Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nArAya- jananedivAkara rAjya bhI ghAsIlAlajI mahArAja vinitayA janagArapAMgatavaSiSyA vayAlayamA samahala hindI-gujara bhASAnunAdasahitamzrI-jAtAdharmakathAGgasUtram SHREE GNATADHARAMA KATHANGA SOOTRAM jiyojaka saMskRta-bhAta janAgamaniSNAta miyanyAyAni paNDitamuni zrIkanyAlAlajI mahArAjA prakAza samAtanivAsI bhAgAta achi zrI harilAla alopacaMda zAha tamadatta dravyalAhAyena an mAya the sthAna janazAstroddhArasamitima mulI ahi-zrIzAntilAla mAladAsamAI-modayaH For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir URL...OPROLORURRORURURURSAURUROPAL jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlajI-mahArAja viracitayA anagAradharmAmRta varSiNyAkhyayA vyAkhyayA samalaGkata hindI-gurjara-bhASA'nuvAdasahitam zrI jJAtAdharmakathAGgasUtram SHREE GNATADHARAMA KATHANGA SUTRAM prathamobhAgaH --:niyojaka : saMskRta-prAkRtajJa-jainAgamaniSNAta-priyavyAkhyAnipaNDitamuni-zrIkanhaiyAlAlajI-mahArAjaH prakAzaka : khaMbhAtanivAsI, zrImAn zreSThi-zrI harilAla anopacaMda zAha-pradatta-dravyasAhAyyena a. bhA0 zve0 sthA. jainazAstroddhArasamitipamukhaH preSThi-zrIzAntilAla-magaladAsabhAI-mahodayaH mu0 rAjakoTa prathamA-AvRttiH pIra saMvat vimaka saMvat isavIsana prati 1200 2489 2020 mUlyam-rU. 25-0-0 ARTHAMROMCHAINDAINSER For Private and Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavAnu : zrI a. bhA je sthAnakavAsI. jainazAstroddhAra, samiti 2. gareDiyA // 27, zrIna sA pAse, 214, (sorATa ). Published by: Shri Akhila Bharat S. S. Jain Shastroddhara Samiti, Garedia Kuva Road, RAJKOT. (Saurashtra), w. Ry. India ye nAma kecidiha naH prathayantyavajJAM jAnanti te kimapi tAnprati naiSa yatnaH utpatsyate'sti mama ko'pi samAnadharmA kAlohyayaM niravadhirvi pulA ca pRthvI // 1 // (harIgItikAchaMda) karate avajJA jo hamArI yatna nA unake liye jo jAnate haiM tava kucha phira yatna nA unake liye| janamegA mujhasA vyakti koI tatva isase pAyagA hai kAla niravadhi vipula pRthvI dhyAnameM yaha lAyagA // 1 // prathama AvRtti H prata 1200 pI2 savat : 2488 vibhavata : 2020 savIsana : 1997 jAdavajI mehanalAla zAha nIlakamala prinTarI dhoin 3, : mamA For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra anukramAGka www.kobatirth.org jJAtAdharmakathA sUtra bhA. pahale kI viSayanukramaNikA viSaya prathama adhyayana 1 maGgalAcaraNa 2 avataraNikA 3 campAnagarI AdikA nirUpaNa 4 sudharmAsvAmI kA campAnagarI meM samavasaraNa 5 jabhyasvAmI aura sudharmAsvAmI ke praznottara 6 abhayakumAra ke caritra kA nirUpaNaM 7 dhAriNIdevIkA varNana 8 dhAriNIdevI ke svapna kA varNana 9 dhAriNIdevI ke svapna ke phalakA nirUpaNa 10 svapna ke phalake rakSaNake upAya kA nirUpaNa 11 upasthAnazAlA ke sajja karane kA nirUpaNa 12 svapnaviSayaka praznottara kA nirUpaNa 13 akAlameghake dohada kA nirUpaNa 14 meghakumAra ke janmakA nirUpaNa 15 meghakumAra ke pAlana AdikA nirUpaNa 16 zramaNa bhagavAn mahAvIra ke samavasaraNa kA varNana 17 meghakumAra ke bhagavaddarzana AdikA nirUpaNa 18 mAtApitA ke sAtha meghakumAra kA saMvAda 19 meghakumAra ke dIkSotsava kA nirUpaNa 20 meghakumAra ke ArttadhyAna kA varNana 21 meghamuni ke hastibhatrakA varNana 22 meghamuni ke prati bhagavAn kA upadeza 23 meghamunikA pratimAdi tapa kA svIkAra karanA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only pRSThAGka 1-2 3-4 5-6 7-51 52-72 73-77 78-82 83-94 95-109 110-116 117-135 136-155 156-237 237-253 254-302 303-315 316-335 335-377 378-442 442-452 452-509 509-519 520-530
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anukramAGka viSaya 24 meghamuni ke tapaH zarIra kA varNana 15 meghamuni ke saMlekhanA ke vicAra kA varNana 26 meghamuni ke saMlekhanA dhAraNa karane kA varNana 27 meghamuni kI gatikA nirUpaNa 28 upAlambha kA kathana dUsarA adhyayana 29 rAjagRha ke jIrNodyAna kA varNana 30 bhadrAbhAryA kA varNana 31 vijayataskara kA varNana 32 bhadrAsArthavAhI ke vicAra kA varNana 33 bhadrAsArthavAhI ke dohada kA varNana 34 devadatta dAsaceTaka kA varNana 35 dhanya seTha kA vijaya caura ke sAtha haDibandhanAdikA varNana 36 dhanyaseTha ke mokSagamana ko varNana 37 zramaNoM ke prati bhagavAna kA upadeza tIsarA adhyayana Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samApta For Private and Personal Use Only pRSThAGka 531-537 537-544 544-554 554-561 562-565 566-570 571-575 576-587 38 tIsare adhyayana kA upakrama 39 mayUra ke aNDe kA varNana 40 vijayadatta aura sAgaradatta ke caritrakA varNana cauthA adhyayana 41 guptendriya ke viSaya meM kacchapa aura zRgAloMkA draSTAMta 721-749 588- 602 602-609 610-630 631-659 660-664 664-670 671672-674 675- 720
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khaMbhAta nivAsI zeTha zrI. harilAla anupacaMda zAha no TuMka jIvana paricaya khaMbhAtanA AgevAna nAgarika ane udyogapati zeTha zrI. harilAla anupacaMda sADIvALA ne janma saM. 1lpara tA. 4-6-1896 nA roja thayo hato teo sAdhAraNa sthitimAMthI Apa baLe AgaLa vadhyA hatA teo kunehabAja vepArI hevA uparAMta vicAravAnuM sAmAjika kAryakara paNa hatA. samAja sevAnA Adarza pAchaLa emanuM jIvana satata kAryakSama rahetuM sane 1947 mAM AjhAdI vakhate khaMbhAta zaheranI kaTokaTI vakhate teonI hiMmata-dhagaza-ane udAratAe prajAne preraNA ApI hatI. khaMbhAtanA jAhera jIvanamAM teo pahelethI ja rasa letA AvyA hatA teo khaMbhAta sevA saMghanA sabhya hatA ane prajA maMDaLanI kArobArInA teo membara hatA ane gAMdhIjInI asahakAranI caLavaLamAM temaNe sakriya rasa lIdho hate. A uparAMta khaMbhAtanA-meTaranITI homa ane dhI kekhe janarala hospITalanA utpAdaka hatA. A hospITalane temaNe meTI rakamanI sakhAvata karI hatI A saMsthAmAM AraMbhathI ja varasa sudhI temaNe maMtrI tarIkenI sevA ApI hatI-pitAnI rakama uparAMta ane zrImana pAsethI nANAM meLavI A saMsthAne khUbaja vikasAvavAmAM temane tana-mana ane dhana no phALe hevAthI Aje A saMsthA suMdara pragatine pathe cAlI rahela che saM. 1947 mAM temanA upara lakavAne humale thayela ane teo pathArI vaza banyA chatAM sAmAjika dhArmika Adi sevA kAryomAM temanI salAha sUcana mArgadarzaka preraNA dAyI hatA. aneka vidha kSetranI sAmAjika sevAo uparAMta temanI dhArmika sevAo ane dAna vRtti paNa eTalI ja prazaMsanIya ane dha pAtra che sthA. jaina sAdhu sAdhvIjIonI sevA karavI e temane jIvana maMtra hate. khaMbhAtamAM dara varase cAturmAsa thAya e mATe temane prayatna rahe ane cAturmAsa karAvI-dhArmika kriyAone uttejana ApavAmAM dravyane sadupayoga karatA ekavAra sthA. jaina samAjanA bA.. viduSI mahAsatIjI lIlAvatIbAI svAmI khaMbhAtamAM padhArelA thoDA ja divasamAM vihAra karavAne nirNaya mahAsatIjI e zrI saMghane jaNAvyuM zrI saMghe zeDA divasa vadhu rekAI javA (saMghane temanI amRta vANIne vadhu lAbha maLe te hetuthI) vinaMtI karI pU. mahAsatIjIe eka zarata mUkI ke kaI paNa daMpatI AjIvana brahmacartha vRta svIkAre te tamArI eTale zrI saMghanI vinatI mAnya rahe, For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khaMbhAtamAM A prasaMga pahele ja hatuM eTale zrI saMgha vicAramAM paDyA. zrI harIbhAI ane temanA dharmapatnI hIrAbena rAtreja vinimaya karIne AjIvana brahmacarca vRta svIkAravAne nirNaya karI lIdho ane savAre ja satIjIne khabara ApyA zrIsaMghamAM AnaMdanuM pUra AvyuM ane bIje divase pratijJAo levAI ane pU. mahAsatIjI cheDA vadhu divasa rokAI zrI saMghane vANIne lAbha Ape. dhaMdhAkIya kAryakSetre teo pramANika paNe vati kramazaH AgaLa vadhyA hatA temaNe khaMbhAtamAM lekamAnya viviMga phekaTarI ubhI karI hatI temaja muMbaImAM paNa sADI vecANa vibhAganI zAkhA khelI sArI pratiSThA meLavI hatI. Ama vyApArika-sAmAjIka-Arthika-rAjakIya ane dhArmika kSetramAM temaNe pitAnI suvAsa phelAvI hatI A uparAMta teozrI a. bho. . sthA. jaina zAstrodvAra samItInA (rAjakeTaamadAvAda) teozrI maMtrI hatA ane temaNe A saMsthAnA vikAsamAM khUba ja utsAha darzAvI rUA. 5000/ApI pena banyA hatA temaja pitAnI nAdurastI tabIyata hevA chatAM muzkelI veThIne paNa te samI lInI dareka mITIMgamAM hAjarI ApatA ane anya sabhyomAM utsAha preratA- sthA. jaina saMgha khaMbhAtanA pramukha pade temaNe varSo sudhI tana-mana-dhanathI zrI saMghanI sevA bajAvI che. khaMbhAtamAM keLavaNI kSetre paNa temaNe koleja hAiskula ane dhArmika pAThazALAemAM sArI rakama kharacIne temaja khaMbhAtanI sthA. jaina jJAtinI hAIskUlamAM bhaNatA vidyArthIone pitAnA tathA temanA nAnA bhAI sva. zrI. vADIlAla bhAInA nAmathI kAyamane mATe pustake phrI ApavA mATe vicAra darzAvelo paNa te bAbata vATAghATo thaI amalamAM Ave te pahelA teo zrI saddagata thayA ane temanA vicAra mujaba temanA suputroe rUA. 11papa1) te mATe ApI mamanA vicArane amalamAM mUkela che. AvA "hAza gaMbhIra utsAhI ane dhArmika bhAvanA zILa gRhasthanuM duHkhada avasAna tA. 15-3-63 saM. 2019 nA pha gaNa vadI pa.ne zanivAre rAtre kalAka 12-1pa mInITe 65 varSanI vaye lakavAnI lAMbI bImArI bhegavyA bAda thayuM che. temanA svargavAsathI sthAnakanAsI samAja ane khaMbAta-sthA. jaina saMghane bhAre kheTa paDI che teozrI pitAnI pAchaLa traNa putro ane eka putrI ane bahoLuM kuTuMba mUkI gayA che temanA putromAM sadagatanA dhArmika saMskAranuM bIjAropaNa thayuM hoI teo paNa pitAne pagale cAlavA yatkiMcit prayatna karI rahyA che.. saddagatanA AtmAne prabhu cira zAMti arpe e ja prArthanA-- For Private and Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kit zAmajI tarANI vIvAnapaNa top AdyamurabbIzrI Pete a sva. zezrI harilAlabhAi anupacaMda zAhu zAma dIvAnakharA rAjA For Private and Personal Use Only vANI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir D khaMbhAta
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AmurabbIzrIo gI (sva.)zeThazrI harakhacaMda kAlIdAsa vAriA bhANava8 koThArI haragoviMda jecaMdabhAi rAjakoTa. a fe - TF Nri mAM tela phA, tame paNa jA ! | TET/ HTER BHETH, N : = "ii ke '' - - - zeThazrI zAMtilAla maMgaLadAsabhAI amadAvAda (sva) zeThazrI dhArazIbhAI jIvaNalAla (sva.) zeThazrI chaganalAla zAmaLadAsa bhAvasAra bArasI, amadAvAda, For Private and Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Ava www.kobatirth.org zeThazrI rAmajIbhAi zAmajIbhAi vIrANI rAjakATa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / (sva.) zeThazrI zAmajIbhAI velajIbhAi vIrANI rAjakoTa. -murabbIzrIe (sva.) vinedAra vIrANI rAjakAra (dIkSA lIdhA pahelA zAstrAbhyAsa karatA) For Private and Personal Use Only zeThazrI mizrIlAlajI lAlacajI sA. luNiyA tathA zeThazrI jevatarAja lAlacaMdajI sA.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sva. zrImAna zeSazrI mukanacaMdrajI sA. mAliyA pAlI mAravADa zezrI sigabhAI pAcAlAlabhAi www.kobatirth.org amadAvAda. AdhamurabbIzrIe (sva.) zeThazrI dinezabhAi kAMtilAla zAhu amadAvAda Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (sva.) zeDa ph'gajIbhAI mAhunalAla zahu amadAvAda. sva. zeThazrI AtmArAma mANekalAla amadAvAda. For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AmurabbIzrIo zeTha sAheba zrI kIzanacaMdajI sAheba joharI dilahI zeTha sAhebazrI tArAcaMdajI sAheba. gelaDA madrAsa 1 vacce beThelA moTAbhAI zrImAna mUlacaMdajI javAharalAlajI baraDiyA ra bAjumAM beThelA mIzrIlAlajI baraDIyA 3 ubhelA sauthI nAnA pUnamacaMda baraDIyA zrI vRjalAla durlabhajI pArekha rAjakoTa For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI. vItarAgAya namaH // zrI jainAcArya jainadharmadivAkara-pUjyazrI ghAsIlAlavrativiracitayA anagAradharmAmRtavarSiNyAkhyayA vyAkhyayA samalata zrI jJAtAdharmakathAGgasatram prathamo bhAgaH // atha maGgalAcaraNam // (upajAtibheda budricchandaH) zrI siddhagaja sthirasiddhirAjya' pradaM gataM siddhigati vizuddham / nirajana zAzvatasaudhamadhye, virAjamAnaM satataM namAmi // 1 // jJAtAdharmakaNAGgasUtrakA hindI anuvAda bhavya jIvoM ko jinakI sacce manase ArAdhanA karane se siddhirUpa avicala rAjyakI prApti dhruvarUpa meM ho jAtI hai / tathA jo svayaM akarmarUpa pahiraMga malase sarvathA vinirmukta hone ke kAraNa vizuddha vana cuke haiN| aura isIliye rAgadveSarUpa antaraMga mala jinakA bilakula naSTa ho gayA hai tathA antaraMga aura bahiraMga meM vizuddha hone kI vajaha se hI jinhoMne siddhi gati ko pA liyA hai aura isI kAraNa jo zAzvata dhAma muktirUpa mahala meM virAja rahe haiM aise siddharUpa rAjA ko maiM sadA namaskAra karatA huuN|:-1|| jJAtAdharmakathAMgasUtrane gujarAtI anuvAda jemanI sAcA manathI ArAdhanA karavAthI bhavyajIvo ne sidhirUpa avicalA rAjyanI prApti nizcitarUpe thAya che, ane teo pote aSTakamarUpa malathI badhI rIte vinimukata thavAne lIdhe vizuddha banyA che, ane eTalA mATe rAgadveSarUpa antaraMgamAla jeone sarva prakAre nAza pAme che, tathA antaraMga (aMdara) ane bahiraMga (bahAra)mAM vizuddha thavAnA kAraNathI ja jeoe siddhigati meLavI che, ane eTalA mATe jeo zAzvatadhAma mukitarUpa mahelamAM birAje che, ane evA siddharUpa rAjA (siddha bhagavAnane, ne huM sadA namaskAra karuM chuM. 1 che For Private and Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAGgamUtre (upajAti bheda kIrtichandaH) vyadhAyi yairbhaggajanAya bodhiH / karmApanodAya dade vizodhiH / dhyAtvA nanAstIrthakRto mayA te, jJAnArthabodhe padizantu siddhim // 2 // (upajAti bheda rAmAchandaH) yo vAyukAyAdi surakSaNArtha, dhatte sahorA mugvavatrikA tam / guruM praNamya kriyate subodhA 'nagAradharmAmRtavarSiNIyam // 3 // jinhoMne apanI divyadhvanidvAro bhavya jIroM ko saMsArarUpa samudra se pAra hone ke liye bodhi samyaktva dhAraNa karane kA upadeza diyA, evaM aSTa karmoM ko naSTa karane ke liye vizodhirUpa zastra pradAna kiyA aise unacaturvizati tIrthakara mahAprabhuoM kA maiM apane antaHkaraNa meM dhyAna karatA huA unheM karabaddha hokara namana karatA huuN| ve mujhe isa jJAtA dharmakathAsUtra kI TIkA karane meM apUrva zaktirUpa siddhi pradAna kreN|| jo vAyukAya Adi jIvoM kI samucita rakSA karane ke liye mukha para sadA sadorakamukhastrikA bAMdhe rahate haiM, ese una mahApuruSa gurudeva ko mananacana kAya se namaskAra karatA huA maiM yaha anagAra dharmAmRtavarSiNI nAma kI TIkA kI jisase jIvo ko samyag jJAna kI prApti hotI hai banAtA hU~ // 3 // jemaNe pitAnAM divyadhvani vaDe bhavyajIvone sa sArarUpa samudra tAravA mATe badhi samyakatva dhAraNa karavAne bodha Ape, ane AThakane naSTa karavA mATe vidhi rUpa zastra ApyuM. evA covIsa tIrthakara mahAprabhune smaraNa karate huM banne hAtha joDIne namaskAra karuM chuM. teo mane A "jJAtAdharmAnuM sUtra" nI TIkA karavA mATe apUrva zaktirUpa siddhi Ape. rA. - je vAyukAya vagere jIvonuM sArI rIte rakSaNa karo mATe meM upara dararoja mukhavaaikA bAMdhe che. evA ne mahApuruSa gurudevane mana, vacana ane kAyAthI namana karate huM jenA vaDe jIvone samyaga jJAnanI prApti thAya che. evI A anagAra mamatavarSiNI TIkA lakhuM chuM. For Private and Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. avataraNikA azAtrAsminnagAdhapayonidhirUpe jainAgame taraNirUpAzcatvAro'nuyogAH santi, tathAhi (1) caraNakaraNAnuyomaH, (2) dharmakathAnuyogaH, (3) gaNitAnuyogaH (4) drvyaanuyogH| ebu dharmakathAnuyogamAzritya pravRttamidaM jJAtAdharmakathAGganAmakaM muutrm| vAkyArthabodhe padArthabodhasya kAraNatayA mitaiH padairdharmakathAnuyogamya padArthakathayAmi-durganI bhapatantaM prANisaMghAtaM dhArayati zubhe sthAne ca dhatte'sau dharma prabandha yaha jainagama agAdha samudra jaisA hai| ise pAra karane ke liye gaNadharAdi devoMne naukArUpa cAra anuyoga kahe hai| unameM pahilA caraNa karaNAnuyoga hai. dUsarA dharma kathAnuyoga hai, hai, tIsarA gaNitAnuyoga hai aura cauthA dravyAnuyoga hai| una meM se dUsare dharmazAnuyoga ko lekara uma jJAtA dhamakathA mutra kI marUpaNA huI hai| aisA niyama hai ki vAkya ke arthako samajhane ke liye usa vAkyagata pado kA arthAvayodha honA Avazyaka hai| ataH "jJAtA dharma kathAnuyoga" una pahoM kA sarva prapara kyA artha hai yaha bAta parimita padoM dvArA spaSTa kara denA cAhate haiM durgati-meM jIvoM ko jAne se jo rokatA hai aura mugati kI aura jhukAtA hai usakA nAma dharma hai| yaha dhA ahiMmA Adi rUpa hai| usa dharma kI jo kathA kI jAtI hai-arthAta prabandha rUpa se jo usakA kathana kiyA jAtA hai usakA nAma kathA hai| usa kathA meM ahimA AdiseM dharma kA prarUpaNa hotA hai. aura sAtha meM yaha spaSTa vivecana rahatA hai ki hasaloka aura paraloka meM AtmA apane dvArA kRta zubhAzubha karmoM kA 1. jagAma agAdha samudra jevo che ene pAra pAmavA mATe gaNadhara vagere devoe naukArUpa cAra anuga kahyA che. teomAM pahelA caraNa karaNAnuga che. bIje dharmakathAnuga che. trIje gaNitAnuga che, ane e dravyAnuga che. temAMthI bIjA eTale ke dharmakathAnugane anulakSIne jJAtAdharmakathAga sUtranI prarUpaNa thaI che. niyama A pramANe che ke vAkyanA arthane jANavA mATe te vAkyamAM vAparela padane avabodha thavo jarUrI che. eTalA mATe "jJAtAdharmakathAnuga" te padone sauthI pahelAM zuM artha che, e vAta "parimita pade vaDe spaSTa karavA Icche che. durgatimAM chone javAthI je reke che ane sugatinI tarapha vALe che, te dharma" che. A dharma ahiMsA vagere rUpamAM che te dharmanI kathA kahevAmAM Ave che-arthAt praba rUpe je temanuM kathana karavAmAM Ave che. te kathA che. te kathAmAM ahiMsA AdirUpamAM dharmanI prarUpaNA thAya che, ane sAthe sAthe spaSTa rIte viveca karavAmAM Ave che Ihaleka ane paralekamAM AtmA potAnI meLe karelAM zubhAzubha kone vipAka For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - - - - zAtAdhama kathAma kathanaM kathA, dharmasya kathA dharmakathA-ahiMsAdidharmaprarUpikA iha paratrAtmanazca karma vipAkapradarzanarUpA ca kathA dharmopadezarUpavAkyasamUhasaMvidhAnarUpetyarthaH, uktazca-"dayAdonakSamAyeSu dharmAGgaSu pratiSThitA / dharmopAdeyatAgarbhA budhairdharmakathocyate // 1" dharmava thAyA anuyogaH anu itthambhAvena bhagavaduktArthaprakAreNa yogaH kathanamanuyogo. dharmakathAnuyogaH / ekAdazAGgeSu-(1) jJAtAdharmakathAGgam (2) upAsakadazAGgama, (3) antakRdazAGgam, (4) anuttaropapAtikadazAGgam (5) vipAkamUtram imAni dharmakathApratipAdakAni pshcaani| atra jJAtAdharmakathAGge pAcuyeNA''khyAyikAdi varNana vidyate / idaM hi dharmabodhamabhilaSatomalpadhiyAM dharmasvarUpapatiNadakatayA'nalpamupa, vipAka kisa kisa taraha se bhogatA hai| usa azubha se nivRtti aura zubha meM pravRtti karAne rUpa jo dharma kA upadeza hai vaha dharmakathA hai yahI usakA niSkarSArtha hai| yahI bAta "dayAdAna" Adi usa 2 loka dvArA prakaTa kI gaI hai| dayA, dAna aura kSamA Adi ye dharma ke aMga haiN| unaaMgo ko lekara dharmakathA calatI hai| dharmakathA meM dharma kA hI upAdeya rUpa se varNana kiyA jAtA hai| bhagavAnane jisa artha kA jisa rUpase kathana kiyA hai, usa arthakA usI rUpase pratipAdana karanA usakA nAma *anuyoga hai (1) jJAtAdharma kathAGga (2) upAsakadazAGga (3) antakRdazAMga (4) anuttaropapAtikadazAMGga (5) vipAkamUtra ye pAra aMga gyAraha aMgo meM se dharmakathA ke pratipAdaka mAne gaye haiN| usa jJAtAdharma kathAGga meM AkhyAyikA AdikA varNana adhika rUpa meM kiyA gayA hai| jo manda buddhivAle haiM-aura-dharma svarUpako jAnanekI icchAvAle haiM unake liye yaha sUtra dharma ke svarUpa kA pratipAdana karane vAlA hone kevI rIte bhegave che. temaja azubhathI nivRtti ane zubhamAM pravRtti karAvavA rUpa je dharmopadeza che, e dharmakathA" che. eja tene sAra che. eja vAta "dayAdAna" Adi kavaDe spaSTa karavAmAM AvI che. dayA dAna ane kSamA vagere dharmanAM aMgo che. A aMgenA AdhAre dharmakathA cAle che. dharmakathAmAM dharmane ja upAdeyarUpathI varNana karavAmAM Ave che. bhagavAne je arthane je rIte varNavyo che, te arthanuM teja pramANe pratipAdana karavuM te anuga kahevAya che. (1) jJAtAdharmakathA (2) upAsakadazA, (3) antA , (4) anuttapipAtiyA (5) vipAsUtra 20 pAMya bhagAne agiyAra aMgemAMthI dharmakathAnAM pratipAdaka mAnavAmAM AvyA che. jJAtAdharmakathAgamAM AkhyAyikA vagerenuM varNana vadhAremAM vadhAre karavAmAM AvyuM che. je manda baddhivALA che, ane dharmanA svarUpanI jijJAsA rAkhe che, temanA mATe A sUtra dharmasvarUpanuM For Private and Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkA. mR. 1 campAnagaryAdanirUpaNam karoti, ata eva svAdhyAyAbhiretatsUtrAnugamanenAtmana agaropakAra, tadanu ta nunamamatInAmAgamabhAvAvabodhavidhurANAM saulabhyaM no dRzya tadetat syApariSka mu~ te / tatredamAdimaM sUtram - - ' teNaM kAleNaM' ityAdi / mUlam -- teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nAmaM nayarI hotthA paNao / tIse NaM caMpAe nayarIe bahiyA uttarapuratthi me disImAe puNNabhadde nAmaM ceie hotthA / vaNNao0 / tattha caMpAe nayate koNie nAmaM rAyA hotthA vaNNao // sU0 1 // TokA -- saptamyarthe tRtIyA maakRttvaat| tasminkAle tasmin samaye campA nAma nagarI asIt / nanu kAla - samayayoratra ko bhedaH ? ucyate - kAlaiti sAmAnya se mahAna upakArI hai / ataH svAbhAva AdidvArA usa sUtra kA anuzIlana kara usake anusAra calanevAlo AtmAoM kA apAra upakAra hotA hai tathA jo alpabuddhi vAle haiM, aura usI se Agama ke bhAva ko samajhane ke liye jo asamartha bane hue haiM unako bhI gati usa sUtra meM ho sakatI hai isa saba bAtoM kA khyAlakara maiM isa sUtra para TIkA rakha rahA hU~ / isa sUtra kA sarva prathama sUtra yaha hai : - kAleNa teNa samaeNaM ityAdi / TIkArtha- teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM-caMpA nAmaM nayarI hotthA o ) usakola meM aura usa samaya meM campA nAmako nagarIthI / kAla zabda se avasarpiNIkAla kA cauthA ArA yahAM grahIta huA hai kAraNa isI kAla meM tIrthaMkara Adi mahApuruSoM kA janma hotA pratipAdana karanAra hAvAthI atyanta upakAraka che. eTalA mATe svAdhyAya vagerethI sUtranuM anuzIlana karIne tathA tene anusarIne cAlanArA AtmAonA bahu upakAra thAya che. temaja jee alpabuddhivALA che, temanI eTale ke AgamanA bhAvane jANavAmAM asamartha che. tenI paNa gati te sUtramAM thai zake che. A badhI vAtAne dhyAnamAM rAkhIne huM A sUtra upara TIkA lakhI rahyo chuM. mA sUtranu sauthI pahelu sUtra A cheH'te' kAle' teNaM samaraNaM ityAdi TIartha:- (tegaM kAleNaM teNaM samaraNaM caMgA nAmaM nayarI hotyA va NNao) te aNe mane te samaye yabhyA nAme nagarI hutI. Aja zabda vaDe avsarpiNI kALanA cAthe| Aro ahI grahaNa karavAmAM AvyA che. kemake eja kALe tI kara vagere mahApuruSonA janma thAya che. 'samaya' zabda vaDe te kALanA vibhAga For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdhama kathAsUtra kAlaH avapiyAzcaturivalakSaNaH, samayastu yatra sA nagarI sA rAjA sudharmAsvAmA caasn| 'vaNa) varNakA varNanasandarbho'trAvAvare vaktavyo'pi vistara bhayAdvirambate, -jijJAsubhiraupagatikama vilokanIyaH / tasyAH khalu campAyA nagaryA bahiruttara. paurastye digbhAge pUrNabhadra nAma caityamAsIt / varNakaH / tatra. cammAyAM nagara kAnikoM nAma rAnA'sIt / // 1 // hai| samaya zabda se baha kAlAMza liyA gayA hai ki jisa meM gaha campAnagarI tathA vaha rAjA evaM sudharmA svAmI vidyamAna the / nisa prakAra vahiyoM meM saMpat aura miti DAlI jAtI hai usI prakAra yahAM bhI kAla aura samaya meM kathanakI apekSA bhinnatA jAnanI caahiye| saMvat ke sthAnAnna kAla aura miti ke sthAnApanna samayako kahA gayA hai| patra meM jo "daNNo " yaha pada rakhA hai usakA bhAva yaha hai ki cammAnagarI ke viSaya meM anya zAstroM meM vizeSa varNana kiyA gayA hai| vaha varNana una zAstroM se yahAM para bhI jAna lenA cAhiye / yahAM uzA viSaya kI kevala bhUcanA hI dI gaI hai varNana jo mUtrakAra ne campAnArI kA yahAM nahIM kiyA hai upakA kAraNa vistAra ho jAne kA bhaya hai / jijJAsu vyakti aupapAtika mUtra se usa bAta ko samajha sakate haiM / ... (tIseNa capAe 'nayarIe bahiyA unarapurasthime disImAe-puNNAbhaI nAma ceie hotthA vagao) usa nagarI ke bAhara uttara pUrva kI ora arthAt izAnakoNameM pUrNabhadra nAma kA caitya thA arthAta yantarAyatana thaa| levAmAM Ave che jemAM te caMpA tathA te nagarI rAjA ane sudharmA svAmIhayAta hatAM. je rIte cepaDAomAM saMvata ane tithi lakhAya che, te ja pramANe ahIM paNa kALa ane samayamAM karananI dRSTie bhinnatA samajI levI. saMvatanA sthAne kALa ane tithinA sthAna samayana niza 42vAbhA mAvyo che. sUtramA 2 va Namo' 56 AvyuM che, teno artha che ke campAnagarInI bAbatamAM bIjA zAstromAM vizeSa varNana karavAmAM AvyuM che. te zAstromAMthI ahIM paNa te pramANenuM varNana samajavuM joIe ahIM te bAbatanI phakata sucanA ja ApavAmAM AvI che. sUtrakAre je cappA nagarInuM ahIM varNana karyuM nathI vistAra bhaya ja tenuM kAraNa che. opapAtika sUtramAMthI jijJAsuo te vAtane jANI zake che. (tIseNaM caMpAe nayarIe bahiyA uttarapura thime disImAe puNNabha' nAmaM ceie hotyA vaNI ) te nagarInI pA2 utta2 nAta23 mAta IzAna koNamAM pUrNabhadra nAme satya hatuM, arthAta vyantarAyata hatuM. tenuM varNana For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. ma. 2 sudharma svAminaHcamganagaryA samavasaraNam 7 mUlam-teNakAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrasta aMtevAsI aja suhamme nAma therejAisaMpanne balarUvaviNayaNoNa daMsaNa carittalAghavasaMpanne oyasI jasaMsI jiyakohe jiyamANe jiyamAe jiya iMdie jiyanido,jiyaparisahe jIviyAsamaraNabhayavippamukke takappahANe, guNappahANe, evaM karaNacaraNa-niggahaNicchaya-ajava-madava-lAdharvakhaMti-mutti 10vijAmaMta-vaMbha-veya-naya-niyama-sacca-sIya-joNadaMsaNa20 cAritta orAle---ghore ghoravvae ghoratavassI ghorabaMbhaceravAsI ucchRDha---sarIre saMkhittaviulateyalesse codasapuvvI cauNANovagae paMcahi aNagArasaehiM saddhiM saMparituDe puvANupuci care mANe gAmANugAmaM dUijjamANe suhaM suheNaM viharamANe jeNeva caMpAnayarIjeNeva puNNabhade ceie teNeva uvAgacchai uvAgacchittA ahApaDirUvaM oggahaM ogimhittA saMjameNa tavasA appANaM bhAvemANe viharai ||suu0 2 // TIkA--'teNaM kAleNaM' ityAdi / tammina kAle tasmina samaye zramaNasya bhagavato mahAgarasya antevAmI-ziSyaH AryasudharmA, AryaH-ArAt-sarvaheya. usakA varNana bhI anya zAstroM meM (auSapAtika matroM) vizeSa rUpa se kiyA gayA hai, vahAM se jAna lenA cAhiye / (tattha capAe nayarIe koNi ? nAma royA-hotthA kaNNao) usa campAnagarIkA koNika isa nAmakA rAnA thaa| usakA varNana bhI vizeSa rUpa se anya zAstroM meM kiyA gayA hai| ||puu0 1 // 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao' ityAdi / TIkArtha-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM bhagAo mahAvIrasma aMne sI aja suhamme nAma there) usa kAla aura usa samaya meM zramaga bhagavAna mahAvIrake paNa bIjAM zAstramAM (aupapAtika sugamAM) vizeSarUpamAM karavAmAM AvyuM che. tyAMthI onell yevu (tattha caMpAe nayarIe koNie nAma rAyA hotyA vaNao) keNika nAme te campA nagarIne rAjA hato tenuM teNana paNa vizeSarUpathI bIjA zAstromAM karavAmAM AvyuM che. e sUtra 1 che 'teNaM kAleNa teNa samaeNaM samaeNaM samaNamma bhagavo ityAdi TI--(teNaM kAleNaM teNaM samaNaspa bhagambho mahAvIrasya aMtevAsI ajamuhamme nAma there) te aNe ane te samaye zramamAvAna mahA For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 8 jJAtAdharmakathAsUtre dharmebhyA dUraM yAtaH = gataH sakalApAdeyaguNamadhigataH sa Arya, uktazca "pramAdamithyAtva kaSAyadoSA, - dArAdgataH sadguNarAzimAptaH / buddhaH pareSAM pratibodhako ya, stamAhurAyeM vibudhA guNajJAH || 1 || " 'sudharmA' iti nAmakaH sthaviraH = tapaH saMyamAdiSu sIdataH sAdhUn ihaloka paralo kApAyapradarzanapUrvakaM sAraNAvAraNAbhyAM sthirIkarotIti sa tathoktaH, sthaviraguNasaMpannaiyarthaH, uktaJzca- ratnatraye varttato'gArAn sthirIkarotyatra viSIdatazca / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtrArthayukto gaNanAyakazca, sacchattimAn sa sthaviro vibhAti // 1 // ziSya Arya sudharmA svAmI nAmake sthAvira the / samasta hega dharmose dura rahanA aura saphala upAdeya guNoM se bharapUra honA usakA nAma Arya hai / kahA bhI hai pramAda mithyAtva avirati kaSAya ye saba doSa haiM-yadharma haiMunase rahita honA tathA sadguNa rAzise yukta honA svayaMbuddha honA para ko pratibodhita karanA - ye dharma Arya ke lakSaNa haiN| ye lakSaNa sudharmAsvAmI meM thaa| isaliye unheM Arya kahA hai| tA tathA saMyama Adi guNoMse jo sAdhujana zithila ho rahe hoM unheM isaloka tathA paraloka saMbandhI bhaya pradarzanapUrvaka sAraNAtrAraNAdvArA tapa saMyama meM sthira karanevAlA jo hotA hai usakA nAma sthavira hai / aya sudharmAsvAmI sthavira ke ina guNoM se sampanna the isIliye sUtrakAra ne unheM nAma se kahA hai / kahA bhI hai- rahana meM vartamAna jo anagAra usase cyuta ho rahe hoM usameM dRDhakarane vAlA sUtra aura usake arthakA vizezvodha rakhane vAlA gaNakA netA tathA vizi vIranA ziSya A sudharmA svAmI nAme sthavira hatA. badhA heya dharmothI dUra rahevu ane sapUrNa upa kreya guNAthI yukata thavuM tenuM nAma Aya" che kahyuM paNa che pramAda, mithyAtva Aviti, ane kaSAya A badhA doSo che, hAya--tyAgavA yogya enAthI rahita thavuM sadguNa-rAzithI yukata thavuM svayaM buddha thavuM, bIjAne pratibAdhita karavA A dharmAM A nAM lakSaNe che. sudharmAMsvAmImAM A tamAma lakSA hatAM. ethI ja teo A kahevAmAM AvyA che. tapa ane saMyama vagere guNAthI je sAdhuo zithila thai rahyA che, tee ne ihaleAka ane paraleAkanA bhaya batAvIne sArA-vArA vaDe tapa ane saMyamamAM sthira karanAra je DAya che, tenuM nAma sthavira che. sthaviranA A badhA guNAthI Apa sudharmA svAmI saMpanna hatA, ethI ja sUtrakAre tene 'sthavira kahyA che. kahyu paNa che ke tnatrayamAM je anagAra vidyamAna che. tenAthI cuta thayela ne temA dRDha karanAra 'sUtra' ane tenA arthanA vizeSa beSa rAkhanAra gaNunA netA temaja je vizeSa zakita saMpanna hAya For Private and Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 2 sudharmasvAminaH campAnagaryA samavasaraNam 9 punaH sa kIdRza: ? ityAha- 'jAisaMpanne' iti jAtisampannaH=sa vizuddha mAtRvaMzayuktaH / 'kulasaMpanne' kulasampannaH pitR vaMzavizuddhaH, mAtR vaMzo jAtiH, pitRvaMzaHkula . itthanayorbhedaH / bala-rUpavinaya-jJAna- irzana - cAritra - lAghatrasampannaH tatra balaM=zarorasaMhanana vizeSajanyaH parAkramaH, rUpaM prabhUtazarIra saundaryam. vinayaH = abhyutthAnAdi gurusevAlakSaNaH, jJAnaM vastuparicchedalakSaNam, darzanaM= jinavacanAbhirucirUpam, cAritra =viratilakSaNam, lAghavaM=dravyato'lpopadhisvaM, bhAvato gauravatrayatyAgaH taiH sampannaH zakti vAlA jo hotA hai use sthavira zAstrakAroMne kahA hai / (jAti saMpanne kula saMpanne balakhvavinayaNANadaMsaNacarittalAghava saMpanne) inake mAtR pakSa aura pitRpakSa donoM kula parama vizuddha the isaliye inheM sUtrakArane jAti saMpanna aura kulasaMpanna prakaTa kiyA hai| mAtA ke vaMza ko jAti aura pitA ke vaMzako kula kahA jAtA hai| saMhanana vizeSa ke udaya se inake zarIra meM adbhuta zakti kA bhaMDAra sA bharA huA thA isaliye balazAlI the / prabhUta sauMdarya kA sarovara inameM sadA laharAyA karatA thA isaliye rUpazAlI the / apane gurujanoM kI sevAbhakti upAsanA Adi karane meM ye sarvadA kaTibaddha rahA karate the- isa liye ye vinayazIla the| jisa vastu kA jaisA svarUpa hotA thA usa vastu ko usI svarUpa se ye jAnane vAle the isaliye. - jJAnasaMpanna the| jina vacanoM meM inakI pUrNa abhiruci thI isaliye ye darzana saMpanna the| hiMsAdika pApoM se viraktirUpa cAritra inameM apanI pUrNa kalAoM se prakAzita hotA rahatA thA isaliye ye cAritrasaMpanna the / alpa che tene zAstrAzaye 'sthavira' hyA che. jAtisaMpanne kulasaMpanne balarUva viNadaNANadaMsaNacaritalAghavasaMpanne) khebhanA bhAtRpakSa bhane pitRpakSa bhanne mula parama vizuddha hatA. eTalA mATe sUtrakAre emane jAti sapana ane kulasaMpanna kahyA che. mAtAnA vaMza jAti ane pitAno vaMza kula kahevAya che. sahanana vizeSanA uyathI emanA zarIramAM adbhuta zaktino bhaMDAra bharela hatA. ethI ja alazAlI hatA. prabhUta sau nA sAgara emanAmAM laherAtA hatA, ethI ja rUpavAna hatA. pAtAnA gurunI sevA, bhakti, upAsanA vagere karavAmAM teo sadA tatpara rahetA hatA, ethI ja e vinayazIla hatA. je vastunu jevuM svarUpa hatu, te vastune te ja svarUpe jANanAra e hatA, ethI ja e jJAna saMpanna hatA. jinabhagavAnanA vacanAmAM emanI saMpUrNa paNe abhiruci hatI, ethI ja e dana saMpanna hatA. hiMsA vagere pApAthI viraktirUpa cAritrya emanAmAM peAtAnI saMpUrNa kalAethI prakAzamAna rahetuM hatu, ethI ja e cAritrya saMpanna hatA. svalpa upadhi rAkhavuM, A dravyanI dRSTie lAdhava che, For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 - - - jJAtAdharmakathAna =sNyuktH| 'oyaMsI' ojasvI ojaH tapaH prabhRtiprabhAvasamutthaM tadvAn / 'teyaMsI' tejasvI-tejaH antarbahirdedIpyamAnatvaM, tejolezyAdi vA tadvAn / vaccaMsI varcasvI-varcaH labdhijanyamabhAvaH tdsyaastiitivrcsvii| 'vayaMsI' iti pakSe vacasvIticchAyA, tatra vaco vacanam Adeya vacanaM sakalapANigaNahitAvahaM niravadya ca, tadasyAstIti vacasvI / 'jasaMsI' yazasvI-yazaH tapaHsaMyamArAdhanakhyAtistadvAna / 'jiyakohe' 'jitakrodhaH udayaprAptakrodhaviphalIkArakaH / "jiyamAe" jitamAyaH upAdhi rakhanA yaha dravya kI apekSA lAghava hai tathA gauravatraya kA tyAga karanA yaha bhAva kI apekSA lAghava hai / ye donoM prakAra kA lAghava inameM vartamAna thA isaliye ye lAghavasaMpanna the| (bhoyaMsI teyaMsI vaccaMsI jasaMsI jiyakohe jiyamANe niyamAe jiyalohe niyaiMdie jiyanidde jiyaparisahe) tapasyA Adike prabhAva se inake zarIra para eka vizeSa prakAra kA teja thA isaliye ye ojasvI the| bhItara meM tathA bAhira meM inameM eka taraha kI camaka thI isaliye ye tejasvI the| athavA ye tejolezyA se virAjita the isaliye bhI ye tejasvI the / labdhijanya prabhAva se ye yukta the isaliye varcasvI the| "vayaMsI" isa prakAra ke pATha meM sakala prANiyoMkA jinase hita dosake aise niravadya vacana ye bolate the isaliye AdeyavacanavAle hone se ye varcasvI the| tapa aura saMyama kI ArAdhanA meM ekAgracitta hone ke kAraNa inakA yaza cAroM ora phaila rahA thA-isaliye ye yazasvI the / krodhakapAya ke udaya ko inhoMne sarvathA viphala banA diyA thA isaliye ye jitakrodha the| udya prApta kapaTakArya ke vijetA hone ke karaNa ye jitane gaurava-trayane tyajavuM, A bhAvanI daSTie lAghava che. A banne jAtanI laghutA bhanAmA vidyamAna tI, arasA bhATe ke sAtha saMpanna (tA. (oyaMsI teyaMsI vaccasI jasaMsI niyakohe jiyamANe jiyalohe jiyamAe jiyaidie jiyanidde jiya parisahe) ta5 vagerenA prabhAvathI abhanA zarI2 52 se vizeSa tana prabhAva hatA, ethI ja e ojasvI hatA. aMdara ane bahAra emanAmAM eka jAtanI camaka hatI, ethI ja e tejasvI hatA. athavA teo tejalezyAthI yukta hatA, eTalA mATe paNa e tejasvI hatA. labdhijanya prabhAvathI e yukta hatA, eTale ja e varcasvI 1. "vayaMsI" mA 54mA ko samasta prANiyonunAthI hita saMbhave bhavA niravagha vacana e belatA hatA. eTalA mATe Adeya vacanavALA hovAthI e varcasvI hatA. tapa ane saMyamane ArAdhavAmAM tallIna hovAne lIdhe emanI kIti mera prasarI rahI hatI, eTalA mATe ja e yazasvI hatA. kodha kaSAyanA udayane emaNe saMpUrNa rIte niSphaLa banAvyuM hatuM. ethI ja e chodha hatA. uddabhavelA kapaTa For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA sU. 2 sudharma svAminaH campAnagaryA samavasaraNam 11 = udayaprAptakapaTakarmavijetA / 'jiyamANe ' jitamAna:- durIkRtAhaGkAraH / 'jiyalohe' jitalobhaH = jitAbhilASaH / jiyaIdie' jitendriyaH = jitAni =pa sva viSayapravRttiniSedhena vazIkRtAni indriyANi yena saH, yadvA jitAni = svarUpopayogIkRtAni paudgalikavarNAdidhvagamanAd indriyANi yena sa tathoktaH / 'jitanidra: - jitA = vazIkRtA nidrA yena sa tathoktaH - - alpanidrAvAna asau rAtrau sUtramarthaM paricintayan nidrayA na bAdhyateiti bhAvaH / 'jiyaparisahe' jinaparISA:= sUtrAdiparivaha vijetA 'jIviyAsamaraNabhayaviSyamukke' jIvitAzAmaraNabhayavimamuktAH - jIvitAzA=jIvanasyAbhilASaH - 'ciramahaM jIveyam' ityetadrUpA, iyaM jIvItAzA prANinAM gurutarA nisargato bhavati, tathA maraNasya bhayaM maraNabhayam, etadapi i mAya the | apane apane viSaya meM indriyoM kI pravRtti para inhoMne roka lagA dI thI isaliye ye jitendriya the / athavA paudgalika rUpAdi meM indriyoM kI pravRtti kA niSedha karane se aura unheM apane apane svarUpa meM hI upayogI banAne se bhI ye jitendriya the| inakA samaya nidrA meM adhika vyatIta na ho kara kevala thoDAsA vyatIta hotAthA isaliye athavA ye alpa nidrA lete the kAraNa rAtri meM bhI sUtra aura usake artha kA gahana cintvana kiga karate the ataH inheM nidrA bAdhita nahIM karatI thI isaliye bho ye jitendriya ye / kSudhA Adi parISahoM para inhoMne vijaya kara rakkhA thA unheM inhoMne jIta liyA thA- isaliye ye jita parISaha the / (jIviyAsamaraNabhayavipamukke tavappahANe guNappahANe) jIvana kI AzA se aura maraNa ke bhaya se ye rahita the / prANiyoM meM "maiM" bahuta dina taka jIU~" isa prakArakI jIvana kI AzA gurutara huA karatI hai tathA maraNa kA bhaya bhI hotA hai / kAryAnA vijetA hAvAthI e jitamAya hatA. indriyAnI potapotAnI pravRtti upara emaNe a Mkuza rAkhyA hatA, ethI ja e jItendriya hatA. athavA paudbhagalika rUpa vageremAM indriyAnI pravRttinA niSedha karavAthI ane tene potapotAnA svarUpamAM ja upayogI banAvavAthI e jitendriya hatA. emanA vakhata nidrAmAM vadhAre paDatA pasAra nahAtA thatA phakata jUja pasAra thatA hatA, eTalA mATe ja e alpanidrA vALA hatA. kAraNa ke citramAM paNa e sUtra ane tenA artha upara gahana cittvana karatA rahetA hatA. eTale emane nidrA Adhita karatI na hatI, eTalA mATe paNa e jitendriya hatA. bhUkha vagere parISA upara emaNe kAbU meLavelA hatAM, temane emaNe jItI lIdhA hatAM; eTale me nita parISaha hutA. (jIviyAsamaraNabhayaviSamukke tatrappahANe guNappahANe) jIvananI AzAthI ane mRtyunA bhayathI e rahita hatA. prANiomAM "huM ciraMjIvI thAu" A jAtanI jIvavAnI AzA tIvra rUpamAM thatI rahe che. tema maraNanA bhaya For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 12 jJAtAdharma kathAsUtre etadubhayavimuktaH=jIvItAzAmaraNa bhayarahitAH / 'tatrapahANe' bhayeSUccataram rupaH pradhAnaH- tapa eva pradhAnaM karma yasya sa tathA zeSamunijanApekSayA zreSThatapaHzAlI / 'guNa pahANe' guNapradhAnaH - guNA = saMyamaguNAstaiHpradhAnaH / etena vizeSaNadvayenAyamartho'bhivyajyate tapasA pUrva saJcitakarmaNo nirjaraNaM, saMyamena ca nUtanakarmabandhanirodhoM bhavatyataeva tau mokSAbhilASINAM mokSasAdhane'tIvopAdeyau kathitau / evaM karaNa-caraNanigraha - nizcayA -''rjana - mArdava - lAghava - kSAnti- mupti-mukti- vidyA-mantra-brahmaveda - naya - niyama - satya - zauca - jJAna cAritrapradhAnaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atrasUtre ' evaM ' zabdena karaNacaraNAdau sarvatra 'pradhAna' zabdaH saMyojanIyaH, tathAhi -karaNapradhAnaH- karaNaM piNDavizuddha [ttaraguNarUpaM tatpradhAnaH parantu ye isa prakAra kI AzA aura bhaya se sarvathA rahita the / anyamunijanoM kI apekSA ye tapazcaraNa karane meM vizeSazUra the isaliye ye tapapradhAna the saMyamaguNoM se ye pradhAna mAne jAte the / isaliye - saMyamapradhAna the / ina donoM vizeSaNo se sUtrakAra kA yaha prakaTa karane kA Azaya hai ki saMcita karmokI nirjarA tapa se hotI hai aura nUtana karmoM ke baMdha kA abhAva saMyama se hotA hai isaliye jo mokSAbhilASI jana haiM unhe ye donoM hI bAte upAdeya haiM / kAraNa ina se hI mukti kI prApti hotI hai / ( evaM karaNacaraNa nigagaha- Nicchaya ajjana- maddava - lAghava-vaMti gutti- mutti 10, vijjAmaMta, babhaveya-naya-niyama- sacca soya NANadaMsaNa 20 cArita orAle) yahA~ jo " evaM " zabda kA prayoga zrAyA hai usase yaha jAnA jAtA ki- pUrvoktapradhAna zabda kA prayoga ina karaNa-caraNa Adi pa meM lagAnA caahiye| piNDavizuddhi Adi uttara guNa rUpa jo karaNa paNa hAya to paNa e A jAtanAM AzA ane bhayathI sa MpUrNa rIte rahita hatA. bIjA munio karatAM e tapazcaraNa karavAmAM vizeSa zUra hatA. eTalA mATe e tapapradhAna hatA. saMyamaguNAthI ee pradhAna mAnavAmAM AvatA hatA. ethI ja e sayama pradhAna hatA. A anne vizeSaNAthI sUtrakAranA e Azaya che ke tapathI ja sa Mcita karmonI nirjarA thAya che. ane navIna karmInA adhanA abhAva saMyamathI ja thAya che. eTalA mATe ja te mokSAbhilASI chetemanA mATe A anne vAtA upAdeya che. kAraNa haiM zobhanAthI mustinI prapti thAya che. ( evaM karaNacaraNaniggahaNicchaya ajjava - maddava - lAdhava - khaMti gutti muni 10, vijjAmaMta, baMbhaveyanaya niyama, saca soyANa daMsaNa, 20, carittaorAle) ar3I ne "bheva" zaNDano prayoga bhAvesa che. tenAthI e jAya che ke pUrvati pradhAna zabdano prayoga A karaNa caraNu' vagere padomAM lagADavA joIe. upaviSNuddhi vagere uttara guNu rUpa ne karaNa sitterI For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. sU. 2 sudharmAsvAminaHcampAnagaryA samava saraNam 13 karaNasaptatiyukta ityarthaH / caraNapradhAnaH, caraNa-mahAvanAdi mUlaguNarUpaM, tatpradhAna:, caraNasaptatiyukta ityarthaH / nigrahaH indriya no indriyanirodhakaraNena svAnmano'pUrvavIyaparisphoTanaM, ttpdhaanH| nizcayapradhAnA-nizcayaH jIvAjIvAdi. tatvAnAM nirNayaH-gRhItAbhigrahApUtau dADhavA, ttpdhaanH| ArjavapradhAna:. Rjo ra AjavaM-mAyArAhityaM, tatpadhAnaH sphaTikavanirmala. hRdaya ityarthaH / mAdevapradhAna:-mRdo vo mArdava nirahaGkAratA, tatpadhAnaH jAtyA chavidhamadarahita-ityarthaH / lAghavadhAna: lagho vo lAghavaM-dravyataH valpopadhitvaM saptati zAstro meM prakaTa kI gaI hai vaha inameM pradhAna thI-arthAta karaNa saptati se ye yukta the atAye karaNa pradhAna the mahA vratAdirUpa jo caraNasaptati hai vaha bhI inameM pradhAna thI ataHcaraNa pradhAna the| indriya aura no indriya rUpa jo mana hai unakA inhoMne nirodhakara diyA thA isase bAhya viSayoM meM inakI pravRtti na ho sakane ke kAraNa inakI AtmA meM apUrva vIryollAsa prakaTa ho cukA thA isa se ye pradhAnarUpa se vigajita ho rahe the ataHnigrahapradhAna the| jIvA di tatvo kA nirNaya karanA-athavA jo abhigraha leliyA hai usakADhatA ke sAtha pAlana karanA-yaha nizcaya zabdakA vAcyartha hai| yaha nizcayabhI inameM pradhAna rUpa se rahatA thA ataH ye nizcaya pradhAna the| mAyAcArI se rahita honA isakA nAma Arjava hai| ye isa guNa se yukta the / arthAta jisa prakAra sphaTika nirmala hotA hai usI prakara inakA hRdaya bhI nirmala thaa| ataH Ajava pradhAna the| jAti AdikA jo ahaMkAra bhAva hotA hai vaha mada kahalAtA hai-ye isa taraha ke mada vinirmukti the-isaliye mArdava bhAva. zAmAM prakaTa karela che. tenA e dharanAra hatA arthAt te emanAmAM pradhAna hatI. arthAtu karaNa sitterIthI yukta hatA. tethI teo karaNapradhAna hatA mahAvratAdirUpa je caraNa saptati che te paNa teo mukhyarUpe hatI mATe caraNa pradhAna hatAM. e banne guNathI yukta hatA. indriya ane ne IndriyarUpa je mana che, tene emaNe nirodha karyo hate. ethI bAhya viSayomAM emanI pravRtti nahi thavAne lIdhe emanA AtmAmAM apUrva viyellAsa prakaTa thaye hatA. ethI e pradhAnarUpathI zebhita thatA hatA, eTalA mATe e nigraha pradhAna hatA. jIva vagere tane nirNaya kare athavA je abhigraha lIdho che, tenuM nizcitapaNe pAlana karyuM, A nizcaya zabdane vAcArtha che, A nizcaya paNa emanAmAM mukhya rUpe rahetuM hatuM tethI e nizcayapradhAna hatA. mAyAcArIthI rahita thavuM tenuM nAma arjAva che. A guNathI yukata hatA. arthAt jema sphaTika svaccha hoya che, temaja emanuM haiyuM nirmaLa hatuM. eTalA mATe e AjIvapradhAna hatA. jAti vagerene je ahaMkAra bhAva hoya che, tene mada kahevAmAM Ave che, e A prakAranA madathI rahita hatA, eTale ke jAtimada kuLamada vagerethI e rahita hatA. ethI ja mArdava pradhAna hatA. dravya For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 jJAtAdharmakathA satre " bhAvato gauravatrayavarjana, tatpradhAnaH kSAntipradhAnaH- kSAntiH paruSabhASaNAdisahanamra, udayAvalikApraviSTakrodha nirodha ityarthaH, tatpradhAnaH / guptipradhAnaH / gopanaM guptiH = akuzalamanovAkkAyAnAM nivarttanaM tatpradhAnaH / muktipradhAnaH- muktiH - nirlobhatA bAhyAbhyantaravastumamatvaparityAga ityarthaH, tatpradhAnaH / vidyAmadhAnaH-vidyAH = devIsamadhiSThitAH sasAdhanA varNAnupUrvya: = gaurI gAndhArI rohiNI - prajJaptyAdilakSaNAstatpradhAnaH, tapaH saMyamaprabhAvavazIkRta gauryAdividya ityarthaH / mantrapradhAnaH - mantrAdevAdhiSThitA japamAtra - sidvA varNapadvatayastatmadhAnaH / brahmadhAnaH - brahma = brahmacarya . AtmajJAna vA datpradhAnaH / vedapradhAnaH - vedaH = vedyate = jJAya te jIvA = jIvAdisvarUpa nane pradhAna the / lAghava dravya aura bhAva kI apekSA do prakAra ko kahA gayA hai / ala upadhi rakhanA yaha dravya kI apekSA lAghava hai tathA gauravatraya kA tyAga karanA yaha bhAva kI apekSA lAdhava hai, vaha lAvava guNa bhI ina meM pradhAna rUpa se thA / jo koI ina se kaThora vacana kahatA thA, vaha saba ye sahana kara lete the isaliye ye kSAnti pradhAna the / arthAt udayAcala meM paSTi hue usa krodha kA ye nirodha kara dete the ye gupti pradhAna bhI the / kAraNa akuzala mana vacana aura kAya kI nivRtti inameM thI / bAhya aura AbhyaMtara rUpa meM kisI bhI vastu ke prApti meM mamatva pariNAma nahI thA - arthAt nirlobhavRtti thI isaliye ye mukti pradhAna bhI the / devI samAdhiSThita gaurI, gAMdhArI, rohiNI, prajJapti Adi vidyAe~ kahalAtI hai, tapa ke prabhAva se ye vidyAe~ svayaM inake vazIbhUta bana gaI thI isaliye ye vidyApradhAna bhI the| devAdhiSThita jo ho ve maMtra kahe gaye haiM / ye maMtra bhI sudharmA svAmI ko siddha the ataH - inheM maMtra pradhAna bhI monA gayA hai| brahma zabda ane bhAvanI dRSTie lAghava e jAtanu khatAvavAmAM AvyuM che. alpa udhi rAkhavI 1 A dravyanI apekSAe lAghava che, tathA gauravatraya (Rddhi, rasa ane zAtagaurava)nA tyAga karavA A bhAvanI apekSAe lAghavaguNu paNa emanAmAM mukhya rUpe hatA. game te emane kaThora vacana kahetuM, te badhu e sahana karatA hatA. ethI ja e kSAnti pradhAna hatA. arthAt udayAvalimAM praviSTa thayela dhanA e nirodha karatA hatA, e guptipradhAna paNa hatA. kema ke akuzaLa mana vacana ane kAyanI nivRtti emanAmAM hatI. bAhya ane Abhyantara rUpamAM game te padArtha mATe emanAmAM mamatva pariNAma nahatu .arthAt emanI nile'bhavRtti hatI, eTalA mATe e muktipradhAna paNa hatA. devI samAdhiSThita gaurI gAMdhArI, rAhiNI, pragati vagere vidyA kahevAya che. tapanA prabhAve e vidyAe pote emane vaza thayela hatI, eTalA mATe e 'vidyApradhAna' paNa hatA. je devAdhiSThita hoya che, te maMtra kahevAya che. e maMtrA paNa sudharmA svAmIne, siddha hatA. eTale emane 'ma'pradhAna' For Private and Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 2 sudharmasvAminaH campAnagaryA samavasaraNam 15 neti sa tathokta AgamaH, svasamaya - parasamaya - jJAna vA tatpradhAnaH / nayapradhAnaHnayAH=nayanti=trodhaM prApayanti aneka dharmAtmakavastuna ekAMzamiti te tathoktAHanekadharmAtmakavastvekAMzaparicchettAraH, te naigamAdayaH sapta tatpradhAnaH / niyamapradhAnaH - niyamAH = dravyakSetrakAlabhAvena vividhAnigrahagrahaNaM, taspadhAnaH / satyapradhAnaH - satyaM = jIvAjIvAdipadArthAnAM yathAvasthitastrarUpa = kathanaM, tatpradhAnaH / zaucapradhAna:-zucerbhAtraH zaucam = antakaraNazuddhirUpaM tatpradhAnaH / jJAnapradhAnaH- jJAnaM= jinoktatatveSu yathArthabodharUpaM tatpradhAnaH / darzanapradhAnaH- darzanaM = jinoktaM tatvA kA artha hai brahmacarya athavA AtmajJAna / inameM ye donoM bAteM thI isaliye ye brahma pradhAna bhI the / inheM svasamaya aura para samaya kA pUrNajJAna thAisa apekSA ye veda 'pradhAna bhI the / naigama saMgraha Adi sAta nayaH zAstrakAroMne kahe hue haiN| nayakA tAtparya usa jJAna se hai jo anaMtadhairyAtmaka vastu ke eka dharma ko grahaNa karatA hai / ye isa nayAtmaka jJAna se virAjita the isaliye naya pradhAna bhI the / dravyakSetra kAla aura bhAvakI apekSA ye aneka prakAra ke niyamoM kA grahaNa karate the| aura unakA nirvAha bhI karate the isaliye ye niyama pradhAna bhI the| jIva ajIva Adi padArthoM ke svarUpa kA ye yathArtha pratipAdana karane vAle the isaliye ye satyapradhAna bhI the antaHkaraNa kI zuddhi kA nAma zauca hai yaha zuddhi inameM thI isaliye ye zauca pradhAna bhI the| jinendra dvArA pratipAditatattvoM kA saMzaya Adi se rahita jo yathArthabodha hotA hai usakA nAma jJAna hai / yaha jJAna inameM thA isaliye For Private and Personal Use Only < paNa mAnavAmAM AvyA che. brahmazabda nu tAtparyaM brahmacarya athavA AtmajJAna che. emanAmAM e banne vizeSatA hatI, eTalA mATe e brahmapradhAna paNa hatA. emane svasamaya (svazAstra) ne parasamaya (anyazAstra) nu sa MdhU bhAge jJAna hutu ye apekSAoM se vedapradhAna paNa hatA. naigama saMgraha vagere sAtanaya zAstrakAroe kahelA che. nayanA artha te jJAnathI che, je anaMta dhairyAtmaka vastunA eka dhane grahaNa kare che. e A nayAtmaka jJAnathI zobhita hatA, eTalA mATe nayapradhAna paNa hatA. dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSA e anekavidha niyamonu grahaNa karatA hatA, ane temanA nirvAha paNa karatA hatA. eTalA mATe e niyamapradhAna paNa hatA. jIva ajIva vagere padArthonA svarUpanuM e yathArtha pratipAdana karanAra hatA, eTalA mATe e satya pradhAna paNa hatA. antaHkaraNanI zuddhinu nAma zauca che, A zudhdhi emanAmAM hatI, eTalA mATe e zaucapradhAna paNa hatA. jinendra vaDe pratipAdrita tattvAnA saMzaya vagerethI rahita je yathArtha edha thAya che, temanu nAma jJAna che. A jJAna emanAmAM hatuM, eTale teo jJAnapradhAna paNa
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 16 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAGga bhirUcilakSaNaM, tatpradhAnaH- cAritraM = sarva sAvadyayogaparihArapUrvaka niravadyAnuSThAnam / atrA''pAdInAM karaNAntargatatve'pi teSAM prAdhAnyakhyApanArthe punaH kavam / atra kazcit zaGkate yat jitakrodhatvAdibhya ArjavapadhAnatvAdInAM ko bhedaH ? atrocyate jitakrodhAdibhirvizeSaNairudayAvalIpaviSTasya krodhAderviphalIkaraNaM muktaM bhavati Arjava pradhAnAdibhirudayanirodha ucyate / athavA yataeva jitakrodhAdirata eva ArjavAdipradhAnaH, evaM kAryakAraNabhAvAdvizeSaH / evaM 'jJAnasaMpannaH' ityAdI jJAnAjJAnAdiyuktatvamAtraM bodhyate, 'jJAnapradhAnaH' ityAdau tu jJAnAdimatsu prAdhAnya miti, evamanyatrApyapaunaruktyaM bodhyam / 'ogale' udAraH = jitakrodhAdivizeSaNaye 'jJAna pradhAna bhI the / darzana pradhAna bhI the| sarvasAvadyayogoM kA parityAga kara dene vAle hone se tathA niravadya anuSThAna karane vAle hone se cAritra pradhAna bhI the yaha ina Arjava Adi bhAvoM kA karaNa caraNa sattarI meM antarbhAva hone para bhI jo alaga kathana kiyA hai vaha inakI pradhAnatA sthApita karane ke abhiprAya se hI kiyA hai| zaMkA- sUtra meM pahile 'jiyako he jiyamAe' Adipada sUtrakAra ne likhe hai aura phira Arjava mArdava Adi pada likhe haiM so jo unakA bhAva hotA hai vahI inakA hotA hai so isa taraha inameM jaba koI artha bheda nahIM hai to phira punarukti karane kA kyA kAraNa hai / uttara- jitakrodhAdika padoM dvArA yaha samajhanA cAhiye ki ve sudharmA svAmI mahArAja udayAvalI meM praviSTa hue krodha ko viphala kara dete thekAraNa krodha kA tAtparya yahI hai ki udaya meM Aye hue krodha kA triphala bnaanaa| taba Arjava Adi zabdoM se yaha bAta nahIM kahI jAtI haiinase to yaha bAta mukti hotI hai ki ve krodha ke udaya kA bhI nirodha kara hatA. darzIna pradhAna paNa hatA. sarva sAvadhayogonA parityAga karanAra hAvAthI temaja niravadya anuSThAna karanAra heAvAthI e cAritrya pradhAna paNa hatA. ahiM Ava vagere bhAveAnA karaNacaraNa sattarImAM antarbhAva hovAchatAM je judu kathana karyuM" che, te emanI pradhAnatA sthApavAnA prayojanathI ja karavAmAM AvyuM che. shN| --sUtramAM paDelAM 'jiyako jimAe' vagere yaha sUtra are saNyAM che. ane pachI Ava mAva vagere pada lakhyAM che, paNa je artha temaneA thAya che te ja emanA paNa thAya che. have A pramANe emanAmAM jyAre koI paNa jAtanA amAM taphAvata nathI te pharI punarukita karavAnA abhiprAya zuM che? uttara--jitakrAdha vagere pado vaDe e samajavuM joIe ke te sudharmAsvAmI mahArAja udayAvalImAM praviSTa thayela dhane niSphaLa karatA hatA. kAraNa ke jitanA aM eja che ke uyamAM Avela krodha ne aphaLa banAvavA. tyAre Ava vagere zabdo vaDe A vAta kahevAmAM nathI AvatI. emanAthI te e vAta sUcita thAya che ke teo krAdha vagerenA udayanA paNa nirodha karatA hatA. krodha vagere kaSAyAnA For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. sU. 2 sudharmasvAminaHcampAnagaryA samavasaraNam 17 variSTatvAtsarvathA zreSThaH / ghAre' ghoraH duSkaratapazcaraNazIlatvAt / 'ghorabae' ghoravataH ghorANikaThinAni alpasattvairduranuSTheyAni vratAni=sarvaprANAtipAtAdi viratilakSaNAni mahAvratAni yasya sa tthoktH| 'ghoratabassI' ghoratapasvI duSkara tapazcaraNazIlaH, pAraNAdau nAnAvidhAbhigrahadhArakatvAt / 'ghorabaMbhaceravAsI' ghora brahmacaryavAsI-brahma kAmapariSevaNatyAgastatra caraNaM brahmacarya, ghoraM ca tad brahmacarya ca ghorabrahmacarya tatra vastuM zIlamasyeti tathoktaH navavATikAyuktabrahmacaryapAlaka ityarthaH / 'ucchRDhasarIre' utkSiptazarIraH-utkSiptamiva-parityaktamiva, urikSaptaM saMskA. raparityAgAccharIraM yena sa tathoktaH-sarvathA zarIrasaMskAra varjita ityarthaH / 'saMkhittaviulateulesse' saGgitaHvipulaH tejolezyaH-saMkSiptA=saGkocitA vipulA-vizAlA anekayojanagatavastusamUha bhasmIkaraNasamarthA'pi tejolezyA tejaH zarIrapariNatirUpA prakharatapaHprabhAvana nitalabdhivizeSapabhavA mahAjvAlAsadRzA AtmatejolakSaNA dete the| krodha Adi kaSAyoM ke udaya kA nirodha karanA ye ArjavAdi bhAva haiM / athavA yaha bAta bhI isase lakSita hotI hai ki jisa kAraNa ye jitakrodha the isaliye ArjavAdibhAvoM se pradhAna the| isa taraha kArya kAraNa bhAva kI apekSA se inameM antara AjAtA hai| isI taraha "jJAna saMpanna aura jJAnapradhAna" ina do vizeSaNoM meM bhI antara samajha lenA cAhiye kAraNa jJAna pradhAna zabda kevala jJAna yuktatA kA vahA~ bodha karatA hai taba ki jJAnapradhAna zabda jJAnAdiguNa vAloM meM ina kI pradhAnatA kahatA hai| orAla zabda kA artha udAra hotA hai| jo isa bAta ko kahatA hai ye sudharmAsvAmI jita krodha Adi vizeSaNoM se viziSTa hone ke kAraNa sarvathA zreSTha the| (ghore ghoravvae ghoratavassI ghorabaM. bhaceravAsI-ucchRr3hasarIre saMkhinaviulateyalesse cohasapuvvI cauNANo udayane nirodha kare e Arjava vagere bhAve che. athavA A vAta enAthI paNa sUcita thAya che ke je kAraNathI e jitakedha hatA, eTalA mATe Arjava vagere bhAve vaDe e pradhAna hatA. A pramANe kArya-kAraNa bhAvanI apekSAe emanAmAM taphAvata AvI jAya che. e rIte jJAnasaMpanna ane jJAnapradhAna' A be vizeSaNane taphAvata paNa jANavo joIe. kAraNake jJAna saMpanna zabdathI phakata jJAna yuktatAne baMdha thAya che, tyAre jJAnapradhAna zabda jJAnAdi guNavAmAM emanI pradhAnatA kahe che. erali zabdane artha udAra thAya che. je A vAta kahe che. e sudharmAsvAmI jitakodha vagaire vizeSathI yukta DAvAne sIdhe saMpUrNa zata zreSTha tA. (ghore ghoravae ghorata vastI ghorabaMbhaceravAsI ucchUDha-sarIre saMkhitta viulateyale sse codasa punvI For Private and Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 18 jJAtAdharmakathAGgasUtre are paMcahi aNagArasaehiM saddhiM saMparibuDe putrvANupuniM caremANe gAmAnugAmaM dRijnamANe suhaM suheNaM viharamANe) duSkaratapoM ko tapane vAle hone se ye svayaM duSkara - ghora bane hue the / alpasatva vAle prANijana jina prANAtipAta Adi virati rUpa vratoM kA anuSThAna karane se sarvathA akSama ( asamartha rahA karate haiM una vratoM kA pAlana ye kiyA karate the isaliye ghorata the / pAraNAAdi meM nAnA prakAra ke abhigrahoM kA ye pAlanakara te the isaliye ye ghora tapasvI the / kAmabhoga ke parisevana karane kA tyAga karanA isakA nAma brahma hai| isa brahma kA AcaraNa karanA isakAnAma brahmacarya hai| brahmacarya kA nava vArDa se paripAlana karanA yaha ghora brahmacarya hai| isa ghora brahmacarya meM nimagna rahane kA jisakA svabhAva hotA hai vaha ghora brahmacaryavAsI kahalAtA hai | zrI svAmI isa brahmacarya ke ArAdhaka the ataH ve ghora brahmacaryavAsI the / una meM zArIrika saMskAra kA nAmonizAna taka bhI nahIM thaa| isaliye ve utkSipta zarIra the| unameM yadyapi kaI yojana gata vastu ko bhasma karane kI zakti thI tau bhI yaha zaktirUpa vipula tejolezyA unhoMne saMkSipta karalI thI - saMkucita kara lI thI isaliye ye saMkSipta vipulalezyA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cau NANovagae paMcarhi aNagArasaehiM saddhiM saMparivuDe putravANupucviM caremANe gAmAnugAmaM dUijmANe suhaMsuheNaM viharamANe) aura tatha AyaranAra hovAthI the pAte duSkara ghAra anela hatA. je je prANAtipAta vage2e viratirUpa tratAnuM anuSThAna karavAmAM svalpazaktivALA prANio badhI rIte akSama (asama) rahyAM kare che, te te tratAnu e AcaraNa karatA hatA, eTalA mATe e ghAravrata hatA. pAraNAM vageremAM anekavidha abhigrahAnu e pAlana karatA hatA. eTalA mATe e gheAra tapasvI hatA. indriyasukha (kAmabhoga)nA sevanane tyAga karavA tenuM nAma brahma che. A brahmanuM Aca raNa karavuM tenuM nAma brahmacarya che. A brahmacaryanuM navavADa vaDe pAlana karavuM A gheAra brahmacarya che. A kaThora brahmacarya'mAM nivAsa karavAnI jene Teva hAya che, te ghAra brahmacavAsI kahevAya che. zrI sudharmA svAmI AghAra brahmacaryanA ArAdhaka hatA, eTalA mATe teo dhAra brahmacarya vAsI hatA. emanAmAM zArIrika saMskAranA saMpUrNa paNe abhAva hatA. eTalA mATe teo ukSipta zarIra hatA. emanAmAM jo ke aneka yojana dUranI vastune bhasma karavAnI tAkAta hatI, chatAM paNa A zaktirUpa vipula teoleDyA emaNe sakSipta (TUMkI) karI lIdhI hatI. eTalA mATe e saMkSipta For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmA nRtavarSiNITIkA:sU,2 sudharma svAminaHcampAnagaryA samavasamaraNam 19 yasya sa tathoktaH-saGgopinavipulAtmatejAityarthaH, anyathA prakharamArtaNDa maNDalamiva durdarzaH syAditi bhAvaH / caudasaputrI' caturdazapUrNa-caturdazapUrvaparaH / 'cauNA. Nojagae' caturjJAnopagataH kevala jitamatyAdicaturjJAnavAn pazcabhiranagArazataiHsArddha saMparitaH pUrvAnupUrvyA krameNa tIrthaGkaraparamparAparipATayA vA caran=pAdavihAreNa calana grAmAnugrAmaM dravan ekagrAmAdanantaramanyaM vihArakramAgataM grAmamanulladhya ta saMsparzana muvisukhena=nirAvAdhasaMyama yAtrAnirvahaNapUrvakaM grAmanagarAdi zobhAnirIvAle the| yaha tejolezyA zarIra pariNatirUpa hotI hai tathA prakharatapa ke prabhAva se udbhUta jo labdhi hotI hai usase yaha utpanna hotI hai aura mahAjvAlA jaisI hotI hai| eka prakAra se yaha AtmA kA hI teja hotA hai jo saMgopita rahA karatA hai| yadi yaha saMgopita na ho to jisa prakAra prakhara teja se sUrya durdarzanIya hotA hai usI prakAra isake phailAva meM vaha vyakti bhI durdarza ho jAtA hai| caturdazapUrva ke ye pAThI the isaliye ye caturdazapUrvI the| matijJAna zrutajJAna avadhijJAna evaM manaHparyayajJAna ina cAra jJAnoM ke dhAraka hone se ye catuH jJAnopagata the| unake 500) pAcasau ziSya parivAra thA isaliye "paMcabhiH anagArazataiH sAghe saMparitaH" pAMcaso anagArose yukta the| isa prakAra ina samastapUrvokta vizeSaNoM seviziSTa ve sudharmA svAmI apanI 500 pAMcaso anagAra ziSya maMDalI ke sAtha sAtha kramazaH athavA tIrthaMkaroM kI paraMparA se calI AI huI paripATI kI paripAlanAke anusAra eka grAma se dUsare grAma meM nirAbAdha saMyama yAtrA kA nirvAha karate hue paidala vipula telesthAvALA hatA. A telekSA zarIra pariNati (puSTi) rUpa hoya che, temaja kaThora tapanA prabhAvathI udbhavela je labdhi (siddhi) hoya che, tenAthI A utpanna thAya che, ane mahAvAlA jevI hoya che. eka rIte A AtmAnuM ja teja hoya che. je saMgepita (gupta) rahyA kare che. je e saMgapita na hoya te jema prakhara tejane lIdhe sUrya durdarzanIya thAya che, temaja enA prasAramAM te vyakti paNa duza thaI jAya che. caturdaza pUrvanA e pAThI hatA. eTalA mATe e caturdaza pUrva hatA. matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane manaH paryayajJAna A cAra jJAna ne e dhAraNa karanAra hatA. eTalA mATe e catuHjJAne pagata hatA. temane pAMca (500) ziSyAno parivAra to. meTA bhATa "paJcabhiH anagArazataiH sAdha saMparivRtaH" pAMca anagArethI e yukata hatA. A rIte A badhA pUrvokatavizeSaNathI yukatata sudharmAsvAmI pitAnI pAMca (500) anagAra ziSya maMDalInI sAthe sAthe eka pachI eka Ama kamathI athavA tIrthakaranI paraMparAgata prathAnI paripAlanA mujaba eka gAmathI bIjA gAmamAM For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 20 jJAtAdharma kathAGgasUtre kSaNAdyautsukyarAhityenetyarthaH, viharamANaH san yatrava campA nAma nagarI AsIt yatra pUrNabhadraM caityaM tatraivopAgacchati, upAgatya yathA pratirUpaM = munijanocitam avagraha=basaterAjJAn avagRhya = gRhItvA saMyamena tapasA cAtmAnaM bhAvayan = viharati = avatiSThate vihAra karate karate ( jeNeva caMpAnayarIjeNeva pugNabhadde cehae teNeva uvAgacchadda) jahA~ vaha campAnagarI thI aura jahAM vaha pUrNabhadra nAmakA caitya thA vahAM Aye (uvAgacchattA ahApaDirUvaM oggahaM ogivhittA saMjameNa tavasA appANaM bhAvemANe viharaha) Akara unhoMne vahAM munijanoM ke anurUpa vasati kI AjJA prApta kI bAda meM saMyama aura tapa se AtmAko vAsita karate hue ve vahA~ Thahara gaye / 1 bhAvArtha- - usa caMpAnagarI meM grAmAnugrAma vihAra karate hue zrI sudharmAsvAmI apanI 500 ziSya anagAra maMDalI ke sAtha sAtha jahAM vaha pUrNabhadra nAma kA caitya thA vahAM Aye / ye bhagavAna mahAvIra ke aMtevAsI the / jAti evaM vaMza se vizuddha the / bala evaMrUpAdise saMpanna the / ojasvI tejasvI varcasvI tathA yazasvI the| cAroM kaSAyoM ko inhoMne apane vaza meM kara liyA thA / indriyAM ina kI vaza meM thI / nidrA inheM satA nahIM sakatI thI parISahoM kI yaha zakti nahIM thI jo inheM apane dhyeya se vicalita kara sakeM / jIvana kI AzA nirANAgha saMyama yAtrAno nirvAha uztA pAcANA vihAra uratA ( jeNeva caMpAnayarI jeNeva puSNabhadde ceharA teNeva uvAgacchaDa) vnyAM yadhAnagarI hutI bhane ktyAM yUthuladra nAbhe te caitya hutu tyAM cadhAryA. ( uvAgacchitA ahApaDirUvaM oggahaM oginhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAve mANe viharai) tyAM nyAvIne tesobha munIonI jema vanapALanI AjJA laIne tyAM vastImAM rokAyA pachI sayama ane tapa vaDe AtmAne bhAvita karatA thayA te tyAM vicaravA lAgyA. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvArtha.te caMpAnagarImAM OMka gAmathI bIje gAma pagapALA vihAra karatA karatA pAnAnI pAMcaso (100) anagAra ziSya ma`DalInI sAthe zrI sudharmAsvAmI jyAM te pUrNabhadra nAme cya hatuM tyAM padhAryA. e bhagavAna mahAvIra svAmInA aMtevAsI (ziSya) hutA. ati bhane vaMzathI me vizuddha hutA. maNa bhane 35 vagerethI me sapanna hatA. e ojasvI, tejasvI, vasvI ane yazasvI hatA. cAre cAra kaSAyA ne emaNe potAnA vazamAM karI lIdhA hatA. IndriyA emanI vazavI hatI. dha amane satAvI nahAtI zakatI. arthAt alpanidrA letA hatA. parISahAnI e tAkAta nahAnI ke je emane pAtAnA dhyeyathI vicalita karI zake. jIvavAnI AzA ane For Private and Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkAsU:2 sudharma svAminaHcampAnagaryA samavasaraNam 21 sudharmasvAmiparicayavettham-vANijakagrAmasamIpe kollAkasaM nivezo babhUva / tatra dhammillanAmako vipraH, tasya bhAryA bhadilA, tayoH putrazcaturdazavidyApAraMgataH sudhrmaanaamaasiit| vIranirvANAd dvAdazavarSAnte, janmatazca dvinavativarSAnte kevalI jaatH| tato'STau-varSANi kevalaparyAyaM paripAlya jambUsvAminaM svapade saMsthApya vIranirvANAd viMzativarSe zatavarSaparimitaM pUrNamAyuHsamApya mokSaprAptavAna ||muu02|| aura maraNa kA bhaya inhoMne sarvadA ke liye dUra kara diyA thaa| tapasyA meM hI inake jIvana ke dina Ananda ke sAtha vyatIta ho rahe the| karaNacaraNa sattarI Adi sadguNoMne inheM apanA nivAsasthAna banA liyA thaa| tenolezyA ke ye adhipati the| caudahapUrva ke pAThI the| cAra jJAna ke dhArI the| pUrNabhadra caitya meM munijanocita vanapAlase vasati kI AjJA prApta kara ye apane parivAra ke sAtha Thahara gye| zrI sudharmAsvAmI kA paricaya isa prakAra hai-vaNijaka grAma ke pAsa kollAka nAmakA saMniveza-nagara ke bAhara rahane kA pradeza thaa| vahIM dhammilla nAma kA brAhmaNa rahatA thaa| usakI bhAyA~kAnAma bhadilA thaa| putra kA nAma sudharmA thaa| yaha caudaha vidyAoM kA pAragAmi thaa| jaba vIra bhagavAna mokSa padhAra cuke the| taba 12bAraha varSa ke bAda janmatithi se 92 bAnave varSa ke bAda zrI sudharmAsvAmI ko kevalajJAna kI prApti huii| 8 ATha varSa taka kevalI paryAya meM rahakara bAda jaMbUsvAmI ko apa ne pATa para sthApita kara vIra nirvANa se 20veM varSa meM 100 varSa kI Ayu bhogakara ye mokSa meM cale gye| // 2 // mRtyunA bhayane emaNe kAyama ne mATe tyAga karyo hato. tapasyAthIja emanA jIvana nanA divase AnandamAM pasAra thaI rahyA hatA. caraNasarI vagere sArA guNoe emanAmAM nivAsasthAna banAvyuM hatuM. tejalezyA saMkSipta karavAvALA hatA. codapUrvanA pAThI hatA. cAra jJAnane dhAraNa karanAra hatA. pUrNabhadra caityamAM munijanecita AjJA meLavIne e pitAnA parivAra sAthe tyAM rokAyA. zrI sudharmAsvAmInI oLakhANa A pramANe che-vaNijaka gAmanI pAse kellAka nAme eka saMniveza-nagaranI bahAra rahevAnuM sthAna-hatuM. tyAM dhammila nAme eka brAhmaNa nivAsa karatAM hatA. tenI bhAryAnuM nAma bhadila hatuM. putranuM nAma sudharmA hatuM. e cauda vidyAmAM pAraMgata hatA. jyAre vIra bhagavAna mekSa pAmyA, tenA bAra varSa pachI ane janmatithithI bANuM(2) varSa pachI zrI sudharmAsvAmIne kevaLa jJAnanI prApti thaI. ATha (8) varSa sudhI kevaLIparyAyamAM rahIne te pachI jaMbu svAmIne potAnA pATa upara sthApita karIne vIranirmANanA vIsamA varSe so varSanuM AyuSya bhogavI ne e mekSa pAmyA. sUtra rA For Private and Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthaankaathaa mUlam-taeNaM caMpAe nayarie parisA niggayA, koNioniggao, dhammo kahio, parisA jAmeva disaM pAubbhUyA tAmeva disaM paDi. gyaa| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ajasuhammassa aNagArassa jeTTe aMtevAsI aja jaMbUNAmaM aNagAre kAsavagotteNaM sattussehe jAva ajasuhammassa therassa adUrasAmaMte uDDejANU ahosire jhANakoTTovagae saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / taeNaM se ajajaMbUNAme aNagAre jAyasar3e jAyasaMsae jAyakouhalle, saMjAyasaDe saMjAyasaM. sae saMjAyakouhalle, uppannasar3e uppannasaMsae uppannakouhalle, samu. ppannasaGke, samuppannasaMsae samuppannakouhalle uDAe uTTei, uDhAe uhittA jeNAmeva ajasuhamme there teNAmeva uvAgacchai, uvAga cchitto ajasuhammaM theraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei, karittA vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA ajasuhammassa therassa NaccAsanne NAidUre sussUsamANe NamaMsamANe abhimuhaM paMjaliuDe viNaeNaM pajavAsamANe evaM vayAsI-jaiNaM bhaMte! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM AigareNaM titthagareNaM sayaM saMbuddheNaM purisuttameNaM purisasIheNaM purisavarapuMDarIeNaM purisavaragaMdhahatthiNA loguttameNaM loganAheNaM logahieNaM logapaIveNaM logapajjoyagareNaM abhayadaeNaM cakkhudaeNaM maggadaeNaM saraNadaeNaM bohidaeNaM dhammadaeNaM dhammadesageNaM dhammanAyageNaM dhammasArahiNA dhammavaracAuraMtacakavahiNA dIvo tANaM saraNagaipaiTrANaM appaDihayavaranANadaMsaNadhareNaM viyadRchaumeNaM jiNeNaM jAvaeNaM tinneNaM tAraeNaM buddheNaM bohaeNaM mutteNaM moyageNaM savvaNNuNA savvadarisiNA For Private and Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA sU.3 sudharma svAminaHcampAnagaryA samavasaraNam 23 sivamayalamaruyamaNaMtamakkhayamavvAbAhamapuNarAvittiyaM sAsayaM ThANamuvagaeNaM paMcamassa aMgassa vivAhapaNNattIe ayamaDhe paNNatte, chaTassa NaM bhaMte! aMgassa NAyAdhammakahANaM ke aTe paNNatte ? / jaMbU-tti, taeNaM ajamuhamme there ajajaMbUNAmaM aNagAraM evaM vayAsIevaM khalu jambU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpa. teNaM chasta aMgasta do suyakkhaMdhA paNNattA, taM jahA-NAyANi ya dhammakahAo y| jaiNaM bhaMte! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAvasaMpatteNaM chaTrassa do suyakkhaMdhA paNNattA-taM jahA-NAyANi ya dhammakahAo y| paDhamassa NaM bhaMte! suyakkhaMdhassa samaNeNaM jAva saMpatte NAyANaM kai ajjhayaNA paNNattA ? evaM khalu jaMbU! samaNeNaM jAva saMpatteNaM NAyANaM egUNavIsaM ajjhayaNA paNNattA taM jahA-ukkhita. NAe 1 saMghADe2 aMDe3 kumme ya4 selge5|| tuMbe6 ya rohiNI7 mallImAyaMdI9 caMdiNA iya10 // 1 // dAvada ve11 udagaNAe12, maMDukke13 teyalI14 viy| naMdIphale15 avara kA16 Ainne17 susumA18 iya // 2 // avare ya puMDarIyaNAyae19 egUNavIsaime ||suu0 3 // TIkA-'taeNaM' ityaadi| tataH zrIsudharmAsvAmisamavasaraNAnantaraM campAyA nagaryAH pariSad-paurajanasamUharUyA sabhA nirgatA zrIsudharmasvAmivandanArtha nismRtaa| kRNikA kUNikarAjo'pi nirgtH| dharmaHkathitaH zrIsudharmasvAminA dharmopadezo 'taeNaM caMpAe nayarIe ityAdi mUtra // 3 // TIkArtha-jaba kI sudharmAsvAmI caMpAnagarI meM padhAre taba (caMpAe nayarIe) caMpAnagarI se (parisA niggayA) paurajana samUharUpa sabhA zrI sudharmAsvAmI ko vandana karane ke liye nikale / (koNio Niggao) koNika rAjA 'taeNaM caMpAe nayarIe' ityAdi mUtra // 3 // sAtha-nyAre sudhAravAmI yAnArAma padhAryA tyAre (caMpAe nayarIe)yapAnAthI (parisA niggayA)nAgari zrI sudharmA svAbhAne vandana 42vA nIvyA. (koNio For Private and Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAGgasUtre dttH| dharmakathAM zrutvA pariSad yasyA dizaH 'pAunbhUyA' prAdurbhUtA-yasmAdigvibhAgAtsamAgatA tAmeva dizaM 'paDigayA' prtigtaapraavRtygtaa| pariSadorAjJazcAgamanigamau yathAkramaM jnyaatvyo| 'teNaM' ityAdi / tasmin kAle tasmina samaye kUNikabhUpAdigamanAnantarakAle AryasudharmaNo'nagArasya 'jehe aMtevAsI' jyeSTho'ntevAsI-paryAyajyeSThaHziSya Arya jambUnAmA'nagAraH 'kAsavagotte' kAzyapagotra jAtaH 'sattussehe' saptotsedha-saptahastonnataH, kanakapulakaniSakapadmagauraH, ugratapAH, taptavapAH, dIptatapAH, udAraH, ghoraH, ghoravataH, saMkSiptavipulatejolezyaH, asau jambUsvAmI Arya sudharmaNaH sthavirasya adUrasAmante-nAtidare bhI nikle| (dhammokahio) bhagavAn sudharmAsvAmIne AI huI pariSad ko dharma kA upadeza diyaa| dharmadezanA sunakara (parisA) samasta janatA (jAmeva disaM pAunbhUyA tAmeva disaM paDigayA) jisa dizA kI tarapha se AI thI usI dizA kI aura vApisa calI gii| (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ajja suhammassa aNagArassa jeDhe aMtevAsI ajja jaMbUNAmaM aNagAre kAsava gotteNaM sattAsehe jAva) usa kAla meM aura usa samaya meM jaba kI koNika rAjA aura samasta puravAsI jana jA cuke the Arya sudharmA svAmI ke dIkSA paryAya kI apekSA pradhAna ziSya Arya jaMbU svAmI anagAra jo kAzyapa gotra ke the aura jinakA zarIra sAta hAtha U~cA thA (yahA~ yAvat zabda se "samacaturasra saMsthAnasaMsthitaH vajrarSabhanArAcasaMhananaH kanakapulaka nikaSa Niggao) | Non veg mAvyA. (dhammo kahio) bhagavAn sudhAsvAbhIme pariSahane upaheza mAthyo. ghazanA sAMgaNAne (parisA) mA sAnA (jomeva disaM pAunbhUyA tAmevadisaMpaDigayA) hi ta23thI mAveza hatA, te kiu ta23 pAcha! panyA. (teNaMkAleNaM teNaM samaeNaM ajja muhamassa aNagArassa jeTTe aMtevAmI aja jaMbUNAmaM aNagAre kAsavagottaNaM sattusse he jAva) te ANe bhane te samaye jyAre keNika rAjA ane badhA puravAsI mANase jatA rahyA, tyAre Arya sudharmAsvAmInA dIkSA anukamanI apekSAe pradhAna ziSya Arya jaMbU svAmI anagAra-jeo kAzyapa zetranA hatA ane jemane deha sAta hAtha UMco hato,(mhii yAvat 24 53 "samacaturasrasaMsthAnasaMsthitaH vajrarSabhanArAcasaMhananaH kanakapulakanikapapadmagauraH ugratapAH taptatapAH dIptatapAH udAraH ghoraH ghoravrataH saMkSiptavipulatejolezyaH" keTA pAnu aDae thayu cha. 2 mA Avat For Private and Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkAs 3.sudhama svAminaHcampAnagaryAsamavasaraNam 25 nAtisamIpe ucitadeze 'uDnANU' urvajAnuH-urvajAnunI yasya sa tathokta:utkuTukAsanopaviSTa ityarthaH, 'mahosire' manaHzirA-novaM na tiryakSiptadRSTaHkintu niyatabhUbhAganiyamitanayana iti bhaavH|praannkottovge dhyAnakoSThopagataH-dhyAyatecintyate vastvaneneti dhyAnam =ekasmin vastUni tadekAgratayA cittasyAvasthApanam, dhyAnaM koSTha iva dhyaankosstthstmupgtH| yathA koSThagataM dhAnyaM vikIrNa na bhavati tathaiva dhyAnagatA indriyAntaHkaraNahattayo-bahirna yAntIti bhAvaH, niyntritcicvRtimaanityrthH| saMyamena tapasA''tmanaM bhAvayana vAsayan vihrti| tataH tadapanagauraH ugratapAH taptatapAdIptatapAH udAraH ghoraH ghoravrataH saMkSipta vipula. tejolezyaH" itane pATha kA grahaNa huA hai ina samasta zabdoM kA artha merI likhihui aupapAtika sUtra kI piyUSavarSiNI TIkA meM likhA jA cukA hai (ajjasuhamassa peramsa adarasAmaMte uDDajANU ahosire jhANakohovagae saMjameNaM tavasA appANaM bhAve mANe viAraha) zrI AryasudharmAsvAmI sthavira ke pAsa na adhika dUra aura na adhika samIpa urdhvajAnu hokara baiThe hue the| usa samaya unakA mastaka nIce kI aura mukA huA thaa| sUtrakAra isa pada dvArA yaha pradarzita kara rahe haiM ki isa sthiti meM unakI dRSTi na Upara thI aura na tirachI kintu niyata bhU bhAga meM niyamita thii| ve dhyAna rUpI koSTha meM Thahare hue the-isa pada ke rakhane kA yaha abhiprAya hai-ki jisa prakAra koThe meM rakhA huA anAja idhara udhara nahI phaila (bikhara) sakatA hai usI prakAra dhyAnagata indriyoM aura antaHkaraNa kI vRtti bAhira kI ora nahIM phailatI hai Atmastha rahatI haiM / tAtparya yaha ki ve usa samaya niyantrita cittavRtti bAle the| tapa aura saMyama dvArA AtmanirIkSaNa karane kI ye sadA bhAvanA nA artha bhopAtisUtranI ArviewvAmA mAyA cha) (ajamuhamassa therassa adarasAmaMte uhaM jANUahosire jhANakohovagae saMjameNaM tavasA appANaM bhAve mANe viharaha) zrImAya sugharbhAsvAmI sthaviznI pAse na padhAre 2 anena padhAre najIka UrdhvajAnu thaIne beThA hatA. te vakhate temanuM mAthuM nIcenI tarapha nameluM hatuM. sUtrakAra A pada vaDe e batAvI rahyA che ke A sthitimAM emanI najara na upara hatI ane na nIcI hatI paNa je bhU bhAgamAM niyatarUpe hevI joIe. tyAM ja niyamita hatI. teo dhyAnarUpI keSThamAM avasthita hatA, A padathI e spaSTa thAya che ke je pramANe keDAmAM mUkeluM anAja Amatema vikherAI jatuM nathI, te ja rIte dhyAnagata indriyo ane antaHkaraNanI vRtti bahAranI tarapha phelAtI nathI. Atmastha rahe che. tAtparya e che ke teo te samaye niyaMtrita citta vRttivALA hatA. tapa ane saMyamavaDe AtmanirIkSaNa karavAnI bhAvanAthI teo hamezane For Private and Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 26 jJAtAdharma kathAsUtre nantaraM dhyAnAnantaraM sa Arya jambUnAmA'nagAraH 'utthayottiSThatI' tikriyayA'nveti / kimbhUta Arya jambUnAmA'nagAraH ? ityAha- 'jAyasaDDhe' ityAdi, jAtazraddhaH jAtA= pravRttA sAmAnyena tasva-nirNayarUpA vAJchA yasyeti sa tathoktaH = vakSyamANaviSayaka - tattvaparijJAnecchAvAnityarthaH / 'jAyasaMsae' jAtasaMzayaH - jAtaH = pravRttasaMzaya: - 'yathA bhagavatA lokAlokAvalokikevalAlokena dRSTvA paJcamAGge vyAkhyAprajJaptau ye bhAvAH prarUpitAstathaivAtra SaSThAGge'pi kathitA utAnyathA vA ?' ityevaMrUpaHsandeho yasya sa tathoktaH 'jAyakouhalle' jAta kutUhala:- jAtaM =mavRttaM kutUhalaM- 'paJcamAGge samastatastujAtasvarUpasya pratipAditatvAtko'nyo'pUrvo'rtho'vaziSTo'sti yad bhagavatA SaSThAGge kathayiSyate' ityevaM rUpamautsukyaM yasya sa tathoktaH / nAtra kutUhalazabdaH kautuhalavA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMpanna bane rahate the| Arya sudharmAsvAmI ke pAsa baiThe hue hone para bhI ye tapa aura saMyama ke AcaraNa se rahita nahIM the - (taruNa se ajja jaMbUNAme aNagAre jAyasaDDhe jAyasaMsae jAyakouhalle saMjAyasaDDhe saMjAyasaMsara, saMjAyakouhale) jaba ye dhyAna se nivRtta hue taba unake citta meM tattvanirNaya karane kI icchA sAmAnyarUpa se jagI - kAraNa inake mana meM aisA saMdeharUpa vicAra AyA ki jaise prabhune kevalajJAnarUpI Aloka (prakAza) dvArA loka aura aloka ko dekha kara paMcamAGga vyAkhyA prajJapti ( bhagavatI ) meM jo bhAva prarUpita kiye haiM kyA usI taraha vebhAva unhoMne chaThaveM aMga meM bhI prarUpita kiye haiM yA anyarUpa se kiye haiM ? tathA isa prakArakA unheM kutUhala bhI huA ki prabhune paMcamAGga meM samasta vastuoM kA svarUpa to kaha hI diyA hai aba aisA aura kauna sA apUrva artha bAkI baca rahA hai ki jise ve chaTThe aMga meM kheNgeN| yahAM kutUhalapada kautUhala arthakA vAcaka nahIM hai kintu autsukya -- mATe saMpanna rahetA hatA. sudharmAsvAmInI pAse beThelA hAvA chatAM e tapa ane saMyamanA AAyaraluthI rahita nahotA. (naeNaM se ajjajaMbUNAme aNagAre jAyasaDDhe jAyasaMsae jAyako uhalle saMjAyasaDaDhe saMjAyasaMsae, saMjAyako uhalle) nyAre se dhyAna nivRtta thayA tyAre temanA cittamAM tattva nirNaya karavAnI IcchA sAdhAraNa rIte utpanna thai. kAraNake emanA manamAM zaMkArUpe vicAra Avyo ke jema prabhue kevaLa jJAnarUpI AlAkavarDa loka ane alAkane joine paMcamAMga vyAkhyA pragati (bhagavatI) mAM je bhAva prarUpita karyA che, zu teja pramANe te bhAva temaNe chaThThA aMgamAM paNa nirUpita karyA che, athavA bIjI rIte karyAM che. ane A jAtanu emane kutUhala paNa thayuM ke prabhue pacamAMgamAM badhI vastuonAM svarUpa tA kahyAM che, have evA kayo apUrva a zeSa rahyo che ke jene teo chaThThA aMgamAM kaheze. ahIM 'kutUhala' For Private and Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. sU. 3 sudharmasvAminaHcampAnagaryA samavasaraNam cakaH, kintu autsukyavAcakaH / evaM saMjAtazraddhaH, saMjAtasaMzaya, saMjAtakutUhala:, atra 'saM' zabdo vizeSArthadyotakastena saM vizeSeNa bhinna bhinna vastusvarUpa nirNaye kachArUpeNa jAtA=mavRttA zraddhA yasya sa tathoktaH evamagre'pi / utpannazraddha:utpannA utkRSTena saMjAtA - zraddhA yasya sa tathoktaH / evam - utpannasaMzayaH, utpannakutUhala iti ? samutpanna zraddhaH - saM= samyak sphuTatayA kAlAntarAdhi mRtirUpaya / bhAva utkaMThA kA vAcaka hai / " saMjotazraddhaH saMjAta saMzayaH saMjAtakutUhala:" ina padoM meM jo "saM" zabda AyA huA hai vaha isa bAta ko prakaTa karatA hai ki unheM jo sAmAnyarUpa se tatvoM ko nirNaya karanekI jo icchA utpanna huI thI vaha bhinna bhinna vastuoM ke vizeSa svarUpa ke nirNaya ke liye huI thii| isI taraha saMjAta saMzaya meM bhI jAna lenA cAhiye- arthAt jo unheM saMzaya utpanna huA vaha yadyapi eka hI vastu viSayaka nahIM thA aneka vastu viSayaka hI thA phirabhI pahile kI apekSA vizeSa kahanevAlA thaa| saMjAta kutUhala meM bhI yahI bAta samajhanA cAhiye / - isa taraha jAta zraddhAdi pada dvArA sAmAnyarUpa se tattva nirNaya karanekI icchA Adi unake citta meM udbhUta huI yaha bAta prakaTakI gaI hai taba saMjAtazraddhA Adi dvArA yaha kahA gayA hai ki jo unheM zraddhA Adi bhAva udbhUta hue ve pahile bhAvoM kI apekSA vizeSatA liyehue the / ( uppanna saD Dhe uppannasaMsae upapannako uhalle ) isI taraha utpanna zraddhA utpanna saMzaya aura utpanna kutUhala ina padoM meM bhI bhinnatA AtI hai| kAraNa jo saMjAta For Private and Personal Use Only 27 yaha ''tUDasa' arthanA vAyA nathI yAgu bhautsubhya lAvano vAtha che. saMjAtazraddhaH sajAta saMzayaH saMjAta kutUhala:' yA homAM ne 'saM' upasarga bhUsvAmAM Avyo che, te e batAve che ke teone je sAmAnyarUpamAM tattvone nirNaya karavAnI IcchA urdUbhavI te judIjudI vastuonA viziSTa svarUpanAM nirNaya mATe thaI hatI. eja pramANe sajAta saMzayamAM paNa samajavuM joI e, arthAt je temane zaMkA utpanna thaI. te jo ke eka vastune laIne ja naheAtI, aneka viSayaka hatI, chatAM te pahelAMnI apekSAe vizeSatA batAvanArI hatI. sajAta kutUhalamAM paNa A pramANe samajavuM joIe. e rIte jAtazraddhA vagere pado vaDe sAmAnyarUpathI tattva niya karavAnI IcchA vagere temanA cittamAM utpanna thaI, A vAta prakaTa karavAmAM AvI che. tyAre sajAta zraddhA vagere pado vaDe ema batAvavAmAM AvyuM che ke je temanAmAM zraddhA vagere bhAva utpanna thayA te pahelA bhAvAnI apekSAe vizeSatA laI ne 4nabhyA. (uppannasaDDhe uppannasaMsae utpannako uhalle ) mA rIte utpannazraddhA utpanna saMzaya ane utpanna kutUhala e padomAM paNa bhinnatA Ave che. keke je sajAta
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 28 jJAtAdharma kathAGgasUtre samutpanna kutUhala iti / utpannA zraddhA yasya sa tathoktaH / evaM samutpannasaMzayaH na cAtra jAta zraddhAdayaH zabdAH samAnArthI iti vAcyam, teSAmavagrahe'dhAraNAbhedabhinnatvAt, tathAhi jAta zraddhatvasyAvagraharUpatvAtsaMjAtazraddhatvasye hArUpatvAta -hAStrAya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zraddhA Adi bhAva dUsare naMbara para hue the ve hI kAlakramAnusAra Age aura adhikarUpa meM puSTa hote gaye / isa taraha unake citta meM atha utkRSTa rUpa se aneka tatvoM ko nirNaya karane kI zraddhA rUpa bhAvanA Adi bhAva jAgrata hue | (samuppannasaDhe samuppannasaMsae samuppanna ko uhalle ) ina samutpanna zraddhA Adi padoM dvArA yaha bhAva bodhita hotA hai ki ye bhAva unameM isarUpa meM jage ki jabataka unakA pUrNa nirNaya nahIM kiyA jA sakegA - tabataka kAlAntara meM bhI una bAtoM kI vismRti nahIM ho skegii| ataH tIsare naMbara ke bhAvoM kI apekSA ina bhAvoM meM aura adhika sthAyitA kahI gaI hai| ina jAta zraddhA Adi padoM meM samarthanA hai aisI AzaMkA nahIM honI cAhiye kAraNa ye jo pada yahAM cAra jagaha rakkhe gaye haiM ve avagraha jJAna ke rUpa meM prayukta huve haiM kAraNa yahA~ para sAmAnyarUpa se hI zraddhA kA udbhava huA hai| saMjAta zraddhA yaha pada IhAjJAna ke rUpa meM prayukta huA hai- kyoMki pahile zraddhA kI apekSA isa zraddhA meM kucha vizeSatA - AI hai / utpanna zraddhA yaha pada avAyajJAna ke rUpa meM prayukta huA hai-kAraNa dUsare naMbara i zraddhA vagere bhAvA khIjA nakhare thayA hatA teja kALakramAnusAra AgaLa enA karatAM vadhAre rUpamAM puSTa thatA gayA. A rIte temanA cittamAM have utkRSTarUpathI aneka tattvAno nirNaya azvAnI zraddhA 35 bhAvanA vagere lAva lagyA (samuppanna saDDhe samutpannasaMsae samuppanna kouhalle) yA samutpanna zraddhA vagere yaho bar3e me bhAva samajAya che ke e bhAva temanAmAM A rUpamAM utpanna thayA ke jyAM lagI teonA saMpUrNa paNe nirNaya karavAmAM nahi Ave tyAM lagI kALAntaramAM paNa te vArtAnI vismRti nahi thaI zake. eTalA mATe trIjA naMbareAnA bhAvAnI apekSAe A bhAvAmAM enA karatAM vadhAre sthAyitva batAvavAmAM Avyu che. A jAtazraddhA vagere padAmAM anI apekSAe samAnatA che, A jAtanI zaMkA na thavI joIe. kemake e pada ahIM cAra sthAne mUkavAmAM AvyAM che, te avagrahajJAnanA rUpamAM prayukata thayela che. kAraNake ahIM sAmAnyarUpathI ja zraddhAno bhAva uddaya thAya che. sajAtazraddhA A pada IhAjJAnanA rUpamAM prayukta thayela che, kemake pahelAnI zraddhAnI apekSAe A zraddhAmAM kaMika vizeSatA AvI che. utpanna zraddhA A pada avAya jJAnanArUpamAM prayukata thayela che kemake khIjA naMbaranI zraddhAnI apekSA A zraddhAmAM For Private and Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 3 sudharmasvAminaHcampAnagaryA samavasaraNam 29 utpannazraddhatvasyAvAyarUpatvAt, samutpannazraddhatvasya ca dhAraNArUpatvAta, evamagreDapIti bhaavH| atredamuktaM bhavati ___ avagrahaH-nAma svarUpAdivizeSaNakalpanArahitasAmAnyArthAvagrahaNam / yathA'paJcamAGgAnantaraM SaSThamapyaGgamastIti saamaanyaavvodhH|| kI zraddhAkI apekSA isa zraddhA meM nizcayarUpatA hai / samutpannazraddhA yaha pada dhAraNA jJAna ke sthAnApanna rakhA gayA hai| kAraNa tIsare naMbara kI zraddhA kI apekSA yaha zraddhA kAlAntara me bhI vismaraNa nahIM ho sakatI hai| isI taraha kA bhAva jAtasaMzaya saMjAtasaMzaya utpannasaMzayaevaM samu. tpannasaMzaya Adi padoM meM bhI jAnanA caahiye| jisa jJAna meM nAma svarUpa Adi vizeSaNa viziSTa kalpanA nahIM hotI kevala padArthakA sAmAnyarUpa hI bodha rahatA hai-usa jJAnakA nAma avagrahajJAna hai jaise aisA bodha honA kI paMcama aMga ke bAda chaTThA bhI aMga hai| ___ avagraha dvArA jo padArtha sAmAnyarUpa se gRhota huA hai| usa viSaya ko vizeSa nirNaya karane kI ora bar3hatA huA jo vicAra hotA hai usakA nAma IhA hai| jaise chaTTe aMgakI sattArUpa sAmAnyajJAna ke bAda usameM rahe hue artha vizeSa kA vicAra krnaa| vaha isa prakAra se ki isa aMga meM bhI nagara udyAna samavasaraNa dharmakathA, Rddhi vizeSa, bhogaparityAga, pravrajyA, paryAya, zrutaparigraha-tapazcaraNa, saMlekhanA bhaktamatyAkhyAna pAdapopagamana, devalokagamana, sukulapatyAyAta, punarghodhilAbha antaH kriyA Adi nizcayAtmakatA che. samutpanna zraddhA A pada dhAraNA jJAnane sthAne mUkavAmAM AvyuM che. kAraNake trIjA naMbaranI zraddhAnI apekSAe A zradhdhA kALAntaramAM paNa bhUlI zakAze nahi. A prakArane ja bhAva jAta saMzaya, saMjAta saMzaya, utpanna saMcaya ane samutpanna saMzaya vagere padomAM paNa jANu joIe. je jJAnamAM nAma svarUpa vagere vizeSaNa-viziSTa kalpanA nathI thatI, phakata padArthanA sAmAnyarUpanuM ja jJAna rahe che, te jJAnanuM nAma avagraha jJAna che. jemake AtmajJAna thavuM ke pAMcamAM aMga pachI 6 aMga paNa che. avagraha vaDe je padArtha sAmAnyarUpathI grahIta hoya che. te viSayanA mATe vizeSa nirNaya karavAnI tarapha vRddhi pAmele je vicAra che, tenuM nAma IhA che. jemake chaThThA aMganA sattArUpa sAmAnya jJAna pachI temAM rahela artha vizeSane vicAra kare. te A pramANe ke A aMgamAM paNa nagara, udyAna, samavasaraNa, dharmasthA trAddhi vizeSa, bhegaparityAga, pravajyA, paryAya, zrata parigraha tapazcaraNa, lekhanA bhakata pratyAkhyAna, pAdapepagamana, devalegamana, sukula pratyAyata, punarbodhilAbha antaHkriyA For Private and Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 30 zAtAdharmakathAGgasatre IhA-avagRhItaviSayanirNayatarkaNA, SaSThAGgasattArUpa sAmAnyajJAnAnantaraM tadga sadbhUtArthavizeSavicAraNetyarthaH, yathA-'atrApi nagarodyAnasamavasaraNa-dharmakathARddhivizeSa-bhogaparityAgapatrajyA-paryAya zrutaparigraha-tapazcaraNa-saMlekhanA-bhaktamatyAkhyAnapAdapopagama-devalokagamana sukulapratyAyAtapunarbodhilAbhA'nta-kriyAdayo viSayAH AkhyAtAH santi? tathA'tra=uddezanakAlAH,samuddezanakAlAH, padAni, akSarANi, gamAH, payAryAH, prasAH, sthAvarAH, jinaprajJaptAH bhAvAH, AtmA, caraNakaraNaparUpaNA vA keSAM kIdRzAH kayA rItyA varNitAH santi ?" ityAdi vikalpanam / avAyaH-IhitaviSayanirNayAtmakaM jJAnam, yathA-'atra nagarapabhRtInAM caraNakaraNamarUpaNAparyantAnAM sarveSAM samAvezo'vazyaM vartate' iti nizcayakaraNam / dhAraNA-nizcitArthasya kAlAntare'pyavismaraNam yathA-'SaSThAgavarNita sarvapadArthajAtaM paramadayAlu zrImudharmasvAmimukhAcchUvA kAlAnta'rAvismaraNena dhaaryissyaamiiti| viSayoMkA varNana hai yA nahIM ? tathA uddezanakAla. samuddezanakAla pada akSara, gama, paryAya, basa sthAvara jina prajJaptabhAva, AtmA, karaNa sattarI evaM caraNasattarI ina sabakI prarUpaNAmeM se kina kina kI prarUpaNA huI hai kisa rIti se huI hai| isa prakAra se isa taraha kA jo AtmA meM vikalpa uThatA hai vaha IhA jJAna hai| IhA jJAna ke viSayabhUta bane hue padArtha kA nirNaya rUpa jo bodha hotA hai usakA nAma avAya jJAna hai-jaise yaha nizcitarUpa vicAra dRDha hotAhaiki isa aMga meM nagara Adi samasta padArthoM kA nirNaya avazya 2 kiyA gayA hai / bhavAyajJAna se nizcita kiye gaye padArtha ko kAlAntara meM bhI nahIM bhUlanA isakA nAma dhAraNA hai jaise jambUsvAmI ke hRdaya meM aisA vicAra vagere viSayonuM varNana che ke nahiM? temaja uddezakALa, samudezanakALapada, akSara, gama, paryAya, trasa, sthAvara, jina prajJaptabhAva, AtmA, karaNasattarI ane caraNa sattarI A badhAnI prarUpaNa thaI che, kevI thaI che, kayA prakAre thaI che. A pramANe AtmAmAM je vikalpa udbhave che, te IhA jJAna che, IhA jJAnanA viSayabhUta banela padArthanuM nirNayarUpa je jJAna thAya che, tenuM nAma avAya jJAna che. jema nizcita paNe A vicAra makkama hoya che ke A aMgamAM nagara vagere badhA padArthone nirNaya kakasa karavAmAM AvyuM che. avAyajJAnathI nakkI karelA padArthane kALAntaramAM paNa na bhUlI javuM enuM nAma dhAraNA che. jemake jammu svAmInA hRdayamAM e vicAra thaye ke chaThThA aMgamAM varNavelA badhA padArthone zrI sudharmA svAmI mahArAjanA mukhakamalamAMthI zravaNa karIne huM For Private and Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 2 sudharma svAminaHcampAnagaryAsamavasaraNam 31 etAdRza AryanambUnAmA'nagAraH 'uThAe' utthayA-utthAnam utthA, tayA UrvIbhavanena UrcIbhUyetyarthaH, 'uThei' uttiSThati utthito bhavati, utthAya yatravA''rya sudharmAsthaviro virAjate tatraivopAgacchati, upAgatya AryasudharmaNaH sthavirasya 'mUtre SaSThayarthe dvitIyA prAkRtazailIvazAt, 'tikkhutto' triHkRtvA-trivAram AdakSiNapradakSiNam-aJjalipuTaM svadakSiNakarNAdArabhya dakSiNAvattagolAkAreNa bhrAmayan punardakSiNakarNa yAvadAnIya tasya lalATapadeze sthApanaM karoti, kRtvA 'vaMdaI' vandate uThA ki chaThe aMga meM varNita samasta padArthoM ko zrIsudharmAsvAmI mahArAja ke mukhAravinda se sunakara maiM unakA aisA avadhAraNa karU~gA ki jisase ve padArtha kAlAntara meM bhI nahI bhulAye jA skeN| (uDhAe uThei) isa taraha zrI sudharmAsvAmI se kucha dUra para baiThe hue be jambUsvAmI vahA~ se jaba uThe to jhukakara ke hI uThe / "uThAe" isa pada se mUtrakAra unameM atizaya vinaya saMpannatA prakaTa karate haiN| (udvittA. jeNAmeva ajjasuhamme teNAmeva uvAgacchada) uThakara ve jahA~ zrI Arya sudharmAmvAmI virAjamAna the vahAM Aye / (uvAgacchittA ajjasuhammaM there tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei) Akara unhone Arya sudharmA sthavira ko tIna tAra aJja lipuTa-banAkara vaMdana kiyaa| "AdakSiNapradakSiNa" kA tAtparya yaha haiM ki donoM hAthoM ko aMjali rUpa meM karake apane dakSiNa karNa se lekara usa aMjali ko golAkAra ghumAte hue punaH dakSiNakarNa taka le jAnA aura use phira mastaka para lagAnA / (karittA vaMdai namasai) emanI evI rIte avadhAraNA karIza ke tethI te padArthanuM kALAntaramAM paNa vismaraNa na thaI zake. (uDhAe uThei) 0 pramANe zrI sudhAsvAbhAthI thoDe 2 // te nyU svAmI tyAMcI nyAre lA tyA nabhAne 8 alA thayA. 'uThAe' 20 43 sUtrA2 temanAmA atyanta vinaya saMpannatA matAce cha. (udvittA jeNAmeva anjamuhamme teNAmeva uvAgacchada) alI ne temA zrI sudhAsvAmI jyA vizasamAna tA tyA mAvyA. (uvAgacchittA ajja suhamma there tinAva to AyAhiNapayAhiNaM karei) tenmAnya mAvAne mAya sudhA sthavirane 19 mata Ale pUrva praNAma 4aa. 'AdakSiNa pradakSiNama'nAma se thAya cha bhanne hAthone 400li AkAre banAvIne pitAnA jamaNA kAnathI laIne te aMjaline gaLAkAre pheravatAM pharIthI ma Ana sudhA sAmane zatene mAthA 752 sA. (karittA vaMdai namasai) vaMdanA UI te pachI vANIthI stuti karI pharI pAMce aMga namAvIne vaMdana karI. For Private and Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharmakathAgarUtre vAcA ratoti, 'namasai' namasyati pazcAGganamanapUrvakaM praNamati, vanditvA namasyitvA Arya-sudharmaNa sthavirasya nAtyAsanne nAtire-samucita deze 'susmsamANe' zuzrUSamANaH vinayasamAcaraNAdirUpAM sevAM kurvan 'NamaMsamANe' namasyan namrIbhavan 'abhimuha' abhimukhaM sammukhaM 'paMjali uDe' prAJjalipuTaH kRtAJjaliHsan vinayena vinamrabhAvena 'pajuvAsamANe' paryupAsInaH savidhiparyupAsanAM kurvANaHevaM vakSyamANapakAramavAdIt / yadavAdIttadAha-'jaI' ityaadi| yadi bhadanta! zramaNena bhaga vaMdanakara phira vacana se stutikI / punaH pAca agoM ko jhukAkara vaMdanA kI (vaMdittA namaMsittA anjasuhammassa therassa NaccAsanne NAidure sumsUsamANeNamaMsamANe abhimuhaM paMjIliuDe viNaeNaM pajjuvAsamANe evaMvayAsI) vaMdanA evaM namaskAra karake ve phira Arya mudharmAsvAmIke pAsa isataraha se baiThe ki jisase ve na unase atidUra baiThe aura na ati samIpa hI arthAt ucita sthAnapara baiThe vahAM baiTha kara unakI vinaya samAcaraNAdirUpa sevA karate hue namrIbhUta hokara saMmukha hAtha joDakara baDe hI namrabhAva se unhoMne savidhiparyupAsanA kara unase isataraha khaa| (jahaNaM bhate samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM AigareNaM titthagareNaM sayaM saMbuddheNaM purisu meNaM purisasIheNaM purisavarapuMDarIeNaM purisavaragaMdhahatthiNA loguttameNaM loganAheNaM logahieNaM logapaIveNaM logapajjoyagareNaM abhayadaeNaM cakkhudaeNaM maggadaeNaM saraNadaeNaM) ityAdi bhadanta / yadi zramaNa bhagavAna mahAvIrane vyAkhyA prajJapti nAmaka pAMcaveM aMga kA artha isa prakAra kahA hai to isa chaThaveM aMga jJAtA (vaMdittA namaMsittA ajjamuhammassa theramsa pacAsanne gAine susmUsamANe NamaMsa. mANe abhimuhaM paMjaliuDe viNaeNaM pajjuvAsamANe evaM vayAsI) pahanA bhane namaskAra karIne teo pharI Arya sudharmAsvAmInI najIka A pramANe besI gayA ke jethI teo emanAthI vadhAre dUra paNa nahIM ane vadhAre najIka paNa nahIM. arthAt teo ucita sthAne besI gayA. tyAM besIne temanI vinaya samAcaraNAdinA rUpamAM sevA karatA teo ati vinamra thaIne sAme hAtha joDIne atyanta namrabhAve temaNe vidhipUrva paryupAsanA 42tA thA temane 20 pramANe 4ghu-(jaiNaM bhaMte samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM AigareNaM titthagareNaM sayaM saMbudreNaM purisutameNaM.purisasIheNaM purisa barapuDarIeNaM purisavaragaMdhahatthiNA loguttameNaM loganAheNaM logahieNaM logapaIveNaM logapajjoyagareNaM abhayadaeNaM cakAvudaeNaM maggadaeNaM sara dieNaM ityaadi)| magavan zrama bhagavAna mahAvIra svAmI vyA jyA praziti nAmanA pAMcamAM aMgane artha je A rIte kahyo che, A chaThThA aMga "jJAtAdharma For Private and Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TokA. sU. 3 sudharmasvAminaHcampAnagaryA samavasaraNam 36 batA=samagraizvaryavatA mahAvIreNa, kIdRzena? ityatrAha-'AigareNaM' ityAdi, 'bhAigareNaM' AdikareNa-Adau-prathamataH svazAsanApekSayA zrutacAritradharmaprarUpaNaM kAryakarotIti Adikarastena / 'titthagareNaM' tIrthakareNa-tIryate-pAryate saMsAramohamahodadhiryana tattIrtha-caturvidhaH saGghaH ttsNsthaapktvaattiirthkrsten| 'sayaMsaMbuddhagaM' svayaMsambuddhena-svayaM-paropadezamantareNa sambuddhaH samyak tayA bodhaM praaptsten| 'puri muttameNaM' puruSottamena-puruSeyUttamaH= zreSThaH-jJAnAdhanantaguNavatcAt, tena' purisadharmakathAMgakA kyA artha kahA hai| isa prakAra jaMbusvAmIne Arya sudharmA svAmI se prazna kiyaa| inakA saMbandha "ThANamuvagaeNaM" yahIM taka hai| inavizeSaNoMkA artha isa prakAra hai-samagra aizvaryasapannavyakti ko bhagavAn kahate haiM / mahAvIra isa taraha ke-"bhagavAn" the| bhagavAna mahAvIrane apane zAsanakI apekSA sarva prathama zruta cAritrarUpa dharma kI prarUpaNAkI hai isaliye unheM mUtrakArane "AigareNaM" isa vizeSaNa se yukta kiyA hai| saMsArarUpa mahodadhi jisake dvArA pArakiyA jAtA hai vaha tIrtha hai-aisA yaha tIrtha caturvidhasaMgha hai| isakI sthApanA prabhune kI ataH ve "tIrthakara" kahalAye / paropadeza se jo buddha hotA hai vaha svayaM saMbuddha nahIM hotA hai| prabhu jo buddha hue ve para ke upadeza se nahIM hue kintu svataH hue isIliye ve svayaM sNbuddhkhlaaye| prabhu meM jJAnAdika ananta guNoMne apanA sthAna banAyA thA isaliye ve "puruSottama" isa kathAne che artha kahyo che. A pramANe sudharmAsvAmIne jaMbusvAmIe prazna karyo. mA vizeSaNAno samaya 'ThANamuvAgaeNaM' hI sudhA cha. 2 // vizeSaNonI matha A pramANe che-ke samagra ezvarya saMpanna vyakitane bhagavAna kahevAmAM Ave che. mahAvIra prabhu A prakAranA "bhagavAna" hatA. bhagavAna mahAvIre pitAnA zAsana (AzA)nI apekSAe sauthI pahelAM zruta cAritrarUpa dharmanuM nirUpaNa karyuM, eTalA mATe temane sUtrakAre 'AigareNaM' 2 vizeSathI viziSTa manAcyA cha. saMsA235 mahAsA nA 52 pAra karAya che, te tIrtha che. evuM te tIrtha caturvidha saMgha che. enI prabhue sthApanA karI ethI ja teo "tIrthakara kahevAyA. pArakAnA upadezathI je buddha (jJAnasaMpanna) hoya che, te svayaMsaMbuddha nathI hotuM. prabhu je buddha thayA te pArakAnA upadezathI nahetA thayA, paNa potAnI meLe thayA tethI ja teone svayaMsaMbuddha kahevAmAM AvyA che. jJAna vagere aneka guNoe prabhumAM pitAnuM sthAna banAvyuM hatuM ethI teo puruSottama' vizeSaNathI alaMkRta thayA. rAgadveSa vagere antaraMga zatruone harAvavAmAM prabhue pitAnuM avanavuM parAkrama prakaTa karyuM che, eTalA mATe ja temane puruSamAM For Private and Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharma kathAsUtre 34 sIheNaM' puruSasiMhena puruSeSu siMha iva rAga pAdizatru parAjaye dRSTAdbhuta parAkramatvAt, tena 'purisavarapuMDarI eNaM' puruSavarapuNDarIkeNa - puNDarIkaM kamalaM, varaM ca tatpuNDarIkaM varapuNDarIkaM pradhAnakamalaM, puruSo varapuNDarIkamivetyupamitasamAse puruSavaraNDarIkaM tena / bhagavato varapuNDarokopamA ca vinirgatAkhilAzubhamalImasatvAt, sarvaiH zubhAnubhAvaiH parizuddhatvAcca / yadvA-yathA kamalaM paGkAjjAtamapi salile barddhitamapi - cobhayasambandhamapahAya nirlepaHsadA jalopari varttate, nijAnupamaguNagaNaca lena surAsuranaranikarazirodhAraNIbhUtayA'timahanIya paramasukhAspadaM ca bhavati tathA'yaM bhagavAn karmapaGkAjjAto bhogAmbhovarddhito'pi nirlepastadubhayamativarttate, guNasampadAspadatayA ca kevalajJAnAdiguNabhAvAdakhilabhavyajanazirodhAraNIyo bhavatIti / vizeSaNa se yukta hue haiN| rAgadveSa Adi antaraMga zatruoM ko parAjita karane meM prabhune apanA adbhuta parAkrama prakaTa kiyA hai isaliye unheM puruSoM meM siMha jaisA kahA gayA hai | bhagavAna " uttama puNDarIka ( kamala) jaise puruSa the, kAraNa unakI AtmA se akhila azubharUpa malInatA sarvathA nikala cukI thI- - tathA samasta zubhAnubhAvarUpa nirmalatA pUrNarUpa se bar3ha cukI thI / athavA jisa prakAra kamala paMka se utpanna hotA hai aura jala se bar3hatA hai phira bhI vaha ina donoM se saMbandhita hotA huA bilakula nirlisa banakara sadA jala ke hI Upara rahatA hai tathA apane anupamaguNagaNa ke bala se sura, asura evaM nara nikaroM dvArA zirodhArya hokara atimAnanIya ginA jAtA hai aura paramamukha kA sthAna mAnA jAtA hai, usI taraha bhagavAn bhI karmarUpa paMka se utpanna hue ora bhogarUpa jala se baDhe - phira bhI ina se nirlipta hokara ve inase sadA dUra hI rahe / aura anta meM kevala jJAnAdi guNoM ke AvirbhAva se ve sakala bhavyajanoM ke zirodhArya bana gaye / siddha devA uDevAmAM AvyA hai. lagavAna 'uttama puNDarIka' (zveta ubhaNa) nevA puruSa hatA. kemake temanA AtmAmAMthI saMpUrNa azrubharUpa mAlinya sarvathA nIkaLI gayuM hatuM, temaja sakala zubhAnubhAvarUpa nirmaLatA saMpUrNa rUpamAM vRdhdhi pAmI hatI. athavA jema kamaLa kAdavamAMthI uddabhave che, jaLathI vadhe che, chatAM te A bannethI asaMbaMdhita thaI ne sarvathA niSThi banIne hamezAM pANInI upara ja rahyA kare che temaja pAtAnA zreSTha guNonA baLavaDe sura, asura ane nara samUhAvaDe zirodhAya thaI ne bahuja sammAnanIya gaNavAmAM Ave che, ane ati sukhanu N sthAna manAya che, e ja rIte bhagavAna paNa karUpa kAdavamAMthI avataryA, ane bhAgarUpa pANIthI vRddhi pAmyA, chatAM paNa teo emanAthI nirlipta thaI ne emanAthI haMmeza dUra ja rahyA ane aMte kevaLajJAna vagere gunA AvirbhAvathI te badhA bhavyajanAnA zirAdhA banyA. For Private and Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA sa. 3 sudharma svAminaHcampAnagaryAM samavasaraNam 35 athavA puNDarIkaM = zvetAtapatraM, puruSANAM varapuNDarIkamiva zreSTha zvetAtapatramitra puruparapuNDarIkaM tena / yathAhi loke chatramAtApamapanayati tathA bhagavAnapi - anantajanmajarAmaraNAdi duHkhadAyakaM karmajanitasantApaM nivArayatIti / 'purisavaragaMdhahatthiNA puruSavaragandhahastinA gandhayukto hastI gandhahastiI, varazvAsau gandhahastI varagandhahastI, puruSo varagandhahastIva puruSavaragandhahastI, tena / gandhahastilakSaNaM yathA " yasya gandhaM samAdhAya palAyante pare gajAH / taM hastinaM vidyAnnRpatervijayAvaham || 1 ||" iti / athavA - puMDarIka zabda kA artha zveta chatra bhI hotA hai / jisa prakAra chatra Atapa ko dUra karatA hai usItaraha bhagavAna bhI bhavyajanoM ke ananta janma jarA evaM maraNAdi duHkhadAyaka karma ke saMtApa ko dUra kara dete haiM isaliye ve puruSoM meM varapuMDarIka jaise kahalAte hai| gaMdha hastI ke gaMdha ko sUMghakara anya hastI isa tarahase bhAgakara anya sthAna meM chipa jAne haiM ki unakA patA taka nahIM paDatA usI taraha bhagavAna kA jahAM jahAM vihAra hotA hai vahAM kA vAyu maMDala unake acintya atizaya prabhAva se vAsita banakara jahA~ pahu~ca jAtA hai vahAM 2 kA Iti Damara upadrava - marakI Adi kA bhaya zAMta ho jAtA hai gaMdhahastI kA lakSaNa isa taraha kahA gayA hai ki jisakI gaMdha se anya hAthI dUra bhAga jAte hai tathA jo apane rAjA ke vijaya kA kAraNa banatA hai / isIliye "bhagavAna rUpI puruSa varagaMdha hastI" kI upamA se upamita kiye gaye haiN| kyoMki athavA puMDarIka zabdanA artha dhALu chatra ema paNa thAya che. jema chatra tApane dUra kare che, temaja bhagavAna paNa bhavyajanAnA aneka janma jarA ane mRtyu vagere duHkha ApanAra karmInA saMtApane dUra kare che, ethI ja te puruSomAM zreSTha puMDarIkanI jema vakhaNAya che. gadha hastInA gadhane sUMdhIne bIjA hAthIe nAsIne kAi bIjA sthAne saMtAI jAya che ke temanA patto paNa nathI lAgatA, temaja bhagavAnanA jyAM jyAM vihAra hAya che, tyAMnu vAyumaMDaLa temanA acintya ane atyanta prabhAvathI suvAsita thaI ne jyAM jyAM paheAMce che tyAM tyAMnA Iti Damara maraka' vagere upadrave e rIte zAMta thaI jAya che ke temanuM koI cihna paNa nathI rahetuM. gaMdha hastInuM lakSaNa A pramANe kahevAmAM AvyuM che ke jenA gaMdhathI bIjA hAthI dUra nAsI jAya, ane je peAtAnA rAjAnA vijayanuM kAraNa ane che. eTalA mATe ja bhagavAnane 'puruSavara gaMdha hastInI upamA vaDe upamita karavAmAM AvyA che. kemake For Private and Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 36 jJAtAdharmakathAGgasUtre ata eva yathA gandha hastinA gandhamAghrAyAnye gajAH kvApi prapalAyante tathA bhagavada cintyAtizayaprabhAvavazAttadviharaNasamIraNagandhasambandhagandhato'pi Iti Damara-marakAdaya upadravAstatra na tiSThantIti, gandhagajAzritarAjavad bhagavadAzrito bhavyagaNaH sarvadA vijayavAn bhavatIti ca bhavatyubhayoryuktaM sAdRzyam / 'logutameNaM' lokottamena - lokeSu = UrdhvAdhastiryagrUpeSu uttamaH = zreSThaH, yadvA-lokasya =bhavyalokasya kalyANa kAritvAduttamastena / 'loganAheNaM' lokanAthena -lokasya = bhavyasamUhasya nAthaH = yogakSema kAritvAtprabhustena / 'logahieNaM |'lokhiten-loksy =SaDjIvanikAyarUpasya hitaH = sarvathA tadrakSaNaprarUpaNena svayaM rakSaNena hitkrsten| 'loga paIveNaM' lokamadIpena- lokasya = bhavyarUpaviziSTalokasya AntaramithyAtvatimira nikara nirAkaraNapurassaraM jIvAjIvAdi padArthasvarUpaprakAzakatvAtmadIpastena, nahi janmAndhaH pradIpe satyapi vastuM pazyati, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaMdha gajArUDha nareza kI taraha bhagavadAzrita, "bhavya gaNa" bhI sarvadA vijayI hotA hai / "lokottama" prabhu ko isaliye kahA gayA hai ki urdhva adho evaM madhyaloka meM una jaisA uttama zreSTa aura koI nahIM hai-na huA hai - aura na hogA / athavA loka zabda kA artha bhavyajana bhI hotA haiunakA kalyANa prabhudvArA hI hotA hai-isaliye bhI unheM "lokAttama kahA 'hai| bhavya samUha ke ye yogakSemakArI hone se nAtha haiM isaliye "lokanAtha" inheM kahA gayA hai / SaTjIvanikAyarUpa isaloka ke rakSaNa karane ke marUpaka hone se ye "lokahita" isa zabda ke bAcya hue haiN| loka pradIpabhavyarUpa - viziSTa lokoM ko the, unake Antara midhyAtvarUpa timira nikara andhakAra samUha) ke nirAkaraNa karanevAle hone se aura sAtha sAtha meM unheM jIva ajIva AdipadArthoM ke yathArtha svarUpa kA prakAza dene vAle hone se pradIpa jaise kahe gaye haiM / gaMdha hAthI upara besanAra rAjAnI jema 'bhagavadAzrita''bhavyagaNu' paNa kAyamane mATe vijayI thAya che. prabhune leAkeAttama' eTalA mATe kahevAmAM AvyA che ke Urdhva, adhA ane madhyalAkamAM emanA jevA uttama ane zreSTha bIje kAI che nahi, thayA nathI ane thaze nahi. athavA lAka zabdanA artha bhavyajana paNa thAya che--temanuM zreya prabhu vaDe ja thAya che, eTalA mATe paNa temane leAkeAttama' kahyA che. bhavyasamUhanA e cogakSema karanAra hovAthI nAtha' che, eTalA mATe ja emane leAkanAtha' kahucA che. SaD jIvanikAyarUpa AlAkanA rakSaNa karavAnA nirUpaka hovAthI eAne lokahita'A zabdathI sadhavAmAM AvyA che. lokapradIpa-bhavyarUpathI viziSTa lokone e temanA antaranA mithyAtvarUpa timira nikaTa (andhakAra) samUhane dUra karanArA hovAthI ane sAthe sAthe temane jIva-ajIva vagere padArthonA sAcArUpanA prakAza ApanAra (sAcA rUpane batAvanAra) hAvAthI pradIpanA jema tene 'pradIpa' kahevAmAM AvyA che. For Private and Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkAHsU,3 sudharma svAminaHcampAnagaryA samavasamaraNam 37 kintu tasmai pradIpo'pradIpa eva, tathaiva bhagavAnapyabhavyAyeti lokazabdena bhvylokgrhnnm| 'logapajjoyagareNaM' lokapradyotakareNa-lokyata iti lokaH, iti vyutpatyA lokAlokarUpasya samastavastujAtasya bhAvasyAkhaNDamArtaNDamaNDalamiva prayotaM prakAzaM karotItyevaM zIlo lokapradyotakaraH, tena / 'abhayadaeNaM' abhayadayenaabhayam Atmano viziSTasvAsthyaM dayate dadAtItyabhayadA vikaTakarmakoTisaGkaTamocana-niHzreyasamAdhanabhUtasamyagdarzanAdi lakSaNaparamadhRti dAyaka ityarthaH, tena / 'cakkhu yahAM jo loka pada se bhavyarUpa viziSTa lokakA grahaNa kiyA gayA hai-usakA kAraNa yaha hai ki jisa prakAra dIpaka ke hone para bhI janmAndha vastukA avalokana nahIM kara sakatA hai-usI taraha bhagavAna ke sadbhAva meM bhI abhavyajana yathArtha vastu ke svarUpa avalokana se rahita hI bane rahate haiM-unake dvArA usakA kucha bhI kalyANa nahIM ho sakatA hai-jisa prakAra dIpaka janmAndha ke liye adIpaka hai-usI prakAra abhavyajana bhagavAna se lAbha nahIM prApta kara sakate hai| lokapradyotakara-jo dekhane meM AtA hai usakA nAma loka hai-isa vyutpatti ke anusAra loka aura alokarUpa samasta vastu samUha ke akhaNDa ravimArtaNDamaMDala kI taraha ye prakAza karane vAle haiM isaliye lokapradyotakara haiN| abhayadaya-AtmA ke viziSTa svAsthya kA nAma abhaya hai| isa abhaya ko jo detA hai vaha abhayadaya-kahalAtA haiN| aise abhayadaya prabhu hI haiM-kAraNa unhoMne bhavya jIvoM ko vikaTa kamoM ke koTikoTi saMkaTo se chuDAyA hai aura unhe niHzreyasa ke sAdhanabhUta aise-samyagdarzanAdirUpa parama dhairya ko pradAna kiyA hai| ahIM je loka pada vaDe bhavyarUpa viziSTa lekanuM grahaNa karavAmAM AvyuM che. temanuM kAraNa e che ke jema dIpaka hovA chatAM paNa janmAMdha, vastune joI zakato nathI, tema bhagavAnanA sadUbhAvamAM paNa bhagavAnanI majUdagImAM paNa) abhacajana yathArtha vastunA svarUpane jovAmAM akSama ja banI rahe che. jema dIpaka janmAMdha mATe adIpaka che, tema abhavya bhagavAna pAsethI lAbha meLavI zakatuM nathI. "leka-pradyotakara--je jovAmAM Ave che temanuM nAma leka che. A vyutpatti mujaba leka ane alekarUpa saMpUrNa-samUhanA akhaMDa sUrya maMDaLanI jema e prakAza karanAra che, eTalA mATe e leka pradyotakara che. abhayadaya-AtmAnA viziSTa svAdhyanuM nAma abhaya che. e abhayane je Ape che, te "abhayadaya" kahevAya che. evA abhayadaya prabhu ja che. kemake temaNe bhavyajIne pitAnA) vikaTa (ra) karmonA koTi koTi saMkaTomAMthI mukata karAvyA che, ane temane niHzreyasanA (kalyANanA) sAdhanabhUta evA samyagdarzana vagere rUpa parama dhairya ApyuM che. For Private and Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAGgasUtra daeNaM' cakSudayena pazyatIti cakSuH, heyopAdeyavastuvibhAgakAritvena cakSuriva cakSuH= zrutajJAnaM tasya dayodAyakazcakSurdayastena / 'maggadaeNaM' mArgadayena-mRgyate=anviSya te svAbhISTasthAnamanenetimArgaH=nizcayavyavahAralakSaNaH zivapurapathastasya dayena / 'saraNadaeNaM' zaraNadayena-zaraNaM saMsAraduHkhasantaptaprANigaNasya rakSAsthAnaM tatvato nirvANapadaM dayataiti zaraNadayastena, saMsArakAntAre paribhramatAM rAgapazcAnana-dveSavyAghra cakSurdaya-"pazyatIticakSuH" isa vyutpatti ke anusAra yahAM cakSu zabda kA artha zrutajJAna hai kyoMki vahI heya aura upAdeya vastukA vibhAgakArI mAnA gayA hai| - ___ isa cakSu kI prApti bhavyajIvoM ko prabhu se hI hotI hai-ataH ve cakSurdaya hai| maggadaya-mArgadaya-"mRgyate svAbhISTasthAna-anena iti mArgaH" isa vyutpatti ke anusAra mArga ko artha-mokSapura kA rAstA hotA hai| kyoM ki mArga se hI pathika apane abhISTa sthAna kI khoja karate haiN| yaha rAstA nizcaya aura vyavahArakI apekSA do taraha kA kahA huA hai| mokSarUpa abhISTa-sthAnakI prApti karAnevAle isa mArga kI prApti mokSA bhilASIjanoM ko prabhu ke upadeza se hI huI hai / ataH unheM "mArgadaya" mUtrakArane prakaTa kiyA hai| zaraNadaya- sAMsArika duHkhoM se santapta hue prANiyoM ke liye rakSA kA jo sarvottama sthAna hai usakA nAma zaraNa hai| aimA sthAna-kevala eka mokSa hI hai| isa pada ke pradAtA prabhu haiM ata: ve zaraNadaya hai / yaha saMsAra eka bhayaMkara kAntAra hai / isameM paribhramaNa karanevAle prANI rAgarUpI paMcAnana (siMha) ___ yakSuddaya-'pazyatIticakSuH' mA vyutpatti bhu045 sahI yakSu zadano artha thatajJAna che. kemake teja heya upAdeya (asvIkAra karavA yogya ane svIkAra karavA yegya) padArthane vibhakata karanAra mAnavAmAM AvyuM che. bhavyajIne A cakSunI prApti pramuthI / thAya cha, meTasA bhATe teso yakSuddaya che. bhAiya-mAya-"magyate anviSyate svAbhISTasthAnaM anena iti mArgaH" mA vyutpatti bhuma bhAganA artha mokSapurane mArga e pramANe thAya che. kemake mArgathI ja musAphara pitAnA Icchita sthAnanI zodha kare che. A mArga nizcaya ane vyavahAranI apekSAe be jAtane batAvavAmAM Ave che. mokSarUpa Icchita sthAnanI prApti mokSAbhilASIone prabhunA upadezathI ja thaI che. eTalA mATe temane "mArgadaya" sUtrakAre kahyA che. zaraNadaya' jagatanA khethI sattata thayela prANIone mATe rakSaNanuM je sauthI sArU sthAna che, tenuM nAma zaraNa che. evuM sthAna phakata eka mikSa ja che. A (mekSa) padane ApanArA prabhu ja che, eTalA mATe teo zaraNadaya che. A saMsAra eka bhayaMkara 'kAntAra (aTavI) che. AmAM vicaranArA prANIo rAgarUpI paMcAnana For Private and Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. sU. 3 sudharmAsvAminaHcampAnagaryA samavasaraNam 39 krodhadAvAnala-mAnamahAgiri-mAyApizAcI-lobhamahAjagara-viSayAvalIviSavallIkugurutaskarakarma prakRtikSAlI-mithyAtvamahAndhakAracaturgatidIrghAvatRSNAmahAsaridAsravajala-kuzraddhApavAha kutsitaparUpaNA-taraGga-kuzIlataTe-ndriyagaNamakara-saMyogaviyogakaNTaka narakanigoda mahAvartAbhimukha vaha nAnAvidhaduHkhaparamparAsaMklezasaMtrastA. nAM prANinAM nirupadravamacalamarujamavyAvAdhamapunarAvRttikaM surakSAsthAnaM dadAtIti bhaavH| ___ atra-'abhayadayena, cakSurdayena,-mArgadayena,-zaraNadayena' ityetatpadacatuSTasyAyamabhiprAya: yathA ko'pikAruNikaH puruSo'nekavidhazvApadAdikIrNe mahAraNye tasvara nika se, dveSa rUpI vyAghra se krodha rUpI dAvAnala se mAnarUpI mahAgiri se, mAyArUpI mahApizAcI se, lobha rUpI mahA ajagara se, viSayAvalI rUpI viSavallI se, kuguru rUpI taskara se karmapravRtti rUpI vRkSa paMkti se, mithyAtva rUpI mahAandhakAra se caturgati rUpI vikaTa lambe mArga se, tRSNA rUpI mahAnadI se Asrava rUpI jala se trasta kuzraddhA rUpI pravAha se kutsita prarUpaNA. taraGgo se kuzIla rUpI taTase indriyagaNa rUpI makara se saMyoga viyogarUpI kaMTakoM se naraka evaM nigoda rUpI mahA AvatoM meM paribhramaNa janya aneka vidha duHkha paramparA ke saMlkezoM se ho rahe haiN| unheM isa saMsAra kAntArake duHkhoM se chuDAkara nirUpadrava, acala, aruja, avyAbAdha evaM apunarAttika siddhinAma kA surakSita sthAna dene vAle yadi koI haiM to ve eka bhagavAna hI haiN| isIliye ve "zaraNadaya" kahalAye haiN| abhayadaya cakSu rdaya mArgadaya tathA zaraNadaya ina cAra padoM kA yaha abhiprAya haiM ki-jisa (siMha)thI, dveSarUpI vAghathI, krodharUpI dAvAnalathI, mAnarUpI mahA parvatathI, mAyArUpI mahApizAcIthI, lobharUpI mahA ajagarathI viSayAvalIrUpI viSanI velathI, kuguru (kharAba gura) rUpI cirathI, kamanI pravRttirUpI jhADanI pAMtIthI, mithyAtva (mithyApaNuM)rUpI ghera andhArAthI, catutirUpI vikaTa lAMbA rastAthI, tRSNArUpI mahA nadIthI, AjIva (karmanuM AtmAmAM dAkhala thavuM te) pI pANIthI, kuzraddhArUpI pravAhathI, kutsita pra paNa:rUpI jAothI, kuzIlarUpI kinArAthI, IndriyonA samUharUpI magarathI, saMga viyoga rUpI kAMTAothI tarka ane nidarUpa mahA Avarte (cakarI athavA pANInI bhamarI) mAM paribhramaNathI utpanna anekavidha duHkhanI paraMparAnA saMkalezethI trasta thaI rahyA che. temane A saMsAra kentAra (nirjana jaMgala)nA duHkhothI mukta karAvIne nirupadrava, acala, agaja, avyAbAdha ane apunarAvRttika-sidhinAmanuM surakSita sthAna ApanAra je koI che te te eka bhagavAna ja che. eTalA mATe teo "zaraNadaya' kahevAmAM AvyA che. abhayeya, cakSudaya mArgadaya tathA zaradaya A cAra padone e artha che -jevI rIte koI For Private and Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 40 jhAtAdharmakathAGgasUtre rApahRtasarvasvaM bhayasthAnapatitaM paTTikAdRDhabaddhacakSuSaM puruSaM nirIkSya tamabhayarUpamadhurAlA pAdinA saMtoSya paTTikApanodena cakSurdatvA mArgapradarzanapUrva nirupadravaM sthAnaM prApayati, tathaiva bhagavAnapinAnAvidhaklezasantApasaGkule vipule bhavAraNye karmataskarApahRtAtmaguNa sarvasvaM mohAcchAditanetraM bhavyajanaM 'bho bhavya ! mA bhaiSIH, budhyasva nijAtmasvarUpam' iti sambodhanapurassaraM santoSya jJAnacakSurdAnena samyagdarzanAdilakSaNaM mokSamArga pradarzya nirvANarUpaM zaraNaM dadAtIti / prakAra koI kAruNika (dayAlu) puruSa aneka vidha hiMsrajantuoM se AkIrNa hue mahAraNya meM coroM dvArA jisakA sarvasva haraNa kara liyA gayA hai aura jise bhayasthAna meM DAla diyA gayA hai-tathA donoM A~kheM jisakI dRDha paTTI se bAMdha kara jakaDa dI gaI haiM aise puruSa ko dekhakara karuNAbhAva se use abhayaprada madhura madhura snehotpAdaka AlApoM se dhairya baMdhAtA hai-AMkhoM se paTTI kholakara use cakSu pradAna karatA hai aura anta meM mArga dikhAkara use nirupadravasthAna meM pahu~cA detA hai, usI taraha prabhu bhI nAnAvidha kleza aura santApa se saMkula (ghire) hue isa vistRta bhavAraNya meM karma rUpI luTeroM dvArA jisakA AtmaguNa sarvasvarUpa lUTa liyA gayA hai tathA jisake Antara jJAnarUpa cakSuoM para moharUpI paTTI bAMdha dI gaI hai aise bhavyajana ko he bhavyo tuma mata Daro, apane Atma svarUpa ko samajho "ina vacano dvArA saMtoSita kara use jJAna rUpI vakSu pradAnakara samyagdarzanAdipa mokSamArga ko dikhA kara nirvANarUpa abhayasthAna meM pahu~cA dete haiN| kAruNika (dayALu) puruSa aneka jAtane hiMsaka pazuothI AkAMta moTA jaMgalamAM ceree jenuM sarvasva harI lIdhuM che, ane jene bhayasthAnamAM pheMkavAmAM Avyo che, temaja tenI banne AMkho majabUta pATIthI bAMdhIne kasavAmAM AvI che, evA puruSane karuNabhAvathI tene nirbhaya banAvanAra mIThA mIThA vacanothI dhIraja Ape che, AMkhonI paTI khelIne tene dRSTi Ape che ane aMte tene raste batAvIne nirupadrava sthAnamAM pahoMcADe che, temaja prabhu paNa aneka jAtanA kaleza ane sattApathI gherAyelA A vizAla bhavAraNyamAM kamarUpI luTArAo vaDe jenuM sarvasvarUpa AtmaguNa luMTAI gayuM che, temaja jemanA AntarajJAnarUpa cakSuo upara meha (ajJAna)rUpI paTI bAMdhavAmAM AvI che, evA bhavyajanane "he bhavya tame mA baze, pitAnA AtmasvarUpane samaje." A prakAranA vacane vaDe saMtuSTa karIne temane jJAnarUpI cakSu apane samyagdarzanAdirUpa mekSamArgane batAvIne nirvANurUpa abhayasthAnamAM pahoMcADe che. For Private and Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA:sU,3 sudharma svAminAcampAnagaryA samavasamaraNam 41 jIvadayena-joveSu dayate iti jIvadayaH, yadvA-jIvanti munayo yena sa novaH= saMyamanIvitaM, taM dayata iti jIvadayastena / 'bohidaeNaM' bodhidayena-bodhanaM bodhi jinadharmamAbhiH, prazamasaMveganirvedAnukampA''stikyAnAM pazcAnupUrvyA prAdurbhAvovA, taM dayate itibodhidayastena / 'dhammadaeNaM' dharmadayena-dharmaH zrutacAritralakSaNastasya dayena 'dhammadesaeNaM' dharmadezakena dharmaH agArAnagArarUpastasya deshk:-aruupksten| 'dhammanAyageNaM' dharmanAya keNa dharmaH kSAyikajJAnadarzanacAritrAtmakastasya / nAyakAsvAmI-yathAvatparipAlanena tatphalaparibhogAt, yadvA-dharmaH zrutacAritralakSaNastasya nAyakaH svazAsanApekSayA tatmarUpakatvAt, tena / 'dhammasArahiNA' dharmasAra jIvadaya" jIvoM para dayA karane vAle hone se athavA saMyamarUpa jIvana pradAna karane vAle hone se prabhu meM jIvadaya yaha vizeSaNa sArthaka hai| bodhidaya-jinadharma kI prApti hone kA nAma bodhi hai-athavA pazcAnupUrvI se prazama saMvega nirveda anukammA tathA astikya ina bhAvoM kA prAdurbhAva honA isakA nAma bhI bodhi hai, yaha bodhi prabhu dvArA hI jIvoM ko prApta hotI hai| isaliye unheM bodhidaya kahA gayA hai| zrutacAritrarUpa dharma kA upadeza jIvoM ko prabhu se milatA hai isaliye unheM dharmadaya, tathA agAra zrAvaka aura anagAramuni rUpa dharma kI prarUpaNA prabhu dvArA hI huI hai isaliye unheM dharmadezaka kahA gayA hai| tathA ve kSAyika jJAna kSAyika darzana, aura kSAyika cAritra rUpa dharma ke svAmI haiM kyoMki ve inakA yathAvat pAlana karate haiM aura unake sukhoM kA paribhoga karate haiM isaliye ve dharmanAyaka haiM. athavA zrutacAritrarUpa dharma kI unhoMne prarUpaNA apane zAsana kI apekSA jIvadaya" e upara dayA karanAra hovAthI athavA saMyamarUpa jIvana ApanAra hovAthI prabhu mATe "jIvadaya' A vizeSaNa sArthaka che. bodhidaya jinadharma meLave tenuM nAma badhi che, athavA pazcAnupU vaDe prazama, saMvega, nirveda, anakampA ane Astikya bhAvane janma the enuM nAma paNa badhi che. A badhi prabhuvaDe ja ne maLe che. eTalA mATe temane bedhidaya kahevAmAM AvyA che. jene zrata cAritryarUpa dharmane upadeza prabhuthI ja maLe che, ethI ja teo dharmadaya nAme prasiddhi pAmyA che. temaja aMgAra zrAvaka ane anagAra munirUpa dharmanI prarUpaNa prabhuvaDe ja thaI che, ethI ja temane dharmadezaka kahela che. temaja teo kSAyikajJAna, kSAyikadarzana ane kSAyika cArirUpa dharmanA svAmI che, kemake teo tene sArI rIte piSe che, ane teonA phaLane teo sArI rIte bhegave che, eTalA mATe ja teo dharmanAyaka che. athavA potAnA zAsananI apekSAthI ja kRtacArirUpa dharmanI teoe prarUpaNA karI che, eTalA mATe paNa te tenA (dharmanA) nAyaka che. "dharmasArathI" sAthInI e pharaja For Private and Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kara jJAtAdharmakathAGgasUtre vinA- dharmasya sArathiH = saJcAlakaH - dharmasArathistena ! yathA sArathirunmArge gacchantaM rathaM sanmArgamAnayati tathA bhagavAnapi zrutacAritradharma skhalitAn tadrakSaNopadezena punardharmamArge sthApayatIti / 'dhammavaracAuraMtacakana hiNA' dharmavaracAturantacakravartinA=dAnazIlatapobhAvaizvata mRNAM narakAdigatInAM catuNI vA kapAyANAmanto nAzo yasmAt sa caturantaH, caturanta eva cAturantaH, cakramivacakram cAturanta etracakram=cAturantacakram janmajarAmaraNocchedakatvena cakratulyatvAt, varaMca taccAturantacakram = varacAturantacakram, varapadena rAjacakrApekSayA'sya zreSThatvaM vyajyate lokadvayasAdhakatvAt dharmaeva varacA turanta cakraM = dharmavaracAturantacakram, tena vartituM zIlamasyeti kI hai isaliye bhI ve usake nAyaka haiN| dharmasArathI - sArathI kA yaha kartavya hotA hai ki vaha rathakA saMcAlana ThIkara rUpa se kareM yadi vaha unmArga para jA rahA hai to use sanmArga para le Ave / ataH isa apane kartavya kA pAlaka jaise sArathI hotA hai, usI prakAra prabhune bhI dharmarUpI ratha kA acchI taraha se saMcAlana kiyA hai| yadi koI prANI dharmarUpI ratha ko unmArga meM le jAtA hai arthAt zrutacAritrarUpa dharma skhalita hotA hai to prabhu usakI rakSA karane ke upadeza se punaH usa dharma meM saMsthApita kara dete haiN| dharmaracAturanta cakravartI dAna zIla tapa evaM bhAvoM dvArA narakAdi cAra gatiyoM kA athavA krodhAdi cAra kaSAyoM kA yaha dharma nAzaka hotA hai isa liye vaha caturanta hai| janma, jarA evaM maraNa kA ucchedaka hone se dharmako cakra ke samAna prakaTa kiyA gayA hai / vara zabda kA artha zreSTha hai isase yaha bodha hotA hai ki rAja cakra kI apekSA bhI yaha dharmarUpI cakra zreSTha hai| kyoM ki isase jIva ke donoM loka hAya che ke te sArI peThe rathane hAMke, je te unmArge (khATe raste) jatA hAya te tane sanmArga (sArA rastA) tarapha vALe. mATe jema A sArathI potAnI krajane pALanAra hAya che. te pramANe ja prabhue paNa dharUpI rathane sArI peThe hAMkayA che. jo game te prANI dha rUpI rathane unmArga (khATA rAstA) tarapha laI javAnA prayatna kare arthAt zrutacAri vyarUpa dharmanuM smanala thAya e rItanuM vartana kare teA prabhu tenA rakSaka thAya, eTale ke dharmanA upadezathI tene pharI dharmamAM saMsthApita kare che. dhama varacAtu ranta cakravartI dAna, zIla, tapa ane bhAvA vaDe naraka vagere cAra gatiyAne athavA krodha vagere cAra kaSAyAne A dha nAza karanArA hoya che, eTalA mATe te 'caturanta' che. janma, jarA[vRddhAvasthA ane mRtyune nAza karanAra hovAthI dharmAMne cakranA AkAre batAvyA che. vara zabdanA artha zreSTha che. enAthI ema jaNAya che ke 'rAjacakra' karatAM paNa dharmacakra caDhiyAtu che. kemake For Private and Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 3 sudharmasvAminaHcampAnagaryA samavasaraNam 43 dharmavaracAturantacakrayartI lokonara dharmapavartakastena dharmavaracAturantacakravartinA / 'dIvo' dvIpaH saMsArasamudre nimajjatAM dvIpa 'tulyaH, 'tANaM' trANaM karmakadAthitAnAM bhavyAnAM rakSaNasakSaNaH, ataeva teSAM 'saraNagaI' zaraNagatiH AzrayasthAnam, 'paiTThANaM' pratiSThAnaM kAlatraye'pyavinAzitvena sthitaH, tena, atra tRtIyArthe prathamA / 'appaDihayavaranANadaMsaNadhareNaM' apratihatavarajJAnadarzanadhareNa-pratihata-bhityAdhA. varaNasvalitaM na pratihatamapratihataM, jJAnazcadarzanazceti jJAnadarzane, apratihate carajJAnadarzane apratihatavarajJAnadarzane, dharatItidharaH-apratihatavara jJAnadarzanayodharaH, sukhAvaha dhanate haiN| dharmarUpI zreSTha cAturanta cakra se vartana karane kA prabhu kA svabhAva hai ataH ve dharmavaracAturanta cakravartI haiN| isa kA niSkarSArtha yaha hai ki prabhune jisa dharma kI prarUpaNA kI hai vaha lokonara hai| aise lokottara dharma ke pravartaka prabhu ke sivAya aura dUsarA koI nahIM ho sakatA hai| prabhu dIpa tulya isaliye prakaTa kiye gaye haiM ki ve saMsArarUpI samudra meM DUbate hue prANiyoM ko eka dvIpa ke samAna sahArA pradAna karane vAle hai| "ghrANaM" pramu karmoM se kadarthita hue bhavya jIvoM ko rakSaNa karane meM samartha haiM isaliye trANarUpa haiN| isaliye "zaraNagatiH" unheM AzrayasthAna haiN| kAlatraya meM bhI avinAzIrUpa se sthitta rahane ke kAraNa prabhu pratiSThAna svarUpa haiM apratihata varajJAnadarzana dhara-prabhu ke anantajJAna aura ananta darzana trikAla meM bhI kisI bhI padArtha dvArA pratihata nahIM ho sakate haiM-isaliye unheM apratihata kahA gayA hai| apatihatajJAna aura darzana ko dhAraNa karane vAle kevala eka prabhu haiM isaliye ve usa vize. enAthI jIvanA banne leka [ileka ane paraloka sukhI bane che. dharmarUpI zreSTha cAturata cakavaDe vartavAnI prabhunI Teva che. eTalA mATe teo dharmavara cAturanta cakavatI che. ene niSkarSarUpe A artha che ke prabhue je dharmanI prarUpaNuM karI che, te [dharma lekottara [alaukika athavA asAdhAraNuM che. evA lokottara dharmane pravartanAra prabhu vinA anya bIje kaMI paNa na thaI zake. prabhune dvIpa beTa)nA jevA eTalA mATe batAvavAmAM AvyA che ke teo saMsAra rUpI samudramAM DUbanArA prANione eka dvIpanI jema sahAre ApanAra che. "trANa" karmo vaDe kadarzita [duHkhita thayela jIvanuM rakSaNa karavAmAM prabhu samartha che, eTalA mATe trANurUpa che. ethI ja "zaraNa gatiH teonuM Azraya ApanArUM sthAna che. traNe kALamAM paNa avinAzIrUpe eka3] sthita ravAne sIdhe prabhu pratiSThAna sva35 cha. 'apratihatavarajJAnadarzanadharaM' prabhunuM anantajJAna ane anAdarzana traNe kALamAM paNa game te padArtha vaDe pratita pritibaMdha pAmeluM] thaI zakatuM nathI, ethI ja temane apratihata kahevAmAM AvyA che. phakata eka prabhu ja apratihatajJAna ane darzanane dhAraNa karanArA che. eTalA mATe teone A For Private and Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtAdharmakathAsUtre tena AvaraNa rahita kevalajJAna kevaladarzanadhAraNA / 'viyadRchaumeNaM' vyAvRttacchadmanA-chAdyate-Atriyate kevalajJAna kevaladarzanAdyAtmano'neneti-chadmaghAtika karmandaM jJAnA''varaNIyAdirUpaM vA karmajAtam vyAhatta-nivRttaM-chama yasmAt sa vyAvRttacchana, tena vyAvRttacchadmanA / jiNeNaM' jinena-rAgadveSAdizatruvijayazIlena / 'jAvaraNa' jApakena-rAgadveSaripuM jayantaM bhavyajIvagaNaM pratidharmadezanAdinA prerakeNa, 'ji jaye' itidhAtoNini-'kIjInAM No' ityAtve puki NvulaM / 'tiNNeNaM' torNena-svayaM saMsAraughAd uttIrNena / 'tAraeNaM' tArakeNa-tArayati-tarato'nyAn bhavyajIvAn prerayatIti tArakastena / 'buddheNaM' buddhena-svayaMbodhaM SaNa se kahe gaye haiN| tAtparya AvaraNa rahita kevalajJAna aura kevala darzana ko prabhu dhAraNa karate haiN| isaliye ve apratihata varajJAnadarzana vAle haiN| vyAsachadma-chadma zabda kA artha AvaraNa karanA hotA hai-kevalajJAna kevaladarzana AdirUpa AtmA jina ke dvArA Atrita kI jAtI hai aise jJAnAvaraNa, dazanAvaraNa, mohanIya tathA antarAya rUpa ghAtakakarma yA AThoM karma yahA chadma zabda se kathita hue haiN| yaha chA prabhu kI AtmA se nivRta ho cukA hai ataH ve vyAvRtta chadma haiN| rAgadveSa Adi zatruoM ke vijetA hone se prabhu jina haiM tathA ina rAgadveSa rUpI zatruoM ko jInane kI preraNA bhavya jIvoM ko prabhune apanI dharmadezamA dvArA pradAna kI ataHprabhu jApaka haiM svayaM saMsAra samudra se prabhu pAra tira cuke haiM isaliye tIrNa haiM, tathA anya jIvoM ko tarane kI unhoMne preraNA kI-ataH nAraka haiM, svayaMbodha ko prApta ho jAne ke kAraNa prabhu buddha haiM tathA anya vizeSaNothI yukata kahevAmAM AvyA che. tAtparya e che ke AvaraNarahita kevaLajJAna ane kevaLadarzanane prabhu dhAraNa kare che. eTalA mATe teo apratihatavarajJAnadarzanavALA che. vyAvratta cha%' chadma zabdane artha AvaraNa, karavuM hoya che. kevaLajJAna kevaLadarzana vagerarUpa AtmA jeo vaDe AvRta (AcchAdita) karavAmAM Ave che, evA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mehanIya temaja vinarUpa ghera ghAtakakama athavA AThe karma ahIM chadma zabda vaDe kahevAmAM AvyAM che. A ja prabhunA AtmAthI nivRtta thaI gayuM che, eTalA mATe teo vyAvRtta cha% che. rAgadveSa vagere zatruo upara vijaya meLavanAra hovAthI prabhu jina che, temaja A rAgadveSarUpI zatruone jItavAnI preraNuM bhavya jevAne pitAnI dharma dezanA vaDe prabhue ja ApI che, eTalA mATe prabhu jApaka che. prabhu pote A saMsArasamane pAra tarI gayA che, eTalA mATe teo tIrtha che. temaja bIjA jIvAne taravAnI temaNe preraNA ApI eTalA mATe teo tAraka che. jAte dha (jJAna) meLavanAra hovAne lIdhe prabhu buddha che, temaja bIjA ne prabhue For Private and Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. sU. 3 sudharmAsvAminaHvampAnagaryA samavasaraNam 45 prAptena / 'bohaeNaM' bodhakena-budhyamAnAn anyAn bhavyajIvAn prerayatIti bodhakastena / 'muttaNa' muktena-amoci svayaMkarmapaJjarAditi muktastena / 'moyageNaM' moca kena-mucyamAnAn-bhavyajIvAn prerayatIti mocakastena / 'savvaSNuNA' sarvajJena-sarvasakaladravyaguNaparyAyalakSaNaM vastujAtaM yAthAtathyena jAnAtIti sarvajJaH, tena / 'sambadarisiNA' sarvadarzinA-saba-samastaM padArthasvarUpaM sAmAnyena draSTuM zIla masyA'sau sarvadarzI tena / 'sivaM' ziva-nikhilopadravarahitatvAt, zivaM kalyANamayaM, 'sthAnaM' ityasya vizeSaNamidam, zivAdInAM sarveSAM dvitIyAntAnAmagretanena 'upagatena'-ityanenA'nvayaH / 'ayalaM' acalaM-svAbhAvika-mAyogika-calanakri jIvoM ko prabhune bodha prApta karane kI preraNA pradAna kI isaliye ve bodhaka haiM, karma paMjara se prabhu svayaM chUTe isaliye mukta, tathA anya bhavya jIvoM ko karma paMjara se chaTane kI preraNA kI isaliye mocaka haiN| samasta dravya aura unake guNa paryAyoM ke yathArtha jJAtA hone se prabhu sarvajJa haiM tathA samasta padArthoM kA svarUpa ve sAmAnya rUpa se jAnate haiM isaliye sarvadarzI haiM ( sivamayalamaruyamaNaMtamakkhayamavAvAhamapuNaravittiyaM sAsasaMThANaM ugagaeNaM paMcamassa aMgassa vivAhapaNNattIya ayama? paNNa cha?msa NaM bhaMte aMgassa NAyAdhammakahANaM ke aTTe paNNace ziva acala aruja aNaMta akSaya, avyAyAdha evaM apunarAvRnirUpa aise zAzvata sthAna ko prabhune prApta kiyA hai| yaha sthAna samasta upadravoM se rahita hone ke kAraNa kalyANa maya kahA gayA hai-isaliye zivarUpa haiM, isameM svabhAvika tathA prAyogika kisI bhI taraha kI calana kriyA nahIM hai isaliye acalarUpa haiM, isameM badha prApta karavAnI preraNA ApI eTalA mATe teo bedhaka che. karmanA pAMjarAmAMthI prabhu jAte mukata thayA, eTalA mATe mukata temaja bIjA bhavya jene karmanA pAMjarAmAMthI mukita meLavavAnI preraNA ApI eTale teo mecaka che. badhA dravya ane temanA guNaparyAye (padArthanA guNa athavA dharmo)nAM sAcA jJAtA hovAthI prabhu sarvajJa che. temaja badhA padArthonA svarUpane teo sAmAnyarUpamAM samaje che. eTalA mATe sarpazA cha. (siva malaya maruya maNaMta makkhayamanvA vAhamapuNarAvittiyaM sAsamaM ThANaM ubAgaeNaM paMghamassa aMgassa vivAhapaNNattIya ayamaDhe paNNatte chahassa. NaM bhaMte aMgAma NAyAdhammakahANaM ke aTe paNatte) ziva, aya1, 2074, aNuta, akSaya, avyAbAdha ane apunArAvRttirUpa evA zAzvata sthAnane prabhue meLavyuM che. A sthAna badhA upadrava vagara hovAne kAraNe kalyANamaya batAvavAmAM AvyuM che. eTalA mATe zivarUpa che. AmAM svAbhAvika temaja prAyogika kaI paNa jAtanI khasavAnI kriyA calita thavAnI kriyA nathI, eTalA mATe ja acaLarUpa che. For Private and Personal Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAsUtra yArahitam / 'aruyaM' arujam-avidyamAnA rujA yasya tata, avidyamAnazarIramanaskatvAt, AdhivyAdhirahitamityarthaH / 'aNataM' anantam-avidyamAno'nto= nAzo yasya tat, ataeva 'akkhayaM' akSayaM-nAsti lezato'pi kSayo yasya tat, avinAzi-ityarthaH, 'abbAvAha' 'avyAvAdham-na vidyate vyAvAdhA-pIDA dravyato bhAvatazca yatra tat / 'apunarAvittiya apunarAttikam-avidyamAnA punarAttiH = saMsAre punarAvartanaM yasmAt tat, yatra gatvA na kadAcidapyAtmA vinivartate / ittha. muktazivatvAdi vizeSaNaviziSTaM'sAsayaM' zAzvataM-nityaM 'ThANaM' sthAnamsthIyate'smin-iti sthAnaM lokA'gralakSaNam, 'uvagaeNaM' upagatena-mAptena zramaNena bhagavatA mahAvIreNa paJcamasyAGgasyavyAkhyApajJaptirUpasya ayamarthaH-anantaroditatvena buddhathA sannidhAvAnItatvAtpratyakSaM prajJapta:-kathitaH, tataH SaSThasyAGgasyapahu~ce hue jIvoM ko zarIra aura mana se rahita hone ke kAraNa AdhivyAdhirUpa duHkhoM ko bhoganA nahIM paDatA isaliye yaha arujarUpa haiN| trikAla meM bhI isa sthAna kA nAza nahIM hotA hai isaliye yaha anantarUpa haiM aura isaliye avinAzI hone se akSayarUpa hai| dravyapIDA tathA bhAvapIDA kA isameM lezataH bhI sambandha nahIM hai, isaliye vyAvAdhA-pIDA se rahita hone ke kAraNa yaha avyAyAdha rUpa hai| isa sthAna para pahu~ce hue jIvoM kA punaH saMsAra meM kabhI bhI Agamana nahIM hotA hai isaliye yaha apu. narAvRttirUpa hai| zAzvata hone ke kAraNa yaha sthAna nitya hai aura loka ke agra bhAga meM yaha sthita hai| aise sthAna ko bhagavAna mahAvIra ne prApta kiyA hai| ataHjambUsvAmIne sudharmAsvAmI se aisA pUchA ki aise sthAnako prApta hue tathA Adikara Adi vizeSaNoM se yukta hue zramaNa bhagavAn mahAvIra prabhune vyAkhyAprajJaptirUpa paMcama aMga kA artha isa prakAra ahIM pahoMcela jIne zarIra ane manathI rahita hovAne lIdhe AdhivyAdhirUpa duHkha bhegavavAnAM rahetAM nathI, eTalA mATe e ajarUpa che. traNe kALamAM paNa A sthAna ne nAza thato nathI, eTalA mATe A anaMtarUpa che. ane ethI avinAzI hovA badala akSayarUpa che, dravya pIDA ane bhAvapIDAne enAthI De paNa saMbaMdha nathI, eTalA mATe vyAbAdhA pIDAthI rahita hovAne kAraNe A avyAbAdha rUpa che. A sthAne pahoMcela chene pharIthI saMsAramAM kayAreya paNa pAchA pharavAnuM thatuM nathI, eTalA mATe e A apunarAvRttirUpa che. zAzvata hovAne lIdhe A sthAna nitya che, ane lakanA agrabhAgamAM A avasthita che. evA sthAnane bhagavAna mahAvIre meLavyuM che. mATe jaMbUsvAmIe sudharmAsvAmIne evuM pUchayuM ke evA sthAnane prApta thayela temaja Adikara vagere vizeSaNathI yukta zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhue vyAkhyAprajJapti For Private and Personal Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA, mU3 sudharmasvAminaHcampAnagaryAsamavasaraNam 47 asya jJAtAdharmakathAGgasya ko'rthaH prajanaH ? iti praznavAkyam / atha uttaradAnAtha ziSyaM sambodhayati-he jmbuuH| iti-itthaM prakAreNA''mantraNavAkyenA''mantrya Arya sudharmA sthaviraH-AryajambUnAmAnamanagAramevamavAdIt-akathayat-he jambUH / khalu nizcayena-evam-amunA prakAreNa zramaNena bhagavatA mahAvIreNa pAvat saMpAratana siddhigatisthAnamupagatena SaSThasyA'Ggasya-jJAtAdharmakathAGgasya dvau zrutaskandhoM prajJaptau, tadyathAjJAtAnica dharmakathAzca, eta dUpau dvau zrutaskandhau kathitau ityuttaram punarjambUnAmA'nagAraH paSTuM prastauti 'jaiNaM bhaMte' ityAdi-he bhagavan ! yadi zramaNena bhagavatA mahAvIreNa paSThasyA'Ggasya dvau zrutaskandhau prajJaptau-jJAtAni ca kahA hai to jJAtA dharmakathAGga nAmaka chaThe aMga kA kyA bhAva kahA hai ? isa taraha apane ziSya jaMbUsvAmI ke prazna ko sunakara sudharmAsvAmI isa prazna kA uttara dete hue kahate haiM ki-(jaMbUttitaeNaM aja suhamme there bhaja jaMbUNAmaM aNagAraM evaM vayaMsI) he jaMbU isa prakAra sambodhana vAkya dvArA sambodhitakara Arya sudharmA svAmIne Arya jaMbUnAmaka anagAra se isa prakAra kahA-(evaM khallu jaMbU samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpa. teNaM chahassa aMgassa do suyakkhaMdhA paNNattA) he jaMbU! zramaNa bhagavAna mahAvIra ne jo ki pUrvokta AdikarAdi vizeSaNoM se viziSTa haiM evaM zivarUpa Adi vizeSaNa saMpanna sidbhigati nAmaka sthAna ko prApta ho cuke haiM unhoMne chaTTe jJAtAdharmakathAGga ke do zrutaskaMdha prarUpita kiye haiM (taM jahA NAyANiya dhammakahAoya) ve ye haiM-1 jJAtA aura dUsarA dharma kthaa| (jaiNaM bhaMte samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM chahassa rUpa pAMcamA aMgane artha kahyo che te jJAtAdharmakathAMga nAmanA chaThThA aMgane ze artha kahyo che. potAnA pradhAna ziSya jaMbusvAmIne A praznane sAMbhaLIne sudharmA svAmI // praznamA vAma patai 3 cha (jaMvRtti taeNaM ajjamuhamme there ajja jaMbaNAmaM aNagAraM evaM vayAsI) bhU! PALondnA samAna vayana 5 sayAdhatA Arya sudhAravAnAme mArya pU nAma mArane 2mA pramANe hyu- (evaM gvala jaba samaNeNaM bhagavayA mahotrIreNaM jAva saMpatteNaM chaTassa aMgassa do muyakavadhA paNNattA) pyU ! zrama mAvAn mahAvI2 vaDe-mI pUrva saahikarAdi vizeSaNothI yukta che ane zivarUpa vigere vizeSaNa saMpanna siddhagati nAmanA sthAnane prApta thaI gayA che temaNe-chaThThI jJAtAdharmakathAMganA be zrutaskaMdha nirUpita karyA che. (naM jahA NAyANiya dhammakahAo ya) te mA pramANe cha. pahi-jJA [1] bhane bhI yathA. [2] (jaiNaM bhaMte samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNa For Private and Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharma kathAsUtre dharmakathAzva, anayoH zrutaskandhayormadhye prathamasya - jJAtArUpasya khalu bhagavan ! zrutaskandhasya zramaNena yAvatsamprAptena= zAzvata sthAnamupagatena bhagavatA mahAvIreNa jJAtAnAM kati adhyayanAni prajJaptAni - kathitAni, evaM prazne kRte sudharmAsvAmI - uttaramAha - evaM khalu jaMbU : ! khalu - nizcayena evam = etannAmaka prathamAzrutaskandhasya ekonaviMzatiradhyayanAni prajJaptAni tadyathA tAni sArddhazlokadvayena darzayati- 'ukkhiaure' ityAdi / aMgassa do suyakdhA paNNattA taMjahA NAyANIya dhammahAtro ya / paDhamassa NaMbhaMte! sukkhadhasa samaNeNaM jAva saMpatroNaM NAyANaM kaI ajjhayaNA paNNattA?) punaH jaMbU pUchate haiM bhadanta ? yadi zramaNa bhagavAna mahAvIrane ki jo Adiaridi vizeSaNoMvAle evaM ziva Adi vizeSaNa saMpanna siddhigati nAmaka sthAna para pahu~ca cuke haiM chaTTe agake ye do zrutaskaMdha prarUpita kiye haiM1 jJAtA aura dUsarA dharmakathA - to bhadaMta ! prathama zrutaskandha jJAtA ke una zramaNa bhagavAna mahAvIrane ki jo pUrvokta vizeSaNa vAle hai evaM ziva Adi vizeSaNa yukta sthAna para virAjamAna ho cuke hai unhoMne kitane adhya narUpita kiye haiM ? ( evaM khalu jaMbU ? samaNeNaM jAva saMpatteNaM NAyANaM egUNavIsaM ajjhayaNA paNNattA taM jahA ukkhittaNAe1 saMvADe2, aMDe 3, kumme4, selageM5, tube6, ya rohiNI 7 mallI8 mAdI 9 caMdI mAiya 10 // 1 // dAve 11, udagaNAe12 maMDukke 13, teyalI 14, viy| naMdIphale 15, avarakaMkA16, Ainne 17, susamA 18 iya / avare ya puMDarIya gAyae chassa aMgassa do sukkhaMdhA paNNattA taM jahA NAyANIya dhammakahAo ya / paDhamassa NaM bhaMte ! suyavakhaMdhassa samaNeNaM jAva saMpatteNa NAyANaM kaI ajjhayaNA paNNattA ?) irI maMjU pUche che he lahanta ? le zramAzu bhagavAna mhaaviirejeo AdikarAdi vizeSaNAthI yukata ane ziva vagere vizeSaNAthI saMpanna siddha gati nAmanA sthAne pahoMcyA che-teoe chaThThA aMganA A be zrutaskaMdha nirUpita karyA che [1]jJAta ane bIjo dharmakathA tA hai bhadanta ! prathama zrutaska Mdha jJAtAnA te zramaNa bhagavAna mahAvIre je pUrva kahevAmAM AvelA adhA vizeSaNAthI yukata che ane ziva vagere vizeSaNa yukatasthAne virAjamAna thayela che, temaNe keTalA adhyayane nirUpita karyA che? ( evaM khalu jaMbU ? samaNeNaM jAtra saMpatteNaM egUNavIsaM ajjhayaNA paNNattA taM jahA ukkhittaNAe 1, saMvADe 2, aMDe 3. kumme 4, selage 5, tube 6, ya rohiNI 7, mallI 8, mAyaMdI 9 caMdimAiya 10 || 1 || dAvaddave 11 udagaNAe 12, muMDake 13, telI 14, viya / naMdI phale 15, abaraka~kA 16. Aine 17 sabhA 18, iyaM / apare ya puMDarIgaNAyae 19 For Private and Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sa. 3 sudharma svAminaHcampAnagaryAsamavasaraNam 49 (1) utkSiptajJAtam-meghakumArajIvena sva hastibhave dAvadahyamAnazazaka jIvarakSAyai pAda urikSaptaH UrvIkRta evaM dhRta iti tadupalakSitamidaM prathamamadhyayanamukSiptajJAtam / jJAtamityudAharam-tadevAdhIyamAnatvAdadhyayanam / evamagre'pi / ___ (2) saGghATaka:-dhanyazreSThi-vijayataskarayorekabandhana baddhatvArthAbhidhAyakaM jJAtaM saGghATa kajJAtam / 19 egaNavIsaime // jaMbU ke isa praznakA uttara dete hue zrI sudharmAsvAmI kahate hai-jaMba ? zramaNa bhagavAna mahAvIrane joki Adikara Adi vizeSaNoM se yukta haiM aura ziva Adi rUpa siddhigati nAmaka sthAna para virAjamAna ho cuke hai unhoMne jJAtA nAmaka prathama zrutaskaMdha ke isa prakAra 19 adhyayana prarUpita kiye haive ye haiM-utkSiptajJAta 1, saMghATakara, aMDa3, kUrma4, zailakara, tuMba6, rohiNI7, malli8' mAkaMdI9, cAndrika 10, dAvadrava11, udakajJAta12, maMDUka13, tetali 14, naMdiphala 15, aparakaMkA16 AkIrNa17 suMsamA18, puNddriikjnyaat19| jJAta zabda kA artha udAharaNa hai| urikSaptajJAta meM yaha kahA gayA hai ki meghakumAra ke jIvane jaba ki yaha hastI ke bhava meM thA dAvAgni se dahyamAna (jalatA huA) eka zazaka kI rakSA karane ke liye apane caraNa ko U~cA kiyA thA-so vaha use U~co hI kiye rhaa| isa utkSipta udAhaNa se yukta hone ke kAraNa isa adhyayana kA nAma bhI ukSipta jJAta paDa gayA hai / saMghATakajJAta meM dhanya zreSThi aura vijaya egnnviisime| jaMbUnA A praznano javAba ApatAM zrI sudharmAsvAmIe kahyuM ke-jaMbU ! zramaNa bhagavAna mahAvIre-ke jeo Adikara vagere vizeSaNothI viziSTa che, ane ziva vagerarUpa siddhi gati nAmanA sthAne virAjamAna thayA che. teoe jJAtA nAmanA prathamatanA A rIte ogaNasa [18] 25vyayAnA pra3pita yA cha, te 2mA prabhAe cha:-kSatajJAta 1, sapATa42, 27 4, zekhara, 5, tupa, seii 7, madirA 8, mAdI, nyAdi. 10, hApadrava 11, udakajJAta 12, maMDUka 13, tetali 14, naMdiphala 15, aparakaMkA 16, AkIrNa 17, saMsamAM 18, puMDarIkajJAta 19, jJAta zabdane artha udAharaNa che. usliptA tamAM e batAvavA mAM AvyuM che ke meghakuma rane jIva jyAre te hAthInA bhava (svarUpa) mAM hatuM, tyAre dAgnithI baLatA sasala nI rakSA karavA mATe pitAnA pagane addhara karyo hate, te tene addhara ja rAkhatA rahyA. A ukSita udAharaNathI yukta hovAne kAraNe A adhyayananuM nAma paNa ukSita jJAta paDyuM che. 1, saMghATakAtamAM dhanya zreSThI ane vijya rane lagatI kathA che, For Private and Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 50 jJAtAdharma kathAGgasUtre (3) aNDam-sUcanAtsUtramiti nyAyAdatra-'aNDa' miti mayUrANDam, tadu. plkssitmdhyynm-annddkjnyaatm| (4) kUrmaH-kUrma iti kacchapaH, tadudAharaNena guptyaguptiguNadoSapratipAdakatvAdidaM kUrmajJAtam / (5) zailakaH-zailakarAjarSivaktavyatAviSayakamadhyayanaM zailakajJAtam / (6) tumbam-alAbUH, tadudAharaNapratipAdakatvena tannAmnA prasiddhaM tumbajJAtam / (7) rohiNI-dhanyasArthavAhaputrasya dhanarakSaNatatparA bhAryA, tasyAH zAlikaNasurakSaNavardhanodAharaNena samupalakSitaM rohiNI jJAtam / / (8) malli:-etannAmnI kumbhakarAjaputrI-ekonaviMzatitama-tIrthakarapada. dhAriNI tadudAharaNopalakSitaM mallijJAtam / _ (9) mAkandI-atra mAkandI zabdena mAkandIdArako gRhyate, tannAmnA prasiddhaM mAkandIjJotamiti mAkandIdArakajJAtamityarthaH / (10) cAndrikaH-candrodAharaNapratipAdakatvAJcAndrikajJAtam / (11) dAvadravaH-svanAmagvyAtaH samudrataTastho vRkSavizeSaH, tadupalakSitaM dAvadravajJAtam / cora ke saMbandha kI kathA hai| aNDAdhyayana meM mayUrANDa kI 3 / kUrmA dhyayana meM kUrma ke udAharaNa ko lekara gupti aura agupti ke guNa doSoM kA varNana kiyA gayA hai| zailakajJAta meM zailakarAjarSi ke saMbandha kI kathA hai| tumbajJAta meM alAba-tumaDI-kA udAharaNa patipAdita kiyA gayA hai / rohiNI jJAta meM dhanya sArthavAha ke putrabahU kI kathA hai jo dhanake rakSaNa aura usake vardhana karane meM vizeSa catura thI 7 mallIjJAta meM 19veM bhagavAna zrI mallInAtha kI kathA kahI gaI hai| ye kumbhakarAja kI putrI thIM8, mAkaMdIjJAta meM mAkaMdI dAraka kI kathA kahI huI hai9| cAndrikajJAta meM caMdramA kA udAharaNa dikhalAyA gayA hai10) dAbadravajJAta meM-samudra taTa para rahe hue dAvadrava vizeSa kA dRSTAnta diyA gayA hai 11 // udakajJAta meM parikhA 2. acchAdhyayanamAM mayUrAcchanI 3. kRdhyayanamAM karma (kAcabo) ne dAkhale laIne gupti ane aguptinA guNa denuM varNana karyuM che kalakajJAtamAM zilaka rAjarSinA saMbaM dhanI 4thA cha. 5, tumajJAtabhA asAyU (tU) Sl291 mAvyu cha 1. shhinniijJAtamAM dhanyasArthavAhanI putravadhUonI kathA che. je dhananuM rakSaNa ane tenuM vardhana karavAmAM bahu catura hatI 7. malasAtamAM ogaNIsamA (19) bhagavAna zrI mallinAthanI kathA kahevAmAM AvI che 8. e kuMbharAjanA putrI hatA. mArkadI jJAtamAM mArkadI dArakanI kathA varNavavAmAM AvI che 9, caMdrikA jJAtamAM caMdranuM udAharaNa ApavAmAM AvyuM che 10, dAvadravajJAmamAM samudranA kinAre rahela dAvadrava vizeSane dAkhalo ApavAmAM Avyo che For Private and Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 3 sudharmasvAminaHcampAnagaryA samavasaraNam 51 (12) udaka jJAtam-uda-nagaraparikhAjalaM, tadudAharaNena pudgalasvabhAva matipAdakatvAdajJAtam udakajJAtam / (13) maNDUkaH-bhekaH-nandamaNikAra zreSThijIvaH, taccaritropalakSitaM maNDUka jJAtam (14) tetali:-tetaliriti tetaliputraH sUcAmAtratvAtsUtrasya, sa kanakaratharAjA mAtyaH, tadupalakSitaM tetalijJAtaM tetliputrjnyaatmityrthH| (15) nandiphalam-nadiphalAbhidhAnA ApAtabhadrAH pariNAmadAruNAkSAH, tadudAharaNapratipAdakamadhyayanaM nandiphalajJAtam / (16) aparakaGkA-dhAtakIkhaNDa-bharatakSetra rAjadhAnI, tatra parihatadraupadyA. nayanArtha kRSNa vAsudeva gamanarUpAzcaryAdi prarUpakaM jJAtam aparakaGkAjJAtam / ___ (17) AkIrNaH-AkIrNAH -kAlikadvIpavartino jAtyAzvAH, tadudAharaNopalakSitam AkIrNajJAtam / / (18) susumA-muMmumAnAmnI dhanyazreSThiduhitA, taccaritraviSayakamadhyayana suMjhamAjJAtam / (khAI) ke jala ke dRSTAnta dvArA pudgala ke svabhAva kA pratipAdana kiyA gayo hai 12, maMDUkajJAta meM naMdimaNikAraseTha kA jIva jo maMDUka haA thA usakA jIvanacaritra kahA gayA hai13| tetalijJAta meM kanakastharAjA ke amAtya tetali kA jIvana cAritra likhA gayA hai14| naMdIphalajJAta meM naMdiphalajo dekhane meM to baDA sundara hotA hai parantu usakA pariNAma baDA hI dAruNa hotA hai- yaha bAta spaSTa kI gaI hai15| apara kaMkAjJAta meM pAtakI khaMDastha bharata kSetra kI rAjadhAnI aparakaMkA meM parihata draupadI ko lAne ke liye gaye hue kRSNa vAsudeva kA varNana kiyA hai16| AkIrNajJAta meM kAlika dvIpa meM rahe hue jAtyazvoM (jAtimAna azvoM) kA udAharaNa pradarzita kiyA gayA hai 17 / saMsamAjJAta meM dhanya zreSThI kI putrI kA caritra likhA gayA 11, udakajJAtamAM parikhA (khAnA pANInA udAharaNa vaDe pugalanA svabhAvanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. 12 maMDUkajJAtamAM naMdi maNikAra zeThane jIva je meDUka (deDake) thayo, tenA jIvananI kathA kahevAmAM AvI che 13, tetalIjJAtamAM kanakaratha rAjAnA maMtrI tetalInuM jIvana caritra lakhavAmAM AvyuM che 14, naMdIphaLajJAtamAM naMdIphaLa je jovAmAM bahu ja sAruM hoya che, paNa tenuM pariNAma bahu ja kharAba hoya che, A vAta spaSTa karavAmAM AvI che. aparakaMkajJAtamAM dhAtakI khaMDa kSetranI rAjadhAnI aparakaMkAmAM pariAhata draupadIne lAvavA mATe gayela kRSNa vAsudevanuM varNana karAyuM che 16. AkIrNa jJAtamAM kAlikadvIpamAM rahetA jAya (jAtimAna a)nuM daSTAMta batAvavAmAM AvyuM che. 17. susamAjJAtamAM dhanya zreSThInI putrInuM caritra lakhAyuM che. 18. puMDarIkajJAtamAM For Private and Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharmakathAGgatre aparaM ca anyat-ekonaviMzatitamaM (19) puNDarIkajJAtam-puNDarIkA puSkalAvatIvijayamadhyavartipuNDarIkiNI nagaryAmetannAmako rAjA, tadvaktavyatA pratibaddhatvAdidaM puNDarIkajJAtam / itthaM saGkalanayA prathamazrutaskandhe jJAtAnAmake ekonaviMzatisaMkhyakAni jJAtAni-utakSiptAdIni santi ||muu0 3 // mUlam--jaiNaM bhaMte samaNeNaM jAva saMpatteNaM egRNavIsA ajjha yaNA paNNattA taM jahAM-ukkhittaNAe jova puMDarIe ti ya, paDhamassa NaM bhaMte ajjhayaNassa ke aTe pannate ? evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse dAhiNaDaDhe bharahe rAyagihe NAmaM nayare hotthA vaNNao, guNasilae ceie vnno| tatthaNaM rAyagihe nayare seNie nAmaM rAyA hotthA, mahayAhimavaMta0 vnnnno| tassa NaM seNiyassa ranno naMdA nAmaM devI hotthA sukumAlapANipAyA vaanno| tassa NaM seNiyassa ranno putte naMdAe devIe attae abhae nAma kumAre hotthA, ahINa jAva surUve sAma-daMDa-bheyauvappayANaNIti-suSpauttaNayavihinnU IhA-vUha-maggaNa-gavesaNaatthasattha-maivisArae uppattiyAe veNaiyAe kammiyAe pAriNAmiyAe cauvihAe buddhie uvavee seNiyassa raNNo bahusu kajjesu ya kuTuMbesu ya maMtesu ya gujjhesu ya rahassesu ya nicchaesu ya ApucchaNijje paDipucchaNijje meDhIpamANaM AhAre AlaMbaNaM cakravU meDhI bhUe pamANabhUe AhArabhUe AlaMbaNabhUe carakhUbhUe savvaka jesu hai 18 / puNDarIkajJAta meM puSkalAvatI vijaya ke madhya meM rahI huI puNDarI kiNI nAma kI nagarI meM puMDarIka rAjA kI kathA digvalAI gaI hai 19 / / 3 / / puSkalAvanI vijayanA madhyamAM AvelI puMDarIkiNI nAmanI nagarImAM puMDarIka rAjAnI kathA batAvavAmAM AvI che 19 For Private and Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 53 anagAradharmAmRtavarSiNITIkA sU 4 praznAdinirUpaNam savvabhUmiyAsu laddhapaccae viiSNaviyAre rajadhuraciMtae yAvi hotthA, seNiyassa ranno rajaM ca rahaM ca kosaM ca koTTAgAraM balaM ca vAhaNaM ca puraMca aMteuraMca sayameva samuvekkhamANe samuvekkhamANe viharaiAsU, 4 / TIkA- 'jaiNaM bhaMte !" ityAdi / jambUsvAmI bhagavantamArya sudharmasvAminaM pRcchati - yadi khalu bhagavan ! zramaNena yAvatsamprAptena jJAtAnAM jJAtAkhyasya prathamazrutaskandhasyaikonaviMzatiradhyayanAni-majJaptAni tadyathA - utkSiptajJAtAdIni yAvat = puNDarIkajJAtAntAni ca eteSu prathamasya khalu bhagavan ! adhyayanasya = utkSiptajJAtAkhyasya ko'rthaH prajJaptaH ? / iti prazne kRte sati - AryasudharmAsvAmI prAhaevam = amunA prakAreNa khalu = nizcayena he jambUH ! tasmin kAle tasmina samaye ihaiva = nivAsAdhAratayA pratyakSA''sanne na tu jambUdvIpAnAmasaGkhyatayA ya * jahaNaM bhaMte ! samaNeNaM jAva ityAdi jaMbUsvAmI - Arya sudharmAsvAmI se punaH yaha pUchate haiM ki (jAba saMpatte samaNeNaM) Adi karaAdi vizeSaNoM se lekara - siddhigati ko prApta / hue vizeSaNoM vAle zramaNa bhagavAna mahAvIrane (nAyANaM egUNavIsA ajjhagaNA paNNattA) jJAtA nAmaka - prathama zrutaskaMdha ke ye 19 unnIsa adhyayana kahe haiM ( taM jahA ) jaise ( ukkhittaNAe jAna puMDarI ettiya) utkSiptajJAta se lagAkarapuDarIkajJAta tk| to inameM (paDhamassa NaM bhaMte / ajjhayaNassa ke aTThe paNNatte) prathama adhyayana jo utkSiptajJAta hai usakA kyA artha unhoMne pratipAdita kiyA hai| isaprakAra jaMbUsvAmI kA vaktavya sunakara zrI sudharmAsvAmI uttara rUpa meM yaha kahate haiM ki - ( evaM khalu jaMbU ! tegaM kAleNaM teNaMsamaeNaM iheva "jaMbUNaM bhaMte! samaNeNaM jAva ityAdi" jUsvAmI Arya sudharbhAsvAmIne irI yA pramANe pUche che (jAva saMpatteNaM samaNeNaM) Adikara Adi vizeSaNAthI laI ne siddhigatine prApta karela vizeSaNAvALA zramaNu bhagavAn bhaDAvIre ( NAyANaM egUNavIsA ajjhayaNA paNNattA) jJAtA nAbhanA prathama zrutaspRdhanA me bhogalIsa (18) adhyayanA mhyAM che. (taM jahA) prema (ukkhittaNAe jAva puMDarIettiya ) utkSiptajJAtathI sardhane puDe ajJAta sudhI to amanAma (pasaNaM bhaMte ! ajjhayaNassa ke aTThe paNNatte) prathama adhyayana ke kSiptajJAta che, tene ze| artha teoe batAvyo che? A rIte ja khUsvAmInA pathano sAMlaNIne zrI sudharmAsvAmI uttaramA mA pramANe uDe che haiM - ( evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM jaMbU dIve dIve bhArahe vAse dAhiNaDDhe bhara he For Private and Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 54 jJAtAdharma kathAGgasUtre smin jambUdvIpe jambUdvIpanAma ke dvIpe bhArate = bhAratanAma ke varSe = kSetre dakSiNAIbharate bharatakSetrasya dakSiNA rAjagRhaM nAmakaM nagaramAsIt, 'vaNNao' varNakaH varNana grantho'tra vaktavyaH, sa ca campAvarNanAtmaka aupapAtikasUtra varttate, so'tra napuMsakaliGga nirdezena draSTavyaH, vyAkhyAto'pyasau tasya pIyUSavarSiNyAM TIkAyAM mayeti / guNazilakaM caityam varNakaH = aupapAtikasUtrakRtavarNana va devAtrajJAtavyaH / tatra khalu rAjagRhe nagare zreNiko nAma rAjA''sIt / sa kIdRzaH ? ityatrAha - 'mahayAhimavaMta 0" ityanena 'mahAhimavaMtamahaMta malaya maMdarama hiMdasAre' ityevaM vijJeyam mahAhimavanmahAmalayamandara mahendrasAraH = tatra mahAhimavAniva = etannAmaka varSadharaparvataiva, yathA mahAhimavAn jaMbuddI ve dIve- bhAra he vAse dAhiNabhara he rAyagihe NAmaM jayare hotthA) jaMbU / tumhAre prazna kA uttara isa prakAra hai- usakAla meM aura usa samaya meM isI jaMbU dvIpa nAmake dvIpa meM bharata nAma kA kSetra hai / isa bharata kSetra ke dakSi NArddha meM rAjagRha nAmakA nagara thA / yahA~ jo ( vaNNao) yaha pada AyA hai usakA tAtparya yaha hai ki aupapAtika sUtra meM campAnagarI kA jaisA varNana kiyA gayA hai vaisA hI varNana isa rAjagRha nagara kA bhI jAnanA cAhiye / usa varNanakA anuvAda aupapAtika sUtrakI pIyUSavarSiNI nAmakI TIkA meM kara diyA hai / jijJAsuoM ko vahAM se yaha viSaya samajha lenA cAhie / (guNa silae ceie bannao) usa nagara meM guNa zilaka nAmakA caitya thA / isakA varNana bhI aupapAttika sUtra meM kiyA gayA hai vahAM se jAna lenA cAhiye / (tattha NaM rAyagihe nagare seNie nAmaM rAyA hotyA mahayA himavaMta vaNNao) usa rAjagRha nAma nagara meM zreNika isa nAma kA rAjA rAjya karatA thA / yaha mahAM himavAna parvata - jaisA mahAmalaya parvata jaisA, maMdarAcala jaisA, aura mahendra rAyagihe NAmaM Nayare hotyA) nyU ! tamArA praznano bhavAna yA prabhAo cha te kALe ane te vakhate eja jabudrIpa nAmanA dvIpamAM bharata nAme kSetra hatu. A kSetranA dakSiNAddhabhAM rAmagRha nAme nagara hutu. aDIM ? (vaNNao) AA yaha Ayu che. tenA abhiprAya A pranANe che ke aupapAtika sUtramAM caMpAnagarInu jevuM varNana karavAmAM AvyuM che, tevuM ja vaSa~na A rAjagRha nagaranuM paNu samajavu joI e. te varNananA anuvAda pIyaviSa`NI nAmanI TIkAmAM karavAmAM Avyo che. jijJAsukhoye tyAMthI yA viSayane sabhavo 5. (guNa silae ceie bannao) te nagarabhAM guNazilaka nAme caitya hatuM. AnuM varNana paNa aupapAtika sUtramAM karavAmAM AvyuM che. tyAMthI lAvu . ( tattha NaM rAyagihe nagare segie nAma rAyA hotyA mahayA himavaMta vaNNao) te rAmagRha nagaramAM zreNi nAme rAla rAjjya uratA hutA. te mahA himAlaya parvatanA jevA mahAmalaya paryaMta jevA, madarAcala jevA ane mahendranA For Private and Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA sa. 4 praznAdinirUpaNam parvataH kSullahimavatparvatApekSayA-uccatvAyAmodvedha (gAmbhIrya) viSkambhaparikSepAdinA ratnamayapadmavaravedikA nAnAmaNiratnamayakUTa-kalpataruzreNiprabhRtinA kSetramaryAdAkA. ritvena ca mahAn tathA zreNikabhUpo'pi zeSarAjApekSayA jAtikulanItinyAyAdinA vipuladhanakanakaratnamaNimauktikazaGkazilApravAla-rAjyarASTrabalavAhanakozakoSThAgA. rAdinA jAtikuladharmamaryAdAkAritvena ca mahAn varIvati, tathA sarvajanamanomodakatayA vistRtayazaH kIrtirUpasugandhatayA ca mahAmalayavat, audArya dhairya-gAmbhI. ryAdiguNairmandaravat, bhUpande divyarddhi-divyadyuti-divyaprabhAvAdibhirmahendravat ke-jaisA zreSTa thaa| jaise mahA himavAna parvata anya choTe 2 parvatoMkI apekSA uccatA AyAma (dIrghatA) evaM udvedha (gAmbhIrya) tathA viSkama aura parikSepa Adi dvArA ratnamaya padma kI gharavedikAdvArA nAnAmaNi maya evaM ratnamaya kUToM dvArA tathA kalpavRkSoMkI paMktiyoMdvArA kSetra kI maryAdAkArI hone se mahAn mAnA jAtA hai usI prakAra zreNika rAjA bhI anya rAnAoM kI-apekSA, jAti, kula nIti, nyAya AdidvArA vipula dhana, kanaka, ratna, maNi mauktika, zaMkha zilA-pravAla dvArA, rAjya, rASTrabala, vAhana koza, koSThAgAra Adi dvArA, jAti kula, dharma kI maryAdA karanevAlA hone se mahA himavAna jaisA kahA gayA hai / samastajanatA ke mana ko prapanna karanevAlA honese tathA vistRta yaza evaM kIrtirUpa mugaMdhivAlA honese mahAmalaya kI taraha baha zreSTha mAnA gayA hai|-audaary dhairya tathA gAMbhIrya Adi guNoM se yukta hone ke kAraNa vaha-rAnA mandara kI taraha uttama kahA jevA zreSTha hatA. jemAM mahAna himavAna parvata bIjA nAnA parvatonI apekSA uccanA AyAma (dIrghatA) udha (gaMbhIratA) temaja vikaeNbha ane parikSepa vaDe ratnamaya padmanI uttama vedikAvaDe aneka maNimaya ane ratnamaya kUTa (zikharo) vaDe, temaja kalpavRkSanI hAramALAo vaDe kSetranI maryAdA karanAra hovAthI mahAna mAnavAmAM Ave che, temaja zreNika rAjA paNa bIjA rAjAo karatAM jAti, kuLa, nIti nyAya vagere vaDe puSkaLa dhana, dhana, ratna, bhali, bhauti, zubha, zikSA pravAsa rAjanya, rASTra, Na, pAna, koza, konDAgAraDe jAtikuLa ane dharmanI maryAdA karanAra hathiI mahA himana jevA kahevAmAM AvyA che. saMpUrNa janasamAjanA manane prasanna karanAra hevAthI temaja vistRta yaza ane kIrtirUpa sugaMdhavALA hovAthI maha malayanI jema temane zreSTha mAnavAmAM AvyA che. udAratA dhIraja, temaja gaMbhIratA vagere guNothI saMpanna hiovAne lIdhe te rAjAne meruparvatanI jema uttama kahevAmAM AvyA che. rAjAonA For Private and Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharmakathAtra sAra:=zreSThaH, ityAdi / 'vaSNao' varNakaH bhUpavarNanaprakaraNamaupapAtikamUtrAd vijJeyam, tasya khalu zreNikasya rAjJaH nandAnAmnI devyAsIt / sA kIdRzI ? ityatrAha-'sukumAlapANipAyA' sukumArapANipAdA-pANI ca pAdau ca pANipAdakaracaraNaM, sukumAram atikomalaM pANipAdaM yasyAH sA tathoktA atikomalakaracaraNavatItyarthaH, 'vaSNabho' varNakaH rAjJIvarNana auSapAtikamUtrAdavaseyam / ___ tasya khalu zreNikasya putraH 'naMdAe devIe attae' nandAyA devyA AtmajaH= tadgarbhaja ityarthaH abhayanAmA kumAra'AsIt / sa kIdRzaH ? ityAha-'ahINa jAva murUve' ahIna yAvatsurUpaH, atratyayAvacchabdena-'ahINapaDipuNNapaMciMdiyasarIre, gayA hai| rAjAoM ke samUha meM divyaRddhi, divyadhuti, tathA divyaprabhAva AdidvArA vaha mahendrakI taraha uttama prakaTa kiyA gayA hai| yahAM para bhI jo yaha "vaNNao" zabda AyA hai vaha yaha prakaTa karatA hai ki isa rAjA. ke viSaya meM aura bhI adhika varNana anya granthoM meM kiyA gayA hai, so vaha varNana aupapAttika mUtra se jAnA jA sakatA hai| (tassa NaM seNiyassa ranno naMdA nAma devI honthA sukumAra pANipAyA vaNNao) usa zreNika rAjA kI rAnI kA nAma naMdA thaa| isake hAtha pAva bahuta hI sukumAra the| yaha kitanI-adhika sundara thI-aura kisa svabhAva Adi kI thI yaha saba viSaya kA varNana auSapAtika sUtra meM diyA gayA hai| (tassaNaM seNiyassaranno putte naMdAe attae abhayanoma kumAre hotthA) usa zreNika rAjA ke eka putra thA jisakA nAma abhayakumAra thaa| yaha naMdA devI kI kukSi se avatarita huA thA / (ahINa jAva surUve) yahAM yAvat zabda se yaha pATha-grahIta huA hai-isakA zarIra lakSaNa se anyUna samUhamAM divyatraddhi, divyadyati temaja divyaprabhAva vagerethI tene mahendranI jema uttama matAvAmA sA-yA cha. gADI pare 'vaNNao' za4 mAvyo che, te mAmatAve che ke A rAjAnA viSe enA karatAM bIjuM vadhu varNana bIjA zAstromAM karavAmAM AvyuM che. mATe te varNana aupapAtika sUtravaDe samajI zakAya che. tassa NaM seNiyassa ranno naMdA nAmaM devI hotthAsukumAra pANipAyA vaNNao) te zreNui 20nI rAnu nAma nahA tu. tenA thapa gaI sumaLa hatA. te keTalI badhI rUpavatI hatI teno svabhAva vagere ke hato, A jAtanA onaa piyonu vANuna mopapAtisUtramA mA5vAmAM Avyu cha. (tassa NaM seNiyamsa ranno putte naMdAe devIe attae abhayanAmaM kumAre hotthA) te zrI rAjAnA eka putra hatA. tenuM nAma abhayakumAra hatuM. te naMdAdevInI kukhamAMthI Avatyaa hatA. (ahINa jAva surUve) 4DI yAvat 24thI ye pAI aDa42vAmA For Private and Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. mU 4 praznAdinirUpaNam laka vaNa-vaMjaNaguNopavee, mANummANappamANapaDipuNNasujAyasavvaMgasudaraMge, sasi somAkAre, kaMte, piyadaMsaNe surUve' iti sNgrhH| vyAkhyA-ahInapratipUrNapazce ndriyazarIra:- ahInAni-lakSaNato'nyUnAni pratipUrNAni svarUpato'khaNDitAni pazcApIndriyANi yasmin tattathAvidhaM zarIraM yasya sa tathoktaH / lakSaNavyaJjanaguNopapetaH-lakSaNAni svastikacakrayavamatsyAdIni, vyaJjanAnimapatilAdIni, teSAM guNaH-prazastatvarUpAstaiH upapetaH yuktH| atra-'upa' 'apa' anayorupasagayoH zakandhavAditvAtpararUpe 'upapaitaH' anayorguNe 'upapetaH' iti siddham / mAnonmAnapramANapratipUrNamujAtasarvAGgasundarAGgaH-atra mAna jalena paripUrNe kuNDe yasmin puruSe praviSTe sati yajjalaM kuNDAdvahinissarati tajjalaM yadi droNapari mANa bhavati tadA tasya zarIrAvagAhanA mAnamucyate / tulAdaNDena santulitaH puruSo yadyarddhabhAraparimANo bhavati tadA tasya ardhabhAraparimANam unmaanmucyte| svAjulenASTottarazatonnatatA pramANaM kathyate tataH-mAnaM ca unmAnaM ca pramANaM caHmAnonmAnapramANAni, taiH patipUrNAni sujAtAni sarvAGgANi, taiH sundarAGga:-sarvathA pramANapratipUrNasujAtatayA sarvAGgINa sundara iti bhAvaH / 'sasitathA svarUpa se paripUrNa pAMco indriyoM se yukta thaa|' lakSaNoM-svastika-cakra yava evaM matsya Adi ke cihno-se-tathA maSA tila-AdirUpa vyaJjanoM se bharapUra thA / 'mAna unmAna, tathA pramANa se zarIra kA pratyeka avayava AvyuM che ke emanuM zarIra lakSaNethI anyUna (saMpUrNa) temaja svarUpa (sauMdarya)thI paripUrNa pAMce IndrathI yukta hatuM. lakSaNo-svastika caka, yava ane matsya vagere cihnothI temaja maSAtila vagere vyaMjanothI saMpUrNa rIte bhareluM hatuM. mAna, (1) unmAna, (2) tabha prabhAva (3) zarIrana62 624 avayava paripU to. (1) jala se paripUrNa bhare hue kuNDa meM manuSya ko baiThAne para usa kuMDa se jitanA pAnI bAhara-nikala AtA hai vaha pAnI tolane para yadi eka droNa pramANa hotA hai to vaha jala usa puruSa kI zarIrAvagohanA kA mAnamAnA jAtA hai / (2) tarAjU para santulita hone para puruSa kA jo ardha bhAra hogA vaha unmAna mAnA jAvegA / (3)108 aMgula kI jo U~cAI hotI vizeSaH--(1) pANIthI pUrNa bharela kuMDamA mANasane besADyA pachI te kuMDamAMthI jeTaluM pANI bahAra nikaLI Ave che, te pANIne je telavAmAM Ave, ane te eka droNa pramANa telamAM utare te te pANIne te puruSanI zarIravagAhanAnuM mAna" mAnavAmAM Ave che. (2) trAjavA upara talavAmAM puruSanuM je adhuM vajana thAya tene unmAna mAnavAmAM Ave che. (3)-se 218 (108) mAMganI yA DAya chatene 'prabhAvAmA mAcha. For Private and Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharma kathAsUtre somAgAre' zazisaumyAkAra:-zazI candrastadvat saumya: ramaNIyaH, AkAra:= svarUpaM yasya sa tathoktaH / 'kaMte' kAntaH kamanIyaH / 'piyadaMsaNe' priyadarzana:bhiyaM-darzakajanamanohalAdakaM darzanam avalokanaM yasya sa tathoktaH / 'suruve' surUpaH-sarvAtizAyirUpalAvaNyavAn / 'sAmadaMDabheya upappayANaNIimuppauttaNa. yavihiNNU' sAmadaNDabhedopapradAnanIti suprayuktanayavidhijJaH-tatra sAma='vayaM yuSmA. kaM yUyamasmAkaM ko bhedo'smAkam' ityAdi madhuravAkyaiH zatrupakSavazIkaraNam, daNDaH daNDayate-dhanAdyapaharaNena nissArI kriyate jano yena sa tathokta:-klezotpAdena paripUrNa thaa| caMdramAke jaisA isakA saumya AkAra thaa| dekhane vAloM ko yaha bahuta adhika priya lagatA thaa| kamanIya thaa| rUpa lAvaNya isake pratyeka aMga se TapakasA rahA thaa| yahA~ "ahoNajAvasurUve" meM jo yAvat pada rakhA hai-usa se isa pATha kA yahA~ grahaNa kiyA gayA hai-ahINapaDipUNNa-paMcendriyasagare lakkhaNavaMjaNaguNovavee, mANummANappamANapaDipuNNa -sujAyasavvaMgasudaraMge, sasisomAgAre, kaMte, piyardasaNe surUve / (sAmadaMDa bhedauvappayANaNItisuppaunaNayavihinnU IhA-cUhamaggaNa-gavesaNaatthasatthamaivisAmae) hama Apake haiM Apa hamAre haiM hama meM aura Apa meM koI bheda nahIM hai ityAdimadhura vacanoM dvArAzatrupakSa ko vaza meM karanA yaha sAma upAya hai, kleza utpanna karake athavA koSa Adi kA apaharaNa karake zatru ko vaza meM karanA-yA use vilakulakamajora banA denA yaha daNDanIti hai, zatru pakSa ke svAmI-tathA sevaka meM jo paraspara meM sneha hotA hai usameM bheda karanA-unake citta meM aisI bAta jamA denA ki jisase donoM ApasameM eka dUsare kA vizvAsa na kara sakeM isakA nAma bhedanIti hai| yaha bhedanIti 3 tIna prakAra kI kahI gaI haicandranA jevo emane saumya AkAra hatA. jenArane e bahuja vadhAre gamatuM hatuM. e kamanIya hatA. rUpa ane lAvaNya emanA dareke dareka aMgamAMthI nItaratuM hatuM. maDI 'ahINa jAva sarUve bhare yAvat pa6 bhumI mAvyuM cha, tenAthI mA pAinu mI aH 42vAmA pAvye -ahINapaDipuNapaMceMdiyasarIre lakkhaNavaMjanaguNovavee mANummANappamANapaDipuNNasujAyasavvaMgasuMdaraMge sasisomAgAre, kaMte. piyadaMsaNe suruve / " sAmadaMDa bheda upappayANa gItisuppauttaNayavihinU IhA vRhamaggaNagavesaNaatthamatthabhaivisAmae) ame tamArA chIe; tame amArA che; ApaNAmAM keI paNa jAtane bheda nathI, vagere mIThA vacanothI zatrupakSane vaza kare A sAma upAya che. pIDita karIne athavA te dhana-bhaMDAranuM haraNa karIne duzmana upara kAbU meLave agara tene sAva nirbaLa banAve A daNDanIti che. zatrupakSanA svAmI temaja sevakamAM je eka bIjA tarapha hai vaha pramANa kahIgaI hai| For Private and Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 4 praznAdinirUpaNam koSAdyapaharaNena vA. zatroranuzAsanam / bhedaH zatrupakSe snehAphnayanapurassaraM svAmi sevakayozcittabhedakaraNaM, sa trividhaH, / uktazca-"paropparaM NehabhaMgo, kalahuppAyaNaM thaa| tajjaNaM sanupakkhesu, bheSaNII pakittiyA // 1" iti / asya chAyA-parasparaM snehabhaGgaH, kalahotpAdana tthaa| tarjanaM zatrupakSeSu, bhedanItiH prakIrtitA // 1 // iti / upapadAnam-pUrvagRhItavastupatipradAnam, abhimatArthadAnaM vA, etadrUpA caturvidhA nItiH-nIyate svAnukUlyaM prApyate ripuranayeti sA tathoktA tayA sAmAdi catu. vidhayA nItyA su-suSTu prayuktaM-prayogo vyApAro yatra sa suprayuktaH, etAdRzo nayaH= nyAyastasya vidhi-vidhAnaM, taM jAnAtIti sa tathoktaH-yathAyogyanItinyAya kuzala ityrthH| nIti prayogo yathA-'uttama praNipAtena, zUraM bhedena yojyet| 'paropparaMNehabhaMgo, kalahuppAyaNaM thaa|' tajjaNaM sattupakkhesu bheyaNII pakittiyA // 1 // zatru pakSameM svAmI sevakameM sneha kA bhaMga karavAnA unameM ApasameM lar3AI jhagaDA karavA denA-evaM paraspara meM tarjana-DATa-DapaTa-Adi krvaanaa| pUrvameM gRhIta kI huI vastu kA denA athavA abhimata arthakA denA isa kA nAma upapradAna hai sAma, daNDa bheda evaM upapradAna isa taraha 4 cAra prakAra kI nIti ke prayogarUpa nyAya ke vidhAna meM yaha abhayakumAra niSNAta thA-yathA yogyanIti nyAya meM kuzala thA-nIti kA prayoga isa prakAra kahA gayA hai-(uca praNipAtena) uttama janako yadi nehabhAva hoya che, temAM pheTa pADavI, temanA manamAM evI vAta ThasAvavI ke jethI bane eka bIjAne vizvAsa na kare, tenuM nAma bheda-nitI che. A bheda nIti traNa prakAranI batAvavAmAM AvI che. paropparaM NehabhaMgo, kalahuppAyaNaM thaa| tajjaNaM sattapakkhesu bheyaNII pakittiyA // 1 // " zatrupakSamAM svAmI sevakanA snehamAM phUTa paDAvavI, temanAmAM paraspara kalaha karAve ane paraspara tarjana (tiraskAra) damadATI vagere karAvavAM. pUrve kaI pAsethI lIdhela padArthane Apa athavA abhimata (ITa) arthane Ape tenuM nAma upapradAna che. sAma, daMDa, bheda ane upapradAna A pramANe cAra prakAranI nItine prayoga karatAM nyAya ApavAmAM abhayakumAra niSNAta hatA. nItine samucita mArgane anusaratAM nyAya ApavAmAM te suza hutA. nItino yathAyogya vyavahA2 // rIte tAvAmA mAvyo cha:-'uttama praNipAtena, sArA bhAsane 12 42vo ya to tenI sAme namra ne vartana For Private and Personal Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAGgasUtre nIcamalpapradAnena, samaM tulypraakrmH||1||" iti, anyacca-"lubdhamarthena gRhNIyAt, sAdhumajalikarmaNA / mUrkha chandAnurodhena, tattvArthena ca paNDitam / / " iti| 'IhAvoha magaNagavesaNa asthasatthamaivisArae' IhA'pohamArgaNagaveSaNArthazAstramativizAradaHtatra IhA kasyApivastuno'nAlocitavilokanajanyasaMzayanirAzAya buddhiceSTA, yathA dUrata uccastvayuktasya kasyaciddarzane 'sthANurvA puruSo vA iti vivekAya buddhiceSTanam / vaza meM karanA hove to usake sAtha namratA kA vyavahAra rakhanA cAhiye / (zUraM bhedena yojayet) kisI zUravIra ko yadi vaza meM karanA hai to usake sAtha bhedanIti kA prayoga karanA caahiye| (nIcamalpapadAnena) yadi kisI nIcajana ko vaza meM karanA hai, to use kucha na kucha thoDA bahuta avazya de denA caahiye| (samaM tulyaparAkramaiH) gharAbarI vAle zatru ko yadi vaza meM karanA hai to usake to usake sAtha barAbarI kA parAkrama karanA caahiye| yahI bAta anyatra isa prakAra se gaI hai ,'labdhamarthana gRhNIyAt sAdhumaJjali,karmaNA, "mUrkha chandAnurodhena tattvArthena ca pnndditm"| sAmAnya rUpa se vastu ke bAda jo usameM saMyaza hotA hai usa saMzaya ko dUra karane kI jo eka prakAra kI buddhi ceSTA hotI hai usakA nAma IhA hai| jaise dUra se kisI U~cI vastu kA jaba hame darzana hotA hai naba yaha kucha hai aisA sAmAnya bodha hotA hai aba isa sAmAnya bodha ke bAda phira aisA jo vicAra AtA hai ki yaha sthANu hai yA puruSa hai 42 ne 'zaraM bhedena yojayet' vIra puruSane 1542 // jAya to tanI sAthe lehanItina prayoga 42vo naye. 'nIcamalpapradAnena' nIya bhaae|sne vaza 42vo DAya tone-thoDyAsa Apana. 'samaM tulyaparAkramaH' sabhI zativANA duzmanane vaza kare hoya to tenI sAthe barAbarInuM sUratana batAvavuM joIe eja vAta bIje sthAne A rIte batAvavAmAM AvI che lubdhamarthena gRhIyAt sAdhumanalikarmaNA / mUva chandAnurodhena tattvArthena ca paNDitam // 1 // sAmAnya rUpamAM vastunA baMdha pachI je temAM saMzaya uddabhave che tene dUra karavAnI eka prakAranI buddhinIceSTA hoya che, tenuM nAma "hA" che. dA. ta. dUrathI koI UMcI vastunuM jyAre darzana thAya che, tyAre A kaMIka che, evuM sAmAnya jJAna ApaNane thAya che. A sAmAnya jJAna pachI pharI ema vicAra thAya ke A sthANuM (DuM) che ke puruSa che, AnuM nAma saMzaya che. A saMzaya pachI A sthANuM hovuM joIe athA puruSa hovo joIe, For Private and Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 61 anagAradharmAmRtavarSiNITIkA su. 4 praznAdinirUpaNam apohaH-apohyate=nivAryate svAkArAdviparIta AkAro'neneti sa tathoktaH = nijAkAranirNayajJAnaM yathA - 'sthANurevAya' miti mArgaNaM-mArgyate= anviSyate vasda neneti tattathoktam = apohAgre sadbhUtArthavizepajJAnAbhimukhametra 'tatya tatsa svamanvayaH' ityanvayadharmAnveSaNaM yathA vallIlatAdyArohaNaM sthANudharma evAtra ghaTate iti / sthANumevAzritya vallIlatAdyArohaNaM bhavati, ataHsthANu dharmatvena vallIlatAdyArohaNaM vyapadizyate / gaveSaNaM - gaveSyate = vizeSato nizcIyate vasvaneneti tatta" isI kA nAma saMzaya hai| isa saMzaya ke hone para yaha sthANu honA cAhiye athavA puruSa honA cAhiye isataraha kisI eka tarapha jhukatI huI jo buddhi kI ceSTA hotI hai yahI IhA hai| IhA ke bAda jo vizeSa jJAna hotA hai usakA noma avAya haiapoha hai | apane AkAra se viparIta AkAra jahAM dUra kiyA jAtA hai vaha 'apoha' hai aisI apoha zabda kI vyutpatti hai / jaise jaba yaha bodha huA ki yaha sthANu honA cAhiye taba aisA jo bodha hotA hai ki yaha sthANu hI hai isI kA nAma apoha hai mArgaga zabda kA artha hotA hai - anveSaNa - yaha sthANu hI hai aisA jo apoha nAmaka bodha ho rahA hai vaha isa bAta ko lekara ho rahA hai ki yahA~ para vallI ArohaNa Adi jo sthANugata dharma hai ve hI ghaTita ho rahe haiN| isI kA nAma anvaya hai ' tatsatve tatsattvamanvayaH' yaha anvaya kA lakSaNa hai| sthANu ko azrita karake hI vallI latA Adi kA vahA~ ArohaNa hotA haiisaliye ye sthANu ke dharma tarI ke prakaTa kiye jAte haiN| mArgaNA meM anvaya dharma kI paryAlocanA hotI hai| gaveSaNA meM vyatireka dharma kA vicAra calatA A pramANe kAi eka tarapha vaLatI buddhinI ceSTA thAya che, tenuM nAma ihA che. ihA pachI je vizeSajJAna heAya tenu nAma avAya che-apeAha-che. pAtAnA AkArathI bhinna AkArane jyAM dUra karavAmAM Ave tene apeAha kahe che, e rIte apeAha zabdanI vyutpatti che. dA. ta. jyAre e jJAna thayuM ke A sthAjhu (jhuhu) hAvuM joI e. tyAre evuM nizcayarUpe je jJAna thAya che ke A sthANuM (huM huM) ja che, AnuM ja nAma apeAha che. mANu zabdanA artha 'anveSaNa' thAya che. A sthANuM ja che, A prakAranu apaha nAme je jJAna thai rahyuM che, te Ane laIne ja thaI rahyuM che ke ahIM vallI (vela) ArohaNa vagere je sthANumAM rahenArA dharmo che, te ja ghaTita thaI rahyA che. Anu nAma manvaya che. "tatsacce manaH " samanvayanuM kSaNu hai. 'sthANu (huDA) nA AdhAre ja latA vagerenu ArAhaNa thAya che. mATe ja e sthANunA dharma batAvavAmAM AvyA che. mANAsAM 'anvaya' dharmanI paryAlocanA thAya che. gaveSaNAmAM ke vyatireka For Private and Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAGgasUtre thoktaM-mArgaNAvaM sadbhUtArthavizeSa nirNayAbhimukhamevAnyadharmaparityAgena 'tadasatve tadasatvaM vyatirekaH' iti vyatireka dharmAdhyAsa samAlocanaM yathA-'asmina ziraH zarIra kaNDUyanAdayaH puruSadharmA na dRzyante' iti / eteSAM samAhAre IhApohamArgaNagaveSaNAni, tairarthazAstra arthopArjananimittaM zAstramarthazAstra, tatra yA mati: mananaM tayA vizAradaH-nipuNaH sa tthoktH| tathA 'uppattiyAe veNaiyAe kammayAe pAriNAmiyAe caubihAe buddhIe uvavee' autpattikyA, vainayikyA, karmajayA, pAriNAmikyA, caturvidhayA buddhayA upapetaH, tatra-autpattikyA-utpattireva-zAstrA. bhyAsakarmaparizIlanAdikaM vihAya prayojanaM yasyA sA autpattikI-pUrvamadRSTAzrutA. nanubhUtaviSayatayApyakasmAdavanazIlA, tayA, atra rohakadRSTAntaHprasiddha ev| hai jaise aisA vicAra honA-ki yaha sthANu hI hai- puruSa nahIM-kAraNa puruSagata jo ziraH kaNDUyana Adi dharma haiM ve yahAM pratIta nahIM ho rahe haiN| 'tadasattve tadasatvam' yaha vyatireka kA lakSaNa hai| abhayakumAra jisa taraha sAmaAdi nIti ke prayoga karane meM vizeSa paTu the usI prakAra ve IhA apoha mArgaNa, gaveSaNa dvArA arthazAstra ke vicAra karane meM bhI vizeSa vizArada the| (uppattiyAe veNaiyAe kammAyAe pAriNAmiyAe caubihAe buddhIe utravee) autpatti kI, vainayikI karma jA tathA, pariNAmikI, isa taraha cAra prakAra kI buddhi se ve abhayakumAra yukta the| jo buddhi svataH isa jIva ko vinA kisI zAstrAbhyAsa Adi ke utpanna hotI hai vaha autpatti kI buddhi hai| yaha buddhi pUrva meM adRSTa azruta tathA ananubhUta hue viSaya ko akasmAta jAna letI hai| isa viSaya meM rohaka kA dRSTAnta prasiddha hI [abhAva dharma upara vicAra karavAmAM Ave che. dA. ta. ema vicAra the ke A sthA ja che, puruSa nathI. kAraNa ke puruSagata je zira kamdayana vagere dharmo che, teonI maDI pratIti thatI nathI. 