Book Title: Gyan Pushpanjali Pandita Chhabildas Sanghavi Smrutiank
Author(s): Dhirajlal D Mehta, Vasantlal M Doshi
Publisher: Jain Dharm Prasaran Trust Surat
Catalog link: https://jainqq.org/explore/012011/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - $ nI [pA paMDitavaryazrI chabIladAsa kezarIcaMda caMdAvI smRti vizeSAMka USRIS zrIMgharmI vIr3ANIpracArakrapagi Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali paMDitavaryazrI chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI smRti vizeSAMka namra sUcana isa grantha ke abhyAsa kA kArya pUrNa hote hI niyata samayAvadhi meM zIghra vApasa karane kI kRpA kareM. jisase anya vAcakagaNa isakA upayoga kara sakeM. prakAzaka zrI jainadharma tatvajJAnA pracAraka pariSada JainelibraryPre Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13232 gI sa je (gAMdhInagara) .382 002 cA pari jJAnamaMdi Jaip Edu Inmational jJAna puSpAMjali paMDitavaryazrI chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI smRti vizeSAMka prakAzaka zrI dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA - vasaMtalAla maphatalAla dozI nainadharma tattvajJAna pracAra pariSad saMpAdaka samiti zrI jitendrabhAi bI. zAha nakala 500 zrI ratilAla cImanalAla dozI zrI dalapatalAla sI. zAha thI dUra vIra.saM.2532 vi.saM. 2062 vimocana dita H- vaizAkha suda-8, zukravAra, tA.5-5-2006 vimocata sthaLa :- khaMbhAta prAptisthAna zrI jainadharma tattvajJAna pracAraka pariSad bI/1, hRdaya epArTamenTa, zatruMjaya sosAyaTInI sAme, zAMtivana, pAlaDI, amadAvAda-7. jJAna puSpAMjali * mudrakaH bodhidarzana grAphiksa C/o. pareza je. zAha e-2, mahAvIra TAvara, eca.pI. peTrola paMpa pAse, mahAlakSmI cAra rastA, pAlaDI, amadAvAda-7. phona : (mo) 98250 74889 (ghara) 2660 5889 (o) 5544 4143 1 For Private Personal Use Only www.jainlibery.org Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( jJAna puSpAMjali ) - smRti graMthanI samAlocanA - prAkakathana 8 lekhaka :- dalapatalAla sI. zAha 4 taMtrI:- tattvaparipatra jemanuM jIvana eka prabaLa preraka prastAvanA rUpa hatuM. emanA smRtigraMthane kaI prastAvanAthI prAraMbhI zakAya? mA sarasvatInA parama upAsaka ane zrI sarvajJa kathita siddhAMtonAM dohano satyarIte samajanAra ane samajAvanAra tarIkenI temanI oLakha A graMtha ja puravAra kare che. graMthanA pAne pAne paMDitajInA je saddaguNo ane vidvattAnA prasaMgo tathA paropakAra, nikhAlasatA, saraLatA, sacoTatA ane snehALatAnI saurabha prasarI rahI che. te ja kharekharA temanA virATavyaktitvanuM bhavya darzana karAve che. vizALasaMkhya pa.pU. sUrivarI, munivaro, zramaNIrvAda ane paMDitavaryoe hArdika ane lAgaNIsabhara bhASAmAM jANe ke potAnA koI aMgata snehI svajana ane upakAraka tattva vidAya na lIdhI hoya ! evA hRdayasparzI saMdezAo tathA lekho paMDitajI mATe lakhyA e paNa eka sadgRhastha zrutajJAnInI anumodanAnuM jAjaramAna dRSTAMta kahI zakAya. jo ke jinazAsananI A to moTI balihArI che ke saddaguNonI pUjA ane bahumAnamAM pachI bhale te sarvatyAgI hoya ke gRhastha hoya. koI bheda rakhAto nathI. sAdhu-sAdhvIjI zrAvaka ke zrAvikA sahu paraspara sadguNo ane upakAronI upabRhaNA kare che. jo na kare to darzanAcArano bhaMga thAya che. e sahunI samajamAM ane saMskAritAmAM che. A vAta A smRtigraMthamAM pUjya sAdhusAdhvIjI bhagavaMtonA lekho vAMcatAM jaNAI Ave che. A eja pragaTa kare che ke paMDitajIe kevI parimala prasarAvI haze emanA umadA jIvananI! hA, eka vAta tarapha dhyAna doravAnuM mana thAya ke ApaNe AvA paMDitazrIone eka vidvAna ke sAkSara tarIke ja moTA bhAge navAjatA hoIe chIe. ane A graMthamAM paNa evAM lakhANo jovA maLyAM che ke "paMDitajI eka vidvAnamUrti hatA" tathA "mahesANA pAThazALAe AvA aneka vidvAno pakavyA che" A vAtanA anusaMdhAnamAM thoDA UMDA utarIe to A vAkyo adhurAM lAgaze. kemake 'vidvAna ke sAkSara buddhinA baLathI ghaNA banI zake che. jyAre mahesANA saMsthAmAM taiyAra thayelA Jain Education Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( jJAna puSpAMjali ) zrIprabhudAsabhAIthI mAMDIne aneka paMDitavaryA mAtra vidvAna ja nahotA; e sAcA arthamAM samyagujJAnI zrutajJAnadAtA hatA. AnI pAchaLa samyagadarzana-jinazAsananI avihaDa zraddhAnuM eka joma paDeluM che. e joma ApaNA paMDitavaryomAM hatuM ane Aje vidyamAna paMDitomAM paNa jovA maLaze. eTale AvA viziSTa jJAnI paMDitajI mAtra "vidvataziromaNI" hatA eTaluM ja mAtra emanA mATe puratuM nathI; teozrI jinazAsananA siddhAMtonA avihaDa anurAgI ane AtmapariNatajJAnI hatA. badho ja AdhAra pariNati upara che. evA ghaNA vidvAnonA dRSTAMto paNa ApaNI pAse che; jeo deza-videzamAM paNa khyAtanAma banyA hoya, chatAM aMgata jIvanamAM emanI vidvattA mAtra mahatvAkAMkSI ane viSayapratibhAsa rUpa ja banI hoya; kAraNa ke samyagadarzananI daDhatA vinAnuM game teTaluM jJAna paNa AtmapariNata kyAMthI bane? jo ke A vAta sahunA aMtaramAM haze ja. ane ApaNe sahu to ene avazya svIkArIe ja emAM koI be mata nathI. paMDitajI sAthenA vArtAlApamAM A aMge ghaNIvAra sAMbhaLavA maLeluM. paMDitajI sAthe satsaMga karavAnI pavitra kSaNo ghaNIvAra prApta thaI e mAruM potAnuM paNa saubhAgya samajuM chuM. bhAbhara jevA banAsakAMThAnA gAmaThI vistAramAM chatAM zraddhAsaMpanna parivAramAM janmelA chabIladAsabhAI mAtA jekorabena ane pitA kezarIbhAInA panotA putra AvA khyAtanAma ane sudRDhasamyagdarzanI vidvAn banaze evI emanA mAtA-pitAne paNa kyAMthI kalpanA hoya ? emanA baMdhu zrIlaheracaMdabhAI saMghavIe paNa zrutajJAnadAtA tarIkenI ja saphaLa kAryavAhI apanAvI che. emanA putro, parivAra badhA ja khUba vinaya-viveka ane dharmazraddhAsaMpanna che. e paMDitajInA saMskAranI suvAsa chatI kare che. jIvananA aMta sudhI basa zrutajJAnadAnanI ja laganI jALavI rAkhanAra paMDitavaryo AMgaLInA veDhe gaNI zakAya eTalA ja jANavA, sAMbhaLavA maLaze. A graMthanI A paNa vizeSatA che ke evA paMDitavaryonA nAmasmaraNa paNa mUkvAmAM AvyA che. jevA ke sva. paMDitajInA vidyAguru tathA mArgadarzaka suzrAvaka jinazAsanaratna paM. pra. zrI prabhudAsabhAI becaradAsa pArekha, sahAdhyAyI .varya zrI zivalAlabhAInemacaMdabhAI zAha-pATaNa, pa.varya zrI pukharAjajI amIcaMdajI tapa ane saMyama pratyenI emanI zraddhA ane deDhamanobaLanA darzana to amane vi.saM. 2056nA pAlitANAnA cAturmAsamAM najare jovA maLyA. ekavAra pUchyuM ke paMDitajI ! A kALamAM ApaNe dIkSA laIne utkRSTa cAritra pAlana karavAnuM sattva jAgRta karI zakatA nathI, paraMtu tapa, vrata, kriyA-anuSThAnayukta utkRSTa zrAvakadharmanuM jIvana jIvIe to bhAva sAdhutAno sparza thAya ke kema? ane eTale Avo ucca zrAvakadharma kadAca sAdhupaNAnI samakakSa ke tenAthI paNa sAdhanAmAM vizeSa 3 sain ducation inter Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( jJAna puSpAMjali ) pragati sAdhI zake evuM bane ke kema? - paMDitajIe gaMbhIratA pUrvaka javAba Apyo bhAI ! ApaNe game teTaluM bhaNelA hoIe ane game teTalI samajadArI pUrvakanI ArAdhanA-sAdhanA zrAvakadharmanI karIe to paNa ApaNA karatAM sAdhupaNAnI ArAdhanA asaMkhya guNa karmanirjarA kare che. mATe game tevo paNa zrAvaka kadAca bhAvathI sAdhutAno sparza anubhavato hoya to paNa sAdhu jIvana karatAM caDhe to nahi ja ! cAritradharmanuM protsAhaka baLa utpanna karavA jJAnIoe kahyuM che ke - "samaNo Iva sAvao havaI" paraMtu nizcayadharmanuM bhAva sAmAyika Ave tyAre e bhAvasAdhutA kyAreka sparzI jAya, paraMtu karmanirjarA to sAdhu dharmamAM ja vadhu che. bhale pachI e kadAca tapazcaryA na paNa karatA hoya to paNa ApaNAthI AgaLa ja che. saMyamadharma pratyenuM kevuM uchaLatuM bahumAna hatuM emanA aMtaramAM ! e emanI vAta ane vicAro uparathI phalita thAya che. 'zrutajJAnanuM sAcuM phaLa vrata ane cAritra ja che' 'vatacaraNa phela" e vAta e dRDhatApUrvaka samajatA. anAsakti pUrvakanuM emanuM jIvana, samatA ane samAdhipUrvakanuM emanuM sadA prasanna mana, zrutajJAna pradAna ane tattvajJAnanuM ja sadA smaraNa ApaNane sahune eka preraka dIvAdAMDI svarUpa banI rahe eja paramAtmA pratye abhyarthanA. svargastha paMDitajI bhale ApaNI vacce nathI paNa A mRtigraMthanuM avAra navAra koI paNa ekAda pejanuM paNa vAMcana ApaNe karIzuM to paMDitajI jANe ApaNI sAthe ja satsaMga karI rahyA che evI anubhUti avazya thaze. aMtamAM A smRtigranthanA sahAyako, lekhako ane anya saMpAdakonI hArdika anumodanA sAthe viramuM chuM svargastha zrutajJAnadAtA paMDitajIne bhAvabharI vaMdanA.. ciMtana kaNikA maMtra-taMtra-yaMtra, deva-gurupUjana, bhakti-smaraNa, jJAna dhyAnAdiyAre ArAdhanA svarUpa bane che tyAre sAnubaMdhI bane che ane mukti paryaMta pahoMcADe che. Jata Educator Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali saMpAdakIya chee - 90990 mRtivizeSAMkanA pAnA upara najara nAkhatAM ema lAge che ke vidvattA, svabhAva ane 9 vAtsalyathI sva. paMDitajIe caturvidha zrIsaMghamAM ghaNI cAhanA meLavI hatI. praznonuM samAdhAna ApavAmAM kuzAgra buddhi hatI. abhyAsanA viSayonuM UMDANa hatuM. anubhava ajaba-gajabano hato. hI rajUAta tarkabaddha rahetI, satya kahevAmAM ghaNI nirbhayatA hatI AvuM ghaNuM badhuM hovA chatAM paMDitajI che vinamra, saraLa, gaMbhIra hatA. pU. AcAryabhagavaMtazrIe lakhyuM ke sva. paMDitajI bhAbharanA bhUSaNa nahi paraMtu bhAratanA AbhUSaNa hatA te yathArtha che. zrI saMghonA ane zubhecchakonA prasaMge prasaMge ghaNA ghaNA prayAso thayA hatA chatAM paMDitajI bAhya sanmAnathI dUra rahyA. Ama chatAM samyajJAna-dAtAonuM zrI saMghamAM gaurava bharyuM sthAna hovuM ja joIe ane teo sadA nizcita rahe AvuM koI Ayojana karavuM ja joIe A makkama-paNe mAnatA ane pU. AcAryabhagavaMtone paNa jaNAvatA. prasaMge prasaMge jAhera samAraMbhomAM Takora paNa karatA hatA. sadA niHspRha sva. paMDitajInuM temanI hayAtImAM ane hayAtI bAda anokhuM sanmAna thayuM te prasaMga upara daSTipAta karIe. pU. A. bha. zrImad vijaya hemaprabhasUrijI ma. sAhebane potAnA vidyAdAtA ane mArgadarzaka sva. paMDitajI prati savizeSa AdarabhAva hatomArI girivihAra, pAlitANAnI rajatajayaMti mahotsava prasaMge pU. A. bhagavaMtazrInI preraNAthI girivihAra TrasTanA TrasTIoe hRdayanA umaLakA sAthe paM. pra. zrI chabIladAsabhAIne 4 girivihAra-dharmazALAno eka bloka arpaNa karI anokhuM (advitIya) sanmAna karyuM hatuM, smRti vizeSAMkanA pariziSTavibhAgamAM vizeSa ullekha karavAmAM Avela che. svargavAsa bAda khaMbhAtanI nagarapAlikAe paMDitajInuM khaMbhAtamAM jyAM nivAsasthAna hatuM te dAdAsAheba poLanA cokanuM vyAkaraNa vizArada paM. zrI chabIladAsabhAI saMghavI coka A 6e nAma ApI maraNottara sanmAna dvArA eka vidvAn puruSane aMjali ApI hatI. smRti vizeSAMkamAM 6 AvA to aneka prasaMgo nihALavA maLaze mAtra vidvAn ja nahiM paraMtu tAttvika, AdhyAtmika anubhavapUrNa jJAnI hatA, kriyAruci hatI svAdhyAyamaya jIvana hatuM, AcArasaMpanna puNyAtmAo prati haiyAmAM ghaNo Adara hato.' ka 120000 2009 - jevI 5 Jal:Education international Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali o paMDitajInI ciravidAya bAda pU. AcArya bhagavaMto vagerenA je pratibhAva sAMbhaLavA che maLyA tyAre thayuM ke koI virala vyaktitva A jJAnI suzrAvakanuM hatuM. A tatkAlIna je. mu.pU. tapAgaccha jainazramaNasaMghanA vaDIla A.bha. pU.pAda zrImad vijayarAmasUrIzvarajI ma.sAheba (DahelAvALA) Adi gurubhagavaMto, paMDitajI pAse abhyAsa karI che jJAna ane cAritradharmanI ArAdhanAmAM rata pU. sAdhvIjI ma. sAhebo, zreSThivarya zrI zreNikabhAI hukama kasturabhAI zeTha Adi suzrAvako tathA vidvAna puruSonA AvelA saMdezAo vAMcatAM sva. paMDitajI , prati lAgaNI dharAvatA zrutarasika puNyAtmAonA aMtaramAM evo bhAva jAgyo ke nAnAsvarUpamAM paNa smRtivizeSAMka pragaTa thAya. sva. paMDitajI zrI jainadharma tattvajJAna pracAraka pariSad sAthe prAraMbhathI saMkaLAyelA hatA eTaluM ja nahiM paNa aMtima samaya sudhI mArgadarzaka rahyA. A saMsthAnA 06 padAdhikArIonA hRdayamAM paMDitajInuM advitIya sthAna hatuM "pariSadU' smRtivizeSAMka prakAzita kare A bhAvanA zubhecchakoe darzAvatAM pariSade temanI rajUAta vadhAvI lIdhI. jJAnanA mAdhyamathI puSponIjema suvAsa prasarAvanAra jJAnIpuruSane aMjali ApavAnI hovAthI A 'smRtivizeSAMka'nuM .yathArtha nAma 'jJAnapuSpAMjali' rAkhavAnuM nakkI thayuM. | smRtivizeSAMkamAM pUjya AcArya bhagavaMtAdinA, pU. sAdhvIjI ma. sAhebonA, suzrAvakonA ane vidvAn adhyApakonA lekha, saMdezA prApta thayA te lIdhA che taduparAMta pariziSTa * vibhAgamAM zrImad yazovijayajI jainasaMskRta pAThazALA -mahesANA (paMDitajInI " jJAnadAtrImAtRsaMsthA) tathA dharmavIra zreSThI zrI veNIcaMdabhAI (mAtRsaMsthApaka), jinazAsananA dRDharAgI sva. paM. zrI prabhudAsabhAI pArekha (vidyAguru), vyAkaraNa vizArad sva. paM. pra zrI have (c) zivalAlabhAI - pATaNa (sahAdhyAyI), karmasAhitya nipuNa prajJAcakSu sva. paM. zrI pukharAjajIbhAI ke - (vidyArthI) A jJAnI puruSonuM jIvana ane yogadAnazuM che teno khyAla zrI saMghone maLe tethI te saMbaMdhI lekho paNa lIdhA che. tathA (1) hastaprata eka paricaya (2) zrI kailAsa sAgarasUrijJAnamaMdira, kobAtIrtha, (gAMdhInagara-amadAvAda) (3) jinazAsana ArAdhanA TrasTa jinAgamanI vizeSa jANakArI maLI zake te dhyAnamAM laI A traNa lekho paNa mUkavAmAM Avela che A smRti vizeSAMkanuM prakAzana zrI jainadharma tattvajJAna pracAraka pariSade karyuM che A aMgeno kharca saMsthAmAM nAkhavAmAM Avela nathI paraMtu zubhecchakoe saMpUrNa Arthika sahayoga ApI A lAbha lIdho che. 0 Jain 25 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali "smRti vizeSAMka" pragaTa karavAmAM lagabhaga traNeka varSano samaya pasAra thai gayo che. AvelA lekho, saMdezAo ane bIjI paNa keTalIka mAhitI ekaThI karavAmAM samaya lAgela che. zrutajJAnasaMbaMdhI, devAdhidevanI acittvazakti ane acintyakRpAsaMbaMdhI lakhANa je je pejaupara bokSamAM ApelAM che te lakhANa tattvajJAnaparipatra, pAThazALAaMka, zrutamahApUjAaMka, ane zrutavizeSAMka kalyANamAsika, jinAjJAmAsika AdimAMthI lIdhAM che. temaja tattvacintakamahApuruSonAM ane vidvAna sAhityakAronAM AdhyAtmikalakhANo paNa koI koI pustakomAMthI lIdhAM che meTaranuM kaMpojha karavAnuM kAma sau prathama DaoN.zrI jitendrabhAizAhe karyuM che ke jeo zAradAbena ejyukezanala rIsarca senTaramAM tathA ela.DI. insTITyuTa Adi saMsthAomAM ghaNuM javAbadArIbharyuM kAmakAja saMbhALe che. tyArabAda teonI sammati sAthe A kAma "bodhidarzana grAphiksa'ne soMpavAmAM Avela, tyAM paMDita zrI parezabhAie ghaNI ja lAgaNI ane kALajIpUrvaka A kAma karI Apela che. pa. pU. A. bha. zrImad vijya zIlacandrasUrIzvarajI ma.sA.ne vinaMti karatAM pUjyazrIe keTalAka lekho joi Apela che tathA meTara goThavavA saMbaMdhamAM upayogI mArgadarzana ApyuM che. A vizeSAMkamAM jemanuM jemanuM yogadAna pratyakSa ke parokSa maLela che. te sarveno ame AbhAra mAnIe chIe. TH1 paMDitajInA svargavAsa pachI temanA suputro upara je je saMdezAo AvyA, tenI eka phAila temanA suputroe karI hatI. te phAila amArA upara teoe mokalI hatI. te AvelA saMdezAo uparathI A smRtivizeSAMka taiyAra karavAmAM Avyo che. saMdezAonI phAila taiyAra karavAmAM kadAca koi lekha rahI gayo hoya, athavA kaMpojha karanAranI zarata cUkathI koi lakhANa levuM rahI gayuM hoya ane tenA kAraNe A vizeSAMkamAM te lekha (lakhANa) chApavo rahI gayo hoya to caturvidha zrI saMghanI kSamA mAMgIe chIe. koi koi sthAne jarUra jaNAtAM lakhANamAM sudhAro-vadhAro karavAmAM Avela che. A smRtiaMka taiyAra karavAmAM puratI kALajI rAkhI che chatAM chadmasthAvasthAnA kAraNathI athavA pramAdavaza kaMi paNa bhUlacUka rahI gai hoya to te badala saMgha samakSa mAphI mAMgIe chIe. Jain Education Thera li. ja saMpAdako bran Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta AnaMda TrasTa saMcAlita saMbodhi bhavana udghATana prasaMge mI zArirIka udaoll jetA vAma smaraNathakI, abudhA kaSTo badhA jANatA, jetA jApakaraNathakI, vibudhanA kAryo saNA zobhatI8 jevA zALI thakI paLa bhavikato, puNyothI saMpaghA, bhAvai teM zrI zAradA caraNamAM hIjI rANA vaMTo. udaghATana prasaMge paMDitajI mA sarasvatIjI | sanmukha dIpaka pragaTAvI rahyA cheersonal Use Only | Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta AnaMda TrasTa saMcAlita saMbodhi bhavana udghATana prasaMge pU.A.bha.zrI pradyumnasUrijI ma.sAheba saMbodhibhavana udghATana prasaMge vAsakSepa kare che pU.A.bha. zrI abhayadevasUrijI ma.sA. paMDitajI tathA paM.zrI vasaMtabhAi dozI ubhA che saMbodhi bhavana udghATana prasaMge paMDitajI taktinI anAvaraNa vidhi kare che zrutaAnaMdaTrasTa saMbodhi bhavana udghATana prasaMge pU.A.bha.zrI devasUrIzvarajI ma.sA. pU.A.bha.zrI hemacandrasUrIzvarajI ma.sA. pU.A.bha.zrI pradyumnasUrIzvarajI ma.sA. pU.A.bha.zrI abhayadevasUrIzvarajI ma.sA. Adi zramaNa bhagavaMto pATa upara birAjamAna che paMDitajInuM prAsaMgika vaktavya pU.A.bha.zrI devasUrIzvarajI ma.sA. sAthe paMDitajIno vArtAlApa Only jaya nyAya bhagavatI bho patAyAM. WWW= te Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ le pAca zrutaAnaMdaTrasTa saMbodhi bhavana udghATana prasaMge pU.A.bha.zrI devasUrIzvarajI ma.sA.nI pAvananizrAmAM paMDitajInuM vaktavya udaghATana prasaMge zrI zreNikabhAi zeThanuM vaktavya zrI zreNikabhAi zeTha mA. sarasvatIjInI pratikRti paMDitajIne arpaNa kare che. pU.A.bha.zrI pradyumnasUrijI birAjamAna che bAjumAM paM.zrI jitendrabhAi ubhA che zrI zreNikabhAi zeTha sAthe paMDitajI udghATana mATe jai rahyA che. paM. zrI ratilAla dozI paMDitajInI sAthe . Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvikAzrama - pAlItANA mulAkAta prasaMge zrAvikAzrama- pAlitANA paMDitajI sAthe zrI somacaMda DI. zAha, paM.zrI dhIrUbhAi mahetA, paM. zrI rasikabhAi, zrI cImanabhAi (pAlitANAkara) vagere paMDitajIo paMDitajIne tilaka karatI zrAvikAzramanI bAlikA zrAvikAzramamAM paMDitajInuM vaktavya bAjumAM zrI somacaMda DI. zAha, paM. zrI dhIrubhAi, in Education International zrAvikAzramamAM gRhamAtAnuM bahumAna karatA paMDitajI bAjumAM zrI somacaMda DI. zAha, paM. zrI ramaNikabhAi, paM. zrI vasaMtabhAi (bhAbharavALA), zrI praviNabhAi zeTha, zrI dhIrendrabhAi mahetA zrI rasikabhAi, zrI cImanabhAi, zrI vasaMtabhAi dozI, zrI vikramabhAi, zrI naginadAsa vAvaDIkara Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvikAzramamAM gRhamAtA vasaMtabenanuM bahumAna karatA paMDitajI zrAvikAzrama-pAlItANAmAM guhamAtAnA bahumAna prasaMge paMDitajI, zrI somacaMda DI. zAha, paM.zrI rasikabhAi zrI nagInadAsa vAvaDIkara beThA che zrAvikAzramanA mukhya saMcAlaka zrI rajanIbhAi sAthe paMDitajI girivihAra pAlItANAmAM rajatajayaMti samAraMbhamAM lAkSaNika mudrAmAM paMDitajI 200 zrAvikAzramamAM gRhamAtAnuM bahumAna karatA paMDitajI bAjumAM zrI cImanabhAi tathA paM. zrI vasaMtabhAi dozI Private & Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvarNa caMdraka arpaNa mahuvA mahuvA jaina saMgha taraphathI pU.A.zrI nemisUrijI suvarNacaMdraka je vidvAnapurUSone arpaNa thayo te paM.zrI chabIladAsabhAi ane paM.zrI kapUracaMdabhAi vAraiyA. zrI caMpakabhAi vagaDA (pramukha) paMDitajIne tilaka kare che bAjumAM paM.zrI vasaMtabhAi dozI che zrI mahezabhAi dalAla (TrasTI) sanmAnapatranuM darzana karAve che, bAjumAM paMDitajI beThA che, pATa upara pU.A.bha. zrI zIlacandrasUrijI ma.sAheba birAjamAna che : O zrI pUnamacaMdabhAi dozI (TrasTI) paMDitajIne sanmAnapatra arpaNa kare che pAchaLa paM.zrI kapuracaMdabhAi beThA che. DaoN. sumanabhAi zAha (TrasTI) paMDitajIne suvarNacaMdraka arpaNa kare che Main Education International www.gammalitory.org Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va Educall takti anAvaraNa vidhi karatA zrI kumArapALabhAi desAi paMDitajInA suputro tarUNabhAi, jayezabhAi, umezabhAi, vasaMtabhAi dozI, himAzuMbhAi rAjA vagere bAjumAM ubhA che dIpaka pragaTAvatA paM. zrI vasaMtabhAi dozI khaMbhAtamAM coka nAmAbhidhAna samAraMbhamAM paMDitajInA phoTAne hAra paherAvatA paM.rasikabhAi, paM.ratibhAi, paM.vasaMtabhAi dozI M khaMbhAta coka nAmAbhidhAna prasaMge paMDitajInA phoTAne hAra paherAvatA zrI himAMzubhAi rAjA For Private dIpaka pragaTAvatA zrI kumArapALabhAi desAi nelibrary.org Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAta coka nAmAbhidhAna prasaMge samyaga darzana-jJAna-cAritrANi mokSamArgaH zrI sidhdhahema vyAkaraNa vizArada" | paDiMtapravara zrI chabIladAsa saMghavI ha, thAka, VdAdA sAhebanI poLa - khaMbhAta samAraMbhamAM vaktavya ApatA paM. zrI vasaMtabhAi dozI samAraMbha prasaMge DAbI bAjuthI zreSThivarya zrI bhANAbhAi cokasI, zrI kumArapALabhAi desAi chelle paMDitajInA suputra tarUNabhAi - YpU.pAda A.bha. zrI naMdanasUrIzvarajI zrImadyazovijayajI jainasaMskRta pAThazALA-mahesANA ma. sAheba tathA pU.A.bha. paMDitajIne kaMkunuM tilaka karatA zrI sUryodayasUrijI ma.sAheba zrI zreNikabhAi zeTha bAjumAM - vasaMtabhAi dozI. sAthe paMDitajI nation te Personale www janelibrary.org Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educa smRti vizeSAMka zubhecchakonAM nAma jJAna puSpAMjali 1 zeTha zrI khumacaMda ratanacaMda zAha parivAra-muMbaI 2. zeTha zrI pravINacaMda ratanacaMda rAjA parivAra-mubaMI 3 zeTha zrI kezavalAla bulAkhIdAsa zAha parivAra (khaMbhAtavALA)-muMbaI 4 a. sau. rasIlAbena rameza caMdra zAha (khaMbhAtavALA)-muMbaI 5 kAntAbena suMdaralAla kApaDIyA parivAra-muMbaI 6 zrI jayabhikhkhu sAhitya TrasTa - amadAvAda 7 zrI jinaArAdhaka maMDaLa, zaMkaralena kAMdivalI (ve)-muMbaI pus 8 zrI abhecaMda gulAbacaMda jhaverI parivAra-muMbaI 9 zrI maNilAla lallubhAI zAha parivAra-muMbaI zrutajJAna tArI bhakti karatAM hRdaya muja pulakita bane zrutajJAna tAruM smaraNa karatAM mana mAruM nirmaLa bane zrutajJAna tujane jIvana dharatAM dhyeya muja najadika bane. upakAra tAro zuM kahuM ? tuja hastIthI mukti maLe. w.jainlibrary.org | Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w -. 13 28 che ja 31 re 34 ja ( A 47 50 (jJAna puSpAMjali ) anukramaNikA anuM. lekhakanuM nAma smRtigraMtha-samAlocanA zrI dalapatalAla sI. zAha saMpAdakIya saMpAdaka samiti zubhecchakonAM nAma mRti vizeSAMka paricaya pU. zramaNabhagavaMtonA saMdezA jJAnagaMgA vahAvatA paMDitajI ! A. zrI vijaya rAjendrasUrijI ma.sA.(kalikuMDatIrtha) jJAnanI avirata paraba A. zrI vijaya hemacandrasUrijI ma.sA. 30 jinazAsana-anurAgI paMDitajI A. zrI vijayazIlacandrasUrijI ma.sA. guNAnurAgI paM.zrI chabIladAsabhAI A. zrI azokasAgarasUrijIma.sA. jainazAsananI prabhAvakatAne prasarAvatI A.zrIvijayayazobhadrasUrijI ma.sA. puNyapratibhA paMDitavarya zrI chabIladAsabhAi jaya giranArI A. zrI hemacaMdrasAgarasUrijI ma.sA. 38 samyagu-darzana-jJAna-cAritrANi mokSamArgaH paM.zrI vajasenavi.jI. ma.sA. 9. paMDitavarya zrI chabIladAsabhAI saMghavI eka sadAcAramaya vidvavyaktitva paM. zrI kalyANabodhivijayajIgaNI 42 10. siddhahemavyAkaraNa niSNAta 5. zrI naMdIghoSavijayajIgaNI 11. svabhAvamagna paMDitajI muni zrI udayaprabhavijayajI ma.sA. 12. mUrdhanya paMDitajI muni zrI pUrNacandrasAgarajI ma.sA. 13. vinamra paMDitajI muni zrI lablinidhAnavijayajI ma.sA. 14. zrutajJAnadAtA muni zrI jinakIrtivijayajI ma. sA. 15. jinazAsanano sitAro kharI paDyo sA. zrI ravInduprabhAzrIjI ma.sA.(khaMbhAtavALA) 16. zAsanano jhaLahaLato jJAnadIpaka sA. zrI.pIyUSaprajJAzrIjI ma.sA. 17. upakArI paMDitavarya sA. zrI jayantaprabhAzrIjI ma.sA. 18. saphaLatA puSkaLa chatAM saraLatA joradAra sA. zrI anaMtaprabhAzrIjI ma.sA. 19. jJAnamUrti paMDitajI sA. zrI ratnayazAzrIjI -jayapUrNAzrIjI ma.sA. 20. vidyAguru paMDitajI sA. zrI punyaprabhA zrIjI ma.sA. 21. prabhuzAsananA rAgI paMDitajI sA. zrImokSadharmAzrIjI ma.sA. 22. gulAba gayuM ne phoramarahI sA. zrIkAvyaprajJAzrIjI ma.sA. 23. sva. paM.zrI chabIladAsabhAIne jJAnAMjali paM. zrI kAntilAla bhUdharadAsa zAha 24. vidvadraratna zrI chabIladAsabhAI zrI dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA 25. niHspRhI paMDitajI zrI cImanalAla pAlItANAkara 26. paMDita mUrdhanya zrI chabIladAsabhAI paM.zrI rasikalAla zAMtilAla mahetA 27. sarasvatI naMdana zrIyuta, chabIladAsabhAI adhyApaka zrI dalapatabhAI sI. zAha 28. zrI paMDitajI navInacaMdrakezavalAla kApaDIyA 29. zrutajJAna pratibhAsaMpanna paM.pra.zrI chabIladAsabhAI ke. saMghavI zrI vasaMtalAla ema. dozI 30. jinazAsanaratna paM.zrI chabIladAsa saMghavI DaoN. jitendrabhAi bI. zAha 31. samyagrejJAnanI jIvaMta paraba zrI kumArapALa desAI 51 54 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali ) pRSTha DO anuM. lekhakanuM nAma 32 dhArmika-zikSakone preraNAmUrti paMDitavarya chabIladAsabhAI mANekalAla haragovanadAsa sonethA-surata 33. saMskAradAtA upakArIsvajana zrI ramezabhAI sI. zAha (khaMbhAtI) 34. sadA prasanna paMDitajI zrI araviMdabhAI sI. zAha (khaMbhAtI) 35. paramaAdaraNIya paMDitavaryazrI adhyApaka zrI guNavaMtabhAI saMghavI 36, zrI zrutajJAnAya namonamaH adhyApaka zrI pravINacaMdra bhogIlAla zeTha 37. phUlaDe...phUlaDe....phorama adhyApaka zrI dhIrendrabhAI Ara. mahetA 38. paMDitajInI guNasuvAsa paM. zrI dinezabhAI kAMtilAla mahetA 39. vyAkaraNa vizArada paMDitajI paM. zrI bhAvezabhAI ravIndrabhAI dozI 40. namaskAra ApanA caraNomAM paM. zrI rAjendra esa. saMghavI 41. zraddhAMjali: paM. zrI parezabhAI jazavaMtalAla zAha 42. vAtsalyanidhi pU. paM. chabIladAsabhAI paM. zrI prakAzabhAI ke. dozI, 43. zAsana cAhaka zrI chabIladAsabhAI saMghavI paM. zrI hiMmatalAla e. zAha- kAMdivalI 44 upakArI paMDitajI paM. zrI zrI bharatakumAra sI. kApaDIyA 45 jJAna, vinaya ane saMskArano khajAno zrI bAbubhAI beMkara : 46. saMsthAonA pratibhAva 47. pU.sAdhvIjI bhagavaMtonA saMdezA 48. zrAvakonA saMdezA 49. paM. chabIladAsa saMghavIne kAvyamaya guNAMjali pU. munirAja zrI nirvedacandravi.ma. 50. 5. chabIladAsa saMghavIne kAvyamaya aMjali naTavaralAla esa. zAha 51. vAtsalyanidhipUjya pitAzrI paMDitajI parivAra pa2, vidyAdAtA paMDitajInuM viziSTa bahumAna girivihAra-pAlItANA pa3 zrImadyazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA zatAbdI aMka saMkalita 54. naravIra-dharmavIra-zreSThI zrI veNIcaMdabhAI paM.zrI ratilAla cimanalAla dozI 55. paM. zrI prabhudAsabhAI becaradAsa pArekha zatAbdI aMka saMkalita 56. paM. zrI pukharAjajI amIcaMdajI zrI ratilAla cimanalAla dozI 57. paM. zrI zivalAlabhAInemacaMdabhAI paM. zrI candrakAnta esa. saMghavI 58. vAcakavara zrImadyazovijayajI mahArAja paM. chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI 59. hastaprata: eka paricaya pU. munirAja zrI ajayasAgarajI ma.sA. 60 A zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira pU. munirAjazrI ajayasAgarajI ma. sAheba 61. jinazAsana ArAdhanA TrasTa saMsthAna paM. zrI candrakAnta esa. saMghavI 62. paM. zrI chabIladAsabhAi saMghavI coka khaMbhAta 102 104 106 107 109 110 111 114 117 120 129 130 131 134 138 141 144 148 150 155 161 173 175 E cation Intera Prileteresonal use www.jalnih Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 nAma janma pitAnuM nAma mAtAnuM nAma vyavahArikaabhyAsa dhArmikaabhyAsa kyAM karyo ? dhArmikaabhyAsa dhArmikaabhyAsa kyAM karAvyo ? svargavAsa divasa dharmapatnI dharmapatnIno svargavAsa putro putrI vaDIla baMdhu paricaya : chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI : poSa suda 13, saMvata 1975 - bhAbhara : kezarIcaMdabhAI mAnacaMdabhAI saMghavI : : : : dravyAnuyoganA grantho tathA saMskRta-prAkRta, vyAkaraNa, kAvyAnuzAsana, nyAya, sAhitya vagere : mahesANA, khaMbhAta, surata : : jekorabena dho. 7, bhAbhara zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA, mahesANA, : jJAnapuSpAMjali : : zrAvaNa vada 14, saMvata 2042 cAra (traNa hayAta) sva. yazavaMtabhAI tathA tarUNabhAI, jayezabhAI, umezabhAI, traNa (be hayAta) sva. pratibhAbena, anasUyAbena (pU.sA. zrI anaMtaprabhAzrIjI), tathA mAyAbena : 1. sva zrI ziracaMdabhAI u.va.79, dhArmika abhyAsa sAro, samAjamAM temanu AgavuM sthAna hatuM. zrAvaNa suda 13, vi.saMvata 2058 lIlAbena 2. sva zrI dalasukhabhAI u.va.34 nAnI uMmaramAM svargavAsa thayo. 3. zrI laheracaMdabhAI u.va.90 vi.saM.1972 zrAvaNa vada-5 bhAbharamAM janma. 90 varSanI uMmare paNa yAdazakti ghaNI sArI che. janma divase cauvihAra upavAsa kare che je vayovRddha uMmare Aje paNa cAlu che. zrI laheracaMdabhAI ane laghubaMdhu zrI chabIladAsabhAI banne vaikuMTharAma dalachArAma trivedI (vAva)nI preraNAthI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 jJAna puSpAMjali dhArmika abhyAsa mATe zrImad yazovijaya jaina saMskRta pAThazALA mahesANAmAM vi.saM.1989mAM dAkhala thayA. zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA, mahesANAnA tejasvI vidyArthI zrI chabIladAsabhAIne jaina tattvajJAnanA graMthonuM ciMtana-anuprekSAnI dizA paMDitapravara suzrAvaka zrI prabhudAsabhAI becaradAsa pAsethI maLI. lagabhaga 3 varSa abhyAsa karI sau prathama lodarA-vijApura pAThazALAmAM joDAyA, pAMca varSa abhyAsa karAvyo, gurUkuLa - pAlItANAmAM pAMca varSa dhArmika zikSaka rahyA, vi.saM. 2001 thI amadAvAda sthAyI thayA che. vi.saM.2060 sudhI dhArmika zikSaNa kSetre pravRtta rahyA, vRddhAvasthAnA kAraNe hAla nivRtti lIdhI che. vi.saM. 2001 thI 2030 zeTha ANaMdajI kalyANajI peDhImAM (amadAvAda) cakSuTIkA vibhAga, mAlakharIdI AdimAM pramANikatApUrvaka javAbadArI saMbhALI che. ladhubaMdhu paM.zrI chabIladAsabhAInI jema spaSTavaktA ane nirbhaya che. sahAdhyAyI, vyAkaraNa vizArada paM.pra.zrI zivalAlabhAI tathA paMDitajIe saMskRta-prAkRta vyAkaraNa AdinuM vizeSa jJAna pU. pAda A.bha. zrImad vijaya lAvaNyasUrIzvarajI ma.sA. tathA pU.pAda A.bha. zrImad vijayadharmadhurandhrarasUrIzvarajI ma.sA. pAse rahIne meLavyuM. nyAyanA viSayamAM nipuNatA p. munirAja zrI manakavijayajI ma. sAheba pAse rahI meLavI. abhyAsakALa pachI adhyApananA kSetramAM paMDitajInuM vizeSa yogadAna jJAnanagarI khaMbhAtamAM rahyuM. khaMbhAtamAM zeTha zrI kezavalAla bulAkhIdAsa saMcAlita zrI bhaTTIbAI-syAdvAda saMskRta pAThazALAmAM 48varSa prAdhyApaka rahyA. A samaya daramyAna tapAgaccha temaja anyagacchanA seMkaDonI saMkhyAmAM sAdhu - sAdhvIjI mahArAja sAhebo ane jaina-jainetara vidvAnoe paMDitajInA jJAnano lAbha lIdho, taduparAMta rAtrinA samaye prauDhavargane sUtronA rahasyo saraLa bhASAmAM samajAvatA jethI kriyA karavAmAM AvanAra vargane rasa paDato. Aje paNa khaMbhAtanA yuvAno ane prauDhavarganA haiyAmAM paMDitajInuM AdarabharyuM sthAna che. mArgadarzana : zrI jainadharma tattvajJAna pracAraka pariSad zrI yazovijaya jaina saMskRta pAThazALA-mahesANA zrI rAjanagara dhArmika parIkSA saMsthA amadAvAda, jaina zve. ejyu. borDa, jaina dhA. zi. saMgha - muMbaI. khaMbhAtanA tamAma saMgho - pAThazALAo vageremAM. . Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 ): che - ma. zAne puSpAMjali 1 pU. zramaNabhagavaMtonA saMdezA paMDitajInA avasAnathI eka pIDha-anubhavI-zAsanAnurAgI zrAvakanI to khoTa zrI saMghane paDI ja che. sAthe zramaNa-zramaNI saMghanA adhyayana mATe varSonA anubhavapUrvaka karAvavAnA eka sevAyajJa-jJAnayajJanI paNa pUrNatA thaI te kharekhara khedajanaka che. have to jarUra che temanI vicAradhArAne anurUpa zAsana ane saMghanA kAryane karanAra AvA saMniSTha kAryakaranI? tenI pUrti thaze ke kema? te praznArtha na rahetAM pUrNa thAya tevI zubhakAmanA. temanA jIvananI AgavI, uDIne AMkhe vaLage tevI vizeSatA hatI niHspRhatA, bAhyavyavahAro-ADaMbara-dhananI lAlasAmAMthI alipta eka udAtta AdarzarUpa teo hatA. temanI smRtine yAdagAra banAvavA kaMIka Ayojana thAya te jarUrI che. pU. A.bha. zrImad vijaya rAmasUrIzvarajI ma. sA. (DahelAvALA) paMDitajI amArA vidyAguru hatA. jinazAsananA eka sarvatomukhI pratibhA dharAvanArA prakAMDa paMDitajInI vidAya asahya che. teonI chellI kSaNa paNa sAdhvIjIone adhyayana karAvavAnI bhAvanAmAM gaI. Ama paMDita- maraNa sAdhI gayA. zrutajJAnanI sAdhanAmAM lIna paMDitajI saunA AdaraNIya hatA. saMgatano AtmA jJAnopAsanA karato gayo che. jayAM hoya tyAM te jJAna saMskAra punaH meLavI zAsana ane zrutajJAnanI bhakti kare e eka teo mATe zraddhAMjali. pU. A. bha. zrI candrodayasUrijI ma. sA. zAsanaratna paMDita ziromaNi suzrAvaka zrI chabIladAsabhAInA nidhanathI gherA zokanI lAgaNI anubhavI che. temanA javAthI zAsanane moTI khoTa paDI che ane zUnyAvakAza sarjAyo che. keTalIye mahenate keTalAya varase AvI virala vyakti taiyAra thAya che. jyAre jyAre gUMcavaNanI vAto AvatI hatI tyAre tyAre emanA mArgadarzananI rAha jovAtI. divaMgata AtmAne zAzvata zAMti : maLo. e ja maMgalakAmanA... pU.A.bha. zrI. azokacaMdrasUrijI tathA. pU.A.bha. zrI. somacaMdrasUrijI ma.sA. paMDitavarya zrI chabIladAsabhAI jemaNe bALavayanI aMdara pU. A. bha. zrI vijaya lAvaNya sUrIzvarajI ma. sA.nI nizrAmAM mahAmaMgalakArI upadhAna tapanI mahAna ArAdhanA karela. pU. A. bha. zrI vijaya kumudacaMdrasUrIzvarajI ma. sA. nuM caritra khaMbhAta mukAme teozrIe lakhela. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali paMDitazrIjIe emanA jIvanamAM hajAro upara pU. sAdhu-sAdhvIjI ma. sA. ne anekAneka atikaThIna graMthonuM dilapUrvaka abhyAsa karAvela. pU. A. bha. zrI vijaya naMdanasUrIzvarajI ma. sA.nI nizrAmAM khaMbhAta mukAme teo zAstrone mATe khAsa salAha sUcana levA AvatA hatA. pUjyapAda A. bha. zrI naMdanasUrIzvarajI ma. sAhebe khaMbhAta mukAme jyAre upadhAna karAvyA tyAre temanA puruSArthathI paMdara varSathI aMdaranA lagabhaga 47 chokarAM-chokarIoe mALA paridhAna karyuM, te samaye temane sArAmAM sArI sevA karI hatI. emane emanA jIvanamAM kyAreya paNa pramAda karyAvinA pUjya sAdhusAdhvIjIone taiyA2 karI zAsananA mArge vALyA che. khubI to e hatI ke temane badhuM kaMThastha hatuM. pU. A.bha.zrI. prabodhacaMdrasUrijI, ma.sA. 14 paMDitavaryazrI chabIladAsabhAI zrIyazovijaya jaina saMskRta pAThazALA - mahesANAmAM jJAna prApta karI jJAnajyoti jvalaMta rAkhavA satata puruSArtha karatA hatA. aneka pUjya gurubhagavaMto - sAdhvIjI bhagavaMto tathA zrAvaka-zrAvikA vRMdane jJAnadAnanuM kArya karatA rahyA, je temanA jIvananI eka AgavI vizeSatA hatI. kharekhara temanA avasAnathI gaNanApAtra jJAnadAtAnI uNapa jinazAsanane satAvatI raheze. temano AtmA jyAM paNa hoya tyAMthI uttarottara pragati karI paramasukhane pAme te ja abhyarthanA. pU. A. bha. zrI hemaprabhasUrijI ma.sA . (pU. A. bha. zrI nItisUrijI samudAya) jainazAsanane eka paMDitaratnanI khoTa paDI che. teoe jIvanaparyaMta jJAnanI paraba mAMDI hatI. keTalAya AtmAone saMyamamArge vALIne prabhuzAsananI sevA karI che. pU. A. bha. zrI narendrasAgarasUrijI ma.sA. paMDitazrI chabIladAsabhAI jainasaMghanA tejasvI adhyApaka hatA. temanI jJAnopAsanA khUba ja prazaMsanIya-anumodanIya hatI. sadgatazrInA jIvanamAMthI kaMIka sadguNa-sadbodha grahaNa sahu kare eja aMtaranA zubhAziSa. pU. A. bha. zrI manoharakIrtisAgarasUrijI ma.sA. jinazAsananA aNamola ratna paMDita zrI chabIladAsabhAIe caturvidha zrI saMdhamAM jJAnano prakAza pAtharavAnI asAdhAraNa mahenata karI hatI. jJAna ane kriyA sAthe zraddhAsaMpanna paMDitane maLavAno prasaMga avAranavAra ghaNIvAra Avyo che. emanI nikhAlasatA ane spaSTavAditA emanA aMta2mAM jJAnanI dhArA pravAhita thayAnA pratIkarUpe hatI. divaMgata AtmAne zAMti prAptinI aMtarathI kAmanA. pU. A. bha. zrI. jayaMtasenasUrijI ma. sA. (tristutika) Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 5 ) : * - - - 4 . . * * * * * * * * * * * ( rAnapuSpAMjali eka sArA, jJAnasaMpanna, AcArasaMpanna ane gaMbhIra jaina paMDitajInI khoTa paDI che. mahesANAmAM adhyayana pUrNa karI khaMbhAta AvyA tyAre maLavAnuM thatuM. jJAnanI vAto karatA ane sAthe sAthe temanI prauDha pratibhAno khyAla paNa Avato. AgaLa jatAM temaNe pratiSThA vagere vidhiomAM paNa sArI jANakArI prApta karelI. pU. A. bha. zrI mitrAnaMdasUrijI ma. sA. zrI chabIladAsabhAI zAsana samarpita paramazraddhALu suzrAvaka paMDitavarya hatA. aneka zramaNa-zramaNIo tathA zrAvaka-zrAvikAone saMskRta-prAkRta-vyAkaraNa ane karmagranthAdinuM niHsvArthabhAve jJAnadAna karI jIvanane dhanya banAvyuM che. paMDitajInA svargagamanathI zrIsaMghane eka mahAna zraddhAsaMpanna tathA gurujanavallabha paMDitavaryanI khoTa paDI che. amArA mATe paNa teonA hRdayamAM paripUrNa pUjyabhAva tathA AtmIyatA hatI e satya hakIkata che. teozrI jayAM hoya tyAM zAsananI ArAdhanA karI punaH mAnavabhava-jinazAsana meLavI cAritrasaMpanna AtmAone Apela jJAnadAnanA prabhAve cAritra prApta karI, karmamukti meLavI, mokSa sukhanA bhAgIdAra bane tevI eka ja zubhAbhilASA. pU. A. bha. zrI naradevasAgarasUrijI ma. sA. zAsananA eka suMdara ArAdhaka, jJAnapathadarzaka paMDita pravaranA avasAnathI bhAre khoTa paDI che. AtmapariNatajJAnInI vidAyathI AghAta jarUra lAge paNa suMdara samAdhimAM gayA teno AnaMda paNa hoya. karmanA niyamane samajI vadhu sAvadha banI ekameva mokSamArganI ArAdhanAmAM lIna banI sahu parahita sAdho eja zubhecchA. pU.A.bha.zrI. mahAbalasUrijI ma.sA. pU.A.bha.zrI. puNyapAlasUrijI ma.sA. paM. zrI chabIladAsabhAI jainazAsanane saMpUrNa vaphAdAra hatA. prabhuzAsananI sevA karatAM karatAM vidAya aNadhArI thaI che. temanA jIvanamAM samyagRjJAnano dIpaka jhaLahaLato hato. samyagrajJAnanA prabhAve vinaya, viveka ane namratA jIvanamAM vaNAI gaI hatI. gata sAla mArI pAse AvelA tyAre nAnAmAM nAnA sAdhune vaMdana karIne beThA. AjanA yAMtrikayuganA kALamAM dharmamAM zraddhA rahevI muzkela che paraMtu jJAnanA prabhAve paMDitajInI zraddhA aTala hatI. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16)* * * * * * * * * * * * * * * * ( jJAna puSpAMjali ) paMDitajI gayA paraMtu saddaguNonI suvAsa mukatA gayA che. eka dIpaka hajAro dIpaka pragaTAve tema paMDitajIe aneka jJAnadIpaka pragaTAvyA che. pU. A. bha. zrI jitendrasAgarasUrijI ma. sA. paMDita zrI chabIladAsabhAIno paricaya vi. saM. 2008, 2009 ane 2012mAM khaMbhAtanA cAturmAsamAM thayo. vyAkaraNa-kAvyAdimAM vidvattA sAthe saMskRta bhASA upara ghaNuM ja prabhutva hatuM. sAdhu-sAdhvIone utsAhathI, AtmIyatAthI adhyayana karAvatA. vAstavikarIte emanI zikSaNa paddhati e eka sarasvatInI dena hatI. AvA samarthavidvAnanI ciravidAyathI jinazAsanane ghaNI ja moTI khoTa paDI che. vartamAnamAM AvA mahAna vidvAna paMDitajI maLavA khUba ja muzkela che. ze bhUlAya... AvA vidvAn ziromaNi paMDitajIne... ze bhUlAya... emanI AtmIyatA ane zikSaNa paddhatine ze bhUlAya... emanI udAratAne... ze bhUlAya... emanI jJAnapipAsAne... AvA ajoDa, mahAna, vidvAn paMDitajInuM saMsmaraNa sadaiva jinazAsanamAM rahyuM che ane raheze. divaMgata teozrIno AtmA punaH prabhuzAsanane pAmI samyagujJAna pradAna karI-karAvI amaratAne prApta karo. e ja zubhAbhilASA. pU. A. bha. zrI sthUlabhadrasUrijI ma. sA. caturvidha zrI saMghamAM bhaNAvavA dvArA jabarajasta jJAnanI bhakti karI che. A vAraso bhaviSyamAM - jIvaMta rahevo joIe. paMDitajInI jJAnanI ArAdhanAnI smRtirUpe ucca abhyAsa karavAnI dhArmika pAThazALA thAya tema huM IcchuM chuM. pU.A.bha.zrI.prabhAkarasUrijI ma. sAheba (pU.A.bha.zrI rAmacandrasUrijI samudAya) paMDitajInA svargavAsathI zAsanane ane vidvAnone khoTa paDI che. mArA parama upakArI hatA. emanA prayAso ane gurukRpAthI ja Aje A sthAna upara chuM. emano upakAra jIvanabhara bhUlAya tema nathI. abhyAsanI sAthe uttama koTinI vAto pirasatA jethI Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali temanI pAse abhyAsa karanArA abhyAsanI sAthe saMskAra samRddhi pAmIne nirbhayapaNe ujjavala jIvana jIvavAnI zaktino anubhava karatA. 17 mArA sAdhuone paNa abhyAsa karAvI temaNe taiyAra karyA che jethI sAdhuo vAraMvAra temano upakAra yAda kare che. uttamasthAnamAM rahelo paMDitavaryano AtmA anekone preraNA ApanAra bane e ja aMtaranI bhAvanA. pU. A. bha. zrI hemaprabhasUrijI ma. sA. (girivihAra, pAlItANA) paMDitajIne aneka pU. sAdhubhagavanto tathA pU. sAdhvIjI mahArAja ko vidyAdAna diyA hai / jIvanaparyaMta samyagjJAnakI upAsanA paThana-pAThana dvArA kI hai| eka mahAna paNDita ke cale jAne se saMgha ko bar3I kSati huI hai / unakI AtmA ko paramazAnti mile yahI jinezvaradevase merI prArthanA hai pU. A. bha. zrI padmasAgarasUrijI ma.sA. jJAnAmRtamAM nimagna, zrutajJAnanA aThaMga upAsaka, sarasvatInaMdana vidvarya zrI chabIladAsabhAInA nidhananA samAcArathI AghAta anubhavyo. - teozrInA mukhAraviMda para haMmezAM jJAnanuM teja tapatuM hatuM. karakamalamAM zrutasAgara laherAto, haiyAmAM sarasvatInI sAdhanA hatI. jyAre juo tyAre svAdhyAyanI seja para zrAvaka jIvananI moja mANatA hatA. teozrI niHsvArtha bhAve, nikhAlasahaiye, vAtsalyapUrNa hRdaye gahanaviSayone saraLa ane surucikara banAvI vidyAdAna karatA hatA. jIvana dhUpasaLI jevuM sugaMdhamaya hatuM. mananI amIrAta jabarajasta hatI. vayovRddha chatAM paLano pramAda nahi ane zArIrika asvasthatA chatAM manobaLa meru jevuM acala hatuM. AjIvana niSpakSa-niSThApUrvaka sAdhu-sAdhvIjI tyAgI vRMdane bhaNAvavuM e temanuM AtmakalakSI kartavya hatuM je aMtima zvAsozvAsa sudhI bajAvyuM. teozrInI vidAyathI samasta jaina samAje zrUtaratnano aNamola khajAno gumAvyo che. je najIkanA samayamAM pUrI zakAze nahI. samabhAvathI samAdhimaraNa prApta karI paMDitajIe jIvana saphaLa karI dIdhuM. sva. dharmAtmA paramakRpALu paramAtmAnA zAsanane punaH pAmI paramapaMthe paramapadanA adhikArI bane e ja zubhakAmanA. pU. A. bha. zrI labdhisUrijI ma. sA. (pU.A.bha.zrI bhaktisUrijI samudAya) Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * *( jJAna puSpAMjali) chabIladAsa saMghavInA jIvana aMge huM kAMI vadhAre jANato nathI paNa temane sAdhusAdhvIjIone sAruM jJAna Apela che. ghaNA ja dikSArthIone temane bhaNAvela che. temane temanI jJAnazaktino upayoga zAsananI sevA mATe karela che. pU. A.bha.zrI. zreyAMsacaMdrasUrijI ma.sA. paMDitajI svAdhyAyapremI hatA. temanI jJAnapradAna karavAnI AgavI kaLA hatI. jaina tattvajJAnanA gahana padArtho saraLa bhASAmAM samajAvavAnI zakti sArI hatI. vizeSatA e hatI ke pU. sAdhu bhagavaMto ane pU. sAdhvIjI ma. sAhebo pratye AdarabhAva sAro hato. pU. A.bha.zrI. kalpajayasUrijI ma.sA. paM. chabIladAsabhAInA nidhanathI eka mahAprANa vyaktitvane ApaNe gumAvyuM che. pAradarzI vidvattA sAthenI UMDI zraddhA ane ajoDa niSThA temanAmAM je joI che te bhAgye ja bIje sthaLe jovA maLe. pU. A.bha.zrI. yazovijayasUrijI ma.sA. paMDita zrI chabIladAsanA svargavAsano saMdezo maLyo. dehathI paMDitajI gayA. paNa jJAna e AtmAno guNa che "guNa' sAthe laIne jAya che, temanI suvAsa-sAdhu bhagavaMtomAM, khaMbhAtamAM ane paMDitavaryomAM jIvaMta che. pU. A. bha. zrI mahAnandasUrijI ma.sA. (pU. A. bha. zrI dharmasUrijI samudAya) saMskRta-prAkRta vyAkaraNanA pAragAmI ane nyAyazAstra temaja dravyAnuyoganA pramukha zAstronA niSNAta paMDitaratna zrI chabIladAsabhAI saMghavInI vidAyathI zAsanane khoTa paDI che. caturvidha zrI saMghane lagabhaga vi. saM. 1997thI vi. saM. 2058 daramyAna satata ucca graMthonuM adhyayana karAvanAra paMDitajInI zrutasevAnI ane zAsanasevAnI khUba khUba anumodanA. amArA paramagurudeva yugadivAkara pUjyapAda A. bha. zrI dharmasUrIzvarajI ma. sA.nA dravyAnuyoganA pravacanothI teo khUba khUba prabhAvita hatA ema pratyakSa vArtAlApamAM ame nihALyuM che. kyAreka kyAreka teoe amArI sAthe siddhahemacandra vyAkaraNa viSayaka carcA paNa karela tyAre emanI sUtro ane vRtti saMbaMdhI upasthiti joIne anumodanA thaI hatI. pU. A. bha. zrI sUryodayasUrijI ma. sA. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( jJAnapuSpAMjali paMDitajIno khaMbhAtamAM paricaya thayo. amArA sAdhuo temanI pAse bhaNyA che, vidvAna sAdhusAdhvIone taiyAra karI jinazAsananI ghaNI sArI sevA karI che. aMta samaya sudhI jJAnadAna jevuM zreSTha dAna karatAM karatAM mRtyune mahotsava banAvanAra paMDitajInA guNonI anumodanA karIe chIe. pU. A. bha. zrI candrasenasUrijI ma. sA. aneka puNyAtmAone samyajJAna ApavA dvArA zraddhAthI puSTha banAvI saMsAranI asAratAnA digdarzana karAvI cAritramArganA pathika banAvyA. saMyamamArgane prApta thayela pUjayone samyagujJAnanuM dAna karavApUrvaka adhyayananI satata preraNA ane pracAra karavApUrvaka jIvanane dhanya banAvyuM hatuM. huM paNa aneka vakhata paMDitajInA paricayamAM Avela hato teozrInI dIrdhadaSTi, saMyama custatAnI bhAvanA, svAdhyAyamAM ramaNatA, saMkaTanA samayamAM sahiSNutA ane zAsanapakSa uparano rAga ajoDa hato. | vicAra-vANI ane vartanazuddhi tathA darzananI vizuddhi dvArA aneka mumukSu puNyAtmAonA hRdayamAM prabhuzAsananI sthApanA karavAmAM nimitta banI mahAvideha kSetranA mArganA pathika banI jIvanane dhanyAtidhanya banAvI gayA. zAsanasamrATu sUrivara zrI nemisUrIzvarajI ma.nA seMkaDo AcAryAdi munivaro temaja sAgara samudAyanA seMkaDo pUjayonA AzIrvAda meLavavAnuM saubhAgya paMDitajIne sAMpaDyuM che. ane potAnI putrIne paNa zAsanane soMpI itihAsamAM suvarNAkSare potAnuM nAma amara banAvyuM che. meM paNa paMDitajI pAse vyAkaraNano abhyAsa karela. atyaMta zraddhA, zAsana pratyenI vaphAdArI ne jinAgamanA tattvane jIvanamAM utArI jIvana dhanya banAvI gayA, pU. A. bha.zrI nityodayasAgarasUri ma.sA., pU. A. bha.zrI caMdrAnanasAgarasUrijI ma.sA. paMDitajIe vayovRddha uMmare paNa jJAnadAnanuM kAma avirata cAlu rAkhyuM anekone bhaNAvyApaMDita banAvyA. siddhahema vyAkaraNa bAbata emanA jevA marmajJa ane anubhavI vidvAna koI najare caDatA nathI. emanA pAMDityano keTaloka lAbha pustaka pragaTa karI sA. zrI lAvaNyazrIjI (pATaDIvALA)nA parivAre Ama janatA mATe sulabha ane amara karyo che. emAM je kAMI adhUruM hoya te pUruM thAya to sAruM. pU. A. bha. zrI municandrasUrijI ma. sA. jinazAsananA sAdhu-sAdhvI parivArane eka jJAnI suzrAvaka, zraddhALu jJAnadAtAnI khoTa paDI che. milanasAra svabhAva, premALarIte bhaNAvavAnI viziSTa hathoTI, vyAkaraNa ane karmagranthAdinuM talasparzI jJAna, sAdhu-sAdhvI prati bahumAna ane jJAnadAnano zokha A hatI paMDitajImAM vizeSatA. paMDitajIe jJAna ane jJAnadAna dvArA jIvananI apUrva sAdhanA karI lIdhI. pU. A. bha. zrI yazovarmasUrijI ma. sA. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) * * * - * * * * * * * * * * * * * * ( jJAna puSpAMjali ) paMDitavarya zrI chabIladAsabhAInA svargavAsanA samAcAra je rIte jANyA te uparathI kahI zakAya ke temano samAdhipUrvaka svargavAsa emanA jIvanamAM kareluM mahAna jJAnadAnano prabhAva che. jJAnasaMbadhI temano pavitravAraso AgaLa vadhArIe e ja zubhakAmanA pU.A.bha.zrI kalAprabhasUrijI ma.sA. paMDitajI zAsanamAM eka ratnazrAvaka hatA. temanA haste ghaNA AtmA abhyAsa karI saMyamI banI sArA vyAkhyAnakAraka banyA che. mArA gurudevapU. A. bha. zrI rAjendrasUrijI ma. sA. (DahelAvALA) pAse ghaNIvAra padhAratA ane zAsananI vAta karatA emanA rUMvATe prabhuzAsana vasyuM hatuM. pU. A. bha. zrI vimalaratnasUrijI ma. sA. (DahelAvALA) paMDitajInA svargavAsathI eka anubhavI ane saraLa svabhAvI adhyApaka-ArAdhakanI zAsanane khoTa paDI che. 65 varSa jeTalA lAMbA kALa sudhI zrI saMghamAM aneka sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikAone samyagajJAna pradAna karI pracaMDa puNya prApta karyuM che ane eTale ja mRtyu zAstramAM jaNAvela paMDitamaraNa thayuM che je bhAgye ja koInA bhAgyamAM hoya che. e ajaba koTinA jJAnopAsaka, zramaNopAsaka, suzrAvakanI khoTa paDI gaI. pU. A. bha. zrI hemaratnasUrijI ma. sA. paMDitajInI vidAyathI anekagaNI vyathA Aje aneka pUjyo anubhavatA haze ke jemaNe potAnA vidyAdAtA suzrAvakane gumAvyA che. saraLa svabhAva, nirdoSa hRdaya, vidyAdAna mATenI sadAbahAra utkaTatA, nirmaLa zraddhA, AcAra pAvitrya ItyAdi aneka guNonuM svAmitva dharAvatA paMDitavaryazrIno AtmA jayAM paNa gayo haze tyAM prabhunA mArganI ArAdhanA cAlu ja rAkhaze. pU. A. bha. zrI ratnasuMdarasUrijI ma. sA. paMDitavarya zrI chabIlabhAI saMghavI "84 varSanI Ihalaukika yAtrA pUrNa karI namaskAra mahAmaMtranA smaraNa pUrvaka paralokanI vATe saMcaryA che. sadgata paMDitavaryazrIe nAnI umaramAMja suMdara zruta meLavI potAnI zakti, saMyoga ane samayanA vyayapUrvaka agaNya sAdhu-sAdhvIjI bhagavatone vyAkaraNAdi granthono abhyAsa karAvI khUba ja upayogI bhAthuM bheguM karela che. uparAMta saMghanA zrAvaka-zrAvikA vargamAM paNa zratopAsanAne vega maLe e mATe teozrI tana-mana-dhanathI prayatnazIla rahyA hatA. A zruta sAdhanAnA pariNAme ja teone suMdara samAdhimRtyunI prApti thavA pAmI che. teo to jayAM haze tyAM potAnI sAdhanA AgaLa vadhArI zreya sAdhaze. paraMtu have temanI gerahAjarImAM zrutajJAnanI sevA karavAnI pharaja sahunI vadhI jAya che. suMdara rIte zAsanane ArAdhI sahu sva-paranuM zreya sAdho.e ja abhilASA pU.A.bha.zrI. vijaya kIrtiyazasUrijI ma. sAheba Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali nazvaradeha dvArA zAzvata sthAnane upakAraka evA samyajJAna grahaNa ane adhyApana karAvavA dvArA jIvanane AdarzarUpa banAvanAra paMDitajInI anumodanA karIe chIe. 21 paMDitajIe potAno deha samyajJAnanA dAnamAM ja pUrNa karela che. ame paNa temanI pAse abhyAsa karela che. sadgata AtmAnA samyajJAnanA yajJane punaH punaH smRtimAM lAvIne upakArone yAda karIe. jinazAsanamAM eka mahAna paMDitanI khoTa paDI che. pU. A. bha. zrI ratnAkarasUrijI ma. sA. jainazAsanamAM jagata hitakartA paMcaparameSThibhagavaMto che. te pachI dezivaratidharomAM agrima, AcAra saMpanna, viziSTa vyaktitvanA dhaNI, ane uccakoTinA bahuzruta vidvAn ane vinamratAyukta paMDitavaryazrI chabIladAsabhAinuM nAma ApI zakAya. jemanI ciravidAyathI zramaNa-zramaNIvRMde eka samartha bApa gumAvyo hoya tevuM UMDu duHkha anubhavela che. munizrI rAjatilakasAgarajI tathA munizrI dharmakIrtisAgarajI te vakhate khaMbhAtanA comAsAmAM bAlamuni hatA. temanepaNa khUbaja sneha ne premathI adhyayana karAvyuM hatuM. vAtsalya sAthe vidyAdAnanuM eka nirvyAja vyasana hatuM ema kahI zakAya. jIvananI sAdhanAnA aMtima lakSya svarUpa samAdhi maraNane prApta karI jIvanane saphaLa banAvI gayA. have to chabIlabhAi gayA ane temanI chabI rahI gai je anekonA jIvanane AdarzarUpa banI raheze. pU.A.bha.zrI kalyANasAgarasUrijI ma.sA. (pU. paM. zrI abhayasAgarajI ma.sA.nA ziSya) paMDitajI jJAnaprasAramAM prakhara hatA. zAsanane ghaNI moTI khoTa paDI che. sadgatano puNyAtmA uttarottara jinazAsana pAmI samyak darzana-jJAna-cAritranI ArAdhanA karI zAzvata sukha pAme. pU. A. bha. zrIbhadrasenasUrijI ma.sA. na svargastha paMDitavaryazrI chabIladAsano mane koI ja paricaya na hovA chatAM je rIte emanA vize sAMbhaLyuM che enA AdhAre ema lAge ke teo mAtra vidvAn paMDita ja na hotA paraMtu pIDha ane pariNatazrAvaka paNa hatA. vartamAnamAM vidyamAna aneka sAdhu bhagavaMto ane AcArya bhagavaMtone paNa bhaNAvIne taiyAra karavAnuM saubhAgya temane prApta thayuM hatuM. AvA paMDitajIonI khoTa purAtI na hovAthI vedanA ApaNI sahunI hovA chatAM teno aphasosa ja mAtra karIne aTakI javAnA badale te khoTa pUrAya evA yogyadizAnA prayatno mATe ApaNe sahu sajAga banIe e ja pU.A.bha.zrInararatnasUrijI ma. sA. