhEKEKKEKKKKKKKKKKKEKSKUKUKUKE prakAzikA munizrImohanalAlajIjainagranthamAlA iMdora siTI (mAlavA) VARAN vIrasaMvata 2456 "Aho Shrutgyanam" Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "Aho Shrutgyanam Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arham prastAvanA. iha khalu jainasAhityavettA kavicakracakracUDAmaNiH zrImahAmahopAdhyAya zrImeghavijayagANaH kadAavanImpAvayAJcakAretyAdi jijJAsAyAmucyate ayaM zrImAnaSTAdazAvdyAM zrItapAgacchagaganAGgaNamANi, rakabara bAdazAha prabodhayitA, zrIjagadguru hIravijayasUripaTTaparaM parAnuyAtaH jaina zAsana rasika zrI kRpAvijayaziSya AsIt, sa ca vijayasUripArzve ' upAdhyAya ' padavIjagrAha, iti nizciyate / tannirmitanaiSadhIyapAdapUrtirUpazrIzAntinAthacaritra prAntabhAge'yamullekho dRzyate / yathA--- tadanugaNadharAvalI pUrvadigbhAnumAlI vijayapadamapUrva hIrapUrva dadhAnaH / / 66 / / kanaka vijayazarmA'syAntiSat prauDhadharmA zucitaravarazIlaH zIlanAmA tadIyaH kamalavijaya dhIraH siddhi saMsiddhitIrastadanuja iha reje vAcaka zrIzarIraH // 67 // cAritrazabdAdvijayAbhidhAna strayI sagI dhRtazIladharmA eSAM vineya kavayaHkRpAdyAH padmAsvarUpa samayAmburAzau // 6 // tat pAdAmbujabhRGgameghavijayaH prAptasphuradvAcakaH / khyAtiH zrIvijayaprabhAkhya bhagavatsUrastapAgacchapAt / nunno'yaM nijamerupUrvavijaya prAjJAdi ziSyairimAM cakre nirmala naiSadhIya vacanaiH zrIzAnti cakristutima // 69 // "Aho Shrutgyanam" Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asyagranthakAra syavazavRkSaevam yathA-- hIrAvijayaH kanakavijayaH zIlavijayaH kamalavijayaH siddhivijayaH cAritravijaya. . kRpAvijayaH meghavijayaH asya hastavidyAdarzakAddhastasaJjIvanagranthAdanyAnyapi bhinnabhinna viSayANa jainamanthAnyupalabhyante tAni yathA 1 devAnaMdAbhyudayamahAkAvyam 2 zAntinAtha caritramahAkAvyam 1 saptasargAtmabhUto'yaM granthaH zrImAdhakaviviracitasya zizupAlavadhasya pAdapUrtirUpaH zrIvijayadevasUricaritravarNana, racanAsamayastu vIkramIya 1727 tamovarSo darzitaH |ayN zrI yazovijayajI jaina granthamAlAyAM mudrApitaH / / 2 naiSadhIya kAvyasya pAdamekaM svakIyaM pAdatrayaM prathitaM zrI zAntinAthacaritramahAkAvyaM sulalitapadyena racitaM, tasyakiJcid padyAni pAThakAnAM manohlAdanAya dArzatAni / yathA--- zriyAmabhivyaktamanonuraktatA vizAlasAlatitayazriyAsphuTA / tayAvabhAsesa jagattrayI vibhurvalat pratApAvAla kIrtimaNDalaH // 1 // nipIya yasya kSitirakSINaH kathA surAsurAjyAdisukhaM bahirmukham / prapedire'ntaH sthiratanmayAzayAH sadAsadAnandabhUtaH prazaMsayA // 2 // yathA zrutasyeha nipIya tatkathAstathAdriyante na budhAsudhAmapi / sudhA bhUjAM janmana tanmanaH priyaM bhaved bhaveyatra na tat kathAprathA // 3 // yadIya pAdAmbujabhaktinirbharAt prabhAvatastulyatayA prabhAvataH / "Aho Shrutgyanam" Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 digvijayamahAkAvyam 5 candraprabhAvyAkaraNaH ( 3 ) 4 meghadUta samasyAlekhaH 6 yuktiprabodha nalaH sitacchatritakIrtimaNDalaH kSamApati prApayazaH prazasyatAm // 4 // dvidhApi dharmAnugatirmahIpatidRDhAvadhe zaizava eva zevadhiH / krameNa cakrIvijaye dizAMjinaH sarAArI rAsInmahasAM mahojvalaH // 5 // kavinAsatAsamayastu na darzitaH kintu pratisargAnte'yaM dRzyate "C gacchAdhIzvarahI rahI ra vijayanAmnA nikAyedhiyAM | preSyaH zrIvijayaprabhAkhyasuguroH zrImattapAkhyegaNe // ziSyaprAjJamaNeH kRpAdivijayasyA zAsya mAnAgraNI / cakre vAcakanAma meghavijayaH zasyAM samasyAmimAm || 6 | etena sulAlitapadyena vinizciyate yadasya samayaH zrIvijayaprabhasUri samaya samakAlaH, atra viSamasthale TipanIkA'pi dIyate-- zrIvividha jainasAhityazAstramAlAyAM saptamAGkena prakAzitaH / 3 trayodazasargAtmako'yaM granthaH / sarveSu mahAkAvyeSu prathamaMgaNyate, kavIzva reNa sulalitamanomugdhapadyena racitaH / kintu racanA samayastu na prakAzitaH granthe zrI vijayaprabhasUri jIvanarekhA varNitAsti / 4 yadA granthakartA vihAraM kurvan dakSiNadezAntargata auraMgAbAdanagare cAtusasthitiJcakAra / tadA dvipabandarAkhye ( dIva ) nagare cAturmAsikasthita zrIgacchAvIzvaravijayapramasUrernikaTa vijJaptipatrarUpeNa preSito'yamullekhaH zrIkavikAlidAsaviracitameghadUtakAvyasyAntapAdasamasyApUrtisvarUponvarthanAmnA sulalitabhASAyAM varNitaH / ayaM zrI bhAvanagara AtmAnanda jainasabhAyAM mudritaH / 5 asmin granthe kalikAlasarvajJa zrIhemacandrAcArya nirmitAni siddhahema vyAkaraNasya sUtrAbhyaSThAdhyAyi paripATintyaktvA prayogasidhyanusAreNa vyavasthApitAni / aSTa sahasrazloka pramANo'yaM granthaH / tatsamayastu vIkramIya 1757 tamo varSaH AgarA nagare racitAyaM granthaH ; mahesANA zrIyazovijaya jainapAThazAlAdvArA mudritaH / 6 adhyAtmaviSayako'yaM granthaH | asmin granthe OM namaH siddhamityasya padasya vyAkhyA, tathA japadhyAnAdividhirapi samullekhitAsti || grantha nirmANa samayaH vIkramIya 1714 tamo varSaH dharmanagare racitaH / " Aho Shrutgyanam" Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) 7 mAtRkAprasAdaH 8 vijayadevamahAtmyavivaraNam 9 saptasaMdhAnamahAkAvyam 10 brahmabodhaH 7 ayamapi adhyAtma viSayako granthaH / 8 zrIpanyAsa vallabhAvijaya gaNinA nirmite granthe katipaya prayogANAM spaSTIkaraNaM kRtavAn / 9 navasagAtmako'yaM granthaH / asmin granthe triSaSThIzalAkA paGkto samutpannAnAM saptAnAM mahApuruSANAM caritraM vyAvarNitam / ekasminneva vRtte RSabhadevaH zAntinAthaH, neminAthaH, pArzvanAthaH mahAvIrasvAmI, ye paJcatIrthakarAasminnavasarapiNikAle jAtAni santi, tathASaSThaH kRSNanAma vAsudevaH saptamo rAmacandrAkhyo baladevazcaiSAM saptAnAM mahApuruSANAM caritrANi varNitAni / " satasaMdhAna mahAkAvyaM " ityanvarthanAmAbhidhAnaM cakAra / asminmahAkAvye yamakazleSAnuprAsa gAmbhIrya bhAvadarzakaM kavicAturyavarNanaM sundarAlaGkArAdikaJca, tathA vanavihArAdi naganagarAdika varNanaJca svazakti prAgalabhyena kRtam / asya granthasya racanAd prAk paramapramu zrIhemacandrasUriNApi racitaetannAmako grantho zrUyate; tasyAnupalabdhau grantho'yaM racitaH / ityadhaHpadyena spaSTayati / zrI hemacandrasUrIzaiH saptasaMdhAnamAdimam / racitaM tadalAbhetu tadiyaM tuSTaye satAm // 1 // ityanena padyena prAgapyetanAmakaM kAvyamAsIt / tatratyAni kAni cid padyAni pAThaka vinodAya likhyante yathA-- zrInAbhijanmAnvayapadmabhAskaraH stuto'JcitaH zrImunisuvratAnvaye / jinaH zivAyAstu dadhanmahodayaM sabhAsatAM yadbhajane jayAzrayaH // 1 // zrI arhadAdyakRtazAntisarga samudajanmAnavarAjavargaH / zrI pArzvanAthaH zubhavardhamAnaH zriyAbhirAmastamiha smarAmaH // 2 // yovitarAgaH kRta tIrthayAgaH prodyatsabhAmaNDalasAMvabhAgaH / yo nItikArI bhuvanopakArI sevyaH sabhavyai navakAvyanavyaH // 3 // brAhmIha sA'vyAnnipuNAgamAdau yasyA rasAGgAtkamalodayazrIH / adyApi nadyAdravasuprasAdAt sitAmbarANAM janatAnuvRttiH / / 4 // sukhena doSAkaravatsamAnaH yadA sadambhaH savane sazaucaH / kAvyeSu sadbhAvanayA-na mUDhaH kiM vandyate sajanavanna nIcaH // 5 // "Aho Shrutgyanam" Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) 11 varSaprabodhaH ucchriGkhalAtkiM khalato na vibhyetsabhyastathebhyaH paramArthanAzAt / nAzAya nAzA kimuvardhanIyA zrutyAvihanisya savarNatAyAm // 6 // kAThinyabhAjo hRdayekhalasya kAvakratA zRGkhalamasya nAGge | bhArakSamasyApi na so'pravetraH sumedhasA'kAri savedhasApi // 7 // ityanena padyena kAvavaryeNa prauDha pANDityaM darzitam / 11 adhyAtma zAstraviSayako'yagranthaH / 11 jyotiHzAstraviSayako'yaM granthaH / asmin granthe jyotirviSayAdhikArA trayodaza saMkhyAkAH darzitA, yathA- dezAdhikAraH vAtAdhikAraH devAdhikAraH saMvatsarAdhikAraH vatsara nirUpaNAdhikAraH, ayanamA sapakSanirUpaNAdhikAraH, varSa rAjakathanAdhikAraH, meghagarbhakathanAdhikAraH, tIthIphala kathanAdhikAraH, sUryAcAra katha, nAdhikAra : grahaNavimarzanAdhikAraH, dvAracatuSTayakathanAdhikAraH, zakunanirupaNAdhikAraHtathA granthakAreNA nyAnyapi matAntara viSayANi darzitAni / tathA granthAntavarSasya zubhAzubha jJAnAya gautamIyavidyA japAdividhinA saha darzitA / 12 laghutriSaSTazalakA puruSacaritram asya granthasya nirmANa kAlo na darzitaH, kintuvijayaratnasUri samayo darzitaH / zrImattapAgaNavibhuH prasaratprabhAvaH pradyotate vijayataH prabhanAmasUriH tat paTTapadmataraNirvijayAdiratnaH svAmigaNastha mahasAvijitadyuratna // 99 // tacchAsane jayati vizvavibhAsane'bhUd vidvAn kRpAdivijayoH divi sevyamAnaH / ziSyo'sya meghavijayAyavAcako'sau granthaH kRtaH sukRtalA bhakRte'tra tenaH // 100 // ityanena padyena racanA samayaH spaSTaH / granthazloka pramANAni ekapadyena darzitAni, yathA- anuSTubhAM sahasrANi triNisArdhAnimAnataH / grantho'yaM varSabodhAkhyo yAvanmerupravartatAm // ayaM granthaH hIndibhASAyAM paNDita bhagavAnadAsena bikAnerasthale mudrApitaH / prathamamapi saMskaraNadvayaM bhinnabhinnasthale mudrApitamAsIt / tanmadhye tasyAbhiprAyo na prakaTitaH / adhunA yad prakAzitaM tatsaMzodhya mudrApitaH // 12 asmin granthe caturviMzati tIrthakarAH, dvAdaza cakravatIM, navavAsudevaH, navabaladevaH, ete sambhUya sarve liSaSTI mahApuruSAbhavanti / cAtra mahApuruSANAM sampUrNa jIvana caritraM vyadhAyi / asya granthasya hemacandra sUriNA 36000 lokapramANaM, "Aho Shrutgyanam" Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) 13 meghadUtasamasyollekhaH prakRta granthe jyotiSa sAmudrika viSaya darzakAnyanyeka viSayANi saMdadhAnisanti / pUrvoktagrantheSu nyAyavyAkaraNasAhityAlaMkAra viSaye prauDhapANDityaM darzitam / sakhalu mahAbhago na kevalaM saMskRtabhASAyA eva svayitA kintu gurjara girAyAM rAsAdinirmANena tajjhatvamapi sUcayati / asya pranthasya trayAdhikArAH vidyante / tadyathA darzanAdhikAraH sparzanAdhikAraH rekhAvimarzanAdhikAra iti / tathA caturthIdhikAro'pivizeSAdhikAra nAmako vidyate / svayameva granthasyAdau pratijJAtam / tahAthA darzanAtsyarzanAcApi tathA zekhAvimarzanAt / hastajJAnaM tridhAproktaM purAtanamaharSibhiH // 1 // etpadyena nigaditamadhikAratrayameva rekhA vimarzanAdhikAre vizeSAdhikAraH samAvezitaH // tatra prathamadarzanAdhikAre hastaprakAro darzitaH hastanAmAni pazcAGguliradhikAraH haste paJcatIrthAdisthApanA, hasta darzane ko lAbho hastAvalokanavidhiH, hastaH kadAvilokanIyaH kasyapArzve hastadidarzavituH kiM kiM kartavyam, hastadarzakasya guroH kiMzvarUpaM, kaJcAcAraH tasya guNAdivarNanaM, hastadarzanapUrvaM tithivAranakSatrayogAdikamavalokya hastovilokanIyaH tathA vinA patrikAmapi hastAvalokanena zubhAzubhanirNayaH / janma dvitIye sparzanAdhikAre hastadarzanasvarUpaM lAbhAlAbhasukhaduHkha jIvita maraNa gamAgamajayabhaGga kAryAkAryasubhAzubhaMtryAvarNitaM varSasya svarUpaM, garbhapRcchA svarUpaM AliGgita dhUmitadagdhAdikaM savistRtamanekaviSayaM darzitam / tRtIye rekhAvimarzanAdhikAre, rekhAyA sampUrNavRtta, mAtRrekhA pitRrekhA AyurekhA, UrdhvarekhA, dIkSArekhA, santati rekhA, sarasvatI rekhA, gatinirNaya rekhA, kasyAH gatyA samAyAtaH kasyAM gatyAM gamiSyati vidyArekhA maNibandherekha yavamAlA rekhA, ityAdi paraspara viruddhAviruddhadarzakaM vyAvarNitam rekhAyAH racitamAsIt paraM saMkSiptabodhAya 5000 lokapramANaM upAdhya pravareNa racitam | 13 zrImAn mAnatuGgasUriNA saMdRSdhaM mahAmantra garbhitaM kavi cAturya darzakaM yasya smaraNenAdhivyAdhI vilayaM yAtaH / tasya vistRta TIkA nena granthakatra racitA / "Aho Shrutgyanam" Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) sampUrNa jJAnena bhUtabhaviSyadvartamAna trikAla jJAnaM bhAti, kasmin samaye kiM bhaviSyati zuklapakSe janma vA kRSNapakSe, vAmadakSiNahastayoH sampUrNatatvaM darzitam / tathA cAsmin granthe hastaviSayadarzakAni citrANi samAvezitAni yathA paJcAGgulI devI citraM, puruSasya dakSiNavAmahastayoH striyAvAma dakSiNahastayoH bhinna bhinna lakSaNa darzanAya vAma dakSiNahastatalayo citradvayaM mastakarekhAyA zcitramekaM, dvatriMzallakSaNasya citramekaM samAvezitam / cAtra granthe'nekaviSayANi santi paThanapAThana jijJAsunAmatIvopayuktaM mantharatnaM vartate / granthasaMzodhanasamaye upalabdhAni granthAni 1 pustakamekaM prAtaHsmaraNIya vizvavandya " munimahArAjazrI mohanalAlajI jaina jJAnabhaMDAra surata nagarataH prAptamatIva zuddham / 2 pustakamekaMprAcyavidyAsaM zodhanavidyAmaMndira punA ( bhAMDArakara insTiTyUTa ) ityasmAt prAptamatIvAzuddham / 3 pustakamekaM zrImad yoganiSTa jainAcArya buddhisAgarasUri jaina jJAna bhaMDAra vijApura (gujarAta) ityasmAt prAptamatIva zuddham / etat pustaka trayAdhAreNa bhUriparizrameNasaMzodhitam / jaina ziSya jyotiSavidyAmahodadhi zrImajjainAcArya zrIjayasUri tharaparamaguruvaryyasya kRpayA, etan sampAditam / tat saMzodhanakaNi vizvavanya zAntabhUrti paramaprabhAvika munimahArAja zrI mohanalAlIya jaina saMskRta prAkRta jaMgavidyAlayapradhAnA dhyApasya vedAntavAgIza nyAyavyAkaraNa tarka sAhitya niSNAtasya baliyA maNDalAntarargata chAtA grAmavAstavyasya paNDitakSItizvarazarmaNotyanta sahAyyena saMzodhitam / tad bADhaM dhanyavAdaM samarpayAmi / ___ atha cAtra mAnuSazemuSIsulabhaMskhalitaM / zaivalaM kilavihAyakevalaM nirmalaM kimu napIyatejalam / itinAnyena paramakAruNikA vidvAnsaHzodhayitvAnugRhNantvityAzaste. zrIdazAzrImAlI jainadharmazAlAbhuvana sthala vetAla peTha lekhakaH puNyapattanam vIra saM. 2456 pratApamuniH kArtika kRSNa 10 mahAvIra dIkSAparva. "Aho Shrutgyanam" Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "Aho Shrutgyanam Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // ahaMm / / zrImajainAcAryazrIjayamUribhyonamaH zrImanmahAmahopAdhyAya zrImeghavijayagaNiviracitaM hastasaJjIvanam OM aiM hIM zrIM klIM aha~ namonamaH OMnamaH siddhamahantandhyAyannitikRtAJjaliH / hastasaJjIvanavyAkhyAGkurve smRtvA gurorgiram // 1 // - tatrAdau ziSTAcArAya nimittazAstre devasAnnidhyAdeva vAk siddhaye ca maGgalamAha zrIsallezvarapArzvampraNaman dhyAyaMstameva jinavRSabham / hastapraznasya lakSaNaparIkSaNe dakSatAM vakSye // 1 // zrIsalezvarapArzvamiti / arhan siddho hi bhagavAn ekodhyeyaH satAttvikaiH / nAnA nAmAkRtisthAnadhyAnajJAnAsanAdibhiH // 1 // yathA sadguruvAkyena syAdvAdaparizIlanAt / labhyaH sabhyajanaiH zuddhajJAnabhaktivatairvibhuH // 2 // tattaddevAdi sAnnidhyAt tattat kAmita pUraNAt / iSTaHzAstrakRtaH pArzvaH zrImAn savezvarAzrayaH // 3 // tena taM, praNaman , yathAvasaraM kadAcidanyakAyeM gamanabhojana zayanAdau tameva dhyAyan, aharnizaM jinavRSabhaM tirthakareSu mukhyaM AdeyanAmAnaM yahA jinavRSabhaM zrIAdinAthaM nAbhirAjasutaM kiM viziSTaM zriyAyuktaH "Aho Shrutgyanam" Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) zarkezvaro dakSiNAvartazaGkhastadvat pArzva-samIpaM yasya jinasannidhAnAtsa kalakAmanAsiddheH yadvA zriyA catustriMzadatizayarUpayA IzaH samarthastaM punaH kiM0 khaM svargastadIzvarA indrAH pArthe yasya tam / atra pArzvavRSabhayorevaM namaskAra dvayohastayogre vakSyamANa taddhayAnAt indrasevA kathanena haste'dhiSThAtrI paJcAGgulirdevI sA aindrI zaktiriti devendrAdhikAraH sUcitaH / " hastayorindro'dhidaivatAmati " sauzruta zArIre // atha nimittazAstrANAM sarvalokasaMmatattvena liSTanamaskAraH / zriyA IzaM svAmina viSNuM khezvaraH surendraH pArthA yasya indrAnujatvAt. yadvA zrIzca saMkhezvaraH pAJcajanyaH pArthe yasya zaMkhacakrAdi dhAritvAt , anena haste vakSyamANa lakSaNajJApanaM jinavRSabhaM daityajeSu mukhyaM anena zAstravipakSaM nAstikAdidhvaMsaH khyApitaH / harabhaktamate-zriyAyuktaH Izo bhavAnIpatistam / kiM-jino'nyasiMhAdisvApadajetA vRSabhoyasya, anena izvarasya prabhutvazaktiniveditA yatprasAdAnirbalo'pi sabalastasya prabhAve kimucyata iti zeSaM spaSTam // 1 // atha lakSaNavidyA prakAzakatvAt zrIRSabhadevasya svato'pyAzIrvAdalakSaNaM brahmaNaH zleSaNa maGgalamAha-- zrInAbheyaH prabhurjIyAt sarvajJo jgdiishvrH| yena lAkSaNikI vidyA nirdiSTA bhuvanazriyai // 2 // zrInAbheya iti / lakSaNamiha strIpuruSAGgAkArarUpaM yadvAtadupalakSaNAt sarvAH dvAsaptatikalAH puruSasya; catuSaSTikalAH strINAM; zrIRSabheNa bhagavatA prakAzitA, ityayaM smaraNIyo'dhikArAt / vidhipakSe yena vidyA brAhmI zaktirUpA nirdiSTA-prakAzitA prAduH kRtAjanitA iti yAvat kiM. lAkSaNikI lakSaNa pradhAnA tatra dharmamokSayoryAvidyAtallakSaNaM vidyAvAGguSTamUlajairiti vakSyate / paThanapAThanarUpAvidyAtallakSaNaM dakSiNaistakarabhe kAma vidyA saMgIta cAturyAdivijJAnaM tallakSaNaM vAmahaste vidyArekhA / iti yadvA "Aho Shrutgyanam" Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) lakSaNaM vyAkaraNasUtraM-udAttAnudAttAdi svarapUrvaM zabdAnuzAsanaM tat pradhAnA vaidikI yadvA lakSaNA saMbhavA lakSaNA zabdasya dvitIyAvRttiranayA sAhityazAstraM sarvamAveditam / lakSaNamasAdharaNadharmastatpradhAnA tarkavidyA lakSaNaM haste dIkSArekhAdi lakSaNaM tat pradhAnA agamavidyA vrataM vinA AgamAnadhikArAt bratamApi karalakSaNAdevajJAtvAdeyaM yaduktaM kararekhAprakaraNe-- IyakaralakhaNameyaM samAsaodesiyaM jaNastahiyaM / yuvAyariehiM naraM parikhiUNaya vayaM dijjhA // 1 // yadvA-- dhammo maMgalamukilu" iti dharma lakSaNa, aMhisA saMjamo tavo itivibhAga: tathAyathA caturbhiH kanaka parIkSyate nirghrssnnchedntaaptaaddnaiH| tathaiva dharmo viduSA parIkSyate zrutena zIlena tapo dayA guNaH // 1 // tataH parIkSAyA lakSaNaM vinA ayogyAllakSaNasyaiva prAdhAnyaM tato lAkSaNikIti vacasA sakalavidyAtmakasya bhAratyA aGasya saMgrahaH // 2 // " Adyanta grahaNe madhyagrahaNamiti" nyAyAt zrIRSabhAzIrvAdamuktvA zrIvarddhamAnaprabhozcaramatIrthakarasya zAsananeturAzImaGgalaM puSTaM maGgalaM puSTavighnavinAzAyetyAzaMsAyAmAi-- zrIvardhamAno jayatu sarvajJAni ziromaNiH / paJcahastottarovIraH siddhArthanRpanandanaH // 3 // 1 itikaralakSaNamidaM samAsataH darzitaM janasyahitam pUrvAcAryaiH naraM parIkSya vrataM dIyate // 1 // 2dhammomaGgalamukkiMThaM ahiMsA saMyamo tavo devAvitaM namasaMti jassa dhamme sayAmaNo // 1 // dharmoM maGgalamutkRSTamAhisA saMjamaH tapaH devAapi taM namasyAnta yasya dharme sadAmanaH // 1 // dazavakAlikasUtra a0 1. gA0 1 ---- - "Aho Shrutgyanam" Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvarddhamAna iti / hasta-uttaro yAsAM tA hastottarA, uttarAphAlgunyaH paJcasu avatAro janmAdisthAneSu yasya, / atra hastanakSatrasya savitRdevatattvena prAdhAnyArthamevaM satranyAso na; ceduttarAphAlgunIravasAkSAdavakSyat / tenAsmin anthe'pi hastanakSatrasyaiva hastanirIkSaNe mukhyatA ityagre vakSyate / tadaprAptau hastottaratvAduttarA phAlgunye'pi tAsAmapi aryamadevatvAt, matAntareM hastasya nakSatraM ityarthastadA hastohakArAdinAmA tannakSatra punarvasU tayorapyAdityatvAt puSyasya sarvakAryeSu dIkSA vivAhavarjiteSu iSTatvAt, gurudaivatattvAt hastohastasya nAmanakSatraM punarvasU taduttaratvAcca; tathA citrAyA api tvaSTadevatvAt hastAduttaratvAcca mukhyatvaM jJeyaM, evaM paJcazAkhatvAkaravIkSaNe paJcanakSatrANi grAhyANi / agre vAmahastAvalokanamapi vakSyate, tena candra daivatattvAt mRgaziraH anurAdhA bhitradevatvAt 2 revatIpuSadevatvAt sUryapatnI bhAvAcca iti nakSatra trayamapi strIhastavIkSaNe gRhyata eveti sUcitam / anyatIrthIyamate-paJcasaMkhyAkA hastA devatvena catvArobhUjAH paJcamohastimukhatvAt zuSDAdaNDa iti paJcahastAstairuttaraH pradhAno gaNezo jayatu / kiM0 zriyA vardhamAnaH punaH kiM0 siddhAH pratiSTAM prAptA ye arthAH kAryANi tairnRpANAmapyAndahetuH samRddhikartA // 3 // athAbhidheyasyAkAramAhaaGgavidyAnimittAnAmaSTAnAmapi gIyate / mukhyAzubhAzubhajJAne nAradarSiniveditA / / 4 // aGgeti / aSTAnAM nimittAnAM bhUtabhavadbhaviSyadvastu jJAnasya kAraNAnAM natu padArthotpAdahetUnAM mukhyAsarvanimittAnAM tadantarbhAvAt tiryaGmanuSyANAM saMtvAdi-svabhAvavAtAdi-prakRtirasAdi-dhAtu zarIravarNAdi nimnonnatAGgapratyaGgadarzanasparzanAdinA sukhaduHkhAdijJAnamAGgamitiprAcAmukteH / tat evoktaM-zrIsamavAyAGga sUtravRtau, aGgavidyAsUtre lakSazlokapramANaM dvAtriMzat / koTipramANavArtikamaparimitaM, zeSanimittAnAM sUtraM sahasraM zlokAvRttayo lakSa "Aho Shrutgyanam" Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitAH vArtika koTizlokapramANAmati / sAmprataM tu kAladoSAnmedhAdyapacayena aGgavidyAM pravakSyAmi / nAradena svayaM kRtAbhityAdiraGgavidyAsvalpAlabhyate / tathApi granthAnumAnAducyate / tatra pUrva tithicakra kAmazAstrAt yata uktaM. "gaurikA putreNa UrvoriH sthalavAmadakSiNakare bakSoruhArudvaye nAbhirguhyalalATajATharakaTIpRSTeSu tiSTatyasau kakSa zroNibhUjeSu ca pranigadaM, prArabhya kRSNAmadhAzvetAyAH pravRti krameNa madano mUrddhAnamArohati"! anaGgara ne tu sImantA 1 zya 2 dhare 3 kapola 4 tadadhaH 5 kakSA 6 kuco 7 raHsthale 8 nAbhi 9 zroNi 10 varAGga 11 jAnuviSaye 12 gulphe 13 pade 14 guMSTake 15 // kRSNAkRSNapravRttito manasijastiSTet kramAdyoSitAM / vAmAgevadha UrdhvatabhigamanAnmAsasya pakSadvaye // 1 // naMdikezvaramate sarvajAtisAdhAraNatve punarevamaGguSTe 1 pada 2 gulpha 3 jAnu 4 jaghane 5 nAbhauca 6 vakSaHsthale 7 kakSe 8 kaNTha 9 kapola 10 danta basane 11 netrA 12 like 13 mUrddhani 14 zuklA'zukla vibhAgato mRgazAmaGgepvanaGgasthitirUvA''dho gamanena vAmapadagA pakSadvaye lakSayet // 1 // dakSiNa pAdAGgaSTamArabhya AzirasaM pazcadazasthAneSu pUrNimA paryantaM kandarpa-urdhvaM dakSiNabhAgenArohati / kRSNapratipadamArabhya vAmabhAge mastakAdaGguSTaparyantaM krameNAvarohati ityarthaH / vivekavilAse tupAdAGguSTe netyAAgre vakSyate / "Aho Shrutgyanam" Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti tithicakram. "vAracakraM svarodayazAstrAt" / ravirguruH zanibhaumazcatvAro dakSiNodayAH / somaH zukrabudhau vAme kAryasiddhividhAyakAH // 1 // ___ naramya dakSiNAGge'GguSTataH prArabhya caturdhA bhAge jAnuparyantaM sparza raviH, kaTiparyantaM guruH, hRdayarpayantaM zaniH, ziraparyantaM maGgalaH, evaM vAme vedhAbhAgaH zIrvAdudaraM yAvat candraH jaGghArddhayAvat zukraH, pAdaparyantaM budhaH / iti sparzadvAreNa zubhAzubhajJAnamiti vAracakram / / dakSiNaH kRSNaH pakSo vAmaH zukla: / iti pakSacakram / dakSiNe bhAge narasya dakSiNAyana vAme uttarAyaNam, iti ayanacakram / / tatra naradehasya SoDhAbhAge'GguSTataH karkAdiSaTkaM, dakSiNe tena pauSo mUrddhani / dakSiNabhAge vAme mAghAdiSaTkaM, zIrSAdArabhyAGguSTe svASADhaH / iti mAsacakram // naradehe trayodazabhAge azvinyAdInitrayodazanakSatrANi aGguSThA dArabhya zIrpe yAvat, zikhAyAM citrA, tataH punarvAme trayodazAGguSTe revatyantAni / / iti nakSatracakram / / narasya nAmarAzyAdiSaTkaM dakSiNabhAge UrdhvaM caTat vAme SaTakamuttarat striyA vAme caTat dakSiNe uttarat / iti rAzicakrama // mUrddhani narasya amAvasIpAdayoH pUrNimA spaSTA, tithi sthAne dve dve varSe iti triMzadvarSANi prabhavAdIni dAkSiNe varddhamAnAnyArohAt / tatastriMzadvarSANi vAme'varohAt / SaSTivarSAtparata AyurAdijJAnAya svajanmato dakSiNe triMzadvarSANi tathaiva vAme'pi triMzadvarSANi punaH kRSNapakSe aGgavidyAyAM tattadavayavasparza tAvati varSANi zuklapakSe'GgavidyAyAM dvitIyavAraM triMzadvarSANi vicintyAni dakSiNabhAge tena zukle pRSTaM, mama kiyadAyuH tadA kasyApi puMsA "Aho Shrutgyanam" Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) zveSTA darzane dakSiNapArzvasya tIthyApekSayA tuyevarSApekSayA saptame'ze spRSTe saptaSaSTiva yuriti vAcyaM / kRSNapakSe saptamAMzadakSiNe spRSTe saptavarSAyu me saptatriMzat tena zukne tathA sparzAt saptaSaSTiriti kRSNapakSe vAmasaptamAMza mparza sata navatiriti / yato-hi zuklapakSe vAmasaptamAMzasparze sapta triMzata dakSiNe sataSaSTi iti varSacakram / tathA bRhaspaterapekSayA dvAdazavarSabhrAntau bRhajjAtakavRttI. ---aGgaspadvirSajJAnaM pAdAsagulpho prathama pradiSTaM jo dvitIyaM tu sa jAnucakre mer3hotthamuSkAMzcatatastRtIyaM nAbhiH kaTiti caturthamAhuH // 1 // " udaraM kathayanti paJcamai hRdayaM SaSTamityAdi tathA tithivArazca nakSatraM pRcchakAkSaramizritaM tannetraNa haredbhAgaM zeSaM pRcchA samucyate // 2 // ekena dhAtudvIbhyAM ca jIvaH zUnyena mUlakam evaM syAnnizcayaH praznAttathA darzanato'pi saH // 2 // dakSiNe dhAtucintA syAdrAmAGge jIvacintanaM samaM vilokate yastu taccintA mUlamucyate // 3 // iyaM darzanAdagavidyA dUramabhyAgataM dRSTvA nAturaM tamupAcaret / spRzantaM nAbhinA zAsya kezaromanaravadvijAn gudyapRSTastanagrIvA jaTharAnAmikAGgulI iti vAgbhaTIye zArIre SaSTAdhyAye sparzAdeva sUkSmadhiyA paryAlocane naSTajanmAdi sarva pRcchA vimoM bhavatItyato mukhyA prastutagranthasya tata eva nirgamAt // 4 // aSTApi nimittAni nAmataH prAha aGgaM svamaH svarazcaiva bhaumavyajanalakSaNe / utpAta mantarikSaM ca nimittaM smRtamaSTadhA // 5 // aGga'miti / jIvasyotpattAbAhAreNa prathamamaGgalAbhaH tataH svapno'vidyArUpastataH svarAdaya iti / kramahetuH tatrAgavidyA prAguktA-puMsA dakSigAGge, vAmAGge strINAM; sphuraNaM zubhaM, tathA nRNAM digavalokaceSTA bhASitapallIprapAtAAvayavasparzato'pi zubhAzubhamityAdestatrAntarbhAvAt / svapnastusuptajAgradavasthitasaMskArapariNatAtmamanaso sambandhajanyo vikalpaH, bAlendriyANAM saMkoce manasaH kiJcidudvaidhe bhUtabhavadbhaviSyadvastuvijJAnahetuH / "Aho Shrutgyanam" Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) tadvistarastu bhagavatIsUtrAttathA vivekavilAsAdi prakaraNeSu svapnAdhyAyAdeva vedyaH / svarazadvena zakunasutaM, bAlakumArayuvavRddhamRtyurUpasvarapaJcakaM svarodayazAstre nAsikAsvaraH, cUDAmaNizAstre praznasvarAdisarvasvaragrahaNaM sacAyamapi mahAnimittaM vasantatarAjanaspatijayacaryA svarodayagrantheSu prapaJcitaH / bhauma-bhUmibhAgalakSaNAdi ityuktaM samavAyAGga vRttau dezagrAmodarapi bhUmivizeSattvAttadvicAro'pibhaumamucyate, ataevasthAnAGga; vRttAvapyuktaM, bhUmivikAro bhaumaM bhUkampAdi / anyadapi bhUvodhanazuSirasnigdhAdijJAnaM pUrvAdigRhasUtranyAsena vA vRddhihAnyAdijJAnaM nidhijJAnaM dezalabhyAlabhyayajJAnaM, sarvabhUmisambadhAgomamevaM, vyaJjanamaSItilakalAJchanavaNadhAtAdinAzubhAzubhabodho lakSaNaM pANipAde hRdayAdyavayave vA rekhA vizeSaH iha bhavati / saptaraktaH SaDunnataH paJcasUkSmadIrdhazca / trivilalaghugaMmmIro dvAtriMzallakSaNaH sayumAn // 1 // iti vA lakSaNaM, ruDhyaruDhikathanaM tu ihabhavatItyAdi sUtraM sAmudrikasya tadaGgavidyAyAM darzanAntarabhUtaM sAmprataM loko lakSaNamAhetyAzayena / ulkApAte prajApIDA nirdhAte bhUpatikSayaH / anAvRSTizca vidvAhe durbhikSaM pAMzuvarSaNe // 1 // ityutpAtaphalam bhUmikamparajovRSTiTiMga dAho'kAlavarSaNam // ityAdyAkasmikaM sarvamutpAta itikIrtyate // 1 // sthAnAGga vRttau tu utpAtaH sahajarudhiravRSTayAdiriti anyadapi svAdiSu chidre uMdarAdidraSTe dagdhe zamkAdibhane ca devAMzAdinA sukhaduHkhAdijJAnamapyutpAta evAntarmavati / antarikSaM tu AkAzaM tatra bhavamAnta rikSaM gandharvanagarakapihasitatArApAtaketUdayasUryacandragrahaNaparidhipurandaradhanu masyAmoghagrahodayAstavakramArgavidyAdgAravoddaNDavAtAdi / etadaSTanimitta. jJAne sarvavastu zrutavalena jJAyate / atra kAla parihAnyA saptanimi ttAnAM saMkSepe anyamantarikSaM tat kiJcidvistRtamupalabhyate / tato lakSa "Aho Shrutgyanam" Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NazAstre'pi tithicakrAdivimarzo vakSyate / nanu animittaM gAidivyupAyaM talikkha bhomaM ca aMgasaravajaNalakhaNaca tivihaM muNikika // 1 // sutaM vittI tahavati aMca pAvasuya mauNatIsavihaMgaMdhavvanaDhavatthu AuMdhaNuveya saMjuttaM // 2 // iti vacanAt kathamatra jainarSINAmAdhikAra iti cenna, pApAzayavatAM mithyAdRzAM parigrahe pApazrutatvaM samyaktvavatAM tadgRhe samyak zrutattvAditi vyaktaM naMdisUtre // 3 // atha prakRtasyAvasaramAhaaGge hastaH prazasto'yaM zIrSAdapi viziSyate / sAdhyante pAdazaucAdyA dhArmikye yena sskriyaaH||6|| aGga iti / sarvasminnapi zarIre mukhyo hastaH, zIrSa varAGga, tato'pi viziSyate, vizeSa guNairadhikatAM prApnoti / svataH eva karmakartari uktiH kriyendriyANAM vAkpANipAdapAyapastharUpANAM madhye mukhyatvAt jJAnendriyasya sparzanAderapi mArjanAdinA tadupakArAcca, nanu jJAnaM hi sarvatra pravartakaM nivatakaM ca, tasmAdevaloke'rthasaMsiddheH jJAnendriyANi sparzanAdIni kaNThAdupayeva zeSakAyasya jaDatvAt , ataeva sAmudrikepyuktaM-mukhamaI zarIrasya sarva vA mukhamucyate / tato'pi nAsikA zreSTA nAsikAyA.stulocane // 1 // yadyapihaste sarvalakSaNasthAnAdatizayo vakSyate tathApi nakSodakSamo netrAderapi lakSakatvAttaduktaM-- ." yathA netre tathAzIlaM yathA nAzA tathArjavamiti" / anyathA hastaM vihAya zeSasAmudrikazAstraM vyartha syAt iti cena, sarvAvayava syatvena hastAnnetrAderapizubhAzubhAdijJapteH nacaivaM netrAdehastAdisaryAvayavajJAnaM // 1 // naca jJAnAGgatvAttanmukhyatvaM kriyAM vinAjJAnasya / prayojakatvAt , yaduktaM--kriyaiva phaladApuMsAM na jJAnaM phaladaM mataM / yataH strIbhakSyabhogajJo na jJAnAt sukhito bhavet // 1 // bAlasya jJAne'pi stanyapAnakriyA pravRttestRtisiddheH kevalayApikriyayAbhyAsAd jJAnopalambhAcca / ataeva mithyA svarUpApikriyaiva "Aho Shrutgyanam" Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) yathApravRtakaraNAdirUpAsamyaktvabhUmi nayati / yasyAM jJAnamudeti prApte'pi kevalajJAne kriyaivAnantaryeNa zivasAdhiketiparyante dhyAnAdikriyArambha ityAdigranthAntarAt kriyAyAM mukhyohastastadevAha-prAptaHudAttAdisvaranyAsapUrva vandanAdisUtrabhaNanaM vedoccArovA zaucaM snAnAdiyatpUrvakaH pUjAjapazAstrAdhyayanAdirabhyAsaH sakalaparamArtharUpazIvasAdhanaM pravartate; naca jainAnAM svaraprAdhAnyaM nAstItivAcyam | " nANAdhosAnANAvaMjaNA " iti bhagavatyAM tadukteH prakaraNAdAvapi " namostuvarddhamAnAya " ityAdi stutitrayaM varddhamAnasvareNa paThanIyamityAdau svarApayAgAt , ataeva pAkSikapratikramaNe saMsAradAvAdistutipAThe uccaighoSaH pAraMparyasiddhaH / zrImadbhagavadvacane'pyaudAtyaM meghagambharighoSatvamiti sphuTaM, tadarzanAt evaM jJAtAGge zukenoktaM " soya mUle dhamme paNate " zrIthAvaccAputra bhagavatA bhaNitaM-." viNayamUledhamme paNatte " iti darzanAnna bhramaNIyaM vAdAdhikArAt, anyathA dravyabhAvAbhyAM manovAkAyaiH zaucaMdazavidhayatidharme zrUyata eva " zrI sthAnAGgasUtrapAThe " dasavihe orAlie asajjhAe paNatte" ityAdinA prakaTameva zaucopalambhAn nacAtra bhAkzaucamitidhyeyaM zrIjainamate dravyabhAvayordvayorapi yathAvasaramupadezAt vidhinA pUjAkaraNe prasaktasya snAnasyApyavazyakatva pratIteH // . mUDhAcIrNAnagalajalanadImadhyanimajanAdinA snAnasyaiva pratiSedhAt, gaGgAyAM khAnamityatra, gaGgAyAM ghoSa ityAdivallakSaNayA taTa eva snAnamucita, tadanyathA bruDanamakarAzanAdedoSasyAdhyakSAditi nAtrabahUcyate'nadhikArAt pAThazaucaM pAThanirdoSatvaM vA tat prabhRtaya viruddho dharmo aihikAmubhikaphala dAyinyo dhArmikya iti dharma zaDhe nAtra-lokadvayA grAhyaH // 6 // etadeva sAmudikazAstramUlabhUtasya kalau tadvayavahArakAraNazAstranirmAtuH paramarSeH saMmatyAdraDha'yati // sarvAGge lakSaNaprekSA vyAkulAnAM nRNAM mude / zrIsamudreNa muninA tena hastaH prakAzitaH // 7 // "Aho Shrutgyanam" Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) __ sarvAGga iti / ziraH prabhRti pAdAGguSTaparyantalakSaNaparIkSAhi kAlasya vaiSamyAt sarvAvayavaniSTAna kartuM zakyate medhAparihAnestAM vinA zubhAzubhanirNayo'pi naivetyupakArapareNa tattadvidyA mUlarSINAM gautamAdInAM vidyAgrantheSu avazyaM smaraNaM kAryamevetyatrApi smaraNIyena zrIsamudrasUriNA paramate'pi gautamAdivadArAdhyena muninA manyate, iti munirjAnapAtraM tena kA tena kAraNena sarvAGgapradhAnattvAt sarvAGgAvayavasvarUpamayatvAt sarvavastuprakAzakattvAt, sarva kArya sAdhakatvAcca bhojanakriyAdinAmukhAderapyukArakohastaH prakaTIkRtaH tapovidhAne prasanna candrAderiva UddhakaraNAt ata eva vaidyAH sarvAGgArogyatA haste naivAvadhArayanti / siddhAapi auSadha mantrAdau hastasiddhimevAdizanti / bhUdevA api hastaM prasAryAzIrvAdaM nigadanti dAnino'pi haste jalAdinA dhanasaMkalpaM kArayanti // 7 // __ atha hastasya sakalajJAnamUlatatvadarzanAya yathAvasaraM prayogAya jJAnaM tridhAH prarUpayati / darzanAt sparzanAcApi tathA rekhAvimarzanAt / __ hastajJAnaM tridhA proktaM purAtanaM maharSibhiH // 8 // darzanAditi / tathA hi vedyo darzanAt 1 sparzanAt 2 nADI vimarzanAt 3 nirogatvaM nizcinoti tadatrApi // 8 // prathamasya sammatimAha prAtaH prathamamevAtha svapANiM dakSiNaM pumAn / pazyedvAmaM tu vAmAkSI nijapuNyaprakAzakam // 9 // prAtariti / pumAn prathamameva-anyakAryebhyaH AdI dakSiNaM tu punavAmaM svaM pANiM pazyet ityanvayaH / tatra vizeSaNadvArA hetuH vAmAkSI ca nijaH svAtmA ca vAmAkSI nijau tayoH puNyaM zubhaM tat sAhacaryAdazubhaM pApa yadvA puNyazadvena dharmaH, svabhAva stasya prakAzakaM vyAkamAdarzavat / tathA ca puruSasya prAdhAnyAdeva nirdezAt "Aho Shrutgyanam" Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) strIsvabhAvAdinirNayopyantarbhUtaH hastadvayAyurekhAntayojana ityAdinA aJjalivIkSaNasyaiva vakSyamANatvAt yogArdhe paryakAsanne bhogArdhe vivAhAdyarthe hastadvayayogAt, ata evAgame--" juvaha juvANe hattheNa gihiNijjA" iti karayala pariggahiyaM dasanaMhasirasAvattaM manthae aMjali iti " || hetU bhayAsmakasya OMnama ityasya dhyAnena ubhayatra darzanAdi trayasya yogAditibhAvaH / yadvA arthatyavyayamAnantaryArthe puruSaH prathamaM dakSiNaM tadantaraM vAmamityubhayasaMgrahe'pi dRSTinyAse puruSatvAt , padokSeparitivatkamo'yaM tenastriyAH pUrvaM vAmasya tato dakSiNasyetyarthAt siddham / yadvA vAmAkSItI padabhinnameva vyAkhyeyam / paramekasyaiva hastavIkSaNaM puMsaH striyA veti na cintya ubhayenaiva sarvajJAnasiddheH / ata evabAlasyApi tRtIye dine candrasUryayorubhayordarzanamAgame bhagavatyAM mahAbalAdhikAre paryuSaNAkalpasUtre ca bhaNitam nanudarzanakramasya kiM bhAvivyaJjaka mAtreNa lakSaNe nArthopalambhAt paurvAparyAnupayogAditi cenna; zraddhAvizeSe "yAdRzIbhAvanA yasya siddhirbhavati tAdRziti" itivacanAt / vAgbhaTe zArIrepyuktaM-pAdazopho vidAhotra zraddhAcavividhAtmikA mAtRja hyasya hRdayaM mAtuzca hRdayena tat / saMbaddhaM tena garbhiNyA neSTaM zraddhAvadhIraNaM / deyamapyahite tasyai hitophitmlpk| zraddhAvidhAtAdgarbhasya vikRti cutireva vA iti phala vizeSAt dakSiNakarayogasya bhogasAdhanatvAt yogapradhAnasya zrI Adidevasya dhyAnaM ata " vAmAmananti munayaH paramaM pumAMsamAditya varNamamalaM tamasaH parastAt iti; sUryasvarUpatayA zrIbhaktAmarastole zrI RSabhaprabhoH kathanaM sUryasahasranAmapAThe Adideva iti nAnno'bhidhAnAt jagatkarma sAkSiNassarvaprakAzakasya sUryasya dakSiNAMza evaucityamataH pUrzavaMzavistArAya mahodayasAdhana sUryasvarUpa zrIAdidevasya dhyAnAddakSiNahastavIkSA tadantaraM bhoginAM svAminA sevitatvena zrIpArzvasya dazAvatArasvarUpakamanIyAJja najyotirmayavilAsapradhAnAvaSNurUpasya dhyAnAdvAmahastavIkSAsahatukA tenaiva rAjyazrI bhaktetyAdinA bhogoktirvAmahaste tyAgaiH kRtArthIkRta ityanena yogoktiriti yattu bAlasya " caMdasUradaMsANiyaM " ityAgamoktaM tadvAlasya "Aho Shrutgyanam" Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) mAturaMzaprAdhAnyAt, tenaiva jyotirdevIrUpapAdanakhAnAM garbhe UrdhvasthAnamiti vakSyamaNot prekSayAnirvAhaH striyAH pUrva bhogastenaiva tadvAlabhyAt stryaGgasya saubhAgyAtizayajanmanA tathaivopayogAcca vArdhake yogasAdhanasyApi narabhabadaullabhyenAvazyakatvAyatyayena hastadarzanamiti // 8 // ___bhASye sUtroktArtha prapaJcanarUpe zubhasthAnarekhAbhistAsvapitattattithivArAdiprAptyA pUrNa phalAbhiH zubhaM tadabhAva'bhAvaH azubhasthAne azubharekhAnirapi pUrNApUrNa phalatayA azubhaM jJeyam / zubhasthAne'pi azubharakhayA azubhepi zubharekhayA mizraM phala mityarthAdvedhyam // tathA phaladaH sarva daivAnyakAle punarasaMmukha itiviveka vilAse-svastike vArdhake sukhIti hasta vimba sUtre madhya vedhe bhavedarddha paJcAzatavarSataH paramiti hastacinhasUtre kAla vizaSe vAme'tra vedhana jale mRtyu samAdizet iti hastacinhe dezavizeSe'pi vAma dhruvAM punarvAme svyazakasya narasya cati dravyabhAva vizaSe-'vippANaM beyakAri' ityAdinA jAti vizeSa phalabhedAt tattatkAraNapuNyApuNyaprakAzaH / "atha yathoddezaM nirdezaH" iti nyAyAt darzanAdhikAra vikRtya prAha-hastekSaNa iti / / nanu darzana kathanAtithivAracakra darzanaM kimanavasaraM prAptaM prastUyate / prAtagururdevadarzanavat , zAkunazAstre tattatkAyeM cASAdi darzanavat ; rAjJAM sUryasya godarpaNAdervAdhRtAdimadhye svamukhamya iSTajanasya darzanavat zubha nibandhanatvena hamtadarzanaM prAcyairuktaM; tena prAcIna puNyodayAt sukhamiti puNya prakAzArtho natu dezakAlavayojAtipramukhalabhyAlabhya bodhAya darzanaM devadevasya darzanaM pApanAzanam / darzanaM svargasopAnaM darza mokSasAdhanam // // 1 // darzanAghduritadhvaMso vandanAt vAcchitapadaH / pUjanAt pauruSazrINAM jinasAkSAt suradrumaH // 2 // dharmazAstre ityaadyukteH| "Aho Shrutgyanam" Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) ata evaM zrImadarhadbhagavataH pratibimbadarzanAdadrikumArasya yavanezasva bodhilAbhaH . zrIsUtrakRtAGganiryuktau zrIupadezaratnAkare'pi zrIjinapratimAkAramatsyadarzanena jIvAnAM svargamAdipratItameva sAdhudarzanena zrI zreyAMsamRgAputrAdayo'neke mahodayabhAjaH siddhAMtasiddhAH / zakunazAstre'pi ---- jaMbUcAsamayUre bhAradavA etahevana uleya / daMsaNameva pasatyaM payAhiNo sabda saMpannIti " // 1 // 6 . iSTadarzana zubhAyeti naiSadhIye zrI harSopyAhajayajaya mahArAja prAbhAti kiM suSabhAmimAM saphalayatamAM dAnAdakSNodarAlasa pakSmaNoH / prathama zakunaM zayotthAyaM tavAstuvidarbhajA | priyajanamukhAmbhojA tuGgaM yadaGganamaGgalam // 1 // iti tena vArAdidarzanaM na kiJcitphalam / kiJcahastadarzanaM nimittameva -tena zubhodaya jJAnAt kiM vArAdidarzananimittAntarAnusaraNena anavasthApatteH; punaranyasya tithyAdisthAnaprAptAvapi nimittasya vIkSaNaprasaGgat tathA yadirekhAbhireva zubhAzubhajJAnaM tarhi kimajAgalastanakalpena tithyAdivicAriNa; atha yadikasyApi rekhANAmavyaktistadA tithyAdisthAnanirNaye'pi kathaM zubhAzubha bodhastithisvabhAvAdiveticet atrApi-tithistu yugmAH khalu pakSarandhrabhavedvitIyA dazamIM ca hitvAdarzazca tAsAM viSamA variSTA - smRtA // munIndrairnavamIM vihAya itijyotiHzAstrAnusAramAtreNa santoSTavyam / na ca haste tithyAdi nyAsaM vinA kathaM tallAma iti vAcyam / yaddine hastavIkSAtattithyAdinaiva kAryasiddheH kiM haste tithyAderdarzane neti / atrocyate-darzana zahvena na kevalaM darzanameva kintu avalokanaM taccintanaM ca ubhayamapi tathA ca arhatpratimA darzane'pi taddhyAnaM vinA na kiJcit phalamiti spaSTaM naiSadhIyamahAkAvye sarga - 19 - 2 - zlokaH "Aho Shrutgyanam" Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) " AkarNito'pi mahito'pi nirIkSito'pi" ityAdi kalyANamandirastavane evaM zakuneSu tattadarzane tadbhAvanayaiva phalaM draSTavyam / yathAsauvarNikasaMgrAmanAma mAtrA maNDapa durgArohe sarpamastake durgAdevyAjalpane bhItayA apazakuno'yamimi vimRzya vilambAya tatrai vasthitam / tAvatA tatrAgatena vipreNa tacchakuna ceSTAM dRSTvA prabodhitA sA he putri ? mA vilamba kArSIH zubhazakunametat, tava sunomahodayo'sminnagare bhAvIti / tadA karNya tayAtadvacaH pramANI kRtyAgre calitaM tat putraH kati cidvastava tiSTan mahAmantrI pAtizahirjajJe iti darzane'pi bhAvanopari nidarzanam / evaM kenacidgrAmAdhipena nagarapraveza zabasammukhamilane vayametasmAnna garAt bahupabhoge bhukte mRtA eva nirgamiSyAmo natu jIvanto'pIti bhAvanayA praviSTena ciraM rAjya bhuktAmityapi dRSTAntaH / cUDAmaNI zAstra---" piNe mittieNa jevA uttarabuddhIra e attaNoggahi yA te tassa uttarANIya sesA aharI kayA aharA" // 1 // ityatra yasyAdRzI zraddhA tAdRzameva phalamiti // tena hastadarzane kevalena kiJcit tadbhAvanAyAM prArtadarzanajanyAyAmeva puNyaphalAdeya iti Avazyaka tithyAdidarzanaM yuktameva-rekhAbhAvanAyAM tithyAderupayogAt, nacAnavastha // zakunarutejAyamAne'pi bhavediDAyAM paripUritAyAM sarvopi vAmaH zakunaH prazastaH syAd piGgalAyAM paripUritAyAM sarvepisadyaH zakunaH prazastaH iti svarodayAnusaraNAt " pakSIkRkalAsAdipatanaGge vidyArupe'pi tithivArAdisApekSatvena phale vizeSa " iti yathA yogaM yathAvasaraM nimittAntarAnvIkSaNe'pyadoSAt / tat eva jyotiHzAstre sumuhUrte 'pi zakune kSaNopadezaH / yaduktaM uSA prazaMsate gargaH zakunaM ca buhaspatiH / aGgirAmanautsAhaM dvijavAkyaM janArdanaH // 1 / / 1 zAhayoyavana rAja vizeSA steSAMpatiH pati zAhiH svArthe. 1 IDastuti dhAto dAIM kAra darzaNAm lasthatvaM sajJAvizeSAt yadRcchAzaddhe vyutpatte ramAve pi-bodhAt // "Aho Shrutgyanam' Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) iti caturddhAnimite kSaNam / balAbalamapi nimittAnAM nimittAntarAvalokenaiva prApyate ata eva zakunadarza ne'pi sumuhUrtasudinavimarzaH proktaH sudinA bhAve zakunasyApi varjanAt / yataH kSINacandratithidussahAniladUSitaM gharaNikampanAdinA / parvavajjaladasaMkulAmbaraM varjayet zakunadarzane dine // 1 // rekhANAmapi pUrNApUrNaphalatvaM tattattithivAranakSatrarAzicakrabhAvanayaiva tadvirodhe svalpaphalAt, yadi ca na rekhAbhivyaktistadA tithyAderapi svalpaphala tetyubhayo darzanamucita syAdvAdasthaiva prAdhAnyAt, tata evAgre svarAzi parimelakAt yathA sthAnayogAgrahanyAsAditi ca sUtraM spaSTam / hastekSaNe vArabhacakralagnaprekSAdikaM darzanamAmananti / zubhAzubhe sparzanato'GgulInAM tathAdhumAnAdi nivedanIyam // 1 // haste kSaNe hastadarzane darzanAnujAyamAnavAccintanazca vArAdi cakravimarzo darzanamevetyAmnAyavidaH sAmudrikAvadanti / lakSaNa parIkSAyAM tithyAdeH kAlasyApi tattat zubhAzubhanizcaya gamakatvAna, tata eva karavIkSaNamapi zubhadina eva sarvakArye kAla 1 svabhAva 2 niyati 3 pUrvakRta 4 puruSakAra 5 paJcakasya sAdhanavAyAM kAlasya mukhyahetutvA.1 / yadAhuH pAJcaH zobhane hastanakSatre grahe saumye zubhe dine / pUrvAhaNemaGgalaryukte parIkSeta vicakSaNaH // 1 // nanvata dvacanAt hastavIkSaNe sumuhUrtApyayogaH siddhayatu para haste tithyAdi nyAsaH kimartha iti cet na jAtidig dravyarAzyArdezite vakSyamANatvAt, puNyaprakAzo'pi tattattithyAdi nyAsabhAva nayaiva gabhyaH / rAkhyavyavahArikathAnake dakSiNadizolabhyazravaNAt / ata eva siddhAnte'pi / udaya khaya khauna samora samAijaca kammugo / bhaNiyAdacvaM khittaMkAlaM bhavaM ca bhAvaM ca saMpajJa // 1 // "Aho Shrutgyanam" Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 17 ) tena prAptavyavastuni labhyAlabhyajJAnAya vArAdi cakraM yuktameva spaSTabAdhAt, vArabhaNane'vasarastena tithi: pratipadAdi rvA khyAdirubhayamapi grAhyam / atha sparzanamAha - zubhAzubha iti spaSTaM caitat purastAditi // 10 // atha sAmudrike rekhANAmeva mukhyatvAt prAyo bAlairapi jJAtuMzakyatvAcca tRtIya rekhAvimarzanena jJAnamAha -- rekhA vimarzanaM sAkSAdvakSyate prAktanoktibhiH / iti tredhAkara jJAnAt sarva vastu prakAzyate // 11 // rekheti / vimarzanamiti sarvatra yojyam / darzanavimarzanam / sparzana vimarzanam | rekhAvimarzanaJca bhAvanayA abhyAsadArthena avisaMvAdavAkyatva siddheH / kvacit sAmAnyoktau vizeSaparatvaM sUtrasya kvacidvaiparItyantattadravya kSetrakAlabhAvairiti / nanu vRkSANAM patrAdiSu madhukarAdyupaleSu AkasmikyaH vastrAdiSu pauruSeyA rekhAkRtayo nAnA dRzyante nahi tAsteSAM zubhAzubhasUcakA ekAkAratve'pi vRkSANAM patrANAM puSpANAM cIrajIvittvAt keSAJcicchIghrapAtitvAcca / evaM saubhAgye daurbhAgye ArogyAnArogyasArUpyAsArUpye savistArA'vistAratve sakalAkalatve vAce sarvatra svabhAva eva gamako vAyostiryaggamanavat, vahnerUrdhva jvalanavat, jIvAnAM bhavyAbhavyatvavadvA kacanasAmrAjyabhUjo'pi na tAdRk rekhAkAraH kvacidvaridrasyApi tAdRk zubharekhA saMbhava itti vyarthaM lakSaNazAstra kiJcAnena bAhyAkAro lakSyo'bhyantaraH svabhAvo vA nAdyaH gauratva zyAmatva uccatva mhasvatvAdInAM bAhyAkArANAM pratyakSatvena lakSaNazAstrasya vaiyarthyAt; na dvitIyaH abhyantarANAM gAmbhIyaudA dhairyANAM nAnAtvena sarvAtmanA lakSayitumazakyatvAt, tathA rAjJopekSayA zraSTino nabhAgyaM, prAkRtalokApekSayA tu bhAgyaM tathA ca kiM haste bhAgyarekhayAbhAvyaM bhAgyarekhA bhAvena vA yadi ca sarve kararekhAbhirevavedyaM tadA lalATa- nAsikA hRdayoSThapAdarekhAvaiphalyaM tathAtvekara rekhANAmapi vandhyatve ko niSeddhA / atha tAsAmapi jJApakatvaM tadAvArddhake jarAyogAt sarvatra zarIre rekhodayAt kiMna hasta...2 "Aho Shrutgyanam" Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 18 ) lakkhaNa tAsAmapi lakSaNatvaM tataH zAstrANAM vipratAraNAmAtrametat svabhAvena hastapAdAdyavayavavat rekhAkArasaMbhavAttaduparivikalpazilparUpaM, api ca yasya janma to na hastAvayavaH chedovAkarasya tasya kathaM zubhAzubhajJaptirmUlata eva tadabhAvAt 1 narANAM hastalakSaNe rekhAsAphalye'zvamahiSavRSabhAdInAM tada bhAvAtkathaM zubhamanyadvAjJeyam / anyacca rekhAyA rachede bhede vedhe vA tat phalamasti navA, Adye cheda rekhAvaiyarthyAt, dvitIye mUla rekhAyA eva vaiyarthyAt yadi tadudbhava eva ApAtAt rAmasyAttadA sarvarekhANAmApAtajanyatvena na lakSaNazAstropayoga iti / atrocyate evaM sati mahodayAstu vakrAdiSu svabhAvata eva saMcArAt tannimitajanyazubhAzubhAnavabodhAt jyotiHzAstrasya tathA zakunAnAmapi svabhAve naiva jalpanAttannimittakaphalAbhAvAcchakuna zAstrasya svabhAvAdeva puNye karmANi pApevApravRteH phalAbhAvAddharmazAstrasyApivaiphalya prasaGgAt, sakalaprAmANikaparSada prApta pratiSTajyotirvaidyakanIti zakunadharmazAstra dveSeNa sarvavyavahAralopaH, tena gauravAllakSaNazAstraM pramANameva " vaMjaNa guNovaveyaM tathA chattacAmarapaDAgajUajavamaMDiyA " ityAdi siddhAntAt / zrIharSo'pi naiSadhIya " kAvye tvadudAharaNAkRtau guNA iti sAmudrika sAra mudraNA " itpabhANat, yastu kacit phalavisaMvAdaH sanaimittikasyAjJAnadoSAt bhAgyAnudayena viparyaya kathanajanyA natu tAvatA zAstradoSa: tasya sarvajJamUlakatvAt, ataeva mantrajApanyAsa pUjAvidhAnoktirnemittikadUritadhvaMsAya / vAhyAkAre'pi kANAndhakaracaraNabhaGgAdau bhAvini vartamAne'pi guhyatilakAdau lakSaNena parijJAnamAntarasvabhAve'pi dAtRtva kAryayAdau sAmAnyena sUcanAt -- zAstraM hitAyaiva rAjJaH zreSTino vAbhAgyarekhA sAmye'pi jAtivizeSAdbhedordhvarekhAdiphale vakSyamANe tathAnirNayAt, rekhANAM tattadarthabodhakatvaM tu vyavahAravAhikAlekhya ke vyAkaraNe kuNDalanAyAM padacchedAdau dRzyata eva tat kathaM tAsAM sarvathA vaithyarthaM syAt / jyotiH zAstre'pi grahANAM rekhAbhiH phalajJAnAt / chandaH zAstre rekhayA prastAre ladhvakSarajJAnAt yavanazAstre rekhAmAtreNa prathamavarNanyAsAt / vedaRAce Urdhva rekhayA CE "" " Aho Shrutgyanam" Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAttasvarasmAyatarekhayAsvaritasya saMjJAnAt / ' pAvailAhAlAhaM ' ityAdi prAcAM vAcAM vistareNa hastarekhAbhirguDhabuddhayA samyag rityA vimRzyate cet sarvaM prApyate, zrIbhagavat prasAdAt nAnyathA dezatastu hastAnuvAdarUpaM prameyaM lalATAdirekhAbhyo'pi viziSTataraM jJAyate tato yuktamidamuktaM " kulaM jAti tathA dezamAkAraJjanmajAn " grahAn ityane sUtrataeva yadapi bArddhake rekhA prakaTanaM tatra na vayaM vacmaH / sarvArekhA lakSaNameva kintu sAmudrika zAstroktA eva nahi lekhyakAdau rekhAsArthakace bAlyacApalyAtkRtarekhA api tAdRzA iti janmataH chedAdvA hastAbhAve tacchubhAzubhajJAnaM nimittAntarAdeva janmapatrAdyabhAve hastAderiveti etenAzvamahiSAdi zubhetarajJAnaM nimittAntarAdeveti gaditam / teSAM janmapatrasyApyabhAvAt rekhA chedAdau viziSTa phalAbhAvAt phalahInatvaM na punaH sarvathAniSphalatvaM chinnabhinnAdayo'lpadA ityAcAryavacanAt itisiddhalakSaNaprAmANyam / nanvevaM bhavatu tat siddhiH paraM lakSaNazAstraM vimRzyatAM jyotiH zAstraM vA kimubhayeneti cet vyaktatarabodhArtha sUryasatyapi upanetrAzmamaNDalopAdAnavat kaSapaTe satyapi svarNasya chedanatApatADanAdi parIkSAntaravadvAsatyAnAM tathA pravRtte lakSaNe satyapi nIti vinA tadvaiyarthya tatra kenacidrAjJA bhAravAhakasya rAjalakSaNavataH pratyahaM hastadvayena zIrSa kaNDavA spheTayituH karachede kArite sabhAravAhako rAjA babhUveti nimitte'pi nimittAntaraM sahakArISTam / ataeva zrI vIreNa bhagavatA dvAdazAdvikadurbhikSahetunizcaye jyotirvidbhiHkRte durbhikSAbhAve zrIgotamasvAminA pRSTena prasAdIkRtaM jyotirvidaH satyA eva paraM amukavyavahAriputrajanmanA jyotiH zAstravAkyabAdhaka tat puNyairmahadbhibhikSAbhAva iti kathAnake dvayasyApiprarupaNAsatyApitA / ataH prAgevoktaM-syAdvAdAdevArthasiddhiriti sUktaM rekhAvimarzanam / tacca sAmpratInajanAnAM keSAJcitU manasi zraddhA bhavati nabhavati veti matvA purAtanAcAryazlokaireva vakSyate // 10 // atha bhUtatIrthazaThavadvartamAnAhato'pi smaraNamucitaM dezaviprakarSe'pi samayapratyAsatteH yadvA tulAdaNDanyAyena vartamAnasya madhyasthasyagrahe'tItAnAgatayorapi "Aho Shrutgyanam" Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) saMgraha ityAmRzya sAmprataM vartamAnArhataH zrIsImandhara nAmno jinAdyasya smRtyartha tacchAsanIdhiSTAyikAyAH paJcAGgelyA devyAhaste sannidhAnakathanena hastasyotkarSamAha paJcAGgulimahAdevI zrIsImandharazAsane adhiSTAtrIkarasyAsau zaktiH zrItridazezituH // 12 // paJcAguliriti / paJcAGgulirdevI pratyaGgirA 1 aindrIzakti 2 rityaparapAyA zrIsImandharabhagavataH zAsanetIrthe mahAdevIzAsanadevatA sAkarasya adhiSTAyikA zrIindrasya zaktiH aSTAdaza:-mujAnvitA / tena paJcAGgu liriti hastasyAbhadhAnaM, laukika, zAsane vajrazRGkhalAvajrAMkuzItinAmabhiH saivaprastUyate / vairidalane'syAdhikArAt tisrodazAbrahmaviSNurudrarUpA avasthAyeSAM te tridazA devAsteSAmIzaH svAmIteSu samarthaH zakrastasya haste vajradharaNAt tacchaktirUpAsau mahAbalAvajrasya zailAdibhedasAmarthyAtnAsthAH parA kAcidvIyevAtkRSThA zaktiratae vAsyAdhyAnaM vidyutsvarUpaM brahmaviSNurudrarUpAstrayomantrAstatrApi OMnamo paJcAGguli paJcAGgulIityAdimantre vajranirghAtapatanoktiH vAmahaste vipakSa vidhvaMsa prAdhAnyAdetadhdadhAnaM dakSiNetu tisro dazAbAlataruNavRddharUpA yasyasa tridazaH sacAsau IzitA indraH AtmA indriyaprayojayitA tasya zaktibrahmamayI karasya adhiSTAtrI zrIsImaMdhara zAsane mahAdevI divyarUpA paJcAGguliriti dhyAnametadvyAkhyA labhyaM mahAbrahmeti karAbhidhAnAt zAntikakArye maGgalakArye kauGkumahastakAdinyAsena mahopayogAcca // 11 // etadeva vivRNoti-- hastena pANigrahaNaM pUjAbhojanazAntayaH / sAdhyAvipakSavidhvaMsa pramukhAH sakalAH kriyAH // 13 // hasteneti / pANigrahaNaM paramotsava aihikasukhahetuH pUjA sveSTadevasya sarvakAryasiddhikarI / zrIbhagavataH pUjAmokSanimittaM bhojanaM zarIrendriyatRptikaraM jinakalpikamunerazanaMvA zAntiduritopazamanAya tat tatsUtrapAThAdikarmahastena dakSiNahastena sAdhyAH vipakSavidhvaMsAdayo vAmahasteneti dvayorapi arthakriyA "Aho Shrutgyanam" Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Installe zrImaMdhara svAmI zAsanAdhipati adhiSThAyikA paJcAGgulI mahAdeva " Aho Shrutgyanam" Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "Aho Shrutgyanam" Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) sAmAt prAdhAnyaM tenadvayorapi lakSaNaM vIkSyamaJjAlavidhAnAdarzanamapi ata evAha-zaMkarAcAryaH saundaryalaharI nAmni bhagavatI stotre tvadanyaH pANibhyAma / bhayavarado devatagaNa iti / tena pUjAbhojanadAnazAntikakalApANigrahasthApanA. caukSyaprekSaNahastakArpaNamukhavyApArabaddhastvaham / vAmo'haM raNasammuravAGkagaNanAvAmAGgazayyAdikRt dUtAdivyasanItvasau satujagau cokSosminatvaM zuciH ityatradvayorapyupayogAt / atra pUjAdAnayormadhye bhojanagrahaNAt yathA pUjAdAnazAntikarmottaraM kRtvAbhyAsastathA bhojanottarameva karavIkSaNaM tasya sAmudrikatvena puruSakalAntIvAdityapijJeyam / pUrva dakSiNakarokti puruSaprAdhAnyAt // 12 // atrArthe prAcAM vacoracanAmapyAha rAjyazrIrbhavatA'rjitA'rthi' vahastyAgaiH kRtaarthikRtH| santuSTo'pi gRhANadAnamadhunA tanvana dayAM dAniSU / ityabdaM pratibodhya pANiyugalaM zreyAMsataH kArayan pratyagrekSurasena pUrNamRSabhaH pAyAt sa vaH zrIjinaH // 14 // rAjyeti / zrIRSabhasvAminA dIkSAgrahaNe tadAMnI dAnIyadAnIndradivyavahArasya bAhulyenAbhAvAcchuddhAhAradAne lokasyAjJAnAt varSe yAvat nAhAraH prAptastadA kaverutprekSA vAkyamidam / pUrvaM vAmasya stryaGgaprAdhAnyena haThabAhulyAt taM prati zrIRSabhasyoktyA samAdhiH rAjyazrIrbhavatA dhanurddharaNAdinA bANaprayoge purassareNa satyavatA bhavatA arjitA svabhogyAkRtA sAmprataM tasAdhanena " moha parAjayAya sajjIbhava" tadAvAmasyAtizaya zravaNAdRkSiNahastedarmanasi jAte taM pratyapi bhagavato bhaNiti / rarthinivaho bhavatA sAMvatsarika dAnakarmaNi yathAbhISTadAnaiH kRtArthIkRtaH santoSa prApitaH vittaparityAge mahAsAhasAt tataH ahaM santuSTo'pi tavoparidAnaM saMpratigRhANa, kiM vilambase nahi sAhasavatAM bhikSAyogyA tathApi dAnInAM dayAM 1 haThabAhulyaH / vAmaMjANu aMcei dAhiNaM jANuM dharaNitalamityAgamAt praNipAtA karaNena vedyam / "Aho Shrutgyanam" Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) saMsArAduddhArarupAM tatvan--vistArayan dAnaM cedgRhyate, tadA dAnInAmanugrahaH syAditi aSTavarSa yAvat pANiyugalaM pratibodhya zreyAMsakumArAtU pratyaprekSurasena pUrNa kArayan zrI RSabho bhagavAn paratIthryairapi bhAgavatAdisvazAstre varNanIyaH zrIjinaprathamo'rhan saH jagat pratItaH vo yuSmAn pAyAt pApAdavatAt / atrApi pANiyugalasyaiva sAdhyasAdhakatvaM jJApitam // 13 // .atha punarhastaprazaMsAmAhamantrAkSarANAmoMkAre yathA tattvaM pratiSThitam / tathA sAmudrikasyApi tatvaM haste nivezitam // 15 // mantreti / mantrAH devArAdhanazahAsteSAmakSarANi akArAdIni teSAM tattvaM svarUpaM, OMkAre sthirIbhUtaM tasya sarvAkSaramayatvAt / praNava zchandasAmiveti sarvAdimatvAta, agmi tacca bIjatvena jyoti: svarUpatvAcca yadvA na kSaratItyakSaraM bahma taccaikamapi jJeyanAnAtvenAneka tat svarUpaM OMkAre paramazuddhabrahmavAcake lInaM a iti arhan aH akAya: siddha: A AcArya u upAdhyAyaH / tayoge om iti munitasyAnusvAre OM iti sarva brahmAdhikyAt paJcaparameSTibIjatvAt yadvA akSairindriyairAjaMteDa ityakSarA jIvAsteSAM tattvaM kAre sadA siddhabrahmaNinizcitaM. tatraiva niSkalaGka svarUpalAbhAt, athavA nakSaratItyakSaramekaM a iti saMvRtarUpaM AkArAdInAM tasyaiva prakAratvAt arhadvAcakaM vizvavyApakaM paramAtmajyotiH svarUpaH uH izvarovratAcaraNopalabdhakevalarupa upayogasiddhitayA sarvataH samarthaH siddhastayo oge o iti anusvAraH zivabIjaM nirAkAraM arddhacandrAkAra 2 akArasya sAdhakarUpatvena ukArasya siddharUpatvena sarvAkSaravAcya vastUnAM rUpaddhaye' ntarbhAyAt. 1 arhana saMvarasvarUpI upayoga siddhaH syAditi tattvaM tadrUpamarddhacandrAkAra siddha ziloparibindurUpamanAkArAmitibhAva / OM namaH siddhamiti mAtRkAdau tasmainamaH sapunarviSNuH zakavityAkAGkSAyAM vivRtyAha siddhamiti siddhAzcaturvizati saMkhyAkA jyotiH zAstre jina saMkhyAvat / "Aho Shrutgyanam" Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) siddha zilApratiSTitaM tata / OM iti atra sarvAkSarANAM svarUpopalammaH kaivalyazAlitvAt, athavA akSarA amarAdevAsteSAM svarUpaM avatIti OM. kAraH- indraH acyutandrastatranizcitaM tadAjJAparatvAtteSAM yadvAhaste akArarUpovAma ukArarUpo dakSiNo yogabhogAtmanA prAguktaH tayoryoge OM. kArapadavAcyaH aJjalistasmin akSarANAM nAnA brahmaNAM tattvaM tathA samudreNa munIndreNa praNItaM sAmudrika sakalAvayavalakSaNazAstraM tasya tattvaM yathArthatA haste sthApitamityarthaH // 15 // atha na kevalaM sAmudrikasyaiva kintu sarvanimittAnAM tattvamapItyAha rAjJAmAjJArahasyasya nizcayo hastakAdyathA tathA nimittAdezAnAM nirNayo hastataH smRtaH // 16 // rAjJAmiti / AjJAyAM rAjJA sAkSAduktAyAmapi tathAsphuranmAnAdipatra likhitAyAmapi na nizcayaH kadApi visaMvAdAt paraM hastake paMjA iti yavanabhASA prasiddha; yathA nizcayastathAlApIti / tena sarvavyahAra mukhamaGka saMjJA haste tadyAthA-ekadvitricatuH takhyAtarjanyAdyaguligrahe / sAGgeSTAnAM punastAsAM saMgrahe paJcasaMsthitiH // 1 // kaniSTAdistalasparze SaT saptASTau nava kramAt / tarjanyAM dazavijJeyAstadAdInAM nakhAhatau // 2 // ekadvitricaturyuktA dazajJeyA yathAkramam / hastasya talasaMsparze punaH paJcadazasmRtA // 3 // tarjanyAdau dvitricatuH paJcagrAhe yathAkramam / viMzatatriMzaJcatvAriMzatyaJcAzatparikalpanA // 4 // kaniSTAdyagulitale paSTisaptatyazItayaH / navatizcaknamAd jJeyA tarjanyarddhagrahe zatam // 5 // 2 aharna pratimAnAM vajrAsana mudrAyAM aiti adhaH sthApyo vAmakaraH uiti uparisthApyo dakSiNakara iti| akAra ukArayoH kramabIjaM yadvA arhan uriti upayomena zuddhe na kevalena yuktaH siddha iti OM kArakramaH // "Aho Shrutgyanam" Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 24 ) sahasramayutaM lakSaM prayutaM cAtravizrutam / maNibandhe punaH koTiM hastasaMjJA vidoviduritiH iti vivekavilAse // 6 // atha hastasya sAmprataM jyotiH zAstrasya nimitteSu bAhulyena prAdhAnyAt tAdrUpyamAha - akSayA janmapatrIyaM brahmaNA nirmitA svayam / grahAkhApradA yasyAM yAvajjIvaM vyavasthitam // 17 // akSayati / brAhmaNalikhitA prAyo janmapatrI ziSTAnAM bhUtabhavadbhaviSya dvedhAya bhavati tarhi sarva brAhmaNa mUlabhUtena vidhinA kRtA janmapatrI bhaviSya tyevetyAkAGkSAyAM kaverutprekSAvacaH / iyaM hastarUpA janmapatrI sAkSAdeva tatra hetumAha-grahAkhyAdayo rekhA pradA yasyAM dRzyA eva rekhA zabdena bhramara cakrordhva rekhAdi sAmanyataH sarvA rekhAmAcA rekhAzramaracakrAGkA itipUrvajavAkyAt narasya dakSiNahaste janmapatrI vAmerAzikuNDalikA candrAdhikArAt, uttarasyAM candrAnanabhagavatpratipatteH tata eva dakSiNe hiMdUkava dRkSiNAbhimukhA lekhA vAme tu yavanavadvA mAbhimukhA itivyaktaM, nanu lalATapaTTe likhitA vidhAtA SaSTI dine yAkSara mAlikA ca tAM janmapatrI prakaTAM vidhatte dIpo yathAvastu ghanAndhakAre iti tathA "lipirmalATaMtapa niSThurAkSarA tathA ayaM daridro bhaviteti vaidhasIM lipiM lalATe'Artha janasyajAgRtIm iti naiSadhIye / tathA yaddhAtrA nijabhAlapaTTa likhitaM stokaM mahadvAdhanam ityAdau bhAlapaTTe brahmaNo likhitamiti zrUyate / atra haste lekhanokti svatkimiti cellalATapaTTe garbhamadhye karayoH pidhAnAt tatraiva dhAturlekhanaM sAmIpyAllalAToktiH etatpatraM rAtrau dIpe rAjJo'gre sabhAyAM likhitamityAdyukti vat yadvAsarvAGgINa lekhanaM hastayoreva vistareNa tadavakAzAt kiJcillalATeDa piti / taduktaM garbhastvadhomukhoduHkhI / jananIpRSTisammukhaH / vadhdAJja lilalATe tu pacyate jaTharAgninA // 1 // (< " Aho Shrutgyanam" "" "" Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 25 ) atha pAdayoH rekhAH kathaM nahi tAn lakSaNamiti kathituM zakyam / yathA hastastathA poda iti sAmudrikavacanAditi cennakaralikhitasyaiva phalalekhanAt vyaktatayA / kuNDalikAyA upari vatsarAdipaddhati lekhanavat garbhe mUlasthAnIthaM muNDamadhastatra karapratyAsatteH pAdayorUrddhvasthAnAt pAda karalakSaNAt pAdasturyAMzastanmAtraM lakSaNamiti pratIyata eva mukhya rekhA catuSTayamadhyAt pAde Urddha rekhAmAtrakathanAt yataH--- adhovidhAnAta kamalapravAlayoH zirassudAnAdakhilakSamAbhujAm / puredamUrdhvaM bhavitetivedhasA padaM kimasyAGkita mUrdhvarekhayA // 1 // pitRdhanAyurekhANAM pAdenupayogAdita eva karatale janmapatraM bhAvapatraM tadagulyAM spaSTaM na tathA pAdayoH pANipAdamiti vyAkaraNe tanmukhyatA kathanAtU darzanamapihastatasyaivoktaM na punaH pAdasyeti vivekAcca / kiJca sohamAjanmazuddhAnAM tathA janmamitramidaM janmAMtho'yaM janmadaridrA'yamityAdivat janmanA utpattyA' patraM yattajjanmapatraM tadapi pANirUpameva bhUjadaLetyAdyabhidhAnAt, yadvA patraM pakSastadapi pakSiNa pakSa iva narasya pANirevoti / janmapatraM tadeva tatraiva lekhanau cityAt vastutastubramhaNA nirmANa karmaNA audArikAGgI gopAGgaprakRtisahacAriNA nirmitA tasyaivavidhitvena bhaNanAt / yataH - vidhirvidhAtA niyatiH svabhAvaH kAlograhAzvezvarakarmadevam bhAgyAni puNyAni yamaH kRtAntaH paryAyanAmAni purAkRtasya // 1 // karmaprakRtinAmapi devAdhiSTAnaM mahIpAlacaritre kuSTavilaye tathA bhagavatyAM lokapAle tattad rogAdijJAnadvArA lokapAlAdhikArAt prasiddhaM tadrUpatra hmakRtetibhAvaH / atha kathametat jJeyaMjanmapatrIyamiti / tanudhanasahajasuhRt sutaripujAyA mRtyudharma karmAyavyayarUpANAM rekhANAmavasthAnAt, tatra tanurekhA, 1 pAde pIndrAnuja viSNoradhi daivataM / zrUyate buddherbrahmA ahaMkArasyezvaraH manasazca - ndraH diza zrAtrasya tvacovAyuH sUryazcakSuSo rasanasyApaH pRthivI ghrANasya vacaso'bhiH hastayorindraH pAdayorviSNuH pAyormitraM prajApati rUpasthasyeti zArire // "Aho Shrutgyanam" Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 26 ) AyurlekhA tasyAmeva svabhAva lakSaNAt karmarekhArAjyaizvarya daridratArUpAAyurekhA UrdhvarekhA paraparyAyA / vyayarekhAkalahamRtyudIkSA grathilatA gRhAdhikAra lakSaNA ghAtasthAnatayA trizUlarekhayAvA saMtAna rekhAyAM catuSkikA saMbhave ripurekhA / zeSAstu spaSTA eva / hastatalamadhye pUrvAparAyate Ayurdhanarekhe dakSiNottarAyate pitRrekhordhvarekhetathA aSThonmukhatarjanyunmukha kaniSThonnrakha Urdhva rekhAstirya gAyatAstathA vidyArekhA rAkSasakoNAt karabhAnnirgatya kozonmukhI sarvAbhiretAbhirdvAdazabhavana saMpatti: sUryapUrvasyAM zukrodakSiNasyAM pazcimAyAM zaniH udIcyAM gurUH aizAnyAM maGgalaH AgneyyAM budhaH sAmAnyatayAsthita itisthApanA dakSiNahaste atra tUryabhavane baMdhubhAvaH / bhAtRrekhApratyAsatteH prakaraNe - maNibaMdhA upayaTApae siNI jAva aigayArehA bahubaMdhusamAinnaM kulavaMsaM nihise tassa // 1 // itivacanAt SaSTabhavane ripubhAgo ghAtasthAna bANa prahArAdirekhA sAmIpyAt / AyurekhA sammukhaistairnalabhyaM mAtRpakSataH iti hasta cinha sUtravacanAt tat saMmukha saptamabhavane kalaharekhAsthAnAt / cASTamabhavane AyabhAvo'pi kaniSTA yadidIrghAsyAdUrdhvarekhA samAzritA vyava - sAyAttadA lAbhoyazasvasya mahojvalam // iti hastacinha granthAt / janmani yo niyantrAnnirgamaduHkhena mRtyurekhA purobhAvenAlpamRtyustathAjanmApyaSTamabhavane tata eva janmani mRtyau vA sutakatve pratIte graheSu sUrya sUrya sutayoH sAmudrike taddizi avasthAnaM jyotiH zAstre'pi tathAbhaNanAt, prAcyA dizA ravisita kujarAhu yameMdu saumyAvAk pataya iti / zukro 1 gRhavandharekhAsthAnatvAt vyayaH tataH pazcAnmadhyayAM urdhvarekhayA dhanavRddheH AyaH bhAvaH 2 maNibandhAt pitRrekhA, madhyAt dve Urdhvarekhe ekAmadhyAGgatA dvitIyA nAmikA miti dve rekhe || 3 muSTiprahArarUpam / 1 maghAyApitR daivatAyAH sthAnAt alpamRtyuH AyurlekhAyAM tanusvarupAttadudbhavasthAna tayA kA tIrthasya sadbhAvAjjanmApi tadbhavanarekhAbhirvicAryam / 2 sUryasutaH pazcimAyAM nakSatracakre azleSA sarpa devatA tat sthAnAt zatirapi sarparUpatvAt, muSTau kaniSTAgrasya zanaistatra nyAsAcca / "Aho Shrutgyanam" Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalA / sAvitra zrasyamRtyu vidyArUta zrAyajanya utsati e mAnuja ripu LA strI da za Vatate M 27 zrInaga s zukra-piTa uIrezyA Kelly 35 sura dahila dakSiNahastatala. 