'tadasattve tadasattvam' mA vyatirenu sakSaY cha. hama abhayakumAra sAma vagere nItine pravega karavAmAM vizeSa kuzaLa hatA, temaja "hA, apaha. mAgaNa, gaSaNa vaDe arthazAstra upara vicAra karavAmAM paNa vizeSa hAziyaa2 utA. (uppaTiyAe veNaiyAe kammayAe pariNAmiyAe caubihAe buddhie ujvera) yotpattiThI, vainaay:|' ma ane parimitI 2 // zate yA2 pAnI buddhithI abhayakumAra saMpanna hatA. jIvane pitAnI meLe keI paNa jAtanA zAstrAbhyAsa vagaraje buddhi udbhave che te opattikI buddhi che. A budhdhiIpahelA koIpaNa vakhata jovAmAM nahi AvelA, sAMbhaLavAmAM nahIM AvelA temaja anubhUtinA viSayamAM nahi AvelA viSayane anAyAsa samajI le che. A bAbatamAM rehakanuM daSTAMta prasiddha thayela ja che. For Private and Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 63 anagAradharmAmRtavarSiNITIkAHsU, 4 praznAdinirUpaNam vainayikyA- vinayena jAtA vainayikI= gurvAdivinayamAptazAstrArtha saMskArajanyA, tayA, zratra naimittika ziSyadvayodAharaNaM saMkSepataH madazyate ekasminnagare samakakSatrayaskau dvau ziSyau nimittazAstraM paThituM kasyAri naimittikasya samIpe gatavantau / tayoreko vinayazIlo yad yathA gururUpadizati tattathaiva bahumAna purassaraM vinayAvanatamastako'dhIte, gurupAThitaM muhurmuhurvimRzati zaGkAspadaM sthala gurusamIpamupetya savinayaM nirNayati ca / aparastu na tathA vinayena paThati, na pRcchati, nApi vimRzati ca / adhItazAstrAvubhau kAlAntare jIvikArtha dezAntaraM gatau / kvaci hai| guru Adi ke vinaya se prApta hue zAstrI artha ke saMskAra se jo buddhi prApta hotI hai vaha vainayikI buddhi hai| isa viSaya meM do naimittika ziSyoM kA udAharaNa isa prakAra haikisI nagara meM samAna avasthA vAle do ziSya kisI nimittajJa ke pAsa nimitta zAstra ko paDhane ke liye gye| unameM eka ziSya vinaya zIla thA / gurumahArAja use jisa prakAra jisa bAta ko paDhAte the vaha usa bAta ko bahumAna purassara baDe bhArI vinaya ke sAtha paDhatA thA / vidyA guru jisa viSaya ko use samajhAyA karate the vaha usa viSaya ko bAra use kisI bhI taraha bAra vicAra meM lAyA karatA thaa| jisa viSaya meM kA saMdeha hotA to vaha guru ke pAsa jA kara vinaya ke sAtha usakA nirNaya karatA / dusarA ziSya aisA kucha avinayI thA ki vaha na to kucha pahatA na kucha likhatA aura na guru se kucha pUchatA aura na kucha vicAra hI krtaa| aba una donoM ke liye aisA avasara AyA ki unheM AjI guru vagerenA vinayathI prApta karela zAsrIya arthanA saMskAra vaDe je buddhi prApta thAya che, tevainAyikI buddhi che. A viSayane lagatA be naimittika ziSyonA dRSTAnta A pramANe che koI nagaramAM sarakhI umaranA e vidyArthi e koI nimittajJanI pAse nimittazAstranA abhyAsArthe gayA. temAM eka ziSya vinamra hatA. guru tene je vAta zIkhavatA te te vAtane bahuja mAnapUrvaka ghaNA vinaya sAthe te zIkhatA hato. vidyA ApanArA guru je viSaya tene samajAvatA te te viSaya upara vAraMvAra manana karatA hatA. te viSayamAM tene kAi paNa jAtanI zakA hAya tA te gurunI pAse jaIne savinaya tenuM samAdhAna karatA hatA. khInne ziSya kaMika avinayI hatA na to te kai vAMcatA ane na te kai lakhatA temaja na gurune te kaMi pUchyo ane na te krAipaNa jAtanA vicAra karatA. have vidyAabh yAsa karI rahyA pachI A bannene For Private and Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - jJAtAdharma kathAGgasUtra nagaranikaTe sarastIre vizazramatuH / etAvubhau vidvAMsau' itijJAtvA mastakanyasta, jalabhRtaghaTA kAciddhA videzagatasvasutakuzalinI vArtA papraccha / praznasamakAlameva tanmastakAd ghaTo nyapatat. tadRSTvA so'vimRzyakArI jhaTitimAha-vRddhe / mRtastava. putraH' ityAdi / karNakaThoraM prANApahArakaM vajramivA''patat putra maraNarUpaM tadvacanaM zrutvA yAvatsA muuch| prApnoti tAvadaparo vimarzazIlo naimittako nyagadat bhobhrAta. maiva brUhi, asyAH putraH sAmpratameva svagRhamAgato vartate, mAtaH ! gaccha zIghraM gRhaM putramukhAvalokanajanitamamandaparamAnandamanubhavetyAdi / tacchutvA pratyujjIviteva vikA saMpAdana ke liye paradeza meM jAnA pdd'aa| jaba ye bAhara jA rahe the to kisI eka nagara ke pAsa ke sarovara ke kinAre ye donoM Thahara gye| itane meM eka vRddhAne ki jisakA putra bahuta samaya se paradeza gayA huA thA aura abhI taka vApisa nahIM AyA thA unhe devA-vaha mastaka para ghaDA rakhakara vahA~ jala bharane ko AI thii| usane vidvAna samajha kara inase apane putra kI kuzala vArtA pUchI to avinIta ziSyane yaha dekhakara ki usake mastaka se prazna pUchane ke sAtha sAtha ghaDA gira gayA hai jaldI se aisA kahA ki he vRddha ? terA putra to paradeza meM hI mara gayA hai-tU aba kisa kI kuzala vArtA pUcha rahI hai| aisA usakA karNakaThora vana ke prahAra jaisA tIkSNa marmabhedaka putra kA maraNa rUpa vacana sunakara vaha mUcchita hone vAlI hI thI itane meM dUsare vinayazIla ziSyane vicAra kara kahA bhAI aisA matakaho-isakA putra to isa samaya ghara para hI A pahu~cA hai| aisA kahakara phira usane usa vRddhA se kahA! tuma jaldI se jaldI ghara jaao| pitAnI AjIvikA calAvavA mATe paradeza javAnuM thayuM. jyAre teo bahAra jaI rahyA hatA tyAre mArgamAMInagara pAse sarovaranA kAMThe A banne kAyA. eTalAmAM eka DozIeke jene putra ghaNA samaya pahelAM videza gaye hato ane hajI potAne ghera pAcho pharyo na hata-teone jeyA, te ghaDe mAthA upara mUkIne pANI bharavA AvI hatI. te DozIe teone vidvAna samajIne emane pitAnA putranuM kuzaLa pUchyuM prazna pUchatAnI sAthe ja vRddhAnA mAthA uparathI pANIne ghaDo paDI gayo che,-e joIne avinIta ziSya jhaDapathI kahyuM ke he vRddha ! tAro putra te videzamAM maraNa pAme che, tuM have kenA kuzaLanI vAta pUche che, A pramANe tenuM vajaprahAra jevuM kArNakaTu, tIkaNa, antaHkaraNane vIMdhanArUM, putramaraNa rUpavacana sAMbhaLIne te bebhAna thavAnI ja hatI teTalAmAM bIjA vinayazIla zive vicArIne kahyuM ke bhAIAvuM na bele ene putra te atyAre ghera AvI pahoMce che. Ama kahIne pachI teNe te DozIne kahyuM ke mA! tame satvare ghera jAo. tamAre putra For Private and Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavapiNITIkA. sU. 4 praznAdinirUpaNam sA gatA gRhaM, milito labdhalakSalAbhaH putraH, harpaprakarSamupAgatA / tadanu sA bahumUlyaM pAritoSikamAdAya sarastIramAgatya tau pRSTavatIkathaM jnyaatmetttmiti| avimRzyakArI brUte-praznasamaye tava mastakAnnipatya kumbhaH sphuTitastena mayA jJAtaM-'mRtastava putraH' iti / tatpazcAd vimRzyakArI pravakti-praznasamakAlameva tava ghaTA'yo bhUmau nipatitastajjalaM ca sarojalena sAkaM militaM tena mayA jJAtaM-'yasya yajalaM tattena tumhArA putra ghara para A gayA hai| usake mukhAvalokana se tuma parama harSa kA anubhava kro| isa prakAra usa vinayazIla vicAraka ziSya ke vacana suna. kara use mAno naI cetanA sI prApta ho gaI ho isa taraha banakara vaha apane ghara phuNcii| pahu~cate hI vahAM usane eka lAkha rupayoM ko kamA kara sAtha meM lAye hue apane putra ko dekhA-dekhate ho use parama Ananda kA anubhava huA harSa prakarpa se yukta ho kara vaha bahumUlya pAri topika lekara punaH usa tAlAba ke kinAre para vaha aaii| Ate hI una donoM se usane pUchA-bhAI batalAo tumane yaha saba kaise jaanaa| sunakara avimRzyakArI ziSyane usase kahA-mA! prazna pUchane ke sAtha hI jaba tumhAre mastaka se ghaDA gira kara phUTa gayA to maine vicAra kiyA ki jisa prakAra yaha ghaDA acAnaka girakara phUTa gayA hai usI prakAra tumhArA putra bhI mara gayA hai| vimRzyakArIne apanI bAta ke samarthana meM use kahA -ki mAtaH ? prazna karane ke samakAla meM hI jaba Apa kA ghaDA jamIna para gira par3A aura usameM kA jala sarovara ke sApa mila gayA ghera AvI gayuM che. tenuM me joIne tame khUbaja AnaMda anubhavo. A rIte vinayI ane vicAraka ziSyanA vacana sAMbhaLIne teNe jANe ke navI cetanAna meLavI hoya, tema te tarataja pitAne ghera gaI ane ghera pahoMcatAM ja tyAM teNe eka lAkha rUpiyA kamAI Avela pitAnA putrane je. jotAMnI sAthe ja tenuM haiyuM AnandathI taraboLa thaI gayuM. prasanna thatI te baha kImatI bheTa laIne teja taLAvane kAMThe pharI AvI AvIne teo bannene teNe pUchyuM "bhAI. tame A badhuM kevI rIte jANyuM ?" e sAMbhaLIne avimukhyakArI [avicArI zive kahyuM-"mA ! prazna karatAnI sAthe ja tamArA mAthA uparathI ghaDe paDIne phUTI gaye, tyAre mane thayuM ke je rIte A ghaDe ociMte paDIne pheTI gayo, te rIte tmaa| putra paNa bhA. pAbhyo ze. "vibhRzyArI [viyA pitAnI vAtane samarthanamAM kahyuM ke "mA! prazna karatI vakhate tamAre ghaDe jamIna para paDe ane tenuM pANI savAranA pANInI sAthe maLI gayuM te e uparathI meM jANyuM ke je pramANe A ghaDAnuM pANI A sarovaranA pANInI sAthe maLI gayuM che, te ja pramANe tamAre putra paNa tamane jaldI maLavo joIe. A For Private and Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAGgasUtre militamiti tato'syAHputre'pyana yA saha drutameva miliSyatI' tyAdi / tacchutvA tamavimRzyakAriNaM durvacanainibhasya vimRzyakAriNe bahumUlyaM pAritoSikaM samA. zIrvAdazatAni dadau / athAsAvavizyakArI khedavinno bhUtvA svacetasi cintayA mAsa-'mayA gurujana vinayAbhAvena zAstramabhyastaM tasmAnme vidyA na phalavatI jAte' tyAdinA manaHsaMtApaM sNpaap| vinayazIlo vizyakArI tu gurorupakAraM muhurmuhu ranusmaran vidyApracAraM kurvazvAsmin loke janaramRtamiva pUjitaH-kramaza AtmavidyAM samApya kalyANamArga sAdhitavAn / sahAdhyayane kRte'pi vinIte eva to isa para se maiMne jAnA ki jisa prakAra yaha jala isa jala ke sAtha mila jula gayA hai-usI prakAra ApakA putra bhI Apake sAtha zIdhra hI mila jAnA caahiye| isa prakAra usa vimRzyakArI ke bhUri bhUri prazaMsA karatI huI usa vRddhAne usa avimRzyakArI vyakti ko burA bhalA kaha kara tathA usa vicArazIla vyakti ko bahumUlya pAritoSika pradAna kara anta meM saikaDo AzIrvAda vacanoM se bdhaayaa| apane sAthI ko isa prakAra deva durlabha sanmAna dekhakara avimRzyakArI bahuta adhika kheda khinna huaa| usane apane citta meM socA maiMne vidyAguruke pAsa vidyA kA adhyayana to kiyA hai-parantu vinayAbhAva ke kAraNa vaha mujha meM phalavatI nahIM huI hai| vinayazIla vimRzyakArIne 'vinayAdi saMpanna banakara jo bhI vidyA maiMne vidyA guru se paDhI vaha mujha meM vizeSa rIti se prasphuTita huI hai ataH mere Upara vidyAguru kA bar3A bhArI upakAra huA hai-'isa prakAra bAra bAra vidyA guru ke upakAra kA smaraNa karate hue vidyA kA pracAra acchI taraha se kiyA isa pracArase logo meM usakI amRta jaisI mAnyatA bddhii| kramazaH jaba vaha AtmavidyA kI sAdhanA karate2 kalyANamArga kA pathika bana pramANe vAta jANI teDozIe avimuzyakArInA jJAnanI khUba jhATakaNI kADhI. ane te pachI vicArazIlane khUba kImatI bheTa ane seMkaDe AzIrvacana ApyAM. pitAnA sAthInuM A rIte deva durlabha sanmAna joIne avimRNyakArI khUba ja duHkhI thaye ane teNe pitAnAM manamAM vicAra karyo ke meM vidyAguru pAsethI vidyAbhyAsa te karyo che paNa vinaya rahita hovAne lIdhe vidyA sArI peThe mArAmAM phaLavatI thaI nathI." vinayazIla vimRzyakArI zive vicAra karyo ke "vinayAdithI je vidyA guru pAsethI meLavI che, te mArAmAM savizeSa vikAsa pAmI che. kharekhara mArA upara vidyAgurune bahu bhAre upakAra thaye che." A rIte vAraMvAra vidyAgurunA upakAranuM smaraNa karatAM sArI peThe vidyApracAra karyo. A pracArathI lokamAM amRta jevI tenI khyAtI vadhI. anukrame jyAre te AtmavidyAnI sAdhanA karatAM karatAM kalyANapathane pathika banyuM tyAre ananta janama For Private and Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arranITIkA sU 4 praznAdinirUpaNam 67 vidyA sakalazAstrarahasyaM prakaTayati / suvinItastad vidyA prabhAveNAsmin loke sva racanayA zAstrAdirahasyaM prakaTayan AtmavidyAM samavApya svapara kalyANAya prabhavati / itivainayikI buddhi dRSTAntaH / atrAnekazo dRSTAntAH santIti vistarabhayAd viramyate / kArmikyA=karmaNaH = kRSivANijyAdi vyavasAyAt jAtA kArmikI = tattatka mAbhyAsaprakarSajanitetyarthaH H tayA / atra taskarakRSIvalodAharaNam kazvittasro vANijagrAme kasyacidvaNijo gRhe kamalAkAraM khAtaM khanitavAn / prabhAte janA ekatrIbhUtAstatkhAtaM dRSTvA bhUyo bhUyaH prazaMsAM kRtavantaH - aho ! caurasya gayA to ananta saMsAra kA bhI aMta usane kara diyaa| isa dRSTAnta likhane kA tAtparya yaha hai ki sAtha adhyayana karane para bhI vinIta jana meM hI vidyA phalavatI banatI hai tathA sakala zAstroM kA rahasya bhI AtmA meM prakaTa hotA hai jo AtmA vinIta hotA hai / vinIta jana hI vidyA ke prabhAva se isa loka meM apanI racanA dvArA zAstrAdi ke rahasya ko prakaTa karate haiM - aura AtmavidyA ko prApta kara anta meM ve sva aura para ke kalyANa karane meM samartha bana jAte haiN| isa buddhi ke Upara aura bhI aneka prakAra dRSTAnta haiM jo yahAM grantha vistRta ho jAne ke bhaya se nahI likhe gaye hai| kRSi vANi jya Adi vyavasAyarUpa karma se jo buddhi utpanna hotI hai vaha kArmikI buddhi hai / isake Upara kRSivala (kizAna) aura cora kA udAharaNa isa prakAra haieka cora ne vANija gA~va meM kisI eka vaNika ke ghara meM rAtri ke samaya kamala ke AkAra jaisA khAta- - oMDA kiyaa| -prabhAtakAla jaba huA to logoMne ise dekha kara cora kI baDI bhArI prazaMsA kii| kahane maraNanA paNa teNe ata karyA. A dRSTAnta lakhavAnuM prayAjana e che ke ekI sAthe abhyAsa karavA chatAM paNa vinIta mANasamAM ja vidyA saphaLa thAya che, ane badhA zAleAnuM rahasya paNa te ja AtmAmAM prakaTe che, ke je AtmA vinamra hoya che. namra mAsa ja vidyAnA prabhAvathI A leAkamAM peAtAnI racanA vaDe zAstra vagerenuM rahasya batAve che, ane AtmavidyAne meLavIne aMte sva peAtAnuM ane para[pArakAnuM kalyANa sAdhavAmAM samartha thAya che. A buddhi viSe bIjApaNa eneka dRSTAntA che. je ahIM grantha vistAranA bhayathI lakhyA nathI. kRSi, vANijya vagere vyavasAyanA karmothI je buddhi utpanna thAya cha. te abhiDI buddhi 6. enA mATe kRSIvala [kheDUta] ane cAranuM udAharaNa A pramANe che vANija gAmamAM koi eka vANiyAnA ghera rAtanA vakhate eka cAre kamaLanA AkAra jevuM khArU [khAtara] pADayuM. savAre lokoe e joIne cAranA bahu bhAre For Private and Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 68 jJAtAdharmakathAGgasUtre hastakauzalaM ? kIdRzaM sundaraM khAtaM khanita ? miti / tatrAlakSitatvena sthitazcauraH svaprazaMsAM zrutvA paramamodamApa / tatra kazcitkarSako'vadat- - nAtra ko'pi vismayaH, yasya yatrAbhyAsastasya tatra na kimapi duSkaram - api tu sarvaM sukarameveti nizamya taskaro'ntaH krodhAdhmAtaH kSetre gatvA suptaM taM kRSIvalamavAdIt-re duSTa | vAM mArayitumAgato'smi yattvayA mama khAtaM na prazaMsitam / karSako vadati - kiM mayA'nucitaM kathitaM yasya yatrAbhyAmakarSastasya tatsulabhameva pazya tava kathanAnusAreNa mudgAn adhomukhAn tiryaG mukhAnUrdhvamukhAna vA bhUmau pAtayAmi / taskaro lage dekho to sahI - corane isameM kaisI acchI apanI hasta kuzalatA dikhalAI hai kyA vaDhiyA kamalAkAra khAta khodA hai / prazaMsA karanevAle logoM ke bIca meM cora bhI chupA huA thA jo apanI isa prakAra prazaMsA sunakara bar3A khuza ho rahA thaa| isa janasamUha meM eka kisAna bhI saMmilita thA / jo isa prakAra kaha rahA thA- isameM acaraja karane kI koI bAta nahIM hai - jise jahAM abhyAsa hotA hai - vahAM use kucha bhI duSkara nahIM hotA hai sarva use sahaja hotA hai| kizAna kI isa prakAra bAtacIta karane kI paddhati dekhakara cora ko bhItara 2 baDA krodha AyA vaha rAtri meM usa kisAna ke pAsa kheta meM jAkara bolA re duSTa ? maiM tujhe mArane ke liye yahAM AyA hU~ - kAraNa tUne mere kamalAkAra khAta kI prazaMsA nahIM kI hai| cora kI isa bAta ko sunakara kisAna ne kahA- bhAI maiMne kyA anucita kahAmaiMne to yahI kahA hai ki jisakA jisa viSaya meM adhika abhyAsa hotA hai vaha use sulabha hI hotA hai - usa kArya karane meM use koI kaThinAI nahIM vakhANa karyAM. teo kahevA lAgyA-jue, cAre AmAM kevI hAthakArIgarI batAvI che. kamaLanA AkAra jevuM kevuM sarasa khArUM [khAtara] pADayuM che. "vakhANa karanArAonI vacce cAra paNa chupAI rahyo hatA. potAnA A jAtanA vakhANu sAMbhaLIne te bahu bhAre khuza thaI rahyo hatA. A ToLAmAM eka kheDUta paNa hatA. je A pramANe kahe / lAgyA ke AmAM nainI zI vAta che. jene jyAM abhyAsa hAya che, tyAM tene kaI paNa agharU hotu nathI. badhuM tene mATe saraLa hAya che, kheDUtanI A pramANe vAta sAMbhaLIne cAranA hRdayamAM bhAre roSa prakaTaco, ane rAtre cAra khetaramAM kheDU nanI pAse jaIne bolyA ke-duSTa ! ahIM huM tane mAravA Avyo chuM. kemake te mArA kamaLanA jevA AkAravALA khAkora nA vakhANa nathI karyA. kheDUte cAranI A vAta sAMbhaLIne kahyuM-"bhAI! tane meM zuM khATu kahyu me' te tane emaja kahyuM ke je viSayamAM jene sArA abhyAsa hoya te viSaya tene mATe saraLa hoya che. te viSayanI khAkhatanA game te kAmamAM tene kAI paNa jAtanI muzkelI naDatI nathI. jue, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 4 praznAdinirUpaNam 69 vastramAstIrya vadati - asyoparisarvAnadhomukhAn pAtaya / tena tathaitra pAtitAH / cauraH prasanno jAtaH / tayoH karmajAbuddhiH / evaM ratnaparIkSako rAtrau ghorAndha kAre ratnaparIkSA maryo bhavati / rajako rAJAvandhakAre'pi yAni yasya vastrANi tAni tasmai hastasparzamAtre parIkSya dadAtItyAdIni bahunyudAharaNAni santi / pAriNAmikyA-pari=samantAnnamanaM pariNAmaH = trayaHpariNAmajanita AtmapariNAma janito vA dharmaH, sa prayojanamasyA iti pAriNAmikI - abhyudaya - mokSa phalavatItyarthaH, tayA / atra sthavirodAharaNam - hotI hai| dekhotuma kaho jaise hI rUpa meM maiM ina mudga ke dAnoM ko U~ce uchAla kara girA sakatA huuN| kaho kisa rUpa meM maiM inheM girAU~ inakA mukha U~cA rahe isa rUpa meM athavA nIcA rahe isa rUpa meM yA tirachA rahe isa rUpa meM girAU~ ? kisAna kI bAta sunakara corane apanA vastra nIce phailAkara kahA- isa para ina muMga ke dAnoM ko isa rUpa se girAo ki jisase sabake saba dAneM adhomukha rhe| cora kI isa bAta ko sunakara kRSakane vaisA hI kiyA / cora isase vaDA prasanna huA isa taraha donoM kI jo apane 2 kArya meM vizeSa saphalatA milI vaha karma jA buddhi kA hI prabhAva hai| isI taraha jo ratna parIkSaNa huA karatA hai vaha ghorAndhakAra rahane para bhI rAtri ke samaya ratna kI parIkSA kara diyA karatA hai| dhotrI rAtri bhI jisa kA jo kapaDA hotA hai vaha use chUkara jAna letA hai ki yaha isakA kapaDA hai aura use de detA hai| isI taraha aura bhI kaI udAharaNa isa buddhi ke Upara kahe gaye haiM / jaise jaise avasthA baDhatI jAtI A maganA dANAne tame kaheA te pramANe huM UMce uchALIne pADI zakuM chuM. belA, emane huM kevI rIte pADuM.emanu mAM UMcuM rahe evI rIte athavA nIcuM rahe evI rIte, athavA trAMsu rahe evI rIte pADuM?" kheDUtanI vAta sAMbhaLIne cAre peAtAnuM vastra nIce pAtharIne kahyuM "AnA upara maganA dANAne tuM evI rIte pADa jethI badhA dANAnuM mAM nIce rahe." cAranI A vAta sAMbhaLIne kheDUte te ja pramANe karyuM. AthI cAra bhAre khuza thayA. annene potapotAnA kAmamAM A pramANe saphaLatA maLI te karmAMjA buddhinA prabhAvathI ja. e ja rIte jyAM ratnaparIkSaNa thAya che. tyAM sAva aMdhArU hovA chatAM rAtanA samaye (ratnaparIkSaka) ratnanI parIkSA karI Ape che. rAta hovA chatAM dhAbI jenu je lugaDu hAya che, tene sparzIne ja jANI jAya che ke A Anu lUgaDuM che. ane tene ApI de che. eja rIte bIjA keTalAMka udAharaNo A buddhi viSe kahelAM che. For Private and Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 70 % 3D jJAtAdhamakathAsUtre ekasminnagare kazcinmaNidharo bhujaGgastarumAruhya svamagi kSaikadeze saMsthApya tatpakAzabalena pratidinaM pakSiNAmaNDazAvakAn bhakSati / ekadA pakSibhiH saMmIlya caJca caraNAdinA taM nihatya tathAsthita evAdho nipAtito mRtaH / vRkSa sthitamagipra. bhayA tadadhovarnikUpagataM sarva jalaM raktIbhUtamiyAbhAsate, kUpAdAkRSTaM tu tat zvetameva / tadRSTavA kenacibAlenAvilambitaM sthavirAya nijajanakAya tatsarva nivehai-athavA AtmapariNati baDhatI jAtI hai vaise 2 abhyudaya aura mokSa kI tarapha jIva kA jo buddhi pUrvaka jhukAva hotA hai usa buddhi kA nAma pAriNAmikI buddhi hai| isa buddhi ke Upaha sthavirakA dRSTAnta isa prakAra haieka nagarameM maNidhara bhujaMga rahatA thaa| vaha apane phaNAsthamaNi ko jaba vRkSa para caDhatA thA to usake eka kone meM rakha detA thA aura phira uma ke prakAza meM vaha vRkSa para idhara udhara phira kara pratidina pakSiyoM ke aMDoM ko dekhakara khAtA rahatA thaa| eka dina kI bAta hai ki pakSiyoMne milakara isakA sAmanA kiyaa| paraspara meM chiDakara yuddha huaa| antameM pakSiyoM ne cancu aura pairoM ke AghAta se use Ahata kara vRkSa se nIce girA diyaa| girate hI vaha mara gyaa| vRkSa ke nIce eka kUpa thaa| so usakA jala usa vRkSa sthita maNi kI prabhA se rakta dikhalAI detA thaa| parantu jaba vaha jala kUpa se bAhara nikAlA jAtA to sapheda hI pratIta hotA thaa| isa bAta ko dekhakara kisI bAlakane apane puDhe pitA se yaha saba jema jema AyuSya vadhatuM jAya che, athavA AtmapariNati vadhatI jAya che, tema tema abhyadaya ane mokSanI tarapha jIvanI je buddhi pUrvaka pravRtti hoya che, te buddhinuM nAma "pariNAmikI" buddhi che. A buddhi viSe sthaviranuM daSTAMta A pramANe che. eka nagaramAM maNidhara (sApa) rahetuM hatuM. te jyAre jhADa upara caDhato hatuM, tyAre pitAnAphaNanA maNine jhADanA eka khUNAmAM mUkate, ane pachI tenA ajavALAmAM jhADa upara cAre bAjU pharIne pakSIonA IDAonuM dararoja bhakSaNa karato hato. eka divasa pakSIoe saMpIne tene sAmane karyo. banne pakSamAM ghamasANuyuddha jAmyuM Akhare pakSIeAe cAMca ane paganA prahArathI tene ghAyala karIne jhADa uparathI nIce pADe. paDatAMnI sAthe ja te maraNa pAme. jhADa nIce eka kU hatuM. tenuM pANI jhADa upara mUkelA maNinA prakAzavaDe lAlaraMgavALuM lAgatuM hatuM, paNa jyAre te pANI kUvAmAMthI bahAra kADhavAmAM AvatuM tyAre te dhaNuM ja lAgatuM hatuM A joIne kaI chokarAe pitAnA gharaDA pitAne A badhuM kahyuM. te sAMbhaLIne tarata ja te gharaDe pitA tyAM Avyo ane For Private and Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - anagAradharmAmRtavarSiNI TokA. 7 praznAdinirUpaNan ditam / sa tatrAgatya svabuddha yA nirNIya maNi gRhItvA aihikAbhyudayavAn babhUva / sthavirasya vayaH pariNAmajanyA paarinnaamikiibuddhiH| mokSaphalaviSaye khaGgidRSTAntamAhaekasmin grAme kazcit zrAvako dharmaguruNA muhurmuhuH-prerito'pi saMsAramohamugdho dharmamakRtvA maraNAnantaramaraNye khaGgI jaatH| 'geDA' iti bhaassaayaam| asau mArgamAvartya tiSThati, pithikAn zrRGgega nihanti ca / anyadA tena pathA samAgacchantaM sucArumuniveSaM dhRtarajoharaNaM karadhRtapAtraM kaha diyaa| sunate hI vaha vahA~ AyA-aura apanI buddhi se isakA nirNaya kara vaha isa niSkarSa para pahu~cA ki vRkSa ke kisI eka kone para maNi rakhA huA hai| jhaTa se usane vaha maNi vahAM se uThA liyaa| isa taraha use aihika sampatti zAlI banate hue dera nahIM lgii| mokSa ke Upara khaGgidRSTAnta isa prakAra haiM:-eka grAma meM koI eka zrAvaka rahatA thaa| dharmagurune use bAra 2 dharma karane kI aura jhukAne kA upadeza diyA -parantu vaha itanA mohamugdha banA huA thA ki dharmakA nAma sunakara ghabarAtA thaa| anta meM vaha marA aura jaMgala meM geMDA kI paryAya se utpanna ho gyaa| usa jaMgala meM hokara jo koI pathika A nikalatA use yaha ghera kara sIgoM dvArA mAra DAlanA sadA yaha mArga ko roka kara hI apanI zikAra kI talAza meM baiThA rahA karatA thaa| kisI samaya usa jaMgalI rAste se hokara dharmazarma nAmake AcArya apanI ziSyamaMDalI sahita jA rahe the| rajoharaNa unakI kakSA meM pitAnI buddhi vaDe ene nirNaya karIne te e nizcaya upara Avyo ke A kuvAnI najIka nA pradezamAM maNi mUkela che. teNe zIdhra maNi tyAthI upADI lIdhuM. A rIte potAnI buddhinA prabhAvathI aihika vibhavazAlI (mAladAra) thatAM tene vAra na lAgI. mekSaphaLanA viSe khaDagi dRSTAMta A pramANe che - eka gAmamAM kaI eka zrAvaka rahete hate. dharmaguruo vAraMvAra tene dharmAcaraNa tarapha vALavA mATe upadeza Ape, paNuM eTale te mehAMdha hato ke dharmanuM nAma sAMbhaLIne tene gabharATa thato hate. aMte te maraNa pAme, ane jaMgalamAM geMDAnA paryAyathI janma pAmyo. jaMgalamAM jyAre koI paNa musAphara pasAra thato tyAre tene te cAre bAjuthI gherIne ziMgavaDe mArI nAkhatA hatA, ane zikArane zodhate. dararoja te raste rekIne ja pitAnA zikAranI dhyAnamAM besI raheto hato. keI vakhate te jaMgalanA rastethI dharmazarma nAme AcArya potAnI ziSyamaMDaLI sAthe pasAra thatA hatA temanI bagalamAM rajoharaNa hatuM. pAtronI jhoLI hAthamAM hatI. deraka mukhavAsikA meM For Private and Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 72 jJAtAdharma kathAsUtre mukhopaviddhasadorakamukhavatrikaM paTakAyarakSakaM munigaNaparihRtaM dharmazarmanAmAnamA cArya vilokya tattapaH prabhAvAtsaH tatraiva sthitaH hantuM na zazAka / animeSa - dRSTyA sAdaraM vilokayatastasya jAtismaraNaM prAdurabhUt - aho ! eSa eva mama guruH samAgataH, anena muhurmuhuH prerito'pyahaM pUrvabhave dharmaM na kRtavAna tenedRzIM dazAM prAptaH / iti vicintya bhaktamatyAkhyAnaM vidhAya kAlaM kRtvA devo jAtaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dabA huA thaa| pAtroM kI jholI hAthameM thI / mukha para sadorakamukha kA baMdhI huI thI / SaTukAya ke jIvoM kI rakSA karane meM ye sadA tatpara the| jaMgalI rAste se Ate hue ina AcAryavarya ko jyoM hI isa khaGgI ne dekhA ki vaha ikadama unake tapa ke prabhAva se vahI para staMbhita ho gayA / mArane meM sarvathA asamarthabana gyaa| apanI isa prakAra kI asamarthatA dekha kara vaha animeSa nayano se munirAja kI aura dekhatA huA vahIM para khaDA rhaa| khaDe 2 vahIM use jAtismaraNa jJAna prakaTa ho gyaa| usane vicArA - yahI mere pUrvabhava ke guru haiM / yadyapi inhoMne mujhe usa bhava meM bAra 2 dharma kartavya kI aura prerita kiyA phira bhI maiM itanA - abhAgA nikalA ki maiMne apane jIvana meM dharma kI zaraNa nahIM gahI / yahI kAraNa hai ki Aja maiM isa nikRSTa paryAya meM utpanna huA hU~ / isa prakAra vicAra kara apanI durdazA sudhArane ke nimitta usane bhaktapratyAkhyAna nAmaka saMthAro kI zaraNa svIkAra kI / antameM jaba vaha marA to usa bhaktapratyAkhyAna rUpa tapa ke prabhAva se svarga meM deva ho gayA / upara bAMdhelI hatI. SaTakAya jIvAnA rakSaNa mATe teo sadA taiyAra rahetA hatA. khaDagIe (ge DAe) jaMgalanA rastethI AvatA AcAryane joyA ke tarata ja temanA tapanA prabhAvathI te tyAM ja rokAI gayA, ane temane mAravAmAM asamartha manI gayA. A pramANe potAnuM asAmarthya joIne te eka najare muni tarapha jotAM tyAM ja ubhA rahyo. tyAM UbhAM UbhAM ja tene jAti smaraNa jJAna thayuM. teNe vicAra karyAM--A mArA pUrvabhavanA guru che. emaNe mane te janmamAM vAraMvAra dharmAcaraNanI preraNAM ApI chatAM huM eTalA badhA kamanasIba hatA ke mArA jIvanakALamAM huM dhane zaraNe thayA nathI. mA arane sIdhe 4 huM mAne AnidRSTa (rAma) paryAya (yoni) mAM nbhyo cha. A rIte vicAra karIne potAnI duravasthA sudhAravA mATe teNe bhakata pratyAkhyAna sathArAnuM zaraNa svIkAryuM. Akhare jyAre te maraNa pAmyA tyAre te bhakata pratyAkhyAnarUpa tapanA prabhAvathI svamAM deva thayA. tyAMnI sthiti pUrI karIne te tyAMthI cavIne For Private and Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA, sU 4 abhayakumAracaritanirUpaNam tatazyuto manuSyabhave tapaHsaMyamamArAdhya mokSasukhamaprApta / tasyAtmapariNAma janyA pAriNAmikI buddhiH| atrApyanekAni santyudAharaNAni / etayA pUrvoktyA caturvidhayA buddathA upapetaH so'bhayakumAraH zreNikasya rAjJo bahuSu-pracureSu 'kanjesu ya' kAryeSu ca sainyakoSakoSThAgArAdi sambandhinAnAvidhakartavyeSu tathA 'kuDaMbesuM'kuTumbeSu-svaparaparivAreSu / 'maMtemu ya mantreSu ca%3D kartavyanizcayArtha guptvicaarpu| 'gujajhesu ya' guhyeSu calajayA gopanIyavyavahAreSu, 'rahassesu ya' rahasyeSu ca-rahasi bhavA rhsyaastessu-prcchnnvyvhaaressu| 'nicchaesu ya' nizcayeSu c-puurnnnishcyessu| viSa yasaptamyA 'eteSu viSaye' ityrthH| cakArAH vahAM kI sthiti samApta kara jaba vahAM se cakkara manuSyabhava prApta kara tapa evaM saMyama kI ArAdhanA karake usane mokSa sukha ko bhI prApta kara liyaa| isa buddhi ke Upara-aneka dRSTAnta aura bhI prasiddha haiN| ina cAra prakAra ko buddhiyoM se yukta huA abhayakumAra-(seNiyassa raNo bahusu kajjemu ya kuTuMbesu ya maMtesu ya gujjhemu ya rahassesu ya nicchaesu ya ApucchaNijje paDipucchaNijje meDhopamANaM-AhAre AlaM vaNaM cakkhUmeDhIbhUe pamANabhUe AhArabhUe AlaMvaNabhUe cakkhUbhUe savvakajasu savvabhUmiyAsu laddhapaccae viiNNaviAre rajadhurotie yAvi hotthA) zreNika rAjA ko pracurakAryoM meM-sainya koza koSTAgAra Adi saMbaMdhi nAnA vidha kartavyoM meM-kuTumboM meM-sva evaM paraparivAroM ke viSaya meM-maMtro meM kartavya ko nizcaya karane ke liye kiye gaye gupta vicAroM ke viSaya meM-guhyoM meM-lajjAdvArA gopanIya vyavahAroM meM, rahasyoM meM-pacchanna vyavahAroM meM nizcaya meM-una kartavyoM meM-ki jo karane ke liye pUrNarUpa se manuSyajanma pAme. A janmamAM teNe tapa-saMyamane ArAdhIne aMte mokSa sukha meLavyuM. A buddhine lagatAM aneka bIjAM daSTAMto paNa prasiddha che. ___ mA 42nI muddhimyAthI saMpanna thayeTa te 25sayama 2 (seNiyassa raNo bahumu kajjesu kuDaMbesu ya maMtesu ya gujjhesa ya rahassesu ya nicchaema ya ApucchaNijje paDipucchaNijje meDhIpamANaM AhAre AlaMbaNaM cakkhU meDhIbhUe pamANabhUe AhArabhUe AlavaNabhRe cakkhUbhUe savvakajjesu savva. bhUmiyAsu laddhapaJcae viiNNaviyAre rajadhurAciMtae yAvi hotthA) zreNui rAta pracura (puSkaLa) kAryamAM, senA, keSa, keSThAgAra vagere saMbaMdhI aneka prakAranA kartakyamAM, kuTumbamAM sva (potAna) ane para (pArakAnA) nA parivAronI bAbatamAM maMtramAM kartavyanA nizcaya mATe karela guNamaMtraNanA viSayamAM, guhyomAM, lajajAvaDe chupAvavA gya vyavahAromAM rahasya mAM pracchanna vahevAromAM, nizcayamAM, je karava 10 For Private and Personal Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 73 sAtAdharma kathAjasUtra smuccyaarthaaH| 'ApucchaNijje' AmacchanIyaH AIpad ekavAraM praSTavyaH, 'paripucchaNijje' paripacchanIya: pari=sarvatobhAvena-cAraM vAraM praSTavyaH / na ca 'mantreSu 'guhyeSu' rahasyeSu' ityekArthakAH zabdA iti vAcyaM, trayANAmapi padAnAM bhinnArthakatvAt tathAhi-dezahitacintanArtha rAjyAdihitacintanAtha vaikAntavicAro mantraH, parastrIgamanAdirUpanikRSTagRhacchidrapratikAracintanArthamekAnizcita karaliye gaye haiM, A pracchanIyameM-eka bAra pUchane yogya kArya meM paripracchanIya meM-bAra 2 pUchane yogya kAryameM meDhIsvarUpa thA pramANasvarUpa thA, AdhArasvarUpa thA, AlambaNasvarUpa thA, cakSusvarUpa thA, medhI jaisA thA pramANa jaisA thA, AdhAra jaisA thA, Alambana jaisA thA. cakSu jItA thaa| tathA Avazya karane yogya kAryoM meM evaM samasta rAjya kArya ke saMpAdaka thA saMcAlakadata Adi se lekara nyAyAdhIza taka ke pratyeka janoM meM isane Adhika se adhika vizvAsa saMpAdana kara liyA thaa| yaha bilakula vizvAsapAtra bana cukA thaa| saba hI rAjya ke padAdhikArI isase apane 2 pratyeka viSaya meM salAha liyA karate the| adhika aura kyA kahA jAya-yaha eka taraha se rAjya kA saMcAlaka hI mAnA jAne lagA thaa| "maMtra gupta tathA rahasya" ina padoM meM ekArthatA nahIM hai bhinnArthatAhI hai aura vaha isa taraha se jAnanI cAhiye-jina vicAroM meM deza ke tathA rAjya Adi ke hita kI cintA ekAnta meM kI jAtI hai ve vicAra maMtra haiN| jina vicAroM meM parastrIgamana Adi jaise nikRSTa kAryo kA tathA gRhacchidra kA mATe sArI rIte nizcita karela kartavya che temAM, A pracchanIyamAM, ekavakhata pUchavA yogya kAmamAM, parimacchanIyamAM, vAraMvAra pUchavAyegya kAmamAM te) meDhIsvarUpa hato eTale ke AdhArastaMbha jevuM hatuM, pramANusvarUpe hate, AdhArasvarUpa hatA, AlaMbana svarUpa hatA, cakSusvarUpa hato, methI je hato, pramANa je hate, AdhAra je hata, AlaMbana je have, cakSu je hato. temaja nizcitapaNe karavA yogya kAmamAM ane saMpUrNa kAryane saMpAdaka athavA saMcAlaka ane dUta vagerethI mAMDIne nyAyAdhIza sudhI dareka mANasamAM eNe vadhAremAM vadhAre vizvAsa jamAvyo hato. e sArI rIte vizvAsu banI gayuM hatuM. rAjyanA badhA vahIvaTa karanArAo potapotAnA viSayamAM enI salAha letA hatA, bIjuM vadhAre zuM kahI zakAya. te eka rIte rAjyanA vahIvaTa karanAra ja mAnavAmAM AvatA hatA. "maMtra gupta ane rahasya... A padenA arthamAM samAnatA nathI arthamAM taphAvata che. te A pramANe che -je vicAromAM deza ane rAjya vagerenA mATe hitanuM cintana ekAntamAM karavAmAM Ave che, te vicAro "maMtra che. je vicAramAM parastrIgamana vagere kharAba kAme temaja gharanA For Private and Personal Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA sU. 4 abhavakumAracaritanirUpaNam ntavicAro guhyam, dharma lokanItiviruddhanikRSTatamavyavahAramatokAracintanArthamekAnta-vicAro rahasyamiti tejastimiravadeSAM mahadantaramastIti / ___ 'meDhI' medhiHtrIhi-yana-godhUmAdi mardanArtha khale nikhAya sthApito dAdimayaH pazubandhanastambho yatra patizo baddhA balopardAdayo brIhyAdimardanAya parito bhrAmyanti tatsAdRzyAdayamapi medhiH, arthAdetadambalambenaiva sarvasyApi rAjakuTumbamyAvasthAnamiti / 'pamANaM' pramANam-pratyakSAdi pramANa vad heyopAdeya. ekAnta sthAna meM pratIkAra cintavana kiyA jAtA hai ve vicAra guhya haiN| dharma, loka evaM nIti se viruddha jo nikRSTatama vyavahAra hai usa vyavahAra ke pratikAra ke liye jo vicAradhArA ekAnta meM kI jAtI haiM usa vicAra dhArA kA nAma rahasya hai| meThI-meghi kisAnajana godhama Adi anAja kI dAMya karane ke liye jaba pravRtta hote haiM taba ve anAja ke Dhera ke bIca meM eka lakaDI ko stambha gADhate haiM aura usameM paMkti baddha bailoM ko bAMdhakara phira unheM usa Dhera para calAte haiM isase geMhU aura bhUsA doMnoM mardita hokara alagara ho jAte haiN| to jisa prakAra una pazuoM ke calane meM avalaMbana bhUta vaha medhi hotA hai-isI taraha yaha abhayakumAra bhI rAjA ke liye apane rAjakuTumba ke avasthAna meM AlaMbanarUpa thaa| arthAt isake sahAre samasta rAja kuTumba kA avasthona thaa| pramANa svarUpa thaa| isakA tAtparya yaha hai ki jisa prakAra pratyakSa Adi pramANa upAdeya padArtho meM pravRtti ora heya padArthoM se nivRtti karAte haiM tathA saMzayAdi se rahita hokara jaise ve pridoSane dUra karavA mATe ekAMtamAM je carcA karavAmAM Ave che, te vicAra guhya che. dharma, leka ane nIti viruddha je sauthI kharAba vyavahAra che, te vyavahAranI sAme pratikAranA mATe je vicAro ekAMtamAM karAya che, te vicAro 'rahasya' kahevAya che. meDhI-medhi-) kheDUte ghauM vagere anAja upara hAlANuM kare che, tyAre teo anAjanA DhagalAnI vacce eka lAkaDIne thAMbhale repe che ane temAM haLamAM baLada joDIne te DhagalA upara calAve che. tethI ghaUM ane "bhU' banne khUdAIne judAjudA thaI jAya che. to jema pazuone pharavAmAM khAsa avalaMba te medhi (thAMbhalo) hoya che, teja pramANe A abhayakumAra paNa rAjAne mATe potAnA rAjakuTuMbarUpa sthAnamAM AlaMbana (AdhAra)rUpa hatA. matalaba e che ke enA AdhAre ja AkhA rAjakuTuMbanI sthiti hatI. e pramANa svarUpa hatA, eno artha e che ke jema pratyakSa vagere pramANa upAdeya padArthomAM pravRtti ane heya padArthothI nivRtti karAve che, temaja saMzaya vagerethI mukata thaIne jema te padArthonA paricchedaka hoya che, te ja rIte abhayakumAra For Private and Personal Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtAdharma kathAjasatre praninivRttirUpatayA saMzayarAhityena pdaarthsaarthpricchedkH| 'AhAre' AdhAraH= aadhaarvtsrvessaamaashrybhuutH| 'AlaMbaNaM' AlambanamrajjustambhAdivad vipadgartapatajjanoddhArakatayA'valambanam / nanu ko'nayo bhedaH? iti cedAha-yamadhiSThAya jana unnati gacchati, svarUpAvastho vA vartate sa AdhAraH, yadavalambanena ca vipado vinivartate tdaalmbnmiti| 'cakkhu' cakSuH pazyatyaneneti cakSuH netraM, tadvatsaveSAM sakalArthapradarzakaH / yaduktam-"medhiH, pramANam, AdhAraH, AlambanaM, cakSuH" iti, tadeva spaSTapratipattaye aupamyavAci 'bhUta' zabda sammelanena punarAvartayati'meDhIbhUe' ityAdi, 'meDhIbhUe' medhIbhUta: medhIsadRzaH, 'pamANabhUe' pramANabhUtaH= pramANasadRzaH, 'AhArabhUe' AdhArabhUtaH AdhAratulyaH, 'AlaMbaNa bhUe |aalaambnbhuut:: alambanasamAnaH, 'cakkhUbhUe' cakSurbhUtaH cakSuH sadRzaH / tathA-'savvakajjesu'sarvakAryeSuH cchedaka hote haiM usI taraha yaha abhayakumAra bhI upAdeya padArthoM meM pravRtti karatA thA aura heya padArthoM se sadA dUra rahatA thaa| tathA rAjya saMbandhI pratyeka viSaya meM yaha niHsaMdigdha hokara pravRtta hotA thaa| yaha Alambana svarUpa thA-isa kA bhAva yaha hai ki rajjustambha Adi kI taraha yaha vipattirUpa kUpa meM patita hue janoM kA uddhAraka thaa| yaha AdhArasvarUpa thA isakA tAtparya yaha hai ki yaha AdhArabhUta padArtha kI taraha samasta janoM ke liye AzrayabhUta thaa| AdhAra aura avalambana meM bheda isa prakAra hainisakA sahArA pAkara manuSya apanI unnati kara letA hai athavA svarU pAvasthA bana jAtA hai vaha AdhAra hai tathA jisa ke sahAre se manuSya vipattiyoM ko pAra kara detA hai vaha avalambana hai| samasta manuSyoM ko yaha sakalArtha kA pradarzaka thA isaliye ise-cakSusvarUpa kahA gayA hai| inhIM pAMca bAtoM ko sUtrakArane spaSTa karane ke liye upamAvAcaka bhUtapad Age paNa upAdeya padArthomAM pravRtti karAvatA hatA ane heya (tyajavA gya) padArthothI hamezAM dUra rahetA hatA. ane rAjya saMbaMdhI dareka bAbatamAM te niHzaMka thaIne vartatA hatA. e "Alambana" svarUpa hatA. ene artha e che ke derI thAMbhalA vagerenI jema A AphatarUpa kUvAmAM paDelA mANasane uddhAra karanAra hatA. e AdhAra svarUpa hatA. ene artha e thAya che ke e AdhAra banela hatA. AdhAra ane avalakhana banemAM taphAvata che. jenI madadavaDe mANasa potAnI unnati sAdhe che, tathA svarUpAvasthA meLave che, te AdhAra che, ane jenI madadathI mANasa Aphatone tarI jAya che, te avalakhana che. badhA mAgusenA saMpUrNa vyavahArone batAvanAra hatA, mATe ja e cakSusvarUpe kahevAmAM AvyA che. A pAMca bAbatene spaSTa karavA mATe ja For Private and Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkAHsU, 4 abhayakumAracaritAnarUpaNam sarveSvavazyakarttavyeSu, 'savvabhUmiyAsu' 'sarvabhUmikAsu-dRtAdArabhya yAvanyAyAdhIzAdi sambandhi sarvasthAneSu 'laddhapaccae' labdhapratyayaH samprAptavizvAsaH,vizvAsapAtramityarthaH viiNNaviyAre' vitIrNavicAra: vitIrNaH-dattaH vicAra: abhiprAyo yena sa tathoktaH sarveSAM mArgadarzaka ityarthaH, ca-punaH kiMbahunA saH 'rajjadhurAciMtaeavi' rAjyadhurA cintako'pi rAjyabhAranirvAhako'pi rAjyasaJcAlaka ityarthaH 'hotthA' AsIt / tathA punaHso'bhayakumAraH zreNikasya rAjJaHrAjyaM saptAGgasamudAyalakSaNaM 'samutprekSamANaH2 viharatI'tyantastha-kriyayA'nvayaH / saptAGgamAha-(1) 'raTuM' rASTra dezaM, (2) 'kosaM' koSaM lakSmIbhaNDAram, (3) 'koDAgAraM' koSThAgAraM-dhAnyagRhaM, (4) 'balaM' balaM hastyazvarathapadAti samUhAtmakaM sainyam (5) 'vAhaNaM' vAhana zivikAdikaM, bhAravAhakavesarAdikaM vA, khaccara' iti bhASAyAm, (6) 'puraM' puraM-nagaram, upalakSaNAd grAmakheTakAdikam, (7) 'aMteuraM' antaH-puraM rAjastrI nivAsasthAnaM ca, cakArAH sarve prakArasUcakAH, etatprakArakaM saptAGgalakSaNaM rAjyaM 'sayameva 'svayameSake inhIM padoM meM isIliye prayukta kiyA hai| (seNiyassa raNo rajjaM ca raheMca kosaM ca koTThAgAraM balaM ca vAhaNaM ca puraMca aMteuraM ca sayameva samavekkhamANe samavekkhamANe viharai) yaha abhayakumAra zreNikarAjA ke rASTra, koza, koSThAgAra, bala vAhana pura, antaHpura, isa taraha saptAGga samudAyarUpa rAjya kA acchI taraha svayaM nirIkSaNa karatA huA apane samaya ko vyatIta karatA thaa| rASTra zabda kA artha deza hai| koza zabda kA artha lakSmI kA bhaMDAra hai| dhAnya gRha kA nAma koSThAgAra hai| hastI, azva, ratha, evaM padAtiyoM ke samudAya kA nAma sainya hai| zivikA Adi kA nAma tathA bhAra ko Dhone vAle khaccara-gadhA Adi kA nAma vAhana hai| rAjastrIjana jahA~ nivAsa sUtrAre 5mA pAya 'bhUta' 54 42454nI. 2011 bhUyo cha. (seNiyassa raNo rajjaM ca raTuM ca kosaM ca koTThAgAraM balaM ca vAhaNaM ca puraM ca aMteuraM ca sayameva samavekkhamANe 2 viharai) 0 malayabhAra zreNui sAnA rASTra, aza, 4 // 2, 8 (senA), vAhuna, pura, manta:2 (22vAsa) mA pramANe sAMga samudAyarUpa rAjyanI sArI peThe pitAnI jAte dekharekha rAkhatA ane potAne vakhata pasAra karatA hatA. rASTra' zabdane artha deza che. keSa zabdane abhiprAya dhanano bhaMDAra che. anAjanA koThAranuM nAma "keSThAgAra" che. hAthI, ghoDA, ratha ane pAyadaLanA samUhanuM nAma "sainya" che. pAlakhI vagerenA bhArane uThAvanArA khaccara gadheDA vagerenuM nAma "vAhana" che. rAjakuTuMbanI strIo-rANuo-jyAM rahe che, te jagyAnuM For Private and Personal Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org zAtAdharma kathAGgasUtre Atmanaiva samuvvekavamANe2' samutprekSamANaH2=punaHpunanirIkSamANaH sarvaM yathA-sthAnaM vyApArayannityarthaH viharati avatiSThate ||muu0 4 // mUlam-tassa NaM seNiyassa ranno dhAriNI nAmaM devI hottho jAva seNiyassa rapaNo iTA jAva viharai ||suu0 5 // TIkA-'tassa NaM' ityAdi / tasya khalu zreNikasya rAjJA dhAriNI nAma devI-dvitIyA rAjJI 'hotthA' AsIt / sA kIdRzI? ityAha-'jAva' yAvat, yAvacchabdena-'mukumAlapANipAyA ahINapaMciMdiyasarIrA lakkhaNavaMjaNaguNovaveyA mANummANapamANasujAyasavvaMgasuMdaraMgI sasisomAgArA kaMtA piyadasaNA mukhvA karayalaparimiyativaliyamajjhA komuIrayaNiyaravimalapaDipuNNasomavayaNA kuMDalullihiyagaMDalehA siMgArAgAracAruvesA saMgayagayahasiyabhaNiyavihiyavilAsasala liyasaMlAvaniuNajuttovayArakusalA pAsAIyA daMsaNijjA abhiruvA paDikhvA' iti pAThasya sNgrhH| sukumArapANipAdA-sukomalakaracaraNA, ahInapaJcandriyakaratI haiM usa sthAna kA nAma antaHpura hai| yahAM jo "ca" zabda paDA hai vaha rAjya ke aura bhI jo aneka prakAra hote haiM una sabakA sUcaka hai| // 4 // "tassa NaM seNiyassa ranno ityAdi TIkArtha-(tassa NaM seNissa ranno) usa zreNika rAjA ke (dhAriNInAmaM devI hotthA) dhAriNI nAma kI paTTarAnI thii| (jAva seNissa raNNo iMTThA jAva viharaI) yahAM jo yaha "yAvat zabda kA prayoga huA hai vaha rAnI ke svarUpa varNanarUpa isa pATha ko sUcita karatA hai-vaha pAThAntara isa prakAra ke hai "sukumAlapANipAyA ahINapaMcidiyasarIrA lakkhaNavaMjaNaguNovaveyA mANummANapamANasujAyasavvaMgasuMdaraMgI sasisomAgArA kaMtA" Adi "isa kA artha isa taraha se hai-rAnI ke donoM hAtha aura paira vizeSa nAma antaHpura che. ahIM je "ca zabda Avela che, te rAjyanA bIjA aneka prakAre hoya che, te badhAne sUcaka che sUtra 4 "tassaNaM seNiyassa ranno ityAdi-- 2-(tassa NaM seNissa ranno)te zreNui zanane (dhAriNI nomaM devI hotthA) dhAriNInAme 58rANI itI. (jAva seNissaraNNo iTTA jAva viharai) mahIne yAvat' zabdane pravega thayela che, te rANIne rUpavarNana rUpa je A pAThAntara che, tene sUcave cha. te panta2 20 prabhAecha-sukumAlapANipAyA ahINapaMciMdiyasarIrA lakkhaNavaMjaNaguNovaveyA mANummANapamANasujAyasavvaMgasuMdaraMgI sasi somAgArA kaMtA 'Adi' maane| Atha mA zata cha / zInAtha 5 // manne For Private and Personal Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sa. 5 dhAriNIdevIvarNanam 79 zarIrA-lakSaNataH svarUpatazca paripUrNapazcendriya zarIravatI, lakSaNavyaJjanaguNopapatAdhanajIvitAdi zubharekhAprazastamazatilAdyupetA 'mAnonmAnapramANasujAtasarvAGgasundarAgI =mAnonmAnapramANaiH zobhanAGgI, zazisaumyAkArAcandravadAhrAdakasvarUpA, kAntA nirmaladIptimatI, priyadarzanA-premajanaka-darzanavatI, surUpA-ramaNIyarUpA, karata. laparimitatrivalivalitamadhyA-muSTigrAhyarekhAtrayayuktamadhyabhAgA, kaumudI rajanIkaravimalapratipUrNasaumyavadanA-zAradacandrasamAnanirmalaparipUrNasaumyAnanA, kuNDalolli. khitagaNDalekhA-calatkuNDalayugalasaMgharpaNaparimRSTakapolasthitakastUrikAdi rekhA. vatI, zrRGgArAgAracAraveSApoDazazrRGgArasuzobhitamundaraveSavatI, saMgatagatasukumAra the| lakSaNa aura svarUpa se yukta thii|-dhn kI mUcaka tathA AyuSya Adi kI sUcaka zubharekhAoM se tathA prazasta mazA tila Adi cihnoM se vaha saMpanna thii| mAna unmAna tathA pramANa yukta thii| candramA ke samAna vaha rAnI rAjA ke manako santuSTa karatI thii| usake zarIra kI kAMti nirmala thii| usakA darzana hRdaya meM premotpAdaka thaa| rUpa usakA ramaNIya thaa| muSTi guhya usakA madhyabhAga tIna rekhA saMpanna thaa|mukh zaratkAlIna candramAke jaisA saumya tathA nirmala thaa| kapola maMDala kuMDaloM kI ragaDa se sadA virAjita thaa| kapolapAlI para jo vaha kastUrikA Adi kI rekhA lagAtI thI vaha ina kuMDaloM kI ragaDa se pUcha jAtI thI isa se kapoloM para aura adhika lAvaNya kI rUparekhA jhalakane lagatI thI isa se vaha vizeSa rUpa meM AkarSaka bana jAtI thii| sadA vaha solaha zrRMgAroM ko dhAraNa kiye hue rahatI thI isase usakA veSa aura savizeSa komaLa hatA. te badhA lakSaNothI pUrNa ane svarUpavatI hatI. dhana AyuSya vagerene sUcavanArI zubharekhAo vaDe temaja uttama mazA tala vigere cinho vaDe te saMpanna hatI. te mAna, unmAna temaja pramANu yukata hatI. tenA zarIranI kAMti nirmaLa hatI. tenuM darzana hadayamAM prema prakaTAvanAruM hatuM. tenuM rUpa ramaNIya hatuM. muThThImAM mAya teTale traNa rekhAvALe tene kaTi bhAga (Da) hatuM. tenuM mukha zaraskAlIna candra jevuM saumya temaja nirmaLa hatuM. kapila maMDala kuDalonI athaDAmaNa vaDe hamezAM zubhatA hatAM, kapile upara te kastUrI vagerenI rekhAo banAvatI te kuMDalenI athaDAmaNathI luchAI jatI hatI, tethI kapila upara vadhAre lAvaNyanI rUparekhA prakAzatI hatI, ethI te vadhu AkarSanArI thaI jatI hatI. te hameza soLa zaNagAre (gareNAo) paherIne rahetI hatI, tethI tene veza (35) atyAdhika suMdara lAgatuM hatuM. suMdara gatithI hasavAthI, balacAlathI, AMkhonI For Private and Personal Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 80 jJAtAdharma kathAsUtre hasitabhaNitavihitarilAsasulalitasaMlApanipuNayuktopacArakuzalA prazastagamanahasanabhaNanakRtanetraceSTAyukta sulalitasaMbhASaNanipuNA ucitalokavyavahArakuzalA ca, prAsAdIyA-cittaprasAdajanikA, darzanIyA cakSurAlAdakAriNI, abhirUpA-abhimatasaundayA~, pratirUpA asAdhAraNarUpalAvaNyavatI, sA zreNikasya rAjJaH iSTA%3D abhilapaNIyA mano'nukUlavyavahItvAhallabhA 'jAva' yAvat 'yAvacchabdena-'kaMtA piyA maNunA maNAmA nAmadhejA vesAsiyA sammayA bahumayA bhaNumayA bhaMDakaraMDagasamANA tellakelAiva susaMgoviyA celapeDA iva susaMpariggahIyA rayaNakaraMDagAviva susAraviyA mANaM sIyaM mA NaM uNhaM mANaM daMsA mANaM masagA mANaM vAlA mA NaM corA mANaM vAiyapittiya sibhiyasanivAiya vibiharogAyaMkA phusaMtu' tti kaDu, segieNaM rannA saddhiM viulAI bhogabhogAI bhuMjamANA' iti saMgrahaH, 'viharai' itygrennaanvyH| ___ tatra-'kAntA-manoharA, miyAmpItijanikA-akhaNDapremaviSayatvAt manojJA manovinodinI, mano'mA manogatA manasi smaraNIyA mano'nukUletyarthaH, nAmadheyA prazastanAmavatI, vaizvAsikI-vizvAsayogyA, sammatA-saMmAnyA tatkRtakAryasya saMmaadhika saundaryazAlI banA rahatA thA sundara gati se ha~sI se bolacAla se netra ceSTA yukta sulalita saMbhASaNa se, baha aisI punIta hotI thI ki isake samAna loka vyavahAra meM aura koI vizeSa paTu nahIM hai| darzanIya thii| pratirUpa thii| rAjA ko baDI adhika priya thii| yahAM para bhI jo yaha dUsarA yAvat zabda AyA hai vaha isa pATha kA mUcaka hai-- _ kaMtA piyA maNunnA ityAdi-ina zabdoM kA artha isa prakAra hai-mana ko haraNa karane vAlI hone se rAjA ke vaha kAnta thI, akhaNDa prema kI viSayabhUta hone se rAjAko vaha priya thI, rAjA ke mana ko vinoda karane vAlI hone se vaha manojJa thI, rAjA ke manake anukUla hone se vaha mano. gata thI, sundara nAmabAlI hone se sunAma dheyA thI, vizvAsa yogya hone ceSTAo sAthe sarasa saMbhASaNathI te evI punIta hatI ke tenA jevI lekavahevAramAM bIjI koI paNa paTu nahi hatI. te darzanIya hatI, abhirUpa hatI, pratirUpa hatI, ane rAjAne sauthI vadhu priya hatI, ahIM paNa je A bIje "bhAva" zabda AvyuM cha, te 2mA pAine sUyave cha--'tA piyA maNunnA ityAdi'--. honA artha A pramANe che -manane AkarSaka hevAthI rAjAne te kAnta hatI. akhaMDa premanI te viSayabhUta hovAthI rAjAne priya hatI, rAjAnA manane te prasanna karanArI hovAthI te maneNa hatI. rAjAnA manane te anukUla hevAthI te mane gata hatI. suMdara nAmavALI hovAthI te sunAmadheyA hatI. vizvAsa mUkavA gya hevAthI te vizvAsikI hatI. For Private and Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - anagAradharmAmRtavarSiNITIkA sU 5 dhAriNIdevIvarNanam tatvAt, bahumatA=bahujanamAnyA sarvakAryeSu pRSTavyatvAt anumatA=anumoditA sarva kAryAnumatipadattvAt yadvA-anu-pazcAd matA-sva patinA vipriyakaraNe'pi patyanukU lA, bhaNDakaraNDakasamAnA=bahumUlyabhUSaNAdi karaNDakatulyA, taila kelA iva=saurASTradezaprasiddha tailapAtravat susaMgopitA-sAvadhAnatayA rakSitA, colapeTeva-bahumUlyavasnamaJjaSetra, susaMparigRhItA-muSThu parigrahatvena sthApitA, ratnakaraNDakamiva-indranIlAdiratna saMbhRtamaJjaSetra susamAracitA antaHpure samyaka sNgopitaa| kimartha ?-mityAhase vaha vaizvAsikI thI, usake dvArA jo bhI koI kArya saMpAdita hotA thA vaha sabhI ko mAnya hotA thA isaliye vaha saMmAnyA thI aneka jana pratyeka kArya karane ke liye usase pUchA karate the isaliye vaha vahumatA thii| ucita kAryoM meM vaha anumati detI thI usase vaha anumata thI; athavA pati ke anukUla thI-pati kadAcita usako apriya bhI kara dete the to bhI vaha unase viruddha nahIM hotI thii| bahumUlya bhUSaNa Adi vAle karaNDa ke samAna yaha mAnI jAtI thI-kAraNa isameM aneka sadguNoM kI rAzi bharI huI thii| jisa prakAra tailapAtra vizeSa sAvadhAnI se sura. kSita rakhA jAtA hai usI taraha se yaha bhI sadA rAjA se surakSita thii| bahumUlya vastroM se bharI huI maMjuSA jisa taraha acche rUpa meM parigRhIta hotI hai usI taraha se yaha bhI sAra saMbhAla pUrvaka rAnA se parigRhIta rahA karatI thii| indranIla Adi ratnoM se bharI huI maMjUbA jaise surakSita acche sthAna para rakhI jAtI hai usI taraha yaha rAnI bho antaHpura meM acchI taraha se dekharekha meM rahA karatI thii| kAraNa ise zIta, tenA vaDe game te kAma thatuM, te badhAne mAnya gaNAtuM hatuM, eTalA mATe te saMmAnyA hatI. ghaNu mANase dareka kAma karavA mATe tene pUchatA hatA, eTalA mATe te bahumatA hatI. yegya ane sArA kAmamAM te anumati ApatI hatI, tethI te anumata hatI, athavA te patine anukULa hatI, kadAca pati tene nArAja paNa karatA hatA, chatAM te temanA viruddha thatI na hatI. bahu kiMmatI ghareNAo vagerenA karaMDiyAnA jevI e gaNAtI hatI, kemake enAmAM aneka mahAna saddaguNono bhaMDAra bhareluM hatuM. jema telanuM vAsaNa badhAre sAvacetIthI surakSita rAkhavAmAM Ave che, temaja te paNa rAjAthI hamezAM rakSAelI rahetI hatI. ghaNA kImatI vastrothI bharAelI peTI jema sArI rIte svIkAravAmAM Ave che temaja rAjA vaDe e paNa sArI rIte saMbhALathI parigrahita rahetI hatI. IndranIla vagere ratnathI bharelI peTI jema surakSita temaja sArA sthAne mukAya che, temaja A rANuM paNa rANIvAsamAM sArI rIta dekharekhamAM 11 For Private and Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 82 zAtAdharmakathAGgasatre 'mANaM' ityAdi, 'Na'=imAM zItamuSNaM daMzA mazakA vyAlAH sarpAdiviSajantavaH, tathA-vAtika-paittika-zlaiSmika-sannipAtikAH vAta-pitta- zleSma-sannipAtavikArasamudbhavA vividhAH nAnAprakArAH rogAH-ciraghAtinaH, AtaGkA-sadyoghAtinaH, mA spRzantumA pIDayantu, iti kRtvA=iti vicintya susaMgoSitetyAdi pUrveNa sambandhaH / 'Na' iti sarvatra 'idam' zabdasya dvitIyaikavacanam / evaMvidhA sA dhAriNI devI zreNi kena rAjJA sAddhaM vipulAn nAnAvidhAna pracurAn bhogabhogAn kAmabhogAn bhuJjAnA sevamAnA 'viharati Aste ||mu0 5 // ___mUlam-taeNaM sA dhAriNI devI annayA kayAiM taMsi tArisagaMsi susiliTTha chakkaTaga laTTha-maTTa-saMThiya-khaMbhuggaya-pavara vara sAlabhaMjiya ujjalamaNikaNagarayaNathUbhiyaviDaMkajAladdha-caMdaNijUhakaMtara-kaNiyA li caMdasAliyA vibhattikalie sarasacchadhAuvalavaNNaraie bAhirao dUmiyaghaTTamahe, abhitarao pasatthasuvilihiyacittakamme NANAvihapaMcavaNNamaNirayaNakuTTimatale paumalayA phullavallivarapupphajAiulloyacittiyatale vaMdaNavarakaNagakalasasuviNimmiya - paDipuMjiyasarasapaumasohaMtadArabhAe payaragAvaMbaMtamaNimuttadAmasuviraiyadArasohe sugaMdhavarakusumamauyapamhalasayaNovayAre maNahiyayanivvuiyare kappUralavaMgamalayacaMdaNakAlAgurupavarakuMdurukkaturukkadhUvaDajhaMtasurabhimaghauSNa bhAdi janya bAdhA na ho jAve daMza, mazaka, vyAla sarpa Adi viSaile jantu ise kaSTa na pahu~cA sake, vAtika, paittika zlaiSmika tathA sAnni. pAtika aneka vidha roga aura AtaMka ise pIDita na kara sakeM isa khyAla se rAjA se antaHpura meM rakSita thii| isa taraha ke vizeSaNoM se yukta vaha dhAriNI devI zreNika rAjA ke sAtha Ananda ke sAtha samaya vyatIta karatI thii| ||suu.5|| rahetI hatI. kAraNa ke e ThaMDI, garamI vagerethI bAdhita na thaI jAya. ene daMza, mazaka, sApa vagere jherIlA jantuo kaSTa na Ape. vAtika, aittika, laiSmika temaja sAnnipAtika vagere aneka jAtanA roga ane AtaMka (zUla vagere) ene pIDita na kare A vicArathI e rAjA vaDe rANIvAsamAM rakSAelI hatI. A jAtanA vizeSaNathI saMpannate dhAriNI devI zreNika rAjAnI sAthe prasanna thaIne samaya pasAra karatI hatI. sU. pA For Private and Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. 6 dhAriNIdevIsvapnasvarUpanirUpaNam maghaMta gaMdhudvyAbhirAme sugaMdhavaragadhie gaMdhavaTTibhRe maNikiraNapaNAsiyaMdhayAre kiMbahuNA ? juiguNehiM sukharavimANavelaMbie varaghara taMsi tArisagaMsi sayaNijaMsi sAliMgaNavaTTie ubhao bibbo duhao unna majjheNa ya gaMbhIre gaMgApuliNavAluAuddAlasAlisae uyaciya khoma dugula paTTapaDicchapaNe accharayamalayanayataya kusataliMbasIha ke sara paccutthae suviraiya rayattANe rataMsuyasaMvue suramme AI NagarUyavaraNavaNIyatuphA se pucvarattAvarattakAlasamayaMsi sutta jAgarA ohIramANI ohIramANI egaM mahaM sattussehaM rayayakUDasannihaM somA gAraM lIlAyaMtaM jaMbhAyamANaM gagaNayalAo oyaraMtaM muhamatigayaM gayaM pAsitA NaM paDibuddhA || sU0 6 // TIkA- 'taNaM' ityAdi / tataH = tadanantaraM sA pUrvoktA dhAriNI nAmnI devI =rAjJI anyadA kadAcit = kasmiMzcidanyasmin kAle tasmina - tAdRze = yatpUrvabhavopArjita puNyapuJjAnAM prANinAM yogyaM tasmin 'varagRhe' ityanena vizeSyeNa sambandhaH / kIdRze varagRhe ? ityAha- susilichakaTTaga laTThamaTThasaM diyakhaMbhuggayapavaravarasAla maMjiyaujjalamaNikaNa garayaNa vRbhiyaDiMka jAladdhacaMdaNi juna hakaMta rakaNiyAlicaMdra sAliyAvibhattika lie liTapaTkASTaka-laSTa-mRSTa- saMsthitastambhodgata 83 taNaM sA dhAriNI devI ityAdi // TIkArtha - (i) isake bAda ( sA dhAriNI devI) usa dhAriNI devIne (annayA kAI) kisI samaya ( varaghara e) zreSTha mahala meM ( taMsi tArisagaMsi) jo puNyavAn ke sone lAyaka zayyA meM soI huI rAnI ne gaja (hAthI) kA svapnA dekhA / ve mahala (susiliDa - chakkaTThaga- laTTha -maha-saMThiya saMbhuggayapavaravarasAlabhaMjiyaujjalakaNagarayaNathUbhiya viDaM kajAladdhacaMdaNijjUhakaMtara kaNi For Private and Personal Use Only taNaM sA dhAriNI devI ityAdi TIartha - (taeNaM) tyAramAha ( sA dhAriNI devI) te dhAriNI devIo (annayA kayAI) adha vaSmate (vara ghara9) uttama bhalamA ( taMsi taHrisasi) ne zayyA puNyazAlI puruSAne sUvA ceAgya hAya che, temAM sUtelI rANIe gaja [hAthInuM svapna joyuM. te mahela (susiligala saTTasaM Thigra svabhuggaya pavara varasAlabhaMjiya ujjalamaNikaNagara yaNadhUbhiyaviDaMka jAladdha caMdaNijjUhakaMta rakaNiyAlicaMdasAliyAvibhattikalie) bhagaNUtI mane sthUlatA bhATe zleSa padAtha
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 84 www.kobatirth.org jJAtAdharmakathAma mavaravarazAlabhaJjikojvalamaNikanakaratna stUpikA- viTaGkajAlArddhacandraniryuha kAntAra kanakAlicandrazAlikA-vibhaktikalite, tatra suzliSTAni=zleSadravyeNa suSThutayA saMyojitAni SaT = SaT saMkhyakAni kASThAni yeSu (stambheSu ) te suzliSTa SaT kASThakA, stambhAnAM sthUlatAyai sundaratAyai dRtAyai ca tatra SaT kASThAni yojyante, tathA laSThA=manojJAH, mRSTAH = sughRSTatvena cikkaNAH, saMsthitAH yathAsthAnaM samyak sthApitAH, viziSTAkAramanto vA stambhAH tebhyaH udgatA:= bahirnissarantyaiva dRzyamAnAH matrara varaH = uttamottamA yAH zAlabhaJjikAH = krIDAputalikAH, tathA ujvalAnAM=cAkacikyayuktAnAM maNInAM candrakAntamabhRtInAM kanakasya= suvarNasya ratnAnAM = marakatavajendranIlavaiDUryAdinAM yAH stUpakAH = chatrAkArANi laghuzikharANi 'chatrI' iti bhASAyAm, teSu ye viTaGkAH = kapotapAlikA 'chajjA' iti bhASAyAm, tathA jAlAni=sacchidrA gavAkSavizeSAH, arddhacandrANi:= arddhacandrAkArANi sopAnAni niryUhakANi= dvAravAmadakSiNabhAgeSu bahirnirgatAH suvarNaghaTita-ratnajaTitaturagamukhAdyAkArA bhavanadvArabahirbhAgA ' dvAraghoDalA' yAlicaMdasAliyA vibhattikalie) majabUtI evaM sthUlatA lAne ke liye zleSa dravya dvArA acchI taraha 6-6 kASTha ke khaMDoM se yukta kiye hue haiM tathA jo baDe manojJa hai, ghise hue hone ke kAraNa jina para acchI cikanAI haiM yathA sthAna para ucita rIti se jina kI racanA kI gayI haiathavA jo viziSTa AkAra saMpanna haiM / ina staMbho ke Upara jo uttamottama putalikAe~ ukerI gaI haiM ve aisI mAlUma paDatI haiM ki monoM vahA se ve bAhara hI nikala sI rahI haiN| yahAM jo choTI2 chatriyA banI huI hai ujjvalamaNiyoM kI suvarNa kI evaM marakata, vajra, indranIla vaiDUrya Adi ratnoM kI haiN| isameM kapota pAlikAeM evaM sacchidra gavAkSa vizeSa bhI bane hue haiN| isakI arddhacandrAkAra vAlI sopAna paMkti hai| niryahaka-dvAra ke vAma tathA dakSiNa bhAga kI ora bAhara nikale hue isameM dvAra ghoDale vaDe sArI rIte cha cha kASTha khaDAthI saMyukata karela che, temaja te khUba manAjJa che, ghaselA hAvAthI te sarasa vALA che, yathA sthAne temanI sArI rIte racanA karavAmAM AvI che, ane te vizeSa AkAra prakArathI saMpanna che. A thAMbhalA upara pUtaLIo evI uttamAttama rIte kAtarelI che ke jANe teo temAthI bahAra nIkLatI hAya. sahIM ne nAnI chatrIyo che, te svaccha maNi, varSA, bharata, vana, indranIsa, vaiDUrya vagere ratnAnI che. AmAM kapAta pAlikAe temaja chidravALA vizeSa prakAranA gavAkSA (golA) pazu manelA che. menA yagathiyA ardhvayandrAaravAjA che. niryUha - 9 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavANe NITokA. sU. 6 dhAriNIdevAsvapnasvarUpanirUpaNam 85 iti bhASAyAm, antarANi jalanirgamadvArANi 'nAli' iti bhASAyAm, gadvA-'niyUha kAntarANi' ityekapadaM, tatra-siMhAdi mukhapucchAyAkAravanti jala nirgama dvArANItyarthaH, tathA kaNikAliH kaNikAH mInamakarA jalajantu vizeSAste pAm AlayaH patayaH tadAkAraracanA vizeSA yatra sa kaNikAli: mIna makarAkAravicitracitracitritabhavanAntarAlabhAga ityarthaH, candrazAlikA-bhavanoparibhavanaM ca, eteSAM bhavanavibhAgAnAM vibhaktiHvibhAgazo racanA, tayA kalitenyukte / 'sarasacchadhAUbalavaNNaraie' sarasAcchadhAtUpalavarNaracite-sarasaiH atizayaraGgayuktaH, acchaH =svacchaiH, dhAtUpalaiH dhAtavaH gairika seTikA haritAlAdayaH upala:=dagdhapASANaH 'cUnA-kalI' iti bhASAyAma, varNa:-pItamRttikAvizeSaH, taiH racitaM-vicitra racanAvizeSeNa yuktaM-nAnAraGgaraJjitam-ityarthastasmin, 'bAhirao miyaghaTTamaTTe' bAhyato dhavalitaghaSTamaSTe bAhya taHbahirbhAge sarvataH dhAlitaM-svacchaseTikAdimRdule pena-zvetIkRtam, tato ghRSTaMcikkaNapASANAdinA gharSitam. ata eva mRSTaM darpaNavatsunirmalIkRtaM, tasmin / 'abhitaro pasatya suvilihiyacittakamme abhyaH haiM jina ke mukha ratna jaDita haiN| isameM jo pAnI nikAlane ke liye nAlI banI huI hai vaha siMha Adi ke mukha evaM pucchoM ke AkAra jaisI hai| jagaha2 para yahA~ mIna makara Adi kI racanA karane meM AI huI hai| arthAt zayanAgAra ke bhItara mIna makarAkAra vAle vicitra citra aMkita kiye hue haiN| isake Upara candrazAlA banI huI hai / (sarasacchadhAUlavaNNaraie) zayanAgAra kI putAI sarasa-atyaMta raMga sampanna-evaM svaccha gaisI. kAdi dhAtuoM se, upala se-dagdhapASANa cUne se varNa pIlI miTTo-se ho rahI haiM (bAhirao dUmiyaghaTTama?) bAhara se yaha zayanAgAra svaccha se TikA (vaDi) Adi ke mRdalepa se sapheda ho rahA hai| cikane patthara Adi ke dvArA gharSita kiyA huA hone ke kAraNa bahuta adhika darpaNa ke jaimA arthAta daravAjAnI DAbI ane jamaNI bAjU bahAra nIkaLelA dvAra ghoDalA che, jemanA mukha ratnajaDita che. AmAM pANI bahAra kADhavA mATe jenAlI (morI) che, te siha vagerenA mAM ane pUchanA AkAra jevI che. dareka jagyAe ahIM mAchalI magara vagere cItaravAmAM AvelAM che. arthAt A zayanakakSamAM mAchalI ane magaranA AkAravALA vicitra thitrI hota cha. tena 52 yandrazAA cha. (sarasacchadhAuvalabaSNaraie) shynaagAranI dhoLAI sarasa, jAtajAtanA raMga yukta ane svaccha garika vagere dhAtuo Sun, gyapASANa mane pIjI bhATIthI 27 2DI cha. (bAhirao miyaghaTTama?) bahArathI A zayanAgAra sApha sapheda mATI vagerenA mRdalepa vaDe veta thaI rahyo che. lIsA paththara vagerethI ghasAeluM hovAthI e khUba ja camakatA arIsA jevuM baneluM che. For Private and Personal Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAGgasUtre ntarataH prazasta suvilikhitacitrakarmANi-AbhyantarataHpAsAdasyAbhyantarabhAge sarvatra prazastAni-darzakajanamano netrAlAdakAni sumnAnAvidhasvavyApAra paratvena muSThu vilikhitAni-vizeSarUpeNa citritAni citrakarmANi pazupatimAnavAghAkArANi yasmin tattasmin / 'nANAvihapaMcavaNNamaNirayaNakoTTimatale' nAnA vidhapaJcavarNamaNiratnakuTimatale-nAnAvidhAni=anekapakArANi pazcavarNAni= kRSNanIlapItaraktazvetarUpANi maNiratnAni, maNayaH candrakAntasUryakAntAdayaH, ratnAni indranIla-marakata-vajra-vaiDUryAdIni, teSAM, kuTanaM kuTaH, tena nirvRttaM kuTimaM talam aGgaNaM yasya tattasmin-nAnAmaNi-vividharatnakhacitabhUmitale ityarthaH / 'paumalayA phullaballI vara pupphajAi ulloyacittiyatale' padmalatA puSpavallI varapuSpa jAtyullocacitritatale-padmalatA: padmAvArA latAH, puSpavallaya:=puSpapradhAnA latAH, varAH=zreSThAH, puSpajAtA yaHmAlatI prabhRtayo latAH, tAbhiH tadAkArarityarthaH, citritam Alekhitam ullocatalaM vitAnatalaM 'caMdaravA' iti bhASAprasiddham yasya tattasmin, gajadantAditvAt paranipAtaH / 'vaMdaNavarakaNagakalasa camakIlA banA huA hai (abhitaro pasatthamuvilihiyacittakamme) isa ke bhItara bhAga meM sarvatra darzakajanoM ke mana aura netroM ko alAdakAraka citra pazu pakSi tathA manuSya Adi ke AkAra bane hue hai (nANAviha paMcavaNNamaNirayaNakohimatale) isa zayanAgAra kI jo aMgaNa bhUmi hai vaha aneka prakAra ke kRSNa, nIla, pIta, rakta tathA zveta rUpa paMcavarNa vAle candrakAnta mUryakAnta Adi maNiyoM kI evaM indranIla marakata, vajra vaiDUrya Adi ratnoM kI banI huI hai| (paumalayAphullaballIvarapupphanAiulloyaciniyatale) isameM jo caMdaravo tanA huA hai vaha padmAkAra latAoM se puSpa pradhAnavallariyo se (latAoM se) evaM uttama2 mAlatI Adi kI veloM se citrita ho rahA hai| (vaMdaNavarakaNagakalasasuviNimmiyapaDipuMjiya(abhitarao pasatthasavilihiyacinakamma) mA bhAusamA madhe prekSaThAnA bhana ane AMkhane game evA citra-pazapakSI temaja mANasa vagerenI AkRtio banelI che. (nANAvihapaMcavaNNamaNirayaNakohimatale) // shynaa||2y in mane tanA kRSNa, nIla, pIta, rakata temaja taraMganA candrakAMta sUryakAnta vagere maNio ane chandranAsa, bha24ta 100, vaDUya kore 2tnAnuM maneyu cha. (paumalayA phulla vallI varapupphanoiulloyacittiyatale) mAmA 2 tANa yavo cha, te kamaLanA jevA AkAravALI latAo, puSya pradhAna vallarIo ane uttamottama camelI vagairenI satAmAthA vyatrita tha rahyo cha. (vaMdaNa-vara-kaNagakalasa-muviNimmiya For Private and Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sa. 6 dhAriNIdevIsthapnasvarUpanirUpaNam 87 suviNimmiyapaDipuMjiya sarasapauma sohaMtadArabhAe' vandanavarakanakakalazasuvinimitapatipuJjitasarasapadmazobhamAnadvArabhAge-vandhanta itivandanAH maGgalajanakAH, etAdRzA ye varakanakasya zreSThasuvarNasya kalazAH, teSu suvinirmitAni=suSThutayA sthApitAni, pratipuJjitAni-upayupari racitAni, sarasAni-vikasitAni padmAnikalazamukhasthaganakamalAni, taiH zobhamAno dvArabhAgo yasya tttsmin-viksitkmlpunyjsthgitmnyjulmNgljnkknk-klshkRtshobhaasmpnndvaarbhaage-ityrthH| 'payaragAlaMcaMtamaNimuttadAmasuviraiyadArasohe' pratarakAlambamAnamaNimuktAdAmasu. viracitadvArazobhe-pratarakANi-pratalasuvarNamUtrANi teSu palambamAnAni maNimuktAnAM dAmAni-mAlAHtaiH suSTu viracitA dvArazobhA yasya tattathA tasmin-suvarNasUtragrathitalambamAnamaNimuktAmAlA shobhitdvaare-ityrthH| 'sugaMdhavarakusumamauya. pamhalasayaNokyAre' sugandhavarakusumamRdukapakSmalazayanopacAre-sugandhaiH-murabhigandhayuktaiH, varakusumaiH vividhavarNazreSTha puSpaiH, tathA mRdukaiH sukomalaiH pakSmalaiH-pakSmavadbhiraketUlAdibhiH zayanIyasya zayyAyAH, upacAra:-racanAvizeSo yatra tttsmin| yadvA-sugandhavarakusumAnAM mRdukapakSmalAnAM komalArkatUlAdInAM ca zayana-zayyA, tasyopacAro yatra tasmina, 'maNahiyayanivvuiyare' manohitadanitikare-hitaM dadAtIti hitadaM, manaso hitadaM manohitadaM, tacca nitikaraM-sukhakaraM ceti tathAsarasa paumasohaMtadArabhAe) isake dvArabhAga meM jo mAMgalika kalaza sthApita kiye gaye haiM ve zreSTha suvarNa ke bane hue haiM tathA una ke mukha para acchItaraha se vikasita karake Upara kamala rakhe hue haiN| (payaragA. laMbaMtamaNimuttadAma suviraiyadArasohe) isake dvAra kI zobhA atyantapatale suvarNa mUtroM meM laTakate hue maNimuktAoM kI mAlAoM se karane meM AI hai| (sugaMdhavara kusumamauyapamhalasayaNokyAre) isameM zayyA kI racanA surabhigaMdha yukta vividhavarNa vAle puSpoM dvArA tathA sukomala arkatUla Adi dvArA kI huI hai| (maNahiyayanivvuIyare) yaha zayanAgAra itanA adhika paDijiyasarasapaumamohaMtadArabhAe) sanA dAmAsabhA bhUsA bhAMgali kalaze uttama suvarNanA banelA che, temaja temanA meM upara sArI rIte vikasita 42sA bhayo bhU4AmA mAvyAM cha. (payaragAlaMbaMtamaNimuttadAmasuvirahayadArasohe) enI dvArA khUbaja jhINI senAnA sUtramAM jhUlatI maNi muktAonI mAlAo vaDe 42vAmA 2AvI cha. (sugaMdhavarakusumamauyapamhalasayaNovayAre) yA zayyAnI racanA suvAsita aneka prakAranA raMgavALA le vaDe temaja sukamaLa arthatUla (AkaDAnuM 3) vagerethA 42vAmA bhAvI cha. (maNahiyaya nivvuiyare) mA zayana52 me madhu For Private and Personal Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 88 jJAtAdharma kathAsUtre tasmin 'kapUra lavaMga malaya caMdaNakAlAgurupavarakuMduruturuka ghaDatasurabhi maghamata gaMdhu yAbhirAme' karpUralavaGgamalayacandanakAlAgurupravarakundurudakaturaka dhUpadadyamAnasurabhipasaradgAndho nAbhirAme=karpUra - lavaGgAni ca malayacandanaM= zrIkhaNDaM ca, kAlAguruH=kRSNAguruzca, pravarakunduruSkazca = gandhadravya vizeSaH, turuSkazca silhakaH 'lovAna' iti bhASAyAm, dhUpazca = gandhadravya saMyogajanyaH padArthaH, eteSAmitaretarayogadvandve - karpUralayaGgamalayacandanakAlAgurumavarakunduruSkaturuSka dhUpAH, teca dahyamAnAH=agnau prakSipyamANAH, teSAM surabhiH = manojJaH, sa ca prasaranparitaH prasarpan gandhaH udbhUtaH = uparigataH, tena abhirAmaM = manoharaM tasmin, 'sugaMdhagaMdhi' sugandha varagandhite- nAnAvidhapuSpa sampAditagandhadravyaiH suvAsite / 'gaMdha bhU' gandhavartibhUte - gandhadravyaguTikAsadRze = saurabhyAtizayAd gandhadravyanirmitavad bhAsamAne / maNikiraNapaNAsiyaMdhayAre' maNikiraNapraNAzitAndhakAre bhAskaramaNiprabhayA dUrIkRtatimire, 'kiM bahuNA' kiMbahunA=adhikavarNanena kim ?' juiguNehiM' Ananda kA dhAma banA huA hai ki jahAM para baiTha kara citta ko ekAntataHsukha ho sukha milatA hai (kappUralavaMgamalaya caMdaNakAlAgurupavarakuMdurukka turakkadhUvajyaM tasurabhimaghamaghaMtagaMdhudyAbhirAme ) yahA~ kA samagra vAyu maMDala sadA agni meM jalAye gaye kapUra, lavaMga, malaya caMdana, kAlAguru pravarakunduruSka - gandha dravya vizeSa, turuSka - lovAna tathA dhUpa, inase tara rahA karatA hai| (sugaMdha varagaMdhie) ata eva yaha zayanAgAra aisA pratIta hotA hai ki mAnoM nAnAvidha puSpoM se saMpAdita kiye gaye gaMdha dravyoM se hI suvAsita ho rahA hai / aura isaliye yaha (gaMdhavaTTie) gaMdha dravya kI golI jaisA banA huA jAna paDatA hai / (maNikiraNa paNA sidhayAre) aMdhakAra vahAM bilakula nahIM haiM - kAraNa vaha nAnA vidha maNiyoM kI kiraNoM se sadA prakAzita banA huA hai ( kiM bahunA) isake viSaya meM adhika Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thAya che. AnaMdanuM sthaLamaya lAgatuM hatuM ke, jyAM besavAthI manane parama sukhanI ja prApti (kapUra lavaMgamalagacaMda NakAlAgurupavara kuMdurukkatu kadhUcaDajtasurabhimaghamaghaMta gaMdhu yAbhirAme) sahanu vAyubhauja hamezA mANavAmAM Ave yUra saviMga, bhAya yAMna, adyAguru, avara DunDuruNDa (Ga gandha dravya vizeSa) turuGa, somAna bhane dhUpathI sugaMdhita rahetu tu. ( sugaMdha varagaMdhie) sAthI yA shynaagAra aneka jAtanA puSpo ane suvAsita dravyo vaDe suga Mdhita thayeluM jaNAtu hatu ane ethI ja A zayanagRha suga Mdhita padArthanI goLInA jevuM lAgatu 3. (maNikiraNapaNA sidhayAre) tyAM taddana adhAI nathI, araguDe te ane natanA bhaNimonA prAzavaDe hamezAM prAzamAna 4 janeSu che. (kiM bahunA) bhenA For Private and Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA sa. 6 dhAriNIdevIsvapnasvarUpanirUpaNam 9 dhutiguNaiH-dyutibhiH svasya sarvadika prasaracAkacikyaprakAzapuJjarUpAbhiH kAntA. bhiH, guNaiH saundaryAdibhiH 'suravaradimANa velaMvie' suravaravimAnaviDambake - suravaravimAnasya-mahaddhikadevavimAnasyApi viDambakaM viDambanAjana tiraskArakara-mityarthaH, tasmin, svakIyaparamazobhayA vimAnato'pyutkarSatayA vata mAne-itibhAvaH, etAdRze 'varaghare' varagRhe rmypraasaade| atha zayyAvarNanamAha'tasi' ityAdi, 'taMsi' tasmin vakSyamANaguNayukte 'tArisagaMsi' tAdRza ke pUrvopArjitaparamapuNyaprakarSavatAmANinAmucite 'sayaNijjaM si' zayanIye-zayyAyAm, kIdRze zayanIye ? iti vizeSaNAnyAha-'sAliMgaNavaTTie' ityAdi, 'sAligaNavahira' sAliGganavartike-AliGganavatiH zarIramamANopadhAnaM, tayA saha vartate yattatsAlijanavattikaM, tasmin zarIrapramANAyatopadhAnasahite / 'ubhao bibboyaNe' ubhayato bibboyaNe-ubhayata-zirazcaraNasthApanasthAnadvaye 'bibboyaNe' itidezIyazabdaH upadhAnArthakastena bibboyaNe upadhAne yatra tattasmin uparyadhaupadhAnamaNDi te, ata eva 'duhano unnae' dvidhAta unnate-dvidhAta-mastakabhAge caraNabhAge ca unnate aura kyA kaheM (jur3aguNehiM suravaravimAnalaMvie) yaha zayanAgAra apane sarva dizAoM meM phaile hue cAka cikyamasArIrUpa puMjadvArA tathA saundarya Adi guNoM dvArA maharddhika deva vimAna kI bhI tiraskAra kara rahA thA arthAt jo apanI parama zobhA se devoM ke vimAna se bhI adhika zobhA volA hai rise zayanAgAra meM) (tArisagaMsi) puNyavAna ke sonelAyazayyA meM (tasi) usa (sayaNijjasi) zayyA para (zayyA kA varNana isa prakAra hai) (sAliMgaNavaTTie) ki jo zarIrakI laMbAI ke barAbara laMbe takiyA se yukta hai (ubhao bibboyaNe) tathA jisake donoM tarapha-zira aura pauroM kI tarapha-do takiye aura choTe 2 rakhe hue haiM isa liye jo (duhao unnae) bhATa dhAre zuDIye. (jAgaNehi saravaraM vimAnalaMbie) // zayanAgAra adhI dizAomAM comera prasarelA camakatA prakAza puMjathI temaja sauMdarya vagere pitAnI vizeSa tAothI mahardika [bahuja kIMmatI] deva vimAnanI paNa avagaNanA karatuM hatuM. arthAt te pitAnI parama zebhAthI devanA vimAne karatAM paNa vadhAre suMdara zobhatuM hatuM. evA zayanAgAramA (tArisagaMsi) puNyazAlImAna zayana yoJya zayyAmA (tasi) te (sayaNijjaMsi) zayyA 52-sUdha 2DI hutI. (zayyAnuvarNana 2 pramANe cha.) (sAliMgaNavaTTie) zarIranI mAnA prabhAnA mAzIvI cha, (ubhao bibboyaNe) ane bhanI bhanne mAnya-mAthA bhane pAnI ta25-nAnA mAzI bhUsA cha, methI (dahao unnae) mAnna thI 30 yI cha. mane (majjhe 12 For Private and Personal Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdha kathAsatre 'majjJe NayagaMbhIre' madhye natagambhIre-madhye madhyabhAge nataM-kizcinnamrIbhUtaM gambhIra nimnaM ca tasmin / 'gaMgApuliNavAluyAuddAlasAlisae' gaGgApulinavAlukAvadAlasadRza ke-gaGgAnadItaTasya yA vAlukAstAsAm avadAla:=pAdanyAse'dhogamanaM, tatsadRza ke tadupame, yathA vAlukAyAM tathA tUlagarbha zayanIye'pi pAdanyA se nimnonnatatvaM bhvtiityaashyH| 'uvaciyAyomadugullapaTTapaDicchaNNe' upacitakSomadukUlapaTTa praticchanne-upacitaM nAnArAgaraJjitavividhacitrAlaGkRtaM yat kSauma sAmpratika. janasyaika kezena tantuzataM jAyate tAdRzamakSmakApAsatantuvinirmitaM vastram, dukUlamaatasImayaM viziSTaM vastraM, tAbhyAM saJjAtaH paTTaH zilpakalayA sIvanena yugalApekSa. yaikIkRtaM zayyAparimitaM vastraM 'khola' iti bhASAyAM, tena praticchanne uparyaMdha aavRte| 'attharaya-malaya-navataya-kusatta-limbasIha kesarapaccutthae' astarajaskadonoM ora se kucha 2 U~cI banI huI hai| tathA (majjheyaNagaMbhIre) madhya bhAga meM jo kucha 2 gaharAI liye hue haiM (gaMgApuliNavAluyA uddAlasAlasae) gaMgA nadI kI vAlukA kI taraha paira rakhate hI jo nIce kI aura kucha thoDI 2 ghasa jAtI hai (ubaciyakhomadugullapaTTapaDicchaNNe) aneka raMgo se banAye gaye nAnA prakAra ke citroM se alaMkRta kSauma aura du kUla ke paTTa se Upara se lekara nIce taka jo DhakI huI hai| isa samaya ke manuSya ke eka bAla se 100 tantu banate hai-aise mUkSma kApAsika tantu se bane hue vastra kA nAma-kSoma hai| alasI Adi se bane hue vastra kA nAma dukUla haiN| ina donoM vastroM ko sIkara jo eka vastra banA liyA jAtA hai usakA nAma paTTa hai| hindI meM use khola kahate haiN| yaha zayyA para Upara se nIce taka laTakatI huI bichI rahatI hai / (astha. raya, malaya, nava taya-kusatti-limbasIha kesarapaccutthae) dhUlI vihIna yaNa gaMbhIre) yaso mA thA31 11 cha. (gaMgApuliNabAlayA uddAlasAlasae) gaMgA nadInI retInI jema paga mUkatAMnI sAthe ja te DI nIce dabAI jAya che. A pramANe senA 52 5 // bhUvAthI pay on yacha. (ubaciya khoma dugulla papaDicchaNNe) 52thI nIye sudhIra tanatanA gothI pAnAvavAmI yApekSA aneka prakAranA citrothI zaNagArelAM kSauma ane phulanA paTTa (kapaDA)thI DhAMkelI che atyAranA mANasanI eka vALathI so (100) takhta bane che, evA jhINuM rUnA takhtavaDe banAvavAmAM AvelA vastranuM nAma "kSauma che. aLasI vagerethI banAvavAmAM AvelA vastranuM nAma dukla che, A banne vone sAthe sIvIne je eka jAtanuM vastra taiyAra kara mAM Ave che, tenuM nAma "paTTI che. gujarAtI bhASAmAM ene maNiyu' 4 cha. mA (attharaya, malaya, navataya, kusatta, limbasIha For Private and Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 91 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 6 dhAriNIdevI svapnasvarUpanirUpaNam malaya=navataka-kuzaktalimba - sihakezara pratyavastRte astarajaskaiH =apagatarajaH kaNaiH nirmalaiH malaya navataka-kuzakta limbasiMha kezarairAstaraNavizeSaiH avastRte krameNAcchAdite, tatra malaya dezotpanna sUkSmasUtranirmita AstaraNavizeSaH, navatakaH = viziSTarNA nirmitaH, kuzaktaH = dezavizeSotpannaH, limba= laghuvayaskora bhralUnorNAnirmitaH, siMhakezaraH=siMhasaTAsadRzo jaTila : 'galicA' iti bhASAyAm eteSAmitaretaradvandvaH / 'suviraiyarayattANe' suviracitarajakhANe - su=suSThu samyagurUpeNa viracitaM= vistAritaM rajastrANaM = rajonivAraka uparitanAcchAdana vizeSo yasmin te tathA tasmin 'rataMya' raktAMzukasaMvRte daMzamazakanivAra karaktasrAvRte 'maccharadAnI' iti bhASAyAm, 'suramme' suramye = manorame / 'AiNagarUya bUraNavaNIyatRlaphAse' Amalaya se, navataka se, kuzakta se, limba se, evaM siMha kezara se jo kramaza DhakI hui hai / malayadezotpanna sUkSmaDoroM se nirmita vastra kA nAma malaya haiN| viziSTaprakAra kI Una se bane hue vastra kA nAma navataka hai| deza vizeSa meM bane hue vastra kA nAma kuzakta hai| siMha saTAke sadRza jaTila vastra kA nAma siMha kezara hai| ise hindI meM galIcA kahate haiN| ye saba vastra usake Upara eka 2 karake tarA Upara biche hue the / (suvirairattANe ) dhUlI AkAra seja ko malina na karade isa khyAla se usake Upara eka aura dhUlinivAraka vastra bichA huA thA / ( rataMyasaMbue) sone vAle ko deza maMzaka bAdhA na pahu~cA sake isaliye usa zayyA para lAlaraMga kI eka maccharadAnI bhI tanI hui thI / (suramme) yaha zayyA baDI sundara hone ke kAraNa manako haraNa karanevAlI thI / (AiNakesara paccutthae anudubhe ne zayyA dhULa vagaranA maya navataka kuzakata limba ane siMha kezaravaDe AveSTita thayelI che. malaya dezamAM utpanna thayelA jhINA dArAe vaDe manAvavAmAM AvelA vajranu nAma 'malayaja' che. vizeSa prakAranA Una vaDe banAvavAmAM AvelA vastranuM nAma 'navataka' che. eka deza vizeSamAM manAvavAmAM AvelA vastranuM nAma kuzakata che. siMha saTAnA jevA jaTAvALA [jaTila vastranuM nAma siMha kezara che. ene phArasImAM 'galIcA' kahe che. A badhA vastro tenA upara eka upara me pAtharavAmAM AvelAM hRtAM (suviraiyarayattANe) dhUjathI sena bhasina na tha laya senA bhATe kheDa jInnu rannenivAra vastra DhAMDavAmAM AveSu tu . ( rattaMsuya saMbura) sUI janArane DAMsa-macchara bAdhita na kare eTalA mATe te seja upara lAlaraMganI eka bhaycharahAnI pazu tAzesI hutI. ( muramme) huna sarasa hovAthI yA zayyA bhanane ArzvanArI hatI. (AhNagasUyabUraNavaNIya tullaphAse) haraMzu vagerenA yAbhaDAthI For Private and Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 92 jJAtAdharma kathAGgasUtre jinakakhta bUranavanItatUla sparze- AjinakaM = mRgAdicarmanirmitavastraM, khataM = parikarmita karpAsaH, bUraH = zlakSNa vanaspativizeSaH navanItaM = 'makkhana' iti prasiddhaM, tUlam - arkazAlmalyAdirUtaM, tatsparzavatsparzo yasya tat tasmin niratizayamArdavaguNopete, etAdRze zayanIye 'puvvarattAvarattakAlasamayaM si' pUrvarAtrAparatrakAlasamaye pUrvarAtrAt= rAtreH H prathamapraharAt aparatrakAla : ' =anantarakAlopalakSitaH samayaH = avasaraH, tasmina rAtreH prathama- praharAdanantaraM tatkAlamevetyarthaH / yataH rAtraH prathamapraharadRSTaH svapno varSeNa phalati, dvitIyamaharajAtazcamAsASTakenetyAdi, santati masavaca sArddhasama rAtrindivAdhikeSu navasu mAseSu vyatikrAnteSu saMjAyate iti kRtvA sUtre 'pUrvarAtrAparatrakAlasamaye' ityuktam uktazca svazAstre -- , Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " rAtreH prathame yAme, dRSTaH svamazca phalati varSeNa / svo dvitIyayAme, phalati ca mAsASTakena niyamena // 1 // jAtastRtIyayAme, SaNmAsAnuryayAma saMdRSTaH / pakSeNa phalati prAta, - dRSTaH svava tatkAlam ||2|| " 'sutta jAgarA' suptajAgarA = kizcinnidrANA kiJcijjAgratIti na kevalaM suptAvasthAyAM jAgradavasthAyAM vA svapradarzanaM bhavatIti 'suptajAgare' tyuktam / 'ohIramANI2' gakhyabUraNavaNIyatullaphAse) mRgAdike carma se nirmita vastra kA nAma Ajinaka, parikarmita kapAsa kA nAmaruta cikanI vizeSa vanaspatikA nAma bUra makkhana kA nAma navanIta tathA arka (AkarA) Adi kI kaI kA nAma tUla hai / zayyA kA sparza ina saba ke sparza ke samAna mRdu (komala) thI - arthAt - yaha zayyAniratizaya mArdava guNa se yukta thI / (aisI zayyA para vaha dhAriNIdevI so rahI thI) (puvtrarattAvara ttakAlasamayaMsi ) rAtri ke prathama prahara ke bAda ke kAla meM arthAt rAtri ke prathama prahara ke vyatIta hote hI - (mukta jAgarA) kucha 2 sotI huI kucha 2 jAgatI huI avasthA meM 'ohoramANI' bAra bAra nidrA ke jhoMkoM kA anubhava karatI banAvavAmAM AvelA vasranu nAma Ajinaka, rUthI banAvavAmAM Avela vastranuM nAma rUta' eka jAtanI vizeSa prakAranI suMvALI vanaspatinuM nAma 'brUra,' mAkhaNunuM na ma 'navanIta' bhane ma (mADA) vagerenA 3nu nAma 'tUsa' che. zayyAno sparza mA badhAnA jevA mRdu (kAmaLa) hatA, arthAt A zayyA atizaya mAva guNavALI hatI. (purattAvarattakAlasamayaMsi ) zatrinA pahelA cahAra pachI arthAt rAtrino pahelo ho? yUro thatAM 4 (suttajAgarA) arddha nidrAvasthAmAM (ohIramANI) vAraMvAra For Private and Personal Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA, mU 6 dhAriNIdevIsvapnasvarUpanirUpaNam 93 nidrANA2 - punaH punaraSannidrAmanubhavantI satI 'egaM mahaM' ekaM mahAntam = ati vizAla 'samasse' saptotsedhaM = saptahastochrAyaM 'rayayakUDa sannihaM' rajatakUTasannirbharaupyazikhara sadRzam atizvetamityarthaH 'soma' saumyaM = prazastaM 'somAgAraM ' saumyAkAraM = sarvAGgasundaraM lIlAyaMta' lIlAyantaM = krIDantaM 'jaMbhAyamANaM' jRmbhamANaM= kRtajRmbhaM 'nahayalAjo oyaraMtaM' nabhastalAdavatarantam = AkAzAdAgacchantaM 'muhamaigaye' mukhamatigarta = mukhe pravizantaM 'gayaM' garja hastinaM dharmakarmaprabhAvamabhavaM huI usa dhAriNI devIne (egaMmahaM) eka ati vizAla ( sattusseha) sAta hAtha U~ce (rayayakUDasanniha) cAMdI ke parvata ke zikhara ke samAna ati zveta ( somaM ) prazasta (somAgAraM ) sarvAGga sundara (lIlAyaMtaM) krIDA karate hue ( jaMbhAyamANaM) jaMbhAte hue tathA ( gagaNayalAo oyaraMtaM) AkAzatala se utarate hue (ga) hAthIko (muhamaigayaM) mukha meM praveza karate hue dekhaa| sUtrastha " pUrvarAtrAparakAla samaya " pada yaha prakaTa karatA hai / ki rAtri ke prathama prahara meM dekhA gayA svama 1 varSa meM phala detA hai / dvitIya mahara meM dekhA gayA svapna ATha mAsa meM phala detA hai tathA nava mAha aura 7|| dina rAta jaba samApta ho jAtI hai taba santatikA prasava hotA hai / svamazAstra meM yahI bAta uktaMca karake kahI huI haiM: -- rAtreH prathame yAme ityAdi - isakA bhAva isa prakAra hai-rAtri ke prathama mahara tathA dvitIya prahara meM dekhA gayA strama kramazaH 1 varSa tathA mAsa meM jaise phala detA hai vaise hI tIsare prahara meM dekhA huA svana cha mAha meM tathA caturtha prahara meM dekhA huA svapna 1 pakSa meM phalita hotA hai / -- dudhanA oaM jAtI te dhAriNI devIo ( egaM mahaM) me bhUma vizANa (sattusse haiM) sAna hAtha aMyA ( rayayakUTasannirha) thAMhInA DugaranA ziyara nevA pUrNa dhoNA (soma) prazasta (somAgAraM ) sarvAGga, sundara (lIlAyaMtaM) DIDA uztA ( jaMbhAyamANaM) mAsu khAtA tebhana (gagaNagalAo oyaraMtaM) mAathabhAMthI utaratA (gayaM) hAthIne (hama) bhI bhAM pravezato yo sUtramAM AvelA "pUrvarAtrAparatra kAlasamaya" A patra ema batAve che ke rAtanA pahelA paheAramAM joyeluM svapna eka varSamAM phaLa Ape che ane bIjA paheAramAM joela svagna ATha mAsamAM phaLa Ape che, tathA navamAsa ane sADA sAta (gA) divasa rAta jyAre pUrA thAya che. tyAre saMtatinA prasava thAya che. svapnazAstramAM eja vAta uMkata ca'karIne kahevAmAM Ave che:~ "rAtreH prathame yAme ityAdi" senA Azaya yA pramANe che-zatrinAM paDesA bIjA paheAramAM joyeluM svapna anukrame eka varSa ane ATha mAsamAM phaLa Ape che, temaja trIjA paheAramAM joyeluM svapna cha mAsamAM ane cAthA paheAramAM joyeluM svapna For Private and Personal Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 jJAtAdharma kathAGgo mukhapraviSTazvetagajarUpaM svapnamitibhAvaH' 'pAsittANaM' dRSTrA 'paDibuddhA' pratibuddhA jAgaritA / svapno navadhA bhavati, uktazca-" (1) anubhUtaH (2) zruto (3) dRSTaH (4) prakRtezca vikArajaH ' svabhAvataH samudbhUta, (5) zcintAsantati sambhavaH (6) // 1 // devatAdyupadezottho (7) dharmakarma prabhAvajaH / (8) pApodreksamutthazca (9) svama syAnnavadhAnRNAm // 2 // prakArairAdimaHGga-razubhazca zubho'pivA / dRSTo nirarthakaH svamaH, satyastu tribhiruttaraiH // 3 // mAlAsvapnohi dRSTazca, tathA ''dhivyaadhisNbhvH| malamUtrAdi pIDotthaH, svama saboM nirarthakaH / 4 / dharmarataH samadhAtu,-yaH sthiracitto jitendriyaH sadayaH / prAyastasya prArthitamartha svamaH prasAdhayati // 5 // " ityAdi |suu0 6|| prAtaHkAla dekhA gayA svapna tatkAla apanA phala detA hai| 'suttajAgarA' pada yaha prakaTa karatA hai ki kevala sotI huI avasthA meM athavA jagatI huI avasthA meM svapna nahIM AtA hai kintu kucha2 jAgatI evaM kucha2 sotI huI avasthA meM hI svapna AyA karatA hai| (pAsittANaM) svapna dekhakara (paDivuddhA) vaha dhAriNI devI usI samaya pratibuddha ho gaI-jaga gii| svapna 9 nava prakAra ke hote haiM-anubhUta 1 zruta 2 dRSTa 3prakRti vikAraja 4 svabhAvataH samudbhUta 5 cintA samudbhUta 6 devatAdi upadezottha 7 dharma karma prabhAvana 8 tathA pApodreka samutya 9) inameM Adi ke 6 prakAroM ko lekara jo zubha aura azubha svapna Ate haiM-ve nirarthaka-niSphala hote haiN| anta ke tIna prakAroM ko lekara jo svapna Ate haiM ve satya hote haiN| mAlA kA svapna AdhivyAdhijanya svapna malamUtra Adi kI bAdhA janya svapna ye saba nirarthaka kahe gaye haiN| jo eka pakhavADiyAmAM phaLa Ape che. savAre joyeluM svapna tarata ja phaLa Ape che. 'suttajAgarAye 54 oma satAve cha 14 suSutA avasthA athavA nayata svsthAmAM svapna nathI AvatA, paNa thoDI jAgrata ane thoDI suSupta avasthAmAM ja svapna Ave che. (pAsinANaM) vana dhane (paDibuddhA)te dhA27 vA. ta24 2015 nava prakAranA thAya che je nIce pramANe che-1 anubhUta, 2 zrata, 3 duSTa 4 prakRti vikAraja 5 svabhAvataH samudbhUta 6 ciMtA samudabhUta 7 devatAdi upadezeltha 8 dhamakarma prabhAvaja 9 pApaka samutha, A badhAmAM pahelA cha prakArene lIdhe je zubha ane azubha svapna Ave che, te nirarthaka-niSphaLa hoya che. bAkInA traNa prakArane lIdhe je svapna Ave che te badhAM satya hoya che. mALAnuM svapna, aneka jAtanA svamo AvavA] AdhivyAdhijanya svapna, maLamUtra vagerenI bAdhA janya svapna, A badhAM artha vagaranA For Private and Personal Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkAHma, 7 svapmaphalanirUpaNam mUlam-taeNaM sA dhAriNIdevI ayameyorUvaM urAlaM kallANaM sivaM dhannaM maMgalaM sassirIyaM mahAsumiNaM pAsittANaM paDibuddhA samANI hahatuTThA cittamANaMdiyA pIimaNA paramasomaNassiyA harisavasavisappamANahiyayA dhArAhayakalaMbapupphagaM piva samUsasiyaromakUvA taM sumiNaM ogiNhai, ogihittA sayaNijjAo uddei, udvittA pAyapIDhAo paccoruhai, pazcorahittA aturiyamacavalamasaMbhaMtAe avalaMbiyAe rAyahaMsasarisIe gaIe jeNAmeva seNie rAyA teNAmeva uvAgacchai, uvAgacchittA seNiyaM rAyaM tAhi iTAhi kaMtAhiM piyAhiM maNunnAhi maNAmAhiM urAlAhi kallANAhiM sivAhiM dhannAhiM maMgallAhiM sassirIyAhiM hiyayagamaNijAhiM hiyayapallahAyaNijAhi miyamahararibhiyagaMbhIrasassirIyAhiM girAhiM saMlavamANI 2 paDibohei, paDibohitA seNieNaM rannA abbhaNunnAyA samANINANAmaNikaNagarayaNabhatticittaMsi pANI dharma meM rata hotA hai, jisakI dhAtu upadhAtu sama hotI haiM, jo sthiracitta hotA hai, jitendriya hotA hai, sadaya hotA hai, prAyaH usake dvArA dekhA gayA svapna saphala hotA hai| bhAvArtha-eka dina kI bAta hai ki dhAriNI devIne-uttama zayana gRha meM bichI zayyA para supta jAgarA avasthA meM rAtri ke pichale prahara meM uttarate hue eka vizAla gajarAja ko apane mukha meM praveza karate hue svapna meM dekhaa| sUtra // 6 // kahevAmAM AvyAM che. je prANI dharmarata hoya che, jenI dhAtu upadhAtu sama hoya che, je sthiracitta hoya che, je jiteMdriya hoya che, je dayALu hoya che, ghaNuM karIne tenA vaDe vAyeluM svapna saphaLa hoya che. bhAvArtha_eka divasanI vAta che ke dhAriNI devIe uttama zayanAgAramAM pAtharelI zayyA upara suta jAgratAvasthAmAM rAtrinA chellA pahoramAM AkAzamAMthI utaratA eka vizALa gajarAjane pitAnA meMmAM pravezate svamamAM je sUtra dA For Private and Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharma kathAGgasUtra bhadAsaNaMsi nisIyai, nisIittA AsatthA visatthA suhAsaNavaragayA karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kahu seNiyaM rAyaM evaM vayAsI-evaM khalu ahaM devANuppiyA ! aja taMsi tArisagaMsi sayaNijasi sAliMgaNavahie jAva niyagavayaNamaivayaMtaM gayaM sumiNe pAsittANaM paDibuddhA, taM eyassa NaM devANuppiyA! urAlassa jAva sumiNassa ke manne kallANe phalavittivisese bhavistai ||suu0 7 // TIkA-'taeNaM sA' ityAdi / 'taeNaM' tataH khalu tadanantaraM sAdhAriNo devI ayamayArUvaM' imametadrapaM-mukhapraviSTazvenagajarUpam, 'urAlaM' udAraM-pradhAnaM, kallANaM' kalyANa-mukhakara, 'si' zivam upadravopazamakaM 'dhanna' dhanya prazaMsanIyaM 'maMgallaM' mAGgalyaM maGgalasUcakaM 'sassirIyaM sazrIka-suzobhanaM 'mahAsumiNaM' mahAsvapnaM-mahAphalamUcakaM svapnaM pAsittANa' dRSTvA 'paDibuddhA' pratibuddhA jAgaritA satI 'haTTa tuTTA' hRSTatuSTA-hRSTA harSaprakarSaprAptA tuSTA=manaHsantoSamApannA 'cittama gaMdiyA' cittAnanditA-manomudaM prAptA, makAraH prAkRtatvAta, 'pIimaNA' pItimanAH-prItiHmINanaM tRptirityarthaH, manasi yasyA sA tathoktA tRptamanaskA, 'paramasomaNassiyA' taeNaM sA dhAriNI devI ityAdi TIkArtha-(taeNaM) isake anantara (sA dhAriNI devI) yaha dhAriNI devI (ayameyArUbaM) jaba isa taraha ke (urAlaM) pradhAna (kallANaM) sukhakara(siva) upadravo kA upazama karane vAlA (dhanna) prazaMsanIya (maMgala) maMgala sUcaka tathA (sassirIyaM) suzobhana (mahAsvapna ko (pAsittA NaM) dekhakara (paDibuddhA) jaga gaI aura (hatuhA) jaba harSa ke prakarSa ko prApta kara manastoSa ko dhAraNa karatI (cittamANaMdiyA) citta meM atiprasanna huii| aura (pIimaNA) phira mana meM tRpti ko dhAraNa kara jaba vaha (paramasomaNassiyA) ati taeNaM sA dhAriNIdevI ityAdi martha-(taeNaM) tyA2 mA (sA dhAriNIdevI) te dhAvA (ayamevArUva) nyAre mA (urAlaM) pradhAna (kallANa) sumaha (sivaM) upadravIne zAMta 42nAra (dhannaM) qthApA yogya (maMgalaM) madane sUyavanAra tebha (sassirIya) suzIlana (mahA. sumiNaM) bhADA svama ne and 25 15 mAne (haTa tuhA) bhUmA hupa yuta) manAne manasto5 dhA291 42tI (cittamANaMdiyA) bhanamA atyanta prasanna bhane manamA tRsti bhagavatI (parama somaNassiyA) atizaya zubha manAlA For Private and Personal Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 7 svapnaphalanirUpaNam 97 paramasaumanasthitA=atyutkRSTazubhamanobhAvayuktA, harisabasatrima pyamANahiyayA' harSava zatrima hRdayA=AnandollAsapraphullita hRdayA 'dhArAhayakalaMvapuSphagaM piva samsasiyaromakUpa' - dhArAhatakadambapuSpamitra samucca sitaromakUpA - dhArahataM = jaladhara-jaladhArAtADitaM kadambapuSpamiva samucchesitAHsthUlatAM gatA romakAH-roma nirgama sthAnAni yasyAH sA tathoktA, yathA jaladhara-dhArAbhirAhataM kadambakusumaM vikasitakesaravyAptaM bhavati tathA svapnadarzanena sA'pi samudgataromakUpA jAtA, evambhUtA sA taM svanam 'ogivhara' avagRhNAti - avagrahAdinA manoviSayIkaroti, avagRhya = saMsmRtya 'sayaNijjAo uTTheI' zayanIyata uttiSThati, utthAya 'pAyapIDhAo pacoruhar3a' pAdapIThAtpratyavarohati =caraNa nikSepapaTTAdadhastAdavatarati pratyaruhya 'riyamacacalama saMbhatAe' atvaritamacapalamasambhrAntayA atvaritaM = zIghratA rahitam, acapalaM= dehacAJcalyavarjitaM yathAsyAttathA zrataeva asambhrAntayA= atrastayA skhalanAhInayA 'akliMbiyAe' avilambitayA=anavaruddhayA 'rAyahasasariutkRSTa zubha manobhAva se yukta ho (harisavasavisappamANahiyayA) atyanta varSa ke ullAsa se praphullita hRdaya vAlI ho kara (dhArAhaya kalaMbapuSphagaM piva samUsa siyaromakUvA) megha kI dhAroM se Ahata kadamba puSpa kI taraha atisthUla romakUpa vAlI bana cukI taba usane (taM sumigaM ogaha ) usa svapna kA avagraha rUpa se vicAra kiyaa| phira IhA avAya Adi rUpa se usakA vizeSara aura bhI cintavana kiyA / (ogihittA) cintavana kara pazcAt vaha - ( pAyapIdAo saryANijAo) zayyA se (uTTheI) uTha gii| * (uttA) uThakara phiravaha (pAyapIDhAo paccoruhai) pAdapITha se nIce utarI (paccaruhitA) nIce uttara kara yAda meM vaha (aturiyamacavala masaMbhatAra - akliMbiyAe rAyahaMmasarisIe gaIe) zIghratA evaM deha kI capalatA se rahita hokara vinA kisI hicakicATa ke anavaruddha thAne bhUpeMdyAsadhI aDukSita hRhayavANI tharDa ne (ghArAhayakalaMya pupphApivasamsasiyaromakUpA) bhedhanI dhArAbhovaDe Ata uha puNyanI prema yUmana sthUla" zebhayavANI (zabhAMti ) thaI gaI. tyAre tethe ( taM sumiNaM aMgiNDai) te svapna upara avagraharUpathI vicAra karyAM. pachI chaThThA avAya vagere rUpathI savizeSa tenuM ciMtana yu. ( ogi hittA) ciMtana pachI te (sayaNijjAo) zayyA uparathI ( uTTheI) uThIne mesI gaI. (uTThittA) mesIne te ( pAyapIr3hAo paccArUhai) pApI uparathI nIce utarI, (paccaruhittA) nIce utarIne te (aturiyamacavalamasaMbhatAeavilaMbiyAe rAyahaMsasarisIe gaie) heDanI aMgaNatA, rahita thane dhIme dhIme sAya vagara te anavaruddha rAjahaMsInA devI yAdathI ( jeNAmeva seNie rAyA 13 , Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 98 zAtAdharmakathAGgasUtre sIe' rAjahaMsIsadRzyA salIlapazastagatyetyarthaH yatraiva zreNiko rAjA tatraivopA. gacchati-bhUpasamIpamAyAti, upAgatya zreNikaM rAjAnaM 'tAhi' tAbhiH vakSya. mANaguNayuktAbhiH, 'iTTAhiM' iSTAbhiH iSTArthAbhidhAyikAbhiH, kaMtAhi' kAntAbhiH =abhilaSaNIyAbhiH 'piyAhiM' priyAbhiH premotpAdikAbhiH 'maNunnAhi manojJAbhiH hRdayagamAbhiH 'maNAmAhi' mano'mAbhiH manorathasAdhikAbhiH 'urAlAhi' udA. rAbhiH zreSThArthasamanvitAbhiH 'kallANAhi' kalyANIbhiH hitAvahAbhiH 'sivAhi' zivAbhiH-nirupadravAbhiH, 'dhannAhi dhanyAbhiH prazaMsanIyAbhiH, 'maMgallAhiM' mAGgalyAbhiH vighnavinAzikAbhiH, sarisariyAhi sazrIkAbhiH prasAdamAdhuryAdisakalavANIguNayuktAbhiH 'hi yayagamaNijjAhi' hRdayagamanIyAbhiH subodhatvena hRdaya rAjahaMsI kI sI gati se (jeNAmeva seNie rAyA teNAmeva uvAgacchai) jahAM zreNika rAjA the vahAM jA pahu~cI (uvAgacchittA) pahu~cakara (iTAhi) iSTa artha ko siddha karane vAlI (kaMtAhi) sundara (piyAhiM) prema utpanna karane vAlI (maNunnAhi) hRdaya ko haraNa karane vAlI (maNAmAhi) manoratha ko siddha karane vAlI (urAlAhiM) zreSTha artha se yukta (kallANAhi) hita dAyaka (sivAhi) upadrava rahita (dhannAhiM) prazaMsanIya (maMgalAhiM) vighna. nAzaka (sasmirIyAhi) prasAdamAdhurya Adisahita guNa (hiyayagamaNijjAhi) hRdaya grAhI (hizyapalhAyaNijjAhi) hRdaya ko pramoda utpanna karane vAlI (miyamahararibhiyagaMbhIrasassirIyAhiM) mita-parimita, madhura-karNa-sugvakArI, ribhIta-AlApagarbhita gaMbhIra-megha kI dhvani ke samAna gaMbhIra (sarisarIyAhi) prasAda Adi guNa viziSTa hone se parama zobhA vAlI (girAhi) uparokta guNa viziSTavANI se (seNiyaM) zreNika rAjA ko (saMlabateNAmeva uvAgacchada) cyAM zreNui: 20 tA tyAM (uvAgacchittA) tyo bhane (iTAhiM) Ta mathane siddha 42nArI, (kaMnAhi) sundara (piyAhiM) prema utpannane 42nArI, (maNunnAhi) syane nArI, (maNAmAhi) bhanArathane pUrNa 42nArI, (urAlAhi uttama marthavAnI, (kallANAhita 42nArI (sivAhi) upadrava karanA (dhannAhiM) qugat sAya: (maMgalAhiM) vino na4 42nArI, (sassirIyAhiM) prasAI, mAdhurya vagere gunne|aannii (hiyayagamaNijAhi) yADI (hiyayapalhAyANijAhi) iyamA utpanna 42nArI (miyamahuraribhiyagaMbhIrasasmirIyAhiM) mita, parimita, mIThI, karNa sukhada-rilita AlApa-garbhita gaMbhIra meghanI vani devI galI2, (sassirIyAhi) prasAda vagere guthI yutaDApAthI sarasa zAmAvANI (girAhi) (52 utA yA guNavANI pANIthI) (seNiyaM rAyaM) zreNui ne For Private and Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 7 svapnaphala nirUpaNam grAmiNIbhiH hiyayapalhAya NijAhiM' hRdayaprahlAdanIyAbhiH = hRdayagatakopazokAdinivAraNena manaHpramodakAriNIbhiH, 'miyamahuraribhiyagaMbhIra sassiriyAhi' mitamadhurarabhitagambhIrasa zrI kAbhiH = mitA=alpazabdA bahurthA, madhurA=karNasukhakarI, ribhitA=AlApagarbhitasvena saGgItarUpA, gambhIrA=meghazabdavadanucchasvarA, sazrIkA =anumAsAdyalaGgArayuktatvAtparamazobhAsaMpannA, tAbhiH mitAdipaJcapadAnAM karma dhArayaH, girAhiM' gIrbhiH =bANIbhiH saMlapantI-saMlapantI = puna: jalpantI, 'paDibohei' pratibodhayati = rAjAnaM jAgarayati, 'paDibohittA' pratibodhya zreNikena rAjJA 'abbhaNunnAyA samANI' abhyanujJAtA satI = prApta nidezA satI 'NANAmaNikaNagarayaNabhatticitte' nAnAmaNikaratna bhakti citre = vividhasphaTikAdimaNi suvarNaratnAnAM bhaktibhiH = racanAbhiH, citre= vicitre 'bhaddA saNaMsi' bhadrAsane = suvarNasiMhAsane yAmAge pIThikAbandho bhavati nisIyai' - niSIdati = upavizati, niSadya 'AsatthA' AzvAstA=gatijanitazramApanayanena vizrAmaprAptA tathA 'vIsatthA' vizvastA=manaHprarunnatayA kSobhavarjitA 'suhAsa varagayA' sukhAsanava ragatA=sukhAni=sukha karANi ca tAni AsanAni ca sukhAsanAni teSu varaM = pradhAnaM, sarvazreSThamityarthaH, tasmin= taduparigatA = upaviSTA 'karavalapariggahiye' karatalaparigRhItaM karatalAbhyAM mANI vAra saMbodhita kara ( paDiyohe) jgaayaa| paDibohettA jagAkara ( seNieNaM rannA) zreNika rAjAne jaba use ( anbhaNunnAyAsamANI) AjJA pradAna kI taba vaha ( NANAmaNikaNagarayaNabhakticine) aneka vidha sphaTika Adi maNiyoM, suvarNa tathA ratnoM kI racanAoM se vicitra (bhaddAsasi) suvarNa ke bhadrAsana para ( nisIyai) baiTha gaI / (nisIhattA ) baiThakara (AsatthA bIsatyA suhAsaNavaragayA) jaba vaha Agamana janita thakAvaTa se aura lobha se rahita ho cukI taba manakI prasannatA se usI sarva zreSTha sukhAsana para baiThI 2 usane ( karayalaparigahiye) donoM hAthoM ko saMpuTarUpa meM (saMlavamoNI 2) vAraMvAra samodhita urIne [paDivoha ] gAuyA. [paDibohettA ] gADIne - [segieNaM rannA ] zreSa rAjye nyAre tene ( ambhaNunnAyAsamANI) AjJA yAcI tyAre te ( NANAmaNikaNagarayaNabhatticitte) bhane aAranA skUTiGa vagere bhaNigyo, suvarNu tebhana ratnothI rathita vicitra ( bhaddA sAMsi bhadrAsana upara (fadtoe) Meil us. (faqizi) dela (31t staza geama(n41) jyAre te cAlIne AvavAnA thAka, ane kSeAbha vagaranI thai temaja prasanna manavALI thai tyAre tena sarvottama sukhAsana upara mesatAM mesatAM 4 tethe (karayalapariggahiyaM) bhanne hAthane For Private and Personal Use Only 59
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 100 jJAtAdharmakathAsa pariguhotaM saMpuTIkRttaM sirasAvattaM' ziraAvata-zirAsa AvartI yasya sa zira AvartaH, taM tAdRzam aJjaliM-mukulitakaratalapuTaM 'matthae kaTu' mastakaM kRtvA zreNika rAjAnamevamavAdIta vakSyamANaprakAreNAcIkathata-he devAnamiyAH ! evaM khalu aham 'ajja' adya tasmina tAdRze-tathAprakAre zayanIye 'sAliMgaNavaTie sAliGgavartike zarIrapramANopadhAnasahite, ityAdi pUrvamUtravarNitavizeSaNaviziSTe 'jAva' yAvat "NiyagavayaNamaivayaMta' nijakavadanamatipatantaM gaganatalAdavatarantaM mama mukhe prakizantaM gaja svapnedRSTrA pratibuddhA jAgaritA'smi tat tammAtkAraNAta etasya khalu udArasya yAvata-mahAsvamasya kaH 'kiMmakArakaH 'kallANe' kalyANa: zubhapariNAma karake (sirasAvattaM) pazcAta unhe mastaka para ghumAte hue (aMjaliM matthae kaTu) apanI usa aMjali ko apane mAthe para rakhakara (seNiyaM rAyaM evaM kyAsI) zreNika rAjA se isa prakAra kahA-(evaM khalu ahaM devANuppiyA !) he devAnupriya ! meM Apake samIpa isaliye AI hU~-suniye-(aja taMsi tA. risargAsa saNijjaMsi sAliMgaNavaTTie jAva niyagavayaNamaikkaM gayaM sumiNe pAsittANaM paDibuddhA) Aja maiM usa pUryopArjita parama puNya ke prakarSa se prANiyoM ko prApta hone yogya zayyApara ki jo zarIra kI laMbAI pramANa laMbe takiye se yukta Adi pUrvamatravarNita vizeSaNoM vAlI thI usapara soI huI thiiN| usa samaya meM na adhika nidrA meM thI aura na jAgrata avasthA meM ho / aisI sthiti meM maine rAtri ke pichale prahara meM gaganatala se utarate hue gaja ko apane mukha meM praveza karate hue svapna meM dekhA hai| svapna dekhane ke anantara hI maiM bilakula jaga gaI / (taM eyassa NaM devANuppiyA ! urAlassa sNputt|4|2 matAvAna (psirasAvataM) pachI bhane bharata 752 325tai (aMjali matthae kaha) pAtAnI masine potAnA bhAthA 52 rAjAne (seNiyaM rAyaM evaM vayAmo) zrI ne 20 pramANe udhu-(evaM khalu a devANuppiyA ! hepAnupriya ! Air I bhArI pAse mettd|| bhATa mAvI chu-(ajahaMsittArisagasi sayANijjaMsisAliMgaNavaTie jAva niyagavayaNamaivayaMtaM gayaM mumiNe pAsittANaM paDibuddhA) Aje huM te zayyA upara sUtI hatI ke-je pUrvakALamAM atyanta puNya prakarSavaDeja mANasane prApta thAya che, ane je zarIranI laMbAInA jeTalA lAMbA ozIkAvALI che vagere A sUtranA pUrva sUtramAM varNavelAM badhAM vizeSaNothI yukata hatI huM te vakhate nidrAmAM na hatI temaja jAgrata avasthAmAM paNa nahatI. evI sthitimAM rAtrinA pAchalA pahoramAM AkAzamAMthI nIce utaratA hAthIne svapamAM meM mArA mamAM pravezatA joye che. 21 nayA pachI tarata bhI 5. (taM eyassa NaM devANuppiyA! urAlassa jAva For Private and Personal Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. sU. 8 svapnaphalanirUpaNam 101 janakaH 'phalavittivise se' phalavRttIvizeSaH = phalapravRttIrbhavISyati ? iti 'manne ' manye=ahaM tarkayAmi / dhArINIdevI zreNIkasya rAjJo mukhAdsvapnasya vizeSaphalaM zrotumicchati smeti bhAvaH // 07 mUlam -- taraNaM seNie rAyA dhAriNIe devIe aMtie eyamahaM socA Nisamma haTTa jAva hiyae dhArAhaya nIya surabhi kusuma caMcumAlai ta UsaviyaromakUve taM sumiNaM ogivhie ogivhittA IhaM pavisa pavisittA appaNo sAbhAvieNaM maipuvvaeNaM buddhiviNANeNaM tassa supriNassa atthoggahaM karei karitA, dhAriNIMdevIM tAhiM jAhi pAhi miumahuraribhiya gaMbhIrasassirIyAhi vaggUhiM aNuvahemANe 2 evaM vayAsI - urANe NaM tume devANuppie ! sumiNe diTThe, kallANe tume devaannuppieN| sumiNe diDe sive dhanne maMgale sassie NaM tu me devAppie ! sumiNe diDa AroggAtuTTi dIhAuyakallANamaMgalakArae NaM tume devI! sumiNe diTThe, atthalAbho te devAppie ! puttalAbho te devAzuppie ! rajjalAbho, bhoga sokkha lAbho te devAppie ! evaM khalu tumaM devANuppie ! navahaM mAsA gaM bahupaDipuNNANaM amANa ya rAI diyANaM viikaMtANaM amhaM kulakeu kuladIvaM kulapavtrayaM kulavarDasayaM kulatilakaM kula kittikaraM kulavittikaraM kulaNaMdakaraM kulajasakaraM kulAdhAraM kulapAyacaM kula vivaddhaNakaraM sukumAlapANipAyeM jAvadArayaM payAhisi, se vi ya NaM dArae ummukabAlabhAve vinnAya pariNayamete sUre vIre vikate vicchinna jAtra sumiNassa ke manne kallANe phalavittivise se bhavissai) he nAtha ? isa zubha mahAsvapna kA kyA phala hogA / ||suutr 7 // missa ke manne kalANe phalavittivisese bhavissara) he svAbhi ! yA bhaDA zubha svapnanuM zuM DreNa thaze ? // sUtra // For Private and Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 102 zAtAdharma kathAGgasUtre vipula balavAhaNe rajavatI rAyo bhavissai / taM urAle Na tume devI sumiNe diTTe jAva AroggatudidIhAuyakallANa kArae NaM tume devI! sumiNe diTTe tti kaI bhujora aNuvhei ||suu0 8 // TIkA-'taeNaM seNie' ityAdi / 'taeNa' tataH devyAH svadRSTa svapna kathanAnantaraM khalu-nizcayena zreNiko rAjA dhAriNyA devyAH aMtie' antike samIpe tanmukhAdityarthaH, eyama,' etamarthakadRSTasvapnasvarUpaM 'soccA' zrutvAkarNapathe kRtvA 'nisamma' nizamya hRdidhRtvA haTTatuTe' hRSTatuSTaH' 'jAva' yAvat- harSavazavisapaMdrahRdayaH 'dhArAhayanIvasurabhikusumacaMcumAlaiyataNuUsaviyaromakUve' dhArAhatanIpasurabhikusumacaMcumAlaiyatanUcchtaromakUpaH dhArayA=vRSTidhArayAhatAni aAhatAni yAni nIpasya kadambasya surabhikusumAni-sugandhitapuSpANi tAnIva caMcumAlaiyA pulaki tArthaka 'dezIyo'yaM zabdaH' pulakitA tanuH-zarIraM, tasmin ucchri. tA:sthUlatAM gatA zemNAM kapAH romanirgamasthAnAni yasya sa tathoktaH, tatha / bhUpo'sau taM svapnaM 'ogiNhai' avagRhNAti-svamArthamazeSanirapekSa sAmAnyarUpArthA taeNaM seNie rAyA ityAdi TIkArtha-(taeNaM) dhAriNIdevIne jaba apanA dRSTa mahAsvapna kaha diyA taba (seNie gayA) zreNika rAjA (devIe aMtie) usa devI ke mukha se (eyama TuM sAccA) isa mahA svapnarUpa arthako-sunakara (Nisamma) tathA hRdaya meM dhAraNakara (hatuDe) harSase apAra saMtuSTa hue| yahAM yAvat pada "cittamANadie pIi. maNe-paramasomaNAssiye harisabasavisappamANahiyaye" isa pAThakA grahaNa huA hai , (dhArAhayanIvasurabhikusumacaMcumAlaiyataNuasa viya romakUve) jisa prakAra dRSTi kI dhArA se kadambake puSpa vikasita hote haiN| usI prakAra rAnIke roma vikasita ho gye| rAjAne usI samaya (taM sumiNa taeNaM seNie rAyA ityAdi tha-(ta eNaM) nyAre dhAriNI havIye pote naye maDA svasa dhutyAre (seNie rAyA) zreNi: AM (devIe aMtie) te vInA bhumathI (eyamaDhe socA) 2 mahAsvapna35 ma sAlamIna (Nisamma) tebhA (yamA dhAraNa zane (haThTha tuTTepaMthI bhUma08 saMtuSTa thayA. mI yAvat 545 "cittamoNaM die pIimaNe parama somaNAssiye harisavasavisappamANahiyaye" 254 svii||2vaamaaN mA0yo cha. (dhArAhayanIva surabhikusuma caMcumAlaiyataNuasaviyaromakave) hema varSAnI dhArAothI kadaMbanAM puSpo khIle che, tevI rIte rANInA ruvATAM vikasita thayAM. rAjAe te samaye (taMsumiNaM ogiNhai) avADa zAnavaDe sAmAnya 35 te svasa viSa For Private and Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA su 8 svapnaphalanirUpaNam vagraheNa jAnAti, avagRhya =arthAvagrahatA nirNIya 'I' IhAM=sadarthaparyAlocanAbhimukhAM gaticeSTAm 'aNupavisa' anupavizati = anto'vatarati svAntaH- karaNaM vicArasaraNI pravezayatItyarthaH, anupravizya 'appaNo' AtmanaH = svasya 'sAbhAvieNaM' svAbhAvikena=svAbhAvasiddhena 'maputra' matipUrvakeNa-kSmadharmAlocanarUpI mAnaso vyApAraH, tatpUrvakeNa - makSmArthaparyAlocanapUrvakeNa buddhiviNAojoj1 buddhivijJAnena = gRhItArthapariccheda pUrvaka viziSTakSayopazamajanitopayogavi zeSeNa tasya svasya 'atthoggahaM' arthAtragraha = svamArthanirNayaM karoti, kRtvA dhAriNIdevIM tAbhiH = vakSyamANarUpAbhiH 'jAva' yAtrat, 'iSTAbhiH' ityArabhya yAvat hRdaya mahalAdanIyAbhiH = hRdayAnandajananayogyAbhiH 'miumahararibhiyagaMbhIrasa siriyAhi' mRdumadhuraribhita gambhIrasazrIkAbhiH - mRdumadhurAbhiH = sukomalavarNapadaga For Private and Personal Use Only 103 ga) usa svapna kA avagraha jJAnadvArA sAmAnyarUpa se vicAra kiyA (ogitA ) phira sAmAnya vicArarUpa artha avagrahajJAna - jJAna karane ke bAda (I pavisai) ve sadartha ke paryAlocana ke abhimukha hue IhA jJAna meM praviSTa hue arthAt usa mahAsvapna kA cintavana phira unhoMne IhAjJAna se kiyA ( pavisittA appaNo sAbhAvieNaM mai puvvaerNabuddhiviSNANe NaM tassa sumiNassa atthoggahaM karei) IhA jJAna se jaba ve usa mahAsvapna kA vicAra kara cuke taba phira apane svAbhAvika gatipUrvaka buddhi vijJAnadvArA usa mahA svapna ke artha kA unhoMne nirNaya kiyaa| sUkSma dharma ke AlocanarUpa jo mAnasika vyApAra hotA hai usakA nAma mati hai / tathA gRhIta artha ke pariccheda pUrvaka jo viziSTa kSayopazama hotA hai aura usa kSayopazama se jo upayoga vizeSa hotA hai usakA nAma buddhi vijJAna hai / (karitA) isa vicAra karake ( dhAriNIM devI tAhi jAva hiyaya palhAyaNijjAhiM mitramahuravidyArthI. (oginhittA) sAmAnya vidyArathI arthAvagrahajJAna bhejavyA pachI (IhaM patrisaha) te sahA paryAyAyana tara alibhuNa thatA DijJAnabhAM praviSTa thayA, arthAt te bhaDDA svabhanu thiMtana tego ghaDA jJAnavaDe yu. (patrisittA appaNI sAbhAvieNaM mapuSvaNaM buddhiviSNANe NaM tassa sumiNassa pratthoggahaM karei) ddiijnyaanvaDe jyAre teoe te mahAsvama viSe vicAra karI lIdhA tyAre pharI potAnI sahaja matipUrvaka buddhi vijJAnavaDe te mahAsvapnanA aneA nirNaya karyo. sUkSma dharmAMnI AlAcanArUpe je mAnasika vyApAra hoya che, te mati che. temaja grahaNa karAyelA arthanA paricchedapUrvaka je viziSTa kSayApazama thAya che, ane te kSayApazamavaDe je upayoga vizeSa hoya che te buddhivijJAna che. (karitA) bhArIte viyArIne (dhAriNIM devIM tAhi jAva hiyayapahAyaNijAhiM miumahuraribhiya gaMbhIrasassirIyAhiM
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 104 jJAtAdharmakathAsUtre mitatvena zrutisukhadAbhiH ribhitAbhiH = madhurasvarAlApanena saMgItasadRzAbhiH gambhIrAbhiH arthagauravavatIbhiH sa zrIkAbhiH =zobhAsampannAbhiH 'vaggUhi' vAgbhiH 'aNuvRhemANe 2' anuvRMhayan 2 muhurmuhuH prazaMsayana utsAhayannityarthaH evaM vakSyamANaprakAreNa zravAdIt, tadevAha - he devANupriye ! udAraHkhalu tvayA svamodRSTaH, kalyANa: khalu tvayA he devAnupriye ! svapno dRSTaH, evaM zivaH = nirupadravaH sukharUpa ityarthaH, dhanyaH =prazaMsanIyaH, mAGgalyaH = maGgalamayaH, sazrIkaH = zobhAsaMpannaH khalu ribhiyagaMbhIra sassirIyAhiM kahiM zraNuvRhemANe2 evaM vayAsI) rAjAne dhAriNI devI kI iSTa Adi vizeSaNoMvAlI vANI dvArA bArara prazaMsA kii| yahAM jo 'yAvat' pada AyA hai usase 'iDAhiM kaMtAhiM piyAhiM maNunAhi, maNAmAhiM, urAlAhi kallANAhiMsivAhi, dhannAhi, maMgallAhiM, sassirIyAhiM,' itane aura pIche ke pAThakA saMgraha huA hai / ina padoM kA artha 7veM sUtrakI vyAkhyA meM kiyA jA cukA hai / rAjAne jisa vANI dvArA rAnI kI prazaMsA kI thI vaha pUrvokta vizeSaNoM vAlI hone ke sAtha2 sukomala varNa tathA padoM se yukta hone ke kAraNa zrutisukhad madhurambara aura AlApavAlI hone ke kAraNa saMgIta sadRza evaM artha gauravavAlI hone ke kAraNa sabhIka - zobhA saMpanna thI / bAra bAra prazaMsA karanA athavA utsAhita karanA yaha 'aNubUhemANe' pada kA artha hai / rAjAne kahA ( urAle tume devApie sutriNe diDe) he devAnu priye ? tumane bahuna hI udAra svapna dekhA hai / (kallANeNaM tume devANuppie sumiNe diDe sivaM gRhi aNuvRmANe 2 evaM kyAsI) zabda dhAriNIhevInA chaSTa vagere vizeSavANI vANI vaDe vAraMvAra vamAzu yo ahIM ne 'yAvat' yaha nyAvyu che, tenAthI "iTTAhiM, kaMtAhi, piyAhiM, maNunnAhiM, maNAmAhi, urAlAhiM, kallANArhi, sivAhiM, dhannAhiM maMgalAhi, sassiriyAhiM" mATo vadhArAno pAchaNanA pAhano saMgraha thayA che. A padonA artha sAtamAM sUtranI vyAkhyAmAM karavAmAM AvyA che. tyAMthI jANI levA joIe. je vANIvaDe rAjAe rANInAM vakhANa karyAM hatAM, te pUrva kahelAM vizeSaNAthI yukata hevAnI sAthesAthe te sukeAmaLa vaNu tathA padavALI hovAne kAraNe, karNa sukhada madhurasvara ane AlApavALI hAvAne kAraNe, saMgItanI jema ane artha gauravavatI hAvA badala zAlA-sapanna hatI. vAraMvAra vakhANa karavA athavA te utsAhita khu' "aNu bUhe mANe" yevo yA pahano artha hai. rAntaye udhu(urANaM tu devANupae sumiNe diTThe) he devAnu priye ! teM bahuja AzcaryakAraka svapnale che. (kallANe NaM tume devANuppie sumiNe diDe sivaM dhanne, maMgale, For Private and Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA su. 8 svapnaphalanirUpaNam 105 tvayA he devAnupriye / stramodRSTaH, tathA 'AroggavRddhi dIhAuyakalANa maMgalakArae ' ArogyatuSTi dIrghAyuSka kalyANamAGgalyakArakaH- ArogyaM=nairujyaM, tuSTiH = santoSaH dIrghAyuSkaM = cirajIvanakAlaH, kalyANaM=zubhaM, mAGgalyaM = maGgalamayam eteSAM kArakaH = utpAdako'yaM svataH he devi ! svayA dRSTaH tena kAraNena vipulasaMpattilakSaNa arthalAbhaste=tava he devAnumiye / putralAbhaste devAnumiye / rAjyalAbhaH, bhogasaukhyalAbhaH bhogaH zabdAdiviSayaH, saukhyam = iSTa zabdAdiprAptijanitasukham, etayorlAbhaste bhaviSyati he devAnumiye ! | evam asya svapnasya prabhAveNa khalu = nizcayena tvaM 'navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM' navasu mAsesu bahupratipUrNeSu = pUrNatayA saMpanneSu 'addhaTTahmANaM' arddhASTameSu = arddhamaSTamaM yeSu tAni-aSTamAni teSu sArddha saptasu 'iMdiyANaM' rAtrinduitreSu 'viikaMtANaM' vyatikrAnteSu = vyatIteSu - sArddhasaptarAjyadhikeSu navasu mAseSu paripUrNe satsu - ityarthaH, atra saptamyarthe SaSThI prAkRtatvAt, adhanne, maMgalle sassirIe NaM tume devANupie sumiNe diTThe) he devAnu priye ! tumane bahuta acchA zubha pariNAmajanaka svapna dekhA hai / bahuta acchA sukharUpa, bahuta adhika prazaMsanIya, atyanta maMgalamaya tathA atizaya zobhA saMpanna svapna he devAnupriye devi ? tumane dekhA hai| ( AroggatudvidIhAusa kallANamaMgala kAraeNaM tume devI sumiNe dihe ) devI? jo svapna tumane dekhA hai vaha Arogya sUcaka, santoSaprada, dIrgha Ayu kAraka, zubhadAyaka, tathA maMgala dAtA dekhA hai| (asthalAbho te devANuppie, putalAbho te devANuppie ? rajjalAbho, bhogasokkhalAbho te devANuppie) he devAnupriye ? yaha dekhA huA svapna vipula saMpattirUpa arthalAbha, putralAbha rAjyalAbha, bhoga tathA saukhyalAbha tumheM hogA isakA sUcaka hai | ( evaM khalu tumaM devANuppie navahaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM zramANaM ya rAI diyANaM sassieNa tume devANuppie sumiNe diTThe) te atizaya zubha pariNAma yAcanA3 bahu ja sArU' sukharUpa, atyaMta vakhANavA yogya, khUbaja maMgaLamaya temaja khUbaja zolAyukta he hevAnu priye ! yA svapna yuM 9. ( AroggatuTThidohAuya kallANamaMgalakAraNa tume devI sumiNe diTThe) he devi ! tame ne svapna leyu che te ArAgyane sUcavanAra, sa MtASa ApanAra, AyuSya vadhAranAra, zubhadAyaka temaja magalaarii che. (atthalAbho te devANuppie, putalAbho te devANupie! rajjAbho, bhosokkhalAbho te devANuppie) he devAnupriye ! te leyesAM yA svapnathI puSkaLa sa pattirUpa a lAbha, putralAbha, rAjyalAbha, bhAga tathA saukhya lAbha tamane thaze-ma adhAnu N sUyaJj mA svAna che. (evaM khalu tumaM devANuppie navahaM masANaM bahu 14 For Private and Personal Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 106 zAtAdhama kathAGgasUtre smAkaM 'kulake' kulaketuM kulasya keturiva ketustaM kuladhvajaM-yazaH kIrtyA dinA ketuva dUrato'pi prasiddhatvAt adbhutakAryakAritvAcca vaMzapatAkAvadullasantam, 'kuladIvaM' kuladIpaM-kulasya dIpa iva dIpaH 'kulakramAgata mahatvaprakAzakatvAt, taM kuloghotakam, asya 'kuladvIpaH' ityapi chAyA, tatra kulasya dvIpa iva dvIpaH AdhArakatvAt, 'kulapavvayaM' kulaparvata-kulasya sthirAzrayatvAt, parairaparibhavanIyatvAcca parvata itra parvatastam, kulavaDiMsayaM' kulAvataMsakaM-kulamukuTarUpaM sarvazreSThatvAt, 'kulatilagaM' kulatilaka kulasya zobhA''dhAyakatvAttilakarUpam, kulakittikaraM' kulakIrti karaM-kulasya kIrtiH prakhyAtistasyAH karaH, yasya janmanA kulasya khyAtibhavati tam, 'kulavittikaraM' kulavRttikara-kulamya vRttiH maryAMdA tasyAHkarastam, 'kula gaMdikaraM' kulanandikaraM kulasya nandiA dhanadhAnyAdi vRddhiH, tasyAH karastam, 'kulajasakara'-kula yazaskara-kulasya yazaH sarvadikprasiddhistasya karastam, 'kulAdhAraM' kulAdhAraM sakalakulajanasyAdhArabhUtam, 'kulapAyavaM' kulapAdapam AzrayaNIyaprANigaNopakAritvena vRkSatulyam 'kulavivaddhaNakaraM' lavivarddhanakara-kulonnaviikkaMtANaM) isa taraha he devAnupiye devi ? isa dekhe hue svapna ke prabhAva se niyamataH sADhesAta rAtri adhika nava mAsa vyatIta hone para (amhaMkulakeuM) hamAre kulakA keturUpa (kuladIvaM) kulakA dIpaka svarUpa, (kulapavvayaM) kula kA parvata svarUpa, (kulavaDiMsaya) kula kA AbhUSaNa svarUpa (kulatilaka) kula kA tilaka svarUpa, (kulakittikaraM) kula kI kIrti kAraka, (kulavittikaraM) kula kI maryAdA kAraka (kulaNaMdikara) kula meM dhana dhAnyAdi ko vRddhikAraka (kulajasakara) kula kI sarva dizAoM masiddhikAraka (kulAdhAraM) kulakA AdhArabhUta (kulapAyavaM] kula kA pAdapa (vRkSa) svarUpa (kulavivaddhaNa karaM) kula kI unnati kAraka, (sukumAla pANipAyaM jAvadArayaM payAhisi) aisA komala kara aura caraNavAle putra ko tuma paDipuNNANaM addhamANa ya rAiMdiyANaM viikatANaM) mevI rIte devAnupriye ! joyelA A sthAnanA prabhAvathI niyamapUrvaka nava mAsa upara sADA sAta zatri pasAra thatAM (amhakulake) mbhaa| ganI 035 (kuladI) gahI54 2535, (kulapavvayaM) pujanA pata 2135 (kulara DisayaM) puNanA sAmUSaNa sva35 (kulatilaka) - tima 2135 (kulakortikara) OMAne prasiddhi 5mAunA2, (kularittikara) maahii4|24, (kulaNaM deeNaM) mA dhanadhAnya vagairenI vRddhi 42nAra (kulajasakara) A hizAsabhA duganA yaza ApanA2, (kalodhAra) mujAnA AdhA235, (kulapAyavaM) mugane bhATe uttama vRkSa 2135, (kulavivaddhaNakara) sugane pragatinA paMthe honA2, (sukulamAlapANipAyaM jova dArayaM payAhisi) sevA suama ddaapaavaa|| putrane For Private and Personal Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 109 anagAradharmAmRtavarSiNITIkA, sU 8 svapnaphalanirUpaNam tikArakam, sukumAlapANipAya' sukumArapANipAda komalakaracaraNam 'jAva' yAvat-yAvacchabdena 'ahInapazcandriyazarIraM, lakSaNavyaJjanaguNopapetaM, mAnonmAnapramANapatipUrNasujAtasaGgisundarAGgaM zazisaumyAkAraM, kAntaM, priyadarzanaM, surUpam etAdRzaM 'dAragaM' dArakaM-putraM 'payAhisi' tvaM prajaniSyasi, idameva svamasyAsya phalamavehIti bhAvaH / punaH kim ? ityAha-'se vi ya' ityAdi, so'pi ca khalu janma do gii| putra ko jo kula ke turUpa kahA gayA hai usakA tAtparya yaha hai ki jisa prakAra dhvajA dura2 taka dikhalAI detI hai usI prakAra yaha putra bhI apane yaza aura kIrti dvArA dura2 taka janatA meM prasiddha hogaa| athavA jisa prakAra vaMzaparaMparAgata patAkA phaharAtI rahatI hai usI prakAra yaha bhI adbhuta kArya kArI hone se apane kula meM camakatA rhegaa| dIpaka kI upamA dene kA yaha prayojana hai ki jaise dIpaka ghaTapaTAdika padArthoM kA prakAzaka hotA hai usI taraha yaha bhI kulakrama se Aye hue mahattva kA prakAzaka hogaa| athavA 'kuladIpa' kI chAyA kuladIpa bhI ho sakatI hai| isakA bhAva yaha hotA hai ki jisa prakAra dvIpa janatA kA AdhArabhUta hotA hai usI taraha yaha bhI apane kula kA eka AdhArabhUta hogaa| parvata kI upamA isameM isaliye ghaTita hotI hai ki jisa prakAraparvata eka sthira Azraya mAnA jAtA hai aura vaha baDIra AMdhI ke jhakoroM se bhI aparibhavinIya hotA haiN| usI prakAra yaha putra bhI apane kula kA eka sthirabhUta bhUta Azraya hogA aura anya vyaktiyoM je kuLanI dhajA (keta) rUpe kahevAmAM AvyuM che, tenuM tAtparya e che ke jema dhajA bahu dUra sudhI jovAmAM Ave che, temaja A putra paNa temanA yaza ane kIti vaDe bahu dUra sudhI prajAmAM prasiddhi pAmaze. athavA jema vaMza paraMparAgata patAkA laherAtI rahe che, tema ja A paNa avanavA kAryo karanAra hovAthI pitAnA kuLamAM prakAzita raheze. dIpakanI upamA ApavAno A Azaya che ke jema dIpaka ghaTapaTI vagere padArthone prakAzaka hoya che, temaja A paNa kuLakrame Avela "mahatvane prakAzaka thaze. athavA "kuladIpa'nI chAyA (mIje artha) kuladvIpa paNa thaI zake che. ene Azaya A pramANe che ke jema dvIpa (beTa) samAjane AdhAra hoya che, temaja A paNa pitAnA kuLane eka AdhAra thaze. parvatanI upamA ene eTalA mATe ApavAmAM AvI che ke jema parvata eka sthira (aDaga) Azraya (AdhAra) manAya che ane te bhayaMkara vAvA jhoDAnA AghAtathI paNa ajeya hoya che temaja A For Private and Personal Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharma kathAsUtra 108 dvArA yaha aparibhavanIya hogaa| mukuTa yA AbhUSaNa kI upamA dene kA bhAva yaha hai ki jaise mukuTa AbhUSaNa sarva zreSTha mAne jAte haiM vaise hI yaha putra bhI apane kulameM kharvazreSTha mAnA jAvegA / tilaka kI upamA ise isaliye dI gaI hai ki jisa prakAra mastaka kI zobhA tilaka se hotI hai usI prakAra yaha bhI apane kula kI zobhA kAraka banegA / isake janma se kula kI kIrti - khyAti hogI isaliye ise sUtrakArane kulakIrtikara kahA hai| kula kI maryAdA kAraka hone se yaha kulavRtti kara rUpa se prakaTa kiyA gayA hai / dhana dhAnyAdi kI yaha kulameM vRddhi karane vAlA hogA ataH ise kula naMdirUpa kahA gayA hai / sarva dizAoM meM apane kula kI prasiddhi karane vAlA banegA isaliye isako kulajasakara kahA hai / samasta kulajano kA yaha AdhAra bhUta hogA ataH kulAdhAra, tathA AzrayaNIya prANijanoM kA upakAraka hone se kula pAdaparUpa kahA gayA hai / 'yAvat' zabda AyA hai usase isa pATha kA saMgraha huA hai - 'ahInapaMcendriyazarIraM, lakSaNa vyaMjanaguNopapetaM, mAnonmAna pramANapratipUrNasujAtasarvAGga zazisaumyAkAraM, kAntaM, priyadarzanaM, surUpam' ina samasta padoM kA vyAkhyA abhayakumAra ke varNana karane vAle caturtha sUtra meM kI cukI hai| isa prakAra rAjAne rAnI ko samajhAte hue kahA ki he devi ? yahI isa dRSTa svapna putra paNa peAtAnA kuLanA eka sthira Azraya anaze ane bIjA mANasA vaDe A ajeya thaze. mukuTa athavA AbhUSaNanI upamA ApavAnA Azaya A pramANe che ke jema mukuTa athavA AbhUSaNa sarvottama manAya che, temaja A putra paNa potAnA kuLamAM sattama manAze. tilakanI upamA ene eTalA mATe apAI che ke jema mAthAnI zobhA tilakathI thAya che temaja A putra paNa potAnA kuLane zeAbhAvanAra thaze. enA janmathI kuLa yazasvI banaze eTalA mATe sUtrakAre ene 'kuLakIti kara' kahyo che. kuLanI e maryAdA karanAra hAvAthI e kuLavRttirUpe batAvavAmAM AvyA che. A putra kuLamAM dhanadhAnya vagerenI vRddhi karanAra thaze. ethI ene kuLa nadIrUpa kahevAmAM AvyA che. badhI dizAomAM e potAnA kuLane prakhyAta karanAra banaze ethI ene 'kuLajasakara' kahyo che. adhAkuLanA mANasAnA e AdhAra thaze, ethI e kuLAdhAra tathA Azrita prANIjanAnA upakAraka hovAthI kuLapAdaparUpe kahevAmAM AvyA che, tethI A cAhano saMgraha thayo che:-- " aho napaMcendriyazarIraM lakSaNa vyaMjana guNopetaM mAnonmAnapramANamatipUrNa sujAtasarvAGgasundarAGgaM zazisaumpAkAra, kAntaM, priyadarzana, surarUpam" / A adhAM honI vyAcyA abhayakumAranA varNuna prasaMge cothA sUtramAM karavAmAM AvI che. tyAMthI jANI levuM A pramANe rAjAe rANIne sama For Private and Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - anagAradharmAmRtavarSiNITIkA sU 8 svapnaphalanirUpaNam 101 dArakaH asau putraH 'ummukkabAlabhAve' unmuktabAlabhAvaH zaizavavayaso bahirbhUtaH 'viNNAyapariNayamette' vijJAtapariNatamAtra:-vijJAtA-parizIlitA pariNatamAtrA kalAdiSu paripakvadazA yasya sa tathoktaH, 'jovvaNagamaNuppatta' yauvanakamanupAta: =adhigatayauvanaH 'mare' zUraH dAnazIlatvAta, pratijJApAlakatvAt, zaraNAgatarakSakatvAcca sarvavijayI, 'vIre' vIraH sAmAdau parAkramazIlaH vikate' vikrAntaH -svabhujabalena parabalavijetA, 'vitthiNNaviulabalavAhaNe' vistIrNavipulabala. vAhanaH vistIrNe-vistArayukta vipule pracure balavAhane-balaM ca-padAtyAdi sainyaM vAhanaM ca-rathazakaTAdikaM te yasya sa tathoktaH, 'rajjavaI' rAjyapatiH anekarAjyAdhipatiH rAjAbhaviSyati 'taM' tat-tasmAtkAraNAt he devi| tvayA udAraH khalu svamo dRSTaH, yAvat-kalyANaH, zivaH, dhanyaH, mAGgalyaH, sazrIkaH, ArogyatuSTidIrghAyuSkakalyANamAGgalyakArakaH khalu tvayA he devi | svapno dRSTaH, 'itikaTu' kA phala tuma samajho / (se viyaNaM dArae ummukkapAlabhAve vinnAyapariNayamette) jaba tumhArA yaha putra bAlyAvasthA se bahibhUta hogA to kalAdikAM meM paripakvadazA kA parizIlana karanevAlA hogA aura (jovaNagamaNupatte) yauvana avasthAko prApta kara dAnazIla, pratijJApAlaka, tathA zaraNAgatoM kI rakSA karane vAlA hone ke kAraNa (mare) sarva vijayI hogA (vIre) saMgrAma Adi meM parAkramazIla hogA (vikkaMte) svabhujabala se parabala kA vijetA hogaa| (vitthiNNaviulabalavAhaNe) vistIrNa vipulabala-padAti Adi sainya -vAhana-rathazakaTa Adi-bolA hogA / (rajabaI rAyA bhavissai) tathA aneka rAjyoM kA adhipati rAjA hogaa| (taM urAleNaM tumedevI-sumiNe diTe ttikaTu 2 aNuvhei) isaliye he devi ? tumane bahuta udAra Adi jAvatAM kahyuM ke he devi ! A joyelA svapnanuM phaLa tamAre A rIte ja samajavuM, (se vi ya NaM dArae ummukkabAlabhAve vinnAyapariNayamette) 3 tmaa2|| 2 // putra jaizavakALa vaTAvI leze tyAre kaLA vageremAM paripakava thaIne temanuM parizIlana karanAra tharI, mane (joyaNagamaNuppatte) yuvAvasthAmA hAna, zIkha, pratijJAnA2, tathA zaraNa gAvedAnI 2kSA 42nA2 vAthI (sUre) sa vioyI thaze, (vIre) yuddhapaNe2mA parAbhI thaze. (vikkate), pAtAnA mAya 43 zatru mano vi thaze. (vitthiANaviulabalavAhaNe) vistA vigen-pAya vagere sainya, pAna252548 kore-vANI thaze. (rajjabaI rAyA bhavissai) tathA adhipati35 te 2mane samAna 20 thaze. (taM urAleNaM tume devI sumiNe diDhe zikaI bhuno 2 For Private and Personal Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 110 zAtAdharma kathAGgasUtre itikRtvA ityuktvA 'bhujjo bhujjo aNubUhei' bhUyo bhUyo'nuvhayati-svamaphalavarNanapUrvakaM punaH punaH prazaMsayati ||muu0 8 // mUlam-taeNaM sA dhAriNI devI seNieNaM rannA evaMvuttA samANI haTTatuTro jAva hiyayA karayalapariggahiyaM jAva aMjali kaTu evaM vayAsI-evameyaM devaannuppiyaa| tahameyaM devANuppiyA / avita. hameyaM devANuppiyA!, asaMdiddhameyaM devANuppiyA! icchiyameyaM devA. NuppiyA / paDicchiyameyaM devaannupiyaa| sacceNaM esamajhe ja Na tubbhe vadaha tti kaTu taM sumiNaM sammaM paDicchai, paDicchittA seNieNaranno abbhaNuNNAyA samANI NANAmaNikaNagarayaNabhatticittAo bhadAsaNAo abbhuTei, abbhuTTittA jeNeva sae sayaNijje teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sayaMsi sayaNijjasi nisIyai, nisIittA evaM vayAsI mA me se uttame pahANe maMgallemiNe annehi pAvasumiNehi paDihamihitti kaTu devayagurujaNasaMvaddhAhiM pasatthAhiM dhammiyAhi kahAhi sumiNajAgarayaM paDijAgaramANI viharai ||suu0 9 // TIkA-'taeNaM sA' ityAdi / 'taeNaM' tataH khalu tadanu sAdhAriNIdevIrAjJI zreNi kena rAjJA evam pUrvoktarItyA uktA kathitA satI 'haTTA' hRSTavizeSaNoM vAlA yaha svapna dekhA hai| aisA kahakara rAjAne svapnaphala varNanapUrvaka rAnI kI bAra 2 prazaMsA kii| mUtra 8 // taeNaM sA dhAriNI devI ityAdi TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (sA dhAriNIdevI) usa dhAriNIdevIne(seNieNaM rannA evaM vuttA samANI) jaba zreNika rAjAne usase pUrvoktarUpa se aNucUhei) bhATe he vi! tabhe. '2' vagere vizeSaNathI yuta svana neyu che. Ama kahIne rAjAe svapna phaLanuM varNana karatAM rANInAM vAraMvAra vakhANa karyA. sUtra 8 taeNaM sA dhAriNI devI ityAdi -(taeNaM) tyA2054 (pA dhAriNI devI) dhAriNI hevAye-(seNieNaM rannA evaM vuttA samAgI)-nyAre zreNui naye tene pUrvata 33 mA pramANe dhuM tyAre For Private and Personal Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TokA. sU, 9 svapnaphalarakSaNopAyanirUpaNam 111 tuSTA yAvat-harSavaza visarpahRdayA 'karayalapariggahiya' karatalaparigRhotaM-karatalAbhyAM saMpuTokRtaM 'jAva' yAvat-zira Avarta mastake aJjali-hastasaMyojana kRtvA evamavAdIta-itthamuktavatI-he devAnupiyAH ! 'evameyaM' evametat-etatsvapnaphalaM evameva yathAbhavatoktaM tattathaiva, 'tahameyaM' tathyametat satyametatsvAnaphalam, 'avitahameyaM' avitathametat nAnRtametat sarvathA satyamityarthaH 'asaMdiddhameyaM' asandigdhametat sandeharahitametat-atra svapnaphale na saMzayalezo'pIti bhAvaH, 'icchiyameyaM' IpsitametatvAJchanIyametat 'paDicchiyameyaM' pratIpsitametataisA kahA taba (hatuTThAjAvahi yayA) harSita-hRdayavAlI hokara (pariggahiyaM jAva aMjaliM ka1) donoM hAthoM kI aMjali banAkara aura unheM mastaka para rakhakara-arthAt namaskAra kara (evaM kyAsI) aisA kahA / (haTatuTThA) jAva hiyayA) yahAM jo yaha "yAvat" pada AyA haiM vaha isa "cittamANaMdiyA pIimaNa paramasomaNassiyA harisavasavisappamANahiyayA" pATakA saMgrAhaka hai / ina padoMkA artha isI adhyayana ke 7 ve sUtrakI vyAkhyA meM likhA jA cukA hai| isI taraha "karatalapariggahiyaM jAva" yahAM jo yaha yAvat pada AyA hai sirasAvattaM matthae" ina do padokA AmarSaka hai / (evameyaM devANuppiyA: he devAnupiya ? Apane jaisA svapna kA-phala kahA hai vaha vaisA hI hai| (tahameyaM devANuppiyA avitahameyaM devANuppiyA) he devAnupiya-Apake dvArA prakAzita-kiyA gayA svapnakA phala bilakula satya hai isa meM kisI bhI prakArakI vitathatA-asatyatA-nahIM hai| [asaMdiddhameyaM devANuppiyA] he devAnupriya ! Apane jo svapnakA phala kahA hai usameM he devAnupriya (hatuhA jAva hiyayA) prasanna yavANI thane (karayalapariggahiyaM jAva aMjali ka.) manne hAthonI si manAvIna bhane tene bharata 52 sADInamarthAta nabhana zana-evaM bayAsI] 2 pramANe 4thu. [hatuTTA jAva hiyayA mahI yAvatU' 56 mAvyu cha, te "cittamANadiyA pIimaNaparaNasomaNastiyA harisavasanisappamANa hiyyaa|" mA 54nA sA che. 2. pahAnI artha 7 // sUtranI vyAyAmA samAyo cha. mAzate / "karatala parigahiyaM nAva" mahI yAvatU 54 mAvyu cha. te "sirasAvattaM matthae" mA me pahAnI bhAbha54 cha. (evameyaM devANuppiyA) hevAnupriya! to snAyu cha, te tabhancha. (tahameyaM devANuppiyA abitahameyaM devANuppiyAM) hevAnupriya ! matApekSA svpnanuM phaLa ekadama sAcuM che, emAM koIpaNa jAtanI vitathatA-asatyatA-nathI. (asaMdiddhameyaM devANuppiyA) hevAnupriya ! tabhene 21nanu 3 mA cha temA ra hevAnupriya ! saMzayanI // 2 chi2| nathI. (icchiyameyaM devANupiyA) For Private and Personal Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 112 jJAtAdharmakathAGgasUtre vizeSato vayametat 'icchayapaDipa' Ipsita-pratIpsitametat sarvathA vAJchanIyametat 'jaM NaM tubbhe vadaha' yatkhalu yUyaM vadatha, 'iti kaTTu ' iti kRtvA = ityukattvA sA taM svapnaM 'sammaM' paDicchai' samyak pratIcchati = IpsitatayA svIkaroti pratiSya= svIkRtya zreNikena rAjJA 'abbhaNunnAyA samANI' abhyanujJAtA satI= AjJaptAsatI patinidezamAdAyetyarthaH, 'nANAmaNikaNagarayaNabhatticittAo maddAsa nAnAmaNikanakaratnabhakticitrAda=nAnAvidhamaNikanakaratnaracanA citri tAd bhadrAsanAt 'an' abhyuttiSThati, abhyutthAya yatraitra svIyaM zayanIyaM = nijA zayyA tatraivopAgacchati, upAgatya svakIye zayanIye 'nisIyai' niSIdati = upavizati, niSadya = upavizya evamavAdIta = vakSyamANaprakAreNa svamanasyuktavatIsaMzayakA leza bhI nahIM hai / ( icchiyameyaM devANupiyA) he devAnupriya ! yaha svapna phala vAJchinIya hai / [paDicchiyameyaM dezaNupiyA] he devazanupriya / yaha vizeSarUpa se vAJchanIya hai / ( sacceNaM esamaTThe jaM NaM tubbhe badaha ttikahu taM sumiNaM sammaM paDicchara ) nAtha - jo bAta Apa kaha rahe hai vaha sarvathA satya hai aisA kahakara vaha rAnI mujhe sarvottama svapna AyA haiisa bAta ko svIkAra karatI hai (par3icchittA seNieNaM rannA anbhaNuSNAyA samANI) svIkAra karake phira vaha zreNika rAjA se AjJApita hokara ( NANAmaNikaNagara yaNabhatticinAo bhaddAsaNAo ) usa aneka vidhamaNi, phanaka evaMratnoMkI racanA se vicitra bane hue bhadrAsana se (abbhuTThei ) uThI- aura (abbhuTTiyA) uThakara (jeNeva sae sayaNijje teNeva uvAgacchaI) uThakara jahAM apanI zayyA thI vahA~ para gaI / ( uvAgacchattA sasi sayaNijjaMsi nisIyai) jAkara vaha apanI usa zayyA para baiTha gaI / [ nisIhe hevAnupriya ! yA svapnanu jarichanIya che. (paDicchiyameyaM devANuppiyA) he devAnupriya ! zmA savizeSa3ye chinIya che. ( sacceNaM esamaTThe jaMNaM tubhe vadahatti kaTTu taM sumiNaM sammaM paDicchai) he nAtha ! ne bAta tame uhI rahyA ch| te ekadama sAcI che, Ama kahIne rANIe peAte joyeluM svapna sAcuM che, e vAta svIre che. (paDicchittA seNievaM rannA anbhaNugNAyA samANI) svIara urIne te zreNi zanna pAse AjJA sardhane ( NANA maNikaNagarayaNa bhatti cittAo bhAsaNAo) ne prAranA bhaNi suvarNa bhane ratnanI rathanAthI vibhitra lAgatA "drAsana uparathI (abbhuTTei) alI tha, mane (ambhuTTittA) alI thAne ( jeNeva sae sayaNijje teNeva uvAgacchaI) nyAM potAnI zayyA hutI tyAM gaI. ( uvAgacchittA sarAMsi saryANajjaMsi nisIyai) ne te potAnI zayyA upara mesI gaI. (nisI For Private and Personal Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. sU. 9 svapnaphalarakSaNopAyanirUpaNam me=mama saH asau uttamaH zreSThaH, pradhAnaH pravaraH, mAGgalyaH maGgalamayaH svapnaH 'aNNehiM' anyaiH etatsvapnabhinnaiH pAvasumiNehiM pApasvapnaiH azubhaphalajanakaiH svapnaiH 'mA paDihamihi' mA pratihanyeta-pratihato na bhavet, parasvapnena pUrvasvapno viphalo bhavatIti svapnazAstram, uktazca 'iSTaMdRSTvA svapnaM, na supyate prApyate phalaM tasya / neyA nizA sudhIbhi-rahaMdgurudharma saMstavataH // 1 // iti / 'itika Tu' iti kRtvA iti svamanasi vicArya 'devayagurujaNasaMbaddhAhi' daivatagurujana saMbaddhAbhiH=devasambandhinIbhiH, gurujanasambandhinIbhizca 'pasatthAhiM' prazastA. bhiH uttamAbhiH, 'dhammiyAhi' dhArmikAbhiH dharmayuktAbhiH 'kahAhiM' kathAbhiH= tannAmoccAraNa-tadguNotkInana-taccaritra vaNanAdirUpa vacanapaddhatibhiH, tathAhiittA evaM vayAsI) baiThakara usane apane manameM aisA kahA-(mA me se uttame pahANe maMgalle sumiNe annehiM yAva mumiNehiM paDihamihitti kaTu) merA yaha uttama pradhAna maMgalamaya svapna anya kinhiM pApa svapnoM se-azubhaphalajanaka svapnoM se-pratihata na ho jAve aisA citta meM cintavanakara (devayagurujaNasaMbaddhAhiM pasatyAhiM dhammiyAhiM-kahAhi) vaha deva. saMbandhi gurujana saMbandhi kathAoM tathA prazasta dharma yukta kathAoMdvArA (sumiNaM jAgariyaM paDijAgaramANIviharai) svapna saMrakSaNa ke nimitta nidrA ko nivAraNa karatI huI jAgatI rhii| vaha phira nahIM soI aisA jo kahA hai-usakA kAraNa yaha hai ki pUrvadRpTa zubha svapna sojAne para yadi azubha svapna A jAtA hai to viphala hojAtA hai| svapna zAstrameM aisA hI kahA hai-iSTa mvana ko dekhakara yadi prANI nahIM sotA hai to vaha ittA evaM kyAsI) mesIna te pAtAnA manamA Ama dhu-(mA me se uttame pahANe maMgalle sumiNe annehiM jAva mumiNehi paDihamihitti kachu) bhA3 // uttama, pradhAna, maMgaLakArI svapna bIjA keI pApa svavaDe-azubha phaLa ApanAra 21 nova-pratihata na 24 taya bhanamA yAma thitana zana (devayagurujaNasaMbadvAhi paganyAhiM dhammiyAhi kahAhiM) te devatA samI, zu204na samadhI 4thaa| tabhA prazasta dhamAdhI thaa| 13 (sumiNaM jAgariyaM paDijAgaramANI viharai) svapna saMrakSaNane mATe nidrAnuM nivAraNa karatAM jAgatI rahI. te pachI nidrAvaza thaI nahatI" Ama je kahevAmAM AvyuM che, tenuM kAraNa e che ke,-pUrve sArUM svama joyA pachI nidrAvaza thatAM azubha svapna Ave te zubha svapnanuM phaLa niSphaLa nIvaDe che. svama zAstramAM ema ja kahyuM che. ke je Icchita svapna jevA pachI mANasa nidrAvaza For Private and Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 114 zAtAdharmakathAGgasUtre devakathA"dANAiaMtarAyA, paMca Na jassatthi haasriarii| mayaM taheva ya sogo, tamahaM saraNaM pavajAmi // 1 // jassa na hoi dugucchA kAmo micchattameva mannANaM / dhammassa satthavAI, tamahaM saraNaM pavajAmi // 2 // avirai nidA rAgo, doso eehi vippamukko jo| ahidevaM arihaMtaM, tamahaM saraNaM pavajjAmi // 3 // ityAdi / usakA phala prApta kara letA hai| ataHavaziSTa rAtri ko vyatIta karane ke liye buddhimAnoM kA kartavya hai ki ve ahaMta deva guru aura dharma kI kathA karate rheN| devAdikathA viSayaka jo ye gAthAe~ likhI hai unakA bhAvArtha isa prakAra hai- jo pAMca dAnAdika antarAyoM se rahita hai hAsya rati arati evaM bhaya tathA zoka jinase sadA ke liye dUra ho gaye haiM aise deva kI maiM zaraNa letA huuN| // 1 // jise kisI bhI sAMsArika padArtha ke prati dugaMchA nahIM hotI hai kAma tathA mithyAtva jinake vilIna ho gayA hai jo dharma kA mArthavAha pAra karAne vAlA haiM aise devakI maiMzaraNa letA huuN| // 2 // avirati nidrA, rAga tathA dveSa se jo vipramukta haiM-tathA cAra ghAtiyA karma jinhoMne naSTa kara diye haiM aise deva kI maiM zaraNa letA huuN|-||3|| ityAdi thato nathI te tenuM phaLa te meLave che. mATe samaju mANasee ahaMtu guru ane dharmanI kathA karatA rahevuM joIe. deva vagerenI kathA viSe je gAthAo lakhI che, tene bhAvArtha A pramANe che ke je dAna vagere pAMca antarAthI hita che, hAsya, rati, arani ane bhaya temaja zika jenAthI hamezAne mATe judA thaI gayA che, evA devane huM zaraNe jAuM chuM. ll jene keIpaNa sAMsArika padArtha tarapha durgA (ghaNA) thatI nathI. kAma ane mithyAtva jenAM nAza pAmyAM che. je dharmanA sArthavAha-pAra utAranAra-che, evA devane huM zaraNe jAuM chuM. mArA je avirati, nidrA, rAga, tathA zreSathI mukata che, ane cAra ghAti athavA karma jemaNe nAza karyo che. evA devane huM zaraNe jAuM chuM ItyAdi. For Private and Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 9 svapnaphalarakSaNopAyanirUpaNam 115 gurukathAjo garai mokkhamaggaM, havai samiigutti dhArao sNto| khaMto daMto cAI, saraNaM me so gurU hou // 1 // jayaNarTa muhapatti, sadoragaM baMdhae muhe niccaM / jo mukkarAgadoso, saraNaM me so gurU hou // 2 // paja siyatakamissiya, caNAi annaM ya moyagaM jo u / samabhAveNaM bhuMjai, saraNaM me so gurU hou // 3 // miyamANajIvarakkho,-vaesago dhammakamalamattaMDo / havaiya pAyavihArI, saraNaM me so gurU hou // 4 // jo dUsare prANiyoM ko mokSa ke mArga kA upadeza dete hai| pAMca samiti evaM tIna guptiyoM ko dhAraNa karate hai pratikUlatA hone para bhI jo sadA zAMta bhAva rakhate hai| aparAdhI jIne para bhI jisake hRdaya se sadA kSamA bhAva bahatA rahatA hai jo dAMta aura parigraha ke tyAgI hote haiM aise gurujanoM kI maiM zaraNa svIkAratA hUM // 1 // jIvoM kI jatanA ke liye jo sadA apane mukha para sadoraka mukhavastriko bAMdhe rahate haiM tathA kisI bhI jIva para jinake antaraMga meM rAga aura dveSa kA udaya nahIM hotA hai vahI mere parama guru haiM aura unhIM kI maiM zaraNa svIkAra karatA huuN| // 2 // jo paryuSita, tathA takramizrita canA Adi anna ko tathA modaka ko binA kisI bheda ke samabhAva se khAte hai ve hI mere guru haiM aura unhIM kI maiM zaraNa letA huuN| // 3 // je bIjA prANIone mokSamArgane upadeza Ape che, pAMca samiti ane ane traNa guptione je dhAraNa kare che, pratikULatA hovA chatAM je hamezAM zAMta bhAva rAkhe che, aparAdha karanAra jIvo pratye paNa jenA hRdayathI dararoja kSamAbhAva vaheto rahe che, je dAMta ane parigrahanA tyAgI hoya che, evA gurujanenI huM zaraNa va khu. // 1 // jenA rakSaNa mATe je dararoja pitAnA moM upara saderaka mukhavastrikA bAMdhIne rAkhe che, tathA keIpaNa jIva upara jenA hRdayamAM rAga ane dveSa utpanna thatA nathI, te ja mArA gurU che ane huM temane zaraNe jAuM chuM. pArA je paryASita, ane chAza mizrita caNa vagere anAja tathA mAdakane keIpaNa jAtanA bhedabhAva vagara samabhAvavaDe khAya che, te ja mArA gurU che, huM temane zaraNe jAuM chuM. AvA For Private and Personal Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharma kathAsUtre dharmakathA-- titthayareNuvaiTo, suddhadayAmayapattirUvo jo / havai ya suhapariNAmo, so dhammo asthi amhANaM // 1 // saggapavaggatAlaya-pugghADaNa kuMjiyA ya jo niccaM / vohIvIjaniyANaM, so dhammo atthi amhANaM // 2 // kiMbahuNA jaM jaM jo, icchai tassAkhilassa saMputto / jeNaM hevai samaMtA, so dhammo asthi amhANaM" __ityAdi rUpAbhirdevagurudharmasambandhikathAbhiH svapna jAgarikAM svapna saMrakSaNAya jAgarikA-nidrA nivAraNaM svapna jAgarikA tAM patijAgratI-kurvatI jAgradavasthAmanubhavantItyarthaH viharati avatiSThate // 10 9 // jo marate hue jIvoM kI rakSA karane kA sadA jIvoM ko upadeza dete rahate haiM tathA dharmarUpI kamala ko praphullita karane ke liye jo sUrya ke jaise hai, jo sadA paidala-pAMvoM se vihAra karate haiM ve hI mere liye zaraNa svarUpa hai| // 4 // dharmakathA-jo tIrthaMkaroM dvArA upadiSTa hai, zuddha dayA rUpa amRta kI pravRnirUpa hai-jisake sevana karane se jIvoM meM zubha pariNAmoM kA udaya hotA hai-vahI hamAro dharma hai| // 1 // svarga aura apavarga mokSa kI argalA ko udghATita karane ke liye jo kuzcikA svarUpa hai bodhirUpa bIja kA jo nidAna (kAraNa) hai-vahI hamArA dharma hai| // 2 // ___ adhika kyA kahA jAve-jIva jisa2 vastukI cAhanA karate haiM je maratA nI rakSA karavAne bIjA ne harahaMmeza upadeza ApatA rahe che, tathA dharmarUpI kamaLane khilavavA mATe je sUrya jevA che, je dararoja pagapALA vihAra kare che, te ja mArA gurU che, ane te ja mArA mATe zaraNarUpa che. prakA dharmakathA-je tIrthakare vaDe upadiSTa che, zuddha dayArUpa amRtanI pravRttirUpa che, jene sevavAthI prANIomAM zubha pariNAme udaya pAme che-te ja amAro dharma che. 1 svarga ane apavarga (mekSa)nI agalA (AgaLIyA)ne khelavA mATe je kucika svarUpa che, badhirUpa bIjanuM je nidAna (mULa kAraNa) che teja amAre dharma che. rA vadhAre zuM kahIe. jIva je je vastunI IcchA kare che, te badhI vastuo jenA prabhAvathI temane cAre bAjuthI maLe che, te ja emAre dharma che. palA For Private and Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 10upasthAnazAlAsajjIkara NAH nirUpaNam 117 mUlam-taeNaM seNie rAyA pahUsakAlasamayaMsi koDubiyapurise save sadAvittA evaM vayAsI - khippAmeva bho devANuppiyA ! trAhiriyaM uvaTTANasAlaM ajja savisesaM paramarammaM gaMdhodgasitasuiyasaMmajji ovalitaM paMcavannasarasa kurabhimukkapuSpha puMjokyArakaliyaM kAlAgarupavara kuMdaruba turukka dhUyaDajDAMta maghamata gaMdhu yAbhirAmaM sugaMdhavara gaMdhiyaM gaMdhavahiyaM kareha ya kAraveha ya karitA kAravittA ya aiyamANattiyaM paJcapi / taNaM te koTuMbiyapurisA seNieNaM rannA evaM kuttA samANA haTTA jAva paccaSpiNaMti / taeNaM seNie rAyA kalaM pAu ppabhAyAe rayaNIe phullappala kamalako malummiliyaMmi ahApaMDure pabhAe rattAsogapagAsakiMsuyasuyamuha guMjadvarAgabaMdhujIvagapArAvayacalaNanayaNaparahuya surattalaNajAsuyaNa kusuma jaliya jalaNa tavaNijakalasahiMgulayanigara ruvAi raMga rehantasassirIe divAgare ahakameNa udie tassa diNakaraparaMparAvayArapArami aMdhayAre bAlAtavakuMkumeNa khaiyavva jIvaloeloyaviANu AsavigasaMtavisadadaM siyaMmi loe kamachArasaMDabohara uTTiyaMmisUre sahassarassimi diNayare teyasA jalate saryANijAo ui uTThittA jeNeva aTTaNasAlA teNeva uvAgacchai uvAgacchittA aTTaNasAlaM aNupavisai aNupavisittA aNegavAyAmajogavaggaNavAmaddaNamalajuddhakaraNehiM saMte parissaMte sayapAgehiM saharasapAgehiM sugaMdha varatelamA diehiM pINaNije hiM dIvaNijehiM dappaNijehiM madaNijjehiM vihaNijeohaM savviMdiyagAyapalhAyaNijehiM abbhaM samasta vaha 2 trastu hai vahI hamArA dharma hai | ||9|| Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jisake prabhAva se unheM saba tarapha se prApta ho jAtI For Private and Personal Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAGgamatre gehi abhaMgie samANe tellacammaMsi paDipuNNapANipAyasukumAla ko. malatalehiM purisehi cheehiM dakvehi paTehiM kusale hi mehAvIhi niuNeniuNasippovagatehiM jiyaparissamehiM abbhaMgaNaparimadae balaNakaraNaguNanimmAehiM aTrisuhAe maMsasuhAe tayAmuhAe romasuhAe cauvihAe saMvAhaNAe saMvAhie samANe avagayaparissame nariMde aTTa. NasAlAo paDinikkhamai paDinikkhamittA jeNeva majaNaghare teNeva uvAgacchai uvAgacchittA majjaNagharaMaNupavisai aNupavisittAsamutta jAlAbhirAme vicittamaNirayaNakoTTimatale ramaNije pahANamaMDavaM sa NANAmaNirayaNabhatticittaMsi pahANapIDhaMsa suhanisanne suhodaehiM pupphodaehiM gaMdhodaehiM suddhodaehi ya puNo puNo kalANagapavaramajaNa vihIe majjie tattha kouyasaehiM bahuvihehiM kallANagapavaramajaNAvasANe pamhalasukumAlagaMdhakAsAIyalUhiyaMge ahatasumahagghadUsarayaNa susaMvue sarasasurabhigosIsacaMdaNANulittagatte suimAlAvannagAvelevaNe AvidyamaNisuvanne kappiyahArachahAratisarayapAlaMvapalaMbamANakaDisuttasukayasohe piNaddhagevajaMgulejjagalaliyakayAbharaNe NANArmANakaDagatuDiyathaMbhiyabhue ahiyarUvasassirIe kuMDalujjoiyANaNe mauDa dittasirae hArotthayasukayaraiyavacche pAlaMbapalaMbamANa sukayapaDauttare je mudiyApiMgalaMgulIe jANAmaNikaNagarayaNavimalamaharihaniuNovi ya misimisaMtaviraiyasusiliTravisiTralaTrasaMThiyapasatthaAviddhavIravalae, kiMbahuNA ?, kapparukkhaeceva sualaMkiya vibhUsie nariMde sakoraMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM ubhaocaucApnaravAlavIiyaMge maMgalajayasadakayA For Private and Personal Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. sU. 10 upasthAnazAlA sajjI karaNAdinirUpaNam 119 loe majjaNa gharAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA aNegagaNanAyagadaMDa nAyagarAI saratalabaramADaMbiya koDuviyamaMtimahAmaMtigaNadovAriya amaccaceDapoDhamaddanagaranigamaivbha se DiseNAvai satthavAha dUya saMdhivAlasaddhiM saMparivuDe dhavalamahAmeha niggae viva gahagaNAdiSpaMta rikkhatArA gaNANamajjhe sasivva pipadaMsaNe naravaI jeNeva bAhiriyA uvahANa - sAlA teNeva uvAgacchai uvAgacchittA sIhAsaNavaragae purasthAbhimuhe sani ||suu0 10 // TIkA--' taraNaM seNie rAyA' ityAdi / 'paccUsakAlasamayaMsi ' pratyUSakAlasamaye - prabhAtalakSaNe 'samaye' avasare kauTumbikapuruSAn zabdayati = Ayati, zabda yitvA evamavadat bho devAnupriyAH ! 'bAhirayaM uvadvANasAlA ' bAhyAM vahirbhUtAM janAnAmupavezanAya upasthAna zAlAm AsthAnamaNDapaM ityarthaH 'ajja' adya savizeSAM= vakSyamANavizeSaNaviziSTAM paramarabhyAm, utkRSTazobhAsahitAM 'gaMdhodagasittasuiyasaMmajjio valittaM' gandhodakasikta zucikasaMmArjitopaliptAM tatra gandhodakena 9 taeNa seNie rAyA ityAdi sUtra ||10|| TIkArtha - (tae) isake bAda [ seNie rAyA ) zreNika rAjAne (paccUsakAla samayaMsi ) prAtaHkAla ke samaya (koDuMbiya purise) kauTumbika puruSoM ko (sAve) bulAyA / (sadAvittA) bulAkara unase ( evaM vyAsI) aisA kahAbho devANupiyA) heM devAnupriya ! Apa loga (khippAmeva ) zIghra hI (bAhiriyaM) nagara ke bAhara - ( ajja) (udvANa sAlaM) AsthAna maMDapa ko (savisesa) vizeSa rUpa se (paramarammaM ) atyaMta ramaNIya - utkRSTa zobhA sahita sajAo (gaMdhodagattisuiyaM saMmajioralittaM) tathA use gaMdhodaka se sikta tapaNaM seNie rAyA ityAdi || sUtra 10|| rIDArtha - (tapaNaM) tyAramAha (seNie rAthA) zreNi zannaye ( paccUmakAla samaya sa) savAnA vaSate (koDuM viyapurise) uTuMganA bhANusone (sahAvei) gosAvyA. ( mahAvittA) gosAvIne tebhane ( evaM vayAsI) yA pramANe adhu - (bho devapiyA) he devAnupriya ! tabhe ( khiyAmeva ) 4hI (bAhiriyaM) nagaranI mahAra (ajja) mA ( uvadvANasAlaM) AsthAna -bhaupane (savisesAM) vizeSazyabhAM (paramarambhaM) bhUmana bhanohara - atIva zolA yukta zazugAro (gaMdhodaga sittamuiyaM saMmajjivalitaM) tathA gaMdhAdakavaDe tenuM siMcana karo ane pavitra manAvA. For Private and Personal Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 120 jJAtAdhama kathAGgasUtre sugandhijalena siktA, zucikA pavitrA apavitravastu niHsAraNena, saMmArjitA kacavarAdi parizodhanena, upaliptA gomayAdinA yA, tAM tathoktAM 'paMcavannasarasasurabhimukapuSpha puMjIvayAra kaliye' paJcavarNasarasasurabhimukta puSpapuJjopacArakalitAM tatra - paJcavarNAni sarasAni=ArdrANi, surabhINi= sugandhIni, muktAni= svayaM cyutAni yAni puSpANi teSAM puJjaH = samUhaH tena upacAra : = vividha zilpakalAracanA tena kalitAM yuktAM kAlAgurupavara kuMdurukka turukka dhUvaDajjhatama ghamaghaMta gaMdhujyAbhirAmaM' kAlAgurupravarakunduruSka turuSka dhUpadahyamAnamasarad gandho tAmirAmA, tatra - 'kAlAguru' kRSNAguruH tathA pravara:=pradhAnaH kunduruSkaH turuSkazca etannAmA dhUpa:, tena 'ujjhata' dadyamAnena prasaran yo gandha:, tena udbhUtA = prasRtA yuktA, ata eva abhirAmA, ghrANendriyasukhadA tAM tathoktAM, 'sugaMdha varagaMdhiyaM' sugandhavaragandhitAM zreSThagandhayuktAM 'gaMdhavaTTibhUyaM gandhavartibhUtAm agarAdivartiyuktAm kareha ya' " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir siMcana karo aura zuci karAo - apavitra vastu kI saphAI se use pavitra karo aura karAo kUDA karakaTa se sApha aura gomaya (govara) Adi se lIpapotakara use bilakUla sApha banAo aura banavAo / (paMcavaNNasarasarabhimukka puSkapuMjovayArakaliyaM ) paMcavarNa ke tAje, sugaMdhita tathA svayaM gire hue puSpoM kI vividha prakAra kI racanA se use khUba sajo aura sajAo / (kAlAgurupavara kuMdurukka turuvaka dhUvaDajjhatama ghamavaMta gaMdhu yAbhirAmaM ) vahA~ kRSNAguru dhUpa, uttama kunduruSka dhUpa tathA turuSka dhUpa jalAkara unakI gaMdha se use prANendriya sukhakara banAo tathA bnvaao| (sugaMdhavaragaMdhiyaM) usameM saba se zreSTha gaMdha jalAkara use sarvottama gaMdha se yukta karo aura karAo ki jisase vaha (gandhavadvibhUyaM) gaMdha kI battI bhUta bana jaave| isa taraha kI sajAvaTa usameM tuma apavitra vastunI sAksuphI karIne tene pivatra kare ane (pavitra) karAvaDAvA. melAkacarA-ne sAvaraNI vaDe sApha karAvA ane chANu vagerethI lIMpAne tene ekadama svaccha manAvo bhane manAvaDAve. (paMcavaNNasarasa surabhimukka puSpha puMjIvAra kaliyaM) paMcavarNanA tAjA suvAsita ane potAnI meLe kharI paDelAM leAnI jAtajAtanI rathanAvaDe tene bhUJa zAzugAze bhane zazugAravaDAvA. (kAlAgurupatrarakuMDuru tumakU dhUvaDa vasaMtamaghamaghaMna gaMdhu yAbhirAmaM) tyAM kRSNAgu3 dhUpa, uttama hunhuruGa bhane turUdhdhanA dhUpa karAvA ane tenI suvAsathI ghrANendriya (nAka)ne sukha Ape ane apAve. (sugaMdha varagaMdhiyaM) tyAM sauthI zreSTha sugaMdhI dravyano dhUpa urIne te sthAnane me sarvottama suvAsita manAyo bhane manAvaDAyo ! bhethI te (gandhavahi bhUyaM) sugaMdha For Private and Personal Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 10upasthAnazAlAsajjIkaraNAdinirUpaNam 1219 kuruta 'kAraveha ya' kArayata ca kRtvA korayitvA ca etAm = upavezanazAlA sajjIkaraNarUpAm 'ANittiyaM' AjJaptikAm = AjJAM 'paccappiNaha' pratyarpayata = upasthAna zAlAM susajjIkRtya sUcayata / 'taraNaM' tadanu te kauDambiyapurisA' te kauTu mvika puruSAH = rAjAjJAkAriNaH, 'seNieNaM rannA' zreNikena rAjJA ' evaMvuttAsamANA' evam = pUrvAbhihita prakAreNa uktAH - AjJaptAH santaH 'haTTatuTTA' hRSTatuSTAH = Anandita saMtuSTA 'jAva'' yAvat - AdezAnusAraM kAryam = AsthAnazAlAyA susajjitakaraNarUpaM vidhAya tasya rAjJaAdezaM samarpayanti / 'taruNaM seNie rAyA' tadanu= tatpazcAt zreNiko rAjA 'kalaM' kalye - prabhAtakAle 'pAuppabhAyAe' pAduHprabhAtAyAM 'rayaNIe' rajanyAM rAtrau 'phullappalakamalakomalummiliyaMmi' phullotpalaya mala loga svayaM (kareya) karo tathA ( kAravehaya) dUsaro se krvaao| (karitA kAravittAya ) jaba isa prakAra kI usakI sajAvaTa pUrNa rUpa se tuma kara cuko aura ar aataa (ramANattiyaM paccapiNaha) hamane ApakI AjJAnusAra AsthAna maMDapa susajjita kara diyA hai isa bAta kI sUcanA hameM do (taeNa te koDuMbiya purisA seNieNaM rannA evaM vRttA samANA) isa taraha zreNika rAjA dvArA AjJApita kiye gaye ve kauTumbika puruSa (haTTatuTThA jAva paccapiti) bahuta adhika Anandita evaM parama saMtuSTa hue| aura rAjA ke AdezAnusAra AsthAna zAlA ko susajjita karane rUpa kArya ko acchI taraha karake pIche nAtha, ApakI AjJAnusAra saba kArya ho cukA hai 'aisI sUcanA rAjA ko Akara di / (taeNa seNie rAyA kallaM pAuppabhAyAe trity) isake bAda jaba ki rajanI prabhAta prAya ho cukI thI aura vANI dhUpasaNInI prema thA laya tema late yA rIte tenI salavaTa (karehaya) use mane (kAravehaya) jIna bhANuso pAsethI uzavaDAvA. ( karitA kAravittAya) jyAre tame te sthaLanI A pramANe sajAvaTa saMpUrNa rIte patAvI do, ane patAvaDAvI ho tyAre (eyamANattiyaM paJcapigaha ) "ame ApanI AjJA pramANe AsthAnabhauMca suMdara rIte sannavI hIdhI che, me vAtanI sUcanA bhane Ayo. (ta eNaM te koDaMvipurisA segieNaM rannA evaMvuttAsamANA) yA pramANe zreNiGa rAnathI AjJA pAbhelA te aTummi pu3Sa arthAt-rAnanA AjJAarI puruSa (hAtuDA jAba pacca pita) atyaMta prasanna mane saMtuSTa thayA. mane zannanI AjJAnusAra mA sthAnabha upane suMdara rIte zaNagAryA pachI huM svAmi ! ApanI AjJA pramANe badhuja kAma sa'pUrNa thA gayuM che." zevI agara teyome zanane sAthI (ta eNaM seNie rAyA kalyaM pAuppabhAyAe rayaNIe ) tyAraNAha nyAre rAtrI pUrI thA bhane paroDha thayuM, tyAre 16 For Private and Personal Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 122 zAtAdhama kathAGgasUtre komalonmIlane, phulaMca tat utpalaM-pagaM, phullotpalaM, kamalazca hariNavizepaH, tayo dvandve phullotpalakamalau, tayoH komalaM mukumAraM unmIlanaM dala-nayana vikAzo yasmin tasmin, kamalapatra hariNanetrayorvikAze jAte-ityarthaH 'ahA' atha rAtri gamanAnantaraM 'paMDure' pAMDure zuklIbhUte 'pabhAe' prabhAte, prAtaHkAle 'rattA. sogapagAsakisuyamuyamuhaguMjaddharAgabandhujIvagapArAvayacalaNanayaNaparahUya suratta loyaNa jAsuyaNa kusumajaliyajalaNatabaNijakala siMhagulanigarakhvAiregarehantasassirIe' raktAzokaprakAzakizukazukamukhaguJjA rAgabandhajIvakapArAvatacaraNanayanaparabhatamu. raktalocana-japAkusuma-jvalitajvalanatapanIyakalahiNulakanikararUpAtirekarehatarAjitasvazrIke-raktAzokasya prakAzaH kAntiH, kiMzukaM-palAzapuSpaM ca, bhukasya mukhaM ca, guJjArdharAgaM ca bandhujIcavaM ca pArAvatasya= kapotasya caraNanayane ca, parabhRtasya-kokilasya suraktaM locanaM ca, japAkusumaM ca, jvalitajvalanaH adIptAgnizca, tapanIyakalaza:sauvarNaghaTazca, higulako varNavizeSaH, tasya nikarazva-samUhaH, eteSAM rUpAtirekeNa rUpasAdRSye na rAjamAnA svA svakIyA zrIvarNa lakSmIryasya sa tathA tasmin, raktamaNDala(phulluppalakamalakomalummiliyaMmi)-hariNa vizeSa ke-netra acchI taraha se khila cuke the (ahA) rAtri haTane ke bAda (paMDure pabhAe) jaba dhIre dhIre prAtaH kAla bilakula paMDurasa (phevada)spaSTarUpa se camakane lagA thA aura jaba (rattAsogapagAsa kisuya, suya muha guMjaddharAga, baMdhujIvaga, pArAvayacalaNanayaNa, parahata muratta loyaNa jA~suyaNa kusuma, jaliya jalaNa, tavaNijakalasa hiMgulaya nigara rUbAiregarehaMta sassirIyae) rakta ajJoka kI kAnti ke, palAza puSpa kiMzuka ke mukha ke gujArddha ke rAga ke baMdhujIvaka ke, pArAvata (kabUtara ke caraNa aura nayana ke, koyala ke surakta locana ke, japAkusuma ke pradipta agni ke, sauvarNa kalaza ke, tathA hiMgula ke samUha ke rUpa ke (phulluppala kamala komalummiliyaMmi) tathA rizu vizeSanA-netra suMdara zate pAyAM tai, (ahA) rAtri 5sAra thatai (paMDure pabhAe) nyAre dhAmadhIme 25835 pramAta zana thayu, ane (rattAsogapagAsa, kiMmaya, suya muha guMjaddhagaga, badhu jIvaga, pArAvaya calaNanayaNa, parahata-suratta loyaNa jAsuyaNa-kusuma, jaliya-jalaNa, tavaNijja-kalasa-hiMgulaya nigara svAiregarehaMta sassirIe) nyAre 24ta azekanI kAnti jevuM, kesUDA jevuM, guMjAI raMga jevuM baMdhujIvaka jevuM kabUtaranA caraNa ane AMkha jevuM, keyalanI khUba lAla AMkha jevuM, japA puSpa jevuM, prajavalita Agna jevuM, senAnA kaLaza jevuM For Private and Personal Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. sU.10 upasthAnazAlA sajjIkaraNAdinirUpaNam 123 maNDite ityarthaH 'divAgare' divAkare sUrye 'ahAkrameNa' yathAkrameNa atItAyAM rajanyAM zanairazanaiH 'udie' udite prakAzite sati 'tassa' tasya samudita sUryasya 'diNakara paraMparAvayArapArarddhami andhayAre' divasanimittaM yaH karaH kiraNasamUhaH tasya paramparAvatAraH paramparayA=aviralagatyA avatAraH avataraNaM prasaraH tena zrabhibhavituM prArabdham tasmina andhakAre satItyarthaH 'bAlAtavakuMkumeNakhaDyantra jIvaloe' balAtapakuGkumena khacite iva jIvaloke bAlAtapa eva kuGkumaM bAlAtapakuMkumam, atra karmadhArayaH, tena bAlAtapakuGkumena khacita iva zobhi taiva jIvaloke manuSyaloke, nAyakarUpalokasya bhAle golAkAra kuGkumatilaka iva khau pratibhAsi satItyarthaH / 'loyaNa visayANuAsavigasaMta visadadaMsiyaMmi' locanaviSayAnukrAzavikasad vizadadarzite, tathA ca locanasya cakSuSaH viSayaH, tasya cakSuH pratyakSasya yaH anukAzaH = vikAzaH, te vikasan vizadaH = svacchazva darzitaveti tathArUpe loke - locanayoH prakAzena pratyakSaM dRzyamAne loke / 'kamalAgarasaMDabohae'- kamalAkarakhaNDabodhake kamalAkarAH sarovarAdayaH teSu khaNDAni padminI khaNDAni padminIvanAni teSAM bodhaka: = vikAzakaH, tasmin / samAna kAntivAlA (divAyare ahakameNa udie ) dinako karane vAlA sUryamaMDala kramazaH udita ho cukA thA (tassa diNakaraparaMparAvayArapArarddhami aMdhayAre) aura usa samudita sUrya kI kiraNa paraMparA ke avatAra se aMdhakAra kA nirAkaraNa jaba ho cukA thA (bAlAtavakuMkumeNa kha. yavva jIvaloe) tathA bAlotaparUpa kuMkuma se jaba jIvaloka manuSyaloka - acchItaraha svacita ho cukA arthAt dizArUpI nAyikA ke bhAla para golAkAra kuMkuma ke tilaka samAna sUrya maMDala jaba pratibhAsita ho cukA thA (loyazvisayANuAsa vigasaMtatrisada daMsiyamma) aura jaba locana ke prakAza se loka acchI taraha spaSTarUpa se najara paDane laga gayA thA ( kamalAgarasaMDabohae ) tathA kamaloM ke samUha ko acchI taraha se sarovaroM meM vikasita karanevAlA evaM (sahassaratebhana DiMgaNAnA samUhanA devI antivANu (divAyare ahakameNa udie ) sUryabhauja anuubhe ubhyu N tu. ( tassa diNakaraparaMparAvayArapArarddhami aMdhAre) bhane saMpUrNa rIte udaya pAmelA sUryanA kiraNAthI aMdhakArane jyAre nAza thayA hatA. (vAlAta kuMkumeNa khaDyantrajIvaloe) tebhana mAsasUryanA yAtayazya huM kuMbhathI jyAre jIvaleAka suMdara rIte vyApta thai gayu hatu eTale ke dizArUpI nAyikAnA udyAna upara goNAara DuDumanA tisa bhevo sUrya jyAre aazita thayo. (loyaNa visayANusa vigasaMtavisadadaMsiyammi) bhane nyAre netranA prAzathI lvlAka suMdara rIte ane spaSTa dekhAvA lAgyuM hatuM. ( kamalAgarasaMDabohae ) vaNI For Private and Personal Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAsUtra 'sahassarasimi' sahasrarazmI, sahasakiraNadhAriNi 'diNayare' dinkre-divskrnnshiile| 'teyasA' tejasA-dIptyA 'jalaMte' jvalati-dIpyamAne 'mare' sUrye 'uDiyaMmi' utthite udayAnantarovasthAM prApte, asau zreNikaH 'sayaNijjAo' zayanIyataH zayyAtaH 'uThei' uttiSThati / utthAya ca 'jeNeva aTThaNasAlA' yatraiva anazAlA vyAyAmazAlA 'teNeva uvAgacchai' tatraiva upAgacchati, upAgatya ca 'aTTaNasAlaM aNupavisai' aTTanazAlAM anupavizati, anupravizya 'aNega. vAyAmajogavaggaNavAmaddaNamallajuddhakaraNehiM' aneka vyAyAmayogyavalAnavyAmardanamallayuddhakaraNaiH-aneke ye vyAyAmA: zArIrikaparizramAH, tadyogyaM tadanukUlaM yadvalAnaM ca-kUrdanaM vyAmardanaM ca=paramparaM ghAhAyaGgamoTanaM, mallayuddhaM ca-mallakrIDanaM karaNAni ca=mudgarAdi cAlanAni, taiH sarvaiH 'sate' zrAntaH sAmAnyataH, 'parissimi) hajAra kiraNoM kA dhAraka (diNayare) aisA dina ko karanevAlA (mare) sUrya jaya (teyasA jalaMte) dIpti se jAjvalyamAna hotA huA (uThiyaMmi) udaya ke bAda kI avasthA ko prApta kara cukA thA taba zreNika rAjA (saya. NijjAo uThei) apanI zayyA se uThe (udvizA) aura uThakara ve (jeNeva aTTaNa sAlA teNeva uvAgacchada) jahAM vyAyAmazAlA thI usa aura gye| (uvAgacchittA adRNasAlaM pavisai) vahAM jAkara ve usa vyAyAmazAlA meM praviSTa hue| (aNupavisittA aNegavAyAmajogavaggaNavAmaddaNamalla juddha karaNehi) praviSTa hokara vahAM unhoMne aneka vyAyAma ke yogya, valganakUdanA, zarIra kA moDanA malla yuddha karanA aura mudgara Adi kA pheranA prArambha kiyaa| ____jaba ve ina kriyAoM se (saMte parissaMte) zrAnta aura parizrAnta ho bhagAnA samUDane su42 rIte sapazemA visAvanA2 bhane (sahassarassiMmi) / piraNene dhA29 42nA2 (diNayare) hina42 (mUre) sUrya nyAre (teyasA jalaMte) prazathI gaNato (uTriyami) haya pachInI avasthAne bhegavI yUthyo hatA, tyAre zreNui 20n (sayaNijAo) pAtAnI zayyAmAthI yA (udvittA) mane hIne temmA (jeNeva aTTaNasAlA teNeva uvAgacchai) yA vyAyAmA tI te ta25 gayA. (uvAgacchitA aNasAlaM pavisai) tyAM ne temANe te vyAyAmazAmA praveza yo. (aNupavisittA aNegavAyAmajogavaggaNavAmahaNamahala jAdakaraNehI te vyAyAmazAma 44ne tyAM tabho // vyAyAma ne yogya pAna (ghaDAne be page calAvavuM) kUdavuM, zarIrane vALavuM mallayuddha karavuM ane magadaLa vagerene pheravavAnuM zaruM karyuM. nyAre tamAme mAiyA-mAthI (saMte parissaMte) zrAnta bhane parizrAnta thayA For Private and Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 10 upasthAna zAlA sajjIkaraNAdinirUpaNam 125 ssaMte' parizrAntaH=aGgapratyaGgAvekSayA, 'sayapAgehiM saharasapAgehi' zatavArAm pakvAni auSadhizata saMmizraNena pakvAni ca kArSApaNAnAM zatairvA pakvAni taiH evaM sahasrapAkaiH / 'sugaMdhara telamAi ehiM sugandhivara tailAdikaiH anyairapi lakSapAkAdi sugandhipradhAnataileH 'pINa Nijje hiM' prINanIyaiH =rasarakta mAMsamedo'sthimajjazukrANAM saptadhAtUnAM sAmyajanakaiH 'dIvaNijjehiM' dIpanIyai: jaTharAgnivarddhakaiH 'viMDaNi jehiM bRhaNIyaiH calapuSTikArakaiH savvidiyagAyalAya Nijje hiM' sarvendriyagAtrapahlAdanIyaiH samastendriyasampUrNa gAtra sukhajanakaiH, 'abhaMgae hiM' abhyaGgaiH snigdhatelAdibhiH 'maMgie samANe' abhyaGgitaH san ukta tailAdibhiH liptaH 'tellacammaMsi' tailacarmaNA, sUtre tRtIyArthe saptamI, tailAnuliptazarIrasya mardanasAdhanarUpaM carma 'tailacarma' ityucyate tena 'saMvAhie samANe' saMvAhitaH san ityagreNa sambandhaH / kaiH saMvAhitaH ? ityAha-- "DipuNapANipAyasukumAlakomaladale' pratipUrNa - pANipAda sukumArakomalatale pratipUrNasya pANipAdasya sukumArakomalAni= atikamalAni tAni yeSAM te tathA, taiH 'chee hiM' chekaH - sakalamardanakalA nipuNaiH, avasarakSairvA, 'davakhehiM' dakSaiH avilambitakAribhiH zIghrakAribhiri cuke taba (sayapAgehiM sahassapAgehiM sugaMdhavara telamA ehi ) phira zata pAka vAle sahasrapAlakavAle sugaMdhita uttamottama tela Adi se tathA (pINijje hiMdI vaNijehiM dappaNijjehiM, madaNijjehiM viNijjehi satrivadiyagAya palhANijjehiM abhaMgaehiM abbhaMgie) prINanIya, rasa, raktama sa bheda, asthi majjA tathA zukra ina sAta dhAtuoM meM samatA janaka, dIpanIya - jaTharAgni vardhaka, tarpaNIya-balakAraka, madanIya kAmavarddhaka, bRMhaNIyabalapuSTikAraka, aura samasta indriyoM meM tathA samasta zarIra meM sukhajanaka aise vanoM snigdha tela AdikoM se lipsa hote hue unhoMne ( telacamaMsi) tailAnulipsa zarIra ke mardana ke sAdhanarUpa tailacarma dvArA (pasiypANipAyasukumAlatale hiM) paripUrNa pANipAda ke sukumAlatavAle (e) (pAgehiM sahassapAgehiM sugaMdhava ratelamA e hiM) tyAramAda thata ane saDutra (hunara cAGavANA sugaMdhita sarvottama tela vagairethI tebhana (pINa NijjehiM dIpajjeviM dappaNijjehiM madaNijjehiM vihaNijjehiM sarvivadiyagAya parAvaNijjAhi abhaMgehi asaMgie) zrIgunIya, rasa, stabhAMsa, meha, asthi, majA ane zukra (vIrya) A sAta dhAtuomAM samatA utpanna karanAra uddIpaka [jaTharAgni ne vadhAranAra ], harpaNIya, [ aNa24 ], bhahanIya (abha ne bhagAvanAra), zrRMDAzIya, (ma ane puSTi karanAra) ane badhI ja IndriyAmAM temaja AkhA zarIramAM sukha utpanna 42nAra upaTaNe [snigdha tesa] theNIne tebhAge (tela cammasi) tesa yoNesA zarIranA sAdhanaiya "tesa yama" vaDe (paDiSNapANipAyasukumAlalehiM ) saMpUrNa pAMge For Private and Personal Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 126 jJAtAdharmakathAGgasUtre E tyarthaH 'paTThehiM' praSThaiH mardanakAryAgresaraiH 'kurulehiM kuzalaiH mardanavidhijJaiH 'mehAfar' medhAvibhiH = pratibhAzAlibhiH 'niuNe' nipuNaiH niyukta vyApAragAmibhiH 'niuNasippo gaehiM nipuNazilpopagataiH, nipuNAni = makSmAni yAni zilpAni=aGgamardanAdIni tAnyupagatAni = adhigatAni yaiste tathA taiH, aGgamardana kriyAjJAnasampannairityarthaH / 'jiyaparistamehiM' jitaparizramaiH bhUyo bhUyaH kRta parizrame'pi akheditaiH, 'abhaMgaNa parimaddaNuvvalaNa karaNaguNanimmAehi' abhyaGganaparimardanolanakaraNaguNa nirmAtRbhiH tatra - abhyaJjanam abhyaGgaH = zarIre tailAdilepaH, parimardanaM = zramApanodAya hastAdinA tatparigharSaNam 'mAliza' iti bhASAyAmudvelanam - udvarttanaM piSTadravyeNa zarIraparizodhanam teSAM karaNena ye guNAH zarIrasvAsthya kAntituSTi puSTi sphUrtyAdirUpAH teSAM nirmAtRbhiH = vidhAyakaiH 'aThisuhAe' asthimukhayA=asthnAM sukhotpAdakakAraNatvena, athavA asthIni mukhayatIti asthisukhA, tayA asthisukhayA 'samuhAe' mAMsasukhajanikayA ' tayAsuhAe' va sukhayA carmasukhotpAdikayA 'romasuhAe' romasukhayA = romarAjiSu harSA'ti Reissfararohar 'caunvihAe' caturvidhayA catasro vidhAH yasyAH tathA= samasta mardana kI kalA meM nipuNa athavA avasara ke jJAtA (dakkhehiM ) zIghrakArI (pa) mardana kArya meM agresara (kusale hiM) mardana kI vidhi ke jJAtA (mahA) pratibhAzAlI (niuNehi) nipuNa (nipuNa sipporaga eDiM) sUkSma aMgamardanAdirUpa zilpa kriyA ke jJAtA (jiyaparistamehiM ) thakAvaTa nahIM mAnane vAle (abhaMgaNa parimaddaNuvvalaNa karaNanimmAehi ) abhyaMga, parimardana, una karane ke guNa vidhAyaka aise (puri se hiM) puruSoM se (ahisuhAe maMsasuhAe, tayAsuhAe, romasuhAe) asthi sukhakAraka, mA~sa sukhakAraka, tvak sukhakAraka evaM roma sukhakAraka. aisI (caucihAe) cAra prakAra kI (saMvAsuprabhaNa hAtha bhane bhaganA tajiyAvANA (chee hiM) bhAliza azvAnI madhI 4 guNAmAM hoziyAra ane yogya avasara ne lagunArA ( dakkhehiM ) ati vyayaNa, (paDe hiM) bhAsiza 4ravAmAM agresara, (kusale hiM) bhAsIzanI rAtonA bhaNunAra, (mehA) yuddhimAna, (nijaNe) niyuzu, (nipuNa sidhyoga ehiM ) jINAmAM jIezo maganI bhAsizanI guNAne lAganArA (jiyaparistamehi) / vamata nahi thAnAza, (abhaMgaNaparimaddaNucalaNakaraNa guNa nimmA ehiM ) abhyaMga, parimana udvesana zvAnA guNAne lAgunArA (puri se hi ) bhANuso cAsethI (aTTamuhAe, maMsamuhAe. tayAsuhAe, roma suhAe ) DADA [asthi]ne sukha ApanAra, yAbhaDIne sukha ApanAra, mane ruMvADAne sukha ApanAra ( cauvvihAe) 22 akSaranI ( saMvAhaNAe ) bhaMgane pIDavAnI DiyA For Private and Personal Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , anagAradharmAmRtavarSiNITIkA, mU. 10 upasthAnazAlA sajjIkaruNAdinirUpaNam 127 uktavidhayA 'saMhAra' saMvAhanayA asaMmardanakriyayA 'saMvAhie samANe' samba hitaHsan 'avagayaparissame' apagataparizramaH apagataH parizramo yammAta sa tathAH vinAzitakhedaH ityarthaH 'nariMde' narendra: 'aTTaNasAlAo paDinikkhamai' aTTanazAlAtaH pratiniSkrAmati = nissarati pratiniSkramya = niHsRtya 'jeNeva majjanavare teNeva uvAgacchai' yatraiva majjanagRhaM tatraiva upAgacchati upAgatya ca 'majjaNagharaM aNupatrisa' majjanagRhaM anupravizati, anupravizya tatra snAnamaNDape, kathambhUte snAnamaNDape ? ityAha- samuttajAlAbhirAme - samuktAni=muktA sahitAni jAlAni, gavAkSAH taiH abhigamaH sundaraH, tasmin 'vicittamaNirayaNakoTTimatale' vicitra maNiratnakuTTimatale, vicitrANi paJcavarNAni maNiratnAni maNaya: = indranIlAdayaH karake tanAdayaztha, rasnAni= mANikyAdIni taiH khacitaM kuTTimatalaM = bhUbhAgo yasya sa tasmin ataeva 'ramaNijje' ramaNIye= manorame NhANamaMDavaMsi' snAnamaNDape= haNAe ) aMga saMmardanarUpa kriyA pUrvaka (saMvAhie samANe) apane zarIra kI khUba mAliza karavAI | mAliza karavAte2 jaba ve (nariMde ) rAjA [avagayaparisame] parizrama rahita ho cuke arthAt unakA zarIra jaba halkA ho gayA taba ve (aNasAlAo) usavyAyAmazAlA se [paDiNikkhamaH . bAhira nikale aura [paDinikkhamitA] bAhara nikalakara [jeNeMtra majjaNa ghare teNeva uvAgacchai] jahA~ snAna ghara thA vahAM gaye / [uvAgacchittA ] vahAM jAkara ve (majjaNagharaM aNuparisai) snAnaghara meM praviSTa hue (aNupavisittA) praviSTa hokara [samuttajAlAbhirAme] muktAoM ke gavAkSoM se sundara [vicitta maNirayaNako himatale] paMcavarNa ke maNi evaM ranoM se khacita bhUmivAle ataeva (rama Nijje) [ramaNIya aise (vhANa maMDavaMsI) snAnamaMDapa meM -mAlatI, caMpaka, tathA mAdhavI kI latAoM se pariveSTita snAnasthAna meM rakhe hue [NANAmajivaDe tethe (saMvAhie samANe) potAnA zarIranI bhUmana sarasa rIte bhAsiza urAvaDAvI bhAsiza rAvatAM nyAre te (naride) zanna (avagayaparisamme) parizrama rahita thayA bheTale } kyAre temanuM zarIra DuNavu manI gayuM, tyAre tethe (aTTaNasAlAo) vyAyAmazANAmAMthI (paDinikkhame i) mahAra yAcyA mane (paDinikkhamittA) mahAra AvIne (jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgaccha) teso bhyAM snAnAgAra tu tyAM gayA. ( uvAgacchittA) tyAMne tethe (majjaNa gharaM aNupavisai) snAnAgAra gayA. (aNuvisitA) ane tyAM pravezIne (samutta jAlAbhirAme) bhotI naDelA gavAkSothI suMdara (vicittamaNirayaNako himatale ) yAMya raMganA bhari bhane ratnati bhUbhivANA bheTakhe ! (ramaNije) ramalIya (vhANamaMDavaMsi) snAnabhaucabhAM kanyAM For Private and Personal Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 128 zAtAdharma kathAGgarane mAlatI campakamAdhanIbhirvallIbhiH pariveSTitasnAnasthAne 'NANAmaNirayaNabhanicittasi' nAnAmaNiratnabhakticitre vividhamaNiratnAnAM bhaktyA siMhagajAdirUpayA citraM yasmin evambhUte pahANapIDhaMsi' snAnapIThe snAnArtha sthApitAsane 'muhanisaNNe mukhalipaNaH sukhopaviSTo bhUpaH 'suhodaehi' sukhodakaiH nAtizItoSNajalaiH 'pupphodA hiM puppodakaiH-puSparasasamanvitaH, gaMdhoda ehi gandhodakaH zrIkhaNDAdimi. zritajalaiH, 'suddhodaehi' zuddhodakaiH nirvdynlaiH| 'puNo puNo' punaHpuna vAraM vAraM 'kallANagapavaramajaNavihIe' kalyANakAvaramajjanavidhinA sukhajanakanipAtitavAridhArA paramparAbhirmAGgalikamajjanavidhinA-snAnaprakAreNa 'majjita: snaapitH| 'tattha' tatra snAnakAle 'ko uyasaehiM' kautukazataiHkautukAnAM zatAni kautukazatAni zarIrarakSAyai dRSTidoSanivAraNArtha kajalatilakAdIni krIDAzatAni taiH, 'bahuvihe hiM' bahuvidhairyukta 'kallANagapavara majjaNAvasANe' kalyANa rayaNabhatticittasi] aneka maNi tathA ratnoM kI racanA dvArA jisameM siMha gaja Adi ke citra bane hue haiM aise (hANapIDhaMsi) snAna pITha para snAna karane ke liye sthApita Asana para-(suhanisaNe) sukhapUrvaka baiThakara (suhodaehi) na adhika garama na adhika zItala aise jala se, (pupphodaehiM) puSparasayama vita jala se, (gaMdhodae) zrIkhaMDa Adi mizrita jala se (zuddhodakaiH) aura zuddha jala se unhoMne (puNopuNoM) thAra 2 (kallANagapadaramajjaNavi hIe) zarIra meM sukhapratIta ho isa rUpa se choDI gaI jala kI dhArA se mAMgalika maMjana vidhi ke anusAra (majjie) snAna kiyA (tatthavahuvihehiM kouyasaehi) phira bahuvidha kautukazatoM se yukta hue-zarIra rakSA ke liye dRSTi doSa nivAraNArtha kanjala tilaka Adi rUpa saikaDo kautuka se samanvita hue una rAjAne (kallANagapavaramajjaNAvasANe) usa maaNgmAlatI caMpa, temaja mAdhavInI latAothI pariveSTita ane judA judA sthAne mUkelA (NANAmaNirayaNabhatticinaMsi) bhane tana maNi ratnAnI zyanA 5 mA siMDa, hAthI vagerena yitro anAvyA cha, mevA (hAgapImi) nhApAnA // 44 52 nDAvA mATe (mahanisaNe) mArAmathI mesIna (muhodaehiM) 42129 / / (purakodaehiM) sanA 2savA! (gaMdhodraehiM) zrI13 (yahana) vagerethI mizrita, (zuddho kaiH) bhane nibhAtemA (puNo pugo) vA212 (kallANagapavara majjaNa vihie) zarIrane subha mApe mevI dhArAthI ma nadhi pramANe (majjie) snAna 4yu. (tatthabahuvihe hiM kouyasa e hiM) tyA26 ane/ ontanA se 31 atu4 meTa se ke zarIranI, dRSTideSa najara) vagerethI rakSA karavA mATe kAjaLa tilakarUpa seMkaDo autu: yuta thaye te rAye (kallANagapavaramajaNAvasANaM) te bhuNya bhAga For Private and Personal Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org " anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU. 10 upasthAnazAlAsajjIkaraNAdinirUpaNam 129 pravaramajjanAvasAne= mAGgalikapradhAnasnAnAnantaram, 'pamDalasukumAla gaMdha kasAiyalUhi yaMge' pakSmalakumAragandhakapAyaluSitAGgaH / pakSmalA - usthitasUkSmatantusamUhayuktA sAca sukumArA sukomalA gandhavartI ca etAdRzI yA kApAyikA kaSAyaraktazATikA=aGgaprojchanikA, 'vAla' iti bhASAprasiddhavastravizeSaH tayA, rUkSitaM = poJchitaM nirjalIkRtam, aGgaM yasya sa tathA / 'ahayasumahagdhadUsarayaNasusaMvRe' ahatasumahArghadRSyaratnasusaMvRtaH, ahatam = akhaNDitaM kITamUSikAdibhi rakarttitaM, nUtanamityarthaH sumahArSa = bahumUlyaM yad dRSyaratnaM= pradhAnavastraM tena susaMghRtaH suSThu AcchAditaH paridhRtanUtana bahumUlya vastra ityarthaH / ' sarasa surahi gosIsacaMdaNANu littagatte' sarasA surabhigozIrSa candanAnuliptagAtraH - sarasaM = zreSThaM sugandhiyuktaM gozIrSAkhyaM candanaM, tena anuliptaM gAtraM zarIraM yasya saH 'suimAlAvannagavilevaNe' zucimAlAvarNakavilepanaH zucinI pavitre mAlA= puSpamAlA ca varNakaH zraGgarAgavizeSaH, tasya vilepanaM=kuGkumAdi mAGgalikadravya carcenaM ca, ime ubhe yasyaH saH / AviddhamaNisuvanne' AviddhamaNisuvarNa: AviddhAni = paribhratAni maNayo=hIrakAdayaH suvarNAni yena saH 'kappiyahAraddhahAratisarapAlaMva palaMba mANakaDi suttasukayasohe' kalpitahArArdhahAra trisaraka mAlambamalamvamAnakaTisUtra sukRtazobhaH - kalpitaH - viracitaH hAraH = aSTAdazasarikaH, ardhahAraH * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lika pradhAna snAna ke bAda (pamhala sukumAla gaMdha kasAiyalUhiyeMge) jinakA zarIra utthita sUkSma tantu samUha se yukta tathA komala aisI sugaMdhita toliyA - duvAla se poMchA gayA hai (ahatasumahadUsarayaNamusaMvue) ahataakhaMDina - kITamUSika Adi se akartita-nUtana, tathA bahumUlya aisA pradhAna pahirA pazcAt (sarasasurabhi gosIsa caMdaNANulittagatte) zreSTha sugaMdhiyukta gozI caMdana se anuliptazarIra hokara (muimAlAvannagavilevaNe) unhone pavitra puSpa mAlA pahirI auravarNaka kA aMga rAga vizeSa kA vilepaNa kiyA / (AviddhamaNisuvanne kapiyahAradvahAra tisarayapAyamANaka Dimuttamukayasohe, lika snAna, (pamhalasukumAlagaMdhaka sAhayalUhiyaMga) jIthA abhakSa tantu savANA suvAsita duvAsathI zarIra duchIne ( ahata samagdhadusarayaNamuvura ) akhaMDita-kITa uMdara vagerethI atita-navuM temaja ahu kiMmatI pradhAna vastra dhAraNa yu. tyAra pachI (maramamurabhigopI sacadaNANuttigatte) uttama sugaMdhavANA (gozayana) no zarIra udhara bega urIne (gur3amAlA bannaga vileNe) te pavitra yuSya bhASA ghaDerI bhane varSA [me rAga vizeSa ] tu visecana ayu (Adi maNibanne, kaSpihAraddhahAratimara yapAlaMbalaMbamANaka Disutra yasohe, piNaddha gevajjaMgulajjagala liyaM gala liya kayAbharaNe) vidveSana ryA cchI uttama sevA hIrA 17 For Private and Personal Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 130 zAtAdharma kathAsUtra navasarikaH, trisarikaH prasiddhaH pAlambaH jhumbanakam, etatsarva pralambamAna kaTisUtraM ceti dvandvaH, 'kandorA' iti bhASAprasiddhaM, taiH sukRtA-zobhanatayA kRtA racitA zobhA yasya saH tathAbhUtaH-hArAdi dhAraNena paramazobhAsampanna:, 'piNaddhagevajjaMgulejagalaliyaMgalaliyakayAbharaNe' pinaddha graiveyakAjulIyakalalitAGgalalitakRtAbharaNaH, pinaddhAni graiveyakA lIyakAni yena sa tathA, tatra graiveyakaM 'kaNThIti' bhASAyAm, lalitAGgake-sundarazarIre lalitaM yathAsyAttathA, kRtAni-vinyastAni AbharaNAni-bhUSaNAni yena sa tathA, tatastayo karmadhArayaH, 'NANAmaNikaDagatuDiyathaMbhiyabhue' nAnAmaNikaTakatruTikastambhitabhujaH, nAnAmaNibhiH anekavidhamaNibhiH, racitaiHkaTakaiH hastAbharaNaiH, truTikairbhujarakSakabhUSaNaiH stambhitau-nivaddhau bhUSitau bhujau yasya sa tayA, ata eva 'ahiyarUvasassirIe' adhikarUpasazrIkaH zarIrasampatyAbhUSaNasampattyA ca parama zobhAsampannaH, piNaddhagevajjaMgulajjagalaliyaMgalaliyakayAbharaNe) hIrakAdimaNi aura suvarNa ke AbhUSaNoM ko pahina kara phira unhoMne 18aDhAraha larakA, hAra, naularakA ardhahAra, tInalara kA hAra tathA jhumbanaka-jhamakA pahire tathA kamara meM laTakatA huA kaMdorA bhI phiraa| ina saba se unakA suhAvanA zarIra aura adhika zobhA saMpanna bana gyaa| gale meM kaMThI pahirI aMguliyoM mudrikAeM pahirI aura sundara zarIra para acchI taraha se AbharaNoM ko bhI pahirA (gANAmaNi kaDagatuDiyathaMbhiyabhue ahiyarUvasassirIe, kuMDulujjoiyANaNe, mauDadittasirae, hArotthayasukayaraiyavacche pAlaMbapalaMmANa sukayapaDautta rijje, muddiyaapiNglNguliie)| nAnAmaNiyoM ke bane hue kaTakoM ko-kaDo ko pahanA tathA bhujarakSaka bhUSaNoM ko hAthoM meM phnaa| isa taraha zarIrasaMpatti aura vagere maNio ane senAnAM ghareNuo paherIne aDhAra (18) laDIne hAra, nava (6) asIna adhaDA2, 26 [3] DInA 2 tebhala jummana theTa jumamAMsA paheryA, tathA keDamAM laTakate kaMdore paNa paheryo. A badhAM ghareNAMothI temanuM suMdara zarIra vadhAre zobhI uThyuM. gaLAmAM kaMThI, AMgaLIomAM vIMTIo ane suMdara zarI2 52 teNe sArI rAte ma.mara! 55 pA. (NANAmANi kaDagatuDiyathaMbhiyabhue ahiya rUvasassirIe, kuDulujjoiyANaNe maur3aditta sirae,hAro sthayamukayaraiyavacche pAlaMbapalaMbamANasukayapaDa uttarijje, mu dayApiMgalaMgulIe) aneka jAtanA maNionA banAvavAmAM AvelA kaDAMo hAthamAM paheryA temaja bhakarakSaka AbhUSaNe hAthamAM paheryA. A rIte suMdara zarIra saMpatti ane For Private and Personal Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU.10 upasthAnazAlAsajjIkaraNAdinirUpaNam 131 kuMDalujoiyANaNe' kuNDalodyotitAnanaH-kuNDalAbhyAm udyotitam AnanaM mukhaM yasya sa kuNDalajyotiSA prakAzitamukha ityarthaH, 'mauDadittasirae' mukuTadIptaziraskA-mukuTena dIptaM ziro yasya saH mukuTaprabhAdIptamastaka ityarthaH, 'hArotthayasukayaraiyavacche' hArAvastRtasukRtaratidavakSA:-hAreNa avastRtam-acchAditaM sukRtaMzobhanIkRtaM ratidaM dRSTisukhadaM vakSaH-uro yasya sa tathA apUrva cAkacikyazobhAsampannavakSasthala ityrthH| 'pAlaMbapalaMghamANapaDasukayauttarijje' pAlambapralambamAnapaTasukRtottarIyaH, pAlambena-dIrdheNa pralambamAnena paTena mukRtaM-suvinyastaM uttarIyam=uttarAsaGgavastraM yena sa tathA, 'mudiyApiMgalaMgulie' mudrikApiGgalAgalika:mudrikAbhiH aGgulIyakaiH-piGgalA-pItavarNA aGgulyo yasya sa tathA 'NA. NAmaNikaNagarayaNavimalamaharihaniuNoviyamisimisaMtaviraiyamusiliTThavisiTThalaTThasaMThiyapasatthAviddhavIravalae' nAnAmaNikanakaratnavimilamahAnipuNo viya misimisaMtaviracitamuzliSTaviziSTalaSTasaMsthitaprazastAviddhavIravalayaH-tatra -nA. nAmaNikanakaratnaiH, taiH kathambhUtaiH ? vimalaiH, mhaahai| mahatAM yogyaiH, nipuNena-zilpinA 'uviya' iti parikarmataH yAptasaMskAraH, ujvalIkRtaH, atabhUSaNa saMpatti se unakI zobhA apUrva bana giithii| mukha bhI unakA pahire hue kuMDaloM kI AbhA-(kAnti) se camaka rahA thA, mastaka mukuTa kI prabhA se prakAzitaho rahA thA-vakSasthala para jo hAra pahirA thA usase vaha vizeSa zobhAspada evaM dRSTi sukhadavana gayA thaa| dIrgha laMbe paTa ko unhoMne uttarA saMgavastrarUpa se dhAraNa kara rakhA thaa| aMguliyoM meM jo unhoMne mudrikAeM pahina rakkhIM thI unase unakI ve aMguliyAM pItavarNa se lipta jaisI mAlUma paDatI thI (gAgA bhaNikaNagarayaNavimalamahariya-niuNo viya misimisaMta viraiyamusiliTTha-visiTTala? saMThiya pasattha AviddhavIravalae) unhoMne jo vIravalaya dhAraNa kara rakhA thA vaha vimala tathA mahArha aise nAnA maNiyoM se aura kanakaratnoM se catura kArIgara dvArA banAyA gayA thA, AbhUSaNothI temanI zobhA apUrva thaI gaI. paherelAM kuMDaLanI camakathI temanuM meM dIpI rahyuM hatuM, tathA mukuTanI prabhAthI temanuM mastaka prakAzatuM hatuM. vakSasthala upara paherelA hArathI teo savizeSa zebhA saMpanna temaja daSTi sukhada banyA hatA. lAMbA vastrane teoe "uttarAsaMgavastranA rUpamAM dhAraNa karyuM hatuM, AMgaLIomAM paherelI vATIsAthI tabhanI ANIyo pIthInI DAya tevI mAtI tI. (NANAmaNikaNaga rayaga-vimala-mahariyaniuNoniyamicimisaMta-viDiya-susiliTra-visiTTha-laThThasaMThiya-pasatthaAviddhavIravalae) tebhare paDe vI25saya ni bhane maI kiMmatI maNiyo temaja suvarNa ratnathI banAvelahAra hoMziyArakArIgaroe banAvela hatuM. tene For Private and Personal Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jhAtAdhama kathAsUtre eva 'misimisaMta' iti dedIpyamAnaH, viracita-nirmitaH-muzliSTaH= susandhikaH, viziSTaH utkRSTaH, laSTaH manoharaH, saMsthitA saMsthAnayuktaH-sundarA kRtikaH, tathA prazastaH,prazaMsanIyaH etAdRzAH AviddhaH paridhRtaH bIravalayA vijayavalayo yena sa tthaa| yaM valayaM dhRtvA vijayate tAdRzavalayadhAraka ityrthH| yadvA-'yadi kazcidasti vIrastadA'sau mAM vijitya mama hastAndahiSkarotvetaM valayam' iti spardhayan yaM kaTakaM haste paridhatte saH, 'vIravalayaH' ityucyate / kiM bahuNA' kiMbahunA kimadhikena varNanena 'kapparukkhaeceva mualaMkiyavibhUsie' kalpavRkSaka ica-svalaMkRtavibhUSitaH kalpavRkSa itra alaGkRto maNiratnabhUSaNaiH, vibhUSito mahAhavicitra paridhAnIyAdi vasanaiH, narendraH zreNiko rAjA sAkSAt kalpavRkSa iva zobhate iti bhAvaH / sakoraMTamalla dAmeNaM-chattega dharijamA NeNaM' sakoraNTamAlyadAmnA chatreNa dhriyamANena koraNTasya mAlyAni-puSpANi usa kI saMdhiyAM suzliSTa (acchI juDI huI) thIM-vaha camakIlA thASaDA uttama thA, cittAkarSaka thA, aura prAkRtti se sundara tathA prazaMsa nIya thaa| valaya (kaDA) ko dhAraNa karake rAjA vijaya ko prApta karatA hai usakA nAma vIravalaya hai| athavA isa prakAra kI spardhA ke yadi koI vIra ho to yaha balaya mere hAtha se mujhe jIta kara le leveM ? vazavartI ho kara joM valaya hAthameM pahirA jAtA hai usakA nAma bhI vIravalaya hai / (kiM bahunA-kapparUvakhae ceva mualaM kiya vibhUsie nariMde) adhika aura kyA kaheM maNiratnanirmita zrAbhU SaNoM se alaMkRta hue tathA mahArha vicitra paridhAnI Adi vastroM se vibhU pita bane hue the rAjA usa samaya kalpa vRkSa jaise zobhita ho rahe the| (sa koraMTamalladAmeNaM choNaM dharijamANeNaM) bhRtyajanane jo inake Upara saMdhibhAga(Da) suzliSTa hato. te camakIla hatA, uttamahata, cittane AkarSanA hatA ane dekhAvamAM suMdara temaja vakhANavA yogya hatuM. je valayane dhAraNa karIne rAjA vijaya meLave che, tenuM nAma "vIravalaya" che. athavA te A jAtanI hariphAImAM utaranAra kaI vIra che te mane jItIne mArA hAthamAMthI A valayA meLavI le. A rIte paNa ene artha samajI zakAya. vazavatI thaIne je valaya hAthamAM paheravAmAM Ave che te paY vI25saya' cha. (kiMbahunA-kapparUvakhaeceva suzralaMkiyavibhUsie nariMde) vadhAre zuM kahevuM-maNiratnathI banAvavAmAM AvelAM ghareNAMothI alaMkRta thayelAM temaja bahu kiMmatI raMgaberaMgI paherelAM vastrothI vibhUSita thayelA rAjA te samaye kalpavRkSanI bha zamatatA . (sakoraMTamalladAmeNaM uttaNaM dharijjamANeNaM) tamannA For Private and Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TokA.sU,10upasthAnazAlAsajjIkaraNAdinirUpaNam 133 teSAM dAmAni-mAlAH, taiH sahitena chatreNa bhRtyena dhriyamANena zobhamAnaH 'ubhao' ubhayataH dakSiNabAmapArzvayoH 'caucAmaravAlabIiyaMge' catuzcAmara bAlabIjitAGgaH, caturNI cAmarANAM bAlaH kezaiH vIjitAnyaGgAni yasya sa tathA, 'maMgalajayasaddakayAloe' maMgalajayazabdakRtAlokaH, maMgalajayazabdaHkRto anena Aloke darzane yasya sa tathA, majjanagRhAtpatiniSkAmati, pratiniSkramya 'aNegagaNanAyagadaMDaNAyagarAIsaratalavaramAMDaviya koDubiya maMti mahAmaMti gaNagadobAriya. amaccaceDapIDhamaddanagaraNigamaibbhaseDiseNAvaisatthavAhadayasaMdhivAlasaddhiM saMparikhuDe' aneka gaNanAyaka daMDanAyaka rAjezvaratalabaramADaMvikakauTumbikamaMtrimahAmantrigaNakadauvArikAmAtyaceTapIThamardanagara nigamebhyazreSThisenApatisArthavAhadutasaMdhipAlai sArdha smpritH| natra gaNanAyakAH sAmantabhUpAH, daMDanAyakAH-aparAdhiSu yathAyogya daNDamadAnazIlAH kopAlA ityarthaH rAjAnaH=mANDalikAH narapatayaH, chatratAna rakhA thA vaha koraNTa ke puSpoM kI mAlA se yukta thA-(ubhao caucAmaravAlavIiyaMge maMgalajayasaddakayAloe) dakSiNa aura vAma pArzva meM jo inake Upara camara Dhole jA rahe the| unake bAloM se inake aMga vijita ho rahe the| inake dekhate hI loga jaya ho isa prakAra kA maMgalakArI zabda bolane laga jAte the| (majjaNagharAopaDi nikkhamai) jaba the rAjA usa gnAna ghara se bAhara nikale aura (paDinikkhamittA) nikala kara-(aNegagaNa nAyaka daMDaNAyagarAIsaratalavaramADaMbiyakoDuviyamaMtithahAmaMtigaNagadovAriya amacca ceDapIDhamaddanagara nigama inbhasehiseNAyai sasthavAhadayasaMdhivAla saddhi saMpararivuDe) aneka gaNa nAyakoM se-sAmaMta bhUpoM se aparAdhiyoM ko yathA yogyadaMDa dene vAle aneka daMDanAya ko se arthAt koTavAloM se maaNddupara nekare tANeluM chatra keraTa (eka puSpavizeSa) nA phUlanI mALAthI zobhatuM hatuM. (ubhao caucAmaravAlavIiyaMge maMgalajayasahakayAloe) bhanI bhane DAbI bAjue emanA upara DhaLavAmAM AvelA amarenA vALathI emanAM aMga vijita thaI rahyAM hatAM. emane jotAM ja loko "ya thAo, jyathAo" evA maMgala sUcaka zulho yA2vA bhAMDatA tai. (majjaNagharAo paDinikvamaha) nyAre te rAta snaanaa||2maathii mA2 mAvyA bhane [pAMDanikvaminA] AvIna (aNagagaNa mAyakadaMDaNAyagarAIsaratalavaramADaMbiyakoDaMbiyamaMtimahAmaMtigaNadogavAriya amaccaceDapo DamadanagaranigamainbhaseTiseNAyaisaMsthavAhaiyasaMdhivAlasaddhiM saMparibuDe) aneka gaNanAyakethI, sAmaMta bhUpothI, aneka daMDanAyakethI eTale ke koTavALethI, mAMDalika narapatirUpa aneka rAjAothI, aizvaryavAna aneka puruSathI, For Private and Personal Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 134 kSAtAdharma kathAGgasUtre IzvarAH=aizvaryasampannAH, talavarAH saMtuSTabhUpAladattapaTTabandhabhUpitA rAjasadRzAH, mAMDa vikA-chinnabhinnajanAzayavizeSo maMDavaH, tatrAdhikRtAH / 'mAMDa vikAH' iti chAyApakSetu grAmapaJcazatasvAminaH, yadvA-sArdhakrozadvayaparimitamA tairAchidya vicchadya sthitAnAM graamaannaamdhiptyH| kauTumbikAH kuTumbapatipA. lakA,mantriNaH pradhAnamantriNaH, gaNakAH jyotirvidaH, bhANDAgArikAH vA, dauvArikA: dvArapAlAH, amAtyAH kSIranIraviveki haMsavat nyAyAnyAyavivekinaH, ceTAHbhratyAH, pIThamardAH sahAyakAH, AtmarakSakA ityrthH| nagara-nagarazabdena nagaranivAsino lakSyante tena nagarajanasamUha ityrthH| nigama vyApAriNAM grAmaH atrApi nigamazabdena tadgrAma vAsiSu lakSaNayA 'vaNiksamUha' iti bodhyateibhyAH hastipramANadhanasvAminaH, zreSThinaH lakSmIpaTTabandhanibhUSitamastakAH, senApatayaH caturaMgasenAnAyakAH, sArthavAhAH sArthaH vyApAri samRhastaMtrahantIti sArthavAhAH, vyApAriNo dezAntaraM nItvA lAbhaprApakA inyarthaH dRtAH saMdezahArakA, saMdhipAlAH lika narapatirUpa aneka rAjAoM se zvarya saMpanna aneka puruSo se, saMtuSTa hue rAjA dvArA pradatta paTTabaMdha vAle rAjA sadRza aneka nagara rakSakoM se pAMcasau grAma ke svAmI aise aneka mADaMbiko se athavA...........kuTumbapatipAlaka anekajanoM se, aneka pradhAnamaMtriyoM se, aneka jyotiSiyo athavA bhaMDAriyoM se, aneka dvArapAloM se, kSIranIrakA viveka karane vAle ha~sakI taraha nyAya aura anyAya kA nirNaya karanevAle aneka amAtyoM se aneka bhRtyoM se. AtmarakSaka aneka pIThamardako se, nagara nivAsI aneka manuSyoM se, anela vyApArI maMDala se, hastipramANa dhana ke adhipati aneka ibhyoM se, lakSmI ke pavandha se vibhUSitabhAla vAle aneka zreSThi janoM se, caturaMga senA ke nAyaka aneka senApatiyoM se, vyApAriyoM ko dezAntara le jA kara unheM lobhAnvita karane vAle aneka sArthavAhako se, aneka saMdeza prasanna thayelA rAjA vaDe ApavAmAM AvelA paTTabaMdha" rAjA jevA ghaNuM nagara rakSakethI pAMcaso gAmanA svAmi jevA aneka mAMDalikethI athavA........... kuTuMbanuM bharaNapoSaNa karanAra aneka janothI, aneka pradhAna maMtrIothI, aneka tiSIothI athavA bhaMDArIothI, aneka dvArarakSakathI, kSIranIra vivekI haMsanI jema nyAya ane anyAyane samajanArA aneka amAtyothI, aneka nathI , aMgarakSaka aneka pIThamake (rAjAnA adhikArI vizeSa) aneka nAgarIkethI, aneka vepArIonA maMDaLethI; hasti pramANa dhananA adhipati ane IlyothI, lakSmInA paTTabaMdhathI vibhUSita lalATavALA aneka zeThethI, caturaMgiNI senAnA nAyaka aneka senAnAyakethI vepArIone dezAntare laI jaIne temane lAbha apAvanArA sArthavAhakothI, aneka saMdeza vAhakethI ane For Private and Personal Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA mU. 10 upasthAnazAlAsajjIkaraNAdinirUpaNam 135 ubhypksssNdhirkssnnshiilaaH| eteSAM gaNanAyakAdizabdAnAM dvandve, pazcAdanekazabdena karmadhArayaH, te tathA taiH, sAdha samparitaH samyaka prakAreNa parivRtaH atra 'saMdhivAla' iti luptatRtIyAntaM padam, majanagRhAnniSkrAnto narendraH kaiva zobhate ? ityAha-dhavala ityAdi dhavalamahAdhavalaM nirmalaM mahaH jyoti yasya sa tathA idaM 'zazo' tyasya vizeSaNam, 'meghaniggae' meghanirgataH= meghAvaraNanirmuktaH 'viva' Iva, asya 'zazI' tytraanvyH| yadvA dhavala mahAmeghanirgata iva zAradazveta vardala vahinismRtaica, 'gahagaNadippaMtarikkhatArAgaNANamajJa sasivva' grahagaNadIpyamAnaRkSatArAgaNAnAM madhye zazIva, atra 'ica' iti 'madhye' ityasyAnantaraM draSTavyam / grahagaNAdInAM madhye iva' vartamAnaH zazIva-candra ica, 'piyadaMsaNe naravaI' priyadarzano narapatiH=yathAzvetamevanirmuktazcandramAgrahanakSatratArAgaNeSu zobhate tathaivAnekagaNanAyakAdi parivAreSu zobhamAna: zreNiko rAjA yatraiva bAhyA upasthAnazAlA bahirdeze upavezanazAlA natraiva upA. gacchati upAgatya 'sIhAsaNavaragae' siMhAsanavaragata; zreSThasiMhAsanAsInaH 'purasthAbhimuhe' paurastyAbhimukhaH =pUrvAbhimukhaH 'sanisanne' sanniSaNNaH samyag upaviSTaH // 10 // 0 // vAhako se aura ubhaya pakSa se saMdhi kI rakSA karAne vAle ameka saMdhipAlakoM se, ghIre hue ve (naravaI) zreNikarAjA (dhavala mahAmehaniggae viva gahagaNadippaMtarikkhatArAgaNANamajje sasibba piyadaMsaNe) dhavala kAntivAle tatho meghoM ke AvaraNa se vimukta aura grahagaNoM se dedIpyamAna RkSa tathA tArAgaNoM ke madhya meM vartamAna aise caMdramaMDala kI taraha zobhita hote hue jeNeva vAhiriyA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai. jahAM vaha AsthAna maMDapa thA usa aura aaye| (uvAgacchittA sIhAsaNavaragae purasthAbhimuhe sanisapaNe) vahAM jAkara ve pUrva kI tarapha mukha karake uttama siMhAsana para baiTha gye| mU0 10 // bhanne pakSamA sadhinI 2kSA 22vana2 bhane saMdhipAthI 32.meso ta (naravaI) zreNui20 dhavalamahAmehaniggae viva gahagaNadippaMtarikavatArAgaNANamajjhe sasiva piyadasaNe) tivANA tebha vANAMyAnA sAvaraguthI vibhuta bhane grahathI jhaLahaLatA akSa temaja tArA gaNethI madhyamAM rahelA caMdramaMDaLanI jema zobhatA (jeNeva vAhiriyA uvaThThANasAlA teNe va uvAgacchai) teyo mAsthAnamapanI ta25 mAvyA. (uvAgacchitA sIhAsaNavaragae purasthAbhimuhe sanisajje) ane tyAM teo pUrvAbhimukha thaIne uttama siMhAsana upara birAjamAna thayA. sU. 1nA For Private and Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 136 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only jJAtAdharmakathAGga mUlam - taeNa se seNie rAyA appaNo adUrasAmaMte uttarapuratthime disibhAe aTTa bhAsaNAI seyavatthapancutthuyAI siddhatthamaMgalovayArakayasaMtikammAI rayAvei, rayAvittA NANAmaNirayaNamaMDiyaM ahiyapecchaNijarUvaM, mahagdhavarapaTTaNuggayaM saNhabahubhattisayacittadvANaM, IhA- maya - usabhaturaya - Nara-magara - vihaga-vAlaga - kiMnara- ruru- sarabhacamara kuMjara vaNalaya pa3malaya-bhatticittaM, sukhaciya-varakaNaga- pavaraperaMta desabhAgaM, abhitariyaM javaNiyaM aMchAvei, aMchAvittA attharaya-maua masUraga-ucchaithaM dhavalavatthapaccutthuyaM visiddhaM aMga suhaphAsayaM sumauyaM dhAriNIe devIe bhAsaNaM rayAvei zyAvittA koDuMbiya purise sadAvei sadAvittA evaM vayAsI - khippAmeva bho devANuppiyA! ahaMgamahAnimittattatthapADhae vivihasatthakusale sumiNapADhae, sadAveha saddAvittA eyamANattiyaM khippAmeva paccapiNaha / taeNaM te koDuM biyapurisA seNieNaM rannA evaMvRttA samANA haTTa jAva hiyayA karayala pariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu evaM devo tahatti' ANAe viNaNaM paDisuNei, paDisuNettA seNiyassa ranno aMtiyAo paDinikkhamaMti, paDinikkhamittA rAyagihassa nagarassa majjhamajheNaM jeNeva sumiNapADhagagihANi teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA sumiNapADhae sahAveMti / eNaM te sumiNapADhagA seNiyassa ranno ko Dubi - yapurisehiM sadAviyA samANA haTTa jAva hiyayA pahAyA kayabalikammA jAva pAyacchittA appamahagdhAbharaNAlaMkiya sarIrA hariyAliya siddhatthayakayamuddhANA saehiM saehiM gihiMto paDi nikkhamaMti paDinikkhamittA rAyagihassa majma jjheNaM jeNeva seNiyassa ranno bhavaNavaDeMsagadubAre teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA egayao milaMti, milittA seNiyassa ranno bhavaNavaDeMsagaduvAreNaM anupavisittA jeNevahabAhiriyA