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali zramaNa saMsthAe saMgharatna gumAvyuM che. mUrdhanyakakSAnI vidvattA dharAvatA, utkRSTazIlavaMtA paMDitajI seMkaDo vidyArthI zramaNazramaNIoe gumAvyA che. 22 vyAkaraNa-tattvArthasUtra Adi aneka graMtho temaNe AtmasAt karyA hatA. samagra jainasaMghanA paMDitomAM teo vayovRddha, jJAnavRddha ane AcArasaMpanna hatA. seMkaDo sAdhu-sAdhvIjIne temaNe bhaNAvyA ethI temaNe eTaluM viziSTa puNya upArjana karyuM, jethI temanuM mRtyu maMgalamaya banyuM che. paralokamAM temano janma jinazAsananI suzrAvikAnI kUkhe thayo haze athavA devaloke mahardika deva banIne naMdIzvarAditIrthonI yAtrAomAM vicarato haze. temanA aDhaLaka sukRtonI khUba khUba anumodanA. pU. paM. zrI candrazekhara vi. ma.sA. paMDitavaryazrI chabIlabhAIe chevaTa sudhI jJAnadAnanuM mahAna kartavya bajAvyuM. emano jainazrutajJAna pratyeno ananya prema-ahobhAva emanA jIvanamAM satata nItarato dekhAyo che. anekAneka mumukSu bhavyAtmAone pote pAmelA zrutajJAnanuM rasapAna karAvI bhavobhava na bhUlAya evo e sahu para upakAra karyo che ane e dvArA jainazAsananI adbhuta sevA karI che. ema kalpanA thaI jAya ke bhaviSyamAM teone mAtra jainazAsana nahIM paNa viziSTa zrutajJAnanA kSayopazamathI yukta jainazAsana prApta thaze. emanI dharmazraddhA, jJAnabhakti, sa2LasvabhAva, sahAyakavRtti vagere guNo parivArane upakAraka thAya evI zubhecchA saha emanA AtmAnA zIghra siddhigamananI prabhune prArthanA. pU. paM. ajitazekharavijayajI ma.sA. pUjayazrI chabIladAsajIe 65 varasathI caturvidha zrIsaMghane jJAnopAsanAmAM emane je rIte joDyA che te khUba ja anumodanIya che. AvA anumodanIya prasaMgonI yAda te te vyaktionA guNo, anumodaka puNyAtmAmAM utare A ja sAcI bhAvazraddhAMjali che ane mAnavabhavanI saphaLatA che. pU. paM. naMdIbhUSaNa vi. ma.sA. paMDitajInA svargavAsanA samAcAra sAMbhaLIne kharekhara aphasosa thayo. hA...vairAgya preraka jinavANIthI mRtyu avazyabhAvI che te sAMbhaLIne mana ne vALI levuM te ekavAta che. paraMtu jyAre AjanA kaLiyugamAM navA vidvAna paMDito thavAnuM pramANa nahIMvat che tevA saMjogomAM sArA niSNAta paMDitanI ciravidAya jainazAsanane ghaNo AghAta pahoMcADe che. ghaNAM varSo pahelAM hu paMDitajIne khaMbhAtamAM maLyo hato. kezavalAla bulAkhIdAsa vagereno paricaya hato. tyArathI ghaNIvAra avAranavAra sabhAo vageremAM maLavA-karavAno avasara Avato. mane paNa teo sArI rIte oLakhatA hatA. ane huM paNa paMDitajIthI sArIrIte supere paricita hato. temanI vyAkaraNa temaja karmagranthanA zAstromAM gati ghaNI UMDI hatI. dhaNAM sAdhu-sAdhvIjIone bhaNAvavAno lAbha temaNe lIdho che. kharekhara teo dhanya che. paMDitajInA javAthI jainazAsanane ghaNI moTI khoTa paDI che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 23 ) va ha. phare - ka ja mi. * - - - - - ". A '. pha .. * ( jJAnapuSpAMjali nikhAlasa vyaktitva ane nirAgrahI svabhAva kharekhara anumodanIya hato. spaSTa vaktA tarIke ekavAra to potAnI vAta barobara sacoTa rajU karI ja detA hatA. teo ghaNAM puNyazALI kahevAya ke 84 varSanI uMmara sudhI paNa abhyAsa karAvavAnA kSetre satata sakriya rahyA ane pachI deha choDyo. kharekhara ApaNI icchA hoya ke zatAyu bane paraMtu karmasattAnI sAme ApaNuM nathI cAlatuM. pU. paM. zrI arUNavijayajI ma.sA. mahAna RRtopAsaka paMDitavaryazrI chabIladAsabhAInI zrutabhaktithI jainasaMgha ane vizeSa karIne khaMbhAta tathA surata jainasaMgha suparicita che. temanuM samagra jIvana eTale zrutabhaktino mahAyajJa. samyagrajJAnanI jIvaMta paraba banIne jiMdagInI chellI kSaNa sudhI temaNe sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto ane anya jJAnapipAsuone khobale-khobale jJAnanAM nIra pAyAM che. UMDA abhyAsI jaina paMDitonI kAramI achatanA A yugamAM AvA prauDha paMDitavaryanI vidAya "mahAmoTI khoTa" banI raheze. temanI zrutapAsanA temane zIdhratayA kevalajJAnanA daravAje pahoMcADaze te anumAna anucita nathI. temanI AjIvana mRtabhaktinI bhAvabhInI anumodanA. pU. gaNi zrI muktivallabha vijaya ma.sA., pU. muni zrI udayavallabha vijaya ma.sA. eka suMdara, sajjana, sevAbhAvI mahAvidvAnanI saMghamAM khoTa paDI che. aMgata paricayamAM mAre AvavAnuM thayuM nathI paraMtu jyAre vi. saM. 1996mAM paMDitajI paM. zivalAlabhAI sAthe A. zrI lAvaNyasUri ma. pAse bhaNatA hatA tyAre emane pahelA-vahelA joyA hatA. paMDitajIe ghaNAne jJAnadAna ApyuM che e to prasiddha hakIkata che. AgamaprajJa, zrutasthavira pU. munirAja zrI jaMbUvijayajI ma.sA. koI trAsavAdI upADI jAya ane mota have sAme ja dekhAya tyAre koI zUravIra motanA mukhamAMthI bacAvI le tyAre ApaNane keTalo badho AnaMda thAya. abhayadAtAnA upakArane ApaNe kyAreya visarIe nahIM. A abhayadAtA karatAM paNa samyagujJAnanA dAtAno upakAra vadhu che. abhayadAna karatAM jJAnadAna caDiyAtuM che. sva. paMDitajIe 65 varSa sudhI seMkaDo sAdhu-sAdhvI. zrAvaka-zrAvikAone samyaga jJAnanuM pradAna karyuM che, te sukRta ghaNuM moTuM che. jainasaMdhane AvA zreSTha paMDitanI khoTa paDI che. paMDitajInA paricayamAM AvavAnuM thayuM nathI, paNa nAma khUba sAMbhaLela. temanI jJAnapradAnanI suMdara zailI vagere prazaMsA paNa sAMbhaLavA maLela. pU. muni zrI malayakIrti vi. ma. sA. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 IcchA hatI tevuM samAdhimaraNa paMDitajIne maLyuM. paMDitajInI vidAyathI sakala saMghane moTI khoTa paDI che. mArA jevA aneka sAdhu-sAdhvIjI tathA dIkSArthIonA teo jJAnadAtA hatA. temaNe amane je ApyuM che tenA RNamAMthI ame kadI mukta thaI zakIe nahIM. temanI chelle chelle paNa bhaNAvavAnI utkaMThA tathA sAdhvIjI bhagavatanI upasthiti vagere saMyogo temanA uttamottama parabhavane jaNAve che. pU. muni zrI meghadarzana vi.ma.sA. paMDitajI zrI chabIladAsabhAIe jinazAsanane zikSaNakSetre akhUTa sevA ApI che. navakAra mahAmaMtra bhaNAvanAra jo mahAna che to zAstronA aneka pATho bhaNAvanAranI mahAnatAnI koI sImA nathI. A jJAnIpuruSano rUbarU paricaya karavAno avasara maLyo nathI tene kamanasIba gaNuM chuM. pU. muni zrI rAjacandra vi. ma. (nirAlAjI) 1. paMDitajInA jIvanamAM eka sUtra hatuM. duHkha Ave tyAre "hAya" na kahevuM hoya' kahevuM. 2. bhaNanAra pAtra vyavasthita maLe tyAre samayane ke pagArane teo mahattva na ApatA paraMtu AnaMdathI bhaNAvatA. cImanabhAI coksI - bAbubhAI kApaDIyA - bhadrikabhAI vagere ghaNA mANaso kahetA ke paMDitajI pAse ame bhaNelA. caMpakalAla mAstara, dineza jhaverI vagerene taiyAra karanAra paMDitajI hatA. temanA bhaNAvela sAdhu - AcArya banI gayA che tevA prasaMgo che. chatAM temanA hRdayamAM nAnAmAM nAnA sAdhu pratye bahumAna bhAva hato ke ame game tema paNa gRhastha chIe. sAdhu - sAdhvI amArAthI UMcA che, pUjanIya che. vADInA upAzraye vinoda emano chokarA jevo gaNAya chatAM vinodabhAInI pAThazALA suratamAM prathama naMbara ema bahumAnathI bolatA. dikarInI dIkSA prasaMge caturthavrata paNa laI lIdhela. chellI uMmara sudhI vyAkaraNanA sUtro kaMThastha hatA te ghaNuM mahattvanuM kahevAya. temane je satya lAgatuM te nirbhIkapaNe kahetA. sAdhu bhagavaMto prati temanAmAM kevo bhAva hato tenuM eka udAharaNa. pU. jinabhadravijayajI ma. sA. nAme DahelAnA samudAyanA eka sAdhu varSo pahelAM ekalA dakSiNamAM gayelA madrAsanA saMghamAM paMDitajI paryuSaNa karAvavA gayelA madrAsanA saMghamAM paMDitajI paryuSaNa karAvavA jatA tethI saMghanA AgevAno oLakhe. pUchyuM to kahyuM ke e sAdhune comAsu karAvajo Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ra 5 ) , ma, na ja ' ka' ra ma ", " " , " ka "* cha ja ( razanapuSpAMjali bhale ekalA che, jJAna ochuM che. paraMtu sAdhu bhoLiyA che ane pU. jinabhadravijayajInuM ekalAnuM cAturmAsa madrAsa saMghe karAvela. paMDitajI chevaTa sudhI bhaNAvavAmAM hatA te emanA asthimajjAvat banela adhyApana sUcaka gaNAya. pU. muni zrI sudharmasAgarajI ma. sA. paMDitajIne joIe eTale moTAbhAI athavA kuTuMbIjana maLyA hoya evo AnaMda thato hato. temanI chelle chelle saMyamanI bhAvanA khUba ja hatI ane mArI dIkSA upara acAnaka AmaMtraNa vinA ekadama chANI mukAme padhAryA tyAre temanA hRdayamAM saMyama pratye keTalo bhAva haze te jANavA maLyuM. temano AtmA jayAM hoya tyAM sadAya samyagujJAnanI paraba vahetI rAkhe ane teozrIno parivAra temanuM anukaraNa kare. jinazAsana pAmI saMyamapatha svIkArI paramapada zIdhra pAmo e ja maMgalakAmanA. pU. muni zrI saMyamasenavijayajI ma.sA. viddhavarya zrI chabIladAsabhAIe AjIvana zrutajJAnanI gaMgA vahAvI hatI. temAM keTalAye sAdhu-sAdhvIjI-jijJAsuo jJAnArjana karI dhanya banyA hatA. temanI pAse jJAna prApta karanArA Aje paNa teone yAda karatAM AnaMda anubhave che. temanA svargagamanathI zAsanane eka jabbara vidvAna paMDitavaryanI khoTa paDI che. jinazAsane eka sthaMbha gumAvyAnuM duHkha che. pU. munizrI harSasAgarajI ma.sA. eka mahAna jaina paMDitavarya to hatA ja, paNa eka pIDha zrAvaka paNa hatA. temaNe bhaNAvavAnA kSetramAM 65 varSa sudhI lagAtAra je yogadAna ApyuM che enuM varNana karavA zabdo nathI... teo saraLatA, sahRdayatA vagere guNonA svAmI hatA... mArA upara teozrIno khUba viziSTa upakAra che... temanI pAsethI ja siddhahema vyAkaraNa aMgenuM vizad jJAna mane maLyuM ane tenA AdhAre teonI sahAyathI nyAyasaMgrahano suMdara grantha bahAra paDyo... bIjA tattvArtha sUtra graMthamAM paNa temano upakAra mArA upara sAro thayo che... aphasosa che ke AvA paMDitavarya Aje vidAya thayA che... AthI jainasaMghane khUba moTI khoTa paDI che. teozrI jIvanaparyata potAnI nAdurasta tabiyatamAM paNa sAdhu-sAdhvI bhagavaMtone bhaNAvatA rahyA ane zrutajJAnAvaraNIyano kSayopazama vadhune vadhu karatA rahyA. tethI jarUra teonI uccagati ja thaI haze... teono Avo hRdayapUrvakano dharma jarUra teonA AtmAnuM kalyANa karaze ane A vAta khUba harSa upajAve evI che ke teo jIvanane saphaLa banAvI gayA. pU. muni zrI ratnavallabhavijayajI ma.sA. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali mUrdhanya paMDitavarya zrI chabIlabhAInA deha-tyAganA samAcAra sAMbhaLyA. AghAtajanaka samAcAra kahevAya. 26 paMDitavaryazrIe zAsananI je anamola sevA potAnA jIvana daramyAna karI che te avismaraNIya che. have... kadAca... teozrInI khAlI jagyA koI pUrI nahIM karI zake. emanA javAno zoka karavA karatAM emanA jIvananI suvAsa ApaNAmAM paNa avatare... evo prayAsa karavo e ja A zreSTha janmanI saphaLatA che. pU. munizrI malayacaMdrasAgarajI ma.sA. paMDitajIe mahesANA yazovijaya jaina saMskRta pAThazALAmAM jJAna prApta karI pU.gurubhagavaMto sAdhvIjI bhagavaMto, mumukSu zrAvaka-zrAvikAone jJAnadAnano khUba ja bhagIratha puruSArtha prAraMbha karela te jIvananI aMtima kSaNa sudhI cAlu rahela ane anekanA jIvanamAM jJAnajyoti pragaTAvavAnuM je kArya karyuM che tenI khUba ja anumodanA karIe chIe. sadgata AtmA jyAM hoya tyAM paramazAMti pAmI paramapadane pAme tevI abhyarthanA. pU. munizrI arhaprabhavijayajI. ma.sA. zrAddhavarya paMDitazrI chabIlabhAI divaMgata thayA te samAcAra jANI atre saMghanA ArAdhako temaja pU. sAdhu bhagavaMta ane sAdhvIjI bhagavaMto gherA zokanI lAgaNI anubhave che. teozrInI vidAyathI jainasamAjane ghaNI moTI jaladIthI pUrI nA zakAya tevI khoTa paDI che. teozrInA sAnidhyamAM ghaNA mumukSuo abhyAsa karI saMyama svIkArI zAsanamAM camakatA sitArAnI mAphaka jhaLahaLI rahyA che. paramAtmAnI paramakRpAthI temano AtmA paramazAMti pAme ane vahelAmAM vahelI take zAzvata evA mokSa sukhane pAme tevI aMtaHkaraNanI prArthanA. pU. muni zazIcaMdra vi. ma. sA., pU. muni zreyacaMdra vi. ma. sA. paMDitajIno upakAra samasta tapagaccha jaina saMgho upara hato. vizeSamAM khaMbhAtanA saMghamAM hato e bhUlI na zakAya. emanA jJAnadAnathI keTalAya saMvegI-sAdhu-sAdhvI jJAna ArAdhanA sAthe saMyama sAdhanA karI zakyA che. paMDitajInI preraNAthI ghaNI saMkhyAmAM bhAI-baheno saMyama mArge AvyA che. khoTa to kyAreya purAya evI nathI. pU. munizrI puSpacaMdravijayajI, ma.sA. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra7 ): ma na a >> a ka ka " .* " , eka ( zAnapuSpAMjali paMDitavaryazrI chabIladAsabhAI manuSya janmanI prApti karI jJAnAbhyAsa karavA dvArA jJAnadAna karI manuSya janmane sArthaka karI gayA. potAnI pUrI jiMdagI jJAna-dAna karavAmAM ja pUrNa karI. A jagatamAM zreSThadAna-jJAnadAna che. ane paMDitajIe jIvananA aMta samaya sudhI karyuM. aMtasamaye paNa sAdhu-sAdhvInA abhyAsanI ja ciMtA sevI che. pU. muni zrI prazameza,bhavijayajI ma. sA. vartamAnanA viSamakALamAM jyAre jaina paMDito ApaNA jainasaMghanI aMdara mAtra gaNyA gAMThyA che tyAre eka virala vyaktitva dharAvanAra ane zramaNa tathA zramaNI saMsthA pratye athAga prema dharAvanAra jinazAsananA adakerA eka aNamola ratnane ApaNe Aje gumAvyA che. temanI khoTa kyAreya paNa na pUrAya tevI che. tevA paMDitavaryazrI chabIlabhAInA AtmAne teozrI jyAM hoya tyAM prabhu emanA AtmAne zAMti, kSamatA ane svacchatAnuM pradAna kare tevI zubhabhAvanA saha... pU. muni zrI paghadarzana vijayajI ma. sA. paMDitavarya chabIladAsabhAIno svargavAsa thatAM eka viziSTajJAnI zAsanaratna vidvAn paMDitanI bhAre khoTa paDI che. pUrI jiMdagI jJAnadAnanI aMdara samarpita karavA dvArA aneka sAdhusAdhvIjI, zrAvaka-zrAvikA gaNa upara avismaraNIya upakAra karyo che. svargagatanA AtmAne jayAM hoya tyAM zAMti prApta thAya prabhuzAsana pAmIne zIdhra Atmazreya sAdhe e ja... pU. muni zrI prazAMtavallabhavijayajI ma. sA. jJAna dIpaka pragaTAvo jJAta ataMta che. ethI kevaLajJAna prApta thAya tyAM sudhI game teTaluM jJAna prasakarIe paNa ApaNe adhUrA ane apUrNa ja rahevAnA . maLelA jJAnatuM kadI abhimAna na karavuM kema ke je jANIe chIe te zratamahAsAgaranI AgaLa eka bindu tulya paNa nathI. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28 ) 1. ka + " . " ja " - - - * * * * * ( jJAnapuSpAMjali pU. zramaNabhagavato, pU. sAdhvIjI bhagavato, vidvAno tathA zreSThIono pratibhAva jJAnagaMgA vahAvatA paMDitajI ! A * pU. A.bha.zrI. vijayarAjendrasUrijI ma.sA. (kalikuMDatathI 4 nI buddhi che jenI te paMDita. paMDita nAma dhArI banavuM saheluM che paNa guNadhArI banavuM muzkela che. zabdanI vyutpatti jANI zake paNa vyutpannamativALA hoya to tenA bhAvane samajI zakesamajAvI zake. jainasaMghamAM jANItA ane mAnItA paMDitajI tarIke prasiddha thayela chabIladAsabhAI jevuM nAma tevuM kAma. manamohaka chabI dvArA sahunA upara chavAI javAnI eka apUrva kaLA chabIladAsabhAIne hastagasta thaI hatI. teo jJAtA hatA-daSTA hatA-sraSTA hatA. aneka viSayonA pAraMgata hatA. bhAbharamAM janma laI bhAratamAM nAma rozana karanAra paMDitajIe potAnuM kAryakSetra khaMbhAta banAvyuM. khaMbhAtamAM rahI-pUjaya sAdhu-sAdhvIjI-zrAvaka, zrAvikAvargane saMskRta-prAkRta vyAkaraNa ane nyAyano abhyAsa karAvavAno apramatta paNe kAryakrama cAlu karyo... paMDitajI svabhAve saraLa paNa adhyApanamAM kaDaka...pATha karIne na lAve to te calAvI levAnuM nahi. jJAnanuM vyasana evuM paDI gayeluM ke rAtadivasa adhyayana-adhyApanamAM rata ja rahe... bhUlAI gayela siddhahema vyAkaraNane pharIne prasAritapracArita karavAmAM koIno vizeSa phALo hoya to paMDitajIno che. ema kahevuM atizayokti nahi gaNAya. vyAkaraNa emano mULa viSaya, aneka sAdhu-sAdhvIjIone vyAkaraNa jJAnamAM pravINa banAvyA. aneka paMDitone paNa adhyApana rasika banAvyA. chellA varasomAM suratamAM rahyA. zarIra nAdurasta hatuM chatAMya bhaNAvavAnuM choDyuM nahotuM. paMDitajI kahetA "bhaNAvavAmAM mAro samaya suMdara rIte pasAra thAya che temanuM jJAna agAdha hatuM. jJAna pacAvavAnI tAkAta paNa gajabanI hatI. jJAtA banyA chatAM abhimAnano aMza emanAmAM na hato. eja moTI paMDitajInI siddhi hatI. emanuM bahumAna thayuM tyAre vinamrabhAve bahumAnanI thelIne pAchI ThelI aparigrahadazAnuM emaNe bhAna karAvyuM hatuM. bhAbharanA bhUSaNa nahi paNa bhAratanA bhUSaNa samA paMDitajInA avasAnathI eka jJAnI puruSanI khoTa paDI che. AvA jJAnI paMDita-zrAvakazIla paMDita maLavA muzkela che. jJAnanI AbhA ane pratibhAnI jIvaMta mUrti samA paMDitajIno Aje ApaNI sahunI vacce akSaradeha vidyamAna che. emanA satkArya ne jJAnanI gaMgAne sadA vahetI rAkhIe eja Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emane sAcI aMjali ApI gaNAze. samyagujJAnano pracAra vartamAnamAM bahu ocho che tene jIvaMta rAkhavAnI ApaNI sahunI pharaja ApaNe na bhUlIe ! paMDitajI to jIvananI chellI ghaDI sudhI jJAnopAsanA karI jIvanane jJAnamaya banAvIne gayA che. jJAna e amRta che e vAta paMDitajIe potAnA jIvanamAM caritArtha karI hatI. vRddha avasthA hovA chatAMya jJAnadAna mATe sadA navayuvAna banI rahetA paMDitajI jevo apramattabhAva bahu ocho jovA maLe che paMDitajIne khUba najIkathI jANavA ane mANavAno prasaMga prApta thayelo, koI paNa praznano pratyuttara ApavAnI temanI autpAtikI buddhi dAda mAgI le tevI hatI. sAhajika saraLatA paNa eTalI hatI. sAdhu-sAdhvIjI pratye sabhAva paNa anahada hato. have AvA paMDitajI maLavA asaMbhava nahi, to azakya to jarUra che. 1 - dharmanI zakti sarva karmane cUravAnI zakti dharmamAM che. ane cAra gatimAM bhaTakAvavAnI zakti karmamAM che. karma upara dharmanI ja zakti cAle che. dharmane anukULa thavAthI karmasattA anukULa banI jAya che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ) + * * * * * * * * * * * * * * A che mA " , " ka " ( rAnapuSpa A jJAtanI avirata paraba pU. A.bha.zrI vijaya hemacandrasUrijI ma.sA. (pU.A.bha. zrI nemisUrijI samudAya) khaMbhAtanI "zrI bhaTribAI saMskRta pAThazALAmAM varSo sudhI rahI sAdhu, sAdhvIjI mahArAjone avizrAntapaNe abhyAsa karAvanAra paMDita chabIladAsa kezarIcaMdano jJAnano kSayopazama ajaba prakArano hato. teoe A vyavasAya jIvananA chellA zvAsa sudhI cAlu rAkhyo hato. mahesANA-pAThazALAmAM to teoe 5. prabhudAsabhAInI rAhabarI nIce dhArmika tathA nyAya vyAkaraNano abhyAsa karyo ja hato. paNa enA ucca abhyAsamAM amArA samudAyanA be viddhadareNya pUjaya pAda AcAryazrI vijaya lAvaNyasUrIzvarajI ma.zrI tathA munirAja zrI dhurandharavijayajI mahArAja (A.zrI vijaya dharmadhurandharasUrijI) pAse rahyA hatA - teo baMnee paNa temane ghaNI lAgaNIpUrvaka sArIrIte abhyAsa karAvyo hato. sAdhu, sAdhvIjIne bhaNAvatAM/bhaNAvatAM moTA bhAganA graMtho jANe kaMThastha jevA ja thaI gayA hatA. vagara pustaka hAthamAM lIdhe ja teo graMthanI paMktio kaDakaDATa bolI jatA hatA. aneka pUjaya pravaro sAthe teo nikaTatA bharyo ghaniSTha saMbaMdha dharAvatA hatA. khaMbhAtamAM sthiratA daramyAna pUjayapAda saMghanAyaka AcArya bhagavanta zrImad vijaya naMdanasUrIzvarajI ma. zrI sAthe khUba ja nikaTatA AvI gaI hatI. zAstrIya ke zAsana koI praznonI vicAraNAmAM lAgI jatA to kalAkonA kalAko kyAM vItI jAya tenI khabara paNa na paDatI - emanA javAthI zAsanane eka prauDha vidvAn puruSanI mahAn khoTa paDI che. 'vilanti TANe te latti' jIva jIva vaccenI bheda buddhi TaLyA sivAya sAcI bhakti pragaTa thatI nathI. ene TALavAno sarvottama upAya hRdaya paramAtmAne soMpI devuM te che. tethI sarva jIvo svahRdayastha (suhRdaya) bane che. bhakti Atma samarpaNa svarUpa che, tethI ahaMkAra gaLI jAya che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 jinazAsana-anurAgI paMDitajI spre pU.A.bha.zrI. vijayazIlacandrasUrijI. ma.sA. vikramanI vIsamI sadImAM jainazAsanane ane saMghane ajavALanArI keTalIka mahattvapUrNa ghaTanAo banI, temAMnI eka khAsa ghaTanA te zeTha veNIcaMda suracaMda dvArA sthApavAmAM AvelI mahesANAnI zrIyazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA. agAu evI paristhiti sAmAnya hatI ke jaina athavA zrAvakanuM saMtAna hoya tene amuka zAstro ane graMthonuM jJAna hoya ja ane te amuka hada sudhI vrata-niyama-svAdhyAyamAM otaprota hovAno ja. vIsamI sadInA uttarArdhamAM A paristhitie jhaDapathI palaTo levA mAMDatAM zAsanapremIone bhaNelA zrAvako taiyAra karavAnI AvazyakatA varatAI, ane tenA prAyogika amalIkaraNa rUpe je vividha saMsthAonuM nirmANa thayuM, temAMnI eka pramukha saMsthA te mahesANA-pAThazALA. jJAna puSpAMjali vItelAM so varSomAM A pAThazALAe seMkaDo zrAvaka vidvAno tathA adhyApako saMghane bheTa ApyA che, jemaNe bhAratamAM Thera Thera samyajJAna-adhyayananI jyota prajvalita rAkhI che. A vidvAna zrAvakomAM jemanuM nAma AgalI ke prathama paMktimAM laI zakIe tevuM eka nAma te paMDitavarya zrI chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI. kizoravayamAM ja teoe A pAThazALAmAM abhyAsa karyo, pachI vyAkaraNanA vadhu UMDA abhyAsamATe te viSayanA vikhyAta prakAMDa vidvAna AcArya zrI vijaya lAvaNyasUrijI mahArAja vagere pUjyo pAse rahyA ane te viSayamAM pAMDitya hAMsala karIne 'paMDita' banyA. e pachI adhyApaka banIne adhyApana kSetre praveza karyo. anyAnya kSetromAM thoDoka samaya vItAvIne teo khaMbhAta AvyA, ane tyAM lagabhaga pacAsavarSa jevo gALo adhyApana karAvyuM. khaMbhAtanI pAThazALA ane tyAMnA saMgha sAthe e evA to ekarasa banI gayA ke mULa vatana bhAbhara hovA chatAM teo khaMbhAtavALA tarIke ja prakhyAta banyA. khaMbhAta-saMghanI caDatIkaLAnA e dAyakAomAM paMDitavaryanuM ane pAThazALAnuM paribaLa eka evuM AkarSaNa baneluM ke seMkaDo sAdhu-sAdhvIjIo ucca adhyayana mATe khaMbhAta AvavAnuM ane sthiratA karavAnuM vizeSa pasaMda karatA. ane mAtra mUrtipUjaka saMghanA ja nahi, sthAnakavAsI saMpradAyanA saMta-satIo paNa ghaNIvAra A ja AkarSaNe khaMbhAta AvIne rahetA. temanA kuzaLa adhyApanane kAraNe teo 'mAstara', 'adhyApaka'nI sarahada oLaMgI jaIne 'paMDitajI'nA hulAmaNAM nAme sakala saMghamAM pratiSThita thaI gayA hatA. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI keTalIka viziSTatAo : 1. vyAkaraNanA rahasyavi : siddhahemavyAkaraNanA UMDAmAMUMDA rahasyo temane hastAmalakavata hatAM. jhINI jhINI khAMcakhUMco paNa temane ajANI nahi ane game tevA aTapaTA praznonA paNa saMtoSakAraka khulAsA teo ramatavAtamAM ApatA. hajArone temaNe vyAkaraNa bhaNAvyuM che. emanA jevuM vyAkaraNa jANanAruM vyaktitva have koI nathI rahyuM ema kahevAmAM khoTuM nathI. 2. hasatA hastAkSara : temanA hastAkSara khUba suMdara, suzliSTa, sughaDa ane suvAcya hatA. A khUbI jIvananI chellI ghaDI paryata jALavI, prAcIna hastaprato tathA tADapatronI lipi ukelavAmAM tathA tenI suMdara nakala karavAmAM temanI mAsTarI hatI. ghaNA graMtho temaNe A rIte utAryA che, ghaNI presakopIo karI che. A vizeSatA samakAlIna anya adhyApakomAM bhAgye ja jovA maLI che. ane havenA adhyApako mATe to A vAtanI kalpanA paNa karavI azakya che. 3. pUjyonA vizvAsapAtra H zAsananA dhorI evA aneka pUjyono paMDitajIe vizvAsa saMpAdana karelo. pUjya nemisUrijI mahArAja, pUjya sAgarajI mahArAja jevA samartha mahAnuM AcAryo zAsananA ke saMdhanA atyaMta vizvasanIya kAryo mATe paMDitajIne mAdhyama banAvatA. to pUjaya naMdanasUrIzvarajI mahArAjanA to teo aMgata prIti-vizvAsabhAjana zrAvaka banI gayelA. zAsananAM aneka prayojanomAM rAtonI rAto teozrI paMDitajI sAthe vicAra vimarza karatA ane ghaNA vimarzane aMte saMghahitanA nirNayo letA. AmAM paMDitajIne pUjayazrInuM apAra vAtsalya paNa maLatuM, jenuM varNana paMDitajI vAte vAte karyA karatA. * * paMDita tarIke bhaNAvavAnI kuzaLatA e eka vAta che, ane eka pIDha-paripakva zrAvaka tarIke pUjyonA sAnnidhya tathA prIti pAmavAM temaja saMgha-zAsananAM agaNita kAryomAM pratyakSa ke parokSa bhAga levAnI taka pAmavI e sAva alaga bAbata che. bahu ja gaNyA gAMThyA je paMDitone AvI durlabha taka maLelI temAM paMDitajI zrI chabIladAsanuM nAma levuM ja paDe. 4. samAdhinI jhaMkhanA eka mANasanA jIvanamAM keTalAM saMkaTa AvI zake ? ane eka mANasa vadhumAM vadhu keTalI hada sudhI saMkaTo veThI zake ? bhalabhalAnI sahanazakti mINa banI jAya tevA vasamAM saMkaTo paMDitajInA jIvanamAM AvyAM che ane jema jema saMkaTo AvyAM, AvatAM gayAM, tema tema temanA manamAM samAdhinI jhaMkhanAno piMDa AkAra leto gayo, teno huM sAkSI chuM, kevAM ane kayAM saMkaTo AvyAM tenI vigatomAM UtaravuM nathI. paraMtu enA kAraNe temane saMsAranI nazvaratA ane dharmanI sArabhUtatA evI spaSTa samajAI gaI hatI ke teo nivRtta thaI javuM pharajiyAta gaNAya tevI avasthAmAM paNa vadhu ne vadhu zruta - upAsanAmAM eTale ke adhyayanaadhyApanamAM parovAtA rahyA. teonI eka tIvra pariNata bhAvanA hatI ke "sAmAyikamAM beTho. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali houM, sAdhu-sAdhvI mahArAjane bhaNAvato houM ane deha chUTI jAya evuM mRtyu mane joIe che.'" emanI A bhAvanA ane A samAdhinI cAhata joIne ame - sAdhuonI AMkho paNa haMmezAM bhInI thaI jatI ane AnaMda e vAtano che ke teo jevI icchA dharAvatA hatA tevI ja samAdhi temane maraNaveLAe maLI. mAgyuM mota ja nahi, jhaMkhelI samAdhi paNa temane maLI ane teo jIvana-maraNa bannene ajavALI gayA. paMDita-mRtyu (beya arthamAM) te AnuM nAma. AvA samAdhimaraNanI to anumodanA ja hoya. 33 aMgata rIte mAro tathA paMDitajIno saMbaMdha taddana judI rItano hato ane e saMbaMdhane nAte temanI vidAyathI mane je kSati anubhavAya che, te avarNanIya-apUraNIya ja raheze. zAsanasaMghanI aneka saLagatI samasyAo ukelavAmAM parasparano eka sabaLa AdhAra hato, je have khatama thayo che. ghaNI badhI veLAe aMgUThe kamADa ThelavAnI rIte parokSa, 52, nirlepa rahIne ja vikaTa praznono ukela thayo - thato hato, te dizA have samApta thaI che, tenuM du:kha sadA raheze. paraMtu kALasattA AgaLa phariyAda karavAno artha zo ? emanA samAdhi-pUta AtmAnI zAMti prArthIe. - mahuvA jaina saMgha dvArA sau prathama suvarNacandraka prApta karanAra be vidvAn paMDitajIo bAhya sanmAnathI paMDitajI haMmezAM dUra rahyA paraMtu mahuvA zrIsaMghane eka adbhuta avasara maLyo. pU.pAda A.bha. zrImad vijyanemisUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyanA vidvAn AcArya bhagavaMtonA upakArane kAraNe pU.A.bha. zrImadriyanemisUrIzvarajI ma.sA.nA puNyanAmathI aMkita mAtra suvarNacandraka zrI mahuvA jaina saMghanA Agrahane vaza thai paMDitajIe svIkAryo hato. AvA ja niHspRhI bIjA paMDitajI zrI kapUracaMdabhAI - zrI zatruMjaya mahAtIrtha dhAma-pAlItANAmAM zrI jaina zreyaskara maMDaLa - mahesANA saMcAlita sUkSma tattvabodha jaina pAThazALAmAM pacAseka varSa sudhI hajAro pU.sAdhu bhagavaMto tathA pU.sAdhvIjI bhagavaMtone abhyAsa karAvanAra dravyAnuyoganA prakhara vidvAn, siddhahasta lekhaka, tAttvika ciMtaka, aneka graMthonuM saMpAdana tathA prastAvanA lakhanAra, niHspRhI paM.varyazrI kapUracaMdabhAi Ara. vAraiyAnuM paNa suvarNacandraka arpaNa karI mahuvA jaina saMghe sanmAna karyuM. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - --*( jJAna puSpAMjali ) guNAnurAgI paM. zrI chabIladAsabhAI pU.A.bha.zrI azokasAgarasUrijI ma.sA. jJAnI kriyAparaH zAnto bhAvitAtmA jitendriyaH / svayaM tIrthoM bhavAmbhodheH parAMstArayituM kSamaH / / pUjya upAdhyAyajI mahArAje saMsAra samudrathI koNa tarI zake ane bIjAne koNa tArI zake te mATe pAMca lakSaNo batAvyA che. AmAM prathama vizeSaNa jJAnI mUkyuM. paNa jJAnavAnuM na mUkyuM. jJAna prApta karyA pachI tene anukULa pariNati prApta karI yathAzakya jIvanamAM utAre te jJAnI kahevAya. jyAre jJAnavAnuM tene kahevAya ke beMkamAM jenuM dhana paDyuM hoya te jema dhanavAnuM kahevAya. tevI rIte je vyakti adhyayana karyA pachI bhaNyA pachI) tenuM jJAna magajarUpI kapATa ke tijorImAM paDyuM hoya paNa AcaraNamAM na hoya tene jJAnavAnuM kahevAya. je jJAna bIjAne ApavAmAM, vepAra karavAmAM, AjIvikAnA sAdhanarUpa mAtra banyuM hoya paNa pariNati zuddha thavA sAthe pravRttimAM upayogI na hoya tene jJAnavAnuM kahevAya. pUjyapAda AgamoddhArakazrIe siddhacakra mAsika varSa 8 aMka - 4mAM jene viSayapratibhAsajJAnanA prakAramAM gaNAvyuM che, je mAtra jIvanamAM padArthono bhAsa karAve tyAM ja aTakI jAya, jyAre jJAnInA jJAnane pariNati jJAnanA prakAramAM jaNAvela che. Aje ApaNe zrAddhavarya paMDita zrI chabIlabhAInI vAta karavAnI che. paMDitajIno prathama paricaya Agama maMdiramAM pUjayapAda tAraka gurudevazrI pAse avAra navAra praznonI carcA karatA tyAre sAmAnya rUpe thayela. pachI to pUjayazrInA viraha bAda varSamAM eka-be vAra maLavAnuM thatuM. teo jayAre Ave tyAre e zAsananA zrAvaka Ave tevI AbhA prasaratI. temanI besavAnI - bolavAnI paddhatimAM zramaNasaMsthA uparano hRdayamAM ane jIvanamAM rahelo AdarabhAva pragaTa thato. ghaNIvAra ghaNA gUMcavAtA praznonI carcA cAlatI tyAre teozrI pUjaya nemisUrijI ma.sA., pUjya sAgarajI ma.sA.nA pote anubhavelA anubhavo pragaTa karyA vinA na rahetA. ghaNIvAra to jANavA yogya viSayo ane zAsana upayogI teonI AgavI vicAradhArA temanA pratye rahela guNAnurAgipaNAmAM umero karatA. AMkhonuM teju temanuM jhAMkhu thayuM paNa zAsanapratyenA avihaDa rAgano prakAza ora tejasvI banyo hato. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) * * * * * - *--*-*--- * * * * * * * * ( jJAna puSpAMjali ) sAmAnya rIte paMDitomAM dekhAtI apekSAvRttithI teo ghaNA dUra hatA. koI temanuM bahumAna kare ke dravya arpaNa dvArA bhakti pragaTa kare to teo dravyanuM pratyArpaNa karatA. saMvata 2056nA mArA surata kailAsanagaranA cAturmAsanA avasare pUjayapAda AgamoddhArakazrI dvArA sittera varSa pUrvethI pragaTa thatAM AgamatattvanA khajAnA jevA siddhacakra mAsikanA punaH mudraNanI vAta nIkaLatAM teo eTalA AnaMdita thaI gayA ke A kArya gurubhakti rUpe jaldI karavA jevuM che. je kAryano prAraMbha thayo ane prathama prastAvanA AgamanA marmane sparzatI suMdara lakhIne mokalI je prathama varSanA graMthamAM prakAzita thaI che. paMDitajIe jJAnane evuM pacAvyuM hatuM ke koI paNa vyakti prazna pUche ke bhaNavA Ave to teo apramattapaNe taiyAra thaI jatA hatA. paMDitajI jayAre Ave tyAre kaMIne kaMI navuM vicAravAnuM ke vAgoLavAnuM letA ja Ave. teo ekavAra prasaMgopAta bolyA ke dIkSA na lIdhI e moTI bhUla thaI che. paramAtmAnA zAsananI saphaLatAnuM lakSya emanA dilamAM ramamANa hatuM. A prasaMge emanA traNe suputro pAse eka ja apekSA ke pitAnA mArge saMpUrNa bhale na calAya paNa zAsana pratyeno temanA jevo avihaDarAga dharI zAsananA kAryomAM sadAya AgaLa vadhatA raho. paramanA kRpAmsane meLavavA pAtratAvikasAvIe ApaNe paramane prArthanA karIe ane te prArthanA ochI phaLe to, ApaNe paramanI zaktimAM zaMkA karavAne badale, ApaNI pAtratA tarapha najara karIe to, tarata ja marma pakaDAze ke pAtratA pramANe ja phaLa maLyuM che. jevo pAtratAno vikAsa thaze ke tarata ja phaLanuM pramANa vadhavA lAgaze. gaMgAno aphATa jaLarAzi agAdha ane apAra che; te tamane bhIMjavavA ane tRpta karavA, tamArA pAtrane chalakAvavA tatpara che, paNa te tamArA pAtramAM samAya teTaluM ja ApI zake, tethI vadhAre nahIM. ' pAtra jeTaluM hoya, teTaluM jaLa maLe. paramAtmAnI kRpAnuM paNa AvuM ja che. paramAtmAnI zaktinuM avataraNa paNa evuM ja che. ApaNI pAtratA pramANe lAbha kare. ApaNe to, ApaNA pAtrane satata vikasAvatA rahevAnuM che. guNasamRddhi dvArA ApaNI pAtratA vikasAvIe ane paramanA kRpA-rasathI ApaNA jIvananA pAtrane chalochala chalakAvIe, paramanuM to ApaNane AmaMtraNa che ja. parama ane pAtratAno meLa thaze to, pAtra bharapUra bharAI jaze. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAla jainazAsananI prabhAvakatAne prasarAvatI puNyapratibhA. A paMDitavarya zrI chabIladAsabhAI pU.A.bha.zrI vijayayazobhadrasUrijI ma.sA. (DahelAvALA) 8 zrI jinezvara paramAtmAno A jagata upara ajoDa upakAra che. tIrthaMkarapaNAnA bhAvamAM kevalajJAna pAmyAbAda prabhu avirata paropakAra kare che. prabhu je upakAra jagata upara kare che, tenA karatAM kaMigaNo upakAra paramAtmAnuM zAsana kare che. prabhu mahAvIre 30 varSanI vaye saMyamajIvanano svIkAra karyo, tyArabAda sADAbAravarSa sudhI prabhue maunapUrvaka sAdhanA karI, sAdhanAnA phaLa svarUpe kevalajJAna-kevaladarzana pAmyA. zAsananI sthApanA karI. prabhue 30varSa paryanta samavasaraNamAM birAjIta thaI dezanA ApI. 30 varSamAM keTakeTalAya AtmAoe AtmakalyANa sAdhyuM. paramAtmAnA svamukhethI vANI sAMbhaLI ghaNA AtmAo sagati, siddhigati sAdhI gayA, paramAtmAkaratAM paramAtmAnA zAsananuM AyuSya vadhAre hoya che ane tethI ja zAsanano upakAra prabhu karatAM kaMI gaNo caDhI jAya che. (zAsana prabhunuM ja che tethI paraMparAe upakArI prabhu ja che.) AvA zAsanamAM kaMika evA virala AtmAo che je zAsanane saMpUrNa vaphAdAra rahIne zAsanane mATe nyocchAvara thaI jatA hoya che. AvA AtmAothI ja zAsana hajAro varSo paryanta cAle che. zAsananA mukhya cAra aMga che, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA A cAreya aMgono zAsanano jayajayakAra karavAmAM adbhuta sahayoga rahyo che. pUrvakAlamAM thai gayelA zrAvaka, zrAvikAnA aMgamAM bharata cakravartI, sagaracakravartI, sUryayazArAjA, dazArNabhadrarAjA, sudarzana zeTha, sulasA, revatI, vijayazeTha, vijayAzeThANI, subhadrAsatI, aMjanAsatI Adi anekAneka uttamottama AtmAoe zAsanane haiyAmAM sthApita karI uccakoTinI sAdhanA karI che. A zrAvakajaMgamAM kalikAlamAM vartamAnamAM eka evA virala AtmA thayA ke jeoe jJAnayoga dvArA jabarajasta zAsananI sevA karI che. e ucca sAdhaka-vidvAnU-jJAnI AtmA che paMDitavaryazrI chabIladAsabhAI. paMDitavaryazrInA jIvana udyAnamAM najara karIe to anekavidha saguNonA khuzabodAra phulo jovA maLe. emanI vidvattA-nispRhatA-nirAbhimAnatA jevA uDIne AMkhevaLage evA guNo hatA. moTA moTA AcArya bhagavaMtone paNa teozrI upara jabarajasta mAna hatuM. zAsananA keTalAya jaTIla praznonA nirAkaraNa mATe paNa teonI yogya salAha levAmAM AvatI hatI. teozrI nIDara paNa eTalA ja... satyavAta karavAmAM jarAya khacakATa na anubhave. paMDitavaryazrIe keTakeTalAya sAdhu-sAdhvI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 ) mA mana vv - , , , , , , , " ka " mA . . . . - Aja * . ( raunapuSpAjali bhagavaMtone evI rIte jJAna pIrasyuM ke teo vidvAn banyA, sAdhaka dazAmAM AgaLa vadhyA. Aje paMDitajI hayAta nathI paraMtu teozrInI yAda Aje paNa jIvaMta che. phUla khIlIne karamAya che jarUra, paNa karamAI gayA pachI paNa tenI yAda jIvaMta rahe che, kAraNake phUla phorama phelAvIne karamAya che. e phoramathI paNa te amara banI jAya che, tema mAnava, janma pAme che, moTo thAya che ane mRtyu paNa pAme che paNa e mAnava amara banI jAya che ke je potAnA jIvanamAM aneka guNorUpa puSponI suvAsa daze dizAmAM prasarAve che. paMDitavaryazrIe mahesANA zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALAmAM dhArmika abhyAsa karyo. jaina dharmano talasparzI abhyAsa karI prakAMDa vidvAn banyA. paMDitatva pAmIne jIvanadIpa pragaTa hato tyAMsudhI jJAnanI lahANI karatA rahyA. koIpaNa prakAranA bhedabhAva vinA apUrva vAtsalyabhAve nAnAthI laIne moTA tamAma gurubhagavaMtone zAstrabodha karAvavAmAM mahatva pUrNa sahayoga Apyo. vizeSa vAta e che ke mArA gurudeva pUjya A.zrI surendrasUrIzvarajI ma.sA.nA paricayamAM savizeSa AvyA che, gurudevazrInA teo paramabhakta hatA. avAranavAra pUjaya gurudevazrI pAse kalAkonA kalAko besatA, zAsananI gaMbhIravAto karatA. samaye yogya mArgadarzana paNa ApatA. aneka guNonA supuSpothI haryAbharyA evA chabIladAsabhAizrInuM haiyuM eka mAtra ughAna nahi sAkSAt naMdanavana jevuM hatuM. emanA javAthI zAsanane bahu moTI khoTa paDI che... zAsanadevane eka prArthanA karIe ke temano AtmA zIdhrAtizIdhra mokSapadanI prApti kare ! he prabhu! jeNe mane bhIkha mAMgato karyo che, e lobhanI zI vAta karuM? mAro khyAla ja nahIM, te ATalo UMDo haze! lobha ane tenI dIkarI AzAnA saMgamAM lubdha evo huM badhAnI sAme cappaNiyuM laI Ubho rahuM chuM. | kUtarAnI jema ghara-ghara bhaTakyA karuM chuM. prabhu, tArI to vAta ja nirALI ! te to AzAne ja dAsI banAvI dIdhI che; jyAre huM, AkhI duniyAno dAsa ! tArAmAM merunI nizcalatA. tArI e nizcalatAne joIne ja, meru pattharano puMja banyo. jyAre huM to, kAciMDAnI jema paLa paLa palaTAto rahuM chuM. pavana paNa sthira lAge, evo huM caMcaLa! tuM zuddha, buddha ne niraMjana, huM tArAthI sAva sAme cheDe. huM to, AcaraNe sAva UMdho. raNamAM jhAMjhavAnAM jaLane jonAro huM, azuddha to evo ke oLakha ja nathI rahI. zarIre caLa Ave tyAre, kuveca ghasanAro huM. pariNAma to je jaw Ave te bhogavuM chuM. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - C jJAna puSpAMjali ) ja jaya giranArI ne A pU.A.bha.zrI. hemacaMdrasAgarasUrijI ma.sA. 8 paMDitajI mAtra adhyApaka nahi paraMtu hitasvI ane upakArI e puNyAtmAnA javAthI amArA jIvananuM eka mahattvanuM kSetra khAlIkhama thaI gayuM... che ne ke e jagyAne bharavA mATe atyAre to evuM sazakta koI ja vyaktitva najare nathI AvatuM ! jJAnopAsanA mAtra jJAna kSetramAM maryAdita na hatI... AcAra kSetramAM eTalI ja pallavita hatI. viratidharmanI thaI zake evI koI kSaNa emaNe choDI nathI... ethI AgaLa vadhavA mATe emanI murAda to siMhachallAMga bharIne sarvavirati mArgane hastagata karavAnI hatI. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 ) , , v * * * * * * * mAra ww- r- ka >> ' , ' ' A pama * rAnapukhAjAla amArA hRdayane jIvanabhara e vasavaso rahevAno ke emanA e aramAnane saphaLa karavAmAM amo uNA utaryA... ayodhyApuranI pratiSThAmAM emanA mArgadarzananI tAtI jarUrata hatI. paraMtu eno javAba ApyA pUrve ja teozrI cAlyA gayA... zrI bhaTTIbAI syAdvAda saMskRta pAThazALA - khaMbhAtamAM dareka gacchanA pU. sAdhu bhagavato, pU.sAdhvIjI bhagavaMto paMDitajI pAse bhaNavA AvatA. eTaluM ja nahi abhyAsanA hetuthI khaMbhAtamAM sthiratA karatA, cAturmAsa paNa karatA. jJAna sAthe vinamra svabhAvanA kAraNe khaMbhAtanA dareka zrIsaMghone mAnya hatA. khaMbhAtamAM jaina, jainetara vidvAno paNa satsaMga karatA. kyAreka praznonuM samAdhAna paNa meLavatA. prauDhajano jainatattvajJAnanA rahasyo samajavA AvatA tathA yuvAna varga paNa paMDitajIno anurAgI hato kAraNake dareka prasaMge mArgadarzana maLatuM. vidhi-vidhAnamAM kuzaLa yuvAnavarga khaMbhAtamAM che te paMDitajIno upakAra che. khaMbhAta sAthenI pacAsekavarSanI ATalI AtmIyatA hovA chatAM dharmapatnIno svargavAsa ane putrono dhaMdhArthe suratamAM vasavATa A ekamAtra hetuthI vidAya levAno prasaMga Avyo. khaMbhAtanA vividha saMgho ane saMsthAonA upakrame jinazAsanaratna zeThazrI ramaNalAla dalasukhabhAi zrophanA pramukhasthAne vidAya samAraMbhanuM Ayojana thayuM. A prasaMge jeo upasthita hatA teoe jANyuM ke khaMbhAtavAsIonA hRdayamAM paMDitajInuM kevuM sthAna hatuM. zrI saMgho ane saMsthAono ghaNo ghaNo bhAva hato paraMtu paMDitajInI niHspRhatAnA kAraNe je zrI saMgho tathA saMsthAoe tilaka karI, zrIphaLa arpaNa karI saMtoSa mAnavo paDyo. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ) , ma ma ma ma ka " gAma " che..., ve: * . . * ( pAnapuSpa jola ra samyag-darzana-jJAna-cAritrANi mokSamArgaH - A pU. paM. zrI vajasena vi. ma.sA. ka I paNa pUrvAcAryazrI umAsvAti mahArAjA tattvArthasUtranA prAraMbhamAM prathama sUtramAM samyagadarzana, samyajJAna ane samyakyAritra e mokSano mArga che tenA viSe ApaNane samajAve che. A sUtramAM jJAnane senTaramAM rAkhIne jaNAve che ke samyagdarzananI prApti ane zuddhi mATe samyajJAna Avazyaka che. cAritranA vizuddha pAlana mATe paNa samyajJAna jarUrI che. jJAnathI vairAgya puSTa thAya che. kahyuM che ke "jJAnI zvAsozvAsamAM kare karmanI hANa." jJAnathI karma kSaya thAya che, paraMtu e samyajJAna sudhI pahoMcavA sAmAnya jJAnathI bhAvanA jJAna sudhI pahoMcavAnuM che. ApaNe Aja je kAMI samyaArAdhanA karIe chIe tenuM kAraNa pUrvAcArya bhagavaMtoe zabdastha kareluM jJAna che. jJAnanI pUrNatA tarapha AgaLa vadhavA mATe AtmajJAna jarUrI che, te AtmajJAna eTale svaviSayaka jIvanuM jJAna tenA dvArA Atmavat sarva jIvo jovA - jANavA, tethI jJAna pariNatajJAna bane che. ane A, jJAna thatAM tenA paripAka rUpe (phaLa rUpe) vinaya-namratA-aucityatA jevA aneka guNo pragaTa thAya che. ApaNe ApaNo vicAra to bhavobhava karyo che ane karatA AvyA chIe tenuM kAraNa ajJAnatA che, have bIjA jIvano vicAra karavAno che ane tenAthI samyagRjJAnane puSTa karavAnuM che. mAtraneti parArtha vyasaninaH | paramAtmAnA jIvanamAM A mULaguNa hato. paramAtmAnuM jIvana parArtha vyasanI-bIjAnA paropakAranA vicAromAM otaprota hatuM. tethI karmanirjarA karatAkaratA tIrthakaratvane pAmyA. AvuM jJAna jIvanamAM pragaTa karavAnuM che ane te pragaTelA samyajJAnane anekanA jIvanamAM pragaTAvavAnuM che, te jJAnanuM dAna ja zreSThadAna gaNAya che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - --*** # - - * * ( rAnapuSpAjali paMDitavaryazrI chabIlabhAIe khUba ja vinamrabhAve, gAMbhIryatAdi guNothI vAsita aMtaHkaraNapUrvaka jIvananI chellI kSaNa sudhI jJAnadAna ja karyuM che. te temanA AtmAnI uccatA dekhADe che. teo ghaNIvAra mane abhyAsanA graMtho viSe sUcana karatA. gata varSe mane jaNAvyuM ke pramANanayatattAlokAlaMkAra graMthanuM pharI saMpAdana karavA jevuM che. mane emanuM sUcana gamyuM ane graMtha taiyAra paNa thaI gayo, pahelI nakala meM emane mokalAvI. teoe tarata ja teno upayoga zarU karAvI dIdho. mArA A sAmAnya kAryanI paNa khUba khUba upabRhaNA karatA rahyA. vartamAnanA paMDitavaryomAM jemanuM mokharAnuM sthAna ane mAna hovA chatAM teoe namrabhAva ja keLavela hato, jethI Aje lagabhaga nAnAthI moTA dhArmika zikSakone temanA pratye pUjaya dAdApitAtulya bhAva hato. paMDitajInI jJAna sAdhanA AgaLa vadhatAM temane pUrNa evA kevalajJAnane prApta karAvaze. vinayanuM svarUpa ane phaLa' viNayAhigayA vijjA diti phalaM-ihaparaloammi / na phalaMti viNayahINA, sassANi va toyahINANi / / vinayathI prApta thayelI vidyA Aloka ane paralokane viSe phaLadAyI thAya che. vinayahIna vidyA pANI vinAnA dhAnyanI jema phaLadAyI thatI nathI. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'kara ) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , zanippAjali paMDitavarya zrI chabIladAsabhAI saMghavI te eka sadAcAramaya vidvaduvyaktitva * pU.paM.zrI kalyANabodhivijayajI gaNI 4 saM. 2035 ane saM.2036 A be sAlanAM comAsAM amArAM khaMbhAta thayAM. kamanasIbe prathama cAturmAsamAM paMDitavarya zrI chabIladAsabhAI tyAM ja hovA chatAM yoga na thayo. bIjA cAturmAsamAM temanI pAse adhyAyana karavAno lAbha maLyo. siddhahema vyAkaraNano prAraMbha karyo. temanI adhyApana kaLA joIne huM diDu thaI gayo. AkhuM vyAkaraNa svanAmavata kaMThastha hatuM. Ama thoDI AMkhanI takalIpha hatI paNa AMkhano upayoga karavAnI jarUra ja na hatI. copaDI vagara badhuM ja moDhe ja bhaNAvavAnuM. mULasUtro .. tenI TIkAo .. tenAM dRSTAMto, sAdhaniko mATenAM sAkSasUtro badhuM ja kaMThastha. rAjadhAnI eksapresanI jema bolatA ja jAya. AgaLanA cAra adhyAyanI aMdaranAM sUtrone je pratyaya lAgatA hoya, te pratyayo pAchaLanA chaThThA-sAtamA adhyAyamAM ApelA hoya, to te temane gotavA na paDe. kahe, joI lyo 7-3-32, 7-4-42, 5-2-26 dhaDAdhaDa adhyAya - pAda ane sUtranI saMkhyA bolatA ja jAya. ApaNe naMbara jANyA pachI gotatAM thAkIe paNa teo bolatAM na thAke. sAthe jarUra paDe tyAM bRhavRtti - madhyamavRttinA jarUrI references paNa TAMkatA jAya, sAthe vyAkaraNane lagatA nyAyasaMgrahanA nyAyo paNa samajAvatA jAya. A badhAM saMskaraNo dvArA adhyayanane eTaluM sarasa ane saraLa banAvatA ke vyAkaraNa bhaNanArane ema na lAge ke huM vyAkaraNa jevo zuSka viSaya bhaNuM chuM. zuSkatAne rocakatAsabhara banAvavAmAM temanI mAsTarI hatI. bhaNAvatAM bhaNAvatAM teo kAyama kahetA, "tamane je zaMkA thAya te pUcho. A Ama kema? A Ama kema nahIM? AvuM vicArI zaMkAo UbhI karo. zaMkA thaze to samAdhAna meLavavA prayatna thaze. to ja kSayopazama vadhaze ne vyAkaraNanuM sAMgopAMga jJAna thaze. vyAkaraNamAM jeTalI zaMkA thAya eTaluM ja AvaDyuM kahevAya." savA pRSThana bhAvyam ! -- zaMkAo UbhI karo. jene zaMkA thatI nathI te UMDANa sudhI pahoMcato nathI. zAstramAM zaMkA karo to samakita jAya. vyAkaraNamAM, nyAyamAM zaMkA na karo to bhaNavAnI majA jAya. AvAM temanAM sacoTa ane anubhavagamya vAkyo Aje varSo pachI paNa kAnamAM guMjayA kare che. tenuM smaraNa thatAM mana kRtajJatAbhAvathI jhUkI jAya che. cAra mahinA temanI pAse vyAkaraNano abhyAsa karyo. 4 adhyAya pUrNa karyA. pachI vihAra thavAthI abhyAsa adhUro rahI gayo. avasare avasare bIjA paMDito pAse bAkInA adhyAyo pUrNa Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 ) + 4 . . . . . * sa aa : 5 - a. -15 1" " " " . " . ( ramAna zAla karavAnA ghaNA prayAso karyA paNa joIe tevI phAvaTa na AvI. kAraNa, anya paMDito ane chabIladAsabhAInI adhyApana-paddhatimAM jamIna-AsamAnano pharaka hato. chevaTe bAkInA 3 adhyAyo jAte ja pUrNa karavA paDyA. te samaye chabIladAsabhAInI kiMmata samajAtI hatI temaNe jaNAvelA vyAkaraNa pachI mAre paNa ghaNAne vyAkaraNa bhaNAvavAnA prasaMgo upasthita thayA. ghaNAne karAvyuM. dareka samaye temanA yogadAnane acUka yAda karato rahyo chuM. prakaraNo - bhASya - karmagraMtha - karmaprakRti - paMcasaMgraha - kAvyagraMtho - siddhahemazabdAnuzAsana - vyAkaraNa - tarkasaMgraha- muktAvalI jevA vividha viSayo bhaNAvavAnI temanI adhyApana-kuzaLatA dAda mAMgIle evI hatI. emAM paNa vyAkaraNa mATe to gajabanI mAsTarI hatI. teo sAdhanikA karyA vagara sUtrane AgaLa vadhAratA ja nahi. jaladI patAvavA karatAM vyavasthita karAvavAmAM teo mAnatA hatA. sUtranI Quantity keTalI AgaLa vadhI enA karatAM sUtro keTalAM pAkAM thayAM e tarapha vizeSa lakSa ApatA. avasare avasare parIkSA peparo kADhI vidyArthIonI ruci, mahenata vagerene cakAsI letA. vidyArthIone samajavAmAM jyAM sudhI pUrNa saMtoSa na thAya, tyAM sudhI AgaLa vadhatA nahi. rUpo - dhAtuo - niyamo - saMjJAo vagere kaDakAI karIne paNa majabUta asthimajjArUpa karAvatA eka samAsa samajAvavA 21 khAnAMo karAvatA. 