6 tanurerayA ke le tarjanI gaya dikSA kajI mRtyu runa vALUna ma he budha cAra varjanI yaya kalI dizA bharaNa kRtI aMguTha f zra dhana dahI khu qd 1011021061 baliks tadva r yAma N bhA Q rAjya zrIbhoga raNa (pitRmAtR guru baMdhu OM 25. < bAmahastatala. sAvitrI Wellcy ter khI sema mAula R9 | kali ta mRtyu elke prAya nepA pa m ww "Aho Shrutgyanam" Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "Aho Shrutgyanam Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 27 ) 7 dakSiNasyAM mahArASTradezodbhavattvAt, jiThama rahaTha bhUo solasa sakiraNI ka kha diThiyamabhUo asura guru sukko sukko namaI pAsamiti stavane / tathA darzanamapi gauryA madhye azvinyAdi nakSatracakre jyeSThAvasthAnAt AgneyyAH pratyAsattirapi -- tathA maNibaMdhAu payaTA saMpattA tathA avaTha hiThAyatosurIti prakaraNe pakaTAkSarorityAcAryasthAnAt / nakSatracakre uttaraphAlDuganyA uttarAvasthAnAt tatraiva janmanA tathA rAzicakre meSAdikrame uttarasyAM dhanarAzenyasena dhanurbalena tathA tadrUpAzvabalena rAjyazrIsambhavena aGgulISu sarvottaraguruttaramadhyAGgulI sthAyitvAduttarasyAM guruH jyotirmate'pi IzAnadizaH sAmIpyAt aGguSThamULe brAhamyatIrthe sthAnAt nakSatracakre rohiNyA sthite: brAhmaNorohiNI sambhava itijyotiHzAstrAt, dhruvarAzitraye kanyArAzisthAnAt AgneyAM budhaH tathAtarjanyAM pRthivItattvAt rAzicakre makarAvasthA nenasvocatvAt candracakre uttarASADhAprApte pRthivIsUnurhanana kriyAsthAne lohitAGgomaGgalastvaizAnyAM saMgata evaM vAme pUrvasyAM candra iti sAmanyataH sarvajanajanmapatraM tadbhAvapatraM tu varSazubhAzubha jJAnAdhikAre vakSyate / nanu hetUnAM lekhanAdevamavasIyate, yadetat sarvaM kalpitamiti tanna; zAstre prAkasiddhe'pi hetUktiH zraddhAtizayAya / vRttikRtAmayaM viSayaH sArvatrikaH yadAha--nyAya kusumAJjaligranthe- zrI udayanAcAryaH " ArSaM dharmopadezaM ca vedazAstrAvirodhinAyastarkeNAnusaMdhattesa dharmaM vedanetara iti " siddhAnte'pi ' aThavA heDaMvA pasiNaM vA ' iti pAkSikasUtre 66 sa a saheuya savAgaraNamiti " paryUSaNAkalpAdhyayane hetupadezaH spaSTaH / atra sutasthAne'pi ripubhAvaH caturthe pitRbhAvastanau AyurbhAva mRtyubhavaneH janmabhAva AyacetyAdisAM karye'pi nadoSaH rUpalakSaNavarNAnAM klezadoSasukhAyuSaM vayapramANa jAtInAM tanusthAnAt nirIkSayet // 1 // iti jyotiH zAstre'pi AyuH sukhAdInAM aSTamacaturtha bhavanabhAvAnAM tanvAdiSu sAGkaryAt dakSiNahaste 3 azvine SoDazazata karAdhiparaceH kanyAsaMkramasya rAzicake nAbhikArUpadakSiNa dizaH khAmitvAt // "Aho Shrutgyanam" Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) sRSTA bhavanAni vAme saMhArarItyA tat puMsaH saralasvabhAvAt nAryAvAmasvabhAvatvAt, tadapi kathamiti cet nAbhisthanADyA vAmAvartatvAditi kecit raktAdhikyAdityanye divastusvabhAvAdityapare / strIvedodayAditAtre / vayaMtubamahe putrArtha ramayeddhImAn bahaddakSiNa nADika iti virekavilAsavacanAt / vAmanADIpravRttau garbhodbhavaH tathA vAmakukSAvevasthAnAt vAmAGgatvaM tena vAmahastaM vaidyAH parIkSante / yadyapi UrvarekhA paJcakasadbhAvaevAvazyaM bhavanavyakti sArvatrikI tathApi tatsthAnabhAvanayA eva tadbhAvaH garbhotpattau antarmuhUrte vyatIte sarvendriya paryAptau zrotranAzAnetrajivhAdyAkArAbhAve'pi manuSyasya paJcendriyatvavat divase tattannakSatragrahAnabhivyaktAvapi tadbhAvanavat rAhuketvoH sadA adarzane'pi tattadrAzau taccintanameva na caivaM tat phalaprasaGgaH tathA saMbhAvanayA vyavahArAt brAhmaNAnAM paThanaM kSatriyANAM zaurya jAti sambhAvanayA vyavadviyate / caurasthAne caurAbhAve'pi bhayotpatteH / lalATe kasyApi rembANAmabhAves pi tadvimarzavat sAmAnye nAtrApyadoSAt, AyurlekhApitRlekhayorapi kasyApyanabhivyaktau tat phalasyAnubhUyamAnatvAt, na caivaM rekhAyA abhAve'pi tat phalopapattau rekhAvyaktervaiyarthyamiti vAcyaM / sarvarekhAsu tathAtvAbhAvAt vyaktA veva phalaM dadhu cellakSaNA zAstroccheda eva AyuH pitRlekhayorAvazyaka tvAdanabhivyaktAvapi tat phalAnubhavadarzanAttathA vyavahArastadvajjanmapatre'pi dAradrasya adhArmikasya vandhyasya rAjyadharmasutabhavanavyavahAra iti kRtaM viphala jalpaiH / akSayeti patrAdivat vinAzAbhAvAt bahukAlasthAyinItyarthaH / ata eva yAvajjIvamiti anyasyAM janmapatrikAyAM rekhAbhAve vartayitrA binduH svajJAnAya dIyate, na cedabhAve naivasAdhyasiddharatrApi rekhAbhAvamAtrameva 1 ekAsmanneva jJAtavyeca gatidvayaM kathAmAte na vAcyaM narapatijayacaryAyAM bhUcarakhecara cake sRSTA saMhAretAvobhayogatiH meSAdidvAdazoca vAma mArgeNabhUcaraM tasyocarva naravecaracakra savyamArgeNa vinyaset itieka cakregati dvayam / / "Aho Shrutgyanam" Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 29) sUcakaM brahmaNo bhramAbhAvAt yadvA sUkSmAvindavo'pi sambhAvyA naiSadhIye tllkssnnokteH| yata:--kimasya lomnAM kapaTena koTibhi vidhirna lekhA bhirajIgaNadguNAn / naromakupaughamiSAjjagatkRtA / kRtAzca kiM dUSaNazUnyavindavaH // 1 // yadIyaM janmapatrikA na, tadA kathamasyAH pArthe spaSTanaravarUpagrahA dvAdazabhAva tat sambandhi yuktAzcAgulISu bhAva kuNDalikA // 16 // anvayena hastaM vyAvarNya vyatirekeNa tadAha nAsti hastAtparaM jJAnaM trailokye sacarAcare / brAhmayAca pustakaM haste dhRtaM vodhAya janminAm // 18 // nAstIti / paraM-uskRSTaM tato'dhikaM brAhmayA iti sarasvatyAH pratibimbe dhyAne vA tathA darzanAt vAme putaska dhAriNImabhayadAM sAkSasrajaM dakSiNe bhaktebhyo varadAnapezala karAM karpUra kundoujvAlAmiti bhaNanAt / bodhAyeti lokAnAM jJApanAya hastAdanyatra jJAnasthalaM neti / nacadakeskandhe zIrSe vA pustakamadhAsyaditi bhAvaH // 17 // zrutajJAninAmatrAbhyAsaH zreyAn kevalajJAninAmapi tamevAha tIrtha karANAM pratimA hastanyastadRzo'khilAH / taddhasta darzanAnnAnyat kevalajJAnasAdhanam // 19 // tIrthamiti / tIrthaMkarAH zrIRSamAdayorhantaH tat pratibimbAnidhyAnamudrAvasthitAni-yathA hi arhatAM vItarAgatvaM rAgakathanAddezagrahe sarvagraha iti nyAyAdvItamohatvaM tat pratimAsu strIzastrAdyabhAvAllakSyate tathA vAmA vAmayoH sAmyatA sUcakajJAnavidhAne hastadarzanamapi jJeyaM pratimArUpAt yadyapi kAsAzcitpratimAnAM kAyotsargamudrAyAM na haste dRSTinyAsastathApi "Aho Shrutgyanam" Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 30 ) kaverUtprekSA vAkyatvAnnadoSo yadvA yathA hastastathApAda iti sAmudrikavacanAt vaidyakazAstresuzrute ekasmin savidyabhAge ukte itara sa vizvabAhukhyAnAcca "yathA hastayorindrastathA pAdayorviSNuriti " suzrutazArIre indrAnujaviSNu* sthAna pAdAGguSTa dRSTinyAsAtkaradarzanameva jJeyamevaM viSNupratimAyAmapi udasta zaGkhacakrahastatvaM jJApakaM bodhyam // 18 // atha granthasya nAmni SoktyA kaviH svanAmnA anvarthatAM darzayati // sAmudrikodvodhi payonipIya megho rasaMvarSati mRSTamurvyAm / samedhatAM tena sukhena lokaH zrIhastasaJjInavanametadApya ||19|| sAmudrikodbodhIti / medhogranthakRt samudreNa munIndreNa praNItaM sAmudrikaM lakSaNa - zAstraM tat udbodhijJAnaM tadeva payaH nipIya AhatyamRSTaM nirdoSIkRtaM nirmalaM rasaM zAstra ga-narA hasta dRzo'khilAH ityapi pAThaH - vAkya rasaM urvyAbhUmau bhUmispRzitAtsthyAt tadvyapadezo maJcAH krozanti grAmo naSTa ityAdivat varSati prasArayati zAstraracanA vizeSadvArA anena svakapola kalpitAzaGkA granthasya vyudasyate tena hetunA pUrvAnusArI grantho'yamiti jAnan hastasya - hastajJAnasya saJjIvanamiva -- uddIpanamiva yattat Apya - labdhvA ThokaH sudhIrjanaH sukhena tattannimitta jJAnajanya lAbhena samedhatAM vRddhiM prApnotu ityAzirvacomaGgalAya pakSe samudrodbhavaM udbudhyate ullasatItyudbodhi - payojalaM pItvA megho jaladaH mRSTaM svAdu rasaM varSati abdairvAjighRkSayAvagatairityAdikavisiddhAntAlloko jalasthalanabhazcAri jantuH zrIhastasaJjIvanaM samyak vastrAdinA galitaM jalaM prApya sukhI bhavatu // 19 // itizrI hastasaJjIvanagranthe siddhajJAnaprakAzake zAstraprArambhAdhikAraH sampUrNaH || "Aho Shrutgyanam" Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aham atha nimittajJAnaM kevalaM zAstrAdeva na jJAtuM zakya, anantattvAta, lakSaNazAstrasya tato'pyadhikatvAt parIkSAyA iti / tena iSTadhyAnajApAdikathana mAvazyakaM yena vAk siddhistattatpratibaMdhakaduritadhvaMsena saJjAyate tatapUrva bhaNite hastadarzane lakSaNavimarzaH kevalaM na prayojanaM kintu tIrthayAtrArUpaM puNyamudbhavati tadAha--- mUle'GgaSTasya syAd brAhyacaM tIrthaM kAyaM kaniSTayoH / pitryaM tarjanyaGgaSTAntadaivataM tvaGgalimukhe // 1 // mUla iti / brahmaNo jJAnasya hitaM yogyaM vA brAhmayaM tIrtha tIryata anena dRSTeneti tIrtha, aGguSTasya mokSajApe'dhikArAt, jJAnasAdhanatvena dvijAnAM sAnAdau tadupayogena budhasya sthAnatvena tanmUle taddhayAnaM--tadana candrasya sarvajyotirmukhyatvAt kaniSTayormUle kAyaM zavayojya yazobharasUcakaM janmasthAnattvAt kAyalabdhirUpaM jIvitarekhAyA stataH prAdurbhAvAt zvAsozvAsabhASAparyAptisamuccaya lakSaNaM vA RSINAM dvijAnAM tanmUle jaladAnAta tIrtha dhyeyam / pitRNAM hitaM pitryaM mRtyurekhAsthAnAt pitRNAM tatra jaladAnAt pitRrekhA saMprAptyA jIvitarekhA samAptisthAnAdvAtriveNI sambhavAt tIrthaM dhyeyam / devatAnAM iMdra daivataM agulImukhe madhyAyAM gurusthAnatvena gurorapi sarvadeva pUjyatvena sarvadevasaMgamAt , anAmikAyAM sarvadAnavapUjyazukrasthAnatvAt kaniSThAyAM zanirAhU sarIsRpAviti nAgasya zyAmalatvaprAdhAnyena pazcimAyAM zanerAdhipatyena nAgalokasya tatrAvasthAnAt tata evaM lohamudrA tArAyAM dhAryA evaM ca suragurusUrisako uvajhAyA thuNa sAhu mando iti nyAsAnusArAt siddham / tarjanyAM zatrunigrahArthaM japAdhikArAt lohitAGgasya strINAM raktavasana paridhAnamAdhikRtasya sarvagraheSu mukhyasya rAzimukhyameSAdhipasya maGgalasyAvasthAnAt "Aho Shrutgyanam" Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 32 ) sUryasyApyasyAM rAzyAdi cakre tathA muSTikaraNe candrasyApi prAptyA sarvajyoti - rdevasaMgatyA ca vIrthaM dhyeyam // 1 // atha parasammati nidarya svamatamAha - zatrUJjayastutarjanyAM madhyamAyAmujjayantakaH / arbudaH khalusAvitryAM kaniSTAyAM sametakaH // 2 // zatrujjaya iti / aGgulISu mantranyAse AdyatvAt Adya prabhupadaM zatruJjayastarjanyAM tasyAM jApena zatrujayAdandharthAt, madhyAyAM jApena dhanaprApterdhanAdhiSTAyikAlakSmIrapi tatraiva tanmUle Urdhva rekhayA dhanasamRddhisarvadezakhyAtyAcArya padaprAptezca sandhyAyAM dvArakApUryAM madhyAhne raivatAcale iti prabhAsakhaNDe bhaNanAt lakSmIpatinivAsena ujjayanto madhyAyAM dhyeyaH gaurI sAvitrI zatrupatnI himavataH putrI zivasvarUpAdarbudo himavannagarAjasUnuriti lokapratItyA parizeSA dvA tatra dhyeyaH kaniSTAyAM paJcatIrthyAM kaniSTatvAt viMzaviMzopakAnAM saMkhyAyA vizrAmAdvizArhannirvANabhUmisameta kastIrthaM tatra dhyeyaM samaissarvaiH samatArUpeNa sarvatra avakai rbhA jJAnaM tat sahitaiH siddhaiH ita prAptaH sammetakaH sammedako vA samyak vRddha ityarthaH // 2 // aSThe'STApada giriH paJcatIrthAnyanukramAt / svahastadarzane naiva vandyate prAtarutamaiH // 3 // aGguSTha iti / aGgau zarIrAvayave tiSThatItyaGguSThaH / tatra rajatAdri kailAsAparanAmASTApadatIrthaM dhyeyaM zrI Adidevasya sUryasvarUpeNa dhyAtavyasya tatra brahmapadAparaparyAya mokSa prApteH / aGguSThohi sphaTikavannirmalo jIvasvarUpa prAdhAnyAt tata eva skaTikomokSadaH paraM iti japamAlAyAH sphATikyAGguSTe mokSajApasthAne avazyaM sannidhAnaM aSTApadasya sphaTikA calatvAt yadvA yogapradhAnyena zivasvarUpasya arhatAmAdyasya sphaTika dhavaladhyAnaM yataH zuddhasphaTikasaMkAzaM tejomUrtimayaM vapuH / jAyate kSINamohasya saptadhAtuvivarjitam // 1 // " Aho Shrutgyanam" ---- Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (33) yadvA-aGguSThasya akSINamahAnasAdilabdhInAM hetutvena bAlye tIrtha karANAM tata eva paramAmRtapAnena puSTeH sakalasiddhimUlatvAt / mAdAprabhoH siddhisthAnaM tIrtheSvAdyamaSTApadarUpamatra dhyeyam / mantranyAse prathamatvAdaGgulasya tenaivAGguSThAdyA paJcagarvAH sitapItAruNA ityagre vakSyate / yattu aGguSTaH paJcavarNaH syAdityAdi tanmuSTivastu jJAnAya anyathojvalatvameva sakalajyotirmukhyacandrasUryo: sthAnAttavyaJjakamapi paJcadazyAsthAnaM spaSTam / zirasi candrAta, zivAtmaka tayA vA aujasyamanenAbhiprAyeNa dakSiNAGguSThayave zuklapakSe janmoktiH prAcAM uttamaiH puruSottamairmokSAbhilASibhiH pitRkarmAdikArakANAmanuttamattvAt / / 3 // ___ kaniSTAyAM sammetakastathA aGguSThe'STApadagirityasyadRDhIkaraNAya punAnAntaraM prAha--- viMzopakAviMzajinA aGguSThAdAdyatIrthayAt / pratyag dakSiNapUrvodaka tale zeSA caturjinAH // 4 // viMzopakA iti / vizeopakazabdenAtra trayAbhAgA aGgulInAm na grAkhA steSAM paJcadazasaMkhyAkatvAt kintubhAgAnAM sandhirekhA rUpA viMzopakAsteSAmuttamAGgulISu viMzatisaMkhyAkatyAt, taddhayAnaM yadvA daivataM tvagulImurave iti vacanAt, tathApi jinadhyAne viMzatiH pUryate / zeSA namI / 1 nemi 2 pArzva 3 varddhamAna 4 rUpA / yadvA viMzajinAviharamANatIrthakRtaH caturjinI zrIRSabha 1 varddhamAna 2 candrAnana 3 vAziSeNa 4 rUpA zAzvatajinA ityanena sarvazAzvatajinadhyAnaM sUcitaM / etadadyAnaM jJAnanairmalyAya // 4 // rekhAzrayaNadhyAnAt / rAjyazrIrbhavatArjitetyAdinA hastavarNanaM manasyAdadhAnaH zrIRSabhaprabhupAdukA tIrthamakSayavaTaM nididhyAsurAha-- 1 namo arihaMtANa-iti nyAsAt sasidhavalA arihaMtA, ratAsiddhAya sUriMNe kaNayaM tena tarjanyAM maGgalAzritAyA-aruNatvaM aruNasya site'ntarbhAvAt / maragaya bhAU uvajhAyA sAvitryAM upAdhyAyanyAsAnnIlatvaM pavanAzrayAt sAmAsAhusuiMditu itistotre tArAyAM sAdhupadaM nyAsazyAmatvAt. hasta...3 "Aho Shrutgyanam" Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) pitarekhAbhaved gaMgA mAtRrekhA sarasvatI / AdyarekhAtra yamunA tat saMgastIrthamakSayam // 5 // pitR iti / aGguSTharUpASTApadagiri pratyAsatyA pitRrekhA gaMgA yadyapi dakSiNahaste dakSiNadizo rekhAyA bhAgamAd gaMgAdhyAnamayuktaM uttarasyAstadAgamAttathApi gaMgAyA stripathagatattvena tathA viSNoH pAde bramhaNaH kamaNDaluni harasya zIrSe iti sthAnAni, niyamAt AgAse gaMgasouvva ityAgamoktyA devagaMgAyA AkAzasthAnaM taccAGgaSThazIrSe iti vimarzAt pitRrekhAyAH gaMgAsvarUpaM yuktameva yadvA paryaGkAsanasthAne vAmahastapitRrekhApi milati saiva gaMgA jAtyAGgIkRte azuddhe'pi pAvitryavyavahArAt tathA vidyArekhAyAstadantarmilanAt sarasvatI mAtRrekhA na ca rekhAyAM raktatvaM na sambhavatIti tyAgAya raktAgaMbhIrA tathA " aravINa ghaNAhavaM tirattAhi" ityagre tat phalakathanAt mAtRrekhAyAmeva dhanodayAt tathA AyuH paryavasAne matyaryamastat saMnidhAnamityasyA rekhAyAH paryante mRtyurekhA spaSTaiveti yamabhAginI yamunA AyurekhA tat saMgaH akSayatIrtha prayAgasthAne vaTaH zrIyugAdiprabhorjJAne vaTasAmIpyAt triveNI trilokapratItaM tadhdayAnaM prAnte samAdhi maraNAptaye / anyadapi dig labhya jJAne varSadija jJAne bhaumAdivimarzane prayojanam-yadyapi vAmahaste myaMgA draktAdhikyena raktAnAmanadI airavanakSetrasthA tasyA evaM triveNI sthAnatvaM yuktaM tathApyatratya lokabodhAya gaMgAdinirdezaH yadvAjalAzaya mAtre sarvarAjanyAnAM rAjeti kathanavat gaMgAvacane'pyadoSaH gaMgApi mahAnadI devAdhiSThitA'SThApadatIrthamUlaspRg keghAJcinmaharSANAM siddhapadamityAdi zraddhayAdhyeyA draSTavyA smaraNIyA jainAnAmapi lokabhAvanAyAM bharate gaMgAdhyAnasya saMvararUpAt yathA rAmasya paramezvaratvena zaivAnAM zraddhA tathA jainAnAM kintuparamarSitayA zivaprAptatvena taduktaM prAk zraddhAvizeSAt phalavizeSa iti // 5 // atha sAmAnyataH karavilokane mantrajapAtha hastaprakSAlanarUpaM nyAsamAha aGguSThAdipaJcapadIH namaskArasya cintyate / catuHpadIcUlikAyAzcaturdirbhutale smRtA // 6 // "Aho Shrutgyanam" Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) aGguSThAdiriti spaSTaM / navAMzacakAdau tadhdayAnaM, / tatra aGgaSThe ahatpadaM " namo arihaMtANaM" iti nyAsaH / arhatAM paJcavarNatvAttena muSTijJAne'GguSThaH paJcavarNaH, evaM tarjanyAM siddhanyAsAdraktatvaM madhyAyAmAcAyanyA. sAtpatitvaM, anAmikAyAM upAdhyAya nyAsAnnIlatve yukte'pi snAnadaivatattvAt zukrasthAnAt zAntikapauSTikakArye japAdhikArAt dharmarekhAmUlatvAt dakSiNa haste japaprArambhe prAthamyAt sitattvaM zukle pakSe darzanasparzanAdiSu kRSNe . tu nIlatvameva, ata eva vipro zukra-gurU iti vacanAta, asyAM rUpyamudrAgharaNameva smArtA prAhuH viprANAM sAvitratvena prasiddheH yattu AcAradinakarAdau sAvitryAM suvarNamudradhAraNamuktaM tadasyAH kSatriyatvasUcakaM / yadvA suvarNamapi zvetaM syAdeveti / pavanatvAt samAGgulItvAt varNadvaye pItanIlarUpe harito'pi saMbhavAt prANo harit , apAnaH kRSNaH, samAnaH zuklaH, udAnoraktaH vyAna indradhanuH prabha iti vividha vAyuvarNAcca na doSaH, tArAyAM sAdhunyAsAt zanisthAnAt rAtripratyAsatyA zyAmatvaM mithunasthAnAt nIlazyAmayoraikyAnnIlatvanapi / evaM ca paJcaparameSThinyAsena jApaH pUjArthaM zaucaM vidhAya dikpAlAhvAnasAnnidhyAya catuHpadIparikararUpAdhyeyA // 6 // hastadarzane puNyasAdhanatvaM pAraMparyeNa draDhayatievaM sarvatramantreSu devatArAdhane smRtaH // karanyAsastena devAH sadA sAnnidhyakAraNaH // 7 // evamiti prakaTArtham // 1 // hastadarzane puNyasAdhanatvaM pAraMparyeNa draDhayati hastadvayAyurekhAntaryojane prAtarunmukhaiH pratyAkhyAnasya samaye dhyeyAsiddhasilAbudhaiH // 8 // hasteti / pUrNa darzanametat , ekahastadarzanaM tu khaNDarUpatvA niSiddhaM prAk / devAnAmapi, ahaMdAdInAM siddhentarbhAvAt, taddhayAne sarvadhyAna pratIteH sakalanayAtmaka syAdvAdavato'JjalidarzanasyaucisyAt // 8 // "Aho Shrutgyanam" Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 36 ) atha sparzane pRcchAjJAnAya nyAsamAha talaM siMhAsanaM sAkSAtatrastharitrajadguruH / AdidevoGgulaH sevyo jayAdi devatAjanaiH // 9 // talamiti / evaM ghyAtvA OM jaye svAhA / OM vijaye svAhA / OM jayante svAhA / OM aparAjite svAhA / OM AdIzvarAya namaH / ityayaM tArAdirnyAsaH tataH evaM yoge'GguSThasya pradakSiNAdAnaM, AdidevatvAt vidyAsAghanakAryecchA samaye nyAsaH kAryo. varSajJAnAdArAbhya cUDAmaNizAstrAnusAraNa pRcchA phalaM yAvat // 9 // OM jaye vijaye svAhA jayante'thAparAjite / OM AdidevAya nama evaM nyAso vicintyate // 10 // OM jayaiti gaditArtham // 10 // athAGgulISu bhAgatraye goladhanAyu rUparekhAtraye ziraH prabhRtiSu avayavatrayeSu trisaMkhyA nayamanahetujJAnAya dhyAnamAha - aM ityarhan devadevo vizvambharaH parAparaH gururguzabdenAkhyAtastayordharbhastadIritaH // 11 // amiti | aM-pratisAnusvAratvaM zivabIjAt siddharUpeNArhaddhyAnArthaM // akSarArthaM cintanayA dhyAnArambhaH // 11 // trikAlaM sAmudrikazAstrabodhakena svaM hastaM vIkSya kiM kartavya ityAhabhaktyAdeve gurau dhyAyettasmAttatve trayaM kare | lItilakSmI caturdhApi syAdasyArAdhakAGkSiNaH // 12 // bhaktyeti // 12 // atha janmapatrabhAva kuNDalikAdau grahabhAvanArthaM tanmUladhyAnamAha. prAga'bhyudayate raviH yathodaya gireH tathAGguSThe grahAjJeyA nakhAzcandramukhAH pare // 13 // yathodayeti / prAtaH pANidarzane aGguSThasya ravisvarUpeNadhyAnaM maimittikasyA'bhyudayAya, yadyapi aGguSTasya madhyatryaMze sUryasthAnaM tathApi dhyAnasamaye "Aho Shrutgyanam" Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 37 ) 3 sarvo'pyaSThastadbhAvena bhAvanIyaH sUryapratibimbe sUryavat yuktaM catat, ataeva rAjJastathA gurorAsanAdervainayikopacAraH, nanu nakhAdiSu prakAzavaiziSTyAt candrAdipratipattiH subodhA; aGguSThamadhyatryaMze sUryazraddhA kathaM ghaTata iti cenna; paJcadazyAsthAnatvena candravat sUryasyApi zraddhAnamAvazyakameva dAhiNaM hatthaMguThya mameyajaveNa divasa jammaM se iti prakaraNakAra vacanAddina - zraddhAne sUryazraddhAyAH sulabhatvAt, tena rekhoparekhAdi sarvasUkSmavyaktirdinatvAdeva karatalena tathA karapRSTe tatra rAtritvAt; caMdrAdigrahaprakAzo'pya'smAdevavedyaH; kizca puruSasya striyA vA prAGamukhAvasthAne'GguSThaH prAgeva tadRizo'dhipaH sUrya eva prAguktaH nakSatracakre sAmAnyato bharaNyapi prAgevayasyAM ravirutpannaH tathA revatyapi aGguSTha eva sUryapatnI vevahinamazvastedrakhApyaGguSThamUla eva triveNyA arvAg azvapriyabhojanaM yavazreNissApyatraiva, tathA aGguSThenyomamUrddhagamiti / vyomasUryasyAzraya stadapi pratyAsannaM tena madhyAMzasthito ravirurddha dRSTitvAdvayomadarzItyapi jyotiH zAstracacaH susAdham / candrakAlAnale UrvabhAgato nakSatracAraH sUryakAlAnale vo bhAgatastena candra upari sUryAccarati vyaktaM caitannarapati jayacaryAyAm / Agame'pi " tAraravicaMdarikhA " iti vacanAttathaiva tena candrasya kAmoddIpakatvAt mahArAjatvAt phalAhAnivRddhezca hastapuSTe rAhuketU iti rAhoH pratyAsattezca zivasyAGguSThasya murddhasthAyino nakharUpatvaM tadbhAgAdadhobhAge sUryasthAnamapi / tathA mAsacakre'pi nakSatracakrakramAdaGgaSTapUrvamAdrapadanyAsAdaGguSTho bhAdrapanmata iti vacanam / bhAdrapade siMhasaMkramAt sUryAdhikAraH aGguSThAmRtapAnamarhatAM tathA'kSINamahAnasalabdhi pramukhamapi AdityAjjAyate vRSTiritismRtyuktaM kAryamapi sUryasya tatraiva, evaM avanIzodinamaNiriti vAkyAdrAjJAM tilakakaraNamaGguSTenaiveti laukika kAryamapi bodhyaM tathAgame pUrvasyAM jyotirvimAnavAhakatayA yuktasya jyotiSe' 4 1 tulA koTinyAyena madhyagrahe sarva grahastena madhyabhAgeravau sarvatrAGguSTe ravistataH sAdhu lokAzrayAdgrAmo'pi sAdhurityAdiva upacArAt aGguSTo ravirityuktam--2 docaMdApabhAsiMdAsurAtarvasu ityAgamAt / / 3 bhaumArkovyomadarzinI / 4 bhunanadIpake / " Aho Shrutgyanam" Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 38 ) pi siMharAzeH pratIteH sUryasya bhavanamapi / tathAsvarodayazAstre ' candro bAme dakSiNe sUrya ' iti vacanAt / dakSiNaM netraM bhAnurUpaM yaduktaM murAri nATake niSpratyUhamupAsmahe bhagavataH kaumodakI lakSmaNaH kokaprIti cakorapAraNapaTuye tiSmatIlocane / yAbhyAmarddhavivodhamugdhamadhura zrIrarddhanidrAyito nAbhI palvalapuNDarIkamukulaH kamboH sapatnIkRtaH // 1 // nAmamAlAyAmapi vAmaM tu nayanaM saumyaM bhAnavIyaM tu dakSiNamiti tataH pRSTavAbhimukhyo mAtuzca lalATakRtasampuTetiiti vAgbhaTazArIravacanAt / aGguSThe sUryasya pratyAsattirapi tenAGguSThamadhyatryaMze sUryapratipattiryuktaiva ziro 1 mukhaM 2 tathA kaNTha 3 iti bhaNipyamANatvAt mukhe dakSiNadig bhAga netrarUpayogAt, athAnyagrahavat sUryaprakAzo'pi darzanIya iti cenna; madhyabhAgastha sUryaprakAzena sarvasyApi dakSiNahastasya tale sUryaprakAzadarzanAt ata eka natatrAnya grahaprakAzo yadvA dakSiNAyanatvena svalpaprakAzaH / yadvA a i u e o svarA aGguSThataH kramAditi vakSyamANatvena UrddharekhA rUpasya akArasya svarUpeNa AkAra pratyAsatyA raverdezanam / itarathA vAcakarUpeNa sUryAkAreNa vA spaSTaM bhAvyaM na ca sUryAkAraH kuta itivAcyaM siMhAsana dine zAbhyAM naMdAvartendu toraNaiH pANirekhAsthitairmatya sarvAmimAnasaMzaya iti viveka vilAse tadukte:-- ata evAGguSThamUlasya nRpAsanatvaM siMhAsanAkArasya tatra dakSiNahaste sambhavAt tato grAmavAsini lokegrAmazcalatItyAdau Azraye lakSaNayA grAmavyavahAravat / aGguSTho raviriti suSThuktaM strINAmaSThe sUrya rupAdarzabharaNasthAnAt, yadvA aGguSThe iti saptamyantaM aGguSThamadhye ityarthaH / nakhA iti aGguSThanakhazcandrastarjanI nakho maGgalastato jayAyAJca guruH / prokta iti sarva 1 arihaMtANamiti nyAsasthAne zazI / ravimaGgalasiddha iti kathAnAttanyAse namo siddhANAM tarjanyA gurubuhA sUrIti vAkyAt "namo AyariyANaM" iti / nyAse madhyAyAM guruH / sAhu saNI rAhu itikanibaSTAyAM spaSTam / "Aho Shrutgyanam" Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 39 ) tobhadra cakreoktyA madhyAnakho guruH sAvitrInakhaH kramAgata; zukraH kaniSTAnakhaH zaniH karapRSTArddhe rAhuH ketuzceti / evaM navagrahabhAvanayA sarvegrahA prAtardraSTA prasannAH syuH navagraha mudrikA dharaNadarzanavat / budhasya sadAsurapratyAsatyA svaprakAzAdaGguSThamULe bhAvanaiva darzanaM tatra bhaginI bhrAtRrekhA pratyAsatyA kanyArAzi budhastatraivocitaH / evaM puMso lokarUpasya nAbhisthAnIyo merustata ruttarabhAge'pi vAmahaste grahavyavasthAjJeyA / yAmyottarayojyotizcakradvayasadbhAvAt pAdanakhAnAM pratiphalanamAtreNa samAdhiH tata eva bhagavatyAM paMDivaMdAi vA paDasarA ivA itisUtraM vyaktam // 13 // atha hastavIkSaNe mUlamantranyAsamAha - OM kAramAdityamukhe vAgbInaM tArakAnane / hU~ bhagavatyaGge zrIsaubhAgyavatI sthitam // 14 // klIMkAraM tu pradezinyAM caturdikSu tale punaH / arha namonamaH siddhavarNASTakamidaM japet // 15 // o3 miti / paramabrahmAzrayaM zivarUpatvAdAdityoSThastanmukhe dvijanAyakAzrite OMkAraM, tatastithicakrarAzicakracandracakrAdiSu prathamatvAt ; niyoga vidyAprAvINyajJApakamudrAparidhAnAt, brAhmaNI svarUpA trikoNatvAcca kaniSTA'gre "aimimi sAvitryAM mAyAmayabrahmazaktirUpAnmAyAbIjaM hrImiti, saubhAgyamudrAyAM mukhyatvAt saubhAgyavatI madhyA tasyAM dhanAdhikArAt zrImiti lakSmIbIjaM pradezinyAmULe kalahasthAnAt vazyakarmaNyapi raktavarNAdhikyena maGgalasthAnAcca tadagre klImiti kAmabIjaM tataH pUrvadizi pradezinI pratyA sattyA arhataH pUrvAbhimukhasthAnAdarhamiti tale tadanu kailAsacaitye caturmukha racanayA namo namaH / siddhamiti dakSiNAparottaradikSu japet etasya mantrasya saptavAraM jApaM kurvan naimittikaH purovakSyamANahasta candrabalena karaM gRhItvA spRzan tadanu hastaM vIkSate yAvanna jRMbhAchikkA vAyamiti " manobhaGgAvAsyAt tatomAnaM kAryamitISTopadezaH // 15 // 1 sasisuke arihaMte iti stote namo sukko ubajhAyA puNaM ityukteH / 16 "Aho Shrutgyanam" Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (80) etadevAha tato hastaM nirakSeta jAnIyAdyena nizcitam / jAyate vacane siddhiH siddhadevagurAH smRte // 16 // iti spRSTam // 16 // atha tithinakSatracakrAdau pRcchopayogAya mAtRkA dhyAnamAhaakAra iti madhyeIn AkArAdyAstrayodazaH / a a ityaGgulIpaJcadazabhAgeSu ca smaret // 17 // akAra iti / akAro'GguSTha zirobhAge ikAro madhye IkAro mUle ukAra zirasei UkAro madhye RkAro mUle pradezinyAmiti / anena krameNa SoDazavidyAdevInAM brAmhI pramukhasatInAM vA smaraNArthaM SoDazasvaranyAsaH / atrAnusvArasya svarattvaM anunAsikasya svaratvavanAzikAsthAnAt visarjanIyasya svaratvaM anusvArasyaiva dvairUpyAt, pUrva udAttaH paro'nudAtta iti mAtrArUpa svaradharmAdvA / caturdazasvarapakSe vyaJjanatvamapyanayoriti / atrAnukto'pi svaropalakSaNAdvaJjananyAso'pi smaraNIyaH / tadyathA kaH khaH gaH iti trayamaSTha ziro madhyamUleSu gha 1 ca 2 cha 3 iti trayaM tarjanyAM ja 1 jha 2 Ta 3 iti trayaM madhyAyAM Tha 1 Da 2 8 3 iti vayaM sAvitryAMta 1 tha 2 da 3 iti trayaM kaniSTAyAM tathaiva cintyaM, evaM ghakArAdi hakArAntavyaJjanAni vAmahastAGguli paJcadazabhAgeSu cintyAni kSaH punavama hastatale dhyAtavyam tata eva sarasvatyA dakSiNe kare akSamAlA prasiddhA atra Ga JaNAnAMga jar3eSvantarbhAvo, narapati granthe tathA vacanAt namaskAra stotre tu paDhamadusarA arihaMtA causarA siddhasUri uvajjhAyA dugaduga sarA kameNa NanaMdatu muNIsarA dusarA ityAdi // 17 // 66 77 atha granthakRta sveSTadhyAnamAha zrIpArtho vAmahasto'yaM phaNAH zAkhAstadIyakAH / zrInAbheyo dakSiNaca karaH zAkhAjaTAsphuTAH // 18 // " Aho Shrutgyanam" Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 41 ) zrIpArzva iti / bhogapradhAnatvAdvAme taddhyAnaM bhogaprAdhAnyaM bhogirAjasevyatvAt zrInAbheya iti / yogaprAdhAnyAddakSiNe brahmAdhikyavyaJjake kare zrI RSabhaprabhudhyAnam // 18 // nimittAnAM sarva sammatattvAddarzanAntarIyANAmaJjaliviSayaM dhyAnamAhaviSNudevo'travAmasthaH kekeipicchakirITabhRt / nAthaH zivodakSiNasthastasya zAkhAjaTAH ghaTAH // 19 // viSNuriti / zivo mahAvratI yogIzvarastasya jaTAstejo rUpAH // 19 // atha hastadvayavakSAyA prAgevaDhIkRtAyA nizcaye dhyAnamAha-tayoryoge yathakAraH paramaM maGgalaM bhavet / tathAJjalividhAnaM ca sarvadA sarvamaGgalam // 20 // tayoriti / zrIpArtho'tra saGkSezvaranAmAviSNusthApitatvAt akAravAcyaH, akAravAcyena viSNunA sthApitaH svayamakAravAcya eva kartari paJcaityAdi sUtreSu tathA rUpAt / yadvA-azvaseniriti nAmma ekadeze' A iti grAhyaM usama iti nAmaikadeze u iti tatastayoH pArzva RSabhayoryoge OM iti arddha mAgadhabhASAyA arddha saMskRtasyeti mizrabhASA grAhakam | sveSTadevatvAt evaM vyAkhyA / na cet, aH arhan uH zambhuH siddhaH paramezvaraH tayoryoge o3 miti paramaM maGgalaM tathA aJjalikaraNaM maGgalaM natvekahastastata eva sUryAdyardhadAneJjalikaraNaM caityavandanAyAM svamate'pyaJjalimudrA prasiddhA etena hastadvaye'piphalaM vAcyam // 20 // atha pRcchA viSaye mantramapyupayogAya tadAha - harahuMhaH sarasuMsaH kramataH paJcAGgulISu rAjamukhAt / nyAso yantro haste sthApyaM tat sarvatobhadram // 21 // o3miti / sparzadhikAravistRtametat, svAgamaprasiddhamaGguSThAdanyathA sarvato bhadracakraM narapatijayacaryA granthoktaM vicAraNIyam / 1 citrAdAviva tadRzA AyAta sthAnaviA varNavidhAviti nyAsAcca / - --- "Aho Shrutgyanam" Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 42 ) evaM dhyAnavidhipradhAnamadhikAbhyAsAdhikArAtparaM jJAtvA tattvaruciH zucizucidhiyA zrIhastasaJjIvanam / zrImadbhAgavataM prasiddhanaturaM sAnnidhyaprAsAdayan yad yadvaktiphalaM kalaGkavikalaM tat siddhimAyAtyalam || 1 | // iti hastasaJjIvane dhyAnAdhikAraH // atha nAma mAlA // atha kasya cittathAvidhanAmamAlAntarajJAnAbhAve'pi asmAdeva granthAdbodhAya - upayoginAmAnyAha- hastaH karaH zamaH pANiH zayaH paJcAGgulIH salaH / paJcazAkhaH paJcazikhaH paJcAnanovarapradaH // 1 // mahAbrahmAnantavIryo mahadevazvasiddhidaH / siMhAsana zaktizAlI mahAvIrasurAyudhe // 2 // hasta iti / hasatyanena hastaH, puDklIbaliGaH kurvantyanena kIryate vA kara zAmyati zamaH, paNyate'nena pANiH, zete'smin sarvaM zayaH, evaM sarvatra niSpattirnAmno'vaseyA, paJcAGgulyAdinAmAni tattadAkArakriyA guNotpannAni mahAbrahmeti jJAnamayatvAt, mahAdevo nakhacandradhAritvAt siddhado yogIndrAdihastasambadhAt siddhiraSTaghAsiddhayatyataH / siMha- - asya nikSipatyanena siMhAsanaH siMhavAhana ityapi zeSa nAmamAlAyAM bhujadalamiti // 2 // aGguSThAcAGgulo haMsa - zivo rAjA catuH priyaH / bhogIgaNapatirviSNurmeruH sUryokSayo vaTaH // 3 // "Aho Shrutgyanam" Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 43 ) aGguSTha iti / agUM zarIrAvayavaM zirAmukhakaNThalakSaNaM vakSyamANaM lAtoti agula: haMso jIvasyAtra nADyAM paribhramAt ata evAGguSThAGgulimadhyasthaM kSipramAkSepamAraNamiti vAgbhaTe zArIracaturthAdhyAye / zivohaste vitastirUpeNa UddharvIkRte zivasthAnalAbhAt, rAjA rAjJAM vena tilakakaraNAt tanniSThanakhasya mahArAjatvAt zrUyate / cAgame sakkassa deviMdassa devaraNo some nAmaM mahArAyA iti bhagavatyAmAzritasya mahArAjatvaM catasro'GgulyaH priyA yasya kArye tAbhiH saGgamAt, bhogIti kAmazAstre'GguSThAtkAmakalAvRddhaH / akSINamahAnasAdi-siddhiyogAdguNapatirviSNuraGgulISu vyApteryavamAlAtrayadhAritvAt bherurubhaya pArzvacandrasUryasthityA aGgula iti nAmnA vitastihastAdimAnamUlatvAcca merurapi sarvakSetramAnamUlamAgama sidhdaM, tata eva dhruva rAzitrayaM tatraiva sUryaH puMstriyoH puruSasyaiva prAdhAnyena dakSiNanADIyanna caivaM dakSiNAGguSThe nakharUpacandravaiyarthyam / hastasya vAmAvAGgobhayAtmakatvena candrasyApi yogAt tato'pi rAjeti nAmApyasya yadvAmAzasIsthAne candrasUryayo saMgamAt / akSayovaTo'tra zakunapakSe bhaSaNatvena yakSAzrayatvAt athavA prAgukta triveNI sthAnAt zivarUpAcca // 3 // aGgulyaH karazAkhAsvAraGgurthaH karapallavAH / tripurAkarajAMvAzca mAyAH kAmadughA matA // 4 // aGguSTha iti / agatyaGguriH latveGguliH / trINi purANi parvarUpANi yAsutripurA: karajAnAM nakhAnAM ambA iva karajAmbAH strINAM kAmavilAsegU lInAM moTanam | yaduktaM veNyAH saMyamanaM vilAsagamanaM karNAdikaMDyanaM nizvAsoGgavidarzanaM smarakathA hastAGgulisphoTanam / dRSTvA bAlakacumbanaM suhasanaM gADhAvaniSThIvanaM bhAvaiviMzatimiGgitAni kurute saukhyAni kAmAkulA // 1 // 1 viSNoH sUryendudrayaM netrarUpaM tenAtra candrIpyAvazyakaH prAdhAnyetaratAtu zuklakRSNapakSayo riva jJeyA / "Aho Shrutgyanam" Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) tena mAyA hetutvAnmAyA: kAmadughAH sarvasiddhikAritvAt // 4 // mAyAgrahe yathA yogamaGguSThaHkvaciducyate / pazcAzAkhaH karastasyAGkalI zAkheti sUtraNAt / / 5 / / mAyAgraha iti / bhASyarUpametat // 5 // pradezinI tarjanI syAt shtruhaadyaagvessnnii|| jyeSThA tu madhyamAmaghyA lakSmI saubhAgyavatyapi // 6 // pradezinIti / pradizyate'nayA pradezinI, taya'te'nayA tarjanI ata eva bhagavatyAM camarAdhikAre-dAhiNa hatthapaesiNIe aMguThaNa heNaya vitiriccha muhaM viDaMbetIti pAThaH bhayotpAdako na hetusUcakaH / vivAdAlApe etasyAH puraskAre zatruparAjayAt , zatruhA zaktipUjane kuMkamenAtha sindurairdravaiH zaktiprapUjayet tarjanyAM jayazaddhena, tato anAmikayAzivamiti kaulazAstre zaktyadhikArAcca mantranyAse aGgulISu AdyatvAt , tarjanI madhyayormadhye'ntarAlAbhAve AdyavayaH sukhasUcanAdvA AdyA lakSmIH anayA jApe lakSmI vRddharmaNibandhApayaTTA saMpattA majjhimaMgulIi jA rahA sAkuNai ghaNasamiddhaM desarakhAyaM va AyariyaM / iti rekhA vimarzane vakSyamANatvAt OM viSNupatnyai namo madhyamAbhyAM vaSaT iti zrI tantra saMhitAyAM nyAsasthAnAca // 6 // anAmikA ca sAvitrI gaurI bhagavatI zivA / kaninIkA kaniSThAntyA laghustArA ca kAJcanI // 7 // anAmIti / nAmagrahaNAyogyA anAmAsaiva anAmikA bramhaNo'nayA ziracchedAt savaH snAnaM daivataM asyA sAvitrI gaurI kumArI bhAvIttadapi meSAdi rAzicake kanyAsthAnAt siMhAzrayAcca zivAzAntikapauSTikArthaM pUjAdhikArAt kanatidIpyate kanInikA / kAJcanasthAnatvAt kAJcanI etasyA rudhireNa kAJcana siddhervA // 8 // 1 tAntrikamate. "Aho Shrutgyanam" Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (45) viMzopakAgranthiparva sthAnabhAgAMzasandhayaH kando nRpAsanaM pItaM garuDo'GgaThamUlake // 8 // viMzopakA iti / nRpAsanamatra nRpo rAjAzreSTha eva ata evAtra rAjayogavataH apatyAni aGguSThamUlarekhAbhirvicAryante paTTarekhA siMhAsanAkArasyApi saMbhavAt , garuDa iti viSNuvAhanatvAt azvasya tArkSyasya rekhAsthAnatvAca // 8 // hastasyAdimaNibandho maNiratnAkaro'pi ca / karabhosmAdAkaniSThamuSThovakrIstabhUdharaH // 9 // hastasyeti / ratnAkaraH matsyasthAnAt, karabho nAma sAmyAt / uccanIca rUpatvAta pazcimadig bhavatvAt uSTraH vakratvaM sArpanakSatrAzrayAt pazcimAyAM kaMTakabAhulyAcca // 9 // avahastohastapRSThaM tamaH zUnyaM viyannizA / mahastastAlikAtAlastalo bhutalagarbhako / / 10 / / ava hasta iti / prAtarhastatalasya darzanokterdinatve siddhe pRSThaM nizArAho-- stamasovasthAnAt , tamopi candrAdInAM sthAnAt viyata ata eva na rekhAbAhulyam // 10 // punarbhavo bhujAkaNThaH karezukaH punarbhavaH / kAmAyUzomahArAjaH karajo nakharo nakhaH // 11 / / punarbhava iti vyaktam // 11 // karapuSpaM ratnakAntiH zatrughnakaradIpakaH / pitAgotravalaM mUlaM vakSo dhamA mnodhRtiH|| 12 // karapuSpamiti / meghapuSpavat piteti gotrAdIni puruSasyAtra vicAryante 12 -- ----- - - 1 brAhmaNAnAM brahmakiyAparAyaNAnAM japapUjAdiSu tasyA prAdhAnyena tarjanyAdiva svAminAdA naviSTitatvAcca kaumAryam / 2 vaidyazAstra arkavRkSastha nAmasAmyAt khyAdizabda-- vAcyatvaM prasiddha, sidhdAnte'pi bhagavatyAM dharmAstikAye nAmasAmyAt cAritradharmanAmAnigayinte // . "Aho Shrutgyanam" Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 46 ) mAtA dhanaM sukhaM kozaH sAhasaM pAlikArateH / AyuH syAjjIvitaM tejaH svabhAvazca prabhAtanuH // 13 // mAteti / mAtRjanyasukhamatra vicAryai, pAlikA dhAtrI ratiH puruSasya dhanasvajAtAdinA sukhasaMvedanamiti / etat sarvaM tadrekhA svarUpAt evamAyuresvAtaH svabhAvAdijJeyaM, tejaH sAtvikaprakRtyAdikaM prabhAbuddhiH sahajA nanu vidyA-adhyayanAdikA tasyA anyarekhAsthAnAt yadvA matiraprAptA viSayA buddhiH sAmpratadarzinI atItArthAsmRtirjJeyA prajJAkAlatrayAtmikA, tanuH zarIraM sAmAnyatastatra sukhaduHkhAdyavasthAnAddhetu avayavAdi vizeSasukhaM tasya sakalahastapuruSavIkSaNena agrekathayiSyamANattvAt // 13 // pradezinyAdimUlAni nAmatopyarthato'pi ca / kalaho rAjamaizvarya yazo'nukramato matam // 14 // pradezinIti || turyapade bhAgyaM cakramato matamitihasta bimbakAramate || 14 pradezinyAdibhiH sArdhamache vitatIkRte / pradezaH taoNlagokarNavitastapa udohatAH // 15 // pradezinIti / atra mAnAbhivAnaM tadvitastiH UrdhvaM rakSyate tadAGguSThaditaH zIrSAdyavayavAH sphuTaM lakSyAmUrddhAGguSTho bhUjAyugma mityAdestathA ziro mukhamityAdiH puruSAkArAt tatrApi varjani vAmahastaH madhyAdakSiNaH hastotra sarva bhujArUpa: zivAdakSiNaH pAdatArA vAma striyAmadhyA vAmo bAhustarjanI dakSiNa: zivAvAmaH pAdaH tArA dakSiNa iti ta eva surabhimudrAyAM parighayantre svarodaye ca pUrvottaradizoraikyaM yAmyapazcimayozca tena tattahigAdhipagrahamaitrIti bodhArthaM prAdezAdiprayojanaM zAstrAntarAt vAcyam / iti nAmamAlA | 1 ata eva prajJAvanA vRttau ratnaprabhetyatra pramAzabdo 'tra sarvatrApi svabhAvavAcIti // 2 nyUnatvena aprAdhAnyAt madhyA dakSiNaH adhikattvAt / "Aho Shrutgyanam" Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha hastAvalokanavidhiH prAtaH zuciH kRtasnAno devAnabhyarcya sAdaram | sugandhidravyaiH puSpaizca naivedyervividhaistavaiH // 1 // prAtariti / yaddine hastasya didarzayiSA tataH prAg dine naimittika guroH pArzve gatvA prajJApayati / prAtarahahamastAdraSTavya iti, iyaM nimantraNA zaMkunAnveSaNa tadAvazyakI tato guruH prAguktamantramaSTottara zatavAraM japitvA dhUpokSepaNapUrvabhiSTaM smaran zayIta tato brAhmamuhUrte guruyajamAnairnidrAvimokSeNa svasvadharmyakriyAjApAdikAH kRtvotsarga karaNAdinA dehavizuddhiM kurutaH tataH snAtvA devapUjAvidheyA ityanena nAstikatA parihAraH / devasAnnidhyaM ca syAt tathaiva phalopatteH nimittajJAnaphalakathanaM cAstikA nAmevanyAyyam, taditareSAmayogyatvAt // 1 // guruM natvopadezaJca zrutvA dharmasya tatvavit / pratilabhyAnnapAnAdyairvidhinA bhuktabhojanaH // 2 // gurUnIti || atra prAyo bhikSureva guruH, samudraRSestAdrUpyAt, skandena sAmudrikazAstraM kRtamiti zAMbhavAstatra zAstrAdaugaNeza namaskArAt sakoparudreNa samudre zAstraM pravAhitaM devendrAgrahAt punaruddharaNe sAmudrikamiti, kathA tathApi kumArakRtattvA brahmacArI tadayogegRhI dvijanmAdirapitasya siddhAntAdinA satkAraH bahuvacanaM pUjAkhyApakaM natu gurubAhulyaM tasyAnniSedhAt vidhineti kaTukaSAyavarjitamadhuradugdhAdinA nAdhikaM na svalpaM na RtusAmyAdiviruddhaM na viSamAsanamazanaM kAryaMkaraNIyamiti vidhiH / AhArasadRzodvAra iti nyAyAt vAcimAdhuryaM sarve buddhipradAgauNyA iti manasi buddhipATavaM kAyeMpyudyamavizeSastadabhAve draSTurnidrAjA'yAdisaMpAdanena rekhAphalabhAvanAvirodhAt karadarzayituH zarIrabAdhayA zraddhAvikArAcca, nanu hastavIkSaNAmbhojanottarameveti "Aho Shrutgyanam" Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48) kutaH prAtaH svahastadarzanavat parahastadarzane'pya bAdhakAt, tithipatreNa tithyAdi zrAvaNasyeva hastarekhAphalazrAvaNasyApi jJAnahetutvena vizeSataH prAtarevaucityAt ata eva cikitsakAnAM nADIparikSaNAdi prAtareva tadavasare draSTuninairmalyAt darzayiturapi vAtAdi vikArazAntyAnAkulatvAcceti cenna / riktapANi pazyecca rAjAnaM daivataM gurum / naimittikaM vizeSeNa phalenaphalamAdizet // 1 // iti vacanAt zrIphalAderAdAne'piguroH puro DhaukanAt karadarzayituH pANeriktatvAta pANeH phalaM lipsuH pANimeva prathamaM pUjayeta grahaphalalipsohapUjAvat evaM jIpsorapi pustakapUjAvaddhastasya pUjAbhojane evaM nAnArasasaMsargAt tena paJcAGagulyAH karAdhiSTAyikAyA devyA bhogapriyatvAt dvayorapyupariprasAdaH ataH "zataM vihAyamoktacyAmiti tathA prathamaM bhojanaM phalamiti ca lokoktireva pramANayitavyA yathAdhikAramadhikRta pUjaiva zreyasI raNe zastrAzvagajabhaTabhUjapUjanavat zakunAvasare balipiNDa dAnAdinA bhASaNArcanavadvA na caiva candanAdinaiva tadarcanamastu iti vAcyam / tato'pi naivedyarUpasya tathAkrameNa madanAhutividhiriti saundaryalahayA homarupasya vA bhojanapUjanasya prAdhAnyAt, atha bhojanena bhokturAtmana eva pUjA kiM tatra hastasyeti tanna; avayavAvayavino sarvathA bhedAbhAvAt yanniyamitamavApya yakriyate tattatraiva upatiSTate, cakSustejonimittamatryavAhiyamANasyoSadhasya cakSuviSaupadhAnavadityevaM hastasyaiva tat prAptezca, atastarjanImapyuccaiH kRtvA na bhoktavyamiti / kica prAtarbhakarmazaucAdyAcArasyAvazyakatvAdubhayostallope aihikAmuSmika phalavirodhena doSo'pidharmAcArasya karaNeNa bhuktasya bhuktisamayAdarvAk karavIkSaNe satyubhayorAkulatayA rekhAphalAnAM samyag bhAvanAM vinA draSTurvAkyavisaMvAdaH parasya zraddhAbhaGgastena sAmudrikazAstravitavIphalakathanamartha vidyA 1 bhojanAntaraM sarvarasalina eka:pratidinaM peyojalasya culuko'bhibhiH // iti vivekavilAse. "Aho Shrutgyanam" Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 49 ) rUpaM dharmArthakAmamokSA iti kramApekSayA dharmAnantarameva prAptAvasaraM zubhAya - ata eva vivekavilAle bhojanottarameva sAmudrikanakAzaH prokto; bhojanottaramevAyaM kArya ityAzAyinaH tat samaye kutithi - kuvAra - kuyogAdi phalanAzAt / yaduktaM vyavahArAdarze -- tivRkSavAraprabhavAviruddhA yogAzcahUNAdiSu doSadAH syuH / candre'nukUle zubhadAdinAdbhida yAmAtparaM bAthavadanti kecit // 1 // atra eva bhaume sarvakAryaM bhojanottarameva bhojanasyApi doSanivArakatvena prasiddheH vairavinAzasya tataH sAkSAdupalambhAt navagRhe bhojanottarameva pravezaH pravINAnAM zAstrIya iti tena sAmudrike'pi tattattithivArAdi cakramupayogAma vakSyati / na caivaM dAnAdhyAyanazAstrazrutyAdi nAmAkulatvabhayAdbhojanottaravA prasaGgaH takki yANAM dharmyANAM uSA prazaMsate garga ityukteH kAlasyApi tatakriyAphale prayojakatvAt prAtareva samucitvAt kadAcitkasyacidbhojanottaratve'pi iSTA pattezva, evaM ca kasyacitpApAtmano darzanasparzanAlApanAmagrahAdiprasaGga janyAzubhamapi bhojanAtaratA niyame nivAritaM syAnnacedyAdRzo darzanaM tAdRka zubhamazubhaM vA bhavatkopi nivArayet yaduktaM vAgbhaTe zArIre- caturthe'hni tataH snAtvA zuklamAlyAmbarAzuciH icchantI bhartRsadRzaM putraM pazyet puraH patimiti // 2 // zakunazAstre'pi ekatra sArthe vrajatAmityAdinA darzane zubhAzubhaM vyaktamityagre vakSyate / na ca kasya ciddhArmikasya darzane zubhasambhavAt prAbhAtikamapiM kiM na karavIkSaNamitivAcyaM prAvAhikaH panthA anusaraNIya iti nyAyAt sUtrasya bAhUlyaviSayatvAt, anyathA kvacidAvazyake sUryodaye ghaTI catuSTayamadhye sUryAbhimukhaM sthitvA rUpyanANaka sukhabhakSikA sAnnidhyena haste kiJcinmAtra phaloktau naikAnta iti svahastadarzanaM tu darpaNavatsUryavadvA prAtarevakAryaM parahastadarzane tu draSTuH karopariparakaranyAsAt svapuNyasyAcchA hasta...4 " Aho Shrutgyanam" Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 50 ) danameva darzayituH svaM puNyaM parahaste nyastamiti bhAvanayA bhojanottarataivobhayoH yozreyasI svasvapuNyasya svasaMyogAt itikRtaM vistareNa // 2 // survapazcintayAhInaH samadhAturjitendriyaH / hastaM zrIphalapuSpAdyaiH prapUrya vinayAnvitaH // 3 // Adya subeSa iti / utsAhavarddhanametat, cintayAhIna iti ekAgramanaskatva khyApanaM samadhAturiti / vAtAdhikye jADyena vakSyamANAtItAnAgatavastupratyayavismaraNAt, pittAdhikye'sthAne'pi krodhAndhabhavanAt / kaphAdhikye manobhaGgAJca na svasthatA tatazcittAyataM dhAtubaddhaM zarIraM cite naSTe dhAtavo yAnti, nAzaM tasmAccittaM yatnato rakSaNIyaM svasthe citte buddhayaH saMbhavatIti vacanAt dhAtuSu na prakopaH zreyAn tata evaMvidhinA iti prAguktam | hasvamiti 1 zrIphalaM nArIkeraM sarvaphala mukhyatvAccirasthAyitvAnmAGgalyametat, zabdAt rupyanANakasaMgrahaH mudrAyA rupyanANakena saha samudrastatpradhAnaM sAmudrikamiti zAstrIyAnvarthAzrayaNAt / kecittu Ajyairiti paThanti tatrAjyaM rAjyaM prayacchatIti zakunazAstrAt svapna zAstrAdvA---vRtena hastAbhyaJjanaM kArye tilakena zUlAdi doSavatasyApi duSTasparzacchAyAdoSavAraNatvAt // 3 // hasta sadguroH pArzve svahastaM darzayet sudhiH / nirdambhaH zrRNuyAtsarvaM zraddhayA guruNoditam // 4 // hasta iti / anuSaGgeNa vyAkhyAtametat yathAhi - janmapatrAdivilokanaM svarodayAdivimarzanapUrvameva kAryaM yadvAtIthivArabhayogAMke mAsa rAzivayoGkaM saMmIlya munibhAgeke zeSe zubhaM na zUnyataH / iti vimRzya janmapatraM vicAryai tathA'trApi nakSatrabalaM grAhyaM ete na sarvebhyaH samayasya valAdhikyaM proktaM hastaM darzayet kriyA yogAccaturbhiH kalApakam // 4 // jitendriyasya zraddhAloyatphalaM kathyate budhaiH / svamavajjAyate satyaM tat sarvaM nAnyathA punaH // 5 // jitendriya iti / zraddhAloH zraddhAvataH sarvatra zubhAzubha phala prAptau zraddhAyA eva mukhyahetutvAt / zraddhAyA saMzaye phalasaMjJayaH nabhogAmivi "Aho Shrutgyanam" Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 51 ) dyArAdhayiturvaNija iva tannizvaye phalasyAvazyaMbhAvazcaiaurasyeva tatraivakathAnake svapnavaditi " mUladevabhUpacarite " yathA pUrNa candrastha svamadarzane mUladevasya rAjaprAptistasyaiva sAhacaryeNa tathaiva svamaprekSakasya bharaTakasya godhUmApUpasyaghRta pakvasya khaNDApUrNasya sazAkasya prAtiriti tena zraddhaiva nimitteSu paramaM zubhA zubhabIjamiti // 5 // atha sadguroritikathanAt gurusvarUpamAhabrahmacArI kSamAzIlaH kRtajJo dhArmikaH zuciH / dakSo gurukramAyAto vAsiddhaH svakriyArataH // 6 // brahmeti / brahmamaithunanivRttistaccarati brahmacArI yadvAjanasamakSapariNItastrI mAtrapravRttimAn alampaTa : jJAnAbhyAsIvA sUciriti dravyabhAvAbhyAM yathAvidhi zaucAcAra dakSaH pUrvAparAviruddhavAk gurupAraMparyeNa jJAna zAstrarahasya svakriyArataH kulocitamArgAgAmI santuSTa iti // 6 // santuSTaH zraddhayAyuktastapasvI vijitendriyaH / nAnA zAstravivekajJaH sthiracitogururmataH // 7 // svarupalAbhe'pi na krudhaH zraddhAyAyukto na nAstikaH tapasvItratopAsanAdirataH vijitendriya cApalyaH, aneka zAstrANAM paramArthavedI / manasi dhairyavAn idRzasyaguroH samyag jJAnodayAttattadekhANAM bhAvanAvizuddheH phalakathane nizcayArthaH sulabha iti // 7 // atha phalakathanovimarzamAha - kulaM jJAtistathA dezamAkAraM janmajAn gRhAn / dharmaM zraddhAMca vijJAya samayajJaH phalaMvadet // 8 // kulamiti / kulaM paitRkaM kasyAyaM sutaH bIjAnusArA jIvapariNAmasya kSatriyANAM krodhasAhasamAnAdilakSaNaM jAtirmAtRkI vippANaM veyakarItyAdinA jJAnalubdhatA kAtaratvAdilakSaNaM dezaH prAcyodIcyAdirdezaH 1 maNDalaM 2 sthAna 3 mityevaMrUpAvA krurAtkuratvazaucAzaucanirdambhasadambhatAdyAntarastrabhAvasya tathA yajjanmadezasyodayastajjanmino'pi yathA yogamudayastadvinAze vinAza "Aho Shrutgyanam" Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (52) iti bAhyasthitelakSaNaM dezepilakSaNAt dravyakAlabhAvAdirapilakSaNaM; akAro gaurazyAmahUsvadIrghanyUnAdhikAvayavalalATauSTharekhAdirjanmapatre jyotirmatapravRttesati tato grahAvIkSyAstadabhAve vakSyamANAH sAmudrikarItyA grahAH dharmaH zaiva jainabauddhAdisturaSkAdirvAzraddhAtattadvastu tacca pratipatiretat sarva cakArAt vayorupaceSTA bhASAvyavasAyAdimapi bhAvaM vimRzya samayovasaramtadvettAphalaM bhUtabhavadbhAvipadArtharUpaM vadet-kathayet / kiJcidvayabhicAra cauryAdisvabhAva ekAnta eva vAcyo na janasamakSaM tenAvasaraH samyak parIkSaNIyaH / hastavIkSaNe vAcya phalasaMgraha vRttAni yathA-- AyuH pUrvadhanasuravamataH paitRkaM mAtRkaM vA labhyaM nArI caritamaritaH kaSTamanyannivedyam / vidyAkozaH parijanakathA bhrAtRputrAdi saMkhyA maitrIsevAnRpaparicayo vAhanaM godhanAdi // 1 // dezagrAmArthavarNavyavaharaNadizAM labhyamutsAhabhAgthe dharmaH saubhAgyavRttIzca surakuladhanaM rAjayogo'thakIrtiH / anyastrI prItisaMgaujanirapimaraNaM kRSNapakSe'nyathAvA rAtrau yadvA dinetacchratamazubhamathovarSamAsAdijanyam / / 2 / / pUrva vayasyuttarake sukhaM strI mRtyuH piturvA prathamaM jananyAH / manaH prasAdaH prabhutA pratApa tathA raNe saMnihitAjayazrIH // 3 // pUrvo'vatAraH paralokasaMpat vyAghebhasarpAdibhayaM vipattiH / zAstrAvabodhaH svajanAnurodhaH svabhakalAkauzalamAMsalatvam // 4 // ityAdiyAvannamano vairUpyaM tAvannirUpyam // 8 // . gurukartavyamAhagurupadmAsanAsIno vAGmayaM hastajIvanam / saMpUjya saMsmaran sveSTaM gururevaM vadet phalam // 9 // "Aho Shrutgyanam" Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 53 ) gururiti / padmAsanamatrabrahmaNo'dhikArAdarthavidyArUpatvena lakSmyAH sannidhAnAya hastAdhikArAt hastasaMjIvanasyAnyasya vA kararekhA prakaraNAdeH pustakasya lavaMgamarica cUrNena pUjetISTopadezaH, ata eva mukhamaI zarIraspati vacanAt sAmudrike mukha-pradhAnaM tasya bhojanakAryaniyatadakSiNahastena saha saMyogarUpAmUktipUjA pUrvavidhayA iti kathitamadhastAt rekhAvimarzanasya dhyAnarUpattvena bhojanottarattAyA eva sauSTavakAraNatvavenAvazyakatvAt / yata uktaM sUtrakRdaGgavRttI- . maNuNaM bhoyaNaM bhuccA maNuNaM sayaNAsaNaM / maNuNaMsi agAraMsi maNDaNaM sAyae muNI // 1 // etena manaH prasuttipUrvakamevakaravIkSaNamiti / sveSTaM devaM gurUM ca saMsmaran guruH phalaM nirdizet // 9 // hastavilokane niyamAhadine caikasya puMsovAdvayorhastaM vilokayet / hastaM svaM dakSiNe haste nyasyAvahitamAnasaH // 10 // dina iti / ekasya dvayorvApuMsoH karavIkSAdi na eva dvayorevetyubhayathAniyamaH / tathaiva anAkulatvena rekhANAM spaSTAvabhAsanena dakSiNahaste sUryAzrayeNayogyatvAt / dvayorevetyatra svazarIre hastadvayasyaiva saMbhavAnniyamaH / kiJjidvAme'pi phalaM vicAryamiti / hastacatuSkaM dvayoHpuruSayorjAyataiti, tatra puruSottamanya dharmatyaguru ziSyAderyoga tathAloke'pi rAjAmAtyayoH pitRpUtrayo vadhUvarayorityAdisambandhe dviSTatvena sakalakAryasiddhau caturbhUjatva niyama eva bIjaM striyAstu puruSasyavAmAGgatvAdekasyA evakaravIkSA catu: karNasthiri 1 hidukasya dakSiNahastena pUrva lavaGgena pustakapUjA 2 tadanu vAmena maricaiH pustakapUjA yavanasyapUrva vAmena maricaiH tato dakSiNena lavaMgaiH pustakapUjA // 3 bahunA karavIkSaNe vyAkula vAdinA vakturvAkyaM visaMvAdAt dIyatuH zraddhAbhona phalAbhAvAt hastamiti puruSasyayogAzaprAdhAnyana ArjavatayA dakSiNA bhAgaeva pAdokSapAdau dakSiNahaste asAdharaNaM kArya bhojanameveti taduttarameva karavIkSaNa mityuktaM prAk / 4 prayatnAdhikyA dakSiNaM hastaM pUrva tadanu vAmaM ca vilokayet // "Aho Shrutgyanam" Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 54 ) bhavedityAdi paJcAkhyAne rAjamantrAdau tathA vyavasthAnAta | dakSiNe hasta iti anukUlaM dakSiNAGge yo jayeditinItyAdakSiNA dakSiNAtprApyA sAmAcA dakSiNekare iti zakuna zAstrAdvA tathA nyAsa ucita eva ahita iti sAvadhAna cetA jyotirvicAre sAmudrike ca dattadRSTiriti // 10 // atha striyA karavIkSAvidhimAha rAtrau dIpaM puraskRtya saMpUjyainaM yathAvidhiH / striyAcAmakaraM vAme svahaste nyasya vIkSate // 11 // rAtrAviti / devIsvarUpAdrAtrAveva strIprAdhAnyAt Avazyake sandhyAyAM divasasyASTame bhAge naktakAlattvAt hastavIkSaNaM nyAyyam / vAmAGgayA yAthAna vAmaH karaH prekSya vAmAM vAme niyojayediti zrI viSNu pratimAdI lakSmyAdi vAmAGgasthApanAyA vAstuzAstra prasiddhe, vAme pustakadhAriNIti vAkyAt vAma hasta eva tannyAsaH // 11 // dravyabhedAdbhAvabhedo'pItyapavAdamAha - yo naraH strIprakRtikaH tat karovIkSyate budhaiH / madhyAnhAt parataH strINAM nRsvabhAve nizathitaH // 12 // yo nara iti / lajjAmAnavakrokti dehAvaguMThanasAhasAnRtoktimAyAdi 'yogAt puruSANAmapi strIsvabhAva evaM strINAmapyAjaivasvarasvara satyavAkyatA - diguNairnarasvabhAvo bhavati / nizIthe karavIkSAyA ayoge prAtaH sUryodayAtpUrvamapi // 12 // balAbala yogamAha -- dakSiNAdbalavAnvAmaH puMsatrI zIlazAlinaH / nRzIlAyAH striyAvAmAdakSiNAbalavAnbhavet // 13 // 1 mehanaM kharatA dADharya zauNDIrya samazru puSTatA strIkAmiteti liGgAni sapta puMstve praca kSate / 2 yonimRdutvamasthairyamugdhatA klIvatAstanau puMskAmiteti liGgAni satya strItve pracakSate / 3 na cAtra pUrvApara virodhaH pUrvaM bhojanottaratA niyamAditi jJeya sukhabhakSikAdi sannidhi pUrvakAyAstAdRvasthite gateH prAg bhaNanAt / "Aho Shrutgyanam" Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 55 ) strI mAtRmAtRpakSAdigRhaM kSetraM ca vATikA | puMsAM vAmakarAdvIkSyaM rAtrizulazrapakSakaH // 14 // dakSiNAditi / spaSTam / atha kRSNapakSe nRNAM janmavAmAGguSThagataizca tai. riti / vivekavilAse tathA "vAmAguMThajatreNayanUgaM jANijjanisijhAya" miti / kararekhA prakaraNe punaH jittAu dAhiNakare mULe rahA utAvajaNa pujjo ahavAmeto pacchAsevA vANijjadhaNa purao // 1 // ityuktvA vAmahastarekhA api na vyartha iti vyaktam / tannarasyApi vAmahastAd yadvicAraNIyaM tadabhe vakSyate tat sUcAmAtramAha-- strIti / striyA mAtAzvazruriti-upalakSaNAt striyAH pitRmAtRvijJAnAyurdhanabhAgyadharmAdi / mAtRpakSaH svIyaH gRhaM gRhAlabhyamanyadvA evaM kSetrAdiSvapi / na gRhaM gRhamityAhurgRhiNI gRhamiSyate / iti paJcAkhyAna granthAnusArAt / adhigRhakAryamiti vacanAd gRhavimarzaH / puMso vAmakarAt / kSetravApe lavane ca bAmahastaprAdhAnyAt / keSAJcidvRkSANAM vAme striyAH prAdhAnyAt nAgalatAmaNDapAdau strIvadrakSaNAcca tadvimarzastatraiva etadupalakSaNAccatuH SaSTikastrIkalAvicAro vAmahastAdeva / rAtririti candrasya strIgrahatvena svarodaye'pi candraH / strIpuruSaH sUrya iti vacanAcca rAtrau ghaTikA vicArAdiH zukla : - ujvalapakSaH janmanilabhyAlabhyayorvAme vimRzya / atra vivekavilAse zuklapakSe tadAjanma dakSiNAGguSThagaizvatairityuktatvAddakSiNa kare zuklapakSe nirNaya iti dRzyate paraM hastacinhasUtre zuklapakSe tadAjanma vAmAjhUThe tu rAtrikathitapAThAt vAmakare zukla pakSAnirNaya ityuktaM yuktaM caitat svare|dayAnusArAt // 14 // strINAmapi tathAvizeSamAha patyuH sukhaM pituH pakSaM dharmagodhanamArjavam / kRSNapakSadinaM strINAM vIkSyaM dakSiNapANiH / / 15 / / pratyuriti / patyuH sukhaM dakSiNakarAyurekhAvizeSAt vedyaM; tathA patyuH pitRpakSaM natu svapitRpakSaM tathAdharmakathanAt jJAnamaizvaryavazAdItyame vakSyati godhanaM catuSpAdAdi upalakSaNAddAsidAsAdi Arjava saralatA kRSNapakSaH "Aho Shrutgyanam" Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 56 ) janmani labhyAdau vA dinaM sUryasya puruSa grahatvAt dinaghaTikAvimarzaH sarvametat strINAmapi dakSiNapANito vicAryam | anuktamapi puruSasyadvAsaptati kalAdikaM tata eva // 15 // Adau mantranyAsaH madhye iSTaM smaranniti maGgaladvayamuktvA tRtIya maGgalArthamAha yajamAnaH phalaM zrutvA gurostathetyudIrayan / nirIkSya mANakaM raupya svavyApAraM sarvamAcaret / / 16 / / yajamAna iti / tatheti satyametaditi manyamAno manasA vAcAmaNazca rUpasyedaM raupyaM nANakamiti / dezIyabhASayA mudrA dRSTvA rUppasya candrodaye darzanavadatrApi mAMgalyAt svakArthaM kuryAdityarthaH // 16 // athopasaMhAramAha ityevaM vidhinA gururgurumati paJcAGgulirvikSate / vazyantasya bhavedavazyamacirAllokatrayaM sadguNaiH / vRSTiH svarNamayI ca meghavijayAt saJjAyate tadgRhe / maulau mAlyAmevAzya zAsanamahomibhUmujo bibhrati // 17 // ityevamiti / iti samAptau evaM prAmuktavidhinA paJcAGgulaMhastaM vIkSate tasyavazyaM lokalayaM UrdhvAdhastiryag lakSaNaM bhUrbhuvaH svalakSaNaMvA / svarNapradhAnA svarNamayI meghasya varSaNarItyA vijayo'dhikatvaM tasmAt / mauThau zIrSemAlyaM puSpasrak tadvat zAsanaM AjJAMdharAnta bhUpAH // 17 // iti zrIhastasaJjIvane hastavilokanAdhikAraH // atha kathayitumatrArabhyate sabhyatejofarabhavasamRddhayai vistarAt zAstrabuddhayai / gurugurukRpayaivArhanta mAnamya siddha tithigaNabhacAradarzanaM darzanIyam // 1 // zrI sAmudrikendraiH prAcInAnUcAnairhastaviThokane hastanakSatra graha saumya "Aho Shrutgyanam" Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (57) zubha dinAderavasarasya proktatvAt tithi cakrAdikAryamapyAvazyakamiti matvA tadvivakSAyAmAha nandA bhadrA jayA riktA purNAsyustithayaH kramAt / tArAdyAH kRSNapakSe tu darza sUryendusaMgamaH // 1 // nandeti / yathAhi vivAhAdikArye muhUrtanirNayo'pi sumuhUrta eva kriyante'GgavidyApisamaya eva phalAphalacodhikAsvapnavat , tata eva svarazAstre'pi tithivAranakSatra rAziyogasvarAdi vimarzaH / vAtsyAyanepi tithyapekSayA kAmakaLAvRddhizca tathA sAmudrike'pi tithyAdyapekSayA kAlasya phalAphalayoH prayojakatvameSTavyam / yathottaraM nimittAnAM balIyastvenAntarikSarUpajyotiHzAstrasya kAlapAdhAnyena pravRttasya sarvatrApi upAdeya vAt tata eva sarvanimittAnte tadupanyAsaH sUtrakArANAM tena tithicakra-1 vAra cakradvayaM 3 nakSatracakraM 4 candracakraM 5 rAzicakraM 6 varSaphalacakraM 7 janmapatracakraM 8 mAsacakradvayaM 9-10 pakSacakra 11 dinacakraM 12 ghaTIcakraM 13 dazAcakaM 14 dinalagnacakra 15 dreSkANacakraM 16 yogacakra 17 dikacakraM 18 dehacakraM 19 hastacandracakraM 20 aGguSThAdi svarUpacakraM 21 cetyekaviMzaticakrardarzanaM nirUpyate / tatrAdau zuklAzuklapakSayostathA divArAtrau ca janmAyuktisavisaranirNayastathAvayasolabhyAyuktyAvarSamAsadinarUpatridhAkAlAdilabhyAlabhyanirNayo'pivAcyaH zAstre bhojanAvasare duHkhaM kopyAhuH--zrImatApapIti vacanAt tena ekai kSetrasambhUtalakSaNaM vApyalakSaNaM dazabhirdazabhirvaSaiH strINAM datte nija phalamityAdinA lakSaNAnAM phalodayasamayoktiH tato dravyAdi labhyAlabhya bodhAya tithicakramucyate---tithivyavasthAdinamAnanirNayAdbodhyA aGguSThe paJcadazIti bhaNanAt tata eva tatra sUryacandrayoravasthAnaM spaSTamiti / kiJca tithicakraM vinA puMsaH striyAvA kedinAH zubhA-azubhAvA kAghaTI kIdRzItivA kathaM jJeyam / atha dakSiNahaste paJcadaza tadanu vAme paJcadazeti kramAt puMsaH striyAtadvayatyayenetyevaM kiM tithivyavasthayeti cenna sarvasamApatteH rekhAbhedAr3heda iticet , tAsAmaspaSTatve zUnyatApatteH amulyastathA grahabhAvanayeti cet , ciraM jIva "Aho Shrutgyanam" Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (58) Agato'si svayameva mArge sarvasAmyAnuSaGgAt na ca tatrApi rekhANAmavyakto sarvasAmyamiti vAcyaM yA tithiH prAptA tata eva dinaghaTyAdigaNanAyAM tattadaGguligrahabhAvanayA vivekAt / atha mAstudina viveka iti cenna; pratyakSaM bhujyamAnatvAdinAM zubhAzubhaphalasya taj jJAnekarasya duSTarvivecakatvasyaiva sarveSTatvAt, yadi ca yavAdinA tattatpakSarAtrijanmAdiviveka'nUcAnAnAM cirantanAnAM samabhISTastadA zubhAzubhadinaghaTIvyAktiH AgantukAH prazastAH syurityukteH kathaM nAtre'ti samyag bhAvanIyam / athaivaM tithicakraM pramANamastu kiM vAracakreNeti cet grahANAM niSphalatApatteH / jyotiSe'pi tithi nakSatrayorlakSaNaM candre spaSTaM na tathAvArastheti / tatrApi tadvayairthamanuSajyate / atha tatra aSTapAdyarthaM vArtikapravRttermUlatvAdasti vAropayoga iti cet praSTavyo'si lokAnAM prArthakyena gamAgamavivAhAdikArye kimapi vAraprayojanamasti navA ? asti cet ? tadevAtrApyastu nAstIti tu vaktumazakyaM rAjAbhiSekotsavetyAdinA ratnamAlAyAM pratyakSeNa tat phalakathanAt, atrApi vAraparijJAte tadvAreNa svarAzinAthasyAGgulyAM zubhAzubhalakSaNe pUrNaphalaM vairapAdamAtraM sAmyatvarddha svarAzIzabhitrAGgulyAM pAdonaM phalamityAdi cintanayA vArasyopayogAt yadAhuH sarvatobhadracakre jyotirvidaH / svakSetrasthe phalaM pUrNapAdonaM mitrabhegrahe arddha samagRhe jJeyaM pAda-- zatrugRhasthite // 1 // yathA kasyApi bhaNanodyotasya kadApi yathoktavidhinA hastadarzane prAptaH zukravAraH paraM svarAzisvAmI ravisvena rakhe tathA ca kiJcatyAdamAtrameva paThanaM yAvajjIvaM zukravArapaThane budhetvarddhaM kheH sAmyAt evaM sarvakAryamuhUrteSu tattadvAraparijJAnaphalaM bodhyaM prAyo narasya karadarzane pUrvAhNa eva niyamAt vAradvayopayogohyAvazyaka iti dvitIyaM vAracakraM tu svarAzIza : karadarzane yadvelAyAM yAM dizaM prApnoti / tatra zubharekhAdilakSaNe tadvelAyAM tAdRggamane zubhaM muhUrtaM vinA tadbalAt yatratu svarAzIzasya vairiNodig / tadvAravelAyAM taddi "Aho Shrutgyanam" Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (59) ggamane sumuhUrte'pi ni:pharateyuyogAya / tathA ca svarAzisvAmI tanmitraM vA vAraH adholoke prAptastadA rAtrau svagrAmAnIca pradeza svadeza grAmAdau lAbha iti ata evoktamavahastastamasvinauti / evaM nakSatracakreNApi dazAcakra digalabhyaM gatavastusthAna prAptyAdiphalaM jJAyate iti / atha bahuzo hastadarzane parasparavirodhe kiM satyamitara dvAvedAmityA janmasaMzaya eva zAstrAjjanya iti cettanna; tattvanirNayArtha tAdRg gurUyoge ekavArameva darzanasyaucityAt vahuzodarzane tattAdvaruddhoktau zraddhAsaMzayAt phalasaMzayA patterdarzayitureva hAnezca / candracakraM rAzicakre nidhilAbhAdau candrasthAnalAbhAya nanu ? candrasthAna maGguSThAgramastyeva tat kiM tasya navIna sthAnAdhijigamiSayeti cet ? satyaM strIgRhatvAt rAjarupattvAt tasmAccandrabalebalamitivAkyAtU sarvato'dhikatvAt sarvatra duritavacanAt, sarvakAryasaMmatatvAcca sthAne satyapi raviH sthiraH zItakarazcazceti ratnamAlAbhANiteracirasthitikatvAt , dakSiNahaste kRSNapakSa prAdhAnyenAmAvasyAM sUryAsannatvena nirbalatvAt tArA prAdhAnyena nakSAtrAnusaraNamiti rAzicakra bAlAnAM jhaTitibodhAya grahaspaSTIkaraNena phalitArtha tata eva bhAva parijJAnAt bhAvakuNDalikArUpaM jJeyamanyathA tattadrekhAbhireva sarva bhAvabodhAt tadvaiyarthyapAtAt, evamanyAnyapi cakrANi sopayogAni tattat sthale vakSyante / tatra tithicakre kaniSThAyAH prArabhya nandAdi tithipaJcakajJeyaM yogazAstre paJcamaprakAze-adhomadhyo parvANi kaniSThAguli. gAni tu krameNa pratipat SaSTayekAdazIH kalpayattithIH 1 ityAdinA tathA kathanAt / atrAha paraH-nanutArAyAM nandAtvaM na yuktaM zanirAhusthAnatvena zyAmatvAt sarvAGgulibhyohInatvena nadeti vRddhayarthavirodhAt-ata eva aGguSThAdau vijAnIyAditi / dinamAnaghaTikA saMkhyAyAM paJca 5 nandA 9 zcaturdaze 14 tyanyAse navamyAzcaturdazyAriktAyAsthitervyavasthApinandAtvaM, aGguSThasya yuktaM mantranyAse tasyaiva prAthamyAt rAjAviSNurbhogIgaNapatirityuktatvAcceti cenna tArAyAM nandAtvaM ekaikAdazakaika viMzati ghaTI jyotiHzAstre tathA "Aho Shrutgyanam" Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (60) loke'pi tathaitra gaNanAkrameNa vRddhisthAnatvAt ; revAstrapi svAtmarekhAyAH pazcimArta eva pUrvasyAGgamanAcca / pratIyate cedaM anAmikAntyarekhAyAH kaniSThAvRddhau dhanAyuSovRddheH kizca asyA nandAtve kramavazAt gau- bhadrAtvaM tatra zAntikapauSTikakAryaprasiddheH bhadrAsukAryANyapi pauSTikAnItyatra ratnamAlAvacopi / anyathA bhadrAtvaM tarjanyAM tatra vakragrahasthAnatvAt tarjanakarmaNi prAdhAnyena ca pauSTi ke'nupayogo yadyapi AdyatvAt asyA madhyamAntya parvaNI'dhikatve pitRpakSalakSbhyorAdhikyamapi dRzyate / tathApi jApe tarpaNAdau tarjanyA agrahaNAt tanmUle kalahamRtyurekhAsthAnenariktAtvameva tata evAGguSThe tavamate'pi dazamI paJcadazyovyavasthAnAt pUrNatvameva tarjanyA AdyatvaM aGguSTha pratyAsattyA mAyAsveva tadapi tasyA madhyAyA anantarAlatve vAmahaste prathama vadhU sukhitvalakSaNAt tena dIkSA gRhabhAravyayAdimUlakatvAt riktArUpameva api ca aGguSThasya naMdAbhAve tArAyAM pUrNatvaM nanuriktAbhAvaH tadbhAvo gauryAmAyAti / sacAniSTastatra zukrasthAnatvena riktAyoge mRtyuyogAt paratra pUrNAyAmapi zanisthAnAt sa eva mRtyuyoga:syAt sa ca neSTaH kaniSTA male bhAgyastha tathA jammano rekhA sambhavAt / " paJca nandAzcaturdazeti" mataM vAmahastagaNanAyAmeva cakragaNanAt tadyathA aGguSThe tarjanyAM dvayamityAdi gaNane dvitIyAvRttau satyAmaGguSThaMparityajya punastRtIyAvRttau dazamAdi caturdazAntamagRSThe saMkhyAya tuyI vRttiraGagaSTha eva vizrAmyata iti / Arjavena saMkhyAtu kaniSTAtaH pratipadAdi gaNane pratyekamaGkatrayaprAptau tRtIyAvartane naiva pUryate / dakSiNahaste tathaiva gaNanIyaM puruSAGgatvena ArjavAt kuTila tayA gaNanaM tu strINAM kauTilyabAhulyAttadaGgarUpe vAma eva tata eva samAyAM niziputraH syAdviSamAyAM tu kanyaketi viSama rAtrijanyatvena vakratvaM bivekavilAsepyuktam / dakSiNepyaGguSThAdisaMkhyAne 1 kaniSTAdi talasparze SaTsthAnASTa nava kramAt / itivivekavilAse--- 2 ekadvitricatuHsaMkhyA tarjanyAdyaguligrahe sAMguSThAnAM punastAsAM saMgrahe paJca sIsthatA iti vivekvilaase| "Aho Shrutgyanam" Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (61) saMhAragaNanA syAt sA tu niSiddhaiva viprajAyavat tatra dakSiNe kare anAmikA madhyarekhAtaH prArabhya kaniSTAyAM parvatrayaM saMkhyAya cAnAmikA madhyAdyAnAmuparitanaparvagaNanAkrameNAdyAmUlaparvayAvat sRSTisaMkhyaiva / evaM vAme'pi kare madhyamAmadhyArekhAtaH prArambhe madhyAmUlAdhA parvatrayamadhyAnAmikA tArANAmuparitanaparvagaNanaM vidhAya tArAmUle paryavasAnAt sRSTireva, tena vAmahaste aGgaSThAdau vijAnIyAditi gaNanAyuktA sRSTirUpAt / yadvAtArAdi vyaMzake ityetajjadhanyadinamAnApekSamaGkASThAdAvityetanmadhyadina mAnApekSate / na vyavasthitastArAdirevadAkSaNahaste nandAdikramaH / kazcittu akArAdikramAnyasya nandAditithipaJcakaM dinasvarodaye nityaM svasvatithyAdi jAyata iti / narapati jayacaryAgranthoktaM-dRSTA purovakSyamANAGguSThAdi aiue o svaranyAsApekSayA rAjAdyameva nandAdikramamAha-- tattu cintyaM "sAmudrikabhUSaNe" tArAdiriha nandAdirityevopalambhAt- yattu. nandAtihi arihaMtA-madAsiddhAyasUriNo vijayA tihiritA uvajhAyA punnA sAisuhaM dintu / iti namaskArastotravacanAmnAyasApekSayAMGguSThe nandAtvAvasthAna tadapi na yuktaM tatra rakSAmantrAdiSu pAdAdikramAt pAdasthAnIyAttu kaniSTheva yaduktaM namaskArakalpe " OM hA~ namo arihaMtANaM " pAdau rakSa 2 yadvA rakSAmantratvAdvAmahastanyAso'yaM na tu dakSiNe tatrApi hetUktipUrvikAM vyavasthAmAha-- tadityavyayaM tasmAdityarthe hetau paJcamI / darze dakSiNahasta zirobhAge amAvasyAH sthAne sUryendroH saGgamaH nakhazcandra stat sparzAnmadanavRddhestatraivAntazcakrAdirekhAsvarUpaH UddharvAyatarekhAdvayarUpazrIvatsalakSaNAtmatA sUryazcaturasrAkArastayomilanaM pratItaM sthUla induH sitaH khaNDazcaturasrokujopNam iti vacanAt tena amAvasyAyAM hastadarzananiSedhe'pi nakSatrAgamAdAvazyake kArthe sUryopAGguSTha zirobhAga eva bhAvacakrAdevarSaphala parijJAne tarjanI zirobhAga eva sannidheya iti ta eva tarjanI merumAdAya zeSAsaptAGgulIgharA AdAvante yuge pRthvImadhye paJca dvikaM dvikam / / 1 / / atra tarjanyAM merunyAsAttadanubaddhaM raverapisthAnaM taccinhaM "Aho Shrutgyanam" Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 62 ) tu aMgUThe AdarzarUpamudrAdharaNaM tadapi dezAntare. strINAM tarjanyAmeva dRzyate namaskAra stotre'pi ravimaGgalasiddha gurU buhAsUriti vacanAsiddhanyAsa vantyAM tarjanyAM raviH anyadinetu siMhasthAnatvAdviSNumadhyabhAga eva sUryaH / nanu meSAdikamAdrAzicakre gauryAmadhyabhAge siMharAzistatraiva sUryaH kiM neSyate / vAradvayaM siMharAzivimarze gauravAditi cenna; pUrvadig bhAg eva tasya yuktatvAt, tata eva zukrArkau prAg mukhau jJeyAviti prAg mukhatvaM kiJca tatra saptamyA vyavasthayA | raviNAyoge saMvarttakotpattirapi evaM gauryAGkakaM rAzau candro * pi dvitIyA prasaGgena mRtyuyogApattiH // 1 // evaM tithIrvyavasthApya prAguktadina zubhAzubhaphalAdijJAnAya karaNamAha tat yasyAM nirIkSyate hastaH sAtithiH syAddinodaye / ghaTI catuSTayaM zeSAstadanu kramato matAH // 2 // hastavIkSaNavelAyAM yA tithiH samudIryate / tadagulyAH svarUpeNa vAcyaM sarvaM zubhAzubham || 3 || tArAdi tryaMzake jJeyA pratipat SaSTikAtithiH / ekAdazIca kramataH zeSaM zeSAstvavasthitam // 4 // evaM tithI phalaMjJeyaM tripurAMzasya darzanAt / jAtidig dravyarAzyAderlasyAlabhyapravRddhaye // 5 // yadi bhadhyAyAH pratharmeza urdhvarekhAdi zubhalakSaNam, tadAtebhyolabhyaM na ceilamyamiti bhAvaH / brAhmaNAH kSatriyAH vaizyA zUdrAsyuH karapallavAH / kaninikAdyAhaMso'pi yogavAna varNavarjitaH ||6 // yasyAmiti / nanu yaddine hastavIkSA tattithisthAnAdevadina zubhAzubha- labhyAlabhyAdi vicAraH zreyAn aSTapraharAn yAvat tat eva nirNayopalambhAditi cennaH puruSadvayasya striyAcaikAyA karavIkSA sambhave trayANAM phalasAmyApatteH tithi - parAvartetu vizeSajJAnamityata Aha-hasteti / ito bhASyAntaM sarve spaSTam / navaraM " Aho Shrutgyanam" Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara diza iti / nanu yadi dizi kasyAM mayA labhyamityAdivazyamANa nakSatracakrApekSayA Atmabhamadhye prAptaM tithicakApekSayA udag labdhvA tadA kiM vAcyamiticet, " tithyapekSayA nakSatrasya caturguNatvena balavattvAt pareNa pUrvabAdhAca nakSatra cakraphalameva mukhya vaktavyaM yadvA svaprAme labhyaM" paraM tatrApyuttarabhAgataH UdIcyAllokAtpaNyAdveti / tatrA zubhalakSaNena labhyamiti bhAvaH athajAtyAdi parijJAnAyAhabrAhmaNIti / nanu tArAyA brAhmaNItvaM na yuktaM mlecchau saihikaya zanIzcarAviti vacanAt mlecchasthAnatvAt tanmUle sUtikAsthAnAt pAdasthAnIyatvAcca pratyakSaM brAhmaNItvaM- - .... .... .... sAvitryAmuktaM brAhmaNAnAM sAvitratvAt zAntikAdikArye'dhikArAt sthAnadevatattvAt viprauzukragurU iti zukrasthAnAta karkarAziddhijAdhipasthAnaM tathA dharmarekhA ca tanmUla eveti cenna; bAlatvena brahmaprAdhAnyAt amitattvAzrayatayA mukhepIndrAmidvidevAdhiSThitattvena abhimukhatvAt ' abhimukhA vai devA' iti zruteH tArAyA eva brAhmaNIrUpaM tata eva " kaNayugalimUlovarIti" prakaraNagAthAyAM pUjyarekhApi tanmUle sAmudrikaphalakathanapRcchAsumudrAdharaNIyaivazAstrIyAnvarthAt suvarNamudrAyAH prathamasyAM dharaNAt sadA pavitraiSA tata eva RSibrAmhaNatarpaNakarmApi tatra prakhyAtaM kRSNapakSatvAt dakSiNahastasya bhadrArahitaikAdazI apyasyAM nizcitA yajJa hiMsAyAM bheSabhogaH dharmeMvRSabharUpatvaM-' na mAMsabhakSaNe doSo na madhe na ca maithune' ityAdinA zatrudAnena ca mithunakarmopadezaH sandhyA pratyAsatyA pitRsamayazca tarhi brAhmaNyaM kiM vAcyaM, anAmikAyAM tu brAhmaNaH ziracchedAt kSatriyatvameva rasanA ghaTIkAgrasthA aGguSTho'nAmikAtale iti narapatigranthe raNamudrAyAM tadadhikArAcca kiJca SoDazakalApatisthAna karkaAdhine SoDazazatakasvAmisUryakSatriyasthAna siMha 2 ghoDaza vidyAdevi samadhiSTeya SoDaza RturAtri pradhAnakanyA rAzisthAnaM zivA tata eva SoDazAH zukro'syAdhitiH zAstrete na nRpa iti SoDazAGkasaMjJA tataH kaumAryAt sambhavadapi tasyA brAmhaNyaM vyAhataprAyaM bhadrAtithitvena mUlaparvaNi "Aho Shrutgyanam' Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 64 ) karkarAzIza candrayogana mRtyuyogasparzAt / madhyAyAstulAttasya mUlAMze sadbhAvAt / vaNigguruH kavirvaizya iti bhuvanadIpa koktezca vaizyatvaM zirobhAge tata eva dhanurAzirapi gurUsthAnaM evaM pradezinyA gaveSakatvena jApAdyanadhikRtAyA hananakarmaprAdhAnya tayA zUdratvameva yadyapi kvacitkiJcit hetvantaraprAptyAvasthAbhaGgasyAdapi tathApi nAsmin granthamaNite vipakSazcintyaH siddhavacanatvAt haMso'GguSToti nairmalyAt saMyogavAn aGagUSThAvatArAdi vidyAviSayatvena aGagUSThAdyabhigRhIta pratyAkhyAnahetuH zivarUpastathA Adi devasvarUpeNa