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA sU.11 svapnaviSayakapraznottaranirUpaNam 137 uvaTANasAlA jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchaMti,uvAgacchittA seNiyaM rAyaM jaeNaM vijaeNaM vaddhAti, seNieNaM rannA aciya vaMdiya pUiya mANiya sakAriya sammANiyA, samANA patteyaM2 puvannatthesu bhadAsaNesu nisiiyNti| taeNaM seNie rAyA javaNiyaMtariyaM dhAriNI devI Thavei ThavittA pupphaphalapaDipuNNahatthe pareNaM viNaeNaM te sumiNapADhae evaM vayAsI evaM khalu devANuppiyA! dhAriNI devI ajjataMsi sayaNijjasi jAva mahAsumiNaM pAsittA NaM paDibuddhA, taM eyasta NaM devANuppiyA! urAlassa jAva sassirIyassa mahAsumiNassa ke manne kallANe phalavittivisese bhavissai ? / taeNaM te sumi. NapADhagA seNiyassa ranno aMtie eyamadraM socA NisammahaTTa jAva hiyayA taM sumiNaM samma ogiNhaMti, ogiNhittA IhaM aNupavi. saMti, IhaM aNupavisittA annamanneNa saddhi saMcAlati, saMcAlittA, tassa sumiNassa laTTA gahiyaTTA pucchiyaTTA viNicchiyaTTA ahigayaTThA seNiyassa ranno purao sumiNasatthAI uccAremANA2 evaM vayAsIevaM khalu amhaM sAmI! sumiNasatthaMsi bAyAlIptaM sumiNA tIsaM mahAsumiNA bAvattari savva sumiNA diTrA, tatthaNaM sAmI! arahaMta mAyaro vA cakavahimAyaro vA arahaMtasi vA cakavahisi vA gabhaM vakkamamANaMsi eesiM tIsAe mahAsumiNANaM ime codasa mahAsumiNe pAsittANaM paDibujhaMti, taMjahA-'gaye-usa-sIha-abhiserya-dAma -srsi-dinnyr-jhNyN-kuNbhN| pauma-sara-sAgara-vimANa-bhavaNarayaNuccaya-siMhaca // 1 // vAsudevamAyarovA vAsudevaMsigabhaMvakkama mANaMsi eesiM codasaNhaM mahAsumiNANaM annayare satta mahAsumiNe pAsittA NaM paDibujhaMti, baladevamAyaro vA baladevaMti gambhaM vakkamamANaMsi eesiM codasaNhaM mahAsumiNANaM aNNattare cattAri mahAsumiNe pAsittANaM paDibujhaMti, For Private and Personal Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 138 sAtAdharmakathAGgasatre maMDaliyamAyaro vA maMDaliyaMsi gabhaM vakkamamANaMsi eesiM coisa NhaM mahAsumiNANaM annataraM eyaM sahAsumiNaM pAsittANaM paDibujhaMti, ime ya NaM sAmi ! dhAraNIe devIe ege mahAsumiNe dihe, taM urAle NaM saamii| dhAriNIe devIe sumiNe diTe, jAva AroggatudvidIhAu. kallANamaMgalakArae gaM sAmI! dhAriNIe devIe sumiNe dikhe, astha lAbho sAmI! sokkhalAbho sAmI ! bhogalAbho sAmI! puttalAbho, rajalAbho evaM khallu sAmI! dhAriNI devI navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM jAva dAragaM payAhii, sevi ya NaM dArae ummukkabAlabhAve vinnAyapariNayamitte jovvaNagamaNuppatte sUre vIre vikkaMte vicchanna. viulabalavAhaNe rajavaI rAyA bhavissai, aNagAre vo bhAviyappA, taM urAleNaM sAmI! dhAriNIe devIe sumiNe diTe, jAva Arogga tuTTi jAva dikhettika? bhujora aNu bhti| taeNaM seNie rAyA tesiM sumiNapANapADhagANaM aMtie eyama, socA Nisamma haTTa jAva hiyae karayala jAva evaM vayAsI-evameyaM devaannuppiyaa| jAva jannaM tubbhe vayahattikaTu taM sumiNaM sammaM paDicchai paDicchittA te sumiNapADhae viuleNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthagaMdhamallAlaMkAreNa ya sakkArei sammANei sakkAritA sammANittA viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalayai, dalaittA pddivisjji| taeNaM se seNie rAyAsIhAsaNAo abbhuTTei abbhudvittA jeNeva dhAriNI devI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA dhAriNI devIM evaM vayAsI-evaM khalu devANuppie! sumiNasatthaMsi bAyAlIsaM sumiNA jAva egaM mahAsumiNaM jAva bhujora annubhi| taeNaM dhAriNI devI seNiyassa ranno aMtie eyamadraM socA Nisamma haTa jAva hiyayA taM sumiNaM samma paDicchai paDicchittA jeNeva sae vAsaghare teNeva uvAgacchai, uvApacchittA pahAyA kayabalikammA jAva vipulAI jAva viharai // 11 // suu0|| For Private and Personal Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anagAradharmAmRtavarSaNo TIkA.sU.11 svapnaviSayaka praznottara nirUpaNam 139 TIkA -- 'taraNa se seNie rAyA' ityAdi / tataH khalu sa zreNiko rAjA 'apaNo' AtmanaH 'dUrasAmaMte' nAtidUre nAtisamIpe samucitasthAne 'uttara puratthi me disImAe' uttara paurastye digbhAge - IzAnakoNe ityarthaH 'advamaddAsapAI' aSTabhadrAsanAni=aSTasaMkhyakAni maMgalasUcaka zreSTha siMhAsanAni 'zyAve' racayati iti sambandhaH bhRtyena sthApayati, tAni kIdRzAnItyAha - 'seyatvapatyA zvetavastrapratyavastRtAni dhavalavastrasamAcchAditAni 'siddhastha maMgalo yArakayasaMtikammAI' siddhArthamaGgopacArakRtazAntikarmANi siddhArthamaGgalapa cAraiH kRtAni zAnti karmANi yeSu - upavezakAnAM vighnopazamanAyAtrasthApitAH dhavala sarpapA yeSu tAni - tathAvidhAnItyarthaH / racayati = sthApayati racayitvA 'javaNiyaM aMchAve' ityuttareNa sambandhaH / javanikAm AcchAdayati, pAtayati, javanikA- 'pardA' iti bhASAyAm, mahorAiyarthaM bhRtyaiH bandhayatItyarthaH / kIdRzI javanikA ? mityAha - 'gANAmaNi- rayaNa-maMDiyaM' nAnAmaNi- ratna- maMDitAM, vividhairmANikyAdibhiH ratnezca suzobhitAm, 'ahiya pecchaNijjaruvA' adhika Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , taeNa se segie rAyA ityAdi // sUtra // / 11 // TIkArtha - (tae) isake bAda ( se seNie rAyA) usa zreNika rAjAne (appa - No adUrasAmaMte) apane pAsa samucita sthAna meM (uttarapuratthime disIbhAe ) IzAna koNa kI aura (aThThabhaddAsaNAI) AThabhadrAsana-maMgala sUcaka zreSTha Asana (rayAvei) bhRtyoM se sthApita karavAye (seyavatthapaccutthuyAI siddhattha maMgalo yAra kayasaMtikammAI ) ye Asana zvetavastra se Dhake hue the tathA ina para baiThanevAloM ke vighnopazamanArtha dhavala sarSapa ina ke Upara rakhe gaye the| (vittA NANAmaNirayaNamaMDiyaM, ahiyapecchaNijarUvaM mahagavarapaTTaNuggayaM, sAhabahubhattisayacittaTTANaM IhAmiyausabha, turayaNara, - taNa se seNie rAyA ityAdi || 11|| TIartha - (tapaNaM) tyAramAha (se seNie rAyA) te zreNi zamaye (appaNIadUrasa. maMte ) potAnI pAse yogya sthAna upara ( usa puratthame dasIbhAe) IzAna NAbhAM (aTTamaddAsaNAI) mA laTrAsano-maMgaNa sUrya uttama AsanI(rakhAvei) noze pAse bhUjhavyAM (sevavatyactvAiM siddhatya maMgalorayAra kayasaMnikammAI ) mA AsanA saha dugaDAthI DhAM sAM tAM khebhanA upara mesnaaraaAnA vighna dUra thAya eTalA mATe sapheda sarasava temanA upara mUkavAmAM AvyA hatA. ( rayAtrittA NANAmaNirayaNamaMDiyaM ahiyapeccha NijjarUvaM mahaggavara paTTaguggayaM sahabahumatisacitrAdvANaM IhA miya usama - turaruNara, magara, vihaga, For Private and Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 140 zAtAdharmakathAsUtre prekSaNIyarUpAM, adhikaM-bahu prakArakaM yathAsyAttathA prekSaNIyAni darzanIyAni / rUpANi zvetapItAdayo varNA yasyAM sA tathA tAm, adhika manoharatayA darzana yogyAmityarthaH 'mahagdha-vara-paTTaNugayaM' mahAgha-pattanodgatAM, varapattane udgatA iti varapattanodgatA, mahArdhA cAsau varapattanodgatA iti sA tAM zreSTha nagare utpannAM tatraiva sIvitAM bhumuulyaamityrthH| 'saNhabahubhattisayacittahANaM' zlakSNa bahubhakti zatacitrasthAnAM, zlakSNAni-manoharANi-bahubhaktizatAni. bahuprakArANi vinyAsazatayuktAni yAni citrANi teSAM sthAna sthitiH sattA yasyAM sA tathA tAM vicitracitracitritAmityarthaH, 'IhA-miya-usabha-turaya-Naramagara-vihaga-vAlaga-kinnara-ruru-sarabha-camara-kuMjara-vaNalaya-paumalaya-bhatti cittaM' IhA-mRga-RSabha-turaga-nara-makara-vihaga-vyAlaka-kinnara-ruru--sarabhacamara-kuMJjara-canalatA-padmalatA bhakticitrAM, tatra-'IhAmRgAHkAH 'bheDiyA' iti bhASAyAm, RSabhAH balIvaH, turagA acAH, narA-manuSyAH makarA:= jalajantu-vizeSAH, vihagAH pakSiNaH, vyAlakAH sarpAH, kinnarAvyantaramagara, vihaga, vAlaga, kiMnara, ruru, sarama, camara,kuMjara, vaNalaya, paumalaya bhatticitta) jaba bhRtyajana (naukara) ina AsanoM ko sthApita kara cuke tava rAjAne ina para (javaNiyaM aMchAvei) javanikA (pardA) ddlvaadiyaa| yaha pardA nAnAmANikya Adi maNiyoM se aura ratnoM se suzobhita thaa| adhika prekSaNIya rUpavAlA thaa| zreSTha nagara se banA kara yaha maMgAyA gayA thA tathA vahIM para ise silAyA thaa| isameM manohara tathA aneka prakAra kI racanA vAle citra bane hue the| arthAt yaha vicitra citroM se maMDina thaa| IhAmRga-meDiyA-RSabha-baila-turaMga-ghoDA nara-manuSya makara jalajantu vizeSa vihaga pakSI vyAlaka-sarpa kinnara-vyantara jAti ke deva ruru-mRga bAlaga, kiMnara, ruru, sArabha, camara jara, vaNalaya, paumalaya, bhatticitta) jyAre nokaree A badhA Asane geThavI dIdho tyAre rAjAe tenA upara paDade (javanikA) naMkhAvI dIdho. A paDade aneka jAtanA mANeka, maNio ane ratnathI zobhatA hatA. te prekSaNIya tema ja suMdara hate. uttama nagaramAMthI te banAvaDAvI maMgAvyuM hatuM ane tyAM ja tene sivaDAvarAvyo hato. A paDadA upara cittane Aka"nArA temaja aneka jAtanI racanAvALA citro hatAM eTale ke te raMgaberaMgI citrothI samato ito. te 5 ghaDAma, 12, RSabha- hu-ghADI, na2-bhAzusa,-bha42-4 or tantu vizeSa,-viDa-pakSI,-nyAsa-sApa, sinnara-yanta2 tinAva, 22-bhRga For Private and Personal Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - anagAradharmAmRtavarSiNI TokA.ma.11 svapnaviSayakapraznottaranirUpaNama vizeSAH, saravo-mRgavizeSAH, zarabhAH praSTApadAH, camarA: AraNyA gAvaH kuJjarAhamtinaH, vanalatA azokacampAdilatAH, padmalatA:-minyaH / AsAM yAH bhaktayo racanAH tAbhizcitrANi yasyAM sA tathA tAm. 'mukhaciyavara-kaNaga-patara-peraMta-desabhAgaM' su-khacita vara-kanaka-pravara-paryanta-dezabhAgAM suSThu khacitA, varakanakaiH zreSThasuvarNaiH, pravaraparyantAnAM manojJavasvAntAnAM dezabhAgA: avayavA yasyAM sA tAm svarNa khacitaparyantabhAgayuktAm 'abhitariyaM' AbhyantarikAMsabhAmaNDapasya rahasyekadezavartinIm uktavizeSaNaviziSTAM javanikAm-'aMchAvei' AcchAdayati dhAriNI devyA upavezanasthAne bhRtyaibandhayatItyarthaH / tadanantaraM 'aMchAvittA' AcchAdya, asya 'dhAriNIe devIe bhadAsaNaM rayAvei' ityuttareNa sambandhaH, dhAriNyai devyai bhadrAsanaM racayati, bhRtyena sthApayati, kIdRzaM bhadrAsana?mityAha 'asthAyama uyamamUragaucchaiyaM' astarajaska-mRddhaka masUrakocchAditam astarajaskeNa-nirmalena mRdunA-komalena-mamrarakeNa-upavizeSa zarabha-aSTApada-camara-jaMgalI gAya kuMjara-hasto vanalatA azoka campaka AdilatAeM aura padmalatA-kamalalatA ina citroMse citrita thIM. (mukhaciyavarakaNagapavaraperaMtadesabhAgaM) isake kinAroM ke avayatra-Dore-zreSTha suvarNa ke bane hue the-arthAt-isameM jo AtAna vitAnIbhUta kinAroM para Dore par3e hue the ve saba suvarNa ke tAroM se niSpanna hue the| tathA yaha (abhitariyaM) usa AsthAna maMDapa ke eka tarapha tanavAyA gayA thaa| (acchA vittA attharayamauya, masUraga ucchaiyaM dhavalavasthapaccutthuyaM visiTuM aMga suiphAsayaM sumauyaM dhAriNIe devIe bhadAsaNaM rayAvei) pardA tanavAkara rAjAne eka aura atIva komala bhadrosana dhAriNI devI ke liye sthApita krvaayaa| yaha bhadrAsana nirmala tathA komala masUraka-upadhAna (takiyA)se unnata vizeSa, zama-18 yAvANu se prANI, yabhara lI ||y, 002-hAthI, vanasatAaza, yapI, 5satA, bharasatA vagere mitrova thito to. (sukhaciyavara kaNagapavaraperaMta desabhAga) mA 5hAnI nArInA ho uttama sonAthI manAsA tA. eTale ke temAM je tANAvANAnA rUpamAM kinArImAM derA gUMthAelA hatA, te badhA sonerI tArothI yuTata hatA. tamAma 57ho (abhitariyaM) te mAsthAna bhanI me mAme tAguvAmA maa0ye| chato. (acchAvittA attharayamauyamamUragaucchaiyaMdhavala vanyapaccunyuyaM aMga suhaphAmayaM suma uyaM dhAriNIe devIe bhaddAmagaM rayAveDa) tyAM paDade tANIne rAjAe eka tarapha khUbaja komaLa bhadrAsana dhAriNIdevI mATe mUkAvyuM. A bhadrAsana nirmaLa temaja kamaLa masUraka-ozIkAthI UMcu hatuM sapheda For Private and Personal Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - 142 snaanghaathaan dhAnena ucchAyitam unnatam 'dhavalavasthapaccutyuyaM' dhavalavastrapratyavastRtaM-zuklavastrasamAcchAditaM, 'visiTaM' viziSTa zreSThaM 'aMgasuhaphAsayaM' aGgasukhamparzama, aGgasya-zarIrasya mukhaH sukhayatIti sukhaH sukhajanakaH sparzo yasya tat 'sumauyaM sumRdukam atIva komalaM bhadrAsanaM, dhAriNyai devyai racayati=kArayati, raca yitvA tadanantaraM zreNiko bhUpaH 'koDaMbiyapurise' kauTumbikapuruSAn 'sadAvei' zabdayati=AIyati 'sadAvittA' zabdayitvA AhUya 'evaM vayAsI' evamavodIt kSiprameva bho devaanupriyaaH| 'aTuMgamahAnimittamuttatthapADhae' aSTAGgamahAnimittamUtrArthapAThakAn-aSTau bhUkammotpAtamcamolkApAtAMGgasphuraNasvara vyaJjanalakSaNarUpANi aGgAni yasya tAdRzaM mahAnimittaM tasya sUtrAyA zabdArthoM, tayoH pAThakAstAna jyotiHzAstranipuNAn, 'vivihasatthakusale' vividhazAstrakuzalAn=anekazAstrAbhijJAn 'sumiNapADhae' svapnapAThakAna=svamArthapratibodhakAna 'saddAveha' zabdayatAyata 'sadAvittA' AhUya ca 'eyamANatyi' etA. dhavalavastra se yaha AcchAdita (DhakA huA thA) IsakA sparza zarIra ko sukhakAraka thaa| (rayAvinA koDuMbiyapurise sadAvei) bhadrAsana sthApita karavA dene ke bAda rAjAne usI samaya kauTumbika puruSoM ko bulavAyA (sadAvittA evaM vayAsI) bulAkara unase aisA kahA-(khappAmeva bho devANuppiyA aTuM gamahAnimittamuttatthapADhae vivihasatthakusale sumiNapADhae sadAveha) bho devAnupriya? Apaloga zIghra hI bhUkampa utpAta svAma, ulkApAta, aGgasphuraNa, svara vyaMjanarUpa ATha aMgavAle mahAnimitta zAstra ke artha ko kahane vAle arthAt-jyoti zAstra ke, jJAtA taze vividhazAstroM meM kuzala mati saMpanna aise svapna ke artha ko samajhAne vAle janoM ko ghulAo (sahAvitA eya. mANattiya khippAmeva paccappiNaha) aura bulAkara hameM isabAta kI khabara 1275 te 3 tu. teno 250 zarIrane sumaha Dato. (rayAvittA ko9viyapurise sadAvei) madrAsana 2thApya pachI TumanAmadhA bhANusone. 201ye mAMsAvyA, (sadAvittA evaM kyAsI) mAdAvIna temAne bhA pramANe dhu. (vippAmeva bho devANuppiyA aTuMgamahAnimittasutnatyapADhae vivihasamyakulale sumiNa pAThae sahAveha) ivAnupriya! tame sahIthI 5 (dharatI: 5) utpAta svapna, ulkApAta, aMgaskaraNa, svaravyaMjanarUpa ATha aMgavALuM, "mahAnimittazAstranA arthane kahenAra eTale ke tiSa zAstrane jANanArA tathA aneka zAstromAM pAraMgata, mati sapanna sevA svapnanA mathane samanavanA2 bhAsAne mAdAyo, sahAvittA eyamANatiyaM khippAmeva paccappiNaha) mane mosAvIna abhane 2mA pAtanI taratarI . For Private and Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. sU.11 svapnavipayadapraznottaranirUpaNam 143 mAjJAptikAMmadIyA''jJAM kSiprameva pratyarpayata / tataste khalu kauTumbika puruSAH zraNikena rAjJA evam uktAH santaH hRSTa yAvat hRdayAH karatalaparigRhItaM daza nakhaM ziramAvarta mastake'jaliM kRtvA he deva ! 'tahani' tatheti evameva karijyAmaH iti 'ANAe' AjJAyAH bhUpAjJAyAHvacanaM vinayena pratizraNayantipI. kurvntiityrthH| pratizrutya zreNikasya rAjJaH antikAt patiniSkAmanti pratinikramya rAjagRhasya nagarasya madhyamadhyena yatrai svapnapAThakagRhAstatraivopAgacchanti pIche zIdhra do| (taeNaM te koDaviyapurisA seNiyaeNaM rannA evaM vuttA samANA haTa jAva hiyayA karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvat matthae aMjaliM kaha) isa prakAra unakauTumbika puruSoMne zreNika rAnA ka AjJA prApta kara adhika prAnanda maanaa| Ananda se yukta hRdaya hokara unhoMne rAjA ko dazanakha saMpanna aMjila mastaka para ghumAkara zira para rakhoarthAt-usI samaya unheM karabaddha hokara mastaka jhukAkara namaskAra kiyA -aura kahA (evaM devo tahani ANoe vi eNaM vayaNaM paDisuNei ! jaisI ApakI AjJA hai hama vaisA hI kAma kareMge isa taraha unhoMne rAjA kA AjJAkA baDI vinaya ke sAtha svIkAra kiyaa| 'hatuTTa jAva hiyAyA' meM jo yaha 'yAvat' pada par3A hai vaha 7 sAta veM mUtra meM kahe gaye 'cittamANaMdiyA poImaNA, paramaptomaNassiyA harisavasavisappamANa' ina padoM kA saMgrAhaka hai| (paDisuNettA seNiyamsa ranno aMtiyAo paDinikkhamaMti) AjJA svIkAra karake phira ve zreNika rAjAke pAsa se cale Ae (paDiNikvamittA rAyagihassa nayarassa majjhaM majjheNaM jeNeva sumiNapAThagihANi teNeva uvAgacchati) Akara (taeNaM te koDubiyapurisA seNiyaeNaM rannA evaM vuttA samANA haTTa jAva hi yayA karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjalikaTu mA pramANe keNika rAjAnI AjJA meLavelA te kuTuMbanA puruSe khUba prasanna thayA. hRdayathI prasanna thayelA teoe rAjAne dazanakha yukta aMjaline mastaka upara pheravIne zira upara mUkI, eTale ke te ja samaye 425 thAne zi2 nabhAvIna tetheye prAmA , mane dhu-(evaM devo ta. hati ANAe viNa eNa vayaNa paDisaNei) mahArA08 ! ThevI ApanI mAsA, ame te ja pramANe karIzuM. A rIte teoe rAjAnI AjJA bahu ja vinayanI sAthe svIrI, "haTa taTTa jAva hiyayA" bhare 2 yAvat' 54 cha, te sAtabhA sUtramA 4sA 'cinamANaMdiyA pIDamaNA, paramasomaNassi yA harisavasavisApamANa' Paa pahonu sAI cha. (paDisuNecA seNiyassa ranno aMtiyAo paDi nikkhamaMti) mAzA svIzana zreNui 2 pAsethI tA 2vA. (paDiNikavamittA rAyagihassa nagarassa majjhamajjheNaM jeNeva sumiNapADhakagihANi taNetra uvAgaccha ta) For Private and Personal Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdhama kathAGgasUtre upAgatya svapnapAThakAn shbdyNti| tataH tadanantaraM khalu te svamapAThakAHzreNikasyarAjJaH kauTumbikapuruSaiH 'sAviyA' zabditAH AhUtAH santo hRSTa tuSTAH yAvadahRdayAH snAtAH 'kayabalikammA' kRtAlikarmANaH kRtaM pazupakSyAdyartha valikarma annAdivibhAgo yaiH te tathA 'jAva pAyacchittA' yAvatprAyazcittAHduHkhasvapmAdi romanivAraNArtha kRtakautukamaGgalaprAyazcittAH 'appamaragyAbharaNAlaMkiyasarIrA' alpamahArghAbharaNAlaMkanazarIrAH, alpAni=bhAreNa laghuni mahA. ve rAja gRha nagara ke ThIka bIca mArga se hokara vahAM gaye jahAM svapna pAThako ke ghara the| (uvAgacchittA sumiNapADhae sadAti) vahAM pahu~ca kara unhoMne svapna pAThakajanoM ko bulAyA (naeNaM te sumigapADhagA seNiyassa ranno koDuMbiya purisehiM sadAviyAsamaNA haTTa jAva hiyayA hAyA kayapalikammA jAva pAyacchittA appamahamghAbharaNAlaMkiyasarIrA hariyAliya siddhatthayakayamuddhANA saehiM saehi gihe hito paDiNikkhamaMti) zreNika rAjA ke puruSoM dvArA apane ko bulAyA jAnakara ve svapna pAThakajana bahuta adhika prasanna hue aura snAna karake unhoMne balikarma kiyA-pazu pakSI Adi ke annAdika kA vibhAga kiyA-tathA duHsvapna Adi doSoM ke nivAraNArtha kautuka magala evaM prAyazcitta Adi karma kiye| jaba ye saba kriyAeM unakI sa vidhi samApta ho cukI taba phira unhoMne bhAra kI apekSA laghu-aura mUlya kI apekSA bahumUlya aise AbharaNoM se apane zarIrako vibhUpita kiyA aura mastaka para harinAlika-dU evaM sapheda sarasoM ko maMgalArtha dhAraNa kiyaa| tyAMthI nIka ne teo ThIka rAjagRha nagaranA mArgamAM thaIne "svapna pAThakanAM jyAM 52 utAM tyAM pAMcyA (uvAgacchittA sumiNapADhae sadAti) tyAM pAyAne teyAye svAnAne bhUma pADI. (ta eNaM te sumiNapAhagA seNiyassa ranno ko viyapurisehiM saddAviyA samANA haTTa jAva hiyayA NhAyA kavalikammA jAva pAyacchittA appamahagdhAbharaNAlaMkiyasarIrA. hariyAliyasiddhatthaka yamuddhANA saehi sarahiM gihehito paDiNikkhamaMti) zre4i 20nA 53 // 53 pAtAne belAvyAnuM jANIne te svapna pAThake khUbaja prasanna thayA. nahAIne teoe bali karma karyuM eTale ke pazupakSI vagere mATe anna vagerenuM vibhAjana karyuM-temaja kharAba svapnanA dene dUra karavA mATe kautuka, maMgaLa ane prAyazcitta vagere karmo karyA. jyAre teonI A badhI kriyAo samApta thaI tyAre teoe bahu ochA vajanavALA tathA bahu ja kiMmatI ghareNAMo dhAraNa karyA ane maMgaLanI apekSA rAkhatA teoe mAthA upara haritAlika dUrvA ane sapheda sarasava dhAraNa karyA. tyArabAda te 55 pAtapAtAnA dherathI DA2 nIujyA. (paDiNikkhamittA rAyagihassa majjhaM For Private and Personal Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA sU.11 svapnaviSayaka praznottaranirUpaNam rdhANimUlyena gariSThAni, AbharaNAni tairalaGkRtazarorAH 'hariyAliyasiddhatthakayamuddhANA'. haritAlikA siddhArthakRtamUrdhAnaH- haritAlikA:=durvAH, siddhArthAH =zvetasarpAH kRtA mUrdhasu = mastakeSu yaiH te maGgalArthaM dUrvA sarpapadhAriNaH svakebhyo svakebhyo gRhebhyaH pratiniSkrAmanti = nissaranti, pratiniSkramya = niHsRtya rAjagRsya madhyamadhyena yatraiva zreNikasya rAjJo bhavanAvataMsakadvAraM = bhavanamu dvAraM tatraitrIpAgacchanti = samAyanti, upAgatya 'egayao' ekataH = ekatra milaMti, milihavA zreNikasya rAjJo bhavanAvataMsakadvAre anubhavizanti, anupavizya yatreva bAhyA upasthAnazAlA yatraiva zreNiko rAjA tatraiva upAgacchaMti, upAgatya svapnapAThakAH zreNikaM rAjAnaM 'jaeNaM' jayena =jayazabdena 'vijaeNaM' vijayena = vijayazabdena varddhayanti = abhinandayati, tathA-zreNikena rAjJA arcitavandita- pUjita-mAnita bAda meM ye saba ke saba apane2 ghara se bAhara nikale / (paDiNikkhamitA rAyagihassamayaM majjheNaM-jeNeva seNiyassa ranno bhava sakavAreteNeva uvAgacchaMti, uvAgacchitA egayatro milaMti, milittA seNiya sa ranno bhavaNavaDeMsaka duvAreNaM aNupavisaMti) nikala kara rAjagRha ke ThIka bIca mArga se hokara jahAM zreNika rAjA ke bhavana kA mukhyadvAra thA usa ora gye| vahAM pahu~cakara ve sabake saba ekatrita ho gaye aura ekatrita hokara zreNika rAjA ke bhavana ke mukhyadvAra meM praviSTa hue / (aNupavinitA jeNetra bAhiriyA uvadvANasAlA jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchaMti. uvAgacchittA seNiyaM rAyaM japaNaM vijaegaM baddhAveMti) praviSTa hokara phira ve yahAM gaye jahAM bAhara meM vaha upasthAna zAlA aura zraNika rAjA the| vahA~ jAkara unhoMne zreNika rAjA kA jaya vijaya zabdoM dvArA badhAI dii| (seNievaM rannA acciyavaMdiya-pUIya-mANiya- sakkAyasammAgiyA majjheNa jeNeva seNiyassa ranno bhavaNavaDeMsagaduvAre teNeva uvAgacchaM ti. uvAmAcchitA egao milati, milittA seNiyassa ranno bhavagavaDeMsamaduAreNa aNupavisaMti) nIjIne tethe rAjagRhunA madhyabhAge thana zreNi rAjAnA mahelanA mukhya dvAra taraph gayAM. tyAM pahAMcIne teo badhA bhegA thaine rAja mahelanA bhuNyadvAramAM praviSTa thayA (aNuvisittA jegeva bAhiriyA uDDANasAlA jeNeva gae rAyA teNeva uvAgacchaMti, uAgacchittA seNiyaM rAyaM jaeNaM vijaraNaM vaddhAta) praviSTa thAne tetheo mahAra nayAM upasthAnazANA bhane zila hatA tyAM gayAM. yAM pahoMcIne teoe zreNika rAjAne 'jaya vijaya' zabdo dvArA vadhAvyA ( seNieNaM rannA aciyavaMdiya-pUiya-mANiya-sakkAriya sammANiyA, samA 19 For Private and Personal Use Only 145
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharmakathAGgasUtre %D satkArita-saMmAnitAH santaH tatra-arcitAH-candanAdibhiH, vanditAH-namaskAreNa pUjitAH,-vastrAdibhiH mAnitAH guNotkIrtanena, saskAritAH-AsanadinA, saMmAnitAH-puraskArAdinA, 'patteyara' pratyekara eka ekaM pati-pativyaktikaM sarveSAmupavezanAya pUrvanyasteSu-AgamanAt pUrva sthApiteSu bhadrAsaneSu niSIdanti, sva svasthAneSu yathAkramamupavizanti / tadanu zreNiko rAjA javanikAntaritAM dhAriNI devIM sthApayati-upavezanArthamAjJAM krotiityrthH| sthApayayitvA 'puSphaphalapaDipuNNahatthe' puSpaphalapatipUrNahastaH puSyaiH phalaizca pratipUrNI hastau yasya sa rAjA 'pareNaM viNaeNa' pareNa vinayena utkRSTavinayena tAn vapnapAThakAn evaM vakSyamANapakAreNa aAdIt svpnaarthmpRcchdityrthH| pRcchAprakAramAha 'evaM khalu he devaanupiyaaH| samANA patteyaM2 pubannatthesu bhadAsaNesu nisIyaMti) zreNika rAjAne Agata una svapna pAThakajanoM kI cadanAdi dvArA arcAkI / namaskAra kiyA unakI vaMdanA kii| vastrAdipradAna dvArA satkAra kiyA aura guNotkIrtana dvArA unheM saMmAnita kiyaa| Asana Adi dene dvArA unheM satkArita kiyA tathA puraskAra Adi dvArA unakA acchI taraha sanmAna kiyaa| isa taraha rAjA dvArA-acita, vaMdita, pUjita, satkArita aura sanmAnita hue ve pratyeka svapna pAThaka apane Ane se pUrva meM sthApita kiye hue bhadrAsanoM para Akara baiTha gye| (taeNaM seNie rAyA javaNiyaMtariyaM dhAriNIdevIM Thavei, ThavittA pupphaphalapaDipuNNahatthe pareNaM viNaeNaM te sumiNapAhae evaM cayAsI) isake bAda zreNika rAjAne dhAriNI devI ko pardA ke bhItara baiThane kI AjJA dii| jaba dhArikIdevI pardA ke bhItara acchI taraha baiTha cukI taba zreNika rAjAne puSpa phala Adi se pratipUrNa hasta hokara baDe vinaya ke sAtha una svapnapAThako se isa prakAra kahA-(evaM khalu devA. pA paneyara puvannatthesu bhAsaNesu nisIyaMti) : 2012ye mAvesA te svapAThakajananI caMdana vagerethI arcanA karI. arcanA karIne temane vaMdana karyA. vastra vagere arpaNa karIne teone satkAra karyo ane guNa kIrtana karIne teone sanmAna ApyuM. A pramANe rAjAthI arcita, vaMdita, pUjita, mAnita, satkArita ane sanmAna pAmelA te dareka svapna pAThaka pitAnA AvatA pahelAM mUkelAM bhadrAsane para mApIne meha!. (ta eNaM segie rAyA jabaNiyaM gariyaM dhAriNI devIM Thavei vittA pupphaphalapaDipuNNahatthe pareNaM viNaeNaM te mumiNapADhae evaM vayAmI) tyArabAda zreNika rAjAe dhAriNI devIne paDadAmAM besavAnI AjJA ApI. dhAriNI devI jyAre sArI rIte paDadAmAM besI gayAM tyAre zreNika rAjAe puSpaphaLa hAthamAM ne 55 vinaya sAthe tevanAne yA pramANu yu-(evaM khalu devANuppiyA? For Private and Personal Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA.sU.11 svapnaviSayakapraznottaranirUpaNa na 147 bho svapnapAThakAH ! dhAriNI devI adya tasmin tAdRze = puNyapuJjabhAjAM zarIriNAM zayituM yogye zayanIye = zayyAyAM pUrvApararAtre yAvanmahAsvapnaM dRSTvA khalu 'paDibuddhA' pratibuddhA - jAgaritA tava etasya khalu he devAnumiyAH ! udArasya yAvat sazrIkasya mahAsvapnasya kaH kIdRzaH, kalyANa: = kalyANajanaka: 'phalavittavisese' phalavRttivizeSo=mahAphalaM bhaviSyati ? iti 'taraNaM' tataH= rAjapraznAnantaraM khalu te svapnapAThakAH zreNikasya rAjJo'ntike etaM = svapnavRttAntarUpamarthaM zrutvA 'Nisamma' nizamya hRdyavadhAyeM, hRSTayAvat hRdayAstaM svapnaM samyag NuppiyA? devI ajja taMsi tArisayaMsi sayaNijjaMsi jAva mahAsumiNaM pAsittA paribuddhA) bho devAnu priya ? Aja dhAriNI devI mahApuNyazAlI prANiyoM ko sone yogya zayyA para so rahI thI, usa samaya eka mahAsvama unhoMne dekhA hai| dekhate hI ve pratibuddha ho gaI (jaga gaI) yahA~ yAvat zabda se svama saMbandhI pUrvavartI pATha kA saMgraha huA hai| (taM eyarasa NaM devAzuppiyA? urAlassa jAva samsirIyassa mahAsumiNassa NaM ke manne kallANe phalavittivisese bhavissaI) to he devAnupriyo ? udAra AdipUrvokta vize Na se lekara sIka vizeSaNavAle isa mahAsvama kA kalyANa janaka kyA mahAphala hogA yaha maiM Apase jAnanA cAhatA huuN| (taraNaM te sumiNapADhagA sessi ranno aMtie eyama soccA Nisamma haTTa jAba hiyayA taM sumi sammaM ogiti) isa prakAra zreNika rAjAM ke mukha se svamavRttAtarUpa artha ko kAnoM se sunakara aura mana se use dhAraNakara Ananda se atizaya praphullita mana vAle hue aura phira svapnako unhone avadevI ataMsi tAriyaMsi sayaNijAMsi jAba mahAsumiNaM pAsittANaM paDibuddhA) he devAnupriya ! khUba ja puNyavAna prANIone prApta thAya tevI zayyA upara Aje dhAriNI daivI sUtAM hatAM. temaNe te samaye eka mahAsvapna joyuM. jotAnI sAthe ja te lagI gayA. sahIM 'yAvat' rASTrthI svapna saMbaMdhI paDelA varSAvavAmAM AvelA cAhanA sa thAya che. (naM eyassa NaM devANuppiyA ! urAlassa jAna massirIyasta mahAsa ke manne kalANe phalavittivisese bhavissaI) udhAra vagere pUrva kahelAM vizeSaNeAthI mAMDIne sazrIka sudhInAM badhAM vizeSaNA vALuM A mahAsvapna maMgaLakArI kayuM mahAphaLa Apaze. ApanI pAsethI huM te jANavAnI icchA rAkhuM chuM. (ta evaM te pAhagA seNiyassa ranno aMtie eyama socvA Nismma jAhiyAtaM lumiNa sammaM ogiNhati yA rIte zreNi rAnmanA bhujathI svapnavRttAntarUpa ane kAnathI sAMbhaLI ane manamAM tene dhAraNa karIne te svapnapA| khUba ja AnaMdathI prasanna manavALA thayA ane tyAra pachI teoe sAmAnya For Private and Personal Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 148 zAtAdharmakathAGgasUtre 'ogiNhaMti-avagRtaMti-avagraha viSayI kurvanti sAmAnyena smRtipathe sthApayantItyarthaH, avagRhya 'Iha' IhAm, anupavizanti-vicArayantItyarthaH, vicArya anyonyaiHsAdha= parasparaM militvA 'saMcAleti' saMcAlayanti-paryAlocayanti-svapnArtha nirNayantItyarthaH saMcAlya=nirNIya, tasya svapnasya 'laTThA' labdhArthaH svastra vicArataH, gahiyaTThA' gRhItArthAH tarkavitarkataH 'pucchiyaTThA' pRSTArthAH saMzaye parAbhiprAyagraha. NataH 'viNicchiyaTTA' vinizcitArthAH yathArthasvarUpaparijJAnataH, 'ahi gayahA' adhigatArthAH kAlAntaradhAraNArUpataHparijJAtArthAH santaH zreNikasya rAjJaHpurataH grahajJAna dvArA sAmAnya rUpa se smRti pathameM rkhliyaa| (ogimhittA I. aNupavisaMti II aNupavisittA annamanneNa saddhi saMcAlaM ti, saMcAlittA tassa sumiNassa laTThA gahiyaTThA pucchiyaTThA viNicchiyaTo ahigayaTThA seNiyassa ranno purao sumiNasasthAI uccAramANAra evaMsayAsI) bAda meM IhAjJAna se usakA avagrahajJAna kI apekSA aura adhika vicAra kiyaa| jaba ve IhAjJAna se usakA pUrNa vicAra kara cuke taba unhoMne phira paraspara milakara usa svapna ke artha kI paryAlocanA kii| jaba ve usakA pUrva nirNaya kara cuke taba isa svapna kA artha yaha hai yaha apanera vicAroM ke anusAra unhoMne jaanliyaa| isa viSaya meM una sabakA bahuta derataka UhApoha huaa| saMzaya avasthAmeM parAbhiprAya liyA gyaa| acchI taraha svapna ke artha kA yathArtha svarUpa parijJAta ho cukA-to phira unhoMne use dhAraNArUpa jJAna se apane2 hRdaya meM isa taraha jamA liyA ki jisase kAlAntara meM bhI usakI vismR. 35thI mavajJAna vArA smRtipayamA bhUjyu. (ogiNhittA IhaM aNupavisati II aNupavisittA annamanneNa saddhi saMcAlaMti, saMcAlittA tassa sumiNassa laTTo gahiyaTThA pucchiyaTThA viNicchiyaTThA ahigayaTA seNiyassaranno purao mumiNasatthAI uccAremANA2 evaM vayAsI) tyA2 mA temAye avaghaDajJAna 42i 55 vadhAre sarasa IhAjJAnathI vicAra karyo. jyAre IhAjJAnathI teoe te svapnavize saMpUrNapaNe vicAra karI lIdhuM tyAre teoe badhA maLIne te svapnanA phaLa upara paryAlacanA karI. jyAre teo A rIte nirNaya upara AvyA tyAre "A svapna phaLa A che ema potAnA vicArane anurAratAM teo samajI gayA. A bAbatane laIne bahu vAra sudhI teomAM UhApoha-tarkavirtake-cAlyo. saMzayanI bAbatamAM teoe bIjAonA abhiprAya paNa lIdhA. A pramANe jyAre sArI rIte svapnanA phaLanuM sAcuM jJAna thayuM, tyAre teoe dhAraNarUpa jJAnathI pitApitAnA hRdayamAM te jJAnane evI rIte dhAraNa karyuM ke jethI kAlAntaramAM paNa tenuM vismaraNa na thaI zake. A For Private and Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU.11 svapnaviSayakapraznottaranirUpaNam 149 'mumiNa satthAI' svapnazAstrANi 'uccAremANA' uccAryamANAH2 punaHpunaH kathayantaH evaM vakSyamANarItyA 'vayAsI' avAdiSuH samyag akathayan-evaM khalu he svAmin ! asmAkaM svapnazAstre dvicatvAriMzat svapnAH, trizat mahAsvapnAH, dvisaptatiH sarvasvapnA dRSTAH asmAmi daSTipathamAnItAH, tatra khalu he svAmin ! ahanmAtaro vA cakravartimAtaro vA arhati vA cakravartini vA garbha 'vakkamamA. paMsi' vyutkramati sati eteSAM triMzato mahAsvapnanAM madhye imAn caturdazamahA. svapnAn dRSTvA pratibudhyante, tadyathA-gaya-5 usabha2 sIha3 abhise ya4 dAma5 sasi6 diNayaraM7 jhayaM8 kuMbhaM9 paumasara10 sAgara vimANa bhavaNa 12 rayaNuccaya13 siMhiM ca // 1 // ti na hoskeN| isa taraha jaba svapnArtha apanI nirNIta avasthA kI carama sImA para pahu~ca cukA-taba unhoMne use-zreNika mahArAjA ke samakSa svapna zAstroM kA punaHpunaH pramANa upasthita karate hue Isa prakAra kahA-(evaM khalu amhaM sAmo sumiNa satthaMsi bayAlIsaM sumiNA tIsaM mahA mumiNA bAvatari savvasumiNA diTThA) he svAmin ? hamane svapnazAstra meM 42 bayAlIsa svapna 30 tIsa mahAsvapna isataraha kula 72 bahanarasarva svapna dekhe haiM (tatthaNaM sAmI! arahaMtamAyaro vA cakkavaTimAyaro vA arahaMtasi vA cakArTisi vA gambha vakkamamANaMsi eesiM tIsAe mahAsumiNANaM ime codasamahAsumiNe pA sittANaM paDijyota) inameM aheta prabhu ko mAtA tathA cakravatI kI mAtA java ahaMta prabhu ke tathA cakravartI ke garbha meM Ane para ina 30tIsa mahAsvapnoM meM se ina 54 copana mahAsvapnoM ko dekha kara pratibuddha (jAgrata) ho jAtI hai / (taM jahA-gaya usabha, sIha-abhiseya-dAma-sasidiNayaraM-jhayaMkuMbhaM pauma-sara-sAgara-vimANa-bhavaNa-rayaNuccaya sihaM ca // 1 // -) ve mhaapramANa jyAre svapnA pitAnA nirNayanI chellI kakSAe pahoMce tyAre teoe 2vAnazAkhonA vAraMvAra pramANa mApatai zreNui ne 20 pramANe dhu-(evaM khala amhaM sAmI sumiNasatthaMsi bayAlIsaM mumiNA tIsaM mahAsumiNA bAvattari savyasumiNA diThThA) svAbhin! abhAye svapnazAstramA 42 meM tAlIsa vana, 30 trIsa mahA25.! PAIH 25ne 72 metira 215-- vizaleyu cha. tatthaNaM sAmI ! arahaMta mAyaro vA cAvaTimAyaro vA arahaMtAsa vA cakkAsi vA gambhavakkamamAgaMsi eemi tIsAe mahAsumiNoNaM ime codasamahAsumiNe pAsittANaM pIDibujhaMti) mAmA ma prabhunI bhAta te yavatI mAtA mata prabhu tathA cakavanane garbhamAM AvyA pachI A trIsa (30) mahAsvapnamAMthI A yauha (14) bhAvanA ne dhane pratibhuddha thaniya cha meTave OMail Mya cha. (taM jahAgaya usamasIha, abhiseya, dAma, sasidiNayaraM jhayaM, kubhaM / paumasara,sAgara, For Private and Personal Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 150 www.kobatirth.org jJAtAdharma kathAsUtre chAyA -gaja 1-vRSabha2 siMhA3-bhiSeka 4- dAma5-zazi 6 - dinakaraM7 dhvajaM8 kumbhaM9 / padmasara 10 sAgara 11 vimAna - bhavana 12 ratnoccaya 13 - zikhinazca 14 / 1 / vAsudeva mAtaro vA vAsudeve garbha vyutkrAmati sati eteSAM caturdazAnAM mahAsvapnAnAm anyatarAn sapta mahAsvamAn dRSTvA khala matibudhyante / - baladevamAtaro vA baladeve garbha vyutkrAmati sati eteSAM caturdazAnAM mahAsvapnAnAm anyatarAn caturo mahAsvapnAn dRSTvA pratibudhyante |? mANDalikamAtaro mANDala garbha vyutkrAmati sati eteSAM caturdazAnAM mahAsvapnAnAmanyatamamekaM svapna ye haiM - gaja 1, vRSabha, siMha, abhiSeka4, dAma5, zazI (candra) 6, dinakara (sUrya) 7, dhvajA, kuMbha (kalaza) 9, padmasarovara 10, samudra 11, vimAna tathA bhavana12, ratnarAzi13, nirdhUmazikhI (agni) (vAsudevamAyaro vA vAsudevaMsi ganbhaM vakkamamANaMsi eesi coddasahaM mahAsumiNANaM annayare sattamahAsumiNe pAsitA NaM paDivujjhati) vAsudeva ko mAtA jaba unakegarbha meM vAsudeva kA avataraNa hotA hai to ina pUrvokta 14 caudaha mahAsvapnoM ko dekhakara pratibuddha ho jAyA karatI haiM / (baladevamAyaro vA baladevaMsi garbha vakkamamANaMsi eesi coddaNhaM mahAmumiNANaM aNaMtare cattArimahAsumiNe pAsitANaM paDibujjhati ) isI taraha baladeva kI mAtA jababaladeva garbha meM Ate haiM taba ina mahA svapnoM meM se kinhoM4 cAra mahAsvapnoM ko dekhakara pratibuddha ho jAyA karatI hai / (maMDaliyamAyaro vA maMDaliyaMsi garbha vakkamamANaMsi eesi coddasahaM mahAsumiNAgaM annataraM eyaM mahAvimANa, bhavaNa, rayaNuccayasiMhiM ca || 1||) te yaha svapna yA pramANe cha - hAthI, magahara, siMha, abhiSe4, hAma (bhAjI) pa, zazI (yandra) 6, hinapura (sUrya) 7, dhyannaTa, kuMbha (ujaza)Ga, padmasarova210, samudra 11, vimAna tebhana lavana 12, ratnarAzi13, nighUbhaziNI (dhUmaraDita pravakSita thayelA abhinI jvAlA) 14, (vAsudeva mAyaro vA vAsudevaMsi ganbhaM vakkamamANaMsi eesi coddasahaM mahAsu miNANaM annagare satta mahAmiNe pAsittANaM paDivujjhaMti) vAsudevanI bhAtAnA garlabhAM nyAre vAsudeva avatare che, tyAre A pUrve kahelA cauda (14) mahAsvapnAmAMthI kAi paNa sAta (7) mahAsvagno lene lagata tha laya che. (baladevamAyaro vA baladevaMsi garbhavakkamamANAMsi eesi codama mahAsumiNANa aSNayare cattAri mahAsumiNe pAsicANaM paDivujjhati) yA rIte maNahevanI bhAtA nyAre jaNaheva garlabhAM Ave tyAre A mahAsvapnAmAMthI koI paNa cAra (4) mahAsvapnAne joine jAgrata thaI jAya che. (maMDaliyamAyaro vA maMDaliyaMsi gamaM vakkamamANaMsi eesi coddamahaM mahAsumiNANaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA mU. 11 svapnaviSayakapraznottara nirUpaNam 151 " mahAsvapnaM dRSTvA pratibudhyante ayaMca khalu he svAmin ! = he rAjan dhAriNyA devyA ekI mahAsvapno dRSTaH, udAraH khalu he svAmin ! dhAriNyA devyA svapno dRSTaH, yAtrat Arogya tuSTi dIrghAyuH kalyANamaMgalakArakaH, tatra - ArogyaM = nIrogatA, tuSTiH = AnandaH, dIrghAyuH dIrghakAlika jIvanaM kalyANaM sukhamaMgalaM hitam, eteSAM kArakaH svapno dRSTa:, tena he svAmin ! arthalAbho bhaviSyati, saukhyalAbhaH he svAmin! bhogalAbha: he svAmin ! putralAbho rAjyalAbho bhaviSyati / evaM khalu he svAmin ! dhAriNI devI navasu mAseSu bahumatipUrNeSu yAvat zubhalakSaNasampannaM nirogasumiNaM pAsitANaM paDivujjhati ) mAMDalika kI mAtA jaba unake garbha meM mAMDalika kA avataraNa hotA hai taba ina caturdaza mahAsvapnoM meM se kisI eka mahAsvapna kA avalokana kara jAgRta ho jAyA karatI haiM / (imevaNaM sAmI dhAriNI devIe ranne mahAsumiNe daTThe taM urAleNaM sAmI ! dhAriNIe devIe sumiNe vidve jAva AroggatudvidIhA ukallANa maMgallakArae NaM sAmI / dhAriNIdevIe sumiNe diDe atthalAbho sAmI ! sokkhalAbho sAmI ! bhoga lAbho sAmI ! putalAbho rajjalAbho evaM khalu sAmI ! dhAriNI devI navahaM mAsANaM bahupaDipuSyANaM jAva dAragaM payAhii ) he svAmin ! dhAriNIdevIne jo yaha rAtri meM mahA svapna dekhA hai vaha nAtha ! baDA udAra hai Arogya tuSTi dIrghAyu-maMgala tathA kalyANakAraka hai| ataH he svAmin isase yaha pUrNa nizcaya hai ki Apako arthalAbha hogA- sukhalAbha hogA bhogalAbha - putralAbha hogA aura rAjyalAbha hogA / dhAriNIdevI aba jaba nava mAsa pUrNarUpa se samApta ho jAyeMge taba zubha lakSaNa saMpanna tathA niroannataraM eyaM mahAsumiNaM pAsittA Na paDivujjhaMti) bhAMDalinI bhAtA nyAre tebhonA ga mAM mAMDalikanu avataraNa thAya che tyAre A cauda mahAsvapnAmAMthI koI eka mahAsvapnane lene lagata thAI laya che. (imeyaNaM sAmI dhAriNIe devIe ranne mahAsumiNe diTThe taM urAleNaM sAmI / dhAriNIe devIe sumiNe diTThe jAva AroggatuTThidIhAu kalANa maMgalakArae sAmI ! dhAriNIdevIe sumiNe diTThe atthalAbho sAmI ! sokkhalAbho sAmi ! bhogalAbho sAmI ! puttalAbho rajjalAbho evaM khantu sAmI ! dhAriNIdevI navahaM mAsANaM bahupaDipuNNA NaM jAva dAragaM payAhiGa ) De svAmin! dhAriNI devI ne yA mahAsvapna leyu che, te he nAtha Du 4 uhAra, Arogya, tuSTi, dIrghAyu, bhAMgaNa tebhana udayAlu uranAra che, bheTalA bhATe he svAmin ! A nizcitapaNe kahI zakAya ke Apane athalAbha, sukhalAbha, bhAgalAbha, putralAbha ane rAjyalAbha thaze. have nava mAsa pUrA thaze, tyAre dhAriNI devI zubha For Private and Personal Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 152 jJAtAdharma kathAsUtre tAdi guNayuktaM dArakaM = putraM janayiSyati, so'pi ca khalu dArakaH 'ummukabAlabhAve' unmuktabAlabhAvaH = tyakta bAlyAvasthaH, vinnAyapariNayamitte' vijJAtapariNa namAtraH - pariNatameva pariNatamAtraM pariNatamAtraM pariNatasvarUpamityarthaH, vijJAtam= avabuddhaM pariNatamAtraM avasthAntaraM yena sa tathA bAlyAvasthAmatikramya parijJAta yauvanArambha ityarthaH / 'joccaNagamaNuppatte' yauvanakamanuprAptaH =sundaratAruNyAvasthA sampannaH san 'sUre' zUraH = parAkramI 'vIre' : = zatru nivArakaH, 'vikaMte' trikrAntaH= apratihataparAkramaH, 'vitthinnaviula balavAhaNe' vistIrNavipulabalavAhanaH = vistIrNa = caturdikSu prasRtaM vipulam = atizayaM balaM sainyaM vAhanaM = azvagajarathAdirUpaM yasya satathA, prabhUtA tizaya balavAhana sampannaH, 'rajjavaI' rAjyapatiH = rAjyasvAmI rAjA aneka bhUpasvAmI - ihapratApI bhaviSyati / athavA - 'aNagAre ' anagAraH 'bhAviyappA' bhAvi tAtmA=bhAvitaH AtmA yena sa vazIkRtendriyaH AtmArthI muni bhaviSyati / 'taM urAleNaM - sAmI !" tat tasmAd udAraH khalu he svAmin ! dhAriNyA devyA gatA Adi guNa yukta putra ko janma degI / (sevi ya NaM dArae ummukkabAla bhAve vinAyapariNayamitte joctraNagamaNupapatte sUre vIre vikkate vicchanna viulavalavANe rajjavaI rAyA bhavissaI aNagAre vA bhAviyappA) vaha bAlaka bhI jaba apanI bAlya avasthA se parityakta ho jAvegA aura apanI avasthAntara kA parijJAyaka ho cukegA arthAt jaba use yaha bhAna ho jAvegA ki merI bAlya avasthA nikala cukI hai aura yauvana avasthA kA prAraMbha ho gayA hai taba vaha yauvana se harAbharA hokara baDA bhArI parAkramI vIra hogA / isakA parAkrama apratihata gativAlA hogA yaha vistIrNa vipula cala vAhana kA adhipati hogA rAjyakA pati aura aneka bhUsvAmiyoM kA bhI svAmI hogA / athavA - indriyoM ko vaza meM karake AtmArthI muni hogaa| sakSaNuvANA nIzeNI vagere guNavANA putrane bhanbha Aze . ( se vi ya NaM dArae ummukkabA bhAve vinnAyapariNayamitte jovaNagamaNupata sUre vIre vikte vicchinna lavalavANe rajjavaI rAyAbhAvassaI aNagAre va bhAviyappA) te mAja jyAre khALa avasthAne vaTAvI leze ane potAnI avastha ntara eTale ke yuvAvasthAne samajatA thaze eTale ke jayAre tene ema lAgavA mAMDaze ke mArUM bALapaNa pasAra thai gayuM che ane hu yovananA uMbare Ubho chuM tyAre te bhara juvAnImAM AvIne bhAre moTo parAkramI vIra thaze. enu zrAtana apratihata gativALuM thaze. te vizALa, vipuLa khaLa ane vAhananA svAmI thaze. te rAjayanA pati ane ghaNA rAjAnA paNa rAjA thaze. athavA te teindriyA upara kAbU meLavIne AtmArthI muni thaze. For Private and Personal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA sU.11 svapnaviSayakapraznottaranirUpaNam 153 svapno dRSTaH, yAvat arogyatuSTi yAvat dRSTaH, iti kRtvA iti svapnArtha vijJAya bhUyo bhUyo vArambAram 'aNubUheMti' anubRhayanti svamArtha zubhaphala. pradarzanena zreNikarAja bhRzaM brddhynti-prsaadyntiityrthH| tataHkhalu zreNiko rAjA teSAM svapnapAThakAnAmantike etamartha zrutvA nizamya hRSTa yAvadhRdayaH kara talaM yAvad evamavAdI-evamenana he devAnupriyA ! yAvat yat khalu yUyaM vadatha, iti kRtvA taM svapnaM samyak patIcchati yathArtharUpeNa svIkaroti pratISya, tAn (taM urAleNaM sAmI dhAriNIe devIe sumiNe diDhe jAva Arogya tuhi jAva diDhe itika dRbhujora aNuvheMti) isaliye he svAmin ! dhAriNIdevI ne jo yaha svapna dekhA hai vaha bar3A hI udAra dekhA hai| yaha Arogya tuSTi AdikA padAtA hai| isa prakAra svapnArtha ko jAnakara unalogoMne usa svapna ke phala pradarzana se zreNika rAjAko bAra 2 yA-unheM khUba prasanna kiyaa| (taeNaM seNie rAyA) isake bAda una zreNika rAjAne (sumiNapADhagANaM) una svapna se artha ko yathArtha rUpa meM pradarzita karanevAle svapna pAThakoM ke (aMtie) mukha se (eyamaDhe soccA) isa svapnAtheM rUpa bAta ko kAnoM se sunakara tathA (Nisamma) usako cittameM jamA kara (hatuha jAva hiyae) harSAtkarSa se praphullita hRdaya ho (karayalajAva evaM vayAsI) donoM hAthoM ko joDakara isa prakAra kahA-yahA~ yAvata zabda se pIche kA pATha saMgrahIta huaa-hai| (evameyaM devANuppiyA jAva jannaM tumbhe vayahattikaTTha taM sumiNaM samma paDicchai) he devAnupriyoM ! jaisA Apaloga kahate haiM vaha bilakula ThIka hai aisA kaha kara rAjAne unake dvArA prakAzita usa svamArtha (taM urAleNaM sAmI dhAriNIe devIe sumiNe diDhe jAva Arogga tuhi jAva diTTe iti kaTu bhujo2 aNubahati) meTA bhATe svAbhin! pANI vIme joyeluM A svapna bahu ja udAra che. te Arogya tuSTi vagerene ApanAruM che. A pramANe svapnanA phaLane jANIne te lekee te svamanA phaLane batAvatAM zreNika sanane vAra vA2 dhAmaNI pApI, ane temAne bhUma prasanna yA. (taeNaM seNie rAyA) tyA24 tezreNi 201ye (sumiNapADhageNa) te svamA arthAne sAyA3pamA matanArA te svapna pA3 (aMtie) / bhAthI (eyamaDhe socA). 2. svanAtha 35 pAtane AnathI sAmAna tama (Nisamma) tene cittamA pA294rIne (hatuTTa jAva hiyae) ma thI prasanna 65 thane (karayalajAva evaM vayAsI) manne hAtha DIna mA pramANe -DI 'yAvata' zaNthA pUrva 4aa pAnI saMgraha thayo cha. (evameyaM de neppiyA jAva jannaM tumbhe vayahattika? taM mumiNaM sammapaDicchada) he devAnupriye! je tame kaho cho te taddana sAcuM che, Ama kahIne rAjAe svapna 20 For Private and Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 154 jJAtAdharmakathAGgasUtre svapnapAThakAn vipulena azanapAnakhAdyasvAdyena vastragaMdhamAlyAlaMkAreNa satkaroti, saMmAnayati, satkRtya sammAnya vipulaM jIvitArha prItidAnaM dadAti datvA prativisarjayati / tataH khalu sa zreNiko rAjA siMhAsanAdutiSThati, utthAya yatraiva dhAriNI devI tatraiva upAgacchati, upAgatya dhAriNIM devImevamavAdIt - evaM khalu he devAnumiye ! svapnazAstre dvicatvAriMzat svapnAH ko yathArtharUpa se mAnya kara liyA / (paDicchittA te mumiNapADhae viuleNaM) mAnya kara cukate ke pazcAt una zreNika rAjAne phira svapnapATha koM kA vistRta - vipula - ( asaNa pANakhAimasAimeNaM vatthagaMdhamallAlaMkAreNa yakkAres) azana, pAna, khAdya, rUpa cAra prakAra ke AhAra se tathA vastra, gaMdha, mAlya, evaM alaMkAroM se khUbara satkAra kiyA / (saMmAI) sanmAna kiyA / (sakkAritA saMmAnittA viulaM jIviyArihaM pIIdANaM cus) satkAra aura sanmAna karane ke bAda bahuta adhika AjIvikA ke yogya unheM prItidAna diyA / (dalaittA paDivisajjai) aura dekara visarjita kara diyA / (taeNa se seNie rAyA sIhAsaNAo abbhuTThei) isake bAda zreNika rAjA apane siMhAsana se uThe (uTThittA) uThakara (jeNeva dhAriNI devI teNeva uvAgacchai) jahAM dhAriNIdevI thI vahAM gaye / vAgacchittA) jAkara ( dhAriNI devie evaM vayAsI) usa dhAriNIdevI se aisA kahA - ( evaM khalu devANuppiee sumiNasatyaMsi bAyAlIsaM sumiNA jAva evaM thaahdde|ye ahesA svapnane sAyA upamA svIyu (paDicchitA te sumiNapADhae viu leNaM) svIaryA cchI te zreNi zanname svapnayA DInodhalA prabhANubhAM (aga pANakhAimasAimeNaM vatthagaMdhamallAlaMkAreNa ya sakkAreha) azana, dhAna, khAdya, svAdya, rUpa cAra prakAranA AhArathI temaja vastra, gaMdha, mAlya ane ghareNAMothI bhUma satsAraya, (saMmANei) sanmAnayu, (saskAritA sammAnittA viulaM jI viyArihaM pIidANaM dayai) sAra bhane sanmAna ryA cchI tebhane yuSNa - chavi yogya prItidvAna Ayu (dalahattA paDivisajjai) ane bhAyIne teyone vihAya arthA. - (naeNaM se seNie rAyA sIhAsaNAo abbhui) tyAramAha zreNi rAna ghotAnA siMhAsana uparathI alA thayA bhane (uDittA) Ala thane (jeNeva dhAriNIdevI teNeva upAgacchai ) nyAM dhAriNIdevI hutI tyAM gayA. ( uvAgacchitA) tyAMne (dhAriNi devi evaM vyAsI) dhAriNIdevIne yA pramANe udhu - 3. ( evaM devApie sumiNasatyaMsi bAyAlIsaM sumiNA nAva evaM mahAsumiNaM jAva Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU.11 svapnaviSayaka praznottaranirUpaNam 155 yAvat evaM mahAsvapnaM dRSTvA tvaM pratibuddhA'si, iti kRtvA zreNiko rAjA dhAriNI devIM bhUyo bhUyaH anubRhayati / tataHkhalu dhAriNI devI zraNikasya rAjJo'ntike etamartha zrutvA nizamya hRSTa. yAvat hRdayA taM svapnaM samyaka pratIcchati, pratISya yatraiva svakaM vAsagRhaM tatraiva upAgacchati, upAgatya snAtA kRtabalikarmA yAvat vipulAn yAvat mAnuSyakAn bhogabhogAna bhuJjAnA viharati ||muu011|| mahAsumiNaM jAva bhujora aNuvhei) he devAnupiya ! svapnazAstra meM 42 bayAlIsa svapna aura tIsa-mahAsvapna kahe gaye haiN| inameM mahApuruSoM kI mAtAe~ itane 2 svapnoM ko dekhakara pratibuddha hotI haiM tuma bhI eka mahAsvapna dekhakara pratibuddha huI ho aisA kahakara rAjA zreNika ne usa dhAriNIdevI ko bAra2 badhAI dIusakI bAra2 sarAhanA kii| (taeNaM dhAriNIdevI seNizassa ranno aMtie eyamaDhe soccA Nisamma haTTa jAva hiyayA taM sumiNaM samma paDicchai, paDi. cchittA jeNeva sae vAsaghare teNeva uvAgacchai uvAgacchittA pahAyA kayabalikammA jAva vipulAI jAva vidarai) bAda meM dhAriNI devIne zreNika rAjA se apane isa mahAsvapna kA phala sunakara baDA harSa manAyA aura usa svapna ko bar3A bhalA mAnakara phira ve jahAM apanA kAsagRha thA vahAM gii| jokara unhoMne snAna kiyaa| balikarma Adi kA AcaraNa kara phira ve Ananda ke sAtha rahane lgii| aura manuSya bhava saMbandhI aneka vidha kAmabhogoM ko bhogatI huI ve apane samaya ko baDI zAMnti ke sAtha vyatIta karane lgiiN| sUtra // 11 // bhujjo 2 aNubUhei) 3 devAnupriye ! 21HzAma meM tAlIsa (42) svasa temA trIsa (30) mahAsvama kahelAM che. mahApuruSonI mAtAo eTalAM eTalAM svamo joIne jAge che. tame paNa eka mahAsvama joIne jAgyAM che. Ama kahIne zreNika rAjAe dhAriNIdevIne vAraMvAra maMgaLa vAkathI vadhAvyAM. ane vAraMvAra vakhANa karyA. (taennN dhAriNIdevI seNiyassa ranno aMtie eyama, socA Nisamma haTTajAva hiyayA taM sumiNa samma paDicchai, paDicchittA jeNeva sae vAsaghare teNeva uvAgacchaha. uvAgacchittA hAyA kayabalikammA jAba vipulAI jAba viharai) tyArapachI dhAriNadevIe zreNika rAjA pAsethI mahAsvamanuM phaLa sAMbhaLIne khUba ja prasannatA anubhavI ane mahA svamane bahuja sArUM mAnyuM. mAnya karIne teo jyAM pitAnuM nivAsagRha hatuM tyAM gayA. tyAM jaIne teoe snAna karyuM. balikarma vagere (kAgaDA vagerene anna bhAga Apo) vidhio patAvIne te pachI teo prasanna thaIne rahevA lAgyA. A rIte teoe manuSya saMbaMdhI aneka bhege bhegavatAM pitAnA 1matane dhae zAMtithI 5sA2 jyo. // mUtra "11" // For Private and Personal Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAsatre mUlam--taeNaM tIse dhAriNIe devIe dosu mAsesu vIika tAsu taie mAse vaTTamANe tassa ganbhassa dohalakAlasamayaMsi aya meyArUve akAlamehesu dohale pAunbhavitthA-dhannAoNaM tAoammayAo, sapunnAo NaM tAo ammayAo, kayatthAo NaM tAo kayapunnAo kayallakkhaNAo kayavihavAo, suladdheNaM tAsiM mANussae jammajIviyaphale jAo NaM mehesu abbhugaesu abbhujjuesu abbhunnaesu abbhuTThiesu sagajiesu savijjuesu saphusiesu sathaNiesu dhaMtadhotaruppapaTTa-aMka-saMkhacaMdakuMdasAlipiTurAsisamappa bhesu ciurahariyAlabheyacaMpagasaNakoraMTasarisayapaumarayasamappabhesu lakkhArasasarasattakiMsuyajAsumaNarattabaMdhujIvagajAihiMgulayasarasakuM kumaurabbhasasaruhiraiMdagovagasamappabhesu barahiNanIlaguliyasugacAsapicchabhiMgapattasAsaganIluppalaniyara-Nava sirIsa kusumaNavasadalasamappabhesu jaccaMjaNabhiMgabheyariTugabhamarAvaligavalaguliyakajalasamappabhesu phuraMtavijjutasagajiesu vAyavasavipulagagaNaca. valaparisakiresu nimmalavaravAridhArApagaliyapayaMDamAruyasamAhaya saMmottharaMtauvariuvari turiyavAsaMpavAsiesu dhArApahakaraNivAya nivvAvimeiNitale hariyagaNakaMcue pallaviyapAyavagaNesu valliviyANesu pasariesu unnaesu sobhaggasuvAgaesu nagesu naesu vA vebhAra giriSpavAyataDakaDakavimukkesu ujjharesu turiyapahAviyapalohaphe. NAulaMsakalasaM jalaM vahaMtIsu girinadIsu sajjajjuNanIvakuDayakaMdala siliMdhakaliesu uvavaNesu, meharasivahaTTatuTThaciTThiyaharisavasapamukkakaM For Private and Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TokA. sU.12 akAlameghadohadanirUpaNam ThakekaravaM muyaMte barahiNesu uuvasabhayajaNiyataruNa sahayaripaNacci - esa navasurabhisiliMghakuDayakaM dalakalaMvagaMdhaddhaNiM muyaMtesu uvavaNesu, para huyaruyaribhitasaMkulesu uddAyaM tarantaiMdagovayathovayakArunnavilaviesao Naya taNamaMDiesa dudurapayaMpiesa saMpiDiyadariyabhamarama hukaripahakarapari - liMtamata chappaya kusumA savalolama huraguMjaM tadesabhAe su uvavaNesu, parisAmiyacaMdasUragahagaNapaNaTTanakkhattatAragapahe iMdA uhabaddhaciMdhapahaMsi aMbaratale uDDINabalAga paMtisobhaMtamehaviMde kAraMDagacakkavAya kalahaMsa usvayakare saMpatte pAusaMmi kAle pahAyAo kayavalikammAo kayako uya maMgalapAyacchittAo kiMte varapAyapattaNe uramaNimehalahAraraiyakaDagakhuDDayavicittavaravalayathaMbhiyabhuyAo kuMDalaujjoviyANaNAo rayaNabhUsiyaMgAo nAsAnIsAsavAyavojjhaM cakkhuharaM vaNNapharisasaMjuttaM hayalAlApelavAireyaM dhavalakaNayakhaciyaMtakammaM AgAsapha lihasarippabhaM aMsuyaM pavaraparihiyAo dugulla sukumAlauttarijAo savvouyasurabhikusumapavaramallasobhiyasirAo kAlAgarudhU vadhUviyAo sirisamANavesAo seyaNayagaMdhahatthirayaNaM dUrUDhAo samANIo sakoriMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijjamANeNaM caMdappabhavairaveruliya vimaladaMDasaMkhakuMdadagarayaabhayamahiya pheNapuMjasannigAsacaucAmaravAlavIjiyaMgAo seNieNaM rannA saddhiM hatthikhaMdhavara gaeNaM piTuo samaNugacchamANIo cAuraMgiNIe seNAe mahayAhayANIeNaM, 1 gayANIeNaM, 2rahANIeNaM, 3 pAyattANIeNaM, 4 savyie savvajuIe jAva nigghosaNAdiyaraveNaM rAyagihaM nagaraM siMghADagatiya caukkacaccaraca ummuhamahApahapa hesu Asi For Private and Personal Use Only 157
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 158 jJAtAdharma kathAsUtre ttasittamuciyasaMmajjiovalitaM jAva sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTTIbhUyaM ava loemANIo nAgarajaNeNaMabhinaMdijamANIo gucchalayArukkhagumma valligucchaocchAiyaM surammaM vebhAragirikaDagapAya mUlaM savvao samaMtA AhiMDemANIora dohalaM viNiyaMti taM jaiNaM ahamavi mehesa abbhu vagae jAva dohalaMviNijjAmi ||12|| suu0|| -- TIkA- 'taraNaM tIse' ityAdi / tataH khalu tadanantaraM garbhadhAraNAnantaraM tasyA dhAriNyA devyA dvayormAsayorvyatikrAntayoH tRtIye mAse vartamAne tasya garbhasya dohadakAlasamaye, 'ayameyAve' azmevadrUpaH vakSyamANalakSaNaH 'dohale ' dohada: ' pAun bhavisthA' prAdurabhUt, dohadasvarUpamAha - 'dhannAo NaM' ityAdi, 'dhannAo NaM tAo ammayAo' dhanyAH khalu tA ambA, tAH = vakSyamANasvarUpAH ambAHH = mAtaraH dhanyAH = dhanyavAdayogyAH sa punnAo NaM tAo ammayAo' sapuNyoH khalu tA ambA, khala iti nizcayena tA ambA=mAtaraH sa puNyAH = puNyena yuktAH, 'kayasthA NaM tA' kRtArthAH khalu tAH, kRtaH arthaH = Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taraNaM tIse dhAriNIe devIe ityAdi // sUtra // 12 // TIkArtha- (tae) garbha dhAraNa karane ke bAda jaba (tI se dhAriNI devIe ) usa dhAraNIdevI ke do mAsesa) do mAsa (baikkaMtesu) vyatIta ho cuke aura ( taie mAse mANe) tIsarA mAsa laga cukA - taba ( tassa ganbhassa doha lakAla samayaMsi ) usa garbha ke dohada kAla ke samaya meM (ayameyArUve) vakSya mANarUpa se use isa prakAra kA ( dohale ) dohalA ( pAu bhavithA) utpanna huA - ( dhannAo tAo) ve mAtAe~ dhanya haiM dhanyavAda kI pAtra haiM( sapunnAo NaM tAo ammayAo) ve mAtAe~ kRta puNya haiM- puNya yukta haiM( katthANaMtAo) ve kRtArtha haiM - janmAntara meM aSTa siddhirUpa prayojana unhIM taNaM tase dhAriNIe devIe ityAdi || mutra "12" || TIartha- (taeNaM) garbha dhAraNa pachI lyAre (tI se dhAriNIe devopa) dhAriNIhevIne (donu mAsemu) me mahInA (vIikkatesa) pasAra thayA. ane (naie mAse mANe) trIne mahIno meTho tyAre ( tassa ganbhasma dohalakAlamamaryasi ) te garbhanA choDcha ama vamate ( ayameyArUve) vakSyamA upabhAM bheTate ! bhAga " kahIzu te mulya tene yA natanuM (dohale ) hoUTa ( pAunbhavindhA) yuM (dhannAoNaM tAo ammayA) te bhAtAne dhanya cha ( mapunnAo NaM tAo ammayAo) te bhAtAso eyazANI che - yueya yukta che (kayanthANaM tAo) hatArtha che, mADa For Private and Personal Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkAs. 12 akAlameghadohadanirUpaNam 159 janmAntareSTa siddhirUpaM prayojana yAbhistAH kRtavAnchita kAryAH, 'kayapunnAo' kRtapuNyAH, pUrvameva kRtaM puNyaM-sukhajanakaM karma yAbhistAH, 'kayalakkhaNAo' kRtalakSaNA=kRnaM-phalayuktaM lakSaNaM sukhajIvanarekhAdirUpaM yobhistAH, 'kayavihavAo' kRtavibhavAH kRtaH saphalItaH dAnAdizubhakAryayogena, vibhavaH= aizvaryasaMpattirUpo yAbhistAH, 'muladreNaM tAsiM mANumsae jammajIviyaphale' sulabdhaM tAsAM mAnuSyakaM janmajIvitaphalaM-sulabdhaM zobhanaprakAreNa prApta khalu-nizcayena tAsAM mAtRNAM mAnupakaM manuSya sambandhi janmajIvitaphalaMjanmano jIvitasya ca phalaM 'jAo NaM' yA khalu mAtaraH 'mehesu' medheSu, kIdRzeSu megheSu? ityAha--'abbhuggaema' ityAdi - 'abbhuggaesu' -'abhyudgateSu= utpanneSu 'abbhujjuesu abhyudyatepu-varSaNAya udyateSu, 'abbhunnaesu' abhyunnateSu,uccaH parisamAgatepuM, 'abbhuTiemu' abhyutthiteSu varSituM sajjIbhUteSu 'sagajiem' sagarjiteSu-garjanAravaM kurvatsu 'savijjuemu' savidyutsu-prasphuritavidyullateSu 'saphusi. esu' sapRSatsu-pravRttapravarSaNabinduSu, 'sathaNiemu' sastaniteSu-gambhIragarjanAM kurvtsu| ne kiyA hai (kayapunnAo kayalakkhaNAo kayavihavAo) pUrvabhava meM unhIMne sukhajanaka karma kiye haiM-sukha jIvana rekhAdirUpa lakSaNa unhIMne phala yukta kiye haiM dAnAdika zubha kArya ke yoga se unhoMne apanA aizvarya saMpanirUpa vibhava saphalita kiyA hai (suladdheNaM tAsiM mANussae jammajI vigaphale) unhoMne apanI manuSya paryAya ke janma aura jIvana ke phalako acchI taraha se pA liyA hai (jAo NaM mehesu abbhugaesa abbhujjuesu anbhunnaesu, abbhuTTiesu, sagajjiesu, savijjuesu saphusiema, sathaNiemu, dhaMtadhotaruppapaTTaaMkasaMkhayaMdakuMdasAlipiThTharAsisamappabhesu) jo abhyudgata-utpanna hue abhyudUgata-varasane ke liye udyata hue abhyunnata-bahuta si.| 35 prayona. pUrvamamA tebho / yu cha, (kayapunnAo kayalakaNAo kayavihavAo) tebhANu / pUrva lavamA supArI 4yA cha, tabha04 sAmudrika zAstramAM kahelAM zubha lakSaNane saphaLa banAvyAM che. temaNe ja pitAnA va ne sapattine hAna vagere zuma mA mIna saNa manAvyAM cha. (saladre Na nAmi mANugsae jammajIvIyaphale) tebho / potAnA bhAsa tarI ma mane nAnA ne sArI rIte bhenyu cha. (jAoNaM mahesu abhugaesu abhujuesu ajhunnaesu abbhuTiemu sagajiesu savijjuesu, saphusiesa, saNi esudhaMtadhotaruppapaTTaaMkasaMkhacaMdasolipiTTharAsisamappabhesu) ke jeo abhyagata-utpanna thayelA, abhyata-varasavA mATe sajaja thayelA, sagarjita For Private and Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 160 zAtAdharmakathAGgasUtre ___ atha meghAnAM zvetAdivarNopamA pradaryate-tatra pUrva teSAM zvetavarNopamA kathyate-'dhaMta' ityAdi-dhaMtadhotaruppapaTTaaMkasaMkhacaMda kuMdasAlipiTTharAsisamappabhema' dhmAtadhautarUpyapaTTAGkazavacandrakundazAlipiSTarAzisamaprabheSu, tatra-mAtaHvahisaMyogena pratApitaH, ata eva dhauta: zodhitaH nirmalIkRtaH, rUpyapaTTaH= rajatapatram, tathA aGgha-sphaTikaratnaM, zaMkhazca candrazca zaMkhacandrau prasiddhau, kundA zvetavarga puSpavizeSaH zAlipiSTarAziH tADuucUrNapuJjaH eteSAM samAH sadRzAH prabhAH kAntayo yeSAM te tathA teSu tathokteSu, zvetavarNeSvityarthaH / ____ atha meghAnAM pItavarNopamA kathyate-'ciurahariyAlabheya caMpagasaNakoraMTasarisayapaumarayasamappabhesu' cikuraharitAlabhedacampaka sanakoraNTasarSapapamarajaH samaprabheSu, cikuraH pIta raMgadravyavizeSaH, haritAlabheda: haritAlakhaNDaM, caMpakaMcampakapuSpam, sanaM-zaNapuSpam, koraNTapuSpaM 'hajArIphUla' iti bhASAyAma, sarSapaMsarSapapuSpaM, padmarajaH kamalakesaraH, eteSAM samA prabhA yeSAM teSu pItavarNeSvityarthaH / u~ce rahe hue abhyunthita varasane ke liye sajibhUta hue sarjita- garnanArava viziSTa hue savidyut-camakatI huI vijalI yukta hue varasatI huI jala kI choTI2 binduoM se saMpanna hue evaM sastanita-gaMbhIra garjanA rava yukta hue aise meghoM meM vicaraNa karatI haI "apane dohada kI pUrti karatI haiM isa prakAra yahAM sambandha lagAlenA caahiye| aba mUtrakAra inhIM meghoM kA varNana karate haiM isa meM sarva prathama inameM ve zvetavarNa kI upamA 'dhaMta. dhota' ityAdi pada dvArA isa prakAra kahate haiM jinakI prabhA agnisaMyoga se tApita hone ke kAraNa nirmalIkRta rajatapaTa ke samAna tathA sphaTikamaNi, zaMkha, caMdra, kunda puSpa evaM cAvala ke cUrNa paMja ke samAna zubhra hai (ciura hariyAla meyacaMpagaM saNakoraMTa sarisaya paumaraya samappabhesu) cikurapItaraMgavAle dravya vizeSa-haritAlakhaMDa, caMpakapuSpa, sanapuSpa, koraMTapuSpa, sava puSpa, aura kamala kesara ke samAna jinakI prabhA pItavarNavAlI hai, garjatA, savidhata-camakatI vIjaLIvALA, varasatAM nAnAM nAnAM pANInAM TIpAMvALA, sastanita-gaMbhIra garjana karatA, meghamAM viharatI te pitAnA dehada (maratha) nI pUrti kare che. have sUtrakAra e ja meghanuM varNana kare che. A varNanamAM varSARtunI zobhAnuM varNana 3re cha. 'dhaMtadhIta paha! 1 temAM sau parasA saha nA pAhamAnI upamA Ape che.) je meghanI kAMti agnimAM tapAvelA ane nirmaLa cAMdInA paTTa jevI temaja sphaTika maNi, zaMkha, caMdra, kundapuSpa, ane cokhAnA leTa jevI svaccha che. ciurahariyAlabheyacaMpagaM saNakoraMTasarisayapaumarayasamappa bhesa) bhane yi[2pIraMgane dravya vizeSa haritAlakhaMDa,caMpakapuSpa, sanapuSpa, keraMTapuSpa sarasavanuM puSpa ane For Private and Personal Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkAH 112 akAlameghadohadanirUpaNam 161 atha meghAnAM raktavarNopamA pradarzyate-'lakkhArasasarasaratakiyajAmunagarattabaMdhujIvagajAiTiMgulayasarasakuMkumaurambhasasaruhiraiMdagovagasamappabhesu' sarasaraktakiMzukajapAkusumaraktabandhunIvakajAtihigulakasarasakuMkumorabhrazazarudhirendra gopakasamaprabheSu, tatra-lAkSArasaH 'lAkha' iti bhASA prasiddhaH sarasaraktakizukaMatyantalAlimnAyuktaM raktapalAsapuSpama, japAsumana japAkusumaM,raktabandhujIvakaM' 'bandhujIva' iti 'madhurI phUla' itica vihAradezaprasiddhaM, jAtihijula:-zreSTha higulaH, sarasakuMkumaH jalAIkuMkumaH, tathA urabhro meSaH, zazaH zazakazca tayo rudhiram, urabhrazazakayoH rudhiramatyantaraktaM bhavatItitayohaNam, indragopakAvarSI samutpanno raktakITavizeSaH, etaiH samA prabhA yeSAM te tathA teSu raktavarNeSvityarthaH / ___ atha meghAnAM nIlavarNopamAvarNyate- 'barahiNanIlaguliyasugacAsapi cchabhiMgapattasAsaganIluppalaniyaraNavasirIsakusumaNavasahalasamappabhesu' barhiNanIlagulikazukacApapicchabhRGgapatrasAsakanIlotpalanikaranavazirISakusumanavazAvalasamapra bheSu, tatra-vaNiH mayUraH, nIlaM-maNi-nIlama' iti prasiddhaH, gulikA 'gulI' iti prasiddho nIlavarNakadravyavizeSaH, athavA 'nIlagulike' tyeka (lakkhArasasarasaratamsuiyajAsumaNarattabaMdhujI ganAihiMgulayaM sarasakuMkumaurabbhasasarUhiraiMdagovagarAmappabhesu) lAkSArasa-lAkha, atyanta lAlimA saMpanna rakta palAsa puSpa, japAkusuma, raktabandhujIvaka puSpa-vihAra deza prasiddha madhurIphUla-zreSTha hiGgula, sarasa kukUma jala se gIlA kiyA gayA kuMkuma tathA urabhra-meSa evaM zazaka-kharagoza inake rudhira ke samAna evaM indragopaka-varSARtu meM samutpannalAla kIDA Ina ke samAna jinakI prabhA lAla varNavAlI hai (barahiNanIlaMguliyasugacAsapicchabhiMgapattasAsaganIlappala niyaranavasirIsakusumaNavasahalasamappabhesu) bahiNa-mayUra-nIla-nIlamaNinolamagulikA-gulI-nIlavarNa vAlA dravya vizeSa athavA nIlaraMga kI golI bhaNa saranI ma 2 bhedhAnI xiti pii2||nii cha. (lakkhArasasarasaratta kisuyajAsumaNarattabaMdhujIvagajAihiMgulayasarasakuMkumaurabhasasarUhiraiMdagovagasamappabhesu) sAsa, bhUpa 4 ra gavANu rAnApUsa, 4puSya, rakatabaMdhujIvakapuSpa, bihAra dezamAM prasiddha madhurIphUla, uttama hiMgula, pANImAM mizrita karelA sarasa kuMkuma gheTA ane sasalAnA leDInI jema temaja indra gopaka (comAsAnuM lAlaraMganuM eka jIvaDuM) nI jema je meghanI prabhA lAlaraMganI che. (barahiNanIlaguliyasugacAsapicchabhiMgapattasAsaganIlappalaniyaranavasirIsa - kusumaNavasahalasamapabhesu) bhAra, nIlamaNi, zusi vI tebha (nIvAnA dravya vizeSa athavA nIlA raMganI goLI) popaTa, ane nIlakaMThanI pAMkho 21 For Private and Personal Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - - - - - jJAtAdharmakathAGgasUtre padaM, tatra nIlagulikA-nIlaraMgaguTikA, zukacASayo:-pakSizeSayoH picchaM, bhRGgapatra-bhRGgaH kITavizeSa: 'bhiMgoDI' iti prasiddhaH tasya patra-pakSaH, sAsakaH bIyaka nAmA nIlavarNavRkSavizeSaH, nIlotpalanikaraH nIlakamalasamUhaH, navazirISa kusumaH navazirISapuSpaM, navazAvalaM nUtanaharitaghAsaH, etaiH samA prabhA yeSAM te tathA teSu niilvrnnessvityrthH| atha meghAnAM zyAmavarNopamA varNyate-"jaccaMjaNabhiMgabheyaridvagabhamarAvaligavalaguliyakajalapamappabhesu', jAtyaja nabhRzame dariSTa kabhramarAvaligAlagulikakanjalasamaprabheSu-tatra jAtyaJjanaM sauvIradezotpannAJjanaM 'suramA' iti bhASAprasiddhaM, bhRGga bhedaH bhramaravizeSaH, yadvA-vicUrNitAhAraH 'kolasA' iti prasiddhaH, riSTakaM zyAmaratnavizeSaH, bhramarAvaligaH bhramarapaMktiH, gavalagulikAH mahiSa zaGga sArabhAgaH, kajalaM prasiddhaM, tanulyaprabhA yeSAM te tathA teSu kRSNA aicityarthaH, evaM nAnAvidhavarNayukteSu megheSu, tathA-phuraMta vijutasagajiesu' sphura. dvidyutsagajiteSu-sphurantyo vidyuta yeSu te tathA, te ca sagarjitAzceti krmdhaarystessu| 'vAyavasaviulagagaNacavalaparisakiresu' bAtavani pulagaganacapalazuka-totA cApa-nIlakaMTha ina donoM pakSiyoM ke paMkha mRga-bhiMgoDo ke pAMkha, sAsaka-vIyaka nAmakA vRkSa ki jisakA varNa pIlA hotA hai, nIlotpala nikara-nIle kamaloM kA samUha, navazirISa kusuma navIna zirIpa vRkSa kA puSpa navazAGkala-navInaharIghAsa inake samAna jinakI prabhA nIlavarNa kI hai (jaccaM naNabhiMgabheyaridvagabhamarAvaligavalaguliyaphajalasamappabhesu) jAtyaM. jana-sauvIra deza meM utpanna huA kajala-suramA mRgabheda bhramara vizeSa athavAcUra 2 huA aMgAra kolasA,-riSTaka-zyAmaratna, bhramarAvali-bhramaroM kI paMkti, gavalagulikA- bhaisa-ke sIMga kA sAra bhAga aura kajala-kAjalainake samAna jinakI prabhA zyamavarNa kI hai, (phuraMta vijjutasagajiesu) tathA bhaga eka pakSI vizeSa) nI pAMkhe, sAsaka ane vAyaka nAmanA vRkSo- jeno raMga pILo hoya che,-jevI temaja nIlakamaLonA samUha, navA zirISanA pupa. navA lIlA ghAsa vI bhedhAnI xiti nIsavanI cha. (jaccaMgAnigabheyaridvaga marAvali gavala guliyakajalasamapamesu) (anya vAhanu varNana cha) tyAna, sauvIra dezamAM utpanna kAjaLa, suramA bhaMgabheda (bhamarAnI eka jAta vizeSa) bhUke thayelA saMsA; riTa4-zyAma-2tna, prabhavati-samarAmAnI patI, 18, zulisa-sanA ziMgaDAne sAra bhAga ane mezanA jevI je meghanI prabhA zyAma raMganI che, (phuratavijjunasagajiesu) le bhedhAbhAM vIril 041270 2 1220 26 // cha. For Private and Personal Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA sU.12 akAlameghadohadanirUpaNam pariSvaSkiteSu vAtasya-bAyovaMzena viyule gagane capalaM yathA syAttathA parivaSkitA=caturbhikSu gamanakriyApariNatAsteSu, 'nimmalavaravAridhArApagali yapayaMDamAruyasamAhayasamottharaMtauvariuvarituriyavAsaMpavAsiemu' nirmalavaravAridhArA pragalitapracaNDamArutasamAhatasamavastRNad upayuparitvaritavarSamavRSTeSu, nirmalA-- ujvalA, varA zreSThA nirupadravA, vAridhArA jaladhArAstAbhiHpragalitaM pracalitaM pracaNDena=savegena mArutena vAyunA samAhataMpreritam ataeva samavastRNat pRthvI AcchAdayat uparyupari=sAtatyena tvaritaM-zIdhaM yadvarSe tatpravRSTeSu-varSitumArabdheSu meveSu, iti pUrveNa sambandhaH, 'dhArApahakaraNivAyanidhAviya' dhArA pahakara (prakara) nipAtanirvApite, dhArANAMjaladhArANAM pahakara-samUhaH, tasya nipAtena nirvApite-zItalIkRte, 'nirvApite' tyatra prAkRtatvAtsaptamyekavacanalopaH meiNitale' medinItale-bhUtale, punaH kIdRze medinItale ityAha'hariyagaNakaMcura' haritagaNakaMcuke, haritAnAM tRNAnAM yo gaNaH samUhaHsa evaM kancu ko yasya tasmin, 'pallaviyapAyavagaNesu' pallavitapAdapagaNeSu sapatritavRkSatathA-jina meM vijalI camaka rahI hai aura jo garjanAraca [zabda se viziSTa ho rahe haiM (vAyavasadiulagagaNacavalaparisakkiresu) vAyu ke vaza se jinakA vipula AkAza meM cAroM dizAoM kI ora capalatA liye hue gamana ho rahA hai (nimmalavaravAridhArApagaliyapayaMDamAruyasamAhaya. samottharaMta uvari uvari turiyavAsaMpavAsiesu) nirmala jala kI dhArA se pracalita tathA pracaMDa vAyu ke vegase prerita aisI tarAUpara nirantara gIratI huI vRSTi ko ki jisa se samasta pRthvI maMDala ikadama AcchAdita ho jAya jo varasA rahe hoM aise meghoM meM vicaraNa karatI huI jo apane dohada kI pUrti karatI haiN| (dhArApahakara nivAyaNivAviya meiNitale) tathA jaladhArA ke samUha ke nipAta se zItala hue bhUmitala para ki jo(hariyagaNakaMcue) haritArkurarUpI vastra vAlA bana rahA hai-(pallaviyapAyava(vAyavasaviulagagaNacavalaparisakkiresu) re bhe pavana2vistRta mAya ane yAre hizAmAmA gatizIda 2 // cha. (nimmalavaravAridhArApagaliyapacaMDamAruyasamAhaya samottharaMta-uvari-uvari turiyavAsaM pavAsiema) je megha pracaMDa vAyu vegathI prerAIne nirmaLa jaladhArAo varasAvI rahyA che, jenA dvArA saMpUrNa pRthvI ekadama DhaMkAI jAya che, evA me dvArA pitAnAM upara paDatI satata varSA dhArAmaion (bhAta) pAtAnA hADanA pUti 42 cha, (dhArApahakara nivAyaNivAviyameiNitale) tebha dhArAmAna varSa thI zItaNa thayeTI pRthvI 52-2 (hariyagaNakaMcue) leu marInA yuvANI thaI cha. For Private and Personal Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAGgasUtre samUheSu. 'vallIviyANesu' vallIvitAneSu-vRkSagatalatAdiSu pasariesu' pramRteSu-jAta vistAreSu'unnaesu' unnateSu-ucceSu 'saubhAgyamuvAgaesu' saubhAgyamupAgatesu= satata jalatvenA'kardamatvAtsaundarya prApteSu=, nageSu-parvateSu 'naesu' nadeSu anekanadosaMgamarUpeSu, yadvA-hadeSu 'vebhAragirippavAyataDakaDagavimukkasu' vaibhAragiriprapAtataTakaTakavimukteSu= vaibhAre' ti nAmno gireH ye prapAtataTAH gartataTAH, kaTakAH uktaparvatasya ekabhAgAH, tebhyo ye vimuktAH pravRttAsteSu 'ujjharesu' ujjhareSu-parvatapatitajalapravAheSu nijhareSu ityarthaH, 'jharanA' iti bhASAyA, 'turiyapahAviyapaloTapheNAulaM' tvaritapradhAvitapratyAgataphenAkulam, idaM jalavizeSaNam-tvaritaM zIdhaM pradhAvitena=adhaH patitena 'paloTTe' ti pratyAgatena pASANAdau saMghaTuM prApya punarutpatitena samutpanno yaH phenastena-AkulaM vyAptam ata eva sakalupaM malinaM jalaM vahantISu, 'giriNaIsu' gignidISu- parvatanadISu sajjajjuNanIvakuDayakaMdalasiliMdhakaliesu' sarjArjunanIpakuTajakandalazilI. ndhrakaliteSu-sarjArjunanopAkuTajanAmakakSANAM ye kandalA: arAH zilI. ndhrAzca chatrakA bhUmi sphoTakA muMphoDA' iti bhASAyAM tairetaiH kaliteSu-yukteSu gaNesu) pallavita pAdapoM ke aura (balliviyANesa) vallIvitAnoM ke [pasariesa vistRta hone para (unnaessu sobhaggamuvAgaesu nagesu naesu vA) tathA unnata parvatoM evaM nadoM ke nirantara jala kI dRSTi kI vajaha se kicaDa Adi rahita hone ke kAraNa suhAvane lagane para (vebhAragirippavAyataDakaDagavimukkesu) tathA vaibhAra parvata ke garta taToM evaM usake kisI eka bhAga pravRtta aise (ujjharesu) nirjharanoM ke hone para tathA (turiyapahAviyapaloTapheNAulasakalamaM jala vahatosu girinadIsu) zIghra nIce gine se aura bAda meM U~ce uchalane se utpanna hue pheno se Akulita ata eva sakulaSa aise jalako bahAtI huI girinadiyoM ke hone para (sajjajjuNanIvakuDaya kaMdalasiliMghakaliesu ubavaNesu) sarja, arjuna, nIpa, kuTana nAmaka vRkSo (pallaviyapAyavagaNesu) nyAre pasadita vRkSa mAne (palila tiAnesu) staa| (pasariema) vistAra pAbhI, (unnaestu sobhaggamuvAgaemu nagesu naesu vA) jyAre UMcA parvate temaja nada satata varSAne lIdhe kAda vagara thaIne zobhitathayA, (vebhAragirippavAyataDADagavimukke) tyAre vaimA2 patana tataTomAMthI (ujjharesu) araNAMyI sAyAM, turiyapahAviyapalohapheNAulasakalasaM jalaM vahatIsu girinadIsu) patanI nahI areii nIce pIna aye vAthI lAza dvArA mAlita bhane uhAyesA pANIne pAvatI 25, (sajjajjuNanIvakuDayada siliMghakaliesu uvavaNesa) mAyAmA saI , manuna, nIpa, 4804 For Private and Personal Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA.sU,12 akAlameghadohadanirUpaNam 'ubavaNesu' upvnessu-udyaanesu| atropavanasya girinadIlaghukSayuttatvaM drshitm| 'meharasiyatuTTaciTThiyaharisavasapamuktakaMTha kekAravaM' megharasitahRSTatu. TasthitaharSavazapramuktakaMThakekAravaM, meghasya jaladharasya, rasitena-garjitena, hRSTaH taSTAzca vRkSAdiSu sthitAH, ata eva harSavazena pramuktA vikasitaH kaNTho yasmin sa tathA, sa cAso kekAravaH mayUradhvaniH, taM muyaMtesu' muzcatsu-kurvatsu 'barahiNesu' yahi pu-mayUreSu, punaH kIdRzeSu ? ityAha-'rauvasamayajaNiyataruNa sahayaripaNaciesu' RtuvazamadajanitataruNasahacarIpranRteSu, RtubazenavarSAkAlavazena yo madaH unmattabhAvastena janitaM pravRttaM taruNasahacarImiH=yuvatimamayUrIbhiH saha pravattaM nartanaM yaiH te tathA teSu-varSauvaMzena mayurIbhiH saha nRtyamAneSu punaH 'Navamurahi siliMdhakuDayadalakalaMvagaMdhaddhaNi' navasurabhizilIMghekuTajakaMdalakadambagandhaghrAgi, navasurabhizilIndhrakuTajakaMdalakadambapuSpANAM ye gandhAH, taiH prANistRptiH,tAM 'muyaMtesu' muzcatsu-dhAtunAmanekArthatvAt kurvatsu, 'uvavaNesu' upavanesu / atropavanasya mayUrasurabhivRkSayuktatvaM darzitam / tathA 'parahuyaruyaribhiyasaMkulesu' parabhRtarutaribhitasaMkalepuparabhRtAnAM kokilAnAM rutena=madhurazabdena, ribhitena=svaragholanAyuktena saMkuleSu vyAptaSu 'uddAyaMta ke aMkuroM se tathA chatrako bhUmisphoTakoMse upavanoM ke vyApta ho jAne para (meharasiyatuciTTiyaha risabasapamukkakaMThakekoravaM muyaMtesu barahiNesu) tathA megha kI garjenAse harSotkarSa vazavartI hue mayUroM dvArA kekArava jora jora se AvAja karane para tathA (uuvasa-maya jaNiya taruNa sahayari paNacciemu) varSA kAla ke vaza se utpanna unmatta bhAva ke kAraNa taruNa sahacariyoM ke sAtha una mayUroM ke nRnya karane para, tathA (nava surabhisiliMgha kuDayakaMdalakalaMbagaMdhaddhaNimuyatesu upavaNesu) navIna sugaMdhisamanvita zilIghra kuTaja, kaMdala aura kadamba ke puSpoM kI sugaMdha dvArA upavano ke tRpti kAra hone para (parahuyaruyaribhiyasaMkule su) tathA kokiloM ke varagholanA yukta madhura zabdoM se una upavanoM ke vyApta hone para tathA vRkSAnAma bhane chatra-bhUmiTIthI vyAsa thayA, (meharasiya-haTTa tui-ciTTiya harisavasapamukkakaMTha ke kAravaM muyaMtesu varahiNesu) pAmi-yAnA ne sainjIne patA thye| bhA2 2thI 814 / bhAMDayAM, (uuvasamayajaNiyataruNamaha. yaripaNacciema) varSAne sIdha unmatta thye| bhA2 potAnI nuvAna ho sAthe nRtya 42tA thayA, (navapturabhisiliMghakuDayadalakalavagaMdhaddhaNi muyaMtesu uvavaNemu) bagIcAo navI sugandhavALA zilIgha kuTaja kaMdala ane kaMdabanA phUlanI suvAsa dvArA tRpta thayA, (parahuyasayorabhiyasaMkulesu) mAyAma ayasonA madhura svarothA vyAsa thayA,(udAyaM For Private and Personal Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharmakathAGgasUtre ratta iMda govayathovaya kArunna vilaviemu' uddAyaMta raktendragopaka stokaka kAruNya. vilapitepu, tatra 'uhAyaMta' iti zobhamAnA ye raktA indra gopakAH kITavizeSAH, stokakA=zcakravAkA teSAM kArUNyaM karuNAjanakaM vilapitaM yatra teSu 'bhoyaNa taNamaMDiema' avanatatRNamaNDiteSu avanatAni=atyunnatatvAnnamrIbhUtAni yAni tRNAni taiHmaNDiteSu-zobhiteSu ramaNIyaharitaNAvalizobhAsampanneSu 'da. rapayaMpiesu' da1ramajalpiteSu= dardurAH maNDUkAH, taiHzabditeSu 'saMpiDiya dariyabhamara-mahukari-pahakara riliMtamattachappaya kumumAsavalolamahuraguMjaMtadesamAemu' saMpiNDitarpitabhramaramadhukarIprakaraparilIyamAnamattaSaTpadakusumAsabalolamadhuraguJjadezabhAgeSu-saMpiNDitAH ekatrIbhUtAH dRptAH garvitAH ye bhramarA madhukaryazcateSAM prakarA: samUhAH yeSu te tathA parilIyamAnAH saMzliSyamANAH mattA ye paTapadAH bhramarAste, kusumAsavalolAzceti tayoHkarmadhArayaH, taiH madhuraM yathA syAttathA guJjantaH zabdAyamAnA dezabhAgA yatra teSu upvnessu| anopanamya kokilAdi zabdaviziSTatvaM prdrshitm| 'parisAmiyacaMdamUragahagaNapaNaTTha nakkhatta tAragapahe' parizyAmita caMdramUryagrahagaNapaNaSTanakSatratArakapabhe, idamambara(uddAyatarattaiMdagovayathovayakArunnavilaviesu) uddAyaMta-sundara-indragopanAmaka kITa vizeSa evaM stokako-cakravAko-ke karuNA janaka vilApo se unake viziSTa hone para, (oyaNa taNa maMDiesu) tathA ati unnata hone ke kAraNa namrIbhUta hue tRNoM se unake zobhA saMpanna hone para (dapura payA~piyesu) tathA daduroM (meMDaka) ke ArAvoM se-unake yuktahone para (sapiDiyadariyabhamaramahukaripahakarapariliMtamattachappaya kusumAsavalolAhura gurjata desabhAesu) tathA madonmasa bhramara aura bhramariyoM ke samUha se evaM kusumAmava ke pAna meM caMcala bane hue unmatta bhramaro ko jhaMkAra se una upavanoM ke pradeza zabdAyamAna hone para (parisAmiyacaMdamUragahagaNapaNana-- kvattatAragapahe) tathA zyAma megha se acchAdita hone ke kAraNa jisameM tarattaiMdagovayathovayakArunnavilaviesu) su42 dhandragopA (me zrIvizeSa) dvArA tabha08 42 vimA5 42ta. yA mAyAyAyukta thayA, (oyaNatagamaMDiesu) bhUma yA DAvAne sAdhanAyenamevA tayAthI tamAzAlita thayA(darapayAMpiyesamyAna mAthAzahita thayA (sapiDiyadariyabhamaramahakaripahakaraparilitamattachappayakusumAsavalolamahuraguMjatadesabhAesu) yAyo mahAnmatta labha ane lbhrIo tathA puSpAsanA pAna karavAthI caMcaLa temaja unmatta bhamarAonA guMjArava dvArA zamhAyabhAna thayA, (parisAmiyacaMda sUragahagaNapaNanakkhattatAragapahe)mane 2mAza pradeza zyAma meghadvArA DhaMkAele hevAne kAraNe jemAM sUrya candra ane For Private and Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA sU. 12 akAlameghadohadanirUpaNam 167 talasya vizeSaNam, parizyAmitA zyAmameghAcchAdanena kRSNavarNIkRtAH candra sUryagrahagaNAH, punaH praNaSTA nakSatra tArakA prabhA yatra tasmin, atikRSNameghAcchAdanena candrasUryagrahanakSatraprabhArahite, 'iMdAuha baddhaciMdhapaTTasi' indrAyudhabaddhacihapaTe-indrAyudhaH indradhanurevaghaddhaH cihnapaTo-dhvajapaTo yatra tasmin indradhanuryukte, aMbaratale AkArutale, punaH kIdRze'ratale ? ityAha-'uDDINayalAgapaMtisobhaMtamehavide' uDInabalAkApakti-zobhamAnameghaTande-uzInAbhiH valapaMktibhiH zobhamAnaM megha vRndaM yasmin tasmingaganatale, prAuTkAlasya vizeSaNamAha-tathA-'kAraMDagacakkavAyakalahaMsa umsuyakare'kAraNDakacakravAkaphalahaMsautsukyakare-kAraNDakA-bharadvAjapa. kSiNaH, cakravAkAH 'cakavA' iti bhASAyAM, kalahaMsA: rAjahaMso teSAM mAnasa parogharamamanaM prati autsukyakare 'pAubhamikAle' pATapikAle varNasamaye sammApte sati yA mAtaraH pAyA' snAtAH kRtasnAnAH 'kayavalikammA' kRtabalikarmANaH, duHkhasvamadoSanivAraNAya kRtakautukamaMgalapAyazcittAH kiM tat-kimadhikena pahile candra marya evaM grahagaNa zyAmavarNa se viziSTa jaise bane aura pazcAt jisameM nakSatra evaM tArakoM kI prabhA praNaSTa ho gaI-arthAt atyanta meghoM se AvRta hone ke kAraNa candra, sUrya, graha-aura nakSatroM kI prabhA jahAM bilakula nahI dikhalAI paDatI hai-(uGkINabalAgapaMtisobhaMtameha vide) tathA uDate hue balAkA (pagale) pakSiyoM kI paMkti se jisameM meghAnda zobhAyamAna ho rahA hai aise (aMgharatale) bhAkAza pradeza ke hone para (bhAraMDagacakkavAyakalahaMsa ussuyAre) tathA jisameM bhAraMDa pakSI, cakravAka aura rAjahaMmo meM monasa sarovara meM jAne kA bhAva bhara diyA gayA hai aise (pAusaMmi kAle saMpatte) varSAkAla ke AjAne para (NhAyAo kayabalikammAo kayakoThayamaMgalapAyacchittAo) jo mAtAe~ snAnakara tathA duHsvapna doSa ke nivAraNArtha kautuka maMgala evaM prAyazcitta karma Acarita graha pahelAM te zyAmavarNa viziSTa thayA ane tyArabAda nakSatro ane tArAonI prabhA saMpUrNapaNe nAza pAmI eTale ke zyAma meghadvArA DhaMkAelA hovAne lIdhe sUrya, caMndra bhane aDAnI praen oni tadana mAtI nathI. [uDIya balAgapaMtisobhaMtamehaviMdA ssal malAyonI patithI zammedA pAya 43 zAmatu [avaratale] suMdara mAza thayu tyA2. bhAraMDagacakkavAyakalahaMsausmuyakare mAra, yA bhane / somA bhAnasazak2 123 4vAnA lAyo utpanna 42nA2 pAusaMmikA le saMpatte] va mAvyo. (hAyAo kayavalikammAo kayakouyamaMgala pAyacchittAo) mAvA sabhaye 2 bhAtAmA snAna zane marAma svamayI utpanna deSanA nivAraNa mATe kautuka maMgaLa ane prAyazcitta kare che. ane tethI (fse)vadhAre zuM For Private and Personal Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 168. zAtAdharma kathAsUtre varNanena 'varapAyapattaNe uramaNimehalahAraraiyakaDagakhuDyavicittavaravalayathaMbhiyabhuyAo' barapAdaprApta nUpuramANi mekhalAhAra racita kaTakavicitra varavalayastambhitaMbhujAH-tatra varau pAdayoH prAptau sthitau nUpurau yAsAM tAH, tathA maNimekhalAmaNikAJcI, hArazca yAsAM tA, tathA racitAninyastAni kaTakAnikaMkaNAni, khuDukAni=bhaGgulI bhUSaNAni, vicitrA nAnAvidhazobhAmpannA varA: zreSThA valayAzca tai stambhitau stabdhobhUtI saMyuktau bhujau yAsAM tAH, atra padatrayasya karmadhArayaH, 'kuMDala ujjo viyANaNAo' kuNDalo dhotitAnanA:-kuNDalAbhyAM udyo. titAnanA prakAzitamukhAH 'rayaNabhUsiyaMgAo' rtnbhuussitaanggaa-rtnnttitbhuupnnbhuussitshriiraaH| atha nAsAM vastraM vayaMte-'nAsAnIsAsavAyavojjhaM' mAsA nizvAsavAtohya-nAsikA nizvAsavAyunA uhya dhArya tadgatyA-pracAlyamityarthaH makSmatantumayAtvAdati ladhu iti, 'cakkhu hare' cakSuharaM zobhanarUpasanpannaM 'vaNNaparimasaMjuttaM' varNasparza saMyuktaM tatra varNaH-sundara manoharilAlapInAdirUpaH, sparzaH= sukomalAdirUpaHtAbhyAM saMyuktaM 'hayalAMlA pelavAireyaM, hayalAlA pelavAtirekaM tatra karatI haiM (kiMte) adhika varNanase to kyA (varapAyapattaNe uramaNimehalahAraraiyakaDagakhuDDaya vicittavaravalayarthabhiyabhuyAo) apane donoM pairo meM nupUra kaTi pradeza meM maNimekhalA gale meM hAra hAthoM meM kaTaka-kaMkaNa evaM aMgu liyoM meM mudrikAe~ dhAraNa karatI haiM tathA bhujo meM bhujavandha bAMdhatI haiM (kuMDala ujjoviyANaNAo) tathA kuMDala kI prabhA se jinakA mukha maMDala-aura adhika kAMtivAlA bana rahA hai (rayaNabhUsiyAMgo) aura ratna jaDita AbhU. eNoM se jinakA zarIra bhUSita ho rahA haiM (nAsAnIsAsavAyayojjhaM) tathA (aMsurya) vastra ko ki jo nAsikA ke nizvAsa se bhI kaMpita ho jAtA ho (cakkhuharaM) dekhane meM baDA suhAvanA ho (vaSNapharisa saMjutta) suMdara raMgavAlAho paza nisakA baDA komala ho (hayalAlApela pAireyaM) apanI komalatA se jo ghoDe ko (varapAyapattaNe uramaNimehalahAraraIyakaDagakhuvuDyavicittavaravalayabhiyabhuyAo) je mAtAo bane pagamAM jhAMjhara, keDe maNione kaMdare, gaLAmAM hAra, hAthamAM kaDAM ane AMgaLiyAmAM vITIo pahere ane bAhamAM bAhuba dha bAMdha (4 ujjoviyANaNAo) bhane gAnI xiliate manu bhA dhAre hI 68 (rayaNabhUsiyAMgo) 2la usAdharaNAMmAthI manu zarIra zAmAyabhAnamevA nAsAnI mAsavAyavojyaM) tebhana me (aMsuyaM) para nizvAsathI para sava! bhAMDe (cakkhahara) bhanoDara (vaNNapharisasaMja) su2 2 2 ane 25 bhAM atyaMta abha 2 hayalAlApelavAireyaM amAtamA ghainI sAmane pAya For Private and Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 169 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU.12 akAlameghadohadanirUpaNam yasya hRyasya=azvasya lAlA tasyAH sakAzAt tadapekSayA - pelavatvena = komalatvena atirekaH = afari yatra tattathA atizaya komalamityarthaH, tathA 'dhavalakaNaya caciyaMta krammaM' dhavala kanakakhacitAntakarma-tatra dhavalaM ca tat kanakena= kanakamayasUtre 'jarI' iti prasiddhena khacitam = racitam anteSu = prAntabhAgeSu karma = tantu yojanarUpatrAnakarma tattathA suvarNamutrajaTitazveta korakayuktam, 'AgA sapha liDasa risappabhaM' AkAzasphaTikasadRzaprabham = AkAzasya sphaTikarasnasya ca sadRzI atisvacchatvA tmabhA yasya tattathA svacchadhavalaM tAdRzaM 'aMsuyaM' aMzukaM vastraM, patrarapariyAo' pravaraparibhratAH, pravaraM = prakRSTaM suzobhanaM yathAsyAttathASTatAH = parighRtavatyaH, ArSatvAtkarttariktaH, 'dugullasukumAla uttarijjAo' dukUlasukumArottarIyAH, dukUlaM= vRkSavizeSaH tasya valkalAjjAtaM vastravizeSastasya sukumAraM sukomalam uttarIyam = uttarAsaGgavastraM yAsAM tA uttamabakhazATikA sampannAH, 'sancouyasurabhi kusumapavaramalla sobhiyasirAo' sarvartu surabhikusuma pravaramAlyazobhita zirasaH, sarvartu surabhikusumaiH = sarvaRtusambandhisugandhapuSpaiH pravaramAlyaiH = zreSThagrathitapupaizca zobhitaM ziro = mastakaM yAsAM tAH tathA kAlAguru dhUvadhUviyAo' kAlAgurudhU-dhUpitAH=kAlAguruH= kRSNAguruH, tasyadhapena dhUpitAH sugandhizarIrAH 'sirI lAra ko karatA ho (dhavalakaNayakhaciyaMta kammaM ) suvarNa ke sUtra se - jaDI huI jisa kI zveta kora ho (AgAsapha lihasarisappabhaM) prabhAkAMtijisakI AkAza evaM sphaTika maNi jaisI ati svaccha dikhalAI de rahI ho ( pavaraparihiyAo) acchI taraha dhAraNa karatI haiM- pahiratI haiM - (dugulasukumArauttarijAo ) jinakA uttarAsaMgavastra - oDanI - dukula nAmaka vRkSa vizeSa kI chAlakA ati komalabanA huA ho (sanvouyasurabhi kusumapavaramallasobhiyasirAo) mastaka jinakA samastaRtu saMbandhi sugaMndhi gaMdhapuSpa vAlI zreSThamAlAoM se virAjita ho rahA ho (kAlAgurudhUnadhUviyAo bhI cAtu hoya [ dhavalakaNayakha ciyaMta kammaM ) sonAnA chorAthI manelI saha zrI nArIvANu (AgAsaphalisa risappabhaM) lenI alA sAAza bhane sTUTiGa bhANi bhevI bhUma 4 svaccha sAgatI hoya, ( pavaraparihiyAo) bhane tene bheso sarasa rIte caDere, (duggulla sukumArauttarijjAo) uttarAsagavastra- thoDhaNI bhUmana abhaja mane huDsa nAmanA vRkSanI chAsanI hoya (mavyouyasurabhikusumapavara mallasobhiyafsarAo) ne mAtAmanu' bhasta suvAsita aghI RtumAnAM khonI uttama bhAgAmothI zolI raghu hoya, (kAlAgurudhUvadhUviyAo sirisamANavesAo seya * 22 For Private and Personal Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 170 zAtAdharmakathAGgasUtre samANavesao' zrI samAnaveSAH sAkSAllakSmIsamAnarUpAH, 'seyaNagaMdhahatthirayaNaM durUDhAo samANIo' secanaka gandhihastiratnaM durUDhAH, secanaka nAmA bhUpasya paTTahasto sa eva ratnaM tadapari ArUDhAH samupaviSTAH satyaH 'sakoraMTamalladAmeNaM' sakoraNTamAlyadAmnA, koraNTakamAlyadAmnA saha vartate iti sakoraNTamAlya dAma tena 'chatteNaM' chatreNa dharijamANeNaM' dhriyamANena, yuktAH 'caMdappabhavai veruliyavimaladaMDasaMkhakuMdadagarayaamayapheNapuMjasannigAsacaucAmaravAlabIjiyaMgIro' candraprabhavanavaiDUryavimaladaNDazaMkhakuMdadakarajo'mRtamathitaphenapuJjasaMnikAzacatuzcAmaravAlabIjitAGgayaH, zAradIyacandravadujvalavajravaDuryavad vimaladaNDavantaH, zaMkha kundadakarajo'mRtamathitaphenasamUhasadRzAH ye casvArazcAmarAsteSAM vAlAH kezAH tairvIjitAnyAni yAsAM tA stathA, zreNikena rAjA mAdha sirisamANavesAo seyaNayagaMdhahasthirayaNaM durUDhAo samANIo) zarIra jinakA kAlAgurudhUpa se dhUpita hone ke kAraNa sugaMdhiyukta bana rahA ho dekhane meM jo sAkSAt lakSmI jaisI mAlUma de rahI ho secanaka nAmake gaMdha hastIrasna para jo ArUDha ho rahI hoM (sakoraMTa malladAmeNaM chatteNaM dharitnamANeNaM caMdappabhavaharavejhaliyabimaladaMDasaMgkha kuMdadagarayaamayamahiyapheNapuMgasannigAsacaucAmarabAlabIjiyaMgAo) aura jinake Upara koraM TakapuSSoM kI gUMthI gaI mAlA se virAjita chatra chatradhAriyoM dvArA tAnA gayA hai-aura jina paraaise cAra camara Dhole jA rahe haiM ki jinake daMDa zAradIya candra ke samAna ujvala, tathA vajra vaiDUrya ke samAna vimala haiM aura jo svayaM, zaMkha, kuMda, daka raja jala binda amRta, tathA mathitaphena samUha ke samAna zubhra haiM aise Dhore gaye cAracamaroM ke bAloM se jinakA aMma vIjita ho rahI ho. ve mAtAe~ dhanya haiM isataraha maiM bhI (seNieNaM gannA saddhi) NayagaMdhahandhirayaNaM durUdAo samANIo) bhane 2 bhAtAsAnu zarIra kalAguru "padvArA dhUpita hevAne lIdhe suvAsita thayuM hoya, dekhAvamAM te lakSamI jevI DAya bhane seyana nAmanA: 4 thI 52 re savAra thayesI hAya, (sekoraTa malladAmeNaM chatteNaM dhArijamANeNaM caMdappabhavairavesaviyavimaladaMDasaMkha kuMdadagarayaabhayamahiyapheNapuMjasannigAsacAmarabAlavIjiyaMgAo) bhane chatra dhArIothI tANelA chatra upara gUMthelI karaMTa, puSanI mALathI zobhato hoya zaradanA candra jevI svaccha hIrA ane vairyanA jevI nirmaLa, zaMkha, kaMda darAja, pANInA TIpAM, amRta ane mathAelA phINanA samUha jevI ta dAMDIvALA cAra camare jemanA upara DhaLAI rahyA hoya, ane temanA vALathI jemanA aMgo vIjana thaI rahyA hoya te mAtAo kharekhara dhanya che. A pramANe te dhAriNI devI For Private and Personal Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 171 " anagAradharmAmRtavarSiNITIkA mU. 12 akAlameghadohada nirUpaNam 'inthisaMdha varagaeNaM' hastiskandhavaragatena, idaM rAjJo vizeSaNam, hastiratna skandhamArUDhena rAjJeti bhAvaH 'pio' pRSThataH = pRSThadeze, 'samaNugaccha pANI zrI' samanugamyamAnAH pRSThadeze samanugamyamAnanRpasahitA ityarthaH, 'cAuraMgiNIe seNAra' caturaGgiNyA senayA, caturaGgiNIM senAM varNayati - 'mahayAhayANIeNaM' mahatA hayAnI kena= vizAlaturagabalena mahacchandaH sarvatra yojanIya:, tena 'gayAgIeNaM' gajAnIkena = vizAlagajabalena 'rahANI eNaM' rathAnIkena = vizAlarathabalena, 'pAyatANIpaNa' padAtyanIkena = prabhUta padAtibalena, evaM bhUtayA caturaGgiNyA se nayA samanugamyamAnAH iti pUrveNa sambandhaH, tathA 'saviGIe' sarvaRddhayA= sakalarAjavibhavadapayA 'sabbajjuIe' sarvadhutyA= vastrAlaGkArAdi sakalaprabhayA 'jAva' yAvat 'nigghosaNAdiyaraveNaM' nirdhopanAditaraveNa tatra - nirghoSaH zaMkhavAyA dInAmavyakto mahAzabdaH, nAditaH = manuSyakRta maMgalazubhazabdaH jayavijayAdirUpaH zreNika rAjA ke sAtha ki jo (hatthikhaMdhavaragaeNaM) hastiratna para ArUDha haiM (pio samaNugacchamANio) pIche se anugamyamAna haiM - arthAt hastiratna para ArUDha hue zreNika ke sAtha anya baiThakara cala rahIhoM- (mahayA hayANIeNaM, gayANIpaNaM, rahANIpaNaM pAyatANIpaNaM cAuraMgiNIe seNAe) tathA jinake pIche2 ghoDoMvAlI, hAthIyoMvAlI, rathoMvAlI padAtiyoMvAlI vizAla cAturaMgiNaM cala rahIM ho, tathA (savvir3Ie, sabvajjuIe jAva nigghosaNAdiyara veNaM rAyagi nagaraM ) aura jo apanI sakala rAja vibhavarUpaRddhi se vastra alaMkAra AdirUpa sakala ghuti se, nirghoSarava se zaMkha, vAdya AdikoM ke avyakta mahAn zabdo se evaM nAditaratra se - manuSyoM dvArA uccaritajayavijaya rUpa mAMgalika zubha zabdoM se rAjagRha nagara ko dera nahIM huI ki jo thote vicAre che ! yA rIte huM pazu (seNieNaM rannA saddhiM zrazi rAjanI sAthe- bhego (hasthikhaMdhavaragaeNaM) uttama hAthI para savAra hoya, (piTThao samaNugacchamANIo) ane tebhanI pAchNa cAchNa jIna sevaDI yAgu anugamana karatA hAya eTale ke bIjA sevake pAchaLa pAchaLa zreSTha hAthIo upara savAra thaIne bhAvatA hoya, (mahayA hayANIeNaM, gayANIeNaM, rayANIeNaM pAyatANI - eNaM cAuraMgiNIe seNAra) tebhanI pAchaNa hAthI, ghoDA ratha mane pAyahaNonI vizAla caturaMgir3I senA yAsatI hAya, (sabiTTIe sambajjuIe nAva nigdhosa nAdiyaraveNaM rAyagihaM nagaraM ) bhane ? potAnI saMpUrNa rAjvailava3ya RddhithI, vastra ane ghareNAMonI prabhAthI, nidyoSathI, zaMkha ane vAjA vagerenA avyakata ghoMghATathI, nAtiravathI, manuSyA dvArA uccarita thatA mAMgalika 'jaya jayakArothI' rAmagRhanagane letI hai ? (siMghAMDagatiyacaukkacaccara mahApahapa hesu zragaTa bhAM : For Private and Personal Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 172 zAtAdharma kathAsUtre tAzena raveNoddhoSaNArUpeNa 'rAyagiha nayaraM' rAjagRhaM nagaraM, 'siMghADagatiya caTakkacaccaracaummuhamahApahapa hesu' zrRMgAraTakatrikacatuSkacatvaracaturmukha mahApathapatheSu tatra zrRGgATakaM-trikoNamArgaH, trika-tripathayuktaM sthAnaM. catuSkaM catuSpadhayuktaM catvaram anekamArgamIlitasthAnaM, caturmukhaM caturiyuktaM gopurAdikaM, mahApatho rAjamArgaH, panyo: sAmAnyamArgaH, teSu 'zrAsittasittamuciyasaMmajiovalitta Asiktasiktazucika sammArjitopalihAM, tatra-AsiktaM gandhodakAdinA sakRta, siktam anekavAraM, zrucikaM pavitrIkRsaM-saMmArjitaMsaMmArjanyApanItakacavaram, upaliptaM gomayAdinA 'jAdha' sugaMdhavaragaMdhiyaM' yAvat sugandhavaragandhitaM-pradhAnagandhayuktaM, gaMdhavaTibhUyaM' gamdhavartibhUtam, 'AloemA. NIo' avalokayantyaH pazyantyaH 'nAgarajaNeNaM' nAgarajanena=puravAsinA 'abhiNaM dijjamANIyo' abhinandhamAnA prazasyamAnA:-dhanyavAdAdi zabdena, 'guccha(siMghADagatiyacaukkacaccaracaummuhamahApahapahesa) zRMgATaka meM-trikoNa vAle mArga meM-trika meM-tIna rAste vAle mArga meM, catuSka meM-cAra rastevAle mArga meM catvara meM aneka rastevAle mArga meM caturmukha cAra dvAra vAle gopura Adi meM mahApatha meM-rAjamArga meM evaM patha meM-sAdhAraNamArga meM (AsisittasuciyasaMmajiovalitaM jAva sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTTIbhUyaM avaloemANIo) Asikta hai-eka hI bAra sugaMdhita jalAdi dvArA sIMcA gayA hai,sikta hai-aneka vAra sugaMdhita jalodi dvArA sIMcA gayA hai-zucika hai-pavitra kara diyA gayA hai, saMmAnita hai-buhArI dvArA kUDAkarakaTa sApha karane se jo bilakula sApha sutharA hai-upalipta hai-gomaya Adi dvArA jo lIpa diyA gayA hai, tathA agurU Adi dhUpoM se bhUpita hone ke kAraNa jo sugaMdha se sugaMdhita bana rahA hai aura isI liye jo gaMdha kI vartIbhUta jaisA ho rahA hai 'dekhatI trikeNavALA mArgamAM-traNa rastAovALA mArgamAM, catuSkamAM cAra rastAvALA mArgamAM catvaramAM-ghaNuM rastAvALA mArgamAM, caturmukhamAM-cAra dvAravALA gopura vageremAM, bhApathamAM-dhArItAmA, mane pathabhAM-sAdhA295 2stAbhA (Asittasitta muyi saM majibhovalitaM jAva sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTTIbhUyaM avaloe mANIo) mAsita che-jyAM suvAsita pANI vagere eka ja vAra chAMTavAmAM AvyuM che, sikata che, jyAM suvAsita paNa ghaNIvAra chaMTAyu che, zucika che-jene jyAM pavitra karavAmAM AvyuM che, saMmAjita che jene sAvaraNIthI ekadama svaccha banAvavAmAM AvyuM che, upalita che- jyAM chANa vagerethI lIpavAmAM AvyuM che, aguru vagere dhUpathI pUpita hovAne lIdhe suvAsita thayeluM che ane ethI ja te sugaMdhanI dhUpasaLI jevuM thaI rahyuM che, nagaranAM For Private and Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkAHsa12 akAlameghadohadanirUpaNam 173 layArukkhagummavalligucchAocchAiyaM' gucchalatAvRkSagulmapallIgucchAvacchAditaM, tanna gucchA:ntAkIpabhRtInAM latA:campAdirUpAH, vRkSAH AmrAdayaH, gulmAH caturdika prasanazAkhAdirUpAH,valyaH vRkSoparisamArohaNasvabhAvA latAH, eteSAM gucchAH samUhAH, tairavacchAditam, 'suramma' suramyaM 'vebhAragirikaDagapAyamalaM' vaibhAragirikaTakapAdamulam, vaibhAragireH ye kaTakAH pradezAH, teSAM ye pAdAH adhobhAgAH teSAM yanmalaM samIpabhAgastat 'sabao' sarvataH sarvadikSu, 'samaMtA' samantAt manobhilApAnusAramitastaH 'AhiMDemANIyo' 'AhiNDayamAnA2: bhramantyaH2 'dohalaM viNiyaMti' dohadaM vinayanti=pUrayanti, tad yadi khalu ahamapi 'mehesu' metheSu akAlamedheSu 'anbhuggaema' abhyudgatebu uktarItyA yAvadohadaM viNijAbhi' vinayeya-pUrayeyaM tadAzreyaH ityabhiprAyaH ||m.12|| huI tathA (nAgarajaNeNaM abhigaMdijjamANIo) nagara nivAsi manuSyoM dvArA abhinandita hotI huI-(gucchalayArukkhagummalligucchaocchAiyaM) guccho se latAoM se AmrAdika vRkSoM se dizAo meM zAkhAe~ phailI huI haiM aise gulmo se tathA vRkSoM ke Upara caDhane ke svabhAva vAlI veloM se AcchAdita hue (suramma vebhAragirikaDagapAyamUlaM) ramaNIya vaibhAra parvatta ke pradezo ke adhobhAga ke samIpa bhAga meM (savyao samaMtA AhiMDemANio 2 dohalaM viNIyaMti) samasta dizAoM kI tarapha idhara udhara ghUma 2 kara apame dohadarUpa manoratha kI pUrti karatI hai| (taM jaiNaM ahamavi mehemu anbhuvagaemu jAtra dohalaM viNijjAmi) to yadi maiM bhI abhyudgata Adi vizeSaNoM vAle meMghoM meM vivaraNa kara apane dohada kI pUrti karU~ to bahuta acchA ho |s.12|| mevAM drazyAne tI tebhala (nAgarajaNeNaM abhiNaMdijamANIyo) te pANIvI nAga dvArA abhinahita yatI (gucchalayAmakakhagummavAlligucchaocchAiyaM) ane pachI te guo, latAo, AMbA vagere vRkSe, jemanI zAkhAo cAre dizAomAM prasarI rahI che evA game ane vRkSe upara caDhIne prasarelI latAo vaDe DhaMkAelA (murammavebhAragirikaDagapAyamUlaM) 2maNIya paimAra patana niTa sthAnamA (savvaosamaMtA AhiMDemANIo2 dohalaM viNIyaMti) mane gadhA hizAmAmA 35 / zane potAnA hoDanI pUti 42 cha. (taM jaNaM ahamavi mehesu abbhuvagaesu jAva dohalaM viNijjAmi) to hu~ pa 52 varNana 42vAmAM Avedapa malyuta pore vizeSaNavA meghamAM vicaraNa karIne mArA dohadanI pUrti karuM te bahu sAruM thAya. sU.1ra For Private and Personal Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 174 zAtAdharma kathAmane mUlam--taeNaM sAdhAriNI devI taMsi dohalaMsi aviNijamANaMsi asaMpannadohalA asaMpunnadohalA asaMmANiyadohalA sukkA bhukkhA NimmaMsA oluggA oluggA sarIrA pamailadubbalA kilaMtA omaMthiya vayaNanayaNakamalA paMDuiyamuhA karayalamaliyavva caMpagamAlA NitteyA dINavivaNNavayaNA jahociyapupphagaMdhamallAlaMkArahAraM aNabhilasamANI kIDAramaNakiriyaM ca parihAvemANIdINA dummaNA nirANaMdA bhUmigaya diTTiyA ohayamaNasaMkappA jAva jhiyAyai / taeNaM tIse dhAriNIe devIe aMgapaDiyAo abhitariyAo dAsaceDiyAo dhAriNI devI olluggaM jAva jhiyAyaNi pAsaMti pAsittA evaM vayAsI-kiNNaM tume devANuppie ! oluggA oluggasarIrA jAva jhiyAyasi ?, taeNaM sA dhAriNIdevI tAhiM aMgapaDiyAriyAhiM abhitariyAhiM dAsaceDiyAhiM evaM vuttA samANI tAo dAsaceDiyAo no ADhAi No pariyANAi aNADhAyamANI apariyANamANI tusiNIyA saMciTui / taeNaM tAo aMgapariyAriyAo abhitariyAo dAsaceDiyAo dhAriNI devI doccaMpi tacaMpi evaM vayAsI-kinnaM tume devANuppie ! oluggA oluggasarIrA jAva jhiyAyasi ? / taeNaM sA dhAriNI devI tAhiM aMgapaDiyAriyAhiM abhitariyAhiM dAsaceDiyAhiM doccapi taccaMpi evaM vuttA samANI No aDhAi No pariyANAi aNADhAyamANI aparijANamANI tusiNIyA saMciMTUi / taeNaM tAo aMgapaDiyAriyAo dAsa For Private and Personal Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAgdharmAmRtavarSiNI TokA.ma,13 akAlameghadohadanirUpaNam ceDiyAo dhAriNIe devIe aNADhaijamANIo aparijANijjamAjIo taheva saMbhaMtAo samoNIo dhAriNIe devIe aMtiyAo paDinikkhamaMti paDiniklamittA jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayalapariggahiyaM jAva kaTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAti, vaddhAvittA evaM vayAsI-evaM khalu sAmI ! kiMpi aja dhAriNI devI oluggA oluggasarIrA jAva aTTajhANovayagayA jhiyAyai / taeNaM se seNie rAyA tAsiM aMgapADiyAriyANaM aMtie yamadaM socA Nisamma taheva saMbhaMte samANe sigdhaM turiyaMcavalaM veiyaM jeNeva dhAriNI devI teNeva uvAgacchai uvAgacchittA dhAriNI devI oluggaM oluggasarIraM jAva aDajhANovagayaM jhiyAyamANiM pAsai pAsittA evaM vayAso. kinaM tume devANupie / oluggA oluggasarIrA jAva aTTajhANovagayA jhiyAyasi ? / taeNaM sA dhAriNIdevI seNieNaM rannA evaM vuttA samANI no ADhAi jAva tusiNIyA saMciTTai / taeNaM se seNie rAyA dhAriNI devoM doccaMpi taJcapi evaM vayAsI-kinnaM tume devANuppie / oluggA jApa jhiyAyasi ? / taeNaM sA dhAriNIdevI seNieNaM rannA doccaMpi taccaMpi evaMvuttA samANINo ADhAi No parijANAi tusiNIyA saMciTThai / taeNaM seNie rAyA dhAriNIM devIM savahasAviyaM karei, karittA evaM vayAsI-kiNNaMtumaM devaannuppie| ahameyarasa aTrassa arihe savaNayAe tANaM tumaM mamaM ayameyArUvaM maNomANasiyaM For Private and Personal Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 176 jJAtAdharma kathAsUtre - dukkhaM rahassI karesi ? / taeNaM sA dhAriNIdevIseNieNaM rannA savaha sAviyA samANI seNiyaM rAyaM evaM vayAsI-evaM khalu sAmI ! mama tassa urAlassa jAva mahAsumiNassa tiNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM ayameyArUve akAlamehesu dohale pAuThabhUe-dhannAoNaM tAo / ammayAo kayatthAo gaM tAo ammayAo, jAva vebhArAgArepAyamUlaM AhiMDamANIo DohalaM viNiti, taM jaiNaM ahamavijAva DohalaM viNijAmi, taeNaM haM sAmI! ayameyorUsi akAladohalaMsi aviNijamANaMsi oluggA jAva adRjhANovagayA jhiyaayaami| taeNaM se seNie rAyA dhAriNIe devIe aMtie eyapraTaM soccA Nisamma dhAriNI devIM eyaM vayAsI-mANaM tumaM devANuppie! oluggA jAva jhiyAhi, ahaMNaM tahA karissAmi jahANaM tubhaM ayameyArUvassa akAladohalassa maNorahasaMpattI bhavissai-tikaTu dhAriNIdevI iTTAhi kaMtAhi piyAhi maNunnAhi maNAmAhi vaggUhi samAsAsei samAsAsettA jeNeva bAhiriyA uvaTANasAlA teNAmeva uvAgacchai, uvAgacchitto sIhAsaNavaragae puratthAbhimuhe sannisanne dhAriNIe devIe eyaM akAladohalaM bahUhi Aehi ya, uvAehi ya, ThiIhi ya, uppattIhi ya, veNaiyAhi ya, kammiyAhi ya, pAriNAmiyAhi ya, cauvvihAhi buddhIhi aNuciMtemANe2 tassa dohalassa AyaM vA uvAyaM vA ThiiMvA uppatti vA aviMdamANeohayamaNasaMkappe jAva jhiyAyai // sU0 13 // For Private and Personal Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sa.13 akAlameghadohadanirUpaNam 177 TIkA - taraNaM sA ityAdi / tataH = dohadasamutpasyanantaram, sA dhAriNI rAjJI 'si' tasmin akAlameghavarSaNarUpe, 'dohalaMsi' dohade 'aviNijamANaMsi' avinIyamAne = apUryamANe, sA kIdRzI jAtetyAha- 'asaMpanna dohalA' asaMpanna dohadA=akAlameghavarSaNAbhAvAt asaMmAptadohadA, 'asaM punnadohalA' asaMpUrNa dohadA = meghavarSaNAbhAvena dohadasyA'saMpUrNatvAt, 'asaMmANiyadohalA' asaMmAnitadohadA=akAlameghavarSaNajanitAnanda sadbhAvAbhAvAt 'sukkA' zuSkA=manasaH saMtApena zuSka zoNitatvAt, 'bhukkhA' bubhukSAvatI dohadasyA sampUrNatvenArta dhyAnatayA kSudhAkAntAvadurbalA, ata eva 'NimbhaMsA' nirmAsA-zuSkamAMsA 'oluggA' avarugNA=cintArogagrasitatvAjIrNAM 'oluggasarIrA' avarugNazarIrA=cintAtizayAt jIrNazarIrA, 'pammailadubbalA' pramalinadurbalA prakarSeNa malinA kAnti taNaM sA dhAriNI devI ityAdi // TIkArtha - (ari) dohalA utpanna hone ke bAda (sA dhAriNI devI) vaha dhAriNI devI jaya ( taMsi dohalasi ) akAla meM megha varSaNarUpa vaha apanA dohalA (aviNijja mANaMsi) pUrNa nahIM huA taba (asaMpanna dohalA ) asamaya meM meghavarSaNa ke abhAva se dohada kI pUrti prApta nahIM kara sakane ke kAraNa (asaMpanna dohalA) dohada kI asaMpUrNatA hone ke kAraNa, (asaMmANiya dohadA ) dohada saMmAnita (pUrNa) nahIM hone ke kAraNa, (sukkA) mana meM atizaya saMtApavAlI huI aura isa kAraNa zoNita zuSka ho jAne se vaha sUka gaI (bhukkhA) bubhukSita vyakti kI taraha vaha durbala ho gaI (nimmaMsA) mAMsa bhI usakA zuSka jaisA ho gyaa| (oluggA) cintA se roga se grasita hone ke kAraNa jIrNa jaisI bana gaI / (oluggasarIrA) cintA kI atizayatA se vaha jIrNa zarIra ho gaI (pamaila dubbalA) kAntira hita hokara naeNaM sA dhAriNIdevI ityAdi " sUtra TIartha - (ta eNaM) hoDa utpanna thayA pachI (sA dhAriNI devI ) nyAre dhAriNIdevIna (taM si dohalaMsi) asabhaye meghavarSa hoDa (aviNijjamANaMsi) pUrNa nahi thyutyAre (asaMpanna dohalA) asabhaye bheghavarSazunA lAve potAnu hoihanI pUrti nahi thavAthI (377ig=agtem1) Uge Araldia (yy) als sinia da, (FIF1) a HaHi khUba duHkhI thai ane zarIramAMthI lAhI sUkAi javAthI dubaLI thai gai, (muddA) bhUkhI vyaktinIbha tehurmANa thA garcha, (nimmaMsA) tenuM mAMsa pazu sujha gayuM (oluggA) ciMtA bhane rogathI pIDAmesI te kArya nevI janI gaI. ( zrolumgasarIrA) atizaya yintAnA lArathI zu zarIravANI thaha gaI. ( malavalA) niste 23 For Private and Personal Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 178 jJAtAdharma kathAsUtre varjitA ata eva durbalA bhojanAdityAgAt, 'kilaMtA' klAntA-paramaglAni saMpannA, 'omaMthiyavayaNanayaNakamalA' omaMthiyavadananayanakamalA, 'omaMthiya' iti adhaH kRtaM nIcaiHkRtaM badananayanakamalaM yayA sA, paMDariyamuhA' pANDuritamu khA-pItavarNavadanA, ata eva 'karayalamaliyaba caMpagamAlA NitteyA' karatalamalitA iva campakampamAlA nistejAH hastatalamarditacampakapuSpa mAleva tejo varjitA,tasmAt 'dINavivaNNavayaNA dInavivarNavadanA, tatra dInaM-duHkhitaM, vivarNa-zobhArahitaM mukhaM yasyAH sA, tathA-'jahociyapuSpagaMdhamallAlaMkArahAraM aNabhilasamANI' rathocitapuSpagandhamAlpAlaMkArahAraM anabhilapannI, tatra yathocitaM yathAyogyaM rAjJIdhAraNayogyaM yathAsyAttathA puSpANi mAlanI prabhRtInAM, gandhaM koSThapuTAdInAM, mAlyaM jAtyAdi puSpANAM, alaMkAraM kaTaka kuNDalAdirUpaM, hAram aSTAdazasarikAdilakSaNaM tatsarvamanajhila ntI ani cchantI 'kIDAramaNa kinyiM ca parihAvemANI' krIDAramaNakriyAM ca parihApavaha bahuta adhika durvala ho gaI (kilaMtA) khAnepone meM bhI use aruci A gaI (promaMthiyavayaNanayaNakamalA) mukha aura netra usake nIce rahane laga gaye (paMDuriyamuhA) zarIra kI kAMti phIkI paDa jAne ke kAraNa usakA mukha pIlA paDa gayA (karayalamaliyana caMpagamAlAgiroyA) hamta nala se mardita caMpaka puSSa kI mAlA ke samAna vaha teja rahita ho gaDa-(dANa vizNavayaNA) isI laye usake mukhapara dInatA aura-zobhA rahitatA spaSTa pratIta hone laga gaI / (jahociyapuSpagaMdhamallAlaMkArahAraM aNabhilamA ) usa rAnI ke dhAraNa karane yogya mAlatI Adi pupSoM meM bApaTa Adi ke gaMdha meM jAtyAdi puruSoM kI mAlA meM kaTakakuDala Adi rUpa alakAra meM lathA 18 aThAraha laravAle hAra aAdi meM koI ruci nahIM hai(kaDA paNa hariyaM ca parihAdevANI) sakhiyoM ke sAtha hAsya vinoda karanA AdirUpa thaIne te khUba kamajora thaI gaI. (4) khAvApIvAnI bAbatamAM paNa te arUci matAvAsAcI, (garimAmaNa najakamalA) tenA bhAsane netra nIyA 29yA sAjya, (paMDariyamuhA) zIranI niI 25 , tethI tenu mAM pAtu 5 tu. (karayalamaliyana caMpagamAlANitteyA) rejImA yo yesA pAnA pupponnA bhAgAnI ma te zrI 5 4. (dINa vivaNAvayaNA) tathA hainya ane zamA 2DitatA tenA bhI 52 254 zate mAtai gii. (jahociyapuSphagaMdhamalAla zAradAra aNabhilamANI) yabhedI vagere vo, aSTapuTa vagairenI supAsa, pratyAhi puSpAnI bhANa kaDA DALa vagere jevAM ghareNAMo, aDhAra (18) laDIvALA hAro vagere koIpaNa dhAraNa 421 // yogya 31 42tubhAM tenIchina 2hI. (kIDAramaNakirIyaM ca parihAvemANi) For Private and Personal Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TokA.ma.13 akAlameghadohadanirUpaNam yantI, tatra-krIDA-sahahAsya vinodAdirUpA ramaNaM sakhibhiH saha khelanaM, tayo krIDA ramaNayoH kriyA, tAM parihApayantI parityajantI, 'dINA dInA-duHkhitA, 'dummaNA' durmanA-udvignacittA, nirANaMdA' nirAnandA-harSasukhavarjitA, 'bhUmigayadiDiyA' bhUmigatadRSTikA-dharAtaSTikA 'ohayamaNasaMkappA' apahatamanaH saMkalpA-tatra-apahato-naSTo manasaH saMkalpaH kartavyAkartavyavivecanarUpo yasyAH sA, 'jAva jhiyAyai' yAvat dhyAyati-yAvacchabdena-karayalapalhatthamuhI, ajjhA. NovagayA' iti saMgrahaH, tena karatalaparyastamukhI, ArtadhyAnopagatA, iticchAyA, tatra karatale-hamtatale 'hathelI'ti bhASAyAM paryastaM nikSiptaM mukhaM yayA sA tathA, ategAnopaganA-akAlamegharSaNa janitAnandAnanubhavAt zokakrAntA 'jJiyAyai' dhyAyati-AtadhyAnaM karotItyarthaH, 'taeNaM' tataHkhalu 'tIse' tasyAH dhAriNyA krIDA tathA unake sAtha khelanA ina donoM kriyAoM ko usane choDa diyA aura kevala (dINA dummaNA) vaha duHkhita evaM durmanA rahane lagI (NiraNa hA bhUmagadihiyA oyamaNasaMkappA jAva jhiyAI) isa taraha harpana se varjita banI huI vaha madA nIce kI ora hI apanI dRSTi rakhe rahatI aura kartavyA kartavya vive,narUpa mAnasasaMkalpa jisakA naSTa ho cukA hai aise vaha dhAriNI devI rAtadina A dhyAna rUpa cintA meM magna bana gii| yahAM yAvat pada se harayalapalhatyamuhI, ajjhAgovagayA" ina padokA saMgraha huA hai| jima samaya manuSya adhika cintA magna rahane lagatA hai usa samaya vaha hathelI para mukha ghara kara baiThA huA dikhalAI paDatA hai-aura rAtadina AtadhyAna kiyA karatA hai| yahI sthiti usa rAnIkI bhI rahane lagI thI yahI bAta ina padoM dvArA vyakta ko gaI hai| (naeNaM) isake bAda (tIse) sakhIonI sAthenA hAsa-parihAsa, vineda, krIDAo ane ramata gamata A badhA eNe tyasa ghai sai, bhane te 40 (dANA dummaNA) dIna bhane anyamana24 thAne hisa 5||2426saa.(giraannNdaa bhUmigayadidiyA ohayamaNasaMkappA jAva jhiyAyaha) ArIte viSAdayukta thaIne te haMmezAM pitAnI najara nIce ja rAkhatI ane dhIme dhIme zuM karavuM ane zuM nahi karavuM A jAtane viveka eTale ke kartavyAkartavya rUpa mAnasa saMkalpa ja naSTa thaI gayuM. ane A rIte te ciMtAmAM DUbI gaI. ahIM yAvat' 54thI "kAyalapalhatthamuhI ajjhANoyagayA" mA panI sara yAya che. mANasa vadhAre citita thAya che, te vakhate hatheLI upara meM rAkhIne besI rahe, che ane rAtadivasa AtadhyAna-cintAmAM ja bI rahe che. dhAriNudevInI eja hAlata thaa| . 21 pahAthI 1 pAta 25Ta 42vAma mAvI cha. (ta eNaM) tyAra pachI For Private and Personal Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 180 - zAtAdharma kathAGgastre devyAH 'aMgapaDiyAriyAo' aGgaparicArikAH AtmarakSikAH, abhitariyAo' AbhyantarikA: antaHpuranivAminyaH samaye 2 samucitavicAra dAyikA ityrthH| tathA 'dAsaceDiyAo' dAsaceTikAH-dAsyazcatAzceTikA iti dAsaceTikAH zvakarmadhArayetyAdinA dAsI zabdasya puMvadbhAvaH, tatra dAsyaH padanAdi kAryakAriNya, tA eva ceTayazca rahasyavArtAkAriNyaH, etAH sarvAH dhAriNI devI 'bholuggaM' avarugNAM glAnAM 'jAva jhiyAyamArgi' yAvad dhyAyantIma ArtadhyAna kurvantIM pazyanti, dRSTvA evamavAdiSuH-kiM-kimartha-kasmAt kAraNAt khalu he devAnupriye avarugNA, avarugNazarIrA, yAvad dhyAyasi-ArtadhyAnaM karoSiH / tataH khalu sA dhAriNIdevI tAbhiraGgaparicArikAbhiH AbhyantarikAbhiH dAsaceTikAbhiH evamuktA satI tA dAsaceTayaH no ADhAi'no Adriya te, 'No pariyA. usa rAnI kI joM (aMga paDiyAriyAoM) aMgaparicArikAe~ thIM ki jo (abhitariyAo) antaHpurameM hI sadA usake sAtha rahatI karatI thIM aura samayara para use ucita sujAva diyA karatI thIM tathA (dAsa ceDiyAo) dAsIrUpa ceTikAe~ thI ki jo usake zarIra kA mardanAdikArya karaneke liye niyukta thIM unhoMne (dhAriNIdevI oluggaM jAva jhiyAyamANi pAsati) usa dhAriNI devo ko cintA magna evaM durbalazarIra vAlI jaba dekhA taya (pAsittA) dekhakara (evaM vayAsI) isa prakAra kahA (kiNNaM tume devAnuppie oluggA oluggasarIrA jAva jhiyAyasi) he devAnupriye ? kyA kAraNa hai jo tuma rAta dina kRza zarIra ho rahI hoM aura AtadhyAna kiyA karatI ho? (taeNaM sA dhAriNodevIM tAhiM aMgapaDiyAriyAhi-abhitariyAhiM dAma ceDiyAhiM evaMvuttA samANI tAo dAsaceDiyAo no ADhAiNo pariyANAi) (tI se) rANInI (aMgapaDiyAriyAo) A0 seviyo- (abhitariyAo) tenI sAthe sadA raNavAsamAM ja rahetI hatI ane anukULa samaye tene gya salAha bhApatI tA-(bhAsaceDiyAo) 6.sI35 yeTiyA-- tenA za3 mAliza bagaire bhATe niyuta 4 pAma mAvI tA-mAme(dhAriNI devoM oluggaM jAva jhiyAsamAna gati) nyAre yAl ofvIna za zarIvAlI tamA bitAtuna tyAre (pAkSiNA) ne (evaM vayApI) yuM 3 (kiNNe tume devAnuppie o laggAolaggA malIga jAba jhiyAyami) devAnupriye ! timi mAtathyAnI ! yatA yo cha ? bhane cintAbhana bhana .chA. (tapaNaM sA dhAriNI devI tAhiM aMgapaDiyAriyAhiM abhitariyAhiM dAsa ceDiyAhiM evaM vRttA pamANI tAo dAsa de yAo no ADhAi NA pariyAmAi mAriyA yA TiyAge mAhIta For Private and Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA mU. 13 akAlameghadohadanirUpaNam 181 gAi' no parijAnAti, etAH kAH santi matpurataH ityapi nAvabudhyate, anAdriyamANA tAsAmAdaramakurvANA, aparijanAnA tadupasthiti manavabudhyamAnA tUSNokA saMtiSThate=maunamavalambya niSThatisma / tataH khalu tAH aGgaparicArikA Abhya ntarikAdAsaceTayaH dhAriNIM devIM 'doccapi taccaMpi' dvitIyavAramapi tRtIyavAramapi, evamavAdiSuH, 'kinna' kiMvalu-kimartha he devAnupriye ! tvam avarugNA avarugNazarIrA yAvad dhyAyasi-ArtadhyAnaM karoSi / tataHkhalu sA tAbhiraGgaparicArikAbhiH AbhyantarikAbhiH dAsaceTikAbhirdvitIyavAramapi tRtIyavAramapi isa taraha una Abhyantarika aMgaparicArikAoM evaM dosaceTiyoM dvArA pUchI jAne parabhI usa dhAriNI devI ne pratyunara dekara unakA kucha bhI Adara nahIM kiyA aura na use yaha bhI bhAna rahA ki ye mere samakSa kauna khaDora bolarahI haiN| isa prakAra (aNADhAyamANI apariyANamANI tusiNIyA saMghiTTai) unakA anAdara karatI huI aura unakI upasthiti ko nahIM jAnatI huI vaha dhAriNI devI usa samaya kevala cupa hI rhii| (taeNaM tAoaMgapariyAsyiAo abhitariyAo dAsaceDiyAo dhAriNI devI doccaMpi taccaMSi evaM vayAsI kinnaM tume devANuppie oluggA oluggasarIrA jhiyAyasi ?) dhAriNI devI ko isa taraha jaba unhoMne maunAzrita dekhA to punaH abhyantarika paricArikAone tathA dAsa ceTikAoMne usa dhAriNIdevI se duvArA aura tibArA bhI aisA hI kahA he devAnupiye ? tuma kRza zarIra hokara kyoM AtadhyAna meM magna banI huI baiThI rahatI ho? tumheM kyA cintA hai kaho (taeNaM sA dhAriNI devo tAhi aMgapaDiyAriyAhiM abhitariyAhiM dAsaceDiyAhi doccaMpi taccapi evaM vuttA samANI No aDhAi No pUchyuM paNa dhAriNI devIe javAba ApIne teone AvakAra Ape nahi tene ATalI paNa sudhabudha rahI nahi ke amArI sAme koNa ubhuM che ane mane kaMIka pUchI rahyuM cha. 2 // zata (aNAhAyamANI apariyANamANI tasiNIyA saMciha) temAne jarApaNa AvakAra ApyA vagara ane teonI upasthitine paNa nahi jANatI dhAriNIhevii te samaye mauna / sevatI 24ii. (taeNaM tAo aMgaparicAriyAo abhitariyA o dhAriNI devoM doccaMpitaccaMpi evaMvayAsI kinnaM tume devANuppie olugA oluggasarIrA jhiyAyasi ?) 2 // pramANe pArivAne mauna ne 2vAsanI paricArikAo ane dAsaceTikAoe pharI be vAra traNavAra ema ja kahyuM ke he devAnuM priye! durbaLa thayelA tame ciMtAmagna zA mATe raho cho? tamane zuM cintA che? sabhane 4. [taeNaM sA dhAriNIdevI tAhiM aMgapaDiyAriyAhiM AbhatariyAhiM For Private and Personal Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaanaaghmkhaaj evamuktAsatI no Adriyate no parijAnAti anAdrimANA=anAdaraM kurvatI, aparijAnAnA=anavabudhyamAnA dhAriNI devI tUSNIkA sNtisstthte| tataHparicArikA dAsaceTayo dhAriNyA devyA anAdriyamANA: anAdaraM prAptAH aparijJA. yamAnAH paricayamaprAptAH 'taheva' tathaiva 'saMbhatAo' saMbhrAntAH, dhAriNI devImaprasannAM vilokya bhayodvignAH satyaH, dhAriNyA devyA aMtikAt pratiniSkAmanti-nirgacchanti / pratiniSkamya-nirgatya, yatratra zreNiko rAjo tatraivopAgacchanti, upAgatya karatalaparigRhItaM 'jAva' yAvat-dazanakhaM zira zrAvate mastake pariyANAi) isa taraha una AbhyaMtarika aMgaparicArikAo tathA dAma ceTiyoM dvArA do tIna bAra pUchane parabhI usa dhAriNI devIne unakI bAta kA koI uttara nahIM diyA aura na unakI ora kucha dhyAna diyA (aNADhAyamANI aparijANamANI tusiNIyA saMciTThai) kevala apekSA kiye hue aparicita huI jaisI cupacApa hI baiThI rahI (taeNaM nAo aMgapaDiyAri yao dAsaceDiyoodhAriNIe devIe aNADhAijamANIo aparijANimAjIo taheva samaMnAo samANIo dhAriNIe devIe aMtiyAo paDini kAvamaMti) isa taraha kI una dhAriNIdevI kI sthiti jaba una aMgapari nArikAoM tathA dAsaceTiyoMne dekhI to ve usake pAsa apane ko anAdana dekhatI huI binA kucha kahe hI aparijJAta avasthA meM bhaya se trata hoka bAhara calIAI (pAMDaniyamittA jeNeva maNie rAyA teNeva uvAmacchara aura bAhara Akara ve vahAM gaI jahAM rAnA zreNika the| (uvAgachinA karayalapariggadiyaM jAna kaha japaNaM vijaNaM vadAveti) Akara unhoMne dAsa coDiyAhi docca pa taccapi evaMvuttA samANI No aDhAi No pArayAgAi) Ama be traNa vakhata pUchavA chatAM paNa te dhAriNIdevIe temane kaMI paNa javAba mAnya na mane rApA gAyu nA. (gADhAyamANI aparijANamANI tusiNIyA saMciDa) PARY yadhane temAnI upekSA 42tI te yupayA5 me.sI 26 (naeNaM tAo agapaDiyAriyAo dAsaveDiyAo dhAriNIe devIe aNADhAijamANIyo aparijoNijamANIo taheva samaMtAo samANIo dhAriNIe devIe atiyAo paDinikagvamaMti) pArilIvAnI bhAvI (yitra sthiti nidhana priyaazikAo ane dAsa ceTikAo pitAnI jAtane upekSita thaelI jANIne kaMI paNa kahyA vagara rANInI durbaLatAnA kAraNane jANyA vagara bhayagrasta thatI bahAra AvatI rahI. (paDinikkhamittA jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchai) mA2 mAvAne te 8 ilon se 77. (uvAgacchaniA karayalapariggahiyaM jAya kaTu For Private and Personal Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA sU. 13 akAlameghadohadaniSpaNam 183 JjaliM 'kaTa' kRtvA, jayena-jayazabdena, vijayena-vijayazandena 'baddhArvati' vadha. yanti zreNikamabhinandayanti, 'vaddhAvittA' vayitvA, evamavadan-evaM khalu he sAmin ! 'kiMpi' kimapi amti yad 'aja' adha= asmin divase dhAriNI devI abaruggA avarugNazarIrA yAvad ArtadhyAnopagatA dhyAyati-prArtadhyAnaM kroti| tataH khalu sa zreNiko rAjA tAsAmaGgaparicArikANAmantike imamartha dhAriNI devyA-AdhyAnarUpaM zrutvA nizamya hRyavadhArya 'taheva' tathaiva, saMbhrAntaH san 'sigcha' zIghra=manogatisahitaM, 'turiyaM' tvaritam ='adhunaiva gamyate iti vA vyApAra yuktaM, 'cavalaM' capalaM kAyaceSTAsahitaM 'vegiya' vegitaMgatyabarodha rahitam, yatraiva dhAriNI devI tatraivopAgacchati, upAgatya dhAriNI davImavarugNA. donoM hAthoM ko aMjalibaddhakara ora unhe mastaka para rakhakara rAjA ko praNAma kiyaa| yAda meM jaya vijaya zabdoM dvArA unheM badhAI dii| (baddhaHvittA evaM vayAmI) badhAI ke bAda phira unhoMne rAjA se aimA kahA-(evaM khalu mAmI ki pi aja dhAriNI devI oluggA aoluggasarIrA jAva adRjhANovAyA miyApaI) he spAmin ? Aja hama Apake pAsa kucha kahaneko AI haiM-dhAriNIdevI Aja avarugNa evaM avarugNa zarIra vAlI hokara anamanI baiThI huI haiM aura AdhyAna meM magna haiM Adi2 (naeNaM se seNie gayA tAni agapaDiyAriyANaM aMtira eyama moccA Nisamma taheva saMbhale mamANe sigdhaM turiyaM cavalaM ve. jeNeva dhAriNo devI teNeva uvaagcchd| zreNika rAjA una aMdhaparicArikAoM ke mugya se isa bAta ko sunakara aura acchI taraha use adA meM prAdhArita kara uso taraha sAMbhrAnna hokara zIla hI abhI jAtA hUM isa taraha vacana kahate hue capalarUpa se binA kisI rukAvaTa ke jahAM vaha bhAriNI devI thI vahAM jaeNaM vijaeNaM baddhAti) chana teso bhani mastIna namasara yA. tyA nyavizya thI tabhane yathAvyai. (badAminA e bayAsI) vadhAcyA tayArI ne madhu (eka khala mAmI kiMpiana dhAriNIdevI aolagamA konagAhA jAva ajhAgodhagayA jhiyAyai) vAbhi! ame Apane kaMika nivedana karavA mATe AvyAM chIe. dhAriNIdevI avaruSNu ane kuzazarIravALI thaIne anyamanaskanI jema beThAM che, ane ekadama ciMtAmagna thaIne ArtadhyAna kare che. (tapAsa seNie rAyA nAbhi aMga paDiyAriyAgaMatie eyamaDhe moccA Nisammata he va sabhaMte samANe migdhaM turiya cavalaMbeiyaM jeNeva dhAriNI devI teNeva uvAgacchai) aMga paricArikAonA maDhathI A vAta sAMbhaLatAM te ja zreNika rAjAe te vAtane manamAM sArI peThe dhAraNa karIne vyAkuLatAthI kaMIpaNa sthAne zekAyA vagara dhAriNI For Private and Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 184 jJAtAdharmakathAGgasUtre =A mavarugNa zarIrAM yAvad ArttadhyAnopagatAM dhyAyantIM dhyAnaM kurvatIM pazyati / dRSTvA evaM vakSyamANarItyA, atrAdIt = beNikaH pRSThavAn ityarthaH / ki= kasmAt kAraNAt, khala he devAnupriye! avarugNA avaruNazarIrA yAvad ArttadhyAnIpagatA dhyAyasi ? / tataHkhalu sA dhAriNIdevI zreNikena rAjJA evamuktA satI no Adriyate yAvat tUSNikA saMtiSThate / tataH khalu sa zreNiko rAjA dhAriNIMdeva dvitIyavAramapi tRtIyavAramapi evamavadat kiM khalu tvaM he devAnupaye ! avagA yAvad dhyAyasi / tataHkhalu sA dhAriNIdevI zreNikena rAjJA dvitI vAramapi tRtIyavAramapi evamuktA satI no driyate no parijAnati, tUSNIkA saMtiSThate / tataHkhalu zreNiko rAjA dhAriNIM devIM 'sahasAviyaM karei' zapathazApitAM gaye / (uvAgacchittA dhAriNIM devIM oluggaM oluggasarIraM jAva aTTajhA NovayaM jhiyAyamANi pAsai) jAkara usane dhAriNI devI ko avarugNA aura avarugNa zarIrA tathA ArtadhyAna meM lIna huI baiThI dekhA (pAsittA evaM vayAsI) dekha kara usase unane esA kahA ( kinnaM tume devAnuppie? oluggA oluggasarIrA jAtra aTTajhANoba gayA jhiyAyasi ) devAnumiye 1 kyoM tuma avarugNA tathA avarugNa zarIrA ho aura kyoM ArtadhyAna meM magna bana rahI ho / (taraNaM sA dhAriNIdevI seNieNaM rannA evaM buttA samAoff at ADhAI jAva tusiNIyA saMciTThA) isa taraha rAjA zreNika dvArA pUchI gaI usa dhAriNI devIne unheM kucha bhI uttara nahIM diyA aura na use yahI jJAta ho sakA ki ye pUchane vAle kauna mere samakSa khaDe hue haiN| kevala vaha pUrva kI bhAMti cupacApa hI baiTho rahI / (taeNa se seNie rAyA dhAriNIM devIM doccapi taccapi evaM vayAsI) rAnIdhAriNI devI kI aisI sthiti dekhakara zreNika rAjA se nahIM rahA gayA aura ve punaH usase duvArA tivArA dvevInI pAse gayA. ( uvAgAcchitA dhAriNIM devIM oluggaM oluggasarIraM jAtra jhANovayaM jhiyAyamANi pAsai) tyAM nhAne temothe dhAriNIdevIne ruju bhane rugNu zarIrAMnI nebha yintAbhagna leyAM. (pAsitA evaM nayAsI) temane lAne tebhale A prabhA chu (kinnaM tume devAnuppie ! zraluggA oluggasarIrA jAva aTTajhANovagayA jhiyAyapsi) hevAnupriye ! zA bhATe tabhe roganI nebha roja yukta zarIravANA thAne cintAmana tharma rahyA chI. (nae mA dhAriNIdevI seNieNaM rannA evaMvuttAsamANI no aDhAI jAva tumiNIyA maMcidraha) mA rIte zreNi rAnname dhAriNIdevIne pUchayu pazu tethe kai javAba ApyA rDi ane tene ATalu e bhAna rahyuM nahi ke kANu sAme ubhuM che ane tene kaika pUchI rahyu che. dhAriNIdevI te vakhate pahelAMnI jema besI ja rahyAM. (nae se seNie rAyA dhAriNIM devIM doccapi taccapi evaM kyAsI) zAzI nI bhAvI For Private and Personal Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkAma. 13 akAlameghadohadanirUpaNam karoti, zapathaH paugana' iti bhASAyAM tena zApitAM yuktAM, karoti, kRtvA zapathaM dattvA evamavAdIna-ki khalu he devAnupriye ! 'tuma' tavaitasyArthasya 'sabaNayAe' zravaNatAyai zrotuma aham 'agarihe 'agarihe' anaha: ayogyaH? yogyo nAsmi ? 'tA' tat-tasmAt khalu 'tumaM' tvam 'ayameyAkhvaM' idametadrUpaM, 'maNomANasiyaM' mano mAnasikaM duHkhaM 'mamaM, mamAne 'rahassI karesi' rahasyI-karopi bhI aisA hI pUchane lage (kannaM tume devANuppie oluggA jAva jhiyAyapi) he devAnu priye ? kyoM tuma abarugNA aura aruNazarIrA banI huI ArtadhyAna kara rahI ho ? (napaNaM sAdhANI devI segieNaM rannA doccaMpi taccapi evaM vuttA samANI No ADhAi No parijANAi tusiNIyA saMciTThai) isa taraha zrINaka rAjA dvArA do tIna bAra pUchane para bhI usa dhAriNI devIne unake kahane para kucha bhI dhyAya nahIM diyA aura na unakI tarapha usane kucha lakSya hI kiyA-kevala anamano banI haI cupacApa hI baiThI rahI(taeNaM segieNaM rAyA dhAriNI devIM savahasAviyaM karei-karittA evaM vayAsI) jaya "dhAriNo devI merI bAta kA kucha bhI uttara nahIM de rahI hai" aisA jabazreNika rAjA ne dekhA to unhoMne use zapatha (sogaMda) dilAI aura dilA. kara isa prakAra bole-(kiNaM tumaM devANuppira ! ahameyassa aTThassa aNari savaNayAe tANaM tumaM mamaM ayameyArUvaM maNomANasiyaM dukkhaM rahassI karesi ?) devAnupriye ? kyA maiM tumhAre isa artha ko sunane ke liye yogya nahI hU~ ? jo tuma mujhase isa apane mAnasika duHkha ko chupA joIne rAjAthI rahevAyuM nahi ame teo pharI bIjI ane trIjIvAra A pramANe pUchatA 2. (kinnaM tume devANuppie oluggA jAva jhiyAyasi) hevAnupriya! tame zA mATe rUgNA ane rUNa zarIra thaIne ciMtAmagna thaIne ArtadhyAna kare che? (taezaMsA dhAriNIdevo seNieNaM rannA docvaMpi taccapi evaM vuttA samANI No Ahe! igo parijANAi tumiNIyA saMciTThaH) bhAvI ne rAname vA vA2 me mata pUchyuM chatAM teNe kaMI dhyAna ApyuM nahi ane te tarapha lakSya ApyA vagara phakata anyabhanI ma yu5 thane mesI 24 2ii. (naeNaM seNie rAyA dhAriNIdevI sahasAviyaM karei-karittA evaM kyosI) *lonne nyAre sebha sAyudhAvI mArI vAtane kaMI javAba ApatAM nathI tyAre zreNika rAjAe tene sogaMda ApIne 57yu 3 kiNNaM tumaM dezaNuppie ! ahaseyassa aTThassa aparihaM savaNayAe tANetuma mamaM ayamevArUvaM manomANamiyaM dukkhaM rahassI karesi ?) hai hevAnu priye ! tamArA mane rathane huM sAMbhaLavA Ayogya chuM ke je tame mArAthI paNa tamArA mAnasika For Private and Personal Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnAdhabhakrathAGgalUtra gopayasi / tataH khalu sA dhAriNIdevI zreNikena rAjJA zapathazApitA sato zreNikaM rAjAnamevamavAdI-evaM khalu he svAmin ! mama tasyodArasya mahAsyamasya triSu mAseSu bahupatipUrNeSu-mAyaHpUrNeSu ISadaneSu ityarthaH, ayametadUpaH akAla meveSu akAlameghaviSaye dohadaH prAdurbhUta:-ma kIdRzo dohada prAdurbhUtaH? ityAhadhanyAH khalu tA ampAH, kRtArthAH khalu tA ambAH, yAvad pUrvoktavizeSaNaviziSTA vaibhAragiripAdamUle vaibhAragirisamIpe AhiNDamAnAH krIDApUrvakamakAlameghavarpaNaanitazobhAvilokanapUrvakaM krIDantyaH, dohadaM viNiti' vinayanti pUrayanti, he svAmin tad yadi khalu ahamapi yAvat dohadaM 'viNijjAmi' vinayeyaM raho ho| (taeNaM sA dhAriNIdevI seNieNaM rannA sabahasAbiyA samANI se NieNaM rAyaM evaM vayAsI) isa prakAra zreNika rAjA dvArA zapatha (sogaMda) yukta kI jAne para dhAriNIdevIne unase aisA kahA-(evaM khalu sAmI ? mama tassa urAlassa jAra mahAmumiNamsa tiNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM zraya meyArUve akAlamehesa dohale pAunbhUe) svAmin mujhe usa udAra Adi vizeSaNa saMpanna mahAsvapna ke 3 mAsa paripUrNamAya hone para arthAta tIsare mAsa ke kucha kama rahane para asamaya meM prAdRSa kAla ke meghoM meM snAna karane rUpa aisA dohalA utpanna huA hai ki (dhannAo NaM tAo ammayAo kayasthAoNa tAo ammayAo jAva vebhAragiripAyamUlaM. AhiMDamANIo dohalaM viNiti taM jaiNaM ahamapi jAva dohalaM viNijjAmi) ve mAtAe~ dhanya haiM ve mAtAraM kRtArtha haiM jo pUrvokta vizeSaNa viziSTa hokara vaibhAra girike samIpa meM krIDA karatI haiM-akAla meghavarSaNa se janita zobhA ko dekhatI huI vividha prakAra kI krIDA meM nimagna hotI haiMduHbhane chupAcI rayA ch| (na eNaM sA dhAriNIdevI seNieNaM rannA mavaha mAciyA samANI segieNaM rAya evaM riyAmI) pramANe | 42||ye sAgapU4 57pAthI ghAvoge dhu-(eka sAnu sAmI ! mAna tamsa urAlasla jAva mahAmusiNasma liNhaM mAlANa bahupaDipunnANaM ayase vArUve akAlame hesu dohale pAramae) he svAmi! udAra vagere vizeSaNavALA pUrve jeyelA mahAsvapnanA lagabhaga traNa mAsa pUrA thaye eTale ke trIjA mAsamAM thoDA divaso bAkI hatA te vakhate asamaye varSAkALa dehada thayuM. (dhannAoNaM tAo ammayAo ka patthAo NaM tAmo ammayAo jAva vebhAragiripAyamUlaM AhiMNDamANIo DalaM viNiti taM jaiNaM ahama vi jAva kohalaM viNi jJA1i) te mAtAonuM jIvana dhanya che ane kRtArtha che ke teo (pUrva varNavelA vizeSaNo sukana) vaibhAragirinI najIka krIDA kare che, ane akALe meghavarSaNathI utpanna For Private and Personal Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir managAradharmAmRtavarSiNI TIkA. sU.13 akAlameghadohadanirapaNam pUrayeyam, tadA zobhanam iti, tataH tena kAraNena khalu ahaM he svAmin ! asminnetadvo akAladohade akAlameghadohade 'aviNijamANasi' avinIyamAne apUryamANe avarugNA yAvat ArtadhyAnopagatA dhyAyAmi / tatakhalu sa zreNiko rAjA dhAriNyA devyA anti ke etamartha zrutvA nizamya dhAriNI devImevamavAdIta-mA khalu tvaM devAnupriye ! avarugNA yAvadudhyAya-prAsaMdhyAnaM mA kura ityArthaH, ahaM khalu tathA kariSyAmi, yathA khalu tava asyaitadrUpasya akAlado. hadasya manorathasaMpAptirbhaviSyati, iti kRtvA dhAriNoM devIM 'iTAhi iSTAbhiH aura apane dohada kI pUrti karatI haiN| yadi isI taraha kI avasthA-viziSTa hokara maiM bhI apane dohada kI pUrti karU~ to uttama ho (taeNaM haM sAmI ayameyAkhvaMsi akAlado halaMsi aviNijjamANaMsi oluggA jAva ajhANoyagayA. jhiyAyAmi) isa taraha he svAmin ? akAla meghoM meM snAna karanerUpa merA dohalA abhItaka pUrA nahIM ho rahA hai-isaliye maiM avarugNa zarIravAlI hokara AtadhyAna se cintita ho rahI huuN| (taeNaM se seNi erAyA dhAriNIe devIe aMtie eyamaDheM socA Nisamma dhAriNI devIM evaM vayAsI) zreNika rAjAne jyoMhI dhAriNI devI ke mukha se isa bAta sunA to use hRdaya meM avadhA. raNakara unhoMne dhAriNI devo se isa prakAra kahA-(mANaM tuma devANuppie bholuggA jAva jhiyAhi) devAnupriye ? tuma avarugNa evaM avarugNa zarIra bAlI banakara AtadhyAna mata karo (ahaMNaM tahA karissAmi mahANaM tumbhaM ayameyAsvassa akAladoDalamsa maNorahasaMpattI bhavissai) tuma nizcaya rakho maiM aisA upAya karU~gA ki jisase tumhAre isa akAla dohale kI manoratha siddhi ho jAvegI [nikahu dhAriNI devI iTADhi piyAhi maNunnAhi zebhAne jotI vividha krIDAo kare che temaja pitAnA dehada purUM kare che. je Ama hu~ 5g bhAsa hone 53 rI to maI sA3 yAya. (ta eNaM haM somI ayameyAkhvaMsi akAladohalaMsi aviNijjamANaMsi zrIluggA jAva paTTarANovagayA jhayAyAbhi) svAbhi ! asamaye bheSavardhAmA nAvAnu bhA3 / 7 53 nathI. methii| 322 // bhne3| shrii| thaIne yintama 5. (ta eNaM seNie rAyA dhAriNIe devIe aMtie eyamaDhe moccA Nisamma dhAriNI devIM evaM bayAsI) dhAriNIdevInA moDhethI dehadanI vAta sAMbhaLatAM ja tene hadayamAM dhAraNa karIne rAjAe yu-mANaM tuma devANuppie zroluggA jAva jhiyAhi) pAnupriye! tabhe 301 // bhane 31zarI2 ne cintA na 43 / (eNaM tahA karimsAmi jahANaM tumbhaM ayamevArubassa akAladohalarasa maNorahasaMpattI bhavismar3a) tame vizvAsa rANe huM satvare e pramANe yatna karIza ke jethI tamArA akALa dehadanI mane ratha siddhi thAya, For Private and Personal Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAGgastre iSTakAriNIbhiH 'kantAbhiH abhilapaNIyAbhiH 'piyAhi' piyAbhiH potikarobhiH, 'maNunnAhi' manojJAbhiH, zravaNasukhadAbhiH, 'maNAmAhi' mana AmAbhiH=manaH samAkarSiNIbhiH 'gahi vogbhiAvANIbhiH 'samAsAsei' samAzvAsayati 'sarva bhaviSyati devagurudharmaprasAdena' iti dhairya dadAti, ityAzayaH 'samAsAsittA' samAzvAsya yatraiva bAhyA upasthAnazAlA tatravopAgacchati, upAgatya sihAsanavaragataH paurastyAbhimutvaH saMnieNaH dhAriNyA devyA evam akAladohadaM bahubhiH 'AeTiMga' Ayezca kAraNaizca 'uvAehiM ya' upAyaizca-sAdhanaizca, 'ThiIhiya' sthitibhiH kAryasaMpAdanaspadizAbhiH, 'utpattIhiya' utpattibhiH maNAmAhiM vaggRhi samAsAsei) aisA kaha kara una rAjAne dhAriNI devI ko iSTa, kAMta, priya, manojJa evaM cittAkarSaka vacanoM se samajhAte hue dhairyabaMdhAyA-deva guru tathA dharma ke prasAda se saba ThIka ho jAvegA isa taraha kahakara use citta meM sAMtvanA baMdhAI / (samAsAsettA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA teSAmeva uvAgacchai) sAMtvanA baMdhAkara phira ve vahAM se bAhara jahAM upasthAnazAlA (sabhA maMDapa)thI, vahAM cale aaye| (uvAgacchittA sIhA saNavaragae purasthAbhimuhe sannisanne dhAriNIe devIe evaM akAla dohalaM bahahiM Aehi uvAehiya, ThiIhiya, uppattIhiya, upapattiyAhiya, veNaiyA hi ya kammayAhi ya pAriNAmiyAhiya, caunvihAhi buddhihi aNu ciMtemANe2 tassa dohalamsa AyaM vA uvAyaM vA ThiI kA utpatti vA aviMdamANeohayamaNasaMkappe jAba jiyAya i) vahA~ Akara ve pUrva kI tarapha mukhakara uttama siMhAsana para baiTha gaye aura dhAriNI. devI ke isa pUrvokta akAla dohale kI aneka (neSTu dhAriNI devoM iTAhi kaMtAta piyAhi maNunnAhiM maNAmAhi kAgRhi samAsAsei) thAma lIna te 220 dhAriNIvIna Je. xita, priya, manojJa mane mnmatA vacane dvArA dhIraja rAkhavA mATe kahyuM. deva guru ane dharmanI kRpAthI badhu ThIka tharI 20 rIte tanA bhanane vAsana PAL'yu', (samAmAselA jeNeva vAzi vimA ubaTTA gayAlA tegAmeva uvAgacchai) *vAsana mApAne te upa-yAnaNAi yAvyA (upagacittA mIhA paNa gharagae puratthAbhimuhe mannimanne dhAriNIdee eyaM akAladohalaM yahUhi uvAehiM yAThiIhiya, uppattIhiya' uppati yAhipa, veNaiyAhiya. kammayAhi ya, pAriNAmiyAhi ya cavihAhiM, vurdahi aNuvittemANe2 tAsa dohalamma AyaM vA uvAyaM vA ThiI vA uppani vA adimANe oThayamaNagaMkappe jAva jhiyAyai) tyAM temA pUrvAmibhUma thana uttama siMhAsana upara virAjamAna thayA ane dhAriNadevInA akALa dehada puruM karavA mATe For Private and Personal Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TokA. a.1 ma, 14 akAlameghadohadanirUpaNam sAdhanahetu kAryapAdurbhAvarUpAbhiH, tathA 'uppattiyAhi ya' autpattikIbhiH veNaiyAhi ya' vainayikIbhiH, kArmikIbhiH, pAriNAmikIbhizca caturvidhAbhiH buddhibhiH anucintayan dohadapUrti vAraMvAraM vicArayan tasya dohadasya AyaM vA upAyaM vA sthiti vA, utpati vA avindan-aprApnuvan apahatamanaHsaMkalpaHhatotsAhaH yAvat dhyAyati ArtadhyAnaM karoti ||mu0 13 / / mUlam-tayANaMtaraM abhayakumAre pahAe kayavalikamme savvAlaM. kAravibhUsie pAyavaMdae pahArettha gamaNAe, taeNaM se abhayakumAre jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA seNiyaM rAya ohayamaNasaMkappaM jAva jhiyAyamANaM pAsai, pAsittA ayameyArUve ajjhasthie ciMtie kappie patthie maNogae saMkappe samuppajisthA-annayA ya mamaM meNie rAyA ejamANaM pAsai, pAsittAADhAi, parijANAi, sakArei sammANei.Alavai,saMlavai,addhAsaNeNaM uvaNimaMtei,matthayaMsiagdhAi iyANi mamaM seNie rAyA NoADhAi No pariyANAi, No sakArei, No sammANei, No iTAhi kaMtAhi piyAhi maNunnAhi orAlAhiM vaggRhiM Alavei, saMlavei, no addhAsaNeNaM uvaNimaMtei, No matthayaMsi agdhAi ya, kiMpi ohayamaNasaMkappe jhiyAyai, taM bhaviyavvaM NaM ettha kAraNo se aneka upAyo se aneka kArya saMpAdana rUpa dizAoM se aneka utpattirUpa yuktiyoM se tathA autpattikI vainathikI, kArmikI, tathA pariNAmikIrUpa cAra prakAra kI buddhiyoM se pUrti karane kA dhAra2 vicAra karane lge| parantu unheM isakI pUrti kA jaba koI kAraNa-upAya ciniyA yukti nahIM sujhI to ve svayaM hatotsAha hokara cintAtura ho gaye ||m // 13 // aneka kAraNo, upAya, kAryasiddhi thavAnI vividha dazAo, aneka yukita, tyarikI vainAyikI, kAmikI ane pariNAmikI Ama cAra prakAranI buddhi dvArA vAraMvAra vicAravA lAgyA. anta jyAre temane dehada puruM karavA mATe keI upAya athavA keI yukti dhyAnamAM na AvI tyAre teohatsAha thaIne cintAtura banI gayA. sU. 13 For Private and Personal Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 190 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAGgasatre kAraNeNaM, taM seyaM khalu me seNiyaM rAyaM eyamahaM pucchittae, evaM saMpehei saMhitA jeNAmeva seNie rAyA teNAmeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kahu japaNaM vijaeNaM vadvAvei vaddhAvittA evaM vayAsI tubbheNaM tAo ! annayA mamaM ejamANaM pAsittA ADhAi, parijANaha, jAva matthayaMsi agghAyaha, AsaNeNaM uvaNimaMteha, iyANi tAo! tubbhe mamaM no ADhAha, jIva no AsaNeNa uvaNimaMteha, kiMpi ohayamaNasaMkappA jAva jhiyAyaha, taM bhavivvaM tAo ! ettha kAraNeNaM tao tubbhe mama tAo! evaM kAraNaM agUhemANA, asaMkemANA, aniNhavemANA, appacchAemANA jahA bhUyamavitahamasaMdiddhe eyamaTTamAikkhaha, taeNaM haM tassa kAra - Nassa aMtagamaNaM gamissA mi / se seNie rAyA abhaeNaM kumAreNaM evaM kutte samANe abhayakumAraM evaM vayAsI evaM khalu, puttA ! tava culamAuare dhAriNI devIe tassa gabbhassa dosu mAsesu aikaMtesu tai mAse vaTTamANe dohalakAlasamayaMsi ayameyArUve dohale pAubhavitthA - dhannAo NaM tAo ammayAo taheva niravasesaM bhANiyavvaM jAva viNiti, taraNaM ahaM puttAdhAriNIe devIe tassa akAladohalarasa bahUhiM Ae hiya uvAehiM jAva uppatti aviMdamANe ohayamaNa saMkappe jAva jhiyAmi, tumaM AgayaMpi na jANAmi / taeNa se abha yakumAre seNiyassa ranno aMtie eyama soccA Nisamma haTTha jAva hie seNiyaM rAyaM evaM vAsI mANaM tubbhe tAo! ohayamaNa0 jAva jhiyAyaha aNNaM tahA karissAmi jahANaM mama culamAyAe For Private and Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 1 su. 14 akAlameghadohadanirUpaNam dhAriNIe devIe ayameyAruvassa akAladohalassa maNorahasaMpattI bhavissa ki seNiyaM rAyaM tAhiM iTTAhi kaMtAhiM jAva smaasaasi| taeNaM seNie rAyA abhaeNaM kumAraNaM evaM vRtte samANe haTTatuTThe jAva abhayakumAraM sakkArei sammANei sakkAritA sammANittA paDi. trisajjei || 14 || sU0|| TokA - ' tayAnaMtaraM ityAdi / tadanantaram abhayakumAraH snAtaH kRtavalikarmA yAvat sarvAlaGkAravibhUSitaH 'pAyabaMdae' 'pAdavandakaH = pitRpAdalandanArthI 'pahAresthagamagAe' mAdhArayad gamanAya = nRpacaraNavandanAya mayA gantavyamiti nizcayaM kRtavAn / tataH khalu so'bhayakumAro yatraiva zreNiko rAjA tatraivopAgacchati, upAgatya zraNikaM rAjAnam apahRtamanaHsaMkalpaM yAvat pazyati / dRSTvA ayametadrUpaH =vakSyamANastrarUpaH adhyAtmikaH = atmagataH cintitaH, kalpitaH prArthitaH, manogata: saMlalpaH 'samuppajjitthA' samudapadyata = samutpannaH - kIdRzaH saMkalpaH , " 191 'tapANaMtaraM abhayakumAre' ityAdi TIkArtha - (tayAtaraM) isa ke bAda (hAe) snAna karake ( kayabalikamme ) jimana balikarma kauve Adi ko annAdi bhAga dene rUpa kriyA kara liyA hai aura jo ( saccAkAravibhU sie) samasta alaMkAroM se vibhUSita ho cuke haiM aise (abhaya kumAre) abhayakumArane (pAyabaMdae gamaNae pahArettha) usa samaya pitA ke caraNoM kI vaMdanA karane kA nizcaya kiyA / (taraNaM se abhayakumAre jeNeva saMgie rAyA teNeva uvAgaccha) nizcayAnusAra ve jahA~ apane pitA zreNika rAjA the) vahAM Aye (uvAgacchittA seNiyaM rAyaM ohagamaNasaMkalpaM jAva ziyAyamANaM pAsaha) Ate hI unhoMne zreNika rAjA ko apahRtamana saMkalpAlA ora cintAtura dekhA - (pAsitA ayameArUve ajjhatthie ci For Private and Personal Use Only "mAre ityAdi" TIartha - tamAnaMtara) tyAramADha (hAe) snAna urIne (kacallikamme ) agA vane zonnamA arthIne bho simma pu3 cha, bhane lego (mantrAlaMkAra vibhUsie) samasta bhArI dvArA zolI rahyA che, bhane ( amakumAre) alayakumArai pAyara ra hAretya) pitAnA tharomAM bahana ukhAno nizcaya yo ( se amAre jegeva seNie rAyA teNeva uvAgaccha) ghotAnA nizcaya pramANe abhayakumAra nyAM zrazizanna hatA tyAM gayA. ( uvAgacchittA serNiyaM rAyaM odhyamaraM kappaM nAva jhiyAyANaM pAsai) tyAMne tethe zi zablane hatotsAhI thAnei sabya vilpomAM ciMtAmana yA. (pAhinA agramevAve
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 192 jJAtAdharma kaNasUtre samutpannaH ? ityAha-'annayAya' ityaadi| anyado anyasmin samaye ca mAM zreNiko rAjA 'ejamANaM' ejamAnam AgacchantaM pazyati dRSTvA Adriyane pari. nAnAni, satkaroti, samAnayati, Alapati, salapati, adhIsanena upanimantrayati, masta ke Ajighrati ca, iMdAnI mAM zreNiko rAjA no Adriya te, No parijANAi' no parijAnAti='ko mamAgre tiSThatItyapi nAvabudhyata ityarthaH, 'No sakkArei' no satkaroti mRduvacanataH 'No sammANeI' na sanmAnayati, Asane upavezanArtha nAjJApayati, 'No' na=na ca 'iTArdi' iSTAbhiH-iSTakAriNIbhiH, kAntAbhiH abhilapaNIyAbhiH, priyAbhiH prItikarIbhiH, manojJAbhiH pravaNasukhatie kapie patthie magogae saMkappe samuppajitthA) dekhakara una ko isa vakSyamANa rUpa se Atmagata, cintita, kalpita evaM prArthita manogata saMkalpa utpanna huaa| (annayA mamaM seNierAyA ejamANaM pAsai, pAsittA ADhAi, parijANAI, sakArei sammANei Alavai, saMlavai. addhAsaNeNa uva NimaMtei) jaba bhI kabhI aNika rAjA mujhe Ate dekhate the to ve merA Adarakarate the, mujhe jAna lete the, merA satkAra karate the sanmAna karate the mujha se bolate cAlate the aura Adhe Asana para baiTo isa prakAra se kahate the (matsyasi agdhAi) tathA mere mastaka ko saMghate the| (iyAni mamaM seNie rAyA No ADhAi No pariyANai No sakkArei, No samprANei, No iTAhi, kaMtAhi. piyAhi,, maNu. nnAhi, orAlAhiM vaggUhi Alavei saMlave No addhAsaNeNaM uvaNimaMteDa) para aba isa samaya ve na merA Adara karate haiM, aura na mujhe pahicAnate hai, na merA satkAra karate haiM, na sanmAna karate haiM, aura na iSTa, kAnta priya ajjhathie citie kapie patthie maNogae saMkappe samuppanjitthA bhane ne temane pitAnI meLe ciMtita, kalpita ane prArthita mane gata A rIte saMkalpa utpanna thayo 3 (atnayAya mamaM segie rAyA enjamANaM pAsaha pAsinA AhAi parijANAi sakArei, sambhANeDa, Alavai, saMlabai, AdvAsaNeNa umilei) game tyAre Naka rAjA mane Avate jatA hatA tyAre teo mAro Adara karatA hatA, mane e khatA hatA mAro satkAra karatA hatA, sanmAna karatA hatA, mArI sAthe vAtacIta ka tA hatA ane mane potAnI pAse aDadhA siMhAsana upara besADIne kaMika hetA tA (pratyayaMti agdhAH) bhAI bhatta: sUdhatA tA. (iyAmimaM se jie rAmANo ADhAi yo pariyAgaDa No sakArei, No sammANeDa, go iTAhi,kaMtAhi, piyAhi, magunnAhiM, orAlAhiM, bagnahiM Alavei. saMlaveda, No adrAsaNeNaM upaNimaMteDa) pahale mAyAre temmA bhArI mA6242tA nathI, bhane samatA nathI bhane For Private and Personal Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 1 sa. 14 akAlameghadohadanirUpaNam 193 dAbhiH = vAtsalyapUrNAbhiH, 'vaggUhi' vAgbhiH = vANIbhiH 'Alavaha' Alapati, eka vAraM na pRcchati, 'saMlavai' saMlapati = punaH punarna pRcchati, no ardhAsanenopanimantrayati, no mastake Ajiprati = no mAM mastake = cumbati ca kimapi apaH tamanaH saMkalpo dhyAyati=ArtavyAnaM karoti tad bhavitavyaM khalu atra kAraNena, '' tat = tasmAt zreyaH khalu zreNikaM rAjAnam etamarthaM praSTum / evaM saMprekSate= vicArayati, saMprekSya = vicArya yatraiva zreNiko rAjA, tatraivopAgacchati, upAgasya karatalaparigRhItaM zira Avarta mastake aMjali kRtvA jayena vijayena vardhayati, tathA mana bhAvinI udAra vANI se mujha se AlApa karate haiM na saMlApa karate haiM aura na esA hIM kahate haiM ki Ao Adhe Asana para baiTha jAo / (No matthayaMsi adhAi ya) ora na merA mastaka hI sUMghate haiN| kintu (kiMpi omaNakape jhiyA yaha) manorathakI pUrti se nirAza hokara ve kima bhAva meM kina vicAroM meM magna ho rahe haiM - yo cintAtura bane hue baiThe haiM- (taM bhavi yacNaM ettha kAraNeNaM) ataH isa meM koI na koI kAraNa avazya honA cAhiye / ataH (seyaM khalu me seNi yaM rAyA eyamahaM pucchittae) to mujhe aba yahI zreyaskara haiM ki maiM zreNika rAjA se isa viSaya ko pUchU / ( evaM saMpeti) anayakumAra ne aisA vicAra kiyaa| (saMpehittA jeNAmeva seNie rAyA teNAmeva uvAgacchaI) vicAra karake phira ve zreNika rAjA ke bilakula najadIka gaye ( uvAgacchittA karayala parigahiyaM sirasAvataM matthara aMjali kaTTu jaeNaM vija eNaM vadbhAvei) jAkara unhoMne sarva prathama zreNika rAjA ko karabaddha hokara namaskAra kiyA aura jaya vijaya zabda se unakA abhinaMdana kiyA / to thomasa hovu leye. teo iSTa, kAMta, priya temaja managamatI sarasa vANI dvArA mArI sAthe vAtacIta karatA nathI. saMtApa karatA nathI ane Ava mArI sAthe ja aDadhA Asana upara besa ema paNa utA nathI. No matthayaMmi adhAra ya) bhane bhAI mastA pazu saMdhatA nathI paraMtu (kiMpi ohamaNa saMjappe jhiyAya) du:mI bhane tethe ciMtAmana thAne yA viyAbhAMDUmI rahyA che. (taM bhavievaM NaM) bhAnu OM ( taM seyaM khalu me seNiyaM rAyA eyamahaM pucchinae) to A viSe pUchavAmAMja che. pehei) malayabhAre (saMpe hittA jeNAmeva seNie rAyA teNAmeva utrAgaccha) viyAra rIne tethe zreNi rAjanI hama pAse gayA. ( uvAgacchittA karayalapariggahiyasirasAvattaM matthae aMjali kahujaeNaM vijaevaM vaddhAvei) pAse ne sau prathama tethe. me karaddha thaIne Nika rAjAne namaskAra karyo, ane jayavijaya zabdathI temane vadhAvyA. ve bhAi zreya zreNizannane yA rIte vicAra yo. *TERDA 5 For Private and Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAjasUtre vardhayitvA evamavAdIna-yUyaM nyalu he tAta / anpadA mAm ejamAna= Agacchanta dRSTrA 'ar3Aha' Adiyadhve, parijAgaha' parijAnItha. yAvad mastake Ajidhratha, Asanena upanimantrayatha, idAnIM he tAta! yUyaM mAM no Adriyadhve yAvat no Asanenopanimantrayatha, kimapi apahata manaH saMkalpA yAvat dhyAyatha-AttadhyAnaM kurutha / tad bhavitavyaM he tAta! atra kAraNena, tataH tasmAda yUyaM mama he tAta! etat kAraNam 'agUhemANA' agrahamAnAH=agopayanaH 'amaM kamANA' azaGkamAnAH 'hRdisthaM vahi:-dhaM vaktavya' mitizaGkAmapanayantaH 'anie ve nANA' ani vAnAH-manogatArtha prakaTane monamanAlambamAnA ityarthaH, 'appacchAemANA' apacchAdayantaH cintita mathaM pracchannamakurvANAH santaH 'jahAbhUyam' yathAbhUtam = aviparItam, 'avitaha' avitathaM sadbhutam, 'asaMdiddhaM' asaMdigdham saMdeharahitam, 'eyamaTuM' etamartham. 'Aikkhai' AkhyAta kathayata, tataH khalu ahaM (kaddhAvittA eva vayAsI) abhinandana karane ke bAda phira unhoM ne una se aisA kahA-(annayo mamaM ejamANaM pAsittA aDhAi pariyANAi jAva matthayasi agdhAyada AsaNeNaM uvaNimaMteha, ki pi ohayamagasaMkamA jApa jhigAya ha taM bhakyinvatAo etya kAraNeNaM) he tAta jaba Apa mujhe AnA. huA dekhate the, to merA Adara karate the, mujhe pahicAna lete the mRduvacanoM dvArA merA matkAra karate, Amana para baiTha jAo isa prakAra kahakara merA sanmAna karate the, mastaka para hAtha pherakara use mUyate the| parantu aba to Apa aimA kucha bhI mere viSaya meM nahIM kA rahe-haiMkevala apahata mana saMkalpa bAle hokara eka mAtra cintAtura bane hue haiN| isaliye he pitAjI? ApakI isa sthiti kA koI na koI kAraNa avazya honA cAhiye (tao tumbhe mama tAo eyaM kAraNaM agRhemANA akemANA (baddhAcittA evaM vayAsI) qdhAvAne te mAge Ama yu-(annadhA mamaM eja mA. NaM pAsittA aDhAi pariyANAi jAra matyayaMsi agdhAyaha AmaNeNaM uvANimaMteha, hipi aohayamaNasaMkappA jAva jhiyAyaha taM bhaviyadhanAo patthakAraNeNaM)tAta! pahala tame nyAre bhane Avato netA itA tyA3 bhaa| adara karatA hatA, mane oLakhI letA hatA, mIThI vANI dvArA mAro satkAra karatA hatA, "Asana para besa" Ama kahIne mAruM sanmAna karatA hatA, mastaka upara vahAlA pUrvaka hAtha pheravIne sUMghatA hatA, paraMtu atyAre mArA mATe AvuM kaMI karyuM nathI. kata tame duHkhI mane ciMtAtura thaIne beThA che. he pitA! tamArI A hAlatanuM shu4|255 cha. (tao tumbhe mamatAbho eyaM kAraNaM agahemANA asaMkemANA ani For Private and Personal Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhanagAradharmAmRtavarSiNITIkA a, 1 sa, 14 akAlameghadohadanirUpaNam 195 tasya kAraNasya, antagamanaM gamiSyAmi-pAraM praapmyaabhi| tataHkhalu ma zreNiko rAjA abhayena kumAraNevamuktaH sana abhaya kumAramevamavadat-evaM khalu he putra! tava 'cullamAuyAe' ladhumAtuH dhAriNyA devyA tasya garbhasya dvayormAsayorati krAntayostRto ye mAse vartamAne dohadakAlasamaye'yameta pA= vakSyamANamvarUpaH, anahavemANA, appacchAe mANA jahA bhUyamavitahamasaMdiddhaM eyamaTTamAravaha) imaliye he tAta? Apa mujhase apanI isa sthitikA kAraNa na chupAIye, vinA kisI saMkoca ke Apa use prakaTa kara diijiye| maiM "ise abhayakumAra se kaise kahU~" ima zaMkA ko Apa apane mana se nikAla diijiye| manogatArtha prakaTa karane meM mauna dhAraNa mata kiijiye| cintita arthako gupta mata rkhiye| kintu jo kucha bhI isa sthiti kA kAraNa ho use yathArtha avitatha rUpa se vinA kisI sandeha ke Apa spaSTa kaha diijiye| (taeNaM haM tassa kAraNassa aMtagamaNaM gamissAmi) to maiM usa kAraNa kI khoja kruuNgaa| (taeNaM se seNie rAyA abhayaeNaM kumAreNaM evaM vutte samANe abhayakumAraM evaM bayAsI) isa taraha abhayakumAra ke dvArA kahe gaye una zreNika rAjAne abhayakumAra se aisA kahA-(evaM khalu puttA tava bullamAuyAe dhAriNIe devIe tassa gabhasma dosu mAsemu aikkaMtemu taie mAse vaTTamANe dohalakAla samayaMsi apameyA rUve dohale pAubhavisthA) he putra ? mere cintAtara hone kA kAraNa isa prakAra hai-tumhArI choTI mAtA dhAriNI devI usake garbha ke do mAsa vyatIta hone para aba tIsarAmAsa cala rahA havemAgA, apacchAemANA jahAbhUyamavitahamasaMdiddhaM eyamaTTamAravAha) he tAta! tame A sthitinuM kAraNa na chupAve. niHsaMkecapaNe tame mArI sAme A sthitinuM kAraNa prakaTa kare. "huM A vAta abhayakumArane kevI rIte kahe" A jAtanA saMkecane tame manamAM sthAna na Apo. mananI IcchAne prakaTa karavAmAM mauna sevavuM sAruM nahi. ciMtita mane rathane chupAvo nahi. paraMtu A sthitinuM game te kAraNa hoya tene 2 saye sAyA sv35|| bhArI sAme spaSTa 421. (taeNaM haM tasma kAraNassa aMtagamaNaM gamismAmi) hu~te 4 / 29 5|242vaanii prayatna 42, (taeNaM se seNie rAyA abhaeNaM kumAreNaM evaMbutte samANe abhaya kumAraM evaM kyAsI) A rIte abhayakumAra vaDe kahevAelA zreNika rAjAe tene A pramANe kahyuM- (evaM khalu puttA taba culAmAuyAe dhAriNIe devIe tassa gambhassa dosu mAsesa aikaMtesu tahae mAse ghaTTamANe dohalakAlasamayaMsi ayameyArUpe dohaLe pAumbhAvasthA) he putra! bhArI yintArnu // 25 mA prabhArI cha tamAza nAnA (apara) mAtA dhAriNadevIne garbhanA be mahinA pUrA thayA che ane atyAre trIjo For Private and Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 196 jJAtAdharmakathAsUtre dohadaH prAdurabhavat - dhanyAH khalu tA ambA = mAtaraH, tathaiva niravazeSaM bhaNitavyaM yAvad vinayanti tataH khalu ahaM he putra ! dhAriNyA devyAM tasya akAladohadasya bahubhiH Ayeva upAyaiH yAvat utpatti manorathasamApti 'adama' avizdan = alabhamAno'haM apahRtamanaH saMkalpo yAvad dhyAyamai tena tvamAgatamapi na jAnAmi / tataH khalu so'bhayakumAraH zreNikasya rAjJo' hai use isa mAsa meM dohala kAla ke samaya meM isa prakAra kA dohalA utpanna huA hai- dhannAo NaM ammayAo taba niravasesaM bhANiyavvaM jAva riNiti) ve mAtAe~ dhanya haiM ityAdirUpa se saba dohale kA viSaya rAjAne abhayakumAra ko "viNiti taka ke pATha meM kahA gayA sunA diyA (taeNa puttA dhAriNIe devIe tamsa akAladohalassa bahUhiM AyehiM uvArahi jAva upapatti aviMdamANe ohama maNasaMkappe jAna jhiyAyAmi) aura kahA ki maiMne isa dohale kI pUrti aneka kAraNoM aneka upAyoM Adi se karane kA vicAra kiyA thA parantu mujhe aisA koI bhI kAraNa nahIM sujhAI de rahA hai ki jisa se usa dohale ki pUrti karane meM saphala prayatna ho kU / ataH merA samasta mAnasika saMkalpa vyartha ho rahA hai isa liye maiM cintAtura ho rahA hUM aura usa cintA kA mujha para itanA prabhAva paDA hai ki maiM (tumaM AgayaMpi na jANAmi ) tumhAre Agamana ko bhI nahIM jAna sakA huuN| (tapaNaM se abhayakumAre seNiyassa ranno aMtie eyamahaM sAMccA Nisamma chaDa jAva hivae seNiyaM rAyaM evaM vyAsI) zreNika rAjA se isa samAcArarUpa artha ko sunakara aura use mana meM adhArita kara abhayakumAra mahino thAkhe che. imAM teyAne yA rIte ho utpanna thayuM che - ( dhannAo che. NaM abhmayAoM tadeva niravasesaM bhANiyantraM jAna bigiti) te bhAtAo dhanya cha. vagere pUrve uhelA "viNaMti" sudhicAhanu vArjuna rAmame alayakumArane uDI saMbhAvyu. ( ta enaM puttA dhAriNIe devIe asa akAladohalassa bahUti AyehiM Aehi jAva utpatti AdimAMNe ohayamaNasaMkappe jAtra ziyAyAmi) ane AgaLa jaNAvatAM kahyu ke meM A dAdanI pUti mATe aneka kAraNA ane upAye vicAryA che, paNa AnI pUrti thaI zake evA koi upAya dhyAnamAM AvatA nathI. ethI mArA badhA maneAgata sakalpo nakAmA thaI rahyA che, ane huM ciMtAmAM DUbI rahyo chu. AA ciMtAnI asara bhArA upara mesI madhI cheDe (tu Agayepi na jANAbhi) tamAza nyAravAnI pazu lAgu bhane thaha nahi (na evaM se abhayakumAre seNiyassa ranno aMtie eyamahaM socA Nisamma haTTha jAna hiyae seNiyaM rAyaM evaM bayAsI) kirAjAnA moDhethI A vAta sAMbhaLIne tene manamAM sarasa rIte dhAraNa karIne prasanna For Private and Personal Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 1 sa 14 akAlameghadohadanirUpaNam 197 ntike etamartha zrutvA nizamya hRSTa0 yAvat hRdayaH zreNikaM rAjAnamevamavadatmA khalu yUyaM he tAta! apahatamanaHsaMkalpA yAvada dhyAyata AtathyAMnaM mAkuruta, ahaM khalu tathA kariSyAmi. yathA khalu mama laghumAturdhAriNyA devyA asyaitadrUpamyAkAladohadasya manorathasaMpattirbhaviSyati, iti kRtvA zreNikaM rAjAnaM tAbhiH iSTAbhiH yAvat 'samAsAsei' samAzvAsayati zreNikanRpasya vizvAsamuspAdati / tataHsa zreNiko rAjA abhayena kumAreNa evamuktAsana hRSTatuSTo yAvad abhayakumAraM satkaroti saMmAnayati, satkRtya saMmAnya prtivisrjpti|1|m. ne bahuta adhika harSita hRdaya hokara unase isa prakAra kahA-(mANaM tumbha tAo? ohayamaNaM jApa jhayAyaha ahaSNaM nahA karismAmi jaiNaM mama culla mAuyAe dhAriNIe devIe ayameyAsvarasa akAla mohalassa maNorahasaMpatti bhavismaittikaI seNiyaM rAyaM tA iiTAhi kaMtAhiM jAva samAsAsei)te tAta ? Apa apahata manaH saMkalpa Adi vAle mata hoo aura na kisI prakAra kA AtadhyAna hI karo-maiM aisA upAya karU~gA ki jisa se merI choTI mAtA dhAriNIdevI ke isa akAlodbhUta dohada kI manoratha saMpatti saMpanna ho sake aisA kahakara abhayakumArane zreNikarAjA ko kAMta, iSTa, Adi vizeSaNoM vAle vacanoM se AzvAsana baMdhAyA-unheM vizvAsa padA karAyA-(taeNaM seNie rAyA abhaeNaM kumAreNaM evaM vutte samANe hA tuSTa jjAva hi pae abhaya kumAraM sakkArei sammAgei sakkAritA sammAbhittApaDi visajjei) 14 abhayakumAra ke dvArA isa prakAra kahe gaye ve zraNika gajA bahuta adhika harSita hRdaya Adi hue aura phira unhoMne abhayakumAra kA sankAra aura sammAna kiyaa| satkRta aura sanmAnita kara bAda meM unheM yatA antyamA pitAne dhu-(mANaM tubbhatAo? ohayamaNaM jAva jhiyAyaha ahaNaM tahA karismAmi jahaNaM mama culamAuyAe dhAriNIe devIe ayameyArUvassa azAladohalassa maNorahasapattI bhavimsai ttika seNiyaM rAya tAhiM iTThI kaMtAhiM jAva sama sAsei) tAta! tame mI-- thaa| bhane pay jAtanI ciMtA na kare. huM evI rIte prayatna karIza ke jethI mArA (apara) nAnA mAtA dhAriNudevInuM akALa dohada-mane ratha-puruM thAya, A pramANe abhayakumAre ISTakAMta vagere vizeSaNavALA vacanethI zreNika jiAne AzvAsana ApyuM ane hRdayamAM vizvAsa Spanna dhyA. (taeNaM seNie rAyA abhaeNaM kumAreNaM evaM vutte samANe hatuTa nAva hiyae abhayakumAraM sakkArei saMmANei sakkAritA sammANinA paDivisajjai) mA prabhArI malayabhAra 1 4vAmAM AveDA ta ma prasanna For Private and Personal Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharmakathAGgasna - bhUtram-taeNaM se abhayakumAre sakAriya sammANiya paDivisa. jiyae samANe seNiyassa ranno aMtiyAo paDinikkhamai paDinikvamittA jeNAmeva sae bhavaNe teNAmeva ubAgacchaDa uvAgacchittA sIhAsaNe nisnne| ega tassa abhayakumArassa ayameyArUve ajjha. thie jAva sammuppajitthA-no khalu sakA mANussaeNaM uvAeNaM mama cullamAuyAe dhAriNIe devIe akAlaDohalamaNorahasaMpatti karittae jannattha divveNaM uvAeNaM, atthiNaM majja sohammakappavAsI putvasaMgaie deve mahiDDie jAva mahosokkhe, taM seyaM khalu mama posahasAlAe posahiyassa vaMbhayArissa ummukamaNisuvannassa vavagayamAlA vannagavilevaNassa nikkhittasatthamusalassa egasta avIyasta dambhasaMthArovagayassa aTramabhattaM parigiNhittA puvvasaMgaiyaM devaM maNasi karemAgassa viharittae, taraNaM puvvasaMgaira deve mama culamAuyAe dhArizIe devIe ayameyArUvaM akAlamehesu DohalaM vinnehie| evaM saMpehei sapehitA jeNeva posahasAlA teNAmeva uvAgacchai uvAgacchittA posahasAlaM pamajjai pamajittA uccAraposavaNabhUmi paDilehei, paDiletA dabbhasaMthAragaM durUhai, durUhilAaTramabhattaM pariNikAi, parigivihattA, posahasAlAe posahie vaMbhayArI jAva puvva saMgaithaM devaM magasi karemANe2 citttti| taeNaM tassa abhayakumArassa aTTamabhate vilita kara diyaa| yahAM mUtra meM jahAM2 "yAvat pada pAyA hai vaha jahAM 2 isa prakAra kA pATha kahA gayA hai usakA sagrAhaka hai| // 14 // thayA ane rAjAe abhayakumArane sarasa satyA ane sanmAna karyA. sanmAna ApyA pachI rAjAe temane vidAya ApI. sU. 14 For Private and Personal Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. a 1 sa 14 akAlameghadohadanirUpaNam 199 - pariNamamANe puvyasaMgaiasta devassa AsaNaM cli| taeNaM putra saMgaie sohammakappavAsI deve AsaNaM caliyaM pAsai pAsittA ohiM pauMjai, taNaM tassa putvasaM iyasta devassa ayameyArUve ajjhathie jova sammuppajitthA-evaM khalu mama puvvasaMgaie jaMbUddIvera bhArahe vAse dAhiNabharahevAse rAyagihe nayare posahasAlAe posahie abhae nAma kumAre aTTamabhattaM parigiNhittA mamaM maNasi karemANera ciTui taM seyaM khalu mama abhayayassa kumArassa aMtie pAubbhUettae evaM saMpehei saMpehittA uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakkamai avakka mittA veuvviyasamugdhAeNaM samohaNai samohaNittA saMkhejAiM joyA NAI daMDa nisirai, taM jahA-rayaNANa1, vairANa2, veruliyANa3, lo. hiyakkhANaM4, masAragallANaM5, haMsagabbhANaMda, pulagANaM7, sogaMdhiyANaMTa, joirayaNANa9, aMkANaM10, aMjaNANaM11, rayaNANaM12, jAya rUvANaM13, aMjaNapulagANaM14, phalihANaM15, riTANaM16, ahAbAyare poggale parisADei, parisADittA ahAmuhume poggaNe parigiNhai parigiNihattA abhayaM kumAramaNukaMpamANe deve putvabhavajaNiyanehapIibahumANajAyasoge tao vimANavarapuMDarIyAo rayaNuttamAo dharaNiyalagamaNaturiyasaMjaNiya gamaNapayAre vAghuNiya vamalakaNaga payaragaDisagamaDukkaDADa vadaMsaNijje, aNegamaNikaNagaraya pahakaraparimaMDiya bhatticittaviNiuttagamaNu guNajaNiya harise pekho lamANavaralaliya kuMDalujaliyavayaNaguNajaNiya sommarUve udi toviva komuI nisAe saNiccharaMgAraujjaliya majjhabhAgattha For Private and Personal Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 200 zAtAdharmakathAGgalo gAyaNANaMde sarayacaMde divvosahi panjalujaliya daMsaNAbhirAme uulacchA samattajAyasohe paiTTagaMdhuddhayAbhirAme meruliya nagavare vigudhviyavi. cittavese dIvasamuddANaM asaMkhaparimANanAmadhejANaM majjhaM kAreNaM vIivayamANe ujjoyaMte pabhAe vimalAe jIvaloga rAgihaM puravaraM ca ayassa ya tassa pAsaM ovayai divvarUpadhArI // 15 // suu0|| TIkA-'taeNaM se' ityAdi / tataHkhala sa abhayakumAraH satkRtaH saMmA nitaH prativisarjitaH san zreNikasya rAjJo'ntikAt pratiniSkAmati, pratinikramya yatraiva svakaM bhavanaM tatraivopAgacchati, upAgatya siMhAsane niSaNNaH / tataH khalu tasya abhayakumArasya ayametadrapaHvakSyamANasvarUpaH 'ajjhasthie' AdhyAtmikaH Atmagato vicAraH pAvat-samutpadyata-'no khalu sakkA' no khalu zakyaM mAnuSyeNa upAyena mama ladhumAtuH dhAriNyA devyAH akAla dohada mano 'taeNaM se abhayakumAre' ityAdi // TIkArtha-(taeNaM se abhayakumAre) jaya pitA dvArA ve ana pakumAra satkArita evaM sammAnita hokara (seNiyassa ranno tayAbha paDi nikkhamai) ve zroNika rAjA ke pAsa se cale Aye (paDi nikkhamittA) aura Akara ke (jeNAmeva ee bhavaNe teNAmeva uvAgacchai) jahAM apanA bhavana thA vahA~ A gaye / (uvAgacchittA sIhAsaNe nisaNNe) Akara apane siMhAsana para baiTha gaye (taeNaM tassa abhayakumArassa ayameyArUve ajjhathie jAva saMmuppajjitthA) baiThane ke kucha dera bAda unake citta meM aisA vicAra utpanna huA-(No khalu sakkA mANussaeNaM uvAeNaM 'taeNaM se abhayakumAre ityAdi TArtha-(naeNaM se abhayakumAre) pitAnA pAthI sa42 bhane sanmAna prAta 4rIne samayabhAra vihAya thayA. (seNiyassa ranno aMtiyAo paDinika mai) bhane zreNis totra pAsethI bhAva 2bA, (paDinivakhamittA) bhAvIne (jeNAmevasae bhavaNe teNAmeva uvAgacchai) potAnA bhaDasamA pAryA, (uvAgacchittAsIhAsaNe nisaNe) bhane siMhAsana S52 vi204Ana thayA. (ta eNaM tassa abhayakumArassa ayameyArUve ajjhathie jAva samuppanjiyA) 21 pachI memanA manamA vicAra yA 3 (No khala sakkA mANussaeNaM uvAeNaM mama cullamAuyAe dhAriNIe devIe akAladohalamaNorahasaMpatti karittae) bhaa| nAnA (552) bhAtA For Private and Personal Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSa TIkA. a 1. 15 akAlameghadohadanirUpaNam 201 * " rathasaMpatti karttu, 'jannattha' nAnyatra divyena upAyena, divyopAyena vinA madIdhumAturdhAriNI devyA manorathasiddhi rna saMbhavatItyarthaH / asti khalu mama saudhakalpavAsI 'puvvasagaie' pUrvasaMgatiH pUrva= pUrvakAle saMgatiH- mitratvaM yena saha sa pUrvasaMgatikaH devaH maharSikaH vimAnaparivArAdisaMpatsahitaH, jAvamahAsokkhe' yAvat-mahAsaukhyaH atra yAvaccha denedaM draSTavyam-mahAdyutikaH madatIdhutiryasya saH = zarIrAbharaNAdi dIptimAnityarthaH mahAnubhAgaH = vaikriyAdikaraNazaktiyuktaH, mahAyazAH = satkIrtiyuktaH, mahAbalaH = parvatAcurapATana sAmarthya vAna mahAsaukhyaH = viziSTasukhayuktaH / 'taM' tat = tasmAt 'seyaM' zreyaH khalu mama mama cullamAuyAe dhAriNIe devIe akAladohalamaNIrahasaMpatti kari tae) mAnanIya upAya se to merI choTI mAtA dhAriNIdevI kI akAlobhUta manoratha saMpatti kI pUrti honA azakya hai ( Nannattha divveNaM) eka divya upAya hI isakI pUrti kara sakatA hai| jaba aisI bAta hai to ( asthi majjha sohamma kampavAsI punasaMgara deve mahiDie jAva mahAsokkhe) merA pUrvabhava kA mitra saudharma kalpavAsI deva haiM jo vimAna parivAra Adi mAhARddhi sapanna hai| yahAM yAvat pada se isa pATha kA saMgraha huA hai - mahAdyutikaH mahAnubhAgaH mahAyazAH mahAbalaH mahAsaukhyaH - ina padoM kA artha isa prakAra hai- zarIra AbharaNa Adi kI dIpti jisakI mahAn hai, baikriyAdi karane kI zakti se jo yukta hai, samIcIna kIrti se jo viziSTa hai, parvata Adi jaise mahAn padArthoM kA bhI jo jaDamUka se usvADane kA sAmarthya rakhatA hai viziSTa sukha se jo sadA sukhI rahatA tA hai| (taM seyaM khalu mama posahasAlAe ponahiyassa bhayArissa ummudhAriNIdevInA akALa dADunI pUti mAnavIya zakti dvArA thavI muzkela che. (nnatyaadivennN uvAeNaM) ita hivya zakti 4 tenI pUrtibhAM samartha hai, to ve (asthi majjhasohamkappavAsI putryasaMgara deve mahiDie jAtra mahAsokkhe) mArA pU.bhavane mitra saudha kalpavAsI deva che. je vimAna vagerenI mahARddhi sapanna che. ahIM 'cAvat' padma dvArA A pAThanA saMgraha thayA che mahAvrutika; mahAnubhAgaH, mahAyazA mahAbalaH, mahAsauSyaH, anukrame A badhAnA artha ahIM spaSTa karavAmAM Ave che-ke jemanI AbhUSaNA ane zarIranI kAMti khUbaja samujavala che, vaikriyAkti karavAnI je zakita dharAve che, je suyazasvI che, paryaMta vagere mATA padArthone paNa je mULathI upADavAmAM samartha che, ane je asAdhAraNa sukhI che. te upara kahelA cAMce vizeSaNayukta uDevAya cha. (taM seyaM khalu mama posahasAlAe posa hissa 26 For Private and Personal Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org , 202 jJAtAdharmakathAGgasUtre " 'posa hasAlAe' pauSadhazAlAyAM=parvadivasakartavyamupavAsAdirUpaM pauSadhaM tasya zAlA= gRhavizeSaH pauSadhazAlAM tasyAM 'posahiyassa' pauSadhikasya kRtapauSadhasya, 'bhayArissa' brahmacAriNaH brahmacaryavratadhAriNaH 'umukamaNisuvannassa' unmu karmANi suvarNasya= unmuktAni tyaktAni maNisuvarNAni candrakAntAdi maNiratnajaTitasvarNAbharaNAni yena tasya, 'vavagayamAlAvannagavilevaNassa' vyapagatamAlAvarNakavilepanasya=vyapagate dUrIkRte mAlA ca - puSpamAlA, varNakavilepanaM= candanAdi vilepanaM ca yena tasya, tathA, 'nikkhittasatyamusalassa' nikSiptazastramuzalasya, tatra zastram = asiputra- churikAdikaM, muzalaM=dhAnyAdikaNDakapadArthaH, nikSitaM nivAritaM zastraM muzalaM ca yena tasya ' egassa abIyassa' ekasyAdviarrer ekAkina ityarthaH, 'dagbhasaMdhArovagayassa' darbhasaMstAropagatasya=darbha:tRNavizeSaH, tasya saMstAraH - sArdhahastadvayaparimitam AsanaM, tatropagatasya 'aTTama - bhataM' aSTamabhaktam=upavAsatrayaM pariginhittA' parigRhya - pUrvasaMgatikaM devaM manasi - kurvato hi mama zreya iti pUrveNa sambandhaH / tataH = evaM karaNena khalu pUrvakkamaNisuvannassa vavagayamAlAvannagavilevaNassa nikkhittasatyamusalassa aatree dagbhasaMthArovagayassa ahamabhataM parigimhittA punasaMgaiyaM devaM ma sikaremANe viharitae) mujhe aba yahI yogya hai ki maiM paudhazAlA meM pauSata lekara ke, bahmacaryavrata dhAraNa karake candrakAnta Adi maNiyoM se jaDe hue svarNAbharaNoM kA parityAga karake, puSpamAlA evaM candanAdi vilepanoM ko dUra karake abhi, kSurI Adi zatroM kA tathA muzala ko choDa karake akelA - ekAkI hokara vAre para baiTha kara usa deva kA bAra smaraNa karatA huA amana-tIna upavAsa kruuN| darbhacAre kA tAtpaya ghAsa kA vistara hai| yaha sI adAI hAtha pramANa meM honA hai| saMga deve mama culamAjyApa dhAriNIe ayamerUvaM alayArisa, umbukamaNisuvannassa vavagayamAlAvannagavilevaNassa nikhita satyamusalassa egamsa avIyassa davbhasaMthArogassa ahamabhataM parigaDitA puvAsaMgayaM devaM magasi karemANe viharittara) to huve bhAre cauSadhazAlAmA ghoSadha vrata laIne brahmacarya vrata dhAraNa karIne, candrakAnta vagere maNie jaDelA sunA~nA AbhUSaNA, puSpamALAo ane candana vagerenA lepane temaja talavAra, charI vagere zo ane mUzaLanA tyAga karIne ekalA da` saMthArA upara besIne sudharmA devalAkavAsI devattu vAraMvAra smaraNa karatAM aSTamabhakata (traNa upavAsa) karavA joIe. da` sathArAnA ghAsanI pathArI che. te aDhI hAthanA prabhAzubhAM hoya hai. ( ta evaM puNyatIra ( Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 1 sa 14 akAlameghadohadanirUpaNam 203 saMgatiyo devo mama ladhumAturdhAriNyA devyA imametadUpam 'akAlamehesu' akAlamedheSu akAlameghaviSayakaM dohadaM 'viNehii' vineSyati puuryissytiityrthH| evaM saMprekSate-vicArayati, saM kSya yatraiva pauSadhazAlA tatraivopAgacchati, upAgatya pauSadhazAlA pramArjayati, pramAya, uccAraprasravaNabhUmi patilekhayati, pratiH lekhya darbhasaMstArakaM pratilekhayati, pratilekhya darbhasaMstArakaM durUhaI' rohati= darbhAsanopari samupavizatItyarthaH, durUhya-samavizya, aSTamabhaktaM pratigRhNAti, patigRhya pauSadhazAlAyAM pauSadhikaH brahmacArI yAvat pUrvasaMgatikaM devaM manasi kurvan 2 mehesu DohalaM viNehii) isa taraha pUrva saMgatika deva merIchoTI mAtA dhArINIdevI ke isa akAla meghoM meM snAna karane rUpa dohale kI pUrti kara degaa| (evaM saMpehei) isa prakAra abhayakumArane vicAra kiyA-(saMpehittA jeNeva posahasAlA teNAmeva uvAgacchaI uvAgacchitto posahasAlaM pamajaI pamajittA uccArapAsavaNabhUmipaDilehei) aura vicAra karake phira ve jahAM pauSadha zAlA thI vahAM gaye-jAkara unhoMne pauSadha zolA ko sApha karake phira unhoM ne uccAra aura pAsavaNabhUmi kI pratilekhanA kI arthAt laghunIta aura bar3I nIta kI bhUmi kI pratilekhanA kI (paDilehittA dambha saMthAragaM duruhai) pratilekhanA karake ve darbha saMthAre para baiTha gaye (dahittA anumabhanaM paDigiNhai) baiTha kara vahAM unhoMne aSTamabhakta dhAraNa kara liyaa| (parigimhittA posahasAlAe pomahie baMbhayArI jAva puvasaMgaiyaM deva maNasi. karemANeraciTThai) isa taraha aSTamabhakta dhAraNa kara ve abhayakumArapauSadhanatI tathA brahmacArI Adi hokara usa pUrva saMgatika deva kA bAra2 smaraNa deve mamacullamAuyAe dhAriNIe devIe ayameyArUvaM akAlamehesu DohalaM viNehiha) 2 // zate pUrva satiSa (pU nava bhitrava) bhArA nAnA (a52) bhAtA yAziNIdevInu 25Ne bhedhAmA nAvAnu ho ra 422. (eva saMpehei) malayabhAra mAma viyAthu (saM Ne va popahasAlA teNAmeva uvAgacchai uvAgacchittA posahasAlaM pamajjai pamajjittA uccArapArsavaNabhUmi paDile hei) vicAra karIne teo piSadhazALAmAM gayA, tyAM jaIne teoe pauSadhazALAne svaccha banAvI. svaccha banAvIne pachI teoe UMcAra ane pAsavaNabhUminI pratilekhana karI eTale OM dhuyA mane 40 \'nA:thAnane yuH (paDilehitA dambhasaMthAragaM duruhai) prativeganA zana me hama sthaa| 52 mesI yA duruhitA ahamabhattaM paDigiNDa) mesIna temAye maTamanAta dhAraNa yu! (parigihittA posahasAlAebaMbhayAro jAva punasaMgaiyaM devaM maNasi karemANe 2 ciTThai) aSTamamata dhAraNa karIne abhayakumAra pautrI ane brahmacArI vagere thaIne pUrvabhavanA mitra For Private and Personal Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 204 jJAtAdharma kathAjaso vAraMvAraM tatsmaraNaM kurvan tiSThati / tataH khalu tasya abhayakumArasyASTamabhakte 'pariNamamANe' pariNamati paripUrNamAye sati pUrvasaMgatikasya devasyA''sanaM clti| tataH khalu pUrvasaMgatikaH saudharmakalpavAsI devaH calitaM pazyati, dRSTrA 'ohiM' avadhim avAdhajJAnaM 'pauMjaI' prayukte / tataH khalu tasya pUrvasaMgatikasya devasya, ayametadUpaH 'ajjJathie' AdhyAtmikaH yAvat samudapadyata-evaM khalu mama pUrva. saMgatiko jambU dvIpe dvIpe bhArate varSe dakSiNArdhabharate varSe rAjagRhe nagare pauSadhazAlAyAM pauSadhikaH abhayanAmako kumAraH bhaSTamabhakta parigRhya khalu mAM manasi kurvan2 tiSThati, tat zreyaHkhalu mama abhayasya kumArasyAntike praadurbhvitum| karate hue usa pauSadhazAlA meM rahe / (taeNaM tassa abhayakumArassa aTThamabhatte pariNamamANe punvasaMgaiyassa devarasa AsaNaM calai) isa ke bAda usa amayakumAra kA aSTamabhakta jaba pUrNaprAya hone ko AyA taba usa pUrva saMgatika deva kA Asana calAyamAna huA (taeNaM putrasaMgahae sohammakappavAsI deve AsaNaM caliyaM pAsai) Amana ko calAyamAna hotA huA jaba usa pUrva saMgatika saudharmavAsI devane dekhA to (pAsittA ohiM pauMjai) dekhakara usane avadhijJAna ko lagAyA (taeNaM tassa puSasaMgaiyassa devasma aya. meyArUve ajjhathie jAva sammuppajjitthA) lagAne ke bAda usa pUrva saMgatika deva ke mana meM (evaM sapeii) esA vicAra utpanna huA ki (evaM khalu mama putrasaMgaie jaMbuddI ve2 bhArahe vAse dAhiNaGkamarahe vAse rAyagihe nyreposudharmA devalokavAsImitra devanuM vAraMvAra smaraNa karatA pauSadhazALAmAM rahyA. (taeNaM tassa abhayakumArassa amabhatte pariNamamANe pucasaMgaissa devamsa AsaNaM calai) tyA2mA malayabhAnu 2578manAta nyAre sAla pura thA mA0yu, tyAre pUrva satiSanu bhAsana yAyamAna thayu (ta eNaM putrasaMgaie sohammakappavAsI deve AsaNaM caliyaM pAsai) nyAre potAnA zAsanAne yalita thata nayu tyAre pUrva sati sauSama vAsI have (pAsitA ohi pauMjai) te gAne tebho bhavadhijJAna 43pi2|(t eNaM - sa puncasaMgaiyassa ayameyArUpe ajjhasthira jAva sammapanjitthA) vidyAryA mAha pUrva saMgati vane adhyAtmiA vicAra sy| (evaM sapehei) te 2mA pramANe viyA21sAyA (evaM khalu mama puSasaMgaie jaMvRhIve 2 bhAra he bAte dAhiNabharahe bAse rAyagihe nagare posahasAlAe posahie abhayanAma kumAre aTTamamat parigihicANaM mama maNasikaremANe 2 ciTThai) bhaa| pUrvasa tika abhayakumAra nAme eka rAjakumAra che, teo atyAre jaMbudvIpanA dakSiNuddha bharatakhaMDanI rAjagRhanagarInI pauSadhazALAmAM pauSadhavatInI sthitimAM aSTamabhakatavatanI sAthai bhAru satata 2525 424 // cha. (taMseyaMkhalu mama abhayassa kumArassa For Private and Personal Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - - anagAradharmAmRtavarSiNITIkA bha, 1 sU. 15 akAlameghadohadanirUpaNam 205 evaM saMprekSate=vicArayati saMpekSya uttarapauratsyaM digbhAgam avakrAmati=nirga cha, ti anakramya 'veuniyasamugdhAraNaM' vaikriyasamuddhAtena, vividhaM svarUpaM vividhAM kriyAM ca kartuM samartha yaccharIraM tavaikriya, tenAnyad vaikriyazarIramu. tpAdayituM svAtmapradezAnAM bahiniHsAraNa samuddhAtaH, tena 'samohaNai' samavahanti svAtmapradezAn prasArya bahiniHsArayatItyarthaH, samanahatya sakhyAtAni yojanAni sahasAlAe posahie abhaya nAma kumAre ahama bhattaM parigiNihattA maM mama maNasikaremANe2 ciTThai) merA pUrva saMgatika abhayakumAra nAmakA kumAra jaMbUdvIpanAmake dvIpa meM sthita dakSiNArdha bharatakSetra meM rahI huI rAjagRha nAma kI nagarI meM vartamAna pauSadhazAlA meM pauSadhavatI banakara aSTamabhakta lekara merA bAra2 smaraNa karatA huA baiThA hai-( seyaM khalu mama abhayasma kumArassa aMtie pAumbhavittae) to mujhe aba yahI yogya hai ki maiM abhayakumAra ke pAsa meM prakaTa ho jAU~ (saMpehittA uttarapurasthimaM disibhAgaM avakkamai) aisA vicAra kara vaha deva uttarapaurasatya digvibhAga kI aura arthAtIzAna koNa kI tarapha calA (avakkamittA veunciyasa mugdhAraNaM samo haNai) calakara vaikriyika samuddhAta se usane apane Atmapradezo ko phailA kara bAhara nikaalaa| jo vividha prakAra ke svarUpa evaM vividha prakAra kI kriyA ke karane meM samartha hotA hai usa zarIra kA nAma vaikriya zarIra hai jo apane AtmapadezoM kA bAhira nikalanA hotA hai isakA nAma vaikriya mamuddhAna hai| (samohaNittA saMkhenjAI joNAI daMDa nisArei) Atma pradezoM ko bAhara nikAlakara usa devane saMkhyAt yojana paryanta una pradezoM ko aMtie pAunavittae) to vebhAre samayabhAranI sAme prATa naye. (saMpehittA uttarapurasthimaMdisi nAga anakamai) 2Ama viyA24Ina te he uttarapau22tyahiyA ta25 theTa yAnI ta23 nyAyA. (bhavakkamittA veundhiyasanugdhAeNaM samohaNai) cAlIne teoe vaidiyika samuddhAta dvArA pitAnA Atma pradezane vistAra karIne bahAra pragaTa karyo. je vividha jAtanA svarUpe temaja aneka prakAranI kriyAo karavAnuM sAmarthya rAkhe che. te zarIra "vaikriya" zarIra kahevAya che, ane je pitAnA Atma pradezAne 62 12 43 cha te vaiyi samuddhAta cha.] (samohaNitA saMkhejAI joyaNAI daMDaM nisArei) Atmaprazane mahA2 548 OMzana heve sabhyAta yona sudhI te pradezAne daMDAkA rUpe vistRta kyAM. A pramANe utkRSTanI apekSAe saMkhyAta jana sudhI Atma For Private and Personal Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 206 jJAtAdharmakathAGga daNDa 'nisArei' niHsAyati = svAtmapradezAnAM NDAkAraM karoti, saMkhyAtayojanamANamutkarSato daNDamAcayan tAvati pradeze taijasAdizarIrapudgalAn Atmapradezebhyo vikSipati / sa daNDaH kIdRzAn pudgalAn gRhNAtItyAha tadyathA - (1) 'rayaNANaM' ratnAnAM kara ke tanAdi lakSaNAnAm (2) 'vairANaM' vajrANAM hIrakAdirUpANAmu, (3) 'berulliyANaM' vaiDUryaNAm, (4) 'lohiyakkhANaM' lehitAkSANAm, (5) 'masAragallANaM' masAragallAnAm, (6) 'hasaga bhANaM' haMsagarbhANAm, (7) 'pulagANa' pulakAnAm, (8) 'sogadhiyANaM' saugandhikAnAm, (9) 'joirayaNa / NaM' jyotIratnAnAm, (10) 'aMkANaM' aGkAnAm, (11) ' rayaNANaM ' (12) rajatAnAm, ' cAndI' iti prasiddhAnAm, (13) jAyakhvANaM' jAtarUpANAM = suvArNAnAm, (14) 'aMjaNapulagANaM' aJjana pulakAnAm, (15) 'phalihANaM' sphaTikAnAm, (16) 'rihANaM' riSTAnAM = zyAmaratnAnAM 'ahA bAyare' yathA bAdarAn = mArarahitAna puduMgalAn 'parisADeha' parizAyati ratnAdInAM SoDazavidhAnAM niHsArapudaNDAkAra rUpa meM pariNamAyA / isa prakAra se utkRSTa kI apekSA saMkhyAt yojana paryanta AtmapradezoM ko daMDAkAra rUpa meM pariNamAne vAle usa devane una pradezo meM Atma pradezastha taijasAdi pudgaloM ko prakSipta kiyA tad yathA-sUtrakAra yaha kahate haiM ki usa devane daNDAkAra se pariNamAye gaye una pradezoM meM kaise pudgaloM ko grahaNa kiyA ( rayaNANaM vaharANaM verUliyANaM lohiyakkhANaM masAragallANaM haMsaganbhANaM pulagANaM sogaMdhiyANaM, joirayaNANaM, aMkANaM, aMjaNANaM, rayaNANaM, jAyakhvANaM, aMjagapulagANaM, phalihANaM, ridrANaM ahAbayAre, pogale pArisADe) karaketanAdi rUpa ratnoM ke hIrakadirUpa catroM ke, lohitAkSoM ke masAragallo ke, haMsagarbho ke, pulakoM ke, saugaMdhiko ke. jyotiratnoM ke, aMkoM ke, aMjanoM ke, cAMdI ke, sone ke, aMjana phulakoM ke, sphaTikoM ke, aura zyAma ratnoM ke sphaTika ratnoM ke, riSTa ratnoM ke bAdara pudgaloM ko pradezAne daMDAkArUpe paNita karanArA deve te pradezeAmAM Atmapradezastha tejasa vagere yugalo akSisa arthA 'tadyathA' have sUtraa: khebha uhe haiM IDAkSara panizuta urelA devanA pradezoye yA yugaseo grahalu / hutA. (rayaNANaM vairaNaM veruliyANaM lohiyA khANaM masAlA haMsagabhANapulagANaM sogaMdhipAgaM joiraya gANaM kANaM) vANaM aMjaNa pulagANaM phalihANaM ahAbAgAre poggale parimADe karaketana vagere ratnone hIraka vagere vajrone, lohitAkkSAne' masA gallAne, huMsagarbhAne, sone, sauganiane, jyotiratnAne, bhane none yAMhIne, sonAne saMna pusone, siTio !, zyAmannAne suTiGaratnAne, bhane Ti nonA maDhanpuGgasone For Private and Personal Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 209 - anagAradharmAmRtavarSiNITIkAHa.1 sa. 14 akAlameghadohadanirUpaNam dgalAn parityajatItyarthaH, parizATaya-pariyajya 'ahAmuhume poggale' yathAmUkSmAn sArabhUtAn pudgalAn teSAmeva SoDazavidhAnAM madhyata iti bhAvaH, 'parigiNhai' parigRhoti, parigRhya, abhayakumAramanukampamAna: 'aho ! abhayakumAro mRduzarIreNa duSkaram aSTamabhaktarUpaM tapaH kurvan mAmanusmaran vartate tasmAd thayAsAdhyaM tasya kaSTaM haripyAmI' ti dayAM kurvan 'deve' devA pUrvasaMgatiko mitradevaH, 'punvabhavajaNiyaNehapIibahumANajAyasoge' pUrvabhavajanitasnehaprItibahumAnajAtazokaH, pUrvasmin janmani saha nivAsena janitaH samutpannaHyaH snehaH tasmAda yA prItiH svAbhAvataH paramAnurAgarUpAna tu kAryavazAt ityarthaH, bahumAnA=guNAnurAgazca tAbhyAM jAtaH samutpannaH zoko-mitrakaSTajanitaduHkha rUpaH, yasya saH 'tao vimANavarapuMDarIyAo rayaNuttamAo' tasmAta vimAnavarapuNDarIkAta ratnonamAt tatra ratnottamAt vaikriyazaktayA zreSTharatna nirmitatvAt pradhAnavimAnapuNDarIkAt, dharaNitala gamaNaturiyasaMjaNiyagamaNapayAre' to usane choDa diyA aura (paDisADittA ahAsuhume poggale parigiNhaI) aura inhI 16 prakAra ke jo sArabhUtasUkSma pudgala the unheM usane grahaNa kara liyA (paDigidvittA abhaya kumAra aNukaMpamANe deve punvabhavajaNiyaneha pIIbahumAga jAyasoge to vimAga varapuMDarIyAoM syaNuttamAo)bAda meM phira yaha deva. abhayakumAra ke Upara aise vicAra se ki aho ! abhayakumAra sukumAra zarIra se dukara aSTamabhattarUpa tapa kara rahe haiM aura merI bAra 2 bhAda kara rahe haiM isaliye meM yathA sAdhya unake kaSTa ko dUra karUgA isa taraha kI kaSTa nivAraNarUpa dayAla. hue tathA pUrvabhavameM sAyara bahane se svAbhAvika prItI evaM bahumAna-guNAnurAga-se abhayakumAra ke duHva se duHbita hotA huA uttamaratnanirmita usa pradhAna puMDarIka se (dharatabhA 1961 prakSiA yA ane (paDimADittA ahA muhame poggale parigiNDai) so (16) . nAnA sA bhUta sUkSma pugiyo utA teyAne te ve ahae yA. (paDigihazA abhayakumAraM agukAnANe deve punapabajaNiyanehapIivahamANajAyamAMge nao vimANa ra eDarIyAo raNunAmAo) tyaa2|| deva abhayakumAra viSe vicAravA lAgyA ke aho! sukamaLa dehathI abhayakumAra duSkara aSTamabhakata tapa karI rahyA che, ane mane vAraMvAra marI rahyA che. ethI jema bane tema temanuM kaTa dUra karIza. A rIte te devanA hRdayamAM khUbaja dayA bhAva jAge. pUrvabhavamAM teo banne sAthe rahyA hatA ethI paNa te devanA hadayamAM svAbhAvika prema ane bahumAna utpanna thayAM. te abhayakumAranA guNAnurAgavaza thaIne tenA duHkhathI khUbaja duHkhI thaye ane uttama ratna vaDe nimita evA uttama purIka vimAna dvArA For Private and Personal Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 208 zAtAdharmakathAsUtre dharaNItalagamanatvaritasaMjanitagamanaprakAraH dharaNItale pRthvItale AgamanAyagantuM tvaritaM zIdhaM saMjanitaH gamanaprakAro yasya saH mitrasnehAt dharaNItalaAgantumanA sa kIdRzaH ! ityAha-'vAghuNiyavimala kaNagapayaragavaDisagamauDukaDADovadaMsaNijje' vyAghUNitavimalakanakapatarakA. vataMsakamukuTotkaTATopadarzanIyaH, vyAghraNitI Akampitau vimalakanakamatarakasya avataMsakau karNapUrau tathA mukuTaM ca, teSAM ya utkaTaH utkRSTa ATopaH cisAkarSakacchaTArUpa: ADambaraH, tena darzanIyaH-dra' yogyaH, 'aNegamaNikaNagarayaNapahakaraparimaMDiyabhatticittaviNiuttagamaNuguNajaNi yaha rise' anekamaNikanakaratnaprakaraparimaNDitabhakticinnaviniyuktakAnuguNa janitaharSaH, anekeSAM maNikanakaratnAnAM yaH prakaraH samhaH, tena parimaNDitA parizobhito yo bhaktibhizcitra:=vividhazilparacanAbhizcitraH AzcaryakArizobhAsampannaH, viniyuktakaH kaTayAM nivezito'nurUpo guNaH kaTisUtraM tena janito harSoM yasya sa tathA, anupama viziSTaHzobhAsampanna ratnamaya zabdAyamAna kaTisUtra janita harSayuktaH ityarthaH, 'pekholamANavaralaliya kuMDalujjaliyavayaNaguNa NitalagamaNaturiyasaMjaNiyagamaNapayAre) mitra sneha ke vaza ho kara pRthvItala para zIghrAtizIghra Ane ke liye icchuka bana gyaa| (vAghuNNiya vimalakaNagapayaragaDisakama uDukkaDADovadaMsaNijje) isane jo kAnoM meM karNa phUla pahire hue the ve nirmala suvarNa pataroM ke bane hue the aura idhara-udhara hilate hue dikhalAI paDate the| mastaka para usane mukuTa bhI lagA rakkhA thaa| ina donoM kI cittAkarSakarUpa chaTA se yaha bahuta adhika suhAvanAlaga rahA thaa| (aNegamaNikaNagarayaNa pahakaraparimaMDiyabhatticitta viNi uttagamaNuguNa jaNiyaharise) tathA inake jo kaTibhAga meM kaTisUtra pahinA huA thA vaha aneka maNi, kanaka. ratnoM ke samUha se zobhita vividha racanAoM se zobhita thaa| isa se yaha vizeSa prasanna mudrA meM magna ho rahA thA / (ola (dharaNitalagamaNaturiyasaMjaNiyagamaNapayAre) bhitranA sneDane 12 ne satvare pRthvI 52 paDAMyavAnI 27 / . (vAghuSNiyavimalakaNa gapayaragaDinara ma uDukkaDADobadaMsaNijje) heve AnAmA pare / nirbha suvaSNu na manesai sai. te Ama tema phelavAthI suMdara darzanIya jaNAtA hatAM. teNe mastaka upara mugaTa paNa paheryo hate. A bannenA cittAkarSakarUpa sauMdaryavaDe deva khUba ja ramya lAga hate. (aNegamaNikaNagarayaNapahakaraparimaMDiyabhatticibiNiusagamaNuguNamaNiya harise) te te ve mA vividha bhaliyo bhane 2tnI 3 sonAnA kaMdare paheryo hato te aneka kalAmaya racanAothI zobhate hate. ethI te savizeSa For Private and Personal Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavaSi TIkA a. 1 sU. 15 akAlameghadohadanirUpaNam 209 jaNiyasommarUve' preyolamAnavaralalitakRNDalojvalitavadanaguNajanitasaumya rUpaH, tatra prayolamAnedolAyamAne ye varalalitakuNDale zreSTa sundarakuNDale tAbhyAm ujvalitaM prakAzamAna vadanaM mukhaM tasya yo guNaH kAntivizeSarUpaH, tena janitaM sajAta saumyaM zobhanarUpaM yasya sH| punarapi sa suraH zaraccandreNo. pamIyate / 'udioviva kAmuInisAe' udita iva kaumudInizAyAM-kArtikaparNimAsyAm, sagiccharaMgAraujvaliyamajjhabhAgatthe' zanaizcarAGgAro jyalitamadhyabhAgasyaH zanaizvaramaGgayoH ujvalitaH dIpyamAnaH san yo madhyabhAge tiSThatoti saH, zanimaGgalayormadhye prakAzamAnaH, 'NayaNANaMde' nayanAnaMda: natratRptikaraH, 'sarayacaMde' zaraccandraH zAradIya candra iva, tatra kuNDaladvayamadhyagataM mukhamaNDalaM zanaizvara maGgalamadhyagataH kArtika paurNamAsyAmuditazcandraiva nynaa''nndkaariityrthH| sAmprataM meruNopamIyate-'divyosahipamANavaralali yakuMDalujAlapavaNaguNamaNiyasommakhve) kAnoM meM jo isake kuDala the ve zreSTha aura adhika sundara the| tathA hilAte hue najara A rahe the| gAdIlA jaise pranIta hote the| ina donoM se unakA mukhamaM. Dala prakAzamAna thaa| isaliye usakI kAnti vizeSa se isakA rUpa vizeSa saumya ho gayA thaa| (udio komuI nisAe) ataH isakA mukhamaMDala (kArtika kI pUrNimA meM udita hue tathA (saNiccharaMgAra ujvaliya majjhabhAgatye) zanaizcara aura maMgavagraha ke bIca meM prakAzamAna (NayaNANaMde) naitratRpti kAraka (sarayacaMde iva) zaratkAlIna candramA ke jaisA AnadakArI thaa| tAtparya isakA yaha hai ki jisa prakAra zanaizcara aura maMgala graha ke madhya meM rahA huA kArtika paurNamAsI kA candramA nayanAnandakArI hotA hai usI taraha donoM kuMDaloM ke madhya meM rahA huA isakA mukhamaMDala bhI netroM ko sAnamA bhana tha6 2wo hato. volamANavaralaliyakuMDalujaliyavayaNa guNajaNiyasommarUve) nAma pADeresA ho zreSTha mAne 55 sarasa chato. te DelatAM hatAM. ethI te hIMcakA jevA lAgatA hatA. tenuM mukhamaMDaLa bane kuMDaLothI dIpI uThayuM hatuM. enAthI vizeSa kAntivALA devanuM rUpa vizeSa saumya lAgatuM hatuM. (udio komuI nisAe) meTA bhATe tenu bhupama ti: pUNimAnA hiSase Gdhya pAmelA (saNiccharaMgAraujjaliyamajjhabhAgatthe) zani bhane ma aDAnI bhadhye prazatA (sarayacade iva) 2214AdIna yaMdranI bhaNayaNANade] netrAne tRta ApanAra ane AnaMda pamADanAra hatuM. tAtparya e che ke jema zani ane maMgala grahonI vacce kArtika pUrNimAne caMdranayanene AnaMda ApanAra hoya che temaja bane dukAnI pazye 2 tena bhumamA netrone mAna sAdhanA tu. (divyosahi For Private and Personal Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 210 jJAtAdharmakathAGgasUtre tayA samastA jAtA jjalujja liye daMmaNAbhirAme' divyauSadhiprajvalalitadarzanAbhirAmaH, divyauSadhayaH= jyotirvarddhaka somalatAdayaH, tAsAM prajvale netra = prakAzeneva mukuTAdi jyotiSA ujvalitaM=prakAzayuktaM yad darzanaM tenAbhirAmaH = sundaraH, tathA-'uulacchI samatta jAyasohe' RtulakSmI samastajAtazobhaH = RtavaH = vasantagrISmavarSAzarad zizira hemantAH, eteSAM yA lakSmIH-zobhA zobhAdaya saH, 'paTTagaMdhudyAbhirAmaH, prakraSTagandhoDa tAbhirAmaH tatra prakRSTagandhena= sugandhena. udbhatena = sarvataH prasRtena, abhirAme=manoharaH, nagavaraH=sakalaparvatazreSThaH meruriva= merugiririva kuNDala ku TAdi sakalAbharaNatejasA dIpyamAnaH samastazobhA-sampannaH paramasugandhita zarIrAbhirAma ityarthaH / 'viubviya vidhitsavese' vikurtita vicitraveSaH= vaikriyazaktA''zcaryajanaka rUpalAvaNyAdisampannaH, 'dotrANaM' dvIpa samuAnandadAyI thA / (divvosa hipajjalajja liyadaMsaNAbhirAme - uulacchI samata jAyasohe, paTTha gaMdhuju gabhirAme) tathA divya auSadhirUpa somalatA AdikoM ke prakAza ke tulya mukuTa Adi kI kAnti se yaha vizeSa prakAza yukta thA, ataH dekhane meM baDA sundara lagatA thA / vasanta grISma, varSA zarada, zizira evaM hemanta ina chaha RtuoM kI samasta zobhA jisa meM hai tathA sarvataH prata sugaMdha se jo abhirAma haiM aise (nagavare) parvatoM meM zreSTha (meruore) meru parvata ke samAna jo kuMDala, mukuTa Adi samasta AbharaNoM ke teja se dIpyamAna, samasta zobhA saMpanna evaM parama sugaMdhita zarIra se abhinema thaa| aisA vaha deva (vivi yatricittave se ) vaikivika zakti se Azcaryajanaka lAvaNya Adi se saMpanna banA huA ( (dIramamuddANaM asaMkhaparama banAma ghejANaM majjhaM kAraNaM bIivayamANe ujyaMte pabhAe pajalujalina saNAbhirAme uulacchI samantAsoTe iMDa grAbhirAme) bhane somalatA vagaire hivya sodhiyonA aAzanI prema mukuTa korenI prabhAthI te vizeSa prakAzamAna hatA, ethI dekhAvamAM paNa te atyanta sarasa lAgatA hato. vasanta, grISma, varSA, zaraha, zizira bhane hemanta yA chame chaH RtuyonI samagra zemA jemanAmAM vidyamAna che, temaja satra vyApta thayelI sugaMdhathI je abhirAma hai, sevA (nagare) parvata zreSTha (merutriya) bheruparvanI prema ne DuDaMga, mukuTa vagere badhA AbharaNenA prakAzathI dIptimAna samasta zobhAyukata ane parama suga Mdhita zarIrathI ne suMdara hatA. sevA te deva utriya vicittavese) vaiyi zaktithI navAI cabhADe tevA 35 sAvasya yukta yaha gayA hutA. (dotrasamuddANaM zrasaMkha parimANanAmadhe jAgaM majjhaMkAreNa vIr3avayamANe ujjoyaMte pabhAe vimalAe jIva T For Private and Personal Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 115 akAlameghado hadanirUpaNam 211 drANAm, 'asaMravayaparimANanAmadhejjANaM' asaMkhyaparimANanAmadheyAnAm= nAmadhAriNA masaMkhyAtAnAM dvopasamudrANAM 'majjhakAreNaM' madhyakAreNa= madhya bhAgena 'viItrayamANe' vyativrajan samullaGghayan- divyagatyA gacchannityarthaH, 'ujjayaMte pabhAe vimalAe jIvaloge' udyotayan prabhayA''vimalayA jIvalokaM = vimalayA= nirmalayA prabhayA = nijatejasA jIvalokaM = tiryakalokaM udyotayan = prakAzayan 'rAyagihaM puravaraM ca ' rAjagRhaM pura varaM ca = sakalanagara zreSThaM rAjagRhanagaraM prakAzayuktaM kurvan, 'abhayassa tassa pAsaM ovayai divvarUtradhArI' tasya abhayasya pauSadhazAlAyAM kRtapauSadhasya pA=samIpe 'zravayati = avatarati divya rUpadhArI devaH, upAgata ityarthaH || 15 || 2 || mUlam - tapaNaM se deve aMtalikkhapaDivanne dasaddhavannAI sakhi - khiNiyAI pavaravatthAI parihie ekko tAva eso gamo, aNNo'vi gamo tAe ukiDA turiyAe cavalAe caMDAe sIhAe uduyAe jaiite cheyAe divvAe devagaIe jeNAmeva jaMbUdIve2 bhArahe vAse jeNA meva dAhiNabhara rAyAgihe nayare posahasAlAe abhaye kumAre teNAmeva uvAgacchai, uvAgacchittA aMta likkhapaDivanne dasaddhavannAI sakhikhiNiyAI pavaravatthAI parihie abhayaM kumAraM evaM vyAsI- ahannaM devANupiyA ! puvyasaMgaie sohammakappAvasI deve mahaDhie naSNaM tumaM posahasAlAe amabhataM parihittANaM mamaM maNasi karemANe ciTTasi taM esaNaM vimalAe jIvalogaM rAyagihaM puravaraM ca abhayasya tassa pAsa ovayai divtrarUpadhArI) asaMkhyAta dvIpa samudroM ke hotA huA tathA apanI nirmala prabho se tiryaka loka ko evaM samasta nagaroM meM zreSTha rAjagRha nagara ko prakAzina karatA huA usa abhayakumAra ke pAsa pauSadhazAlA me AyA || 15 / loga rAyagihaM puravaraM ca abhayassa ya tassa pAsa ovayaI divyarUpadhArI) asaMkhyAtadvIpa samudranI vacce pasAra thatA ane peAtAnI niLa kAntithI tiya kalAka ane samasta nagarAmAM uttama evA rAjagRha nagarane prakAzita karatA te deva abhayakumAranI pAse pauSadhazALAmAM AvyA "sUtra 51pA For Private and Personal Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 212 jJAtAdhamakathAGgasUtre devANappiyA! ahaM ihaM havvamAgae, saMdisAhiNaM, devANuppiyA ! kiM karemi? kiM dalayAmi? kiM payacchAmi? kiM vA te hiyaicchi yaM? taeNaM se abhayakumAre taM puvvasaMgaiyaM devaM aMtalikkhapaDi. vannaM pAsittA haTTatuTTe posahaM pArei, pArittA karayala saMparigahiyaM aMjalikaTTha evaMvayAsI-evaM khalu devANa ppiyA! mama cullamAuyAe dhAriNI devIe ayameyArUbe akAlaDohale pAubbhUe dhannAo NaM tAoammayAo taheva puvvagameNaM jAva viNijjAmi / tannaM tumaM devA. NuppiyA! mama cullamAuyAe dhAriNIe devIe ayameyArUvaM akAlaDohalaM vinnehi| taeNaM se deve abhaeNaM kumAreNaM evaM vutte samANe haTTatuTU0 abhayakumAraM evaM vayAsI-tumaNNaM devANuppiyA! suNivvuya vIsatthe acchAha, ahaNNaM tava cullamAuyAe dhAriNIe devIe ayameyArUvaM dohalaM viNebhi-ttika? abhayassa kumArassa aMtiyAo pa DiNikkhamai, paDiNikkhamittA uttarapurasthimeNaM vebhArapabvae veuvviya samu ghAeNaM samohaNai. samohaNittA saMkhejAiM joyaNAI daMDa nissri| jAva dacaMpi veuvviyasamugghAeNaM samohaNai samohaNittA khippAmeva sargAjayaM sa vijayaM saphAsayaM taM paMcavannamehaNiNAovasohiyaM divvaMpAusasiriM viuvvei, viuvittA jeNeva abhae kumAre teNAmeva uvAgacchai, uvAgacchittAabhaya kumAraM evaM vayAsI-evaM khalu devA. NuppiyA! mae tava piyaTTayAe sagajiyAsavijuyA saphusiyA divyA pAusasirI viuvviyA, taM viNeuNaM devaannuppiyo| tava cullamAuyA dhAriNi devI ayameyArUvaM akaalddohlN| taeNaM se abhayakumAre For Private and Personal Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkAa 1 sa. 16 aka laghadoha nirUpaNam - tassa puvvasaMgaiyassa devassa sohammakappavAsissa aMtie eyamaha socANisammahatuTresayAo bhavaNAopaDinikkhamai paDinikkhamittA jeNAmeva seNie rAyA teNAmeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayala0 aMjaliM kaTu evaM kyAsI-evaM khalu tAo! mama putvasaMgaieNaMsohammakappa vAsiNA deveNaM khippAmeva sagajiyA savijuyA paMcavannamehaninAovasohiyA divvA pAusasirI viu vvayA, taM viuleNaM mama cullama uyA dhAriNI devI akaaldohlN| taeNaM se seNie rAyA abhayassa ku. mArassa aMtie eyamadaM socA Nisamma haTTatuTTa koDaMbiyapurime sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! rAyagihaM nayaraM siMghADaga taya caukka caccara0 Asittasitta jAva sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM kareha ya, kAraveha ya, karittA ya kAravittA ya mama eyamANattiyaM pnycppinnh| taeNaM te koDuMbiyapurisA jAva pnycppinnNti| taeNaM se seNie rAyA doJcapi koDubiyapurise sahAvei, sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANu ppiyA! hayagaya rahajoha pavarakaliyaM cAuraMgiNisennaM sannAheha, seyaNayaM ca gaMdhahatthi prikppeh| tebi taheva jAva pnycppinnNti| taeNaM se seNie rAyA jeNeva dhAriNI devI teNAmeva uvAgacchai, uvAgacchittA dhAriNoM devIM evaM vayAsI-evaM khallu devANuppie! sagajiyA jAva pAusasiri pAubbhUyA, tumaM devANuppie! eye akAla dohalaM viNehi ||16||suu0|| For Private and Personal Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 214 zAtAdharmakathAsUtre , TIkA - 'taraNaM ityAdi / tataH khalu abhayakumArasamIpe mitradevasva samAgamanAnantaraM ' se deve' asau mitradevaH aMtalikkha paDivanne' antarikSapratipannaH AkAzamthaH / nanu kathamasau gaganastha eve ? ti zrRNu devAH svabhAvato bhUmi na spRzanti bhUmitacatura kulamUrdhvamevAvatiSThante tathA te nimeSa rahitA manasaiva sarvakArya sAdhakA amlAnapuSpamAlAdhAriNo bhavanti / atha suravastraM varNyate-- 'dasavannAI' dazArddhavarNAni=paJcavarNAni 'sakhikhaNiyAI ?' sakiGkiNikAni= kSudraghaMTikAyuktAni 'pavaravatthAI ' pravaravastrANi = tAdRzAni zreSThavatrANi 'pari hie' paridhRtaH 'ekko tAva eso gamo' ekastAvat eSaH gamaH prathamo bodhaH abhayakumArasya pUrvasaMgatikadevadarzanaM jAtamityarthaH / 'aSNovi gamo' anyo'pi gamaH 'taeNa se deve' ityAdi // TIkArya - (taeNa se deve ) Isake bAda ki yaha deva pauSadhazAlA meM abhayakumAra ke pAsa AyA- so vaha vahAM bhUmi para nahIM utarA kintu (aMtalikkha paDivanne) bhUmi se 4 aMgula Upara AkAza meM hI sthita rhaa| kAraNa devoM kA aisA svabhAva hotA hai ki ve bhUmi kA sparza nahI krte| bhUmi se 4 aMgula Upara adhara hI rahate haiM / unakI AMkhoM ke palaka nahIM giratekintu ve nirnimeSa hote haiN| tathA apane bhaktoM ke kArya kI siddhi ve mana se hI kara dIyA karate haiM (sadA inake kaMTha meM amlAna puSpoM kI mAlA rahA karatI hai / (dasadbhavannAI sakhikhiNiyAI pavaravatthAI parihie) isa devane jo hire hue the ve 5 paMcavarNavAle evaM kSudraghaMTikAoM se yukta the / aura bahu hI uttama the / (ekko tAva eso gamo ) isataraha abhayakumAra ko pUrvasaMgatika usa deva ke darzana hue (aNNo vi galaH) tathA upake Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'na ega se deve' ityAdi TIartha - (na evaM se deve) tyAragAha te deva cauSadhazANAbhAM abhayakumAranI pAse yAcyo. tyAM te bhUbhi upara utaya nahi pazu (aMlikkha paDivanne) lUbhithI thAra bhAMgaNa upara AkAzamAM ja addhara sthira rahyo. kemake devAnA svabhAva evA hAya che ke teo bhUmine sparzItA nathI. bhUmithI cAra AMgaLa upara addhara ja rahe che. AMkhanA palakArA thatA nathI. teo ninimeSa hAya che. peAtAnA bhakatonI kAryasiddhi tee mana dvArA 4 pure che. sabhyAna puNponI bhASA hamezAM khebhanA uThe zolatI rahe che. (dasaddhacannA affairs parasthAI parihie ) | deve paheresA vastro pAMtha raMganA tebhana kSudra (nAnI) suMdara dhUdharIgovANA hutA. tethUna uttama hutA. (ekako tAtra eso gamo) mArIta pUrva saMgati: hevanA samayakumArane darzana thayAM ( aNNo vigamaH) hevanA bhAgabhananu vArjuna mIla rIte pazu vAmAM bhAvyu che. For Private and Personal Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtabarSi TIkA. a 1 . 16 akAlameghadohadanirUpaNam devAgamanasya dvitIyapakAro'pi varNyate-'tAe ukiTAe' tayA utkRSTayA= utkarSayuktayA prasiddhottamagatyetyarthaH, 'turiyAe' tvaritayA 'mama mitraM kimarthamAM smarati' iti vyAkulatA yuktayA 'cavalAe' capalayA 'nija mitrakArya dutataraM kariSyAmI' ti kAyato'pi 'cavalAe' caMcalayA, 'caMDAe' caNDayA pabalayA mitravirahasya duHsaharUpatayA prabalayA, 'sIhAe' siMhayA sihavat prabalaghalayuktayA 'uddhayAe' utayA 'jhaTiti mitramilanaM bhavet' ityuddhAvamAnayA 'jaiNIe' jayinyA mitra Agamana kA dUsarA prakAra isataraha se bhI varNita huA hai-(tAe ukkiTAe turiyAe cavalAe cAMDAe sIhAe urSayAe jahaNIe cheyAe dikhAe devagaie) jaya vaha deva abhayakumAra ke pAsa AyA thA to usakI vaha divya gati kaisI thI-isIkA varNana isa mUtrAMza dvArA kiyA gayA haiMmutrakAra kahate haiM-ki usakI vaha divyagati utkRSTa, tvarita, capala, caMDa, siMha, jaisI uddhRta jayinI, cheka evaM divya thii| kyoM ki devake manameM aiso prabala bhAvanA uTha rahI thI ki maiM kaba, jAkara abhayakumAra ko dekhalU-ataH vaha gati utkarSa yukta thii| merA mitra mujhe kyoM smaraNa kara rahA hai-kyA kAraNa hai isa taraha kI vicAra se usakI gati meM tvarA A gaI thI maiM apane mitra kA kArya bahuta zIghra hI kara daMgA-vahAM pahuca to pAU~-isa taraha kI bhAvanA se usa ke zarIra meM bhI caMcalatA AjAne ke kAraNa vaha gati bhI nacala ho gaI thii| abhayakumAra kI sthitikA khyAla kara usa deva ko ubhA viraha asahya ho rahA thaa| ataH upakI gati meM prabalatA AgaI thii| miha kI jaisI gati balapiSTi (nApa ukTThiAe turiyAra cabalAra caDAe sIhAe ubhuyAe jaiNIe chepA : divAe devagaie) samayabhAranI sAbhe prathatI pate panI havyAti zrI hatI eja varNana sUtrakAra A sUtrazadvArA kare che-teo kahe che ke-devanI divyagti 'Ta, (varita, 25sa, 13, A vI ddhata. yinI (nyazIl) cha bhane divyahatI. devanA manamAM evI prabaLa bhAvanA jAgI hatI ke kayAre huM abhayakumArane maLuM eTalA mATe ja te gati utkRSTa' hatI. mAre mitramArkema smaraNa karI rahyo che evA vicArone lIdhe tenI gatimAM tvarA (zIvratA) AvI gaI hatI. tyAM jatAMja huM mArA mitranuM kAma jhaDapathI karI ApIza. A jAtanA vicArothI tenI bhAvanAmAM rUrtinuM saMcaraNa thayuM hatuM tethI ja tenI gati paNa caMcaLa thaI gaI hatI. abhayakumAranI hAlatane vicAratAMja devane tene viraha asahya thaI paDaye hato, ethI ja tenI gatimAM prabaLatA AvI gaI hatI. siMha jevI gati baLazAlI hoya che, tenI gati paNa siMha For Private and Personal Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 216 jJAtAdharma kathA satra duHkhavinayazAla yA drutayA 'chayAe' che yA Agamane vighnayAdhAvijitasvena zighuNayA. 'divAe' divyA= uttamatvena manoharayA, 'devagaie' devagatyA devasambandhizreSTha galyA, 'jeNAmevajaMbUTTIve2' ityAdi, yatraiva jambUdvIpo dvIpaH= madhyajambUdvIpa ityarthaH' bhAratavarSa yatraiva dakSiNArddhabharatakSetraM rAjagRhaM nagaraM pauSadhazAlAyAmabhayakumAraH aSTamabhaktaM kurvANazca tiSThiti tatropAgacchati, upAgatyAntarikSapratipannaH dazArdhavarNAni sakiGkiNikAni pravaravastrANi paritaH sAlaMkArasampannaH, abhayakumAram evamavadat-he devAnupriya ! ahaM khalu saudha. mekalayavAsI tava pUrvasaMgatiko deyo mahaddhiko'smi, 'jaSNaM' yat-yasmAta khalu huo karatI hai usI taraha kI usakI baha gati bhI balako liye huI thI isaliye use siMha jaisI yahAM prakaTa kiyA hai| zoghra mujhe mitra kA milApa ho jAve aisI bhAvanA uma deva ke bhItara kAma kara rahI thI ataH usakI gati meM uddhatatA AgaI thii| maiM apane mitra ke duHkhapara vijaya pAlUMgA aisA AtmavizvAsa usa deva ke hRdaya meM jama cukA thA-ataH usakI gati meM jayazIlatA AgaI thii| usa deva ke Agamana meM kisI bhI prakAra kI vighnabAdhA nahIM thI isaliye usakI gati chekA rUpa thii| dina isaliye thI ki vaha mana ko haraNa karatI thii| (uvAgacchattA) abhayakumAra ke pAsa Akara aura (aMtalikkhapaDivanne dasaddhavannAiMsa khikhiNiyAI 5varavatthAI parihie abhayakumAraM evaM vayAsI) AkAza meM hI sthita raha kara tathA ve ho paMcavaNe ke kSudraghaMTikAoM se yukta zreSThavastra pahire hue usa devane usa abhayakumAra se aisA kahA-(ahannaM devAnuppiyA pucagaMgaie sohammakappavAsI deve mahaDDie) he abhaya kumAra? maiM tumhArA pUrvabhava kA jevI balavAna hatI eTale ja tene siMha jevI batAvavAmAM AvI che. mitrane milApa satvare thAya evA vicAre tenA manamAM utpanna thaI rahyA hatA, ethI tenI gatimAM "uddatatA" AvI gaI hatI. mArA mitranuM kArya huM siddha karIza e AtmavizvAsa tenA manamAM utpanna thaI gayA hatA, tethI tenI gatimAM jyazIlatA AvI gaI hatI. devane prakaTa thavAmAM ke AvavAmAM kaIpaNa jAtanA antarAya ke vidane vacce naDatAM na hatAM tethI tenI gati chekA (cAturya) 35 chatI. te bhanane mAnArI tI peTavA mATe gati hivya tA. (uSAka cchinA) layabhA2nI pAse 44ne (aMtalikkhapaDivanne dasaddhavannAI saviM viNiyAI pavaravatthAI parihie abhayakumAraM evaM kyAsI) Air 2.6229tA ane pAMca raMganA kSudra ghaMTikAovALA uttama vastro dhAraNa karelA deve abhayakumArane 4ghu 3-(ahannaM devAnuppiyA puJcasaMgaie sohammakappavAsI deve mahaTie) - abhayakumAra huM tArA pUrvabhavane mitra saudharma kalpavAsI mahaddhika deva chuM. For Private and Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 16 sa 1 akAlameghadohadanirUpaNam 217 tvaM pauSadhayAlAyAmaSTamabhaktuparigRdya khalu mAM manasi kurvan tiSThasi, 'saMtasmAt eSa vilu hai devAnupiya ! aham iha havyamAgataH, 'saMdisAhi' sadiza kathaya khalu he devAnupriya ! kiM karomi ? ki dalayAmi' kiMvA tubhyaM dadAmi, kiM payacchAmi kimanyasmai bhavanmAnyAya dadAmi ?, kiMvA te taba 'hiyaicchitaM' hRdayepsitaM mano'bhilaSitaM vartate / tataH khalu sa abhayakumArastaM pUrvasaMgati ke devaM antarikSapatipannaM STaSTvA hRSTataSTaH pauSadhaM pArayati, pArayitvA karatalaparigRhItaM zira Avarta mastake'Jjali kRtvA evamavAdIta evaM khalu he devAnapriya! mama laghumAturdhAriNyA devyA ayametadrUpaH vakSyamANasvarUpaH akAladohadaH pAdu. mitra saudharmakalpavAsI maharddhika deva hU~-(jaNNaM tumaM posahasAlAe adama bhattaM parigiNhittANaM mamaM maNasi karemANe ciTThasi) tuma pauSadhazAlAmeM merA lakSya kara aSTamabhakta kI tapasyA kara rahe ho-isaliye he devanupriya ? maiM yahAM tumhAre pAsa zoghra AyA hU~ (saMdisAhi NaM devAnuppiyA ? kiM karemi ? kiM dalayAmi kiM payacchAmi ? kiMvA te hiyaicchiyaM ?) to he devAnupriye ? tuma kaho maiM tumhArA kyA kArya karU? kise kyA daM? aura vizeSa karake kyA arpaNa karU ? athavA jo Apake liye vaha mAnya vyakti ho-usake liye kyA siddha karU ?-arthAt tumhArA mano'bhilaSita kyA haiM ? (taeNaM se abhayakumAre taM puvvasaMgaiyaM devaM aMtalikkhapaDivannaM pasittA haTTa tuTe posahaM pArei) devakI isa prakAra bAta sunakara usa abhayakumArane usa pUrvasaMgatika deva ko AkAza meM sthita dekhakara irSita hote hue apane pauSadha kA pAlana kiyA-(pAritA karayalasaMparigahiyaM aMjali kaha evaMvayAsI) pauSadha pAlana karake phira unhoMne donoM hAthoM ko ajali baddha kara deva se isa (jaSNaM tumaM posahasAloe aTThama bhattaM parigihisANaM mamaM maNasi karemANe ciTThasi mArUM dhyAna karatA tame pauSadhazALAmAM aSTama bhakatanI tapasyA karI rahyA cho. he hevAnupriya ! methI 4 . mayAre tamArI pAse satvare maavy| chu. (saMdisAhiNaM devAnuppiyA ? kiM karemi ? kiM dalayAmi ? kiM payacchAmi kiM vA te hiya icchiyaM ?) to hepAnupriya ! mAto, tamA3 zubha 43? Ane zumA! athavA kaI vizeSa vastu tamane arpaNa karUM ! athavA tamArA sanmAna mATe zuM siddha karI ApuM? athavA tmaa2| bhanA25 zucha ? (ta eNaM se abhayakumAre taM putvasaMgaiyaM devaM aMlikvapaDivannaM pAsittA haTTatuTTe posahaM pArei) hevanI 4 vAta sAmIne pUrvasaMgati vane AzamA sthita mana prasanna yatA teyAye pauSadha pAjyu. (parittAkarayalasaMparigahiyaM analiM kA evaM vayAsI) pauSadha pANIne AM paddha For Private and Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 218 jJAtAdharmakaca GgasUtre bhUtaH-dhanyAH khalu tA ambAH tathaiva 'puyagameNaM' pUrvagamena-pUrvoktapAThena yAvat 'vigijAma ginayAmi-pUrayAmi / 'tanna' tatnammAna balu tvaM he devAnupiya! mama laghumAturdhAriNyA devyA imametapamakAladohadaM viNeDi' vinaya-pUraya / tataH khalu sa devaH abhayena kumAreNaivamuktaH san hRSTatuSTaH abhayakumAramevamavAdIta-tvaM khalu he devAnupriya! 'muNivyavIsatthe' sunirdhatavizvasta muSThu nitaH svastha vizvasta vizvAsayuktaH 'acchAhi' Asba-tiSTha, tapo'nuSThAnAdirUpaM kaSTaM mA kuru iti bhAvaH, 'zrahaNaM' ahaM khalu tava laghumAtu rdhAriNyA taraha kahA-(evaM khalu devAnuppiyA! mama cullamAuyAe dhAriNoe devIe apameyArUve akAlaDohale pAunbhUe) he devAnupriya ? Apase yaha kAma hai ki mero choTI mAtA jo dhAriNI devI hai use aisA sakAra dolA utpanna huA hai jo isa taraha hai (dhannAo NaM tAo amnayAo taheva pudhagameNaM jAva viNijjAmi) ki ve mAtAe~ dhanya haiM Adira yaha saba pahile kaha diyA gayA hai| isa prakAra abhayakumArane usa deva ko apanI choTI mAtA dhAriNIdevI ke samasta dohale ko yahAM duharA kara sunaadiyaa| (tannaM tumaM devAnuppiyA ? mama cullamAuyAe dhAriNIe devIe ayameyA rUve akAlaDohalaM viNehi) isaliye, he deganupriya ? merA manobhilaSita yahI haiM ki tuma merIchoTI mAtA dhAriNI devI ke isa akAlodabhUta dohale kI pUrti krii| (taeNaM se deve abhaeNaM kumAreNaM evaM vutne manANe hatudra abhayakumAre evaM bayAsI) isa prakAra abhayakumAra ke dvArA kahe gaye usa devane harita hRdaya hokara abhayakumAra se aisA kahA-(tumaNa devANupiyA? suNiyuthavImatthe acchoti, ahaNaM tava cullamA ugae dhAriNoe thayeA samaya :mAre vane ghu-(evaM khala devAnupiyA! mama curasa vArayAra dhAriNIe devoe apameyArave akAlaDohale pAubhUe) ke heyAnu priya ! bhAsa nAnA (a52) bhAtAne me se atpanna cha. (dhannAo, NaM tAo amma yAoM taheva pudhagameNaM jAva viNijjAmi) te maataa| dhanya cha, mAma pUrva vAmAM mApekSA honI cI vAta vane hI samAvI. (tannaM tuma devAnappiyA? mama cullamAuyAe dhAriNIe devIe ayameyArUve akAlaDohalaM viNehi) bhATe va nupriya ! bhArI mmilaa| 22 chatame bhaa| (552) bhAtA pArivIna PAL honI pUti 421. (ANa se deve abhaeNaM kumAreNaM evaM butte banANe hadvaHtu abhayakumAra evaM vayAsI) / prabhArI samayabhAranI pAta samagIna prasanna thye| ve tene dhu-tumaNNaM devANuppiyA? muNivvuya vIsatthe acchAhiM, ahaNaM taba cullamAuyAe dhAriNIe devIe ayameyArUvaM For Private and Personal Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSi TIkA. a 1 16 akAlameghadohadanirUpaNam devyA isameta dohadaM vinayAmi pUrayAmi / iti kRtvA abhayasya kumArasyAntikAt pratiniSkrAmati gacchati, pratiniSkRmya gatvA uttarapaurastye IzAnakoNe khalu vaibhAraparvate 'veuvyiyasamugdhAraNaM samohaNai' vaiphiyasamudAtena samavahanti vaikriyasamuddhAtaM karoti, samavahatya kRtvA saMkhyAtAni yojanAni daNDa 'nimyArainiHsArayati yAvad dvitIyavAramapi caikriyasamuddhAtena samanahanti samavahatya 'sagajiya' sarjitA-meghadhvanisahitAM, 'savijjuyaM' savidyutaM, 'saphusiyaM' sapR. devIe ayameyArUvaM dohalaM viNemitti kaTu abhayassa kumArassa aMtiyAo paDiNikkhamai) he devAnupiya ? Apa svastha hoM aura vizvAsayukta rahe ? arthAt yaha taponuSThAnarUpa jo Apa kaSTa kara rahe ho aba vaha na karo maiM nizcayataH tumhArI choTI mAtA dhAriNI devI ke isa kathita akAla dohale kI pUrti kara duuNgaa| isa prakAra kaha kara vaha deva abhayakumAra ke pAsa se nikalA aura (paDiNikkhamittA uttarapurasthimeNaM bebhArapandhae veubviyasamugghAeNaM samohaNai) nikala kara IzAnakoNa meM vaibhAra parvata ke Upara vaikriyasamuddhAta se usane apane AtmapradezoM ko phailA kara bAhara nikAlA (samohaNittA saMkhejAI joyaNAI daMDaM nissA i jAva doccapi veubviyasamugdhAeNaM samohaNai) nikala kara una Atma pradezoM ke phira usane saMkhyAta yojana taka deDarUpa se racA-isI taraha duvArA bhI usane isI taraha se vaikriya samuddhAta se AtmapadezoM ko phailA kara bAhara nikAlA aura unheM saMkhyAta yojana taka daMDAkAra se pariNamAyA (samohANittA khippAmeva sagajiyaM saphasiyaM taM paMcavanna mehaNiNAovasohiyaM divaM pAusasiriM viubveDa) pariNamAkara phira usane zIdhra hI manodohalaM viNemitti kaTu abhayamsa kumArassa atiyAo paDigiAvamai) he devAnupriya! tame svastha thAo ane vizvAsa rAkhe. eTale ke A jAtanuM kaThaNa tapa karIne zarIrane kaSTa ApI rahyA cho te have AvuM na kare. cokkasapaNe huM tamane khAtrI ApuM chuM ke tamArA nAnA (apara) mAtA dhAriNI devInA akALa dehadanI pUrti jema tame kahyuM temaja karI ApIza. Ama kahIne te deva abhayakumAranI pAsethI vihAya .thayo bhane (paDiNikkhamittA unarapurathimeNaM vebhArapabbae veuvviyasamugdhApaNaM samohaNai) vihAya thadhana zAna mAM vaimA2 patana 352 kiya samuddhAta dvArA temaNe pitAnA Atmastha pradezane phelAvIne bahAra prakaTa karyA. (samohaNittA saMkhejAI joyaNAi daMDaM nissArai nAva doccaMpi veutriya samugdhAraNa samohaNai) 82 54Tane 4 tebhae sAtmapradezAne 55 sadhyAta For Private and Personal Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 220 zAtAdharmakathAsUtre pata-pravRttavAndusahitAM, paJcavarNameghaninAdopazobhitAM, divyAM= manoharA pAusasirI' prAdhiyaM varSAkAlasambandhinI zobhA trikurvate-prakaTIkaroti, vipitvA yatraivAbhayakumArastatraivopAgacchati, upAgatya abhayakumAra mevamavada-evaM khalu he devAnupriya ! mayA taba 'piyaTTayAe' prItyartha sajitA savidyuta sappata divyA pAzrIH 'viumviyA' vikurvitA=prakaTIkRtA, 'ta' tat-tasmAt vinayatu-pUrayatu khalu he devAnumiya! tava laghumAtA dhAriNIdevI imametapamakAladohadam / tataH khalu sa abhayakumArastasya pUrvasaMgatikasya devasya hara varSAkAla saMbandhI zobhAko ki jisa meM mahAn meghoM kI dhvani ho rahI hai aura jo paMcavarNavAle meghoM ke ninAda se tathA choTI2 binduoM ke varSaNa se zobhita hai, prakaTa kiyaa| (viuvittA jeNeva abhayakumAre teNAmeva uvAgacchai uvAgacchittAabhayakumAraM evaM vayAsI) prakaTa karake phira vaha jahAM abhayakumAra za vahAM pahucA-pahu~ca kara usane abhayakumAra se aisA kahA (evaM khalu devANuppiyA? mae tabapiyaTTayAe sagajiyA savijjuyA saphusiyA divvA pAusassirI viuviyA) he devAnupiya ? maiMne tumhArI moti ke liye sarjita, sadhita evaM choTI2 binduoM ke varSaNa se yukta varSARtu kI zobhA prakaTa karadI hai (taM viNe uNaM devANuppiyA? taba cullamAuyA dhAriNA devI ameyArUba akAladohalaM) to he devAnupriya ? ApakI chATI mAtA dhAriNIdevI apane uma akAla dohada ko aba pUrti jana sudhI daMDanA AkAre banAvyA. A pramANe bIjI vakhata temaNe vaizya samuddhAta dvArA Atmapradezane phelAvIne bahAra prakaTa karyA ane saMkhyAta jana sudhI unI 2mAre pA2zuta 4aa. (samAMDANatA vippAmeva sagajiyaM savijjuyaM sapha siyaM taM pacAname gigAvatoyaM divyaM pAusasiri ucvaMi) pariNata karIne temaNe sata re mahAna meghonI garjanAo vALI, ane paMcavarNavALA vAda enA avAjanI temaja nAnA nAnAM TIpAonA varSathI zebhatI mahara varSA ganI zomAne TAvI. ( vipattA jeNe, abhayakumAre teNAme uvAgamachai uvAgacchittA abhayakumAra evaM vayAsI) mAma zomAne prabhAvIna ve samayabhAnI pAse 442 4dhu-(evaM khala devANuppiyA ! mae taba piyaTTayAe sagajiyA savijjuyA saphusiyA divyA pAusasirI viutiyA) devAnupriya! meM tamArI prItine lIdhe sagajita, savidhatA ane nAnAM TIpAMovALI vAtunI zAmAne prAvI cha (taM viNe uNaM deva NupSiyA ? tava cullamAuyA dhAriNI devI ayameyArUvaM akAladohala) to vanupriMya! tmaa| nAnA (a52) bhAtA 52jI hevI potAnA sAhanI ve pUti 42 bhAma (ta eNaM se For Private and Personal Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSa TIkA a. 1 sU0 16 akAlameghadohadanirUpaNam saudharmakalpavAsino'ntike imamarthaM zrutvA nizamya hRSTatuSTaH svakAt bhavanAt pratiniSkrAmati-niHsarati, pratiniSkramya, yatraitra zreNiko rAjA tatraivopAgacchati, upAgatya karatalaparigRhItaM zira Avarta mastake'khaliM kRtvA evamavadat - evaM khalu he tAta! mama pUrvasaMgatikena saudharmakalpavAsinA devena kSiprameva saJjitA savi dyut paJcavarNameghaninAdopazobhitA divyA prAvRzrIH vikurvitA=vaikriyazaktayA prakaTIkRtA / 'taM' tat = tasmAt vinayatu = pUrayatu mama laghumAnA dhAriNIdevI akAla kara leveM ! (tae se abhayakumAre tassa punvasaMgaiyassa devassa sohammakappavAsissa aMtie emaI soccA jisamma hahatuTThe sayAo bhavaNAo pakkhima) isake bAda usa pUrvasaMgatika saudharmakalpavAsI deva ke isa kathana ko sunakara tathA hRdaya meM dhAraNa kara vaha abhayakumAra harSitahotA huA apane makAna se nikalA (paDinikkhamittA jeNAmeva seNie rAyA teNAmeva uvAgacchai ) aura nikalakara jahA zraNika mahArAja the vahAM pahu~cA / (uvAgacchittA karayala aMjaliM kaTTu evaM kyAsI) pahu~cakara usane donoM hAthoM ko aMjalirUpa meM karake aura use mastaka para car3hAkara ke rAjAko namaskAra kiyA aura isa prakAra kahA - ( evaM khalu tAo ? mama puvva se 6. iNaM sohammakappavAsiNA deveNaM khippAmeva sagajjiyA savijjuyA paMcavannamehaninAo sohiyA divvA pAusasirI viucciyA) he tAta ? mere pUrvabha ke mitra saudharmakalpavAsI devane zIghra hI sagarjita savidyut tathA paMca varNavAle meghoM ke ninAda se upazobhita divya prAvRSazrIprakaTakaradI hai (taM viuNa mama cullamAuyA dhAriNI devI akAla dohala) ataH merI choTI matA abhayakumAre tasma putrvasaMgaiyassa devassa sohammaruppavAmissa anae eyamahaM socA Nisamma haTTa tuTThe sayAo bhavaNAo paDinikkhamai ) tyAramAha saudharma kalpavAsI devanuM A kathana sAMbhaLIne tenI vAta kharekhara hRdayamAM dhAraNa urIne abhayaGgubhAra harSita bhane potAnA mahelathI mahAra nIjyA (paDiniva vamittA jeNAmeva seNie rAyA teNAmeva unAgacchai) mane mahAra nIuNIne zreNi pAse gayA. ( uvAgacchittA karayala aMjaliM kaTTu evaM vayAsI) tyAM nhAne janne hAthanI aMjila khanAvIne tene mastaka upara mUkIne namaskAra karyA ane kahyuM---- ( evaM khalu tAo ? mama putrva saMgaieNa sohammakappavAsiNA deveNaM khippAmetra sagajjiyA savijjuyA paMcavanna mehaninAovasohiyA divvA pAusasirI viunniyA) he tAta! bhArA pUrvabhavanA saudharma udayavAsI deve sahI sagarbhita,, savidyuta tema ja pAMcaraMgavALA meghAnA gajanathI suAAbhita dvivya varSAkALanI zAlA prakaTAvI che For Private and Personal Use Only 221