10 kALanAM rUpo, preraka adyatana, yalabatta - preraka IcchAdarzaka, vacana vagere jAtajAtanA eTalA rUpo karAvatA ke vidyArthI TUMka samayamAM vidvAn thaI jAya. A badhI temanI potAnI svayaMsarjita paddhatio hatI. jarUrI Home-work ApavAmAM kaMjUsAI na karatA, pATha patyA bAda eTaluM homa-varka soMpI detA ke vidyArthIne bIjA divasanA pATha sudhI UMcuM jovAno samaya ja nA maLe. ane junA pATho-sUtro pAkAM thatAM jAya. game tevA ochA kSayopazamavALA vidyArthI hoya chatAM kyAreya gusso na karatA. pote vidyAgurunA sthAne hovA chatAM pUjanIya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtonuM atyaMta pUjyabhAva sAthe gaurava jALavatA. pATha sivAyanA samayamAM potAnI pAse bhaNanAra nAnAmAM nAnA sAdhune paNa zrAvakanA kartavyarUpa vaMdana karavAnuM cUkatA nahi. AvI to temanA jIvananI agaNita vizeSatAo hatI jenA kAraNe ja teo zrI saMghamAM sanmAnanIya sthAnane pAmyA hatA, samAjamAM gauravAha banyA hatA. ane sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtonA hRdayamAM paNa chavAI gayA hatA. eka vizeSatA e paNa ke, koI paNa gaccha - pakSa ke samudAyanA pUjanIya gurubhagavaMto ane sAdhvIjI ma. sAhebone eka sarakhA prema ane vAtsalyathI adhyApana karAvatA. guru pAse bhaNavAmAM vidyA paNa maLe ane vAtsalya paNa maLe. kAraNa vidyAnA vaLataramAM gurune ziSya pAse kaMI levAnuM hotuM nathI. sAmAnyathI ema kahevAya che ke, "paMDita pAse jJAna maLe, prema ane vAtsalya nahi, paMDita paisA mATe bhaNAve che. jenA kendramAM paisA hoya tyAM premane sthAna na hoya." A badhI vAto paMDitavaryazrI chabIladAsabhAInuM jIvana jotAM taddana asatya puravAra thaI che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 44 ) + + . . . ke je - + ' . . . . " kA ma ra >> >> A ( jJAnapappA jali paisAnI temane mana koI kiMmata na hatI. teo vidvAnu-paMDita hovA sAthe eka parama suzrAvaka hatA. gurubhagavaMtone bhaNAvavAmAM jIvananI dhanyatA samajatA. gurudevono parama vinaya sAcavatA. temanI koI paNa prakAranI AzAtanA-avajJA na thAya tenI pUrNa takedArI rAkhatA. temane besavA mATe ekanA badale be (2) blekeTa mUkatA to tarata kADhI nAkhatA ane kahetA, "Apa sarvaviratidhara cho, huM to aviratimAM beThelo chuM. ApanI sAme besavAnI mArI koI ja lAyakAta nathI. A to bhaNAvuM chuM eTale sAme besavuM paDe che. have be dhAbaLA para besIne uccAsaNe''no doSa mAre nathI lagADavAno. tamArA karatAM UMcA-moTA-gAdI jevA Asane mArAthI besAya ja nahi." chabIladAsabhAI jJAnI, vidvAn hovAnI sAthe custa AcArasaMpanna hatA. bhaNAvavA besatI vakhate sAmAyikamAM ja besatA jethI eTalo samaya viratimAM jAya. divasanAM 5-6 sAmAyika to sahaja thaI jatAM. vidvAnuM ane jJAnI, A bemAM ghaNuM aMtara che. jJAna sAthe AcAra-saMpannatA hoya to te jJAnI kahevAya. AcAra - saMpannatA vinAnA korA jJAnavALAne paMDita ke vidvAnanI upAdhi apAya. pavitra gaNAtA adhyApanakSetro AcArasaMpannatA hovI khUba jarUrI che je 5. chabIladAsabhAImAM pUrepUrI hatI. AcAracustatA hoya to ja sAmenI vyaktine Thosa jJAnadAna karI zakAya je soMsaruM UtarI jAya ane te jJAna pariNatajJAna ane sva-para upakAraka bane. navakArazI - covihAra - pUjA - sAmAyika - pratikramaNa - prabhubhakti - tithionI ArAdhanA - abhakSya anaMtakAyAdino tyAga, ThaMDAM pINAM, AisakrImadino tyAga, hoTala - hila sTezano haravA - pharavA ne jalasAbAjIno tyAga, nATaka, sinemA - T.V. vagereno tyAga, AvI Avazyaka AcAramaryAdAo paMDitonA jIvanamAM avazyameva hovI ja joIe. sAthe sadAcAra nItimattA ane prAmANikatA jevA guNo paNa hovA ja joIe. to ja temanuM vAkya Adeya vAkya bane. to ja teo AcAra-vicAra ne uccAranI ekarUpatAthI AdarapAtra bane. Aje AcArasaMpannatA ane AcAracustatAnI bAbatamAM keTalAka apavAda sivAya paMDito ane vidvAnonuM stara dhIme dhIme nIcuM thatuM jovA maLe che je ghaNo gaMbhIra ciMtAno viSaya che. eka bAju paMDito ghaTatA jAya ane bIjI bAju je hoya temAM paNa AcArasaMpannatA ghaTatI jAya, tyAre saMghane sArAM-UMcAM AlaMbano maLavAM ghaNAM muzkela bane che. sauthI moTA guNo temanA kahI zakAya to te hatA namratA ane saraLatA. vidvattA sAthe namratAno meLa lagabhaga ocho jovA maLe. vidvAn vyaktiomAM ochevatte aMze ahaMkAranI chAMTa jovA maLe. paMDitazrI chabIlabhAI temAM apavAdarUpe hatA. vayathI - anubhavathI - Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - *-*-- *--* - * * * * * * ( jJAna puSpAMjali ) vidvattAthI - adhyApana kuzaLatAthI AvA aneka dRSTikoNathI te samayamAM prathama haroLamAM AvI zake evA vidvAn paMDita hovA chatAM ahaMkAranuM nAmonizAna teomAM gotyuM jaDe tema na hatuM. moTAInI temane koI khevanA na hatI. kyAreka UbhI thatI pratikULatAone paNa sahaja svIkArI letA. koI phariyAda karatA nahi. bhaNAvatI vakhate ghaNI vAra kahetA "huM bhaNAvato nathI, huM to bhaNuM chuM. kAraNa ke je bhaNAve che te ja bhaNe che. namratAgarbhita temanAM A zabdaguMjano Aje ya smRtipathamAM evAM ja tAjAM che. saraLatA paNa avalakoTInI, ATalI vidvattA hovA chatAM satkAra - sanmAnanI koI apekSA nahi. hAra - torA paheravAnI koI jhaMkhanA nahi, badhA mane AgaLa bolAve AgaLa besADe evI koI kAmanA nahi, temanI eka ja prabaLa icchA hatI, "saMgha ane zAsana mATe mAre sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone bhaNAvI-gaNAvIne taiyAra karavA che." jIvananI chellI ghaDI sudhI zarIranI svAthyanI paravA karyA vagara temaNe temanuM A mizana cAlu rAkhyuM. AMkhe ochuM dekhAya, kAne ochuM saMbhaLAya, vRddhAvasthA vadhatI jAya, zarIra DhIluM thAya, AvatAM - jatAM kyAreka koI sAthe na hoya to athaDAvAnuMya thAya, chatAM A badhAnI paravA karyA vagara teo potAnA adhyApanakAryamAM vyasta ane masta rahetA. teo kahetA, "sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone bhaNAvavAnuM thAya che eTale ja mAruM zarIra sAruM cAle che. bhaNAvAnuM baMdha karuM to mAMdo paDI jAuM." ghaNI vAra tAva ke asvasthatA jevuM hoya tyAre huM kaheto, "paMDitajI becAra divasa thoDo ArAma karI lyo. pachI pATha cAlu karIzuM." tyAre teo kahetA, "mAre to bhaNAvavuM e ja ArAma che. bhaNAvavAmAM moTuM ja calAvavAnuM che ne kyAM doDAdoDa karavI che ?" AvI hatI temanI adhyApanalagana ... potAnI asvasthatAne lIdhe paNa gurubhagavaMtono pATha bagaDe e emane pAlave tema na hatuM. A prasaMgo puravAra kare che ke "teo dilathI bhaNAvatA hatA." paisA khAtara ja bhaNAvatA hoya teo to eka divasa mAMdA paDatA cAra divasanI Official rajA para UtarI jAya. pATha ApatA ghaNI vAra mahesANA "yazovijayajI pAThazALA'ne yAda karatA. kAraNa temAM teoe dhArmika adhyayana karyuM hatuM. A temano kRtajJatAbhAva hato. jiMdagInA lagabhaga 60/60 varSa sudhI sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone bhaNAvIne keTaluM aDhaLaka puNya bAMdhyuM haze !! AvA zuddha ane sAttvika puNyanA prabhAve ja temane jIvananI aMtima ghaDI sudhI samAdhi maLI, mananI prasannatA maLI, zarIranI svasthatA maLI, sAdhu-sAdhvIjIne adhyApana karAvatA rahevAno yoga maLyo, teozrInA zrImukhe aMtima ArAdhanA thaI, ane adhyApana karAvatAM karAvatAM ja AtamAM DhaLI paDyo. * kahevAya che ke, "jIvanabhara je ghUMTyuM hoya te aMta samaye sAthe rahe." e ukti kharekhara sAcI paDI. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMghamAM teozrInuM sanmAnanIya sthAna hatuM. vidvAnonI parSadAmAM teozrI AdaraNIya hatA. temanI ciravidAyathI zrIsaMgha ane zAsanane eka vidvAn paMDita ane parama suzrAvakanI na purAya evI khoTa paDI che. teonA guNiyala vyaktitva dvArA teoe varasAvelI upakAranI helIo dvArA, teonI AcArasaMpanna ucca jIvanazailInI suvAsa dvArA paMDitavaryazrI chabIlabhAI sadA saMghamAnasamAM jIvatA raheze. emAM zaMkAne koI sthAna nathI. 24 varSa pUrve temaNe jaNAvelA vyAkaraNanA cAra adhyAyanI upakAra smRtine pharI pharI yAda karavA dvArA temane aMjalI arpI . Aje duHkhada paristhiti evI sarjAI che ke mahesANA jevI pAThazALAomAM 4/5 varSano Thosa abhyAsa karIne taiyAra thayelA paMDito Arthika paribaLone pahoMcI vaLavA adhyApanakSetra choDIne anya dhaMdhAmAM jAya che ke vidhikAra bane che. bhUmikAnI daSTie 'vidhikAra'nI padavI karatAM "paMDitanI padavI ghaNI UMcI che. eka vidhikAra paMDita bane te gauravano viSaya che, jyAre eka paMDita vidhikAra bane temAM gauravahAni che. chatAM game te kAraNasara A banavA pAmyuM che. A bAbata.. saMgha-samAja paMDitonuM ucita gaurava kare. je rIte thAya te rIte temane paMDitarUpe TakAvI rAkhavAno prayatna kare, temane anyatra javAno vicAra ja nA Ave, tema ja saMtoSa thAya evuM vyavasthAtaMtra goThavAya to ja paMDito pAchaLanA bhaviSyanI ciMtA karyA vagara mana mUkIne jJAnadAna karI zakaze. jJAnavRddhithI ja saMghanuM stara UMcuM AvavAnuM che. Aje vAstavikatA evI che ke dIkSA vadhatAM sAdhu-sAdhvIjIonI saMkhyA vadhatI ja jAya che enI sAme paMDitonI saMkhyA ghaTatI jAya che. keTalAka bIjA dhaMdhAmAM jatA rahe che. navA taiyAra thavA ghaNA muzkela che. bhaNanAra ghaNA ane bhaNAvanAra jUja, A khAI atyAre ghaNI moTI che. kAle hajI moTI thaze. jo Ama ja cAlaze to jJAnanA kSetre saMghanuM stara ghaNuM nIce jatuM raheze. caturvidha saMghamAM jJAnanuM stara UMcuM lAvavA paMDitonI kiMmata samajavI paDaze. temane koI paNa bhoge TakAvavA paDaze. navA paMDito taiyAra karavA tanatoDa prayatno paNa karavA paDaze. paMDitomAM paNa savizeSa jJAnavRddhi thatI rahe tevA prayatno paNa karavA paDaze. AvuM jo kAMI sakriya thAya to ja paMDitavaryazrI chabIladAsabhAIne sAcI zraddhAMjali arpI gaNAze. mAtA sarasvatInI kRpA pAmavAno amogha upAya zrutajJAna che. zrutajJAnanA ArAdhakane mAtA zAradAnI kRpA avazya maLe che ane phaLe paNa che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 47 ) << " * * - - - - - - - - - - - - - - - - - ( jJAna puSpAjali "siddhahema' vyAkaraNa niSNAta | A paMDitavarya zrI chabIladAsajI KI/ 2 pa. pU. zrI naMdIghoSavijayajIgaNI ja gUrjarapradezanA ItihAsamAM staMbhanatIrthanuM saikAothI anupama sthAna rahyuM che. navAMgI TIkAkAra AcArya bhagavaMta zrI abhayadevasUrijI mahArAja je prabhu-pratimAnA snAtra jaLathI nirogI banyA, te zrI aMjanapArzvanAtha prabhunA tIrtha tarIke vikhyAta banela staMbha tIrtha aneka kSetramAM, aneka rIte viziSTatA bhogavatuM rahyuM che. temAMya khAsa karIne kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajInI dIkSAbhUmi ane maMtrIzvara udaya (udA mahetA)nI karmabhUmi tarIkenuM saubhAgya staMbhatIrtha (khaMbhAta)ne prApta thayuM che. to chellA keTalAka varSothI zramaNapradhAna zrI caturvidha saMghanA sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto mATe jJAna prApta karavAnA viziSTa kSetra tarIke tenuM mahatva aMkAtuM hatuM alabatta, tenuM kAraNa staMbhatIrthamAM vasatA mUrdhanya paMDito, vidvAno ane sAhityakAro hatA. mArA khyAla pramANe chellA keTalAka varSo pUrve rAmakRSNa gopAla bhAMDArakaranI saMskRta mArgopadezikA ane maMdirAntaH pravezikAnuM adhyayana karAvanAra paMDita tarIke khaMbhAtamAM zrI bhAlacaMdra dayAzaMkara kavi hatA, jemane sau kavisAheba ke kavijInA nAmathI oLakhatA hatA. to siddhahema vyAkaraNa ane jainadarzananA niSNAta tarIke paMDitavarya zrI chabIladAsa kezarIcaMda saMghavIe seMkaDo dIkSArthI mumukSu bhAI-baheno tathA pUjaya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone saMskRta vyAkaraNa tathA jaina darzananA - karmasiddhAMta (karmagraMtha, kammapayaDI) AdinuM adhyayana karAvyuM che. - parama pUjya zAsanasamrA, tapAgacchAdhipati AcArya bhagavaMta zrImad vijayanemisUrIzvarajI mahArAjanA samudAyanA prathama paMktinA AcArya bhagavaMto pa.pU. A. zrI vijaya udayasUrIzvarajI mahArAja, pU.A. zrI vijayanaMdanasUrIzvarajI mahArAja, pU. A. zrI vijaya vijJAnasUrijI mahArAja, pU. A. zrI vijaya lAvaNyasUrijI mahArAja, pU. A. zrI vijaya amRtasUrijI mahArAja, pU.A. zrI vijaya kastUrasUrijI mahArAja Adi mATe teo eka sanmAnya salAhakAra tarIke hatA. to dvitIya paMktinA AcAryabhagavaMto tathA amArA gurudeva parama pUjya AcArya bhagavaMta zrI sUryodayasUrijI mahArAja ane amArA sau mATe teo jJAnadAtA gusthAne rahyA che. teo khaMbhAtanA vizAzrImALI zrI aMbanatIrtha tapagaccha jaina saMghamAM kSIra-nIra mAphaka bhaLI gayA hatA. tatkAlIna sAmAjika, saMsthAkIya ke saMghane lagatI bAbatomAM temanI salAhane sau koI mAnya karatA hatA. eTaluM ja nahi, jyAre paNa evI kaTokaTI ke vicitra paristhitinuM nirmANa thAya tyAre temanA paricita saunI temanA tarapha mITa maMDAtI je temanA Adeya ane yazaH kIrti nAma karmano prabhAva hato. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali teo vyavahA2nA paNa evAja niSNAta hatA, kyAreya, koI paNa sAdhu-sAdhvIjI sAthe abhadra vartana karatA na hatA. zAMtithI, saujanyapUrNa rIte sAcI hakIkata samajAvatA. 48 jainadarzananuM, karmasiddhAMtanuM jJAna teone sAcA arthamAM pariNamyuM hatuM, pacyuM hatuM. ane tethI ja temanA jIvanamAM Avela bhayaMkara, akalpanIya AghAtone teo jIravI zakyA hatA. sauthI prathama ane sauthI vadhu bhayaMkara AghAta temanA jyeSTha putra yazavaMtanA mRtyuno hato. o. ena. jI. sI.mAM sArA pade rahela yazavaMtanI baMne kiDanI pheIla thatAM, paMDitajInA patnI lIlAbahene putra yazaMvatane kiDanInuM dAna karyuM. mubaInI jazaloka jevI prasiddha hospITalanA niSNAMta tabIboe AjathI 25 varSa pUrve kiDanI pratyAropaNanuM oparezana karyuM paraMtu e kiDanIdAna paNa putra yazavaMtanA AyuSyane laMbAvI zakyuM nahotuM. A ghaTanAne te vakhatanA mubaMI. samAcAramAM prasiddha lekhaka puSkara caMdaranAkare AlekhI hatI.. tyAra pachI paMDitajInA jIvanamAM AvA-AdhAtajanaka- banAvo avAranavAra banatA ja rahyA paNa dareka prasaMgoe teoe sthitaprajJa banI, jJAtA, dRSTA ja bhAva batAvyo che. e prasaMgomAM temanA jainadarzananA tAttvika jJAna/- samajanI kasoTI hatI. temAM teo pAra utaryA hatA. te vAtamAM koI zaMkA nathI. paMDitajI tarIke teo siddhahemavyAkaraNanA to evA niSNAta hatA ke teone siddhahemalaghuvRttinA pustakanI paNa AvazyakatA rahetI nahotI. badhAM ja vRtti, udAharaNa, sAdhanikA temanI jIbhe ramatA rahetA eTaluM ja nahiM temanA kramAMka naMbara(adhyAya/pada/sUtranaMbara) kahI batAvatA tyAre Azcarya thayA vagara rahetuM nahi. adhyayana karavuM e emanA vyavasAya karatAM vyasana tarIke vadhu rahyuM hatuM. adhyayana karAvavAmAM teo kyAreya samaya-ghaDiyALane lakSyamAM rAkhatA nahotA. adhyayana karanAra thAke nahi tyAM sudhI teone adhyayana karAvatAM meM joyA che. pUjya sAdhu mahArAja ke pUjya sAdhvIjI mahArAja jyAre kahe ke basa, paMDitajI have kAle' tyAre ja teo aTakatA hatA. suratamAM mRtyunA chellA divasa sudhI teoe pU. sAdhvIjI bhagavaMtone adhyayana karAvyuM che. are, je divase savAre mRtyu pAmyA, te divase mRtyunI thoDIka ja miniTo bAda temanA ghare adhyayana ka2vA Avela pU.zAsana samrATa AcArya bhagavaMta zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAjanA samudAyanA, khaMbhAtanA ja vatanI traNa sAdhvIjIo pU.sA.zrI. AnaMdapUrNAzrIjI, pU.sA.zrI dhairyapUrNAzrIjI, pU.sA. zrI hemapUrNAzrIjIne paMDitajInA putra zrI tarUNabhAIe kahyuM: "sAheba ! Apa jarAka ja moDA paDayA. Apa saheja vahelA AvyA hota to bApujIne ApanuM rajoharaNa levAnI bhAvanA hatI. te pUrNa thaI jAta. ' Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 ) , , , , , , " , " , " . " " # . . . . . . # ( zAnapuSpAMjali A hakIkata e vAtano nirdeza kare che ke teoe te ja sAdhvIjIone mRtyunA AgalA divasa sudhI adhyayana karAvyuM hatuM. ane bIje divase jayAre teo AvyA tyAre mRtyunI vAta jANI temane sakhata AghAta lAgyo. paraMtu thayela anyathA thatuM nathI. je vAstavikatA che. teno svIkAra karavo ja rahyo. ema samajI kSaNavAra jIvananI anityatAno bodha ApI svasthAne gayA. aMtima zvAsa sudhI adhyayana ane adhyApana kArya karanAra AvA paMDitavaryo jainasamAjamAM virala haze, AvA virala vyaktitvazAlI puNyAtmAno guNAnuvAda karavo ke prazasti karavI ke zraddhAMjali ApavI e atyaMta kaThinakArya che. ApaNe to phakta emanA saMsmaraNone ApaNI mRtimaMjUSAmAM jALavI rAkhIe to paNa ghaNuM che. he guNasAgara ! mArA A parAkrama, huM tArI pAse ja kathI zakuM. kahetAM lAja Upaje evo, mArI aMdarano oraDo che. avaguNanI vakhAra chuM. have ethI guMgaLAuM chuM. chatAM, te sAmethI bolAvI mane sAMbhaLyo. mane have AzA jAgI che. mArI A dazAmAM paNa tArI dayA varase, tAro prema satata varasato rahe, anarAdhAra varasato rahe, to, tArI e premaLa-jayotinA ajavALe-ajavALe huM paNa ujamALa thaIza. jALAM dUra karatAMkaratAM aDAbIDa jaMgala pAra karIza. have mane, vAra nahIM lAge. cAlatAM vAra lAge; UDatAM zI vAra ? tuM tArA kRpA-vimAnamAM besADI de, pachI vAra zenI ? - ) Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 svabhAvamagna paMDitajI kle pU. muni zrI udayaprabhavijayajI ma.sA. ja gaIkAla vAcanAthI AvyA bAda hRdayamAM dhrAsako paDe tevA paMDitavarya, upakArIzrI chabIlabhAInA nidhananA du:khada samAcAra sAMbhaLyA, be divasa pUrve ja vicAra Avela ke have paMDitajI vRdhruvaye sImA sa2 ka2tA jAya che, jo AvA zrAvakaratna khUTe to jinazAsanane keTalI uNapa bhogavavI paDaze, ane kharekhara AvA samAcAra sAMbhaLI pAMpaNa bhInI thaI, teo khUba spaSTa vaktA ane premALa bhAve, koI jAtanI spRhA rAkhyA vagara pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone svataMtAna jema abhyAsa karAvatA hatA. jJAna puSpAMjali chellI vaye paNa azakta avasthAmAM teoe je yogadAna paThana-pAThanamAM ApyuM te khUba anumodanIya che, AmAMthI amane sAdhuone paNa bodha pATha maLe che ke zarIranI vadhu azakti AdinI ciMtA rAkhyA vagara banatI kozize bhaNavA-bhaNAvavAmAM ALasa ke bedarakArI na ja karavI... teone jayAre paNa dehanuM dhyAna-kALajI rAkhavAnI vAta karIe to ema ja kahetA Ama ja bhaNAvatAM-bhaNAvatAM DhaLI paDIzuM to sAruM, hAya-hAya na karavuM 'hoya che'-ema vicAravuM ityAdi aneka bodhadAyI muddAo, vicAro, samAdhAno temanAthI jANyA che, mANyA che. surata (lAlabaMgale) comAsuM hatuM tyAre bhaNAvavA AvatA, ane te vakhata teoe Avela samAdhi maraNamaya svapranI vAta karI hatI, te uparathI huM anumAna karuM chuM ke teo cokkasa viziSTa gatine pAmyA che... teo je divyagatine pAmyA che tyAMthI vhelAsara A jinazAsanamAM pharIthI avatarI muktigatinA adhikArI bano e ja zubhecchA. 'A zAsanane have AvA "vaiyA raLI" kyAre maLaze ? e ciMtA che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 ) ja eka ja mAna ma." . " ka " . " saMga - - - - - - - zAnapuSpAMjali mUrdhanya paMDitajI che 4 pU. munizrI pUrNacandrasAgarajI. ma.sA. 4 - jyAre paMDitajInA samAcAra jANyA tyAre acAnaka moMmAMthI zabdo sarI paDyA ke Aje mAtra sUrata ke khaMbhAtanI - bhUmine nahIM paNa samagra bhArata bhUmine eka gItArtha mUrdhanya paMDitajInI khoTa paDI che. joke je A jagatamAM Ave che te jAya che te sanAtana satya hovA chatAM... keTalAka , vyaktio mATe A * vastu svIkAravA - jana mAnasa taiyAra thatuM nathI paMDitajInuM vyaktitva evuM ja kAMIka - abhuta-AhalAda upajAvanAruM hatuM.... kadAca chellA keTalAya samayathI zArIrika asvasthatAnA kAraNe teoe bhaNAvavA sivAyanA javAbadArIpUrNa kAryo baMdha karI dIdhA hatA. chatAMya mAtra temanA nAmathI ke mAtra temanA nejA heThaLa ghaNA-ghaNA zAsanapakSe kAryo karyA... @ @ Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnapuSpAMjali kadAca te kAma karavA mATe have pachInI peDhIonI peDhIo paNa karI zakaze ke nahIM te vicAra mAMgI le tevuM che.... @ @ paMDitajI. A nazvara dehane choDI cAlyA gayA teTalA samAcAra maLyA vizeSa samAcAra prApta thayA nathI chatAMya atyAra sudhI je paMDitajI sAthe vAta thatI hatI te mujaba ja teoe prANatyAga karyo haze kAraNa ATalA varSo sudhI jemaNe jJAnane mAtra bhaNAvavuM ke AjIvikA tarIke mAnyuM nathI paraMtu jJAnane vAgoLI Atma pariNata banAvyuM hatuM tethI AtmapariNata thayela jJAnanA mAdhyame jIva potAnA mRtyune paNa mahotsava banAvI jatA hoya che...paMDitajI kadAca svajanane choDIne gayA paraMtu zrutajJAnanI duniyAmAM teo kAyama jIvaMta banI raheze... @ @ parivAra nA vyaktione mohanIya karmanA udayane kAraNe kSobha ane zoka jarUra varte paNa parivAre AvA vaDIla pAmI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 jIvana dhanya banAvyuM che atyAra sudhImAM teoe je samAdhi samatAne potAnA jIvanamAM vaNI hatI tenA kAraNe sva jIvananuM to kalyANa karI ja gayA che... tevA AtmAono Adarza TakAvI rAkhIe teja sAcI zraddhAMjali che. ghanya loka, ghanya nagara, ghanya veLA siddharAja jayasiMha mALavAno vijaya karIne, tAjA-tAjA AvyA. tyAMthI aDhaLaka saMpatti to lAvyA, paNa sAthe rAjyono pustakabhaMDAra paNa lAvyA. A sAhitya--khajAnAmAM rAjAbhoja-racita saMskRta vyAkaraNa paNa hatuM. e joI jijJAsu rAjAne caTapaTI thaI. paMDitone pUchayuM : 'ApaNe tyAM kyuM vyAkaraNa bhaNAvavAmAM Ave che?' jJAnapuSpAMjali 'mAMM to rAjA bhojanuM athavA pANinInuM' - javAba maLyo. 'zuM ApaNuM, ApaNAM gujarAtanuM koI vyAkaraNa nathI zuM ?' -- vismayathI rAjAe pUchyuM. vidvAn ko'pi kathaM deze, vizve'pi gUrjare'khile / sarve saMbhUya vidvAMso, hemacandraM vyalokayan // 'nathI vidvAna koI zuM ? samasta gujarAtamAM, ekI sAthe badhAM netro TharyA zrI hemacandramAM.' bharIsabhAmAM rAjAe paDakAra karyo. ApaNAM rAjyamAM che koI vidvAna je AvuM vyAkaraNa racI zake ! badhA vidvAno nata--mastake cUpa rahyA. paNa aMdara-aMdara masalata karI, pachI 'eka avAje' sahunA moDhe eka nAma nIkaLyuM. zrI hemacandrAcAryamuni ja, A karI zake ! rAjAe temanA tarapha daSTi karI. kalikAla sarvajJa zrI hemacandrAcArye A paDakAra jhIlyo ! pariNAme - mAtra eka ja varSanI TUMkI avadhimAM, pAMca aMga sahitanuM vyAkaraNa racAyuM ! (vi.saM. 1193mAM prAraMbha, vi.saM. 1194mAM pUrNa thayuM.) laghuvRtti cha hajAra zloka pramANa, madhyamavRtti : bAra hajAra zloka pramANa, bRhadbhUttiH aDhAra hajAra zloka pramANa, bRhannayAsa : coryAsI hajAra zloka pramANa, uparAMta uNAdi gaNa vivaraNa ane dhAtu pArAyaNa. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + + ( jJAnapuSpAMjali) je vinamra paMDitajI ke * pU. munizrI lablinidhAna vi. ma.sA. 4 paMDitavarya zrI chabIlabhAInA svargavAsanA samAcAra jANI atyaMta duHkha thayuM, kAraNa ke sarvakalyANakara zrI jinazAsanamAM anekAneka sAdhu-sAdhvI bhagavaMtone adhyApana karAvanAra paMDitajI have nathI. lagabhaga 50 varSa sudhI khaMbhAtanI zrI bhaThThIbAI pAThazALAmAM temaja tyArabAda suratamAM paNa e ja adhyApana yogane jIvananA chellA zvAsa sudhI ArAdhavA dvArA temaNe zrI jinazAsananI mahAna sevA karI che ane A rIte temaNe to potAnI sagati sAdhI lIdhI che paNa have ApaNe paNa emanI bhAvanAne yathAzakti jIvanamAM AcarIe ane emanI anumodanA karavA dvArA ArAdhanAmAM ujamALa banIe e ja kartavya che. atyaMta umadA svabhAva tathA cIvaTapUrvaka bhaNAvavAnI temanI dhagaza ane padArthane UMDANathI samajAvavAnI kaLA dAda mAge tevI hatI. pUjyapAda dAdAgurudevazrI gacchAdhipatizrInuM cAturmAsa suratamAM saM. 2054nI sAlamAM kailAsanagare thayuM. e ja varSe AkhA suratamAM lagabhaga badhA ja saMghomAM pUjyapAdazrInA AjJAvartI sAdhuo cAturmAsa birAjamAna hatA. tathA e cAturmAsa daramyAna vizva rekorDa sarjaka 350 mAsakSamaNanI bhIkha tapazcaryA suratamAM thayela. mArA dAdAgurudevazrInI preraNAthI cAturmAsanA cAra mahinA ane AgaLa pAchaLano 15 mahino ema kula pAra mahinA mane paMDitazrI pAse bhaNavAno lAbha maLyo hato. meM zrI siddhahemacandra zabdAnuzAsana-laghuvRtti vyAkaraNa temanI pAse karyuM, atyaMta cIvaTathI, badhI spaSTatA karavA pUrvaka temaNe suMdara abhyAsa karAvyo. jethI jaTila evA paNa graMthamAM sahelAIthI praveza thayo. deva-gurukRpAthI ane pU. paMDitazrInI mahenata tathA AzIrvAdathI graMtha sAMgopAMga pUrNa thayo. tyArabAda pU. hemahaMsagaNi viracita "nyAyasaMgraha' (vyAkaraNane lagatA nyAyono graMtha) paNa teozrIe karAvyo. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * --(jJAnapuSpAMjali ) A rIte mAre temanI pAse lagabhaga paNa mahinA bhaNavAnuM thayuM. bhaNAvavAno teozrIno evo rasa ke 3-3 kalAka kyAM pasAra thaI jAya te paNa khyAla na Ave. lagabhaga 80 varSanI uMmare paNa zarIra kamajora chatAM e ja khaMtathI bhaNAvatA hoya tyAre bhalabhalA moDhAmAM AMgaLA nAkhI jAya. Ama mArI upara temano ghaNo upakAra che, jeno badalo kyAreya vaLI zake tema nathI. vidvadvarya zrI chabIladAsabhAIe AjIvana zrutajJAnanI gaMgA vahAvI hatI. temAM keTalAye sAdhu-sAdhvIjI-jijJAsuo jJAnArjana karI dhanya banyA hatA. temanI pAse jJAna prApta karanArA Aje paNa teone yAda karatAM AnaMda anubhave che. temanA guNonI anumodanA karatAM karatAM ApaNe paNa jIvanamAM jJAnayoga sAdhIe ane svaparanuM kalyANa karIe e ja zubhecchA. (0) kalikAlasarvajane hAdi8 vaMdanA 1 jJAnanA sahasra kiraNathI zobhatA ! he sUrIzvarajI mahArAja ! ApazrIe gujarAtanI dharatIne, avatarIne pAvana karI, - e subhaga akasmAta hato. deza-pradezanA evA vaLAMke Apa padhAryA; jayAre saMskRti vaLAMka laI rahI hatI. ApazrInA astitvathI e rAjAnuM, e rAjayanuM, e prajAnuM samagra valaNa badalAI gayuM ane pachI Apa paraloka padhAryA. ApanuM e paraloke padhAravuM; - e eka anivArya niyati hatI. ApanA javAthI, ame raMka banyA tevuM lAgyuM; paNa Ape je ApyuM, tenAthI ja ame samRddha banyA chIe, e paNa eTaluM ja sAcuM che ane te to, smRtimAM satata jhabake che. Aje saMskRti-sAhitya sameta aneka kSetre gujarAta tavaMgara che; te ApanA kAraNe ja che. ApanAthI ja, Aje ame unnata mastaka chIe. ApanA pavitra caraNomAM, natamastake pharI vaMdanA karIe chIe. jaya ho gUrjara saMskAra-vidhAtA, yuganirmAtA, zrI hemacandrAcAryajI mahArAjane. bae. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 zrutajJAnadAtA paMDitavarya zrI chabIladAsa ke. saMghavI pU. munizrI jinakIrttivijayajI ma.sA. ja mAnasarovaramAMthI haMsa UDI jAya to haMsane kAMI ja nukazAna nathI. nukazAna mAnasarovarane ja thAya te zabdo paMDitavaryazrInA mukhe aneka guNAnuvAdanA prasaMge sAMbhaLyA hatA. te ja zabdo Aje te ja vaDIlazrIne lAgu paDe che. paMDitajInI vidAyathI agaNita nukazAna jJAnapipAsuone ja thavAnuM che. lagabhaga 65 varSa jJAnagaMgA vahevaDAvanAra zrImAn paMDitavaryazrInI sadgati to nizcita ja hoya--je jJAnagaMgAno zUnyAvakAza paDaze tene zAsanadeva ja kAMIka aMze paripUrNa karaze. zrI sthaMbhanatIrtha tapagaccha jaina saMghanI-zrI bhaTTIbAI saMskRta pAThazALA (la. ke. bu. svAdhyAyamaMdira)nA paMDitavaryazrInI potAnI AgavI sUjha mujabanI sevA sadA avismaraNIya raheze. jIvananA aMta sudhI zrutajJAnanI hAlatI cAlatI/jaMgama pAThazALA jevuM teonuM jIvana hatuM. abhyAsa karanAra mumukSuo, sAdhu bhagavaMto, sAdhvIjIo ane anya sarvane gaccha ke saMpradAyanA bheda vagara abhyAsa karAvyo. teozrIe karAvela abhyAsathI Aje paNa aneka AcAryabhagavaMto, padastha munibhagavaMto, sAdhu-sAdhvI bhagavaMto zobhA vadhArI rahyA che, AtmakalyANa karI rahyA che. jIvanamAM saMgharSa ghaNo anubhavyo. karmasattAe celenja kare tevAM du:kho ApyAM paNa mAdhyastha bhAve sahana karyA. yuvAna vayanA putranuM kIDanInI bimArIthI parabhavaprayANa, temanA patnInuM bhavaprayANa, nAnI umaMranA dIkarI-jamAInuM akasmAtamAM bhavaprayANa, nAnA jamAInuM bhavaprayANa, A badhA ja saMkaleza karAve tevA prasaMgomAM paMDitavaryazrInI samAdhi bhAvanAnAM je darzana thayAM che te teozrInA jJAna-dhyAnanI UMDI samajane kAraNe ja banI zakyuM che. bhalabhalA AvA AghAtajanaka prasaMge samAdhi gumAvI bese paraMtu jJAnanI paripakvatAnA kAraNe ja paMDitavaryazrI tenuM saMsmaraNa sAkSI bhAve karatA. AthI ja temanA AtmAne vaMdana karavAnuM mana thaI jAya che. mArA sAMsArika jIvanamAM mArI traNe putrIonA saMyama prayANanA zubhaprasaMge hAjara rahI vaDIla tarIke mArgadarzana Apela. teonA bhavaprayANanA divase pautrIvat sAdhvIjI zrI AnaMdapUrNAzrIjI Adi teozrIne tyAM abhyAsa mATe gayA tyAre paMDitajInA maMgala bhavaprayANathI viSAdagrasta banI upAzraye pAchAM AvyAM. paMDitavaryazrInA guNono koI pAra nathI. zAsana sevA ane zrutasevAthI otaprota banela teozrInA aneka guNau paikI koIka guNa amArA jIvanamAM pragaTe tevI maMgala prArthanA. jJAna puSpAMjali Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 jJAna puSpAMjali jinazAsanano sitAro kharI paDyo OM pU. sAdhvIzrI ravInduprabhAzrIjI (khaMbhAtavALA) 4 ( pU.A.bha.zrInemisUrijI samudAya) zrI jinazAsananA gaganAMgaNamAM zAsanane vaphAdAra evA aneka puNyAtmAo potAnA tana-mananI zakti zAsanane kAje samarpita karI sva-para ubhayanA AtmazreyamAM nimitta banyA che, evo ja eka puNyAtmaka jinazAsanano jhaLahaLato jJAnadIpaka bujhAI gayo. carAcara sRSTimAM eka sanAtana satyaniyama che. emAM koI pheraphAra thato nathI, A niyama aphara rahevAno, je janme che, te avazya mare che e kaMI navuM nathI. paraMtu je janme che, te jIvana kevuM jIve che te mahattvanuM che. alaukika divyajIvana jIvyA, to ja janma maLyo saphaLa ane jIvana jIvyA te saphaLa. mane evI eka anokhI vibhUtinI pIchANa thaI jene janma, jIvana ane maraNa sArthaka karyuM che. te che tIvra prajJAvaMta evA paMDitavarya zrI chabIladAsabhAI saMghavI ke jemaNe prabhunA zAstronuM agAdhajJAna aneka sAdhu-sAdhvIjIne ghaNA AdarapUrvaka ApyuM che. teono upakAra amo kadI bhUlI zakatA nathI. mArA bAlyapaNAthI huM khUba nikaTatAthI paricita hatI. tethI temanA ciravidAyamAM mAruM haiyuM hacamacI gayuM che, kALaju kaMpI UThe che. atyAre Apa amArA vacce nathI, paNa Ape ApeluM samyajJAna sAthe anubhavajJAna je prApta karyuM che, te kSaNe kSaNe yAda Ave che. yAda AvatAM nayano azruthI bharAI jAya che. jJAna-vibhUti saunI vaccethI sApa jema kAMcaLI utAre tema nazvara dehane choDIne cAlI gaI. Apano AtmA jyAM gayo hoya tyAMthI ApanA jJAnano ane guNono vAraso amane ApatA raho. uttarottara prabhu zAsanane pAmI jaldI zAzvata sukhane prApta karajo e ja abhyarthanA.... zrutajJAna paramaguru che jema guru aMdhakAramAMthI prakAza tarapha laI jAya che, tema zrutajJAna AtmAne atyaMtara rAgAdi aMdhakAramAMthI vALIne vairAgyAdi bhAva-prakAza tarapha laI jAya che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -(jJAna puSpAMjali ) " zAsanano jhaLahaLato jJAnadIpaka pU. sA. zrI pIyUSaprazAzrIjI ma.sA. piMDadAtA mAtA-pitAnA upakArothI jina-dharmavAsita kuTuMbamAM avataraNa thayuM. cAritramohanA kSayopazame saMyamadAtA gurujanoe saMyamadAna karyuM. saMyama-prApaka evA mArA jIvanane maDhavAnuM, zaNagAravAnuM kArya karanArA jJAnadAtA paMDitavarya mATe huM zuM lakhuM ? zuM nA lakhuM ? vItarAganA zAsane darzAvelA paMcAstikAya jagatamAM cetanadravyanAM mUla aMkAtA hoya to tenAM jJAna...cetanA.... saMvedanA guNane AbhArI che, tirobhAve rahelA zuddhakSAyikakevaLajJAnane pragaTakaravAnI pUrvabhUmikAmAM....kSayopazama bhAvanA samyapha zrutajJAnanI paraba vartamAnakALe nihALavI hoya to paMDitavarya zrI chabIladAsabhAI saMghavI. jaMgama pAThazALA eTale... paMDitavarya. adhyayana tathA adhyApana e emanA jIvananA prANa hatAM. audayikabhAve sarjAtI pratikULatA, viSamatA, viTaMbaNAone pacAvavAnI kaLA te ja hastagata karI zake je samyajJAnavAna hoya. "jJAnag wtta vitiH' mahopAdhyAya zrI yazovijayajI ma.sA.e viratinuM svarUpa nIcenI paMktimAM darzAvyuM che. jANa cAritra te AtmA, nijasvabhAvamAM ramato re, lezyA zuddha alaMkaryo, moha - vane navI bhamato re. jJAnIne saMsArabhAva vizeSataH halAvI na zake. A kakSAne pAmelA paMDitavaryanA karmakRta jIvanamAM ghaNI badhI Apattio, muzkelIo, pratikULatAo, vipattio AvelI paNa jJAnanA paripAkarUpa jIvanano mudrAlekha-maMtra hato, badhuM ja "hoya" kadApi "hAya" nahi , jJAnadAtAnI A vicAradhArAne mumukSu sAdhaka jo AtmasAt banAve to sahiSNutA, sthiratA, sthitaprajJatA, zAMtisamAdhi-saMmatvasvarUpa avazyaphaLa apAve. AvA jJAnadAtA guruvaryano jJAnapUta AtmA jayAM hoya tyAM zIdhrAtizIdhra samyaguratnatrayInI ArAdhanAkarI zAzvata sukhano bhoktA bane te ja abhyarthanA... zutajJAna parama gAruDI-maMtra che.gAruDI maMtra zarIramAM pravezelA jherane dUra kare che, tema zrutajJAna AtmAmAM peselA moha-jherane dUra karIne jIvane zivapada Ape che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 khara upakArI paMDitavarya pU.sA. zrI jayantaprabhAzrIjI, ma.sA. (pU.A.bha.zrInemisUrijI samudAya) ApaNA anaMta upakArI zrI arihaMta paramAtmAnA lokottara zAsanane mana-vacana-kAyAthI jeo samarpita thayA che, teonA jIvanamAM kevuM teja-baLa ane atyaMtara aizvarya pragaTe che, tevAM najIkanA udAharaNamAM zrutajJAnI paMDitavaryanuM nAma Ave che. jJAna puSpAMjali teo bhAbhara gAmanA vatanI hatA. bAlyavayamAM teo mahesANAnI pAThazALAmAM abhyAsa karavA gayA, tyAM teonI koI pUrvajanmanI ArAdhanA evI viziSTa hatI ke jethI anya vidyArthIo karatAM teonI buddhi ane grahaNazakti vizeSa hatI. tethI siddhahema vyAkaraNa, sAhitya, nyAya Adi viSayono thoDA samayamAM abhyAsa karI taiyAra thaI khaMbhAta AvyA. sAdhu - sAdhvIjI bhagavaMtone bahumAnapUrvaka bhaNAvavA lAgyA. jJAnanI paraba cAlu thaI. temAM svabhAvakRt gulAbanA puSparUpa niHspRhatA-nikhAlasatA ane nIDaratA A traNaguNa jIvanamAM ThAMsI-ThAMsIne bharelA hatA. jJAnane AtmasAt kareluM hatuM. amArA jevA pAmara AtmAne vAraMvAra kahetA ke svAdhyAya samAna tapa nathI. svAdhyAya saMjIvanI auSadhi che. evA paramaupakArI, jJAnadAtA paMDitajI suMdara abhyAsa sAthe anubhava jJAna ghaNuM ApatA. saMsAranA ghaNA ghA lAgavA chatAM hAya-voya karI nathI. karmabaMdhanathI nirlepa rahetA. AvA mahAn AtmA virala vibhUti banI gayA. dehathI cAlyA gayA. paNa kIrtithI amara banI gayA. prakRtie ApaNane bakSeluM jIvana ghaNuM TUMkuM che paNa sArIrIte vyatIta karelA jIvananI smRtio zAzvata che. teonA samAcAra pavanavege sAMbhaLatAM vajraghAta paDyo teTaluM duHkha thayuM paNa kudarata AgaLa to devAdhidevanuM paNa cAlyuM nathI. janma che tyAM maraNa che ja, chatAM amArA jJAnadAtAne ame kyAre bhUlavAnA nathI. AvA prakhara vyaktinA guNonuM varNana,A jIbha karavAne samartha nathI. teone aMtima jIvana saMyama mArgamAM pasAra karavAnI bhAvanA hatI. sAMsArika saMyogonA kAraNe pote saMyama na laI zakyA. teonI aMtima bhAvanA hatI ke mAruM samAdhi maraNa thAya to sAruM, bhAvanA anusAra pote chellA zvAsozvAsa sudhI navakAramaMtranuM svayaM smaraNa karatAM A nazvaradehano tyAga karyo. teono AtmA jyAM gayo hoya tyAMthI emanA jJAnano ane guNono vAraso ApatA rahe. uttarottara prabhu zAsanane pAmI jaladI-jaladI zAzvata sukhane prApta kare. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 saphaLatA puSkaLa chatAM saraLatA joradAra u pU. sA. zrI. anaMtaprabhAzrIjI ma.sA. (saMsArI pakSe suputrI) = (pU.A.bha.zrInemisUrijI samudAya) A jagata upavanamAM aneka AtmAo khIle che ne karamAya che... paraMtu temAM koIka AtmAo gulAbanA puSponI mAphaka potAnuM jIvana suvAsita maghamaghatuM banAvI A jagatanA jIvone saurabha Ape che... jJAna puSpAMjali mAtA-pitA to ghaNA bhavomAM karyA. . paNa AvA mAtA-pitA to koI pUrvanA mahAna puNyanA udayathI ja maLe.. ke je AtmAne ajanmA banAvavAnI sAdhanAmAM sahAyaka bane.! mane paNa AvA mahAna paMDita pitAnA kuLamAM janma maLyo tenuM huM gaurava anubhavuM chuM. mane saMyamamArge vALavAmAM jo koIno ya vadhu upakAra hoya to mArA pitAzrIno che. teo badhA ja putra ane putrIone lagnanA AgalA divase paNa kahetA ke jo tAre dIkSA levI hoya to mAre to dIkSA ja apAvavI che...! je paNa saMsAramAM rahelA bhAI-benanA lagna thayA te paNa temanI patrikAmAM ema ja lakhatA ke 'saMyama paMthe na jaI zakanAra saMtAna mATe lagnajIvana anivArya che.' temano bhAva AvA vAkyo dvArA pragaTa thato. jyAre paNa amone maLavA AvatA tyAre gharanAM badhAMne khAsa sUcana karatA ke saMsAranI koI paNa vAta ma. sA. pAse karavI nahIM. temanuM jJAna ghaNuM hatuM... jethI amo surata 1 mahino rokAyA tyAre mane vAraMvAra ema kahetA ke mAro jJAnano vAraso koIe lIdho nahIM tenuM mane duHkha che. ame paNa temanA jIvanane pUrepUruM pichANI na zakayA... paNa jyAre temanA gayA bAda seMkaDo AcArya bhagavaMto ane sAdhusAdhvIjI bhagavaMtonA AzvAsana patro AvyA tyAre ja amone sAcI temanI oLakhANa thaI... haMmeza mATe mane ema ja kahetA ke vyAkhyAna vAMcatA na AvaDe to saMyamajIvananI kAMI ja kiMmata nathI... jethI amAre A vakhate surata cAturmAsa ka2vAnI bhAvanA to hatI, paNa amone cAturmAsa mATe maDhI mokalyA... e cAturmAsanI ArAdhanAnA samAcAra roja pUchAvatA... jyAre ame vyAkhyAnanI zarUAta karI tyAre temane ghaNo ja saMtoSa thayo... temaNe jIvanamAM sa2LatA-AtmIyatA-gaMbhIratA Adi guNone AtmA sAthe sahaja rIte keLavyA hatA. sadAya jJAnamAM masta rahetA. vicArIye to teozrI pAsethI vadhu maLe ema hatuM. emanA Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnapuSpAMjali upakArone yAda karI Aje haiyuM ane AMkha baMne raDI rahyA che... kuTuMbanuM zirachatra gaNo ke mobha gaNo... badhAne ja nirAdhAra mUkIne cAlyA gayA. parivArane ane zAsanane je khoTa paDI che te pUrAya tevI nathI... 61 temanA kaMThamAM raNakAra ane vANImAM mIThAza. AMkhomAM amI ane buddhimAM tIkSNatA. sva pratye kaThora ane sarva pratye komaLa. jIvanamAM sAdagI ane svabhAvamAM tAjagI. nidrA alpa ane jJAnadAna tIvra. dRSTimAM nirmaLatA ane vRttimAM pavitratA. vAtsalyamAM sAgaratulya ane saMkalpamAM merutulya. saphaLatA puSkaLa chatAM saraLatA joradAra. vayathI vRddha chatAM kAryamAM yuvAna. spRhA vinAnuM jIvana parArthavRttithI bharyuM bharyuM hatuM... masta vaktRtvakaLA, Dagale ne pagale dekhAtuM vinayaguNanuM pAlana ane jaTila praznone paNa saraLatAthI ukelavAnI kaLA teozrImAM hatI... haiyAnI vAta have konI AgaLa jaIne kahIzuM ? mananI mUMjhavaNa have konI pAse ThAlavazuM ? aMtaranA ucATa have konI pAse khAlI karIzuM ? sadgata AtmA jyAM hoya tyAM samyaktva-zAsana-saMyama pAmI zA mukti sukhanA bhoktA bane te ja bhAvanA... udayamAM AvatA vedanIya karmane samatAbhAve sahana karatA. . parivArane paNa preraNA ApatA ke Avela karmane samatAthI sahana karazo to jUnA karmanI nirjarA thaze. . tame amArI vaccethI cAlyA gayA.. paraMtu tamArA apUrva guNonI cirasmRti sthAyI raheze. chelle eka ja mAgaNI karIe chIe ke tamAro zreSTha guNaparAga amArAmAM utare ane tamArI jema ame paNa amAruM jIvana dhanya banAvIe...... Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 jJAnamUrti paMDitajI pU. sA. zrI ratnayazAzrIjI-jayapUrNAzrIjI - muktidharAzrIjI (pU.A.bha.zrInemisUrijI samudAya) jinazAsananA caLakatA sitArA gayA, AgamanA UMDA rahasyo jANanArA gayA, nazvara dehathI saunI vaccethI gayA. paNa ''jJAnamUrti'' svarUpe sadA amara banI gayA. jJAna puSpAMjali apAra lAgaNI, bhaNAvavAnI dhagaza. A uMmare paNa zAsana pratyenI khumArI-AjanA yuvAnone zaramAve tevI hatI. aNadhArI vidAye amane paNa hacamacAvI mUkyA che. vartamAna sadInA asAdhAraNa vidvAna hatA. bhAratabharanA nAmAMkita paMDitomAM ziromaNi hatA. eka paMDita ratnane ame gumAvI beThA. nAnI uMmarathI jainazAsananI zraddhA vaDe adhivAsita hRdaye dhArmika zikSaNanA kSetre haraNaphALa pragati......ane pravRtti karI. aneka sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA sau koI mATe jJAnaparaba banyA. jaina samAjane je khoTa paDI che te kadI pUrI nahi zakAya tevI paDI che. teonI dIrghakAlIna ane dharma-zraddhA saMpanna zruta upAsanA khUba khUba anumodanIya hatI. . .Aje jJAnamUrtinI vidAya....amane zUnya banAvI dIdhA che. . .zuM have amane kadI jovA nahi maLe...suratamAM hatA tyAM sudhI to lAbha maLyo paNa have...mA jevI mamatAthI bhaNAvanAra to nahi ja maLe. kudarata pAse ApaNe lAcAra chIe. teo to potAnuM sAdhI gayA...vAraMvAra kahetA ke eka ja icchA che ke sAdhusAdhvIne bhaNAvatAM bhaNAvatAM mAro deha DhaLe...aMtima kSaNo sudhI deha pAsethI kasa kADhI jJAnadAna ApyA ja karyuM. AghAtajanaka vyAdhimAM paNa AnaMda anubhUti keLavavAnuM baLa temanI pAse dekhAtuM hatuM. dhananA bhaMDAramAMthI dhana sivAya zuM maLe ? tema guNo ane jJAnanA bhaMDArasamA jJAnamUrtinA jIvanamAMthI paNa guNo sivAya bIjuM zuM maLI zake ? zramaNasaMsthA mATe to khUba ja khoTa paDI che. jagatano sanAtana niyama ane kudaratanA krama AgaLa ApaNe vAmaNA banI jaIe chIe...janma tenuM mRtyu...nizcita che. - zUnyamAMthI sRSTi sarjI parama tejane pAmI gayA janma. eso dhAraNa karI jIvana e dIpAvI gayA. sagAM-saMbaMdhIone ThIka che....jaina samAjane kAMIka daI gayA. jIvanamAM siMha jevI nIDaratAmaya ane nirbhayatAmaya jIvanajIvI paMDitamaraNa sAdhI mRtyune mahotsava banAvI jANyuM. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - * * * * * * - V ( SjJAna puSpAMjali 6 vidhAguru paMDitajI ke 4 pU.sA.zrI. puNyaprabhAzrIjI ma.sA. 8 zrI jJAnadAtA paMDitavaryazrI mArA vidyAguru hatA khaMbhAtamAM teozrI pAse tarkasaMgraha, pramANanaya, syAdvAdamaMjarI, dravya-guNa-paryAyano rAsa, tavArtha, jJAnasAra vi.no abhyAsa karyo che. jJAna sAthe anubhava - hitazikSA vi.thI ghaDatara karavuM e emanI anokhI paddhati hatI. teozrInuM RNa kyAreya vALI zakAya tema nathI. teozrInA jIvanavanabAgamAM jJAnapipAsA, AdhyAtmikajIvana, paropakAritA. nIDaratA, spaSTavastRtva, gaMbhIratA vi. guNorUpI puSponI suvAsa maghamaghAyamAna hatI. bhale pratyakSa dehe nathI paraMtu parokSa guNadehe sahukoInA hRdayamAM che. teozrI jainazAsananA ratna hatA, zAsanamAM saiddhAMtika jJAnInI kyAreya na pUrAya tevI khoTa paDI che. guMcavaNabharyA prazno ukelavA mATenuM eka apUrvathAna hatuM. teozrIe aMtimakSaNo sudhI jJAnadAna karI. jJAnAvaraNIyakarmano kSayopazamakarI sadgati prApta karI che. kevalajJAna prApta karI sva-paranuM kalyANa kare eja devaguruprati prArthanA. ghaNAMvarSe Avakhate (mahAmahine) cAMgodara (sarakheja-bAvaLA hAIve) pU. A.bha.zrImat padmasAgarasUrijInI pAvananizrAmAM cAlatI aMjanazalAkA-pratiSThA prasaMge maLavAnuM thayuM. chatAM avarNanIya smRti hatI. bhAva apUrva hato. -pU.A.bha.zrImata paddhasAgarasUrijI ma.sA.nI pAvana | nizrAmAM cAlanI aMjanazalAkA. zrutajJAna e nirmaLa gaMgAjaLa che. gaMgAjaLa jema tana-manane pAvana kare che. tema zrutajJAna rUpI gaMgAjaLa mana-vacana ane kAyAmAM zubhanuM AropaNa karIne pavitratA Ape che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 prabhuzAsananA rAgI paMDitajI spre pU. sA.zrI zrImokSadharmAzrIjI ma.sA. 4 mahAna puruSo aneka guNothI yukta hoya che temAM paNa jJAnI to vizeSa mahAna hoya che. jJAnI puruSo haMmezAM saghaLA mANaso vaDe vakhANavA yogya ja hoya che. temanI kIrti daze dizAmAM phelAyelI hoya che. teo haMmezAM saddharmarUpI kIrtine phelAvavAmAM ekacittavALA hoya che. sarva janasamudAyanA ajJAnasaMbaMdhI aMdhakArano nAza karavAmAM ja tatpara hoya che. AvA ja guNothI yukta AdhyAtmika jIvana jIvanArA paM. ziromaNi chabIladAsabhAI hatA. jeoe potAnA saMpUrNa jIvana sudhI jJAnadAna ja karyuM che. jeone romeromamAM jJAna vaNAI gayuM hatuM. jethI prabhuzAsanano paNa anahada rAga hato. potAne maLela jJAnanI varSo sudhI paraMparA cAle tevI bhAvanA hatI. jethI je paNa yogya vyaktiAve tenIpAse jJAnathI thayela anubhavo kahetA. pote anubhavela vAta bIjAne lAgaNIthI kahevAmAM Ave tyAre sAmenI vyakti ne tarata ja asara thAya che. temanA sAMsArika jIvanamAM thayelA tathA jJAnAbhyAsamAM thayelA ghaNA anubhavo kahetA hatA. jJAna puSpAMjali mane to puNyodaye temanI pAse traNathI sADAtraNa varSa sudhI satata abhyAsa karavA maLyo che ane temAM ghaNA anubhavo maLela che. temanA mananI samAdhinI vAta to atyAre vAraMvAra smRtipaTa para Ave che. saMsAramAM sukha-duHkhanI hAramALA cAle che. eka ja varSamAM patnI tathA moTA putrano viyoga thayo pachI thoDA samaya pachI nAnI uMmaravALAM putrI ane jamAI gumAvyA ane tyAra pachI nAnI putrI nA vara arthAt potAnA nAnA jamAI. A badhuM ja pote duHkhane anubhavyuM chatAM karmano doSa che tema mAnI manane samajAvatA pote to bhaNela eTale samajI zakatA paraMtu svajanavargane paNa samAdhi apAvatA. - temanA jIvanamAM koIno paNa nAno upakAra hoya to yAda rAkhI RNamukta thavAnI khUba ja bhAvanA bhAvatA. koI paNa kArya karavuM hoya to badhAMne dhyAnamAM rAkhI potAnA parivAramAM koIne paNa takalIpha na paDe tema karatA. koI paNa jagyAe bahAra javuM hoya to paNa putrone pUche tamane cAre phAvaze. kaDaka vAta to kyAre paNa nahIM ke tamAre AvavuM ja paDaze. putro paNa IMgita AkArane jANanArA hatA. jyAM paNa javuM hoya, jyAre javuM hoya tyAre taiyAra ja hoya. - manane je rIte taiyAra karyuM te ja rIte kAyA paNa TevAI gaI hatI. tabiyata bagaDe tyAre sahana thAya tyAM sudhI sahana kare. jIvana daramyAna 'elopethIka' davA lIdhI nathI ane dezI davA paNa sahana na thAya tyAre Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 ) mATe. e ane bI - ja - wja, w ves * * * * * * * ba zAnapuSpAMjali ja letA. ghaNI vakhata kahetA davA levAno vicAra Ave tyArathI ja "vedanIya karma bAMdhavAnuM cAlu thaI jAya che. -ghaNA AcArya bha. tathA sAdhu-sAdhvIjI bha.nA. vikaTa prazno AvatA teno paNa sahaja rIte javAba ApI detA. tyAre huM pUchuM-AvA praznonA javAba kyAMthI ATalA jaldI AvaDI jAya che. to kahe ke jJAnanA anubhavathI AvI jAya che bAkI badhuM "gAla purANa'mAMthI Ave che. "DAcA teTalA sAcA, pothA teTalA thothA" mATe bhaNIne badhuM ja anubhavamAM lAvIne yAda rAkhavuM. -je paNa viSaya bhaNAve tene bhaNAvatAM pahelA kahI de ke bhaNAvavAnI javAbadArIthI bhaNajo. gokheluM "hajAra divasa' Take ane samajeluM jiMdagImAM jAya nahIM. "eka vakhata lakho" ane "dasa vakhata gokho barAbara thAya mATe lakhIne badhuM ja taiyAra karavuM. -bhaNeluM cha mahinA sudhI roje gokhavuM. je divase na gokhAya te divase athavA bIjA divase mIThuM nahIM khAvAnuM. sAmAnya paNa kaThIna niyama batAvatA. -je bhaNo te nava jaNane bhaNAvavAnuM jethI viSaya barAbara thaI jAya. bIjI paNa aneka vAto tarapha dhyAna dorAvatA. ekaluM bhaNAvAnuM nahIM, vyavahArika jIvananI paNa tAlIma ApatA. "badhAMnI sAthe rahevAnuM ane badhAMthI aLagA rahevAnuM' A temanuM mukhyasUtra hatuM. -satata jJAnadhArA ja gamatI. atyAre sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikAmAM ArAdhanA ochI ane bAhyADaMbara vadhI gayo te joIne kahetAM ke pU. yazovijayajI ma. kahI gayA che "dhUmadhAme dhamAdhama - calI, jJAna mArga rahyo dUra' AvI ghaNI paMktio vAraMvAra yAda karatA. bAhya pravRttiothI duHkha thAya paraMtu kahe ke ApaNe ApaNuM saMbhALIne besavAnuM, salAha levA Ave tene ApavAnI. "paropadeze paMDita' nahIM banavAnuM. -ghaNI vakhata kahetA jIvana zAMtithI sukharUpa jIvavuM hoya to kyAre paNa "hAya" zabda nahIM vAparavAno hoya' zabda ja vAparavAno, jethI kleza na thAya, karmabaMdhathI chUTI javAya. AvI rIte satata hitazikSA ApatA hatA, mArA upara to upakAronI anahada helI varasAvI che. jene zabdomAM varNavavuM bahu muzkela che. mane saMyamajIvananI naukAmAM besADavAno temano ja upakAra che ane tethI ja suMdara rIte saMyamajIvana jIvI rahI chuM. -bIjA paNa ghaNA anubhavo thayA che paraMtu ahIM kiMcit varNavyA che. -guNAnuvAda karavAthI ke yAda karavAthI kaMI upakArano badalo vALI zakAto nathI. kyAbhavamAM RNamukta banIza e to have eka savAla thaI gayo che. -basa temanI samAdhi temaja mahotsavarUpa maraNa te ja ApaNe vicArIne saMtoSa mAnavAno che. paraMtu jJAnIno viraha kayArepaNa bhulAto nathI. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FE gulAba gayuM ne phorama rahI pU. sA. zrI kAvyaprazAzrIjI, ma.sA. (pU.A.bha.zrInemisUrijI samudAya) "zAsananI zAna vadhAranAra, mArA jIvananI jyotine jAjvalyamAna banAvanAra, mArA verAna vana jevA jIvanane jJAnathI naMdanavana sama pallavita banAvanAra... "zAsanaratna divaMgata paMDita zrI chabIladAsabhAI... jJAna puSpAMjali je mArA pU. gu. ma.nA saMsArI pitAzrI hatA... paNa mArI upara dIkarI karatAM paNa adhika vAtsalya hatuM... ane jyAre maLe tyAre ema ja kahe ke have besI jA ne kyAM sudhI pharyA karavuM che... saMyama jIvana sivAya koIno uddhAra nathI... "saMvata 2050mAM jyAre pAlitANA jaMbudvIpamAM comAsAnA divasomAM rokAyA hatA tyAre meM kahyuM ke kAkA tame jyotiSazAstramAM niSNAta cho to tamAruM AyuSya keTaluM che ? te amone kahone? tyAre ja temaNe mane kahyuM ke... tamAre tenuM zuM kAma che. paNa eTaluM to nakkI ja che ke tArI dIkSA karyA vaga2 huM javAno nathI... ane kharekhara saMvata 2057nI sAlamAM temaNe mArI dIkSAmAM AvIne je vAtAvaraNa UbhuM karyuM, tenuM varNana thaI zake tema nathI. mArA saMyamadAtA pa. pU. gacchAdhipati devasUrIzvarajI ma.sA. tathA preraNAdAtA pU. chabIlakAkA baMne eka ja varSamAM cAlyA gayA... mArA jevA aneka AtmAne samyajJAnanuM dAna karanAra ane saMyamamArgasudhI pahoMcADanAra paMDitajIe suMda2zailImAM sacoTa ane satya varNana karI cAritrarUpI puSpa parimale aneka AtmAone saMyamamArge vALyA. keTalAye AtmAonAM anAdimithyAtvatimira ane malinaguNono nAza karI divyazakti ane divyacetanArUpI samyaktva dIpaka pragaTa karavAmAM teo nimitta banyA. "vicAra svagna siddha karanAra mahAzilpI saMsAranI phUlavADImAMthI potAnI jIvanalIlA saMkelI cAlatA thayA... teozrInA saurabhatAnA guNAnuvAda kahevAnI zakti mArA jevAnI alpabuddhimAM kyAMthI Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 ) ma ma ma ma ma mana e. jJAnapappAjali | saMbhave? chatAM mArA paranA upakAranA AkarSaNane AdhIna banIne emanuM RNa adA karavA meM A kalama calAvI... temanA guNanuM smaraNa karavAthI mAnava mahAna banI jAya che. jema pANI dUdhanA saMgathI mahAna bane che tema... gulAba gayuM phorama rahI svapra gayuM ane sRSTi rahI AtmA gayo. amaratA rahI... jhagamagato dIpaka... aNadhAryo bujhAI gayo.... jhaLahaLato sUraja... aNadhAryo AthamI gayo.. e mahAnuM AtmA jyAM paNa gayo hoya tyAM zAsana.. saMyamane prApta kare. evI zAsanadevone prArthanA... ane je sthAna prApta thayuM hoya tyAMthI ApaNA sahunA upara AtmazreyanA AzIrvAda varasAvatA rahe eja zubhecchA... "temanA guNonuM varNana karavuM eTale amRta pAse capaTI sAkara dharA jevuM che. (O) he prabho ! tArA premano mane paricaya che. mArA avaguNo karatAM, tArA guNo zaktizALI che. mArA doSo game tevA gADha ane rUDha hoya, jUnA ane jAmI gayelA hoya to paNa tArA guNo to, caitanya sAthe joDAyelA che. meru sama aDaga che. tAro prema mArA doSanA dariyAne sUkavI zakaze. A zraddhAthI huM tane vaLagyo chuM. prabhupada vaLagyA te rahyA sAjA, te rahyA sAjA, aLagA aMga na sAjA re....manamohana svAmI. (O) Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 ) 14 vjha * * * * mA + ma = ja * ke * * - - ra >> >> >>" /, * . ( zAnapuSpAjali sva. paMDita pravarazrI chabIladAsabhAIne jJAnAMjali paM.zrI kAntilAla bhUdaradAsa zAha, surata anaMta puNyodaye maLelA mahAmUlA mAnavabhavanI sArthakatA tyAre ja siddha thaI gaNAya, jayAre jIva sAco dharma ane AtmAnA svarUpane oLakhI, zrI jinezvaradeve prarUpelI AjJAnuM pAlana karI mokSamArge sthira thAya. mokSamArga tathA vItarAgI prabhunI AjJA samajavA samyajJAna jarUrI che. samyajJAna bhaNavuM te uttama kartavya che. samyajJAna vinAnI kriyA te arthahIna che samyajJAna bhaNI-bhaNAvI AtmasAt karI mokSamArgamAM sthira thaI zakAya. tevA samyajJAnane varelA ane adhyApana karAvatAM jemaNe samagrajIvana vItAvyuM tevA mUrdhanya paMDita, sarvotkRSTa adhyApaka, samavayaska mitra divaMgata zrI chabIladAsabhAIpaMDitajIne A lekha dvArA jJAnAMjali arpaNa karuM chuM. pUjya paMDitavaryazrI prabhudAsabhAInuM nAma yAda karatAM AnaMda chavAI jAya che. jJAnamUrti, AdarzamUrti zrI prabhudAsabhAInI chatrachAyAmAM taiyAra thayelA vidyArthIo Aje jinazAsananI jJAna parabo jIvaMta rAkhavAmAM mULabhUta nimitta banyA che. huM jyAre mahesANA pAThazALAmAM bhaNavA dAkhala thayo tyAre zrI chabIladAsabhAI tathA zrI zivalAlabhAI traNa varSa AgaLa dAkhala thayelA hatA. teo agraNI vidyArthIo hatA. zrI prabhudAsabhAInA vakhatamAM dareka vidyArthIone bhaNavAmAM khUba ja protsAhana maLatuM hatuM. A baMnemAM jaina zAsananA mahAn paMDitanuM lakSaNa vidyArthIkALa daramyAna joI lIdhuM hatuM. zrI chabIladAsabhAInuM vAkyAturya sAruM hatuM. mahesANAmAM abhyAsa karI temane vadhu abhyAsa mATe zAsanasamrATuM 5. pU. vijayanemisUrIzvarajI mahArAjazrInA vidvAna AcArya mahArAjazrI pAse bhaNavA mokalyA hatA. vyAkaraNa ane nyAyano talasparzI abhyAsa karI zrI chabIladAsabhAI eka viziSTa pratibhA sAthe adhyApana kAryamAM joDAyA. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali paM. zrI zivalAlabhAI sAthe temanI maitrI, AtmIyatA ghaNI hatI. zrI zivalAlabhAIe haimasaMskRta-pravezikA 3 bhAga racI saMskRtanA abhyAsanI sAthe zrI siddhahemavyAkaraNamAM praveza ghaNo saraLa banAvyo che. zrI chabIladAsabhAIe jinapUjanamAM upayogI aMjanazalAkA, pratiSThA, zAntisnAtra vage2mAM upayogI vidhinI prata bahAra pADIne jainone jinapUjana vidhimAM sahAyarUpa thaI kriyAkArakone rasa letA karyA che. 69 zrI chabIladAsabhAIe pU. sAdhu-sAdhvIjI mahArAjazrIne bhaNAvavAnuM zarU karyuM. khaMbhAtane potAnuM kAryakSetra banAvyuM. nyAya-vyAkaraNanA viSayamAM temanuM jJAna jainazAsanamAM khUba ja prasiddha banyuM. temanI bhaNAvavAnI zailI anumodanIya hatI. zrI chabIladAsabhAInuM sAdhu saMsthAmAM sAruM mAna hatuM. samAjamAM paMDitajInI vAto sacoTa rIte dhyAnamAM levAtI. mAro zrI chabIladAsabhAI sAthe AtmIya saMbaMdha hato. temanAmAM eka mukhya bAbata e hatI ke teonuM sacoTa ane spaSTavaktApaNuM hatuM. tethI jiTala bAbatamAM paNa temanuM spaSTa maMtavya eka alaga ja chApa UbhI karatuM. teo ghaNIvAra kahetA ke kAntilAla mArI vAta barAbara che. vRddhAvasthA sparzelA ApaNI vAta koNa mAnaze ? Aje pU. sAdhu-sAdhvIjI mahArAjazrI paNa bhaNavAnuM gauNa kare che. jo bhaNavAnuM ochuM thaze ane bIjI pravRttio vadhA2zo to sAcI vAta koNa samajaze ane koNa samajAvaze. zrI chabIladAsabhAIne zikSako mATe khUba ja mAna tathA lAgaNI hatI. samagra samAjamAM zikSakonuM sthAna khUba ja nIcuM rahyuM che. AjIvikAnA kAraNe sakSama na hoya tevA zikSako - paMDitone samAja nokaranI jema mAnyA kare che te temane AMkhanA kaNAnI jema khUMcatuM hatuM. aneka jAhera kAryakramomAM zikSako - paMDitone temaNe jIvatAM ujamaNAM kahI samAjane A jJAnadAtAone sAcavIne temanI jALavaNI karavA ghaNIvAra anurodha karyo che. jainadharma tattvajJAna pracAraka pariSamAM paNa te jaipha vaye sakriya hatA. jIvananA aMta sudhI teoe adhyApana kArya cAlu rAkhyuM, suratamAM AvyA bAda mAro zrI chabIladAsabhAInI sAthe avAranavAra meLApa thato hato. jJAna pratye lokonI udAsInatAbharI lAgaNI hovAthI ghaNIvAra vyathita thatA hatA. spaSTavaktA hovA chatAM ghaNIvAra bolI na zakAya tevI paristhiti thAya teno temane raMja hato. ADaMbaramAM aTavAI gayelI dhArmika pravRttiothI te khinna hatA. jIvananI tamAma zakti dhArmika adhyApana pAchaLa kharcanAra A paMDitajI adhyayana-adhyApanane Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 )* * * * * * * * * * A bar - - - 15 : - + . ( zAnapuNyA varelA hatA. mahesANA pAThazALAne potAnI mAtA samAna mAnanAra paMDitajIe pAThazALAnI khUba ja sArI sevA pUrI pADI hatI. bhaNAvavA besavA jatAM ja mRtyu te kharekhara paMDita mRtyu che. samAdhimRtyune varelA A paMDitajInI jainazAsanane moTI khoTa paDI che. mane sArA AtmIya mitranI, temaja amArA sattara gAma samAjane sAcA eka mArgadarzakanI paNa moTI khoTa paDI che. AvA vidvAn najIkanA bhaviSyamAM thaze kharA? vaMdana hojo te mA sarasvatInA panotA naMdanane ! IcchavA joga abhilASA (vaitAtIya iMdra) nayanaM galadazrudhArayA, vadanaM gadgad ruddhayA girA / pulakairnicitaM kadA vapuH,tava nAmagrahaNe bhaviSyati // kyAre prabhu ! tuja smaraNathI, AMkho thakI AMsu jhare,kyAre prabhu! tuja nAma vadatAM, vANI muja gadgad bane; jyAre prabhu! tuja nAmazravaNe, deha romAMcita bane,kyAre prabhu ! muja zvAsa-zvAse, nAma tAruMsAMbhare. he vibhu! basa, A ja jhaMkhanA che. tArAthI ja te pAra paDaze. have to meM mudrAlekha hRdayamAM korI rAkhyo che : tane kadI taNuM nahIM, bIjAne kadI bhajuM nahIM. tArI kRpA maLe to, tArI kRpAnA baLe tArI kRpA phaLa eTale... eTale gumAveluM badhuM mAruM mane pAchuM maLe. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 ) ...., mana ela + + ma pa ma ma ma ma ma >> mave a v w ? A zAnapuSpAMjali viharatna zrI chabIladAsabhAI 2 zrI dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA ja paMDitajI zrI chabIladAsabhAI jaina samAjamAM eka advitIya vidvAn thayA. jeono banAsakAMThAnA bhAbhara gAmamAM janma thayo. nAnI uMmaramAM vyavahArika abhyAsa karIne mahesANAmAM zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALAmAM dhArmika abhyAsArthe dAkhala thayA. potAnI tikSNa buddhithI thoDA ja varSomAM karmagraMtha, kammapayaDI, paMcasaMgrahAdi dhArmikaabhyAsa, siddhahema laghuvRtti, bRhadravRtti saMskRta vyAkaraNano abhyAsa ane tarkasaMgrahAdinyAyano saMdara abhyAsa karyo. te abhyAsakALa jaina saMskRtinA prakhara pakSapAtI zrI prabhudAsabhAI becaradAsabhAI pArekha menejara tarIke hatA. teonI pAsethI ghaNo bahoLo anubhava prApta karyo tyArabAda adhyApana karAvavA khaMbhAta baMdaramAM 50varSo rahyA. ane apUrva nAmanA meLavI. khaMbhAtamAM sarva gacchono ahobhAva khaMbhAtamAM adhyApananA kAmanI sAthe sAthe jaina samAjanA guMcavaNa bharelAM tamAma kAmo teo saMbhALatA. muzkelI bharyA koI paNa kAmamAM jaina saMgha teone AgaLa karato ane teo potAnI vicakSaNa buddhithI temAM saphaLatA ja meLavatA. mUrtipUjaka saMpradAyanA tamAma gaccho, sthAnakavAsI, terApaMthI ane digaMbara jaina saMgha viziSTa evA sarvakAmamAM temanI salAha leto. paMDitajI evo suMdara mArga kADhI ApatA A kAraNe khaMbhAtanA sarve gaccho temanA pratye ghaNA ja ahobhAva ane bahumAnavALA hatA. atyanta vAtsalyabhAva ane dIrghadraSTitA adhyayananuM kAma karanAra ane karAvanAra tamAma upara hArdika atyanta vAtsalya (prema) teomAM hato. potapotAnI gupta samasyA paNa loko teone kahetA. ane hRdaya haLavuM karatA. teo potAnI dIrdhadraSTino upayoga karIne ghaNo ja hitakArI rasto kADhI ApatA. AvA mIThA svabhAvanA kAraNe ghaNA AcArya mahArAja sAhebonI sAthe kyAreka kyAreka guptamaMtraNAmAM paNa joDAtA. tethI lagabhaga ghaNAkharA AcArya mahArAja sAhebo temanA pratye premapUrvakanI sahAnubhUti dharAvatA hatA. niIDara vaktA ane satyanA premI. temanA paricayamAM AvanArane sAcI zikhAmaNa ApanArA, kaDavuM paNa satya premapUrvaka kahevAmAM teo ghaNA nIDara hatA. temanI zikhAmaNa sAcI hovAthI darekanA gaLAmAM turata uttarI jatI. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane zikhAmaNa lenArA kAyamI teonA pratye guNAnurAgI banI jatA. game tevA moTA mANasanA paNa daMbhanA virodhI ane satyatAnA ja sAcA premI hatA. tethI koI koIne kaDavA paNa lAgatA. Akhare satya samajAtAM temanA virodhIo paNa temanA premI thatA. ' aMte suratane kAryakSetra banAvyuM teonA suputro hIrAnA dhaMdhA arthe suratamAM vasyA. teonA dharmapatnI svargavAsI banatAM teone anivArya saMjogoe surata AvavuM paDyuM. paNa suratamAM bhaNAvavAnuM tathA jainasaMghonu kAma evuM upADyuM ke Aje suratamAM teonI khoTa darekane sAle che. nyAya ane vyAkaraNa A teonA atyanta priya viSayo hatA. te te viSayamAM teono ghaNo bahoLo anubhava hato. tethI te viSayo vadhAre bhaNAvavAnuM kAryakSetra suratane banAvyuM. suratamAM samAdhipUrvakanuM avasAna teozrInI sadA A bhAvanA manamAM hatI ane ghaNA paricita sAdhu-sAdhvIjI mahArAja sAhebone kahetA ke "bhaNAvatAM bhaNAvatAM A jIvana samApta thAya to sAruM" jethI ArtadhyAna-raudradhyAna na thAya-kharekhara banyu paNa evuM ja. savAre pUjA karIne AvyA bAda kaMIka tabiyata barAbara na lAgI. navakAramaMtramAM ane sAme rAkhelA paramAtmAnA phoTAnA darzanamAM citta parovyuM. bIjI bAju pUjya sAdhavajI ma. sAhebo savAranA bhaNavA AvyA - evA avasare bhaNavA - bhaNAvavAnA bhAvamAM ja samAdhi pUrvaka dehatyAga karyo. guNAnuvAdanI sabhAo - teozrInA avasAnathI jaina samAjane tathA pUjaya AcArya bhagavantone ane pU. sAdhusAdhvIjI bhagavaMtone ghaNo AghAta thayo. teonA guNonuM vAraMvAra smaraNa karatAM bhUtakALa tAjo karatAM-muMbaI-surata-amadAvAda ane khaMbhAta jevA zaheromAM caturvidha saMgha sAthe teonI guNAnuvAdanI sabhA goThavAI - A badhuM teonA jIvananI suvAsane AbhArI che. ApaNe teonA guNone vAraMvAra yAda karIne vidvAnomAM ratnabhUta evA paMDitavarya zrI chabIladAsabhAIne bhAvabharyA lAkho lAkho praNAma karIe zrutajJAna e divyaprabhAta che. prabhAta prasannatA Ape che. hRdayamAM AnaMda ane urmi pragaTAve che. tema, zrutajJAna AtmAmAM prasannatA pragaTAve che ane haiye harSa-urmine uchALe che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 ) sxs - * : w we ~ ~ ~*~> zAnapuSpAjola # niHspRhI paMDitajI jI zrI cImanalAla pAlItANAkara (muMbaI) 8 paMDitazrI chabIladAsa kesarIcaMda saMghavInuM 84 varSanI vaye surata mukAme zrAvaNa suda 13, tA. 22-8-2002, maMgaLavAranA roja namaskAra mahAmaMtranuM smaraNa karatAM samAdhipUrvaka duHkhada avasAna thayela che. te badala amo UMDA zokanI ane duHkhanI lAgaNI anubhavIe chIe. temanA avasAnathI samasta jainasaMghane kyAreya paNa na purAya evI bahu bhAre khoTa paDI che. paMDitajI" nA nAme sArI rIte jANItA ane saunA atyaMta mAnItA chabIladAsabhAInI dharmanagarI gaNAtI evI janmabhUmi bhAbhara hatI. bahunAnI umaramAM mahesANA-zrImadda yazovijayajI saMskRta pAThazALAmAM dAkhala thaI dhArmika tathA saMskRta-prAkRta, nyAya-vyAkaraNa Adino ucca koTino talasparzI abhyAsa karyo ane te pachI khaMbhAtamAM zeThazrI kezavalAla bulAkhIdAsa saMsthApita zrI bhaThThIbAI saMskRta-prAkRta dhArmika pAThazALAmAM lagabhaga 50 varSa paMDitajI tarIke rahIne aneka pU. sAdhu-sAdhvIjI mahArAjAone ane bhAI | bahenone adhyayana karAvyuM. AjanA ghaNA AcArya mahArAjAo ane vidvAn munivaro temanI pAse bhaNyA che ane teo sau temane "upakArI jJAnadAtA' mAne che. temanI pAse bhaNela aneka bhAI bahenoe tathA emanI putrIe paNa 'bhAgavatI dIkSA lIdhela che. teo "parIkSAnA vizeSa AgrahI hatA. teo kahetA ke mArI pAse bhaNavuM haze to parIkSA ApavI ja paDaze ane huM tamane evuM bhaNAvIza ke tame sArA mArka - zreSTha naMbare avazya pAsa thazo. ejayukezana borDa dvArA levAtI dhArmika parIkSAmAM temanA prayatnathI UMcA dhoraNomAM pU. sAdhusAdhvIjIo tathA vidyArthI bhAI / baheno khUba ja sArI saMkhyAmAM parIkSA ApatA ane emanuM pariNAma paNa sAruM AvatuM ane sArA InAmo paNa meLavatA. teo "vidhikAraka paNa hatA. teozrIe aneka jinAlayonI aMjanazalAkA-pratiSThA Adi zuddha rIte karAvela che. teoe khaMbhAtamAM ghaNAMne vidhikAraka tarIke tAlIma ApIne taiyAra karela che. teo paryuSaNamAM ArAdhanA tathA vyAkhyAna mATe dUra dUranA moTA zaheromAM ghaNI vakhata jatA ane e rIte bhAratabharamAM teo atyaMta lokapriya banavA sAthe khUba ja mAna ane Adara pAmyA che. dareka sthaLa-prasaMge emane jeTaluM mAna ane prathama sthAna maLyuM che. evuM bIjA koIne bhAgye ja maLyuM haze. emanA putro vyavasAya arthe... surata jatAM teone paNa khaMbhAta choDIne temanI sAthe surata AvavAnuM thayuM. te vakhate khaMbhAtanA sarva saMdhoe je "vidAya samAraMbha' karI ne mAna ApyuM evuM sanmAna Aja sudhImAM koIne paNa thayuM nathI. teozrI atyaMta nispRhI ane niHsvArthI hatA. temaNe kayAreya paNa sanmAnanArUpamAM kaMI paNa svIkAryuM nathI. haMmezA vinamra bhAve InkAra ja karatA. AvA virala paMDitajIne joIne saunuM mastaka temanA pratye avazya jhUkI jatuM. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ) , +: :: . mama: , ga .. ka DI :- - -ja (zAnapuSpAMjali ) 2 zArIrika asvasthatAne lIdhe bahAra nIkaLavAnI anukULatA na rahetAM suratamAM potAnA gharamAM pU. sAdhu-sAdhvIjIbhagavaMto vagerene bhaNAvatA zrI jainadharma tattvajJAna pracAraka pariSadanI sthApanA thaI tyArathI paM. vasaMtabhAI dozI temanA vizeSa saMparkamAM AvyA. temane teo vaDIla mAnatA ane pariSadanA dareka kAryo ane prasaMgomAM temanI upasthiti avazya hoya ja... Aje pariSadano je vikAsa thayo che temAM temano vizeSa phALo che. A benI Aje joDI kharekhara tUTI gaI che. vasaMtabhAI temane pUchayA ke kahyA vinA kyAreya paNa kaMI karatA nahIM ane teo paNa sAcI salAha-mArgadarzana ApatA. Aje "pariSada'ne bahu bhAre khoTa paDI gaI che. nAnA-moTA, navA-junA paMDito ane zikSako pratye temane khUba ja AdarabhAva-Adara hato. saune mAna ApatA, mIThAzathI vAta karatA ane saunA kAryanI dIlathI prazaMsA karatA ane sArI preraNA karatA, baLa ApatA. mahesANA pAThazALA ane parIkSaka vADIbhAI, pukharAjajI sAheba vagere pratye emane khUba ja AtmIyatA hatI. saMsthAnA zatAbdI mahotsava Adi prasaMgoe saMsthAnI pragati thAya evI zubhabhAvanA' darzAvavA sAthe temaNe ghaNo sahayoga Apyo hato. pU. A. zrI naMdanasUrIzvarajI ma. sA. Adi aneka AcArya bhagavaMtone temanA pratye atyaMta mAna hatuM. amuka bAbatomAM emanI khAsa salAha letA ane teo je kaMI kahe te vicAraNAmAM levAtuM. paMDitajI sAtheno mAro paNa ghaNA varSono gADha saMbaMdha hato. ghaNI vakhata temanA satsaMgano - saMparkano mane lAbha maLyo che. meM zikSaNa patrikAmAM temanA vize lekha lakhI temanA pratyeno abhAva paNa vyakta karela. have AvA paMDijIo maLavA atyaMta durlabha che. vasaMtabhAIno AdhAra tUTI gayo che. emanA upara have ghaNI javAbadArI AvI gaI che. ApaNe sau emane sAtha-sahakAra ApavAnI tatparatA darzAvIe e ja zubhabhAvanA. brati ane bAhya sAmrAjya karatAM jJAna-sAmrAjyano mahimA vadhAre che. kemake rAjA to svadezamAM ja pUjAya che, jyAre jJAnIto sarvatra pUjApAtra bane che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 paMDita mUrdhanya zrI chabIladAsabhAI A zrI rasikalAla zAMtilAla mahetA, surata ja jainadarzana vyAkaraNa ane nyAyanA prakhara vidvAn paMDitavaryazrI chabIladAsabhAInA duHkhaka avasAnathI amArA adhyApakagaNamAM zirachatra gumAvavA samAna banyuM che. jJAna puSpAMjali - amo adhyApakone bhaNAvavAnA kAryamAM kaMI paNa na samajAya, na ukelI zakAya tevA viSayonA praznone teozrI saraLatAthI samajAvatA hatA. teozrInI bhAvanA paNa ghaNI UMcI hatI. teo haMmezAM kahetA ke huM svAdhyAyamAM houM ane mAruM maraNa thAya. kharekhara temaja banyuM. savAre vahelAM pUjA-sevA karI bhaNAvavA besavAnI taiyArI karatA hatA ane acAnaka chAtImAM du:khAvo thavAthI namaskAra mahAmaMtranuM smaraNa karatAM dehatyAga karyo. paMDitajIe kyAreya elopethIka davA lIdhI nathI. je elopethika davAo prANijanya ane aneka AraMbha-samAraMbhathI thatI hoya che. teozrI zarIranI svasthatA na hoya to kyAreka upavAsa kyAreka chaThTha-kyAreka ama karatA. jethI davA levI paDatI nahIM. temanA jIvanamAM karmanA paravazapaNAthI Avela viTaMbaNAone paNa samabhAve svIkArI lIdhI che, jethI teonuM mana viSama saMjogomAM paNa ArtadhyAna ane raudradhyAnane paravaza banyuM nathI. teozrI jaipha vaye paNa adhyApana karAvavAmAM bhaNAvavAmAM mazagula rahetA. temanA ghera AvanAra pU. munibhagavaMto, pUjya sAdhvIjI bhagavaMto ane zikSakone kalAko sudhI apramattapaNe bhaNAvatA hatA. keTalo samaya thayo te vAta paNa bhUlI jatA. pU. labdhisUrIzvarajI ma. sAhebanA upadezathI sthapAyela jainadharma tattvajJAna pracAraka pariSadanA mAdhyame zikSakonA vikaTa praznone paNa teo ukelavAmAM salAha ane mArgadarzana ApatA. jaina dhArmika-zikSaka-zikSikAnA koI takalIphanA athavA vyavahArika viTaMbaNAnA samAcAra sAMbhaLe to teonuM hRdaya dravI uThatuM. zikSaka-zikSikAne sahAyaka thavAmAM vAraMvAra preraNA karatAM. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 ) , " ,.ror: 1 , -- . . ex :* * * * * * * * vAnapuSpAMjali temane tyAM prazna pUchavA mATe, bhaNavA mATe ke maLavA mATe Avela zikSaka-zikSikAnI sAdharmika bhaktinI uttama tamannApUrvaka kuTuMbIjanone turaMta sUcanA karatA ane temanA suputro ke putravadhUo sUcanAno utsAhapUrvaka amala karatA. teozrI dravyasvarUpa bAhyasanmAnathI sadA dUra rahetA, AvA niHspRhI hatA. jainazAsananA vikaTa praznomAM paNa teonuM suMdara mArgadarzana maLatuM. teozrIne mAtAtulya zrImadda yazovijayajI jaina pAThazALA pratye ananya mAna hatuM, jethI prasaMge prasaMge te saMsthA mATe udAra dAnavIrone preraNA karatA. adhyApana kArya daramyAna teozrI anubhavajJAna ane adhyayanamAM ughata thavA preraNA ApatA. jaina samAjane teozrInA avasAnathI na pUrAya tevI khoTa paDI che. paMDitajI jyAM hoya tyAM paramazAMti pAme, turaMta mokSa pAme, amane mokSa mArgamAM preraNA kare tevI zAsanadeva pratye prArthanA. A A A aho ! ama dharma...!" > tyAM sudhI ja duHkhonI hAramALA che... > tyAM sudhI ja rAgAdinI kAramI pIDA che.. > tyAM sudhI ja garbha ke janmanI paraMparA che. > tyAM sudhI ja aneka viTaMbaNAo che. > tyAM sudhI ja durgatimAM gamana cAlu che.. > tyAM sudhIja rogono upadrava che. > tyAM sudhI ja kalezathI bharelo bhayaMkara saMsArasAgara ghughavATA karI rahyo che ke jyAM sudhI AtmAe siMha banIne sarva pAponA tyAga svarUpa saMyama dharma aMgIkAra karyo nathI. A A A Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 'sarasvatInaMdana zrIyut chabIladAsabhAI' ae dalapatabhAI sI. zAha, navasArI ja sArasvatonA janma, jIvana ane zrutasAdhanAnA amara itihAsa A bhAratavarSanI bhUmi upara Aje paNa zrutanI saurabha prasarAvI rahyA che. jJAnapuSpAMjali kaI kaI aNagAro, yogIoe paNa sarasvatInI upAsanA dvArA zrutasAgaranA pArane pAmavAnA prayAsomAM saphaLatA ane siddhio prApta karI che; to kaI kaI sagRhasthoe paNa potAnuM jIvana mA sarasvatInA khoLAmAM samarpita karavAmAM dhanyatA anubhavI che... e badhAnAM nAmo to jANItAM ja che kAraNa te sahu svanAma dhanya banI gayA che. A zatAbdimAM zrImad yazovijayajI jaina saM. pAThazALA, mahesANA saMsthAe paNa AvA ja zrutadevIne samarpita ane zrutopAsanAne ja potAnuM jIvana ane zrutasvAdhyAyane ja potAno zvAsa samajanArA sArasvatonI bheTa zrI jinazAsanane-saMghane samarpaNa karI che. e amarayAdImAM ja eka tejasvIratnasamA zrutajJAnano prakAza verI janArA vidvamUrti hatA paMDitajI zrI chabIladAsabhAI kezarIcaMda saMghavI. bhAbhara jevA banAsakAMThAnA gAmanA e vatanI. bacapanathI ja maLI gaI zrutadevInI mIThI goda... ane e mAtAnA AzIrvAdathI jainazAsananA grantho ane saMskRta-prAkRta bhASAo, nyAya, kAvyo Adi aneka jaTila viSayo ke jemAM bhalabhalAnI cAMca paNa nA DUbe...emAM e to UMDe sudhI DubakI lagAvI zakatA hatA ! aneka AcArya bhagavaMto, pU.sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto, aneka mumukSu zrAvaka-zrAvikAoe emanA zrutaadhyApanano rasAsvAda mANyo che ane jeNe mANyo hoya e ja emane jANI zake. khaMbhAta jevI tIrthabhUmine emaNe zrutajJAnanI svAdhyAya bhUmi banAvI dIdhI ! emanI suvAsathI AkarSAIne ja to aneka pU. sAdhu-sAdhvIjI gaNa khaMbhAtamAM sthiratA karatA ane zrutajJAnanuM adhyayana karI saMtoSa-tRpti ane dhanyatA anubhavatA. ane....mAtra zrutajJAnanA ja kSetre nahIM, samyag darzananI bhUmikA paNa emanI eTalI ja majabUta. jinezvara paramAtmA ane tyAgI gurubhagavaMtonI bhakti-prema ane jinakathita siddhAMto upara aTala ane aphara vizvAsa. koI bAMdhachoDa nahi ! Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 ) we >> : << rrr w>> Socii >> << mAM ....... ...... rAnapuSpAjali are ! bAMdhachoDa karanArAnA ane enI mithyA dalIlo karanAranA to pANI utArI nAkhatA...? nIDaratApUrvaka jinasiddhAMtono pakSa majabUta karatA. evA hatA e nyAya ziromaNi jinabhakta ! sammacAritranA kSetre paNa sarvaviratinA mukhya pakSakAra... ! aneka mumukSuo ane navadIkSitonA saMyamanA pariNAmo majabUta karI ApatA. sAthe dezavirati dharmanA pAlanamAM sAmAyika, pratikramaNa poSavrata jevI dharmakriyAone prANasvarUpa mAnatA ane yathAzakya jIvanamAM AcaratA. roja saMyamanI bhAvanA bhAvatA. eka vakhata emane kaoNlejamAM saMskRtanA viSaya upara lekTara ApavA javAnuM thayuM. pote e vakhate upadhAnamAM ke pauSadhamAM hatA. to pauSadhanA ja veSamAM mAthe kAmaLI oDhIne kaoNlejiyano sAme upasthita thayA ! bhale badhA game te kahe.. ke mazkarI uDAve ! enI koI paravA nahIM ! A hato emano cAritra prema. tapa dharmano paNa eTalo ja rAga. narama-garama tabiyatamAM e upavAsanuM paccakhkhANa ja laI letA... ! ATalA badhA guNavAna vidvAn hovA chatAM nirabhimAna vyaktitvanA e svAmI hatA eka vakhata mAre varSo pahelAM mahesANA pAThazALA taraphathI parIkSaka tarIke khaMbhAta javAnuM thayuM paMDitajInA nivAsasthAne ja mukAma karela. lagabhaga eka saptAha jeTaluM rokANa khaMbhAtanI pAThazALAonI parIkSAo mATe thayuM. e vakhate bahu ja najIkathI emanA vyaktitva ane vidvattAno paricaya thayela. pachI to pariSadUnA saMbaMdhomAM ghaNI vAra saMparka thayo. vi. saM. 2056nA pAlitANA cAturmAsamAM paNa teozrInI sAthe cAra mAsa rahevAnuM saubhAgya sAMpaDyuM. e vakhate emanA saMdraguNonI suvAsa mANavA maLela, je Aje paNa smaraNIya banI rahI che. jayAre jyAre maLatA tyAre teozrI khUba ja bahumAnathI bolAvatA. "padhAro sAheba: kema sAheba ! sukhazAtAmAM cho ! che kAMI kAmakAja?' emanA A zabdothI ApaNane zarama Ave. meM kahyuM : "paMDitajI ! ame tamArA sAheba nathI tame badhAnA sAheba cho. maherabAnI karI amane sAheba kahI nA bolAvo, amane doSa lAge." tyAre teozrI umaLakAbhera bolatA - "are ! tamArA AcAra, vicAra ane anuSThAno keTalA suMdara che, ke tame to sAcA arthamAM adhyApaka ane vadhumAM eka ArAdhaka zrAvaka cho. eTale sAheba' kahevAne yogya cho.' Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 ) Ajawe a sr ja ke gac w w janma, et >> P ( rAnapuSpAMjali emanA zabdothI kharekhara to eka vAra ApaNuM mastaka zaramathI jhukI jAya ane emanA caraNomAM namavAnuM mana thAya ! bIjAnA alpa guNanI paNa upabRhaNA karavAno emano A samakitaguNa kharekhara anumodanIya hato. dhArmika zikSaka-zikSikAone "jIvatAM-jAgatAM UjamaNAM' kahetA ane pUjaya gurudevone AvAM ujamaNAMne vadhu dRDharIte UjavavAnuM kahetA. pote kyAMya bahumAna, sanmAna svIkAratA nahIM, chatAM bIjAnuM bahumAna-sanmAna karAvavAnuM audArya, saujanya kadI cUkatA nahIM. sahanazIlatA ane sattva to emaNe AtmasAt karI dIdhela. game tevA zArIrika kaSTamAM paNa samatA ane hasatA mukhe sahevAnI sAhajIkatA jovA jevI hatI. "sthitaprajJatAno guNa emanI yogakakSAnAM darzana karAvato. gRhasthanA vezamAM eka "anAsakta yogI'nAM paNa darzana emanA jIvanamAM thatAM hatAM. saMsAranA saMbaMdho ane padArtho pratye koI Asakti nahIM, Asakti mAtra hatI temane svAdhyAyanI ane emanI aMtima IcchA paNa e ja hatI : "svAdhyAya karAvatAM samAdhi maraNa maLe ane e bhAvanA emanI pUrNa thaI gaI. e ucca Adarza sahune ApI gayA. dhanya ho... vaMdana ho.. AvA vidvartine... prArthavA tArA caraNe AvI prabhujI! eka prArthanA nitya karuM, sarasvatInI prasannatA ho.. zrutajJAne muja jIvana bharU. ratnatrayInA ramya prakAze, muja aMtaranA timira haj... "bhakta' banIne jina zAsanano tuja caraNe muja jIvana dharuM. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ) MA or on je ke mar e kAi ke. jema ke * sa ra sa te jJAnapuSpAMjali zrI paMDitajI A navInacaMdra kezavalAla kApaDIyA - muMbaI ja pa.pU. zrI paMDita chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI jeo mArA pa.pU.gurujI hatA. jeoe mane bacapaNathI dharmanuM jJAna temaja dharmanI kriyAo samajAvela ane tenuM AcaraNa paNa karatA zIkhavADela. huM bacapaNathI Aja sudhI temanA ja mArgadarzana mujaba dharma ArAdhanA karato Avela chuM, temaja karato rahIza. temanuM jJAna, temanI samajAvavAnI zakti ajabanI ane anokhI hatI. je tamArA manamAM tarata ja UtarI jAya. mArA bacapaNamAM eka prasaMga banela teno ullekha karuM chuM. mArI uMmara dasa varSanI hatI, huM temanA mArgadarzana nIce bhaNato hato, teoe amArI pAse temanA vidyArthIo pAse) saMskRtamAM eka nATikA eka kAryakramamAM pa. pU. AcArya mahArAjanA vyAkhyAnamAM moTA mAnava samudAya sAme prastuta karAvI ane ghaNI ja sArI rIte nATikA rajU thaI, temanA mArgadarzana thakI amArAmAM hiMmata AvI ane kAryakrama saphaLa thayo. te prasaMga Aja dina sudhI bhUlI zakyo nathI. pauSadha karAvavAmAM temaja tapazcaryA karAvavAmAM amArA manane makkama karavAmAM temano ghaNo ja moTo phALo che. bacapaNamAM je dharma saMskAranA bI teoe ropelA tenA phaLarUpe Aje paNa dharmakriyAo karatA rahyA chIe ane Aje paNa tevo utsAha jALavI zakyA chIe. zrI bhaTTIbAI syAdvAda saMskRta pAThazALA jenI unnati mATe teoe temanI sArI jiMdagI sevA ApI che. teo mArA pitAzrI zrI kezavalAla bulAkhIdAsane vaDIla ja mAnatA. mArA pitAzrI temane mahesANAnI pAThazALAmAMthI amArI pAThazALA mATe khaMbhAta khAte laI AvyA hatA. tyArapachI to temano pAThazALA pratye temaja mArA pa.pU.pitAzrI pratye anokho lAgaNI saMbaMdhavikasyo. te jIvananA aMta sudhI gADha rahRAo. pAThazALAnA vikAsa sAthe pa.pU.sAdhu mahArAja sAhebo tathA . 5. pU. sAdhvIjI mahArAja mATeno jJAnano pravAha teo jIvaMta rahyA tyAM sudhI vaheto ja rAkhyo. jJAnanI upAsanA tathA teno pravAha jo jIvaMta rAkhyo hoya to teno yaza zrI paMDita chabIladAsane phALe jAya che. Aje paNa temanI jJAna bharI vANI yAda AvatAM teonI smRti tAjI thAya che. teo kyAreya bhUlAze nahIM. mArA jIvananA aMta sudhI teo mArA AtmAmAM kAyama jIvaMta raheze. chellA daza varSathI huM temanI vadhAre nikaTa Avela, vadhAre saMparkamAM rahetAM avAranavAra patra vyavahAra thato, maLatA rahetA jethI temanA jJAnano lAbha maLato raheto. te mATe huM temano khUba ja AbhArI chuM. chellA ghaNA vakhatathI meM lakhANanI pravRtti cAlu karela te paNa temanA AzIrvAdathI ja. AvA jJAnI puruSa pU.paM.zrI chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI yuga yugamAM janmatA rahe to jJAnano pravAha vaheto rahe kAraNa ke jJAna vagara mokSano mArga pAmI zakAto nathI. jJAnIpuruSa paMDitazrI chabIladAsa kezarIcaMda saMghavIne mArI hRdayapUrvaka zraddhAMjali arpaNa karuM chuM. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 ) . eka 3w zrutajJAna pratibhAsaMpanna paM. pra. zrI chabIladAsabhAI ke. saMghavI 4 vasaMtalAla maphatalAla dozI (amadAvAda) 3 zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA, mahesANAnA tejasvI vidyArthI zrI chabIladAsabhAIne jaina tattvajJAnanA graMthonA ciMtana-anuprekSAnI dizA paMDita pravara suzrAvaka zrI prabhudAsabhAI becaradAsabhAI pAsethI maLI. saMskRta-prAkRta vyAkaraNa AdinuM vizeSa jJAna pU. pAda A. bha. zrImad vijayalAvaNyasUrIzvarajI ma.sA. tathA pU. pAda A. bha. zrImad vijayadharmadhurandharasUrIzvarajI ma.sA. pAse rahIne meLavyuM. nyAyanA viSayamAM nipuNatA pU. munirAja zrI manakavijayajI ma. sAheba pAse rahI meLavI. abhyAsakALa pachI adhyApananA kSetramAM paMDitajInuM vizeSa yogadAna jJAnanagarI khaMbhAtamAM rahyuM. khaMbhAtamAM paNa zeThazrI kezavalAla bulAkhIdAsa saMcAlita zrI bhaThThIbAI-syAdvAda saMskRta pAThazALAmAM '48' varSa prAdhyApaka rahyA. A samaya daramyAna tapAgaccha temaja anyagacchanA seMkaDonI saMkhyAmAM sAdhu-sAdhvIjI mahArAja sAhebo ane jaina-jainetara vidvAnoe paMDitajInA jJAnano lAbha lIdho, taduparAMta rAtrinA samaye prauDhavargane sUtronA rahasyo saraLa bhASAmAM samajAvatA jethI kriyA karavAmAM A vargane rasa paDato Aje paNa khaMbhAtanA yuvAno ane prauDhavarganA haiyAmAM paMDitajI mATe bahumAna-Adara jaNAya che te teonI vAtsalyasabhara vANInuM sUcaka che. surata Agamana mana jarA paNa mAnatuM na hatuM, paraMtu dharmapatnInA svargavAsa pachI dhaMdhAmATe surata sthAyI thayelA putronA Agrahavaza khaMbhAta choDI surata javAno nirNaya thayo. surata javAnA samAcAre khaMbhAtanA bhAI-bahenonA khAsa karIne vidvAnonA haiyAne AMcako Apyo, paraMtu paMDitajI mATe anya koI vikalpa hato nahIM. khaMbhAtanA zrI saMghoe zeTha zrI ramaNalAla dalasukhabhAI zrophanA pramukha sthAne vidAya samAraMbhanuM Ayojana karyuM. A prasaMge haiyAnA ugAro jeoe sAMbhaLyA teoe anubhavyuM ke paMDitajIno vyaktigata prabhAva khaMbhAtanA zrI saMgho upara kevo hato. zrIsaMghone paMDitajInA viziSTa bahumAna mATe ATalA varasomAM pahelo avasara maLyo jethI samajAvavAnA anekavidha prayatno thayA, paraMtu paMDitajI vinamra bhAve A sanmAnathI dUra rahyA. zrI saMghanA AzIrvAda svarUpa maMgalatilaka karAvI zrIphaLa svIkAryuM. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 ) . . . . . . . . - - - - --- zanivRdhdhAjala pUjyonA hRdayamAM paNa sthAna : abhyAsIonA hRdayamAM jema paMDitajI prati Adara hato te ja rIte tapAgaccha tathA anya gacchanA pU. AcArya bhagavaMto, pU. vidvAn muni bhagavaMto, pU. sAdhvIjI ma. sAhebonA hRdayamAM paMDitajInuM mAnabharyuM sthAna hatuM. tapAgaccha jaina saMghamAM kyAreka vicAraNIya muddA upasthita thatA tyAre pU. AcArya bhagavaMto paMDitajIne bolAvI vicAra-vimarza karatA ane teozrInA sUcano dhyAnamAM levAtAM hatAM. paMDitajInI eka AgavI vizeSatA e hatI ke jJAnI ane saMyamI nAnAmAM nAnI vyakti hoya to paNa AdarathI nihALatA ane vAtsalyabharI vANIthI bolAvatA. bhaNAvavAnI abhuta kaLA, haiyAmAM Adara ane vAtsalyabharI vANI jyAM hoya evA puNyavAnapuruSane sahu cAhe temAM Azcarya paNa zuM? jJAna-kriyAruci : paMDitajInA chellA keTalAka varSonA satata saMparka pachI ema lAgyuM ke jJAna sAthe kriyAruci paNa evI ja hatI. zArIrika pratikULa saMyogamAM kriyA niyamita na thaI zakatI, paraMtu jayAre jJAnakriyA saMbaMdhamAM vAto thAya tyAre lAgatuM ke jJAna sAthe kriyA taraphano evo ja sadUbhAva hato. eka vAta cokkasa ke kriyA sAthe te te kriyAmAM upayogI sUtronAM rahasyo samajavAM jarUrI che ema bhArapUrvaka kahetA jethI kriyAno rasAsvAda anubhavI zakAya. vi. saM. 2016nI sAlamAM zrI zatruMjaya mahAtIrthamAM zrI AdIzvara dAdAnI parama zItala chAyAmAM dharmAnurAgI zeThazrI praviNacaMda ratanacaMda (rAjA) parivAre cAturmAsa karAvavAno lAbha lIdho. rAjA parivAranI eka bhAvanA hatI ke cAturmAsamAM caturvidha zrI saMghane jJAnayoganI sAdhanA paNa thAya. A mATe vividha viSayanA vidvAna adhyApakone AmaMtrita karavAnI vicAraNA thaI. jemAM paMDitajInuM nAma mokhare hatuM. zArIrika pratikULatAo ghaNI hovA chatAM rAjA parivArano bhAva joI AvavA saMmata thayA. rAjA parivAranI bhAvanAthI mane ane paM. ratibhAIne paNa dAdAnI zItala chAyAmAM paMDitajInI sAthe rahevAno lAbha maLyo. 82 varSanI uMmara, nAdurasta tabiyata, netranuM ati alpa teja AvA saMjogomAM apramattapaNe abhyAsa karAvatA, ArAdhakonI ArAdhanAnI anumodanA karatA ane rAjA parivAranI bhAvanAnI prazaMsA karatA hatA. zArIrika pratikULatA vadhe tyAre upavAsanuM paccakhANa karatA. cAturmAsamAM sAthe rahevAthI paMDitajInI AMtarika nirmaLa pariNatinI kAMIka jhaMkhI thaI. sAdharmika bhaktiH bhaktino eka vizeSa guNa hato. maLavA AvanAra koI paNa hoya samayAnusAra yathocita AhAra-pANIthI bhakti thAya. supAtra dAna ane sAdharmika bhaktinA sudaDha suMdara saMskAronuM siMcana putro ane putravadhuone vAraMvAra karatA jenA pariNAme parivAranA sabhyo paMDitajInA AtmAne AnaMda thAya te rIte bhAvathI bhakti karatA. samyajJAna ApanAra adhyApako, zikSikAbahenone to vAtsalyathI bolAvI, ucita Asane besADI premathI vAto karatA ane bhojana karAvI vAtsalyathI vidAya ApatA. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 83 ) s u r - ra - - - - - - - - - - - - - - zAne puSpAjola niHspRhatA : adhyApananI sAthe vidhi-vidhAnamAM nipuNatA, vastRtvamAM paTutA, praznonuM samAdhAna ApavAmAM vidvattA AvA vizeSa guNothI pU. AcArya bhagavaMtAdi ane zrIsaMghanA agraNIonA AdaraNIya hatA. Ama chatAM koI paNa prasaMge Arthika spRhA to nahi ja, sparzathI paNa dUra rahetA. kenIMga sTrITa-kalakattA zrI saMghanA tatkAlIna pramukha zrI savAIlAlabhAInuM baMgAlasTeTamAM varcasva hatuM. parvAdhirAjanI ArAdhanA nimitte paMDitajI kalakattA AvatAM paricaya thayo. vANIthI prabhAvita thayA. parvAdhirAja prasaMge vAraMvAra saMparkamAM AvavAnuM thayuM. paMDitajI sanmAnathI dUra rahe che. A jANavA maLyuM chatAM tenA upara paDelA prabhAvathI viziSTa sanmAnanI bhAvanA jAgI A mATeno yogya prayatna karI koro ceka ApavAnI IcchA pragaTa karI, paraMtu paMDitajI pAse A vAta AvatAM vinamra bhAve asvIkAra karyo. sanmAna mATe AvA eka nahIM aneka prayAso thayA, paraMtu paMDitajIe pU. pAda zrImAn upAdhyAyajI mahArAjanI paMkti AtmasAta karI hatI : "parastha mahAvra, ni:spRhatve mahAyuddham !' saMvedanA: paMDitajInI chellA keTalAka varasathI manovedanA hatI - vidvAna adhyApakonI saMkhyA ghaTatI jAya che. navA taiyAra thatA nathI. paM. zrI dhIrubhAI Adine kahetA ke A bAbata vicAro, huM paNa sAthe chuM. mArAthI banaze te rIte samaya ApIza. paMDitajInI vedanA vAstavika hatI. teo kahetA ke vidvAn adhyApako vidhi-vidhAna tarapha vaLatA jAya che. pUjano je rIte vadhyAM che te bAbata vartamAna zramaNa saMghanAvaDIlo vicAratA nathI. adhyApakono yogya pagAra ApavAmAM upekSA sevAI rahI che. vidhi-vidhAnamAM ochI mahenate vadhu maLe che. - paMDitajInI hAjarImAM pUjyo, vidvAno ane mRtadharmAnurAgI zrAvako sAthe vicAraNA karI A dizAmAM prayatna zarU thayo. traNeka mAsamAM paMDitajIno svargavAsa thayo. paMDitajInI bhAvanA sAkAra thAya te jarUrI che anyathA kriyAtmaka dharma raheze ane jJAnAtmaka dharmane hAni pahoMcaze je pariNAme jinazAsananI zuddha paraMparAne hAni pahoMcADaze. samatAbhAva : samatA tUTI jAya, mana bhAMgI jAya, kAyA zithila thaI jAya - AvA aneka duHkhada prasaMgo paMDitajIne vayovRddha avasthAmAM AvyA. jayeSThaputra yazavaMtabhAI vyavahArika ane dhArmikajJAnamAM tejasvI hatA. asAdhya bimArImAM yuvAna vaye mRtyu thayuM. moTI dIkarI ane jamAI akasmAtamAM mRtyu pAmyA, potAnAM patnI paNa svargavAsI banyAM tathA bIjA jamAI paNa Akasmika avasAna pAmyA. eka pachI eka AvelA duHkhada prasaMgomAM paMDitajInI samatA gajabanI hatI kAraNa ke paMDitajI jJAnapariNata hatA. AzvAsana ApavA AvanArane paMDitajI kahetA ke jIvana karmAdhIna che, tIvra bhAve kareluM karma samatAbhAva rAkhI bhogavavuM te ja sAcI samaja che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 )mA >> jaar w w w . jo eka ja samaya mav sw new jJAnapuSpAMjali sura-nara jasa sevA kare re, tribhuvanapati vikhyAta te paNa kameM vilaMbIyA re, to mANasa kaMI mAtra re prANI mana nANo vikhavAda paMDitajI kahetA ke zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA-mahesANAno A parama upakAra che. tyAMthI je jJAna maLyuM che. teno ja A prabhAva che. jagadguru zrImad hIrasUrIzvarajI muM.prA.dhArmikagoDIjIjaina pAThazALA, pAyadhunI, muMbaImAM adhyApaka tarIke I.sa. 1963mAM mArI nimaNuMka thavAmAM sva. yugadivAkara pU.pAdu A.bha.zrImad dharmasUrIzvarajI ma.sA.no mukhya upakAra che ane te prasaMge koI paNa paricaya vinA mahesANApAThazALAnA vidyArthItarIke lAgaNI sAthe goDIjInA TrasTIone bhalAmaNa karanAra paMDitajI hatA A smRti Aje paNa evI ja che. tyArabAda kalakattA, beMgalora parvAdhirAja paryuSaNAnI ArAdhanA prasaMge vAraMvAra paMDitajInI sAthe javAnuM, rahevAnuM thatAM (ArAdhanAnuM sthaLa bhinna hoya) vadhu najIka AvavAnuM thayuM, mArgadarzana vAraMvAra maLatuM rahyuM, zrI jainadharma tattvajJAna pracAraka pariSadranI sthApanA bAda vAraMvAra salAha levAnuM thatAM vadhu nikaTa AvavAnuM thayuM, prazno thAya tyAM samAdhAna maLatu. pariSadUnA ke zAsananA koIpaNa kArya prasaMge bahAragAma javAnuM hoya to paNa paMDitajI sAthe ja rahetA A mATe temanA suputronI haMmezAM saMmati rahetI. vRddhAvasthAne kAraNe kyAreka paMDitajInA putropaNa sAthe rahetA TuMkamAM nAnAmAM nAnA adhyApakaprati bahumAna asAdhAraNa hatuM. aMgatarIte khoTa ghaNI paDI che chatAM sva. paMDitajIe ApelI samaja mujaba, mRtopAsanAnA kAryamAM AgaLa vadhIe ane te mATe sva. paMDitajInA puNyAtmAno satata AzIrvAda maLatorahe e ja zubhakAmanA maMtrIzvara vastupALanI prajAnI mAMgaNI anAyAsena maraNaM, vinA dainyena jiivnN| . dehAnte tava sAnidhyaM, dehi me paramezvara // he deva, mAguM tuja kane AyAsa-viNa mRtyu maLe, du:khamAMhI paNa dInatA vinAnuM, jIvana mAruM jhaLahaLe; ne alaMkALe zaraNa tAruM, nAtha mAguM bhAvathI, pAmyo prabhu tujane have bhava-vana mahIM bhamavuM nathI. A dhavalakkapura - dhoLakAnA rAjA vIradhavalanA maMtrIzvara vastupALanA hRdayanA UMDANamAMthI UpajelA bhAvo prabhu samakSa uccarAyA che. A prArthanA ApaNe Aje ApaNI banAvIne karavI che. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 ) + a + + . - - - - - - * . - tv "* *'. : ( rAnapAjali - jina zAsanaratna paM. zrI chabIladAsa saMghavI [ - zrI jitendrabhAI bI. zAha 4 (ela. DI. insTiTyUTa - DAyarekaTara) amadAvAda paMDitazrI chabIladAsabhAI saMghavI, jaina zAsananA AdaraNIya paMDitajI, jaina dharmanA abhyAsue temanuM nAma na sAMbhaLyuM hoya tevuM bhAgye ja bane ! mArA mAnasapaTa upara temanI chabI varSo pUrve aMkita thaI hatI paraMtu maLavAno suyoga sAMpaDyo na hato. pAMceka varSa pahelAM koI eka kAryakramamAM teozrIne maLavAno avasara maLyo ane varSonI bhAvanA sArthaka thaI. pahelI ja mulAkAte mana temanA pratye AkarSita thayuM. saMskRta, prAkRta, sAhitya, nyAya, jainadarzana ane karmazAstra jevA aneka zAstranA pAragAmI vidvAna chatAMya namratA ane nikhAlasatA upara vArI javAya. A prathama mulAkAta pachI to avAranavAra maLavA mATe mana utsuka rahetuM ane tevA nimitto UbhA karIne paNa maLavAnuM thayA karyuM. temaNe saMskRta, prAkRta ane jainadharmanAzAstrono samagra abhyAsa mahesANAnI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALAmAM rahIne karyo. AthI pAThazALA pratye lAgaNI hoya te sahaja ja gaNAya paNa atyaMta vRddhAvasthAe pahoMcyA tyAre pAThazALAnI zatAbdIno avasara Avyo. zarIra thAkeluM hatuM chatAMya mAtRsaMsthAnuM RNa adA karavA yathAzakya tamAma prayAso karyA. zarIra kRza thaI rahyuM hatuM. AhAra parimita ja levAto hato ane te paNa be-cAra dravyo ja svIkArI zakAya tevI sthiti hovA chatAM dAtAo pAse jaIne pAThazALAnI mahattA sthApita karAvI jainazreSThIo pAsethI dAna prApta karAvyuM. temanA prayatnone kAraNe anya tamAma paMDitajIone paNa pAThazALA mATe dAna ekaThuM karavAnI preraNA maLI ane tethI saMsthAne mAtabara na maLyuM. sAmAnya rIte jaino jinAlayomAM ja dAna Ape anyatra nahIM tevI lokoktine A paMDitajIe khoTI sAbita karI batAvI. mahesANAnI yazovijaya saMskRta pAThazALAno eka samaya hato jayAre paM. prabhudAsabhAI, 5. pukharAjajI, paM. sukhalAlajI jevA bahuzruta paMDito adhyApana kArya karAvatA hatA. adhyayananuM stara khUba ja UMcuM hatuM ane abhyAsune badhA ja viSayonuM jJAna meLavAno suyoga prApta thato tethI aneka nAmAMkita paMDitajIo taiyAra thayA. paMDita pravarazrI prabhudAsabhAInA hAtha nIce taiyAra thayelA chabIladAsabhAIne pAThazALAnI vartamAna paristhitithI ane adhyayana-adhyApananuM stara kathaLatuM jatuM hatuM tethI duHkha thatuM hatuM. eka tarapha staranI vAta Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali thatI to bIjI tarapha vidvAna paMDitonI durlabhatAno prazna hato. stara UMcuM lAvavAnI vAto to ghaNI rUDI lAge paNa vAstavika prazno aTapaTA hoya che. starane UMcuM lAvavA tevA moTA gajanA paMDito joIe ane tevA prakAranuM vAtAvaraNa paNa hovuM joIe jethI viziSTa koTinA vidvAno TakI zake. A bAbatonI carcA paMDitajI sAthe avAranavAra thatI hatI. navI peDhI taiyAra thAya to saMgha ane zAsanamAM adhyayana-adhyApananuM vAtAvaraNa jAme ane paraMparAe sva-para kalyANanI pravRttine sAcA arthamAM vega maLe. AvI temanI bhAvanA hatI. ame sahu A bAbate sahamata hatA paNa vAraMvAra eka ja prazna Ubho thayA karato hato ke dhAro ke sAnukULa paristhiti UbhI thAya to paNa mahesANAmAM rahIne bhaNAve koNa ? vyavasthApakonA manamAM paNa A bhItI hatI ja. tyAre amArA sahunI muMjhavaNano ukela paMDitajIe eka ja kSaNamAM lAvI Apyo ane jaNAvyuM ke huM mahesANA rahIne bhaNAvIza. A sAMbhaLI amArI muMjhavaNa dUra thaI. AvI temanI mAtRsaMsthA pratyenI lAgaNI hatI. jIvananA chellA zvAsa sudhI temanA manamAM A vedanA to rahI ja, paraMtu ApaNuM sahunuM kamanasIba ke temanI sevA ApavAnI AvI uttama bhAvanAno ApaNe lAbha na laI zakyA. 86 mArA vaDIla murabbI paM. zrI vaMsatabhAI dozIne kAraNe paMDitajInI vadhu najIka AvavAnuM thayuM. aMtaraMga nAto baMdhAyo. jainazAsanamAM yuvAna paMDito taiyAra thAya to jainadharmanuM apAra sAhitya surakSita rahe ! adhyayana-adhyApananI dhArA prabaLa vegavALI bane ane jainazAsana vadhu jayavaMtu bane ! AvI bhAvanA temanA manamAM hatI. paMDita vasaMtabhAIe A vAtane sArthaka ka2vA bIDuM jhaDapyuM. eka Ayojana vicAravAmAM AvyuM tyAre paNa A navuM Ayojana mahesANAnI pAThazALAnI sAme racavAmAM Avyu che. evI khoTI chApa UbhI na thAya te mATe teo ciMtita hatA. temaNe jaNAvyuM hatuM ke je viSayo mahesANA pAThazALAmAM na bhaNAvavAnA hoya te viSayo ja zIkhavavA ane te paNa mahesANA pAThazALAmAM amuka abhyAsa karI uttIrNa thayA hoya tene ja bhaNAvavA, AvI UMDI sujha hatI. vidyArthIo maLyA eTale temaNe svayaM ja potAne ghare adhyayana karAvavAnuM zarU karI dIdhuM. amAro puruSArtha to pUrato hato paNa prArabdha sAtha nahotuM ApatuM. A yojanA paNa saphaLa na thaI paNa teo nirAza na ja thayA. temanI pAse koI paNa abhyAsa karavA Ave to teo temane koI paNa jAtanI apekSA vagara ja bhaNAvatA hatA. Aje jyAre paMDitAInI kiMmata thavA lAgI che tyAre temaNe dhAryuM hota to dhananA DhagalA karI zakyA hota paraMtu kyAreya dhananI apekSA rAkhI na hatI. AvA Adarza paMDita maLavA durlabha che. eka vakhata eka AcArya bhagavaMte temanA ziSyane bhaNAvavA mATe bolAvyA ane paMDitajIne pUchyuM ke paMDitajI tame mArAM ziSyane bhaNAvazo ? temaNe kahyuM jarUra bhaNAvIza ! paNa mArI eka zarata che jo tame bhaNo to huM ziSyane bhaNAvIza. ApaNe sahu jANIe chIe ke A javAbamAM eka mArmika Takora samAyelI che ! AvI nIDaratA paNa temanAmAM Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali hatI. bahu ochA paMDitajI hoya che ke jeonuM eka mAtra kartavya vidyAvyAsaMganuM ja hoya ! paMDitajI temAMnA eka hatA. jIvananA chellA zvAsa sudhI abhyAsa karAvatA rahyA. jANe jJAnadAnanI paraba kholIne beThA hatA. je Ave tene jJAnanuM pAna karAvatA hatA. 87 aneka zAstro bhaNyA hatA. jainadarzananA ArUDha vidvAna hatA, varSono anubhava hato, aneka sAdhu-sAdhvI bhagavaMtanA vidyAguru hatA chatAMya ahaMkArano aMza paNa na hato. zreSThIvaryazrI kasturabhAInA priyapAtra ane zeThazrI zreNikabhAInA AdaraNIya chatAM teno garva na hato. sAcuM ane zAstrokta kahevAmAM jarAya khacakAtA nahIM. dhArI saphaLatA na maLe to paNa nirAza na thatA. chellA divasomAM maLavAnuM thayuM tyAre temanA mukha upara jIvana jIvyAno AnaMda vartAI rahyo hato. jarAya du:kha, kheda ke ochapano ochAyo jaNAto na hato. meM eka prazna pUchyo hato, paMDitajI ! tamArA jIvanamAM kayA graMthe sahuthI vadhu prabhAva pADyo che ? temaNe tarata ja uttara Apyo - jJAnasAra upAdhyAya yazovijayajIno A graMtha temane sahuthI vadhu priya hato. Ama to adhyAtmasAra ane adhyAtmopaniSad paNa priya hatAM paNa jJAnasAra vadhu. teoe jaNAveluM ke game teTalA pATha hoya paNa eka pATha jJAnasArano avazya rAkhe ja. temane mana A jainazAsananuM eka adbhuta najarANuM hatuM. bIjo eka prazna pUchyo hato ke tamane siddhAntano kyo graMtha sahuthI vadhu priya che. tyAre temaNe jaNAveluM ke tattvArthAdhigama sUtra ! A graMtha samagra jaina darzanano nicoDa che. A graMthanuM adhyayana-adhyApana paNa satata karAvatA hatA. AvA paMDitajInA jIvanamAM prabhubhaktinuM paNa aneruM sthAna hatuM. roja acUka prabhubhakti kare ja. kAMI paNa vidhAna karatA paramAtmAnA zAsananI bIka to acUka rAkhe ja. vidvattA, nIDaratA, nikhAlasatA, saraLatA, sahajatA, sAdagI AvA anekaguNothIalaMkRta paMDitajI jaina zAsananA eka ananya paMDitazrI hatA. temane zatazaH vaMdana. vizvanI koI saMskRtie dhArmika zAstragranthonI jeTalI kiMmata nahIM AMkI hoya teTalI jainasaMghe AMkI che. jainazAsanamAM tIrthaMkarabhagavaMtanI mUrtinI jeTalI pUjyatA gaNavAmAM Ave che teTalI ja pUjyatA ane pavitratA jaina AgamonI AMkavAmAM AvI che. jaino je rIte bhagavAnanI mUrtinI aSTaprakArIpUjA kare che e ja rIte jaina AgamagranthonI pUjA kare che. pavitra AgamagranthonA A vArasAnuM jatana karavA mATe ja prAcIna kALathI vividha kendromAM jJAnabhaMDAro sthApavAmAM AvyA che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 mujaba tiow: a >> a >>ex saggI bAbata - DIsA rAnapuSpAMjali vi samyagujJAnanI jIvaMta paraba * zrI kumArapALabhAI desAI, amadAvAda paMDitavarya zrI chabIladAsa saMghavInuM vidyopAsanAyukta jIvana eTale pragADha zrutabhaktino avirata mahAyajJa. 84 varSanA emanA jIvana para dRSTipAta karIe to jainadharmanA paMDito ane zikSakonI garimAno khyAla Ave che. emaNe sAdhu-sAdhvIjIone potAnI AgavI zailIthI abhyAsa karAvyo. keTalAyanA e jJAnadAtA upakArIguru banyA. zrAvaka-zrAvikAoe emanI pAse bhaNIne dIkSA aMgikAra karI ! jyAre keTalAya zrAvaka-zrAvikAone emanI pAsethI jainadharmanuM gahana jJAna prApta thayuM ! emaNe aneka dhArmika zikSako taiyAra karyA ane e rIte jIvanabhara dharma-darzananA jJAnano mahAyajJa karatA rahyA. A rIte jainadarzananI eka virATa yunivarsiTI samAna paMDitajI hatA. jaina tattvajJAna, dravyAnuyoga ane nyAya jevA viSayomAM e pAraMgata hatA. hajAro sAdhusAdhvIjIone emaNe kaThina graMthono abhyAsa karAvyo. nyAya, vyAkaraNa ke karmasAhityanA gahana viSayomAM paMDitajInI evI saraLa gati hatI ke agharAmAM agharo prazna teo ukelI ApatA. anupama jJAna, utkaTa zAsanaprema, dhArmika zikSaNa ApavA mATe lIdhelo bhekha - A badhI bAbato paMDitajInA jIvanamAM supere pragaTa thatI rahI. mahesANAnI zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALAmAM emaNe jainazAstrano abhyAsakaryo. jaina samAja A pAThazALAno haMmezAM RNI raheze ke jenA dvArA jainadarzananI ane dharmazikSaNanI jayota sadaiva jalatI rahI che. emAM abhyAsa karanArAoe gujarAtamAM jainadharmanuM pAyAnuM zikSaNa ApyuM. AvI pAThazALAmAM abhyAsa karanAra paMDitajI svayaM pAThazALA banI gayA, AthI jIvananA aMta sudhI emane dhArmika abhyAsa karAvavAnI prabaLa icchA rahetI. sAdhusAdhvIjIo ane zrAvaka-zrAvikAonA dhArmika abhyAsa mATe satata ciMtA sevatA hatA. pote svayaM abhyAsa karAvavAmAM eTalA otaprota thaI jatA ke samaya bhUlIne kalAkonA kalAko sudhI bhaNAvatA rahetA. AvA mahAna paMDitavaryanA jIvanamAM kaMI ochI agni parIkSA AvI nathI ! jIvanamAM keTalIya vyavahArika ApattionA jhaMjhAvAto AvyA. zrAvikAnuM avasAna, putranuM avasAna, prathama putrI ane jamAInuM avasAna ane bIjA jamAInuM avasAna - A badhI ati du:khada ghaTanAo emanA jIvanamAM banI, Ama chatAM e tamAma vyAvahArika viTaMbaNAone samabhAvathI svIkAratA rahyA. A vidyAgurunI mahattA to juo ! 33 varSa pUrve khaMbhAta ane kalaktAnA saMghoe be lAkha rUpiyAnI thelI arpaNa karavAnuM nakkI karyuM. e samaye be lAkha rUpiyAnuM mUlya ghaNuM hatuM. A Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali vidyApremIe haMmezAM vidyAdAna ApyuM hatuM. sadA jJAnadAna ApanAra kazuM le kharA ? e vidyAdAna svIkAre, paNa dhanadAna to nahIM ja ! AthI emaNe potAnA e sanmAnano snehathI asvIkAra karyo. paMDitavarya pAse keTalAya dhArmika zikSako AvatA, potAnI muzkelIo kahetA. emanI Arthika ane anya muzkelI sAMbhaLIne paMDitavarya zrI chabIladAsabhAInuM hRdaya dravI jatuM. jJAnanA A virala vaDalAne zrI namaskAra mahAmaMtra para apratima AsthA hatI. cittamAM evuM paNa hatuM ke jIvanabhara svAdhyAya tapa karyuM. e svAdhyAyanA bhAvamAM ja jagatanI vidAya levAya to kevuM sAruM ! ane banyuM paNa kevuM ! 89 I. sa. 2002, 20mI oNgasTe savAre jinezvara devanI pUjA karI. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone bhaNAvavA mATenI taiyArI karatA hatA, te samaye emanA para hRdayarogano humalo thayo. emanA jIvanamAM sadaiva priya evA namaskAra mahAmaMtranuM emanA putroe raTaNa karyuM ane e aMtima veLAe paMDitavarya chabIladAsabhAInI dRSTi arihaMta paramAtmAnI chabI para hatI. kevuM dhanya jIvana ! kevuM dhanya mRtyu ! paMDitavarya chabIladAsabhAInuM jIvana jotAM yoganiSTha AcAryazrI buddhisAgarasUrIzvarajInI e kAvyapaMktio cittamAM jAgI UThI : zarIra badale, tuM to amara che, nirbhaya jJAne rahezo. mRtyu te to mahotsava sarakhuM, mAna alakhapada lezo. he dayAnidhi ! krodha ane vera, zoka ane IrSA, niMdA ane cADI, A badhAne ghUMTIghUMTI mArAmAM bharyA che. dveSa bhArobhAra bharAyo che. bahu UMDAM enAM mULa che. chatAM, meM to anyanA ja doSa joyA che. aprIti jagADI che ane maitrI bhagADI che. A dveSe mane bALyo che. baLIne huM kolasA jevo thaI gayo chuM. huM nuM svarUpa sarvathA badalAI gayuM che. mArA gharamAM mahemAna mAlika banI gayo che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 90 ) e che , e ja ra - - - Aja r * * * * * * * * ( rAnapuSpAjali - dhArmika-zikSakone preraNAmUrti paMDitavarya chabIladAsabhAI paM.zrI mANekalAla haragovanadAsa sonethA-surata AdhyAtmika saMskRtinA pracAra sAthe samAjamAM saMskAra ApavAnuM ane samAja ghaDataranuM zikSakonuM kArya vizeSa prakAranuM hoya che. AdarzaniSTha zikSako lokomAM tathA samAjamAM AdarapAtra bane che. bhAratanA jaina paMDitomAM viziSTa sthAna dharAvanAra paMDitajI chabIladAsabhAI kezarIcaMdabhAI saMghavI zikSako mATe preraNAmUrti hatA. banAsakAMThAnI bhAbhara bhUmimAM janmela paMDitajI viziSTabuddhi pratibhA dharAvatA hatA bhAratanA dhArmika zikSakone sArI rIte taiyAra karanAra mahesANA zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALAmAM dhArmika, saMskRta, prAkRta, nyAya, karmasAhitya Adi viSayono abhyAsa karI zikSakomAM sArA abhyAsaka tarIke prItipAtra banyA hatA paMDitajInI viziSTa zakti vicArIne mahesANA saMsthAe vyAkaraNanA viSayanA sArA abhyAsaka bane te mATe pUjya lAvaNyasUrIzvarajI ma. sAheba pAse lagabhaga be varSa rAkhI vyAkaraNano talasparzI abhyAsa karAvyo. paMDitajInuM vyAkaraNa, nyAya, karmagraMtha, prAkRta Adi viSayanuM talasparzIjJAna ane adhyApana karAvavAnI viziSTazailIthI abhyAsakavargamAM AdarapAtra banyA hatA. paMDitajIe potAnA adhyApaka tarIkenA lagabhaga pacAsa varSa khaMbhAta bhaTTIbAI syAdvAda saMskRta (mULacaMda bulAkhIdAsa saMcAlita) pAThazALAmAM sArI sevA ApI hatI. khaMbhAtanA dareka vargamAM AdarapAtra banyA hatA. paMDitajI, dhArmika paMDito ane zikSakone vAtsalyabhAve tattvajJAna ane mArgadarzaka tarIke upayogI thatA hatA. badhA samudAyanA gurubhagavaMto teone AdarzapaMDita tarIke jotA hatA. chellA bAreka varSa lagabhaga suratamAM rahIne zikSakone, pU.sAdhubhagavaMto ane pU.sAdhvIjI bhagavaMtone abhyAsa karAvavA sAthe paMDitone AtmIyabhAve zikSakanI niSThA ane kartavya viSe samaja ApatA hatA. vRdhdhAvasthAmAM paNa dareka zikSako sAthe AtmIyabhAve vAta karavAnI padhdhatti badhAne AdarzarUpa hatI. paMDitajInA jIvanamAM judA judA samaye Apatti AvI paNa satvazIlapariNativALA zikSaka tarIke jIvana jIvyA. jainadharmatatvajJAna pracAraka pariSadranI sthApanAmAM temanuM mArgadarzana, salAhasUcana upayogI hatuM. paMDitajI sArA vidvAna, sArA vidhikAra,tathA zikSakone AdarzarUpa hatA. vartamAna paMDito samAjane upayogI thavA sAthe Adarza paMDito tathA zikSako bane tevI zAsanadevane prArthanA. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _saMskAradAtA upakArI svajana _| zrI ramezabhAI sI. zAha (khaMbhAtI) 8 paMDitavarya mArA jIvananA ghaDavaiyA hatA. mArA AdhyAtmika, sAmAjika, naitika, sAMsArika jIvanamAM sthiratA ane zuddhinA je aMza jaNAya che teno yaza teozrInA phALe jAya che. paMDitavaryanA AzIrvAda sauthI prathama mArA zaizavakALamAM dhArmika abhyAsa daramiyAna prathama naMbare uttIrNa thayo te samaye prApta thayA. tyArabAda teozrI pratye mArA haiyAmAM Adara bahumAna vRddhi pAmavA lAgyAM. teonA jyeSTha putra jazavaMtanI bImArI samaye mArI naitika pharaja samajI huM temane sahAyaka banavA kaTibaddha thayo, teno pratyuttara mArA jIvanamAM mAro putra DaoN. saMdIpa akasmAtamAM mRtyu pAmyo tyAre atizaya ArtadhyAnanA prasaMgamAM amArA parivAranA mobhI banI, amArA AtmAne tIvra karmabaMdhathI ugArI karma sattAnA pATha samajAvI jIvanamAM sthira karyA. teozrIno upakAra zuM bhulAya? amAruM saubhAgya ke muMbaImAM jyAre Ave tyAre amArA ghera parivAranA sabhya svarUpe AvatA. teozrInA AvavAthI temanI sAthe saMbaMdha dharAvatA paMDitavaryo, zreSThIvaryo, gurubhagavaMtonA pagalAM amArA ghera thavAthI amane bhakti karavAno lAbha maLato. jethI ame khUba AnaMdita thatA. jJAna-jJAnInI bhakti karavAthI jJAna prApta thAya che AvI zIkha sadAya mArA dharmapatnI rasIlAne ApatA. rasIlA sadAya pitA tulya paMDitajInI zIkhAmaNane jIvanacaryA banAvavA satata prayatnazIla rahetI. mArA dIkarA ci. nikhilanI maunapaNe mAsakSamaNa karavAnI bhAvanAthI zarU karela mRtyuMjaya tapamAM sAMsArika viTaMbaNAo AvavA chatAM khUba dhIraja ApI prasannatA tathA zraddhAthI ci. nikhilanuM mAsakSamaNa ArAdhanA sahita pUrNa karAvyuM. . vi. saM. 2056 girirAja cAturmAsa, sAgara samudAya-baMdhu belaDInI pAvananizrA, zreSThIvarya rAjAparivAranI bhakti, pU.paMDitajI sAthe ArAdhanAno suavasara sAMpaDyo -paMDitavaryono samUha jJAna gaMgApravAha...satata caturvidha saMghane adhyayana karAve. adhyayana karAvavA sAthe nAdurasta tabiyata, vRddhAvasthA chatAMpaNa jJAnapariNatInA paripAkathI karmanirjarAnA prabaLa kAraNasama tapa dharmanI ArAdhanA mATe tIvrabhAvanA, prathama upavAsa karyo. bIjA divase aTTama karyo. koIne kazuM ja jaNAvyuM nahi. aDhAInI bhAvanA pradarzita karI. mArI teozrInI pratyenI mamatA-lAgaNInA kAraNe teozrInI bhAvanA paMDitavaryazrI vasaMtabhAIne jaNAvI - pU. vasaMtabhAI paMDitavarya tathA rAjA parivArIya zrI himAMzubhAI paMDitajI pAse AvyA tapa dharmanI ArAdhanAthI Atmatattvane tapAvI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnapuSpAMjali zuddha karavAnI tIvrabhAvanA paMDitajInI hovA chatAM sahunI ArAdhanAnA rAhabara tathA jJAna-dAna yoganA agraNI evA paMDitajI samakSa jaNAvyuM ke ame tamArI sAthe upavAsa karIzuM. pU. A. bha. Adi cartuvidha saMghanI Agraha bharI vinaMtIne svIkArI AMkhamAM AMsu sAthe anicchAe 16 upavAsanA tapasvI ci. nikhilanA hAthe pAraNuM karyu. paMDitajI zAzvata girirAjanI prApti tathA girirAjano mahimA samajAvatA tathA prativarSe girirAjanI sparzanA ane dAdA AdIzvaranI - pUjA AMgI bhaktino lAbha letA ane anekane lAbha apAvI dhanyatA anubhavatA. vi. saM. 2058 phA. suda -11 dAdAnI bhakti tathA girirAjanI yAtrA karatAM teozrI bolyAM ke A mArI chellI jAtrA che. ''vANI bolAve tANI'' bhAvinA bhedane koNa kaLI zake ? 92 jJAna e ja jenI mUDI. jJAna e ja jenuM jhaverAta. jJAna e ja jenuM jIvana. jJAna e ja jenA zvAsozvAsa evA jJAnI-svajana, jJAna-dAna e ja temanA jIvanano mudrAlekha-adhyayanaadhyApananA-adhyavasAyamAM vidAya thavAnI mahecchA. samAdhi maraNe ja javAnA saMkalpane sAkAra karatA samyajJAnI evA paMDitajIno jJAnapUta AtmA jyAM hoya tyAM samyaktva, saMyama, zAsana pAmI zuddha svarUpano bhoktA bane te ja zAsana devane prArthanA. mArA tathA mArA parivAra upara sadAya teozrInA AzIrvAda, kRpAdRSTi varasatA rahe tevI aMtaranI icchA sAthe ajJAnavaza kAMIka ajugatu lakhAI gayuM hoya to vAcaka varga mane kSamA Ape. he nAtha ! A mohane kAraNe ja mAro mokSa haNAyo che. mokSane haNe che mATe tenuM nAma moha nahIM hoya ne ? moha mArA aNu-aNumAM bharAyo che. eNe to, mAruM rUpa harI lIdhuMche. haiyA kamakame ane dhrUja vachUTe zarIra evA sthAnamAM, khadabadatA kIDAnI jema huM bhavobhava sabaDyo chuM. prabhu ! mane tenA sakaMjAmAMthI choDAvo, to mArA uddhAramAM paLanoya vilaMba na thAya. amane moha vinA cena nathI tethI sArI duniyAmAM huM laMti banyo chuM. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 93 ) kha esa6 " khakArI kAmakA bhajalpA - kAko bAbA rAma " vAnappAjali ) sata prasana paDatajI.. 8 zrI araviMdabhAI sI. zAha (khaMbhAtavALA) muMbaI 4 satkAryo jemanI zobhA hatI, sajjanatA jemanI suvAsa hatI, prasannatA jemanuM jIvana hatuM, paropakAra jemanuM raTana hatuM. evA mArAgurunA (caMpakabhAI mAstara) guruvaryazrI pUjya chabIladAsa paMDitajI - navakAra mahAmaMtranuM smaraNa karatAM karatAM arihaMtazaraNa thayA che. te jANIne AnaMda sAthe duHkhanI lAgaNI anubhavI. AnaMda eTalA mATe ke navakAra mahAmaMtranuM smaraNa karatAM karatAM jaina dharmamAM jaNAvela evA samAdhi maraNane pAmyA che ane du:kha eTalA mATe ke meM eka sAcA mArgadarzaka ane parama upakArI gumAvyA che. talavAra kI kiMmata myAna se nahIM, dhAra se hotI hai, kapaDoM kI kiMmata raMga se nahIM, tAra se hotI hai, kahIM bhI dekho mahattva mUla kA hotA hai, chilakoM kA nahIM, AdamI kI kiMmata paisoM se nahIM, sadAcAra aura dhArmikajJAna se hotI hai| pU. paMDitajI sadAcArI tathA dhArmika jJAnanA bhaMDAra hatA. temanI pAsethI dhArmikajJAna meLavIne keTalAya chokarA-chokarIo dIkSAnA paMthe gayA che. pU. sAdhu-sAdhvI bhagavaMto temanI pAsethI jJAna meLavIne atyAre jainazAsanano jaya jayakAra gajavI rahyA che. khaMbhAta bhaktimaMDaLanA yuvAnoe pU.paMDitajInI dharmapreraNA pAmIne Arthika paristhiti sArI hoya ke na hoya to paNa) ekapaNa rUpiyo lIdhA vagara dhArmika vidhividhAna karAvI khaMbhAtanuM nAma rozana karela che. pU. paMDitajIne ghaNAM varSo pahelAM lAkho rUpiyAnI thelI arpaNa karavAnI hatI tyAre temane lIdhI na hatI ane te rakama dhArmika saMsthAmAM ApavA jaNAvyuM hatuM. kadAca koIvAra gurubhagavaMtanA kahevAthI bahumAna svIkAravuM paDyuM hoya to phakta rU. 1 ke sAla lIdhI haze. kadApi phulanA ke anya hAra paherela nathI. teo spaSTa kahetA hAra paheravAthI koIvAra hAra svIkAravI paNa paDe. A ja guNa khaMbhAta bhaktimaMDaLanA vidyArthIomAM Aje paNa che. jevIrIte phula khIlIne bIjAne suvAsa Ape che. dhUpa jalIne bIjAne sugaMdha Ape che tevI ja rIte pU. paMDitajIye jJAna meLavIne harahaMmeza jJAnadAna karela che. temanA jIvanamAM ghaNA ja sukhaduHkhanA prasaMgo AvyA che chatAMya sadAya hasatA rahyA che ane bIjAnA hRdayamAM vasatA rahyA che. karmasattAnA siddhAMtamAM mAnatA rahyA che. -- Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ---( jJAna puSpAMjali ) dhArmika zikSaNa bhaNAvavA mATe teozrIne moTA-moTA pagAranI ophara Avela chatAM te na svIkAratAM khaMbhAtamAM rahIne pUjya sAdhu sAdhvI mahArAja sAhebane dhArmika zikSaNa ApavAnuM ucita gayuM-kadApi paisAno moha karyo nathI. yU to sabhI marane ke rAhI hai, eka dIna mara jAte hai| dhanya usI ko jo marakara bhI nAma amara kara jAte hai / pU. paMDitajIe hindustAnamAM jyAM paNa gayA tyAM temane temanAM dhArmika jJAnanI suvAsa phelAvavA jainazAsananI zobhA vadhArI che. jiMdagI eka bhADAnuM ghara che. eka divasa badalavuM ja paDe che. mota jyAre Ave che tyAre gherathI nIkaLavuM ja paDe che. pU. paMDitajI cAlyA javAthI jinazAsanane na pUrAya tevI khoTa cokkasa paDI che. prabhu temanA AtmAne jyAM paNa hoya tyAM zAMti Ape ane zIdhra siddhigatinI prApti karAve. temanA AzIrvAda jyAM paNa hoya tyAMthI maLatAM rahe evI prabhune prArthanA avasarane oLakhe te paMDita eka citrakAre eka vicitra citra banAvyuM. e citramAM Akho cahero pagathI mAthA sudhI burakhAthI DhAMkelo ane bahAra be pAMkha dorelI. nIce lakheluM 'takapaMkhI'. citra jovA AvanArA A citranuM tAtparya samajI zakyA nahIM, ane takapaMkhI kayuM paMkhI che? te khyAlamAM na AvavAthI rahasya pUchavA mAMDyA. citrakAre kahyuM.- A ApaNI pAse AvatI taka, avasaranuM citra che. taka jayAre Ave che, tyAre burakho oDhIne Ave che. eTale ApaNe oLakhI zakatA nathI ke ApaNI pAse kevI suMdara taka AvI che ! ane pachI taka pAMkha phaphaDAvIne evI uDI jAya che ke ApaNe pakaDI zakatA nathI, mAtra hAtha ghasatA rahI jaIe chIe. basa A tAtparya A citranuM che, ane Aja taka' paMkhI che. dhana kamAvavuM e kSaNanI sArthakatA nathI, kemake ethI to tijorI bharAze. jAta jAtanI vAnagI ArogavAmAM kSaNanuM mUlyAMkana nathI, kemake emAM to jaldI khAlI thaI janAruM peTa bharAze. navI navI phezananA kapaDAM paheravA ke dAgInA caDhAvavA e kSaNanI kharI kiMmata nathI, kemake emAM to zarIranI zobhA vadhI. samAjamAM vAha-vAha, kirti maLe emAM samaya vitAvavo e kSaNanI sAcI oLakha nathI, kemake emAM anAmInA vinAzI nAmane cAMda lAgyo. A badhAmAM potAnA AtmAne zuM phAyado thayo ? avasara (kSaNa)nI oLakha e che ke e jatI dareka kSaNe evuM karavuM athavA evuM na karavuM ke je karavA-na karavAthI AtmA sAtvika bane, AtmA tejasvI bane, AtmA pAradarzI bane, AtmA svastha bane. jIvatAM zAMti, maratAM samAdhi ane paralokamAM sadgati pAme. mATe ja dharmamAM gayelI kSaNa sAcI, bAkI badhI kAcI...khoTI Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 jJAna puSpAMjali parama AdaraNIya paMDitavaryazrI chabIladAsabhAI ke. saMghavI adhyApaka zrI guNavaMtabhAI saMghavI (bhAbharavALA) cANasmA 4 jemanuM nAma smaraNa karatAM ja mastaka AdarathI jhUkI jAya, jemanuM saMsmaraNa tana, manamAM dharmanI suvAsa phelAvI jAya, jemanI yAda zvAse-zvAse hRdaya saMsmaratuM hoya tevA saunA priya, saraLa svabhAvI paM. chabIladAsabhAIno janma, dhArmika tathA vyApAra kSetre jANItA banAsakAMThAnA bhAbhara gAmamAM thayo hato. pitAzrI kezarIcaMdabhAI ane mAtAzrInA uramAM harakha samAto nahoto. putrane dharmanA susaMskAronuM siMcana ane jJAna-dhyAnanA raste ja AgaLa vadhaze evuM manamAM ThAmI lIdhuM. dharma saMskAra kSetre AgaLa vadhavA teozrIe mahesANA zrImad yazovijayajIna jaina saMskRta pAThazALAmAM praveza meLavyo. vidvAna-karmaTha zraddhALu paMDitazrI prabhudAsabhAInA sAnnidhyamAM temaja temanA mArgadarzana mujaba tathA pU. AcArya bhagavaMtonI nizrA dvArA teozrIe dravyAnuyoga, vyAkaraNazAstra, nyAyazAstra, kAvyazAstra, sAhityazAstra vagerenuM suMdara adhyayana karyuM, temanuM zAstro viSenuM jJAna temaja samaja, tenA UMDA abhyAsa ane UMDA ciMtanane AbhArI hatuM. abhyAsa pUrNa karI teo staMbhanatIrtha (khaMbhAta)mAM zeThazrI kezavalAla bulAkhIdAsa saMcAlita zrI bhaTTIbAI saMskRta-prAkRta pAThazALA tathA lalitAbena kezavalAla svAdhyAyamaMdiramAM jJAnadAnArthe prAdhyApaka tarIke joDAyA. eka dhAryAM aDatAlIsa varSa sudhInA temanA sevAkALa daramiyAna temanA jJAnane aneka pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto tathA keTalAya jJAnapipAsu zrAvaka-zrAvikAone pirasI temanAmAM jJAnanI jyoti prajvalita karelI. je Aje paNa akhaMDa jalatI rahI keTalAMya zAsanaprabhAvanAnA kAryomAM ujAsa phelAvI rahI che. temano svabhAva kharekhara adbhuta hato. temane prathamavAra maLavA Avela vyakti paNa temanI vAtsalyatA, mamatA ane milanasAra svabhAvathI aMjAI jatA. temanA AvA premALa svabhAvane kAraNe ja AkhAya khaMbhAtamAM temanI cAhanA khUba ja hatI. eTale ja to bhAbharanA vatanI hovA chatAM jyAre vAta Ave ke chabIlabhAI kyAMnA ? to javAba hoya khaMbhAtanA. ATalA varasanA mIThA-madhurA sahavAsa ane jJAnanuM jharaNuM vahAvyA bAda jyAre temanI vidAyano prasaMga Avyo tyAre khaMbhAtanI saMsthAonA TrasTIo dvArA moTI rakamathI temanuM bahumAna karavAno Agraha temaNe vivekapUrvaka mAnya na karyo. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 8 96 ) - - - - - - - - - - - - A ....... ( zAnapappA chellA 15 varSathI moTe bhAge suratamAM ja rahI pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone abhyAsa, adhyayana karAvatA hatA. jIvananA aMtima zvAsa sudhI paNa jJAna-dAna to karatA ja rahevuM tevI temanI udAtta bhAvanA hatI. mArI upara paMDitazrIno upakAra ghaNo ja che. mane mahesANA pAThazALAmAM laI javA mATe preraNAmUrti teo ja hatA. pAThazALAmAM paNa abhyAsa mATe teo satata preraNA ane sUcano karatA rahetA. Aje cANasmAmAM chellA 40 varasathI jJAnadAtA tarIkenI sevA tathA je zAsanasevA karI rahyo chuM temAM temanI preraNA ane AzIrvAda ja sahAyabhUta che. harahaMmeza mATe temanA taraphathI mane pratyakSa ke parokSa patra rUpe jJAnanI viziSTa chaNAvaTa ke bIjI ghaNI preraNA maLatI rahela. AvA AdaraNIya paMDitavarya chabIladAsabhAInA acAnaka cAlyA javAthI jJAna-dAnanA kSetre, temaja zAsana sevAnA kAmamAM eka mahAna puNyAtmAnI khoTa paDI che. teozrInI pUladehe vidAya chatAM paMDitajInA e AziSa vacano ke "ApaNI pAse jJAna hoya, zraddhA hoya, to pachI bhalene game te ghaTanA ghaTe, hiMmata hAravI nahIM" e amane hiMmata apAve che. teozrIno AtmA jayAM paNa hoya tyAMthI ApaNA para satata amadaSTi varasAvato rahe, satata zAsananAM kAryo karavAnI preraNA Apato rahe ! tevI zAsanadevane abhyarthanA saha paMDitajInA punita caraNomAM zatazaH namana. prabhu ! tArI vANI jAdu kare che. sAMbhaLanArA bhUkhatarasanAM, saghaLAM duHkha vIsare che. divyaprabhAve tatkSaNa pUrAyojanamAM prasare che. sura-nara-prANI nija bhASAmAM samaje che. durgatiduHkho, durmatidoSa, durguNa sakala hare che. mokSaratinA manaupavanamAM, tuja vANI vicare che. prabhu ! tArI vANI jAdu kare che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 ) + : e-sv :eka - - - - - - - - - zAne pu SpAMjali zrI zrutajJAnAya namonamaH 2 adhyApaka zrI pravINacaMdra bhogIlAla zeTha, amadAvAda ja paMDita ziromaNI, vyAkaraNa, nyAya Adi aneka viSayonA prakhara vidvAnuM, paDradarzananA jJAtA, pIDha anubhavI, samatAsAdhaka, vaDIla murabbIzrI chabIladAsabhAI vAtsalyatA, dAkSiNyatA ane saraLatAnA sAgara hatA. AjathI 20 varSa pahelA (vi. saM. 2040mAM) muMbaI kAMdivalI IrAnIvADImAM zAsanaprabhAvaka pa. pU. A. devazrI labdhisUrIzvarajI ma. sAhebe bhAratabharanA samyajJAna ApatA adhyApako ane zikSikAbahenone eka mALAmAM gUMthI teonuM saMkalana karI zrI jainadharma tattvajJAna pracAraka pariSada sthApI, tyAre dIrghadRSTA, pavitra puNyAtmA chabIladAsabhAIe kahyuM hatuM ke pa. pU. A. vi. labdhisUrIzvarajI ma. sAhebe jIvatAM ujamaNAM ryA che. A vAkya batAve che ke paMDitazrIne samyagujJAna dAtAo upara kevA bhAva ane bhakti haze. teozrIe bAhya-atyaMtara sAdhanA dvArA jIvana zuddhinA dhyeyane siddha karavA varSo sudhI apramattapaNe kArya karela che. temanuM mitabhASI, saMskArI, saMyamI, sAttvika ane zramamaya jIvana saune anukaraNIya ane preraNAdAyI banI raheze. A paMDitajIe amArA jevA anekone satyamArga cIMdhyo che. teo khUba premALa hatA. nAnAmAM nAnA adhyApakane paNa surata gayA hoya to AgrahapUrvaka potAnA ghare bolAve, AgatA-svAgatA kare ane vAtsalya varSA varasAve. temanuM jJAna zuSka nahotuM paraMtu nizcayanuM AkAza ane vyavahAranI dharatIne sparzeluM hatuM. jinazAsananI javalaMta jayoti svarUpa temanA javAthI zAsanane na purAya tevI khoTa paDI che. temano guNa svarUpa AMtaravaibhava mArAmAM paNa yatkiMcit Ave e ja abhyarthanA. teozrI samAdhipUrvaka paMDitamaraNa pAmyA che. tethI have bhale sadehe ApaNI vacce nahIM hoya, paNa guNadehe sadaiva ApaNA hRdaya maMdiramAM jIvaMta raheze. paMDitavaryonA Adarza samA, AdarapAtra, satyavAdI zrI chabIladAsabhAIno AtmA jyAM paNa hoya tyAM sukha, zAMti, samAdhine pAme e ja prabhu pAse prArthanA... zrutajJAna zreSTha AlaMbana che. kAraNake zrutajJAna AtmAne vibhAvamAMthI svabhAvamAM ane parabhAvamAMthI zuddhabhAvamAM laI jAya che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 ) : - - * - e . jaDa-v: - - - - - - - - - zAnapuSpAMjali A phUlaDe. phUlaDe. phorama.. 8 adhyApakazrI dhIrendrabhAI Ara. mahetA. 4 (visanagaravALA) surata jIvana jIvI jANavuM ane maraNane mANI jANavuM e eka jIvataranI zobhA che. AvI zobhA paMDitavaryazrI chabIladAsa kezarIcaMda saMghavInA aNue aNumAM ramatI hatI. jIvana evI rIte jIvyA ke mukha upara sadAya hAsyorminI rekhA jhaLakatI hatI, haiyuM mAnavatAnI suvAsathI prasanna ane praphulla rahetuM. jiMdagI saphaLa karyAno AnaMda uchaLato hato. nAtaca di ghuvaM mRtyu:- janmelAnuM mRtyu nizcita ja che. zrI jinazAsananA panotA putra, niHspRha ziromaNI pIDitavaryazrI chabIlabhAI surata mukAme adhyApananI bhAvanAmAM vi. saM. 2002 zrAvaNa suda 13nA roja svarganA zaNagAra banyA. adhyApana karAvatAM karAvatAM ja mAruM maraNa thAya tevA vicAro keTalIye vyakti AgaLa temaNe vyakta karela... A virATa vizvamAMthI eka zAsanaratnane kALano koLiyo bharakhI gayo. jaina samAje eka mahAmUlo mAnavI gumAvela che. teonI aNadhArI vidAya sau koIne mATe vasamI ane duHkhadAyaka che. jema sUrya AthamI jAya ane aMdhakAra chavAI jAya tema samAcAra jANI gamagInI bharyuM vAtAvaraNa chavAI gayuM. jANe jJAnagaganano sitAro kharI paDyo. jIvana ane mRtyu e janmanI sAthe saMkaLAyelI eka ghaTanA che. paMDitavaryazrI chabIladAsabhAIno mAre paricaya jo ke alpa hato, paNa teozrInI parimala alpa nahotI. chellA cha mahinAthI zrI jainadharma tattvajJAna pracAraka pariSadUnA kAme teozrInI chatrachAyAmAM rahevAnuM saubhAgya mane maLela. uparokta saMsthAnA prANasamAM hatA. jayAre jayAre temane maLavAnuM thAya tyAre khUba ja mAnathI Adara satkAra karatA. AMgaNe padhArelA mahemAnonuM svAgata ! e to Atithya mANyuM hoya te ja jANe. AvanAra koI paNa vyaktine khUba ja mAnathI bolAvI jarAya UNapa na Ave te rIte bhakti karI dhanyatA anubhavatA. teozrInI vANImAM mIThAza hatI. hRdayamAM pavitratAnI suvAsa hatI. ucca vicArasaraNI hatI. teozrInI kAyA ojasvI hatI; prajJA jemanI tejasvI hatI. kAryo jemanAM yazasvI hatAM. AMkhamAM premano prakAza hato. svaccha prabhAvazALIvyaktitva hatu. jemanA rome romamAM vAtsalyabhAva hato. paMDitavaryanuM maraNa thatAM ja haiyuM bharAI Ave che. "paMDitajI"nA hulAmaNA nAmathI bhAratabharamAM prasiddha hatA. paMDitavaryane varNavavA A kalama ane zabdo vAmaNA paDe che. viralavibhUtine zraddhAMjali arpatAM haiyuM raDI rahyuM che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAmRta mogane ! carcA karavA, temanI pAse viSaya samajavA jyAre koI Ave tyAre ja temanI vidvattAno khyAla Ave. koThAsUjhanA kAraNe anekanA salAhakAra hatA. kAraNa ke jaina tattvajJAna-dravyAnuyoga-nyAya-vyAkaraNa-kAvyano abhyAsa khUba ja UMDANathI karyo hato. aneka viSayomAM pAraMgata hatA. temanA jIvananuM ghaDatara zrImadda yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALAmahesANA temaja zrI jainazAsananA mahAna jainAcAryoe karyuM hatuM. vidvattA ane namratA jevA paraspara virodhI gaNAtA guNo bhAgye ja sAthe jovA maLe che. paraMtu paMDitavaryanA jIvanamAM e banneya guNo atUTa eka saMpathI sAthe rahetA hatA. paMDitavaryazrI chabIlabhAIe kevI kevI AMdhIomAMthI jIvana pasAra karyuM che te svamukhe sAMbhaLI huM khUba ja vyathita thayo. chatAM paMDitavaryanA mukha para sadAya prasannatA, dharma uparanI ananya zraddhA keTaluM baLa ApI jAya che. karmasiddhAMtanuM jJAna meLavyA pachI "hAya" nahIM paraMtu "hoya" eja zrI jinazAsananI adUbhUta khUbI che, vilakSaNatA che ke je je zAsanane samarpita thayA tene tene siddhinA zikhare caDAvyA che. paMDitavaryanI vANI evI ke sAMbhaLatAM ja jhUkI javAnuM mana thAya. pU. sAdhu bhagavaMto tathA pU. sAdhvIjI mahArAja sAhebone jayAre adhyayana karAvatA hoya tyAre eka eka zAstra paMkti evI rIte samajAve ke bhaNanArAne abhyAsa jarAya kaMTALAjanaka na lAge. hajAro sAdhu bhagavaMto tathA sAdhvIjI mahArAja sAheboe temanA agAdhajJAnanI mukta kaMThe prazaMsA karI che. vidvAno sAthe goSThI karatA hoya tyAre emanA mukhamAMthI zAstra pATho evA nIkaLe ke pustakamAM joyA vinA ATaluM badhuM sacoTa kathana kyAMthI AvatuM haze evo vicAra AvyA vinA na rahe. phUlaDe phUlaDe phoramanI jema mahekatA, paMDitavaryazrI chabIladAsabhAInA jIvanamAM asaMkhya preraka prasaMgo patharAyelA paDyA che. jJAnanA prakhara dAtA paMDitajI zrAvaNa suda-13nA roja adhyApana karAvavAnA samaye navasmaraNanuM smaraNa karatAM karatAM AtmavicAraNAmAM lIna banyA. jevuM maraNa joItuM hatuM tevuM samAdhi maraNa maLatAM saharSa paMDitavarya svarge sidhAvyA. zAsanano camakato sitAro gayo. A zabdamAtrathI surata nagarI rudanathI UbharAtI hatI. paMDitavarSe surata zaheramAM ja nahi, bhAratabharamAM anekanA haiyAmAM jJAna-vairAgyanAM punita kiraNo pAtharyA che. samagra zAsanapakSe eka advitIya vyaktine gumAvela che. prabhu zAsanane eka prabhAvaka-mArgadarzaka-AtmAnI khoTa paDI che. temano AtmA jyAM hoya tyAM zIdhrAtizIdhra samya ratnatrayInI ArAdhanA karI zAzvata sukhano bhoktA bane, e ja abhyarthanA koTI koTI vaMdana ho.. paMDitajIne dhanya ho virala vibhUtine ! punaH punaH praNAma ho.... jIvanI parama zuddha avasthA te mokSa ane malina avasthA te saMsAra ! A sanAtana satyane udghoSita karanAra zrutajJAna che. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) 0 * * - - - ( jJAna puSpAMjali ) [, paMDitajInI guNa suvAsa | 8 adhyApaka zrI dinezabhAI ke. mahetA - amadAvAda 4 , eka paMkhI AvI uDI gayuM vAta sarasa samajAvI gayuM pU.A.bha.zrIlabdhisUrIzvarajI mahArAjadvArA sthapAyela zrI jainadharma tattvajJAnapracArakapariSadUnA mAdhyamathI paMDitavarya zrI chabIladAsabhAIno pahelo paricaya thayo. dhImedhIme vadhu najIkathI paMDitajIne nihALavAnuM-mANavAnuM thayuM. anubhavano khajAno eTale paMDitajI, Ama kahevAmAM koI atizayokti nathI, prathamapaMktinA vidvAn chatAM namra, saraLa, gaMbhIra hatA. temanI pAse AvanAra zikSakone mAnathI bolAvatA tathA pitAsamAna vAtsalya ApatA. namratA :- paMDitavaryazrI dhIrUbhAI mahetA pAse tarkasaMgrahano klAsa zikSaka mitro mATe surata goThavAyela, te samaye vaDIla hovA chatAM guNAnurAgathI paMDItajI kalAko sudhI sahunI sAthe beThA. vIsamI sadInuM A eka Azcarya gaNAya. saraLatA :- virala vyaktiomAM jovA maLe te guNo paMDitajImAM sahaja hatA. zrI saMghanA-zAsananA koI kArya mATe kyAMya javAnuM hoya tyAre teozrInI saMmati sahajatAthI maLatI. amArA jevA zikSako prati lAgaNI gajabanI hatI ane tethI ja vAraMvAra javA mana kheMcAtuM paMDitajInA haiyAmAM zikSaka mAtrane sthAna hatuM te nirvivAda che. paMDitajInI bhAvanA hatI ke mArI pAse beso to varSonA anubhavathI je jANyuM che te kahuM paraMtu aphasosa ke ame lAbha laI zakyA nahIM. khumArI :- sAcI vAta kahevAmAM paMDitajI nirbhaya hatA Ama chatAM viveka jarA paNa cUkatA nahI. spaSTavaktA paraMtu viveka pUrvakanI rajUAta karatAM jIvana khumArIthI jIvyA che karmasaMyogo :-pratikULa prasaMgo AvyA tyAre tyAre svastha rahyAM che. karmanA vipAke AvelI upAdhione svIkArI jJAnabaLathI samatAbhAvamAM rahI karmanI nirjarA karI che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnapuSpAMjali dIvAdAMDI :- tamAma zikSakone salAha sUcana mATe dIvAdAMDI samAna hatAM. pUjya AcArya bhagavaMto paNa paMDitajIne zAsananA prazno mATe bolAvatAM, vicAraNA karatAM ane sUcano svIkAratA Ama gurubhagavatonA haiyAmAM paNa temanuM sthAna hatuM. abhyAsa karanArA pU. sAdhubhagavaMto ane pU. sAdhvIjI bhagavaMto kahetA ke paMDitajI bhaNAvatA bhaNAvatA saMyamamAM sthira banIe tevuM mArgadarzana ApatA. 101 udAratAH zikSakonuM zrI saMghamAM gauravavaMtu sthAna hovuM joIe tevuM teozrInuM mAnavuM hatuM. A mATe prasaMge prasaMge pU. gurubhagavaMtonuM ane zrI saMghanA TrasTIonuM dhyAna doravAnuM paMDitajI cUkyA nathI. niHspRha jIvana jIvI Adarza batAvI janArA paMDitajIne zatazaH vaMdana karI prArthanA karuM chuM ke temanA jevuM khumArI bharyuM jIvana jIvavAnuM sAmarthya pragaTe. kAravAda jIvita kAsu na valla, dhaNu puNu kAsu na iTTu, doNi vi avasara hivaDaI tiNa-sama gaNa visiDu // - saima prAkRta vyAkaraNa : apabhraMza dRSTAMta jIvana kone vahAluM nathI ? ane.dhanasaMpatti kone priya nathI ? paNa te sArthaka karavAno avasara AvI maLe, tyAre tene taNakhalA samAna jANI tene satkAryamAM nyocchAvara karanAra jana virala che, viziSTa che. prAkRta vyAkaraNamAM AvatA duhA, e gujarAtI bhASAnI gaMgotrI che. bhASAnuM mULa svarUpa e che. temAM dezAntare ane kAlAntare, pheraphAra thatAM--thatAM vartamAna gujarAtI bhASAnuM svarUpa baMdhAyuM che. A duhAmAM paNa, eka amUla bodha gUMthI dIdho che. jIvana ane dhana kiMmatI che; paNa ethI vadhu kiMmatI to avasara Ave tyAre tene choDavAnI taiyArI che; e darzAvavAnI khumArIbharI A zIkhAmaNa che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *( jJAna puSpAMjali ) vyAkaraNa vizArada paMDitajI 2 adhyApaka zrI. bhAvezakumAra ravIndrabhAI dozI 8 amadAvAda, mA sarasvatInA panotA putra paMDitavarya zrI chabIladAsabhAInuM jaina samAjamAM adhyApana kAryamAM AgavuM sthAna dharAvanAra vyaktitva hatuM banAsakAMThAnA eka bhAbhara gAmamAM janma pAmela A vibhUtie mahesANAnI yazovijaya jaina saMskRta pAThazALAmAM abhyAsa karyo. aneka aneka viSayano paMDitajIe talasparzI abhyAsa karyo. teozrInI smRti, nirNaya levAnI zakti AjanI paLe khUba ja yAda Ave che. aneka viSayomAM nipuNatA dharAvanAra paMDitajIno abhiprAya acUka levAnuM mana thatuM. teozrIno abhiprAya levAmAM samAjanA pratiSThita vyaktio, kuTuMbIjano ane kevala paMDitavaryoja nahIM paNa sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtono paNa samAveza thato hato. paMDitajI mRtyu pahelAM ghaNA varSothI eka vAtanuM raTaNa karatA ke have ApaNI umaMra thaI gaI basa eka ja IcchA che ke A deha bhaNAvatAM bhaNAvatAM choDIe eTale basa ane thayuM paNa ema ja ke mRtyunI paLe paNa abhyAsu sAdhvIjI bhagavaMta abhyAsArthe AvI gayA hatA. chellA varSomAM teonI tabiyata nAdurasta hatI paraMtu ghare bhaNAvavAnuM cAluM rAkhela jayAre bhaNAvatAM tyAre zarIranuM darda bhUlI utsAhamAM AvI jatAM paMDitajIno siddhahema zabdAnuzAsana pratye khUba Adara ane UMDuM jJAna hatuM. kAraNa game tevA mathAmaNanA prazno kSaNavAramAM ukelI ApatAM. teozrI pU.sA. zrI lAvaNyazrIjI ma.sA.nI ziSyA pU.sA.zrI mayUrakaLAzrIjI ma.sA.nA ziSyAo tathA mArA bena ma.sA. prazAntayazAzrIjI ma.sA. Adi ThANAMne vyAkaraNa bhaNAvatA paMDitajIe preraka preraNA karI ke bhaNyA cho to have A viSaya bIjAne upayogI bane tevuM gujarAtI saraLa vivecana lakho ane te preraNA evI to nimitta banI ke jene Aje 4 adhyAya sudhI pAMca bhAgamAM 2000 peja jeTaluM lakhANa lakhAI gayuM ane jenI traNa traNa AvRtti chapAvavI paDI. paMDitajIe khUba A viSayamAM kALajI lIdhI hatI. cIvaTathI mupho paNa joI ApyA hatAM A pustakanI khUba mAMga rahI che. paMDitajImAM saraLatA ghaNI hatI. chatAM zAsana pratye vaphAdArInA kAraNe bhalabhalAne sAcI vAta kaDavAzathI kahevAmAM paNa khacakAtA nahotA teno amone anubhava che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103) . . - >>er sex sagA ja A dasa dat over --( jJAna puSpAMjali ) paMDitajInuM chellA varSomAM amAre ghaNIvAra sAnidhya levAnuM thayuM te amArA jIvananI amUlya kSaNa hatI. chelle amadAvAda-pAlaDI-jainanagara vistAramAM-zrI ANaMdajI kalyANajI peDhI AyojitazrutaAnaMdaTrasTasaMcAlita pAThazALAnA makAnanuM uddhATana paMDitajInA kara kamale thayuM tyAre mArmika Takora karela ke Ama to AvA makAnanA uddaghATana zrImaMtonA hAthe thAya paNa amUlya kSaNa che ke sarasvatInI kadara thaI che. paMDitajI khAsa eka Takora karatA ke bhaNavuM eto bhaNavuM che ja paNa tenA karatAM to bhaNAvavuM te sAcuM bhaNavuM che. AvA vidvAn paMDitavaryanA guNonI anumodanA karatAM karatAM mAruM jJAna paNa nirmaLa bane evI zubhabhAvanA. kAvya-vinoda Agato hema gopAla : daMGa-kambalamudvahan / SaDdarzana-pazuprAyAn cArayan jaina vATake / / ekadA rAjA siddhArAjanI sabhAmAM kAmaLI ane daMDa sAthe, zrI hemacandrAcAryajI padhArI rahyA hatA. teone AvatA joI, eka paMDitane TIkhaLa karavAnuM sUchyuM, bolyA: Avyohema govALa, lAkaDI-kAmaLI dhArI, lAkaDI-kAmaLIe govALiyAnuM cihna cheesarakhAvI AvuM kahyuM. paraMtu zrI hemacandrAcAryajI to bhAre vicakSaNa vinA vilaMbe teo bolyA: chadarzana pazuone, carAve jaina jaMgale. sabhA badhIAzcaryaane AnaMdamAM DUbI gaI. netrapahoLAM karI Amatema Doka pheravI, AdarabharyAahobhAvathI kalikAlasarvajJane joI rahI. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10) * - - - - - - - - - - - - - - jJAnapuSpAMjali ) namaskAra ApanA caraNomAM, 8 adhyApaka zrI rAjendra esa. saMghavI. DIsA ,4 jeozrInuM pUrvAha bhAbharanI bhavyabhUmimAM, madhyAhana khaMbhAtatIrthamAM ane sAyAhna suratanI saluNIdharAmAM vyatIta thayuM evA jJAnabhAnu paM. zrI chabIladAsabhAInA maMgaLa nAmAkSarathI koIka ja jijJAsu ajANa haze. teozrI svargavAsa pAmyA. te samAcArane svIkAravA manaDuM haju mAnatuM nathI. samagra jIvananI raMgoLIne jJAnanA tejathI prakAzita-prajavalita karanAra A jJAnakuMjane kema visarI zakIe ? dhIratA...parimita paNa sacoTa vacanazIlatA... adhyApana paTutA...gaMbhIratA... aucityAdi guNapuSpothI maghamaghAyamAna teozrInuM jIvana udyAna hatuM. mArI DIsAthI-khaMbhAtanI tIrthabhUmimAM adhyApaka tarIke nimaNUka karanAra...tyAM sthira karanAra...avasare vyAkaraNAdi viSayonI zaMkAne saraLa bhASAmAM sacoTa rIte ukelI ApanAra e jJAnanidhine kema bhUlI zakuM? vyAkaraNamAM satvare jevA kaThina sUtrane khUba ja saraLabhASAmAM samajAvyuM tyAre mAro AnaMda niravadhi banyo ! jIvananI DhaLatI saMdhyAe jayAre teozrIne rUbarU maLavAnuM thayuM. tyAre teozrInA mukhamAMthI eka ja vAta saratI ke jIvavAno moha nathI, maravAno Dara nathI. prabhu mahAvIra jeTaluM AukhuM bhogavAI gayuM...have jeTaluM bhogavAze teTaluM bonasamAM.. keTalAya bujhargo pAse sAMbhaLavA maLeluM ke vartamAnanA jeTalA paNa AcAryapravaro che temAMnA ghaNA AcAryabhagavaMto ApazrI pAse bhaNelA... taiyAra thayelA che. abhyAsa karAvavAnI sAthe vyavahAranIti paNa samajAvatA...sattvano vikAsa kevI rIte karavo e khAsa jaNAvatA... Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali paMDitajInI A khumArI hatI :- cAturmAsamAM pU. munibhagavaMtone bhaNAvatAM ekadA pagAra levA mATe peDhImAM gayA...munimajI kahe, paMDitajI pAMca miniTa beso..pachI hisAba patAvI dauM... paMDitajI svasthatAthI besI rahyA...pAMca ne badale paMdara miniTa thaI, munimajInI sAthe hisAba patAvI paMDitajI vidAya thayA. bIjA divase pU. A. bhagavantane (pa. pU. rAmacaMdra sU. ma.sA.ne) vaMdana karIne kahe, sAheba ! Apa Adeza Apazo to ApanA mahAtmAne 15 miniTa vadhu bhaNAvIza...paNa peDhImAM pagAra levA...javuM ane munimanuM moDhuM joI 15 miniTa besI rahevuM. e mArAthI nahIM bane. .pU. zrI samajI gayA. . .ane tarata ja TrasTI dvArA munimane bolAvI traNeyanI hAjarImAM kahe - paMDitajI pagAra levA peDhImAM nahIM Ave. chellI tArIkhe teozrI bhaNAvatA hoya tyAre (tamAre) TrasTIe emane-emanI pAse AvI hAtha joDI bahumAnapUrvaka pagAra ApI javAno ! 105 TrasTIvaryazrI sammata thayA.daramahine te pramANe ja thaI gayuM. AvI hatI paM. varSanI khumArI ane AvI hatI pa. pU. gacchAdhipatizrInI jJAnI pratyenI sadbhAvanA ! mArA upara to teozrIno ati-ati upakAra che. e upakAro kyA zabdomAM varNavuM ? teozrI sAthenA pratyakSa yA parokSa koI paNa vyavahAramAM avinayAdika thayA hoya to kSamA yAcI viramuM chuM. prabhu! tArI vANI che dhruvatAro. timirabharelA bhavasAgaramAM, che basa eka sahAro. mAraga sAco dAkhavavAmAM, eno eka IjAro. aMdhAru comera bhale ho, mujane nA muMjhAro. enI jyoti jhIlI keI, pAmyA bhavano Aro, mujane paNa laI jAze mokSe, tAro teja sitAro. prabhu ! tArI vANI che dhruvatAro. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 svargasthapUjyapaMDitapravarazrIchabIladAsa bhrAtuH AtmA bhavAntare'pi jinazAsanaM prApya jJAna - sAdhanAbalena sva-parakalyANabhAg bhavet, iti zubhakAmanA mama asti / zrImadgUrjaraprAnte bhAbharanagaravAstavyajekorabAIkezarI caMdagRhe 1975 tame vikrama saMvatsare pauSa zuklatrayodazyAM bhagavato mahAvIraprasAdAtputrajanma abhUt / chabIladAso nAmnA prasiddhIbhUta: / pitRsannidhau bhAbharamadhye bAlyakAlaM vyayIkRtya mahezAnAsthita zrImadyazovijayajaina saMskRta pAThazAlAyAM navavarSaparyyantaM dattacittena gurusevAM kurvan nAnAvidhazAstrANi abhyasya tatraiva tAni zAstrANi adhyApya staMbhanapure ekasminsthAne paJcAzatvarSaparyantamadhyApanaM kRtvA tatsaMghe uccasthAnaM prAptavAn / adhyApanakalAyAM eteSAM pravINatA avarNanIyAsIt / gUDhapadAnAmapi arthAnAM saralabhASAyAM pAThanamiti asyaiva vilakSaNatA / etadatiriktA anye'pi kecana guNavibhUSitA Asan (1) saMghahitaciMtaka (2) satyavaktA, (3) karmabhIrutA, (4) paropakAraparAyaNatA, (5) nirbhayatA, (6) sahanazIlatA, (7) niHspRhatA, (8) zrutajJAnaviniyogatA, (9) kRtajJatA, (10) sAttvikatA, (11) gAMbhIryatAdi guNaiH suvAsitAH / kAmanA / | zraddhAMjaliH / // jJAnasya phalaM viratiH // // sA vidyA yA vimuktaye // jainazAsanamasyajJAnadAnena sevitaM / AgantukAnAm adhyayanAdhyApanasyaiva preraNAM kRtavAn / etAdRzo mahAmAnavo vikramasaMvata 2058 tame varSe svakIya bhAvanAnusAreNaiva adhyApayan zrAvaNa zukla trayodazyAM paJcatvaM gataH / jainazAsane asya mahAnubhAvasya kSatiH kathamapi na pUrNIbhavitA / sadgatasyAtmA bhavAntare'pi jinazAsanaM prApya sva- parAtmakalyANe lIno bhavediriti madIyA // maMgalakAmanA || ahamadAvAda madhye saMvata 2059 varSe aSADhamAsasya zuklapakSasya trayodazyAM tithyAM likhitam / jJAna puSpAMjali teSAm guNA : mayi prAdurbhUyAsuH / yadguNakIrtanaM kimapi phalavadasti tarhi sarve jIvAH kRtsnakarmakSayAH bhavantu / - bhavadIyacaraNacaJcarIkaH jazavaMtalAlasutaH parezaH / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali AjIvana-zrutajJAna ArAdhaka, paramazraddheya | vAtsalyanidhi pU. paM. chabIladAsabhAIKI A adhyApaka zrI prakAzabhAI ke. dozI, surata 4 saMsAracakramAM AtmAonI janma ane maraNanI ghaTamALa karmAnusAre anAdikALathI cAlatI AvI che. temAM sUkSma-prajJAzALI puruSa koI virala vyakti ja pAkatA hoya che. temAM paNa Atmika jayota jalatI rAkhI anya aneka AtmAone tejomaya banAvanAra to koIka virala vyakti ja hoya che. AvuMvirala vyaktitva dharAvanArA ApaNA vidvadvarya paMDita chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI hatA. zrutajJAnanI prAptinI jhaMkhanA : pUjyazrI prAraMbhamAM sUkSma-tattvaciMtaka, dIrghadraSTA pa. pravara prabhudAsabhAI becaradAsa pArekha pAse ane tyArabAda saMskRtanA prakhara vidvAn zrI varSAnaMdazAstrIpAse, vyAkaraNavid pU.A.bha.zrI lAvaNyasUrijI ma.sA.pAse, naiyAyika munirAja zrI manakavijayajI ma. sA.pAse, sAhityajJa pa.pU. A.bha.zrI dharmadhuraMdharasUrijI ma. sA.pAse tathA pa.pU.A.zrI lakSmaNasUrIzvarajI ma. sA.pAse. Ame aneka viSayanA kuzaLa zilpipAse temane zrutanI prApti karI che te viSayamAM paripakvatA meLavI hatI. zrutajJAnano vinimaya : saupathama vidyArthIkALamAM mahesANApAThazALAmAM tyAra bAda 50 varSa khaMbhAtamAM tyAra bAda 15 varSa suratamAM zrutajJAnano vinimaya satata aMtasamaya sudhI cAlu hato. temanA vinimayanI AgavI kaLA hatI ke alpa samayamAM alpa zabda dvArA padArthane spaSTa karatA hatA. nIDaratA : satyavAtane kahevAmAM to koI paNa prakAranI zeha zarama rAkhyA vagara sArAzabdamAM spaSTa kahetA tyAre ema lAgatuM ke kharekhara pUjayazrInA hRdayamAM zAsana keTaluM vaseluM che? vAtsalya : nAnI ke moTI vyaktine bolAvavAno zAbdika prayoga paNa mAnabharyo hato. eTaluM ja nahIM paNa dareka vyaktine potAnAthI paNa adhika banAvavAnI bhAvanA tathA prayatnazIlatA haMmezAM darekane AgaLa rAkhavAnA svabhAvavALA hatA. koIpaNa prakAranA praznano javAba ApavAmAM eTalI badhI hitadaSTi-dIrdhadaSTi rAkhatA ke potAnAthI sAmenI vyaktinuM ahita na thAya. AvA dIrghadRSTA hatA. temanuM vAtsalya mANanArane ja anubhavagamya banatuM. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 sAttvikatA : pUjyazrImAM A guNa to hareka samaye jovA maLato. teo kahetA A guNa pU. prabhudAsabhAInA ziSyatvanuM bheTaNuM che. aneka vakhata pralobhananA prasaMgo AvyA paNa kSobha pAmyA na hatA. karmarAjAnI lIlA temanA jIvanamAM sAkSAtkAra thavA chatAM paNa temane kSobha pAmyA vagara sAttvikatAthI jAkAro Apyo hato. jJAna puSpAMjali karmabaMdha na thAya te mATenI sajAgatA kevI : aMta samaye pUjyazrInI thoDI tabiyata bagaDatAM suputre kahyuM ke Aje pATha baMdha rAkho tyAre temano uttara hato : 'ke AvuM na bolAya; aMtarAya karma baMdhAya.' A zabda ApaNane temanA jIvananI sugaMdhatAno khyAla Ape che. hRdaya kamalamAM sthAna prApta karela : pUjyazrI pakSa ke pratipakSa sarvenA hRdayamAM sthAna meLavanArA hatA. sarvene mAnya vyaktitva dharAvanAra hatA. dareka pratye samadaSTivALA hatA. kRtajJatA kevI ? : pUjayazrI mahesANApAThazALAno upakAra vAraMvAra kahetA. aneka guNonA khANarUpa pUjyazrIe sthUla dehe vidAya lIdhI paNa temanA jIvananA aneka guNonA smaraNathI temanI yAda haiyAmAM guMjatI raheze. guNavAna pUjya guruvaryanA virahano AghAta bhUlavo duSkara che. pUjyazrI mArA mATe sarvesarvA hatA. temanA upakAranuM RNa huM cUkavI zakuM tema nathI. temano AtmA jyAM hoya tyAMthI ApaNane AzIrvAda arpe e ja maMgalabhAvanA. zrutajJAna divyadIpaka che. dIpaka aMdhakArane naSTaka2e che. ane ujAsa Ape che. zrutajJAna bhItarI aMdhakArane dUra karIne Atma-prakAzane pragaTa kare che. zrutajJAna 52ma divAdAMDI che. sAgaramAM rahela dIvAdAMDI vibhramita thayelAne sAcI dizA darzAve che. zrutajJAna bhavasAgaramAM mohathI aTavAyelAone muktinI sAcI dizA batAve che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 - zAsana cAhaka paM. pra. zrI chabIladAsabhAI saMghavI hiMmatalAla e. zAha - kAMdivalI (pramukha : zrI kAMdivalI jaina zve.mU.saMgha-muMbaI) jJAna puSpAMjali eka ananya vyaktitva, sAthosAtha paMDitomAM zreSTha, pU.sAdhubhagavaMto ane pU.sAdhvIjI bhagavaMtonA vidyAguru evA sva. paMDitajI mATe lakhavuM e paNa eka sadbhAgya. Avo manuSyabhava pharI maLavo durlabha che mATe je sArUM karavAnuM che te atyAre ane Aje ja karavuM AvI hitazikSA ApanAra paMDitajIe svajIvana paNa e ja rIte vItAvyuM. boraDI (mahArASTra) zrI vijayanItisUri jaina pAThazALA, kAMdivalInI svAdhyAyeMzabiramAM paMDitajI padhAryA. paricayamAM AvavAnuM thayuM. svAdhyAya prasaMge AdhyAtmika je vAto karI tenI smRti Aje paNa cittamAM rame che. khaMbhAtamAM ghaNA varSo svAdhyAya karAvI surata padhAryA. suratamAM paNa jIvananI aMtimakSaNa sudhI adhyApana cAlu rahyuM. zArIrika asvasthatAnA kAraNe pUjyo abhyAsamATe paMDitajInA ghera padhAratA. jainadharma tattvajJAna pracAraka pariSadnI dareka pravRttiomAM (bahAragAma mITIMga vagere hoya tyAre paNa) paMDitajInI uparasthiti rahetI, mArgadarzana maLatuM A vAta vasaMtabhAI dozI pAsethI jANI. vRddhAvasthAmAM paNa sakriya A vidvAna-jJAnI puruSane natamastake vaMdana karuM chuM. tA.14-3-2006nA roja khaMbhAta javAnuM thayuM tyAre dAdAsAhebanI poLanA nAke "sva. paM. zrI chabIladAsa saMghaLI coka" che tenI noMdha lIdhI. khaMbhAtane jJAnanA kSetre je yogadAna ApyuM tenI suMdara smRti gaNAya. jIvana evuM jIvI gayA che ke eka ja vAkyamAM kahIye to mahAna paMDita, sarvaviratidharanA vidyAguru ane zAsananA cAhaka A hatuM paMDitajInuM anokhuM jIvana jaina tattvajJAnanA prakhara abhyAsI ane abhyAsa mATe preraNA ApanAra vaDIla paMDitajIne zubhabhAvapUrvaka aMjali jana ane jaina vacce A rIte bheda darzAvanArA "zrutaguru"nu gaurava vadhe evu jIvana dipAvanArA "jaina'" ApaNe kyAre banIzuM ? Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (110 ) " - - sa rs = = . ka pa ( dAnapAtra upakArI paMDitajI adhyApaka zrI bharatakumAra sI. kApaDIyA, khaMbhAta parama upakArI, pitAtulya paMDitavaryazrI chabIladAsabhAI lagabhaga 50 varSathI zeThazrI kezavalAla bulAkhIdAsa saMcAlita zrI bhaTTIbAI pAThazALA ane lalitAbena kezavalAla svAdhyAyamaMdira-khaMbhAtamAM abhyAsa karAvatA hatA. teozrIno janma bhAbhara mukAme thayo hato. paraMtu karmabhUmi khaMbhAta hatI. mArI paMdara varSanI uMmara hatI tyArathI huM teozrInA paricayamAM Avela. teozrI prakAMDa vidvAnuM hatA. karma sAhitya, nyAya tathA saMskRta, prAkRta vyAkaraNanA niSNAta hatA. temanI pAse aneka sAdhusAdhvIjI bhagavaMtoe tathA zrAvaka-zrAvikAoe abhyAsa karyo che. teozrInI samajAvavAnI zakti ghaNI sArI hatI ane teozrIe ghaNA AtmAone saMyamapaMthe vALyA che. teozrI vidhi-vidhAnanA niSNAta hatA. aMjanazalAkA, pratiSThA Adi vidhAnamAM khaMbhAtanA yuvAnone sArI rIte taiyAra karyA hatA. huM paNa temAMno eka chuM. samajaNa nA paDe to ghaNI badhI chaNAvaTa karIne samajAvatA hatA jethI Aje ame dareka vidhi-vidhAna karAvI zakIe chIe. teozrI khUbaja niHspRha hatA. bAhya sanmAnathI haMmezAM dUra rahyA hatA. koika vizeSa prasaMge temane bahuja Agraha karavAmAM Ave tyAre zrI saMghanA AzIrvAdarUpa tilaka karAvIne zrIphaLa ja letA. uparokta saMsthAmAM bhaNAvatA hatA tyAre teozrInuM rUA. ekalAkhanI thelIthI sanmAna karavAnuM hatuM. tyAre teozrIe spaSTa zabdomAM kahyuM hatuM ke lakSmI caMcaLa che. Aje che ne kAle nathI. mane je rakama ApavA iccho cho te bALakonA protsAhanamAM Apo. paMDitajInI A niHspRhatA hatI! koDIyuM bhale nAnuM hoya ane vATa bhale pAtaLI hoya to paNa dIpaka AkhA oraDAmAM ajavALuM pAthare che. puSpa bhale nAnuM hoya paNa tenI sugaMdha AkhA mArgane sugaMdhita karI de che. Aja rIte paMDitajI pAsethI prApta thayela alpajJAna paNa amane bahu upakAraka banyuM che. karmasaMyoge temanI dharmapatnInuM avasAna thayuM eTale temane khaMbhAta choDavAnuM thayuM. teozrIe potAnuM zeSajIvana pa.pU.sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone bhaNAvavAmAM ja vItAvyuM. surata - gopIpurAmAM ghare ja bhaNAvavAnI bhAvanAmAM emanuM samAdhipUrvaka mRtyu thayuM ane mAro AdhArastaMbha hato te chInavAI gayo. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11 1 ) do jema ke - *. moDI gaor mAMDar :- ">> zAnapuSpAjali jJAna, vinaya ane saMskArano khajAno eTale chabIlakAkA bAbubhAI beMkara surata ja uM kAjInA medAnamAMthI lAkaDI laIne vADInA upAzraya tarapha dhIme pagale nIcuM joIne jatI prauDha vyaktine juo eTale tamAruM mastaka tene vaMdana karavA mATe jhUkI paDe e ja chabIlakAkA eTale chabIladAsa kezarIcaMda saMghavInuM 84 varSanI jaipha vaye avasAna thayuM ane jJAnanA meghadhanuSamAM eka raMga jhAMkho paDI gayo. banAsakAMThAe surata zaherane aneka ratno ApyAM che, temAM bhAbhara gAmamAM janmelA sva. paMDitajInA jIvanano madhyabhAga khaMbhAtamAM ane aMtima divasomAM suratamAM sthira thayA hatA. kamanasIbe mAtra traNa varSanI nAnI vayamAM mAtAnuM chatra gumAvyuM. tyAra bAda gAmaThI zALAmAM dhoraNa 7 sudhI abhyAsa karI bahuratnA vasuMdharA evI mahesANAnI yazovijaya pAThazALAmAM dhArmika abhyAsa arthe joDAyA. banAsakAMThAnI dharatIe surata nagarIne prathama haroLanA hIrAnA vepArIonI bheTa to dharI ja che paraMtu sAthe sAthe prathama haroLanA paMDitavaryonI bheTa paNa dharI ja che. hIro kAco hato tenA para pAsA paDavA lAgyA ne saMskRta, prAkRta, vyAkaraNa, kAvya, nyAya vi. no abhyAsa khUba ja jANItA paMDita prabhudAsabhAInI rAhabarI nIce karavAnuM sadbhAgya sAMpaDyuM. emanI abhyAsanI laganI to juo! pU. AcAryamahArAjazrI pAse rahyA to jAte roTalA banAvIne peTanI bhUkha saMtoSI ane abhyAsa pUrNa karyo. jIvananA madhyabhAgamAM teo khaMbhAta AvyA. khaMbhAtamAM seMkaDo sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone ane asaMkhya zrAvaka-zrAvikAone zrImatI lalitAbena kezavalAla bulAkhIdAsa saMcAlita bhaTTIbAI pAThazALAmAM adhyayana karAvyuM. Aje aMjanazalAkA-pratiSThAo thAya che tenuM vidhi-vidhAnanuM pustaka temanA dvArA saMpAdita thayuM. bhAratabharamAM teoe aneka aMjana zalAkA-pratiSThAonI vidhi karAvI. pU.A.bha.zrI vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajInI pAvana nizrAmAM aMdherI-muMbaImAM upadhAna tapanI bhavya ArAdhanA karI. jaina zAsananA dhuraMdharaAcAryabhagavaMto zAsanasamrATu pU.A.bha.zrInemisUrIzvarajI ma.sA., AgamoddhAraka pU.A.bha. zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ma.sA., pU.A.bha.zrI udayasUrIzvarajI ma.sA., jyotiSaniSNAta pU.A.bha.zrInaMdanasUrIzvarajI ma.sA., pU.A.bha.zrI rAmasUrIzvarajI ma.sA. (DahelAvALA) vagere aneka gacchAdhipatio, AcArya bhagavaMto ane pU.sAdhu-sAdhvIjI Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (112 keva - zira " - - xii - sAbara - trIjo mALa jJAna puSpa bhagavaMtonA hRdayamAM temanuM pavitra sthAna hatuM, eTaluM ja nahIM paNa dhuraMdhara paMDito paNa temane potAnA guru mAnatA hatA. AvuM vyaktitva keLaveluM ema chatAM phaLa AvatAM AmraghaTA jhUkI paDe tema haMmezA jhUkelA rahetAM hatAM. na jJAnanuM abhimAna, na bolavAmAM jarAye tochaDAI, na koI ADaMbara, na koI moTAI. jainazAsananA aneka prasaMgomAM temanI salAha levAmAM AvatI. kAraNa ke jaina tattvajJAna, dravyAnuyoga, nyAya vi. viSayomAM atyaMta pAraMgata hatAM. temanA jIvananuM ghaDatara aneka jainAcAryoe karyuM hatuM tethI khUba ja ujvaLa hatuM. tethI jainasamAjamAM khUba ja vinayI vyakti tarIke, bina vivAdAspada vyakti tarIke eka ajoDa sthAna prApta karyuM hatuM. emanI mahAnatA to juo ! rUpiyA dekhI munivara caLe e gujarAtI kahevatane nA-kAma banAvavA temane khaMbhAta ane kalakattAnA saMgho AjathI lagabhaga 33 varSa pahelAM be lAkha (hAle jenI lAkhonI kiMmata thAya) rUpiyAnI thelI temane arpaNa karavA AvyA paNa temaNe e sanmAna premathI parata karyuM. emaNe jIvananI zarUAtathI aMta sudhI mAtra eka kAma karyuM hatuM jJAna-sAdhanA ane jJAnadAnanuM. jainonI saMsthA zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI, amadAvAda dvArA nirmita zrutasaMbodhibhavana bhavana'nuM udghATana emaNe karyuM hatuM. e peDhInuM sadbhAgya kahevAya ! pote jJAna meLavavA mATe eka AjJAMkita vidyArthI paNa banI jatA pa.pU.A.bha. zrIlabdhisUrIzvarajI ma. sA. nA ziSyaratna pa.pU.A.bha.zrI lakSmaNasUrIzvarajI pAse nyAyazAstrano viziSTa abhyAsa karyo hato. te vakhate teo paMDita ja hatA. siddhahema zabdAnuzAsana' laghuvRttinuM pU. sAdhvIjI zrI lAvaNyazrIjI (pATaDIvALA)nA ziyA, praziSyAone adhyayana karAvI tenuM vivaraNa chapAvavAnI preraNA karelI ane te aMgenuM saMpUrNa mArgadarzana pUruM pADela. AvA mahAna graMthanuM vivaraNa karavuM te koI nAnI vAta nathI. eo jJAnI uparAMta khUba ja dhairyavAna hatA. saMsArika jIvanamAM paNa temaNe aneka jhaMjhAvAtono sAmano karavo paDyo hato. koI kAcA-pocA haiyAvALo hoya to bhAMgI paDe. paNa A to AdhyAtmikajJAna ane jainakarmavAdane pacAvIne beThA hatAM. eTale zrAvikAnuM avasAna, putranuM avasAna, prathama putrI-jamAInuM avasAna, bIjA jamAInuM avasAna, emanA hRdayane Thesa mArI gayuM paNa niyatine salAma karI AMkhamAM AvelA AMsune aMdarathI ja pAchA vALI dIdhAM. dhanya che chabIlakAkAne !!! dhanya che tamArI vIratAne !!! temanuM kArya zrI jainadharma tattvajJAna pracAraka pariSa, zrI jaina je. ejayukezana borDa, zrI jaina saMskRta pAThazALA, mahesANA ane khaMbhAta vi. aneka jaina saMsthAonA eo rAhabara hatA ane te saMsthAnA prANasama hatA. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali pU. paM. caMdrazekhara vi. ma. sA. prerita navasArI-tapovanamAM cha-cha mahinA sudhI rahIne temanA ziSyo-praziSyone jainadharmanuM adhyayana karAvyuM hatuM. temaNe 'pramANa nayatattva' zrIpALa rAjAno rAsa" Adi mULa graMthonuM mULathI pUrva mudraNa paNa karAvela. 113 suratamAM emaNe ayodhyApuram tIrthanA preraNAdAtA baMdhubelaDI pU.A. zrIjinacaMdrasAgarasUrIzvarajI tathA pU.A. zrIhemacaMdrasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nI nizrAmAM thayela bhavya cArtumAsamAM temaNe baMnne AcAryone tema ja aneka sAdhu-sAdhvI bhagavaMtone satata cAturmAsa daramyAna aneka graMthonuM nispRha bhAve adhyayana karAvela. Aje paNa pAlItANA, khaMbhAta, amadAvAda, muMbaI, pAlanapura, mahesANA vagere kSetromAM ghaNA vidvAna paMDito vidyamAna che. ane zrutajJAnanI sevA kare che. jainadharmanI ke bIjI koI muzkelI hoya to tenuM nirAkaraNa khUba ja sAcA mArge karAvatA navakArapriya mahAna vibhUtie navakAra mahAmaMtrAdi mahAstotronuM smaraNa-zravaNa karatAM tA. 20-802 zrA. su. 13nA roja aNadhArI vidAya lIdhI che. aneka jJAna pipAsuono vaDalo tUTI paDyo ane jaina samAje eka 'samAja ratna gumAvI dIdhuM ApaNe temanA zrutajJAnanA dIvaDAne haMmezAM jalato rAkhI temane sAcI aMjali ApIe. temanA A nidhananA samAcAra jema jema jyAM jyAM maLatA gayA tyAM tyAM rahelA sAdhusAdhvIjI-zrAvaka-zrAvikAonA hradayo bhInA banyAM. temanA jIvana-kavanane mulavavAno, temanI pavitra yAdane vAgoLavAno temano guNAnuvAda eka paththaramAMthI banatA zilpane Adara maLe, jo maThAro jiMdagIne to ja kazuMka nakkara maLe. prabhu ! tArI vANI tAraNahArI. vANI suNatAM suNatAM vIsaruM, juThI duniyAdArI. tuja vANInI madhurapa pAse, sAkara lAge khArI. bhaLake baLatI muja tRSNAne, tuja vANIe ThA2I. nizadina pAmuM anupama sukha huM tuja vANI saMbhArI. mokSatie eka have to, tuja vANI ura dhArI. prabhu ! tArI vANI tAraNahArI. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (114) she was or " mavnv> *mav claws >> jJAnapappAjali ka saMsthAonA pratibhAva che niHspRha paMDitavaryazrI chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI 8 jainasaMghanA AdaraNIya vidvAnuM pratibhAzALI paMDitazrI chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI 84 varSanI uMmare surata mukAme maMgaLavAra tA. 20-8-2002nA savAre samAdhipUrvaka svargavAsa pAmyA che. temanI ciravidAyathI dhArmika zikSaNa kSetre eka virala pratibhA jainasaMghe gumAvI che. paMDitajI chabIladAsabhAIno janma 84 varSa pahelA bhAbhara (banAsakAMThA) mukAme thayo hato. tera varSanI vaye mahesANAnI zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALAmAM abhyAsArthe joDAyA hatA. A saMsthAmAM temaNe dhArmika tathA saMskRta-prAkRta vyAkaraNa, kAvya, nyAya vagereno ucca abhyAsa karI khaMbhAtanI zrI bhaTTIbAI spAdUvAda saMskRta-prAkRta pAThazALAmAM dhArmika adhyApaka tarIke joDAyA. temanI pAse seMkaDo pU. sAdhu-sAdhvIjIoe tathA zrAvaka-zrAvikAoe abhyAsa karyo che ane teo 84 varSanI uMmare paNa suratamAM potAnA gharamAM abhyAsa karAvI rahyA hatA. teo mAtra adhyApana kSetre ja nahIM, vidhi-vidhAnanA kSetramAM paNa atyaMta nipuNatA dharAvatA hatA. aMjanazalAkA-pratiSThA vidhinuM prathama pustaka temaNe saMpAdana karIne pragaTa karela. samagra bhAratamAM temanA hAthe aneka aMjanazalAkA-pratiSThA Adi thayela che. . paMDitajI jainazAsananA dhuraMdhara AcArya bhagavaMtonA khAsa prItipAtra hatA. khAsa karIne zAsanasamrATazrI nemisUrijI, AgamoddhAraka zrI sAgarAnaMdasUrijI, zrI udayasUrijI, zrI naMdanasUrijI vigere AcArya mahArAjAone pUro vizvAsa hato ane tethI ja khAsa prasaMgoe nirNaya levAno hoya tyAre paMDitajIne bolAvatAM ane temano abhiprAya paNa pUchatA. dhArmika-zikSaNakSetre zrI jainadharmatattvajJAna pracAraka pariSadu, je. ejyukezana borDa, jaina dhArmika zikSaNa saMgha, mahesANA pAThazALA, khaMbhAtanI pAThazALA sAthe paMDitajI saMkaLAyelA hatA. nemubhAInI vADI jaina upAzraya gopIpurA, surata zrI saMghanA lADavADAnA upAzraye pUjayazrIone cAturmAsa mATe je AkarSaNa hatuM tenuM eka kAraNa e hatuM ke teonA ziSyone paMDitajI pAse abhyAsa thaze. paMDitajI cAturmAsanI vinaMtI mATe zrI saMgha sAthe jatA tyAre pUjyazrIo lagabhaga hA pADatA. zrI saMghanA dareka kAryomAM paMDitajIno phALo haMmezAM umadA rahyo che. zrI khaMbhAta saMghanuM bhAratabharamAM gauravavaMtu je nAma che temAM paMDitajIno paNa phALo che. temano upakAra bhUlI zakAya tema nathI. zrI sthaMbhana pArzvanAtha jainamaMdira TrasTa-khaMbhAta derAsaranA anekavidha kAryaprasaMge paMDitajInI amUlya salAha maLatI. temanA svargavAsathI amoe eka sAco salAhakAra gumAvyo che. sadgata puNyAtmAne zAsanadeva paramazAMti Ape evI prArthanA karIe chIe. - zrI svaMbhanatIrtha tapagaccha jainasaMgha, khaMbhAta Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( jJAna puSpAMjali ) murabbI paMDitavarya chabIladAsabhAInA duHkhada avasAnanA samAcAra jANIne khUba ja duHkha thayuM che. saMsthAnA vyavasthApaka samitinA sau sabhyo, adhyApakagaNa tathA vidyArthIo A mahAna vyaktinA duHkhada avasAnathI khUba ja duHkhanI lAgaNI anubhavI rahyA che. paMDitajIe "hAya" nahi hoya' evI du:kha sahana karavAnI samajaNa keLavelI. A samajaNa emane yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALAmahesANAmAM rahIne karmasiddhAMtanuM jJAna meLavyA pachI maLI che ema gauravapUrvaka teo darekane kahetA. jIvananA aMta sudhI nAdurasta tabiyata hovA chatAM emaNe emanA jJAnano lAbha Apyo hato. zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA, mahesANA parama AdaraNIya paMDitajInI ciravidAya. paMDitapravara zrI chabIladAsabhAI ke. saMghavI surata khAte tA. 20-8-2002, maMgaLavAra zrAvaNa suda-13nA roja bujhargavaye svargavAsa pAmatAM caturvidha saMghane eka vidvAna ane prauDha paMDitavaryanI moTI khoTa paDI che. zrI jaina dharma tattvajJAna pracAraka pariSadanI sthApanAthI ja teozrI sahanA vaDIla ane mArgadarzaka banI rahyA hatA. aneka pUjaya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtonA je jJAnadAtA hatA. zrI mahesANA pAThazALAnA teo panotA putra hatA. khaMbhAta mukAme varSo sudhI jJAnadAna ApI suMdara suvAsa prasarAvI hatI. chellA keTalAka varSothI suratamAM asvastha avasthAmAM paNa jJAnadAna ApavAnuM cAlu ja rAkhyuM hatuM. niHspRhatA, samatA, sahanazIlatA, nikhAlasatA tathA jaina zAsana ane dharmAnuSThAno pratyeno prema temanA jIvananA viziSTa guNo hatA. saMskRta vyAkaraNanyAya, jaina tattvajJAnanA lagabhaga tamAma viSayonA teo eka mahAna vidyAdAtA hatA. AvA khyAtanAma paMDitajInA virahathI temanA parivArane ane ApaNane sahune temanI mIThI hUMpha bharI yAda satAve e svAbhAvika che. paramAtmA temanA mahAna AtmAne uttarottara sadgati, samAdhi ane zivapada arpe e ja aMtaranI prArthanA. "zrI jainadharma tattvajJAna pracAraka pariSad' bhami bhAbhara ane karmabhUmi khaMbhAta, saratamAM sattaragAma jaina samAja jemanA mATe gaurava laI zake te paMDitajIe potAnuM samagra jIvana jainazAsanane samarpita karyuM che. hajAro sAdhu bhagavaMta tathA sAdhvIjI bhagavaMtone jJAnadAna ApyuM. evA amArA samAjanA samAjaratna paMDitavarya zrI chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI ke jemaNe aMta samaya sudhI jJAnarUpI dAna ApatAM potAno deha choDyo che. emanA nidhanathI amArA zrI sattara gAma jaina samAjane ja nahIM paNa jainazAsanane paNa khoTa paDI che. emanA jIvanamAMthI phelAyelI jJAnarUpI suvAsa sadAya mahekatI rahe evI parama kRpALu paramAtmAne prArthanA. sagata mokSagatinA gAmI bane e ja koTI koTI vaMdanA saha... zrI sattaragAma jaina samAja, surata. paMDitazrI chabIladAsanA svargavAsanA samAcAra sAMbhaLIne khUba ja AghAta thayo che. teo AkhI jiMdagI-chellA aMtima TAIma sudhI vidyAdAna ApI gayA che. amArA zrIsaMghanuM gaurava hatuM. temano AtmA paraMparAe paramapada pAme te mATe paramAtmAne prArthanA karIe chIe. zrI jainasaMgha-bhAbhara Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali paMDitajInA svargavAsathI saurASTra-gujarAte ja nahi paraMtu samagra bhAratadeze jJAnarUpI jyotane pragaTAvanAra sabhyajJAnadAtA tathA ArAdhaka puNyAtmA gumAvyo che. paMDitajI ghaNA varSothI saMsthA sAthe saMkaLAyelA hatA. 116 teo A saMsthAne potAnI samajI bALAone tathA gRhamAtAone svakarttavya saMbaMdhI samaja ApatA hatA. paMDitajI svabhAve dharmapremI ane mAnavasevA parAyaNa hatA. zrI siddhakSetra zrAvikAzrama, pAlItANA amArA zrI saMghamAM paMDitajIne jyAre jyAre AmaMtraNa ApatA tyAre samayano bhoga ApI zrI saMghane mArgadarzana ApatA. pU. A. bha. zrImad vijaya jayaMtasenasUrIzvarajIma. sA. nI nizrAmAM indora mukAme zrI abhidhAna rAjendra koSa bhA-7nA vimocana prasaMge hAjarI ApI hatI. pU. sAdhu, sAdhvIjI ma. sAhebone bhaNAvavA uparAMta jaina saMghanA mahAna kAryo paNa karyAM che. zrI saudharma bRhat tapAgacchIya saMgha-amadAvAda parama vaMdanIya paMDitajI zrI chabIladAsa saMghavI tA. 20-8-2002 zrAvaNa suda 13 maMgaLavAranA roja surata khAte 84 varSanI jaipha vaye navakAramaMtranuM smaraNa karatAM samAdhipUrvaka devaloka pAmyA. A samAcAra jANI samasta jaina saMghomAM ane amone khUba ja AghAta lAgyo che. Apa amArA maMDaLanA AdyasthApaka-mArgadarzaka ane zubhAzIrvAdadAtA hatA. ApanI vasamI vidAyathI amone mahAna khoTa paDela che. prabhu ApanA pavitra AtamAne cira zAMti arpe. caraNa kamaLamAM zIzanamAvuM, vaMdanakaruM gurujI tamane. zrI vIzA ozavALa jaina bhaktimaMDaLa (khaMbhAta) vatI zrI dinezabhAI jhaverI paMDitajI chabIladAsabhAI saMskRta, prAkRtabhASAnA prakharavidvAn ane jainadharmanA dharmagraMthone samajanArA, samajAvanArA tathA pU.sAdhu-sAdhvIjIbhagavaMtone tenuM mArgadarzana ApanArA eka mahAna vidvAn hatA. tenAthI AgaLa kahuM to teo jainasamAjanA tAjamAM jaDelA ziromaNI samAna eka "paMDitaratna" hatA. teonA avasAnathI jainasamudAyane na pUrAya tevI vidvAn paMDitazrInI mahAna khoTa paDI che. aMtamAM prabhune prArthanA karIe ke paramakRpALu paramAtmA divaMgata AtmAne paramazAMti arpe. e ja abhyarthanA sAthe zrI khaMbhAta jaina mitra maMDaLa surata vatI upapramukha zrI dilIpabhAI ena. zAha Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 pU. sAdhvIjI bhagavaMtonA saMdezA paMDitajInI vidAyathI zAsana ane samAjane na pUrI zakAya tevI khoTa paDI che. suMdara jIvana jIvI gayA che. AvA jJAnIpuruSanI khoTa ApaNane ghaNI sAlaze. pU. sA. zrI sohanazrIjI ma. sA. jJAna puSpAMjali paMDitajInA samAcAra jANyA-jANI vajradhAta thayo. Ama ekadama cAlyA jaze evuM svapramAMya nahIM. kharekhara amane-tamane khoTa paDI che tema nathI. temanA javAthI jainazAsanane kharekhara moTI khoTa paDI che. jJAnInI kiMmata jJAnI ja jANe. teonI jJAna-dAnazakti ajoDa hatI. bhaNAvavAnI rIta anokhI hatI. dAkhalA dRSTAMta sAthe evuM phITa magajamAM karI detA ke zaMkAne sthAna rahetuM nahIM. temanI pAse ekavAra abhyAsa karyA pachI bIje pATha levA mATe mana taiyAra thatuM nahIM. vizeSa to karmagraMtha bhaNIne pachI karmanIthIyarIne jIvanamAM barAbara vaNI lIdhI hatI. jIvanamAM duHkhonI vaNajhAro khaDakAyAM chatAM samatA bhAve sahana karyAM. zarIra azakata thavA chatAM jJAnano dIvo jhaLahaLato rAkhyo. temanA guNo yAda AvatAM mastaka jhUkI jAya che ! janma tenuM maraNa to nizcita che paNa jIvana kevuM jIvyA tenI kiMmata che. kharekhara ! jJAnane AtmasAt karI pacAvI jANyuM ane anekonA jIvanamAM jJAnadIpaka pragaTAvI ApaNI saunI vaccethI amarasthAnane pAmI gayA. pU. sA. zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. sA. eka viziSTa koTinA jJAnadAtAnI khoTa caturvidha saMghamAM paDI che. teozrIe to nikhAlasabhAve jJAnapipAsu AtmAone jJAnadAna ApI AtmajAgRti jagADI che. amane paNa khaMbhAtamAM nyAyavyAkaraNAdi viziSTa graMthono suMdara abhyAsa karAvyo che tenA svarUpe Aje amo aneka bhavya jIvone paramAtmAnI vANInuM upadeza dvArA pAna karAvI rahyA chIe. pU. sA. zrI pravINAzrIjI ma.sA. pUjyazrI chabIladAsajIe paMDitajInuM biruda paMDitamaraNa meLavI sArthaka banAvyuM. chellI ghaDI sudhI jJAnadAna cAlu rAkhyuM hatuM. chelle chelle aNasaNano bhAva A badhuM AtmasAt karyuM te aMte sAkSAtkAra karI batAvyuM, e AtmA jyAM hoya tyAM zAMti meLave. zAsana ane saMghamAM viziSTa vyaktinI khoTa paDI gaI. temano moTAmAM moTo guNa samAdhi bhAva te guNa badhA ja meLavatAM rahe e ja kAmanA. pU. sA. zrI sUryaprabhAzrI ma.sA. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali paMDitazrI chabIladAsajInA guNagAna gAvAM ApaNe asamartha chIe. chatAMye AtmollAsathI haiyu atirekane pAI kAMIka lakhavA tatpara banyuM che. AgamanAM rahasyo ane siddhAMtanAM maulika tattvone kaLI zakavAmAM pU. paMDitajInI prabhA ekAMtavAdI sUryane oLaMgI jAya che. Aje e AdhAra cAlyA gayA. temanA javAthI sattaragAma ja nahi paraMtu bhAratabharanA nAmAMkita vidvAna paikI eka ratnane ApaNe khoI beThA chIe. 118 zAsananA vikaTa prazno tathA gUMcavaNo kSaNavAramAM ukelI zakatA. ghaNA ghaNAne AzvAsanarUpa ane sahAyaka banatA hatA. chellA pAMca varSa daramyAna ghaNuM anubhavajJAna temanI pAsethI prApta thayuM hatuM. bhautika dehe cAlyA gayA che kiMtu kIrtidehe sadA sajIvana che, teonI naisargika guNamAlAne ApaNA urastala para AropI sAcI aMjali arpIe. temanA guNone jIvanamAM apanAvIe to ja jIvananI saphaLatA che. ghaNuM lakhavAno bhAva hovA chatAM zokanI ubharAtI lAgaNIthI je lakhAyuM che tethI vadhu lakhavA zaktimAna nathI. zAsanadeva svargasthanA AtamAne zAMti Ape e ja abhyarthanA. pU. sA. zrI. harSapUrNAzrIjI ma. sA. jJAnadAtA-jJAnapipAsu paMDitavarya chabIladAsabhAI ekAeka devaloka thaI gayA. teozrIe to potAnA jIvana daramyAna aneka sAdhu-sAdhvI bhagavaMtone jJAna-dAna karyuM che. temaja zAsananA-saMghanA anekavidha kAryo dvArA suvAsa dhUpasaLInI jema prasarAvI che. temanAmAM rahela udAratA nikhAlasatA, aucityapaNuM kAryadakSatA vi. guNavaibhavane kyAre paNa bhUlAze nahIM. teozrIe to khaMbhAtanI pAThazALAmAM pU. gurumahArAja zrImatIzrIjI ma. sA.nI preraNA heThaLa ghaNo ja bhoga Apyo che ane ame paNa temanI pAse jJAna meLavyuM che. chellA cAra-pAMca varSathI kaTaka-kalakattA-dilhI vi. tarapha cAturmAsa thavAnA kAraNe amo pratyakSa maLI zakyA na hatA bAkI emano patra to Avato ja hato. sadgata AtmA jyAM hoya tyAM zAsana, samyaktva ane saMyama pAmI zIghratAe siddhigatine pAme. pU. sA. zrI sulasAzrIjI ma. sA. zuM lakhuM ? zrIyut paMDitavarya chabIladAsabhAInA svargavAsanA ekAeka samAcAra sAMbhaLI sahajabhAve du:kha thayuM che. teozrInA svargavAsathI zAsanane moTI khoTa paDI che. amone paNa temanI khUba ja khoTa sAlaze. jyAre jyAre kAMI paNa zaMkA paDe to tarata teozrI tenA khulAsA ApI niHzaMka karatA hatA. teozrIno khUba ja lAgaNIzIla svabhAva hato. dhIra-gaMbhIra, niHspRhatAdi guNo ApaNAmAM Ave tevI paramakRpALu prabhune prArthanA. prabhu temanA AtmAne cira zAMti Ape. nikaTa mokSagAmI bane evI ekanI eka icchA. pU. sA. zrI mayUrakaLAzrIjI ma.sA. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119)- e - - - - - * * *--- --* - -( jJAna puSpAMjali) paMDitajInA svargagamananA samAcAra jANI hRdayane AghAta lAgyA vinA na rahe. paMDitajIe jJAnadAna karI uttama mAnavabhavane saphaLa banAvyo che. kALa AgaLa koInuM cAlatuM nathI. namaskAra mahAmaMtranuM smaraNa karatA gayA che te jANI AnaMda anubhavyo che. samAdhimRtyu thayuM e ja mahAnatA che. pU. sA. zrI tattvapUrNAzrIjI ma.sA. . paMDitavarya chabIlabhAInA samAcAra jANI khUba ja duHkha thayuM che. temanI kharekhara nA pUrAya tevI khoTa paDI che. temanAmAM khUba ja jJAna tathA jJAna dAna karavAnI paNa khUba ja bhAvanA. bhaNAvavAnI sAthe vairAgya-tyAganI vAta paNa karatA jAya. temanA jJAnadAnathI keTalAya jIvo tyAga mArge vaLyA ne sarvavirati nA laI zake to dezavirati jarUra svIkAratA. amoe paNa khaMbhAtamAM rahI temanI pAsethI sArI rIte jJAna meLavyuM che. AvA jJAnadAtA guruno upakAra kyAreya bhUlAya tema nathI. teozrI chelle amane zAmaLAnI poLe maLyA hatA. kahetA ke cheka sudhI jJAnadAna karato rahuM. Aje temanA haiyAno bhAva sAkAra banyo. ATalI uMmare paNa jJAna khUba ja ApyuM che. jJAnadAtAguru jyAM hoya tyAM saMgha pratye amI varSAve. pU. sA. zrI pUrNabhadrAzrIjI ma.sA. (khaMbhAtavALA) pU. sA. zrI kAntabhadrAzrIjI ma.sA., pU. sA. zrI samattabhadrAzrIjI ma.sA. zrutajJAnae zreSTha satsaMga che. satsaMga kumati, kusaMga ane kuvAsanAno nAza kare che... tema zrutajJAna durmatino nAza kare, duSTonA saMgane dUra kare ane aMtaranI malina vAsanAono vinAza kare. samagra lokamAM eka sArabhUta evA vizALa dvAdazAMgIrUpa zruta-siddhAMtane haMmezA bhakti pUrvaka aMgIkAra karuM chuM. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (120)mA-. jaw w w w www . . . . khara jaba ( jJAnapappAjali jI D zrAvakonA saMdezA zrImadda yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA mahesANAnA bhUtakALanA tejasvI vidyArthI paMDitavarya zrI chabIladAsabhAI kezarIcaMda saMghavI jainavidvAnonI pahelI haroLanA eka vidvAn prAdhyApaka hatA. vyAkaraNa ane nyAyanA vidvAn paMDitajIe caturvidha zrI saMghamAM lagabhaga 65 varSa samya jJAnanuM dAna karI zAsananI suMdara sevA karI che. 84 varSanI vayovRddha avasthAmAM paNa pratidina pAMceka kalAka abhyAsa karAvatA paMDitajInI bhAvanA hatI ke bhaNAvatAM bhaNAvatAM deha chUTe. jJAna sAthe nirAbhimAnatA, saraLatA ke vAtsalya hovuM bahu ja kaThina che je paMDitajImAM jovA maLatuM hatuM. mane 48 varSa mahesANA pAThazALAmAM kAma karavAno je anero lAbha maLyo che temAMno eka lAbha paMDitajIne najIkathI nihALavAno ane pAThazALAnI zaikSaNika bAbatamAM temanA salAha-sUcana temaja mArgadarzana meLavavAnuM banyuM te che. AthI ja zeTha ANaMdajI kalyANajI peDhI aMtargata zruta AnaMda TrasTa saMcAlita "saMbodhi bhavana'nuM udghATana paMDitajInA zubhahaste karAvyuM hatuM. eka vidvAn puruSanA haste uddaghATana thayuM hoya tevo A maMgaLa prasaMga hato. mArA AdaraNIya pUjya pitAzrIjI, pratiSThA jevA vizeSa prasaMge paMDitajI hAjara rahe tevo Agraha rAkhatA, je temanA vidhi aMgenI jANakArIno khyAla Ape che. paMDitajInuM jIvana svAdhyAyamaya hatuM. adhyayana-adhyApanano rasa jIvananA aMtima kSaNa sudhI rahyo je anumodanIya che.. zrI zreNikabhAI kastUrabhAI zeTha, amadAvAda (pramukha - zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI) jaina tattvajJAnanA UMDA abhyAsI, samyagujJAna dAtA paMDitavaryazrI chabIladAsabhAInuM jainasaMghamAM jJAnakSetre anumodanIya yogadAna che. mArA pU. pitAzrIjI khumacaMda ratanacaMda zAhane paMDitajI mATe ghaNo sadbhAva hato. maLavAnuM thatuM tyAre jJAnagoSThI karatA. abhayadAna karatAM jJAnadAna caDiyAtuM che. teoe 65 varSa sudhI seMkaDo pU.sAdhu-sAdhvIjI, zrAvaka-zrAvikAone samyajJAnanuM pradAna karyuM che. A sukRta ghaNuM moTuM che. jainasaMghane AvA zreSTha paMDitanI khoTa paDI che. - zrI mahendrabhAI khumacaMdabhAI zAha, muMbaI pramukha : zrI jainadharma tattvajJAna pracAraka pariSada Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12 1) >> >> >> : " ma jA ahaMkaja xx vma. * * * * ( jJA samyagujJAnadAtA, niHspRhI, vAtsalyanidhi paMDitavaryazrI chabIladAsabhAIne teozrInI icchA mujabanuM samAdhi maraNa temane prApta thayuM che. temanI ciravidAyathI ApaNe sahue zirachatra gumAvyuM che. jJAnadAnanA kSetre zrIsaMghane paNa moTI khoTa paDI che. teozrInI bhaNAvavAnI utkaMThA, tathA aMtima samaye adhyayana mATe AvelA pU.sAdhvIjI bhagavaMtanI upasthiti vagere saMyogo temanA uttamottama divyasthAnanuM sUcaka che. vi. saM. 2016nA zrI zatruMjaya mahAtIrtha-pAlItANAnA cAturmAsamAM mArA pU. pitAzrI (pravINacaMda rAjA)nI bhAvanA hatI ke tIrthabhakti ane jinabhakti sAthe jJAnabhakti thAya. caturvidhazrI saMghanA jijJAsuone svAdhyAya thAya. sva.paMDitajIne svAthyanI anukULatA na hovA chatAM parivAranI vinaMtI svIkArI ane teozrInI sAnnidhyatAmAM pAMca paMDitazrIoe svAdhyAyanuM kArya saMbhALI lIdhuM jethI cAturmAsa yAdagAra rahyuM. 1 - zrI himAMzubhAI pravINacaMda rAjA-muMbaI sva. paMDitajI zrI chabIladAsabhAI saMghavI jinazAsananuM eka ratna hatuM. pUjyo pAsethI jANavA maLeluM ke vyAkaraNa, nyAya, karmasAhityanA viSayonuM UMDANa sAruM hatuM. prabhuzAsananI keTalIka vicAraNAo paMDitajI sAthe thaI tyAre anubhava paNa thayo. pUjya sAdhubhagavaMto ane pUjya sAdhvIjI bhagavaMtone abhyAsa karAvatA tyAre saMyama jIvananI ArAdhanA bAbata ane zAsananI khumArI bAbatanI vAto karI mArgadarzana paNa ApatA. adhyApako ane zikSikAbeno pratye vAtsalya sabharabhAva prasaMge prasaMge jovA maLyo che. satata svAdhyAyamAM rata paMDitajI mRtyunI kSaNe paNa svAdhyAyanA bhAvamAM ramatA hatA. jJAna pariNata jJAnI puruSane aMtima kSaNe cittanI prasannatA ja hoya e svAbhAvika che. AcArasaMpanna A jJAnI puruSa sva. paMDitajIne vaMdanA karuM chuM. ratnatrayInI ArAdhanAnA baLe zIdhra paramapada pAme e ja maMgalakAmanA - zrI kumArapALa vI. zAha (kalikuMDa tIthI dhoLakA. mArA mitra zrI mahendrabhAI khumacaMda dvArA AdaraNIya vayovRddha paMDita zrI chabIladAsabhAInA avasAnanA samAcAra jANI atyaMta kheda thayo. haju poSa mahinA pahelAM sUratamAM eka samAraMbhamAM ame maLyA hatA ane tyAra pachI emanA ghare gayA hatA eka vAtanuM teo vAraMvAra raTaNa karatA hatA ke have uMmara thaI che. pU.sAdhu sAdhvIjI bhagavaMtone one Ama bhaNAvatAM bhaNAvatAM jIvana pUruM thAya ema IcchuM chuM. jANe teone aMdarathI sUjhI AvyuM hoya evuM lAgyuM ane temane IcchAmRtyu maLyuM. kevuM sarasa sabhAgya kahevAya ! paMDitajInuM samagra jIvana jJAnadAnamAM vItyuM che. vaLI e jJAna emanA jIvananAM pariNata thayuM hatuM. ethI ja teo niHsvArtha, nispRha, vinamra, sevA parAyaNa, dharmamaya jIvana jIvatA hatA ane uMcI AtmakathA anubhavatA hatA emanuM jIvana preraNAdAyI hatuM. emanA AtmAne zAMti haze ja ane e mATe ApaNI prArthanA paNa che. -ramaNalAla cI. zAha Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 paMDitajIne zraddhA-sumana "jJAnI zvAsocchvAsamAM kare karmano cheha pUrva koDI varSo lage ajJAnI kare teha" paramajJAnadazAnI atyaMta najIka, jIvanabhara jJAna sAdhanA karIne anyone paNa jJAnasAdhanA karAvanAra paMDitazreSTha mu. zrI chabIladAsabhAI saMghavIne aMjali ApavA mATe zabda e bahu ja sAMkaDuM sAdhana che. jJAna puSpAMjali teozrInA svargagamanathI moDhAmAMthI eTalA ja zabdo sarI paDe ke dharatI Aje rAMka banI che svarga vadhu dhanavAna." seMkaDo kadAca hajArone sarvavirati mArge mokalanAra paMDitajI kharakhara jIvana dhanya banAvI gayA. "jJAnI ke ajJAnI jana sukhadu:kha rahita na hoya. jJAnI vede dhairyathI ajJAnI jana roya.' uparokta paMkti mujaba paMDitajI jIvananA koI paNa sArA-narasA prasaMgomAM DagyA nathI. eno huM ane bIjA asaMkhyajano sAkSI che. Aja temanI jJAna-sAdhanAnI sAcI phaLazruti hatI. vAtsalyaguNanA teozrI bhaMDAra hatA. nAnA-moTA, temanA paricayamAM AvanAra darekane temanA A vAtsalya guNano anubhava thayA sivAya rahyo nahi hoya. aMtamAM eTaluM ja kahevAnuM ke jIvana to ApanuM saurabhabharyA phUlonI chAba che. "chUpuM kazuM nathI, paMDitajI premanI khullI kitAba che." ApazrI jyAM ho tyAMthI amone dharma ane adhyAtmanA mArge AgaLa vadhavAnI preraNA ApatA rahezo e ja zAsanadevane prArthanA. zrI zreNikabhAI kAntilAla zAha muMbaI upapramukha : jainadharma tattvajJAna pracAraka pariSada zrIyut paMDitavaryazrI chabIladAsabhAInA javAthI jinazAsanane na pUrI zakAya tevI khoTa paDI che. temanA javAthI jaina samAje 'jaina samAja ratna' gumAvyuM che. uSAkAMtabhAI jhaverI - surata * . Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ # ki *--* ( jJAna puSpAMjali ) paMDitavarya chabIladAsanA jIvana kavana upara najara nAkhuM chuM. tyAre mane khyAla Ave che ke khaMbhAtanA jAhera jIvanamAM paDavA mAMganAra mane AdhyAtmika jIvana tarapha vALanAra e mahAmAnavanA paricayamAM AvyA pachI sAmAjIka, dhArmika kAryakramomAM temanA mArgadarzana heThaLa kArya karavAnuM maLyuM ane jIvanamAM. dhanyatA anubhavI ! khaMbhAtamAM teozrI rahyA tyAM sudhI temanuM satata mArgadarzana maLatuM rahetuM hatuM. je Aje paNa bhUlI zakAtuM nathI! zarIranI sazakta avasthAmAM je vyakti samajapUrvaka sathavArA ghaTADatI jAya che. e vyaktine zarIranI azakta avasthAmAM vagara sathavAre samAdhi TakAvI rAkhavAmAM prAyaH vAMdho Avato nathI. e temanA jIvana upara draSTi nAkhatAM dekhAtuM hatuM! zarIre azakta thayA hovA chatAM sUrata gayA pachI paNa teo kahetA hatA ke navarA besI rahevuM ke niSkriya banI javuM e nivRtti nathI, paNa samyaphapravRttio mATe pUrNa utsAhathI sakriya banI javuM eja pravRtti che. ane jIvananA aMta sudhI adhyayananuM kAma cAlu rAkhI nivRttine pravRttimaya banAvI jIvana dhanya banAvI gayA. bhadrikabhAI kApaDIyA - khaMbhAta paMDitavarya chabIladAsabhAInA svargArohaNanA samAcAra jANI amAruM paNa hRdaya raDI rahyuM che paNa A jIvalokano svabhAva evo che ke tIrthakaro, gaNadharo vagere je mahAn upakAraka mahAtmAo paNa amara rahI zakyA nahi. paraMtu upakArakanA mahAn guNonI suvAsa jagatamAM rahI gaI che ane raheze. te ja rIte paMDitavaryanA paNa mahAna guNonI suvAsa ApaNA saMghamAM temaja temanA bIjA paricitomAM paNa che ane raheze. e suvAsa amara rahI jaze teno jaza tamArA kuTuMbamAM paNa raheze temanA paricayamAM paNa huM ghaNI vakhata Avela chuM ane temanA jJAnano lAbha paNa mane maLela che. temanA guNo to ghaNA hatA chatAM paNa jema jema vRddhatva AvatuM gayuM tema tema udArasvabhAva ane ThaMDI prakRti vagere vadhatAM gayAM. teo guNAnurAgI paNa khUba hatA. temanI jJAnadAnanI bhAvanA to ajoDa hatI. temanI pAsethI amArI zaMkAono javAba saMtoSakAraka maLato hato tethI have amane ema thAya che ke amArI zaMkAonuM samAdhAna koNa karaze? tethI vizeSa amAruM hRdaya paNa dilagIrIno anubhava kare che paraMtu sAthe sAthe AnaMda paNa e che ke temanuM navakAramaMtranA smaraNapUrvaka temaja jJAnadAna ApavAnI bhAvanApUrvakanuM samAdhipaNe avasAna thayuM che. tethI tamone ane amone saMtoSa thAya che. paMDitajIe jema vRddhapaNAmAM potAno svabhAva ThaMDo ane mITho banAvyo te pramANe ApaNe sau vRddhapaNAmAM ThaMDo ane mITho svabhAva banAvIe ane jJAna-dAnanI bhAvanApUrvakanuM jIvana jIvIe ane aMte paMDitajInI jema sadgatinA bhAgIdAra banIe. paM. zrI amulakhabhAI mulacaMdabhAI zAha tapovana-navasArI durlabha evA manuSya janmane pAmI jIvanane kRtArtha karyuM. sAmAnya starathI UMce AvI puruSArthano pradIpa pragaTAvI aMdhakArane dUra karI paMDitajIe caturvidha saMghamAM siddhinA sopAna sara karela. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali amArA jevA alpabuddhi jIvo mATe paMDitajI AkAza jevA amApa, dharatI jevA sahanazIla ane sAgara jevA agAdha hatA. tyAgadharma-saMskAra-saMyama-sadguNa teozrInA jIvanamAM sahaja jaNAI AvatA hatA. 124 anaMtakALanI retI para pagalAM pADI keTalAya AvyA ane keTalAya gayA. keTalAyanA nAmonizAna paNa maTI gayA tyAre virala ane viziSTa vyaktittva dharAvanAra pUjya paMDitajI jaina samAjamAM potAnI prANavaMtI prabhA pAtharatA sadAya jIvaMta raheze e niHzaMka ane nirvivAda vAta che. bharata zAha (bharata grAphiksa) paMDitavaryazrI chabIladAsabhAIne amArA pitAjI somacaMda DI. zAha ane ghara sAthe snehI-sagA jevA saMbaMdha hatA, anerI AtmIyatA hatI, vANImAM mIThAza hatI. khaMbhAta va. sthaLe svAdhyAyanI sArI evI sevA karI che. jJAnadAnathI anekanA jIvanamAM ujvaLatA AvI che. sArA vaktA ane zaktizALI paMDitajI hatA. temane A take yAda karI namaskAra pUrvaka hArdika zraddhAMjali. azvina zAha, (sughoSA kAryAlaya, amadAvAda) paMDitajInuM paMDita maraNa zubhasUcaka che temaNe meLavelA jJAnano upayoga pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone bhaNAvavAmAM jIvanane saphaLa karIne banAvyuM che. ghaNI jagyAethI temanA bahumAna arthe prasaMgo UbhA thayA paNa teno svIkAra karatA ja nahIM A nirlobhatAno moTo guNa hato. amo mahesANAmAM sAthe bhaNatA teo vizeSa abhyAsa karI ghaNA AgaLa vadhyA. amAro saMbaMdha khUba ja nikaTa thatAM ekabIjAnA ghare AvavA javAnuM banatuM. vaDIlajanono viraha sarva koIne duHkhadAyI nIvaDe paraMtu paMDitajIe A bhava sudhAryo ane moTA pramANamAM jJAnadAna ApI bhavAMtara paNa sudhAryo temanA AtmAne cira zAMti maLe evI abhyarthanA. adhyApaka zrI mohanalAla haThIcaMda zAha boTAda nAtasya phri avazya mRtyuH / janmelA prANImAtranuM mRtyu avazyabhAvI che. cakravartI rAjAo ke khuda tIrthaMkara paramAtmA kALanA A akATya niyamanuM ullaMghana karI zakyA nathI. pratyeka prANIne A niyamano svIkAra karIne niyamanuM zaraNa svIkAravuM paDe ja che ! pU. gurudevazrI chabIladAsabhAInA svargArohaNathI sArAya jaina saMghe jJAnano bhaMDAra gumAvyo che. prabhuvIranA vacanone vAgoLI-vAgoLIne, cAvI-cAvIne, jIvanamAM je aNamola prakAza tathA te prakAzanA pAyAvALuM divyajIvana jIvIne vipattinA bhayaMkara vAdaLo vacce je svasthatA, dhairyatA tathA Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1 25 ) maM - wwer vAha jaya jaya jaya aw wii sadImAM khAbar wja jJAnapuSpAjala. sAtvikatAne AtmasAta karIne sva ane paranA je upakAro karyA che, ane caturvidha zrI saMghanA jJAnapipAsu AtmAonI jJAnapipAsA chIpAvIne je tRptidAna karyuM che. te cirasmaraNIya banI raheze ! amArA jevAnA jIvanamAM saMskArano adbhuta vAraso tathA sAtvikatAno sUra guMjato karyo che. A upakAronI paraMparAne kema bhUlI zakIzuM ! ane A mahAupakAronuM RNa kevI rIte adA karI zakIzuM ? pUjyazrI navakAra mahAmaMtranuM smaraNa karatAM karatAM ApaNA sarvenI vaccethI anaMtanI yAtrAe sidhAvI gayA... paraMtu guNarAzi rUpe ApaNA sarvenA hRdayamAM pratiSThita thaI gayA che te nirvivAda hakIkata che. upakArIzrIno AtmA jyAM birAjamAna hoya tyAM zAnti samAdhi-svasthatAne prApta kare e ja zAsanadeva prati prArthanA. paM. zrI candrakAntabhAI saMghavI pATaNa samAjane kayAreya paNa na maLe tevA mahAna khUba ja moTA vicAranA paMDita gumAvavAthI je khoTa che te kayAreya nahIM purAya. acAnaka khUba ja jhaDapathI zAMtithI-samAdhithI temaNe temanuM jIvana saMkelI lIdhuM. mRtyu samayanI jhaMkhanA hatI tevuM meLavyuM. hA, ApaNane vasavaso rahI gayo. zrI dhIrajalAla lIlacaMda zAha (mAMDala) puM. paMDitavarya chabIlabhAInAM Akasmika avasAnanA samAcAra jANyA. jANI atyaMta vivAdanI lAgaNIono anubhava karyo. pU. paMDitajIno jIvAtmA eka mahAna dharmAtmA hato. svabhAve milanasAra, bhadrika ane catuH zaraNA grahaNa karanAro e jIvAtmA khUba ja saraLa hato eTale AvA Akasmika vedanArahita mRtyune varyA. harahaMmeza samatAbhAvamAM teo rahetA, kAraNa ke mahAjJAnI jIvonI A ja prakRti hoya che. narendra kamANI paMDitajInA acAnaka duHkhadAyaka avasAnanA samAcAra jANI bahu duHkha thayuM. chellA cAra mAsa asvastha tabiyata hovA chatAM mane je jJAna ane lAgaNI ApI che te kadI bhUlI zakuM tema nathI. mane aMgatarIte teozrInI khUba khoTa paDI che. adhyApaka surezakumAra rasikalAla zAha amadAvAda 0 (vartamAnamAM pU.mu.zrI sarvIsuMdara vi.ma.sA.) Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali surata mukAme mahAn vidvadratna paMDitavaryazrI chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI zrA. su: 13 devagata thayAnA samAcArathI AghAtajanaka du:khada lAgaNI udbhavela. kAraNa mAtra ekaja ke AvA uttama ane paMDitomAM ziromaNI tulya vyakti paMDitavarya chabIlabhAI ApaNA sau vaccethI ekAeka jatA rahyA ? zuM vAta satya che ? paNa manane majabUta banAvI haiyAthI vicAryuM ke A chabIladAsabhAI paMDitajI ApaNA saunI vaccethI svargastha thaI gayA chatAM anerI suvAsa pragaTAvI gayA che. "jIvanamAM samyajJAnane samatAnA rasathI bharapUra bhAvapUrvaka aneka bhAgyazALI jIvone ApI aneka AtmAone saMyamanA paMthe prayANa karAvyuM che." tattvajJAna AdinA vividha praznonA samAdhAna prApta karavA mATenI "jJAna vizArada vyakti" ApaNe gumAvI che tenuM haiyAmAM duHkha thAya te svAbhAvika che. have e mahAn vyaktinA guNo teozrIno samasta parivAra ane ApaNe sau jIvanamAM vaNI teo jema dhanya jIvana jIvI gayA tema ApaNe paNa AtmakalyANa sAdhIe. svargasthanA AtmAne sadA zAMti prApta thAo e ja zAsanadevane prArthanA. 126 adhyApaka zrI ramaNIkalAla maNIlAla saMghavI (bhAbharavALA) muMbaI (vartamAnamAM pU.mu.zrI tattvasuMdara vi.ma.sA.) paMDita chabIladAsa kezarIcaMdabhAIe pUjya sAdhu-sAdhvI bhagavaMtone karmagraMthAdi dhArmika adhyayana sArIrIte karAvatA hatA temaja vidhi-vidhAnonA vizeSajJa hatA. A vidvAna paMDitajInA virahathI hRdaya duHkhanI lAgaNI anubhave te svAbhAvika che. teozrInA namratA, saraLatAdi guNo smRtipathamAM lAvI guNAnurAgI banI jIvana saphaLa banAvIe. adhyApaka zrI zAMtilAla somacaMda mahetA cAsa (jhArakhaMDa) * paMDitazrI chabIladAsabhAInA avasAnanA samAcAra jANI du:kha thayuM che. sva. paMDitajI sikaMdrAbAda samaye samaye AvatA ane dhArmika mArgadarzana ApatA. sikaMdarAbAda gujarAtI jaina saMghanI sthApanAmAM teono sahakAra bhUlI zakAya tema nathI. koIpaNa apekSA vinA teo paryuSaNa parvanI ArAdhanA karAvavA AvatA. moTI rakamanI thelI AdarapUrvaka asvIkAra karI te temanI niHspRhatA che. chellI ghaDIne paNa teozrI jJAnamaya banAvIne gayA sAce ja teo samyajJAnanI hAlatI cAlatI vidyApITha jevA hatA. rameza zAha (sikaMdrAbAda) pUjaya paMDitajI chabIladAsabhAI samAdhipUrvaka devaloka thayA te jANyuM. potAnA jIvanamAM samyajJAnanI praDhabhAvanA karI aneka bhavyAtmAone samyakcAritranA mArge mokalI mokSapaMthanA pravAsI banAvyA che. te kharekhara anumodanIya che. jyAM te AtmA gayo tyAM jainadharma prApta karI samyajJAna-darzana-cAritranI sAdhanA karI mukti paMthe jAya te ja abhilASA. gorajI nemacaMdajI (jUnAgaDha) Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) - ja - ba ma ... ( jJAna puSpAMjali sukha duHkhamAM sadAya hasatA rahyA tame, saunA hRdayamAM vasatA rahyA tame, hatA najara samakSa pAMpaNanA palakAre sadgati pAmI gayA jIvatara evuM jIvI gayA badhAne vicAra karatA mUkI gayA tattvajJAna pariSad ane dhArmika zikSaka samAjane ApanI vaDIlatA ane mArgadarzananI na pUrI zakAya tevI khoTa paDI che. prabhu ApanA AtmAne cirazAMti arpe e ja prArthanA. adhyApaka zrI kumudarAya motIcaMda zAha, pAlItANA vAtsalyanidhi paMDitajI mArA dharmaguru ane mArgadarzaka hatA. I.sa. 1958mAM mArA vatana moTIvAvaDImAM zAntisnAtravidhividhAna mATe pU. A. bha. zrI niMdanasUrijI ma.sA.nI preraNAthI teozrI AvelA. teozrI sAthenA tyArapachInA saMparkathI vidvAna paMDitone vAraMvAra maLavAnuM thayuM jene huM mAru sadbhAgya gaNuM chuM. apUrvajJAna sAdhanA karI teoe vidAya lIdhI - mRtyu mahotsavarUpa banyuM. nagInadAsa je. vAvaDIkara, muMbaI eka divasa tasavIra banIne divAla para jhUlI UThIza, paNa vizvAsa che eTale koIkanA hRdayamAM rahI jaIza, dhUpa nahI karatA, dIpa nahI karatA, AratI nahI utAratA, jJAnane vaMdI, adhyayana karajo, to amara bane A vAratA. jIvananA aMtima zvAsa sudhI jJAnanuM adhyayana-adhyApanakAryakarIne jIvanano utsava ujaLo ujavyo ane mRtyunA mahotsavanA toraNa jhulAvyA evA paMDitavaryazrI chabIladAsa saMghavIne zata zata vaMdanA nareza e. madrAsI paMDitajInAM guNonuM varNana karavAvALA zabdo ja jagatamAM vidyamAna nathI. paMDitajInI eka bhAvanA hatI ke zikSakamitro kevI rIte AgaLa Ave kharekhara paMDita mUrdhanya viSe kahevuM ke lakhavuM te kharekhara azakya che. khaMbhAtane karmabhUmi banAvI temane bhAbharanuM nAma gaganasparzI banAvyuM hatuM pakSa-pratipakSanA kadAgrahanA tyAgane te vadhAre mahatva ApatA hatA. Aje ApaNA sahunI vacce te nathI, chatAM prabhujIne prArthanA karIe ke temanI pAse rahela vAstavika-zrutano anubhava varasAvatA rahe kAraNa ke Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (128) NA nA may .. v mamaer nA ba >> mana mavmAM janma swo bijhane jJAnapappAjali jayAM na pahoMce ravi tyAM pahoMce kavi ane jayAM na pahoMce kavi tyAM pahoMce anubhavI adhyApaka zrI jayezabhAI dozI, khaMbhAta paMDitajInI ciravidAyathI ekajJAnInI khoTa paDI che. koIpaNa kSaNe mRtyu Ave teozrI taiyAra hatA. samyajJAnapradAna caturvidha zrIsaMghamAM niHsvArthabhAvathI karyuM hatuM jenA phaLasvarUpe aMtima samaye samAdhi addabhuta rahI. uttarottara prabhuzAsana pAmI siddhigati pAme eja zubhakAmanA bharatakumAra lakSmIcaMda parIkha 7) zrutajJAnathI thatA mahAlAbha zrutajJAna bhaNavAthI svAdhyAyano lAbha maLe che. svadhyAyathI cita nirmaLa bane che, ekAgra bane che. cittanI nirmaLatAthI-ekAgratAthI saMvara arthAta bhAvasAmAyikatI sparzatA thAya che, samyagdarzata, jJAna, cAritra prApta thAya che. prApta thayelAM nirmaLa bane che. hadamAM sadaguNo sthira bane che, AtmaguNono vikAsa thAya che. pagalo pratyenI zakti moLI paDe che, aMte sarvajJatA, svabhAvadazA, vItarAgadazA ane muktinI prA|i thAya che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (128) 3 jaw v, v.in . " . * * e to >> mA " - : ke zAnapuSpAjali to zAsanaratna, paMDita ziromaNi zrIyuta chabIladAsa kesarIcaMda saMghavIne guNAMjali - pU. munirAja zrI nirvedacandra vi. ma. sAheba haM (terI zahanAI Dole-rAga) chabIlabhAI paraloka jAye, jJAnanI jyota jalAye, sahunI AMkho bhInI bhInI thAya cAMda pUnamano DUbI jAya, amAsI aMdhArA patharAye, sUnuM sUnuM badhuM banI jAya re... dhanya dhanya bhAbharanI dharatI, te ApI AvI divya vibhUti, kezarIbhAIne kuLa divAkara, te zAsananuM aNamola javAhara, je kora mAtAnA dulArA, lIlAbenanA prANa pyArA, amara yAdo mukIne jAya re, dhanya dhanya mahesANA pAThazALA, jJAnIjanonI tuM che janetA, keTakeTalA paMDito te ApyA, keTakeTalA prabha paMthe vaLIyA, AvI mAtAnA khoLe, chabIlabhAI uchare, paMDita ziromaNI e banI gayA re... pacAsa varaso khaMbhAtamAM vItAvyAM, jJAnanAdAna akhaMDa vahAvyAM, moTA nasIba che surata zaheranA, paMDitajI ahIM AvI vasIyA, enA AgamanathI banI, surata jJAna nagarI, enA nAmo bhAratamAM gavAya re... jJAnamaMdira jevuM ghara hatuM enuM, sAdhu-sAdhvIthI bhareluM bhareluM, have paDI gayuM sUnuM sUnuM, eka jAtA badhuM thaI gayuM nakAmuM, pagalAM sAdhu-sAdhvInA, have kyAMthI thavAnAM, enA dIkarA-dIkarI bahu mUMjhAya re, zrAvaNa sudanI te rasa gojhArI, mRtyunA saMdezA laIne AvI, navakAramaMtrI suNatAM ne samaratAM, duniyAthI chellI vidAya lIdhI, deha piMjara choDyuM - paMDita maraNa lIdhuM - enuM mRtyu mahotsava banI jAya re... hajAro raDatI AMkhe jovAtI, aMtimayAtrA enI cAlI, dhrujatA hAthe ne bhAMgela haiye, vahAlAne vasamI vidAya ApI, zirachatrA gayuM - gharanuM mobha tUTyuM - noMdhArA sahuye banI jAya re, jJAnasAdhanA evI karI gayA cho, vajasvAmI banI janma lejo, jJAnadIpa evA pragaTAvajo, jinazAsananA sitArA banajo, prabhu tArA dhAmamAM leje, zAzvata zAMti deje, surata saMgha guNAMjali gAya re... Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (130) vN, kaM ma ma ma ja >> a >> >> * * mAra . sAthe ja ( zAnapuSpAMjali A paMDita chabIladAsa saMghavIne aMjali paMkaja khIlyuM A jagatamAM manamAM nahIM abhimAna DimaDima vagADyuM nava kadI kiMta sugaMdha relAvI copAsa tamAma karaNI zuddha sAttvika aMtara arihaMta dhyAna chatrIsa guNathI opatA AcAryo paNa vadatA pUnita sAda bIja vAvyA susaMskAranA paMDitajI jage thayA vikhyAta lagana mArA sudharmanI sevA maMtra nija ure laherAya dAsa gaNe potAnI jAtane kare sahuno snehe satkAra sanmAnIya e hatA jJAnI purA nimAM hI nirAbhimAna saMgatamAM je koI AvatA tene unnata paMtha batAve gharaghara mAMhe pUraNa prIte jJAnanI saurabha prasarAve vItarAganA punita paMthe cAle ne sahune rAha dekhADe nekI apratima jJAna anupama saMsAre saMyama avadhAre aMtara nirmaLa pyArA paMDitajI smRti raheze ApanI janama dharIne ApazrIe vahAvI che punita gaMgA jJAnanI lIdhI vidAya acAnaka ke pIchANI zuM ghaDI aMtakALanI che "naTavara'nI ArajhU AziSa arpajo sahune svargadhAmathI. -naTavaralAla esa. zAha-muMbaI Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (131 ) - 1 + - eka sAMsada gopAla mAM jJAnapuSpAMjali (Ta vAtsalyanidhi pUjya pitAzrInA sthaMbhanapArzvanAtha prabhujI je nagarInuM AbhUSaNa kahevAya ane itihAsamAM jenI samRddhinI vAto suvarNAkSare lakhAI che te "khaMbhAta' nagarImAM 50 varSa ekadhArI jJAnagaMgA vahAvI caturvidha zrI saMghanI jJAnatarasa chIpAvavA Ape bhagIratha puruSArtha karyo. Apano jJAna vAraso levAmAM ame uNA rahyA. Ama chatAM je saMskArasabhara amAruM jIvana che te Apane AbhArI che. dhaMdhArthe ame sUrata AvyA chatAM Apa ane amArA pU. mAtuzrI khaMbhAtamAM ja rahyA ane pU. sAdhu bhagavaMto, pU. sAdhvIjI bhagavaMto tathA prauDha zrAvakone Apa satata jJAna pIrasatA rahyA. pU. mAtuzrInA svargavAsa bAda amArA atiAgrahathI anicchAe khaMbhAtathI ApanuM suratamAM Agamana thatAM amArA rome romamAM AnaMda AnaMda thayo. asvastha zarIramAM paNa jJAnayoga avirata cAlu rahyo. abhyAsa mATe pU. sAdhu bhagavaMto, pU. sAdhvIjI bhagavaMtonA pagalAM pratidina gharamAM thatAM rahyAM. Ape jJAna ApI lAbha lIdho ane amane supAtradAnano mahAna lAbha apAvyo. ApanI pAse kheMcAIne paMDitajIo ane adhyApakazrIo AvatA kAraNa ApanAmAM jJAna sAthe vAtsalyabhAva, gaMbhIratA, namratAdi guNo hatA. aphasosa ame ja korA rahyA. ApanA premanI chatrachAyAmAM na hatI citA ke na hatI phikara paNa ApanI aNadhArI vidAyathI amArA aramAna adhUrAM rahyAM. vidAyanI kSaNe amArI hAjarI e amAruM ahobhAgya samajIe chIe. koIka virala puruSane ja aMta samaye AvI samAdhi hoya. ApanA svargavAsanA samAcAra jANyA pachI pU. AcAryabhagavaMtAdinA, pU.sAdhvIjI bhagavaMtonA, zreSThIo, paMDitajIo, sAhityakAronA je saMdezA AvyA te vAMcyA pachI lAgyuM ke Apa kevA mahAna hatA? guNa vaibhava meLavavAmAM ame kharekhara vaMcita rahyA. Apa je paMkti vAraMvAra kahetA te yAda Ave che. haMsa to jyAM jaze tyAM zobhArUpa banaze, hAni to haMse choDI dIdhelA jaLAzayane che. Aje ApanA virahamAM ame sau zobhAhIna ane nisteja jaLAzaya jevI hAlata anubhavI rahyA chIe. ApanA jevI samAdhi ane paMDitamaraNa amone paNa maLajo evI prArthanA sAthe punaH natamastake vaMdana karIe chIe. putro tarUNa, jayeza, umeza putravadhUo apekSA, kalpanA, AzitA pautro tarala, virala pautrIo sephAlI, riyA, priyA Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (132 ) Aur wAra Daba e bane . jo rAja ( razInapappAjAla vibhAga - 2 vidyAdAtA pa.prazrI chabIladAsabhAI saMghavInuM ' pAlItANAmAM viziSTabahumAna (I/ vItarAganI AjJAnuM pAlana e vitarAganI moTIpUjA che. vItarAganI AjJA, jJAna prAptithI samajAya che. jJAnanA mAdhyamathI zAsana cAle che. jJAna ane kriyA baMne sAthe hovA jarUrI che. vartamAna samayamAM dharma para AkramaNo thaI rahyAM che tyAre bacAvanAruM tattva koI hoya to te jJAnatattva che. sAdhusaMsthA utkRSTa saMsthA che. ene taiyAra karanAra paMDito che. paMDitonuM sanmAna karavAnI ApaNI saunI pharaja che. Aje paMDitonI achata che. jJAnanuM mUlya thaI zake nahIM. paMDitonuM gaurava koI rIte ochuM thavuM na joIe. zukravAra, tA. 4-4-97nA roja pAlItANAmAM taLeTI pAse AvelI girivihAra saMsthAnA rajatajayaMti mahotsava nimitte pU.A.bha.zrI hemaprabhasUrijI ma.sA.nI nizrAmAM pU.sAdhusAdhvIjI bhagavaMtone tattvajJAnanuM zikSaNa ApanAra paMDitonA yojAyelA viziSTa bahumAnasamAraMbhamAM pU.A.bha.zrI hemacaMdrasAgarasUrijIe uparanA zabdomAM jJAna ane jJAnadAtAnuM mahattva samajAvyuM hatuM. pU.AcAryazrI hemaprabhasUrijIe temanA pravacanamAM gurukRpAnuM mahattva samajAvIne paMDita pravara chabIladAsa saMghavInA upakAranuM premapUrvaka smaraNa karyuM hatuM ane paMDitonA viziSTa bahumAnanA rUpamAM 'girivihAramAM yAtrA nimitte AvanAra pU. sAdhubhagavaMto ane pU. sAdhvIjI ma. sAhebone dhArmika, saMskRta, prAkRta Adi granthono abhyAsa karAvanAra paMDitajIone parivAra sAthe zrI jaina dharma tattvajJAna pracAraka pariSadranI sUcanAnusAra niHzulka rahevA tathA jamavAnI suvidhA ApavA eka bloka khAlI raheze evI jAherAta karI hatI. bloka naM. 41 para mUkavAmAM AvanAra takatImAM A bloka uparokta hetuthI paMDita pravara chabIladAsa saMghavIne arpaNa karAyAno ullekha vAMcI saMbhaLAvavAmAM Avyo hato. pU.sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone dhArmika abhyAsa karAvanAra 82 paMDitonI yAdImAMthI keTalAka viziSTa paMDitono paricaya ApavAmAM Avyo hato. (A paMDito mahesANAnI pAThazALAnA bhUtapUrva vidyArthIo che, temAM 65 varSathI jJAnagaMgA vahAvatA vayovRddha ane jJAnavRddha paMDitavarya chabIladAsa saMghavI, 45 varSathI dhArmika zikSaNa kSetre sevA ApatA, deza-videzamAM khyAti prApta paMDitavarya dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA 43 varSathI dhArmika adhyApana karAvatA, rasikalAla zAMtilAla mahetA (badhA surata nivAsI), jaina dharmatattvajJAna pracAraka pariSadanA maMtrI, ane muMbaInI goDIjI pAThazALAmAM 35 varSathI dhArmika zikSaNa ApI rahelA paMDita vasaMtabhAI dozI, muMbaImAM pacAsa Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (133) jeev 1 --- = - - - - - ( jJAna pappAjali varSathI dhArmika zikSaNa kSetre avirata sevA ApI rahelA, bhAyakhalAnI pAThazALAnA paMDita cImanalAla pAlItANAkara, navasArInA prajJAcakSu paMDita amUlakha mULacaMdabhAI, muMbaI(borIvalI)mAM caMdAvarakara lenanA jainasaMghanI pAThazALAnA mukhya zikSaka paMDita ramaNIkalAla saMghavI, jeo 145mI vardhamAna tapanI oLI karI rahyA che te prajJAcakSu paMDita motIlAla DuMgarazIbhAI tathA anya paMDitono samAveza thato hato. A prasaMge mahesANAnI zrI yazovijaya jaina pAThazALAnI zatAbdI nimitte TUMka samayamAM yojAnAra kAryakramanI vigato ApIne paMDita vasaMtabhAIdozIe tIrthanI pavitra bhUminI sparzanAno lAbha paMDitone maLyo te badala harSa vyakta karyo hato. cImanabhAI "pAlItANAkare kahyuM hatuM ke A zubha maMgalAcaraNa thayuM che ane A navA svarUpanA bahumAnanI prathA AgaLa cAlaze evI AzA A prasaMge paMDita(prajJAcakSu) caMdulAlabhAI(mahesANA), paMDita popaTalAla kezavajI dozI(pAlitANA), paMDita somacaMda DI. zAha(pAlitANA) tathA paMDita manasukhalAla maNiyAra(pAlitANA)nuM rokaDa rakamathI bahumAna karavAmAM AvyuM hatuM. muMbaIthI paMDito uparAMta jaina zvetAMbara kaoNnpharansanA kAryAlaya maMtrI nagInadAsa vAvaDIkara ane patrakAra jayendrabhAI zAha upasthita hatA. pU. A.bha. zrI sUryodayasAgarasUrijI, pU. A. zrI nityodayasAgarasUrijI tathA pU. A. zrI puNyodayasAgarasUrijI Adi gurubhagavaMtonI A prasaMge pAvananizrA maLI hatI. girivihAranA TrasTI ramezabhAIe prAsaMgika vaktavya ApyuM hatuM ane samAraMbhanA pramukha cImanalAla maMgaLadAsa zAha khaMbhAtavALA(muMbaI)e AbhAradarzana karyuM hatuM. jJAna yiAkhyA mokSa jJAna vinAnI kriyA ane kriyA vinAnuM jJAna potAnuM pUrNa phaLa ApavA samartha nathI banatA. A bane jyAM sudhI ekalA ekAMgI hoya che. tyAM sudhI te mokSa sAdhaka banI zakatA nathI. mokSanI prAptimAM jJAna sAthe kriyAnI AvazyakatA ja puNyanI AvazyakatA sAbita kare che, Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (134)*- ---- ----- ------*--*( jJAna puSpAMjali ) jaina tattvajJAnanA pATho zIkhavI zraddhALu vidvAno taiyAra karanArI jaina saMghanI kAzInagarI zrImadyazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA-mahesANA KT sthApanA : vi. saM. 1954 kArataka sudi 3 preraNA : nyAyavizArada pU. pAda munirAjazrI dAnavijayajI ma. sAheba (paMjAbI) - saumyamUrti pU. pAda munirAjazrI ravisAgarajI ma. sAheba saMsthApaka : zrutajJAnapremI, dharmavIra, suzrAvaka zrI veNIcaMdabhAI suracaMdabhAI-mahesANA suzrAvakazrI veNIcaMdabhAI parvAdhirAja paryuSaNa parvanA divaso hatA. gurubhagavaMtazrInA mukhethI mahesANA zrI saMghanA upAzrayamAM zAstraziromaNI kalpasUtra zravaNano prasaMga hato. nagaranA agraNI eka zrAvaka jinavANI zravaNa karavA pravacana sthaLe padhAryA paNa... Asana grahaNa karatAnI sAthe ja emanI najara potAnA hAthanI AMgaLI tarapha gaI ane e camakI UThyA kAraNa ke AMgaLI uparanI bahumUlya suvarNamudrikA(vIMTI) pravacana zravaNArthe AvatAM mArgamAM ja kyAMka paDI gaI hatI. e mUlyavAna mudrikA zodhavA javAno vikalpa manamAM pragaTyo na pragaTyo tyAM ja e zrutarasika zrAvake nirNaya karI lIdho ke je kalpasUtranuM zravaNa sakala karmakSayanuM sAmarthya dharAve che ene choDIne bhautika mUlya dharAvatI suvarNamudrikA zodhavA javuM ja nathI. A deDha saMkalpa pUrvaka eka cittathI kalpasUtra zravaNamAM magna thayA. A zrutadharmAnurAgI zrAvaka hatA. mahesANAnI zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALAnA saMsthApaka zreSThivarya zrI veNIcaMdabhAI suracaMdabhAI. 