dhyeyoyogaprAdhAnyAt cAturvarNyarahita iti // 6 // digvyavasthAmAha--- tarjanaprAcyudamadhyA pazcimA kAzcinIsmRtA / dakSiNAsnAmikA merurmadhyadezaH prakIrtitaH // 7 // tarjanIti | triveNyAH pravezAt pUrvAbhimukhasthAthi padmAsananarasya pUrvodadhi pratyAsacyA rAzicakre sUryAvasthAnAt pUrvadik pradezinI / anantamuttarApathamiti / gurutvena dhanAdiprAptyA tadadhIzadhanadAdhiSTitattvena ca madhyamAguThI udIcI prAyomalinavasanAcAratvena pazcimAdhipazanisthAnAt kAJcanI pratIcI | zukrohi dakSiNadizo'dhipaH samudraprasaGgAjjalacara svat sthAnAt, dakSiNAnAmikA tatropAdhyAya nyAsAt parasaMvaramuvajhAyA tata eva asyAsparze jalavRSTirapi rAzicakre karkAdilayaM dakSiNAyanamukhaM tatraivameruraGgUTho madhyadeze maNDalApekSayA vinivezanAt prAg prayAgAcca pratyag janmadezApekSayA dezamadhyam / sthAnApekSayA grAmamadhyaM gRhamadhyaM yathAsambhavaM jJeyaM hastasya talasaMsparze punaH paJcadazasmRtA iti paJcadazAGka saMjJAsthAnatvAt // 7 dravyavyavasthAmAha dhAtumUlaM tathA jIvaM stryaMzakAviSamAGguleH / samAyAH khalumAyA yA jIvomUlaM ca dhAtavaH // 8 // " Aho Shrutgyanam" Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (65) dhAturiti / viSamA ekatripaJcasaMkhyeyAstArAmadhyAGguSThazca samA dvicatuH saMkhyeyA zivAtarjanI ca / kramAt puMstrIrUpatvAt / mAyAzadvenAtrAGguSThopi dezagrahe sarvagraha iti nyAyAt agre sasikaM bhogino mUla ityukteH // 8 // tatrApi vizeSamAhadhAtuprAptau yadagulyAM yo grahastasya dhAtavaH / sisakaM bhogino mUle madhye tAnaM ravisthite // 9 // dhAtviti / nanu ravirAhuketUnAM madhyAMzatvAt candrasya mUrtIzatvAt kathaM ghAtUktistatraravyAdisthAne mUlatvAt candrasthAne jIvatvAditi, tanna; abhiprAyA'navabodhAt yadApratipat 1 tRtIyA 2 paJcamI 3 cetitrayaM viSamA gulyAM dhAtutithayaH samAgulyAM dvAdazI 4 caturdazI 5 ca tat tithi paJcake hastavIkSaNasamaye prApte kramAlloha 1 kanaka 2 sIsakaM 3 pu 4 rIti 5 dhAtavo vAcyA aGguSThamle paJcArciSo bughasyasthAnAt paJcamyeva yuktA natu aGguSThAdau vijAnIyAdeka-aGguSThena sahAGgulIgrahe paJcasaMkhyAsakatAt tithi 15 saMkhyetimatAzrayaNAt pratipat / ata evaM prabhAtamindu jaguru iti bhuvanadIpake budhasya prabhAtoktiH sAmudrike aGgavidyArUpe mAsaHkRSNa pakSAdi nasiddhAntavanajyotiH zAstravacchuklAdiH puruSaprAdhAnyAt tena kRSNa pakSadazamI yAvat hastekSaNe paJcamI prAptau sIsakaM tadnuamAvAsyA agrataH paJcapRSTataH paJcetizukla paJcamI yAvat paJcamyA prAptau madhye iti mAsamadhye tAnaM 2 tadanu pUrNAMzakAyAM yAvat dazadineSu hastekSaNe paJcamI prAptau tAra aGguSThamUrddhani candracArAt merojyotirdevAnAM trayANAmapyAdhipatyAt / evaM kRSNapakSe sUryaprAdhAnyAt pratipat prAptau ravisutasya shnerdhaatulohmev zuklapakSe candraprAdhAnyAt rAtriyogAt pratipatprAptau kAMzyakaM rAhordhAturvAcyo rAtri hastapRSTe vyavasthitA iti vakSyamANatvAt tatra rAhoradhiSTAnAcca / tathA tRtIyA prAptI kRSNapakSe kanakaM guroradhikA rAcchuklapakSekRtalohaM rAtrau ketUdayAdhikArAt sthAnasAGkarye kAlabalamevAtraprayo 1 dik / 2 tat evazaddhazAstre mAtRpitR samAse pitRrekhAvasthAnam / hasta...5 "Aho Shrutgyanam" Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 66 ) jakaM yadvA madhyAMze mUlamapi tattaddmahadhAtu yogAdvAcyaM mUrdhni jIvorUpyayuktaH tathA candre phalaM jIvayuktaM rAhostithau nArakA iti nArakabhogyaM mUlamityAdi jyotiH zAstre'pisthAnaM grahayoge tattanmizravyAkhyAnAt yadvA mAyA zahena merurnagrAhyastatra sAmastyena mahAzrayatvena jAtisAMkaryavat dravyasAGkaryadoSAt, sAmAnyazAstrAdvizeSe balAdhikyam // 9 // grahANAM dhAtUktimAha mUrdhnitAraM candracArAd grahANAM saptadhAtavaH / tAmraM tAraM rIti nAgo hemavargoM ca takSNikam // 10 // mUrdhnAti / rasAdhikAre zArGgadharacikitsAyAM vaidyagranthe tathaiva sammatatvAt, te - jasaddhAtuH nAgaM sIsakaM -- vaMgaM trapurtIkSNakaM loham // 10 // rIti kAMsakaM vRttalohaM ca rAhoH ketozcayatsmRtam / laghordvitIya tryaMze tanmadhyAyAvRcalohakam // 11 // kAzyakamiti / vRttalohaM dhAtusaGkarajanyaM laghoriti- -yathA sUryoSThastho'pi rAzivicAre pratyAsatyA tarjanI dvitIya bhAge svasuhanmaMgalagrahe pUrvadizyeva / aGguSThAddakSiNAyanarUpAdvyAvRtya tatraiva pUrvottara dig vyavasthAyAM yukto hasvasya sUryadevatasya tarjanI mUla evaM nyAsAt tata eva siMha saptamarAziM tatrasthaH pUrNadRSTyA pazyatyapi sarvatobhadracakre paJcacatvAriMzadaGkamyAsaH paJcacatvAriMzamuhUrtavyaJjakastena spaSTa : tathA rAhurapi pRSThasthastArA dvitIyabhAge rAzicakre jJeyo: madhyAyA dvitIye ketuH saptamatvAt // 11 // mUle mUlaM zaneH rAhoH pakSaM zukre kuje gurau / phalaM ca candra bhAnubhyAM zeSe puSyaM vinirdizet // 12 // 1 cUDAmaNi zAstre'pi adhomAtrau dvausvaro: yuktau tauyadAjIvAkSarayuktau prazne dRzyate tadA jIvadhAtuM darzayataH dhAtUtkIrNo jIvojIvadhAturiti mizravyAkhyAdRzyate / bhuvanadIpake maMde dUrage bhaumAH syuH dhAtuH savitRbhAgI vomUlaM jIvazcasaumyazca jIvaM prAhurmahAthiyA: ityuktvA zukre candre bhavedryaM budhesvarNamudrAhRtaM paryAyasya guroratnalayayutaM hemasUrye mauktikamu cyata iti tathA darzanAt / "Aho Shrutgyanam" Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (67) mUlaiti / mUlatithipaJcake SaSTayAdike prApte zanestArAdhipatyAjjIvayuktaM mUlaM vAcyaM " tAravicaMdarikhAbuhasukkAjIvamaMgalasaNIyA" iti-Agame sarvoparisthAnAt tArAdhipatyam / saptamyAmaSTabhyAM navamyAzca zukra guru kujasvAmikatvAt parza vAcyaM kRSNapakSa evai tat zukle tu SaSTayAM mUlamevASTabhyAyAM puSyaM ca raahuketvoH| prAdhAnyAditi / dazamyA dazazatarazmisthAnAt phalaM jJeya ata eva sUryasya tarjanI madhyamapi sthAnaM tarjanyAM dazavijJeyA iti tathA tarjanyarddhagrahe zatamiti vivekavilAsokteH / evaM candre'pi nanu candrasthAne tithi-smAvasI pUrNAvAtayo: prAptau jIva eva viSamA lyAH zirastribhAgAt yadyatra jIvayuktaphalAvAptistadAlabhye'labhyevA saMzaya eva kiM hastadarzayituramAvasyAyAM pUrNAyAM vA prAptAyAM jIvAllabhyamutajIvayuktaphalAditi cet satyaM; kRSNapakSe sUryaprAdhAnyAjjIvayuktaphalAt zukle hastavIkSaNe kevalajIvAJcandraprAdhAnyAllabhyaM tatrAzubhalakSaNena labhyamityeva nirbhatavyam / amAvAsyAM sUryeNa saMgamAt candrasya bASa eva na ca pUrNimAmAvazyayorevaM sAMkaryamapi sAmAnyato vizeSasya balavatvAt zeSebudhaketUvAraghAtasthAna tithau prAptAyAmatrApi budhe mUlA saMbhavAt samAdhiH prAgvat // 12 // ___evaM jIve'pi saMprApte grahairvAcyo'sya nirNayaH / candradevAzca tiryaJca kujadaityAH zaneHsthitau // 13 // evamiti / anena prakAreNa jIvejivatithi paJcake ekAdazI dvitIyA trayodazI caturthI paJcadazIti lakSaNe prApte candre iti candratithau paJcadazyAM devAH / tiryaJca iti tiryagaz2ambhakAdevavizeSA bhUtAdayo lokepitara iti prasiddhA vA kujekujAdhipacaturthI tithirvaacyaaH| zaneriti zanisthAnAyAmekAdazyAM tithau daityAH pretAdayaH // 13 // rAho stithau tArakAsyuH zeSe tu manujAH smRtAH / manuSye'pyarthasaMprApte paJcamAyAH layoH kramAt // 15 // bAlaM kumAra taruNaM pakvaM vRddhaM vicintayet / ityAdi zeSaM sarva syAdatra cUDAmaNAviva // 16 // "Aho Shrutgyanam" Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 68 ) " rAhoriti / rAhuH SaSThI tithisthAne / SaSThasya rAhoH zubhatvAt tena SaSThI tithi prAptau nArakA iti nanvasyAM jIvasambhave nArakA iti kutaH sAmAnyA bhAve vizeSasyApyabhAvAt kiJca nArakebhyo labhyAlabhyaM tadapyasambhAvyameveti cet atraH satogatizcintanIyeti nyAyAcchuklapakSe haste kSaNe ekAdazyAH prAptau zanitithiH saiva rAhu tithiH varNAdikaM zanivadasya ceti / jyotiHzAstre tathA pratIteH / ta eva lohamudrA kaniSThAyAM ghAryA tasyAsthAne tArAzirobhAge zubhalakSaNe nArakAnArakaprAyAzcANDAlabhillacauravAgurikazAkunikamAtsikAdayo hiMsrajIvAstebhyolabhyamiti jJeya, kRSNetu daityA eva ata eva mUlemUlaM zanaurAhAviti dvayormUlatvena sAmyoktiH / yadvA sarvajJAnAtmaka - tvAdasya granthasya tithicakreNa gatyAgati jJAne SaSTha tithi prAptauM nArakANAM gatirAgatirvAvAcyA / UrdhvakRtavitastirUpe svAGge zivAtArA parvasthitarAzivatAM narANAmaGgodhA bhAgavattatvAdvAnArakatvena tebhyolabhyamanyadvA, tena doSajJAnapRcchAyAM sparzetat sthAnaprAptau nArakarUpa kutsitadevopadravAdirapi jJeyaH / zeSeSu ravi gurujJaketuzukeSu ko'rthastattattithiSu prAptAsu manujA vAcyAH tatra zukrAdhipAdvitIyA guroH svAmitvena trayodazI ca anayoH prAptau jIvasthAnAnnirvivAdamevamanuSyapratipattiH paratrajIvasthAnasyaiva durApatvAt kimetadviruddhamiticenna, vastuto vakSyamANasyAvayo'pi ca kaniSTAdeH sparzAhAlAdikaM vadet iti sparzanAdhikAra sUtrasyAvasaradAnAyAsyopanyAsAt tathA ca dvitIyA trayodazyorvinA zeSatithInAM bAdhAdetattithidvayena manuSyebhyo labhyAlabhyaparijJAne manuSyAdapi kIdRzAllabhyamanyadvetijJeyam / paJcAGgulISu zubhAzubhalakSaNAdvAlAdikaM vadet / tatra tArAyAM kaniSThatvAdvAlyaM gauryA kanyArAzisthAnAtkaumAryyAM madhyAyAM saubhAgyAddhanasthAnAdvAtArubhyaM tarjanyAM varjanagaveSaNa kalahasthAnAt pakvatvaM gatArddhavayaskarUpaM viSNoH, purANapuruSatvAt sUryasyasthavira grahAzrayAdvAvRddhatvamiti // tato na kazcidvirodhaH na caivaM tithicakraM vaiyarthyaM manuSyArthalAbhAt evaM manuSyAdibhyolabhyaM tadapi tadvelAyAM sparzAt nakSatracakre yatrAtmabhaM tadaGgulyAMvayastalamadhyeGguSThAbhAgavRddhatvaM tala " Aho Shrutgyanam" Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dikSumAyAvattattadvimRzyaM bhacakrAdvA bAlAdisvavayasi vAcyamiti jAtidig dravyalabhyAlabhyasamayajJAnAya phalavat satraM bodhyam / tadevAha bAlamiti / cUDAmaNizAstrakathanaM ziSTasammatyartham // 16 // atha rAzivyavasthAmAha--- kasya pArzve'thavA grAme kasminme labhya sambhavaH / iti prazne'gulI bhAgAmeSAdyA dvAdazo ditAH // 17 // ksyeti| kasya devasya narasya tirazcoveti / sAmAnyato jAtyAdilabhyAlabhya nirNayaprAguktetattannAmarAzinA vizeSalabhyAlabhyajJAnAya rAzicakrAmadam / atra janmarAze mukhyatA kintunAmarAzereva yatazcAgre'pi vakSyate jAgartiyena nAmnetyAdisvarodayazAstre tasyaiva prAdhAnyAt yaduktaM zrInarapati anthe prasupto bhASyate yena yenAgacchati zaddhitaH / tasya nAmAdivarNe yA mAtrA mAtrA svaraH saca // 1 // atrAddhe tasya nAmapramANaM hi grAhyaM svaravizAradaiH ityapipAThaH / bahUniyasya nAmAni narasya tu kathaJca na / tasya pazcAdbhavaM nAma ityuktamAdiyAmale // 2 // yadi nAsti bhavedvarNaH saMyuktAkSaralakSaNaH / grAhyastadAdimo varNaH ityuktaM brahmayAmale // 3 // atha rAzInAM kramaniyamamAha kAzcanyAH prathame vyaMze meSovRSodvitIyake / evamatrakrame hastaprekSA tithirupAgatA // 18 // kAJcanyA iti / "ghaDnizAbalino'jokSayugmakanyA dhanurmugA" ityArambhasiddhivAkyAt / meSAdi trayaM rAtribalaM rAtripratyAsatyA tArAyAmeva tamyAH svalpaprakAzena sAyaGkAlarUpatvAt tata eva sadhnyA mandabhujaGgamAviti zanirAhostavyavasthA rAtrAveva vahvestejodhikatvAt tasyAM agnitattvAdhiSThAnena tadvAhana meSasya aucityamapi tena pazcimAyAM kambalabAhUlyaM tathA devAnAM "Aho Shrutgyanam" Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (70) vimAneSvapi vRSabharUpaM pazcimAyAmeva vAhakadevAnAM mithunapravRtti mithunapravRttirapi tArAgre nakharaktIkaraNAnnAryAvazye sulabhaivai candracakre'pi azvinyAdikramAdrAzivayaM niyataM gauryA karkAditrayaM dakSiNapradezarUpatvAttasyAH / sUryasyApi karkAdevadakSiNAyanamiti / tathA dakSiNasyAM bhogAdhikyA kumAryAH kanyAyAH sthitaprAdhAnyamapi / kumAryAH siMhasya svavAhanarUpapratyAsatteH karkAdhizodvijapatirasyAmeva pUjAyAmadhikArAti kumAryAmUle gaNapatiH paramabrahmarUpe vazyaM tata eva dakSiNasyAM gajaprAdhAnyamatra gaNapatiraGguSTho jApe prathama sAvitryAM yogAI iti tathA vyApAre nivasellakSmIriti lakSmyAM tulAditrayaM jayAsu saMgrAmabalopayogIti ratnamAlA vacanAt yukta eva tatra dhanviprasaGgaH tena dhanvyazvapazcArddhaka iti vAkyAduttarasyAM haiya prAdhAnyamapidevavimAneSu vAhakAnAM siMhA 1 hathI 2 vasahA 3 hayA 4 kamaso ityAgamAt / tarjanyAmakarAditrayaM tadadhaH sAnocitatriveNIkapradezAt " eNAsyomakara " iti jyotiHzAstre mRgAnanatvena pUrvottaradigbhAge te naiva kastUrikA mRgaprAdhAnyaM tatra tathA makarasya pazcimAI kumbhomInazca jalacarAH khyAtA iti laghujAtakoktyA pUrvasamudra prasaGgena makarAdi sthAnaucityamatraiva tata eva caturmAyAmUlaparvasthAnAnmeSAdayazcatvArorAzayo navAMzeSvAdyA iti susthitametadrAzicakramasya kiJcit sAmyaM namaskAstotre kannAvisamarihaMtA mesomayaroaM aMtiNo siddhA paMcANa alisUrI / mihaNadhaNAhuti uvajhAyAkavaDatulAyasAhu // 17 // asyopayogamAha-- 1 rocanaM matsyapitaMcapiSTvA tu tilakekRte vAmahasta kaniSTAyAM patirdAso na shNshyH| iti uDizagrantha vazyatvam // 2 tulAditraye dakSiNAyane'pi arddhagate sarvagata miti nyAyAduttarasyAM tabyavasthAyAM na doSaH evaM makarAditrayasya pUrvottara vidig bhAge na uttarAyaNe siddhe meSAditrayasyApi pazcimAyAM vyavasthAne na doSaH / ajhaitpanne ghaTeghaTI jAta iti vyavahArAt bhImobhImasena iti satyabhAmAbhAmeti nAmnor3he pUrNanAmavatat / 3 saindhavA-azvAH pratItAH // "Aho Shrutgyanam" Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tato labhyamalabhyaM vA svarAziparamelakAt / jJeyaM karkatrayaM mero khamadhyAdyaparvasu // 19 // tata iti / tat sthAnarAzinAmavato vastuno grAmAnnarAdvA zubho - rekhAdi lakSaNe labhyaM tadabhAvena labhyamiti vAcyam / kacidekhANAmaprAkaTye svarAzinA tadrAzeH SaDaSTakAdivarjanayA svAmimaicyAdikaM vimRzya melakazcintyastatolabhyAlabhye jJeye na caivaM jyotiHzAstrAvaSTamme alAkSaNikatvApattiH karadraSTuritivAcyaM-pRcchantyA pitRmandire pitRgrahAbhikSyAkSaraM gRhyate / patyuzcApi tadIya mandiragataM gu abhikhyAkSaram // 1 // sudhArabhyavadi vyavasthitatithIn datvA munIzvadhruvAn / bhAgaM vahnibhirakakena tanayo dvAbhyAM sutAkhe navam // 2 // iti bhuvanadIpake jyotiH zAstre'kSaravicArAtmakacUDAmaNi zAstrAvaSTa. mbhavat nimitte'pi nimittAntarasAharcayasya sarvatrAbhISTatvAdityuktaM prAk / atha paJcamyAditithiprAptau tat sthAne rAzyabhAvAt kiM vAcyamata--Aha jJeyamiti / sthAvaraM rAzitraya karkAdi taccandrAdimahAgRhasthAnatvAt budhasya mahAgrahatvaM tacchukramahAgrahasya sammukhagamanAdapi budhasammukhagamanasyA tIva duSTatAyAratnamAlAdau kathanAdvijJeyam / jyotiHzAstre trizazcaturNAmityAdinA rAzimArgAnurodhena paJcadazatithInAM vibhAgavatra tithibhAgAnurodhena rAzitrayaM punaruktiH / nanvevamaGguSTha rAziSu zubhalakSaNe sAvitryAmazubhalakSaNe kiMvAcyamiti ceducyate kRSNapakSagauryA zulle'GguSThe na zubhAzubha evaM ca rekhAsu zubhalakSaNapATave'pi labhyAlabhyayoyUnatvapUrNatvevAjJeye rAzimelakasyAvazyaM vimarzaH kArya ityata Aha-yadveti / spaSTaM atrakecanadhruvarAzitrayaM na manvate kintu aGguSThabhAgatraye pratyaMzaM meSAdi catuSTayamuparitaH prAhuratazcandroravizvasthAnastha evaM budhomitra zanigRhe mIneti ca veti / 1 sthAvaratvaM vakSyamANajanmacakre nijarAzyAdikaH krama itibhaNanAdrAzivyavasthAyA anayatyAt / 2 pratizukra tyajantyeke yAtrAyAM trividhaM budhAH tasmAt pratikuja-kaSTaM tatos pi pratisomajamityArambhAsadau // "Aho Shrutgyanam" Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (72) evaM sevanayA guroH surataroma'STaM vimRSTaM tithezvakaM cakrabhRtAM nimittasudhiyAM durbodhamAyAsataH / siddhopAsananarmakarmarucinA meghena satsaMvidA matvAtatkathayantu lakSaNakathAM santaH zriyAM sAdhanam // 1 // iti zrIhastasaJjIvanavyAkhyAyAM sAmudrikalAkhyAyAM tithicakadarzanaM sampUrNam // atha vAradarzanamAha raviraGguSThamadhyasthastannakhaM candramAsphuTaH / maGgalastarjanI zIrSe napAsanagato budhaH // 1 // lakSmmA guruH kaviauyA~ kaniSTAyAM zanirmataH / hastapRSThe rAhuketU caivaM vArAstathA grhaaH||2|| raviriti / aGguSThamadhyatribhAge raviH tatra karkAdidhruvarAzitrayamadhye siMhavyavasthAnAt nanu meSAditrayaM mUlAMzAccaTat nizcitaM karkAdidhruvatrayaM kathamavatarat, manyate kiJcadhruvasUtrasyAM dRzyate merorapi tatraiva dhruvatvAt tena tulAdi trayamevadhUvamaSTavyamiti tanna, dakSiNahastasya dakSiNAyanarUpatvena dakSiNAdigbhAgasthaspaSTanakharUpa candropalambhAttadbhavanAdirekhAtraya zivasthAnatvena merUrUpAdvAGguSTha eva divaso dakSiNo hastaityasya nyUnabhavanAdavatarat saMjAghaTIti / bharatakSetrasyApi merodakSiNadigavaSTambhAt jyotiHzAstre'pi purIrakSaratAM devakanyAthakAntIsitaH parvataH paryalIvatsagulmaM purIcojjayinyAhvayA gargarATaM kuru kSetramerUbhUvo madhyarekheti brahmatUlyavacanAt, dakSiNAdiza evamadhyarekhArambhastato'trApi gotrarekhAyA yAmyadizaevaprAdurbhAva iti / zivAyAM tu rAzi trayasyAdhipAnAmanavasthAnAdaGgulIpateH zukrasyApi anavasthitatvAt kramAgatarAzicakabalAdrAzitrayaM caTat bodhyam / rAzicakre makarasya rAzestarjanyAmUlavyaMze vyavasthAnAt uttarASADhAnakSatrasaMbhavena tajjanmA aruNo mAlavabhA iti vacanAt pUrvadig mAlavadezodbhUtomaGgalastarjanIzIrSe zatruhanane'dhikRtatvAttasyA iti navamyAH sthAnapratyAsatyA navArcimAn pRthvI tat sthAnAt "Aho Shrutgyanam" Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (73) pRthvIjanmApyayamanenaiva hetunA tata eva tAmramudrAparidhAnaM tarjanyAmeva zakti pUjA ca tathA nRpo rAjAGguSThastadAsanaM tanmalaM tatra sUryapratyAsanno budhaH rAjasUn rAjAsane tiSTatItinyAyAt suzruta vaidyagranthoktamaGguSThasandhidvayabhAvAdeva aspaSTaH / lakSmyAM madhyAGgulyAM gurudhanurAzizoyogAt madhye sUrAsUrAcAryAviti vAkyAnmadhyAzraya evAyaM ravIndu bhaumagurava iti mitrasya bhaumasya pratyAsattirapi nakSatracakre madhyAyA adhastalasyottaradizi uttaraphAlgunI janmanakSatramapi gurorUtpattidezaH / sindhuH kaNayaruisamadiThI bArasakiraNo ya siMgha dezabhavo iti vacanAt sacApi uttarasyAM saindhavAazvA iti pratIteH / trayodazamAsAn yAvadekarAzisthiti jJApikApi trayodazI tithirmadhyAgre tena tatra madhyAtrisapta bhAskarA iti matAzrayeNa dvAdazArci guruH sAvitryAM kavizukraH kaveramitrendubhitraijJArko samAvubhAviti / ArambhasiddhestathAjJazukrazanirAhavaH, iti bhUvanadIpakasya vacanAt budhasyagRha kanyArAzistasya zivAgre sthAnAt tArAne zaneH prasaGgazca nakSatraM jyeSThAso'pi tatraiva ata eva dakSiNAzApatiH zukra iti prAguktam / kiJca rajaH kavijJAviti kSatriyAyo gauryA rajorUpaH kavireva yuktaH pAdarUpAyAM tasyAM zukraspApi dvipadatayA bhaNanAt / kaniSTAyAM zanirmandastejastvAt pazcimAdhipatitvAca / napuMsakatvena svalpabalaH svamitrasya budhasya rAhorvA bhavanAya mithunAyocitaH hastapRSTe rAhuketU tatrApi madhyAmadhyaparyAyavadAhorAdhipatyaM parato'gRSThamadhyaparvayAvat / ketoriti vibhAgaH anayoH pRSThasthitirnavagrahadhyAnAyetyuktaM prAk tata eva yantranyAse karataladraSTibhyAM nama iti sArthakaM tatrApi devAdhiSThAnAt / hastapRSThe zubhalakSaNe aSTottarI dazAcakre rAhudazAyAM viMzottarIdazAcakre rAhuketvodazAyAmapi zubhamiti parijJAnAya labhyAdi jJAnAya ca evaM vArAH sapteva rAtrauvArANAmanupayogAnnavAradoSAH prabhavanti / rAtrAviti vAkyAt dinarUpe hastatala eva tathA grahAnava agre vakSyamANabhAvacakraruparAzicakreSu tadupayogAt / evaM ca meSAdi trayasya svAmI zaniH karkAdi trayasya kRSNapakSe zukraH zukle candrastulAditrayasya gururmakarAdi trayasya maGgalaH tArAyAH patiH "Aho Shrutgyanam" Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (74) zaniH sAvitryAH kaviH madhyAyA guruH pradezinyA maGgalaH aGguSThasya svAmI candraH ekasyAH kalAyAH zivArpitatvena paJcadazAkalApUrNatvakhyApaka paJcadazI tithisthAnAt / zaninA mitrAya rAhave vRpabhasthAnaM dattaM tenavRSe rAhaH zreSThastatrasthodazamaM kumbhasthAnaM maGgalena svamitrAya bhAnavedattaM pUrNadRSTayA pazyati tato rAhuravyoH paraM vairam / guroH zukrasya ca madhyAnAmikayoH sImnA devadAnavagurutvena vairam / rAhorbhakSyaminduH svasvasthAnAtIyaparvaNi karkarAzerindoH pUrNadRSTatvAt / maGgalo'pi bhakSyamekAda zasthAnatvAdakAdazatubhavanaM sarve pazyanti khecarAHsamyak / pUjyavargoMgurusitau zukrasya dAnavagurutvAt gurozca pUjyatvaM dAnavAnAmapi - pUrvadevatvAt / devatvamadevatvamubhayamapi, asurANAmAgame'pisiddhaM 'devA cauvihA' iti tathAdevopakarei asuropakareiti bhagavatyAM tathokteH himAMzubudhayoH sUryAduccAdhaH sthAnAt vairaM vivasvanmandayoH pUrvAparAdizoH svAmitvena vairaM kujArkayoH sthAnasaGgAdatimaitrI / sitajJayorapi zivAyAM kanyAsthAnadAnA candrasyArka budhaumitro'pi ekAgulasthAyitvAt , kujagurvAdayaH samAH pratyekamagulisthAnAnmandasyajJasitau mitrergurumadhyaH pare'rayaHiticandreNa vairaM prAntevinduzanazcirAviti vacanAt, ito'GguSThe candra itaH prAnte zaniriti / aGguSThapradezinI ca devaruddhAzivA tArA ca dAnavairgurustumadhyastha eva madhyAyAM dAnavasya rAhorapi pUjyatvenoktatvAt, surAsurAcAryayorAzimadhye phaladAyitvAnmadhyasthAnaM tatra gurorgurusthitikatvAt gurvAaGguliH sthAna zukrasamAsasthitikatvena laghugaurI sthAnaM raveH zukrazanI zatrU iti svasthAnAdresthitau jJaH samaH iti svasyAdhaH kujajIvazanibhiH svataeva sUryarAzeranapekSaM rAzi bhogAt svato'GgulisthAnAni labdhAni sUryendubhyAM mahAgrahendratvena sthAnaprAptAvapi rAzicintAyAM parAzrayatvaM svIkRtaM jyotizAstre'nyeSAM gRhadvayasadbhAve sUryendvoH pratyekamekaM gRhaM karivyaM siMhazca tadvadatrApi sthAnacintAyAM tayorekameva sthAnamaGguSThaH pratimA saMyogAt tatrApi candrasya pazcimAyAM pratimAsamudayapratItestAronusArastato nakSatracakre tArAdyabhAge citrA "Aho Shrutgyanam" Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 75) tajjanmanakSatramapi vyaktaM tathA pratyag mukhau zanisomAvityukteH zanaistaddizaH svAmitvena candrasya vAmahasta pratyAsattyA tattvamapi tena candrasya yavanadezodbhavatvena vAmehaste vAmarItyaivAyurlekhAdi calanAttatpradhAnyaM pazcimAdhikArAd yavanAnAM vAmahaste mukhyatApi vastutastu rAjabhAvAt sarvatrenduH kujaH sakhye itivacanAccandrasya sarvatrasthAnaM sarvanakSatra priyatvAt navAMzacakreupayogAdraSTho'pi tat sthAnaM taccakraM tvevaM navAMzA ajaiNa kulakarkAdiya eva tattadagulI mUlasthAnAt param / meSasyAdhipatiH H zakraH siMhasyAdhipatiryamaH / varuNomakarAdhiza stulAyA dhanadaH prabhuH // 1 // zeSetgulInAthA eva zuklapakSe karkakanyayoH svAmI zazI kRSNa zukrodvayorapi jalacaratvAt kumbhamInayormaGgalaH vRSamithunayo: zanivRzcika dhanuSo gururiti navAMzacakraM sAmudrika bhUSaNe sUryasya punarAGguSThamadhye niyataM sthAnaM tata eva sarvatobhadre'GguSThAgre paJcaviMzatyaM kastat pramANaghaTI dinamAnasUcakaH rAzivimarze yAdyA dvitIya bhAgoraveH sthAnaMniyataM sthairyAt anyathA prAguktameva, nanvevaM ravicandra jIvabudhAH svasvarAzisthAnA evAtra jyotirvat bhaumAdInAmapi tathaiva kiM neSyata iti cenna daivataM tvaGgulImukhe iti vidvadvAkyAt bhaumasya mitaMguruH zukrasyamitraM budhaH zaneravica rAhoH zukra iti mitrasthAnasyApisvasthAnAcca / evaM ravibu dharAhUNAM pratyekaGgUlIsthAnaM kathaM netyapi nacintyaM raverdakSiNa hasteM svarUpeNaiva vyavasthAnAt candrAdInAM tattejasaiva tejomayatvena zazivat sAghayet sUryaM sUryavat sakalA grahA ityuktastasyaivAdhipatyAt budhasya napuMsakatvena : sthAnAlAbhAllAbhe'pi jyotiHzAstre rAhUNAruddhatvavadatrApi zani zukrAbhyAMrodhAt rAhoH pRSThasthAnAt nabhinnamalisthAnaM zanestu klaba - tve'pi cirasthikatvAt tArAGgulisthAna lAbhohyAvazyakaH zukrasyApi catuH paJcAzaduttarAdvazata dvivasAna prAcyAM SaT paJcAzaduttara dvizata dvivasAn pratI1 candracakre azvinyAdInAM nakSatrANA kaniSTAdita evavyavasthA | " Aho Shrutgyanam" Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (76) cyAM caudayikatvena casthAnalAbhaucityAt / yadyevaM tarhi jIvAdivatkathaM rAzicakre tanyAsa iti ceccalasvabhAvAtkanyAyAM zukraprasaGgAnnIcatvavyavahArAcca sUryApekSa yaiva tannyAso budhavat zukrasya prAG mukhatvAt tata eva zIvAyAH kaumArya satyapisvAmini tasya nAsyAH prasaGgAt / evaM bhaumastha zeSAdakSiNato mukhA ityukterdakSiNabhAgeGguSThAgre vyomata darzitvaM budhasya kandasthasya tiryag dRSTitvAt udaG mukhatvaM gurustUham mukha uttarApatitvAt ityAdijyotiHzAstrAnusAreNa dRDhIkRto granyAsaH sthAnasya zubhAzubhajJAnAyA nanu yadyete nakharUpAgrahAstarhi vAme nakhAH kathaM bhAvyA iti cenna; rAzikuNDalikA bhAvanAttata eva jyotizcakre candrAdi sarva jyotidevadvayAmityuktaM prAka pAdanakhAnAM pratiphalena samAdhiryadvA hastayordevAH pAdayordavyasteSAmahatparSatsu dvayoryoga ivAtrApi tadabhAvAdata eva tAsAM nicaireva sthAna jina pratimAyAmadhaH zaktimUrti vyavasthAnavat // 2 // aya pRcchAyAmaGguSThAdisparzaNakAryavelAkathanaM prAsaGkimapyAhadinodayaH smRto'GgaSThe madhyAhna madhyamAGgulau / / sandhyAtArA tato rAtrihastapRSThe vyavasthitA // 3 // dinodaya iti / sUryasya talapArzve meraumadhyabhAga cakrAdisthAnAt dinamukhaM nacaivaM nakhacandrAdatrimukhAmatyapi dAkSaNe tadaprAdhAnyAt tathAtve'pi nakhAnAM pRSThabhAgasthatvAt ata eva pRSThe rekhAbhimRtyurjanmadvayaM nizItyagre vakSyate madhyAmadhyAhna eva ati gurutvena tadupari chAyAbhAvAt tAruNyasthAne na tApAdhikyAt yadyapi prabhAtamindujaguru ityukte gurusthAnAt prabhAtattvaM yujyate tathApi trayodazItithi sthAnatvena tAvad ghaTikAmAnasambhavAnna tat pratipadAtithi gaNanaM dinamAnApekSaM dinamAnamapIdaM jaghanya dinamAna vimarzana tata eva trayodazAMkomadhyAhnasUcako madhyAyAM guroH prabhAtatva sarvAMgulI svAmitvAddhaTikAlaye tRtIyAsthAnAnmUlAMzena caritArthaM lakSmyAH prabhAtAdhikArAt sandhyA kaniSThA tArAkhyA anvarthAt mandarbhujaGgamayo jyotiSe'pisandhyArUpabhaNanAJca atra dvitIya prahararUpaH pUrvAhrAstRtIya prahararUpo'parAhnastarjanyA "Aho Shrutgyanam" Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 77 ) gauryAM cArthAdgamyaH aparAhau bhArgavedbhU iti vacanAt zukrAdhiSThAnAt tata eva madhyAho ravibhUmijAviti dvitIya praharasyAM tasya madhyAharUpatvAt AdIvA dityamaGgalAviti cASTaghAGgulyAM tarjanyAM tayoravasthitizca rAtrihastapRSThe nakharUpANAM grahANAM spaSTaprakAzAt adholoke cAvahaste iti vakSyamANa matAntare asya prayojanamiti // 3 // etadeva spaSTayati // dina hastatalaM bodhyamavahastastamasvinI / divaso dakSiNo hasto rAtrirvAmo matAntare // 4 // dinamiti / dAhiNa hatthaMguThyA majheyajaveNa divasa jammaM seiti prakaraNakAra vAkyAddinapratIteH / matAntare abhiprAya vizeSe ghaTodarzana vimarze'GguSThayavAdyapekSayAvAtanmatasyApi prAmANyAt // 4 // vakSyamANa bhAvacakrAdau rAhusthiti hetumAha chAyA sutaH zaniloM ke chAyArUpo vidhuntuda : tadrAzicAre tArAyA dvitIya tryaMzake dhruvaH // 5 // chAyeti / chAyAsuto'sitaH zaiauririti koSavacanAt tene suta 25 madana 7 navAM 9 tye 12 pUrNadraSTizva rAhodezama 10 yugmatsarAzaiau dRSTipAdatrayaM syAt ari 6 sahaja 3 dhana 2 bandhuge 4 cArddhadRSTinijabhuvana 1 mupAtyaM tatra janmAndhataiva // 1 // iti jyotiH zAstroktaM paJcame kanyAsthAnAdinAsthitam // 5 // tasmAtsaptamagaH keturitimadhyAGgulirbhavet / dvitIya bhAginiyataH prokto lAkSaNikairbudhaiH // 6 // tasmAditi / dvitIyabhAgo'tra tryaMzarUpaH // 6 // vArasyodayamAha haste kSaNadinevAraH prAtastasyodayakramAt / samayeH : hasta vakSAyAH yaH prApto'syAGgulIsmRtaH // 7 // istekSaNeti // 7 // "Aho Shrutgyanam" Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAramAnamAha eko yAmazcatuH striMzat palAnyathAkSarANica / bhUtyaSTi mAne sajJeyo vArabhogo vicakSaNaiH // 8 // ekoyAma iti / vArabhogoktiH kathamaudayika eva vAraH sarvasmin vAsare vimRzya iti nAzaGkaya dinasvara cakrAdau-- tithyAdau ghaTikAH paJca palAni saptavizaMtiH / antarodaya-ukto'sau dinasvarasya sUrimiH / ityAdinA narapatigranthepyantarodayadarzanAt // 8 // bAracakraphalamAha-- tadvArasya tadagulyAH svarupeNa zubhAzubhe / svarAzinAthamaicyAdi jyotiH zAstravimarzanAt // 9 // tadvArasyeti / yovArasdavasareprAptaH sacet nijarAzIzastadA tadagulyAM zubhalakSaNe pUrNaphalaM svarAzIzavairiNoGgulyAM pAdamAtraM sAmyetvaddha zubhagraha dRSTAGgulisthAne pAdona mityevamazubhalakSaNe'pi vAcyam / jyotiriti / maitrIravaH zukrazanIzatrU ityAdikAjAtakoktA / Adi -zadvAdvRSTiruccanIcatvenaca jyotiH zAstrAdeva vedhe uccasthe ca balaM pUrNanIcAMzasthe dalaM balamiti narapatigranthoktatvAdatrApi taducyate raveraGguSTha madhyabhAgasthAnAdgaNanAnukrameNa tRtIya sthAnaM kaniSTA mUlaparva tatramezarAzitvAtsa evaM uccaashryaaH| evaM candrAsyAGguSThamUrddhabhAgAtRtIyaM tArAdvitIyaM parvatatra vRSatvAduccatvaM tayoH sadARjugatitvAt maGgalasyavakratvAt pRSTagatyAtRtIyaM parvamakarasthalaM tatra uccatvaM budhasya sthAnAbhAvAt svagRha evoccatvaM gurormadhyAprabhAgAt nIcAvatArarUpa makarasthAnaM tatra nIcatvaM zukrasya sUryApekSAcArAt prAgamukhatvena tarjanyAdvitIyabhAgastha sUryApekSayA uccaM mInasthAnaM tatrouccatvaM zaneH svasthAnAtpRSTa tRtIya parvaNizeSarAzistatra nIcatvaM rAhoH svasthAnAduccaM mithunamiti uccAtsaptamaM nicaM nicAtsaptamuccamiti vimRzyaphalaM vAcyam // 9 // "Aho Shrutgyanam" Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (79) cakrAntaramAhayadvAhaste kSaNe vAraH saviSNorUrdhva lokgH| zeSAstale martyaloke tarjanyAdyAstudiggatAH // 10 // adho haste ca pAtAle phalameSAmihodatam / yatra svarAzernAthaH syAt sampUrNatadbhavaM phalam // 11 // yadveti / ava iti / yatra svarAzIzasya sthAnaM tatra zubhalakSaNe pUrNaphalaM tadvaurasthAne pAdamAtraM sAmyevarddha samAGgulyAdauprAya sthAnadoSe'pi zubhalakSaNe stharAzIza mainyAM pAdona phaLamiti bhAvaH // 11 // iti zrIhastasaJjIvana vyAkhyAyAM sAmudrikalaharyAkhyAyAM vAradarzanam // atha nakSatracakraM prAha-- trINi trINi tale dikSu madhye nakSatramasvinI / tArAdipaJcazAkhAsu pratyakaM syAt trayaM trayam // 12 // dvAdazazlokasya paJcadazazlokaparyyantamidaM-sthApanAvi / s | | Gopan pU / pU A mR.. trINIti / atra azvinIti / agrebahuprayogArtha dakSiNahastasya dakSiNAyanatvAt dakSiNadvArikatvAdazvinyAstadAdirnakSatranyAso'ta eva puSyo'paradvArika statraivaabhijitAditvAt zravaNAdizvavasyAM tena namaskArastole'pi-'tahayaghaNi "Aho Shrutgyanam" Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 80 ) ThAipaMcayaM siddhAcittA sAIsAhuM iti pUrvAnusArAdvyavasthito nyAsaH sAmAnyena atra mUlasya gauryyAM nyAsAt ' bahirmulobhitare abhi iti ' siddhAnte'pi mUlaM dakSiNasyAM caratIti sAvitrI dakSiNAabhijinnyAsAduttarAmadhyAyuktaiva / / 12 / / tadvizeSamapyAha vIkSyate yatra nakSatre hastastadgarbhakasthitam / prAg dakSiNakaraM teSu tArA trayatrayaM bhavet // 13 // kAJcanyAdeH paJcadazabhAni yatrAtmanAmabham tat phalaM praSTurAdezyaM sthAnarekhAdi yogataH // 14 // vIkSyata iti / yannakSatre hastasya vIkSaNaM tad hastatamadhye de ArabhyaH prAg dakSiNAdikramaH na caivaM hastanakSatra eva sanniyamAt yasya tadevAtmanaM tasya dig jJAnaM kRta iti zaGkathaM, paJcazAkhatvena prAk paJcanakSatrANAM vyAkhyAnAt / kramo'yaM sRSTirUpa dakSiNa kare tathaivanyAsAt sarvatranakSatratrayaM triparvaNyA eva niyatattvAt svarodaye'pi pratipadAdi yaha yoyo vAtsAyane'pi pakSani dIrghe hemante nityamanyartuSu tryahAdeva vyavasthAnaM aGgulyaH paJcahastatale'pi catastrodizaH paJcamaM madhyasthAnamiti paJcadhAvyavasthayA sarvaM paJcavidhaM prameyamatra jJeyatayAvataratIti sUcayati / tenAkarAdisvarAH paJcabrahmAdyAH paJcadevataH / nivRtyAdyAH kalAH paJcaicchAdyaM zaktipaJcakam // 1 // rudrAdyAzcakra bhedAca gharAdyaMbhUtapaJcakam / gandhAdiviSayAste ca kAmatrANA itIritAH // 2 // ityAdi narapatigranthoditaM sakalaM jJeyam / agre a i u e o iti svarANAM yantrasya ca vakSyamANatvAt / sthAneti dhAtumUlAdirUpameSAdirAzirUpaparva saMbandhAt rekhAsambandhAcca AdizabdAt grahAdiyogo'pi grAhyaH // 14 // sAmAnyAta karadarzayiturvajyanakSatrANyAha karajAMcAgatAdhiSNyaM tale yAmyAtale sthitam / tatra sthitaM zubhaM na syAt zeSasthAne zubhaM smRtam // 15 // " Aho Shrutgyanam" Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (81) karoti / aGgulyAntargataM nakSatrazubhakarmaNi nAdaraNIyaM amulyagrejApavat phaladAyitvAbhAvAt / tale nakSatraM uccATanakRtapazcimAnakSatraM klezajAlena kAryakaraM yAmyamaM rogakArakamiti na zubham // 15 // iti zrIhastasajIvanavanavyAkhyAyAM sAmudrikalahAkhyAyAM nakSatradarzanam atha prathamaM varSeSu zubhAzubhajJAnAya grahaspaSTIkaraNena bhAvacakrarUpaM meSAdi rAzicakradarzanam / / jAgarti yena nAmnAyastadrAziryatra parvaNi / tArAdirmeSa rAzyAdi stata Arabhya gaNyate // 16 // jJeyA stanvAdayo bhAvAstato dvAdaza lagnajAH / / teSUdharekhA sazubho grahaH krUrastathAnyathA // 17 // jAgatIti / jJeyA iti 16-17 zlokadvayasaMyuktArtham / yasya janmapatrikA nasyAt tasya tanvAdibhAvajJAnaM sAmAnyena itthaM parijJeyam / janmakSamRkSamityAhumukSaM cAtradaNDavat yasya janma najAnIyAt tasya nAmnA vidhiyata iti kathanAt rAzimeva puraskRtya bhAvAvicAryAH / lagnAdivarAze rapi tadavabodhAt janmajJAnenAmarAzerevaucityaM anyathApi gRhe ca nagare grAme vANijye svAmisevane nAmarAzipradhAnatvaM janmarAziM na cintayet , ityAdinA narapatigranthAdau tat prAdhAnyadarzanAt tArAyA AdimUlaparva tasmAt , agnitaccasthAnatayA alpabhogatayA lagneSu tathA gUhyabhAgapratyAsattyA sandhyArUpeNa rAnI rAgAdhikyAccAruNavarNameSaprabhRtigaNanaM prAguktameva tena yasya vRSarAzistasya tArAdvitIya bhAgAt prArabhyagaNanaM mithunarAzestRtIyAMzAditi teSu bhAveSu yatra UrdhvarekhAzubhograhaH / AyatAdIgharekhAsatvazubhastadbhAvavinAzAt UrdhvarekhAyAH zubhalakSaNatA AyatAyA niSedhAGkatvenAzubhatvaM ca lokapratItameva pUrNadRSTirapigraha tulyaiva yaduktaM viruddhapUrNadRzApazyatasmAdevaphalaM grahaH vidhAtyanyathAjJeyaM phalaM dRSTayamanumAnataH / iti narapatigranthe meSarAzi 1 aGguSTatalayo rekarUpatayAkAzasthAnAt / "Aho Shrutgyanam" Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (82) kasya madhyAmUlAMze strIsaMkhyAsukhAdivicArya evaM sarve bhAvA: na caivaM rekhAvaiyarthya tAsAmeva phalaspaSTIkaraNAt // 16 // bhAvamAnaM spaSTIkRtya grahaspaSTIkaraNArthamAdau candracakramAha-rAzicake tasyaiva mukhyatvAt / azvinyAdIniRkSANi pratyekaM sapta yojayet / kanInikAtaH prArabhya yatra haste kSaNasyabham // 18 // azvinyAdIti / iSTa nADyohatAdhikyaiH SaSThibhAgApta zeSake azvinyAdIndubhukte na yukte tatkAlacandramAH // 1 // iti narapato prastAracakre tat kAlacandre azvinyAdi nakSatragaNanAtU, atrApi tadAdikramaH / tata eva tArAyAM niyoga mudrAparidhAnaM candracinheM pratyekaM saMyojayet / aGgulyA mUlaparvaNi nakSatradvayaM madhyabhAge nakSatratrayaM mUrtIze nakSatradvayameva saptanakSatrANi sthUlApekSayA bhAvayet sakSmavicAre tu pratiparvacatvAriMzaduttarazatadhaTayo yojyA / nakSatrANAM nyUnatve'dhikatve vA tadapekSayaiva / evaM ca candranyAsaH prAyastithi patrApekSayaiva jAyate / bhaGgayantareNa candracakrakathanaM sAmudrikasya nimittAntaratvAt tata evakRttikAyAviMzaghaTikA yAvanmeSe candrodeyo jyotiH zAstre tu paJcadazaghaTikAyA vaditi vizeSaH / iyadantaraM tu nakSatradRSTayA mUkhenApUryam // 18 // etadevAha prAptaM praSTuHsarAzisyAnmeSAdivyaMzakaH kramAt / - candrastatraiva vinyasya catasRSpaguliSvapi // 19 // prAptamiti / na caivaM janmarAzinAma rAzihastadarzanadinarAzizceti rAzitrayasAkaryamiti zaGkathaM, nAmarAzerevAdhikArAt sa eva rAziH / atra tu rAzizadvena candrasthAnamevocyate / evaM ca dinanandra eva hastadarzane vicArya ityAyAtaM zubhAzubhavicAre dinacandrasyaiva mukhyatayA phaladAyitvAt / anyathA zomane hastanakSatre ityAdinA nakSatraprAdhAnyoktirvyarthAsyAditi / "Aho Shrutgyanam" Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (83) yathA kazcidvivAhAdimAGgalyakArye janmarAziprAdhAnyaM tasmin jJAte 'pi dezAdharthe nAmarAzirvicAyate / tathA hastekSaNe candraHkasminU bhavane iti jJeye dinanakSatrasthAnameva rAzivyapadezAha na caivaM candratrayasAya narapatyAdau rAzicandra 1 udaya candra 2 mAsacandra 3 pakSacandra 4 dinacandra 5 ghaTikAcandra 6 tatkAlacandrA 7 dibhedaiH saptadhA candrasthAna vimarzavidasyAppadoSAt / atra azvinyAdi saptanakSatra vyavasthA jainasiddhAntamatAd yaduktaM- samavAyAGguvRttau- azvinyAdIni dakSiNa dvArikANi puSpAnInyapara dvArIkANisvAtyA dInyuttaradvArikANi abhijidAdIni saptanakSatrANi pUrvadvArikANIti narapatigranthe'pi azvinyAdIndubhuktAni bhAniSaSTihatAnica svabhuktanADi saMyuktaM dvidhnaM 2 nandA hataM tridhA 3 // dinendubhuktabhAgAdirjAyate ceSTakAlika udayAdiSTa nADayastuSaDguNAstatra yojayet / triMzadbhAgAptarAzyAdizcandrastaskAlasambhavavaH / zazAGkavatsarvakheTAn kuryAttatkAlasaMbhavAn // 3 // ityazvinyAdelAbhaH // 19 // zeSagrahanyAsadarzanamAha--- jAgarUko jano yena rAzinA jAyate sadA / tArAyaMzAMccameSAderyatra tanmUrtimAlikhet // 20 // jAgarUka iti / jAgartItyAdiprAguktasthAnuvAdasUtrametanmaSAdibhAvacakreSu vakSyamANeSu janmarAzigrahaNabhramavyavacchedanAya / tAreti / rAzicakrAnuvAda eSaH mUrta lagnaM mukhya ntadeva bhAvayet / natu satyapi janmapatralagnajJAne janmasamamiti bhAvaH // 20 // na cet khecarA H sthApite kiJca cakre ityukte prehavyAsamAha tatra grahAstu prAgukta sthAnasthAH svamanISayA __ sthApyA saMhAra mArgeNa vicAya tacchabhAzubham // 21 // tatreti / saMhAramArgeNeti ravIndubhaumagurakhojJazukranirAhava ityevamagusyame tathavai nyAsAt // 21 // "Aho Shrutgyanam" Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 za 5 rA 2 9. Jo 6 8 ke. is 6 int 10 zu. yu. 1 caM. me. 3 za. 9 gu. fet. siM. 11 12 s. 8 cch zu. va. mi. | 12 bu. maM. 10 11 10 maM. 12 9 11 sU. 2 rA. 3 za. 1 vaM. ( 84 ) 5 6 6 8 ke. "Aho Shrutgyanam" 8 ke. 9 9. 10 za. 3 2 bru. ke. 8 ka. 10 kaM. zu bu. 11 sU. 12 1 caM. zu. maM. 11 sU. 9 gu. 10 bu. 3. za. 12 1 caM. 2 rA. 1 caM. 11 sU.zu.zu. maM. 12 3 za. 2 rA. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (85) . ke. 1.bu. 10 tu. 11 sU. 11 zu. ma.zu. 9 rA. za. 11 bu. 9 gu. 12ma. 12 zu. maM. dha. 1ca. ma. 1caM. maM.12 11 gaca. rA.2 bu. 3 za. mI. "Aho Shrutgyanam" Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 86 ) atreti bhASyam sarvaM prAJjalameva / yata iti uktametat sAmudrika bhUSaNe tannAsti, yanna haste'smin vijJAnaM hi carAcaraM hastajJAnaM budhaiH proktaM- tat sAmudrika bhUSaNamityAdike zatazloka pramANe AdyAdvitIya bhAgasthaM na tvanAmikA dvitIyabhAge siMharAzi rAzikramAdvimRzyeti 1 bhAvazukrasya raviripostat sthAnAt / AdyAGgulI mitrasyamaGgalasya sthAnaM pUrvadig baddhAca rAzirapi tatra kumbha eva sUryasya pravarddhamAnatejaH kAraNaM siMhAdimakarAntaM sUryasya kumbhAdikarkAntaM candrasyakSetramityuktyA rAziSaTke siMhavanmukhya siMhasthegurau tIrtha melakavattatrApi tanmelakAt prazastaM tatraiva sUryaM nyasya lamabhAvavimarzaH kArya iti / varjanI merumAdAyetvAdau merusambandhAt tAmramudrAzrayAcca tathApita prabhAkarakSmAjAvityAdinA prAyaH sUryakujayostulyaprakRtikatvAdityuktaM prAk mAdyAdvitIyAM zastu bAhulyAt tenAmAvazyAM tRtIyabhAge'pi darze sUryendusaGgama iti sUtraNAt, na caivaM kadAcinmUlabhAge'pi taccintA aGguSThe vastuto bhAgadvayAt kheH sthairyAt vyomadarzitvAttadanurodhena tarjanyA api mUlAMza niSedha eva / budhastu iti mithunasya jyotiSAbhiprAyeNa rAhuNA sAmudrikapekSayA zaninAruddhatvAt kanyAyA api jyotirmate rAhusthAnAt sAmudrike klIbasya na kanyAnurAga iti tasya sthAnAbhAvAdraveranusaraNaM svalpaprakAzAditi / tata eva namaskArastave buddho siddhAyetyuktiH pUrvaM tu ravimaGgalAsiddhaguru buhAsurIti / zukro'pIti prAgevataddhetorukteH sUryApekSacAra evAyam / athaiSAM parAvartavidhi patAkA yantrAnusArAdAharaviH kujo gururmando rAhuzcaite dhuvAgrahAH / zazizazisutaH zukrazvalAdeyA vismRzyate // 22 // raviriti spaSTaM // 22 // varSadvAdazake cArI dhruvANAmapi jAyate / mUlAgra rAzau te deyA rAhurmUlAzva pRSThataH / / 23 // varSeti // 23 // "Aho Shrutgyanam" Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (87) tatrApi vizeSamAha. naSTajAtakAnusAraH zukrabudhayorvyavasthAyAM atra lagnapatiryadi lame ityAdi zrIbhadrabAhu paramagurupraNitasaMhitAzAstrAMta bhAvavimarzastadabhAve'nyatIrthAya sabhAyAM yavanajAtakAttathA varSa zubhAzubha jJAnAyAsya cakrasyopayogAt padmakoSAt tAjikagranthAt kAryaH / bhAvA iti / grahANAM svasvasthAna spaSTasthityAbhAtrakuNDalikArUpasvAccakrANAmiti / etadbhAva phalajJAnenaiva hastatalAsthita gotradhanAdire - khANAM janmapatra sthAnIyAnAM phalavyavasthiti / atra sUtroktarAzicakrANi vRttAvapi lekhyAni / ekatvAdi sUryasya kumbharAzigatatvena kUjasya monasthitatvenetyAdi sarvatra aikyaM bhAveSu punarbhedaH prakaTa eva / yadyapi sarvatra dhanurAzau guroH sadbhAvAt meSarAzikasya bhAgyasthAnena trikoNagatAditvena ca balavatvameva tathApi dakSiNahaste madhyAtRtIyabhAge cakrAdirakhayA pUrNaphalatvaM zuktyAdirekhayA nyUnaphalatvaM ca sAmudrikAdhikArAt vAcyam / evaM sarva grahasthAnAdiSu balAbalaM vicAryam / ata eva matAntaraM dvitIyaM puraH prAha kasmin varSe zubhaM kasmin na zubhaM vA bhavenmam / iti jJeye paJcadazabhAgAH paJcAGgulabhivaH // 24 // kasminniti / paJcadazatIthInAM sthAnAni paJcadazabhAgAH tattadrAzi manuSyANAM tattat sthAnAdeva varSagaNanA na caivaM karkarAzivatAM gauryA AdyAMzAharSagaNanA yadvA aGguSThAgrabhAgAditi saMzayApatiH kRSNapakSe hastekSaNe gauryA AyAMzAt zuklapakSeSThAprAditi vivecanAt / tatrAguSThAye prathamaM varSe dvitIyaM kaniSTAdyaparvaNi tRtIyaM tat dvitIyAMze caturthaM tattRtIyAMza iti puMstvena paJcadazavarSANAM dakSiNakara evaM niyamanAt tathaivAnantaraM bhaNitirapi // 24 // "Aho Shrutgyanam" Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 88 ) varSANAM zubhAzubhavyaJjaka lakSaNAktimAha vIkSyA teSu ca yA rekhA UrdhvacakraM yavo'thavA / tasmin varSe zubhaM lakSmIputrAdyAptiH yazaH sukham // 25 // teSu yatrAgatA rekhAchinnabhinnA cabhedayuka zuktizcatuSkikA bindu stadvarSa duHkhadAyakama ||26|| vIkSyA iti / 25 teSviti / nigadasiddham || 25 | 26 // varSANAmAdimAha vyavasthApyAdimaM varSaninIkAdiparvasu / vicAryate paJcadazavarSANi dakSiNekareH // 27 // vyavasthApyeti / kaniSTAdyaGgulInAM sarvAsAM triSvapi bhAgeSu tattadrAzya pekSayA tattatsthAneSu AdimaM varSaM vyavasthApya kaniSTAmULe janmasthAnAt tasyA eva kramAt paJcadazavarSANi dakSiNehaste vicAryANItyartha // 27 // vizeSamAtrAha tato vAme paJcadaza punardakSiNavAmayoH / striyA vApasavye ca vimRzyante'tra tat kramAt // 28 // tata iti / vAmahastAGgulI paJcadazabhAgeSu SoDazAdIni triMzatparyantAni varSANi vimRzyAni svarodaye nADIparAvartavadatrApi tattvAnnAryA viparyayAdguNanA / atra jAgartItyAdi lokadvayeoktaM bhAvacakraM prAguktam / kasminnityAdi prastutaM varSacakraM purANa sAmudrikazAstreSu vivRtaM paraM tat sAmAnyApekSameva sthAnamAtralAbhAt jAgarUke ityAdibhAvacakraM sAmudrika bhUSaNe zrI samudrasuripAdaiH prapaMcita tadviziSTameva sthAnaprahayorlAbhAt tata eva varSa dvAdazakena grahacAra vizeSAt na vAme varSANi vicAryANi dakSiNa eva kare tannaiyatyava nna caivaM vAmAGgulI tribhAgareravAvaiyarthyaM vAmahastasya rAzikuNDalikArUpatayA meSAdirAzivatAM dvAdazabhAva cakreSu taddina candrasthAnameva vAmAGguli tryaMzeSu datvA tadbhAvavimarzanAt / yathA jyotiHzAstre lagnAdbhAvAstathI candrAdapi jAyante / 1 lagnAnizAkarA dvAyannavamaM bhavanaM bhAgyamiti / sArAvalIvAkyAt / "Aho Shrutgyanam" Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (89) tata eva sArvatrika janmalagnakuNDalikA rAzikuNDalikA ceti dvayaM, tathA trApi dakSiNahasto janmalagnasthAnaM tadaGgulI tadbhAve cakraM vAmahasto rAzikUNDalikAsthAnaM tadaGgulISu candrAdika meva bhAvacakaM jJeyam / tannyAsavidhi sthApanA yathA tatrameSarAzikanarasya yallagnabhAvacakraM tadeva rAzibhAvacakraM taddine meSa eva candrAt sthApanA tathA tatra prathamaM yantraM meSa rAzikanarasya meSa eva candre sAhiti hastavIkSaNe dvitIyaM yantraM vRSarAzikasya meSe candre tRtIyaM mithunarAzikasya meSacandre caturtha karkarAzikasya meSecandre sati hastanirIkSaNe evaM .sarva rAziSu candrarAzibhAvacakrANi jJeyAni / paraM vAmahastarekhAdivicAraNayA pUrNamapUrNa vA phalaM vAcyam / vRSarAzikanarasya meSacandradine hastekSaNe rAzibhAvacakre kaniSTA dvitIyAMze vRSasthAnattvAttatra candrA0 meSaM datvA granyAsastvevaM dazame raviH, ekAdazo maGgalaH, dvitIya zaniH, rAhumUrtI buddhA dvitIyAMzatvAt pRSTe navamaH, aSTame guruH zukro viSamAGgulI dvitIyAMzatvAt sUryAdane ekAdaza iti nanu etadrAzibhAvacakrasya kiMphalaM varSANAM sarveSAM zubhAzubha jJAnasya dAkSiNakara eva nirNayAt iti cet rAtrau ghaTyAdivicAre tathottarAyaNe mAsavimarza tathAsparzapRcchAyAM prabhavAdivarSajJAne ca tadupayogAt evAne yatpakSe darzayeddhastaM sa mukhyo'nyastadanyatheti vakSyati / atra azvinyAzcandracake nakSatracakre vA prAdhAnyAt meSacandragahaNamudAharaNadimAtrasAdhanArthaM na cet prAGnakSatraniyabhAdeva haste kSaNe meSacandrasyAsambhava eva // 28 // rA. 2 za.ce.rA. 12/ za. 3 zrIsiddha zrIsiddha / jIva 10ra. jIva / 8bu. .. . " 1 dakSiNahaste bhAvacakre grahanyAse bhAvabhedA naturAzibhedaH / vAmepunargrahANAM rAzibhedI na punarbhAvabhedastenagrahANAM rAzikalAnyeva vaktavyAni punarbhavaphalAnivabhAvAt "Aho Shrutgyanam" Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (90) ca.za.1 za. rA.12 11zu. zrIsiddha jIva / 10 bu.maM. zrIsiddha jIva ra. za.ba. atha jAgaruke.yAdibhAvacakrANi rAzivatvena sAmAnyAnIti pratyeka narasya tadvizuddhaye vizeSamAha yadvAhaste kSaNe janmalagnadvAdazabhAvataH / zubhAzubhAnivarSANi vijJeyAni punaH punaH // 29 // yadveti / kasmiAnnityAdimate'pi kasya cidrekhAdyaspaSTatAyAM spaSTatve'pi pUrNApUrNaphalajJAnArthaM pratipuruSametacakrasyAvazyakatvam // 29 // atha tatkaraNamAha pratyekaM janmalagnasya nirNayArtha karekSaNe / svarAzivarNasaMyuktaM kRtvAsaya 12 vibhAjayet // 30 // yaccheSaM sthAnakAttasmAt nija rAzyAdikaH kramaH / sthApya statragrahAddeyAH prAguktA sthAnayuktitaH // 31 // pratyekamiti / sAmudrikamate janmalasametaccakreNa nirNeyaM yasya jyotiH zAstrAnusArijanmapataM na syAttasyApyanena zubhAzubhaparijJAnAt janmeti kathanAt prAptAgrahA yathA etasmin cakre yAvajjIva phaladAnapunaH prAguktameSAdicakreSu dvAdazakApekSayA parAvartaneti bhAvaH / ata evAtra candropi TippanakApekSaH / atra jyotirvikRtajanmalamApekSayA lagnagrahAdi visaM "Aho Shrutgyanam" Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (91) vAde'pi na phalavisaMvAdaH sarvanimittAnAM zubhAzubhAdijJAne ekamArgaviSayAt / lamAdivisaMvAdastu nimittAntaratvAt saurapakSAdbrahmamapakSe ekasminneva nimittetithyAdyantaravat svarAzimiti / atra vayo rAziH svanakSatraM mAlayitvAtridhA punaH dvitricaturbhiguNitaM rasasaptASTabhAjitam // 1 // AdizUnye bhaveduHkhI madhyazUnye daridratA / antyazUnye bhavedvayAdhiH sarvazUnyemRtirbhavet // 2 // iti sarvAtayogena sAmAnto varSajJAne rAzivayonakSatrANAM grahaNAdatrApi sAhacaryAnnakSatrAkSepaH kAryaH tena vayasArAzinA ca dvayoH puruSayoH sAmye'pi lagnavizeSaH prApyaH evaM rAzyAdi trayasAmye'pi daivAt prApte nAmAkSarakSepopi tataH sUryaiH dvAdazavibhAgaH / atra caivamiSTopadezaH / janmaje janmasaMkrAnti jJeyAsparze nijAta karAt / tithirizvatenaiva nakSatraM candracakrataH // 1 // puruSasyA sitepakSe pUrvatraM ca site'param / striyAvipayAd grAhya madhyamAge punarivadan // 2 // nakSatraM tithipatre yat tadratnabhAjayettadA / yobhAgaHsparzavelAyAM tat sakhyaM janmabhaM smRtam // 3 // tithi vAraMca nakSatraM nijarAzivilagnakam / saMyojyabhAjayet sUryeyaccheSaM tadvilagnakam // 4 // tithyAdyastu hastekSaNavelA prAtA eva mantavyA na punaraudIya kAiti / atra rAzikathanAnAnnAmAkSaragrahaiti kazcit-aGgavidyAyAM tithivAranakSatraM pRcchakAkSarAmiti / tamiti prAgabhaNanAt kazcit punarAha-nAmAkSarANi 1 janma iti asyArthaH janmanijAtaM janmajaM lagnaM tasmin jJeyeyadbhAgaM haste kSaNave lAyA stithistadbhAgastha rAzinA nijAt karAjjannasaMkAntijJeyA sUryastadrAzAviti bhAvaH / sparzazadvena tithisazastasmin prApte iti zeSaH / yadvAsarvatobhadracakralikhitvA aGgulibhAgasparzaH kAryaH / / te naiva mAgena tithivArazca jJeyaH tadbhAgasthAnanakSatraM janmanakSatra jJeyam / cndrckraanusaartH| tatrApi mUlabhAge zirobhAge ca lakSadvayasadbhAvAt narasya kRSNapakSe pUrva nakSatraM zukle uttarI striyA zukle pUrva kRSNe tUttaramiti / "Aho Shrutgyanam" Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (92) tattadhruvAkarityAkSepyANi dhruvAkAstvevam / a 1 A 2 i 3 I 4 u 5 U 6 R7 R 8 nR 9 na 10 e 11 ai 12 o 13 au 14 aM aH iti nAtra yojyam / ka 1 kA 2 ki 3 kI 4 ku 5 kU 6 ke 7 kai 8 ko 9 ko 10 ke 11 kaH 12 itimAtrAsu tad grahaNAt atrasvarANAM caturdazaiva dhruvAkA: saMgItAdau saptasvarANAM sajjaiNa lahai vigghamityAdinA nimittatayA vakSyamANAnAM tathA nRkArasya RvarNAntabhAvasta syApi ' uraNapara , iti sUtrAt triSvevAntIvaH tadaMzasya rekasyApi ukArAdezAt tata a i u e ai o au iti zAstrAntaroktapaJcAGgulihastatalapRSTanyAsayogyasaptasvarANAM vAmAvAmahastasthAnavena dvedhAgaNane caturdazasaMkhyAkatvaniyamAt, ata eva caturdazasvarA iti kumArAvyAkaraNasUtraM yattunarapatigramthe zoDazokAra varga ityuktaM tat -- visargAnusvArayoH' svaratvapratItyAtayoH svaravyaJjanasandhisthatvena svaratve vyaJjanatve ca gaNane'pyadoSAt , ata eva atrApi prAkSoDazasvaranyAsaH nanu yadA dIrghabhedAH api saMgRhyate tadAklaptAnAmapyanuSaGgAnna; caturdazatvAniyama iti cennaklaptAnAM svalpatvena saMdhAne'yogyatvena tadanAdarAt tata eva mAtRkApAThe dvApaJcAzadvarNasaMkhyAyA bhede na gaNanaM klaptasya prasiddhaM trimAtratvenadhvAnarUpe tat pAtAt / 'kAdivyaJjanAnAM' svasaMkhyaiva dhruvAGkAHvarNAnukramasaMkhyeti vakSyamANatvAt ka 1 kha 2 ga 3 gha 4 ca 5 cha 6 ja 7 jha 8 Ta 9Tha 10 Da 11 Dha 12 ta 13 tha 14 da 15 dha 16 na 17 pa 18 pha 19 va 20 bha 21 ma 22 ya 23 ra 24 la 25 va 26 za 27 Sa 28 sa 29, 30 iti evaM zaturdazasvarAstriMzavyaJjanAni sakalasaMyogagrAhi kSa yuktAni tato namaskAra stotre ' vannapaNayAlA ' iti tathA namaskArakalpe OM hI pUrvapaJca 1 madhyabhAge'GgulyAnakSatratrayaM candracakre'sti tatra sparzasati tithipatrevartamAnaTippanake yannakSatraM bhavati tAtrabhAgI kriyate tataH sparzavelAyAM yaSTippana kavartamAnanakSatrasya bhAgastat saMkhyAkaM triSu nakSatreSu janmanakSatraM jJeyam / evaM madhyabhAge'pi nakSatra trayamadhye ekanakSatranirNayaH // "Aho Shrutgyanam" Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 93 ) padaiH paJcacatvAriMzadakSarAvidyeti kathanAddhaste paJcadazAGgulIbhAgeSu varNa tayanyAsAttAvanta eva varNA, atra Ga JaNA na gaNanIyA nAmAkSareSu tadasaMbhavAt ArdrA kavaGachA puna ityukteH kvApi tat sambhave'pi gajabheSu tadantarbhAvaH yaduktaM kAdihAnvAn likhedvarNAn svarAgho Ga NojhitAn tiryak paGktikrameNaiva paJcatriMzatvaprakoSTake // 1 // na proktAGa JaNAvarNA nAmAdau santi te nahi cadbhavanti tadAjJeyA gajaDAste yathAkramamiti narapatijayacaryAyAM yadyapi R RR nR na iti catuSTayaM na nAmamadhyesaMbhavanti / tathApi kakArAdi dakArAntAH paJcahna svasvarAstathA balinaH syuH sitepakSe zeSAH sarve sitetare iti narapapi granthavAkyAt tadgrahaNaM cUDANizAstrAnusAreNa naSTa janmAdhyAyAdAvapi datIna paMca aThaya paMca aThAya dotini caurika satta chakkA sattaya chakAya ca urikkA 1 a 2 A 3 i5 I 8 u 5 U 8 R 2 R 3 nR 4 nR 1 e 7 eai 6 o 7 au 6 a 4 aH evaM kakhapramukhA Ga JaNa vajadakArAnta punarvakArAdyAH saha kSa prAntAH varNA dotini iti gAthAkrameNa jJeyA iti tadguNanAt kazcittu nAmAkSarakathanena phalanAmAkSarANyeva gaNayati tadvistarastu cUDAmaNizAstrAdevavedyaH taHcedaM - akkharamattapamANaM sya 32 veye 4 samAhaya sasolaghuyaM sihi 3 visaya 5 jute hariyaM sa eNasaMbaccharaM hoi // 1 mAsAiguNa 3 caMdra 1 satarasa 17 isu 5 bhutraNa 14 guNa 3 sihi 3 jutaM te rasa 13 cauguNa 52 sega 53 aga isu 5 juttesu patapamuham || 2 || guNa 3 isu 5 dIve su 5 paLapamuhamityapipAThaH tatra guNa isu 53 ityarthaH lamgAI gahaThANesuguNa 3 nava 9 nava 9 vinni 3 caMda 1 duga 2 caMdrAvaggapamANaviddattaM / havaMti savvevi jammagahA // 3 // atrApi vasuniyamANavihattA ayamapi pAThaH / vAretu pRcchakadik praznAkSara yAmasaMyuktaM vasuhRtazeSaM vArAdau tAtkAlika gRhodayeH / prathamapraznAkSara grahaNam praznaH sukSmAkSaraigoyovargAnukramasaMkhyayA ekatrAnukRto rAziH sarvamAtrAnu 1 432 etadaguNaM kRtvA 16 dhruvAkakakSepaH // 253 kSepezapedyatena bhAge saMvatsara prAptiH 2 mAsa 1 " Aho Shrutgyanam" Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maulitaH // 4 // a 1 A 2 i 3 I 4 u 5 U 6 e 7 ai8 auM 9 au 10 aM 11 aH 12 ka 3 kha 4 ga 5 gha 6 Ga 7 ca 4 cha 5 ja 6 jha 7 Ja 8 Ta 5Tha 6 Da 7 Dha 8 Na 9 ta 6 tha 7 da 8 dha 9 na 10 pa 7 pha 8 ba 9 ma 10 ma 11 ya 8 ra 9la 10 va 11 laM 12 za 9 Sa 10 sa 11 ha 12 kSa 13 akharamattAmaNaM iti sukSmAkSarA rAzaukAryA / kacit a 8 A 16 i 24 I 32 u 40 U 48 e 56 ai 64 o 12 au 80 aM88 aH 96 ka 7 kha 14 ga 21 gha 28 Ga 35 ca 6 cha 12 ja 18 jha 24 Ja 30 ra 5 Tha 10 Da 15 Dha 20 Na 25 ta 4 tha 8da 12 dha 16 na 20 pa 3 pha 6 ba 9 bha 12 ma 15 ya 2 ra 4 la 6 va 8 za 1 Sa 2 sa 3 ha 4 itidhruvAkAH / atha udAharaNaM--- bI ja u} ra u 7 phalAdvayanAmagraheNana jAtomAtrapi 106 a u e 2/1111/2 NDasvarAzcatvArastadantakA17tato 4111517 dAtavyaM praznavarNeSu ruSarupaM svaraMprati dalita kArayedvargam ke 2/3 ekahAnaM yazAdike iti vacanAta tucarghasvareSu pratisvaraM eka 2|1|10 ekaM iti jAtAH 4 tataH 4 mIlane 31 tatodalita kArayedvargamiti vacanAta arddhakaraNe jAtaM 9 tato yakAra gaNasthorekaH tasya aGka kaH 9 ekahInatve | va ja ka 18 yazAdikatvAta jAtaM tataH 10111 41981 963 etadakka mIlane jAm __ bIja urauM asya mAtrA 7 keramAtrA 3 tadyoge 10 mAtrAsvarAGkA 17 pratisvaraM 4 vargAGka 19 tadaDhe 9 rekasya 8 evaM 48 / atra pratyantare ekameva phalanAma bIja urauM iti bakAre 9 jakAre 7 mIlane 16 ete vargAkAH rakAre 10 yazAdikedaza ikAre 4 prathame 6 dvitIye 8 'ukAre 6 aMkAre 11 evaM svarAkAH 27 pratisvaraM rUpa 1 dAne 4 tanmIlane jAtA 31 iti tataH karaNaM svararUpaM pradAtavyaM-hIne kArya yazAdike 1 tareca uguNA 52 ekayoge 53 tanaghATekArya 53 palArdha saikaM 53 ityarthaH 1 "Aho Shrutgyanam" Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 95 ) dalitaM kArayedvargaM sUkSmarAzistato bhavet // 1 // vargAGkAH 4 / 6 / 6 / 11 / 4 evaM 31 sarvamAtrA yoge 48 evaM dRzyate ba ja | ka 6 | 3 | 19872 itivacanAt 9 / 7 rekasya 9 varge dalite 8 tataH 18 abhidhUMmite varNadvayaM pAtyaMtato jAtaM 46 etA akSaramAlAH tatoradA 32 vedA 4 aGkAnAM vAmatogatiH / 432 tena 46 guNyate jAtaM 19872 sasolamiti SoDazakSepyAjjAtaM 19888 ayaM bhuvaH dhruvAkarAziH pRthaksthApyaH dvitIya sthAne dhruvAkamaNDayitvA tanmadhye trayaH paJcAzat - yojyAH tatozatena bhAgaH / zeSa 41 bhaktabhogyanyAyena AdAtau va tsaMvatsaraH / 1342 etasmAt 135 pAtane zeSaH kAkaH 1207 atravargANAM prathame tRtIyAzca varNA uttarAH dvitIyAzcaturthAzca varNA madharAH vargapaJcamA-a i e o AliGgila, A ai A abhighUmitAH u U aM aH dagdhAH acataya vargA uttarAH kaTapazavarga adharAH hrasvasvarA uttarA dIrghasvara adharAH / ka ki ke ko AliGgitAH kA kI kai kau abhidhumitAH ku kU / kaM kaH dagdhamAtrA AliGgitAdinaM abhighUmitA rAtriH - dagdhA adhikamAsaH / tUryAvayaH prathamaM dvitIyaM tRtIyaM ca abhidhUmayati dvitIyasturyamatpaJca-paJcamovarjaH pUrvAMzcaturo'pi dahati antyaH prathamastRtIyAbhyAM vinAzaH / vargAkSareSu prathamaH pRthvI dvitIyI vAyu tRtIyo jalaM tUryA adharAgharAH - "Aho Shrutgyanam" 1 prathamaM tRtIya varNe dvitIya bhaliGgayati prathamodvitIya tRtIyazca tRtIyasturya turya 'pazcamityA liGgitavyavasthA kSiH bhaganamA dagdhA eva prathamasturyamapyAliyapattItikazcit // 2 // cUDAmaNizAstre a A i I u U e ai o au aM aH / tatra AyASaT uttarApare'dharAH yadvA hasvASaTa i u e o aM uttarA pare'dharAH kaga / caja 1 TaDa | tada / `patra / yalAzasAete hasva svarayutA laghavA hRsvA uttarAH zeSA dIrghA gurava adharAzca guravo hrasva svarayutA aMzena uttarAH bIja uramityala IkArAt abhighUmitattvam / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (96) namaH paJcamo'gni sAmAnya yoge AliGgite ekaM abhighUmite dvayaM pAtayet dagghetrayaM pAtyamiti / prathama gAthArthaH / mAsA Iti mUla dhruva rAzau 19888 mAsArdhaM guNAstrayaH kSepyAjAtaM 19891 tatra dvAdazabhAge zeSaM 7 bhuktAmAsA aSTamo bhogyo labdhazcaitrAt kArtikamAsaH pUnarmUle pakSArthaM 1 kSepe 1 jAtaM 19889 dvAbhyAM bhAge zeSaM 1 sapakSa: zuklIbhuktaH bhogyo - vadi pakSaH pUnarmUle 17 kSepejAtaM 19905 / tatra paJcadazabhirbhAge zeSa zUnyaM bhukta bhogyApratipattithiH punarmULe vArakAryAya iSu kSepe 19893 saptabhirbhAge zeSaM 6 muktAH vArAH bhogyaH saptamaH zanirvAraH / punarmULe bhuvana 14 kSepe 19902 saptaviMza tyAbhAge zeSa 3 bhuktAni bhogyaM caturthaM kSetramazvinI to rohiNI punarmUle 3 kSepe 19891 bhAgaH saptaviMzaM tyA zeSaM 19 muktAyogAH bhogye viSkambhAdirvizaH zivanAmAyogaH punarmULe karaNArthaM 3 kSepe 19891 saptabhirbhage zeSa 4 bhukta bhogyaM vAtrajJeyaM punarmUle palalAbhAya 53 kSepaM jAtaM 19941 SaSTacAbhAge labdhaM 332 zeSaM 21 bhuktAni palAni bhogyaM 22 palaM punarmUle ghaTikA lAbhAya 52 kSepe 19940 SaTcAbhAge labdhaM 332 zeSa 20 bhukta bhogyatayA 21 ghaTikAH pUnarmUle lagnArthaM 7 kSepe 19895 dvAdazabhirbhAge zeSa 11 bhuktAni lagnAni bhogyaM manilagnaM punarnavAMza lAbhAya 5 kSeSe 19893 navabhirbhAga zeSaM 3 bhuktA aMzAH bhogyastayoryaH iti dvitIya gAthArthaH // laggA iti mUladhruvake 3 kSepe 19891 dvAdazabhirbhAge zeSaM 7 muktArAzayaH bhogye'STame vRzcike raviH punarmUle 9 kSepe dvAdazabhirbhAge zeSaM 1 muktaM bhogyovRSarAzistatracaMdraH punarmUle 9 kSepe dvAdazabhAge tathaiva zeSa 1 bhuktaM bhogye dvitIye vRSe rAzau maGgalaH / punarmULe 3 kSepe dvAdazabhirbhAge zeSa 7 1 ekAdazabhirbhAge zeSaH 2 bhuktaM bhogyaM tu tadvinodvitayA pravezAt / vedahInakaraNabhapi kaciduktamasti pratipadi tUryakaraNasya sambhavAt dvitIyaM tu sambhavadapi pratipadaH svalpa tyAdinA viMzaghATakA samaye dvitIyAnu pravaMze tRtIyamapi vedahInatvevakaramaM tu siddhameva // " Aho Shrutgyanam" Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (97) bhuktaM bhogye'STame vRzcike budhaH / punarmUle 1 kSepe dvAdazabhAge zeSaM 5 tathaiva kanyAyAM guruH| kacidgurokSepAH 53 pratyantare guroH 9 kSepAH punarmUle 2 kSepe dvAdazabhAge zeSa 6 tathaiva bhogthe tulArAzauzukraH punarmUle 1 kSepa dvAdazabhAge zeSaM 5 tathaiva bhuktabhogya nyAyena kanyAyAM zaniH punarmule 8 kSepe dvAdazabhirbhAge zeSaM bhaktAdvAdazarAzayaH bhogyo meSarAzistatrarAhuriti / evaMca yathA gurupadezaM rAzyAdiyoge sayairbhAge na labdhe na prayojanaM kintu zeSeNa ityAha---yathecchamiti / nijeti hastadarzayituorAzistameva zeSAGkapramitAM sthAne vyavasthApya gaNayet kecittu nijorAzicakre tArAdarmeSAdivyavasthApya sthAnasya svIyorAzistadvyavasthApUrvakaH krama ityAhuH // 31 // bhASye paJcavarSa iti udAharaNA dagamAtramidaM na puna H paJcavarSasya karavIkSaNAcitaM rekhANAmaprAkaTyAt etena paJcasaptatirvarSebhyaH parato puMsAM navyArekhA jAyante vRddhatvAttA api na lakSaNaM tAruNyeva yathAyogaM na vyAdhi kAcit bhAvibhAva sUciketi syAdvAda evaM nyAyyaH / svarAzi meSa vyavasthApya matAntare kanyAsthAnatvAtkanyAlagnaM vyavasthApya gaNyate / lamAdhikArAt zreSTametanmataM tathAca candro'pi tulAyAmavApnoti paraM prAcyairAzereva nAmnaH prAdhAnyAt nyAsaH proktaH / sarvatra balavAn rAzirnAmni yo yasya bhaNyate varSamAsAdi gaNane tasmAdekhApi lakSaNam // 1 // iti sAmudrika bhUSaNe----tathaiva darzanAn etasmin cakre punapunarjanma patravaddakSiNakarAGgulI tribhAgarekhAdi lakSaNe reva dvAdazaka parAvartate / varSazubhAzubhajJAnaM na punarvAmahaste tadvimarzaH striyAstu vAmahasta eva punardaziNe iti narasya rAzicakra vAme striyAstu dakSiNe viparyAdato dakSiNakare'pi aGguSThe nakhazcandra iti rAzibhAsitavilAsavikAzivarSadarzanamavAdivimRzya / dRzyamasyasarahasyamavazyaM pazyatAt sujano'sujano vA // 1 // athamAsaparijJAnamAha zrAvaNo hastatAlasyAdaGgaSTho bhAdrapanmataH / mAsastarjanamidhyA kArtika zrIvidhAnataH // 32 // "Aho Shrutgyanam" Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4bR. 5 ra. zu.bu 6 ke. 3 maM.7 2 caM zrI. 8 1 11 12 9 rA. ( 98 ) 10 za. idaM meSa rAzikasya janmalagna rAzicakram 3 ke caM. 2 "Aho Shrutgyanam" 4 Ta ra. 6 1 zrIsiddha jIva. 7maM. bu. mArgazIrSo'nAmikAyAM kaniSTAyAntu pauSakaH / dakSiNAyanamevaM syAdakSiNo siMhavAhane // 33 // 12 11 10 za. 9 rA. idaM meSa rAzikasyajanmalamm zrAvaNa iti / hastatale akarmakaThinaM pANitalaMmadhye tadunnataM ityAdi vakSyamANe zubhalakSaNe zrAvaNasukhakArI anyAduH khakRta evamaGguSThodaramadhyastho yavo yasyavirAjate / utpannabhakSyabhogI ca sa naraH sukhamedhate // 1 // ityAcaGgaSThAdojJeyaM zrAvaNo hastatalaM tacinhaM triveNyAH pravAhAt aGguSTho bhAdrapAt siMhasUryazrayAt tatra a i u e o iti svareSu asvarodayAca namasyamArgavizAkhezvasvarasyodayo bhavediti / narapati granthe tathaivoktirapi / kumAra nAmA AzvinastarjanyAM raktAdhikArAt ata eva tanmUle mRtyurekhApi azvinazrAvaNApADheSvAdhikAro nAyakaH smRtaH iti vacanAt ikAro'sya svAmyapi tatraivA kArtikomadhyAyAM zriyAH / svasthAnAt himAzivA iti vakSyamANatvAt himodayena sAvitryAM mArgazirAH dinasya laghutvAdava hastarUparAtri pratyAsattyA nakSatra cakre'pi puSpasya pazcimA nakSatratve na pazcimAdig lakSaNa kaniSTAyAM pauSaH / dakSiNeti dakSiNAyanaM dakSiNahaste tat SaNmAsAzca jJeyAH zrAvaNAdi mAsAnAM jainazAstre pratIteH / ata eva ravisthAnamaGguSTho dakSiNabhAgastha: / siMhavAhane haste ityarthaH / siMhasyasiMharAzervAhanamiva pUrvadizi tadavasthAnAt // 33 // vAmemAghaH kaniSThAyAM phAlguno'nAmikA matA / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyAtrai pradezinyAM mAdhavo'GgaSThake'paraH // 34 // ASADho bhUtale prAptaH syAdevamuttarAyaNam / vartamAnohi yo mAsaH prAtaH sa pazcanADikAH // 35 // vAme mAgha iti / nakSatra cakre maghAyAH kaniSThA mUle sthAnAt OMkAraH udayaM yAti mAghaphAlgunamAsayoriti / narapati graMthavacanAccatArAyAM mAghamAsa AmlA kaniSThA iti vakSyamANatvena zizire cAmalakara samiti vaidyazAstravacanAt / zivAyAM kRSNapakSAditvAcchivarAtriparvapuNyaH phAlgunaH tanmUle pUrvAphAlgunyAHsthAnAt tathA madhyAyAM caitraH ukArazcaitre paudhesyAditi ukAra svarAzrayAt tata eva snigdhAmadhyA iti vakSyamANatvAt ghRtaM varAnte iti vaidyaka graMthe caitresnigdhAhAraH / AdyasaMkrAnti heturvaizAkha AdyAGgalyA vasAho magAmAsa siddhAya itivacanAta / jyeSThaH sarvAGgulISu pradhAnatvAt aGguSThe jJeyaH sUryasthAnaM cAyameva / punarASADho vAme hastatale nadIpravAhAt uttarAyaNa mAdhAdityena prakArAt sUryasyApi aGgulI nakhatejo vRddhihetuH kiraNavarddhanAt yaduktaM zatAnidvAdazamadhau trayodazastu mAdhave caturdazaH punajyeSThe nabhonabhasyo stathA // 1 // paJcadaza vatyASTADhe SoDazaiva tathAzcine kArtikatvekAdaza ca itonyevaM tapasyati // 2 // mArge ca dazamAsta ni zatAnyevaM ca phAlguna pauSa eva paremAsi sahasrakiraNA veriti // raMvirUpAGguSTho yadig bhAgasthastana mAdhAdijAtasya janmajJAne hastavIkSaNe vAmahastasya prAdhAnyamityarthAdayana cakramAsacakrAntarbhUtameva / tadevaM vyavasthAyAM mAsasya haste kSaNalAyAM bhogalAbhAya karaNamAhavartamAna iti / nanu yathA sthAnaM vyavasthitairmAsaireva lakSaNAnusArAt zubhA. zubhajJAna saMpannameva kiM tarhi bhogamAnacintayeti cet, ucyate lakSaNavicArasyAtigahanatvAt jAtidig dravyAdilAbhajJAne mAsanirNayArtha sparzapRcchabhaya vA zIghraphalakathanasthAnata AntayaM balIya iti nyAyAt sthAnAnAM zubhAzubhajJAna syAtropogitvaM sthAne prApte'pi yadi rekhAdi lakSaNaM zubhaM tadA viziSTameva phalaM na cet zubhasthAne'pyAyata rekhAyAmazubhaphale nyUnatA azubhe sthAne "Aho Shrutgyanam" Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 100 ) tayArddha rekhayA api zubhaphale hInatvamityAvazyakamevasthAna jJAnam ||35 // tadevAha- tato haste kSaNaghaTI mAsastasya zubhAzubham / rekhA kAmadughArUpAdvAcyaM lakSaNazikSitaiH // 36 // tata iti / kAmadughA aGgulI tat svarupamapi jAtidig dravyarAzyAdi lakSaNaM tithivAra nakSatra prApti lakSaNaM bAvarNAdi nizcitaM vA tasmAt zubhasahitamazubhaM zubhamapi sthAnaM kArya vizeSApekSayA azubha tathA zubhetaradapi kAryavizeSApekSayA zubhamityAsaha -- tarjanyAJca kaniSTAyAM prApto mAsastu no zubham zeSasthAne zubhojhUThe raNapazceti bhaGgadaH // 37 // tarjanyAjayadaH so'pi tAtasyaH kvApinAzutreH / lakSmI sthito dhanakaro bharusthapadadAyakaH // 38 // tarjanyamiti / padyadvayaM vyaktam | sthAna dravyAdiyoge netyAdyame vakSyate'pi kUrmonnatatvaM naravAnAM zreSThaM tadapikUrmonniteGguSThanakhenarasyAdbhAgya varjita iti sthAna yogAt ' puMso dakSiNabhAge striyA va 'me' iti dravya yogAt 'vippANa veyakari' ityAdi jAti yogAt 'tilo hastatale rAjJAM nindyaH savaNijAM zubhaM' ityAdi vyavasAyayogAt strazakasya narasyeti bhAvayogAt ' ahavAtopacchA' iti tathA 'vAlattaNaMmi jANasu' iti kAlayogAt uDupAmeGginIpotasthAtulAgramaghavAvajramityAdi tathA 'paradeze maraNaM' ityAdikSetrayogAt bhojanAvasare duHkhamityAdyavasarayogAt zubhAzubhavyaktirapyevaM mantavyA ||38|| athaikasminneva haste mAsacakramAha yadvA mAghAdayo mAsA : dvAdazApi laghoH kramAt / dinodayAd paJcaghaTI mAnAH pANikSaNAvadhiH // 39 // yadveti / mAghAdayo'tra mAsAstannakSatracakre kaniSThA mUle maghAnakSatrasthAnAt kiJcamAseSu mukhyatvaM mAghasyaiva prabhAvAdInAmadvAnAM sambhavahetutvAt-yaduktaM "Aho Shrutgyanam" Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 101 ) tapasi khalu yadA sAvudramaM yAti mAsi / prathamalavagatassan vAsavevA savejyaH || nikhilajanahitArthaM varSavRnde variSTaH / prabhava iti sanAmnA jAyate'ddhastadAnIm // 1 // iti ratnamAlAyAM dinalagme'pi vakSyamANe tenaivamakarAdikramaH ||39|| yo mAsaH prApyate tasya sthAnalakSaNavIkSaNAt / mAse zubhAzubhaM vAcyamityuktaM jJAnibhiH purA: // 40 // yo mAsa iti / yathA rAzicakre rAzilabhyaM sthAnalakSaNAttathA'trApi yAcyaM sarvasAmAnyApekSametat, anyathA yasya janma mAso jJAyate tameva tArAmUle nidhAya dvAdazamAsAn gaNayet varSasthAne prApte tata eva dvAdazamAsAityapi vizeSApekSayA mAsacakraM jJeyam // 40 // atha pakSacakraM zukle hastekSaNe paJcadazI tithiprAptau tithicakre pUrNimAgrAhyA kRSNatvamAvasIti bheda jJAnAya prAha kRSNapakSo dakSiNaH syAt karastaditaraH sitaH / yatpakSe darzayeddhastaM sammukho'nyastadanyathA // 41 // kRSNa iti / sUryaprAdhAnyAt svarodayAnusAreNa tasya puMstvAddakSiNaH karaH kRSNapakSo vAmastu candraprAdhAnyAt