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdhamakathAGgamane dm| tatakhalu ma agiko rAjA abhayasya kumArasyAnti ke etamartha zrutvA nizamya hRSTatuSTaHsan kauTumbiApuruSAn zabdayati, zabdayitvA evamavadat-kSima bheva bho devAnupriya ! rAjagRhaM nagaraM zaMgATakatrikacatuSkacatvaracaturmugvamahApatha. pathevu Asiktasita suviya sammAnitopaliptaM sugandhavaragandhita gandhavartibhUtaM 'kareha ya' kuruta 'kAraveha' kArayata ca, kRtvA ca kArayitvA ca enAmAjJaptikA pratyapayata / tataHkhalu te kauTumbika puruSA yAkt pratyarpayanti-rAjAjJayA sarvakArya kRtvA kArayitvA ca rAjJaH samApe sanivedayanti sma / tataHvalu sa zreNiko dhAriNIdevI-apane akAla dohale kI pUrti kara leveM / (taeNaM se seNie rAthA abhayassa kumArassa aMtie eyamaDhe socA Nisamma hatukauTuMbiyapurise saddAvei) abhayakumAradvArA prakAzitaisa bAta ko sunakara aura use hRdaya meM avadhAritakara ve zreNika rAjA bahuta adhika harSotphullacitta hue / bAda meM unhoMne kauTumbika purUSoM ko bulAyA (sahAvittA evaM bayAsI) bulAkara unase aisA kahA-(khippAmeva bho devANuppiyA rAyagihaM nayaraM siMghADaga, tayacaukka, caccara Asinasita jAva sugaMdhavaragaMdhiyaM, gaMdhaTTibhUyaM kareha ya bAraveha ya) bho devAnupriya ? tumaloga bahutazIghra rAja gRhanagara ko trikoNavAle mArga meM tIna mArgavAle sthAna meM cAramAgoM kA jahAM milAna hotA. hai aise catvara meM tathA cAra dvAravAle gopura Adi meM Asikta sitta Adi kara- zreSTha sugandhita dravyoM se gaMdha kI vartIbhUta banAbho athvaa-bnaao| (karisA ya kAravittA ya mama eyamANattiya pacappiNaha) jaba vaha isa prakAra se ho jAve to mujhe pIche khbrdo| (laeNaM te kAIviyarisA jAna patrapiNaMti) rAjA kI aisI AjJA pAkara una rAjApuruSoMne vaisA hI kiyA (taM viNe uNa mama bullamAuyA dhAriNIdevI akAladohalaM) tethI mA2! nAnA (2452) mAtA pArizIvI tamanA 25 hanI pUti 4 se. (ta eNaM se seNie rAyA abhayassa kumArassa aMtie eyama, socA Nisamma haTTa taTTa koDubiya purise sadAvei) .bhAranI bAta sAmanIna tene ityamA dhA2ya 4zana zreNi 20 bhUpa 4 5 pAbhyA. tyaa2|4 tebhANe auTuma puruSAne mArAvyA. (sadAvittA) evaM kyAsI) mAsAvIne 4yu (khippAmeva bho devANuppiyA rAyagihaM nayaraM siMghADagatiya, caukka, caccara, Asina, sitta jAva sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTibhya kareha ya kAra veha ya) pAnupriyo ! mal veii 204] nArane gregaon sthAnamAM, cAra mAgavALA rastAmAM, ghaNA rastAo bhegA thatA hoya tevA avara (cakalA)mAM temaja cAra kAravALA gapura vageremAM Asikta sikta vagere karIne uttama For Private and Personal Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 223 anagAradharmAmRtavarSiNITIkAa 1 sa. 1: akAlameghadohadanirUpaNam rAjA dvitIyavArapi kauTumbikApuruSAna zabdayati, zabdayitvA evamavadatkSipameva bho devAnupiya! hayagaya dhapravarakalitAM caturaGgiNoM senA 'mannAheha' sajjayata sjjiikurut| secanA ca gandhahastinaM 'parikappeha' parikalpayata sanjIkuruta / te'pi kauTumbikApuruSAstathaiva yAvat prtyrpynti| tataHgvalu ma aMgakA rAjA yatraiva dhAraNI devI tatraivopAgacchati, upAgatya bhAriNI devImeksavAdI-evaM khalu he devAnupriye ! saganitA yAvat mATzrIHcAtA aura Apako AjJAnusAra hama saba kAma kara cuke haiM pIche isakI khabara rAjA ko Akara ke de dii| (taeNaM se seNie rAyA doccaMpi koDaMpiya purise sahAveha, sahAvittA evaM vayAsI) isa ke bAda-zreNika rAjAne duvArA bhI kaTumbaka purUSoM ko bulAyA-aura bulAkara una se aisA kahA-khippA meva bho devANuppiyA ? hayagayarahajoha pavara kaliyaM cAuraMgiNiM senaM sannAheDa seyaNayaM ca gaMdhahatthi parikappeTa) bho devANupriyo ? tumaloga zIghra hI hayagajaratha tathA zreSTha godhAoM se yukta caturaMgiNI senA ko sajAo aura secanaka nAmakagaMdhahastI ko bhI sjaao| (te vi taheva jAva paccappigaMti) rAjA kI isa AjJA ko sunakara una logoM ne vaisA hI kiyA aura pIche rAjA ko inakI khabara dI (tapaNaM se seNie rAyA jeNeva dhAriNIdevI teNAmeva uvAgacchai uvAgacchinA dhAriNI devIM evaM cayAsI) khabara sunate hI zreNika-rAjA jahAM dhAraNI devI thI vahAM gaye-aura sugaMdhavALA padArtho dvArA sugaMdhanI saLI (agarabattI) nI jema banAve ane banAvaDAve. (karitAya kAravittAya mama eyamANatiya pacappiNaha) nyAre 24 pramANe thAya tyAre bhane 5052 pApo. (na eNaM te koviyapurisA jAya paJcaviNaMti) rAjAnI A rIte AjJA sAMbhaLIne teoe rAjAnI AjJA pramANe ja karyuM ane thoDA vakhata pachI AvIne rAjAne khabara ApI ke ame e badhuM kAma patAvI dIdhuM che. (na eNa se seNie rAyA docaMpi koDuMbiyapurise sadAvei, saha vettA evaM kyAsI) tyA2 mA6 mA mata au018 puruSAne mosAvIne 2012ye 4yu TippAmera bho devANuppiyA! hayagaya rahajoha pavarakaliyacAuraMgiNiM sena sannAveha se yaNayaMca gaMdhahatthi parikappeha) hai vAnupriyo ! tame satvare pAsa, hAthI, ratha ane uttama yuddhAovALI caturaMgI senA taiyAra kare ane secanaka nAmaka A stIne 5 sa0408 42. (te vi taheva jAva paJcappiNaMti) rAnI mAtA sAMbhaLIne temaNe te ja pramANe karyuM ane tyAra pachI rAjAne kAma puruM thaI javAnI 52 mApI. (taeNaM seseNie royA jeNeva dhAriNIdevI teNAmeva uvAgacchaDa uvAgacchittA dhAriNI devI evaMvayAsI) -5012 sAlamIna zreNi: An El24ii For Private and Personal Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 224 jJAtAdharma kathAAsa 'taNaM' tat=tasmAt khalu tvaM he devAnupriye ! etam akAladohadaM 'viNehi' vinaya pUraya ||16||muu0|| mUlamta eNaM sA dhAriNI devI seNieNaM rannA evaM vuttA samANI haTTatuTrA jeNAmeva majaNaghare teNeva uvAgacchai uvAgacchittA majaNagharaM aNupavisai aNupavisittAaMto aMte usa vhAyA kayavalikammA kayakouyamaMgalapAecchittA ki te varapoyapattaNeura jAva AgAsaphAliya samapabhaM, aMsuyaM viyatthA seyaNayaM gaMdhahatthi durUDhA samANI amayamahiyapheNapuMjasapiNagasAhiM seyacAmaravAlavIyaNIhiM kIijamANIra sNptthiyaa| taeNaM se seNie rAyA hAe jAva sassirIe. hatthikhaMdhavaragae sakoraMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM caucAma rAhiM vIijjamANAhiM dhAriNoM devIM piTro annugcchi| taeNaM sA dhAriNI devI seNieNaM rannA hatthikhaMdhavaragaeNaM piTUo piTTao samaNugammamANamaggA hayagayarahajohakaliyAe cAuraMgiNIe seNAe saddhi saMparikhue mahayA bhaDacaDagaraviMdaparikkhittA saThivaDDhAe savvajaIe jAva duMdubhinigghosanAdiyaraveNaM rAgihe nayare siMgADagatigacaukacaJcara jAva mahApahesu nagara jaNeNaM abhinaMdijamANA2 jeNAmeva ve. jAkara usase isa prakAra kahane lage-(evaM khalu devAnuppie sagajiyA jAva pAusamirI pAunbhUyA, taNNaM tumaM devANuppie ?-eyaM akAla dohalaM viNehi) devA tupiye ? sanita Adi pUryoka vizeSaNoMvAlI prAraSa zrI (varSARtu) prakaTa ho gaI hai / so he devAnupriye ? aba tuma apane akAlodbhUta dohale kI pUrti karo / "mUtra 16" havAnI pAse gayA, bhane vA sAyA 3-(evaM khalu devAnuppie, sagajiyA jAva pAusasirI pAunbhUyA, taNNaM tumedevANuppie! eyaM akAladohalaM viNehi) he devAnuM priye ! sagarjita vagere pUrvokata vizeSaNovALI varSARtunI zebhA prakaTa thaIgaI che. mATe he devAnupriye! tame have tamArA akALadehadanI pUrti kare. sUtra "16 For Private and Personal Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - anagAradharmAmRtavarSiNI TokA a.1 17 akAlameghadohadanirUpaNam 225 bhAragiripavae teNAmeva uvAgacchai, upAgacchittA vebhAragirikaDagataDapAyamUle ArAmesu ya ujjANesu ya kANaNesu ya dhaNesu ya vaNasaMDe. su ya rukkhesu ya gucchesu ya gummesuyalayAsu ya vallIsu ya kaMdarAsu yadarIsu ya cuNDhIsuyadahe ya jUhesu ya kacchesu ya naIsu ya naIsaMgamesu ya vivaresu ya acchamAna ya pecchamANI ya majamANI ya pattANiya puphANi ya phalANI yapalavANi giNhamANI ya giNhAvemANIya mANemANIya agdhAyamANIyAra jamANIya paribhAemANIya vebhAragiripAya mUle dohalaM viNemANI savvao samaMtA aahiNddi|tennN dhAriNIdevI viNIyadohalA sapannadohalA saMpunna dohalA saMmANiya dohalA jAyA yavi hotthaa| taeNaM se dhAriNI devI seyaNayagaMdhahatthiM dUrUDhA samANA seNieNaM rannA hasthikhaMdhavaragaeNaM piTTao piTuo samaNugammamANamaggA hayagaya jAva raveNa jeNeva rAyagihe nayare teNeva UvAgacchai uvAgacchittA rAyagihaM nayaraM majjhamajjheNaM jeNAmeva saebhavaNe teNAmeva uvAgacchai, uvAgacchi ttA viulAI mANussAI bhogabhogAiM jAva viharai ||17||suu|| TIkA--'taeNaM sA' ityAdi / tataHkhalu sA dhAriNI devI zreNikena rAzA evamuktA satI hRSTatuSTA yatraiva majjanagRhaM snAnagRhaM tatraivopAgacchati, 'taeNaM sA dhAriNI devI' ityAdi TIkArtha-(taeNaM sA dhAriNI devI seNieNaM rannA evaM vRttA samANI) isake bAda vaha dhAriNI devI zreNika mahArAja ke isa prakAra kahe jAne para bahuta adhika pramudita manavAlI hotI huI (jeNAmeba majjaNaghare seNeva uvAgacchada) 'taeNaM sA dhAriNI devI' tyAla TI-(ta eNaM sA dhAriNI devI soNieNaM rannA evaM buttA samANI) tyArapachI dhAriNIdevI zreNika rAjAnA A vacane sAMbhaLIne atyaMta prasanna thayA, ane jeNAmeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai) jyAM snAna hetu tyA pakSAMcyA (uvAgacchittA) For Private and Personal Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 226 hAtAdharmakathAGgasU upAgatya majanagRhaM anupavizati, anupavizya 'aMtoaMteuraMsi' anta:-antaH pure, antaH purAbhyantare ityarthaH, snAtA kRtabalikarmA kRtakotukamaMgalapAyazcittA 'kiM te' kiM tat, kimadhikaM tad varNayAmItyarthaH, 'varapAyapattaNeura jAva' vara pAdaprAptanU purA atra yAvaccha0denedaM draSTavyam-maNimekhalA kaTayAM dhRtA, kaMThe hArAH sthApitA, aGgulISu mudrikA parihitA, tathA kuNDalodyotitAnanA, ratnavibhUSitAGgIH iti / 'AgAsaphaliyasamappabhaM' AkAzasphaTikasamaprabham nirmalaM zvetavarNamityarthaH 'aMsuyaM' aMzukaM vastraM 'NiyatthA' dezIzabdo'yaM, paridhRtA dhRtavatItyarthaH / tathAsecanakaM gandhahastinaM 'durUDhAM' dUrUr3hA-samArUDhA satI 'amayamahiyapheNa. jahAM snAnagRha thA vahAM pahu~cI-(uvAgacchittA) pahu~cakara (majjanagharaM) snAna gRhameM (aNupavisai) praviSTa huI (aNupavisittA) praviSTa hokara (ato aMte uraMsi) usane vahAM aMtaHpurake bhItara (hAyA kayabalikammA kaya kouyamaMgala pAyacchitA) snAna kiyA bali karma kiyA, tathA kautuka maMgala evaM prAyazcitta Adi kriyAeM kii| (kiM te) adhika aura kyA kaheM (varapAyapattaNe ura jAva AgAsaphaliyasamappabhaM aMsuyaM NiyatthA) caraNoM meM usane sundara nUpura phire| yAvat zabda se yahAM itanA ora samajha lenA cAhiye-ki usane kaTi meM maNiyoM kI mekhalA pahinI, kaMTha meM hAra pahinA aMguliyo meM mudrikAe~ pahini kAnoM meM kuMDala pahine / kuMDaloM ke pahirane se isake mukha kI adhika zobhA ho rahI thii| ratnoM kI jhalamalAhaTase isakA samasta aMga camakatA huA usa samaya dikhalAI de rahA thaa| AkAza aura sphaTikamaNikI prabhA ke samAna isane vastra pahirarakhe the / "NiyatthA" yaha dezIya zabda hai aura isakA artha pahiranA hotA hai / (seNaNayaM gaMdhahatthi durUDhAsamANI) paDAcIna (majanaghara) nAnAbhA (aNupavisai) praviSTa thayA. (aNupavisittA praviSTa thane (aMto aMte uraMsi) tebhaNe tyAM 2zuvAsabhA (hAyA kaya balikAmA kaya kouyamaMgalapAyacchittA) snAna, masimI, atum| mane prAyazcita vagere bhI dhyA. (kiM te) padhAre zuDI zaya. (varapAyapattaNeura jAva AgAsa phaliyasamappa aMsuyaM NiyatthA) tebhare mAM sarasa im2 paDA. mahI bhAva" pada dvArA jANavuM joIe ke temaNe keDe maNimekhalA paherI, gaLAmAM hAra paheryo, AMgaLIomAM vIMTIo paherI ane kAnamAM kuMDaLo dhAraNa karyA. kuMDaLonI zebhAthI temanuM meM tejathI vyApaka thaI rahyuM hatuM. ratnanA prakAzadvArA temanAM badhAM aMge camakI rahyAM hatAM. AkAza ane sphaTika maNinI kAMti jevA temaNe va dhAraNa dhyA tai. "NiyatthA" 2 // zI za4 cha bhane teno matha pa du" thAya cha. (seNaNayaM gaMdhahatthi durUDhA samANI) nyAre tebhanI shrR||2 5 / thayo tyAre For Private and Personal Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI a. TIkA. sU.17 akAlameghadohadanirUpaNam puMjasaNimAsAhi amRtamathitaphenapukhasannikAzeH zvetacAmarabAlavya janairvajyamAnA 2 'saMpatthiyA' saMprasthitA pracalitA / tataH khalu sa zreNiko rAjA snAtaH (vAyasAdibhyo dattAnnabhAgAdirUpa kRtavalikarmA 'jAnasassirIpa' yAvat sazrIkaH jatra yAvatkaraNAdidravyam-sarvAla GkAravibhUSitaH kRtazarIrazobhaH iti, sazrIkaH = zriyA = zobhayA sampannaH, hastiskandhavaragataH hastiskandhe samupaviSTaH sakoraNTamAlyadAmnA=koraSTapuSpamAlA yuktena chatreNa triyamANena bhRtyatenetyarthaH yuktaH, caturbhizcAmaraivajyamAnairyuktaH, jaba yaha pUrNa rUpa se apanA zRMgAra kara cukI - taba rAjA kI savArI kA jo hastI thA ki jisakA nAma secanaka thA aura jisakI gaMdhako sUMghakara dUsare hAthI usake samakSa Thahara nahI sakate the usapara vaha caDhI / ( amayamahiya pheNa puMjasa NigAsAhiM seyacAmarabAlavIyaNIhiM vIijamANI 2 saMpatthiyA) usasamaya usake Upara jo zvetacamaroMke bAla rUpI paMkheM Dhore jA rahe the ve amRta ke mathita hue pheNa puMja ke samAna sundara the / tAtparya isako yahI hai ki jaba yaha secanaka hastI para savAra huI taba isake Upara - camara Dhorane vAloMne AjUbAjU meM camara DhoranA mArambha kara diyaa| ve camara amRta ke phena puMja jaise bilakula ujvala the / isa taraha rAjasI ThATabATa se susajjita hokara yaha vahAM se calI / (taeNaM se segie rAyA hAe jAba sassirIe hatthi khaMdhavaragae sakoraMTamaladAmeNaM choNaM dhArijamANe NaM caucAmarAhi vIijamANAhiM dhAriNIM devIM piTThao aNugaccha3) zreNika rAjA bhI usa samaya dUsare hAthI para baiThakara isake pIche 2 cala rahe the / caha bhI pahile se hI snAna Adi kriyAoM rAjAnI savArInA khAsa secanaka nAme hAthI hatA ke jenI gaMdha sUMdhIne bIjA hAthI tenI pAse ubhA rahI zakatA na hatA--te hAthI upara dhAriNI devI savAra thayA. (amayamahiya phega puMjasa NNigAsAhi seyacAmarabAlavIyaNIhiM vIijamANI2 saMpathiyA) te te temanA upara saha grAmazenA paMjA DhoNA rahyA hutA tetheo thita thayelA amRtanA phINu samUha jevA sundara hatA. kahevAnA hetu e che ke jyAre dhAriNIDhavI hAthI upara virAjamAna thayAM tyAre banne bAjuthI camarA DhoLAvA lAgyA. te camaro amRtanA phINanA samUha jevA ekadama ujjavala hatA. A rIte rAjasI hAthI suzobhita thane tethe tyAMthIyAyAM (taeNa se seNie rAyA jAe jAna sassirI hatthisaMvaragae sakoraMTamalladA meNaM charoNaM dhArijamANeNaM cacAmarAhiM bIijjamANAhiM dhAriNIMdevIM piyo aNugacchai) zreNi rAna paNa bIjA hAthI upara savAra thaI ne pAchaLa jaI rahyA hatA. teoe paNa pahelethI snAna vagere For Private and Personal Use Only 227
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 228 jJAtAdharmakathAsUtre dhAriNIM devIM pRSThato'nugacchati / tataH khalu sA dhAriNI devI zreNakena rAjJA hastiskandhavaragatena pRSThataH pRSThataH samanugamyamAnamArga hayagajarathayodhakalitayA caturaGgiNyA senayA sArdhaM saMparivRtA 'mahayA bhaDacaDagara vidaparikkhittA' mahAbhaTaca DagaravRndaparikSiptA, tatra - mahAbhaTAnAM caDagarAH = samUhAH, yUthA ityarthaH, se nivRtta ho gaye the / vAyasa Adiko annAdibhAga dene pa balikarma Adi kArya ye saba kara cuke the / yahA~ jo yAvat zabda-AyA hai - vaha isa pATha kA saMgrAhaka haiM-kI rAjA jaba dhAriNI devI ke sAtha cala rahe the taba unhoMne bhI apane zarIra para samasta AbhUSaNoM ko dhAraNa kara rakkhA thA: viziSTa zobhA se ye usa samaya zobhita ho rahe the / (hasthidharagae sakoraMTamalladA meNaM chaNaM dharijjamANeNaM ca cAmarAhi bIijjamANAhi dhAriNIM devIM piTTao aNugacchai) dUsare hAthI para baiThe hue the, naukara ne inake Upara rAjacihnarUpa zubhra chatra jo koraNTapuSpoM ko mAlA se yukta thA tAna rakhA thA Dhorate hue cAra camaroM se ye virAjita hote hue rAnI ke pIche pIche cala rahe the / (taruNaM sA dhAriNI devI seNieNaM rannA hatthikhaMdhavaragaeNaM piTThao pio samaNugammamANamaggAhayagaya rahajohaka liyAe cAuraMgiNie seNAesaddhiM saMparivue) isa taraha hasti ke sundara skaMdha para AsIna hue-zreNika rAjA jisa ke pIche mArga para cale jA rahe haiM - aisI vaha dhAriNI devI ki jo ghoDe hAthI, ratha aura yodhAoM se yukta caturaMgiNI senA se ghirI huI hai tathA (mahayA bhaTacaGagaraviMda kyA patAvI dIdhI hatI, ali kama vagere kA` paNa teoe pUrA karyAM hatAM. ahIM je cAvat' zabda che, te sUcave che ke rAjA jyAre dhAIidevInI sAthe jaI rahyA hatA tyAre temaNe paNa peAtAnA zarIre badhAM AbhUSaNa paheryA hatAM. eka jAtanI savizeSa zolAthI teyA zobhita tha rahyA hutA. (hatthidhavaragae sakoraMTamalladAmegaM chatteNaM dhArijjamANeNaM ca cAmarAhiM vIijjamANAhiM dhAriNIM devoM pio aNugacchai) tethe mIla hAthI udhara mehA hatA. araMTe puNyonI mALAthI zAlatA rAjacihnarUpa sapheda chatra nAkarAe temanA upara tANI rAkhyo hatA. DhoLAi rahelAM zveta camarAthI te zAbhatA hatA. A rIte te rANInI pAchaLa pAchaLa udyA hutA. (naeNaM sA dhAriNI devI seNieNaM rannA hatthagbaMdha varagaeNaM piTThao samaNugammamANamaggA hayagaya rahajohakaliyAe cAuraMgiNIe saMgAe saddhi saMparivue) yA pramANe DAthInA suMdara sudha upara melA zreNi rAjA jenI pAchaLa jaI rahyA che, hAthI, gheADA, ratha ane pAyadala Ama je caturagil senAoothI gherAmelI che (mahayA bhaTagaraviMda parikkhittA) mahAyoddhAoonA For Private and Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 229 anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 1 sU. 17 akAlameghadohadanirUpaNam 'caDagara' iti dezIyaH teSAM undaiH samRhaiH parikSitA = saMveSTitA, sabbiDIe' sarvaddharghA = chatrAdikayA rAjacihnarUpayA, savajuIe' sarvadhutyA= AbharaNAdinA dIptyA, 'jAva' yAvada=atra yAvat karaNAdidaM dRzyam - sarvabalena sarvasamudAyena = puravAsisamUhena sarvAdareNa sarvavibhUtyA samasta zobhayA iti / 'buMdubhiniyosanAdiyaraveNaM' dundubhinirghoSanAditaraveNa = atra duMdubhi ityupa lakSaNam anyeSAmapi vAdyAnAm nirghoSaH vAdyavAdanaprayatnajanitaHzabdaH, nAditaM=dhvanimAtraM tadrUpo raviH zabdastena sahitA, rAjagRhe nagare zRGgATakatrikacatuSkacatvara0 yAvanmahApatheSu nAgarajanena abhinandyamAno 2 yatreva vaibhAragiriparvatastatraivopAgacchati, upAgatya 'vaibhAragirivajagataDapAyamUle' vaibhAragirikaTakaTapAdamUle= tatra vaibhAragireH kaTakataTAni = ekadezataTAni, pAdAzca = tatsamIpavartino laghuparvatAH teSAM yanmUle vRkSalatAdi parivRtaramaNIya pradezAH tatrArAmeSu =Aramanti=krIDAM kurvanti janA mAdhavI vAsantIlatAgRhAdiSu yatra te paravittA) mahA maTakA vRnda jise saMveSTita kiye hue haiM aura jo apanI (saviTTIe sannajuIe jAva dubhinigghosanAdiyaraveNaM) samasta rAjya cihnAdirUpa] chatrAdiRddhi se AbharaNa AdikoM kI dIpti se tathA yAvat zabda se sUcita kiye gaye samasta bala se puravAsijanoM ke samUha se samasta prakAra kI zobhA se durdubhi Adisamasta prakAra ke nirghoSa se - ninAda se ( rAyagihe nayare siMghoDagatigaca ukkacaccara jAba mahApahetu nagara jaNeNaM abhinaMdijamaNAra ) rAjagRha nagara meM zrRMgATaka trika, catuSka, catvara Adi mahAthoM meM nagara nivAsI manuSyoM dvArA vAra2 abhinaMdita hotI huI ( jeNAmeva vaibhAragiripavyae teNAmeva udAgaccha) jahAM baibhAragiriparvata thA vahAM pahu~cI ( unAgacchitA vaibhAra girikaDagataDapAyale ArAmesu ya, samRddha benI yA tara che bhane ke potAnI (sannie sajjuIe jAna durdabhi nigghosanAdiyaraveNaM) samasta rAjacihnarUpa chatra vagere RddhithI, AbharaNu vagerenI dIptithI temaja 'yAvat' pada vaDe sUcavAelA samasta khalathI nagarajanAnA samUhAthI, samNazolAthI hu~Ili vagerenA maghAM nirghoSadhI nihAnathI, ( rAyagihe nagare siMdhA DaganigavaurakacaccA jAna mahApadeju nagarajayegaM abhinaMdijamANA 2 ) rAjagRhanagaramA zrRMgATaDa, tri, atupu, yatvara vagere bhAyAmAM (zubhAgabhAM) nAgari dvArA vAraMvAra aminahita thatAM ghAzIdevI (jeAmeva vaibhAragiriSannae tegAva upagaccha) jyAM vailAra parvata hato tyAM canyAM. unAgacchittA vebhAragiriDagaDapAyale ArAmesu, ya ujjANesu ya, kANaNesuyaya vaNesuya, For Private and Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAjasUtre ArAmAH, tatra 'ujjANesu' udyAneSu-puSpapradhAnakSalatAdirUpeSu ca tathA 'kANaNesu' kAnaneSu-nagAsannasAmAnyavRkSavRndayukteSu 'vaNesu' bane pu-nagarAt dUrastharamaNIyakSasamUheyu ca 'vaNasaMDemu' vanakhaMDeSu ca-ekajAtIyA''mrAdi vRkSasamudAyayukteSu tathA 'rukkhesukSepu-ekaikAzokAdikSeSu 'gucchesu' vRntAkI prabhRtiSu gucchAkArapupyapatraphalAdiyukteSu 'gummesu' gulmeSu vaMzajAlI prabhRtiSu ujANesu ya, kANaNemu ya, vaNesu ya, vaNasaMDesu ya, makkhesu ya, gucchesu ya, gummesu ya, layAmu ya, vallImu ya, kaMdarAmu ya, darImu ya, cuNDhIsu ya, dahesu ya, jahesu ya, kacchemu ya naI su ya, naIsaMgamesu ya, vivaresu ya acchamANI ya, pecchamANIya, majjamANI ya patnAgi ya pupphANi ya, phalANiya, pallavANi giNhamANI ya, gimhAvemANI ya, mANemANI ya, agyAyamANI ya, paribhujamANI ya, paribhAemANI ya, vebhAragiriNAyamUle dohalaM viNemANI sabao samaMtA ahiMDei) vahAM pahu~ca kara baha baiMmAragiri ke kaTakataTa ke eka aura kI talahaTI ke tathA pAdoM ke-tatsamIparI choTe2 parvatoM ke-mUla bhAga meMvRkSalatA Adi se saghana ramaNIya pradezoM meM ArAmoM meM-jahA~ manuSya bane hue mAdhavI-vAsantIlatA gRhAdi koM meM krIDA karate haiM una pradezo meM, udyAnoM meM jahAM puSpa pradhAna vRkSa evaM latAe~ Adi hote haiM una sthAnoM meM- kAnano meM-parvata ke samIpavartI una pradezoM meM ki jo sAdhAraNakSAvali se yukta rahate haiM-vanoM meM-nagara se daravartI sthAnoM meM jo ramaNIya vRkSa vRnda se AkIrNa hote haiM-vRkSoM meM-eka jAti ke vRkSoM ke aneka paMktiyoM vaNasaMDesu ya, sakarakhenu ya, gucchemu ya, gummenu ya, layAsu ya, vallomu ya, kaMdarAsu ya, darIsuya, cuNDIsu ya, dahesutha, jUhesuya, kacchemu ya, naisuya, naIsaMgamesu ya, vivaresu ya, anANI ya pecchabhAgIya, majamANIya, pattANiya, pupphAgiya, phalAgiya, pallavANi ca, gihamAgI ya, gihAvemAgIya, mANemAgIya, agyAyamANI ya, paribhuMnabhANIya, parimAe nAgI ya, vebhAragiripApAle dohalaM viNemANI sAo samaMtA ahiMDai) tyA pAyAne dhAriNadevI vaibhAraparvata pradezanI eka taphanI taLeTInA temaja vRkSonA, tenI pAsenA nAnA parvatanA bhU bhAgamAM, vRkSalatA vagerethI saghana ane manahara pradezomAM. ArAmamAM (bagIcAomAM) ke jyAM mANase mAdhavI ane vAsannI latAgRhomAM kIDAo kare che, tevA pradezomAM, udhAnamAM jyAM puSpa pradhAnavRkSe ane latAo vagere zobhe chetevAM sthAnomAM, kAnamAM, (jaMgalamAM) arthAt parvatanI pAsenA te pradeze ke jyAM sAdhAraNa vRkSAvali hoya che. vanamAM arthAt nagarathI dUra ke je ramaNIya vRkSothI AveSTita rahe che, vRkSAmAM, arthAta eka jAtanA paMkitabaddha UbhelA aneka vRkSamAM, For Private and Personal Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. a.1 sU, 17 akAlameghadohadanirUpaNam 231 maMDapAdyAkAra pariNatalatAgRheSu 'layAsu' latA-capakA dilatAmaMDapeSu 'vallImu' ballISu nAgavallyAdiSu 'kaMdarAsu' kandarAsu-mahAguhAsu-darIsu' darISu-laghuguhAmu 'cuMDhImukhAI pu aspo66 ru.13 re Su darImuhadeSu hadi iti mAyAm 'jU he su' yatheSu-gajamarkaTAdiyUtheSu 'kaccheSu' kacche su-nadI tIrepu 'naI gu' nadISu-saritsu 'naIsaMgamesu' nadI saMgameSu-militAnekanadISu 'vitra reSu-svAbhAvikanijharA. dinA pUritagarteSu cakArAH sarvatra samuccaye dAvAlaGkAre ca uktasarvasthAneSu 'acchamANIya' tiSThantI cacakArAt zramApanAdAya kSaNamupavizannI ca 'pecchamANIya' prekSamANA-pazyantI cArAmAdi zobhAm 'majmANI ya maJjantI ca= nadhAdijaleSu snAntI patrANi puSpANi phalAni ca pallavANi ya' pallavAna= kisalayAni sukomalapatrANi 'gihAyemANIya' grahantI-manovinodAdyarthapatra meM gucchAkAra puSpa patra evaM phala Adi samanvita guccho meM, gulmoM meMmaMDapAdi AkAra meM pariNata hue latAgRhoM meM,-utAoM meM-caMpakaAdilatAoM ke maMDapoM meM, balliyoM meM-nAgavallI Adi veloM meM-kaMdarAo meM-baDI2 guphAo meM dariyoM meM-choTI choTI guphAoM meM cuNDiyoM meM-choTe2 jalAzayoM meM hUdoM meM-hodoM meM, yUthoM meM-hAthI Adi ke jhuMDoM meM kacchoM meM nadI ke tIroM meM, nadiyoM meM tathA aneka nadiyoM ke saMgamarUpa sthAnoM meM tathA vigharoM meM-una sthAnoM meM ki jahAM jharanoM ke par3ane se khaDDe bana jAte haiM khaDI rahI-kSaNaeka apane zrama ko dUra karane ke liye vaha baiThI bhii| ArAma adi ina sthAnoM kI usane zobhA bhI dekhii| nadI AdijalAzaya pradezoM meM usane snona bhI kiyaa| patroM. puSpoM, phaloM tathA kisalayo-komalapanoM-kupaloM ko usane manovinoda gucchAkAra puSa, patra ane phaLonA samanvita gumAM, gulmamAM, maMDapa vagerenA AkAramAM pariNata thayelA latAgRhomAM, latAomAM-caMpaka vagere latAomAM maMDapamAM, valiomAM-nAgavalI vagere velAmAM, kaMdarAomAM moTI guphAomAM -dariyAmAM-nAnI nAnI guphAomAM, caDhiyamAM-nAnA jaLAzayomAM hedomAM pANInA UMDA draho) khADAomAM, mAM,-hAthI vagerenA TeLAomAM, kacchamAM-nadInA taTavatI pradezamAM, temaja vivaromAM -arthAt te sthAnamAM ke jyAM ga NIo paDavAthI UMDA khADA thaI jAya che UbhAM rahyAM. ekakSaNa pitAnA thAkane maTADavA mATe teo tyAM beThAM. ArAma (bagIcA) vagere sthAnenI temaNe zobhA paNa joI. nadI vagere jalArAmAM temaNe snAna paNa, karyA, patra, puSpa, phaLa, kisalaya ane kuMpaLane temaNe mane vinoda mATe grahaNa karyA ane teja pramANe sakhIjana dvArA paNa grahaNa karAvaDAvyAM. latA vagerenA sparza dvArA temaNe sparza sukha For Private and Personal Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 232 jJAtAdharma kathAsUtre puSpAdi gRhantI 'givhAce mANI ya' grAhayantI sakhIdvArA 'mANemANI ya' mAnayantI - latAdi sparzAdInAM sukhamanubhavantI 'agvAyamANI ' jighrantI ca puSpAdikam 'paribhuMjamANI' paribhuJjAnA phalAdikam sakhIbhiHsaha 'paribhAyamANI' paribhAjayantI phalAdi khAdyavastUnAM yathAyogaM vibhAgaM kurvANA, vaibhAra giripAdamUle evaM dohadaM 'viNemANI' vinayantI = pUrayantI 'savvao' sarvataH sarvaprakAreNa 'samatA' samantAt sarvadikSu 'AhiMDai" ArhiNDa te = itastato gacchati / tataH khalu sA dhAriNI devI akAlameghadohade pUrNe sativinIta dohadA = pUritadohadA akAlamevaprAdurbhAvota, saMpannadohadA=akAlameghadarzanAt, sampUrNadohadA = akAlameghavarSaNazobhAvalokanapUrvakayatheccha krIDAkaraNAt saMmAnitadohadA svamano rathAnukUlasakalavastulAbhAt jAtAcApyabhavat / tataH khalu sA dhAriNIdevI secake nimitta grahaNa kiyA auraM sakhiyoM dvArA bhI unheM grahaNa karAyA / latAdiko ke sparza Adi se usane sukhakA anubhava bhI kiyA puSpoM ko vahAM usane sUMghA bhI / sakhiyoM ke sAtha2 sane phalAdikoM ko khAyA bhii| tathA unakA vahA~ usane vibhAga bhI kiyA / isa taraha vividha krIDAoM dvArA usane vaibhAragirike talahaTTI meM apane dohada kI pUrti kI / aura sarva prakAra se vaha vahAM samasta dizAoM meM idhara se udhara ghUmI / (tapaNaM sA dhAriNIdevI viNIya dohalA saMpanna dohalA maMpunna dohalA saMbhANiya dohalA jAyA yAvi hotthA) isa prakAra vaha dhAriNI devI akAla megha dohada ke pUrNa hone para akAla megha ke prAdurbhAva se pUrita dohadA akAla megha ke darzana se saMpanna dohahA akAla megha ke prAdurbhAva se pUrita dohadA, akAla meghake darzana se saMpanna dohadA, akAla megha ke varSaNa se zobhA kA nirIkSaNa karatI huI yatheccha krIDA ke karane se saMpUrNa dohadA aura apane manoratha ke anukUla sakala vastuoM ke lAbha se saMmAnita dohadA bana gii| (taraNaM se dhAriNI devIM sevaNaya gaMdha hathi meLavyuM. temaNe tyAM puSponI suvAsa lIdhI, ane sakhIjane sAthe temaNe phaLa vagere nI tyAM temaNe vaheMcaNI pazu kI. A pramANe aneka jAtanI krIDAe dvArA temaNe vaibhAra parvatanI taLeTImAM potAnA dehadanI pUti karI. te tyAM sarva rIte Amatema (eNaM sA dhAriNI devI viNIya dohalAsaMpanna dohalAsaMpanna dohalAsaMmANiya dohalAjAyA rAtri hotthA) yA pramANe dhAriNI hevI khANa bhedha dAda pUrNa thayA pachI, akALa meghanA prAdurbhAvithI pUti dohadA, ekALe meghadarzanathI sapanna dAdA akALe meghavarSa NathI, zobhAnuM nirIkSaNa karatI potAnI IcchA mujaba krIDAe karavAthI saMpUrNa dAdA ane potAnA manAthane anukULa badhI vastu For Private and Personal Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a1 sU 17 akAlameghadohadanirUpaNam 233 nakagandhahastinaM durUDhA=samArUDhAsatI zreNikena rAjJA hastikanyavaragatena pRSThataH 2 samanugamyamAnamArgA, hayagaja yAbadraveNa yatraiva rAjamRhaM nagaraM tatraivopAgacchati, upAgatya rAnagRhasya nagarasya madhyamadhyena yatraiva svakaM bhavanaM tatraivopAgacchati, upAgatya vipulAn mAnuSyakAn bhogabhogAn zabdAdi viSayAn yAvad viharati // 170 // dUruDhA samANI seNIeNaM rannA hatthikhaMdhavaragaeNaM piTThI samaNugammamANamaggA hayagayajAva raveNaM jeNeva rAyagihe nayare teNeva uvAcchaI) isake bAda vaha dhAriNI devI secanakagaMdhahatthI para ArUDha hokara zregika rAjA se pIche2 anugamyamAna hotI huI tathA hayagaja Adi caturaMgiNI senA se yukta hotI huI rAjagRhanagara kI ora vahAM se ravAnA huii| jAte samaya jisa prakAra vividha prakAra ke bAjoM kI dhvani Adi ke sAtha yaha pasthita (ravAnA) huI thI-usI prakAra vaha yahAM se vApisa Ate samaya bhI usI ThATa se bAjoM ki dhvani ke sAtha2 nagara meM aaii| (uvAgacchinA rAyagi nayaraM manjhamajjheNaM jeNAmeva sae bhavaNe teNAmeva uvAmacchai) Akara ke vaha rAjagRhanagara ke bIco bIcavAle mArga se hotI huI jahAM apanA bhavana thA vahAM AI / (uvAgacchittA viulAiM mANussAI bhogabhogAI jAva viharai) vahAM Akara vaha vipula manuSyabhava saMbandhI zabdAdi viSayoMko bhogatI huI apanA garbha kAlakA samaya sukha pUrvaka vitAne lgii| mUtra // 17 // sanmAnita horahA tha3. (naeNaM sAdhAriNI devI leyaNayagaMdhahatyi dUrUDhA samANI seNIeNaM rannA hanthi vaMzavaragaNa piTTao ? samaNugammamANa maggA hayagaya jAva raveNaM jeNeva rAyagihe nayare teNeva uvAgacchai) tyA26 dhAriNI hevI racanaka nAmanA gaMdha hatI upara savAra thaIne zreNika rAjA jenI pAchaLa pAchaLa jaI rahyA che temaja caturaMgiNI senAthI je AveSTita thayelI che evI te rAjagRha nagara bhaNI ravAnA thaI jatI vakhate jema te aneka jAtanAM vAjAonA maMgaLa dhvani sAthe ravAnA thaI hatI, temaja tyAMthI AvatI vakhate paNa teja hAhathI vAonA madhu2 thAna sAthe nagaramA praviSTa 5. (uvAgacchitA rAyamihaM nagaraM majjha majjhaNaM jeNAmeva sae bhavaNe teNAbheva uvAgacchai) praviSTa thane teyo 2017 nagaranA bhaya ne pAtAnA masabhA 45. (uvAgacchinA viulA mANu ssA bhogabhogAiM jAba vihara3) ane manuSya samadhI samasta zahAti aabhbhego bhagavato pitAnA garbhakALanA samayane rANI sukhapUrvaka pasAra karavA lAgyAM.sUtra 1chA 30 For Private and Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 234 jJAtAdharma kathA / mUlam-taeNaM se abhae kumAre jeNAmeva posahasAlA teNAmeva uvAgacchai, uvAgacchittA puvvasaMgaiyaM devaM sakArei sammANei sakA. rittA sammANittA paDivisajjai / taeNaM se deve sagajivaM paMcavannaM mehaninAovasohiyaM divvaM pAusasiri paDisAharai, paDisAharittA jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disi paDigae // 18 suu0|| ___TIkA-'taeNaM se ityAdi / tataH khalu sa abhayakumAraH, yatraiva pauSadhazAlA tatraivopAgacchati, upAgatya pUrvasaMgatikaM devaM satkaroti namaskArAdinA, saMmAnayati-madhuravacanAdinA, satkRtya saMmAnya, prativisarjayati-anugamanAdinA / taptaH khalu sa pUrvasaMgatiko devaH sa garjitAM paJcavarNameghaninAdopazobhitAM divyAM prASTriya pratisaMharati antahitAM karoti, pratisaMhRtya yasyA eva dizaH pAduH bhUtastAmevadizaM pratigataH ||muu0 18 // 'taeNaM se abhayakumAre' ityAdi TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se abhayakumAre) vaha abhayakumAra (jeNAmeva po sahasAlA teNAmeva uvAgacchai) jahAM pauSadhazAlA thI vahAM AyA (uvAgacchittA puvvasaMgaiyaM devaM sakkArei sammANei)-jAkara usane usa pUrva saMgatika deva kA satkAra aura sanmAna kiyA (sakkArittA sammANittA paDivisajjaI) satkAra aura sanmAna karane ke bAda phira usane use bidA dI. (taeNaM se deve sagajiyaM paMcavannaM mehaninAobasohiyaM divvaM pAusasiri paDisAharai) isake bAda usa devane sagarjita, paMcavarNa viziSTa tathA meghoM kigarjanA se upazobhita usa divya prApazrI varSAkAla kI zobhA ko antarhita kara diyaa| (paDisAharittA jAmeva disi pAunbhUe tAmeva disiM paDigae) 'taeNaM se abhayakumAre' ityAdi 210-(taeNaM) tyA2pachI (se abhayakumAre) samayamA2 (jeNAmeva posahasAlA teNAva uvAgacchai) tyAM pauSadhazA tI tyAM gayA. (uvAgacchinA buvyasaMgaiyaM devaM sakkArei sammANei) ne tebho pUrva sAti: henusanmAna bhane sat412 4yA. (sakkAritA sammANitto paDivisajjai) sa42 bhane sanmAna dhyA pachI teyAye tebhane vihAya yA. (taeNaM se deve sagajjiyaM paMcavannaM mehaninA ovasohiyaM divvaM pAusasiri paDisAharai) (206 heve sAta, pAya vA tebhamedhA mAthI amita te prAvRSazrIna mantAta 43 al. (paDi. For Private and Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSa TIkA. a 1 sU. 19 aMkAlameghadohadanirUpaNam 235 sulam - taeNaM sA dhAriNI devI taMsi akAladohalaMsi viNIyaMsi jAva sammANiya DohalA tassa ganbhassa aNukaMpaNaTTAe jayaM cihna, jayaM Asayai, jayaMsuvai, AhAraM pi ya NaM AhAremANI NA tittaM NAi kayaM ikasAyaM NAi aMbilaM NAi mahuraM jaM tassa gabbhassa hiyaM miyaM patthayaM dese ya kAle ya AhoraM AhAremANI nAi ciMtaM NAi sogaM nAi deSNaM NAimohaM NAi bhayaM NAi paritAsaM bhoya. paNacchAyaNagaMdhamalAlaMkArehiM taM gabbhaM suMha suheNaM parivahai // 19suu0|| TIkA --- 'taNaM sA' ityAdi / tataH khalu sA dhAriNI devI tasmin akAladohade =akAlameghadohade 'viNIyaMsi ' vinIte = pUrite sati yAvat sammA nitadohadA, tasya garbhasya 'aNukampaNaTTAe' anukampanArtham = anukampArthaM 'jayaMciTTha' yataM = yatanApUrvakaM tiSThati yathA garbhabAdhA na bhavatIti bhAvaH, 'jayaM Asayai' yatamAste=yatanApUrvakamupavizati, 'jayaM subaI' yataM svapiti= antarhita karane ke bAda phira vaha deva jisa dizA se prakaTa huA thA usI kI tarapha calA gayA / // sUtra // 18 // 'taNaM sA dhAriNI devI' ityAdi TIkArtha - (taraNaM) isake bAda - (sAdhAriNI devI) vaha dhAriNI devI ( taMsi akAlado halaMsi viNIyaMsi ) usa akAla megha dohale ke pUrti ho jAne para sammAnita dohadavAlI huI ( tassa ganbhassa aNukaMpaNaTTAe) usa garbha kI anukaMpA nimitta (jayaMciTTha) yatanA se khaDI rahane lagI (jayaM Asayai) yatanA se baiThane lagI sAharitA jAmeva disi pAunbhUe tAmeva disiM paDigae) adRzya urjA pachI deva je dizAthI prakaTa thayelA hatA teja tarapha pAchA gayA. // sUtra 18 // 'taNaM sA dhAriNI devI' ityAdi artha-- (ta eNaM) tyAramAha ( sA dhAriNI devI) dhAriNI devI ( taMsi akAla dohalasi viNIyaMsi ) te aANa bhegha hoDahanI pUrti thayA pachI sanmAnita hoihA thane (tassa ganbhassa aNukaMpaNaTTAe) te garlanI anuyA bhATe (jayaM viTTha) yatnapUrva alI thavA sAgI. (jayaM Asayai) yatnapUrva mesavA sAgI. (jayaM subai ) yatnapUrva sUvA : lAgI. (AhAraM pi ya NaM AhiramANIM nAi ttittaM NAi kaTTu gaMgAi For Private and Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 236 - zeotAdharmakathAGgasane tathA yatanApUrvakaM nidrAti, AhAramapi ca khalu AhArayantI = caturvidhamahAraM kurvatI, kena prakAreNAhAraM karoti ? ityAha- 'NAitittaM' nAtitiktaM atitiktaM maricAdikaM na bhuGakte 'NAika' nAtikaTukaM kAravellAdikaM 'gAikasAyaM' nAtikaSAyaMAmalakAdikaM 'nAi abilaM' nAtyamlaM amlikAdikam 'NAimahure' nAtimadhuraM miSTAnnazarkarAdikaM 'jaM tassa ganbhassa hiyaM' yat tasya garbhasya hitaM= hitakaraM meghAyurAdivRddhi kAraNatvAd bhavet tat 'miyaM' mitaM=parimitaM- garbhAnukUlatvAt 'patthayaM' pathyam = ArogyakaraM deze ca= kALeca AhAram AhArayantI dezeca=dezAnusAreNa pathyApathyaM vastu kAle= kAlAnusAreNa yasminkAle ca zaradAdi RtupravRttikAle pathyamapathyaM vA sarva nirNIya garbhAya hitakaramAhAraM bhuJjAnA 'NAicitaM' nAti cintaM- viziSTa cintArahitaM ' NAisoyaM nAtizokaM = kadAcidiSTAniSTasaMyoge'pi atikheda rahitaM 'NAidennaM' nAti daityaM 'NAimoM'' nAtimohaM viziSTa kAmAbhilASarahitaM , NAibhayaM nAtibhayam-atrabhayaM bhItimAgaM 'NAiparitAsaM' nAtiparivArUn, (jaya suvai ) yatanA pUrvaka sotI thI (AhArayiNaM AhAremANI gAi tittaM NAkye pAikasAyaM pAiaMbilaM pAha mahuraM jaM tassa ganbhassa hiyaM miyaM pattharya ) AhAra bhI jo vaha karatI thI so aisA hI karatI thI ki jo atitikta nahIM hotA thA ati kaTuka nahI hotA thA - pratikasAyalA nahIM hotA thA, eti amla (khaTTA) nahIM hotA thA aura na ati mIThA hotA thA / kintu deza aura kAla ke anusAra usakA nirNaya karake vaha garbha ke liye jo hita, mita, evaM pathyarUpa hotA aisA AhAra ko karatI | (gAi ciMtaM jAi sogaM gAi deNaM NAi mohaM NAi bhayaM nAi paritAsaM vatrayaciMtA soga dennamoha bhayaparittAsA ) vaha na ati cintA karatI, na ati zoka karatI, na ati dInabhAva karatI, na ati moha karatI, na atti bhaya karatI, na ati parivAsa - akasmAt bhaya karatI kasAyaM gAi aMbilaM jAi mahuraM jaM tassa ganbhassa hiyaM miyaM patthayaM) dhAriNI devI je AhAra karatI hatI te vadhAre tIkhA paNa nahi vadhAre kaDavA paNa nahi vadhAre kasAyela nihuM vadhAre amla (khATA) paNa nahi ane vadhAre gaLyA paNa nahi paNa dezakALane yAgya tenA upara vicAra karIne garbhane mATe je hitakArI, mita ane pathya 35 gAto tethe 4 AhAra te uratAM tAM. (gAi citaM NAi soga gAi deSNaM gAi mohaM NAi bhayaM pAra paritAsaM vavagayacitAsoga denna moha bhayaparittAsA ) te vadhAre ciMtA na karatAM, vadhAre zAka na karatAM, vadhAre dInatAthI na rahetAM ane vadhAre mAhu na karatAM, vadhAre bhayabhIta na thatAM ane vadhAre pariAsa-ekadama- na For Private and Personal Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI a. TIkA. sU.17 akAlameghadohadanirUpaNam atra parivAso'yamAdbhayam yathAsyAttayA ataetra 'bhogaNacchAyaNagaMdhamalAkA rehiM' bhojanAcchAdana gandhamAlyAlaGkAre taM garma sukhaM sukhena parivahati tatra bhojanaM caturdiSAhArI, AcchAdanaM= vastraM gandhAccandanAdi, mAlyaM = mAlApuSpa racitA mAlA, alaGkArA Taka kuNDalAdikaH, taiH = icchAnukUla sevanenetyarthaH taM garbhaM sukhaM sukhena= sukhapUrvakaM parivahati=sAM paripAlayatItyarthaH || 19|| " mUlam - taNaM sA dhAriNI devI navaNhaM mAsANaM bahupaDi punnANaM amANaM rAIdiyANaM vIkaMtANaM addharasakAlasamayaMsi sukumAla - pANipAyaM jAva savvaMga suMdaraMgaM dAragaM payAyA / taeNaM tAo aMgapaDiyAriyAo dhAriNIM devIM navahaM mAsANaM jAva dAragaM payAyaM pAsaMti, pAsitA - sigdhaM turiyaM cavalaM veiyaM jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchati, uvAgacchittA seNiyaM rAyaM japaNaM vijaeNaM vRddhAveti vRddhA . vittA karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu evaM vayAsI-. evaM khalu devANuppiyA / dhAriNI devI NavaNhaM mAsANaM jAva dAragaM pAyA tannaM amhe devANuppiyANaM piyaM Nivedemo priyaM me bhavau / taeNa se seNie rAyA tAsi aMgapaDiyAriyANaM aMtie eyamahaM soccA Nisamma 'haTTatuTu0 tAo aMgapaDiyAriyAo mahurehiM vayaNehiM viuleNa ya puSpagaMdhamalAlaMkAreNaM sakArei sammANei, sakAritA sammAnita 2.37 thI / isaliye vaha cintA, zoka, dainya moha, bhaya evaM paritrAsa rahita hokara (bhoyaNacchAyaNa gaMdhamallAlaMkArehiM taM garbha muhaM suheNaM parivahadda) icchAnukUla bhojana AcchAdana, gaMdha, mAlya aura alaMkAra AdikoM ke sevana se usa garbha kA sukhapUrvaka paripAlana karane meM eka citta rahane lagI | || || 19 // For Private and Personal Use Only layamIta-thatAM nahi bheTalA bhATe te ciMtA, zoDa, hainya, bhoDa, laya bhane paritrAsa - vagara thAne araNacchA gaMdha malayAlaMkArehiM taM garbha suhaM suseNaM pavivahara) cha mulyama bhAjana, AcchAdana, (vastra) gaMdha, mAlya ane ala'kAra vagerenA sevanathI te peAtAnA ganuM sukhethI pASaNa karavAmAM tallIna thaIne rahevA lAgyA. // sUtra 19 5
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAjastre matthayadhoyAo karei, puttANuputtiyaM vitti kappei, kappittA paDivisa. jei / taeNaM se seNie rAyA koDaMviyapurise sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devaannuppiyaa| rAyagihaM nayaraM Asiya jAva parigIyaM kareha,karittAcAragaparisohaNaMkareha karittA mANummANabaddhaNaM kareha, karittA eyamANattiyaM paJcappiNaha jAva paJcappiNaMti / taeNaM se seNie rAyA aTTArasaseNIppaseNIo sahAvei, sadAvittA evaM vayAsIgacchahaNaM tubbhe devaannuppiyaa|raaygihe nayare abhitarabAhirie ussukaM ukaraM abhaDappavesaM adaMDimakudaMDimaM adharimaMadhAraNijjaM aNuddhayamuiMgaM abhilAyamalladAmaM gaNiyAvaraNADaijakaliyaM aNegatAlAya rANucariyaM pamuiyapakkIliyAbhirAmaM jahArihaM ThiIvaDiyaM dasadivasiyaM kareha karittA eyamANattiyaM pagApaNaha / tevi kareMti, karittA taheva paJcappiNaMti / taeNaM se meNie rAyA bAhiriyAe uvaTANasAlAe sIhAsaNavaragae purasthAbhimuhe sannisanne saiehi ra sAhassiehiya sayasAhassehi ya jAehiM dAehi bhAehiMdalayamANe 2 paDicchemANe 2 evaM ca NaM viharai / taeNaM tassa dAragassa ammApiyaro paDhane divasejAyakammaM kareMti,karitA biiyadivase jAyariyaM kati karittA taie divase caMdasUradasaNaM kAreMti, evAmeva nivvatte asuijAya. kammakaraNe saMpatte bArasAha divase viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAti, uvakkhaDAvittA mittaNAiNiyagasayaNasaMbaMdhi parijaNe balaM ca vahave gaNaNoyaga daMDaNAyaga jAva AmaMti' tao pacchA vhAyA kayabalikammA kaya kouya jAva savvAlaMkAra vibhUsiyA For Private and Personal Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkAH 19. 16 akAlameghadohadanirUpaNam mahaimahAlayaMsi bhoyaNamaMDavaMsi taM viulaM asaNaM pANaM khAimasAimaM mittanAi gaNaNAyaga jAva saddhiM AsAemANA visAemANA paribhAemANA paribhujemANA evaM ca NaM viharati / jimiyabhuttatarAga yAva ya NaM samANA AyaMtA cokkhA paramasUibhUyA taM mittaNAi niyagasayaNasaMbaMdhiparijaNagaNaNAyaga0 viuleNaMpupphavasthagaMdhamallAlaM. kAreNaM sakAreMti, sakkAritA sammANittA evaM vayasI-jamhA gaM amhaM imassadAragassa gabbhatthassa ceva sammANassa akAlamehe suDohale pAubbhUe, taM ho u NaM amhaM dArae mehenAmeNaM mehakumAre, tassa dAragassa ammApiyaro ayameyArUvaM goNaM guNAnipphannaM nAmadhejja kareMti // 20 suu0|| ___TIkA--'taeNaM sA' ityAdi / tataH khalu sA dhAriNI devI sukha. pUrvakaM garbhaparipAlanAnantaraM 'navaNhaM masANaM bahupaDipuorof' navasu mAsemu bahupatipUrNeSu sarvathA pUrNeSu ityarthaH / 'aTThamANaM' ardhASTameSu ardha aSTamaM yeSu tAni ardhASTamAni teSu, rAIdiyANaM' rAtrindineSu 'vizkatANaM' vyatikrAnteSu sArva navamAsoparisaptAhorAtreSu vyatIteSu ityarthaH / atra saptamyarthe SaSThI praakRtsvaad| 'addharattakAlasamayaMsi' ardharAtrakAlasamaye madhyarAtre 'jA' yAbada 'mukumAlapANipAyaM mukumAra pANipAdam, sukumArau pANipAdau yasya tam atikomalakaracaraNavantaM 'taeNaM sA dhAriNI devI' ityAdi / TIkArya-(taeNaM) isake bAda-arthAt-sukhapUrvaka garbha paripAlana ke bAda (navahaMmAsANaM) nau mahine jaba (bahupaDipuNNANaM) acchI taraha pUrNarUpa se vyatIta ho cuke tathA inake Upara (aTThamANarAIdiyANa) sADhe sAta dina aura nikala cuke taba usa dhAriNI devIne (addharanakAlasamayaMsi) ardharAtri ke samaya meM 'taraNaM sA dhAriNI devI' ityAdi AtE-(taeNaM) tyAramA meTa , sumana 4 mA pApa pachI (navaNhaM mAsANaM) nava bhAsa nyAre (bahupaDipuNNANaM) sArI zata pasAra 25 gayA to tebha04 menA 52 (addhaDhamANaM rAIdiyANaM) sAsa sAta 6isa bhAga pA2 yayA tyAre dhAriNI hevI (addharakAlasamayaMsi) rinA mate (mukumAla For Private and Personal Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAGgasUtre 'jAva' yAvat 'savvaMga suraMga' sarvAGga kundarAGga tatra-sarvANi samastAni aGgAni= zIrSodara pRSThaurudvayabhujadvayororUpANi upalakSaNAt karNanAsikA cakSuhastapAdajaMghA nakha ke zamAMsaMrUpApyupAGgAni, taiH sundaram aGgaM zarIraM yasya taM, yadvA-sundarANi aGgAni zarIrAvayavAH hastAdayo yasya taM sakala zarIrAvayavasaundaryasampanna 'dAragaM' dArakaM-dArayati-vidArayati pitrAdi cintAM yaH sa dArakA-putraH taM 'payAyA' prajAtA-pAjanayat / 'taeNaM' tataH khalu bAlaka janmAnantaraM, 'tAo' tAHdhAriNyAjJAkAriNyastadabhiprAya jJAzca, 'aMgapaDiyArio' aGgaparicArikA: sevikAH dhAriNIM deviM 'navaNhaM masANaM' navasu mAseSu 'jAva' yAvat 'dAragaM payAgaM' dArakaM prajanitAMdArakajanmadAtrI 'pAsaMti' pazyanti 'pAsittA' dRSTvA madhyarAtrI ke samaya meM-(sukumAlapANipAyaM jAva savvaMgaM sudaraM dAragaM pAyAyA) sukumAra hAtha aura paira vAle aise sarvAGga sundara putra ko janma diyaa| mastaka udara chAtI pRSTha, do jAMdhe, do bhujA karNa nAsikA ye ATha aGga haiM, cakSu, hasta, pAda jaMghA, nakha, keza, aura mAMsa ye upAGga haiM / ye aMga aura upaga donoM hI usa bAlaka ke pati komala the| yahAM jo yAvat zabda AyA haiM vaha pUrva meM kathita pATha kA sUcaka hai| dAraka zabda . kA yaha vyutpattilabhya artha hai ki jo pitA mAtA Adi kI cintA ko dUra kareM vaha dAraka hai| (taeNaM tAo aMgapaDiyAriyAo dhAriNIM devIM navaNDa mAsANaM jAva dAragaM pAsaMti, pAsittA sigdhaM, turiyaM, cavalaM, veiyaM jeNevaseNie rAyA teNeva uvAgacchaMti) isake bAda navamAsa pUrNa hone para dAraka (putra) ko janma dene vAlI usa dhAriNIdevI ko jaba usakI aMgaparicArikAoMne dekhA to dekha kara ve zIdhra hI usa putra janma ke vRtta ko pANipAyaM jAva savvaMgaM suMdaraM dAragaM pAyAyA) sumamA 15515 mane sAla suMdara evA putrane janma Ape. mAthuM udara, chAtI, pITha, be ghAo, ane be bhujA A mAmI cha. Ana, nA, yA , hasta, pAha, dhA, napa, za, mane bhAMsa // upADe che. te bALakane A ao ane upAyo baMne suMdara hatAM. ahIM je yAvata' zabda AvyuM che te pUrva kathita pAThane sUcaka che. dAraka zabdanI vyutpattilabhya artha ye cho bhAtA pitA vagairenI ti maTA3 te 24 cha. (tapUrNa tAo aMgapaDiyAriyAo dhAriNIM devIM nakaNhaM mAsANaM nAva dAragaM pAyAyaM pAsaMti, pAsittA, sigdhaM turiyaM, cavalaM, veiyaM jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchaMti) tyAmA nava mAsa ane sADAsAta rAtri pUrI thayA pachI jyAre dhAriNI devIe dAka (putra)ne janma Ape tyAre temanI aMga paricArikAoe te joIne satvare A putra For Private and Personal Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a.1 20 meghakumArajanmanirUpaNam 241 tAH tathAbhUtAM devIM dRSTvA sigcha' zIghra 'putrajanmavRttaM Titi niveditavya' mityabhiprAyAt 'turiyaM tvaritaM, atra vilambo na karttavyaH' iti nizcayAt, 'cavalaM cavalaM 'bhUpaM pratidrutataraM nivedayiSyAmaH' iti cintanAt 'vegirya' vegitaM atizIghraM priyaM vRttaM nivedya bhUpaM topayiSyAmaH' itihetoHkAyavyApAra sadbhAvAt, yatraiva zreNiko rAjA tatraivopAgacchaMti, upAgasya zreNikaM rAjAnaM jayena vijayena varddhayanti, varddhayitvA 'karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjalikaTTa karatalaparigRhItaMbaddha karataladvayaM zira Avarta-zirasi-lalATapradeze AvartanaMrAjA se kahanA cAhiye isa vicAra (khyAla) se jaldI jahAM zreNika rAjA the vahAM phuNcii| sUtrakArane jo yahAM tvarita Adi zabdoM ko kriyA vizepaNa paraka rakkhA hai unakA abhiprAya aisA hai ki una aMgaparicArikAoMne aisA vicAra kiyA-isa samAcAra ke pahu~cAne meM jarA bhI vilamba nahIM karanA cAhiye isaliye unakI cAlameM tvarA A gaI thiiN| calate samaya unakI gati bahuta adhika drutatara bana gaI thI kAraNa rAjAko isa vRttAnta kI khabara hama bahuta jaldI kare aisA nizcaya unake hRdaya meM kAma kara rahA thaa| atizIdhrayaha priya bAta rAjA se kahakara unheM hama saMtuSTa kareM isa abhiprAya se unakA zarIra vizeSa caMcalanArUpa vega se yukta ho rahA thaa| (uvAgacchittA seNiyaM rAya jaeNaM vaddhAvati) jyoM hI ve rAjA ke pAsa pahuMcI to unhoMne saba se pahile unheM jaya vijaya zabdoM se badhAyA (vaddhAvittA karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTu evaM vayAsI) vadhAne ke bAda donoM . hAthoM ko aMjalirUpa ma janmanA samAcAra rAjAnI pAse pahoMcADavA joIe Ama vicArIne teo jaladI zreNika rAjAnI pAse gaI. sUtrakAre ahIM je "tvarita vagere zabdane kriyAvizeSaNanA rUpamAM prayukta karyA che tene bhAva e che ke te aMgaparicArikAoe vicAryuM ke A samAcAra rAjAnI pAse avilamba pahoMcADavA joIe, ethI ja temanI cAla mAM tvarA" (jhaDa5) AvI gaI hatI. cAlatI vakhate temanI gati khUbaja dvatatara' thaI gaI hatI, kemake temanA manamAM nizcitapaNe A vicAre uddabhavyA ke A samAcAranI jANa rAjAne jaladI karIe te sArUM. atizIdhra A priya samAcAra rAjAne ApI temane saMtuSTa karIe A hetuthI te badhI aMgaparicArikAonuM 12 vizeSa yygt||35 vegathI yuta tha6 2 tu. (uvAgacchittA seNiyaM rAyaM jaeNaM vijaeNaM cadbhAveMti) zanI sAme pAyatAnI sA21 sauthI pahA te mA palyiAzinyAya 'nya' vinya' / zahAthI tabhane dhAvyA. (baddhA. vittA karayalapariggahiyaM sirasAvat matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsI) qyAvyA 31 For Private and Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kara jJAtAdharmakathAGgasUtra " kurvan, mastake'JjaliM kRtvA, bhAle baddhAJjalipuTaM dhRtvA 'evaM vayAsI' evamavadat - evaM khalu he devAnupriya ! dhAriNI devI navasu mAseSu yAvan dArakaM prajAtA = putramajanayat 'taNNaM' tat khalu vayaM devAnupriyANAM yuSmAkaM miyaM nivedayAmaH, 'bhe' yugmAkaM priyaM = kalyANaM -jayo vijayazca bhavatu / tataHkhalu sa zreNiko rAjA tAsAmaGgaparicArikANAmantike etamartha = putrajanmarUpaM zrutvA karNagocaraM kRtvA, nizamya hRdyavadhArya hRSTatuSTaH tAH aGgaparicArikAH madhuraiH = priyairvacanairvAkyaiH, vipulena = bahulena =, puSpagaMdhamAlyAlaMkAreNa 'sakkAre saMmANe ' satkaroti, sammAnayati, satkRtya saMmAnya, 'matthayadhoyAo karei' mastakadhautAH karoti, bAndhakara unheM mastaka para lagAyA -lagAkara phira isa prakAra kahA - ( evaM khalu devAnuppiyA? dhAriNI devI navahaM mAsAgaM jAva dAragaM pAyAyA tannaM amhe devAnupiyA piyaM Nivedemo piyaM meM bhava) he devAnumiya ? dhAriNIdevIne navamAsa pUrNa hone para putra ratna ko janma diyA hai isaliye hama devAnupriya Apako priya nivedita karatI haiN| ApakA jaya vijaya rUpa kalyANa ho / (taeNa se seNie rAyA tAsi aMgapaDiyAriyANaM aMtie eya maTThe soccA Nisamma tuGa tAo aMgapaDiyAriyAo mahurehiM vayaNehiM viuleNaM puSpha gaMdha mallAlaMkAreNa sakkArei sammANe3) isake bAda zreNika rAjAne ina aMgaparipAricArikAoM ke pAsa se putra janmarUpa isa arthako karNagocara karake aura use hRdaya meM avadhArita kara ke harSita citta hokara una aMgaparicArikAoM kA madhura vacanoM se tathA vipula puSpa, gaMdha, mAlya evaM alaMkAroM se khUba satkAra kiyA - sanmAna kiyA / pachI jane hAthonI manasi janAvIne potAnA bhasta bhUDIne dhuM :- evaM khalu devAnupiyA ! dhAriNI devI navahaM mAsANaM jAva dAragaM pAyAyA tannaM amhe devAnupiyANaM payaM Nivedemo diyaM me bhavau ) he devAnupriya ! navabhAsa bhane sADAsAta rAtri pUrI thayA pachI pAriNI devIe putraratnane janma Apyo che. e zubha samAcAra ame hai devAnupriya tamane nivedita karI rahyA chIe. tamArA jaya' 'vinaya' 3ye udayAzu thAo (taeNa se seNie rAyA tAsi aMgapaDiyAriyANaM aMtie eyamahaM socA Nisamma haTTatu tAo aMgapaDiyAriyAo mahurehiM caya hi vileNaM puppha gaMdha mallAlaMkAreNa sakkArei sammANei) tyAramAha zreSTri rAjAe te aMgapiracArIkAo dvArA putra janmanI vAta sAMbhaLIne tene hRdayamAM khareara dhAraNa karIne hayukata thaI ne aMgaparicArikAne mIThA vacane DhAMrA temaja puSkaLa puSpa, gadhamALAo ane alakArA dvArA khUba ja satkAra ane sanmAna karIne For Private and Personal Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhanagAra dharmAmRtavarSiNITIkA a.? mU. 20 meghakumArajanmanirUpaNam 243 tAsAM dAgIyamapanItavAn ityarthaH, tathA 'puttANuSuttiyaM vittiM kappei' putrAnuputrikAM vRtti kalpayati-putrapautrabhogayogyAM jIvikAM dadAtItyarthaH, kalpayitvA kRtvA 'paDi 'visajjAi' prtivimrjyti| tataH khalu sa zreNiko rAjA kauTu mpika-puruSAn zabdayati= AhRyati, zabdayitvA AhUya evamavadat-vakSyamANarItyA putrajanmotsavArtha kathitavAn-bho devaanupriyaaH| rAjagRhaM nagaram 'Asiya jAva parigIya' Asikta yAvat parigItam iha yAvacchabdena 'Asiya saMmaji. ovalinaM' ityAdi, draSTavyam, AsiktasaMmArjitopaliptam-AsiktaM jalasedhamena, samAnita-kacarApanyanena, upalipa-gomayAdinA, ityAdi tathA (sakkaritA sammANittA matthayadhoyAo karei) satkAra sanmAna kara ke phira usane unheM mastakadhauta kiyA-arthAtadAsIpane ke kRtya se mukta kara diyA aura (puttANuputtiyaM vitti kappei) putra pautra bhaugyayogya AjIvikA se yukta kara diyA / arthAt unheM isa taraha kI jIviko lagAdI ki jisase unake putra pautra taka bhI baiThe2 khA ske| (kappittA paDivisajei) isa taraha kI unakI vyavasthA karake phira rAjAne unheM vahAM se visarjita kara diyaa| (taeNaM se seNie rAyA kauDubiyapurise sadAvei) pazcAt una zreNika rAjAne kauTumbika puruSoM ko bulAyA (sadAyittA evaM vayAsI) aura bulA. kara unase aisA kahA-(khippAmeva bho devANuppiyA ? rAyagihaM nayaraM Asiya jAva pariNIyaM kareha) he devAnupriyo ? tuma loga zIghra se zoghra rAjagRha nagara ko asikta, saMmAnita tathA upalipta karo-arthAt jala sIMcakara use Asikta karo kUDA karakaTa haTAkara use saMmArjita karo aura gomya te aMgaparicArikAone "mastaka dhIta karI eTale ke dAsIpaNAnA kAmathI mukata karI ane (yuttANu puttiyaM vitiM kappei) putra bhane pautra mAya mAvi manAvI sIdhI. eTale ke temane evI AjIvikA karI ApI ke tethI temanA putra ane patra suddhAM mAna pUrva mei mi na 5sA2 42za. (kappittA paDisijjei) ALordnI vya12thA 4Ine 20 tebhane vihAya pAyI. (taeNaM se seNie rAyA kauDubiyapurise sadAvei) tyaa25||4 zreNui 20-ye Tumi puruSAne mosAvyA. (sadAvittA evaM kyAsI) mane moDAvIna yu (khippAmeva bho devANu ppiyA ? rAyagiha nayaraM Asiya jAva parigIyaM kareha) 3 hevAnupriyA ? tame jaladI rAjagRhanagarane Asikata saMmArjita temaja upalipta kare eTale ke pANI chAMTIne tene siMcita kare, kacaro sApha karIne tene samAjita kare ane chANa vagerethI For Private and Personal Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir raSTa jJAtAdharma kathAsatre nRtyavAdyagItAdibhiH parigIta-gItadhvaniyuktaM 'kareha' kuruta, idamatra bodhyamzRGgATakatricatuSka caturmukha rAjamArgAdiSu kadhavarAdyapanayanena parizAdhitaM kuruta, darzakajanopavezanAtha maJcoparimaJcayuktaM gozIrSaraktacandanAdinA pratibhitti capeTAkArayuktaM yogyasthale sthApitamaMgala kalazam pratidvAratoraNayuktaM puSpamAlAsahitaM ca upacitapuSpopacAraM nAnAvidhasugandhi dhUpaizca dhapitaM nRtyagAnavAdyAdiyuktAMca kuruta, kRtvA 'cAragaparisohaNaM' cAragaparizIdhanaM 'cAra' iti dezIyaH zabdaH, cAra eva cArakaH bandhanasthAnam tamya parizodhanam-kArAgArabaddhAnAM mocanaM kurutetyarthaH, kRtvA 'mANummANa vaddhaNaM' manongAnavarddhanaM, tatra-mAnadhAnyamAna seTakAdinA tolanaM, unmAnaM-karSAdikaM tayovarddhanaM kuruta-vikreyavastu Adi se lIpa potakara use upalipta kro| tathA gIta-nRtya evaM bAjo kI tumula dhvani (ucca svara) se use parigIta karo gItadhvani se yukta kro| tAtparya isakA yaha hai ki zrRMgATaka, trika' catuSka, catumukha evaM rAjamArga Adi meM jo kucha bhI kacavara Adi paDA ho use haTAkara bilakUla saphAI kro| darzakajanoM ko baiThane ke liye maJcoM ke Upara maJcoM ko smaaoN| gozorSa evaM candana Adi se nagara kI pratyeka bhitti ko lipta kara sandara banAo, yogya sthala meM maMgala kalaza rakkho dara eka dvAra meM toraNa bAndho mAlAe~ laTakAo jagaha2 phUloM ko bikhero tathA aneka prakAra kI sugaMdhita dhUpo se nagara ko sugaMdhita kro| (karittA cAragaparisohaNaM kareha, karittA mANummANabaddhaNaM kareha, karittA eyamANattiyaM paccappiNaha jAya paccappiNaMti) isa prakArake phira kArAgAra meM jitane jIva kaida meM ho unheM mukta karado aura mAnaunmAna kA bardhana karo-vikraya vantu kA mUlya lIMpIne tene upalipta kare. gIta nRtya ane vAjAonI tumula dhvani dvArA tene parigIta' kare arthAt gIta dhvaniyukta banAve. eTale ke baMgATaka, trika catuSka caturmukha ane rAjamArga vagere sthAne mAM je kaMI paNa kacaro vagere hoya tene haTAvIne ekadama saphAI karAve. darzakane besavA mATe eka pachI eka maMcanI goThavaNa kare. gazIrSa ane candana vagerethI nagaranI dareka bhIMtane lIdhe ane tene sarasa banAve. egya sthAne maMgaLakaLaza padharA, dareka dvAra upara toraNa baMdhAve, mALAo laTakA pratyeka sthAna upara puSe pAtharI che temaja jAtajAtanA sugaMdhita dhUpa // 2 // nA2ne suvAsita manAyo. (karittA cAragaparisohaNaM kareha karitA mANummANabaddhaNaM kareha, karittA eyamANattiyaM paJcappiNaha jAva paJcappiNaMti) tyArabAda kedakhAnAmAM jeTalA kedIo che te badhAne mukta kare ane mAna unmAnanI For Private and Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 25 . anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. a. 1 20 meghakumArajanmanirUpaNam svalpamUlyena deyamiti bhAvaH / etAM mamAjJAM pratyarpayata uktakAryaM kRtvA nivedayata, yAvat pratyarpayanti = te'pi kauTumbikapuruSAH sarva kAryaM kRtvA 'sabai sAdhitamasmA bhiritinivedayanti / tataHsa zreNiko rAjA aSTAdaza zreNIH pazreNIH, tatra - zreNayaH= kumbhakArAdijAtayaH, mazreNayaHjjAtibhedarUpA, tA sarvAH zabdayati=Ayati, AhUya evaM= vakSyamANarItyA avAdIt kimavAdIt ? ityAha 'gaccha NaM ityAdi he devAnumiyAH / gacchata yUyam rAjagRhe nagare abhitara bAhi rie' abhyantare bAhya dazadivasikAsthitipatitAM = putra janmotsavasambandhi kulamaryAdAprAptaprakriyAM kuruteti sambandhaH / tAM pakriyAM varNayati' jassukaM' ityAdi / ucchukAM unmukta zulkAM= vikrayArthamAnIta vastuni rAjJe deyaM dravyaM zulkamucyate, 'dasa divasa - paryantaM yuSmAbhiH sarvaiH zulkaM na dAtavyamiti bhAraH / 'ukkaraM' utka ghaTA do - isaprakAra hamArI isa AjJA ke anusAra saba kArya karake pIche isa kI khabara do| isa prakAra una kauTumbika puruSo se rAjAne kahAunhone bhI rAjAjJAnusAra saba kArya karake pIche rAjA ko khabara dI ki hamane ApakI AjJAnusAra satra kAryakara diye haiM / (tapaNaM se seNie rAyA ahArasaseNIppaseNIo sadAvei sadAvinA evaM vayAsI - gacchahaNaM tumbhe devANupiyA) isake bAda zreNika rAjAne kumhAra Adi aThAraha jAti rUpa zraNiyoM ko tathA una kI jAti bhedarUpa prazreNiyoM ko bulAyA bulAkara unase aisA kahA yo ? tuma saba jAo aura (rAyaniyare abhitarabAhirie dasa divasiyaM jahAriyaM TiivaDiyaM kareha) rAjagRha nagara meM bhItara bAhara daza divasa taka dharmanIti yuka putra janmotsava sambandhi kula maryAdA prApta prakriyA ko karo arthAt putra janma ke utsava se sambandha vRddhi karo, vecAtI vastunI kiMmata ghaTADA, A rIte amArI AjJA mujaba kAma purU karIne amane pharI khabara Ape. A pramANe rAjAe kauTubika puruSone kahyu. te paNa rAjAnI AjJA mujaba kAma saMpUrNa paNe patAvIne zreNika rAjAne agara gAyI hai tabhArI AjJA bhu zubha 3 che. (paNaM se seNie rAyA ahArasa seNIpaseNIo sahAve sadAvittA evaM kyAsI gacchaha NaM tumbhe devANupiyA) tyAramA ziGa rAnage dusAra vagere aDhAra lati 35 zreNiyone rUpa temaja temanI peTAjAti rUpa prazreNiyAne elAvyA. melAvIne kahyu ke he devAnupriyA ! tame gadhA bhayo bhane (rAyagihe nare ani bAhirie vasaviyasi jahAriyaM ThiivaDiyaM kareha) zangRha nagaranI aMDara ne mahAra dharmanItine anusaratA putrajanmotsavanI kuLamaryAdAthI cAlatI AvelI vidhi! pUrI karI eTale ke putra janmanA utsavathI sabaMdha dharAvatI jeTalI vidhio che temanI sagavaDa karo. jema ke For Private and Personal Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 jJAtAdharmakathAsUtre rAma unmuktaH parityaktaH karo yasyAM tAM sarvathA kararahitAM kuruta, gRhakSetrAdyupabhoge rAjJedeyaM dravyaM 'kara' ityucyate ' dazadivasaparyantaM yuSmAbhiH sarvaiH karo na deyaH' iti bhAvaH / evamanyantrApi bodhyam / 'abhaDappavesa' abhaTapravezAM - avidyamAnaH bhaTAnAM rAjAjJA nivedakAnAM rAjapuruSANAM pravezaH kuTuM* mbi gRheSu yasyAM sA tathoktA tAm dazadivasaparyantaM nUtanA nRpAjJA na bhaviSyatIti bhAvaH 'adaMDimakuDaMDimaM' adaMDimakudaNDimAM, daNDena nirvRttaM labhyaM dravyaM daNDimaM, kudaNDena nivRttaM dravyaM kudaNDimaM tat nAsti yasyAM sA, tathA, tAm, tatra - daNDo'parAdhAnusAreNa rAjagrAdyaM dravyaM, kudaMDastu yena kenApi kAraNena jAte mahAparAve svalpaM rAjagrAdyaM dravyam, atra ku zabdaH alpArthavAcakaH naturakhane vAlI jitanI bAte haiM una sabakI vyavasthA karo jaise- (ussukaM ukkaraM ) becane ke liye jo vastu bAjAra meM AtI hai usa para rAjA ke liye jo dravya deya hotA hai vaha aba 10 dina taka taka bhoga nahIM denA / isI taraha gRha, kSetra Adi rUpa upabhoga vastu para jo rAjya kI tarapha se Teksa niyata rahA karatA hai vaha aba 10 dina taka tuma saba para mApha kiyA jAtA hai| (bhaDappatre) rAjA kI kyA navIna AjJA jArI huI hai isa bAta ko ghara2 meM pahu~cAne ke liye rAjya kI ora se bhaTa niyukta rahA karate haiN| so aba 10 divasa paryanta koI navIna AjJA rAjya kI tarapha se nahIM kI jAvegI ataH tuma saba 10 dina taka kI chuTTI manAo / ( adaMDima kudaMDimaM ) aparAdhiyoM ke aparAdhAnusAra jo jurmAnA rAjya meM liyA jAtA hai usakA nAma daMDa hai tathA jisa kisI kAraNa se jo manuSyoM dvArA aparAdha bana jAtA hai usa para jo rAjya kI aura se thoDA sA jurmAnA liyA jAtA hai usakA nAma kudaMDa hai| yahA~ " ku" zabda (urasukaM ukkaraM) jannaramA vethANu bhATe ne vastu tabhe sAvo te vastunA uparanoM kara (Tekasa) dasa divasa sudhI tamAre niha ApavA. A pramANe ja ghara, khetara vagerenI je upabhAgamAM AvanArI vastue che temanA upara rAjya kara niyata karelA che te isa hivasa sudhI jaghAne bhATe bhAI vAmAM Ave che. (abhaDapa vesa) zannanI navIna AjJA zaru thAya tyAre tene dareka gharamAM paheAMcADavA mATe rAjya taraphathI bheTa niyukata karavAmAM Ave che, te have dasa divasa sudhI kAI paNa navI AjJA rAjya taraithI mahAra paDaze nahi, methI tame madhA isa divasanI rannameo gANo. (adaMDimakudaM Dima) gunegAronI pAsethI gunA mahala ne DaMDe rAjyamA sevAya che te ''Da' temaja game te kA Nu dvA| mAMNasothI moTo aparAdha thaI jAya che te badala rAjya tarathI tenI pAsethI Ache daMDa levAya che tenu nAma 'kudaDa' che. ahIM ku' zabda For Private and Personal Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhanagAradharmAmRtavarSi TIkA a, 1 20 meghakumArajanmanirUpaNam 257 kutsitArthakaH, kudaNDakaraNasya rAnadharmAbhAvAta, 'aparimaM' adharimAM-avidha mAnaM dharimaMRNadravyaM yasyAM sA tAM, uttamarNAdhamAbhyAM parasparaM tadRNa nivAraNArtha na kalahanIyaM kintu tadra dravyaM rAjJA deyaM bhaviSyatIti bhaavH| adhAraNija' adhAraNIyAm-avidyamAno dhAraNIyo'dhamoM yasyAM sA, tAMkenApi puruSeNa kasmAdapi RNaM na grAhya, tasmai RNagrAhakAya rAjJA dhanamapuna grahaNAya dAsyate iti bhAvaH / 'aNu yamuiMga' anukUtAH-anu-anukrameNa avi cchedena udbhUtAH utsAhapUrvakaM vAditAHmRdaGgA vAdakaiH yasyAM sA tAM tathoktAm, 'amilAyamallAma' amlAnamAlyadAmAM-toraNAdi yathAyogya sthAneSu vividhavarga kutsita artha kA vAcaka nahIM haiM-kintu alpa artha kA bAcaka haiM 10 divasa taka daMDa aura kudaMDa dono mApha kiye jAte haiM / (agharima) 10 divasa paryanta rAjya kI tarapha se aisI vyavasthA kara dI gaI hai ki karjadAra aura karja dene vAle donoM vyakti paraspara na laDeM / karjadAra ke Upara jitanA bhI karja dene vAle kA karjA hogA-vaha rAjya kI tarapha se use adA kara diyA jaavegaa| (adhAraNijja) kisI bhI prajAjana ko yadi paise kI jarUrata par3atI haiM to vaha kisI bhI sAhUkAra se RNa na le| 10 divasa taka aisI vyavasthA rAjya kI ora se kI gaI hai ki use AvazyakatAnusAra dravya rAjya degaa| aura use vaha punaH vApisa na legA (aNuddhayamuiMga) tathA 10 divasa paryanta aisI bhI vyavasthA kara dI jAve ki jisase utsAha pUrvaka nirantara bAje bajAne vAle bAje bajAte rheN| (abhilAyamalladAma) tathA jo toraNAdi bAndhane ke sthAna haiM unameM vividha kutsita arthane sUcavanAro nathI, paNa a5 (tha) arthane sUcavanAra che. AjathI sa hivasa sudhI 4 mane muha manne bhA5 42vAmAM Ave cha. (adharimaM) 42divasa sudhI rAjya taraphathI A jAtanI vyayavasthA paNa karavAmAM Ave che. traNa lenAra ane RNa ApanAra baMne vyakti eka bIjAthI laDe nahi. trANa lenAra upara jeTaluM * mApanA2nuze te padhu zalya ta23thI yUvAmA mAze. (adhAraNijja) koI paNa prajAnA mANasane je paisAnI jarUra jaNAya to te kaI sAhUkAra pAsethI RNa na le, paNa dasa divasa sudhI evI vyavasthA karavAmAM AvI che ke tene AvazyakatA mujaba dhana rAjya taraphathI ApavAmAM Avaze. ane te pharI pAchuM nahi levAmAM Ave. (aNu yamuiMga) tebha isa hivasa sudhI bhAjatanI vyavasthA pA 42vAmAM Ave che thI StsA pUrva alariuon satata alaritalsdi 04 29. abhilAyamallayAma) tamA teraNa vagere bAMdhavAnI jagyAe aneka jAtanA suvAsita punI mALAo laTakAvavAmAM Ave For Private and Personal Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 248 jJAtAdharmakathAGgasUtre sarasa sugandhipuSpamAlA niyantAm iti bhAvaH 'gaNiyAvaraNADaijjakaliyaM' gaNikAvara nATakIyatAM, vezyAmadhAna nRtyayuktAma, aNegatAlAyarANucariye ' aneka tAlAca rAjucaritAm = aneke ye tAlAcarAH =talapradAnena mekSAkAriNaH, taiH anucaritA AsevitA yA sA tathoktAM yatra nRtyAdau tAlapUrakatayA bahavaH sahAyakAH santIti bhAvaH, yadvA-aneke ca ye tAlAH upalakSaNAt svaragrAmamUrchanAdayaH teSAmAcAraH AcaraNaM tenAnucarita=yuktAM 'mujhyapakI liyAbhirAmaM ' pramuditamakrIDitAbhirAmA pramodayuktAH krIDAyuktAnanAH, tairabhirAmo = manoha rAma, 'jahArihaM' yathAhI dharmanIti yathAyogyAM 'hiivaDiyaM' sthitipatitA~, varNa sarasa sugaMdhita puSpoM kI mAlAe~ bAndhI jAve / (gaNiyAvaraNAijakaliyaM) 10 divasa taka vezyAjanoM kA sundara2 nRtyakalA hotI rahe / ( aNegatAlAyarANucariyaM) tathAusa nRtya kalA dekhane meM aise vyaktiyoM kA vizeSa rUpa se samAveza rahe jo tAla dene meM pahu hoM / athavA vaha nRtya kalA kI vyavasthA vAlI prakriyA aisI ho ki jisameM svara, grAma evaM mUrcchanAdi ko sadbhAva kriyArUpa - khUba ho| (mupakkIliyAbhirAmaM ) jo manuSya isa 10dasa divasIya utsava meM sammilita hokara vividha prakAra kI attern se janatA kA manoraMjana kare una para yaha dhyAna rakhA jAve ki ve kisI bhI taraha se hatAza na hoM kintu sadApramudita hI raheM / karitA eyamANAciyaM paJcaSpiNaha) isa prakAra putrotpatti ke utsava meM kriyamANa 10 divasa paryanta kI isa vyavasthA ko saphalatA kA rUpa dene ke liye jo pUrvoktarUpa se AjJA dI gaI hai use manohara banAne meM kisI bhI bAta kI (gaNiyAvaraNADaijjaka liyaM) dasa divasa sudhI vezyAnAM suMdara nRtyA thatAMja rahe. (aNega tAlAyarANu cariyaM) tebha nRtyagAyane nenArAma mAM bhASA vyakti vadhAre paDatA hAya ke je nRtya vakhate tAla ApAmAM catura hoya athavA tA nRtyakaLAnI vyavasthA evI hAya ke jemAM svara, grAma ane mUrcchanA vagerenA kyA 3 sarasa subhez2a hoya. (paya pakkIliyAsirAma ) ? usAaze isa divasa sudhI utsavamAM sammilita thaI ne aneka krIDAo dvArA prajA 1 nAnuM manora na kare te upara khAsa manoraMjana kare te upara khAsa A rIte takedArI rAkhavAmAM Ave ke tethe adha pazu rIte hatotsAr3I na tha naya tethe prasanna 4 rahe. (kAritA evaM mANAtiyaM paJcaSpiNaha) mA pramANe putra motsavama isa hivasa sudhInA mA cavasthAne saphaLa banAvavA mATe je pahelAM AjJA apAI che tene vAmAM kAI paNa tanI kasara na rahevI joie. jyAre A badhI For Private and Personal Use Only sarasa rUpa ApavyavasthA pUrI thAya
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSi TokA a, 1 20 meghakumArajanmanirUpaNam sthitaH kulanaryAdA 'tatra patitA dhAtUnAma nekArthatvAt pracalitA yo putra janmo tsavahetukA kriyA yasyAM sA tathoktA tAM, 'dama divasiyaM' dazadivasa kAM-dazAhnikI putrajanmotsavasambadhikriyAM kuruta, kRtvA imAm AjJaptikAM-mamAjJAM pranyarpayata / te'pi rAjAjJAkAriNaH kurvanti-utsavakriyAM bhUpani dezAnusAreNa saMpAdayanti / kRtvA-sapAdya 'taheva paccappiti' tathaiva patyarpayanti bhUpAya nivedayanti / tataH khalu sa zreNiko rAjA vAhyAyAM upasthAnazAlAyAM siMhAsanabaragataH paurastyAbhimukhaH sanniSaNNa:-upaviSTaH / tadanu kiM karotItyAha'saiehiya' zatakaizva-zatamUlyakaiH zatasaMkhyakaizca, 'sAhassie hiya' sAhasikaizcasahasramUlyakaiH sahasrasaMkhyakaizca, 'sayasAhassiehiya' zatasAhasikazca-lakSamalyakai lakSasaMkhyakaizca, 'jAehi' jAtaiH-dravyasama hairityarthaH, 'dAe hiM bhAe hiM' dAyarmAgaiH= kamI Apa loga na kare-jaba yaha saba vyavasthA ThIka ho jAve to Apa loga hame isakI sUcanA dekheM / (jAva pacappiNaMti) isa taraha rAjA kI AjJAko zirodhArya kara unalogone vaisAhI kiyA-aura pIche isa kI khabara rAjA ko de dii| (taeNaM seNie rAyA pAhiriyAe uvaTThANasAlAe sIhAsaNava ragae puratyAbhimuhe sannisanne) isake bAda ve zreNika rAjA bAhirI upasthAna zAlA meM pUrva dizA kI tarapha mukha karake uttama siMhAsana para jAkara virAjamAna ho gaye / (saiehi ya, sAhassiehi ya, sayasAhassehi ya jAehiM dAehi ya bhAehi ya, dalayamANe2 paDimANa2 evaM ca NaM viharai) aura vahAM unhoMne putra janma ke utsava ke upalakSya meM zatamUlya vAle sau, sahastra mUlya vAle hajAra, tathA ekalakSanUlya vAle 1lAkha dravyoM ko ki jinakA saMvibhAga yogyatAnumAra yAcaka janoM ke liye kiyA gayA thA vitarita kiyA tathA tyAre ta mAnI 2 bhane satva mApa (jAva paJcappiNaMti) / pramANe tanI AjJAne mAthe caDhAvIne te lokee te pramANe ja karyuM tyArabAda rAjAne tenI khabara ApI. (nANaM se seNie rAyA bAhiriyAe uvaTTANasAlAe sIhAsaNa varagae puratyAbhimuhe sannisanne) tyA2mA 4i20 mA2nI dhyerImA uttama siMhAsana S52 dizA ta25 mAM rIne vimAna pyA. (saiehiya, sAhassiehiya, sagasohassehiya, jAehiMya dAehiya, dalayamANe1 paDicchemANe1 evaM ca NaM biharaha) bhane tyo zra iye putramotsavanI muthAlImA me sonI bhitanA sa, eka hajAranI kiMmatanA hajAra, temaja eka lAkhanI kiMmatanA dravya ne-ke jenuM vibhAjana yAcakenI yogyatA mujaba karavAmAM AvyuM hatuM-vaheMcyA. utsavamAM nimaM For Private and Personal Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 250 jJAtAdhama kathAGgasUtre dAna-yogyabhAgaiH-yogyatAnusAreNa dAtuM kRtasaMvibhAgairityarthaH, 'dalayamANe dalagamANe' dadat dadat putrajanmotsave yAcakAdibhyo yathAyogya vibhajya bahuvidhAni vyajAtAni vitarannityarthaH / 'paDicchemANe2' pratIcchana2 putrajanmotsave nimantritA ye nRpAstairAnItAni dattAni hastirannAdIni dravyajAtAMni sAdanaM gRhNAn, 'evaM ca NaM viharai' evaM ca khala viharati-sAnandaM tiSThati / tataHkhala tasya dArakasya mAtApitarau prathame divase jAyakammaM kareMti' ' jAtaka.majAtakarmAsyasaMskAraM kurutaH, dvitIyadivase jAgarikAMganijAgaNaM kurutara tRtIyadivase candrasUryadarzanaM kArayataH, evAmeva nivvatte asuijAyakammakaraNe' evameva nivRtta azuci jAtakarmakaraNe, enamuktarItyA azucijAtakarmakaraNe nivRttesamApte sati 'saMpatte' maMpApte 'bArasAhadivase' dvAdazAha divase-dvAdaza divasarUpe samaye-dvAdaze divase ityarthaH, atra divasa zabdaHkAlasAmAnyabodhakaH anzabdasAnnidhyAta, vipulam azanaM pAnaM khAdya svAdhaM 'uvakkhaDAveti' upaisa utsava meM nimaMtrita hue rAjAoM dvArA jo bheTa meM hAthI ghoDe ratnAdi padArtha Aye hae the unakA acchI taraha sAdara nirIkSaNa kiyaa| (taeNaM tassa dAragassa ammApiyaro paDhameM divase jAyakammaM kareMti) bAda meM rAjA aura rAnIne milakara usa dAraka kA prathama divasa jAtakarma nAmakA saMskAra kiyaa| (karittA viiyadivase jAgariyaM kareMti karittA tahae dinase caMdamUradaMsaNiyaM kAreMti, evAmeva nivvatte asui jAyakammakaraNe saMpane bArasAhe divase viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAti) dUsare dina rAtri jAgaraNa kiyA, tIsare dina bAlakako candramA aura sUrya ke darzana kraaye| isa prakAra ukta rIti ke anumAra azucijAtakarma rUpa kartavya samApta ho jAne para jaba 12 vAM divasa prArambha huA taba unhoMne vipula azana pAna, khAdya evaM svAdha ina cAra prakAra ke AhAra kI taiyArI karavAI / trita rAjAo dvArA bheTarUpamAM AvelA hAthI ghoDA ratna vagere padArthonuM sarasa sanmAna pUrva nirIkSaNa jyu. (taeNaM tassa dAragassa ammApiyaro paDhame divase jAna kammaM kareMti) tyA2mA 202 / 7. manne bhanIne putrana on nAma 2412 jyo. (kAritA viiyadivase jAgariyaM kareMti, karittA taie divase caMdamUra daMsaNiyaM kAreMti), evAmevanivvatte assuijAya kammakaraNe saMpatte borasAhe divase viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAti) ulon hivase rAtri jAgaraNa karyuM. trIjA divase bALakane candra ane sUryanA darzana karAvyAM. A pramANe upara kahyAM mujaba azuci, jAtakama pUrA thayA bAda jyAre bArame divasa zaru thaye tyAre teoe khUba ja azana, pAna, khAdya, ane svAdya Ama cAra prakAranA AhA For Private and Personal Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. a.1 20 meghakumArajanmanirUpaNam 251 skAgyataH niSpAdayaH, 'uvakkhaDA vittA' upaskArya-niSpAdya, mitrajJAti nijaka svajanasambandhiparijanaM, tatra mitrANi hitakArakAH, suhRdaH hitopadezakAriNazva, jJAtayaH mAtApitRbhrAtrAdayaH, nijakA putrAdayaH, svajanAH piturkIghrA. dayaH, sambandhinaH, zvazurazyAlAdayaH, parijano dAsIdAsAdiH, tAn ca-punaH valaM=senAM 'bahave' bahUn sarvAn sAmantabhUpAn, gaNanAyakAn daMDanAyakAn 'AmaMti' AmaMtrayataH, tataHpazcAta mAtApitarau snAtau kRtabalikarmANau kata kautukayAvatsarvAlaGkAravibhUSitau 'mahaimahAlayaMsi' mahAtimahAlaye-atimahAlaye (ucakkhaDAvittA mittaNAiNiyagamayaNasaMbaMdhiparijaNebalaM ca bahave gaNajAyagadaMDa gAyaga jAva AmaMti) jaba cAroM prakAra kA bhojana bana kara taiyAra ho cukA-taya mitrajana, jJAtijana nijakajana svajana, sambandhi jana parijana ye maca, tathA senA aura sAmanta bhUpa, gaNanAyaka, daNDanAyaka ye saba AmaMtrita kiye gye| jo hitakAraka hote haiM ve mitroM meM, hitakA jA upadeza dete hai suhado meM, mAtApitA bhAI AptajanajJAti janoM meM putrAdi nijajanoM meM, cAcA Adi svajanoM meM, sAsa, sasura, sAlA Adi saMbaMdhi janoM meM dApI dAsa Adi parijanoM meM parigaNita kiye gaye haiN| (tao pacchA hAyA kayabalikammA kayakouya jAva savvAlaMkAravibhUsiyA mahAmahAlayaMsibhoyaNa maMDavaMsi taM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM mittaNAigaNanAyagajAba saddhi asAemANA visAemANA paribhAe mANA parimuMjemANA evaM caNaM viharaMti) isake bAda rAjA aura rAnI jo ki pahile se hI mnAna balikarma kautuka Adi kriyAoM se nibaTakara nizcita ho cuke haiM tathA 2nI taiyArI 42||1||vii. (unakkhaDAvittA mittaNAi Niyaga sayaNa saMbaMdhi parijaNabalaM ca bahave gaNaNAyaga daMDaNAyaga jAva AmaMti) nyAre pAnIko taiyAra thaI gaI tyAre, mitrajana, jJAtijana, nijakajana, svajana, saMbaMdhijana, parijana A badhA temaja senA, sAmantabhUpa, gaNanAyaka. daDanAyaka A savene AmaMtraNa ApavAmAM AvyuM. je hita karanAra hoya che. te mitra, hitane upadeza ApanAra hoya che te suhada, mAtApitA bhAI vagere Aptajana, jJAtijana, putra vagere nijajana kAkA vagere svajana, sAsu sasarA sALA vagere saMbaMdhijana, dAsadAsI vagere parijana vAya cha. (to pacchA vhAyA kayabalikammA kayakouya jAva savvAlaMkAra vibhUsiyA mahaimahAlayaMsi bhoyaNamaMDavaMsi taM viulaM asaNaM pANaM khAima sAimaM mittaNAi gaNanAyaga jova saddhiM AsAe mANA visAe mANA paribhAe mANA paribhujemANA evaM caNaM viharaMti) tyA2mA 20 mane zIme snAna Adi pakSione annAdabhAga ApavArUpa balikarma, kautuka vagere kiyAo pahelethI ja For Private and Personal Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 252 jJAtAdharmakathAGgasUtre ativizAle bhojanamaNDape = bhojanazAlAyAM tat vipulam azanaM pAnaM khAdyaM svAdha caturvidhAhAraM mitrajJAtigaNanAyakaiH sArdhaM AsAemANA' AsvAdayantau=bhojyapadArthAnsvarUcipUrvaka mAharayantau 'visAemANA' visvAdayantau vizeSeNAvA dantau santau ' paribhAemANA' paribhAjayantI = udAratApUrvakaM sarvebhyo yathAruci pratipUrNam azanAdikaM dadatau 'paribhuMjamANA' paribhuJjanau khAdantau ' evaM ca NaM viharati evaMca khalu viharataHsma / jimiyanuttarAgayAtriya' jimita muktottarAgatau apica= pUrva jimitau pazcAt bhuktauttarakAlama gatau api ca mitrajJAtigaNanAyakAdibhiH sArdhaM bhuktatvA bhojanasthAnAdanyatrAgatau ca santau ityarthaH 'AyaMtA' AcAntau=zuddhodakena kRtayuddhako 'cokhA' cokSau=apanItAnnapau 'paramasuibhUyA' paramazucibhUtau = karAdimakSAlanena paramapavitrau taM mitrasamasta alaMkAroM se jinakA zarIra vibhUSita ho rahA hai ati vizAla bhojanamaMDapa meM usa vipula azana, pAna, khAdya, svAdya, rUpa caturvidha AhAra ko mitra, jJAti, gaNanAyaka Adi janoM ke sAtha khUba ruci pUrvaka cakhA khUba usakA AsvAda liyA aura sAtha2 meM use udAratA pUrvaka baDI mIti se aura dUsaroM ke liye diyA - parosA- phira svayaM khAyA / (jimiyattatarAga yA triya NaM samANA AyaMta cokkhA parama muibhUyA taM mittaNAi niyagasayaNa saMbaMdhiparijaNagaNaNAyaga viuleNaM pupphavatya gaMdha mallAlaMkAreNa sakkAreMti) jImane ke bAda phira ve donoM mitra, jJAti gaNanAyaka AdijanoM ke sAtha usa bhojanasthAna se dUsarI jagaha para Aye aura vahAM pAnI se kullA kiyA cokhe hue bhojana ke sIta jo kahIM lage hue the unheM dUra kiyA parama zucibhUta hAtha Adi dhokara bilakula sApha patAvI dIdhI che. ane samasta alaMkArAthI jemanuM zarIra dIpI hyu che--te ati vizALa maMDapamAM AvyAM ane te puSkaLa pramANamAM taiyAra karavAmAM AvelAM azana pona, khAdya, ane svAdya A cAra prakAranA AhArane mitra, jJAtijana, gaNanAyaka vagerenI sAthe besIne khUbaja rucipUrvaka cAkhyAM, tene sArI peThe AsvAda lIdhA ane bahuja udAratAnI sAthe premabhAva atAvatAM teoe bIjAone pirasyuM ane jAte paNa jamyA. (jimiyattattarAgayA viyaNaM samANA AyaMta cokkhA parama mahabhUyA taM mitrAgAiniyagayaNa saMbaMdhiparijaNagaNanAyaga ciuleNaM puSkarasthagaMdha mallA laMkAreNa sakkAreMti) bhyA cchI panna rANI bhanne bhitra, jJAti bhane gaNanAyaka vagerenI sAthe te bheAjana sthAnane choDIne bIjA sthAne padhAryA, ane zuddha pANIthI teoe kAgaLA karyA. kai paNa eThuM na rahIjAya evI sAvacetIthI mAM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 253 anagAradharmAmRtavarSiNI TokA a.1 20 meghanArajanmanirUpaNam jJAtinija kasvajanasandhiparijanagaNanAyakAdikaM vipulena puSyavastragAdha lyAla. GkAreNa 'sakAroti sammANeti' satkurutaH saMmAnayataH satkRtya, saMmAnya, to mAtApitarau evamavAdiSTAm-'jamhANe' yasmAkhala amAyam asya dArakasya garbhasthagyacaiva sataH akAlamegheSu dohadaH prAdurbhUtaH 'ta' tattasmAt bhavatu khalu asmAkaM dArakaH putraH nAmnA meghaH meghakumAra iti, tasya dArakasya mAtApitarau imametadrUpaM 'goNaM' gauNaM guNa prAptaM, 'guNaniSphanga' guNaniSpannaM-guNeraudAryadhairyAdibhiH nippanna=saMjAtaM, 'nAmazejaM kareMti' nAmadheyaM kurutaH ||suu020 / mUlam-taeNaM se mehakumAre paMcadhAI pariggahie, taM jahAkhIradhAIe, maMDaNadhAIe, majaNadhAIe, kIlAvaNadhAIe, aMkadhAIe, suthare bane aura phira una mitra jJAti, nijakasvajana, sambandhi parijana, gaNanAyaka AdikA vipula puSpa, vastra, gandha mAlA tathA alaMkAroM se satkAra kiyA sanmAna kiyaa| (sakkorittA saMmANittA evaM bayAsI) satkAra sanmAna karake phira aisA kahA-(jamhANaM amhaM imassa dAragamsagaThabhatthamsa ceva sammAgassa akAla mehelu Dohale pAunbhUe taM DouNaM amhaM dArae mehenAmeNaM mehakumAre) hamalogoM ko yaha bAlaka jaba garbha meM sthita thA taba akAla megha kA dohada utpanna huA thA isaliye hamArA yaha bAlaka nAma se mevakumAra ho| (namsa dAragasla ammApiyaro ayame yArUvaM goNaM guNaniSphannaM nAmaghejjaM kareMti) ima taraha usa dAraka kA yaha nAma jo mAtA pitAne rakhA vaha gauNa thA-guNaprApta thA-guNaniSpanna thA-audArya dhairya Adi guNoM se yukta thaa| suutr||20|| sApha karyuM. A pramANe teo zuddha thayA. hAtha vagere svaccha karIne ekadama zuddha banyAM. tyArapachI te mitra, jJAtinijaka, svajana, saMbaMdhI parijana, gaNanAyaka vagerene puSkaLa puSpa, vastra, gabdha, mALA temaja alaMkAro dvArA satkAra ane sanmAna karyA. (sakkAritA, saMmANittA evaM bayAsI) sat412 bhane sanmAna prazane 4yu jamhANaM haM imassa dAragarasa gambhatthassa ceva sammANassa akAlamehesu Dohale pAunjhae taM houNaM amhaM dArae mehe nAmeNaM mehakumAre) nyAre A bALaka garbhamAM hatuM tyAre emane akALa madhanuM dehada utpanna thayuM hatuM. meTasA bhATa abhAputra bheSabhA2 nAme prasiddha thAya. (tassa dAragassa ammapiyaro ayamevArUvaM goNaM guNanipphannaM nAmadheja kareMti) 2mA pramANe mAtApitA dvArA rAkhavAmAM AveluM te nAmagauNa hatuM-guNayukta hatuM-guNa niSpanna hatu-ahAtA dhairya vagere guNayuTata tu. // "sUtra" 20 // For Private and Personal Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 254 jJAtAdharmakathAGgasUtre annAhiya bahUhiM jAhiM cilAiyohiM vAmaNi- vaDabhi - babbari-bausi - joNiya palhaviNe - isiNiyA- ghorugiNi-lAsiya- lausiye damili- siMhaliM' - Arabi- puliMda - pakkaNa- bahala - muruMDi - sabaripArasIhi " NANAdesI hiM videsavesaparimaMDiyAhiM iMgiya ciMtiya patthiya viyANiyAhiM saMdesaNevatthagahiyavesAhiM niuNakusalAhiM viNIyAhi ceDiyAcaka vAlava risagharakaM cui mahayaragaviMda parikkhitte, hatthAo hatthaM saMharijamANe, aMkAo aMkaM paribhujamANe parigijamANe cAlijamANe uvalAlijjamANe rammaMsi maNikoTTimatalaMsi paramijamANe 2 NivvAyaMsi NivvAyaMsi girikaMdaramallINeva caMpagapAyave suhaMsuheNaM baDhai / taraNaM tassa mehassa kumArassa ammopiyaro annu| puvveNaM nAmakaraNaM ca pajemaNaM ca evaM caMkamaNagaM ca colovaNayaM ca mahayA mahayA iDhIsakkArasamudapaNaM karisu / taraNaM se mehakumAraM ammApiyaro sAireTTavAsajAyagaM ceva gavbhaTTame vAse sohaNaMsi tihikaraNa divasa nakkhatta muhunaMsi kalAyariyassa uvaNati / taeNaM se kalAyarie kumAraM lehAiyAo gaNiyappahANAo sauNaruyapajjavasANAo bAvatari kalAo suttao ya atthao ya karaNao ya sehAvei / sikkhAvei taM jahA - lehaM1, gaNiyaMra, rUvaM3, naTTe4, gIyaM 5, vAiya6, saragayaM7, pokkharagayaMTa, samatAlaM 9, jUyaM 10, jaNatrAyaM 11, pAsayaM 12, aTTAvayaM 13, porekavvaM 14, dagamaTTiyaM15, annavihiM 16, pANavihi17, vatthavihi 18. vilevaNavihi19, AbharaNavihi20, sayaNavihi21, ajaM 22, paheliyaM 23, mAgahiyaM 24, gAhaM25, goiyaM 26, siloyaM 27, hiraNNajutti28, suvannajutti 29, cunnajutti30, taruNI paDikammaM31, isthi " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 1 sU 20 meghakumArapAlanAdivarNanam lakkhaNaM32, purisalakkhaNaM33, hayalakkhaNaM34, gayalakkhaNaM 35, goNalakkhaNaM36, kukkuDalakkhaNaM37, chattalakkhaNaM38, daMDalakkhaNaM39, asilakkhaNaM 40, maNilakkhaNaM41, kAgaNi lakkhaNaM 42, vatdhuvijaM 43, khaMdhAvAramANaM44, nagaramANaM45, cAraM46, paDicAraM47, vUhaM48, paDivUhaM 49, cakkavUhaM 50, garUlavUha, 51, sagaDavUhaM 52, juddhaM53 . niyuddhaM 54, judvAiju55, aTTiju56, muTTiju57, bAhujuddhaM58, layAjuddhaM59, IsatthaM 60, charuppavAya 61, dhaNuvveyaM 62, hirannapAgaM63, suvannapAgaM34, suttakheDaM65, vaTTakheDaM66, nAliyAkheDaM67, pattacchejaM68, kaDacchejaM69. sajjIvaM 70, nijjIvaM71, sauNarUyaM // 21 suu0|| 255 TIkA - - ' taraNaM' ityAdi / tataH =nAma karaNAnantaraM khalu sa meghakumAraH 'paJcadhAIparigahie' paJcadhAtrI parigRhIMtaH = paJcacaitAdhAtryaH pazcadhAJyaH, tAbhiH parigRhItaH tatra dhAgyo = bAlakapAlikA mAtRsadRzyaH, tAbhiH parigRhitaH, paJcabhirthAtrIbhiH surakSita ityarthaH kAstAH paJcadhAnyaH ? iti darzayitumAha'taMja' ityAdi - 'khIradhAIe' kSIradhAnyA= stanyadAyinyA 1 'maMDanadhAIe' maNDanadhAnyA=alaMkArakAriNyA 2 'majjanadhAIe' majjanadhAtryA=snApikayA 'taeNa se mehakumAre' ityAdi / TIkA - ( Tej) nAma saMskAra hone ke bAda ( se mehakumAre) bahameghakumAra (paMcadhAiparigAhie) pAMca dhAyoM se surakSita kiyA gyaa| (taM jahA) ve pAMca haiM (khIradhAie, maMuNadhAie majja dhAie, kIlAvaNadhAie, aMkadhAie) 1 kSIradhAtrI, maMDanadhAtrI, majjanadhAtro, krIDanadhAtrI, aMkadhAtrI / ta eNaM se mehakumAre ityAdi TIkArtha - - ( ta eNaM) nAma saMsAramA ( se mehakumAre) bheghakumAra paMcadhAi paribhAhie) no sukha, sagavaDa bhane surakSA bhATe yAMya dhAtrIo (dhAI bhAtAso) zazvAmAM AvI. (taM jahA) te pAMya dhAtrI yA pramANe che - ( khIradhAhae, maMDa For Private and Personal Use Only dhAie, majjaNadhAie, kIlAvaNa dhAie, aMkadhAie ) (1) kSIradhAtrI (2) bhaDanadhAtrI, (3) bhannnadhAtrI, (4) DIDanadhAtrI, (gha) adhAtrI, AmAM dUdha cInaDAvanAra
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 25 jJAtAdharma kathAjasatra 'kolAvaNadhAIe' krIDanadhAtryA-krIDanaM khelana kArayati yA, sA krIDanadhAtrI, tayA3 'adhAIe' aGkadhAtryA-aGka: utsaGgaH 'goda'iti bhASAyAm tatra dadhAti sthApayAMta yA sA-aGkadhAtrI, paJcamI,tayA4 'paringahie' ityanena smbndhH| evaM ca ekaikA'dhAtrIkaraNa kAraNabhedena dvi prakArA bhavati tadyathA-yA svayaM stanya pAyayati sA karaNarUpA prathamA, rogAdikAraNe sati yA'nyadhAtrIdvAreNa stanyaM pAyayati sA kAraNarUpA dvitIyA, rogAvasthAyAM dugdhapAne bAlakasya zarIrabuddhi prabhR. tInAM mahatIhAnirbhavati, evaM maNDanadhA yAdiSu sarvatra vibhAvanIyam / anyAbhizca bahubhiH anekAbhiH, 'sujAhi' kujAbhiH, 'cilAiyAhi' kirAtiina meM jo dhapilAnevAlI dhAya thI vaha kSIradhAtrI, alaMkAra pahirAne vAlI jo dhAya thI vaha maMDana dhAtrI, snAna karAne vAlI jo dhAya thI vaha manjanadhAtrI, khelakhilAne vAlI jo dhAya thI vaha krIDanadhAtrI tathA goda meM lene vAlI jo dhAya thI vaha aMdhAtrI thii| ye pAMca dhAye medhakumAra kI lAlana pAlana poSaNa ke liye zraNika rAjAne niyukta kI thii| kAraNa aura kAraNa ke bheda se ye pAMcoM dhAye do do prakAra kI kahI gaI haiN| jaise-jo bAlaka ko svayaM apane stanoM kA dUdha pilAno hai vaha karaNarUpa prathama dhAtrI hai-tathA roga Adi avasthA meM jo svayaM kA dadha to pilAtI nahIM hai kintu dUsarI dhAya se dudha milavAtI hai vaha kAraNarUpa dvitIya kSIradhAya hai haiN| roga Adi meM bAlaka ko dUdha pIlAnA usakI budI Adi kI hAni kA eka bar3A bhArI kAraNa mAnA jAtA hai| imAlaye vaha svayaM kA usa avasthA meM dadha nahIM pilAtI hai kintu dUsaro dhAya se usake liye dUdha pilAtI haiN| isI taraha maMDanadhAtrI Adike bhI ledoM kA vivaraNa jAnanA caahiye| yaha meghakumAra (annAhi ya bahUhiM khujAhi, cilAiyAhiM dhAtrI hatI te kSIradhAtrI, snAna karAvanAra dhAtrI majajanadhAtrI, ramato ramADanAradhAtrI kIDanadhAtrI temaja aMkamAM lenAradhAtrI aMkadhAtrI hatI. e pAMca dhAtrIo zreNika rAjAe meghakumAranA pALavA pioSavA mATe niyukata karI hatI. kAraNa ane karaNanA bheda dvArA A pAMca dhAtrIo banne prakAranI kahevAmAM AvI che. jema ke-je vakhate bALakane pitAnA stananuM dUdha pIvaDAve che te kAraNarUpa prathama dhAtrI che. temaja bImAra avasthA mAM je pitAnuM dUdha pIvaDAvatI nathI, paNa bIjI dhAtrIthI dUdha pIvaDAve che te karazurUpa bIjI kSIradhAtrI che. bimAra avasthAmAM bALakane dUdha pIvaDAvavuM e bALakanA buddhi vagerenA mATe hAnikAraka gaNAya che, tethI evA samaye te pitAnuM dUdha pIvaDAvatI nathI paNa bIjI dhAtrIthI tene dUdha pIvaDAve che. A pramANe ja maMDaLa dhAtrI porene se mane upamehAnu viva29] tayuna. meghamA2 (annAhiM ya For Private and Personal Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TAkA. a.1 20 meghakumArapAlanAdivarNanam 257 kAbhiH kirAtadezotpannAbhiH1, "vAmaNI-vaDabhora, babbarI2, bausI3, joNiyA4, palhariyA5, imiNiyA6, dhorugiNI7, lAsiyA8, lausiyA, damilo 10, siMha lI11, ArabI12, puliMdI13, pakaNI14, pahalI15, muruMDI16, sabarI17, pArasIhiM18" vAmanI-baDabhI-barbarI2, bakusI3, yonikA4, palhavikA5, IzinikA6, dhorukinikA7, lAsikA8, lakusikA9, drAviDI10 siMhalI 11, ArabI12. pulindI13, pakaNI14, bahalI15, muruNDI16, sabarI17, pArasIbhiH18, 'vAmaNI' vAmanIbhiH isvazarIrAbhiH, 'vaDabhI' baDabhIbhiH ekapArzvahInAbhiH etAdRzIbhiH 'babbarI' varSarImiAvarSara dezasaMbhavAbhiH2, 'vausI' vakukSikAbhiH3 'joNiyA' yonikAbhiH yonadezodbhavAbhiH4, palhaviyA'palha vikAbhiH5 isigiyA' IzinikAmiH6, 'dhorugiNI' dhorukinikAbhi:7, 'lAsiyA' lAsikAbhiH8, 'usiyA laku. vAmaNi-vaDabhi-babari baDasi-joNiya-palhaviNa-isiNiyA-dhogiNilAsiya-usiya-usiya-damili-siMhali-Araci-pulidi-pakkaNi-bahalimuruMDi-sabari-pArasIhiNANAdesIhi videsavesaparimaMDiyAhiM iMgiyaNaciMtiya patthiya viyANiyAhi sademaNevatthagahiyavehiM niuNakusalAhiM viNIyAhiM ceDiyA cakavAlabAremadhAkaMcuimahayara gadiparikkha') anya aneka kubjaka zarIra vAlI kirAta deza ko triyoM se (bonA) vAmana zarIra vAlI tathA ekapA se vihIna aisI vabara deza kI dAsIyoM se bakuza deza kI vAsiyo se yauna deza kI dAniyoM se padamikAo se IzinikAyoM seIzAna dezakI dAmiyoM se dhaunikAoM se dhaurunakadeza kI dAmiyoM se, lAmikAoM se-lAyakadeza kI dAsiyoM se.-lakuzadeza kI bahUTiM khujAhi, cilAihi vAraNi vargaDabhi-ri-vaDasi-joNiya-palhaviimigiyA-dhorugiNi-lAniya-la usiya-usiya-damili-siMhalo-AravipuliMdi-pakkaNi-vahali-musaMDi-sabari pAranIhiM NANAdesIhi videsavema parimaMDiyAhiM iMgiya ciMniya patthiya vibhAgiyAhiM sadesaNevatthagahiya vesAhi niuNakusalAhiM viNIyAhiM ceDiyAcakkAlavarisadharakaMcui mahayAgaviMdaparivivatte sane pITha ghaNI 454 zanI zita zinI strImAthI, ThIMgaNu zarIranI temaja eka taraphanA pArzvanI barbara dezanI dAsIothI, kuzadezanI dAsIothI, yaunadezanI dAsIothI, pallavikAothI-pa(c)vadezanI dAnIothI, IzimikAothI IzAnadezanIdAsIothI, dhIrunikAothI-dhInakadezanI dAsIothI lakuzAothIlakazadezanI dAsIothI, drAviDIothI-drAviDa dezanI dAsIothI, siMhalIothI-siMhala 33 For Private and Personal Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 258 hAtAdharmakathAGgasane zikAbhiH9, 'damilI' drAviDIbhiH10, siMhalI' siMhalIbhiH11, 'ArabI' ArabIbhiH12, 'puliMdI' pulindImi:13, 1kaNI' pakaNIbhiH14, 'bahalI' bAlIbhiH15, 'muruDI' muruNDIbhiH16, 'sabarI' zabarIbhiH17, 'pArasI' pArasIbhiH18, 'gANAdesIhi nAnAdezIyAmiH anAryadezotpannAbhiH videsacesaparimaMDiyAhiM' videza nepaparimaNDitAbhiH mAnAdezIyAnAM tAsAM sva sva. dezIya eva veSa AsIdinyarthaH / 'iMgiyacitiyapatthiya vijANiyAhiM' iGgitadAsiyoM se, drAviDiyoM se-draviDa deza kI dAsiyoM se, siMhalIyoM se-siMhaladeza kI dAsiyoM se AraviyoM se-Arabadeza kI dAsiyoM se, pulanda. niyoM se-pulinda deza kI dAsiyoM se, pakkaNiyoM se-pakkaNadeza kI dAsiyoM se bahu-bahaladeza kI dAsiyoM se muruMDI-muruMDa deza kI dAsiyoM se zabarIzabaradeza kI dAsiyoM se pArasI-pArasadeza kI dAsiyoM se ina nAnA anAryadeza kI dAsiyoM se sadA surakSita rahA karatA thaa| ye saba bhinnara deza kI dAsiyA apane deza ke anusAra veSabhUSA se sadaiva susajjita rahatA thiiN| igita, cintita, tathA prArthita, viSaya ko ye jAnane meM baDI nipuNa thiiN| abhiprAya: ke anusAra jo ceSTA kI jAtI hai usakA nAma iMgita hai| jaise bhrakA calAnA zirakA hilAnA aadi| bhojanAdi ke samaya meM mana meM jo vicAra AtA hai usakA nAma cintita hai| aMga Adi moDanA isakA nAma mArthita hai| inameM kitanIka striyoM aisI bhI thI joM apane hI deza ke anurUpa pozAka pahine rahA karatI thiiN| anya deza kI pozAka nahIM pahinatI thiiN| ye saba baDI nipuNa thI kArya saMpAdana karane dezanI dAsIothI, ArabIothI Araba dezanI dAsIothI, pulandanIothI-pulindadezanI dAsIothI, pakkaNiothI-pakaNadezanI dAsIothI, bahabahaladezanI dAsIothI, muDImaDadezanI dAsIothI, zabarI-zabaradezanI dAsIothI, pArasI-pArasadezanI dAsIothI AvI aneka anAryadezanIdAsIothI te hamezAM surakSita rahetuM hatuM. A badhI vibhinna dezenI dAsIo pitA potAnA dezanI veSabhUSAmAM sadA susajijata rahetI hatI. Igita, citita temaja prArthita viSayane jANavAmAM teo khUba ja catura hatI. abhiprAya mujaba je ceSTA karavAmAM Ave che te Igita kahevAya che. jema ke bhUsaMcAlana, karavuM, mAthuM halAvavuM vagere. bhejana vagerenA samaye je vicAro uddabhave che tenuM nAma ciMtita che. aMga vagere vALavuM te prArthita kahevAya che. AmAM keTalIka strIo evI paNa hatI ke jeo pitAnA dezanA paheraveza mujaba vastro paherIne ja rahetI hatI. bIjA dezano paheraveza temane pasaMda na hatuM. A badhI dareka kAryamAM atyanta nipuNa hatI, kAma For Private and Personal Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 259 anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a1 s 20 meghakumArapAlanAdivarNanam cintataprArthitavijJAtAbhiH tatra iGgitam = abhiprAyAnurUpaceSTA IpadvaziraH kampa nAdikA, cintitaM =bhojanAdi samaye manasi vicAritaM prArthitaM - abhilapitaM aGgamoTanAdinA, tAni vijJAtAni yAbhistAstathA, tAbhiH, iGgitAdInAM bijJAyikAbhirityarthaH / 'sadesaNevatthagahiyave sAhiM' svadeza nepathyagRhItaveSAbhiH svadezasya - Aryadezasya yAni nepathyAni vastrabhUSaNadhAraNatayaH, tAbhiH gRhitA veSAH yAbhistAstathoktAH, tAbhiH svadezavepasampannAbhiH, niuNakusalAhiM' nipuNakuzalAbhiH tatra nipuNAH = kArya sampAdanacaturAH, kuzalAH=kAryakAraNarIti meM bahuta catura thI / kuzala thI - kAryakarane kI pati ko baDI acchI taraha jAnatI thI / vinIta thIM- apane svAmI ke mana ke anukUla kArya kiyA karatI thiiN| jisa taraha vaha meghakumAra pUrvokta ina bhinna2 deza kI striyoM se sadA surakSita banA rahatA thA usI taraha vaha ceTikA cakravAla - dAniyoM ke samUha se varSadharI - napuMsaka manuSyoM se jo aMtaH pura kI rakSA karane meM niyukta hote haiM, kaMcukiyoM se - aMtaHpura meM rahe hue vRddha manuSyoM se tathA mahattaroM se - aMtaHpura ke kArya cintakoM se bhI sadA veSTita rahatA thA / isakA tAtparya yaha hai ki rAjAne jo anArya dezotpanna kirAtI Adi striyoM ko usakI lAlana pAlana karane meM niyukta kara rakkhA thA vaha isaliye thA ki prAraMbha se unake sahavAsa se tat tat deza kI bhASAoM Adi ko jJAna ho jAve aura videza ke vRttAnta se vaha paricita hotA rahe ki jisase vaha apane dezakI rakSA karane meM samartha bne| isI taraha jo yaha kahA gayA hai ki vaha svadezotpanna ka vAmAM catu hatI. kuzaLa hatI, kAma karavAnI rIta sArI peThe jANatI hatI. tee namra hatI,--potAnA svAmInA manane anukULa kAma karatI hatI. meghakumAra jema pUrvokta judA judA zAnI strIothI surakSita rahetA hatA tema ceTikA cakravAla-dAsIonA samUhathI va dharA-napuMsaka mANasAthI ke je aMtaHpuranI rakSA mATe niyukata karAelA hatA, kaMcukIothI raNavAsamAM rahenArA vRddha mANasothI tema ja mahattarAthI raNavAsanA kA cintakAthI haMmezAM gherAelA rahetA hatA. kahevAnA hetu e che ke rAjAthI tenA pAlanapoSaNa mATe anArya dezanI kirAtI vagere strIe niyukata karavAmAM AvI hatI te eTalA mATe ke zaruAtathI ja temanA sahavAsa dvArA judA judA dezeAnI bhASA vagerenu jJAna thaI jAya ane videzeAnA hilacAlathI paNa paricita thatA rahe ke jethI bhaviSyamAM te potAnA dezanI rakSA karavAnuM sAmarthya dharAvI zake. e rIte je ema kahevAmAM AvyuM che ke te svadezApanna strIothI vIMTaLAlA rahetA hatA, tenuM prayA For Private and Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 260 zAtAdharma kathAGgasUtre jJAnasaMpannAH, tAbhiH 'viNIyAhiM' vinItAbhiH svAmimano'nukUlakAryakaraNa zIlAbhiH, 'ceDiyAcakavAla barisagharakaMcuimaha yaragaviMdaparivivatte' ceTikAcakravAlavarSadharakaMcukimahattarakandaparikSiptaH tatra ceTikAH dAsyaH, tAsAM cakravAlaM-samUhaH, varSadharAH napuMsakIkRtAH antaHpurarakSakAH, kaMcukinaH antapura cAriNoddhAH, uktaM ca "antaHpuracarovRddho, vipro'guNagaNAnvitaH / sarvakAryArtha kuzalaH, kaMcukItyabhidhIyate // 1 // " mahattarakAH-antaHpurakAryacintakAH, teSAM vRnda-samUhaHtena parikSitaH yuktaaH| atrAyaM vivekaH anAryadezotpannAnAM kirAtI prabhRtInAM grahaNaM ta taddezIyabhASA parimAnena videzavRttAntaparijJAnena ca svadezaramAdidyotanam, svadezagrahaNAta svabhASA-sva sadAcAra-parirakSaNena iha paratrakArya siddhirjAyate / 'hatthAo hatthaM saMharijamANe' hastAta hastaM saMdriyamANaH ekasyA'hastAdaparasyA haste saMghriyamANAH, 'aMkAo aMkaM parimujjamANe' aGkAdakaM paribhujyamAnaH ekasyAHkoDataH aparakoMDe paripAlyamAnaH, sukhAnubhavaM kurvANaH parigijamANe' parigIyamAnaH= zizuprasAdArtha dayAdAkSiNyazauryAdhartha gIta cizepairgIyamAnaH, 'uvalAlijamANe' striyoM se ghirA rahatA thA usakA kAraNa yaha hai ki use unake dvArA apanI bhASA tathA apane dezakA AcAra vicAra jJAta hotA rahe tAki vaha apane deza meM aura para deza meM bhI kArya kI siddhi karane meM samartha banA rahe / (hatthAo hatthaM saMharijamANe) yaha meghakumAra eka strI ke hAtha se dUsarI strI ke hAtha meM sado rahatA tho (aMkAo aMkaM paribhujamaNe) eka kI godI se dUsarI kI godI meM sukhAnubhava karatA thaa| (parigijamANe) ise prasanna rakhane ke liye dAmiyA aise2 gIta gAtI rahatI thIki jina gAtoM meM dayA dAkSima evaM zIya AdivAya bharapUra rahate the (cAlijamANa) yaha 'dhAtrI AdikA kI karAMgulI pakaDa kara calanA thA jana e che ke temanA dvArA pitAnI bhASA temaja pitAnA AcAra-vicAra, raheNIkaraNInI jANa thatI rahe, tethI te deza videzamAM potAnA kAryanI siddhi sahelAithI karI zake. (hatyAmo hatthaM maMDarijamANe) bheghAbhAra se strInA hAthI mA khAnA hAyamA bhezA to. (aMkAyo aMkaM paribhujamANe)menA gomAthI bhI mAmA subhAnubhava bhagavato to. (parigijamANe) bheSamArane prasanna vA bhATe haasii| dhyA, kSiya bhane vIra 2sathI paripUrNa jagAto tI tI. (cAlijabhANe) bhaidhabhAra ghAyabhAtA mere nI DAyanI mAjI 54Ine yAsato to. (uvalAlijamANe) For Private and Personal Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a.1 sa. 20 meghakumArapAlanAdivarNanam 261 upalAlyamAnaH krIDanakavastubhiH krIDAyamAnaH. 'cAlyamAna: cAlyamAnaH= dhAgyAdibhiH karAguliM dhRtvA gamyamAnaH. 'rammaMsi' ramye-sundare 'maNikoTimanalaMmi' maNibaddhabhavanAGgaNe 'parimIjamANe' parImIyamAnaH dhAtUnAmanekA. thai vAt krIDAyamAnaH, 'ginAyaMsi' nirvAti ke-bAyuvajite, 'NivvAghAyaMsi' nivyAghAta ke zItoSNAdavarahite, girikaMdaramallI' girikandare-girigavare AlInaiva, 'caMpagapAyave'-camparUpAdayaH-campakakSaiva, 'suhaM suheNaM vaDDai' sukhaM stukhena vadate mevakumAraH sarvathA sukhapUrvakaM vRddhi praamotiityrthH| 'taeNaM tassa mehakumArassa ammApiyaro' tataHkhalu tasya meghasya kumArasya mAtApitarau ANupuvveNaM' AnupUrvaNa krameNa, nAmakaraNaM ca 'pajemaNaM' 'prajemanam' prajemanama: annaprAzanaM ca evaM 'cakamaNagaM ca' cakramaNakam-itastatazcalanaM 'colovaNayaM ca' caulopanayaM-zikhAdhAraNaM, muNDanAvyasaMskAravizeSa, 'mahayA iDDa sakArasamudaeNaM' (ubalAlijamANe) isake samakSa nAnA prakAra ke khilaune manovinoda ke liye rakhe rahate the| (rammaMsi maNi koTTimatalaMsi parimijamANe) suramya maNi nirmita bhavana kI bhUmi-meM-prAMgaNa meM yaha krIDA kiyA karatA thaa| (NivyAyami NivvAghAyaMsi giri kaMdaramallINeva caMpagapAyave suhaM suheNaM vai) jisa prakAra vAyU varjita tathA zota umaNa Adi ke upadrava se rahita parvata guphA meM utpanna caMpaka kA vRkSa nirvighnarUpa se baDhatA hai usI prakAra yaha meghakumAra bhI sukhacaina se vRddhi ko prApta hone lgaa| (taeNaM tassa mehassa kumArassa ammApiyaro anuputveNaM nAmakaraNaM ca pajemaNaM ca caMkamaNagaM ca caulovaNayaM ca mahayA iTTa sakkArasamudaeNaM karisu) isake bAda usa meghakumAra ke mAtA pitAne usakA saMskAra kiyA / annaprAzana kriyA krvaaii| caMkramaNavidhi evaM muMDanAMskAra krvaayaa| ye saba saMskAra jo karavAye enI sAme jAtajAtanA ramakaDAMo mane vineda mATe mUkavAmAM AvatAM hatAM (Asimmikottiptlsi paribhijjamANe) bhanA2 bhAbhaya bhavananI bhUmimai, ilzubhA, bhebhA2 2bhato to (NivyAyaMtI NicAghAyaMsi girikaMdaramallINeva caMpagapAyave muha suheNaM vaibha vAyu 2Dita temA 331, 12bhI upadrava vagaranI parvatanI guphAomAM utpanna caMpakavRkSa nivina rUpe vRddhi pAme che, temaja A bhAbhAra pANu sudhI bhoTo ! yo. (ta eNa tassa mehassa sammApiro anupurvaNaM nAmakaraNaM ca pajemaNaM ca NakapaNagaMca mahayA iDDI makkAmasuda (. gaM kamsui) tyaa2|6 meghmaarne| mAtApitA naam42|4 24 / 2 dhyo bhane anna prAzana vidhi saMpanna karI. tyA bAda caMkramaNavidhi temaja muMDana saMskAra kAvyo. For Private and Personal Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 262 jJAtAdharma kathAGgasUtre maharddhimatkAra samudayena=mahatyA RddhayA yaH satkArANAM samudayastena, janAnAM nAnAvidhasatkArairityarthaH, 'karisu' kurUta / tataH khalu taM meghakumAraM mAtApitarau 'sAiregAsajAvarAMceva' sAtirekA'STavarSajAtakaM caitra - sAtirekANi= kiMci dadhikasahitAni aSTavarSANi jAtAni yasya taM garbhakAlamAdAya kiMcidadhikASTavarSaparimitavayaskamityarthaH, tena janmakAlataH mAsatrayAdhika saptavarSa vayaska mitIphaLItaM bhavatI, tadeva spaSTokurvannAha 'ganbhaTTame vAse' garbhASTame varSe - garbhataH garbha phAlamAdA yASTame varSe pUrNa satI stokakAlAnantaramItyarthaH / 'sohaNasI' zobhane tIhokaraNa divasa nakkha hutsI' tIthakaraNa divasanakSatra muhUrta-zubhatIthyo zubhakaraNe zubhamuhUrteca 'kalAyariyasa uvarNati, kalAcAyasya upanayataH - kalAdhyApakasya samI pe kalA adhyetuMprApa yataityarthaH / tataH khalusa kalAcAryaH meghakumAraM dvAsatI kalA mehA isikhAve' iti sambandhaH / 'saMhAvai' sevayati=mApayati, upadizatIrthaH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaye ve sAdhAraNa sthiti se nahIM karavAye gaye hintu inake karate samaya una logoMne sAdharmIjanoM kA apanI bar3I bhArI Rddhi ke dvArA nAnA prakAra Adara satkAra kiyaa| (nae se mehakumAraM ammAparo sAire gar3havAsa jAgaM caiva gabhame vAse soNaMsi tihikaraNadivamanakhatti muhatasilAriyarUpa uvarNeti) dhIre meghakumAra ke jana kucha adhika ATha varSa nikala cuke arthAt janmakAla se lekara tIna mAsa adhika sAta varSa jaba samApta ho cuke garbha kAla se lagAkara jaba ThIka ATha varSa kA vaha hogA taba zunithi, zubhakaraNa zubhadivasa zubha nakSatra zubha mahUrta meM use usake mAtApitAne kalapahane ke liye kalAcArya ke pAsa baiThA diyA / (tae se kalAyarie maha kumAraM lehAigAo gaNiyappahANAo saraNarUpajavasANAo bAvantariMkalAo suttaoya atthao ya kAo sehAvei sikkhAvei) kalAvArya ne A badhA saMskAro sAdhArUpe pU! thayA nahi paNa A saMskAre ka tI vakhate te lokAe sa dhI banAnA potAnI khUba ja Rddhi dvArA aneka rIte satkAra karyo. (ta evaM se mehakumAraM ammApiyaro sAiregadvavAsajAyAM ceva ganbha meM vAse sAhasa tihikaraNamuhatasi kalAyariyassa uvarNeti) dhIme dhIme Abha jyAre meghakumAre ATha varSoM pasAra karyA. eTale ke janmakALathI mAMDIne sAta varSa ane traNa mAsa pU! thayA tyAre zubhatithi zubhakaraNa ane zubhamuhamAM tene mAtApitaaye uNAzonA alyAsa bhATe uNAcArya pAse mebhAiyo (na evaM se kalAyarie mehaM kumAraM leha iyAo gaNiyappahANAo sauNarUyapajavasANA o bAvatAraM kalAo suttao ya atthao ya karaNao ya sehAvei sikkhA bei) For Private and Personal Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSi TIkA a, 1 20 meghakumArapAlanAdivaNanam 'siMvakhAvei' shikssyti-abhyaasyiittyrthH| kIdadRzyastA kalAH ityAkAGkSAyAmAha-lehAiyAo ityAdi 'lehAiyAo' lekhAdikAH-tatra lekhanaM lekhaH= akSaravinyAsaH tadviSayA kalA lekha ityucyate, sa AdiryAsAM tAstathA, lekho lipiH, sA cASTAdazadhA-haMsalipiH1, bhUtalipiH2, yakSalipi3, rAkSasIlipi:4, auDrolipiH5, yAvinI6, turuSkI7, kIradezospannAlipiH kIri:8, drAviDIdraviDa dezotpannAlipiH9, saindhavI-sindhudezotsannalipiH10, mAlavinI ava. ntIdezodbhavA11 nATIlipi12H, nAgarI13. lATI14, pArasI15, animitI16, cANakI17, maladevIca18, iti, 'gaNiyappahANAo' gaNitapradhAnAH= ekadvivyAdi saMkhyApradhAnAH, 'saUNaruyapajjavasANA' zakunarutaparyavasAnAH, zakunarutaparyantAH 'bAvattari kalAo' dvisaptati kalAH, 'suttoya' mUtratazca athitamUlarUpAta, 'attho ya' arthata: vyAkhyAnatazca, 'karaNaoya' karaNata: prayo. bhI meghakumAra ko lekhAdikalA gaNita pradhAnakalA aura zakunamata (zabda) paryanta taka kI samasta 72 kalAoM kA upadeza diyA aura unhe sikhaayaa| akSara likhane kI kalA kA nAma lekha kalA hai-akSaralipi 18 aThAraha prakAra kI hotI hai (1) haMsalipi (2) bhUnalipi. (3) yakSalipi (4) rAkSasI. lipi (5) aDIlipi, (6) yAvinIlipi, (7) turuSkIlipi, (8) kIradeza meM utpanna huI kIrilipi, (9) drAviDIlipi, (10) sindhudeza kI lipi, (11) avantiH dezakIlipi, mAlavinI, (12) nATIlipi (13) nAgarIlipi, (14) lATIlipi, (15)pArasIlipi,(16)animittI, lipI(17) cANakI lipi, (18): muuldeviilipi| eka do, tIna Adi saMkhyA pradhAna kalA kA nAma ye saba kalAeM meghakumAra ko mUlarUpa se sunAI gaI aura sikhalAI gii| artha kI apekSA bhI ye saba kalAe~ use sunAI gii| tathA kalApayogarUpa vyApAra dvArA ye saba kalAe~ use sunAI gaI aura samajhAI kaLA zIkhavanAAcaye paNa meghakumArane lekha vagerenIkaLA, gaNitapradhAnakaLA ane zakunarUta (zabda) sudhInI badhI baeNra kaLAne upadeza ApyuM ane zikhavADI. akSara lakhavAnI kaLAnuM nAma lekhanakaLA" che. akSaralipi aDhAra (18) prakAranI hoya che (1) haMsa sipi, (5) bhUtalipi, (3) yakSasipi, (4) rAkSasI lipi, (5) moDAlipi, (6) yAvinIlipi, (7) 2lipi, (8)26zamA prayasita rAmapa(8) dravilapi, (10) siMdhudUzanI lipi (11) avAntiozanI sipi, bhAsavinI, (12) nATalipa, (13) nApi , (14) sATalipi, (15) pArasIlipi, (16) anibhitti (17) yAlipi, (18) bhUdevI sipi. 4, the, trANa vagere sadhyA pradhAna (r). 2 badhI zAo meghakumArane mUla rUpamAM saMbhaLAvI ane zikhavADavAmAM AvI. For Private and Personal Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org 264 zAtAdharmakathAsatre gatazca, kalAvyApArapadarzanAdityarthaH, tadyathA-dvisaptatikalAnAmAnidarzayati'lehaM'. lekhaH1, gaNiyaM-gaNitam ekadvivyAdi saMkhyAlakSaNam 2, evaM 'mavaM' rUpaM maNivastrAdiSu citrakaraNalakSaNa pa3, 'naha' nATayaM sAbhinayanirabhinayapUrvakaM nartanam4, 'gIya' gItaM gandharvakalAjJAnavijJAnalakSaNam5. 'vAiyaM' vAditraM vINApaTahAdikam 6, saragayaM' svaragataM-gItamUlabhUtAnA SaDjaRSabhAdisvarANAM parijJAnaM7, 'pokkharagayaM' puSkaragataM-mRdaGgaviSayakaM vijJAnam, vAdyAntargatatverimRdaGgadeH pRthaka kathanaM parama saMgItAGgatvabodhanArtham 9, samatAlaM-gItAdimAnakAlastAlaH, sasamaH-nyUnAdhikamAtrAto jJAyate yasmAt tat samatAlavijJAnam9, 'jUyaM' dyUtam-'jugAra'jUvA' itibhASAyAm 10, jaNavAyaM' jAnavAda janeSu bAda prativAda vAdakaraNarUpaM dyUtavizeSarUpaMvA11, 'pAsayaM' pAzakaM-chUtoH gaI aura sikhalAI gaI (taMjahA) ve 72 kalAe~ ye haiM-(1 lehaM 2 gaNiyaM 3, rUvaM 4, narse 5 gIyaM, 6 vAiya, 7 pokkharagayaM 8, saragayaM,9 samatAlaM 72 sauNaruyaM) lekha kalA 1 gaNitakalA 2 maNivastraAdikoM meM citra kADhanArUpa rUpakalA 3, nATayakalA, abhinaya dikhalAkara yA nahIM dikhalAkara nAcanA 4, gItakalA-gAte kI vizeSa nipuNatA 5, vAditrakalA-vINA paTaha Adi kA DhaMgasara bajAnA 6, mvara gatakalA-gIta ke mUlakAraNa SaDaja RSabha Adi svaroM kA jJAta honA 7, puSkaragata kalAmRdaMga ke bajAne hA vizeSa jAna 8, samatAlakalA gItAdi ke pramANa :yA kAla sama haiM nyUnAdhika nahIM hai aimA jAnanA 9, dhanakalA-juA khelane meM vizeSa nipuNa honA 10, janagadakalA-manuSyoM ke sAtha vAda-vivAda karane kA nipuNatA kA honA11, arthanI apekSAe paNa A badhI kaLAo tene saMbhaLAvI ane samajAvI. temaja 47 // pryo||35 aayaa| 2. dhI 4Amo tene samajAvI mane zivI . (naM jahA) ye 2 4 // // prabhArI cha (1 lehaM, 2 gaNiyaM, 3, rUvaM, 4 ; nadraM 5, gIyaM, 6, vAiya, 7 saragayaM 8, pokkhabaragayaM, 9: samatolaM! 72ma grAuyaM) sepasA (1) zita(2) maNivatra vageremI thi ata:35, 3547 // (3) nATaya abhinaya sahita athavA abhinaya 2 nAya, (4) gIta (5) vaashitrakaLA, vagerene sArI rIte vagADavAM (6) svaragatakaLA-gItAnA mULa kAraNa SaDaja, rASabha vagere svarenuM jJAna thavuM (bha) puSkara gatakaLA-mRdaMga bajevavAnuM savizeSa zAna yu. (8) samatalasst. oIta vgeren| pramANa sama cha, viSama nahi me jJAna , (6) dhUta - // 2 2bhavAmA savizeSa nipuNa thayu. (10) nvaamANasanI sAthe vAda-vivAda ke carcAmAM hoMziyAra thavuM. (11) pAzakakaLA-pAzA rama For Private and Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSi TIkA. a 1 sU 20 meghakumArapAlanAdinirUpaNama 265 pakaraNavizeSaH 'pAzA' iti bhASAyom12, 'aTThAvayaM' aSTApadaM-dhUnavizeSaM khela nam13, 'porekavvaM' puraskAvyaM, purataH purataHkAvyaM, kAvyarUpavANI nissAraNaM zIdhra kavitvamityarthaH14, 'dagamaTTiyaM' dakamRttikAm, udaka yuktamRttikAprayogavidhiH, udakamizritamRttikAmayogajJAnam, kuMbhakAra vidyetyarthaH, tAm 15, 'annavihi' anyavidhim annaniSpAdana vijJAnam, annavihiM' ityatra samavAyAGgo. ktamya 'mahusitthaM' ityasya samAvezaH16, 'pANavihi' pAnavidhim 17, 'vastha. vihi' vastranirmANadhAraNa vijJAnam 18, "vilevaNavihiM vilepanavidhi-candanA. dicarca navipina 19, 'AbharaNaviti' bharaNavidhi bhUSaNanirmAgadhAraNavidhim 20, gavihi' zabanavidhizacyA paryAdivizimijJAnam 21, 'ajja' AryA-mAtrAundorUpAM-mAtrA sammelana chaMdonirmANa vijJAnam 22, paheli' prahelikAMgrahAzaya gadyapadyamayIracanAmaH3. 'mAgahiya' mAgadhikAM magadhadezIyabhASaNakavitvam 24, 'gAI' gAthAMsaMtarASAniyaddhAmAryAmeva kaliGgAdipAzakakalAM-pAzA khelane kI nipuNatA kA honA 12, aSTApadakalA vizeSa jUA kA khelanA 13, purakAvyakalA-zIghrakavi honA 14, dagamatikA kalA-kuMbhakAra kI vidhA meM nipuNa honA 15, anna vidhikalA-anna paidA karane kI gati kA jAnanA 26 pAna vidhiAlA-peyapadArtha ke viSaya meM jAnanA 17, vastrAvidhikalA-vastrake banAne tathA usake pahirane kI rIti kA jAnanA 18, vilepana vidhikalA-cadana Adi carcane yogya padArtha kI vidhi | jAnanA 59, AbharaNa iidhavalA-- bhUSaNoM ke banAne aura dhAraNa karane kI vidhi kA jAnanA 20. zayana vidhikalA-zayyA. paryata Adi ke viSaya kI jAnakArI honA 21, AryakalA-AryAchaMda ke banAne kI rIti kA jAnanA arthAna mAtrAoM ke milApa se chada banAne kA jJAna honaH 22, prahelikA-gRDhaAzayavAlI gadyapadya racanA karanA 23, mAgadhikAmagadha deza kI bhASA meM kavitA karanA 24, gAthA mAMskRta athavA itara vAma !! 2 (12) 255. AUM-ko| 572 ranI 2mata (13) puraH -4312-2ii vitha (14) bhUta !-QbhAranI vidyAmA nipura tha. (15) nava..!-mana 3412nI 11 vI (16) pAnavidhi 4||-peypadArtha vize jANavuM (17) vastravidhikaLA-vastra banAvavA temaja tene paheravAnI rIta jANavI (18) vilepana vidhikaLA-caMdana vagere lepana padArthone lagAvavAnI vidhi jANavI. (19) AbharaNa vidhikaLA-AbhUSaNone banAvavA ane dhAraNa karavAnI vidhi jANavI. (20) zayana vidhi 4 // zayyA 54 vagairenI sAmatanu zAna tha, (21) 247||AryA chandane banAvavAnI rIti ja thavI eTale ke mAtrAonA meLApathI chaMda banAvavAnuM jJAna thavuM (22) prahelikA-gaMbhIra artha dharAvatI gadya-padyanI racanA karavI (23) mAgadhika-magadhadezanI bhASAmAM kavitA karavI (24) gAthA-saMskRta athavA 34 For Private and Personal Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 266 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAta dharma kathAsa dezamApanibaddha kavitvavijJAnam25, 'gIzyaM, gItikA pUrvArdhasadRzottarArdhalakSaNarUpAM gAthAme 26, 'siloyaM zlokam = anuSTuvAde lakSaNam27, 'hiraNNajuttiM ' hiraNyayuki= rajata nirmANavidhi m8, 'sunnajuti suvarNayukti=suvarNanirmANo pAyam29, 'cumnajurti' cUrNayukti, cUrNa= kASThAdi sugandhidravyaM cUrNIkRtaM tatra tattaducitadravyasaMyojanam / atra aupapAtikasUtroktasya 'gaMdhajutti' ityasya samA veza: 30, ' taruNIpaDika maM' taruNI parikarma= yuvatIrUpAdiparivardhanavidhim 31, 'isthilakkhaNaM' strIlakSaNaM=sAmudrikazAstrokta khIlakSaNavijJAnam32, 'purisala kkhaNaM' puruSalakSaNaM uttamamadhyamAdi puruSANAM sAmudrikazAstrAnusAralakSaNavijJA nam33, 'hayalakkhaNaM' hayalakSaNaM = dIrghagrIvAdituragalakSaNam 'hayalakkhaNaM' ityatra samavAyAGgoktasya 'AsasikkhaM' ityasya samAveza: 34, 'gayalakkhaNaM' gajalakSa Nam = dIrghatvapariNAhAdilakSaNam, 'gayalakkhaNaM' ityatra samavAyAGgIktasya 'hasthifuri' ityasya samAveza: 35, 'golakkhaNaM' golakSaNaM = mUSikA netro balIvardo na bhASA meM nibaddha huI AryA ko hI kaliGga Adi bhASA meM racane rUpa ba fare kA bodha honA 25, gItikA-pUrvArdha ke sadRza uttarArdha lakSaNarU gAthA kA nirmANa karanA 26, zloka - anuSTupa Adi chaMdo kA banAnA 27, hiraNyayukti, cAMdI banAne kI vidhi kA jAnanA 28, suvarNayukti-monA banAne kI rItI kA jAnanA 29, cUrNayukti sugaMdhita kASTha Adi kA cUrNa banAkara usa tat tat ucita dravya ko milAne kI vidhi jAnanA 30, tarugI parikarma-yuvatA striyoM ke rUpAdika baDhAne kI vidhikA jAnakA31, strIrakSaNa- striyoM ke sAmudrika zAstra pratipAdita lakSaNoM kA jJAna honA 32, puruSalakSaNa - sAmudrika zAstrAnusAra uttama madhyama Adi prathoM ke lakSaNoM kA jAnanA33. hagalakSaNa- ghoDA ke dIrgha grIvA ANi jAnanA 34, gajalakSaNa - hAthI ke dIrghatvAdilakSaNoM kA jAnanA 35, bIjI bhASAmAM racita AryA'ne ja kaliMga deza vagerenI bhASAomAM racavA jevA muktvi zodha thv| (25), gItia, pUrvArdhanI prema uttarArdha vakSAya gAthA rathavI, (29), so- anuSTupa vagere chan rathanA :vI, (27), hiraeya bhuktiyAMhI banAvavAnI vidhi jANavI (29), suvarNa mukti suvAsita krAs vagerenA bhUkA banAvIne temAM judA judA padArthonA mizraNanI rIta jANavI (30), taruNI parika jAna strIonA rUpa sauMne vRddhi pamADavAnI kaLA jANavI (31), zrI lakSaNa- strIonA sAmudrika zAstramAM kahelAM lakSaNAnu jJAna thavuM. (3ra), purUSa lakSaNa-sAmudrika zAstra rAjaba uttama madhyama vagere puruSonA lakSaNA jANavAM (33) haya lakSaNa-gheADAnI lAMbI eka vagerenA dIrghatva vagere lakSaNA jANavAM (34) gajalakSaNa hAthI 1 gerenA dIdhatva vagere For Private and Personal Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a.1 sa. 20 meghakumArapAlanAdinirUpaNam 267 zubhadaH ityAdi vicAravijJAnam 36,'kukkuDalakavaNaM' kukuTalakSaNaM-cakranakharaktacUDAdilakSaNajJAnam, 'kukkuDalakSaNaM' ityatra samavAyAGgoktasya 'miMdayalakakhaNaM' ityasya samAvezaH37, 'chattalakSaNa chatralakSaNaM-chatrasya zubhAzubhaparijJAnam 38, daMDalakavaNaM' daMDalakSaNam='iyadagulo daNDaH zubhadaH' ityAdi lakSaNavijJAnam 39, asilakAvaNaM' asilakSam=aju lauzatArdhauttama khaDgaH' itivijJAnam aupapAtikasamavAyAGgoktasya 'cammalakavaNaM' ityasya 'asilavaNaM' ityatra samAvezaH 40, maNilakaravaNaM' maNilakSaNam maNInAM guNadopavijJAnam 41, 'kAgoNalakAvaNaM' kAragilakSaNaM kAkaNiH cakravartinoratnavizeSaH, tasya lakSaNaM vipApaharaNAdi yAgapavara vijJAnam aupazani kasamavAyAGgoktasya 'cakalakAvaNa' ityasya 'kAgaNI lakavaNaM' ityatra samAvezaH 42, 'vatyuvijaM' vAstuvidyAM vAstuzAstravijJAnaM, gomu varSida vagRhAdi zubhAzubhaparijJAnam, 'vatyuvijja' ityatra samavAyAGgo tanya vatthumANa' ityamya 'vatthuniveza' ityasyaca samAvezaH43, 'khaMdhAvAramANaM' golakSaNa mRSikA ke netroM jaisA netravAlA baila zuma nahIM hotA hai aise golakSaNoM kA jAnanA 36, kukkuDa lakSaNa-muge ke lakSaNoM kA jAnanA37, chatrarakSaNa-aise lakSaNoM vAlA zubha aura aiselAgovAlA azubhahotAhai isa taraha chatra ke zubha azubha lakSaNoM kA jAnanA 38, daNDalakSaNa-itane aMgula kA daMDa zubha hotA hai itanekA azubha so jAnanA 35 asilakSaNa-talavAra ke lakSaNoM kA jAnanA 40, maNi ke lakSaNoM kA jAnanA, arthAt maNike guNa doSoM kA vicAranA mamilakSaNa41, cakravartI ke pAsa ke kAkaNiratna ke lakSaNoM kA jAnanA kAkagilakSaNa 42 vAstuvidyA-ghara ke zubhAzubha kA vicAra karanA 43, jaipA goke mukha jaimA athavA siMha ke mukha jaisA ghara zubha hotA hai yA azubha hotA hai isa taraha kA vicAra vAstu vidyA meM AtA hai| kSaNe jANa .(35)golakSaNa-uMdaraDInI AMkhe jevAAMkhavALe baLadagubhanathI evA lakSaNe jANavAM (37), lakSaNa-amuka jatanA lakSaNavALA itra zubha ane amuka lakSaNovALAM azubha hoya che. AmacharanA zubha azubha lakSaNonI jANa thavI. (38),daMDa lakSaNa-ATalA AMgalane daMDa zubha hoya che ane ATalAne azubha Ama jANavuM (39) asi lakSaNa-talavAranA lakSaNo jANavA (40), maNi lakSaNa-maNinA lakSaNe jANavAatha tu maNinA guNadoSa sm041| (41), 4. sakSa-yati nA ni 2tnana sakSau oni (42), vAstu vidyA-ghara vagerenA saMbaMdhamAM zubha azubha vicAra kara (43), (jema ke gAyanA meM jevuM athavA te siMhanA meM jevuM ghara zubha hoya che athavA azubha hoya che A jAtane vicAra vAstuvidyAmAM karavAmAM Ave che). skaMdhAvAra mAna-zatrune dabAvavA For Private and Personal Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 268 jJAtAdharmakathAsUtre skaMdhAvAramAnaM=zatru vijetuM kadA kiyat parimitaM sainyamupanivezanIyamiti pramANavijJAnam, 'khaMdhAvAramANaM' ityatra samavAyAGgoktasya 'khaMdhAvAranivesaM' ityasya samAvezaH44, 'nagaramANaM' nagaramAnam = asmin pradeze kIdRzamAyAmadedhya palakSitaM yena vijayazAlI bhaveyaM ? kasya varNasya kasmin kasmin sthAne nivezaH zreSThA:' iti vijJAnam, 'nagaramANaM ityantra samavAyAGgokta 'nagara nivezaM' ityasya samAveza: 45, 'cAraM' cAraH = jyotizvArastasya vijJAnam, 'cAra' ityatra samavAyAGgoktAnAM 'caMdalakkhaNaM' mragcariyaM' rAhucariyaM' rAhucariyaM' gahacariyaM' ityeSAM caturNA samAveza: 46, 'paDicAraM' praticAraM prativartitazvAraM iSTAniSTaphalajanaka zAntikarmAdi kriyAvizeSa- vijJAnam 'paDicAraM' ityatra 'sobhAgakaraM' do bhAgakaraM / vijjAgayaM' maMtagayaM' rahasagayaM' sabhAsaMcAra' ityeteSAM samavAyAGgoktAnAM paNAM samAveza: 47, 'buhe' vyUhaM zakaTAdyAkRtikaM sainyaracanam 48, 'paDivUha' prativyUhaM - prati = pratidvandvinAM vyUhabhaGgArthaM vyUhaM svarakSaNAya sainyaracanam 49, 'cakanyUha' cakravyUha = cakrAkRtisainyanivezaparijJAnaM50, 'garuLavUha' garuDavyUhaM= Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir skaMdhAvAramAna - zatru ko parAsta karane ke liye kisa samaya kitanA sainya sthApita karanA cAhiye isa taraha sainya ke parimANa kA vicAra kAnA 44. nagaramAna - isa pradeza meM kitanA lambA cauDA nagara basAnA cAhiye ki jisase maiM jiyAlI bane tathA kisa ko kisa sthAna meM vasAnA acchA hotA hai ityAdi vicAra karanA 45, cAra jyotiSacakra kA vicAra 46, praticAra - iSTAniSTa phala janaka zAntikarma Adi kriyA vizeSa kA vicAra karanA 47 vyUha - zakaTa Adi kI AkRti meM sainya kA sthApanA karanA 48 prativyUha zatruoM ke vyUhoM saMga karane ke liye aura apanI rakSA karane ke liye sainya kI sthApanA karanA 49. cakravyUha cakra ke AkAra meM sainya sthApita karane kI vidhika jAnanA 50, garuDa kI AkRti ke anu mATe kayAre keTalI senA joie A rIte senAnA parimANunA vicAra karavA (44), nagara mAna A pradezamAM keTalA pramANanu nagara - sAvavu joie ke jethI hu` vijayI thAuM temaja kayA varSoMnA mANasAne kaI jagyAe vasAvavu' sArU che. vagere upara vicAra 42vo. (45) thAra, jyotiSa yaha vize vicAra 12 (46), ati caarI Ta-aniSTa phaLa ApanArA zAMti karyAM vagere kriyA vizeSanA vicAra karavA (47), vyUha-zakaTa vagerenA AkAramAM senAnI sthApanA u:cI (48), prativyUDa-zatrunA hune tADIne peAtAnI rakSA karavA mATe amuka rIte senA goThavavI. (49), cakragUDAnA AkAre senA goThavavAnI vidhi jANavI (50), garuDa vyUha-garuDanA ! For Private and Personal Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a1 sa 20 meghakumArapAlanAdinirUpaNam 269 garuDAkRti senAnivezanaparijJAnam5, 'sagaDabbUha' zakaTavyUha-zakaTAkRti sainya racamam,52, 'juddhaM' yuddha-kukuTAdivad yuddhakaraNamU "juddhaM' ityatra samavAyAGgoktasya 'daMDajuddhaM' ityasya tathA jambUdvIpamajJaptikathitasya 'diThThijuddhaM' ityasya ca samAveza:53, nijuddhaM' niyuddhaM mallavat yudkaraNa m54, 'judAijuddhaM' yuddhAti yuddhaM khaGgAdi prahArapUrvaka mahAyuddham55, 'advijuddhaM' asthiyuddhaM asthiyuddhakaraNa kalAjJAnam56, 'muTThijuddhaM' muSTijuddhaM-podhamaniyodhayoH parasparaM muSTayAhananam57, 'bAhujuddhaM' bAhuyuddha-yodhapratiyodhayoH parasparaM bhujAbhyAmAghAtakaraNam59, 'layAjuddhaM' latAyuddhaM dvadviprati dvandvinoH parasparaM latAbhiH paritADanam59, IsatthaM' iSuzAstraM nAgavANAdi divyazastramUcakaM zAstrajJAnam60, 'charuppavAyaM' sarumA. pAtaMtsaru:khamuSTiH, yadyapi tsamaH khaGgamuSTiHsyAt tathApi avayavagrahathAt grahaNe'vayavigrahaNAt khajAhaNam , tasya prapAtaH paharaNaM, tamityarthaH61, 'dhanuvveyaM' dhanurvedaM dhanurvidyAM62, hirannapAgaM' ripyapAkaM-rajata rasAyanaparijJA sAra mainya kA sthApanA karanA 51, zakaTavyUha-gADI ke AkAra meM sainya kA sthApanA karanA 52, yuddha kukkuTa Adi kI taraha yuddha karanA 53, niyuddhamalloM kI taraha paraspara meM yuddha karanA 54, yuddhAtiyuddha-khar3a Adi dvArA prahAra karate hue mahA yuddha karanA 55, asthiyuddha-asthiyoM se yuddha karane kI tarakIba jAnanA 56, muSTiyuddha-muTThiyoM se paraspara meM pahAra karanA 57, bAhu, yuddha-mubhaToM aura pratisubhaTo kA Apasa meM hAthoM se yuddha honA 58, latAyuddha-dvandvI pratidvandvIyoM kA paraspara meM latAoM dvArA yuddha honA 55, iSuzAstra nAgavANa Adi divyazastra sUcakazAstroM kA jJAna honA 60, saruSapAta-khoM se prahAra karanA, 61, yadyapi tsaru zabda kA artha bamuSTi hotA hai phira bhI avayake grahaNa se avayavI kA grahaNa hotA hai| hama niyamake anusAra yahA~ 'saru' se khar3a AkAra mujaba senA goThavavI, (51), zakaTa bUhagADInA AkAramAM senAnI sthApanA karavI, (52), yuddha kukakuTa vagerenI jema yuddha karavuM (53), niyuddha-pahelavAnanI jema eka bIjAnI sAthe laDavuM (54), yuddhAtiyuddha, khaDaga vagerene ghA karatAM mahAyuddha 42. (55), asthi yuddha-masthiya dvArA yuddha 42vAnI rAta navI (56), bhuSTi yuddha muThIothI prahAra karIne laDavuM. (57) bAhu yuddha-subhaTa ane prati subhaTanuM eka bIjAnI sAthe yuddha thavuM (58), lattAyuddha dvandI pratidvandIomAM paraspara latAo dvArA yuddha thavuM, (59), ISazAstra-nAgabANa vagere divya zastra sUcaka zAstronuM jJAna thayu (60), saru apAta-1391 vArA prahAra 423 / , (11), ne s2-shhne| artha khaDaga muSTi hoya che, chatAM e avayavanA grahaNathI avayavInuM grahaNa hAya ja che" A niyama mujaba ahIM "saru" dvArA khaDaga grahaNa karavAmAM AvyuM che. dhanurveda-dhanuSa calAvavAnI vidyA jANavI. (62), hiraNya pAka cAMdI dvArA rasAyane For Private and Personal Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 270 jJAtAdharmakathA satre na33, 'sunna' suvarNavAkaM suvarNarasAyanavijJAnam 64 'suttakheDaM' sUtra khelaM = sUtra krIDAvizevam 65, 'vahakherDa' vRtta khelaM = vRttAkArabhramaNena krIDAvizeSam, 'vakheDa' ityatra samavAyAGgoktasya camnakheDe 'ityasya samAveza: - 'carmadA' iti pratiprasiddham 66, 'nAliyAkheDaM nAlikA khelam = iSTasiddhayAbhAve viparItapAkaH pAtanam 67, pattacchejjaM ' patracchedyam = aSTottarazatapatrANAM zatapatrANAM madhye vivakSita patracchedane hastalAghavam68, 'kaDacchejja' 'kaDacchedyaM = kalAvizeSaH, 60, 'sajIvaM' sajIva sajIvakaraNaM mRtamanuSyasya jIvitavaddazAnirmANam, mRta suvarNAdi dhAtUnAM pUrvasvarUpamampAdanaM vA 70, 'nijjIvaM' nirjIvaM pAradAdi dhAtUnAM mAraNam 71, 'uNarUpamiti' zakunarutam = zubhAzubhamrantraka pakSizabdajJAnam 72 | | 0 20 // kA grahaNa kiyA gayA hai| dhanurveda-dhanuSa calAne kI vidhi ko sIkhanA62, hiraNyapaka cAMdI se rasAyana banAne kI vidhi sIkhanA63, suvarNapA suvarNa ke pAka banAne kI vidhi sIkhanA 64, mutra khela- r3oro se khelakaranA sIkhanA 35, bruna kheLa golAkAra bhramaNa karate hue khela karanA66, nAlikA khelaI siddhi ke abhAva meM viparItarUpa se pAzoM kA DAlanA 67, patraccheda108 pattoM ke bIca meM kisI eka batAye hue patte ko cheda denA 68, Tacchedha 62, mAtra mare hue manuSya ko jIvita manuSya ke samAna batalAne kI vidhi meM nipuNa honA 70 athavA mArI gaI suvarNa Adi dhAtuo ko unake pUrvarUpa meM dikhalA denA, nirjIva pArada Adi dhAtuoM ko mArane kI vidhi jAnanA 71, zakunaruta-pakSiyoM ke zabdoM se zubha aura azubha kA jJAna karanA72, / inameM annavidhinAmakI 16 vI kalA kathita 'mahamitya' isakA samAveza kiyA gayA hai isa taraha banAvavAnI vidhi zIkhavI (63), suvarNa 5 kasAnAnA pAka banAvavAnI kaLA zIkhavI. (64), sutra khela dvArAe dvArAramatAM zIkhavu (65) vRtta khela-goLAkAra bhramaNa karatAM ramavu (66), nAlikA khala-iSTa siddhinA abhatramAM viparIta rUpathI pAzAA deuvA (17) catraracheha yeso bhAu (108) pattAgonI vaye ase pattAne Thevu (18) 12 chedya-(69) sajIna-mare / mANasane jIvatA mANasanI jema batAvavAnI kalAmAM nipuNa thavuM (70) athA mArI gai, suvarNa vagere dhAtuone temanA pUrvarUpamAM batAvavuM, arthAt suvarNa bhasmane pharI suvarNanuM rUpa ApavuM niva-pAda vagere dhAtuone mAravAnI vidhi jANavI (71), zakunaruta-pakSIonA avAja uparathI zubhAzubha du (72). A kaLAmAM annavidhi' nAmanI 16 mI kaLAmAM samavAyAMga kathita - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSi TIkA a. 1 20 meghakumArapAlanAdinirupaNam 276 " cUrNa yukti nAma kI kalA meM aupapAtika mUtrotta gaMdhayukti' kA lakSaNa nAma kI 34vIM kalA meM samavAyAGga kathita 'Asasikva' kA gajalakSana nAma kI 35vIM kalA meM, samavAyAGga kathita 'hatthisikkha' kA kukkaDa lakSaNa nAma kI 67vIM kalA meM samavAyAGga kathita kalAmeM samAveza kiyA gayA hai 'milakakhaNa' kA asilakSaNa nAmakI 40vIM kalA meM aupapAttika tathA samavAyaGga meM kathita 'cammalakkhaNa' kA kAkaNilakSaNa nAmakI 42vIM kalA meM 'cakkalakkhaNa' kA vAstuvidyA nAma kI 43vIM kalA meM samavAyAGga pratipAdita 'niveza' kA nA ramAna nAmakI 45vIM kalA meM, samavAyAGga meM kahI huI nagaraniveza 'kA cAra nAmakI 46vIM kalA meM, samavAyAGga meM kaho huI 'caMdalavaNa, sUracariyaM rAhacariyaM gahacariyaM ina cAra kalAoM kA praticAra nAmakI 47vIM kalA meM, samavAyAGga kathita' sobhAgakaraM, do bhAgakaraM, vijjAgaya, maMtragayaM, rahasyaM sabhAsaMvAraM 'ina 6 kalAoM kA yuddhamAna kI 53 kalA meM. samavAyAGga kathita' 'daMDayuddha' tathA jaMbUdrIpapajJapti kathita 'diDijada' kA tathA vRtta khela nAma kI devIM kalA meM samavAyAGga kathita 'cammakheDa maMDala kA samAveza kiyA gayA hai || mUtra ||20|| "mahasittha"nA samAveza karavAmAM AvyA che. A pramANe 'cUta yukita' nAmanI 30 mI kalAmAM, opapAtika sUtrokata 'gaMdha yukitanA haya lakSaNa nAmanI 34 mI usAmAM, sabhavAyAMga uthita "sasino lakSazu nAmanI upa bhI usAmAM, samavAyAMga kathita "hAsthi sikakha"nA kukakuDa lakSaNa nAmanI 37 mI kalAmAM, samavAyAMga kaSThita "miya lakakhaNu"nA asi lakSaNa nAmanI 40 mI kalAmAM, aupapAttika temaja samavAyAMgamAM kathita "camma lakakhaNu"nA kANuM lakSaNa nAmanI 42 mI kalAmAM "calakakhaNu"nA vAstu vidyA nAmanI 43 mI kalAmAM, samavAyAMga prati pAdita baMdhAvAra niveza"nA nagaramAna nAmanI 45 mI kalAmAM, samavAya.gamAM kahevAalI 'nagara nivesa'nA cAra nAmanI 46 mI kalAmAM, samavAyAMga kathita 'caMda lakakhaNa sUra cakriya, krANu ciraya, gaha ciraya, cAra' kalA to 'praticAra' nAmanI 47 mI kalAmAM, samavAyAMga kathita 'so bhAga kaM, aa bhAga kara vijAgaya, mata gaya, husya gaya. sabhA saMcAra A 6 kalAonA yuddha nAmanI 53 mI kalAmAM, samavAyAMga kathita 'daMDa juddha'nA temaja jamUdrIpaprajJapti kathita 'iijuddha"nA temaja vRttAla nAmanI 66 mI kalAmAM, samavAyAMga kazita cummorU'caDhAlanA samAveza karavAmAM Avyo che. ! sUtra 20 5 For Private and Personal Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 272 zAtAdharma kathAGgasUtre __ mUlam-taeNaM se kalAyarie mehaMkumAraM lehAiyAo gaNiyappahANAo sauNaya pajavasANAobAvatari kalAo suttaoya atthao ya karaNao ya sihAvati sikkhAvati sihAvettA sikkhA vettA ammApiuNaM uvaNeti / taeNaM mehassa kumArassa ammApiyaro kalAyariyaM mahurehi mahurehiM bayaNehi, viuleNaM vatthagaMdhamallAlaMkAreNa sakAreMti, sammANati, sakkAritA sammANittA viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalayaMti dalaittA paDivisajati ||suu021|| TIkA--'taeNaM' ityAdi / tataH khalu sa kalAcAryaH meghakumAraM lekhAdikAH gaNitapradhAnAH zakunarutaparyavasAnAH zakunarutaparyantAH dvisaptati kalAH sUtratazcArthatazca karaNatazca 'sihAveI' sedhayati-prApayati, upadizati. 'sikravAveI' zikSayati abhyAsayati / 'siMhAvetA' sedhayitvA-upadizya, sikkhAvettAzikSayitvA prAbhyAsaM kArayitvA, lekhAdidvAsaptatikalAnipuNaM kRtvA, ityarthaH,mAtApitrorupanayati, zreNikasya rAjJo dhAriNI devyAzca samIpe 'taeNaM se kalAyarie' ityAdi TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se kalAyarie) ve kalAcArya (mehaMku mAraM) meghakumAra ko (lehAiyAo) lekha Adi (gaNiyappahANAo) gaNita pradhAnakalAoM se lekara (sauNaruyapajjavasANAo) zakuniru- (pakSike zabda) paryanta (bAvanari kalAo) 72 kalAoM ko (suttaoya) mUtra se (atthaoya) artha se aura (karaNaoya) karaNarUpa prayoga se (mihAveti sikaravAveMti) jaba samajhA cuke tathA paDhA cuke (sihAvetA sikkhAvettA) taba samajhA cukane ke bAda aura pahA cukane ke bAda (amnApiUgaM uvaNeti) unhoMne uma ta eNaM se kalAyarie ityAdi / / TokArtha-(taeNaM) tyA2 mA (se kalA yarie) 4sAyA (mehaMkumAra) meghamArane (lehAiyAo) khe5 vagaire (gaNiyappahANAo) ta pradhAna 4outhI bhailne ( sauNakhyapajjavasANAo) zani 2ta (pakSImAnA zaha) sudhA ( bAyattari kalAyao) mAMtara 4aa (sutta oya) sUtra dvArA (astha oya) ma 12 // mane (karaNoya) 4395 35 prayo1 au (sihAveMti sikkhAti) sabha0navI dvadhA mane navI dIdhI (sihAvettA sikkhAvettA) samagavyA ane. magan (ammApiuNaM uvaNeti) tebho bheSabhA2ne dAvAne bhAtApitAne sAMpI / . For Private and Personal Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. a.1 26 meghakumArapAlanAdivarNanam 275 mamAnayatItyarthaH / tataH khalu meghasya kumArasya mAtApitarau taM kalAcArya madhuraivacanaivipulena vastragandhamAlyAlaMkAreNa satkurutaH, saMmAnayataH, satkRtya sammAnya vipulaM 'jIviyArihaM' jIvitAha yAvajjIvanayogyaM prItidAnaM dattaH, datvA prati vimarjayataH mR. // 21 // mUla-taeNaM se mehe kumAre bAvatsarikalApaMDie NavaMgasuttapaDibohie aTrAravihippagAradesIbhAsAvisArae gIiraigaMdhavvanadRkusale hayajohI gayajohI raha johI bAhujohI bAhuppamadoM alaM bhogasamatthe sAhasie viyAlacArI jAe yAvi hotthA, taeNaM tassa mehakumArassa ammApiyaro mehaM kumAraM vAyattarikalApaMDiyaM jAba viyAlacAriM jAyaM pAsaMti posittA aTTapAsAyavaDisae kAreMti, abbhUggayamUsiyapahasiya viva maNikaNagarayaNabhatticitte vAuddhRya vijaya vejayaMtipaDAgacchattAicchattakalie tuMgegagaNatalamabhilaMghamANasihare jAlaMtararayaNapaMjarummiliyavvamaNikaNagathUbhiyAe viyasiyasayapattapuMDarIe tilayarayaNaddhayacaMdaccie nAnAmaNimayadAmAlaMkie aMtobahiM ca meghakumAra ko lAkara usake mAtApitA ko sauMpa diyaa| (taeNaM mehassa ammA piyaro ta kalAyariyaM) isake bAda meyakumAra ke mAtApitAne usa kalAvArya kA (maharehiM vayA~ ) miSTa vacanoM se aura (viule gaM vatthagaMdha mallA laMkAreNaM) vipula vastra gaMdha mAlA, alaMkAra se (sarakAreMti sammANeti) satkAra kiyA sammAna kiyA (sakkAritA sammANittA viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalayaMti satkAra sanmAna kara ke vipula protidAna jIvana paryaMta nirvAha hosake utanA unheM diyA / (ilayittA paDi visajjati) dekara phira bidA krdiyaa| |muutr 21 // (taeNa mehassa kumArassa ammApiyarA taM kalAyariyaM) tyA2 4 meramAranA mAtApitAmye te sAyAyanA (mahurehiM gayaNehiM) bhI payana vA ane. (viuleNaM vatthagaMdhamallAlaMkAreNaM) pu prabhAmA patro, gadha bhApa mane 2 / daa|| (sakAreMti sammANeti) sattAra yo bhane sanmAna yu. (sakkAritA sammANittA viulaM jIviyAriha pIidANaM dalayaMti) salA2 ane sanmAna mApIne 200vana sudhIna vidhurA prabhAbhA prItihAna yu. ( dalayittA paDivisajjati) mApAne tebhane vihAya 4aa. // sUtra 21 // 35 For Private and Personal Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org E8 jJAtAdharmakathAGgasatre sa tavaNijaruilavAlApatthare suhaphA se sassirIyarUve pAsAIejAtra paDive egaM caNaM mahaM bhavaNaM kAreMti, aNegakhaMbhasaya sannivi lIlAyasAlabhaMjiyaM abbhuggaya sukayavairaveiyAo toraNavara raiyasAlabhaMjiyA susiliDa vesilaThiyapasatthave ruliyakhaMbhanANAmajikaNagarayaNakha ciyaujjalaM, bahusamasuvibhattaniciyaramaNijjabhUmibhAgaM IhAmiya jAva bhatticittaM khaMbhuggavayara veiyA bharAmaM vijAhara jamalajuyalajuttaM piva acchIsahassamAlaNIyaM rUvagasahassakaliyaM bhimANaMra bhibbhisamANaM cakoyaNalesaM suhaphAsaM sassirIyarUvaM kaMcaNamaNirayaNaya bhiyAgaM nANAviha paMcavannaghaMTA paDAgaparimaMDiyagga siraM dhavalamarIsaai viNimmuyaMta lAuloya mahiyaM jAva gaMdhavahi bhUyaM pAsAIyaM darita NinaM abhiruvaM paDiruvaM // 22 // suu0|| TIkA---' taraNaM' ityAdi / tataH tadanantaraM khalu sa meghakumAraH 'bAvatari kalApaMDie dvAsaptatikalA paNDitaH =dvAsaptatikalAmarmajJaH 'NavaMgasutapaDibohie' navAGgapratibodhitaH=navAGgAni dve zrI nayane dve nAsike, jihaiva baiMkA vagekA, mam sutAnI suptAni bAlyAdvayaktavetanArahitAni tAni pariSa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'taeNa se mehekumAre' ityAdi TIkArtha - (taraNaM) isake bAda ( se mehekumAre) vaha meghakumAra jo ki (bArilA paMDie) 72 kalAoM ko acchI taraha sokha cukA thA jaba (sutapaDivohie) apane supta va aMgo kA pratibodhaka vana gayAarthAt bAlyAvasthA meM do, kAna do netra, eka jial, eka sparzana indriya For Private and Personal Use Only * 'ta evaM se mehekumAre' ityAdi // TIartha - (tapaNaM) tyAra mAha ( se mehekumAre) meghakumAra nemaNe ( bAvantariphalA paMDie) matira monu sArI rIte jJAna bheNavyu che-sevA te bheghakumArane nyAre (vaMgata paDivohie ) potAnA supta nava saMgono pratizodha thayo bheTale ke bALapaNamAM e kAna, be AMkho, e nAka (nAsA chidro) eka jIbha, eka spa indriya temaja eka mana A nava aMge supta jevA rahe che, paNa jyAre yuvAvasthA
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 275 anagAradharmAmRtavarSi TIkA a, 1 22 meghakumArapAlanAdinirUpaNam tAni yauvanavayasA jAgaritAni vyakta cetanAvanti kRtAni yena sa tathoktaH 'aThArasavihippagAradesIbhAsAvisArae' aSTAdazavidhiprakAradezIyabhASAvizAradaH aSTAdazavidhikArAH pravRttibhedAH yasyAHsA tathA tasyAM, dezIyabhASAyAM dezabhedena varNAvalirUpANAM vizAro nipuNaH, 'goDaraigaMdhavanaTTakumale' gItisatigandharvanATayakuzalaH gItirati gandharvaiva nATaye kuzala:gandharvavadgItanATayamarmajJa ityarthaH, 'hayajoho' hayayodhI azvamAruhya yuddhazIlapAm-'ga yajohI' gajayodhI 'rahajohI' rathayodhI, 'bAhujohI' bAhuyodhI, tathA 'bAhupamahIM' bAhupamardI bAhubhyAM pramadanazIlaH, 'alaMbhogasamatthe' alaM. bhoga marthaH sAlabhogasAmarthyavAn , 'sAhasie' sohasikA mahAparAkramazAlI, 'viyA labArI' vikAlacAro-rikAlepi-rAtrAvapi caratIti vikAla bArIparama sAhamihatvot, 'jAecAvi hotyA' jAnavAppabhavana cakAro'nuktasamuccayArthInayA 1 eka mana ye 9 aMga supta jase bane rahate hai- paraMtu jaba yauvana avasthA A jAtI hai taba ye saba jaga jAte haiM-inakI cenA vyakta ho jAtI haiM-kahane kA tAtparya yaha hai ki vaha meghakumAra yauvanAvasthA saMpanna ho gayA-aura (aTThArasavihippagAradesIbhAsAvisA. raNa) deza bhe se 18 prakAra kA prani bhedavAlI dezI bhASA ke jAnane meM vizArada bana gayA (gIiraigaMdhanakumale) gaMdharva kI taraha gIta nATya kA marmajJa ho gayA (hayajohI, gayajIhI. rahajohI, bAhujohI, bohappa maddo bhalaM mogasamatthe, sAhasie, viyAlacArI. jAe yAvihotthA) ghoDe para caDha kara yuddha karane meM abhyasta ho cuhA, gaja para caDhakara yuddha karane meM abhyamta ho cukA, ratha para car3hakara yuddha karane meM abhyasta ho cukA, kevala bAhoM se hI yuddha karane meM samartha ho cukA, bAhUoM se hI zatruoM ke Ave che tyAre A badhAM aMge jAgrata thaI jAya che, emanI cetanA vyakta thaI taya cha, pAnI nA ye chabheSabhAra nuvAna 4 gayo bhane ( aTThArasa vihippagAra denI bhAsAvisAraNa) deza methI 18 prAranI vyavahA bhAM prayuta thatI dezI bhASAyAne kAma nipuNa tha5 gayo ( gIharaigaMdhavanahakusale ) dhanI ma sAta bhane nAyinI mama 5 gayo, (haya johI, gayajohI. rahajoho; yAhu nohI, bAhuppa nadI, alaM bhogasamatthe, sAhasie: viyAla cArI, jAra cAvi hotya) 31 352 mesIna ravAnI manyasta thapa gayo, hAthI upara besIne yuddha karavAmAM kuzaLa thaI gaye, bhujAo dvArA ja yuddha karavAmAM samartha thaI gaye, bAhuo dvArA ja zatruonA mardanamAM zakitazALI thaI For Private and Personal Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaanaaghmkaathaao stana dharSagAMbhIryAdivAnitigamyate, api zabdo nizcayArthakaH, alaukika guNagaNa saMpanna aamiiditibhaavH| tataHkhalu tasya meghakumArasya mAtApitarau mevakumAraM dvAsaptati kalApaMDitaM yAvat vikAla cAriNaM jAtaM pazyataH, dRSTvA 'aTTha aSTa-aSTasaMGkhyakAn pIsAyavaDisae' aSTaprAsAdAvataMsakAn prasAdeSu avataMsakAH prAsAMdAvataMsakAmAsAdazreSThAHtAn 'kAreMti-mAtApitarau kArayataH, kIdRzAn kArayataH ityAkAGkSAyAmAha-'abbhuggaya' ityAdi / 'abbhugayamusiya' abhyudgatocchritAn atizayocAn ityarthaH, atra dvitIyAbahu. vacanalopaH ApatvAt, 'pahasie, viva' prahasitAn iSa, prakRSTahAsayuktAniva zvetamabhayA hasata ivetyrthH| 'maNikaNa garayaNabhatticitte' maNikanakaratnabhaktici. trAnapaJcavarNaratnAnAM bhaktibhiH vicchittivizeSaiH citrANi yatra tAn 'vAuTya mardana karane meM zatti saMpanna ho cukA, sakala bhogoM ko bhogane kI zakti jaba isameM pUrNarUpa se prakaTa ho cukI, maho parAkramazAlI jaba yaha bana gayA, aura jaba yaha vikAlacArI asamaya meM bhI-rAtrI meM bhI jaba vaha nirbhaya hora vicaraNa karane laga gayA-dhairya gAMbhIrya Adi tathA aura bhI aneka alaukika guNa jaba isameM acchI taraha A cuke-(taeNaM) taya (tassa mehakumArassa) usa meghakumAra ke (ammApiyaro) mAtA pitAne (mehaM kumAra bApattarikalApaMDi jAba viyAlacAriM jAyaM pAsaMti) meghakumAra 72 kalAoM meM niSNAta Adi vikAlacAri bana cukA hai sA dekhAto (pAsittA) devakara (aTTha pAsAyavaDiMsae kAreMti) unhoMne ATha baDe2 zreSTha mAsAda bnvaaye| (anbhuggayamUsiya pahasie viva maNikaNagarayaNabhatticitte) ye bahuta are the| inakI AbhA zveta thI isaliye ye dekhane para aise pratIta hote ga, badhA bhego ne bhogavavAnI zakita jyAre saMpUrNa kaLAe tenAmAM khIlI uThI, jyAre te mahA parAkI thaI gayuM ane jyAre te vikalacArI eTale ke asamayamAM rAtrimAM paNa nirbhaya thaIne vicaraNa karavA lAgya, dharya, gAMbhIrya vagere temaja oilon 5 5 // ahamuta guNe nyAre tenAmA sArI mAvI gayA ( ta eNaM ) tyA26 (tamsa mehakumArassa) bhedhabhAranA (yammA piyaro) mAtApitA (meha kumAraM bApattarikalApaMDiyaM jAva viyAla cAri jAyaM pAsaMti) meghAbhArane mAMta2 47mAmA niSNAta ane vijAsyArI maneo nyo ta (pAsittA) ne (apAsAyavaDisae kAreMti) temANe 48 bhATA moTAzreSTha bhAMDasa manAvAvyA. (a0bhuggayamUsiya pahasie viva maNi kaNagarayaNabhaciciro) l bhayo bhUma UMcA hatA. A mahelanI AbhA sapheda hatI. jANe ke hasI ja rahyA che. emanA upara je bhIMta citro banAvavAmAM AvyAM hatAM te pAMca raMganA ratnanI savizeSa For Private and Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 277 anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 1 sU. 22 meghakumArapAlanAdinirUpaNam vijaya ve jayaMtI paDAgachatAchattakalie' vAtoddhatavijayavaijayantIpatAkA chatrAti chatrakalitAn, vAtoryaitAH = pavana preritA yA vijayamRcikA vaijayantI nAmnyaH panAkAH, chatrAticchatrANi ca chatropari chatrANizca taiHkalitAn-yuktAn=tuGgAn= atyuccAn 'gagaNatalamabhilaMghamANasihare' gagatalamabhilaGghayacchikharAna, gaganatadam=AkAzatalam abhilaGghayantIva zikharANi yeSAM te tathA tAn gagacu mbinaityarthaH, 'jAlaMtararayaNa' jAlAntararatnAn jAlAntareSu gavAkSAbhyantareSu khacitAni : ratnAni yeSu tAn atrArSatvAd dvitIyA - bahuvacanalopaH, ''jarummiliyantra' paJjaronmIlitAn iva, pratibhAsataH, pratijAle pratisthalaM khacitavividharatnacaturdikprasRtavicitrakAntibhiH prAsAdopari saMlagnaratnapaJjaraprazobhamAnAnivetyabhiprAya: / 'maNikaNagadhUbhiyAe' maNikanakastUpikAn tatramaNayaH =candrakAnta sUryakAntAdayaH kanakAni ca stUpikAsu = upavezanasthAneSu yatra tAn 'stUpikA'' cabUtarAH iti bhASAyAm, 'viyasiyasayapattapuMDarIe' vikasitazatapatra puNDathe ki mAnoM ha~sa rahe haiN| ina para jo-vela buTiyAM banAye gaye the ve paMca varNavAle ratnoM kI vizeSa racanA se aMkita thIM / (vAudveya vijaya vejayaMtI paDAgachattA icchataka lie) inake Upara vijaya sUcaka vaijayaMtI nAma kI jo patAkAe~ dhvajA lagAI gaI thIM- ve vAyu se phaharA rahI thIM- tathA ina para jo chatra lage hue the ve beta ke Upara tane hue lage the (tuMge) ye saba hI mahalabahuta hI U~ce the / ( gagaNatalamabhilaMghamANasihare) inakI jo zikhare thIM ve itanI adhika unnatathIM ki AkAza ki AkAza tala ko bhI mAno ullaMghana karatI thIM / ( jAlaMtararayaNa paMjarummiliyavvamANikaNagathubhiyAe) ina kI khiDakiyoM meM ratna khacita kiye gaye the| inameM ke cabUtare caMndrakAnta Adi maNiyoM ke suvarNa ke bane hue the| (viyasayapatta puMDarIyAe) kamala nIlAdi maNiyoM ke tathA puDarIka zveta kamalarathanAthI asti DutAM. (vAuyavijayavejayaMtI paDAgacchattAicchattakalie) A mahelA upara vijaya sUcaka vaijayantI nAmanI patAkAo hatI te pavanathI laherAi rahI hatI. temaja emanA upara je chatro hatAM te paNa vetranA upara tANelAM hatAM. (tuMge) yA madhA mahelo bhUma aMyA hutA. ( gagaNatalamabhilaMdha mANasihare) A mahelAnA zikhare eTalA badhA UMcA hatA ke jANe AkAzatalanuM paNu ullaMghana uratAta. jAlaM tararayaNapaMja rummiliyanvamaNikaNagadhUbhiyAe) AnA jharukhAomAM ratno jaDelAM hatAM, ane cAtarA caMdrakAMta vagere maNie temaja sAnAnA janelA hatA. (triyasiyapattapuMDarIyAe) nIla vagere maNionA kamaLA ane For Private and Personal Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org 278 zAtAdharma kathAGgasUtre rIkAn nIlAdimaNiviracitAni vikasitazatapatrANi-praphullitakamalAni sphaTaka ratna nirmitAni puNDarIkANi znetakamalAni yeSu ton , 'tilayarayaNaddhaya caMdacie' tilakaratnArdhakacandrArcitAn, tilaka zabdo'travRkSavizeSa vAcakaH, tena zobhA svAsthyAdivardhaka vRkSaNa karketanAdibhIrannaiH, ardhaca dvaiH ardhacandrAkAravatsopAna vizeSaizca, arvitAn yuktAn 'NANAmaNimayadAmAlaMkie' nAnAmaNi ma yadAmAlaM. kRtAn vividhamagibhizcandrakAntAdibhiH racitadAmAbhirmAlAbhiH alaMkRtAn zobhitAn caturdikSu yogyayogya sthaleSu mAlAsamUhaiH suzobhitAn ityarthaH, 'aMtobAhiM ca maNhe' anta bahizcazlakSNAna= Abhyantare bAhye ca cikaNakAntiyuktAn, 'tavaNijaruila vAluyApatthare' tapanI ruciravalukA prastarAn-tapanIyasyamuvarNasya yA rucirA manoharA,vAlukA-pAMzuH, retI' iti bhASAyAM prastareSuprAGgaNeSu yeSAM te tathA tAn ataeva 'suhaphAme' mu vasparzAn. 'maspiro yarUve' sphaTika ratnoM ke bane the| aura ye vahAM praphullitarUpa meM hI aMkita kiye gaye the| (tilayara yaNaddhacaMdaccie) ye saba mahala tilaka vRkSa jo ki zobhA evaM svAsthya Adi kA vardhaka thA-tathA karketana Adi ratnoM se evaM adha caMdrAkAra vat sopAna paMktiyoM se yukta the| (NAgAmaNimaya dAmAlakie) ina mahaloM kI mAlAe~ vidhi candrakAnta AdimaNiyoM se nirmita thIMarthAt ina mahaloM kI cAroM dizAoM meM yogya yogya sthaloM para candra kAnta Adi maNiyoM se nirmita mAlAe~ laTaka rahIM thIM isase inakI zobhA meM mAno candramA lage hue he aise mAlUma paDate the| (aMtA bahica. maNhe) inakI bhItarI gahirI kAMti vizeSa cikkaNa guNa yukta thii| (nakaNijaruila vAluyApatthare) ina ke prAMgaNa meM suvarNa kI manohara retI vichI huI thii| (suhaphAse) isIliye inakA sparza vizeSarUpa meM sukhaprada thaa| skaTika ratnanAM puMDarIka (zveta kamaLa) banelAM hatAM. ane te badhAM vikasita AkAranA 5 mata thaya hutai. (tilayarayaNaddhacaMdaccie) // 5dhA mahato zAma bhane svAthya vagerenI puSTi karanAra tilakavRkSa ane ketana vagere ratnothI tathA ardha yndr||2 sopAnazreNithI zolatA au. (NANA maNimayadAmAlaMkie) mA bhavAnI mALAo vividha candrakAMta vagere maNio dvArA nirmita thayelI hatI. eTale ke A mahelanI comera yogya sthAna upara candrakAMta vagere maNio dvArA banAvavAmAM AvelI mALAo laTakatI hatI ethI jANe ke emanI zobhAmAM vRddhi karavA mATe candra sAgesA cha mema. sAtu tu. (aMto bahiM ca saNhe) 2 // bhavAnI 42 mane mAranI zAmA susthitI (tavaNijaruilavAlayApatthare) omanA yobhA sonAnI suha22 pAtharevI tI.(sahaphAse) methI 24 memne| 25 vizeSa suNa chato. For Private and Personal Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TokA a.1 sU. 22 meghakumArapAlanAdivarNanam 279 sazrIkarUpAn paramazobhAsampannAna 'pAsAIe' prasAdIyAn-cittAnanda janakAn 'jAva' yAvat zabdena 'daMsaNijje - abhirU ve' ityana poH saMgrahaH 'daMsaNijje' darzanIyAn pazyatAM cakSuna zAmpatIti bhAvaH, 'abhirUve' abhirUpAn manojJa. rUpAna darzakajana manohAdakAnityarthaH, 'paDilave' pratirUpAn mundarAkRtikAna , tAdRzAnaprAsAdAn kArayata itibhaavH| teSAmaSTamahApAsAdAnAM madhye eka mahadabhavanaM kArayataH, tatsvarUpamAha-'egaM caNaM mahaM bhavaNaM kAreMti, ekaM ca khalu mahad bhavanaM kArayataH tatra-ekam saMkhyayA advitIyaM ca zobhAdi guNataH, cakAro'tra samuccayArthaH, tena jayavijayArogyatuSTipuSTikarAdi zubhalakSaNopetam, punaH kAdRzaM bhavanaM ? 'mahat ativizAlaM pradhAna SaDRtusambandhi saukhyasaMpannaM sotsavaMbA, bhavanaM abhaya supAtradAnAdi samupArjina puNyapuJjAnAM puNyopabhogAya bhavatIti bhavanam 'kAreti' kArayatA nirmaapytH| nanu kiM nAma bhavanaM kazca prAsAdaH? ucyate-bhavanaM daiApekSayA kiMcina yUnocchrAyaka, prAsAdastu-deApekSayA dviguNocA yaka iti| anyo'pi vizeSastayo:-ekabhUmikaM bhavana, dvibhUmika tribhUmAdiH pAsAda iti / bhavanasya varNanamAha-'aNegakhaMbhasayasaNi viTuM' (sassirIyarUve) ye saba mahala parama zobhA saMpanna the / (pAsAie) cittAna dajanaka the| yahAM yAvat zabda se 'daMsaNije abhiruve' ina padoM kA grahaNa huA hai-dekhane vAloM ke cakSu inheM dekhate2 thakate nahIM the, yaha bAta darzanIya pada se tatho ye dazaka janoM ke manako AlhAdita karate the yaha bAta abhirUpa pada se prakaTa kI gaI hai| (paDirUve) ina kI AkRti-racanA baDo sandara thI yaha pratirUpa zabda se batalAyA gayA hai| isa prakAra ke jaba ATha mahala bana cuke-taba unhoMne (egaM ca NaM mahaM bhavaNaM kAreMti) 1aura vaDA bhArI mahala bnvaayaa| isakI zobhA kaisI thI yaha bAta mUtrakAra aba prakaTa karate haiM-(aNegakhaMbhasayasanniviTTha) yaha mahala aneka (sassigeyarUve) Al bhaDayo suzrI saMpanna tA. (pAsAIe)yittane sAna mApanAsa tA. 2maDI yAvat' dvArA 'daMsagijje abhirUve' mA pahAnu aDa thayuM che, jenAonI AMkho A mahelene jotAM jotAM thAka anubhavatI na hatI A vAta "darzanIya pada dvArA temaja A mahele dazakanA manane AhalAdita karatA tA, 2 vAta 'mani35' 54 dvArA 548 42vAmA 2AvI cha. (paDisve) emanI AkRti-(AkAra) bahuja suMdara hatI, A pratirUpa pada dvArA spaSTa karavAmAM AvyuM che. mevA nyAre 218 bhADasa manI gayA tyAre tebhANe (egaM caNaM mahaM bhavaNaM kAreMti eka vizAla bhavya bIjo mahela banAvaDAvyo. tenIzabhA sUtrakAra ahIM prakaTa kare che- (aNegakhaMbha sayasannibilu) mA bhAMDasa se 4 thAlamA 52 aso 42vAmA For Private and Personal Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 20 jJAtAdharma kathAsUtre , anekastambhatasaniviSTaM tadanArtha anekAni stambhazatAni saMniviSTAni yatra tat, 'lIlADiyasAlabhaMjiyaM' lIlAsthitazAlabhaJjikaM, lIcAsthitAH =nRtyantya iva sthitAH zAlabhaJjikAH = puttalikA yasmin tat, 'anyuggaya sukayavaira beiyA toraNa, vararaiyasAlabhaMjiyA susilihavisila saThiyapasatthaveka liyakhaMbha, NANAmaNikaNagarayaNakha ciyaujjalaM, abhyudgata sukRtavajra vedikAtoraNa varacita zAlabhaMjikA muzliSTa, viziSTa laSTha saMsthita prazasta vaiDUrya staMbha, nAnAma Nikanaka ratnakhacitojvalaM tatra - abhyudgatA=jadhvabhUtA sukRtA=suSThurItyA kRtA = nirmA pitA vajra vedikA=vajraratnasya vedikA, dvArasya dakSiNavAmabhAge, dvAropari toraNAni ca yatra tat, varAH zreSThA racitA manoharA zAlabhaMjikAH kRtrima putalikAH suzliSTAH susambaddhA viziSTasaMsthitAH = viziSTA laSTAHsundarAH saMsthitAH, saMsthAnavantaH- yadvA-saMsthitAH = saMlagnA, prazastA manoharA vaiDUryaratnAnAM stambhAHyatra tat tathA,nAnAmaNayaH=candrakAnta sUryakAntAdayaH kanakaM zuddha suvarNa tadvat dedIpyamAnAni ratnAni karketanAdIni taiH khacitaM=jaTitam atavae saikaDo bhopara khaDA kiyA gayA thA / (lIlaDiyasAlabhaMjiyaM) isake Upara nava putalikAe~ ukerI gaI thIM ve aisI mAlU paDatI thI jaise mAnI nAca rahI hoM / (abbhuggayasukavairaveiyAtoraNavararaiya sAla maMjiyA supalivisiddhasaMThiyaM pasatyave ruliyakhaM bhaNANAmaNikaNagarayaNacaciyaujjalaM) dvAra ke nAma bhAga meM jo vajra ratna kI vedikA banAI gaI thI vaha bahUta U~cI thI tathA bahuta majabUta thI sAtha meM dvAra ke Upara toraNa bhI banAne meM Aye the| isameM jo staMbha lage the ve sundara utkIrNa (khodIgaI) zAlabhaMjikAoM puttaliyo se suzliSTha the - suddha the tathA viziSTa manohara saMsthAna vAle the| aura sundara vaiDUryaratnoM ke bane hue the / candrakAM sUryakAnta AdimaNiyoM se tathA zuddha suvarNa ke samAna dedIpyamAma karketanAdi Avyo huto. (lIlaDDiyasAlabhaMjiyaM) me thAMlA upara ne yUtaNIo pretaresI hutI, lAge tetheo nAyI rahI hoya sebha sa.gatI hutI. (abbhuggaya sukaya artveDayA toraNavara rahayasAlabhaMjiyA susiliGa visiTiyaM satya veru liyakhaM bhaNANAmaNikaNagarayaNakha ciyaujjalaM) haravAnnanI amI bAjue hIrA ane ratnAnI je beDhikA banAvavAmAM AvI hatI te bahuja * UMcI temaja atyanta majabUta hatI. daravAjA upara teAraNa paNa banAvavAmAM AvyAM hatAM. emAM je staMbhe hatA te sundara rIte kotaravAmAM AvelI zAla bhaMjikAothI suzliSTa hatA, susaMbaddha temaja sivazeSa manehara saMsthAnavALA hatA, ane sundara vaiya ratnAnA banelA hatA. candrakAMta sUryakAMta vagere maNie dvArA temaja zuddha sonAnA jevA camakatA ketana Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a1 sa 20 meghakumArapAlanAdinirUpaNam 281 ujvalaM=nirmalaM kAntibhidIpyamAna yat tatayA, tataH padatrayasya karmadhArayaH, 'bahusamasuvibhattaniciyara gijjabhUmibhAga' bahusamanuvibhaktanicitaramaNIyabhUmibhAgaM-bahusamA atizayasamaH, muvibhaktaH yathAsthAnasthitasarvAvayavaH, nicitaH= subhRtaH, ramaNIyaH manoharaH bhUmibhAgo-bhUpradezo yasya tat, 'IhAmiya jAva bhatticittaM' IhAmRga-yAbad bhakticitraM-tatra-IhAmRgAHkAH, yAvacchabdenavRSabhaturaganaramakarapakSisarpakinnararurusarabhacamarakuJjaravanalatA padmalatAH. ityeteSAM saMgrahaH, tena teSAM bhattayA zilpidvArAcitraracanayA citrANi yatra tat, 'khaMbhuggaya vayaraveiyAparigayAbhirAma' stambhodgatavajravedikAparigatAbhirAmaM, tatra-stambhodgatA-stambhoparigatA yA vajreNa-vajraratnena nirmitA vedikAHH tAbhiH parigataM jyAptam ata evAbhirAmaM paramazobhAsampannaM, 'vijAharajamalajuyalajaMtajuna piva' vidyAdharayamalayugalayantrayuttamiva-vidyAdharayoHstrI puruSayoH yad yamalaM samaNikaM yugalaM-dvayaM tat zilpakalA naipuNyena yantra-yantrasthitaM saMcariSNutvena tairyuktamiva baMbhamyamANa vidyAdharayugalavadRzyate ityarthaH 'acciratnoM se jar3e hue the isaliye baDe ujvala the| kAnti se camakIle the (bahusamasuvibhattaniciyaramaNijjabhUmi bhAga) isakA bhUmi bhAga bahuta hI adhika sama thA suvibhakta thA, nicita-bharA huA thaa| aura ramaNIya thaa| (ihAmiya jAda bhatticittaM) IhAmRgaTaka, vRSabha, turaga-ghoDA, nara, makara, pakSI, sarpa, kinnara ruru, sarabha,camara, kuMjara, vanalatA padmalatA ina saba usameM zilpidvArA citra aMkita kiye gaye the| (khaMbhuggaya vayara veDyA parigayAbhirAmaM) staMbho para vajraratna se vidikAe~ banAi thiiN| isase yaha parama zobhA banA huA thaa| (vijjAharajamalajuyalajaMttajuttaM piva) dekhane vAloM ko yaha atyanta calate hue vidyAdhara yugala (joDe) ke jaisA vagere ratnothI jaDelA hatA ethI bahuja ujajavala hatA ane kAntithI camakatA hatA. (bahusamasuvibhattaniciyaramaNijabhUmibhAga) sAno bhUmimA 5 14 sama (me saramA) hato, suvinata hato, niyata-mareko bhane manAGa2 Dato. (ihAmiya jAba bhanicittaM) DAga, varu, maha, gha31, bhAzusa, bhAra, pakSI, sApa, na2, 22, sarasa, (aSTa54) yabhara, hAthI, vanasatA paratA, mA pradhAnAM triI zilpIyo / tebhA yitrita 42i Sai. (khaMbhuggaya vayara beiyA parigayAbhirAme) thAmalA- 52 DI ane. 2tnI dvArA vAhinyA manA vAma mAvI tI. methI teyo atyaMta zAlAsapanna sAta tA. (vijAhara jamalajuyalajaMtajuttaM viva) nA2ne te bharesa pUrva yA vidyAdharanA yugala For Private and Personal Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 282 zAtAdharmakathAjasatra sahassamAlaNIyaM' aviH mahasanAlaNIyaM-arciSAM-vividharatnAnAM sahastraiH mAlaNIyaM-'mAlaNIya' iti dezIyazabdaH zobhitAmatyarthaH, 'rUvagasahassakaliyaM' rUpaka sahasrakalitaM nAnAvidhacittAkarSaka prazastarUpasahasrayuktam 'bhisamANaM'bhAsa. mAna-ratnakAntyA 'bhibbhimamANa vibhAyamAna-utkRSTa nAnAvaNeparamaratnajyotiSA dedIpyamAnam, cakkhulloyagalessaM' cakSulAcanalezya cakSubhyAM lokane avalokane sati lezyaM darzanIyatvAtizayataH zleSyaM yat tattathA, yat pazyataccakSuyaM tatra zliSyatIca na kadAcidapi viramatIti bhAvaH 'muha kAsaM' sukhasparza= aticikkaNatvAt komalasparza, 'samsirIyarUva' sazrIkarUpaM zriyA saha vartante iti sazrIkANi rUpANi yatra tatsazrIkarUpaM-atizayazobhAsampannanAnAcitrayuktam ityarthaH 'kaMcaNamaNirayaNathUbhiyAgaM' kAJcanamaNiratnastUpikaM-kAJcanaM zuddhamuvaNe, maNayaH candrakAntasUryakAntAdayaH, ratnAni karketanAdIni teSAM nirmitetyarthaH te dIkhatA thaa| (acisahassamAlaNIya) aneka prakAra ke ratnoM kI hajAro kiraNoM se yaha zobhita thaa| (rUvagasahassakaliyaM) cittAkarSaka sundara aneka vidha rUpa sahastra se yaha yukta thA (misamANaM) ratnoM kI kAMti se prakAzita aura (bhibhisamANaM) nAnA varNa vAle paramotkRSTa rahanoM kI camaka se dedIpyamAna aise isa mahala ko dekhane vAle darzaka janoM ke locana use dekhate2 aghaatenhii| kyoM ki use dekhate hI ve aise bana jAte the ki mAnoM usameM cipaka se gaye haiM yahI bAta mUtrakArane (cakkhulloyaNalessa) pada dvArA pradarzita kI hai| (muhaphAsaM) isa kA sparza sukhakArI (sassirIyasva) aura manohara thaa| rUpa zabda kA arthacitra bhI hotA hai| isameM jitane bhI citra bane the ve atizaya zobhA saMpanna the yaha artha bhI mazrIkarUpa pada kA ho sakatA hai| (kaMcaNamaNirayaNathUmiyAgaM) zuddhasuvarNa (at) vo to (accisahastamAlaNIya) mane // 2 // 2tnAnA // 2 // ri| dvArA mA mahesa zomato to (rUvagasahassa kaliya) yittA45442 mane vividha35 savathA te saMpanna to. (bhisamA) ratnAnI xiti dvArA prAzata mane bhibhisamANaM) bhane 25 uttama 2tnAnI pramAthI 30nsonal te marane netA jotAM jenArAonI AMkhe tRpta thatI na hatI. kemake tene jotAnI sAthe ja teo naNe yAMTI yA DAyamema sAgatA tAme pAta sUtrA2 (cakAvalloyalessa) mA 56 dvArA prazita 42rI cha. (suhaphAsa) yA sparza subha6, (sassiriyastra) bhane 35 te mane hara hate. rU5 zabdano artha citra paNa thAya che. AmAM jeTalAM citro hatAM te badhAM atyanta zebhA saMpanna hatAM A artha paNa "sazrIka' padane thaI zake che. For Private and Personal Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 283 anagAradharmAmRtavarSi TIkA. a 1 sU 20 meghakumArapAlanAdinirUpaNama stUpikA = laghuzikharam uparibhAgo yasya tat tathA, 'NANAcipaMcacanna ghaMTApaDAgaparimaMDiyaggamiraM nAnAvidhapaMcavaTA tAkAparimaNDitAmraziraskaM=nAnAviprAbhiH paMcavarNAbhiH ghaMTAmadhAnapatAkAbhiH dhvajAbhiH parimaNDitaM zobhitam agraziraH zikharoparibhAgo yasya tat 'dhavala marIikavayaM' vijimmutaM' dhavalamarIcikavacaM vinirmuJcantaM khaTikAdyupalepanachaTAbhiH pratisthala saMlagnasphaTikarasnaprabhAbhizca janitaM zvetakiraNarUpaM kavacaM - kaGkaTaM tatsamUhamityarthaH vinirmuzcat=caturdikSu prasArayat ' lAullAya mahiyaM' alAbullokitamahitaM alAbU zabdo'tralatA sAmAnya vAcakaH tena nAnAvarNakusumasugandha sampannaramaNIyalatAbhi ullokitam = uparibhAge samAcchAditam ataeva mahitaM sundaraM yAvada gaMndhavartibhUtaM iha yAva cchadena kAlAgurupatra ra kunduruSkAdi-sugandhavaragandhitam itibodhyam, gandha vartibhUtaM = sugandhadravyavartikAsadRze sugandhAtizayavattvAdityarthaH / 'pAsAIyaM' prapAse candrakAnta sUryakAnta maNiyoM Adi se aura karketana Adi ratnoM isakI laghu zikhara - Upara kA bhAga nirmita thA / ( NANAviha paMcavanna ghaMTApaDAgaparimaMDiyaggasiraM ) ima ke ziroM ke Upara kA bhAga aneka prakAra paMcavarNa vAlI ghaMTA pradhAna patAkAo se zobhita kiyA thA (dhavalamarI:kavayaM viNimyaMta) khaDiyA miTTI ke upalepa kI tathA pratisthala meM saMlagna sphaTikaratna kI kAMti ke samUharU kavaca ko yaha cAroM dizAo meM phailA rahA thaa| (lAullopamahiyaM) nAnA varNa ke kusuma kI sugaMdhi se samavita aneka vidhavelAoM se yaha uparitana bhAga meM AcchAdita ho rahA thaa| isaliye baDA suhAvanA lagatA thA / ( jAtra gaMdhapaTTibhUyaM) aisA mAlUma paDatAyA ki mAnoM gaMdha kI vaha vartIrUpa hI hai| yahAM " yAvat" zabda se kAlA guru Adi sugaMdhita dravya kA saMgraha kiyA gayA haiN| (pAsAiyaM, (kaMva gamaNirayaga dhUmiyAgaM) zuddha suvarNa, thendrAMta sUrya anta bhaNiyo vagerethI ane ketana vagere ratnA dvArA tene laghuzikhara--uparI bhAga baneleA hato. (NANAviha paMcavanna ghaMTA . pa DAgaparimaMDiyaggasiraM ) zimaranI uprn| lAga mane ghaMTaDI bhovANI catAprayothI suzobhita vAmAM Avyo huto, (dhavala marIikatrayaM viNimmu caita)khaDI ane mATInA upalepathI temaja pratisthaLamAM saMlagna sphaTikaratnanI kAMti samUha 3cI vayane te thAmera IsAvI rahyo huto. (lADalloya mahiyaM) ane raMganA puNyonI suvAsa yukata aneka latAo dvArA A mahelanA uparanA bhAga DhaMkAelA hatA. ethI te atyanta ramaNIya lAgato to. (jAva gaMdhavaTTibhUyaM) te bhaDesa gaMdhanI salAa (agarabattI) nI jema ja lAgatA hatA. ahIM' 'yAvat' zabda dvArA kAlAguru vagere sugaMdhi dravyano saMgraha azvAmAM Avyo che. (pAsAiyaM, darisaNijjaM, abhirUva For Private and Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 284 zAtAdharmakathAGgasUtre dIya=cittAlAdakaM 'darisaNijja' darzanoyaM darzakajanamanoharam . 'abhirUca' abhirUpaM manojJasvarUpaM, 'pratirUvaM' pratirUpaM dazakajanapratibimbayuktam IdRza bhavanaM mAtApitarau kAritavantau iti bhAvaH ||muu0 22 // mulam ---taeNaM tassa mehakumArassa ammApiyaro mehaM kumAra soha gaMsi tihikaraNa divasa nakkhattamuhattaMsi sarisiyANaM sarisavvayANaM sari sattayANaM sarisalAvannarUvajovvaNaguNovaveyANaM sarisehito rAyakulehito ANilliyANaM pasAhaNaTuMga avihavavahuo vayaNamaMgalasunaMdarisaNijja, abhirUvaM, paDirUvaM) yaha cittAllAdaka thaa| darzaka janoM ke manakA mohaka thA, manojJasvarUpa thA, aura darzaka janoM ke pratibimba se yukta thaa| isa prakAra kA yaha bhavana bheSakumAra ke mAtA pitAne bnvaayaa| yaha bhavana jaya, vijaya; Arogya tuSTi; puSTikAraka Adi zubha lakSaNoM se yukta thA ativizAla thaa| SaT Rtu saMbaMdhi vividha sukhoM se tathA nAnA prakAra ke utsavo se samanvita thaa| bhavana zabda kA vyutpatti labha artha bhI yaha hotA hai ki jo abhayadAna se athavA supAtra dAna karugA dAna se samupArjita puNyavAle puruSo ko puNyopabhoga ke liye prApta hotA hai vahI bhavana hai| bhavana aura prAsAda meM antara yaha hai ki bhavana dIrghatA kI apekSA kucha kama vistAravAlA hotA hai| pAsAda kI apekSA dune vistAravAlo hotA hai / bhavana eka khaMDavAlA tathA prAsAda aneka khaMDavAlA hotA hai / "mantra" 22 / / / paDirU) 2 maDasa yittAsu64 to, manezana bhanane bhA5mAnA2 to, manojJa svarUpa hatA, ane darzakonA pratibiMbathI yukata hato. A pramANe A mahela meghakumAranAM mAtApitAe banAvaDAvyuM hatuM. A mahela jya, vijaya Arogya, tuSTi, puSTi karanAra vagere zubhalakSaNa saMpanna hato ane te ativizALa hate. cha Rtuo saMbaMdhI badhI sukha sagavaDo temaja aneka jAtanA utsavozI te yukata hato. bhavana (mahela) zabdane vyutpatti labhya artha paNa eja thAya che ke je abhayadAnathI athavA supAtra dAna, karuNa dAnathI upArjita puNyazALI puruSane puNya paga mATe maLe che te ja bhavana che. bhavana ane prAsAdamAM ATale ja taphAvata che ke dIrdhatA (laMbAI)nI daSTie bhavana prAsAda karatAM thoDA vistAravALuM hoya che. prAsAdanI apekSAe bamaNA vistAvALuM hoya che. bhavana eka majalAvALuM temaja prAsAda aneka majalAvALo hoya che.sUtra rarA For Private and Personal Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 285 anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 1 sU. 22 meghakumArapAlanAdinirUpaNam piyANaM ahaM rAyabarakaNNANaM saddhi egadivaseNaM pANi givhAtriMsu / taraNaM tassa mehassa ammApiyaro imaM eyArUvaM pIidANaM dati aTTa hiraNNakoDIo aTTha suvaNNakoDIo gAhANusAreNaM bhANiyavvaM, jAva pesaNakAriyAo / annaM ca vipulaM dhaNakaNagarayaNarmANamottiya saMkhasilappavAla rattarayaNa saMtasArasAvatejaM alAhiM jAva AsattamAo kulavaMsAo pakAmaM dAu pakAmaM bhotuM pakAmaM paribhA euM / taeNa se mehe kumAre egamegAe bhAriyAe egamegaM hiraNNa koDi~dalayai, egamegaM suvannakoDiM dalayai, jAva ega megaM pesaNakAriM dalayai, annaM ca vipulaM dhaNakaNaga jAva paribhAeuM dalayai / taraNaM se mehe kumAre upi pAsAyavaragaye phuTTamANehiM muiMgamatthaehiM varataruNi saMpauttehi battIsavihehi nADaehi uvagijamANe uvagijamANe uva lAlinamANe 2: sapharisara sarUvagaMdhe viule mANussara kAmabhoge paJcaNubhavamANe viharai // 23 // sU0|| Toka - 'taraNaM tassa' ityAdi / tataH khalu tasya meghakumArasya mAtApitarau meghaM kumAraM zobhane = zreSThe tithi karaNa divasa nakSatra muhUrte' sarisiyANaM' sadRzAnAM= samAnAnAM 'sarisavtrayANaM' sadRzavayaskArnA=samAnavayaskAnAM 'sarisattANaM' 'eNaM tassa mehakumArassa' ityAdi TIkA - (taraNaM) isake bAda ( tassa mehakumArassa) usa meghakumAra ke (ammA) mAtApitAne (mehaM kumAraM ) usa meghakumAra kA (sohasi tihikaraNa divasa nakakhatta muhurttasi) zobhana zreSTha- tithikaraNa divasanakSatra evaM muhUrta meM (sarasiyANaM) apane samAna (sarisantrayANaM) apane samAna vayabAlIM 'taraNaM tassa mehakumArassa' ityAdi / TIDArtha - (ta eNaM) tyAramA ( tassa meha kumArassa) bheghakubhAranA bhAtApitAye ( mehakumAraM ) bheghaGgubhAranu' ( sohaNaMsi tihikaraNadivasana karavattamuttaMsi ) zosana zreSTha-tithipraNu dvivasanakSatra-mane muhUrta bhAM (sarasiyANaM ) potAnA bhevI samAna dharmavANI ( sabhAnazIlA ) ( sarisactrayANaM ) bhedhaDubhAranA samAna AyuSyavAjI ( sari For Private and Personal Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 286 sAtAdharmakathAGgasatre sadRza tvacA=samAnatvacA sukumArazarIrANAmityarthaH, 'sarisalAvannarUvajobdha NaguNokveyANaM' sazalAvaNyarUpayauvanaguNopapetAnAMsadRzA ye lAvaNyarUpayau vanaguNAH, tatra lAvaNyaM-muktAphalavat dedIpyamAnakAntivizeSasvarUpaM, uktaM ca-- "muktAphaleSu cchaayaagaastrltvmivaantraa| pratibhAti yadaGgeSu, tallAvaNyamihocyate // 2 // " rUpam AkAraH svabhAvI vA, yauranaM-tAruNyaM guNAH-paropakArAdayaH, uktaM ca "paropakArakaratidayAlutA, vinItabhAvo gurudeva bhkttaa| satyaM kSamAdhairyamudAratA ca, guNA ime sattvavatAM bhavanti // 1 // " taipapetAnAM yuktAnAM sarise hito' sadRzebhyaH sadAcArAdiguNaiH samA. nebhyaH, 'rAyakulehito' rAjakulebhyaH zuddhamAtRpita-pitAmahAdivaMzebhyaH, 'ANi lliyANaM' AnItAnAM 'pasAhaNaTaMga avihavabahuovayaNamaMgalasujaMpiyANaM' prasAdhanASTAGgAvidhavAvadhvapatanamaMgalamujalpitAnAM, tatra prasAdhanAni=maNDanAni zubhalakSaNarUpANi aSTAGgepu=mastakavasthagodarapRSTabAhudvayorudvaya peSu yAsAM tAstathA tA eva avidhavAvadhvaH sabhatakAHhiyaH, atra-padadvayasya karmadhArayaH, tAbhiH avapatanaM-proDa khanakaM pukhaNa' iti bhASAyAM, tacca-maMgalaM dadhyakSatAdi maMgaleMgItaM ca, tathA sujalpitaM-zubha canaM zubhAzIrvAdarUpaM yAbhyastathA tAsAm umaravA (marisattayANaM) apane samAna sukumAra tvacA-zarIravAlI (sarisalAvanna rUvajotavaNaguNovaveyANaM) apane hI samAna lAvaNya rUpa, yauvana evaM guNoM vAlI (sarisehito rAyakulehito ANi alliyANaM) tathA sadAcAra Adi guNo vAle rAjakuloM se lAI gaI (pasAgaNaTuMgaM aviha bahuA yaNa. maMgalasujaMpiyANaM ) aura mastaka vakSaHsthala, udara, pRSTa, bAhudvaya, evaM urudraya rUpa ATha aMgoM meM zubha lakSaNa rUpa prasAdhanoM se jo yukta haiM aiso saubhAgyavatI striyoM ke dvArA jinakA puMkhaNa dadhi, akSati Adi kA utAranA rUpa mAMgalika karma kiyA hai aura jina para zubhAzIrvAda kI varSA ho sattayANaM) tAnA vA subhA2 zarIravANI, (sarisalAvannarUva novaNaguNo vaveyANaM ) potAnI ma. sAva9ya, 35, yauvana ane zudhu sapannA, ( sarisehito rAyakulehito ANi alliyANaM ) tebha04 sahAyA2 vagere guNusapanna 204mai? AvedI ( pasAyaNaTuMgaM avihavabahuo vayaNamaMgalasujaMpiyANaM ) ane mAthuM, vakSaH sthaLa, udara pRSTha, be bAhu, ane be jaMghAo rUpa ATha aMgethI zubha lakSaNavALAM prasAdhanothI je mukata che evI sadhavA strIo dvArA jemanuM paMkhaNa dadhi akSata vagerene utArIne mAMgalika karma karavAmAM AvyuM che, ane jemanA For Private and Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TAkA. a.1 21 menapAlanAdivatan 287 aSTAnAM 'rAyavarakaNNANaM' rAjavarakanyAnAM 'saddhi' sArddha = sahaiva 'ergAdiva seNaM' atra saptamyarthe tRtIyA tena ekadivase= ekasmin dine 'pANi giNDArvisu' mANi grAhayataH = vivAhaM kArayata ityarthaH / tataH = tadanantaraM pANigrahaNAnantaraM khalu tasmai meghAya = meghakumArAya 'ammApiyaro' mAtApitarau 'mehassa' ityatra kumA razabdaprahaNena aSTAnAM rAjavara kanyakAnAM svakIyau svakIyA~ mAtApitarAvistharthaH, labhyate, 'imaM eyAvaM' idamekSyamANasvarUpa prItidAnaM, 'daleti' rahI hai esI ( ahaM rAyavarakaNNANaM) ATha rAjavara kanyAyoM ke (saMddhi) sAtha (ega divaseNaM pArNi giNhAvisa) eka hI dina meM pANi grahaNa karavA diyA / vizeSa muktAphala kI taraha dedIpyamAna kAnti vizeSa hotA hai usakA nAma lAvaNya hai / kahA bhI hai 'muktAphaleSu cchAyAyAstaralatvamivAntarA, pratibhAti yadaGgaSu tallAvaNyamihocyate " / rUpa zabda kA artha AkAra athavA svabhAva yauvana zabda kA artha tAruNya, aura paropakAra Adi kRtyoMkA nAma guNa hai / kahA bhI hai paropakArai kara tirdayAlutA, vinItabhAvo gurudeva bhaktatA | satyaM kSamA dhairya mudAratAca guNAime satyavatAM bhavanti " 1 paropakAra karane meM ratikA honA, hRdaya meM dayAbhAva kA honA, namratA kA sadbhAva honA. guru tathA devoM ke prati bhakti kA honA satya, kSamA, dhairya, udAratA kA honA ye saba guNa satvazAlI prANiyo meM pAye jAte haiM / (taraNaM tassa mehassa) isa ke bAda usa meghakumAra upara zubhAzIrvAdonI varSA thaI rahI che, evI (aNDa rAyavarakaNNANaM ) ATha rAjGanyAmonI (saddhi) sAthai ( eka divaseNaM pANiM giNhAtriMsu ) una divase lagna karAvyAM. meAtIonI jema kAMti aLahaLatI hAya che, tenuM nAma lAvaNya che. kahyuM paNa che ke 66 muktAphaleSu chAyAyAstaralatvamivAntarA / pratibhAti yadaGgeSu tallAvaNyamihocyate // 35 zabdano artha bhAra athavA svabhAva hAya che. yauvana zabdaneA a 'tAruNya' ane paropakAra vagere sArA abho nAma 'gu' cheu che "paropakAra kara nirdayAlutA binItabhAvo gurudeva bhaktatA / satyakSamA dhairyamudAratA ca guNA ime satyavatAM bhavanti / " paropakAra pratye sahaja prema thavA, hradayamAM dayAbhAva thavA namratAne sadabhAva thavA, guru temaja deva pratye lamti thaMvI, satya, kSamA, dhairya For Private and Personal Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 288 zAtAdharma kathAGgamUtre dattaH, ki ki dattastatrAha-'aTThahiraNNakoDIo' aSTa hiraNya kATIH, aSTauaSTasaMkhyAkA hiraNyAnAM rUpyakANAM koTIH, 'aTThasuvaNNa koDIo' aSTasuvarNa koTIH, aSTau aSTasaMkhyAkA hemnAM suvarNAnAM suvarNAmudrANAM 'muhara' itibhASApasiddhAnAM koTI ___ 'gAhANusAreNa bhANiyavaM jAva pesaga kAgyiAo' gAthAnusAreNa bhaNitavyaM yAvat preSaNakArikAH, atra vaktavyA gAthAanyadhoktAH, tA imA: aTTa hiraNNa suvannaya, koDIo mauDakuMDalA haaraa| aTThaddhahAra egAvalI u muttAvalI aTTa // 1 // 'aTTha hiraNNa suvannaya koDIo' aSTa hiraNya suvarNa koTayaH hiraNyAnAMraupyANAmaSTakoTathaH 1, suvarNAnAM cASTakoTayaH: 2, 'mauDa' mukuTAni aSTa 3. 'kuMDalA' kuNDalAni-kuNDalayugmakAni aSTa 4, 'hArA' hArA aSTa 5, 'addhahora' aSTo'rdhahArAH 6, aSTAdazasariko hAra ityucyate, navasarika stu ardhahAra iti / 'ekkAli' ekAvalyA=nAnAmaNinirmitA mAlA aSTa 7, tathA 'muttAvalI' muktAvalyaH-mauktikamAlAH 'aSTa' aSTa-aSTasaMkhyAkAH8, // 1 // ke liye (ammApiyaro) una ATha kanyAoM ke mAtapitAne (imaMeyArUvaM pIidANaM daleMti) isa prakArakA prIti dAna (daheja) diyA-(aTTha hiraNNa koDIo aTTha suvaNNakoDIo gAhANusAreNa bhANiyavya) ATha hiraNya kI koTa, ATha suvarNa kI koTi, (ATha karoDa suvarNa kI muhareM) dii| isa viSaya kI pradarzikA gAthAe isa prakAra haiM 'aTTha hiraNNasuvannaya' ityAdi ATha karoDa rUpayA aura ATha karoDa suvarNa mudrikAe~ tathA mukuTa GIRtA thavI 240 yA gunne| sattvazAlI prANImAmA 4 bhaNe cha. ( ta eNaM tassa mehassa) tyaa2|6 meghamA2 bhATe ( ammA piyaro) 18 nyAyAnAM bhAtA pitAyA ( imaM eyArUvaM pIidANaM daleMti ) prItihAma ( ) (aThahariNakoDItho aTTa suvaNNakoDIo gAhANusAreNa bhANiyavvaM ) (28 2 hiraNya (yAMhI) mA Ti suvarNa (m| 4217 sonA mhaa|) ApI. A vAtane spaSTa karanArI gAthAo A pramANe che- / 'aTTa 'hiraNNasubannaya' ityAdi ATha karoDa rUpiA, ATha karoDa sonA mahere, mukuTa, kuMDALa, hAra, ardha For Private and Personal Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSi TIkA a, 1 . 23 meghakumArapAlanAdinirUpaNam 289 kAmagAvali rakSaNAvali, kaNagajugA tuDiya jugga khomjugaa| baDa juga paTTajugAI dukalajugalAI aTTha // 2 / / 'kaNagAvali' kanakAvalyA-svarNamAlA: 9, 'rayaNAli' ratnAtalyA ratnamAlAH 10, kaDagajugA' kaTakayugAniscala yayugmakAni, valayaMkarabhUSaNam 11, 'tuDiyajugA' tudiyugmAni-tudikAnoM vAhurokSakANAM yuga lAni, 'bhubandha' iti prasiddha : 12, 'khomajugA' kSaumayugAni=ogakAsikam atasImayaM vA vastraM tastha yugAni-yugalAni 13, 'vaDajuga' vaTayugAnibaTa sarImayaM vastraM 'tasara' iti bhASAprasiddhaM, tasya yugAni14, 'pahajugAI paTyugAni-paTTa pahammUtramayaM vasanaM 'rezamI' iti prasiddhaM tasya yuggAni 15, 'dukUlajugalAI dukalayugalAni-mUkSmavastrayugalAni 16, 'a' aSTApaTa-kanakAvalyodaya padArthAH pratyekamaSTasaMkhyakA ityarthaH // 2 // sihi hiridhIi kitIu buddhI lacchIya hoti att| naMdA bhadA ya talA, jhayavaya nADAI AsA ya // 3 // _ 'siri' zrIH 17, hari' ho: 18, 'dhII dhRtiH 19, 'kittI u' kIrtiH 20, 'buddhI' buddhiH 21, lacchI ya' lakSmIzca 22, 'hoti' bhavanti-pradattA bhavanti, 'aTTaTa' aSTASTa-bhavanazobhArtha zrI prabhRtInAM SaNNAM devInAM puttalikA kuMDala, hAra, ardhahAra, ekAralI, muktAvalI ye saba ATha 2 dii| aThAraha lareM jinameM hotI hai vaha hAra tathA 9lare jisame hotI hai vaha ardha hAra mAnA jAtA hai / aneka maNiyo se nirmita jo mAlA hotI hai vaha ekAralI kahalAtI haiM kaNagAvali ityAdi ATha kanakAvalI ATha ratnamAlAe~, ATha valagayugma (ATha joDI kaDokI) ATha bhujabandha, ATha kSauma yugma, ATha Tasara bastra ke yugma ATha rezamI vastra ke zugma, ATha patale vastroM kA yugma / sirI hiri dhIi ityAdi bhavana zobhA nimitta una kanyAoM ke mAtA pitAne ATha zrI devI hAra, ekAvalI, mukatAvalI A badhI ATha ATha ApI. aDhAra sera jemAM hoya che te hAra temaja nava sera jemAM hoya che te ardhahAra kahevAya che. aneka maNi nirmita mALA ekAvalI kahevAya che. kaNagAvali ityaadi| ATha kanakAvalI-ATha ratna-mALAo, ATha valaya yuga (ATha kaDAonI jeDa) ATha bhuja baMdha, ATha kSauma yugma, ATha dasAra vastranA yugma, ATha rezamI vastranAM 31, 413 jI vaskhonA yubha. siri hiri ityaadi| bhavananI zobhA mATe te kanyAonA mAtA pitAoe ATha zrI lakSamI) devInI pUtaLIo, ATha hI devInI pUtaLIo, ATha vRti devInI pUtaLIo ATha kIti 37 For Private and Personal Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 200 jJAtAdharma kathAsUtra Apa pratyekamaSTasaMkhyakA bhavantItyarthaH / tathA-nandAH 23, bhaddA ya' bhadrAzva 24, talAH 25, nandAdayo bhavanazobhArthaM maGgalArthaM ca svastika vizeSAH pratyekamaSTasaMkhyAkA bhavanti / tathA - 'jhaya' dhvajaH 26, 'vaya' vrajaH = gokulaM, dazasahasrarekaM gokulaM bhavati 27, 'nADAI' nATakAni-nATaka sAdhanAni dvAtriMzatmakArANi 28, 'AsAya' azvAzva 29, dhvajAdayo'pi pratyekamaSTasaMkhyakAH ||3|| Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hatthI jANojuggA u, sIyAha tahasaMdamANI gilliio| thillIya viDajANA, raha gAmA dAna dAsIo || 4 || 'hatthI' hastina: 30, 'jANA' yAnAni zakaTAdIni 31, 'juggAya' yugmAni - yAnavizeSAH 'tomajAma' iti bhASAyAm 32, 'sIyA' zivikAH 33, 'taha' tathA 'saMhamANI' syandamAnikAH zivikA vizeSAH 'pAlavI' iti prasiddhAH 34, 'gillIo' millaya: =hastina upari dhAryamANA AstaraNavizeSAH 'jhala, ambAvADI' ityAdayaH prasiddhAH 35, tathA - 'thillIya 'thillayazca = zrazvadvaya vAhyA yAnavizeSAH 'vaggI' iti prasiddhAH 36, 'vigaDajAgA' vitaTayAnAni= anAkI puttalikAyeM, ATha kI devI kI puttalikAe~ ATha dhRtidevI kI putalikAe~. ATha kIrtidevI kI puttalikAe~, ATha buddhidevI kI putalikAe~, ATha lakSamA devI kI puttalikAe~. usa meghakumAra ko dI / tathA bhavana zobhA ke nimitta athavA maMgala ke nimitta ATha ATha svastika vizeSa naMdA, bhadrA talAye tathA ATha 2 dhvajAgokula, nATaka evaM ghoDA ye diye / daza hajAra gAye kA 1 eka gokula hotA hai tathA nATaka se 32 battIsa prakAra ke nATakoM ke sAdhana yahAM grahaNa kiye gaye haiM / hAtthi jANA, juggA ityAdi ATha hAthI, ATha zakaTa Adi, ATha ATha tAma jAma ATha ATha zivikA ATha ATha choTI zivikA - pAlakhI-baggiyAM, ATha ATha vikaTayAna aise yAna ki jina para koI AvaraNa nahIM hotA hai| ATha rathayudoSaka devInI pUtaLI, A buddhi devInI pUtaLIo, ATha lakSmI devInI pUtaLIo meghakune ApI. bhavana zAbhA athavA teA maMgaLa thavA mATe ATha ATha svastika vizeSa naMdA. bhadrA, taLAI temaja AThe ATha dhvanI, gokuLa, nATaka ane gheADA AdhyA daza hajAra gAyAnuM eka geAkuLa hAya che temaja nATaka dvArA ahIM batrIsa jAtanAM nAkAnA sAdhanA ahIM grahaNa karavAmAM AvyAM che-- hatthI jANA, juggA ityAdi / AThe hAthI, ATha zakaTa vagere, ATha ATha tAmajAma ( pAlIA ) ATha ATha zikhikA, ArDa ATha nAnI zikhikAo, bagIe, ATha ATha vikaTayAna evI gADIe ke jenI upara AvaraNa hAtu nathI. A rathayuddhamAM kAma lAge For Private and Personal Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TAkA. a.1 23 meghakumArapAla nAdivarNana- 291 vRtayAnAni-acchAdana rahitayAnAni37, 'raha' rathAH dvividhAH-saMgrAmikA:yuddhopakaraNarUpAH, pariyAnikA:-itastataH paryaTanopayogina ityarthaH 38, tathA 'gAmA' gromAH 39, 'dAsa' dAsAH 40, dAsIo' dAsyaH 41, hastyAdayaH paye kamaSTa saMkhyAkA // 42 kiMkara kaMcui mahayara, parisadhare tiniha dIva thAle ya / pAyI thAsaga pallaMga, kaiviya avaeDa avapakA // 5 // 'kiMkara' kiGkarA-pratikarmapRcchAkAriNaH 42, 'kaMcui' kaJcukinaHantaHpuraprayojananivedakAH 43, 'mahayara' mahattarA:-antaHpura kAyacintakA 44, 'varisaghare' varpadharA-napuMsakAH 45, 'tivihadIva' trividhA dIpA:-abalambanadIpA, utkampanadIpAH, pajaradIpAzceti / tatra valambanadIpAH-zRGakhalAbaddhA, utkampannadIpA:-UrcadaNDavantaH, paJjaradIpAH-abhrapaTalAdi paJjarayuktAH, trayoraNarUpa ratha, tathA jina para baiThakara prANI idhara udhara ghUmA karate hai aise paryaTanopayogI ratha ATha ATha grAma ATha ATha dAsa ATha ATha dAsI kiMkara kaMcuI ityAdi ATha ATha kiMkara-hara eka kAma ke liye jo pUchA karate hai aise nokara, ATha ATha kaMcukI antapurameM jo vahAM ke prayojana ko nivedana karane ke liye rahA karate hai aise vyakti ATha ATha mahattara-antaHpura meM kyA 2 kArya honA cAhie isa bAtakI jo vicAraNA kiyA karate hai ve, ATha varSa ghara-napusaka, ATha ATha trividha dIpa-avalaMbana dIpa, utkaMpana dIpa, paMjara dIpa / jo sAMkaro meM bandhe rahate hai ve apalaMbana dIpa haiM, jina ke Upara daNDa hotA hai ve utkaMpana dIpa hai-jo abhra paTala Adi ke pIjaDe tevA ratha, temaja jenA upara savAra thaIne mANaso Amatema pharavA jaI zake evA paTane pagI ratha, ATha ATha grAma, ATha ATha dAsa ane ATha ATha dAsIo kiMkara kaMcui ityaadi| ATha ATha kiMkara-dareka kAma mATe je pUchatA rahe che tevA nekara ATha ATha kaMcukIjana-rANIvAsamAM kAmanI pUchatAja ane jANa mATe je puruSo niyukta hoya che-ATha ATha mahattara-rANIvAsamAM zuM zuM thavuM joIe e vAtanI takedArI rAkhanArAo-ATha varSa ghara-napuMsaka, ATha ATha trividha dIpa eTale ke avalaMbana dIpa, utkaMpana dIpa, ane paMjara dIpa, je zaMkhalAomAM baMdhAya che te avalaMbana dIpa, For Private and Personal Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jJAtAdharmakathAGgastre 292 Spyete pratyekaM trividhAH - suvarNamayAH, rUpyamayAH, tadubhayamayAzceti, evaM dIpA navavidhA bhavanti / tena pUrvasaMkhyAyAM - paJcacatvAriMzati navasaMkhyA yojane catuHpaJcAzat ( 46 - 54) saMkhyA bhavanti / 'thAle ya' sthAlAca. trividhAHsvarNamayAH, rUpyamayAH tadubhayamayAceti (55 - 57 | 'pAI' pAtryaH = ' kaTorA' iti prasiddhAH, etA api svasyAdi bhedAt trividhAH (58-60), ratnajaTitAH / 'thAsaga' sthAsakA: = darpaNAH 61, 'paleka' paryaGkAH - 'palaMga' iti prasiddhAH 62, 'kaviya' kalAcikAH- kezamArjikA kezazodhanotyarthaH, 'kuccI' iti vihAradeze prasiddhA, 63, 'avaeDa' tApikA hastakAH adhUpAdipAka sAdhanAni, 'jJArA' iti prasiddhAni 64, 'avapakSA' avapAkyA - tApikA, 'kaDAhI' iti prasiddhAH, 65, kiGkarAdayaH sarve pratyekamaSTasaMkhyA ityarthaH ||gaa. 5|| Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir meM rahA karate hai paMjara dIpa hai| ye tIno prakAra ke dIpaka suvarNamaya rUpapa maga tathA tadubhayamaya hone ke kAraNa 8 prakAra ke kahe gaye haiMisa taraha yahAM taka ina saba padArthoM kI jo prItidAna meM diye gaye haiM saMkhyA 45 paiMtAlIsa ho jAtI hai / isa meM dIpakoM ko 9 saMkhyA ko aura joDa dene se saba saMkhyA 54, AjAtI hai| (thAlA) ATha ATha thAlaye bhI survAmaya rUpaya evaM tadubhayaya hone se 3 tIna prakAra ke hote haiM isa taraha yahAM taka 57 saMkhyA diye huye padArtho kI ho jAtI hai / (pAI) - ATha ATha kaTorA ye bhI pUrvokta rUpa se tIna taraha ke hote haiM / aura ye kaTore ratnajaDita hote haiM / (thAsaga ) ATha 8 darpaNa, (palaMga) ATha 8 palaMga (kainiya) ATha kalI (anaeDa) anUpA kI sAdhanabhUta ATha 8 jhArI (avapakkA) ATha 8 kaDAhI / pAka jenA upara dahaDa hoya cha, te ukaMpana dvIpa, ane je abhrapaTala vagerenA pAMjarAmAM jAtanA dIpake suvarNamaya, phSyamaya khaMnenA hatA. te paNa nava prakAranA che te paMjara dIpa kahevAya che. A traNe ( cAMdInA banelA ) temaja suvaNuM" Ane rUpya ahIM batAvavAmAM Ave che. padArthanI atyAra sudhI gaNatrI mujaba mRkavAthI badhI thaIne A pramANe prItidAnamAM ApelA badhA 45 saMkhyA thAya che. emAM nava dIpAnI saMkhyA vadhA nI 14 yaha naya che. ( ( thAlA ) AI bhAI thA, mA pazu suvartha yAMhI bhane janenA hovAthI traNa prakAranA thAya che, A pramANe ahIM sudhInI saMkhyA paNa thAya che. ( pAI) AI Ahe vADA pazu yUveti 3 tra prahAranA hoya che, bhane mA ratnosA hoya che. ( thAsaga ) Ahe Ahe arIsAmo, ( pallaMga) mADa saMga (kaitriya) AI mAusaDIo, (ava eDa) mayUra ( bhAsayugmA) vagere te manAvavA bhATe AI mAha Arao ( avayakkA) mA ATha DA. vAu For Private and Personal Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSi TIkA. a 1 sU 23 meghakumArapAlanAdinirUpaNam pAcoha bhisiyakarADiyAA3 palla kabhu4 ya paDisijjA5! haMsAIhiM visiTThA, AsaNabheyA u aha / / 6 / / 'pAvIDha' pAdapIThAni=caraNasthApanArthamAsanAni 'bhisiya' vRSikA:-dharmadhyAnopakaraNarUpA AsanavizeSAH, 'karoDiyAo' karoTikAH AsanavizeSAH 'pallu bhae' paryakAH piDisijjA' pratizayyAH laghuzayyAH 'haMsAIhiM visihA AsaNabheyA' haMsAdibhirviziSTA AsanabhedA: hamAdicitrasahitA AsanavizeSAH, ete pAdapIThA daya pratyekaM trividhAH svarNamayA rupyamayAstadubhayamayAzceti / evaM pAdapIThAdi-pratizayyAntAnAM paJcAnAM traividhyAt paJcadazasaMkhyA bhavanti (66-80), te sarve pratyekamaSTasaMkhyakA iti // 6 // haMse kuMce garuDe, unnaya paNae ya dIhabhadde ya / pakkhe mayare paume, hoi disA sosthiyakAre // 7 // 'haMse' haMsA-haMsAkAra AsanavizeSaH, 'kuMce' krauJcaH krauJcapakSisamAnA'pAvIDha misiyakoDiyAo' ityAdi / ATha ATha 8 (pAvIDha) poda pITha(misiya) 8 ATha ATha dRSikA dharmadhyAna ke upAkaraNabhUta Asana vizeSa (karoDiyAo) ATha ATha karoTikA-aura dUsare Asana vizeSa, (pallaMkae) ATha ATha paryaGka, (paDisinA) ATha ATha laghuzayyA (haMsAihiM visiTTA) ha~sAdikoM ke citroM se yukta (AsaNa bheyA) ATha ATha Amana vizeSa / ye pAdapITha Adi padArtha svarNamaya rUpyamaya tathA tadubhayamaya ke bheda se tInatIna prakAra ke hote hai / - isa prakAra yahAM taka saba kI saMkhyA 80 (assI) ho jAtI hai / -- haMse ' kuMce garuDe ityaadi| (haMse) hasAkAra ATha ATha Asana vizeSa, (kuMce) krauMca pakSI ke samAna ATha ATha Asana vizeSa, (garur3e) garuDa pakSI ke samAna ATha pAbIDha bhisiya ityaadi| mA bhAu (pAvIha) pApI3, (bhisiya) lz 28 vRSiyA, meTale dhyAna bhATe Asana vizeSa, (kareDiyAo) 15 A13 42 / / 2&t-ull ndi Asano, (pallaMkae) 243 ALB paya, (56) (paisinjA) 2415 -403 nAnI zayyAma, (haMsAihiM visiTTA) sa vagerenA citrAvAsa (AsaNa bheyA) bhA3 mA3 sAsana vizeSa. A badhI pAdapIThe vagere vastuo sonA cAMdI ane baMnenI hatI tethI traNa traNa prakAranI samajavI. A rIte ahIM sudhI badhAnI saMkhyA 80 thAya che. haMse kuMce ityaadi| (haMse) 2 mA8 24T3 mAsana vizeSa, (kuMce) auya pakSAna22 For Private and Personal Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org 294 jJAtAdharmakathAjasatre kAraka AsanavizeSaH, garuDaH garuDapakSisamAnAkAraka AsanavizeSaH, unnaya' unnataH unnatAkAraAsanavizeSaH, 'paNae ya' praNata: namrIbhUtAsanavizeSaH, 'dIhe' dIrdhAsanavizeSa :, 'bhadde' bhadraH bhadrAsanavizeSaH 'pakkhe, pakSaH pakSAsanaM-mayUrAdInAM svabhAvataH patitaiH partanirmita AsanavizeSa ityrthH| mayare' makara: makarAsanaM makarAkAra nirmitAsanavizeSaH, paume' padma padmAsanaM 'hoi' bhvti| 'disAsotthiyakAre' dizA svastikAkAraH svastikavizeSA. kRtikaasnvishessH| haMsAdInyekAdazAsanAni svarNamayAdi bhedena trividhAni, tena haMsAdInAmekAdazAnAM traividhyAt trayastriMzat (33) saMkhyA bhavanti, (81-113) / ete sarve pratyekamaSTasaMkhyakAni pradattAnIti bhAvaH // 7 / sellakoTThasamugghA, patte coe ya tagaraelA y| hariyAle hiMgulae, maNosilA sarisava samugge // 8 / ATha Asana vizeSa, (unnaya) unnata AkAravAle ATha ATha Asana vizeSa, (paNaeya) namrIbhUta bane hue ATha ATha Asana vizeSa, (dohe) dIgheAkAravAle ATha ATha Asana vizeSa, (bhadde) ATha ATha bhadrAsana vizeSa, (pakkhe) svabhAvata : patita hue mayUrAdikAM ke paMkho se bane hue pakSAsana vizeSa, (mayare) makarAkAra nirmita ATha ATha Asana vizeSa, (paume) ATha ATha padmAsana vizeSa, (disAsotthipayakkAre) ATha ATha kRttikAsana vizeSa, ye saba 11 gyAraha prakAra ke Asana svarNamaya rUpa se tIna tIna prakAra ke hote haiN| isa prakAra ina kI saMkhyA 33 hotI hai| 81 meM 33 joDa dene para 514 saMkhyA dI gaI vastuoM kI yahAM taka kI A jAtI hai| vA 2413 213 PAsana mAsanavizeSa, (garuDe) ||275kssii pA 2413 2418 mAsanatizeSa, (unnaya) nata 27 // 213 213 sAsanavizeSa, (dIhe) hI maa||2qlvn 18 18 zAsanavizeSa, (bhadde) PAL3 Ad madrAsana vizeSa, (pakkhe) pAtAnI meLe svAbhAvika rIte kharI paDelA moranA pIMchAonA banelA pakSAsana" vizeSa, (mayare) mAranA mA2nA 2mA mAu mAsanavizeSa, (paume) ma18 mA3 pabhAsanavizeSa, (diyAsotthiyakkAre) 403 2418 ttiAsana vizeSa, 2L mA 11 prakAranA Asane suvarNa vagerenA bhedathI traNa traNa prakAranA thAya che. A pramANe emanI saMkhyA 33 thAya che. (1 ane 33ne saravALe 114 thAya che. ahIM sudhI badhI vastuonI saMkhyA 114 samajavI, For Private and Personal Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a.1 sU. 23 medhakumArapAlanAdivarNanam 295 'tella koTTasamuggA' tela kuSThapamudgAH -mugandhitailasamudgAH , kuSThaM-muga ndhicUrNa tasya samudgakAH, patte' patrANi=nAgavalyAdIni teSAM saMpuTakAH, 'coe' coA-gandhadravyavizeSaH, coe' iti dezI zabdaH / tagaraH prasiddhaH, elA 'ilAyacI' jJati prsiddhaa| hariyAle' haritAlA svanAmakhyAtapItava kadravyavizeSaH, 'hiMgulaya' hidakAprasiddhaH, 'magosilA' manaHzilA prasiddha, 'sarisava' sarpapaH eSAM 'sasugge' samudgAH -saMpuTakAH, tailAdInAM dazAnAM saMpuTakAH svarNamayAdi bhedena trividhAH, tena teSAM triMzat saMkhyA 30, bhavanti (114-143) / AditaH saMkalanena trayazcatvAriMzadadhikazatam / taila samu. dgakAdayaH pratyekamaSTasaMkhyakAH pradattAH // 8 // athASTAdazadezotpannA dAsyaH pratyekamaSTasaMkhyAkAH pradattA ityAhakhujA cilAi1 vAmaNi baDabhIo babbarI2 u bausiyA 3 / joNiya4 pallaviyAo5 isiNiyA6 dhoruiNiyA7 / / 9 / / tellakoTTa ityaadi| sugaMdhita lela rakhane kI ATha ATha kupiyAe~, sugaMdhita cUrNa kI ATha ATha kupiyAe~, pAna rakhane kI ATha ATha DibiyAe~, coa-gaMdha dravya vizeSa rakhane kI ATha ATha DibiyAe~, nagara rakhane kI ATha ATha Dibi. yAe~, ilAyacI rakhane kI ATha ATha DibiyAe~, isI taraha haritAla, hiMgula, manaH zila aura sarasoM ke rakhane kI bhI ATha ATha DibiyAe~ diiN| ye saba bhI svarNAdika ke bheda se 3-3 prakAra hotI haiN| isaliye 143 taka kI saMkhyA yahAM taka ho jAtI hai| aba mUtrakAra yaha kahate haiM ki 18 dezoM kI jo dAsiyA dI gaI-so ve isa prakAra haiN| khujA cillA vAmaNi-ityAdi / kirAta deza kI, kUbaDI dAsiyA~ 8, 8 barbaradeza kI istra zarIra bAlI tathA eka pAya se hIna dAsiyAM 'tella koDha ityaadi| sugaMdhita tela mATe ATha ATha kRpIo, sugaMdhita cUrNa (pAvaDara)nI ATha ATha pIo, pAna bhUvAnI. 2413 213 sImA, (coa) dravya vizeSane bhATe 415 ATha DAbalIo, tagara mATenI ATha ATha DAbalIo, elacI mUkavAnI ATha ATha DAbalIo, A pramANe ja haritAla hiMgula, manaHzila ane sarasava mUkavA mATe ATha ATha DAbalIo ApI. A badhI paNa suvarNa vagerenA bhedathI traNa traNa prakAranI thAya che, eTale ahIM sudhInI saMkhyA 143 sudhI pahoMce che. have sUtrakAra aDhAra dezanI dAsIo vize spaSTatA kare che-te A pramANe che - 'khajjA cillA vAmaNI' vagere 208 218 sita zanI imaDI hAsImA ATha ATha barbara dezanI ThIMgaNuM zarIravALI temaja eka pArthahIna dAsIo yauna For Private and Personal Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir naarsH lAgipa8 lasiya9 damilo 10 siMhali11 taha AratI12 puliMdI ya13 / paNi 14 bali 15 muruMDA16 sArIo ya 18 / // 10 // 'khujA' kujAH 'cilAi' kirAtikAH kirAta dezotpannA dAsyaH 1. 'vAmaNi' vAmanAH hasva zarIrAH, 'vaDabhoo' vaDabhyaH-ekapArzvahInAH etAdRzyaH 'barbarI' varSayaH cavaradezotpannAH2. 'vausiyA 2' bakuzikAH yakuzadezotpa nAzca3, "joNiya' yonikAH-yauvana dezotpannaH4, palavigAo' pallanikAH= paradezotpannA: 'IsiNiyA' IsinikAH isinalAmakadezotpannA 6, dhoruiNiyA' dhorukinikAH dezavizezotpannAH, asya dezasya 'vAsiniyA' vAsinika iti nAmAntaram7, 'lAlikAlAsaka dezotpannA:8, "la uliya' lakuzikA:lakuza dezotpannAH9, damilI' drAviDyA-draviDa dezotpannaH 10, siMhali' siMhalyaH siMhala dezotpannAH 11. ArabI-AravadezotpannAH 12, 'puliMdI' pulinyaH-pulindadezotpannA:13, pikAMga pakaNyaH itidezIyaHzabda:pakaNadezotpannAH14, vahA~la' vahalyAvaha lanAmako bhAratavarSasyottarIyodezaATha ATha,bakuzadeza kI dAniyAM ATha ATha, yonadezakI dAmiyAM AThaAThapavadeza kI dAsiyAM ATha-ATha Isina nAma ke deza kI dAsiyAM ATha ATha, dhorukinika dezakI dAsiyAM ATha ATha (isa dezakA dRsarA nAma vAsanikabhI haiN|) lAsaka deza kI dAsiyAM ATha ATha, lakuza deza kI dAsiyAM ATha ATha, draviDadeza kI dAsiyoM ATha AThe, siMhala. deza kI dAsiyAM AThe ATha, araghadeza kI dAsiyAM ATha AThe, pulindadeza kI dAsiyAM ATha AThe, pakkaNadeza kI dAsiyAM ATha ATha, bhArata varSa kI uttara dizAkI aura bahala nAma ke deza / utpanna huI dAsiyAM ATha AThe, muraMDadeza kI dAkhiyAM AThe ATha, zabaradeza kI dAsiyAM AThe AThe, pArasadeza kI dAsiyAM AThe ATha, dezanI dAsIo, ATha ATha pava dezanI dAsIo, IzAna nAmanA dezanI ADa ADa dAsIo, rukinika dezanI ADa ATha dAsIo, (A dezanuM bIjuM nAma vAsanika paNa che) ATha ATha lAdezanI dAsIo, ATha ATha lakuzadezanI dAsIe, ATha ATha draviDadezanI dAsIo, ATha ATha siMhaladezanI dAsIo, ATha ATha Araba dezanI dAsIo, ATha ATha puliMda dezanI dAsIo ATha ATha pawNadezanI dAsIo, bhAratavarSanA uttara AvelA bahala nAmanA dezamAM utpanna thayelI ATha ATha dAsIo, ATha ATha muraMdezanI dAsIo, ATha ATha zabaradezanI dAsIo, ATha pA-sadRzanI hAsIsI, For Private and Personal Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anagAradharmAmRtavarSi TIkA a, 1 sU. 23 meghakumArapAlanAdinirUpaNam strotpannAH 15, 'muruMDI' muruNDaya: = muruNDa dezotpannAH 16, 'sabarIo' zabaryaH =zabara dezotpannAH 17 'pArasI' pArasyaH- pArasa dezotpannAH 18, (144161 ) etA: kirAtikAdikAH anAryadezonpannA aSTAdArAdAsyaH pratyekamaSTasaMkhyakA iti bhAvaH // 10 // chattadharI veDIo, cAmaraghara tAliyaMTayadharIo / sa karoDiyA dharIo, khIrAI paca ghAIo // 11 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 297 'chattavarI' chatradhAriNyaH 'ceDIo' ceTayaH - dAsyaH (162), :'camaraghara' cAmaradharAH - cAmaradhAriNyo dAsyaH (163), 'tAliyaMTayadharIo' tAlavRntakadharAH = tAlapatra nirmitavyajanadhAriNyaH (164), 'sakaroDiyA gharIo' sakaroTikAdharAH = karoTikAH =thagikAH 'ganadAnI' iti prasiddhAH tAsAM dharAHdhArikAstAbhiH maha, sakaroTikAdharAH= := sthagikAdhAriyo'pi tatrAmannityarthaH (165), khirAsaur kSIrAdi paJcadha tryaH - kSIradhAtryaH 1, maNDanadhAbhyaH 2, majjanadhAtryaH 3, krIDanadhAJyaH4, aGkAH 5 (166-170) chatradharAdayaH sarvAH pratyeka maSTasaMkhyakAH || 11| chattadharI ceDIo ityAdi / chatra dhAraNa karane vAlI dAsI ATha AThe, cAmara dhAraNa karanevAlI dAsI AThe AThe, tADapatra nirmita bojanA Dhorane vAlI dAsI AThe ATha, pAnI dAnI lene vAlI dAsiyAM ATha ATha, kSIra dhAtrI AThe AThe, maMjana dhAtriyAM ATha ATha, krIDanadhAtriyAM ATha ATha; aMka dhAtriyAM ATha ATha, maMDanaghAtriyAM ATha ATha, aTuMgamadiyAo ummadiyAu ityAdi sAmAnya rUpa se aMga kA mardana karane vAlI dAsiyAM ATha ATha, 'chattadharI ityAdi / A AThe chatra dhAraNa karanAra dAsI, A AThu camara dhAraNa karanAra dAsIA, AThe ATha tADapatranA anelA paMkhA nAkhanAra ATha AThu pANI ApanAra dAsIe, A A kSIradhAtrI, AThe A maMjana dhAtrI, A ATha krIDana dhAtrIe 8 aMke dhAtrIe, A For Private and Personal Use Only ahaM gamaddiyAo ityAdi / AThe ATha sAmAnyarUpe aMga mana karanArI dAsIe, ATha ATha snAna karAvanArI dAsIe, ATha AThe maDana karAvanArI dAsIe, varNacandrana ghasanArI 38