109mA varSamAM praveza mahesANA jIllAnA kanoDAgAmanI puNyadharatI upara mAtA sobhAgadenI kukSithI janmadhAraNa karanAra samartha zratadhara mahApuruSa pU. pAda mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI ma. sAhebanA puNya nAmathI zarU thayelI ane mahesANA pAThazALAnA hulAmaNA nAmathI zrI saMghomAM jANItI banelI A pAThazALAe vi. saM. 206ranA kArataka sudi 3 nA puNya divase "109mA varSamAM praveza karyo che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 uddeza : samyagdarzana - jJAna -- cAritrANi mokSamArgaH pU. pAda pUrvadhara mahApuruSa bhagavAn umAsvAtijI mahArAja racita tattvArthAdhigama sUtranuM A prathamasUtra e ja A pAThazALAnuM hArda che eTale ke jinavacanamAM zraddhApUrvakanuM jJAna ane jJAnanA phaLasvarUpa virati dharmano Adara, svIkAra e mukhya uddeza che. jinazAsananA caraNe bheTa jJAna puSpAMjali 150thI adhika zramaNa bhagavaMto ane hajAro jaina vidvAn adhyApako jinazAsananA caraNe dharanArI A pAThazALA e jJAnagaMgA che. niraMtara vahetI A jJAnagaMgAmAM jemane snAna karavAno puNya avasara maLyo che temanuM jIvana dhanya banyuM che. pAThazALAnA prathama vidyArthI vijApuranA paTela becaradAsa jeo sarvaviratidharma svIkArI zramaNa thayA. jJAna--dhyAnayoganA sAdhaka pUjyazrI AcArya pade ArUDha thayA te pU. pAda A. bhagavaMta zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI ma. sAheba. tatpazcAt aneka puNyAtmAo sarvavirati dharma svIkArI zramaNa thayA. temAMnA vizeSa yogyatA prApta karI jeo AcArya pade ArUDha thayA te zAsana prabhAvaka pUjyo... pU. A. bha. zrI mahendrasUrijI ma. sA., pU. A. bha. zrI maMgalaprabhasUrijI ma. sA., pU. A. bha. zrI arihaMta-siddhasUrijI ma. sA., (pU.A.bha.zrI nItisUrijI samudAya) pU. A. bha. zrI nandanasUrijI ma. pU. A. bha. zrI jayAnaMdasUrijI ma. sA. pU. A. bha. zrI rAmasUrijI ma. sA., pU. A. bha. zrI paramaprabhasUrijI ma. sA. (pU.A.bha.zrI nemisUrijI samudAya) pU. A. bha. zrI devendrasUrijI ma. sA. (vAgaDavALA) pU. A. bha. zrI amRtasUrijI ma. sA. (hAlArI) pU. A. bha. zrI subodhasUrijI ma. sA., (pU.A.bha.zrI bhaktisUrijI (samIvALA) samudAya) pU. A. bha. zrI azokacandrasUrijI ma. sA. pU. A.bha. zrI. yazobhadra sUrijI ma.sA. (DahelAvALA) pU. A. bha. zrI aruNaprabhasUrijI ma. sA. (pU.A.bha.zrI. labdhisUrijI samudAya) pU. A. bha. zrI bhadrasAgarasUrijI ma. sA., pU. A. bha. zrI lAbhasAgarasUrijI ma. sA. pU.A.bha. zrI azokasAgara sUrijI ma.sA. pU. A. bha. zrI kalyANasAgarasUrijI ma. sA. (pU. sAgarajI ma. sA. samudAya) Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali pU. A. bha. zrI ratnazekharasUrijI ma. sA., (pU. A. bha. zrI zAMticandrasUrijI (bhAbharavALA) - samudAya) pU. A. bha. zrI cidAnaMdasUrijI ma. sA. (muni samudAya) Adi AcArya bhagavaMto tathA zatAdhika pU. munibhagavaMto. paMDitajIo paM. zrI prabhudAsa becaradAsa pArekha paM. zrI bhagavAnadAsa harakhacaMda paM. zrI hIrAlAla devacaMda paM. zrI maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI paM. zrI kuMvarajIbhAI mUlacaMda dozI paM. zrI somacaMda DI. zAha (sughoSA) paM. zrI zivalAla nemacaMda zAha paM. zrI chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI paM. zrI pukharAjajI amIcaMdajI koThArI (prajJAcakSu) parIkSakazrI vADIlAla maganalAla zAha paM. zrI kapuracaMda Ara. vAraiyA paM. zrI dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA 5. zrI rasikalAla zAMtilAla mahetA paM. zrI ratilAla cImanalAla dozI Adi nAmAMkita vidvAn adhyApako jinazAsananA caraNe bheTa dharanArI A pAThazALA zramaNapradhAna caturvidha zrI saMgha mATe gauravarUpa che. seMkaDonI saMkhyAmAM pU. AcArya bhagavaMtAdi munivaro ane pU. sAdhvIjI ma. sAhebone adhyayana karAvavAno suMdaralAbha paNa maLela che. nityakrama, abhyAsa, AcArapAlana prAtaHkAla pa-00 kalAke nidrAtyAga, naveka kalAka vividha viSayonuM adhyayana, rAtre 10-00 kalAke zayana jainatattvajJAnanA prAthamika graMthothI zarU karI dravyAnuyoga, gaNitAnuyoganA viziSTa graMtho saMskRta-prAkRta vyAkaraNa, kAvya, vAMcana, nyAya Adi graMthonuM adhyayana sAmAyika, jinadarzanapUjA, guruvaMdana, pratikramaNa (pAMcatithi savAre bAratithi sAMje) caudaze pauSadha, paccakhANa (pratidina eka AyaMbila, pAMcatithi ekAzana) - - - - - - - - - - Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (137) daocgrAphara grAmasI gacI brAnDa em jJAna puSpAMjali Ama AcArasaMpanna vidvAn adhyApako taiyAra thAya che. abhyAsakALa daramyAna skolarazIpa tathA rahevAjamavA AdinI suvidhA vinAmUlya ApavAmAM Ave che. abhyAsakALa pUrNa karI vividha pradezomAM caturvidha zrI saMghanA dareka aMgone adhyayana karAve che tathA pAThazALAnA mAdhyamathI gAmogAma bALako, bALAo, yuvAno ane bahenomAM dhArmikajJAna sAthe saMskAra rope che. dIrghadraSTA, mahAnaciMtaka, paMDita pravara suzrAvaka zrI prabhudAsa becaradAsa pArekhe A saMsthAmAM menejara pade tathA adhyApaka pade rahI zraddhA, jJAna ane kriyAno pAyo majabUta karyo ane zraddhALu, vidvAnaciMtako zrIsaMghane caraNe dharyA che. karmasAhitya niSNAta, prajJAcakSu 5. varya zrI pukharAjajI amIcaMdajI zAha A saMsthAmAM 58 varSa adhyApaka pade rahyA teozrInuM yogadAna paNa anumodanIya rahyuM che. uddeza ane paraMparA sAcavI che : mahesANA pAThazALAmAM abhyAsa karyo che Ama kahenAra adhyApakane koI paNa sthAne bIjo prazna pUchavAmAM Avato nathI. kAraNa ke A adhyApaka zraddhALu, jJAnI ane kriyAcivAnuM hoya evI A pAThazALAnI sarvatra zAkha che. sudhAraka vicAra dhArAvALA AjanA yugamAM satyamArgadarzaka vidvAnonI jarUra che. AvA vidvAno taiyAra karanArI saMsthAo TakAvavI te dareka jainonuM kartavya che. khamIravaMtA vidvAno haze to ja videzI vicArono sAmano thaI zakaze ane jinAjJA, jinabiMba, jinAlaya, upAzraya, jJAna, caturvidha zrIsaMgha, dikSA, mahotsava AdinuM mahattva samajAze. AvI saMsthAone tana, mana, dhanathI sahayoga ApavAnI jarUra che. puNya jAgrata hoya to ja saMpattino upayoga zubhakAryamAM thAya che. noMdha : paM. varya zrI chabIladAsabhAI kesarIcaMda saMghavI A saMsthAnA vidyArthI hatA. jIvanakALamAM AvelA duHkhada prasaMgo paMDitajIe haste mukhe svIkAryA che. teozrI vAraMvAra kahetA ke mahesANA pAThazALAno parama upakAra che ke jenA prabhAve haiyAne samajAyuM ke bAMdhelA karma udayamAM Ave tyAre durthAna na karatAM samabhAvamAM rahevuM. paMDitajI kahetA ke viparIta prasaMga Ave tyAre "hAya" na kahetAM hoya kahevuM arthAt svIkArI levuM A ja pariNata jJAna che. eTaluM ja nahi jJAna AtmasAt karanAra paMDitajImAM niHspRhatA paNa gajabanI hatI ane jinazAsana pAmyAnI khumArI paNa evI ja hatI. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (138 ) makara , ke rUma . " . . . . . . - basa ( jJAna puSpAMjali ) rAna! naravIra-dharmavIra-zreSThI zrI veNIcaMdabhAI 3 zrI ratilAla cimanalAla dozI 4 dehane janma to mAtA Ape che, paraMtu saMskArajanma to ratnatrayInI poSaka jJAnazALAo ja Ape che. AvAM aneka ratnone saMskAra janma ApanArI mAtA eTale zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA. aneka nararatnono saMskArajanma A mahesANA-pAThazALAmAM ja thayelo. temAMnA eka paM. zrI. chabIladAsabhAI. mahesANA-pAThazALA eTale dharmavIra zreSThI zrI veNIcaMda suracaMdabhAIe mahesANAnI bhUmimAM zatAdhika varSa pahelAM ropeluM bIja je Aje phAlI-phUlI eka moTA AmravRkSarUpe banela che. zrI veNIcaMdabhAIno janma mahesANAnA vikhyAta dazA zrImALI dozI kuTuMbamAM thayela. pitAjInuM nAma suracaMdabhAI ane mAtAjInuM nAma mANekabahena. vi. saM. 1914nA caitra vada 5, somavAranA zubha divase, maMgala ghaDIe mANekabahenanI kukSie eka bALakano janma thayo. bALakanuM nAma veNIcaMda rAkhavAmAM AvyuM. mAtA-pitAnA uttama saMskArothI temano deha ghaDAyo hato. vaya vadhavAnI sAthe ja dharmazraddhA, deva-gurubhakti, dayA ane dAna Adi dharmaguNothI te vRddhi pAmavA lAgyA. vaDIlo prati vinaya, guru-bhagavaMto prati bhaktipUrNa namratA, sAdharmiko pratye sabhAvapUrNa neha, dIna-duHkhIpratyekaruNA ane anuSThAno prati aMtaranAAdarapUrvakanuM pravartana-A temanA vyavahAra-jIvanano Adarza hato ane AdarzapUrNa temanuM jIvana hatuM. sAdagIpUrNa jIvana, zarIre jADuM dhotiyuM, ane dile aMgarakhuM, mAthe majAnI pAghaDI ane khabhe khesa, to page kaMtAnanAM mojAM, sukalakaDI deha ane makkama manobaLa-A temanI oLakha. soLa varSanI vaye Adarzone anurUpa prasannabAI sAthe teo lagnagraMthithI joDAyA. svAzrayI jIvana jIvavAnI manovRttinA kAraNe dalAlI vagerenA vyavahAra dvArA arthopArjana karI jIvanavyavahAra calAvatA. khUba karakasarabharyuM saMyamI ane saMtoSI jIvana jIvavAnI kalA hastagata karI. kALanI thapATo vicitra hoya che. saMsAranA phaLasvarUpe saMtAnonI prApti thaI paNa dIkarI motIbAI sivAya koI dIrdhAyu na banI zakyAM ane dharmapatnI prasannabAIe paNa veNIcaMdabhAInI mAtra 33 varSanI yuvAvaye visaM. 1947mAM A saMsAramAMthI ciravidAya lIdhI. patnI ane saMtAnonI ciravidAye paNa teozrI vicalita na banyA. sagAono atiAgraha chatAM punarlagna na karatAM 32 varSanI vaye patnI sAthe brahmacaryadhArI bananAra pethaDazAne Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (139) *--*( jJAna puSpAMjali ) mRtipaTe lAvI pote paNa tetrIza varSanI vaye caturthavratadhArI banyA ane potAnuM jIvana paramAtmAnI bhakti ane zrI saMghanA kAryomAM samarpita karyuM. sAMsArika upAdhionA vaLagaNathI aLagA paDavA veNIcaMdabhAIe jIvananI dizA badalI nAkhI. jIvanamAM tapane mahattvanuM sthAna ApyuM. tapa mATe koI tithi nahi, ekAzanathI ochuM tapa nahi, kyAre cha4-aTTama-upavAsa ke AyaMbila hoya te kahI zakAya nahi. jIvananI AthamatI saMdhyAe 67 varSanI vaye mRtyuMjayatapatramA khamaNa paNa karela. dhIme dhIme sarvaviratinI bhAvanA prabaLa banI paNa cAritramohanA udaye saMyamadhara na banI zakyA. chatAM saMyama svIkArAya nahi tyAM sudhI jIvanamAM pavigaInA tyAgano abhigraha karyo. vigaI-nIviyAtAM vAparavAnA abhAve eka AMkha gumAvI paNa abhigrahamAM zithila na banyA. mAtra guru bhagavaMtonA vacananA Adara khAtara eka AMkha gayA pachI nIviyAtono upayoga karyo. visaM. 1948thI potAnI vRddhAvasthAnA kAraNe pU. ravisAgarajI ma. sAhebe mahesANAmAM sthiravAsa svIkAryo. teozrInI kriyA-apramattatAnA kAraNe veNIcaMdabhAImAM ajaba kriyAruci jAgI. game tyAM hoya paNa pUjA, pratikramaNa ke sAmAyikAdi Avazyaka kriyA na choDatA. gADI cukAya paNa Avazyaka kriyA na cukAya A temano vaNalakhyo niyama banyo. pU. masA.nA pAvana paricaye zrI veNIcaMdabhAI zAsananA koIpaNa kAryamAM satata prayatnazIla rahetA. vi. saM. 1953mAM nyAya-vyAkaraNa vizArada, vipremI pU. dAnavijayajI ma. sA(paMjAbI)nuM cAturmAsa mahesANAmAM thayuM. kriyAdakSa pU. ravisAgarajI ma. sA. jJAnapremI zrI dAnavijayajI ma. sA. ane AjJAruci veNIcaMdabhAI ema traNanA saMyoge zrI mahesANA-saMghanA adbhuta sahakAre cAritra, jJAna ane darzananA bIjabhUta "zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA' nAme jJAnazALAnI sthApanA vi. saM. 1954nA kA. su. 3nA roja mahesANAnI pAvanabhUmimAM thaI. pU. ravisAgarajI ma. sA. e ja varSe jeTha vada agiyArase kALadharma pAmyA. veNIcaMdabhAI to pAThazALAnI prAraMbhika vyavasthAmAM lAgI gayA. paNa jJAnazALAnuM preraNAsrota pUdAnavijayajI ma. sA. ja rahyA. pUsAdhu-sAdhvIjI ma. sA.nA ja udezathI AraMbhAyela A jJAnazALA bAra mAsamAM to vidyArthI-zrAvaka baMdhuone paNa jJA kriyAnAM amIpAna karAvatI mahAprapA banI gaI. vidyArthI baMdhuone bhaNavA-rahevA AdinI vyavasthA temaNe potAnA ja makAnamAM UbhI karI. je vyavasthA potAnAthI azakya lAgI te gAma-paragAmanA sAdharmika baMdhuo pAsethI anudAna meLavI karI ApI. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnapuSpAMjali pU. jJAnapremI dAnavijayajI ma sA paNa vi saM. 1958nA aSADha suda 13nA roja pAlItANAmAM kALadharma pAmyA. pAThazALAnA saMcAlananI saghaLI javAbadArI mukhyatayA ekalA veNIcaMdabhAIe ja uThAvI ane AjIvana tenA bhekhadhArI banyA. prathama pAThazALA vyavasthita karI abhyAsakrama goThavyo. A abhyAsa mATenAM zuddhipUrvakanAM pustako prakAzita karavA visaM 1960mAM zrI jaina zreyaskara maMDaLanI sthApanA karI. pU vidvAna muni bhagavaMto pAse prakaraNo, bhASya, karmagraMtha AdinAM vivecanAtmaka pustako lakhAvI mudrita karAvyAM. kAryanI cokkasatA ane nAmanAnA kA2Ne zrI saMgha saMbaMdhI bIjI paNa anekavidha pravRttio saMbhALavAnI javAbadArI temane mAthe AvI jene temaNe sahajabhAve svIkArI lIdhI. jemAM pAlItANA (1) jayataLeTIe girirAja pUjAbhakti, (2) dAdAnI AMgI, (3) dareka prabhujIne girirAja upara puSpa-dhUpapUjA, (4) sUkSma tattvabodha pAThazALAnI sthApanA Adi, (5) mahesANAmAM, sAdhusAdhvIjI ma sAne abhyAsa mATe zrI kasturacaMda vIracaMda pAThazALA, (6) bALako mATe zrI ravisAgarajI pAThazALA, (7) gAme-gAma zrI sAdhu-sAdhvIjInI vaiyAvacca-bhakti, (8) saMyamapaMthe prasthAna karanAra puNyavAnonA kuTuMbIjanone sahayoga Apavo. (9) sAdharmika bhAI-bahenonI bhakti (10) aneka gAmomAM sAdharmikabhaktisahAya, (11) cakSu-TIkA gAMme-gAma ane dhArmika upakaraNa vagere mukhya hatAM. 140 A badhI vyavasthA mATe anudAna meLavavA jatAM kyAreka dAnane badale tiraskAra ane apamAna paNa sahana karela che. Adhunika sAdhanonI agavaDatAvALA te jamAnAmAM ekalA hAthe AvAM kAryo temaNe kaI zaktithI ane kevA utsAhathI karyAM haze ? kyAMka kyAMka sAmAna jAte upADI page cAlIne paNa teo gayA che, to kyAMka baLadagADImAM besI judAM-judAM gAma gayA che. to kyAreka majUrane mAthe sAmAna upaDAvI rastAmAM majUra uparanA dayAbhAvathI jAte majUranI jema sAmAna upADI cAlI nIkaLela che. to kyAreka kAryonA bojA taLe rAtonIrAto niMdavinAnI vitAvI che. A rIte jeNe pUruM jIvana saMgha ane zAsananA kAryomAM vItAvyuM. te zrI veNIcaMdabhAIe vi.saM. 1983nA jeTha vada noma, guruvAra sAMje lagabhaga sAta vAgye 69 varSanI vaye deha choDI ciravidAya lIdhI. jIvanabhara jemaNe zrI saMgha ane zAsananI sevA karI, nAmanAnI kAmanA choDI muzkela saMyogomAM paNa dharmasaMsthAonI satata kALajI rAkhI, zAsananI zAna baDhAvI te zrI naravIra-dharmavI2 veNIcaMdabhAIne lAkha lAkha praNAma. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (141 ) dik # 141)----*--*-e-ma- --*--**---*---( jJAna puSpAMjali) #w on : dIrghadraSTA sUkSma-tattvacintaka paramazraddheya : paMDitapravara zrI prabhudAsabhAI becaradAsa pArekha saMsAracakramAM anekAneka AtmAo janma dhAraNa karI potAnA karmAnusAra jIvana jIvI mRtyu pAme che. A ghaTanAcakra anAdikALathI cAlatuM AvyuM che. temAM sUkSma prajJAzAlI zalAkApuruSa jevA eTale lokabhASAmAM AMgaLIne veDhe gaNAya evA koI virala puruSa ja pAkatA hoya che, temAMya Atmika jyotane jalatI rAkhI anya aneka AtmAone tejomaya banAvanAra to koIka virala ja hoya che. ' AvA virala purUSa ApaNA pUjya prabhudAsabhAI che. AjanA AvA viSama vAtAvaraNamAM bhAratIya saMskRti tathA zrIsaMgha suvyavasthAnI ahAleka jagAvanAra A vIsamI sadImAM virala ja hoya tevA zrI prabhudAsabhAIno vi. saM. 1949mAM rAjakoTa samaDhIyALA pAse kheIDI gAmamAM janma thayo ane tyAra pachI temane pitAnI sAthe samaDhIyALA gAmamAM rahevAnuM thayuM. | gujarAtI abhyAsa mATe paNa nAnA gAmaDethI pAMca mAIla cAlavAnuM abhyAsanAM sAdhano tathA khAnapAnanI thelI laI javuM paDatuM ane sAMje pAchA AvI javAnuM. vi.saM. 1963mAM zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA-mahesANAmAM praveza pAmI jaina tattvajJAna, prakaraNo, temaja zAstrono abhyAsa karyo, tyAM gurubhagavatono paricaya, zAstrazravaNa tema ja jainetara sAhityanuM paNa vAMcana-manana-parizIlana ghaNuM karyuM. prAraMbhamAM anekavidha vicAraNAomAM tallIna rahetA, temAM carakhA calAve, khAdIdhArI thayA. pATaNa ane rAdhanapuranI borDiMga calAvI nyAya, nIti, ane dezanI parataMtratAne lagatA vicAro dharAve. ema karatAM eka vakhata briTiza sarakAre mohanadAsa karamacaMda gAMdhIne pakaDyA, temane kema pakaDyA, kyA dhoraNe, kyA kAraNasara? AvA badhA vicAro AvatAM teozrInA magajamAM vIjaLIno camakAro thAya tema camakAro thayo ke, A badhuM bhAratIya AryaprajAnI zAMti, sukhAkArI, naitikatA, saMskRti, eka caMpI parasparanuM vAtsalya A badhAMno nAza karavAnuM eka mahAna kAvatarUM hoya ema lAgyuM. A Akasmika saMjogomAM magajamAM koI navIna ja camakAra thatAM, bhAratanI prajAnI bhayaMkara pAyamAlI dekhAvA mAMDI, carakho calAvavo, khAdIdhArIpaNuM, kAMtaNa vagere UMcuM mukAI gayuM, ane svarAja mATenuM je AMdolana cAlI rahyuM che e svarAja svarAja nathI. mAMgIne lIdhela parataMtratAnI beDI che. have A saMbaMdhamAM bhAratIya prajAne sAco khyAla Apavo zI rIte ? dayA, prema, karUNAnA jharA sukAI jaze, Atmika tana-mana-dhana-lUMTAI jaze, prajA savalatonA bahAne avaLe mArge doravAI jaze. AmAM pharaja bajAvavAnuM kAma jora karavA mAMDyuM paNa Arthika sthiti ati madhyama ane sAdhanono abhAva, karavuM zuM? Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnapuSpAMjali evAmAM teozrIe temanA ja vicArone barAbara samajI, bhASAmAM utArI zake tevA zrI araviMdabhAI pA2ekha ane zrI goradhanabhAI mAstara maLI gayA, ane temanA mAraphata eka "hitamita, pathya satsaM" nAnakaDuM patra zarU karyuM, temAM A briTizaronI cAlanI kaTAro lakhavA mAMDI. A kaTAralekhomAM IMglenDanA vaDApradhAna, bhAratanA vaDApradhAna javAharalAla naherU, kAkA kAlelakara, saradAra zrI vallabhabhAI paTela, zrI vinobAbhAve hoya ke dezanA moTAmAM moTA netA hoya, gAMdhIjI hoya ke rAjagopAlacArI hoya, eka pachI eka te lekhAMkomAM AvavA mAMDyA. 142 vartamAnamAM AryaprajAnI je avadazA thaI rahI che, bhraSTAcAra, anaitiktA, khunAmarakI, lUMTaphATa, vyabhicAra, mArAmArI, ane dharmano ekAMte nAza karavAnI je pravRtti cAlI rahI che te badhI bAbatane vistRta rIte AjathI 60 varSa pahelAM khUba jhINavaTathI Alekhana karyuM. ane te zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA, zrI jaina zreyaskara maMDaLa mahesANA taraphathI sAthe paMcapratikramaNa rUpe pragaTa thayuM che te khAsa vAMcakoe jhINavaTapUrvaka vAMcavA jevuM che. amo huM (chabIladAsa), paM. zrI zivalAlabhAI, paM. zrI kuMvarajIbhAI, parIkSaka zrI vADIbhAI (jemaNe sArAya bhArAtamAM parIkSaka tarIke pravAsa karI, bhAratanI pAThazALAonI parIkSAo levA sAthe zrI mahesANA pAThazALAne khUba ja prasiddha karavAnuM kAma karyuM che.) vagere teozrInAM lakhANonI presa kopI karatA hatA. tyAre roje roja navuM jANavA maLavA sAthe jANe koI navI ja bhAta pADatuM AzcaryakArI lakhANa hoya tema lAge. mahesANAmAM sTezane Utarato mAla pahoMcADavA mATe so gADAM kAma karatAM, tenI jagyAe eka khaTAro Avyo tyAre teozrIe kahyuM ke baso baLadone katalakhAne laI javAnuM kArakhAnuM UbhuM thayuM. ANaMdamAM pahelavahelI dUdhanI DerI thaI tyAre teozrIe kahyuM ke bhAratanAM bALakonA moDhAmAMthI dUdha, dahIM, chAza, dhI, AMcakI levAnuM kArakhAnuM UbhuM thayuM. vilAyatanA kApaDane teozrI eka vilAyatI kahe, bhAratanI milanA kApaDane teo doDha vilAyatI kahe ane koMgresanI khAdIne teo Dabbala vilAyatI kahe. ati AdaraNIya prabhudAsabhAIe paM. zivalAlabhAIne tathA paM. chabIladAsabhAIne mahesANA zrI yazovijayajI pAThazALA taraphathI pa.pU. A. zrI lAvaNyasUrijI. ma.sA.pa.pU.A. zrI amRtasUrijI ma.sA., pU. muni zrI dhurandhara vi.jI (pachI AcArya) ane pU. muni zrI manaka vijayajI ma.sA. pAse cha-cha mAsa rAkhI nyAya, vyAkaraNa, sAhitya vagereno abhyAsa teozrInA dRSTibindupUrvakano karAvyo. zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA-mahesANAmAM vidyArthIo gAmaDAMomAMthI AvatA ane sArA taiyAra thatA, paNa have pachI aMgrejI bhASAnI cAre bAju pravRtti vadhatI jatI hatI. jethI koI paNa pradezamAM jaI sArI rIte jaina dharmanI unnati karI zake, tema ja jaina saMgha-saMskRtinI sArI rIte samajaNa ApI zakvAvALA taiyAra karavA maeNTrika ke tethI vadhu bhaNelA vidyArthIone taiyAra karavAnI eka yojanA nakkI karI ane temAM khAsa karIne vADIbhAI maganabhAI parIkSaka, paM. zrI kuMvarajIbhAI, zrI Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 ) www w woro mar R. "ii gaok Now - Meik r<< to R rAnapu cImanalAla saMghavI (sArA lekhaka) paM.zrI zAMtilAla khemacaMda, zrI mahIpatabhAI Adine taiyAra karelA, tenI sAthe sAthe saMsthAmAM cAlu abhyAsa karatA ucca abhyAsIo jevA ke... goradhanadAsa mAstara, zrI haragoviMdadAsa, paM.zrI zivalAlabhAI,paM. zrI chabIladAsabhAI, paM.zrI pukharAjajI, paM.zrI kapUracaMdabhAI, paM.zrI rikhavacaMdabhAI, paM.zrI kAMtilAla bhUdharabhAI, paM.zrI guNavaMtabhAI, paM. zrI laheracaMda kezarIcaMda, paM.zrI jecaMdabhAI vi.ne taiyAra karavAmAM sArI rIte mahenata lIdhI, ane temanA varada-haste taiyAra thayelAomAMthI paNa Aje je sArA vidvAno najare paDe che jema ke... 5. zrI kAMtilAla nagInadAsa,prajJAcakSuzrI motIlAla mAstara, paM.zrI dhIrUbhAI, paM.zrI rasikabhAI, paM.zrI mANekalAla, paM.zrI lAlacaMdabhAI, paM.zrI vasaMtabhAI dozI, paM. zrI vasaMtabhAI zAha. paM.zrI caMdrakAMtabhAI, paM.zrI ramaNIbhAI, paM.zrI guNavaMtabhAI. uparokta badhA paMDitavaryo pa.pU. prabhudAsabhAInA vArasArUpa che. ane teo sarva jaina saMghamAM samyajJAnanuM dAna uttamottama kare che. e pAkelAM badhAM zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALAnAM aNamola ratno che. pU. prabhudAsabhAInI adhyApana karAvavAnI ajoDa kaLA hatI. sAthe bhAre ja mahenata laI zrI yazovijayajI jaina pAThazALA-mahesANAne uttamottama vidyAdhAma banAvavAmAM teozrIno mahAna phALo che. teozrIe 60 varSa pahelAM lakhela paMcapratikramaNa sUtra sAthe khAsa svAdhyAya karavA jevuM che. jenuM hamaNAM punaH prakAzana thayuM che temaja pa.pU. jinendrasUrIzvarajI ma.sAhebe janatAmAM Arya saMskRtinA khyAla mATe prakAzita karAvyuM che te vAMcavA khAsa vinaMtI. zrI prabhudAsabhAI pAse dhana na hatuM paNa samyagujJAna dhana eTaluM hatuM ke kyAMya ane kyAreya dInatAthI rahyA nathI. khamIra ane kuzaLatAthI jIvyA che. teozrIno parivAra....dharmapatnI zrI divALIbena, pAMca putro zrI hiMmatabhAI, bAbubhAI, hasamukhabhAI, kezubhAI, vasaMtabhAI, putravadhUo paNa teozrInI Arthika saMkaDAmaNamAM nirapekSabhAve sahakArarUpa hatA. A pramANe pU. prabhudAsabhAI dharmaparAyaNa, daDhazraddhALu, dIrdhadraSTA, tattvaciMtaka, zAsanarAgI, vizvahitaciMtaka, mahAvidvattAsabhara purUSa hatA. teozrIne koTi vaMdana ho... (zrImadda yazovijaya jaina saMskRta pAkzALA zatAbdI granthanAAdhAre) Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 paM. zrI pukharAjajI amIcaMdajI spre zrI ratilAla cimanalAla dozI ka gujarAtanuM gaurava ane rAjasthAnanuM ratana eTale paM. zrI pukharAjajI amIcaMdajI koThArI. janmabhUmi : rAjasthAnanuM zivagaMja pAsenuM gAma-vaDagAma karmabhUmi : yazovijayajI jainasaMskRtapAThazALA-mahesANA vi. saM. 1976mAM vaDagAma(zivagaMja)mAM koThArI kuTuMbamAM temano janma thayo. mAtAnuM nAma kaMkubahena ane pitAjInuM nAma amIcaMdabhAI. bhAI-bahena-mAtA ane pitAjI ema cAranuM nAnakaDuM kuTuMba. pitAjI vyavasAyane aMge mahArASTramAM kalyANa pAsenA eka nAnakaDA gAmamAM kuTuMba sahita rahetA. pAMca varSanI hasavA-ramavA-khelavAnI vaye 'zItaLA' nIkaLyAM. zakya upacAro karyA. zarIra svastha thayuM. paNa nayanonuM teja haNAI gayuM. STi gumAvI beThA. pitAjIe lADakavAyA ekanA eka dIkarAnI pAchaLa prathama to khUba kharca karyo paNa dRSTinuM teja pAchuM na apAvI zakyA. prayatno phaLa prApta na karAvI zakyA. tethI chevaTe sarvanI salAha laI rAjasthAna vatanamAM pAchA pharyA. dezI phakIra-bhUvA Adi prayatno paNa ghaNA karyA chatAM kaMI pharaka na paDyo. have dRSTi vAstavikatA tarapha AvI. AvA dRSTihIna putrane zuM zikSaNa ApavuM ? kaI kaLA zIkhavavI ? tevAmAM pU jitendrasAgarajI ma. sA. (pU kailAsasAgarasUrIzvarajI mahArAjAnA pU gurudeva) vihAra karatA vaDagAma padhAryA. putrane pU ma sA pAse laI gayA. badhI vAta karI. ma sAhebe jaNAvyuM ke mahesANAmAM jaina tattvajJAnano abhyAsa karAvatI yazovijayajI pAThazALAmAM dAkhala karo. bhaviSyamAM suMdara jJAna prApta karI sva ane paranA jIvanamAM ajavALAM pAtharaze. jJAna puSpAMjali ma sAnI vAta pasaMda to paDI. paNa ekanA eka putrane eTale dUra kyAM mokalavo ? rAjya juduM, bhASA judI, dRSTihIna dIkaro tyAM ekalo kaI rIte raheze ? kevI rIte bhaNI zakaze ? vagerenA vicAromAM varSa pasAra thaI gayuM. pitAjI taiyAra thAya to mAtAjI nA pADe, mAtAjI taiyAra thAya to pitAjInuM mana pAchuM paDe. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (145) . je. ema. esa . sI . . . * * * * ncvma x - -- kama ( jJAna puSpAMjali) SAnapa chevaTe manane kaThaNa karI putrane laIne mahesANA AvyA. pAThazALAmAM gayA. paraMtu saMsthAnA vahIvaTadAroe vyAvahArika takalIphothI dAkhala karavAnI nA pADI. nirAza thaI pAchA pharavAnI taiyArI karI. upAzraye pU. sAdhu bhagavaMtone vaMdana karavA gayA. bhAgyayoge pU. jitendrasAgarajI ma. sA. tyAM ja hatA. temane badhI vAta karI. teozrIe jAte pAThazALAmAM AvI vahIvaTadArone bolAvI takalIphono rasto kADhyo ane pAThazALAmAM dAkhala karAvyA. saMsthAnuM saMcAlana te vakhate paM. zrI. prabhudAsabhAI becaradAsabhAI pArekhanA hastaka hatuM. teoe svayaM rasa laI aMdha bALakane taiyAra karavAnuM svIkAryuM. prathama mahesANAnI aMdhazALAmAM eka varSa aMdhalipi zikhavADI. tyArabAda pAThazALAmAM abhyAsa cAlu karAvyo. je je viSayano abhyAsa zarU karAve te te badhA viSayo aMdhalipimAM temanI pAse lakhAvI de jethI abhyAsamAM anyanI madadanI AvazyakatA bahu na rahe. mahesANA pAThazALAmAM dAkhala thayA vi saM. 1993, tA. 13-3-37. - pAMca varSa sudhI saMsthAmAM rahI tattvaciMtaka pU. paM. zrI prabhudAsabhAInA hAtha nIce vyavasthita jaina darzana-karmavAda-saMskRta nyAya Adino abhyAsa karyo. vicAronuM ghaDatara paM. zrI. prabhudAsabhAIe karyuM. paM. zrI. varSAnaMdajI tathA paMzrI kuMvarajIbhAI pAse paNa adhyayana karavAno lAbha maLyo. visaM. 1997-98mAM paMzrI chabIladAsabhAI pAse paNa AgaLano abhyAsa karyo. dIrghadraSTA paM. zrI prabhudAsabhAIe potAnA vicAronI pratikRtisamAna daSTihIna zrI pukharAjajI sA. ne prajJAcakSu paMDitajI banAvI mahesANA-pAThazALAmAM ja adhyApaka tarIke vi. saM. 1998, tA. 1-1-1942nA roja niyukta karyA. bAhya cakSu na hatAM paNa jaina darzananA tattvajJAnathI AMtaracA khUlI gayAM. jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazame ciMtananI cetanA pragaTAvI. smaraNazaktie abhuta sahAya karI. adhyApanakArya karAvavAnI sAthe navA-navA graMthonuM suyogya AtmAo pAse zravaNa karI talasparzI jJAna prApta karI abhyAsanuM UMDANa meLavyuM. judA-judA vidyArthIo tathA pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone karmagraMtho, tenA TIkAgraMtho, paMcasaMgraha-karmaprakRti vagere graMthonuM vAraMvAra adhyApana karAvI karmasAhityamAM advitIya nipuNatA prApta karI. jayAM jayAM viSayamAM adhUrapa anubhavAtI tyAM tyAM te viSayanA niSNAta pU. gurubhagavaMto athavA vidvAno sAthe carcA karI tenI saMpUrNatA prApta karavA prayatnazIla rahetA. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (146 ) mA te maer : ocgI " eka ga , ga >> cocii - zAnapuSpAMjali karmasAhityanA prakAMDaniSNAta pU A. devazrI premasUrIzvarajI masA.e potAnA sAdhuo pAse lakhAvela paDibaMdho, ThiIbaMdho, navagaseDhi vagere karmasAhityanA graMtho mudrita karavA pUrve temanI pAse saMzodhana karAvI vidvattAnI pratiSThA karAvI. prakRtie teja, svabhAve saraLa ane karakasaratApUrvakanuM temanuM jIvana hatuM. pa. pU. A. devazrI kIrtisAgarasUrIzvarajI ma. sA. pAse temaNe zrAvakanAM bAravrata uccaryA hatAM. sAmAyika, jinapUjA, ukALela pANI, bAra tithi pratikramaNa, parvatithie pauSadha, nitya cauda niyamanuM dhAravuM, A temanAM niyata anuSThAno hatAM. tapazcaryA karavAnI zArIrika anukULatA ochI hatI chatAM ochAmAM ochuM pAMca tithi ekAsaNa na choDatA. pitAjI to adhyApaka banyA pahelAM avasAna pAmyA hatA. paNa mAtAjInI paricaryA tathA potAnA aMgata kharca mATe saMsthAmAMthI maryAdita ja vetana letA. mAtAjInA avasAna pachI game teTalI moMghavArI vadhI paNa vetanavRddhi kyAreya saMsthAe sAmethI kahevA chatAM svIkArI na hatI. zAstrIya bAbatomAM atyaMta custa hatA. kyAreka A bAbatomAM anya sAthe matabheda thAya to te te samayanA pAMca tyAgI gItArtha mahAtmAone pUchI abhiprAya prApta karI potAnI bhUla thatI hoya to svIkAravA tatpara rahetA. bahumAna svIkAravuM te naitikatAnA smalananuM ke svAbhimAnatAnA bhaMganuM paheluM pagathiyuM che ema teo mAnatA ane tethI zakya prayatna tenAthI dUra ja rahetA. potAnA nakkI karela siddhAMtonA pAlanamAM atiAgrahI rahetA. sAcI vAta kahevAmAM kyAreya saMkoca na anubhavatA. potAnI pAse abhyAsakaratA pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto ke chAtronI abhyAsanI kacAzane teo calAvI na letA, je te vidyArthIo to temanI pAse bhaNavAnI hiMmata ja na karI zakatA. temanI A bhalI lAgaNInA kAraNe temanI pAse adhyayana karela pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto ane vidyArthIo sArA ciMtaka, vivecaka ke abhyAsu banI zakela che. potAnA abhyAsanA nicoDarUpe vyAkaraNanuM sAMgopAMga adhyayana na hovA chatAM saMskRtamAM khUba ja upayogI samAsasubodhikA ane karmasAhityanA AkaragraMthasvarUpa paMcasaMgraha bhAga 1-ra jeno anuvAda paMhIrAlAla devacaMde prakAzita karela. te aprApya banavAthI te ja graMthane sudhArA-vadhArA TippaNIo, praznottarI, sArasaMgraha ane yaMtrothI samRddha banAvI tenuM punaH prakAzana paNa temaNe ja karela, A sivAya anya graMtho paNa temaNe saMpAdita karela, je jaina jagatamAM khUba ja upayogI ane AdarapAtra banela che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali netro tejavihIna hovA chatAM kalpanAzakti ane kSayopazamanA viziSTa prabhAve pagarava u52thI athavA mAtra sparzadvArA paNa AvanAra vyaktine te pichAnI zakatA ane sva-gantavya sthAne ekAkI jaI zakatA. netranI sAthe dhIme dhIme karNa paNa badhiratAne pAmatA hatA. chatAM kyAreya caLa-vicaLa ke vyagra na banatAM svAdhyAyarUpa tapamAM vadhu lInatA keLavatA. adhyayana ane adhyApana e temanuM jIvana hatuM. pU zramaNa-zramaNI bhagavaMtone jJAna-dAna sAthe temanA bhakti-veyAvacca mATe, pAThazALA tathA pU kevalavijayajI ma. sA. AdinA mAdhyame nirdoSa uttama auSadho ane upakaraNa Adi bhAvapUrvaka arpaNa karatA. chellA keTalAka samayathI to paMDitajI pAThazALAno paryAya banI gayA hatA. temanA satprayatno pAThazALAne pagabhara karavAmAM sahAyaka banatA hatA. netrazakti saMpUrNapaNe ane zravaNazakti ghaNA aMze gumAvavA chatAM jIvananA aMtima divaso sudhI temanuM pUjyonI bhakti-vecAvacca ke zAna-dAnanuM kArya avirAma cAlu hatuM. sAmAnya azakti sivAya bAhya koI paNa bImArI vinA jAhera vAtacIta karatAM-karatAM vi saM. 2049 dvitIya bhAdrapada caturthI, tA. 5-10-93nA roja saMdhyA pachI rAtrikALanA prAraMbhe A jagatamAMthI temaNe ciravidAya lIdhI. 147 A rIte saMsthAmAM rahI jemaNe aneka vidyArthIone prabhu cIMdhyA mArge prayANa karAvyuM to bIjA anekane suzraddhALu adhyApaka varga Ubho karI jinazAsanano ratnatrayIno pracAra ane prasAra karyo. 51-51 varSa sudhI aneka pU zramaNa-zramaNI bhagavaMtone jJAna-dAna dvArA ArAdhanAmAM agresara banAvavA pUrato prayatna potAnA thakI karyo te gurjarabhUmine gaurava apAvanAra, paMcaparameSThibhagavaMtonA paramopAsaka paMDitajIne natamastake bhAvasabhara aMjalibaddha praNAma. zrutajJAna parama auSadha che. jema auSadha rogInA rogane dUra karIne Arogya-pradAna kare che. tema zrutajJAna jIvanA Atmaroga rUpI rAgAdine oLakhAvIne Arogya-prAptino mArga dekhADe che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 ) mA mA, mA " ka " . www w w w w xxx : + ma re vanapappAjAla ) sUkSmakSikAnA svAmI paMDitavarya che. zrI zivalAlabhAI ! paM. zrI candrakAnta esa. saMghavI pATaNa 4 jema himAlayamAM Avela mAnasarovaramAM najara nAkhIe tyAM motInA cArA caratA rAjahaMso dekhAya che, jema nagaramAM javelarsanA zorUmamAM najara nAkhIe tyAM suvarNapaTTImAM jaDelAM ratno tathA hIrAo dekhAya che tema nagaranA ane gAmanA AbhUSaNabhUta upAzrayamAM najara nAkhIe tyAre haimasaMskRta prathamA-madhyamA ane uttamAnA divyAdhyayanamAM-divyabhAvomAM ramatA zramaNazramaNI vRMda dekhAya che. A kalpanA nathI paNa hakIkata che, anubhava che. to A sarvAga-suMdara jJAnayajJanA yajamAna koNa? AvRddhagopAlanA mukhethI eka ja javAba zrutipathamAM Ave che ke A yajJanA yajamAna paMDitapravara zrI zivalAlabhAI. gujarAta rAjaya.... banAsanadInA taTa upara patharAyela banAsakAMThA jillo.... kalikAlasarvajJazrInI karmabhUmi evA pATaNa nagarathI 12 gAu dUra kAMkareja tAlukAmAM Avela jAmapura nAmanuM gAma.... ane te gAmamAM zraddhAsaMpanna zrAvakaratna zrI nemacaMdabhAI zreSThI.... ane temanAM dharmapatnI zrI ratilA.... ane temanA suputra zrI zivalAlabhAI paMDitajI.... saMvata 1971, mAgazara vada 4nA avatAra pAmI bAlyAvasthAne mAtA-pitAzrInI pAvanIya chAyAmAM pasAra karIne kuLanA saMskAronA kAraNe ane mAtA-pitAzrInI jJAnopAsanAnI bhAvanAne pUrNa karavA mATe bhAratabhUminA AbhUSaNabhUta zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA-mahesANAmAM maMgalamuhUrte praveza pAmyA. janmAMtarIya viziSTa kSayopazama to hato ja ane temAM paMDita pravarazrI prabhudAsabhAI Adi addabhuta jJAnadAtA guruvaryonI prApti, ane svamAM vinaya-vivekaguNanuM suMdara astitva. A badhA sabaLa nimittonA prabhAvathI lagabhaga 10 varSa sudhI mAtRsaMsthAmAM rahI dravyAnuyoga, vyAkaraNa, nyAya, liMgAnuzAsanAdi ane yogaviSayaka graMthono suMdara ane sUkSma abhyAsa karIne paMDitavarya tarIke taiyAra thayA ane mAtRsaMsthAmAM ja mAtAjInI sevA karavA jJAnadAtAzrI tarIke joinTa thayA. zrI zivalAlabhAI paMDitavaryazrI chabIladAsabhAInA sahAdhyAyI hatA tathA parIkSaka zrI vADIlAlabhAI ane prajJAcakSu paMDitavaryazrI pukharAjabhAI jevA aneka preraNA mitro hatA. vyAkaraNanA viSayamAM vizeSa nipuNatAne dhAraNa karatA hovAthI svakalyANamitrothI preraNA pAmIne tathA atyAre caturvidha saMgha parAyI saMskRtabuka upara jIvI rahela che tema jANIne potAnA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali manomaMdi2mAM saMskRtabuko racavAno manoratha thayo. parAyAM vyAkaraNazAstro upara jIvatA caturvidhasaMghane joIne kalikAlasarvajJazrIne jema abhinava vyAkaraNa racavAno manoratha thayo hato tema. pU. garudevonA maMgala AzIrvAdane laIne saM. 2001nI sAlamAM prathamAbuka racavAno zubhaprayAsa zarU thayo. saM. 2004mAM adhyApanArthe pATaNa Agamana thayuM ane saM. 2005mAM prathamAnI samApti thaI. tatpazcAt saM. 2005mAM madhyamAbukano prAraMbha thayo ane saM. 2008mAM pUrNatAne pAmI. baMne bukanA nirmANa pachI abhyAsaka varge A baMne bukano abhyAsa karI saMtoSa dhAraNa karI paMDitajInA prayAsano suMdara pratibhAva vyakta karyo ane te pratibhAvathI prerAyela paMDitajIe saM. 2031mAM uttamA (trIjI buka)no AraMbha karyo ane uttamA paNa saM. 2035mAM samApta thaI. A traNeya saMskRta bukanA suMda2 adhyayana mATe traNeya bukanI mArgadarzikA (gAIDa) paNa paMDitajIe svayaM racI ane jagatanI sAme najarANAnI jema bahAra mUkI. taduparAMta A traNeya bukano uddhAra jemAMthI karAyo te siddhahemazabdAnuzAsanavyAkaraNanA sUtronI yAdI (traNeya bukasthita) eTale ke bukanA niyamo uparanI sUtrAvalInI 2 pustikA bahAra pADI ema paMDitajIe svajIvanamAM saMskRta viSayaka ATha-ATha pustikAo bahAra pADI jagatanA cokamAM mUkIne adbhuta zrutopAsanA ane zAsanasevA karI svajIvanane dhanya banAvyuM. 149 taduparAMta zrutajJAnanI aneka paraba je pATaNamAM che te pATaNamAM saM. 2004mAM AvI 2050 sudhInA 47 varSa daramyAna saMskRta, prAkRta, nyAya-vyAkaraNa-mahAkAvyavAMcana-karmagraMtha karmaprakRti ityAdi mahAgraMthono abhyAsa karAvI jijJAsu evA zramaNa-zramaNIvRMda-mumukSu AtmAone tRpta karI caturvidha zrI saMghanI zrutajJAnanA dAna dvArA adbhuta sevA karIne mAtRsaMsthAne tathA svakulaneujjvaLa banAvyuM. jeoe mAtra pATaNane ja potAnI karmabhUmi banAvelI te paM. zrIzivalAlabhAInI ciMtanazakti adbhuta hatI. AcAraniSThA prabhAvita kare tevI hatI. tathA paM. zrI chabIladAsabhAInI jema suspaSTa vaktA hatA. AvA pratibhAsaMpanna paMDitajI saM. 2050nA Aso vada 10nA roja kALanA niyata dharmane svIkArI svadehane tajIne paralokayAtrI banyA. ApaNA sarvenIvaccethI jagatanIvacce viharamAna thayA. pUjyazrIno AtmA jyAM paNa viharamAna hoya tyAM sAtA-samAdhine pAme e ja maMgala manISA. je manuSyo jinezvaranA vacanane lakhAve che, teo durgatine pAmatA nathI. temaja mUMgApaNAne, jaDasvabhAvane, andhapaNAne ane buddhivihInatAne pAmatA nathI. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 paM. chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI ja zrI khaMbhAta tAlukA sArvajanika keLavaNI maMDaLanA upakrame yojAyela chaThThA zrI jaina sAhitya samAroha prasaMge sva. paM. varyazrI chabIladAsabhAI saMghavIe mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI ma.sA.nI zrutasAdhanAnI ApelI jhalaka (jaina sAhitya samAroha pustakamAMthI uddhRta) jaina sAhityane advitIyarIte prakAzamAM lAvavAmAM cAra mahAstaMbharUpa cAra mahApuruSo thayA. zrI siddhasena divAkarasUri, zrI haribhadrasUri, kalikAlasarvajJazrI hemacaMdrasUri ane chellA zrImad upAdhyAya yazovijayajI mahArAja jeo upAdhyAyajInA TUMkA nAmathI prasiddha che ane te AjathI lagabhaga traNaso varSa upara thayA. jJAna puSpAMjali sAhityasamrAT vAcakavara zrImad yazovijayajI mahArAja ane khaMbhAta, upAdhyAyajIe zrI (sthaMbhanapura) khaMbhAtamAM paNa sarvagrAhI paMDitane mAnya evA ghaNA graMthonI racanA karI che jemAMnA keTalAMka nAma ahIM jaNAvavAmAM Ave che. upAdhyAyajIe khaMbhAtamAM racela graMtho tathA sAlavArI thayAM che. 'sAdhuvaMdaNA' saM 1721nA cAturmAsamAM vijayAdazamIe; 'mauna ekAdazI 150 kalyANakastavana' saM. 1732nA cAturmAsamAM divALInA divase; 'nizcaya, vyavahAravid zAMti jinastavana' saM. 1732nA cAturmAsamAM; 'brahmagIta' saM. 1738nA cAturmAsamAM; 'jaMbusvAmI rAsa' saM. 1739nA cAturmAsamAM. A dRSTie teozrInAM uparokta comAsAM khaMbhAta thayAM te nizcita thayuM. bIjAM paNa ghaNAM khaMbhAtamAM karelI racanAomAM eka rahasyamaya racanA paNa karyAno ullekha paraMparAgata jANavAmAM Avela e che ke-- upAdhyAyajI jyAre 12 varSa sudhI sarasvatIdhAma zrI kAzImAM abhyAsa karI khaMbhAta padhAryA ane sAMje gurumahArAja sAthe pratikramaNa karatAM sajjhAya bolavAno samaya thatAM gurumahArAje sajjhAya bolavI zarU karI tyAre zrAvakoe gurumahArAja zrI nayavijayajI ma sAhebane vinaMtI karI ke, 'sAheba ! ApanA vidvAn ziSya kAzI jevA vidyAdhAmamAM abhyAsa karI AvyA che to temane sajhAya bolavA do. kaMIka navuM sAMbhaLavA ane jANavA maLe.' gurujIe kahyuM ke, 'bola jazA !' tyAre upAdhyAyajI mahArAje kahyuM, 'sAheba ! sajjhAya to AvaDatI nathI.' tyAre zrAvakomAMthI koIka bolI UThyuM ke, 'bAra varSa Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali kAzImAM bhaNI--rahI zuM ghAsa vADhyuM ?' upAdhyAyajI ma te samaye to cUpa rahyA paNa bIje divase sAyano avasara pAmI Adeza mAgI sajjhAya kahevA mAMDI. vakhata ghaNo vItavA mAMDyo. badhA 151 akaLAyA paNa upAdhyAyajI mahArAje / sajhAya bolavI cAlu ja rAkhI. Takora karanAra Takora karavAmAM utAvaLA hoya che tema akaLAI javAmAM paNa sahuthI AgaLa hoya che. eTale jemaNe AgalA divase Takora karI hatI te ja zrAvake kahyuM ke, 'have kyAM sudhI cAlaze ?' javAbamAM upAdhyAyajI ma. zrI e kahyuM ke--'kAzImAM 12 varSa sudhI vAvelA ghAsanA A to pULA baMdhAya che.' AthI Takora karanAra zrAvaka jhaMkhavANA paDyA ane kSamA yAcI temanI vidvattAnI stuti karavA lAgyA. Avo ja prasaMga amadAvAdamAM 'bhagavatIjI sUtra' uparanI sajhAya mATe banyo che. kalikAlasarvajJa zrIhemacaMdrasUrijI, udayanamaMtrI, mahArAjA kumArapAla, vastupAla-tejapAla AdinA suvarNamaya jIvanathI jvalaMta ane navAMgI TIkAkArazrI abhayadevasUri mahArAjathI ArAdhanAprApta ArAdhyadevazrI sthaMbhanapArzvanAthanA nAme sthaMbhanaura tarIke prasiddha thayela khaMbhAta zaheramAM upAdhyAyajI mahArAja eka vakhata vyAkhyAna ApI rahyA hatA. sabhA teozrInI amRtavANI sAMbhaLavAmAM ekatAna hatI. upAdhyAyajI mahArAjanA vidyAguru eka vakhata khUba ja daridrAvasthAmAM AvI gayelA ane potAnA ziSya ucca koTinA vidvAna ane prakhara vyAkhyAtA banela che ema jANI temanI zodha karatAM karatAM khaMbhAtamAM barAbara cAlu vyAkhyAnamAM ja AvI pahoMcyA. upAdhyAyajIe ekadama temane oLakhI lIdhA ane temane jotAMnI sAthe ja paristhitinuM mApa kADhI lIdhuM ane potAnI amRtarasabharI vANIno pravAha ekadama vidyAnI mahattAmAM pheravyo ane aMte jaNAvyuM ke mArAmAM Aje je kaMIka aMze paNa vidvattA ke vaktRtva joI zako cho te A AgaMtuka mahAnubhAvano ja prabhAva che ema jaNAvI vidyAgurunI oLakhANa ApavA sAthe jJAna, jJAnI tathA jJAnanAM sAdhanonuM bahumAna sUcavatuM evuM asarakAraka vyAkhyAna ApyuM ke jenA prabhAve porisi bhaNAvavAnA samaye tyAM beThelA dareka zrAvaka-zrAvikAoe pote paherelAM suvarNanAM AbhUSaNono gurudakSiNA mATe Dhagalo karI dIdho. AvA jaina zAsananA ziratAja mahAguru temanA ya gurunA caraNomAM dharI dIdhA je (taddana sasto jamAno jemAM zuddha ghI 1 rUA.nuM 21 zera ane ghauM 1 rUA.nA 161 zera maLatA hatA tevA jamAnAmAM) rUA. 70 hajAranI kiMmatanA thAya. Aje jenA cAraso-pAMcaso gaNA bhAvanI dRSTie keTaluM badhuM mUlya gaNAya ! A mahApuruSe prAcInakALanI paddhatie AtmaprazaMsA nahIM ka2vAnA kAraNe ke bIjA koI kAraNe pote potAnA jIvanano kyAMya ullekha sarakhoya karyo nathI. temanA ziSyomAMnA paNa koIe karyo nathI. mAtra teozrInA samakAlIna pU kAMtivijayajIe 'sujasavelI bhAsa' nAmano graMtha racyo che tenA uparathI je kAMI spaSTAspaSTa bInA maLI tema ja temanA banAvelA graMthonA AdhAre temAM sUcavyA pramANe je kAMI bInA maLI te san 1957mAM yazobhAratI prakAzana samiti taraphathI sAhityasevAmAM ane jemaNe pa pU upAdhyAyajI ma zrInA sAhitya pratye atirasa dharAvyo che, atisUjha che te pa pU yazovijayajI (hAla pa. pU A zrImad yazodevasUrIzvarajI) ma. sAhebanA Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali mArgadarzana pramANe "nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrI yazovijaya smRtigraMtha'mAM pragaTa karavAmAM Avela che. 152 upAdhyAyajI ma. sAhebane vidyAnA avatAra kahIe to paNa cAle, kA2Na ke temanA kALamAM temaNe vidyAno eTalo badho phelAvo karyo ke sAmAnya janatA paNa vidyAvyAsaMgI banI hatI ke je saMskRta tema ja nyAyapaddhatithI vAta karI zakatI hatI. nyAya-vyAkaraNa, kAvya, koza, dharmazAstra, yoga vagere koI paNa viSaya evo na hato ke jemAM upAdhyAyajI mahArAje kaMI ne kaMI na lakhyuM hoya. bIjA graMthakAronA saMskRta-prAkRta graMthonAM gujarAtI hiMdImAM bhASAMtaro thAya tyAre upAdhyAyajI mahArAjanA gujarAtI bhASAtmaka 'dravyaguNaparyAyanA rAsa'nuM saMskRtamAM bhASAMtara thayuM hatuM e temanI 'apUrva graMthakAra' tarIke sAbita karatI viziSTatA che. upAdhyAyajI mahArAje sAhitya dvArA jainazAsanano bahoLo phelAvo ane kumatavAdIonA haThAgrahanuM suMdara zailImAM nirasana karyuM che. AjathI lagabhaga traNaso varSa pUrveno te mahApuruSano kALa evo hato ke jo temanA jevA vidvattApUrNa puruSa na pAkyA hota to jaina samAjanI zI paristhiti hota tenI kalpanA sarakhI paNa na AvI zake. teozrIe jaina samAjane sadhdhara banAvavAmAM ane unnata rAkhavAmAM mahAna bhoga Apyo che ane graMtharatnono moTo vAraso Apyo che. upAdhyAyajI mahArAje tarka, Agama, adhyAtma ane yoganA viSayamAM seMkaDo vidvadbhogya graMthonI racanA karI che. eTaluM ja nahIM paNa pado, sajjhAyo, stavano, stutio, rAsAo vagere bAlopabhogya gujarAtI sAhityanI racanA karavAnuM paNa teo cUkyA nathI. zvetAMbara, digaMbara, sthAnakavAsI A traNeya rUpa jainadarzanamAM navIna nyAyanI zailImAM graMthasarjana karanAra tarIke Adi ke aMtarUpa adyApiparyaMta teo ja che. yogaviSayanA prathama vivecanakAra virahAMkita 1444 graMthanA praNetA zAstrakAra bhagavAna pU. zrI haribhadrasUrijI thayA. temanAM vacanonA bhAvane UMDANapUrvaka samajI temanA graMthonI TIkA tema ja svataMtra prakaraNo racanAra upAdhyAyajI mahArAja ja che tethI temanuM laghuhi2bhadra nAma saMpUrNa svarUpe anvarthaka che. kalikAlasarvajJazrIhemacaMdrasUrijI pachI mahAsAmarthyazALI vidvAnonI gaNanAmAM upAdhyAyajInI tulanA karI zake tevA mahAvidvAn jANavAmAM ke sAMbhaLavAmAM AvyA nathI tethI temane dvitIyahemacaMdra kahevAmAM paNa kaMI atizayokti thatI nathI. vidyAdhAma kAzImAM rahI vidyAbhyAsa karatI vakhate eka durjaya paM ziromaNI vAda karavA mATe AvI caDyA. temane vAdamAM jItavA mATe kAzInagaranA samasta vidvAnonuM sAmarthya sarI paDyuM tyAre gurvAzA meLavI pU upAdhyAyajIe jIta meLavI tethI kAzInA vidvAnoe bhegA maLI "nyAyavizArada" biruda ApyuM. tyArabAda kAzImAM ja vidyAbhyAsa karatAM karatAM be lAkha Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *( jJAna puSpAMjali ) zlokapramANa sAhityanuM sarjana karatAM teozrIne kAzInA vidvAnoe "nyAyAcArya" biruda ApyAno ullekha maLe che. tyAM teoe bauddhadarzana vagere ekAMtavAdIonuM khaMDana karavA pAchaLa rahasya nAmAMkita, 'biMdu' nAmAMkita, arNava" nAmAMkita seMkaDo graMtho banAvyA. paNa duHkhanI vAta che ke TUMkA gALAmAM paNa e badhA graMthonI upalabdhi nathI. je kaMI upalabdha che te to temanI racanAnI daSTie 10 TakA ja hoya tema lAge che. chatAM paNa Aje ApaNA mATe eTaluM paNa maLyuM mAnI saMtoSa mAnIe tenA karatAM avAranavAra AvI pariSado yojI khoja karavI ja joIe. upAdhyAyajI mahArAjazrIe "tattvArthabhASya" upara TIkA racI che. temAMno mAtra prathama adhyAya jeTalo ja bhAga maLe che. jenA upara aidayugIna Ai zrImadvijayadarzanasUrIzvarajI ma. sAhebe TIkA racela che tenI huM presakopI karato hato tyAre mane pade pade vicAra karatAM teozrInuM saMkotkIrNa eka eka vacana agAdha pAMDityapUrNa lAgavA sAthe navInatA arpatuM hatuM. to dazeya adhyAyanI TIkA maLI hota to Aje maLatI bIjI tattvArthabhASyanI TIkAomAM koI anerI bhAta pAData ane ghaNuM ja jANavA-vicAravAnuM maLata chatAM Aje je graMtho maLe che te paNa ApaNe mATe to eTalA che ke tene sArI rIte vAMcavAnI vicAravAnI, UMDANamAM utAravAnI paDI che kone? chatAM AvI pariSado suSupta mAnasane jAgrata karavA mATe ati upayogI banaze tevI AzA rAkhavI asthAne nahIM gaNAya. ane e rIte temanA banAvelA graMthonuM vAMcana-manana-parizIlana thAya, anupalabdha graMthonI zodhakhoLa thAya, apragaTa hoya te pragaTa thAya te temanI sAcI sevA che. vaLI temanAM vacano pramANe yathAzakya mArganA pAlanarUpa ochAmAMochI jarUriyAtothI ApaNA jIvanane nibhAvavA jeTalo svArthatyAga keLavIe ke jemAM aMzataH bhUtamAtranI sevAno phALo Ave tema ja temaNe Apelo vAraso jALavI rAkhyo gaNAya. nahIM to vArasAmAM maLelI vastuno durupayoga karanAra akulIna putranI jema ApaNe paNa AvA mahApuruSone anyAya ApI rahyA hoIe ema zuM nathI lAgatuM? to bane teTalA tana-mana-dhana kharce temanA aprakAzita graMthone prakAzamAM lAvavA ane paThanapAThananA moTA vargo, inAmo ane upAdhionI yojanA karavI te hAlanA tabakke atiAvazyaka che. upAdhyAyajI samartha tArkika hatA, eTaluM ja nahi paNa bhArobhAra adhyAtmajJAnI paNa hatA, e teozrInA banAvelA "adhyAtmasAra', "adhyAtmopaniSad', "jJAnasAra' vagere graMthothI spaSTa mAluma paDe che. pUrvanA mahApuruSo zrIjinabhadragaNikSamAzramaNa tathA zrI siddhasenadivAkarajInAM paraspara viruddhavacano dekhAvA chatAM nayApekSa vacanone barAbara saMgata karI ApavAmAM upAdhyAyajI mahArAjanI tulanAtmaka dRSTie ajaba kAma karyuM che. te vartamAna pU.AcAryapuMgavoe dhyAnamAM levA jevuM che. temanA jIvanane lagatI keTalIka kiMvadaMtIo cAlI Ave che ane temAM tathya hovAnI saMbhAvanA ghaNI jaNAya che. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (154) A ( e ja kA" che ... * ke sa mA 1 * prazna che ke " A nipappAjali bAlavayamAM 'bhaktAmarastotra' sAMbhaLavAnI pratijJAbaddha mAtAnI sAthe upAzrayamAM gurumahArAja pAse bhaktAmarastotra sAMbhaLavA javAnuM banatuM. eka vakhata varasAda satata mUzaLadhAra paDavA lAgyo. mAtA upAzraye na jaI zakavAthI dAtaNa karI zakatAM na hatAM. bhUkhyA rahevAnuM thayuM. traNa traNa divasa sudhI bhUkhI rahetI mAtAnI glAni joI putre pUchyuM, "mA! kema khAtI nathI?' mAe potAnI pratijJA saMbhaLAvI. putre kahyuM : "emAM zuM ! huM saMbhaLAvuM" ane mAtAne stotra saMbhaLAvI pAraNuM karAvyuM. varasAda sAta divasa sudhI cAlyo. AThame divase mAtA upAzraye gayAM tyAre mahArAjazrIe saheja pUchyuM ke tamAre to sAta upavAsa thaI gayA haze. tyAre mAtAe kahyuM ke--mArI pratijJA pramANe ApanI pAse mArI sAthe sAMbhaLavA AvatA mArA ja (nAnA) bALake saMbhaLAvyuM. AvuM ja eka vakhata mAtAjInA pratikramaNa mATe baneluM jethI mAnI pAse saMghe jainazAsanano ziratAja tamAro bALaka thaze ane tethI tenI mAgaNI karatAM mAtAe saharSa dIkSA ApI hatI. saM. 1968mAM vaDodarAmAM gujarAtI sAhitya pariSada bharAvAnI hatI. temAM gujarAtI bhASAmAM jaina munionA nibaMdhonI AvazyakatA jaNAtAM pa. pU. yoganiSTha A.bha.zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI ma. sA.ne vaDodarA gAyakavADa sarakAra taraphathI AmaMtraNa maLyuM ane koI jainAcArya ke jemaNe gujarAtI bhASAmAM graMtho lakhyA hoya temanA saMbaMdhI nibaMdha mAMgyo. teozrIe saMskRta-prAkRta-gujarAtI bhASAmAM seMkaDo graMtho lakhanAra upAdhyAyajI yazovijayajI upara nibaMdha lakhyo. temAM teo lakhe che ke upAdhyAyajInuM AMtarika-AdhyAtmika jIvana cItaravuM te to temanA jevA ja koI lakhI zake. mArA jevA alpajJanuM kAma nahIM. huM to mAtra temanuM graMthalakhANa vagere sthUla bAbatonuM bAhyavihAra Alekhana karI zakuM. temaNe lakhelo nibaMdha pariSadamAM vaMcAyo ane te sahune khUba ja gamyo, jethI pariSade ja te chapAvyo jenI pAchaLathI bIjI AvRtti thaI. upAdhyAya ane mahAtmA AnaMdaghanajI anekavAra maLyA hatA. te saMbaMdhI aneka daMtakathAo paNa cAle che. paNa te laMbANa thaI javAnA bhaye atre lakhI nathI. AnaMdaghanajI mahArAja ghaNA ja AdhyAtmika ane nivRttipradhAna hatA. jyAre upAdhyAyajIe AdhyAtmika hovA sAthe aupadezika pravRtti karI. lokakalyANanA mArgane ujjavaLa banAvavA sAthe graMthasarjana karI jaina zAsanane nirAbAdha rIte TakAvI rAkhavAmAM moTo phALo noMdhAvyo che. (jaina sAhitya samAroha pustakamAMthI uddhata) onal Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( jJAna puSpAMjali ) na hastaprata : eka paricaya ane - pU. munirAja zrI ajayasAgarajI ma.sA. 8 prAcIna lekhana-zailInA be prakAra che : eka zilAlekhana ane bIjo hastaprata-lekhana. prAcIna bhAratIya sAhityane Aje ApaNe je rUpamAM prApta karIe chIe teno AdhAra hastaprata che. zAstronI hAthethI lakhela nakala hovAne kAraNe tene hastaprata kahevAmAM Ave che, ke jene pADulipi paNa kahevAya che. kALAMtare mULa nakala naSTa thatI jatI hatI to sAmA pakSe tenI ghaNI nakalo taiyAra thatI rahetI hatI. pratilipi parathI prata zabda Avyo hoya tema jaNAya che. prAcIna dharma-darzana, sAhitya ane saMskRtinI jANakArI mATe hastapratonuM vizeSa mahattva che. kAraNa ke mAtra purAtattvIya samarthanathI itihAsanuM nirmANa sarvAgapUrNa thatuM nathI, itihAsanI satyatA mATe sAhityanI AvazyakatA anivArya che. prAcIna samayamAM jJAnabhaMDAromAM mAtra hastalikhita sAhitya ja upalabdha hatuM. dezamAM hastaprata lakhavAnAM ghaNAM sthAno hatAM. AvA lekhana-sthaLonA AdhAra parathI abhyAsuone vibhinna kuLonI prato ane tenA kuLavizenI viziSTa mAhitI prApta thAya che. kRtionI saMzodhita AvRttinA prakAzanakAryamAM vibhinna kulonI pratonuM khUba ja mahatva raheluM che. hastapratanA prakAro AMtarika prakAra : hastalikhita pratono A rUpavidhAna prakAra che, jemAM pratanI lekhanapaddhatinI mAhitI maLe che. A lekhanapaddhatine ekapAThI, kripAThI, (sAmAnyapaNe bannepaDakhe mULa ane TIkAnA pATha lakhavAmAM AvyA hoya che.) tripAThI, (vacce mULa ane upara nIce, TIkA), paMcapAThI(vacce mULa ane upara DAbe, jamaNe ane nIce TIkA), zuDa(zUDha), UbhI lakhAyela, citrapustaka, svarNAkSarI, rauptAkSarI, sUkSmAkSarI ane sthUlAkSarI vagerethI oLakhavAmAM Ave che. graMthomAM rahelA AvA taphAvato hastaprato kAgaLa para lakhavAnI prakriyA zarU thayA bAda vizeSa prakAre vikasyA hoya tema jJAta thAya che. AvI pratonuM bAhya svarUpa sAduM dekhAvA chatAM aMdaranAM pRSTho jovAthI ja tenI vizeSatAnI jANakArI maLe che. bAhya prakAra : vikramanA caudamAsaikA sudhInI hastalikhita prato ghaNuM karIne lAMbI-pAtaLI paTTI jevA tADapatra para lakhAyelI maLe che. tenA madhya bhAgamAM eka chidra tathA keTalIka vAra yogya aMtare be chidro paNa Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (156 ) << " . " ka sr a tv - " ka " , " mAM mArI ane jo mav - 4 jJAnapappAjali jovA maLe che. A chidromAMthI ekamAM dorI parovavAmAM AvatI jethI vAMcatI vakhate pAnAM astavyasta na thAya. tathA bIjA chidramAM baMdhana avasthAmAM vAMsanI saLI rAkhavAmAM AvatI jethI ghaNAM pAnAMvALI jADI prata hoya to tenAM pAnAM lasarIne Agho-pAcho na thAya. A ja dorI vaDe pratane banne bAju pATalIo mUkIne kalAtmaka rIte bAMdhI devAmAM AvatI. tADapatro paranuM lakhANa sahIthI tathA kotarIne ema be prakAre lakhAyela maLe che. kotarIne lakhavAnI praNAlI khAsa karIne orissA, AMdhrapradeza, tAmilanADu, kerala tathA karNATakanA pradezamAM rahevA pAmI ane sahIthI lakhavAnI prakriyA zeSa bhAratamAM rahevA pAmI. kAgaLanA upayoganI zarUAta bAda A ja tADapatrone Adarza mAnIne kAgaLanI prato paNa zarUAtamAM moTA-moTA ane lAMbA patro para lakhavAmAM AvatI. paNa pAchaLathI A kada suvidhA anusAre saMkocAI gayuM. jaina bhASyakAro, cUrNikAro ane TIkAkAronA mate AvA tADapatronI laMbAI ane pahoLAInA AdhAre pAMca prakAro kahevAya che. 1. gaMDI : pratanI laMbAI ane pahoLAI eka samAna hoya tene gaMDI prakAra kahevAya che. 2. kacchapI : pratanI banne kinArI saMkucita tathA vacce phelAyela kAcabA jevA AkAranI pratane kacchapI prata kahevAmAM Ave che. 3. muSTi: je prato muThThImAM samAI jAya teTalI nAnI hoya tevI pratone muSTi prakAranI prato kahevAmAM Ave che. 4. saMpuTa phalaka : lAkaDAnI paTTIo para lakhAyela patrone saMpuTa phalaka prakAra kahevAmAM Ave che. 5. chedapATI (chivADI) : "chedapATI' e prAkRta zabda "chivADI'nuM saMskRta rUpa che. A prakAranI pratomAM pAnAMnI saMkhyA ochI hovAne kAraNe pratanI jADAI ochI hoya che paraMtu laMbAI ane pahoLAI yogya pramANamAM hoya che. uparokta pAMca prakAro sivAya vartamAnamAM anya prakAro paNa maLe che. 1. gola: "pharamAna'nI jema goLa kuMDaLI prakArathI kAgaLa ane kApaDa para lakhAyela graMtho paNa maLe che, jene aMgrejI bhASAmAM Scroll kahe che. 20 mITara jeTalI laMbAI hovA chatAM tenI pahoLAI sAmAnya-sarerAza ja hoya che. jainavijJaptipatra, mahAbhArata, zrImad bhAgavata, janmapatrikA vagere kuMDaLI AkAramAM maLatAM rahe che. 2. gaDI : aneka prakAre gaDI karAyela lAMbA-pahoLA vastra ke kAgaLano paTTo paNa maLe che. sAmAnya rIte AmAM yaMtra, koSTaka, ArAdhanA paTTa, aDhIdvIpa vagere AlekhAyela maLe che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '157) .. A bapes w ww w bhA.ja . .... A mahI ja che 'ma ( rAna! Saa 3. guTakA : sAmAnya rIte hastapratonAM pAnAM khullAM ja hoya che paraMtu keTalIka vAra pAnAM (patro)nI madhyamAM silAI karIne athavA bAMdhIne pustakAkAre be bhAgomAM vibhAjita karI devAmAM Ave che. AvA pAnAvALI pratone guTakA tarIke oLakhavAmAM Ave che. te vahInI jema uparanI bAju tathA sAmAnya pustakanI jema paDakhAnI bAjumAMthI khUle tevA ema be prakArathI bAMdhelAM maLe che. jADA pUMThAnA AvaraNamAM baMdhAyela AvA guTakA nAnAthI mAMDIne bRhatkAya sudhInA hoya che. moTA bhAge AvA guTakAne lapeTIne bAMdhavA mATe sAthe dorI paNa lAgela hoya che. A sivAya tAmrapatra ane zilApaTTa vigere para paNa graMtho lakhAyela maLe che. hastaprata Alekhana pATha : hastapratanuM lakhANa sAmAnyapaNe mAMgalika zabdo ane saMketothI zarU thaI mAMgalika zabdo ane saMketothI pUrNa karavAmAM Ave che. kALAMtare lekhana-zailImAM parivartana thatuM jovA maLe che. vikramanI 14mI15mI sadImAM pratanI madhyamAM catuSkoNiya phullikA-khAlI sthAna jovA maLe che, je mULa to tADapatromAM dorI parovavA mATe khAlI jagA choDavAnI praNAlInA anukaraNa rUpe gaNAya. pachIthI A AkRti kALakrame vAvanAM pagathiyAM jevo AkAra dhAraNa karIne dhIre-dhIre lupta thatI gaI che. zailInI jema lipi paNa parivartanazIla rahI che. vikramanI 11mI sadI pahelAM ane pachInI lipimAM ghaNo taphAvata jovA maLe che. eka vAyakA anusAra TIkAkAra zrI abhayadevasUri dvArA prAcIna pratonA abhyAsa daramyAna paDatI muzkelIonA nivAraNa mATe jaina lipipATI prasthApita karavAmAM AvI ane tyArathI te ja pATI sadIo sudhI mudraNayugaparyata sAmAnya parivartana sAthe sthapAyelI rahI. paDImAtrA-pRSThamAtrAnuM ziromAtrAmAM parivartana e khAsa taphAvata rahyo hoya tema jANavA maLe che. yogya abhyAsa hoya to pratanA AkAraprakAra, lekhanazailI tathA akSaraparivartananA AdhAre koI paNa prata kaI sadImAM lakhAyela che tenuM sacoTa anumAna saraLatAthI lagAvI zakAya che. patrAMka : tADapatra ane tenA pachI kAgaLanI zarUAtanA yugamAM patrakramAMka be prakAre lakhAyelA jovA maLe che. DAbI bAju sAmAnya rIte saMskRta bhASAmAM kyAreka ja bane tevA viziSTa akSarayukta saMketo je romana aMkonI jema zataka, dazama ane ekama mATe judA-judA hatA ane uparathI nIcenI tarapha lakhavAmAM AvatA hatA. AvA akSarAMkono upayoga prAyazcitta graMthomAM hrasva-dIrgha "InI mAtrA sAthe caturguru, Salaghu vagerenA upayoga mATe paNa thayelo jovAya che. pRSThanI jamaNI bAju sAmAnya aMkomAM pRSThaka lakhAyela jovA maLe che. amuka vakhate graMthAvalIrUpe lakhAvAyela ekathI vadhu graMthone saLaMga kramAMka apAyelo jovA maLe che. AvA graMtho upara kvacit eka khUNAmAM jhINA akSare lakhAyela cora aMka paNa jovA maLe che. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (158 daw :ka : jema jJAna puSpAMjali prata zuddhikaraNa : prata lakhatI vakhate bhUla na rahI jAya te mATe jarUrI satarkatA rAkhavAmAM AvatI hatI. eka vakhata lakhAI gayA pachI vidvAna sAdhu vagere te pratane pUrNarUpe vAMcIne azuddha pAThane bhUMsIne, suMdara rIte chekIne ke chUTI gayela pAThone haMsapAda' vagere jarUrI nizAnI sAthe paMktinI vacce athavA bAjunA hAMsiyA vagere jagAmAM jarUra paDye olI-paMkti kramAMka sAthe lakhI detA hatA. pATha bhUsavA mATe pIMchI, tulikA, haratAla, saphedo, gerU vagereno upayoga thato hato. vAMcana upayogI saMketo : hastapratonA lakhANamAM zabdonI vacce-vacce atyAranI jema khAlI jagyA mukAtI na hatI paNa saLaMga lakhANa lakhavAmAM AvatuM hatuM. amuka prato upara vidvAno pAchaLathI vAcakonI saraLatA khAtara pado upara nAnI-nAnI UbhI rekhA karIne padaccheda darzAvatA hatA. amuka pratomAM kriyApado upara alaga nizAnI karAyelI maLe che. vizeSya-vizeSaNa vagere saMbaMdha darzAvavA mATe zabdo upara paraspara samAna sUkSmanizAnIo karatA hatA. zabdonAM vacana-vibhakti darzAvavA mATe 11, 12,13, 21, 22, 23. (11 eTale prathama eka vacana) vagere aMko paNa lakhAtA hatA, to saMbodhana mATe "he lakhAyela maLe che. jo caturthI thaI hoya to te jaNAvavA mATe 'hetI' A rIte lakhavA pUrvaka hetvarthe caturthI jevA saMketo paNa kyAreka ApavAmAM AvatA. saMdhiviccheda darzAvavA mATe saMdhidarzaka svara paNa zabdo upara saMdhisthAnamAM sUkSmAkSare lakhAtA hatA. zloko para anvayadarzaka aMka paNa kramAnusAra lakhavAmAM AvatA hatA. dArzanika graMthomAM pakSa-pratipakSanA aneka staro sudhI niraMtara carcAo Ave che. AvI carcAono AraMbha ane aMta darzAvavA mATe banne jagyAe dareka carcA mATe alaga-alaga prakAranA saMketo maLe che. pratavAMcananI saraLatA mATe karAyelI A nizAnIo ghaNA ja jhINA akSarothI lakhAyelI hoya che. akSara : sAmAnyapaNe vAMcavAmAM sugamatA rahe te rIte madhyama kadanA akSaromAM prato lakhAtI hatI, paNa pratanA avacUri, TIkA vagere bhAgo tathA kyAreka AkheAkhI prato paNa jhINA-sUkSma akSarothI lakhAyela maLe che ke jenuM vAMcana paNa Aje sugama nathI. Azcarya pamADe tevI vAta che ke jene vAMcavAmAM paNa AMkhone kaSTa paDe che tevI prato vidvAnoe lakhI kevI rIte haze? to paNa hakIkata e che ke AvI prato lakhAI che ane hajAronI saMkhyAmAM lakhAI che, vihAra daramyAna sagavaDatAthI vadhu pramANamAM prato sAthe rAkhI zakAya tevI eka mAtra paropakAranI bhAvanAthI ja. vRddhAvasthAmAM vAMcanamAM anukULatA rahe e mATe bArasAsUtra jevI prato moTA-cUlAkSaromAM lakhAyelI jovA maLe che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 citramaya lekhana : keTalAka lekhako lakhANanI vacce sAvadhAnIpUrvaka evI jagA choDI detA hoya che ke jenAthI aneka prakAranA corasa, trikoNa, SaTkoNa, chatra, svastika, agnizikhA, vaja, DamaruM, gomUtrikA, OM hrIM vagere AkRti citro tathA lekhaka dvArA icchita graMthanAma, gurunAma athavA je-te vyaktinuM nAma ke zloka-gAthA vagere dekhI ke vAMcI zakAya che. eTale ja AvA prakAranAM citrone muni zrI puNyavijayajIe 'riktalipicitra'nA nAmathI oLakhavA jaNAvela che. AvI ja rIte lakhANanI vacce khAlI jagA na choDatAM kALI sahIthI lakhAyela lakhANanI vacce keTalAka akSaro cIvaTa ane khUbIpUrvaka lAla sahIthI evI rIte lakhatA ke jenAthI lekhanamAM aneka citrAkRtio nAma athavA zloka vagere dekhI-vAMcI zakAya che. AvA prakAranAM citrone 'lipicitra' tarIke oLakhavAmAM Ave che. A uparAMta citramayalekhanano eka prakAra 'aMkasthAnacitra' paNa che. jemAM, patra kramAMkanI sAthe vividha prANIo, vRkSa, maMdi2 vagerenI AkRtio banAvI tenI vacce patrakramAMka lakhavAmAM Ave che. jJAna puSpAMjali amuka pratomAM madhya ane pArzvaphullikAonuM khUba ja kalAtmaka rIte citraNa karAyeluM jovA maLe che. keTalIka vakhata AvI prato sonA-cAMdInA varakha ane abhrakathI suzobhita jovA maLe che. AvI prato khAsa karIne vikrama saMvata 15mIthI 17mI sadI daramyAnanI jovA maLe che. amuka pratonAM prathama tathA aMtima pRSTho upara paNa khUba ja suMdara raMgIna rekhAcitro dorAyelAM jovA maLe che, jene 'citrapRSThikA'nA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. ghaNI pratomAM pArzvarekhAo paNa khUba ja kalAtmaka rIte banAvavAmAM AvatI hatI. sacitra prata : citrita pratonI paNa potAnI alaga ja vistRtakathA che. pratomAM maMgalasthAnIya ekAda-bethI mAMDIne moTA pramANamAM suvarNa sahI tathA anya vividha raMgothI banAvela sAmAnyathI mAMDI khUba ja suMdara ane surekha citro dorAyelA maLe che. AlekhananI cAre bAjunI khAlI jagAmAM vividha prakAranI suMda2 vela-latA-maMjarI tathA anya kalAtmaka citro paNa dorAyela jovA maLe che. jaina citrazailI, koTA, mevADI, jayapurI, bUMdI vagere aneka citrazailIomAM citrita prato maLe che. citrazailI ane emAM vaparAyela raMgo vagerenA AdhAre paNa pratanI prAcInatA nakkI thaI zake che. lekhana kArya : sAdhuo ane zrAvako bhaktibhAvathI vyApaka pramANamAM uttama prakAranA graMthalekhananuM kArya karatA hatA. ghaNA zrAvako lahiyAo pAse paNa graMtho lakhAvatA hatA. kAyastha, brAhmaNa, nAgara, mahAtmA, bhojaka vagere jAtinA lokoe lahiyA tarIke prato lakhavAnuM kArya karyuM che. prata lakhanArane lahiyA kahevAya che. temane pratamAM lakhelA akSaro aMdAje gaNIne mahenatANuM cUkavavAmAM AvatuM hatuM. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *--*( jJAna puSpAMjali ) lekhana sAmagrI : patra, kaMbikA, doro, gAMTha(graMthi), lipyAsana(tADapatra, kAgaLa, kApaDa, bhojapatra, agarapatra vagere lipinA Asana), chaMdaNa, sAMkaLa, sahI(mazI, mesa, kAjaLa), kalama, oliyA(kAgaLa para oLI-lITI upasAvavA mATe sarakhA aMtare khAsa DhabathI bAMdhelA dorAvALuM phAMTiyuM), ghaMTo, jUjavaLa, prAkAra vagere lekhana sAmagrIno upayoga thato hato. graMtha saMrakSaNa : jaina pratalekhana ane sajAvaTa para eTaluM dhyAna ApavAmAM AvatuM hatuM ke eka vAra jovA mAtrathI evI sughaDatA, suMdaratAnA AdhAre ja khabara paDI jAya ke A jainamata che ke anya. pUrvAcAryoe jeTaluM dhyAna lekhana para ApyuM teTaluM ja dhyAna saMrakSaNa para paNa ApyuM. graMthone rezamI athavA lAla moTA kapaDAmAM lapeTIne khUba majabUtIthI bAMdhIne lAkaDA athavA kAgaLanI banela peTIomAM surakSita rAkhavAmAM AvatA hatA. jJAnane ja samarpita jJAnapaMcamI jevA tahevAro para te graMthonuM pratilekhana-paDilehana-pramArjana karavAmAM AvatuM hatuM. DhIluM baMdhana e aparAdha tarIke samajavAmAM AvatuM hatuM. pratonA aMtamAM pratilekhana saMlagna maLatA vividha zlokamAMthI eka ati pracalita zlokamAM khAsa cetavaNI ApavAmAM Avela che ke "rakSet zithinnavaMdhanata". A ja rIte pANI, khanija, agni, uMdara, cora, mUrkha tathA para-hastathI pratanI rakSA karavAnI cetavaNIo paNa maLe che. kayAreka potAnA hAthe khUba ja mahenatathI lakhAyela prata pratyenI lAgaNIo pratilekhaka A zloko-padyo dvArA pragaTa thatI jovA maLe che. prata vAMcatI vakhate ene pUMThAmAM sAcavIne rAkhavAmAM AvatI tema ja vAMsanI jhINI paTTIothI banAvela sAdaDI jevI kavaLImAM graMthane surakSita lapeTIne rAkhavAmAM Avato. kahevAya che ke mudraNayuga AvavAthI graMthonA abhyAsuo mATe khUba savalato UbhI thaI che. jemAM graMtha upalabdhatA, zreSTha saMpAdana vagere pAsAMo eka mahattvapUrNa tathya che paraMtu vAcako mATe atyaMta upayogI evI vibhakti-vacana saMketa jevI uparokta savalato sAthe eka paNa prakAzana thayela jovA maLatuM nathI. mudraNakaLAe graMthonI sulabhatA avazya karela che paraMtu kyAMka e bhulAI jAya che ke sulabhatAno matalaba saraLatA eTale ke-mahApuruSonA graMthagata kathananA ekAMta kalyANakArI yathArtha hArda sudhI pahoMcavuM nathI thato; saraLatA to ekAgratA, puruSArtha ane samarpaNathI prApta gurukRpAnuM ja pariNAma hoI zake che... (AMzika-AdhAra-muni puNyavijayajI likhita bhAratIya jainazramaNa saMskRti ane lekhanakaLA.) Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11) - * - * * * * * * - - - - - - - - - zAnapuSpAMjali ) kalikAlamAM benamUna evuM zrutasaMrakSaka, samuddhAraka ane saMvardhaka AcAryazrI kailAsasAgarasUri \ jJAnamaMdira-kobAtIrtha / pa. pU. munirAjazrI ajayasAgarajI ma. sAheba 8 Adhunika yugamAM mokSamArganA be mukhya AdhArastaMbha che : (1) jagatane AdhyAtmika prakAzapuMja ApanAra jinabiMbanI bhaktibhAva sahita pUjA ane (2) jinAgamanI jJAnalakSI upAsanA. A banneno samanvaya arthAt zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobA tIrtha. jina zAsananI pramukha saMsthAomAM A kendra khUba ja alpa samayamAM AgavuM sthAna prApta karyuM che. atre dharma ane ArAdhanAnI eka-be nahIM paNa vividha prakAranI pravRttiono mahAsaMgama thayo che. A kendra dvArA saMpanna kAryothI lAbhArthIonI saMkhyA roje-roja vadhatI rahI che. derAsara eka tIrtharUpe prasthApita banyuM tathA vizALa jJAnasAgararUpa adhyayana kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira Aje sauthI vizALa ane sauthI sakriya jaina jJAnabhaMDAra che. - zrI jinazAsananA ekAMta kalyANakArI paNa upekSita prAcIna jJAnavArasAne surakSita karI jinazAsanane samarpita paNa e jJAnavArasA sudhI pahoMcavAmAM lAcArI anubhavatI vartamAna ane bhAvI pratibhAo sudhI A jJAnavArasAne pahoMcADavAnA dhyeyane varela AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdiranI pravRttio tathA ahIM upalabdha mAhitI ane suvidhAonI eka jhalaka ApavAno atre prayAsa karavAmAM Avyo che. AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdiranA uddezo: 1. dhArmika-sAMskRtika vArasAnuM saMrakSaNa : ApaNA prAcIna vArasArUpa hastaprata, kalA sthApatyonuM ekatrIkaraNa, saMrakSaNa ane upayoga tathA saMzodhanathI prApta jJAnano bahu uddezIya hakArAtmaka prasAra karavo. 2. bRhad jaina sAhitya ane sAhityakAra koza pariyojanA : A pariyojanAnuM mukhya kArya che(a) tamAma upalabdha jainasAhityanI vistRta sUci taiyAra karavI jemAM : tamAma hastalikhita jainasAhityanI vistRta sUci taiyAra karavI. tamAma mudrita jaina sAhityano vistRta sUcipatra taiyAra karavo. (A) prAcIna-arvAcIna jaina vidvAno(zramaNa ane gRhastha banne)nI paraMparA ane emanA vyaktitva ane kRtitvathI joDAyela jANakArI saMgRhIta karavI. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (162 ) A ja ma ga >> a " ke " . " ma ma ma ma ma vie're << jJAna pappAjali prakAzana aprakAzita jainasAhityanuM sUcipatra taiyAra karavuM. aprakAzita athavA azuddha prakAzita jaina sAhityane saMzuddha karIne prakAzita karavuM, (kha) karAvavuM. (ga) vartamAna dezakALane anurUpa zruta saMvardhaka ane bodhadAyaka sAhitya prakAzita karavuM, karAvavuM. 4. adhyayana ane adhyApananI suvidhA pUrI pADavI bhAratabharamAM vihAra karatA tathA cAturmAsa daramyAna sthiratA karatA pUjya sAdhusAdhvIjI bhagavaMtone emanA adhyayana-adhyApana arthe sAmagrI pUrI pADavI. sva-para kalyANa karanAra gItArthanizrita suyogya mumukSuone adhyayana ane saMzodhana mATe saMgRhIta mAhitI, saMdarbho ane pustako pUrAM pADavAM. 3. durlabha hastalikhita ane mudrita graMthonI phoTosTeTa nakalo vaMdanIya sAdhu-bhagavaMto tathA suyogya adhyayanakartAone pUrI pADavI. vidvAnone aprakAzita zruta-sAhitya prakAzana karavA mATe prerita karavA sahayoga tathA mArgadarzana ApavuM. lokone emanA gauravavaMtA bhUtakALa ane pUrvajonI mahAna upalabdhionuM darzana karAvavuM jenAthI emanA pratye ahobhAva utpanna thAya tathA teo jainadharmadarzana tathA saMskRtimAM potAnI jijJAsAnI abhivRddhi karatA thAya. pazcimI saMskRti tarapha AkarSAyelAM bALa-yuvA jana-mAnasane bahAranI saMskRtinA AkramaNa sAme jAgrata karI cAritra-vikAsalakSI pravacana, kAryakrama, zibira, goSThI, vArtA ane satro vagerenuM sArthaka Ayojana karavuM. ApaNA dezamAM prathama ane anupama evuM A jJAnamaMdira Aje aneka sevAlakSI yojanAo sAthe potAnA nimnalikhita bhAga-vibhAgonA sathavAre pragatinA paMthe pravRttio karI rahyuM che. devardhvigaNi kSamAzramaNa hastaprata bhAMDAgAra - zratoddhAraka devardhvigaNi kSamAzramaNanI amara smRtimAM jaina ane Arya saMskRtinA amUlya khajAnArUpa A hastaprata saMbhAganuM nAmakaraNa karavAmAM AvyuM che. ahIM Agama, nyAya, darzana, yoga, sAhitya, vyAkaraNa, jyotiSa, Ayurveda, itihAsa vagere viSayo saMbaMdhita lagabhaga Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --* ( jJAna puSpAMjali ) 2,00,000 prAcIna hastalikhita graMthono vizALa jJAnabhaMDAra saMgRhIta che jemAM lagabhaga 2500 prAcIna tADapatrIya graMtha viziSTa rUpe saMgRhIta che. A saMgrahamAMnA ghaNA badhA graMtho to evA che je anyatra durlabha hoI aNamola banyA che. AmAMthI keTalAka graMthonI viziSTatAo A prakAre che-kartAnA hastAkSarathI lakhela prata, prasiddha vidvAna dvArA likhita prata, suMdara citrothI citrita prato, kalAtmaka ane suMdara akSarothI lakhAyela prata, viziSTa vidvAno vaDe saMzodhita prata sonerI ane rUperI syAhI vaDe lakhela prata vagere. A graMthonI surakSA mATe vizeSa rUpathI hAtha banAvaTanA kAgaLanuM AvaraNa lagAvAyuM che ane khAsa prakAre banAvela kATha-maMjUSAomAM (uttama koTInAM sAgavAnanA lAkaDAnAM kabATomAM) surakSita rAkhavAnuM kArya pragati para che. sAthosAtha pAraMparika Dhabe ane adyatana saMsAdhanothI A vArasAnI jALavaNI karAya che jenAthI bhaviSyamAM koI kSatino sAmano na karavo paDe. atre saMgRhIta hastapratonI sUcinA kamyuTarIkaraNanuM kArya pragati para che. hastaprata bhAMDAgAramAM saMgRhIta amUlya ane durlabha hastapratone mAIkrophilma skeniMga vaDe surakSita karavAnI yojanA paNa che. prAcya vidyAnA vividha viSayomAM saMzodhana mATe tajajJone enI phoTosTeTa kopI upalabdha karAvavAnI vyavasthA che jeno saMzodhaka muni bhagavaMto ane agragaNya vidvAno lAbha laI rahyA che. A hastaprata bhAMDAgAra bhAratanA jaina jJAnabhaMDAromAM ja nahIM paraMtu anya graMthAlayomAM paNa ajoDa ane agragaNya sthAna dharAve che. Arya sudharmAsvAmI zrutAgAra bhagavAna mahAvIranI vANIno AgamavAraso jemanA pasAyathI zrIsaMghane maLyo che te Arya sudharmAsvAmIne samarpita A vibhAga mudrita pustakonuM vyavasthApana kare che. A vibhAgamAM jaina ane bhAratIya saMskRti saMbaMdhita lagabhaga 1,11,000thI paNa vadhu mudrita pustako ane prato surakSitapaNe saMgRhIta che. A saMgrahane eTalo samRddha karavAnI yojanA che ke jainadharmathI saMbaMdhita koI paNa jijJAsu ahIM AvIne potAnI jijJAsA paritRpta karIne ja jAya. A pustakonI vizada mAhitI kayUTara para upalabdha che je anyatra kyAMya paNa A prakAranA graMthAlayamAM nathI. AryarakSitasUri zodhasAgara AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdiranA A prakalpanuM eka mukhya dhyeya jaina paraMparAne anurUpa jainasAhityanA saMdarbhe gItArthanizrita zodhakhoLa | adhyayana-saMzodhana arthe yathAsaMbhava sAmagrI ane suvidhAo bakSIne ene protsAhita karavAnuM ane saraLa / saphaLa banAvavAnuM che. A anubhAgamAM jijJAsuone sarva prakAranI mAhitI jhaDapabhera upalabdha karAvAya che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali ) sUcikaraNa abhyAsuone jJAnamaMdiramAM upalabdha sarva prakAranI adhyayana sAmagrI jema kekRti, prakAzana, pustaka, hastaprata, saMgrahAlayamAM rahelI purAvastu vagere jevA viSayamAM tAtkAlika jhINavaTabharI mAhitI maLe te hetusara viziSTa prakArano kamyuTara progrAma ahIM vikasita karAyo che jenAthI tamAma saMgRhIta hastaprato ane pustakonI vistRta mAhitI kamyuTaramAM saMgRhIta karAya che. A mAhitI tarkasaMgata rIte ATha vibhAgomAM vaheMcavAmAM AvI che. 1. kRti athavA racanA saMbaMdhI mAhitI kRti eTale ke kartA je navI racanA kare che. jema ke kalpasUtranI racanA pU. bhadrabAhusvAmIjIe prAkRta bhASAmAM karI hatI. ene samajAvavA mATe bIjI ghaNI kRtio-anuvAda vagere paNa judA-judA kartAoe judI-judI bhASAomAM karI ane teonuM prakAzana paNa alagaalaga jagyAethI aneka prakAzakoe judI-judI rIte karyuM. jyAre jaina saMskRta sAhityano itihAsa (4 bhAga) jevA eka prakAzanamAM eka ja kRti aneka bhAgomAM vaheMcAyelI hoI zake che, to sudhArasa stavana saMgraha jevA prakAzanamAM judA-judA kartAoe banAvela bhagavAnanAM stavano jevI 50 ke vadhu svataMtra kRtio paNa hoI zake che. kRti ane prakAzanano A bheda vartamAnanI koI paNa sUcikaraNa paddhatimAM bheda pADIne spaSTapaNe batAvela nathI. emAM kRti ane prakAzana agara prata mahad aMze eka ja gaNavAmAM Ave che. kRti parivAranI vibhAvanA sarvaprathama vakhata ahIM ja spaSTapaNe vikasita thayela che jemAM je te kRti upara lakhAyela badhI ja kRtio je te kRtinA putrarUpamAM kamyuTara para bharavAmAM Ave che. Ama putra-pautra-prapautra AdirUpe bharAyela mAhitInA AdhAre dareka mUla kRti mATe AkhuM vaMzavRkSa UbhuM thaI jAya che. kalpasUtra jevI kRtinA parivAramAM to 250thI vadhu sabhyo noMdhAyA che. eTale ke kalpasUtra upara niryukti, TIkA, avacUri, TabArtha, bAlAvabodha Adi maLIne 250thI vadhu thavA jAya che. enAthI kRtinI oLakhANa khUba ja spaSTa ane sugama banI jAya che. kRtinAM vividha rIte maLanArA eka ke vadhu nAma, eka ke vadhu Adi ane aMtimavAkya, kRtinuM svarUpa (jema ke mULa, TIkA, bhASya, vRtti, chAyAnuvAda, anuvAda, adhyayana, sArAMza vagere). katinA eka ke vadhu kartA AdinI vigata, racanA prazastimAMthI maLatI kartAnI paraMparA (jemAM guru, ziSya vagerenAM nAma ane samaya vagere), kRtinI eka ke vadhu bhASAo, graMthAjha, parimANakula gAthA zlokAdi, adhyAyAdi, kRtino gadya-padya vagere prakAra, racanAvarSa, racanAsthaLa jevI mAhitI praviSTa karAya che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (165 ) = asara >>r work * - - - we rk:e << te khaba jJAnapuSpAjali kRti ane kRti-parivAranI sabhyonI kRtionI mAhitIno saMbaMdha prakAzana, hastaprata ane vidvAnanI sAthe yathopalabdha joDavAmAM Ave che. nikaTa bhaviSyamAM sAmayiko-meMgejhinomAM chapAyelI ullekhanIya kRtiono paNa AmAM samAveza karavAmAM Avaze. kRtionA viSayAMkana (subject coding)nI paNa eka AgavI paddhati aro vikasAvavAmAM AvI che, je dareka varganA vAcaka mATe khUba ja upayogI ane asarakAraka nIvaDaze. enI sahAyathI kRtimAMnA bahu ja spaSTatA rahe te rIte tAravelA upayogI viSayonI ThIka-ThIka jhINavaTabharI vigata adhyAya, peTA adhyAya sudhInI paNa maLI zake che, jethI vAcakane enA icchita viSaya mATe AkhA daLadAra pustakane na pheMdavuM paDe. 2. prakAzana saMbaMdhI mAhitI : prakAzananAM eka ke vadhu pracalita nAma, khaMDa ane bhAga vagere, AvRtti, eka ke vadhAre prakAzakanAM nAma, prakAzana sthaLa, prakAzana varSa, pRSTha, prakAzana saMbaMdhI vizeSa mAhitI, eka ke vadhu saMpAdaka-saMzodhaka-saMgrAhaka-saMyojaka-saMkalanakAra, eka ke vadhu graMthamALA saMbaMdhI mAhitI vagere bAbatonI mAhitI kamyuTara para samAvI levAya che. prakAzanamAM rahela dareka kRtinI mAhitI paNa vyavasthitapaNe noMdhavAmAM Ave che. jema ke sajjana sanmitra jevA mahAkAya prakAzananI to 1000thI vadhu kRtio noMdhavAmAM Avela che. lAibrerI progrAmamAM eka vadhu ati upayogI suvidhA upalabdha karavAmAM AvI che jenA anvaye pratyeka prakAzana mATe lAkSaNikatA-sUcaka zabdonA saMyojana mATe bhinna-bhinna pratinidhi samUha banAvyA che. A anvaye akSara, anuSThAna, pariziSTa, prakAzana, vAcaka, mudraNa prakAra, saMgraha vagere mULa samUha aMtargata savAsothI paNa vadhu lAkSaNikatA-sUcaka zabdono samAveza thAya che. koI paNa prakAzanane enI lAkSaNikatA, svarUpa, klevara, upayogitA tathA saMbaMdhita vAcako mATe A zabdonA koDa lagAvAI rahyA che. enAthI vAcakone saMdarbha sevAmAM pahelAM karatAM vadhu jhaDapa AvI che tathA AvAM prakAzana jene saMbhavataH emanAM nAmathI zodhavAM lagabhaga azakya lAgatAM hatAM te Aje sAmAnya lAkSaNikatAnA AdhAre saraLatAthI zodhI zakAya che. anokhI ane adbhuta A mAhitI paddhati vidvAna vAcako ane saMzodhako mATe to kharI ja paNa koI bALako mATe paNa te eTalI ja upayogI siddha thaI cUkI che. A mAhitI paddhatimAM niraMtara vikAsa mATe saMsthA prayatnazIla che, jAgarUka che. 3. prata / pustaka saMbaMdhI mAhitI mudrita prata / pustakanA anukramAMka, mUlya, deya | adeya, pustakanI sthiti, prAptisrota tathA pustaka saMbaMdhita vizeSa mAhitIno samAveza karAya che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 4. hastapratasaMbaMdhI mAhitI hastaprato mATe bhaMDAra saMketa, pratakramAMka, pratanuM svarUpa (jema ke--kAgaLa, tADapatra, bhojapatra vagere), peTA-kRtionI saMkhyA, pratilekhaka tathA saMbaddha anya vidvAnonAM nAma, pratilekhana sthaLanuM nAma, pratilekhana varSa vagerenI mAhitI bharavAmAM Ave che. A sivAya pratinI sthiti, lekhana-paddhati ane lipi, zuddhatA, dazA Adi viziSTatAo saMbaMdhI sUkSma sAMketika korDiMga karI vividha mAhitIo samAvAya che. jJAnapuSpAMjali hastapratamAM rahela dareka kRtinI paNa vyavasthita mAhitI bharavAmAM Ave che. khAsa ullekhanIya che ahIMnA jJAnabhaMDAra sivAya jesalamera, pATaNa, khaMbhAta, bhAMDArakara, lImaDI Adi jJAnabhaMDAronI tADapatrIya Adi viziSTa pratonI mAhitI paNa vistRta rIte ahIM khAte kampyUTaramAM bharavAmAM AvI che. 5. vidvAnasaMbaMdhI mAhitI vidvAnonI mAhitI cAra rIte rAkhavAmAM Ave che. kartA : prathama zreNImAM koI kRtinI racanA prazastimAMthI prApta thanArI kartA, bhASyakAra, TIkAkAra, vArtika, anuvAdaka ane anya saMbaddha vidvAna vagere Ave che. saMpAdaka : bIjI zreNImAM prakAzana sAthe saMbaMdhita saMpAdaka, saMyojaka, saMkalanakAra, saMzodhaka AdinI mAhitI Ave che. pratilekhaka vagere : trIjI zreNImAM hastapratanI pratilekhana puSpikAmAM ullikhita (jemano ullekha Ave che tevA) pratilekhaka, paThanArtha, upadezaka, lakhAvavAvALA vagere vidvAnone samAvI levAyA che. pratimAlekha mAhitI : saMgrahAlayanI pratimAo uparanA lekhomAM AvatA vidvAno AdinAM nAmo ahIM samAvI levAya che. A cAra rIte upalabdha thatI mAhitIne paraspara sAMkaLI guru-ziSyanI to aitihAsika rIte mahattvapUrNa AkhI vaMzAvalI ja banAvI devAmAM Ave che. vidvAna saMbaMdhI vaividhyapUrNa mAhitI jevI ke vidvAnanuM svarUpa, apara pracalita nAma (Alias) gurunAma, guruparaMparA, ziSyanAma, gaccha-gotra, samaya tathA vizeSa mAhitI jo hoya to samAvI levAyA che. 6. sAmayika--maeNgejhina saMbaMdhI mAhitI AnI aMtargata sAmayikanAM ekAdhika nAmo, prakAzako, saMpAdako, enI bhASA, enuM viSaya-kSetra, enA varSa vAra aMko, vizeSAMko, darekanI upalabdha nakala Adi mAhitI cIvaTapUrvaka Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jali bharavAmAM Ave che. bhaviSyamAM A aMkomAM AvatA mahattvanA lekhonI mAhitI sUcimAM levAno kAryakrama che. AnAthI ghaNIbadhI saMzodhanapUrNa aitihAsika mAhitI kALanI gartAmAM jatAM bacI jaze ane vidvAnone sahelAIthI upalabdha thaI zakaze. 7. peTAkRti koI hastaprata ke prakAzanamAM ekathI vadhAre svataMtra kRti ke kRti parivAra (jema ke kalpasUtra saha TIkA) judAM-judAM pAnAMo para lakhela ke chApela hoya tyAre pratyeka kRti ke kRti parivAra mATe svataMtra peTAkRti saMkhyA ApavAmAM Ave che. peTAkRtinI avadhAraNAthI nAnAmAM nAnI kRtinI zodha jJAnamaMdiramAM thaI zake che. 8. nAma A sUcanA-praNAlImAM koI paNa racanA hastaprata, peTAkRti ke prakAzananAM mukhya ke anya nAmo sAthe zodha saMbhava che. A nAmo pAMca prakAranAM hoI zake che- 1. ka/saMpAdaka pradatta nAma A kRti | prakAzananuM mukhya nAma hoya che je kartA | saMpAdaka dvArA apAyela hoya che. 2. spaSTa nAma-A nAma jJAnamaMdiramAM kRti, prata, prakAzana ke paTAMka nAma mATe spaSTatApUrvaka banAvavAmAM Ave che. AmAM saha, va, kA, kI, ke(SaSThI vibhakti)yukta nAmo hindI bhASAmAM cIvaTapUrvaka banAvI praviSTa karAyelAM hoya che. jema ke (1) kalpasUtra saha (saM.) TIkA va mUla tathA TIkA kA (gu.) anuvAda (2) kalpasUtra kI subodhikA TIkA kA bAlAvabodha. 3. sAmAnya nirmita nAma-pado vageremAM kRtinuM nizcita nAma na maLatuM hoya tyAre vivekAdhIna, niyamone anulakSIne kRtino paricaya thAya evI rIte nAma ApavAmAM Ave che. 4. kartA/saMpAdaka pradatta upanAma(aparanAma)-ghaNI vakhata saMpAdaka svayaM eka ja kRti prakAzanane ekathI vadhAre nAma Ape che. 5. rUDha ke pracalita anya nAma-ghaNI vakhata vAcaka, pratilekhaka vagere dvArA kRtinI khAsa lAkSaNikatA, vizeSatAnA AdhAre koI kRti mATe khAsa nAma lokamAM rUDha thayela hoya che. uparyukta pAMceya prakAranAM nAmothI ahIM kverI | pRcchA thaI zake che. ahIM vikasita karelA A progrAma aMtargata koI paNa prakAzana | kRti / pustaka / hastapratanA saMdarbhamAM koI paNa prakAranI nAnAmAM nAnI mAhitI meLavavI hoya to saraLatAthI prApta karI zakAya che, je zikSaNa jagatamAM eka mahattvapUrNa upalabdhi manAya che. A progrAmane AvazyakatA ane upayogitA anusAra niraMtara adyatana banAvavAnI prakriyA supere cAlI rahI che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( jJAnapuSpAMjali mAhitI prApti H A vividha prakAranI mAhitIonA upayogakartAomAM mahad aMze pUjaya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto, mumukSu varga, zrAvaka varga tathA saMzodhaka vidvAno sAmela che. pustakonI upalabdhi tathA zodha sahita Apa-lenI badhI ja prakriyAo khUba ja saraLa ane suvidhAjanaka paddhatithI kayUTara dvArA karavAmAM Ave che. - AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdiranI sUcikaraNa-viSayAMkana paddhatinA baLe je jijJAsAo-prazno mATenI vigato maLI zake che tenI eka AcherI jhalaka joIe. -mane AMkhe barAbara dekhAtuM nathI eTale mAre moTA akSaromAM chapAyela bhaktAmara stotra joIe che. -mAre pratikramaNa sUtronuM devanAgarI-hindInI sAthe sAthe romana(aMgrejI) lipimAM uccAraNa mATenAM spaSTa cihno (diacritical marks) sAthenuM ane aMgrejImAM vistArathI arthavALuM pustaka joIe che. kAraNa ke mane hindI ke gujarAtI barAbara vAMcatA nathI AvaDatuM. -derAsaramAM karAtI darzana-pUjana vidhinI saraLa samajUtI ApatuM pustaka che? varSothI sevA-pUjA karuM chuM paNa hajI vidhinI ane enAM rahasyonI vyavasthita samajaNa nathI. -mAre jainadhyAna ane yoga viSayamAM UMDA UtaravuM che, enI UMDANathI mAhitIvALAM pustako kyAM-kyAM? meM eka pustaka koInI pAse joyuM hatuM, enA nAmamAM kyAMka dIkSA zabda Avato hato, bhASA gujarAtI hatI ane amadAvAdathI koIke chApyuM hatuM. enuM pUruM nAma vagere zuM haze? - jaina pAribhASika zabdonI vyavasthita samajaNa ApatA saMdarbha graMthonAM nAma zuM che? -kalpasUtranuM aMgrejI anuvAda-vivecana koNe koNe karyuM che? -kayo graMtha vivAhapaSNatinA nAme paNa oLakhAya che ? (bhagavatIsUtra) -devacaMda lAlabhAI pustakoddhAra phaMDa taraphathI kayAM-kayAM Agamo chapAyAM che? -pUjaya AcAryadevazrI buddhisAgarasUrIzvarajI dvArA racAyela kula sAhitya keTaluM? te kyAMkyAMthI chapAyela che ? emanuM gujarAtI padya sAhitya keTaluM? -pUjaya puNyavijayajIe saMpAdita karela Agama sivAyanA graMtho keTalA? -jJAnasAra upara kula keTaluM sAhitya kaI-kaI bhASAomAM racAyuM che? Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -f= zikSi( jJAna puSpAMjali ) yazovijaya jaina graMthamAlA (series) heThaLachapAyela kyA kyA graMthonuM punarmudraNa bAkI che? nADapatra upara lakhAyela upadezamAlA graMtha ane enI siddharSigaNie banAvela kathA bhAgarahita TIkA bhAratanA kyA-kayA bhaMDAromAM che ane te pothIono naMbara zuM che? -mahopAdhyAyazrI yazovijayajInA potAnA hAthanI lakhAyela hastaprato koI bhaMDAramAM kharI? graMthonuM nAma zuM? -sauthI jUnAmAM jUno lakhAyela jaina graMtha kayo? -kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUrinA yogazAstra graMthanI vi. saM. 15OO pahelAM lakhAyela ane saMzodhita pATha zuddhi karela hastaprato kaI kaI? -jJAnanI AzAtanAnA kaTuphala ane enA upAyane batAvatI kathA kaI? navapada oLInI ArAdhanA vidhi kaI pustakamAM haze? -zatruMjaya tIrthanI aitihAsika vigato kyAMthI maLaze? -tArAtaMbolanagarI vizeno lekha koIka sAmayika(magazine)mAM chapAyo hato, kaI maeNgejhina? eno kayA varSano kayo aMka ? -kalamarAla zabdathI prAraMbha thato sarasvatI stotra kayA pustakamAM haze? keTalAmA pAnA upara haze ? asaMkhijja nAmanuM adhyayana (chapter) kayA graMthanuM che? -asaI aduvA asaMtakhutto evuM aMtima vAkya kayA graMthanA kayA adhyAyanuM che? -saMjIvanI TIkA e kayA graMthanI TIkAnuM nAma haze ? tapAgacchanA munibhagavaMtoe racela sAhitya kayuM? -Abu tIrtha ane enI kalA-kArIgarI vize vistArathI mAhitI ApatuM gujarAtI bhASAnuM citrayukta pustaka che? -zaMkhezvara pArzvanAthanA bhaktigItovALuM pustaka kharuM? AvI ane AnA karatAM anekagaNI jaTila mAhitI jJAnamaMdiranI A navI paddhatithI maLI zake che. chellAM lagabhaga paMdara varSonI mahenatathI A paddhati vikasAvavAmAM AvI che. kRtionI viSayAMkana mAhitI bharavAnuM kAma hajI prAyogika tabakkAmAM che. khUba ja agatyanuM A kArya che paNa khUba ja kharcALa kAma che. zrama, samaya, cokkasAI ane je-te viSaya upara ladhutama prabhutva mAMgI le ema che. TAMcAM sAdhano vaDe A kArya karavuM khUba ja duSkara che. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (170)ba ja jaya mA mo mAM kAma karavA mATe kAma kaba ja khaba ja thanapuSpAMjali jema-jema A badhI mAhitI vadhumAM vadhu bharAtI jaze tema-tema mAhitI paNa vadhu sArI rIte maLatI haze ane jaina sAhityanA abhyAsa tema ja saMzodhananA kSetramAM eka navA yugano udaya thato jaze. bhaviSyamAM internetvaDe paNa vizvabharanA jijJAsuo A mAhitIno yogya rIte lAbha laI zake tevI vyavasthA goThavavAnuM Ayojana che. saMgrahAlayanI kalAkRtionI vistRta mAhitIne kamyuTara para saMgRhIta karavA mATe paNa eka khAsa progrAma vikasita karavAmAM Avyo che. A sivAya saMskRta-prAkRta graMthonI jaTila kaMpojhiMganI saraLatA mATe Dabala enTrI nAmanuM eka progrAma banAvavAmAM Avela che jenAthI vidvAnono prUpharIDiMgano ghaNo samaya bace che. evI ja rIte saMskRta, prAkRta graMthonA pariziSTamAM ApavAnA yogya zabdonI sUci banAvavA mATeEord Index progrAma khAsa prakAre taiyAra karAyo che. enAthI saMzodhakono ghaNo badho samaya bacI jAya che. sUcipatra prakAzana saMsthAgata hastapratonI judI-judI upayogI mAhitI aneka rIte prastuta karatuM bahu upayogI kailAsazrutasAgara hastalikhita sUcipatra prakAzanAdhIna che. 50thI vadhu bhAgomAM chapAnArA A sUcipatrano prathama bhAga prakAzita thaI cUkyo che. A sUcipatramAM hastaprata, kRti, vidvAna, varSa, sthaLa Adine kendramAM rAkhI judI-judI mAhitI ApavAnuM Ayojana che. A jJAnamaMdiranI jinazAsana pratye kaTibaddhatA vizeSa phaLa zrIsaMghane samaye-samaye maLatA rahyA che. jema ke bahuzruta vidvAna munipravara zrI yazovijayajI potAnA sImAstaMbharUpa aitihAsika sarjana dvAtrizat kAtrizikAnI prastAvanAmAM lakhe che ke "parama pUjaya zrutasaMrakSaka rASTrasaMta AcAryadevazrI padmasAgarasUrIzvarajI mahArAjAne to A maMgala avasare kema vIsarAya ? zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI jJAnabhaMDAra-kobAmAMthI ekIsAthe mahinAo sudhI 400-500 kiMmatI pustako apAvavAmAM tathA mArA mATe aneka kiMmatI pustako maMgAvI ApavA teozrIe dAkhavelI udAratA vinA na latA TIkAnI racanA khUba ja vAmaNI banI jAta emAM koI saMdeha nathI." AvA anya paNa duHzakya gaNAtAM jinazAsana mATe gauravarUpa kAryo judA-judA vidvAno vaDe A jJAnabhaMDAranA sahayogathI thaI rahyAM che. kharekhara, A mahAna kArya sakaLa zrI jaina saMgha ane jaina samAjanuM potIkuM kArya che. AnAthI ApaNe ApaNA sAhityanI samRddhi ane ApaNA gauravavaMtA itihAsa vize jANI zakIzuM. AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdiranI amadAvAda zAkhA amadAvAdanA pAlaDI vistAramAM jyAM jaina parivAro mahad aMze vase che tyAM satyAgraha Azrama pAse AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira, kobAnI peTA zAkhAno haMgAmI AraMbha 19 navembara, Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (171 - - - ---- ----- ------ --* - ( jJAna puSpAMjali ) 1999mAM parama pUjya AcAryazrI padmasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI thayo che. A zAkhAmAM upalabdha pustako sAthe ja jJAnamaMdira kobAmAM upalabdha tamAma graMthonI mAhitI ahIMnA kayUTara parathI maLI zake che. bhaviSyamAM A mATenI sthAyI vyavasthAnuM Ayojana paNa thaI rahyuM che. kalAtIrtharUpa samrATa saMprati saMgrahAlaya pASANa, dhAtu, kAi, caMdana ane hAthIdAMtanI kalAkRtio ahIM vipula pramANamAM saMgRhIta karavAmAM AvI che. A sivAya tADapatra ane kAgaLa para taiyAra thayelI sacitra hastaprato, prAcIna citrapaTTa, vijJaptipatra, gaTTAjI, prAcIna laghucitra, sikkA ane anya paraMparAgata kalAkRtiono paNa saMgraha mojUda che. A saMgrahAlayamAM vizeSarUpI jaina saMskRti, jaina itihAsa ane jaina kaLAno apUrva saMgama dazyamAna thAya che. samasta saMgrahanI surakSA mATe eka adyatana prayogazALA paNa sthApita karAI che jemAM vakhato-vakhata kalAkRtiono vaijJAnika paddhatithI rAsAyaNika upacAra thAya che. saMgrahAlayamAM dazyamAna banatI kalAkRtio zilpa vibhAga, zrata vibhAga, citra vibhAga tathA paraMparAgata vibhAga ema cAra vibhAgo ane ATha khaMDomAM samAvAI che. mahAvIrAlaya(derAsara) jaina dharmanA covIsamA tIrthaMkara mULanAyaka bhagavAna zrI mahAvIra svAmI sahita parama pUjanIya sarvapratimAjIo manohara ane jANe cuMbakIya prabhAvathI Apane mohI leze. traNa zikharothI suzobhita A mahAvIrAlayanI khAsa vizeSatA che ke AcAryazrI kailAsasAgarasUrIzvarajI ma. sA.nA aMtima saMskAranA samaye prativarSa 22mI me baporanA 2.07 kalAke derAsaranA zikharamAM thaIne sUryakiraNo mahAvIrasvAmInA tilakane dedIpyamAna kare evI ajoDa ane suMdara goThavaNa karavAmAM AvI che. sabhAmaMDapanAM pAMceya kASThadvAronAM phalako para viziSTa ane anokhuM kotarakAma jovA maLe che. A derAsaranuM vAstuzilpa paNa darzanIya che. ahIMnuM zilpakArya kalArasikone saMmohita karavAmAM samartha che. vividha apsarAo, dikyAlo, soLa vidyAdevIo, covIsa yakSa ane covIsa yakSiNIonI sAthe devo ane ardha devo sahita mAnava AkRtio, kinnara, vyAla ane prazasta pazujagatanI sAthe vanaspatijagatanuM Alekhana A jaina tIrthanI zobhAmAM abhivRddhi kare che. pa. pU. AcArya zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nI pAvana smRtimAM emanA aMtimasaMskAra sthaLa para nirmita saMgemaramaranA kalAtmaka maMdiranA raMgamaMDapamAM AcAryazrInI phaTikaratnanI advitIya caraNapAdukA ane garbhagRhamAM sphaTikaratnanI ja anantalablinidhAna gautamasvAmInI manohara pratimA tathA puMDarIkasvAmI ane sudharmAsvAmInI pratimAonAM paNa darzana thAya che. pUjaya sAdhu-bhagavaMtonI nizrAmAM potAnI saMyama ArAdhanA sAthe viziSTa jJAnAbhyAsa, dhyAna, svAdhyAya vagerenI suvidhA upalabdha che. saMsthAnA niyamAnusAra vidyArthI, mumukSu suvyavasthita Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnapuSpAMjali rIte ahIM ucca jJAnAbhyAsa, prAcIna ane arvAcIna jaina sAhityano paricaya ane saMzodhana tathA munijano, paMDito tattvajJAna prApta karI zake che jenAthI teo prApta jJAnano samAjamAM sAcA arthamAM pracAra-prasAra karI zake. 172 jJAnabhaMDAra saMvatsarIparva sivAya varSanA badhA divasomAM savAranA 9.00thI sAMjanA 5.30 sudhI khullo rahe che. zrIsaMghanI sevAmAM pravRtta A jJAnabhaMDArano lAbha levA mATe sahu pUjyazrIo tathA vidvAnone bhAvabharyuM hArdika AmaMtraNa che. saMparkasUtra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira, zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobA tIrtha, gAMdhInagara-382 009 phona (079) 23276204, 23276205, 23276252 pheksa-23276249 zahera zAkhA Tolakanagara, traNa baMgalo, Do. praNava nANAvaTInA davAkhAnA sAme, parivAra DAyanIMga holanI galImAM, mahAlakSmI cAra rastA, pAlaDI, amadAvAda-7. Te.naM. 30949498 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 jJAna puSpAMjali jinazAsananA prAMgaNamAM najarANAsama jinazAsana ArAdhanA TrasTa--saMsthAna preSaka : paM. zrI candrakAnta esa. saMghavI - pATaNa je jinazAsananuM prAMgaNa, jinAlayo, upAzrayo, jJAnabhaMDAro, jJAnanI parabasamAna pAThazALAo, suMdara dharmazALAo tathA bIjAM paNa saMsthAno jevAM ke jaina bhojanazALA, pAMjarApoLa, ityAdi dvArA zobhI rahela che. uparokta saMsthAno te te gAmanAM te te nagaranAM AbhUSaNo kahI zakAya. AvA ja eka saMsthAnano paricaya A pramANe che. vairAgyadezanAdakSa pa. pU. A. bha. zrI hemacaMdrasUri ma. sA. nI supreraNAthI jinazAsana ArAdhanA TrasTa nAmanI saMsthA muMbaI, khaMbhAta, amadAvAda tathA pATaNa khAte zAsananI anekavidha pravRtti karI rahela che. jIrNoddhAra, caturvidha saMghabhakti, zrutalekhana, zrutaprakAzana, zrutasaMpAdana, jIvadayA-anukaMpA, ityAdi satkAryo jenuM lakSya che tene saMpAdana karavA suMdara prayAsa A saMsthA karI rahela che. pATaNa khAte vizALakAya makAnamAM zrutapracAra-prasAranuM suMdarakAma cAlI rahela che. aprApya tathA svAdhyAyopayogI evA graMthonI 450thI 500 nakala chapAvI mahArASTra, kaccha-rAjasthAna-saurASTra, uttara gujarAta, dakSiNa gujarAta, AMdhrapradeza, karNATaka vagere prAMtonA 350 jJAnabhaMDAramAM vinAmUlye mokalI 350 jJAnabhaMDArane samRddha banAvavAnuM bhagIratha ane bahumUlya kArya A saMsthA kare che. atyAra sudhImAM (chellA 15 varSamAM) 320 jeTalA Agamika graMtho, prAkaraNikagraMtho, caritragraMtho, anuvAdagraMtho ityAdi dravyAnuyoga-kathAnuyoga, caraNa-karaNAnuyoga ane gaNitAnuyoga ema cAreya anuyoganA graMtho bahAra pADI jJAnanA bhaMDArone suMdara banAvI rahela che. zramaNasaMghamAM jJAnayajJa sateja bane, svAdhyAyano dIpa sadaiva jalato rahe ane vairAgyabhAva pravardhamAna banato rahe tevA ja zubhaAzayathI A saMsthA zrutapracAra-prasAra-prakAzananuM mahAna kAma karI rahela che. prativarSa 20thI 25 jeTalA graMtho prakAzita karI zrI saMghanA caraNamAM bheTarUpe mUkavAmAM Ave che. te sivAya poMDIcerInA hAthavaNATanA kAgaLamAM lahiyAo dvArA prAcIna zAhI, kalama, kittAnI paddhatithI zrutalekhananuM kAma paNa A saMsthA dvArA cAle che tethI zrutavAraso 500-600 varSa sudhI TakI rahe. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna puSpAMjali adhyayana viSayaka-saMzodhana viSayaka graMthono suMdara saMgraha A saMsthAnamAM che. 80thI 85 jeTalA vizALakAya kabATa bharIne A zrutavArasAnI jALavaNI pATaNa khAte karavAmAM Ave che. aneka AcArya bhagavaMtazrIo, saMzodhako, abhyAsako A saMsthAmAM padhAryA che ane zrutopAsanAmAM A saMsthAno lAbha laI rahela che. 174 preraNAdAtA pa.pU.A.zrI hemacaMdrasUri ma. sA. tathA pU. zrI kalyANabodhi vi ma. sA., pU. zrI mahAbodhi vi ma. sA. dIrghadRSTithI zrIsaMghanI sarvAMgIsevA thAya tevuM mArgadarzana ApI rahyA che ane TrasTIvarya zrI caMdrakumArabhAI jarIvAlA, zrI puMDarIkabhAI, zrI lalitabhAI ityAdi zraddhAsaMpanna suzrAvakaratno A saMsthAnA vikAsamAM anupama phALo ane yogadAna ApI rahela che. kyAMya paNa yogyakSetramAM navA jJAnabhaMDAronuM nirmANa karavAnuM hoya ane A saMsthAno saMparka karI arajI mokalavAmAM Ave to vinA mUlye lagabhaga 125thI 130 jeTalA graMtho bheTarUpe mokalI ApavAmAM Ave che. AvI rIte pATaNa nagaramAM rahela A saMsthA caturvidha zrIsaMghamAM zrutoddhAranuM mahAnakAma karI rahela che. saMsthA vizeSa pragati sAdhIne jinazAsananuM mahAratna bane te ja abhilASA saha.... ''sattveSu maitrI'' no bhAvAnuvAda...maMgalaprArthanA... jaganA jIvo prati prabhu mane, maitrIno bhAva hojo. guNijana kerA guNa samUhano ura AnaMda hojo. dIna duHkhiyAnAM duHkha prati prabhu ! bhAvakArUNya hojo. avaguNIonA avaguNaprati, bhAva mAdhyastha hojo. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) - " janma - - - * # # # ( jJAna puSpAMjali ) havyAkaraNa vizArada paM. zrI chabIladAsabhAi saMghavI coka nAmAbhidhAna-khaMbhAta pragaTa prabhAvI zrI sthaMbhanapArzvanAtha dAdAnA darzana, caityavaMdana karI, zaheranA mukhya mArgo upara pharI vizALa janamedanI dAdAsAhebanI poLa pAse AvyA. zrI siddhahema vyAkaraNa vizArada paMDita pravara zrI chabIladAsa saMghavI cokane khullo mUkatAM gujarAta rAjyanA khyAtanAma sAhityakAra zrI kumArapALabhAI desAIe jaNAvyuM ke zrI chabIladAsabhAI jJAnanA sAdhaka hatA, namra hatA, ADaMbara vinAnA hatA. takti anAvaraNabAda AyaMbilabhavanamAM yojAyela kAryakrama prasaMge pU. paMnyAsajIzrI nipuNacaMdravijayajI ma.sA.nA maMgalAcaraNa bAda zrI ramezabhAI, zrI kumudabhAI tathA zrI tarUNabhAI saMdhavIe jJAnapUjana karyuM. zrI kumArapALabhAI desAIe maMgaladIpa pragaTAvI kAryakramanuM udghATana karyuM. sva. paMDitajInA phoTAne paM.zrI rasikabhAI mahetA, paM.zrI ratibhAI dozI, paM.zrI vasaMtabhAI dozIe phulahAra paherAvyo. pInalabhAI zAhe upasthita mahemAnone AvakArI sahunuM svAgata karyuM. A prasaMge jainAcAryo ane jaina zreSThIonA AvelA saMdezAonuM vAMcana zrI bhadrikabhAI kApaDIyAe karyuM. suratathI padhArelA zrI nilezabhAI saMghavIe sva. paMDitajInA jIvanane saMgItanA surIlA zabdomAM rajU karyuM.... paMDitonA rAjA..... pU.paM.zrI. nipuNacandra vi.ma.sAhebe tathA munizrI jJAna razmivijayajI ma. sAhebe jaNAvyuM ke sva. paMDitajInI jJAnasAdhanA gajabanI hatI je aMtima samaya sudhI rahI. zrI bhadrikabhAI kApaDIyAe kahyuM ke khaMbhAtanA jaina samAjamAM Ajano divasa yAdagAra raheze. khaMbhAtane gauravavaMtu banAvanAra sva. paMDitajInI kAyamI smRtimAM khaMbhAta nagarapAlikAe 'dAdA sAheba poLa' pAse cokanuM nAma ApI prazaMsanIya kAma karyuM che. atithi vizeSa:- zrI zirISabhAI zukla (ema.ela.e) tathA khaMbhAta nAgarika beMkanA ceramena zrI nitInabhAI brahmabhaTTe jaNAvyuM ke sva. paMDitajIe khaMbhAtamAM 50 varasa sudhI jJAnAmRtanuM pAna karAvI khaMbhAtanuM nAma gAjatuM karyuM te badala khaMbhAta garva anubhave che. upasthita paMDitazrIo, sva. paMDitajInA ci. tarUNabhAI saMghavI ane pautra virala jayezabhAI saMghavIe prAsaMgika vakatavyomAM paMDitajInA guNone yAda karI sva. paMDitajInA ArzIvAda maLatA rahe tevI zubhakAmanA vyakta karI hatI.' Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIvaka thazovijaya jevI pAThazALA mahesANA zrImad yazovijaya jaina saMkta pAThazALA mahesANA