zukla iti yatpakSa iti kRSNapakSe jAtasya dakSiNo mukhyaH zukle labdhajanmano vAmaH karastadjJAnAbhAve yasmin pakSe hastaM darzayet samukhyo janmakuNDalikA sthAnIyo dakSiNaH kase rAzikuNDalikAsthAnIyo vAma iti ata eva pratyAkhyAnasamaye hastadvaya vIkSaNaM mantranyAse'pi ' aGguSThAbhyAM namaH' ityAdau dvivacanagrahaNaM ca spaSTam / evaM rAtrijAtasya vAmaprAdhAnyaM dinajAtasya dakSiNa prAdhAnyaM; tathA dakSiNAyane jAtasya dakSiNaH; uttarAyaNe jAtasya vAmaH tathA puruSasyAyuSaH va kUrcazmazruprAdurbhAve sati dakSiNaH; pazcArddhe vAmaH; striyAH pUrvArddha vAmaH pazcArddhe dakSiNaH pradhAna ityapi vicArya 'ahavAmeto pRcchA' iti prakaraNakArabhaNanAt ajJAne tu sarvatra hastekSaNapakSasyaiva prAdhAnyaM jJeyaM a "Aho Shrutgyanam" Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 102 ) tena pUrNAyAM haste kSaNe vAmAGguSTe yavAdi zubhalakSaNe sati dakSiNahasteSTha yave'pi rAtrijanmarUpaM zubhaMkalaM kRSNapakSe dakSiNAGguSTha lakSaNena vAcyam / tadevaM vivekavilAsoktaM zuklapakSe tadA janma dakSiNAGguSTha gaizcatairityapi samarthita kRSNapakSe hastadarzanAt tathA ca ubhayatra yavodaye yatpakSe hastekSaNaM tat prAdhAnyAt tat phalavyaktiriti vakSyate'pi nanvevaM grotradhanAyurAdivimarzo ya eva dakSiNe sa eva vAmepi syAditi saMpanne tathA ca vAmAvAmayo rekhA sAmyApattiH na caitadiSTaM sarvatra pratyakSa virodhAt kiJca vakSyamANaH zvazrurvAme mAtRrekhA zvasuraH pitRrekhayA ityAdi rekhAvimarza bhedo'pi na saMgacchate ekasyaiva gotrAdeH prameyabhAvasya vAmAvAmayorekhAbhirlakSaNIyatvAt ekatra rekhAyAzcaritArthate / api ca kiM mukhyatvaM kiM cAnyat yo bhAvo dakSiNa hastarekhayA lakSyate / sa eva cedvAma haste tathaiva lakSyate tadApaiaunaruktyaM anyazcellakSyastadA kiM mukhyamukhya vitarkeNa atha sa eva bhAvo viziSTa tathA / lakSyate yathA kRSNa hastadarzane vAmAvAmayojaktirekhA sAmye'pi puruSasyAyurAdhikaM vAcyam / zukle tu nAryA AyuH evaM bhAgyaghanarekhAdiSvapi bhAgyaM kRSNe santAnarekhAbhidakSiNakarame putrAputryazca pradhAnarUpAH priyAzca zukle tAbhireva prAdhAnyena premapAtra tayA vA vaNik putra sevakA lakSaNIyA iti cenna evaM santatirekhAbhiH karamevAme vaNikaputrAzca sevakA ityAdi vakSyamANagrantha vaiyarthyAt anyonyaM rekhANAM pratibandha katApattezca tena bhinna eva vAmAvAmayorbhAvArekhAbhirlakSyaH dakSiNe vidyArekhayApaThanapAThanarUpAvidyAbhAvo vAmetayaiva vijJAnamityAdivat / paraM dakSiNe puruSasya svagotradhanAyuSAM vaiziSTyaM kRSNapakSe hastadarzane vAcyam / zukle tu strIsabandha gotrAdInAmiti na caivaM puruSasya vAmahastarekhA samarthanespi striyA vAmahastarekhA vaiyarthyaM tadavasthameva striyA gotrAdeH puruSa vAma - hastAdeva pratIteriti vAcyaM strIpAkSika gotraghanAdeH puruSopabhogyatvena tat sukhamAtrasyaiva naravAmakararekhAbhirlakSaNIyatvAt striyA upabhogyAnAM dhanAdInAM strIvAmahastarekhA eva lakSaNamiti / vivekAcca mata eka "Aho Shrutgyanam" Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (103) striyA AyurjJAnaM strIvAmahastAdeva / tasyAH punaH sukhaM puruSasya lakSaNI yaM cettadA puruSasya vAmahastarekhayA tasyAH svabhAvaH pratiprasaMgapremAdi kopi tayaiva vedAH svArasikamvabhAvastu striyA vAmahastarekhA svarUpAdeveti na kazcidvirodhaH, strIvonmalagnarAzikuNDalikA catuSTayasyevaprameyAvagame sva sva viSaye strItroH karavatuSkasya sAmarthyAditi / ata eva dvitricatuSpaJcAdi bahustrIpate rasya strIpAkSikasukhAsukhAdi vAmahastarekhAbhirvedha manyathA kasyAH kasyAH striyA AyurAdinadrekhAbhirlakSaNIyamitya samaMjasaM syAt tena mukhyAmukhyatve tattadrekhA pratiniyata phalopabhogajanya sukhApekSa eva apallavA navichinnA vAmAya rovikA yadA tadA striyA samaM prItiH prAdhAnyaM svagRhe bhavet ityAdyagre spaSTam / rekhAvaikalya prasaMga ityatrApi gotradhana vidyAdirekhANAM bhinnaviSayatvAnnavaikalyaM lagna patrarAzistrayorbhAvAnAM tAdrUpye'pi phalavizeSa eva nivadyo na cedekatarasya vikalatvaM syAt ; tathAtrApi vAmAvAmayoritiH paraM ekasuzIlastrI bhartuH sAmAnyagRhapaterlokasya sarvAH santAna rekhAvikalAH syustadapatyAnAM strIvAmahastakarabharekhAbhireva pratipatteH strIpuMsayoH saMtAnasya lakSyasyaizyAt na cAsyAH parapuruSotpannaM santAnApekSayA lakSyabhedaH zakyaH prativratAtvAt nApi puruSasyAnya striyAM jAtasantAnApekSayA lakSyabheda ekanArIkatvAt evaM vAmAgRSThayavarekhAyAmapi niSpalatva prasaMgo'pi bodhyo na ca tatra strIpakSaviSayaH puruSasyaiva nizAjanmalakSaNAt tadupalabdhistu dakSiNAGguSThayavAbhAve na subodhaiveti-atra bahuvaktavyaM tathApi granthavistAra bhayAduparamyate prAhakArakAH sarvatra sarvadAsantaH prabhAbhirvikasantaH prasAda pAtraM vijayaM ta eva / tata eva svayamapi prAha idaM sAmAnyata iti kiM ApAtamAtra cintanayA vizeSastu puMstrayAdikRta iti sacAna bhAvita evaM // 41 // iti pakSacakradarzanam // __ agre svagedayabhAvane sopayoga vyaktyA, atha ke dinAkidazA iti jJAnAya dinadarzanamAha-- 1 nikalatvamityapi pAThaH / "Aho Shrutgyanam" Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (104) yaddine vIkSyate hastatattitheH sthAnakAgnijAt / Arabhya gaNane vAcyA dinAH sarve shubhaashubhaaH|| 42 / / yadina iti / tithisthAnakaM nijaM yaddinamAnApekSaM prAguktaM pratipat SaSTayAdikaM aGgaSThAdau vijAnIyAdityAdikaM vakSyamANaM yadvA ekaH 1 paJcadazai 15 ArAH 10 SaT 6 dvaye 2 kAdaza 11 SoDaza 16 tri 3 sapta 7 dvAdaza 12 tyaSTi 17 vedA 4 aSTa 8 trayodaza 13 // 1 // aGguSThAdeH paJca 5 nava 9 tArAntesyuzcaturdaza 14 pUrvepare gatAt zeSAt dinamAnasya nirNayaH // 2 // iti sAmudrikabhUSaNoktaM vAjJeyaM na caivaM tredhA dinamAnadarzanAt na tithisthAnanirNayaH kvacittrayodazI sthAnaM madhyAziraH parvakvacitsAvitrI ziraH parveti kuto dinA gaNyanta iti vAcyaM tArAdi pratipatprabhRtika laghudinamAnApekSaM yAvanmeve tulAyAM vA sUryaH tadAGguSThAdAviti samadinarAjyapekSaM ekaH paJcadazetyAdikaM tUtkRSTadinamAnApekSamiti vivekAt tena yadA yadinamAnaM tadA tathaiva tithivyavasthA, atra granthe puruSAGgatve na dakSiNahastaprAdhAnyAddakSiNAyane dinalaghutApekSayAbAhulyena pratipat SaSTayAdikameva dinamAnaM saMdRbdhaM tena tadapekSayaiva tithivyavasthA / tataH kRSNapakSe haste kSaNe * trayodazI tithiH prAptAcetadA madhyAziraH parvaNaH 14 / 1 / 2 / 3 / 4 / prArabhya tithipvakagaNyate tadanu vAmahaste trayodazIsthAnAdArabhya paJcamyAdigaNanaM tato'GgaSThaparyantaM gaNayitvA vAmahaste zeSA-. stithI: prapUyaM punardakSiNa haste dinAH puraNIyAH iti dinaphalaM tatra yaddinasthAne zubharekhAlakSaNaM svarAzinAthastanmitrasthAnaM taddinaM yAvajjIvaM zubhaM jJeyam / tadittarat-azubhaM mitragRhatve'pi agulyantargatatvAnmitha sAmAnyato'pi mizrANAmapi svarAzinAthavaire azubhaM tatrApi svarAzIzodayAstatkrUrAkrAntaM krUradRSTayAdi vimRzyaphalaM vAcyam / evaM zuklapakSe haste kSaNe vAmatastattattithisthAnAt prArabhya kramAddakSiNe'pi dinapUraNaM kArya evaM sakalatithInAM zubhAzubhAdi nirNayaH // 42 // "Aho Shrutgyanam" Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 105) dinAnAM sthAnamAha aGgulyAntargatA duSTa rekhA sthAnasthitA api / duSTAzraSTAdinA cAnye mizrApradezinI dinAH // 43 // aGgulyanteti // 43 // raNArthe te'pi ca zubhAH aGguSThasthAstubhaGgadAH / dharmAtheSvapi ca zubhAH kaniSThAsthAstadA zubhA // 44 // raNArtha iti / dharmArthe aGguSThAdinAH zreSTAH paJcame zUnyataiva syAdathavA dharmavAsaneti vivekavilAse vyomataJcasthAnAt // 44 // / roga zAntikAdau zreSTA anAmikAdinA / madhyAdinA dhanakarAH lAbhasAmrAjyadAyakAH // 45 // rogeti / spaSTuM sarvam / yattu dUtasya anAmikAGgulisparzo rogiNa upacaraNe vAgbhaTe niSiddhastatra zakunAnveSaNamAtram / atra tu mama rogasya kadA zAntistadAhaste kSaNe dinAnirNIyaye dinAH sAvitrIsthAnAsteSu rogopazAntiryAcyA iti tAtparyabhedAt zreSThA ityuktaM - yadvA kumAraM zItAbhiradbhirAdhAsya yo niyantramUrchitaM jAtakarmaNikRte madhusarpidurvAntA brAhmIrasena suvarNa cUrNa mizramaGgalyAnA mikayA lehayet iti suzrute zArIre tasyA mAGgalyokteH // 45 // iti dinadarzanacakram // atha ghaTIkA cakramAha kA ghaTI kizIme syAditi jJeye kare kSaNe / yA tithistAM nije sthAne datvA sarvaM vilokayet // 46 // kA ghaTIti // 46 // prAtastyaM ghaTikA yugmaM tithisthAne niyojayet / tadanukramataH paJcadazabhAnvicArayet // 47 // prAtastyabhiti / yAtithiH prAptA tasmAt sthAnAt prArabhya aGguSThaM yAvat gaNayitvA tadanu dakSiNa evakare tArAdi bhArgerdina ghaTikAH prapUryA "Aho Shrutgyanam" Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (106) natuvAme tadgaNanaM rAtriSaTinAmevavAmeti nirNayAt, idameva muhUrta cakram / ayaM tu ekasminneva dine dhaTInirNayaH tatrApi kRSNapakSe prathamA ghaTI sUryasya dvitIyA candrasya zukle prathamA candrasya parApUryasyeti atha SaSTayA haste kSaNe tathA jJAte sAptamI ghaTikAnAM kathaM zubhAzubha jJaptiriti ce ducyate sAmAnyato dakSiNa evakare saptamI sthAnAd dinaM mukhamArabhya tadgaNana zubhamazubhaMvAnirNeyaM viziSya punarvarSamAsatithinirNayAt // 41 !! tatrApi ghaTIyugmasthApanaM sthUladRSTayetyAha tulye naktaM dine hayeSaH kramo meSatulAravau / nyUnodhake ghaTIyugmepalai yAdhiko nata // 48 // tulyeti // 48 // upasaMhAramAha ghaTInAM phalamityevaM divasasya nivedyate / rAtrI ghaTyaHpunarvAcyA vAmahasta vilokanAt // 49 // ghaTIti / rAtrau vAmaMguThajaveNaya iti prAk prakaraNakAramatena vAmahaste ghaTikAvAcyA // 46 // iti ghaTikAdarzana cakram / atha dazAcakramAha-- AzvinyAdikramAdyatra tArAdyagulipaJcake / dinabhaM hastavIkSAyAH prAtastadgrahajAdazA // 50 // azvinyAdIti / gRhadAnadineSu azvinyAdikramAt yaduktaMraviH1 saubhyo 2 bhRguH 3 zauriH 4 candrA 5 gArau 6 bRhaspati 7 rAhu 8 ketuH 9 kramAddAnamazcinyAdi triketrike // 1 // tenAyAmatra kramazcandra cakrAnusArI jyotirmArge'pi-- Adrodyama catuSTaye ravidazA candre maghAdi traye, kojI hasta catuSTaye budhadazA maitratribhe kIrtitA / zaurIpUSa catuSTaye ja labhato jIve ghaniSTA. traye, "Aho Shrutgyanam" Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (107) AhirbudhanacatuSTaye tamadazAzeSA bhRgoH kIrtitA // 1 // iti tathA darzanAt / / 50 // nakSatravyavasthAmAha aGguSThe'pi kaniSTAyAM paRkSANiniyojayet / zeSAstu paJcaRkSANi dazAcakrAmitIritam // 51 // aGguSTha iti / candracakre pratyaGgulisatanakSatraniyamAt kathamatra vaiSabhyamiti na zakayam / akAre sapta RkSANi revatyAdi krameNa ca / paJca paJca ikArAdA-vevaM RkSasvarodayaH // 1 // iti narapatigranthe'pi vyavasthA vaiSamyAt // tithivArAdibhogavaddazA bhogamAha sArdhesapta ghaTImAna dazAnukramataH karaH / yadAvIkSyeta sA jJeyA praSTurjanmadazA budhaiH // 52 // sAddheti / spaSTam / praSTurhastadarzathiturityartha: / / 52 // dazA cakramAha--- AcaM bhauvuzajI rAzukrameNAsAM pracAraNA / sthAnayogAdgrahayogAcchubhAzubhamiheSyate // 3 // Acamiti / aSTottaryAH prAdhAmyAt sthAnati sthAnayogAt grahanyAditi janmarAzibhAvacakrAdau sarvatra jJeyam / azvinItritaye saho brAhmayAdi trayake zaniH / zrutidvaye budhadazA vAruNadvitaye rkheH||1|| ubhadvaye candradazA zukrasyAditya paJcake / jIvasyAyamataH paJca svArasya parapaJcake // 2 // atra dazAyA udAharaNe sambat 1737 varSe bhASADhasitadvitIyAyAM saptamaghaTIsamaye hastavAkSaNe prayogo yathA tadinabhaM puSpanakSatraM tadAnAmikA nakSatra paJcake tena dinohaye zukradazA hastavIkSApi tasyAmeva dazAyAM "Aho Shrutgyanam" Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 108 ) - sArddhasaptaghaTI yAvattasyA avasthite: tena gauryo yadizubhoddharekhAdisthAnaM tarhi zukradazA zubhA anyathA azubhAsvarAzIza mitrAmitratvAdikamapyatrAnveSaM evaM hastekSA prApye janmalAbhe yadi zukraH zubhamitrAdirAzisthastadA - taddazApi zubheti mantavyA etadanusAreNa jyotiH zAstradazApi hastalakSaNAt zubhAzubhAvA jJeyA // 53 // // iti dazAcakadarzanam // atha dinalagradarzanamAha--- pANiyadvAsarevIkSya statsaMkrAnti dinodaye / deyAnhomAna yogena tadanukramataH punaH // 54 // pANiriti / ahna iti ahomAnaM zubhasaMkrAnya pekSayeti / jyotiH `zAstrAnusAreNa yadAgrahAdIyaM te anyathA ahomAnaM - utkRSTajaghanyAdi tadeva sAmudrikairvicAryam yadva / sthUlanayApekSayaiva yathAyogaM dinamAnAnusAreNa yalanamAnaM prAptaM tat saMkrAnti prathamadinAdArabhya saMkrAnti prAntaM yAvat. jJeyam // 54 // lagnaprAptividhAnamAha zaktizAlIkSaNe prApte lagnaMsamyag vicAryate / sthAnayogAd grahanyAsAttatra vAcyaM zubhAzubham // 55 // zaktI iti / zaktizAlIhasta ti tadvIkSaNe samaye AgataM labhaM vicArya sthAneti nanu tArAdi yadevasthAnaM tatra zanyAdiniyata eveti kiM sthAnagrahayordvayorAdAnamiti cenna; kvacidvirodhena dvayorapyAvazyakavimarzAt ata 'evAGguSThamadhyAMze mULasthAne'pei sUryasyAnyatra / navakAzAnmUlabAdhena madhye tAmrai ravisthitarityuktaM sthAnAddmahasya balavattvAt grahANAM coraNasthAnA' niyamAcca // 55 // saMkrAntikramamAha kaniSThAdyAtribhAgAcca mRgAdiravisaMkramam / prArabhyadinasaMkrAntiryatra lagrakramastataH // 56 // " Aho Shrutgyanam" Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 109 ) kaniSTAdyeti / mRgomakarastaM prArabhya ravisakrAnta yo gaNyA idaM ceSTopadezAt yuktamapi mAghAdi mAsasthApanAt makarasaMkrAntau rasadvinADyo 26 ke 12 palAmRgesyuriti vacanAt dinamAnasyAlpatvena kaniSThAdya bhAga eva tadvayavasthApanam / yasmin bhAge dinasaMkrAntirAyAti tat eva tryaMzAM lagna gaNanA kAryA // 56 // lagnabheogamAha--- pramANaSTe dine sArgheSu nADikAH / ghasravatasro viMzati palAni divase'lpake // 57 // lagmeti / karke trirAmAH 33 sapalASTavedA 48 ityArambhasiddhigranthe tatastrayastriMzad ghaTikAH aSTacatvAriMzatpalAnyutkRSTaM dinamAnaM tatra SaNNAM - caturagnAnAM pravezena tAvAneva pratyekaM sArddhapaJcanADI pramANobhogo aSTacatvariMzat palAni punaH saptamalagna bhoge'ntarbhAvyante'starUpatvAttasya sarveSAmiha lagnAnAM tulyabhogaH sAmudrikamatattvAt, alpedina mAne'pi catasroghaTyaH paSTayAM caturguNena caturviMzatiprApteH zeSaghaTI dvayapalAni viMzottaraM zataM tatra SaDbhirbhAge viMzatipalalAbha eva zeSe dvAdazapalAni saptamalagnasya bhoga iti // 57 // bhASyam sarva prakaTameva keSAJcidityatra svamate svArasikA bhAvakhyApanAya nanAma: grahaNaM bahuvacanaM tu bahUnAM tathA pratipatteH / nanu hasta darzayiturjanmapatraM prAguktaM varSaparijJAnAya bhAvacakrANi nattannAma-rAzerlabhyAni sarAzipattrakANyapi bhaNitAni: dinalagnadarzanaM kimarthamiti. cet; ucyate // jyotizAstravatsAmudrikazAstrasyApi nimittAntaratayA Avazyakastato'pi praznabodhastadarthaM jyotiSalagneSu pRthivyAdi tacca paJcakabhedesatyapi svarodayazAstre praznArthaM tacca darzanavat tena jyotirmatena prazna lagne prApte'pi praSTuH puMso dakSiNe haste striyA vAme * tattallanagrahAdiphalaM tattasthAna rekhAdivicAraNayA pUrNApUrNa "Aho Shrutgyanam" Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (110) tayA jJeyam / na cedeka nakSatrapAda jAtAnAmekasminneva lagne vivAhAdi kurvatAM phale vizeSA bhAva prasaGgaH / ___ yathAhi eka sArthe eka muhUrte'pi pracalatAM zakunAdidarzana bhedAnnAzikA svarabhedAdA phalabhedastathAtrApi yaduktaM vasantarAjazakunagranthe---- ekatra sArthe vrajatAM bahUnAM yo yAdazaM pazyati daivayogAt / zyAmAdikAnAM zakunaM sa tAdRkphalaM narovindati nirvikalpam // 1 // tulyepi jAte zakune janAnAmA- lokyate yatra phalasya bhedaH / sa prANa saMcArakRto vizeSastatprANagatyA zakuno gaveSyaH // 2 // ata evAtrocyate / sthAnayogAditi, atha yadarthaM pRcchayate sapunnArI vA cAdare tadAkRtaH praznabodha iti cet dUtasya naumIttakasya vA karavakSiNAt yaM saMkalpyayat kriyate tattasminnevopatiSTane saudharmadevalokasya zakrakRtajina praNAmavat IzAnastha tadindrakRtabali cazcAkopekSaNavat devApayAcitakavat sarvadaSTAntarAyAta dUte mantrita jalapAnAdi vadveti atrApi rAzicakradinalagna cakrayoH sthAnapanA yathA caM. 1. 9 maM. rA. 12za. /ra..zu zrIsiddhA 10ca. zrIsiddha / jIva / jAva ema. 6 bR. ra.yu.zu. dinalagnacakram dinalagnarAzicakram rAzicakre praSTurvAmahastarekhAdi vicAraNayA pUrNamapUrNavAphalaM jJeyam / asminniti saptamabhavanasmastrIrUpatvena vAmahastAdhikArAt tasyaiva sAmudrike niyamAt / 1 SaD viMzati nADI pUrNatayA tadadhikAni arkapalA mRgesyuriti vacanAt / "Aho Shrutgyanam Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 iti dinalamacakradarzanam // ___ atha haste'GguSThasya prAdhAnyena tatrApi grahatrayavyavasthAnAt nakSatra cakra salAdi bhAgeSu aGgulISu nakSatra trayasyaiva parvatrayeNa niyamAt dreSkANa cakramAha-- lagnaJcetprathame vyaMzedreSkANaH prathamastadA / dvitIyazcadvitIyAMze tRtIyastu tRtIyake // 58 // lamamiti / prAgukta bhAvacakreSu dinalagne vA yanmUrtaM tadagulyA Adya ze tadAlagnasya prathamadreSkANa ityAdi subodhaM na caiva lamavelAyAstrayobhAgA naprApyAstadA dreSkANaistaskarAHsmRtA ityAdiprazneSu avimarza: bhAvacakrepvapi meSarAzivataH prathama dreSkANa eva vRSasya dvitIya evetyAdi sarvasya niyamazca prasajyeteti vAcyam / haste kSaNasamaye lamamiti ko'rthaH dinalagnaM vicArya taccet prathame aGgulijyaze tadA meSarAzivato bhAvacakre 'jAgarUka' ityAdinA prabandhana prAyukta'pi prathamodreSkANaH / dvitIyetribhAge dinalagnasthitau dvitIyaH, evaM tRtIye tRtIya ityarthasamarthanAt idameva ca sAmudrike dinalagnaprayojana jJeyam / evaM saamudikmtaallbdhm| dinalagnamapi yadi jyotirgiprAptasya lamasya prathame tribhAge tadA prathamo dreSkANa ityAdibodhyam / tithivArAdiAnAmaudAyikA nAmeva jyotirgiprAptAnAM hastakSaNadine prAtarAdA gaNanAraMmbhaNa tanmArgasyApi prAmANyAt, evaM navAMzA api dreSkANe labdhe pratidreSkANamaMzatrayasaMkhyayA sulabhA evaM triSvapi navAMzeSu katamo navAMza iti nirNetavye dinalagnaM cacciraM tadA prathamo'zaH sthiraM ced dvitIyo'zaH dvisvabhAvaM cettRtIyo'za itivAcyam / tatra rAzilamabhAvacakreSu dinalame'pi aMzAnAmajaiNatulakarkAditvaM jyotimArgavadeva aGgulicatuSTaye tathaiva rAzicakre mUlaparvaNi meSAdivyavasthAnAt, aMzasvAminastu prAgevoktAH, sAmudrikabhUSaNoktAH na punajyotiH zAstrAnugA iti navAMzacakraM tathA puso dakSiNakare vi 1 samuddizyakRtaH praznaH phalaM tasyaiva jAyate iti narapati granthe / "Aho Shrutgyanam" Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (112) SamaprAdhAnyAt arkendvoH striyA vAmahasne samarupatvAt indvayoti tat cakraM anuktamapi dreSkANacakrasya upalakSakSAdatrabodhyam // 58 // atha yogacakramAha nakSatra cakrakramato'bhimata yoga cakrakrama / bhUtale dinayogasya sthApanAt sarvamIkSate // 59 // yo yogo duSTabhAgasthaH savarvyaH zubhakarmasu / azubhe samupAdeyo mAyArUpavicintanAt // 60 // . / nakSatramiti / vyaktam / navaramayUSThe nakSatracake nakSatra trayaM etaccakre. yogadvayaM suzrutamate tatra bhAgadvayAt yogAsaptaviMzati saMkhyA evaM // 60 // dig cakramAha dizi kasyAM mayA labhyAmitiye kare kssnne| yatrAtmabhaM bhavedRkSa cakrAnukramato dizi // 6 // dizIti / kare kSaNe hastadarzanasamaye kasyAM dizi mayA iti mama vizeSAt labhya-prAptavyAmiti / jJAtavye nakSatraM cakravilokyaM yatra yasyAM dizi AtmabhaM svIyaM nAmanakSatraM tatra sulakSaNe UrdhvarekhAdike pUrNa labhyaM rAzIzaurasthAne paJcaviMzopakA. AyatarekhAdiviruddhalakSaNe na labhyaM rAzIza samagrahasthAne daviMzopakAH sthAnadoSa'pi svarAzimitragRhasthAnatvAt zubha-. lakSaNAdvA pAdonaM phalamityAdibhAvanIyam // 6 // etadeva vistareNAha---- madhyame'GguSThabhesvIye grAme saukhyaM vinirdizet / RkSatrayeGgulInAM tu prAguktAM tadizaM dizet // 62 // madhyaiti / merumadhyadeza iti vacanAt-aGguSThe nakSatre svagrAme saukhyaM-.. nakSatrasya amulyantargatatve tadaGgulIsvAmI mainyAdi bhAvanApi kAryA tithi cakrAttAdRk tithiprAptyA svagrAme'pi tattaddizastattadrAzivataH puruSAt paNyA-.. dvAlabhyapapinivedham // 62 // "Aho Shrutgyanam" Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ digbhAge'pi vizeSamAha rAjAdyayorantarebdhirAdyAdhe me vyavasthitaH / rAjJo mUle svadezyAdri grAmovaktretu pallikA // 63 // rAjeti / aGguSThapadezinyormadhye pUrvasamudrastasmAt samAgatapaNyAllAbhaH / AdyAyAH pradezinyA nakSatra trayamadhye-ATo prathamanakSatre samudro vyvsthitH| aGguSThamUle svanAmanakSatre prApte svasthAtmanaH janmApekSayA yo dezastatra bhavaH adrigrAmaH parvatavAsilokasannivezo vAcyaH / arthAttato labhyamiti bhAvaH / kake karame pallikA bhillasthAnam // 63 // paryantaparvatA dezo meruH karabhasImani / gurjarAca surASTrA cAstAdri ratnAkarAntare // 64 // paryanteti / tathA karabhedezasImAparvatAstathA marudezaH tato labhyaM jJeyam / astAdriH karamaH ratnAkaro maNivandhastayorantare gurjarA surASTrAdezastAbhyAM labhyam // 64 // sarvadezApekSayA madhyadezamAha--- aGguSThamUle'kSayatIrthametat Adya prapAH pAraNake kTo'yam / yo madhyadezastata eva cakraMdizAM viyodhyaM vidizAMca vijnyaiH||65|| aGguSTheti / zrIRSabhaprabhutaphaH pAraNAsthAne'kSayavaTo'dyApi prayAgatIrthe pratItaH; samadhyadezaH sarvadezamadhyaM aMze aMzinopacArAt, tasmAdeva digvidik cakraM vicAryamanyathA svajanmApekSayaiva madhyadezaH sAmudrike'kSayavaTagrahaNamaGguSTha prAdhAnyena triveNI sthAnAt // 65 // vidig bhAgamAha digbhAgeyattRtIyaM bhaM tadvididhiznamucyate / / yadvAsvajanmalagnena digvidigvAvimRzyate // 66 // digiti / azvinyAdyapekSayA tRtIyaM pUrvasyAM nakSatraM rohiNI dakSiNasyAM punarvasU pazcimAyAM madhA-uttarasyAM hasta itti catvAridhidig dhiSNyAni zeSANyaSTadig nakSatrANi tadvimarzAllabhyavimarzaH / nakSalavyavasthAyA tithivyavasthayA vA lakSaNairlabhyakathanAdrAzimelaka eva labhye paramabIjamityAveditam / ha. saM...8 "Aho Shrutgyanam" Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atrArthe matAntaramAha--- yadveti / prAguktarAzilagnabhAvacakrAt janmalagnAdvA digavi dizobhehadRSTyA labhyAlabhyavyakti yA // 66 // - atha dehacakravivakSayA pUrvamaGgapaJcakaM vyavasthApayan aguliSu bhUtapaJcaka tacca paJcakaM ca darzayati / aGguSThAdyAH paJcavarNAH sItapItA ruNA harit / zyAmazcetyayabhUtAnAM tatvAnAM paJcakaM yathA // 67 // aGguSThAdyA iti / idaMvarNapaJcakaM yadyapi aguli svarUpacake vAcyam / aGguSThapaJcavarNaH syAditi vakSyate'pi tathA'pi bhUtapaJcakataH sthAnamiti naSTavastu pRcchAyAM vakSyamANatvAt prAsaMgikaM gatavastuvarNakathanam / tatra aGguSThAdyA aGgulayaH kramAt paJcavarNa 1 sIta 2 pIta 3 aruNa 4 harit 5 rUpAH pRSTaM zyAmarUpamiti jJeya tena varNAH paJca aGguSThake vAcyAH / tatra gaurakAntiH sUrya: mandAkasya pupyeNa samAtizcandraH zukapicchasamaH saumya iti bhuvanadIpakoktyA grahatrayasthAnatvena varNasaMkaraH sItA ujvalA tarjanI pUrvadig bhAgatvAt pItAlakSmIH bRhaspatestasyA :svAmitvAt udag bhAgarUpatayA ekapiMgAparanAma dhanadAdhiSThitatvAcca, ata eva tulArAzistatrasthastasya navAMzeSu dhanadaH svAmIti sAvitrI aruNAkSatriyatvAt, vArAharidvarNA aruNasitaharitapATaletyAdinA laghujAtakoktyA haritavarNamithunAzritatvAt nIlazyAmayorekyena zanirAhosthAnAcca, pRSTaM zyAmavaistastamasvinIti prAg vacanAt / na ca tat sparzAdvarNajJAnaM tatra pRSTe sparza sambhavAtU, kimatra tadupAdanamiti vAcyam / naSTa vastujJAne nakSatra cakrasya prAdhAnyAt tattadagulinakSetrareva tattadvastuvarNabodhAt, ata evAsya darzanAdhikAre saMgrahaH // pRSTanakSatrANi tu tale pazcimadig bhAgagatAnyeva jJeyAni rAtripratyAsatyA / rAhostArAdvitIya parvasthAnavat, na caiva talanakSateSu ko varNa; ityAzaGkathaM dinaM hasvatalaM bodhyamityukterAdyAgulIvarNasyava sAmAnyataH zvetasya vyavasthAnAt vizeSatastu taladigU bhAgeSu "Aho Shrutgyanam" Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (115) tattaddikasvarUpAGgulivarNasyaiva varNasya pratipattiH tena tArAyA haridvarNatvena talasya pazcimadig bhAgastha nakSatrANAM pRSTarUpatayA zyAmatvayoga'pi na virodhaH, etena dig labhyatrattattadvarNavastuno labhyamityapi bodhyam / kazcittu aGguSThAdyAH paJcavarNAH jJeyAste ketyAha-sitaH aGguSThaH zivarUpatvena ujvalatvAt tarjanIpItA pRthivI taccasthAnAt pRthivyAH pItatvaM ApaH zvetA: kSitiH pItA iti svarodaye madhyA aruNA aruNo bAla sandhyAma iti kozakAravacanAt pAtaraktavarNa varUpavarNavatI / tata eka-dhISaNaH kanakAtistasyAH svAmI vRzciko dhanvI ceti ubhayarAzyoH pizaMgayostatra vyavasthA rAzicakre'pi saubhAgyarUpatvAdvAmamadhyAyA raktatvam / tathAzivAnIlavarNAvAyU tacca svAzrayAt, zyAmAkanInikA--'kAlaMgulIi rehA parasiNI laghiruNa jamya gayA' ityagre prakaraNa kAravacanena AyuSo rekhAyAH kAlarUpatvena yamunA svarUpAyA mUlatvAt, ityapi sUtraM vyAkhyAti / atyAntarye bhUtAnAM tatvAnAM paJcakaM vicArya yathetyagre vAkyopanyAsArtham // 67 // tadevAha--- tarjanI pRthivI madhyA jalaM vAyuranAmikA / ___kaniSThAteja ityuktamaGguSThe vyomamUrddhagam // 68 // tarjanIti / atra ekaikasya kalAH paJcakrameNaivo dayanti ca pRthvI Apamtatastejo vAyurAkAzameva ceti narapatigranthe tathA bhaNanAt, Adya tattvaM bhUrAdyAgulyA pradezavidyate'syAmiti pradezinItyanvanmAlAdhiSTitattvAcca madhyAjalaM tadanukramAduruttvAcca madhyAyA hRsvattvAttArA yA gurutvAcca zivAvAyustataeva tasyA jApaprArambhaH zivAyA laghutvAt, kAJcanasya vahnivIjasyAzrayAnnakSatracakre vizAkhendrAmidaivatA vyavasthAnAt tArA-amiH / 1 uttarasyAM mAnasamaro bhAvAdAgame jalAdhikyAt / "Aho Shrutgyanam" Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAGgulaM mAhendraM SoDazAGgulaM vAruNam / aSTAGgulaM vahedvAyuranalaJcaturaGgulaH // 1 // iti svarodaye dIrghahasvaparimANa bhaNanAt, tathA ahaM tatvottapati nAnAmIti vAgmAtrazravaNAtajjAtaroSorudrastIkSNayA svakaniSTAnakhazikhayAprajApateH paJcamaMzirazcichedeti vahni ruparAjasa guNasthAnAcca, atrApi tathAtvam / parizeSAt sUryAcandramasorevasthAnAcca, aSTaGguSThe mUrddhabhAge vyometi. bhUtapaJcavyavyavasthA; taccAnyepyevamevakazcidvizeSastadIyo'grevakSyate // 68 // atha dehe jIvabhAvayorubhayoravasthAnAt tat svarupajJAnAya vibhAgamAha-- mAyAzcatasro'pyazUlyAMjIvo'GguSTho budheH smRtH| tanmUlanADayAM haMso'yaM yatkaroti gatAgatam / / 69 / / __ mAyAiti / spaSTameva sahetukaM tadvayavasthApanAt tanmUleti maNibandhasthAne dehasusthaHduHsthatA jJAnaheturvaidyazAstra prasiddhayA nADI tasyAM jIvasya gatAgataM vAtapittazlepmaprakRtivyaJjakaM pratItameva, ata evoktaM vivekavilAse, pAdAGguSThena tat SaSThe gulphe jAnuni liGgake, nAbhau hRdikuce kaNThe nAsAhak zrutiSu bhruvoH // 1 // zaGke madi kamAttiSThet pIyuSasyakalAnvaham / zuklapratipadaHpUrve kRSNapakSe viparyayAt // 2 // sudhAkalAsmarojIva strayANAmekavAsitAm / puMso dakSiNabhAge syAdvAmabhAge tu yoSitaH // 3 // 1 sAvinyAH putyurmAraNe rajo bahulatvAt pavanarupaM rajorupa shukraashrpaadvaa| 2 nacAna pRthivyApastathA tejovAyu rAkAzamevetyAdi kramabhaGga itivAcyam / kramasyA tantratvAt, ataeva suzrute tebhyo bhUtAni vyomAnelAnalajaloW itikramaH yathottaraparivRddhihetukaH vivekavilAse'pi vAyo herapA pRthvArSyAmnastatvaM bahet kramAt itivAyoruttaro'gniH1. 3 saca bahulamAkAza rajobahulo vAyuH, saca rajobahutmo'mi, saca tamo bahulA ApaH, tamo bahulA pRthvIti suzrute / 4 vyomasarvaga bahate punariti viveka vilAsaka canAdaDapUSThasya sarvAGguli milnm| "Aho Shrutgyanam" Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyeti zabdAnvArthAt kSetravAstuhiraNyadhanadhAnyAdivastuputraputryAdi parikaro hamtyAzvAdivAhanaM ceti bAhyo'pi bhavaH sarvaH sacAGgulInAM lakSaNairlakSyaH strItroraGgulayaH zriyeityukteH jIvasvabhAvaH sukRtaduSkRtAcaraNAdirUpAH sarvoGguSTha lakSaNairvAcya ityarthaH // 69 / / athavyaktI bhavanti mAse'sya tRtIye gAtrapaJcakaM murddhAddhe sakthinI bAhu iti vAmbhATa zArIra vacanAt , pUrvagarne paJcArasambhavAdaGgapaJcarka prAha--- murdAgRSThe bhUjA yugmaM tarjanI madhyamApica / pAdAvanAmikA tArA prANInAmaGgapaJcakam / / 10 / / mUrkheti / urlIkRtavitastirUpe puruSAkAre'GguSTho mastakaM sUryAcandramaso bhagavannetrapadayostatrAvasthAnAt bhujaudvau tarjanImadhyamA ca tayorvAmA vAmatvaM prAguktam / anAmikA tArAca pAdau meSavRSayozcatuSpadarAzyomithunasya dvipadasya tArAyAM tathA goryAM siMhasya catuSpadarAzeH kanyAyAH dvipade rAze rvyavasthite // 10 // athazIrSa nukhyabAhukaNThodarANi kaTibahastiguhya saMjJAni UrujAnUjarcha caraNAviti rAzayo'jAdyA itijyotiH zAstra bhaNanAt, atrApi dvAdazadahAvayavAnAha ziro mukhaM tathA kaNTho'GguSThe bhAga trayaM smRtam / jaTharaM ca kaTiguhyaM 3 tAlikAyAM trayaM sthitam // 71 // .. ziraiti / sarvasya tribhAgarUpattvAt patyaGgamAtrApi bhAgtrayaM bodhyam // 71 // hastayoH pAdayorapi tribhAgatvaM vizeSa jJAnArthamAdizati-~ madhyAyAMca gaveSaNyAM skandhobAhazcakUparam / urUjadhe ca caraNau trayaM gaurI kaniSThayoH // 72 // madhyAyAmiti // 72 // etat prayojanaM-vyAcaSTe-- "Aho Shrutgyanam" Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 118 ) hastarUpa svakAyasya kramAdavayavA amI // zubhAzubhaM nRNAM cinhaM ghAtAdiryeSu lakSyate || 14 || hasteti / sarvo'pi puMsaH striyA vAdehaH hasta eva evadRzyaH tadavayaveSu zubhalakSaNai: zubhamazubhairghAtapAta cheda bhaGgAdya zubhaM vicArya zirasi aGguSThAgrabhAge cakravyavarUpa zubha lakSaNe rAjyaM mukheGguSThamadhyaparvaNi vidyAyazaH prabhRti kaNThe susvara saubhAgyAditi jaThare bhAge pitRrekhA dhanarekhayormadhyarUpe dhanadhAnya sampattiH kaTibhAge dhanarekhAyUrekhayorantarAle bhogaH jIvitarekhAyAH prArabhya aGgulInAM mUlaM yAvat guhyabhAge strIsantAnAdilabhyaM aGgulyAH prathama tribhAge skandhevIrya bhrAtRlabhyaM bAhubhAge tripurAmadhyaparvaNi svajanavaNik putrAdiparikaralabhyaM kUpare maNibandhAnte tRtIyaparvaNi vyavasAyalabhyam / OMvAhanalabhyaM jedhayorgrAmAntaralabhyaM caraNayordAsIdAsasevakAdilabhyaM vAcyam / viruddhalakSaNe'zubhaM tattadvastu hAnyAdi jJeyam / eSu bhAgeSu tAdRglakSaNA' parisphUtau~ ziraH prabhRtipaJcAGgurlAnAM paJcadaza subhAgeSu zubho rekhAdinA zubha azumetadbhAge bAtAdivicAryam / tAlikA bhAgatrayAvayaveSu tattadbhAgastharekhAbhireva zubhAzubha jJaptirmaNibandha karabhayorantare nitamba bhAga itISTopadezAntasya zubhAzubhe tattalakSaNarekhAbhiriti // 73 // iti dehacakradarzanam // atha dehAvayaveSu zubhe'zubhevA jJAte bhAva cakrAdinA varSanirNaye tattadvarSasthAnAdaGguliparvagaNa nAnmAsanirNaye dinacakraM mandadhiyAM durbodhamiti sukhAvabodhAya vizeSajJA na kAraNaM hasta candra cakramAha mastake trayamAsyeva kaNThe bhAnAM tryaM trayam / jaThare ca trayaM deyaM zeSAGge dvau kaTauM cabhUH // 74 // mastaka iti / trayaM bhAnAM nakSatrANAM vyavasthApyaM, uktAGgAdanya smin zeSAGge dvenakSatre deyaM kaTau kaTisthAne bhUrityeka saMjJA ekanakSatra dhAryamityarthaH // 78 // "Aho Shrutgyanam" Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnalAbhamAha ( 119 ) AtmabhAdinamaM yatratatphalaM praSTurAdizet / zIrSe mukhe tathA kaNThe rAjya bhojyaM sukhaM bhavet / / 75 / / AtmabhAditi / praSTuH karadarzayituH zraddhAvRddhayarthaM sadyaH pratyayaM phalaM zubhAzubharUpaM vAcyam // 75 // jaThare gupta cintAsyAdguhye bhogo nRpAdvanam / skandhe jayo'tha zeSAGga klezo hAnirbhayaM bhavet // 76 // . jaThara iti / vyaktam // 76 // iti dehacandro jyotirmArge tadrItyaiva hastacandra cakadarzanam / atha varNAdinA karazAkhAsvarUpakathanacakraM nirupayati / aGguSThaH paJcavarNaH syAt raktapIta sitAsitaH / zatruhAdyA haritpIte rakte piGgaH site'ruNaH // 77 // aGguSTha iti / pUrNAtitherAzrayeNa kaThApUrNa candrAzrayeNa catuH priyanAmno'nvarthAdviraGguSTasya paJcavarNatvaM pradezinyAH zatruhananavyApAryatvena kujAzrayAdvAraktatvaM madhyAyAH pItacaM tatra hetuH prAguktaH gauryA - zuklatvaM karkarAziH pATalaH siMhaH pANDuriti rAjyoH kaviratyantadhavala ityukteH kavezcAdhiSThAnAt se AruNapIya pIyaMguvannakasiNA iti namaskAra stavanavacanAnnIlatvamizrameva zuklatvaM samAGgulivena varNadvayAt / tArAyAH zyAmatvaM prAgeva nizcitaM zutruhAdyAstarjanI pramukhAraktAdayo varNAH syuH varNasAGkaryamAh-haridvarNapIte piGgavarNorakte aruNa : sitentarbhavati, evaM yathA yogaM vAjisandhyAvastra zAlisuvarNAdivarNatvena sarvAn varNAn nivedayet, ete varNA muSTicintAdiSu bhAvyA pUrvaM varNoktirbhinnaviSayA tanna punarukteiH // 77 athendriyavyavasthAmAha madhyamA nAsikA jihvA sAvitrI ca gaveSaNI / sparzanaM nayanaM tArA zrotramaGgulakomataH // 78 // 1 zrutyAreTako madhyAGgulyau nAzApuTadraye itivivekavilAsoktistacca lAbhAya // " Aho Shrutgyanam" Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 120) madhyameti / indriyeSu bhAdau prApyatvAt tarjanItvagindriyaM netrayormadhyastha tayA paryApti lAme tRtIyA nAsikA indriyaM madhyA, brahmaputryA:--sarasvatyAH prasaGgena sAvitrI jihvA tArA kanInikA nayanendriyaM nAmasAdharmyAcca turthendriyatvAcca, zrotraM svamate paJcamendriyatvAt paramate AkAzarUpatvAt, aGguSThe vyomamUrddhagamiti sAmudrikamate'pi nabhaH pratyAsatyAGguSThaH pratipattavyaH anindriyaM manastadapi sarvajJAnAzrayatvena jIvasAdhAdaGguSTha eva na caikatra dvayaM samAna jAtIya nopapadyate, iti vAcyam / manasaH sarvendriya viSayagrAhakatvena anindriyatvAt kAryAntare vipro zukragurU-ityuktyAgurovipratve'pi vaNig guruH kavivaizya iti jAtidvaya kathane'pi virodhaacc||78 rasAnAha aGguSTho madhuro madhyAtiktAH kaTupradezinI / kaSAyA'nAmikA cAmlA kaniSThA rasapaJcakam // 79 // aGguSTha iti / aGguSTho madhuraH zarkarAvat tat pAnA hAlye jinAnAM yogalikAnAM vA vRddherazINa laSTisthAnAcca tata eva candro'pya mRtadyutistatraiva / anyathA harItakIvatsabarasAtmakaH / madhyAtiktA kozAt ketvAdivat, tadane guromAdhurye'pi ketoH mthAnAt vRzcikarAze stathA svabhAvyAcca pradezinyAH kaTutA kujAko kaTukAviti bhuvanadIpakokyA tat sthAnAt kaTuvaM zuNThyAdivat anAmikA kaSAyarasA apakva kapicchAdivat kSArAmchau candrabhUgujAvityukteH zukrasthAnAt. AmlA, . AmlaketasAdivat kaniSThA ladhutvena Amraphalavat namaskArastavane-bhattibharetyAdike bila mahuttitta kasAyakaDUya paramiThiNo vaMde, ityagRSThAdinyAsAdasAH paJcadRzyante / pAThAntare AdyA kaTumadhurmadhyA kSArAmlAnAmikA parAM tAmAGguSThaH sarvarasa ityevaM rasapaJcakam // 1 // paraM bhUSaNakArasya mataM prAcyameva // 79 // gandhavyavasthA yathA ata eva ubhayAtmakaM manaH jJAnakiyAndrayatvAt, iti "Aho Shrutgyanam" Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 121 ) durgandhA tarjanI zuddhaH sugandho'GguSTha IritaH / sugandhAnAmikA kiJcit nirgandhA madhyamA laghuH // 80 // durgandheti / tarjanI durgandhA- apAvitryAt, ata eva pavitrikA mudrAyA caraNAttat pAvitrya karaNamupannam / aGguSThaH sugandho bhogirUpatvena viSNulakSaNAt, gandhA anAmikA, kiJcit pUjA karaNaucityAt bhagavatyAH -svarUpeNa guggulAdi saurabhyAt kiJcidityuktaM madhyamAyAM nirgandhatvaM tadGgaSThakApekSaM nirddhanasya gRhamityAdivat, anyathA vartulAdharatvena vaizyajAti tvAdgandha sadbhAve'pi na tadgrahaNaravazyamiti / laghustu zubha gandhApekSayA nirgandhA anyathA mleccharUpa zanirAhu sthAnAt virasamandhitApi // 80 // sparzanAha kaThoroSTako gurvI madhyArUkSeoSNakAdimA | kaniSThA komalAlavI lakSmI snigvAhimAzivA // 81 // kaThora iti / aGguSTaH kaThoroGgulIvannamanAbhAvAt kheH sthirarUpasya sthAnAcca gurvI madhyA adhyakSasidhyaiva / tarjanI rUkSA tanmULe mRgarAzeH rUkSarUpasya sadbhAvAt vRSakanyA mRgArukSA uSNAzItAzravAtulAH / eSAM svAmI dine zukro rAtrau candraH sadAkujaH // 1 // itizrI hemaprabhasUrikRte trailokyadIpa ke jyotiH zAstre uSNatvamapi tata eva pratyeyaM dagdhasthAnaM kuje proktamiti vacanAt rukSoSNatve dve'pi kujAzrayAdbodhye kaniSTA komalAla sparzAca pratyakSaiva nakSatracakre mRdurUpAyAzcilAyAsthAnAt lakSmIH snigdhAjala tattvasthAnAt tulA vRzcika makara kumbha mIna karka vRSAH sajalA - ArdrA snigdhA iti trailokya dIpikoktyA tulA vRzcikayorAzrayAcca zivAhimA mArgazIrSAzrayAt vAmahaste tu candraprAdhAnyena zukrasya zivA svAmitvena ubhayorjala cAritvAcca // 81 // atrApi matAntare bhojakRta sAmudrike tacchalokamevAha- "Aho Shrutgyanam" Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 122 ) aGgulo'tra gurulaghuH kaniSThAdirlaghurmRduH / guruH kharApunaruSNA zItAsnigdhAti rukSakA // 82 // aGgula iti / atra zAstre aGguSThaH aguru laghuH sUryAcandramasoH sthiracararUpayoravasthAnAt muni nabho bhAvAt jIvaprAdhAnyAzca kaniSThAdiriti / kramasUcA tArA laghuH pratyakSaiva sAvitrI mRduH laghuH surejyo bhRgujA mRduzceti ratnamAlA vacanAt mRdurUpazukrAzrayAt madhyAguruH pratyakSaiva guro-radhiSThAnAt tarjanI kharAbhUtattvAt punaH kaniSThA uSNA tejastattvAt yugmaM ghaTastulA uSNA iti trilokadIpakoktyA mithuna rAzestanmUrdhina sadbhAvAcca zivAzItA prAgeva taddhetukteH evaM madhyAsnigdhA tarjanyatirUkSA pUrvamatAnusArA dvedyA kaThora : sparzaH pASANAdivat mRdusarUtAdivat gururvajrAdivat laghurarka tulAdivat zatimRiNAdivat uSNo vandyAdivat sigghoghRtAdivat rukSo bhasmAdivat iti prajJApanAvRttau // 82 // AkAravyavasthAmAha aGguSTho vartulatrayasnAkAJcanI ca pradezinI / caturasrAti dIrghAsyA jjyeSThA haruvA zivA matA // 83 // aGguSThaM iti / vartulaH vartulau saumyadhiSaNAciti bhUvanadIpa koktyA budhAzrayAt " -------------- 1 mAMsalo vartulastuGgo bhujaGgamaphaNopamaH / aSTasvAmino vakSa iva zrIvatsalAJchitaH // 1 // iti yogazAstravRttau tathoktezca tata eva candrakAlAnalaM cakraM vyomAkAra likhedbudhaH, iti narapatigranthe vartulAkAratvAdaGguSThe vyomarUpaM vivekavilAse'pi striyAH pAdAGguSThe doSAyathA alpavRtte navakreNa zuSkeNa laghutApi ka cippaTe nAti riktena pAdAGguSThena dUSiteti / kAJcanI trikoNA vahitatvAt tarjanI catuSkoNA caturasrau kujeoSNaga iti tayo sthAnAt bhUtatva sthAne+ namo arihaMtANaM ' iti nyAsAt vaikalA arihaMtA iti stotre " Aho Shrutgyanam" Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 123 ) bhuvAmaNDalasya caturasrAkAratvAt ca / caturasreNavajrAMka kSititvena pratiSTitamiti tathA evaM bhUmaNDale dhyAyet sadvatraizcaturastrite iti cintAmaNyAdi mantra stotre pratItamidam / madhyA ati dIrghA nakSatra cakre'zvinyAdi ke pUrvASADhAyAzayyA samAnA kArAyA madhyA mUlaparvaNyavasthAnAt, tadadhastalodRg bhAganakSatramapi paryyaGkarUpaM tAdRzameva / zivA nhasvA nakSatra cakre zivAyaparvaNi mUlanakSatrasya krudhyatkesarirvikramatulyasya sadbhAvena gAtrasaMkoca lakSaNamya sva sya pratIyamAnatvAt karka kanyayostathA zukrendoH strIgraharUpatvena puMsA pekSayA: -hasvatvasyaucityAt yaduktaM vAgbhaTe zArIre -' pUrNA SoDaza varSA strI pUrNaviMzeNasaMyutA zuddhe garbhAzaye mArge rakte zukre nIlehRdi // 1 // vIryavantaM sutaM sUte tayornyanAdvayoH punaH rogyalpAyuradhanyovA garbho bhavati naiva vA // 2 // siddhAnte'pi marudevyAH na sapAdapaJcazata dhanurdehamAne mokSagatistena puruSA nyUnadeha sambhAvanayA sAsulabheti prAcAM granthe'bhihitaM tathA prajJApanA vRttau :. cAntara dvIpe striyaH puruSebhyaH kiJcidnochrAyA iti / unadvAdazavarSAyAH A prAptaH paJcaviMzatiM yadyAtte pumAn garbhaH kukSisthaH savipadyate // 1 // iti-suzrute zArIre | atrAnyadapi aGgulInAM svarUpaM sAmudrika bhUSaNakAraH prAhatattatsUtreNaivocyate tadyathA - T pittamaGkaSTatarjanyau samadhAtuzca madhyamA / lepmarUpAca sAvitrI kaniSThA vartulA smRtA // 1 // kaniSThAGguSThatarjanyadhAturUpA prakIrtitAH / aGguSThamadhyaM sAvitrI mUlarUpaM niveditam // 2 // madhyAGguSThasya mUlaM ca jIvarUpaM svabhAvataH / parvaNAmaGgulInAM ca jJeyaM tattvabalAbalam || 3 // sparze'GguSThapradezinyau dhAturmUlaM kaniSThikA | madhyamAnAmikA jIvaH sAmudrikamate mataH // 4 // dvipAdau madhyA sAvitryau catuSpAttarjanI punaH | " Aho Shrutgyanam" Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aGguSTho'pi ca tanmUlaM pakSI sarpasnudagrataH // 5 // sparze madhyAnAmikA ca brAhmaNI kSatriyAdimA / aGguSThamadhyaM mUlaM ca zUdromlecchA kaniSThikA // 6 // aGguSThAgraM vaizyajAti zcauryejAti vinishcye| bhaumAdi cakre tajjAte zubhAzubhaphalodayaH // 7 // agRSThe vartulaM mUlaM madhyesyAccaturasatA / ayaM sthUlaM kaniSThAyA dIrgha madhyaM nakhAzrayaH // 8 // amRSThamadhyaM gaurasyA- nIlaM mUlaM tadaprataH / mandArkasya pupyeNa samAkAntirudIyate // 9 // tapasvI 1 nRpati 2 vipro nakhamadhyAdyaparvasu / tarjanyagRSThako svarNa kArImadhyAvaNig matA // 10 // vaizyA sAvitrI kaniSThA dAsarUpAmalImasA / mUle vicitra jAtIyA sparza dhAre vicAryate / / 11 // rupyaM ca mauktika svarNa nakhAdyagRSThake trayam / madhyAratnayutaM svarNa pradezinyAM pudhruvam // 12 // kaniSTAgraM lohamayaM mUle zyAmA'sthiAnimadhyake / / dhAtau prApte'pi pRcchAyAM sparzAnnizciyate budhaiH // 13 // devatAvasatirmadhyA'GguSThAgrecajalAzrayaH / madhye catuSpadasthAnamiSTikAGgaSTamUlake // 14 // dagdhasthAnaM pradezinyAM kaniSThAyAM tu bAhyabhUH / nakSatra cakre naSTasya sthAnamevaM vicAryate 15 // aGguSThamadhyaM madhyA vA tarjanIpuruSasthalam / aGguSThAgraM ca tanmUlaM strIsAvitrI kaniSThikA // 16 // agraM vimadhyamaM madhyaM vRddhamagaSThake smRtam / bAlasvarUpaM tanmUlaM yauvanaM tarjanImukham // 17 // 1 knissttaapi| "Aho Shrutgyanam" Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (125) madhyAkaniSThayoragraM jaNi tAruNyanAmikA / sarIsRpaH kaniSTAgre prazbheSvevaM vimRzyate // 18 // ityAdisarvazAstrAntarAt / / 83 // athAsminnadhikAre maGgalamapyAha--- jayAvipUrvA tArAdirjayantApyaparAjitA / AdinAthastvamRtabhuk aGguSTho jagadIzvaraH // 84 // jayeti / jayA tArA vipUrvA vijayA ityarthaH / sAvitrIjayantAmadhyA aparAjitApradezinI etAbhiH sevyaH AdinAtha:: paramapuruSonantazaktirantavIryonantatejA, anantanAmA amRtaM avyayaM padaM bhuGgakte, idRzaH, aGguSThaH jagatprabhuH sAkSAtsAmudrike vAk siddhaye dhyeyaH / tattaddevyAdisAnnidhAnAt prAguktamantrajApanyAsAdiSu nirantarAyataiveti, etadupayogaH / tenArhacchAsanamaGguSThe zaivaM bauddhaM ca zatruhA, mImAMsurvaiSNavA madhyA sAvitrI sAMkhyazAsane // 1 // kaniSTA nAstikaM rAtre vAdamiprabhAbalAt / dIkSAbhAgye vibhAvyaiva tebhyo labhyAdinirNayaH / / 2 // atha darzana phalaM vivRNvan nirvAhamAhaevaM pANinirUpaNe varadhiyAM lokatrayI cinmayI / bhAgo bhAvanayA bhavedbahuvidha praznaprakAzodayAt / / vAllabhyaM vizadArtha labhyamanizaM teSAM vizeSAdrAiM / sabhyAnAM samudeti medhavijayaM sArasya mutyazyatAm // 85 / / evamiti / eSAM varadhiyAM varAzreSTAdhIryeSAM yadvAvare iSTa prArthane dhIryeSAM te tathA pANinirupaNe- hastavilokane lokatrayIbhUrbhuvaH svarlakSaNAtasyA jJAnaprAcuryabhAvaH bhAvanayApunaH punarvimarzana bhavet kutapraznAnAM gotradhanasukhAdInAM prakAzo yathArthabodhastasya udayAt prAdurbhAvAt , teSAM sabhyAnAM sajanAnAM nRpAdinAM vAllabhyaM iSTatvaM samudeti jAyate kIdRzaM vAllabhyaM vizadA nirdo-. SA ye'rthAH praznotarANi tairlabhyaM prApyaM kasmAdrAiM vANAnAM vizaSAt kiM. "Aho Shrutgyanam" Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 126 ) 'kurvatAM sabhyAnAM meghasya rasAdhikatayA vijayo yasmin - IdRzaM sArasyaM rasena -sAhityaM utpazyatAM vimRzyatAm // 85 // nityaM kaumudamunnayannayanayorAnaMdanaH zrIguru --- zcandraH prAcyakulAcale samuditastajjyotiSAjyAyasA khyAti prAptasamudrabodhi laharI meghodaya zrIkarI tasyAM darzanamastu mauktiphalaH prApteH satAMsampade // 1 // itizrI hastasaJjIvanavyAkhyAyAM sAmudrikalaharyA mahopAdhyAya zrI meghavijayagaNikRtAyAM darzanAdhikAraH prathamaH samAptaH arham athasparzanAdhikAraH atha thatvaM manaso rasodayA dapAsyapRcchAvikAzyamuttaram / nivedituM sparzanameva daivata prasAdataH sAdaramucyate'dhunA // 1 // -darzanAdanukramaprAptaM sparzanamAha * sparzanAdaGgavidyAyAM tathA phalamudIryate / tathA vAcyaMphalaM sparzAdaGgatvAt zaktizAlinaH // 1 // sparzanAditi / sarvasyApi sAmudrikasya tathA nAsikAsvarapallIpAtAMGga ceSTAdinimittAnAM cAGgavidyAntarbhUtatvAt sparzanamAvazyakaM dRzyam / etena karajJAne sparzanasyApi hetUktiH / zaktizAlino hastasyetyarthaH // 1 // yadyapi sparzane mantro'pi vakSyate tathApi sarvatra tadayogAt, yantraM siddha" mAtraM praznottarajJAnAya pradarzayati / - "Aho Shrutgyanam" Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (127) sarvato bhadrayantraM tallikhitvA pANigarbhake / puSpaiH phalaizca tat pUjAM kRtvA mAyAH spRzebudhaH // 2 // - sarvata iti / hastasya paJcAvayavatvena paJcabhUtamayatvAt sarvato bhadratvAt , svasamayaprasiddhaM sarvatobhadrayantraM sumuhUrte likhitameva kare sthApyaM pRcchAsamaye muhUrtAptau navInamevalekhyam / sarvottaramAhAttamyAttasya yatohi sarvasminnapi vizve'dhiko bhagavAn sarvajJastadrUpaM yoge vizrAntaM yogepunarmukhyo'rhanneva kaivatyAt, yadAha bhartRhariH eko rAgiSu rAjate priyatamA dehArbuhArI haro nirAgeSu jino vimukta lalanAsaGgI na yasmAtparaH / naiSadhiye'pi-"sugata eva vijitya jitendriyastvadurukIrtitanUM yadanAzayat" na cAtra sugatazaDhena buddhaH suSTu zobhanaM gataM jJAnaM yasya sa sugato jina iti vyAkhAnAt, ata evAhata matapatItA samiti dvena paJcasaMkhyApi / tanmukhyattvAttadupadiSTa dharme'pi mukhyatvaM siddhaM paratIrtharapi naiSadhiyAdizAstreSu "nyavoza ratnatritraye jine nayaH sadharma cintAmaNijjitojayA " ityAdinA tattatkathanAt tIrthaGkarAhi utkarSataH paJcadazakarma mUmithu ekasmin samaye saptyuttarazata saMkhyAH syustacchAsanasya sarvadevAhatatvAt yuktamatizAyi yantramahAtmyaM tanyAso'pi haste SoDazampA triMzadvayaJjanadvAdaza rAzi, paJcadaza tithi, navagrahA, aSTAviMzati nakSatraSaSTi samvatsaranyAsa bhAvanayA saptyuttarazata saMkhyA sambhavAducita eveti paramate trailokyadIpikA'paranAmakaM sarvato bhadramatragrAhyam / tatrApisvararAzitithinakSatravAsaravyaJjanagrahANAM tAvatAM nyAsAt, vAragrahAH saptavyaJjanAni ca trayastriMzat tatra yadyapi 1 atra kSipa OM svAheti bIjAkSarai: paJcasUtasadbhAvena sarvadevamayatva saptyutarazata saMkhyA lAbhAt yaduktaM saudaryalaharyA kSitauSaT paJcAza 56 dvisamadhika paJcAzadudake 52 hutAze dvASaSTi 62 evaM madhya koSTe saptyuttarazataM jAtaM tataH caturadhika paJcAzadanile 54 dividveSahatriMzat 12 manasi catuSoSTa 64 ritiye, ityatrajAtaM 19. tatra -saptyuttara zatamutkarSatohatAM madhye viMzaviharamAna jinakSepAt sA saMkhyA 190 yathA didi dveSaT vize mana sIti pAre 17. saMkhyeva syAt // "Aho Shrutgyanam" Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (128) labhyante tathApi varNAdikaM zanivadasyaceti prAcAM vacanAt zanAveva tannimitta kadAnAccarAhuketvoH zanyantarbhAvaH, tathA ba, va, yorakyA dvAtriMzadevavyaanAni, akArasya pUrva svara madhye paThitasyApi sarva vyApaka mukhyatvAdi sUcanAya punarUpAdAnaM vastutastu rohiNyA adhastana koSTaka bakAra eva nakSatra pratyAsattyAnyasta iti sarvasaMkhyA mIlane tAvat saMkhyA pratipatteriti / tad yantraM puSyAdibhiH karasthaM saMpUjyamAyA agulyaH paJcApi spRzet / yantrasyapaGktyA paJcakoSTAtmakasya / paJcaprakRtikaM yantraM paJcadavaitakaM param / / paJcAkUTAtmikA vidyA sAdhakaiH sAdhitAtu tat // 1 // ato'tra samatA tatra sarvatraivopajAyate / samasya madhyame nAsti yena varNaH prapUryate // 2 // brahmAsRSTiM vitanute viSNuH sthiti karo mataH / rudraHprakurutedhvaMsa-mIzvarastu pinAkadhRk // 3 // taiH sadAzivo'nugrahakaraH paJcaite devatAmatA / sadAJcakaM vyAptaM paJcaviMzati koSTake // 4 // iti sarvottamatvAt trailokyadIpake'pi yantragarbhastha rAzinyAsAdi viSka-. mbhAyAmayo paJca koSTAtmaka yantra sadbhAvAcca sarvametadviSkambhAyAmAsyAM nava koSTAtmakaM haste likhituM duHkaraM tena viSkambhAyAmayoH paJcakoSThAtmakaM tadgarbhayantraM bhUryAdi patrasthaM kare sthApyaM anyadvA Agamika prasiddhaMyugAM 4 ga 6 nAge 9 'tha tithau 15 manau 14 sUrye 12 nage 7 candra 1 mahezA 11 vizva 13 bhuje 2 maheme tata iSTameka vizonitaM bANa 5 guNAMzatya 16 dikSu // 1 // iti yantra lekhanarItyA saptatyurazata saMkhyAsthAnaM vidhAya aMta paJcakoSTe kSipa OM svAhetyAlekhana pUrva sarvatobhadraM yantra sthAdhyamiti bhAvaH / atra sthApanAdvayam / 1 ana antagrahe sarva grahanyAsAt prAntyASTasvaraiH sarva svaragrahaH yathottaraM balavattvAt / / prAnte nRkArAdyaSTakam / "Aho Shrutgyanam" Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ind 1 12 11 2 a 3 2.) o au 1 zu. ri. za. pU. bha. caM. ma 5 bu. aM 10 " bR. ja. 3 9 nu S 6 7 ( 129 ) 8 149 kSi 3 10 11 kSi 2 pa "Aho Shrutgyanam" cha. pa 5 my 152 svA 150 hA 7 svA 9 ai. 8|e atra sparzanAdhikAre sarvatobhadracakram 1 | sAmAnyataH pRcchAcakram | 2| dinamAna cakradvayaM 3 - 4 / sarvajJAnacakraM 5 mAsajJAnacakraM 6 pakSajJAnacakraM 7 dinajJAnacakraM 8 ghaTIjJAnacakraM 9 muSTijJAnacakraM 10 gatavastu pRcchAcakaM 11 nighAnalAbhacakraM 12 garbhapRcchAcakraM 13 bhojanAdipRcchAcaka 14 bAlAdisvaracakraM 15 nAzikAsvaracakraM 16 bhaumacakraM 17 vyaJjanalakSaNAdijJAnacakraM 18 utpAtAdicakraM 19 cUDAmaNicakraM 20 zakunacakraM 21 cetyekaviMzati cakrANi vicAryAni // 2 // 1 12 hA tatrAdau sAmAnyataH pRcchAphalamAha jJeyA sAmAnyataH pRcchA tripurA sparzato'khilAH / sAGguSThaM viSamAH zreSTAH samAstu zobhanAH kvacit // 3 // 6 4 151 jJeyA iti / sAGguSThaM tripurA - aGgulyazcatasrastA saMsparzAt / atra mAyAgRhe yathA yogamityAdinA aGguSThasyApyupAdAnaM, tathApi tarjanyA, Adyeti nAmakathanAt ; mAbhUttadapekSayA samaviSamavyavastheti zaGkAvyacchedArthaM aGguSThena sahetyuktiH, etadabhiprAyeNaiva vivekavilAse AvartAdikSiNAH zastAH sAGguSThAGguli parvasu ityAGguSThapadopAdAnam / viSamA zreSTAstithivat, tarjanyAH zatruhananAdyupayogena sAvitryA nAmagrahaNA yogyatvena prAgevasvarUpabhaNanAt, ata evAnAmikAGguliMspRzan dUto vAgbhaTe vaidyazAstre niSiddhaH samAkvacideva zobhanAH prAyo bhAvitametat mAsadinaghaTI darzanAdau samA ityatra i. saM... 9 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (130) bahuvacanaM vAmAvAmayoH karayordvayorapi zakunAdau sopayogatvasUcakaM anyathAgulidvayameva samasaMkhyAkamiti // 3 // tadevAhalAbhAlAbhau sukhaM duHkhaM jIvitaM maraNaM tathA / gamAgamau jayaMbhaGga kAryAkArya zubhAzubhe // 4 // catuH priyAdikramataH sparzAtpazcAguleridam / vAcyaM vicakSaNairyadvA tat kAlaprazralagnataH // 5 // lAbheti / caturiti viSamAGgulisparza lAbhaH samAGgulisparza lAbho nAstIti / evaM sarvatra bhAvyam / aGgaSThAdAvayaM kramaH yadyapikaniSThAdikrame'pi samAnameva viSamasaMkhyAkatvaM tathApyaGguSThaH zIghra lAbhAdiH kaniSThAyAM vilambAditi jJApanArtham , tathA sUtra nibandhaH / idaM ca iSTopadezAt prAptaM yuktamapi prakaraNe'pi pAvailAhAlAha'mityAdi kramavacanAt , yadvA tatkAle praznalagnAdiviziSya lAbhAdau pUrNArddhapAdonapAdaphalavattAnirNeyA tallagnaM tu prAguktam // 5 // sparzAcchakune sammatimAha rAmacandra dharilIla vilAsasItA kaSTasevau vanavAsa / hanUukA ikavAtajaNAvelakhamaNakAja karI ghariAve // 1 // rAmacandreti / lokoktiriyaM tena caturaGgulisparzAkramataH phalamidaM na punaH samaviSamAdyapekSayA kecittu rAmacandro'GguSThastat sparzagamAgamapRcchAyAM zubhaM sItA halotkRSTAbhUH sA ceha kharaprakRtisthairyahetubhUtattvAdhiSThAnAt tarjanI tasyA sparza kaSTasevanamityazubhaM hanumAnabhaktibhAjanaM sAmadhyAgulI tasyAH sparza kAcidvArtA kArye'pyavAntaralabhyA zubheti zeSaH, lakSmaNakaniSThatvAt kaniSThA tasyAH sparza kAryasiddhiramAnikA sparza mRtyureveti pUrvoktAnusAreNaiva vyAkhyAnti / tatra mRtyulakSaNaM paJcamaM phalaM zokahetusvAdavAcyamevota noktaMzAstrAntare tasyAH sparzAniSedhe nArthAdgamyamiti // 6 // samprati dinamAnaM sadyaH pratyaya hetumAha-- "Aho Shrutgyanam" Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 131 ) dinamAnamapi jJeyaM tryaMzasparzena durdine / yA tithiH sA ghaTIvAcyA jyotiSe'pi ca sammataH // 6 // dinamAnamiti / atra sparze'Ggulimukhaneva yogyaM natu tadanye tryaMzA iti yantra sthApanena teSAM tryaMzAnAM sparzasambhavaH durdine meghAndhakAre sati yat tat sparzanAddinamAnaM jJeyaM, yA tithiriti prAguktatithisthAnarItyA tAvasyoghaTikAH gatAH zeSA vA yathAvasaraM jJeyA ityarthaH / atra dakSiNe dakSiNAyanamityukteritinyUnaM dinamAnaM sUtre bAhulyApekSayA saMdRbdhaM yato hi dinamAnaM nyUnaM SaDviMzanA'yorkapalAmRgesyuriti vacanAt SaDviMzati ghaTikArUpaM tadarddha trayodazaghaTikArUpe madhyAnhastrayodazI tithisthAnAt bhUtAyAM madhyAGgulyAM pratIyate tena utkRSTadinamAna samaye madhyAnhAt nyUnavelAyAM kaniSThAgrabhAgasparza, ekAdazavaTyo gatA iti navaktavyaM jaghanyAdinamAnasyotkRSTa dinamAnasya cAntaraM SaD ghaTikAH SatriMzacapalAni taddvaitisro ghaTyo'STAdazapalAni tAghaTyastAvanti capalAni, ekAdazamadhye prakSipya caturdazaghaTyo gatA iti vaktavyaM, evaM sarvatra dinamAne nyUnAdhikatvaM vicAryadinamAnaM vAcyamiti bhAvaH // 6 // bhArthI sammatimAha ekaikA dazakaikaviMzati ghaTI saMkhyA kaniSThAGgulI pUrvairaGgulibhirjanairnigaditairdvAdiH parairjJAyate / ekaikena karasyapaMDitavarairbudhyA girAvAguro revaM khendurakhI vinAni satataM rAtriMdivaM procyate // 7 // ekaikAdazeti / ekaH 1 ekAdazakaM 2 ekaviMzati 3 zva, AsAM ghaTInAM saMkhyA kaniSThAGguliparvaiH kRtvA paNDitavaraijJIyate paraigauyAdibhiH, aGgulibhiH dvayAdirapibodhyate / dvau 2 dvAdaza 12 dvAviMzati22rapi sAvicyAH parvaiH traya 3 trayodaza 13 trayoviMzati 23 rapi madhyAyAH paraiH jJeyA evaM madhyA tarjanyaGguleSvapi kramato vAcyam / aGgulizadraH puMstrIliGga: parvazo'kArAntopyastIti yogazAstra vRttau - kiM viziSTeH parne janairnigaditaiH " Aho Shrutgyanam" Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (132) uktaH sparzAdhikArAt spRSTeriti yAvatU vibhAgamAhakarasya karaniSThAguli paJcakasya tAtsthyAttadvayapadezAt, ekaikenaparvaNeti / zeSaH, mUlaparvaNA ekaH madhyaparvaNA ekAdaza, antyaparvaNA ekaviMzatighaTyogatAH zeSA vA yathAvasaraM bhAvyAH buddhayA vA, athavA gurohirA vANyA, evamanena prakAreNa khe-AkAze indu ravIsUryAcandramasau vinA tadarzanavyatireke'pItyarthaH / satataM nirantaraM rAtriM divaM taddinamAnaM procyate / jJAtvA vaktavyamityarthaH / revenduravI iti dvandvagarbhastat puruSaH, atra paJcaviMzatyo ghaTyo gatAH, yathAvasaraM jJAtAstadA rAtridinasAmyezeSAH paJca ityAllabhyate, utkRSTadinamAne ekaviMzatirgataghaTya iti nirNaye zeSAstrayodazetyapi bodhyam // 7 // atrArthe jyotiH zAstraM sammatyA nidarya punastadtameva matAntaramAhaaGguSThAdau vijAniyAdeka 1 dik 10 tithi 15 saMkhyayA / tarjanIdvi 2 rasArudrA 11 madhyAtri 3 sapta 7 bhAskarAH // vedA 4 STara vizvAH 13 sAvitryAM pazca 5 naMdA 9 cturdsh1418|| gatazeSAhi labhyante divArAtrauca nADikAH // 9 // aGguSThAdAviti / etattu prAyo bhAvitaM prAk nanvatra vAmAvAmayoraGgulInAM tAdapyameveti, prAcyaM mataM dakSiNahaste idaM tu vAme ityetadvivekena kiJcit phalAntaraM pazyAmaH, tathAca natithisaMkhyayA ghaTI nirNayaH, pAThatraye' pi virodhAt, ekenApi pAThena dinamAnA nizcayAt saMzayaeva aGguSThamUlasparze kimekAghaTI gatAreSA vAcyA utapaJca ghaTya itiAkaJca kaniSThA madhya sparzetithyapekSayASaDghaTyaH ekaikA dazakaikA viMzatighaTItivRttApekSayA, ekAdaza ghaTya iti, evaM vimarza jAyamAne sambhAvanAmAtraviSayaM sUtramidamiti cenna; tithyapekSyadinamAnasUtraM laghudinApekSaM, aGguSThAdAvityetat samadinarAtrApekSaM, ekaH paJcadazaivAzA ityetadutkRSTadinamAnApekSamiti prAgeva tadvivecanAt, ata eva yAdRzaH samayastAdRza evaM lakSaNavimarzaH phalamapi tAdRzameva yaduktaM digambaramatakRtapaJcasaMgrahagranthe bhavapaccaigosuraNirayANaM titthevisavva aMguttho, . "Aho Shrutgyanam" Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNapaJcai goNatiri ANaM saMkhAdi ciNha bhavo // 1 // asyArthaH, bhavapratyayiko'vadhideva nArakANAM caramabhavaM tIrthakarANAM ca bhavati / guNapratyayo'vadhirmanuSyANAMtirazvAJca bhavati, nabhoruparizaMkhapadmavajrAdi zubhacinha lakSitAtmapradezasthaH / sarvAMgotthaH sarvAtmapradezasthAvadhi jJAnAvaraNa vIryAntarAya karmadvaya kSayopazamottha ityarthaH / dvAdazAvikAre / tena sAprataM zaMkhAdi cihnAvadhi jJAnAdiphalaM na vAcyam / kintu rAjyAdikamevaH evaM dhanavidyAbhAgyAdi sakalaM phalaM; tattadekhA vizeSaiH samayAnugata mantavyam / ata kRSNapakSe pRcchAyAM dinanirNayArthe dakSiNa hasta eva sparzaH kAryaH / tatra tithyapekSadina ghaTImAnaM vimarzanIya tatrApi utkRSTadinasamaye prAgukta rItyA nirNayaH zuklapakSo vAmahasta evaM sparzastasyaiva prAdhAnyAt, tatra aGguSThA dAviti mataM bodhyam / evaM dakSiNottarAyaNAdi samayamapekSya ghaTInirNayaH jyotiH zAstre dinamAnadhruvAkabhedavadasyApi bhedapratipatteH / evaM ca yadA yAdRzaM dinamAnaM tadA tAdRg dhruvAGka gaNanIyA zIghra ghaTImAna jJAna, anyathA puna,nAdhikavicAraNaiveti sarvaM sustham // 9 // atha varSajJAnamAha loke kigidaM varSa subhikSaM vA tadanyathA / bhaviSyatIti jJAtavye kumArI paripUjayeta // 10 // loka iti / prabhavAdInAM varSANAM narapatijayacaryAyAM sAMvatsara cake savyamArgeNa nyAsadatrApi savyamArgapradhAna vAmahastena strIprAdhAnyAt kumArIpUjanam // 10 // tadvidhAnamAha-- saMbhojya madhurAsvAdaiH kuGkumaizcandanaiH karau / vilipya puSpaiH sampUrya spRzya svayaMzAstadaGgule // 11 // . saMbhojyeti // spaSTam // 11 // "Aho Shrutgyanam" Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSavyavasthAmAha prabhavAdyAH samAH sarvAH kAJcanyAyatribhAgataH / samvatsaraM vartamAna vyavasthApya vilokayet // 12 // prabhavAdyA iti / 'vAme mAdhaH kaniSThAyAmiti ' vacanAt vAmahastakaniSThAdya tribhAge prabhavaH saMvatsarasvata eva kramaH sarvaH // 12 // evaM karaNe phalamAha-- spRSTe viMzopake varSaprAptaM tasya zubhAzubham / __ vAcyaM nakSatra cakrAnukramato dig vicAryate // 13 // spRSTe iti / viMzopake, jJAte'pi varSazubhAzubhe dig jJAnaM yasyAM dizi varSamidaM zubhAzubhaM vA bhAvIti tannakSatra cakrAdvedham // 13 // yadi kadAcittathA kumAryAhastasparza yogastadA jJAnakAraNamAha yadvA tAmramaye pAtre kauMkumasthAsakaM dvayam / kumAryAkArayettatra phalanyAsAcchubhAzubham // 14 // krUrAkrAntaM duSTarekhaM yada duSTagrahe kSitam / samvatsareNa rAzyAdi melakaJca vicAryet // 15 // yadveti / sthAsako hastabimbanyAso yo vivAhAdimAGgalye bhittyAdau sthApyastasya yugalaM kumAryAH pArthAt kArya tatra phalanyAsena zubhAzubhavyaktiH // 14 // bhASye punaryadi sAkSAtkumArI hastatryaMzaH spRzyate tadA rekhA vimarzana cedagulisvarUpameva vimRzyam / evaM sAprataM paJca varSANi kIdRzAni bhaviSyantIti pRcchAyAM varSajJAnavat kumArI karapUjAdi pUrva tArAdidvAdaza bhAgA eva spRzA yadvA tAmrapAtre tathaiva hastakanyAse phalasthApanAt dRzyA ityarthaH, udAharaNeanAmikA tRtIya vyaMze ekaviMzatitamaH samvatsaraH sarva jinnAmA vAme prabhavAdi paJcadazarvaSa pUrNAtprAptaH sacAnAmikAGgulI sthAnAt, kiJcidazubhepi, ityAdi bhASyam / vivRttyakathanAt spaSTameva / sUryodaya iti haste "Aho Shrutgyanam" Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (135) vimarzanAt, sUryasyodaye prAtareva zakuna vImaNAvasare yanakSatraM tadbhUtale hastamadhye datvA vilokya, asmAdivacanAt kvacidAvazyake sUryodaye karavIkSA prAguktA / agre dezagrAmapatigRhapatyAdInAM varSajanyazubhAzubha jJAne tattannakSatra nyAsavidhinarapatigranthe kUrmacakre tathA darzanAyuktaH / yaduktaM pRthvI kUrmaH samAkhyAtaH kRttikAdiryamAntakaH / dezAdisvasvaRkSAdi vakSye kUrma catuSTayam // 1 // pUrvavazcAkramAlikhya dezanAmarza pUrvakam / dezakUrme bhavettatra yatrasauriH kSayastataH // 2 // nAgare nAgaraM dhiSNyaM kRtvAdau vilikhattataH / kSetra kSetra bhAnyAdau kUryAkUma yathAsthitam // 3 // tena dezabhaM bhUtale datvAityAdi bhASya siddhaM gRhapaterityatra yadi dhruvaM dhAnya jayaM nandaM svaram / kAntaM manoramaM sumukhaM durmukhaM krUraM vipakSaM dhanadaM kSayam // 1 // AkrandaM vipulAkhyaM tat SoDazaM vijayAbhidham / ityeka zAli gehAni vidyA prastArataH sadA // 2 // taiH AkrAntaM bhUjyamAnaM duSTA AyatAdirUpArekhA yasmin , iti yannakSatrasthAne tathA yannakSatraM duSTa grahaNe zanyAdinA dRSTaM varSezatvAt tadapi varSezA rAhuketvArka jIvA iti vacanAt , atra duSTarekhamityupalakSaNAt nakSatracakre agulyapragatAdikamapi grAhyaM tadvimarzAya tathA dezagrAma grahAdInAM samvatsareNa tattannA mabhirvarNovazyaM tathA tArA yonizca grahasakhyatAgaNobhamelako nADI zuddhizca balino'STavai // 1 // iti vacanAt rAzimelaka vimarzayet // 15 // atha varSe vRSTijJAnamAhahastasparza kSaNe daivAdASADhaH zrAvaNo'pi vaa| tadAtiSrjeiSThAdau na vRSTimadhyamAnyathA // 16 // "Aho Shrutgyanam" Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 136 ) : hasteti / yadA hastaH pRcchAyAM spRzyate tadA prAguktamAsacakrApekSayA daivayogAdbhavitavyatA vazAt, ASADhaH prApyate tadA tadvarSe ativRSTiH syAt, evaM zrAvaNe'pi jyeSTe na vRSTiH anyathA, anyeSu azvinAdiSu madhyamAsRSTiH bhAdrapade prApte kRSNapakSe hastasparzemadhyamAvRSTiH zukle tu ativRSTiriti // 16 // athamAsAdi jJAnamapyAha * evaM mAsaM tathA pakSaM dinaM velAphalaM tathA bhAgasparzena vijJeyaM grahalayavicAraNAt / / 17 // evamiti / komAso Thoke dhAnyAdimaharghasamarthatayAsvacakraparacakramayasurAjyasubhikSatayA sustho duHstho vA bhAvIti jJAtavye kumArI pUjAdi prAgvat vidhAya hastasparzaH kAryoM hastake phalanyAso vA atrAJjalisparzena prAguktAya nadvayApekSayA tattadagulyAM taLe vA mAsanirNayaH yathA granthodAharaNe dakSiNahaste'nAmikA tRtIyabhAgasparze jAte'nAmikAyAM mArgazIrSo mAsaH prAptastatra kumAryAH zubhalakSaNe Toke mAsaH zubho'nyathAzubhaH evaM hastadvayena dvAdazamAsa zubhAzubhajJAnaM yadvA kaniSThAdya tribhAgAnmAdhAdi krameNAnAmikA tRtIya vyaMze ASADha: prAptastasya kRSNapakSe pRcchAyAM sa eva pakSa AdiH zukle zuklAditvamatastatrorddharekhAdizubhalakSaNe zubhatvamanyathAnyatvamiti mamAsmin varSe mAsaH kaH kIdRg iti pRcchAyAM spRSTAMzAjjanmamAsamArabhya gaNanAyA tattallakSaNe zubhAzubhatvaM janmamAsAjJAne svanAmarAzisaMkrAntimAsameva spRSTAMze vyavasthApya dvAdazamAsa gaNyante vastUno mUlyavicAre spRSTAMze tattavastunAmarAzi vyavasyApya mAsA gaNyA yatro dvarekhAdi lakSaNaM tatra mahatA yatratuviruddha lakSaNaM tatra samarthatA evaM sthAnagrahayogAdyapi bhAvanIyaM grAmasya spRSTAMzI grAmarAzyAdirgaNanA | anyasya varSamadhye mAsajJAnArthaM tadrAzimeva spRSTAMze vyavasthApya gaNanIyamiti pakSajJAne lokekaH pakSomAsamadhye'pi zubho'nyathA vA itijJeye spRSTAMze viSame tasmin vaizAstrakRSNapakSaM samArabhyamAyAdvAdazAMzeSu SaNmAsAnU gaNayet spRSTAMze same zukla pakSaM vaizAkhasya vyavasthApya " Aho Shrutgyanam" Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 137 ) tathaiva dvAdazamAsapekSa zubhAzubhajJAnaM kAryaM daivAtkanyAyA aprAptau naimittikaH strakare praSTurvAkare sparzaphalanyAsAdinA zubhAzubhaM vadet, tatrApi zubhamazubhaM vA kasyAM dizikuto vA lokAt kasyAdduvyAttadA sarvatobhadracakre phalanyAsAhig vimarzo nakSatrAnusArAt bAhmaNAdiloM ko bAlAdirvAGgulI svarUpAt dravyaM rAzisvarUpAdvAcyam / dinavayojJIne sarvalokArthaM spRSTAMze'kSaya tRtIyAM vyavasthApya prAg uktaH, dinadarzanavat ghaTIdarzanavadvA sarvaM jAnIyAt spRSThe bhAge grahAstathA meSAdilamaM tayorapi bhAvanAt // 17 // atha muSTijJAnaM zAstrapratyayArthamAhaspRSTaparvarUpeNa tathA lagnavicintanAt / grahasvarupamAlokya muSTijJAnaM nivedyate // 18 // spRSTeti / yastRtItatryaMzaH spRSTasvasya svarUpaM samaviSama dhAtumUla jIva tadrAzi nakSatra grahasthiti lakSaNaM tathA spRSTamAga sthAnAdaGguSThaH paJcavarNaH syAdityAdimAyA svarUpaM tathA prAguktarItyA dinakramaM tatra grahasvarUpaM nirIkSya muSTijJAnaM nivedyata ityarthaH // 18 // atha gatavastu jJAnamAda naSTaM me gataM vastuH iti jJeye karaM spRzet / naSTasya dinabhaM garbhe datvA yaddizi vastubham // 19 // naSTamiti / atra spRzet / iti svazaktiradhikArAt tena parAmRzet vicArayet kathamityAha-yadA naSTaM vasnujJAyate tadAdinamaM garbhe deyaM tadanukrameNa yasyAM dizivastu nAmanakSatraM tasyAM dizi gatamiti bhAvaH / yadvA karamiti / karamyamAyA paJcakaM spRzyaM tat sparzAllAbhAlAbhAdi prAguktaH sAmanyabodhaH gatavastuno dig bodhAya nakSatracakraM vicAryaM nacennakSatra cakrAdeva lAbhAlAbhajJAne asyAH pRcchAyAH sparzAdhikAra'navasara eveti // 19 // vizeSAllAbhAlAbhajJAnamaha vastubhaM dakSiNabhAge pratIcyAM tripurAgragam / vadA na labhyate vastu meroprAcyAMtu labhyate // 20 // castubhamiti / vastunAmanakSatraM dakSiNasyAM tathA pazcimAyAM tathAGgulyA " Aho Shrutgyanam" Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (138) agrasthaM tadAnApyate tadvastu zivAyAM dakSiNadig bhAgatvena siddhAnte kRSNapAkSikAnAM bAhulyAt loke'pi pitRpatisthAnatvAt samudrapratyAsatyA vastuno daulabhyAca tArAyAM rAtripratyAsattamleMccharUpazanirAhAbalAdhikyAca merAviti / atra merukathanamapRSThe vyomamUrdhvagamiti vacanAt kApi, urdhvaM vastughRtamiti bhUtAnu sArAnaSTasthAna jJApanAya, anyathA prAcIpade naiva tadguhAt paunaruktya syAt yadvA merumadhyadeza: prakIrtita iti madhyadezatvena madhyame na gataM vastu iti nAza eva vastuno'nupapanna iti // 20 // tadevAha--- madhyamena gataM vastu kaSTAlbhyamudagadizi / mAyAjAtyA caurajAti vasturUpaM tu parvaNA // 21 // dina nakSatrameva vastunakSatraM tadA vastu na gatamiti vAcyaM dinahastatalaM proktamiti vacanena divasarUpatvAt , "ananta uttarA patha iti vacanAt ," kaSTAllabhyamuga-dizi, atra talAgulyoravivakSaNAt diga bhAganaiva lAbhAlAbhavicAraH tena madhyama zadvenAgRSTha nakSatrANya vijJeyAni / mAyA sparzAcaura jAtiH parvaNaH spIddhAtumUla jIvAdikaM vastudravyaM rAzicakrAdvipakSa catuSpadAdirUpaM vA jJeyam // 21 // caurasya vayo jJAnamAha vayo'pi ca kaniSThAdeH sparzAdvAlAdikaM vadet / bhUtapaJcakataH sthAnaM jJAyate naSTavastunaH / / 22 // vaya iti / paJcAGgulisparzAt kaniSThAtaH prArabhya bAlaH 1 kumAraH 2 taruNaH3 pakko gatArddhavayAH4 vRddhazcetiprAguktazyopekSayA caurovAcya statrApi same strI; viSame pumAniti; spRSTAMzaH samazcet , strIvAcya viSame pumAn tarjanI pRthvItyAdi pUrvokta bhUtapaJcakApekSayA vastusthAnaM bodhya aGguSThAdyA AkAzavAyu amisalilabhUrUpA amulya iti zrI zAradAtilakavRttau / atra sparzAdhikArAnnakSatra cakraM vinApi kAJcanAdyaGgulisparzAdeva dig jJAnaM kecidvadanti 1 hastasya talasaMsparza puna paJcadazAsmRtA itivivekavilAse paJcadAzaGka saMjJAsthAnAt "Aho Shrutgyanam" Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (139) jAtivastu kyaH prabhRtivat kecidazcinyAdinakSatracakreNaiva dizA mAhuriti // 22 // atha bhUtapaJcakameva tacca paJcakasthAnaM tathAcAGguSThe vyomamUrkha gamityuktatvAt, merau prAcyAM tu labhyate tathA pavane vyomna nApyate ityanayovirodhA ityAzaGkyAha yAmyAyAH