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 298 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharma kathAsUtre aTuMgama dayAo, ummadiyAu ummajjima maMDiyAo ya / vraNya - cuNiya- pIsiya, - kIlAkArI ya davagArIM // 12 // 'ahaMgamaddiyAo' aSTAGganardikAH=aSTAvaGgamardikAH sAmAnyato'GgamardanakAriNyo dAsyaH (171) ummadiyAu' unmardikAH vizeSato'GgamardanakAriNyaH (172) 'ummajjiga' unmajjikAH-snApikAH (173) 'maMDiyA' maNDikAH = maNDanakAriNyaH 'vaNNaga cuNNaya pIsiya' varNakacUrNakapeSikAH, tatra varNakapeSikA :- candanapeSaNakAriNyaH (175) cUrNakapeSikAH = cUrNo gandhadravya tasya peSikA : (176) kIlA kArIya krIDAkArikAH (177) 'davagArI' dravakArikAH=hAsyakAriNyaH ( 178 ) aGgamardikAdayaH pratyeka maSTasaMkhyakAH dAsyaH // 12 // utthAviyAu taha nAila koDaviNI mahAsiNI / bhaMDAri ajjadhArI, puSpadharI pANIyadharI ya || 13|| 'utthAviyA' utthApikAH - utthApanaM= jAgaraNaM tasya kArikAH (179) tathA - 'nADaila' nATakinI - nATayakAriNyaH 180) koDaviNI' kauDumbinya:karmacAriNyaH (181) 'mahANasiNI' mahAnasinyaH = pAkasaMpAdikAHH (182) 'bhaMDAri ' bhANDAriNyaH - kozAdhyakSAH (183) 'ajadhAri' abjadhArikA:= krIDArtha kamaladhAriNaH (184) 'puSpadharI' puSpadhArikAH = krIDAdyartha pupadhAyaH (185) 'pANigarI ya' pAnIpadhArikA 'jhArI' iti prasiddhasya jalapAtramya dhArikA ityarthaH (186) utthApikAdayaH pratyekamaSTasaMkhyakAH ||13|| For Private and Personal Use Only vizeSa rUpa se aMga kA mardana karane vAlI dAsiyAM ATha AThe, snAna karAne vAlI dAsiyA~ ATha ATha, maDana karAne vAlI dAsiyAM ATha ATha, varNaka-candana ghisane vAlI dAsiyAM ATha ATha, cUrga-gaMdha dravya vizeSapIsanevAlI dAsiyAM ATha ATha, aura ha~sI majhAka karane vAlI dAsiyAM ATha AThe - utthAvi-sote se uThAne vAlI dAsiyAM AThe ATha, nATaya karane vAlI dAsiyAM ATha ATha, ghara kA kAma kAja karane vAlI dAmIyAM aThaATha rasoI kA kAma karane vAlIM pAcikAe~ ATha ATha, krIDA ke nimitta kamala lekara khaDI rahane vAlI dAsiyAM ATha AThe / krIDA ke nimitta putra lekara khaDI rahane vAlI dAsiyAM ATha ATha, pAnI se bharI ATha ATha dAsIe, cUrNa -gandha dravya vizeSa ghasanArI ATha ATha dAsI, ATha ADa aneka jAtanI krIDA karanArI dAsIe, hAsya vinAda karanArI ATha AMTha dAsIo, utthAvi-ATha ATha sUtelAne jagADanArI dAsIo, ATha ATha gharanuM kAma karanArI dAsIo, rasAi dharamAM kAma karanArI ATha ATha paricArIkAo, bha DAramAM kAma karanArI ATha ATha dAsI, krIDAne mATe kamaLa hAthamAM laIne UbhI rahenArI ATha ATha dAsIe. krIDAne mATe puSpa laine ubhI rahenArI ATha ATha dAsIe,
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TAkA. a.1 23 mevakumArapAlanAdivarganam 299 yalakAriya senAkAriyAbho abhaMtarIu baahiriyaa| paDihArI mAlArI, pesaNakArIu aTTha // 14 // 'balakAriya' balakArikA: vyAyAmakAriNyaH (187) senAkAriyAo' zayyAhArikA:=puSSAdibhiH zayyA racanAkAriNyaH (188) 'abhaMtarIu bAhi. riyA paDihArI' AbhyantarikAH pratihArikAH, bAhyAH pratihArikAH tatrAbhyantarikA pratihArikAH Abhyantare pAharikAH (188) bAhyAH pratihArikAHbahIpradeze mAharikAH (190) 'mAlAro' mAlAkArikA:-(591) pesaNa kArIu' preSaNakArikA: kAryasampAdanArtha bAhi gantuM niyojana preSaNaM tasya kArikAH (192) balakArikAdayaH pratyekamaSTasaMkhyakAH / evaM tAsAmaSTAnAM rAjakanyakAnAM madhye patyekasyAH mAtApitarau (192) dvinavatyadhikazatapadArthAn pratyekamaSTasaMkhyakAn saMkalanayA (1536) SaTtriMzadaghikapaJcadazazatAtmakAn meyakumArAya yautuke 'daheja' iti prasiddha karamocana samaye dattavantau teSAmaSTa saMkhyA guNanena sarva saMkalanayA te padArthAH (12288) dvAdazasahastrANi aSTAzItyadhikaM zatadvayaM ca bharanti // 14 // huI jhArI ko lekara upasthita hone vAlI dAsiyAM ATha AThe -bala kAri-vyAyAma karane vAlI dAsiyAM ATha AThe, puSpAdika dvArA zayyA kI racanA racane vAlI dAsiyAM ATha ATha, bhItara aura bAhara paharA dene vAlI dAsiyA ATha, ATha, mAlA banAne vAlI dAsiyAM ATha ATha, kisI kAma ke liye bAhara bhejane ke kAma meM niyukta huI dAsiyAM ATha ATha, isa prakAra 8 (ATha) kanyAoM ke mAtA pitAne kula ye 192, cIjeM prIti dAna meM meghakumAra ko dii| ye saba cIjeM ATha pATha kI saMkhyA meM pratyeka kara se milI-Isa taraha 192, ko 8 se guNita karane para 1536, cIjeM usa meghakumAra ko daheja meM unakI ora se prApta huii| ye ATha ATha pANI bharelI jhArIo laIne hAjara rahenArI dAsIo, balakAyi-vyAyAma karanArI ATha ATha dAsIo, puSpa vagerethI zAnI racanA karanArI ATha ATha dAsIe, bahAra ane aMdara cekI karanArI ATha ATha dAsIe. ATha ATha mALAo banAvanArI dAsIo, kaI paNa kAmane mATe bahAra mekalavAmAM AvanArI ATha ATha dAsIo, A pramANe ATha kanyAonA mAtA pitAe badhI thaIne 12 vastuo meghakumArane prItidAna (daheja) mAM ApI. ATha AThanI saMkhyAmAM dareka vastu tene ApavAmAM AvI. A rIte 19rane AThanI sAthe guNyA karIe te 1536 vastuo meghakumArane prItidAnamAM temanA taraphathI malI, A saMkhyA eka ja mAtApitA dvArA eka kanyAne mATe For Private and Personal Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 300 zAtAdharmakathAGgasUtre 'anna ca' anyacca vipulaM-prabhUtaM: 'dhaNakaNagarayaNamaNimoti ya saMkhasi. lapavAlarattAyaNa saMtasArasAvatejja' dhana kanakaratnamaNimauktikazakhazilApravAlAkta ratna ratyArambApateyaM, dhana-gaNimadharimameya paricchedyarUpaM, kanaka= suvarNa ratnAni ca= karketanAdIni, maNayaH candrakAntAdayazca mauktikAni ca, zaMdA: dakSiNAvartAdayaH, zilApavAlAni-vidrumANica 'muMgA' iti bhASAyAM, yadvA-zilA-rAjapaTTA gaMdha peSaNazilA, pravAlAni ca nidrumANi,rakta ratnAni padmarAgaprabhRtIni, sat vidyamAnaM yat sAraM pradhAnaM svApateyaM-dravyaM, tadapi 'alAhiM' alaM-paripUrNa 'dalIta' dattaHityanvayaH,dattavantA vityarthaH / tatparamANam, 'AsattamAo' AmaptamAt 'kulavaMsAo' kulavaMzyA:-kulalakSaNe vaMze bhavaH kulavaMzyaH AgANi sapta puruSaparyanta ityarthaH, tebhyaH saptapuruSebhyaH pakAmada uM prakAmaM dAtum atyantaM dAtu sAdharmika vAtsalyamabhAvanA'nAthAdibhyo eka kanyA ke mAtA pitA dvArA pradatta vastuoM kI saMkhyA kA joDa hai| ise 8 se aura guNA karane para (12288) ina saba kA joDa A jAtA hai| (annaM ca vipulaM dhaNakaNagarayaNamaNimottiya saMkhasilappavAla rattarayaNa saMtamArasA tejja) Ina saba ke sivAya aura bhI bahuta sA gaNidharima. meya tathA paricchedha rUpa dravya, kanaka-suvarNa, ratna, candrakAnta Adi maNi samUha bhuttA samUha, dakSiNAvarta Adi zaMkha, zilA pavAla- maMgA, pabharoga ahi raktaratna, satsArabhUta dravya (alAhiM) khUba-paripUrNa (daleti) diyaa| (jaab)| itanA diyA ki (A sattamAo kulavaMsAo) meghakumAra kI sAta pIDhI taka vaha samAna na ho mkeN| (pakAmaM dAu pakAmaM bhottuM pribhaaeuN| ve use sAdharmika vAtsalya meM jaina dharmako prabhAvanA meM aura anAtha Adi ApelI vastune sa vALo che. ene AThathI guNIe te 12288 A badhAne saravALA thaI jAya che. (naM ca vipulaM dhaNakaNagarayaNamagimottiyasaMsilappavAla rattaragAmArasA teja) AnA sivAya bIjA paNa bahu pramANamAM gaNimadharima, meya temaja parichedya35 dravya, na4, (suvA) 2tna, yandrata vagere maNisabhUDa, kSiNAvarta vagere rAma, zilA pravAla,-mUMgA, padmarAjha vagere lAla raMganA ratna, satsArabhUta dravya (alAhiM) mahu-paripUrNa 33 (daleMti) mAvyA (jAra) mA mAvyu: (bhA. sattamAzro kulavaMsAo) bheSabhA2nI sAta peDhI sudhA te samAsa na thAya. (pakAmaM dAu pakAmaM bhautuM paribhAeu) te dhanane tamyA sAdhabhiH vAtsalyamA pAnI prabhAvanAmAM, ane enAtha vyaktionA piSaNa vageremAM IcchA mujaba kharca karI zake For Private and Personal Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSi TIkA. a 1sU 23 medhakumArapAlanAdinirUpaNam 301 dAnArtham evaM 'pakAmaM bhAttuM' prajhAma bhaktuM sa bhAgAthai pArebhAuM' parijAyatuM dAyAdAdonAM bhrAtrAdInAM vibhAgaza. padAnArtha tatparimANaM dravyaM dattavantau iti smbndhH| evaM rAjakanyakAH pariNIya tAbhiH saha meghakumAra: svakaM bhaan-maagtH| __ tataHkhalu ma meyakumAraH 'egamegAebhAriyAra' ekai syai bhAyoya 'ega. megaM' ekAm ekAM 'hiraNakoDiM' hiraNyakoTIM' raupyakoTI 'dalayai' ddaati.| evam - ekaikAM suvarNa koTiM yAvat ekaikAM preSaNakAriNIM ddaati,| anyacca vipulaM dhanakanakAdikaM paribhAjayitum 'yAvat-AsaptamAt kulavaMzyAt prakAma' dAnArtha bhAgArtha paribhajanArtha va dadAti / tatakhalu saH meghakumAraH 'upi pAsAyavaragae' upariprAsAdavaragataH uttamarAjabhavanoparibhUmau sthitaH, 'phuTamANehiM paktiyoM ke poSaNa Adi meM, icchAnusAra kharca kara skeN| apane bhoga meM use acchI taraha vyaya kara sakeM aura hissedAra apane bhAIyoM meM usakA ucita rIti se use vibhakta kara ske| isa taraha daheja prApta kara vaha meSakumAra una navIna pariNIta vadhuoM ke sAtha apane bhavana para A gyaa|-(tennN se mehekumAre egamegAe bhariyAe egamegaM hiraNNa korDi dalayai jAva egamegaM aisaNAkAriM dalayai aNNaM ca vipulaM dhaNakaNaga jAna paribhAeuM datrayai) bAda me usa meghakumArane eka eka apanI patnI ke liye usa samasta sAmagrIme se ekara hiraNya kI koTi dii| isI taraha bhejane vAlo paryanta upane una unavastuoM kA unake liye vibhAga kara vitaraNa kara diyaa| dhana, kanaka Adi sabakA bhI vibhAga kara vitaraNa kara diyaa| ki jisase ve acchI taraha use apanI icchAnusAra dAnAdi meM lagAtI rheN| (taeNaM se mehe kumAre upipAsAyavaragae phuTamANehiM muiigpitAnA mATe sArI rIte kharca karI zake ane bhAgIdAra pitAnA bhAIone paNa gya rIte vaheMcI zake A rIte pratidAna meLavIne meghakumAra navI vadhUonI sAthe potAnA bhavanamA mAvyo. (taeNaM se mehekumAre egamegAe bhAriyAe ega megaM hiraNa koDiM dalayai jAba egamegaM pesaNakAri dalayai aNNaM ca vipula dhaNakaNaga jAva paribhAeuM dalayai) tyA2mA bhebhAre pAtAnI 424 palI bhATe badhI sAmagrImAMthI eka karoDa hiraNyanI mudrAo ApI. A pramANe dahejamAM prApta thayelI badhI vastuone samabhAga karIne kanaka dhana vagere badhI vastuone vaheMcI dIdhI. jethI teo paNa pitAnI IcchA mujaba dAna vageremAM ApI zake. (taeNaM se mehekumAre uppi pAsAyavaragae phuTamANehi muiMgamasthaehi varata For Private and Personal Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 302 zAtAdharmakathAsUtre muiMgamatyaehi' sphuTadbhiriva mRdaGgamastakaH, atirabhasAta tADazamAnai maidalamukha puTaiH= vAditamRdaGgamadhuradhvanibhiH, 'varataruNisaMpaunehi barataruNI saMprayuktaH= vara ramaNIbhiH saMprayuktaiH kRtaiH dvAtriMzadvidhairnATakaiH, 'ubagijamANe' ugIyamAMnaH2 vIryAdiguNaiH punaHpunaH stUgamAnaH 'ubalAlijamANe2' upalAlyamAnaH2 punaH punaH prasAdyamAnaH-IpsitArthasaMpAdanena snehapUrvakaM pAlyamAnaH2 ityarthaH 'sadapharisarasarUvagaMdhe' zabdasparzarasampagaMdhAn tadU gAn 'viule' vipulAn mAnu SyakAn=manuSyasambandhinaH kAmabhogAn 'paJcaNubhavamANe' pratyanubhavan-bhuJjAnaH udyAnAdi krIDAM kurvANaH rAjakumArapadavImanubhavan viharati Aste sukhena kAlaM gamayatismetyarthaH // su0 23 // mUlam-teNaM kAleNaM teNa samae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre puvvApurdiva caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe suhaMsuheNaM viharamANe jeNAmeva rAyamatthatyaehi varataruNi saMpauttehiM vanIsavihe hiM nAiehiM uvagijjhamANe2 ucalA lijamANe sadapharisarasarUvagaMdhe viule mANussae kAmabhoge paccaNu bhavamANe viharai) isake bAda vaha mevakumAra mahala ke Upara rahakara vAnoM kI madhura dhvaniyoM se tathA uttamara uttama maNIyoM dvArA kiye 32 prakAra ke nATakoM se ve ki jinameM apane hI zaurya Adi guNoM kA pradarzana kiyA jAtA thA stUyamAna hotA huA,ipsita artha ke saMpAdana se puna:punaHprasAdyamAna hotA huA vipula zabdarUpa gaMdha, rasa, sparza manuSya bhava sambandhI kAma bhogoM ko bhogane lgaa| isa taraha udyAna Adi kI krIDA kA anubhavana karanA huA vaha meghakumAra rAjakumAra padavI meM rahakara sukha pUrvaka apane samaya ko vyatIta karane lgaa| ||muutr||23|| ruNi saMpa uttehi battIsavihehiM nADae uvagijjhamANe ? uvalAlijamANe sadapharisarasarUva gaMdhe viule maNussae kAma bhoge paJcaNubhavamANe viharaha) tyArabAda meghakumAra mahelanA uparanA bhAgamAM rahIne vAjAMonA madhura dhvanio temaja uttama-uttama ra maNIo dvArA karavAmAM AvelA 32 prakAranA nATakathI-ke jemAM zorya vagere guNe prakaTa karavAmAM Ave chesUyamAna thata, isita arthanA saMpAdanathI vAraMvAra prasAdyamAna thatuM, puSkaLa pramANamAM rUpa, gaMdha, rasa, sparza ane manuSya bhava saMbaMdhI kAmabhego bhegavavA lAgyo. A pramANe udyAna vagerenI kIDAne anubhavata meghakumAra rAjakumAranA padane zobhAvate sukhethI pitAnA samayane pasAra 421 // sAdhyo, ||suutr 2 . . ... For Private and Personal Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TokA a.1 sU. 24 meghakumArapAlanAdivarNanam 303 gihe nayare guNasilae ceie jAva vihri| taeNaM se rAyagihe na. yare siMghADaga tiga caukkacaccara caummuhamahApahapahesu bahujaNasadeivA jAva bahave uggA jAva royagihassa nayarassa majjhaMmajjheNaM. egadisi egAbhimuhA niggcchNti| imaM ca NaM mehe kumAre uppi pAsAyavaragae phuDamANehiM muyaMgamatthaehiM jAva mANussae kAmabhoge bhuMjamANe rAyamaggaM ca oloemANe2 evaM ca NaM vihri| taeNaM se mehe kumAre te bahave ugge jAva egadisi egAbhimuhe niggacchamANe pAsai, pAsittA kaMcuipurise sahAvei, sadAvattA evaM vayAsI-kiNNaM bho devANuppiyA! aja rAyagihe nayare iMdamahei vA khaMdamahei vA evaMrudasivavesamaNanAgajakkhabhUyanaItalAyarukkhacei ya pavvaya ujANagirijattAi vA, jao NaM bahave uggA jAva egadisiM egAbhimuhA NiggacchaMti / taeNaM se kaMcuipurise samaNassa bhagavao mahAvIrassa gAhiyAgamaNapavattie mehaM kumAraM evaM vayAsI-no khalu devANuppiyA ! ajja rAyagihe nayare iMdamahei vA jAva girijattAi vA, jannaM ee uggA jAva egadisiM egAbhimuhAM niggacchanti, evaM khalu devANu ppiyaa| samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare titthakare ihamAgae iha saMpatta iha samosaDhe iha ceva rAyagihe nayare guNasilae ceie ahApaDirUvaM jAva. viharai ||suu0 24 // TIkA--'teNaM kAleNaM' ityAdi / tasmin kAle tasmin samaye zramaNo 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM' ityAdi TIkA-(teNaM kAle NaM teNa samaeNaM) usa kAla meM aura usa samaya meM teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM' ityAdi // elt-(teNaM kAleNaM teNa samaeNaM) teNe bhane te samaya (samaNe bhagavaM For Private and Personal Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 604 jJAtAdharmakathAsatre bhagavAna mahAvIraH pUrvAnupUrvyA = tIrthaMkara paramparayA 'caramANe' caran, grAmAnugrAmaM 'duijjamANe' dravan sukhaM sukhena nirAbAdhasaMyamayAtrAnirvAhapUrvakaM viharan yatraiva rAjagRhaM nagaraM guNazilakaM caityam-udyAnaM, tatra yAvadyAvacchabdeneda draSTavyaM tatra vanapAlasyAtgrahamAdAya saMyamena tapasA''tmAnaM bhAvayan biharati = Aste / tataH khalu 'se' idamavyayaM padaM prastutavastunaH parAmarze'rthe vartate tena 'se' ityasya tasminnityarthaH, rAjagRhe nagare yatra siMghADaga0 mahayo bahujaNa maddei vA' zRGgATakaH mahAn bahujanazabdaH = zRGgATakatrikacatuSkacatvara caturmukha mahApatha patheSu mahAn bahujanazabdaH paraspara bhASaNAdirUpaH 'i' ityalaMkArArthaH vA zabdaH samuccayArthakaH 'jAva' yAvat atra yAvatkaraNAdidaM bodhyam - ? 'jaNavUheda vA' janavyUha: - janasamUha: 'jaNaboleivA: janavola :- janAnAM paraspara kathanarUpaH (samaNe bhagavaM mahAvIre) zramaNa bhagavAna mahAvIra (puvvANupuvi caramANe) tIrthakara kI paraMparA ke anusAra vicarate hue tathA (gAmANu gAmaM dUi jamANe) grAma se dUsare grAma vicarate hue (sasuheNaM viramANe) evaM sukha pUrvaka - vinA kisI vighna vAdhA ke apanI saMyama yAtrA kA nirvAha karate hue vihAra kara (jegA meva rAyagihe Nayare) jahAM rAjagRha nagara thA aura ( silae ceie) guNa zilaka caitya-udyAna thA usa meM (jAva viharai ) tapa aura saMyama se apanI AtmA ko bhAvita karate hue vanapAlaka kI AjJA prApta kara utara gaye / (naeNaM rAyagihe Nayare siMghADagatigaca ukkacaccara caummuha mahApahapa hesu mahayA bahujaNasadde vA isake bAda usa rAjagRha nagara meM zrRMgATaka, trika, cavara, caturmukha, mahApatha evaM patha meM bahuta baDA aneka manuSyoM kA paraspara bhASaNAdirUpa zabda huaa| 'jAna' padase isa pATha mahAvIre) zramaNa bhagavAna mahAvIra (punnANupuvi caramANe) tIrtha purAnI paraMparAne anusarIne viyara ratA tebhana (gAmANugAmaM dUijamANe ) me mIlagAma viyara uztA (suhaM suhegaM viharamANe) mane sumathI / pazu latanA vighna mAdhAya vagara potAnI saMyama yAtrA uratA uratA vihAra urIne (jeNAmeva rAyagihe jayare) yAM rAmagRhanagara tuM bhane (guga silae ceie) guNuzisa caitya itu, temAM ( jAtra viharai) vanapAlaunI AjJA sadhane vastImAM utaryA ane te tapa ane saMyama dvArA peAtAnA AtmAne bhAvita karatA vicaravA lAgyA. (taraNa rAyagiyare siMghADagatigana ukkanaccaraca ummuhamahApApahetu madhyA bahujaNasadeI vA) tyAramA gRha nagaramA zrRMgAra tri, yatvara caturbhuja, mahApatha ane pathamAM bahuja meTA pramANamAM aneka mANuseAnA paraspara vAtacItanA ghoMghATa thayo. 'jAva' zahadvArA smA cAhanA sa Mgraha thayo che - ( jaNavU he ivA) dhA gAmathI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a 1 sU. 24 mahAvIrasamavasaraNam I 'jaNa kalakaleivA' janakalakala:- janAnAmavyaktavarNAtmako dhvaniH janormi:taraGga iva manuSyANAM samUhaH 'jaNukaliyAi vA janotkalikA - janAnAm alpaH samUhaH 'jaNasannivAivA' janasannipAto vA aparAparasthAnebhyaH samAgatya ekatra - mIlanaM, tatra bahujano'nyonyaM = parasparam evaM = trakSyamANasvarUpeNa 'akkhAi' AkhyAti=Akasmika bhagavadAgamanajanitaharSAtizayena sagadgadakaNThatayA saamaanytotrdttiityrthH|'bhaasi' bhASate = vyaktavacanairvedatItyarthaH / 'pannaveDa' prajJApayati= bhagavadAgamanarUpamartha pratibodhayati / 'parUvei' prarUpayati = bhagavannAmagotra svarUpAdikaM bodhayan kathayatItyarthaH / kiMkathayatItyAha-- ' evaM khalu' ityAdi / evaM kA saMgraha kiyA gayA hai - ( jaNavU he havA) aneka janoM kA vyUha (jaNaboleivA) aneka janoM ke bola (jaNa kalakaleinA) aneka janoM kA kalakalarava usa samaya una pUrvokta zRMgATaka Adi mArgoM meM prakaTa huaa| usa samaya (jaNummIivA) manuSyoM kA jamaghaTTa una mArgoM meM taraGga kI taraha idhara udhara atarAtA huA dRSTi patha hone lagA / ( jaNukka liyAhavA) kahIM2 manuSyoM kA samUha adhika bhI nahI thA alpa thA ( jaNasaM nivAeivA ) kahIM2 se Akara janatA ekaTThI ho gaI thii| ye saba ke saba manuSya paraspara meM pahile Akasmika bhagavAn ke Agamana se janita harSAtizaya ke vaza se gadagada kaMDa hokara (akkhAi) spaSTa rUpa se eka dUsare se kahane lage ( bhAsai) bAda meM vyakta vacanoM dvArA kahane lage (pannavai) bAda bhagavAn padhAre haiM aisA uccAraNa karane lage / (parUvei) bhagavAn kA amuka nAma hai amuka gotra hai unakA isa prakAra kA svarUpa Adi hai aisA samajha kara sabako samajhAne lge| kahane lage- he devAnupriyoM ? zramaNa bhagavAn mahAvIra jo bhANusono samUha, (jagaboleinA) ghaNA bhANusono bhavAna, ( jaNakalakale ivA) ghaNA mANasAnA zerabakAra te vakhate pUrvokta zraMgATaka vagere rastAomAM zara thayeA. te samaye ( jaNummIivA) bhANuso te bhArgabhAM hariyAnA bhola yonI prema Amatema tA mAtA hutA. ( jaNukkaliyAI vA ) dha a gyAme bhANusonA samUha sochA prabhAzubhAM itAM. (jaNasannivAeMI vA) a artha sthAne mahAra gAmadhI banatA bheDI thaI gaI hatI. A badhA mANaso pahelAM te bhagavAnanA Akasmika AgamanathI harSoMtirengne vaza gaNagaNA uThe (akkhAI) aspaSTa3ye mIlane uDevA sAgyA, (bhAsai) pachI spaSTa vayanAthI ahevA sAgyA, (pannavaI) thoDI ksso| pachI 'lagavAna cadhAya che, khebha uDevA sAbhyA, (paruvaI) lagavAnetuM abhu nAma che, abhuGa gotra hai, temanuM svarUpa amuka prakAranu che, Ama jANIne badhAne samajAvavA lAgyA. te 39 For Private and Personal Use Only 205
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAGgasUtre khalu bho devAnupriyA ! zramaNo bhagavAna mahAvIraH AdikarastIrthakaro yAvat siddhigatinAmadheyaMsthAnaM saMprAptukAmaH pUrvAnupUrvyA caran grAmAnugrAmaM dravan ihAgataH, iha-asmin magadhadeze AgataH, iha saMprAptaH iha-asmin rAjagRhe nagare saMprAptaH, iha samabamRtaH atrAsmadbhAgyodayena samAgataH, ihai| asminneva, rAjagRhe nagare guNazilake caitye yathApratirUpamavagrahamavagRhya saMyamena tapasA'' smAna bhAvayan viharati, tanmahAphalaM khalu bho devAnupiyAH ! tathA rUpANA mahatAM bhagavatAM nAmagotrasyApi 'savaNayAe' zravaNatayA pravaNena ApatvAt svArthe tl| kimaGga ! punaH 'abhigamaNavaMdaNaNamaMsaNapaDipucchaNapajudhAsaNayAe' abhigamanasammukhaM gamanaM, vandanaM-guNakIrtanam, namasyanaM-pazcAGga sa yatnanamaH napUrvakanamaskaraNaM, pratipracchanaM zarIrAdi vArtApaznaH, paryupAsanA-sAvadyayogaparihArapUrvakaniravayabhAvena sevAkaraNam, eteSAM samAhArastatastala-pratyaye Adikara haiM tIrthakara haiM aura jo siddhi gati nAmaka sthAna ko prApta karane vAle haiM ve Aja tIrthakara paramparA ke anusAra vicarate hue aura eka grAma se dUsare grAma vicarate hue rAjagRhanagara meM guNazilaka nAmaka udyAna meM tapa saMyama se AtmAko bhASita karate hue vicarate haiM to he devAnupiyo ? jaba tathA rUpa ahaMta bhagavAna ke nAma gotra ke sunane se zubha pariNAmarUpa mahA phala prApta hotA hai to phira sAkSAt rupameM (abhigamaNa, vaMdaNa, NamaMsaNa paDipucchaNa, paja pAsaNayAe) unake sanmukha jAne se, unake guNoM kA kIrtana karane se pAMco aMgoM ko jhukAkara unhe namaskAra karane se, unake zarIrAdi kI sukhazAtA pUchane se, sAvadyayogakA parihArapUrvaka niravayoga se unakI sevA karane se jo mahAphala prApta hotA hai use varNana karane kahevA lAgyA ke he devAnapriye ! zramaNa bhagavAna mahAvI -je dikara che, tIrthakara che, ane siddhigati nAmakasthAna meLavanAra che, teo Aje tIrthaMkara paraMparA anusAra vicaraNa karatA, ane eka gAmathI bIjA gAma vicaratA rAjagRha nagaramAM guNazIlaka nAmanA udyAnamAM tapa ane saMyama dvArA AtmAne bhAvita karatA vicaraNa karI rahyA che. te he devAnupriyA ! tathA rUpa ahaMta bhagavAna nAma ane gotranA zravaNathI tenA zubha pariNAmamAM mahAphaLa prApta hoya che te pachI sAkSAt rUpe (abhigamaNa, vaMdaNa, NamaMsaNa, paDipucchaNapajjuvAsaNayAe) tebhanI sAme javAthI, temanA guNakIrtanathI, pAMca aMgone namAvIne temane namaskAra karavAthI, temanA zarIranI sukhazAMtI pUchavAthI, sAvadyoganA parihAra pUrvaka niravadyogathI temanI sevA karavAthI je mahAphaLa prApti thAya che tenuM varNana karavAnuM sAmarthya keNa dharAvI For Private and Personal Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkAH sa. 24 mahAvArasamavasaraNam 307 kRte tRtIya kavacanam / bhagAtA nAmagotrANenApi zubhapariNAmarUpaM mahAphalaM bhavati, abhigamanAdibhistu yat phalaM bhavati, tad varNayituM kaH samarthaH ? itibhaavH| tathA ekasyApi 'Ariyassa' Aryasya prAryapagItasya dhArmikasya zrutacAritralakSaNadharma-patibaddhasya, 'mutrayaNassa' suvacanasya-sarvaprANihitakArakavacasaH, 'savaNayAe' zravaNatayA zravaNena samyagdarzanAdi-mokSamArgarUpaM mahAphalaM bhavati kimaGga ! punaH, 'viulassa' vipulasya-prabhUtatarasya 'aTThassa' arthasya bhagavadvacana pratipAdyaviSayasya zrutacAritralakSaNasya, 'gahaNayAe' grahaNena yat phalaM karmani jarArUpaM tat kena vAcyamiti bhaavH| 'taM' tat-tasmAd gacchAmaH khalu he devAnupiyAH ! zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM 'vaMdAmo' vandAmahe=manaH praNidhAnapU. vakaM 'vAcA' staumi, 'namasAmo' namasyAmaH-sayatnapaJcAGga namanapUrvakaM namaskurmaH 'sakkAremo' satkurmaH abhyutthAnAdi niravadyakriyAsaMpAdanena ArAdhayAmaH 'sammANemo' saMmAnayAmaH-manoyogapUrvakamahaducitavAkyaprayogAdinA smaaraadhyaamH| 'kallANaM' kalyANa-kalyaM-nIrujatvaM bhavarogarahitatvaM sakalake liye kauna samartha ho sakatA hai| tathA eka bhI Arya praNIta dhArmika zrutacAritrarUpa dharma se yukta suvacana kA sarva prANI hitakAraka vANI kA-zravaNa jaba jIva ke liye samyagdarzana Adi mokSamArga rUpa mahAphala kA dAtA hotA hai to phira bhagavAna ke dvArA pratipAdita hue zrutacAritra rUpa dharma ke grahaNa se jo karma nirjarA rUpa phala prApta hogA-usake liye kyA kahA jA sakatA hai| isa liye he devAnupriyo ? bhagavAn zrI mahAvIra kI calo hama saba manaH praNidhAnapUrvaka unakI vandanA kareM-vacana se unakI stuti kareM-yatanA se paMcAGganamanapUrvaka unheM namaskAra kareM "sakkAremo"-abhyutthAnAdirUpa niravadya kriyA ke yogya vacana prayoga dvArA unakI samArAdhanA kareM / "kallANaM devayaM ceiyaM pajjubAsAmo" zake? temaja eka ja Arya praNIta dhArmika (zrata cAritrarUpa dharmayukta suvacananuM sarva prANihitakAraka) vANInuM bhramaNa jyAre jIvane mATe samyagra darzana vagere kSamAgarUpa mahAphaLa ApanAruM hoya che, te pachI bhagavAna dvArA pratipAdita thayelA zratacAritrarUpa dharmanA grahaNathI je karmanirjarA rU5 phaLa prApta thaze, tenA mATe zuM kahI zakAya? ethI he devAnupriye! zrI bhagavAna mahAvIranAM darzana karavA cAle, ame badhA manaH prANidhAna pUrvaka (eka citta thaIne) temanI vandanA karIe, vacanathI temanI stuti 4Ithe, yatanAthI payainnamana 5 temane nmH||2 4Iye. 'sakkAremo' abhyasthAnarUpa niravagha kiyAnA egya vacana prayoga dvArA temanI samyapha rIte ArAdhnaa me. 'kallANaM devayaM ceiyaM pajjuvAsAmore bhavya vone bhATe lava For Private and Personal Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 308 jJAtAdharmakathAsUtre " karmakSayalakSaNaM mokSarUpam, ANayatiSprApayati bhavyAn iti kalyANastaM maGgalaM= hitakaraM 'devayaM' daivataM = devateva daivataM svArthe'Na' dharmadevamityarthaH 'ceiyaM' caisyaM= sarvathA viziSTajJAnavantaM 'pajjuvAsAmI' paryupAsmahe = niravadyabhAvena ArAdhayAmaH, 'eyaM' etat=paryupAsanaM 'no' naH = asmAkaM, 'peccabhave' pretyabhave' parabhave 'hiyAe ' hitAya - pathyAhAra iva, 'suhAe' sukhAya bhavabhramaNa viramaNa janitazAntaye, 'khamAe' kSamAya - mokSamArgArAdhanakSamatA siye, 'nisseyasAe' niHzreyasAya = mokSAya, 'aNugAmittAe' anugAmikatvAya bhavaparamparAsukhAnubandhisukhAya bhaviSyatIti kRtvA - itivahavaH 'uggA' ugrAH = RSabhadevena ArakSakapade niyuktAH kopAlA rakSakavaMzajAH, jAva yAvat, atra yAvacchabdena idaM draSTavyam ' uggaputtA' ugraputrAH 'bhogA' bhogAH=RSabhadevAva sthApita guruvaMzajAH - gurusthAniyA ityarthaH, 'bhogaputtA' bhogaputrA' evaM 'rAinnA' rAjanyAH - bhagavadvaMzajAH, 'khattiyA' jo bhavya jonoM ke liye bhavaroga rahitatvarUpa kalpa kI ki jo sakala karma kSayarUpa hai mokSakI prApti karAne meM nimittabhUta hotA hai aise kalyANa rUpa tathA maMgalarUpa, dharmadeva kI jo caitya rUpa sarvathA viziSTa jJAnazAlI hai calo paryupAsanA kareM - niravadyabhAva se unakI ArAdhanA kreN| "eyaMno peccabhave hiyAe, suhAye, khemAe, nisseyasAe, aNugAmittAe" isa taraha kI gaI paryupAsanA hama logoM ko parabhava meM hita ke liye bhavabhramaNa ke viramaNa se janita zAnti ke liye, mokSamArga ke Agadhana kI kSamatA prApti ke liye mokSa ke liye tathA bhava paramparA me sukhAnubaMdhI sukha ke liye hogA. isa bhAvanA se (bahave ) aneka ( uggA) rakSaka vaMzaja puruSa ki jinheM RSabhadevane ArakSaka (koTapAla) pada para niyukta kiyA thA ve tathA yAvat zabda dvArA (uggaputA) bhogA, bhogaputtA jJainnA khattiyA, rAga rahitatvarUpa 'kalya'nI-ke je sakala kakSaya rUpa mokSanI-prApti kAvavAmAM nimittabhUta hoya che, tenuM nAma kalyANa che. evA kalyANurUpa temaja maMgaLarUpa dharmAMdevanIke je caityarUpa sarvathA viziSTa jJAnazALI che cAlo ApaNe pa`pAsanA karIe. niravdy lAve tebhane ArAdhIye. eyaM no peccabhave hiyAe, suhAe, khamAsa, aNugamittAe' mA prabhAnI paryupAsanA amane paralavamAM DitanA bhATe, lavabhrabhazunA viramaNathI janita zAMtinA mATe, mekSa mAnA ArAdhananA sAmarthyane mATe, meAkSanA bhATe tebhana lava paraMparAbhAM subhAnumaMdhI sumanA bhATe thaze. yA bhAvanA dvArA ( bahave ) dhA (uggA) 2414 puruSa - nebhane RSabhadeve mArakSa (aTavAsa) pahe niyukta ya hutA tetheo tebhana 'yAvat' zabda dvArA (uggaputtA bhogA, bhogaputtA, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a1 sa 24 mahAvIrasamavasaraNam kSatriyA: rAjavaMzajAH, 'mAhaNA' brAhmagAH, 'bhaDA' bhaTAH zUrAH, 'johA' yodhAH, 'mallaI' mallakinaH gaNarAjavizeSAH, 'lecchaI' lecchakinaH-gaNarAjavizeSAH, 'anne ya bahave' anye ca bahavaH, 'rAIsaratalavaramADaMbiyakoDuviyainbhaseTiseNAvaisatyavAhapabhiyo' rAjezvaratalagharamAiMbikakauTumbi kebhya zreSThi senApatisorthavAhaprabhRtayaH santi teSu 'appegaiyA' apyekakAH apyeke anye'pi ca, vaMdagavattiyaM candana pratyaya vandana heto, 'appegaiyA' apyeke kecana, 'pUyaNavattiyaM' pUjanapratyayaM pUjanahetoH vAGmanaH kAyAnAM niravadya kriyAbhirArAdhanaM pUjanam, 'evaM' sakAravattiyaM' evaM satkArapratyayaM-satkArahetoH, 'sammANavattiya saMmAnamAhaNA, bhaDA, johA, mallaI, lecchaI, anneya bahave, rAIsara talavara mAMDaviya koDuMbiya isaseTTiyaseNAvaisatyavAhappabhiyao-appegaiyA vaMdaNabaniyaM appegaiyA pUyaNavattiyaM evaM sakA vattiyaM sammANavattiyaM) ityAdi pATha se gRhIta ugraputra, bhogapuruSa ki jinheM RSabhadevane gurusthAna para sthApita kiyA thA, bhogaputra, rAjanya bhagavAn ke vaMzaja-kSatriya rAjavaMzaja mAraNa-brAhmaNa-bhaTa zUravIra yodhA, maccha-mallakI-lecchakI gaNarAja vizeSa tathA aura bhI rAjezvara, talavAra mADaMcika, kaukumbika ibhyazreSThi senApati sArthavAha vagairaha bhagavAna ko vaMdanA Adi ke liye udyata ho gye| iname (appe gaiyA) kitaneka manuSya (vaMdaNavattiya bandanA ke liye (appe gaiyA) kitaneka (pUyaNavattiyaM) bhagavAn kI pUjA karane ke liye-mana bacana aura kAya kI nirakyA kriyA dvArA prabhu kI rAinnA, khattiyA, mAhaNA, bhaDA johA, mallaI, lecchaI, anneya bahave, rAIsara talavara mAMDaMbiya koDuMbiya ibbha soDiya senAbai satyavAhappabhi ya o-appe gaiyA vaMdaNabattiyaM appe gaIyA pUyaNavattiya evaM sakkAra vattiyaM sammANavattiyaM) putra, sAgaputra bhane apanavezumAsane mesoDyA hatA, bhegaputra, rAjanya- bhagavAnanA vaMzaja, kSatriya rAjavaMza, mAhaNa brAhmaNa bhaTa, zUravIra ddhA, macchamalakI,lecchakI-gaNarAja vizeSa temaja bIjA paNa rAje zvara, talavara, mAMTaMbika (sImAM prAntane rAjA) kauTuMbika, IbhyazreSTha, senApati, sArthavAha vagere lagavAnanI 4 // 421 // bhATe taiyAra tha6 gayA 20 bhAM(appegaiyA) 4aa maannuse| (vaMdaNavattiyaM) bhagavAna ne pahana 421 // bhATe gayA, (appegaiyA) (pUyaNavattiyaM) nAvAnanI you 421 // bhATe-mana kyana bhane anI niravadha ThiyA dvArA pramunI mArAdhanA kI tenu nAma na cha.-(sakkAra vattiyaM) 884 temanI sattAra For Private and Personal Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 310 zAtAdharmakathAgasUtre pratyaya-saMmAnahetoH, 'kouhalla vattiyaM kautUhalapatyayaM apUrvavastu darzanArthamiti bhaavH| kecana 'asuyAI' azutAni, 'suNissAmo' zroSyAmaH iti hetoH ityatra, 'bodhym| 'muyAI' zrutAni, nissaMkiyAI' niHzaGkitAni, 'karimsAmo' kariyA:, 'appegaiyA' apye ke-kecana, muMDA' muNDA: 'bhavittA' bhUtvA AgArAo agArAt-gRhAta. 'aNagAriyaM' anagAritAMsAdhutA pavaissAmo' patrajiSyAma:=prApayAmaH appegaiyA' apye ke-kecana 'paMcANuvvaiyaM pazcAta tikaM, 'sattasikkhAiyaM' saptazikSAvatikam , evaM 'duvAlamaviha' dvAdavidhaM gihidhamma' gRhidharma 'paDiva jissAmo' prativajiSyAma: svIkariSyAma: iti hetoH, tathA appegaiyA' apye ke-kecana 'jiNabhattirAgeNaM' jinakti rAgeNa= ArAdhanA karanA isakA nAma pUjA hai |(appegiyaa takAravattiya) kitaneka unakA satkAra karane ke liye kitaneka(appegaiyA sammANavaniyaM)sanmAna karane ke liye kitaneka(aphegahayA vouhallavattiya) apUrva varatu ke dekhane kI ukAsAkI nivRti karane ke liye, kitaneka (asuyAI ) azruta vastukA (suNissAmo) zravaNa karanA prabhu ke pAsa prApta hogA isake liye kitaneka (suyAI nimsaMkiyAI karissAmo) mahAmAoM ke mukha se pahale sunI gai bAta prabhuke nikaTa zaMkA rahita ho jAyagI Imake liye (appe gaiyA) kitane ka (muMDA bhavinA AgArAo aNagAgyiM pacaissAmo) isa bhAvanA se prerita hokara ki muMDita hokara prabhuke pAsa gRhastha se abamanipada dhAraNa kareMge isake liye (appe gaDA paMcANuvaiyaM matta si. vazvAvaiyaM duvAlasavihaM nihidhambhaM pADavajigsAmo) kitaneka paMca aNuvratoM ko mAta zikSAtratoM ko isa taraha 12 prakAra ke gRhastha dharma ko prApta kareMge isake liye, (appe gaiyA) kitaneka, (jiNabhatti rAgeNa) kAla 42vA mATe, 3213 (mammAgavattiya) sanmAna 42vA bhATe, 8sA (ko uhallavaniyaM) mahamuta vastune nevAnI &AnA upazamana bhATe, 683 (asuyAI )2mazrutastunu (saNissAmo) zrava prabhu pAse prApta tharI, arthAt pUrva tattva sAMgavAmA 8 // (muyAI nissaMkiyAI karissAmI) olon bhADAtmAnya'nI pAsethI maNI vAta prabhunI pAse 5 // 2hita 2 bhATe, (appegaiyA) TA(huMDA bhavitA) AgArAo aNagAriyaM pavva issAmo) bhAvanAthI prezana bhujita thAne prabhunI pAse 625 bhaTIne huve bhuniyaha e 425 se bhATe, (appegaiyApaMcANuvaiyaM satta sikAvAvaiyaM duvAlasavihaM gihidhammaM paMDivajjissAmo) keTalAka pAMca aNuvatene sAtazikSA vratane A rIte 12 prakAranA gRhastha dharmane pA295 prazane zrA545 24ii / zu. se Te (apegaiyA) 1884 (jiNabhatti rAgeNa) For Private and Personal Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. a.1 ma. 4 mahAvIra samavasaraNam 311 jinasevAnurAgeNa 'appegaiyA' apyeke-'joyameyaMtika' jotametat-jIta parampa rAgata AcAraH, AsmAkamitikRtvA 'hAyA' ityAdi, snAtAH kArali. karmAH kRtakautukamaGgalapAyazcittAH zirasA kaNThe mAlakRtAH kaNThe paridhRta. mAlAH AviddhamaNisuvarNAH kalpitahAgar3ahAratrisarikamAlAmbAlambamAna. kaTimutrakAH pukRtazobhAbharaNAH pravaravastraparihitA: parihitapravaravastrAH, candanAvali. bhamAnazarIrAH candanacarcitasarvAGgaH, etAdRzAH santaH, tayA apye ke-kecana hayagatAH, evaM gajarathazibikAmyandamAnIgatAH, apyeke pAdavihAracAriNaH puruSandayuktAH mahatA utkRSTasiMhanAdabolakalakalaraveNa mamudrazvabhUtamiva jina bhakti ke anurAga se (appe gaIyA) aura kitaneka (jiyameyaMti kaTu) manuSya yaha hamArA paraMparAgata AcAra hai isakI paripAlanA ke nimitta prabhu ke pAsa jAneko kaTibaddha hae ! so unhone "hAyA" snAna kiyaa| snAna kara balikarma kiyA arthAta vAyasa Adi pakSiyoMko annAdi kA bhAga diyaa| kautujha maMgala evaM duHsvapna Adi janita azubha kI nivRtti ke liye prAyazcitta kiyo / kaMThame mAlAe~ dhAraNa kii| maNi evaM savarNoM ke hAra ardhahAra Adi pahire / kAnaume laMbe laMbe laTakate hue kaMDala Adi dhAraNa kiye / kaTimeM kandaure pahire / veza kImatI vastra phire| caMdana Adi sugaMdha dravyoM se zarIra ko cIrcita kiyaa| isa prakAra saja dhaja kara kitaneka manuSya to ghoDoM para savAra hue kitaneka hAthiyoM para, kitaneka rathoM para, kitaneka zikSikAoM (pAlavIyoM) para, kitaneka syandanauM (tAmajAnoM) para aura kitaneka paidala hI manuSya samUha se yukta hokara cala diye| bhinna 2 prakAra ke 54 ni tinA anurAgI (appegaiyA) mineTamA (jIyameyaMti ka) mANasoe e samajIne ke A amAre paraMparAgata sadAcAra che. enA pAlana mATe prabhunI pAse javA taiyAra thayA. teoe "dA snAna karyuM. snAna karIne balikarma karyuM eTale ke kAga vagerene anna vagerene bhAga Ape. kautuka maMgala temaja duHsvapna vagerethI janita azubhanI nivRttine mATe prAyazcita karyuM. kaMThamAM mALAo paherI kAnamAM lAMbA lAbA jhUlatA kuMDaLa vagere paheryA keDe karA paheryA. kiMmatI va dhA Na karyA. caMdana vagere sugaMdhita dravya dvArA zarIrane suvAsita karyuM. A pramANe susajaja thaIne keTalAka mANase ghoDA upara savAra thayA, keTalAka hAthI upara, keTalAka ratha upara, keTalAka pAlakhIo upara, keTalAka spandane (tAmajAme) upara, ane keTalAMka diLa ja mANasonA TeLAomAM maLIne cAlyA. aneka jAtanA zabda uccA For Private and Personal Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 312 zAtAdharma kathAGgamatra samudraravAkulamitra rAjagRhaM kurvantaH' iti| rAyagihassa nayarassa' rAjagRhasya nagarasya 'majjhaM majjheNaM' madhyamadhyena 'egadisiM' ekasyAdizi, 'egAbhimuhA' ekAbhimukhAH kaM bhagataM abhi=abhigataM mukhaM yeSAM te tathA bhagavadabhimukhA ityathaH, nirgacchanti, 'imaM ca NaM' asmin samaye ca khalu meghakumAraH 'uppipAsAyaparagae' uparipAmAdavaragataH prAsAdavaroparibhUmikastha; 'phuTamANehi' sphuTadbhiH AdyamAnaH 'muyaMgamatthaehi mRdaGgamastakaiH yAvad mAnuSyakAn bhogAna bhuJjAnaH rAyamaggaM ca' rAjamArga ca 'oloemANe2' abalokamAnaH2 evaM ca khalu viharati aaste| tataH khalu sa meghakumArastAn bahunugrAna ekasyAM dizizabda karate hue ye saba cala rahe the| unake una zabdoM se rAjagRha nagara esA mAlUma ho rahI thA ki mAno vaha samudra ke dhvani se hI prAkula kAkula sA ho rahA hai| isa taraha hote hue ve saba (rAyagihassa nayarasma majhamajjheNaM egadisi egAbhimuhA niggacchaMti) rAjagRha nagarake TIka bIcoM bIca se hokara eka hI dizA kI ora ekAbhimukha hokara cala diye / ( imaMca NaM mehekumAre uppi pAsAyavaragae phuTamANe muyaMga matthaehi jAna mANussae kAmabhoge muMjamANe rAyamaggaM ca olo 2 aMca ca NaM viharai) isa samaya meghakumAra apane mahala ke upara baiThA huA thaa| usakA samaya jaisA pahale batalAyA gayA hai ki bAjoMkI madhura 4 niyoM ke zravaNa se tathA uttama 2 32 prakArake nATakoM ke ki jiname apane hI zaurya Adi guNoM kA pradarzana rahatA thA avalokana se vyatIta hotA thaa| isa prakAra manuSya bhava saMvandhI kAmabhogoM ko bhogatA huthA vaha apanA samaya AnaMda ke sAtha vyatIta kara rahA thaa| usa meghratA teo badhA jaI rahyA hatA. temanA ghaMghATathI rAjagRhanagara jANe ke samudranI ma zahata 2yuM tu. mAzate te mayA (rAyagihamma nayaragsa majjha majjheNaM egadisiM egAbhimuhA niggacchaMti) 201225 nagaranI 12ye thane 48 6u ta23 24bhibhu ne 75 2hyA chatA. (ime mehe kumAre uppi pAsAyavaragae phAmANahiM muyaMgamathae hi jAra mANugyae kAmabhoge bhuMjamANe rAyama. ggaM ca oloemANe? evaM ca NaM vihara i) te mate bheSamA2 potAnA mAMDalAnI upara beThe hatuM. tene vakhata jema pahelAM varNana karavAmAM AvyuM che tema-tAjAenI madhura dhvanionA zravaNathI, temaja uttamottama prakAranA nATakanA-ke jemAM pitAnA ja zorya vagerenuM pradarzana rahe che-avalokana karatA ja pasAra thato hato. A pramANe manuSyabhavanA kAmo bhagavate te pitAne vakhata sukhethI pasAra karate For Private and Personal Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir _ 313 anagAradharmAmRtavarSiNI TokA. a.1 sa. 24 mahAvora samavasaraNam ekAbhimuvAn nirgacchataH pazyati, dRSTvA 'kaMcuipurisaM' kacakiSuruSa antaHpuramAharikaM zabdayati, zabdayitvA evamavAdIt-kiM khalu bho devAnu. priya ! aba rAjagRhe nagare 'iMda mahei vA' indramA indrotsavaH 'i' ityalaMkArArthaH vA zabdaH samuccayArthakaH, 'khaMdamahe ivA' skandamahaH skandaH zivaputra: kArtikeyaH i zabdo vA zabdazca pUrvavad vyaakhyeyH| evaM-'ruddasiva vesamaNanAganakkhabhUyatalAyarukkhaceiyapanvaya ujANagiri jattAivA' rudraH ekAdazasu rudreSu kazcida rudravizeSaH, ziva:-prasiddhaH, vaizramaNaH yakSarAja:-kuberaH nAgaH= bhavanapativizeSaH, yakSabhUtau vyantaravizeSau, nadI prasiddhA, taDAgaH jalAzayaH kumArane usa samaya rAjamArga kI ora dekhaa| (taeNaM se mehekumAre te bahave ugge jAva egadisi egAbhimuhe nigacchamANe pAsai) to use jJAna huvA ki ye saba ugra Adi ke vaMza ke manuSya Aja jo eka hI dizA kI tarapha eka lakSya bAMdhakara jo jA rahe haiM so kyA kAraNa hai ? isa prakAra vicAra kara Ate hI usane usI samaya (kaMcuipuri se sahAvei) kaMcukI ko bulavAyA-aura (sahovittA) bulAkara (evaM vayAsI) usase aisA kahA-(ki NaM bhI davANuppiyA ajagaryAgahe nayare iMdamaheivA khaMdamahei vA evaMrudasivavesamaNanAgajakkhabhUya naitalAya sakkhaveIya panvaya ujANa girijattAittA ) bho devAnupiya ? kyA Ana rAjagRha nagara me indra mahotsava hai athavA kArtikeya kA koI utsava hai, athavA 11 rUdroMme se kiptI aika rudrakA utsava hai athavA ziva kA utsava hai ? yA yakSa rAjakA utsava hai ? yA kisI bhavana pati deva vizeSa kA utsava hai ? yA ki kisI yakSa. kA yA bhUta kA utsava Dato. te sanye bheghamAre 24 mA ta. yu. (taeNaM se mehe kumAre te bahave ugge jAva egadisi egAbhimuhe nigacchamANe pAsai) mAre vagere vaMzanA badhA mANase eka lakSya rAkhIne eka ja tarapha jaI rahyA che tenuM zuM kAraNa cha ? mAra viyA2 thatai or tethe tarata (kaMcuipurise sadAvei) yuTIna mAsAvyo bhane (sadAvittA) mAyAvIna ( evaM vayAsI kiMNaM bho devANuppiyA ? anja rAyagihe nayare iMdamaheibA khaMdahehaivA evaM kaddasivavesamaNanAga jakkha bhUyanaitalAyarukkhaceiyapacaya ujANagirijattAivA) he devAnupriya! zuM Aje rAjagRhanagaramAM Indra mahotsava che, athavA kArtikeyane keI utsava che athavA agiyAra rUdramAMthI kaI eka rUdrane utsava che, athavA yakSarAjane (kubera) utsava che, athavA kaI bhavanapati deva vizeSane utsava che. athavA 40 For Private and Personal Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jhAtAdharmakathAsUtre 'nAlAya' iti bhASA prasiddhaH, 'rukha' vRkSApratItaH, ceiya' caityamAraka cinavizeSaH yabhAvRkSo vA pana' parvataH ujjAna' udyAnam, 'girijattA' miriyAtrA, eko rudrAdInAmutsavaH kim ? 'jaoNaM' yataH khalu bahaba ugrA yAvad ekamyAMdizi ekAbhimukhA nigacchanti / tataH khalu sa kancuki puruSaH zramaNasya bhagapato mahAvIrasya :gahiyAgamaNapavattie' gRhItAgamanapattikA AgamanamAntajJaH, meghakumAramevamavadat-no khalu he devaanupriy| adya rAja gRhe nagare indramahovA yAvad giriyAtrA vA, yat khalu ete ugrA yAvad ekasyAM dizi ekAbhimukhA nirgacchanti, evaM khalu he devAnupiya ! zramaNo hai kahA kimA utsava hai-kyA kisI nadI kA, yA jalAzaya ko. yA phiso caitya vRkSa kA, yA kisI ke smAraka kA, parvata kA, udyAna kA, gA kisI girikA utsava hai kyA? (jao NaM bahave uggA jora egadisigAmimuhA jiggacchani ) jo ye saba ke saba ugra Adi vaMza vAle vyakti eka hI tarapha eka lakSya bAMdhakara cale jA rahe haiN| (taeNaM se kaMcuha puri sAgama bhAbhI mahAsA gahiyAgamananiya meha kumAra evaM gyAsI) isa prakAra meghakumAra kI bAta sunakara usa kaMcukI ne ki jise zravA bhagavAna mahAbora ke Ane kA vRtAnta pahile se jJAta ho cukA thA meyakumAra se aisA kahA-(mo khalu devANupiyA? ajaM rAya gihAyare iMdamaheimA jAA giraja nAivA ) 'bho devAnupiya? oja rAjagRha nagAme indra mahotpatra Adi kucha nahIM hai aura na koI nado se lekara niriparyanta koDa utsava DI hai (jannaM ee uggA jAu egadimi egA bhimuhA nigAti ) phira bhI jA ye saba ugra Adi vaMza ke nana eka kaI yakSa yA bhUtane utsava che. batAvo ke utsava che? zuM kaI nadI jalAzaya, ke caitya vRkSa, kaI mAraka, parvata udyAna athavA kaI girino utsava che? ( na ya ve ugA nAva diyiegAbhimuhA Nigacchati ) : yA ugra vagerenA vaMzavALA vyakitao eka ja tarapha eka lakSya rAkhIne cAlyA jAya cha. ( ta eNaM se ke yuddha puri se mamaNa maga o mahAvIragma gahiyAgamaNa vattie mehaMkumAra e bayAsI ) 2 // dI mAranI bAta sAmane te yu che. ' jene zramaNa bhagavAna mahAvIranA padhAravAnA samAcAra pahelethI ja hatA- to ne ghu-( no bala de NuppiyA ? ajja gAMgahanaya re iMda mahe | jA girijattAi vA) ivAnupriya! A nagaramA 2mA chandra mahA sava vagere kaMI nathI athavA nadIthI mAMDIne giri sudhIne keI utsava paNa nathI (jannaM eegA jAva egadisi egAbhinuhA niggacchaMti) chatai 5 For Private and Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. asU. 24 mahAvIrasamavasaraNam 15 bhagavAna mahAvIra AdikarastIrthakaraH iha-asmin magadhadeze pAgataHprAmA nugrAmaM viharan samAgataH ityarthaH, iha saMpatte' iha asmin rAnaTa he nagare saMmAptaH iha samosa Dhe' iha-atra samavasataH asmadbhAgyoda yena samAgata :ti bhaavH| ihai| rAna nAre gugazila ke caiye udyAne yathA patirUpa yAvad-agrahamavagradya sapana namAmAnaM bhAvapan viharati=virAjate ||m0 24 // mUlam-taeNaM se mehe kaMcuijjapurissa aMtie eyamI socA NisammahatuDhe koDuMbiya purise sadAvei sadAbittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! cAugghaMTaM AsarahaM juttAmeva uvaTuveha, tahatti uvati / taeNaM se mehe pahAe jAva savvAlaMkAravibhUsie cAugghaMTa AsarahaM dUrUDhe samANe sakoraMTamalladAmeNaM chatteNaM dhArijamANeNaM mahayA bhaDacaDagaraviMdapariyAlasaMparituDe rAyagihassa nagarassa dizA kI ora eka hI lakSya bAMdha kara jA rahe haiM (evaM khalu devANuppiyA) usakA kAraNa he devAnupriya ? yA hai ki (mamaNe bhagavaM mahAvIre Aikare titthakare ihamAgae iha saMpatte, iha samosaDhe iha ceva rAyagihe napare guNasilae cehae ahApaDirUve jAva viharai) zramaNa bhagavAn mahAvIra jo Adikara, evaM tIrthaMkara haiM yahAM padhAre hue haiM aura grAmAnugrAma vihAra karate hue ve Aja isa rAjagRhanagara meM hamalogoM ke bhAgyodaya se A pahu~ce haiN| yahAM ke guNazilaka nAmaka udyAna .. yathA pratirUpaka yAvat avagraha grahaNa kara tapa aura saMyama se AtmA ko bhAvita karate hue virAje haiN|muu.|24| A badhA ugra vagerenA vaMzajane eka dizA tarapha eka ja lakSya rAkhIne jaI rahyA che. (pavaM gnala devANuppiyA) havAnupriya ! tenu 1295 me cha (samaNe bhagavaM mahAvIre Aikare titthakare ihamAgae iha saMpatte, iha samosaDhe iha ceva rAyagihe nayahe guNAsilaye ceie ahA paDirUve jAva viharai) zramaNa bhagavAna mahAvIra-ke jeo Adikara (svazAsananI apekSAe dharmanI Adi karanArA) ane tIrthakara che-ahIM padhAryA che. eka gAmathI bIje gAma vihAra karatA teo Aje rAjagRha nagaramAM amArA saubhAgyanA udayathI AvyA che. ahIMnA guNazilaka nAmanA udyAnamAM yathA pratirUpaka yAvat avagraha grahaNa karIne tapa ane saMyama dvArA AtmAne bhAvita karatA teo virAje che ! sU0 24 For Private and Personal Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAGgasatre 316 majjhaM majheNaM niggacchii, niggacchattA jeNAmeva guNasilae ceie tejAmeva uvAgacchai, uvAgacchAttA samaNassa bhagavao mahAvIrassa chattAichataM paDAgAipaDAgaM vijAharacAraNe jaMbhaeya deve ovayamANe utpayamANe pAsai pAsitA cAuraghaMTAo AsarahAo paJcorues, paccoruhittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM paMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchai, taM jahA - sacittANaM davvANaM viusaraNayAe1, acittAdavvANaM aviu saraNayAera, egasoDie uttarA saMga karaNeNaM3, cakra, pphA se aMjalipagaNaM4, maNaso egattI karaNenaM5, jeNAmeva samaNebhagavaM mahAvIre teNAmeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei karitA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa naccAsannenAidUre sussusamANe namasamANe aMjaliuDe abhimuhe viNaNaM pajuvAsai, tapaNaM samaNe bhagavaM mahAbIre meghakumArassa tIse ya mahai mahAliyAe parisAe majjha gae vicittaM dhammamAikakkhai jahA jIvA vajjhati muccaMti jaha ya saMkilisiti dhammakahA bhANiyavvA jAva parisA paDigayA / sU0 25 // TIkA- 'taraNa se mehe' ityAdi, tataH khalu sa meghakumAraH kaMcuijja purisassa ' kaMcukIya puruSasya = antaHpura prayojananivedakadvArapAlasya 'aMtie' antike samIpe tanmukhAdityarthaH 'eyamahaM ' etamartha = ' zrImahAvIraH svAmI samA 'taeNa se mehekumAre' ityAdi TIkA -- (tae) isake bAda ( se mehe) usa meghakumArane kaMcuijjapurispa kaMcukI puruSa ke ( aMtie) pAsa se (eyama socA ) isa bAna 'ta eNaM se mehekumAre' ityAdi / TI artha - (takSaNa) tyAramAha ( se me he kumAra) bhedhaDDubhAre (kaMcuDajjapurimassa uM yuDI 3SanI ( aMtie ) pAsethI ( eyamahaM socA ) yA vAta sAMlaNIne ( Nisamma ) For Private and Personal Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 1 sU 25 meghakumArasyabhagavadeza nAdinirUpaNam 317 = gataH etadrUpaM zrutvA nizamya hRSTatuSTaH kauTumbika puruSAn = rAjasevakAn zabdayati, zabdayitvA evamavadat = evamAjJApayat- kSiprameva bho devAnupriyAH 'cAughaMTa' cAturghaTaM=catasro ghaMTAlaMyamAnA yasmin taM 'AsarahaM' azvarathaM= azvakho rathastaM 'juttAmeva' yuktameva=azvairupetaM, udvaveha' upasthApayata sajjIbhUtaM kRtvAsa samAnayata te ca 'tahatti uvarNeti' tatheti bhavadAjJAnusAreNa kArya sampAda yiSyAmaH H ityuktatvA tathaiva upanayanti rathamAnayantItyarthaH / tataH khalu sa meghakumAraH snAtaH yAvatsalaMkAravibhUSitaH cAturghaNTam, azvarathaM 'durUTe samANe' dUrUDhaH=ArUDhaH san sakoraNTamAlyadAmnA chatreNa priyamANena bhRtyaghRtena 'mahayA bhaDacaDagaraviMda pariyAlarUparibuDe' mahAbhaTakaravRndaparivAra saMpavita. - ko sunakara (Nisamma) aura usakA acchI taraha vicAra kara (tu) bahuta adhika harSita hotA huA saMtuSTa huaa| pazcAt usane (koDuMbiya purise sahAve) rAja sevakoM ko bulavAyA (saddAvittA evaM vayAsI) bulAkara unase aisA kahA ( khippAmeba bhI devANuppiyA) he devAnumiyoM ? tuma zIghra hI (cAughaMTe AsarahaM juttAmeva ubave) cAraghaMTe vAle ratha ko - ghoDe jona kara le Avo (nahatti uvarNeti) ve bhI 'tatheti' Apa kI AjJAnusAra hara kArya saMpAdita kareMge' kahakara ratha ko taiyAra kara le aae| (tapUrNa mehe pahAe nAva santrAlaMkAravibhUsie cougghaTaM AsarahaM durUDhe samANe) jaba sajI bhUta hokara ratha Akara upasthita ho gayA taba meghakumAra cAra ghaMTo se suzobhita usa ratha para snAnAdi se nipaTa kara aura samasta alaMkAroM se susajjita ho kara rathameM baiTha gaye (koraMTa malladAmeNaM chaseNaM dhariane tenA sArI peThe vicAra arIne ( haTTatuTThe ) maDuna prasanna thato, saMtuSTa thayo. tyAra mAha te (koDuMtriya purise sahAvei ) rAjasevIne molAvyA. ( sadAvittA evaM vayAsI) mosAvIne tebhane dhuMDe ( khippAmeva bho devANuppiyA) he devAnupriya ! tame satvare ca ughaMTaM AsarahaM juttAmeva udvaveha ) yAra ghaMTabANA raMthane ghoDA letarI dAve ( tahantI uvarNeti ) teyo pazu tatheti uhIne 2tha santavIne saha yAvyA ( ta evaM se mehe hAe jAtra savAlaMkAravibhUsie cAuraghaMTaM zrAsarahUM durUDhe samANe ) lyAre sanna thayeseo ratha yAvI gayA tyAre meghakumAra cAra ghaMTAothI suAAbhita ratha upara snAna vagere kAryathI nivRtta thAne ane samasta adA arothI susannti thAne mesI gayA. sakoraMTamaladAmaNaM choNaM dharijjama / NeNaM) mesatAMnI sAthena nAure tebhanA upara araMTa puSponI mALAvALA chatra tANI dIdhA. ( mahayA bhaDacaDagaraviMda pariyAla saMpari For Private and Personal Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 318 jJAtAdharma kathAGgasUtre mahAbhaTAnAM mahAyodhAnAM caTakaravRndaM vistIrNa samUha; nadrUpo yaH parivAraH tena saMparivRtaH saMyuktaH rAjagRhasya nagarasya madhyamadhyena nirgacchati, nirgatya yatraiva guNazilakaM caityaM tatraivopAgacchati, upAgatya zramaNasya bhagavatomahAbIrasyAtizayamahimnA 'chattAichatta' chatrAticha'-chantrIparichatra 'paDAgAipaDAgaM' patAkAtipatAkAM chatramatikramya sthitamityatichatraM cha cAtichatraM ceti trAtichatraM chatroparicchatramityarthaH evaM patAkoparipatAkAma , 'vijAharacAraNe vidyAdharacAraNAn tatra dharantotidharAH, vidyayA dharA vidyAdharAH caitAdayapurAdhipatayaH, cAraNAHcaraNam-AkAze gamanAgamanaM tadvidhate yeSAM te cAraNA:-vidyAcAraNA jaMghAcAraNAmunivizepAstAna , 'jaMbhaeyadeve' jambhakAMzca devAn vyaMtaravizeSAn 'okyamANe' avapatato-gaganAdavatarataH 'uppayamANe' utpatataH bhUtalAdutpatataH 'pAsai' pazyati pAsittA' dRSTvo tyAgino vItarAgasya maryAdAmavagamya cAtujamANeNaM) savAra hote hIbhRtyane unake Upara koraMTa puSpo kI mAlA se yukta chatratAna liyaa| (mahayA bhaDacaDagarabiMdapariyAlasaMparikhuDe) isa taraha mahAbhaToM (yodhAoM) ke vistIrNa samUha rUpa parivAra se saMyukta hokara ve meghakumAra (rAyagihassa nayarassa majjhaM majjhaNaM niggacchada) rAjagRha nagara ke ThIka bIco bIca se hokara nikle| (nigacchittA jeNAme guNa silae ceie tegAmeva uvAgacchai) nikala kara jahAM guNa zilaka caitya thA vahAM gye| (uvAgacchittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa chattAIcchattaM pA. gAipaDAgaM vijAharacoraNe bhaeyadeve ovayamANe uppaNyamANe pAsai) jAkara unhoMne bhagavAna mahAvIra ke atizaya ki mahimA se chatra ke Upara chantrako dhvajA ke Upara dhvajA ko, vidyAdharoM ko tth| cAraNa Rddhi ke dhAraka muniyoM ko evaM jUMbhaka devoM ko AkAza se nIce utarate hue tathA bhUmi buDe ) PAL pramANe bhAmaTo (yoddhA) na qiue samUha 35 parivA2 yuta bhechumAra (rAyagihassa Nayarassa majjhaM majjeNaM niggacchai ) nAranI hI 1cye thana nIcyA. (nigacchitA jeNAmeva guNa silae ie teNAmeva uvA. gacchai) nIsunne nyai gugu||64 caitya tu tyAM gayA. (uvAgacchittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa chattAichapaDAgAipaDAgaM vijjAharacAraNe jaMbhaeya deve ovayamANe uppayamANe pAsai) ne tabhaNe mAvAna mahAvIranI atizaya mahimAthI chatranI upara chatra ne, dhvajAnI upara dhvajA ne, vidyAgharone, temaja cAraNa kaddhine dhAraNa karanArA munione ane jhaMbhaka devane AkAzamAMthI nIye tarata. tabha08 bhUbhiyI 52 vil aayA. (pAsittA cAugghaMTAo Asara For Private and Personal Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtaSi TIkA a. 1.25 meghakumArasbhagavadarzanAdinirUpaNam 219 ghaNTakA azvarathAt 'pacoruhai' pratyavarohati avatarati 'paJcosahittA' pratya varuhya avatIya zramaNaM bhagavataM mahAvIraM pazcavidhena abhigamena abhigacchati, tatrAbhigama: sAvadhAdivyApAra parihArapUrvaka savinayaM tyAginaH samIpe gamana. tena tanahA' tadyathA-te'bhigamA yathA-'sanittANaM davANaM viusaraNayAe' savittAnAM dravyANAMsacirApuSpatAmbUlAdInAM dravyAgA~vastUnAM 'viusaraNayAe' vyutsajana yA pariharaNena 1 'acittANa davyANaM aviusaraNayAe' acittAnAM dravyANAM strAlaMkArAdInAM avyutsarjanayA aparityAgena, tatrApi chatra, khaGgavAhana-mukuTa-cAmara-lakSaNAni rAjacinAni tu parihartavyAnye veti niyamaH2, 'egamADiya uttarAsaMgakaraNega' ekazATikottarAsaMgakaraNena, tatra ekA syUta rahinai kasaMkhyakA 'sADiyA' zATimA-vastraM tayA uttarAsaMgakaraNaM yatanAthaM mukho paridhAragaM tena3, 'caka vupphAse aMjalipaggaheNaM' cakSuHsparza-darzane sati 'aMjalipaggaheNaM' aJjali pragraheNa karadvaya saMyojanena 4, 'maNaso egatI karaNeNaM' se jAte hue dekhA / (pAsittA cAugghaMTAo AsarahAo paccoruhAi) degvate hI meghakumAra apane cAturghaTa ratha se vItarAgarabhu kI vinaya kI bhAvanA se nIce utare (pacco ruhittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM paMcaviheNaM abhigameNa abhigacchai) nIce utara kara ve zramaNa bhagavAna mahAvIra ke sanmukhasA pAMca prakAra ke abhigamanase niravadya vyApAra parihAra pUrvaka baDI vinaya ke sAtha gye| sAyadyavyA pAra parihArapUrvaka vinaya ke sAtha tyAgI ke pAsa jAnA rUpa jo abhigama he vaha pAMca prakAra kA hai- (taM jahA) ve pAMca prakAra isa taraha se haiM-(saci. tANa davANaM visaraNayAe1, acittaNaM davANaM adhiusaraNayAe2, ega mADiyauttarAsaMgakaraNeNaM3. cakkhupphAse aMjalipaggaheNa4, maNaso egalI karaNeNaM5) sacitta puSpa tAmbUla Adi padArthoM kA parihAra karanA 1, vastra hozro paJcohaDa) adin bheSamA2 potAnA yAtuTa 25 uparathI pIta prabhunI sAme vinayanI bhAvanAthI nAye uta3 57yA. (pacoruhitA samaNaM bhagavaM mahAviraM paMyaviheNaM abhigameNaM abhigacchada) nIthe utarIna teyA zramA bhagavAna mahAvIranI sAme sAvadya vyApAra parivAra pUrvaka bahu ja vinayanI sAthe gayA. sAvadha vyApAra parihAra pUrvaka vinaya sahita thaIne tyAgInI pAse javuM rUpa milibha' cha, te pAMya 2no cha-(ta jahA) te 20 pramANe cha-(saci. cANaM davANaM viusaraNayAe 1, acittANaM davANaM avi usahaNayAe 2, ega sADiya uttarAsaMgakaraNeNaM 3, cakkhu phAse aMjali paggaheNa 4, maNaso egattI karaNeNaM 5,) sathitta pu05 taiye vagere pahArthAne tyA 1, vasa alaMkAra vagere je acitta dravya che temane tyAga kare nahi, A badhAmAM For Private and Personal Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 320 zAtAdharma kathAnamatre manAta ekatrIkaraNena=cittaikAgratva vidhAnena abhigacchatItyanena sambandhaH, yatraiva zramaNo bhagavAn mahAvIrastatrai yopAgacchati upAgatya zramaNaM3 trikRtvaH AdakSiNa pradakSiNaM karoti kRtvA vandate namasyati, vanditvA namasthitvA zramaNasya3 nAtyAsanne nAtidUre zuzraSamANaH namasyan aJjalipuTe kRtvA vinayena pryupaate| tataHkhalu zramaNo bhagavAna mahAvIraH meghakumArasya tasyAzca mahaimahAlayAe' alaMkAra Adi jo acitta dravya hai usakA parityAga nahI karanA, inameM bhI jo chatra khaGga bAhana mukuTa comara, AdirUpa jo rAjya bhUti hai usakA to tyAga hI karanA kahA gayA hai| vinA sIha haI eka zATikA se ugarAsaMga karanA bhagavAna ko dekhate hI donoM hAtha joDanA, aura citta kI ekAgratA krnaa| (jeNAmeksamaNe bhagavaM mahAvIre teNAmeva uvAgacchai) usa tarapha jAkara jahAM bhagavAna mahAvIra virAjamAna the vahAM phuNce| (uvAcchitA samaNa bhagavaM mahAvoraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei) pahu~ca kara unhoMne zramaNa bhagavAna mahAvIra ko tIna vAra AdakSiNa pradakSiNa pUrvaka namaskAra kiyaa| (karittA baMdai, NamaMsaha) namaskAra karake unakI bandanA kI punaH namaskAra kiyaa| (vaMdittA NamaMsittA) vaMdanA namaskAra karake (samaNassa bhagavao mahAvIrassa nAidure naccAsanne susmUsamANe namaM. samANa aMjali uDe abhimuhe viNaeNaM pajjuvAsai) phirave bhagavAna mahAvIra ke na adhika pAsa aura na adhika dUra baDe vinaya ke sAtha donoM hAtha joDa kara sanamukha baiTha gthe| (taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre meghakumAraspsa paNa je chatra, khaDa, vAhana, mukuTa, cAmara vagere je rAjya vibhUti che, temane te tyAga kare ja kahevAmAM AvyuM che. vagara sIvelI eka zAMTikAthI uttarAsaMga karIne bhagavAna ne nana mane hAtha sevA, mane vitta me 42. (jeNAmeva samaNe bhagava mahAvIre teNAmeva ubAgacchai) tyAM ne nyai lAvAna mahAvIra pAtA to tyAM pAMcyA. ( uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payA hiNaM karei) paDAyAne tebhaNe zramAya magavAna mahAvIrane trazuvAra / kSikSiNa pUrva vA vA2 nm24|24aa. (karittA vaMdai, NamaMsai) nbh24|2 zana tebhanI pahanA 42 // mane 5 nmH||2 4aa. (vaMdittA NamaMsittA) vahana bhane nabha2442 4Ine ( samaNassa bhagavao mahAvIrassa nAidUre naccAsanne sussU samANe NamaMsamAraNe aMjaliuDe abhimuhe viNa eNaM pajjuvAsai) pachI teo bhagavAna mahAvIranI vadhAre najIka paNa nahi ane vadhAre dUra paNa nahi; vaLI mAina namra sAve mAna DAya DIna sAme mesI gayA. (taeNaM samaNe bhagavaM For Private and Personal Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA-a.1sa. 26 meghakumArasya bhagavadarzanAdinirUpaNam 321 atimahatyAH pariSadaH vivitraM dharma zrutacAritralakSaNam 'Aikkhai' AkhyAti kathayati-'yathA jIvA vadhyante mucyante yathA ca saMkizyante duH vamanubhavanti' dharmakathA bhaNitavyA yAvat paripat parigatA vistaravyAkhyAnaM tu matkRtopAsakadazAGgamUtrasyAgAradharmasaJjIvanyAM TIkAyAM vilokanIyam ||muu0 25 // malam-taeNaM se mehe kumAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhammaM socA Nisamma haTTatuTe samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payohiNaM karei, karittA vaMdai, namasai, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI-sadahAmiNaM bhaMte! niggaMthaM pAvayaNaM, evaM pattiyAmi NaM bhaMte ! royAmi gaM bhaMte ! abbhuTremi NaM bhaMte ! niggaMthaM paviyaNaM, eva. meyaM bhaMte! tahameyaM bhaMte!, avitahameyaM bhaMte! icchiyameyaM bhaMte! paDicchiyameyaM bhaMte! icchiyapaDicchiyameyaM bhaMte! se jaheva taM tubbhe tIse ya mahaima hAliyAe parisAe majhagae vicittadhammamAIkkhaDa) isake bAi zramaNa bhagavAna mahAvIrane baDI pariSada meM zrutacAritrarUpa dharma kA upadeza diyaa| (jahA jIvA vajhaMti muccaMti jaya saMkilissaMti dhamma kahA bhANiyacyA jAca parisA paDigayA) prabhune upadeza bAta kahA ki jIva kisa prakAra karmoM kA baMdha karate haiM aura kisa prakAra mukta hote haiM tathA ve kisa prakAra se duHkho kA anubhava karate haiN| isa prakAra dharmakathA kI vyAkhyA suna kara baha AI huI pariSadA apane 2 sthAna para gai ? isa viSaya kA vistRta vyAkhyAna mere dvArA kRta upAsakadarzAga sUtra ko AgAra dharma saMjIvanI TIkA se jAna lenA cAhiye / ||suu. 25 / / ' mahAvIraM meghakumArassa tIse ya mahaimahAliyAe parisAe majagae vicitta dhammamAikkhai) tyA2 mA zramaNu bhagavAna mahAvIre bhATI pariSada (samA) mAM zruta yaa2i||35 mano a5A PAyo. (jahA jIvA vajhaMti muccaMti jahaya saMkilissaMti dhammakahA bhANiyanvA jAva parisA paDigayA) prabhue upadezamAM kahyuM ke jIva kevI rIte karmono baMdha kare che ane kevI rIte mukita meLave che, temaja teo kevI rIte duHkha anubhave che, A rIte dharmakathAnI vyAkhyA sAMbhaLIne te pariSadu tipitAnA sthAne jatI rahI. AnuM savistRta vyAkhyAna mArI upAsaka dazAMga sUtranI agAra dharma saMjIvanI TIkAthI jANI levuM joIe. e sUtra 25 41 For Private and Personal Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 322 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only jJAnAdharmakathAsUtre vadaha jaM navaraM devAppiyA ! ammA piyaro ApucchAmi, taopacchA muMDe bhavittA NaM pavvaissAmi ! ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdhaM kareha / taeNa se mehe kumAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdaDa, namasai vaMditA namasittA jeNAmeva cAugdhaMTe Asarahe teNAmeva uvAgacchar3a uvAgacchittA cAugghaMTaM AsarahaM dUruhai, dUruhittA mahayA bhaDacaDagara pahakareNaM rAyagihassa nagarassa majjhaM majjheNaM jeNAmeva sae bhavaNe teNAmeva uvAgacchai, uvAgacchittA cAugghaMTAo AsarahAo paJccoruhaDa, paccoruhitA jeNAmeva ammApiyaro teNAmeva uvAgacchaDa, uvAgacchitA ammA piUNaM pAyavaMdaNaM karei, karittA evaM vayAsI - evaM khalu ammayAo! mae samaNassa bhagao mahAvIrassa aMtie dhamme NisaMte, se vi yame dhamme icchie paDicchie abhiruie / taraNaM tassa ammApiyaro evaM vayAsI dhannosa tumaM jAyA !, kayatthositumaM jaay| !, kayalakkhaNositumaM jAyA ! jannaM tume samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhamme siMte, se viya te dhamme icchie paDicchie abhiruie ! taNaM se mehekumAre ammApiyaro doccaMpi taccaMpi evaM vayAsI - evaM khalu ammayApo ! mae samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhamme nisaMte se viya me dhamme icchiyapAMDecchiyaabhiruie taM icchANi NaM ammayAo ! tubbhehiM abbhapunnAe samANe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie muDe bhavitA agArAo aNagAriyaM pavvaittae sU0 26 //
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TokA a.sU. 26 meghakumAra bhagavadarzanAdinirUpaNam 323 TIkA- 'taraNaM se' ityAdi / tataH khalu sa meghakumAraH zramaNasya bhagato mahAvIrasyAntike dharma zrutvA nizamya tuSTaH bhramaNaM bhagavantaM mahAvIraM 'tikkhuto ayaM dezI zabdaH vAstrayam 'AgrAhiNapANiM' AdakSiNaMpradakSiNam-AdakSiNam-AdakSiNata pAta, dakSiNapArzvAdArabhya pradakSiNaM svAJjalipurasya paribhramaNapUrvakaM lalATe sthApanaM, 'karei' karoti, kRtvA vandate, vanditvA namasyati, vanditvA namasthitvA evamavadat - 'saddAmi NaM bhaMte ! giggaMthaM pAtrayaNaM' zraddadhAmi='yathAvaimidamastItyevaM vizvasimi khala he bhagavana nairgranthaM nirbrantha 'taeNa se mehekumAre' ityAdi TIkA - isake bAda se mehekumAre vaha mevakumAra (samaNastra) zramaNa ( bhagava) bhagavAn ke ( aMtie) mukhAraviMda se (dhammaM soccA) zrutacAritrarUpa dharma kA vyAkhyAna sunakara (Nisamma) aura use hRdaya meM avadhAraNa kara (a) bahuta adhika harSita huA saMtuSTa huaa| bAda meM (samaNaM bhagavaM mahAvIraM ) zramaNa bhagavAna mahAvIra ko tIna bAra usane AdakSiNa pradakSiNa pUrvaka vaMdanA kI / arthAt dakSiNa pArzva se Arambha kara vAye tarapha le jAnA aura phira aMjalipuTa ko ghumAte hue jo lalATa para sthApita kiyA jAtA hai isakA nAma AdakSiNa pradakSiNa hai / isa kriyA pUrvaka kI usane prabhu mahAvIrako (vaMdai) vaMdanA kI (namaMsai) namaskAra kiyA / ( vaMdittA narmasittA) vandanA namaskAra karake ( evaM kyAsI phira usane isa prakAra nivedana kiyA / ( hAmi bhaMte ) he bhadaMta ? maiM zraddhA karatA hUM Apake (niggaMthaM pAvaya) 'taraNa se mehe kumAre' ityAdi TIDArtha (tae)NaM tyAra mAha ( se mehekumAre) bhedhabhAra (samaNassa ) zrabhazu ( bhagavao) bhagavAnanA ( aMtie) bhuNAraviMdathI [ dhammaM soccA] zruta yAzi trya35 dharmanuM vyApyAna sAMlaNIne ( Nisamma ) ane tene hRdayabhAM avadhAraNa rIne ( haTTha tuTThe ) mahuna khuza thayo bhane saMtuSTa thyo. tyAra pachI ( samaNaM bhagava mahAvIra ) zravaNu bhagavAna mahAvIranI RNu vamata tebho yAdRkSiNa ahakSiNA pUrva vaMdanA karI eTale ke jamaNI bAjuthI zarU karIne DAbI bAju tarapha laI javuM ane pachI aMjalipuTane pheravatA je lalATa upara sthApita karavAmAM Ave che tenu nAma yAdRkSiSu ahakSiNa che. yA vidhithI temAge prabhu mahAvIranI ( vaMdai ) vaDhanA uza, (namasaha ) namaskAra ( vaMdittA namasittA) vahana bhane namaskAra karIne ( evaM vayAsI) pachI temAge yA pramANe uddhuM ( sahAmi NaM bhaMte ) he laDhata ! hu~ zraddhA 13 cha, tabhAza ( niggaMthaM pAvayaNaM ) mA nirbrantha pravathana upara ( eva For Private and Personal Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 324 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharma kathAGgamaitre sambandhamavacanam, 'eva ttayAmiNa bheta ! evaMpratyemi khalu he bhagavAn yathA bhaktA pratibodhyateH tathaiva jIvAdisvarUpa mastI' ti pratItiM karomi / royAmiNaM bhaMte! rocayAmi khalu he bhagavan pIyUSadhArAvad vAJchAmi / 'anbhuDemi NaM saMte ? niMpAtrayaNaM' abhyuttiSThA bhi= samArAdhanArthamudyato bhavAmi, khala he bhagavAn ! nairgranthaM pravacanam, 'evameyaM bhaMte !' 'evametad bhagavan ! etat pravacanam evam - ekAntena satyamityarthaH, 'tahameyaM bhaMte / tathyaM = pramANam, etat pracacanaM he bhadanta ! 'ati hame bhaMte !" avitathaM= isa nirgrantha pravacana para / ( evaM pariyAmi bhaMte ) pratIti karatA hUM Apake isa nirgrantha pravacana para / bhagavAn ? Apane jisa prakAra jIvAditattva kA svarUpa samajhAyA hai usI taraha se vaha yathArtha hai isa taraha kI mere hRdaya meM pUrNa zraddhA hai aura isI taraha kI mereM citta meM pUrNa pratIti ho cukI hai| vaha anyathA nahIM haiM aura na anya thA hI ho sakatA hai / (royAmiNaM bhaMte ) jisa prakAra saMtata pANI amRta dhArA kI cAhanA karatA hai usI taraha he nA ? maiM bhI saMsAra tapta Apake isa nirgrantha pravacana kI cAhanA karatA hU~ / (abhyumiNaM mate niggaMtha pAvayaNaM) ataH he madanta ? maiM Apake isa nirgrantha pravacana kI samyaka prakAra se ArAdhanA karane ke liye udyata hotA hai ( evameyaM bhaMte ) kAraNa - ApakA yaha nirgrantha pravacana ekAntataH satya hai| ( tahameyaM bhaMte ) kAraNa - ApakA yaha nirgrantha pravacana (taha meyaM bhaMte ) he madanta ? isa vigrantha pravacana meM ekAntatataH satyatA kI prakhyApaka korI merI zraddhA Adi nahIM hai kintu isameM pramANoM kA la hai / (avitameyaM bhaMte ) kAraNa pratyakSAdi pramANoM se kisI bhI prakAra pattiyAmi maMte ) tabhAza yA nirbaMtha avayana para pratIti (vizvAsa) 43 4. huM bhagavana ! tame je rIte jIva vagere tattvAnuM svarUpa samajAvyuM che, te ja pramANe te satya che. AnI mArA hRdayamAM pUrNa zraddhA che. ane A prakAranI mArA cittamAM pUrNapaNe pratIti pazu thaI gaI che. te anyathA nathI ane te anyathA thaI zake nahi. (yAmi / bhaMte ) prema saMtapta prANI amRtadhArAnI icchA cha, tebha he nAtha ! saMsAra tama huM paNa ApanA A nigraMtha pravacananI icchA karU chuM. ( abhyumiNaM bhaMte niggaMdha pAtrayaNaM ) tethI he lahanta ! tabhAza niryatha pravayananI AdI pehe ArAdhanA ukhA bhATe hu~ udyata thayo . ( evameyaM bhaMte ) bhiDe vyAyanu yA nirbhatha avayana antata: satya hai. ( tahameyaM bhaMte ) A nitha pravacanamAM ekAntata : satyatAne kahenArI phakata mArI zraddhA nathI pazu AbhAM pramANonu ma che. ( avitaha meyaM bhaMte ) ekAntataH satya hai | he For Private and Personal Use Only lahanta ! vagere ja bhaI pratyakSa vagere
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir % 3 A1 anagAradhAmRta-piTIkA a, 1 m. 26 meghakumArasA bhagavazanAdinirUpaNam 325 pratyakSAdipramANairabAdhitaM, etat pravacanamArAdhayituM vAJchitamityarthaH / 'paDicchiyamevaMbhaMte' pratISTametad he bhadanta ! he bhagavan ! etanniraticAramArAdhayituM vaanchitmityrthH| 'icchiyapaDicchi yameyaM bhaMte ! iSTa pratISTametad bhadanta ! he bhagavan ! ghArapariSahopasarge saMpraptezI niraticAramArAdhayituM srvthaavaanychitmityrthH| 'se jaheva taM tumbhe badaha jaM' atha yathaiva sadyUyaM badatha yat he bhaga van ! yad yUyaM yathaiva badatha tat tathaiva, jIvAH yathA karmabhirvadhyante yathAvAmucyante' ityAdi yad vadatha tat tthaivaasti| atha mokSopAya bhUtAM pratrajyAM grahItumicchAmi, navaraM kevala he devAnupriyAH! mAtApitarau ApRcchAmi, tabhI pacchA' tataH pazcAt 'muDe bhavittA' muNDo bhUtvA khalu pravrajiSyAmi / kI bAdhA nahIM pAtI hai| (icchiyameyaM bhaMte) ataH maiMne Apake isa nirgrantha pravacana kI ArAdhanA karane kI pUrNa vAJchA karalo hai| (paDicchi. yameyaM bhaMte) merI isa icchA ko koI roka nahIM sakatA hai ataH maine isa nirgrantha pravacana kI ArAdhanA avicAra rahita ho kara hI karane kI bhAvanA kI hai| (icchiyapaDicchiyameya bhate) maiM isakI pArAdhanA nimitta cAhe jitane bhI ghora parIpaha upasarga Ave to bhI unheM sahana karane ko taiyAra huuN| (se jaheba ta tubbhe vadaha jaM) jisa prakAra Apa kahate haiM vaha usI prakAra haiarthAta jIva jisa taraha karmoM se bandhate haiM aura jisa taraha ve unase mukta hote haiM yaha vyavasthA jaisI Apane nirgrantha pravacana meM prakaTa kI hai vaha ThIka vaisI hI hai| isaliye aba maiM mokSopAyabhUta pravajyA grahaNa karanA cAhatA huuN| (navaraM) parantu (devANuppiyA) he devAnupiya ? (ammApiyaropramANAdhI mAmai pa tano vAMdhA bhAvato nathI. (icchiya meyaM bhaMte ) methI meM pApanA ni avayananI sAdhanA 42vAnI -ch| 41 cha. (paDicchiya meyaM bhaMte ) bhArI richAne lI zobha nathI. meTA bhATe meM A nigraMtha pravacananI ArAdhanA avicAra rahita thaIne ja saMpUrNapaNe ArAdhanA 42vAnI bhAvanA 42 cha. (icchiyapaDicchiyameyaM bhaMte ) mA mArAdhanAmA game teTalA ghora pariSaha ane upasarga Ave te paNa huM temane sahana karavA mATe taiyAra chu. ( se ja heca taM tubbhe vadaha jaM) ma ta hai| ch| te te prabhArI cheTale ke jIva jema karmothI baMdhAya che, ane jema teo karmothI mukta thAya che, AnI vyavasthA jevI tame nigraMtha pravacanamAM batAvI che, te ThIka che. eTale huM bhAkSanA pAya bhATe pratrayA aaae| 421 // nyAI cha. (navara) 54 (devANu. ppiyA) vAnupriya! ( ammA piyaro ApucchAmi) mA viSe bhaa| bhAtA For Private and Personal Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 326 jJAtAdharmakathAsatre tadanu meghakumAraM prati bhagavAnAha 'ahAsuhaM devANuppiyA' ityAdi / he devAnupiya ! yathAsukha-yathAsukha bhavet tathA kuru, pratibandhaM vilamba mA kuru / zreyasi kArye pramAdo na kartavya iti bhAvaH / tataH khalu sa meghakumAraH zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandate namasyati: vanditvA namasyitvA yatraiva cAturghaNTo'zvaratha statravoSAbacchati, upAgatya cAturghaTamazvarathaM dUrohati Arohati, daruhya= Aruhya mahatA bhaTacaTakarapahakareNa (pariliptaH) rAjagRhasya madhyamadhyena yatraiva mbakaM bhavanaM ttraivopaagcchti| upAgatya cAtughaNTAdazvarathAt pratyavarohati, ApucchAmi) mAtApitAko isa viSaya meM pahile pUchalU / (to pacchA) isake bAda (muMDe) muDita (bhavittA) hokara (NaM pavvaissAmi) pravajita ho jAU~gA (ahAsuyaM devANuppiyA?) meghakumAra kI aisI bAta sunakara bhagavAna ne usase kahA--devAnupriya ? jisase tumhe sukha ho vaisA kro| (mA paDibaMdhaM kareha) bilamba mata kro| acche kArya meM pramAda nahIM kiyA jAtA hai (taeNa se mehekumAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM caMdai namasai) isake bAda meghakumAra ne prabhu ko vaMdanA kI aura namaskAra kiyaa| (vaMdittA namasittA jeNAmeva cAughaMTe Asarahe teNAmeva uvAgacchai) vaMdanA namaskAra karake phira ve jahAM apanA cAturghaTa azvaratha rakhA thA usa ora gaye (uvAgacchittA cAu. ghaMTe durUhai duruhittA mahayA bhaDacaDagarapahakareNa rAyagiharasa nagararasa majjhaMmajjheNaM jeNAmeva sae bharaNe teNAmeva uvAgacchai) vahAM jA kara ve usa para ArUDha hue-aura ArUDha hokara mahAbhaToM ke vistIrNarUpa parivAra samUha se yukta ho kara rAja gRha nagara ke ThIka madhyamArga se hokara apane bhavana pitAne paDaai pachI sa. (to pacchA) tyA2 // 4 (muMDe) muMDita (vittA) thane ( NaM pancaissAmi) nizcitapaNe prati ya 442. (ahAsuhaM devA. NuppiyA) bhebhAnI 2pAta sAmagIna mAvAne tene yu- devAnupriya ! ma tabhane suma thAya tema 421. (mA paDi baMdhaM kareha ) bhAna 421, saa2| AmamA sata 42vI nahi. ( ta eNaM se mehe kumAre samaNa bhagavaM mahAvIraM vaMdai namaMsaha ) tyA2 mA meghamAre prabhunI nA 4 mane nmH||2 yA. (vaMdittA namaMsittA jeNAmeva cAugdhaMTe Asarahe teNAmeva uvAgacchai) bahanA bhane namaskAra karIne pachI jyAM teoe cAturghaTa cAra ghaMTaDIvALo azva ratha mUkyo to te tyAM gayA. (uvAgacchittA cAugdhaMTe duruhai duruhitA mahayA bhaDa. caDagarapahakareNa rAyagihassa nagarassa majjJa majjJeNa jeNAmeva sara bhavaNe teNAmeba uvAgacchai ) tyo bhane teso tenA 752 me bhane mesIna mahAmaTAnA vizALa parivArathI yukata thaIne rAjagRhanagaranA madhya bhAgathI rAjamArgathI pasAra thaIne For Private and Personal Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a1 sU 26 me vakumArasya bhagavadeza nAdinirUpaNam 327 pratyavaruhya yatraiva mAtApitaro tatraivopAgacchati, upAgatya mAtApitroH pAdavandanaM karoti, kRtvA evamavadat-evaM khalu he mAtApitarau ! mayA zramaNasya bhagavato mahAvIrasyAntike dharme 'gisate' nizAntaH zrutaH, se vi ya me dhamme' so'pi ca mama dharmaH 'icchie' iSTaH-iSTasAdhakatvena mataH paDicchie' pratISTaH ArAdhyatvena vijJAtaH, 'abhiruie' abhirucita: aatmprdeshairaasvaadytaamupgtH| tataH khalu tasya 'mehassa' gevakumArasya mAtApitarau, evaM vakSyamANaprakaraNa avAdiSTAm uktavantau, 'dhannesi NaM tumaM jAyA!' he jAta ! dhanyosi= para gye| (uvAgacchittA cAugghaMTAo AsarahAo paccorUhai) Ate hI ve usase nIce utare aura (paccIsahinA) utarate hI (je gAmeva ammApiyaroteNAmetra uvAgacchai) jahA~ apane mAtApitA the vahAM pahuMce (uvA gacchittA ammApiUNaM pAyabaMdaNaM karei) pahuMcate hI unhone pahile mAtA pitA ke caraNoM meM namana kiyA (karittA evaMvayAsI) namana karake phira unase aisA kahA-(evaM khalu ammayAo mae samaNassa bhagavao mahAvIrassa atie dhamne NisaMte) he mAtA pitA ? maine zramaNa bhagavAna mahAvIra ke mukha se dharmakA zravaNa kiyA hai (se vi ya me dhambhe icchie paDicchie abhiruie) sunakara mujhe vaha iSTakA sAdhaka hai aisA mujhe mAnya huA hai| ArAdhyatvena vijJAta huA hai aura AtmapradezoM dvArA vaha AsvAdhatA ko prApta huA hai (taeNaM tassa mehassa ammApiyaro evaM vayAmI) megha kumAra kI isa bAta ko sunakara unake mAtApitAne unase aisA kahA-(dhannosi tumaM jAyA saMpunnosi tumaM jAyA, kayatthosi pAtAnA bhavana ta25 gayA. ( uvAgacchittA cAugdhaMTAo AsarahAo pacco ruhaH) (yAM pAMthIne 25 52thI nIya taya bhane (paccoruhitA) utarIna (jeNAmeva ammA piyaro teNAmeva uvAgacchai) nyo temanA mAtApitA tai tyAM paDAMcyA. ( uvAgacchittA ammApiUNaM pAgavaMdanaM kareha ) pAyIna tebhAze paDA mAtApitAnA mA 122 nama24.2 4aa. (karitA evaM bayAsI) namana prazana pachI tebho 4 ( evaM khalu ammayAo mae samaNassa bhagabao mahAvIrassa aMtie dhamme NisaMte) bhAtApitA ! meM zrama mApAna bhADAvA2nA bhupA2vi thI dhamanu zraya dhyu cha. ( se vi ya me dhamme icchie paDicchie abhiruie ) sAMmajAna bhane mAma thayu te bhaa| chaSTano sAtha che. ArAdhyatvena ane vijJAta thayuM che ane Atmapradeze. dvArA te AsvAdyatAne prAsa thayu cha. (taeNaM tassa mehassa ammApiyaro evaM vayaMsI ) bheSabhAvanA For Private and Personal Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 328 zAtAdharmakathAGgasUtre bhAgyavAnasi khalu tvam, 'saMpunno'si' saMpUrNo'si samastaguNasaMbhRto'si dharmAdhyavasAyavatvena sakalaguNagariSTho'si, 'kayastho'si' kRtArthosi kRtaH arthaH svAtmakalyANarUpo yena sa tathA'si, 'kayalakAraNo'si tumaM-jAyA!' he jAta! tvaM kRta lakSaNo'si-kRtAni-saphalIkRtAni, lakSaNAni=zarIrarti mazatilakAdi cinAni yena sa tathA'si, 'janna' yat-yasmAt khalu tvayA zmaNasya bhagavato mahAvIrasyAntike dharmo nizAntaH zrutaH, so'pi ca 'tatra dharmaH iSTaH prtiisstto'bhirucitH| tataH khalu sa meghakumAro mAtApitarau 'doccaMpi' dvitIyavAramapi 'taccapi tRtIyavAramati evaM-vakSyamANaprakAreNa avAdIt evaM khalu he mAtApitarau mayA zramaNasya3 antike dharmo nizAntaH zrutaH, so'pi ca mama dharmaH tumaM jAyA, kayalakkhaNosi tumaM jAyA) he putra ! tuma bahuta baDe bhAgya zAlI ho tuma samasta guNoM se bhare hue ho, tuma kRtArtha ho, tumane apane zarIra varSo samasta zubhalakSaNoM ko saphalita kara liyA hai (jannaM tume samaNassa bhagavao mahAvIramsa aMtie dhamme NisaMte) jo tumane bhagavAna mahAvIra ke mukha se zrutacaritra rUpa dharma kA zravaNa kiyA hai / (se vi ya te dhamme icchie paDicchie abhiruie) aura use tumane apane iSTa kA sAdhaka bane aMgIkAra kiyA hai ArAdhyarUpa se use jAnA hai tathA vahatumhe abhirucita huA hai| taeNaM se mehe kumAre ammApiyo doccaMpi taccapi evaM vayAsI) megha kumArane apane mAtApitA se duvArA aura tivArA bhI aisA hI pUrvoktarUpa se kahA ki-evaM khalu ammayAo mae samaNassa bhagavo mahAvIrassa aMtie dhamme nisaMte se viya me dhamme Paa kyano samagIna mAtApitA-ye yu-(dhannesi tuma jAyA, kayatthosi tumaM jAyA, kayalakkhaNosi tumaM jAyA) putra ! tabhe para mAyAjI chau, tame sakaLa guNa saMpanna che, tame kRtArtha cho, tame potAnA zarIravatI badhA zubhasaakssnnaane saNa nAvyAM cha. (jannaM tume samaNassa bhagavao mahAvIrarasa aMtie dhamme NisaMte) bha ta magavAna mhaaviirn|| bhumathI zra! yAtri35 dhanu zravaNa yu cha. ( se vi ya te dhamme icchie paDicchie abhiruie ane tene tame pitAnA ISTa sAdhakarUpe svIkAryo che, ArAdhyarUpe te dharmane jANya cha tebha te tabhane bhI gayo cha. (taeNaM se mehekumAre ammApiyaro doccaMpi taccaMpi evaM vayAsI) meghamAre potAnA mAtApitAne 4ii bhane zrI mata pazu // prabhA 1 4 - (evaM khalu ammayAo mae samaNassa bhagavA mahAvIrassa aMtie dhamme nisaMte se viya me dhamme icchie, paDicchie For Private and Personal Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a1sU 27 meghakumArasya bhagavaza nAdinirUpaNama 329 iSTaH pratISTo'bhirucitaH, 'taM' tat-tasmAta icchAmi khalu he mAtApitarau ! yuSmAbhirabhyanujJAtaH san zramaNasya bhagavato mahAvIrasyAnti ke muNDo bhUtvA 'agArAo' agaurAda-gRhAnniHsRtya anagAritAM sAdhutAM pacahattae'= patrajituM-svIkartum, pravrajyAM grahItumicchAmItyarthaH ||mu0 26 / / / mUlam-taeNaM sA dhAriNI devI tamaNiTuM akaMta appiyaM amaNunnaM amaNAmaM assuyaputvaMpharusaM giraM soccANisamma imeNaM eyA. rUveNaM maNomANasieNaM mahayA puttadukkheNaM abhibhUyA samANI seyAgayaromakUva pagalaMta vilINagAyA soyabharapaveviyaMgI NitteyA dINavimaNavayaNA karayalamaliyavvakamalamAlA tarakhaNaoluggadubbalasarIrA lAvannasunnanicchAyagaya sirIyA pasiDhilabhUsaNa paDaMtakhummiyasaMcunniyadhavalavalayapanbhaTauttarijA sUmAlavikinnakesahatthA muccha vasaNa? ceyagaruI parasuniyattavvacaMpakalayA nivvattamahimavva iMdalaTrI vimukkasaMdhibaMdhaNo kohimatalaMsi savvaMgehi dhasatti icchie, paDicchie, abhiruie taM icchAmi NaM ammayAo ? tumbhehiM anbhaNu-nAe samANe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pancaittae) he mAtA pitA ? maine zramaNa bhagavAn ke mukha se dharma sunA hai aura vaha mujhe icchita huA hai, pratIcchita huA hai tathA abhimacita huA hai| isa liye he mAtA pitA ? maiM Apase AzApita hokara aba zramaNa bhagavAna mahAvIra ke pAsa ghara chor3a kara anagAra avasthA dhAraNa karanA cAhatA huuN| "mu0 26" abhirUie, taM icchAmi NaM ammayAo ? tumbhehiM abmaNunnAe samANe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie muDe bhavittA agArao aNagAriyaM pacvaitae) mAtApitA ! meM zravaNa lagavAna mahAvIranA bhuyI yama sAMbhaLe che, ane tene huM cAhuM chuM, te mane Icchita tha che, pratIcchita thaye che temaja abhirucita thayuM che. eTalA mATe he mAtA pitA ! huM tamArI AjJA meLavIne have zramaNa bhagavAna mahAvIranI pAse ghara choDIne anagAra avasthA dhAraNa 421yADaM chu. // suutr-26|| 42 For Private and Personal Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 330 - jJAtAdharmakathAstra pddigyaa| taeNaM sA dhAriNI devI sasaMbhamovattiyAe turiyaM kaMcaNabhiMgAramuha viNiggayasIyala jalavimaladhArAe parisiMcamANA nivvA. viyagAyalaTa ukkhevaNatAlaviMTa vIyaNagajaNiyavAeNaM saphusieNaM aMte uraparijaNeNaM AsAsiyA samANI muttAvali sannigAsapavaDaMsa aMsudhArohi siMcamANAM paohare kaluNavimaNa dINAroyamANIkaMdamANI tippamANIsoyamANI vilavamANI mehaM kumAraM evaM vyaasii|suu0 27 // TIkA-'tapaNaM sA' ityAdi / tataH khalu sA dhAriNI devI 'tamaNiH tAm aniSTAm iSTavirahakArikAm, 'akaMtaM' azAntAm avAMcchitAm, 'appiyaM' apriyAM-duHvotpAdinIm, 'amaNunna' amanojJAM-putraviyogasUcakatvena ArtadhyAna nanikAm 'amaNAma' amanomAM-manaH pratiklAm asmuyapuvaM' azrutapUrvA=pUrvakadAcidapi na zrutAM. 'pharusaM' paruSAM vajrapAtavat kaThArAM giraM vAcaM zrutvA nizamya anena 'eyArUvega' etadrUpeNa 'maNomANasieNaM' manomAnasikena 'taraNa sA dhAraNIdevI' ityAdi , TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (sA dhAriNI devI)vaha dhAriNI devI (taM aNiTuM) usa aniSTa (akaMta) avAJchita, (appiyaM) duHkhotpAdaka, (amaNunna) putra viyogakI mUcaka hone ke kAraNa AdhyAnajakana (amaNAma) manako arucikAraka, (amluyapura) azrutapUrva aisI (pharasa) vajrapAta ke samAna kaThora (giraM moccA) meva kumAra kI bAta sunakara (Nisamma) aura use hRdaya me avadhArita kara 'imeNaM payAveNaM' isa viyogarUpa (mahayAputta dukhaNaM) bahuta baDe putra ke duHgva se jo kevala (maNAmAgasi eNaM) manaH 'taeNa bhA dhAraNA de' ityAdi --(taraNa) tyA2 6 (mA dhAriNI devI) pANI hevA (taM agiTraM maniSTa ( akataM) mavAta, (apiyaM) du:16 ( amaNu-naM ) putra viyogane sUcavanA pAthI mAtayAna 14 ( amaNAmaM ) bhanane 22thi42, ( amstuyapuTava) azrUta pUrva mevI (phAruma) 100pAtanI kama OM2, (gi soccA ) meghAbhAranI pAta nabhanIna (Nisamma ) ane tene ya+i AqdhArita 4Ine (imeNaM payArUveNaM) 2mA viyoga35 (mahayA pudukkheNaM) ma bhATA putra35 huthI-32 54ta ( maNo mANamie NaM ) bhana janya utu-vayanathI tene 092 42 na 42244 te tu-(abhibhUyA samANi ) du:bhI yatI ( se yAgayaromakUbapagalata vilINa For Private and Personal Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TokA a.1sU.27 mevakumArasya bhagavadarzanAdinirUpaNam 331 = manasi-manasyeva vatamAnaM yanmAnasikaM tanmanomAnasikaM tena vacne bahiraprakAzitena manomAtravartinetyarthaH mahatA putra duHkhenAbhibhUtA=AkrAntAsatI, 'seyAgayaromakUpagalaMtavilINagAyA' svedAgata romakUpamagalad vilInagAtrA=" svedA AgatAH saMjAtAH romakUpebhyaH magalantaH = prasravantaH, ataeva vilInAva gAtreSu yasyAH sA tathA 'soyabhara pavetriyaMgI' zokabhara pravepitAGgI zokAvikyena prakampitazarIrA, 'NiteyA' nistejAH 'dINavimaNavayaNA' dInavimano vadanA, dInasyeva vimanasa iva vadanaM yasyAH sA 'karayalamaliyavvakamalamAlA' karatalamaliteva kamalamAlA - karatalamastikamalamAla sadRzI atimlAnetyarthaH, 'tavaNaoluggadubbalasarIrA' tatkSaNAvarugNa durbalazarIrA=tatkSaNa me= chAnotivacanazravaNa eva avaru-rogagrasta vimlAnaM durbala ca zarIraM yasyAH sA, 'lAvannasunnanicchAyagaya sirIyA' lAvaNyazUcanicchAyagamya thA-vacana se jisakA bAhara prakaTa kiyA jAnA eka taraha se azakya thA ( abhibhUyA samANI) duHkha se vyApta hotI huI (soyAgayaromanapagaleta vilINagAyA' pasIne se tara ho gaI (soyabharaNapatreviyagI) zoka kI adhikatA ke kAraNa usakA samasta zarIra kapane lagA / (Ni taiyA, dINa vimaNatrayaNA karayalamaliyana kamalamAlA) vaha vilakula teja rahita bana gaI / dIna duHkhI bhAgoM kI taraha tathA vimanaska vyakti kI taraha usakA mukha ho gayA karatala se malita huI kamala mAlA kI taraha vaha kumalAI huI dikhalAI dene lagI / 'nakkhaNaolugga dubbala sarIra maiM dIkSA lenA cAhatA hU~ aisA jaba meghakumAra ne kahA-taba se hI usI kSaNa se hI usakA zarIra rogagrasta kI taraha - mlAna evaM durbala ho gayA (lAinna sunnaNicchAyagayasirIyA, pasihila - bhUsaNa- paraMta khummiya, saMcunniya gAyA ) parasevAthI tarabhoja thAI 4. ( soyabharapavetriyaMgA ) zoDA dhiyathI tenu khANuM zarIra hama dhUvA bhAMDyu ( NittayA, diNatrimaNavagaNA karayalamaliyantrakamalamAlA) te sahabha nisteja thaI gaI. dIna duHkhI prANInI jema temaja vimanaska vyaktinI jema tenuM mAM thaI gayuM. hatheLIthI ti thamevI ubhajanI bhANAnI prema te zibhaNAmelI deNAvA lAgI. ( takkhaNa olugga dubbalasarIrA ) ' bhAre dIkSA sevI che' mevu kyAre bheghaDubhAre dhuM tyArathI, te vatathI - temanu zarIra roga grastanI prema dAna bhane ima thA yu. ( lAvanna) sunna NiccAyarya sirIyA, pasiDila bhUsaNa paryaMta khummiyasaMnniyadhavala For Private and Personal Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 332 jJAtAdharmakathAsUtre ganaprokA lAvaNyarahitA, nicchAyA=pakAzahInA anaeva gatazrIkA- zobhAvarjitA, 'pasiTilabhUsaNapar3aMta khummiya saMcunniya dhavalavalayapanbhaTTa uttarijA' prazithilabhUSaNA = zokena kRzAGgatvAd Adau prazithilAni bhUSaNAni yasyAH sa tataH zokAdhikyenAtikRzatvAta katipayAH patantaH, katipayAH khummiyA' cakrIbhUtAH, 'khummiya' iti dezIyaH zabdaH, tathA katipayAH saMcUrNitAH = truTitAH sphuTitA ityarthaH dhavalayA yasyAH sA prabhraSTaM zarIrAt pRthagbhUtam uttarIya zarIrAcchAdanavastraM yasyAH sA tataH karmadhArayaH / 'mAlavikinna ke sahatthA ' sukumAra - vikIrNakezahastA sukumAraH = sukomalaH, vikIrNaH - prasRtaH kezahasta:= kezapAzo yasyAH sA, kezazabdAdagre vartamAno hastazabdaH samUhArthakaH / 'mucchAvasaNaTuceyagaruI' mUrchAvazanaSTacetogurvI = mUrchAvazena naSTe cetasi sati gurvIdhavalavalaya pabbhaTTauttarijA) zarIra kA lAvaNya na mAlUma kahAM calA gayA / prakAza se vihIna huI vaha bilakula zobhA se vihIna bana gaI / zoka se vaha itanI adhika kRzAGga ho gaI ki jo AbhUSaNa usane apane zarIra para dhAraNa kara rakkhe the ve kitaneka to zithila ho gaye - tathA zokakI aura adhika vRddhi hone se zarIra para se kitaneka girane lage, kitane vakrIbhUta ho gaye, kitaneka nIce gira kara cUrNita-Tha-phUTagaye / uttarIya vastra jo hamane dhAraNa kara rakkhA thA vaha bhI zarIra para se khisakane laga gyaa| use bhI saMbhAlane kI himmata isameM nahIM rahI / (mala vikinna ke mahatA) mAthe kA sukunAra keza samUha itastataH vizvara gayA (mucchAvasa ceyagaruI) mUrcchA bhI Ane lagI isa se cinameM jo samaya - samaya para ruci jagatI thI vaha bhI naSTa ho calI- athavA mUcrchA ke vaza jaba yaha cetanA rahita sI bana jAtI thI taba isakA zarIra balayabhaTTa uttarijjA) zarIranu sAvaeya Azu lAge jyAM mahazya thAgayuM ? nisteja thaine che ekadama ze|bhArahita thaI gaI. zAkathI te eTalI badhI duLa thai gai ke je ghareNAM teNe paheryA hatAM temAMthI keTalAMka teA DhIlAM thai gayAM, ane zAkanI vRddhi thatAM zarIra uparathI keTalAMka nIce khasI paDayAM, keTalAMka vakra thaI gayAM, keTalAMka nIce paDIne TukaDe TukaDAM thai gayAM, tenu uttarIya vastra--je teNe zarIra upara dhAraNa karyuM hatuM te paNa zarIra uparathI khasavA mAMDayuM. tene sAcavapaanii pazu tAata temAM rahI nahi. ( mUmAlavi kinna ke sahatthA ) bhAthAnA subhmaLa vALa Amatema astavyasta thaI gayA. ( mucchAvasAceyagaruI ) te mUcchita thavA lAgI, tethI vakhatA vakhata je tene ISTa vastu meLavavAnI icchA thatI te paNa sAva nAza pAmI. athavA mUrchAvaza thaine te cetanA vihIna thaI jatI For Private and Personal Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TAkA. a. 1 sU.27 meghakumArasya bhagavadadarzanAdinirUpaNam 333 bhArasaMbhRtagAtrA, 'parasuniyanaccacaMpakalayA' parazunikRtaMva campakalatA = parazunA chinnA campakalateva 'nizvatamahamAIlI' nirRttamahe vendrayaSTiH, nivRtto mahAutsavo yasyA sA indraSTiH = utsavastambha iva, 'vimukkasaMdhibaMdhaNA ' vimukta sandhibandhanA, vimuktaM=zlathIbhUta sandhibandhana = karacaraNAdyavayavasaMghAnaM yasyAH sA tathA, anaeva 'kohimAtalaMsa' kuTTimatale = maNiratnajaTita bhavanAGgaNe, 'sabbaMMgerhi' sarvAGgaH satti' dhasaiti zabdena 'paDiyA' patitA / tataH khalu sA dhAriNI devo 'sasaMbhamobattiyAe' sasaMbhramamapavartitayA, akasmAt 'kiM jAta' miti sabhayam apavartitayA = kSiptayA, 'turiyaM' svaritaM zIghraM kaMcaNabhi, gAramuhaviNiggayasIyala vimaladhArAeM' kAJcanabhRGgAra mukhavinirgata zItalajala trimala dhArayA=kAJcanabhRGgAraH=suvarNamayabhRGgAraH 'jhArI' iti prasiddhaH, tansubAda viniganA=niHsRtA zItalajalasya yA nirmaladhArA avicchinna dhArAtayA 'parisiMcamANA ' vizeSa vajanadAra bana jAtA thA / ( parasuniyattavAcaMpakalayA) isakI zArIrika sthiti kucha aisI bana gaI ki jaisI parazu se kaTi huI campaka latA ho jAtI hai / (nivvatta mahimantra iMdalaTThI) jisa prakAra indrayaSTi utsa staMbha - utsava ke samApta hone para zobhA se vihIna ho jAtA hai usI prakAra yaha bhI pratIta dikhalAI dene lagI / (vimukka saMdhibaMdhaNA) saMdhibaMndhana zarIra bhara ke avayava isake DhIle paDa gaye / isa kAraNa yaha kohima laMsi saMhiM satti paDiyA) maNiratna jaTita bhavanAGgaNa meM DhIle hue aMgoM se eka dama dhaba se gira paDI / (taraNaM sA dhAriNI devI sasaMbhamotiyAra turiyaM kaMcagabhiMgAra muhaviNiggaya sIyala vimalajaladhArAe parisiMcamANA ) isake bAda jaba dAmI janoMne usakI yaha yaha hAlata dekhI to ve bahuta jaldI suvarNa kI jhArImeMzItala jala bharakara le aaii| usa jhArI ke mukha se vinirgata vaha zItala vimala jala dhArA tyAre tenu zarIra vadhAre lAre thA tu tu (parasuniyattevvacapa kalayA ) DuDDADIthI myAmesI abhyAsatA levI tenA zarIranI hAsata thA garva hutI. (nivvatta mahimantra iMdalaTTI ) prema indrayaSTi bheTale De utsava staMbha utsava yUro thatAM zolA vagara yaha laya che tevI te pazu dekhAvA sAgI (vimukasaMdhibaMdhaNA) bhASA zarIranAM aghAM maMgo DhIsAM thaha gayAM tethI dhAriNIdevI ( koTTimatalaMsti savvaM hiM sati paDiyA) maNiratno DelA lavananA yAMgazubhAM DIsAM thAne yeU hama ghaDAbha urI te ghaDI gayAM (taraNaM sA dhAriNIdevI sabhamovattiyAe turigaM kaMca bhiMgAra muviNiggayasIyala vimala jaladhAraNaparisiMcamANA ) tyArabAda dAsIe temanI A hAlata naiIne javAdIthI sAnAnI jhArImAM ThaMDu pANI bharIne lAvI. ane te jharInI zItaLa jaladhArA tenA upara chAMTavAmAM For Private and Personal Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 334 jJAtAdharma kathAjapatra paripicyamAnA, ataeva 'nivAviyagAyalaTrI nirvApita gAtrayaSTiH-nirvApitA zItalI kRtA gAtrayaSTi:-zaroraM yasyAH sA tathA, 'ukkhevaNatAlaviMTa vIyaNaga. jaNi yavAe' utkSepaNatAlamantavIjana janitavAtena='utkSepyate' iti utkSepaNaM, karmaNi lyuT ghAhulakatvAt, yojyamAnamityarthaH yat tAla-tAlapatranirmitaM-vyajanakaM tajanitena vAtena-pavanena, phusieNaM' saspRpatA-sodakavindunA jalaplAvitavyajanakavIjanajanita pavaneneti bhAvaH, 'ateura parijaNeNaM' antaHpura-parijanena=sakhIvargeNa, 'prAsAsiyA samANI' AzvAsitA=gatamU . labdhacetanasaMjJA satI, 'muttAvali sannigAsapavaDaMta aMsudhArAhi muktAvalI saMnikAza patadazrudhArAbhiH, nayana zuktibhyAM muktApaGktaya iva prapatantyo yA azrudhArA netrajala vinduparaMparA stAbhiH 'miMcamANIpohare' siJcantI payodharo, 'kaluNavimaladINA' karuNavimanodInA karaNA-duHkhitA, vimanA:= zokAkulacittAH, dInA-sataptA, 'royamANI' rudatI= azrupAtaM kurvatI, 'kaMda. usa para choDI gaI usase (nibvAviyagAyalaTThI) usa ke zarIra meM zAnti aaii| (ikkhevaNattAlaviTavIyaNagajaNiyavAeNaM) usI samaya paMkhA karane vAlI dAsiyoMne usa para tAlapatra nirmita paMkhA DhoranA prAraMbha kara diyAusakI havA se (saphamieSa) jo jala kI choTI2 vindaoM se yakta thI tathA (aMte ura parijaNeNaM) aMtaHpura kI sakhI varga ke (thAsAsiyA samANI) aneka vidha AzvAsanoM se usa kI mUrchA naSTa ho gaI aura prakRtistha hokara-arthAt labdha cetano vAlI bana kara (muttAvalisannigAsapavaDaMta aMsudhArAhi) vaha muktAvalI ke jaise nikalate hue AMsuoM ko dhArasa se (siMcamANI paohare) apane stanoM ko sizcita karane lagI-(kalaNa. vimldiinn|) aura duHkhita zokAkula citta evaM tapta hokara (royamANI) bhAvI tethI (nivvAviyagAyalaTThI) tenAM zaza2 zAMti quil. ( ukkhevaNatAlaviMdaviyaNagajaNiyabAeNaM) 5o 42nArI hAsImAye tApatrayI maneso paMjI 42vA bhAMDayo. tanA pavanathI ( saphusi eNaM) re pANInA nAnA nAnA 495 tito temana (ateuraparijaNeNa) 2vAsanI mane sabhI mAnA (AsAsiyAsamoNI) mane vidha mA vAsanothI temanI bhU 2 thamane te| pratistha yAM-marthAta temaNe za yetana bhagavyu bhane pachI (mu ttAvali sannigAsapavata aMsudhArAhiM ) tethe mAtImonI ma Tapatai mAsumAnI pArAya(siMcamANI pohare) pAtAna! stanone siyita 425 // sAyAM. (kaluNa vimala dINA) mane bhI vitta mane satata ne (royamANI) 271 / For Private and Personal Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a 1 sU.28 meghakumArasya bhagavaderzanAdinirUpaNam 335 mANI' krandantI uccaiHsvareNa 'tippANI' te mAnA=svedalAlAdi niHsArayantI 'soyamANI ' zocantI = hRdayena zokaM kurvatI, 'vilavamANI' vilapantI ArtasvareNa, meghaM kumAram evaM vakSyamANa prakAreNa avAdIt = uktavatI // mu.27|| mUlam --tumaMsi NaM jAyA ! amhaM ege pute iTTha kaMte pie ma mAmedhijje vesAsie sammae bahumae aNumae bhaMDakaraMDagasamANe raNe raNabhUe jIviya ussAsae, hiyayAnaMdajaNaNe uMbara puSpavadura he savaNayAe kimaMgapuNa pAsaNayAe ? No khalu jAyA ! amhe icchAmo khaNamavi vippaogaM sahittae taM bhuMjAhi tAva jAyA ! vipule mAgussAe kAmabhoge jAva tAba bayaM jIvAmo, tao pacchA ahiM kAlagaehiM pariNayavae vayakulavaMsataMtukajaMmi nirAvayakkhe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaissasi / taeNaM se mehakumAre ammApi hiM evaM te samANe ammApiyaro evaM vayAsI - taheva NaM taM ammayAo ! javaNaM tumhe mamaM evaM vadaha - 'tumaMsi NaM jAyA ! amhaM ege putte taM ceba jAva nirAvayavakhe samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva pavva isa rone lagI ( kadamANI ) bahuta jorase AkraMdana karane lagI ( tippamANI) usake zarIra se pasInA nikalane lagA - mukha se idhara-udhara lAra bahane laga gaI, (somANI) isa taraha zoka karatI aura (vilavANI) Artta svara se vilApa karatI huI (mehaM kumAraM evaM bayAsI) meghakumAra se isa prakAra kahane lagI / // mUtra 27|| bhAMDayAM (kaMdamANI ) aDu bhoTethI bhAI 42vA sAbhyAM ( tippamANI) tebhana zarIraithI prseve| mahevA sAgyo, bhAMbhAMthI sAga TyaGavA bAgI. ( soyamANI ) mA pramANe hu:mI thatAM sane ( vilavamANI) bhAta svare vidyAya uratAM dhAriNI devI ( mehaM kumAra evaM kyAsI) bheghakumArane yA pramANe hevA sAjyAM. " sUtra "219" For Private and Personal Use Only
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 336 jJAtAdharmakathAsUtre si' evaM khalu ammayAo ! mANussae bhave adbhuve aNiyae asAsae saNasavAhibhUe vijulayA caMcale aNicce jalabubbuyasamANe kusaggajalavidusaviNabhe saMjhanbharAgasarise suviNadaMsaNovame saDaNapaDaNavidvesaNa dhamme pacchApuraM ca NaM avassa vippajahaNije se keNaM jANai ammayAo ! ke puvviMgamaNAe ? ke pacchA gamaNAe taM icchAmiNaM ammayAo ! tubbhe hi abbhaNuNNAe samANe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagariyaM pavvaittae ! tapaNaM taM mehaMkumAraM ammApiyaro evaM vayAsI- imAo te jAyA ! sarisiyAo sarisasattayAo sarisavvayAo sarisalAvaNNaruva jovvaNaguNovaveyAo sarisehiMtA rAyakulehiMto ANiyaliyAo bhAriyAo taM bhuMjAhi o jAyA ! yAhiM saddhiM vipule mANussae kAmabhoge tao pacchA bhuttabhoge samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva pavvaissasi / taeNa se mehekumAre ammApiyaraM evaM vayAsI - taheva NaM emmayAo ! jaNaM tubhe mamaM aivaM vadaha - 'imAo te jAyA ! sarisiyAo jAva samaNassa3 pavvaissasi' evaM khalu ammayAo ! mANussagA kAmabhogA asuI asAsayA vaMtAsavA pisAsavA khelAsavA sukkAsavA soNisA durussAsA durUvamuttapurIsa pUyabahupaDi puNNauccAra pAsavaNakhela jala siMghADagavaMtapitta sukka soNiyasaMbhavA adhuvA aNiiyA asAsayA saDaNapaDaNaviddhaM saNadhammA kiMpAgaphalovamA pacchA puraMca NaM assaM vippahaNijA se keNaM ammayAo ! jANai ke puAigamaNae ? ke pacchA gamaNIe ? taM icchAmiNaM ammayAo jIva pavvaittara || sU0 28|| For Private and Personal Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TokA a.1sa.2 mAtApitRbhyAM meghakumAramya saMvAdaH 37 - - TIkA-'tumaMsiNaM' ityAdi jAyA: hai nAta putra. -1 khalu asmAkamekaH putraH, yathA-iSTaH icchApUrakaH, kAntaH hRdayA , miyaH-vinayazIlatvAt, manojJA=manaH pramAdakaH, mano'ma-manasyasthitaH sakalakuTumbahitakaratvAta, 'dhije' dhairyaH-dhairyaguNavAn, azaAditvAdacU, ghore 'pi kaSTe samupasthitesatyavikRtacittaH, yadvA kaThina kAryasaMpAdane'pi udvegabakSita ityarthaH, 'vesAsie' vaizvAmikaH kapaTahitatvAta, 'sammae' saMmataHanu kalakAryakaraNAt, 'bahumae' bahunataH sarvathA manonukUlavartitvAt 'aNumara' anumataH-zatrorapi hitakaratvAt, 'bhaMDakaraMDagasamANe' bhANDakaraNDakasa. 'tumami gaM jAyA' ityaadi| TIkArtha-(jAyA) he putra (tumaMsi NaM amhe ege putte) tuma hamAre eka hI putra ho tumahI (iTe) hamArI icchAoM kI pUrti karane vAle ho (kaMte) tumahI hamAre hRdaya ko Anandita banAne vAle ho (pie) hame saMsArika samasta vibhUtiyoM kI apekSA adhika pyAre ho (maNuNNe) tumaho hamAre citta ko prasanna karane vAle ho, (maNAme) sakala kuTubajanoM kA hita tuma se hone vAlA hai isa liye tuma hI hamAre mana meM avasthita ho-apanA ghara ki ye ho-(dhijje) ghora kaSTa Adi ke upasthita hone para bhI tuma usase vikRta citta nahIM bana sakate ho aisI hameM tuma se pUrNa AzA lagI huI hai ataH tuma dhairya guNazAlI ho (vesAsie) tuma para kapaTa cina rahita hone ke kAraNa hamArA pUrNa vizvAsa hai (sammae) anukUla kAryakartA hone se tuma hI hameM saMmata ho, (bahamae) sarvathA tuma hamAre mana ke mAphika cala rahe ho imaliye hameM bahutara kara saMmata ho (aNumae) 'tumaMsi jAyA' ityAdi tha-(jAyA) putra ! (tumaMsINaM amhe ege putte) tabhai sabhA- senA ye putra ch|, tame 4 (ihe) sabhA 2chAyAnI pUti 42nA2 ch|, (kaMte) tabhI sabhA2iyane bhAna pAunA2 cha.. (piTa) tame 8 sbhaa| bhATa saMsAranA samaya vaibhava 42di vadhu priya ch|. ( maNuNNe) tabhai 4 abhaa|| thittane prasanna 42nAra ch|, (maNAme ) mAmA muTumanu ma tamArAthI thaze geTave tame 1 sbhaa| manamA avasthita ch|, (dhijje) saya 42 Tana mate 565 tabhe saheje vicalita nahi thAo evI tamArI pAsethI amane AzA che, tame dharya zu // cho. (vesAsie) tame niSpaTa ch| stto| tmaa| 52 sapA vizvAsa cha. (sammae) anubhUNa 12mA2 42nA2 DApAthaH tame mabhane saMmata sAga chI. (bahumae) tame hama sbhaa| mata mA34 vI 2 // 81, tethI sabhane ta pa samata ch|, (aNumae) tabhe tmaa| zatrunu 55 hita 4 / cha, 43 For Private and Personal Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 338 zAtAdharma kathAGgamatre mAnaH, bhANDaM-ratnAbharaNaM, tasya karaNDaka-majapA0rakSaNabhAjanaM tatsamAnaH tatma dRzaH-prazastaguNagaNadhAraka ityarthaH 'rayaNe ratna-ratnamitra zreSThaH, 'rayaNabhUe' ratnabhUtaH, cintAmaNiratnasadRzaH sakalajanavAJchA pUrakatvAt 'jIviya ussAsae' jIvitopAsakaH jIvitaM jIvanaM tasmin ucchavAsakA prANavAyusvarUpaH jIvanAdhArasvAta, "hiyayANaMdajaNaNe' hRdayAnanandana janana:-anta:karaNa paramAdajanakaH, "uMbarapupakaMvadullahe savaNayAe' kimaMgapuNapAsaNayAe' ? udumbarapuSpamiva durlabhaH zravaNatayA kimaGga! "punadarzanatayA yathA-udumbara vRkSasya puSpaM dRSTamiti vacanaM na kasyApi zrutaM mayA, ipunastadarzanaM tathA tava svarUpaM pareNocyamAnaM zrotumapi durlabhaMki punastavadarzanaM, prAktanajanmArjitapuNyaprabhAvAdeva tavadarzanaM labhyate mayeti bhAvaH, he aGga ! iti matprANasvarUpo'mi, iti bhAvena snehapUrvakaM sambodhanaM kRtvA jananyA nigadita mityAzayaH, no khalu he jaat| vayamicchAmaH kSaNamapi tava 'vippa. tuma apane zatrukA bhi hita kara dete ho mujhe anumata ho| (bhaMDaya raMDagasamANe) prazasta guNoM ke dhAraNa karane vAle hone se tuma mujhe ratnAbharaNa vAle karaMDaka ke samAna ho (rayaNe rayaNabhUe) ratna ke samAna zreSTha ho tathA sakala jano kI vAJchA ko pUrNa karane se tuma mujhe cintAmaNi jaise ho (jIviya ustAsae hiyayAgaMda jaNaNe savaNayAe uMbarapupphadullahe) mere jIvana meM eka prANavAyu ke saMcAraka ho eka tuma hI mere jIvana ke AdhAra bhUta ho-merA antaHkaraNa tumase hI parama AlAda (Ananda) ko prApta karatA hai| jisa prakAra uduMbara vRkSa kA puSpa 'maiMne dekhI' aisI bAta kisI se maiMne nahIM sunI hai-taba phira usake dekhane kI bAta hI kyA ho sakatI haiMusI prakAra he putra ! tumhArA svarUpa bhI maiMne dekhA hai aisI bAta dasare ke dvArA kahI gaI jaba mujhe sunanI durlabha ho rahI hai to phira (timaMga methI bhane anumata ch|, (bhaMDakaraMDagasamANe) tame prazasta zudhane dhAraNa 42naa| ch| tethI 2tnAma2zunA 42(yAnI bha tame mAre mATe ch|, (rayaNe rayaNa bhUe) tame 2tnanI ma zreSTha ch| ane. yA mAzusonA bhanA25 5 42 // 2 // ch|, mese tame 25mAre bhATe timAzupA ch|, (jIviyaussAsae hiyayA paMdajaNaNe savaNayAe uvvara puSphadullahe) bhaa2|| vanamA prANavAyunA saMcAraka tame ja che, tame ja amArA jIvananA AdhAra che, amAruM aMtakaraNa tamArAthI ja AnaMdita thaI rahyuM che. jema "udaMbara vRkSanuM puSpa ame joyuM che ? A jAtanI vAta ame keInA mAMthI sAMbhaLI nathI tyAre tene joyAnI vAta ja zI karavI ? te ja rIte he putra! "tamAruM svarUpa ame joyuM che evI vAta bIjAnA bhAMthI ahavAsI samAre bhATe salavAmA huna tha par3I cha to pachI (vi.maMga For Private and Personal Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a,1 sa.28 mAtApitRbhyAM meghakumArasya saMvAda : 339 joga=virahaM sahittae' soDhum / 'ta' tat-tasmAt 'bhuMjAhi'bhuDzva mAnuSyakAn kAmabhogAn tAvat=tAvatkAlaparyantaM yAvat-yAvat kAlaM vayaM 'jIvAmo' jIvAma: prANAn dhArayAmaH tataH pazcAt 'pariNayavae' pariNatavayaskA vRddhaH san 'DDiyakulavaMsataMtukajami' vardhitakulavaMzatantu kArya-varSitaH-kulavaMza. tantuH=kulavaMzarUpastantustadrUpaM yat kArya tasmin saMpanne sati-putrapautrAdibhiH kulavaMzarUpaM santAnaM vdheyitvetyrthH| ataeva-'nirAvayakkhe' nirapekSa:-kRtapuNa pAsaNayAe ) tumhAre darzana-dekhane kI bAta hI kyA ho sakatI hai-matalaba dekhane ko bAta to dUra rahI-beTA tumhArA darzana bhI bar3A durlabha hai-jisane pUrvabhava meM puNya kA upArjana kiyA hai aise bhAgyazAlI ko hI tumhAre jaise beTe ke darzana ho sakate haiM to-phira kyoM beTA mujhe darzana dekara aba usase vaMcitta karanA cAhate ho| (No khalujAyA amhe icchAmo khaNamavi vippaogaM sahittae) hamaloga to eka kSaNa bhI tumhArA viyoga sahana nahIM kara sakate haiM (taM bhuMjAhi tAva jAyA vipule mANussae kAmabhoge jAva tAva vayaM jIvAmo) isaliye he putra ! tuma vipula ina manuSya bhava saMbandhI kAmabhogoM kI jabataka hama loga jIte haiM Ananda ke sAtha bhogo (to pacchA amhe hiM kAlagaehi pariNayavae vaDhiyakulavaMsataMtukajjammi) bAda meM jaba tumhArI Umara Dhala jAve aura jaba kula vaMza tantu rUpa kArya tumhArA saMpanna ho jAve-arthAt-putra pautra Adi dvArA jaba kula vaMza rUpa saMtAna paraMparA baDha jAve-taba tuma (nirAzyakkhe ) nirapekSa hokara-nizcita hokara puNapAsaNayAe) tamAza zananI vAta zI 24 OM ? matamo cha jevuM to ThIka paNa beTA ! tamAruM darzana paNa udaMbaranA phUlanI jema bahu ja durlabha che. jeNe pUrva janmamAM puNyopArjana karyuM che, evA bhAgyazALIne ja tamArA jevA putranA darzana thaI zake che te beTA ! amane darzana daIne zA mATe te lAbhathI vayita 421 // thAhA cha. (No khalu jAyA amhe icchAmokha Namavi vippa ogaM sahittae) ame to 4. kSaNa pa tmaa| viyoga bhI zIye koma nathI. (taM bhuMjAhi tAva jAyA vipule mANussae kAmabhoge jAva tAva trayaM jIvAmo) geTamA bhATe putra! sabhe nyAMsudhI 7vIye chIme tyAMsudhI tabhe para manuSyamavanA AbhApatA logavIna sAnanda pAbhI. (tao pacchA amhe hiM kAlagaehiM pariNayavae vadriya kulavaMsataMtu kajami) pachI ta meM gharaDA thAo ane tamAruM kuLa-vaMza, tanta rUpa kArya jyAre puruM thaI jAya eTale putra-pautra vagerathI tmaa| ' vRddhi pAme tyA tame (nirAvayakkhe) nizchi For Private and Personal Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 340 zAtAdharmakathAsUtre kRtyatvAtadapekSA rahito bhUtvA zramaNasya bhagavato mahAvirasyAntike muNDo bhUtvA agArAdanagAritAM pratrajiSyasi / tataH sa meghakumAro mAtApitRbhyA mevamuktaH san mAtApitarAmevamavadat-tathaiva khalu he mAtApitarau ! yathaiva khalu yUyaM mAmevaM vadata,-'svamasi khalu he jAta ! asmAkamekaH putraH taM ceva' tadeva 'jAva yAvat nirapekSaH zramaNasya3 yAvat pravrajiSyasi, ayaMbhAva:asmAkameevaputraH pANasamastvamasi, tvadvirahaM sodumasamarthA vayam tasmAda bhuzva mAnuSyakAna kAmabhogAn asmAkaM jIvitAvadhi, tataHpazcAd vRddhatve kulavaMzasaMntAnaM vayitvA kRtakAryaH san muNDo bhUtvA prjissysiiti| evaM -(samaNasma bhagavao mahAvIrarasa aMtie muMDe bhavittA agArAo aNa gAriyaM pacaissasi) zramaNa bhagavAna mahAvIra ke pAsa muMDita hokara gRhasthAsthA se muni avasthA dhAraNa kara lenA / taeNaM se mehe kumAre ammA piUhiM evaM vutta samANe ammA piyaro evaM vayAsI) isa prakAra mAtA pitA dvArA isa prakAra samajhAye gaye usa meghakumArane una mAtA pitA se aisA kahA---(jaheva NaM tumhe mamaM evaM vadaha taheva naM ta ammayAbho) Apa jaisA mujha se kahate haiM vaha ThIka hai ki "turmAsa jAyA amhaM ege pune taM ceva jAva nirAvayakkhe samaNassa bhaga vao mahAvIrassa jAva padhaissasi ) tuma mere eka hI putra hoprAgasama ho-hama tumhAre viraha ko sahana karane ke liye asamartha haiM - isaliye jaba taka hama loga jIvita haiM tabataka manuSyabhava sambandhI kAna bhAgoM ko tuma AnaMda ke sAtha bhogo-usa ke bAda vRddhAvasthA meM kula vA saMtAna baDhAkara jaba tuma kRtakArya ho jAo to muMDita hokara -nizcita dhane- (samaNassa bhagavabho mahAvIrassa aMtie muDe bhavitA agArAo aNagariyaM panvaismasi) zramaNa bhagavAna mahAvIranI pAse bhulita thAne stha bhaTIne muni 55sthA dhA25 4202. (ta eNaM se mehe kumAre ammA pikahiM evaM butte samANe ammA piyaro evaM kyAsI) bhAtA-pitA // 2 // pramANe samajavAyesA bheSabhAre mAtA-pitAne - (jaheca gaM tumhe mamaM vaM vadaha taheva NaM taM ammathAo) tabhe bhane / ch| te 15 2-3 ( tuma siNaM jAyA amhaM ege pune ta gheva jAba nirAvayavakhe samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva pabvaissasi) tame bhaa| yenA se putra cha, prANu sama cho, ame tamArA virahane sahana karavAmAM taddana asamartha chIe, eTale jyAMsudhI ame kavie chIe tyAM lagI manuSyabhavanA kAmabhegene tame AnaMdapUrvaka bhega, tyArabAda ghaDapaNamAM kuLavaMzanI vRddhi karIne jyAre tame gRhasthanI saMpUrNa pharaja For Private and Personal Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a.sa.28 mAtApitRbhyAM medhakumArasya saMvAdaH 341 khalu he mAtApitarau ! 'mANussae bhave' ayaM mAnuSyako bhava:-'adhuve' adhuvaH asthiraH-yathApratiniyata-samaye sUryodayo'vazyaMbhAvI na tathA'yamiti bhaavH| 'aNiyae' aniyataH parivartanazIlaH yathA ekasmin kSaNe rAjA sa eva dvitIyakSaNe raGko bhavatIti bhaavH| 'asAsae' azAzvataH svalpa kolavartI, 'vasaNasaovadavAbhibhUe' vyasanazatopadravAbhibhUtaH, vyasanAni-AdhivyAdhi kRtAni duHkhAni teSAM zatam, upadravAzca rAjataskarAdikRtA nAnAvidhAstaira bhibhUtaH parAbhavaM prAptaH, vijulayA caMcale' vidyullatA caMcala:-vidyullatAra bhagavAna mahAvIra ke pAsa muni dIkSA dhAraNa kara lenA so (evaM khalu ammayAo! mANussae bhave adhUve aNiyae asAsae vasaNasa upavAhie vijjulayAcaMcale aNicce jalaghubbuyasamANe kusaggajalavidumaNibhe saMjjhanbharAgasarise suviNadasaNovame saDaNapaDaNa biddhaMsaNadhamme pacchA puraM ca NaM avassa vippajahaNijje) he mAtA pitA! yaha manuSyabhava adhruva hai-sthira nahIM hai| jisa prakAra prati niyata samaya para muryodaya avazya bhAvI hotA hai usI prakAra yaha nahIM hai| aniyata hai--parivartana zIla hai--jaise eka pANI eka kSaNa meM rAjA ho jAtA to vahI dvitIya kSaNa meM raMka ho jAtA hai| AzA svalpa hai--svalpa kAlavartI hai--vyasana zata ke upadravoM se abhibhUta hai--Adhi, vyAdhi Adi aneka duHkho se tathA rAjA kRta taskara Adi kRta saikaDoM prakAra ke upadravoM se yaha bhava parAbhUta hai--bijalI ke jaisA caMcala hai--kSaNa bajAvI de tyAre muMDita thaIne bhagavAna mahAvIranI pAse munidIkSA dhAraNa karI sana to ( evaM khallu ammapAo! mANussae bhave adhuve aNiyae asAsae vasaNasaupavAhi bhUe vijjula yA caMcale aNicce jalaghuvyasamANe kusaggajalabiMdusaNNibhe saMjhanbharAgasarise suviNadaMsaNovame saDaNa paDaNavisaNadhamme pacchA puraM ca NaM avassa vippajahaNijje) bhAtA pitA ! A manuSyajanma adhUva che-sthira nathI. jema dareja niyata samaye sUryodaya thAya che, tema A manuSya janma niyata nathI--A to aniyata che, parivartanazIla che, jema keI mANasa eka kSaNamAM rAjagAdIe besI jAya che, ane te bIjI kSaNe kaMgALa thaI jAya che, AzA svalpa che-alpakAlIna che seMkaDe vyasanonA upadravathI yukta che, Adhi, vyAdhi vagere aneka dukhethI temaja rAjA ane cAra vagerenA seMkaDe jAtanI upAdhIothI A manuSya janma dabAela che. vIjaLInI jema caMcaLa For Private and Personal Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUkara zAtAdharmakathAGgasUtra rakSaNabhaGguraH, 'aNicce' anityaH nazvaraH, 'jalabubbuyasamANe' jalabudbudasamAna:=pAnIya prasphoTakatulyaH, 'kusaggajalabindusannibhe' kuzAgrajalavindusannibhaHdarbhAgrabhAgasthitajalabinduvat jhaTitipatanazIla ityrthH| 'saMjhambha rAgasarise' sandhyAbhrarAgasadRzaH sAyaMkAliko yo'bhrarAgaH=AkAzasya raktovarNastadvad dRSTanaSTa ityrthH| 'sudigaIsagotrame' svapnadarzanopamaH svamadRSTatulya: 'saDaNapaDaNaviddhaMmaNadhamme' zaTanapatanavizvasanadharmaH, tatra zaTanaM=kuSTAdinA'julyAde vizaraNaM, patanaM= khAdinA chedanena bhujAde bhUbhI patanaM, vizvasanaM kSayaH ete dharmAH svabhAvA yasya sa tathA, pazcAt pUrvatazca avazyaM viprahANIyaH avazyaM tyAjya ityrthH| atha ko jAnAti ? he mAtApitarau kaH pUrva bhaMgura hai-- / anitya hai--nazvara (nAzavAn ) hai jalake bubud samAna dekhate 2 naSTa ho jAtA hai| jisa prakAra kuza ke agrabhAga meM rahI huI osa kI binda ke sthira rahane kA koI bharosA nahIM hotA hai usI prakAra isake sthira rahane kA koI bharosA nahIM hai| saMdhyAkAla kA rAga jisa taraha dekhate 2 naSTa ho jAtA hai usI prakAra yaha manuSyabhava bhI hai / svapna meM dekhe gaye padArtha jaise kSaNa sthAyI hote haiM--vaise hI yaha hai| yaha zaTana patana evaM vidhvaMsana svabhAva vAlA hai--- / kaSTa Adi roga dvArA zarIra ke aMgulI Adi avayavoM kA girAnA usakA nAma zaTana, talavAra Adi ke dvArA bhunA Adi kA kaTakara nIce giranA isakA nAma patana hai / kSaya kA nAma vidhvaMsana hai--aura vaha paryAya se paryAyAntarita rUpa hotA hai| Age pIche yaha avazya pariharaNIya hai ( se ke Na jANai ammayAo ke pundhi gamaNAe ke pacchA gamaNAe ) che, kSaNa bhaMgura che, anitya che, nazvara che. pANInA parapoTAnI jema jotajotAM naSTa thaI javAvALe che. jema dAbhanA agrabhAgamAM rahelI jhAkaLanI sthiratAnI saMbhAvanA nathI teja pramANe AnI sthiratAne paNa vizvAsa nathI. saMdhyAkALane raMga jotajotAmAM lupta thaI jAya che, temaja A manuSyabhava paNa che. svapnamAM joyelA padArthonI jema A kSaNabhaMgura che. A saMsAra zaTana, patana ane vidhvaMsana svabhAva dharAve che. kaSTa vagere roga dvArA zarIranI AMgaLI vagere aMgenuM kharI paDavuM tenuM nAma "zaTana", talavAra vagerenA ghA thI hAtha vagere kapAIne nIce paDe che tenuM nAma "patana" che. kSayanuM nAma vidhvaMsana che. te paryAyathI paryAyAntaritarUpa DAya cha. BAna mate te nyAsa pariGa20Iya cha. (se ke Na jANai amma For Private and Personal Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 1 sU28 mAtApitRbhyAM meghakumArasya saMvAda : 343 7 gamanAya =pitroH putrasya ca madhye pUrve mRtyuvazaM gataH paraloke gamanAya kaH patra tiSyate, kaH pacAd gamanAya iti ko jAnAti ? na kopIti bhAvaH 'taM' tat tasmAd icchAmi khalu he mAtApitarau ! yuSmAbhirabhyanujJAtaH san zramaNasya bhagavato mahAvIrasya yAvat patrajitum / tataH khalu taM meghakumAraM mAtApitarAvevamavadatAm he jAta! imAste tatra saddazyaH sadRzatvacaH sadRzavayaskAH sadRzalAvaNyarUpayauvanaguNopetAH sadRze tathA yaha kauna jAnatA hai ki hama tumase pahile kauna parabhava jAyageM aura kauna pIche / ( taM icchAmi ammayAo tumbhehiM anbhaNuNNAe samANe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie muDe bhavitA agArAo aNagA riaM pavvatae) isaliye he mAtA pitA / maiM Apase yaha AjJA cAhatA ki maiM zramaNa bhagavAn zrI mahAvIra ke samIpa muDita hokara unase isa gRhasthAvasthA se anagAra avasthA dhAraNa karalUM / ( taraNaM se mehaM kumAraM ammApiyaro evaM vayAsI ) meghakumAra kI yaha AjJA prApta karane kI bAta sunakara mAtA pitAne usase aisA kahA - ( imAo jAyA / sarisiyAo sarisattayAo sarisavtrayAo sarisalAvaNNaruvajocvaNagugopAo sarisehito rAyakule hiMno aNiliyAo bhAriyAo yAsiddhiM taM bhujahi ) he putra ! ye striyAM jo sadeza rAjakuloM se tumhArA vivAha karake lAI huI haiM aura jo tumhAre sadRza haiM, tumhAre anurUpa jinakA zarIra hai, tumhArI jaisI jinakI umara hai tathA tumhAre yAo ke putriM gamaNAe ke pacchA gamaNAe ) te 4 the / bhAge hai ke amArA ane tamArAmAMthI kANu pahelAM maraNane bheTaze, ane kANu pachI te phnchAmi ammA tuhi ambhaNuSNAe samANe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriaM patraittae) bheTaMlA bhATe he mAtApitA ! huM tamArI AjJA cAhu chuM ke huM zramaNu bhagavAna mahAvIranI pAse muDita thaine temanAthI A gRhasthAvasthAthI anagAra avasthA dhAraNa karI la ( taNaM se mehaM kumAraM ammApiyaro evaM vayAsI ) bheTubhAranI yA AjJA bhejavavAnI vAta sAMlaNIne bhAtApitAye tebhane udhu - ( imAo te jAyA ! sarisiyAo sarisattayAo sarisavvayAo sarisalAvaNNarUvocvaNaguNovaveyAo sarise hiMto rAyakulehiMto ANikriyAo bhArivAo eyAsiddhiM taM muMjahi ) he putra ! yA tabhArI strIyo ne tamAza vaaraakuLamAMthI lagna karIne lAvavAmAM AvI che, ane je tamArA jevI che, tamArA anurUpa jemanuM zarIra che, jemanI uMmara tamArA jeTalI che, tamArA cAgya lAvaNya, For Private and Personal Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharma kathAGgasUtre bhyo rAjakulebhyaH 'ANi palliyAo' AnItAH-samAnItAH, 'taM' tat-tasmAd bhukSya rakhalu he jAta ! 'eyAhiM saddhi' etAbhiH sAdhaM vipulAn mAnuSyakAn kAmabhogAn, tataH pazcAt-bhuktabhogaH zramaNasya bhagavato mahAvIrasya yAvat prajiSyasi , tataH khalu sa meghakumAro mAtApitarAmevamavadata-tathaiva khalu he mAtA pitarau ! yat khalu yUyaM mAme vaMvadatha-imAste tava he jAta! sadRzyo yAvat lAyaka lAvaNya, rUpa yauvana evaM sadguNoM se jo yukta haiM unake sAtha tuma pahile manuSyabhava saMbaMdhI vipula kAma bhogoM ko bhogo (tao pacchA suttabhoge samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva pavvaissasi) pazcAt jaba tuma bhuktabhogI bana cuko taba zramaNa bhagavAna mahAvIra ke pAsa muDita hokara isa AgAra avasthA kA parityAga karate hue muni dIkSA dhAraNa kara lenaa| (taeNaM se mehekumAre ammApiyaraM evaM bayAsI) mAtApitAkI aisI bAta sunakara meghakumAra ne unase aisA kahA (taheva NaM amma yAo) he mAtApitAo! bAta to yaha ThIka hai (jaNaM tumbhe mamaM evaM badaha) jo Apa mujha se kaha rahe haiM ki (imAo te jAyA! sarisiyAo jAva samaNassa pabaissasi) he putra! ye striyAM jo rAjakuloM se vivAha kara lAI gaI haiM aura jo tumhAre anurUpazarIrAdivAlI haiM-una ke sAtha pahale tuma manuSyabhara sambandhI vipula kAma bhAgoM ko bhogoN| pazcAt bhuktabhogI ho kara tuma zramaNa bhagavAn mahAvIra ke pAsa kezoMkA DhuMcana kara ke isa gRhastha avasthA ko choDakara anagAra avasthA dhAraNa kara lenA rUpa, yauvana ane je saguNathI saMpanna che, temanI sAthe pahelAM tame manuSyabhava saMdhI yA bhAgAne logo. (tao pacchA bhuttabhoge samaNassa bhAgavao mahAvIrassa jAva pavvaissasi) tyA24 nyAre tame sasAnA gayA bhego bhogavIle tyAre bhagavAna mahAvIranI pAse muMDita thaIne AgAra avasthA tyAne bhani dIkSA sene. (taeNaM se mehekumAre ammApiyaraM evaM vayAsI) bhAtapitAnI zata pAta sAmagIna bheghamAre tebhane 4hyu (taheva NaM ammayAo) le bhAtApitau ! vAta to sArI cha, (jaNNaM tumbhe mamaM evaM vadaha ) 2 tame hI 2 // cha- ( imAo te jAyA ! sarisiyAo jAva samaNa. ssa pavvaissasi) " putra! / strIyA- sAsanavidhithI gAbhAMthI ahIM lAvavAmAM AvI che, jeo zarIra, rUpa vagerethI tamArA lAyaka che-nI sAthe pahelAM tame manuSyabhavanA badhA kAmaga bhego, tyArabAda bhutabhegI thaIne tame bhagavAna mahAvIranI pAse kezaluMcana karIne gRhastha maTIne anagAra avasthA dhAraNa For Private and Personal Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a 1 sU.28 mAtApitRbhyAM meghakumArasya saMvAda : 345 zramaNasya bhagavatI mahAvIrasya patrAjaSyasi, evaM khalu ha mAtApitarau ! mAnuSyakAH kAmabhogA azucayo'pavitrA:- udamaudArikaM zarIraM tAvadazucisthAnatvAdaciramaruciramasimedo'sthizukra majjAmayaM zleSmamalamUtrAdipUritaM snAyujAlapariveSTitaM sarvadA kramirujAdi saGkulaM taccabuddhA vicAryamANaM paramAzuci zarIre kaNa, dvai cakSuSI, dvai ghANe, murkha, pAyurupasthati, natra dvArANi malavAhakAni santi / azAzvatAH = alpakAlasthAyinaH, 'vaMtAsavA ' 'so ( evaM khalu ammayAtrI) he mAnAvinA ! isa viSaya merI aisI dhAraNA hai ki ( mANusa gA kAmabhogA amuI asAmayA, nAsavA pittAmavA khelAmanA, sukkAvA, soNiyAsavA ) ye manuSya bhatra saMbandhI kAmabhoga azuci haiM- apavitra hai / audArika zarIra ke dvArA inakA sevana kiyA jAtA hai| jaba yaha audArika zarIra hI azuci kA sthAna hone ke kAraNa azuci hai, rasara, rudhira2. mAMsa3, meda4. asthi5, zukra6, aura majjA, ina saptadhAtuoM se banA huA hai, zleSma mala mUtrAdi se bharA huA hai, snAyu jAla se pariveSTina hai, sarvadA kRmi, roga Adi se saMkula hai aura ina nau aMgoM se jo do kAnoM, do A~kho, do nAmikA ke chidroM mukha, liGga evaM vAyu dvArA sadA mala bahAtA rahatA hai to ta dRSTi se vicAra karane para yaha nizcita hotA hai ki isa apavitra audArika zarIra se bhoge gaye kAmabhoga zuci kaise ho sakate haiN| azuci padArtha kA hI bhoganA saMbhavita hotA hai| isa liye he mAtA pitA ! Apa yaha urI banne " to ( evaM khalu ammayAzro ) he bhAtApitA ! yA bhAgatabhAM bhArI mevI mAnyatA hai ? ( mANussagA kAmabhogA amuI asAsayA nAsavA pitAtayA kheLAmanA sukAmamA soNiyA savA ) bhanuSyalavanA abhalogo azui che, apavitra che. audArika zarIra vaDe temanuM sevana karAya che. jyAre te audArika zarIra ja azucinuM ghara hovAthI anuci che, rasa 1, rudhira 2 mAMsa 3 bheTa 4, asthi pa, zukra 6, ane majjA 7, A sAta dhAtuethI A zarIra manelu che. te lekha, malamRtra vagerethI yukata che, snAyunA samUhothI vIMTaLAela che, hamezAne mATe kRmi, roga vagerethI vyApta che, ane e kAna, e AMkhA, e nAsikA chidro, mukha, liMga ane pAyudvAra A nava aMgothI satata maLa vahetA rahe che, te enA upara tAttvika draSTie vicAra karIe tyAre e ja nizcaya upara avAya che. ke A apavitra audArika zarIra dvArA bhogavavAmAM AvelA kAmabhoga zuci kevI rIte 44 For Private and Personal Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAGgamatra vAntAvA:-bAntaM vamanaM tadAsavantIti vAntAvAcamanodagAriNaH, pittAsavA' pittAsravAH-pittamAsravantIti pittAsravAH-pittodgAriNaH, ' khelAsavA' khelaM zleSmANamAsravantIti khelAsravAH= leSmaniHsaraNazIlAH 'kapha' iti bhASAyAm , 'sukAsavA' zukrAsravAH-vIryakSaraNazIlAH, 'soNiyAsavA' zoNitAsravAH-raktakSaraNazIlAH 'durusmAsanImAsA' durunchvAsani zvAsAH-bAhyavAyograhaNamucchvAsaH, dehAntaHsaMcArivAyonirgamanaM niHzvAsapravRttinivRttinizcayAbhAvAt tayorduHkhahetutvamiti bhaavH| 'durUvamuttapurisapUyabahupaDipunnA' dRrUpamutrapurISapUyabahamatipUrNAH-durUpANi tsitarUpANi mUtrapurISapUyAnite sarvathA pratipUrNAH, 'uccArapAsavaNa khelajallasiMghANa gavaMtapittamukkasoNiyasaMbhavA' uccAra prasravaNa khelajallasiGghAnakavAntapittazukra zoNitasaMbhavAH tatra uccAra:=pura paM, prata. dhruva nizcaya samajhiye ki ye manuSya bhava ke kAmabhoga apavitra hI haiazAzvata haiM-alpakAla sthAyI hai| vAntAsrava hai-vamanotpAdaka haiN| pittAtraya haiM-pittodgArI hai| khelAsrava haiM- kapha ke utpAdaka haiN| zukrAsrava haiM-zukravIrya-dhAtu ko bahAne vAle haiN| zoNitAsrava haiM-khUna ko sokhane vAle hai| (dusAsanIsAsA) burI taraha se uccAsa aura niHzvAsa ke saMcAlaka haiN| inako bhogate samaya jo zvAsocchavAsa kI kriyA kI adhika rUpa se pravRtti aura nitti hotI hai usakA yaha nizcaya nahIM ho sakatA hai ki jo zvAsa nikala kara bAhara jA rahA hai vaha punaH vApisa AvegA hii| saMbhava hai nahI bhI Ave / (duruvamuttapurisa pUyabahupaDi puNNA) kurita rUpa jina kA hai aise mUtra, purISa pUya-pIpa, se ye sarvathA yutta rahate the thaI zake che ? azuci padArtha vaDe azuci padArthane bhoga ja zakaya bane che. eTale he mAtApitA ! manuSyabhavanA kAmaga apavitra che, A tame nizcitapaNe jANIle. e manuSyabhavanA kAma azAzvata che eTale ke alpakAlIna che, vAntAsava che eTale ke vamanetpAdaka che. pittAstrava che-pittodugArI che. khelAvastra che-kaphanA utpAdaka cha. zAsava-zu-vIya dhAtu bahuvavanAcha-doDIne pAvanA cha. (durussA. sanIsAsA) 27vAsa mane ni:vAsanA bhaya42 zate sayAsa cha. mA saMsAranA bhego bhegavatAM je vadhAre paDatI zvAsocchavAsanI kriyA aMdara bahAra AvajA kare che, tenA mATe ApaNe nizcitarUpe ema na kahI zakIe ke je zvAsa bahAra nIkaLI rahyA che, te pharI pAcho Avaze ja. e paNa zakaya thaI paDe ke te paach| na pa Ave. (durUmuttapurisapUyabahupaDi pugNA) mA sNsaa2|| kAmaga mUtra, purISa, pUya, paya, jevA sAva kutsita padArthothI yukta rahe che. (uccArapAsavaNakhelajallasiMdhANagavaMtapitta mukkasoNiyasaMbhavA) mAmA syAra For Private and Personal Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org " anagAradharmANITIkA a1sa 28 mAtApitRbhyAM meghakumArasya saMvAda : 347 , " varNa=mUtraM, khelaH=zlamA, jalaH = zarIramalaM, 'jala' hAta dezIyaH zabdaH / siGga ghAnaka =nAsikAmale, vAntaM = manam pittaM pratItam, zukrAcArya, zoNitaM= raktam teSAM saMbhavaH = utpattiryeSu te, tathAH adhuvA=asthirAH, aniyatAH, azAzvatAH, zaTanapatanavidhvaMsanadharmAH, tathA kipAkaphalopamAH: - yathA kipAkavRkSasyaphalAni bhakSaNakAlaeva madhurANi bhakSaNAnantaraM tu tatkAla evaM maraNamadAni bhavanti, tadvadime kAmabhogA bhogakAlaeva sukharUpAH paraMtu tatpariNAmo durgatiprada iti bhAvaH / tathA pazcAt puratazca khalu bhavazyaM vimahANIyAH parityAjyA:: atha kaH khalu he mAtApitarau ! jAnAti 'keputri gamagAe ke pacchA gamagAe' pitroH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( uccAra pAsavaNa khela jalla siMghANa gavaMta pitta suksoNiya saMbhavA) ina meM uccAra pezAba, zleSma-pitta, jalla-zarIra kA maica nAka kA maila vamana, vina, zukra aura rakta inakI hI utpatti hotI hai| ataH jaba (adhuvA) ye kobha bhoga - asthira (aNiiyA) aniyata (asAsayA) azAzvata ) haiM (saDana paDana viddhaMNadhammA kipAkaphalomA) zaTana paTana evaM vidhvaMsana dharmavAle haiM aura kiMpAkaphala ke samAna hai - jaise bhogakAla madhura vipAka phala bhakSaNa karane ke bAda hI prANApahAraka hotA hai- usI taraha bhogate samaya rucikara pratIta hone vAle ye kAma bhoga bhI pariNAma meM durgati ke hI dene vAle hote haiN| (pacchA puraM ca NaM avassa vippajahiNijjA) aura jo avazya hI Age yA pIche choDe jAyeMge aise haiM to (se ke NaM ammayAo jAi ke pudi gamaNAe ke pacchA gamaNAe ?) to phira he mAtA sUtra. seNma, citta, malla, - zarIraneo bheA, nAmno bhesa qbhana, citta, zuru bhane rakta omanI 4 utpatti rAjya cha bheTo kyAre A abhalogo (adhuvA ) asthira ( agiyA) aniyata ane ( amAsayA ) zAzvata cha ( saDaNapaNa vimaNadhammA kiMpAkaphalo 'bamA ) zaTana, ghaTana, rune vidhvasana dhrmvALA che. ane kaMpAkaphaLanI jema che jemake upabhAganA samaye ka pAkaphaLa madhura AdavALuM hAya che, ane enA upabhAga eTale ke bhakSaNa karyA pachI mRtyu pamADanAra che, teja pramANe upabhAganA samaye rucikara lAgatA A kamabhAge aMte durgati puranArA 4 che. ( pacchApuraMca NaM avassaM viSpajahiNijjA ) bhane vaDesA bhoDA gabhe tyAre yA abhalogoMno tyAga to vo yAo jANaI ke puci gamaNAe ke pacchA paDaze tyAre (se ke NaM amma gamaNAe ? ) he bhAtApitA ! For Private and Personal Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdhamakathAsUtre putrasya ca madhye kaH pUrva mRtyuvazagataH paraloke gamanAya pravartiSyate, ka. pazcAda gamanAya iti ko jAnAti ? na ko'pItyarthaH 'taM' tat tasmAda icchAmi khalu he mAtApitarau yAvat pranajitum / 28 / / mUlam-taeNaM taM mehaM kumAraM ammApiyaro evaM vayAsI-imeNaM te jAyA ! ajayapajjayapiupajjayAgae subahuhiraNe ya suvaNNe ya kase ya dUse ya maNimottiyasaMkhasiyappavAlarattarayaNasaMtasorasAvaijje ya alAhi jAva AsattamAo kulavaMsAo pagAmaM dAuM pagAmaM bhottuM pakAmaM parimANa uM, taM aNuhiti tAva jAva jAyA ! vipulaM mANussagaM ihisakArasamudayaM tao pacchA aNubhUya kalloNe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie pavvaissasi / taeNaM se mehekumAre ammApiyaraM evaM vayAsI-tahevaNaM ammayAo! jaNNaM taM vayaha-ime te jAka! ajaga pajjaga piupaja-yAgae jAva tao paccho aNu bhayakallANe pavvaissasi' evaM khalu ammayAo! hiraNe ya suvaNNe ya jAva sAvate e ya aggisAhie cora sAhie rAyasAhie dAiyasAhie maccu. sAhie aggisAmanne jAva maccusAmanne saDaNapaDaNaviddhaMsagadhagme pacchA puraM ca NaM avassavippajahaNijje se keNaM jANai pitA ! yaha kauna jAna sakatA hai ki Apa aura hamameM se pahile aura pIche kauna paraloka jAne vAle haiM isa liye jaba yaha nahI jAnA jA sakatA hai (taM icchAbhi NaM ammayAmo jAva pacahattae) to maiM cAhatA hU~ ki Apa mujhe AjJA dekheM tAki maiM zravaNa bhagavAna mahAvIra ke samIpa muMDita hokara unase munidIkSA le luuN| ||suutr 28 // keNa kahI zake ke tamArA ane amArAmAMthI pahelAM paraloka javAnI taiyArI koNa 42ze ? bheTamA bhATe nyAre / pAta sApay onjii zatA nathI tyAre (taM icchAmi NaM anmayAo jAva pavaittae ) hu~yA chu ta bhane bhulita ne zrabhA lagavAna mahAvIranI pAse bhuni dIkSA sevAnI 2.jJA 25151. // sUtra "28" // For Private and Personal Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TokA a.1sU.29 mAtApitRbhyAM meghakumArasya saMvAdaH 349 ammayAo! ke puvvaM gamaNAe ke pacchA gamaNAAe taM icchamiNaM jAva pavvaittae // sU0 29 / / TIkA-'taeNaM taM ityAdi / tataH khalu taM meghakumAraM mAtApitarA vevamavAdiSTAm uktavantau, 'imaMca NaM te jAyA !' idaMca khalu te jAta ! he jAta ! he putra ! idaMca khalu te-tava ' ajayapajaya piupajjayAgae' AryayakAryaka pitRpAryakAgataMtatra Aryaka:-pitAmaha : 'dAdA' iti bhASAyAm prAryaka:-prapitAmahaH, 'paradAdA' itibhASAyAma, pitRprAryakaH-pituH prapitAmahaH-tebhyaH samAgataM, subahu-prabhUtaM 'hiranneya' hiraNyaM rajataMca, 'suvaNe ya' muvarNaca, 'kaMseya' kAMsyapAtrANica, 'duse ya' dasyaM cInAMzumAdIni zreSThAstrANi, 'maNimottiyasaMkhasilapavAlarattarayaNasaMtasArasAvatee ' maNi mauktikazaGkhazilApravAlaskaratnasatsArasvApateyaM tatra maNayaH= candrakAntAdayaH, mauktikAni- muktAphalAni, zakhI: dakSiNAvartAdayaH, zilA sparza maNiH--yamya sparzamAtreNa lauhaH suvarNa bhavati, pravAlAni-vidrumAH, raktaratnAni padmarAgAdIni, tathA-anyacca yat-sat-vidyamAnaM, sAraM sArabhUnaM 'taeNaM taM mehaM kumA' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (taM mehaM kumAraM) usa meSakumAra se (ammApiparo) mAtA pitAne (evaM vayAptI) aisA kahA (hameNaM te jAyA! jajjaya pajnaya piupajjayAga e) he putra! yaha dAdA, paradAdA tathA pitAke prapitA maha se calA ArahA (suvaNNahiraNNe ya suvaNe ya kaMseya se ya maNimottiya saMkhasilappavAlarattarayaNasaMtasArasAvaijje ya) hiraNya-cAMdI muvarNa, kAMsA, cInAMzuka Adi zreSTha vastra, candrakAnta Adi maNiyo, muktA phala (motI) zaMkha-(dakSiNavarta zaMkha) nisake sparza se lohA suvarNa 'taeNaM taM mehaMkumAraM' ityaadi| 2lttha-(taeNaM) tyA2mA (taM meha kumAra) meghamArane (ammA piyaro) mAtApitA (evaM vayAsI) dhu -ime NaM te jAyA) ! ajaya pajaya piupajayA gae ) putra ! ll, 52vAhA tebha. pitAnA 526AhAnA samayathI 4 (subahu hiraNNe ya suvaNNe ya kaMseya dUseya maNimottiya saMkha silavAlarattarayaNa saMtamArasAvaIjje ya) 29ya (yAMhI), suvarNa, su, cInAMzu vagaire uttama vaso, candrakAnta vagere maNio, motI, zaMkha (dakSiNAvartI zaMkha) jene sparzavAthI lekhaMDa suvarNamAM parivartita thaI jAya che-te sparza maNi, maMge, pacIrAga For Private and Personal Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 30 jJAtAdharma kathAGgasUtre svApateyaM dravyaM-dhanaM, yAnAsanazayyAbhavanodyAnAdikaM teSAM samAhAraH, tattathA, 'alAhi' alaM pratipUrNa yAvat AsaptamAt kulavaMzAt prakAmaM dAtuM, pakAmaM bhoktuM, prakAmaM paribhAyitum 'taM' taddhanam 'aNuhohi' anubhava= bhuD zvetyarthaH, tAvat yAvata he jAta ! he putra ! vipulaM mAnuSyakam 'iDDha sakArasamudayaM' RddhisatkArasamudayam-tatra RddhiH mahApuNyopArjita saMpattiH, satkAraH sakalajanAdaraH, tAsAM yaH samudayaH-bhAgyodayaH, tam anubhava / tataH pazcAt-'aNubhUyakallANe' anubhUtakalyANaH kRtasaMsArasukhAnubhavaH, zramaNasya bhagavato mahAvIrasyAnti ke pratrajiSyasi / tataH khalu sa medhakumArI mAtApitarAvevamayAdIt tathaiva khalu he bana jAtA hai aisA sparzamaNi, mUMgA, padmarAga AdilAla ratna tathA aura bhI maujUda jo sArabhUta dravya yAna, Asana zapyA bhavana tathA udyAna Adika haiM ki jo apanI [alAhiM] sAta pIDhI taka Age calatA rahegA aura jisakA tuma manamAnA dAna karo to bhI samApta nahI ho sakatA hai manamAnA jisakA bhoga karo manamAnA sage saMbaMdhiyoM meM bhI jisako do phira bhI kama na ho ki kitanA aura rakhA hai-aise isa akSaya dravya kA tuma [aNuhohi svIkAra kara aAnanda ke sAtha bhoga kro| (tAva jAva jAyA vipulaM mANussagaM iGki sakkAra samudayaM) tathA manuSya bhava saMbandhI kAma bhogo ko bhogo / evaM Rddhi tathA satkAra se jo tumhArA yaha bhAgyodaya ho rahA hai beTA use bhogo / (tao pacchA kallANe aNubhUya samaNassa bhagavo mahAvIrassa aMtie pancaissasi) bAda meM jaba ki tuma saMsAra ke sukhoM kA khUba anubhA kara cukA-taba-zramaNa bhagavAna mahAvIra ke pAsa dIkSA lenaa| (taeNaM se vagere lAla raMganA ratno temaja bIjA paNa ghaNuM sArabhUta dravya-jemake yAna, Asana, zayyA, bhavana tama udyAna vagere cha, 2 (alAhi ) ApaNI sAta sAta piTI sudhI AgaLa kAyama raheze ane tame pitAnI IcchA mujaba dAna Apo to paNa te khUTaze nahi, tame joIe teTaluM sagAMvahAlAMne Ape te paNa te akhUTa 2rI, mevA 2 akSaya dravyane tame (aNuhohi) svii||2|| mane mAnanI sAthe men| upa 42rI. (tAca jAva jAyA vipulamANussagaM iDisakkArasamudaya) temaja manuSyabhavanA kAmaga bhega. A rIte trAddhi temaja satkAra vaDe je tabhA mAzyAya 27 rayo cha, te logo. (tao pacchA kallANe aNubhUya samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie pavaissasi) pachI nyAre ta saMsAra sukhane sArI peThe upabhega karI le tyAre zramaNa bhagavAna mahAvIranI pAse jaIne For Private and Personal Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a.1 ma.20 mAtApitRbhyAM meghakumArasya saMvAdaH 351 mAtApitarau ! yat khalu tada yUyaM vadatha-'idaMca khalu te he jAta ! Aryaka pAryaka pitRprAryakAgatam ityAdi yAt anubhava RddhisatkArasamudayam,' tataH pazcAd anubhUtakalyANa : prajiSyasi ' iti evaM khalu-he mAtApitarauM ! hiraNyaM ca puvarNaca yAvat svApateyaM 'aggisAhie' agnisvAhitam agneH svAhitaM-muSTuAhitam Ayatam adhInamityarthaH, yathA svAminastathA agnerapi yogyamidaM hiraNyAdikam . agnau bhasmI bhavatIti bhaavH| 'cora sAhie' 'vorambAhitaM caurAdhInaM corairapahRtaM bhavatIti bhAvaH, rAyasAhie' rAjasvAhitaM rAjA''yattaM rAjJA karadaNDAdibhigRhItaM bhavatIti bhAva : 'dAiyasA mehe kumAre ammApiyaraM evaM vayAsI) mAtA pitA ke aise bacana sunakara mevakumArane unase aisA kahA-(tahevaNaM ammayAro jaNaM taM vayaha) bAta to ThAka hai- jaisI Apa loga kaha rahe haiM ki (ime te jAyA ajagapajjaga pi upajjayAgae jAva to pacchA aNubhUya kallANe pavaissasi) he putra tuma dAdA, paradAdA tathA pitA ke bhI prapitAmaha se calA A rahA isa hiraNya-suvarNa Adi dravya kA manamAnA bhoga karo-khAo pio aura mauja karo-Rddhi satkAra se udita hue apane bhAgyodaya ko Ananda ke sAtha bhogo / / phira dIkSA dhAraNa kara lenA ityAdi (evaM khalu ammayAo hiraNNe ya suvaNe ya jAva sAvatee ya aggisAhie corasAhie rAyasAhie dAiya sAhie maccusAhie aggisAmaNNe jAva maccusAmanne saDaNapaDaNaviddhaMsaNadhamme pacchApuraM caNaM avassaM vippanahaNijje se keNaM jANai ammayAo! ke puvvaM gamaNAe ke pacchA gamaNAe taM icchAmi NaM jAva pavaittae) so isa dIkSA lene ( taeNaM se mehekumAre ammApiyara evaM vayAsI) mAtApitAnai mA kyana! sAmanIne bheghamAre tebhane pRthu (naheba NaM ammathAzro jaNaM taM vayaha ) 2 yAta tame 4ii 2 ch| te maroma2 cha. (ime te jAyA ajaga pajjaga piu pajjayAgae jAva to pacchA aNubhUyakallANe pavvaissasi) he putra! dAdA, paradAdA temaja pitAnA paNa paradAdAnA samayathI saMgraha kareluM A dravya pitAnI IcchA mujaba bhagavo, khUba khAo pIo, ane mojamajA kare, addhi satkAra vaDe udaya pAmelA pitAnA bhAgyadayane sArI peThe bhega. tyArabAda dIkSA lena." (evaM khalu ammayAo! hiraNe ya suvaNe ya jAva sAvate e ya aggisAhie corasAhie rAya sAhie dAIya sAhie maccu sAhie aggisAmaNe jAva maccusAmaNNe saDaNapaDaNaviddhaMsaNadhamme pacchA puraM ca NaM avassaM vippajahaNijje seNaM Na jANai ammayAo ! ke pucvaM gamaNAe ke pacchA gamaNAe taM icchAmi gaM jAva pacahattae) For Private and Personal Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 352 jJAtAdhamakathAlane hie , dAyAdasvAhite-dAyAdA: bhrAtrAdayasteSAM svAhita= svAyatta tarvibhAjite bhavatIti bhAvaH, maccusAhie' mRtyu svAhitaM-mRtyoradhInaM-nAzAdhAna duIttaputrAdibhirnA zitaM bhavatIti bhAvaH / ukca dAyAdAH spRhayanti taskaragaNA muSNanti bhUmibhujo gRhanti babalaM pradarya hutabhuga bhammI karoti kSaNAt / ambhaH mAvayate kSitau vinihitaM ya kSAharante haThAt, duttAstanayA nayanti nidhanaM dhiga duHkhadaM taddhanam / / 1 / / para merA Apase aisA kahanA hai ki ye saba hiraNya suvarNa Adi dravya jinake akSaya hone Adi ke viSaya meM Apa mujha se kaha rahe ho ve jaise apane svAmI ke Adhina hote haiM-vaise hI ve agni ke bhI Adhona bana sakate haiN| cauroM ke AdhIna bana sakate haiN| dUsare rAjA loga inheM karAdi dvArA apaharaNa kara sakate haiN| bhAI Adi dAyAda inheM apane AdhIna banA sakate haiN| duzcaritra putrIdi dvArA ye vinaSTa kiye jA sakate haiN| yahI bAta kisI kavine isa zloka dvArA prakaTa kI hai (dAyAdAH spRhayanti, taskaragaNAH muSNanti ityAdi)-tAtparya isakA yaha hai-ki dhanAdi dravya he maataapitaao| isa jIva ko sukhada trikAla meM bhI nahIM ho sakatA hai| yaha to moha bazavI jIva kA hI kevala eka mAtra kalpanA haiM-yadi emA hI mAnA jAve to anagAra avasthA ke dhArI sakala saMyamI jIva haiM ve isake abhAva meM atyAta dugyI mAne jAne cAhiye-parantu aisA nahIM hai kAraNa ve isake sadbhAva meM jo nAnA prakArakI cintAo se kadarthanA hotI hai usase sarvathA rahita haiM-dAyAda loga te mAruM kahevuM evuM che ke A badhA cAMdI sonuM vagere dravya-jenA mATe tame akhuTa hovA vizenI vAta raju karI rahyA che-te jema potAnA svAmInI pAse rahe che, tethI pratikULa (te dravya) agnine paNa bheTe che, cerane svAdhIna bane che, ane bIjA rAjA kara vagerenA rUpamAM ene laI zake che. bhAI vagere kuTakhIo ene adhikAra batAvIne harI zake che. kuputra vagerethI ene nAza thaI zake che. vizya ghucha-"dAyAdA : spRhayanti, taskaragaNA : muSNanti" / kahevAne hetu e che ke dhana vagere dravyanuM A jIvane mATe sukha svarUpa thavuM te trikALamAM paNa zakya banI zake tema jANatuM nathI. A te phakata mehanAvazamAM sapaDAelA jIvanI eka vyartha kalpanA che. je dravyathI ja badhA sukhI thatA hoya te anagAra avasthA dhArI badhA saMyamI jI A dravyanA abhAve duHkhI hovA joIe. paNa ema kaMI jaNAtuM nathI. kemake dravya-dhana-nI hayAtImAM aneka prakAranI ciMtAo ane upAdhio UbhI thAya che temanAthI te anAra munio saMpUrNa For Private and Personal Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAravarmAmRtavarSa TIkA a. sU. 22 mAtApitRbhyAM metrakumArasya saMvAdaH 'aggasAmanne' agnisAmAnyam agnisadRzaM yathA'gniH sarve bhasmIkaroti, tathaiva dhanaM sarvAnAtmaguNAnnAzayati madapramAdAdijanakatvAt, 'jAva maccusAmanne ' yAvat - mRtyusAmAnyam atra yAvacchabdena caurasAmAnyaM, rAjasAmAnyaM, dAyAdaisa dravya ko dekha kara isakI cAhanA kiyA karate hai cora hamezA corAne ko taiyAra rahate haiM, rAjAloga apane balakA pradarzana kara ise jabardastI hara liyA karate hai| eka kSaNa meM bhI agni ise apanA AhAra banA sakatI hai| jamIna meM gADhe gaye dravya ko pAnI apane mavAha dvArA tahama nahasa kara detA hai| yaha hAlata isa dravya kI hai| phira sundAyaka kaise ho mAnA hai| (sAmanne) isa dravyaM ko jo esA mAnate haiM ki isake hone para AtmaguNoM kA vikAsa hotA hai so ve bhUla meM haiM- kAraNa agni jisa prakAra jo bhI usameM DAlA jAtA hai use yaha bhasma kara detI hai usI prakAra yaha dravya bhI AtmA ke samasta uttama guNoM ko evaM triSaya kaSAya AdikA janaka hone se naSTa kara detA hai| (jAva maccusAmanne) isI taraha yaha dravya mRtyu jaisA hai| mRtyu jaise prANoM kI avahAraka hotI hai usI prakAra yaha bhI apane svAmI ke prANoM kA apahAraka hotA hai isI dhanakI vajaha se kaI prANiyoM ke prANa naSTa hote dekhe jAte haiN| DAkrU Akara dhana vAloM ko mAra DAlate haiM yaha bAta sabhI jAnate haiM. (yAvat) pada se " cora sAmAnya, rAjasAmAnya, dAyAdasAmAnya, ina pa paNe mukata che. vArasa tarIkenA bhAga levAnA hakaka dharAvanArA badhA kuTuMbIo A dravyane joine ene meLavavAnI kAmanA kare che; cAra ene cArI javAnI taka zeAdhatA rahe che. rAjAe potAnI zakitanA prayAga karIne A dravyane khaLajakharIthI jhUMTavI le che. agni zvetotAmAM enuM bhakSaNa karI zake che. jamInamAM dATelA dravyane pANI pAtAnA pravAhathI naSTa karI nAkhe che. A dravyanI e ja sAcI hAlata che. cADI te sumaha devI zete tha . ( aggisAmanne ) yA dravyane the soDI AmaguNA na* vikasAvanArUM mAne che, te potAnI jAtane chetarI rahyA che, kemake jema agnimAM je kaI paNa temAM naMkhAya che, tene rAkha banAvI de che, tema ja A dravya paNa AtmAnA badhA uttama guNAnA viSaya kaSAya vagerene utpanna karanArUM hovArthI vinAza 1re che. (jAba maccu sAmanne ) A rIte dravya bhRtyu ?vu che. mRtyu jema prANa hare che, tema ja ApaNA potAnA svAmInA prANa haraNa kare che. A dravyane kAraNe ja keTalAka mANasAnA prANa naSTa thatA jovAya che. dhanika mANusone DADuoo bhArI nAye che, yA vAta maghA lAge che. ( yAvana ) pahathI "zora sAmAnya rAja sAmAnya dAyAda sAmAnya " A padonA saMgraha thayA che. athavA teA " 45 For Private and Personal Use Only 353
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 354 zAtAdharmakathAGgasUtre sAmAnyam. itiSodhyam / caurAdisadRzaM dhanam AtmaguNApahArakatvAt. apica prANAn mRtyurivAtmaguNAn dhanamapaharatIti bhaavH| punaH kIdazaM dhanamityAha'saDagapaDaNaviddhaMsaNadhamme' zaTanaratanavidhvasanadharmakaM zaTanaMvatrAde jIrNatvaM prAptasya tantvAdyavayavAnAM vinAzaH patanaM-varNAdi vinAzaH, vidhvaMsanaMcamUlocchedaH se dharmoM yasya tattathA pazcAt puratazca khalu avazyaviprahANIyam avazya tyAjyam, atha kaH khalu jAnAti he mAtA pitarau ! ko yAvad gamanAya saMgraha huA hai| athavA caurAdi sAmAnya ise isaliye bhI kahA gayA hai yaha AtmA ke guNoM kA vinAzaka hotA hai| yaha AtmA meM aneka aneka durguNoM ko utpanna kara detA hai| hiMsA jhUTha, corI vyasana, sabhI nindita kArya isI dhana ke bala para manuSya karate haiN| ataH AtmA ke sadguNoM kA vinAza inake sadbhAva meM avazya hotA hai| (saDaNapaDaNaviddhaMsaNadhamme) podgalika paryAya hone se isa dravya kA bhI zaTana patana evaM vidhvaMsana svabhAva hai| yaha to hara eka koI jAnatA hai ki paudagalika vastuoM meM sadA eka rUpatA nahI rahatI hai| ve jIrNa ho jAtI hai-naSTa ho jAtI haiM varNAdika rUpa bhI unakA parivartita ho jAtA haiN| yadyapi paudagalika padArthoM kA dravya dRSTi se mUlataH vinAza nahIM hotA hai parantu paryAya kI apekSA unakA mUlataH bhI vinAza ho jAtA hai| isaliye dhana ko yahAM zaTana, patana evaM vidhvaMsana dharma vAlA prakaTa kiyA gayA hai| (pacchApuraM ca NaM avassavippajahaNijje se ke NaM jANai ammayAo! ke puvvaMgamaNAe ke pacchA gamaNAe ityAdi) ataH he mAtA pitA! isa dravya kA jaba eka na eka A dravyane cerAdi sAmAnya eTalA mATe kahevAmAM AvyuM che ke, A AtmaguNone naSTa karanAruM che. AtmAmAM A dravya ghaNA durgaNe utpanna kare che. hiMsA, asatya, corI, vyasana e badhA nindrita karmo A dhananA baLe ja mANasa karatA hoya che. eTale dravyanI hayAtImAM cokakasapaNe AtmaguNo nAza pAme che, AmAM lagIre A nathI. (saDaNapaDaNavidvaMpaNadhamme) pausi paryAyana bIgha / dravyanuM paNa zaTana, patana, ane vidhvaMsana svabhAva che. pidugalika vastuomAM sadA ekarUpatA nathI. A vAta te badhA jANe ja che. te jINuM thaI jAya che, naSTa thaI jAya che, raMgarUpa paNa temanuM badalAI jAya che. jo ke dravyanI apekSAe mUlataH A paugalika padArtho nAza pAmatA nathI, paNa paryAyanI daSTie mULa rUpe temane (pahAnA) vinAza thAya cha. merA bhATe dhanane maDI zaTana, patana mane vidhvasana dhIvANu 4AmA mAvyu cha. (pacchA puraM ca NaM avassavippajahaNije se ke NaM jANai ammayAo ke pucha gamaNAe ke pacchA gamaNAe ityAdi ) For Private and Personal Use Only
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a. 1. 30 mAtApitRbhyAM meghakumArasya saMvAdaH 355 mAtApitroH putrasya ca madhye kaH pUrva paralokaM gamiSyati kaH pazcAd gamipyatIti na ko'pi jAnAtItyartha: / ' taM ' tat tasmAd icchAmi khalu yAvat pravrajitum // 29 // mUlam -- taNaM tassa mehassa kumArassa ammApiyaro jAhe no saMcAi, mehaM kumAraM bahUhiM visayANulomAhiM AghayaNAhiM ya, pannAhi ya, sannavaNAhi ya, vinnavaNAhi ya, Aghavittae vA pannavittaevA, satravittae vA, vinnavittae vA, tAhe visayapaDikUlAhiM saMjamabha uvveyakAriyAhiM pannavaNAhiM pannavemANA evaM vayAsIesaNaM jAyA ! niggaMthe pAvayaNe sacce aNuttare ke lie paDipuNe dina vinAza avazya hai - to aisI sthiti meM mokSAbhilASI kA yaha kartavya hai ki vaha isakA avazya hI parityAga kara apane kalyANa kI sAdhanA kara leve| ise dhruva mAna mAna kara jo AtmakalyANa se vaMcita rahate haiMve ajJAna haiN| kauna isa bAta ko kaha sakatA hai ki inakA bhoktA pahile naSTa ho jAvegA aura bAda meM ye naSTa hoMge athavA pahile ye naSTa hoMge aura bhogane vAlA bAda menaSTa hogA / isaliye mamatA kA pari tyAga kara hame Apa dIkSA lene kI AjJA pradAna kI jiye| yaha mada kahiye ki hamAre paraloka jAne para hI tuma dIkSA lelenA - kAraNa jIvana kA kucha bharosA nahIM hai kauna pahile jAve aura kauna bAda meM isakA nirNaya kaise kiyA jA sakatA hai| || sUtra 29 // ethI he mAtApitA ! A dravyanA koi divasa vinAza cAkakasa thaze ja teA evI sthitimAM meAkSAbhilASI mANusanuM A kartavya che ke Ane avazya tyAga karIne potAnA kalyANa mATe taiyAra thaI jAya. A vAtane nahi svIkAratA je mANasa AtmakalyANathI vaMcita rahe che, te ajJAnI che. A vAta kANu khatAvI zake che ke A dravyanA bhAkatA pahelAM nAza pAmaze, ane tyArabAda A dravyA naSTa thaze, athavA pahelAM A naSTa thaze ane bhAkatA pachI naSTa thaze eTalA mATe mamatA tyajIne mane tame dIkSA levAnI AjJA ApeA. tame ema na kahetA ke amArA mRtyu pachI tame dIkSA lejo, kemake A kSaNabhaMgura jIvananA ze| vizvAsa ? ahIM kANu pachI ane kANu pahelAM jaze e vAta kANu khatAvI zake che? ! sUtra (( " 29 For Private and Personal Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 356 jJAtAdharmakathAGgama NeyAue saMsuddhe sallagattaNe siddhimagge muttimagge nijANamagge nivvA. Namagge savvadukkhappahINamagge ahIva egaMta diTThIe, khuroiva egaMtadhAroe, lohamayA iva javA cAveyavvA, vAluyAkavale iva nirassAe, gaMgA iva mahAnadI paDisoyagamaNAe, mahAsamuddo iva bhuyAhiM duttare,tikkhaM cakamiyavvaM, garuaM laMbeyavvaM, asidhAravya saMcariyavvaM, No ya khalu kappai jAyA ! samaNANaM niggaMthANaM AhAkammievA uddesie vA kIyagaDe vA Thaviyae vA, raiyae vA, dubbhikkhabhattevA kaM.tArabhatte vA badaliyAbhatte vA gilANabhatte vA mUlabhoyaNe vA kaMdabhoyaNe vA phalabhoyaNe vA bIyabhoyaNe vA hariyabhoyaNe vA bhottaekA pAyae vA tumaM ca NaM jAyA ! suhasamucie No ceva NaM duhasamucie NAlaM sIyaM NAlaM uNhaM gAlaM khuhaM NAlaM pivAsaM NAlaM vAiyapittiya. siMbhiya sannivAie vivihe rogAyaMke uccAvae gAmakaMTae bAvIsa parIsahovasagge udinne samma ahiyAsittae, bhuMjAhi tAva jAyA! mANumsae kAmabhoge tao pacchA bhuttabhogI samaNasta3 jAva pvvisssi| taeNaM se mehe kumAre ammApiUhiM evaM kutte samANe ammApiyaraM evaM vayAsI-tahevaNaM taM ammayAo! jaNNaM tubbhe mamaM evaM vayaha-'esaNaM jAyA ! niggaMthe pAvayaNe sacce aNuttare0 puNaravi taM ceva jAva tao pacchA bhuttabhogI samaNassa3 jAva paThAissasi evaM khalu agmAyAo! NiggaMthe pAvayaNe kIvANaM kAyarANAM kApurisANaM ihaloka paDibaddhANaM paraloga nippivAsANaM duraNucare pAyaya jaNassa jo cevaNaM dhIrassa nicchiyassa vavasiyassa ethaki dukkara karaNayAe ! taM icchAmiNaM ammayAo! tubbhehi abbhaNuNNAe samANe samaNassa bhagavao jAva pavvaittae ||suu0 30 // For Private and Personal Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anagAradharmAmRtavarSa goTIkA a (sU.30 mAtApitRbhyAM meghakumArasya saMvAdaH 357 = Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkA--' taraNaM' ityAdi / tata: khalu tasya meghasya kumArasya mAtA pitarau 'jAr3e nA saMcAeM ta' yadA na zaknutaH=na samarthau bhavata: meghaM kumAraM zakartum, kairupAyai ? ityAha-' bahUhiM' ityAdi / bahubhi anekaprakArAbhiH 'visayANulomAhiM' viSayAnulomAbhiH viSayANAM zabdA dInAmanulomA:tatra viSayeSu pravartakatvenAnukUlAH, tAbhiH, viSabhogaeva manuSyaloke sArAMza stadarthameva sarve janA: pravartante, uktaMca "" "yadi rAmA yadi ca ramA, yadi tanayo vinayadhI guNopetaH / tanayetanayotpattiH, suravaranagare kimAdhikyam // 1 // iti, "arthAgamo nityamarogitA ca priyA ca bhAryApriyavAdinI ca / vazyazca putro'rthakarIca vidyA paDjIvalokasya sukhAni rAjan | ||2|| iti // ityAdirUpAbhiH 'AghavaNAhi ya' zrakhyApanAbhizca bahuvidhairAkhyAnaiH= sAmAnyataH kathanaizca, 'pannavaNAhi ya prajJApanAbhizca = vizeSataH kathanaizca sannavAhiya' saMjJApanAbhiva-saMbodhanAbhiH 'he putra ! he jAta ! he aGga !' ityAdivAgbhiH saMbodhya kathanaizca, 'vinnavaNAhi ya vijJApanAbhizca = 'tvamevAsmAkamasyAM vRddhAvasthAyAmAdhAro'si avalambanamasI' tyAdirUpeNa saprema - 'taraNaM tasma mehassa kumArassa' ityAdi / TIkArtha - (taraNaM) isa taraha ( tassa mehassa kumArassa) usa meghakumAra ke ( sammApiyarI ) mAtA pitA ( jAhe) jaba (mehakumAraM ) meghakumAra ko (bahU hi visayANulo mAhiM AghavaNAhi ya, pannavaNAhi ya, sannavaNAhiM ya, cintavAhiya, Adhavittae vA, pannavittaevA sannavittaevA, vinnavittae vA ) zabdAdi viSayoM meM pravRtti karAne vAle hone ke kAraNa anukUla aise anekavi sAmAnya kathanoM se vizeSa kathanoM se tathA saMbodhanapUrvaka kiye gaye kathanoM se, tumahI hamArI isa vRddhAvasthA meM ekamAtra AdhArabhUta ho ityAdi 'ta evaM tassa mehassa kumArassa' ityAdi TIartha - ( eNaM) mA pramANe ( tassa mehakumArassa) bheghaThubhAranA (ammA piyaro) bhAtApitA ( jAhe ) nyAre ( mehakumAraM ) meghakumArane ( bahUhi visayANulo mAhiM AghavaNAhiya, pannatramA hi ya, sannavaNAhiya, vinnadaNA hiya, Adhavittae vA, pannavittae vA sannavittae vA vinnavittae vA ) zabda vagere sAMsArika viSayAmAM pravRtti karAvanAra hAvAthI viSayAne anukULa evA ghaNA sAmAnya kathanAthI vizeSa kanethI, saMbodhanavALA kathanAthI,vAravAra prema ane dainya prakaTa karanArA AvA kathanAthI kahyuM ke huM meghakumAra ! tame ja ekanI eka amArI ghaDapaNanI lAkaDI che, For Private and Personal Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kAriyAhiM ) - ( pannave mANA ) 358 jJAtAdharmakathAGgamaMtra dInavacanena punaH punarvijJasipUrvaka kathaneva, atra viSayAnukUlAbhirAkhyAnAdirUpAbhizcaturvidhAbhirvAgbhiriti bhAvaH, 'AghabittaevA' AkhyAtuM vA, 'pannacittae vA' prajJApayituM vA 'sannavittae vA' saMjJApayituM vA, 'vinnavittae bA' vijJApayituM vA na zaktaH' iti pUrveNa sambandhaH / yadA mAtApitarau = dhAriNI devI zreNiko rAjA va svaputraM viSayAnukUlAbhirAkhyAnAdibhiH pratibodhayituM=patrajyAto nivartayituM na zAsnutaH smetisaMkSiptArthaH tAhe' tadA 'visayapaDikUlAhiM' viSayapatikUlAbhiH =viSayabhogavirodhi- tapaH saMyama saMbandhinIbhiH 'tapaH= saMyamapAlanaM suduSkara' mityAdibhirvAgbhirityarthaH, 'saMjamabha ucveyakAriyAhiM' saMyama bhayo dvegakArikAbhiH = saMyamapAlane parIpa hopasargasahanaprAdhAnyena taskRta klezasaM bhAvita bhayodvegapradarzanIbhirityarthaH, 'pannavaNAhiM pannavemANA' prajJA panAbhiH prajJApayantau, evaM vakSyamANaprakAreNa avAdiSTAm uktavantau idaM khalu rUpa prema pUrvaka kiye - punaHpuna dIna vacano se athavA bAra 2 vijJaptipUrvaka kathanoM se (Attie vA) kahane ke liye (pannavittae vA ) prajJApanA karane ke liye ( sannavittaevA) acchI taraha samajhAne ke liye (vinna vittaevA) nivedana karane ke liye (no saMcAeMti) samartha nahI hue arthAtdhAriNIdevI aura rAjA zreNika viSayAnukUla karanevAlI AkhyAnAdirUpa vANiyoMdvArA meghakumAra ko jaba pravrajyAgrahaNa karanekI bhAvanA se vicalita karane ke liye samartha nahI ho sake ( toha ) taba ve (visayapaDikUlAhiM) viSayabhoga virodhI aisI (pannavaNAhi ) tapa saMyama saMbaMdhI vANIyoM dvArA tapaH saMyama kA ArAdhana bahuta hI duSkara haiM ityAdirUpa vacanoM dvArA(saMjama bhaveyakAriyAhiM) ki jo use saMgrama meM bhaya tathA udvega utpanna karAne vAlI thI (pannavemANA) samajhAte hue ( evaM kyAsI) isa prakAra tebha 4 vAraMvAra bhane asthI vijJapti pUrva athanathI, ( Adhavinae vA ) uDevAbha (pannavitta vA ) prajJApanA zvAmAM ( sannavittae vA ) sArI rIte sabhannaaai ( vinnacitta vA ) nivedana khAbhAM (no saMcAeMti) tethe ante saphaLa na ja thayA, eTale ke dhAriNIdevI ane rAjA zreNikanI saMsAranA kSaNabhaMgura viSayA tarapha vALanArI vANI meghakumArane pravrajyA grahaNa 4ravAmAM samartha na thaa| zahI. ( tAhe ) tyAre tethe| viSaya loga virodhI zevI ( pannavaNArhi ) tapa-saMyamanI karavAnI bhAvanAthI calita (visayapaDikUlAhiM ) vANI dvArA tatha ane saMyamanI ArAdhanA atyanta uThAgu che, vagere vathano dvArA ( saMjama bhaubveya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhedhadubhAranA saMyamamAM laya bhane udvega utpanna 42nArI hatIsabhalavatAM ( evaM vayAsI) A pramANe uDevA sAbhyAM For Private and Personal Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasya anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a.sa. 30 mAtApitRbhyAM meghakumArasya savAdaH 359 he jAta != he putra ! 'niggaMthe' nairgranthaM = pranyAd bAhyAbhyantararUpAd niSkrAntAH, nirgranthAH teSAmidaM nairgranthaM, "pAtraNaM" pravacanam AgamaH (mUlapAThe dIrghaH prAkRtatvAt) 'sacce' satyaM yathAvasthitarUpanirUpakatvAt, 'aNuttare' aNuttaraM na vidyate uttaraM zreSThaM yasmAdityanuttaraM sakalahitakaratvAt / anyeSAM pravacanaM na sarvajJapraNItamastItyAha- irdanairbranthaM pravacana' kevaliyaM' kaivalikaM kevalaM=sampUrNajJAnaM tadasyAstIti kevalI tena proktaM kevalikaM, 'paDipunne pratipUrNa sampUrNa sakalavastu nirUpakatvAt, 'NeyAue' nyAyopetaM yathArthapadArtha nirNAyakatvAt 'saMsuddhe' saMzuddhaM saMzayAdi doSavarjitatvAt 'salagattaNe' zalyakartanaM=mAyAdizalyakartanaM chedakamityarthaH, 'siddhimagge ' siddhi mArgaH - sedhanaM siddhiH = Atma kalyANaM, mArgaH hitArtha pApakatvAt 'muttimagge' muktimArgaH karmabandhanamocanaM muktiH, tasyA mArgaH karmarahitAvasthAkArakatvAna, 'nijjANamagge' niryANamArga:kahane vage - (esa NaM jAyA) he putra ! yaha (niggaMthe pAvayaNe) nirgrantha pravacana ) ( sacce aNuttare ke lie paDipunne NeyAue saMmuddhe sallagattaNe siddhimagge muttamagge) yathAvasthita svarUpakA nirUpaka hone se satya hai jisase duniyA me samasta prANiyoM kA hitakatI honeke kAraNa aura dUsarA koI padArtha zreSTha nahIM ho sakatA hai aisA hai, kevalI bhagavAna dvArA prarUpita huA / samasta vastuoM kA nirUpaNa karane vAlA hone ke kAraNa jo sampUrNa rUpa se apane meM pUrNa hai yarthAthapadArtha kA nirNAyaka hone se jo nyAyo peta hai, saMzaya viparyaya evaM anadhyavasAya Adi doSoM se varjita hone ke kAraNa jo sarvathA zuddha hai, mAyA mithyA, evaMnidAna Ina tIna zalyokA jo vinAzaka hai, hitArthakI prApti karAne vAlA hone se jo AtmakalyANa rUpa siddhi kA mArgarUpa hai, kArya rahita avasthA jIvoMkI IsIkI ArA( esa NaM jAyA ) he putra ! mA ( niggaMthe pAtrayaNe ) nirNaya pravayana ( sacce aNutare ke lie paDipunne NeyAue saMsuddhe salagataNe siddhimagge mustimagge ) yathAvasthita svapane pratipAdita uranAra hovAthI satya hai, bhagatanA badhA jIvAnu hita karanAra hovAthI enA karatAM bIje kAI paDhA zreSTa nathI, A kevaLI bhagavAna dvArA prarUpita thayeluM che, sakaLa vastuonuM nirUpaNuM karanAra hovAthI A sapUrNa paNe potAnI meLe pUrNa che, yathA padArthInA nirNAyaka hovAthI A nyAcApeta che; sa Mzaya, vipaya, ane nadhyavasAya vagere doSa va hovAthI A saMpUrNa rUpamAM zuddha che. mAyA, mithyA ane nidAna A traNa zalyAne A vinAzaka che. hitaprApti karavanArU hovAthI A AtmarUpa kalyANane siddhinA mArga che, jIvAnI kAya rahita avasthA enI ArAdhanAthI ja thAya che, eTalA mATe je mukitanA For Private and Personal Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 360 jJAtAdharma kathAfbhratre 6 niryANaM karma to bahirbhavanaM, tasya mArgaH = punarAhatyA=gamanarahitatvAt yatra gata na kadAcidapi punaH saMsAre samAyAtAti bhAvaH / 'nivvANamagge' nirvANamArga:nirmANa= nirAbAdhasukhaM samasta karma kRtavikArarahitatvAt tasya mArgaH 'sabadukkhapahINa magge' sarva duHkhaprahINa mArgaH - sarvANi = zArIrika mAnasikAnica duHkhAni iti sarvaduHkhAni tebhyaH prahINa: =prakSINaH cAsomArgaH sakalaklezakSa yakArakatvAt tathA, 'ahIva egaMtadidvIpa' ahiriva ekAntadRSTikam AmiSa grahaNaM prati ahiri sarpa iva cAritrapAlanaM prati, ekAntA ekAgrA dRSTi buddhi yasmin vacane tat, ekAgratAyAH duSkaratvAt tayA sAdRzyamiti bhAvaH / tathA 'khuro ica egaMtadhArAe' kSura iva ekAntadhArakaM kSuragya = zastravizeSasya ca ekAnto advitIyA dhArA yasya tat apavAda kriyA varjitaikadhAramityarthaH, 'lohamayA iva jatrA cAveyantrA' lohamayA iva yadhAcayitavyAH lohamaya dhanA se hotI haiM isaliye jo mukti kA mArga rUpa hai, jo (nijjANa madhye) jivake liye kArya se alaga hone rUpa nirNaya kA mArga hai (niccAmagge) nirvANa kA mArga hai- nirAbAdha sukha kA nAma nirvANa hai kyoM ki yaha sukha karmakRta vikAra se rahita hotA hai - aise (saJcadukkhapahINamagge) sakala karmajanya klezoM kA kSayakAraka hone ke kAraNa yaha zArIrika evaM mAnamika- duHkhoM se rahita eka advitIya mArgarUpa hai / (ahIva egaMta diDIe) jaise sarpa kI dRSTi AmiSagrahaNakI tarapha ekAgrarUpase hotI hai usI taraha cAritrapAlana ke prati jisameM ekAntarUpa dRSTi hai-nirgrantha pravacana kimI bhI avasthA meM cAritra aMgikAra karanevAle ko yaha upadeza nahI detA hai ki tuma usacAritra meM zithilatA pradarzita kro| (rova egaMtadhArAe) jaise kSurA kI dhArA ekAntarUpase tIkSNa rahA karatI hai-- usI taraha mArga vA che, ? (nijjAnamagge) vane bhATe arthathI huM thavA 35 nirNaya-bhArga che, (nivvANamagge ) nirvANunA bhArga che, nirAmAdha sunu nAma nirvANu che, kemake A sukha kareMjanya kiArathI rahita hoya che, evA avyAbAdha guNano bhArga nigraMtha pravathana 4 che ( sanvadukkhapahI magge) samasta urbhjanya kalezAnuM vinAzaka hovAthI nigraMtha pravacana zArIrika ane mAnasika duHkha vihIna goDa apUrva bhAga 35 . ( ahitra egaMta diTThIe ) prema sAdhanI nagara mAMsa grahaNa karavA tarapha cAMTIne rahe che, tema ja cAritra pAlana pratye ekAntarUpa draSTi je vyakitamAM che, nigraMtha pravacana kAi paNa soMgAmAM cAritra svIkAranArAne yA upadeza nathI AApatA haiM tabhe yAritryamA zaithisya matAve. (khuro iva egaMta dhArAe ) prema charAnI dhAra antaiye tIkSNu hoya che, te 4 pramANe AmAM pazu 1 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir managAradharmAmRtavarSiNITIkA. a.1 ma.29 mAtApitRbhyAM meghakumArasya saMvAdaH 361 yatra cagamiva cAritraM duSkaramityarthaH, mikthakadantaiH 'mega-'bhIma' itiprasiddhadravyaniti dantai lohamaya caNaka carvaNamiA cAritrapAlanaM duSkaramiti bhAvaH 'vAluyA kavale isa nirassAe' vAlukA kavala iva niHsArakaM vAlukA grAsa itra nirAsvAdaH-viSayAsvAdavarjitamityarthaH punaH kIdRzaM pravacanam gaMgA uba mahAnadI paDisoyagamaNAe' gaGgeva mahAnadI pratisroto gamanena-pratisrotasAgamanena-dhAhAbhimukhagamanena gaGgeva dustaraM pravacana manupAlayitumityarthaH. anukalapatikUlaparISahopasargasambhRtaM cAritrapAlanamatIva duSkaramitibhAvaH, 'mahAsamuddo iva bhuyAhiM duttare' mahAsamudra iva bhujAbhyAM dustaraM, bhujAbhyAM isameM bhI kriyA AcAra AdirUpa dhAre baDI tIkSNa hai|-(lohmyaaivjvaa cAve yayA) jisa taraha moma (meNa) ke jisa ke dAMta bane hoM, vaha lohe ke caneM nahIM cabAsakatA hai-usI taraha sakala saMyama rUpa cAritra kApAlana bhI bar3A kaThina kAya hai (vAluyAkavale iva nirassAe) bAlukA kA grAma jisa prakAra nissAra-svAda rahina-hotA hai-usI taraha viSaya sukha se varmita hone ke kAraNa nirgrantha pravacana bhI-nissArahai (gaMgAiva mahanadI paDisoya gamaNAe) jisataraha pravAhakI pratikUla dizA tarapha calane bAlA. vyakti gaMgA nadI ko pAra nahIM kara sakatA usI taraha viSaya kaSAyoM se pratikUla hokara isa nigrantha-pravacana kA pAlana karanA bhI bar3A hI duSkara kArya hai kyoMki isake pAlana karane meM jIvoMko baDI 2 anukUla pratikUla pariSaheM aura upasaga-samaya 2 para TakkareM diyA karate haiN| ata: cAritrakI paripAlanA aise samaya baDe duSkara ho jAtI hai-mahAsamuddoiva bhuyAhi duttare) bhujAoM jaise samudra kA pAra karanA azakya hotA hai yA mAyA235 dhA2 mA tI Doya che. (lohamayA iva javA cAyanA ) jemake jenA dAMta maNanA banelA hoya te te lekhaMDanA caNA cAvI zakatuM nathI, te te sa40 saMyabha35 yAriyanu pAlana mana 449 ma cha. (bAluyA kavale iva niramsAe) ma 2tIna giyo mesvAha hoya cha, tema 4 viSaya suma 2hita sopAthI mA ni avayana pa nissAra cha. (gaMgAiva mahAnadI paDi soyagamaNAe) ma pravAnI prati hizAmA nA2 bhAzusa // nahIna pAra thaI zakatuM nathI, teja rIte viSaya kaSAyathI pratikULa thaIne A nigraMtha pravacana nanuM pAlana karavuM paNa atIva kaThaNa kAma che, kemake enuM pAlana karavAmAM jene ghaNuM bhayaMkara anukULa pratikULa pariSaho ane upasargo vakhatevakhata prahAra karatA ja 27 cha. meTale yAriyarnu pasana 204 / samaye huA 453 4 5 cha. (mahA. samudda iva bhuyAhi duttare) bhAsane ma pAtAnA mAmAthI tarIna samudrane For Private and Personal Use Only
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 362 zAtAdharma kathAma samudra taraNamivadustaraM 'tikhaM caMkamiyabcha' tIkSNaM caGkramitavyam=tIkSNaM kuntAdi zastraM cakramitavyama AkramaNIyaM kuMtAgrakramaNamiva mokSamArgagamanaM 'garuaM laMbeyanvaM' guruko lambayitavyaH, gumazabdasya sakalaparvatApekSayA gurutva vizAlatvAdi guNatvAt mero lakSaNa yA guruko merUH sa lambayitavyaH avalaMba. nIyaH merubhArodvahanava vahaM pravacana mitibhAvaH, 'asidhAracasaMcAgyivaM' asidhAre va saMcaritavyam, yathA khaDgadhAropari saMcaraNIyam. ityevaM rUpaM vartate / kasmA. detasya duSkaratva ? mityAha-'No khalu kappaI' ityAdi he putra ! no khalu kalpate zramaNAnAM nigranthAnAM AhAkammie vA' AdhArmikavA AdhAnamAdhA, sAdhvartha saMkalpaH, tatpUrvakaM-karma-AdhAkarma, tatra bhavaM sAdhvartha paTukAyoSa usI taraha isakA pAra karanA bhI kaThina hai (tikkhaM caMkamiyavya) makSa mArga para canA mAne bhAloM kI anI para calanA hai (garuaM laMbeyavvaM ) jase sumeru parvata kA bhAra vahana karanA sarvathA azakya hai usI taraha yaha nigraMtha pravacana bhI bar3A durvaha hai / (AmadhAraya saMcAriyavvaM ) talavAra kI dhAra para jaise calanA hai--usI taraha isakA pAlanga hai mAnoM tala. vAra kI dhAra para calanA hai| koi sAdhAraNa vAsa nahIM hai| (No khalu kappai jAyA samaNANaM nigaMthANaM AhAkammie vA uddesieko kIyagaDe vA Thaviyae vA raiyae vA dubhikkhabhatte vA kaMtArabhattevA baddaliya bhttevaa| gilANabhattevA mUlabhoyaNe vA kaMdabhoyaNe vA phalabhoyaNe vA vIyabho yaNe vA hariyabhoyaNevA bhocaevA pAyae vA tumaM ca NaM jAyA) kAraNa sAdhu ke nimitta jo AhArAdika banAyA jAtA hai vaha isa avasthA meM use kalpita nahIM hotA hai| kyoMki usake lene me SaTkAya ke jIvoM pA2 42v| muzta cha, tabhI menu pA2 uta2 pa 4495 cha. ( tikkhaM caMkamiyacaM ) bhAkSa bhANe yAla teNe mAtA-yAnI 27 52 yAsa cha. (gamyaM laMbe ya) subheru patanI bhAra pAhuna 42vo sema asama cha, tebha sA nirdhaya prayana 5 saya duI cha. (asidhAravya saMcAriyavvaM ) tasavAranI dhAra upara cAlavAnI jema A nigraMtha pravacananuM pAlana paNa khUba ja kaparuM kAma cha. AI sAmAnya vAta nathI. (No khalu kappai jAyA samaNANaM niggaM. thANaM AhA kammie vA uddesievA kIyagaDevA Thaviyara vA raiyaevA dubhikkha bhattevA kaMtArabhatte vA vadaliyA bhattevA gilANabhatte vAmUlabhoyaNe vA kaMda bhoya NevA phalabhoyaNevA bIyabhoyaNevA hariyabhoyaNevA bhottae vA pAyaevA tuM maM caNaM jAyA) 24 3 sAdhune mATo mADA2 vagere nAbavAmA mAcha, te sAdhu grahaNa karatA nathI kemake tene grahaNa karavAmAM Sa kAyajInI virAdhanAne deSa sAdhune lAge For Private and Personal Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 1 sa 28 mAtApitRbhyAM meghakumArasya saMvAda : 363 mardanapUrvakaM niSpAditamAhArAdikamityarthaH, 'uddesievA' audazikaM vA uddezanaM udezaH tatra bhavam audezikaM - kamapyekaM sAdhumuddizya kRtaM, kIyagaDe vA' krItakrItaM = sAdhunimittaM mUlyena gRhItaM, 'Thaviyae vA' sthApitaM vA 'amukasmai sAghave dAsyAmIti saMsthApitaM, rahayae vA' racitaM = modakacUrNAdi punarmodakatayA racitaM, 'dubhikkhabhate vA' durbhikSamaktaM vA yadurbhikSe bhikSukArya niSpAditaM, ke virAdhanA kA doSa sAdhu ko lagatA hai| Adha: kA artha sAdhu ke liye kiyA gayA saMkalpa hai / isa saMkalpa pUrvaka jo AraMbha kiyA jAtA hai vaha AdhaH kArya hai / aura isa saMkalpa meM jo hotA hai vaha AdhAkarmika - - AhArAdika vastu hai / isI taraha kisI eka sAdhu ke uddeza se jo AhAra Adika kiyA jAtA hai vaha audezika hai| vaha bhI isa avasthA meM sAdhu ke liye kalpita nahIM mAnA gayA hai| krIta krIta dAtA yadi paisA dekara use kahIM se kharIda kara le AtA hai aura sAdhu ko AhAra meM de detA hai to vaha bhI sAdhu ke liye lenA yogya nahIM hai sthApita meM yaha AhArAdika vastu amuka sAdhu ke liye daMgA isa bhAvanA se dAtA use apane yahAM rakhakara yadi kisI dUsare sAdhu ke liye ki jisa ke liye use usane saMkalpita nahIM kIyA hai, de detA hai to vaha bhI sAdhu ko akalpita hai| racita-- modaka cUrNa Adi jaya puna: modaka rUpa se banA diye jAyeM to ve bhI sAdhu ke liye AhAra meM lenA kalpita nahIM haiM / durbhikSa bhakta -- akAla ke samaya jo anna Adi sAmagrI sAdhu ke liye dAtAne banAi ho, vaha bhI sAdhu ke liye che. 'AdhaH ' no artha sAdhunA mATe karavAmAM AvelAsaMkalpa che. A saMkalpane laIne je kAma zaru karavAmAM Ave che, te AdhaH kAya che, ane A saMkalpamAM je hAya che te AdhArmika AhArAdika vastu che. A pramANe ja kAI paNa eka sAdhune uddezIne je AhAra vagere banAvavAmAM Ave che, te oddezika che. A sthitimAM te paNa sAdhune mATe kalpita rUpe mAnavAmAM AvyuM nathI.--krIta-krIta-dAtA je paisA ApIne tenA mATe kayAMkathI kharIda karIne lAve che, te paNa sAdhune mATe svIkAryuM nathI. sthApita--kAI ApanAra (dAtA) "huM A AhAra vagere vastu amuka sAdhune ApIza " A bhAvanAthI dAtA tene potAnI pAse saMgrahIne rAkhe ane koi bIjA ja sAdhune ke jenA mATe teNe sakalpa sarakhAe karyA nathI-Ape te te paNa sAdhune akalpita che. racita lADavAnA cUrA vagerene pharIthI lADavAnA rUpamAM khanAvavAmAM Ave to te paNa sAdhune mATe AhArarUpe svIkArya nathI--durbhikSa bhakata-dukALanA vakhate dAtAe bhikhArIne mATe je anna sAmagrI taiyAra karAvI hAya For Private and Personal Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 364 www.kobatirth.org -zAtAdharma kathAsUtre 'kaMtArabhattecA' kAntArabhaktaM vA, kAntAraM=nirjanavanaM tatrAgatajanAyeM pAcitaM "vadaligrAmatte" vardalikA = vRSTiH, tannimittaM yAcakArya niSpAditaM gilANarute bA' glAnabhaktaM glAnArtha niSpAditaM mUlabhoyaNe vA' mUlabhojanaM vA mUlAni = kaserukAdIni teSAM bhojanaM vA, 'kaMdabhoyaNe kA' kandabhojanaM vAkandAH = mraraNAdayaH, teSAM bhojanaM, phala bhogaNe bA' phalabhojanaM vA, phalAni= AnnAdIni teSAM bhojanaM, bIyabhogaNe vA' bIja bhojanaM vA=bIjAni=zAlyAdIni teSAM bhojanaM, 'hariyabhoyaNe vA harinabhojanaM vA= haritAni = ikSuprabhRtIni teSAM bhojanam etatsarvaM sacittaM sadoSaM bhobhae vA bhoktuM vA 'pAyae akalya hai / kAntAra bhakta-aTavI ke liye jo bhakta kiyA jAtA hai vaha sAdhu ke liye AhArArtha lenA doSAvaha hai / balikA bhakta - dRSTi kA ( varSAta ) nimitta lekara yAcaka janoM ke liye banAyA gayA AhAra sAdhu ko kalpita nahIM hai / glAnabhakta - rogI ke liye banAyA gayA AhAra sAdhu ke liye lenA yogya nahIM hai, mUla bhojana kaserUkAdi (kaMdavizeSa) kA bhojana bhI sAdhu ko lenA doSaprada hai / kanda bhojana sUraNa Adi sacitta kandoM kA bhojana karanA sAdhu ke liye varjita hai, isI taraha zAlya Adi sacitta bIjoM kA AhAra, ikSugsa Adi sacitta hare padArthoM kA AhAra tathA Amra Adi sacitta phaloM kA AhAra bhI sAdhu ke liye lenA varjita batalAyA gayA hai| kAraNa ye saba mUla Adi padArtha sacina hote haiN| sacita vastu kA AhAra sAdhu avasthA meM liyA nahIM jAtA hai / isa liye sAdhu inheM na to AhAra meM kAma le sakatA hai aura na unake rasa ko bhI pI sakatA hai yahI bAta " bhottae pAyae " ina padoM te paNa sAdhune mATe akalpaya che. kAntArabhakata--aTavI (jaMgala) mAM lai javA mATe taiyAra karelA AhAra paNa sAdhunA mATe svIkAravA doSayukata che valikAbhakatavarSAnA nimitte cAcAne mATe khatAvavAmAM AvelA AhAra paNa sAdhune mATe kalpita nathI. glAnabhakata bImAra mANasane mATe banAvavAmAM AvelA AhAra paNa sAdhune mATe svIkAryuM na hovA joie. mULa bhojana kaseruka (kada vizeSa) vagerenA AhAra paNa sAdhune mATe dArUpa gaNAya che. kannojana-sU Nu vagere sacitta krundAnA AhAra paNa sAdhunA mATe varjya manAya che. A pramANe ja zAlya vagere sacitta bIjonA AhAra zeraDI vagere sacitta lIlA padArthonA AhAra tema ja Amra vagere sacitta phaLAnA AhAra svIkAravA sAdhune mATe niSiddha mAnavAmAM AvyA che. kemake A badhA mULa vagere padArtho sacitta hoya che. sacatta vastuonA AhAra sAdhu avasthAmAM svIkAya gaNAtA nathI. eTalA mATe sAdhu AvA padArthone AhAra rUpamAM svIArI na zaThene khemanA rasanu dhAna pAsuna merI zo bAta 'bholera pAyara' Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org agaradharmAmRtavarSa goTIkA a 1.30 mAtApitRbhyAM meghakumArasya saMvAdaH 365 = Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vA' pAtuM vA rasAdikaM na kalpate, ityanena sambandhaH 'tumaM ca NaM jAyA ! tvaM khalu he jAta !'muhasamucie "sukhasamucitaH = sukha yogyaH sukhahetukamAtrameva taba jIvana mi tyarthaH 'no cetra duhasamucie' naiva khalu duHkha samucitaH - duHkhayogyo naivAsi, kadApi duHkhaM tvayA na dRSTamiti bhAvaH / khalu = vAkyAlaMkAre' 'nAlaM sIyaM' nAlaM zItaM, 'alaM' zabdo'tra samarthArthakaH tena zItaM ' ahiyAsittae' adhyAsituM= soDhuM ityantimapadena sambandhaH, na samarthaH, evaM 'uNDaM' uSNaM 'khuhaM' kSutrAM pivAsa' pipAsAM 'vAiyapittiyasibhiya saNNivAiyavihirogA ke' vAka paiti zleSmika sAnnipAtika vividha rogArtakAn tatra dAtikAH = vAtavikArasamudbhavAH AmavAtAdayaH, vaittikAH=pittavikArasamudbhavAH mUrchAdayaH, zleSmikAH= kAsazvAsAdayaH, sAnnipAtikAH = vAtapittakapha saMyojakA unmAda malApAdayaH, dvArA pradarzita kI gaI hai tathA - he putra ! tuma ( suhasamucie) isa avasthA ke lAyaka nahIM ho tumhArA jIvana to kevala eka mAtra sukha hetuka hI hai - sarva prakAra ke sAMsArika sukha bhogo-isaliye tumhArA yaha manuSya jIvana haiM / ( No cetra NaM duhasamucie ) duHkhoM ko bhogane ke liye nahIM hai / ( NAlaM sIyaM NAlaM unhaM NAlaM khuhaM NAlaM pivAsaM NAlaM vAiya pitiya sibhiyasannivAie vivihe rogAyaMke uccAvae gAmakaMTae bAbIsaM parisahovasagge udine sammaM ahiyAsintae) tuma zIta ko sahana karane meM samartha nahI ho, uSNa ko sahana karane meM samartha nahIM ho kSudhA ko sahana karane meM samartha nahI ho tRSA ko sahana karane meM samartha nahI ho, vAta se utpanna hue rogoM ko pittase utpanna hue rogoM ko zleSma se utpanna hue rogoM ko, tathA vAta, pitta-kapha ke saMyoga se utpanna hue anekavidha rogoM ko AtaMkoM ko, tuma sahana karane meM samaya yA sshe| baDe dRrzAnayAmAM bhAvI te he putra ! tabhe (muhasamucie) mAne yogya paNa nathI. tamAruM jIvana teA phakata saMsAranA sukha-bhAgo mATe ja che. saMsAranA adhA sukhA tame bhAgavI zake eTalA mATe ja A tamArU zarIra che, A tamAza manuSya ma. (No vetra NaM duhasamucie) duHma logavavA bhATe A manuSya kanbhanathI; (nAlaM sIyaM NAlaM unhaM NAlaM khuH NAlaM pivAsaM NAlaM vAiya-pittiya- siMbhiya sannivAie vivi rogAyaMke uccAvae gAmakaMTae bAvIsaM parisahova samme uddinne sammaM ahiyAsi) tame ThaMDI sahana urI zamzo nahi, garabhI sahanaurI zamzo nahi, tarasa sahI zakaze| nahi, vAtathI utpanna rAgAne, pittathI utpanna thayelA rAge ne, zleSmathI utpanna thayelA rAge ne temaja vAta, pitta kaphanA saMyogathI utpanna thayelA aneka jAtanA zageAne tame sahana karavA lAyaka nathI. A pramANe indriyAnA pratikULa aneka For Private and Personal Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 366 jJAtAdharma hamatre vividhA - aneka prakArAH rogAtaGkAH - tatra rogAH zvAsa 1 kAsa2 jvara3 6664 kukSizUla5 bhagaMda6 rorzo''jIrNa8 dRSTizUla 9 mastakazUlA 10 rocakA 11 kSivedanA 12 karNavenA 13 kaNDUvedanodara 14 pIDA 15 kuSThAdayaH 16 pratikSaNaghoravedanAjanakAH, AtaMkAH = sadyoghAtinaH hRdayazUlAdayaH tAn soDhuM na samartho'sItyarthaH / ' uccAvae' uccAvacAn = nAnAvidhAn 'gAmakaMTae' grAmakaM* TakAn indriyasamUhapratiklAn ' bAbIsaM paDisahovasagge' dvAviMzatiparIpa hopasagana, tatra pari=samaMtAt mumukSubhiH sahyante karmanirjarArthaM iti parISahA:= kSudhAdayaH upasargAH= devAdi kRtA upadravAstAn 'uddiSNe' udIrNAna udayA balikA praviSTAn 'sammaM' samyak makAreNa 'ahiyAsittae' adhyAsituM= soDhuM nAlaM=na samarthaH, tasmAd 'bhuMjAhi' bhuMkSva tAvat he jAta ! mAnuSyakAn kAmabhogAn tataH pazcAt = bhuktabhogIsan zramaNasya3 yAvat pravajiSyasi / tataH nahIM ho| isI taraha indriyoM ke pratikUla aneka prakAra ke 22 ( bAvIsa ) pariSaha aura upasarga janya duHkhoM ko udaya meM Ane para tuma sahana karane meM samartha nahIM ho / pratikSaNa dhAra vedanoM ko utpanna karanevAle zvAsa, kAsa, jvaradAha, kukSi, zUla, bhagaMdara, arza, ajIrNa, dRSTizala, mastaka zUla, aruci' akSivedanA, karNavedanA, kaNDUvedanA, udarapIDA aura kuSTha yadi ye saba roga haiM, tathA jinake hone para jIvana kA ho zIghra aMta ho jAtA hai aise hRdayazUla Adi AtaMka haiN| karmoM kI nirjarA karane ke liye mokSAbhilASI jana jo kSudhA Adi ke kaSToM ko sahana karate haiM ve parISada haiM aura devAdika dvArA jo unheM kaSTa diye jAte haiM upasarga haiM | (bhuMjahi tAva jAyA mANussara kAmabhoge ) isa liye he putra ! hamArI bAta mAnoM pahile to tuma mana mAne manuSyabhava saMbandhI jAtanA khAvIsa (22) pariSahe ane upasajanya duHkhA udaya thaze tyAre tame temane sahI zakaze nahIM dareka kSaNe bhayaMkara vedanA janaka zvAsa, kAsa, javara dAha, mukSizUla, laga'hara, arza, apayo, dRSTizUla, bhastazUla, maruthi, yakSivedanA, aNu, vedanA, kahUMvedana', uttarapIDA ane ku vagere A badhA rAge! temaja jemanA utpanna thavAthI jIvana ekadama mRtyu vaza thai jA che evA hRdayala vagere Ata kakArI RRge che. karmonI nirA karavA mATe meAkSAlilAMkhI leAkA bhUkha vagerenA kaSTo sahana kare che, te parISaheA che, ane devatA vagerethI je temane kaSTa ApavAmAM Ave che, te upasaMga cha (bhuMjahi tAva jAyAmANussara kAmabhoge ) bheTalA bhATe he putra! amArI vAta mAne. tame pahelAM to IcchA mujaba manuSyabhavanA samasta For Private and Personal Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 367 angAradharmAmRtavarSa TIkA a. 1. 22 mAtApitRbhyAM meghakumArasya saMvAdaH khallusa meghakumAro mAtApitRbhyAmevamuktaH san mAtApitarau evamavadat - he mAtApitarau ! tathaiva khalu tat yat khalu yUyaM mAmevaM vadatha - 'idaM khalu he jAta ! nairgranthaM, satyam anuttaram0 punarapi tadeva yAvat tataH pazcAd bhuktabhogI zramaNasya3 yAvat pravajiSyasi " = evaM khalu he mAtApitarau ! naigranthaM pravacanaM aari klIvAnAM madasaMha nanavatAM puruSArtha hInAnAmityartha 'kAyarANaM' kAtarANAM= parIpa hopasargabhIrUNAm, 'kApurisANaM' kApuruSANAm = utsAhavarjitAnAm, 'ihaloga eDibaddhANaM' ihalokapatiSaddhAnAM aihika viSayAsvAda nimagnacittAnAM, 'paraloga niSpivAsANaM' paralokaniHpipAsAnAM=paralokaparAGmukhAnAM nAstikAnAM svargAdi zraddhArahitAnAmiti bhAvaH, 'duraNucaraM' duranucaram = duSkaram AcakAmabhogoM ko bhogo (tao pacchAbhuttabhogI samaNassai jova paccaissasi) pazcAt bhukta bhogI hokara tuma zramaNa bhagavAn mahAvIra ke pAsa muni dIkSA dhAraNa kara lenA / ( tae NaM se mehe kumAre ammApiU hiM evaM vRtte samANe ammApiyaraM evaM vayAsI ) isa taraha mAtA pitA ne jaba meghakumAra se aisA kahA to usane apane mAtA pitA se isa prakAra kahA ( taheva NaM taM ammayAo / jaNNaM tumbhe mamaM evaM vayaha ) he mAtA pita ! bAta to vaisI hI hai jaisI Apa mujha se yaha kaha rahe haiM ki ( esa NaM jAyA NiggaMthe pAvayaNe sacce aNuttare puNaravi taM cetra tao pacchA bhuttabhogI samaNassa jAva pavvaissasi ) yaha nirbaMdha pravacana satya hai anuttara hai Adira, tathA bhuktabhoga, banakara tuma zramaNa bhagavAna mahAvIra ke pAsa muni dIkSA dhAraNa kara lenA ! ( evaM khalu ammayAo NiggaMthe pAvayaNe kIvANaM kAyarANAM kApurisANaM ihalokapaDibaddhANaM abhalogo mAnadRthI logo. ( tabha pacchA bhuttabhogI samaNassai jAtra patraissasa ) ane logo logavIne tabhe zramagu lagavAna mahAvIranI pAse bhuni dIkSA svIaratheo. ( ta eNaM se mehekumAre ammA piehiM evaM vutte samANe ammApiyaraM evaM vayAsI ) bhedhabhArane nyAre temanAM bhAtApitAye yA pramANe uddhuM tyArai navANamAM bheSakumAre u ( tadeva NaM taM ammayAo ! jaNaM tunbhe mamaM evaM vayaha ) he bhAtApitA ! ne vAta tame aho ch| te marobhara cha ( esa NaM jAyA niggaMthe pAtrayaNe sacce aNusare puNaraci taM cetra tao pacchA bhuktabhogI samaNassa i jova pavvaissasi) mA niryatha pravathana satya che, anuttara che vagere, tema ja sArI peThe saMsAranA bhogo bhogavIne tame muni dIkSA ahaSNu u2zo, ( evaM khalu ammayAo NiNgaMthe pAvayaNe kIvANaM kAyarANAM For Private and Personal Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 368 www.kobatirth.org jJAtAdharmakathAmRtre " ritumazakyamityarthaH kasyetyAha 'pAyayajaNassa' prAkRtajanasya = manobalarahitasya naiva khalu dhIrasya = manovalasahitasya parISahopasargaprAptAvapi kaSAyavarjita citasyetyarthaH, 'nicchiyassa' nizcitasya=jIvAdi navatazvanizcayayuktasya, 'vatrasiyassa' vyavasitasya=udyamayuktasya 'ettha kiM dukkaraM' atra kiM duSkaraM, atra= pareloganipavAsANaM duraNucare kAyayajaNassa No ceva NaM dhIrassa nicchiyassa vavasIyamsa ettha kiM dukaraM karaNayAe ) so yaha to maiM bhI mAnatA hU~ ki yaha nirgratha pravacana jo maMda saMhanana vAle haiM - puruSArtha se rahita hai - parISaha evaM upasarga ke sahana karane meM jo bhIru hai, utsAha jinakA bilakula DhIlA para cukA hai| jinakA citta ihaloka saMbandhI-vicayoM ke sukha ke AsvAdana karane meM hI magna hai aura jo paraloka kI pipAsA se ikadama parAGmakha haiM aise devaloka Adi kI zraddhA se rahita nAstikoM ke dvArA hI duranucara hai- Acarita karane ke liye sarvathA azakya hai / tathA jo prakRta jana haiM- manobala se rahita haiM - ve bhI isakA AcaraNa nahIM kara sakate haiM kintu jo dhIra haiM manobala jinakA bar3A hai- parISaha evaM upasargoM ke Ane para bhI jo kapAya rahita bane rahate haiM- jIvAdi natra tatro ke dRDha nizcaya se jo yukta hai tathA AtmasudhAra meM vyavasAya karanA hI - jinakA dhyeya hai unake liye yahAM kyA duSkara ho sakatA hai / arthAt jo cAritra dharma ke ArAdhanA karane meM dhIratvAdi guNoM se yukta kApurisANaM ihalokapaDiyadvANaM pareloganiSpivAsANaM duraNucare kAyaya jaNassa No NaM vIrassa nicchiyarasa vavasiyassa ettha kiM dukkaraM karaNayAe ) ATaluM to huM paNa jANuM chuM ke A nigraMtha pravacana ochI sahana zakti dharAvanArA che, purUSA rahita che, pariSaddha ane upasane sahana karavAmAM je bIkaNa che, uMtsAha jemanA sAva maDha paDI gayA che jemanuM mana manuSyabhavanA viSaya sukha bhogavavAmAM cAMTI rahyuM che, ane je paraleAkanI upekSA karIne tenAthI parAsmukha che ane jeo dhruvaleAka vagerenI khAkhatamAM nAstika bhAva dharAve che, tevA nAstika mATe ja te nirgatha pravacana duranucara che. eTale ke tenuM AcaraNa nAstikAne mATe azakaya che. temaja je prAkRtajana che, maneAkhaLa rahita che, te paNu AnuM AcaraNu karavAmAM asamartha che, paNa je dhIra che, je dRDha maneAkhaLavALA che, parISaha ane upasagerInI hayAtImAM paNa je kaSAya rahita thaine rahe che-jIvAdinava tattvAnA mRDha nizcayathI je yukta che, tema ja AtmasudhAra mATe ja je prayatnazIla che; temanA mAMTe ahIM zu kaThaNa che, eTale ke je cAritra dharmanI ArAdhanA karavAmAM dhIratva " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkAHa.15. 31 mAtApitRbhyAM meghakumArasya saMvAdaH 369 nagranthapravacane ki duSkaraM 'karaNayAe' karaNatAyAM-karaNe cAritradharmArAdhane, dhIratvAdiguNayuktasya na kimapi duSkaramityarthaH, 'taM' tat=tasmAd icchAmi khalu he mAtApitarau ! yuSmAbhirabhyanujJAtaH san zramaNasya bhagavato mahAvIrasya yAvat pravrajitum ||muu0 30 // mUlam-taeNaM taM mehaM kumAraM ammApiyarojAhe no saMcAaiMti bahahiM visayANulomAhi ya visayapaDikUlAhi ya AghavaNAhi ya pannavaNAhi ya sannavaNAhi ya vinavaNAhiya Aghavittae vA pannavittae vA sannavittae vA vinnavittae vA, tAhe akAmae ceva mehaM kumAraM evaM vayAsI-icchAmota.va jAyA egadivasamavi te rAyasiriM pAsittae / taeNaM se mehe kumAre ammApiyaramaNavattamANe tusiNIe saMcii / hai aise manuSya ko isakI ArAdhanA meM kyA kaThinatA A sakatA haiN| kucha nhiiN| (taM icchAmi NaM ammayAo tumbhehiM abbhuNuNNAe samANe samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva pabvadattae) isaliye he mAtA pitA ! maiM Apase zramaNa bhagavAna mahAvIra ke pAsa saMyama lene ke liye AjJA cAhatA huuN| Apa mujhe AjJA diijiye| bAhya aura Abhyantara rUpa parigraha se jo sarvathA rahita hote haiM ve nigraMtha kahalAte haiMuna nigraMthoM dvArA jisakA upadeza kiyA jAtA hai-athavA unakA jo abhimata hotA hai vaha grantha kahalAtA hai |-ttiikaa meM jo " yadi gamA" " yadi ca ramA" ityAdi-ilokadvaya likhe hue haiM unako artha spaSTa hai |-||mtr 30 // vagere guNothI yuzta cha; sevA bhANusane bhAbhA zubhuzdI nahI cha. ( taM icchAmi NaM ammayAo tumbhehi anbhaNuNNAe samANe samaNassa bhagavo mahAvIrassa jAva pacahattae) meTA bhATe bhAtApitA! tamAza pAseyI zrama saavAna mahAvIra pAse saMyama levAnI AjJA cAhuM chuM. tame mane AjJA Ape. bAhya ane abhyantara rUpa parigrahathI je saMpUrNa rIte rahita hoya che, te nigraMtha kahevAya che. te nirca dvArA jene upadeza karavAmAM Ave che athavA te temane je ISTa khAya cha, te nainya upAya cha. ma 2 " yadi rAmA" "yadi ca ramA" vagere be ke lakhelA che, temane artha spaSTa ja che. sUtra 30 che For Private and Personal Use Only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 370 jJAtAdharmakathAGgasUtre taeNaM se seNie rAyA koDuMbiyapurise sadAvei sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bhodevANuppiyA! mehassa kumArassa mahatthaM mahagdhaM. maharihaM viulaM rAyAbhiseyaM ubttuveh| taeNaM te koDaMbiyapurisA jAba tevi taheva uvati / taeNaM se seNie rAyA bahahiM gaNaNAyaga daMDaNAyagehi ya jAva saMparivuDe mehaM kumAraM aTrasaeNaM sovanniyANaM kalasANaM evaM ruppamayANaM kalasANaM suvaNNaruppamayANaM kalasANaM maNimayANaM kalasANaM suvaNNamaNimayANaM0 ruppamaNima. yANaM0 suvaNNaruppamaNimayANaM0 bhomejANaM0 savvodaehi savvamaTTi. yAhi savvapupphehi savvagaMdhehiM savvamallehiM savvosahihi ya siddhattha aihi ya saviDIe sAjaIe savvabaleNaM jAva duMdubhiNigdhosa. nAiyaraveNaM mahayA mahayA rAyAbhiseeNaM abhisiNci| taeNaM te gaNaNAyagapabhiyao karayala jAva kaTu evaM vayAsI-jara jaya gaMdA! ja-jayabhadA jaya naMdAjaya bhaddAbhadaMte, ajiyaM jiNAhi, jiyaM pAlehi, jiyamajjhe vasAhi ajiyaMjiNAhi sattuparakhaM, jiyaM ca pAlehi mittapakvaM, jAva bharaho iva maNuyANaM rAyagihassa nagarassa aNNesiM ca bahUNaM gAmAgara jAva sannivesANaM AhevacaM jAva viharAhittika? jaya jaya sadaM pauMjaMti ||suu0 31 // TIkA-'taeNaM taM' ityaadi| tataH khalu taM meghakumAraM mAtApitarau na zaknutaH bahubhi viSayAnulomAbhiH viSayAnukUlAbhizva viSayeSu pravRttijana 'taeNaM taM mehaM kumAraM ammApiyaro' ityAdi TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (taM mehaM kumAra) jaya ki meghakumAra ko (ammA * piyaro) mAtA pitA (vahUhiM visayANulomAhi ya visayapaDiyA .. 'ta eNaM taM mehaMkumAraM ammA piyaro' ityAdi Ai-(taeNaM) tyaa2|6 (taM mehaMkumAraM) nyAre bheSabhArane ( ammApiyarI) bhAtApitA (bahahiM viSayANulomAhi ya visayapaDikUlAhi ya Aya For Private and Personal Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 9 anagAradharmAmRtavarSiNITAkA a 1. 31 mAtApitRbhyAM meghakumArasya savAdaH 371 kAbhiH tathAviSayamatikUlAbhiya= tapaH saMyamArAdhanaM duSkaramiti bodhanenaviSayapatikUla tapaH saMyamasambandhinIbhiH AkhyApanAbhiH prajJApanAbhiH saMjJApanAbhirvijJApanAbhizca = AkhyAnAdirUpAbhizcaturvidhAbhirvAgbhirityarthaH, A khyAtuM vA, prajJApayituM vA saMjJApayituM vA vijJApayituM vA na zaknu taiti pUrveNa sambandhaH / yadA mAtApitarau=dhAriNI devI zreNiko rAjA ca = svaputraM mevakumAraM viSayAnukUlAbhicaturvidhAmi bhistathA viSayapratikUlAbhizraturvidhA bhirvAgbhiH pratibodhayituM = gRhe sthApayituM na zaknutaH, 'tAhe' tadA 'akAmae cetra' akAmAveva 'bhogAn bhuktvA pacAd vRddhAvasthAyAM pravrajyAM gRhNAtu' iti svamanorathamaprAptavantau mAtApitarau meghakumAramevamatrAdiSTAm- 'icchAmo tAva jAyA !" icchAmastAvat he jAta ! eka divasamapi te rAjazriyaM draSTum, rAjyAbhiSekaM prApya rAjapadAlaGkRtaM rAjAsanavaropari samAsIna rAjacinhai bhUSitaM tvAmekadivasa mapi draSTuM manoratho'smAkaM vartate, ekamani mAtAdihiya AghavaNAhi ya pannavaNo hi ya sannakNAhi ya vinavaNAhiM yaM opa vatie vA pannavitta vA sannavittae vA vinavittae vA ) ina pUrvokta viSaya pravRttijanaka tathA viSaya pratikUla pradarzaka bahuvidha AkhyApanA rUpa, prajJApanA rUpa, saMjJApanA rUpa, aura vijJApanA rUpa cAra prakAra kI vANiyoMdvArA kahane ke liye prajJApita karane ke liye, saMjJApita karaneke liye vijJApita karane ke liye samartha nahIM ho sake ( tAhe ) taba (akAmae ceva mehakumAraM evaM vayAsI) nahIM icchA hone para bhI isa prakAra metrakumAra se kahane lage( icchAmo tAtra jAyA ega divasamatri te rAyasiripAsitAe) he putra ! hama yaha cAhate haiM ki hama loga kama se kama eka dina bho tumhArI rAjazobhA dekhaleM / ( tae NaM se me he kumAre ammApiyaravaNuvanamANe vAhiya pannatraNA hi ya sanbhavaNA hi ya vinnaNA hi ya Adhavittae vA pannavitae vA sannavittae vA vinnavittae vA ) A jAtanA pUrva kahelA viSayAmAM pravRtti karAvanArA tema ja viSayeAthI pratikULa evA ghaNA AdhyApanA rUpa, prajJApanA rUpa, saMjJApanA rUpa ane vijJapanA rUpa A cAra prakAranI vANI dvArA kahevAmAM, prajJApita karavAmAM, saMjJApita karavAmAM ane vijJApita ke vAmAM saphaLa thayA niha (tAI)tyAre (akomae ceca mehaM kumAraM evaM vayAsI) chA nahi hovA chatAMkhe bheghakumArane te uchu (icchAmo tAva jAyA ega divasamavi te rAyasiri pAsitAe) he putra ! abhArI chAcha vadhAre nahi to me dvivasane bhATe to tabhArI zazrIne leI sahaye. (taegaM se mehe kumAre ammApiyara Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 672 jJAtAdharma kathAGgamatre trocana rAjyAbhiSekasvIkAralakSaNaM anusaran saMmAnayan taM manArathaM sapha layeti bhAvaH / tataH khalu sa meghakumAraH mAtApitarAvanuvartamAna stUSNIkaH saMtiSThate / tataH khalu sa zreNiko rAjA kauTumbikapuruSAn zabdayati, zabdayitvA evamavAdIt kSiprameva bho devAnupriyAH ! meghasya kumArasya ' mahatthaM' mahArtha - mahAna rAjyavaibhavAdirUpo'rtho yatra taM, 'mahagdhaM ' mahArgha = mahAmUlyaM, 'maharihaM' mahArha=mahatAM yogyaM, 'viulaM' vipulaM = vistIrNa, 'rAyAbhiseyaM' rAjAbhiSekaM = rAjasambandhikamabhiSekaM rAjyAbhiSekasAmagrImityarthaH 'udvaveha' upasthApayata, saMghaTayata-saMpAdayata / tataH khalu te kauDambika puruSAH yAvat tusiNIe saMci ) isa prakAra megha kumAra se jaba usake mAtA pitAne kahA to isa para usane kucha bhI prativAda nahIM kiyA -- aura unako icchA pUrti nimitta mauna pUrvaka raha gayA / arthAt - mAtApitA kI icchA kA virodha na karate hue usane unakI eka dina ko rAjA banane kI bAta svIkRta karalI ( taraNaM se seNierAyA koTuMbiyapurise saddAvei mAritA evaM bayAsI ) mAtApitA ne jaba yaha dekhA to zreNika rAjAne usI samaya kauTumbika puruSoM ko bulavAyA aura bulavAkara unase esA kahA -- ( vipAmeva bho devANupiyA ! mehassa kumArassa mahatthaM mahagdhaM maharihaM viulaM rAyAbhiseyaM udvaveha ) he devAnumiyo ! tuma loga zIghra hI mevakumAra ke nimitta vistRta rUpa me rAjyAbhiSeka kI sAmagrI ikaTThI kro| jisameM logoM ko rAjya vaibhavAdi rUpa artha spaSTa rUpa se jJAta ho, tathA jo mahAmUlya vAlI ho, evaM bar3e puruSoM ke maNutramANe tusiNIe saMciTThA) bhedhaDubhArane nyAre yA prabhAho temanAM bhAtA pitAoe kahyuM tyAre te jarApaNa prativAda karyA vinA temanI IcchA pUrtine mATe mauna sevIne besI rahyA. eTale ke mAtApitAnI IcchAni viruddha kaI paNa kahyA vagara temanI eka divasanI rAjA banAvavAnI vAta svIkArI lIdhI. ( ta ejaM se sejie yA koDuMtriyapurise sAvei sAvittA evaM kyAsI ) mAtApitAe jyAre A joyuM tyAre tarata ja zreNika rAjAe kauTuMbika puruSone mosAcyA mane gosAvIne tebhane adhu ( khippAmeva bho devANuppiyA ! mehassa kumArassa mahatthaM mahajyaM maharihaM viulaM rAyAbhiseyaM ubaTTaveha ) he devAnu priye ! tame jaladI meghakumAranA mATe rAjayAbhiSekanI badhI vastuo bhegI karA, jethI leAkeAne rAjaya vaibhava vagere rUpa artha spaSTa rUpe mAlUma thaI jAya. te vastue priMbhatavANI ane bhoTA bhamANusone bhATe sAya hovI leye. (tae NaM te koDuM mahu For Private and Personal Use Only
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TokA a.1sU.31 mAtApitRbhyAM meghakumArasya saMvAdaH 373 tathA'stu itikRtvA tadAjJAM svIkRtya te'pi tathaiva-Nikana jJAnusAreNa upasthApayanti rAjyAbhiSekavastujAtaM sNghttynti| tataH khalu sa zraNiko rAjA bahubhiH gaNanAyaka daNDanAyazca yAvat saMparivRtaH megha kumAraM aSTazatenaaSTAdhikazatena sauvarNikAnAM suvarNamayAnAM, kalazAnAM, evaM rUpyamayANAM kala bhAnAM, suvarNarUpyamayANAM kalazAnA tathA-maNimayAnA kalazAnAM, suvarNamaNi mayAnAM kalazAnAM tathA-rUpyamaNimayAnAM kalazAnAM, suvarNarUpyamaNimayonAM kala. jo yogya ho| (tae NaM te koDaviyapurimA jAva tevi taheva uvaha veMti ) isa prakAra rAjA ke kathana ko sunakara " mahArAja ! ApakI jaisI AjJA hai vaisA hI kAma hama kareMge, isaprakAra rAjA kI AjJA svIkAra kara samasta rAjyAbhiSeka yogya sAmagrI bahuta adhika parimANa meM una logoMne ekatrita karalI (taeNaM se seNie rAyA bahU hiM gagaNAyagadaDaNAyagehi ya jAca saMparibuDe ) isa ke bAda usa zreNika rAjAne daMDanAya ko evaM gaNanAyakoM ke sAtha parihana hokara (mehaM kumAra) megha kumAra kA (aTThasaeNaM sovanniyANaM kalasANaM evaM rUppamayANaM kalasANaM savaNNa rUpamayANaM kalamANaM maNimayANaM kalasANaM suvaNNamaNiyANaM ruppamaNimayANaM suvaNNaruppaNimayANaM kalasANaM abhisiMcai) 108, suvarNa ke kalazoM se, 108, cAMdI ke kalazoM se, 108, suvarNa rUpyamaya kalazo se, tathA 108, maNinirmita kalazoM se, 108, suvarNa maNibhaya kalazoM se, 108, rUppamaNimaya kalazoM se, 108 suvarNa rUpyamaNibhaya kamazoM se, 108 miTTI ke kalazoM se, sarvodaka se. samasta mRttikA se, samasta viyaM purisA jAva te vi taheva uvaTThaveMti ) mA rIte rAnI AirLIne "mahArAja ApanI jevI AjJA che, te ja pramANe ame kAma karIzuM" A rIte rAjAnI AjJA svIkArI ne teoe meTA pramANamAM rAjyAbhiSekane mATenI samasta sAma: Doll 4rI sIdhI. (taeNaM se seNie rAyA yahUhiM gaNamAyaga daMDaNAyagehiya jAva saMparivuDe ) tyA2 mA zreNi 20- nAya bhane zanAyAnI sAthe bhanIne (mehaM kumAraM) bhessbhaarn| (aTThasae NaM sovadhiyANaM kalamANaM evaM rUpamayANaM kalasANaM suyaNNamANiyANaM rUppamaNiyANaM avaNNa rUpamaNiyANaM kAlasANaM abhisiMca i) meso 23 sonAnA thA ekaso ATha cAMdInA kaLazothI, ekaso ATha suvarNa ane cAMdInA kaLazothI. ekaso ATha maNi nirmita kaLazethI, eka ATha suvarNa maNimaya kaLazathI, ekase ATha cAMdInA ane maNimaya kaLazethI, ekaso ATha suvarNa rukhya maNimaya kaLazethI, For Private and Personal Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 374 zAnAM, 'bhomejjAna' bhaumevAnAM = mRNmayAnAM kalazAnAm pratyekamabhisaMbadhyate / 'sancodahi' sarvodakaiH = jalaiH, 'savvamahiyAhiM' sarva, mRttikAbhiH sarvapuSpaiH sarvagandhaiH sarvamAlyaiH, 'sabosahihi ya' sarvoSa SadhIbhizva 'siddhatyahi ya' siddhArthakaizca = zvetasarpapaica 'sarasa' iti prasiddhai 'sIe' sarvaddha, sabbajuIe' sarvadyutyA= sarvavalena yAyat 'dubhinivAsamAdiyaraveNaM' dundubhinirghoSanAditaraveNa mahatA mahatA rAjyAbhiSekeNa 'abhisiMcaH' abhiSiJcati, rAjyAbhiSekaM karoti 'tae' tataH khalu te gaNanAyakamabhRtayaH karatalaparigRhItaM dazanakhaM ziraAvarta mastake'JjAle kRtvA evamavadan - 'jayajayaNaMdA' he nanda ! he samRddhimana ! jaya, jaya, tvaM jayaM labhasva, 'jaya jayabhaddA bhadraM kalyANamasyAstIti bhadraH, tatsaMbodhane he bhadrA ! he kalyANakArina jaya jaya, 'jayaNaMdA' he jagannanda ! jagadAnandakAraka ! jJAtAdharmakathAGgasUtre aSTAtarazatanAta puSpoM se, samasta sugaMdhika dravyoM se, sarva mAlAoM se, sarva auvadhiyoM se, zveta sarSapa se, sarva Rddhi pUrvaka samasta dyuti pUrvaka duMdubhi Adi gAje bAjoM ke zabdoM se samasta digvibhAga ko guMjAte hue baDe utsava ke sAtha rAjyAbhiSeka kiyA / (tapaNaM te gaNaNAyagapabhiyo kara yala jAva ka? evaM vyAsI - - jaya jaya NaMdA ! jaya jaya bhahA! jaya jaya gaMdA jaya bhadA bhaddate ) isake bAda una gaNanAyaka Adi samasta janame mastaka para aMjali rakhakara isa prakAra AzIrvAda rUpameM kahA ki he maMda-samRddhi zAlina / Apa sadA vijaya prApta kareM, he bhadra -- kalyANa kArin | ApakI sadA vijaya ho / he jagadanaMda -- jagadAnaMda kAraka / ApakA For Private and Personal Use Only ekaso ATha mATInA kaLazothI sa prakAranA udaka (pANI) thI, badhI jAtanI mATIthI, badhI jAtanA phUlothI, khadhI jAtanA suga Mdhita dravyothI, badhI jAtanI mALAethI, badhI jAtanI auSadhIothI, sapheda sarasavathI, saptaRddhi ane samasta vrutipUrvaka, dubhi vagere vAjA AthI badhI dizAne zabdamaya karatAM bahu ThATha mane utsavanI sAthai rAjjyAbhiSe ye. (tapaNaM te gagaNAyagapabhiyao karayala jaoNba kaTTU evaM vayAsI jaya jaya gaMdA ! jaya jaya bhaddA ! jaya jaya gaMdA jaya jaya bhaddA bhaIte ) tyAra mAha adhA gaNunAyI vagerai samasta 75sthita lokoe mastaka upara aMjila mUkIne AzIrvAda rUpe A pramANe kahyuM ke he 'na'ha !-samRddhi zAsina ! tame sahA vinaya bhejavA. he ladra ! tyA arin ! tamArI 'sa! vijaya thAo. he jagana ! jagadAnaMda kAraka! tamArUM sadA kalyANu
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a 1 sU. 31 mAtApitRbhyAM meghakumArasya saMvAda : 375 'bhadaMte' te = tava bhadraM - kalyAgaM bhUyAt, 'ajiyaM jiNAhi' ajitaM jaya, ajitaM dezAdikaM jaya svavazaM kuru 'jiyaM pAlayAhi' jitaM pAlaya, jitaM dezAdikaM pAlaya, 'jiyamajjhe va sAhi' jitamadhye vasa, vazIkRtamadhye vasa, jitapakSe nivAsena surakSito bhavetyarthaH ' ajiyaM jiNAhi' ajitaM jaya vijayastra 'sattupakkha' zatrupakSam. jitaM ca pAlaya 'mittapatrakhaM' mitrapatraM, mitraM sarvadA hitopadezakaM hitacintakaM ca tasya, pakSa: samUha:, tamapi pAlaya ajitazatrujayena, jita mitrarakSaNena ca rAjazAsanaM sudRDhaM bhavatItibhAvaH 'jAva bharaho iva maNuyANaM' yAvad bharata iva manujAnAM = manuSyANAM madhye bharatabhUpa iva, yAvacchabdena devAnAM indrava, asurANAM camara itra, nAgAnAM dharaNendra iva tArANAM candra sadA kalyANa ho, Apa ( aniyaM jiNAhi ) ajita ko sadA jItane vAle raheM jina dezAdikoM ko abhItaka Apane nahIM jItA ho unheM jIta kara apane AdhIna kareM ( jiyaM pAlayAhi ) tathA jinheM jItakara Apane apane vaza me kara liyA ho unakI Apa sadA rakSA karate raheM (jiyama jjhe sAhi ) Apa sadA jItane vAloM ke hI madhya meM base raheM kAraNa jItane vAloM ke pakSa meM rahanevAlA vyakti sadA surakSita banA rahatA hai | ( ajiyaM jiNAhi ) Apa ajitoM ko jIte-- unapara vijaya pAveM( sattapatrakhaM jiyaM ca pAle hi ) zatru pakSa kI tathA jIta vyakti kI Apa sadA rakSA karate rheN| (mita pakkhaM ) isI taraha Apa apane mitra pakSa kI bhI sadA saMbhAla karate raheM / ajIta zatru ke jItane se aura apane mitra pakSa kI rakSA karane se rAjA kA rAjazAsana sadA sudRDha banA rahatA hai | ( jAva bharaho itra maNuyANaM rAyagihassa nagarassa aNNe thA. tabhe ( ajiyaM jiNAhi ) umezAM vyakti upara bhaya bhejavanAra thA. je dezAne tame hajI sudhI jItyA nathI temane jItIne potAne svAdhIna manAve. ( jiyaM pAlayAhi ) bhane ? dezAne tame tyA che, tebhanI hamezAM rakSA rA rahe. (jiyamajjhe sAhi ) tabhe sahA vinayI puruSonI vasyeM baso, prema! vibhayI bhANusonA pakSamA rahenAra vyakti hamezAM surakSita manI rahe hai. ( ajiyaM jiNAhi ) tame anitAne to, tebhanA upara vinaya bhejavA. ( sacupakkhaM jiyaM ca pAle hi ) zatru pakSanI temana vinita vyaktinI tame sahA rakSA ratA rahA. ( mitta pakkha) mA rIte tame potAnA bhitra pakSanI paNa saMbhANa rAtA rahe. ajita zatrune jItavAthI temaja potAnA mitra pakSanI rakSA karavAthI rALanuM rAjyashaasn hamezAM susthira rahe che, (jA bharaho iva maNuyA NaM rAyagihassa For Private and Personal Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 37 zAtAdharmakAmo - iva, bodhyam, rAjagRhasya nagarasya 'annesi ca bahUNa' anyaSAM ca bahUnA, gAmA garanagara jAna mAnnavesANaM' grAmAkara-nagara-khaTa-karSaTa-droNa mukha-maDambapattana-saMbAdhasannivezAnAm iti yAvacchabdena bodhyate, tatra-grAma: sAmAnyajana vasatiH, Akara: svarNAdikhaniH, nagaraM karavajitaM, kheTaM-dhUlIprAkArayuktaM, kabaMTa-kutsitanagaraM, droNamukhaM-jalasthalamArga yuktanagajalasthalamAgAbhyAM vastu mamAnIyate yatra, tad droNamukhamityarthaH, maDambaH-grAmavizeSaH yasya cakSu yojanekapayantaM grAmo nAsti sa maDambaH, pattanaM% samastavastumAptisthAnam, si caM bahU NaM gAmAgaranagara jAva sannivesANaM AhebaccaM jAva nihasAhitti kaTa jaya jaya sadaM pati) manuSyoM ke bIca meM bharata rAjA kI taraha devAM meM indra ko taraha tAroM meM candra kI taraha asuroM meM camara kI taraha, nAgoM meM dharaNendra kI taraha, tuma rAjagRha nagara kA tathA anya bahuta se grAma Akara, nagara, kheTa, karbaTa, droNa, mukha, maDamba, pattana, saMvAgha kA Adhipatya. purovartitva, svAmitva, bhartRtva, mahanarakatva aura AjJezvara senApatitva anya niyukta puruSoM dvArA karavAte hue tathA prajAjanoM kI svayaM rakSA karate hue jayavaMtA vartA. isa prakAra una gaNanAya kAdikone use jayavijaya zabdoM dvArA vadhAi dii| mAmAnya janoMkA nivAsa sthAna jisame hotA hai vaha grAma, svarNa Adi kI khAnoM kA nAma Akara, aThAraha prakAra ke Teksa se jo rahita hotA hai vaha nagara jisa meM dhUlI kA koTa hotA hai vaha kheTa, ubar3a khAbaDa jamIna vAlA jo kutsita gAMva hotA hai vaha karbaTa, jisakI cAroM dizAoM meM nagarassa aNNemiM ca bahUNaM gAmAgaranagara jAva sannivesA gaM AhevaccaM jAba viharAhitti ka jaya jaya sadaM pauMti) bhAsomA lata nIma, devatAomAM IndranI jema, tArAomAM candranI jema, asuromAM camaranI jema, nAgomAM dharaNendranI jema tame rAjagRha nagara tema ja bIjA ghaNA grAma, Akara, nagara, khera, 48, droNubhupa, bha75, pattana, saadhn| 2Adhipatya, puzapatitva, svAmitva, bhartRtva, mahattarakatva ane AkSedhara senApatitva bIjA mANaso drA karAvatAM temaja prajAjanenI jAte rakSA karatAM vijayI thAo, A rIte te gaNanAyaka vagere mANasee ja ghakumArane jaya vijaya zabdo dvArA vadhAvyA. sAdhAraNa mANasonA nivAsa rathAnane grAma suvarNa vagerenI khANonuM nAma Akara, aDhAra jAtanA kara (Tekasa) thI rahita je hoya che te nagara, jene cAre bAju mATIne keTa hoya che te beTa, kharabacaDI uMcI nIcI jamInavALuM je kutsita gAma hoya che, te karbaTa, cAre tarapha eka eka jana sudhI jenI pAse bIjuM kaI gAma na hoya te maDaMba kahevAya For Private and Personal Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anagAradharmAmRtavarSi TIkA a. 1sU. 31 mAtApitRbhyAM metrakumArasyasaMvAdaH tadudvidhA - nalapattanaM sthalapattanaM ca tatra jalapattanaM-2 - yatra jalena bhANDAnyonacchanti yatra tu sthalena tat sthalapattanam, saMbAdhaH - anyatra samatala bhUmau kRSIvalAH kRSiM kRtvA, vaNijo vANijyaM kRtvA yatra parvatAdi durgasthAnavizeSe rakSArthaM saMhanti kaNAdika samuhya koSThAgArAdau ca prakSipya vasanti sa saMbAdhaH, yadvA-saMvAdhaH=bahuprakAraloka saMkIrNasthAnavizeSa:- sannivezaH- sArthAdisthAnam, teSAm -' AhevaccaM' adhipatyaM, jAva viharAhi' yAvadvihara, svAmitvaM atra yAvacchavdena 'paurevacca' purovartitvam agresaratvamityartha:- 'sAmittaM = svAmitvaM nAyakatvaM 'bhahitaM ' bhatRtvaM poSakatvam, 'mahattaragataM' mahArakatvam = uttamatvam, ANAIsaraseNAvacca' AjJezvara senApatyam - zrAjJAyA Izvara AjJezvaraH = AjJAmadhAnaH, senAyAHpatiH=senApatiH = sainyanAyakaH, AjJezvarazvAsau senApatizceti AzezvarasenApatiH, tasya karma AjJezvarasenApatyaM tat, 'kAremANe ' kArayana= anyairniyukta puruSaiH ' pAlemANe ' pAlayan = niyukta puruSakAryanirIkSaNena prajA rakSan vihara itikRtvA ityuktvA jayajaya' iti zabda ' paraMjaMti ' prayuJjate te gaNanAyakAdayo jayavijayazabdena vardhayanti // mR0 31 // 6 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only 377 eka eka yojana paryaMta koI grAma nahIM hotA hai vaha maDamba hai / jisame Ane jAne ke jala mArga aura sthala mArga aise donoM mArga hote haiM vaha nagara droNa mukha, samasta vastuoM kI prApti jisa nagarame hotI hai vaha patana, jahAM samatala bhUmi me kisAna khetI karake vyAparI jana vyApAra karake parvata Adi durgama sthAna vizeSa meM apanI rakSA ke nimitta kaNAdikoM ko koSThAgAra Adi meM rakhakara basate haiM vaha saMbAdha hai / athavA aneka prakAra ke janoM se jeA sthAna basA huA hotA hai vaha bhI saMbAdha kahalAtA hai| jisame sAhUkAra Adi jana rahate haiM vaha sanniveza kahA jAtA hai / jala pattana aura sthala pattana ke bheda se panana do prakAra che. jemAM avara javara mATe jaLamArga ane sthaLamArga A pramANe ane mAga hAya che, te nagara droNumukha, je nagaramAM badhI vastu maLatI hAya te pattana jayAM samatala bhUmimAM kheDutA jamIna kheDIne, vepArIo vepAra karIne, paryaMta vagere dugamasthAna vizeSamAM potAnI rakSA mATe anAja vagerene kAThArAmAM mUkIne nivAsa kare che, te 'saMbadha' che. athavA teA aneka jAtanA mANaseA je sthAnamAM vasatA hoya te pazu 'saMbhAdha' nAme yojayAya che, bebhAM zAhuara (vANiyA) vagere rahe che, te sanniveza kahevAya che. jaLa pattana temaja sthaLa pattana A rIte pattananA be prakAra hAya che. jayAM jaLamArga vastuo vagere pahAMcADavAmAM Ave che. 47
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAGgasUtra mUlam-aeNaM se mehe rAyA jAe mahayA jAva viharai / taeNaM tassa mehassa ranno ammopiyaro evaM vayAsI-bhaNa jAyA! kiM dalayAmo ki payacchAmo kiMvA te hiyaicchie saamtthe| taeNaM se meherAyA ammApiyaro evaM vayAsI-icchAmi NaM ammayAo! kuttiyAvaNAo rayaharaNaM paDiggahaM ca uvaNeha kAsavayaM ca sadAveha / taeNaM se seNie rAyo koDubiya purise saddAvei sadAvettA evaM vayAsI-gacchaha NaM tunbhe devANuppiyA! sirigharAo tinnisayasahassAiM gahAya dohi sayasahassehiM kuttiyAvaNAo rayaharaNaM paDiggahaM ca uva. Neha, egasayasahasseNaM kAsavayaM saddAveha ! taeNaM te koDubiyapurisA seNieNaM rannA evaM vuttA samANA hatuTTA sirigharAo tinni sayasahassAiM gahAya kuttiyAvaNAo dohi sayasahasse hi syaharaNaM paDi. ggahaM ca uvaNeMti, egasahasseNaM kAsavayaM sadAvati, taeNaM se kAsabae tehiM koDuMbiyapurimehiM sadovie samANe haTu jova hiyae hAe kayavalikamme kayakouyamaMgalapAyacchitte suddhappAvesAi vatthAI maMgalAiM pavaraparihie appamahagyAbharaNAlaMkiyasagaire jeNeva seNie rAyA teNAmeva uvAgacchai uvAgacchattA seNiyaM rAyaM karayalaaMjali kadai evaM vayAsI-saMdisaha NaM devANuppiyA jamae karaNijjaM / taeNaM se seNie rAyA kAsavayaM evaM kyAsI-gacchAhiNaM tuma devANuppiyA! kA hotA hai| jahAM jalamArga se bhAMDa Adi vastueM AtI jAtI haiM vaha jalapAna aura jahAM sthala mArga se ye vastueM AtI jAtI haiM vaha sthala pattana hai| "mUtra "31" te jaLa pattana ane jayAM sthaLamAge A badhI vastuo aMdara laI javAmAM Ave cha. tebha. 1 mA2 dAvAma mA cha, te sthaNa patrAna cha. // sUtra "3" // For Private and Personal Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TAkA a.1.32 meghakumAradIkSotsava nirUpaNam surabhiNA gaMdhodeNaM Nikka hatthapAe pakkhAleha seyAe caupphAlAe pottIe muhaM baMdhetA mehassa kumArassa cauraMgulavaje kkhimaNapAugge aggake se kappehi // sU0 32 // TIkA- 'taeNa se mehe rAyA' ityAdi / tataHkhalu sa megho rAjA jAtaH / mahA yAvad viharati= avatiSThate / tataH khalu tasya meghasya rAjJo mAtApitarau evamavAdiSTAm bhaNa-kathaya, he jAta ! 'kiM dalayAmo' kiMdadmaH = kiM tava svAyattaM kurmaH, 'kiM payacchAmo' kiM prayacchAmaH kiM tava priyataraM vitarAmaH, 'kiM vA te hiya icchie' kiM vA te hRdi iSTaM kiM tava puNyavato manobhilaSitaM 'sAmatthe' sAmarthya maMtraNAparyAlocanaM vicAra iti yAvat 'sAmatthe' iti dezIyaH zabdaH yanmanasi vartate tanniHzaGkaM brUhi ityarthaH / tataH khalu sa megho rAjA mAtApitarau evamavadathe mAtApitarau icchAmi khalu 'kuttiyAvaNAo' kutrikApaNataH kUnAM svarga 379 'taraNa se mehe rAyA' ityAdi TIkArtha - (taraNa se mehe rAyA) rAjyAbhiSeka hojAne ke bAda meghakumAra aba rAjA bana gaye / (taeNaM tassa mehassa ranno ammApiyaro evaM vAsI ) tatra meghakumAra rAjA ke mAtA pitAne unase aisA kahA - ( bhaNa jAyA ki dalayAmo kiM payacchAmo kiMvA te hiyaicchie sAmatthe ) he putra ! kaha tumheM kyA deveM / tumheM aisI kaunasI priyatara vastu hai jise hama tumheM vitarita kreN| kaho tumhAre mana meM kyA iSTa hai -- zaMkA mata karo -- niHsaMkoca hokara hameM kaho ( taraNaM se mehe rAyA ammApiyaro evaM yAsI) mAtA pitA kI isa bAta ko sunakara mevakumAra rAjAne unase aisA kahA -- ( icchAmiNaM ammayAo kuttiyAvanAo rayaharaNaM paDiggahaM For Private and Personal Use Only 'taeNa se mehe rAyA' ityAdi artha - (tapaNaM se meherAyA ) rAjyAbhiSeunA utsava pachI kyAre bheghakumAra zabda thA gayA. (taraNaM tassa mehassa ranno sammApiyaro evaM vayAsI) tyAre bhedhakumAra bananA bhAtApitAye tebhane u u ( bhaNa jAyA ki dalayAmo kiM payacchAmo kiMvA te hiyaicchie sAmatthe ) De putra ! moDo abhe tabhane zu ApIe. evI kai sauthI priya vastu che ke je ame tamane ApIe. khele tabhAza bhanabhAM zu ISTa che. zana puro, niHsa yo amane uDo (taraNaM se merAyA ammApiyaro evaM vayAsI) bhAtApitAnI yA vAta sAMlajIne bhedhakumAra rAmo tebhane u ( icchAmi NaM ammayAo kuhiyAvaNAo
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathA martyapAtAlabhUmInAM trikaM, kutrikaM "tAtsthyAt tadyapadezaH" iti kRtvA tatra sthitaM vastvapi-kutrikamucyate / kutrikasya ApaNaH kutrikApaNaH / devAdhiSThitatvena svargamayaM pAtAlalokatraya saMmavivastusaMpAdakahara ityarthaH 'kuMtiyAvaNa' iti bhASAyAM, tasmAt 'rayaharaNaM rajoharaNaM-dravyabhAva rajoharatIti rajoharaNaM, tatra dravyato dhuliprabhRti, bhAvataH kamarajaH ityarthaH 'paDiggaha ca' pratigrahaM capratigRhNAti azanAdikamasminniti pratigraha-pAtraM pAtratrayaM, caturtha-mundakaM cetyrthH| atra 'rayaharaNaM paDiggahaM ca' ityupalakSaNam-anyeSAmapi sAdhUpakaraNAnAM tathA hica uvaNeha kAsavayaM ca sadAveha ) he mAtA pitA ! maiM kutrikApaNa se rajo. haraNa aura pAtra cAhatA hU~ Apa lAkara dIjiye" kutrikApaNa ko bhASA meM "kuniyApaNa" kahate haiN| kutrikApaNa kA cyutpattilabhya athe isa prakAra hai- kUnAM-trikaM kutrika -devaloka matyaloka evaM pAtAlaloka ye tIna kutrika kahalAte haiM " tAtsthyAt tadvyapadezaH" isa niyama ke anusAra ina tInoM lokoM meM rahI hui jo vastue~ haiM ve bhI kutrika zabda ke vAcyArtha ho jAtI haiN| isa kutrika kI jo dukAna hotI hai vaha kutrikapaNa hai| tAtparya isakA yaha hai ki jisa dukAna meM triloka sambandhI samasta vastue~ grAhakajanoM ko milA karatI haiM vaha kutrikApaNa jo dhUlI vagairaha dravyaraja aura karma rUpa bhAva raja ko dUra karatA hai vaha rajAharaNa kA vAcyArtha hai| jisa meM azanAdika vastue~ ragbI jAtI haiM ve prati graha haiN| pratigraha zabda kA isa prakAra artha pAtra hotA hai| sUtra meM " rayaharaNa aura paDiggaha" ye do pada anya sAdhuoM ke upakaraNoM ke rayaharaNaM paDiggahaM ca uvaNeha kAsavayaM ca sahAveha ) bhAtApitA ! 9 putrikApaNathI rajoharaNa ane pAtra cAhuM chuM. tame maMgAvI Apo. kutrikApaNane bhASAmAM "kuttiyApaNu" kahe che. kutrikApaNanA vyutpatti labhya artha A pramANe che ke" kunAM trikaM kutrika" kyo, mRtyudyo mane pAtAyo mA Ro duni vAya che. " tAtsthyAt tad vyapadezaH" 20 niyama bhu05 trANe yonI badhI vastuo paNa kutrika zabdanA arthamAM samAviSTa thaI jAya che. A kutrikanI je dukAna hoya che. te "kutrikA paNa kahevAya che. matalaba e che ke je dukAnamAM traNa lekanI badhI vastuo grAhakene maLe che, te kutrikA paNa che. je mATI vagere dravya raja ane karmarUpI bhAva rajane dUra kare che te rajoharaNa che. jemAM AhAra vagerenI vastuo mUkavAmAM Ave che, te pratigRha che. A rIte pratigraha zabdane martha pAtra thayo che. sUtramA "rayaharaNa mane paDiggaha" mA me zalho saadhuonA bIjA upakaraNane batAvanArA che. sAdhuonA A bIjA upakaraNe A pramANe For Private and Personal Use Only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a.1sa. 32 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam 381 (3) zATakatrayam (10) pAtrANAmazcalatrayam, (4) caulapaTTakaH (11) bhikSAdhAnI, (5) AsanaM c| (12) mANDalaka vastram, (6) sadorakamukhavastrikA, (13) dorakasahitaM rajoharaNadaNDAvarakavastra (7) pramANikA, ___'niSadyA' itiprasiddha (14) dhAvanajalAdigAlanavastram, ityaadi| ___etAni rajoharaNAdInyupakaraNAnyekaikasya sAdhoH kalpante, iti bhAvaH, 'uvaNeha' upanayata samAnayata, 'kAsavayaM ca' kAzyapakaM-nApitaM ca zabdayata / tataHkhalu sa zreNiko rAjA kauTumbikapuruSAn zabdayati zabdayitvA evamavAdIta gacchana khalu yUyaM he devAnupriyAH / 'sirigharAo' zrIgRhAta-bhANDAgArAna upalakSaka haiN| sAdhuoM ke ve anya upakaraNa ye haiM-- zATakatraya(3) tIna cadara caula paTTaka(4) Asana(5) sadorakamukhavastrikA,(6) pramArjikA(7) tIna pAtroM ke tIna aMcala(10) bhikSAdhAnI(11) moNDalaka vastra(12) doraka sahi rajoharaNa daMDAvaraka vastra niSadyA(13) taMDulAdikA jala ko chAnane kA vastra(14) ityaadi| ye saba rajAharaNAdika upakaraNa eka eka sAdhu ke liye Avazyaka hai| ataH meghakumAra rAjAne apane mAtA pitA se kahA ki yadi ApakI bhAvanA hameM kucha denekI hai to Apa kutrikApaNa se ina sAdhujanoM ke upakaraNoM ko lAkara hameM diijiye| tathA kAzyapaka--nAIko bhI bulavA diijiye| (taeNaM se seNie rAyA kauTuMbiya purise sadAvei sadAvettA evaM vayAsI) meghakumArake isa prakAra yAcanA vacana sunakara rAjAne usI samaya kauTumbika puruSoM ko bulAyA-aura bulAkara isa prakAra kahA--(gacchaha NaM tumbhe devaannuppiyaa| cha-(3) zAtraya, yAdava, (4) yaulapa44, (5) mAsana, (6) sahA24 bhubhavakhisa, (7) prabhAvi, (10) 3 pAtrAno RNa yasa (11) mikSAdhAnI (12) mAMDalakavastra (13) deraka sahita rajoharaNa DaMDAvaraka vastra niSadyA (14) taMDula vagerenA pANIne (osAmaNane) gALavAnuM vastra vagere. A badhA rajoharaNa vagere upakaraNo dareka sAdhune mATe Avazyaka che. eTalA mATe meghakumAra rAjAe potAnA mAtApitAne kahyuM ke tamArI IcchA mane kaMIka ApavAnI che te tame kutrikA paNa (dukAna) mAMthI A sAdhu nocita upakaraNa lAvIne mane Ape. temaja kAzyapaka-eTale ke hajAmane paNa bolAvo. (taeNaM se seNie rAyA koDubiyapurise sadAvei sahAvettA evaM vayAsI) meghakumAranI IcchAnI vAta sAMbhaLIne rAjAe tarata ja kauTuMbika puruSane batAvyA bhane sAsApAna mA pramANe 4hyu-(gacchaha NaM tumbhe devANupyiA ! sirigharAo For Private and Personal Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdhama kathAGgasUtra 'tiNisayasahassA trINizatasahasrANi lakSatrayadina rANi gRhItyA dAmyAM zatasahasrAbhyAM lakSaha yadInAreNa kutrikApaNAta rajoharaNaM pratigrahaM ca upanayata / dIkSAsamaye dokSArthinA samAnItAni rajodara NAdInyupakaraNAni anyagyApi sAdho hItuM kalpante itibhAvaH / ekena zatasahasraNa kAzyapa-nAvitaM shbdyt| tataHkhalu te kauTumbika puruSAH zreNi kena rAjJA evamuktAH santaH hRSTa-tuSTAH zrIgRhAt trINizatasahasrANi gRhItvA kutrikApaNAta dvAbhyAM zatambAhastrAbhyAM rajoharaNaM pratigrahaM ca upalakSaNatvAdanyAni sAdhUpakaraNAni ca upanayanti ekena zata hasreNa kAzyapakaM shbdynti| tataH khalu sa kAzyapakaH naiH kauTumbikapuruSaiH sadA siri dharAo tinnisayasa hamsAI gahAya dohiM sayasahassehiM kuttiyAvaNAo rayaharaNaM paDiggaraM ca uvaNeha) he devAnupriyo ! tuma jAo aura bhAMDAgAra se tIna lAkha dInAreM lekara do lAkha dInAroM kI rajAharaNa evaM pratigraha pAtra ye vastue~ kutrikApaNa se leaao| (egasayasahasse NaM kAsavayaM sahAveha) aura 1 lAkha dInAra se nAIko bulA laao| (taeNaM te kauTuMbiyapurisA seNieNaM rannA evaM vuttA samANA haTTataSThA sirIgharAo tinnisayasaharasA gahAya kuttiyAvaNAAMdohi sayasahassehi rayaharaNaM paDiggahaM ca uvaNeti ) zreNika rAjo ke dvArA isa prakAra ojJApita hae ve kauTambika purupa bahuta adhika harSita evaM saMtopita hote hue bhAMDA. gAra se tIna lAkha dInAreM lekara do lAkha dInAroM se rajAharaNa aura pAtratraya le aaye| (egasayasahasseNaM kAsadayaM sadAveMti) tathA 1 lAkha dInAra se kAzyapaka (nAI) ko bulAne ke liye cale gye| (taeNaM se kAsavae tehiM koDaMbiyapurise hiM sadAvie samANe haTThajAva hiyae NhAe tinni sayasahassAI gahAya dohiM saya sahassehiM kuttiyAvaNAo rayaharaNaM paDiggahaM ca uvaNeha) " hai hevAnupriyo ! tame mI mane mAmAMthI trAza lAkha dInAra laIne be lAkha dInAranI jeharaNa ane pratigrahapAtra kutrikApaNathI lAve. (egasayasahasseNaM kAsavayaM saddAveha ) mane se sAmanArathI tabhane mAtAko (taeNaM te kauTuMbiyapurisA se Ni eNaM rannA evaM vuttA samANA haTTa tuTThA sirIdharAzrI tinni sarasahasmAI gahAya kuttiyAraNAo dohiM sayasaha sse hiM rayaharaNaM paDiggahaM ca uvaNeti ) zreNui 1 43 / zate mAjJApita thayesA kauTuMbika puruSe bahu ja harSita ane saMtuSTa thayA. ane tyAMthI bhAMDAgAramAM gayA ane traNa lAkha dInAra laIne be lAkha dInArathI rajoharaNa pAtratraya laI AvyA. (egasayasahasseNaM kAsavayaM saddati) tabhI se sAmanArathI zya54 (Sanma) ne mosAvA yA. (taeNa se kAsavara tehiM koDubiyapurisehiM For Private and Personal Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtarSiNITAkA. a.1 ma.32 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam 383 vie samANe' zabditaH= AhUtaH san hRSTa tuSTo yAvat 'hiyae' hRdayaHcinAnandita-cittaH harzavazavisarpahRdayaH, snAtaH kRtavalikarmA kRtakautukamajalAyazcittaH, 'mudrappAvesAI' zuddhaprAvezyAni-zudrAni-pavitrANi pAvezyAni rAjasabhApravezayogyAni 'vatthAI' vastrANi maGgalAni-zubhAni, pAraparihie pravarapariparidhRtaH-pravaraM-samyak prakAreNa paridhRtaH, appamahagdhAbharaNAlaMkiyasarIre' alpamahA_bharaNAlaGgazarIraH, alpAni=sto kabhArayuktAni, mahAjhuNi bahumUlyAni AbharANAni tairalaMkRtaM zarIraM yasya saH, yatra zregako rAjA tatraiyopAgacchati, upAgatya zreNikaM rAjAne karayala' karatalakaratala parigRhItaM zira Avarta mastake 'aMjaliM kaI' aJjaliM kRtyA-saMyojya, evama vadat-'saMdisaha NaM devANuppiyA !' he devAnupriyAH ! sandizata-nidezaM kuruna, 'jaM mae karaNijja' yanmayA karaNIyamayA yat kArya karaNIyaM bhavet tat kayavalikamme kayakAuyamAlapAyacchite suddhapyAvesAI batthAI maga lAiM pacaraparihira appamahandhAraNAlaM kiyasarIre jeNeva seNie rAyA teNAmeva uvAgacchai ) jaba una kauTumbika puruSoMne usa nApita ko bulAgA to vaha manameM bahuta hI adhika harSita evaM saMtuSTa huaa| usane usa samaya snAna kiyaa| bAlikarma-(kAka Adi pakSiyoMko annAdi kA bhAga) kiyaa| kautuka maMgala tathA duHsvapna AdikA prAyAzcitta kiyaa| aura rAjasabhA meM pahirane yogya zuddha mAMgalika vastroM ko acchI taraha pahirakara tathA alpa bhAra vAle bahU mUlya AmaraNoM se alaMkRta zarIra hokara jahAM rAjA zreNika the usa ora gayA ( uvAgacchittA seNiyaM rAyaM karayala aMjali kaTu evaM vayAsI ) vahAM jAkara usane zreNika rAjA ko dAnoM hAtha joDakara namaskAra kiyA aura bolA--(saMdipaha NaM devaannuppiyaa| sadAvee samANe haTa jAva hiyae hAe kAyabalikamme kayakouyamaMgalapAyacchito suddhappAvesAiM vatthA maMgalAI pavaraparihie appamahagdhAmamaNAlaMkiyasarIre jeNeva saMNie rAyA teNAmeva uvAgacchai ) jyAre kauTuMbika puruSoe hajAmane belA tyAre te bahu ja harSita ane saMtuSTa thayA. teNe tarata snAna karyuM. balikarma-(kAgaDA vagere pakSIone anna vagereno bhAga Apyo.) karyuM. kautuka maMgaLa temaja duHsvani vagerene mATe prAyazcitta karma karyuM. rAjasabhAmAM paheravA lAyaka zuddha mAMgalika vA sArI rIte paherIne temaja thoDA bhAravALA kiMmatI ghareNAothI alaMkRta thaIne jyAM zreNika rAja hatA tyAM gaye. (AgacchittA seNiyaM rAyaM karayalaaMjali kaTu evaM vayAsI) tyAM ne For Private and Personal Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharma kathAnamatra kathayata / tataH khalu sa zreNiko rAjA kAzyapaka-nApitam evamavadat gaccha khalu tvaM he devAnupiya ! 'surabhiNA gaMdhodaeNa' purabhiNA gandhodakena zikehatthapAe pakavAle ha' samyak hastapAdAna prakSAlaya 'Nike' iti samyagartha vAcako dezIyaH zabdaH, 'seyAe caukolAe pottIe' zvetayA catuSpuTayA pottikayA-mukhavastrikayA, 'muhaM baMdhittA' mukhaM baddhyA meghakumArasya 'cauraMgulavajje' caturaMgulabarjAna catvAri ajulAni pramANaM yeSAM te tathA-caturajalapramANAH dIrdhAste vaya'nte iti caturaMgulabarjAH, tAn 'NikkhamaNapougge' niSkramaNaprAyogyA, tatra niSkramaNaM dravyabhAva saMgAta niSkrAntirUpA pravrajyA tasya 'pAugge' prAyogyAn 'amgakese' agrakezAn caturaMgulapramANato'dhika varddhitAna agrabhUtAn kezAn 'kappe hi' kartaya kSaurakarma kuru ityarthaH // 32 // jaM mae karaNijja) he devAnupriya ! AjJA dIjiye-jA mere lAyaka-karane yogya kArya ho usakI / (taeNa se seNie rAyA kosavayaM evaM vayAso) nApita kI aisI bAta sunakara zreNika rojAne usase aisA kahA-( gacchA. hiNaM tuma devANuppiyA) he devAnupriya ! tuma jAo aura (surabhiNA gaMdhodaeNaM Nikke hatthagae pakkhAleha ) pahile surabhita gaMdhodaka se apane hAtha pairoko acchI taraha sApha karo (seyAe caupphAlae potIe muhaM baMghenA mehassa kumArassa cauraMgulavajje mikkhamaNa pAugge aggakese kappeha) bAda meM zveta cAra puTavAlI muMhapattI se apanA mu~ha bAMdhakara megha kumAra ke cAra aMgula chor3akara bAloM ko dIkSA ke yogya krdo| arthAt meghakumAra ke bAla cAra aMgula pramANa chor3akara bAkI ke saba banA do| arthAt hajAmata kara do // mUtra // 32 // teNe zreNi.4 20ne bhanne hAtha DIne nabha24.2 4aa ane khu (saMdisaha NaM devANupiyA ! jaM mae karaNijja) Anupriya ! mAsA sApA, bhAre yojya zubha cha ? (taeNaM se seNie rAyA kAsavayaM evaM vayAsI) namAnI vAta sAmaNIne zreNi: ye tene dhuM :-(gacchAhiNaM tumaM devANuppiyA) 3 priya! tabhe lo mane ( surabhiNA gadhodaevaM Nikke hatthapAe pakvAleha ) 57i suvAsita pANIthI hAtha 4 sArI zata 2127 manAyA. (seyAe caupphAlae pottIe muhaM baMdhettA mehassa kumArassa cauraMgulavajje NivakhamaNapAugge aggake se kappeha) tyAra bAda cAra paDavALI mukhasikAthI pitAnuM meM bAMdhIne meghakumAranA vALa cAra AMgaLa cheDIne dIkSA gya banAvI de. eTale ke meghakumAranA vALa cAra AMgaLa jeTalA rahevA daIne bIjA kApI nAkhe. eTale ke hajAmata karI Apo.sUtra, 3rA For Private and Personal Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a.1 sa.33 medhakumAradIkSotsavanirUpaNam 385 mUlam-taeNaM se kAsavae seNieNaM rannA evaMvutte samANe hala jAva hiyae jAva paDisuNei paDisuNittA surabhiNA gaMdhodaeNaM hatthapAe pakaravAlei, pakkhAlittA suddhavattheNaM muhaM baMdhai baMdhittA pareNa jaleNaM mehassa kumArassa cauraMgulavajje NikvamaNapAugge aggakese kppei| taeNaM tasta mehassa mAyA mahariheNaM haMsalakA NeNaM paDasADaeNaM aggakese paDicchai, paDicchittA surabhiNA gaMdhodaeNaM pakkhAlei, pakkhAlittA gosIsacaMdaNeNaM caccAo dalayai, dalittA seyAe pottIe baMdhei. baMdhittA rayaNasamuggayaMsi pakkhivai, pavikhavittA maMjasgae pakivavai, pakkhivittA hAravAridhArasiMduvArachinnamuttAvalipagAsAiM aMsUI viNimmuyamANI2 royamANI2 kaMdamANI2 vilavamANIra evaM vayAsI-esaNaM amhaM mehassa kumArassa abbhudaesu ya ussavesu ya pavvesu ya tihIsu ya chaNesu ya jannesu ya pavvaNIsu ya apacchime darisaNe bhavissai' ttika? ussIsAmUle tthvei| taeNaM tassa mehassa kumAramsa ammApiyaro uttarAvakaNaMsIhA sagaM rayAti,, mehaM kumAraM doccaMpi taJcapi seyapI ehiM kalasehi pahAvati pahAvittA pamhalasukumAlAe gaMdhakAsAiyAe gAyAI lUheMti, lUhitA sarasaNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAiM aNulipati, aNuliMpittA nAsAnIsAsavAyavojhaM jAva hasalakkhaNaM paDagasADagaM niyaMseMti niyaMsittA hAraM piNaddhaMti piNAddhattA advahAraM piNaddhaMti piNa. dvittA egAvali muttAvaliM kaNagAvaliM rayaNAvaliM pAlaMbaM pAyAvalaMba kaDagAiM tuDiyAiM keUrAiM aMgapAiM dasamudiyANaMtayaM kaDisuttayaM kuDa 48 For Private and Personal Use Only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jnyaanaagaar lAi cUDAmaNi raya kamauDa piNati, piNaddhittA dina sumaNadAma piNavaMti, pachi tA da ramalayasugavie gaMdhe pinnvNti| taeNaM taM mehaM kumAraM gaMThimaveDhimapurimasaMghAimeNaM cauviheNaM maNaM kapparukhagaMpiva alaMkiya vibhUsiyaM karoti ||suu0 33 // TIkA-taeNaM se' ityaadi| tataHvala sa 'kAma' kAkaHnApitaH zreNikena rAjJA ekyuktaH san 'hala jAva hiyae' hRSTo yAvat hRdayaH, 'paDisuNeDa' patizrRNoti='tathAstu' iti kRtvAjJAM svIkaroti, pratizrutya=*vI kRtya surabhiNA gandhodakena hastapAdau prakSAlayati, prakSAlya zuddhavastraNa 'muhaM mukhaM 'baMdhaI' badhnAti, vaDA pareNa prakRSTena 'jattaNaM' yatnena meghakumArasya catura 'taeNaM se kAsavae' ityaadi| TIkArtha--(naeNaM se kAsavae seNieNaM rannA evaM vutte mamANe muTuM jAva hiyae jAva paDipluNei ) zreNika rAjAne jaya nApita se zmA kahA to yaha bahuta adhika harSita huA tathA saMtuSTa huA-aura bolA-mahArAja ! jaisI ApakI AjJA hai maiM usI ke anusAra kArya karU~gA isa prakAra (paDimuNittA) rAjA kI AjJA svIkAra kara usane (surabhiNA gazedaeNaM hatyapAe pakkhAlei) surabhI gaMdhodaka se apane donoM hAtha pairoM ko dholiyA (pakgvAlittA muddhavattheNaM muhaM baMdhA baMdhittA pareNa jatteNaM mehama kumAsamma caura gumbajje nikkhama pAugge aggaka se appei) dhokara phira usane zuddha bastra se apane mukkA baaNdhliyaa| bAndhane ke bAda phira usane meghakumAra ke cAra aMgula pramANa ke zoM ko chor3akara bAkI ke saba 'ta eNaM se kAsanae' ityAdi TIttha-taeNaM se kAsavae seNi eNaM rannA evaM vRtta samANe hA jAva hiyae jAva paDi mujeDa ) aNi rAto nyAre bhane mA pramANe chu tyAre te bahu ja harSita tema ja saMtuSTa thaye, ane teNe kahyuM--mahArAja ! jevI ApanI 2. hutabhArI mAjJA bhukSma Ama zaza. mA pramANe ( paDimuNitA ) sakatanI bhAzA svIkArIne tethe ( surabhiNA gaMdhAdaeNaM hatyapAe pakAyAleDa ) suvAsita pANIthI potana bhanne hAtha 5 // dhA'bI. ( pAlitA dayantha. eNaM muhaM baMdhai baMdhitA pareNa joNaM mehasma kumAra sa caraMgulamajje nikvamaNapAugo aggakese per3a) dhAune teNe zuddha patra 43 pAtAnu meM bAMdhyuM. bAMdhyA pachI hajAme meghakumAranA cAra AMgaLa pramANa jeTalA vALa rahevA For Private and Personal Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavaSiNITIkA a.1sa 33 meghakumAradIkSotsavanika eNam gulapani niSkramaNapAyogyAna agrakezAna kartayati |ttH khalu tasya meghakumA rasya mAtA 'mahariheNaM' mahANa yahumalyena hasalavAcaNeNaM' haMsalakSaNena= haMsamya lakSaNaM svarUpaM yasya, yadvA-haMmAnAM lakSaNaM cihna yantra tena, atyujklena 'paDamADae' paTazATa kena uttarIyavastreNa agrakezAn piDicchai' pratIcchati tAn kati tAn agrakezAn gRhnnaatiityrthH| pratISya surabhiNA gandhodakena pakSAlayati. tikezAn gRhItvA tAn kezAna mugandhijalena dhAvayatItyarthaH, prakSAlya mara sena gozIrSacandanena 'caccAyo dalayai' carcA dadAti abhiSiJcati, carcA datvA 'seyAe potIe' zreyasyA zubhatarayA, zvetayA vA potikayA vatra ,NDena 'baMdhe' badhnAti, advA 'ramaNasammuggayaMsi ratnasamugadke ratna jaTita saMpuTa ke 'ratna-DayUsA' iti bhASAyAm, 'pavizvabaI' pakSiti-nidadhAni, kezoM kA hajAmata kara diyaa| (taeNaM tassa mehAsa kumArassa mAyA mahariheNaM hamalakAtraNeNaM paDamADaeNaM aggakese paDicchai ) kaTe hue megha. kumAra ka una kazoM ke unakI mAtAne bahumUlyavAle tathA hasoM ke jaise ujAla athavA haMsa citavAle apane uttarIya vastra meM le liyaa| arthAta una agrakezoM ko usane apane uttarIya vastra ke aMcala meM rakha liyaa| (paDicchittA surabhiNA gaMdhodaeNaM paravAleDa) rakhalene ke bAda phira usane unheM surabhita gaMdhodaka se sApha kiyaa| (pakhAlittA go sImacaMdaNega caccAo dalayai, dli| seyAe pottIe baMdhei ) sApha karake phira usane gozIrSa caMdana se unheM siMcita kiyaa| siMcita karane ke bAda usane unheM eka mapheda vastra gAMTha me 6dhane pAzrI athA vA AdhI nAcyA. (tapaNaM nA mehamsa kumArassa mAyA mahariheNaM haMsalavaNeNaM 'usADaeNaM agga ke se paDicchai) pAmelA bhedhkumAranA vALane temanI mAtAe baha kIMmatI haMsAnA jevA ujajavala tathA hasenA cihnavALA potAnA uttarIya vastramAM laI lIdhA. eTale ke te agrakezane temaNe pAtAnA uttarIya vasanA pAsamA zrI sIdhA. ( paDicchittA surabhiNA gaMdhodae eM ekakhAlei) bhUTI sIdhA pachI tebhare suvAsita gA64 43 2127 manAyA. (pakagvAlittA gogasacaMdaNeNaM caccAo dalayai, dalittA seyAe pIsIe baMdheDa) svaccha manAvAne tebhANe gozISa na 1 tebhane sithita cyA. siyita zane tebho bhane sa36 varakhanI sImA bhAvI thA. (baMdhittA rayaNasamuggayaMsi pakkhivai, pakkhavittA maMjUsAe parivabaha ) mAMdhAne pachI tebhane eka ratnajaDita dAbaDAmAM mUkayA ane pachI te dAbaDAne eka maMjUSA (peTI) mAM For Private and Personal Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 388 jJAtAdharmakathAGgasUtre prakSipya majaSAyAM prakSipati = sthApayati, prakSipya = saMsthApya 'hAravAridhAra siMduvAra chinnamutAbalipagAsAI' horavAridhArAsinduvAra chinnamuktAvalIprakAzAni=tatra hAraH = sphaTikahAraH, vAridhArA=jaladhArA, sindhuvAro= zvetapuSpA nirguNDI, chinnamuktAvalI = truTita - mauktikamAlA tat sadRzAni amU' azrUNi nayananIrANi 'viNimyamANA2' vinirmuJcantI 2 = punaHpunaH pAtayantI, 'royamANI 2' rudatI ArtadhyAnAtizayAdavyaktasvareNa 'kaMdamANIra' krandantIra suputrasya viyogaM kathaM sahiSye, ityAdi vacanairArtasvareNa krandantI vilavamANI2' vilapantI2 'asmAn vihAya kathaM gantumicchasi' ityAdivacanairvi lApaM kurvatItyarthaH ' evaM vayAsI' evamavadat etat darzanaM khalu asmAkaM meghakumArasya 'abbhuda esuya' abhyudayeSu ca rAjyalakSmyAdilAbhaprasaMgeSu 'ussabesu ya' utsaveSu ca = priyasamAgamAdirUpaparamAnandeSu 'pacbesu ya' patreSu ca= bAMdha diyA) ( baMghittA rayaNasamuggayaMsI pakkhivai, pakkhicittA maMjUsAe pakvii ) bAMdhakara phira use eka ratnamaya DabbemeM rakha diyA rakhane ke bAda phira usane usa Dabbe ko eka maMjUSA - peTI meM sthApita kara diyA (pakkhivittA hAravAridhArasinduvAracchinnamuttAvalipagAsAI aMgraI viNimyamANI 2 royamANI 2 kaMdamANI 2 vilavANI 2 evaM vayAsI ) sthApita karake phira vaha eka sphaTikahAra jaladhArA, nirguNDI, aura truTita mauktika mAlA ke samAna sutroM ko bAra 2 bahAtI huI, ArtadhyAna ke atizaya se avyakta vara meM bAra 2 rotI huI suputra ke viyoga ko aba maiM kaise sahana karU~gI - ityAdi vacanoM kA uccAraNa rUpa Akrandana karatI huI, hamako chor3akara he putra / tuma jAne kI icchA kara rahe ho isa taraha bAra 2 vilApa karatI huI, isa prakAra bolI- ( esaNaM mhaM mehamsa kumArasma anbhuda su ya ussavesu ya panvesu ya tihIsu ya chaNesu ya bhUDI DIdhI ( pavizvavittA hAra bAridhAra - sindubAra-cchinnamuttAvalipagA sAI amUI viNimyamANI 2 royamANI 2 kaMdamANI 2 vilavamANI 2 evaM bayAsI ) bhUjhyA Aha dhAriNIdevI TUTihAra, dhArA, nirguDI tena truTita mAtIenI mALAnA jevA satata AMsue vahAvatI tenA ja dhyAnamAM avyakata svaramAM satata rUdana karatI " putra viyogane huM kevI rIte sahana karIza ? " vagere vacano belatI ' he putra! tame javAnI IcchA kema karI rahyA che !' A jAtano visAya 12tI yA pramANe AhevA sa.gI. ( esaNaM amhaM mehassa kumArassa abbhu 16 For Private and Personal Use Only r
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNoTIkA arasU.33 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam 389 janmadivasAdimahotsavalakSaNeSu, pAkSikAdi pauSadhopacAsadhAraNApAraNAdirUpeSu vA 'tihIsu ya' tithiSu ca akSayatRtIyAdiSu, 'chaNesu ya' kSaNeSu-indramahovAdiSu 'jannemu ya yajJeSu ca dayArUpeSu, abhayadAnAdi sArmika vAtsalyAdi lakSaNeSu, praznavyAkaraNamUtre dayAyAH SaSThinAmasu pazcacatvAriMzattamaM 'janna' iti nAma, yAvat 'panvaNIsuya' parvaNISu ca kArtikyAdi kaumudI mahotsaveSu eteSu sarveSu he putra ! tava 'apacchime darimaNe' apazcimaM darzana-na vidyate pazcimo yasmAditi apazcimama antimaM cakSuSaH sakSAkaraNamityarthaH 'bhavissaha ttika Tu bhaviSyatIti kRtvA uttavA dhAriNI devI tAM maJjayAM 'ussIsAmUle Thavei' ucchopamUle-upadhAnasamIpe sthApayati / tataH tasya meghakumArasya mAtApitarau-dhAriNI zreNikazca, medhakumArArtha 'uttarAvakkamaNaM' uttarApakramaNa uttarasyAM digi apakramaNam-abataraNaM yasmAt tata, utarAbhimukhamityarthaH 'sIhA. saNaM rayAveti' siMhAsana racayataH kArayataH, tatpazcAt meghaMkumAraM 'docaMpi taccaMpi' jannesuya pavvaNIsu ya apacchime darisaNe bhavissaitti kaTu ussI nAmule ThaveDa) aba hama logoM ko meghakumAra kA yaha darzana rAjya lakSmI Adi kI prApti ke prasaMgoM me priyasamAgama Adi rUpa utsavoM meM, janma divasAdi ke mahotsava rUpa pave dinoM meM, athavA pAkSika Adi poSadhopavAsa dhAraNApAraNA ke divasoM meM, akSaya tRtIyA Adi tithiyoM meM, indramahotsavAdi rUpa kSaNoM meM, abhayadAnAdi rUpa tathA sAdharmIvAtsalya Adi rUpa yajJoM me evaM kArtikI Adi kaumudI mahotsavoM meM 'apazcima hAu' meM puna: honevAlA nahI hogA isa prakAra kahakara usa dhAriNodevAne usa maMjUSA ko apane zirahAne-takiye ke pAsa rakha liyA, (taeNaM tasma mehamsa kumArassa ammApiyaro uttarAvakkamaNaM rayAti) bAda meM daemu ya ussavesu ya pavvesu ya tihIsu ya chaNemu ya jannesu ya pavvaNIsu ya apacchime darisaNe bhavissaitti kaTu ussIsAmUle ThaveDa) "meghmAranuM darzane have rAjya lakSmI vagerenI prAptinA samaye, priyasamAgama vagere rUpa utsavamAM, janmotsava jevA mahotsavanA zubha divasomAM, athavA pAkSika vagere piauSadhapavAsa dhAraNa pAraNAnA divase mAM, akSaya tRtIyA vagere tithiomAM, IndramahotsavamAM, abhayadAna vagere temaja sAdhama vAtsalya vagere rUpa mAM ane kArtikI vagere kaumudI mahotsavamAM ane A tamAruM aMtima darzana che"--Ama hIne dhAriNIvI bhabhUSAne yAzinI pAse bhUI hIdhI. (taeNa tassa mehamma kumArassa ammApiyaro uttarAvakkamaNaM sIhAsaNaM rayAti ) tyA26 bhecha For Private and Personal Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharmakthAi sUtre dvitI yamapi tRtIyamApa dvivAraM trivAraM 'seyapAehi kalasehi' zvetapAtaHzvetaiH rajatamayaiH patiH=suvarNamayaiH kalaza: rAhAveM ni' snapayataH 'pamhalamukumAlAe' pakSamalasukumArayA-pakSamalA pakSmavatI ata eva sukumArA tayo, tA dRzyA 'gaMdhakApAiyAe' gandhA kAyikathA-gaMdhapradhAnA kASAyikA-kaSAyaraktA zATikA, tayA 'gAyAI' gAtrANi lUheti' rUkSayataH-progchayataH, lUhittArUkSayitvApronchaya sarasagozIrSacandanena tasya gAtrANi anulepayataH, anulepya bAhya ? 'nAsAnIsAsavAyavAjhaM nAyA niHzvAsAto nAmikA niHzvAsavAyunA udya-saMcAlyam atibhUkSbhatvAt yAvat- atisundaraM suvarNa komalasparzasaMyuktam, azvalAlAvat mRdukaM, dhavalakamakArvAcatAntabhAgam, AkAusa meghakumAra ke mAtA pitAne usake liye uttara dizA meM hai mukha jisakA aise uttarAbhimukhavAle siMhAsana kI racanA krvaaii| ( mehaM kumAI doccApa taccIpa se yapIyaehiM kalasehi hArvati ) usa para meghakumAra ko baiThAkara una donoMne usakA do vAra tInavAra zveta pIta kalazoM se-cAMdI sone kI kalazoM se-abhiSeza kiyA ( pahAvittA pamhalamuku mAlAe gaMdhakAsAiyAe gAyaiM lUheMti) bAda meM jaba acchI taraha snAna kriyA ho cukI-taba pakSmala, sukumAra evaM gaMdha pradhAna kaSAya raMgavAlI tauliyA se usake zarIra kA laMchana kiyA / ( hittA saraseNaM gosIsa caMdaNeNaM gAyAi alipati, aNulipittA, nAsAnIsAsavAyacaM nAva haMsalavaNaM paDagavADagaM niyaMseMti) zarIra acchI taraha jaba paMcha gayA-taya mAsa gozIrSa dana kA usake zarIra para anulepana kiyAanulepana karane ke pazcAt nAmikA kI zvAsa se bhI kaMpita ho uThane kumAranAM mAtApitAe temanA mATe uttara dizA tarapha ma vALuM, siMhAsana banAvaDAvyuM (meha kumAraMdoccaMpi taccaMpi seyapiyaehiM kalasehiM hAti) te siMhAsana upara meghakumArane besADIne mAtApitAe bevAra traNavAra sapheda ane pILA kaLazothI cAMdI bhane sonAnA zothI-bhiSe jyo. ( hAbittA pamhala sukumAlAe gaMdha kAsA. iyAe gAyarDa lUni ) tyA2mA nyAre miSa 4 sArI rIte Ayu, tyAre parmala sukumAra ane gaMdhapradhAna kaSAya raMgavALA TuvAlathI temanuM zarIra lUchayuM. (lUhittA sara seNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAI aNulipati aNulipittA, nAsAnImAlavAyavojhaM jAva haMsa lakSaNaM paDagasADagaM niyaMseMti) zarIrane lUchIne pachI sasa gozIrSa caMdananuM tenA zarIre anulepana karyuM. anulepana karyA pachI nAkanA zvAsathI paNa kaMpita thaI janAruM bahu ja suMdara, suvarNanI jema komaLa sparzavALuM, ghoDAnI lALa jevuM sapheda ane mRdu, jenI kinArI cAMdI ane senAnA For Private and Personal Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir % 3D--- anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a1 33 meghakumAradIkSAtsavanirUpaNam 391 zasphaTimazanima hamalAvATaka 'niyaMti' nighAmayataH 'vama AcchA. dane gica paridhArayataH paridhAragaM kArabata ityarthaH 'niyamittA' nivAmya hAraM 'piNaddhaMni pinAha yataH dhApayataH pinAhA ardhahAra pinAhayataH paridhApayataH, hAro'STAdazasarikaH, ahAne navasaTikaH. pinAekAvalIm ekamarikahAraM, mukAvalI. kanakAbalI=svaNamAlA ratnAvalI ratnamAlAM, pAlaMba pAlamba%3D kaNThAbharaNaM pAyapara' pAdapralambaH kaNThAdArabhya caraNaparyantaM lambamAMno'laMkAravAlA ati sundara suparNa ke samAna komala sparzavAlA azva kI lAra ke samAna mRdu guNopeta, cAMdI aura sone ke tAroM se jisakI kora banAi gaI hai tathA AkAza aura mphaTika ke samAna jo ati nirmala hai tathA haMsa ke cihnoM se jA virAjata hai aisA adhovastra use pahirAyA / ( niyasittA hAraM piNaddhati, piNadvittA prahAra piNaddhati, piNadvittA egAvali muttAvali kaNagAvali syANa bali pAlaMca pAyapalaMya kaDagAi tuMDiyAI ke UgaI agamAi sadamuttAyANaM tayaM kaDisuttara kuMDalAI cUDAmaNi, rayaNukkaDaM mauu piNaddhaMti ) pahirAne ke bAda phira unhoMne use hAra pahirAyA, ardrahAra pahirAvA, egAvalI, muktAvalI, kanakAvalI, ratnAvalI prAlaMba pAda prAlaMca kaTaka. buTita, keyUra, aMgada, dazamudrikAe~, kaTimUtra, kuDala. cUDAmaNi ratnajaTita mukuTa, ye saba AbhUSaNa aura pahirAye / 18 lareM jisameM hotI haiM vaha hAra, navareM jisameM hotI haiM vaha ardhahAra, eka hI lara jisameM hotI hai vaha ekAvalI hai| mAlaMba kaNThAbharaNa kA nAma hai| tare vaDe banAvavAmAM AvI che tevuM AkAza, ane sphaTikanA jevuM atIva nirmaLa tamA sanA yahothI zolatu me madhIvara bheghamArane paDazavyu. (niyaMsitA hAraM piNaddhaMni, piNadinA adbhahAraM piNaddhati, piNaddhi tA egAvalI muttAvaliM kaNagAvaliM rayaNApaliM pAlaMba, pAyapalaMba, kaDagAI tuMDiyAI ke UrAI aMgayAiM dasamuddiyAMNaM tayaM kaDisuttayaM kuMDalAI, cUDAmaNi rayaNukkaDaM mauDa piNaddhaMti ) vastra paDasa:yA pachI tabhaNe bheSamArane ra phe|vyo, 4hAra paherAvya ekAvalI, mukatAvalI, kanakAvatI, ratnAvalI, prAlaMbavAda, prAlaMbakaTaka, truTita, keyUra, aMgada, daza vIMTIo, kaMdare, kuMDaLa, cUDAmaNi ratnajaDita mukuTa A badhAM ghareNAM paherAvyAM. aDhAra sere jemAM hoya che, te hAra, nava sere jemAM hoya che, te aIhAra, phakta eka ja sera jemAM hoya che te ekAvalI kahevAya che. kaThA maraNanuM nAma prAlaMba che. kaMThathI mAMDIne paga sudhI laTakato rahe che For Private and Personal Use Only
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 392 jJAtAdharma kathAsUtre muTu vizeSaH taM kaDagAI' kaTakAni = karabhUSaNAni ratnajaTitasuvarNavalayAna 'kaMDA' iti bhASAyAM 'tuDiyAI' tuTikAH bAhurakSikAH dRSTidoSa nivAraka bAhurakSaka bhUSaNAni, 'kekarA' keyUrANi bAhubhUSaNAni 'bAjUbanda iti bhASAyAM, 'aMgAI' aGgadAni - 'bAjUbanda' 'ke huTA' iti bhASAyAm, keyUrAdaGgayAMcahubhUSaNatayA na bhedastathApyAkArabhedadbhido bodhyaH, 'dasamuddiyANaMtayaM' dazasudrikA nantakaM=karAGguli sambandhi mudrikA dazakaM kaDisRttayaM' kaTisUtraka = mekhalAM 'kandorA' itibhASAyAM 'kuMDalAI' kuNDale, cUDAmaNi= zirobhUSaNaM, rayaNukkaDa' ratnotkaTaM ratnajaTitaM ' mauDaM mukuTaM pinAhayataH, pinAhya divyaM = sundaraM, 'suma dAmaM sumanodAma= puSpamAlAM pinAhayataH pinAtha, dadderamalayasugaMdhiegaMdhe' darda mala sugaMdhI gaMdhAn dardarI ghRSTomadhya caMdanavATa sabhya gaMdho yeSu tAn gaMdhAna= gandhadravyANi pRSTacaMdanAnItyarthaH pinAhayataH = dhArayataH / tataH khalu taM meghakumAraM mivehimapUrimasaMghAimeNa granthima veSTamivAtimena tatra granthimaMtrAdinA grathitaM veSTimaM=pad grathataM kaNThe se lagAkara jo pairoMtaka laTakatA rahatA hai vaha pAda prAlaMba kahalAtA hai / ratnajaTita suvarNa ke valayoM kA nAma jise bolacAla kI bhASA meM kaDA kahate haiM kaTaka hai / dRSTidoSa ko dUra karane ke liye jo bAhuoM meM AbhUSaNa pahine jAte haiM unakA nAma truTika hai / bAjubaMdI - ko saMskRta meM keyUra kahate hai / aMgada bhI isI taraha ke hote hai / parantu keyUra aura aMgada ke AkAra meM bheda hotA hai| ziroratna kA nAma cUDAmaNi hai / (pigaddhittA divvaM sumaNadAmaM piNaddhaMti piNaddhittA-daddara malaya sugaMdhie, gaMdhe piddhati - taraNaM taM mehaM kumAraM gaMDhima veDhimapurima, saMghAimeNaM triNaM malleNaM kapparUksvargapatra alaMkiyavibhUsiyaM kareMti) ye saba pUrvokta AbhUSaNa jaba pahirAye jA cuke taba bAda meM meghakumAra ko unhoM te pAdaprAlaMba kahevAya che. ratno jaDelA sAnAnA valayane bhASAmAM kaDuM kahevAmAM Ave che, tenuM nAma 'kaTaka' paNa che. draSTioSathI rakSA mATe khAtuemAM je AbhUSaNa paherAya che tenu nAma truTika che. bAjubaMdhune saMskRtamAM kaimUra kahe che. aMgada paNa A prakAranuM ja hoya che. paNu aMnenA AkAramAM taphAvata rahe che. ziroratnanu nAma yUDAmaNi che. (vinadvittA divvaM sumaNadAmaM piNarddhati piNadinA daddaramalaya sugaMdhie gaMve piddhati naeNaM taM mehaM kumAraM gaMThima - vedima- saMghAimeNaM caviNaM malleNaM stroraipiva alaMkiya vibhUsiyaM kareMti ) mA maghA pUrvosta ghareluAMgo caDerAvyAM mAha mAtApitAye bhedha . Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only -
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavaSTiIkA a. 1.sa 34 medhakumAradIkSotsavanirUpaNam 393 sad veSThazate, pUrimaM yatpuSpAdibhiH pUryate tat, saMdhAtima=paramparaM tAlamaMghAnena saMthApyate saMyojya te yattata, granthimAdirUpe" etena catudhi. mAlyena 'kapparukkhagaMpiva' kalpavRkSamiva 'alaMkiyavibhUsiyaM' alaMkRta vibhUSitaM sAlaMkAraM vibhUSitaM ca kuruta // 50 33 / / mUlam-taeNaM se seNie rAyA koDuMbiyapurise sadAvei sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! aNegakhaMbhasayasanniviTeM lIlaTriyasAlabhaMjiyAgaMIhAmiga usabhaturayanaramagara vihaga vAlagakinnara-ruru-sarabha camara kuMjara-vaNalaya-paumalayabhatticittaM ghaMTA. valimahuramagaherasaraM subhakaMtadarisaNijjaM niuNovaciyamisimisiMtamaNIrayaNaghaMTiyAjAlaparikkhittaM abbhuggayavairaveigaNaparigayAbhirAmaM vijAharajamalajaMtajuttaM piva accIsahassamAlaNIyaM rUvagasahassa. kAlaya bhiptamANaM bhibbhasamANaM cakkhulloyaNalessaM suhaphAsaM sassirIyarUvaM sigdhaM turiyaM cavalaM veiyaM purisasahassavAhiNi sIyaM ubaTuveha taeNaM te koDaM bayapurisA haTTatuTTA jAva uvaTati, taeNaM se mehe kumAre sIyaM dUrUhai duhittA sIhAsaNavaragae purasthAbhimuhe sannisanne, taeNaM tassa mehasta mAyA pahAyA kayabalikammA jAva appamahagdhobharaNAlaMkiyasarIrA sIyaM dUrUhai dUrahittA mehane divya puSpoM kI mAlA pahirAi, isake pazcAt dhRSTamalaya caMdana kI gaMdha viziSTa dravyoM ko lagAyA bAda meM granthima, veSTima. pUrima aura saMdhAtima ke bheda se cAra prakAra kI mAlAe~ use aura phiraayii| isa prakAra use sAkSAt kalpavRkSa ke samAna unhoMne alaMkAroM se vibhUSita kara diyaa| "bhUtra 33" - kumArane divya puSponI mALA paherAvI tyArabAda ghasavAmAM AvelA malaya candana jevA viziSTa sugandhi dravyo dvArA suvAsita karIne graMthima, veSTima, pUrima ane saMghAtima Ama cAra jAtanI bIjI mALIo paherAvI. A prakAre meghakumArane temanA mAtApitAe kalpavRkSanI jema alaMkAra dvArA suzobhita banAvyA. e sUtra "33" 50 For Private and Personal Use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - -- - - - - - - - - - - 394 jJAtAdharmakathAjasatra ssa kumArasta dAhiNe pAse bhadAsaNaMsi nisiiyi| taeNaM tassa mehassa kumArasta aMbadhAI rayaharaNaM ca pADaggahaM ca gahAya sIyaM dUrUhai durUhittA mehassa kuma rassa vAme pAse bhaddAsaNAsa nisIya i! taeNaM tassa mehassa kumArassa piTrao egAvarataruNI siMgArAgAracAruvesA saMgayagayahasiyabhaNiyaceTTiyavilAsasaMlAvullAvAnauNajuttovayAraku. salA Amelagajamala juyalaTTiya abbhunnayapINagidhasaMThitapaoharA himarayayakuMdedupagAsaM sakoraMTamalladAmadhavalaM AyavattaM gahAya salIlaM ohAremANI2 citti| taeNaM tassa mehassa kumArassa duve varataruNIo siMgArAgAracAruvesAo jAva kusalAo sIyaM duruhaMti durUhittA mehasta kumArassa ubhao pAsiM nANAmaNikaNagarayaNamaharihatarvANa jujjalabicittadaMDAo cilliyAo suhumavaradIhavAlAo saMkhakuMdadagaraya-amayamahiyapheNapuMjasannigAsAo cAmarAo gahoya salIlaM ohAremANIo2 ciTThati / taeNaM tassa mehakumArassa egAvarataruNI siMmArA jAva kusalA sIyaM jAva duruhai durUMhitA mehassa kumArassa purAo purathimeNaM caMdappabhavairaveruliyavimaladaMDaM tAlaviMTaM gahAya ciTui / taeNaM tassa mehassa kumArassa egA varataruNI jAva surUvA' taeNaM se seNiya rAyA' ityAdi TIkArtha--(taeNaM) isa ke bAda (seNie rAyA) ogika rAjAne ( koDa biya purise sadAvei ) kauTumbika puruSoM ko bulavAyA--(sadAvittA evaM vayAsI) bulAkara unase aisA kahA--(khippAmeva bho devANuppiyA) 'taeNaM se seNie rAyA' ityAdi / Ta-(taeNaM ) tyA2mA (seNie rAyA) zreNi 20-ye (koDuMbiya yurise saddAvei) TumanA puruSAne mosAvyA. (saddAvittA evaM kyAsI) mAtAvAne tebhane 4dhu (khippAmeva bho devANuppiyA! aNegAvabhasayasannivihaM) For Private and Personal Use Only
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 13. 34 meghakumAradIkSotsarvAnarUpaNam sIyaM duruha duruhittA mehassa kumArassa puvvadakkhiNeNaM seyaM gyayAmayaM vimalasalilapunnaM mattagayamahAmu hAkiisalANaM bhiMgAraM gahAya ciTui // sU0 34 || atha zivikAdikaM varNyate TIkA- 'ega se' ityAdi / tataH khalu sa zreNiko rAjA kauTumbika puruSAn zabdayati, zabdayitvA evamavadat kSiprameva bho devAnumiyAH 'aNegakhaMbha samasannivi' aneka stambhazata saMniviSTA= nekazatastambhayuktAM 'lilaTThiyasAlamaMjiyAgaM lIlA sthitazAlabhaJjikAM - lIlAsthita zAlabhaJjikAM lolayA sthitA=saTIla vartamAnA zAlabhaJjikA=putalikA yasyAM sA tathoktA tAM 'IhAmiga usabhaturaganara nagara bahaga vAgakinnara - ruru - sarabhacamara- kuMjara - vaNalaya - paumalayabhatticittaM / IhAmRgAmanugatamakara- vihaga-pAlaka - kinnara - ruruzarabha - camara kuJjara vanalatA. padmalatA bhakticitrAM-tatra IhAmRgoH, 'bheDiyA iti bhASAyAM, RSabhaH = 395 aga mamaya sannihiM ) he devAnupriyo ! tuma zIghra hI aneka - saikaDoM staMbhoM se yukta, ( lIlaTThiyasAlabhaMjiyAgaM ) lIlAkaratI huI putaliyoM se virAjita ( IhAmigau sabhaturayanara magara vihagavAlaga kinnara rurUsarabhacamara kuM jaravaNalaya malayabhakticitta ) IhA mRga-bheDiyA RSabha - vRSabha turaga--azva manuSya, makara -- grAha, vihaga-pakSI, vyAlaka -- - sarpa kinnara - vyantara deva vizeSa, rUrU- eka jAtikA mRga vizeSa, zarabhaaSTApada. camara - camarI gAya, kuMjara hAthI, vanalatA - eka zAkhAvAlA vRkSa For Private and Personal Use Only he hevAnupraya ! tame satvare se| thAMlasAbhovANI, ( lIlaTThiyasAlabhaMjiyAgaM ) |DA uztI yUtajImothI suzobhita, ( IhA miga- usama-turaya--nara magaravihaga - bAlaga - kinnara - ruru sarabha - camara- kuMjara - vagalaya- paumalaya-bhatti-cittaM ) DibhRga, varu, * majaha, ghoDo, bhAeNUsa, bhagara, pakSI, sAtha, Dinnara (kheDa vyantara devatA vizeSa ) ruru ( me! latano bhRga vizeSa ) zarala, ( bheu Au paga vAju ANI vizeSa ) yabhara, (amarI gAya), muM42, (hAthI) vanavatA, (kheDa zAkhA
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 396 jJAtAdharmakathAlamatra - 3 vRSabhaH, turagaH= azvaH, nara: manuSyaH, makara: grAhaH, vihagaH-pakSI, vyAlaka: sa, kinnaraH vyantaradevavizeSaH, ruruH mRgavizeSaH zarabhaH aSTApadaH, camaraH= camarIgauH, kuJjara hastI, vanalatA eka zAkhAvAna vRkSaH, padmalatA padmAkAravatIvallI, eteSAM IhAmRgAdInAM bhakta yaH-racanAH, taabhiHcitraaN-citryuktaaN| 'ghaMTAvalimahuramaNaharasaraM' ghaMTAvalimadhura manoharasvarAM-ghaNTAvalInAM ghaMTApaMktInAM madhuraH zravaNapriyaH manoharacittAkarSakaH svaraH zabdo yatra sA tathA tAm 'subhakaMtadarisaNijja' zubhakAnta darzanIyAM-zubha-manoharA, kAntA kamanIyA, ata eva darzanIyA draSTuM yogyA, tAm 'niuNociyamisitamaNirayaNa-ghaMTiyA jAlaparikhitaM' nipuNopacita dedIpyamAnamaNiratnaghaTikAjAlaparikSiptAM-tatra nipuNaiH kuzala., upacitA-racitA nirmitAH ataeva misimisita' dedIpyamAnA: cAkyacikyayuktAH yAH maNiratnaTikAH, tAsAM jAlaM=samUhaH tena parikSiptAM veSTitAm, 'anbhuggayavaiyavedayA parigayAbhirAmaM' abhyudgata vajravedikA parigatA. bhirAmAya, abhyudgatA-unnatA yA vajravedikA vajraratnakhacitA yA vedikA stUpikA siMhAsanAdhArabhUtA tayA parigatA-yuktA, ataeva abhirAmA manoramA, tAm. 'vijAharajamalajaMtajuttapiba' vidyAdharasya yamalayantrayuktAmina, tatra vidyA dharmazca vidyAdharAzca iti vidyAdharAH, neSAM yamalAni dvandvAni, teSAM yantraNa padmalatA-padmAkAravAlI vallI ina sabake citroM kI racanA se viziSTa (ghaMTAvalImahuramaNaharasaraM) ghaMTAvaliyoM ke zravaNapriya zabdoM se manohara, (mubhakaMtadarimaNijja) zubha kAnta ataeva darzanIya (niuNo. vaciyamisimirmitamaNIrayaNaghaMTiyAjAlaparikhitaM ) kuzala kArIgaroM ke dvArA racita cAkyacikya yukta maNi ratna dhaMTikAoM ke samUha se veSTita (abbhuggayavairaveiyAparigayAbhirAmaM ) unnata vana vedikA se yukta hone ke kAraNa cittAkarSaka, (vijAhara jamalajaMtajuna piva) vidyAdhara aura vidyAdharI ke yugala kI ceSTAo se citrita (acisahamsa vALuM vRkSa vizeSa), palatA, (padmAkAravALI eka latA) A badhAnA citrothI yuta, (ghaMTAvalimaharamaNaharasaraM) TImonA madhura zAhI yuta, ( muca kaMtadarisaNijjaM) zubha, Anta bheTamA bhATe 4zanIya (niuNociya misimisiMtamaNirayaNaghoTeyAjAlaparikkhittaM ) puza 4aa / vArA yita instI bhA 2.nanI ghaTImAthI yuta, (abbhuggayavairaveiyA pari gayAbhirAma) athAhArAnI vedImAthI yurata hovA mahasa manoDa2. (vijjA harajamalajaMtajuttaMpiva ) vidhAyaka mane vidyAdharInA yugalAnI yeTAsAthI yitrita For Private and Personal Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNoTAkA. a.1 5.34 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam__397 yuktA-itra ceSTitavidyAdharayugalasaMyojiteva tAm, 'accisahassamAlaNIyaM arciH sahasamAlanIyAm-arciSAM-kiraNAnAM sahasraH-maryAkaraNarityarthaH. mAlanIyA paricAraNIyA sevanIyA vividharatnakhacitatvAtmaryakiraNAdhika kAzayuktA, taamityrthH| 'rUvagasahamsakaliyaM' rUpakasahasrakalitAM-rUpakANi=sundaracitrANi teSAM sahasraH kalinA=yuktAM 'bhisamANaM' bhAmamAnAMratnAdiprakAzayuktAM 'bhibbhisamANaM' vibhAsamAnAma-atizayena dIpyamAnAM vividha zilpakalAracitasvAta 'cakkhuloyaNalessaM vakSurlokanalezyAM-cakSuH kartRka lokanevilokane sati cakSu liMzatova-zliSyatIva yatra mA cakSurlokanalezyA darzanIyattAtizayAt tAM pazya cakSurna nivartateiti bhaavH| 'suhaphAsaM' sukhampA sukhajanakasparzayuktA sassirIyarUvaM' sazrIkarUpAm apUrvazobhAsaMpannA, sigcha' zIghram AlasyarahitaM 'turiyaM' tvarinaM kAryAntaravajitaM, 'cavalaM' capalaM dutataraM, 'vegitaM sahavegaM sarvathA manovAk kAya vyApArayuktaM yathAsyAttathA 'purisasahassavAhiNi' puruSasahasravAhinIM= mAlaNIyaM) vividha prakAra ke ratnoM se khacita hone ke kAraNa sUrya kiraNoM se bhI adhika prakAza yukta, (rUvagasahassakaliya) sahasra sundara citroM se virAjita, ( bhisamANaM) ratnAdiko ke prakAza se camakIlI, (bhibhisamANaM) vividha zilpakalAoM se atizaya rUpa se dedIpyamAna (cakSulloyaNalemsa) dekhane para mAno AkhoM ko khecatI sI ho aisI (suhaphAsaM ) mukha janaka sparzavAlI (sassirIyarUva) apUrva zobhA se saMpanna, aisI (siyaM) zivikA ko--pAlakhIko (sigdhaM) zIdhra Alasya rahita hokara (turiyaM) kisI aura kArya ko na karate hue (cavalaM) jaldI se jaldI (veDyaM) mana, vacana, kAya ko ekAgratA pUrvaka (uvaTTaveha) upasthita kro| yAda rahe yaha pAlakhI (purisasahassavAhigi) (acisahassamAlaNIyaM) bhane prA2na! r3al DopAthI sUrya riNAthI 54 15 120 yusta, (rUvagamahassakaliyaM) / sun42 citrAthI yukta, (bhisamANaM ) ratno vagerenA prazathI yamatI, (bhinbhisamANaM) mane tanI ziE54sAmAthI 2thita DovAne bIca matI prIta yatI, ( cakhulloyaNalessaM ) ( mahaphAsaM) vIma6 25vii , (massiriyarUvaM) mahamuta zAlA saMpanna, mevI (si)yaM zimi-pAtamI-ne (sidhaM) reel mANasa chADIna, (turiya) mI a ya ma ta23 dhyAna AyA (cavalaM) satvare (veiyaM) mana, kyana mane mayI meyatA mejavAna(ucaDhaveha) ano pAlI ( purisasahassavAhiNi ) For Private and Personal Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharma kathAGgasUtre puruSaharudvahanayogyAM 'siyaM' zikSikA pAlakhI' iti bhASA pasiddhAm, tae 'uvaTThaveha' upsthaapyt-smaanytetyrthH| tataH khalu te kauTumbikapuruSAH hRSTatuSTA pAvana upasthApayanti / tataH khalu sa meghakumAraH zibikAM duroti= Arohati, dUruhya Aruhya siMhAsanavaragataH vajraratnakhacita vedikoparisthApitavarasiMhAsanasamAdaH ityarthaH, pUrvAbhimukhaH san saMnipaNNaH upvissttH| tataH khalu tasya meghakumArasya mAtA dhAriNI devI snAtA kRtabalikarmA yAvata alpamaharghAbharaNAlaGkRtazarIrA zibikAM dRrohati Arohati duruhya meghakumArasya dakSiNapArzve bhadrAsane niSIdati=upavizati / tataH khalu tasya meghakumArasya hajAra puruSa jise udvahana kara sakeM aisI ho (taeNaM te koDubiyapurisA haTTa tuTTa jIva uvaTThati) isa prakAra rAjA kA Adeza prApta karate kauTu. mbika puruSa bahuta hI adhika harSa se saMtuSTa hue aura jisa prakAra ko pAlavI upasthita karane kI bAta sajAne kahI thI--usI prakAra kI polakhI lAkara unhoMne upasthita krdii| (taeNaM se mehe kumAre pIyaM durUhai ) pAlavI ke Ate hI mehakumAra usa para savAra ho gye| (du mahitA sIhAsaNavaragae purasthAbhimuhe sannisanne ) vahAM para jo vajra ratna khacita vedikA ke upara uttama siMhAsana rakhA thA usa para pUrva dizA kI ora mukha karake ve meghakumAra gajA baiThe gaye / (taeNaM tassa mehassa kumArassa mAyA hAyA kayavalikammA jAva appamahagdhAbharaNAlaMkimI / mIya durUha I) isa ke bAda meghakumAra kI mAtA dhAriNI devI snAna karake kAka Adi ko annAdikA bhAga rUpa balikarma adi karake vajana kI apekSA alpa, mUlya kI apekSA bahuta kImatI AbharaNoM 12 maannuse| jaya za mevI DodI ne ye (taeNaM taM koI baya purasoM haTTa tuTThA jAtra uvachati ) mA rIte zanI bhAzA bhegavIna aumi puruSo matI prasanna ane saMtuSTa thayA ane rAjAe je jAtanI pAlakhI teyAra karIne lAvavA bhATe ma yoM to tevI all arel ordna vAvyA. (taeNaM se mehe kUmAre sIyaM duruhai) avii mAvatai . bheSabhAra temA savAra thayA (duruhittA sIhAsagavaragae puratyAbhimuhe sannisanne ) tebhA DI mane 2tne.3al vedikAo para mUkAelA uttama siMhAsana upara pUrvAbhimukha thaIne meghakumAra rAjA mesI gayA. (taeNaM tassa mehassa kumArassa mAyA pahAyA kayAllikammA jAva appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIrA sIyaM durUhaI) tyaa2||6 bhedhmAranI mAtA dhAriNadevI snAna karIne, kAgaDA vagerene anna vagerenI bali ApIne For Private and Personal Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a.1.34 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam ambAdhAtrI rajoharaNaM pratigrahaM = pAtraM sadorakamukhavastrikAdikaM ca sarva sAdhUpakaraNaMgRhItvA vAmapArzve bhadrAsane niSIdati upavizati / tataH khalu tasya meghakumArasya pRSThataH ekAvara taruNI 'siMgArAgAracAruvesA' zRGgArAgAracAruveSA - zRGgArasya agAramiva=gRhabhitra cA= ramaNIyAM veSo yasthA sA tathA 'saMgayagayahasiyamaNiya aise vilAsalA bullAvani uNajuttova ghAra kusalA' sagatagatahasitabhaNita ceSTitavilAsasaMlApAllApanipuNayuktopacArakuzalA 'tatra saMgatam = ucitaM gataM = gamanaM rAjahaMsIgatyA gamanAmatyarthaH, 'hasitaM ' hasanaM = harSavazena mukha vikasanaM, For Private and Personal Use Only 399 se alaMkRta zarIra hokara usa pAlakhI meM baiTha gaI / ( duruhitA mehassa kumArassa dAhiNe pAse bhadAsaNaMsiM NisIyai ) vaha mevakumAra ke dakSiNa pArzva meM bhadrAsana para jAkara baiTha gaI / ( taraNaM tassa mehassa kumArassa aMbadhAI raharaNaM paDiggahaM ca gahAya sIyaM durUhai ) isake bAda meghakumAra aMbAdhAtrI rajoharaNa pAtra tathA sadorakamukhavastrikA Adi samasta sAdhu avasthA ke upakaraNoM ko lekara pAlakhI para caDhI ( duhitA mehamma kumArassa vAme pAse bhAsaNaMmi nimIyai ) caDhakara vaha meghakumAra ke vAma pArzva tarapha bhadrAsana para baiTha gaI / ( taraNaM tassa mehamsa kumArassa pio egArataruNIsiMgArAgAra cAruvesA saMgayagayahasiya bhaNiyacedriyavilAsasaMlAva vullAvaniuNajuttova yArakusalA ) bAda me meghakumAra ke pIche eka uttama taruNI ki jisakA veSa zrRMgAra ke ghara samAna ramaNIya thA, tathA jisakA gamana rAjahaMsI kI gati jaisA thA eTale ke alikama vidhi patAvIne, vajananI apekSAe halakA paNa kiMmatanI draSTie bahu ja ki`matI AbharaNAthI zrRMgAra sajIne te pAlakhImAM besI gayAM. ( duhitA mehasa kumArassa dAhiNe pAse bhAsaNaMsi NimIyai ) te bhedhaDubhAranI bhAgI taraI bhadrAsana upara meThAM itAM. (taraNaM tassa mehassa kumArasma aMbadhAI raharaNaM paDiggahaM ca gahAya sIyaM durUhai ) tyAramA bhedhnumAranI abAdhAtrI roharaNa, pAtra temaja sadorakamukhavastrikA vagere khadhAM sAdhujane thita upaaro| sahane cAlaNIbhAM yaDhyAM ( durUhittA mehassa kumArassa vAme pAse bhAsaNa sa nisIyai) vyaDhIne te meghaThubhAranI DAbhI taraI laTrAsana upara mesI gayA. (taeNaM tassa mehassa kumArassa piTThao egA varataruNI siMgArAgIracAruvesA saMgayagayahasiyamaNiyacedviyavilAsasalA bulAna niuNajuttovayArakusalA ) tyAra pachI meghakumAranI pAchaLa eka uttama taruNI jenA veSa zrRMgAranA AkAranI jema ramaNIya, tema ja jenI gati rAjahu
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 400 jaanaaghmkthaa bhaNitaM jalpana, ceSTita ceSTA dIkSAsamayocitakAryatatparatArUpA, vilAsaH= parasparaM saMbhASaNaM, ullApaH kAkuvacanam, eSu sarveSu nipuNAcAsau yuktopa cAra kuzalA=yathAvasarocitavyavahAracaturA 'AmelagajamalajuyalavaTiyaanbhu. jayapINaraiyasaMThiyappoharA' AmelakayamalayugalavartitAbhyunataponaratidasaMsthitapayodharA-tatra Amelako ApIDako zekharI agrabhAgI tanpradhAnau. yadvA AkSalako-parasparamISanmilitau-samaNisthitau yugalau dvau, 'vaTTiya' vanitau vartulau golAkArau, abhyunnatau=uccau, pInau sthUlau, ratidau-mukhadau-saMsthitI viziSTa saMsthAnavantau, payodharau-stanau yasyAHsA, atra-tAruNyavarNanena dIkSAsamayo. aura jo haMsane meM, bolane meM dIkSA samayocita kArya karane meM, sphUrti meM paraspara saMbhASaNa meM kAku vacana bolane meM baDI nipuNa thI aura avasara ke anusAra vyavahAra sAdhana meM baDI catura thI (AmelagajamalajubalavIyaanbhunnayapoNaraiyasaMThiyappa boharA) aura jo susaMsthAna se unnatapayodharavAlI tho ityAdi prakAra jo usakI javAnI avasthA kA yahAM varNana kiyA gayA hai usase yaha bhAva dhvanita hotA hai ki vaha chatra dhAraNAdika apane kArya karane meM vizeSa rUpa se samartha thii| (himarayayakaMdendupagAsaM sakoreMTamalladAmadhavalaM AyavattaM gahAya salIlaM ohAre mANI 2 ciTTai) vaha tuSAra, rUpya, kunda, puSpa, evaM zaratkAlIna caMdrakI prabhAke samAna prabhAvAle tathA koraNTaka puSpa ke gucche se yukta sinI jevI hatI, ane je hasavAmAM belavAmAM, dIkSA samayecita kArya karavAmAM skRtimAM eka bIjAnI sAthe vAtacIta karavAmAM, vyaMga vacana bolavAmAM bahu ja kuzaLa hatI, ane je avasarane anukULa vyavahAra karavAmAM ati nipuNa hatI. ( AmelagajamalajuyalavadiyaabbhunnayapINaraiyara ThiyappaoharA ) nA baMne stane kliSTa, samAnAkAravALA, goLa, unnata, puSTa, ratisukha ApanArA temaja viziSTa zabhA dharAvanArA hatA. (A rIte tenI yuvAvasthAnuM varNana ahIM karavAmAM AvyuM che, tenAthI dhvanita thAya che ke chatradhAriNI potAnA kAmamAM savizeSa samartha hatI. (himaracayakudendupagAsaM sakoraMTamalladAmadhavalaM AyavattaM gahAya salIla AhAremANI 2 ciTThai) re tuSA2, 38ya, hun6, 505 bhane 524Ina yandranA jevI prabhAvALe temaja keraMTaka puSpanA gucchathI yukata puSpamALAvALa sapheda, ujaja For Private and Personal Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'nAnA anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 13. 34 meghakumAradIkSotsarvAnarUpaNam citacchavadhAraNAdikakAryakAraNasAmarthya sapanneti sUcitam / 'himasyayakuMDedupagAsaM" himara jatakundenduprakAzaM, taMtra - himaM= tupAraH 'barpha' iti bhASAyAM, rajataM=rUpyaM, kunda:=kundanAmnA prasiddha zvetapuSpam, iMdu: - zaraccandraH, eteSAmitra prakAzaH=prabhA yasya tat, 'sakoreMTamaladAma' sakoreNTa mAlyadAma-koreNTaka puSpa guccha yuktAni mAlyadAmAni = puSpamAlAH, taiH saha vartate iti tad, 'dhavalaM' dhavalaM = ujjalaM 'AyavattaM' otapatraM = chatraM, gRhItvA 'salIlaM' lIlayA sahitaM sa krIDamityarthaH, 'ohAremANI2' avadhArayantI ra=harate dhArayantIra 'cihna ' tiSThati / tataHkhalu tasya meghakumArasya dve varataruNyau zrRGgArAgAracAruveSe yAt kuzale zivikAM 'dururhati' durohataH = ArohataH, duruhya meghakumArasya 'ubhao pAsiM' ubhayoH pArzvayoH 'nAgAmaNikaNagarayaNamaha rihatavaNijjujjala vicitta daMDAzro' nAnAmaNikanakaratnamahA hai tapanIyojvalavicitradaNDe -tatra maNayaH=anekavidhA maNayaH padmarAgAdayaH, kanakaM = svarNa, ratnAni = karketanAdIni ca yayoH tau, ataeva mahArhai = bahumUlyau tapanIyaujvalau - tapanIyaM = puSpa mAlA vAle dhavala - ujjavala Atapatra -chatra ko lekara baiThI huI thI / (taraNaM tamsa mehasma kumArassa duve varataruNIo siMgArA gAracA kavesAo jAna kusAo sIyaM durUti ) isake bAda do aura varataruNIyAM kI jinakA veSa zrRMgAra ke ghara jaisA ramaNIya thA tathA jo apane kArya saMpAdana karane meM kuzala tho mevakumAra kI usa pAlakhI para car3ho - ( duruhittA mehassa kumArassa ubhao pAsiM nANAmaNikaNagarayaNa maharihatavaNijjujjalacicittadaMDAo ciliyAo suhamatraradIhavAlAo saMkha-kuMdada garaya amahiya pheNapuM jasannigAmAo cAmarAo gahAya salIlaM ohAre sAgIo 2 citi) caDhakara ve meghakumAra ke donoM tarapha nAnA nIla vaiDUrya Adi maNiyoMvAle, svarNa evaM karketanAdi ratnoMvAle hone ke kAraNa jo bahu mUlyavAna hai, tathA tape hue svarNa ke samAna jo vizeSa vasa chatrane sardhane--meThI hutI. (tapaNaM tassa mehassa kumArassa duve varatarUNoo siMgArAgAracAruvesAo jAva kusalAo sIyaM duruhati) tyA mAha meM bIjI uttama taruNIe--jemanA veSa zraMgAranA ghara jevAja ramaNIya hatA temaja je peAtAnA kAmane purU karavAmAM kuzaLa hatI--meghakumAranI pAlakhI upara caDhI, ( duruhitA mehassa kumArassa ubhao pAsiM nANAmaNikaNagarayaNamaharihata vaNijjujjalavicitadaMDAo ciliyAo suhumavaradIhavAlAo makhakaM dadagarayaamayamahiya pheNa puMjasannigAsAo comarAo gahAya salIlaM ohAremANIo 2 ciTTheti ) yaDhIne bhedhaDubhAranI ane mAjue-aneka nIla vaiya vagere maNiovALA, suvarNa ane ketana vagere ratnovALA tapAvelA 51 For Private and Personal Use Only re
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 402 zAtAdharmakathA tApitasvaNaM tadvat ujvalau cAkryAcazyayukto, vicitrau vividhazobhAsaMpannau daNDau yayoHte nAnAmagiratnakhacitakanakara Dayukta ityarthaH, ataeva 'cilli. yAo' dedIpyamAne-ramaNIyazobhAsampannatvAt 'muhamavaradIhavAlAyo' mUkSma dIrdhavAle-mUkSmA:=pratalA: zreSThAH, dIrdhAH AyatA 'bAlAH' kezAyayoste tathA, 'saMkhakuMdadagaraya amayamahiyapheNadhunasannigAsAo' zaGaravakundadakarajo. 'mRtamathitaphenapuJjavadujvale cAmare gRhItvA, malIlaM 'ohAremANIora' avadhArayantyau2 tisstthtH| tataHkhalu ekAvarataruNI zrRMgArAgAra0 yAvat kuzalA, zivikA yAbad 'duruhai' durohati-prArohati, duruhya Aruhya, megha. kumArasya 'puraoM' purataH agre 'purAMtyameNa' porastye pUrvadigbhAge khalu 'caMdappabhavaira veruliyavimaladaMDa' candraprabhavajraveDayevimaladaNDaM-candrapramaH candraprabhA vat vannevaiDUryaratnaiH khAMcato nirmalo daNDo yamya tata tAlaviMTaM' tAlAta ujjvala haiM--camakIle haiM--tathA jinakI zobhA vividha prakAra kI hai aise daMDoM se jo maNDita hai--yukta haiM-aura isI kAraNa jo vizeSa rUpa se ramaNIya zobhA saMpanna bane hue haiN| tathA jinake bAla sUkSma zreSTa aura dIrgha-laMbe 2 haiM-aura jo zaMgva, kuMda puSpa, jalaraja, mathita amRtake phena puja ke samAna ujvala haiM aise cAmaroM ko lolA sahita lekara baiTha gii| (taeNaM tassa mehamsa egAvarataruNI siMgArA jAva kusalA bhIyaM jAva duruhai. durUhitA mehassa kumAramsa purao purasthimeNaM cadappabhavairaveruliyavimaladaMDaM tAlaTi gahAya ciThThai) isake bAda eka uttama taruNI ki jisakA AkAra aMgAra ke niketana jaisA zeiSa zobhAspada thA aura jo apane kArya saMpAdana karane meM vizeSa par3I thI meghakumAra kI sa pAlakhI para car3hI aura caDhakara vaha meghaku. mAra ke samakSa pUrva digbhAga kI ora candraprabhA ke samAna vajra vaiDya suvarNanI jema vizeSa ujajavala prakAzathI jhaLahaLatA, evI anekavidha zobhAo dharAvatA daMDathI yukata, vizeSa ramaNIya ane zobhA saMpanna, jemanA vALa jhINa zreSTha ane lAMbA che evA ane je zaMkha kuMdapukha, pANInA rajakaNe , amRtanA mathAelA phaNanA samUhanA jevA ujajavaLa-camane vilAsa pUrvaka dhAraNa karIne-- mesI 7. (taeNa tassa mehassa egAvaratarUNI siMgArA lAva kusalA sIyaM jAva durUhada durUhinA mehassa kumArassa purao purasthimeNa cadappabhavairaveruliyavimaladaMDaM tAlaviMTa gahAya ciTThai) tyA2mA se uttama taraNa--ke jeno AkAra zaMgAra niketananI jema savizeSa zobhA saMpanna hato, ane je pitAnA kAmane puruM karavAmAM vizeSa catura hatI -meghakumAranI pAlakhI upara caDhI ane caDhIne meghakumAranI sAme pUrva dizA tarapha candra prabhAnI jema hIrA For Private and Personal Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - anagAradharmAmRtavarSiNI TokA a.sU.34 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam 403 vyajana gRhAtvA tiSThati, tataH khalu tasya meghakumArasya ekAvarataruNI yAvat surUpA zivikA dRrohatiH-pArohati, dUrUhya-Aruhya, meghakumArasya 'puTabadavizvaNeNaM' pUrvadakSiNe khalu AgneyakoNe 'seyaM rayayAmayaM' zvetarajatamaya rUpya nirmitaM, vimalasalilapunna' vimalalilapUrNa nirmalajalasaMbhRtaM 'mattagayamahAmuhAkiisamANaM' mattagajamahAmucAkRtisamAnam-unma sagajavizAlamukhAkRti sadRzaM vizAlamityarthaH 'bhiMgAraM' bhRGgAraM 'jhAro' iti prasiddhaM gRhItyo tiSThitiAm 34 // mUlam-tassa mehassa kumArassa piyA koDaMbiyapurise sadA. vei sahAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! sarisayANaM sarisavayANaM sarisattayANaM egAbharaNavasaNagahiyanijoyANaM koDu. biyavarataruNANaM sahassaM sadAveha, jAva sadAveti / taeNaM ko'biya varataruNapurisA seNiyassa ranno koDaMbiyapurisehiM sadAviyA samANA haTrA pahAyA jAca egAbharaNagahiyaNijjoyA jeNAmeva seNie rAyA tegA ratnoM se khacita daMDavAle eka paMkhe ko lekara baiTha geI / (taraNaM tassa mehamsa kumArassa egA varataruNI jAva surUvA sIyaM durUhai duruhitA pudha dakviNeNaM seyaM rayayAmayaM vimalasalIlapuna mattagaya mahA muhAkiDa. samANaM nigAI gahAya ciTThai) isa ke bAda usa meghakumAra kI pAlakhI para eka aura sundarI kI jisakA rUpa zrRMgAra ke gRha jaisA vizeSa sundara thA aura jo apane kArya karane meM vizeSa nipuNothI caDhI aura cahakara meghakumArake agni koNa meM zveta rajatamaya nirmala jala se pUrNa, tathA matta gajarAja ke vizAla mukha ke jaimA eka gAra (jhArI) ko lekara baiTha gii| mUtra "34" vaiDUya mane 2tna 3eii islaton yAne sadhane mesI 5. (taeNaMtassa mehassa kumArassa egA varataruNI jAva surUvA sIyaM durUhai durUhittA puna dakkhiNeNaM seya rayayAmayaM vimalasalilapunna mattagaya mahA muhAkiisamANaM bhiMgAraM gahAya ciTThai ) tyA2 pachI bheSabhAnI pAsI 52 se sundara strI -ke jenuM rUpa zRMgAranA ghara jevuM vizeSa sundara hatuM ane je pitAnA kAmamAM vizeSa zaLa hatI-caDhI, ane caDhIne meghakumAranA agnikoNa tarapha ujajavacAMdInA, tamaja nirmaLa pANIthI bharelA madamasta hastirAjanA meM je eka // 2 (aa|) sadhne mesI / // sUtra "34" // For Private and Personal Use Only
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 404 www.kobatirth.org jJAtAdharma kathAsUtre meva uvAgacchaMti, uvAgacchittA meNiyaM rAyaM evaM vayAsI-saMdisaha NaM devAzuppiyA ! japaNaM amhehi karaNijjaM / taeNaM se seNie rAyA taM koDuMbiyavara taruNasahassaM evaM vayAsI gacchaha NaM devAzuppiyA ! mehassa kumArassa purIsasaharasavAhiNi sIyaM parivaha / tae taM koDuMbiya varataruNa sahassaM seNieNaMrannA evaM vRttaM saMtaM tu tassa mehassa kumArasta purisasahassavAhiNi soyaM parivaha i / taraNaM tassa mehassa kumArassa purisasahassa vAhiNisIyaM durUDhassa saMmANassa ime amaMgalayo tappaDhamayAe purao ahANupuvvIe saMpaTTiyA, taM jahA sovatthiya1, sirivaccha2, naMdiyAvatta3, vaddhamANaga4, bhaddA - saNa5, kalasa6, maccha7, dappaNaTa, tayANaMtaraM caNaM purNakalasabhi gArA divvA ya chattapaDAgA sacAmarA daMsaNaraiyA Aloiyadari saNijA vAuyavijayavejayaMtI ya UsiyA gayaNatalamaNurihaMtI purao ahANupuvIe saMpaTTiyA / tayANaMtaraM ca veiraliyabhisaMta vimaladaMDaM palaMba koreMTamahRdAmova sohiyaM caMda maMDalanibhaM vimala AyavattaM, pavaraM sIhAsaNaM ca maNirayaNapA pIDhaM sapAuyA jayasa samAu bahukiMkara -kammakara- purisa - pAyatta - parikkhattaM purao ahANu putrIe saMpaTTiyaM / tayANaMtaraMcaNaM bahave laTTiggAhA kuMtaggAhA cAvagAhA dhaNuyaggAhA cAmaraggAho tomaraggAhA potthayaggAhA phalayaggAhA bIDhayaggAhA kUvaggAhA haDapphaggAhA purao ahANu puccIe saMpaTTiyA / tayAnaMtaraM ca NaM baharave daMDiNo muMDiNo sihaMDiNo piMchiNo hAsakarA DamarakarA cADukarA kIlaMtA ya vAyaMtA gAyaMtAya ya naccaMtA ya hAsaMtAya sohaMtAya sAvaMtAya rakkhatA ya AloyaM ca karemANA jayajayasa ca pauMjamANA purao ahANupuvvIe saMpaTTiyA / tayANaMtaraM ca NaM jaccAtaramAiyaNANa thAsagaahilANANaM 1 cAmaragaMDa parimaMDiya hai Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSi TIkA a. 1.sa 35 medhakumAradIkSotsavanirUpaNam 4.5 kaDINaM ahasayaM varaturagANaM purao ahANupuvIe saMpaSTriyaM / tayANaM. taraM ca NaM IsidaMtANaM IsimattANaM IsiucchaMgavisAlappavaladaMtANaM kaMcaNakosipaviTThadaMtANaM aTThasayaM gayANaM purao ahANupubbIe sNpttttiyN| tayANaMtaraM caNaM sachattANaM sajjhayANaM saghaMTANaM sapaDAgANaM satoraNavarANaM sanaMdighosANaM sari khiNIjAlaparikkhitANaM hemamayacittatiNisakaNaganijuttadAsyANaM, kAlAyasasukaya nemijaMtakammANaM susiliTuvittamaMDaladhurANaM AiNNavaraturagasaMpa. uttANaM kusalanaracheyasArahisusaMpariggahiyANaM battIsatogaparimaMDiyANaM sakaMkaDavaDaMsakANaM sacAvasaraNapaharaNAvaraNabhariyajuddhasajjANaM aTusayaM rahANaM purao ahANupubIe sNpttttiyN| tayANaM ca NaM asi sattikAMtatomarasUlalauDabhiMDimAlavaNupANisajaM pAyattANIyaM purao ahANupuvIe saMpaTriyaM / taeNaM se mehekumAre hArotthayasukayaraiyavacche kuMDalujjoiyANaNe maudittasirae abbhahiya rAyateyalacchIe dippamANe sakoreMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM seyavaracAmarAhiM uddhRvvamANIhi hayagayapavarajohakaliyAe cAuraMgiNIe seNAe samaNugammamANagge jeNeva guNasilae ceie teNeva pahArettha gmnnaae| taeNaM tassa mehassa kumArassa purao mahA AsA AsadharA ubhao pAse nAgA nAgadharA karivarA piTrao rahA rhsNgellii| taeNaM se mehekumAre abhugayabhiMgAre paggahiyatAliyaMTe Usaviya seyacchatte. pavIjiyavAlaviyaNIe sabiDDIe savvajuIe savvabaleNaM savvasa mudaeNaM savvAdareNaM savvavibhUIe savvavibhUsAe savvasaMbhameNaM savvagaMdhapupphamallAlaMkAreNaM savvaturiyasahasanninAeNaM mahayA iDIe For Private and Personal Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 406 jJAtAdharma kathA mantra mahayA juIe mahayA baleNaM mahayA samudaeNaM mahayA varatuDiya jamagasamagapavAeNaM saMkhapaNavapaDaha-bherijhallarikharamuhihuDukkamukhamuiMga duMdabhinigghosanAiyaraveNaM rAyagihassa nagarassa majhamajheNaM Niggacchai // sU0 35 // TIkA-'taeNaM tassa' ityAdi / tataH khalu meghakumArasya pitA zreNikaH kauTumbika puruSAna zabdayati, zabdayitvA evamavadat kSiprameva bho devAnupiyAH ! sadRzavayaskAnAM sadRzAnAM sadRzanvagadhAriNAM 'egAbharaNavasaNagahiyanijoyANaM' ekAbharaNavasanagRhItaniryogAnA, tatra ekAni=sajAtIyAni AbharaNAni= bhUSaNAni, vasanAni-vastrANi yeSAM te ekAbharaNavasanAH, gRhItAH paridhRtA niryogA:samAnA uSNISAH 'pagaDI' 'kundela' iti bhASAyAM yaiste gRhIta niryogAH, tataH padavayasya karmadhArayaH, tepAM 'koTuMbiyavaratarugANaM' kauTu mbikavarataruNAnAM rAjasevaka zreSThayUnAM sahasraM zabdayata, yAvat te shbdynti| tataH khalu kauTumbikavarataruNapuruSAH zreNikasya rAjJaH kauTumbipuruSaiH zabditAH ___ 'tANaM tassa mehassa kumArassa' ityaadi| TIkAtha-- (taeNaM) isake bAda (tamma meharama kumArarasa piyA) usa megha kumAra ke pitA zreNikane (koDDudhiyapurise sadAvei ) kauTumbika puruSoM ko bulAyA-(sahAvittA) bulAkara unase aisA kahA-(khippAmeva mo devANu piyA sarisayANaM sarisattayANaM sarisabayANaM egAbharaNanamaNa gahiya nijjoyAga koDubiyavaratarUNANaM sahassaM sadAveda jAva sadAti) bho devAnupriyo ! tuma loga zIghra hI samAna dharmavAle samAna sukumAra zarIra vAle, samAna umaravAle, samAna AbhUSaNavAle, samAna vastra pahignevAle tathA samAna pagar3I lagAnevAle, aise hajAra zreSTha javAna rAjasevakoM ko 'taeNaM namsa mehamsa kumAramsa' ityAdi / ' TI--(taeNaM) tyA2016 (tassa mehassa kumArassa piyA) bhessbhaa2|| pitA zreNui (koDubiyapurise mahAvei) auTu4i puruSone mArAvyA. (saddAvittA) godAvAne tebhane 4yu (vippAmeva bho devANupiyA sarisayANaM sarisattayANaM sarisavvayANaM egAbharaNavasaNagariyanijjoyANaM ko? viyavarataruNANaM sahassaM sahAveha jAva sadAni) cAnupriyo ! tabhe satvare samAna dharmavALA, samAna sukumAra zarIravALA, samAna uMmaravALA, samAna AbhUSaNa dhAraNa karanArA, samAna vastro paheranArA, temaja samAna pAghaDI bAMdhanArA zreSTha eka hajAra rAjasevakane bolAvo. temaNe rAjAnI AjJA pramANe tarata ja zreSTha eka hajAra For Private and Personal Use Only
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITAkA. a.1 sU.35 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam 407 santaH hRSThA : snAtA yAvat ekAbharaNa vasanagRhIta niyogAH yatraiva zraNikA rAjA tatraivopAgacchatti, upAgatya zreNika rAjAnamevamavadan-saMdizantu khalu he devAnapriyAH yat khalu ammAbhiH karaNIyam / tataHkhalu sa zraNiko rAjA tat kauTumbikavara-taruNa sahasramevamavadat gacchata khalu he devAnupriyAH yUyaM meghakumArasya bulAo : rAjA kI isa prakAra AjJA pAkara una logoMne zIghra ho aise rAja puruSoM ko bulAyA (taeNaM koDubiyavarataruNapurisA seNiyassa. ranno koDubiyapurisehiM sadAviyA samANA hattuTTa jAva hiyagA vhAyA jAra egAbharaNagahiya Nijjoya jeNAmeva seNie rAyA teNAmeva uvAgacchaMti) isake bAda ve kauTumbika aSTha taruNa purUSa zreNika rAjA ke mAmane una kauTumbika puruSoM ke dvArA bulAye jAne para bahuta adhika harSita hue aura saMtuSTa hue| usI samaya unhoMne snAna kiyA kAka Adi pakSiyoM ke liye annAdi dene rUpa balikarma Adi kriyAe~ kii| bAda meM eka se AbharaNa eka se vastra pahina kara aura eka jaisI pagaDI bAMdhakara jahAM rAjA zreNika the vahA~ Aye / ( uvAgacchittA seNiyaM rAyaM evaM vayAsI) Akara unhoMne zraNika rAjA se isa prakAra kahA (saMdiyaha NaM devANuppiyA ! jaNaM amhe hiM karaNijaM) mahArAja! AjJA kIjiyejo kArya hamAre karane lAyaka ho usakI / (taeNaM se seNie rAyA taM koDubiyavarataruNasahassaM evaM bayAmI) isa ke bAda zraNika rAjAne una hajAra yuvA kauTumbikapuruSoM se aisA kahA (gacchaha NaM devANu sevAne modAvyA. (taeNaM koDubiyavarataruNapurisA seNiyassaranno koDa biyapurisehiM sahAviyA samANA haTThatuTTa, jAva hiyayA hAyA jAva egAbharaNagahiya Nijjoya jeNAmeva seNie rAyA teNAmeva udyogacchaMti) tyAra bAda te kauTuMbika zreSTha taruNa puruSe zreNika rAjAnI sevA mATe kauTuMbika puruSa dvArA bolAvAtA jANIne bahu ja prasanna ane saMtuSTa thayA. teoe tarata ja snAna karyuM. kAgaDA vagere pakSIone anna arpaNarUpa balikama karyuM. tyAra pachI eka jevA AbharaNa eka jevA vastra paherIne, ane eka jevI pAghaDIo bAMdhIne zreNi: 20nnI pAse gayA. (uvAcchittA seNiyaM rAyaM evaM vayAsI) tyAMne zreNi 2 tebho 4yuM :-(saMdisaha NaM devANuppiyA ! a.gaNaM amhehiM karajija)bhaDArA ! bhAre hAya AmanI mAjJA mApA. (taeNaM se seNie rAyA taM ko'viyavarataruNasahassaM evaM vayAsI) tyA2 mA zraYi20ye 2 au mi4 yuvAna 53SAne 4ghu (gacchahaNaM devANuppiyA ! mehassa kumA For Private and Personal Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 408 . sthaanaakhn kthaa sahastravAhinIM zithikA parivaheha' parivahata tataHkhalu tat kauTuMmbikavarataruNasahasra zraNi kana rAjJA evamuktaM sat hRSTatuSTaM tasya megha kumArasya puruSasahasravAhinIM zibikAM parivahati / tataH khalu tasya meghakumAramya puruSasahasrakAhi zibikAM 'durUDhassa' dUrUDhasya-samArUDhasya sataH 'ime' imAni-purato vakSyamANAni 'aTThamaMgalayA' aSTASTamaMgalakAni aSTASTAviti vIpsAyAM dvitve, pratyeka vastu aSTasakhyaka vijJeyam aSTArapTo maMgalAni maGgalakArakoNi vastUni aSTASTamaMgalakAni 'tappaTamayAe' tatprathamatayA teSu madhye prathamatA tayA-prathamAmatyarthaH purataH zivikAyAagrataH, 'ahANuebIe' yathA nupUrvyA anukrameNa 'saMpadviyA' samprasthitAni-pacalitAni, 'taM jahA' tadyatho tAnya mUni-'sovatthiya' sauvastikaHcatuSkoNamAGgalikacihnavizeSa', 'zrIvatsaH2' 'NaM diyAvatta' nandayAvartaH pratidiG navakoNakaH svastikavizeSaH3, 'vaddhamApiyA ! mehassa kumArassa purisasahassa vAhiNo sIyaM parivaheha) he devAnupiyo ! tuma saba jAo aura meghakumAra kI puruSa sahasra vAhinA pAlakhI ko utthaao| (taeNaM taM kauTuMbiyavarataruNasahassaM seNieNaM rannA evaM vuttaM saMtaM hatuTuM tassa mehassa kumArassa purisasahassavAhigi sIyaM parivaheha) isa prakAra zreNika rAjA dvArA AjJApita hue una hajAra yuvA kauTumbika puruSoMne baDe adhika harSa se saMtuSTa hote hue meghakumAra kI usa puruSa sahasra vAhinI pAlakhI ko uThAyA (taeNaM tassa mehassa kumArassa purisasahassavAhiNiM sIyaM durUDhamsa samANassa ime aTThamaMgala yA tappaDhamayAe purao ahANupubbIe saMpaTTiyA) isake bAda puruSa sahastravAhinI pAlakhI para baiThe hue usa meghakumAra ke Age 2 sarva prathama yathA krama se 8-8 maMgalakArI vastue~ prasthita huii| (taMjahAM) ve ye haiM--(sovatthiya )-svastika cAra koNoM vAlA eka mAMgalika cihna vizeSa (sirivaccha ) zrI vatsa (NaMdiyAvatta ) nandikAvarta ) pratyeka rasma purisasahassavAhiNI sIyaM parirahe ha ) he devAnupriyo ! tabhe gayA / bhane bheghamAranI pu25 sahana pAhinI pIne yo. (taeNaM tassa mehassa kumArassa parisasahassabAhiNI sIya darUDhassa samANamsa ime aTa maMgalayA tappaDhamayAe purao ahANupubIe saMpaTThiyA) tyA2 mA puruSa sa9.25 vAhinI pAlakhI upara beThelA meghakumAranI AgaLa sau pahelAM anukra ATha ATha maMgaLa rI vastume rAmapAmA mAvI tI. (taMjahA) te mI pramANe cha--(sovatthiyA) svasti yA2 bhUpANu me bhAMti thila vizeSa, (sirivaccha) zrIvatsa, (maMdiyAvattaM ) navitta-424 dizAmA nava bhUpANu svasti yaha For Private and Personal Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a, 1 sU. 35 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam Naga' vardhamAnakaH = zarAva cinha vizeSaH, 4, 'bhadAsaga' bhadrAsanam = Asana vizeSaH5, 'kalasa' kalazaH=kumbhaH6, 'maccha' matsyaH = mInaM yugmaM7, 'dappaNa' darpaNa8, 'tayANaM naraMca NaM' ityAdi - tadanantaraM ca khalu 'puNNakalasa bhiMgArA' pUrNakalazabhRGgArAH - jalapUrNa kalazAH, tathA jalapUrNA bhRGgArAH divyAH chatrapatAkAcamaraiH sahitAH tathA 'daMmaNaraiyA' darzana ratidA dRSTisukhapradA 'AloiyadarisaNijjA' AlokadarzanIyA = Alo ke = dRSTi viSaye kSetre sthitA atyuccatvAddUrato'pi darzanIyA 'vAuyavijaya vaijayaMtIya' vAtoitavijayavaijayantA cavAyunA pracAlitA vijayasUcikA vaijayantI = patAkAvizeSaH, sA vaijayantI kIdRzo - ityAha 'UsiyA' ucchritA, UrdhvakRtA tathA - 'gagaNa talamaNulihantI'gaganatalamanu lihatI= gaganatalasparzinI purataH yathAnupUrvyA=krameNa saMpaTTiyA dizA meM nau koNo vAlA svastika vizeSa ( baddhamANaga) vardhamAnaka eka zarAva rUpa cihna vizeSa ( bhaddAsaNa ) bhadrAsana - Asana vizeSa, (kalasa) kaza-kumbha ( maccha) matsya - - mInayugma, (dappaNa) darpaNa (nayA NaMtaraM isa ke bAda ( puNNakalasabhiMgArA) jalapUrNakuMbha tathA jala pUrNa zArA (divyachattapaDAgA sacAmara / daMsaNaraiyA Aloyadarisa NijjA ) cAmara sahita divya chatra patAkAeM, - - dRSTi ko sukhapradAna karane vAlI tathA dRSTi ke yogya viSayabhUtakSetra meM sthita hone ke kAraNa dUra se dikhalAI paDane vAlI (vAuyavijayavejayaMtI ) aisI vAyu se kalpita hui vijaya sucaka vaijayantI, jo ( usiyA gagaNatalamaNulihaMtI purao ahANuputrIe saMpadriyA ) bahuta unnata thI aura isI kAraNa jo AkAzatala ko chU rahI thii| isa prakAra ye 8 maMgalakArI vastueM yathAkrama se una meghakumAra ke Age prasthita hui / ( tayANaMtaraMca) inake bAda vizeSa, ( baddhamANaga) vardhamAna - zarAva 35 yihna vizeSa, ( bhaddAsaNa ) laTrIsana-Asana vizeSa, (kalasa) uNaza-Dula ( maccha) matsya cihna - bhIna yujbha, ( paNa ) arIsA, ( tayAnaMtaraM ) tyAra pachI (puNNakalasabhiMgArA) pANI lareseo bhujaza tebhana pAegI larelI AArI, (divvAya chattapaDAgA sacAmarA daMsaNa raiyA AloyadarisaNijjA ) yabhara sahita divya chatra gamane dhanlayo, yAMgone sukha pamADanArI temaja yAgya sthAne geAThavAelI hAvAthI dUrathI paNa najare paDatI (vAya vijaya ve jayaMtI ) pavanathI saDerAnI vinayanI sUtha vaizyantI dhanna hatI hai ? ( usiyA gagaNatalamaNulihaMtI purao ahANupuccIe saMpaTTiyA bahu ja UMce ane AkAzane spa karI rahI hatI. A pramANe A AThe maMgaLajhrii vastuo bhedhaThubhAranI bhAgaNa prasthApita vAmAM AvI hutI. ( tayANaM para For Private and Personal Use Only 409
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAGgasUtra saMprasthitA-pracalitA tadanantaraM ca 'veruliyabhisaMtarimalaMdaDaM' veDUrya bhAsamAna vimaladaNDaM palaMghakoraMTamaldAmovasohiyaM' palaMbakoraMTamAlyadAmoe. zobhitaM-pralambamAnakoraNTamAlyadAmopazobhitaM cidamaMDalanibha' candra. maMDalasadRza vimalaM nirmalaM 'AyavattaM' Atapatra chatraM, punaH 'pavaraM' pravaraM siMhAsanaM ca maNitnapAdapIThaM-maNiratnagvacitaM pAdapITha yasya siMhAsanamya tattathA. sapAuyA juyasamAutta' svapAdukAyugasamAyuktaM, natra bhvena= svakIyena meghakumArasambandhinA pAdukA-yugena samAyukta-ma hetaM tathA vahukiMkarakammakarapurimapAyattaparivivazaM' yahukiMkarakamakara puruSapAdAtaparikSita, tatra bahavaH kiMkarA: dAsIdAsAdayaH karmakarapuruSA:sadainikabhRtyAH, pAdAtaM padAtisamUhaHzastradhAri puruSAH, etaiHmaH pakSiyukta, pravarasiMhAsanaM purato yathAnupUA saMpasthitaM pracalitam / tadanantaraM ca bahavaH 'laTiggAhA' laSTigrAhA: yaSTidhAriNaH 'copadAra' itibhASAyA 'kuMtaggAhA' ( vezAlayabhisaMtavimaladaMDa palazkoreMTamalladAmosohiyaM caMdamaMDalanibhaM vimalaM Ayavatta 5 varaM sIhAsaNaM ca maNirayaNagapII sapAuyAjuya samAuttaM bahukiMkarakammarapurisapAyattaparivagtrata ) vaiDUryamANiyoM se jisakA daMDa bhAsamAna hai, bhalaMba koraMTa puSpoM kI mAlA se jo zobhita ho rahA hai evaM candra maDala ke mamAna jimakI kAMti nimala hai aisA chatra, maNiratna gvacita pAda pIThavAlA pravara siMhAna, jo meghakumAra saMbaMdhA pAdukA yugma se yukta thA aura aneka dAsI dAmaAdi kiMkaroM se savaitanika bhRtyoM se, zastradhArI puruSoM se jo vyApta thA (purao) meghakumAra ke Age (ahANupukIe saMpaTiyaM) anukrama se pasthita hue / ( tayANaMtaraMca NaM vahave laDiggAhA kuMtaggAhA cAvaggAhA dhaNuyaggAhA. taraMca) tyA2 mA (verUliyabhisanavimaladaMDaM palaMgakoreMTamalladAmova sohiyaM caMdamaMDalanibhaM vilaM AyavattaM paraM sIhAsaNaM ca maNigyaNapAyapIDhaM sapArayAjuyasamAuttaM bahukiMkara kammaka ra purimpAyasaparivivazaM (nIhI vaiDUya maNimAthI zamI 26 cha, bhane ya drabhAnI ma jenI kAMti nirmaLa che evuM chatra temaja meghakumAranI pAdukA-yugmathI zobhatuM, aneka maNiratnovALuM, aneka dAsI dAse vagere kiMkare, savaitanika sevaka, zastrathI sa yesA 53SAthI vyAsta se pA6 pIvANu uttama siMhAsana tu. (purao) // bheSamA2nI sAbhe (ahANuebIe saMpaniyaM) anubhe gAvAmai -pAvyAM. (tayANaMtaraMca NaM vaha laDiggAhA kuMtaggAhA cAvaggAhA dhaNuyaggAhA, cAmaraggAhA, tomaraggAhA, potthayagthAhA, phalayaggAhA pIDhaya. For Private and Personal Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSi goTIkA amU.35 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam kuntagrAhA: bhalladhArakAH, 'covaggAhA' cApagrAhaH dhanugrADAH, cAmaragrAhAH 'tomaraggAhA' tomaragrAhAHbANAdhizeSadhAriNaH 'pAtthayaggAhA' pustakamAhA:% kASTapAdyaparidhividhacivadhAriNaH 'kalayaggAhA' phalakagrAiAH phalakadhAriNaH pIDha yaggAhA' pIThakagrAhA ='bAjoTa' iti bhASAyAM taddhArakAH, vINAgrAhAH 'kabaggAhA' kupa grAhA:-tailapAtradhAriNaH 'malAlacI' iti bhASAyAM, 'haDapphaggAhA' AbharaNa kANDakadhAriNaH, purataH yathAnupUA -yathAkrama saMpasthitAH / tadanantaraM ca vaha vo dagimA daNDadhAriNaH, muNDinaH=muNDitAH, 'sihaMDiNo' zikhaNDanaH ziravAvaMta ityathaH 'piMchiNo' picchiNa:mayUrapina dhAriNaH. hArurakarAH bhAMDa iti cAmaraggAhA, tomaraggAhA, potthayaggAhA, phalazaggAhA pIDhayaggAhAM, vINAgAhA, kUvaggAhA, haDapphaggAhA purao ahANupuyAe saMpaTTiyA) ima ke bAda aneka yaSThidhArI, (copadAra) bhAlAdhArI, dhanudhorI, cAmara dhArI, vANa pizeSa ghArI kAlapaTTa para aneka prakAra ke citradhArI, phalaka dhArI vAjoTadhArI, vINodhArI, tailapAtradhArI (masAlacI) aura AbharaNoM ke piTAroM ke dhArI ye saba jana yathAkrama se usa meghakumAra ke Age cle| ( tayANaMtaraM ca NaM vAve. daMDiNo muMDiNo sihaMDiNo pichiNo hAsa karA. DamarakarA, cADukarA, kolaMtA ya vAyaMtA ya gAyatA ya naccaMtA ya hAmaMtAya mohaMtA ya sAvaMtA ya rakkhaMtA ya AloyaMca karemANA japa 2 gaI ca pauMjamANA purao ahANuvIe saMpaTTiyA) inake vAda aneka daMDa. dhArI puruSa aneka muMDina vyakti aneka coTIvAle jana aneka mayUra picchikAvAle manuSya aneka ha~sI majAka karanevAle bhAMDajana, aneka ggAhA. vINaggAhA, kUvaggAhA, haDapphagAhA purao ahANuputvIe saMpaThiyA) tyA2 pachI mane yaSTidhArI, (hAra), mADhAvA, dhanuSA, yamaravAta, mANa vizeSa dhAraNa karanArA, kASTa paTTa upara aneka jAtanA citro dhAraNa karanArA, phalakavALA, bAjaThavALA, vINavALA, telanA pAtrane dhAraNa karanArA eTale ke mazAlacIo ane ghareNAMonI peTIo laIne ubhA rahenArA badhA mANase yathAkrame meghakumAranI 24 1 yAsakA sAyA. (tayAgaMtaraMca NaM bahare daMDiNo, muMDiNo sihaMDiNo, piMchiNo, hAsakarA, DamarakarA cADukarA, kIDaMtAya vAyaMtAya gAyaMtAya, naccatAya hAsaMtAya sohaMtAya sAvaMtAya rakkhaMtAya AloyaMca karemANA jaya 2 sadaM ca pauMjamANA purao ahoNuvIe saMpaDiyA) tyA2 mA bhane daMDadhArI purUSa, aneka muMDita purUSe, aneka coTIvALA mANaso. aneka moranAM pIchAMvALA mANase, aneka haMsI majAka karanArA bhAMDajane, aneka kasaratabAja pahe For Private and Personal Use Only
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 412 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharma kathAsUtre prasiddhAH, DamarakarA = vyAyAmakAriNaH 'cADukarA' cATukarAH-yaMvadAH, 'kIDatA ya' krIDataH = kutUhalakarAzca 'vAyaMtA ya' vAdayantazca vINAdikaM vAdayanta gAyanta zva nRtyantazca hAsyantazca 'sohaMtA ya' zobhamAnAzca = zobhAM dadhAnAH 'sAvaMtA ya' zrAvayantazca= maMgalavacanAni zrAvayantaH, 'rakkhaMtA ya' rakSantazca = vighnato rakSAM kurvantaH, 'AloyaM ca karemANA' alokaM ca kurvANAH, dIkSotsavasambadhi samRddhiM prekSamANAH, jaya jaya zabdaM ca kurvANAH purato yathAkramaM saMprasthitA = pracalitAH / tadanantaraM ca khalu 'jaccANaM' jAtyAnAM jAtimatAM 'taramalihAyagANaM' taramallihAyanAnAM tatra taro= vego balaM vA tasya mallI=dhArako= vegAdisampannaH, hAyanaH = saMvatsaro vartate yeSAM te tathoktA, teSAM vegAdiyukta yauvanasaMpannAnAM, 'thAsaga ahilANaM' sthAsakA hilAnAnAM tatra sthAsako' zvAbharaNavizeSaH, ahilAnAM mukha bandhanaM = ' lagAma iti bhASAprasiddhaM yeSAM te tathA teSAM, 'cAmaramaMDaparimaMDiyakaDINaM' cAmaramaMDapa rimaNDitakaTInAM tatra kasaratI pahalavAna, aneka priya bolane vAle cATukArI manuSya aneka kautUhala pradarzita karane vAle puruSa aneka vINA Adiko banAne vAle aneka gAna karane vAle aneka nRtya karane vAle, aneka dUsaroM ko ha~sAne vAle, aneka vividha prakAra kI apane zarIra kI zobhA banAne vAle, aneka dUsaroM ko mukha mAMgalika loga maMgala vacana sunAne vAle aneka vighnoM se rakSA karane vAle aneka dIkSA utsava saMbandhI samRddhi ko dekhane vAle vyakti jaya jaya zabda karate hue yathAkrama se usa meghakumAra ke Agera cale / (tayANaMdaraM NaM jaccANaMtara malli hAyaNAmaM zAsaka pahilAlANaM cAmaramaMDaparimaMDiyakaDINaM) isake bAda jAtimAna ve gAdisaMpanna AyuvAle - arthAt viziSTa vega yukta yauvana avasthA vAle, AbharaNa vizeSa ora lavAnA, aneka mIThuM kholanArA cApalUsa mANasA, aneka kautUhala pradarzita:karanArA purUSo, aneka vINA vagerene vagADanArA purUSo, aneka gAnAra aneka nRtya karanArA, aneka bIjAone husADanArA, aneka jAtanI pAtAnI zarIranI zaiAbhA banAvanArA, aneka bIjA mANasone mAMgalika pravacano saMbhaLAvanArA, aneka vighnothI rakSA pu2nArA, aneka dIkSA-utsava saMbaMdhI samRddhine jonArA mANasA, 'jaya, jaya' zabda uccAratA yathA-ubhe bheghaDubhAranI bhAga yAsavA sAgyA. ( tayAnaMtaraM ca NaM jaccAnaMtara mallihAyaNANaM thAsaka ahilAlANaM cAmara maMDaparimaMDiyakaDINaM ) tyAra bAda jAti, mAna, vega vagerenI draSTie saMpanna. AyuSya dharAvatA eTale ke vizeSa gativALA, yuvAvasthAvALA, ghareNAMothI sajAelAka lagAmavALA, camarAthI For Private and Personal Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 413 anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 1 mR 35 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam cAmarANi eva maNDAH maNDanAni iti ca (maramaNDAH taiH parimaNDitAH ka yaH yeSAM tathA teSAm, 'asayaM' aSTazatam - aSTAdhikazataM 'vasturagANaM' prazastAzvAnAM purato yathAnupUrvikrameNa saMprasthitaM pacalitam / tadanantaraM khalu 'IsidaMtANaM' freearai ISadalpA laghavo dantA yeSAMte tathA teSAM 'isimattANaM' iSanmattAnAM svalpanAM, 'IsiucchaMgavisAladhavaladaMtANaM' ISadutsaGgavizAladhavaladantAnAm utsaGgA iya utsaGgAH = pRSTha pradezAIpadvizAlAH, dhavalA dantAca yeSAM te tathA teSAM 'kacaNakopavitANaM' kAJcanakopapraviSTadantAnAM - kAMcanasya koSI kothalI iti prasiddhA kAJcanakoSI tatra praviSTAdantA yeSAM te tathA teSAM gajAnAmaSTazatam aSTAdhikazataM purato yathAnupUrva saMmasthitam / pracalitaM tadanantaraM ca khalu sacchatrANaM= chatrasahitAnAM, sadhvajAnAM=dhvajAsahitAnAM saghaNTAnAM= ghaNTAsahitAnAM sapatAkAnAM=patAkAsahitAnAM, satoraNavarANAM =pravaratoraNasahitAnAM sanandighoSANAM = nandighoSasahitAnAM vAditravAdayuktAnAM 'sakhikhiNIjAlaparikkhittANaM' sakiGkiNIjAlaparikSitAnAm, kiGkiNIjAlasahitAnAM lagAma vAle, cAmaro se maMDita kaTi pradeza vAle, aise (varaturagANaM asayaM) sundara ghoDe 108 kI saMkhyA meM (purao ahANuputrIe saMpaTTiyaM) Age2 yathAkrama se cale / (tayANaM taraM caNaM Isi daMtANaM IsimattANaM Isi ucchaMgavisAladhavalaMtANaM kaMcana kosi paviTThadaMtANaM atyaM gayANaM purao ahANuputrIe saMpadviyaM) isake bAda jinake daMta bahuta choTera haiM, aura jinakI mattA vasthAsvalparUpa meM prakaTa ho cukI hai, jinakA pRSTha bhAga kuchara vizAla hai aura dAMta jinake dhavala hai, tathA suvarNa kI thailI meM jinake dAMta piroye hue ha aise 108, hAthI Agera yathAkrama se cale / (tayANaMtaraM ca NaM sachattANaM sajjhayANaM saghaMTANaM sapaDAgANaM satoraNavarANaM sanaMdighosANaM sakhikhiNI jAlaparikkhittANaM) isake bAda chatra sahita dhvajA, ghaMTA sahita, patAkA sahita, pravara toraNa sahita nandighoSa sahita arthAt zolita uDavANA ( varaturagANaM aTThasayaM ) sundara 108 meso ATha ghoDAbho (purao ahANupubbIe saMpaTThiyaM ) AgaNa yathA - ubhe yAsavA sAgyA. ( tayANaMtaraM ca NaM isidaMtANaM isimatANaM isiucchaMgavisAladhavalaMtANaM kaMcana kosipa tANaM aTThasayaM gayANaM purao ahANuputrIe saMpaTTiyaM ) tyAra bAda nAnA sundara dAMtavALA, prakaTa thayelI svalpa mattAvasthAvALA, thADA pIThanA bhAga jeno vizALa che evA sapheda dAMtavALA temaja suvarNa maDita dAMtavALA 108 eka so ATha hAthI anuubhe bhAgaNa vyAsavA sAgyA. ( tayANaMtaraMca NaM sachattANaM sajjhAyANaM sa ghaMTANaM sapaDAgANaM satoraNavarANaM sanaMdighosaNANaM sakhi - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 414 jJAtAdharmakathAsUtre kSudraghaNTikAmAlA yuktAnAM 'hemamayacittanisikaNaka nijattadAruyANaM' haimamabacitratinizakanaka niryukta tatra hemamayAni himagiri samudbhavAni citrANi nAnAvarNAni vinizasya vRkSavizeSasya sambandhIni kanakaniyuktIni suvarNakhaci tAni dArUNi kASThAni yeSu te tathA teSAM 'kAlAyasa sukayane mijaMtakammANaM' kAlAyasa sukRtane miyantrakarmANAM - kAlAyasena lohena suSThukRtaM nemiyantrasya cakroparibhAgasya karma yeSu teSAM susilica tamaMDaladhurANaM' muzliSTavRttamaNDaladhurANAM tatra suliSTe susaMgane vRttamaNDale gAlAkAre dhuro yeSu teSAM, 'Ainna vara tugasaMpauttaNaM' AkIrNavara turagasamyuktAnAM tatra AkIrNAH ye vara turagAH zreSTha taraMgamAH te samprayuktAH saMyojitAH, 'yeSu teSAM 'kusalataracheyasArahi suparigahiyANaM' kulaparigRhItAnAM atyanta kuzalAH chekAH caturA sArathyaH tairye susamparigRhItA saMyuktAH teSAM 'battIsatoNa parimaMDiyA' dvAtriMzat tRNaparimaMDitAnAM drAvizat tUNIrAH zarabhastrAH taiH parimaNDitAnAM yuktAnAM 'sakekAkANaM' sakaMkaTAvataMsakAnAM - kaGkaTaiH bAjoM kI dhvani sahita, kSudraghaMTikAoM kI paMkti sahita tathA ( hemamaya citta timisakaNaga nijjunadAruyANaM) himagiri para utpanna hue, nAnA varNa yukta, aise suvarNa svacita tinizavRkSa vizeSa kI lakaDiyo ke bane hue tathA (kAlAyasa sukayane mijaMtakammANa) kAlAyasa - loha se acchI taraha ki gaI cakra ke UparI bhAga meM nAnA kalA vAle (susiliha vittamaMDalaghurANa) susaM gana golAkAra dhurA vAle (AinnavaraturagasaMpauttAga) tathA jina meM zreSTha ghoDA jote gaye haiM aise aura (kusalataraLe va mAra hisusaM parigahiyANaM) atyanta kuzala tathA catura sArathejana jinakA saMcAlana kara rahe haiM (battIsatogaparimaMDiyA) evaM jina meM 32, bhAthe- bANoM ke tRNIra- rakhe triNIjAlaparikvattANaM ) tyAra mAha chatra, canna, ghaMTe, patA, pravaratoraNa, nadvighoSa (vAlayonI dhvani), ane dhudharIyonI paMDita sahita temana ( hemamaya citikiNaganijjutadArUyANaM ) hibhAsaya upara utpanna thayesA, caMDa neka varSoMvALA, suvarNa maDita ane tiniza vRkSa vizeSanA kASThathI banAvavAmAM ApekSA, tebha ( kAlAyasa sukayane sitavammAnaM ) paiDAnA uparanA lAganaM lAkha DathI manAvavAmAM mAvesI vividha guNAbhovANI ( susiliTThaktimaMDaLa dhuNaM) susaMgata goNAaravANI dharItrANA. ( ghUsarIvANA ) ( AinnavaraturagasaMpauttaNaM ) netarAbhelA uttama ghoDAvAjA ane ( kusalataracheyamArahisa saparigahiyANaM / bhUzaNa bhane yatura sA thIyo ne mane hAMDI rahyA che mevA (battIsatoNaparimaMDiyANaM ) bhane matrIsa bhUjhamelA lAthAmo (tUz2Ira) vANA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 425 nagAradharmAmRtavaSiNITIkA a.sU 35 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam kAcaiH avataMsakaiH zigebhUSaNaizca saha vartante iti teSAM 'sacAvasarapaharaNAvaraNa bhariyajuddhasajjANaM'sacApazarapraharaNAvaraNabhRt yuddha sajanatra sacApA dhanuryuktAH zarAH praharaNAnivaGgAdIni lohamayaziroveSTanAni bhRtAH yuktAH yuddhasa jjAca ye, teSAM rathAnAm aSTazatam aSTottarazataM purato yathAnupUrvikrameNasaMprathinam pacalitaM tadanantaraM ca valu 'amimatikotanomA malalauDabhiDimAladhaNupANisajjaM' asizaktikuntatomAzulalakuTabhidipAladhanuHpANisajaM. tatra asiH khaGgaH. zaktiH zastravizeSaH, kuntaH bhallaH tomaraHyANavizeSaH zUlaM lohamayasutIkSNakaNTakaM lakuTaH yaSTiH nidipAlaH zastravizeSaH gophaNa iti bhASAyAM, dhanuH cApaH etAni pAlo te sajAni sajIbhUtAni yasya tata, pAdAtAnIkaM padAti samrasenyaM purataH saMprathitaM yathAnurvi prana litaMtataH balu ma mevakumAraH, hArotthayasukayaraiyavacche hArAvastRta ratida vakSAH tatra hArasya hRdi avastRtena dhAraNena suSTu kRtaM suracita ataeva ratidama Anandajanaka vakSAvakSaHsthala yasya saH, tathA 'kuMDalujoiyANaNe' kuNDalodyoti Tura hai-(sakaMkaDavADisakANaM) aura jo kavacoM evaM zirobhUSaNoM se bhare hae haiM (sacAvasarapaharaNAvaraNabhariyajuddhamajANaM) dhanuSa talavAra zrAdi praharaNa tathA loha maya ziroveSTana rUpa AvaraNoM se jo yukta haiM evaM jo yuddha ke yogya haiM aise (rahANaM aTasayaM purao ahANupubbIe saMpaTiyaM) 108. ratha usa megha kumAra ke Age2 yathA krama se cle| (tayANaMtaraM ca NaM asisattikotatomaramUla laDabhiDamAladhaNupANimajjaM pAyattANIyaM purazrI ahANupuJcIe saMpaTTiyaM ) isake bAda nala para, zakti, bhAlA. tomara (vANa vizeSa) lohamaya., sutIkSaNa kaTaka rUpa zala, lakuTa, (yaSTi) bhidi. pAla, gophaNa) aura cApa-dhanuSa ye saba jinake hAthoM meM haiM aisA paidala mainya uma meghakumAra ke aAgera yathAkrama se cale (taeNaM se mehekumAre( sakakaDipakANaM ) mane re suvayA nmane ziza bhUSayI mA . (mavAvamarapaharaNAvagNabhariyajadama jAga) dhanuSa, tasavAra vagere prADa265 tebhavai'nA zizaveSTana 35 sAvaraNAthI yuta bhane yuddha yogya. ( rahANaM aTThasayaM purao ahANupubIe saMpadviyaM ) meso 18 25 bheSabhA2nI mAga yathAbhe yAcyA. ( tayANaMtaraM ca Na amisattikotatomaramala lauDabhiDimAladhaNupANisajjaM pAyattANIyaM purao ahANu puvIe saMpADyaM) tyA2 mA talavAra, ti ,Anal, tomara (mA vizeSa) somaya mayA sutIkSya 484 35 zaddhA , saTa ( ensa) mihipAla (55) bhane yA5 (dhanuSa) zastrothI sajja thayelI pAyadala senA yathAkrame meghakumAranI AgaLa cAlavA lAgI. (taeNaM se mehekumAre hArAttha ya sukayaraiyavacche kuMDalojjoiyANaNe, For Private and Personal Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharmakathA tAnana: kuNDalaparighAraNena prakAzitamukha. mauDadittasirae' mukuTadIptaziraskA-mukuTazobhitamastakaH, 'ahiyarAyateyalacchIe' abhyadhikarAjatajo. lakSmyA-abhyadhikaM sAtizayaM rAja tejaH pUrvoparjita prAptAdhikArasya tejaHprabhAvaH tasya lakSmoH zobhA tayA 'dipamANe' dIpyamAnaHzobhamAnaHsakoraMTamAlyadAmnA, koraNTapuSpamAlAyuktena dharijamANeNaM' dhriyamANena bhRtyeneti bhaavH| chatteNa' chatreNa yuktaH 'seyavaracAmarehiM' zvetAracAmarAbhyAM 'uddhavyamANehi uDUyamAnAbhyAM-vojyamAnAbhyAM yuktaH hayagayapavarajohakaligAe' hayagajapavarayodhakalitayA, caturrAGgaNyA senayA 'samaNugammamANamagge' samanugamyamAnamArgaHsam samyakprakAreNa anu pazcAta gamyamAno mAgoM yasya sa meghakumAraH yatrai. vaguNazilakaM caityam-sudyate= | udyAnaM tatraiva pahArettha gamaNAe' gamanAya pradhAhArottha ya mukayaraiyavacche kuMDalojjoiyANaNe, mauDadittasirae, ahiya gayateyalacchIe dippamANe sakoreMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM se yavaracAmarAhiM udhuvamANIhiM hayagayapavarajohakaliyAehiM cAuraMgiNIe seNAe samaNugammamANamagge) isake bAda vaha meghakumAra ki jisakA vakSasthala dhAraNa kiye gaye hAra se Ananda prada ho rahA hai mukha pahire hue kuNDala se prakAzita ho rahA hai, mastaka dhAraNa kiye hue mukuTa se dedIpyamAna ho rahA hai. aura jo svayaM abhayAdika rAjateja kI zobhA se vizeSa prabhAvazAlI banA huA hai-tathA jisake Upara koreMTa puSpa kI mAlA se yukta chatra naukara ke dvArA dhAraNa kiyA gayA hai, aura jisa para zveta uttama do cAmara Dhore jA raheM haiM tathA jo haya-gaja evaM bahuta adhika baliSTha yoddhAo se yukta caturaMgiNI senA se anugamyamAna mArga vAlA hai (jeNeva guNasilae ceie teNeba pahAretthagamaNAe)jahA~ guNazilaka udyAna thA usa aura mauDadittamirae abbhahiyarAya teyalacchIe dippamANe sakAraMTamalla. dAmeNaM chategaM dharijjamANeNa seyavaracAmarAhiM udhduvbamANIhiM hayagayapavarajohakAliyAe cAuraMgiNie senAe mamaNugammamANamamge) tyAra bAda dhAraNa karelA hArathI zobhita vakSa sthala vALe, paherelA kuMDaLethI suzobhita meM vALe dhAraNa karelA mukuTathI pradIpta mastakavALA abhayAdika rAja teja nI bhAthI svayaM savizeSa prabhAvazIla, kare tANelA keraMTa puSpanImALA yukta chatravALe, uttama sapheda be camarethI vIjita thatuM ane ghoDA hAthI, ratha vagerenI balavAna ddhAovALI yatuli senA nI pATI hI cha mevo bheSabhAra ( jeNeva guNa silae cehae teNeva pahArettha gamaNAe ) guYAlas SdhAna ta23 41taiyA2 thayo. For Private and Personal Use Only
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a 1 sa.35 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam 417 ritavAn gantumudyataH tataH khalu medhakumArasya purataH 'mahA' mahAntaH AsA' azvAH 'AsadharA' azvadharAH ye azvAn dhArayanti te azvadharAH azvArohA ityarthaH, ubhayo: pAzcayoH 'nAgA' hastinaH 'nAgadharA' hatyArohAH 'karibarA' managajAH, pRSTheta:-pazcAdbhAge 'rahA' rathAH, rahasaMgellI' rathamAlAH pracalanti / tataH khalu sa me vakumAro 'nirgacchati' ityanena agrataH sambandhaH, kIdRzaH sana nirga cchati-ityAda-'abbhuggayabhiMgAre' abhyudgatabhRGgAraH abhi-abhimukham agre udgatAH pracalitAH bhRGgArAH bhRGgAradhAriNo yasya tathA 'paggahiyatAliyaMTe' pragRhItatAlavRntaH pragRhItAni tAlavRntAni yasmai sa tathA 'usaviyaseyacchatte' ucchazvetacchatraH ucchataM paridhRtaM-zveta chatraM yasmai sa tathA 'pavIjiyabAlaviyaNIe' pravIjitabAlavyajanaH pravIjite bAlavyajane zvetacAmare yasya sa jAne ke liye udyata huA / (taeNaM tassa mehassa kumArassa purao mahAAsA. zrAmadharA ubhayo pAse nAgA nAgadharA karivarA piTThao rahA rahasaMgellI) isa ke bAda usa meghakumAra ke Age baDe2 ghoDe tathA azvArohI, dono tarapha nAga (gaja) tathA gajArohI (hAthI savAra) evaM madonmattahAthI, aura pIche2 ratha aura rathoM kI paMkti calI (taeNaM se mehekumAre abbhugayabhiMgAre pagahiyatAliyaMTe Usaviya seyachattepavIjiyabAlaviyaNIe) isake bAda vaha medhakumAra ki jisake sAtha bhaMgAra ko lekara zrRMgAradhArI loga cala rahe haiM, zveta chatra ko lekara zveta chatradhArI loga cala rahe haiM, zveta cAmaro ko lekara zvetacAmara dhArI loga cala rahe haiM (sAie sandha juIe) sarva Rddhi se, sarva kAnti se, (savvabaleNaM savvasamudaeNaM ( taeNaM tassa mehamma kumArasma purao mahA AsA AmadharA ubhye| pAse nAgadharA karivarA piTTao rahA rahasagellI ) tyA2 mA meghAbhAra nI AgaLa moTA moTA ghoDAo ane ghoDe svAre, banne tarapha hAthIo ane hAthI svAre temaja madamasta hAthIe cAlyA jatA hatA ane pAchaLa ratha ane rathanI hAramALA yAlI tI tI. (taeNaM se mehakamAre ebhugayabhiMgAre pagahiyatAli yaMTe usaviyaseyachattaM pavIjiyabAlaviyaNIe ) tyA2 mA nI sAthe bhaMgAra dhArI (pANInI jhArIone dhAraNa karanArA) mANaso bhaMgAra (jhArI) ne laI ne jaI rahyA che. sapheda camarene laIne camaradhArI mANase jaI rahyA che. ( sabiDIe savvajuIe ) sarva Rddhi mane saba 4AntiyAthI, (sababa leNaM savvasamuda eNa savvAdareNa savvavibhUIe samvavibhUsAe saca 43 / For Private and Personal Use Only
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtAdharma kathAabhUtre tathA. sarvaRdvayA=marvasaMpatyA, sarvadhu-yA sarvakAntyA, sarvava lena=sarvamAmayena, marvasamudayena=sarvavaibhavena. sarvAdareNa sarvasatkArasammAnena, sarvavibhUtyAutkRSTasaMpatyA, 'sancasaMbhameNa' sarvasambhrameNa sarva pramodavRttautsukyena sarvaha. rSAtizayena ityarthaH sarvagandhapuSpamAlyAlaGkAreNa-sarvatruTita-zabdasanninAdena sarvavAdya ninAdena sarvavAdya manoharamahAjhaGkArazabdena ityarthaH, 'mahayA iDha mahatyA Rddha yA, mahatyA dhutyA mahatA balena mahatA samudayena mahatA 'varatu DiyajamagasamagapavAieNaM' varatruTitayamagasamagapravAditena tatra varaM zraSThaM truTitaMvAditraM 'jamamasamaga' iti yugapad vAcakamavyayapadaM tena ekakAlAvacche dena jAyamAna 'pavAiya' pravAditaM tena ekAkAlAvacchinnasakalajanapramodajana kama hAdhvaniyuktena ityarthaH 'saMkhapaNavapaDahabherijhallarikharamuhi huDukkamurayamuiMgaduMdubhinigyosanAiyaraveNaM' zaMkhaSaNavapaTahabherijallarivaramuvIhuDDakkamura namRdaMgaduMdubhinirghoSanAditaraveNa, tatra zaMvaH prasiddhaH 'paNavaH mahAbherI 'nagArA' iti bhASAyAM, paTahaH 'Dhola' iti bhASAyAM, bherI-vAdyavizeSaH, jhallari='jJAlara' savAdareNaM sabavibhUIe savvavibhUsAe savva saMbhameNaM maba gaMdhapuppha mallAlakAreNaM sacaturiyasahasanninAeNaM) sarva sAmarthya se, apane sarva vaibhava se, sarva prakAra ke satkAra sanmAna se utkRSTa saMpattise, sarva prakAra ke harSAtizaya se, saba taraha ke gaMdha, puSpamAlA evaM ala kAroMse, sava taraha ke bAjoM ke ninAda se ( mahayA ithie mahayA juIe mahayA baleNa mahayA samudaeNaM mahayA varatuDiyajamagasamagapAvAipaNaM saMkhapavaNapaTahabherijhallarikharamuhihuDDaskamukhAmuiMgadudubhinigyosanAiyaraveNaM rAyagihassa nagarassa majjhamajjheNaM Niggacchai ) mahatI Rddhi se, mahatI dyuti se, mahAn bala se mahAn samudAya se tathA eka hI sAtha bajAthe gaye zreSTha bAjoM ke dhvani se ki jo ninAda sakalajanoM kI saMbhameNaM savvagaMdhapu0phamallAlaMkAreNaM saccaturiyasahasanninAeNaM) madhI jAtanA sAmarthya thI pitAnA samagra vaibhavathI sarva prakAranA satkAra ane sanmAnathI, uttama saMpattithI sarva prakAranA harSA tirekathI badhI jAtanA gaMdha, puSpa, mALA ane ma thI gadhI tanai lonsAnA savAthI , ( mahayA iDDIe mahayA juIe mahayA baleNa mahayA samudaeNaM mahayA vagtuDi yajamagasamagapAvAieNaM saMkha raNavapaTahabherijhallarivaramuhihuDukkamukhamuiMgadudubhinigyosanAiyaraveNaM rAyagihassaNaM majjaMmajjheNa NiggacchaDa ) samRdha dvithA a dhutiyA mahAna baLathI, vizALa samudAyathI temaja ekI sAthe vagADavAmAM AvelAM For Private and Personal Use Only
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a1 ma 36 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam 419 iti bhASAyAM, kharamukhI-mahAkA carmavAyavizeSaH, huDukka= bigula' iti bhASAyAM, muraja-mahAmardalaH laghumRdaGga, dudubhiH vAdyavizeSaH, eteSAM nirghoSaH= mahAzabdaH tena nAditaH pratidhvanirUpatAM prApto yo ravaH-zabdaH, tena, etaiH maH saha, rAjagRhasya nagarasya madhya-madhyena sotsavaM 'Niggacchai' nirgacchati dIkSArtha niHmarati |mu0 35 // mUlam-taeNaM tassa mehassa kumArassa rAyagihassa naga. rasta majhaM majheNaM niggacchamANasta bahave atthatthiyA kAmasthiyA lAbhatthiyA kibbisiyA karoDiyA kAravAhiyA saMkhiyA cakiyA laMgaliyA muhamaMgaliyA pUsamANavA vaddhamANagA tAhi iTAhi kaMtAhiM piya hi maNunnAhiM maNAmAhiM maNAbhirAmAhiM hiyayamamaNijAhi vaggUhi ti, aNavarayaM abhiNaMdaMtA ya jabhithuNaMtA ya evaM vayAsIjayara gaMdA! jaya2 bhaddA! bhadaMte ajiyaM jiNAhi idiyaM jiyaM ca pAlehi samagaMdhamma jiyavigdho'vi ya ! vasAhi taM deva ! siddhimjjhe| nihaNAhi rAgadosamalle / taveNaM, dhitidhaNie baddhakacche madAhiya aTakammasattU jhANeNaM uttameNaM sukkeNaM appamatto povaya vitimiramaNuttara kevalaM nANaM gaccha ya mokkhaM paramapayaM sAsayaM ca ayalaM haMtA parIsahacamuMNaM abhIo parIsahovasaggANaM, dhamme te avigdhaM bhavauttika? puNora maMgalaM jayara sadaM pauMti, taeNaM se mehe kumAre rAgihasta nagarassa majjhamajhe NaM niggacchai niggacchittA jeNeva pramoda janita mahA dhvani se, yukta thA, zaMkhoM, nagAroM DhAloM bheriyoM jhAlaroM, varamuhiyoM, viguloM, tabaloM tathA duMdubhiyoM ke nAdita rava se, yukta hotA huA rAjagRha nagara ke bIcobIca hokara nikalA / "sUtra" 35" badhA uttama vAdya yaMtranA avAjathI badhA mANasonA prada janya mahAdhvani (bhAre ghaMghATa) thI yukata temaja zaMkha, nagArA Dhelo bherIo ,jhAlare, kharaahIo, gUgale, tabalAMo ane duMdubhIonA avAjathI yukata meghakumAra rAjagRha nagara nA madhya bhAga ( ghArIbhAga) ne nIjyo. // sUtra " 35" // For Private and Personal Use Only
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAsUtre 420 guNa silae ceie teNAmeva uvAgacchai uvAgacchittA purisasahassavANio sIyAo paccorahai // sU0 36 // TIkA- 'taraNaM' ityAdi / tataH khalu tasya meghakumArasya rAjagRhasya nagarasya madhyamadhyena nirgacchataH 'bahave atthasthiyA' bahavo'rthArthinaH=dravyArthinaH 'kAmathiyA' kAmArthinaH svecchA pUraNArthinaH yadvA - zabdarUpArthinaH, 'bhoganthiyA' bhogArthinaHgaMdharasasparzArthinaH, 'lAmasthiyA' lAbhArthinaH = pAritoSikAdi prAptyarthinaH, 'kibbisiyA' kilbiSikA - kilviSaM pApamasti yeSAM te pApavantaH anAthAndhapaGgavAdayaH, 'karoDiyA' karoTikAH = kApAlikAH kharparadhAriNaH ityarthaH ' kAravAhiyA' kAravAhikAH karaM - rAjJe deyaM dravya vahantIti, 'taraNaM tassa mehassa kumArassa ' ityAdi / TIkA - ( taraNaM tassa mehassa kumArassa ) isake bAda jaba ve megha kumAra ( rAyagihassa nagarassa majjhaM majjheNaM ) rAjagRha nagara ke ThIka bIcoMbIca hokara ( niggacchamANassa ) nikala rahe the usa samaya unheM ( baha ve atthasthiyA ) aneka arthAbhilASiyoMne ( kAmatthiyA ) aneka kAmArthiyoMne-- svecchA pUraNArthiyoMne--athavA zarUpa ke arthiyoMne ( bhogatthiyA ) aneka bhogArthiyoMne--- gaMdharasa sparza ke abhilASiyoMne-- (lAbhatthiyA ) aneka lAbhArthiyoMne--pAritoSika Adi kI prApti kI kAmanAvAlaune(kivvasiyA ) aneka anAtha, andhe aura paNa Adi vyaktiyoMne ( karoDikA ) aneka khappara dhAriyoMne khappara dhAraNa karane vAle bhikSuoMne, ( kAravAhiyA ) aneka kAravAhikone -- jina para rAjya kA Teksa bakAyA thA --- 'taeNa tAsa mehassa kumArassa' ityAdi TIartha - (taraNaM tassa mehassa kumArassa ) tyAramAha bheghahubhAha ( rAyagissa nagarassamayaM majjhaNaM ) rAmagRha nagaranI hI vasthavastha thAne ( nigaccha mANassa ) pasAra tha rahyA hutA te vasate tebhane ( bahave atthatthiyA ) dhAzA arthAbhidyASImoye ( kAmasthiyA ) dhA abhArthI bhanoye potAnI icchAne pUrNa 12vAnI abhilASA rAmanArA bhANusoye ( bhogatthiyA) ghaNA logArthI Age, bheTale For Private and Personal Use Only gaMdharasa mane sparzanA abhilASIne the, ( lAmatthiyA ) dhaNA sAla bhejvvAnI icchA rAkhanArA mANasoe-InAma vagerene meLavavAnI icchAvALAoe, ( kiccisiyA ) dhA anAtha, sAMdhaNAo, tebhana apaMga vagere bhANusoye (karoDikA) dhA agradhArI limArIoge, ( kAravAhiyA) ghAlA azvAhise bheMTase
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nagAradharmAmRtavapiNITIkA a.1sa 36 meghakumAradIkSonsavanirUpaNam 421 'saMkhiyA' zAsikAH-zakhavAdanapUrvakabhikSAkAriNaH 'cakkiyA' cAkrikAH kumbhakAratailikAdayaH, cakra pradarya yAcakA vA, laMgaliyA' lAGgalikA-halikA hala vAhakA:-kRSIvalAH, 'muhamaMgaliyA' mukhamaMgalikAH mukhe maGgalamasti yeSAM ne, AzIrvAdadAyakA ityrthH| 'pUsamANa vA' puSpamAnavAH-mAgadhA maMgala pAThakAH, 'vaddamANagA' varddhamAnakAH skaMdhAropitapuruSAH, kriyAvizeSakArakAH 'tAhi' tAbhiH iSTAbhiH iSTArtha nirUpikAbhiH, kAntAbhiH hRdayA''lAdikAbhiH piyAbhiH prItijanakAbhiH manojJAbhiH=manoharAbhiH, mano'mAbhiH manasA amyante gamyante iti manomAH tAbhiH, antaHkaraNa harAbhirityarthaH manobhiH= rAmAbhiH manojJAbhiH hRdayagamanIyAbhiH, paramapramodajanakAbhiH, 'vaggRhi, vAgbhiH 'aNavarayaM' aNavarata-virAmarahitaM 'abhiNaMdatA ya' abhinaMdantazca jaya aise manuSyoMne--(saMkhiyA) aneka zaMkha bajAnevAle vyaktiyoMne-zaMkha bajAkara mikSA mAMgane vAle bhikSukoMge (cakiyA) kuMbhakAra telI Adikone, athavA cakra dikhAkara yAcanA karane vAloMne (lAMgaliyA) aneka kisAnoMne, (muhamaMgaliyA) aneka AzIrvAda denevAle mukhamaMgalikoMne, (pUsamANagA) aneka magala pAThakoMne, (var3amANagA) aneka vartamAnakoMne jinhoMne apane kaMdhoM para purUSoM ko caDhA rakhA hai ese kriyAvizeSakAraka puruSoMne (tAhiM iTAhiM katAhiM piyAhiM maNunnAhi maNAmAhi maNAbhi rAmAhiM hiyayagamaNijjAhiM vagRhiti) una ipTArtha nirUpaka, hRdayAhAdaka, prIti janaka, manohara antaH karaNahArI. parama pramoda janaka vANiyo dvArA (agavarayaM abhiNadaMtA ya abhiyuNaMtAya evaM vayAsI) virAma rahita jaya vijayAdi zabdoccAraNa se badhAte hue isa prakAra zubhAzIvAda diye re mANusonI NaryamA bhvaan| Tesa 4ii to mevA bhANusoye (saMkhiyA) ghaNA zaMkha vagADanArA mANasoe eTale ke zaMkha vagADIne bhikSA mAganArA bhikhAshbyaa-ye, ( cakkiyA) mA2 tejI bore bhANusoye athavA to ya? matAvAna lImabhAganA miyAme, (lAMgaliyA) | meDUtAme, (muhamaMgaliyA) gha! AzIvAda maanaa| bhumamAliye, ( pUsamANagA) // mAye, (vaDa. mANaga) ghayA paddha bhAnAme--maNe pAtAnA malA S52 mIta mANusone mesADI rAcyA cha---mevA mANusoye-(tAhiM iTAhiM kaMtAhi piyAhiM maNunnAhiM maNA mAhiM maNAbhirAmAhiM hiyayagamaNijjAhiM vaggUhiti) bheSabhA2ne sAtha prarUpaka hRdayane AhalAdita karanArA, prIti utpanna karanArA, manehara, aMtaHkaraNane pazamA 42nArI, atyanta mAna 5mAunAza, kyanI dvArA (aNavarayaM abhiNaMdatAya abhithuNaMtAya evaM vayAsI) satata nya viya kore kyanAthI dhAvatA For Private and Personal Use Only
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 422 mAtAdharma kathAGgamatre vijayAdi zabdena vardhayantaH, 'abhithuNatA ya' abhiSTupantazcaH viziSTaguNotkI tenena stutiM kurvanta evamavadan jayanandA jaya nandayati Anandayati sarvAniti nandaH tatsambodhane he nandaH he mahApuruSa ! jaya jaya-sarvathA vinayazAlIbhava, jayajayabhadra-he bhadra ! he jagatkalyANakArin ! tvaM jaya jaya-sarvotkarSeNa vardhamba, "bhadaM / ' te tava bhadraM kalyANaM bhavatu sarvopakAritvAta, 'ajiyaM jiNAhi' ajitaM jaya= ajitam avazIkRtam iMdiyaM' indriyam indro jIvaH tasmAjAtam indriyaM zrotrAdikaM jaya vazIkuru, 'jiyaM ca pAlehi' jitaM pAlaya-jitamindriyagrAmaM pAlaya parirakSa, vazIkRtendriyo bhaveti bhaavH| 'mamaNadhamma jivigdho'viya' zramaNadharmajitavighno 'pi ca pAlayeti sambandhaH / api ca-zramaNadharma kSAntyArUpi dazavidhaM jitavighna-parI pahosagaijayIbhUtvA paalyetyrthH| 'vasAhita deva / siddhimajjhe' vasa-tvaM he dena ! zAzvata nivAsaMkuru, siddhi madhye=sidhyanti-kRtAryA bhavanti yatragatvetisiddhiH-muktiH, ( jaya raMNaMdA jaya 2 bhadA bhadaMte, ajiyaM jiNAhi, iMdiyaM jiyaM caM pAlehiM samaNadhamma jiya vigdhoviya vasAhitaM deva ! siddhimajjhe) he naMda he mahA puruSa tuma / sarvathA vijayazAlI bano he bhadrajagatkalyANa kArin / tuma sarvotkarSatAse ho sarvopakArihone se tumhArA kalyANa ho| avazIkRta indriyoM para tuma vijaya prApta kro| jita kI rakSA karo jita indriyoM kI saba tarapha se rkssaakro| vighnoM ko jItane para bhI tuma zramaNadharma ko acchI taraha paalo| siddhi ke madhya meM tuma zAzvata nivAsa kro| siddhi nAma mukti kA hai| jisameM jIva kRtArtha ho jAte haiM umakA nAma siddha hai esI siddha mukti hai athavA jabataka cAra aghAtiyA karma bAkI rahe tabataka tuma deva ke madhya meM raho aura jaba ye cAra aghAtiyA karma bho naSTa hA jAve taba tuma siddha ke madhya meM savizeSa guNa kIrtanI stuti karatA A pramANe zubhAzIrvAda ApI rahyA hatA ke ( jaya jaya gaMdA jaya jaya bhaddA bhadaMte, ajiyaM niNAhi, iMdiyaM jiyaM caM pAlehi samaNadhamma, jiya vindhoviya ! vasAhi taM deva ! siddhimajjha) he naMda! he mahApurUSa! tame badhI rIte vijayI thAo, he bhadra jagata kalyANakArI name badhI rIte tamAre utkarSa sAdhA, tame sarvopakArI che mATe tamAruM kalyANa thAo, avazIkRta Indriyo upara tame kAbu meLavo. jitanI rakSA kare-jita Indri nI badhI rIte rakSA kare. vinene jItavAnI sAthe sAthe tame zramaNa-dharmanuM pAlana sArI peThe kare. zAzvata rUpe tame siddhinI vacce nivAsa kare. siddhine artha mukita thAya che athavA jyAMsudhI cAra aghAtiyA karmo bAkI rahe tyAM sudhI tame devanA mayamAM nivAsa karo ane jyAre A cAra aghAtiyA karmo paNa nAza pAme tyAre For Private and Personal Use Only
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 423 anagAradharmAmRtavarSi TIkA a. 1. 35 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam tanmadhye | yadvA - devasiddhimadhye-kama zeSe devamadhye, karmaNaH kSaye siddhimadhye basa' ityarthaH / 'hiNAhi rAga dosa malle' nijahi = nAzaya rAgadveSamallauM, rogadvaSarUpau malau, 'taveNaM' tapasA 'dhitidhaNie' dhRtidhanikaH - dhRtirUpadhanavAn, 'baddhakacche' baddhakacchaH- baddhaH - kacchaH - kaTipadezo yena sa tvaM sotsAhaHsan 'maddAhi ya - bhaTTakammasatta' mardaya kSapaya ca aSTakarmazatrUna karmANi zatrava itra AtmaguNavighAtakatvAt iti karmazatravastAna, 'jhANeNaM uSaNaM rukegaM appamato' dhyAnena uttamena zukrena apramattaH = nidrAvikathAdi pramAdavarjitaH san 'pAvaya' prApnuhi 'vitimiramaNutaraM kevalaM nANaM' vitimiram - vigataM timiram-ajJAnAndhakAro yasmAt tat, 'anuttaraM - nAstyuttaraM - padhAnaM yasmAt tat, kevalaM kelAkhyaM jJAnaM, prApnuhi iti pUrveNa sambandhaH / gaccha ya mokkhaM paramapayaM sAsayaMca agalaM' gaccha ca mokSaM=paramapadaM zAzvataM makalakarmakSayalakSaNaM kIdRzaM mokSam ityAha'parama' ityAdi / paramapadaM duHkharahitatvAt sarvotkRSTaM sthAnaM zAzvataM pratikSaNasattAsthAnAt dravyArthatayA nityam / acalaM = sthiraM tato nivRttyabhAvagata, basa / (hiNA hirAgadosa malle ) tuma rAgadveSa rUpI malloM ko haTAo ( taveNaM dhitiSaNie baddhakacche mahAhi ya aTukammasattU ) tuma tapasyA ke dvArA dhRtirUpa dhana ko dhAraNa karate hue bar3e utsAha ke sAtha ATha karma rUpa zrAtma zatruoM ko naSTa kro| jhANeNaM uttameNaM sukkeNaM appamattA vitimira maNuttarakebalanANaM pAvaya ) uttama zukla dhyAna ke prabhAva se tuma nidrA vikathA Adi pramAda se varjita hote hue jisa se ajJAna rUpa andhakAra naSTa ho jAtA hai aura jo anuttara hai--sarva pradhAna hai aise kevala jJAna ko prApta karo / ( ayalaM sAsayaMca paramapayaM mokkhaM gacchraha ) tathA acala - sthira zAzvata - dravyArthikanaya kI apekSA se pratikSaNa sadbhAva rUpa aise duHkhavarjita sarvokRSTa sthAna rUpa muktipada ko prApta karo / tabhe siddhanI vayye vAsa ase ( niyaNAhi rAmadosalle) tabhe rAgadveSa 35 bhaNo ne naSTa 4ro ( taveNaM dhitighaNie baddhakacche maddAhi ya advakamma sattU ) tame tapa dvArA zrRti rUpI dhanane dhAraNa karatAM bahuja utsAhanI sAthe ATha kema 35 Atma zatrumono vinAza use ( jhANeNaM uttameNaM sukkeNaM appamattAvitimiramaNuttaraM kevala nANaM pAvaya) uttama zuladhyAnanA alAvathI tabhe nidraavikathA vagere pramAda rahita thaIne ajJAna rUpI aMdhArAne naSTa karanArA anuttara sarva pradhAna ThevaNajJAnane bhejavA. ( agalaM sAsayaM ca paramapayaM moktvaM gacchaha) tebhana mayaNa ( sthira ) zAzvata dravyArthinayanI kopekSAthI pratikSaNa sahUlAva 35 For Private and Personal Use Only
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 424 jJAtAdharma kathAsUtra 'haMtA parIsahacamuNaM' parISahacamuM-parISahasenAM khalu 'haMtA' vinAzako vijetA bhv| kiMbhUtaH san ityAha-'abhIo parIsahovasaggANaM' abhIta:-bhayarahitaH parIpahopasargANAm, tatra parISahAH-kSudhAdayo dvAviMzatilakSaNAH, upasargAH devAdikRtA-upadravAH teSAm, he svAmin ! 'dhamme' dharme zrutacAritralakSaNe, 'te' tava 'avigdhaM' avighnaM vighnobhAvo bhavatu 'ttika' itikRtvA evamuktvA punaHpunaH vAraM vAraM 'maMgala jaya2 saI maMgalamayajayajayazabdaM 'pauMjaMti' pryunyjte| tataHkhalu sa meghakumAraH rAjagRhasya nagarasya madhyamadhyena nirgacchati nirgatya yatraiva guNazilakaM caityaM tatra upAgacchati upAgatya puruSasahasravahinyAH zivikAtaH pratyavarohati avataratItyarthaH / sU0 36 // (parIsahacamuNaM haMtA, parIsahovasaggANaM abhIo, dhamme te avigdhaM bhAu) tuma parISahoM kI senA, ke vijetA bano, parISahoM kSudhA Adi 22 parISahoM ke aura devAdi kRta upadravarUpa upasargoM ke bhaya se tuma sadA nirmukta raho-zrutacAritrarUpa dharma meM tumheM kisI bhI prakAra kA vighna na Ave (ti kaTu puNo 2 maMgala jaya 2 sadaM pauMjaMti ) isa prakAra kahakara una sabane maMgalamaya jaya 2 zabdoM kA prayoga kiyA ( ta eNaM se mehe kumAre rAyagihassa nagarassa majjhaM majjheNaM nigacchai) isa prakAra logoM ke AzIrvAdoM se sajAyA gayA vaha meghakumAra rAjagRha nagara ke ThIka bIcoMbIca hotA huA niklaa| aura (nigacchittA ) nikalakara (je va guNasilae cehae teNAmeva uvAgacchai ) jahA~ guNazilaka caitya udyAna thA vahAM para pahu~cA / ( uvAgacchittA purisasahasmavAhiNIbhI mevA duH5 2Dita zreSTha bhuThita pahane mevo. (parisahacamaNaM haMtA parIsaho. vasaggANa abhIo dhamme te avigdhaM bhavau ) tama parIpaDa 35. senAnA vijetA thAo, bhUkha vagere bAvIsa parISaha ane deva vagerenA upadrava-upasargonA bhayathI tame sadA mukata rahe. zruta cAritra rUpa dharmamAM tamane koI paNa jAtanAM vighna na na. (tti kaTTa puNo puNo maMgalaM jaya jaya sadaM pauMti) yA pramANe DIna te adhAsAye magasamaya ya ya za ho athyAryA. (taeNa se mehekumAre saya gihassa nagarassa majyaM majjhaNaM niggacchai ) // pramANe lakonA AzIrvAda meLave meghakumAra rAjagRhanagaranI ThIka vacce thaIne pasAra thayo bhane (nigacchittI) 52 thane (jeNeva guNasilae ceie teNAmeva uvAgacchai ) jyAM guzina caitya tu tyAM paDayo: ( uvAgacchinA purisa For Private and Personal Use Only
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA.a. 1. 37 meghakumAradIkSotsarvAnarUpaNam mUlam -- tapaNaM tassa mehasta kumArasta ammApiyaro mehaM kumAraM purao kaTTu jeNAmeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNAmeva uvAgacchaMti uvAgacchittA samaNe bhagavaM mahAvIraM tikkhu AyAhiNaparyAyAhiNaM kareti karitA vaMdaMti namasaMti, vaMdittA namasittA eva vayAsI esaNaM devANupiyA! mehe kumAre amhaM ege putte i kaMte jAvajIviyosAsie hiyaya. naMdajaNae uMbarapurakaMpiva dulahe saNayAe kimaMga puNa darisaNayAe ? se jahA nAmae uppaleti vA paumeti vA kumudeti vA paMke jAe jale saMrvAe novalippar3a paMkaraeNaM Novalippai jalaraeNaM, evAmeva mehe kumAre kAmesu jAe bhogesu saMbuDDhe nopalippai kAmaraeNaM novalippai bhogaraeNaM, esaNaM devANuppiyA ! saMsArabhauvvigge bhIe jammaNajara maraNANaM icchai devANupiyANaM aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaittae, amhe NaM devAppiyANaM sissabhikkhaM dalayAmo, paDicchaMtu NaM devANuppiyA ! sissa bhikkhaM, taraNaM se samaNe bhagavaM mahAbIre mehassa kumArassa ammA piU ehiM evaMvutta samANe eyamahaM sammaM paDisuNei, tapaNaM se mehe kumAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyAo uttarapuratthime disibhAge avakkamai, avakkamittA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyajJa, tapaMNaM me mehakumArasta mAyA haMsalakavaNaM paDasADhaNaM AbhasImAo paccohAI ) vahAM pahu~ca kara vaha usa purUSasahasravAhinI pAlakhI se nIce turata uttarA / sUtra " 36" For Private and Personal Use Only 425 sahasvAhiNIo sIyAo paccoruhaI ) tyAM yahAMthIne bheSakumAra puruSa sahasra vAhinI pAlakhImAMthI tarata nIce utaryA // sUtra " 36 " ! 54
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 426 jJAtAdharma kathAgasUtra raNamAlaMkAraM paDicchai paDicchittA hAra varidhArasiMduvArachin muttAvalipagAptAI aMsUNi biNimmuyamANI2 romANI2 kaMdamANI vilavamANIra evaM vayAsI-jaivvaM jAyA! ghaDiyavvaM jAyA parikkamiyavvaM jAyA ! asti caNaM aTTe nau SamAeyavbaM amhaMpiNaM emeva magge bhavauttika mehassa kumArassa ammApiyaro samaNaM bhagavaM mahAvIra vaMdaMti namaMsaMti vaMditto namaMsittA jAmeva disiM pAubbhUyA tAmeva disi paDigayA ||suu0 37 // TIkA-'taeNaM tassa mehakumArassa ammApiyaro' ityAdi / tataH khalu tasya meghakumArasya mAtApitarau meghakumAraM purataHkRtyA yatraiva zramaNo bhagavAn mahAvIrastatropAgacchati, upAgatya zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM tri:kRtva:AdakSiNapradakSiNAM kurutaH, kRtvA vandete namasyataH vaMditvA namasyitvA ecamavadtAm eSa khalu he devAnupiyAH! meghakumAro'smAkaH putraH iSTaH kAntaH 'taeNaM tassa mehassa kumArarasa' ityAdi TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (mehassa kumArasma) meghakumAra ke mAtA pitA ( mehaM kumAraM purao ka1) meghakumAra ko Age kara ke (jeNAmeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNAmeva uvAgacchai) jahAM para zramaNa bhagavAna mahAvIra the vahAM gaye ( uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhi NaM payAhiNaM karei) jAkara unhoMne zramaNe bhagavAna mahAvIra ke AdakSiNa pradakSiNA pUrvaka savidhi vadaNAki (karitto vaMdati namasaMti) unake vaMdanA namaskAra kiyaa|(dinaa na sittA) vandanA namaskAra karake (evaM vayAsI) phira unhoMne 'taeNaM tamsa mehassa kumArassa' ityAdi TI--(taeNaM) tyA2 mA ( mehassa kumArassa) bhedhamAna mAtApitAmye (meha kumAraM purao kaI ) meghAbhArane mAga rIne (jeNAmeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNAmeva uvAgacchai ) yo abhA magavAna mahAvIra patA tyAM gayA (uvAgacchittA samaNa bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei) ne tamAme sAikSiNa prakSiNa pUrva zramaNa bhagavAna mahAvIrane ( karittA vaMdaMti namasaMti) pApA2 panchana bhane nabhA2 rIne ( evaM vayAsI) tebhaNe 4thu (esaNa devANuppiyA ! mehe kumAre) . pAnu For Private and Personal Use Only
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNoTIkA asU.37 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam 427 yAvad 'jIvibhosAsie' jIvitovAsakaHja vitaM prANadhAraNaM uddhAsayati vardhayati iti saH ammAkaM prANadhAraka ityarthaH 'hiyayANaMdajaNae' hRdayAnandajanakaH antaHkaraNa pramodakArakaH kiM bahunA udaMbarapuSpamiva zravaNe'pi durlabhaH kiM punaH he aGga ! darzane he prabho ! 'se jahAnAmae' atha yathAnAmakam - yathAraSTAntam , 'uppaleti vA' utpalaM-nIlakamalaM, 'paumetivA' padma-mUryavi. kAzikamalaM, 'kumudeti vA' kumudaM candravikAzI zvetakapalavizeSaH, 'pake jAe' pa? jAtaM-utpanna 'jale saMthie' jale saMvar3ita-RddhimupAgataM kintu 'ka rayaNaM' paMkarajasA paMkaeva rajaH paMkarajaH tena kardamena 'nobalippaI' nopalipya te, evaM 'jalaraeNaM' jalarajasA 'novalippaI' novalipyate 'ebAmeya' evameva anenaiva esA kahA-(epaNa devA ppiyaa| mehe kumAre ) he devAnupriya ! yaha megha. kumAra (amhaM ege pune) hamAre yahAM eka hI putra hai--(ihe kaMte jAva jIviyosAtie ) isaliye yaha hameM iSTa hai aura kAMta hai yAvat jIvito cchavosabhUta hai| arthAt hamAre prANoM kA AdhArabhUta hai| (hiyayANaMdajaNae) hRdaya ko Ananda pahu~cAnevAlA hai| (uMbarapupphaMpiva dullahe sabaNayAe kimaMgapuNadarisaNayAe) he nAtha jisa prakAra udura ke puSpa ke darzana ko lo bAta dUra rahI usakA nAmazravaNa bhI jaise durlabha haiM usI taraha prabho hameM bhI isakA nAma zravaNa durlabha hai| (se jahAnA mae uppalei vA kumudei vA paMke jAe jale saMvAIe novalippai paMkaraeNaM novalippai jalaraeNaM) jisa prakAra nIla kamala, sUrya pikAtIpA aura candra vikAzI kumuda kIcar3ameM utpanna hote haiM, jalameM baDhate haiM kintu paMkajarUpa raja se tathA jalarUpa raja se ve upalipta nahIM hote haiM ( evAmeva priya ! - medhabhAra ( amhaM ege patte ) abhAze meno me // putra cha (ithe kaMte jAva jIviyosAsie ) meTa! bhATe 240 mabhane chuTa cha bhane in cha yAvat savitAvAsa bhUta geTave mA sbhaa| prANAno sAdhAra cha (hiyayANadajaNae) hayane mAna pAunA2 cha, (uMbarapupphaMpiva dullahe savaNayAe kimaMgapugadarisaNayAe) 3 nAya ! ma 2|(bh2/naa)pu0pnii nevAnI pAta te dUra rahI paNa tenuM nAma sAMbhaLavuM paNa durlabha che, temaja he prabho ! amane paNa mA bheSamA nAma sains pa huna tu. ( se jahA nAmae uppalei vA kumudei vA paMkajAe jale saMDie novalippai paMkaraeNaM novalippai jalaraeNaM) vI zate nI bhasa, sUrya vizI pama, mane yandra vizI kumuda kAdavamAM udabhave che, pANImAM vadhe che chatAM e kAdava rU5 rajathI temaja pANI 35 20yI temA malita 2 cha ( evAmeva mehe kumAre kAmesa jAe bhoMgesu For Private and Personal Use Only
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 428 jJAtAdharmakthaGgasanna hAntena maghakumAro'pi 'kAmesu' kAmeSu-viSayAbhilApalabhaNeSu jAtaHsamutpannaH 'bhogesu' bhogeSu-gandharasasparzalakSaNeSu saMrvA' saMvaddhitaH, kAmai rjAto bhogaddhiMgataH ityarthaH, na puna:kAmarajasA bhogarajasA upalipyate paramavairAgyavattvAta, nA mai viSayA ronta na capi bhogAHiti bhAvaH / eSaH meghakumAraH khalu he devAnupriyAH ! 'saMsArabhaudhigge' saMsArabhayodvignaH saMsaraNaM caturgatiSu paribhramaNaM saMsAraH tasmAdbhayaM-bhItiH tena udvignaH vinnaH tathA 'bhIe' bhIta:trastaH 'jammaNajaramaraNANaM' janmajarAmaraNebhyaH, tasmAt icchati devAnupriyoNAmantike dravyabhAvato muNDo bhUtvA 'agArAo' agArAt gRhAt 'aNagAriyaM' anagAritAM 'paThyaittae' pravanituM prAptumicchatIti pUrveNa sNbndhH| vayaM khalu devAnupiyANAM ziSyabhikSAM dadmaH, tat 'paDicchaMtu' pratIcchantu svIkurvantu khalu he mehekumAre kAmesu jAe bhogesu saMvAe novalippai kAmarANaM novalippai bhogaraeNaM) usI taraha meghakumAra viSayAmilApa rUpa kAma meM utpanna huA hai gaMdha rasa sparza rUpa bhogoM se saMvarddhita huA hai--to bhI vaha parama vairAgya se saMpanna hone ke kAraNa kAmarUpa raja se upalipta huA nahIM hai aura na bhogarUpa rajase hI upalipta huA hai| (esaNa devANu. piyA saMsArabhaubigo bhIe jammaNajaramaraNANaM icchai devANuppiyAgaM aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaittae) he devAnu piya / yaha caturgatiyoM meM paribhramaNa rUpa saMsAra ke bhaya se khinna hai aura janma, jarA evaM maraNa se trasta haiN| isaliye yaha Apa devAnupiya ke pAsa dravya aura bhAva rUpa se muDita hokara agAra se anagAritA ko prApta karanA cAhatA hai / (amheNaM devAnuppiyANaM sissamikkhaM dalayomo saMthie novalippai kAmaraeNaM novalippai bhogaraeNa) tebhabheSabhA2 pa viSayAbhilASa rUpa kAmamAM udabhavyuM che ane gaMdha rasa sparzarUpa bhAgomAM vRddhi pAme che chatAM e te sAcA vairAgya cukata thaIne kAmarUpa rajathI ane bhogarUpa thI lipta thayo nathI( esaNaM devANuppiyA saMsArabhaubdhigo bhIe jammaNajaramaraNANaM icchai devANuppiyANa aMtie muDe bharittA agArAo aNagAriyaM pavvaittae) he hevAnupriya ! mA yatutimAmA parizrama 35-ssaaranA bhayathI gamagIna che ane janma ghaDapaNa ane mRtyuthI bhayabhIta che eTalA mATe A tamArI pAse dravya ane bhAva rUpathI muMDita thaIne agArathI anagAritAne bhegavAnI -ch| rAme cha. ( amheNa devANuppiyANaM sismabhikAvaM dalayAmo For Private and Personal Use Only
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 429 anagAradharmAmRtavarSiNI TAkA. a. 1 su.37 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam devAnupriyAH ! ziSyabhikSAm, tataH khalu sa zramaNo bhagavAna mahAvIra : meghakumArasya mAtApitRbhyAmevamuktaH san 'eyama sammaM paDisuNe:' imaM artha samyakra pratizRNoti - sarva viratilakSaNaM pravrajyA dAnarUpaM samyak makAreNa pratibhRNotisvIkaroti / tataH khalu sa meghakumAraH zramaNasya bhagavato mahAvIrasya antikAda usa paurastyaM digbhAgam IzAnakoNam, apakrAmati gacchati, apakramya gatvA svayameva AbharaNamAlyAlaGkAram 'omubaI' bhavamuJcati=tyajati tataHkhalu tasya kumArasya mAtA haMsalakSaNena pazATakena AbharaNamAlyAlaGkAraM pratIcchati . paDicchaMtu NaM devANupiyA sissabhika ) ataH hama Apa devAnupriya ko ziSya ko bhikSA dete haiM / Apa isa ziSya bhikSA ko svIkAra kareM / ( eNaM se samaNaM bhagavaM mahAvIraM mehassa kumArassa ammAvikae evaM te samANe eyamahaM sammaM paDisuNei ) isake bAda ve zravaNa bhagavAna mahAvIra meghakumAra ke mAtA pitA se isa prakAra kahe jAne para meghakumAra ke liye isa artha kI svIkAratA pradAna kara dete haiM-- arthAt de dete haiM - (tapaNaM se mehe kumAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyA utarapurathimeditibhAge avakkamai ) isake bAda vaha meghakumAra zramaNa bhagavAna mahAvIra ke pAsa se IzAnakoNa kI aura gayA (avakkamittA samayameva AbharaNamallAlaMkAraM omugraha) vahAM jAkara usane apane Apa hI AbharaNa mAlA tathA alaMkAro ko apane zarIra se utAra diyA (tapaNa se mehassa kumArassa mAyA hemalakkhaNeNaM paDasADa raNaM AbharaNa pacchiMtu NaM deNupiyA sissabhika ) yethI tabhane ame mA ziSyanI likSa sAthIse chIkhe tame mA likSAnA svIara ze ( taraNaM se samaNe bhagavaM mahAbIre mehassa kumArassa ammApiUehiM evaMvutte samANe eyamahaM sam paDimuNe ) tyAra mAha bhedhabhAranA bhAtA pitA dvArA bhI pramANe vAma AvelA zramaNa bhagavAna mahAvIra meghakumArane svIkAre che eTale ke sIrita rUpa pratrajyAnuM dAna ame ene ApIzu A pramANe potAnI anumati darzAve che. ( taNa se mehekumAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyAo uttara purasthime disibhAge avakkama ) tyAra mADha meghakumAra zramaNu bhagavAna mahAvIra pAsethI zAna tara gayA. ( avakkamittA samayameva AbharaNa mahAlaMkAraM omuyai ) tyAM ne bhedhabhAre potAnI bhejena Atmarazu, mALA temaja khasa arone zarIra uparathI utArI hIghA ( taraNaM se meharama kumArassa mAyA haMsa For Private and Personal Use Only
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 430 zAtAdharmakathAimatre gRhNAti pratISya hAravAridhArasinduvArachinnamuktAvaliprakAzAni-natra sinduvAra itinirgurI puSpaM,-ze prasiddham / abhUNi vinirmuzcantI2 rudatI2 krandantI2 nilapantI evamavAdIta-'jaiyacvaM jAyA !' he jAta! he putra / yatitavya mApteSu saMyamayogeSu yatnaH kaaryH| 'ghaDiyavyaM jAyA' ghaTitavya he jAta ! aprAptAnAM saMyamayogAnAM prAptaye ghaTanA kAryA ceSTA kanavyA parikamiyavvaM mallAlaMkAraM paDicchai paDicchittA hAra vAridhArasiMduvArachinnamuttAlipagAsAI aMsUNI viNimmuyamANI2 royamANI2 kaMdamANI2 vilavamANI2 eva vayAsI) utAreM gaye ve AbharaNa mAlA aura alaMkAra meghakumAra kI mAtAne apanI haMsalakSaNa vAlI sATikA me rakha liye aura rakha lene ke bAda hAra vAridhArA sindura, chinnamuktAvalI ke samAna prakAza vAle AMsuoM ko bAra2 bahAtI huI bAra2 rotI huI bAra2 AkraMdana karatI huI aura bAra2 vilApa karatI huI vaha phira isa prakAra ka.ne lagI-(jaiyavvaM jAyA! ghaDi yavvaM jAyA ! parikkamiyacvaM jAyA ! assi ca NaM atu no pamAeyavvaM amhaM piNaM emeva bhavauttika mehassa kumArassa ammApiyaro samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati namasaMti caMdittA namaMsittA jAmeva disaM pAubhUdhA tAmeva disaM paSTigayA) he jAta putra! tuma propta saMyamamArga meM yatna karate rahanA, he jAta ! amAna saMyamayogoM kI prApti ke sadA sa ceSTa rahanA, he jAta / tapa saMyama meM sadA parAkrama karanA he putra / jJAnAdi ratnatrayarUpa artha meM tuma lavaNe paDasAr3aeNaM AbharaNamallAlakAraM paDicchaha paDicchittA hAravAri dhArasiMdhuvArachinnamuttAvalipagAsAI aMmaNI viNimmuyamANI 2 kaMda mANI 2 vilabamANI 2 evaM kyAsI) tArekhA bhAbha2 mA bhane ma kArone meghakumAranI mAtAe potAnI haMsanA cihnovAlI paTTasATikAmAM mUkI dIdhA ane tyAra bAda hAra, vAridhArA, sinduvAra, tUTIgaelAM mitIonI mALAnI jema zobhatA AMsuone vAraMvAra vahevaDAvatI ane vAraMvAra vilApa karatI kahevA lAgI(jiyvvN jAyA ! ghaDiyavaM jAyA parikkamiya jAyA ! asni ca NaM aDhe no pamAeyatvaM amhaM piNaM eva bhavautti kaTu mehamsa kumArasma ammA piyaro samaNaM bhagavaM mahAvIraM vadati namasaMti vaMdittA namaMsittA jAmeva disaM pAunbhayA tAmeva disaM paDigayA) ta putra! tame saMyama bhAgabhAM yatna karatA raheje, he jAta! aprApta saMyama meMgenI prApti mATe hamezAM saceSTa rahe, he jAta ! tapa ane saMyamamAM hamezAM parAkrama karatA raheje. he beTA ! jJAna vagere ratna traya rUpa arthamAM tame kaI divasa pramAdane vaza thazo nahi amAre For Private and Personal Use Only
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a.1sU. 38 meghakumAgdIkSotsavanirUpaNam 41 jAyA' parAkramitavyaM he jAta / tapa, saMyatheSu parAkramaH vartavyaH he putra 'asmi ca NaM atu no pamAe yacaM asmiMzca khalu artha jJAnAdiratnatra ye, na pramAdayitavyaM, pramAdo na kartavyaH, anhaM pi NaM emeva magge bhAu' asmAkamapi gdala evameva mArgo bhavatu 'emeva' evameva amunA prakAraNeva 'maggo' mArgaH karmarajaH prakSAlanalakSaNo bhavatu jAyatAM 'ttikaH' iti kRtrA evamuktvA mAtApitarau bhagavantaM vaditvA namasyitvA svasthAnaM gatau // 37 // mUlam-eeNaM se mehe kumAre sapameva paMcamuTriyaM loyaM kare karittA. jeNAmeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNAmeva uvAgacchai uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payA haNaM karer3a karittA vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA, evaM vayAsI-AlitteNaMbhaMte ! loe palita gaMbhaMte! loe, Alittapalitta NaM te loe, jarAe mara. NeNa ya, se jahANAmae keI gAhAvaI agAraMsi jhiyAyamANaMsi je tattha bhaMDe bhavai appabhAre mollagurue taM gahAya AyAe egaMtaM ava kamai, esa me NisthArie samANe pacchApurA hiyAe suhAe khemAe kabhI pramAda ke AdhIna mata bnnaa| hamalogoM ke liye bhI yahI mAga hove| hamaloga bhI isI prakAra se karmaraja prakSAlana rUpa isa donoM hI mArga ke anuyAyI baneM / aisA kahakara mAtA pitA zramaNa bhagavAna ko vaMdanA namaskAra kara apane sthAna ko cale gye| ||muutr 37 // mATe paNa eja mArga zeSa jIvana mATe prazasta thAo. eTale ke ame paNa A pramANe ja kamarajaprakSAlana rUpa A mArgane anusaranArA thaIe. Ama kahIne mAtApitA banne bhagavAnane vaMdana ane namaskAra karIne potAnA sthAne pAchAM pharyA. sUtra 37 For Private and Personal Use Only
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 432 jnyaanaaghakhaambr jisseyasAe aNugAmiyAe bhavissai evAmeva mama vi ege AyAbhaDeiTTe kaMte pie maNnne maNAme esa me nitthArie samANe saMsAra voccheyakare bhavissai, taM icchAmi gaM devANuppiyAhiM sayamaMtra muMDAviu sehAviuM sikkhAviu sayameva AyAragoyaraviNayaveNaiyacaraNakaraNa jAyAmAyAvattiyaM dhammamAikkhiuM taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre mahaM kumAraM sayameya pavAvei sayameva muMDAvei sayameva AyAra jAva dhammamAikkhai evaM devANuppiyA! gaMtavvaM ciTThiyavvaM NisIiyavAM tuTTiyavvaM bhuMjiyAM bhAsiyavyaM evaM uTTAe uTThAya pANehiM bhRtehiM jIvahiM sattehi saMjameNaM saMjamiyAM,assi caNaM aNopamAeyaLAM, taeNaM se mahe kumAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie imaM eyArUbaMmmiyaM uvaesaM Nisamma samma paDivajjai, tamANAe tahagacchai tahaciTThai jAva uTTAe uTThAya pANehiM bhRtehiM sattehiM saMjamai |suu.38 TokA-'taeNaM se meghakumAraM sayameva' ityaadi| tadanu sarvAbharaNapari mocanAnantaraM parityaktagRhasthaveSaH paridhRtamuniveSaH sadorakamukhavastrikopa 'taeNaM se mehe kumAra' ityaadi| TIkArtha-isake bAda (se mehe kumAre) una meghakumArane (sayameva) apane Apa hI (paMcamuThiyaM loyaM karei) paMcamuSTI loca kiyA-arthAt-jaba ve apane 'taraNa se meTekumAre' ityAdi / --(taeNaM ) tyA2 mA ( se mehe kumAre ) bheSamAre ( sayameva) potAnI bheNe (pacamuTThiyaM loyaM karei) paM. bhUhI buyana yu meTa / tyAre meghakumAre badhAM ghareNAMo vagere utArIne gRhasthanA veSane tyAga karyo ane For Private and Personal Use Only
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a1mU 38 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam 433 zobhitamukhaH kakSAbalambitarajoharaNaH anyAnyapi sAdhUpakaraNAne yayAkalpaM pAtrAdIni gRhItvA meghakumAra svayameva 'paMcamuTThiya'paMcamuSTikaM loca-tatra paJcamu Tayo yasya sa paMca muSTikaH taM loca-ziraH kezotpATanaM 'karei'karoti-paJcabhimaSTibhiH karaNabhUtAbhiH zirasi pazcadhA vibhaktAnAM luzcanoya kezAnAmutpATanaM na tu paJcabhi muSTibhiH paJcacAraireva samagrakezotpATanasambhava iti bhaavH| lAca kRtvA yatraiva zramaNo bhagavAn mahAvIratratatraivopAgacchati, upAgatya zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM trikRtvaH AdakSiNapadakSiNAM karoti kRtvA vandate namasyati, vanditvA namasyitvA evamavadat / 'AlineNaM bhaMte ! loe' he bhadanta ! he bhagavan ! AdataH duHkhAgninA jvalitaH khalu ayaM lokaH bAlye AdhivyAdhi parasarvAbharaNAdi utAra kara, gRhasthaveSa kA parityAga kara muniveSa aMgIkAra kara mu ya vastrikA bAMdhakara kakSA meM rajoharaNa avalaMbita kara tathA aura bhI sAdhu ka gogya pAtrAdi upakaraNa lekara acchI taraha muni dIkSA se yukta ho gaye taba unhoMne apane kezoM kA apane Apa arthAt apane hAthoM se paca muSTi loca kiyA (karitA jegAmeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNAmeva uvAgacchada) keza luMcana kara phira ve jahAM zramaNa bhagavAna mahAvIra virAjamAna the vahAM gaye (uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNa karei) vahAM jA kara unhoMne unakI-zramaNa bhagavAna mahAvIra kI-tIna cAra AdakSiNa pradakSiNA karake unheM savidhi vaMdanA namamkAra kiyaa| vaMdanA namaskAra karane ke bAda phira ve prabhu se isa prakAra kahane lage (alitteNaM bhaMte loe) he bhadaMta / yaha loka duHkharUpI agni kI jvolA se jala rahA hai-bAlyAvasthA meM yahA~ muniveSa svIkArIne meM upara sadarakamukhavastrikA bAMdhI kAkha bagalamAM rajoharaNa dhAraNa karyuM, temaja bIjI paNa sAdhuone mATe gya evA pAtra vagere upakaraNo laIne sArI rIte muni dIkSAthI yukata thaI gayA tyAra bAda temaNe potAnA dezanuM potAnI bheNe 04 5ya bhuSTi duyana yu. ( karittA jeNAmeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNAmeva uvAgacchai) za duyana pachI bheSamA2 jyA zramAya bhagavAna bhAvI2 tA yA gayA. ( uvAIcchattA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyA. hiNaM payAhiNa karei) tyo ne bhebhAre zrama mAvAna mahAvIranI RNa vakhata A dakSiNa pradakSiNa pUrvaka temane savidhi vaMdana ane namaskAra karyA. vaMdanA ane nabha72 4. 6 te zrama lagavAna mahAvIrane vA sAyA (alitteNa loe) he bhadaMta! A saMsAra duHkha rUpI agninI javALAomAM saLagI rahyo che. bAlya avasthAmAM ahIM badhA Adhi, vyAdhi, paravazatA vagere duHkhone anubhava dareka prAzI 42 cha. (palizeNa bhate loe) yAnImA ma ta mAgatRSNA ane priyanA 55 For Private and Personal Use Only
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 434 jJAtAdharma kathAsUtre vazatvAdiduHkhAnubhavAt 'palitteNaM bhaMte ! loe' he bhadanta ! pradIptaH = prakarSeNa dIptaH duHkhAtinA prajvalitaH khalu ayaM lokaH tAruNye bhogatRSNayA priya virahAdinA ca bAlyAdadhikaM duHkhAnubhavAt 'Alitapali Na bhaMte ! loe jarAe maraNeNa ya' he bhadanta ! AdIptapradIptaH = atyantapradIptaH duHkhAgninA'tyantaprajvalitaH khalu ayaM lokaH jarayA vRddhAvasthayA, maraNena ca, vRddhatve-bhogyaviSaye samupasthita tadbhogakaraNAsamatvAt strIputrAdibhirapyapamAnitatvAt bahutarasa maye kAsazvAsAdipravalarogapIDitatvAcca cirasaMcitadhanaviyogAdi saMbhAvanayA ca karacaraNAdyaGgazaithilyena ca maraNabhayodbhavahRdayakampena ca satataM duHkhAnubha vAt maraNetu durantamANotkramaNa kAlikAnanta vedanAjanita mUcchadadyAd varNanA Adhi, vyAdhi, paravazatA Adi duHkhoM kA anubhava haraeka prANI karate hA hai / (palittegaM bhaMte loe) taruNa avasthAmeM yaha loka bhoMgoM kI tRSNA se aura priya ke viraha Adi se bAlyakAla ke duHkhoM kI apekSA bhI adhika duHkhoM kA anubhava karatA hai isaliye he bhadaMta yaha loka prakarSeNa dIpta duHkhAgni dvArA pajvalita ho rahI hai / (alittapalite bhaMte loejarAe maraNeNa ya) he bhadaMta ! jarA aura maraNa se yaha loka Adiza isa liye ho rahA hai ki vRddhAvasthA meM bhogya viSayoM ke samupasthita hone para bhI yaha prANI una viSayoM ko bhogane meM asamartha rahatA haiM tathA strI putra Adi bhI isa avasthA meM Ise apamAnita kiyA karate haiM kAsazvAsa, Adi prabala roga rAta dina isa avasthA meM isa jIva ko poDA dete rahate haiM tathA cirasaMcita dhana ke viyoga Adi kI saMbhAvanA se karacaraNa Adi aMgoM kI zithilatA se, maraNa ke bhaya se udbhUta hRdaya kaMpana se isa avasthA meM satata - duHkhoM kA anubhava hotA rahatA hai tathA maraNa samaya -cAga vagerethI khAlya avasthAnA duHkhA karatAM paNa vadhAre paDatA duHkhAnA anubhava kare che, eTalA mATe he bhadata ! A jagata bhayaMkara saLagatA duHkhAgnimAM baLI 2dhuM che. (AlitapaliteNa bhaMte loe jarAe maraNeNa ya) he laDhata ! aspaNa ane mRtyuthI A jagata samagra rUpamAM eTalA mATe bhabhUkI rahyuM che ke ghaDapaNamAM upabhAganI vastuo sAme hovA chatAM e A jagatanA prANIe te viSayAne bhogavavAmAM asamartha rahe che temaja strI putra vagere paNa vRddhAvasthAmAM temane apamAnita kare che. kAsa, zvAsa vagere pramaLa rogA rAta divasa A avasthAmAM A jIvane kaSTa ApatA rahe che, temaja cira kALa saMgrahelA dhanane naSTa thavAnI sabhAvanAthI hAthapaga vagere agAnA zaithilyathI, mRtyubhayathI, urdUbhavelA hRdayanA kaMpanathI A vRddhAvasthAmAM satata duHkhAnA anubhava thatA ja rahe che, tathA A jIvane maraNu For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir :
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 435 anagAradharmAmRtavarSa TIkA a. 1. sa 38 me kumAradIkSotsavanirUpaNam tItaduHkhAnubhavaHpratyakSa eveti kasya hRdayaM na bhISayati / se jahAnAma e' tad yathAnAmakaM yathAdRSTAntaM dRSTAntamanusRtya varNyate ityarthaH ko'pi gAthApatiHdhanasamRddha gRhasthaH agAre ' agAraMsi jhiyAyamANaMsi' aMgAre-gRhe dhyAyati dhAtUnAmanekArthatvAt prajvalite satItyarthaH 'je' yat tattha' tatra 'bhaMDe' mANDo bhavati 'apabhAre' asabhAraH 'molapurue' mUlyagururuH- bahumUlyaH taM gRhItvA 'AyAe' AtmanA - svayam 'egataM' ekAnta nirUpadravasthAnaM 'avakamada' apakrA mati - gacchati, evaM ca cintayati 'esa me NitthArie samANe' eSaH mUlyaguru ko bhANDa : ' ma nistAritaH san 'pacchA' paJcAt bhaviSyati kAle, 'purA' vivakSita kAlAt pUrvasmin kAle saMtatiparamparAyoM sva sattAyAM cetyarthaH 'hiyAe' featya jIvanAdi nirvAhajanakAya 'suhAga' sukhAya bhogasaMpAdyAnaMdAya 'khemAe kSemAya samucitasukhasamaryAya 'NimseyasAe' nizreyasAtha bhAgyodayAya meM prANotkramaNakAlika duranta ananta vedanAoM se udbhUta mUrcchA ke sadbhAva se varNanAtIta duHkhoM kA anubhava isa jIva ko pratyakSa meM hI hotA hai - isa liye yaha jarA aura maraNa se AdIpta evaM pradIpta ho rahA haiN| ataH isa taraha kI isa kI yaha sthiti kisa samajhadAra prANI ke hRdayakoM bhayAnvita nahIM karatI hai| (se jahAnAmae) isI bAta ko dRSTAnta dvArA samarthita kiyA jAtA hai - (koI gAhAvaI agAraMsi jhiyAyamANaMsije tattha bhaMDe bhavai appabhAre mollagurue taM gahAya AyAe egataM avakkama i) jaise koI dhana samRddha gRhastha ghara meM Aga laga jAne para usameM kI alpabhAravAlo vastuoM ko jinakI kImata bahuta bhArI hotI hai lekara svayaM nirUpadrava sthAna meM calA jAtA hai aura aisA vicAra karatA hai (esa meNityArisamA pacchApurA hiyAe suhAe khemAe jisse sAe aNuggAmiyAe - prANAkramaNa kAlika duranta ananta vedanAothI, mUrchAvasthAthI, jemanuM varNana paNa azakaya che AvA duHkhAnA anubhava pratyakSa rUpe thAya che. eTalA mATe A jagata vRddhAvasthA ane mRtyuthI AdIsa ane pradIpta thaI rahyuM che. ethI evI A jagatanI layara sthiti yA sabhanu bhANusanA hRhyane dyAvI na bhU. ( se jahAnAmae ) bheTavArtane dRSTAMta dvArA vadhAre puSTa vAmAM Ave che. ( keI . gADA varDa aMgA raMsi jhiyAyamANaMsi je tattha bhAMDe bhavai appamAre molagurue taM mahAya AyAeM etaM atrakamai ) prema ardha paisAmAtra samRddha gRhastha ghara sajaNI The tyAre temAMthI gheADA vajanavALI bhArI kiMmatI vastune laine pAte nirupadravaeN sthAnamAM cahAMthe ane te vicAre -- ( esa meM NitthArie samANe pacchA purA hiyAe suhAe khemAe NisseyasAe aNuggAmiyAe bhavissA ) bhitI vastu bhArA For Private and Personal Use Only
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 436 jJAtAdharmakathA 'paraMparAnubandhi sukhAya bhaviSyati, 'evAmeva' ekameva amunaiva dRSTAntena hai bhadanta ! he bhagavan ! 'mama va' mamApi 'ege' ekaH advitIyaH zreSThaH AyA bhaMDe' AtmabhANDaH = AtmarUpobhANDaH ratnakaraNDakamiva 'iDe' dRSTaH Atma siddhilakSaNaH sarveSTasiddhipUrakatvAt 'kaMte' kAntaH kamanIyaH AtmaguNaprakAzakatvAt 'pie' miyaH - vallabhaH Atmano'kSayapada mApakatvAt 'maNunne' manojJaH = sundara: sakalapANigaNadurlamAkSa yazAMtyAdi guNaprakAzakatvAt - 'maNAme' bhavissa) ki yaha bahumUlya vastu mere nimtAra ke liye hotI huI bhI bhaviSyat kAla meM vivakSita kAla se pUrvakAla meM saMtAna paraMparA meM tathA merI maujUdagI meM jIvana nirvAha ke liye bhogajanita Ananda ke liye. samucita sukha sampAdana ke liye, tathA pIDhI dara pIDhI ke liye sukhasodhana ke nimitta ho jAvegI (evAmeva mama vi ege AyA maMDe uDa kaMte pie maNunne esa me NitthArie samANe saMsAravoccheyakare bhavimmai) usI taha kImata merI AtmArUpI yaha vastu ratnakaraNDa kI taraha mujhe bhI iSTa hai, kAnta hai, vallabha hai, manojJa hai, manoma hai ataH yaha AdIpta pradIpta hue isa saMsAra se pRthakkRta hotI huI mere liye saMsAra kI uccheda kArikA hogo / mujhe yaha AtmArUpI vastu iSTa isaliye hai ki yaha samasta iSTa padArthoM kI siddhi kI puraka hotI hai| kAMta isaliye hai ki yaha AtmA guNoM kI prakAzitA hotI hai / priya isa liye hai ki yaha AtmAko akSaya pada kI prApti karA detI hai / manojJa isa liye hai ki sakala Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bha Nu poSaNa mATe te paryApta thaze ja paNa bhaviSyamAM, vivakSita kAlathI pUrvakAlamAM, saMtAna paraMparAmAM temaja mArI hayAtImAM jIna nirvAha mATe, upabhAga ane AnaMda mATe sArI rIte sukha meLavavA mATe peDhI dara peDhInA sukha sAdhana mATe paryApta thaze. ( evAmeva mama vi ege AyA bhaMDe iTTha kaMte pie maNunne maNAme esa me pitthArie samANe saMsAroccheyakare bhavissara ) tenA nevI bhitI mArA AtmA rUpI A vastu rana karaDakanI jema mane paNa iSTa che, kAnta che, vallabha che, maneAna che, maneAma che eTalA mATe A AtmArUpI kiMmatI vastu AdIsa pradIpta thatAM eTale ke samagra rUpamAM sagatA A saMsArathI pRthaka thaine mArA mATe saMsArane jaDa mULathI ukhADI nAkhanArI thaze. mane AtmArUpI A vastu ISTa eTalA mATe che ke A saghaLA ISTa padArthonI siddhi meLavanArI che. AtmAne akSayapada pamADanArI hAvAthI A AtmArUpI vastu * priya ' che. saghaLA prANI ne mATe du.bha zAzrvata zAMti vagere guNAvALI che, temanI A AtmArUpI vastu prakAzita kara " For Private and Personal Use Only
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmutavarSiNITIkA. a 1 sa. 38 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam sarvajJaiH siddhasvarUpatayA pratipAditatvAt 'esa' eSaH pratyakSaH jJAnAdiguNaratna saMbhRto mamAtmabhANDaH 'me' mayA 'nitthArie samANe' nistAritaHsan AdIpradIpta saMsArAtpRthak kRtaH san saMsAravoccheyakare bhavismai' saMsAravyucchedakaro bhaviSyati saMsAra: janmajarAmaraNajanitaghoramahAdu khaparipUrNacatu gatibhramaNalakSaNaH tasya vicchedakaro vinAzako bhaviSyati saMsAraparityAgo fe akSatA akSayasukhAya akSayasAmarthyAya akSaya kalyANAya sAdyananta paryavasAnAya bhavati iti bhAvaH / tadicchAmi tasmAt kAraNAdabhilaSAmi khalu hebhadanta 'devANuviyAhiM' devAnupriyaiH svayameva pratrAjayituM sarvaviratirUpeNa dIkSayituM muMDayituM dravyato luJcitakezeNa bhAvato rAgadveSarAhityena, 'sehAviu' se ghayituM bhavadbhiH sUtrArthagrAhayituM, 'sikkhAviDaM' zikSayituM pratyupe prANi gae ko durlabha jo akSaya zAMtyAdi guNa hai unakI yaha prakAzaka hotI hai| manoma isa liye hai ki sarvajJa bhagavAnane isakA svarUpa siddha avasthAmaya kahA hai / yaha saMsAra caturgati bhramaNa rUpa hai ye cA / gatiyoM janma, jarA, evaM maraNa se janita ghora mahA duHkhoM se bharI huI hai arthAt isa saMsAra kA parityAga isa jIva ko akSaya hita ke liye akSaya sUkha ke liye, akSaya sAmarthya ke liye, akSaya kalyANa ke aura Adi ananta tathA paryavasAna pada ke liye hotA hai ( taM icchAmi NaM devANupiyAhiM sayameva paJcaviu sayameva muMDAviu sikkhAviu mayameva AyAra goyara viNaya veNaiya caraNakaraNajAyAmAyAvattiyaM dhamma mAikkhiu ) isa liye maiM Apa devAnubhiya se sarva virati rUpa dIkSA prApta karane ke liye dravya aura bhAva kI apekSA muMDita hone ke nArI hoya che eTalA mATe A maneAna" che. sarvajJa bhagavAne enuM svarUpa siddha avasthAmaya kahyu che, ethI e AtmArUpI vastu ' maneAma ' che. A saMsAra catuSkRta bhramaNurUpa che. e cAre cAra gatie janma jarA (ghaDapaNa) ane mRtyunA bhayaMkara kaSTathI cuta che. tAtpa e che ke A saMsAranA parityAga A jIvane akSaya hitane mATe, akSaya sukhane mATe, akSaya sAmane mATe, akSaya kalyANane mATe mane Adi ananta tebhana paryavasAna pahane bhATe hoya che. ( ta icchAmi gaM devANuppiyAhi sayameva pavvaviu~ sayameva muMDAviraM sehAviu~ sikkhA viDaM sayameva AdhAra goyaraviNaya veNaiyacaraNakaraNa jAyAmAyAva niyaM dhammamAikkhiu ) bheTalA mATe huM devAnupriya pAsethI sarva viratirUpa dIkSA meLavavA mATe, dravya ane bhAvanI apekSAe mukti mATe, sUtra ane a For Private and Personal Use Only 4/7