sparzanenaiva sthAnapaJcakamiSyate / pRthivyAJca jale naSTaM prApyate nApi yatnataH // 23 // zeSamAnaM tu dahane pavane vyAmni nApyate / evaM tatcAttathA lagnAmaSTA prAptirvicArthate // 24 // yAmeti / vastunigate sati lAbhanirNayAya aGgulisparzaH kAryaH yAmaG-- lIspRSTA tasyAH tarjanI pRthvImadhyeti prAguktamabhUta vyavasthAnusAreNa yattatvaM tat prabhAte labyodayaM jJeyaM tato'nukramAt ghaTI eka pramANa tayA hastasparzasamaye mattatvaM prAptaM tat phalaM vAcyaM kramastvevaM narapati granthe ekaikasya kalAH paJca krameNaivodayanti tAH / pRthivyApastathA tejo vAyurAkAzameva ca // 1 // madhye pRthvI adhazcApaH Urca vahati cAnalaH / tiryaga vAyu pravAhazca nabhovahati saMkrame // 2 // pRthvyAdyakatattvasya ekaika ghaTikodayaH / / ahorAtrasyamadhyesyu tena dvAdazasaMkramAH // 3 // tena lagnAdi bhogavat kAlaparicchedalabhya tattva vimarzanAGguSThasya nAnyA-. gulyAvA upayogoyena tattanniSTa nakSatravirodhApattiH aGguSThAdau tattvapratiSTAtu. prAtakAlAttadAdikramArtha gata vastusthAnalAbhArthaM ca yadvA nakSatra cakre aGagUThanakSatrANAM prAcyatvena madhyasthattvena vA labhyate iyuktaM--namaskArastavanemahimaNDala arihaMtA gayaNaM siddhAya sAriNI jalaNe varasaMvara muvajhAyA pavaNo muNINo haratu duhaM, iti vacanAt, pRthvItattvasyAGguSThe nyAsAt / atrA. 1 yAmyAyAH spRzyate tasyA tattvapaJcakamiSyate / ityapipAThaH "Aho Shrutgyanam" Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (140) GguSThasparza vyomodayAnna labhyate tena darzanasya darzanasUtrayorbhanna viSatvAnna: -manAgapi virodhaH / athopasaMhAramAhaevaM nakSatra cakAt sAmudrikoktatvAt athavAtithivAracanakSatraM lamaM ca mizritaM tribhiH / paJcAbhistuharedbhAgaM zeSAke tattvamAdizet // 1 // ityupAya labdhatattvAt tathA lagnAnaSTavastujJAna syAdatranaSTAdhikAroktastatva vimarzaH sarvapRcchA susparzIjJeyaH // 24 // atha nidhilAbha jJAnamAha---- kvagataJceti pRcchAyAM tale hastakSeNasyamam / saMsthApya yatra mUlaM syAttatrasyAnnizcayAnam // 25 / / nidhAnamiti / nidhAnaM vidyate tena vA tadapi prApyaM naveti pRcchAdvayaM tatra dvitIya pRcchAyAM vAmahaste kozadarzanAttathA pitR rekhAyAH pallavaH koza vibhidya bhogarekhAM prAptastadA nidhi prAptirastIti nizcayAya haste kSaNaM taddina velA nakSatraM sa tale sthApanIyaM tato yatra mUlaM digbhAge vidizivA patati, tatra dhanama stIti vedyaM prathama prazne kevale tu kumAryAH prAyukta vidhinA pUjAdisaMskAreNa haste IkSaNaM sparzanaM IkSadarzanAGkayoriti vacanAt phalanyAsAdinA aGkanaM tasya dina nakSatraM tale saMsthApya vilokyamiti vivekaH // 25 // tallAbhayogamAha-- krUragraheNadRSThebhe taddhanaM labhyate nahi / saumyena labhyate krUrAkrAnte nAstIti nirNayaH // 26 // krUreti / mUla nakSatre tathA praSTurAtmanakSatre vAkUreNa graheNa sAmudrikarItyA dinalame grahanyAsena dRSTe sati tallAbho na sAmprataM tathA vAmahastakozAdha bhAve tavaiva na lAbhaH iti vAcyam / saumyena dRSTi sati lAbhaH karayukta nAstIti // 26 // "Aho Shrutgyanam" Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 141 ) garmapRcchAmAha- garbhaprazne karasparze samAGgulyA tu bAlikA | putraH syAdviSamA mulyAM talasparze napuMsakam // 27 // garbheti / aGguSThAdInAM puMstrIkramAt tenastotre puMsichina puMsiyara purita bahusadda vaMdaNijjANamiti / samatvaM viSamatvaM paJcakApekSayAnAGguli catuSTayApekSayA talasparzastu sarvatobhadra cakre phalanyAsAdinA jJeyaH / talasparzakathanAt aGagulyantasparze'pi napuMsakaM garbhacyutirvA // 27 // atha svapnAdinimitAntaramapinirNenakti / bhojanaM kidRzaM bhojyaM svapnovA kizo mama / iti jJeye spRzenmAyAM sAGguSThaM suvicAryate // 28 // bhojanamiti / spaSTam / prAsaGgikabhojana pRcchAnirNayopalakSaNAdanyApi manodhAraNA anayA dizA lakSaNIyA // 28 // tadevAha dhAtumUlAdikaM vastu tathA kAmadughAsthiti / lagnAdguhAMzcAvijJAyavAcyaM sarvaM zubhAzubham // 29 // ghAtviti / atrasparzanaM naimittikasya praSTurvA tadabhimantraNapUrvakameva tadvivizva vakSyata eva // 29 // atha svarAnimitte bAlAdisvarAnAha bAlakumAro'thayuvA vRddho mRtyuH svarAH kramAt / tArAdi kAmadoSu gaNeze ca vyavasthitA // 30 // bAla iti / akArAdisvarAH paJca teSAmaSTaubhidastvimA / mAtrA varNo graho jIvA rAzibha piNDayogajau // 1 // proktA naisargikAdyaSTau mAtrAdyA nAmajAH svarAH / eteSAmudamAn vakSye dvAdazASTAkAlajAn // 2 // iti narapati granthe mAtrA 1 varNa 2 graha 3 jIva 4 rAzi 5 nakSatra 6 piNDa 7 yogaja 8 rUpAnAmasvarA aSTapare kAlajAH dvAdazASTika -- "Aho Shrutgyanam" Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 vArSika 2 ayana 3 Rtu 4 mAsa 5 pakSa 6 dina 7 ghaTI 8 rUpAcASTa sambhIlane voDazasvarAH proktAH / tebhyaH dvAdazASTa svarAdInAM bhuktaM palamayaM kRtaM / tadbhuktaM svasva bhAge na labdhaM zeSa dvikaM bhavet // 1 // labdhe bhuktasvarA jJeyAH zeSe caivoditAH svarAH / asmin SaSTayAdi makte ca bhukta svAduditaH svaraH // 2 // uditasya svarasyasyurnAmasvara vaze natAH / paJcabAlAdikAvasthA: svasvakAla pramANataH // 3 // ityevaM karaNalabdhA bAlAdayaH kalikA svabhAvata svarAstathA tithyAdAvudayaM yAti tithisvarAddhaTIsvaraH / bAlasvarAdikaHprazne phalaM tasya vadAmyaham // 1 // tithibhukta ghaTI saMkhyAM kRtvA palamayIM tataH / / RkSavahni 327 hRtazeSe svarastatkAla sambhavaH // 2 // ityAdinA tAtkAlikAsvarAH kaniSThAyAM bAlaH zivAyAMkumAraH, iti "kramAdrAzigrahavanizcitAH ko'rthaH / tattadaGgulISu zubhAzubhalakSaNereva praznA'diSu teSAM phaladAyitvaM jJeyam / na cedekanAmatve samakAlaM vivAhAdikarmaNo yoH phale vivekAnupapattiH na cAtra nAzikA svarakRtobhadaH zaGkayaH tattakarmaNi tadbhede satyapi svabhAvAdi bahukAlika padArtheSu lakSaNaireva phalabhedAt, ata eva kAma dognIti padaM sAbhiprAyaM gaNezapadaM sarvArthalAbhAt , nacAGguSThe akAranyAsAt tadAdireva balAdi vyavasthA sthUladRSTayA bhAvyA akAre bAlasvarA naiyatyAt / atra svara zaDhena SaDjAdi gItasvarA api kaniSThAdi paJcake tale pRSTe ca vyavasthitA grAhyA steSAmapi nimittatvAt-yaduktaM sthAnAGgavRttau sajjeNa lahai vigdhaM paMcameNa viNassaI / gAvoputtAya mittAya nArINaM cevavallaho // 1 // iti tena kaniSThAyAM zubhalakSaNe SaDje'pi vidhnAbhAva ityAdi phalaM jJeyam // 30 // "Aho Shrutgyanam" Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 143 ) svarAdhikArAnnAsikA svaramapyAha yA tithiryatra bhAge'sti tamArabhya tatobudhaH / darzanAtsparzanAdvApi gaNayedgaNako ttamaH // 31 // yA tithiriti // 31 // sUryodayaghaTIyugmasthApanAnukramAt punaH / raviH zazI ca sUryendupari pATI sitetare / / 32 // sUryodaya iti // 32 // sitapakSe zazikhI kramo'yaM tithisaGgataH / kAryastato yadA hastadRSTeH syAddhaTIkA dvaye // 33 // sitapakSeti // 33 // tasya svarasyAbhyudayo vAcyaH sparzana karmaNi / bhAgoyaH prApyate tasya svarasyodayamAdizet // 34 // "tasyeti // 34 // bhASyaM ca sarvaM spaSTameva vinRtya kathanAt sparzane darzana sAhacaryAt / atha kramaprAptaM bhaumamAha - Adya prabhorbhagavataH pAraNAhe dinodaye / yasya kasyApi saMsparthaH pANirvA bhAgyazAlinaH // 35 // Adya iti / bhaume bhUmibhAgaghana suSirasnigdhaRkSAdi jJAnaM vAstuzAstra 'jJAnaM ca zAstrAntarAdvedyam / bhUkampAdi jJAnAya - AdyaH arhatAM prathamaH RSabhaprabhustasya pAraNAham / akSaya tRtIyA parvaThoka prasiddhaM tasmin prAtaHkAle pUrvokta pUjAdi vidhinA abhyarcya vANijyakartuH pANirdeza zubhAzubha jJAnArthaM sparzanIyaH atrAkSayastRtIyA grahaNaM vaizAkhe meSa saMkrAnti sambhavana sUryasyAzvinyAdi nakSatracakre pravezAt abdasya tata evaM prArambhaH loko'pi tasminneva dine zakunAdinA varSasvarUpaM nirNayati tatrApi prabhAtaM; 'prazraSTadyutitArakAsphuTataTImAcI bhavennirmalA kiJcidrakta vilohitAnta 1 meSa saMkrAntarezadvayavyatikrameSu zuddhi abdapravezAt / " Aho Shrutgyanam" Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 144 ) dhavalA devai sadAraM jitA novAro na tithirnacApi karaNaM candro na cApISyate hitvAdoSasahasrakaM kudivase'pyUSA karotyunnatim ||1|| iti vacanAt prazastaM vaNijaH sarvadeza vastuvyApAreNa sArvatrika gamAgamayoravazyaM bhAvena sarvadezastha duHstha tAdi jJAnasyA nyeSakatvAdupAdAnaM karzukAdInAM svadeza vijJAne nai vecchA vizrAmAt // 35 // tatra vivekopAyamAha--- guruNA bhUjyamAnaM yannakSatraM dIyate tale / tatrAyAti ca yaddezanakSatraM tadvicAryate // 36 // guruNeti / gurucAreNaiva varSa zubhAzubhodayaH prabhavAdInAM taccAra prabhavatvAt guruNa bhujyamAnaM yannakSatraM tattaledetvA tattasthAnavimarzaH kAryaH / sarva dezAnAM prAguktarItyA haste vyavasthAnAt sparzaprayojanaM mAsAdi jJAnameva // 36 // tatra doSa sthAnamAha maGgalena tadAkrAnta dRSTaM vAtripurAntaram / tAze bhUmikampo vA mArirvArAjavigraham // 37 // maGgaleneti // 37 // zaninA yatsamAkrAntaM dRSTaM dakSiNadiggatam / tatra deze bhayaM rogo durbhikSaM rAjavigrahaH || 38 // zanineti kUrmacakrAdau zanisthAnAdeva dezAnAM svarUpa nirNayAt // 38 // atha vyaJjanasyApi aGgavidhaika dezasya parebhyo lakSaNebhyo dviguNatriguNazataguNaphaladAyitvAt svAtantryeNa tat parijJAnaM lakSaNazAstra sadyaH pratyaya hetuM nirUpayati / anantavIryasya puMso yavAH prAgvinirveditAH / tadrekhAyAH pramANena jJeyaM vyaJjanalakSaNam // 39 // "Aho Shrutgyanam" Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 145 ) ananteti / tilako yatra yaMtra syAttadaGge puSTikAraNam / masastataH zataguNaH sahasraguNa lAJchanam // 1 // iti prAcAM vacanAt tilakAdisthAnaM nirNetavyam / tadardhe - anantavIrtho hastaH sa eva UrdhvakRtaH puruSastasya ziromukhaM tathA kaNTha ityAdinA prAguktAavayavAsteSu yatra rekhA spaSTatayA chinnA tasmitannavayave chedaH bhede tatra ghAtaH vedhe tasmin roga: rekhAtanutvetadavayave doSaH zubharekhAyA evaphalamidaM, azubhare kAyAcchedAdau viparyayaH ||39|| tadevAha --- yatrordhvarekhA tatrasyAcchubhaM cAnyatra no zubham / yadvA rAhoH zanairvAmamazvinyAdibhacakra ke // 40 // yatrorddhvarekheti / spaSTuM yatra rekhAdinA na vyaktistatra-azvinyAdibhacakraM vinasya yatra rAhornakSatraM tatra ghAtaH, yatra zanairnakSatraM tatra tilakaH, yatra zanidRSTazcandrastatramazakaH candrasvagRhastho yatra tatra lAJchanaM kujagRhasthe candre tatrAvayave dAhaH sUryagrahasthe candre tadavayatreva kuSThaH budhagrahe mazakaH, gurugrahe candratilakaH, zubhagrahe -- sphoTaH, zanigrahe candradhAtaH ityAdi jyotiH zAstrokto'niSTa vicAro vedyaH / kecitpunarAhuH kaNThAdU lalATaM yAvatilake dRzyamAne pradeze'pi tilako nizcayAj jJeyaH / ata eva vyaJjanasyApi lakSaNatvAt lakSaNasAhacaryeNokaH // 30 // punarmatAntareNa vicAramAha- tArAdidvAdazAMzeSu yatra tatrAzubhaM dizet / prAguktAvayavApakSaM zubhaM tu gurubhe smRtam // 41 // tArAdIti / kaniSThAmUlaparvaNaH samArabhya dvAdazatribhAgeSu dvAdazAvayavA - pekSayA, azvinyAdi candracakre rAhoH zanairvA, upalakSaNAt maGgalasUryaketUnAM nakSatraM patati, tadavayatre azubhaM jJeyam / zubhaM lAMchanacakrAdilakSaNaM nIrogatvaM 1 bAhau bhrAtRsahAyyaM pRSThe putraprAptiH guye strIbhogaH pAdayorvAhanalAbha, ityAdi sthAnaphalam | "Aho Shrutgyanam" Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 146 ) vA gurornakSatre prApte smRtaM kathitaM purANeH / anena zubhAzubhalakSaNasyApi tattadmahabhAvanayA tattadavayaveSu vyaktirmantavyA bhaumAdisAhacaryAdatraitadabhAva kathanaM na punasparzAttasyA'prayojanAt, na caivaM lakSaNasyApi lakSaNe'navasthA nimittAnimittAntarasya pratyayAt zubhAzubhajJaptimAtreNa vizrAmAt // 41 // utpAta jJAnamAha yatra rAhu samAkrAntaM dezabhaM tatra sambhavet / utpAto vigrahoghorA zrakramasya tu bhaumavat // 42 // yatreti / gurubhujyamAnanakSatrasya talenyAsAdinA yaddezanakSatraMdezapati nakSatraM vA rAhuNA, AkrAntaM tatrotpAtaH rAjayuddhAdiH // 42 // matAntaraM punarAha - yadvA kanInikApUrvaM tryaMzAdvatsarasaMsthitau / yatra varSaM vartamAnaM tat sthAnena vizvAryate // 43 // yadveti / vAmahastakaniSThA mUlaparvaNaH samArabhyaH prabhavAdInAM pUrvoktarItyA gaNanayA yatra vartamAnaM varSaM samAyAti, tat sthAnaM rAhuNA zaninAnyena vA krUreNa rAzisthAnarUpeNa viddhaM tadA tatra deza utpAtaH sparzAnmAsAdi jJAnaM vyaktameva // 43 // aSTama nimittamAha varSamAsAyanatithi laghiSTraya vimarzanam / grahAdye pUrvamevoktamantarikSaM nirIkSyate // 44 // varSeti / atra AntarikSa gandharvanagarAdi tasmin jAtekatvajJAnaM bhaumacakravat gurubhujyamAna nakSatrasya tale dAnAt, 'yahine gandharvanagara vArApAtabhUkampacandrasUryaparidhipramukhaM jAtaM taddina nakSatraM cet sarvatobhadra trailokya dIpike krUramahaviddhaM tadA tannAmadeza grAmavastu rAjapIDAditattannakSatrAdi zivigrahA nakSatra cakreNa labhyate yatpunarvapAdijJAnaM taddarzanAdhikAre puruSApa pekSayA prAgevoktaM lokApekSayA sparzeNoktamiti na punarucyate // 44 // "Aho Shrutgyanam" Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (147) atha sarva nimittAnyuktvA svaravizeSa'cUDAmANazAstraM zakunazAstraM ceti tadubhayamAha-- vijJeyA a i u e OM svarAGgaSThataH kramAt / .. aGgaSTho uttaro ladhvI adharA nAmatoM matA // 45 // vijJeyA iti / a i u e o ete paJcApi svarAH svara zAstramUlaM cUDAmaNi zAstrasya jIvitaM sarvavyApakatayA bodhyAH / / yata uktaM svarAdi mAtRkoccAro mAtRvyAptaM jagat trayam / tasmAt svarodbhavaM sarvaM trailokyaM sa carAcaram // 1 // iti / tatrAGguSTha a,svaraH, narapatigranthe a svaraH kRSNapakSezaityukte dakSiNakare tadaucityAt , i, svarastarjanyAM, AzvinamAsasthAnAt, samAgulyAmAdyatvAt, u, svaromadhyAyAM grahasvara cake dhanuH pramuguroravasthAnAt, e, svaro gauyA~ zivasthAnAt , zukrAdhiSTAnAnca, mokArakAnaSThAyAM dinalagne mRgakumbhayoravasthAnAt , zanisvAmikatvAcca / vAmahaste caitadviparyayaH / asvaraH kAJcanyAM nandAsthAnAt , rAzicakremeSasthAnAcca, i, svarasAvitryAM rAzicakre kanyAkarka'yoH sthAnAt, usvaro madhyAyAM, caitrasthAnAt jayAtithi sadbhAvAcca esvarasvarjanyAM riktAkhyAnAt , o svarAGguSThe pUrNAtithisaMjJatvAt parabrahmarupatvAcca, atra akArAdisvarANAM adhivAdijJAnAya yantra sthApanA / ___atha svarAn vyavasthApya cUDAmaNizAlasyAvakAza dAnAya taduktAH saMjJA'nivezayAnnAha- aGguSTha uttara saMjJaH uttarAkSeraghu- A / i / e / o| ka / ga / ca / ja / tt| Da / ta / da / p| ba / ya / la / za / sa eteSu pusajJeSu dinAtmakeSu pRcchAyAM jivAtmakeSu raviNAdhiSTiteSu / shiighrruupessu| dvijavarNeSu / bAlAvasthiteSu raktazvetapItavarNeSu vartulAkAreSu pazcimadig lakSaNeSu 1 e svare grahasvaracake zukro'dhiraH / vAyugatA icchApi tenagauryA vAyutattvavyavasthA / "Aho Shrutgyanam" Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (148) brahmA ziva: yuvA . u / e ! o viSNuH rudraH sUrya candraH nivRtti pratiSTA vidyA | zAntiH 'tizAntipratibaMdhaka zubha | mokSaH icchA jJAna prabhA / zraddhA medhA. urdhva bhUmigata / jalagata / agnigata / vAyugata adha AkAzataH gandha rasa rUpa - sparza dravya bAla / kumAra vRddha mRtyu kiMcit kalaM ardakalaM pUrNakalaM sUryAzakalaM hAnikalaM mukhyasya asvarasya vyavasthAnAt kaniSThA adharA zabdAnvarthAt pRcchAyAM kAJcanItyabhidhayA dhAtupratItezca adharAkSarANi cAmUni / A / ii| ai / aura kha / dha / cha / jh| Tha / Dha / tha / dh| bha / ra / va / Sa / ha / strIsaMjJAni mAsAH / dhAtuH / candrovilaMbasiddhiH / rudraH / madhyaM kyaH / haritapATalacitravarNAH / samabhAvaH pUrvauttaradizau etat svarUpANi // 44 // AliGgitAnAmikA syAnmadhyamA tyabhidhumitA / dagdhA pradezinI tAsAMphalaM cUDAmaNau sphuTam // 46 // AliGgiteti / hrasvamAtrAliGgitAsyAdAI caivAbhidhUmiteti vacanAt sAmudrike'pi atidIrghasyAujyeSThA hasvAzivA matA, iti prAguktasvarUpeNa zivAyA madhyAyAzca tathAtvaM pradezinI dagdhA, dagdhaMsthAnaM kUje proktabhiti jotiH zAstrAt tanmUle mRtyurekhAsthAnAca dagdhAkSarANi / u / U / R| R / la / lU / aN| aH / Ga / / Na / na / ma / napuMsakasaMjJAni / svarodaye teSAM dvAvantimau tyAjyau catvArazca napuMsakAH / ityuktatvAt ; varSarUpANi cintAyAM mUlAni svare suSumnA rUpANi ativilambaH siddhau sNshyH| antya-jAtIya--vRddha-asama-UrdhvA'dhodik etat svarUpANi varNataH zyAmadhUsaramalinAni tAsAM saMjJAnAM phalaM cUDAmaNizAstre savistaraM kiJcidatrApi. ucyate / tatra prathamaM rudrayA malAt zivoktaH praznavidhiH / AdAve "Aho Shrutgyanam" Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 149 ) 7 kAnte gomayena maNDalaM kRtvA gaNapatibrahmaviSNurudrAdityAnAM sthApanamantravidhi-vat vidhAya sveSTadevatAM dhvAtvA hRdaye praznaM prakAzya pracchakoyAvadAgacche ttAvadgaNakastvenaM mantraM nizcalacitto japet pazcAt praSTA'tibhaktibhAvayukto maunamAlambya gaNakasamIpe vAgatya suvarNatAmbUlapUgIphalahastazcandanapuSpAdibhirgaNakaM bhacakraM cAbhyarcya kiJcit phalanAmoccaret / atha gaNakastaM prazna- sAvadhAnatayAvatya likhet, pazcAt svarAkSaravicAraM piNDaM kuryAt tat kAla vahamAnaM svaraM cintayet, tAtkAlalamagraha navAMzAn spaSTatayAsthApayet iti yamalokta praznavidhiH / UrdhvadRSTirbhavejjIvastvaSodRSTizcamUlakam / samAvAlokAnedhAturitI jJeyaMtu susthiraiH // 1 // uttarAkSarakaiH praznonizcitaM siddhidAyakaH / agharairakSaraiH prazno vilambAtsiddhikArakaH // 2 // dagdhAkSarAstupRcchAyAmavazyaM kArya nAzakaH / praznakAle suSumNA cet siddhirnasyAtkadAcana // 3 // mandArkejyakujevAre ravau yAmyAparasthitaH / pratyak kapAle yaH pRcchet tasyasiddhiH kare sthitA // 4 // budhazukrenduvAre glaurvahati prAgudak sthitaH / prAkkapAle tu yaH pRcchettasyasiddhirbhaved dhruvam // 5 // AdhikyaM yasya varNasya praznamadhyetu dRzyate / tAzca cintAM vijAnIyAt AdyavarNAnusArataH // 6 // hrasvA mAtrAliGgitAca dIrghacaivAbhidhUmitA / u U aM aH svaramAtrA dagdhAH prAjJaiH prakIrtitAH // 7 // AliGgite sadA jJeyaM candrAdikamanukramAt / prazne vA samaye jJeyA liGgitAGkAH sadAbudhaiH // 8 // svaravarNapramANaM ca svavargaguNitaM misathasaH / paJcahInaibhavedrAziH piNDasaMjJaH sa ucyate // 9 // ityAliGgitacakra sthApanA "Aho Shrutgyanam" Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha a 5 wr b 1 6 e 4 ta 5 pa 11 12 ka kha 2 ca 3 Ta 6 ya za 8 itidagdhAkSaracakram | w A ra AAJ ai no 1 19 / 90 10 5 5 9 ra 2 Sa 9 za 2 Sa . kSa 2 3 I AAJ sol 3 8 o 13 ga 15 s marty 9 ma 6 ba ityAliGgitacakram | ya da gha 8 ra to 5 hor o As cho 6 ho 3 4 la 9 10 au aM / bhaH 14 gha 5 jha bha * |* 15222 bha 8 9 l va 9 10 sa ha kSaH 1. 11 | 12 me/e a x a u 8 a 31 | 5 15 16 2 Ja 19/15950 / 2 KASA 8 na 9 ma ( 150 ) 10 da " 67 * 0 a|c 8 1 2 12 a 61 of U La 10 ai 14 6 15 na 9 Na E alan/sanjm e ka 5 ca 6 Ta tc 8 pa 9 ya 10 za 11 8 malaal ail Ipur A 5 kha w 19 10 "Aho Shrutgyanam" 6 cha Tha 8 by off tha 9 ka 10 ra 11 pa 12 8 a // : soe 2 4/ |: . 10 ya 11 i Ke mm6e nai nAu na Wo 11 o 16 ga Da 9 da 10 ba 11 12 sa 13 :|: (a: 23 a 22 2 F lR lha 12 13 au aM 18 gha 8 17.19 jha ka 9 to 2017" Ta ittyabhidhUmitacakram / 10 dha 11 bha 12 va 13 ha 14 // 39 4 u ca 17 la . hip to Ga 9 10 11 na 12 ma 13 kSaH 15 64 9 A #ry. 11 12 N E Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 151 ) vedAdikramato lekhyA avargAdikramAtsudhiH / belA prazne sadA jJeyA abhidhUmitasaMjJake // 9 // varNarAzitAvarNAH sarvamAtrA samanvitAH / varNasaMjJA punaryojyA piNDasaMjJa sa ucyate // 10 // ityabhidhAticakram // dugdhaH prazno yadAdRSTI hInAGkA gRhyate tadA / vasvAdicandrato yAvat ekahAsAttato bhavet // 11 // prabhohInAkSarai grAhyaH praznAmAtrAhatasvathA zreNIsaMjJA punayojyA piNDasaMjJA sa ucyate // 12 // evaM piNDaM kRtvA - uttaredeyamekaM tu heyamekaM tathAdhare / dagdhepiNDAntathAtasmAtritrayaM pAtayet punaH // 13 // piNDAGkaM tu dviSAsthApyaM tribhirbhAgaM samAharet / zeSejIvastathA dhAtumUlaM caiva kramAdvadet // 14 // labdhaM mUle vinikSipya caturbhibhAgamAharet / dvipaJcatupadI'pAdastathAvaipAdasaGkalaH // 15 // kramAjavAstu vijJeyA labdhaM mUle vinikSipet / karAbhyAmAharedbhAgaM zeSe manujapakSiNaH // 16 // manuje paJcabhirbhAgo jJeyovarNakrameNa tu / brAhmaNaH kSatriyo vaizyaH zUdrazcaivAntyajastathA // 17 // labdhaM mUle vinikSipya vanhibhirbhAgamAharet / naronArI tathA SaNDhaH kramAJ jJeyo vicakSaNaiH // 18 // gaurazyAmastathA madhyo dIrghazvamadhyahasvakaH / zizuryuvA tathA vRddhastribhirbhaktaiH prajApate // 19 // iti manuSyabhedAH " Aho Shrutgyanam" Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (152) __ evaM pakSi catuSpadadvipadabahupadAnAM bhedaH svargamRtyupAtAlabhedaH / iti jiivbhedaaH| atha dhAtubhedAHghAtucintAyadAdRSTA dvAbhyAM bhAga samAharet / / eka zeSe dhAmyadhAtu radhAnyaH zUnyazeSataH // 20 // ityAdi vizeSogranthAntarAt zrIpArzvacandrasUrikRta hastakANDAdeH kiJcit phalaM prAgapyuktam / sparza prayojanamatra tattadaguli paJcakasparze tattaduttarAdi praznAnAM prAbalyena pRcchA zubhAzubhanirNayaH sAmAnyAdvizeSastu agulyaMzasparze uttarAdharadagdhAliGgitAbhidhUmita saMjJApaJcakanivezAt paJcadazabhAgeSu pRcchAdi phala jJAnAya mantavyaH // 46 // atha- tithidhiSNyaM ca vArazca lagnagrahabalastathA / paJcAnAmapi sarveSAM zakunodaNDanAyakaH // iti tathA zakunaM ca bRhaspatirityAdi zAstra vAkyAt mukhyasya zakUnasyopa. dezenAdhikAraM saM vRNvannAha lakSmIsyAt potakI rAjAbhaSaNo'nAmikA zivA / kaniSThApiGgalAkAkaH pradezinyAM vyvsthitH||47|| lakSmIriti / potakIti zAkunikabhASA prasiddhA zyAmAdUrgAdevI ceSTAsucApalyAdhikyena tattacceSTAbhiH zakUnavizeSa jJAnena lakSmIprApterlakSmyAGgulyAMtasyA vyavasthA rAjAguSThastasyavaTasvarUpeNa yathAdhiSTAnAt kurkaraH / zivA zRgAlI nAmnA tAdrupyAtsAvitrI kaniSThApiGgalA kAJcanarUpatvApiGgalA bhairvii| kAkaHtarjanI durgandharUpatvAt , atra kaniSThA durgAmadhyabhairavIti hastabimbadurgabodhAdau dRzyate / tathApi bhUSaNakAramate jyeSThA durgAkaniSThA syAt piGgalArAtrisaGgamAt, iti vacanAttathAvyavasthA / / 47 // 1 asyA gauravAt potakyA: zakuneSu mukhyatvaM zyAmAdikAnAmiti zakunazAne kthnaat| "Aho Shrutgyanam" Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (153 ) athaitadvidhimAha zakune kSaNe velAyAM saMyojya pANiyAmalam / aJjali mantrayenmAyAM mukhenyAsena sAGgulam / / 48 // zakuna iti / prabhAte sandhyAyAM yathA yogaM zakunAvasarevA naimittikaH zakunadraSTA aJjaliMsaMyojya siddhAn praNamya pUrva mantranyAsaM mAyApaJcake kuryAt // 48 // tamevAha aM nama I namathAgre OM namastata e~ nmH| aM namo viSNu to jJeyaH kramonyAse'bhimantraNe // 49 // aM namaH iti / itthameva svaranyAsAt viSNutAGguSThAdityarthaH // 49 // vAmAvAmazakunavimarza prAha-- zAkhAdazakasaMsparzAt vaamaavaamvimrshtH| kSemapUrva videllAmaM jJAtvA zakunapaJcakam // 50 // zAkheti / yAmaguliM dAkSaNe vAme vA haste spRzet parastadA pUrva vAmasparze kSemaM tadanudakSiNasparza lAbhaM jAnIyAt zakunaratnapaJcakaM svarUpaNAvadhArayan zAkunika ityarthaH // 50 // zakunapaJcake'pi balAbalayogamAha- sthAnaM ceSTA tathA velAbalAparasparam / prAjJaH zakuna zAstreNa ratnapaJcakato vadet // 51 // sthAnamiti / sarasanirasavipata phalita vRkSa pASANa bhasma nimnonnatAdisthAnaM ceSTAmukhAdyavayava cAu velAdinarAtri sandhyAdiH ebhiryada zakunasya balasahita abalaM balAbalaM madhyapadalopI samAsaH tat zakunazAstropadezena ratna'paJcakAt jJAtvA vadet phalamiti zeSaH / / atha prabhAte vAma kaniSThA sparza kArya niSiddhaM piGgalasthAnAt sandhyAyAM dakSiNakaniSTA sparzeti iti bhAvaH / evamatrApi zubhAzubha sthAnAdi vicArya dhanapRcchAyAM potakI balavatI dharma kArye rAjA balavAn dinodaye rAjAbhaSaNaH "Aho Shrutgyanam" Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 154 ) madhyAnhe potakI sAyaM piGgalA, rAtrau zivA ityAdi // 51 // atha pustaka zakunAnvIkSaNamapyAha tArAdikramatacaikaM dvikatrikaM catuSkram | trivAra sparzanAdbocyA haste pAzaka kevalI // 52 // tArAdIti / spaSTaM / nandAdi pUrvoktamAyAsvarUkramAdevamekAdyakanyAsaH / pAzakasya catuSkoNatvenamAyAcatuSTaya mevAtra prayojakam // 52 // atha hastasparze mantramAha -- praNavaH zukrarANIti dine svAheti mantrataH / abhimantra mahAbrahma sparzanaM jJAnasAdhanam // 53 // " praNava iti / adhikAra sampUrNatAyAM maGgalArthametat aM nama ityAdi nyAsaM vidhAya sarvato bhadrayantraM haste saMsthApya OM zukrapANidine svAhA, ityanena mantreNa, abhimantraya mahAbrahmaNo hastamya sparzanaM jJAnasya sarva pRcchAsu bhUtabhavadbhaviSyadrUpasya sAdhanaM heturbhavati // 53 // arthanigamanamAha karasparzAta sparzAdiva pariNatAM kAJcanamahA rasameMkhana siddhi suguruvacaso medhavijayAt / viditvA pRcchAnAM ya iha kurute nirNaya mahomahobhistasya syAdabhuvanabhavanA vAsanavidhiH // 54 // kareti / hastasparzAt pariNatAM - abhyastAM kAJcanaacintyA mahArasasya jJAnAsvAdasya preGkhantI- dIpyamAnAM siddhaM prAptiM meghasya vijayaH sArasyena yasya tasmAt sugurorvacanAt viditvA jJAtvA yaH pRcchAnAM nirNayaM kurute kiM viziSTaH yaH meghavijayaM granthakArakamatati satataM gacchati sevata iti meghavijayAt tasya tejobhirjaMga gallakSaNaM mandiraM tatra prakAzakriyA bhavati pariNatAM vyApta kasmAdiva sparzAt pASANavizeSAt kAJcanasya - svarNasya mahArasena tAdRzIM siddhamiti chAyArthaH / atra jagato mandiropamAyAM na hInatvadoSaH zaGkyaH; karAmalakavadvizvaM " Aho Shrutgyanam" Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (155) kalayan kevalAzrayetyAdi ziSTaprayAgeNa prakAzAtizayavyaJjanAn // 54 // darza darzamaneka vAGmayapathaM sparzAdhikArodadhi stIrNastUrNamaghUrNi bodhamANibhiH pUrNa kathaJcinmayA / hetustatra susetureva sudhiyAM samyak prasAdAhvayaH zAstre'sminnata eva sonnatipadaM bhUyAtsudRSTiHsatAm // 1 // iti zrI hastasaJjIvanavyAkhyAyAM sAmudrikalahayoM mahopAdhyAya zrImeghavijaya gaNiviracitAyAM dvitIyaH sparzAdhikAraH pUrNaH aham atha rekhAvimarzanAdhikAraH samArabhyate // prathamamathavimarzaH sparzanAdevapANergaditAvaditamantroccArapUrva vidheyaH / jinadinakarabhAsAstvaM prakAzAvalIDhaM hRdinihitavatocairdhAmatA lakSaNAnAm // 1 // zAstrakArAhi-zAstrasyAdau madhya'vasAne ca maGgala mAcarantIziSTAcArAnmadhyamaGgalamAha---- svasti AbharaNaM siddheH karaNaM zrIjagadguroH / hastaM stramastakaM nyasta smRtvA rekhAvicAryate // svasti zrIti / svastItyavyayam, maGgalArthe-avyayAnAM bahudhA grahaNaM zAstrasandarbhasya, avyayarUpatApAdanArtham / jagadgururatra zrInAbhijanmA jinastasyaiva sakalakalAzikSAgurutvAt / hastamiti-hastAdhikAraucityAt, rekhA ityatrajAtyaikavacanam / vicAryate iti vicArasyaparIkSArUpatatvena tattvArthonnAya-- katvAt tathaiva rekhANAM lakSaNakatvamiti // 1 // parIkSAyAM dezakAlAderapyupayogAt vidhi smArayati / prAguktavidhinAbhyarcya narojAtiguroH puraH "Aho Shrutgyanam" Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 156 ) hastaM svadarzayeddhaste prazaste divasodaye // 2 // prAgukteti / haste hastanakSatre mukhyatvAdasyagrahaH | upalakSaNAdanyanakSatreSvapi pUrvokteSu yadA punarhastanakSatre sUryazcarati tadA tAvatsu sarvadineSvapIti prAJcaH // 2 // atrArthe sammatimAha zobhane hastanakSatre grahe saumye zubhedine / pUrvI maGgalairyukte parIkSetavicakSaNaH // 3 // zobhana iti / arkAdivArayuktena punaH zaniyukteyamaghaMTotpatteH / graha iti grahastatra candrastasyaiva sarvagrahamukhyatvAt tasmAccandra balAdvalamiti vAkyAcca / na caivahastanakSatre sadAturyASTamadvAdazacandrayogAttattAdvA zivatohasta-darzanabAghaH syAditi vAcyaM prAgevakRtottaratvAt saumye zubhe ghAtAdidoSavarjite zubha iti reNusaMpAtAdi utpAtavarjite ata eva zakunadarzanAdivat pUrvadine gurornimantraNA rkAyAmamahasta prAtarvilokyaH iti gururapi sveSTasmaraNabrahmacAryA'dikriyAsAvadhAnaH syAt / pUrvAhna iti etadvacanena hastAdinakSatrAyoge prAta TIcatuSTayamadhye kadAcidAvazyake kArye hastavIkSaNaM yuktaM ayaM cApavAda 'eva na cenmadhyAhnAt parataH strINAmityAdi pUrvoktamave maGgalairyukta itivivAhAdiutsavasahi to dinepuruSovA rUpyanANakatilakAdiyukte hastaviloka nArthamAgamena zubhazakunasadbhAve svayamapi zubhavAk suveSa ityAdi viziSTena punaH kenApikRta kalahe iti / gururapi prasannacetAmAGgalyabhUSAveSAdi yuktake: parIkSeta vicArayet kararekhAdisarvamitizeSaH // 3 // I rekhAvimarzakramamAha--- pUrvamAyuH parIkSeta pazcAllakSaNa muttamam / kSINAyuSAM nRNAM zeSairlakSaNaiH kimprayojanam // 4 // pUrvamiti / prathamaM AyurjIvita svabhAvaH AyurekhayAvica kSaNo vimRzet dhanAdilakSaNaM - uttama - anuttama vA vicArayet pazcAt zeSaM 1 sAmudrikabhUSaNe tayA vacanAt / tataH "Aho Shrutgyanam" Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 157 ) AyurekhAbhAve niSprayojanatvAllakSANAnAM nacaivamanyarakhA vaithyarthaM chaMdabhedAdisamyagvicAraNayAtA sAmAnyonyalakSaNatvAt ataevazrIkAlikAcAryaguruNAM bhagavatAM pUrvamAyuH pRSTaM zakreNatathA vikramArkarAjenApipUrvamAyuH praznachalena vaitAlaH svasevakIkRteH // 4 // rekhANAM vimarzanAya sthAnarUpANi lakSaNamAha maNibandhAt paraH pANiH so karmakaThinA nRNAm / vAmeti komalo vAmazravAM sampatkaraH karaH // 5 // maNIti / maNiratraratnaM vaddhayate tena maNibandhaH karapallavatanmUlaM tasmAdagre pANiritirUDhiH sakarmavRkSa chedAdi tadvinAkaThinaH nRNAM puruSANAM saMpatkaraH-saMpat ghana-svajanavAhanAdilakSmI svadvidhAyakaH vAmazravAM pRthag grahaNAMta nRzadvIjAtivAcako'pi puruSazadvavadvizeSavAcakaH vRkSachedAdi karmaNA muSTiyuddhAbhyAsAdinA kAThinyaM tvaupAdhikaM na sahajaM yattu sukumAlapANipAya. iti siddhAntoktiH sAtvacisaukumAryaparAnapunarasthikomalatvaparA / puMsAM kare asthanAM kAThinyameva yuktam / zastravyavasAyAdiSu rAjJAM tadaucityAt vAmadhruvAM strINAM bhagavatyAgamokta pitratrayasparzezaithilyena prakRtyA asthikomalatvAt, komalakaraH zreSTaH vAma ityatra kathanAt puMlakSaNe dakSiNa evaM vAcyaH, nanuzarIrAvayaveSu mRdukaThinatvAdi dharmastUbhaya sAdhAraNa eva dRzyate tadatra kiM. vizeSa vyAkhyeyati canna puruSasya saralaprakRtyAyogasAyarthyena ca dakSiNAGga www. 1 bhavatyAdyAgame'pi neraiyANaM kevaiyaM kAlaMvitIpaNNattetyAdinA pUrvamAyu praznaH / 2 nanu ekasminnevAne kiM vAmAvAmatvaM sarvatrajIvAzraye sAmyAditi cenna; ekasmAdaGkurAt patradvayavat, ekatrApikAle utsarpiNyavasarpiNI dvayavat pugalakRtabhedena vizeSAt vAmaH pratikUla: pudgalAdhikyena saMsArabarddhanAjjIvatyAhitamevavAmAGgaM tata eva AhArasyavAmakukSirAzrayaH zayane tadaGgasyAdhaH karaNAt sukhaM zakaTAdAvapi vAmAGga evabhAro'dhikastenapArzve'naGgAn balI yojyate / ekatrApidine rAtrirvAmAGga strIrUpAttatra pudralAtizayAddehe jaDimAn tathA dakSiNAGgarUpe dina iti, ata evatrAmAnavastrA chAdanabhAravahanAdiprayatnAdhikyaM tadevapudgalAtizayahetuH / tamAula aMgApaNattA tejahI maMsesoNiemachurliMge taupiti aMgA aThimijAkesaM maMsuromaNahe iti bhagapatyAM "Aho Shrutgyanam" Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 158 ) eva prayatnAdhikyAt strINAM mAtraM gAtrayAntarbhUtazoNitAdhikyena vakrasvabhAvAt bhogAGga prAdhAnyAdvAmAGga eva prayatna ata eva puMso garbhe'pi dakSiNa kukSisthAnaM striyA nAmakukSiH utpattAvapi zukrAdhikye pumAn raktAdhikye strI iti mAtrApitRjanyazukrazoNitAdi sAdhAraNye'pi tAratamyaM tathA'trApi tenaiva puMso jJAne striyAstu jADaye AdhikyaM pratyakSaM tenAvayavadvaye bAhyavRttyA sAmye satyapi rekhAtilakanakhAdi vaiSamyasyApi dRzyamAnatvAt komale taratAyAM vAmAyAmayorvizeSa saMbhava iti // 6 // atrArthe sammatimAha - yaduktaM vAmabhAge tu nArINAM dakSiNo puruSasya ca / vilokya lakSaNaM vijJaiH sarvamAyuH puraHsaram // 6 // cAmamiti / atrArthadvayaM tatra prathamaH srINAM vAmabhAge lakSaNaM parIkSaNIyaM 'puruSasya dakSiNabhAge iti dvitIyavastu ekasyaiva puruSasya samuddizya svabhAvAdilakSaNaM dakSiNe bhAge vilokyaM strINAM svabhAvAdilakSaNaM vAmabhAge tathA strINAM svalakSaNaM vAmabhAge puruSasya bhartAdeH striyA eva dakSiNabhAge parI - -kSaNIyamityarthaH / tenaiva viSNorvAMmAGge lakSmyAdisthAnaM suratArthe puruSA dakSiNa'pAdena strIvAmapAdena paryaGkamAruhet itispaSTaM vAgbhaTe / ata evAsmin zloke . puMsastvAyuH purassaramiti kacitpAThedviH puruSopAdAnaM saMgataM kiMviziSTaM lakSaNaM AyuH pUrvakaM pUrvamAyureva vicAryamityarthaH / nacaivaM nakhacaraNapANirasanAdaza nachada'tAlulocanAnteSu / syAdyoraktaH saptasu sapAGgAMsalabhate / lakSmIrityA - disUtreSu leocanAntara kimapi puMso dakSiNe striyAvAme locane prasajyata iti vAcyaM, dvayoraktatAyAM vizeSAt, anyathA ekasminnapi tathAphalalAbhataH / puMso hastadvaye'pi kAThinyaM cetprazastameva na ceddakSiNe'pi evaM striyApi jJeyam / yadvA komala kaThinatvameva lakSaNaM vAma iti vizeSoktistu, agre vakSyamANAdhikArerekhAdi lakSaNa kaTAkSeNeti // 6 // atha strIvatastryaMzapuruSasyApIti vizeSasaMgrahAya samatyantaramAhautpAtaH piTakolakSma tilakaM mazakotraNaH / "Aho Shrutgyanam" Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (159) sparzanaM sphuraNaM puMsAM zubhAyAGge pradakSiNe // 7 // utpAta iti / utpAto nyUnAdhikAGgulitvAdiH piTakasphoTako gaDuvizeSaH lakSmalAJchanaM tilakaM raktaM-zyAmavindubhedaH mazakaH prasiddhaH vraNazcandrikArogabhedaH sparzanaM pallIkRkalAsorNaH nAbhAdInAM sphuraNaM netrasphuraNAdikaM puMsA purUSANAM pradakSiNe'Gge zubhAya bhavati // 7 // zeSArthamAbha vAmanuvAM punarvAme syaMzakasya narasyaca _ ghAto dakSiNake kaizcinnarasyAMge zubhomataH // 8 // vAmeti / strINAM vAmAneparvoktaM sarva zubhAyastrIsvabhAvasya mAyAvaguNDAnavakrokti gUDhAzayacapalatvamAnAdhikyarAgapriyatvAdiguNaiH sahitasya puruSasyApi vAme'GezubhAya bhavati / kaizcitpaNDitaiH zAstrAdiprahAro'pi narasya dakSiNe'Gge zunaH proktaH / AstAmanyalakSaNamityAzayaH / etena komaletaratAyAM dvayorhastayoH sAmye'pi lakSakatvaM puMso dakSiNakare eva kAThinyasya, striyAH komalatvasya vAmahasta eveti nizcayaH / tasyAgarbhodbhave pitrA vAmasvara pravRttau suratekriyamANe pudgalopacayena jAyamAnatvAm ataeva zuklapakSe smarArohaH indusvarUpeNa vAmanADyAH zaityena pudgalabhArAzrayAt // 8 // sammatyA labdhamartha granthakRdvivRtyahAsyaMzakatvAdvAlakasyApi zubhagasya vilokyate / vAmahastAkalaMpaJcadazavarSANi kiJcana // 9 // syaMza iti / azmazrukUrcalomAtizaya bAlasya subhagasya bahujanapri yasya paJcadazavarSaparyantaM raktAdhikyAtkiJcanaphalaM vAmahastarekhAbhirvilokyate / kincaneti kathanAnnasarvamAyuH pramukhamiti bhAvaH // 9 // hastasya zubhalakSaNasaMgrahamAhazlAdhya uSNAruNochidraH svedaH snigdhshcmaaNslH| zlakSaNastAmro nakho dIguliko vipulaH karaH // 10 // lAdhya iti / IdRzaH karaH zlAdhyaH prazasyaH / uSNavIryAthikyAt-- "Aho Shrutgyanam" Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 160) aruNaH, raktatalaH achidraH, aGgulyantare'navakAzaH / asvedaH rasAdhikyAdaklinnaH snigdhazcikkaNonarUkSaH mAMsalaH, puSTaH, zlakSNastvacidIptimAn tAmravadraktaH nakhaH, dIrghAGguliH / vipulaH prathUlatalaM iti // 10 // hastamUla lakSaNamAha---- pANimUlaM dRDhaM gUDhaM zlAdhyaM suzliSTasaMdhikam / zlathaM sazaddhaM hrasvaJca nirdhanatvAdiduH khadam // 11 // pANimUlamiti / prANavandhasthAnaM dRDhanirviH nAmitumazakya gUDhamapraka TakUrparAsthiprAntaM zlAdhyaM zubhaM yatra asthisandhayo nalakSyante, tadviparItaM zlathaM zithilaM karacAlane zadvaM kurvat hInaMtuLaM azubhamityarthaH // 11 // pANitalasvarUpamAha-- dhanI pANitale rakte nIle madyaM pivennaraH / agamyAgamyaH syAtapIte kalmASe dhanavarjitaH // 12 // ghanIti / spaSTam / agamyAtra rAjavanitA vAcANDAlI kumArI vA / kalmaSaM citralekaramiti yAvat, sAmudrikatilake tu pAdatalamAzritya vaMzachide kaSAyaM vijahatyAyai vipakvamRtsadRzaM patimagamyArataye kRSNaMsthAnmadyapAnAya iti // 12 // dAtonnate karatale nimne na syAt piturdhanam / dhanI nimne ca saMvRte nirdhano viSame pumAn // 13 // dAteti / madhye unnataM yatra jalaM na tiSThati / nimnaM nIcairvRttivipule kRte'pi yatra jalaM tiSTati tasya mvopArjitaMdhanaM na punaH pitRsatkaM kiJcittiSTati vartule nimne ceti guNadvaya yukte taledhanIkRpaNaH viSame'GgulImUlAdibhAge yatronnatiryujyate tatra nimnatve madhye bhANDAgArAdisthAne unnatatve satItyA dvamyam // 13 // granthAntara sammatyA talasvarUpaM dRDhayati / phuDiyAya gUDha guphA viralaMguli visama yacca saMpatA nigmaM sAmya parA huti // 14 // "Aho Shrutgyanam" Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAIL ma. *71. RATHI . . ar PARIzAlA ba ka RFLUE 4.COM wilADOL mAna .-.- 4.32 SONmadana kAkAjI RRdinapI karAkara VI 3 BIDIO - 4TA. HIRAL LRUS. withNNI ng NA RANACHERE PRODE ARTI YTMAREn APER 500 strIvAmahasta. SAAMAN ARCr tite RAPRA "Aho Shrutgyanam" Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "Aho Shrutgyanam Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PRESE OM NE - ASALA ThaHERISM CUT PAS -- Ime - puruSavAmahasta. MARCANE-HOLDERE ------ ... hAlA ASIA Jhalak 7 pA ekA sAmAnA na HTRA -COM MI .. .. V TRACETAMAN HANALY BEub... HEt. SH BRLSuice -- M niyAmakakSamA mana strIdakSiNahasta. E -mage SHAMA TARATonlawale RE.46 Fastends RS TREE40saya N CHU ANWAR V SEASEA LAXSEE A "Aho Shrutgyanam" Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "Aho Shrutgyanam" Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (161) - phuDiyA iti / sphuTitaM vipAdikAbhiH zItakAlaM vinApi pIDitaM prakaTakUparAsthiprAntaM, aGgulISu vahnantaraM viSamANi ekaviMzati, ekonaviMzatyAdiviSamAGka saMkhyAni parvANi viMzopakAstatsaMprAptaM nirmAsaM zuSkaM kaThinatvacikarkazaM talaM prAkRtattvAt strIliGga yadAha-pANiniH liGgamatantramiti, IdRzaM pANitalaM cettadA parakIya sevA karaNena dAsavRtyA jIvanto narA bhavanti // 14 // talasvarUpaM nirdizya pRSTasvarUpamAha----- karapRSThaM suvistirNa snigdhaM pItaM samunnatam / __ zlAghyaM gUDhaziraM nRNAM phaNabhRtkalasannibham // 15 // kareti / pInaM mAMsalaM snigdhaM tvaci dIptimat, aprakaTasnAyujAlaM zubhaM tadvayatiriktamanyathA // 15 // tadvayatirekamevAha-- vivarNa paruSaM rukSaM romazaMmAMsavarjitam / _mANibandhasamaM nimnaM na zreSThaM karapRSThakam // 16 // vivarNamiti / zyAmaM kAntirahitaM paruSaM tvaci karkazaM rUkSaM vichAyaM romazaM lomasahitAM nirmIsaM mANabandhasthAnavat nicaivalamAnaM gAGkitaM IdRzaM zubhaM karapRSThaM, anvayenaivArthalAbhe vyatirekoktirvizeSabAdhAya // 16 // ___atra sammatidarzanAya caturghA-hastabimbasthApanIyaM ekaM puruSadakSiNahastasya dvitIyaM striyA vAmahastasya tRtIyaM puruSa vAmahastasya caturtha strI dakSiNa hastasyeti caturvidha hastAkAra sthApanayA rekhAphalaM subodhaM tena tadgranthAdeva pRSTalakSaNaM dRDhayati / hastapRSThaM sarpaphaNAkAraM romavivarjitam / zreSTaM mAMsalamucyagaM maNibandhAGkitaM zubham // 17 // hastapRSThamiti / spaSTam // 17 // akarmakaThinaM pANitalaM madhye tadunnatam / dAninAM kRSaNAnAM tu bhavedatyantanimnagam // 18 // "Aho Shrutgyanam' Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 162 ) akarmeti // 18 // talaM vakraM tathA hrasvamatidIrghazca nozubham / rekhAbhramara cakrAGkAsUkSmA asphuTitAH zubhAH // 19 // talamitI lokalayaM hastabimbagatameva tena na punaruktiH // 19 // hastasvarUpaM nizcityAGgulisvarUpamAha - dIrghanirmAsaparvANaH sUkSmAdIrghAH sukomalAH / saghanAsaralAvRttAH strItroralayaH zriye // 20 // dIrgheti / parvANi viMzeopakAste dIrghamAMsavarjitAH / yA sutAH aGgulyaH sUkSmA tanvyAH dIrghA lambAH sukumArAH sughanAH parasparaM nirantarAlAvRttA vartulA mAMsayuktatvAt IdRzyaH puruSasya striyAzcAGgulayaH lakSmIdAyikA syuH pUrvaM dIrghapadaM parva vizeSaNaM parantu aGgulyAstena na punaruktiH // 20 // tadvyatirekamAha- yacchanti viralA zuSkAH sthUlA vakrAdaridratAm / zastraghAtAvahirnamrAzcaTatvaM cipiTAzcatAH // 21 // yacchantIti / anvayenaiva siddhau vyatirekakathanaM nAnA mati ziSyabodhArthaM viralA-antarasahitAH zuNkArukSAvichAyA sthUlAH parvasyapi mAMsayuktA vakrA gulyo daridratvaM dadati karapRSThe namratve zastraghAtaM samarpayanti cipiTA, parvANi muktvA mAMsAbhAvAt viSamAdAsatvaM dadati, striyAstu sthUlAGgulitvaM tathA pAdayo dIrghA pradezinI niSiddhA vivekAvilAse // 21 // sAmpratI na janAnAmanAzvastatvAt svoktau sammatimAhaviraMguli vaNarahitu ghaNasaMca tu dhaNaMgulihoi / nimmaMsaMgulipavvo sadhaNA visamaMguli athaNA // 22 // viralAGgulIti / viraThAGgulirdhanarahitaH / dhanasaJcayavAn ghanAGgulirbhacati / nirmAMsAGguliparvasAdhanaH vitramAGguliH, adhanaH / atra * paNamiya jimamaya guNaM gayarAyasiromaNi mahAvIraM ' ityAdikaM ekaM kararekhA prakaraNaM dvitIyaM arihaMte vaMdittA siddhe risaho ya savva sAhya ityAdikaM kiJcitpATha "Aho Shrutgyanam" Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 163 ) bheda dRzyate / tatra prathame sammaMsaMguThipatro puriso ghaNavaMsayA suhI hoi ! isa asavo tAtassasiri na saMbhavai // 1 // ityuktaM tadabhiprAyaM na vimastena bahuzrutAH praSTavyAH yadvA syaMzanaralakSaNametat // 22 // vizeSajJAnArthaM granthAntarapAThamAha- zliSTAnyAGgulimadhyAni dravyasaMcaya hetave / tAni cecchindra yuktAni tyAga-zIlayuto naraH // 23 // liSTAnIti / zliSTAni - anyonya miThitAni nirantarANItyarthaH / tyAgeti dAnavAn suzIlaH puruSaH atra sAmAnyoktAvapi dAnasya dakSiNakareM sAdhyatvAt, dakSiNa kare'Ggulichidre dAtRtvaM vAcyaM striyA- api dakSiNa eva // 23 // athAntarAlepi vizeSamAha tarjanI madhyamArandhe madhyamAnAmikAntare anAmikA kaniSTAntaH chidre / sati yathA krame // 24 // varjanIti | 24 janmataH prathameze vAdvitIye ca tRtIya ke bhojanAvasareduH kepyAhuH zrImatAmapi // 25 // janmata iti / lokadvayaM miThitArthaM, spaSTaM, prathaneMze prathamavayasi cayosa AyuH parIkSAnusArAt jJeyam / aSTAdazAMzaH kriyanteM'zu mAlItyAdi dazAkramavat, tattrAntarAle sati zrImatAnapi mAtApitRbhAgyAt dhanesatyapi putrasyabhojanavAsare jemanakAle'pi kiJciduHkhaM klezAdi jAyate / ayaM cAtra bhAvaH tarjanImadhyama yorantarAle prathamavayasi duHkhavAcyam / yadi daivAt pitrordhanitvaM tatra duHkhAsambhavastadA bhojanasamaye'pi kiJciduHkhaM jAyate, yadvA bhogAvasare strIvivAhAdisamaye iti vyAkhyeyaM tasya bAlye'pi sambhavAt / atra vayosnukramo bAlaM -- kumAraM taruNamityA prAguktavazAt dviparyayena, tathApi dinodayaH smRto'GguSThe ityAdyuktyA samyagevAyaM bodhyaH / striyAstu kaniSThA1 ata eva ardhinitrahatyAgaiH kRtArthIkRta iti prAguktam / "Aho Shrutgyanam" Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 164 ) nAmikAntare prathamavayaH sukhaM pitrAdijanyaM madhyamAnAmikayorantaratve taruNavayaH sukhaM bhartRjanyam / tarjanImadhyamayoranantaratve vRddhavayasi putrAdi jan sukhaM vAcyam / puMso vAmahaste tarjanI madhyamArandhAbhAve prathama strIsakAzAt sukham / madhyamAnAmikAnirantaratve dvitIyastrIjanyaM sukhaM, anAmikA kaniSThAnantaratve tRtIyasyAzcaturthyA vA yathAyogaM sukhaM vAcyam / striyA dakSiNahaste tarjanImadhyayoranantaratve putraprabhRteH sukhamityAdibodhyaM hastabimbAdeva // 25 // sammatyantaramAha bAlattaNammi jAtasuta jaNiyA maMtrimaMtaraghaNammi | bhambhimanAmiya aMtara ghaNammitaruNattaNe sukkham / / 26 / / bAlattaNamiti / bAlale jAnIhi / tarjanImadhyamAntare ghane madhyamAsnAmikAntare ghane taruNatve sukham // 26 // pAvarapacchAsuhaM kaNidviyANAmiyaMtara dhaNammi | achidesu ghaNesuya padhyesu sayAsuddI hoI // 27 // pAvaIti / prApnoti pazcAt sukhaM kaniSThikAnAmikAntare ghane, achidreSu ghaneSu parvasu sadAsukhI bhavati / parvasu ityatrAzrayalakSaNA // 27 // zabdabhramanivAraNAya bhASyaM- atha, aGgulISudIrghatvaM zreSThamuktaM tat kathamityAha anAmikAntyarekhAyAH kaniSThAH syAdyadAdhikAH / dhanavRddhistadApuMsAM mAtRpakSo bahustathA // 28 // anAmiketi / antyArekhAtra tRtIye nakhavati parvaNi prAdyA sAdhyAyatA tasyA yadA kaniSThA - adhikA tadA piturapekSayA ghanaM bahuvAmahaste tadvRddhau mAtRpakSo mAtulAdirbahasyAt / atra prAcAM bhaNitau phaladvayaM sAmAnyata uktaM atra vizeSeNa tat strI mAtRmAtRpakSAdi, ityukterbodhyam // 28 // madhyamA prAntarekhAyA adhikAryAdi tarjanI / pracurastat pituH pakSaH zriyazca vipado'nyathA // 29 // "Aho Shrutgyanam" Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 165 ) madhyameti / atrApi dakSiNa kare pitRpakSaH vAmelakSmIriti / anyathA viparyaye vipadaH duHkhAni ca // 29 // atha kiJcivRddhAvapi mAtrAdhikatve doSamAha aGguSTasyAGgulInAM ca yadyUnAdhikA bhavet / dhanyaistadAhIno naraH syAdAyuSApi ca // 30 // aGguSThasyeti / yathA yogyAtvAdatyanta nyUnyatve, adhikatve sarvatro hAnireva // 30 // atrApi vizeSamAha madhyamAyAM tu dAdhAyAM bhAryAhAniM vinirdizet / anAmikAyAM dIrghAyAM vidyA bhogibhavennaraH // 31 // madhyamAyAmiti / dIrghAyAM yathA yogyatvAt parigaNanAdhikAyAM, nacedanyAbhyo dIrghatvaM tu madhyamAyA' nizcitameva / bhAryA hAnidvistrirvA vivAhe'pi na tasyAzcirajIvitvam / anAmikAyAmatrApi parimANato'dhikatve vyAkhyeyam // 31 // iti idaM sUtraM padAGgulisvarUpa ukSakamanye bruvate tattvaM sarvajJagamyaM punavizeSamAha apatra yasya parvANi dRzyante'GgulipavasuM / saraktAGgulayo yeca te sarve cirajIvinaH // 32 // apavarga iti / parvazaH akArAnto'pi yogazAstra vRttau, acaturepyAdinA vA nipAtanAt siddham / aparveparvaNo viMzeopakasya sthAnAbhAve parvANi viMzeopakAbhavanti / saMraktA atyantaraktinAntritA aGgulayo yeSAM te puruSAdIrghAyuSkA bhavanti // 32 // yasyahastapadedIrghAGgulImilito'thavA / sapumAn virahI nityaM hrasvAGgulI daridratA // 33 // yasyeti / yathA hastapAda iti zrIsamudravacanAt haste vA pAMde pANyocaraNayorapIti / vivekavilAse'pi sAmya bhaNanaM tena kare caraNe dIrghA "Aho Shrutgyanam" Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 166 ) parimANAdhikA'GgulI bhavati / athavA militA janmata evaM saMbaddhA yasya bhavati sanaraH bhAryA viyogaM bhajate hrasvAparimANato'pinyUnA'GgulI daridra-: rupameva // 33 // athAGgulIsvarUpAdAyurmAnamAha anAmikApayadA vilaGghate kanInikA varSazataMsajIvati / navatyazItivigameca saptatiH samAnabhAve khaluSaSThi jIvitam // 33 // anAmikati / yadA kaniSThA AnAmikAyAH, antyaM parva laGghitvA varddhate / tadA sapumAn zatavarSajIvIsyAt, yadvA navati varSANi azIti varSANi kAlApekSayAvigame hAnaujAyamAnAyAM saptativarSANi vAjIvati parvaNA tulyatve SaSTivarSANi jIvati // 33 // etadeva vizadIkRtya prAha ---- tArAsyAdbhagavatyAzcedadhikApaJcabhiryatraiH / tRtIyaparvaNistarhi zataM varSANi jIvitam // 35 // tAreti / bhagavatIzIvA, anAmikA tasyAstRtIya parvato'dhikA tArA: kaniSThA paJcayava pramANAyacAyavodarANi tat parimANA tarhivarSazatam // 35 // caturbhinavati rAmorazItiH saptatidvayai / samasye paSTivarSANi hIne hInatvamApnuyAt // 36 // caturbhiriti spaSTam / rAmaistribhiH rAmazadvasya trayANAM saMjJAbhAvAt dvaya yavadvaye'dhike saptativarSANi, ekayavAdhikatve saptateyUnaM, SaSTita adhikaM ityarthAbhyaM, antaparvaNA tulyatve kaniSThAyAH SaSTivarSANi hInatAyAM AyuSo'pi nyUnatvaM syAt // 36 // tadevAha - paJcAzadeka javattacatvAriMzajjavadvaye | yavastribhinnatAyAM triMzadvedaizva viMzatiH // 37 // paJcAzaditi / atra vedAzcatvAra iti saMjJA sAmpratakALajanyA na cedveda. zahUna trayANAM saMjJA'tharvaNo'bhicAra bhaNanAt, azuddhatvena doSAt / chando " Aho Shrutgyanam" Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lalATe yasya dRzyate rekhAdvayasamAgamaH / varSAviMzatimuddiSTamAyuratyantadurbalam // 1 // lalATe yasya dRzyante dekhekaiva samAsthitam / mRtaputraM vijAnIyAt sAmudravacanaM yathA // 2 // dvimastakena caiva zyAmarekhA na zobhante / te narA duHkhitAcaiva bhramanti bhikSAgRha // 3 // lalATe yasya dRzyante rekhAtrayasamAgamaH / SaSTivarSANi ne dRzyaM zubhavAkyaM munIzvaram // 4 // lalATe yasya dRzyante zubha rekhA catuSTayama I azitAyubharvasesya rekhA paJcazataM bhavet // 5 // PATATAY poleka ttingkll haidayakI MAGRE lA mastaka rekhA citra. ne jenA kapALamAM jeTalIlAla raMganI rekhAo hoya to tene bhAgyavAn mamajao nAraMgI rekhA hoya to sukhI thAya / ane kALAraMganI rekhA hoya to duHkhI rahe ne apakIrtine karavAvAlo thAya / tathA lalATamA jeTalI rekhAoM hoya tathA vAsa varSa jIve tathA pacIsavarSa jIve ApramANe ekaso vIsa varSanuM Ayu jANacaM. jenA kapALamAM trizULa ubhuM hoya mahAn AcArya-tathA svarNano abhilASA thA [e. s. p. p.] "Aho Shrutgyanam" Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "Aho Shrutgyanam Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (167) vedatrayISu neti prAcAM vacanAt tathA trayIva nItAguNana vistaraM punaryastrivedI vidAMvandha iti naiSadhe'pi taduktiH // 37 // paJcabhirdazavarSANItyevaM nirNayamAyuSi / lalATe zatavarSANi rekhAtaHpaJcato vadeta // 38 // paJcAbhiriti / yathA paJcayavAdhikatvaM yathA paJca yava hInatvamapi kAlAntare sambhAvyaM zAstraprAmANyAt , evamAyuSo'nusArAt prAyuktaH vayaH sukhAdivAcyam / atha paJcayavairevAdhikanyUnatva niyamaH kathaM SaDbhirapi cetsyAttadA ko doSaH ityA zajhyAha-lalATa iti bhAlapaTTe'khaNDAH paJcarekhAsyustadA zatavarSAyurvAcyam / atha tatrApi SaD rekhAphalaM kimiti noktaM viMzottaradazAvartanAditi cet satya bAhulyApekSayA sUtramidaM, ata eva pANinIya vyAkaraNa mahAbhASye zatavarSA jIvitoktiH / viMzottaradazAnibandho'pi prAyika evA, anyathA zrIvacasvAmipaTTa dharazrIvajrasenasUreraSTAviMzatyuttarazatavarSa jIvitvaM paTAvalyAdizAstre bhANitaM na ghaTate / idAnIntana janAnAM zatavarSa jIvitve'dhikatvaM, tata eva dazAvasthAnibandhaH zAstrIya iti // 38 // atha pANimUlasthamaNibandhaphalamAha maNibandhe yavazreNyastisrazcettannRpobhavet / - yaditAH pAgipRSThe'pi tato'dhikataraM phalam / maNibandha iti // 39 // dvAtryAM ca yatramAlAbhyAM rAjamantrIdhanIbudhaH / ekayA yavapaGkatyAtu zreSTibahudhanorcitaH // 40 // dvAbhyAmiti // 40 // dvayamapi prakaTArtham / prakaraNa sammatimAhadhaNaMkaNayarayaNajutta maNibaMdhe jassa tibhirehaau| AharaNavihamogI pachAbha casolahai // 41 // dhaNeti / dhanaM godhanAdikanakaM svarNaM sarva dhAtUpalakSaName tat ratnAni vairyAdInI tairyuktaH vividhAbharaNabhoktA pazcAdapi santatyA bhaMdramaGgalaM salabhate, "Aho Shrutgyanam" Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (168) yasya maNibandhe tilorekhAH syuH / atra tu rekhAmAnatrayamuktaM dvitIta prkrnne| parikhitApayaDA javamAlA jassa hoi maNibandhe sohoi ghaNAiNo rAyApuNa khati o hoI // 1 // duparikhitA rammA maNibandhe jassa hoi javamALA so hoi rAyamaMtI vivulamaI IsarovAvi // 2 // egArambhA khitA javamAlA hoi jassa maNibandhe siThI ghaNe sarovA hoi jaNapUi o puriso / / 3 // iti yavamAlAtrayamapyuktam / atra puruSa zaGko manuSyajAtyapekSastena striyA api vAmahastamANibandhe yavamAlAbhiH phalaM vAcyam // 41 // __ evaM pANI talapRSThamUlAGgulIphalaM nigadya rekhAphalaM spaSTayati / ratnAkarAdgotrarekhA karabhAddhanatejasoH / etA rekhAyAnti tisrastarjanyazaSThakAntaram // 42 // ratnAkarAditi / pitarastRptAH santati varddhayantIti lokoktyA pitRNAmAvAsAdakSiNasyAmeva pitRpateryamasya tatrAdhikArAt tena ratnAkarAnmaNibandhAdgotrarekhA yA udbhavaH svasamaye'pi loka svabhAvAdakSiNasyAM jIvA bahavaH kRSNapAkSikAdhikyAt bharatakSetramapi meraudakSiNasyAM dakSiNahaste'pyaGguSThe sUryasthAnAdRkSiNAyanaM tatra pretakAyikA lokepitara itiprasiddhA yamAdhikArAdbahavaH samApatanti / te ca prasannA na gotrachadAya prayatante tena gotrarekhA dakSiNasyA eva, tasyAH prAguktaM gaGgAsvarUpaM dakSiNa bhAgakSetrAdeva vAmahaste yadyapi pitRrekhA uttarasyAH prAcI prAptA / tathApi udaga bhAge kSetre raktAsadbhAvo vAme striyA raktAdhikyAngoktistu lokabodhAya, tathA dhanAdhiSThAyikA lakSmIrdevI tasyAstu ratnamuktAphalAdyutpattyA udadhiH prasAdasthAnaM jalakrIDA pAtratvAdata evaM zrI paryaSaNA kalpasUtre " kamalapajjalaMtakaragadiya mukkatoyaM disAgara iMdorupIvarakarAbhicca mANiti vizeSaNadvayaM sUpapannaM udadhikumArANAM sUrANAM prabhuvaruNaH "Aho Shrutgyanam" Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcimadizi tena dhanarekhAkarabhAdeva evaM vAdaratejaskAyikAnAM mahAvidehapazcimadizi, adhogrAmasambhavena bAhulyAt loketu kAyatIrthasya kaniSThA' dhovartitvena ca pAzcamAyA evaM AyurekhodbhavaH yadvAmAtRhastenabhojanaM tadgRha pazcimAyAM tenapUrvAAtpannavasanAdarbhogopyatraiva rAtripratyAsatyAmithunarA zirapistrINAM pativratArUpeNa puMsaH pazcAdizAnusArAt janmapatre strIbhavanamapi tathA prAtaH siddhazilAbhAvane vAmahastayoge uttarasyApi prasaGgaH santAnarekhANAM karame sthAnAt santAnamapi dhanameva godhanAdivat tathA cakrAbhimAna mUrkhesAhasa zokabAhulyAdiprakRtirapi striyA eva tat eva raktabasana paridhAnaMm / striyAstu lakSmIrUpameva tena dhanAyuSoH karabhAdeva rekhe, etAstistro rekhA'pi triveNirUpatvAt pUrvAbhimukhaMtarjanyA'GguSThasya madyaM yAnti // 42 // tAsAM phalamAha rekhAstisropyamUryeSAM sampUrNA dossvrjitaaH| gotredhanejIviteca teSAM vRddhirnsNshyH||43|| rekhA iti / prakaTamidam // 43 // atha sarvAGgINajJAnasAdhanAya rekhAtrayasvarUpamAha hastarekhAtrayaM caitadvizva trayamudAhRtam / pitRrekhorkhaleokaH syAnmAtRrekhAca mAnavI // 44 // hasta iti / pUrvoktaM rekhAtrayaM gotra 1 dhana 2 jIvita 3 rUpaM vizvayaM jJeyaM pitRrekhA UrddhalokaH // 1 // mAtRrekhAmartyalokaH, 2 / pAtAlaM cAyurekhA // 3 // udrIkRtabitastirUpe tathAlakSaNAt // 44 // pAtAlamAyUrekhA syAdetAddakSiNahastagAH / / dhAturmUlaM tathAjIvo vAmecaitA viparyayAt // 45 // 1 dakSiNottarayoHstokA sthumanuSyAmithasamAH / prAcyAM tataH saMkhya guNaH pratIcyA catato'dhikAH // 1 // sarvastokA dakSiNasyAM bhakAyAdigapekSayA udak prAk ca tataH pratyak kramAdvizeSeto'dhikAH // 2 // yAmyudIcyorvahikAyAH stokA prAyo mithasamaH agnyArambhakabAhulyAt prAcyAMsaMkhya guNAdhikAH // 3 // tataH pratIcyAmAdha kAvahanyAvyAghArambhakAriNaH grAmeSvagholaukidveSu bAhulyAddharaNI spRzAm // 4 // lo.5 sarge. "Aho Shrutgyanam" Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (170) gotrarekhA 1 dhAturupAgotre dhAtUtAmevAnubandhAt, ata eva na gotra cakrArAbhavaH, bhagavatI vIre'vatIrNe // jJAtakule dhanAdisAkalyena bhagavatpuNyAt pravRddhiH, prakRtitvAt, mUlaM vastrarutakarpAsasiddhArthatubarAdikrayANikaM taccamAlokaH tenaiva pAzcAtya cAyubalAtphalapuSpAdirasAbAhulya vArSikanavadhanotpatizca yuktA tenAtra dhanarekhApi svarge tena devAghabhiSekasamaye's bhiyegika surAmartyalokA tubarAdi samAnayanti / asurAdidevAyo pekSayA nArakApekSayA mAlokAjjIvAdhikyAt, pAtAlaM jIva: vAmahaste jIvo 1 mUlaM 2 dhAtava / 3 zcati trayaM jJeyam / samestrIviSame pumAn iti prabhazAstrAt yugme vidyAdetadeva pratIyamiti SaT pAJcazikA jyotiH zAstravacanAcca // 45 // brahmAviSNuH zivazcAsAM kAmatastvadhinAyakAH / cadurdikSutalasyAdha zakAdyA adhipAdizAm // 46 // brahmeti / gotrarekhAyA aghiSTAtA brahmAsRSTi dharmAt, mAtRrekhAyAH prabhurviSNuH pratipAlanAt / AyurekhAdhipaH zivaH zivasya sthAnaM zmazAnabhityukteH hasta talasya caturdikSu indra 1 yama 2 varuNa 3 vaizramaNAH // 4 // svAminaH aghiSTAtR sAdhAdatropAdAnaM prayojanaM tu azvinyAdi candracakre yatra yatra candro haste kSaNasamayeH prAptastaddizo'dhipatilokAdhiSTitatvena hastadarzayituH svabhAvaparijJAnaM tattadadhiSTAtRkamantrAlayaJca tadyathAhaste kSaNasamaye udAharaNe samvata 17-37 varSe ASADhasitadvitIyAyAM zukra puSya nakSatraM candrastasya karkarAziH sthAnaM tacca sAvitryAH prathamabhAge tadig dakSiNAtasyAH patiryamaH tena kopAdhikyaM rogavattA dakSiNasyAM jigamiSA dakSiNAtyavasturAgaH kSudrakarmakaraloka maitrI kadAcitsamatAH dharmacikIrSA, auSadhasevA, svodaye pUrvajakSaya ityAdi svabhAvo vodhyaH / uchiSTa cANDAlI prabhRti mantrAllabhyaM indrAdi: dhyAnamapi hastayorindraH iti vaidyakazAstra suzrutoktena tathA yamadhyAnaM pitRrekhAyAM vaMzyAnAM bhAtrAdInAM bahujIvitvA kAMkSayA varuNadhyAnamAyuSo rekhAyAM tat pUrNatvAkAGkSayA somayamayorjIvitAt "Aho Shrutgyanam" Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 171 ) varuNasyAyurvRddhatvAzca dhanadadhyAnaM dhanarekhAyAM dhanAkAGkSayA; tathA indra sthAne candre rAjA bhoktA dAtA AyudharaH utsavapriyaH gajAvAhanadhanI suveSa:: strIbAhulyaH rAjasaprakRtiH svopArjita dhanabhoktA devagurutrAhmaNapriyaH / bahu-sevakaH sevAto labghadhanaH / ityAdi svabhAvaH / varuNasthAne candre jalakrIDA AgamaruciH / saMgrahI / bahubhojI / yavanamaitrIkaraH / pArasIpriyaH / mukhe - vAk / karSuko godhanapriyaH pituvairI / kRtaghnaH samudrajAtavasturAgI / tarIvyApAraH / kSaNaM raktaH kSaNaM viraktaH ityAdi svabhAvaH / dhanadasthAne candre vyavasAyI dhAturvAdI yogapriyaH klezakArI / azvavAhanaH svarNarUpyavyApArI / raktAmbaradharaH vivekI / kRtajJaH / bahupakArI / kAryasiddhikRta / mantrajaptA | tapasvI / jitendriyaH / sAhasI / zUraH / paTuvidhaH ityAdi svabhAvo vAcyaH / tithi cakre vAra cakre nakSatra cakre, candra cakre ca yadyekaiva dik tadA ekaH svabhAvaH yadi dig bhedastarhi mizrasvabhAva iti // 46 // pivarekhAbAlyavayastA rumyaM mAtRrekhikA / vArddhakyamAyurekhAyAM vAyuH pittakaphastathA // 47 // pitRrekheti / bAlye brahmaNo jJAnasyadhikArAt pitRrekhA bAlatvaM viSNobhoMMtRtvAt tAruNyaM zivasya prakRtipazamena AyurekhAyAM vRddhatvaM, bAlye cApalyAndramaNAdhikyAt piturekhAyAM vAyuH tAruNyepittaM tanmAtRrekhAyAM puMbhyaH strINAM dehe'ntaH pittAdhikasya vaidyazAstre prasiddheH AyurekhAyAM kaphaH vRddhatve tadatizayAt kaphaM vinAmRtyorabhAvAcca // 41 // carasthiradvisvabhAvAH puMstrInapuMsakAmighAH / namasthalAmbucAriNyaH satvaM rajastamaH kramAt // 48 // careti / bAlye prakRticApalyAtpitRrekhAyAM caratvaM, striyAH sAhasa-mAyAlajjAdikAmAdibhAvanAM sAGkaryAt mAtRrekhAyAM sthiratve vRddhatve prakRtejIrNatvAt sthiratvaM jIvasya dehAsArthyAttityakSa yAzvAsAdyAdhikyena caratvamiti dvisvabhAvAtvamAyurekhAyA pitRrekhAyAM puMstvaMmAtRrekhAyAM strItvaM pAThasiddhaM, Ayu... 1 pUrvadizi / " Aho Shrutgyanam" Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 172 ) " lekhAyAM napuMsakatvaM vRddhatvena bhogaasaamrthyaannpuNsktvenaayurvndhkaan| bAhutryAcca / pitRlekhAyAmUrddha lokAnnabhazvaratvaM vAyusvarUpAzca mAtRlekhAyAM martyalokAt sthalacAritvaM, AyurdekhAyAM pAtAlAttatra jalabAhulyAnnAgalokasya jalAdhikArAdambucAritvaM, tithicakreNa tiryag manuSyabhAvanirNaye rekhA prAkazyena nabhaH sthalAmbucAritvaM nirNeyaM gotrepiturekhAvikArAt pitRlekhAyAM puMstvena 'satvaM mAtRrekhAyAM strItvena rajaH AyurvekhAyAM napuMsakacena tamaH pratI yata eva evaM sarvatrayAtmakaM vasturekhAtrayeNa bodhyaM granthavistarabhayAnnAtra likhyate digamAtra darzanAt // 48 // UdhrvalokAdivyavasthAyAH phalamAha - - yasyA prAdhAnyametAsu tasyArUpaM nirUpyate / jIvasyAgamanaM vAme gamanaM dakSiNe kare // 49 // yasyA iti / yasyA rekhAyAM prAdhAnyaM chedabheda veghAdi varjitvena prAka- Tayena vizeSaH etAsu tisRSu rekhAsu dRzyate / tasyA rekhAyAH svarUpaM nivedayet / jIvasyAgamanaM kasmAdbhavAdatrAgatiriti jijJAsAyAM vAmeti pitRlekhAvimRzyA straMzatena udbhavasya tata eva yogAt, kasyAM gatau, artha jIvo yAsya tIti jJAne dakSiNakare pitRlekhAvimRzyA gotrasya jananAnyarthAt // 49 // atrAti gAmbhIryAtsUtrasyabhASyam / evaM carAcaraM jJeyaM rekhAbhiH samprakAzyate / sataM bhavadbhaviSyadvA dIpikAbhirgRhaMyathA // 50 // upasaMhAramAha evamiti caraM dvIndriyAdisajavirUpaM vArdalAdi calasvarUpamajIvavRndaM, acaramekendriyaM pRthivyAdisthAvara jIvarUpaM ghaTAdyajIva vastu sarvaM jJeyaM jJAna viSayaH rekhAmireva prakAzyaM yat piNDe tadbrahmANDe iti -lokAt svarasamaye'pi vaizAkhasthAnasthita kaTinyasta karayuga narAkRti ka iti kathanAnnaradehe sarva lokAveya vastusthiternaradehasyApi sarva svarUpaM yuga labhyamiti sarva lokasvarUpaM nayavizeSAllekhAbhirjJAyata eva kaTisthakara haste kathanAttata eva jyotizcakradvaya pratItiH prAyuktA yuktA / pAda naravAnAM "Aho Shrutgyanam" Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 173 ) pratibimbamAtramevAstheyaM garbhAntaH tu pAdayorvabhAvena karadvaya nakharUpajyotiSAM 3 pratiphalanAdata eva merAvUrva loke candrA candrAditya pratibimbanAtkAladravyamiti prajJApanA vRttau AstAM manuSya viSayo jJeyapadArthaH indrAdeva viSayasyApi vibhavAdeM lekhAbhireva nivedanAt zrIharSeH naiSadhIye kAvye- lekhAnitambini balAdisamRddharAjyaprAyopabhoga pizunA dadhate sarAgam / etasya pANicaraNaM tadanena patyA sArddhaM zacIva hariNAmudamudvahasva // 1 // tadevamekasya hastadarzayitureva kevalaM bhUtabhAvibhavadvastu na rekhAbhiH prakAzya kintu praznasparzalamaprekSaNAdinA sarvasya sarvaM prameyaM spaSTIkriyate / yadi samyag jJAtRguruyoga bhAgyabuddhivaizadya vyutpattitadabhyAsAbhaveyuriti // 50 // atrArthe sammatiM darzayati pAvar3a lAhAlAI sudukhaM jIviyaM ca maraNaM ca / rehAhiM jIvaloe puriseomahilA jayavijayam // 51 // pAva - iti / prApnoti lAbhAlAbhaM sukhaduHkhaM jIvitaM maraNaM ca jayAvejayauM jIvaloke puruSa mahilA ca jayavijayam // 51 // AuMputtaM ca dhaNaMkulavaMsaMdeha dhamma saMmpatI / puvyabhavasaMciyANAM punnAna kahati rehANa // 52 // Aumiti | AyuH putraM dhanaM kulavazaM dehadhAnya sampattiH pUrvabhavasaMci-tAni puNyAni rekhAH kathayanti / lAbhayuktaH alAbhaH lAbhAlAbhaH madhyapadalopI samAsastaM tathA sukhaM saMyuktaM duHkhaM jIvitaM maraNa ca jayavijayau jIvaloke puruSaH strIcakArAnnapuMsakaM rekhAbhiH proprAti prAptyathInAM jJAnArthatvAjjAnAti labgho yaM vAkyArtha ityAdivat tathA AyuH lekhAH kathayanti vyaJjayanti / putraM cakArat putrI ghanaM godhanAdi kulaM pitUgotraM vaMzaH pUrvapuruSakRta sukRta prAptakhyAti yuktAjAti staM dehaH kAyaH "Aho Shrutgyanam" Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 174 ) ndhAnyaM bhojyaM, upalakSaNAtkanakAdiH sampattirvi bhUtirjanmAntarotpatirvA tato dvandvaH etat sarve pUrva bhavanirmitAnAM puNyAnAM phalaM rekhAH prakaTayanti / jyotiH zAstroktagrahavat zakunarutavadvA / yathAhigrahAH syIvaM parakIyaM vAjaganniSTaM vyApAraM spaSTayanti, zakunazadvAH svIyaM parakIyaMvA sukhaduHkhAdivyaJcayanti / yadvA ekasyaiva guhasya zakuna zahasyavA sthAnaceSThA kAlabalAdiyoMgesnInAphalavimarzaH, tathAhi prayANe dakSiNarAsabhazadvAt mArga cauratrayaM vastuvi maraNaM tat sthAne punarAgama iSTasaMga iSTArthavilamba ityAdiphalam / tathAsAmudrikoktalakSaNeSvapIti bhAvaH // 52 // atha rekhANAM sAmanyato guNAn Aha - sUkSmAH snigdhAca gammIrAH pralambI padhupiGgalAH avyAvRttAgatachedAH kararekhA zubhAM nRNAMm || 3 // sUkSmaiti / sUkSmAstanavyaH tatrApi nAtisUkSmAH, anyathA taguyAhi haveti bhaiNIo iti prakaraNAktaM vyAhanyet tenAgrekathyamAnaM tanvya itirekhA vizeSaNaMai taNUyA itivacanAt prakaTArtham / snigvAdIptimatyaH gambhIrA nimmAH pralamba dIrghAmaghRpiGkalAH, pItaraktAH / avyAvRttAH napazcAdvalitA chedarahitA mUlasahitA nRNAMsAdacaryAt strINAMca kaTerekhA zubhAH prazastAH // 53 // pratyekaM svarUpaguNAnAha tyAgAyaraktA gambhIrAH sukhAya madhupiGgalAH / sUkSmAzriye bhaveyustAH saubhAgyAya samUlakAH // 54 // tyAgAyeti / raktAH punargabhIrArevAstyAgAya dAtRtAMkuryuH / madhupiGgalAH sUkhaM dadhuH sukSmA dhanakAryaH samUlAsaubhAgyaM jagadvallabhatAM dadAti / mahupiMgalAhi suhiyA akhiNaghaNNA havaMtihi / ratAhiM sannAhiM mehAvI sugoyasamatta mUlAhiM // 1 // iti prakaraNe lakSNAbhirmedhAvAna savidha iti vizeSaH // 54 // "Aho Shrutgyanam" Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (175) vyatirekamAha chinnAH sapallavA rUkSAviSama sthAnakacyutAH / vivarNAsphuTitA rUmAnIlAstanvyazcanottamAH // 55 / / chinnA iti / viSamAvakrasthAnakacyatA svasthAnaM vimucyAnyatrajAtA, anyatrapravRttAvA vivarNAHzyAmAH sphuTitAantaH sachidrA rukSA: kAntihInA tanvyaH atisUkSmA na zreSTAH zeSa spaSTam / atra vivekavilAse sthUlapadasthAna rUkSAH rUkSavapadasthAne kRSNA iti pAThaH tadA vivarNa ghUsarA ityarthaH / 55 // - pratyekaguNaiH phalabhedamAha klezasaMpallavA rekhA chinnAjIvita saMzayam / kadannaM viSamAdravya vinAzaM viSamApayet // 56 // klezamiti / sapallavA vAmato dakSiNa tazca nirgatazAkhA chinnAmadhye mUlatopyabhAvAt paruSAtvaci kaThorA // 56 // rekhANAM sImAnamAha-- rekhAbhirbahubhiH klezaH svalpAbhirddhanahInatA / rekhA catuSpaMJcaSAbhyo bahurekhA daridratA // 57 // rekhAbhiriti / catasraH paJcaH SaDvorakhAyuktAH svasvasthAna niyatAvA tAbhyo baharekhAH: daridrabhAva eva, atrApi daridrabhAva eva eva atrApi zAstrokta rekhAbhyAdhikye doSa : na cet udvarekhAzcatasRSu ityAdivakSyamANaM viruddhayate // 5 // amubhavAtha sammatyAdraDhayati varapaumayata sarisA achinnA maMsalAya sNyutaa| ____sasaNiddharatarehA dhaNakaNayapaDichiyA hatthe // 58 // vareti / padmapatraM padmapatrarekhAtassadRzImUlasthUlAH tataH sukSmAsukSmatarA kramatastanuH mAMsalI hastamAMsalatayA / sampUrNI svasthAnAvadhiM prAptA-snigdhA raktAca rekhA dhanakanakapaDichiyApaDichiyodazIzadvaH prati pUrNavAcakaH dhanakakaiH pratipUrNAhasteIdRg rekhAkitAH // 58 // "Aho Shrutgyanam" Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 176) vyatirekamAha pallaviyAya chimAvisama vivatriyA niMdArehA / haliddakuDiyavivamanIlA rukkhAya aitaNuyA // 59 / / pallaviyA iti / pallavitaca chinnA viSamAvivarNA rekhA ninditA hAridrA, sphuTitA, vivarNA nIlA rUkSAcAtitanukA // 59 // tat phalamAha pallaviesukileso chinnAsuya pAvaNha mahAduHkha / viralAvivanaMdhaNaM nAyadhaNa nathivisamAsu // 6 // pallavie iti / viralAntaH chidravatI vibandhane dhanaM datte haste dhanaM natiTatItyarthaH / viralAghaNavvayakarI ityapi kvcitpaatthH| nIcarItyA dhanaM vAkulajAtilopAdvA dhanaM viSamAsu vakrarekhAsu nAsti dhanamiti // 60 // haliddA supa coraghaNaM kuDiyavivannA suvaghaNaM muiyaM nIlAsuya rukhAsuya sogoya samAhiM bahubhogo // 61 // halidAsu iti / haridrAsu pItarekhAsu cauryAddhanaM sphuTitAsu vivarNAsu zyAmAsu rekhAsubandhanaM baMdisthAnaM naraH kArAgAraM bhukte nIlAsu rukSAsu rekhAsu zokaH samAbhiH, avakrAbhi lekhAbhirbahubhogaH // 61 // lekhA niyamaM sAmAnyataH prAha mukhyA rekhA imAstisraH sahitA urdU rekhayA / rekhA catuSTayamidaM prakIrNakamataH param // 62 // mukhyA iti / imAgotra 1 dhana 2 Ayu 3 lakSaNAstistrorekhA mukhyAH prAyaH sarveSAM tadbhAvAt UrddhavarekhayA caturthyA yuktAyadA tadA lekhA catuSTaya. atra paJcApyUddha rekhAsyAbhAnyatara-ekatvena gRhItA iti ataH paraM yorekhAvidyA 1 suta 2 bhAgya 3 yazaH 4 strI 5 vAhana 6 mitra 7 mRtyu 8 rAjya 9 mAtR 10 vyayAdiprakIrNa karUpAstAsAM catasRNAM vivaraNarUpAsyuH yadyapi dhanarekhayA, UrddhavalekhApiprakIrNakarUpasthAttathA rAjyavibhUterlakSaNatayA. tasyApi