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 438 zAtAdharma kathAGgamatra kSagAdi zikSA grAhayituM svayameva 'AyAragoyaraviNayaveNaiyacaraNa karaNajAyAmAyAvattiyaM' AcAra gocaravinaya vainayikacaraNakaraNayAtrAmAtrAvRtika. A-ma podAyAM, caraNaM ocAraH, jJAnAdiyaMcavidhaH, gocaraH gaugvi caraNaM gocaraH-bhikSATanaM, vinayaH vinayati-abhivAdanAdinA nAzayati sakalAle zakArakamaSTa prakAraM karma saH, vainayika vinaye bhavaM vainayika, tatphalaM marmakSayAdi nirUpaNaM caraNaM mahAnatAdi, karaNaM piMDavizudhyAdi yAtrA-taponiyamasaMyamA diSu pravRttiH mAtrA-saMyama yAtrAnirvAhArthamAhArAdi parimANa jJAnam eteSAM AcArAdInAM vRtti vartana yasminnasau AcArAdi vRttikastaM 'dhamma dharma AivizvauM AkhyApayitum icchAmoti pUrveNa smbndhH| tataHkhalu zramaNo bhaga liye, mUtra aura artha ko Apase grahaNa karane ke liye prati lekhanAdi rUpa zikSA grahaNa karane ke liye, tathA AcAra gocara, vinaya, vainayika caraNa, karaNa, yAtrA aura mAtrA vAle dharma kI prarUpaNA karane ke liye, cAha rahA huuN| maryAdA meM vicaraNa karanA isa kA nAma AcAra hai| yaha pAca prakAra ke jo jJAna Adi hai una rUpa paDatA hai| gAya ke samAna caraNa kA nAma gocara hai| gocara zabda kA artha bhikSAdana hai| abhiH vAdana Adi kriyAoM dvArA AtmA sakala kaleza kAraka aSTa prakAra ke kauM kA jisa se nAza karatA hai vaha vinaya hai| isa vinaya ke hone para jo karma kSayAdi kA nirUpaNa hotA hai vaha vainayika hai| mahAvratAdi kA nAma caraNa piNDavizuddhayAdi kA nAma karaNa tapa, niyama, saMyama Adi meM prakRti kA nAma 'yAtrA' tathA saMyamayAtrA ke nirvAha ke liye jo AhAra Adi ke pramANa kA jAnanA hotA hai usa kA nAma mAtrA grahaNa karavA mATe, pratilekhanA vagere rUpa zikSA grahaNa karavA mATe temaja Acara, gocara, vinaya vanayika, caraNa, karaNa, yAtrA ane mAtrAvALA dharmanA nirUpaNa mATenI IcchA rAkhIne Avyo chuM. maryAdAmAM rahevuM AnuM nAma AcAra che. A AcAra pAMca prakAranA jJAna vagerenA rUpamAM che-gAyanA jevA caraNanuM nAma gocara che. gecara zabdane artha bhikSATana che. abhivAdana vagere kriyAo. vaDe AtmA badhA dukhajanaka ATha prakAranA karmone jenA vaDe nAza kare che, te vinaya che. A vinayathI je karmakSaya vagerenuM nirUpaNa hoya che, te vinayika che. mahAvrata vagerenuM nAma caraNa piDa vizuddhayAnuM nAma karaNa, tapa niyama ane saMyama vageremAM pravRttinuM nAma yAtrA, temaja saMyama yAtrAnA nirvAha mATe je AhAra vagerenuM pramANa artyAmA mAve cha, tenu nAma mAtrA cha. (taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre mehaM For Private and Personal Use Only
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nagAradharmAmRtavarSiNITIkA a.1.36 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam vAn mahAvArA meghakumAraM svayameva matrAjayati tatrAdau paJcaparameSThinamaskAraM zrAvayati, tadanu- 'icchAkAreNa ityAdi paThitvA 'tasmuttarIkaraNeNaM' ityAdipAThena kSetrazuddhayArthaM kAyotsarga kArayati / tatra metrakumAraH kArya sthirIkRtya "icchAkAreNa logassa dvayaM ca' samau manasi cintayati / tatpazcAt 'namoarihaMtANaM' ityAdi paThanapUrvakaM kAyotsarga pArayati / tadanantaraM zrI bhagavAn mahAvIra svAmI 'logassa' ityAdipATha zrAvayati, tataH - 'karemi bhaMte' ityAdi pAThena dIkSAM grAhayati iti bhAvaH / tadanu pArzve upavezya 'sayameva muMDAvara ' svayametra muNDayati - dravyabhAvataH tadanu- 'namo'tthuNaM' iti pAThaM vAmajAndhavakRtya hai / (taNaM samaNe bhagavaM mahAvIre mehaM kumAraM sayameva paJcAvei, sayamena muMDAvei, sagameva AyAra jAna dhammamAikkhai ) isa prakAra meghakumAra kA nivedana sunakara zramaNa bhagavAn mahAvIra ne una mevakumAra ko svayaM pravajita kiyA isa meM sarva prathama unhoMne paMca parameSThI kA nAma unheM sunaayaa| bAda meM " icchA kAraNaM " isa pATha ko paDhakara tassa uttarI karaNeNaM " ityAdi pATha ke dvArA unhoM ne kSetra vizuddhi ke liye unase kAyotsarga karavAyA / meghakumArane zarIra ko sthira karake " icchAkAreNa logassa dvayaMca " ityAdi pATha kA mana meM cintavana kiyA aura bAda meM " namo arihaMtANaM " ityAdi paDhate hue kAyotsarga kI samApti kI / isa ke bAda zrI bhagavAn mahAvIra svAmIne " logassa " ityAdi pATha unheM sunAyA / karemi bhaMte " ityAdi pATha ko paDhakara unheM dIkSIta kiyaa| dIkSA aMgIkAra kara cukane ke bAda prabhune unheM apane pAsa baiThAkara svayaMmuDita kiyaa| aura " namotthUNaM " pATha ko bAma jAnu 66 66 439 For Private and Personal Use Only 66 kumAraM yameva pacAve, sayameva muMDAvai, sayametra AyAra jAva dhammamAivakhaDa ) A pramANe meghakumAranI vinaMtI sAMbhaLIne zramaNa bhagavAna mahAvIre meghakumArane jAte pratrajita ryA. pravrujita karatAM sau pahelAM temaNe paMcaparameSThInA nAma : meghakumArane saMbhaLAvyA. tyAre khAda icchA kAraNaM " mA cAhane lakhIne " tassa uttarI kAraNeNaM " vagere pATha dvArA tebhAgu kSetra vizuddhine mATe meghakumArathI kAyAtsaga karAvaDAvyA. meghakumAre zarIrane sthira rIne " icchAkAreNa logassa dvayaMca " vagere pAunu bhanabhAM ciMtana yu ane tyAra Aha" namo arihaMtANaM " vagere mosatA ayotsarga yUro yo. tyAra pachI zrI bhagavAna bheDAvIra svAbhIye " logassa " vagere pATha meghaDubhArane salajAvyA. tyAra pachI " karemi bhaMte " vagere cAhe dvArA bheghakumArane hIkSita ya dIkSA svIkAra karyA bAda prabhue temane pAtAnI pAse besADIne jAte muDita karyA. ane " namotthaNaM " pAune DAbhI anu (ghU~TArA) azI uzavaDAvIne tebhanA vaDe the 7
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 4:0 jJAtAdharma kathAsUtre dvivAraM pAThayati, svayameva AcAra yAvad dharmamAkhyAti / evaM khalu he devApriya ? uparyuktamunidharmanirvAhArthaM 'gaMtavaM' gantavyaM - yugamAtra - bhUminyasta dRSTimA calitavyaM, 'ciTThiyanvaM' sthAtavya niravadyabhUmau urdhvasthAnena, 'nisIDayantra' niSanavyaM bhUmyAdikaM pramAjyaM upaveSTavyam, 'tuhiyacvaM' tvagvartitavyaM zayanIyaM zayyAsadhArakazarIravAmadakSipArzve ca pramAjyaM zayitavyaM 'bhuMjiyavvaM' bhoktavyaM kSudhAvedanIyavaiyAvRtyeya saMyama prANIdayAdharmacitApaDavidhakAraNaiH aMgArAdidoSarahita abhyavahartavyaM bhAsiyanvaM bhASitavyaM hitamitaniravadyabhASayA vaktavyam ' evaM 'amunA prakAreNa 'uThAe udvAya' uttha UMcI karavA kara unase do bAra paDhavAyA / pazcAt AcAra Adi aMgoMvAle dharma kA unheM upadeza diyA usa meM unhoMne unheM samajhAyA - ki muni dharma ke nirvAha karane ke liye (gaMtavvaM ciTThiyavvaM, misIhayantraM, tuyaDiva bhuMjiyacaM, bhAsiyavvaM, evaM uThAe udvAya, pANehiM bhUrahiM jIvehiM mattehiM, saMjameNa saMjamiyAM ) sAdhu kA kartavya hai ki vaha yugamAtra Age ko bhUmi kA acchI taraha nirIkSaNa kara cale niravadya bhUmi para U~cA hokara baiThate samaya vaha bhUmi kA pramArjana avazya kareM, mote samaya jaba vaha karavaTa badalate to zayyA kA vAmapArzva aura dakSipArzva pramAjina kare tabhI sove / tathA zarIra ke bhI donoM pAvoM ko pramArji kare / kSudhA vedanIya, vaiyAvRtya, IrSyA, saMyama, mANidayA. tathA dharma cintA ina hi kAraNoM ko lekara sAdhu jo AhAra grahaNa karatA hai vaha use aMgArAdi doSoM se rahita hI karanA cahiye / hitamita aura niravadya bhASa / vakhata khAlAvaDAvyuM. tyAra mAda AcAra vagere agAvALA dhanA temane upadeza Adhyo. upadveza yAyatAM te bhunidharmanA cAlana bhATe (gaMtavtraM ciTThi jvaM, NisIivvaM, tuyaTTiyanna, bhuMjiyavvaM bhAsiyavvaM evaM uTThAe udvAya pANehi bhrUhi, jIvehi sattehiM, saMjameNa saMjamiyabvaM ) sAdhunI 324 che hai te yugamAtra AgaLanA mArgone sArI peThe joine cAle, niravadya bhUmi upara UMcA thaine bese, besatI vakhate te bhUminuM cAkkasapaNe pramAna kare, sUtI vakhate jyAre te pAsu pherave tyAre zayyA na vAma pArzva (DAbI bAju) ane dakSiNa pArzva (jamaNI bAju) pramArjita karIne sUve. tema ja zarIranA paNa ane pAAnu pramAna kare. kSudhA vedanIya, yAvRtya, IryAsaMyama, prAdiyA, temaja dhama cintA A chaM kAraNAne laine sAdhu je AhAra grahaNa kare che, te temane-aMgAra vagere doSa rahita ja karavA joie. hita, mita ane niravadya vANInA ja vyavahAra sAdhune karavA joie Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a1 ma 38 meghakumAradIkSotsavanirUpaNam 441 yA utthAya-nidrAdi pramAdatyAgapUrvakam utthAnazaktathA utthAya prANiSu dvitri caturindriyalakSaNeSu 'bhUehi' bhuteSu vanaspatiSu 'jI vehi' paMcendriya svarUpeSu 'sattemu' pRthvavyae tejovAyuSu ApatvAta tRtIyA 'saMyameNa' saMyamena' manovAkAya vizudhyA sarvathA virAdhanoparameNa 'saMjamitavvaM' saMyamitavyam. evaM rakSaNa vyA. pAreNa pravartitavyaM 'asi ca NaM aTe ammizca khalvatha mokSaprAptilakSaNe No yamAeyavaM' no pramaditavyam-pramAdo na katavyaH sotsAhaM matatamudyamaH kartavya ityrthH| tataH khalu sa meghakumAraH zramaNamya bhagato mahAvIrasyAnti ke samIpe imametadrUpa dhArmika zrutalakSaNaM 'ubaesaM' upadezaM Nisamma' nizamya hRdhadhArya ,samma paDivajjai' samyak prativrajatisvIkaroti / 'tamANAe' tamAzayA kA hI sAdhu ko prayoga karanA cAhiye / isa taraha nidrAdipramAdoM ke parityAga pUrvaka utthAnazakti se uThe kara dviindriya, triindriya aura catari ndriya prANiyoM meM vanaspatirUpa ekendriya bhUtoM meM paMcendriyarUpa jIboM meM, aura pRthivo. apa, teja, evaM vAyurupasastroM meM mana, vacana aura kAya kI vizuddha se sarvathA virAdhanA se uparamita ho kara sAdhu ko pravRtti karanA caahiye| (amsi ca NaM adra No pamAeyatvaM taeNaM se mehe kumAre samaNasma bhagavao mahAvIsma aMtie imaM eyArUvaM dhammiyaM uvaesa Nisamma samma paDivajjai) mokSa prAptirUpa isa atha meM sAdhu ko kabhI pramAda nahIM karanA caahiye| kintu sotsAha satana udyama hI karate rahanA cAhiye / isa ke bAda una meghakumAra ne zramaNa bhagavAn mahAvIra ke mukhArabinda se isa prakAra kA yaha dhArmika upadeza sunakara-arthAt zrutacAritrarUpadharma kA vyAkhyAna zravaNa kara aura use acchI taraha se hRdaya meM avadhArita A pramANe nidrA vagere pramAdene tyajIne utthAna zakti vaDe UbhA thaIne be Indri traNa indriye ane cAra IndriyavALA, prANIomAM vanaspati jevA eka IndriyavALA bhUtomA paMthendriya 35 vAmAM ane pRthvI 55, (pANI) te ane vAyu 35 sa, mA mana, vacana ane kAyAnI vizuddhithI, sarvathA vidhinAthI uparamita thaIne sAdhuye pravRtti 42vI ne. (assi ca NaM aTe No pamAeyava, taeNaM se mehekumAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie ima eyArUvaM dhampiyaM uvaesaM Nisamma samma paDibajjai ) bhAkSa bhavAnI matamA sAdhune / paNa divasa pramAda (ALasa) nahi karavI joIe, paNa satata utsAha rAkhIne udyama karatA ja rahevuM joIe. tyAra bAda meghakumAre zramaNa bhagavAna mahAvIranA mukhAraviMdathI A pramANe dhArmika upadeza sAMbhaLIne eTale ke mRtacAritra rUpa dharma dezanA sAMbhaLIne ane te dezanA sArI peThe hadayamAM avadhArita karIne svIkArI. For Private and Personal Use Only
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 442 jJAtAdharmakathA sine bhagavadAjJayA 'tahagacchai' tathA gacchati saMyamamArge pracalati tathA tiSThati yAvad utthAya = mamAdaM vihAya, prANeSu bhUteSu jIveSu satveSu 'saMjamai' saMyatate samyak yatanAM karoti ||0 38 || - mUlama-ja divasaM ca NaM mehe kumAre muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie tarasa NaM divasasa pacchavaraNhakAla samayaMsi samaNANaM nimgaMthANaM ahArAiNiyAe sejAsaMthAraesa vibha jamANesu mehakumArassa dArabhUle sejAsaMdhArae jAe yAvi hotthA / taNaM samaNA NiggaMthA puvvarattAvarattakAlasamayaM sa vAyaNAe puccha NA pariyahaNA dhammANujoga ciMtAe ya uccArassaya pAsavaNassa ya agacchamANAya niggacchamANAya appegaiyA mehaM kumAraM hatthe hiM saMghadvaMti, evaM pAe haiM, sIse, pohe, kAyaMsi, appeiyA olaMDati appegaiyA polaMDati appegaiyA pAyarayareNuguMDiyaM kareMti, evaM mahAliyaM caNaM syaNi mehe kumAre No saMcAei khaNamavi acchi nimIlittae / taeNaM tassa mehassa kumArassa ayameyArUve ajjhatthie jAtra samupajitthA - evaM khalu ahaM seNiyassa ranno putte dhAriNIe Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kara svIkAra kara liyA (tamANAe taha gaccha taha ciTThaha, jAba uTThAe, udvAya pANehiM bhUehi, jIvehi, sattehiM saMjamaha) aba ve bhagavAna kI AjJA se saMyamamArga meM usI taraha se calane lage-usI taraha se uThane baiThane lage yAvat pramAda ko choDakara prANiyoM ke Upara bhUtoM ke Upara jIvoM ke Upara aura savoM ke acchI taraha yatanAcAra pUrvaka apanI pravRtti karane lage | || mUtra 38 || ( tamANAe taha gacchai taha ciThThaI jAva uTThAe, uTThAya pANehiM bhUehiM jIvehi satterhi saMjamai ) tyAra mAha te bhagavAnanI khAjJA bhuSaNa te pramA saMyama mArgImAM cAlavA lAgyA, teja rIte uThavA besavA lAgyA, pramAda (ALasa) ne tyajIne prANIonA upara bhUtAnA upara, chAnA upara ane satvAnA upara, zArI zete ztanazrI ( AAyavIne ) tebhanI rakSA attA vizAkhA sAyA // sUtra "38" // For Private and Personal Use Only
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 443 anagArapITIkA. a 1 sU. 32 meghamunerAtta dhyAnaprarUpaNam devIe attae mehe jAva savaNayAe taM jayA NaM ahaM agAramajjha vasAmi tayANaM mama samaNA NiggaMthA ADhAyaMti parijANaMti sakkAreti sammAti, aDAI heUI pAsiNAI kAraNAI Aikkhati, iTThAhiM kaMtAhiM vaggUhiM Alaveti saMlavati, japabhiI ca NaM ahaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie tapabhiI ca NaM mama samaNA no ADhAyaMti jAva no saMlavaMti, aduttaraM ca NaM mama samaNA NiggaMthA rAo putrarattAvarattakAlasamayaM sivAyaNAe pucchaNAe jAva mahAliyaM caNaM rattino saMcAemi acchi NimilAvettae, seyaM khalu mama kalaM pAupabhAyAe rayaNIe jAva teyasA jalaMte samaNaM bhagavaM mahAvIraM ApucchittA puNaravi agAramajjhe vasittae nikaTTu evaM saMpehei, saMpe hittA aTTaduhaTTavasahamANasagae NirayapaDiruviyaM ca NaM taM ruNi khavei khavittA kallaM pAuppabhAdAra suvimalAe rayaNIe jAva teyasA jalase jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNAmeva uvAgacchai uvAgacchittA tikkhuso AyAhiNapayAhiNaM karer3a karitA vaMdai namasai vaMdittA namasiMtta, jAva pajuvAsai || sU0 39 // TIkA -- 'jaM divasaM caNaM' ityAdi / yaM divasaM ca=yasmina divase khalu meghakumAraH muNDo bhRtvA agArAt = gRhAt anagAritAM matrajitaH - prAptaH, tassa NaM divasassa' 'jaM divasa ca NaM mehe kumAre' ityAdi / TIkArtha - ( jaM divasa) jisa dina ( mehe kumAre muDe bhavittA agArAbho aNagAriyaM pacae) meghakumAra ne muMDita hokara AgAra avasthA se anagAra 'jaM divasaM ca NaM mehe kumAre' ityAdi // TIkArtha - ( jaM divasaM ) ne hivase ( mehekumA re muDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pacaie ) bhedhabhAre bhuMDita thAne bhAgAra avasthA tyane managAra avasthA For Private and Personal Use Only
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir xx jJAtAdharma kathAsUtre SThApanAya tasya khalu divasasya 'pacchAvaraNhakAlasamayaMsi' pazcAdaparAhnakAlasamaye dinasya caturtha prahalakSaNe 'samaye' caturthabhAge bhaNDopakaraNa pratilekhanAnantaraM parisaptaviMzatimaNDalapratilekhanAvasAne ca AvazyakakaraNasamIpAgamAvasare sUryAstasamaye, zramaNAnAM nirgranthAnAm 'ahArAiNiyaM' yathA rA likaM=yathA jyeSThaM paryAyajyeSTha krameNa ityarthaH / ' sejjAsaMthAraesu' zayyAsaMstArakeSu tatra zayyA zayanaM tadarthasaMstArakAH zayanIyasthAnAni, yadvA zayyA:= zarIra pramANAH, saMstArakAH sArdhahastadvayapramANAni AsanAni teSu 'vibhajjamANesu' vibhajyamAneSu pRthak pRthak saMstRneSu meghakumArasya dvAramUle dvArasamIpe zayyA saMstArako jAtazvApyabhavat / tataH khalu zramaNAnirgranthAH putra raktAvaratakAlasamayaMsi' pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye pUrvarAtrazcApararAtrazca pUrvarAtrA pararAtrau tadrUpaH kAlaH saeva samayaH iti pUrvarAtrApararAtrakAlamamayaH, tasmin rAtreH pUrvabhAge pazcAdabhAgeceti bhAva: 'avara' ityatra sUtratvAt rephasya lopaH, 'bAyaNAe' vAcanAyai - vAcanaM vAcanA gurusamIpe sUtrAkSarANAM grahaNaM tadartha avasthAdhAraNa kI (tamsa NaM divasassa pacchAvaraNDakAlasamayaMsi samaNANaM nigANaM AhArAsNiyAe sejjAsaMdhAraNa vibhajjamANe meghakumArassa dAramUle sejJAsaMthArae jAe yAtrihotthA) usa dina pazcAt aparAhnakAla samaya meM dina ke caturtha pahara caturtha bhAga meM zramaNa nirgranthoM kA dIkSA paryAya ke kAlakramAnusAra zayyA saMthAraka pRthaka vicha jAne para mevakumArane apanA zayyAsaMstAraka dvAra ke samIpa meM vichAyA / (naeNaM samaNo NigaMthA putraratArarattakAlasamayaMsi vAyaNAe pucchaNAeM pariyahaNAe dhamANu joga bitAe ya uccArassa ya pAsavaNassa ya aigacchamANA ya gigacchamANA ya) isake bAda zramaNa nirgrantha pUrvarAtri aura apararAtri ke samaya meM - arthAt rAtri ke pUrva bhAga meM aura pazcAt bhAga meM guru ke samIpa sUtrAkSaro ke grahaNa bhejavI. ( tassa NaM divasassa pacchAvaraNhakAlasamayaMsi samaNoNaM niggaMthANaM ahArAiNiyAe sejjAsaMvAraesa vibhajjamANesu meghakumArassa dAra mULe sejjAsaMvArae jAe yAvihotthA ) te hivase pAchA paDora pachInA samayamAM zramaNa nigraMthAnA dIkSA paryAyanA kAlakramAnusAra zayyA sastAraka pRthak pRthak cAtharyA yaha bhedhaTubhAre potAno zayyA saMstAra dvAranI ghAse pAtharyo. (tapaNaM samaNA NiggaMdhA puccarattAvaratakAlasamayaMsi vAyaNAe pucchaNAe pari yA dhammANujoga ciMtAe ya uccArassa ya pAsavaNaMNAsma ya agaccha Ni gaccha mANAya) tyAra mAha zrabhANu nirbaMtha pUrva rAtri bhane apara rAtranA samaye eTale ke rAtrinA pahelA bhAgamAM ane pAchalA bhAgamAM gurunI pAse mANAya For Private and Personal Use Only
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 445 anagAdhamamRITAkA. a. 1 sU0 39 meghamunerArtta dhyAnaprarUpaNam 'pucchaNAe' pracchanAyai pracchanA = paThitamratrAdau zaGkAyAM gurusamIpe prazna:, tadarthaM 'pariyaNA' parivartanAyai- parivartanA=pUrvAdhItasya sUtrAde kAlAntareSu avismaraNArthamAvRttikaraNaM tadartha, 'dhammANujogaciMtAeya' dharmAnuyeAgacintA yaica, tatra dharati durgatauM patantaM pANinaM iti dharmaH = zrutacAritralakSaNaH tasya anuyogo= vyAkhyA tasya cintA = vicAraH tasyai ca punaH 'uccArassa' uccArAya malotsarjanAya 'pAsatraNassa' prasravaNAya prasravaNa = laghuzaGkA tasmai 'agacchamANA' atigacchantaH=pravizantaH 'niragacchamANA' nirgacchantaH = niHsarantaH 'appegaDyA' apaye ke kecana sAdhava ityarthaH 'ani' api nizcayena meghakumAraM 'hatthe hiM' hastaiH 'saMgha Mti' saMghayanti parasparaM vAcanAdi karaNAre hastasaMcAlanena saMgha kurvanti, evaM 'pAehi' pAdaiH = caraNaiH saMghaTTayanti 'mIse' zIrSe = masta ke karane ke nimitta paThita sUtra Adi ke viSaya meM upasthita huI zaMkA kI nivRtti ke nimitta pUrvAdhIta sUtrAdika kI kAlAntara me vismRti na ho jAve isaliye usakI AvRtti karane ke nimitta, durgati se paDate hue jIvoM kI rakSA karane vAle dharma kI vyAkhyA kA vicAra karane ke nimitta, uccAra karane ke nimitta, tathA laghunIta karane ke nimitta Ane jAne lage / (appegaiyA) ina meM se kitaneka sAdhujana usa meghakumAra ko paraspara vAcanAdi karane ke avasara para (hatthe hiM saMghaTTayaMti) hAtho se chU lete ( pAehi ) kitane pairoM se chU lete, kitaneka (sIse poTTe kAryasi) use mastaka meM kitaneka peTameM aura kitaneka zarIra meM chU lete / arthAt jaba vahAM ho kara ve sAdhujana nikalate aura Ate to kitaneka sAdhuoM ke hAthoM kA usase saMghaTTana ho jAtA kitaneka ke pairoM kA usake mastaka meM peTa sUtrAkSarAne grahaNa karavA mATe, bhaNelA sUtra vagerenI bAbatamAM udbhavelI zaMkAenI nivRtti mATe, pahelAM bhaNelAM sUtra vagerenI kAlAntaramAM paNa vismRti na thAya eTale tenI AvRtti karavA mATe, kharAba hAlatamAM mUkAI gayelA jIvAnI rakSA karanAra dharmanI vyAkhyAnA vicAra karavA mATe, uccAra karavA mATe temaja saghunIta ravA bhATe yAvanna 42vA sAgyA. * ( appegaiyA) samAMthI DeMTalAI sAdhumA bhedhaThubhArane vAMyana vagere khAnA vamate ( hatthehiM saMghaTTayaMti ) hAtha vaDe sparza uratA, ( pAehiM ) DeMTalA yA vaDe sparza uratA, uTavAu ( sIse poTTe kAryasi ) sAdhue tene mAthAnA keTalAka peTanA ane keTalAka zarIrane sparza karatA hatA. eTale ke tyAM thaIne te badhA sAdhue bahAra nIkaLatA ane mahArathI andara AvatA te vakhate keTalAka sAdhuonA hAtheA tenI sAthe athaDAtA hatA. keTalAka sAdhuonA paNa tenA bhAthAnI sAthai, peTanI sAthai mane zarIranI sAthai mathaDAtA hutA. (appe For Private and Personal Use Only
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir keMd zAtAdharmakathAse 'pe' udare 'kAyaMsi' kAye zarIre, eteSu sarveSu saMghaTTAdikaM vijJayat, apyeke 'olaMDeti' ullaMghayanti ekavAraM, apyeke 'polaMDeti' moghayAnta vAraMvAraM apyeke 'pAyarayareSu guMDiyaM' pAdaraje reNuguNThitaMcaraNa likhana guNThitam saMliptaM kurvanti evaM mahAliyaM ca NaM syaNi' evaM mahatyAM ca khalu rajanyAM meghakumAraH 'No saMcAeha' no zankoti 'khaNamatri' kSaNamapi 'acchi' akSinetraM 'nimIlittae' nimIlituM saMyojayitum / tataH khalu tasya meghakumArasva 'ayameyAkhve' ayametadrUpaH 'ajjhatthie' AdhyAtmikaH =Atmani jAyamAnaH 'jAna' yAvadazabdena 'ciMtie patthie kappie maNeogae saMkappe' ityeteSAM saMgraha:cintitaH prArthitaH kalpitaH, maneAgataH saMkalpaH, tatra cintitaH = evaM karaNarUpeNa aura zarIra meM saMghana ho jAtA (appegajhyA olaMDeti) kitaneka usake Upara se hokara nikala jAte (poleMDeMti) kitaneka bAra bAra usake upara se nikala jAte / ( appegaiyA pAyarayareNumaMDiyaM kareMti) kitaneka apane pairoM kI dhUli se use dhUsarita kara dete / ( evaM mahAliyaM caNaM syaNi mehe kumAre No saMcAeDa khaNamAtra acchi nimIlittae) isa prakAra vaha kumAra eka kSaNa bhI usa mahatI rAtri meM nidrAdhIna nahIM bana sakA (aeNaM tasma mehassa kumArasa ayamerUve ajjhanthie jAva samuppajjitthA ) taba usa meghakumArako isa prakAra kA yaha AdhyAtmika, ciMtita, mArthita, kalpita, manogata saMkalpa utpanna huA / AdhyAtmika zabda kA artha AtmA meM huA aisA hai / cintita Adi jo ye saMkalpa ke aura anya vizeSaNa yahA~ TIkAkArane likhe ve sUtra meM yAvat zabda se gRhIta kiye hue haiM / 'maiM isa prakAra karugA' isa taraha jo aisA karUM isa rUpa se hRdaya meM sthApita kiyA jAtA hai vaha gaiyA olaMDeMti ) DeMTalA tene bhojagIne nIDaNI tA. ( polaMDati ) TAu vAraMvAra tene bhogIne upara thAne pasAra thA hutA. ( appegaiyA pAyareNugaMDiyaM kareMti ) DeMTalA sAdhugyo tene potAnA bhaganI dhUjathI bhasina 2tA hutA. ( evaM mahAliyaM ca NaM syaNi mehe kumAre No saMcAei khaNamavi acchiM nimIlittae) mA pramANe bhedhabhAra me kSAzu pazu te sAMgI rAtrimAM nidrAvaza nahi thA rAjyo. ( taraNaM tassa mehassa kumArassa ayameyArUye ajjha sthira jAva samupajjitthA tyAra pachI bheghakumArane yA prabhAze AdhyAtmi ciMtita, Arthita, sthita mane manogata saMsya (vicAra) ulavyo ! - (mAdhyA Atmika zabdanA artha AtmAmAM utpanna thayeleA evA thAya che. ciMtita vagere je A saMkalpane mATe bIjA vizeSaNA ahIM TIkAkAre TAMkyAM che te sUtramAM 'cAvat' zabda dvArA gRhIta thayAM che. "huM A pramANe karIza!' A rIte je ema karunA For Private and Personal Use Only
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhanagAradharmAmRtavarSiNITIkA a.1sa. 39 meghamunerAta dhyAnaprarUpaNam 447 hRdi sthApitaH, prArthitaH abhilASA viSayIkRtaH, kalpitaH vividhakalparUpaH manogataH saMkalpaH nizcayarUpeNa smRtipathe nirdhAritaH etAdRzA vicAra: 'samuppajjitthA' samudapadyata-samutpanna:-evaM khalu ahaM zreNikasya rAjJaH putraH pAriNyA devyA AtmajaH meghaH meghakumAra-nAmAmmi yAvad udumbarapuSyavata 'savaNayAe' zravaNe'pi durlabhaH kiMpunadarzane, 'te' tat 'jayA' yadA 'NaM' khalu aham agAramadhye gRhamadhye basAmi-nyavasaM tadA khalu 'mama' mAM zramaNA nirgranthAH 'ADhAyaMti' Adriyante 'kRtapuNyAya' mitimanyamAnA mAmAhatavantaH, parijAnanti dharmaparAyaNeo'yamiti parijJAtavantaH, 'sakAreMti' satkurvanti-vinI. saMkalpa cintita tathA jo abhilASA kA viSaya bhUta hotA hai vaha saMkalpa pArthita, aura jo viSaya kalpanA rUpa hotA hai vaha saMkalpa kalpita kahalAtA hai nizcayarUpa se smRti patha meM nirdhArita kiyA gayA jo saMkalpa hotA hai yaha manogata saMkalpa kahalAtA hai| (evaM khalu ahaM seNiyassa ranno putte dhAriNIe devIe attae mehe jAva savaNAe) maiM zreNika rAjA kA putra evaM dhAriNIdevI kA Atmaja hU~-merA nAma medhakumAra hai, maiM unheM nAma se bhI udaMbara puSpa ke samAna sunane ke liye jaba durlabha thA-to phira mere dazana kI bAta hI kyA thii| (taM jayANaM ahaM agAramajjhe vasAmi tayA NaM mama samANA NiggathA ADhAyaMti, parijANaMti, sakkAreMti sammANeti) meM jisa samaya ghara meM raha rahA thA usa samaya zramaNa nigrantha 'yaha bahuta puNyAtmA hai' isa taraha se merA Adara karate the| 'yaha dharma sevana meM bahuta parAyaNa hai' rUpamAM hadayamAM dhAraNa karavAmAM Ave che, te saMkalpa ciMtita. temaja je abhilA pAne viSaya hoya che te saMkalpa prAthita ane je ghaNI kalpanAonA rUpamAM utpanna hoya che, te saMkalpa kalpita kahevAmAM Ave che. smRtimAM nizcitapaNe dhAraNa karele 485 manogata 65 4vAya cha. ( evaM khalu ahaM seNiyassa ranno putte dhAriNIe devIe attae mehe jAba mavaNAe ) hu~ zulanA putra bhane dhAriNI devIne aMgajAta chuM. mAruM nAma meghakumAra che. huM jyAre udaMbaranA puSpanI jema temanA mATe nAmathI paNa sAMbhaLavAmAM durlabha hata-tyAre mArA darzananI te vAta thI 42vI ? (taM jayANaM ahaM agAramajJa sAmi tayANaM mama samaNA NiggaMthA ADhAyaMti parijANaMti, sarakAreMti sammAti) hu~nyAre 52mAM rahetuM hatuM tyAre zramaNa nigraMtha A mATe purAtmA che" A rIte mAro Adara karatA hatA. "A dharma sevAmAM bahu ja parAyaNa A rIte mane jANatA hatA. "A bahu ja namra che" Ama jaNIne mAre sAra karatA hatA. A sadUguNethI For Private and Personal Use Only
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 448 zAtAdharmakathAsUtre teo'yamiti satkRtavantaH, 'sammANati' sammAnayanti='sadguNasampannA'ya' mitimatvA sammAnitavantaH, 'aTThAra' arthAna-mokSakAraNIbhUtAn samyaga darzanAdIn 'heUI hetUna, tatra hetavaHpratijJAhetudRSTAMtApanayanigamanarupapaMcAvayavavAkyarUpAH tathAhi-'saMyamagrahaNaM samucitAmati pratijJA, 'sakalakarmakSayakAraka hetutvA' ditihetuH, 'tIrthakarAdiva'diti dRSTAntaH, yad yanmokSahetutvaM tattanmA kSArthibhirAcaraNIyaM yathA prazAmasaMvegAdikaM, tathA ca "bhavataH saMyamagrahaNamucita' mityupanayaH, tasmAt mokSahetutvAd bhavataH saMyamagrahaNamAvazyakAmAtaisa prakAra se mujhe jAnate the 'yaha bar3A vinIta hai' aimA jAna kara merA satkAra karate the| yaha sadguNoM se saMpanna haiM 'aisA mAna kara merA sanmAna karate the(aTThAI heUI pasiNAiM kAraNAI vAgaraNAI Ai kkhaMti iTAhi kaMtAhiM vaggUhi Alaveti, saMlati) arthoMkoM hetuoMko, praznoMkoM, kAraNoMkoM vyAkaraNoMko, spaSTa karate the aura iSTa,, kA~ta vANiyo se mujhase AlApa karate the saMlApa karate the| mAkSa ke kAraNabhUta samyagdarzana AdiguNa yahA~ arthapada se grahaNa kiye gaye haiN| tathA pratijJA hetu udAharaNa upanaya evaM nigamana ye anumAna ke paMcAvayavahetupada se| matalaba isakA yaha hai ki meghakumAra apane manameM yaha vicAra kara rahe hai ki meM gRhasthAvasthA meM jaya thA to sAdhujana mujha se yaha kahA karate the ki 'tIrthaMkarAdiko kI taraha Apako saMyamakA grahaNa karanA sakalakarmoM ke kSayakA kAraka hone se ucita hai| jo2 sakala kamoM ke kSaya karAne meM hetubhUta hotA hai vaha2 mokSArthiyoM dvArA Avazya AcaraNIya hotA hai jaise prazamasaMvega Adi bhAva yuta cha" sAma taNIne bhAra sanmAna 42tA utA. ( aTThAI heUI pAsiNAI kAraNAI vAgaraNAi AikvaMti iTAhiM kaMtAhiM vaggRhiM Alati saMlati) sAnu tumanu, praznAnu, 12NAnu, sArI te spaSTI425 2tA hu. 4 ane kAMta vacanathI mArI sAthe AlApa karatA hatA, saMlApa karatA hatA. (mekSanA kAraNabhUta samyaga darzana vagere guNa ahIM arthapada vaDe grahaNa karavAmAM AvyA che) temaja pratijJA, hetu, udAharaNa ane nigamanA anumAnanA A paMcAvayava hetupada vaDe matalaba e che ke meghakumAra pitAnA manamAM-A pramANe vicAra karI rahyA che ke huM gRhastha avasthAmAM jyAre hatI tyAre sAdhujane mane kahetA hatA ke "saghaLA karmone vinAza (kSaya) karanAra hovAthI tIrthakara vagerenI jema tamAre saMyama pALa ucita che. je saghaLA karmone kSaya karavavAmAM kAraNabhUta hoya che. te mokSanI abhilASA rAkhanArAo dvArA cakakasa rIte AcaraNa karavA yogya hoya che. jema prathama For Private and Personal Use Only
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nagAradharmAmRtavaSiNITIkA a.12.39 meghamunerAtadhyAnaprarUpaNam nigamanam , tAna 'pAsaNAI' praznAna-tatvAjajJApA pArajJAnalakSaNAH praznAH yathA 'kimAhabaMdhanaM bhagavAna kiM jJAtvA vADayat' iti tAn , atra-arthahetu praznazabdAnAmApatvAta napuMsakatvaM, kAraNa iM' kAraNAni-kAryA'dhyavahitapUrvakSaNattirUpANi tAni, caturdazaguNasthAnavaryayogikelinAM mokSagamana pratizele zyavasthA svarUpAdIni 'vAgaraNAI' vyAkaraNAnityAkriyante praznAnantara muttaratayAbhiH dhIyante nirNayarUpeNa iti vyAkaraNAni kRtapraznasyAnararUpANi tAni 'Aikati' AkhyAnti-mAM kathayantimma, iSTAbhiH kAntAbhiH vAgbhiH 'Alati' usI taraha sakala saMyama bhI aisA hI hai-ataH yaha Apako grahaNa karanA ucita hai| isa prakAra ke isa kathana meM pratijJAdi paMcAvayavoM kA spaSTIkaraNa kiyA hai kAraNa aura prazno kA acchI taraha se spaSTIkaraNa karate the| 'sakA bhAva isa prakAra hai-jaba mujhe kisI tattva ko jAnane kI icchA hotI thI-athavA-yaha kisa taraha se jAnakara karanA cAhiye aisA usa tatva ko jAnane kA bhAva utpanna hotA thA- 'jaise bhagavAn ne baMdha kA kyA svarUpa kahA hai, aura use mokSabhilASI ko kisa taraha jAnakara apanI AtmA se haTAnA cAhiye' to isa rUpa ke praznoM kA taza kArya ke avyavahita pUrvakSaNavartI kAraNoM kA-jaise caudahaveM guNasthAna meM rahe hue ayoga ke valiyo ko mokSagamana ke prati zailezI avasthA kAraNa hotI hai tathA prazno ke bAda unake nirNItarUpa se diye gaye vaDA samAdhAna se jo spaSTI karaNa the ve baDe sundara aura madhura bhArA me hote the / saMvega vagere bhAva che, temaja sakala saMyama paNa eve ja che. eTalA mATe tamAre A saMyama svIkAre ucita che. A rIte A kathanamAM pratijJA vagere paMcAvane spaSTa karavAmAM AvyA che. kAraNa ane praznanA sArI rIte spaSTIkaraNa karatA hatA. ene artha e che ke jyAre mane koI paNa tatvane jANavAnI IcchA thatI hatI athavA A kevI rIte jANIne karavuM joIe. e te tattvane jANavAno bhAva utpanna hoya che. "dAkhalA tarIke bhagavAne baMdhanuM svarUpa zuM batAvyuM che. ane mokSanI IcchA rAkhanArA mANasane kevI rIte jANIne pitAnA AtmAthI kama dUra karavA joIe" A jAtanA praznanA, temaja kAryanA avyavahita pUrvekSaNavartI kAra nA jema ke codamAM guNasthAnamAM rahetA aga kevalIone mokSa meLavavA mATe zailezI avasthA kAraNa hoya che, temaja prazane pachI temanA nirNata rUpe ApavAmAM AvelA samAdhAna rUpamAM vyAkaraNonA uttaro temanA taraphathI bahu ja sarasa madhura bhASAmAM maLyA hatA. jyAre ke I vAta mane samajAtI na hatI athavA samajAelA For Private and Personal Use Only
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 450 zAtAdharma kathAGgamatra Alapanti sakRt , 'saMlati' saMlAta punaH punaH, 'jappabhaI ca NaM' yatprabhRti ca khalu, yadA-yasmin samaye ahaM muNDo bhUtvA agArAdanagAritAM pravajitaH, tatpabhRti khalu mAM zramaNA nigranthAH nAdriyante yAvanno saMlapanti 'anuttaraM ca anantaraM ca khalu adhunA pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye vAcanAdhathe gacchatAM nirgacchatAM zramaNanirgranthAnAM tIbaduHkhajanake stAdi saMghaTTAdibhizca yAvannazakomi netraM nimIlayituM, 'taM se ya khalu tacchreyaH khalu mama 'pAuppabhAyAe' aba maiM nahIM samajhatA thA-athavA samajhAye hue viSaya ko bhUla jAtA thA to ve mujhe bAra2 samajhAyA karate the / (jApabhii ca NaM ahaM muDe bhavittA agArAo agagAriyaM pavvaie tappabhiI ca NaM mama samaNA no ADhAti jAva no saMlati) parantu aba to vaha bAta nahI rahI hai- maiM jisa dina se muMDita ho kara agAra avasthA se isa anagAra avasthA meM dIkSina huA hU~ usa dina se ye samasta zramaNa jana na mero Adara karate haiM, na bolate haiMna saMlApa karate haiM (aduttaraM ca NaM mama samaNA niggaMthA) tathA dUsarI bAta eka aura mere liye yaha huI hai ki ye zramaNa jana (rAo pucarattAvaranta kAla samayasi) jaba rAtri ke pUrva bhAga meM aura pazcAdbhAga meM (vAyaNAe pucchaNAe) vAcanA pRcchanA (jova mahAliyaM ca NaM ratti no saMcAemi acchinimIlAvettae) Adi ke liye yahAM se hokara nikalate haiM aura Ate haiM to unake tIvratara duvajanaka stAdi ke saMghaTana se merI itanI baDI yaha rAta vinA nidrA ke hI nikala jAtI hai-maiM isa sthiti meM eka palabhara ke liye bhI A~kha kI palaka nahI apA sakatA huuN| (ta seyaM viSayane huM bhUlI jato hatuM tyAre teo mane vAraMvAra samajAvatA rahetA hatA, (jappamidaM ca NaM ahaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie tappa bhii ca NaM mama sapaNA no ADhAyaMti jAva no saMlavaMti) 52ntu ve te vAta kayAM rahI. huM je divasathI muMDita thaIne agAra avasthAthI A anAra avasthAmAM dIkSita thaye chuM te divasathI A badhA zramajana mAre Adara karatA nathI, mArA sAthe yAsata nathI sApa pANu 42tA nathI. ( adattaraM ca NaM mama samaNA niggaMthA) tebha00 mI0 pAta mAre bhATe mA 5Y cha / zramasana (rAo pucaranAvarattakAlasamayasi ) nyAre trinA pUrva bhAgamA anezavinA pA7 bhAgamA (vAyaNAe pucchaNAe) pAnA ane chanA (jAvamahAliyaM ca NaM rattino saMcAemi acchi nimIlAvattae) yorene bhATe hI thane mahA2 nI cha bhane mhaarathI aMdara Ave che tyAre temanA hAthapaganI kaThaNa saMghaTTana (athaDAmaNa) thI mArI ATalI badhI meTI rAtri nidrA vagara ja pasAra thaI jAya che. AvI paristhitimAM me miniTa bhATe paNa nidrA 25 sht| nathI. :(taM seyaM khalu mama kallaM For Private and Personal Use Only
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a 1 sa. 31 meghamunerAta dhyAnaprarUpaNam 451 prAduSprabhAtAyAM kiMcitprakAzayuktAyAM gjanyAM yAvattejasA jalati udite sUrya ityarthaH, zramaNaM bhagavantaM mahAvIramApRcchaya cunarapi agAramadhye vastumitikRtvA iti manasi avadhArya evaM saMprekSate-paryAlocayati vicAra yatItyarthaH, saMprekSya 'aduvamaTTamANasagae' Ata duH vArta-vazArtamAna sagataH, tatra-bhAtam= ArtadhyAgataM dugvAta duHkhapIDita, vazAna navadIkSinveina sAdhuhastasaMghaTanAdirUpa na parISahAna soDhumasamartha vAt khedavazena Ata vyakulaM mAnasaM-citraM gataHprAptaH, saMyamapAlane vicalitacittavAn ityarthaH, ataeva 'nirayapaDirUviyaM nizyapratirUpikAMnarakasadRzIM saMyamAratijanita duHkhasAdhAta tAM 'rayaNi' rajanIM rAtri kSapayati vyatyeti kSapayitvA 'kalaM' kalye, dvitIyadivase, 'pAuppabhAyAe' prAdaHprabhAtAyAM saMjAtapAtAyAM suvimalAyAM suprakAzavayAM rajanyAM rAjyavasAnasamaye ityarthaH, yArat tejasA calati-udite mUrye sakala. khalu mama kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva teyasA jalaMte samaNaM bhagavaM mahAvIraM ApucchittA puNaravi agAramajhiM vasittae) ataH mujhe aba isI meM acchA hai ki maiM rajanI ke prabhAta prAyaH hone para aura mUrya ke udita hone para zramaNa bhagavAna mahAvIra se pUcha kara punaH apane ghara meM rhuuN| (ti kaha evaM saMpehei) isa prakAra meghakumArane apane mana meM vicAra kiyaa| (saMpehittA aTTaduhaTTadasaTTamANasagae) vicAra karake ArtadhyAna se yukta duHkha se pIDita aura navIna dIkSita hone ke kAraNa sAdhuoM ke hastAdi saMghaTana se utpanna parIpahoM ko sahana karane meM asamarthatA kI vajaha se kheda vyAkula mana vAle usa meghakumArane (girayapaDirUviyaM ca NaM taM rayaNi rakha vei) saMyama meM arati bhAva ko utpanna karane ke kAraNa naraka jaisI usa rAtri ko jisa kisI prakAra se samApta kiyaa| (khavinA kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva teyasA jalaMte samaNaM bhagavaM mahAvIraM ApucchittA puNa ravi agAramajjha sittae) meTo mA hita bhane sAmAna gAya che ke rAtri pasAra thAya ane bhagavAna sUrya udaya pAme tyAre bhagavAna mahAvIrane pUchIna 521 pAtAnA gharamA 2. (tikaTTa evaM saMpeheDa) mA zate bhebhAre pAtAnA manamA viyA2 4o. (saMpehitA aTThaduhavasahamANasagae) vidyAra karIne AdhyAnathI yukta, duHkhathI pIDAela, navIna dIkSita hovAne lIdhe sAdhuenA hAtha vagerenI athaDAmaNathI utpanna parISahone sahana karavAmAM asAmarthyane sIdha me yuta tebha04 vyA manavA bhebhAre (NirayapaDirUviyaM ca Na taM rayaNi khavei ) sayamamA matinAva G4nna 42 // 4 na24 vI te zatrine For Private and Personal Use Only
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdhamakathAsatre bhANDApakaraNaM gRhItvA'saumeghamuniyatraiva zramaNo bhagavAna mahAvIrastatrayopAgacchati zramaNa nigranthahastasaMghaTAdijanitakhedena vicalitasaMyamArAdhananizcayaM punarapigRhasthAvAsanivAsAGgIkAravicAraM ca nivedayituM smaayaatiityrthH| upAgatya tri. kRtvaH AdakSiNAM karoti kRtvA vandate bhagavantaM stauti namasthati pazcAGga namanapUrvakaM praNamati, vanditvA namamyitvA yA rat payuSAste sekte ||muu0 39 // __ mUlam-taeNaM mehAi samaNe bhagavaM mahAvIre mehaM kumAraM evaM vayAsI se NUNaM tumaM meho ! rAo puvvarattAvarattakAlasamayaMsi sama hiM niggaMthehiM vAyaNAe pucchaNAe jAva mahAliyaM ca NaM rAI No saMcAesi muttamavi acchi nimilAvettae, taeNaM tubhaM mahA! ime eyArUve ajjhathie samupajitthA-jayA NaM ajjhathie samu. pajjitthA-jayA NaM ahaM agoramajhe vasAmi tayA NaM mama samaNA niggaMthA ADhAyaMtti jAva pariyANaMti, jappabhiiM ca NaM mama samaNA No ADhAyaMti jAva no pariyANati aduttaraM ca NaM mama samaNA NA ADhAyaMti jAba pariyANaMti, pavvaie, tappabhiI caNaMmuMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie, tApabhiI ca NaM mama samaNA No ADhA. pAuppabhAyAe muvimalAe jAva teyasA jalaMte jeNeva samaNebhagavaM mahAvIre teNAmeva uvAgacchai) mamApta kara phira ve prAtaH kAlaH hote hA harya ke udita hone para jahAM zramaNa bhagavAna mahAvIra the vahAM gye| (uvAgacchittA tiksutto AyAhiNapAyAhiNaM karei, kArattA vaMdai namasai vaMdittA nabhaMmittA jAca pajjuvAsai) jAkara unhoMne tIna bAra prabhu kA AdakSiNa pradakSiNa pUvaka baMdanA kara namaskAra kayA-vaMdanA namaskAra karake phira unakI sevA karane lge|||mtr 39 // mA bhuzvIthI 5sA2 421. (khavittA kallaM pAupabhAyAe muvimalAe rayaNIe jAva teyasA jalaMte jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNAmeva uvaajaI6) pasAra karIne savAra thatAM ja sUryodaya thatAM jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra Sat, cli myA. ( uvAgacchittA tivakhuttA AdhAhiNapAyAhiNaM karei, karinA baMdai namasai vaMdittA namaMsittA jAva pajjuvAsai) tyAM ne tethe ra vakhata prabhunI AdakSiNa pradakSiNa pUrvaka vaMdanA karI ane namaskAra karyA. vaMdanA ane namaskAra karIne pachI temanI sevA karavA lAgyA. e sUtra "39" For Private and Personal Use Only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir su. 40 meghamunerhastizravavarNanam 493 yaMti jAva no pariyANaMti aduttaraM ca NaM samaNA niggathArAo apegaiyA vAyaNAe jAva pAyarayareNuguMDiyaM kareMti, taM seyaM khalu mama kallaM pAu'pabhAyAe rayaNIe samaNaM bhagavaM mahAvIraM ApucchittA puNaravi agAramajhe Avasittae tikaDu evaM saMpehesi, saMpehitA adRduhaTTavasaTTamANase jAva rayaNiM khavesi, khavittA jeNAmeva ahaM teNAmeva habbamAgae ! se gUNaM mehA ! esa ahe samaSTra!, haMtA aTTe samaTe, evaM khalu mehA ! tumaM io tacce aIe bhavaggahaNe veyagiripAyamUle vaNayarehiM NivvAttaya NAmadheje, sete saMkhatalavimalanimmaladahighaNagogvIrapheNarayaNiyarappayAse sattussehe NavAyae dasapariNAhe sattaMgapaiTrie, some, susuMThie saMmie surUve purao udagge samUsiyasire suhAsaNe piTuo varAhe aiyAkucchI, acchiddakucchI alaMbakucchI palaMbalaMboyarAharakare dhaNupaTrAgii visiTapuTe allINapamANajuttavaTTayapIvaragayAvare allINapamANajuttapucche paDipunna sucArukummacalaNe paMDurasuvisuddhaniNiruvayavisaiNahe chadaMte sumeruppabhe nAmaM hatthirAyA hotthA, tattha NaM tumaM mehA ! bahahiM hatthIhiya hatthINiyAhi ya loTTaehi ya lohiyAhi ya kalabhehi ya kalabhiyAhi ya saddhiM saMparibuDe hatthisahassaNAyae desae pAgaTThI paTTavae jUhavaI viMdapariva e annesiM ca bahaNaM ekallANaM hathikalabhANaM AhevaccaM jAva viharasi, taeNaM tumaM mehA ! NiJcappamatte sai palalie kaMdapparaI mohaNasIle avitaNhe kAmabhogatisie bahUhiM hatthAhi ya jAva saMpari vuDe veyagiripAyamUle girIsu ya darIsu ya kuharesu ya kaMdarAsu ya ujjharesu ya nijjharesu ya vivaresu ya gaDDAsu ya pallalesu ya cillalesu ya kaDayesu ya, kaDayapallalesu ya, taDIsu 4 viyaDI suya Takesu ya kUDesu For Private and Personal Use Only
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdhamakathAsUtre ya, siharesu ya panbhAresu ya maMcesu ya kANaNe ya vaNesu vaNasaMDasu ya vaNarAIsu ya nadIsu nadIkacche su juhesu saMgamesu ya vAvIsa ya pokkhariNIsu ya dIhiyAsu ya guMjA layAsu ya saresu __ sarapaMtiyosu ya sarasara paMtiyAsu ya vaNayaraehi dinnaviyAre bahUhi hatthI ha ya jAva saddhiM saparivuDe bahuvihatarupallavapaurapANiyatale nibhae niruvvigge suhaM suheNaM viharasi ||suu0 40 // TIkA--'taeNaM mehAi' ityaadi| tatastadanantaraM khalu 'mehAi' he megha ! iti komalasaMbodhanaM kRtvA zramaNo bhagavAna mahAvIraH meghakumAram evaM vakSyamANaprakAreNa avAdot--'se' atha nUnaM-nizcayena tvaM he megha ! 'rAo' rAtrau pUrvarAtrApararAtrakAlamabhaye zAtrimadhye zramaNairnigranthairvAcanArtha pacchanArtha parivartanArtha dharmAnuyogacintArtha yAvat 'mahAliyaM ca NaM rAI' mahatyAM ca rAtrau 'No saMcAesi muhuttamavi acchi nimilAvelae' no zankoti muhUrta 'taeNa mehAi samaNe ityaadi| TIkArtha-(taeNaM) isa ke bAda (mehAI) he meghakumAra ! isa prakAra komala AmaMtraNa karate hura (samaNe bhagavaM mahAvIre) zramaNa bhagavAn mahAvIrane (mehaM kumAra) meghakumAra se (evaM vAyAsI) isa prakAra kahA (se NUNaM tuma mehA / rAo puvyarattAvarattakAlasamayaMsi) he megha / tuma rAtri ke pUrva bhAga meM aura pazcAdbhAga meM (samaNehiM NiggaMthehi) zramaNanirganthoM dvArA (vAyaNAe pucchaNAe jAca mahAliyaMca NaM rA No saMcAesi muhattamavi acchi nimilAvetae) vAcanA pracchanA Adi ke nimitta Ane jAne para unake TI----(taeNaM) tyA2 zAha ( mehAI) ", bheSabhA2 !" tanA madhura samAdhanathI (samaNe bhagavaM mahAvIre) zrama lagavAna mahAvI2 ( mehaM kumAraM) bheghamArane ( evaM vayAsI) yA pramANe 4thu (se guNaM tamaM mehA! rAoM puvyarattAvarattakAlasamayaMsi) bhedha ! trinA pUrva bhAgamA bhane pAnA mAmA (samaNehi NimAMthehi ) zrama niyo dvArA (vAyaNAe pucchaNAe jAva mahAliyaM ca Na rAI No saMcAesi muhuttamavi acchi nimilAvenA) 27nA vagerenA bhATe 4 vAthI temanA 241 vgeren| For Private and Personal Use Only
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anagAradharmAmRtavarSiNITokA a. sU. 40 meghamune rhastibhavavarNanam mapi akSi = netraM nimolayitum, kSaNamAtramapi nidrAM prAtumasamartho jAto'sItyarthaH, tataH khalu tatra he seva ! ayametadrUpaH AdhyAtmikaH yAvat manogataH saMkalpaH samudapadyata kIdRzaH sa saMkalpa ityAha- 'jayANaM' ityAdi-yadA khala ahaM agAramadhye = gRhamadhye = vasAmi tadA khalu mama zramaNA nirgranthA AhAyaMti jAna pariyANaMti' Adriyante yAvat parijAnanti yat prabhRti - khalu muNDo bhUtvA gArato'nagAritAM patrajitaH, tatprabhRti ca khalu 'mama' mAM zramaNA nirgranthAH 'go ahAyaMti jAtra to pariyAgaMti' no Adriyante yAvat no pari jAnanti / 'aduttaraM ca gaM' - anantaraM ca khalu 'aduttaram' iti - avyayaM, dezIyaH zabda AnantaryArthikaH / zramAniyA rAtrau 'appegaiyA' apyekake- kecana, vAcanArtha yAvat pAdarano reNuguNThitaM = caraNadhU lipukhena saMliptaM kurvanti, 'taM' ta 9 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 455 kara caraNa janya saMghaTana Adi se eka muhUrta bhI A~kha jhapakAne ke liye samartha nahIM ho sake ho / (naeNaM tubbhaM yehA : imeyAkhve ajjha thie samujjinthA) isa liye tumheM isa prakAra kA Atmagata vicAra uptanna huA hai (jANaM ahaM AgAramajjhe vasAmi tayA NaM mama samaNA niggaMthA ADhAyaMti jAva pariyANaMti) ki jaba maiM gharameM rahatA thA taba zramaNa nirgrantha merA Adara karate the-satkAra karate the mujhe jAnate the Adi2 / ( jampa bhiI ca NaM muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaM pavvaie) parantu jaba se maiM muNDita hokara gRhasthAvasthA se sAdhu avasthA meM dIkSita huA hU~ (tapyabhi caNaM mama samaNA No AhAyaMti jAva no pariyANaMti) taba se ye zramaNa na to merA Adara karate haiM aura na mujhe jAnate haiN| (aduttaraM ca NaM samaNA niggathA rAo appegaiyA vAyaNAe jA pAyarayareNuguMDiyaM kareMti) For Private and Personal Use Only saMghaTTana vagerethI ye kSaNu pazu nidrAvaza thayA nathI. ( tapaNaM tubbhaM mehA ! ime eyArUce ajJAtthae samupajjitthA ) meTalA bhATe tumane yA latano vicAra utpanna thayo che. ( jAyANaM ahaM AgAramajjhe vasAmi tayANaM mama samaNA niggaMthA ADhAyaMti jAtra pariyANaMti ) nyAre huM ghera rahe to hato tyAre zramaNa nigraMtha mAro Adara karatA hatA, mAro satkAra karatA hatA, mane jANatA hatA vagere (jappabhiDaM ca NaM muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaM pavtraie ) parantu jyArathI huM suDita thaine gRhastha maTIne sAdhu avasthAmAM dIkSita thayo chuM. ( tappabhi caNaM mama samaNA No ADhAyaMti jAva no pariyANaMti ) tyArathI yA zramaNo bhAro AAhara rakhA nathI, ane bhane azutA nathI. ( anuttaraM caNaM samaNA niggaMthA rAmro zraNpegaiyA vAyaNAe jAva rayareNuguMDiyaM kareMti )
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir snaanghn kthaa zrayaH khalu mama kalye-dvitIyadivase prAduHprabhAtAyAM rajanyAM zramaNa bhagavantaM mahAvIram ApRcchaza punarapi agAramadhye Avastuma-nivAsaM kartum, iti kRtlA, evaM saMprekSase vicAraryAsa saMprekSya 'aduhavasadRmANase' Arta-duHkhArtam-Arta dhyAnopagataM, duHkhAta duHkhapIDitaM, vagAta-navadIkSitatvena sAdhuhastasaMghaTTa nAdirUpAn parISahAn sodamasamarthatvAt khedavazena Ata-vyAkulaM mAnasaM yamya saH, saMyamapAlane vicalitacitta ityarthaH, yAbada rajanI kSapayasi, kSapayitvA prabhAte jAte sUryodayAnantaraM yatraivAhaM tatraiva havya-zIghram AgataHasi, atha nUnaM he megha ! epa arthaHsamarthaH ? 'hanta' iti uktArthasvIkArabodhakamavyam, he bhagavan ! ayamarthaH samarthaH, inyuttaramadAyi mevena / atha meghamuni saMyamAra dhane sthirIkartuM tasya pUrvatRtIya bhavaM varNayana bhagavAnAha-evaM khalu mehA' ityAdi / he pratyuta ye zramaNa nirgrantha rAtri meM vAcanA Adi ke nimitta jaba Ate jAte haiM to inameM se kitaneka mAdhajana mujhe apane caraNoM kI dhUli se dhUsarita karate haiM (taM seyaM khala mama kallaM pAuppabhayoe rayaNIe samaNaM bhagavaM mahAvIraM ApacchittA puNaravi agAramajhe Avasittae ttikaTu evaM saMvehesi ) to aba maiM rajanI ke prabhAta prAya hone para zramaNa bhagavAn mahAvIra se pUchakara punaH agArAvasthA saMpanna ho jAU-isI meM merI bhalAI hai isa prakAra tumane vicAra kiyA hai aura ( saMpehittA aTThaduhavasahamANamAga se jAna rayaNi khavesi--vavittA jeNAmeva ahaM teNA meva havvamAgae ) aisA vicAra kara AtaM daHkhArta evaM vazAta mana hokara tumane rAtri ko samApta kiyA hai aura prabhAta hote hI tuma jaldI se mere pAsa Aye ho--( se jANaM mehA ! esa aTTe samaDhe. haMtA aTe samajhe, pratyuta (ulaTA) A zramaNa nigraMthe rAtrimAM vAcanA vagerene mATe avara javara kare che, te emanAmAMthI keTalAka sAdhuo mane pitAnA paganI dhULathI dhULa yukata kare che. (taM seyaM khalu mama kallaM pappabhayAe rayaNIe samaNaM bhagavaM mahAvIra ApucchittA puNaravi agAramajjhe Avasittae ttikaTu evaM saMpehesi ) te have savAra thAya tyAre zramaNa bhagavAna mahAvIranI AjJA meLavIne pharI huM agArAvasthA saMpanna thaI jAuM AmAM ja mAruM hita che. A rIte tame vicAra karyo cha bhane ( saMpehittA ahavasaTTamANamoNase jAva rayaNi khavesi--khavittA jegAmeva ahaM teNAmeva havyamAgae ) 2 // zate viyA2 4zana mAta, dupAta ane vazAta manavALA thaIne tame rAtri pasAra karI che. ane paroDha thatAM ja jaladI tabhe bhArI pAse mA0yA ch|. ( se metA ! esa ahra samaThe, hatA aTTe For Private and Personal Use Only
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkAa.sa. 4 meghamune hastibhayavarNanam megha 'khalu' nizcayena evaM' vakSyamANarItyA tvam 'io tacce aIe bhavaggaDaNe' itastRtIye atIte bhavagrahaNe itaH asmAdvartamAnabhavAt tRtIye'tIte-gate bhavagrahaNe-gajajanmani 'veya giripAyamle' vaitAdayagiripAdamUle caitADhaya gireradheobhAgasya samIpe 'vanayarehiM' vanacaraiH bhillapamukhaiH, "Nivyattiya NAmadheja' nirvartitanAmadheyaH-nivartitaM kRtaM 'sumeruprabha' iti nAmadheyaM yasya sa tathA, sa sumeruprabhanAmako hastI, kIdRza ityAha-'se te' ityAdi / zvetavarNakaH, 'saMkhatalaujjalavimalanimmaladahidhaNa-gokhIrapheNarayaNiyarappagAse' zaMkhatalojvalavimalanirmaladadhidhanagokSIraphenarajanikaraprakAzaH, tathA punaH kIdRzaH 'manusse he' saptotsedhaH saptahastapramANocchitazarIraH evaM khalu mehA tumaM io tacce aIe bhavaggahaNe veyagiripAyamUle vaNayarehiM Nivyattiya--NAmadhejje) he megha ! yahI bAta hai na ? taba megha. kumArane kahA--hAM bhagavAn ! yahI bAta hai| atha bhagavAn meghakumAra ko saMyama meM sthira karane ke liye usake pUrva ke tIsare bhava kA varNana karate hue kahate haiM he meghakumAra ! tuma Aja se atIta tIsare bhavameM hAthI kI paryAya meM thaa| aura vaitADhayagiri ke noce bhAga ke samIpa meM rahatA thaa| vahA~ vanacaroM meM tumhArA nAma sumeruprabha thaa| (sete saMkha. tala - vimala - nimmala - dahidhaNa - gokhIra pheNarayaNIyarappayAse - sattassehe NavArae dasaMpariNAhe sataMgapaiTie some susaMThie saMmie) tumhArA varNa sapheda thA zaMkhatala ke samAna, uJjakla, vimala, nirmala dadhI ke samAna zaratkAlIna megha ke samAna gAya ke dUdha ke phena ke samAna. tathA candramA kI kiraNoM ke samAna tumhArA prakAza thA sAta hAtha kI UcAi kA sama?, evaM khalu mehA tumaM io tacce aIe bhavaggahaNe vedhagiripAyamale vaNayarehi Nivati ya NAmadhejje) bhedha ! 4 pAta cha ne? tyAre meghakumAre kahyuM "hA bhagavad ! e ja vAta che" tyAra bAda zramaNa bhagavAna mahAvIra meghakumArane saMyamamAM sthira karavA mATe tenA pahelAMnA trIjA bhavanuM varNana karatAM kahevA lAgyA ke he meghakumAra ! tame AjanA pUrve trIjA bhavamAM hAthInA paryAyamAM hatA, ane tame vaitADhayagirinAM nIcalA bhAganI pAse rahetA hatA tyAM vanayazemA tA3 nAma subhe35ma tu. (sete saMkhatalavimalanimmaladahi. dhaNagokhIrapheNaNiyarappagAse sattussehe, NavAyae dasa pariNAhe sattaMgaya paidie some muThie saMmie) tmaa| saI hato, matadAnI ma ..4la vimala, nirmala, dahIMnI jema, zaratakalanA meghanI jema gAyanA dUdhanA phINanI jema temaja candranA kiraNanI jema tamAro prakAza hate. sAta hAthanI UMcAInA For Private and Personal Use Only
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 458 dharmakathAsUtre 'navAyae' navAyataH = navahastapramANA''yomaH 'dasapariNAhe' dazapariNAhaH dazahastapramANo madhyabhAge ityarthaH 'sattaMga paiTTie' saptAGgapratiSThitaH, tatra saptAGgAni catvArazcaraNAH, zuMDAdaNDaH, puccho, jananendriyaM ca etAni prati SThitAni zubhAni yasya sa tathA 'some' saumyaH =bhadrAkRtiH 'susaMThie' susaMsthitaH = prazasta saMsthAnayuktaH, tathA 'saMmie' sammitaH = pramANopetAH 'surUve' surUpaH = zobhanazarIra: 'purao' purataH agrataH agrabhAge 'udagge' udagraH uccaH 'samUsiyasire' samucchritaziraskaH unnatamastakaH 'suhAsaNe' zubhAsanaH zubhAni AsanAni= skaMdhAdIni yasya saH 'piTuo varAhe' pRSTato varAhaH pRSThataH pazcAdbhAge varAha iva = sukara iva pRSThamadeze avanataH, 'aiyAkucchI ajikAkukSiH eva ajikA tadvatkukSirudaraM yasya saH unnatodara ityarthaH, 'acchida kucchI' achidrakukSiH = chidravarjitodaraH mAMsena paripuSTatvAt 'alaMba tumhArA zarIra thA, nau hAtha kA tumhArA AyAma (laMcA) thA, daza hAtha pramANa tuma madhya bhAgameM the, tumhAre sAtoM hI aMga supratiSThita the- cAroM caraNa, sUMDa, pUMcha, evaM jananendriya ye sAtoM aMga bar3e acche the--tumhArI AkRti bhadra thI tumhArA saMsthAna -- prazasta thA ( surUve ) pramANa meM jisa aMga kI zarIra ke anusAra jaisI racanA honI cAhiye vaisI hI racanA tumhAre pratyeka aMga kI thii| isaliye tumhArA zarIra bahuta hI suDaula thA / ( purao udagge) agra bhAga tumhArA unnata thA, ( samUsiyasire ) mastaka vizAla thA, ( suhAsaNe ) kaMdha Adi baThane ke sthAna tumhAre baDe manohara the, (fuge varAhe) varAha ke jaisA tumhArA pRSTa pradeza jhukA huA thA / ( aiyA kucchI) ajA ke udara samAna tumhArA udara thAarthAt unnata thA ( acchidakucchI ) vaha chidra se varjita dhopramANa jeTaluM tamAruM zarIra hatuM. nava hAthanA tamAro AyAma (vistAra) hato. tamAro madhyabhAga daza hAtha jeTalA hatA. tamArA sAte aMga supratiSThita hatA. eTale ke cAre paga, suMDha, pUcha uN ane jananendriya A sAte aMge| bahu ja sArAM hatAM. tabhArI AhUti bhadra hutI. tamA3 saMsthAna prazasta hutu. ( surUve ) saprabhANu ne aganI racanA zarIra mujakha jevI hAvI joie, tevIja racanA tamArA dareke dareka aMganI hutI. bheTalA bhATe tabhAI zarIra huna suDoNa ituM ( purao udagge ) tabhAro bhAgajano loga unnata huto. ( samUsiyasire) bhAthu vizANa hutu. ( suhAsaNaM ) 26 vagere mesavAnI nyAyo mahuna sarasa hutI. ( piTuo varAhe) varAha (sUvara) nI nebhA tabhArI pIDano lAga nabheo hato. ( aiyA kucchI) jarInA peTa devu tabhA peTa tu--bheTa ! unnata tu . ( acchidakucchI) www Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a.1sU 40 meghamune hastibhakaraNam kucchA' alambakuAkSaH-hasvAdaraHsaMkucitatvAt pala balaMbAdarAharakare' pralamba lambodarAdharakaraH. tatra pralambaadhaH palambitaM lamba-lambitaM ca udaram adharaH-adharoSThaH, karaH zuNDAdaNDazca yasya saH adhaH pralambenodarAdharoSThazuNDAdaNDavAn ityarthaH, 'dhaNupaTTAgiivisiTapuTa' dhanuSpRSThAkRtiviziSTapRSThaHdhanuSaH pRSThaM dhanuH pRSThaM tasyA kRtivad viziSTaM prazastaM pRSThaM yasya saH suMdara pRSThavAn ityarthaH 'alliNapamANajuttavaTiyApIvaragattAvare' AlInapramANa. yuktapattakapIvaragAtrAparaH, tatra AlInAni-susaMghaTitAni pramANayuktAni pramANopetAni vRnakAni-golAkArANi pIvarANi-puSTAni gAtrANi aparANi dantakapolakarNAdIni yasya saH tathA, 'alliNapamANajuttapucche' tatra AlInapramANayuktapucchaH, tatra AlInaH susaMghaTitaH pramANayuktaH puccho yasya sa tathA 'paDipunnasucArukummacalaNe' pratipUrNasucArukUrmacaraNaH pratipUrNAH sucAravaH =muMdarAH kUrmavat caraNA yasya saH, sampUrNa suMdara kUmapRSThavadunnatacaraNaarthAt mAMsala thA--puSTa thA--(alaMbakucchi ) tathA hrasva thaa| (palaba laMbodarAharakare ) nIce kI ora laMbA laTakatA thaa| isI taraha ke tumhAre adharoSTa aura zuNDA daMDa the| (dhaNupaTTAgiipisihapuDhe) tumhArA pRSTha pradeza dhanuSa ke pRSTha pradeza kI AkRti ke samAna viziSTa rUpa se prazasta , thaa| (allINapamAgajuttavaTTayapIvaragattAvare ) tumhArA daMta kapola, karNa, Adi rUpa apara zarIra susaMghaTita thA, pramANopeta thA, gola thA, aura paripuSTa thaa| (alloNapamANajuttapucche paripuNNasucAru kummacalaNe paMDuramuvisuddhaNiddhaNiruSahayavisaNahe chaiMte sumeruppabhe hatthirAyA hotthA) tumhArI puMcha bhI pramANopeta aura susaMghaTita thii| tumhAre cAroM caraNa pratipUrNa, suMdara aura kacchapa ke pRSTha bhAga ke samAna te chidra 2ti tu meTa 3 mAMsasa tu, puSTa hetu. ( alaMbakucchi ) temana va (a) tu. ( palaMcalaMbodarAharakare ) nAyanI ta25 khai tu. bhAvo tmaa| naaye| 13 mane sU tI. (dhaNupaTTAgiivisiTTa puDhe ) tabhArI pAina mA dhanuSanA pITha prazanI sAtinI ma savizeSa prazasta hato. (allINapamANajusavayapIvaragattAvare) tamArA gita, pAsa, ana pore tebhA zarI2nA makyako su chatA, saMpramANa hutA, ane paripuSTa utA. (allINapamANajutta pucche paripuNNasucArUkummacalaNe paMDu suvisuddhaNiddhaNirUvahae visaMNahe chadaMte sumerUpabhe hasthirAyA hotthA) tabhA cha 5 sabhA bhane susaMghaTita hatuM. tamArA cAre paga pratipUrNa, suMdara ane kAcabAnI pIThanI jema For Private and Personal Use Only
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 460 zAtAdharmakathAsa vAn ityarthaH 'paMDurasuvisuddhaniddhanirUvahayavisaiNahe' pAMDura-suvizuddha snigdhanirUpahataviMzatinakhaH-tatra pANDurA: zvetAH suvizuddhAH nirmalAH snigdhA: cikkaNAH nirUpahatAH sphoTakAdirahitAH viMzatinakhA yasya saH zveta nirmalacikkaNamphoTakarahitanakhadhArItyarthaH chaddante- SaTdannaH paTdantadhArI sumerupabhanAmA hastirAjasvamAsIriti smbndhH| 'tatthaNaM tuma mehA' tatra khalu tvaM he megha ! bahubhihastibhirhastinIbhizca 'loTTaehi ya' lohakaizca-kumArAvasthA panna hastivAlakaiH 'loTiyAhi ya' loTikAbhizca=kumArAvasthApannahasti bAli. kAbhizca 'kalabhehi ya' kalabhaizva-atilaghuvayaskahastizizubhizca 'kalabhiyAhi ya' kalabhikAbhizca 'saddhi' sArdha saMparivuDe' samparivRtaH' hathisahassaNAyae' hastisahasranAyakaH- hastinAM sahasra hastisahasra,tasya nAyakaH 'desae' dezakaH%D mArgAdidarzakaH 'pAgaDhI' prAkarSI agragAmitvAta. 'paTavae' prasthApako vividha kAryeSu unnata the| tum zveta, suvizuddha (nirmala) cikane, sphoTaka Adi se rahita aise bIsa nakha the| chaha tumhAre dAMta the| isa prakAra tuma vahAM hastiyoM ke rAjA the| nAma tumhArA sumeruprabha thaa| (tatthaNaM tuma mehA) vahAM tuma he megha ! (bahuhiM hasthihiM ya hatthoNiyAhi ya loTTaehiya loTiyA hi ya kalabhehi ya kalabhiyAhi ya saddhi saMparivuDe ) aneka hastiyoM se aneka hathaniyoM se, kumArAvasthApanna aneka hasti bAlakoM se kumArAvasthApanna aneka hasti bAlikAoM se ati laghuvayaska hasti zizuoM se aneka hAthiyoM kI choTI 2 bacciyoM se sadA ghire rahate the| tuma ( hathisaha saNAyae) eka hajAra hAthiyoM ke svAmI the| (desae) unheM mArgAdika ke pradarzaka the (pAgahI) agragAmI hone ke kAraNa tuma unheM hara eka kAma khIMcate rahate the| (paTTavae) aneka kAryoM meM unako niyojita unnata hatA. tamArA veta suvizuddha (nimaMLa) cIkaNA, sphoTaka (phellA) vagerethI rahita evA vIsa nakha hatA. tamAre cha dAMta hatA. A rIte tame tyAM hAthIonA 20 tA. subheprama tabhA nAma tu. ( tatthaNaM tuma mehA ) bhe! tyo ta (bahuhiM hatthIhi ya hatthINiyAhi ya lohae hi ya loTiyAhi ya kalabhehi ya kalabhi yAhi ya saddhiM saMparivuDe ) lAthI-sAthI, ghI bImAthI, bhA2 absthAvALA ghaNu hastibAlethI kumArAvasthAvALI ghaNI hastibALAothI ghaNIja nAnI uMmaranA hAthInA zizuothI ghaNI hAthIonI nAnI baccIothI hamezAM vIMTaLAmesaa 2utA hatA. tame ( hathisahassaNAyae ) 12 hAthIbhAnA svAmI hatA ( desae) tebhanA bhAga vagerenA prazi' (matAvanA2) tA, (pAgaTTI) saunA AgevAna hatA tethI tame bIjA badhAne kAmamAM niyukata karatA hatA. For Private and Personal Use Only
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TokA ma. 40 meghamunehamtibhavavarNanam / niyojakaH 'jUhabaI' yathapati hastisamUhanAyakaH 'viMdaparivaDDae' vRndaparivardhamA nijaparivAravRddhikArakaH tvaM he megha ! anyeSAmapi bahUnAm 'ekallANaM' ekAminAm 'ekavihAriNAM 'hasthi kalabhANaM' hastikalamAnAM hastizApakAnAM ca 'Ahebacca' AdhipatyaM svAmitvaM yAvat kurvan polayan viharasisma / tataHkhalu he megha ! tvaM 'niccappamane' nityapramattaH viSayAdiSu nityapramAdIsan 'saiMpalalie' sadA pralalitaH prakrIDitaH krIDArasikaH 'kaMdapparaI' kaMdarparatiH kAmakrIDAparAyaNaH moha NasIle' mohanazIla viSayAsaktaH 'avitiNhe' avitRSNAH kAmabhogeSu aviraktaH 'kAmabhogatisie' kAmamogavaSitaH, kAmabhogA:=paMcendriya viSayAstatra prasaktaH ghavIbhirhastinIbhiryAvatsaMparitaH vaitAdayagiripodamle vaitADhyakiyA karate the| kAraNa (yUthapati ) tuma hasti samUha ke nAyaka * kahe jAte the| (viMdaparivae) vahAM tuma apane parivAra kI vRddhi karane meM lage rahate the| (annesiM ca bahaNaM ekallANaM hathikalabhANaM AhevaccaM nAva viharasi) samaya 2 para anya aura bhI aneka ekalavihArI hamti. zAvakoM kA tuma Adhipatya Adi karate rahate the| (esaNaM tuma mehA : Nicappamatta) isa ke bAda he megha ! tuma viSayAdikoM meM nitya madonmatta hote hue (saipalalie) krIDA karane meM baDe rasika bana gaye (kaMdapparaI) aura kAma krIDA meM parAyaNa hokara (mohaNasIle ) viSayoM meM tumhArI adhika Asakti ho gaI thI (avataNhe ) yahAMtaka vaha Asakti baDhI ki kAmabhoga tRSNA tumhArI kabhI zAMta hI nahIM hotI rahI (kAma bhogatisie) ataH tuma kAmabhogoM meM tRSita hokara (bahurhi hatthIhi (paSuvae) dhabhImA temane niyuta 42tA chatA, bha3 (gRthapati ) tabhane hAthImAnA TonA nAya hevAmA sAvatA tA. (viMdaparivaDDae) tyAM tame potAnA parivAranI vRddhi 42vAmA pshvaay|| 2hetA tA. ( annesiMca bahU NaM ekallANaM hatthikalabhANaM AhevaccaM jAba viharasi) quo mata malon pa dha me48 viya27 42naa| thAnA abhyAsa 52 ||sn vagere 42tA 23tA utA. (tapaNaM tuma mehA Nicappamatte) tyA2 mA bhedha! tame viSaya vagere abhAgomA umeza mahamatta yadhane (sahayalalie) zrI. 42vAbhA bhUma04 2sira 2 gayA. (kaMdapparaI ) 2ti ma za ne (mohaNa sile) viSayobhA tamAre kyAre 5tI sAsahita (bhAI) tha 5DI. (avataNhe ) yA viSayomA mAsahita bhArI ATalI hade pahoMcI ke jethI tamArI kAmatRSNA keI divasa zAMta nahi thaI. ( jJAna bhogatisie) meTasA bhATe tame viSaya mAgAnI tAna ch| rAvata duSita tasyA dhana (bahahiM hatthIhiya jAva saMparivuDe veyaDagiripAyamUle) For Private and Personal Use Only
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 462 jJAtAdharma kathaGgasUtre nAmakaparvatasamIpe, 'girAsu ya' giriSu = parvataSu 'darAsu' darISu guhAsu kuhareSu caparvatAntarAlabhAgeSu 'kaMdarAsu ya' kandarAsu ca kena iti jalena dIyryaMte vidIryate iti kandarAH, tAsu jalayogena sphuTitabhUmiSu ityarthaH ' ujjJaresu ya' ujjhareSu ca = parvatatadezAt patitajaleSu 'nijjharesu ya' nirjhareSu ca = parvatAt nipatya spaMdamAneSu jaleSu 'vivaresu' vivareSu = nadItaTapradezAt syaMdamAneSu 'gaGgAsu ya' parte su ca 'pallesu ya' palvaleSu ca= kamalasvalpajalAzayeSu 'cillalesu ya' cikhaleSu ca kardama mizritajaleSu 'kaDayesu ya' kaTa ke pu= parvataTeSu ca, 'kaDaya palalesu ya' kaTakapalvalesu = parvata sthitajalAzayeSu ca 'taDIsu ya' taTIpu = nadItaTeSu ca ' viDIya tritaTISu-chinnabhinnataTeSu ca 'TaMkesu ya' TaGkeSu = eka dizi chinnaparvateSu 'kuDesu ya' kUTeSu mahAzikhareSu ca 'siharemu ya' zikhareSu ca parvatamastakeSu ca 'panbhAresu ya' prAgbhArepu = ISadavanata Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAtra saMparivaDe ve giripAyamUle ) Unake hathaniyoM ke sAtha (girisu ya, darImu ya, kuharesu ya, kaMdarAsu ya, ujjharesu ya, nijjhareSu ya, vivaresu ya, gaDDhAmu ya, pallale ga ) kabhI parvatoM ke Upara kabhI guphAoM ke bhItara kI parvatoM ke antarAla bhAgoM ke andara kabhI kandarAoM ke bhItara -- jala ke yoga se vidArita huI bhUmi ke bhItara, kabhI parvata ke taTa pradeza se patita ujjharoM meM, kabhI nirjharoM meM jharanoM meM kabhI kabhI vivaroM meM- - nadI ke taTa pradeza se bahate hue jala meM kabhI ga meM, kabhI kamala yukta svalpa ( kaDayesuya ) sarovaroM meM ( cillale suya ) kabhI kardamamizrita jala meM, kabhI kaTako meM ( kaDayapallalesu ya, ) kabhI parvata sthita jalAzayoM meM, (taDImu ya ) kabhI nadIyoM ke taToM para ( viDIya) kabhI 2 chinna bhinna taToM para ( TaMkesu ya kUDesu ya siharesa vaitADhyagirinI tajeTIbhAM ghar3I hAthIlImothI vaTaNAne ( girisa ya darIsu ya kuhareya, kaMdarAsu ya, ujjharesu ya, nijjharesu ya, vivaresu ya, gaGgAsu ya, pallalesu ya ) yA parvata ucara, myAre gujhayonI aharanA parvatAnA antarAsa bhAgAmAM, kayAreka darAnI adara-pANIthI viThThI thayelI pRthvInI aMdara, kayAreka patanA taTapradezathI paDatA . ujharamAM kayAreka nirjhA (jharaNAo) mAM, kayAreka vivarAmAM, kayAreka nadInA kinArA pAsenA vahetA pANImAM, kayAreka gartAmAM, kyAreka ubhaNavANA nAnA ( kaDaye ya ) sarovarobhA, (cillalesuya) yA ahava vANA pANImAM, jyAre uDI ( parvatAnA vayyenI jyA ) mAM, ( kaDapallale suya ) myAreGa parvata uparanA bhAzayAmAM ( taDIsuya ) kyAre nahImanA nArAmA upara ( viDIya) jyA chinna bhinna ( lAMgI tUTI gayelA ) thayelA DinArAmA upara For Private and Personal Use Only
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 463 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a. 2 sa. 40 meghamanerharitabhavavarNanama bhAgaSu ca, maMvasu ya' maJcapu-pASANastambhAparisthitAzalAphalakaSu ca 'mAlamu ya' mAlepu-dhAnyAdi kSetrAdau zvApadAdi janitavighnataH parirakSArthanirmiteSu maJcavizeSeSu ca, 'kANaNesu ya kAnaneSu nagarAdArabhya vanaparyanta sajAtIyAmrAdi vRkSayUktapradezeSu ca 'vaNemu ya vaneSu-nagarAIrasthagahanapradezeSu ca 'vanasaMDesu' vanaDeSu aneka jAtIyottamavRkSamamudAyabhUmiSu ca, 'vanarAiSu ya' vanarAjIpuvanapaMktiSu ca 'naIsu ya' nadISu-saritsu ca 'naIkacchemu ya nadIkaccheSu-nadI jala pariveSTitakSAdimatpadezeSu ca 'jUhesu ya' yUtheSu vAnarAdisamUhAzrita pradezeSu ca, 'saMgamesu ya' saGgameSu ca aneka nadI militapradezeSu, 'vAvIsu ya' ya, pabbhAresu ya, maMcesu ya, mAlesu ya, kANaNesu ya, raNestu ya, vaNasaMDemu ya, vanarAIsu ya, nadIsu ya, nadIkacchesu ya,) kabhI eka dizA meM kaTe hue parvatoM ke Upara kabhI unakI mahAzikharoM ke para unakI coTiyoM para kabhI unake kucha kucha jhuke hue bhAgoM para kabhI maMcau para-poSA NastambhoM ke Upara sthita zilA phalakoM para kabhI mAloM meM--dhAnyAdika ke khetoM meM jAnavaroM kI rakhavAlI ke liye nirmita kiye hue maMcavizeSoM meM kabhI kAnanoM meM--nagara se lagAkara banataka eka jAti ke vRkSoM se samanvita pradezoM meM kabhI vanapaMDo me--nAnI jAti ke vRkSa samudAyavAlI bhUmiyoM meM vanarAjiyoM meM kabhI nadiyoM meM kabhI kabhI nadI kaccho meM--nadI ke jala se pariveSTita hue vRkSAdi yukta pradezoM meM kabhI (jUhesu) yUthoM meM vAnarAdi ke samUha se yukta sthaloM meM kabhI (saMgamesu ya) saMgamoM meM--aneka nadiyoM se milita sthAnoM meM, (vAvIsu) (TaMkesuya, kUDesuya, vaNesuya, vaNasaMDesuya, vaNarAIsuya, nadIkacchesuya) kayAreka eka dizA tarapha kapAelA parvatanA upara, kyAreka parvatanA (mahA) UMcA zikharanA upara ane temanI Teca upara, kayAreka temanA thaDA namelA bhAga upara kyAreka maMca upara-pASANu staMbhenA upara sthita zilAo upara-kayAreka mALAemAM-eTale ke ghauM vagerenA khetarone pANIothI rakSavA mATe banAvavAmAM AvelA eka vizeSa prakAranA maMca upara, kayAreka kAnamAM-nagarathI mAMDIne vana sudhI eka vizeSa jAtinA vRkSAvALA pradezamAM, kyAreka vanakhaMDamAM-ghaNuM jAtinA vRkSonA samUhavALI jagyAomAM, vananA suMdara zobhAyukata sthAnemAM, kayAreka nadIomAM, kayAreka nadInA kacchamAM-nadInA pANIthI vIMTAelA vRkSa vagerethI yukata pradezomAM, (jahesu) TomAsomA vAnara vagerenA samUDavA sthAnAmAM, jyA24 ( saMgamemuya) saMbhAbhAM-dhI nahI mAno nyo saMgama thato DAya sevA sthAnAbhA (vIvIsu) For Private and Personal Use Only
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 464 zAtAdharmakathAsUtre vAnIpu-catuSkoNayuktAsu pokkhariNIsu ya' puSkariNISu-kamalayuktagolAkArAsu 'dAhiyAsu ya' dIdhikAsu ca-dIrghAkAravApISu, 'gujAliyAsu ya' guJjAlikAsu ca-vakrAkAravApISu 'saremu ya' saraHsu ca taDAgeSu, 'sarapaMtiyAsu ya' saraHpaMktikAteSu ca-saraH zreNISu, 'sarasarapaMtiyAsu ya' saraHsaraH paMktikAsu ca-parasparaM saMlagneSu bahuSu taDAgeSu-ekammAtsaraso'nyasmin sargasa jalAgamayuktAsu sarapaMktisu 'vaNayaraehi vanacareM:-bhillAdibhiH dinnaviyAre dattavi. cAra: dattavicaraNamArgaH maraNabhayAdityarthaH bahubhihastinIbhizca yAvat sAdhe saMparivRtaH svaparivArayuktaH ityarthaH'bahaviha tarupallavapaurapANiyataNe'bahAvidhatarupallava. pracurapAnIyatRNaH, tatra-bahuvidhAH tarupallavA: vRkSapatrANi pracurANi pAnIya tRNAni yasya saH. bhakSaNAyapAnAya pracurapallavatRNajalasampannaH ityarthaH 'nibbhae' nirbhayo vIratvAt 'nirubigge' nirudvigna : udvegavarjitaH anukUla viSayaprApta tvAt sukhaM sukhena viharasi // 40 // kabhI catuSkoNa yukta bAvar3iyoM me (pokkhariNIsu ya) kabhI kamala yukta golAkAravAlI puSkariNiyoMmeM, (dIhiyAsu) kabhI dIrgha AkAravAlI vAtraDiyoM meM kabhI (guMjAliyAsu ya ) vakra AkAravAlI vAvaDiyoM me, (sare suya) kabhI taDAgoMmeM (sarapaMtiyAsu) kabhI sarovaroM kI zreNiyoM meM (sarasara paMtiyAsu) kabhI 2 paraspara saMlagna hue aneka tAlAboM meM (vaNayarehi dinnariyAre bahUhiM hathihiM ya jAva saddhi saMparivuDe) vanacaroM se vinA rokaToka hue tuma aneka hathaniyoM AdikoM ke sAtha rahakara (bahuvihatAllavapaurapANiyatale nimbhA niruvvigge suhaM suheNaM viharai) aneka prakAra ke vRkSoM ke pattoM ko ghAsa ko khAte hue aura pAnI pIte hue vinA kisI bhaya ke udvega rahita hokara sukha pUrvaka apanA samaya vyatIta kara rahe the| / / mUtra // 40 // dhyA24 yA2 vANI pAvoma (pAkakhariNIsu ya) dhyA24 bha yuta mAravANI yuriNImAmA, (dohiyAmu) cyA24 bhoTa mA2 jI pAvomAM, cyA24 gunAliyAsu ya ) 14 (4ist) 22nI pAvAbhAM, (saresuya ) dhyA24 tAvomai, (sarapaMtiyAsa) yA24 sarovara zreliyAmA, (sarasarapaMtiyAmuya) jyA24 me mAlathI sana thaye ghal anti, (vaNayarehi dinnaviyAre vahahiM hatthIhi ya jAva saddhiM saMparivuDe ) vanya prANImAthI ni ithye| tame ghI DAyaNImAnI sAthe 2hIne (bahuvihatamapallavapaurapANiyatale nibhae nirubigge suhaM suheNaM viharai ) mane prAranA vRkSAnA pai ane ghAsane khAtA ane pANI pItAM sukhethI pitAne vakhata pasAra karI rahyA hatA. // sUtra "40" // For Private and Personal Use Only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a12 41 meghamune hastibhavavarNanam mlama-taeNaM tumaM mehA ! annayA kayAi pAusavarisAratasarayahemaMtavasaMtesu kameNa paMcasu uUsu samaikkatesu gimhakAlasamayaMsi jeTTAmUlamAse pAyavaghaMsasamuhieNaM sukkataNapattakayavaramAruyasaM. jogadIvieNaM mahAbhayaMkareNaM huyavaheNaM vaNadavajAlA saMpalittesu vaNesu dhUmAulAsu disAsu mahAvAyavegeNaM saMghaTTiesu chinnajAlesu AvayamANesa pollarakkhesu aMtoSa jhiyAyamANesu mayakuhiyaviNakimiya kadama naIviyaragakhINapANIyaMtemu vaNaMtesugArigadINakaMdiyaravesu, kharapharusa aNiTuriTurUvAya vimaggesa, dumesu taNhAvasamukkapakkhapayaDiya-jibbhatAluya-asaMpuDiya-tuMDapakkhisaMghesu sasaMtesugimhaumhauNhavAyakharapharusacaMDamAruyasukkataNapattakayavaravAulIbhamaMtadittasaMbhaMtasAvayAulamigataNhAbaddhaciMdhapa:su girivaresu saMvahiesu tathamiyapasaya sarIsivesu avadAliyavayavivaraNillAliyaggajIhe mahaMtatuMbai ya punnakanne saMkuciyathorapIvarakare UsilaMgUle pINAiyavirasaraDiyasadeNaM phoDayaMteva aMbaratalaM pAyadaddareNaM kaMpayaM teva meiNitalaM viNimmuyamANe ya sIyaraM savvao samaMtA valliviyANAI chiMdamANe, rukkhasahassAI tattha suvahaNiNollayaMte, viNa Trarahevya naravaride, vAyAiddhevvapoe, maMDalavAevva paribbhamaMte abhikkhaNaMda liMDaNiyaraM pamuMcamANe2 bahUhiM hathiNIhi ya jAva saddhi disodisiM viplaaitthaa| tatthaNaM tuma mehA! junne jarAjajariyadehe Aure jhaMjhie pivAsie dubbale kilaMte naTusuie mUDhadisAe sayAo jahAo vippaDaNe vaNavajAlAparaddhe uNheNa taNhAe ya chuhAe ya For Private and Personal Use Only
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAma parabbhAhae samANe bhIe tatthe tasie uvvigge saMjAyabhae savvao samaMtA AdhAvamANe paridhAvamANe egaM ca NaM mahaM saraM appodayaM paMkabahulaM atittheNaM pANiyapAeuM oinne| tattha gaM tuma mehA! tIramaigae pANiyaM asaMpatte aMtarAceva seyaMsi visnne| tattha NaM tumaM mehA ! pANiyaM pAissAmi ttikaTu hatthaM pasa resi, se|v ya te hatthe udagaM na pAvai / taeNaM tuma mehA ! puNara va kAyaM paJcudhArassAmi tikaTu baliyatarAyaM paMkasi khutte|tennN tuma mehaa| annayA kayAiM ege ciranijjUDhe gayavarajuvANae sayAoha o karacaraNadaMtamusalappahArehiM vippara samANe taM ceva mahadahaM pANIyaM poeuNsmoyrei| taeNaM se kalabhae tumaM pAsai pAsittA taM puvvaveraM samarai, samarittA Asu rutte ruThe kuvie caMDikkie misimisemANe jeNeva tumaM teNeva uvAgacchai uvAgacchittA tumaM tikvehiMdaMtamusalehiM tikkhutto piTuo ucchra bhai ucchubhittA putvaveraM nijaei, nijAittA haTTa tuTTha pANiyaM piyai pibittA jAmeva disi pAubbhUe tAmeva disi pddige| taeNaM tava mehA ! sarIra 'si veyaNA pAunbhavitthA ujjalA viulA tivvA kakkhaDA jAva durahiyAsaM pittajaraparigayasarIre dAhavakratie yAvi vihritthaa| tae NaM tumaM mehA ! taM ujjalaM jAva durahiyAsaM sattarAiMdiyaM veeNaM veesi, savIsaM vAsasayaM paramAuM pAlaittA adRduhavasaTTe kAlamAse kAlaM kiccA iheva jaMbuddIve2 bhArahevAse dAhiNabharahe gaMgAe mahA. NaIe dAhiNe kUle vijhagiripAyamUle egeNaM mattavaragaMdhahatthiNA egAe gayavarakareNUe kucchisi gayakalabhae jnnie| tae NaM sA For Private and Personal Use Only
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 467 anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a 1 sU. 36 meghamunerhastibhavavarNanam gayakalabhiyA NavaNhaM mAsANaM bahuDipuThaNANaM vasaMtamAsaMmi tumaM pyaapaa| tae NaMtumaM mehA ! gabbhavAsAo vippamukke samANe gayakalabhae yAvi hotthA, ratuppalarattasUmAlae jAsumaNArattapArijattayalakkhArasasarasakuMkumasaMjhabbharAgavanne iTTe niyassa jUhavaiNo gaNiyA yArakareNkotthahatthe aNegaha sthiNisayasaMpArekhuDe rammesu girikANaNesu suhaMsuheNaM viharasi ||suu0 41 // TIkA-'taeNaM tuma mehA !' ityAdi ! tataH khalu he megha ? 'tvam' tva. mityasya 'bahuhiM hathiNIhiM ya jAva saddhiM disodisi vippalAitthA' ityagreNa sambandhaH, 'annayA' anyadA anyasmin 'kayAI' kadAcit kasmizcidavasare 'pAusa-parisAratta-saraya hemaMta vasaMtesu' pADvarSArAtra zarad hemanta-vasaMteSu-pATa-ASADhazrAvaNau varSArAtraH bhAdrapadAzvinau, zarat kArtikamArga zISauM, hemantaH popamAghau, vasantaH phAlguna-caitrau, eteSu 'kameNa' krameNa= anukramAt 'paMcasu uusu' paJcasu RtuSu 'sagaikaMtemu' samatikrAnteSu grISmakAlasamaye-jyeSThAmUlamAse jyeSThA, mUlaM vA paurNamAsyAM yatra sa jyeSThAmUlaH, 'taeNaM tuma mehA' ityaadi| TIkArtha-(taeNaM) isa ke bAda ( meDA) he megha ! (tumaM) tuma (annayA kayAI ) kisI eka samaya (pAusa, varisAratta, saraya hemaMta, vasaMtesukameNaM paMcasu uUmu samaikkaMtesu) ASADha zrAvaNa rUpa pATa Rtu ke bhAdrapada azvina rUpa varSA rAtra ke, katika mArgazIrSa rUpa zaradaRtu ke pauSa mAgha rUpa hemaMta Rtu ke tathA phAlguna evaM caitra rUpa vasaMta Rtu ke kramazaH samApta ho jAne para (gimhakAlasamayaMsi) grISma kAla ke samaya meM (jehA mUlamAse ) jyeSThAmUlamAsa me--jyeSTha mahine meM -- _ltha-'taeNaM tuma mehA' ityAdi (taeNaM ) tyA2 mA ( mehA ) he bheSa ! (tumaM) tabhai ( annayA kayAI) ye mate (pAusavarisArana, saraya, hemaMta, vasaMtemu kameNaM paMcasu uUsu samaikkatesu) aSADha zrAvaNa mAsonI prAvRTa-*tu, mAyo bhane azvina mAsanI varSARtu, kAtika ane mArgazIrSa mAsanI zarada Rtu, piSa ane mAgha mAsanI hemaMta tu temaja phAgaNa ane caiitra mAsanI vasaMta Rtu jyAre anukrame pasAra 26 4 (gimhakAlasamayaMsi ) ane nAnI Rtu AvI tyAre (jedrA For Private and Personal Use Only
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharmakathAsa sa cAsau mAsazceti karmadhArayaH, tammina jyeSThamAse ityarthaH 'pAyavayaMsa samuhieNaM' pAdapagharSasamutthitena, tatra pAdapAH vRkSAH, teSAM gharSaH gharSaNaM tena vaizajAlAdInAM parasparaM patrana nanitAtisagharSaNena samutthitaH samutpannaH, tena, 'sukkataNapattakayavaramAmyasaMjogadIvieNaM' zuSkatRNapatrakacavaramArutasaMyogadIvi. tena, tatra zuSkatRNapatrarUpaH kacavaraH mArutaH pavanaH, tayoH saMyogaH saMmIlanaM tena dopitaH prajvalitaH, tena, 'mahAbhayaMkareNaM' mahAbhayaGkareNa-mahAbhayajanakena, 'huyavaheNaM' hutavahena vahninA 'vaNadavajAlAsaMpalittesa' vanadavajvAlAsasa dIpteSu-tatra vanadavo vanAgniH, tasya jvAlAH, tAbhiH sampradIpteSu 'vaNemu' vaneSu 'dhUmAulAsu' dhUmAkulAsu-dhUmavyAptAsu 'disAsu' dizAsu-caturdikSu 'mahAvAya vegeNaM' mahAvAta vegena bhayaMkarapavanAghAtena 'saMghaTiemu' saMghaTTiteSu saMyukteSu 'chinnajAlesu chinnajvAleSutruTitajvAlAsamUheSu 'AvayamANesu' Apatatsu-sarvataHsamApatatsu pollarukkhesu' zupiravRkSeSu-sachidrakSeyu 'anora' ( pAyavaghaMsasamuTieNaM ) vRkSo ka. gar3a se utpanna huI arthAt-pavana se hilate hue vaMza Adi kI paraspara gharSaNA se paidA huI (sukka taNa patta--kayavara- mAruyasaMjogadIvieNaM) aura zuSka patra tathA tRNarUpa kUDe meM pavana ke saMyoga se uddIpita huI esI (mahAbhayaMkareNaM ) mahA vikarAla (vaNadavajAlA) jaMgala kI agni se (vaNesu saMpalittesu) vana ke pradIpta hone para (disAsu dhUmAulAsa) dizAoM ko dhama se vyApta hone para. tathA ( aMto 2 jhigAyamANemu) bhItara hI bhItara jale hara (pollarukkhesu) pole vRkSoM ke (mahAvAya vegeNaM) prabala vAyu ke vega se ( saMghaTTiema) saMghahita hokara (vayamANe) jamIna para gira jAne para tathA uname lagI huI (chinnajAlesu) agni jvAlA ke mUlamAse) cyeA bhUsabhAsamAM-78 mahinAmA- (pAyavaghaMsasamuTTieNaM) vRkSAnA parasparamAM athaDAvAthI utpanna thayelI eTale ke pavanathI hAlatA vAMsa vagerenA paraspara gharSa guthI utpanna yesI (sukkataNapattakayavaramorUyasaMjogadIvieNaM) suu| paiesi temaja ghAsa vagerenA kacarAmAM pavananA saMgathI vizeSarUpathI udIta thatA evA ( mahAbhayaMkareNaM) mahA praya5 ((vaNadavanAlA ) pananI nayI (vaNesu saMpa. littesu) mAsu sanyAre sI yu (disAsu dhamAulAsu) hishaam| dhubhAthI vyAsa 25 5 tebhA (aMto 2 jhiyAyamANesu) man42 saNAta (pollaruvakhesu) pAtai vRkSo (mahAvAyavegeNaM ) laya 42 5vananI ayamayuthI ( saghaTiesu ) AthAne ( AvayamANemu ) mInadosta thA gayA te te For Private and Personal Use Only
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 469 anagAradharmAmRtavarSiNITokA a. 1 sU. 42 meghamunerhastibhavavarNanam antA'ntaH = madhyamadhye 'jJiyAyamANe' dhyAyamAneSu = dadyamAneSu 'mayakuhiya viNDa kimiyakadama naI viragajhINapANIyaMtesu' mRtakuthita vinaSTakRmikardamanadI viraka kSINapAnIyAnteSu tatra mRtaiH zazaka mRgAdibhiH kathitAH = durgandhitAH vinaSTAH= vigatasvabhAvAH- malinatAM prAptA ityarthaH, kRmikardamAH = kRmiyukttakardamAH kRmivyAptapaGkAH, nadInAM tathA vivarakANAM gartAnAM ca 'jhINapANIyatesu' kSINapAnIyAH zuSkajalAH antAH paryantabhAgAH yeSu tAdRzeSu 'varNatesu' vanAnteSu = vanapradezeSu 'bhiMgAriMgadINaka diyara vesu' bhRGgArikAdonakranditaravepu=bhRGgArikAH= jhilikA, jillInAmaka kITavizeSAH, tAsAM dInAH=duHkhayuktAH=kranditaravAH= rodanazabdA yatra teSu tathA - 'kharapharUsa aNirivAhiya vimaggesu' kharaparupAnaSTaraSTavyAhRtamAyetu-kharaparupam = atikarkazam, aniSTamapriyaM riSThAnAM= |=kAkAnAM vyAhRnaM = zabditaM yatra te tathA, vimANIva =matrAlAnIvaraktAni agniyogAt agrANi agrabhAgAH yeSAM tAdRzeSu 'dumesu = mesu = vRkSeSu = sampatigiridazA varNyate - ' tavhAvasa mukka pakkhapaya DiyAjinbhatAlaya asaMpuDiyatu zAMta ho jAne para ( mayakuhiyaviNaTukibhiyakaddamanaI viyara garakhINapANIyaM te su varNatesu) tathA mRta kharagoza hiraNa Adi jAnavaroM ke kalevara ke par3e rahane ke kAraNa durgaMdhita bane hue aura isI liye pahile se bhI afe malina hue nadiyoM ke kadamoM se tathA pAnI ke sUka jAne se kaThina prAntavAle khaDoM se yukta nUna pradeza ke hone para ( bhiMgoriMga dIdIra ) tathA bhRMgArakoM ke chiliyoM ke ) dIna AkraMdana ke zabdoM se ( kharapharusa aNirivAhiyavirvimaggesu) ati karkaza, abhiya kautroM ke kAra kA zabdoM se, evaM agni kI AbhA se mavAla ke samAna lAla huye pattoM se yukta (mesu) vRkSoM ke hone para ( tapahAvasamupakkha vRkSonI ( chinnajAlesu ) agninnvANAya zAMta thayA mAha ( mayakuhiyaviNDa kimidamana viragakhINapANIyaMtesu vaNaMtesu) tebhana bharaNa pAbhelAM sasalAM, huNa vagere prANIonA adagdha zarIrathI durgaMdha yukata thayelA ane ethI pahelAM karatAM paNa vadhAre milana thayelA nadIonA kADhavAthI temaja pANI sUI vAthI uThA thayelA taTavANA jADAbhovANA vana pradezI thayA tyAre ( bhiMgArigadINakaMdIyaravesu ) tebhara luMgAranA ( chiliyoM ke ) hIna chana svarothI (khararUNirivAhiyavi maggesu) atIva za apriya agDAonI kAkAthI ane agninI prabhAthI pravAla jevA lAlaraMganA pAMdaDAMovALA (qng) qui qui cuk (tahAsamukka pakkha payaDiyajantAlaya asaM For Private and Personal Use Only
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 470 zAtAdharmakathAsUtre DapakivasaMghesu' tRSNAvazamuktapakSamakaTitajivAtAlukA'saMpuTita tuNDapasisaMdheSu, tRSNAvazena=pipAsAvazena muktapakSAH zithilIkRtapakSAH ataeva-prakaTitanitAlukA: yahi tajitAlukAHzrataeva asaMpuTitatuNDAvyAtamukhAH pakSisaMghAH-pakSisamUhA yatra teSu 'sasaMtesu zvasatsu pratikSaNaM zvAsaM muzcatsu. ' gimha umhauNDavAyakharapharusacaMDamAruyamuktaNapattakayavaravAulobhamaMtadittasabhaMta sAvayAulamigataNDAbaddhaciMdhapaTTa girivaresu' grISmoSmoSNavAtavaraparuSacaNDa mArutazuSkatRNapatrakacavaravAtolIbhramadIptasaMbhrAntazvApadAkulamRgatRSNAbaddhacihnapaTTeSu girivareSu, tatra zrISmasya uSmA-uSNatA, uSNapAtaHcaNDaravikiraNajanita satApaH, kharaparuSacaNDamArutaH atikaThorapracaNDa pavanaH zuSkatRNapatra kacavareAtA vAtolyaH vAtyA ityarthaH bhUtAlyA' itibhASAyAM, tAbhiH bhramantaH itastataH pracalantaH dRptA,prastAH, ata eva sambhrAntimupagatA:bhrAntimupagatAH ye zvApadA:-siMhAdayastaiH, AkulA:vyAptAH, tathA mRgatRSNAbaddhacihnapaTTAH, tatra mRga tRSNA-marIchikA to badacihapaTTaH-dhvajApaTTo yeSu te nathA. tataHpadadvayasya karmadhArayaH, tAdRzeSu girivarepu-mahAparvateSu 'saMvaTTiesu' saMvartiteSu ekatra payaDiyajinbhatAlaya asaMpuDiyatuMDapakkhisaMghesu ) tathA pAnI ke abhAva se pipAsA ke vaza se zithila paMvavAle, prakaTita tAlu cihnavAle aura bhukha jinakA kaDA huA hai aise pakSiyoM ke samUha ke (sasaMtesu) pratikSaNa zvAsa choDane para (gimha umha uNDavAyavarapharusa ceDamAruyamukkataNapattakayavaravAulobhamaMtadittasaMbhaMtasAvayAulamigatAhAbaddhaciM. dhapaTTasu) tathA grISma kI uSNatA se, pracaNDa marya kI kiraNoM se janita saMtAva se, ati kaThora pracaNDa pavana se, zuSka taNa evaM pattoM se, vyAkula hokara, itastataH phirate hue vikarAla sihAdika jAnavaroM se Akula tathA mRgatRSNA rUpa cihnapada se yukta (girivaremu) puDiyatuMDapakkhisaMdhesu ) tabha0 pANInA malA ta2tyA, zithila subhvA bahAra dekhAtA tAlu ane jIbhavALA ane jenA mAM khullA ja che sevA pakSI samUDa (sasaMtesa) pratikSA zvAsa cha yA tyAre (gimha umhauNDavAyakharapharUsacaMDamAruya-sukkataNapattakayavaravAulIbhamaMnaditta saMbhaMtasAvayAula migataNhAbaddhaciMghapaTTesu) tebha. nAnI bhIthA pra52 sUryanA kiraNenA saMtApathI, atyanta kaThora pracaNDa pavanathI sUkAelA tRNa ane pAMdaDAothI vyApta vyAkuLa thaIne, Amatema vicaratA bhayaMkara siMha vagere vanya AmAthI trasta te... bhRtaya! 35 yihnapathI yuddhata (girivaresu) bhApata For Private and Personal Use Only
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org mahAparvatoM ke hone para trasta hue mRgoM ke anya nakula bhujaMgama Adi rUpa anagAradharmAmRrSaNa TokA a. 1 sa. 49 meghamunerhastibhatravarNanam 471 saMmiliteSu keSu ekatrasaMmili teSu ityAha- 'tatthamiyapasya sarIsivesu trasta mRgasayAsarIsRpeSu tatra trastAH =bhayAkulAH ye mRgAH, prasayAH = dhanyacatuSpadAH, sarIsRpA:=godhAnakulabhujaGgamAdayaH teSu saMvartiteSu iti pUrveNAnvayaH / sammatiityadhikAro varNyate- 'avadAliyavayaNa vivaraNilAliyaggajIhe' avadAritavadavicaranilalitAgrajaH, tatra - avadAritam udghATitaM vadanavivaraM mukhavilaM yena saH tathA, nirlalitA prasAritA agrajiyA yena saH atra padadvayasya karmacArayaH, tathA, 'mahaMtu vayapunnakanne' mahAtumvakitapUrNa karNaH = mahAntau vizAla tumbafeat araghaTTatumbAkArau kRtau bhayavyAkulatvAt nizcalo pUrNa= sampUrNe karNo yasya saH tathA, 'saMkuciyathorapIvarakare' saMkucitasthUlapIvarakaraH- saMkucitaH=samoTitaHsthUla: pIvaraH puSTaH karaH = guNDAdaNDo yena saH, 'UsiyalaMgUle' ucchritalAGgUla:- ucchritam = uvakRtaM lAGgUleM=pucchaM yena saH, 'pINAiyarisaraDiyama deNaM' painAdhikavirasaraTitazabdena tatra pInAyA=balA( tatthamiyapasa yasarIsivesu saMvaTTiesa ) tathA apara jaMgalI jAnavara praseyoM ke evaM godhA sarIsRpo ( sarpoM ) ke ekatra saMmilita hone (avadAliyavayaNavivaraNillAliggajIhe) tuma muMha phADakara jIbha nikAla kara ( mahatava ya punnakanne ) apane donoM kAnoM ko araha kI baDI ke AkAra jaisA kara, arthAt bhaya se vyAkula hokara unhe nizcala kara (sakuciya thorapIvara kare ) sthUla aura pIvara zuNDA daMDa ko saMkucita kara ( UsiyalaMgale ) pU~cha ko U~cI kara ( pINAvirasara Diyasa deNaM) painAyika-- dAvAnala ke bhaya se Akula hone ke kAraNa apane samasta cala ko ekatrita kara kiye gaye vajra ke nirdoSa thayA tyAre ( tattha mipasayasarIsivena saMvaTTiesa ) tebhana layalIta thayelA bhRgo jInna bhaMgalI praNIya aseyo ( bhRNa vizeSa) bhane gho, naTusa, sAtha vagere sarI nRpeo me sthAne bheDA thayA tyAre ( avadAliyavayaNa vivaraNillA liyaggajI he ) tame (ahIMthI meghakumAra-hAthInA paryAyamAM hatA tenuM vana zaru thAya che) mAM phADIne, jIbha mahAra aDhIne, (mahaMta taMtraiya punnakanne ) peAtAnA ane kAnane aradhaTTa (reTa) nI tUkhInA AkAra jevA banAvIne eTale ke bhayathI vyAkuLa thahane anAne nizcala rIne (saMkuciyathorapIvarakare ) sthUla bhane suDoja sUMDhane sAthI (UsiyalaMgUle ) pUMchaDIne athI urIne (pINAiya virasa raDiyasa deNaM) cainaayika-vananA agnithI bhaya pAmelA vyAkuLa thaIne potAnA samUhano badhA hAthI para Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 472 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only jJAtAdharmakathAsUtre tkAra:- balaprayogaH tayA nivRttaM painAyikaM dAvAnalabhayAkulatvAtsvakIyasamastabalamAzritya kRtaM vajranirghoSavat sahAsthUlam ataeva virasam=yapriyaM yad raTitaM = bhASitaM payaH zabdaH tena bhayaMkara mahAzabdena 'phoDayaMte-aMbaratalaM' sphoTayanniva ambaratalaM = gaganatalaM vidArayanniva pAyadaddareNaM vayaMte meiNitalaM' pAdadardareNa kampayanniva medinItalaM tatra pAdadaddareNa = pAdaprahAreNa medinItalaM bhUmaNDalaM kampayanniva 'viNimmuyamANeya sIyaraM vinirmuJcan zIkaraM zuNDAdaNDena jalakaNaM niHsArayan, 'sancao samatA' sarvataH samantAt sarvato bhAvena valitriyANAda chiMdamANe' vallIvitAnAni=latAvistArAn chindan 'rukkhasahassA' vRkSasahasrANi tatra 'subahUNi' subahUni bolate' nodayana kampayan, 'viharaTTevva naravariMde' vinaSTarASTra iva naravarendra: 'viha raTu' vinaSTarASTra: vinaSTa 'ra' rASTra dezo yasya saH zocan 'naravarendraH' zreSThabhUpa iva punaH 'vAyA iddhe poe' vAtAvidbhaiva potaH pracaNDapacanapreritaH nauriva 'maMDalavAevva' maNDalavAta iva = golAkAravAyuriva 'paribbhamaM te ' = paribhraman 'abhikkhaNaM 2' abhikSNaM2= punaHpuna: 'liMr3aNiyaraM pamucamANe2' liMDanikaraM pramuzcana2 liNDAni kurvake samAna mahA bhayaMkara apriya - ciMdhArarUpa zabda se ( phoDayaMteva aMcara talaM ) mAno - AkAzatala ko phoDate hue se ( pAyadadareNa meiNitalaM kaMpayaMtra ) pAda prahAra se bhUmaMDalako kaMpAte hue se ( sIyaraM viNimmuyamANe ya) zuDAdaMDa se jalakaNoM ko chor3ate hue ( savvao samaMtA vali triyANAI chiMdamANe) saba ora se klovitAnA ko ukhAr3ate hue ( makkhasahassAI tattha su bahUni Nolate ) hajAroM vRkSoM ko kaMpAte hue ( viNaTura DennarariMde ) jisakA deza naSTa ho gayA hai, aise zreSTha rAjA kI taraha (vAyA iddhevva poe) vAyuse Ahata nAva kI taraha ( maMDalavAe ) golAkAra rUpa maMDala vAyukI taraha - caNUre kI taraha - (paribhamaMte ) itastataH paribhramaNa sonerI vanlanA dhvaninI prema bhaDDA prakhaMDa, uThora zrI sothI ( phoDayaMteva aMbaratalaM ) naye AazatAne thIratA ( pAyadadareNaM meiNitalaM kaMpayaMteva bhaganA prahArothI pRthvIne navatA hoya tebha (sIyaraM virNimmuyamANeya ) sUDhadhI pANInA chAMTAyo uchANatA ( sannao saMmaMtA. vAlliviyANAI chiMdamANe ) yAre manunA satAvitAnone ujADatA, ( rukkha sahassAI tattha subahUNi golUyaMte ) hunnaro vRkSone ghunnavatA ( viNaTTara Dev naravariMde ) no deza nAza cAbhyo cha, sevA uttama rAjanI prema (vAyA iMdevvapoe) paranathI AghAta pAbhelI hoDInI prema (maMDalavAevva ) goNamAaravANA vaTojiyAnI prema (paribhamaMte ) Ama
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 473 % 3D anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA-a.sa. 41 meghamuneha~stibhavavarNanam na2 vahIbhihastinAbhizca yAvat sAdha, dizodizi-dizividizica 'vippalAityA' viplAyata-lAyanaM kRtavAn / tatra khalu he megha ! tvaM 'junne' jIrNaH kRzaH . vyatItAdhikavayaskaH, 'jarA jajjariyadehe' jarA jarjaritadehaH vRddhAvasthayA jIrNa zaroraH 'Aure' Aturo-vividhaduHkhAkrAntaH asvasthamanasko bA, 'jhajhie' jhajhitaH kSudhApIDinaH, pivAsitaH tRSitaH, 'dubale' dubalA-khinnaH 'kilaMte' klAnto-glAnaH 'nasuie' naSTasmRtikaH,naSTA vinaSTA smRtiH smaraNazakti' yasya sa tathA 'ko'haM-kAhamiti vicArahInaH, ataeva 'mUDhadizAkA dizAjJAnazUnyaH, 'sayAo jUhAo' svasmAt yUthAt 'vippahUNe' vigrahIna: rahitaH, vaNadana jAlAparaddhe' vanadavajvAlAparAddhaH vanavAhijvAlAti tIvratApa saMtaptaH, 'uNheNa uSNena, 'taNDAe ya' tRSNayA ca 'chuhAe ya' kSudhayA ca uSNAdibhiH 'parakarate hue (abhikkhaNa2 liMDaNiyaraM pamucamANe 2) aura ghAra 2 liMDe karate hue (bahahiM hathiNIhi ya jAva saddhiM disodisi vipalAitthA) aneka hAthI hathiniyoM Adi ke sAtha eka dizA se dUsarI dizA meM bhAgane phirane lage / (tattha NaM tuma mehA ! junne jarAjajjariyadehe Aure jhaMjhie pivAsie dubbale kilaMte, naTTa suie, mUDha disAe sayAo jUhAo vippahaNe vaNavajAlAparaddhe uheNa tAhAe ya chuhAe parabbhAhae samANe bhIe tatthe tasie ubigge saMjAyabhae sabao samaMtA AdhAvamANe paridhAvamANe egaM ca NaM mahaM saraM appodaya paMkabahulaM atittheNaM pANiyaM pAuM oinne) he megha! tuma usa samaya adhika avasthA saMpanna ho cuke the isaliye zarIrameM kRzatA Agai thii| vRddhAvasthA se tumhArA zarIra tebha parizrama 42tA (abhikkhaNaM 2 liMDaNiyaraM pamuMcamANe 2) mane vaa2|2 eIDA 42tA, (bahahiM hathiNIhi ya jAva saddhiM dimodisi viSa lAitthA) || hAthI bhane hAthImA korenI sAthe AbhathI tabha nAsapA sAyA. tatthaNaM tuma mehA ! junne jarAjajjariyadehe pAure jJa jhie pivAsie dubbale kilaMte na?suie mUDhadisAe sayAo jUhAo viSpahUNe vaNadavajAlA paraddhe uNheNa taNhAe ya chuhAeya parabbhAhae samANe bhIe tatthe tasie uvvigge saMjAyabhae savvao samaMtA AghAvamANe paridhAvamANe egaMca NaM mahaM saraM appodayaM paMkabahulaM atittheNaM pANiyaM pAuM oinne) bhedha ! tame te vakhate vadhAre uMmaranA thaI gayA hatA. eTalA mATe tamArA zarIramAM kRzatA AvI gaI hatI. ghaDapaNathI tamAruM zarIra jIrNa thaI rahyuM hatuM. ghaNA zArIrika temaja mAnasika duHkhethI tame AkAMta thaI rahyA hatA. tame Amatema nAsatA pharatA hatA tethI tamArA AhArane keIpaNa jAtane yathocita baMdobasta hato nahi, tethI For Private and Personal Use Only
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 474 zAtAdharma kathAGgasUtre mbhAhae mamANe' parAbhyAhanA parAbhUnaH-gAMDitaH san , bhItaH, staH, trAsitaH, udvignaH, saMjAtabhayaH, sarvataHsamantAta 'AdhAvamANe paridhAvamANe palAyamAnaHpalAyamAnaH ekaM ca khalu mahat sara-taDAgaM 'alyodaya' alpodakaM svalpajalaM 'pakabahulaM' paGkabahulaM-kardamapracuram 'atittheNaM' atIrthana unmArgaga pANiyaM pAeuM' pAnIyaM pAtuM pAnIyapAnArtha 'oinne' avatIrNaH gatavAn / tataH skhalu he megha! tvaM tIramaigae tIramatigataH taTamatikrAntaH pANiyaM asaMpane pAnIyamasaMpAtaH 'aMtaro ceva' antarA caiva-madhya eva 'sesi' tamin= sarovarasya mahApaGka 'visanne' viSaNNa:nimagnaH / tatra khalu he megha ! tvaM jarjarita ho rhaathaa| aneka prakAra ke zArIrika yA mAnasika duHkhoM se tuma AkrAnta ho rahe the| idhara udhara bhAgate phirane se khAne pIne kA tumhArA koI yathocita prabaMdha nahI thA isa liye tuma sadA kSudhA sepIDita rahA karate the-pyAsa se Akulita bane rahate the| bala bhI kSINa ho gayA thA-isaliye adhika durbala dikhalAI paDane lage the, nAnA cintAoM se sadA tuma vyApta bane hue the, smRti zakti bhI tumhArI kSoNa ho gaI thI maiM kauna hU~ kahAM ghUma rahA hU~ isakA bhAna tumheM nahIM rahA thA / isaliye dizAoM kA jJAna tumhArA jAtA rahA aura apane yUtha rahita hokara tuma vana kI davajvAlA ke tIvra topa se saMtapta hote hue uSNatRSNA kSudhA pIDita hote hue vahuta bhayabhIta bana gaye, trasta ho gaye, udvigna ho gye| ataH bhaya se idhara udhara 2 bAra dauDate hue tuma eka baDe bhArI tAlAba meM ki jisa meM jala kama thA aura paMka bahuta thA unmArga se hokara pAnI pIne ke liye utraa| (tattha NaM tuma mehA / ) vahAM he meva / tuma(tIramaigae pANIyaM asaM. hamezAM tame bhUkhathI pIDAelA ane tarasathI vyAkuLa rahetA hatA. tamAruM baLa paNa nAza pAmyuM hatuM tethI tame vadhAre dUbaLA lAgatA hatA. ghaNI jAtanI ciMtAethI tame herAna hatA. tamArI yAda-zakti paNa nAza pAmI hatI. "huM koNa chuM? kayAM pharI rahyo chuM?" A jAtanI sUdha budha tamArAmAM rahI ja na hatI. eTalA mATe tamAruM dizAjJAna naSTa thaI gayuM ane cUtha bhraSTa thaIne tame vananA agnijavALAonA tIvra tApathI saMta thaIne garamIthI tarasyA ane bhUkhathI pIDita thaIne khUba bhayagrasta thaI gayA. bhayabhIta thaI gayA ane udvigna thaI gayA tethI bIkathI Amatema vAraMvAra nAsatA pharatA tame ochA pANuvALA ane khUbaja kAdava yukta eka meTA targavamAM udhe te (unmAga) yI pANI pauvA mATe utA. (tatthaNaM tuma mahI!) . bhedha ! tyo ta (tIra For Private and Personal Use Only
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmatavarSiNITIkA a.11.41 meghamane hantibhavavarNanama 'pAnIya pAsyAmAAta kRtvA cintAyattA hatthaM' hasta=zuNDa prasArayAsa, athApica 'te hatthe' te tava hastaHzuNDAdaNDaH udakaM jalaMna prAmoti, tataH khalu he megha !tvaM punarapi 'kArya' svazaroraM 'paJcaddharissAmi' pratyuddhariSyAminiSkA zayiSyAmIti kRtvA vicArya 'baliyatarAya' balikadaraM gADhataraM-'paMkasi' paGkamahAkardame 'khutte' nimagnaH, 'khutte' iti dezIya zabdaH, tvaM parivAraviyoga prANanAzazaMkAzarIrakaSTodhasahya naanaavidhvednaamnubhvnnaasiiritibhaavH| tataH khalu he megha ! 'tume' tvayA tasminnevabhave 'annayA kayaiM' anyadAkadAcita anyasmin kasmiMzcit samaye pUrvamina kAle ityarthaH, kAmabhogAsaktayA 'ege' ekaH kazcidekaH kalabhaH ciranijaDhe' ciraniyUDhaH-cirAd-bahukA lAta niyUMDha: niSkAsitaH, 'gayavarajuvANae' gajavarayuvA-taruNo mahAganA, patta aMtarA ceva seyasi visnne| torase bhinna sthAna para vartamAna hone ke kAraNa pAnI ko nahI pI sake aura bIca meM hI usa sarovara ke mahA. paMka meM tuma nimagna ho gye| (tattha NaM tuma mehA / pANiyaM pAssAmi tikaTu hatthaM pamgaresi) vahAM para he megha ! tumane isa vicAra se ki maiM pAnI prApta kara pIlUgA apane zuDAdaNDa ko phailAyA-(se vi ya te hatthe udagaMnapAvai) parantu vaha zuNDAdaMDa pAnI nahIM pA sakA-arthAt pAnI taka nahIM pahuca skaa| (taeNaM tumaM mehaa| puNaravi kArya paccudhdarimsAmitti kaTu baliyata rAya paMkaMsi khute) isake bAda he megha ! tumane isa bicAra se ki maiM yahAM se phaMse hue apane zarIra ko nikAla lagA jyoM hI uThane kA prayatna kiyA ki vaise hI tuma gADhatara kIcaDameM aura adhika phasa gaye / (taeNaM tuma mehaa| annayAkAI ege sayAo jahAo karacaraNa daMtamusala. mahagae pANIya asaMpatte aMtarA ceva seyaMsI visanne) nArAthI 7 sthAne hovAnA kAraNe tamAre mATe pANI pIvuM azakya thaI gayuM hatuM. tame tyAM sarevaranA hamAsA gayA al. (tatthaNaM tuma mehA! pANiyaM pAssAmiti kaha hatthaM pasAresi.) he bhedha ! tyo mAM: bhUpAmelA tame pAlI bhagavAnA prayalamA sUne mApAna (se viya te hatthe udagaM na pAvai) paNa tamArI sUTa pANI meLavavAmAM asamartha ja rahI. eTale ke pANI sudhI tamArI suMDha pahoMcI zakIja nahIM (taeNaM tuma mehA ! puNaravi kArya paccudhdarissAmittikTu baliyatarAyaM paMkasi khuta) tyA2 pachI bhedha ! tame hama pUyA gayA potAnA zarI ne mahAra kADhavAne vicAra karIne jyAre kAdavamAMthI mukta thavA prayatna karyo tyAre tame kAdamaaN paDakhai 420i qdhAre yA gayA. (taeNaM tume mehA! annayA kayAI For Private and Personal Use Only
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - zAtAdhA kathaGgasUtre svakAd yUthAt karacaraNadantamuzamahAra: vippadhda samANe parAsana vizeSeNa pIDitaH san 'vipparaddha' iti dezIyazabdaH 'taM ceva' tadeva 'mahadaha' mahAdaM 'draha'iti bhASAprasiddhaM, 'pANIyaM pAeu pAnIyaM pAtuM 'samoyarei' sama vatarati-samAgacchati / ayaM bhAva:-he megha ! tvamekaM kalabhaM karacaraNa. dantAdipahAraivizeSataH pIDita kRtvA svayUthAcciraMniSkAsitavAn sa eva kalabhaH staruNamahAgajo bhUtvA tasminneva mahAhUde AgamanamArgeNa pAnIyapAnArthamupAgataH yatra paGkanimagnastvamAsIriti / tataHkhalu sa kalabhaH yastvayA svayUthAJcirani kAzitaH kalabhaH, saMprati taruNAvasthAM prAptaH sa ityarthaH tvAM pazyati dRSTrA tat pUrvaraM smarati' smRtvA 'Asurune' AzuruptaH Azu zIghrakopaparimUDhabuddhiH krodhaparAyaNaH, 'sTe' ruSTaH prakaTitakopaH 'kuvie' kupitaH nadivAripUravatkramazaH pravRddhakopaH 'caMDi kie' cANDikyitaH prakaTitaraudrasvarUpaH 'misimisemANe' dedIpyamAnaH krodhAgninA jAjvalyamAnaH yatraiva paGke buDitaHpUrva pahArahiM vippara samANe ciranijjUDhe gayavara juvANae) isake bAda hI he megha / eka-gaja kalabha (hAthI kA baccA) ki jise tumane bahutapahile kisI samaya apane saMgha se kara, caraNa evaM daMta rUpa musala ke prahAroM se vizeSa rUpa meM duHkhita karake bAhara nikAla diyA thA vahI kalabha (hAthIkA baccA) taruNAvasthApana ho kara (taM ceva mahadaM pANIyaM pAeuM samogharei) usI tAlAba para pAnI pIne ke liye utraa-aayaa| (taeNaM se kalabhae tuma pAsai) usane vahAM kIcaDa meM phaMse hue tumheM dekhA-(pAsittA taM puvva veraM samarai) dekhakara use apane pahile kA vairabhAva smRta ho AyA (samarittA Asuratto ? kuvie caMDikkie misimisemANe jeNeya tamaM teNeva uvAgacchai) pUrva vaira ke smRta hote hI vaha zIghra hI kopa se ege sayAbho jUhAo karacaraNadaMtamusalappahArehi viparaddhe samANe cira nijUDhe gayavarajuvANae) tyA2 mA bhedha ! dhamata 5i IS sabhaye pitAnA yUthamAMthI kara-caraNa ane daMta rUpa mUsaLanA prahArothI savizeSa pIDita karIne tame bahAra kADhI mUkeluM evuM eka hAthInuM baccuM (gaja kalabha) ke je atyAre buvAna 5 gayu tu. (taM ceva mahadahaM pANIyaM pAevaM samoyarei) te sarI12mAM pANI pIcA mAvyu. (taeNaM se kalabhae tumaM pAsai) tere havamA bhUpAse tamanana yA. (pasittA taM pubaveraM samarai) ne tAnI sthe| tene parasAMnA bhAvanI vAta rI yA bhAvI 5. (samaritA Asurato ruTe kuvie caMDikie misimisemANe jeNeva tumaM teNeva upAgacchai) pakSAMnA venI For Private and Personal Use Only
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtabarSiNI TIkA a. 1 sa. 41 meghamunehantibhavavarNanam 477 tvamAsAtavApAgacchAta, upAgatya svAM tIkSNaH dantamuzaleH trikRtvaH= trivAraM piDao' pRSThataH pRSThapradeze 'ucchu bhai' apakSipati praharati=vidhyati apakSipya, mahAraM kRtvA pUrvavairaM nijAei' niryAtayati samApayati 'nijjAittA' niryAya samApya hRSTatuSTaH 'pANiyaM piyaI' pAnIyaM pibati 'pibittA' pItvA yasyA eva dizaHprAdurbhUtastAmevadizaM pratigataH tataHkhalu he megha ! tava zarIre vedanA prAdurbhUtA sA vedanA kIdRzItyAha 'ujalA' unmalA-nIbaduHkharUpatayA jAjvalyamAnA, viulA-psakalazarIravyAptA 'tivA' tIvA-duHsahA, mUDha ho gayA ruSTa ho gayA-apanA kupita bhAva usane prakaTa kara diyaa| nadI ke pravAha kI taraha dhIre2 usakA krodha baDha gyaa| apanA raudrasvarUpa usane spaSTa kara diyA-aura misamisAtA huA-krodharUpa agni se jAjva. lyamAna hotA huA-jahAM tuma pahile se hI kIcaDa meM phase the vahA aayaa| (uvAgacchittA tumhaM tikkhehiM daMtamusale hiM, tikhutto piTho ucchubhai) Akara usane tuma para tIna vAra tIkSNadaMtarUpamusala ke pahAroM se pIche ke bhAga meM prahArakiyA (ucchubhittA puvvave nijAei) prahAra karake usane apanA pUrvakA vaira liyA (nijjAittA hatuDhe pANiyaM pivai) isa prakAra apane pUrva ke vaira kA badalA lene para vaha vizeSa Ananda magga bana gayA aura phira usane zAMti ke sAtha vahAM pAnI piyA (pibittA jAmevadisiM pAMubbhUe tAmeva disi paDigae) pAnI pI kara baha jisa dizA kI aura se pAyA thA usI tarapha vApisa calA gyaa| (taeNaM tavamehA! sarIragaMsi. veyamA pAubhavisthA) bAda meM he megha ! tumhAre zarIra meM baDI bhArI vedanA smRti thatAMja te jaladI ke dhAviSTa ane ruSTa thaI gayuM. pitAne krodhAveza teNe prakaTa karyo. nadInA pravAhanI jema tene kaidha vadhI gaye. pitAnuM krUra svarUpa batAvatAM vipharIne kedharUpI agninI javALAothI saLagatuM vayAM tame kAdavamAM khUpAelA tA tyA mAvyu. (uvAgarichattA tumaM tikkhehiM daMtamusale hiM, tikkhA piTTao ucchubhai) bhAvAne tra mata tamArA pAnA bhI tIkSya tathA bhUsanA prAro 4aa. (ucchubhittA pubaveraM nijjAei) 82 4zana tethe potArnu paDalAnu 32 pANyu. (nijjAittA hata pANiyaM piSai) 24pramANe 32 vALIne te savizeSa AnaMdita thaI gayuM, ane tyAra bAda teNe sukhethI pANI pIdhuM. pibitto jAmeva disi paunbhUe tAmeva disi paDigae) pANI pAyA mAre ta23thI te mAnya tu te ta23 pAchu bhayu. (taeNaM taba mehA ! sarIragaMsI veyaNA pAunbhavitthA) tyA2 mA bhedha ! tamArA zarIramA atyanta vahanA For Private and Personal Use Only
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org - zAtAbarmakathAGgamane 'kavakhaDA' kakazA kaThogakSurapradhArAvad asahyA yAvat-iha yAvacchandenaprAgADhA%3D mahatI, caNDAraudrA, duHkhA dukharUpA itibodhyam / 'durahiyAsA' duradhyAsA= soDumazakyA, "pittajjaraparigayasarIre' pittajvaraparigatazarIraH pittajvaraparikrAntadehaH, 'dAhavakaMtie yAtri viharitthA' dAhavyutkrAntikazcApi vyaharata, tatra dAhasya tApasya vyutkrAntirutpattiryasya saH dAhavyutkrAntikaH pAptapatra loSmakaH vyaharata-vyacarat / tataH khalu he megha ! tvaM tAmujvalAM yAvat duradhyAsAM sattarAIdiyaM' saptarAtri divaMsaptA'horAtraM yAvata vedanAM 'veesi' vedayasi-anubhavasi, 'savIsaM vAsasayaM' saviMzativarSazataM-viMzatyuttaraM zataM varSANi paramAyuH pAlayitvA 'adRduivasaTTe' Arta duvAta vazAtaH, ArvomanamAduHkhitaH, duHkhArto dehena, vazAtaH indriyavazena pIDitaH kAlamAse kAlaM. kRtvA ica madhyajambUdvIpe 'bhArahe vAse' bhArate varSe dakSiNArdhabharate gaGgAmahAutpanna huii| (ujjalA viulativvA kakkhAr3A, jAva darahiyAsA vittajjaraparigayasarIre dAhavakkaMnie yAvi viharitthA) vahavedanA tIvraduHkharUpa hone se samasta zarIra ko jalA rahI thIM, sakala zarIra meM tilameM tela kI taraha vyApta thI tItra thI-duHsaha thI kSare kI dhAra ke samAna asahya ho rahI thii| bahata adhika rUpa meM thI, raudra svarUpa thI tathA duHkharUpa thii| sahana karane ke liye azakya thii| tuma usasamaya pittajvara se AkrAnta zarIra bana gaye the prabala dAha tumhAre zarIrabhara meM paDa rahI thii| (taeNaM tumaM. mehaa| taM ujjalaM jAba durahiyAsaM sattarAdiyaM veyaNaM veesi) he megha! mane usa ujjvala vipula yAvat duradhyAsa vedanA ko sAta dina rAta taka sahana kiyA (savImaM bAsasayaM paramAuM pAlaittA :aTThaduhavasaTTe kAlamAse thavA bhain. ( ujjalA viulativvA kakkhaDA jAva durahiyAmA pittajjara parigayasarIre dAhavarkatie yAvi viharitthA) te vehanA atyanta 4Aya hatI. tethI tamArA aMgeaMga eTale ke AkhA zarIramAM baLatarA thaI rahI hatI. jema talamAM tela saMpUrNapaNe vyApta hoya che temaja vedanA paNa tamArA AkhA zarIramAM vyApta hatI. tIvra vedanA charAnA dhAranI peThe tamArA mATe asahya thaI paDI hatI. te vakhate tamAruM zarIra pittajavarathI AkrAMta thaI gayuM hatuM tethI prabaLa majatarAthI tabhA3 mAMgema vhn| anubhavI raghu tu. (ta eNaM tuma mehA! taM ujjalaM jAva durahiyAsaM sattarAIdiyaM veyaNaM veesi) me ! te satyata dAha utpanna karanArI evI asahya vedanA tame sAta divasa ane rAta sudhI sahana 42tA 2al. (savIsaM vAsasayaM paramAuM pAlaittA aTThaduhavasaTTe kAla For Private and Personal Use Only
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a. 9 sa. 41 meghamuneha stibhavavarNanam 479 nadyAH dakSiNe kUle 'viMjhagiripAyamUle vindhyagiripAdamUle vidhyaparvatasamIpe 'egeNaM' ekena mattavara gandhahastinA ekasyAH gajavarakareNukAyA: gharahastinyAH kukSau garbhe gajakalabhaka 'jaNie'-janitaH utpAditaH-tvaM hastinIgarbhe samutpanna iti bhaavH| tataHzvala sA gayakalabhiyA' ganakalabhikA-varahastinI pUrNeSu navasu mAseSu basaMtamAse 'tumaM payAyA' tvAM pAjanayat / tataHkhalu he megha ! tvaM garbhavAsAt 'vippamukke' viSamuktaH nismRtaH san gajakalabhakazcApyabhavaH tvaM hamti bAlakaH sNjaatH| kIdRzastvamAsIrityAha-rappalarattammAlae' rattotpala raktasukumArakaH tatra raktotpalaM raktakamalaM tadvata raktaH raktazarIraH sukumAraH sukomala:-ya kAlaM kiccA iheba jaMbUddIve 2 bhArahe bAse dAiiNaDDabharahe gaMgAe mahAnadIe dAhiNe kalevijhagiripAyamUle egeNaM mattavaragaMdhahathiNA egAe gayavarakareNUe kucchisi gayakalabhae jaNie) pazcAt 120, varSa kI apanI utkRSTa Aya ko samApta kara mana se duHkhita, deha se duHkhita, indriyoM se duHkhita bane hue tuma vahIM para mara gaye aura marakara isa madhya jabUdvIpa meM bhAratavarSa meM, dakSiNArdha bharata meM, gagA mahA nadI ke taTa para vidhyagiri ke samIpa eka mattavaragandhahastI ke dvArA gajavarakareNu kA ke garbha meM gajakalabharUpa se utpanna hue| (naeNaM sA gajakalabhiyA NavaNhaM mAsANaM vasaMtamAsami tuma payAyA), jaya ThIka nomAsa kA samaya vyatIta ho cukA-taya usa gaja kalabhIkAne vasaMta ke mahinA me tumheM janma diyaa| (tae tumaM mehA / gambhavAsAo vippamukke samANe gayakalabhae yAvihotthA) isa taraha he megha ! tuma garbhavAsa se nikala kara hastI mAse kAlaMkiccA iheba jaMbUhIve 2 bhArahevAse dAhiNabharahe gaMgAe mahA. naie dAhiNe kale vijJagiripAyamUle egeNaM mattavaragaMdhahasthigA egAe gayavarakareNUe kucchisi gayakalabhae jaNie ) tyA2 mA mesI vIza (12) varSanuM pitAnuM lAMbu AyuSya bhegavIne mana, deha ane indriyothI dukhita thaIne tame tyAMja maraNa pAmyA ane tyAra pachI A madhyajaMbudvIpanA dakSiNa bharatakSetramAM mahAnadI gaMgAnA kAMThe viMdhyagirinI pAse eka madamanavara ganya hAthI dvArA gajavara kareNukA (hAthINI) nA garbhamAM hAthInA kalabha (baccA) nA rUpe tame utpanna yayA. (ta eNaM sA gayakalabhiyA jevaNhaM mAsANaM vasaMtamAsaMmi tuma payAyA) nyAre parAma2 navabhAsa pUrA cyA tyAre te 042 eilet (thilI) me sata bhAsabhA tabhane ma Ayo. (ta eNaM tuma mehA gambhavAsAo vippa mukke samANe gayakalabhae yAvihotthA) bhAeM samAMthA bhuta dhane For Private and Personal Use Only
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 480 jJAtAdharma kathAgamatra saH, atrapadadvayasya krmdhaaryH| 'jAsumaNArattagarijattayalakkhArasasarasakuMkumasaM. jhabbharAgavanne' japAsumanoraktapArijAtakalAkSArasa sarasakukamasaMdhyAbhrarAgavaNaH, japAnAmakaM raktapuSpaM raktapArijAtakaM ca puSpaM, tathA-lAkSArasazca, sarasakukuma ca sandhyAbhrarAgazceti dvandvaH, eSAM varNa itra varNo yasya sa tathA, tathA 'iTe' iSTaH priyaH, 'niyagajUdavaiNo' nijaka yUthapate: svakIya yUthasvAminaH, "gaNi. yAyArakareNuko stha hatthe" 'gaNikAkArakareNukotthahastaH, tatra 'gaNiyAyAra' gaNikAkArAH gaNikAsvarUpAH rUparamaNIyatvAt yAH kareNavo hastinyaH tAsAM kottheSu' udarapradezeSuhastA-bAlasvabhAvAta zuNDo yasya saHaneka hastinIzatasaMparivRtaH 'rammeSu' ramyeSu 'girikANaNeSu' parvatabaneSu sukhaM sukhena viharasi ||muu0 41 / ke bacce ke rUpa meM utpanna hue ( rapalaratta mumAlae jAsu maNAratta pArijattayalakravArasasarasakukamasaMjabbharAgavanne) tumhArA zarIra usa samaya lAlakamala ke samAna rakta thA, aura sukomala thaa| varNa jabAkusuma ke samAna, rakta pArijAtaka puSpa ke samAna, lAkSArasa ke samAna sarasa kukuma ke samAna, aura saMdhyA rAga ke samAna thaa| (ile niyassa juhava. iNogaNiyAyArakareNu kotthe aNegahatthi Nisaya saMparibuDe rammesu girikANaNesu suhaM suheNaM viharasi) tuma apane yathapati ko bahuta pyAre the / gaNikArUpa hastaniyoM ke udara pradeza para vAla svabhAva se tuma apanA zuNDAdaNDa rakhe rahate the saikar3oM hathaniyoM se tuma sadA dhire rahate the| aura unhIM ke sAtha apanA samaya manohara parvatoM meM ghUmate hue sukha pUrvaka vyatIta karate rahate the| ||suutr 41 // he bhedha ! tame hAthInA syAnA 35mA utpanna pyA. (rattuppalaratta mUmAlae jAsumaNArattapArijatta ya lakvAramasarasakuMkamasaMjabbharAgavanne) tabhA zaza2 lAla kamaLanI piThe lAla raMganuM hatuM ane sukomaLa hatuM. tamAre varNa japAkuma lAla pArijAtanA puSpa, lAkSArasa, sarasa kuMkuma ane saMdhyAkALanA raMga jevo hate. iTTe niyamsa juhAiNo gaNiyAyArakareNukotthe aNegahasthiNisaya. saMparighuDe rammesu girikANaNesu muhaM saheNaM viharasi) tame tbhaa| yUthapatinA khUbaja lADakavAyA hatA. gaNikA rUpa hAthaNIonA peTa upara sahaja bALabhAvathI prerAIne tame pitAnI sUMDha mUkI rAkhatA hatA. seMkaDe hAthaNuothI tame vIMTaLAelA rahetA hatA ane temanI sAthe ja vanavagaDAmAM ane manahara parvate upara vicaratA pitAne vakhata sukhethI pasAra karatA hatA. A sUtra "41" For Private and Personal Use Only
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 1.42 meghamunerhastibhavarNa m mUlam -- tae NaM tumaM mehA ! ummukabAlabhAve jovvaNagamaNupatte juhavaiNA kAladhammuNA saMjutteNaM taM jUhaM sayameva paDivajjasi, taNaM tumaM mehA ! vaNayarehiM nivvattiyanAmadheje jAva caudaMtemerupa hatriyaNe hotthA / tattha NaM tumaM mehA ! sattaMgapaiTTie taheva jAva paDiruve / tattha NaM tumaM mehA sattasayassa AhevaccaM jAva abhira mejA / tae NaM tumaM mehA ! annayA kayAI gimhakAlasamayaMsi jeTTAmUle vaNadavajAlApalittesu varNatesu dhUmAulAsu disAsu jAva maMDala vAevva paribbhamaMte bhIte tatthe jAva saMjAyabhae bahUhiM hatthIhi ya jAva kalabhiyA hiya saddhiM saMparivuDe savvao samaMtA disodisiM vipalAitthA / tae NaM tava mehA ! taM vaNadavaM pAsittA ayameyArUve ajjhatthie jAva samuppajitthA -kahiNaM manne mae ayameyArUve aggisaMbhave aNubhUyaputre ? tava mehA ! lessAhi visujjhamANIhiM ajjhavasANeNaM sohaNeNaM sohaNeNaM subheNaM pariNAmeNaM tayAvaraNijANaM kammANaM khaovasameNaM IhAvUha maggaNagavesaNaM karemANassa sannipuvvajAisaraNe samuppajitthA taNaM tumaM mehA ! eyama sammaM abhisamesi - evaM khalu mayA aIe doce bhavaggahaNe iheva jaMbUddIvera bhArahe vAse veyagiripAyamUle jAva satthaNaM mahayA ayameyArUve aggisaMbhave smjubhuue| tae NaM tumaM mehA ! tasseva pacchAvaraNhakAlasamayaMsi niyaeNaM jUheNaM saddhiM sama gae yo hatthA / taeNaM tumaM mehA ayameyArUve ajjhatthie jAva samupajitthA - taM seyaM khalu mama iyANi gaMgAe mahAnaIe dAhiNi For Private and Personal Use Only keTala
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 282 jJAtAdharma kathAGgasunne laMsi kUlaMsi viMjhagiri pAyamUle davaggisaMtANa kAraNaTA saeNaM jUheNaM mahaimahAlayaM maMDala dhAittae ttika evaM saMpehesi saMpehitA suhaM. suheNaM vihrsi| taeNaM tuma mehA ! enayA kayAI paDhamapAusaMsi mahAvuTTikAyaMsi sannivAiyaMsi gaMgA mahAnaIe adUrasAmate bahU hiM hatthiNIha jAva kalabhiyAhiya sattahiya hathiNIsaehiM saMparibuDe egaM mahaM joyaNaparimaMDalaM mahaimahAlayaM maMDalaM ghAe[sa, jaM tattha taNaM vA patra vAkaDaM vA kaMTae vAlayA vA vallI vAkhANU vA rukkhevA sukhevA, taM savvaM tikkhutto AhuNiyara uTThavesi, hattheNaM giNhasi, gimihattA egaMte eDesi eDittA, taeNaM tuma ! mehA ! tasseva maMDalassa adUrasAmaMte gaMgAe mahAnaIe dAhiNille kUle vijhAgaripAyamUle girisu ya jAva hirsi| taeNaM tuma mehA ! annayA kayAI majjhimae varisArataM sa mahA buSTrikAryasi sannivAiyaMsi jeNeva se maMDale teNeva uvAgacchasi, uvAgacchittA doccapi maMDalaM ghAesi, aivaM cArame vAsA ratasi mahAvudrikAyaMsi sanniva iyaMsi jeNeva se maMDale teNe uvAgacchasi, uvAgacchittA taJcapi maMDalaghAyaMkaresi jaMtattha taNaM vA jAva suhaM suheNaM viharasi ||suu0 42 // TIkA-'taeNaM tuma mehA' ityAdi, he megha ! tataH hastino dvitIyabhave mugyapUrvakaM zizukrIDAnubhavAnantaraM khalu 'ummukkabAlabhAve' unmuktabAla 'tae NaM tuma mehA' ityAdi / TIkArtha-isa prakAra apanI isa hAthI kI dUsarI paryAya meM sukha pUrva krIDA sukhoM kA anubhava karane ke bAda (tuma mehA / ) he megha ! 'tae NaM tuma mehA!' ityAdi TI---(taeNaM) 2 pramANe hAthInA potAnA ! mI paryAyamA sumethI sii sumo anubhavatA (tumaM mehA !) he bheSa ! tame dhIme dhIme ummukkayAla For Private and Personal Use Only
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 483 nAmRtavarSiNI TIkA a. sa. 41 meghamunehI stibhavavaNa nam bhAvaH = parityaktavAlyAvasthaH 'jonvaNagamaNupatte' yauvanakamanuprAptaH = saMprAptataruNAvasthaH ' jUhavaiNA' yUthapatI 'kAladhammuNA' kAladharmeNa kAlo=maraNaM talakSaNodharmaH= paryAyastena kAladharmeNa mRtyunA 'saMjuteNaM' saMyukte gajapatau mRtesatItyarthaH ' sUtre saptamyarthe tRtIyA vijJeyA, taM yUthaM svayameva 'paDivajjasi ' pratipadyase= svIkaroSi / tataHkhalu he megha ! tvaM vanacaraiH nivvittiyanAmadhejje' nirvartitanAmadheyaH bhillAdibhiH nirvartitaM = niSpAditaM nAmadheyaM = nAma yasya saH, yAvat-caturdantaH = caturdantadhArI meruprabhaH = meruprabha nAmako hastiratnaM 'hotthA' AsIH / kIdRzo'sau hastItyAha - 'sarAMgapaiTThie' ityAdi / saptAGgapratiSThitaH saptAGgAni - catvArazcaraNA, zuNDaH, pucchaM, liGgaMceti, etAni pratiSThitAni= yasya sa, tathA, 'taheva jAtra paDirUve' tathaiva yAvat pratirUpaH = iha yAvatkaraNena tumane dhIre 2 (ummukkabAlabhAve jovvaNagamaNupatte) bAlyAvasthA kA parityAga kara yauvana avasthA dhAraNa kI bAda meM (jahavaiNA kAladhammugA saMjutte NaM taM jUhaM sayameva paDivajjasi ) yUthapati ke kAla kavalita hone para tumane apane Apa usa yUtha ko svIkRta kara liyA-arthAt tuma usa yUtha ke manonIta mAlika bana gaye / (tae NaM tumaM mehA) / vaNayarehiM nivattiyanAmavejje) isake bAda he megha ! vanacaroM ne vahAM tumhArA nAmasaMskAra kiyA ( jAtra caudaMte meruppa se hathiyaNe hotthA) usameM tuma caturdantadhArI meruprabhanAma ke hastiratnakhyApita kiye gaye / (tatthaNaM tumaM mehA ! sagapaiTThie taheva jAva paDive) he megha usa paryAya meM tumhAre sAtoM aMga - cAroM paira, zuNDadaNDa, puccha aura liGga - prazasta the / yahAM 'yAvat' zabda se' sumerupabha hAthI kA jaisA varNana 40 ve sUtra meM kiyA hai vaisA hI varNana isakA bhI jAnanA bhAve jogamaNupatte) mANacalu vaTAvIne nuvAna thayA mane tyAra pachI ( jUhaRNA kAladhammuNA saMjuttreNaM taM jUhaM sayameva paDivajjasi ) yUthapatinA mRtyu bAda tame peAtAnI meLe ja te yUthanA svIkAra karyAM eTale ke te yUthanA tame maneAnIta svAbhI thaha gayA. (tae NaM tamaM mehA ! vaNaya rehiM nivattiyanAmavejje ) tyAra Ahe he bhedha ! vanaprAzuome tamAze nAma saMsAra . ( jAtra caudaMte meruppa bhe hasthirayaNe hotyA) tebhale tumane yaturhata dhAraSu ranArA bheiala na bhanA hastiratnanA 3SabhAM prasiddha yoM (tasthaNaM tumaM mehA ! satsaMga paTThie taheba jAva paDirUve) huM megha ! te paryAyamAM tamArA sAte sAta aMgeAcAra paga, sUMDha pUchyuM ane liMgaprshst hutA. ahIM " yAvat " zabdathI yAvIsabhA (40) sUtra prabhAle na subheGgaala nAmaka hAthInA jevuM vaNu na jANavu joIe. phakata ahIM zveta vaNunI jAe For Private and Personal Use Only
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 484 jJAtAdharmakathAGgamatre pUrvoko hAstavarNakaH zvetatAvaNakavarjitA draSTavyaH, iha raktasya varNitatvAt / pratirUpaH - sundararUpadhArI / tata khalu he metra ! tvaM 'satasayasma jUmsa' saptazatasaMkhyakasya yUthasya =hastinI vRndasya 'AhevaccaM' AdhipatyaM yAvatkurvan 'abhiramejA' zrabhiramase sukhena krIDannAsI / tataH khalu he megha ! tvaM anyadA kadAcit grISmakAlamamaye 'jeTThAmUle' jyeSThAmUlaM jyeSThA, mUlaM vA paurNamAsyAM yatra syAt sa jyeSThAmUlo mAsaH, jyeSThamAsa ityarthastasmina vanadavajvAlAvalazeSu - 'vaNesu' vaneSu dhUmAkulA disAmu yAvat 'maMDala' maNDalavAtaiva= golAkAra vAyuriva paribhraman, bhItaH, trastaH yAvat saMjAta cAhiye sirpha zvetatA kA varNana isameM chor3a denA cAhiye kyoM ki isakA varNa lAla thA, yaha bAta sUcita kI gaI hai| tuma pratirUpa the - sundararUpadhArI the / (tattha NaM tumaM meha ! sattasahassajUhassa AhevaccaM jAva abhiramejA) vahAM tuma he megha ! sAtasau hathaniyoM ke, yUtha kA Adhipatya Adi karate hue sukha pUrvaka krIDA kiyA karate the / tae NaM tumaM mehA / annayA kamAI gimhakAlamamayaMsi jeTThAmule vaNadavajAlApalitesa tesu dhUmAulAsu disAsu jAva maMDala vA paribhamaMte bhIte tatthe jAva saMjAya bhae bahurhi hatthIhi jAva kalabhiyAhi yasaddhiM saMparivaDe savvao samato disodisi vipalAitthA ) eka samaya kI bAta hai ki he megha ! vahA~ grISma kAlameM jeTha mAsa meM dAvAgni prajvalita huI / usase samasta vana jalane lagA | dizAe dhUma se vyApta ho gaI / usa samaya tuma maMDalAkAra vAyu kI taraha idhara se udhara ghUmane phirane lage bhIta, trasta bane hue tuma bhayabhIta hokara lAla vastu vana jANI levuM joie. tame pratirUpa hatA. suMdara rUpavALA hatA. ( tatthaNaM tumaM mehA ! sattasahassaz2ahassa Ahevacca jAva zrabhiramejjA ) megha ! tyAM tame sAtasA hAthIonA yuthapati thaine sukhethI krIDA karatA hatA. (taraNaM tumaM mehA ! annayA kayAI gimhakAlasamayaMsi jeTThAmUle vaNadava jAlApalo varNate dhUmAulAsu disAmu jAva maMDalaM vAevva paribhamaMte bhIte jAva saMjAya bhae bahUTThi hatthIhiM jAva kalabhiyAhi yasaddhiM saMparivuDe sao samatA disodisi vipalAhatthA ) he bhedha ! me mata tyAM nAgAnA jeTha mahinAmAM davAgni pragaTayA. tethI AkhuMya vana prajavalita thai gayuM. adhI dizA khA dhUmADAthI vyApta thai gai. te samaye tame vaTALiyAnI jema Amatema pharavA bhayatrasta anelA tame hAthaNIe ane kalAlikAonI sAthe dizAvidizA jhAyA. For Private and Personal Use Only
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a1 ma 42 meghamunehamti bhavavarNanam 485 bhayaH, bahubhirhastinobhizca yAvat kalabhikAbhizca sArdhaM saparitaH sarvataHsamantAt disodimi-dizividizi 'vi palAitthA' vilAyata lAyanaM kRtavAn / tataHgvalu he meva ! taM vanadava-dhanAgni dRSTvA tata 'ayameyArUve' ayamenapaH ajjhasthie' AdhyAtmikaH zrAtmAntargataH yAvat-manogataH saMkalpaH vicAraH 'samupajityA' smudpdyt| kIdRzaH sa manogataH saMkalpaH ? ityAha-'kahiNyaM manne' ityaadi| kutrApi khalu 'manne' manye-jAnAmi mayA ayameta po'gnisaMbhavaH anubhUtapUrvaH?=STapUrvaH? iti / he megha ! taba 'lessAhi' lezyAbhiHtejaH padmazulapAbhiH, 'visujjhamANIhiM' vizudhyamAnAbhiH. tejaH prabhRtiSu nisRSu kayAcidekayA vizudhyamAnayA lezyayetyarthaH, 'ajjJavasANeNaM' adhyavasAnenaadhyavasAnaM mAnasIpariNatiH, tena, kIdRzenAdhyavasAnena ? ityAha-sohaNeNaM' iti zobhanena-zuddhijanakena, tathA-'subheNaM' zubhena=vizudrena pariNAmenajIva pariNatyA, 'tayAvaraNijANa kammANaM' tadAvaraNIyAnAM karmaNAM jAtismaraNAaneka hAthaniyoM evaM kalabhikAoM ke sAtha dizA vidizA kI aura ita. stataH paribhramaNA karane lge| isa satrameM jo 3 jagaha yAvat pada AyA hai vaha 40 ve mUtra meM isa prasaMga para kiye gaye varNana kA bodhaka hai| (taeNaM tava mehA! taM vaNadavaM pAsittA) bAdame he megha ! usa vana davAgni ko devakara tumheM (ayameyArUve ajjathie jAva samuppajitthA) isa prakAra kA yaha AdhyAtmika-manogata-vicAra utpanna huA / (kahiNaM manne mae ayameyArUve agnisaMbhave aNubhUyapubve ) mujhe smaraNa AtA hai ki maiMne kahIM para isa prakAra kA yaha agni kA upadrava pUrvameM dekhA hai / (taba mehA ! lessAhiM visujjhamANIhiM) isa prakAra ke vicAra se he megha ! tumhArI vizuddha lezyAse-(sohaNeNaM ajjhavasANeNaM) zuddhi janaka mAnasika pariNati se (tayAvaraNijjakammANaM khovasameNaM) tadAdaraNIya karmo ke kSayopazamase omAM Amatema pharavA lAgyA. A satramAM je traNa jagyAe "yAvatu" para AvyA cha, te yAlIsamAM sUtramA mAvasa vanane sUyavanA cha. (ta eNaM tuma mehA! taM vaNadavaM pAsattA) tyA2 mA me ! hAmina ne tamane (ayameyArUve ajjhathie jAra samuppanjitthA) yA pramANe mAdhyAtmi-manogata-piyAra halavye! (kahiNyaM manne mae ayameyArUve aggisaMbhave aNubhUyapubve !) bhare yAda Ave che ke pahelAM keI vakhata meM A pracaMDa agnidAha joye che. (tA meho ! lessAhi visujjhamANIhiM) mA tanA kyiArathI medha ! tANS pa me vizuddha dezyAthI (sohaNeNaM ajjhavasANeNaM ) vizuddhina (mAnasika pariNatithI subheNaM pariNAmeNaM) vizuddhana pariNatithI (tayAvaNija kammANa For Private and Personal Use Only
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 486 sAtAdhamakathAsUtre varaNIyAni yAni karmANi karmadalikAni matijJAnAvaraNIyabhedarUpANi teSAM 'khaovasameNaM' kSayopazamena, tatra kSayopazamaH, udayAvalIpaviSTAnAM kSayaH, anuditAnAm upazamaH pratiruddhodayatvam, tena 'IhAvUimaggaNagavesaNaM karemANassa' IhApoDamArgaNagaveSaNakurvataH, tatra Ihanam-IhA-sadAbhimukho vitarka iti, apoha: apohanaM apoho-nizcayaH sAmAnyajJAnottarakAlaM vizeSanizcayArtha vicAraNArUpaH, mArgaNam anveSaNaM yathAvasthita svarUpAnveSaNaM, 'gaveSaNa' mArgaNAnantaramupalabhyasya svarUpasya sarvato nirNayAbhimukha vicAraparaMparAlakSaNam, etaccatuSTayaMkurvataH, 'sannipuvve' saMjJipUrvasajJi pUrvabhavo yatra tat sajJipUrvam etAdRzaM 'jAisaraNe' jAtismaraNaM' svasya saMjJinaH pUrvabhavasambandhi jJAnaM 'samuppajjitthA' samudapadyata samutpannam / sUtre saMjJIti grahaNaM svarUpajJApanArtha jAtismaraNa jJAna ko Ata karane vAle matijJAnAvaraNa ke bhedarUpa karma dalikoM ke kSaya tathA upazama se-(IhAvUhamaggaNagavesaNaM karemANassa sanni pugve jAisaraNe samuppalinthA) IhA apoha mArgaNa aura gaveSaNa karane vAle tumhe " maiM pUrvabhava meM saMjJI thA" isa prakAra kA apane saMjJi bhava kA jAti smaraNa jJAna utpanna ho gayA / kSayopazama kA bhAra isa prakAra hai-udayAvalimeM praviSTa hue karmadalikoM kA kSaya honA, tathA jo abhItaka udayame nahIM Aye hai aise karmadalikoM kA upazama honA sattAme maujuda rahanA-udayarUpa me nahIM rahanA-sadartha kI tarapha vicAra calatA hai isakA nAma IhA jJAna haiM / sAmAnya jJAna ke bAda vizeSa nizcayarUpa jJAna ke liye jo vicAraNA hotI hai usakA nAma apoha hai / yathAvasthita vastu svarUpa kA jo anveSaNa hotA hai usakA nAma mArgaNa gvaovasameNaM ) tApIya nA kSayopazamathI pani bha291 zAnane bhAvRtta 42naa| bhtijnyaan||29|| le 35 masihAnA kSaya tama 5mathI (IhAvUha maggaNagavesaNaM karemANassa sanniputve jAisaraNe samuppanjitthA) , apaha, mArgaNa ane gaveSaNa karanArA tamane "huM pUrvabhavamAM saMsI hate." A jAtanuM saMsI thavAnuM jAti smaraNa utpanna thayuM. kSayapAmazamane bhAva A pramANe che--diyAvalimAM praviSTa thayelA kamadaleikeno kSaya tha, temaja je Aja sudhI udayamAM AvelA nathI evA karmalike upazama thave. sattAmAM hayAta rahevuMudayarUpamAM rahevuM nahi sadane mATe je vicAra thAya che te IhA jJAna che. sAmAnya jJAna bAda vizeSa nizcayAtmaka jJAna mATe je vicAra paraMparAo uddabhave che te apaha che. yathAvasthita vastunA svarUpanuM je anveSaNa thAya che te mArga che. mArgaNa bAda upa For Private and Personal Use Only
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITokA a.1 sa. 42 meghamunehastibhavavarNanam 487 tena pUrvasaMjhi bhavasyaiva smaraNaM jAyate natvasaMjJibhavasyoti bhAvaH / tataHkhalu tvaM he megha ! 'eyamaTuM' etamartha-pUrvabhavasambandhijJAnalakSaNaM 'samma' samthak yathAvasthaM 'abhisamesi' abhisamepi abhijAnAsi-'evaM' ukta prakAreNa khalu mayA 'aIe' atIte-gate 'docce' dvitIye 'bhavaggahaNe' janmopAdAne janmanItyarthaH, ihaiva asminneva jambUdvIpe dvIpa bhArate varSe vaitAdayagiripAdamUle yAvat tatra khalu mahAn ayametapaH agnisaMbhavaH agnijanitopadravaH 'samaNubhUe' samanubhUtaH samyaga anubhvvissyiikRtH| tataH khalu he megha ! tvaM tasyaiva divasasya 'pacchAvaraNDakAlasamasi' pazcAdaparAhnakAlasamaye-sAyaMkAle ityarthaH, 'niyaeNaM jUhegasaddhi' nijakena=svakena yUthena sAdhe 'samannAgae yAvi hotthA' samanvAgatazcApyabhavat-ekatrasthAne dAvAnalabhayAt hastinI yUthena hai / mArgaNa ke bAda upalabhya svarUpa kI sarva prakAra se nirNaya ke abhimukha huI jo vicAra paraMparA hai usakA nAma gaveSaNa hai| (taeNaM tuma mehA eyamada samma abhisamesi-evaM khalu mayA aie docce bhavaggahaNe iheva jabUddIve 2 bhArahe vAse veyaDIgari pAyamale jAva tattha NaM mahayA ayameyA rUve aggisaMbhave samaNubhUe) isake bAda he megha ! tuma isa viSaya ko acchI taraha jAnane lage ke maiMne isase pahile ke apane dvitIya bhava meM (isase pahile kI hAthI paryAyameM) isI jaMbUdvIpa ke bhArata varSa meM vaitADhayagiri ke nIce bhAga meM yAvata isa prakAra kA yaha agnisaMbhava agnijanita upadrava--anubhavita kiyA hai| (taeNaM tumaM mehA! tasseva divasassa pacchAvaraNhakAlasamayaMsi niyaeNaM jaheNa saddhiM samannAgae yAvi hotthA) isake bAda he megha ! tuma usI dina sAyaMkAla ke samaya apane hathaniyoM ke yUtha ke sAtha dAvAnala ke bhaya se eka sthAna para labhya svarUpanI badhI rIte nirNaya tarapha vaLatI je vicAra paraMparA che te gaSaNa che. (taeNa tuma mehA ! eyamasammaM abhisamesi-evaM khalu mayA aIe docce bhavaggahaNe iheva jaMbUdIve 2 bhArahevAse veyaTThigiri pAyamUle jAva tatthaNaM mahayA ayamevArUve aggisaMbhave samaNubhUe ) tyA2 mA bhedha ! tabhane sArI rIte A viSayanI jANa thavA mAMDI ke huM AnA pahelAMnA bIjA bhavamAM Aja jaMbudvIpanA bhArata varSamAM vitAvyagirinI taLeTImAM rahetuM hatuM tyAre A ja hA pra5 anum0ye| Dato. (taeNaM tuma mehA ! tasseva divasassa pacchA varahakAlamamayaMsi niyaeNaM jUhe Na saddhiM samannAgae yAvi hotthA) tyA2 pachI hai megha ! tame teja divase sAyaMkALanA vakhate pitAnA hAthaNIonA cUthanI sAthe For Private and Personal Use Only
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ve jJAtAdharmakathAsUtre ? sArdhaM saMmilito bhUtvA sthitaH / tataH khalu he megha ! 'tujjha' tatra zrayameta pa: AdhyAtmiko yAvat manogataH saMkalpaH = vicAraH 'mamupajjisthA' samudapadyata = samutpannaH - 'ta' tat= tasmAt zreyaH khalu mama idAnoM gaGgAyA mahAnadyAH 'dAhiNimi kUlaM si' dAkSiNAtye kule dakSiNasyAM dizi bhave-taTe vindhyagiripAdamUle= vindhyAcalasamIpe, 'davaggisaMtANakAraNaTTA' dAvAgni satrANakAraNArtha = dAvAgneH = vanAgnitaH, saMtrANa = saMrakSaNa tadeva kAraNaM = nimitaM tadarthaM svakena yUthena sArdhaM 'mahaimahAlaya' mahAtimahat = atyantaM vizAlaM, imAI' asya : saMskRtaM - 'mahAti' iti, atimahat ityasminnarthe 'mahAlaya' ityasya saMskRta - 'mahat' iti / maNDala = golAkAra nirupadravasthAna nirmAtuM vRkSAdIn 'dhAntae' upahantuM troTayatu dhAtUnAmanekArthatvAt itikRtvAmanasi nidhAya, evaM 'sapehesi' saprekSase = vicArayasi saMpehinA=vicArya sukha sukhena viharasi / tanaHkhalu tvaM he megha ! anyadA kadAcit 'parame pAusasi' milajula kara baiTha gaye / (tapaNaM tujjha mehA ! ayameyArUve ajjhatthie jAva samupajjitthA ) isake bAda he megha ! tumheM isa prakAra kA yaha manogata saMkalpa utpanna huA ( taM se yaM khalu mama iyANi gaMgAe mahAnaIe dAhiNisi kUlaMsi viMjhagiripAyamUle davAggisaMtANakAraNadrA eeNaM vRheNaM mahaimahAlayaM maMDalaM ghAie ti eva saMpehesi ) ki isa samaya gaMgA mahA nadI ke dakSiNa dizAvartI taTapara vindhyagiri ke pAsa dAvAgni se rakSA pAne ke nimitta apane yUtha ke sAtha mahAtimahata eka golAkAra nirupadrava sthAna banAne ke liye vRkSa Adi kA ukhaDavAnA mujhe kara haiM / ( saMpehittA suhaM suddeNaM viharasi ) isa prakAra kA vicAra kara tuma vahAM AnaMda ke sAtha rahane lage / ( taeNa tuma mehA ! annayA kayAha padamapAusaMsi ) isake bAda he medha ! tumane kisI samaya jaba hAvAgninA layathI me nyAye legA bhajIne mesI gayA. ( taeNa tujjhaM mehA ! ayamerU ajhathie java samuppajjitthA ) tyAra mAha se bhedha ! tamane A prabhA bhanogata sadaya udUbhavye. ( taM seyaM khalu mama iyANi gaMgAe mahAnaIe dAhiNilaMsi kUlaMsi viMjhagiripAyamUle dAvAggisaMtANakAraNaTTAsa eNaM jU heNaM mahaimahAlayaM maMDalaM zrAittaettikaevaMsapeti) atyAre gaMgAmahA nahInA dRkSiNa dizA tarainA kinArA upara vindhyAgirinI pAse dAvAgnithI rakSaNa pAmavA mATe peAtAnA yUthanI sAthe khUba vizALa eka gALa AkAranu nirupadravasthAna banAvavA mATe vRkSo vagere cADavu sAruM che. (saMpohittA muhaM suheNaM viharasi ) A pramANe vicAra karIne bhedha tyAM subhethI potAno samaya pasAra rakhA sAgyA. (taeNaM tuma mehA ! annaya kAyA paramapAusaMsi ) tyAra bAda huM megha ! tame kAi vakhate prathama varSAkALama For Private and Personal Use Only
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a. 1 sa. 42 meghamunehamtibhavavarNanam 489 prathamaprApathamArabdha vaoMkAle, 'mahAvuddhikAyasa' mahAdRSTikAyeM 'sannivaiyAMsi' saMnipatite. jAte sati gaGgAyA mahAnadyA adUrasomante samIpe bahubhihastinIbhi ryAvat kalabhikAbhizca saptabhizca hastinIzataiH saMparitaH eka mahata yojanaparimaNDala 'mahaimahAlaya mahAtimahat maNDalaM ghAsa' mAMDalaM. kartuM vRkSAdIn ghAtayasi troTayasi, 'ja' 'tattha' tatra-tasmin sthAne taNaM vA patra vA kASThaM vA kaNTaka vA 'layA vA' latA vA bhUmo prastAH 'vallI vA' vallI vA=vRkSAghArohaNazIlA vA, khANU vA' sthANurvA-uparibhAgatastruTito vRkSaH, 'makkhe vA' vRkSo vA-Amra jambUpanasAdikaH 'khuve vA' kSuvo vA-drasvazinyo vRkSaH tat sarva 'tikkhutto' trikRtvA trivAram 'AhuNiya2: AdhUya2 kampayitvAra vicAlya2 'pAraNa uvaThThavesi' pAdena utthApayasi-tRNAdika caraNa saMgha. prathama varSA kAla meM bahuta adhika varSA girane lagI taba (gaMgAe mahA naIe adUrasAmaMte bahUhiM hathiNIhi jAva kalabhiyAhiya sahi ya hatthiNI seehi saMparibuDe egaM mahaM noyaNaparimaMDalaM mahaimahAlayaM maMDalaM ghAesi) gaMgA mahA nadI ke samIpa aneka hathaniyoM Adi se lagAkara kalabhikAoM aura sAta sau apane yUtha kI haniyoM se yukta hokara eka yojana pamita vistAra vAlA mahAtimahata maMDala banAne ke liye vRkSA dika ubADanA prAraMbha kara diyA (jaM tattha ) jo bhI vahAM (taNaM vA pattaMvA kaI vA kaMTae vA layAvA vallI vA khANUvA rukkhe vA khuve vA) tRNa the patra the kASTha the, kaNTaka the bhUmi meM phailI huI latAeM thI yA vRkSoM para car3hI hui vele thI sthANu the Amra panasa Adi ke baDe 2 vRkSa the, yA choTe 2 vRkSa the (taM satvaM tikkhutto AhuNiya 2 uvaTThavesi) ve saba tumane tInacAra hilA hilAkara ukhADa diye tathA tRNa AdikoM ko bhUma dhAre varSA 57vA all tyAre (gAe mahAnaIe adarasAmaMte bahUhi hathi NIhiM jAva kalabhiyAhiya sattahiyahatthiNIsaehi saMparikhuDe egaM mahaM joyaNa parimaM ulaMmahaimahAlayaM maMDalaM dhAesi ) mahA nahInI pAse ghI ddaalii| kalalikAo ane sAtaso pitAnA yUthanI hAthaNIonI sAthe maLIne eka jana pramAzunA vistAravALuM moTAmAM moTuM maMDaLa banAvavA mATe vRkSo vagere ugADavA lAgyA. (jatattha ) 5 tyAM (taNaM pattaM vA kaTTha vA kaMTA vA layA vA vallIvA khANU vA rukkhe vA khuve vA) tRNa, patra, 18, siel, pRthvI 52 prasavI staaye| athavA vRkSo upara caDhelI latAo, sthAo Amraphanasa vagerenAM moTAM moTAM vRkSo ma44 nAnAM vRkSo tai. ( ta savvaM tivakhuttA AhuNiyara upahave.sa) te badhAMne tame traNa traNavAra halAvI halAvIne upADI lIdhAM temaja tRNa vagerene For Private and Personal Use Only
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 490 jJAtAdharmA' kathAGgamutre nasaMgharSaNAdinA pradhvaMsayasi ityarthaH 'hattheNa" haratena=zuNDena 'gi'he si' gRhNAsi latAvRkSAdikamiti bhAvaH, 'ega te eDesi' ekAnte tyajasi - maNDalAd dUra nItvA prakSipasIti bhAva: : tataHkhalu he megha ! svaM tasyaiva maNDalasyA dUrasAmante gaGgAyA mahAnadyA dAkSiNAtye kUle vindhyagiripAdamUle giriSu ca yAvad viharasi, atra yAvacchabdena -darIkuharAdiSu iti bodhyam / tataH khalu he megha ! anyadA kadAcit 'majjhimae' madhyame 'varisArattaMsi' varSArA 'mahAvuDikA' ga' mahAdRSTikAye - 'sannipatite sati yatraiva 'se' tat maNDala tatraivopAgacchasi' upAgatya 'docca' pi' dvitIyavAramapi 'maMDala' ghAesi' maNDala' nirupadravasthAna karte tRNalatAdikaM ghAtayasi= pradhvaMsayasi / atra 'jaM tattha caraNoM se ragaDa diyA bAda meM ( hattheNaM giNhasi ) tumane unheM apanI maMDa se pakar3A aura ( givhinA egaMte eDesi ) pakaDa kara una saba ko apane maMDala rUpa sthAna se dUra lejAkara DAla diyA / (taeNaM tumaM mehA ! tasseva maMDalasa adurasAmaMte gaMgAe mahAnaIe dAhiNillaM viMjhagiri pAyamUle girisu jAva viharasi ) isake bAda he megha ! tuma usa maMDala ke pAsa gaMgA mahA nadI ke dakSiNa dizAvartI taTapara vindhya parvata ke nIce bhAga meM parvatoM ke Upara guphA Adi ke bhItara ghUmane lage / (tapaNaM tumaM mehA ! annayA kayAI majjhira varisArattaMsi mahAbudvikAryaMsi sanni nAiyaMsi jeNeva se maMDale teNeva uvAgacchasi ) jaba kisI samaya he megha : madhyama varSA rAtra meM mahAvRSTi hone lagatI --to tuma jahAM apanA maMDala thA vahAM A jAte ( unAgacchittA doccapi maMDalaM ghAesi ) aura Akara vaha jo ghAsa tRNa latA Adi utpanna ho jAte unheM dubArA bhI apane bhagathI dRmAvI dvIghAM. tyAra pachI (hattheNaM giNhAsi ) tebhane saMdabhAM sIdhAM bhane (givhittA ete eDesi) bahane tebhane potAnA bhAMDaNaiya sthAnathI dUra sarva nhAne raiMDI dIghAM. (tae NaM tumaM mehA ! tasseva maMDalassa adurasAmaMte gaMgAe mahAnaie dAhi jilla viMjhagiripAya mUle girisu jAva viharasi ) tyAra mAha he bhedha ! tabhe te maMDaLanI pAse mahA nadI gaMgAnA dakSiNa dizA taraphanA kAMThe vidhya parvatanI taLettiimaaN parvatonI upara ane gujhao vagerenI aMDara viyAravA sAcyA. ( tae NaM tuma mehA! annayA kayAiM majjhie varisArana si mahAvuTThikAryaM si sannivAiyaMsi jeNeva se maMDale teNeva uvAgacchasi ) he bhedha ! nyAre ardha vAta varSAnA madhyabhAM rAtrinA samaye mUsaLadhAra varSA thatI tyAre tame jyAM maMDaLa hatuM tyAM pahoMcI jatA. ( uvAgacchittA docaMpi maMDalaM ghAesi) bhane cahAMthIne tyAM ne ghAsa tazu satA vagere utpanna thai jatAM temane maMDaLane nirupadrava anAvavA mATe bIjIvAra upADI detA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkAHa 1sa. 42 meghamunehastibhavavarNanam taNa vA jAva suhaM suheNa viharasi' ityanena smbndhH| evaM 'carime' antime varSArAge mahASTikAye 'sannivaiyami'saMnipatite yatraiva tanmaNDala tatraivopA. gacchasi, upAgatya 'taccaMpi' tRtIyavAramapi 'maMDalaghAyaM' maNDalaghAtaM-maNDalArtha latAvRkSAdi pradhvaMsanaM 'karesi' karoSi 'ja' yat tatra 'taNaM vA jAva' tRNaM vA yAvat, taNapatrakASThakaNTakalatAvallayAdikaM dUre prakSipya gaGgAyA dakSiNakle giridarI kuharAdiSu, mukhaM sukhena viharasi ||muu. 42 // ___ mUlam-aha mehA / tumaM gaiMdabhAvaMbhi vaTTamANe kameNaM naliNi. vaNavivahaNagare hemaMte kuMdaloddhauddhayatusAra pauraMmi aikaMte ahiNave gimhasamayaMsi viyaTramANe vaNesu vaNakareNu vivihadiNNakaya. paMsughAe tumaM uuyakusumakayacAmarakannapUraparimaMDiyAbhirAme mayavasa vigasaMtakaDataDakilinnagaMdhamadavAriNA surabhijaNiyagaMdhe, kareNupari vArie uusamayajaNiyasohe kAle diNayakarapayaMDe parisosiyatasvarausa maMDala ko nirupadravIbhUta karane ke abhiprAya se ukhADa diyA karate ! (taeNaM carime vAsArattaMsi mahAvuSTikAyaMsi sannivAiyaMsi jeNeva se maMDale teNeva uvAgacchasi uvAgacchittA taccapi maMDalaghAyaM karesi jaM tattha taNaM vA jApa suhasuheNaM viharasi) isI taraha antima varSA rAtra meM jaba mahA vRSTi hone lagatI taba bhI tuma vahAM apanA maMDala thA vahAM A jAte aura Akara tIsarI bAra bhI usa maMDala ko surakSita banAne ke abhimAya se vahAM jo bhI latAdika ho jAte unheM ukhAr3a kara pheMka diyA krte| isa taraha tuma gaMgA mahA nadI ke dakSiNakUla para giri, darI, kuharAdi ko meM Ananda ke sAtha ghamA karate the| "mutra "42" tA. (taraNaM ca reme vAsArattani mahAbuTikAyasi sannivaiyaMsi jeNeva se maMDale tenne| uvAgacchasi uvAgacchittAtaca pimaMDaladhAyaM karesi jaM tattha taNaM vAjAva muha muheNaM viharasi] PAL pramANe 4 varSAnI chI rAtrimA nyAre bhAvRSTi thatI tyAre paNa tame jyAM pitAnuM maMDaLa hatuM tyAM pahoMcI jatA ane pahoMcIne trIjI vAra paNa maMDaLane surakSita rAkhavAnA hetuthI je kaMI paNa latA vagere utpanna thaI jatAM temane upADIne dUra pheMkI detA hatA. A pramANe tame mahAnadI gaMgAnA dakSiNa kAMThA upara giri, darI kuhara vageremAM sukhethI vicaratA hatA. e sUtra che For Private and Personal Use Only
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 422 zAnAdhama kathaGgasUtre siharabhImataradaMsaNijje bhigArakhaMtabheravarave gANAvihapattakaTTataNakaya. varuddhayapaimAruyAiddhanahayaladubhagaNe vAuliyAdAruNayare taNhAvasadosadUsiyabhamaMtavivihasAvayasamAulebhImadarisaNije bahate dAruNami gimhe mAsyavasapasarapasariyaviyaMbhieNaM abbhahiyabhImabheravaravappagAreNaM mahadhArApaDiyasittauddhAyamANadhagadhagaMtasaIdueNaM dittatarasaphuliMgeNaM dhUmamAlAuleNaM sAvayasayaMtakaraNeNaM ahiyavaNadaveNaM jAlAloviyaniruddhadhUmaMdhakArabhIoAyavAloyamahaMta tuMbaiyapunnakanno AkuMciyathorapIvarakaro bhayavasabhanaMtadittanayaNo vegeNa mahAmehovya pavaNaNoliyamahallarUvo jeNeva kao te purA davaggibhayabhoyahiyaeNaM avagayataNappaesaruvakho rukkhAdeso davaggisaMtANakAraNaTrAe jeNeva maMDale teNeva pahArettha gamaNAe, ekko tAva eso gamo ||suu043|| TIkA-gajakroDAvarNanamAha-'aha mehA' ityAdi / 'aha' atha anantaraM varSAkAlAnantaraM he megha ! tvaM gajendra bhAve vartamAnaH 'kameNaM' krameNa anu pUrvAgatena 'naliNivaNaviyahaNagare' nalinIvanavivadhanakare'-nalinIvanaM kamalinIvanaM tasya vivadhana-vinAzaH, tasya karaH, tasmin, kamalinIvanavinA zake ityarthaH 'hemaMte' zItakAle, 'kuMdaloddhauddhatatusAra-paumi' kundalodhoddhatatuSArapracure, tatra-kundAH puSpavanaspativizeSAH, lodhAzca vRkSavizeSAH prAyaH zItakAle puSpitA bhavanti / ataeva uddhRtAH puSpasamRddhayA sampannA 'a mehA ! tumaM gaiyabhavaMbhi vaTTamANe' ityaadi| TIkArtha -( aha ) varSA kAla ke bAda ( kameNaM ) krama prApta ( hemaMte ) hemaMta kAla jo ( nalinIvaNa vivahaNagare) nalinI vana kA vidhvaMsaka tathA (kuMda loddha-uddhaya-tasAra-pauraMbhi) kuMda vRkSa aura lodhra vRkSoM meM puSpAdi rUpa samRddhi kA kAraka hotA hai aura--jisa meM tuSAra kI pracuratA rahatI 'aha mehA ! tumaM gaiyabhavaMmi vaTTamANe' ityAdi Tartha-- (aha) varSA mAI (kameNaM) manu (hemaMte) mata- (nalinI vaNavivahaNagare) bhavanamA visa tebhA (kuMdaloddhauddhayatasArapauraMmi ) kuMda ane ledha vRkSomAM puSpa vagerenA rUpamAM samRddhi karanAra hoya che ane jemAM For Private and Personal Use Only
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a 1 sU. 43 meghamunerhastibhavavarNanam " yatra sa tathA, tathA, tuSAraM himaM pracuraM yatra saH, tataH padadvayasya karmadhArayaH, tasmin 'aikate' atikrAnte= etAdRze zItakAle vyatIte 'ahiNave' abhinave= nUtane zItakAlasamAptyanantaramupAgate grISmasamaye 'patte' prApte samAgate ityarthaH 'viyahamANe' vivartamAnaH itastato vicaran vaneSu 'vaNakareNuvividiSNakayapaMghAo' vanakareNu vividhadattakRtaH pAMzuyAtaH, tatra vanakareNavaH vanahastinyastAbhiH vividhaH anekaprakAraH dattaH ata eva kRtaH pAMzughAtaH = dhUlI prahAra : kAmalIlAvazAt yasya saH tathA, 'uuyakusuma kaya cAmarakannapUra parimaMDiyAbhirAme' Rtuja kusumakRtacAmara karNapUraparimaNDitAbhirAmaH, tatrakrIDArtha grISmaRtu jAyamAnapATalakamala puSyAdibhiH kRtAni yAni cAmaravat karNapUrANi= karNabhUSaNAni taiH parimaNDitaH alaMkRtaH ataeva abhirAmaH sundaraH yaH sa tathA 'mayabasaviga saMta kaDataDa ki linnagaMdhamadavAriNA surabhijaNiyagaMdhe' madavazavikasatkaTataTa klinnagandhamadavAriNA surabhijanitagandhaH tatra - madavazena= hai ( aivakate ) jaba samApta ho cukA tathA ( ahiNave gimhasamayaMsi patte) zIta kAla kI samApti ke bAda hI jaba abhinava grISma kAla laga cukA ta ( gaIdabhAvami vaTTamANe mehA tuma ) gajendra kI paryAya meM vartamAna he megha ! tuma ( vaNesu viyaTTamANe ) vanoM meM idhara udhara ghUmate hue (vaNakareNuvivihRdiSNakaya paMsughAe ) kAmalIlA se prerita hui vana kI hathaniyoM dvArA diye gaye aneka vidha ghuli prahAroM se yukta hone lage / ( uuya kusumakayacAmarakannapUra parimaMDiyAbhirAme ) grISma Rtu meM utpanna hue pATalakamala puSpAdi dvArA cAmara ke samAna kRta karNAbharaNoM se parimaMDita hokara tuma vizeSa dekhane meM sundara bana gaye / (mayavasavigasaMtakaDataDaki linnagaMdhamadavAriNA surabhijaNiyagaMdhe) kAma yuSNa prabhAzubhAM Auna caDelu hoya che. ( aivakate ) nyAre / tha gayo tebhana ( ahiNa ve gimhasamayaMsi patte ) iMDInI bhosama pUrI thayA pachI lyAre unANo mesI gayo tyAre (gaiMda bhAvamivamANe mehA tumaM) ganendranA paryAyAM vidyamAna De bhedha ! (vaNesu viTTamANe ) sobhAM Amatema viyaztA ( vaNakareNuvivihi diNNakayapasudhAra ) abhaDIDAnI lAvanAoothI prerita vananI hAthAzIyo dvArA hAmelA bhane! ghUmanA aDArothI yukta thavA sAbhyA. ( ujyakusumakayacAmarakannapUra parimaMDiyAbhigame ) unANAMbhAM bhIsesA pATasa ubhaNa yuSya vagerethI thabharanI bha azularazothI suzolita thahane tame savizeSa bhUmasUrata tha gayA. ( mayavasa vigasaMta kaDataDa kilinnagaMdhamadavAriNA surabhijaNiyagaMdhe) tabhArI bhaTTagaMdha abhaGgIDAvazathI For Private and Personal Use Only 493
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4.4 zAtAdharma kathAsUtra kAmakrIDAvazena vikasatA-praphullite kaTanaTekapolasthale klinne ArTIkRte yena, tattathA, tazca gaMdhamadavArica-gandhayuktamadajalaM ceti karmadhArayaH, tena 'surabhijaNiyagaMdhe' surabhijanitagandhaH zobhanagandhavAn, 'kareNuparivArie' kareNu parivAritaH hastinI parivArayuktaH 'uusamaya jaNiyasoho' Rtusamavajanita zobhaH-grISmaRtukrIDAmukhasampannaH / atha grISmakAlo varNyate-'kAle' uSNasamaye kIdRze ityAha-diNayarakarapayaDe dinakarakarapracaNDa pracaNDamArtaNDakiraNarugre parisosiyataruvarasiharabhImataradaMsaNijje' parizoSitataruvarazikhara bhImataradarzanIye, tatra parizoSitAni tarUbara zikharANi yena sa tathA, ataeva bhImataradarzanIyazca pracaNDatapayatvAta duHsahatApakaratvAcca, bhiMgAravaMta bheravara ve' bhRGgAraruvad bhairavarave-bhRGgArANAM jhillInAmakakITAnAM svatAM zabdaM kurvatAM bhairavobhayaGkaroravaHzabdo yasmin tathA, tatra, 'NANAviha pAka taNa kayavaruddhayapai mAruyAiddhanahayaladumagaNe nAnAvidhapatrakASThatRNakacavarodhRtamatimArutAdi. krIDA ke vaza se praphullita kola sthalI ko gIlA karane vAle mada jala se tumhArI gaMdha nirAlI bana gaI / (kareNu parivArie) hathiniyoM ke parivAra se yukta hokara tubha (uusamayajaNiyasoho ) grISma Rtu kAla saMbandhI krIDA sukhoM kA anubhava karane lage / (kAle diNayara kara payaMDe ) parantu deva durvizaka se tuma (bahate dAruNaMmi gimhe ) usI vartamAna bhayaMkara grISma kAla meM jo sUrya kI pracaNDa kiraNoM dvArA ati ugra banA huA thA ( parisosiyataruvarasiharabhImataradaMsaNijje) jisa meM vRkSoM kI zikharoM taka zuSka ho cukI thI aura isI se jo pracaMDa dhUpa se yukta hone ke kAraNa duHsaha tApa kartA ho rahA thA (bhiMgArakhatabheravarave) zabda karate hue jhillI nAmake kIDeMA ke bhaya. prada zabdoM se jo vyApta thA (NANAvipattataNakaDhakayavaruddha ya paimAru prA thayelA kapila sthaLane siMcita karanAra madavaNathI adUbhuta thaI gaI hatI. (kareNuparivArie) sAthaNImAnA parivAra sAthai tame (uusamayajANiyasoho) nAjAnI bhosabhane bhATe sumaha miDIyAmA sAsa:ta gayA. (kAle diNa yara karapayaMDe) paNa mAyanI vimAthI tame (nate doruNami gimhe) te matanA praya sUryana rithI 5 gye| zrImaNamA ( parisoMsiya tarUvarasihara bhImataradaMsaNijje) mA vRkSonA cha parimA sudhAM sUA gayA to methI te atizaya satata 421 // 2 tha6 5.yo hato. (bhigArakhaMtebheravarave) tamagaMgAnA maya vyAsa thayesA, (NANAvihapattataNakaTThakayavaruddhayapahamAruyAiddhanaha For Private and Personal Use Only
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 495 anagAradharmAmRtavaNi TokA a. 1 sU. 43 meghamunehamtibhavavarNanam gdhanabhastaladrumagaNe, tatra-nAnAvidhAH patrakASThatRNakacavarAH uddhRtA Urdhva mukSiptAH yena saH, ata eva 'paimAruya' pratimArutaH pratikUlapabanastena AdigdhavyAptaM nabhastalaM drumagaNazca yasmin saH, pracaNDavAyau pracalatisati patrAdi kacavarAntAnAM puJjaH uDDIyate, tenaiva gaganaM gumAzca vyAptA bhavantIti bhAvaH, 'vAuliyA dAruNayare' vAtolikA dAruNatare, tatra vAtolikAH vAtyAH 'bhUtAlyA' iti bhASAyAM, tAbhiH dAruNatare mahAbhayaMkare, yatra pratisthalaM cakravAtaH prAdurbhavatItyabhimAyaH 'taNhovasadosasiyabhamaMtaSivihasovayasamAule' tRSNAvazadoSaSitabhramadavividhazvApadasamAkule, tatra tRSNAkzena-pipAsAvazena ye doSAH vedanAdayaH taiH dUSitAH pIDitAH, ataeva bhramantaH itastato paribhramanto ye vividhAH zvApadAvyAghrAdayastaiH samAkule vyApte 'bhImada. risaNije' bhImadarzane 'vaTTate' vartamAne 'dAruNaMmi' dAruNe-bhayaMkare 'gimhe' grISme 'dRze grISmakAle tvaM vanAgninA parAbhUtaH, iti vaktuM vanadavasya vizeSaNAnyAhR-'mAruyavasapasarapasariyaviyaMbhieNaM' mAstavazaprasaraprasRtavimbhitena, mArutavazena yaH prasaraH prasaraNaM tena prasto-vijRmbhitaH prabalIbhUto yaH sa tathA yAiddhana hayaladumagaNe) jisa meM pracaNDa vAyu ke calane se anekavidha patra, tRNa, kASTha Adi rUpa kUDA idhara udhara ur3atA huA gagana aura drumo ko AcchAdita kara rahA thA, (vAuliyA dAruNayare) jisane jagaha 2 vadhure uThate hue dikhalAI de rahe the aura usI se jo mahAbhayaprada ho rahA thA (sahAvasadosadUsiyabhamaMtavivihasAvayasamAule ) pyAsa se utpanna vedanAdidoSoM se pIDita hue vyAghrAdi jAnavara jisame idhara udhara paribhramaNa kara rahe the aura isI kAraNa ( bhImadarisaNijje ) jo tIva duHkha kA hetu hone se vaha jaMgala bhayajanaka dikhalAI de rahA thA ( mAruyavasapasarapasariyaviyaMbhieNaM) pracaNDa havA ke vasa se prabalI yaladumagaNe) bhA praya3 pavanane lIgha 4 prabhAzubha patra, tRSya 04 yorenA 42yarAthI ma bhane vRkSo A gayA hatA. (vAuliyAdAruNayare) mA comera vaLiyAo uDI rahyA hatA ane tethI te vadhu bhayaMkara lAgatuM hatuM, (taNhAvasadosadRsiyabhamaMtavivihasAvayasamAule ) ta2sathI utpanna vahana krerethI pIDAtA varu vagere prANIo jemAM Amatema vicarI rahyAM che, ane tene lIdhe ( bhImadarisaNijje ) atizaya garnu // 2 DopAthI te ayotpA sAtu tu. ( mAruyavasapasarapasariyaviyaMbhieNaM ) praya' 5nanA mApAtAthI For Private and Personal Use Only
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 496 jJAtAdharmakathAsUtre , tena, vanadaveneti sambandhaH, punaH kIdRzena 'anmahiyabhImabhevaraca pagAreNaM' abhyadhika bhIbha bhairavava prakAreNa tatra - abhyadhikaH = sAtizayaH bhIma-bhairavaH atyaMta bhayaMkaro svaprakAraH = zabdakArI yasya sa tathA tena, 'mahudhArApaDiyasitaudhAyamANadhagadhagaMtasaduddhUraNaM' madhudhArApatita sitoddhAvamAnazabdo 5 dyUtena tatra madhudhArAyA yat patitaM=patana tena siktiH = sizcitaH ataeva uddhAvamAnaH pravardhamAnaH dhagadhagoyamAnaH = jAjvalyamAnaH zabdoddhutaH = zabdAyamAnaH, tena, dinatarasaphuliMgeNa" dIptana rasasphuliGgena, tatra dImtaraH = atyanta mUkA zamAnaH sphuliGgena sahito yaH saH tathA tena, 'dhUmamAlAkulena = dhumasamUhayuktena, 'sAvayasyaMta karaNeNa' zvApadazatAntakaraNena tatra zvApadAH vyAghrAdayo vanaaMtavasteSAM zatAni teSAm antakaraNaH = vinAzaka stena etAdRzena 'abhahI vaNaveNaM' abhyadhikavanada vena = pracaNDadAnAgninA atha hastivizeSaNAnyAha - 'jAlAloviyaniruddhadhumaMdhakAra bhIo' jvAlAlo pitanirUddha ghUmAndhakAra bhItaH, tatrajvAlAbhiH AlopitaH = kRtAcchAdanaH niruddho=nivArito gantavya mArgagamanena, ataeva dhUmAndhakAra bhItazca = ghUmajanitAndhakArAd bhayaM prAptazca yaH saH 'AyavAloya mahaMtuMcaiyapunnakanne' AtapAlokamahAtumbakita pUrNa karNaH, tatra Ata bhUta hui ( amahiya bhImabheravaravapagAreNaM) tathA atyadhika bhayamada kaurava rUpa zabda prakAracalI (mahudhArApaDIyasittauddhAyamANadhamadhagaMta saduddharaNaM) madhudhArA ke girane se siMcita hone ke kAraNa pravardhamAna, jAjvalyamAna tathA zabdAyamAna (ditcatarasa phuliMgeNaM) dIptatara sphuliMgayukta ( dhUmamAlAu leNaM ) dhUmamAlA se Akula ( sAvayasayaMta karaNeNaM) tathA zvApada zata ko vinAzaka aisI ( abbhahiyacaNadaveNaM ) pracaNDa davAgni se ( jAlAloviyaM niruddhadhUmaMdhakAra bhIo ) jvAlAo dvArA gantavyamArga rUka jAne ke kAraNa dhUma janita aMdhakAra se bhayabhIta bana gaye / ( AyavAloyapramaNa thayelA ( amahiya bhImabhezvara vappagAreNaM ) tebhana maDuna laya pabhAunAza dvaizvazca zabda vizeSa yukta ( mahudhArApaDiyaM sittaudbhAyamANadhamadhamaMtasa hueNaM) madhArAthI si Mcita hovAne lIdhe praddhamAna, jAjavalyamAna temaja zabdAyamAna (dinatarasaphuliMgeNaM) dIpsatara talubhAyothI yukta ( dhUmamAlAuleNaM ) dhUbhADAthI sADU ( sAbhyasyaMta karaNeNa ) temana se uMDA zvAho ( hiMsa AzuIo) nA vinAza hai mevA ( abbhahiyavaNadaveNa ) prathaDa hAvAminI (jAlAloviyaM niruddhadhUma dhakAra bhIo) navANAyovaDe roja gayelA bhAgane sIdhe usane dhUbhADAthI thayesA adhArAthI layalIta thardha gayA. (Aya vAloya mahaMta tuMbai punnakanne) te bajate For Private and Personal Use Only
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmANI TIkA a 1 43 meghamune rhasti bhavavarNanam " pAlo kena=bahitApadarzanena mahAntau vizAlau tumba kinau =ara hahatumbasadRzau bhayavyAkulatvAt nizcalau, pUrNo karNo yasya saH tathA, vahnItApadarzanajanita bhayena sthirIkRta karNayugalaH ityarthaH / AkuciyathorapIvarakare' zrAkuJcitasthUlapIvarakaraH, tatra AkuJcitaH saMmoTitaH sthUla: pIvaraH = puSTaH karaH zuNDAdaNDo yasya sa tathA bhagavasabhamaMtadittanayaNI bhayavazabhajad dIptanayanaH, tatra - bhayavazena bhajatI = dizaH sevamAne sarvadikSu dhAnmAne dIpte nayane yasya saH tathA bhayavazena sarvadikSu vilokayannityarthaH, 'vegeNa mahAmahotra' vegena mahAmeghava, 'pavaNaNoliyama hallarUtro' pavananodita mahArUpaH = pracaNDapavana prerito vizAlarUpo mahAmegha iva tvaM davAgnijanitabhayapreritaH san vegavAn ityarthaH, 'jeNeva kao te purA' yatraiva kRtastvayA purA=yatraiva tvayA purA = pUrvakAle kRtaH tRNavRkSarAhato vanapradeza ityagre vakSyamANArthena sambandhaH / kIdRzena svayA ityAha 'davaggibhayabhIta hiyaeNaM' iti davAgnibhayabhIta hRdayena, vanAgnito bhayabhItaM bhayAkrAntaM hRdayaM yasya saH tena, 'avagayataNappaesa rukkhe' apagatatRNama dezavRkSaH = tRNAni ca pradezAtha = teSAmeva tRNAnAmavayavAH mUlAdayaH, eSAM dvandve, apagatAH = apasAritAstRNapradezavRkSA yatra sa tathA, 'rutra vodezaH ' - vRkSoddezaH na pradeza ityarthaH / kimartha vanapradezasya tRNAdyapasAraNaM = 1 For Private and Personal Use Only 497 mahaMta tuMbaiyapunnakanne ) usa samaya tumhAre agnijanita tApa ke dekhane se araha kI ghaDI ke samAna vizAla donoM kAna pUrNa rUpa se nizcala ho gaye the / ( AkuMciya thorapIvarakare ) paripuSTa sthUla zuMDAdaMDa tumhArA simaTa gayA thA / ( bhayatrasabhamaMta dittanayaNo ) bhaya ke vaza se donoM tumhAre dIta nayana ghUmane laga gaye the--arthAt sarva dizAoM kI ora dekhane laga gaye the - - ( vegena mahAmehocca pavaNaNolliya mahalarUvo ) dAvAgni janita bhaya se prerita hue tuma pavana se prerita megha kI taraha apane vizAla rUpa ko vega yukta banA vahAM se ( jeNeva kao te purA davaggi bhayabhIya hiyaeNaM avagayataNapae saruvA rUkkhodeso davaggisaMtANakAraNaTThAe jeNeva tamArA raheTanA DhAMcakAM jevA moTA vana agninI javALAone jovAthI sapUrNa paNe sthira thaI gayA hutA. ( AkuMciyathorapIvarakare ) tabhArI yuSTa sUMDha sayAI gaI ( bhayavasabhamaMta dittanayaNo ) layane sIdhe tabhArAM mane netro vA sAbhyAM tAM. bheTaDe ! tabhe yAbhera levA sAgyA hatA. ( vegena mahAmehovva patraNaNolliyamahallarUvo (hAvAgninA layathI prezamesA tame pavanathI prezamelA vAhaNAMgonI prema potAnA vizANa 3pane aDacI janAvIne tyAMthI (jeNetra kao te purA davaggibhayabhiya hiraNa avagataNa pasarukkho rukkhodaso davaggisaMtANakAraNaTTAe jeNeva maMDale
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAso teNeva tvayAkRtamiti jijJAsAyAmAha-davaggisaMtANakAraNaTThAe'davAgnisaMtraNa kAraNArthama-'davAgnitaH saMtrANaheturidaM bhavatu' ityetada=, tathA-yatraiva maNDalaM vidyate tatraiva 'pahArentha gamaNAe' prAdhArayad gamanAya gantuM pravRtta-ityarthaH / 'eko tAva esa gamo' ekA prathamastAvat prastutaH eSaHayaM, gamaH AlA. pakaH, ganabhavasambandhI adhikAra ityarthaH ||m. 43 // mRlam-tae NaM tuma mehA! annayA kayAiM kameNaM paMcasu uUsu samaikkatesu gimhakAlasamayaMsi jeTTAmUle mAse pAyavasaMghasasamuTThieNaM jAva saMvaTTiesa miyapasupakkhisarIsavesu diso disiM viSpalAyamANesu tehiM bahahiM hasthiNIhi yasaddhiM jeNeva se maMDale teNeva pahArettha gamaNAe, tattha NaM aNNe bahave sIhA ya, vagdhA ya viyAya dIviyAya acchA ya taracchA ya parAsarA 4 sarabhA ya siyAlA virAlA suNahA kolA sasA kokaM tayA cittA cillAlA puvvappaviTrA aggibhayaviyA egayAo bila dhammeNaM citi / taeNaM tumaM mehA ! jeNeva se maMDale teNeva uvAgacchasiuvAgacchittA tehiM bahuhiM sIhehiM jIva cillalaehi ya egayao biladhammeNaM cittttsi| taeNaMtumaM mehA! pAeNaM gataM kaMDuissamittika? pAe ukkhitte, taMsi ca NaM aMtarasi annehiM balavaMtehiM sattahiM paNolijamANera sasae annuppvihe| taeNaM tuma mehA!gAyaM kaMDuittA puNaravi pAyaM paDinikkhamissAmittika taM sasayaM aNupaviThaM pAsasi maMDale teNeva pahArettha gamaNAe ekko tAva esagamo ) jahAM para tumane apanA pahile davAgni se bhayabhIta hRdaya hokara usase trANa rakSaNa pAne ke liye tRNarahita pradeza vRkSodeza--vanapadeza-maMDala--dhanAyA thA usa ora cala diye / yaha gajabhava saMbandhI prathama adhikAra hai| mUtra "43" pahArathatthagamanAe ekko tAva esa gamo)yAM paDai ta hAvAmithI laya pAbhIne tenAthI rakSaNa mATe tRNa vagarane vanapradeza (maMDaLa) banAvyuM hatuM te tarapha cAlyA. A gajabhava saMbaMdhI prathama adhikAra che. e sUtra "43" - - - For Private and Personal Use Only
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir managAradharmAmRtavarSiNITIkA a.1sU 44 meghamane ImtibhavavarNanam pasittA poNANukaMpayAe bhUyANukaMpayAe jIvANukaMpayAe sattANukaMpayAe se pAe aMtarAceva saMdhArie, no ceva NaM Nikkhitte, taeNaM tumaM! tAe pANANukaMpayAe jAva sattANukaMpayAe saMsAre parittIkae mANu. ssAue nibaddhe / taeNaM se vaNadave aDAijAiM rAiMdiyAiM taM vaNaM jhAmei jhAmittA niTrie uvarae uvasaMte vijjhAe yaavihotthaa| taeNaM te bahave sIhA ya jAva cillalA ya taM vaNadavaM niTriyaM jAva vijjhAyaM pAsaMti pAsitto aggibhayavippamukkA taNhAe ya chuhAe ya parabbhAhayA samANA maMDalAo paDinikkhamaMti, paDinikkhamittA savao samaMtA vippsritthaa| taeNaM tumaM mehA! junne jarAjajariyadehe siDhilabaliyayA piNaddhagatte duvbale kilaMte jujie pivAsie atthAme abale aparakame acaMkamaNe vA ThANukhaMDe vegeNa vippasarissAmittikaTa pAe pasAremANe vijuhae viva rayaya-giripabbhAre dharaNitalaMsi savvaMge haya sannivaie / taeNaM tava mehA ! sarIragati veyaNA pAubbhUyA ujalA jAva dAhavarkatie yAvi vihraaNs| taeNaM tuma mehA! taM ujjalaM jAva duhiyAsaM tinnirAiMdiyAiM veyaNaM veemANe viharittA egaM vAsasayaM paramAuM pAlaittAiheva jaMbUddIve dIve bhArahe vAse rAyagihe nayare seNiyassa ranno dhAriNIe devIe kucchisi kumArattAe pnycaayaae||suu044|| __TokA--'taeNaM tuma !' ityAdi / tataH khalu he megha ! tvam anyadA kadAcit krameNa 'paMcasu uusu pazcamu-prAT-varAtrazarada-hemanta-vasanteSu 'tae NaM tuma mehA-ityAdi TIkArtha-(tae NaM) isake bAda (mehA) he megha ! (tuma) tuma (annayA kayAI) kisI samaya--arthAta usa samaya jaba ki (kameNaM ) kramakrama me paMcasu'tae NaM tuma mehA ityAdi --(tae NaM) tyA2 mA4 ( mehA ) 3 me ! (tumaM ) tame ( annayA kayAI) | bheTave ? (kameNaM) manu (paMcasu uUsu) prATa, varSA, For Private and Personal Use Only
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 500 zAtAdharmakathAnamatre RtuSu samaika nemu' samatikrAnteSu vyatIteSu, grISmakAlasamaye-grISmaRtusamye, jeSTha'mUle mAse-jyeSThamAse, pAyavasaMgha samuTThieNaM' pAipasaMgharSasamutthitenavaMzA raNyAdi saMgharSagajanitena, 'jAra saMbaTiema' yAvat saMvaniteSu atra yAvaccha. bdena-zuSkatRNapatrakacavaramArutasaMyogadIpitena mahAbhayaMkareNa hutabahena vanadava mAlAsapradIpteSu vaneSu dhamanyAptAsu dizAsu. mahAbAtavegena saMghaTTiteSu chinnajAleSu, Apatatsu, sakoTarakSeSu koTarAbhyantare dahyamAneSu0 vanapadezeSu, bhRGgArikA dInakranditaraveSu vRkSeSu. yatra girivareSu pakSisaghAH pipAsAvazena zithilIkRtapakSAH bahiSkRtajivAtAlukAH, vyAvRtamuvA bhavanti, tatraityAdi uUsu) pAMca -prAT, varSArAtra zarada, hemanta, aura vasanta ye Rtue~ (samaikkatesu ) vyatIta ho cukI thIM aura (gimhakAlasamayaMsi) gISmakAla kA samaya A cukA thA aura jaba (jeTTAmUle mAse) jeThe ke mahIne meM (pAyavasaMghasasamaTrieNaM jIva saMvaTTiesu miyapasupakkhi. sarIsavesu disodisaM vippalAyamANesu) vRkSAdika ke paraspara saMdharSaNa se paidA huI arthAt pavana se kaMpita hue vaMza Adi kA paraspara gharSaNa se utpanna huI / yAvat / / zabda se zuSka patra taNa Adi rUpa kUDe meM pavana ke saMyoga se dIpita huI, aisI mahA vikarAla jaMgala kI agni se vana prajvalita ho rahA thA tathA dizAe~ dhama se AcchAdita ho rahI thIM evaM koTarayukta--pole vRkSa vAta ke vega se saMghaTita hokara Aga lagane se nIce jamIna para gira gaye the tathA unameM lagI--agni jvAlo jaba zAnta ho gaI thii| tathA vana ke vRkSa bhRgArikoM ke dIna Ananda zabdoM se yukta ho rahe the| tathA parvatoM ke Upara pipAsA ke vaza se pAkulita huA pakSI zithila paMkhavAlA paTita tAla jihA vAlA tathA za26, hemanta mane vasanta Rtu| (samaikkatesu) me se rIne 5sA2 05 ane (gimdakAlasamayaMsi) GunI mosama AdhI te mate (jehAmle mAse ) 4 mahinAmai ( pAyavasaMghasasamuhieNaM jAva saMbaTiesu miyapamupavikhasarisavesu disodisi vippalAThamANesu) pavanathI pita thye| vAMsa vagerenA paraspara gharSaNathI udbhavelA, "yAvata" zabdathI zuSka tRtra ghAsa vageremAM pavananA sahagathI prajavalita thayelA vananA mahA vikarALa agnithI jyAre jaMgala saLagI uThayuM hatuM temaja cemera dizAo dhumADAthI DhaMkAI gaI hatI, pilAM vRkSo pavananA saMgharSaNathI saLagIne jamInadosta thaI gayAM hatAM. ane dhIme dhIme temAM sA gatI agnijavALAo zAMta thaI gaI hatI, jaMgalanA vRkSo bhaMgArikenA dInakaMdanathI zabda yukata thaI rahyA hatA, parvatenA upara tarasyAM ane vyAkuLa thayelAM For Private and Personal Use Only
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 501 anagAradharmAmRtavarSiNITokA a.1 sa. 44 meghamunerhastibhavavarNanam ___ 501 saMgrahaH, saMvartiteSu ekatra saMmiliteSu, keSu saMvaniteSu ? ityAha-miyapasupakkhisarIsavesu' mRgapazupakSisarIsapeSu, yatra mRgAH pazavaH pakSigaH sarIsRpAH= godhAnakulabhujaGgAdayo bhayavazAdekatra samAgatya saMmilitA iti bhaavH| 'diso. disi vippalAyamANesu' dizi vidizi vipalAyamAneSu yadA dAvAnalatApArtAH santaH sarvataH samantAt sarve mRgapazupakSisarIsRpAH palAyitAstadA, iti bhAvaH, tAbhirbahubhihastinIbhizca mAdha yauva tanmaNDalaM tava pAdhArayad gamanAya= tvaM gntumvRttH| 'tattha NaM' tatra khalu tasmin svatkRtanirupadravamaNDale 'aNNe' atye svajAtibhinnAH 'yahave' bahavo'ne ke 'sIhAya' siMhAzca 'vagdhAya' vyAghrAzca 'vigAya' kAzca 'adhavesarA' iti bhASAyAM 'dIviyA ya' dvIpikAH dvIpinaH 'acchA ya' rikSAbhallakAH, rIcha iti bhASAyAM 'taracchA ya' tarakSAHphADe hue mukhavAlA banA huA thA aura pratikSaNa zvAsa chor3a rahA thA tathA mRga pazu pakSI evaM sarIsRpa bhaya ke vaza se ekatrita hokara eka jagaha Akara baiTha gaye the aura dAvAnala se saMtapta hokara ve dizA vi dizA kI ora palAyamAna ho rahe the--(tehiM bahUhiM hathiNIhiM ya saddhiM jeNeva se maMDale teNeva pahArettha gamaNoe ) unake aneka hathaniyoM Adi ke sAtha jahA~ vaha maMDala thA vahA~ tuma cale jA rahe the| (tatthaNaM aNNe bahave sIhAya vagdhAya viyAya diviyAya acchA ya tarAya parAsarAya sarabhAya siyAlA virAlA muNahA kolA, sasA kokaMtiyA cittA cillalI, punvapaviTThA aggibhayavihagA egayao biladhammeNa ciTThati) vahAM tumhAre Ane se pahile hI tumhArI jAni se bhinna jAti ke aneka siMha, vyAghra, vRka, chopi. rIcha, tarakSa, parAmara, sarabha, mRga vizeSa--zrRgAla, viDAla-- pakSIo zithila pAMkhavALAM bahAra dekhAtA tAla ane jIbhavALAM temaja phATI rahelA meM vALAM thaI gayAM hatAM ane dareka kSaNa zvAsa bahAra kADhI rahyAM hatAM. haraNa pazu, pakSI, ane sApa vagere bhayagrasta thaIne eka sthAne bhegAM maLIne besI gayAM hatAM, dAvAgnithI saMtrasta thayelAM teo dizA ane vidizAomAM nAsa bhAga karI 2vAM tai. (tehiM vahahiM hAthiNIhi ya saddhiM jeNeva se maMDale teNeva pahArestha gamaNAe) sevA samaye tame ghaNI DAyaNImAnI sAthe potAnA bha771 125 45 hyA tA. tattha NaM aNNe vahave sIhA ya vagdhAya viyA ya dIviyA ya acchA ya taracchA ya parAsarA ya sarabhA ya siyAlA virAlA suNahA kolA sasA kokaMtiyA cittA cillalA puvapaviThThA aggibhayaviyA egayao biladhammeNaMciTuMti ) tyA tmaa| pAMyata pahein tamArAthI hI tanA siMDa, pAdha, 12, dvIpI, zaicha, tarakSa, parAsa2, 120 ( PA56 el For Private and Personal Use Only
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir uo zAtAdhamakathAGgamatre vyAghravizeSAH 'parAsarA ya vanyajantuvizeSAH, 'saramA ya' zarabhAH mRgavizeSAH, 'siyAlA' zRgAlAH, 'virAlA' biDAlA: vanyamArjArAH, 'suhaNA' zvAna: kolA' mUkarAH 'sasA' zazakAH 'kotiyA' kokantikAH lomaTakAH lomaDI' iti bhASAyAM 'cittA' citrA-citrakAH zvApadavizeSAH 'cittA' iti bhApoyAM, 'cillalA' ayaM dezIyaH zabdaH-vanyarAsabhAH, 'pumbapaviTA' pUrvapaviSTAH he megha ! tvadAgamanAtpUrvameva samAgatAH 'aggibhavizyA' agnibhayavizrutAH dAvAnala. bhayAt palAyitAH 'egayao' ekataH ekasmin sthAne tava maNDale 'biladhammeNaM' biladharmeNa bilAcAreNa yathA ekasmin bile yAvanto markoTakAdayaH samAnti tAvaMtastiSThanti evaM te'pi "ciTThati' tiSThanti / tataH khalu he megha ! tvaM yatraiva svamaNDalaM tatraivopAgacchasi upAgatya tairbahubhiH siMhaiH yAvat cillalaizca 'egayo' ekatra ekasmina sthale biladharmeNa 'ciTThasi' tiSThasi / tataH jaMgalI mArjAra--kutte, suara, zazaka, lomaDI--citraka-cItte aura jagalI gadhe ye saba praviSTa ho cuke the| ye saba yahAM agni ke bhaya se Darakara hI Aye hue the| aura jisa prakAra makoDe eka vilameM jitane samAte banate haiM samA jAte haiM usI prakAra ye saba bhI isI taraha se usa tumhAre dvArA nirmita maMDala meM samAye hue baiThe the| (tae NaM tuma mehA ! jeNeva se maMDale teNeva uvAgacchasi ) isake bAda he megha ! tuma calate hue jahAM apanA maMDala thA vahAM Aye (uvAgacchitA tehiM bahahiM sIhehi jAva cillalaehi ya egayao biladhammeNaM cisa) Akara tuma una aneka siMhAdi se lekara jaMgalI gadhe taka ke jAnavaroM ke sAtha eka jagaha biladharma se baiTha gaye arthAt jisa taraha usa meM samAte bane vizeSa) zrRMgAsa, mile-inI bhAna-tarA, bhU, sasakhai, aisii, cittA bhane jaMgalI gadheDA A badhA prANIo pesI gayA hatAM. A seve agnithI bhayagrasta thaIne ja AvelAM hatAM jema makoDA eka daramAM jeTalA banI zake teTalA pesI jAya che tema A badhA prANIo A pramANe ja tamArA maMDaLamAM game tema karIne pesI gayAM tai. (tae gaM tuma mehA ! jeNeva se maMDale teNeva uvAgacchasi ) tyA2 mA bhedha ! yAadi aadi ta yo pAtAnu bha71 hetu tyAM pAyI gayA. ( uvAgacchittA tehiM yahUhi sIhehi jAva cillalaehiya egayao biladhammeNaM ciTThasi) pahoMcIne tame aneka siMha vagerethI mAMDIne jaMgalI gadheDAM sudhInA prANIonI sAthe eka sthAne bhegA maLIne "biladharma" thI besI gayA. eTale ke game te rIte maMDaLamAM tame potAnA yUthanI sAye samAviSTa tha6 gayA. (taeNaM tuma meho ! pAeNaM gattaM kaMDu For Private and Personal Use Only
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - managAradharmAmRta varSidhI TIkA a. 9 sa. 41 meghamune hatabhavavarNanam 503 khala tvaM he megha ! 'pAeNaM pAdena caraNena 'gattaM' gAtraM-zarIraM 'kaMDuimsAmi' kaMDUyiSye-gAtravidyarpaNaM karitAmi, nikaTu' iti kRtvA iti manasi vici. ntya tvayA 'pAe' pAdaH 'ukivane' utkSiptaH=urvIkRtaH utthApitaH 'tasiM ca NaM' tasmizca khalu 'aMtaraMsi antarolemadhye tasminnevAsare anyaivalavadbhiH sattvaiH 'paNolijamANe2' praNodhamAnaH2 praryamANaH2 vAraMvAraM prakSipyamANa ityarthaH 'sasae' zazakaH 'aNupaviTe' anupaviSTaH tasminneva tatpadanyAsasthale smaagtyopvisstthH| tadanantaraM tvaM he meghA 'gAya' gAtraM kaMDuittA' kaNDUyitvA, punarapi pAdaM 'paDinikkhamissAmi' pratinikSepayiSyAmi-sthApayiSyAmi tikaTTa' itikRtvA manasi vicArya yAvatpAdaM nikSeptumicchasi, tAvat taM balavadbhiranya. vanyapazubhirnirAkRtaM zazakam 'anupaviTTha'anupaviSTaM caraNanyAsasthAnasthitaM 'pAsasi' vaM pazyasi, dRSTvA pANANuka payAe' prANAnukampayA-prANAnAM sakala samA gaye-(taeNaM tuma mehA ! pAeNaM gattaM kaMDuissAmitti kaTu pAe ukvitte ) isake bAda he megha ! vahAM sakaDAi ke sAtha baiThe hue tumane "caraNase zarIra ko khujAU~gA" isa khyAla se apanA caraNa UMcA uThAyA ( tasiNaM aMtaraMsi annehiM balavaMtehiM sattehi paNolijjamANe 2 sasae aNuppaviTe) paira ke U~cA uThAne para khAlI hue usa sthAna para anya balavAna prANiyoM dvArA bAra 2 idharase udhara dhakelA gayA eka zazaka Akara baiTha gyaa| (taeNaM tuma mehA! kaMDuinA puNaravi pAyaM paDinikvimissAmitti kaTu taM sasayaM aNupakTuiM pAsasi) isake bAda he megha ! tumane apane zarIra ko khujalA kara jyoM hI nIce caraNa rakhane ke liye icchA kI tyAMhI tumane anya baliSTha jAnavaroM dvArA nirAkRta usa zazaka ko apane paira rakhane ke sthAna para dekhA--(pAsittA pANA issAmitti kaha pAe ukkhitta) tyA2 pachI bhedha ! tyA saMzabhA mettes| tame pagathI zIne mANA bhATe potAno 5 pAuyA. (taMsiNaM aMtaraMsi annehi balavaMtehi sanehipaNolijjamANe2sasa e aNuppaviDhe) 5 // yo pAthI nel paDelI jagyA upara bIjA baLazAlI prANIothI Amatema haDaselAyeluM eka sasaluM AvIne mesI yu. ( naeNaM tumaM mehA kaMDuittA puNaravi pAyaM paDinivakhamirasAmitti kaTu taM sasayaM aNupaviDhe pAsasi ) tyA2 mA bhecha ! zarIrane mAjIne ta jyAre paga nIce TekavavAnI taiyArI karI tyAre bIjA baLavAna prANIo dvArA nirAkRt te sadAne ta pAtAnA 5 // bhUvAnA sthAne nyuH (pAsittA pANANukaMpa yAe bhUyANukaMpayAe jIvANukaMpayAe sattANukaMpayAe se aMtarAceva saMdhArie) For Private and Personal Use Only
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 504 jJAtAdharma kathAGgasUtra jIvAnAmanukampA prANAnukampA tatra-anu kampanamanukampA dayA, duHkhAkrAntAnAM pANinAM tada rakSaNAnukUlaceSTAkaraNamityarthaH 'savve jIvA vi icchati jIviuna manijiu' iti vacanAt he megha ! tvamevaM citiyasi sarve jIvAH jIvituM vAJchanti na martuM sarve jIvAH mukhArthino duHkhanAzArthinazca, tasmAt mayA mriyamANAH pANino maraNAdi bhayato mocanIyAH, nApi ca pIDayitavyAH' ityAdi bhAvanArUpA-anukampA tayA, 'bhUyANukaMpayAe' bhUtAnukampayA-abhavan, bhavaMti, bhaviSyantIti bhUtAni sarvadA bhavanAt, teSAmanukampA tayA, 'jIvANuka pA' jovAnukampA ajIvan jIvanti jIviSyantau' ti jIvAH sadA prANadhAraNAta, teSANukaMpayAe bhUyANukaMpayAe jIvANuvaM payAe sattANukaMpayAe se aMtarA ceva saMdhArie) dekhakara tumane apanA vaha paira prANAnukaMpAse, bhUtAnukaMpAse, jIpAnukaMpAse aura sattvAnukaMpAse, bhAvitontaHkaraNa hokara bIca meM hI uThAye rakhA / (NoM ceva NaM Navikhatte) nIce nahIM rakhA / sakala jIvoM kI anukaMpA kA nAma prANAnukaMpA hai| anukaMpA zabda kA artha dayA hai-duHkhA krAnta prANiyoM kI rakSA karane ke anukUla jo ceSTA kI jAtI hai usakA nAma dayA hai| " yaha siddhAnta he ki jitane bhI prANI haiM ve saba sadA jIne ke hI abhilASI haiM-marane ke nhiiN| saba prANI sukha ko hI cAhate haiM duHkha ko nahIM--duHkha kA nAza jisa taraha se ho usI taraha ke upAya meM ve saceSTa rahate haiM--ataH marate hue prANI mujhe maraNAdi bhaya se chuDAnA cAhiye--unhe pIr3A nahIM paha~cAnI cAhiye" isa prakAra kA jo he megha ! tumane usa samaya vicAra kiyA--vahI dayA hai / aura yahI prANAnukaMpA hai| jo prANa dhAraNa se jiye, jIte haiM, aura Age jiyeMge-unakA nAma jIva hai unakI jo anukaMpA hai--vaha jIvAnukaMpA joIne tame pagane prANAnukaMpAthI, bhUtAnuM ke pAthI jIvAnuM pAthI ane sattAnuMka pAthI antaH 424thI mAvita 42tA 2200 yI rAjyo. (nAMceva Na Nivirata) nIya bhUdhyA nahi. sakaLa jIvo pratye anukaMpA batAvavI te prANAnukaMpA che. anukaMpA zabdane artha dayA che. duHkhI prANIonI rakSA karavA mATe je yegya AcaraNa karavAmAM Ave che, te dayA che. "A eka siddhAnta che ke jagatamAM jeTalAM prANuo che, te badhAM hamezAM jIvavAnI ja abhilASA rAkhe che, maravAnI nahi. badhAM prANIo sukha I che che, duHkha nahi. duHkhane je rIte vinAza saMbhavI zake tenA upAye teo satata karatA ja rahe che. eTalA mATe he megha ! "maratA prANIne mRtyu vagerenA bhayathI mukta karavuM joIe " A jAtane vicAra tame te vakhate karyo teja "dayA" kahevAya che, ane e ja bIjI rIte prANanukaMpa paNa kahI zakAya je prANa dhAraNa karIne jIvyA, jIve che, ane jIvaze temanuM nAma jIva che. temanA pratye je anukaMpA For Private and Personal Use Only
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 505 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a.sA. 55 meghamuneha gitamavavarNanam / manukampA, tayA 'sanANukaMpayAe' kAlatrayApa sattAyAgAt savAH, teSA manukampA tayA, iti zazakarakSaNanimina sakalajIvAnAM rakSaNabudrazA 'se pAe' sa eva urtIkRtaH pAdaH 'aMtarAce' madhyaeva 'saMdhArie' saMdhAritaH no ceva NaM Nikkhitte' na khalu zazakopari nikSiptaH tataH khalu he megha ! 'tumaM tvayA mANAnukampA yAvat satcAnukampayA 'saMsAre' saMsArazcaturgatibhramaNalakSaNaH 'paritI ke| parIttIkRta:-parisamantAt itaH gataH iti parItaH, aparItaHparItaH kRtaH iti parItIkRta:-pathAvakRta ityarthaH, ekasya zazakasya parirakSaNena sakala prANi bhUta jIvasatvarakSAparAyaNatvAt svalpasaMsArI jAta iti bhAvaH, 'mANussAue nibaddhe' mAnuSyAyuSka nibaddham / tataH khalu sa vanadavA asau vanAgniH 'aDDAijAI' arddha tRtIyAni-ardha tRtIyaM yeSAM toni artha tRtIyAni sArcadvayAnItyarthaH, 'rAI diyAda rAtri divAni vanaM 'jhAmei' dahati-prajvAlayati, hai| kAlatraya meM bhI sattA kA yoga jinameM rahatA hai ve sattva hai unakI anukaMpA satvAnukaMpA hai| isa taraha kI pavitra bhAvanA se he megha ! tumane Upara uThAyA huA vaha apanA caraNa nIce zazaka ke Upara nahIM rkhaa|(tennN tumaM mehA ! tAe pANAnukaMpayAe jAva sattANukaMpayAe saMsAre parittI kae mANumsAue nibaddha) usake bAda he megha! tumane usa prANAnukaMpA-bhUtAnakaMpA se jIvAnukaMpAse sattvAnukaMpA ke prabhAva se apanA caturgati paribhramaNa rUpa saMsAra alpa banA liyA saMkhyAta banA liyA--arthAt eka zazaka ke parirakSaNa se sakala mANI, bhUta, jIva aura satva kI rakSA meM tatpara hone ke kAraNa tuma svalpa saMsArI bana gaye--dIrgha saMsArI nhii--rhe| usI samaya tumane manuSyAyu kA baMdha kara liyaa| (taeNaM se vaNadave aTThAijAI rAIdiyAI taM vaNaM jhAmei) vaha vanAgni usa vana ko aDhAi dina rAta taka che, te chavAnukaMpA kahevAya che. jemAM traNe kALamAM paNa sattAne vega rahe che te santAnukaMpA che. A jAtanI pavitra bhAvanAthI he megha tame upara upADele pitAne paga sasalA 752 bhUyo nahi. (tae NaM tuma mehA ! tAe pANAnukaMpayAe 'jAva sattANukaMpayAe saMsAre parittIkara mANussAue nibaddha) tyA2 mA bhedha ! tabhane prAmAnu bhUtAnuM kaMpA, chavAnuM kaMpA ane sattAnuM kaMpAnA prabhAvathI pitAne caturgati paribhramaNa rUpa saMsAra alpa banAvI lIdho saMkhyAta banAvI lIdhA. matalaba e che ke eka sasalAnA rakSaNathI samasta prANI, bhUta, jIva ane satvanI rakSAmAM tatpara hovA badala tame svalpa saMsArI banI gayA. dIrdhakALa sudhI saMsArI rahyA nathI. te samaye ja tamAme manuSyAyuSyane 55 Neii. (tapaNaM se vaNadave aTThAivA rAI diyAI taM vaNaM zAmei) vano masine hI 8 sudhA savata cal For Private and Personal Use Only
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 506 jJAtAdharmakathAo dagdhvA =prajvAlya 'niTThie' niSThitaH kSayaM gataH svagRhItakASThatRNAdInAM bhasmI bhUtatvAt, 'uparataH = nivRttaH nUnanakASThakacavarAdyabhAvAt, 'uvasaMte' upazAntaH pavanAtizayAbhAvAt 'vijjhAe' vidhyAtaH aMgArapuramurAdyabhAvAt sarvathA prakAreNa zAntaH, 'hotyA' abhavat = jAtaH 'yAvi' cApi cakarAtabhUmigatoSNatApi zAntA, api = nizvayena tadvanaM vahnivighnarahitaM jAtam / tataH khalu te bahavaH siMhAM yAvat = vyAghrAdayaH cillalAva taM vanadannAgni 'niTThiyaM jAna vijjhAyaM' niSThitaM yAvad vidhyAtaM = zAntaM pazyanti dRSTvA agnibhaya jalAtI rahI / (zAmittA niTTie, uvarae uvasaMse, vibhAe, yAtri hotthA ) jalAkara phira vaha sva gRhIta kASTa vRgAdikoM ke bhasmIbhUta ho jAne ke kAraNa naSTa ho gaI nUtana kASTa rUpa kacacarAdi kA abhAva hone se uparada ho gaI, tathA panAtizaya kA sahArA na milane se upazAMta ho gaI bAda meM phira bilakula bujha gii| yahAMtaka ki usa vana meM bhUmigata uSNatA bhI nahIM rahI / isa taraha vaha agni ke vighna se rahita ho gayA / (tapaNaM te bahane sIhA ya jAtra cilliyA yataM vadavaM niDiya jAna vijjhAyaM pAsaMti ) isa ke bAda jaba una siMha Adi jAnavaroM se lekara jaMgalI gardabhoM taka ne usa vanAgni ko niSTita vidhyAta Adi rUpa meM dekhA to ( pAsittA ) dekhakara ( aggibhayavippa mukkA) ve saba ke saba agni ke bhaya se vimukta hokara ( tavhAe chuhAe ya para mAiyA samANA maMDalAo paDiniksvamaMti) kaI dinoM se pipAsA aura kSudhA se AkrAnta bana jAne ke kAraNa usa maMDala se ekadama ( jhamittA niTThie utrarae uvasaMte, vijjhAe yAvihotthA ) maNIne temAM zreSTha tRNu vagere bhasma thaI gayAM tyAre potAnI meLe ja te elavAi gayeA, khIjAM kAja kacarA vagerenA abhAvane lIdhe uparata thai gayA, temaja pavana vagerenI sahAya vagara upazAMta thaI gayA. saMpUrNapaNe mujhAi gayA ane chevaTe te ja MgalanI bhUmi paNa ThaMDI ardha. (taraNaM te bahave sIhA va jAva cilliyAya taM vaNadatraM niTThiya jAva vijhAyaM pAsaMti) tyAra pachI nayAre siDa vagere AzImothI bhAMDIne maMgalanA gadheDAM suddhAM badhAMe jaMgalanA agnine niSThita vidhyAna vagere rUpamAM joyu tyAre ( pAsitA ) lene ( bhaggibhaviSyamukkA ) te maghAM abhinI zrIsthI bhusti bhejavIne ( tahAe chuhAeya para mAhayA samANA maMDalAbha paDinivakhamaMti ) keTalAya krisanA bhUkhyAM ane tarasyAM khadhAM prANIo te maMDaLathI bahAra nIkaLyAM. For Private and Personal Use Only
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1019 managAdharmAmRtavarSI TIkA a. 1 su. 44 meghamunehaM stibhavavarNa' nam vipramuktAH 1: tRSNayA = pipAsayA kSudhayA ca 'parabhAhayA' parAbhyAhatAH = pIDitAH kSudhApipAsAkrAntAH 'samANA' santaH 'maMDalAo' maNDalAta=tva skRtamaNDalama dezAt 'paDinikkhamaMti' pratiniSkramanti = bahirniHsaranti, pratinicakramya sarvataH samantAt 'vippasarityA vimAsaran sarvadikSu gatA ityarthaH / tadaH khalu tavAnyaparivAro'pi maMDalAt niHsRtya dikSu cApadikSu ca gataH / tataH khalu tvaM he megha ! 'junne' jIrNa: vRdravayaskatvAt 'jarAjajariyadehe' jarAjarja-ritadehaH, jarayA yuddhAvasthA jarjaritaH = zithilIbhUto dehaH zarIraM yasya saH tathA, 'silibalitayA piNddhagate' zithilavalilaka pinaddha gAtraH, tatra zithilA vidhAnA' lIlarI' iti bhASAyAM yA tvak-tayA pinaddhaM=AcchAdisaM gAtraM yasya saH tathA, 'dubbale' durbalaH = kRzAGgaH 'kilate' kAntaH = vIryolAsarahitaH 'junie' kSudhitaH ayaM dezIyaH zabdaH pivAsie' pipAsitaHtRpitaH 'atthAme' asthAmA = zArIrika balarahitaH 'abale' abalaH-manobalavarjitaH 'aparakame' aparAkramaH = AtmotsAharahitaH ataeva 'acaMkramaNo vA' acaMkramaNa = bAhara nikale / ( paDinikkhamittA savvao samatA vippasaritthA ) aura nikala kara idhara udhara sarva dizAoM meM phaila gae / (taraNaM tumaM mehA junne jarAjajjariyadehe siDhilavalitayA piSaddhagatte ) isake bAda he megha ! kramazaH tuma jIrNa zarIra to ho hI gae the so jarAvasthA se jarjarita deha hone ke kAraNa tuma zithilIbhUta zarIra bana gye| usa samaya samasta tumhArA zarIra lIlarItvacA se AcchAdita ho gayA / ( dubbale) balarahita ho gayA / ( kilaMte ) vIryollAsa se rahita ho gayA / ( jujie ) sadA kSudhA se yukta rahane lagA / ( pitrAsie) aura pyAsa se Akulita | isa taraha tuma (atthAme ) zArIrika bala se vihUne bane hue ( abale ) manobala se bhI vihUne bana gaye / ( aparakkame ) tumheM kahIM para bhI utsAha i ( paDinikkhamittA savvabha samaMtA viSpasaritthA ) bhane nIjIne aghAM praaliithe| Amatebha thAmera IsAI gayI. ( taraNaM tumaM mehA junne jarAjajja sthidehe . siDhilavalitayA piNaddhagatte ) tyAra mAha De bhedha ! dhIme dhIme tame zarIrathI zithila tA thaI ja gayA hatA, ane ethIya vadhAre ghaDapaNane lIdhe sAva zithila zarIravANA thaha gayA. tabha3' Ayu zarIra 4sthavIyothI DhAI gayu tu. ( dubbale) iyNu thardha 'gayu' btu' ( kilaM te) vIryodayAsathI rahita tha ga tu. (juMjie ) te haMmezAM bhUkhta rahevA lAgyuM, ane tarasathI vyAkuLa thavA mAMDayu. A pramANe tame ( matthAme ) zarIrathI nirmANa thAne ( abale ) mAnasiGa rIte cAlu humaNa yahAM gayA. ( aparakkane) bhane bhane api abhabhAM utsAha rahyo nahi. yA pramANe utsAha * For Private and Personal Use Only
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 508 hAtAdharmakathAkne calanakriyAraDitaH sakalAGgakriyAzUnyattvAt 'ThANukhaMDe' sthANukhaNDaH-sArdhadinadvayorvAvasthAnena stambhitagAtraH san tvamevaM cintitavAn-zazako gato matparivAro'pi gatastadahamapi 'vegeNa' vegena zIghragatyA svaparivAraiH sahasaMmilanAya 'vippasarissAmi' vipasariSyAmi gamiSyAmi tiH iti kRpAiti cine nizcitya 'pAe' pAdaM 'pasAremANe' prasArayan 'vijAtevitra' vidyuddhata ivavidyutprahAreNa hata-iva 'rayayagiripanbhAre' rajatagiriprAgbhAra:= vaitAdayagireH prAgbhAraH ISadavanatakhaNDam iva dharaNitale 'sacaMgeDiya' sarvAaizca-sakalAvayavai, 'sannivaie' sannipatitaH khalu he megha ! tava zarIre vedanA prAdurbhUtA prakaTitA yAvat tvaM 'dAhakatie' dAhavyutkrAntikaH dAho-jvaro vyutkrAnta utpanno yasya sa dAhavyutkrAntaH sa eva dAhavyutkrAntikAdAha jarayuktaHsan viharasi / tataH tvaM he megha !tAm ujvalA yAvat duradhyAsa nahIM rhaa| isa prakAra AtmotsAhavarjita hue tuma (ThANukhaMDevA) sthANu khaMDa kI taraha (acaMkamaNo) halana calana kriyA se bhI rahita ho gye| ataH sakalAGga, kriyA zUnya hone ke kAraNa tumhArA zarIra DhAi dina taka khaDe rahane se staMbhita ho gyaa| (vegeNa vippasarissAmitti kaTu pAe pasAre mANe vijjuhae viva rayayagiripabbhAre dharaNitalaMsi sancaMgehiya sannivaie) isa samaya tumane aisA vicAra kiyA ki maiM yahA~ se zItra bhAgakara apane parivAra ke sAtha milane ke liye calA jAOM so isa vicAra se jyoMhI tumane apanA caraNa pasArA ki usI samaya vichata prahArase Ahata vaitADhayagiri ke khaMDa kI taraha tuma dharaNItala para apane samasta aMgoM ke sAtha dhaDAma se gira paDe / ( ta eNaM tava mehA ! sarIragasi veyaNA pAunbhUyA) isa se he megha ! tumhAre zarIra meM behada vedanA prakaTa hh| ( ujjalA jAva dAhavakkaMnieM yAvi viharasi ) vaha vedanA tIvra hone se rakSita thayemA tame ( ThANukhaMDevA) nIma ( acaMkamaNo) DAlA yAsAnI kriyAthI paNa rahita thaI gayA. tethI tamArAM badhAM aMge kriyA zUnya thaI ne pari. NAme aDhI divasa eTale ke 60 kalAka sudhI UbhA rahevAthI khaMbhita thaI gayAM. ( vegeNa vippasarissAmiti kaha pAe pasAre mANe vijjuhae viva rayayaH giripanbhAre dharaNitalaMsi savvaMgehiya sannivaie ) te mate tabhane piyAra udbhavyuM ke huM satvare ahIMthI mArA parivAranI pAse jAuM. A vicArathI tame pitAne paga upADe ke tarata ja vIjaLInA AghAtathI vaitADhaya parvatanA khaMDanI bha pa zana pRthvI 52 5hI gayA. (taeNaM tava mehA ! sarIragaMsi veyaNA pAubhayA) ! tanAthI tabhA zarIramA atizaya vehanA thA bhA0. ( ujAlA For Private and Personal Use Only
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 501 %3 anagAradharmAmRtavarSiNITIkA asU.155 meghani pranibhagavAdadezaH trINi rAtri divAni 'veyaNaM' vedanAM 'veemANe' vedayana anubhavan vihatya 'eyaM vAsasayaM' eka varSazataM paramAyuH pAlayitvA ihaiva jambUdvIpe dvIpe bhArate varSe rAjagRhe nagare zreNikasya rAjJo dhAriNyA devyAHkukSau kumAratayA 'pacAyAe' pratyAyAta: hasti mavAt samAgataH ||suu0 44 // .. mUlam-taeNaM tumaM mehA! ANupuvveNaM gabbhavAsAo ni khate samANe ummukkabAlabhAve jovvaNagamaNupatte mama aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pabbaie, jai jAva tuma mehA! tirikkhajoNiyabhAvamuvagaeNaM apaDiladdhasaMmattarayaNapaDilaMbheNaM se pAye pANANukaMpayAe jAva aMtarA ceva saMdhArie no ceva NaM nikkhitte kimaMga puNa tumaM mehA! iyANi vipulakulasamubbhave niruvaha yasarI samasta zarIra ko jalA rahI thI, sakala zarIra meM tila meM taila kI taraha vyApta ho rahI thii| tIvra thI--duHsaha thii| Adi 2 / isa kAraNa tuma dAhajvara se bhI yukta ho gye| (taeNaM tuma mehA / taM ujjalaM jAva dura hiyAsaM tini rAiMdiyAI veyaNaM veemANe viharittA egaM vAsasayaM paramAuM pA laittA iheba jaMbuddIve dIve bhArahevAse rAyagihe nayare seNiyassa raNo dhAriNIe devIe kucchiMsi kumArattAe paccAyAe) isake bAda he megha ! tuma usa utjavala yAvat daradhyAsa vedanA ko tIna dina rAta taka anubhava karate hue eka sau varSa kI utkRSTa Ayu samApta kara isI jaMbU. dvIpa nAma ke dvIpa meM bhArata varSa meM rAjagRhanagara meM zreNika rAjA aura dhAriNI devIkI kukSi meM hasti kI paryAya se putra rUpa se janme // sUtra "44" jAva dAhavakatie yAvi viharasi ) vedanA tala DovAthI tamA sanI AkhA zarIramAM baLatarA thavA mAMDI hatI. tame dAhajavarathI pIDAI rahyA hatA. (taeNaM tuma mehA! taM ujjalaM jAva durahiyAsaM tinni rAIdiyAI veyaNaM veemANe viharittA egaM vAsasayaM paramAuM pAlaittA iheva jabuddIve dIve bhArahevAse rAyagihe nayare seNiyassa raNNo dhAriNIe devIe kucchisi kumArattAe paJcAyAe) tyA2 pachI u bhe! te sa bhane 62pyAsa vedanA traNa divasa ane rAta anubhavIne eka varSanuM utkRSTa AyuSya pUruM karIne eja jaMbudvIpanA bhAratavarSamAM rAjagRhanagaramAM zreNika rAjA ane dhAriNI devInA udaramAM stinA paryAyathI putra3 sanma pAbhyA. // sUtra "44" // For Private and Personal Use Only
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only zAtA katha daMtaladdha paMcidie evaM uTThANakamma bala vIriya purisagAraparakkama saMjute mama aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie samANe samaNANaM niggaMthANaM rAo puvvarattAvaratakAlasamayaMsi vAyaNAe jAva dhammANuogacitAe ta uccArassa vA pAsavaNassa vA atiga cchamANaNiya niggacchamANANa ya hatthasaMghaTTaNANi ya pAya saMghaTTaNANi ya jAva rayareNuguMDaNANi ya no sammaM sahasi khamasi titikkhasi ahiyA se si! taraNaM tassa mehassa aNagArassa samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie eyama socA Nisamma subhehiM pasatthehiM ajjhasAhi lessAhiM visujjhamANIhiM tayAvaraNijANaM kammANaM khaovasameNaM IhA vahamaggaNagavesaNaM karemANassa sannipuvve jAisaraNe samutpanne, eyama sammaM abhisamei / taraNaM se mehe kumAre samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM saMbhAriyapuvvajAisaraNe duguNANIyasaMvege ApadayaM supunnamuhe harisavameNaM dhArAhayakadaMbapuSkaM piva samussiyaromakUve samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai vaMdittA namasittA evaM vayAsI - ajjappabhii NaM bhaMte! mama do acchINi mottaNaM avasesekAe samaNANaM NiggaMthANaM nisiTTettikaTTu puNaravi samaNaM bhagavaM mahAcIraM vaMdas namasai vaMdittA namasittA evaM vayAsI- icchAmi NaM bhaMte! iyANi saMyameva docaMpi, syameva paJcAviu sayameva muMDAviraM jAva saMyameva AyAragoyaraM jAyAmAyAvantiyaM dhammamAikkhiuM / taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre mehaM kumAraM sayameva paThavAvei jAva jAyAmAyAvatiyaM dhammamAikkhar3a evaM devANupiyA ! gantavvaM evaM cidviyavvaM