mukhyatmeva // 63 // "Aho Shrutgyanam" Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (177 ) tatrApi vizeSamAha vijjo kulaM dhaNa svarehatiyaM Au udharahAu paMcavirehAtukara jaNassa jayaMti pubakayaM // 63 // vijeti / vidyA 1 kula 2 dhana 3 rekhAtrikaM AyulekhA 4 UdrarekhA 5 etAH paJcApirekhA haste janasya pUrvakRtaM zubhAzubhaM jalpanti-kathayanti / payaDati ityapi kacitpAThaH / dvayaMkulo rekhArUpaM dakSiNA dishH| dhanAyurlekhAdvayaM pazcimAta ityeva mukhyaM janmapatrAdau rekhA catuSTayasyaiva mukhyatvAt, bata eva keSu bhUmiraleSu rekhAcatuSTayaM keSucidvidig rekhAbhiH saha rekhATakaM narapatijayacaryAyAM spaSTaM, udIcyAM bhAgyadharmAdirekhA, AyurlekhA madhyapAtinya pUrvasyAmaGguSThAnnirgatA vAhanayAtrAdirekhAstAH pitRlevA madhyapAtinya iti mukhyAH vidyAyAzcaturvapi bhAveSu sAdhakatvAt paJcamyapi rekhA mukhyaiva lakSamyAH sarasvatyAzca lokAnAmAjIvanAditi prakaraNakRdabhiprAyaH // 63 // etAsAM nyUnAdhika ce phalamAha arekhaM bahurekhaM vA yeSAM pANitalaM nRNAm / tesyuralpAyuSo nizvAH duHkhitA nAtra saMzayaH // 64 // arekhamiti / mukhyarekhAbhAvo, arekhaM vA, athavA mukhya prakIrNaka rekhAbhyo'dhikatve bahurekhaM yeSAM karatalaM te'lpAyuSo yadvA nizvA-daridrAti granthAntaragato'yaM zlokastena * rekhAbhirbahubhiH kleza ityanena na punaruktiH pUrvamAyuSaH parIkSAyA evakathanAt prathamamAyulekhAvimarzamAha yAvatyaGgulayo laMdhyA mUlAjjIvitarakhayA / tAvatyaH zaradAM jJeyAH paJcaviMzatayo budhaiH // 65 // yAvatya iti / AyurekhA kaniSTAdi yAvatparimANA / aGgulIledhate, tAvat paJcaviMzatikA varSamAyujJeyam / / 65 / / atrApavAdamAha "Aho Shrutgyanam" Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 178 ) kAlahAni nayApekSaM jJeyA viMzatayo'pi ca / AyurekhAsvarUpAzca alpamRtyurvicAryate // 66 // kAleti / kAlasya kAlajanyapadArthasya avasaprpaNAt taM nayaM vicArya ucyate tadA tAvadviMzatikAvAcyA / kAlasyAvasarpaNaM votsarpaNaM niyato dharmaH; dakSiNottarAyaNavat, athAyurlekhAmahatI dRzyate, svalpenApi kAlena mRtyustasya jAyamAnaH zrUyate / tatra kA gatirityA zaGkyAha - AyulakhAsvarUpaM vilo - kyAlyamRtyurvivakSitaH kAlAdalpena kAlena mRtyuralpamRtyurapi janto vicAryate // 66 // atha rekhAvimarzanaM sAkSAdvakSyate / prAktanoktibhiritei pratijJAnAt lokAnAM pratyayakAraNaM prAcInaM hastacinhasUtrameva likhyate tatra prathama: zlokaH / hastacinhaM pravakSyAmi guruktaM zraddhayAnvitam / lakSaNe jJAyate sadyo jIvitaM ca zubhAzubham // 67 // hastacinha miti / hastasyacinhaM rekhAdilakSaNaM prakarSeNa phalayojanarUpeNa vakSyAmi kathAyeSyAmIti sambhAvanArthe pratyayaH / guruNA uktaM etena pA paryAgato'yamartha iti jJApyate zraddhayA satyamidamiti, pratipattyAsahitaM ityanena lakSaNajJAne zraddhAyA eva mukhyatvaM vyaJjitaM prapaJcitaM caitada prAkU lakSaNa prakathane vidheyaM kimityAha - rukSaNairlekhAdibhiH sadyo grahAdi vimarza vinA jIvitaM AyujJAyate cakArAdvanagotra bhAgyAdi na kevalaM zubhameva kintu azubhamapyarthahAnyAdi zubhajJAne'zubhajJAnAvazyaM bhAvAt, azuddha rupyaka jJAnaM vinA zuddha jJAnasyAbhAva eveti zubhAzubhagrahe sarvasyApi saMgrahAt jIvi tasya pRthag bhaNanaM prAdhAnyArtham // 67 // ------ AyurakhAtra tarjanyAM tasyASTazatamAyuSaH / vedhyArekhAbhavedyasya lakSyate tasya lakSaNam // 68 // Ayurekheti / yasya jIvitarekhA tarjanyAM prAptA bhavati tasyASTra - zatavarSa jIvItvaM AyurlekhAyAmantarAle'nyA rekhApatati sAnirdhanaH kintu tadapi lakSaNaM "Aho Shrutgyanam" Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (179) kiJcidbhAvajJApakaM lakSyate jJAyate anena sarvaM hastarekhAmAnaM lakSaNameva mantavya nAlakSaNamityuktam // 68 // svastridhA-tamevAha---- vAmevAme'travedhena jale mRtyuM samAdizet / - rekhA saralavedhena zastreNamRtyumAdizet // 69 // vAma iti / sraSTam // 69 / / dakSiNedakSiNevedhe vnhisrpbhyaanmRtiH| vAmadakSiNapArzvasthAdvedhAnmRtyumahArujaH 70 // dakSiNa iti / dakSiNavedhe'pi vedhakAriNIyA rekhA sA vedhamuddizya dakSi. NagA paraM mukhe sthUlA tadAsAt mukhe tanutve vanhemRtyuriti viveka sarpasya mukhe sthUlatvAt vanheAlAmukhe tanutvAditi / ubhayorvedhayoryugapadbhAve mahArogAt mRtyuH kramAdubhayato vedhe tattadvarSe tattatpUrvoktavastutobhayameva na mRtyustyirthaH // 70 // AyurvicArya dhanavimarzamAha--- dhanarekhAyasya dI| tasya dhAnyamahAdbhutam / mitrarekhA mavedbhinna dravyavyaya samAkulam // 71 / / dhanarekheti / rekhA bhedo nAma mukhe mUle vA rekhAyAM mArgadvayaM tadAdravye vyayo mahAn // 71 // natiSTati ciraMkAlaM trizUlasthAnarekhayA / madhyatrizUle tadravyaM chalachamAdisambhavam // 72 // na tiSTatIti / mUle dhanarekhAyAH strimArgatve trizUlaM, tadapi rekhAyA madhye yugapadvAmadakSiNamArgadvaye madhetrizUlaM syAt, tadA dhUrtagalakatakagranthibhedAdi kuvyApArajAtaM dhanam // 72 / / ' * dharmarekhAsthamAha--- madhyAgulImUlagatA dharmarekhA niveditA / vajrarekhA bhavedyasya svazraddhAdhArmikohi sH||73|| "Aho Shrutgyanam" Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 180 ) madhyAGgulIti / atra vivekavilAse, anAmikA taledharma rekhA kathanAmatAntaraM yadvA pUrvazloke chalachadmAdikathanAt, akAraprazleze adharma rekhA prokta kiJcidvizvastaghAtAdi mahApAtakaM tasya lagati / nanvevaM zlokAme dharmapadadvayavirodhaH, na ca vAcyaM sA vajrarekhA vAjrakArI'nAmikA mUlagataeveti / tasyAgre vivicyapAThAditi cet na tatrApi svazraddhayA, aghArmikaH kadApi zraddhayAdharmaM na zIlatItyakAra prazleSa eva vyAkhyAnAt / nanvayamA kRSTo'rthaH pratibhAti, iti cenna; hastabimbe vivekavilAse cAdharmarekhAsthAnAt yuktArthatvAt, ata eva viprANAM jApe madhyAmUlaparvaNi na sparzaH yadvA vAmahaste madhyAyA mUle dharmararekhA dakSiNe'nAmikAmULe iti // 73 // vajradhikArAt sthAnAntare'pitatphalaMprAha vajra - anAmikAmUle tat pratiSThAvidhAyakam / tasminbhine bhavedbhedo madhye rekhAtra madhyamA // 74 // vajramiti / spaSTam / madhye vajramadhye lekhAmadhyamA pratiSThA kRtA // 14 // mRtyurekhA sthAnamAha aSTAdoM zatruhAMta daivatasyAlayaM bhavet / lakSyaNaM tasya vakSyAmi mRtyuryeneha bodhyate / / 75 / / dhvaMsa aGguSThAdAviti / aGguSThAt prArabhyA ntezatruhA tarjanI idaM daivatasyAlayaM sthAnaM pItryatIrthatvAt o ityavyayaM, yadvA Adizaddho'tra navyavasthAvAcI kintu prakAravAcI tathAca aGguSTharupoya AdimUla statra zatruhArUpo yaH antaparyaka sAnaM tasmin daivataM devabhAva: svargamanaM tasyA layaMsthAnaM syAdityarthaH / anyathAnanvayaH / anyathA vAsUtrakArANAM vicitrAgatiriti nyAyAdevaM nibandhaH / tasya sthAnasya lakSaNaM lekhAdyAkAre vakSyAmIti kriyopAdAnAt, adhikAra rA ntaraM vvanyate / yena lakSaNena mRtyuriha haste jJAyate aGguSThAGgulamadhyasya kSipramAkSepamAraNamiti, vAgbhaTe'pi mRtyu sthAnasUcanAt, atra kecidAhuH -daivatAlayakathanAt pUrvasyAM zrIgRhaM, AgneyyAM mahAnasaM dakSiNasyAMzayanaM, naiRtyA "Aho Shrutgyanam" Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (181) sAyudhasthAna, bhojanaM, pazcimAyAM vAyo dhAnyasaMgrahaH udIcyAM jalasthAnaM, IzAnyAM devagRhamitI vastuprAtatyA hastarUpa sarvagRhaM jJemam / tenasUtikAlayaH kaniSTAmUlaM mahAnasaMtu, azaSThamUle tatraiva bhrAtRbhaginI prabhRtirekhA sambandhAt maGguSThaH stambhogulyaH pada pAThikA vAsogRhaM karabhe pAzcamAyA madhye bhANDAgAra iti / atra nidhilAbhAyavimoM narapati jayacaryA proktAhi valaya cakravat hastanakSatra cakre'STAviMzati nakSatra sthApanAt pUrvasyAM madhye kRtikAvya vasthAnAcca yatratatkAle haste kSaNe candrastatra nidhistallAbhAvamarzastagrandhAdeva vedya iti / / 75 // tasya madhyonnatA rekhA vidagdhIyate sadA / hatAzureko dvAbhyAMca tribhiH saha mRtarjane // 76 // tasyeti / daivatAlayamadhye unnatA rekhAtriveNyAH paratAre tarjanyAH, adhobhAge yadA ekA tadA naraeka evaM hatAzugataprANaH syAt eka eva mriyata ityarthaH / dvAbhyAM rekhAbhyAM dvA bhyAM saha niyate cakArAnekhAtraye tribhistritvasya bahUtvopalakSa NAvahubhiH saha mRtyuriti paNDitai yite // 76 // - tatrApi vizeSamAha rekhAmistisRmi naNAM jale mRtyuzcanAnyathA / - caturthyA rekhayA zatruraNa madhye mRtirbhavet // 77 // rekhAbhiriti / atra sAmAnyoktAvapi vAmavedha viddharekhAtraye jalematyuretalakSaNaM, anyathA satyameva ityarthaH rekhA catuSTaye raNe saMgrAme mRtyuH / / 77 // atha yazobhAgyAdi lakSaNamAha-- agaSThoddha yavaH pUrNaH sadA puMsAM yazaskaraH / madhya vedhe bhavedadha paJcAzadvarSataH param // 78 // - aGguSTo miti / aGguSThasyopari bhAge sUrAdhiSTita madhyaparvaNo mUrddhAni yavaH pUrNa akhaNDa puMsAM sadA yazaskaraH tatra puMsAM dakSiNe strINAM vAmegaSThe, iti sarvatra jJeyam / vAmabhAge tu ityAdi sAmAnyasUtrAnuvAdAt tatrApi madhye vedhe sati paJcAzadvarSataH parato yadvA arddhamiti ko'rthaH svAyuSo'nusArAt "Aho Shrutgyanam" Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 152 ) arddhavayoyAvat yazaskaraH / aviddhastu sadA yAvajjIvamiti bhAvaH // 78 // karAdau dRzyane rekhA lakSmI saubhAgyadAyinI / tasyAgre zrRGkhalA yasya rUpavAn dhana saMyutaH // 79 // karAdAviti / maNibandhe rekhA dRzyate sA lakSmI sAbhaumyaM ca datte tasya maNibandhasya agrezRGkhalA yasya pusaH syAt saMrUpavAn dhanasaMcayaH // 79 // yavairaGguSTha madhyasthai vidyA khyAtivibhUtayaH / zuklapakSe tadA janma vAmAGguSTe tu rAtrikam // 80 // mavairiti / aGguSTamadhyaparvaNi jAtairyavairvidyA- khyAti kIrtivibhUtiH samRddhistato dvaMdvastAH syurjanma zuklapakSe bhavati vAmAGguSThe yavaistu rAtraubhavaM rAtrika janma / atra vAmAGguSTe tu rAtrikamiti kathanAt yavairaGkaSTa madhyasthairityatra dakSiNAGguSTha eveti nAkarSaH strIpuMso : sAmAnyaparatvAt sUtrasya // 60 // tata eva vizeSamAha--- yavetra dakSiNASThe divAjAtaM vinirdizet / ubhayAGgaSThage tasmin kRSNapakSe divA bhavam // 81 // yavetreti / atra sAmudrikazAstre dakSiNAGguSThe yave divAjAtaM puruSaM vA striyaM vadet / ubhayatrAGguSThevAme, avAme ca yavastadA naraM kRSNapAkSikam / dinaM jAtaM kathayet, anyonyaM rakSaNavyAghAtAt parizeSAdautsargikaM puruSatvAt kRSNapakSo dinaM ca phalamityAzayaH kvacidubhatra yavodaye yatpakSe haste kSaNaM tatprAdhAnyamityagre vakSyate / ubhayatra yavAbhAvapyevaM puruSasya vedyaM strINAM tubhayatra yavAbhAve zuklapakSe rAtrIca janmavAcyam // 81 // , prAntejavita rekhAyA stiryagrarekhA yadA bhavet / tadAzvAtpatitA jJeyAH zyAmA cedIzvarAdbhayam // 82 // azvAtpa prAnta iti / AyurlekhAyAH prAnte tirazcInA rekhAgayA tadA tanaM, sA rekhA cet zyAmAkRSNA tadA kharAdgardabhato bhayaM syAt // 82 // AyurekhAmadhyabhAge ubhe rekhAvyavasthite / ekadIrghA laghucaikA tadordhvaM niyatedgRhAt // 83 // "Aho Shrutgyanam" Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 183 ) Ayurekheti / jIvitarekhAyA mUle karamasthale aGkuzavadvakArekhA tadAH hastinaH pAzcAdbhItihastI prAptirekhApi gajabandha rAjyasUcikA tatraiva paraM tasyAntare chede bhaya rekhAntarAle vivare jalabhayam // 83 // AyurekhA tale vakrA yA rekhAGkuzavadbhavet / .. tadA hastibhayaM vidyAdrekhAcchidre jalAdbhayam // 84 / / AyUrekheti / ubhe rekhe kramAdvedhakestastadA gRhAdvAzakaTikAyA vA patanaM: vAcyam / / 84 // AyurekhAtale raktA tadA raktavikArataH / gaMDavaNAdirghAto vAtattadvarSAgamebhavet // 85 // AyUrekheti / tale mUle raktA tadA raktavikAro lohitopadravAt gaMDo vA vraNo vA dhAto vA dvAdazadvAdazavarSerjAyate // 85 // AyurekhAntare zuklA vindavaH sannipAttadA / agnibhitrindubhiraktai zyAmabandimayaM bhavet / / 86 // pAyarekheti / sannipAtovAtapittakaphasAkaryAt rogabhedaH / raktaibindubhirvanhibhayaM kRSNaiH karAbandhanam / / 86 // pitRrekhAGgaSTharakhAntare yAtUI rekhikA / / tata saMkhyadArabhAgaH syAdvedhe klezazca tadbhavaH / / 87 // pitarekheti / gotrarekhAGgaSTha prathamaparva rekhAmadhye UrddharekhA yAvatyastAvatstrI bhogastatrApi vedhe tajjanyaH klezaH syAt // 87 / / anggusstthmuulaadaarbhymnnervdhikndgaaH| yAvatyorekhikA stAvatparyantyAni vicArayet // 88 / / aGguSTha mUlAditi / spaSTam / kando nRpAsanaM tatparyantaM prAptA // 88 // putrAstu dIrgharekhAbhilaghubhirdarikA mtaaH| jIvanaM maraNaM tveSAmabhedAddhetaH smRtaH // 89 // putrA iti / dardhAisaralA yAvatyo rekhAstAvantaH putrAlAghavo vakrAzca yAva "Aho Shrutgyanam" Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (184) tyastatpramANAH putrikAH yasyAM rekhAyAM bheda chedo vedhovA tAvadapatyamaraNaM, anyathA jIvanam // 89 / / bandhusaMkhyAvadantyake nirNeyaM tadagurogirA; __ AyurekhApallavAH syuniyeguli sammukhA / / 90 / / bandhusaMkhyAmiti / kecanAcAryA-aGguSThamUle maNiparyanta lekhAbhibhrAtR bhAganI saMkhyAM vadanti tadabhiprAyaH / prAyobahuzrutagamyaH / tatra vyAkhyAntyapare mahatirAjayoge haste vidyamAne bandhUnAmanupayogAt , azaSThamUle putraputrI parigaNanaM padarekhAyA atra pratyAsattestadA karabhapriyA: sevakAH parigaNanIyA / sAmAnyalokasya cAGguSThamUle bhrAtRbhaginI saMkhyAkarabhe putradArikayoriti / AyurlekhAyAM aGguli sammukhAH pallavahAni sUcakAH // 10 // agaSThasammukhAH sarve drvysmpttikaarinnH| mAtRrekhApallaya starlabhyaM mAtulabargataH // 91 / / __ aGguSTheti / rAjJaH sammukha jIvitarekhApallavA dravyapApti kAriNastatrApi varSaparijJAnaM tattat sthAnabhAgAdeva evaM mAtRrekhApallavapvapi vedyam / / 91 / tadeva vakti --- AyurekhA sammukhaistainalabhyaM mAtRpakSataH / kaniSThAnAmikAyoge snehaH syAt svajanaidRDhaH // 92 / / - Ayurekheti / mAtRpakSo mAtulAdiH kaniSThAnAmikayoH sambandhe svajanasnehaH / / 92 // vyatirekamAhasAntaratve na yoH pUrtiH chedaH syAdantarAntarA / chidrAGgulibhirdAridyaM sAndrAbhirddhanavAnnaraH // 93 // sAntaratva iti / evaM ca eka lakSaNaM phaladvaya sampAdaka yavAdvidyA kIrtiH sampat zuklapakSAdivadekasmAllakSaNAbahu phalalAbhasyAnantarAyAt // 93 // . . . . atha mAtuH piturvA prathamaM maraNamityAzcaryaparijJAnamAha "Aho Shrutgyanam" Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (185) tarjanyacatriveNyantaryadA rekhAdvayaM bhavet / AdyAdairyepiturmRtyuH prathama mAturanyathA // 94 // tarjanyadha iti / rekhAdvayaM mRtyurekhAtastriveNImadhyagataM syAt tanmadhye prathamA triveNI to gaNanApekSayA tasyA vRddhatve prathamaM piturmaraNaM, aGguSTe bhAgAnuSaGgAt , dvitIyA mRtyurekhA pArzvasthA tasyAdIrghatvaprathamaM mAturmaraNaM syAt , aGgulIprasaGgAt // 94 // pitRrekhA mAtRrekhA milane ghbndhkH| kalatramitra sambandho vAme tat saGgame kare // 95 // pitRrekheti / gotrarekhAdhanarekhayoryasya triveNyAM spaSToyogastadA gRhabandhogRhakAryabhAramtena nirvAhyate vAmahaste tayormIlane kalatrapAkSika vaivAhikalokena tathA mitrairbhUyAn snehaH / amIlane tadabhAvaH / 95 / / kaniSThA yadi dIrghAsthAdUI rekhA samAzritA / __ vyavasAyAttatA lAbho yazastasya mahojjvalam // 96 // kaniSTheti / yadA anAmikAyAH kaniSThA dIrghA tasyAM punarUddharekhApi bhavettadA tasya vyApAre lAbhaH yazo'pi bahulam // 96 // AyurekhAntarA chede jalAdvA jvalanATyam / strIprasaGgAdapayazaH tathAlpamRti sambhavaH // 97 // AyUrekheti / jIvitarekhAyAM chede'grataH punaH sandhAne jalAt , agnervAbhayam / vAmahaste jIvitarekhA chede strIprasaGgA ttatyAkSikAdvA apavAdaH tathA striyAH alpamRtyurAvalIti pratItA jAyate // 97 // anteyadAyUrekhAyAH rekhAGguSThadhanonmukhI / tadApUrva sukhI pazcAdaduHkhI vA nirdhanaH pumAn // 98 // ___ anta iti / yadAyurekhAyA ante anto'tra mUlarUpastatra rekhAnirgatAsA aGguSTha dhanarekhayoH unmukhIsyAttadApUrva sukhIbhUtvA pazcAdduHkhI naro vA nArI syAt // 98 // catuSkikA syAdagRSTha pitRrekhAntare ydi| tadA vRzcikadaMzaH syAddhaMSTrAyAM daMSTriNobhayam // 99 // "Aho Shrutgyanam" Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (186) catuSkiketi / caukaDIti / lokaprasiddhA yadA aGguSThagotra lekhayomadhyesyAttadA vRzcikena, daSTaH sarpadaSTovA yadAtrikoNakaM tadA kukurazRgAlavyAghradidazaH tatraiva zRGgAkAre zRGgiNo bhayamityAdi jJeyam // 99 // mitrapIDA mAtRrekhAyurekhA mUla saGgame / / yauvane sukha bhoktA syAdaGguSThAvayave yave / / 100 // . mitrapIDeti / mAtRjIvitarekhayomUle mIlane mitrAt mitrasyavA duHkham / duHkhe yave yauvane sukhasaMbhogAt strIvallabhaH // 100 // ___ iha yadyapi anyakRtasvanivandhe'pi bhrAtRputra rekhAdivimarza vakSyati, tathApya purAtanAcArya granthavyAkhyAnurodhAdvayAkhyAtastena na punaruktiH / atha prakRtamAyulekhA vimarzamevAha kaniSTAGgulidezAcca rekhAgacchati madhyamAm / avichinnAnivarSANi zatamAyurvinirdizet // 101 / / kaniSThAgulidezAcca rekhAgacchati madhyamAm / avichinnAnivarSANi azityAyurvinirdizet / 102 / / kaniSTAGgulidezAcarekhA gacchatyanAmikAm / / avichannAni varSANi SaSTimAyurvinirdizet // 203 // kaniSThAGgulidezAcca rekhA tatraiva gacchati / triMzadvA vizavarSANi tasyAyuH prikiirtitaa||104 / / / kaniSThetyAdi zlokacatuSTayaM spaSTam / 101-102-103-104 anthAntarAptaM vizeSaM tadukyA vAha---- kAlAMmulIi rehA pae siNilaMdhi uNa jassa gayA / akhaMDA aphuDiyA barisANa sayaM ca sojIyai // 105 // kAlAGgulIti / kAlA-zyAmA aGgulI kaniSThA rAhuzanyoradhiSThA nAdrAtripratyAsatezca tanmulA lekhApradezinI vilaya yasyAgatA akhaNDA asphuTitA varSANAM zataM sajIvet // 5 // "Aho Shrutgyanam" Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 187 ) atra vizeSa bodhAya bhAgAnAha vIsaMti saMcAlaM pannAsasaMsaThI satari asii / nava ikaNiThiyA upaesiNi jAvajANijjA // 106 // vIsamiti / viMzati 1 striMzaccatvAriMza 3 tpaMcAzata 4 SaSTi // saptati 6 azIti 7 navatyaH etAvanti varSANi kaniSThAtaH prArabhya pradezi nIM yAvadAyujInIyAt, etadvacanAdeva kaniSThAdikramaH zreyAn nAGgaSTatarjanyAdistena vivekavilAsaktAM saMkhyAM kiJcidvyabhicAriNIM dRSTvA na bhramaNIyam // 6 // athaiSAM nirNayahetumAha---- karajAM vA catuSkAghobhAgA naSTau prakalpayet / yathAptaM tatturekhAyA mAdyolaGghanataH zatam // 107 // karajAmbeti / karajAmbA yadyapi padAnnakhAjAyante tathApi pAdasyA lakSaNa tuzasthAnAtkare sarvAMgINa lakSaNAt prAdhAnye naivaM rUDhiH yadvA pAdanakhA santopyasanta eva karanakha pratibimbarUpAt jyeotiSAM karanakhAnAM devAstadrUpA dvA teSAM ambe va mAteva karajAmbA aGgulyaH tatrASThasyApi kvacidmahaNAtta nivAraNAya catuSkamiti / tasyAdhonIcaiH pradeze'STAviti sUtre viMzatyAdyaSTa-kasyaiva pAThAdanyathA bhAgAnna ca prakalpayet - cintayet / zaMku davarakaM vAtadrekhA pramANaM kRtvA bhAgAn kuryAt, yathA jIvitarekhAyAM tarjanyA ullaGghane zataM AptaM, labdhaM nizcIyate / nanveyaM paJcabhidarza varSANIti vacanAddazavarSAyurnizcayo'pi vAcyastathA ca dazAvasthA vadazabhAgAzatAdadhikAyuSi dvAdazatrayodaza vA bhAgA: syuriti cenna; dvAdazavarSa paryantaM hastavIkSaNasya rekhANAmaprAkaTyAnayuktiH paJcabhirdazavarSANIti sUtra viMzatyAdedraDhIkaraNAya tena bhAganavakameva.. adhiketvAyuSi prAgevakRtottaratvAditi // 107 // atra bhASyaM pUrvaparavAkyayojanAya evamiti spaSTam / atha kramaprAptaM dhanarekhAvimarzamAha "Aho Shrutgyanam" Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (188) astAcalAdravyerakhA raktA khnnddaadhnprdaa| tasyAM cetpallavAjIva rekhA mukhA-apatyadA // 198 // astacalAditi / svasamaye udayAstAcalayorakyAt himavannAmAnagaH svarNamayo bharatakSetra sImAkArI tatraiva lakSmyAH sthAnAta vasudhArAyA ghanadapucyA lakSmI svarUpeNa bauddhaiH paThanAdvA loke'pi 'amtyuttarasyAM dizidevatAtmA himAlayo nAmanagAdhirAjaH' iti kumArasabhbhavakAvye anantaratnaprabhavatvenoktaH / yathA loke ekaivadik indrAzraye aindI pUrvAvaruNAzraye vAruNI pazcimA iti bhedadvayavikalpAt, dvedhA jainamate'pi, AkAzAstikAye ekadravyatvaM'pi SaT dravyasAhitya vikalpAllokAkAzamalokAkAza itidvidhA prasiddhi mtadvedatrIpa tatrApihimavannage yatra sUrya udeti tadaMze udayAcalo yatrAsta meti / tatrAstAcala iti tatodravyarekhA prabhavati sA raktA sampUrNA dhanapradA mata eva mAtRrekhApIyameva / strINAM lakSmIrUpAt kiJcadAridryanAzana itivacanAt dIpolakSmI lakSaNaM tat prakAzo'pi pazcimAyAmastAcale sUryaprApteH syAt rAtrau saura tejodahanaM vizatIti loktokti prAmANyAt tasyAM dhana rekhAyAM ye pallavA jIvitarekhA sammukhAste apatyadAstAvadvAra, apatyAni strI tasya puMsaH prasUte saMtAnarUpameva dhanaM nAnyaddhanamityarthaH / yadvA tAvadapatyasukhameva dhanasukha mantavyaM tenAgre vakSyamANa santAnarekhAbhirna punaruktiH // 108 // aGguSTasammukhA yete tAvadvAra dhanArjanam / / tasyAccheda rAjadaNDa caurAddhAnistu vedhataH / / 109 // .. aGguSTheti / ye punaraGguSThasammukhAstAvadvadvAraM dhanArjana vibhavaprAptiH / tasyA dhanarekhAyAchede rAjadaNDaH, bedhe taskarabhayam / pitarekhAto nirgatya kApilarekhA dhanarekhAyAM yAti tadApitRdhana bhoktA / jIvarekhAyA mAtRrekhA svalpA tadAjIvatyapi nare dhanahAnirbhahatI cet dhanarekhAyAM kApirekhA karabhAnirgatya milati, tadA pazcimadizolabhyaM santAnArjitadhanabhogaH paradhanaM vA prApnoti, tatrApi vajrAkAre patite mantripadaM AyarekhAtaH pallavo nirgatya "Aho Shrutgyanam" Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 189 ) dhanarekhAyAM milati tadA tasya putro dhanavAn bAmedhanarekhA dakSiNahasta dhanarekhAto mahatI tadAzvasurakule dhanaM bahulaM sAcet, vAmAyurlekhAyAM milati tadA svasurakulAllabhyam / rekhA chede na labhyaM AyulakhAtaH pallavo nirgatya dhanarekhAyAM milati tadA putrIbhAgyavatI golarekhAtaH pallavo nirgatya vAme dhanarekhAM. milati tadA bhAganI bhAgyavatItyAdi svayamhyam // 9 // granthAntare vizeSamAha maNibaMdhapaTTA saMpattAmatibhaMgulIi jA rahA / sAkui ghaNasamiddhaM desara kArya ca AyariyaM // 110 // maNibaMdhAra iti / maNibaMdhAt pravRttA madhyamAGgulIM yA rekhA samprAptA sAdhanasamrArddhaM kurute dezakhyAtaMvA, AcAryam / etumadhyamAzritorvA rekhAphakaizvaryalakSaNaM nanu dhanakathanAddhanarekheyamiti / prakaraNakRnmate'pi prAgukta rekhA paJcake dhanarekhAyAbhedena kathanAt, ata eva dIkSA rekhAyAstarjanyadhastanyA / balavattve gaNAcAryamiti / dvitIya phalamaizvaryavyaJjaka spaSTam | yoginAM dhanA' prAdhAnyAt / vAzadvakathanAt phalabhedaH // 110 // atha dakSiNakramAdgotrarekhA bimarzamAha--- gotrarekhAtha yasya syAdakhaNDA vedhavarjitA / gotre mukhyato yAti sarveSAmAzrayaH pumAn // 111 // gotrarekheti / spaSTam / akhaNDA sampUrNA madhye chede tu tasmAtpuruSAdvaMzachedaH [: putrAbhAvAta, tatrApyanya rekhA sAhacarye parakIyaputrAdvaMzasthitiH / gotrarekhAmUlachede jArajAtattvaM janmani vA pitU maraNAnta kaSTakRt kulamaryAdAmullaGghate gotra rekhAmUle matsye kule pAvitryam // 111 // yAvantaH pallavAzcAsyAM mAyA sammukha gAminaH / tAvanta pitR dravyasya bhayeyurbhAga hAriNaH 112 // yAvanta iti / asyAM gotrarekhAyAM yAvanto'Gguli sammukhAH stAvadbhiH pitRdhana bhAgavadbhistA vadvAraM klezaH // 112 // "Aho Shrutgyanam" pallavA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (190) yAvantaH pallavA rAjJo'bhimukhAste piyaMvadA / bhrAtaraH svajanAH kArye puMsa sAhAyyakAriNaH / / 113 // '. yAvanta iti / rAjJo'GguSThasya sammukhA yAvantaH pallavAstAvanto bhAgahariNopyasya puMso'nukUlAH kvacidvivAde sAdhaka bhAjaH // 113 // prakaraNa kArastvAha--- maNighaMdhAupayahA paesiNI jAva ai gayA rehaa| . bahubaMdhusamAinnaM kulavaMsanihise tasya // 114 // maNIti / maNibandhAt pravRttA pradezinI yAvat , atigatA rekhA bahUbandhu * samAkIrNa kulavaMzaM nirdizattasya / / 114 / / dIhAI jANa daha kulasamaMDahiye maMDahiyAe / vinAe jANavinnaM jANasuminnaM ca bhinnae // 115 // . dIhAi iti / dIrghAyAM jAnIhi / dIrgha-kulavaMza mRtAdhikaM mRtAdhikayA chinnayA jAnIhi chinna jAnIhi minnaM ca bhinnayA, atra-uddharva rekhAbheda vyAkhyAne'pi gotrarekhAsvarUpameva labhyate paraM vastutaH kularekhAtanmate'pi pRthageva idaM sUtraM tarjanI prAptorakhAdharasya puMsaH kuTumba poSakatA jJApakam / * mRtaM-adhikaM yasmin sakulavaMzo mRtAdhikaH svalpajIvajjanaH / mRtAdhikayA, atitanatara lekhayA chedavatI madhye na dRzyAH bhedavatI mukhe / shaakhaadvytryvtii| kulaM paitRkaM jAtirmAtRkI kulasya vaMzaH santati paraMparAM kulavaMzastaM chedavatyA rekhayA chinnaM bhedavatyA rekhAyA bhinnaM parasparaviruddhaM jAnIhi // 15 // atha UrdhvarekhA bhedAnAha-- maNibandhAduddharekhA yAtyaGguSThAdi sammukhI / asaupaJcavidhA rAjA zrayiNI rAjya saukhyadA // 116 // maNibandhAditi // 16 // nRponRpatimitraM vA prAptA.cettarjanImasau / jyeSThA prAptau tathAcArya khyAtimAn sainyanAyakaH // 117 // nRpa iti // 17 // "Aho Shrutgyanam" Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 191 ) sArtha vAhodhanI netorddharekhA ghoccha vAzritAH / kaniSTAmUrdhvarekhAtaH pratiSThAvAn mahAyazaH // 118 // sArthavAha iti // 18 // trayamapi spaSTArtham // 16-17-18 arakaMDA apphuDimA pallava rahiyA tahAavichinnA / gAviha rekhA sahasasyajaNaposagI bhaNiyA // 119 // 'arakhaNDeti / akhaNDA sampUrNAvyithAyogyamavadhiM prAptA askuTitA-abhinnA pallavairmadhye zAkhAkArairahitA - avichinnA madhye vichedenAptA IdRzI ekApyuDUrva rekhA janasahasraM puSNAti kiM punastasyAH paJcakamiti // 19 // dravyAnusArAdvastuphalamiti nyAyAjjAteravi vastutvaM draDhayan UrddharekhA phalamAha - onder vippANAM veyakArI rajakarISatipANA sArehA / vesANAya acchakarI sukhakarI suvagrANaM // 120 // viSNaSpANamiti / grahasvAnazakUnAdInAM yathAdravyadeza kAlavimarza kalavatsAmudrikasthApi nimittatvAtkalameSTavyam / tena viprANAM vedAdizAstrAdhyayanaM Urddha rekhAkalaM kSatriyANAM rAjyaM vaizyAnAM vyavasAyinAM dhanaM zUdravargANAM bahujAtitre dAdrahutvaM teSAM sukhena nivahizca / nanU ke'pi triprA rAjyabhUja:kSatriyAdhyanapaThavaH, zUdrAapi vyavasAyina ityanyathApi dRzyate jAtervikalyadha, 'Titattvena, avastutatvAt nahi kuNDo ghnItvena vikalpitaH SaNDhaH payasA pAtrI pUrayatIti cennaRtusnAtayA brAmhaNyA kSatriyadarzane kRte garbhasya tAdRzatvenotyattau vaidyazAstraprAmANye nApi jAtirakhaniyAmakatvAdanyathA nimbAdikalA-dAmAdyutpatti prasaMgAdityanyatra vistaraH // 120 // tRtIyA UrddharekhA sAvitrIM prApnoti tasyAH phalamAha-- yA maNibaMdhapayahA saMpatANAmi aMguli rehA / sAkuNai isatthavAhaM nakhayasya pUiyaM purisaM // 121 // "Aho Shrutgyanam" Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 192 ) jAmaNIti / yA maNibandhAt pravRttA-saMprAptA'nAmikAGguliM rekhA sA karoti sArthavAhaM narapatizatapUjitaM puruSam // 21 // lekhAM prAha tUriyA maNibaMdhA upayA kajiThA jAva jAgayA rehA / sAkuNai jasasAmaddhaM siThi bahuvitasaMjutaM // 122 // maNIti / maNibandhAt pravRttA kaniSThAM yAvad yA gatArekhA sA karoti yazaH / samRddhaM zreSTinaM bahuvittasaMyuktam / iti prakaraNakRnmate caturddhA Urddha lekhA dvayasya prAgevokteH // 12 // paJcamyA urdhva rekhAyAH kalaM vidyetyAha- maNidhAra rehA aMguThapaesiNI NAmagabhayA / sA kuNa satthajuttavinANa viyarakaNaM purisaM // 123 // bhaNIti / maNibandhAdrekhA - aGguSTa pradezinyormadhye gatA sA karoti zAstrayuktaM vijJAnavicakSaNaM puruSaM iyaM rekhAtu gotrarekheva pratibhAsate yadIya vidyA rekhA tadAmaNibandhakanage'pi maNibandhasya vAmakoNa eva prAyastatraiva nakSatra cakre puNyamya gurudaivatasya sadbhAvena vidyArakhAyA aucityAt, sarvatra maNibandhagrahaNaM tasya sarvovarekhA mUlatvena prAdhAnya jJApakaM tena maNibanke koTisaMkhyA vivekavilAse || 23 // zaiva sAmudrike'pi -- aGguSThasyApi yadyante brUte nRpatimuttamam / saiva tarjanIkAM prAptA rAjyasaMpadamuttamam // 1 // senApatiM ghanezatvaM madhyamAM gatayA tayA / anAmikAM punaH zreSTI dhanavAn sabhavennaraH // 2 // sukhinaM subhagaMvApi yadi prAptA kaniSThikAm / naraM karoti tAdRkSaM bhAgyavantaM mahAbalam // 3 // iti / Urddha rekhA paJcakaphalaM spaSTaM nigadya caturvidhatvamapyAha "Aho Shrutgyanam" Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 193 ) tyaktoddhuM maNibandhaM yA rekhA cottaragAminI / yazo dadAti sA puMsAM zrIdAyikA na saMzayaH // 124 // tyaktorddhamiti / maNintradhaM vimucya uttaragAminI yA rekhA sA puMsAM yazo dadAti / lakSmIdAyikApi syAttanna na sandehaH // 124 // urddharekhA catasRSvaGgulISu bhavanti cet / nAnAbhoga sukhaM sevAsamudravacanAdyathA // 125 // Urddharekheti / prakarTa, atrAGgulI catuSkasyaivokteH caturdeva UrddharekhA iti na nirNeyaM catasRNAmapi etat phalaM tarhi paJcamyA viziSTataimaivetyarthAt // 25 // ityurddharekhAvimarzanam atha prakIrNakarekhAstatra strImUlatvAtsaMsArasyeti pUrvaM tasyA rekhAvimarza prAha strIrekhAvAmahaste syAdAyUrekhA svabhAvataH / dakSiNaiH pallavaistasyAM saukhyaM duHkhaM tu vAmage // 126 // strIrekheti / puMso vAmahaste AyurlekhA sA svabhAvataH strIrekhA mantavyA strINAmarddhAGgasthAyitvena vede lokeca pratIteH itarathA vAmahastarekhA vaiphalyamApatati tathAtve dakSiNahastarekhANAmapi tathA pratipattau koniSeddhatyuktaM prAk divaso dakSiNohasto rAtrirvAmo matAntare iti kathanAt strIprAdhAnyaM rAtrAdeva / rAtrau strIprAdhAnyamevetyubhayathA niyamAt dine striyAH pRthagavAva sthAnAn, dakSiNagataiH pallavaiH puMsaH striyAM sukhaM vAmagaiH pallavaiH striyAM duHkhamiti vizeSaH // 26 // granthAntaragataM vizeSamAha. - AyurekhA kaniSTAnta lekhAH syu gRhiNIpradAH / samAbhiH zubhazIlasyAH viSamAbhiH kuzalakAH // 127 // Ayuriti / jIvita lekhAyAH kaniSThAyAzvamadhye yA rekhAstAgRhaNI strI tAM pradadate / yAvatyolakhAstayormadhye tAvatyaH striyaH puMso bhaveyuH tAmileM ha....13 "Aho Shrutgyanam" Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 194 ) 3 khAbhiH samAbhiH pradhvarAbhiH suzIlAH striyo vizamAbhirSakrAbhiH kuzIlA vyabhicAriNyaH krodhanAvA, atra sAmAnyoktAvapi vAmahaste jIvivatarekhAkaniSTayorantare yAvadrekhA sambhavastAvat strIyoga iti vyAkhyeyaM yattu kacid dakSiNahaste jIvita rekhA kaniSTayormadhye yA rekhAstA strI saMkhyA lakSaNamiti sAmpratI na mugdha sAmudrikANAM tathA pravRtteranusArAdvyAkhyAtaM tad bhramamUlaM dakSiNahaste strIlakSaNA'ghaTanAt, dUtasya yadipAdaH syAdRkSiNoye sthitastadA pumAn daSTo'tha vAme tu strIdaSTeti na saMzaya iti vivekavilAse dUtaparIkSAyA mapi tathA vacanAt evaM tArA mUlAditi vakSyamANa sUtre'pi vAmahasta karabharekhAbhiH strIparigaNanaM jJeyam / kecittu Ayurdekheti sUtraM dakSiNahaste puMsaH svajanmani sUtikA strIparigaNane na vyAkhyAnti / samAbhiH suzIlA: sadAcArAH kulinA viSamAbhirviruddhajAtyA iti, arthAt ata eva sUtikA sthAnAtpurastarjanyadhomRtyusthAnamapi yuktaM, caitat AyurlekhAyAH svAtmarUpatvena tadudbhavasthAnasya kaniSThAdhaH saMgatatvAt, sUtikAsthAne eka rekhayApitA paragrAme rekhA dvaye pitA sannihitaH rekhA traye ito vRddhatA bhrAtA svasA vA vAcyA tathApi rekhA samatve rAtri janma vaiSamye divA jAtastathA'sya pazcAdekhA samatve svasA rekhA vaiSamya bhrAtA sambhavatItyapi lakSaNIyam / tena prakaraNakAroktirapi // 127 // tAmevAha--- kAlAMgulI kaniThA rehAtu jassa jatiyA huMti / tattiyAmitA puraSA purissaya tattiya mahilA // 128 // kAlAGgulIti / kAlA kRSNA yadvA kAlarekhA AyurjIvita kAla iti koSavacanAjjIvitarekhA tasyAH pratyAsatteH kAlAGguliH kaniSThA tasyAdho yasyA yAvatyo rekhA bhavanti tAvanmAtrA striyAH puruSA iti dakSiNahaste / puruSasya tAvatyaH striyaH iti vAmahaste vimarzaH // 128 // tatrApivizeSamAha- "Aho Shrutgyanam" Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 195 ) dIhAhikomArI kuDiyAhiM puNNabhave viyANI / AsahAhiyo sohaggaM kuDiyAhiM viMdUyaM jANaduhathaM // 129 // dIhAhi iti / dIrghAbhiH pralambAbhilekhAbhiH kumArI strI pariNayataM ekayA rekhayA ekazo rekhAdvayedvirvivAha rekhAtraye tririti sphuTitAbhirlekhAbhiH purnarbhuvaM ghAritAM vA vijAnIyAt snigdhAbhiH striyA bahusaubhAgyaM suDiyAhiM iti / truTitAbhirchinnAbhirlekhAbhirapi dUjhaM durbhagAM jAnIhi evameva phalaM bhartAramuddizya striyA dakSiNahaste vimarzanIyaM yadyapyatra vAme vA dakSiNe iti vivRtya noktaM tathApi vAmabhAge tu nArINAmiti sUtrAnuvRtteryathAyogaM grAhyam // 129 // athAsyA rekhAyA vipakSamAha - dIkSA rekhAbalavatI purasthA cenmahattarA | dIkSA rekhA bala bAdhayedArarekhA tadA mitrodayaM vadet // 130 // dIkSeti / AdyA'dhaH sthAtu dIkSaNamityagre vakSyamANA catI syAt, balaM cAtra sUkSma 1 snigdha 2 gambhIra 23 lamba 34 piGgala 25 avyAvRtta 6 achinna 7 abhinna 8 aviruddha 9 sama 0 asthAnacyuta 11 pUrNA 12 khyadvAdazaguNayogastatsahitA / puraHsthA hastasya dakSiNasya agrabhAgo sthitA, AdyAGgulyA adhaH sthAnAt pUrvabhAge spaSTA cedyadi mahatI sAdArarakhAM bAdhayet phalapratibandhAdviphalAM kuryAttadA strIrakhA kasya cit priyamitrasya paramabhaktasevakasya vA udayaM vadet, evaM strIrekhAnirNaye pitRrekhAGguSTha rekhAntare yA Udhrva rokhekA ityAdinA hastacinhe dArarekhA uktAstat sUtraM svaparastrIbhogalakSaNaM na punarvivAhAdisaMskAraprApta strI viSayaM bodhyam // 130 // atha rAjayoge sati vizeSamAha tArA mUlAnmaNiM yAvat rekhA yatsaMkhyayA sphuTAH / tAvatI mahilAstasya rAjayoge vinirdizet // 131 // tAreti / kAneSThA mUlAt prArabhya maNibandhayAvad yAvatyorekhA stAvatyaH "Aho Shrutgyanam" Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ striyaH syuH / kadetyAha-rAjayoge siMhAsanAdi vakSyamANa rAjalakSaNa sadbhAve, etana granthAntare " kaniSTA mUlarekhAyA mANiM yAvaJcarekhikAH / "tAvatyo mahilAstasya striyAstAvanmanaH priyAH // 1 // " ityapi nizcitaM nanu kvacit kaniSThAdhaH strIrekhA 1 granthakRnmate vAmahastAyUrekhA 2 rAjayoge tArA mUlAdilyAdinA strIrekhA uktA tathA rekhAbhiH karame vAme vaNika putrAzca sevakA iti vacanaM tarhi apatyarekhA navakAza iti cenna rAjayoge mAtRrekhAyA aprayojanAt maNeraGguSThamUlAM taM yAvat apatyarekhA jJeyA, ata evAgre viveka vilAsoktaM, apatyarekhAH sarvAH syuna tathAGguSTha talAntare iti gRhItaM rAjJaH prAyo bhrAtRnAzAdanAze'pi sevakAntarbhAvAt pitRrekhAtoagaSTha sammukha palvavaireva sAhAyyakArimAtratve nagaNanaM yadvA kSudrarAjye spardhA kAritve navaka rUpakarabharekhAbhireva dakSiNe bhrAtRbhaginyAdi gaNanaM yuktaM vAmahaste karame striya eva saMkhyeyAH / / 231 // / atrArthe sammAtimAha___syuryAvantyontare rekhA maNijIvita rekhayoH / tAvatImahilAstasya striyA stAvanmanaH priyA // 132 // syuryAvatya iti / uktArtham // 132 // atha striyAstAvanmanaH priyA ityetasya saMgatimAha -- striyA dakSiNa pANisthA patirakhA prkiirtitaa| AyurekhAtra tadbhede yogaHsyAdvidhavAkaraH // 133 // striyA iti / strINAM dakSiNapANau jIvitarekhA sA bhartRrekhA smRtAstasyAbhede vidhavA raNDA tasya yogaH syAt / tasyAvedhe, asatItvayoga iti // 133 // tadA vAmakare tArA mUladA maNivandhanam / rekhAyAvatya udbhUtAstriyA stAvanta IzvarAH / / 134 // tadA vAmakara iti spaSTam // 134 // "Aho Shrutgyanam" Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 197) atha lakSaNAnAmanyonyabAdhe prAcAMvacanamAha puSTaM yadevadehesyAllakSaNa vApyalakSaNam / itaradvAdhyate tena balavatphaladaM bhavet / / 135 / / puSTamiti / puSTaM balayuktaM lakSaNaM viruddhalakSaNaM vA. itarannirbalaM tena balavatA bAdhyate tatphalaM niSiddhata ityarthaH // 135 // nigamanamAha-- tathAca yogiprabhRte yasya strI saMgamo nahi / dArarakhAsikta ziSThAM dattetvanyA prabhutvakRt // 136 // tathA ceti / yasya yoginaH strIsaGgamo nAsti tasya haste strI rekhA zubhAbhakti bhAjanaM ziSyajanaM dattetu punaH anyA ziSyasevaka bhAgyAdirekhA prabhutvamaizvaryaM karoti; yadvA lakSaNAnurodhAllakSya, tathA kvacillakSamyAnurodhenApi lakSaNapravRttestata eva devAnandAyA garbhApahAra lakSaNAnAM svapnA nAmapyahAraH siddhAnta siddhaH // 136 // strIrekhAvattApasayoga bhAnyAdi rekhayA vAmahastagatayA kiM vimarzanIyamityAha--- lakSmI rAjyaM vAhanAdi nRNAM vAmakarAdiha / jJAnamaizvarya vaMzAdi vIkSya dakSiNapANitaH // 137 lakSmIti / vAmakare yogino dhanarekhayA lakSmIH UrddharekhAyA rAjya vAhAnarekhayA vAhanebhyo labhyaM ihatApasayoge vAcyaM dakSiNapANito dhanarekhayA zuddhajJAnaM sukhasantoSAtmabodhAdikaM Urddha rekhayA aizvarya gotrarekhayA baMzAdikaM lakSaNIyAmityarthaH // 137 / / __ athaivaM yogino lakSaNanigamane yoginyAH patirekhAyAM kiM vAcyaH mityAha yoginyAsukhaM patyustasyA dkssinnpaannitH| jJAnaM yAtrA tapaHzaucaM gurusaukhyaM nirIkSyate // 138 // yoginyA iti / patirekhayA jJAnaM yAtrAtIrthapraNatiH saMyamo vA tapaH cau. "Aho Shrutgyanam" Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 198 ) caM dravyabhAvabhinnaM nairmalyaM ghanAderhastAsiddhiH pitR rekhayA guroH sukhaM dakSiNa pANe vimarzanIyam / tena eka smAdapi lakSaNAnnAnA lakSya vicAro nAnupapanna iti jJeyam / / 138 // iti strIrekhAvimarzanam // atha striyAH prasaGgAdapatyotpattiriti kramAdapatya rekhA vimarzamAha - maNeH svabhAva rekhAnta rekhAbhiH karabhennRNAm / apatya saMkhyA nirdezyaM sampradAya matAzrayAt // 139 // maNeriti maNibandhAdArabhya svabhAvarekhA jIvitarekhA tatparyantaM, apatyAnAM saMkhyAgaNanA vaktavyA sampradAyo gurupAraM paryantasyAzrayAdarastasmAt, tatrApi karamerekhAH samA krena tadA prathamaM putrIviSamAGkena putraH prathamaM syAt, atrAyaM bhAvaH vivekavilAse vakSyamANasammatyA karame rekhA bhrAtRbhaginyAdi lakSaNaM, aGguSTamUle'patyasaMkhyeti dRzyate / tena sAmpradAyikamatasya tAtparyamidam / karame vAmahaste pratyAsattyA, apatya. saMkhyA ucitA, aGguSThamUle tu bhrAtR bhaginyAdisaMkhyApitRrekhA samAsannatvAt bAhulyena prAkRta lokAnAM tathaiva yogAt rAjayoge punacaiMparatyim // 139 // hastabimbakAra samyatyA draDhayannAha- yAvatyakarabhe rekhA UrdhvaM tAvadapatyadAH / tAH samAne tadAdyA strIviSamAGke naraM vadet // 140 // yAvatya iti // 140 // tApasayoge vizeSamAha yoginAM tanayasthAne ziSyaprAptirvicAryate / patyuH sthAne yoginyAH dharmayogamathAzramaH // 141 // yoginAmiti / apatyarekhAbhiH ziSyaparigaNanaM yoninAM strIrahitAnAM vAcyaM ziSyaputrayoH sAmyAt, sRSTidvividhA - ' mAnasI yonijA cakhAdyA zipsantatyA parAputrapravAheNeti ' nyAyakusumAJjalI granthe udayanAcAryAH "Aho Shrutgyanam" Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 199 ) prAhuH tata eva yoginyAH patisthAne dharma zaucAdirAcAraH yogaH - paJcAbhi sAghanAditapaH karmamaThAzramo guru pAraMparyasaMsargastasya tat pratipAlakatvAt, ata eva ekasmAllakSaNAnnAnA lakSya vimarzaH prAguktaH siddhaH siddhAnte'pi ' svapnaphale rajjavaI rAyA jiNe vA iti pUrvaSaNA kalpe tathA rajjavaha rAyA aNagArevA bhAviyappA ' iti phaladvayakathanenasyAdvAdAt // 141 // putradA kara rekhA kaniSThAdhaH kalatrakRt / " aGgaSTamUle rakhAstu bhAtRbhANDAnizaMsati // 142 // w punaH sammattimAha putradA iti / idaM bhojakRtasAmudrikoktaM- tasyAdAvayaM lokaH lakSagranthe samAkhyAtaM vistareNa varAnane puMlakSaNaM jhaTityeva kastaM varNayituM kSama iti / karame rekhAH putradAyinyo lakSaNatvAt kaniSThAdho vAmahaste kalatrakRt strIlakSaNaM aGguSThamULe rekhAbhrAtRbhaginyAdi lakSaNam // 142 // atha sahodara rekhAvimarzamAha maNeraGgamUlAntaM yA rekhAstalasammukhAH || 11 sUkSmAstAhibhaginyaH syubhrAtarasthUlarekhitAH // 143 // maNeriti / maNibandhAt prArabhya aGguSThamUlasya anto yatra karmaNIti kriyAvizeSaNaM yA rekhA stalaM garbhakaM tat sammukhAH sUkSmA stAbhaginyaH smRtAH rekhitaM yAsAM tAstathA rUparekhA bhrAtaro lakSaNayA bhrAtRlakSaNaM bhavanti tAsAM rekhANAM samatve prathamaM bhaginIjanmavaiSamye bhrAtRjanmAGguSThamUlAnmaNisavammukhagaNane laghurekhA bhavane svataH pazcAdbhaginI rekhAvRddhau svataH pazcAdbhrAta tyapi bhAvanIyam // 143 // tatrApi vizeSamAha- tAsu yA askuTA rekhA stAvanto nidhanaM gatAH / yAkuTA stathA jIvata iti sAmudrikaM vacaH // 144 // tAsuyA iti / tAsurekhAsu yA aprakaTA rekhA upalakSaNAt chinnAbhinnA vidvAvA tAvantaH sahodarAjIvA bhrAtRbhaginIrUpAmaraNaM prAptA yA rekhAH prakaTA "Aho Shrutgyanam" Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 200 ) avidvAste'dha iti pakSAntare jIvantaH, evaM prakAreNa sAmudrikaM samudrasUrervacaH / bhrAtRbhaginInAM sAratvAt bhANDaM vastu iti vyavahAraH // 144 // athAtra matAntaramapyasti tasya prAmANya vyaJjanAya - AdyazlokapAThapUrva nAmanirNiya tanmatAntaramA ha AyurlekhAvasAnAbhirlekhAbhirmaNibandhataH / spaSTAbhirbhrAtaro spaSTA tAbhirjAmayaH punaH // 145 // Ayurlekheti / maNibandhAt Arabhya jIvitarekhAM yAvat arthAt karame rekhAbhiH spaSTAbhirbhrAtaraH saMkhyeyAH aprakaTAbhirjAmayo bhaginyaH parigaNanIyAH // 145 // , aspaSTAbhiradIrghAbhibhrAtR jAmyAyuSastuTi: / yavairaGgaSThamUlasthaistatsaMkhyA sunavo nRNAm // 146 // spaSTa | hrasvA-aspaSTA rekhAstAbhirbhrAtRbhaginInAM AyuSastruTimaraNaM jJeyaM, aGguSThamUleyAvanto yavAstAvantaH sUnavaH putrAvAcyAH, sUnuzahena putrAeva, apatyazadvena putraputrI napuMsakabimbAdi gaNanAnnAgretanazlokena punaruktiH // 146 // apatyarekhAH sarvAsyurmatsyAGgaSTatalAntare / haste cinhepye tadeva sammataM viduSAM matam // 147 // apatyeti / sarvA apatyasaMkhyA rekhAmatsyo maNibandhasthaH aGguSThatalamaGguSThamUlaM tayormadhye bhavanti idameva mataM hastacinhasUtre sAmudrikatilake'pi prAguktam / AyulekhetyAdisUtraM rAjayoge sati AtRviSayaM na cet putrAdAH karame rekhA ityAdinA virodhaH, rAjJo bhrAtRNAmastaM prAptatvAt karabhasya sevA sthalatvAttatraiva tadrekhA nyAyyA / keSAJcidbhrAtRNAmanAze'pi sevakAntarbhAvAt rAjJaH putrAstu Ame yAM dizi aGguSThamUle barddhamAnatejasaH padasthAnocitAH sodayA iti / sAmAnyalokAnAM bhrAtarasatejasakAH putrAssevA kAriNa eva // 147 // ata eva prakaraNakAra ubhayamatAvirodhena sUtraM babandhatadevAha - " Aho Shrutgyanam" " Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (201) aMguThAsayamUle jAteyamittAtu mUlarehA u| tehuti bhAvu yA khalu taNuyAhi huMti bhayaNiTha / / 148 // aMguThasaya iti / aGguSThasyaca mUle yAvanmAtrAH sthUlarekhAH te bhavanti bhrAtaraH khalu tanukAbhirbhavanti bhAginyaH / etena sthUlatanutvayo rekhAdoSatve prAgukte'pi, atisthUlatanutvayoreva niSedhaH siddhaH // 148 // aMguThasa hiThA rehAusa jatiyAhuti / titayamittA puttA sahrAhiya dIriyAhuti // 149 // puna:aMguThasayAhiThA iti / aGguSThasya cAdhaH rekhA yasya yAvatyo bhavanti tAvanmAtrAH putrAH snigdhAbhirdArikA bhavanti // 149 // jatiyA mittAchinnA bhinnAtedArayA muyAjANA / akhaMDA achinnA jIvaMti yatatiyA puttA // 150 // jattiya iti / yAvanmAtrA chinnA-minnA tAn dArakAn mRtA jAnIhi / akhaNDA-achinnA jIvanti tAvantaH putrAH // 150 // athAGguSTha yavavimarzamAha--- vidyAkhyAtirvibhatiH syaadyvhynggsstthmdhyge| zuklapakSe janmarAtrau vAmAziSTha gate punH|| 151 // vidyeti / anekavastutatyaparIkSArupAtravidyA natupaThanapAThanarUpA tadekhAyAH sthAnabhedAt khyAtiH prasiddhirvibhUtiH svajanadhanarUpA sampad syAt aGguSThamadhyaparvaprApta-yave atra sAmAnyata evAGgaSTho grAyaH / punarvAmahasta'togaSTha gateyave zuklapakSe rAtrau ca janmavAcyam // 151 // kRSNapakSe divA janma dakSiNAaGgaSThageyave / viddhAviddhavivekana pakSasya vyatyayaHkvacit // 152 / / kRSNapakSe iti / dakSiNAGguSThage yave kRSNapakSe divA janma syAt , kvacidvayorapyaGguSThayoryavasadbhAve viddhovedhavAMstadanyo vA samyag vimarzanIyaH tadAca kvacit zuklakRSNa pakSayorvyatyayorviparyayo jJeyaH // 152 / / "Aho Shrutgyanam" Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 202 ) atra matabheda mAha zuklapakSe tathA janma-dakSiNAGguSThagairyavaiH / kRSNapakSe nRNAM janma vAmAGguSThagatairyatraiH // 153 // zuklapakSa iti / dakSiNAGguSThagairyavaiH zuklapakSe janmavAcyaM vAmAGgaSThagatairyavaiH kRSNapakSe puruSANAM janma, / atra dakSiNa haste'GguSThayave zuklapakSe janmetyuktaM tatkenAbhiprAyeNetyatra bahuzrutAH pramANamanyathA zuklapakSaH candra strIpuruSaH sUrya ityAdi svarodayAdyanusAraNa, tathA zuklapakSikA uttarasyAM kRSNapAkSikA dakSiNasyAmiti siddhAntaparibhASayA vAmahastAdeva bodhyaH / yadvA yavairiti bahuvacanAdvahUnAM balavatvena granthaprAmANyAcca dakSiNahaste yathaiH zuklapakSo jJeya ityAzayaH na punareke na yave nakSatra bahUnAmathavaikasya yavasya syAt phalaM samaM tat prAyikaM, anyathA yava saMkhyAkatvaM putrANAM svayameva vivekavilAsakRtA proktam / tadvayAhataM syAt, yadvA zuklapakSe hastavIkSaNe dakSiNAGguSThayavaiH zuklapakSe janmavAcyam / kRSNapakSasya dakSiNAGguSTha yava prApta syApi bAdhAt zuklapakSapadaM, AvRtyA vyAkhyeyam / evaM kRSNapakSe ityapi padaM vAra dvayaM yojyaM tena na doSaH / tattvaM sarvajJa gamyam // 153 // prakaraNetviti tuzadvAdvizeSamAha dAhiNa hatthaMguThaya majhaya jatreNa divasa jammase / vAmAMguTha javeNa nUgaM jANijja nisijAyam // 154 // dAhiNeti / dakSiNahastAGguSThamadhye ca yave na divasajanma tasya / vAmAGguSTha yavena nUnaM jAnIyAnnizi jAtam // 154 // punaryavasya phalavizeSamAha aGguSThodara madhyasthe yave bhogI sadA sukhI / bahUnAmathavaikasya yavasya phalatulyatA // 155 // aGguSThodareti / aGguSThodaraM aGguSThamadhyabhAgastat parvaNi yA rekhA tasyAmapi madhyabhAge yavasati bhogI utpanna bhakSya bhoktA gandhamAlya annapAna "Aho Shrutgyanam" Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MOLA 6 . ANAN Cuya NeMarateauwahatwanatime paka TERRIERSAR RANIjuremAsakI samamikatanAdamyatemadhaSadesA parampamilAyatoharayesalAdoyA sigAne prakAra Mara Sadi 5 loka 2 NCE saba-satya HINDI ThalakA jagal vara. 18 khiraka na ARMeme 5 AdI sAtA HTTER TOSHIA SHSAN ' XN. HAN RateotrI" RELushRROL mokA SHREET pusamA ARRIANganavAyA Halaryana / SPORTS LAM mo007 AHMA ma.REENDER yasamA zrIhastarezAdarzanaH "Aho Shrutgyanam" Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "Aho Shrutgyanam Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 203 ) eka gItagAna vINAdi kalAvAn bahUnAM tathA, ekasya yavasyApi bhogAdidAyitve phalaM tulyaM eko'pi bhogitvaM kuryAttathA vahnopi bhogitvaM dadyurbhogeSu punastAratamyaM tathA ekasmin vayasi yadvA vayastraye'pi bhogaH / smin sthAne sarvatra deze vA bhoga ityAdi vizeSastu eka yatrasya tathA bahUnAM bhavatyeva yavalakSaNa syAtizayadyota nArthamevaM bhaNiti // 155 // atha lakSaNa dvAtriMzikA vimarzaH / 32 chatraM tAmarasaM dhanUM rathabaeNro dambholi karmI kuzI vApI svastika toraNAMni cemera paJcAnanaH pAdapaiH ca zaGkha gajau samudra kalazau prAsAda matsyA yavA yUpastUpa kamaNDalU nyavanimRtsaccAmaro darpaNaH // 156 // ukSI patAkI kamalAbhiSekaM sudAmai kaikI dhanapuNya bhAjAm / chatramiti / tAmarasaM kamalaM dambholirvacaM / sarastaDAgaH paJcAnanaH siMhaH / pAdapo vRkSo yUpo'tra pUjAsthAna stambhaH paramezvara pAdukAsthAnaM kamaNDalu yoginAM jalapAtraM, avanibhRt parvataH sa ca dakSiNakare tenaiva hanumadrUpe dakSiNe parvataH / rAjate nikecit, ukSA vRSabhaH / kamalAbhiSeko lakSmI mUrtidiggajairabhiSicyamAnA / sudAmapupyamAlA / kekImayUraH / zeSANi spaSTAni ghanapuNyabhAjAM bahU dharmodaya labdha bhAgyAnAM, etAni lakSaNAni bhavanti / atra pAThAntare - kamaNDalu 1 kalaza 2 yUpa 3 vApI 4 dhvaja 5 patAkA 6 sauvastika 7 va 8 masya 9 makara 10 kUrma 11 rathavara 12 sthAla 13 aMzuka 14 aSTApada 15 aMkuza 16 supratiSTaka 17 mayura 18 zrI 19 dAma 20 abhiSeka 21 toraNa 22 medini 23 jaladhivara 24 bhavanA 25 Adarza 26 parvata 27 gaMja 28 vRSabha 29 siMha 30 cAmara 31 stUpa 32 rupa prazastottama dvAtriMzallakSaNa dharA iti prajJapanA vRttau dvAtriMzalakSaNAni dRzyante / digambarAstu harivaMzapurANe bhAskaro'bdhistathA vINA vyanjana veNuruttamaH mRdaGga puSpamAlAca haTTa paTTAmbara zuciH nAnA bharaNa "Aho Shrutgyanam" Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 204 ) saMdoha kuNDalAdika nAmabhRt ityAdinA saptamAdhikAre lakSaNA nyAhuH / phalaM caiSAM hastabimbasUtre // 156 // tadastadevAha mastalonmukhe matsye sahasra ghanavAnnaraH / makare dazasAhasrI zaMkhe lakSapatirbhavet // 157 // maNeriti / maNibandhAttalasammukhe matsye sahasrarUpyakAn sauvarNikAn dInArAn vA yathA samayaM yathA deza narassalabhate / makaro jalasthalo bhaya caraH tasmin dazasahasraghanavAn sahasravatsAhasra zabdo'pi / uSmaprabheda nAmamAlAyAM zaGkhabheda dakSiNAvarte lakSapatiriti // 157 // AtapatraM kare yasya daNDena sahitaM punaH / dhvajaM vA cAmarayutaM cakravartiM sa jAyate // 158 // Atapatramiti / spaSTam // 158 // dhvajo hastatale yasya sa vRddhatve sukhI bhavet / karabho mAMsala zreSTI'Gguliparva namAMsalam // 159 // dhvajo yasya haste sa vRddhAvasthAyAM sukhI syAt, karabho dhanAyurlekhAsthAnaM sa mAMsapuSTaH prazastaH aGguliparvaviMzeopakaH sa na mAMsayuktaH / hastabimbasUtratvAt dIrghanirmAsaparvaNe, ityane na punaruktiH // 159 // aGkuzarekhAyA sthalamapyAha karabhAnnirgatA rekhA dhanarekhA yadA gatA aGkuzAkAra bhRdyasya sa pumAn gajavAnRpaH // 160 // karabhAditi / sa pumAn gajavAn tasya dvAre gajo baddhyate ityarthaH // 160 // hasta rekhA dharo rAjA zUraH siMhAkRtau kare / vRSabhe gokulapatiH karSako bahurUpavAn / / 161 // hastIti / hastasiMha vRSabhazca dakSiNakare puruSopamAnAt tata eva saudharmendro vRSabha rupaibhagavadabhiSaktAgame'pi, kecittuIzAnendrasya, vRSabhavAhanatvAt bIjAptau vAmakarayogAd vRSabho vAma ityAhuH / / 161 // "Aho Shrutgyanam" - Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 205 ) sUrye pratApavAn zUraH candreprakRti komalaH / siMhAsane paTadhArI more mAtulataH sukhI // 162 // sUrya iti / aGguSThamadhyaparvANi sUryAkAre pratApavAn dakSiNahaste iti gamyaM tatra tasyAdhikArAt, candrevAmAGguSThamUrddhaparvaNi prakRtyA svabhAve komalaH sukumAraH vAmabhAgasya uttara digrUpAt tena IzAnendrazirAsa candra iti siMhAsanaM dakSiNAGguSThamUle paTarekhA yogAt, mayUro vAmahaste karabhAdUrdhvaM dhanarekhAto nIcaistatra saMgItavidyArekhA sannidhAnAt mora zaddhaH saMskRte'pi zrAddhavidhivRttau tadarzanAt // 162 // aGkuzeti pratiSTAvAn prAsAdazcet sukhI dhanI / matssetu pazcimavayaH mukhI sAM yAtrikaH pumAn / / 163 / / aGkuza iti / pUrvoktasthAnAdanyatra, aMkuzAkAre iti vizeSaH prAsAde devagRhe dakSiNAGguSThamUle pratiSThAvAt sukhI ca, azvAkAre dhanI / matsye tu punaH karatalasyA sammukhe kUrparasammukhe iti vizeSaH pazcimevayasIti vaddhatve sukhI yadvA sAMyAtriko jalapraharaNavyApArI // 163 // nandAvarte nRpapadaM saubhAgyaM kacchapAkRtau / pUrNakumbhacaraH pANau naraH pUrNamanorathaH 164 // nandAvarta iti / nandeti navasaMkhyAkA, AvarttA yasmin svastike sanandAvartastadAkAre rAjyaM kacchapaH kUrmaH // 164 // rathAkAre rathIloke sodyamaH pari vAravAn / khaDgAdi zastrAkAre syAtklezakArIsu sAhasaH // 165 // rathAkAra iti // 165 // dhanuSAvallabho loke mantrI cAmaravAn kare / puSpamAlAGkito haste yazasvI dhanavAnnaraH // 166 // ghanuzeti // 166 // mukuTe rAjamAnyaH syAt kamale bahu bhogavAn / muSTautile putrapUrNaH sarve krodhI mahAdhanI // 167 // "Aho Shrutgyanam" Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 206 ) mukuTa iti // 167 // chatre haThI pratiSTAvAn svastike vArdhake sukhI / sthalapadmeti caturaH kSamAvAn mardalAkRtau // 168 // chatra iti / pUrvasUtre daNDasahitaM chataM cAmara yugalAnvitaM cAtra punarekameva tadapi vAmakAra hastAtvAt // 168 // SaTkoNe dharmavAn dhIrA tejasvI maNirekhayA / sarovare'tivAtAGgaH kulamuravyo yugAkRtau // 169 // SaTkoNa iti / SaTkoNa yantrAkAre dharmavAn ratnAkare tejasvI // 169 // kunte kezI siddhakAryoM vidyAvAn syAccharAkRtau / vimAne durga gehAdi nirmAtA kAntibhAgAjjanaH // 170 // kunta iti / sukhonneyam // 170 // evaM rekhA balAd jJeyaH svabhAvanirNayoGginAm / tattadrekhA kRti sthAna jJeyaM granthAntarAdiha // 171 // evamiti khaGgo dakSiNe dhenuvame haste evaM svastikavimAna nandAvartAdyaM vAme lakSaNaM mukuTaprAsAdAdyaM dakSiNa iti bahuzrutambho vedyamityAdi hasta bimbasUtrameva vivRttaM samyag rItyA rekhA jJAnAya caturdhA hasva vimbamapi yantrasthApanA sambhAvyam // 171 // atha ca zuktikAdi vimarza prasaGgAdAha mAyAsu dazabhizca rAjA yogIzvaro'thavA / dazabhiH zuktibhiH sarvAvasthAsu bahuduHkhitaH // 172 // mAyAviti / dazasvapyaGgulISu dazasvapyUrdhvaparvaNi cakrANisyustadA rAjamaNDalAdhipatiryugAntare cakravatI vA syAt jAtyapekSayA lakSaNaphalavat kAlApekSayApi lakSaNa phalAt, sAmpratIna samaye yogIzvaraH prAntevA mathilo daridraH syAt, dazabhiH zuktibhirdazAvasthAsvapiduHkhitaH tatrApi saMhAravRtyA 1 'rAjyazrI bhaktArjitA' ityAdinA dhanuSastat kathanam // "Aho Shrutgyanam" Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (207) cAmAGgulISu zuktiratIva nindyA dakSiNAvaguThISu, madhyamaphalA iti bhramararekhAvat phalaM bhAvyam / yadAha prakaraNakAraH . Avatte tahiM chinna bhinne veddhehiM natthi kiMci phalaM tehI ciyarukkhehiM maMdaghaNo natthisaMhaho // 1 // anyatrApi, eka cakre bhavedrAjyaM vidyAcake dvaye bhavet / dhanAgamAtrabhizcakaihu cakrairdaridratA // 173 // dakSiNAvarta cakra zuktikAsu, punarvizeSaprakaraNe tatastamevAha-- aMguliyaMguThovari havaMti bhamarA udAhiNAvatA / sodhaNabhogI puJjo dhammamaI vRddhimaMtoya // 174 // aMguliyati / aGgulyaGguSTeopari bhramarIbhramarAkArArekhAvartAH syustadA sanaro dhanamoktA, pUjyo, dharmapatirbuddhimAMzca, sthAt , atrAGgalyAGguSTAprakathanAttatraiva zukti cakrAdi sambhava iti na dhyeyam / karatalAdisthale'pi tadukteH sauvastikazaGkhacakrAdhAkRtirekhAlakRtapANipAdatalAH striya iti prajJApanAvRttau, atrazaGkha zabdena zuktiriti // 174 // atha vandhyatva yogaM zaivasAmudrikAdAha-- vRkSavA toragaM zaktirmaThadeva kulAni vA / AzAkhAntaM vijAnIyAddhana vanta mahAdhiyam // 175 // vRkSo veti / vRkSaH pAdapaH toraNaM pratItaM zaruSaM, azAkhaM putrazAkhAvarjitaM vandhya jAnIyAt dhanavAn rAjyAdhikArI syAdeva, atra yadyapi pAdapa toraNayo. mahAlakSaNatve noktistathApi putramuddizya doSaH, ata eva khajUrikAdiva. kSANAbhaGgaNe prAdurbhAve santAnAbhAvo loke'dyASi pratItaH // 175 // punarvivekAvilAsa sammatyA phalamAha-- zapharo makaraH zaGkha patraM pANI svasanmukhaH / phaladaH sarva devAnsya kAle punrsmmukhH||176|| zakara iti / zapharo matsyastathA makaraH zaGkha, papra; kamalaM svasammukhaH "Aho Shrutgyanam" Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (208) pANitalAbhimukhaH, sarvadA phaladaH maNibandhasammukhastu, antyakAle zumaphaladaH / ekavacanAdeko'pi vilomamukhatayA sthitaM dvayamapi zreSTam / yataH ekopyabhimakhaH svasya matsyaH zrIvRdbhikAraNam / sampUrNI kiM punastau dvau pANimUlasthitau nRNAm // iti // aGgulyagre zaGkhaniSedhAdanyatra zubha eva // 176 // athaiSAM yathottaraM phalavRddhimAha-~-- zatasahasraM lakSaM vA koTI dadhuryathAkramam / / mInAdayaH kare spaSTA chinnabhinnAdayo'lpadAH // 177 // . zatamiti / spaSTAH prakaTAH chede bhede vedhe vA alpaM kiJcideva phalaM dadAti // 177 // siMhAsane dine zAmyA nandAvartendu toraNaiH / / pANirekhAsthitarmatsyaiH sArvabhaumA na saMzayaH // 178 // siMhAsaneti / siMhAsanadinezau dakSiNahaste nanda'varta candratoraNAni vAme sarvametanmilitaM sArvabhaumalakSaNam // 178 // zrIvatsena sukhI cakre norvazi pavinA dhanI / bhavaddeva kulAkAre rekhAbhirdhArmikaH pumAn // 179 // zrIvatseneti / pavinA vajreNa dhanI, zrIva sena sumvItyatra zrIvatso'GguSTa madhyaparvaNi sUryasthAnova naM sAvitrImUle devakulaM, prAsAdAGguSTamUle, etAni dharmalakSaNAni syuH // 179 // yApyAnarakSAzvebha vRSarekhAnvitA kraaH| yeSAM teparasainyAnAM haThagrahaNa tatparAH // 180 // yApyeti / yApyayAnaM naravAhanikAdirathAdayaH pratItAstalakSe na vairisainyasya baMdIkaraNaM tatrodyatAH // 180 // ekamapyAyudhaM pANau SaTtriMzanmadhyato yadi / tadAparairayodhyaH syAdvIro bhUmipatirjayI // 181 // "Aho Shrutgyanam" Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (209) ekamapIti / spaSTam // 8 // uDupomaGginI poto yasya pUrNAH karAntare / sarUpya svarNaratnAnAM pAtraM sAMyAtrikaH pumAn // 181 // uDupo ladhupAnayAtraM maGginI potavizeSaH sitapaTarahitA poto mahAvahanamiti // 181 // trikoNarekhayAsIramuSalo dUSalAdinA / vasunA hasta jAtena puruSaH syAt kRSIvalaH / / 182 // trikoNeti / zrRGgATakA kAreNa sIrahalaM muzalaH prasiddhaH uDUkhalaM khaNDanasthAnaM tadAkArastutibindumAtreNa tadA kRSI valaH kaSukaH // 18 // gomantasyunarA saudhairdAmabhiH pANisaMsthitaiH / kamaNDaludhvajaukumbha svastiko zrIpadau nRNAm // 183 // * gomanta iti / gavAdi catuSpadapAlakAH, saudharvimAnai vAmahastagataigRha kSetravATikAdilabhyasya vAmahastAdvilokanAditi / prAk kathanAt dAmapuSpa sakrajjurvAtaunarANAM makarasthai strINAM dakSiNakarasthainarAH syuH / saudhairityatra bahutva narA ityatrApi bahutvAt na cet yavauratyatra bahutvadAmno'pi bahutva prasaGgaH kamaNDalu dhvajau ityatra dvitvaM dvayoH sAhitya jJApakaM, na cat , dhvajo hastatale yasye tyAdina! punaruktiH / granthAntarAdvA na doSaH / kamaNDalu dakSiNadhvajo vAme haste dhvajAM karyAditi hanumatkalpe, evaM kumbhasvastikayorapi jJeyaM, dvayorapi vAmAvAmahastayorlakSaNAt svastiko vAme kumbho dakSiNe iti svastike vArddhake sukhI iti hastabimbasUtre prakaraNe ' ahava vAmeto pacchA iti bhaNanAt' // 183 // vApyAM sarva janAdeyaH samudre syAnmahAnRpaH / darpaNe ni sampUrNo bhiSeke cAbhiSekavAn // 185 // vApyamiti / abhiSake kamalAbhiSeke rAjyavAn paTTAbhiSiktaH / zasvIkAre mahAvIraH pote sAMyAtrikaH pumAn / pustake zAstrarasiko dharmIdevakule bhavet / / 186 // "Aho Shrutgyanam" Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (210) zAleti / devakulaM prAsAdaH etasya vandhyAyolakSaNe'pi dharmitvAdeva masAratvamiti // 185 // svastike jana saubhAgyaM vANijyaM syAttulAkRtI zrIvatse vAJchitA lakSmI gavAdyaM dAmakena tu // 187 // svastika iti / tulAkRtidakSiNI vAme svastike janasaubhAgya vANijya ceti dvaye sati phaladvayaM zrIvatse dAmnA yukte vAnchitA, lakSmIrgavAdyaM cAdi zadvAnmahiSAzvAdibhUyastvaM, gomrahaNaM prAdhAnyAt, prAdhAnyamapi loka vyavahArAt. siddhAnne'pi vaimAnikAntAM vRSabhakaTakaM bhavanapatInAM mahiSakaTaka mityuktyA taduktameva vratAdhikAre gavAlIyaM dIkSAdhikAre vasaha hoi va jAya dhAme, indrAdhikAre IsANI devideva sahavAhaNI, svapnAdhikAre mahArahe vacchA juttA tathA muktA gorAja gajadevAn, punaurapi karNe pravizya vadet, zakunAdhikAre pUrNakumbhaH sitovRSaH / tathA siddha manna ca gomayaM tathA sapatsAza sarajjuvRSabhadvayaM zreSTaM gokSataM maraNaM dadyAt, tathA godhvanirnizi utpAta kRt tathA dhenormAgai datvA gantavyaM, tathA suha asahayasudavihagagai, tathA brahmastrIjhuNa govadhAtpAtakaM mahat ityAdikiyallekhyam // 186 // atha lakSaNadvadayoge phalavizeSaH zaivasAmudrike, tasya Adi zloka pUrva tadjJAnAya sUtramAha tulAgramathavA vajaM karamadhye tu dRzyate / vANijyaM siddhayate tasya puruSasya na sNshyH||187|| tulAgramiti : tulAgravajayoryoga vANijyaM yat prArabhate siddhayate kartRkarmaNi-Atmane padaM, zaivasAmudrikaM, aSTAdazAdhyAyAtmakaM tatra dvAdazAdhyAyAH puruSalakSaNasya ghaDadhyAyA, strIlakSaNasyeti / / 187 // yasya mInasamArekhA karmasiddhiH prajAyate / dhanADhayaH satu vijJeyo bahuputra priyAyutaH // 188 // yasteti / mInomatsya stadAkArAt kAryasiddhiH, dhanapUrNatvaM bahuputrapriyA yuta iti parivArasahita iti // 188 // "Aho Shrutgyanam" Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 211 ) vA yadivA zeSaH koSThAgAraM ca dRzyate / puruSasya kare yasya IzvaraH sa ca kathyate // 189 // padmiti / padmazabda: puMklIvalliGga: / spaSTam // 189 // lakSaNadvaya yoge'pi trikayogamAha-- cakrAkAro dhvajAkAraH khaDgAkAracadRzyate / sarvavidyApradhAno'yaM vRddhimAnnRpapUjitaH / / 190 // cakrAkAra iti / cakraM dhvajaH khaDgazceti lakSaNatraye vidyAsarvazAstramayI / buddhi sAmpratadarzinI tadvAn nRpamAnyazca // 120 // atha zUlaphalamAha zUlaM pANau yasya puMsaH satu dharmaratA bhavet / yajJadharmAdAnaraktA devagurvostu pUjakAH // 191 // zUlamiti spaSTam || 191 // aGkuzaM kuNDalaM chatraM yasya pANitale bhavet / tasya rAjyaM vinirdiSTaM samudravacanaM yathA // 192 // aGkuzamiti / uktArtham // 192 // bhaGgayantareNa phaloktiH prakaraNakAravAcAha varaparamasaMkha satthiyabhaddAsaNa kusumacchajalakuMbhaM / vasahagayacchata cAmaradAmahaya vajjamayaraM ca / / 193 // careti / varapadmazaMkha svastika bhadrAsanakusuma matsyajalakumbhAH / vRSabhagaja - chatracAmaradA madhyavajramakarAzca // 193 // toraNavimANakeu jasse ehuMti karatale payaDA tassa / puNarajja lAho hor3a acireNa kAleNavA // 194 // toraNeti / toraNavimAna ketavaH yasyaite bhavanti karatale bhavanti prakaTAH tasya punArAjyalAbho bhaviSyati, acireNa kAlena // 194 // pUrvoktamevavivRtyAha -- "Aho Shrutgyanam" Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 212 ) maccheNa annapANaM kuMbhe taha pAvaIya sohaggaM / dAmaya godhaM vasahe seNAiva hoi || 195 // maccheNeti / macchazabdaH samasaMskRto dhAtupArAyaNe maccheNa annapAnaM kumbhe pUrNakalaze saubhAgyaM pAThAntare saubhAgyaM bhogalAbhazca dAmno goprabhRtti catuH padalabhyaM pAThAntare dyutabalaM tadapi striyA dakSiNahaste hastabimbe tathA darzanAt, vRSabhe senApatiriti / atra gajAdapi vRSabho pAdAnaM prAkUprAdhAnyAt prathamajina mAtrasvapne, prathamadarzanAt, ata eva kaNDurAjyasya gorUpeNa devyA zikSAdattA zatruJjaya mahAtmye zrAddhavidhivRttau rAjJo nyAya parikSApidevyA gorUpeNa kRtA bhuvo'dhiSTAtrI devIgorUpeti // 195 // hoI puNa ghaNa dhannaM ANAya suhaM ca satthie sukhaM / kuMmmeNa pAvai tihaM sivicche icchiyA bhogA // 196 // hoIti / bhaviSyati punardhanadhAnyaM, AjJA ca sukhaM ca svatike saukhyaM, kurmeNa prApnoti sthitiM zrIvatse IpsitA bhogAH // 196 // rajAbhise pavaraM pAvai bhaddAsaNaM kare jassa | pAvara aNatasukhaM gajacAmarachatavajehiM // 197 // rajjeti / rAjAbhiSekaM pravaraM prApnoti bhadrAsanaM kareyasya prApnoti, ananta saukhyam / gajacAmarachatra vrajaiH // 197 // mayareNa ghaNasahasa parameNuka lakkha ghaNavaI hoI / saMkhe dahako DibaI cakreNa nihI sarI hoI // 198 // mayareNeti / makareNa dhanasahasraM padmepunarlakSadhanapatirbhavati / zaGkhe dazakoTipatizcakreNa nidhIzvaro bhavati // 198 // pAvai pacchAsukhaM pacchimamuha saMvirA jhurA saMkhe | ammitarANaNopuNA hoi ya niraMtaraM suhaM // 199 // pAvaIti / prApnoti pazcAtsukhaM, pazcAnmukhaM sthite dhvaje zaGke, abhyantarAnane punarbhaviSyati ca nirantaraM saukhyam // 199 // saMpannasaMkhamacche paDame bhaddAsaNe jave kuMbhe / pAvai viulA ziddha puriso acireNa kAleNa // 200 // "Aho Shrutgyanam" Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (213) saMpunna iti sampUrNe zaMkhe matstha pajhe bhadrAsane yavekumbhe prApnoti vipulAM RddhiM dhuruSaH acireNa / atracireNeti bhaNanAdeva kAlabhAvAt, kAlenetyuktyA, atizIghratvavyaJjanam / sampUrNa iti vacanAllakSaNapUrNatve phalepi tApyam // 200 // tadeva pAThenAha avyaktaizcatayAchinnaiH bhinnairviddhaizcarukSakaiH / lakSaNaiH kalahInatvaM dhanahAnirvinirdizet // 201 // * avyaktaizceti / aprakaTaistathA chinnabhinnairvidvairukSaiH kAntirahitaiH phalahInatvaM tathA dhanahAniMca vadet // 20 // ekalakSaNe'pi anekaphalamAhaekamapyuttamaM spaSTaM lakSaNaM vedhavarjitama / sarvAGgINAM zriyaM datte santati bahumaGgalam // 202 // ekamiti / vyaktArtham // 202 // // itilakSaNadvAtriMzikA vimarzaH // atha baMdirekhA vimarzaH / aGgaSTha madhye kedAre sukhaM rAjyaM zriyo'thavA / kedAra saMgatArekhA stAvatbandhanakAraNam // 203 // ___ aGgaSTheti / kedAraH kSetra tarekhA sAmonyoktAvapi gRhakSetraM ca vATiketi prAgaktervAmahaste rAjJo madhyaparvaNi yadi syAttadA rAjya syAtkSetraphalabhogAt tatra punarvedhakAriNyo rekhAyAvatyo militAH syustAvadvArabandhanam / atra suzrutazarIrAdhyAye yadyapyaGgaSThe parvadvayameva zeSAgalISu sandhitrayamuktaM tathApi aMguThasayamUle, tathA aMguThassayamame / tathA aguli aMguThovari iti prakaraNe bhAgatraya kathanAnna tathA vacaH // 203 // enamevArtha sammatyAha aMguThasya vayamajhekeyAraM jaiha vijapurisahassa / so hIi sukhabhAgI pAvai puNakhatiurajjaM // 204 // "Aho Shrutgyanam" Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (214) aMguTheti / aGguSThasya ca madhye kedAraM yadi bhavet , puruSasya sa bhavati subhaagii| prApnoti punaH kSatriyo rAjya, matra cakArAt madhye mUle cetyapi grAhyam / yavamAlAyA mUle'pi sambhavAt kSatriyakathanAt , yatra rAjyaphalakathanaM tatra kSatriyasyaivAnu vRttibodhyA / kacidanye'pi rAjAdRzyate zrUyate ca tatra kSatriyasaMsargAt sAhasena kSatriyatvAcca na doSaH // 204 // keyAra saMgayAu rehAu jatiyAu dAsaMti tijA / baMdhaNAi pAvai accharakhayaM puriso||205|| keyAra iti / kedArasaMgatArakhA yAvatyodRzyante, tAvAti bandhanAni prApnoti / arthakSayaM ca puruSaH / / 205 // atha dhanavRddhirekhAvimarzamAha jIya rehAu kularehA mAgappA jassa hoi / akhaMDA rehA akhuDiyA se dhaNabuddhihoI purissa // 206 // jiya iti / jIvarekhAtaH pallavarekhA yAvadAgatA yasyAM bhavati / akhaNDA-aviddhA setasya dhanavRddhirbhavati puruSasya // 206 // mUlAdhikAralakSaNAntaramAhaazaSThamUle yaH kAkapadavAn manujobhavet / zUlarogAttasya mRtyurityucuH ke'pi paNDitAH // 207 // aGguSTha mUla iti / spaSTam // 207 // tatrApi sammatimAha-- aMguThassaya hiya kAgapayaM jassa hoi purisassa / so pacchimAmmakAle suleNavivajjarA puriso // 208 // aMguThasseti / gatArtham // 208 // pUrvazloke'pi paNDitA iti / asvarasabIjaM tatra kAraNamAha kAgapayasulihiyaMkarayalamajjhammi dIsae jassa / khippaM sodhaNamajjhai tassa khippaMca taddavyaM // 209 // kaagpymiti| kAkapadaM sulikhitaM spaSTArekhAkaM karatalamadhyenA "Aho Shrutgyanam" Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (215) GguSThamUla evetya niyamAt / kSipraM sa dhanamarjayati nazyati ca zIghra tadrvya m // 209 // padarekhAvimarzamAha-- adho'SThAgotrarekho pariSTAdhAstiraH sthitA / tArekhApaTTadAyinyo vidyAdAyinya eva vA // 210 // adha iti / aGguSThAnnIcaistathA gotrarekhAyA uparitirazcInA yA rekhAstAH padaM zreSTino rAjJo mantriNo vA sthAnaM yathA yogaM dadati / bahuvacanAt , ekArekhA laghupadadAyinI rekhAdvayaM madhyama padadAyakam / tisRbhi khAbhirmahA sAmrAjyapadaM dIrghAyuSkatayA datta iti bhAvaH vA iti pakSAntare viprAdevi yAMdadatItijJeya, na ca viprAH pRthvIyogyA iti suukteH| nanuadhoGgaSThAdityAdikazlokoktA ekA 1 vidyAcAGguSTham lajairiti vakSyamANAdvitIyA 2 vidyAkhyAtirvibhUtiH syAd yavohyaGgaSThamadhyage iti tRtIyA vidyArekhAtu karabhAnnirgatA iti caturthI / maNibaMdhAurehA aMguTha paesiNI NamajhagayA ityuktyA paMcamI / evaM vAmA vAmayostathA rekhAbhirdazadhAvidyArekhA evaM bhAgye'pi vimarzastathA ca kathaM nizcayAtphalAlAbha iti cet na vijjAkuladhaNaruvamityAdinA prakaraNa kAreNa mukhya rekhA viSayI kRtAyA: karabhAnnirgatA koza sammukhIti pratipAdyA eva rekhA vidyA lakSaNAt , anyatra tattvalakSaNa rekhANAM phalotkarSasampAdanameva evaM bhAgye yazaH prabhRtau vA jJeyaM vidyA vaicitryAdbhAgyAdivaucavyAdvAsamAdhiH / atra sAmadAnadaNDabhedarupopAyAdilakSaNA vidyAbodhyA // 210 // bhAgyarekhAvimarzamAha-- kaniSThAtastanurekhA sammukha mAtrarekhikA / sAbhAgya rekhA kathitA nirvedhAsukhakAriNI // 211 // kaniSThAta iti / kaniSThAmUlaparvaNI nirgatA jIvarekhA sammukhA bhAgya rekhA proktA guhyasthAnatayA nandAbhadrayormUlena vA yonidaivata nakSatra pratyA 1 RSezca. "Aho Shrutgyanam" Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 216 ) satyA atraivocityAt, ataeva sUti kAsthAnaM tArAmUlamiti, sammukhetyatra svAGAdvaikalpikoGIpratyayaH // 219 // catra matAntaramAha aGgaSThetu yave bhIgyaM vidyAyAcAGgaSThamulaje / UrddhAkArA punaH pANitalerekhA mahAzriyai // 212 // aGguSTha iti / tuzadvAdvizeSo'yaM, aGguSTha yavairbahubhirbhAgyaM bhAgyarekhA / vidyAGguSThamUlajairyavairiti rAjAzrayatvAdbhAgyaM rAjalabhyaM ca samuccaye vidyApi yogavadAzrayAjIvAjIva tattvajJAnayogasAdhanarUpA, atrAGgulyA | rAjavidhAvAtena pUrvoktena virodho'pina | anyathA yA UrddharekhA saivabhAgyarekhA paJcadhApi zubhaphalodayAt // 212 // yA vA pUjyatvamiti pUjya rekhA tadbhAvenaiva bhAvitA prakaraNamate tu pRthagapi tatastaduktyAtAmapyAha atha vidyayA yAMgulimUlo vari rehAu jassa tinnicatAri | so hoi putabhogI rAyAINamNi na bhaNiyaM // 213 // kaNayAMgulIti / kanakAGgulImulopari rekhAtisrazcatasravA sabhavati putravAn bhogI vA rAjAdInAmapi namanIyaH / kanaketi kAJcanInAmnA kaniSThAGgulistasyAmULe mUlaparvaNi, uparitasyA eva urddhaparvaNi nakhabhAgasthAne rekhA iti bahuvacanaM bahUnAM pUjyatvasUcakam // 213 // jitA udAhiNakare mUle rehA u tAtra jANapujjo / aivAme to pucchA sevA vANijja dhaNupurauDa || 214 // jitA uiti / yAvatyo dakSiNakare mUlarekhAstAvatpramANa vayastu janapUjyaH, ekarekhAyAM prazramavayAse rekhAdvayebAlye tAruNye ca rekhAtraye bAlyatAruNyavRddhAvasthAsu pUjAlabhate / ahavA maiti / atha cedRkSiNakare rekhA nasyuvImahaste mUle rekhAsyustataH pazcAdkAle sevAkasyApi nRpAdeH vANijyaM zreSTinA saha tAbhyAM dhanalAbhaH purato yathottaramiti // 214 // atha dharmarakhAvimarzamAha- -- "Aho Shrutgyanam" Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (217) zivAdhaHsyA dharma rekhA madhyAto jIvItonmukhI / kathayedudare pIDAmAdyAdyAH syAtudIkSaNam / / 215 // zivAdhaHstheti / zivA bhagavatI sAvitrItyarthaH / zrI kramasIhatAyAM zambhupatnI zriyaruddhA ityanena vhIkAraH zambhupatnI tannyAsaH sAvitryAM teneyamapi shmbhuptnii| tadadhiSThAne tadvyahArAt yakSAdhiSTita jalpane, yakSo'ya jalpatItyAdivat / tasyA naicairu_yulekhA sammukhI dharmarekhA tasyA evaM jApa prArambhAt, madhyAGgulinirgatA jIvitarekhAbhimukhI kiJcittirazcinA hastabimbanyAsa gamyA udare vAyupIDAM kuryAt / lakSayatItyarthaH / AdyAyAstarjanyA adhaHsthitA rekhA dIkSaNaM pravrajyAM kuryAt, dIkSArekhA hastabimbe karabhasammukhA kecittu maNi sammukhI mAhurnizcayo bahuzrutagamyaH / tatrApi cAracakrAddhastavIkSaNe yo vAraH prApyanta sambandhinI dIkSatyarthaH / AdityA caibIlabhirbhavati ca puMsAM tathA kramaM dIkSA / tApasa 1 kApila 2 saugata 3 bhAgavata 4 yati 5 caraka 6 jainA 7 miti jyotiH zAstrAt vArezuke prApte tithirvAtmano nakSatraM zanyadhiSTAnakaniSThAGgulyAM prApnoti cet sitapaTa dIkSAvAre zanauprApte tithau svanAma nakSatre vA niSThAGguliM prApte dik paTe dokSatyAdi sudhiyonneyam // 115 // dharmarekhAyAM sammatimAha anAmikAdya sarvasthA pratirekAprabhutvakRta / u'punastale tasyA dharmarekheyamucyate // 216 // anAniketi / AdyaM mUle parvarAzi nakSatrAde stata eva prArambhAt pratikulA-bakA rekhA prabhutvamaizvaryaM dhanastajana vAhanAjJA pravRtyA karoti bhagavatI mUlAt zeSa spaSTam / vivekavilAse anAmikAntya parvasthA iti tatra nakhabhAgAdeva vyavasthA yadi dharmarekhA zivA mUlAnnirgatyatriveNyAM . pravizati tadA'tyantaM dharmavAn sugatizcaparaM anAmikAntya rekhAyAH kaniSThA syAdyadAdhikA iti taduktireva duryodhA // 216 // "Aho Shrutgyanam" Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 218 ) rekhAyAmadhyamasthAmyAmAbhyAM prokto viparyayaH / tarjanIgRhabandhAntA rekhAsyAtsukha mRtyudA // 217 // rekhAbhyAmiti / pUrvoktaM rekhAdvayaM cet madhyamAGgulyAM tadAviparyayaH smanaizvaryaM adharmazceti jJeyaH / hastabimbe tu vAmahaste anaizvaryaM daridratvamiti / dakSiNetUdaravyatheti vizeSaH tarjanI tathA grahabandho rekhAtraya yoga strIveNI tayorantarmadhye rekhA sukhena samAdhinA mRtyuM datte / pranthAntarAnurodhAdidaM tena vakSyamANena na punaruktiH // 217 // prakaraNe dharmarekhA bahavastat sthAnabhedazca tena yaduktamAha jeThAyanAmiyANaM majjhAu niggayA uvayarehA | tammUlaM jANupuNo tAtujhya dharmarehA u || 218 // jeThAya iti / jyeSThAnAmikayormadhya bhAgAnnirgatA jIvita rekhA sammukhI sAtratarekhAvratamatra kuladharmastapovA yamaniyamarUpaM vA tasya lakSaNaM tasyA mUle yA rekhAstAstisrazcatasrovA vratarekhAyAstayojyeSThAnAmikayorvA dharmarekhA iti / / 218 // tAsutra ritirichajjA sApUNa magutaNI bhave rehA / akhaMDa pallava dIhA rAIhi seviyA parA // 219 // tAsuvariti / tAsAmupari tirazcInA yA rekhA sAmArgaNatvasya rekhA bhavet sA cet, aprakaTa pallavA pallavarahitA dIrghA ca syAttadA rAjJIbhiH sevita mahAlokaiH parikalitA pravarA zreSTA sarvatra mAnyAbhikSA syAt // 219 // iyameva padarekhApItyAha - sohavaivAyaNArI kaNiThiyA hizyAgayA jassa | ujjhAyaNAmiyANavayaThahiThA yato sUrI / / 220 // sohavaIti / sa bhavati vAcanAcAryaH kaniSThAyA adho yadAbhikSA rekhAsyAt yasya puMsaH / anAmikAyA adhobhikSArekhA prAptau upAdhyAyaH punarpratarekhAyA aghoyAvatprAptAbhikSArekhA kaniSThA mUlAdArabhya madhyAGgulimUlaM yAvallamba yasya syAt sUrirAcAryo gaNanAtha iti // 220 // "Aho Shrutgyanam" Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (219) atha gRhabandharekhAyogamAha----- gatvA militayoH prAnte dravyapitrovarekhayoH / gRhabandhovinirdezyo gRhabhaGgo'nyathA punaH // 261 // gatveti / pitRrekhAdhanarekhayo striveNyAMmilane gRhabandhastena nirvAhayaH pitRmAtR svAtmaruparekhAcayayogAt, anyarekhANAM tAsveva milanAt , upalakSaNAt rAjyasamudAya paJcakulanyAyavyavasthAdibandhA, api jJeyA: / anyathA sarvaH vyavasthA vinAzo vAcyaH / anyadapi mAtApitro ranyonyaM snehastatsambandhi dravyalAbhaH, dharmAnurAgaH pitRbhakti rityAdilakSaNIyaM punaH zabdakathanAt // 221 // atha mRtyurekhAmAha--- mRtyurekhAM vijAnIyAt samudrAtkarabhonmukhI / tadadho'pi dvitIyAyA grathilaM kurute janam // 222 // mRtyurekhAmiti / samudrAt pUrvasamudrAt karabhasammukhAM jAnIyAt budhaH, tasyA adhastriveNyAntarAle dvitIyA yArekhA syAt , sA granthilaM bhUtAviSTaM sannipatika vA kurute lakSayatItyarthaH / sUtikAsthAne'dhomukharekhayA harSarekhA bhede bhagandarorekhAbhAve klIbatvamavIryatvaM vA guhyasthAnAt sUkSmarekhAyAM pramahI rekhAchede sauvidalla itilakSaNIyamityapi zabdAd grAhyam // 222 // etadeva sammatyA draDhayati ---- kularehAe uvAraM mUlaM miyarAsiNI jajArehA / paradeze maraNaM taNDayA isadeza maraNaM ca // 223 // kuleti / gotrarekhAyA upari mUle pradezinyAyA rekhA, tayA rekhayA seiti mAgadhabhASayA tasya paradeze maraNaM, tayA tanvyA svadezamaraNaM tatrApi vAra cakrAd yo vAra hastekSaNe prAptastaddhAtu prakopAt, vAtAdisvarUpaM tu. tattadrekhAbhiH // 223 // atrArthe bhojavAkyamapyAha "Aho Shrutgyanam" Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 220 ) mRtyurekhAdyastriveNyA antare grathilaM naram / karoti nirgatAmbhodheH sammukhI karabhasya sA / / 224 // mRtyurekheti / triveNyArekhAtrayayogasya madhye yastu sUtre dravyavitRrekhayoreva -yogastadabhAvikAle AyurhAnisambhave tadrekhAyA, asambandhAt, gaMgAyApi pravAha rodhAt yaduktaM - bhaviSyottara purANe - " hatdazasahasrAnte viSNustyakSati medinIm / tadarddha jAhnavI devI tadaddha sarvadevatA // 1 // jainanaye'pi jambUdvIpa prajJapti sUtre gaGgAprahavAhasya rathacakravAla pramANavistAroktiH, SaSThArake tata eva haMsAmayaM gatIrAe / ityuttarAdhyayana sUtre mRtagaGgeti pAThaH // 223 // atha mRtyurekhA prasaMgAdeva sUtikAsthAnarekhAmapyAhakarabhAccakaniSThAdhaH khIrekhAmbhodhisammurakhI / mitrarekhApi saivoktA sphuTitA kizcidAnane // 224 // karabhAditi / karabhAnnirgatA pUrvasamudrAbhimukhI kaniSThAyA adhobhAge 'strIrekhA prasUtisamaye pratyAsannA yAvatyaH striyastA sAM pramANalakSaNaM dakSiNahaste kAyatIrthe'nyastrI rekhA'yogAt / saivarekhA kiJcinmukhe bhedaM bhajate tadAmitrANi mAtRpakSamitrANi pitRpakSamitrANi piturmitrANi vA putrajanmasamaya melanAtteSAM rekhA uktA / tAvantaH puruSA janmasamaye pratyAsannAsyurityarthaH / svamitrANAM dakSiNahastAGgulIparva susthAnAdevaMvyAkhyA // 224 // padarekhAmAha zivAdhastanu rekhAntAstiryak sApadadAyinI / aGguSTha pitRrekhAntastiryag rekheti kecana // 225 // zivAdha iti / bhikSArekhaiva kaniSThA mUlAdArabhya madhyAmUlaM yAvat yathottaraM lambatve varddhamAnA padadAyinI, tathaiva savistaraM prAg vyAkhyAtattvAt / pitRrekhAyAntarvicAletirazcinA padarekheti kecanAcAryAH padarekhayA evapadasyApi lakSaNAt kecanetyasvarasakhyApanaM rAjJo aGguSTamUle prAhu: " Aho Shrutgyanam" Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 221 ) mUle rAjyapararekhayAstathA dharmarekhA pratyAsattyA, AcAryAdi padarekhAyAzca pRthagbhAve naitrayuktatvAt // 225 // atha vAhana rekhAmAha samudrAnnirgatAM gotrarekhAntarnRpamUlagA | vAzvarekhA nirdiSTA samAparyakikAMdizet // 226 // samudrAditi / pUrvasamudrAnnirgatA gotrarekhAyAmadhye nRpasyAGguSThasya mUlagatA hastathim eva sukhonneyA vakrA, azvavAhanaM datte sA samAsyAttadA paryaGkakAM vAhanikAM datte daridrArekhAdi tadbAdhaka lakSaNA bhAtresati // 226 // keSAJcinmate strIrekhA aGguSThamUla iti tanmata paramArthamAhaaGguSThamUleyA UrdhvarekhA strIsaMgamapradA / tiravInA padarekhA matametat kvicinmatam // 227 // aGguSTheti ! aGguSThamUle yA UrddharekhA svAvat strIprasaGgadadati / svIyaparakIyo duDhAmadUDhasarva strIsAdhAraNa sUtramidam / strI aGguSThamUla eva padarekhA siMhAsanAdestatra lakSaNAt, etmataM kvacinmataM iSTaM hastabimbatu tIrazrInA padarekhA pRthageva, yaduktaM vedaM svamate'pi aGguSThapitRrekhAntare tiryag rekhAyAH prAgeva bhaNanAt aGguSThamUle mUla parvaNi tiracInA padarekhA ityeva } matAntaram // 227 // bhANDAgArabhogayoH sthAnamAha -------- gotrarekhA dhanarekhAntarAle koza iritaH AyurdhanAntare bhogoyazo'GgaSThaparvagam // 228 // gotreti / gotradhanarekhayormadhye bhANDAgArasthalaM, AyurdravyalekhayormadhyabhAge dhanabhoktRtvarekhA tadabhAve kRpaNa bhAvaH aGguSThamUlaparvaNi, AyatA rekhA yazo rekhA, sarvatra kArye tasya yazaH prApteH kaniSThAmUle bhAgyarekhaiva yazorekheti kecit // 228 // rekhA prasaGgAtilalakSaNamAha "Aho Shrutgyanam" Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 222 ) tilo hastatale rAjJAM nindyaH savaNijAM zubhaH / dhvajo vaNijAM zreSTo dezabhramaNakAraNAt // 229 // tila iti / rAjJAM kSatriyANAM hastatale tilaH aprazastaH tilasyAlpavIjatvAt rAjJAM sarvottamasAhasabIjatvAt, raktatilasteSAmapi zreSTha eveti kecit, kSatriyANAM raktavarNatvAt, vaNijAM vyApArakAriNAM zubhasnehasthAnatvAt, dhvajaH kSatriyANAM zreSTaH dhvajavajrAGkuzachatrazaGkhapadmAdayastale pANipAde pradRzyante, yasyAsau zrIpatiH pumAn 1 // zaktitomaradaNDAsidhanuzcakragadopamA, yasya haste bhaveyustam rAjAnaM ca vinirdizediti / prAcAM vacanena rAjacihnatvAt, vaNijAM na dhvajaH zreyAn dezabhramaNalakSaNatvAt, evaM zubhalakSaNamapi jAtibhedAdazubhaM tathA dezabhedAskAlabhedAvapi zubhamazubhaM vA yathAyogaM bodhavyam tata eva dhvajAvRddhatve sukhIti pUrvamuktam / / 229 // yAtrA vidyayorakheprAha--- yAtrArekhAGguSTha mUlAnnirgatA pitRsaGgatA / vidyArekhAtu karabhAnnirgatA kozasammukhI // 230 // yAtreti / tIrthayAtrAmaGguSThamUlAnnirgatA pitRlekhAyA militA lekhA lakSayati / vidyAzAstrapaThanapAThanarUpA tasyAlekhA karabhAdeva nirgatA kozasammukhI prAguktahastarUpajanmapatre buddhisthAnAtU, gaNitasaGgitanAyyAdivijJAnavidyA cAturthaM vA vAmahaste vidyAlekhayA lakSaNIyam / lekhaka karmavidyA puMso'nAmikAyAM madhyaparvaNi AyatarekhayA lakSaNIyA // 230 // bANAdiprahAra - rekhAmAha - vidyAmaNyo rantarAle yA rekhAvakrarUpiNI / vANaprahAraM kurute samodara galavyathAm || 231 // vidyArekhAmaNirbandhastayormadhye vakArekhAbANaprahAraM datte AyudhaM gRhasya nairittisthAnAt tatraiva samArekhA udare prahAraGgule pRSThabhAgevA prahAralakSaNam / / 231 // "Aho Shrutgyanam" Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 223 ) atha mitrAmitra saMkhyAyA lakSaNa mAha karazAkhAsu madhyasthe tryaMzevA urddharekhikA | tAvairI duHkhakRtaM prAptisUcakA vAmahastagA // 232 // karazAkhAviti / aGgulISu madhyatribhAge yA Urddha rekhAstAvanto vairiNa iti tat kRtaM duHkhaM mUlabhAge'rthAdripurapi mitraM syAttatsukhaM vAmahaste puruSasya lakSaNIyaM striyAstu pitRgRhasthAnIyAH sakhyaH // 232 // dakSiNAGgulikA tryaMze tAmitrAvAtikArikA / rekhAvedhe phalaMnyunaM skUTatve'tizayAtphalam // 233 // dakSiNAGguleiketi / dakSiNahaste'GgulimUlatribhAge yA UrddhararevAstAH saMkhyAntAvanti mitrANi vAcyAni striyA patigRha sambandhAdvairiNya iti, madhyatribhAge'rthAnmatrakRtaM duHkhaM zarIre'pi tattatsthAne pIDA dhAtavAsyAt, iti yadyapi UrddharekhA sarvatra zubhA eva tathApi bAmAvAmAGgabhedAdidaM phalaMvAcyam ghaTI dinavarSa cakrAdivimarzatA zubhAevA atrAritvaM mitratvaM svarAzinAtha sthAnAdhIzayorvai suhadbhAve ca lakSaNIyaM upalakSaNAttayoH sAmyephalasamatApi vAcyA / tatrApi rekhAvedhesati phalaM rekhAyA nyUna rekhAprakaTatve phale bahutaraM jJeyam / svarAzinAtha sthAnA dhIzayovare'pihasta bimbe mitra rekhA kathanaM tatra tattadvarSAgame mitramapi vairikAryekaraM tayoH suhRdbhAve vairI janopitatte dvarSAgame suhRdbhavati, tatrApi dakSiNa tarjanI madhyaparvaNi AyatArekhAlekhAnAbhyAsaM datte, evamiSTa saMyogarekhAyAM tathA mantrasiddhayAdi rekhAyAmapi phalAlAbha prabodhyaH // 233 // atha karapRSTe lekhAphalamAha aGguSThapRSThe yorekhA yavAdhaH parvaNismRtA / tAvadvizati varSANi mRtyujanmadvayaM nizi // 234 // aGguSTha pRSTha iti / nakhAnnicairbhagi'GguSThapRSThe yAvatyarekhA stAvadvizatikA pramANamAyuH / lalATe'GguSTha pRSThe vArekhAvimRzyAyurlekhAyAmapi phalaniyamAt tatra rekhAprakaTatve mRtyurjanma ca dvayamapi nizivedyaM, nanu, "Aho Shrutgyanam" Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 224 ) mRtyu nizcayArtha midaM lakSaNaM kSamamavahastastamasvinIti, kathanAt janmalakSaNaM tu na ghaTate, dakSiNAGguSTha yavena dinaz2anma lakSaNe na kasyacidvAdhAditi cenna; sAvakAzAnniravakAzaM balIya iti nyAyAt yasya uccAraNa nAmni viSamAkSaratvaM tasya sUrya prAdhAnyAddinaM hastatalaM proktamiti / talasthayavana dinajanma vAcyam / yasyanAmni samAkSaratvaM tasya candramukhyatayA yavabAdhena nizyeya janmalakSaNAt // 234 // tarjanyAH : pRSTha bhAge vA parvaNAyata dekhikA | tAvadvArAn rogabandhaklezAnizi tadudbhavaH // 235 // tarjanyA iti / AyatA rekhA yAvatyastAvadvArAn rogAdi syAt / nizirAtrau teSAM rogAdInAmudayaH // 235 // lakSmyAH pRSThAMzarekhAbhirdhanaM cauryAdisambhavam / paradAra lampaTatvaM nizibhukti bhUmau priyau / / 236 // lakSmyA iti / rAtrau bhojanaM bhramaNaM ca vallabhaM ArakSaka caurAdivadrAki bhrameNA jIvanAt // 236 // zivAyAH pRSTharekhAbhiH viratirnizi bhojanAt / paropakArI dharmAdi svapnaM rAtrau zivaM sadA // 237 // zivAyA iti / anAmikAyA pRSThArekhAbhirnirI bhojanAnnivRttirdharmarekhA pratyAsatteH, paropakArI tathA dharmAdAnaM dayA damo gurudeva sevAdiH tasya svapnaH tathA rAtrau sadA zivasampadaH // 237 // tArAyAH pRSThabhAge'pi rekhAbhiH krUrakarmakRt / anyAyojana paizUnyaM dharmadveSazca sambhavet // 238 // tArAyA iti / zanirAhoH sthAnAt tasyAM pRSThabhAge rekhAbAhulye puruSaH krUraH vyasanI--khalaH pApIsyAditi // 238 // upasaMhAramAha rekhA vimarzanaphalaM gaditaM guruNAM sArasya meghavijayaM vacanaM gRhitvA / vizvapramobhagavatAtizayAdamuSmin vAksiddhirastu sudhiyAMvara vastu siddhayai // 238 // "Aho Shrutgyanam" Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 225 ) rekheti: / sukhArthI kIdRzaM guruNAM vacanaM sArasyena meghasyavijayo yasmAt // 237 // rekhANAM bahudhAkRteH kRtibhRtAM nAnAprakRtyAzrayAt sAmastyena vimarzanaM nigadituM naindra purodhAkSamaH / digmAtreNamayAkRtAtra nivRttistatrAdhikArI bhava---- tArttIyokatayAnayAracanayAvAcyaH paraMvistaraH // 1 // iti zrIhastasaJjIvanavyAkhyAyAM sAmudrikalahaya mahAmahopAdhyAya zrImeghavijayagaNikRtAyAM vimalarekhA vimarzanAnAmAdhikArastRtIyaH // zrIH // arham atha vizeSAdhikArazcaturthaH prArabhyate / karaparikaravArtAtrAvaziSTAviziSTA kathanamathatadIyaM kiJciduccAraNIyam / prasarati rati heturyenasampanmayena matiratizayayuktA lakSaNaiH H sajjanAnAm // 1 // tatra prathamaviMzeopakalakSaNamAha viMzeopakAviMzatyA dharmavAn bhAgyavAn dhanI / mizracaikona viMzatyA tadaSTAdazake'dhamaH // 1 // vizoSakAnAmiti / yasya viMzatirvizopakAbhavanti sadhanadharmabhAgyapUrNasvatrApi lekhAnAmavedhAdiguNe naivaphalaM sampUrNam / ekonaviMzatyA vizopakairmizraH kadAciddhanI nirddhano vA, aSTAdazAviMzopako jaghanyastadanyaviziSTa lakSaNAbhAve sati tato'pi nyUnatve nyUnyabhAgyatvameva // 1 // , nakhalakSaNamAha nakhaiH kUrmonatairaktaiH sapIThaidIptisaMyutaiH / narAnarAdhinAthAH syuH sahitaiH pATalaiH kRzaiH // 2 // nakhairiti / kUrmapRSThavaduccaiH raktaistAmrAruNaiH pIThikA nasvAdhomAMsapIThaM tat ha...15 "Aho Shrutgyanam" Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (:226) saMhite stejobAdbhiH saMhitairubhava pArzvayoragulpAmitiH / pATaH zvetaraktaiH pUrva raktatva kathane'pi kizcidvarNabhedAnna punaruktiH / idRzainakhe rAjyaphalam // 2 // vyatirekamAha sUrpAkAraistathAlagnairvakraH shuktishiroyutH| prascinaiH pANDubhistIkSNaiH puruSAH syuH suduHkhitA // 3 // ' sUrpAkoriti / zuktiraGgulyagre zuktirUparekhAkArastasya zira Urdhva bhAgastatrayutaignaiH svedavadbhiH pANDubhirdhavastIkSNAnakhainarA nindyAH syuH // 3 // vizeSamAha. vartulaizcamahaizvarya puSTitaiH subhago bhavet / sigdhaiH pAThayutaiH tAnanarbhavati bhUmipaH // 4 // vartulairiti / vRttAkAraiH svAmi-vaM puSTapoSaNaM mAMsalatA, bhAge krAntatvAt tajjAtameSAM te puSTitAstaH saubhAgyaM janavallabhatA zeSa vyaktam // 4 // granthAntaroktyA lakSaNavizeSamAha AvartA dakSiNA zastAH sAGgaSThAGguliparvasu / tAmrasnigdhocchikhottuGgAH parvArdhotthAnakhAH zubhAH / / 5 // AvartA iti / suSTuvalamAnAH dakSiNAH zreSTAH bhramarAzcakrANi vartulAkArANi bhramarAstu ekaikoparivalamAnaH sa prAnta rekhAH / iti bhramara cakrayorvizeSaH * strINAM tu kaTIkATikA zIrSodare nAzAntare ca sRSTigopyAvarnaH zubho.. na syAt / vAmabhAge'pi saMhAravRttama-AvartAnazumA bhAle dakSiNAGge zreSThinaH zreyAn bhAlamadhye tu na zubhaH, ' ityAdi granthAntarA dvedyam / te ca kutra. syurityAha-aGguSThe'GgulInAmUrddhavaparvasu bAhulyAt kasyacittu mUlamadhyAntyaparvaNAmanyatamasmin bhAge'pi tAmrAraktAH snigdhA dIptImantaH ucchi. "Aho Shrutgyanam" Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 227 ) -svAmukhe unnatA uttuGgAmadhye kiJciduccAparvaNomUrddha vyaMzasya addhat utpannA nakhA zreSTAH // 244 // zvetairyatitvaM matsyAbhairnakhaiH pItaiH sarogatA / puSpitairdRSTazAlatvaM kraurya vyAnopamairnakhaiH // 6 // zvetairiti / dhavalairnakhairyAtitvaM yogamArgaH syAt matsyAmai dhusaraidvAridryaM pItairhAridrkarogaH puSpitaiH kvacidvavalaiH kvacidusaraiH / dhUrtasvabhAvaH tIkSNa prAntairnakhaiH krUrapAtakIcauraH pumAn / atra puMsa prAdhAnyAdupAdAnaM, strINAmapi tathaiva lakSaNAt puruSA iti, anuvRttapadaM manuSyajAtiparaM, ata eva sapuSSanavarAtrI duSTeti vivekavilAse // 6 // aghamalakSaNamAha - * zuktyAbhaiH zyAmalaH sthUlaiH sphuTitAgraizca nIlakaiH / adyoti rUkSairvatraiva nakhaiH pAtakinA'ghamAH // 7 // zuktyAbhairiti / ujjvalaiH zyAmaiH sthUlaiH / agre sphuTitaiH / nIlaiH kAntivarjitaiH rUkSairvidyAyairvatraizcanakhaiH pApino'dhamAnarAH // 7 // nakheSuvindavo zvetAH pANyozcaraNayorapi / Agantavo prazastAsyuriti bhojanRpo'bhyadhAt // 8 // nakheSviti / zvatAbindavaH pANyozcaraNayorvA nakheSu Agantavo navInatayA utpadyamAnAH zreSThA iti bhojarAjaH svakRta sAmudrike kathitavAn ! yaduktaM zakunazAstre vindava ujjvalavarNAyasya syuryAvannaravareSu narasya / duHkhaM tAvannazyati tasya pratidinajAta sukhAtizayasya // 1 // "yA tAvaditi vacanAt nakheSu zvetabindavaH utpadyante kAlAntare nivarttante'pi evaM rekhANAmapi kAdAcitkatvamiti jJeyaM yaddinAdutpannAH zvetabindavaH tahinAdArabhya AgatA vodinA prazastA ityApi vyAkhyeyam // 8 // tata eva navInotpannalakSaNaiH pUrvotpannalakSaNasyabAdhaH syAditAha "Aho Shrutgyanam" Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 228 ) tarjanyAdinakhairbhagnai jatimAtrasya tu kramAt / ardhatryaMza caturthAMzASThAMzA syu sahajAyuSaH // 9 // tarjanyAditi / jAtamAtrasya tu zabdAt vayorantare'pi tarjanyAdinakhabhaGge kramAt sahajAyuSaH aSTottarazatavarSA pramANasya yadvAsvAyurlekhAsvarUpa labdhasyAyuSaH arddham / tryaMzastRtayobhAgaH, caturthobhAgaH, aSTAMzaH lopAdaSTamoMzaH nyUnaH syAt tarjanI nakhe bhame'rghamAyusTatItyevaM sarvatrayojyam // 9 // pratyaya aGguSThasya nakhe bhagnedharmatarthirato bhavet / kurmonate'GguSThanakhe naraH syAdbhAgyavarjitaH // 10 // aGguSThasyeti / aGguSThanakhabhane prAga dharmAjano'pi dharmedAnAdike tIrthe devagurvAdike ratastatsevA tatparasyAt / anyatra kurmotpanna tvaM nakhAnAM zubhamapi, aDguSThanakhe tathA rUpamazubhaM tatra kurmotpannattve / naronirbhAgyaH / aGguSThanakhe yathA yogyatvAt nyUne gurorvirodhIkhalaH paizunyena bhAgyaM muGkte / ekatrApyaGguSThanakhe phalamidaM dvayostAnupye kiM vaktavyam // 10 // atha lakSaNavimarzasarvasvamAha sthAnadravyAdiyogena zubhamapyazubhaM kvacit / dikaM, kAla: kRSNa azubhaM vA zubhaM jJeyaM sudhIyAbhyAsazIlanAt // 11 // sthAnadravyAdIti / sthAnamaGguSThAGgulikaratalArdagbhAgo mUlamadhyAparvAdravyaM bAlavRddhayuvapuMstrIrUpamAdi zadvAjjAti brAhmaNakSatriyAdi. zuklapakSAdiH kSetra svadezapara deza rUpaM teSAM yogaH sambandhastena zubhalakSaNamapyazubhaM kacijjAyate'zubhamavizubhaM tat sudhiyA paNDitena sAmudrikazAstre'bhyAsaH punaH punarlakSaNaparIkSaNaM tasya zIlanAt karaNAt jJeyam / yathA hasta bimbakRtA dakSiNahaste anAmikAmadhyaparvaNi duHkhamiti proktaM sthAnaM, mitrarekhAyAH dakSiNAGgulikA tryaMzetAmitrAkAptikArikA iti vacanAttataH sthAnAta, AntaryaM balIya iti nyAyAt Urddha "Aho Shrutgyanam" Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 229) rekhAzubhA'pyazumAkasya siMharAzinAmnaH puruSasya na sarvasya, kasmAt svarAzi svAminA sUryeNa goryA'GgulyAH patyuH zukrasya vairAttena duHkhaM tadapi mitrakRtaM na punarvairikRtaM. mitraviyogamaraNaprItibhaGgaH dhanaklezAdinA, evaM yatra noktaM tatrApi jJeyam / narasya vAmAgulitribhAgeSu UdrarekhayA sukhamiti prokta sthAnaM ripurekhAyA vAmahasvAt tenasukhaM kasya makarakumbharAzinAnna: kasmAt svAminA zaninA anAmikAyAH patyuH zukrasya maitrI sambandhAt tataH sukhaM ripukRtamevaripupAkSikamilanAt vairopazamAdvairivinAzAdvA jJeyam / eyaM striyApi vimRzyaM ketusthAne striyAH puMso vA duHkhameva, vizeSeNa sAmAnyabAdhAt, evaM dravyAdiyogAdapi zubhAzubhatA jJeyA prAgevavistarAta bhaNitatvAt // 11 // atha strINAM lakSaNe phalavizeSodigmAtramAha-- akuzakuNDalaM cakraM yasyAH pANitale bhaveta / putraM prasUyate nArI naredraM labhate patim // 12 // akuza iti / kuNDalaM puSpAkRticakraM bartulAkRti, ityanayo|daH // 12 // yasyAH pANitale rekhA prasAdaM chatraM toraNam / api dAsakule jAtA rAjapatnI bhaviSyati // 13 // yasyA iti / prAsAdatoraNayorvandhyAyogAdrajyavibhavabhoga evaM sUtre proktaM na putraprAptiH // 13 // mandiraM kuNDalaM caiva dhvajazcakrasarovaram / yasyAH karatale chatraM sA nArI rAjamurbhavet // 14 // mandiramiti / rAjasUriti tasyA putro rAjAsyAt // 14 // yasyAH karatale rekhA mayUra chatramIkSyate / rAjapatnitvamApnoti putrazca saha vardhate // 15 // yasyA iti / rAjyavibhavaH putraprAsizcetyubhayaMphalam // 15 // panaM mAlAGkuzaM chatraM nandAvarta pradakSiNaH / pANipAde bhavedyasyAH rAjJobhogyAtra sAkanI // 16 // "Aho Shrutgyanam" Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (230) padmamiti / pANipAde iti / pANI pAdevA tallakSaNAt prAguktAni tu karatala eveti niyamaH | chatrasya ubhayatra yogyatve'pi yasyAkaratale chatra sA nIca kulajApi rAjAnaM vazIkarotIti viveka vilAse tu yatpAdAGgulayaH kSoNI kaniSThAdyA spRzanti na / ekadvitricatuH saMkhyAn kramAnmArayate patIn // 1 // yatpAdAGgulirekApi bhaveddhInA kathaM ca na / yena kenApi sA sArddha prAyaH kalahakAriNI // 2 // alpavRttena vakreNa zuSkeNa laghunApi ca / cipaTenAtiriktena pAdAGguSTena duSitA // 3 // ityAdi jJeyam // 16 // agulyaH saMhitA yasyA nakhA pabadalApamAH / mRduhasta talAkanyA sAnityaMsukhamedhate // 17 // aGgalyeti / agulyo nakhAzca kamaladalavat raktA yasyAH hastatalaM komalaM padmapatravat sAnityaM sukhabhogAn rAjyaniyamaH / / 17 // sAmAnyato lakSaNAnyuktvA vAmAvAmayorvizeSamAha AyurekhA bhartRrekhAzvazru syAddhanarekhayA / . zvasuro gotrarekhAyAM strINAM dakSiNahastataH // 18 // Ayurekheti ! dakSiNapANI yA jIvitArekhA sApatirekhA dhanarekhAzvazrararekhA gotrarekhA zvazurarekhA tattajanya sukhaduHkhalAbhAlAbhAdi phalasya strINAM lakSaNAt // 18 // dharmarekhA dharmakArI dAmarekhA sugodhanan / ratnAkarAdvAmahaste dAsasaukhya zcatuSpade // 19 // dharmarekheti / vAmahaste dharmarekhAstriyAH svAGgottha dharmalakSaNaM dakSiNe patyAdezAdvihita dharmalakSaNaM, puSpasrak rajjurvAmahaste tadA tasyA gRhe godhanaM bahulaM, ratnAkarAnmaNivandhAbaddAsadAsI catuSpadabAhulyaM, pituH "Aho Shrutgyanam" Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 231 ) prApyaM dhanaM vAme dhanarekhayA patyuH prApyaM dakSiNe dhanarekhayA, ityAdisvabuddhayA unneyam // 19 // bhAgyarekhA vAmahaste jJeyA tatraiva santatiH / sodaro vAsapatnI ca dakSiNe karame smRtAH // 20 // bhAgyarekheti / svabhAgyarekhAvAme, patyurbhAgyaM dakSiNe tathA sva-udara jAtA santatirvAme karame rekhAbhirvAcyA sapatnI jAtA santatiH dakSiNe karame sapanIyoga sambhave sati / tadabhAve bandhyAyoge pAlitA santatiH vidhavAyoge tAvannaraiH samarAGgaH satyA vidhavAyoga prItibhAvaH // 20 // yatrodaramthapIDAyA rekhAmadhyAdyaparvagA / savedatyanta vipamA garbhapAtaM tadA vadet // 21 // yatreti / yatra puMso udarapIDArekhA tatra vAmahaste'tyantaM viSamAvakA vedha - vatI rekhA garbhapAtaM vadati dakSiNeta darapIDaiva // 21 // santAnarekhA prAnte yA dIrkhAkozasya sammukhI / vyApArarekhA tasyAtha nIcairvekA viSAzanI // 22 // santAna rekheti / santAnarekhANAM maNibandhapratyAsanne prAnte dIrghA kozonmukhIrekhA vyApArarekhA vAme syAd vyApAre lAbha cAturyaM vA datte dakSiNa vidyA rekhayA paThanaM vAcyam / tasyA vyApArarekhA yAnIcairyArakhA sA vakrAced sA strIviSaM bhakSayatItyarthaH // 22 // pIThe yA UrddharevAstA jArarekhA udAhRtA / vayasyA dakSiNova kande jyeSTAca devarAH // 23 // pITha iti / aGguSTamUle nRpAsane UrddharekhA jArarekhA atyantaM manoharAH suzIlAyA stAvatAM puMsAM mano'nurAgo vA jJeyaH / sapatnI yogasya asambhave dakSiNe karame vayasyAH sakhyaH, dakSiNe kande'GguSThamULe jneSTadevara saMkhyA svavivAhe jIvantastajjanyaM sukhAdivAcyam // 23 // digavibhAgaM bAlabodhAyAha ____ "Aho Shrutgyanam" Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 232 ) strINAmudagdizimaNidakSiNAGgalisthitA / saubhAgyaM madhyamAGgulyA nirNeyaM varSaparvaNoH // 24 // strINAmiti / strINAM vAmahaste maNibandhaH uttarasyAM dizi dakSiNA AzAdik aGguThiSu vyavasthitA, saubhAgyaM lokavallabhatA madhyamAGgulyA nakharUpAt parvaNastryaMzasya svarUpAzca nirNeyaM saubhAgyavatIti / madhyAbhidhAnAt // 24 // sapatnI yogamAha- patirekhA pallavairvA tArAgho rekhayA striyaH / sapatnI sambhavo jJeyaH patibhAgyantu dakSiNa / / 25 / / patirekhati / dakSiNAyurlekhAyAM mUlatoyAvantaH pallavA, aGguli sammukhAsyustaiH sapatnAyogaH, yadvA dakSiNahasta kaniSThAdhastanarekhAyA jAtyekavacanaM, tatrApi trizUlAkAre sapatnIyogaH / patibhAgyaM dakSiNe bhAgyalekhayA ityu ktam // 25 // dakSiNaiH pallavaiH patyurekhAyAM prItirUttamA / balavalakSaNairnAyAH phalaM bhartR viAMga || 26 // dakSiNairiti / patirekhAyAM dakSiNaraGkaSThasammukhaiH pallavaiH patyurbahumAnaM parasparaM prItiH zrRMkhalayA vAmaviyogaH / antarAve paradezagatizca vAcyA | evaM nAryA balavati lakSaNe rAjyAdiphalaM bhartari vA aGgaje vAcyam / tarjanyAdyAGgulInAmAntare vAme tarjanI madhyamayorantarAbhAve vRddhatve putrAdisukhaM, madhyamAnAmikayorantarAbhAve taruNatve bhartRsukhaM, anAmikA kaniSThayorantarAbhAve pitRsukhamiti, tathA dakSiNe'pyantaratve phalaM tadanusArAdbhartuH putrasya vA udayasambhavAt, vA grahaNAt piturapiphalaM jJeyam // 26 // // iti strIrekhA vimarzaH // atha puruSasya vAmahastalakSaNamAha yathaiva dakSiNe tadvat prAyo vAme'pi vIkSyate / kRSNapakSe prajAtasya mukhyaM dakSiNalakSaNam " Aho Shrutgyanam" 27 // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 233 ) 1 yathaiveti / yena prakAreNa, AyulaikhAdipUrvakatvena dakSiNo vIkSyate, tena prakAreNa vAmahaste'pi lakSaNaM vizeSeNa IkSyate--parIkSyate paNDitairiti / nanu vAmAyurlekhAyAM kiM lakSaNIyam / narasya svAyuH striyA AyurvAnAdyo dakSiNAyurlekhayA tallakSaNAt, nAntyaH striyA vAmahaste tallakSaNAt tataH sarvaM vikalpajAlaM vRthA, lokAnAM gatAnugatika nyAyena lakSaNazAstraMprAmANyaM cedakSiNa rekhAbhirevAzApUraNIyA kiM puruSavAmahastarekhAbhiriti cenna; lakSaNazAstrasya gAmbhIryeNa tucchabuddheranavakAzAt, strIsukhaM zvasurakulasukhaM kRSNe zukche vA pakSesukhaM parasevA gRhakSetrAdibhyo labhyaM zAstrajJAnaM kalAvijJAnaM vA dhanaM svopArjitaM paitRkaM vAcatuSpadalabhyamityAdibhAvAnAM dakSiNelekhA bhiralakSANAt, kiJca lammAnnizAkarAdvA yannavamaM tadgRhaM bhavedbhAgyamiti jyotiH zAstra sArAvalIvacanAdrAzi kuNDalikA lekhanaM lagnakuNDalikA patre kathamAvazyakaM sarvabhAvAnAM ThagnekuNDAlekaiva nirvAhAt, atha tatra sphuTataravizeSabodha iti vedatrApi tathaivetye tAvataiva santoSTavyam / api ca yasya paJcaSaDvA striyastAsAM svaM svamAyuH svIyavAmAyurlekhayA bodhyam / puruSasya yAvajjIvaM strIbhogaH kiyatkAlaM vA iti tathA katistriyo'sya bhavantIti ca kathaM lakSaNIyamiti savistaraM nirupitaM prAk / prAyograhaNAnnasarvaM dakSiNavadvokSyaM lakSaNabhedAt, tadevAha -- kRSNapakSa iti ko'rthaH / dhanarekhayA dakSiNe dIrghayA paitRkaM, AyuSaH pUrvAddhe dhanaM bahulamiti vAcyam // 27 // " zuklapakSe vAmahastalakSaNaM mukhyamIritam / anirNaye hastavikSApakSAtpANyoH pradhAnatA // 28 // zuklapakSa iti / zuklapakSajAtasya vAme dhanarekhayA lambayA svopArjita svasuradhanaM vA pazcArddhe vRddhatve vAghanaM bahulaM, vAmAvAmayordvayostulyatAyAM tulyaM yathAyogyatvAt hrasvatve dhananAza iti dhyeyam / atha janmapakSAnirNaye yatra pakSe hasto vIkSyate tasyaiva prAdhAnyaM / sAmudrike'pi jyotiH zAstrAnusAreNa phalavyaJjanAt hastAdi nakSatropayogavat, etena tithivAranakSatracakAdi darzanamapi samarthitam // 28 // "Aho Shrutgyanam" Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (234) khiyAlayaMzanarasyApi kalaMmukhyantu vAmataH / evaM rAtrau dine jAtaH strItroH kecitphalaM viduH // 29 / / striyA iti / vyAkhyAtaprAyam // 29 // atha ladhubAlasya hastaprekSaNAvasaramAhadvAdazAbdAni rekhANAM na tAdRk spaSTatA bhavet / tatparaM triNivarSANi vAmahaste kSaNaM zizoH // 30 // dvAdazeti / rekhANAmaspaSTatayA navInAnAmanutpattyA vA dvAdazavarSANi yAvanna hastaprekSaNaM tasya bAlasya zubhAzubha rijJAnAya mAtApitroH sAmAnyataH santAnarekhAvizeSastajanmavarSasthAnarekhA eva lakSaNIyA varSajJAnAya mAtApitrovartamAnavarSasthAnato gaNane paJcamasthAnarekhA lakSaNIyA, evaM mAsadinajJAnamapyuneyaM vAtasya rogopazAntyarthaM mAtustattadoSadhapAnavat zItalAdi roge piturapi kezarakSaNamalinavastrAdi vyavasthA bAlarogopazamAyeSdaiva nacaitajjainAnAma manAstheyam / taopiti aMgA tao mAu aMgA paNatA ityAdinA bhagavatyAM sUtre sAmAnAdhikaraNya pratipAdanAt / dvAdazetti niyamo'gre'pi varSadvAdazakenaiva bhAvacakrAdau lakSaNopayogAt tat paraM tadane svayaMzatizayAtrINi varSANi yAvat zizobAlasya vAmahastaprAdhAnyaM tathA ca paJcadazavarSANi bhavanti, tanniyamo'pi hastaM prati paJcadazavarSopayogAt tAvatAmeva parvaNAM sadbhAvAditi // 30 // __ vAmahaste mAtRrekhA daiye strIpakSato dhanam / - tathA mAtudhanaM pakSe tAruNyamevAvinirdizet // 31 / / vAmahasta iti / mAtRlekhAyA dhanalekhAyAH pralambatve strIpakSAt zvazurakulAt yadvAkasyAzcit striyAH sAnnidhyAt dhanaM syAt / strirekhAyAM doSa daridrayoge vA bhikSAyoge vA mAtuH pakSe mAtulavarge dhanaM vAcyaM, yadvA tAruNye svopArjitaM dhanam // 31 // apallavA navi chinA vAmAyUrokhakA yadA / tadAstriyAsamaM prItiH prAdhAnyaM svagRhe mavet / / 32 // "Aho Shrutgyanam" Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 235 ) pallaveti / pallavarahitA tathA na chedavatI vAmAyurlekhA tadA strIvargeNa prItiH svagRhe strIprAdhAnyaM ca syAt 32 // + zrI mAtRrekhA svasuraH pitRrekhayA / aGguSThAzca maNiM yAvadrekhAbhiH zAlakAn vadet // 33 // zvazrUriti / aGguSThAnmaNibandhaM yAvat rekhAbhiH zyAlakAH strIbhrAtaraH upalakSaNAttadbhaginyo vA tAn vadet / yadi ca daridrayogebhikSAlakSaNe tapo yoge strIrekhAvedhe ca vAme mAtRrekhAyA, adhikyaM cet zyAlakasthale mAtulA evaM pitRrekhAyA dakSiNe chede mAtRlekhAyAlAghave gRhamela -: karavAyAmasambandhe bhrAtRlekhA sthAne pitRvyA ityAdi samyagabhyAsa labhyam // 33 // vAcyAH, rekhAbhiH karame vAme vaNik putrAzca sevakAH / vANijye yai samaMmizraM kaniSThA jIvitAntare // 34 // rekhAbhiriti / vAmekarabhe yA rekhAstAbhirghanayoge vANik putrAH sevakA vA rAjayoge vAcyA | mahArAjayoge tu striyaH prAge voktAH / yadvA zukla pakSe haste kSaNe sAmAnyalokasya, eka strI bharturdakSiNakarabherekhAbAdhAt bAbhakara bharekhAbhirevasantAna gaNaneti / yaiH sahamizraM vANijyaM tadrekhA kaniSThA jIvitakhayeormadhye // 34 // dharmadIkSA yazorAjya rekhAbhiH phalamatratat / sAhacaryaM striyAstatra tathaiva mRtyurekhayA // 35 // dharmeti / dharmarekhAdInAM phale striyA saha pravRttistadbhogAvAme dakSiNatulya mRtyurekhayA strIsArddhameva mRtyugaNanAyAM lambatve vA bhede mRtyorbheda: lambAyAM puruSAt strImRtyuH pazcAt vAme hasvatve puruSAtpUrva strI mRtyurayamevAbhiprAyo hastacinhasUtre mAtApitRmRtyu muddizya evoktaH // 35 // vyakta jJavijJAna cAturya vidyArekhAsvarUpataH / urddharekhAH phalAnyatra strIpANigrahaNAtparam // 36 // "Aho Shrutgyanam" Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 236 ) jJeyamiti / vidyArekhAsvarUpAdvAme phalavijJAnaM vAcyaM saMgIta nATyakalAdyaM vA / atra vAmahaste UrddharekhayA cedbhavati tasyAstAsAM vA phalAni strIpANigrahaNAtparataH strIsahAyAdvA // 36 // atradvAdazarAzyAdyaM tathAvayava cintanam / prAguktaM tat striyAjJeyaM yoginAM bhaktikAriNaH // 37 // atreti / atra vAmakare dvAdazarAzipaJcadazatithi grahasthAna nakSatrAkSaravyavasthAdi / tathA hastarUpa puruSasyAvayavacintanam / tatra zubhAzubhAdi -lakSaNaM striyA eva jJeyam / arddhAGgavAttasyA rAzicakre labhyaM vA, alabhyaM tattadrA zikastriyA eva ityAdibahulakSyavimarzo bahuzrutAdvedyaH / yoginAM striyAbhAvAdbhaktikAraka sevakasya zubhAzubha vAmahastarekhAphalamunneyaM prakRti yogAt dRzyate ca sevyasevakayoH sukhe'khevA kathaMcit sAmAnyaM chAyAnupravezAt // 37 // vAmahaste dakSiNAsthAdvalavadbhogalakSaNe | prabhutvayogAtizayAdvAcyaM vrataviDambanam // 38 // vAmahastAditi / dakSiNe bhAge rekhAdibhoga lakSaNAdbalavati bhogalakSaNe - vAmahaste sati / prabhutvaM varddhate tato vratAd yogAd bhrazyati bhogAGge bhogalakSaNAtizayAt // 38 // vedhAdidoSAdekhANAM kadAcidakSiNe phalam | visaMvadenazvayAttu phalaM vAme haThAMgataH || 39 // vedhAdati / vedhe chede bhede viruddhalakSaNena bAdhe sati rekhAduSTAsyAttena - dakSiNe phalavisaMvAdo'pi syAdvAme tu prAyo hatarUpAnnavisaMvAda iti dakSiNAdvAmahastAtizayaH spaSTaH // 39 // atha punarvAme lakSaNAtizayaM sUcayannAha yasya kRpANikAzastraM vAmebhujadale bhavet / tasya strIniSThurA duSTA krodhAnmArayate patim // 40 // "Aho Shrutgyanam" Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (237) yasyeti / yasya puruSasya vAmehastatale kRpANikA anyadvA zastraM bhavet tasya puMsaH strIkrodhAdbhartAraM hanyAt // 40 // dhvaje cajalatA tasyAH tulAyAM vyavasAyitA / candre saumyA puSpadAmnA bahuputravatI vadhuH // 41 // dhvaja iti / vAmahaste puruSasya dhvaje sati striyAzcApalyaM kuzIlatvaM tulAyA AkAre vyApAracAturyasyAt candre vAmahaste saumyAstrI kSamAvatI syAt puSpamAlAyA putravatI vadhUH // 41 / / athAdhikAra tAtparyammAha-- evaM yadvahusammataM taduditaM vAmepi rekhA phalaM sarva cApya nayAdizaiva sudhiyA dhyeyaM vidheyNdhiyaa| unnatyaM samudeti meghavijayAdyasmAdakasmAcchriyaM nityAbhyAsavilAsalabhya sakRtatallakSaNAnvikSaNAta // 42 // evamiti / anena prakAreNa bahUnAM zAstrakAraNAM sammataM tairapi nizcitaM tadvAme'pi rekhAphalaM uditaM-kathitaM anayAdizArItyA sarvamapi vidheyaM kArya dhyeyam / yasmAddhayAnAJcintanAt zriyAM lakSmINAM aunnatyaM samudeti jAyate / kIdRzaM meghasya dhArAdharasya vijayo yatra tattato'dhikamityarthaH // asakRdvAre vAraM tasya vAmAvAmahastA rekhAjAlasya lakSaNAnAM anvIkSaNAdvimarzAt punaH kIdRzaM nityaM lakSaNazAstrasyayobhyAsaH punaHpunarvicArastena labhyaM prApyamityarthaH // 42 // iti zrIhastasaJjIvanavyAkhyAyAM sAmudrikalAM zrImahAmahopAdhyAya zrImeghavijayagaNikRtAyAM vizeSarekhAdhikArazcaturthaH samAptaH // samAptazcAyaM granthaH "Aho Shrutgyanam" Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 238 ) prazastiH zrIsAmudrikabhAvamadbhutarasaM gambhIramAdhyAsitaM nAnAkAramahArthabhAsuramaNi jyotirmirudbhAsitam / sAkalyena parigrahItumacirAdbhaktA na zaktAjanA staddhastAhitajIvanena muhitAstai santu zraddhAzrayAH // 1 // kiJcicchAstrasamIkSaNAdrumukhAdanvIkSaNAllakSaNAbhyAsAdatrasamuccitaM samucitaM jJeyaM mayAvAGmayaM / taduSyaM viduSA na kintu suhRdAsambhAvanIyaMkare yasmAnirmalatAmupaiti sakalaM zAstraM satAMsaMgrahAt / / 2 // gRhe vRSTistasya sphurati kanakarmedhavijayA dviditvA yaH pANigrahaNavidhimIkSeta nipuNaH / samudrAdundvatA sadavayava sambandhamadhurA mahAlakSmIH pANigrahaNamuditA tena ramate // 3 // preSyastapAgaccha nRpAli cakriNa- zcakre gugeH zrIvijayaprabhoH ziSyaH kRpAdervijayasya dhImataH zAstraM sapedhAdvijayAkhya vAcakaH // 4 // anuSTumAM sapAdAtra jJeyA paJcasatI dhruvam / granthesatAM prasAdAccazreyaH zrIrastuzAzvatI // 5 // "Aho Shrutgyanam" Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "Aho Shrutgyanam Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "Aho Shrutgyanam" Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImahAmahopAdhyAya zrImeghavijayajIkRta hastasaMjIvana [ saMkSipta gujarAtI mAM anuvAda ]. A granthamA prathama zubhAzubha jANavA mATe aGgavidyA badhA nimitomAM mukhya banAvela che ema granthakAranu kathana che. AmAM nimitta jJAna ATha prakAranAM kahela che. aMga, svama, svara, bhauma (pRthvIsaMbandhI) vyaMjana, lakSaNa, utpAta, antarikSa (AkAza) nimita. A ATha prakAranA nimita che. aMgamAM mastakanI apekSAe hAthazreSTa gaNavAmAM Avelache kAraNake dhArmika pavitra kriyAo hAthathI thAya che mATe hAtha zreSTa kahela che. __ pahelAnA AcAryo? hastasaMbadhI jJAna traNa prakAre kahela che. prathama hAtha jovAthI sparza karakaravAthI tathA hAthamA rahelI rekhAo jovAthI zubhAzubha jJAna jANI zakAya che. . savAranA pelA uThatAja puruSa pote jamaNo hAtha, tathA DAbo hAtha jove ane AmakaravAthI punyano mArga malI zake che. bhAnA viSayamA gargAcAryano mata che ke savArano vakhata badhA kAmanA vAste zreSTha che. tathA bRhaspatino mata che ke zakuna badhA kAmamAM zreSTa che. arthAt zakuna joine kAma karavu. tathA aMgirAno mata che ke manano utsAha thAya tyAre kArya karavu tathA viSNunu vAkya che ke brAhmaNanu vAkya sarva kAmamAM zreSTha cha. __tathA zubha hasta nakSatramA sArA graha hoya tyAre zubha divasamAM savAranA vakhate maMgalika vastuo laine gurupAse hAtha batAvavo, . "Aho Shrutgyanam" Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) tathA yA granthamAM hAthanI adhiSThAyikA paMcAMguli devI mukhya batAvavAmAM Avela che. mantronA akSarano tatva sAra. jevI rIte OMkAramAM hoya che tevI rote sAmudrika tattvasAra hAthamAM hoya che. A tralokamA vadhAre bIjukoi hAthanu sAdhana nathI tethIja sarasvatIe pote potAnA hAthamAM pustaka rAkhela che tethIja hAtha zreSTha che. hAthamAM tIrthonI sthApanA. aMgUThAnA mUlamAM brAhmayatIrtha - kaniSThAmA kAya tIrtha, tarjanI tathA aMgUThAnI madhyamAM pitRtIrtha, ane AMgalionA mukhamAM daivata tIrtha - tarjanImAM zatruMjaya, tIrtha, madhyamAmAM ujjayanI tIrtha anAmikAmAM AbutIrtha, kaniSThAmAM sammetazIkhara; aMgUThAmAM aSThApadagiri tIrtha ApramANe pAMca tIrtho AMgaliomAM samajavA. savAranA hAtha jovAthI uttama puruSothI pUjAya che mAna male che. viMzeopakAnuM svarUpa. pAMce AMgalionAM vedAmAM vIsa rekhA hoya to tene viMzopakA kahevAyache ve viMzopakAmAM-visa tirthaMkaronI sthApanA karela che, ane hAthanA taliyAmAM pazcima dakSiNa, pUrva uttaramAM cAra dizAnI sthApanA karavI, to ApramANe 24 tIrthaMkaronI sthApanA samajavI. pitAnI rekhAnu nAma gaMgA, mAtAnI rekhAnu nAma sarasvatI, AyurekhAnu nAma yamunA, AtraNe rekhAno saMgama akSayatIrtha RSabhadevanu kevalajJAna hovAthI tenu nAma akSaya tIrtha kahela che. mATe tenI sthApanA hAthamA ApramANe kahela che. aMgUThA vigere pAMce AMgaliyomAM paMcaparameSTituM dhyAna karavu. tathA cAra dizAma cAra digupAlanI sthApanA karavI. savAranA uThatI vakhate potAnA banne hAthanI rekhA bhegI thAya tevI rIte hAtha joDIne pacakhANa karatI varakhate siddha bhagavAnanu dhyAna karavu. < "Aho Shrutgyanam" Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAthano aMgUTho siMhAsana, tenA upara AdIzvara bhagavAnanI sthApanA sama. javI tathA hAthanI cAra AMgaliyomAM jayA, vijayA,. jayantA, aparAjitA devIonI sthApanA karavI. jevI rIte udayAcala parvatanA zikhara upara pelA jevI rIte sUryano udaya dhAya che tevI rIteja aMgUThAmA candramA vigerenI sthApanA samajavI. aMgUThAmAM OMkAra, kaniSThAmA aikAra, anAmikAmA hokAra madhyamAM zrIMprardazinImA klIM tathA hAthanA taliyAnI cAre dizAomAM aMrha namonamaH siddha AAThe varNonI sthApanA karavI. __ ApramANe sthApanA karIne hAthane jovo nizcaya phala devagurunA smaraNathI thAya che. __ arhan svarUpa akAranI sthApanA hAthanA madhyabhAgamAM tathA A i I u U R R la la e ai o au aM aH A paMdara varNo AMgaliyonA paMdara veDhAmAM sthApanA karavI tathA vyaMjanAnI sthApanA ApramANe samajavI aMgUThAnA traNeveDhAmAM ka kha ga. tarjanInA traNavaDhAmAM gha ca cha. madhyamAnA traNe veDhAmAM ja jha Ta. anAmikAnA traNeveDhAmAM Tha. Da. Dha. kaniSThAnA traNe veDhAmAM ta. tha. da. tathA AvI rite. DAvA hAthanA aMguThAnA traNe veDhAmAM dha. pa. pha. tarjanInA traNe veDhAmA ba. bha. ya. madhyamAnA laNe veDhAmAM ra. la. va. anAbhikAnA traNeveDhAmAM za. Sa. sa, kaniSThAnA treNa veDhAmAM ha tra. jJaH tathA taliyAmAM kSaH nI sthApanA karavI. __ DAbA hAthamAM pArzvanAtha bhagavAna tathA AgaliyomA phaNA, tathA jamaNA hAthamAM RSabhadeva, tathA AMgaliyomA jaTA samajavI. zrIRSabhadeva tathA pArzvanAtha A vanne tIrthaMkaronA yogamAM OMkAra parama mAMgalika gaNavAmAM Avyo tevI rIte. hAthanu joDavu sarvadA maMgalika gaNavAmAM Avela che, hAthanA nAmohasta, hAtha, kara zama. pANi, zaya, paMcAMgulI, sala, paMcazAkha, paMcazikha "Aho Shrutgyanam" Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) paMcAnana, varaprada mahAbrahma anaMtavIrya, mahAdeva, siddhidaH, siMhAsana, zAlI, mahAvIra surAyudha. aMgUThAnA nAmo aMgUSTha - ( aMgUTho ) aMgUla, haMsa, ziva, rAjA, catupriya bhAMgI, gaNapati, viSNu, merU sUrya, akSaya vaTa. aMgalinA nAmo aMgulI, karazAkhA, aMgurI, karapallava, tripurA, karajAMbA, mAyA, kAmadughA. tarjanInA nAmo pradezinI, tarjanI, zatruhA, AdyA. gaveSaNI. madhyamAnA nAmo madhyamA, jyeSThA, lakSmI, saubhAgyavatI. JAM anAmikAnA nAmo anAmikA, sAvitrI, gaurI, bhagavatI, zivA, kaninikA, kaniSThA, antyA, laghutArA, kAMcanI. AMgalinA parvanA nAmo viMzeopakA, anthiparva, sthAnabhAga, aMza, sandhi. aMguThAnA mUlanA nAmo kanda, nRpAsana, garUDa. maNibandhanA nAma --- hastAdi, maNibandha, maNiratnAkara. karabhanA nAma aniSTa, karabha, uSTra, vakra, astabhUdhara. hAthano pAchalo bhAga ( puMThI ) tenA nAma avadasta, hastapRSTha tamazUnya, viyata, nizA. hathelinA nAmaprahasta, tAlikA, tAla, tala, bhUtala, garbhaka. --- zAke "Aho Shrutgyanam" Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakhanA nAma pUnarbhava, bhUjAkANDa, karazuka, kAmAMkuza, mahArAja, nakhara, nakha, karapuSpa, ratnakAnti, zatrughna, karadIpaka. pitRrekhA nAma pitA, gotravala, mUla, vakSa, dharma, mana, dhRti, mAtRrekhA nAma mAtA, dhana, sukhakoza, sAhasa, pAlikA, rati. .Ayu rekhA nAma Ayu, jIvita, teja, svabhAva, prabhA tanu, tarjanI nAma tarjanI AdinA sthUlanAmo artha paNa kramathI kahe che, kalaha, rAja, aidharya, yaza, AcAra nAmo tarjanInA jANavA. vetanA nAma prAdeza, tAla, gokarNa, vitasta. iti nAma mAlA hAtha jovAnI vidhi savAranA snAna karIne sugandhidravya naivedya, phalaphulathI paramAtmAnI pUjAkarI tathA gurumahArAjane vandanA karI tayA dhArmika upadeza sAMbhalI, tathA hAtha jovaDAvavA pelA bhojanakarI nimita jonAra gurunI pAse ApaNA hAthamA phalaphuladravya naivedya laine hAtha batAvavAjAvu kAraNake khAlI hAthe najavu-kema ke khAlI hAthe javAthI phala malatu nathI. riktapANi pazyecca rAjAnaM daivataM gurum / naimittikavizeSeNa phalena phalamAdizet // 1 // rAjAho devatAho. guruho. tathA nimitta zAstrane jAnAra ho so temanI vAse khAlI hAthe najavu kAraNa tenu phala malatunathI "Aho Shrutgyanam" Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) kAraNa ke nimitta jonAranI pAse to vizeSa karIne phUla lar3a jAvu - kalathI phalanI prAptI thAya che. hAtha jovaDAvavA kevI rIte jAvaM. sArA kapaDA paheri, sarva prakAranI cintAno tyAgakarI, hastanakSatramAM potAno hAtha gurune batAve. ane gurunu kahela phala kapaTa rahita thaine bhAvapUrvaka sAMbhale. tathA jitendriya, zraddhAvAlA mANasone gurUe kahetu phala satya thAya che. tathA zraddhArahita hovAthI phala satya thAtunathI. hAtha jonAra guru kevA joie bramhacArI, kSamAvAlA, kRtajJa, dhArmika, pavitra, catura, gurunI paraMparAthI Avela, vacanasiddhivAlo, potAnI strImAM rakta, potAnI kriyAmAM rakta, santuSTa, zraddhAvAlA, tapastrI, jitendriya, aneka zAstrane jANanAra, sthira manavAlo, AvA guru hAtha jonAra joie. tenIja pAse hAtha jovaDAvavo zreyaskara che. kevA prakAranA mANasAne hAthanuM phala kahe. kula, jAti, deza, AkAra, tathA janmanA graho, dharma, zraddhA, ityAdi guNo guru joine phala kahe divasamAM hAtha keTalIvAra jove divasamAM hAtha jonAra guru hAtha ekano athavA bejaNAno hAtha jobe, guru hAtha jonAra potAnA jamaNo hAtha jovaDAvanAranA hAtha upara rAkhe jove tathA rAtanA hAtha jovo hoyato dIvAne pAse rAkhI tathA dIvAnI pUjA karIne hAtha jove. tathA strIno DAvo hAtha jove tathA je puruSanI strInA jevI prakRti che teno hAtha bapora pache jove, ane puruSanA svabhAvavAlI strIno hAtha madhyAnha rAtrinA pache jovo. strIprakRtika puruSano jamaNA hAtha karatA DAbo hAtha balavAna hoya che ne puruSa prakRtika strIno hAtha DAbA karatA jamaNo vadhAre balavAna hoyache. " Aho Shrutgyanam" Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSanA DAbA hAthathI strI, mAtA, pAtAno pakSa, kSetra, bagico, rAtri, zukla pakSa vigare phala kahe, A phala jovAne DAbo hAtha jovo. ___ strIonu patisukha, pitApakSa, bhAi vigere dharma gAya vigere, saralatA, vigere kRSNa pakSa vigere jamaNA hAthathI jove. gurunI pAse hAtha jovaDAvanAra phala sAMbhalIne, cAMdinuM rupAnANu jove pache potAnu karavAnu kAma kare. ____ AvI vidhIthI je guru hAtha jova to tene jaladIthI tene laNe loka vazIbhUta thAyache. ane tenA gharamAM sonAnI vRSTi thAyache, ane rAjAo paNa tenI zikSAno svikAra kare che. dizA sthApanA. tarjanI AMgali pUrvadizA, madhyamA, uttara dizA; anAmikA dakSiNa; kaniSThA pazcima; ane aMgUThAne madhya deza, ApramANe AMgaliyomAMdizA samajavI. vAra sthApanA. aMgUThAmAM ravivAra, aMgaThAno nakha somavAra, tarjanInA uparano bhAga maMgala, aMgUThAmAM budha, madhyamAmA guru, anAmikAmAM zukra, kaniSTAmAM zani, tathA hAthanA pAchalA bhAgamA rAhuketu ApramANe bAra grahonI sthApanA karavI. rAzi sthApanA. AMgaliyonA je vAraparva che temA meSa vigere rAzio samajavI. anAmikAnA prathama tryaMza ( tIjAbhA gamAM) meSa rAzi bIjA bhAgamA vRSabha, ApramANe samajavu. rAzi adhipati meSa rAzino adhipati indra, siMhano yama, makarano varuNa, tulAno kubera samajavo. aMguThAmA savArano vakhata, madhyamAMguli madhyAnhano vakhata, kaniSTAmAM sAMjano vakhata jANavo. "Aho Shrutgyanam" Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) nakSatra sthApanA. hAthanA taliyAmAM cAre tarapha traNa traNa nakSatranI sthApanA, tathA madhya bhAgamAM azvanI nakSatra, tathA AMgaliyonA caudaparvomAM caude nakSatra samajavA. varSaM zubhAzubha jJAna. mane kayA varSamAM zubha tathA kayA varSamAM azubha, te jANavAne mATe pAMce AMgaliyonAM je paMdaraparva ( veDhA) oche teno sparza kare, temA je parvane ( veDhA ) sparza kare temAM urdhva rekhA, yava, cakra vigere hoya to te barSamAM zubha zrAya, samajavu, arthAt lakSmI putra- - yaza vigeraMno lAbha yAya, aneM sparza karelaparvamAM jo chinna bhinnarekhA hoya athavA chIpanucinha hoya athavA cokaDInu cinha hoya bindunu cinha hoya, te varSa azubha samajavuM, mAsa sthApanA. hAthanA taTiyAne zrAvaNamAsa, aMgUThAne bhAdaravo mAsa tathA, tarjanInI nA madhya bhAgane Aso mahino, madhyamAmAM kArtikamAsa, anAmikAmAM mAgazara mahino, kaniSThAmAM poSa, A pramANe jamaNA hAthamAM masa sthApanA samajavI. DAbA hAthAM mAha mahino, phAlguna mahino anAmikAmAM; madhyamAbhAM caitra, pradezinInAM vaizAkha, aMgUThAmAM jeTha, talamAM ASADha - ApramANe uttarAyaNa samajavu. jamaNA hAthano kRSNapakSa; DAbA hAthane zuklapakSa, tathA je pakSamAM hAtha jovaDAve, te pakSamAM te hAtha jAve. varNa sthApanA. aMguThA vagere pAMce AMgaliyomAM varNa samajAvo, aMguThAmAM zveta, tarjanImAM pITho, madhyamabhAM lAla, anAmikAmAM ThITho, kaniSTAmAM kAlo, ApramANe varNa sthApanA samajavI. "Aho Shrutgyanam" Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca tattva sthApanA. tarjanImAM pRthvI, madhyamAmAM pANI, anAmikAmAM vAyu, kaniSThAmAM teja, aMguThAmAM AkAza ApramANe tatatva samajavA. rasanI sthApanA. __ aMgUThAmA madhUra rasa, madhyabhAmAM tikho rasa, pradezinImAM kaDavo rasa anAmikAmAM kasAyelo rasa, kaniSTAmAM Amla rasa, ApramANe pAMce AMgaliyomAM nyAsa amajayo. - ApramANe sparzanAdhikAramA aneka viSayo nu spaSTIkaraNa karelache paraMtu atre jANavAyogya je viSayo che tenuja saMkSipta anuvAda atre Apela che. iti zrI darzanAdhikAraH sparzanAdhikAra saMkSipta-anuvAda. . hAtha jovaDAvanAra prathama potAnA hAthamA sarvato bhadra yantralakhe tathA tenI phulathI pUjAkare; tyArabAda AMgaliyone sparza kare. - garbha prazna phala. koI nA garbha mAM putracheke putri tenA mATe ApramANe jovujema koi bAlakane pAMce AMgalio batAvavI jo temA-samAguli-bIjI athavA cothI AMgalino-sparzakare to chokaro thAya samajavu-tathA viSamAMguli pelI tIjI AMgaline pAMcabhI AmAthI gamete AMgalinoM sparzakare to putri thAya. ane hAthanA taliyAmAM hAtha muke to napuMsaka thAya samajavU. AMgaliomA mantrAkSaranI sthApanA. ___ aMguThAmAM OM namaH sthApanAkare tarjanImAM I namaH, madhyamAmAM OM namaH manAmikAyAM aiM namaH. kaniSThAmAM OM namaH mApramANe sthApanAkareM. "Aho Shrutgyanam" Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) hAtha jovAnI pahelA, "OM zukrapANidine svAhA" A mantrano uccAra karIne pache gurU hAtha jove. ApramANe sparzanAdhikAramAthI jANavA yogyanu atre anuvAda karela che-A anthano mukhya viSaya hasta jJAna che-mATe tIjA cothA prakaraNamA thI hAtha saMbadhIno bhUta bhaviSya vRtAnta samajavo. iti sparzanAdhikAra. saMkSipta anuvAda samAptaH rekhAvimarzana. zrI RSabhadeva bhagavAnane namaskArakarIne pUrvokta kahela vidhipramANe, hAtha jovaDAvanAra hAtha jonAra gurUpAse jAya, temAM hastanakSatra uttama nakSatra joine hAtha dekhADe / temA hAtha jovaDAvanAra hAtha jonAranIpAse uttama grahanakSatra vAra tIthi --candranA yogamAM savAranA vakhate uttama vastuoMnI sAmagrI laine arthAt hAtha jo tA gurUne bheTa muke pache vidvAnU gurUpAse hAtha jovaDAve / .. hAtha jonAre hAtha kevI rIte jovo prathama AyuSya vicAra, pache uttama sArA dhanavigerenA lakSaNo, temA alpha AyuSyavAlAne yadi uttama lakSaNo hoya to prayojanaja zu. maNibandhathI-kANDAnA uparano vinA parizramakare hAtha kaThINa hoyato-dhana praptimA uttama che, ane DAbo hAtha komala hoyato uttama che. __ prathama puruSano jamaNo tathA strIno DAbA hAtha johane teno zubhAzubha, nirNaya kahevo / strIno tathA strInA svabhAvavAlA mANasano hAtha DAbo jovo-tathA vAlakono hAtha tenI paMdara varSenI. umara sudhI DAbo hAtha jovo. hAthanA zubhalakSaNo. - jenA hAthane sparzakaravAmI uno lAge, tathA svAbhAvika lAla raMgavAlo hoya tathA AMgalioMnA madhyabhAgamA chidra na hoya, tathA hAthamA pasino "Aho Shrutgyanam" Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathato hoya hAtha komala, mAMsathI puSTa bharelo, tathA hAthanI cAmaDI zobhAya mAna hoya tathA nakhano raMga lAla tAMbAnA jevo hoya. hAthanI AMgaliyo lAMvI, tathA hAtharnu taliyu moTu hoya, AvA lakSaNo bAlo hAtha uttama samajavo. . hAthanA mUla bhAganA lakSaNo. hAtha nu maNibandha dRDha majabuta hoya, ke jene namAvI na zake tathA guDha hoya, hADakAvigere na dekhAtA hoya, teno bAMdho zobhAyamAna hoya, tathA zIthIla zaGkavAlo hoya, tathA hAtha nAno hoya to nirdhanapaNAne prApta karAve. hAthanA taliyAna svarUpa. hAtharnu taliyuM lAla hoyato dhanaprAptI thAya, tathA tathA lIlA raMganu hoyato te dAruDIyo thAya, pIlA raMganu hoyato rAjastrI, kumArIkanyA, caMDAla vigere azubhakarma karavAcAlo thAya. tathA jenutaliya raMgaberaMgI hoya te dhanathI rahita hoya, tathA jenu talithu uMcu hoya te dAtAra hoya, tathA chidru hoyato pitAnuM dhana tenA bhAgyamA na rahe, tathA golAkAra tathA chidru taliyuM hoya to dhanavAna hoya paNa sAthe sAthe kRpaNa hoya samajavu. jenI AMgalinA mUlamAM jo nIco bhAga hoya tathA madhyamAmAM uMco hoyato dhana vagarano samajavo. jeno hAtha, phADa paDelo hoya, tathA hAthanA hADakA dekhAtA hoya tathA AMgaliyomA vizeSa antara hoya, tathA AMgaliyonuM ochuvadhAre pramANa hoya, tathA, hAthanu taliyu mAMsathI rahita hoya, tathA cAmaDI kaThINa hoya, AvA lakSaNavAlo dAsavRtti-nokarI karIne potAnu AyuH vAtAve. __ hAthanA pAchalA bhAganuM svarUpa. __ hAthano pAchalo bhAga vistAravAlo hoya, cikaNo hoya, pIlo hoya,. uMco. hoya, tenI naso dekhAtI na hoya to uttama samajabo. "Aho Shrutgyanam" Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 1.2) - tejavagarano kaThINa, cAmaDIvAlo, lukho, bAlavAlo, mAMsa rahita hoya, maNibandhanA jevo nIco, hoya te zreSTa nahI, hAtha sarpanI phaNA jevo hoya, bAlavagarano hoya, mAMsavAlo hoya, uMco hoya maNibandhanA cinhavAlo hoya, to zreSTa samajavo. vinA parizrama kare paNa jeno hAtha kaThINa hoya, anevacamAM uMco hoya, te puruSa dAnI thAya, atyanta nIco hoya to kRpaNa samajavo, . jenA hAthanu taliyu vAMku hoya nAnu hoya, vadhAre lAMbu hoya, to zreSTa nahI, tathA rekhA, bhramara, cakra tathA tuTelu phuTelu na hoya, to zubha samajavu. AMgalinu svarUpa. jenA hAthanI AMgalio lAMbI mAMsarahita veDhAvAlI hoya, tathA sukSma pAtalI AMgalio hoya tathA lAMbI AMgalio hoya tathA komala hoya, tathA paraspara antara vagaranI hoya ane gola AkAravAlI hoya, AvI AMgalio strIpuruSanI hoyato lakSmI pAptakarAvanArI thAya, jenA hAthanI AMgalI antaravAlI, moThI vAMkI hoya, tene daridra samajavo, tathA AMgalinA uparano bhAga jo vAMko hoya, to tene zastrahathiyArano ghA lAge, tathA capaTI AMgali hoya to dhUrta samajavo, tathA antaravAlI hoya dhanarahita, tathA antararahita hoya to dhanavAn samajavo, tathA mAMsa vagara AMgalinA parva nAnA hoya tene dhanarahita samajavo, jenA hAthanI AMgali viSamAMguli hoya tene nirdhana. janI AMgalino madhyabhAga paraspara malelo hoya te mANAsa dhanasaMcaya karaNAra hoya, tathA jenI AMgalinA madhya bhAgamAM chidra hoyato te tyAgI thAya. tarjanInA madhya bhAgamAM AMgalinI vacamAM chidra hoya, te mANAsane janma thI pelA aMzamAM bhojanavakhate duHkha thAya, ane dhanavAna hoya to paNa duHkha -thAya. __ madhyamAM tathA anAmikAnA madhyamAM chidra hoya to tene janmathI bIjA aMzamAM bhojana vakhate duHkha thAya, anAmikA tathA kaniSThAnAM madhya bhAgamA "Aho Shrutgyanam" Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 13 ) chidra hoya to janmathI tIjA aMzamAM bhojanavakhate duHkha thAya. tarjanI tathA madhyamAMguli chidrarahita hoya, to pelI umaramAM sukha maLe, madhyamAM tathA anAmikAnI madhya bhAgamAM chidrarahita hoya to tene yuvAvasthAmA sukha male, anAmikA tathA kaniSTA AMgalinA madhyabhAgamAM chidrarahita hoya to vRddha avasthAmAM sukha male tathA AMgalinA vadhA parva chidra vagaranA hoya to sadA sukhI rahe. anAmikA AMgali chelI rekhAthI jo kaniSTA AMgali lAMbI hoya to te mANasane dhanavRddhi thAya, tathA mAmAvigereno parivAra ghaNoja hoya. madhyamAM AMgalinA madhyama parva - veDhAthI jo tarjanI AgaLI lAMbI hoyato tenA pitAnA pakSamAM ghaNoja moTo parivAra hAye ane tenI pAse dhana paNa hoya ane jo ApramANe na hoyato dhanarahita samajavu duHkhI hoya, jenA hAthano aMguTho nAno tathA Agalio pramANathI nAnI dhAnya tathA vAyuSyathI abpa samajavo. hoya to te mANasa jenI madhyayAM AMgali pramANathI moTI hoyato tenI strI maraNa pA ane anAmikA aMgali moThI hoyato te vidvAn tathA dhanavAna thAya tathA AMgali parvanA vedAnA sthAnabhI badhAre hoya tathA AMgali lAla hoyato te dhaNAja varSa jIve. je mANasanA hAthanI athavA paganI pramANathI vadhAre AMgalio lAMbI hoya athavA paraspara malelI hoya te mANasa hameSA strIthI rahita hoya, ane atyanta nAnI AMgalio hoya te daridra hoya. anAmikAnA chelA veDhAthI kaniSTA AMgali moTI hoya to te mANasa sovarSa jIve athavA nevu varSa jIve athavA haMsI sItare ane parvathI barAbara hoya to sATha varSa sudhI jIve. ekapaNa javano madhyabhAga kaniSThA AMgali anAmikA parvathI nAnI hoya to pacAsa varSa jIve. be java hoya to cAlIsa varSa jIvaM tenAthI traNa javano AMgaThinA chelA jeTalo madhyabhAga nAno madhyabhAga ocho hoya "Aho Shrutgyanam" Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) - to tIsa varSa jIva, tathA cAra javano madhyabhAga barAbara hoya to vIsa varSa - jIve, pAMca java madhyabhAga barAbhara hoya to dasa varSa jIve . - jenA kapAlanAM upara pAMca rekhA hoya to te mANAsa ekaso varSa jIve. maNibandhamAM traNajavanI paMkti hoya to te mANAsa rAjA thAya, ane te jaba paMkti hAthanA pAchalA bhAgamAM hoya to paNa lAbhane Ape che. ane be jaba paMkti hoya to te rAjamantrI thAya tathA dhanavAn buddhivAn hoya, eka jaba paMkti hoya te mANAsa zeTha thAya ane nenI pAse ghaNu dhana hoya. rekhA vicAra. maNibandhathI gotra rakhA karabha- hathelInA AgalanA bhAgathI dhana rekhA ane yaza rekhA zuru thAya che. AtraNe rekhA tarjanI tathA aMguThAnA madhya - bhAgamAM jAya che AtraNa rekhA jenA hAthamAM pUrNa hoya te mANAsa doSa rahita hoya, ane te mANAsanu gotra, dhana, tathA jIvitamAM vRddhi thAya, AtraNa 'rekhAne traNa lokanI upamAM batAvela che. pitRrekhA, urddha rekhA, mAtRrekhA, manuSyaloka AyurekhA pAtAla loka Ama AtraNa rekhA o jamaNA hAthamAM hoya che. DAvA hAthamAM AtraNa rekhA o dhAtU mUla tathA jIva mAnela che. pitRrekhA bAlyAvasthA, mAtRrekhA yuvAvasthA, AyurekhA vRddhAvasthA, tathA. 'pitRrekhA vAta, mAtRrekhA pIta, AyurekhA kapha, pitRrekhA cara, mAtRrekhA sthira, AyurekhA dvi svabhAva, mAnavAmAM Ave che. pitRrekhA puruSa, mAtRrekhA strI, AyurekhA napuMsaka mAnavAmAM Avela che. pitRrekhA namazcara, mAtRrekhA sthala, ane AyurekhA jalacara mAnela che. pitR mAtR tathA Ayu A treNa rekhAne anukramabhI satvaguNa rajoguNa tamoguNa batAvela che. rekhAthI -- gati nirNaya. jenA DAbA hAthamAM pitRrekhA spaSTa hoya tathA chedAvela bhedAyela na hoya. "Aho Shrutgyanam" Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to te Urdhva lokamAMthI A lokamAM Avela che. tathA mAtRrekhA spaSTa hoya chedAela na hoya te manuSya lokamAMthI Avela samajavu. tathA AyurekhA jenI spaSTa hoya chedAyela na hoya to mANAsa pAtAla lokamAMthI Avela samajavu. - jenA jamaNA hAthamA pitRrekhA spaSTa hoya tathA chedAyela bhedAyela na hoya te mANAsa manuSya lokI marIne. urdhva lokamAM jAya, tathA mAtRrekhA spaSTa hoya chedAyela medAyela na hoya te mANAsa manuSyathI marIne manuSya thAya AyurekhA spaSTa hoya chedAyela bhedAyela na hoya te mANAsa atrethI marIne pAtAla lokamAM jAya. rekhAthI sampUrNa carAcara bhUta bhAvaSya vartamAnanu jJAna thAya che ke jevI rote dIvAthI gharanu aMdhAru nAza thAya ane prakAza thAya tevI rIte rekhAjJAna samajavu. rekhAthI lAbhAlAbha sukhaduHkha jIvita maraNa. jaya vijaya nu jJAna thAya strI ho yA puruSa ho banne ne rekhAnu phala barobara thAya che. . Ayu putra, kulavaMza dhAnya, deha, dhana saMpattI, pUrvabhavanA punyabhI rekhA o batAve che. : sUkSma snigdha (cikaNI) gaMbhIra, lAla, pIlI, vAMkI na hoya, chaMdavAlI na hoya AvI rekhA o manuSyane zubha samajavI. jenA hAthamAM gaMbhIra tathA lAla rekhA hoya te tyAgI thAya. gharabAra choDIne dIkSA le. . .. jenA hAthamAM pIlI rekhA hoya te mANAsa sukhane bhogavaNAra thAya, . sUkSma rekhA hoya to lakSmInI prAptI thAya, ane mUlavAlI rekhA hoya to saubhAgya Ape. . jainA hAthamA rekhA o tUTelI hoya pallava-phAMTA nikalelI. hoya lukhI hoya viSama sthAnamAM gayelI hoya varNarahita hoya, kAlI, lAMbI, nAnI hoya to zreSTha nahI: jenA hAthamA pallavavAlI eka rekhAomAthI phAMTA nIkalelA hoya tevI "Aho Shrutgyanam" Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 16 ). rekhA hoya to klezakArI samajavI viSama rekhA hoya to kharAba anna maleM. jenA hAthamA ghaNI rekhA o hoya to kleza, bhAMgelI hoya to dhana hAnI, tathA hAthamAM cAra athavA pAMca rekhA o hoya to sArI vadhAre hoya to daridratA denArI samajavI. padmapatranA samAna sUkSma pAtaLI, sampUrNa snigdha, lAla gaMbhIra, rekhA jenA hAthamAM hoya te ne dhana, tathA sonAno lAbha male. phAMTAvAlI, chinnabhinna viSama vivarNa phuTela TolI hoya lukhI hoya atyanta pAtalI rekhA hoya to te mANAsa nindApAtra thAya. jenA hAthamAM chidravAlI rekhA hoya tenA hAthamAM dhana na rahe tene nica karmakaravAthI dhana male. athavA bAMkI rekhA hoya to dhana na male, pIlI rekhA hoya to corIthI dhana male, phuTelI tathA kAlI rekhA hoyato jela keda bhogavelIlI lukhI rakhA hoyato zoka thAya. jenA hAthamAM barobara bAMkI na hoya to dhana male. jenA hAthamAM urdhvarekhA, pitRrekhA, mAtRrakhA, AyurekhA AcAra mukhya rekhA o. vidyArakhA, putrarekhA, bhAgyarekhA, yazarekhA, strIrekhA, vAhanarekhA. mitrarekhA, mRtyurekhA, rAjyarekhA, A badhI sAdhAraNa rekhAo samajavI, jenA hAthamA ghaNIrekhA o hoya athavA rekhA o na hoya te alpAyuSya tathA daridra duHkhI rahe. AyurekhA karabha ( kaniSThA AMgalinApAse no bhAga ) thI nIkalIne jeTalI AMgalio ne olaMghe teTalA pacIsa pacIsa varSanuM AyuSya jANavu. tathA kAla, hAnI nI apekSAthI AyurekhA jeTalI AMgali one olaMghI ne jAya, teTalA 20 varSa jIve tema koika AcAryano mata che. jenI Ayu rekhA tarjanI AMgalI sudhI gai hoya to tenu AyuSya eka sone ATha varSanu samajavuM. jenA hAthamAM AyuSya rekhAmAM jamaNI tarapha chedA ela hoya to pANIthI maraNa thAya-DAvI tarapha hoya to hathIyArathI maraNa pAme. "Aho Shrutgyanam" Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 17 ) tathA jene AyurekhAnI jamaNI tarapha vedha hoya to tenuM AgathI mRtyu thAya, DAbI tarapha hoya to sarpanA jerathI; banne taraphathI hoya to mahAna rogathI mare. jenA jamaNA hAthamAM dhanarekhA moTI hoya to tena mahAn dhana dhAnyano lAbha male, ane mitra rekhA mUlamAM phATelI hoya to dravyano vyaya vadhAre thAya. jenA hAthamAM dhanarekhAnA mUlamAM trizUlano AkAra hoya to tenI pAse lakSmI ghaNAvakhata sudhI na Take, bhane madhyamAmAM trizUlano AkAra hoya to tenIpAse dhana chala kapaTathI pedA karela hoya samajavu. je hAthanI madhyamAM AMgalinA mUlamAM dharma rekhA hoya che te ane te rekhAno vajranA jevo AkAra hoya to te zraddhAvAlo tathA dhArmika zrAya. anAmikA AMgalinI nIce jo vajrAkAra rakhA hoya to te mANAsa ijatadAra thAya, ane jo te rekhA mAM begha hoya to tenI ijata ArumA hAnI poce. aMgUThAthI nIkalIne tarjanI pAse gayelI rekhA hoya to tene devatAnu sthAna kahevAmAM Ave che. ane tethI mRtyu vigerenu jJAna jANI zakAya. tathA aMgUThAthI u gayelI rekhA devatAnI madhyamAM jo uMcI rekhA hoya to triveNInA AgalanA bhAgamAM tathA tarjanInI nIce eka paNa evI rekhA hoya to te mANAsa, AkAlo mare, ane be rekhA hoya to banne jaNA sAthai mare, ane traNa rekhA, sAthe hoya to traNanI sAthai mare ane ghaNI rekhA hoya to ghaNAnI sAthai mare. jenA DAbA hAthamAM bedhavAlI traNa rekhA o hoya to tenu jalamAM mRtyu thAya tathA aMgUThAnAM upalAparvamAM joke pUrNa jaba hoya hamezA yazasvI thAya tathA, madhyamAM vedha hoya to aDadhu phala pacAsa varSanI pache male. jenA hAthamAM maNibandha rekhA hoya tene lakSmI tathA saubhAgyane ApakA " Aho Shrutgyanam" Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) vAlI thAya tathA te rekhAnI Agala sAMkalanA jevo AkAra hoya to te mANasa rupavAn tathA dhanavAna thAya.. jenA hAthanA aMgUThAnAM madhyamAM java hoya to, te vidyAthI prasiddhi melave, ane dhanavAna paNa thAya, tathA teno janma zuklapakSamAM samajavo. tathA DAvA hAthamAM java hoya to teno janma rAtrimA thayelo samajavo. ane jamaNA hAthanA aMgUThAmA java hoya to divasamAM janmela samajavo. ane banne hAthanA aMgUThAmAM jaba haoNya toM aMdhAriyA pakSamA janma samajavo. . AyuH rekhAnI pAse vAMkI rekhA gayela hoyato te ghoDA uparathI par3e samajavu ane ArekhA kAlA raMganI hoyato tene rAjAne bhaya rakSA kare. ___Ayu rekhAnI madhyabhAgamA jo be rekhAo hoya, temA eka lAMbI tathA eka nAnI rekhA hoya to te dhara uparathI athavA gADI uparathI paDe.. . jenA hAthanA AyurekhAnA mUlamAM aMkuzanA AkAravAlI jo bAMkI rekhA hoya to hAthInA uparathI paDe. ane te rekhAnA madhyabhAgamA chidra hoyato pANIthI Dare. AyurekhAnA mUlanI rekhA lAla hoyato te raktavikAra gaMDa roga guMmaDA vigera bArabAra varSe thAya, jenA hAthamA AyurakhAnA talamAM jo sapheta biMdu hoya to sannipAtathAya, lAlabindu hoya to agnino Dararahe anekAla bindu hoyato jela bhogave. . ___ pitRrekhA aMgUThAnA madhyamAM jeTalI Urdhva rekhAo hoya teTalI strIonI sAthe viSayasukha bhogave, tathA vedha hoya to strIsaMbaMdhI laDAha thayA kare, jenA hAthanA aMgUThAnA mUlathI ane maNibandhamAM jeTalI rekhAo hoya teTalA chokarA chokarIo samajavA. temA jeTalI moTI rekhAo-hoya teTalA putro tathA nAnI hoya teTalI putriyo thAya samajavI. ane A rekhA tuTelI phuTelI hoya to chokarA thaine maraNapAme ane te tuTelI phuTelI na hoya to chokarA jIvatA she. "Aho Shrutgyanam" Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 19) tathA AmA koika AcAryano evopaNa mala chake aMgUThAnAM mUlathI tathA maNibandhanI vacamAM jeTalI rekhAo hoya teTalA bhAi beno samajavA, Ayu rekhAnI AMgalinIpAse phAMTAo nIkalelA hoyato tene hAnI thAya. mAtRrekhA aMgUThAnA mUlamAM phAMTAo nIkalelA hoya to te dhanane pedA karavA bAlo thAya, ane mAmAnA pakSano tene lAbhamale. - jenAM hAyamA AyurekhAnI pAse pallava hoyato tene lAbha na male, kaniSThA tathA anAmikA AMgali malelI hoya to mANasonI sAthe sneha rahe, kaniSThA tathA anAmikA AMgali antara rahita hoya to dhanadhAnyathA pUrNa hoya ane antara vAlI hoya to dhanadhAnyamA hAnI poMce, jenA hAthanI AMgalionA madhya bhAgamAM cheda hoya to te daridra thAya ane cheda na hoya to te dhanavAna thAya. janA hAthamA tarjanI nIce trivaNInI pAse be rekhAo hoya te pelI rekhA lAMbI hoya to pitA mare ane vIjI rekhA lAMbI hoya to mAtA pelA mare, jenA hAthamA mAtRrekhA tathA pitRrekhA paraspara malelI hoya to gharabandhanathAya, tathA DAbA hAthamAM pitAnI tathA mAtAnI rekhA hoya to strIputrathI saMbaMdha rahe - anAmikA AMgalithI kaniSThA AMgali lAMbI hoya ane kaniSThA AMgalimA urdhva rekhA hoya to te ne vyavasAya vyApArathI lAbha male. jenA hAthamAM Ayu rekhAnA madhya bhAgamA cheda hoyato te pANI tathA amithI Dokare, tathA strIthI apakIrti thAya tathA alpa AyuSya vAlo thAya. __ Ayu rekhAnA chelA bhAgamAthI nIkalIne 'dhana rekhA tathA je rekhAnI pAse gayelI hoya te pelA sukhI thAya, pache duHkhI thAya, athavA nirdhana hoya. .. jenA hAthamAM dAMtanA samAna trikoNano AkAra hoya to te vAgha "Aho Shrutgyanam" Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) siyAla tathA kutarAthI DaryAkare, ane siMgaDAno AkAra hoya to siMgaDAvAlA pazUno Dara rahe. jainA hAthamAM Ayu rekhAnu mUla tathA pitRrekhAnu mUla malela hoya to mitranI piDA thayA kare,--kAlajI rahyA kare tathA AMgUThAmAM yava hoya to yuvAvasthAmAM sukha rahe. jenA hAthamAM kaniSThA AMgalithI tarjanI AMgali sudhi rekhAo gai hoya to te sovarSa jIve. madhyamA sudhI gai hoya to heMsIvarSa jIve. anAmikA sudhI gai hoya to sAThavarSa jIve, ane kaniSThA AMgalithI nIce hoya to anukrame vIsa tIza varSa jIve samajavu. jenA jamaNA hAthanA karabha ( kaniSThA AMgalinIpAseno bhAga ) thI. zarUthayela dravya rekhAno lAla varNa hoya akhaNDa hoya te dhanane ApavAvAlI thAya, ane jo tenA phAMTAo AyurekhAnIpAse gayelA hoya to te patrane ApavAvAlI rekhAo samajavI. aMgUThAnA pAsethI nIkalelI jeTalI rekhAo hoya teTalo bakhata dhana male, tathA te rekhAmAM chedana bhedana hoya to rAjadaNDa bhogave, tathA tuTelI hoya to corathI hAnI thAya. jenA hAthamAM maNibandhathI madhyamAMguli sudhI rekhAo gai hoya to dhanasamRddhine prApta karAve. jenA hAthamAM gotra rekhA akhaNDa hoya tathA chedAyela bhedAyela na hoya te mANAsa potAnA gotramA zreSTha kahe vAya che. ane badhAne Azraya ApanArI thAya che. tathA gotra rekhAmAMthI jeTalA phAMTA o nIkalelA hoya ane te AMgalinI pAse gayelA hoya to pAtAnA pitAnA dravyano bhAgI thAya, tathA jeTalA te mAthI phAMTA nikalelA hoya teTalA tenA mitro samajavA, ane te mitro tenA kAmamAM sahAyatA karavAvAlA thAya. "Aho Shrutgyanam" Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 21 ) jenA hAthamAM maNibandhathI nIkalela rekhA pradezinI sudhI gai hoya to tene ghaNA mitro hoya. jenA hAthamAM maNibandhathI aMgUThAnI pAse gayelI rekhAne Urdhva rekhA kahevAmAM Ave che, ane te Urdhva rekhA pAMca prakAranI hoya che-- pelI aMgUThAnI pAse gayelI rekhAne rAjasukhane ApanArI thAya che tathA bIjI rekhA tarjanI pAse gayelI hoya to rAjA thAya athavA to rAjAno mitra thAya. tathA tIjI madhyamAM AMgalinI pAse gayelI rekhA hoya to te puruSa prasiddha vAcArya thAya athavA senAdhipati thAya, tathA cothI anAmikA AMgalinI pAse gayelI hoya te sArthavAha athavA dhanavAna thAya, ane pAMcamI kaniSTA aMgalI pAse gayelI rekhA hoya to te pradiSTAvAlo tathA yazasvI thAya, tathA saikaDo rAjAomA mAnapAna prApta kare. A urdhva rekhA yathAyogya, tUTelI na hoya, tenI avadhi sudhi gayelI hoya, tathA tenI madhyamAM thI koi bIjI rekhA nIkalelI na hoya AvI eka urdhva rekhA hajAro mANasonu pAlanapoSaNa karanAra thAya che. AvI Urdhva rekhA brAhmaNanA hAthamAM hoya to vedAdi zAstramAM praviNa hoya, tathA kSatriyane hAthamAM hoya to rAjyapadavI bhogave ane vANiyAnA, hAthamAM hoya to dhanavAna thAya tathA zUdranA hAthamAM hoya to sukhapUrvaka potAno nirvAha calAve. je puruSanA DAcA hAthamAM je AyurekhA hoya che tene strIrekhA samajavI ane A rekhAmAM jo jamaNA bhAgamAM phAMTA hoya to strInu sukha male, ane DAvA hAthamAM phAMTA gayela hoya to duHkha bhogave . je puruSanA DAbA hAthanI AyurekhA tathA kaniSTAnI madhyamAM jeTalI rekhAo nIkalelI hoya, te puruSane teTalI strIo male samajavu. ane A rekhA samAna hoya to sArA svabhAvavAlI jANavI tathA rekhA viSama hoya to kharAba svabhAvavAlI samajavI, "Aho Shrutgyanam" Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 22 ) jenA hAthamAM strIrekhA moTI hoya to teno vivAha avivAhitanI sAdhe vivAha thAya, ane yA rekhA tuTelI hoya to pharIne lagna karavu paDe. athavA to koi anya strIne premapAtra samajIne potAnA gharamA rAkhe. A rekhA jenA hAthamAM cikaNI hoya to tene saubhAgyavAlI strI male, ane tuTelI hoyato durbhAgya strI male. je puruSanA hAthamAM dIkSA rekhA balavAn, sUkSma, snigdha, gaMbhIra, lAMbI, pIlI, golAkAra, chedAyela, bhedAyela na hoya, sama hoya, sthAnanI bhraSTa thayela na hoya, tevI pUrNa rekhA dIkSA rekhA hoya te dIkSA le tema samajavuM tathA dIkSA lenAranA hAthamAM strIrekhA hoya to tenu phala ekaja kahe che ke tene priyamitra athavA paramabhakta zrAvaka zrAvikAo AdarapUrvaka sevA bhakti kare. je puruSanA hAthamAM siMhAsana rAjya AdinA cinho hoya to kaniSThA tathA maNibandha paryyanta jeTalI rekhAo hoya teTalI strIo samajavI, ane sAdhAraNa manuSyanA mATe samajavI. tathA je puruSanA DAbA hAthamAM strIrekhA, tathA strInA jamaNA hAthamAM puruSa rekhA samajavI, tathA strInA jamaNA hAthamAM AyurekhA tuTelI hoya to te strI vidhavA thAya. je strInI jamaNA hAthanI kaniSThA AMgali tathA maNibandhanA madhyamAM jeTalI rekhA o hoya, te strIne teTalA pati samajavA, strIrahita sAdhupuruSane jo strIrakhA hoya to tenu phala bhakti samajavI, tathA hAthamAM jeTalI rekhA paDelI hoya teTalA bhakti karanArA ziSyo- zrAvako samajavA. sAdhunA DAvA hAthamAM rahelI dhanarekhAthI lakSmI, Urdhva rekhAthI rAjya, vAhana rekhAthI lAbha, tathA jamaNA hAthanI ghanarekhAthI zuddha jJAna, Urdhva rekhAthI aizvarya, tathA gotrathI vaMza samajavo. sAdhvInA jamaNA hAthamAM patirekhAthI jJAna, yAtrA, tIrtha, vandanA tapasyA, indriyanigraha, pavitratA, vigere samajavu ane pitA rekhAthI guruNInu sukha samajavu. "Aho Shrutgyanam" Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNibandha tathA AyurekhAnI madhyamAM karabhanI pAse jeTalI rekhAo hoya teTalA chokarA samajavA. ane jo te rekhA o sama hoya to pelA putri thAya, tathA viSama hoya to putra thAya, sAdhvInA hAthamAM jo saMtAna rekhA paDelI hoya to tenu phala ziSyA samajavU. tene ziSyAo zrAvikAo sevA bhakti kare. ane tenA hAthamAM jo pati rekhA hoya to dharma yoga tenu phala samajabu ane karabhamAM jo saMtAna rekhA hoya che ane aMgUThAnA mUlamA bhAi nI rekhA samajavI. - AvadhI rekhAomAM jeTalI rekhAo dekhAtI na hoya teTalA bhAi bena thene maraNa pAmelA samajavA. ane saSTa rekhA dekhAtI hoya to jIvatA che tema samajabuM. ___ aMgUThAnA mUlamA jeTalA jatra hoya teTalA putra thAya samajavu. aMgUThAnA mUlamAM tathA maNibandhanA madhyamAM jeTalI javamAlA hoya teTalA putra samajavA. jenA hAthanAM aMgaThAnA madhyamAM java hoya to vidyAthI tenI khyAti thAya. ane aizvaryavAna thAya. tathA jenA DAbA hAthamAM aMgUThAmA java hoya to teno janma ghaNu karIne zukla pakSamA rAtrimA thayelo samajavo. ane jamaNA tathA hAthamAM java hoya to kRSNapakSamAM dIvasano janma samajavo. jenA aMgUThAnA madhyamAM java hoya to bhogasukha bhogavavAmAM sadAsukhIH rahe. tathA jenA hAthamA eka java hoya athavA vadhAre hoya to tenu phala sanAnaja che. . atyanta puNyazAlinA hAthamAM, chatra, kamala, dhanuSya, ratha, vajra, kAcchabo, aMkuza, vAvaDI, sAthio, toraNa, camara, siMha, jhADa, cakrazaMkha, hAthI, samudrakalaza, prAsAda ( mahela) matsya, java, yUpa, stUma, kamaNDalu, parvata, darpaNa vigerenu cinha hoya che. . . . .. maNibandhathI hAthanA taliyA tarapha jo matsya rekhA hoya to eka hajAra rupiyA male. ane makaranu cinha hoya to daza hajAra rupIyA male, "Aho Shrutgyanam" Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 24 ) ane zaMkhanu cinha hoya to lAkha rupIyA male, tathA jenA hAthamAM daNDasahita chatra hoya athavA cAmarayuta dhvaja hoya to te mANAsa cakravartI padavI bhogave, jenA hAthamAM dhvajAnu cinha hoya te vRddhAvasthAmAM sukhI thAya, tathA karabhano bhAga mAMsathI bharelo hoya to zreSTa gaNavAmAM Ave che ane AMgalinA veDhA o pAtalA hoya to paNa zreSTha gaNavAmAM Ave che. karamathI nokalelI rekhA o jo dhana rekhAmAM malelI hoya ane te akuMzanA AkAra jevI rekhA hoya to te hAthI vAloM rAjA thAya arthAt tene tyA hAthI baMdhAya jenA hAthamAM vRSabhanI rekhA hoya to te ghaNI gAyo no mAlika thAya ane te khetI karanAra tathA dhanavAna thAya. jenA hAthamAM sUryanuM cinha hoya te pratApI zUra thAya, ane candramAnuM cinha hoya to komala svabhAvavAlo thAya. siMhAsananuM cinha hoya to paTadhArI tathA gAdi pati thAya, zeTha thAya ane moranu cinha hoya to mAmAnAM pakSamAMthI hameSA lAbha malyAkaresukhI rahe. jamaNA hAthanA aMgUThAnA mUlamAM jo aMkuza hoya to mAnapAna pAme prAsAda ( mahela ) nu cinha hova to sukhI tathA dhanavAna thAya ane matsyanu cinha hoya to vRddha avasthAmAM sukhI thAya, samudrano vyApArI thAya arthAt samudramAM tenA vahANa sTimaro ghaNA cAle. jamaNA hAthanA aMgUThAnA mUlamAM jo nandAvartanu cinha hoya to rAjya padavI male, tathA kAchabAno AkAra hoya to bhAgyavAn hoya, ane pUrNa kuMbhanu cinha hoya to te potAno manoratha pUrNa kare. tathA jamaNA hAthamA rathanu cinha hoya to te rathavAlA thAya arthAt te ne ghare ratha gADI cAle, ane tenu badhu kuTuMba udyamazAlI hoya, - tathA talavAra cinha hoya to ve mANAsa kleza karavAvAlo tathA sahAya karanAra thAyaM. " Aho Shrutgyanam" Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 25 ) tathA jenA hAthamAM dhanuSyabANanuM cinha hoya to lokone priya thAya. camaranu cinha hoya to rAjamantrI thAya bhane phulanI mAlAnuM cinha hoya to te yazasvI tathA dhanavAna thAya. ane mukuTanuM cinha hoya to rAjamAnya hoya. ane kamalanu cinha hoya to ghaNIja samRddhine bhogavA vAlo thAya, ane tenI muThImAM tila hoya to tene putranu sukha hoya, tathA AkhA aMgamAMtIla hoya to te krodhI thAya tathA dhanavAna paNa hoya. jinA jamaNA hAthamAM chatranu cinha hoya te mANasa haThI tathA pratiSTAcAlo hoya, stastikanu cinha hoya to vRddhAvasthAmAM sukhI thAya, ane sthalapadmanu cinha hoya tote mANAsa catura thAya, ane mRdaMganu cinha hoya to te kSamAvAna thAya. jenA hAthamAM SaT koNanu cinha hoya to dharmavAna thAya, tathA dhIravIra thAya tathA maNibandha rekhAnu cinha hoya to tejasvI thAya, ane sarovaranuM cinha hoya to tenu zarIra vAtavAlu hoya ane dhUsaranu cinha hoya to te potAnA kulamAM zreSTha gaNAya. jenA hAthamAM bhAlAnuM cinha hoya to suMdara bAlavAlo thAya tathA jAya tyAM potAnu kArya siddha karIne Ave tathA bANanu cinha hoya to vidyAvAlo thAya, ane vimAnanu cinha hoya to bhUta, bhaviSya, vartamAna A traNe kAlane batAvanAro thAya, ane prabhAvi thAya. jenA jamaNA tathA DAbA hAthanI daze AMgaliomAM jo cakranu cinha hoya to te rAjA thAya tathA yogIzva athavA AcAryarpaNa thAya, tathA daze mAMgaliyoM mAM jo chIpanu cinha hoya to mAthavA zakti nu cinha hoya tathA deva maMdiranu cinha hoya, maThanu cinha hoya, tene putra santatinu sukha na hoya. je mANasanA potAnA jamaNA hAthanI sanmukha, mAchalInu cinha hoya makaranu cinha hoya, zaMkhanu cinha hoya, padyanu cinha hoya, AvA "Aho Shrutgyanam" Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 26 ) cinha hoya to sukhane ApanArA thAya che| ane badhA cinho hAthanI sanmukha na hoya to tene anta samayamAM phala Ape che. AbaghA cinho jo spaSTa hAthamAM hoya to tene kroDo rupayA male, to alpa phala to avazya male. nahI jenA jamaNA hAthamAM siMhAsana, sUrya, naMdAvarta, candramAMtoraNa cinha hoya to te mANAsa saurvabhauma samrATa thAya nisandeha samajavu. jenA hAthamAM zrIvacchanu cinha hoya te sukhI hoya ane cakranuM cinha hoya to urvazI apsarA jevI strInu sukha hoya ane vajranu cinha hoya. to dhanI thAya, ane deva kulanuM cinha hoya to dhArmika thAya. jenA hAthamAM pAlakhInuM cinha hoya, rathanu cinha hoya, ghoDAnuM cinha hoya, hAthInu cinha hoya, baladhanu cinha hoya to ve mANasa zatrunA sainyamAM jaya balAtkAre parAjaya kare-jaya meLave. jenA hAthamAM A chatriza prakAranA AyudhopaikI eka paNa Ayudha hoya tenI sAthe bIjo yuddha na karI zake, tathA te vIra vijayavanta rAjA thAya. jenA hAthamAM nAvaDAnu nAvanuM tathA jahAja sTimara nu cinha hoya to te mANAsa rupIyAvAlo sonAvAlo ratnavAlo thAya ane samudranI musApharI karanAra thAya. jenA hAthamAM trikoNa rekhA hoya, athavA halanI rekhA hoya, musalano rekhA hoya ukhalanI rekhA hoya te mANAsa khetI karanAra thAya. jenA hAthamAM mAlAnu cinha hoya te mANAsa gAyono mAlika thAya, kamaNDalu, dhvaja, kuMbha, svastikanuM cinha hoya to lakSmIne ANanAra thAya che. jenA hAthamAM vAvaDInu cinha hoya to sarva lokono premapAtra thAya, ane samudranu cinha hoya to mahAn rAjA thAya, darpaNa cinha hoya to jJAnayI pUrNa thAya, rAjyAbhiSekanu cinha hoya to rAjA thAya. "Aho Shrutgyanam" Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 27 ) jenA hAthamA zastranu cinha hoya to DAnu cinha hoya to samudramAM musApharI hoya to zAstrAno jANakAra thAya ane dharmAtmA thAya. mahAn parAkrama thAya ane nAvakaranAra thAya ane pustakanu cinha devakula maMdiranu cinha hoya to te jenA hAthamAM svastika cinha hoya to te bhAgyavAna hoya tathA tAjavAnu cinha hoya hoya to vyApArI zrAya, zrIvatsanu cinha hoya to vAMchita lakSmI male tathA puSpanI mAlAnu cinha hoya to tenA gharamA gAya vigere pazuo ghaNA hoya. jenA hAthamAM tAjavAno Agalano bhAga tathA vajranu cinha hoya to teno vyApAra ghaNo cAle. jenA hAthamAM mAchalInA AkAra jevI rekhA hoya to tenA kAmanI siddhi thAya ane dhanavAna thAya ane tene ghaNA putro hoya tathA strInaM paNa sukha hoya. jenA hAthama pradmanu cinha hoya tathA sarpanu cinha hoya, athavA khajAnAnuM cinha hoya to te mANAsa pRthvIno adhipati rAjA thAya. jenA hAthamAM cano AkAra dhvajA tathA talavAranu cinha hoya te samasta vidyAmAM agrezvarI hoya buddhimAn tathA rAjyamA satkAra pAme. jenA hAthamAM trizUlanu cinha hoya te dharmAtmA hoya. yajJadharma tathA dAna ApanAra thAya tathA devagurunI sevA karanAra thAya. jenA hAthamA aMkuza kuMDala chatranu cinha hoya to tene rAjya male. jenA hAthamAM zreSTha kamala svastika bhadrAsana, puSpa, matsya, jalakuMbha, vRSabha, gaja, chatra, cAmara, zAlA, azva, vajra, makara, toraNa, vimAna ketuna cinha hoya to to te thoDAja divasamAM rAjyapadavI bhogave . jenA hAthamAM machalI cinha hoya. tene annapAnano lAbha male, tathA pUrNakalazanu cinha hoya to sobhAgyavAtI thAya, ane puSpamAlAnu, cinhaH * " Aho Shrutgyanam" Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 28 ) hoya te gAya vigereno mAlakI thAya. ane vRSabhanu cinha hoya te senApatti thAya. jenA hAthamA sAthiyAnu cinha hoya tene je cAhete male. jinA hAthamAM bhadrAsananu cinha hoya to te zreSTha rAjyAbhiSeka ne prAptakare arthAt rAjA thAya, tathA hAthI chatra cAmara vigerenu cinha hoya to aparaMpAra sukha bhogave. jenA hAthamAM makaranu cinha hoya te hajAroM rupiyAnoM mAlika thAya, tathA padmanu cinha hoya to lakSAdhipati, tathA zaMkhanu cinha hoya to dazakroDa rupIyA tathA padmacakranu nizAna hoya to te badhAno pAThaka saMmrATa rAjA thAya. jainA hAthamAM sampUrNa zaMkha padma bhadrAsananu cinha hoya tene ghaNuja dhana mahe. tathA jenA hAthamAM spaSTa cinha na hoya, chedAala bhedAvena cinha hoya, rukSa hAtha hoya to tene koipaNa jAtanu phala na male, tathA dhanahAnI thayA kare. jenA hAtha mAM ekaja lakSaNa hoya, paNa spaSTa lakSaNa hoya chedAyela bhedAyela na hoya to tene sarvatra lakSmImale, tathA santati ghaNIja hoya maMgala hameSA hoya. baMdirekhA -- jenA hAthanA aMgUThAnA madhyamAM kyArAnu cinha hoya te. AdamI sukhI rahe, rAjyapadavIne bhogave, tathA lakSmIvAna hoya ane te kyArAnI rekhAmAM 'jeTalI rekhA hoya teTalI vArabaMdhana thAya- jela bhogave tathA kSatriyanA hAthamAM hoya to rAjyamale, tathA bIjAnA hAthamAM hoya to saubhAgya pAme. jenA hAthamAM jIva rekhA hoya tenAthI jeTalA phAMTA nikalela hoya, tathA te akhaNDa hoya teTalI dhanavRddhi thAya. jenA hAthamAM aMgUThAnI nIce kAgaDAnA paganu cinha hoya te mANAsa "Aho Shrutgyanam" Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29) zUla rogathI mare-tathA jenA hAthanA taliyAmAM jo kAgaDAnu cinha hoyaH to mANAsa jaladIthI dhana melave. ane jaladIthIja dhana nAza kare. padavIrekhA jenAM jamaNA hAthanA aMgUThAnI nIce tathA gotra pitra rekhAnI upara vAMkI gayelI rekhA hoya to te seThapadavI, rAjapadavI va mantripadavI, ane ekaja rekhA hoya to nAnI padavI, be hoya to madhyapadavI, ane traNa rekhA hoya to mahAn sAmrAjyapadavI male ane jo ArekhA brAmhaNanA hAthamAM hoya to tenu phala vidyA samajavu. bhAgyarekhA jamaNA hAthanI kaniSTA AMgalinA mUlamAthI nIkalIne AyurekhAnI pAse jo A rekhA gayelI hoya to tene bhAgyarekhA samajavI ane AmAM chedana bhedana na hoya to sukhane Ape che. jenA hAthamAM aMgUThAnA madhyamAM yava hoya to te bhAgyavAna homa tathA jenA hAthanA aMgaThAnA cheDA upara java hoya to vidvAn thAya, tathA hAthanA taliyAmAM UrdhvarekhA hoya to mahAn lakSmIne ApanAra thAya che. jenA hAthanA kaniSTA AMgalinA mUlaparvamA traNa cAra rekhA hoya te putravAna thAya tathA yogya puruSa thAya, tene rAjA vigere paNa namaskAra. praNAma kare. __ kaniSTA AMgalinA mUlaparvamAM eka rekhA hoya, to tenAthI pUjA satkAra thAya, ane be rekhA hoya to bAlyAvasthA tathA yuvAvasthA, ane traNa rekhA hoya to bAla, yuvA, vRddha A traNe avasthAmA pUjAsatkAra pAme-ane jo ArekhA jamaNA hAthamA na hoya tathA DAbA hAthanI kaniSTA AMgali nA mUlaparvamAM hoya to, pAchalI avasthAmAM rAjya sevAthI athavA to vyApArathI dhana male. anAmikA AMgalinA nIce dharmarekhA hoya che ane madhyamAM AMgalinI nIce jIvita rekhAnI pAse gayelI hoya to peTamAM darda thAya / "Aho Shrutgyanam" Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) dIkSA rekhA tarjanI AMgalinA nIce hoya che. anAmikA AMgalinA pelA parvamAM vAMkI rekhA hoya to dhanane ApanArI thAya, ane Urdhva rekhA hoya tI dharmarekhA samajAvI, ana A rekhA jo madhyamAM AMgalimAM hoya to AnAthI viparita phala samajavu-tenAmAM adharmapaNu tathA daridrapaNu prApta thAya. tarjanI AMgalithI laine triveNI Ayu pitR mAtR rekhAnA madhyamAM je rekhA hoya te mANAsanu samAdhi mRtyuthAya. jyeSTA tathA anAmikA AMgalinI madhyamAMthI nIkalIne AyurekhAnI pAse gayelI rekhAne vratarekhA kahevAmAM Ave che; ane AvI rekhA jene hoya te mANAsa, vrata, tapasyA, saMyama, yAtrA vigere karavAvAlo thAya, ane Avrata rekhA traNa cAra hoya to tene dharma rekhA samajAvI. ane A rekhAnI upara jo vAMkI gayelI rekhA hoya to tene bhIkSA rekhA samajavA. A rekhA mAM koi jAtanI phADana paDelI hoya tathA lAMbI hoya, to tene sarvatra bhISTAnna male. jenA hAthamAM kaniSTA AMgalinI nIce, dIkSA rekhA hoya to te vAcanacArya, ane anAmikA AMgalinI nIce rekhA hoya to upAdhyAya, ane kaniSTA AMgalithIthI nIkalIne madhyamAMguli sudhI gayelI hoya to AcArya thaay| jenA jamaNA hAthamAM pitRrekhA tathA dhanarekhA triveNI (Ayu mAtR pitR) thI malelI hoya to tene gRhabandhana rekhA jANAvI, ane na malelI hoya to gRhabandhana na hoya samajavU. * hAthamA je pUrvasamudrabatAvamAM Avela che tyAMthI nAkalIne kArabhanIpAse gayelI rekhA triveNInI madhyamAM jo bIjI rekhA hoya to te mANAsane bhUtanA praveza hoya athavA sannipAta thAya, tathA sUtikAnA sthAnamAM adhomukhI rekhA hoya to tene harSa rekhA kahevAmAM Ave che. ane te rekhAmAM bheda hoya to bhagaMdara roga thAya, ane na hoya to napuMsaka thAya, jenA guhya "Aho Shrutgyanam" Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 31 ) sthAnamA jo sUkSmarekhA hoya to prameha roga thAya, ane te rekhAmAM cheda hoya hoya to sauvidalla roga thAya. gotra rekhAnI upara pradezinI AMgalinA mUlamAM jo moTI rekhA hoya to te mANAsa maraNa paradezamAM thAya, ane te rekhA nAnI hoya to tenu maraNa svadezamAM thAya. ane vAra cakanA anusAra je vAra yoga jovAnA divase hoya to tenu dhAtu prakopathI maraNa thAya. pUrvasamudrathI nIkalIne gotrarekhA ( pitRrekhA ) nI madhyamAM aMgUThAnI nIce jo vAMkI rekhA gayelI hoya te ghoDA upara svArI kare, ane te rekhA sIdhI hoya toM pAlakhImAM svArI kare vese, jenA hAthamAM aMgUThAnA mUlamAM jeTalI UrdhvararekhA hoya teTalI strIo sukha hoya, ane aMgUThAnA mUlamAM jo vAMkI rekhA hoya to te padavIne ApanAra hoya. jenA hAthamAM gotra tathA dhana rekhAnI madhyamAM bhaMDAranu sukha samajavu, Ayu ane dhana rekhAnI madhyamAM bhogarekhA samajavI, ane A rekhA na hoya to tene kRpaNa samajavo, ane aMgUThAnA mUlaparvamAM lAMbIrekhA hoya to teno vadhe ThekANe yaza phelAya, ane koino evo paNa mata cheke kaniSTAnA mUlaparvamAM jo bhAgyarekhA hoya che teja yaza rekhA kahe vAya che. rAjAnA hAthamAM tala hoya to sAru nahI, bane vANiyAnA hAthamAM tala hoya to sAru, ane vANiyAnA hAthamAM dhvajAnu cinha hoya to sAru nahI, rAjAnA hAthamAM sAru aMgUThAnA mUlamAMthI nIkalI ne pitRrekhAmAM malelarekhA hoya to tene yAtrA rakhA karevAya che. ane tethI yAtrAno lAbha male, ane karamathI nIkalIne koSa bhaMDAranI pAse gayelI rekhAne vidyArekhA kahecAya che. vidyA rekhA tathA maNibaMdhanA madhyamAM jo vAMkI rakhA hoya to bANa prahAra thAya, ane jo A rakhA samAna hoya to udarapIDA thAya, athavA "Aho Shrutgyanam" Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 32 ) galAmA pRSThamA DAbA hAthanA mAMgalinA veDhAmAM jeTalI UrdhvarekhA hoya veTalA tenA zatru thAya. ane dakSiNa hAthanI AMgalinA veDhAmAM jeTalI UrdhvarekhAo hoya teTalA mitra thAya, ane rekhA chedAyelI hoya to aDadhu phala male ane spaSTa hAye to utama phala male. jenA hAthanA aMgUThAnA pAchalA bhAgamAM jeTalI rekhAo hoya teTalA bIsa varSa jAve ane teno janma rAtanA thayelo samajavo anetarjanI AMgalinA pAchalA bhAgamAM jeTalI lAMbI rekhA hoya teTalI vAra tene roga thAya, ane rAtanA te roga vizeSa prakAre satAve, ane madhyamAM AMgalinI pAchala rekhAo hoya tene corothI dhana maLe ane paradArA laMpaTa thAya ane rAtri bhramaNa karI potAnu jIvana vItAve tathA anAmikA AMgalinA pAchalA bhAgamAM rekhA hoya to te mANAsa rAtrinA bhojana na kare ane paropakArI thAya. dharma, dhyAna, dayA, jiteMdriya, gurudevanI sevA, Adi kAma kare tenAthI svamapaNa sArAja jove. ane kaniSTA AMgalinA pAchalA bhAgamAM rekhA hoya to krUrakarma karavAvAlA thAya anyAyI thAya, dharmanA upara dveSa rAkhanAra thAya; iti iti rekhAvimarzanAdhikAraH vizeSAdhikAra. jenA hAthanI AMgalio viMzopakA hoya, aTele AMgalionA veDhAmAM rahelI rekhAo vIza hoya to te mANAsa dhArmika bhAgyavAna tathA dhanavAna thAya, tathA jene ogaNIza hoya to te madhyama bhAgyavAn hoya, aThAra hoya to jaghanya, tathA satara hoya to alpa bhAgyavAn hoya. nakhanulakSaNa- jenA nakha kAcabAnI pIThanI mAlaka uMcA hoya, lAla hoya, nakhanA nAcano bhAga mAMsathI paripUrNa hoya, tathA zobhAyamAna hoya, tathA vanne "Aho Shrutgyanam" Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 33 ) mAMgaliyAMnA nakha pAse pAse hoya temA antara na hoya tevA mANAsa rAjya sukha bhogave. jenA nakha supaDAnA jevA tathA tuTelA hoya, tathA vAMkA hoya tathA nakhano Agalalo bhAga chopanAjevo hoya, tathA nakhamAM pasInoM Avato hoya tathA ghaNA moTA nakha hoya te aniSTa karatA hoya che. te mANasa duHkhI tathA nindApAtra thAya che. jenA nakha golAkAra hoya te mahAn dhanavAna hoya, tathA jenA nakha mAMsathI paripUrNa hoya, te sobhAgyavAna hoya ane jenA nakhamAM cikaNAza hoya, jenA nakha pIThavAlA hoya. tathA lAla hoya te mANAsa rAjyapadavIne bhogave. jenA hAthanI pAMce AMgaliyoMmAM dakSiNAvarta - jamaNu cakra hoya hoya to zubha che, tenA uparano bhAga lAla cikaNo, tathA uMco hoya tathA parvanA aDavA bhAgathI hoya to te zubha che nahIM to azubha jANavA. jenA hAthanA sapheta nakha hoya to sAdhu dhAya, tathA tenA mAchaLInA AkAranA jevA sameta nakha hoya to te daridra thAya, tathA pIlA nakha hoya, to rogI thAya, tathA raMga beraMgI hoya to duSTa svabhAvavAlo hoya, tathA vAvanA nakhanA jevA nakha hoya to krodhI thAya, ane chIpanA jevA kAlA, moTa hoya, tathA phATelA hoya, ke jemA cirA paDelA jevo AkAra hoya, tathA lIlA raMga jebA hoya, ane kharAba dekhAtA hoya, tathA lukhA hoya, bAMkA hoya, tevo mANAsa pApI tathA adhama jANavo paganA tathA hAthanA nakhamAM saphetabindu hoya to te zubha jANavA. tarjanI AMgalino nakha tuTelo hoya, to tenu aDadhu AyuSya jANavuM, tathA madhyamAno tuTelo hoya to tojo bhAga ocho jANavo, tathA anAmikAno nakha tuTelo hoya, to AyuSyano cautho bhAga ocho jANo. kaniSTAno tuTelo hoya to AyuSyano AThamoM bhAga ocho samajavo. ane aMgUThAno nakha bhAMgelo hoya to te mANAsane dharma, tIrtha yAtrAmAM vizeSa tathA " Aho Shrutgyanam" Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prema hoya tathA aMgUThAno kAchabAnA jevo nala uco hoya te mANAsa bhAgyavarjita hoya. . aMguTho tathA AMgaliyo ane hathelI, dizAno vibhAga, mUla, madhya, aMguThAno parva, A sarve dravyaprAptinA yogathI koi ThikANe zubha paNa azubha thAya che. tathA azubha paNa zubha thAya. sA sarve bAla, vRddha, strIjAtI vigere joine tenu phalitArtha kahevu. je strInA hAthamAM aMkuza, kuNDala, cakranu cinha hoya to te strI putrane janma ApanArI thAya, tathA teno rAjA pati hoya, je strInA hAthavAM mahela, chatra toraNarnu cinha hoya te strI dAsa kulamAM pedAthai nepaNa rAjapadavI bhogave, arthAt rAjAnI rANI thAya. jenA strInA hAthamAM maMdirakuNDala, dhvajA, cakra, sarovara, chatra nu cinha hoya to te strI rAjaputrane janma ApanArI thAya. je strInA hAthamAM mora chatranu cinha hoya te rAjAnI rANI thAya tathA ghnn| putrone janma ApanArI thAya, tathA te strInA hAthamAM athavA pagamAM padmamAlA, aMkuza, chatra, tathA jamaNo sAthiyo hoya te strI rAjAnI rANI thAya. je strInI AMgali tathA nakha kamalanA jevA hoya tathA hAthanA taliyAM paNa komala hoya te strI hameSA sukhane bhogavavAlI thAya. __jo strInA jamaNA hAthamAM Ayu rekhA hoya to tene patirekhA samajavI ane te rekhAthI patisaMbandhI sukhaduHkha mAluma paDe, tevAja rIte dhanarekhAthI sAsunu sukhaduHkha jANavU ane gotra rekhAthI sAsarAnu sukhaduHkha jANavU. .. je strInA DAbA hAthamAM dharma rekhA hoya to te pati dharma kare ane phulanI mAlAnA AkAra jebI rekhA hoya to tenA gharamAM gAyanu sukha hoya gAya hoya. ane maNibandha rekhA hoya to strIne nokara cAkara dAsadAsIna sakha hoya. tathA cAra pagavAlA jAnavaro dhaNA hoya, tathA DhAbA hAthamA "Aho Shrutgyanam" Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) bhAgya rekhA hoya to tene putro hoya. jamaNAM hAthamA rekhA hoya to tenI zokathI pedA thayela santatinu sukha mle| __je strInA DAbA hAthanI tathA madhyamAMgulinA pelA parvanI rekhA vAMkI hoya to udarapIDA thAya, tathA atyaMta viSama hoya to strIno garbhapAta thAya. je strInI saMtAnarekhA maNibandha tenI pAse lAMbI dhanarekhAnI pAse gayelI rekhA vAMkI hoya, to te strI jera khAine mare. je strInA aMgUThAnA mUlamAM jeTalI Urdhva rekhA hoya teTalA tenA jAra puruSa samajavA, tathA jamaNA hAthanA aMguThAnI nice jeTalI Urdhva rekhA hoya teTala sukha samajavU. strInu maNibandha uttara dizAmAM tathA dakSiNa dizAmAM AMgalino tathA madhyamAMgulinA nakhathI strInA saubhAgya paNAno nirNaya karavo. strInA jamaNA hAthanI AyurekhAnA mUlamA jeTalA phAMTAo hoya teTalI tenI zoko jANavI, jamaNA hAthanI kaniSTA AMgalinA nIce jeTalI rekhA hoya teTalI zoko samajavI, paraMtu jo A rekhAo trizUlanA AkAra jevI hoya to Anu phala Ape nahI ane tene bhAgyavAn pati male. je strInA jamaNA hAthamAM patirekhA aMgUThAnI pAse pallava hoya to tenu patimAna kare tenA Adhina rahe, jo strInA hAthamAM balavAna lakSaNa hoya to te patinI mAphaka chokarAogeM.paNa sukha jANavU pati jevi rIte Adhina rahe. puruSa vAma ( DAbo) hAtha. jema puruSano jamaNo hAtha jovAya che tema DAyo hAtha jovo, kAraNa ke kRSNapakSamA janmalano DAbo hAtha tathA zuklapakSamA janmelano jamaNo hAtha jovo. ane te phala ApanAra thAya che. jeno zuklapakSamA janma hoya, seno DAmo hAtha, tathA kRSNapakSamA janma hoya to jamaNA hAtha, ane banne pakSamAMtho kayA pakSamA janma cha tenI tene khabara na hoya to je pakSamAM hAtha batAve te pakSa samajavo. tathA jano janma "Aho Shrutgyanam" Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 36 ) rAtanA thayelo teno DAbo hAtha, tathA divasano thayelo hoya to jamaNo hAtha jor3ane phala kahevu. nAnA chokarAno hAtha kyAre jovo je chokarAno hAtha jovo. hoya tene bAra varSa pahelA na jovo kAraNa ke bAra varSa sudhi tenI rekhA spaSTa mAluma paDalI nathI ane bAra varSa pachenI vaye te chokarAno DAbo hAtha jovo joIe, je chokarAnA DAbA hAthamAM mAtRrekhA lAMbI hoya to sAsarA taraphethI dhana male, athavA potAnI mAtAnA pakSamAM yA yuvAvasthAmAM dhana male tathA tenA DAbA - hAthamAM AyurekhA phAMTA vagara hoya tathA tuTelI na hoya to tene strInI sAthai prIti rahe, ane DAbA hAthamAM mAtRrekhAthI sAsunu phala samajavu ane pitRrekhAthI sasarAnu phala samajavu tathA aMguThAthI maNibandhaM sudhI jeTalI rekhAo hoya teTalI sArI samajavI, DAbA hAthathI vidyA cAturyanu phala kahevuM ane DAbA hAthamAM UrdhvarekhA hoya to tenu phala lagna karyA pache jANavu, DAbA hAthamAM cAra rAzI paMdara tIthio, navagraha tathA nakSatronI sthApanA je pahelA kahela che te pramANe jANavuM sAdhunA hAthamAM AvI rekhAo hoya tenu phala bhAkta samajavu. jamaNA hAthanI apekSAyaM DAvA hAthamAM balavAna hoya to te potAnA tathI bhraSTa thAya ThIdhelA vatano tyAga karI gRhastha thAya. je puruSanA DAbA hAthamAM talavAra hoya athavA bIju koi zastra hoya to tene tenI strI krodhathI mAre, tathA puruSanA DAbA hAthamAM dhvajAnuM cinha hoya tenI strI capala tathA kuzIla hoya tAjavAno AkAra hoya to vyApAramAM kuzala, tathA candranuM cinha hoya to strI kSamAvAlI male puppamAlAnuM cinha hoya to ghaNA putravAlI thAya iti vizeSAdhikAra. " Aho Shrutgyanam" Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmudrika zAstra. te saMbaMdhI matabhada hastarekhA. rAdhramA Stob13. ariyA antaramahoyato mana vayasuraSa hoya. antaranahAya tI madhyaSaya murathI hAya. daSTa saMyoga vairInAza mantarAyatA VL23 ripunAza saka cAma - javarIyantI P -jalasaMpareSA janaparekA yavamAlAza tamani pavamApA udharohAra parivArakA vipa pArivA bhAI bahina reSA. maNibanye jayamAlApreThe. paNDina puruSa dakSiNa hasta miram puruSa ke strI dareka manuSyanA hAtha, paga, lalATa vigera tamAma aMgo upara bhAvI zubhAzubha banAvonAM cinha mukavAmAM AvelAM hoya che. "Aho Shrutgyanam" Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 38) koNa keTalA varasa jIvaze ? putra yA putrI keTalI thaze ? kyAre thaze ? keTalI jIvatI raheze, kayI kayI umare sArUM athavA kharAba phaLa kyA varasamAM bImArI ( mAMdagI ) ane mRtyu thaze, keTalAme varase lama thaze, keTalI strIono yoga thaze, svarUpavatI suMdara athavA kurupa strI maLaze. tenI sAthe prema kevo joDAze, strI mAraphata dhana maLaze ke kema ? parastrIno saMbaMdha cha ke kema, tethI lAma che ke hAni cha, potAnI strIthI apamAna jevo prasaMga Avaze. ke kema, hameza strIno saMbaMdha TakI zakaze ke tuTaze, jaLanI athavA jamInanI musApharIo thaze ke kema ? keTalI ane kyAre kyAre thaze musApharImA lAbha thaze ke nukasAna thaze, ijata AbarU kevI raheze, bhAgyodaya kyAre thaze ane kevo thaze, dhananuM sukha jiMdagImA kebuM raheze, kyA kyA varasomAM dhanano lAbha athavA hAnI thaze. kevA prakArathI lAbha hAni thaze. vArasAI haka maLaze ke kema athavA akasmAta lAbha thavAno ke saTTA ke soraTIthI nANAM maLavAno yoga che ke kema ! potAnI kamAithI athavA bIjAthI lAbha che ! jamIna jAgIra, gADI, ghoDA, moTara, dhana dolata vastra dAgInA vigerano lAbha kevo cha athavA nathI. jiMdagImAM AbarU kevI raheze, jAherAtamAM avAze ke kema ? yaza vadhAre maLaze ke apajaza maLaze. kyA kyA varasomAM kevA rogothI pIDAo thavAno yoga che. kaI vidyAthI, kaLAthI temaja kevA vepAra dhaMdhArthI dhana lAbha cha ? svataMtratA cha ke nokarI che. mAmA pitAna sukha keyU~ raheze, Astika thavAze ke nAstika ? yogAbhyAsI, vedAntI, ke thIosophI thavAze, kevI buddhi raheze, koi phojadArI kAmathI jela zikSAno yoga cha ke kema athavA kevo cha ? dhaMdhAmAM jevA ke vakIla, berIsTara, solIsiTara, DokTara, nyAyAdhIza, IjinIara, citrakAra, vaktA, vyAkhyAnadAtA, gupta vidyA jANavAvALA, nATakanA mAlIka athavA nATaka racanAra ke nATaka karanAra, graMthakartA, kavi, uttama gavaiyA, navIna zodhakhoLa karanAra, khaDDuta, mitrothI lAbha meLavanAra, vepArI, saTTo karanAra, jugAra ramanAra, dharmAcArya, yogI vigera tathA vyasanI viSayI, duSTa svabhAva "Aho Shrutgyanam" Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 39) vALA, vyabhicArI, khunI, cora, durAcArI, badamAza, vigere-dhArmika, paropakArI, sadAcArI, dayALu sabhya, udAra, satkarma karanAra, satya bolanAra guNavALA vigere kevA che ? kyA manuSyano janma kaI sAlamAM, (saMvata ke zaka, ) mAsa, pakSa, tithi, vAra, nakSatra ane lagnamAM thayo che vigere janmathI maraNa paryaMtanI ghaNI bAbato hastarekhA uparathI tema lalATa vigere sthAno uparathI jANI zakAya cha; tene sAmudrika zAstra kahe che je kudaratI rote hoya cha. janma kuMDalImAM to TAimanI ke bIjI kaI bhulothI pheraphAra Ave che. paraMtu A sAmudrika (hastarekhA) vigeremA tema banatuM nathI. anuM vivecana karavA besI to moTA graMtho bane, paraMtu mukhya mukhya kaIka nirdeza jaNApela che ane vadhu jANavA mATe sArA anubhavI ane te. bAbatanuM jJAna dharAvanAra vidvAnU pAse jai vigatavAra khulAsA jANavAthI vadhu AnaMda ane jJAna thai bhaviSya jANavAnuM banI zake cha athavA te te bAbatonAM pustako uparathI kaMIka jJAna vadhArI zakAya che. ___ hasta parikSA kevI rIte karavI. ___ prathama maNibaMdha jovo, pachI be hAtha jovA bAda beu hAthonA pRSTa bhAga jovA. tyAra bAda madhya bhAga, reAo, karatala uparanI reAo, aMgulInA nakha, veDhA, vigere jovA, 1 hastarekhAmAM prakaTa karapRSTa bhAga joI uttama, madhyama, kaniSTa tathA maNIALo (poInTeDa ), cokhaMDo (saMskAra ) athavA capaTo ( speculeTa) vigeremAM kyA bhedano hAtha che te prathama jovU. / 2 nakho uparathI prakRti (svabhAva ) ane roganI parIkSA. 3 aMgulInA muLathI agrabhAga paryaMtanuM mApa tathA maNibaMdha sudhArnu mApa jovu. 4 hatheLImAM vAstavika laMbAI coDAI ane AMgaLIonI AkRti jovAya che. 5 AMgaLIomA TuMkI lAMvI kai. kai che te jovU. "Aho Shrutgyanam" Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 40 ) 7 karatalamAM ko bhAga uMco che ane dabAyelo che te jovuM. 7 hastasparzathI mRdutA, kaThoratA, vigere. 8 AMgaLI onA parva ( beDhA ) tenI rekhA, jADAI ane cinha vigerenI parikSA karavI. 9 karatalamAM mukhya mukhya rekhAmo jovI jethI jIMdagI sudhInI tamAma bhUtabhaviSya racanAo jANI zakAya che. 10 karatalamAM yatra, trikoNa, caturastra vigere cinho jovAM. 11 karatalamAM kayo bhAga majavuta che mathavA narama che te jovuM. 12 grahonA ane rAzimonA sthAnonI barobara sukSma rItIthI - tapAsa karavI. zaMkha cakra vigera jovAM. hasta jovAno samaya. 1 mAdhyAnha samaye; bhojana karyAbAda 12 thI 3 vAgyA sudhI hAtha na jovo. 2 snAna karyA vinA ane apavitra samaye na jovuM . 3 rAtrInA samaye hAtha na jovo. 4 hAtha jotI vakhame barobara dhotrelA ane svaccha hovo joI. 5 atibhojana, ati vyAyAma athavA parizrama karyA vAda na jovo. 6 bahu zaradImAM, vadhu garamImAM, hAtha na jovo. 7 zAMti svabhAva dhAraNa karavo utAvaLa, krodha, ahaMkAra, madirApAna, miSTAnna bhojana, vigere tyAga kara. A prakAre samaya lai hastaparikSA karavAthI darpaNamAM pratibiMba jevI rIte dekhAya che tevI rIte spaSTa bhAvi joI zakAya che. * AyurekhA - lAipha lAina - mAtRrekhA. masta rekhA - heDa lAina - pitRrekhA. bhAgyarekhA - pheTa lAina - dhanarekhA. suryarekhA - apolo lAina - vidyArekhA. "Aho Shrutgyanam" Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 41 ) caMdrarekhA-lAina opha insyuransa - mAtrArekhA. maMgaLarekhA - mArsa lAina - jIvanarekhA. zanirekhA - riMga opha seTarana -- svabhAverekhA. zukrarekhA - riMga opha vInasa - strIrekhA, aMtaH karaNarekhA- hArTa lAina - puNyarekhA. gururekha:- riMga opha jyupITara buddhi prabhAvarekhA. budharekhA - riMga opha marakyuri ( hipeTikA ) ArogyarekhA. maNibaMdha upara 3 rekhAo uttama, 2 rekhA yadhyama, 1 rakhA kaniSTa, 4 rekhA sukha saMpatti ApanAra, rAjAonA hAthamAM 3 ane strIonA hAthamA 2 rekhAo uttama samajavI. 1 jeno hAtha sparza karavAthI garama, 2 tAMbAnA raMga jevo, 3 parasevA cagarano, 4 AMgalIo samAna rAkhatrAthI chidra bagarano, 5 camakadAra samAna, 6 mAMsathI bharapura pRSTa, 7 tAMbA jevA raMganA nakha, 8 AMgaLIo lAMbI, 9 poLA bharAvadAra, 10 bahu moTo lAMbo hasta hoya AvA mANaso badhAre vakhANavA lAyakanA lakSaNovALA jANavA ane dhanavAna thavAnA yoga samajavA. vAghanA paMjAnI AkRti samAna hastavALA pApI jANavA, ronakadAra AMgaLI movALA uttama, samakonavALA madhyama ane goLa, pAvaLI, capaTI AMgaLI ovALA kaniSTa jANavA. uttamanuM phaLa - kalpanA karanAra, buddhimAna, vicAravAna, Darapoka, zAMtasvabhAvI, strIne AdhIna rahenAra, suMdaratA priya ane bhAgyavAna hoya che. madhyamanuM phaLa - mahenatathI buddhi vadhAranAra, druDha vizvAsI, potAnA kAmamA huzIAra, lokapriya paropakArI, zodhaka, asaMtoSI avizvAsu vigere. kaniSTanuM phaLa - mahenatanuM nirdhana, maMda buddhi. ati bhojana karanAra avyavahArika, jIMdagImAM ghaNA pheraphAro jonAra, karapRSTa upara keza hoya to dhanI, buddhimAna ane keza na hoya to nirdhana, daridrI, murkha, tarkaTI hoya che. jenA hAthamAM. bahu rekhAo hoya athavA ! bIlakula "Aho Shrutgyanam" Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) rekhAo na hoya te nirdhana garIba hoya che. hatheLI lAla hoya to dhanavAna, pILI hoya to agamyAgAmI-sapheda athavA kALI hoya to daridrI, nIla hoya to vyasanI, lAkha jevA raMganI lAla hoya to rAjA, rudhira jebA lAla raMganI hoya to dhanavAna, gRhasthAzramI-hathelImA khADo sAro nahi durdaivI ane nukasAnakAraka che. Apatti, karaja, - apajaza bhogavanAra, hathelI. mRdu. narama (sophTa pAma ) hoya te komaLa manano, ALasu, bhoga vilAsI, citrakAra hoya che. hatheLI bahu uMcI hoya to svArthI viSayAMdha potAne vakhANanAra, lAMbA vAMkA nakhavALo nirdaya, vyabhicArI, pazuvRtti karanAra, nAnA ane phIkA nAkhavALo lucco, laphaMgo. kALA nAkhavALo vizvAsadhAtI, lAMbA sapheda nAkhavALo nitimAna goLa nAkhavALo sukha bhogavanAra, svaccha sapheda athavA kALA nAkhavALo duSTa, jIda karanAra, sapheda ane gulAbI raMganA nAkhavALo zuddha aMtaHkaraNavALo hoya che, rukSa nakhavALo nAumeda, verAgI, udAsIna, cIDIA svabhAvano hoya che. sapheda biMdu majIrNa batAve, pILA tathA kALA raMgathI mizra nakhavALo rogI, dagAbAja, duSTa svabhAva, paDozIthI asaMtuSTa, aMguThA upara sapheda biMdu agamyAgAmI vyabhicArI, kALu hoya to phojadArI gunhAnI AgAhI, kaniSTikA AMgaLI upara sapheda biMdu phAyado Ape, kALu nukazAna kare; anAmikA upara sapheda biMdu vyApArathI dhana lAbha, kALu nukasAnI Ape madhyamamA sapheda thAya to jaLanI musApharI sArI karAve ane kALu hoya to bhAre saMkaTa mApanAra, pIchaM hoya to najIkanA sagAnuM maraNa darzAve. tarjanIupara sapheda hoya to apajaza ane nIca kAma karavAnI AgAhI purI pADe. nakha upara kALu biMdu, ciMtA, mukadamo, dAvo; vivAda, bhaya, apajaza, dezatyAga, zoka, phIkara karAknAra nIvaDe che. nakhanA agra bhAgamAM biMdu hoya to bhutakALa, madhyamA vartamAnakALa ane nIce hoya to bhaviSyakALanI AgAhI purI pADe che. "Aho Shrutgyanam" Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (43) rekhA vicAra. maNibaMdhathI nIkaLI aMguThA bhaNI jalI hoya to rAjya sukhavALo senApati, dhanavAna, AvaradA madhyama jANavo. tarjanI taraphanI hoya to rAjanokarI, madhyamA taraphanI hoya to dhanavAna, kIrtIvALo; adhikArI, lIDara bALa bacyAM vALo kuTuMbI. anAmikA taraphanI to veda vidyA jANanAra, buddhizALI, udAra, sukhI, hunara jANanAra, zodhakhoLa karanAra, jADI rekhA hoya to bhAgyazALI, pAtaLI rekhAo hoya to nirdhanI thAya lAIpha lAIna-AyuSya rekhA. __ tarjanI ane aMguThAnI bacamAthI nIkaLIne maNIbaMdha sudhI jAya che. te AyuSya rekhA che, beu hAthamAM aMtaHkaraNa rekhA na hoya to akasmAta mRtyu thAya che, kaMIka kaMIka tuTelI AyuSya rekhA hoya to yuvAnImA mRtyu thAya. je sthAne pAtaLI paDatI hoya te varasamAM mAMdagI Ave, te rekhA upara gurunA sthAne tArA jevU cinha hoya to mAtAnuM mRtyu jaladI thAya. maMgaLanA sthAnamA hoya to pitArnu mRtyu. zukra sthAna najIka rekhA purI thAya to nAjuka zarira rahe. gaurI nAmanI rekhA hoya to 100 varSa, ramA nAmanI rekhA hoya to 33 varSa, paraguDhA hoya 20 varSa, bhogadAmA 6 varSa, gajarekhAmA 50 varSa, subhadrarekhAmA 85 varSa, kumukhI rekhAmA 25 varSa, sarva saukhyanAzInI rekhA hoya. to 2 varSa. pAMsulArekhAmAM 5 mAsa, anaMtAmAM be mAsa, turaMgImA 15 varSa vAsavImA 70 varSa, caMpakImA 18 varSa, capalabadanAmA 43 varSa, AyuSya hoya che vigere ghaNA prakAranI rekhAo che tethI umaramA varasa nakkI thAya che gaurI rekhA ke niguDhA rekhA hoya to vadImAM janma; paraguDhA rekhA ke saMguDha rekhA ke viguDha rekhA hoya to zudimAM janma jANavo. mAsajJAna.. jenA hAthamAM mRgIgatI ke nAgI nAmanI ke vyAghravilAsalIlA rekhA hoya to janma cakranA aMkamAMthI 1659 bAda karatAM je zeSa rahe te mAsa "Aho Shrutgyanam" Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 44 ) jANavo varATI nAmanI rekhA hoya to 1662 ne bAda karavA, subhadrA nAmanI rekhA hAya to 1693 bAda karavA, kumukhI rekhA hoya to 1638 bAda karavA, pAMzulA rekhA hoya to 1672 bAda karavA, virATa, vibhutI nAmanI rekhA hoya to 1643 bAda karavA, ane je zeSa rahe te bArathI vadhAre hoya to 12 bAda karatAM je zeSa rahe te caitrAdi mAsa jANavo. tithIjJAna. sAmrAjya rekhA hoya to paDavo, kumArImAM bIja, ramaNImAM tIja jagatImAM cotha dhRtinAM pAMcama, vAsavImAM chaTha, vaizva devImAM sAtama, zIlaguNa svarupAmA AThama. tripadImAM navamI, cinhayukta ramaNImAM dazama, kugrahaNImAM agIArasa, mahArAjyapradamAM bAraza, senA nitvapradAnAM teraza, zuddha tripadImAM caudaza, tilayukta vAsavImAM amAvasyA ane gAMdhArImAM punama tithI Ave. che. A pramANe barobara rekhA jJAnathI nithI samajAya che. bIjI paNa keTalIka rekhAo che. upara pramANeja lagabhaga trIza prakAranI rekhAo che tenA dhruvAMko uparathI iSTa kAma paNa jANI zakAya che. bahu vistAra bhayathI lakhyuM nathI. je manuSyanI hAthamAM be macchanA sarakhAM cinha hoya to te sukhI, annadAna karanAra athavA sadAvrata calAvanAra ke annakSetra bAMdhanAra ane yajJa vigere zubha kAma karanAra bane che; vajranuM cinha dhanavAnone hoya che; aka macchanuM cinha buddhivAna ane vidvAna ke vaktAonA hAthamAM hoya che. zaMkha pAlakhI, ghoDo, hAthI, chatrI, kamala ane sUryanI rekhAvALo manuSya rAjA ke mahArAjA bane che, kuMDa, bAva, devAlaya, trikoNa, siMhAsana ane caMdranuM cinha hoya te dhArmika hoya che. ghaNA, yajJo ane zubha kAma kare che, cakra, taravAra, pharazI, dhanuSya, tomara, bhAlo vigere hathIAra jevAM cinhavAlAo kSatrI laDavaiyA, senApati ke sainyamAM rahI yuddha karanAra hoya che; dhvajA ( vAvaTo ) magara, koThAra, vALA dhanavAna hoya che, pAlakhInI cinhabALA sukhI hoya ane pAlakhI- gADI ghoDA vigeremAM haMmeza besanAra bane che. "Aho Shrutgyanam" Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 45 ) gharanA cinha bAlA sthAvara mIlakatavALA hoya, makAnothI sukhI hoya! sudagaranA cinhavAlA prapaMcI hoya che, parvata, yonI, ghaDo, kaMkaNa, mANasanA mastakano AkAra ane trizulanA cinhavAlA divAna, kArabhArI ke moTo hodo bhogavanAra, rAjyanI moTI nokarI karanAra, uMcI padavI dharAvanAra hoya che. vela, aSTakoNa, svastika vigere rekhAvAlA dhanavAna, sukhI, bhogavilAsI ane vyApArI hoya che. daitya mukhavALA nirdhanI, ijjata gumAvanAra ane prapaMcI hoya che. trAjavAMnuM cinha vyApArIne ke nyAya bhaNelAne aTale vakIla, berIsTara, jaDaja vigere nyAya chaNanAranA hAthamAM hoya che. sarpa vichinuM cinha jherI davA vApanAra ke banAvanAra, jaMgalamAM vasanAra ke khunInA hAthamAM hoya che. ratha ke gADhInuM cinha nAnA rAjAone ke jAgIradAra,. inAmadAra, paisAdAra mANasone hoya che. toraNa, grAma ke vedino AkAra netAone ( lIDarone ) gAmanA ke amuka bhAganA jAgevAnone athavA vaktAmone hoya che. kSatrIone, senA patine ke sainyamAM, lapkaramA nokarI karanArane hAthamAM bANa, baMduka, ke dhvajanuM cinha hoya che. belanuM cinha khetI karanArane ke jamInadArane hoya che, tArAonuM cinha mahAna yogIne ke sArA bhogIne hoya che. vigere cinhonAM lakSaNAM ghaNAM prakAranAM che. trionuM cinhamAM pheraphAra. macchanI AkRti saubhAgyavatIne hoya, svastika ( sAthIA ) jebI AkRti hoya to paisAdAra, jenA hAthamAM kamala hoya te rANI hoya ke rAjya bhogavanArane janma Ape, trAjavuM hoya to vepArI dhanavAnanI strI hoya hAthI, ghoDA, ghara, maMdira, ane vajranA cinhavALI, tIrtha karanAra ke kSatrANI hoya, bela zakaTanA cinha vALI kheDutanI ke jamInadAranI strI. hoya, cAmara, talavAra, gadA, trizuLa, nagArUM ke dhanuSya ke aMkuzanA cinha-vALI sAdhAraNa rAjAnI ke ThAkoranI strI hoya; jenA hAthamAM viMchI, sarpa,. uMTa, bIlADI, zIyALa ke pakSInuM cinha hoya te abhAgInI strI hoya, duHkhI "Aho Shrutgyanam" Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 46 ) thA ane duHkhI karanAra strI hoya che. sadarahu upara varNavelA cinhomAMthI mekAda cinha paNa hoya che to te pramANe phala Ape che. grahonuM varNana. karatalamAM aMguThAthI AMgalI ( anAmikA ) nI nIce sUryanuM sthAna che. karatalamA purvanI bAjuo jeTale hellI pAMcamI AMgaThI ( kaniSTikA ) -nI TheTha nIce maNibaMdha najIka caMdranuM sthAna che. maMgaLanA be sthAna batAvelAM che. aka budhanA sthAnanI nIce ane bIjuM zukranA sthAna upara gurunA sthAna nIcenAM bhAgamAM maMgaLanuM sthAna che; kaniSTikAnI nIcenA bhAgamAM budhanuM sthAna che; aMguThA joDenI bIjI AMgalI ( tarjanI ) nI nIce gurunuM sthAna che; aMguThAnI nIce maNibaMdhanI upara zukranuM sthAna che; trIjI AMgalI ( madhyamA ) nI nIce zaninuM sthAna che. A pramANe dareka grahonAM sthAna niyamIta jobAya che, jovAnI rIta ovI che ke batAvelA bhAgo DaMcyA ane majabuta jaNAya to te graho balavAna hoya; sArA sthAnamAM hoya kendra ke trikoNI hoya, mitrakSetrI hoya ane sArUM phaLa Ape che. besI gayelo bhAga hoya athavA narama bhAga ke khaDatracaDo hoya to nirbalI hoya, kharAba sthAnamA paDyA hoya ane zatru kSetrI hoya te kharAba phaLa Ape che. te grahonA sthAna upara kosanuM cinha sArUM gaNelaM, nakSatranuM cinha pahelI avasthA mATe sArUM ane pAchaLathI kharAba phala Ape che, jaba ( TApu ) kharAba phaLa Ape che, tribhujanuM cinha keTalIka vakhate sArU ane keTalIka vakhate kharAba paNa phala Ape che. cokhaMDe ( skavera ) nuM cinha duHkhI kare nirdhana banAve, aneka saMkaTo Ape che, biMdunuM cinha hoya to beijjata kare, nukazAnIo karAve, kuTuMbadhI duHkhI kare che, jAlIjAlI jevuM ( grIlsa ) nuM cinha hoya to duSkarma karAvanAra, vyabhIcAra karAvanAra, duSTa svabhAva, nIca kAma karanAra, svachaMdI, durAcArI, uDAu, vyasanI hoya che. A pramANe grahonuM rakSaNa che temAM paNa kaMika taphAvata darzAvelo che. judA judA graho upara judAM judAM cinha, tala ke lakSaNa hoya te pramANe keTaloka vicAra "Aho Shrutgyanam" Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 47 ) karIne phala bhinna bhinna sAruM khoDhuM darzAvelaM che, grahomAM guru balavAna hoya to mahatvAkAMkSI, netA, pradhAna, nyAyazAstrI, catura, dharmI, dayAlu hoya che. vaidya-ke-DokTara-hakImanuM lakSaNa - gola hAtha, pAtaLI yA capaTI AMgaLIo, budhanuM sthAna uMcuM, bhajabuta ane te sthAna upara ubhI rekhAo rahe che aMguTho draDha majabuta ane bharAvadAra hoya che, sarjayana - maMgalanuM sthAna paNa uMca hoya, AMgaLIono bIjo veDho majabuta hoya te sarjjuna ( zastrakriyAmAM kuzaLa ) hoya che; caMdrano budha sAthai saMbaMdha hoya, sthAna uMca hoya to ane suryanI rekhA sArI hoya to auSadhIono zodhakhoLa karanAra, navina buddhi calAvanAra hoya che. janAvaranA DokTara - jenI hathelI kaThaNa hoya, AMgaLIo pahoLI hoya ane suryanI rekhA sAro dekhAva ApatI hota janAvaranA DokTara (vheTarinerI sarthana ) hoya che. strI DokTara ke narsa - je strIno hAtha goLa, pAtaLI ane capaTo hoya karatala (hathelI) bhajabuta kaThaNa hoya ane budhanA sthAna upara ubhI jJAnanI rekhAo paDI hoya ane zukra temaja caMdranA sthAna sArAM bharAvadAra hoya to me strI DokTara ke narsa thAya che. 7 iMjInIyara - ke yaMtra vidyA jANanAra-AMgaLI bho jADI, aMguTho nAno, hAtha kaThaNa, AMgaLIo goLa, pAtaLI ane capaTI hoya, hAtha cokhaMDo hoya mekenika athavA iMjinIara hoya che; uparanAM lakSaNa hoya paNa hAtha narama komala hoya to yaMtravidyA jANanAra hoya che. kArIgara -- guruno parvata uMco, sUryanI AMgaLI, sIdhI, lAMbI, corasa sAinI AMgaLI, gurunI AMgaLI bharAvadAra, caMdrasthAna uThelaM hoya to ve sAro kArIgara zilpa zAstra jANanAra bane che. kAyadA jANanAra - AMgaLIo lAMbI ane sAtha sAthai rahetI hoya, aMguTho lAMco ane sIdho, mastaka rekhA sIdhI hoya to kAyado jANanAra ke sAdhAraNa vakIlAta karanAra bane che. "Aho Shrutgyanam" Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 48 ) berisTara athavA vakIla uMparanAM lakSaNomAM vadhAro bheTako hoya che ke guru zanihI AMgaLIo ane budha sUryanI AMgaLIo judI judI rahetI hoya, aMguThAno bIjo beTho lAMbo hoya ane mastaka rekhA AvaradAnI rekhAno akaThI thayA sIvAya judI gaI hoya te manuSya, berIsTara, solIsITara, oDavokeTa ke bAhoza vakIla thAya che. jaja ( nyAyAdhIza ) - budhano pahelo veDo lAMbo, gurunI AMgaLI sIdhI ronakadAra, suryanuM sthAna vadhu uThAvadAra hoya mastaka rekhA uttama hoya te nyAyAdhIza bane che. gaNita zAstrI- AMgaLI ono pahelo ane bIjo veDho bharAvadAra, pAtalI hathelI, zirarekhA lAMbI. zaninI AMgaLI bhAre ronakadAra, tene bIjo veDho bIjAo karatAM lAMbo hoya te gaNita zAstrI bane che. - dharmAcArya - budhano pahelo veDho lAMba bharAvadAra, caMdra ravinAM sthAna uMca bharAvadAra, suryanI AMgaLI puSTa bharAvadAra, aMguTho nirbala ane narama ane guru zaninA sthAnanI bacce hRdaya rekhA golI hoya to te manuSya dharmAcArya thAya che. gAnAra bajAvanAra -- zukranuM sthAna uMcuM, komala AMgaLI o hoya, aMguThAnI komalatA hoya to gAnAra bajAvanAra athavA gAyananA zokhIna hoya che. sainika--AMgaLIo nAnI, capaTI, pAtaLI athavA corasa hoya che, maMgaLa budhanAM sthAna majabuta hoya, aMguTho bhAre hoya. kheData ke jamInadAra -- hAtha kaThaNa hathelI cokhaMDI, zaninI AgaLI lAMbI ane bIjo veDho lAMbo. hoya te kheDuta ke jamInadAra hoya che. darajI- mocI - surya budhanI AMgaLIo ane sthAna mukhya mukhya AgaLa paDatA bharAvadAra hoya te mocI, darajI vigere huzImAra hoya che. sAhitya zokhIna ( sAkSara ) - budhanI AMgaLI, ruSTapuSTa bharAvanAra, "Aho Shrutgyanam" Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 49 ) pahelo veDho lAMbo. bharAvadAra ane guru caMdranA sthAna puSTa hoya to sAkSara, sAhityajJAnI hoya che. jhaverI - jenA hAthanI bhAMgaLIo lAMbI, zukra, ravi ane budhanAM sthAna bharAvadAra hoya te jhaverI thAya che. saTTA khelanAra - maMgaLa zukranAM sthAna bharAvadAra ane gurunuM sthAna uMcu, suryanI mAMgaLI lAMbI; hAtha goLAkAra, mastaka rekhA sudhI hoya te saTTA khelanAra bane che. AMdhaLAnuM lakSaNa - budhanA sthAna nIce aMtaHkaraNa rekhA upara tAro hoya athavA zukrasthAne jALI cinha hoya to aMghApo prApta thAya che. sadA rogI-AMgaLIonA pahelA veDhA upara nAnI nAnI vadhAre rekhAo hoya athavA zirarekhA upara kALA DAgha hoya athavA AyuSya rekhA upara TApu, krosa, vrata, samakoNa vigere cinha hoya to haMmeza rogI rahe che. hisTIrIA -- AMgaLIo vAMkI ane judI rahetI hoya ane nIcenA graha maMDaLo dabAolA dekhAya to mRgI rogI (hosTIrIA) bane che. kSaya ( yakSmA ) - - mastaka rekhA zaninI AMgaLInI nIcethI budhanI AMgaLInI nIce sudhI pAMkhadAra rekhAnI AkRti hoya to athavA budhanI rekhA upara nAnA TANuo dekhAya nakha phAphaDA jevA moTA hoya to kSayaroga thAya che. pakSAghAta - zanisthAna upara tArAo ane hRdaya rekhA upara ADI rekhAo hoya to pakSAghAtano roga thAya che. peTa ane chAtInAM darada- AvaradAnI rekhA upara TApuo hoya tamAMthI zAkhAo nIkaLIne gurunA sthAnapara jatI hoya to chAtImAM ke peTa athavA pAMsaLImAM darada thAya che. - divAnAM, gAMDapaNa ke unmAda--- caMdrasthAnapara kosa hoya, caMdrasthAna narama ane nAcuM hoya ane zani sthAna barobara na hoya ane madhyama aMgulI "Aho Shrutgyanam" Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) vAMkI hoya to vigere bIjAM aneka lakSaNo tapAsI jovAthI divAnA ke gAMDapaNano yoga bane che. baherAno yoga-zira rekhA upara TApu ke dAMtanI AkRti hoya to vadhIrayoga baherApaNuM bane cha, naravaza, Darapoka, cIDIo svabhAva-hAtha upara rekhAo vadhAre hoya to cIDIo bane, Darapoka ke naravaza bane che. hArTa DijhIjha-AtmarekhAnI aMdara TApu ke sarakalana cinha hoya. zaninA sthAna nIce mastaka rekhAno raMga pILo hoya athavA AvaradAnI rekhA pAse maMgaLanA sthAna upara kALA raMganA biMdu hoya to hArTaDijhIkSano roga thAya che. __damano roga-hatheLIno madhya bhAga nAno hoya, budhanI rekhA ane mastaka rekhA megI thai gai hoya tathA zukranA sthAnathI aka nAnI rekhA nIkaLIne AyuSya rekhAne chedIne maMgaLanA sthAnane maLatI hoya to damano vyAdhi thAya che. ___ paga uparathI keTaluka jANavAyU~ maLe che. jenA paganAM taLI komaLa, kamaLanA garbha samAna; lAla raMganAM nakhavALAM hoya te manuSya bhAgyazALI hoya che. sparza karavAthI garama hoya te sukhI, naso jenI dekhAtI hoya te paganA manuSya, nirdhana, daridrI ane duHkhI hoya che. jenA paganA nakha lAMbA vAMkA ane sapheda to, duHkhI jANavo; paganA poMcAno bhAga madhyamAM uMcoM hoya to pagathI musApharI vadhAre karanAra jANavo, paganAM taLIAM saraLa, komaLa ane AMgaLIo sudhI sarva una rekhA gai hoya to gADI ghoDA ke moTara vigere vAhananA sukha bhogavanAra hoya che ane bhAgyazALI manuSya hoya che. pAdatalamAM kamaLanu cinha rAjyayoga kare cha athavA mahAjJAnI yogIone kamaLa hoya che. dhvajA ( vAvaTo) hoya to lAMbI musApharIo karAve, zaMkha ke maccha hoya to jaLanI musApharIo vadhAre karAve. phalaza, kuMDa ke kAcabAno AkAra hoya to dhanavAna thAya ane rAjyamAna bhogave, "Aho Shrutgyanam" Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 51 ) mayuranuM cinha hoya to vimAnamAM besaNAra ke calAvanAra hoya athavA kokIla jevo madhura avAja hoya, nATakI kAma karanAra bane, yazasvI nIvaDe. dhanuSya ke chatrI hoya to kSatrIraNaM dAkhane che, zurAtanI hoya, paNa pAdatalamAM kosa ke tAraka cinha hoya to yuddhamAM mRtyu thAya athavA jaMgalamAM mRtyu thAya che. dareka AMgaLI omAM zaMkhanAM cinha bhAgyazALIne hoya. aMguTho lAMbo ane moTo hoya to bhAgyavAna, dhanavAna hoya, aMguTho nAno hoya to strI marI jAya, gharabhaMga thAya, bIjI AMgaLI aMguThA barobara lAMbI "hoya to sArI gaNavI, TuMkI hoya to nirdhana thAya, duHkhI thAya; trIjI AMgaLI tadana TuMkI hoya to nirdhana thai beAbaru banIne mare, cothI nAnI hoya to bhogavilAsa sArA bhogave, moTI hoya to dhanavAna bane, akabIjA upara caDhI gai hoya to duHkhI bane. strIone trIjI AMgaLI nAnI hoya to vidhavAnuM lakSaNa jANavuM. dareka manuSyanA janmanI uma zazi ane graho jovAya che. kaniSTikAnA pahelA veDhAthI meSa, barakha ane mithuna rAzinuM sthAna che anAmikAmAM ka siMha ane kanyAnuM sthAna che, madhyamAmAM tulA, vRzcika ane dhananuM sthAna che. anAmikAmAM makara, kuMbha ane mona zazinuM sthAna raheluM raheluM che. madhyamAnI nIce adharma rekhA, anAmikAnI nIce vidyA rekhA, buddhi rekhA ane dharma jovAya che. kaniSTikAnI nIce bhAgya rekhA saMtAna rekhA jovAya che. aMguThA nIce yazarekhA, yAtrA rekhA bhane strI rekhAo jovAya che. tarjanI nIce kAla rekhA, AvasdA nirNaya rekhA jovAya che, maNibaMdha upara caMdrasthAna bhaNI zatru rekhA, ghana rekhA ane jaza rekhA jovAya che. itheLImAM tala sAro lekhAya che, AMgaLIo upara zaMkha karatAM cakra vadhAre hoya to bhAgyazALAnu "lakSaNa che. aMguThAnA beDhAnI madhyamAM yavanuM cinha hoya to zukla pakSamAM janma ghaNuMkharUM hoya che. aMguThAnI mAchalI bAjuoM traNa rekhAo che temAM jo AkhI moTI ane jADI hoya to sukhI jiMdagI nIhALe che. jiMdagInA traNa bhAga karIne traNa rekhAo upara vicAra karAya che hAthanA paMjA upara "Aho Shrutgyanam" Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 52 ) vALa ugavAthI bhAgyavRddhi thAya che. A pramANe sAmudrika lakSaNonAM cinho che temAMthI sArAMza rupe A varNana kareluM che. paganI rekhAonI samaja. DAbo paga. 1 jenA pagamAM parazu hoya, te zatru dalane mAranAra zUravIra thAya. 2 jenA pagamAM padma ( kamaLa ) nuM cinha hoya, te rAjamAnya ane pratApI thAya. 3 jenA pagamAM dhvajAnuM cinha hoya, te mANasa kIrtinA vistAravALo thAya. 4 jenA pagamAM catuSkoNa hoya, te mANasa khADALo ( paisAnI uthalapAthala karanAro ) thAya. 5 je mANasane ulaTI urdhva rekhA hoya te mANasa kaMgAla (garIba) thAya. 6 je mANasanA pagamAM ADA RNa vA be ke aka hoya to te mANasa saMpUrNa, madhyama ke ochA vAina sukhavALo thAya 7 je mANasanA pagamAM chatranuM cinha hoya, te rAjavaibhavavALo thAya. 8 jenA pagamAM kaLasa cinha hoya, te gaMbhIra, ane bahuzruta, temaja mhoTA manavALo dhanika thAya. 9 jenA pagarmA dhanuSya hoya, te mANasa krUra, dhanavAna ane laDavaiyo thAya. 10 jenA pagamAM gAya ke vRSabha jevuM cinha hoya te AcArya vA dharmaguru, kiMvA avatArI puruSa thAya. 11 jenA pagamAM mAchalInuM cinha hoya, te mANasa pradezathI ( jala mArgathI ) paiso pedA karanAra zrImAn thAya. 12 jenA pagamAM aSTadala hoya, te mANasa bhamanAro, vyasanI paNa dayALu thAya. "Aho Shrutgyanam" Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 53 ) jamaNo paga, jenA pagamAM cakra thAya te sateja dhanika thAya. jenA pagama caturmaha ( maMDala ) cinha hoya, te svaparAkrame ghara viMgare jamIna pedA karanAro sukhI thAya. jenA pagamAM AvI sulaTI urdhva rekhA hoya te mANasa bahu kIrtivALo dhanika thAya che. jenA pagamAM zaMkhanuM cinha hoya te vairAgI thAya. jenAM pagamAM caMdrarekhA hoya te mANasa daivI zaktivALo thAya. jenA pagamAM trizULa rekhA hoya te mANasa dharmanA vezavALo paNa adharmI chaLI hoya. jenA pagamAM vartula cako hoya te mANasa bahu bhramaNa karanAra videzacArI thAya. jenA pagamAM moranuM cinha hoya, te mANasa suMdara kaMThavALo temaja strIvallabha ane kSaNika kAmI thAya. jenA pagamAM kAcabAnuM cinha, hoya, te mANasa jala taravAnI vidyAmAM kuzala, ane bahu chupA ( uMDA ) vicAravALo thAya. jenA pagamAM aSTadalapadma hoya te mANasa bhramaNazIla, viSayI ane dayAlu thAya. DAbo paga. 1 jenA pagamAM catuSkoNa hoya te mANasa paradeza pharI paisA kamA vanAra thAya. 2 jenA pagamAM trikoNa cinha hoya te dagAthI, khoTAM kAryoMthI ane . seLameLanA dhaMdhAthI paiso kamAve. 3 jenA pagamAM Urdhva rekhA hoya te mANasa strI, putra, dhana, ane kIrtivALo thAya. "Aho Shrutgyanam" Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 54 ) 4 jenA pagamAM cakra hoya te mANasa videza pharanAro, ane dhana vinAno mAnavALo thAya. 5. jenA pagamAM traNa rekhAvALA pAse va hana gADI ghoDAnuM sukha rahe. 6 jenA pagamAM sarpAkRti hoya te mANasa mArgamAM viSayI vA ghAtapAtathI akasmAt mRtyu pAme ane durbuddhi thAya. 7 jenA pagamAM paMcakoNAkRtivALI rekhA hoya te mANasa de rghajIvI kuTuMba sukhavALo dhanavAna thAya che. 8 jenA pagamAM SaTkoNa hoya te mANasa rAjavallabha thAya che. 9 jenA pagamAM sAthiyAno AkAra hoya te mANasa dharma priya, AcArya jevo thAya. 10 jenA pagamAM cakrAkAra hoya te mANasa ochI buddhivALo, krodhI, mArAmArI karanAra, hiMsaka thAya che. 11 jenA pagama caMdrAkRti hoya te mANasa ThaMDo, mIDhuM bolanAra, suMdara mane lokapriya hoya che. 12 jenA pagamAM aSTakoNa hoya te mANasa bhamanAro, vyasanI, hoya che ane dayALu jamaNo paga 1 jenA pagamAM Urdhva rekhA hoya te mANasa bahu kIrtivALo, dhanika ane rAjA jevA. sukhavALo thAya. 2 jenA pagamA trizULa jevA AkAravAlI rekhA hoya te dhArmika veSavALo Thaga thAya che. 3 jenA pagamAM puSpAkRti hoya te mANasa sArI kIrtivALo thAya che. 4 jenA pagamAM yavAkRti hoyaM te mANasa bahu mAnavALo ane svayaMparAkramI dhanika thAya che. 5 jenA pagamAM traNa rekhAvA hoya te vAhanasukhavALo thAya che. "Aho Shrutgyanam" Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 55 ) 6 jenA pagamAM DamarU AkRti hoya te halakA svabhAvano, baiMkavAdiyo, ane bhIkha mAMganAro thAya. 7 jenA pagamAM padmAkRti hoya, te bahu dhanika, ane komala manano thAya che. 8 jenA paMgamAM cakrAkAra hoya te mANasa ochI buddhivALI, gussela bhane haThThI thAya che.. jenA pagamAM cakrAkAra hoya te mANasa bhagavAvALo, ane videza pharanAro thAya che. 10 jenA pagamAM bANAkAra hoya te mANasa zUravIra, ane svaparAkrame zatrudalane jItanAra thAya che. 11 janA paga Urdhva rekhAne sparza karatI vallI rekhAvALo alpajIvI bahu kIrtivALo thAya. 12 jenA pagamAM zAkhAbheda cinhavALI cora ane lucyA thAya che. DAbo paga 1 jenA pagamAM parazu AkRti hoya te mANasa zatrudalane jItanAra zUravIra thAya che. 2 jenA pagamAM ulaTI Urdhva rekhA hoya te mANasa daridra thAya che. 3 jenA pagamAM sulaTI UrdhvarekhA hoya te mANasa bahuzruta ane vidvAn temaja dhanika thAya che paraMtu ulaTI sulaTI banne rekhAo maLatI hoya to mANasa garIbImAMthI tavaMga thAya che athavA tavaMgaramAthI garIba thAya che. 4 jenA pagamAM cakra hoya te mANasa videza pharanAro ane dhana binAno, mAnavALo thAya che. 5 jenA pagamAM vAhana rekhA hoya te mANasa vAhanothI sukhI thAya che. 6 janA pagamAM SaTkoNa AkRti hoya te rAjavallabha thAya che. 7 jenA pagamAM daMDa rekhA dhana rekhA che tethI dhanavAna bane che. " Aho Shrutgyanam" Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (56) 8 A pramANe daMDa dhana rekhAne kAtara kahe che. tethI pitAnA dhananai ke junA dhanane paNa khoI bese che. 9 jenA pagamAM cakrarekhA hoya te zatra saMhAra karanArI chai ane te gustAvALo paNa buddhizALI banAye che. 10 jenA pagamA chatrarekhA hoya te vaibhava ApanArI sukhanI rekhA rekhA che. 11 mA banne rekhAo cAra karmanI, hIna kAma karAvanArI cha. 12 jenA pagamAM ardha vartulo hoya te daMDAkRtinA asatya bolAvanAra, ane adharma pravRtti karAvanArA che te mANasa mA bApane paNa ThagI zake che. varSa zubhAzubha jANavA mATe zrI gautamIya mahAvidyA. OM namo bhagavao goyamasAmissa siddhassabuddhassa akSiNamahANassa bhagavan bhAskarIyaM zriyaM Anaya 2 puraya 2 svAhA A mantrano Aso zudI 14 nA dIbase upavAsa karIne dhUpadIpa karIne eka hajAra vAra jApa karavo, tathA bojA dIvase punamanA savAranA eka pAtramA gautama svAmInA pAdukA kezaracaMdanathI lakhavA, pachI tenI bhaktipUrvaka sugandhi dravyathI pUjA karavI, tathA te pAtrAne kapaDAthI DhAMkI devU. jyAM sudhI vidhi kare tyAM sudhI bIlADIne na jove. pache bhikSAnI vasvate te pAtra laine bhikSA levA dAtAra zrAvakane ghare jAya tyAM je bhikSA male teno vicAra kare, bhikSA denArI zrAvikA saubhAgyavatI putravatI hoya. to Agalu varSa sAru thAya, tathA dhanadhAnyathI pUrNa thAya tathA bhikSA na male to Akhu varSa durbhikSAvAlu thAya. dAna ApavAmAM vAra lAge to vilaMbathI varSAda thAya, tathA kleza thato hoya rAjAomAM vigraha thAya, pAtra mAMgI paDe to chatrano bhaMga thAya, aMgahIna tathA raDatA dAna Aye to roga upadrava thAya, A pramANe gautamIya mahA vidyArnu jyAM tyAM uccAraNa na karavU / A pramANe zrAvakoe paNa potAnA mATe jANavu.. "Aho Shrutgyanam"