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir managAradharmAmRtaSaNiI TokA a. 1 sa. 45 meghamuni prati bhagavadupradezaH 511 evaM NisiyavyaM evaM tuhiyavvaM evaM muMjayadhvaM bhAsiyavaM uTrAyara pANANaM bhUyANaM jIvANaM sattANaM saMjameNaM saMjamiyavvaM / taeNaM se mehe samaNasta bhagavao mahAvIrassa ayameyArUvaM dhammiyaM ukesa samma paDicchai, paDicchittA taha ciTai jAva saMjameNaM sNjmi| taeNaM se mehe aNagAre jAe IriyAsamie aNagAravannao bhaanniyvyo| tae se mehe aNagAre samassa bhagavao mahAvIrassa eyArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekArasaaMgAI ahijjai, ahijittA bahahiM cauttha chaTTamadasamadubAlasehiM mAsaddhamAsakhamaNehi appANaM bhaavmaannevihri| taeNaM samaNebhagavaM mahAvIre rAyagihAo nagarAo guNasilAo ceiyAo paDikkhimaha paDinikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM viharai ||suu0 45 // . TIkA--'taeNaM tuma mehA / ityAdi / tataHkhalu tvaM he megha ! 'ANu puvveNaM bhAnupUrvyA krameNa garbhavAsAn niSkrAntaHsan dhRtajanmA san unmuktavA. labhAvo yauvanakamanumAptaH mamAnti ke muNDo bhUtvA agArAd anagAritAM pratrajitaH' taMjA' tada yadi yAvat tvayA he megha ! tiyega yaunikabhAvamapAgatena'taeNaM tuma mehA' ityAdi TIkArtha-(tae ) isake bAda ( mehA) he medha ! (tumaM ) tuma (ANupudhveNaM) kramazaH (gambhavAsAo nikkhate samANe) garbhavAsa se nikale aura (ummukkabAlabhAve) bAlyAvasthA kA parityAga kara (jovvagagamaNupace) yauvana avasthA ko prApta hue (mama aMtie muMDe bhavittA) phira mere pAsa muMDita hokara (agArAo aNagAriyaM pabvaie) tuma AgArase anagArI 'taeNaM sumaM mahA!' ityAdi Asttha-taeNaM) tyA2 mA (mehA) ! (tuma) tame (ANupuruSeNaM) manu 4 (gambhavAsAbho nikkhaMte samANe) NAHI HAR -vyA bhane (ummUkapAlabhAve) yAdIna (jovaNagamaNupane ) pAna yA. (mama aMtie muMDe bhavitA) par3I bhArI pAsa muMDita thAna (AgArAmao aNagAriyaM pavvaie) For Private and Personal Use Only
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtAdharma kathAmA prAptagajabhavena 'apaDiladdhasamattarayaNapaDilaMbheNaM' apratilabdhasamyaktva ratnapratilambhena, tatra-apratilabdham anaMtakAlAdasammAptaM samyaktvaratnaM, tasya pratilambho-lAbho yasyasAtena prAptasamyaktvenetyarthaH' se pAye' asau. pAdaHcaraNaH-stvayA svagAtrakaNDUyanArthamukSiptaH prANAnukampayA yAvat antarAceva bhUmerUvameva tvayA saMdhAritaH sthApitaH, khalu naiva zazakopari nikSiptaH cakArAdanyabhUtAnAmupari ca svacaraNo na kSiptaH sakalajIvopariparamakANAparA. yaNatvAt iti bhAvaH, ekkAro nizcayArthakaH, 'Na' vAkyAlaMkAre 'kimaMga puNa tuma mehA' kimaGga ! punastvaM he megha ! aMga' iti komalAmaMtraNe, he megha ! punastvaM 'iyANi' idAnIM adhunA vipulakulamamugbhave' vipulakulamamudbhaH = vizAlavaMzajAtaH nirubahayasarIradaMtaladdhapaMcidie' nirupahatazarIradAnta. labdhapaJcendriyaH, tatra-nirupahataM-upadravarahitaM zarIraM yasya saH, tathA dAntAniH= upazamaM nItAni prAgagajabhave, labdhAni prAptAni santi paJcendriyANi yena saH rUpameM dIkSita hue (taM jai jAva tumaM mehA! tirikvajoNiyabhAvamutragaeNaM apaDiladdha saMmattAragaNapaDilabheNaM se pAye pANANukaMpayAe jAca aMtarAceva saMdhArie) to yadi he meva ! tumane jaba ki hAthI rUpa tiyazca kI paryAyameM vartamAna the antakAla se apatilabdha hue samyaktva ragna ke lAbha se vaha paira jo gAtra kaNDayana (zarIra khujalAne) ke liye uThAyA thA prANi Adi ko anukaMpA se prerita hokara bIca meM hI uThAye rakhA (No ceva NaM nikkhite ) use jamIna para nahIM dharA aura na zazaka ke Upara hI rakhA tathA vahAM baiThe hue anya prANiyoM ke Upara bhI nahIM rakhA (kimaMga puNa tumaM mehA! iyANi vipulakulasamunbhave nirUvahayasarIradaMta laddhapaMcidie) to phira usa samaya he megha ! vizAlakulameM utpanna hue tabhe // 2 bhaTIna manA2 3 hIkSita yA. (taM jai jAva tamaM mehA ! tirikkhajoNiyabhAvamuvagaeNaM apaDiladdhaM saMmattarayaNapaDilaMbheNaM se pAye pANANukaMpayAe jAva aMtarA ceva saMdhArie) ne bhe! tamAme hAthInA tiryaMcanA paryAyamAM anantakALathI apratibdha (aprayAya) thayelA samyakatva ratnanA lAbhathI zarIrane khaMjavALavA mATe upADelA te pagane prANI vagerenI pratye anu pAthI rAna apathye / SA sabhyo (jo cevaNaM nikkhitte), tene mIna para mUkya ja nahi tema sasalA upara mULe nahiM ane tyAM beThelAM anya prANI 152 pa bhUyo nA (kimaMga puNa tumaM mehA ! iyANi vipulakulasabhanbhave niruvahayasarIradaMtaladdhapaMcidie ) tyAra pachI 3 me ! mA mate tame vi For Private and Personal Use Only
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vIrya, anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a 1 sU. 45 meghamuniM prati bhagavadupadezaH * evaM , 'uDANakambalavI riyapurisakAraparakkama saMjutte' evamutthAnakarma balavIrya puruSAkAra parAkramasaMyuktaH khalu tatra ' evaM ' amunaiva prakareNa utthAnaM= ceSTAvizeSaH-- urdhvabhavanam utsAho vA karma=kriyA - vyavasAyaH, balaM=zarIra sAmarthya, bI= jIvasAmarthya 'purisakAra' puruSAkAraH = pauruSaM balavIryayoryApAraNaM 'parakarma' parAkramaH = paramavIryam etaiH saMyuktaH, mamAntike muNDo bhUtvA agArAd anagAritAM pravrajitaH san zramaNAnAM 'nirgranthAnAM 'putrvaranAvaratakAlasamarthasi pUrvarAtrApararAtrakAle vAcanAyai yAvada dharmAnuyogacintAye ca uccArAya vA prasravaNAya vA zratigacchatAM ca nirgacchatAM ca hasta saMghaTTanAni ca pAdasaMghanAni ca yAvad 'rayareNuguMDaNANiya' rajo reNuguDanAni ca, ta rajaH=sUkSmA dhUliH, reNuH = sthUlA dhUliH, tayoH guNDanAni=lepAn 'no sammaM sahasi' na samyak = zAntamanasA 'sahase' sahana karoSi 'khamasi' na kSamase tantaNAyAdi zabdarahitaM kSamApUrvakaM zAntabhAvaM na karoSi 'titikkhasi' na aura gaja kI paryAya meM apanI indriyo ko upazamita karanevAle nirupahata zarIra tuma ( evaM udyAga kammabaccIriya purisakAra para kama saMjutte) utthAna, karma, bala, vIrya, puruSakAra aura parAkrama se saMyukta hokara (mama aMtie muMDe bhafear agArAo aNagAriyaM pavtraie samANe) mere pAsa muMDita hue ho aura AgAra se anagArI rUpa meM dIkSita hue ho to isa taraha hote hue tuma (samaNANaM nimgaMthANaM rAtrI puntrarattAvaratakAlasamayaM vAyaNAe jAva rayareNuguMDaNANi ya no sammaM sahati) pUrva rAtri aura apara rAtri ke samaya meM vAcanA Adi ke liye Ate jAte zramaNa nirgandha sAdhuoM ke hasta saMgho ko pada saMghahano ko yAvat rajareNu ke lepoM ko zAnta manase kyA sahana nahIM kara sakate ho / ( khamasi, titikkhasi, AhiyA kuLamAM janma pAmyA ane hAthInA paryAyamAM peAtAnI indriyane zAMta karanAra nirupaData zarIravANA tabhe ( evaM udvANakammabalabI riyapurisakAraparakkama saMjutte ) puruSAkAra ane parAkramI ine ( mama aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM paccaie samANe tame mArI pAsa mu`hita thayA che ane agArathI anagAra rUpe dIkSita thayA chI bhAvI sthitibhAM tabhe ( samaNANaM niggaMthANaM rAmro putrarattAvarattakAlasamayaMsi vAyaNAe jAva rayareNuguMDaNANi ya no sammaM sahasi ! ) pUrva rAtri ane apara rAtrinA vakhate vAcanA vagerene mATe AvajA karatA zramaNa nigraMtha sAdhuonA hAtha ane paganI athaDAmaNA temaja dhULa vagerenI malInatAne zAMta bhanathI sahI rAstA nathI ? ( khamasi titikkhasi ahiyAsesi ? ) JaumaDATa utthAna urbha, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only 513
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 514 jJAtAdharmakathAma "titakSa se dainyabhAvarahitaupazamadazAM na bhajasi 'ahiyAsesi' adhyAsse zubhAdhyavasAyena nizralakAyatayA nAvatiSThase, he vatsa ! svakalyANArtha parISahopasargAdika sarvathA sahanIyamityAzayaH / tataH khalu tasya meghasya anagArasya zramasya bhagavato mahAvIrasyAntike etamarthaM zrutvA nizamya zubhaiH pariNAmaiH prazastairadhyavasAyairlezyAbhirvizudhyamAnAbhistadAvaraNIyAnAM=matijJAnabhedarUpANAM jAtismaraNAvaraNIyAnAM karmaNAM 'khaovasameNaM' kSayopazamena uditAnAM kSayaH, anuditAnAM viSkambhanodayatvam upazamaH tena 'IhAvara sagaNa' IhApoha mArgaNagaveSaNam = IhA=sadarthAbhimukho vitarkaH, apoha := sesi ) tantanAdi zabda rahita hokara tuma kSamA pUrvaka zAnta bhAva dhAraNa nahIM kara sakate ho, dainya bhAva rahita upazama avasthA ko prApta nahIM ho sakate ho ? zubha adhyavasAya se nizcala zarIra hokara nahIM Thahara sakate ho ? he vatsa ! apane kalyANa ke liye bhramaNa nirgrantha sAdhu ko Aye hue parIvaha aura upasarga saba sahana karanA cAhiye / (tapaNaM tassa mehassa aNagArassa samaNassa bhagavao mahAvIrarasa aMtie eyama soccA Ni samma ) isa prakAra usa meghakumAra ko zramaNa bhagavAn mahAvIra ke mukhA ravinda se isa artha ko sunakara aura use hRdaya meM avadhArita kara ( subhehi pariNAmehiM satthehiM ajjhavasANehi lessAhi vimujjhamANIhiM tayAvara NijjakammANaM khaovasameNaM) zubha pariNAmoM se prazasta adhyavasAyoM se vizudhyamAna lezyAoM se matijJAnavaraNa karma ke bhedarUpa jAtismaraNAvaraNIya karmoM ke kSayopazama se ( IhA vahamaggaNagavesaNaM ) IdA, poha, choDIne kSamAzIla thaine zAMta bhAva dhAraNa karI zakatA nathI ? ane dainya rahita thaine upazama avasthA prApta karI zakatA nathI ? zubha adhyavasAyathI sthiratA meLavIne sthira banI zakatA nathI ? he vatsa peAtAnA kalyANa mATe zramaNa nigraMtha sAdhune lavanabhAM AvatA parISaDu bhane upasarga maghAne sahana uravA lehaye. (tae NaM tassa mehassa aNagArassa samaNassa bhagavao mahAvIrarasa aMtie eyamahaM soccA Nisamma ) pramANe bheghakumAre zramaNa bhagavAna mahAvIranA bhubhagadhI mA vayanA sAMlajyAM mane tebhane hRdayamAM sArI peThe dhAra urIne ( subhehiM pariNApitthe ajjhamANehiM lessAhi vimujjhamANIhiM tayAvara NijjakammANa khaotrasameNaM ) zubha pariNAbhothI prazasta adhyavasAyothI vizuddhamAna bezyA mothI, bhatijJAnAvaraNu urbhanA leha 35 nati smaraNAvaraNIya bhenA kSayopazamathI, ( IhAvUha maragaNagavesaNaM ) Disapor3a bhArgIzu, gaveSAzu ( karemANassa ) ( sanni For Private and Personal Use Only
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradhama narSiNITokA a.1 sU. 45 meghamuni prati bhagavadupadezaH 515 nazcayaH saka nanottAle vizeSa nizcayAyavicAraNAhapaH, mArgaNam= anveSaNa yathAvasthitasvarUpAnveSaNam,gaveSaNam mArgaNAnantaramupalabhyasya svarUpa sya sarvato nirNayAbhimukha vicAraparamparAlakSaNam, etaccatuSTayaM kurvataH, 'sannipubve jAI saMjJipUrva jAtismaraNaM svasya sajJipUrvabhavasambandhijJAnaM 'samuppanne' samutpannam tena-etamartha gajabhavasambandhivRttAnta 'samma' sampaka 'abhisamei' abhisameti jAnAti / tataH khalu sa bheSakumAraH zramaNena bhagavatA mahAvIreNa 'saMbhAriyapubanAisaraNe' saMsmAritapUrvajAtismaraNa: smAritaM pUrvajAtismaraNaM pUrva bhavajJAna yasya sa tathA, "duguNoNIya saMvege' viguNAtIta saMvegA= dviguNaH pUrvakAlApekSaya : saMvegaHviSayasuravaparihAreNa mokSA. bhilASalakSaNo yasya saH tayA, 'ANaMdaaMsupunnamuhe' AnandAzrupUrNamukha:paramakaruNayA bhagaddezanAjanitaparamamodAsaMbhRtamukhaH 'harisavaseNaM' harSavazena 'dhArAhayakadaMvapupphapica' dhArAhatakadambapuSpamitra jaladharadhArayA Ahata-sikta mArgaNa aura gaveSaNa (karemANarasa) karate hue (sannipuvve jAisaraNe samu. ppanne) apane saMjJibhA kA jAtismaraNa jJAna-arthAt pUrvabhava saMbandhI jJAna utpanna ho gyaa| so usane eyama sammaM abhisamei) apane hasti bhava sambandhI vRttAnta ko acchI taraha jAna liyaa| (taeNaM se mehekumAre samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM saMbhAriyapuvvajAisaraNe duguNANIya saMvege ANaMda yaMpuSNamuhe. harisabaseNaM dhArAhayakadavapuSphaMpiva samurasuyaromakUve samaNaM bhagavaM vaMdai namasai) isa prakAra zramaNa bhagavAn mahAvIra ke dvArA jise apanA pUrvabhava sambandhI bhava smRta karAyA gayA hai esA vaha medhakumAra aba pUrva kAlakI apekSA mokSAbhilASarUpa saMvega bhAva ko dviguNita rUpameM prAptakara AnandAzu se pUrNa nukha vAlA ho gayA aura harSa ke vaza se megha dhArAhata kadaMyapuSpa kI taraha romAJcita zarIra hokara puve jAi saraNe samuppanne) pAtAnA sajilayanu ti bha24 jJAna--seTa 3 pUrva manu zAna thayu. tathA te. 6 eyamI samma abhisamei ) pAtAnA sti paryAyanI cI pAta sArI zate anjl sIdhI. ( tara yA se mehe kumAre samajaNaM bhagavayA mahAvI reNaM saMbhAriyapugvajAisaraNe duguNANIyasaMvege ANaMdayaMsu puNNamuhe harisabaseNaM dhArAhaya kadaMbapuSkariva samussuparonakUve samaNaM bhagavaM vaMdAi namasai) mA pramANe zramaNa magavAna mahAvI25 manAthI tamanA pUrvajanmanuM jJAna smaraNa karAvavAmAM AvyuM che, evA te meghakumAra have pahelethI bamaNA rUpamAM mokSAbhilASarUpa saMga bhAvane meLavIne AnaMdanA AMsuothI vahetAM mAM vALA meghakamAra harSita thatA kadaMba pappanI jema romAMcita zarIravALA thaIne For Private and Personal Use Only
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAGgatra 'kadaMbapuSphapiva' kadambapuSpamitra, 'samussiyaromakUve' samucchitaromapaHsamucchritA romakUpA yasya saH romAJcita ityarthaH, zramaNaM bhagavantaM mahAvIra vandate namasyati vanditvA evamavadat-'ajappabhiiNaM' adyaprabhRti khala bhaMte!' he bhadanta ! mama do acchINi' dve akSiNI 'mottaNa' muktvA arase se' avazeSaH netrAtirittaH sarcakAyo mayA zramaNAnAM nigranthAnAM 'nisi nisaSTaH- adhInI kRtaH tikaTu' iti kRtvA ityuktvA punarapi zramaNa bhagavanta mahAvIra vandate namasyati vanditvA namasyitvA evamavAdIta-icchAmi khalu he bhadanta ! idAnIM svayameva Atmanaiva na tu parapreraNayA dvitIyavAramapi svayameva-sAkSAd bhavadbhireva usane zramaNa bhagavAna mahAvIra ko vaMdanA namaskA kiyA / (vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI) vaMdanA namaskAra karake ki vaha zramaNa bhagavAn mahAdIra se isa prakAra kahane lagA-(ajappabhiiNaM bhaMte ! mama do acchINi motUNaM avasesekAe samaNANaM niggaMthANaM nisihatika, puNaravi samaNa bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA evaM bayAsI) he bhavanta / Aja se maiM apane samasta zarIra ko do AMkhoM ke sivAya zramaNa nigraMnyo ke adhIna karatA hU~ / esA kahakara mevakumArane zramaNa bhagavAn mahAvIra ko vaMdanA kI namaskAra kiyA / vandanA namaskAra karake phira vaha isa prakAra kahane lagA-(icchAmi gaM bhaMte / iyANi sayameva doccaMpi syame va pavvAviDaM sayameva muMDAvi jAva sayameva AyAragoyarajAyAmAyA vattiyaM dhammamAikvi) he bhadaMta! maiM isa samaya apanI AtmA kI preraNA se para kI preraNA se nahIM-dvitIya bAra bhI sAkSAt Apase hI dIkSita zrama bhagavAna mahAvI2ne vana bhane pAvA2 nmH||2 4aa. ( baMdittA namasitA evaM vayAsI) na mane nmH||2 4zane te zrama bhagavAna mahAvIrane mA pramANe 47n emyA. ( ajappabhiINaM mate ! mama do acchINi mo tuNaM abase se kAe samaNANaM niggaMdhANaM nisITetti paTu puNaravi samaNa bhagavaM mahAvIraM vaMdaI namasai vaMdittA namaMsittA evaM zyAmI) mata ! 2mAthI huM mArA AkhA zarIrane phakata be AMkho sivAya zramaNa nigraMthane arpaNa karuM chuM Ama kahIne meghakumAre zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana karyA ane namaskAra karyA. vahana mane nmH||2 zene te 4aa sAyA. (icchAmi NaM bhaMte ! iyANi saya. meva doccApi sayameva pavyAviu sayameva muMDAviu jAva sayameva AyAra goyarajAyAmAyAvattiyaM dhammamAivivau ) mata ! satyAre hu~ mAta mANasathI prerAIne nahi paNa pitAnA AtmAthI ja prerita thaIne bIjI vAra paNa For Private and Personal Use Only
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a 1. 45 meghamuniM prati bhagavadupadezaH matrAjayituM svayameva muDayituM yAvat svayameva AcAragocara vinayavainayikacaraNakaraNa yAtrAmAtrAvRttikaM dharmam 'Aikkhiu" AkhyApayitum icchAmIti pUrveNa sambandhaH, tataH khalu zramaNo bhagavAn mahAvIra : meghaM kumAraM svayameva matrAjayati yAvat yAtrAmAtrAvRtikaM dharma mAkhyAti / he devAnumiya ! megha ! evaM gantavyam, evaM 'ciTThiyantra' sthAtavyam, UrdhvasthAnena zuddhabhUmau evaM niSattavyaM = upavedravyamityarthaH evaM 'tuyaTTiyacaM' lagvartitavyaM zatam evaM bhoktavyaM, bhASitavyam - yatanayA gamanAdikaM kartavyamiti bhAvaH / utthAya, utthAya pramAdahone ke liye, muDita honeke liye, yAvat AcAra, govara, vinaya, vainayika, caraNa, karaNa yAtrA, mAtrA vRtti vAle dharma kI prarUpaNA karane ke liye cAha rahA hU~ / (tapaNaM samaNe bhagavaM mahAvIre mehaM kumAraM sayameva pavAvei jAva jAyA mAyAvattiyaM dhammamAikkhara ) meghakumAra kI isa prArthanA para dhyAna dekara zramaNa bhagavAna mahAvIra ne unheM svayaM sarvavirati rUpa muni dIkSA pradAna kI- yAvat yAtrAmAtrA vRttivAle dharma kA upadeza diyA | evaM devANupiyA ! gaMtavvaM evaM ciTThiyanvaM evaM nisiyAM evaM tu evaM bhujivvaM evaM bhAsiyAM uThAyara pAgANaM bhUyANaM jIvANaM sattANaM saMjameNaM saMjamiyAM ) prabhune unhe samajhAyA - he devAnupriya megha ! tumheM isa prakAra calanA cAhiye, isa prakAra yattanA pUrvaka baiThanA cAhiye usthAna se yatA pUrvaka zuddha bhUmi para isa Asana se baiThanA cAhiye, isa prakAra yatA pUrvaka karavaTa badalanI cAhiye-yatanA pUrvaka sonA cAhiye vyAyazrIthI hIkSita thavA bhATe, bhuMDita thavA bhATe, AdhAra, goyara, vinaya, vainathiGa ya2Nu, 42Nu, yAtrA, mAtrA, vRttivANA dharmanI a3 2vA yAhu cha (taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre mehakumAraM sayameva pavyAvei jAtra jAyAmAyAvatiyaM dhamma mAH kikhauM) bhedhabhAranI vinaMtine lakSyamAM rANIne zramaNa bhagavAna bhddaavIre tene jAte sarva virati rUpa muni dIkSA ApI, ane yAtrA mAtrA vRttivALA dharmano upadeza Abhyo. ( evaM devANupiyA ! gaMtavaM evaM ciTThiyanvaM evaM nisiyAM evaM tuTTiyanvaM evaM bhuMjiyavvaM evaM bhAsiyavvaM uDDAya 2 pANANaM bhUyANaM jIvANaM sattANaM saMjameNaM maMjamiyantra ) bhane alukhe temane sabhannavatAM kahyuM--huM devAnupriya ! megha ! A rIte tamAre cAlavuM joie, A rIte yatanathI tamAre besavuM joie, urdhva sthAnethI yatana pUrvaka A rIte niLa bhUmi upara A jAtunA AsanathI tamAre besavuM joie, A rIte yatanAthI pAsu pheravuM joie, A rIte yatanAthI suvu joie. ane A rIte yatanApUrvaka AhAra levA joIe. A rIte yatanAthI gamana--halanacalana vagere kriyA karavI joie ane A For Private and Personal Use Only 517
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 518 jJAtAdharma kathAGgasutre nidrAdiparihAreNa saMyamamArge sthittA, prANAnAM bhUtAnAM jIvAnAM satvAnAM sayamena saMyamo-rakSA tena, saMyantavyam sNytitvymityrthH| tataH sa meghakumAraH zramaNasya bhagavato mahAvIramya imametadrUpaM dhArmikamupadezaM samyaka patIcchatigRhNAti-svIka roti, pratISya tathaiva-bhagavadupadezAnusAreNaiva 'ciTThai' tiSThati yAvat saMyamena saMyatate / tataH khalu sa meghaH-anagAro jAtaH ImimitaH anagAravarNako bhaNitavyaH, aupapAtikamUtrAt savistaro vijJegaH / tataH khalu sa megho'nagAraH zramaNasya bhagavato mahAvIrasya tathA pANAM sthavirANAmantike sAmAisa prakAra yatanA se AhAra kA sevana karanA cAhiye thatanA pUrvaka bolanA cAhiye-isa prakAra yatanA se gamanAdikakriyA karanI cAhiye-aura isa prakAra saceta ho ho kara pramAda nidrA Adi pramAdoM ke parityAga se saMyama mArgameM sthita hokara prANiyoM, yUtoM, jIvoM aura satvoMkI rakSA karate hue usameM prati karanI cAhiye / (taeNaM se mehe samaNassa bhagavao mahAvIrassa ayameyA rUvaM dhammiyaM unaesaM samma paDicchai) isa prakAra zramagabhagavAna mahAvIra ke mukha se nigata isa dhArmika upadeza ko meghakumArane acchI taraha svIkAra kara liyA (paDicchittA taha ciTThai jAya saMmejaNaM saMjamai) aura svIkAra karake usI ke anusAra apanI pravRtti karanA prArambha karadI yAvat ve saMyama pUrvaka apanA pratyeka kArya karane laga gye| (taeNaM se mehe aNagAre jAe IriyAsamie aNagAravannao bhANiyabo) isa taraha ve meghakumAra anagAra IryAsamitisaMpanna anagAra bana gye| isa taraha anagAra AsthA kA savistaravarNana auSapAtika sUtra meM kiyA gayA hai ataH jijJAsu ke liye rAha vahAM se jAna lenA cAhiye / (taeNaM se mehe' aNagAre pramANe sAvaceta thaIne pramada nidrA vagere pramAne tyAga karIne saMyama mArgamAM sthita thaIne prANIo, bhUta, jIve, ane sarvenI rakSA karavAmAM pravRtta thavuM joIe. (tae NaM se mehe samagarama bhagavao mahAvIrasma apa meyArUbaM dhammiyaM uvaesa samma paDiccha) mA zata zramANu bhagavAna mahAvIranA bhuNethI nItA dhAmi upadezane meghamAre 2 // zate svIyo. (paDicchittA taha ciTThai jAva jameNaM saMjamai) mane svArIne te pramANa saMyamapUrva pAtAnI pravRtti 21 41. ( taeNaM mehe anagAre jAe IriyAsamie aNagAravannao bhAgiyo ) pramANe bhedhabhAra manA2 dhyAsamiti saMpanna mn||2 54 gayA, canagAra avasthAnuM vistRta varNana "papAtika sUtra" mAM karavAmAM AvyuM cha. jijJAsuo temAthI onii devu naye. (taeNaM se mehe amagAre samaNassa For Private and Personal Use Only
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAgAradharmAmRtavarSiNITIkA a1 ma 45 meghamuni prati bhagavaduyadezaH 519 yikAdIni ekAdazAGgAni adhIte, adhItya bahubhizcaturthaSaSThASTamadazamadvAdazaiH mAsArdhamAsakSapaNairAtmAnaM bhAvayan viharati / tataH khalu zramaNo bhagavAn mahAvIro meghAnagArAdimunikRndaiH sAdha rAjagRhAnagarAd guNazilakAccaityAta praniniSkAmati, pratiniSkramya bahirjanapabihAra viharati / mU / 45 / / mUlam-taeNaM se mehe aNagAre annayA kayAiM samaNa bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai vaidittA namaMsittA evaM vayAsI-icchAmi NaM bhaMte! tumbhehiM abbhaNunnAe sagANe mAsiyaM bhikkhupaDimaM uvasaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa eyArUvANAM therANAM aMtie sAmAiyamAjhyAI ikakArasaaMgAI ahijai) isake bAda ve meghakumAra anagAra zramaNa bhaga bhAna mahAvIra ke tathArUpa sthadiroM ke pAsa sAmayika Adi 11, gyAraha, aMgoM kA adhyayana karane lage (ahijittA yahahiM cauttha chaTTamadasamaduvAla sehiM mAsaddhamAsa khamaNehi appANaM bhAvamANe viharai) adhyayana karake phira unhoMne aneka caturtha, epThe, aSTama, dazama, dvAdaza, bhaktoM se aura mAsaardha mAma AditapasyAoM se AtmA ko bhAvita kiyA / (taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre rAyagihAo nagarAo guNasilAo ceiyAo paDinikAyamai) isake bAda zramaNabhagavAn mahAvIrane meghakumAra Adi anagAroM ke sAtha rAjagRha nagara se usa guNazilaka caitya se vihAra kiyA aura-(paDinikAyamittA bahiyAjAvavihAraM hiraDa) vihAra kara phira ve bAhara ke janapadoM meM vicarane lge| ||muutr 45 bhagavao mahAvIrasma eyArUvANa therANaM aMtie sAmAi yamAiyAI ekkArasa aMgAI haja ) tyA2 mA bheSamA2 2managA zrabhA bhagavAna mahAvIranA tthaarUpa sthavirenI pAse sAmayika vagere agiyAra aMgeno abhyAsa zarU karyo. (da. jittA bahahiM cauttha uTTamadasamaduvAlasehiM mAsaddhamAsakhamaNehiM appANaM bhavemANe viharai ) adhyayana 4 mAha meghamAre pazu yaturtha 504, 2maTama, zama, dvAdaza, bhaktothI ane mAsa ardhamAsa agere tapasyAothI AtmAne bhAvita karyo. (taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre rAyagihAo nayarAbho guNasilAo cehayAo paDiNi kkhamai ) tyA2 mA zrama mAvAna mahAvIre medhAbhA2 vajere manAzanI sAthe 22042722nA zuzuzima yetyathI piDAra 4yo bhane ( paDinikkhamittA bahiyA jaNavaya vihAraM viharai ) viDA2 4aa mA DA2nA mIon rautmA biya255 421 // sAyA. // sUtra " 45" // For Private and Personal Use Only
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 520 zAtAdharma kathAiro pajittANaM vihritte| ahAsuhaM devANupiyA! mA paDibaMdha kareha, taeNaM se mehe aNagAre samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNa anbhannAe samANe mAsiyaM bhikkhupaDimaM uvasaMpajittANaM vihri| mAsiyaM bhi. kkhupaDimaM ahAsuttaM ahAkappaM ahAmaggaM ahAtacaM ahAsamma kAraNaM phAsei pAlei sohei torei kiTei sammaM kAraNaM phAsittA pAlittA sohittA tIrittA kiTTittA puNaravi samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namaMsaha vaMdittA namaMsittA evaM kyAsI icchAmi paM bhaMte ! tubhehiM abhaNu. nAe samANe domAsiyaM bhikkhupaDimaM uvasaMpajittANaM vihritte| ahA suhaM devANuppiyA! mA paDibaMdhaM kreh| jahA paDhamAe abhilAvo tahA doccAe, taccAe, cautthAe, paMcamAe, chammAsiyAe, sattamAH siyAe, paDhamasattarAI diyAe, doccasattarAiMdiyAe, taiyasalarAiMdiyAe ahorAiMdiyAe vi, egarAiMdiyAe vi| taeNaM se mehe aNagAre vArasa bhikkhupaDimAo sammaM kAraNaM phAsittA pAlittA sohitA tIrittA kihittA puNaravi samaNaM bhagavaM mahAvIraM vadai namasai, baMdittA namaMsittA evaM vayAsI-icchAmi NaM bhaMte! tubhehiM avbhaNunnAe samANe guNarayaNasaMvaccharaM tavokammaM uvasaMpajittA NaM viha ritte| ahAsuhaM devANuppiyA! mA paDibaMdha kreh| taeNaM se mehe aNagAre paDhamaM mAsaM cauttheNaM aNikkhitteNaM tavokammeNa diyA ThANukkaDue sUrAbhimuhe AyAvaNabhUmIe AyAvemANe rAiM vIrAsaNeNaM avAuDaeNaM doccaM mAsaM chaTuM chaTeNaM0 taccaM mosaM aTThamaM aTTameNaM0 cautthaM pAsa dasameNaM aNakkhitteNaM tavokAmeNaM diyA ThANakaDue sUrAbhimuhe For Private and Personal Use Only
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAra dharmAmRtavarSiNI TIkA a.sa.46 megha tune pratimAditapaH strIkaraNam 521 AyAvaNabhUmie AyAvemANe rAI bIrAsaNeNaM avAuDaeNaM paMcamaM mAsa duvAlasama duvAlasameNaM aNi kavaleNaM tabokammeNaM diyA ThokaDue surAbhimuhe AyAvaNamUmIe AyAvemANe rAI vIrAsaNeNaM avAuDaeNaM evaM khalu eeNaM abhilAveNaM chaThe coisamaM codasameNaM, sattame sola. samaM solasameNaM, ame aTArasamaM apArasameNaM, navame vIsaimaM visai. meNaM, dasame bAvIsaimaM bAbIsaimeNaM, ekkArasa mecauvvIimeNaM, vArasA chaThavIsaimaM chavvIsaimeNaM, terasame aTThAvIsaimaM aTThAvIsaimeNaM, codasA tIsaimaM, tIsaimaNaM. pannarasame battIsaimaM battIsaimaNaM, solasama cauttIsaimaM ca uttIsaimeNaM aNizvitteNaM tavokammeNaM diyA ThANukaDue sUrAbhimuhe AyAvaNabhUmIe AyAvemANe rAI vIrA saNeNa ya avAuDaeNa ya / taeNaM se mehe aNagAre guNarayaNasaMvaccharaM tavokambhaM ahAsutaM jAva sammaM kAraNaM phAsei pAlei sohei tIrei kiTTaI ahAsutaM ahAkappaM jAva kiTTittA samaNaM bhagavAM mahAvIra vaMdai namasai naMdittA namaMsittA bahahiM chaTTamadasamaduvAlasehi mAsaddhamAsakhamaNehiM vicittehiM tavokammehi appANaM bhAvemANe viharai ||suu0 46 // TIkA--'tANaM se mehe aNagAre' ityaadi| tataH khalu sa megho'na gAraH anyadA kadAcina zramaNaM bhagarantaM mahAvIraM vandate namasyati, vanditvA 'naeNaM se mehe aNagAre' ityaadi| TIkArtha--(eNaM) isake bAda (se mehe aNagAre) una meghakumAra munirAjane (annayA kayAI) kisI eka samaya (sama bhagavaM mahAvIraM vaMdai 'tapaNaM se mehe agagAre' ityAdi / / TIkArtha-(jaega) tyA2 mA (ne mehe anagA) muni // meghamAre ( annayA kayAI) 5 : mate (samAM bhagavaM mahAvI vaMdai namasaDa) zramAmA For Private and Personal Use Only
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 522 jJAtAdharma kathAsUtra navasthitvA evaM trakSyamANaprakAreNa avAdIt icchAmi khada he bhadanta ! yuSmA bhirabhyanujJAtaH san mAsika mikSumatimAM upasaMpadya aGgIkRtya vihartum / bhagavAnAha - he devAnumiya ! yathAsukhaM= yathA''tmakalyANaM bhavet tathA kuru mA pratibandhaM kuru - mamAdaM mA kuru ityarthaH / atha pratimAdhikArI varNyate-gaccha dhoraNa samarthaH asampUrNa dazapUrvazrutadhArI jaghanyato navamapUrvasya tRtIyavastudhArI bhavet, jinakalpita parISahopasarga pariSoDhuM samarthaH, nAnAvidhAbhigrahAdi yuktaH, dhRtAdivarjitAhArAdibhogI, mahArAnto dRDhasaMhananadharaH, bhAvitAtmA yadi namasai) zramaNa bhagavAna mahAvIra ko vaMdanA kI namaskAra kiyA ( vaMditA namasitA evaM vayAsI vaMdanA namaskAra karake phira isa prakAra nivedana kiyA - ( icchAmi NaM bhaMte ) he bhar3aMta meM cAhata hU~ ki (tubhehi kramantAe samANe) Apa se AjJApita hotA huA - ( mAsiya bhikkhupaDimaM upaji tANaM vittie) mAsikI bhikSupratimA ko dhAraNa vruuN| (ahAsaha devANupiyA ! mA paDibadhaMka reha) prabhune kahA he devAnupriya ! tumhArI AtmA kA kalyANa jaise ho vaisA karo - isa meM pramAda mata karo (bhikSupratimA kaimA prANI dhAraNa kara sakatA hai| isakA khulAsA isa prakAra hai jo gaccha ke dhAraNa karane meM samartha ho pUrNa daza pUrvavata kA dhArI ho athavA jaghanya se navameM pUrva kI tRtIya vastu ko bhArI ho jina kalpI kI taraha pIpaha upasarga ko sahana karane vA ho, nAnA prakAra ke abhiprada Adi se yukta ho vRtAdivarjita AhAra kA bhogI ho, viSTi zakti saMpanna ho dRr3ha saMha vAna mahAvIrane vahana ne namaskAra . ( vaMdittA namagitA evaM bayAsI ) vahana ane namaskAra Ine yA pramANe vinaMtI urI. ( icchA miNaM paMte ) he lahaMta hu~ bAhu cha (tubhe hi amaNunA samANe) ApanI AjJA bhejavIne ( mAsi bhikkhupaDimaM upasaMpajinAgaM vihastim ) bhasiDI bhikSu pratibhAne dhAraNa 3 . ( ahAsuyaM devAzupiyA ! mA paMDitaya kareha) pramukhe dhuM he devAnupriya ! je rIte tamArA AtmAnuM kalyANa thAya te pramANe kare. A makalyANanA kAmamAM jarApaNu pramAda karI nahIM. bhikSu pratimA kANu dhA Na karI zake tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che-je gacchane dhAraNa karavAmAM samartha che. sampUrNa dazapUrva zruta dhArI hAya athavA jadhayathI navamA pUnI AyAra vatune dhAraNa karanAra hA", jinakakSanI jema pIdhu ne upasane sahana karanAra hAya aneka jAtanA abhigraha vagerethI sapanna hoya. viMga-ghI vagere padArtho rahita AhAra For Private and Personal Use Only
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarpiNI TIkA a.1sUtra. 4: meghamuneH pratimAditapaH svIkaraNam 523 dRSTa tyAdayo'ninu samAgaccheyustadApi bhayApadamapi nApasarati, ityAdi niyamavAna murugAnujJAtaH sanneva pratimA bahati / tataH khalu sa meghamahAmuniH zramaNena bhagavatA mahAvIreNAbhyanujJAtaH san mAmikI bhikSupratimAmupasapA viharati / mAsikI bhikSupratimAm abhigrahavizeSarUpAm, 'grahAmutta' yathA-bhatraM mUtranirdiSTavidhyanusAraM, 'ahAkappaM' yathA kalpaM-kalyaH sthavirAdikalpastadanatikramaNa, 'ahAmagga' yathAmArga-jJAnadarzana cAritralakSaNamokSamArgAnatikrameNa, kSAyopazamikabhAvAnatikrameNa vA ahA. tacca-yathAtatvaMnatvAnatikrameNa mAsikI bhikSupratimeti zabdArthAnatilaGghanena ityarthaH, 'ahAsamma' yathAsAmyaM-samabhAvAnatikrameNa, 'kAraNaM' kAyena zarIreNa, punarabhilApamAga 'phAsei' spRzati samucitakAle savidhigrahaNAt 'pAlei' pAlayativAraMvAramupayogena tatparatvAn rakSani 'sohei' zodhayati-aticAra nana kA dhArI ho, bhAvita AtmA ho, yadi vadAcit duSTa hastI Adi jaise jAna para bhI sAmanA kareM to bhaya se epha Daga bhI vicalita hone volA na ho, ityAdi niyamoM kA pAlana kartA vyakti gurudeva kI AjJA se hI pratimA dhAraNa kara sakatA hai| (tapaNaM se mehe aNagAre samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM abhaNu-nAe samANe mAsiyaM bhikAbupaDima upasaMpajittA NaM viharai) isake bAda una mevakumAra anagArane zramaNa bhagavAna mahAvIra se AjJApita hokara mAsiko bhikSupratimA dhAraNa kara liyaa| (mAsiyaM bhikkhupaDimaMahAsuttaM ahAphappaM ahAmagaM ahAtacca ahAsamma kApaNaM phAsei,pAlei, so dei, nIrei, giTe,) usa mAmikI bhikSupatimA kA munirAja meghakumArane mutranirdiSTasidhi ke anusAra sthavira Adi kalpake anusAra jJAnadarzana tathA karanAra hoya, savizeSa zakita saMpanna hoya daDha saMhanane dhAraNa karanAra hoya, bhAvita AtmA hoya, je kadAca duSTa hAthI vagere jevA prANIo sAme thAya te bhayathI eka paNa pagaluM pAchaLa na dharanAra hoya, A jAtanA ane bIjA paNa keTalAka niyamonuM pAlana karanArI vyakita gurUdevanI AjJAthIja "pratimA dhAraNa karI zake che. (tae NaM se mehe gagAre samaNegaM bhagavayA mahAboreNaM abbhaNunnAe samANe mAsiyaM bhikkhupaDimaM upasaMpajjittA Na bihAi) tyA2 mA mn||2 meghakumAre zramaNa bhagavAna mahAvIranI AjJA meLavIne mAsikI bhikSu pratimA dhAraNa karA. (mAsiyaM bhikkhupaDimaM ahAmuttaM ahA kappaM ahAnaggaM ahAtacca ahAsamma kA eNaM phAsei, pAleda, sohei, tIrei, ki i) bheSabhuniye bhAsimikSu pratibhAnu sUtramAM batAvavAmAM AvelI vidhi mujaba, sthavira vagere kapa mujaba, jJAna darzana temaja For Private and Personal Use Only
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - 524 jJAtAdhama Gga pakSAlanAt, 'tIrei' tIrayati-pUrNe'ti tadadhau svalpakAlAvasyAnAt, 'kiTTei' kIrtayati pAraNAdine mUtrAnusAreNa yat yat kartavyaM tattayaM gayA kRta'mityevaM kIrtanAt evaM-uktarItyA kAyena spRSTA, pAlapittA, zodhayitvA, nIrayitvA, kIrtayitvA punarapi zramaNa bhagavantaM mahAvIraM vandate, namasyati, vanditvA namasyitvA evamabadata-icchAmi khalu he madana! yuSmAbhirapajJAtaH san cAritrarUpa mokSamAga ke anusAra, athavA kSayopazAmaka bhAra ke anusAra 'mAsikI bhikSupratimA' isa zabdarUpa taca ke artha ke anusAra samatA bhAva ke anusAra kevala abhilASamAtra se hI nahIM kintu kAya se ArAdhana kiyA, bAra bAra upayoga pUrvaka usakA paripAlana kiyA saMrakSaNa kiyAaticArarUpa paGka (kI baDa) ko prakSAlana karate huA usakA saMzodhana kiyA avadhi samApta hone para bhI kucha kAla taka vahAM aura sthiA rahane se usake pAra ko prApta kiyA usakA kArtana kiyA-'pAraNA ke dina jo 2 kartavya hote haiM ve saba maiMne kiye' isa prakAra se usakA varNana kiyaa| (mamma kAraNaM phAsittA, pAlittA, sohittA, nIrinA, kihitA pugaravi samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai, nabhaMsai) isa prakAra 'phAsitA bhAvase usakA, sparza kara pAlinA upayoga pUrvaka usakA pAlana kara sohizA aticAroM kA vahAM se saMzodhana kara 'tIrittA' usake pAra ko prApta kara aura 'kihittA' usakA stuti kara punaH zramaNa bhagavAna kI medhakumAra munirAjane vaMdanA kI namaskAra kiyA (vaMdittA namaMsittA evaM yathAsI-icchAmiNaM bhale tu bhehiM abhaNuNAe cAritryarUpa mekSamAga mujaba athavA te kSaya pazamika mujaba "mAsikI bhikSupatinA A zabdanA artharUpa tattva pramANe samatAbhAva mujaba, phakata abhilASAthI ja nahi paNa kAyathI ArAdhana karyuM vAraMvAra upayoga karatAM tenuM pAlana karyuM, garANa karyuM, aticArarUpa paMka (kAdava) nuM prakSAlana karatAM tenuM zodhana karyuM, adhinI samApti pachI paNa thoDo vadhu vakhata tyAM sthira rahyA tethI tene pAra te pAmI zakyA, tenuM kIrtana karyuM. pAraNAnA divase je je kartavyarUpa karma hoya che, te badhAM meM karyA che A pramANe tenuM varNana karyuM. (sammaM kAraNaM phAbhittA, pAlitA, sohitA, tI ritA, kihittA puNaravi samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasara) 2. pramANu yAthI tene phAsittAspazIna payo pUrva tenu pAsana zane 'sohitA matiyAzana tyAMcI sAyana zane tIrittA' tene pAra pAbhIna ane 'lihitA' tenu na zane 21 bhuni bhebhAre zrama bhagavAna bhADAvI2ne vana mane namaH 4aa. (vaMdittA namaMsitA evaM vAsI For Private and Personal Use Only
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " anagAradharmAmRtavarSiNI TIkAa 1. 46 meghamuneH pratimAditapaH svokaraNam 35 dvaimAsika bhikSu ratijJAmupasaMya= svIkRtya khalu vihartum / bhagavAn vadati - he devAnupriya ! 'ahaM' yathAsukhaM yathAtmakalyANa bhavet tathA kuru' 'mA paDibaMdhaM pratibandhaM kuru = pramAdaM mA kuru 'jahA paDhamAe abhilAvo tahA' yathA prathamAyAH pratimAyAH abhilApaH =varNanaM tathA dvitIyAyAH pratimAyAH, tRtIya (yAH, caturthyAH paJcamyAH tathA SANmAsikyAH, saptamAsikyAH, evaM yAvatdvAdazyA ekarAtrindivAyA api pratimAyA abhilApo vijJeyaH / atrA'yaM viveka:- prathamA pratimA ekamAsikI, dvitIyA ekamAsikI, evaM tRtIyAdyAH saptamyantAH pratimAH pratyekamekaikamAsapramANA ityarthaH / athASTamI-navamIsamANe do mAsiyaM bhikkhupaDimaM upasaMpajittANaM viharitae) vaMdanA namaskAra kara phira unhoMne prabhu se isa prakAra kahA- bhadaMta : maiM Apase AjJApita hokara do mAsa kI avadhivAlI bhikSupratimA ko dhAraNa karane kI icchA karatA huuN| (ahAyaM devANupiyA ? mA paDibaMdhaM kareha) meghakumAra kI isa prArthanA para dhyAna dekara prabhune unase kahA- he devAnupriya ! tumhArA Atma kalyANa jisa taraha ho vaisA karo -- isameM pramAda mata karo / ( jahApaDhamAeabhilAvI tahA doccAe, taccAe, cautthAe paMcamAe, channAsiyAe, mAsiyAe) jisa prakAra prathama bhikSupratibhA kA varNana hai usI prakAra se dvitIya, tRtIya, caturthI paMcamI, SANmAsikI, saptamAsikI yAvat eka rAtadivasa kI pramANavAlI 10vIM pratimA kA bhI varNana jAnanA cAhiye / tAtparya isa prakAra hai prathama pratimA eka mAsa kI hai, dvitIya pratimA eka mAsa kI hai isI taraha tRtIya pratimA se lekara sAtavIM pratimA taka kI pAMca pratimAe~ pratyeka yathAkrama icchAmi abhagunnAra samANe domAsigaM bhikkhupaDimaM uba saMpajjittA meM viharatae) vahana ane namaskAra harIne temaje bhagavAna mhaaviirsvAmIne kahyuM-ke-he bhadata ! huM ApanI AjJA meLavIne be mAsanI bhikSupratimA dhAraNu uravA thADu cha. ( mahAsuyaM dehANuniyA mA paribaMdha kareha) bheSakumAranI vinaMtI sAMbhaLIne prabhu che temane kahyuM ke he devAnupriya ! je rIte tamArU' AtmakalyANu thAya te pramANe kare. AtmakalyANanA kAmamAM koi paNa divasa ALasa nahi ka vI joie ( jahA paTamAe amilo taha docAe tacAe cautthAe, paMcamAe, chammAsiyAe, saMtamAsiyAe, padamasavarAI diyAra) ne pramANe cahetI bhikSupratibhAnu vAna che, te pramA 4 mIla, zrI thothI, pAMyamI cha mahinAvANI, sAta bhddinAvALI ane eka rAta-divasanA pramANa jeTalI khAramI pratimAnuM varNana jANavuM joie. AnuM spaSTIkaraNa A pramANe che- pahelI pratimA eka mahinAnI che. satta 1 te tu For Private and Personal Use Only
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAGga dazamyaH pratyekaM saptAhorAtrayamANA bhavantItyAha-prathamasaptarAvindavAn prathamAni samarAtrindivAni pramANAni yasyAH sA tathA, aSTamIpatimA saptAhorAtramamANetyarthaH / dvitIyasatarAtrindivA = navamI pratimA'pi saptAhorAtrapramANA / evaM dazamI pratimA'pi saptAhorAtramamANA / ahorAtrandivApi = ekAdazI pratimA ahorAtra manAyA / atra divA zabdArtho na vivakSita iti bhAvaH / ekarAtriM divA'pi = dvAdazI pratimA ekarAtramamANeti / zeSakAle aSTamAseSu yAdavapratimAH samArAdhanIyAH samApanIyAzca, varpata pratimAvahana niSiddhatvAditi bhAvaH / ekAdazAGgo mahAmuneH pUrvaparatvAbhAve'pi patimAnuSThAna kathitaM tat sarvajJopadiSTatvAnnadoSAvahamityabhiprAyaH / tataH khalu sa megho'nagAro dvAdazabhikSu se 1-1 - mAsa kI hai, aSTamI, navamI, dazamI, ye tIna pratimAe~ pratyeka sAta sAta dina rAta pramANa vAlI haiM / yahI bAta (satarAI diyAe doccama tarAI diyAe taIe sattarAidie ) ina padoM dvArA pratipAdita ko gaI hai| yahAM 'docca' aura taI 'padoM se kramazaH navamI aura dazamI pratimA varNita huI hai / (ahorAiMdiyAe vi egarAiMDiyAe vi) eka dina rAta pramANavAlI hone para bhI gyArahavIM pratimA eka ahorAtra mANavAlI hai| isameM divA zabda kA artha vivakSita nahIM hai| eka rAtri aura eka dina mamAvAlI bhI bArahavIM pratimA kevala eka rAtra pramANavAlI hai| zeSakAla meM ATha mahInoM meM ye 12 pratimAe~ samArAdhanIya aura samApta karane yogya haiN| kAraNa cAtumAsa meM ina pratimAoM kA vahana karanA niSiddha hai| yadyapi munirAja meghakumAra eka dazAGga ke hI jJAtA the pUrvadhArI nahIM the phira bhI unake pratimAnuSThAna kA kathana sarvajJopadiSTa hone se dossaaane bIjI pratimA paNa eka mahinAnI che. trIjI pratimAthI mAMDIne sAtamI pratimA sudhInI pAMca pratimAo dareke dareka yathAkrame eka eka mahinAnI che. AThamI navamI, dazamI A traNe pratimA sAta sAta divasa rAta pramANavALI che. e ja vAta(TopaM iMdiyA taIe satarAi diyAe) yA sUtra dvArA pUravAra avAmAM bhAvI hai. ahIM 'dAcca' ane 'taI e'pado vaDe anukrame navamI ane dazamI pratimAnuM varNana 42vAmAM mAvyuche. (ahorAIdiyAe vi egarAI diyAe vi) agiyAramI pratimA eka divasarAta temaja eka divasa pramANa jeTalI hAvA chatAM eka ahArAtra pramANuvALI che. AmAM divA zabdanA artha vivakSita nathI. eka rAtri ne eka divasa pramANa jeTalI paNa bAramI pratimA phakata eka rAtra pramANavALI che. zeSakALamA ATha mahinAmAM A khAra pratimA samArAdhanIya ane samApta karavA yogya che. kemake cAmAsAmAM A pratimAonuM vahana karavu niSiddha che. je ke munirAja meghakumAra eka dazAMganA ja jJAtA hatA, te pUrva dhArI hatA. nahi, chatA e temanA pratimAnuM dhyAnanuM A For Private and Personal Use Only
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a 1 sa. 46 meghamuneH pratimAditaH svIka Nam 527 pratimAH samyak kAyena spRSTvA pAThavilA zocayitvA tIrayitvA kIrtayitvA bhagavAn mahAvIrasvagatya punarapi zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandate namasyati vanditvA namasthitvA evamavAdIta - icchAmi khalu he bhadanta ! yuSmAbhirabhyanujJAtaH san 'guNaratna saMvatsaram' vinayazrutAcAramabhUtanirjarAdiguNA eva ratnAni yatra sa guNaratnaH saMvatsaro yamigata si, tad guNaratnasaMvatsara, athavA 'guNarayaNasaM vaccha' ityasya guNaracana saMvatsaraM iticchAyA, guNAnAM nirjarA vizeSANAM racana=kAraNa saMvatsareNa = satRtIya bhAgavarSeNa yasmiMstapasi tat tathA, tat 'tatro kamma tapaH karma 'ura saMpajjitaNaM' upa vaha nahIM hai| (taraNa se mehe aNagAre vArasabhikkhupaDimA sammaM kAraNaM phAsitA, pAlitA, sohitA, tIritA, kiTTittA, puNaravi samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdaha, vaMditA nasittA evaM bayAsI) vAda meM mevakumAra munirAjane 12 bhikSu pratimAoM ko acchI taraha kAya se ArAdhita karake, cora 2 upayoga pUrvaka unakA paripAlana karake, aticArarUpa kIcaDa ko unase dUra karake, unake pArako prApta karake unakA kortana karake punaH zramaNa bhagavAna mahAvIra ko vaMdanA kI - namaskAra kiyA-vaMdanA namaskAra karake phira ve isa prakAra kahane lage (icchAmiNaM bhaMte tumbhehiM anAra samANe gujarayaNasaM tatrokammaM uvasaMpajjittANaM viharitae) he bhadaMta ! maiM Apase AjJA mApta kara guNaratnarUpa saMvatsara vAle tapaH karma ko karanA cAhatA hU~ vinayAcAra, zrutAcAra pabhUtanirjarA Adi ye guNa zabda ke vAcyArtha haiM / ye ratnajita tapa meM haiM vaha guNaratnatapa hai| ainA tapa he bhadaMta ! uthana sarvajJopadRiSTa hovAthI sadoSa nathI. (taeNa se mehe aNagAre bArasabhikkhu paDinAo sambhaM kAraNaM phAsita, pAlitA, sAhittA, tIritA kiTTittA purIsama maga mahAvIraM caMdai namasa, vadizA, narmasittA evaM vayAsI) tyAra pachI munirAja meghakumAre kAyAthI sArI peThe bAra bhikSupratimAone ArAdhita karIne vAraMvAra upayoga pUrvaka temanu pAlana karIne, aticAra rUpa kAdavane temanAthI dUra karIne, temanA pAra pArkIne, temanuM kIrtana karIne phrI zramaNa bhagavAna mahAviirne vahana ne namaskAra . vahana ne namaskAra rIne tebhale aGkhu - ( icchAmi NaM bhaMne tumbhehi aNNAe samANe guNarayaNasaMvaccharaM tavokammaM uba saMjittANaM ) hai lahaMta ! hu ApanI mAtrA bheNavane guzuratna35 svsaravALA pakarmane karavA cAhu chuM. vinayAcAra, zratAca.2, pradbhUtanirjarA vagere A 'gulu' zabdanI vAyyArtha che, yA ratnoM ke tathabhAM che te 'guratnata' che. he laddata! For Private and Personal Use Only
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 528 jJAtAdharmakathAsU 9 1 saMpadya khalu svIkRtya 'vihAranae' vihantum icchAmIti pUrveNa sambandhaH / meghamune vacaH zrutvA bhagavAnAha - 'ahAsu' ityAdi / he devAnupriya ! yathAsukhaM pramAda mAkuru / tataH - magaradAjJAvacanazravaNAnantaraM khalu sa megho' nagAraH prathama mAsa = prathame mAse, 'cautthaM' cautheNaM' caturthacaturthena caturtha caturthI nantaraM caturtha-caturtha tena, caturtha caturtha maktena = ekai kopavAsenetyarthaH, 'aNivittaNa anikSiptena=avizrAntena 'tokammeNa tapaH karmaNA, diyA' divA divase 'ThANu hun' sthAnIyuduka= utkuTukAsssanena, 'sunimuhe' sUryAbhimukhaH, AyAvaraNabhUmI' AtApanabhUmI, AvAvemANe' AtApayan=AtApanAM kurvan 'rAI' rAtrau 'vIrAsaNeNaM' vIrAsanena = siMhAsanopaviSTasya vinyastapAdasyA panItasiMhAsanasyeva yadavasthAnaM tad vIrAsanaM tena, zItAtapanAM kurvan vyava tRtIyabhAga sahita eka varSa meM karanA cAhatA hU~ athavA isakA yaha bhI matalaba hotA hai ki maiM nirjarAvizeSarUpa guNoM ke kAraNa bhUta tapa ko tRtIya bhAga sahita 1 varSa meM ( 16 mAsa meM) karanA cAhatA huuN| (ahAsu devANupiyA / mA DibaMdhaM kareha) megha kumAra kI isa bAta ko sunakara prabhune una se kahA ki he me ! tumheM jisa taraha sukha mile- vaisA karo -1 kSaNa bhI pramAda mata kro| (taeNa se mehe aNagAre paDha mAsaM catyaM cauttheNaM aNivitte tavokammeNaM diyA ThANukkuDDue surabhimudde AyAvaNabhUmI e avAuDaraNaM AyAvesANe rAI vIrAsaNeNaM) isake bAda una meghakumAra munirAjane prathama mAsa meM caturtha caturthabhakta nirantara kiyaa| dina meM utkuTukAsanase AtApana bhUmi para baiThakara sUrya kI tarapha mukha karake AtApanA lete / rAtri meM mukhastrikA aura colapaTa ke atirikta vastroM ko choDakara evuM tapa trIjA bhAga sahita eka varSImAM karavA cAhuM chuM. athavA Ano artha A pramANe paNa thaI zake che ke huM niraH vizeSarUpa guNAnA kAraNabhUta tapane trIjA lAga sahita me varSabhAM soNa mahinAmAMcA yAhu cha ahAsuhaM devANupiyA ! mA paDibaMdha kareha) bhedhabhAranI yA vAta sAMlaNIne pramukhe tebhane Da e-De megha! tamane je kAmamAM sukha maLe te kare! eka kSaNa paNa prasAda karo niha. (tapaNaM se mehe aNagAre paDhamaM mAsaM cautthaM cautthegaM bhaNikkhaNaM tatro kamme diyA ThAkkuDue surabhimuhe yAvaNabhUmIe samAuDara AyAvemANe rAha vIrAmaNe) tyAra yAda medhabhuniye paDelA mahinAMmAM yaturtha caturtha satata bhakata satata karyA, divasamA urphe cukAsanathI AtApanabhUmi upara besIne sUryaMnI tarapha mAM karIne AtApanA letA hatA rAtrimAM mukhavastrikA ane cAla paTa sivAyanA vastro tyajIne For Private and Personal Use Only
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhanagAradharmAmRtavarSiNITIkA a1946 meghamunestapazcaraNam sthitaH, katha bhUto'sau vyavasthitaH!? iti jijJAsAyAmAha-'avAuDae' apAvRtaH= 'Na' iti vAkyAlaMkAre, mukhavatrikAcolAtirikta vastrarahitaH, 'doccamAsaM cha8 chaTeNaM' dvitIye mAse paSThapaplena-SaSThabhaktAnantaraM SaSThabhaktena 'aNi. kkhizeNaM' anikSiptena-vizrAntena, tapaH karmaNA divA sthAnotkuTukaH-utkuTukAsanaH sUryAbhimugna AtApanAM kurvan rAtrau vIrAsanena zItAtApanAM kurvan aprAtaH san vyvsthitH| dvitIyamAse'pi anyat sarva prathamamAsavat, kevalaM SaSThabhakta tapaH karmetivizeSaH, iti bhaavH| evaM tRtIyamAsAdArabhya poDa. zamAsaparyantaM pratyekamAse aSTamabhaktAdikrameNa poDazamAse caturviMgattamabhakta tapaHkarmetyeva vizeSaH, anyat sarva prathama mAsavaditi / poDazasu mAseSu tapasAM divasAH saptAdhikacatuHzata (407) saMjyakA bhavanti / teSAM divasAnAM vIrAsana se sthita hokara unhoMne zIta kI AtApanAlI (doccaM mAsaM cha? chaTTeNaM0 taccaM mAsaM aTTamaM aTThameNaM ca utthaM mAsaM dasamaM dasameNaM anikvitteNaM tavo. kammeNaM diyA ThANukkuDue murAbhimuhe AyAvaNabhUmIe AyAvemANe rAI vIrAmaNeNa avAuDaeNaM ityAdi) ditIya mAsa meM unhoMne nirantara SaSTha SaSTha bhakta kiyaa| dina meM utkuTukAsana se sthita hokara sUrya kI tarapha mukha karake sUrya kI aataapnaalii| rAtri meM apAhata hokara vIrAsana se sthita ho zItAtApanA lii| isI taraha tRtIyamAsa se lekarasolaha mahIne taka pratyeka mAsa meM aSTamabhaktAdika ke krama se solahaveM mahIne meM unhoMne cotIgavAM bhakta kiyaa| bAkI rAtadina samasta kriyAe~ prathama mAsa kI taraha hI ve karate rheN| ina solaha mahInoM meM tapasyA ke dinoM kA pramANa // 407 : hotA hai| ina dinoM ke 13 mahInA aura 7 dina hote haiM / pAragA vIrAsanamA mesIna tebho zItanI 25 sIdhI. (docca mAsa chaTuM chaTeNaM tacca mAsaM aTThamaM amegaM cautthaM mAsaM damamaM dasameNaM anizvitteNaM tavo kammeNaM diyA ThANukkuDue murAbhimudde AyANabhUmie AyAverAmA vIrAsaNe NaM avAuDaeNaM ityAdi)-sI mahInAmA temaNe satata 5.4 5.4 mata karyo. divasamAM ukuTukAsane sthita thaIne sUryanI tarapha moM rAkhIne sUryanI AtApanA lIdhI. rAtrimAM nirvastra thaIne vIrAsanamAM sthita thaIne zItAtApanA lIdhI. A rIte ja trIjA mahinAthI mAMDIne soLa mahInA sudhI dareka mahinAmAM aSTama bhakta vagere. nA kramathI soLamA mahinAmAM temaNe cetrIsa bhakata karyA. bIjI zeSa rAtadivasanI badhI kriyAo pahelA mahinAnI jema ja teo karatA rahyA. A seLa mahinAmAM tapasyAnA divasenuM pramANa "0" hoya che. A badhA divasonI gaNatrI karIe For Private and Personal Use Only
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 530 jJAtAdharma kathA trayodazamAsAH sahadAdinAni bhavanti / pAraNakadivasAstu visaptati (73) saMkhyakA iti bodhyan yasmina mAse aSTabhabhakAditapaso yavanti dinAni na pUryante tAvanti dinAnyagretanamAsAd gRhItvA pUraNIyAni, adhikAni cAvana mAse kSetavyAni / ukta ca- paSNarasa 15 vIsa20 cauvIsa 24 caitra, cauvIsa 24 paNNavIsAya | cavI24 ekavImA 21, cauvIsA24 sanavIsA ya // 1 // tIsA 30 tetIsA33 viya, cavIsa24 chavIsa26 ahavImA 28 tIsA30 battIsA 32 viya, solasamAsesu tava divasA ||2|| poDazasu mAseSu prathame mAse tapaso divasAH paJcadaza 15 bhavati dvitIye mAse vizatidivasA bhavanti tRtIye mAse caturviMzatidivasAH, ityAdi kameNeti bodhyam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pannarasa 15 dasa 10 8 chapaM ca cauraM4 paMcasu ya tiSNi3 tiNiti3 | paMcara do dora tahA, solasamAse pAraNagA || 3 || SoDazasu mAseSu prathame mAse pAraNAnAM divasAH - krameNa paJcadaza15, dazA 10TASTAdikrameNetibodhyam / tataH khalu sa ghosnagAraH guNaratna saMvatsaraM tapaH karma yathAsUtra samyak kAyena spRzati pAlayati, zodhayati, kIrtayati, yathA yathA kalpaM yAvat ke dinoM kI saMkhyA 73, hotI hai| jisa mahIne meM aSTamabhaktAdi tapasyA ke jitane dina raheM - ve Age ke mahIne se lekara utane dinoM kI pUrti - kara lenI caahiye| adhika hone para unheM Age ke mAsa meM sammilita kara denA cAhiye | 'paNNarasavIsa' - ityAdi ye gAdhAe~ tapasyA aura pAraNA ke dinoM kI saMkhyA bodhaka haiM (taraNa se mehe aNagAre guNasyaNasaMccharaM tavakammaM AtaMjAba sammaM kAraNaM phAsera, pAlei, moher3a, tIres, kiTTe, ahAyutaM grahAkappaM jAra kiTTitA samaNaM bhagavaM mahAvIraM, baMda, namaM te! tera mahinA ane sAta divasa hoya che. pAAnA divasonI saMkhyA tAMtera hAya che. je mahinAmAM aSTama bhakata vagere tapAsyAnA jeTalA divasa echA hAya, temanI AgaLanA mahinAthI mAMDI te teTalA divasanI pUrti karI levI bleie. vadhAre divase dharma vjaya to bhagaNanA mahinAoM tebhane sAmeva uvA leDa se 'paNNaNarasavIsa' ItyAdi vagere gAthAo taparA ane pAraNAnA divaseAnI saMkhyA batAvanArI che. ( ta ga se mehe aNagAre guNarayaNasaMvaccharaM tavokammaM AhAsuna jAva sabhmaM kAraNaM phAsera, pAi, sohei, tIrei, siddheza, zrAmutaM ahAkappaM jAva , For Private and Personal Use Only
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 531 gatavarSiNITokA a0 1 sU. 47 meghamunestapaH zarIravarNenan kIrtayitvA zramaNa bhagavantaM mahAvIraM vandate nanasyati vanditvA namasthilA bahubhiH SaSTASTamadvAdazaiH mAtAmAsakSavaNaiH vicitraiH kartamirAtmAnaM : : : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvayan viharati ||suutr 43 // mUlam - taraNaM se mehe aNagAre teNaM urAlegaM ciuleNaM sassirIeNaM payateNaM paggahieNaM kANeNaM siveNaM dhanneNaM maMgaleNaM udaggeNaM udAraeNaM uttameNaM mahAnubhAveNaM tavokammeNaM suke bhukkhe lakkhe nimmaMse nissoNie ki DikiDiyAbhUe aTTicammAvaNaddhe kise dhama NisaMtae jAe yAvi hotthA / jIvaM jIvegaM gacchai, jIvaM jIveNaM ciTui, bhAsaM bhAsitA gilAyai, bhAsaM bhAsamANe gilAyai, bhAsaM bhAsisAmitti gilAyai / me jahA nAmae, iMgAlasagaDiyA vA kaTusa - DiyA vA pattasagaDiyA vA tilasagaDiyA vA eraMDa kaTusagaDiyA vA unhe dinnA sukkA samAnA sasadaM gacchai sasadaM ciTTai, evAmeva meha sara, vaMditA namasitA cahahiM chamadasamavAlasehiM mAsamAsakhamaNehiM vicittehiM tavokasmehiM appANaM bhAvemAge viharai) isa prakAra anagAra meghakumArane guNaratna rUpa saMvatsara vAle tapa karma ko acchI taraha kAya se sparza kiyA pAlA, zodhita kiyA, usake pAra ko pAyA usakA kIrtana kiyA / yathAsUtra yathAkalpa yAvat kIrtana karake phira unhoMne zramaNa bhagavAn mahAvIra ko vaMdanA kI unheM namaskAra kiyA / vaMdanA namaskAra karake ina vicitra paSTASTa aSTama, daza bAdaza mAsArtha mAsa kSaNoM se AtmA ko bhAvita kiyA | | sUtra 46 kittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM, baMdara, namasai, vaMdittA namasittA bahUhiM chadrumadasamadubAlasehi mAsamAsakhamaNehiM vicitehi tokamme hiM appANaM bhAvemANe viharai ) yA pramANe anagAra bheghamAre guguratna3 saMvatsara vALA tapakane sArI rIte kAyAthI spardha" karyu pALyu, zodhita karyu tene pAmyA, tenuM kIrtana karyuM. yathAsUtra yathAkalpa ane kIrtana karIne temaNe bhagavAna mahAvIra svAmIne vadana ane namaskAra karIne A addabhuta paTATa, aSTama, dama, dvAdaza mAsA mAsa kSapaNeAthI AtmAne bhAvita karyAM. // sUtra 46 // pAra For Private and Personal Use Only
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAGga 532 aNagAre sasadaM gacchai sasadaM cihna, uvacie taveNaM, avacie maMsa soNieNaM, huyAsaNe iva bhAsarA siparicchanne taveNaM tee NaM tavateyasirIe aI aIva uvasobhemANe 2 ciTui / teNaM kAleNaM teNaM sama eNaM samaNe bhagavaM mahAvIra Aigare titthagare jAva puvvANupuvi caramANe gAmANugAmaM dRijamANe suhaM suheNaM viharamANe jeNAmeva rAya gihe nayare jeNAmeva guNasilae ceie teNAmeva uvAgacchar3a uvAgacchittA ahApaDirUvaM uggahaM ugmihittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai // sU0 47 // TIkA- 'taruNa' se mehe aNagAre teNa urAleNaM ityAdi / tataH = bhikSupratimA, guNaratnasaMvatsaratapaH prabhRtisamAptyanantaraM sa meghosnagAra= mahAmuniH teNa tena utkRSTarItyA samAcaraNena ataeva 'urAleNaM = pradhAnena ihalokAdyAzaMsAvarjitatvAt biulena vipulena bahukAlasamAcaraNAt 'sassirIeNa" sazrIkeNa= sazobhena vAhyAbhyantaraglAnivartitatvAt 'payateNaM' prada 'tara se mehe aNagAre' ityAdi / TIkArtha - (tapaNaM) isake bAda arthAt bhikSupratimA tathA guNaratnarUpa saMvatsara vAle tapa Adi kI samApti ke anantara (se mehe) ve meghakumAra munirAja (te) utkRSTa rIti se ArAdhita kiye usa ( tavokammegaM ) tapaH karma ki jo (urAle ) iha loka Adi kI prazaMsA se varjita hone ke kAraNa udArarUpa thA ( vipulena ) bahutakAla taka Acarita hone ke kAraNa vipula thA ( sassieNa ) bAhya aura Abhyantara kI glAni se rahita hone ke kAraNa jo sazrIka thA (payattaNa) gurudvArA diyA gayA hone ke kAraNa 'taraNaM se mehe aNagAre ' ityAdi / TIkArtha - (tae NaM ) tyAra mAha bheTate haiM likSu pratibhA tebhana guNu ratna3ya saMvatsara vANA tapa vagerenI sabhAti pachI ( se mehe) bhedha bhunikhe ( te NaM ) uthRSTa rIte mArAdhadAbhAM yApekSA ( to kameNaM) tatha bhane u ( urAleNaM) Da soDa vagerenI AzaMsAthI varjita hovAne aro uddhAra hutu. ( vipuleNaM ) aDu vAta sudhI yAramAM bhUbhayekSa hovAthI viyuddha hetu, sassirI eNaM ) mA ane mabhyantaranI gkhAnithI rahita hovAne sIdhe ke sazrI (zolA yukta) itu: (payaceNaM) ( For Private and Personal Use Only
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 533 * nagarI TIkA a1. mU 47 mevamunestapaH zaravanam zena guruNA pradattatvAt- 'pahie' magRhItena savinayagRhItena bahumAnapUrvaka gRhItasvAt 'kallANeNaM' kalyANena=zubhajana kena- agrimahita prApastvAt 'siveNaM' zivena= nirupadraveNa ziva hetutvAt 'dhanneNaM' dhanyena=pasanIyena niraticAra samApakasyAt 'maMgaleNaM' maMgalyena = kuzalasvarUpeNa sakaladuritoSayamakatvAt udaggeNaM' udagreNa = uttarottara vRddhimatA parAkramazAlisamArAdhitatvAt 'udAraeNaM' udAreNa=macalena niHspRhatvabAhulyAt 'uttameNaM' uttamena = beThena akAmanijarA vartitvAt 'mahANubhAveNa " mahAnubhAvena = mahAprabhAveNa svargApavargAdihetutvAt 'tokammeNa tapaH karmaNA 'mukke' zuSkaH nIrasazarIratvAt 'kkhe' bubhukSitaH kaThinatapazcaryAvazAt 'luvakhe' rUkSaH tailAdyabhyaGgarahitatvAt 'nimmaMse' nirmAsaH tapasA daurbalyena mAMsopacayarahitatvAt ataeva 'nissogie' niHzoNitaH tavardhakAhArAdyabhAvAt 'kiDikaDayAe' kiTikaTikAbhUtaH mAMsavarjita jo madatta thA (pagga hieNa ) bahumAnapUrvaka gRhIta hone ke kAraNa jo pragRhItathA kallANeNaM) agrimahita kA prApaka hone ke kAraNa jo zubhajanakathA (siveNaM) zivakA hetu hone se jo upadrava rahita thA ( dhanneNaM) aticAroM se rahita hokara samApta hone ke kAraNa jo prazaMsanIya thA (galle) sakala pApoM kA upazamaka hone ke kAraNa jo kuzala svarUpa thA (udaggeNaM) parAkramatAlI meghakumAra anagAra dvArA samArAdhita hone ke kAraNa jo uttarottara vRddhi se yukta thA - (udAraNaM) nispRha kI bahulatA viziSTa hone ke kAraNa jo udAra thA (uttamena ) akAmanirjarA se rahita hone ke kAraNa jo zreSTha thA (mahANubhAveNaM) svargApavarga Adi kA hetu hone se jo mahAprabhAvazAlI thA (mukke khe lakkhe nimmaMse nissoNie kriDikiDiyAbhUe) bhUkha se yukta gu3dvArA bhaSAyeSu N DovA mahala ne atta tu ((paggahie) gaDuna sanmAna strIazvAmAM zrAvyu hovA mahala te pragati hutu; ( kallANe NaM ) abhi hitanu Apa horA mahA ne zubha na tu (sivegaM ) udayAluno hetu hovA mahA upadrava vagaranu N stuM (dhanne NaM ) matiyAra vagara samApti sudhI cahAyavA mahA ne azaMsanIya hutu. ( maMgale ) gadhA pAponu upazama hovA mahada ne DuzaNa sva35 tu. ( udaggeNaM) bheghakumAra nevA rAhubhI anagAra dvArA samarAdhita hovA mahA ne divase divase vRddhi yukta tu : ' udArae NaM' nispRDutAnA mADudayathI yukta hovA mahA ne udhAra utu, (uttameNaM) mAnisa kAranu hovA mahAle uttama sg. (mahANu nAve ) svarga bhane bhokSa vagerenu araNa horA mahala ne mahAabhAvavANu hutu. tene 42vA sAjyA lenAthI (sukke mukkhe lakkhe nimmaMse nisso jie kiDe kiDiyAbhUe) bhedhadubhAra lUcyA thA gayA, sarIramAM rukSatA dekhAvA sAMgI For Private and Personal Use Only
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakatha " tvAd upavezanAzau asthijanitA yA kiTikiTikA zabdavizeSaH tAM bhUta= prAptaH sa tathoktaH, upavezanAdau zuSkAsthijanitakiTikaTikAzabdavAn ityarthaH / 'acimmAvaNadhde' asthicarmAvanaddhaH mAMsazoNita zuSkatvAt kevalamasthicarmavAn ityarthaH / 'kise' kuzaH = durbalaH, 'dhamaNi saMtae' dhajanitataH=yaktanADIkaH mAMsakSayeNa dRzyamAnanADIkatvAt, 'jAe yAtri hotthA' jAtathApyabhavat 'jIvaM jIveNa gacchai' jIvaM jIvena gacchati=Atmabalena gacchati na tu zarIrabalena, evaM Atmavalena tiSThati 'bhAsaM bhAsitA gilAyara' bhASAM bhAvitvA glAyati=bhASaNAnantaraM glAnimApnoti, 'bhAsaM bhAsamANe gilAyai' bhASA bhASamANaH sanglAyati - bhASaNasamaye glAno bhavati, tayA- 'bhAsa mAsissAho gaye, zarIra meM rukSatA dikhalAI dene lgii| mAMsa ke upacaya (vRddhi) se hIna ho gaye, khUnavardhaka AhAra Adi ke abhAva se khUna se rahita ho gaye uThate baiThate unakI haDDiyoM se mAMsa rahita hone ke kAraNa kiTikaTikA zabda hone lagA, kevala haDDI aura camaDA hI unake zarIra meM avaziSTa rahA ki jisa se ve bahuta adhika durbala ho gaye, (dhamaNisaMtae jAe yAtrihotyA) nADiyAM unake zarIra meM spaSTa dikhalAI dene lagI / isa taraha kI unakI sthiti ho gaI / (jItraM jIveNa gacchai, jIvajIveNa cidraH bhAsaM bhAsittAgilAi ) ve calate to zarIra ke bala para nahI AtmA ke bala para hI calate baiThate to AtmA ke balase hI baiThate, zArIrika bala se nhiiN| bolane ke bAda unheM thakAvaTa jJAta hone lagatI / ( sAbhAsamANe gilAya. bhAsaM bhAsi samiti gilAya ) bolate samaya bhI ve glAna hone laga jaate| maiM bolUMgA isa vicAra se bhI unheM kaSTa kA anubhava hone lagatA / matalaba mAMsanA upacaya (vana) thI tee rahita thai gayA, uThatAM besatAM mAMsa sUkAI javAthI temanAM hADakAMmAMthI kaDakaDa zabda thavA lAgyA, phakata hADakAM ane cAmaDI ja tebhanA zarIrai raDIJayAM, bhane teso atyanta humanA thAI gayA. (dhamaNi saMtae jAe yAtri hotthA) tebhanA zarInI naso spaSTa rIte deNAvA lAgI. bheghaThubhAranI bhAvI sthiti thaI gaI hutI. jIvaM jIveNaM gacchai, jIva jIvegaM ci mAsaM bhAsittA gilAi ) tethe nyAsatA to AtmAnAM NaNe, zarIranA gaNe nahi, tetheo mesatA tAM AtmAnA aLe ja, zarIranA khaLe nahi. elyA pachI teo thAka anubhavatA hatA. (bhAsaM bhAsamANe gilAi bhAsaM bhAsissamiti gilAyai) gosavAnA samaye pazu teo glAna thavA lAgatA. 'huM khelIya' Ama jyAre temanA manamAM khAlatA pahelAM vicAra udbhabhavatA tyAre temane kaSTa thavAmAMDatu kahevAnA matalaba e che ke meghakumAra For Private and Personal Use Only
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavANI TokA a. 1 sa. 47 meghamuneH tapaH zarIravarNanam 535 mittagilAya i' bhASAM bhASiSye iti glAyati-mayA bhASitavyamitikRtvA kaSTamanubhavati, apau sarvAmapi kriyAmAtmabalenaiva karoti, na tu zarIravale. neti bhaavH| 'se jahAnAmae' atha gathA nAmaka-apa dRSTAntaH pradaryate ityrthH| 'iMgAlamagaDi pAi vA' aGgArazakaTikA, aGgArAH 'ko palA' iti bhASAyAM taiH saMbhRtAH zakaTikA gantrI 'gADI' iti bhApAyAM, 'kaTTasagaDiyA ivA' kASThazakaTikA-zuSkakASThasaMbhRtazakaTikA 'pattasagaDiyA' zuSkapatra saMbhRtazaka TikA tilasagaDiyA' zuSkatilaphalIsaMbhRtazakaTikA 'eraMDakaTThasagaDiyA' zuSkaraNDakASThasaMbhRtazakaTikA 'uNhe dinnA' uNe dattA prakRSTAta pe sthApitA 'mukkA sa. mANI' zuSkAsatI samadaM gacchai' sazabdaM gacchati zabdaM kurvANA pracalati 'sasaI ciH' mazabdaM tiSThati-sthiti samaye'pi zabdaM kRtvA tisstthtiityrthH| 'evAmeva' amunai prakAreNa megho'nagAraH mahAmuniH sazabdaM gacchati sazabda isakA yaha hai ki ye jitanI bhI kriyAe~ karate the ve saba AtmAke bala se karate the zarIra-pala se nahIM / (se jahAnAmae iMgAlapagaDiyA vA apagaDiyA vA pattasagaDiyA yA rila sagaDiyA vA eraMDakadasagaDiyA vA uNi dinnA sukkA samANI samaI gacchai sasaI cii) jisa prakAra koyalo se bharIhuI gADI zuSkakASTha se bharI huI gADI, zuSkapatroM se bharI huI gADI, sukhI tila kI phaliyoM se bharI huI gADI gambI eraNDa kI lakaDiyoM se bharI huI gADI kRiSTa Atapa meM rakhIM rahane ke kAraNa bhanvI hone se calate samaya ' ce ityAdi zabda karatI huI calatI he Thaharate samaya bhI sazabda ho kara ThaharatI hai (evAmetra me he aNagAre sasaI gacchai sasadaM ciTThai, ucie tavega acie mAMsasogieNaM) isI taraha mahAmuni meghakumAra anagAra bhI jaba calate the taba usa samaya unakI haDDI se caTa caTa munirAja jeTalI kriyAo karatA hatA te badhI AtmAnA baLe ja karatAM hatA zarIranA paNe nahi. (se jahAnAmae iMgAlasagaDiyA vA kaTThasagar3iyA vA pattasaga DiyA vA tila sagaDiyA vA eraMDakaTThasagaDiyA uNhe dinnA mukkAsamaNI sasaI gacchA samada ciThThai) ma sasAthI maredI 11, sUDAmesai assist bharelI gADI, sUkAM pAMdaDAMthI bharelI gADI. talanI cUkI phaLIothI bharelI gADI. eraMDAnAM sUkAM lAkaDAMthI bharelI gADI pracaMDa dhULamAM mUkI rAkhavAthI sUkI hovA badala cAlatI vakhate "zuM" zuM vagere zabdo karatI cAle che ane bhatI vakhate paNa avAja 46tI thAle cha. evAmeva mehe aNagAre sasaI gacchai sasaI ciTTai, uvacie mAMsasoNieNaM) / prabhArI mahAmuni bheSabhA2 5 nyAre yAsatA hatA tyAre temanA hADakAMthI "caTa" "caTa' zabda thavA mAMDate. besatI vakhate paNa temanA For Private and Personal Use Only
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharmakathAsUtra tiSThati upavezanasamaye'pi tadasthIni zabdAyamAnAni bhavanti, 'uvacie tavega" upacitastapasA-utkRSTatapasA paripuSTaH 'acie maMsasoNieNa"apacito mAMsazoNitena-mAMsazoNitAbhyAM kRzaH "huyAsaNe iva bhAsarAsiparicchanne' bhasmarAzipraticchanno hutAzana iva-yathA nidhUmo vahiruparibhAge bhasmanA samAcchAditaH sannantardedIpyamAno bhavati tathoparibhAgataH zarIre zuSko rUkSaH kAntirahito'pi meghanAmAnagAraH 'taveNaM teeNaM' tapasA tejasA tapaH-prabhA. veNa, Atmano vIryaguNasamutkarSeNa 'tavateyasirIe' tapasteja zriyA tapastejobhyAM janitayA zriyA dIptyA utkarSatapa AmazI padhyAdi labdhi prabhava tejasA 'aIva2' atIvAtIva-sAtizayaM 'upasobhemANe2 ciThThai' upazobhamAnaH2 tiSThati zubhadhyAnatapasA'ntardedIpyamAno virAjate / tasmin kAle tasmin samaye zramaNo bhagavAna mahAvIraH AdikarastIrthakaro yAvat pUrvANuzabda hone lgtaa| baiThate samaya bhI isI taraha se unakI asthiyAM zabdAyamAna ho jaatii| yadyapi mAMsa zoNita se ve kRza the phira bhI utkRSTa. tapake teja se puSTa the| (huzAsaNe iva bhAsasiparicchinne taveNaM tavate yasirIe aIva aIva upasobhemANe2 ciTThai) jisa prakAra agni rAkha se Upara se acchAdita rahatI hai parantu bhItara usake agnikA teja dedIpya. rahatA hai usI taraha ye mahAmunirAja meghakumAra anagAra bhI Upara se zarIra meM zuSka rUkSa kAnti rahita the to bhI tapake teja se-tapa ke prabhAva se-AtmA ke vIrya guNa ke samutkarSa se tapa aura teja se janita dIpti se-uttarSa tapa tathA hADakAMmAMthI zabda thato hato. meghakumAra je ke mAMsa, zoNitanI daSTie dubaLA hatA chatAMga teso utkRSTa tapanA prabhAvI puSTa utA. (hayAsaNe itra bhAsarAmipa rachinne taveNaM teeNatava te yasirIe aIva aiva uvasobhemANe2 ciTThai) jema ke agni uparathI rAkhathI DhaMkAelo rahe che, paNa aMdara agninuM te ja prajvalita thavuM hoya che, te pramANe ja munirAja meghakumAra anagAra paNa upara uparathI zuka, rukSa ane kAMti vagaranA hatA chatAMe tapanA tejathI, tapanA prabhAvathI AtmAnA vIyana samutkarSathI, tapa ane tenI dIptithI, utkarSatapa temaja Ama-auSadhIo vagerethI meiLavavA ane tenAthI utpanna thayelA tejathI atizaya zebita thatA hatA. eTale ke zubhadhyAnarUpa tapathI meghakumAra aMdara haMmezAM prakAzamAna rahetA hatA. (teNa kAleNa teNaM samANaM samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare titthagare jAva For Private and Personal Use Only
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a 1 sa. 48 meghamuneH saMlekhaNAvicAraH 537 pUrvyA caran grAmAnugrAmaM dravana sukhamukhena=mukhapUrvakaM sukha tena saMyamasamAdhinetyarthaH, viharan yatraiva rAjagRhaM nagaraM yatrauva guNazilakaM caityaM to. vopAgacchati, upAgatya yathApratirUpaM yathAkalpam, avagrahamavagRhya, saMyamena tapasA AtmAnaM bhAvayan viharati ||muu0 47 // mUlam--taeNaM tassa mehassa aNagArassa rAo puvvarattAvarattakAla samayaMsi dhammajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArUve ajjhathie jAva samuppajitthA-evaM khalu ahaM imeNaM urAleNaM taheva jAva bhAsaM bhAsi. ssAmIti gilAemi taM asthi tAme uTANe kamme bale vIrie puri sakAraparakame saddhAdhiI saMvege taM jAva tAmeasthi uTANe kamme bale. vIrie purisakAraparakkame saddhAdhiI savege jAva ime mama dhammAyarie dhammo. Amaza-auSadhI Adi labdhiyoM se utpanna hue teja se, atizaya zobhita hone the| arthAt zubhadhyAnarUpa tapa se ye bhItara meM sadA prakAzamAna rahate the| (teNaM kATeNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare titthagare jAva punvAnupuci caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe suha suheNaM viharamANe jeNAmeva rAyagihe nayare jeNAmeva guNa silae ceie teNAmeva uvAgacchai) usa kAla meM usa samaya meM zramaNa bhagavAn mahAvIra jo Adikara the tIrthakara the yAvat pUrvAnu. pUrvI kA pAlana karate hue eka grAma se dUsare grAma meM vicarate hue saMyama : kA ArAdhana karate hue jahoM rAjagRhanagara aura jahAM guNazilaka nAmakA udyAna thA vahAM aaye| (uvAgacchittA prahApaDirUvaM uggahaM uggihittA saMjameNaM tavasA apANaM mAvemANe viharai) A karake yathA kalpa avagraha lekara saMyama aura tapase AtmA ko bhAvita karate hue vagIcA meM virAjamAna ho gaye / ||muutr 47 // puyAnu ci caramANe gAmANugAmaM dRijjamANe suhaM suheNa viharamANe jeNA meva rAyagihe nayare jegAmeva guNasilae ceie tegAme va uvAgacchai) te kALe ane te samaye zramaNa bhagavAna kahAvIra ke jeo Adikara hatA, tIrthakara hatA, pUrvAnupUrvonuM pAlana karatA eka gAmathI bIje gAma vicaratA saMyamanI ArAdhanA 42tA yA nA bhane yo guNa zisa nA udyAna hatu tyA payAryA. (udA. gacchittA ahApaDirUvaM uggahaM uggiThittA saMjameNa tavasA appANa bhAvemAge viharaha) padhArIne yathA85 2aba sana saMyama bhane tapathI potAnA sAmAna bhAvita karatA udyAnamAM virAjamAna thayA chechA For Private and Personal Use Only
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 538 jJAtAdharma kathA vadesa samaNe bhagavaM mahAvIre jiNe suhatthI viharai tAvatA me seyaM kalaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAtra teyasA jalaMte sure sama3 vaMdittA namaMsittA samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM anbhaNunnAyassa samANassa sayameva paMca mahavvayAI AruhitA goyamAie samaNe niggaMthe niggaM thio yakhAmittA tahAruvehiM kaDAI hi therehiM saddhiM viulaM pavvayaM saniyaM saniyaM duruttA sayameva meghaNasannigAsaM puDha visilApaTTayaM paDilehettA sale. haNA saNAe sissa bhattapANapaDiyAi kkhiyassa pAya vovagayassa kAlaM aNavakhamANassa viharatae | evaM sapehei, saMhitA kalaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAba jalate jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai uvAgacchittA sama3 tikkhutto AgrAhaNaM payAhiNaM kare karitA vaMdas namasai vaMdinA namasittA cArunne nAidUre sussU samANe nasamANe abhimuhe viNaNaM paMjalivuDe pajuvAsa meheta samaNe bhagavaM mahAvIre meha aNagAraM evaM vayAsI se pUrNa tava mehA ! rAo puvvatAvara taka lasamayaMsi dhammajAgarithaM jAgaramANassa ayameyAve ajjhathie jAva samupajitthA - evaM khalu ahaM imeNaM orA leNaM jAva jeNeva ahaM teNeva havtramAgae, se jUNaM mehA aTesamaTe ? haMtA asthi / ahAsuhaM devAppiyA! mA paDibaMdhaM kareha // sU. 48 // / TIkA - - ' eNaM tarasa mehassa' ityAdi / tataH khalu tasya menagA rasya rAtrau pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye 'ammajAgariyaM jAeramANasva dharma 'taNaM tassa mehassa agagArasta' ityAdi / TIkArtha - (e) isake bAda (tasta mehasma agagA(rasa) isa meghakumAra anagAra ko (rAo) rAtri meM (puJcarattAvattakAlayama) pUrvarAtra 'taraNaM tarasa mehassa aNagArasta' ityAdi / TIkArtha - ( na eNaM) tyArapachI (tassa mehassa aNagAra sma) anagAra bheghakumArane (rAo) rAtrimAM (putrarattAvarattakAla samayasi) pUrva trizu ne apara tri aNanA camate For Private and Personal Use Only
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 539 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a.1sUna 48 mevamuneH sakhanA vicA jAgarikAM jAgratIdharmadhyAnarUpA jAgarikA=jAgaraNAvasthA tAM 'sAmprataM ko mama kAlaH kiM mamocitaM? kSaNabhara zarIra bhISaNa mRtyuH kayA rItyA sAdhitavyaM kalyANa' mityAdi rUpAmityarthaH jAgrataH = kurvataH ayametadrUpa; 'ajjhatthie' AdhyAtmika: = AtmagataH 'patthara' prArthitaH = vizeSarUpeNa abhilaSitaH 'citie' nititaHsphuTarUpeNa hRdaye sthApitaH 'maNogae' manogataH = manasi vyavasthitaH, saMkalpaH = vicAraH 'samuppajitthA ' samudapadyata samutpanna: - evaM khalu ahaM anena udAreNa tapasA tathaiva yAvat bhASA bhAviSye iti yAmi, 'taM asthi tA aura apara rAtrakAla ke samaya meM (dhammajAgariyaM jAgaramANassa ) merA kauna sA samaya hai mujhe isa samaya kyA karanA ucita hai| yaha zarIra kSaNabhaMgura hai, mRtyu ko isake Upara jarA bhI dayA nahIM hai, vaha mahAbhayaMkara vikarAla hai| mujhe kalyANa kisa taraha sAdhanIya hai ' ityAdi dharma dhyAnarUpa jAgaraNa avasthA karate hue (ayamegA rUve ajjhatthie jAna samuppajjitthA ) isa prakAra Atmagata, pArthita - vizeSarUpa se abhilaSita, cintita - sphuTarUpa se hRdaya meM sthApita, manogata- mana meM vyavasthita, saMkalpa utpanna huA / ( evaM khalu ahaM imeNaM urAleNaM tatra jAtra bhAsaM bhAsissAmIti gilAemi taM atthitAme uTTA kamme bale vIrie purisakkAraparakkame saddhAdhiI saMvege jAva ime dhammAri dhammo samaNe bhagavaM mahAvIre jiNe suhatthI viharai) ki maiM isa udAra Adi vizeSaNavAle tapaHkarma se zulka zarIra Adi hotA huA 'yAvat' bhASA ko bolUMgA' isa taraha ke vicAra paryanta jaba glAna ho jAtA (vanajAgariyaM jAgaramAnahasa ) mA yo vamata che, bhAMbhAre zu khule A zarIra kSaNika che. mRtyune A zarIra upara jarA paNa dayA AvatI nathI, mRtyu' bhaya'kara ane vikarALa che. mAre AtmakalyANa kevI rIte sAdhavu' joIe vagere dharmadhyaan 35 nagaraSu avasthAmAM (ayameyArUve ajjhatthie jAva samuppajjitthA A pramANe atmagata prArthita ane vizeSarUpamAM abhilaSita, citita, skuTarUpe hRdayamAM sthApita, bhanogata, (bhanabhAM avasthita) samudaya ulavyo. ( evaM khalu ahaM imegaM urAlega taba jApa bhAsaM bhAssiAmIti milAemi taM asthitA meM uThANe kamme bale vIrie purikAra rakame sAdhiI saMvege jAva ime dhammarefre dhammarane samaNe bhagavaM mahAvIre jiNe muhatya vihara) hu uhAra vagere vizeSazeovANI tapasyAthI zuSka rukSa ane kAnti vagaranA zarIravALA thaI ne jyAre huM kaMika evu' A jAtanA phkata vicArathI ja glAna thai jAuM chuM. evI sthitimAM jyAM sudhI ke For Private and Personal Use Only
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org , 540 jJAtAdharmakathAGgamo 1 , me uTThANe kamme bale vIrie purisakAraparakkame saddhAdhii saMvaMge' tadasti tAvan utthAnaM, karma, balaM vIrya, puruSakAraH, parAkramaH, zraddhA, dhRtiH, saMvegaH. tad asti = vidyate yAvat = adhunA asmin kAle vakSyamANamutthAnAdikaM 'me' mamAstItyanvayaH / kiM tadutthAnAdikaM ? tadAha- utthAnam = UrdhI bhavanarUpavezavizeSaH karma= gamanAdikriyA, balaM zarIrasAmarthya, vIrya = jIvapariNatirUpautsAhaH, puruSakAraH=dharmA''rAdhane samartho'smI' tyAtmapariNAmaH, parAkramaH= svAbhISTasAdhanazaktirUpaH, zraddhA=tapaH saMyamArAdhane'bhiruciH, dhRtiH = parIpahopasarga sahanazakti:, yathArthasmaraNazaktirvA, saMvegaH = viSayeSvarucilakSaNaH, sakA nirjarArUpa ityrthH| 'taM' tat tasmAt yasmAt kAraNAdidAnomutthAnAdikaMmama vartate tasmAdityarthaH, 'jAvatA yAvatA yAvatkAlena yAvatparyantaM me = mama asti utthAnAdikam, tathA - yAvadayaM dharmAcAryo dharmopadezakaH zramaNo gavAn mahAvIro jinaH = sarvajJaH 'suhatthI' suhastI gandhahastisamAnaH, viharati, tAnatA=tAvatparyantaM me= mama zrayaH 'kala' kalye prAdurbhUtaprabhAtAyAM rajanyAM huuN| to jabataka mujha meM uThane kI zakti hai, karma - gamanAdi kriyA karane kI zakti hai bala-zarIra sAmarthya hai, vIrya-jIva kI pariNatirUpa utsAha zakti hai, puruSakAra - dharmArAdhana meM samartha aisA AtmapariNAma hai, parAkrama apane abhISTa ko sAdhana karane rUpa zakti hai - zraddhA - tapa saMyama ke ArAdhana meM abhiruci hai - dhRti parIpaha aura upasarga ko sahana karane ke liye dhairya haiathavA yathArtha smaraNazakti hai, saMvega-viSayoM meM arucirUpa sakAmanirjarA haiaura jaba taka gandha hastI ke samAnadharmopadezaka zramaNa bhagavAna mahAvIra jina sarvajJa - vidyamAna haiM ( tAvatA ) tabataka (me seyaM kallaM pAuSpabhAyAe rayaNIe jAnateyasA jalate sUre) mujhe yahI zreyaskara hai maiM isa rAtri ke samApta hone para tathA mArAmAM uThavAnI tAkAta che, kama eTale ke gamana vagere kriyAe karavAnI zakita che, aNa-zarIramAM sAmarthya che, vIrya lavanI parizuti3pa utsAha zakti che, purussaarhuM dharmanI ArAdhanAmAM samartha chuM... Avu AtmapiraNAma che, parAkrama-potAnA alISTanI sAdhanA karavAnI zakita che, zraddhA-tapa ane saMyamanI ArAdhanAmAM rasa paDe che, dhRti-parISaha ane upasane sahana karavA mATe dhairya che, athavA tA yathArtha smaraNu zakita che, saMvega-viSayomAM arucirUpa sakAma nirA che, ane jyAM sudhI ga dhahastInA jevA dharmanA upadeza ApanArA zramaNa bhagavAna mahAvIra jina sa`jJa-mAjUda che. (tavatA) tyAM sudhI (me seyaM kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva teyasA jalate mUre) mAza mATe eja kalyaNakArI che ke A rAtri pasAra thatAM ja tathA sUryanA - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a.1.46 meghamuneH saMlekhana / vicAra; yAvat tejasA jvalati = udite, sUrye zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vanditvAM namasthitvA zramaNena bhagavatA mahAvIreNAbhyanujJAtaH san svayameva paJca mahAvratAnyAya gautamAdikAn zramaNAn nirgranthI: = sAdhvIca 'khAmettA' kSAmayitvA, tathArUpaiH 'kaDAIhi' kRtAdibhiH paNDitamaraNodhatAnAM zramaNAnAM nirgranthAnAM pAdapopagamanAdau sahAyakaiH sthviraiH| ayamAzayaH - ye parISahopasarga jiSNavo vaiyAvRtyakaraNazIlAH pAdapopagamanAdau ghoraparISadopasargedhvapi tatsamAptiparyantaM tatkArya sarvathA sampAdya vaiyAvRttyakArye trivAraM parIkSottIrNAH santaH, saMstArakasiddhiparyantaM tatraiva tiSThanti te kRtAdaya ucyante / uktaM ca--- 'parIsahAivijaI, beyAvacca parAyaNo / tikkhuno ya parikkhAe, uninno jo sahAyago // 1 // na ya sijjhai saMbhArI, tA tattheva cihna | tassa saMmattiperataM, so kaDAiti buccai ||2||' iti / chAyA -- parISahAdivijayI, vaiyAvRtyaparAyaNaH / triHsvazca parIkSAyAM, utIrNA yaH sahAyakaH // 1 // na ca sidhyati saMskAraH, tAtratatraiva tiSThati / tasya samAptiparyantaM yaH kRtAdirityucyate || 2 || - sthaviraiH sArdhaM viulaM = vipulanAmakaM rAjagRhanikaTa sthitaM 'pavvayaM' parvataM sUrya ke teja se prakAzita hone para prAtaHkAla hI - (samagaM3 vaMdittA namasitA samaNaM bhagavayA mahAvIreNa anbhaNunnAyassa sayameba paMcamahantrayAi AruhittA goyamAie samaNe niggaMthe nimgaMdhIo ya khAmittA tahArUvehiM kaDAIhiM therehiM sarddhi) zramaNa bhagavAn mahAvIra ko vaMdana kara tathA namaskAra kara unhIM zramaNa bhagatAna mahAvIra se AjJApita hotA huA paMcamahAvratoM para ArUDha hokara nirgrantha gautamAdika zramaNoM se tathA nirgranthI sAdhviyoM se apane aparAdhoM kI khamatakhAmaNA kara kRtAdi sAdhuoM ke sAtha (viulaM pacanayaM saNiuhaya thatAnI sAthai 4 savAre (samaNaM 3 vaMdittA namasittA samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM anbhaNunnAyassa samaNassa sayameva paMcamahanvayAI AruhitA goyamAie samaNe niggaMthe niggaMdhIo ya khAmittA tahArUvehi kaDAIhiM therehiM saddhiM) zramaNu bhagavAna mahAvIrane vaMdana karI temaja namaskAra karI. te zramaNu bhagavAnanI AjJA meLavIne paMcamahAvratA svIkArIne nigraMtha gautama vagere zramaNAthI temaja nigraMthI sAdhvIothI peAtAnA aparAdhAnI khamata khAmaNA karIne kRtAdi sAdhuonI sAthe ( viulaM pavvayaM saniyaM2 duruhittA sayameva mehaghaNasaMnigAsaM) rAgRhanagaranI For Private and Personal Use Only
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdhamAke sUtre 'saNiyaMra' zanai zanaiH 'duruhitA' duruhya Aruhya svayameva 'mehaghaNasannigAsaM' megha. ghana sannikAza-dhanIbhUta meghasadRzaM zyAmaM 'puDhavIsilApaTTayaM' pRthivI zilApaTTakapRthivI zilArUpaM paTTakam AsanarUpamityarthaH pratilekhya 'salehaNAjhasaNAe jhUsi. yassa' saMlekhanAjoSaNayA juSTasya tatra-saMlekhanA-saMlikhyate kRzIkriyate zAstravidhinA zarIrakaSAyAdiranayA iti saMlekhanA-tapovizeSaH, tasyAH joSaNA=sevA, tayA juSTasya 'bhattapANapaDiyAikkhiyassa' bhaktapAnapratyAkhyAtasya% parivarjitabhaktapAnasya 'pAyavodhagayassa' pAdapoSagatasya, pAdapovRkSastatsAhazyamupagataH tadvannizcala ityarthaH tasya 'kolaM aNavakhamANassa' kAlamanavakAG. kSataH maraNamanicchataH mama vituM zreyaH, iti saMprekSate vicArayati saMprekSya-vicArya kalye pradurbhUtaprabhAtAyAM yAvat-jvalati-udite sUrye yatraiva zramaNo bhagavAn mahAvIrastatraivopAgacchati upAgatya zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM trikRtvaHyaM duruhittA sayamevaM mehaghaNasaMnigAsaM) rAjagRhanagara ke pAsa rahe hue vipula nAmake parvata para dhIre2 caDhakara ke svayam megha ke samAna zyAma (puDhavisilApaTTaya) pRthivI zilArUpa paTakakI (paDhile hejjA salehaNA asaNAe jhusiyassa) pratilekhanA kruuN| pratilekhanA karake phira maiM saMlekhanA ko prItipUrvaka sevana karane ke liye (bhattANapaDiyAikkhiyasma) bhaktapAna kA pratyAkhyAna kr| bAda meM (pAyavovagayassa kAlaM aNavakaMkhamANassa viharie) maiM pAdapopagamana saMthArAko kAla kI-maraNa kI-icchA na karatA huA dhAraNa kruuN| (evaM saMpehei) isa prakAra medhakumAra mahAmunirAjane vicAra kiyA (saMpehitA kallaM pAuppabhAyAe gyaNIe jAva jalaM te jeNeva samaNe bhagavaM mahA. vIre teNe ubAgacchai) vicAra karake phira ve prAtaHkAla hote hI jaba ki sUrya prakAzita ho cukA thA zramaNa bhagavAn mahAvIra ke pAsa pahuce pAsenA vipula nAmanA parvata upara dhIme dhIme caDhIne dhanIbhUta thayelA meghanI jema zyAma (puDhavisilApaTTayaM) pRthvI shi||35 paTTanI (paDile hejjA saMlekhaNA jhUsa. NAe jhUsiyamsa) pratimanA 4. prativemana! yA mAda saMbeganAnu prItipU' sevana 421! bhATe (bhattamANapaDiyAikkhiyassa) satapAna pratyAjyAna (niSedha) 42 6. tyA2 pachI ( pAyavovagayassa kalaM aNavakakhamANassa viharittae) hANa (mRtyu) nI apekSA narAmatapApAgamana saMthArAne dhA2 (evaM saMpehei) mA pramANe bhAmuna bheSabhAre viyA2 4o. (saMpedittA kallaM pAuppabhAyAe rayagIe jAya jalaMte jeNeva samaNe bhagavaM mahApAre teNeva uvAgacchai) A pramANe vicAra karIne jyAre prabhAta thayuM ane sUryanAM kiraNe comera phelAvA airyo tyAre bhunize meghagbhA2 zramAya nagavAna mahAvIranI pAse pAyA. (uvA For Private and Personal Use Only
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir % 3D anagAradharmAmRtavarSiNI TIkAHa 1 sa. 48 meghamuneH saMlekhamA vicAraH 543 AdakSiNapradakSiNAM karoti, kRtvA vandate namasyati, vanditvA namasyitvA nAtyA sanne nAtidUre samIpe, zuzrUpamANo namasyan abhimukho vinayena prAJjalipuTaH san paryupAste / 'meheti' 'ayaM megha AgataH' iti jJAtvA, zramaNo bhagavAn mahAvIro meghamanagAram evaM vakSyamANaprakAreNa agodIta-he megha ! atha nanaM tava rAtrau pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye dharmajAgarikAM jAgrato'yameta pa AdhyA. smikaH-yAvanmanogataH saMkalpaH samudapadyata-evaM khalu aH anenodAreNa yAvat (uvAgacchittA samaNaM 3 tikavakhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei) pahu~ca kara unhoMne zramaNa bhagavAn kI 3vAra AdakSiNa pradakSiNa pUrvaka (karittA baMdai namaMsaha vaMdittA namaMsittA naccAsanne nAidRre susmUsamANe namaMsamANe abhimuhe viNa eNaM paMjalivuDe pajjuvAsai) unheM vaMdanA kiyA namaskAra kiyA vaMdanA namaskAra karane ke bAda phira ve na atisamIpa aura na atidUra yathocita sthAna para bhagavAn kI zuzrUSA karane kA bhAva rakhate hue una ke samakSa vinayAvanata ho donoM hAtha joDa kara baiTha gye| (meheti samaNe bhagavaM mahAvIre mehaM aNagAraM evaM va yAsI) meghakumAra ko AyA huA jAnakara zramaNa bhagavAn mahAvIrane una meghakumAra anagAra se aisA kahA-(se pUrNa tava mehA / rAo pucaH rattAvarattarAlasayaMsi dhammajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArUve ajjhathie jAva samuppajitthA) he megha ! tumheM rAtri meM rAtri ke pUrvabhAga meM aura pazcAdbhAga me dharmajAgaraNa karate hue isa prakAra kA AdhyAtmika yAvat manogata maMkalpa huA hai| (evaM khalu ahaM imeNaM orAleNaM jAva jeNevaahaM havamAgae se YNaM gacchittA-samaNaM 3ttikAvutto AyAhiNaM payAhiNaM karei) tyAM paDayAne temaNe zrama lagavAna mahAvIranI pAra mAkSiSya prakSiAya! (karittA baMdai namasaha vaMditA namasinA naccAsanne nAidure sussUsamANe namasamANe abhimahe viNaeNaM paMjalibuDe pajjuvAsai) pUrva tamane bahana ne nbh24|2 4aa. vahana ane namaskAra karyA pachI munirAja meghakumAra vadhAre najIka paNa nahi ane vadhAre dUra paNa nahi evA sthAne najabhAve bhagavAnanI zuzraSA karavAnI bhAvanAthI baMne hAtha nahIna sAme sI gayA. (mehetti samaNe bhagavaM mahAvIre mehaM aNagAraM evaM vayAsI) mechupArane sApesA jIne zramamAvAna mahAvIra bhavAbhA2 mn||2ne dhu(se jUNa tava mehA ! rAo punaratnAvarattakAlasamayaMsi dhammajjAgariyaM jAgagmANassa ayamevArUve ajjhathie jAva samupajjitthA) he bheSa! tamane rAtrimA rAtrinA pUrva bhAgamAM pazcAd bhAgamAM dharmajAgaraNa ka tAM A pramANene AdhyAtmika yAvat bhanAgata saM585 thye| cha. (evaM khalu ahaM imeNaM orAleNaM jAva jeNeva ahaM For Private and Personal Use Only
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 544 zatAdharmakathA " yatreva ahaM tatreva hanyamAgataH sa nUnaM dde megha ! arthaH samarthaH ?, megho'nagAraH prAha ta / bhagavAnAha - he devAnupriya ! yathAsukham, AtmanaH kalyANaM yathAbhaveta tathAkuru mA pratibadhaM kuru ||suu0 48 // mUlam - tapaNaM se mehe aNagAre samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM re anbhannAe samANe haTTu jAva hiyae uTThAe uTTei, uTTittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei karitA vaMdai namasai, vaMdittA namassittA sayameva paMcamahavvayAI AruhittA goyamAi samaNe niggaMthe niggaMdhIo ya khAmei, khAmittA ya tahAru mehA / aTThe samaTThe ? haMtA asthi, ahAmuhaM devANupiyA / mA paDibaMdhaM kareha) ki 'maiM isa udAra Adi vizeSaNoM vAle tapaH karma se zuSkazarIra Adi ho rahA hU~ so aba prAtaH - kAla hote hI sUrya ke prakAzita hone para zramaNabhagavAn mahAvIra se AjJA prApta kara yAvat tathA gautamAdika munirAja se aura yAvat saba jIvoM se khamata khAmaNA kara vipula nAmaka parvata para jAU aura vahAM ke ghanIbhUta megha ke samAna zyAma pRthivIzilApaTTaka kI pratilekhanA kara bhakta pAna kA tyAga kara pAdapopagamana saMdhArA dhAraNa karU" | aisA vicAra kara hI tuma mere pAsa yahAM zIghra Aye hue ho / kaho megha ! yahI bAta hai na ? mabhudvArA apanA abhiprAya spaSTa kiyo sunakara mevakumAra ne unase kahA- hAM prabhu yahI bAta hai| taba prabhune kahA- he devAnupriya ! tumheM jisameM sukha mAlUma paDe- vaisA karo pramAda mata karo | || 48 || ke teNe va havyamAgae se NUNaM mehA ! aTTe samahe ! haMtA asthi mahAsuraM devANu piyA ! mA paDibaMdha kareha) huA uhAra vagere vizeSAzeovANI tapasyAthI zuSka, rukSa ane nisteja thai gayA chu. to have savAra thatAM ja sUrya udaya pAmaze tyAre zramaNu bhagavAna mahAvIranI AjJA meLavIne gautama vagere munirAjAnI ane bIjA badhAM prANIonI khamata khAmaNA karIne vipula nAmanA parvata upara jAuM ane tyAMnA dhanIbhUta meghanAjevA kALApRthvI zilApaTTakanI pratilekhanA karI, bhakta pratyAkhyAna karIne pAdapApagamana saMthArA dhAraNa karuM. Ama vicAra karIne tame tarata ja mArI pAse AvyA che. eTale megha ! e ja vAta che ne? prabhu dvArA peAtAnA abhiprAya spaSTa karAelA sAMbhaLIne meghakumAre temane kahyuM- 'hA prabhu eja vAta che ! tyAre prabhue kahyuM huM devASiya ! tamane jemAM sukha thAya tema kare pramAda karo niha Asutra 48 For Private and Personal Use Only
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. a 1. 42 meghamuneH saMlekhanAnirUpaNam hiM kaDAIhiM the saddhiM viulaM pavtrayaM saniyaM2 dUruhai dUruhittA sayameva mehaghaNasannigAsaM puDhavisilApaTTayaM paDilehei, paDilehittA uccAra pAsavaNabhUmiM paDilehei paDilehittA dabbhasaMthAragaM saMthara, saMtharitA dabbhasaMthAragaM duruhai, duruhitA puratthAbhimuhe saMpaliyaM nisanne karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu evaM vayAsI - namo'tthuNaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM jAva saMpattANaM, Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva saMpAviukAmasta mama dhammAyariyassa vaMdAmi NaM bhagavaMtaM tatthagayaM ihagae, pAsau maM bhagavaM tatthagae ihagayaM-ttika vaMda, namaMsa, vaMdittA vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI vipi ya NaM mae samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie savvapANAivAe paccakhAe musAvAe adinnAdANe mehuNe pariggahe kohe mANe mAyA lohe peje dose kalahe abbhakkhANe pesunne paraparivAe arairaimAyA mose micchAdaMsaNasalle paccakkhAe, iyANi piNaM ahaM tasse aMtie savvaM pANAivAyaM paccakkhAmi jAva micchAdaMsaNasallaM paccakkhAmi savvaM asaNapANakhAimasAimaM cauvvihaM pi AhAraM paJcakcAmi jAvajjIvAe, jaMpi ya imaM sarIraM idvaM kaMtaM piye jAva vivihA rogAyaMkA parIsa hovasaggA phusaMtu tikaTTu eyaM pi ya NaM caramehi UsAsa nissAse mehe saMlehaNA jhUNA sie bhattapANapaDiyAi kkhie pAyavovagae kAlaM aNavakhamANe viharai / taeMNaM te dherA bhagavaMto mehassa aNa vosirAmitikaTTu se For Private and Personal Use Only - 545
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir baaghmkhaan gArassa agilAe veyAvaDiyaM kreti| taeNaM se mehe aNagAre samaNassa tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAiM ekArasaaMgAI ahijittA bahupaDipunnAI duvAlasavarisAiM sAmannapariyAgaM pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe appANaM jhosittA sarTi bhattAiM aNasa. NAe chedittA AloiyapaDikaMte uddhiyasalle samAhipatte aNupuvveNaM kAlagae! taeNaM te therA bhagavaMto mehaM aNagAraM aNupuvveNaM kAla gayaM pAseMti, pAsittA parinivvANavattiyaM koussaggaM kareMti, karitA mehassa AyArabhaDagaM giNhaMti gimhittA viulAo pavvayAo saNi. yaMra paccohaMti paccoruhittA jeNAmeva guNasilae ceiejeNAmeva samaNe bhagava mahAvIre teNomeva uvAgacchati uvAgacchittA samaNa3 vaMdati nama saMti vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI mehe NAmaM aNagAre pagaibhadae jAvaviNIe se NaM devANuppiehiMabbhaNu nnAe samANe goyamAie samaNe niggaMtheniggaMdhIo ya khomettA amhe hiM saddhiviulaM pavvayaM saNiya2 durUhai,dUrUhittA sayameva mehaghaNasannigAsaM puDhavisilApaTTayaM paDilehei, paDilehitA bhattapANapaDiyA ikkhie puzveNaM kaalge| esaNaM devANuppiyA ! mehassaaNagArasta AyarabhaMDae suu.49|| TIkA--'taeNaM se ityAdi / tataH khalu sa meghaH anagAraH zramaNena bhagabatA mahAvIreNAbhyanujJAtaH san hRSTa yAvaddhRdayaH utthayA-utthAnazaktathA utti'taeNaM se mehe aNagAre' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se mehe) ve meghakumAra (aNagAre) anagAra (samaNeNa bhagavayA mahAvIreNaM anbhaNunnAe samANe) zramaNa bhagavAn taeNaM mehe aNagAre tyA jayaM--(taeNaM) tyA2mA (se mehe) medhabhAra (aNagAre) mannAra (samaNeNaM bhaNacayA mahAvIreNaM bhanbhaNunnAe samANe) abhaya mA vAna mahA For Private and Personal Use Only
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a.1sUtra. 49 meghamuneH saMlekhanA nirUpaNam . 967 SThati, utthAya zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM trikRtvaH AdakSiNapradakSiNAM karoti kRtvA vandate namasyati, vaMditvA namasyitvA svayameva paJcamahAvratAni Arohati gRhNAti, Aruhya gautamAdIn zramaNAn nirgranthAn nirgranthIzca kSAmayati, kSAmayitvA tathArUpai. 'kaDAIhi' kRtAdibhiH sthaviraiH sAddhaM vipulaM = vipulanAmakaM parvataM zanaiH zanaiH dUrohati, duruhya svayameya meghadhanasaMnikAza pRthivI zilApaTTakaM pratilekhayati, pratilekhya uccAraNsravaNabhUmi pratilekhayati, pratilekhya darbhasaMstArakaM saMstArayati saMstIrya darbhasaMstArakaM durohati duruhya pauramahAvIra se AjJApita hote hue (ijAvahiyae) bahuta adhika Ananda se tathA saMtoSa se pulakita hRdaya hue / bAda meM (uThAe uTUDe) utthAna kriyA se uThe aura (udvittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhuno AyAhiNaM payAhiNaM. karei) uThekara unhoMne zramaNa bhagavAna mahAvIra kI tInavAra vidhipUrvaka vandanAM kara (karittA vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA sayamevapaMcamahandhayAiM Aruhai AruhittA goyamAisamaNe niggathe, niggaMdhIo ya, khAmei, gvamittA ya tahAkhvehi kaDAIhiM therehi saddhiM viulaM pavvayaM saNiyaradurUhaha) vaMdanA namaskAra karake phira unane gautamAdika nigrantha sAdhuoM se tathA nirgranthI sAdhviyoM se khamata khaamnnaakiyaa| phira tathArUpa kRtAdi sthavira sAdhuoM ke sAtha vipula nAmake parvata para ve dhIre2 caDha gye| (duruhittA sayameva mehaghaNasannigAsaM puDhavisilApaTTayaM paDilehei) caDhakara ke vahAM unhoMne svayaM ghanIbhUta megha ke samAna zyAma pRthivIrUpa zilApaTTaka kI pratilekhanA kI (paDilehitA vAranI bhAsA meNavatai (haTa jAva hiyae)ma mAna bhane satapathI puti yaI AyA. tyAra pachI (uThAe uThei) utthAna miyAthI mA yayA bhane (udvittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei) SAL thana tebhANe tra zrabhAra mAvAna mahAvIranI vidhi pahanA rI (karitA vaMdaha, namasai, vaMdittA . namaMsittA sayameva paMcamahabbayAI Aruhai AruhittA goyamAi samaNe niggaMdhe niggaMdhIo ya khAmei khAmittA ya tahArUvehiM kaDAIhiM therehiM saddhi virala paJcayaM saNiyaM2 duruhai) vahana bhane nabhA2 zene tebha gate payavatAnA svIkAra karyo, svIkAra karyA bAda temaNe gautama vagere sAdhuo ane nircathI sAdhvIothI khamatakhAmaNu karyA. tyAra pachI tathArUpa kRtAdi sthavira sAdhuonI sAthe dhIme dhIme vipula nAma5 52 yahI gayA. (durUhitA sayameva mehaghaNasannigAsaM puDhavisilApaTTayaM paDile hei) yIne tyAM tamo dhanIlata meghanA vA zyAma pRthvI35 ziEt. panI pratianu 30. (paDilehitA uccArapAsavaNabhUmi paDileheda, paDi For Private and Personal Use Only
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtAdharmakathA mUtre styAbhimukhaH saMparyaGkaniSaNNa: padmAsanenopaviSTaH karatalaparigRhItaM zara Arata mastake'JjaliM kRtvA evamavadat-'namo'tyugaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM jAva saMpanANaM namo'ndhuNaM samaNamsa bhagavao mahAvIrassa jAva saMpAviukAmassa' mama dhammAyariyassa" namo'stu khalu adbhayo bhagavadbhayaH yAvad saMprAptabhyaH namostu khalu amaNAya bhagavate mahAvIrAya yAvat saMprAkAmAya mama dharmAcAryAya / vaMde khalubhagavanta tatragatam-tatra guNa zilake caitye, gata sthitam iha gataH iha-atra-pRthivIzilApaTTake'haMgataH sthito'smi,pazyatu mAM bhagavAn tatra uccArapAsavaNabhUmi paDilehaha, paDile hittA dambha saMgharagaM saMyarai saMtharicA dabbha saMthAragaM daruhai) pratilekhanA karake phira unhoMne uccAra aura prasravaNa kI bhUmi kI pratilekhanA kii| iskii| pratilekhanA karake phira unhoMne usa para darbha ke saMthAre ko vichaayaa| bichAkara phira ve usa para baiThe aura (duruhittA) baiThakara (puratthAbhimuhe saMpaliyaMkanisanne karayalapariggahiyaM sirasAvatta matthae aMjali vaha evaM vayAsI) pUrva dizA kI tarapha mukha karake padmAsana se baiTha gaye aura donoM hAthoM ko joDa kara use mastaka para rakhakara isa prakAra bole(namotthuNaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM, NamotthuNaM samaNarasa bhagavao mahAvIrarasa jAva saMpAviukAmassa mama dhammAyariyassa baMdAbhi) arahaMta bhagavantoM ko namaH skAra ho mere dharmAcArya zramaNa bhagavAn mahAvIra ko namaskAra ho / ityAdi pATha ko bolakara (vaMdAmiNaM bhagavaMtaM tatthagayaM ihagae pAsau me bhagavaM tatthagae ihagayaMtti kaTu vaMdai namasai) phira unhoMne aisA kahA-guNazilaka caitya meM virAjamAna una bhagavAna mahAvIra kI maiM isa pRthivI zilApaTTaka para rahA lehittA dabbhasaMthAragaM saMtharai saMtharittA dambhasaMthAragaM duruhai) pratibemanA karIne temaNe uccAra ane prastravaNabhUminI pratilekhanA karI tyArapachI temaNe tenA 52 ma sthaa| pAyI. pAthazana teso ten| 52 mesI yA bhane, (daruhitA) mesIna (puratthAbhimuhe saMpaliyaMkanisanne karayalapariggaDiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaI evaM vayAsI hizA ta23 bhAMzana pAsanamA mesI AyA bhane mane hAya ana tebhane bharata 52 bhUtai l prabhAle mAyA-(namotthuNaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM gamotyuNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva saMpAviu kAmassa mama dhammAyariyassa caMdAmi) bhagavAna atane nabha212, bhaa| yAyAya zrama bhagavAna mahAvIrane nbh24|2 mAma mAlIna (vaMdAmiNa bhagavaMtaM tatthagaya ihagae pAsau me bhagavaM tatthagae ihagayaMtti kaTu vaMdai namasai) tebhANe guthuzila yetyA virAjamAna te bhagavAna mahAvIrane huM A pRthvI zIlApaTTaka upara sthita rahelA vaMdana karuM chuM. tyAM vizajatA bhagavAna mahAvIrasvAmI ahIM beThelA mane jue' Ama kahIne For Private and Personal Use Only
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir managAradharmAmRtavarSiNITIkA a.1.49 meghamuneH saMlekhanA nirUpaNam 549 gataH ihagatAmAta kRtvA baMdata namasyAMta bAdatvA namAsyatvA evamavadata pUrvamapi ca khalu mA zramaNasya bhagavato mahAvIrasyAntike satraH pANAtipAta: pratyArUpAtaH, mRSAvAdaH adanAdAnaM, maithunaM, parigrahaH, krodho. mAno, mAyA, lobhaH, rAga, dvaSaH, kalaho'bhyAkhyAnaM, paraparivAdaH aratiratirmA yAmRpA, mithyAdarzanazalya pratyAkhyAtam, idAnImapi khalu ahaM tasyaivAntike sarva pANAtipAtaM pratyAkhyAmi yAvat mithyAdarzanazalyaM pratyAkhyAmi, sarva huA vaMdanA karatA hU~-vahAM virAjamAna ve bhagavAna yahAM para sthita hue mujhe dekheM isa prakAra bolakara unhoMne unheM vaMdanA kiyA namaskAra kiyaa| (vaMditA namaMsinA evaM vayAsI) vaMdanA namaskAra kara phira ve isa prakAra kahane lage-puci pi ya NaM mae samaNamsa bhagavao mahAvIrassa aMtie satve pANAivAe paccakkhAe,, musAvAe adinnAdANe mehuNe parigahe kohe mANe mAyA lohe pejje dose kalahe abhakkhANe pesunne pariparivAe arairai mAyA mose micchAdaMsaNasalle paccakkhAe) pahile hI maiM zramaNa bhagavAna mahAvIra ke pAsa sarva prANAtipAta pratyAkhyAna kara cukA hU~, mRSAvAda, adattAdAna maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa kalaha, abhyAkhyAna, paizUnya paraparivAda, aratirati mAyA, mRSA mithyAdarzana zalya ina sabakA bhI pratyAkhyAna kara cukA huuN| (iyANi piNaM ahaM nasseva aMtie savvaM pANAivAyaM paccakkhAmi jAva micchAdasaNasalla paccakagvAmi, savvaM asaNapANakhAimaM sAimaM caunvihaM pi AhAraM paccakkhAmi) isa samaya bhI maiM unhIM ke pAsa sarva prANAtipAta kA yAvat mithyAdarzana zalya kA pratyAtebho bhane vana bhane namaH2 4aa. (vadittA namaMminA evaM vayAsI) pahana bhane nabha24.2 4zana teso 240 pramANe 4aa dAyA-(pubi pi ya NaM mae samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie savve pANAivAe pacakkhAe musAvAe adinnAdANe mehuNe pariggahe kohe mANe mAyA lohe pejje dose kalahe abbhakkhANe pesunne paraparivAe araharaimAyAmose micchAdasaNamalle paJcakkhAye) meM pakhai bhagavAna mahAvIranI pAse sarvaprANAtipAta pratyAkhyAna karyuM che. mRSAvAda, adattAdAna, bhaithuna, pariyaDa, Adha mAna, bhAyA, dona, prema, dveSa, sa, masyAbhyAna, paizUnya, para parivAda, aratirati, mAyA, mRSA, mithyAdarzana ane zilya A badhAnuM paNa meM pratyAbhyAna 4yu cha. (iyANipi NaM ahaM tasseva aMtie savyaM pANAiyAyaM paJcakkhAmi jAva micchAdasaNamallaM paccakkhAmi, savvaM asaNapANakhAimasAima cauvihaM pi AhAraM, paJcakkhAmi) satyAre 5 tebhanI pAse sarva prAtipAta yAvat For Private and Personal Use Only
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAtAdharmakathAjastre azanapAnakhAdyasvAdha caturvidhamapyAhara yAvajIvam, yadapi cedaM zarIramiSTaM kAntaM piyaM yAvat atra yAvaraNadena-manojJa mana AmaM dhairya vaizvasikaM saMmatam anumataM bahumataM bhANDakaraNDakasamAnaM ratnakaraNDakabhUtaM, mA khalu zItaM, mA khalu uSNaM, mA khalu kSudhA, mA khalu pipAsA, mA khalu vyAlAH, mA khalu caurAH, mA khalu daMzamazakAH, mA khalu vAtika-paittika-laiSmika-sA~nipAtikAH iti saMgrAhyam vividhA rogAtaGkAH parISahopasargAH spRzantu iti kRtvA etadapi ca khalu caramairuccAsanizvAsa vyutsRjAmIti kRtvA sa meghaH saMlekhanA. joSaNAjuSTaH bhattapAnapratyAkhyAtaH pAdapopagataH kAlaM anavakAMkSamANo viharati / tataHkhalu te sthavirAH bhagavanto meghasyAnagArasya vayAttyaM rUyAna karatA huuN| samasta azana, pAna khAdya aura svAdha ina cAra prakAra ke AhAra kA jIvana paryanta pratyAkhyAna karatAhU~-(jaM pi ya imaM sarIraM iTuM kaMtaM piyaM jAva vivihArogAyaMkA parIsahovasaggA phusaMtu nibaTu eyaM pi yaNa carame hiM UsAsanissAsehi vosirAmi) yaha jo merA iSTa kAnta priya Adi vizeSaNoM vAlA ratnakaraNDakasamAna zarIra hai ki jise ThaMDI garamI kSudhA pyAsa sarpa daMza mazaka (DAMsa-macchara ) tathA vAtapitta kapha saMnipAta saMbandhI nAnA prakAra ke roga AtaMka ke tathA parISaha aura upasarga sparza na kare, isa prakAra jo surakSita rakhA gayA hai. use bhI mai antimazvAsauM taka mamatva bhAva se rahita karatA h| (tirahu mehe saMlehaNA asaNAsie bhattapANapaDiyAikkhie pAyavovagae kAla aNavakAvamANe viharai) isa prakAra vicAra kara unameghakumAra munirAnane saMlekhanAoM ko yathAvidhi premapUrvaka dhAraNa kara liyA, cAroM prakAra ke AhAra kA parityAga kara diyA aura maraNAzaMsAse rahita hokara pAdapopagamana saMthArA mithyAdarzana zalyanuM pratyAkhyAna karuM chuM, samasta azana, pAna, khAdya ane svAdya yA2 prA2na! AtA yAvat vana pratyAbhyAna 43 chu. (jaMpiya imaM sarIraM i8 kaMta piyaM jAva vivihArogAyaMkA parIsahovasaggA phusaMtu ttika9eyaM pi ya NaM caramehi UmAsanissAse hiMbosirAmi ) JTa, ita priya mAhi vizeSapANu ane ratnanA karaMDIyA sarakhuM je A mArUM zarIra che ke jene ThaMDI, garmI, sarpadaMza mazaka (DAMsa macchara) tathA pitta kapha saMnipAta saMbandhI aneka prakAranA roga aka tathA parISaha ane upasarga sparza na kare e rIte jene surakSita rAkheluM che. huM tene pA chadA vAsa sudhI mamatAhIna manAg chu (tikaha mehe selehaNA asaNA jhUsie bhattapANapaDiyAI vikhae pAyavo vagae kAlaM agava kaMvamANe viharai) A pramANe vicArIne munirAja meghakumAre saMlekhanAone vidhisara dhAraNa karyA. cAre jAtanA AhArane paNa tyAga karyo ane maraNanI AzaMsAthI rahita thaIne pAdapagamana For Private and Personal Use Only
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a.1 mR 49 meghamuneH saMlekhanA nirUpaNan kurvanti / tataH khalusa meghaH zramaNasya bhagavato mahAvIrasya tathArUpANAM sthavirANAM antike sAmAyikAdIni ekAdazAGgAni adhItya bahupatipUrNAni dvAdazavarSANi zrAmaNyaparyAyaM pAlayitvA mAsikyA saMlekhanayA AtmAnaM joSayitvA SaSTi bhaktAni anazanena chedayitvA 'AloiyapaDika 'te' Alo. citapranikrAntaH=AlocitaH = gurusamIpe kathito yo'ticAraH samatikrAntaH punarakaraNaviSayIkRto yena sa tathA, 'uddhiya salla' uddhRtazalyaH mAyAzalyarahitaH, 'samAhidhAraNa kara liyA / (taraNaM te therA bhagavaMto mehassa aNagArassa agilAe yAvaDiyaM kareMti) isake bAda ve sthavira una bhagavAna anagAra meghakumAra kA aglAna bhAva se vaiyAvRtya karane meM laga gaye / (taraNa se mehe aNagAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa tahAkhvANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekkArasaaMgAI ahijjittA bahupaDipunnAi dubAlasavarisAI sAmannapariyAgaM pAThaNittA mAsiyAe saMlehaNAe appANaM jhosittA sahi bhanAI aNasaNAe, chedinA AloyapaDikkate udbhiyamalle samAhipatte ANupuvve gaM kAlagae) isake bAda ve meghakumAra ki jinhoMne anagAra zramaNa bhagavAna mahAvIra ke tathA rUpa sthAviroM ke pAsa sAmAyika Adi gyAraha aMgoM ko paDha liyA hai For Private and Personal Use Only 551 pratipUrNa - ThIka - 12 bArahavarSa taka zrAmaNya paryAya ko pAla kara eka mAsa kI saMlekhanA se apane Apako kRza kara sATha bhaktoM ko anazana dvArA cheda kara guru ke samIpa apane pApoM kI AlocanA kara tathA unase pratikrAnta hokara mAyAdi zalyoM se rahita ho kara saMkalpa trikalpoM se varjita saMthAro dhAraNu yo. (taeNaM te therA bhagavaMto mehasse aNagArassa ag2ilAe drasi kareMti) tyAramA te sthavira, bhagavAna managAra bhedhahubhAranI bhayAna lAvathI vaiyAvRtya azvAmAM pazevA gayA. (navaNaM se mehe aNagAre samaNassa bhagao mahAvIrassa tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI ahijjittA bahupaDipunnAI dubAlasavarisAI sAmannapariyAgaM pAuNitA mAsiyAe saMlehaNAe appANaM zosittA sadvibhattAI aNasaNAe chedittA AloIDikkate uddhiyasale saMmAhipatte ANupubveNaM kAlagae) tyAramAha bhedhakumAra jemaNe anagArazramaNa bhagavAna mahAvIranI temaja tathA rUpa sthavirAnI pAse sAmAyika vagere agiyAra aMgAnA abhyAsa karI lIdhA che, bahu pratipUrNa kharAkhara khAra varSa sudhI zrAmaNya paryAyane pALIne eka mahinAnI salekhanAthI pAtAnI jAtane dUbaLI banAvI ne sAITha bhakatAne anazana dvArA cheDhIne jemaNe gurunI pAse potAnA pApAnu spaSTI karaNa karI lIdhuM che, temaja temanAthI je pratikrAMta thai gayAM che, bhaya vagere
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 552 jJAtAdhama kathAsUtre patte' mAdhiprApta: saMkalpavikalpavarjitaH-mokSamArgakamAnasaH, Anuvyo krameNa AyuH kamedAlakasamApto kAlaM gtH-mRtH| tataH khalu te sthavirA: bhagavantaM meghamanagAraM AnupUrtyA kAlagataM pazyanti, dRSTavA 'parinivvANava ttiya parinirvANapratyayika, parinirvANa==mRtadehapariSThApanaM, tadeva pratyAyika heturyasya sa tathA, tam kAyotsagaM kurvanti, kRtvA meghasya AcAra bhANDakam AcAraparipAlananiminakaM vastrapAtrAdikaM gRhNanti, gRhItvA vipulAtparvatAt zanaiH zanaiH pratyavarohanti avataranti, pratyavaruhya yatraiva guNazilakaM caityaM yatraiva zramaNo bhagavAn mahAvIraH tatraivopAgacchanti, upAgatya zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vaMdate namasyati, vaMditvA namasyitvA evamavadana evaM khalu devANu: hote hue arthAt mokSamArga meM apane manako ekAgra kara te hue-kramakrama ke Ayu dalikoM kI samApti hone para mRtyu ko prApta hue| (taeNaM te therA bhagavaMto mehaM aNagAraM aNuputraveNaM kAlagayaM pAse ti pAsittA pariniyA. pattiya kAussagaM kareMti) isake anantara megha kumArako anupUyeNe kAlagata jaba una bhagavAn sthAviroMne dekhA taba unhoMne mRtadeha ke pariSThApanA hetukakAyotsarga kiyaa| (karitA meharasa AyArabhaMDagaM giyahaMti giNhittA viu. lAmo pavvalAo saNiyaM 2 paccoruhaMti paccoruhito jeNAmeva guNasilae ceie jegAmeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNAmeva ubAgacchaMti ) kAyotsarga karane ke bAda phira unhoMne meghakumAra ke AcAra bhANDakako--vastra pAtrA dikoM ko-uThAyA-uThAkara phira ve usa vipula parvata se dhIre 2 nIce utare aura utarakara jahAM guNazilaka caitya thA aura jAM zramaNa bhagavAna mahAvIra the vahAM gye| ( uvAgacchittA samaNaM 3 vaMdaMti namasaMti, vaMdittA namaMsittA zathI hita thaI gayA che, saMkalpa vikalpathI jeo rahita thayelA che, teo mikSa mArgamAM pitAnA manane ekAgra karatA dhIme dhIme AyukarmanA dalinI samApti thatAM mevA te bheSamAra mRtyu pAbhyA. (taeNaM te therA bhagavaMto mehaM aNagAraM aNupuvveNaM kAla gayaM pAseMti pAsittA parinivvANavattiya kAussagaM kareMti) tyArabAda bhagavAna sthaviree meghakumArane AnupUNa kALagata thayelA jayAM tyAre bhRta zarIranA 5204Apana bhATe Aye.tsA dhyA. (karitA mehassa AyArabhaDaga giNhaMti giNhittA viulAo pacayAo saNIyaM 2 paccoruhaMti pacoruhittA jeNA meva guNasilae cehae jeNAmeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNAmeva uvAgacchaMti) kAyetsarga pachI teoe meghakumAranAM AcAra bhADuka ane vasapAtra vagere upADayAM upADIne teo dhIme dhIme vipula parvatanI nIce utaryA ane utarIne jyAM guNazIlaka thaitya hetu ane jyA zramAyu magavAna mahAvIra hutA tyAM pAMcyA. ( uvAgacchitA For Private and Personal Use Only
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 553 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a 1 mR 49 meghamuneH saMlekhanAnirUpaNan priyANAnantevAsI megho nAma anagAraH prakRtibhadrakaH=svabhAvata eva khalu yAvad-atra yAvacchabdena - " prakRtyupazAntaH, prakRti pratanukrodhamAnamAyAlobhaH, mRdumAdevasampannaH, =atyanta sarala bhAva sampannaH, AlInaH = sarvaguNairAliGgitaH bhadrakaH=stracchAntaHkaraNa:' iti vijJeyam / vinItaH sa meghamahAmuniH khalu devAnumiyaiH abhyanujJAtaH san gautamAdIn zramaNAn nirgranthAn nirgranthIMca kSAmayitvA asmAbhiH sArdhaM vipulaM = vipulanAmakaM parvataM zanaiH zanaiH dUrohati duhya svayameva meghaghanasannikAzaM pRthivI zilApaTTakaM pratilekhayati, pratilekhya evaM vayAsI) jAkara unhoMne zramaNa bhagavAna mahAvIra ko vandanA kI, namaskAra kiyA -- vaMdanA namaskAra kara phira isa prakAra kahA - ( evaM khalu devApiyANaM aMtevAsI mehe NAmaM aNagAro) devAnupriya Apake aMtevAsI meghakumAra nAmake anagAra jo ( pagaibhaddae jAva viNIe ) prakRti se bhadra the-- svabhAvataH sarala the-- prakRti se upazAnta the, prakRti se pratanukrodha the, mAna mAyA evaM lobha bhI jinakA svabhAva sehI bahuta adhika maMda thA, arthAt uttama kSamA, mArdava Arjava, zauca ke jo bhaNDAra the AlIna samasta guNoM se AliMgita the bhadraka - svaccha antaH karaNa se yukta the| ( se devANupiehiM mannAe samANe goyamAie samaNe niggathe niggaMdhIoya khAmentA amhehi saddhiM vilaM vayaM saNiyaM 2 durUhai ) Apa devAnupiya se AjJA pAkara gautama Adi nirgrantha sAdhuoM se aura nigraMthI sAdhviyoM se apane apane aparAdha kI kSamA yAcanA karake hamalogoM ke sAtha vipula nAmake parvata para dhIre 2 caDe ( durUhittA mayameva mehaNamannigAsaM samarNa 3 vaMdaMti nama'sati, vaMdittA namasittA, evaM vyAsI ) tyAM paDathIne temaNe zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana ane namaskAra karyAM. vaMdana ane namaskAra arIne tebho 'dhuM --( evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI mehe NAmaM aNagAre ) he devAnupriya ! tamArA aMtevAsI meghakumAra anagAra ke jeo svabhAvathI saraLa DutA, prabhRtithI pratanuaghavANA hutA, bhAna, bhAyA, ane bola pazu premanA svlaavathI khUba ja maMda hatA eTale ke uttama kSamA, mAva Ava. zaucanA je bhaDAra hRtA, mAlIna--samasta guzothI ne mAsiMgita hutA, bhadra-nirmANa mantaHpuraNuvANA utA ( seNaM devANuppiyAehi anbhaNunnAe samANe goyamAie samaNe niggaMthe niggaMthIoya khAmetA amhehiM saddhiM viulaM pavvayaM saNiyaM 2 durUhai ) devAnupriya ! tamArI AjJA meLavIne gautama vagere nigraMtha sAdhuothI ane nigraMthI sAdhvIothI potAnA aparAdhonI kSamA mAgIne amArI sAthe vipula nAmaka paryaMta upara dhIme dhIme yaDhyA. ( duruhittA sayameva mehaghaNasannigAsaM puDhavisilA For Private and Personal Use Only
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 554 jJAtAdharma kathAGgasUtre - bhaktapAna pratyAkhyAtaH AnupUrvyA kAlaM gataH, etatkhalu he devAnupriyAH H / meghasyAnagArasya AcArabhANDakaM = dhamepikaraNarUpa vastrapAtrAdikaM vartate // sU. 49 // mUlam - bhaMte tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai, namasai, vaMdittA narmasittA evaM vayAsI evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI mehe NAmaM aNagAre / se NaM bhaMte! mehe aNagAre kAlamAse kAlaM kiccA kahiM kahiM uvavanne ? goyamAI samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyamaM evaM vayAsI evaM khalu goyamA ! mama aMtevAsI me NAmaM aNagAre pagai bhaddae jAva viNIe meNaM tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekkArasaaMgAI ahijai, ahijittA bArasabhikkhupaDimAo guNarayaNasaMvaccharaM tavokammaM koeNaM phAsittA jAva kiTTittA ma abbhaNunnAe samANe goyamAI there khAmei khAmittA tahArUvehiM therehiM saddhiM jAva viulaM pavvayaM dUruhai puDhavisilApaTTyaM paDile hei ) aura car3hakara -- svayameva unhoMne ghanIbhUta megha ke samAna zyAma pRthivI zilApaTTaka kI pratilekhanA kI / ( paDile hittA ) pratilekhanA karake phira unhoMne ( bhattapANapaDiyAi kkhie) caturvidha AhAra kA parityAga kara diyA / ( aNupuvveNaM kAlagae ) bAda meM ve vahAM se krama 2 se Ayu karma ke dalikoM kI pUrNa nirjarA ho jAne se kAla prApta ho gaye haiM (esaNaM devANuppiyA! mehassa AyArabhaMDae) he devAnupriya ! yaha AcAra bhaMDaka unhI meghakumAra kA hai| sUtra 66 49 17 paTTyaM paDilehei ) bhane thaDhIne potAnI latena tebhANe dhanIlUta thayelA bhedhanA nevA zyAma pRthvI zisAyaTTamnI pratisenA urI. ( paDile hittA ) pratikSeNanA urIne tebha ( bhattapANapaDiyAikkhie ) yAra lavanA AhArano tyAga yo. ( aNupuvveNa kAlagae ) tyAra pachI tethe tyAM dhIme dhIme AyurbhunA iliathI so nirbharA hovAne asaNe aja ( mRtyu ) vaza thayA cha. ( esa NaM devAzuppiyA | mehassa AyArabhaMDae) he devAnupriya ! mA mAyAra lauDa te bhedhkumAranAja che. 5 sUtra C> 48" // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ___555 anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. asU. 50 medhamunigatinirUpaNam durUhittA dabbhasaMthAraMgaM saMtharai, saMtharittA dabbhasaMthArovagae sayameva paMcamahavvae uccArei, bArasasAmaNNapariyAgaM pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe appANaM jhUsittA saTaii bhattAI aNasaNAe chedettA Alo. iya paDikate uddhiya-salle samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA uDDU cadimasUragahagaNaNakkhattatArArUvANaM bahUI joyaNasayAI bahUI joyaNasahassAI bahuiM joyaNasayasahassAI bahUI joyaNakoDIo bahUI joyaNakoDAkoDIo ur3e dUraM uppaittA sohaMbhIsANasaNaMku. mAramAhiMdabaMbhaloyalaMtagamahAsukkasahassArANayapANayAraNaccue,tiSiNaya aTArasuttare gevejavimANavAsasae vIivaittA vijae mahAvimANe devattAe uvavaNNe / tatthaNaM atthegaiyANaM devANaM tettIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNatto, tatthaNaM mehassa vi devassa tettIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / esaNaM bhaMte ! mehe deve tAo devaloyAoAu kkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA kahiM gacchihii ? kahiM uvavajihii ? goyamA! mahAvidehe vAse sijjhihii,, bujjhihii,muJcihii, parinivvAhii, savvadukkhANamaMtaM krehii| evaM khalu jaMbU! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM AigareNaM titthagareNaM jAva saMpatteNaM appopAlaMbhanimittaM paDhamassa nAyajjhayaNassa ayama pannattettibemi ||suu0 50 // paDhamaM ajjhayaNaM samattaM TIkA--'bhaMteni' ityAdi / 'bhadantaiti bhagavAngautamaH zramaNaM' bhagavantaM mahAvIraM baMdate, namaspati, vaMditvA namasyitvA evamavadat-evaM khalu devA For Private and Personal Use Only
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 556 zatAdharmakathA matro nupriyANAmantavAsI meghanAmA anagAraH sa khalu he bhadanta ! maghA'nagAraH kAlamAse kAlaM kRtvA kutragataH ? kutra utpannaH ?, 'goyamAI' he gautama ! iti saMbodhya gautamAdIn zramaNAn nirgranthAn uddizya zramaNo bhagavAna mahAvIraH bhagavantaM gautama evamavadata-evaM khalu gautama! mamA'ntevAsI meghanAmA anagAraH prakRtibhadrako yAvada vinItaH, sa khalu tathArUpANAM sthavirANAmantike sAmAyikAdIni ekAdazAGgAni adhI te adhItya dvAdazabhikSupatimA: bhaMte tti bhagavaM goyame ityAdi TIkArtha- (bhaMte) he bhadaMta ! isa prakAra kahakara (bhagavaM goyame) bhagavAna gauta. mane (samaNaM bhagavaM mahAvIraM vadai, namasai, vaMdittA namaMsittA evaM bayAsI) zramaNa bhagavAna mahAvIra ko vaMdanA kI namaskAra kiyaa| vaMdanA namaskAra karake phira unhoMne isa prakAra kahA--( evaM khalu devANuppiyANaM aMte vAsI mehe gomaM aNagAre, seNaM bhaMte : mehe aNamAre kAlamAse kAlaMkiccA kahi gae kahiM upacanne ? ) devAnupriya Apake aMtevAsI megha nAmake anagAra the ve megha anagAra kAlamAsameM kAla karake kahAM gaye haiM kahAM utpanna hue haiM (goyamAi samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyamaM evaM kyAsI) he gautama! isa prakAra se saMbodhita karate hue zramaNa bhagavAna mahAvIrane una gautama se aisA kahA-(eva khalu goyamA! mama aMtevAsI meheNAmaM aNagAre pagaibhadae jAca viNIe se NaM tahAkhvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAi ekkArasagAI ahijaI) suno maiM kahatA hU~--mere (bhaMtetti bhagavaM goyame ityAdi / TIkArtha-(bhaMte) 9 mata ! mevI zata samAdhAna (bhagavaM goyame) jApAna gautabhe (samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA, namaMsittA evaM vayAsI) zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana ane namaskAra karyA. vaMdana ane namaskAra karIne tebhare mA pramANe 4dhu-( evaM khalu devANuppiyANa aMtevAsI mehe NAmaM aNagAre seNaM mate ! mehe aNagAre kAlamAse kAla kiccA kahiM gae karhi uvavanne ?) hevAnupriya! bhegha nAbhana manA2 tabhA2mAtevAsI utA. te mngAra meghakumAra kALa mAsamAM kALavaza thaIne kyAM gayA che? kayAM utpanna thayA che? (goyamAi samaNa bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyama evaM vayAsI) gautama! savIzata samAdhAna zramaNa nagavAna mahAvIre gautamane hyu :--(evaM khala goyamA mama aMtevAsI mehe NAma aNagAre pagaibhadae jAva viNIe seNa tahA rUvANa therANa aMtie sAmAiyamAiyAI ekkArasaaMgAI ahijjai ) For Private and Personal Use Only
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 1. 50 meghamunigati nirUpaNam guNaratnasaMvatsaraM tapa: karma kAyana spRSTvA yAvatkItayitvA mayA abhyanujJAtaH san gautamAdIna sthavirAn kSAmaryAta kSAmayitvA tathArUpairyAvad vipulaM parvataM durohati dukhya darbhasaMstArakaM sastarati saMstIrya saMstAropagataH svayameva paJcamahAvratAni uccArayati, dvAdazavarSANi zrAmaNyaparyAya pAlayitvA mAsikyA aMtevAsI jo meghakumAra nAma ke anagAra the ki jo prakRti se sarala yAvat facta the tathA jinhoMne tathA rUpa sthaviroM ke pAsa sAmAyika Adi gyAraha aMgo kA adhyayana kiyA thA / - - (ahijjittA vArasa bhikkhupaDimAo guNarayaNasaMvaccharaM tavokammaM kAraNaM phAsittA jAtra kiTTittA ma anbhannAe samANe goyamAI there khAmei ) aura adhyayana kara jinhoMne unheM acchI taraha adhigata kara 12 - bhikSu pratimAoM ko tathA guNaratna rUpa saMvatsara vAle tapa karma ko zarIra se sparza kara zodhita kara unameM pAraMgata Adi hokara acchI taraha ArAdhita kiyA thaa| bAda meM jinhoMne mujha se AjJA mApta kara gautamAdika nigraMtha sAdhuoM Adi se apane aparAdhoM kI kSamA yAcanA kI thI ( khAmittA tahArUvehi therehi saddhiM jAvilaM pavtrayaM durUhaI, durUhittA davbhasaMthAragaM saMthara saMtharittA dambhasaMthAro gae sayametra paMcamahavvae uccArei ) khamata khAmaNA karake tathArUpa kRtAdi sthaviroM ke sAtha vipula nAma ke parvata para caDhe caDhakara vahA~ jinhoMne darbha saMthArA bichaayaa| use bichAkara phira jo usapara sAMbhaLA huM kahuM chuM--anagAra meghakumAra nAmanA mArA aMtevAsI ke je prakRti saraLa yAvat vinamra hatA, ane jemaNe tathArUpa sthavirAnI pAse sAmAyika vagere agiyAra magono malyAsa aya-- ( ahijittA bArasa bhikkhupaDimAo guNarayaNasaM vaccharaM tavokamma kAraNa phAsittA jAva kiTTittA mae anbha junnAe samANe goyamAI therekhAmei ) bhane alyAsa urIne tethe tebhane sArI peThe meLavI khAra bhikSu pratimAone temaja guNaratna rUpa savatsaravALA tapakane zIrathI spIne zeSita karIne temAM pAragata vagere thaI te sArI rIte ArASita kyuM hatu, tyAra bAda jemaNe mArI AjJA meLavIne gautama vagere nigraMtha sAdhue vagerethI potAnA aparAdhonI kSabhA bhAgI hutI. ( khAmittA tahArUvehiM therehiM saddhi jAvilaM pavtrayaM durUhaI, duruhitA davbhasaMdhAragaM saMtharai saMgharittA davbhasaMthAro gae sayameva paMcamahannae uccArei ) abhata AbhA urIne tathA rUpa kRtAdi sthavirAnI sAthe vipula nAmanA paryaMta upara caDhayA, caDhIne temaNe da` saMthAraka pAtharyuM. pAtharIne tenA upara pUrva dizA tarapha mAM karIne padmAsanamAM For Private and Personal Use Only 857
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdhamakathAGgarane saMlekhanayA AtmAnaM joSayitvA SaSTiM bhaktAni anazanena chedAyatvA Alo. citamatikrAntaH utazalyaH samAdhipAptaH kAlamAse kAlaM kRtvA urdhvaM candramaH sUryagrahagaNanakSatratArArupANAM bahUni yojanAni, bahUni yojanazatAni, bahUni yojanasahasrANi, bahUni yojanazatasahasrANi, bavIryojanakoTIH, bAjina koTikoTIH, urva dUram utpatya, saudharmazAnasanatkumAramAhendrabrahmaloka lAntakamahAzukramahasrArAnatapANatA''raNAcyutAn trINi ca aSTAdazottarANi pUrva dizA kI tarapha mukha karake padmAsana se virAjamAna ho gye| vahAM paca mahAvratoM kA jinhoMne svayaM uccAraNa kiyA (bArasavAsAI sAmaNNa pariyAgaM pAuNinA mAsiyAe saMlehaNAe appANaM jhUsittA sahi bhattAI aNasaNAe chedenA AloiyapaDikkaMte uddhiyasalle samAhipatte) tathA 12, varSa taka zrAmaNya paryAya kA pAlana kara 1 mAsa kI saMlekhanA se apane Apako kRza kara soTha bhakto kA anazana dvArA chedakara, Alo. cita pratikrAnta hokara aura jo mAyAdi zalyoM ko dUra kara sakalpa vikalpo se varjita hue aMtameM aura (kAlamAse kAlaM kiccA) jo kAlamAsa meM kAla dharma ko prApta ho gaye haiN| isa taraha mRtyu ke vaza hokara ve (uDaH caMdimamaragahagaNaNakhattatArArUvANaM vahUiM joyaNasayAi bahUiMjoyaNasayasahassAI bahUI joyaNakoDIo bahUi joyaNakoDAkoDIo uDa' dUraM uppaittA sohammIsANasaNaMkumAramAhiMdavaMbhaloyalaMtagamahAmukkasahassArANayapANayoraNacdhue tiNNiya aTThArasuttare gevejjavimAna 45 gayA. tyAM pAyatAnu tebhare te azyA29 yu. (bArasavAsAI sAmaNNapariyAgaM pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe appANa jhUsittA sarTi bhatai aNasaNAe chedettA AloiyapaDikkate uddhiyasalle samAhiette) bAra varSanA zrApya paryAyanuM pAlana karyA bAda eka mahinAnI saMkhanAthI pitAne dUbaLA banAvIne sAITha bhakatone anazana vaDe chedIne, Acita pratikAnta thaIne bhane bhAyA vagere zalyAne 24zana sa485-vixepAthI 2hita tha ne mate (kAlamAse kAla kiccA) bhAsamA Na dhane pAbhyA cha. 24. pramANe bhRtyukte thye| munirA bheSabhA2 ( Ta caMdimasUragahagaNaNavakhattatArAkhvANaM bahUI joyaNasayAi bahUi joyaNasayasahassAI bahUI joyaNakoDIo bahuI joyaNakoDAkoDIo urdu dUra uppahattA sohammIsANasaNa kumAra mAhiMdavaMbhaloyalaMtagamahAsukkasahassArANayapANayAraNaccue tiNiya For Private and Personal Use Only
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 559 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a.1sUtra. 50 meghamunigatinirUpaNam vaidyakavimAnAvAsazatAni, prathama graiveyakasyaikAdazAdhikaikazataM vimAnAni santi, dvitIyasya saptAdhikazataM tRtIyasya zataM vimAnAni tAni vyatikramya vijaye mahAvimAne devatvenotpannaH / tatra khalu astyekeSAM devAnAM trayastriMzat sAgaropamAsthitiH prajJaptA, tatra khalu meghasyApi devasya trayastriMzat sAgaropamA sthitiH : prajJaptA / eSa khalu he bhadanta ! megho devaH tasmAdevalokAt 'Aukkha eNaM' sutrainee aisbahatA vijaye mahAvimANe devattAe ubavaNe ) yahAM se urdhva loka meM vijaya nAma ke mahA vimAna meM deva kI paryAya se utpanna hue haiN| yaha vimAna jyotiSacakra candra, sUrya graha nakSatra tArA gaNoM se bahuta yojana Upara hai / aneka zata yojana Upara hai bahuta hajAra yojana Upara hai | bahuta lAkhoM yojana Upara hai / bahuta karoDa yojana Upara hai / bahuta koTi koTi yojana Upara hai| tathA saudharma IzAna, sanatkumAra mAhendra, brahmaloka, lAntaka, mahAzukra, sahasrAra, Anata, prANata, AraNa, acyuta ina devalokoM ke bhI Upara hai / tathA 318, graiveyaka vimAnoM ke Upara hai / inameM 111, mAna prathama graiveyaka ke haiM / 107, vimAna dvitIya graiveyaka ke haiM / 100, vimAna tIsare graiveyaka ke haiM / so ina saba ko ullaMghana karake Upara meM vaha vijaya nAmakA vimAna sthita hai | ( tatthaNa atyA devANaM tettIsa sAgarovamAI ThiI paNNattA) vahAM para kitaneka devoM kI 33 tetIsa sAgara kI sthiti kahI gaI hai / ( tasthaNaM meharasa va devarasa tetIsa sAgarovamAI ThiI paNNattA ) meghakumAra deva kI bhI vahAM 33 sAgaropama kI sthiti kahI gaI hai / ( esa NaM bhaMte mehe aTThArasuttare gevejjavimANa vAsasae aisaser vijaye mahAvimANe devatAe uvaNe) DIthI avasobhAM vinaya nAmanA mahAvibhAnabhAM hevanA paryAyathI janma pAmyA che. A vimAna jyotiSacakra candra, sUrya, graha, nakSatra tArAethI ghaNA yonna ayuM che. saudharma, IzAna, sanatkumAra mAhendra, brahmaboGa, bhahAzurDe, sahasAra, Anata, prANata, AraNu, acyuta A adhA devaleAkeAthI paNa upara A vimAna che. temaja traNaso aDhAra traiveyaka vimAnAthI upara che. A greveyaka vimAneAmAM ekasA agiyAra vimAna prathama traiveyaka che. ekasesa sAta vimAna dvitIya traiveyaka che. seA vimAna trIjA traiveyaka che. A badhAne oLaMgIne sauthI upara A vijaya nAmanuM vimAna raheluM che. (tattha NaM atthegaiyANaM devANaM tettIsaM sAgarovamAi ThiI paNNattA) tyAM IMTasAU hevAnI tetrIsa sAgara bheTalI sthiti matAvavAmAM bhAvI che. (tatthaNaM mehassa vi devarasa tetIsa sAgarobamAI ThiI paNNattA) bheghakumAra hevanI pazu tyAM tetrIsa For Private and Personal Use Only
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - jJAtAdharma kathAsUtra AyuSkarmapudgalAnajeraNena, 'bhavakkhaeNaM' bhavakSayeNa devabhavasambandhikarmaNAM gatyAdInAM nirjaraNena ThiikkhaeNaM' sthitikSayeNa=devabhavasambandhi zarIrAvasthAna. kSayeNa, anantaraM cayaM devabhavasambandhizarIraM tyaktvA kutra gamiSyati ? kutrotpatsyate ? he gautama ! mahAvidehe varSe-mahAvidehakSetre sijjhihii' setsyati sakalakAryakAritayA siddho bhaviSyati, bujjhihiha' bhotsyate-vimalakevalA. lokena sakalalokAlokaM jJAyata, 'muci hai' mokSyati sarvakarmabhyo mukto bhaviSyati, 'parinivAhiha' parinirvAsthati samastakarmakRtavikArahitatvena svastho bhaviSyati, 'savvaduHkhANamaMtaM karehii' sarvaduHkhAnAmantaM kariSyati samastaklezAnAM nAzaM vidhAsyati, avyAbAdhamukhabhogI bhvissytiityrthH| adhya deve tAo devaloyAno AukhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiIvazva eNaM aNaMtaraM cayaM caittA kahiM gacchahii kahiM uvajihii ? ) isa prakAra prabhu ke mukhAravinda se meghakumAra kI utpatti kA sthAna suna kara gautamane punaH unase yaha pUchA ki he bhadaMta ! aba ye meghakumAra deva usa devalokase Ayu ke kSaya se, bhava ke kSaya se, sthiti ke kSaya se devabhara saMbandhI zarIra kA tyAga kara kahAM jaavegeN| kahAM utpanna hoMge! (goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihii, bujjhihii, muccihii, parinivAhii sayaduvakhANa maMtaM karehii) isa prakAra gautama dvArA punaH pUchane para prabhune unase kahAgautama ye meghakumAra deva mahAvideha meM utpanna ho kara vahIM se siddha hoMge vimala kevala jJAnarUpa Aloka se samastaloka aura Aloka kA jJAtA hoNge| samasta jJAnAvaraNAdika aSTa kamoM se rahita hoMge, karmakRta samasta vikAroM se saa||2 resI sthiti vAma mAvI cha. (esaNaM bhate mehe deve tAo devalo. yAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikakkhaeNaM aNaMtaraM cayaM cahattA kahiM. gacchihii kahiM uvavanjiDii) ?) mA pramANe bheSabhAranI utpatti virSanA sthaananI vAta sAMbhaLIne gautame pharI prazna karyo-kahe-bhadaMta! meghakumAradevane devalethI AyuSya kSayathI, bhavAyathI, sthitikSayathI devabhavanA zarIrane tyAga karIne kyAM jaze? kayAM tatpanna thaze ? (goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihii dhujhiDii, muJcihii. parinivAhii, savvadukkhANama te karehii) 0 pramANe gautamanA praznane sAMbhaLIne prabhue temane kahyuM ke-he gautama! A meghakumAra deva mahAvidehamAM utpanna thaIne tyAMthI siddha thaze. vimaLa ane kevaLajJAnarUpa AlethI samastaleka ane A lekanA jANanArA thaze. teo samasta jJAnAvaraNa vagere ATha karmo rahita thaze ane badhA vikAre rahita thaIne svasthatA pAmaze. teo badhAM dukhone nAza karaze For Private and Personal Use Only
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagArapITIkA a. 1 . 5. meghamunirgAta nirUpaNam 561 nArthamusaharana sudharmAsvAmI jambUsvAminamAha evaM khalu he jambUH ! zramaNena bhagavatA mahAvIreNa AdikareNa tIrthakareNa yAvatsaMprAptena zrAtmopAlambhanimittaM - Aptena hitena guruNetyarthaH, vineyasyAvihitavidhAyinaH upAlambha:AtmopAlambhaH tannimittaM tadarthaH prathamasya jJAtAdhyayanasya arthaH = pUrvoktaH= meghakumAracaritarUpo'rthaH prajJaptaH = kathitaH / avidhipravRttasya ziSyasya guruNA mokSamArge sthApanAya hitasAragarbhitavacanena pratibodhanam upAlambhaH sa dAtavyaH, yathA bhagavatA datto meghakumArAya ityevamartha prathamamadhyayanamiti bhAvaH // rahita hokara svastha hoMge, samasta duHkhoM kA nAza kareMge avyAbAdha sukha ke bhoktAdane aba sUtrakAra zrI sudharmAsvAmI isa adhyayana ke artha kA upasaMhAra karate hue zrI jaMbUsvAmI se kahate haiM / ( evaMkhalu jaMbU / samaNe NaM bhagavayA mahAvIreNaM AigareNaM titthagare NaM jAva saMpatteNaM appopAlaMbhanimittaM padamassa nAyajjha Nassa maTThe pannate tibemi) ki he jaMbU / Adikara tIrthakara zrI zramaNa bhagavAna mahAvIrane ki jo siddhisthAna ko prApta ho cuke haiM avidhita vidhAya ziSya ko AptopAlabhanimitta yaha meghakumAra ke caritrarUpa prathama jJAtAdhyayana kA artha prajJapta (prarUpita kiyA hai / avidhi meM pravRtta hue ziSya ko guru deva mokSamArga meM sthApana karane ke liye jo hita sAragarbhita vacanoM dvArA samajhAyA hai| isI kA nAma prAptopAlaMbha hai / Aptajana ke dvArA diyA gayA upAlaMbha yahI AptopAlabha kA artha hai / meghakumAra ke sAtha yahI kArya prabhune kiyA hai| yahI viSaya isa adhyayana dvArA samajhAyA gayA hai| ataH isa adhyayana kA nAma bhI Aptadatta paropalaMbha hai / svopAlaMbha paropAlaMbha ane avyAbAdha sukhane bhAgavanArA thaze. ahIM have sUtrakAra zrI sudharmA svAmI A madhyayananA arthn| upasaMhAra uratA jUsvAmIne he che. ( evaM khalu jaMbU ! sama NaM bhagavayA mahAvIreNaM AigareNaM nitthagareNaM jAtra saMpatteNaM appopAlaMbhanimitaM padamamsa nAyajjhayaNassa ayamaTThe pannoM tibemi) he mAhira tIrtha - kara zrI zramaNu bhagavAna mahAvIre jemaNe siddhisthAnane meLavyuM. che--evA temaNe avi hita vidhAyarthI ziSyane AsopAla bhanA mATe A meghakumAranA cAritrarUpa prathama jJAtAdhyayananA atha prarUpita karyAM che. avadhimAM pravRtta thayela ziSyane gurudeva meAkSamAga mAM vALavA mATe je hitasAra yukata vacanA dvArA samajAve che te AsopAlabha kahevAya che. Aptajana vaDe ApavAmAM AvelA upAlaMbha e ja AsopAla bhanA artha che. meghakumAranI sAthe paNa bhagavAne A pramANe ja vyavahAra karyAM che. A adhyayana dvArA e ja viSaya samajAvavAmAM AvyA che. ethI A adhyayananu nAma Aptadatta parApAlaMbha' For Private and Personal Use Only
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 562 www.kobatirth.org svopAlambho yathAlabdhvA janurmAnuSamatra durlabhaM, re jIva ! kalpa matpramodam / jainendradharma na karoSi sAdaraM, vizuddhavaMze ca tatrAsti janma, jinendradharme khalu dIkSito'si / svasyAtmanaH zatru raho ! paro'stikaH ? // 1 // paropAlambhA yathA- sadoktamajJAnaguNADhya ! vatsa / kathaM tvamevaM sahasA pravRttaH ? Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAvAdharmakathA // 2 // tathA tadubhayopAlaMbha ke bheda se upAla3 prakAra kA kahA gayA hai - svopAlaMbha meM jIva apane Apako upAlaMbha detA hai- jaise-jaba kisI avihita kArya meM pravRtti karatA huA jainendra dharma meM pravRtti nahI karatA hai taba apane Apa antarAtmA se jo aisI AvAja AtI hai| ki he jIva isa paribhraraNa rUpa saMsAra meM kisI baDe bhArI puNya ke udaya se tujhe yaha manuSya bhatra prApta huA hai - so isameM yadi koI pramodadAyaka vastu tujhe milI hai to baha eka jinendra deva dvArA pratipAdita dharma hI hai| tUM jisa taraha anya saMsArika kAryoM ko bar3e Adara ke sAtha karatA hai usI taraha ise kyoM nahIM karatA / yAda rakha yadi isake karane se tUM vaMcita ho rahA hai to tUM svayaM nija kA zatru hai dUsarA nahIM hai | 1 // S For Private and Personal Use Only che.svApAlaMbha, parApAlaMbha, temaja tadrubhaye pAlaMbhanA bhedathI upAlaMbhanA traNu prakAra kahevAmAM AvyA che. svASAla'bhamAM mANasa peAtAnI jAtane upAlaMbha Ape che. jemake jIva jyAre kAi avihita (na karavA ceAgya) kAOmAM pravRtti karatA janendra dharmImAM pravRtta thatA nathI tyAre potAnI meLeja antarathI je avAja uThe che ke huM jI! A paribhramaNurUpa saMsAramAM kAi mahA puNyanA udayathI tane manuSyabhava maLyA che. A bhava je kaMI eka prameAda ApanArI vastu tane maLI che te phakta jinendra deva vaDe pratipAdita dharma ja che. tuM jema bIjA saMsArika kAmA bahuja khuzIthI kare che tema tu A dhamAM pravRtta kema thatA nathI ? khareAbara yAda rAkhaje ke A dharmamAM tuM pravRtti Iza nahi te tu pAte potAnI jAtanA zatru banI gayA che. tArA khIne zatru nathI. // 1 //
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - anagAradharmAmRtavapiNITokA a. 1 sU 50 upAlambhakathanam tadubhayopAlambho yathA-- ajJAnino'mI nijajIvitasya, hetoH kimartha bahu jIva koTIH / saMsthApayantIha ca duHkhagarne / kiM jIvanaM zAzvatamasti teSAm ? // 3 // atra AptadattaparopAlambhAdhikAraH ayamatrAbhiprAya:-prAptaratnatrayakSaNasya vicakSaNasyApi vineyasya pramAda vazataskhalanAyAM satyAM taM sanmArge sthApanAya bhagavato meghamuneriva gurugopAlambho deya iti|| paropAlaMbha meM avidhi meM pravRtta hue jIva ko gurvAdi Apta jana sama. jhAte haiM-jaise he vatsa / tumhArA janma vizuddha vaMza meM huA hai, aura tuma jinendra prabhu ke dharma meM dIkSitahue ho| sadA tuma uttama jJAnAdi guNoM se yukta ho rahe ho-to phira aimI kyA bAta hai jo tuma sahasA isa prakAra ke avihita kArya meM pravRti karane kI ora jhuka rahe ho| yaha kArya tumheM zobhA nahIM detA hai| ataH isase virakta hokara vihita kartavya kI ora hI pravRti kro||2|| . tadubhayopAlaMbhameM isa prakAra bodha diyA jAtA hai ye ajJAnI jIva apane svayaM ke jIvana ke liye aneka jovoM kI koTiyoM ko duHkharUpI khaDDe meM na mAlama kyoM paTakate rahete haiM / to kyA ve apane jIvana ko zAzvata mAna rahe haiM // 3 // meghakumAra ko mahAvIra prabhune jo yaha upAlabha diyA hai-yaha paropA labha rUpa hai / nisa apane ziSyane ratnanagarUpa mukti kA mArga prApta kara parapAlaMbha avadhimAM pravRtta thatA jIvane guru vagere Aptajane samajAve chejemake he beTA! tamAre janma vizuddha vaMzamAM thayuM che ane tame jinendra prabhunI dIkSe pAmyA che hamezAM tame zreSThajJAna vagere guNothI yukta thaI rahyA che, te pachI evuM zuM thaI gayuM che ekadama tame A jAtanA na karavA gya (avihita) kAryamAM pravRtti karavA taiyAra thayA che. A kAma tamane zobhatuM nathI. eTale enAthI virakta thaIne vihita (ucita) kartavyamAM pravRtta thAo. pArA tadupAlaMbhamAM A pramANe bedha apAya che-ke A ajJAnI cha pitAnA jIvana mATe ghaNA ne dukharUpI khADAmAM kema nAkhatAM rahe che? zuM evA mANase pitAnA jIvanane zAzvata mAnIne beThA che. AvA meghakumArane mahAvIra prabhue je upAlaMbha Ape che te pApAlaMbha che. je ziSya ratnatraya rUpe muktimArga meLavyuM che, ane have pramAdavaza thatAM te mukitamArgathI janTa For Private and Personal Use Only
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharmakathAsane 'tti bemi' iti-utarU tatvaM yathA tIrthakarasya bhagavato mahAvIrasya samAzAnmayA zrutaM na tu svabuddhayA kalpita, yataH svabuddhayA kathane zruta. jJAnasya vinayo bhavati, kiM ca chadmasthAnAM dRSTayo'pyapUrNA bhavanti, tasmAd yathA bhagavatpratipAditameva tvAMbravImi upadizAmItyartha ihArthe ceyaM saMgrahagAthA-- suaNANassa aviNao pariharaNijjo pariharaNijjo suhAhilAsIhi / chaumatthANaM diTThI, puNNA Nasthiti muiyaM iiNA / / iti sUtra. 50 // // iti zrI vizvavikhyAta jagadvallabha-prasiddhavAcaka-pazcadazabhASAkalitalalita kalApAlApaka-pavizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka zrI zAhU chatra pati kolhApurarAnapradatta-'jainazAstrAcArya-padabhUSita-kolhApurarAjaguru bAlabrahmacAri jainAcAryajainadharmadivAkara pUjyazrI ghAsIlAlabati-viracitAyAM zrI jJAtAdharmakathAsUtrasyA'nagAra dharmAmRtavarSiNI TIkAyAm utkSi. psanAmaka prathamamadhyayana samAptam // 1 // liyA hai, aura vaha aba pramAdavazavartI hokara usase skhalita ho rahA haiyA ho cukA hai- to use punaH sanmArga meM sthApita karane ke liye guru mahArAja kA kartavya hai ki ve use upAlaMbha deveM / jisa prakAra mahAvIra pabhune meghakumAra munirAja ko diyA hai (ttibemi) isa prakAra yaha ukta rUpa tatva jisa taraha tIrthakara bhagavAna mahAvIra prabhuke pAsase maiMne manA hai, usI taraha yaha tumase kahA hai / apanI buddhise kalpita kara yaha nahIM kahA hai / kyoM ki buddhise kalpita kara kahanemeM zruta jJAna kI AzA tanA hotI hai dUsarI bAta yaha bhI hai ki unAsthajIvoM kI dRSTiyAM apUrNa hotI haiM / ataH ve bastu kA pUrNarUpa pratipAdita nahIM kara sakI haiN| isa liye prabhu pratipAdita artha hI yaha tuma se kahA hai / isa arthameM thaI rahyo che, athavA te te muktimArgathI bhraSTa thaI cUkyuM che evI vyaktine pharI sanmArgamAM vALavA mATe gurumahArAjanI pharaja che ke tene upAlaMbha Ape. je pramANe prabhuye bhuni.4 meghamArane SIR mAyA cha. (nibemi) mA rIte. rakta tattva meM jevI rIte tIrthakara bhagavAna mahAvIranI pAsethI sAMbhaLyuM che tevI ja rIte meM tamane kahyuM che. meM pitAnI buddhithI kalpanA karIne kahyuM nathI. kemake buddhithI kalpitakarIne kahevAthI zrutajJAnanI AzAtanA hoya che. bIjI vAta e che ke chaghasya nI daSTie apUrNa hoya che. eTalA mATe prabhu pratipAdita artha ja For Private and Personal Use Only
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAramatavarSiNITIkA a.1.50 upAlambha kathanam jo yaha saMgraha gAthA uddhata kI gaI haiM - usakA abhiprAya yaha hai-jo sukhake abhilASI haiM unakA yaha pradhAna kartavya hai ki ve zrutajJAna kA avinaya na ho esA sadA dhyAna meM rakheM / apane manase kalpita kara Agama kI koI bAta na kaheM kyoM ki chadmasthAvasthAme dRSTi apUrNa rahatI hai yahI viSaya ( sibemI) ina padoM se sucita kiyA gayA hai / jainAcArya jaina dharmadivAkara pUjya zrI ghAsIlAlajI mahArAja kRta jJAtA kathAsUtrI anagAradharmAmRtavarSiNITIkA ke utkSipta nAmaka prathama adhyayana saMpUrNa // 1 // 765 meM tamane kahyo che. A artha viSe je A saMgrahagAthA TAMkavAmAM AvI che tene abhiprAya A pramANe che ke je sukhanI icchA dharAve che temanI A mukhya rUpe pharaja hAya che ke teAthI zratajJAnanA avinaya thAya nahi A viSayamAM huMmezAM sAvaceta rahe. potAnA manathI kalpIne AgamanI koi vAta kahe nahi. kemake chadmasthAvasthAmAM draSTi artha rahe che, khena viSaya ( tibemi) pothI sUyavavAmAM mAgyo . jainAcArya jainadhama divAkara pUjya zrI. dhAsIlAla mahArAja kRta jJAtA dhamakathaGgasUtranI anagAradharmAmRtavidhaNI TIkAnu ukSipta nAmaka paheluM adhyayana samApta. // 1 // For Private and Personal Use Only
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAtAdharma kathAma atha dvitIyamadhyayanaM prArabhyate vyAkhyAtaM prathamodhyayanaM, sAmprataM dvitIyamArabhyate, asya pUrveNa sahA' yamamisambandhaH-pUrvasminnadhyayane bhagavatA'nucitamArgapravRttamya ziSyamyopA lambhaH proktaHH, atra tu anucitocitamArgapravRttAnAmanarthAvarthaprAbhiparamparA procyate, ityanena sambandhenAyAtasyAsyedamAdimasUtram / mUlam--jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNa paDhamassa nayajjhayaNassa ayamaTe pannatte bIyassa gaM bhaMte ! nAyajjhayaNassa ke aTTe pannatte? evaM khalu ! jaMbU! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM saMgagihe NAmaM nayare hotthA vannao tassa NaM rAyagihassa nayarassa bahiyA. uttarapurasthime disIbhAe guNasilae nAma ceie hotthA vannao, tassaNaM guNasilayassa ceiyassa adurasAmaMte etthaNaM mahaM ege ji. NNujANe yAvi hotthA, viNadevaule parisaDiyatoraNaghare nANAvihagucchagulmalayAvallivacchacchAie aNegavAlasayasaMkaNije yAvi hotthaa| tastaNaM jinnuja.Nasta bahumajjhadesabhAe etthaNaM mahaM ege bhaggakUvae yAvi hotthA, tassaNaM bhaggakUvasta adarasAmaMte etthaNaM mahaM ege mAluyA kacchae yAvi hotthA, kiNhe kiNhobhAse jAva ramme mahAmehaniuraMbabhUe bahuhi rukkhehi ya gucchehi ya gummehi ya laya.hiya vallIhi ya kusehi ya khANuehi ya saMcchanne palicchanne aMtojhusire bahi gaMbhIre aNega volasa saMkaNije yAvi hotthA |suu01|| ___TokA-'jaiNaM bhaMte !' ityAdi-yadi khalu bhadanta ! zramaNena bhagavatA mahAvIreNa prathamasya jJAtAdhyayanasya, ayamarthaH prajJapta dvitIyasya khalu bhadanta ! dUsarA adhyayana prArambha prathama adhyayana saMpUrNa ho cukA hai| aya dvitIya adhyayana prAraMbha bIjuM adhyayana prAraMbha paheluM adhyayana puruM thaI gayuM che. have bIjuM adhyayana zaru thayA che. A For Private and Personal Use Only
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir managAradharmAmRtaparpiNITIkA a 2 su. 1 rAjagRha jIrNodyAnavarNanam 57 jJAtAdhyayanasya ko'rthaH prajJaptaH 1 / zrI sudharmAsvAmI jambUsvAminamAha- .. ___ evaM khalu jambU' ti-evaM khalu jambUH ! tasmin kAle tasmina samathe rAjagR nAma nagaramAsIt varNakaH, tasya khalu rAjagRhasya nagarasya bahiruttarapaurastye digbhAge guNazilakaM nAmaM caityamAsIt varNakaH, tasya khalu isa adhyayana kA pahile adhyayana ke sAtha isa prakAra saMbandha rahA huA hai-ki pahile adhyayana meM yaha viSaya samajhAyA gayA hai ki anucita mArga meM pravRtta hue ziSya ko guru kA kartavya hai ki vaha use upAlaMbha deveN| isa adhyayana meM yaha samajhAyA jAvegA ki meM tathA anucita mArga meM pravRtta hote haiM unheM apane apane kRta karmAnusAra artha tathA anartha kI prApti para parA bhoganI par3atI hai| isI nimitta se yaha adhyayana .pahile ke bAda prAraMbha kiyA gayA hai isa adhyayana kA yaha prathama mUtra hai'jaiNaM bhaMte ! ityAdi / TIkA--jaMbU svAmI sudharmA svAmI se pUchate haiM-(nai) yadi (Na) nizcaya se (mate) he bhadaMta ! (samaNegaM bhagavayA mahAvIreNaM paDhamassa nAyajjhayaNAma ayamaDhe paNNate) zramaNa bhagavAn mahAvIrane prathama jJAtAdhyayana kA yaha pUkti artha pradipAdita kiyA hai to (yIyasmNaM bhaMte ! nAyajjhayaNassa ke aDhe paNNate) dvitIya jJAtAdhyayana kA unhoMne kyA bhAva artha kahA hai ? isa prakAra jaMbU svAmI ke pUchane para zrI sudharmA svAmIne unase kahA-(evaM khalu jabU) he jaMbU sunoM-isa prakAra hai-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nAmaM nayare hotthA) usa kAla usa samaya meM rAjagRha nAmakA nagara thA (vannao) imakA adhyayanane pahelA adhyayananI sAthe saMbaMdha A rIte che-ke pahelA adhyayanamAM A viSayanuM spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM che ke anucita mArgamAM pravRtta ziSyane mATe gurunI pharaja che ke te temane upAlaMbha Ape. A adhyayana vaDe samajAvavAmAM Avaze ke je anucita athavA te ucita mArgamAM pravRtta thAya che, temane pitAnA karelAM karmo anusAra arthe temaja anarthanI prApti paraMpo bhegavavI paDe che. A kAraNathI ja A adhyayana pahelA adhyayana pachI AraMbhavAmAM AvyuM che. A bIjA adhyayanane paDa satra 20 cha:--'jaiNaM bhaMte ! ityAdi ! - 14-bhUsvAmI sudhAsvAmIna dhUche cha-(jai) ne (Na) nizcita 35 (bhaMte) Taali (samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM paDhamassa nAyajjhayaNassa ayama? paNNatta) zramaNa bhagavAna mahAvIra pahelA jJAtAMdhyayana ne artha upara kahyA mujaba spaSTa 4yA cha, to (bIyassaNaM bhate ! nAyajjhayaNassa ke aTe paNate) mI jJAtAdhyayanamA temaNe kaI rIte bhAvArtha samajAvyo che? jaMbusvAmIne A prakArane prazna sAMbhaLIne zrI sudhAsvAmI tamane 4hyu (evaM khala jaMtra) yU tmaa| prazanano vAma For Private and Personal Use Only
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 568 jJAtAdharmakathAsUtre prAkAra guNazilakasya caityasva 'aGgarasAmaMte nAtidUre nAtyAsanne, atra khalu mahadevaM jIrNodyAnaM cApyAsIt, tatkIdRzamityAha-' viNadevaule ' vinaSTa devakulaM vinaSTavyantarAyatanaM, 'paDisaDiyatoraNaghare ' parizaTitatoraNa gRhaM - parizaTitA ni naSTamAyA'Na toraNAni bahirANi gRhANi, dvAravyantarAyatana sambandhIni gRhANi yatra tattathA / 'nAgavihaguccha gummalanAbalivacchacchAie' nAnAvidhaguccha gulmalatAvalIvRkSacchAditaM nAnAvidhA ye gucchAH kArpAsI japAkusumaprabhRtayaH, gulmA: = vaMzajAlI prabhRtayaH, latAH azokalatAdayaH, vabhyaH=trapupIprabhRtayaH vRkSAH = AmrAdayaH taizchAditaM yattattathA / 'agavAla saMNijje' anekavyA zatazaGkanIyam, anekaiH = nAnAvidhe vyAlazataiH sarpAdi zvApadazataiH zaGkanIyaM = bhayAvahaM cApyAsIt / , Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir S varNana pahile kiyA gayA hai| (tassa NaM rAyagihassa nayarassa bahiyA uttarapuratthime disIbhAe guNasilae nAmaM ceie hotthA) usa rAjagRha nagara ke bAhara kI aura uttara pUrva ke digvibhAga meM arthAt IzAnakoNa meM guNazilaka nAmakA udyAna thA / ( vannao) isakA varNana pahile kiyA gayA hai| (tassa NaM guNasilayassa cessa adUrasAmaMte etthaNaM mahAMege jigujjANe yAvi hotthA) usa guNazIlaka udyAna ke na ati samIpa aura na ati dUra eka aura bhI vaDA bhArI jIrNa udyAna thA / ( viNadvadevaule parisaDiyatoraNaghare nAgAvihaguccha gulmalayAvalIvacchacchAie aNegavAlasa yasaMkaNijje yA vi hothA) isameM jo devakula thA vaha kabhI kA naSTa ho cukA thA / For Private and Personal Use Only sAMlaNe- (teNaM kAleNaM teNaM samaparNa rAyagihe nAmaM nayare hotthA) te aNe mane te sabhaye rAjagRha nAbhe yeU nagara tu (bannao) te nagaranu varSAna pahelAM karavAmAM Ayu che. ( tassa NaM rAyagissa nayarassa bahiyA utarapuratthime disIbhAe guNasilae nAma ceie hAthA) (bhagRha nagaranI mahAra uttara pUrva dizAmAM meTale IzAna AzubhAM zuzuzIsa nAbhe udhAna huto. (vannao) A udyAnanuM vAsuna paDesAM uravAmAM Avyu che. (tassagaM guNasilayassa ceiyassa adurasAmaMte etthaNaM mahaMege jiSNujjANe yAtri hotthA) guNuzIlaka udyAnanI vadhAre pAse paNa nahi ane vadhAre dUra paNa nahi evuM eka pIle bhUnu udyAna itu ( viNadevaule parisaDiyatoraNaghare nANAvihaguccha gulmalayAvallivacchAie aNegavAlasayasaMka gijje yAtri hotthA) AbhAnu ThevaNa vyaMtarAyana kyAranu Me nAza pAmyu hatu. davakuLanA atha ahIM vyantaranuM Ayatana
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 6 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a02sUtra. 1 rAjagRha jIrNodyAnavarNanam tasya khalu jIrNodyAnasya bahumadhyadezabhAge atra khalu mahAneko bhagnAmIt tasya khalu bhagnakpasya anUrasAmaMte atra khalu mahAne : mAluyA kacchara' mAlukA kakSakaH mAlukAH ekAsthiphala vRkSavizesteSAM kakSaka vanam cApyAsIt / sakodRzaH 1 ityAha- 'kahe kiort bhAse' kRSNaH kRSNAvabhAsaH, tatra - kRSNaH = kRSNavarNa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 569 " devakula kA artha yahAM vyaMtara kA Ayatana hai / isa vyantarAyatana saMbandhI jitane ghara the una sabake bhI yahA~ bahirdvAra naSTaprAya ho cuke the| yaha jorNa udyAna aneka prakAra ke gucchoM se kapAsa ke japA putroM Adi ke gucchoM se-- vaMzajAlI Adi gulmoM se azokalatA Adi latAoM se putrI ( kakar3o ) Adi beThoM se, Amra Adi vRkSoM se AcchAdita ho rahA thaa| isameM aneka prakAra ke saiMkaDoM sarpa idhara se Udhara phirate rahate the ata: unake dvArA yaha vizeSa bhayaMkara banA huA thA / ( tassa NaM jintujjaNassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ege bhagmatrae yAtri ho sthA) isa jIrga udyAna ke ThIka madhya bhAga meM eka baDA bhArI bhagna jIrNa huA kuMA bhI thA ( tassa NaM bhaggaktrasya adUrasAmaMte ettha NaM mahaMege mAluyA kacchae yAtri hotthA ) usa bhagna kue~ ke na ati samI aura na ati dura--pAsa meM mAlukA vRkSoM kA bahuta baDA gahana vana thA / ekAsthikara vAle vRkSa vizeyoM kA nAma mAlukA hai ( kinhe kiDo Ase jAna ramme mahAmeha niuraMvabhUe bahUrhi rukkhe hiya gucchediya gumme For Private and Personal Use Only che. A antarAyatananAM jeTalAM ghara hatAM, te badhAnA bahAranA daravAjA naSTaprAya thai gayA hatA. jUnuM udyAna ghaNI jAtanA guccha,-eTale ke vaNu ane japApuSpa vagerenA zubhechA-vaMzalatI vagere guhamA azo'satA vagere satAyo, trayusI (amDI) vagerenI veba, Amra vagere vRkSAthI DhaMkAelA hatA. ghaNI jAtanA seMkaDA sApa A udyAnamAM AmathI tema viyaratA rahatA hutA. methI yA udyAna savizeSa layapura sAgatu tu. ( tassaNaM jintujAgassa bahumapradesabhAe ettha ege bhaggakUpae yAvi hotthA) A jUnA udyAnanI ThIka vacceAvacca eka moTA bhagnakrUpa nAme eka jINu thayelA kUvA hatA. ( tassa bhaggasa adurasAmate etthaNa maha ege mAluyA kacchae yAvihotthA) te bhagna kUvAnI vadhAre dUra paNa niha ane vadhAre najIka paNa nahi kahevAya evuM pAse mAlukA vRkSAnuM mATu' saghana vana hatu. ekAsthiphaLa vRkSa vizeSanuM nAma mAlukA che, (ki kinhI mAse jAva ramme mahAmehaniuraM babhUe bahUhiM rUkkhe hi ya gucche hiya.
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 570 jhAtAdhamakathAko aJjanavat, kRSNAvabhAsaH kRSNaprabhaH svarUpeNa kRSNavarNaevAvabhAsate, yAvad ramyAsundaraH 'mahAmehaniuraMvabhUe' mahAmeghanikurambabhUtaH, mahAmeghA varSAkAla bhAvi meghastasya nikurambaHmamUhaH tathAbhUtaH-ghanIbhUtaH nUtanadhanopama ityarthaH nIladharmasAmyAt / bahubhizca, gucchazca, gulmaizca, latAbhizva, vallIbhizca, kuzaizvadarbhazca, sthANukaizca-UrdhvakIlakaizca 'ThuThAiti bhASAyAm' saMnnAHvyApta:, paricchannA vizeSeNa samAcchAditaH 'aMto jusire' antaH madhye jhuziraH sAvakAzavAn 'barhi gaMbhIre' yA gambhIraH, atigahanatvena daSTeraprasRtasvAt, aneka vyAlazatazaGkano yaH-aneka zatasaryAdibhiH zaGkanIyaH-bhayajanakazcA. pyAsIt // 1 // mUlam-tattha NaM rAyagihe nayaredhaNNe nAmaM satthavAhe aGka ditte jAva vicchaDDiyaviulabhattapANe, tassa NaM dhaNNassa satthavAhassa bhaddA nAmaM bhAriyA hotthA, sukumAlapANipAyA ahINapaDipuNNapaMciM. hi ya layA hi ya valli hi ya kue hi ya khANuehi ya maMcchanne palicchanne aMto jhusire vAhiM gaMbhIre aNegabAlasayasaMkaNijje yAvi hotthA) yaha gahana vana kajala kI taraha kRSNa varNavAlA thA svarUpa se hI isakI prabhA kRSNa thii| yAvat yaha sundara thaa| varSAkAla bhAvI megha ke samUha jaisA yaha nIlA thaa| aneka prakAra ke vRkSoM se, aneka prakAra ke gulmoM se, aneka prakAra kI latAoM se, aneka prakAra kI valliyoM se, aneka prakAra ke kuzoM se, aneka vidha sthANuoM se yaha bahuta adhika rUpa meM AcchAdita ho rahA thaa| bIca meM yaha mAvakAza hone se polA thaa| bAhira gahana honekI vajaha se gabhIra tho| aneka prakAra ke saikaDo sapoM se yaha bhI mahAna bhayA: naka thaa| mUtra "1" gumme hi ya layA hi ya ballI hi ya khANuehi ya sacchaMnne palicchanne aMto jhusire bAhi gaMbhIre aNegavAlasayasaMkaNije yAvi hotthA) mA sapanavana bhezI jema kALA raMganuM hatuM. AnI prajA svarUpathI ja kALI hatI. varSAkALanA megha jevA te nIlA raMganuM hatuM. ghaNI jAtanAM vRkSa, ghaNI jAtanA gulma, ghaNI jAtanI latAe ghaNI jAtanI valIo, ghaNI jAtanA daMbhe ghaNI jAtanA sthANuothI A udyAna saghana rUpe DhaMkAyeluM hatuM. vacce khAlI jagyA hatI paNa AjUbAjU mera vRkSAvalIne lIdhe te saghana hatuM. ghaNI jAtanA seMkaDe sAthiI A khUba ja bhayakArI lAgatuM hatuM. sUtra che 1 For Private and Personal Use Only
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 571 anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. asU. 2 bhadAbhAyA:varNanam diyasarIrA lakkhaNavaMjaNaguNovaveyA mANummANappamANapaDipunnasujAyasavvaMgasuMdaraMgA sasisomogArA kaMtA piyadasaNA surUvA karayala-parimiyativaliyamajjhA kuMDalullihiyagaMDalehA komui-rayaNiyara-paDipuNNasomavayaNA siMgArAgAracAruvesA jAva paDirUvA bajhA viyAurI jANukopparamAyA yAvi hotthA ||suu. 2 // TIkA-' taeNaM rAyagihe' tti-tatra khalu rAjagRhe nagare dhanyanAmA sArthavAhaH janasamUhanAyakaH garima-dharima-meya, paricchedyarUpa krayANakadravya. jAtaM gRhItvA lAbhArthamanyadezaM vrajan sahAgatavaNigjanasya yogakSemacintayA paripAlaka iti bhAvaH aDDhe 'AzA-RddhayAdipUrNaH 'ditne' dIptaH-saccaritraNa ujvalaH yAvad vicchaditavipulabhaktapAnaH / yAvacchabdenAyamartho grahItavyaHvistIrNavipula bhavanazayanAsanayAnavAhanAkIrNaH, bahudhanayahujAtarUparajanaH, Ayotattha Na rAyagihe nayare ityAdi TIkArtha- (tatya NaM rAyagihe nayare) usa rAjagRha nagarameM (dhannenAmaM sasthavA he) dhanya nAma ke mArthavAha the| jaba ye garima dharima meya evaM paricchedya rUpa krayANaka dravya samUha lekara lAbhaprApti kI icchA se paradeza jAte the to inake sAtha jo aura bhI varNakajana hote unake ye yogakSemakAraka hote the| unakI haraeka prakAra kI cintA rakhate the| ye (aDDhe) RddhayAdi se paripUrNa the| (ditte) saccaritra se ujjala the| (jAba vicchaDiyaviulabhanapANe) yAvat vichardita vipulabhaktapAnavAle the--- yahAM yAvat zabda se inake viSaya meM itanA aura samajha lenA cAhiye ki inake bhavana bahuta vistIrNa the, zayana, zrAsana, yAna, vAhana, bhI inake 'tatthaNaM rAyagihe nayare' ityAdi / ___ --(natthaNaM rAyagihe nayare)te204 guDa nAbhA (dhanne nAmaM satthavAhe) dhanya nAme sArthavAha hatA. jyAre teo garima, dharima. meya ane paricchedya rUpa kalyANaka dravyanidhi laIne lAbhanI IcchAthI videza jatA hatA tyAre emanI sAthe je bIjA varNakajana rahetA temanA mATe te dhanya sArthavAha badhI rIte kuzaLa karanAra hatA. temanI dareka jAtanI saMbhALa rAkhatA hatA hatA. e (ga) saddhi vagerethI saMpUrNa paNe pUrNa hatA. (dine) sapyAritryathI Georqn tA, (nAva vicchaDiyaviulabhattapANe) pAvata vichadita vipula bhakta pAna vA hatA. ahIM je yAvat zabda AvyuM che tene artha A pramANe che ke emanAM bhavana bahuja vizALa hatAM. zayana, Asana, yAna, For Private and Personal Use Only
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 572 jJAtAdharma kathAsUtra gaprayogasapayuktaH, Ayogena dviguNAdilipsayA prayogaH adhamarNAnAM savidhe dravyasya vitaraNa, tena yuktH| viccharditavipulabhaktapAna: yasya gRhe bhojanA. vaziSTabahubhirannapAnaH kSudhArtAnAmanekahInadInAnAM paripoSaNamabhUdityarthaH / tasya khalu dhanyamya sArthavAhasya bhadrA nAmabhAryA'bhavat sA kIdRzInyAha'sukumAlapANipAyA' sukumArapANipAdA, tatra sukumArau komalo pANI ca pAdau yasyA sA atikomalakaracaraNavatItyarthaH / 'ahINapaDipuNNa paMciMdirAsarIrA' ahona prati pUrNapaJcendriyazarIrA, tatra-'ahINa' ahInAni lakSaNamvarUpAbhyAm 'paDipuNNa' pratipUrNAni, 'paMciMdiya' pazcendriyANi yasmin tAdRzaM zarIraM yasyAH sA tathA lakAvavaMjaNaguNovave yA' lakSaNavyaJjanaguNopapetA, tatra-'lakavaNa' lakSaNAni lakSyante dRzyante jJAyante yastAni zubhacihnAni-karasthavidyAdhanAdi sacapAsa nAnA prakAra ke bahuta adhika the| gAya bhaiMsa Adi dhana tathA cAdI sonA bhI inake pAsa bahuta adhika mAtrAmeM thA / Ayoga prayoga se ye yukta the-arthAt karjadAroM ke liye ye dviguNita lene kI abhilASA se karja diyA karate the| bhojana ke bAda jo vividha prakAra kI bhojana sAmagrI bacatIthI use ye bubhukSita, bhUkhe aneka hona prANiyoM meM vitarita karavA diyA karate the| athavA bhojana karate samaya inake yahAM itanA adhika gvAnA ucchiSTa rUpa meM bacatA thA ki jisase aneka dIna hInabubhukSita prANiyoM kA pAlana popaNa ho jAtA thA (tassa NaM dhaNNassa satyavAhassa mahAnAmaM bhAriyA hotthA) una dhanya sArthavAha kI bhadrA nAma ko dharmapatnI thii| (sukumAla pANipAyA ahINapaDipuNNapacidi yasarIrA lavakhaNavaMjaNaguNovaveyA) inakA zarIra sukumAra hAtha caraNa vAlA thA lakSaNa evaM svarUpa ina donoM se inakA zara vAhana paNa emanI pAse ghaNI jAtanAM ane puSkaLa pramANamAM hatAM. gAya bheMsa vagere, pazu dhana temaja cAMdI tenuM paNa temanI pAse puSkaLa pramANamAM hatuM. Aga prayogathI teo yukta hatA eTale ke traNa ApatA hatA. jamyA pachI je ghaNI jAtanI bhejananI sAmagrIo vadhatI te sAmagrIne teo bhUkhyA ghaNuM hIna, dIna, prANIomAM vaheMcAvI detA hatA. athavA te emane tyAM eTaluM badhuM khAdhA pachI eMDuM vadhatuM ke jethI ghaNuM garIba, hIna, bhUkhyA prANIonuM bharaNu piSaNa thaI tu tu. (tassa NaM dhaSNassa satyavAhassa bhaddA nAma bhAriyA hotthA) te dhanya sArthavAnI bhadrA nAbhe yamapatnI tI. (sukumAlapANipAyA ahINapaDipuNNapaMcidiyasarIrA lakSaNavaMjaNaguNAvaveyA) te sumana 15 // pANI tI tabhara sakSaNa mana sva35 mA manithI temanu zarIra yuta tuH (lakavaNa) vidhA, For Private and Personal Use Only
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSaNITIkA a 2 . 2 bhadrAbhAryAyAH varNanama 573 karevArUpANi 'vaMjaNa' vyaJjanAni, vyajyante sUcyante bhAgyodayA yastAni tilamapAdIni 'guNa' guNAH mauzIlyapAtivratyAdayastaiH uvatreyA' upape ||smnvitaa, tatra upa apaityupasargayoH 'apa' ityatrAdyaDa kArasya pRSodarAdisvApaH 'mAjummANapyamANapaDi punnasRjAyasavaMgasuMdara gA mAnonmAna pramANapatipUjAsamundarAhI tatra= 'mAga' mAnaM= jaladroNapramANatA, tathAhi paripUrNa jalakuNDe yasya puruSasya yasyAH striyo vA praveze eti yadi droNaparimitaM jalaM bahirnissarati tadA sa puruSaH sA strI vA mAnaprApto cyate, mAnaparatAyAH zarIrAvagAhanAvizeSo mAnamityucyate / 'ummAna' unmAnam, ardhamArapramANatA sAcettham-tulAyAmAropito naro nArI vA yatha bhAratamANA bhavati tadA sa puruSaH sA strI vA unmAnapAptA nigadyate 'nAga' yA svArmukairaTronaranocchrAyaH itthaM ca mAnaM conmAnaM ca pramANaM yukta thaa| (khaNa) se vidyA, dhana Adi kI sUcaka karasthazubha rekhA rUpa cihnoM se, tathA bhAgyodaya sUcaka tilamamA Adi rUpa vyaMjanoM se yaha samanvita thI / suzIlatA tathA pAtivrata Adi guNoM kA yaha ghara thI / (mANummANapamANapaDi punnasujAyasavvaMgasuMdaraMgA) mAna, unmAna aura pramANa , ina ke anusAra isake samasta aMgapUrNa the| paripUrNa jala kuNDa meM praveza karane para droNa parimita jala yadi usa kuMDa se bAhara nikala Ave to vaha puruSa athavA strI mAna vAlI kahI jAtI hai / arthAt isake zarIra zrI avagAhanA itane mAna pramANa thI / tulA para Aropita hone para jima strI athavA puruSa kA vajana ardhabhAra pramANa nikalatA hai| to vaha unmAna prApta kahalAtA hai| agne aMguloM ne 108 ruvAlI bane hue U~cAI dhana vagerene sUcavanArI hAthanI zubharekhAothI temaja bhAgyeAdayanA sUcaka talamaSA vagere rUpa vyaMjaneAthI te saMpanna hatI. zAlInatA temaja pAtitratya vagere guNAnu te ghara hatI. (mANummANamANaparipunasajAyasavvaMgamudaraMgA) mAna, unmAna ane pramANa sahita tenAM badhAM aMge pUrNa hatAM. saMpUrNa rUpathI bharelA pANInA kuMDamAM pravezyA khAda jo droNa parimANu jeTalu pANI te kuMDamAMthI bahu ra nIkaLe teA te puruSa athavA strI 'mAna' vALI kahevAmAM Ave che. eTale ke temanA zarIranI avagAhanA amuka - jeTalA mAna pramANavALI hatI. trAjavAM upara caDhIne je strI athavA puruSa potAnu vajana karAvatAM temanu vajana abhAra pramANa jeTalu thAya te te unmAna prApta kahevAya che. potAnA AMgaLathI ja mApa karavAmAM Ave ane te puruSa ke strI ekaso ATha jeTalA AMgaLanA mApa jeTalI thAya te te pramANa prApta kahevAya che. evI rIte mAna, unmAna ane pramANa yukta temanA dareke For Private and Personal Use Only
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 574 jJAtAdharmakathAmane cetyeSAM dvadva mAnAMnmAnamANAni prAtapUrNAni-saMpannAni, ata eva 'mujAya sujAtAni yathocitAvayavamannivezayavanti 'sA' sarvANi sakalAni, 'aMga' aGgAni-ajyate vyajyate pAgo yastAni masta. kAdArabhya caraNAntAni yasmistat, ataeva 'sudaraMgA' mundarAGgI-suMdaramaGga vapuryasyAH sA tathA, 'sasisomAgArA' zazimaumyAkAga-zazI candrastadvat saumNe-ramaNIya okAra:-svarUpaM yasyAH sA kaMtA' kAntA kmniiyaa| piya daMsaNA' priyadarzanA bhiyaM darzakajanamanodakaM darzanamavalokanaM yasyAH sA, ata esa 'suruvA' surUpA sarvAtizAyirUpalAvaNyavatItyarthaH 'karayalaparimiya-ti balIya. majjhA' karatala parimitatrivalikamadhyA karatalaparimita muSTigrAhyaH, trilikazvavalikatrayopetaH rekhAtrayavAn 'majjhA' madhyabhAgo yasyAH sA. kRzodarI tanu kaTizcetyarthaH 'kuMDalihiyagaMDalehA' kuNDalollikhitagaNDa lekhA kuNDalAbhyA. mullikhitA- ughadaSTAgaNDalekhA-kapolAvasthitacandanAdi rekhA yasyAH sA, kuNDala shobhaasmpnnetyrthH| 'komui-rayaNiyarapaDi puNNasommavayaNA' kaumudI kArtikI bolA jisa puruSa athavA strI kA zarIra hotA hai vaha pramANa prApta kahalAtA hai| isa taraha mAna unmAna evaM pramANa ke anusAra isake samasta zArIrika avayava the ataeva ve yathocita sanniveza viziSTa the| mastaka se lekara caraNa paryanta uga avayava kahalAte haiN| isI kAraNa inakA zarIra bahata adhika mundara thaa| (sasisomAgArA kaMtA piyadasaNA surUnage karapalaparimiya tirvAlayamajjhA) candramA ke samAna isakA AkAra maumya thaa| ata: bahuta hI kamanIya thii| darzaka janoM ke mana ko inakA avalokana AlAdakAraka thaa| yaha sarvAtizAyI rUpa lAvaNya se yukta thI inakA trivalI yukta madhya bhAga itanA adhika patalA thA ki muSTi grAhya ho jAtA thaa| (kuMDalullihiya gaMDalehA komuirayagiyara - paDipuNNamomma vayaNA siMgArAgAra cAruvesA jAva paDirUvA baMjhA aviyAurI dareka avaya samANa ane gya hatA. mastakathI mAMDIne paga sudhI upAMga avayava upAya cha. mekSA bhATe / manu zarI2 bhUma suMdara . (sasi somagArA kaMtA piyadaMsaNA surUvA karayalaparimiyativaliyamajjA) temanI AkRti candra jevI saumya hatI. ethI te khUba ja kamanIya hatI. jenArA e mATe temanuM darzana AlhAda kAka hatuM. te atizaya rUpa ane lAvaNya saMpanna hatI. temanI trivalI yukta kamara (madhya bhAga) eTalI badhI pAtaLI hatI ke tene samAveza bhUDImA 5 56. As sat. (kuMDalullihiyagaMDalehA kAmuira yaNiyarapaDipuNNa sAmmavayaNA siMgArAgAracArUvesA nAva paDirUvA baMjhA For Private and Personal Use Only
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradhAmRtadhaNITIkA a. 2 sa. 2 bhadrAbhoryAyAvarNanam pauNamAsI tasyAHrajanIkarazcandramtadvata pratiparNa-saumyaM AhAdajanakaM vadanaMmukhaM yasyAH sA tathA 'siMgArAgAracAruvesA,' zRGgAgagAracAruveSA, zRGgArAjya prathamarasasya agAramiva-gRhamiva cAruveSo yasyAH sA, raddhA zaGgAge bhUSaNATopastaspradhAna AkAro yasyAH sA tathA manoharanepathyA, atra pada dvayasya karmadhArayaH / 'jAva' yAvat 'paDirUvA' pratirUpA 'vaMjhA' bandhyAapatyakalApekSayA niSphalA, ekabAra saMtAnasaM nAtA naM naramapatyamaraNenApi 'phalano bandhyA bhavati, ataeva 'aviyA urI' dezI zabdaH, avijanayitrI sarvathA saMtAnA'jananazIlA saMtAnajananazaktirahitA, ityataH 'jANukopparamAyA' jAnu kUparamAtA, 'jANu' jAnunI caraNayo madhyabhAgI 'koppara' parau karayomadhyabhAgau teSAmeva 'mAyA' mAtA-jananI cApyAsIt ||suu. 2 // malam-tassa gaM dhaNNassa satthavAhassa paMthae nAmaM dAsaceDe hotthA, savvaMgasuMdaraMge maMsovacie bAlakIlAvaNa kusale yAvi hotthA, taeNaM se dhaNNe satthavAhe rAyagihe nayare bahuNaM nayaraniyagaseTTi satthavAhANaM aTArasaha ya seNippaseNoNaM vasu kasu ya kuDubesu ya maMtesu ya jAva cakkhUbhUe yAvi hotthA, niyagasta viya NaM kuTuMbasta bahusu ya kanjesu jAva cakkhubhUe yAvi hotthA ||suu. 3 // jANukoparamAyA yAvi hotthA) usake kapola maMDala para jo candanAdika kI rekhA lagI rahatI thI vaha donoM kAnoM ke kuDaloM se gharSita hoto rahatA yo| kAttikI pUrganAsI ke pUrNa vandra maMDala ke samAna isakA saumya-prAGtAdajanaka-mukha thaa| isakA sundara veSa zrRMgArarasa ke ghara jaisA thaa| phira bhI yaha itanI tribhuvana sundarI hone para bhI baMdhyA thii| aimo baMdhyA thI-ki isake prAraMbha se hI saMtAna nahI huI thI-saMtAna jananazakti se yaha bilakula rahita thii| yaha to kevala jAnu aura kUpara-karake madhyabhAga TehanI kI mAtA thii| ||tr 2 // aviyAurI jANukopparamAyA yAvi hotyA) tamanA pAsa 752 manApAmA AvelI candana rekhAe, baMne kAnamAM paherelA kuMDaLethI ghasAtI hatI. kArtika pUnamanA candramaMDaLanI jema temanuM meM saumya ane AlAdajanaka hatuM. tribhuvana suMdarI hovA chatAM te vaMdhyA hatI. zarUAtathI ja tene eke saMtAna thayuM na hatuM. saMtAna janana zakti temanAmAM sadaMtara samULa rUpe hatI nahi. ene te saMtAna rUpe phakata DhIMcaNa ane keNuM ja hatAM. e sUtra 2 - For Private and Personal Use Only
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 576 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathA mRjJe TIkA- 'tassa Na zata-tasya khalu dhanyasya sAthavAhasya panthakanAmA dAsaceTakaH- dAsaputra AsIt sarvAGgasundarAGgaH, mAMsopacitaH - puSTazarIraH, bAlakrIDana kuzalaH - bAlAn krIDayitu dakSazcApyabhavat / tadanu khalu ma dhanyaH sArthavAhastasmin rAjagRhe nagare bahUnAM 'nayara nigama se dvisatthavAhANaM' nagara nigama zreSThisArthavAhAnAm, tatra 'nayara' nagarasya = rAjagRhasya, 'nigama' nigamasya=vaNiggrAmastha, 'seTThi' zreSThinaH - sArthavAhAtha, eteSAM ca punaH 'advArasaha ya' aSTAdazAnAm 'seNiSpa se NIyaM zreNizreNInAm, tatra 'seNi' zreNayaH kumbhakArAdijAtayaH 'go' pavaH - avAntarajAtayatAsAM bahuSu kAryeSu 'tastra NaM zraNNassa satyavohassa' ityAdi / TIkArtha - (tassa N ghaNNassa) usa dhanya sArthavAha ke yahAM (paMthae nAma dAsaceDe hotthA) paMthaka nAmakA eka dAsa putra thA (savvaMgasudaraMge ) yaha sarvAga suMdara thA / (socie) puSTazarIra vAlA thA / (bAlakIlAvaNakusale yAtri hotthA) bAlakoM ke khilAne meM baDA catura thaa| (taeNa se ghaNNe satyavArAyagihe nayare bahU NaM nayara niyaga se dvisatthavAhANaM aTThArasa ya seNippaseNINaM bahusu kajjesu kuDubesu ya maMtesu ya jAva cakAkhubhUe yAvi hosthA) vaha dha sArthavAha rAjagRha nagara meM aneka nagara nivAsI vaNikajanoM ko zreSThijanoM ka vAhoM ko tathA aThAraha zraNI prazreNiyoM ko bahuta se kAryoM meM aneka parivAroM meM aneka maMtraNAoM meM gupta vicAroM meM yAvat cakSubhUta the mArga darzaka the| kuMbhakAra Adi jAtiyAM zreNI zabda se aura avAntarajAtiyA~ C For Private and Personal Use Only tassa NaM Nassa satyavAssa ityAdi // TIartha - ( tassa NaM ghaNNassa ) te dhanya sArthavAhane tyAM (paMthae NAmaM dAsa ceDe hotyA) paMtha nAbhe yeU hAsa putra huto. (sabbaMga sudaraMge ) te sarvAMga suMdara to. (maMsecie) suDoja zarIra vANo hato. ( bAlakIlAvaga kumale yAvi hotthA) AjIne rabhAuvAmAM tejaDuDuzaNa to. (taraNaM se ghaNNe satyavAhe rAyagihe navare bahUNaM nayara niyama se mitthavAhANaM ahArasaha ya seNippa seNINaM bahusu kajjesa ya kuDubesu ya maMte ya jAva cakkhubhUe yAvidotthA) te dhanya sArthabAhu rAbhgRha nagaramAM ghaNA nagaranA vaNikA, zreSThijanA, sAvAhA temaja aDhAra zreNI prazreNIene ghaNA kamAmAM ghaNu! kuTuMbamAM, aneka jAtanI maMtraNAomAM, gupta vicArAmAM yAvat cakSubhUta hatA eTale ke mA dazaka hatA. kuMbhAra vagerenI jAtane ahI zreNI zamhathI bhane peTA latane prabheNI zabda dvArA matAvavAmAM bhAvI che. ( niyagassa
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . anagAradharmAmRtavANITokA a 2.ma. 4 viz2ayataskaravarNanam bhayo na neSu ca kuTumbe ca parivAreSu ca 'matemu' mantraSu-kartavyanizcayArtha guptavivAreSu yApaccakSuto mArgadarzakathApyAmot 'niyagansa vi' ninakasyApi-svakI. yasyApi ca khalu kuTumbasya bahuSu ca kAryeSu yAvaccakSurbhUtazcApyAsIt // 3 // mlam-tattha NaM rAyagihe nayare vijae nAmaM takare hotthA, pAve caDAlarUve bhImatararuddakamme ArusiyadittarattanayaNe kharapharusamahallavigayavIbhatthadADhie asaMpuDiya uThe udbhUyapainnalaMbaMtamUddhae bhamararAhuvanne niraNukose niraNutAve dAruNe paibhae nisaMsaie niraNupe ahina egaMtadiTrie khureva etadhArae giddheva Amisa tallicche aggimiva sambabhakkhI jalamitra savagAhI uvaNa-vaMca. NamAyA-niyaDi-kUDa-kavaDa-sAi-saMpaoga-bahule, ciranagara viNaTU dusIlAyAracarite jayapataMgI majapataMgI, bhojapasaMgI maMsapasaMgI dAruge hiyayadArae sAhasiya saMviccheyae utrahie visaMbhaghAI AlI. yagatitthabheyala huhattha saMpaue parassa davvaharaNammi nicaM agubaddhe tibbavere, rAyagihassa nayarassa bahUNi aigamaNANi ya niggamaNA. Niya dArANi ya avadArANi ya chiDIo ya khaMDIo ya nagaraniddhamaNAgiya saMvaTTaNAgiya nivaDaNANiya jUvakhalayANi ya pANAgArANi. vessAgArANi ya tadAraTrANANi ya takaraTrANANiya takaragharANiya siMgADa gANi yatiyANi ya ca ubhAgiya caccAgi ya nAgavarANi ya bhUyagharANi ya jakkhadeulAgi ya sabhANi ya pANi ya paNiyasAlANiya sunnapravegI zada se yahAM lo gaI haiN| (nigama vi ya NaM kuDu'bassa bahusuma kajjesu jAva cakkhubhUma yAvi hotyA) tathA Ane nija kuTumba ke bhI aneka kArya Adi meM cakSubhUta the mArgadarzaka the| ||mtr 3 // viyagaM kuvassa bahutu ya kamjemu jAva cakAvu pUra yAvi hotyA) temA pitAnA kuTuMbanA ghaNu kAmamAM teo mArgadarzana tarIke hatA. e sUtra 3 . For Private and Personal Use Only
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - - - 778 gharANi ya AbhoemANI2 maggamANe gavesamANe bahujaNassa chiddesu ya visamesu ya vihuresu ya vasagesu ya abhudaesu ya ussavesu ya pasare ya tihIsuya chaNesudha jannesu 2 pavvaNIsu ya matta-pamattassa ya vikkhi. ttassa ya vAulassa ya ra hiyasta ya dukkhiyassa videsatthasta ya vippavasi ssa ya maggaM ca chidaM ca virahaM ca aMtaraM ca maggamANe gavesamANe evaM ca NaM viharai, bahiro vi ya NaMrAyagihasta nagarasta ArA menu ya ujANenu ya vAvi poskhariNA-dIhitAguMjAla yA saresu ya sarapaMti yAsu ya sarasarapaMtigasu / jipa gujANesu ya bhagavae su ya mAlayAkacchaesu ya susANaesu ya girekaMdarale gauvaTANesu ya bahujaNassa chidesu ya jAva evaM ca NaM viharai ||suu. 4 // TIkA-'tattha NaM' ityAdi / tatra khalu rAjagRhe nagare vijayanAmA taskaraH-cauraH hotyA AsIt / sa kIdRzaH ? ityAha-pAve' iti, pApaH pApakarmA cANDAlarUpaH cANDAlasadRzaH, bhomatararuddakamme' bhImatararudrakarmAcANDAlakarmApekSayA'pi bhImatarANi-bhayaGkarANi raudrakarmANi hiMsAdikrUrakarmANi yasya sa tathA, 'ArusiyadittarattanayaNe' AruSita dIptaraktanayanaH, tatra-Arusiya' AruSitamyeva 'ditta' dIpte vikarAle 'rasta' rakte nayane yasya sa tathA, 'khara 'tattha Na rAyagihe napare vijae nAma takkare hotyA' ityaadi| TIkA-(tastha NaM rAyagihe nayare) usI rAjagRha nagara meM vijaya nAmako caura thA (pAve caMDAlakave bhImatararudakamme ArusiyadittarattanayaNe, kharaphamsa maharalavigayavIbhatthavADhie) yaha pApo thaa| naDAla jaisA thaa| isake hiMsA dika ka kama cAMDAla ke kArya kI apekSA bhI bahuta bhayaMkara the| isake netra koko puruSa ke netra jaise lAla the, aura mahA vikarAla the| dAr3he isa ___Asttha-(tasthagaM rAyagihe nayare) te rAnAbhA (vijaenAma takkare hotthA) vizya nAme yA2 27to to. (pAve caMDAlarUve bhItara rUddakAme ArusiyadittarattanayaNe, rakharapharusa-mahalla-vigaya-bIbhattha dAhie) te pApI to. 21 vo to. &aa mere tenA 2 / 20 karatAM paNa bhayaMkara hatAM. tenI AMkhe kodhI mANasanA jevI lAla hatI ane te For Private and Personal Use Only
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 571 managAradharmAvRtavarSiNITIkA a 2 ma. 4 vijayataskaravarNanam phasalagiyImanyADhie' kharaparuSamahAvikratabIbhatsaSTikaH, tatra'khApuruSe atikarkaze 'mahalla' mahatyau ativizAle 'vigaya' vikRna-zomA vajite 'bomattha' bIbhatsedhagAjana ke 'dADhi' draSTi ke dADhike hanuvadita kezagu rUpe vA yasya saH-zavikataghRNitadADhikAyuktaH, kharaparupamahAvikAyobhatsa danto vA 'apuDiyauTTe' asaMghaTitauSThaH, asapuTito, asaMhatau vA parasparAsaMmilito sphATinau oSThalaghu-bAdazanadardhatvAcauSThau yasya saH sphATitamuva ityarthaH / 'ubhayapainnalaMbaMtamuddhae' una prakIrNalambamAnamUrdhanaH, tatra'uddhaya unAH vAyusampatpricalitA ata eva-'painna' prakIrNAH itastato vikSitAH 'laMcaMta' lambamAnA=adhaH prasantaH 'muddhae' mUrdhajA: kezA yasya ma tthaa| 'bhamararAhubanne' bhramararAhuvarNaH-bhramararAvarviga iva varNo yasya saHatyantakRSNavarNa ityrthH| 'niraNukose' niranukrozA-nirdayaH, niraNutAve' nirantAraH= pApaM kRtvA pazcAtAparahitaH ataeva 'dAruNe' daarunnH-kuuH| ''i. kI atizaya kaThora thIM; bahuta vizAla thIM,zobhA rahita thIM, tathA ghRgAjanaka thI-athavA ima kI dAdI ke bAla kaThora the, bahA. ghane the. zobhAse rahita the aura ghRNA utpAdaka the| (asaMpuDiyauTe uddhae, painnalaMbatamuddhae,bhamararAhubanne, niraNukose, niraNutAve dAruNe pahabhae) dAnoM ko dIrgha hone ke kAraNa isake oSTa paraspara meM mile hue nahIM the-kinnu khule hue the| isake mastaka para jo keza the-ve parana meM idhara udhara uDate, isaliye phaile hue the badhe hue nahIM the| taza bahuta yaDhe hue the| isakA zArIrika varNa rAhu tathA bhramara jaNa atyanta kAlA thaa| dayA se yaha sarvathA rahita thaa| pApa karake bhI isake hRdaya meM pazcAttApa kA bhAva utpanna nahIM hotA thaa| isaliye kara prakRti kA thaa| mahAbhayaMkara hatI. tenI dADhe khUbaja kaThera hatI, ghaNI meTI hatI, zobhA vagaranI hatI temaja ghaNAjanaka hatI, athavA te tenI dADhInA vALa kaThora hatA, saghana hatA, zAma karanA to bhane na tA. (asaMpuDiyauTTe udyapainnalaMbaMta mudra, bhamararAhubanne tiruNukose, niraNutAve dArUNe paibhae) tenal sin lAMbA hatA tethI baMne oTha eka bIjAnA sparza vagara dUra ja rahetA hatA. te hamezAM khullA ja rahetA hatA. tenA mAthAnA vALa pavanane lIdhe astavyasta thaIne uDatA hatA, ethI teo phelAI jatA hatA. tenA vALa bAMdhelA rahetA ja na hatA ane te badhuM ja vadhelA hatA, tenA zarIrane raMga rAhu ane bhamarA je kALe meMza je hate. te taddana nirdaya hate. pApa karavA chatAM tenA manamAM pastA thatuM na hatuM. eTalA mATe te dUra prakRtine hate. tene jotAnI sAthe ja prANIonAM For Private and Personal Use Only
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hAtAdharma kathA mantra bhae' pratibhayaH bhyotpaadkH| 'nisaMsie' nRshNskH| 'niraNukaMpe' niranu kampa: dyaagunnvrjitH| 'ahiAegaMtadihie' ahirivaikAntadRSTikaH, bhujaGga iva krUrakarmakaraNe ekAgratAlakSaNaH ekAntA-eka nizcayA dRSTiHvicArasaraNiyasya sa tthaa| khureva egaMtadhArae'kSura isa ekAntadhArakaH, kSuro nAvitazastravizeSaH 'umtarA' iti bhASAyAm, tadvat 'egaMta' ekAntena-tIvrattAtsarva prakAreNa paravarUpayA raNe dhArA' dhArA-paropatApanarUpA pariNAmadhArA yasya saH, sarvasyApahArItyarthaH. 'gidre va Amisatallicche' gRddha iva-AmiSa tallipmaH gRddha iva-gRhapakSivat 'Amisa, AmiSe zabdAdiviSaye 'taricche' tallicchaH= tatparaH tallicche' iti tatparArthoM dezI zabdaH / athavA AmiSe viSayabhogAdike sA atyutkaTA lipmA yasya saH-kAmabhAge totraabhilaapotyrthH| 'aggamiva sayabhakkhI' agniri va sarvabhakSI bhakSyAbhakSyasarvabhojI sarvajanaluNTako ise dekhate hI jIvoM ke hRdayameM bhaya kA saMcAra ho jAtA thaa| (nimamaie niranukape ahibdhaegaMtadiTThoe, khureva egaMtadhArae, giddhava zrAmisatallicche) yaha svabhAvataH nRzaMsaka (ghAtaka) thA niranukaMpe-dayAguNa varjita thaa| sarpa kI taraha kara karma karane meM isa kI vicArasaraNi eka nizcaya vAlI hotI thI, kSurA-ustaga ke samAna vaha sarva prakAra se parakIya vastuoM ke haraNa karane meM paropatApanarUpa pariNAma dhArAvAlA thaa| giddhapakSI kI taraha yaha zabdAdi viSayarUpa AmiSa meM athavA kAmavAsanA meM tatpara rahA karatA thaa| (aggimitra samabhAvI jalamitramAgAhI upakaMvaga, vaMcaga, mAgA niyaDi, kDa, kavaDa, sAi, saMgaoga, bahule. ciraNAraviNaduTTa solAyAracaritte, jUpasaMgI, majjapasaMgI. bhoja, pasaMgI, maMsapataMgI dAruNe hiyaya dArae) agni ke samAna yaha sarva bhanI thA, athavA lakSaNe se sarva jIvoM ko bhana layamala is rai sai (nisaMmaie niranukaMpe ahila esadidie khureva egaMtadhArae, gideva Amisatalicche) svabhAvathI / te nRzasa bhane dhAtachato. (niranukaMpe) niya Cil. sApanI ma 12 bhabhI pravRtta thnaa2|| tenA vicAro dRDha nizcayavALA hatA. astarAnI jema te badhI rIte bIjAonI vastuone harI levAmAM papatApana rUpa pariNAma vALo hate. gIdhanI jema zabda vagere viSaya rUpa AmiSamAM athavA kAmavAsanA jevI bAbatamAM te hamezAM taiyAra 2hato to. (aggimiva samabhakkhI jalamitra savvaggAhI ukkaMcaNa, vaMcaga, mAyA niyaDi, kUDa, kavaDa, sAisaMpabhoga, bahule, ciraNAraviNaTThadudda sIlAyAracaritte, jUyapasaMgI, majjapasaMgI bhojapasaMgI maMsapasaMgI dAruNe hi yaya dArae) jinA vo te samakSI to athavA te apa. prANImAna nA2 For Private and Personal Use Only
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmA matagiNA TIkA a. 3 kha. 4 cijaya tara kara raNanama vaa| 'jalamiva samyaggAhI' jalamitra sarvagrAhI-yathA jalaM svaviSayaprApta saI svAntargataM karoti tathaivAmau mA sarvasmAdapaharati / 'ukkacaNavaMdhaNamAyAni yaDi DakavaDamAisaMpaogabahule' utkaJcanavazcanamAyAnikRti kUTakapaTamAtisaMprayogabahulaH, tatra-'ukka caNa'. utkaJcanaM svaparaguNAbhAve'pi guNotkIrtanam, 'vaMcaNa' vazcanaM-chalakaraNaM, mAyA paravaJcanam, 'niyaDi' nikRtiH=mAyA''cchAdanArtha punarmAyAkaraNaM-yavRtyA gartakattidhAraNam, 'kUDa' kUTaM paravaJcanArtha tulAdenyUnAdhikakaraNam, 'kavaDa' kapaTam veSabhA pAdiviparya yakaraNam, ebhirutkazcanAdibhiH saha 'sAisaMpabhoga' mAnisaMpayogaH-atizayena yogagtena yo bahula: vyAptaH sakalakUTakapaTAdi bhANDAgAra. ityrthH| 'ciranagaraviNaduTTasIlAyAracaritte' ciAna garavinaSTaduSTazIlAcAralUTane vAlA thaa| jala kI taraha sarvagrAhI thA arthAt jala jisa prakAra apane meM par3e hue padArtha ko apane bhItara le jAtA hai-upI prakAra yaha bhI damaroM ke pAsa se samasta cIjoM kA apaharaNa kara apane pAsa rakha letA thaa| apane bhItara jo guNa nahIM the unakI bhI yaha apane meM haiM isa taraha kI prazaMsA kiyA karatA thA / vaMcanA-chala karane meM yaha vizeSapaTu-vatura thA, mAyA paravaMcana meM bahuta hoziyAra thA-nikRti apane mAyAvArIko dabAne meM dubArA mAyA karane meM baDA hI siddhahasta thaa| tulA Adi kA nyUnAdhi: karanA isakA nAma vyUha hai, veSa Adi ko badalanA isA nAma kapaTa hai| ina sabake karane meM yaha prakhyAta thaa| arthAt ina utkaMcana mAyA, nikAte kaTa, kapaTa kA yaha bhaNDAra thaa| cirakAla se yA nagara se bAhara rahatA thaa| isaliye isakA svabhAva duSTa ho gayA thaa| prAcAra-kula maryAdArUpa hate. pANInI jema te sarvagrAhI hata- eTale ke pANI jema temAM paDI gayelA badhA padArtho te potAnI aMdara laI jAya che, te pramANe ja te cera paNa bIjA onI pAsethI badhI vastuo cerIne tenI pAse saMgrahI rAkhatA hatA. je guNo temAM hatA temanI paNa bIjAonI sAme prazaMsA karatA rahetA hatA. bIjAne chetaravAmAM te pAvaryo hate. mAyA eTale ke bIjAne ThagavAmAM te khUba ja kuzaLa hato. nivRti -eTale ke mAyA cerAne parAjita karavAmAM te bIjI vakhata mAyA (para vaMcana) karavAmAM bahu ja catura hatuM. trAjavAM vagerene cAlAkIthI nyUnAdhika karavuM tenuM nAma bRha che. veSabhUSA vagere badalavI te kapaTa kahevAya che. A mATe te prakhyAta hate. eTale ke utkacana, vacana, mAyA, nikRti, kUTa, kapaTane te khajAne hite. lAMbA vakhatathI te nagaranI bahAra ja rahyA karato hato. eTalA mATe svabhAve For Private and Personal Use Only
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdhama kayAso caritraH, tatra-cira' ciraM-bahukAlaM yAvat 'nagara' nagarAt 'piNa?' vinaSTaH= lAyitaH, ata eva '4' duSTaM zIlaM-svabhAvaH, AcAraH kulamaryAdAlakSaNaH, caritraM jIvanavyavahArarUpaM yasya sa tathA / 'jUyapasaMgI' namasaGgI dhanakrIDA saktaH 'manappasaMgI' madyaprasaGgI-madyapAyI, 'bhojappasaMgI' bhojyprsnggii-gvnnddkhaadyaadirslolupH| 'bhogapasaGgI' iti pATha gagikAparAyaNa iti / 'maMsapasaMgo' mAMsapasInAMsAhArI, upalakSaNAta saptavyasanasevI / 'dAruNe' dAruNa =Thora hRdyH| 'hiyayadArae' hRdayadArakaH-anyeSAM hRdayavidArakaH / sAhamie' sAha sikaH avicaarkaarii| saMdhiccheyae' sandhicchedaka:-kSatrAvAnakA gRhAdibhittibhedakaH 'uvahie' auSadhikAsamAyitvena pracchannacArI / 'vissaMbhaghAI' visrambha ghaatii-vishvaasghaatkH| 'AlIyaga' AdIpaka grAmAsprijvAlakaH 'laprapatha vyavahAra isakA bilakula naSTa bhraSTa ho gayA thA, aura caritra isakA vila. kula patita bana gayA thaa| yaha dyUta saMgI-juA khelane meM Asakta maya pAne meM prasakta bhojya prasaMgI-miSThAnna Adirasa kA lolagI, aura gaNikAoM ke sevana karane meM sadA tallIna rahatA thaa| yaha mAMsAhArI thA-upalakSaNa se sAtoM hI vyasanoM kA sevana karane vAlA thaa| kaThora hRdaya thA-anya mANiyoM ke hRdaya vidAraka thA (sAhasie) baDA sAhasika thA binA vicAre hara eka kAma kara DAlatA thaa| (saMghiccheyae, upahie, visa madha I, AlI yagatitthabheyalahahatthasaMpaue) makAnoM meM seMgha (khAta) lagAne meM unakI bhittiphoDane meM-yaha prakhyAta thA, auSadhika thA-mAyAcArI hone ke kAraNa yaha AnA vera parivartita kara idhara upA phirA karatA thaa| vizvAsaghAtaka thaa| AdIpaka-grAma Adi ke jalAne meM use koI vicAra nahIM hotA thaa| te duSTa thaI gayuM hatuM. AcAra-eTale ke kuLanI maryAdA rUpa tene vyavahAra saMdatara nAza pAmyA hatA ane tenuM cAritrya sAva bhraSTa thaI gayuM hatuM. te dyuta prasaMga jugAramAM Asakta, madyapI-dAru pIvAmAM prasakata, bhejya prasaMgI-miSThAna vagere gaLyuM khAvAmAM lelupa ane gaNikAo vagerenA sevanamAM te hamezAM tallIna rahyA karate hatuM te mAMsa bhakSaka hate. upalakSaNethI te sAte sAta vyasanane AcaranAra hate. kaThora hadaya vALe hatuM. bIjA mANasanA hRdayane duHkhI banAvanAra hate (mAhapie) te bhUma P AISA Sto. vi. 4R 452 te me te Ama 42to to. (saMghiccheyae ahie visaMbhathAI AlI yagatityame palahu. hatyasaMpaue ) gharamA mAta2 pApAmA te adhyAta chato. te sopadhi to-mero ke mAyA carI hevA badala te pitAne veSa badalIne Ama tema khaDyA karate hate. te vizvAsa ghAta karanAra hate. AMdIpaka-eTale ke gAma ne saLagAvatAM tene For Private and Personal Use Only
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRAvarSiNI TIkA. 1 2 sa. 4 vijayataskaravarNanam mAntakaM pada prAkRtatvAt' 'titthabheyalaguhatyasaMpautta' tIrthabhedalaghuhastasaMprayuktaH, 'titthabheya' tIrthabhede dharmapadhvasane dharmasthAnadhvasane vA laghuhastasaMprayuktaH= hamtalAghavayuktaH atikuzala ityarthaH / 'parassa davaharaNammi niccaM aNubaddhe parasya dravyaharaNe nityamanubaddhaH aasktH| 'tivvavere' tovaraH= utkaTa virodhavAn sa rAjagRhasya nagarasya bahani 'aigamaNANiya' atigamanAnica pravezamArgAH 'nigamagANi' nirgamanAni-nissaraNamArgAH, dArAgi' dvArANi%3D nagaradvArANi, 'abadArANi' AdvArANi-laghudrArANi guptadvArANi vA, 'chiMDIo chiNDoH vRtichidrArUpAH kaNTaka prAkArachidrANotyarthaH, 'khaMDIo' khaNDI:= durgachidrANi, 'nagaraniddhamaNANi' nagarani manAni-nagarajalanirgamanadvArANi, 'saMsahagANi' saMpartanAni anekamArgasaGgamasthAnAni. 'nivvadRNANi' nirvana nAni= nU ninirmitamArgarUpANi, 'jUpakhalayANi' ghUtakhalakAni=dyutakrIDAsthAnAni, 'pANANi' 'pAnAgArANi' madirAsthAnAni, 'vemmAgArANi' vezyAgArANi: tIrtha bheda ladhu hasta saMprayukta thA-arthAt dharmasthAna ko naSTa karane meM yaha ati kuzala thaa| (parassa dantraharaNammi niccaM aNuraddhe) dUsaroM ke dravya haraNa meM yaha Asakta rahatA thaa| (tivya vere) tIvra vaira vAlA thaa| (rAyagihamsa nayarassa bahUgi aigamaNANi ya niggamaNANi ya dArANi ya ava rA. giya chiDoo ya kha DIbhI ya nagaraniddhamaNAgi ya) yaha rAjagRhanagarake aneka pravezamArgoM ko jAne ke mArgoM ko vahAM ke aneka dvAroM ko choTe2 dvAroM ko-athavA gupta dvAroM ko kAMToM kI lagI huI vADake chidroM ko jala ke nikalane kI nAliyoM ko (saMvaTaNANi) aneka mArgoM ke saMgamasthAnoM ko (nirahaNAgi) nUtananirmita mAgoM ko (jhUvakhalayANi juvA ke khelane ke sthAnoM ko (pANAgArANi) madirA pIne ke sthAnoM ko (vessAgArAgi) vicAra paNa utpanna thatuM hatuM ke e huM kevuM kRtya karI rahyo chuM. te " tIrthabheda laghuhasta saMprayukta" hata-eTale ke dharmasthAnane naSTa karavAmAM te atikuzaLa hate. (parassadavya haraNamima niccaM aNubaddha) pArasanA dravyane 72vAmA te bhAsata rahA 42a St. (tiyavere) te maya42 zate 32 (duzmanAvaTa) rAmanAra to. ( rAyagihassa nayarassa vahUNi aigamaNANi niggamaNANi ya dAgaNiya aba dArANi ya chiDIo ya khaMDIbhI ya nagaraniddhamaNANi ya ) 247 nAnA ghaNA praveza mArgone avara javaranA rastAone, tyAM nA ghaNA daravAjAone, nAnA daravAjAone athavA te gupta daravAjAone, keTene, vADanA chidrone, killAnA chidrone, pAela najAmAne. (saMvaTTaNAANi) ugu 22tAmA methatA DAya tevA sthAnAna (nivahaNAANi) nA manApAmAM AvelA 22tAsAne (jatra khalayANi) 2 // mahAmAna, (pANAgArANi) hA povAnA sthAnAne, (vessAgArANi) For Private and Personal Use Only
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 584 jJAtadharmakathAsUtre gaNikAgRhANi 'tAraDAgANi taddvArasthAnAni gaNikAgRhadvArANItyarthaH, 'takkarANANi ya' taskarasthAnAni ca=coranitrAMsasthAnAni, 'sighADagANi' zrRGgATakAni= zrRGgAtitrikoNasthAnAni, tiyAgi' trikANi mArgatrayasaMmI lanasthAnAni, 'caukANi' catuSkANi catuSkoNasthAnAni caccarANi catvarAgi= catuSpatharUpANi 'nAgagharANi' nAgagRhANi 'bhUyavarANi bhUtagRhANi 'jakkha de ulAni' yakSadevakulAni= yajJAyatanAni 'sabhANi' sabhAH patrANi' prapA:pAnIyazAlA 'paNisAlAni' paNitazAlAni kayavikrayasthAnAni 'sunnabarANi ' zUnyagRhANi 'AbhoemANe2' a/bhogayan 2 - sopayoga mekSamANaH 'maggamANe' mAyamANaH - anviSyan / 'gavesamANe' gaveSamANaH, sUkSmarItyA vilokamAna:- bahujanasya 'chidesa' chideSu skhalanArUpeSu 'visamesu' viSameSu-rogAdyavasthAvezyAoM ke gRhoM ko (tadAradArANi) unake daravAjoM ko (takkaradvANANi) coroM ke nivAsasthAnoM ko (ghADagANa) zrRMgATaka jaise trikoNa vAle sthAnoM ko (tiyANi) tIna mArga jahAM mile hoM aise sthAnoM ko (cakkANi) catuSkoNa vAle sthAnoM ko (caccarANi catuSpatha rUpasthAnoM ko (nAgagharANi) nAgagRhoM ko, (bhUmi) bhUtoM ko, ( deulA ni ) yakSya ke devaloM ko (pramANi) sabhAoM ko (pANi) vyAU kA (paNiyasAlAgi) kavatrikaya ke sthAnoM ko (sunnagharANi) zUnya gharoM kA (AbhoemANe 2) upayoga dekara bArabAra dekhatA thA / ( maggamANe) unheM bAra2 talAzatA / ( gavesamANe) kSmadRSTi se una kI gaveSaNA karatA thA (bahujaNassa chiddesu ya ) jaba koI kisI prakAra ke kaSTa meM hotA thA (visametu) rogAdi avasthA saMpanna vezyAyanAM dhazene, (taddAradArANi) te vezyAonA haravAlamone, (takaradrANANi) thoraunA aDDAbhone (siMgADagANi) zraMgAra - bheTate haiM trazu rastA legA thatA hoya tevA sthAnAne, (cakkANi) anuNDIvAjA sthAnAne (caccarANi) yAra rastAme legA thatA hoya tevA sthAnAne, (nAgagharANi) nAganAM gRhone, (bhUyadharANi) bhUtiyAM dhazene, ( jakrakha deulAni ) yakSAnA devAlayAne ( samANi) salAkhone (171fm) uziua, (qfog aisif-su laseval zulala, (gaznfn) vuel paDI raDelA dharone, (AbhoramANe) mahatva sAthIne vAre ghaDIo leto hato (maggamANe) te sthAnAne vAraMvAra tapAsatA rahe to hato. ( gavesamANe) sUkSma dRSTiyI temane letA rahetA to. (bahujaNamsa chiddesu ya ) kyAre / bhAlusa ava pAzu bhatanA uSTamAM thIDato rahe che, (triyamesu) roga vagerethI bhukta raheto, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a.2 sa. 4 vijayataskaraHvarNanam 585 rUpeSu 'vihuresu' vidhureSu vyAkulAvasthArUpeSu 'vasaNesu' vyasaneSu-vipatsu 'abbhudarasu' abhyudayeSu rAjyalakSmyAdiprAptirUpeSu 'ussavesa' utsaneSu vivAhAdipa paGgarUpeTha paparesu' prapave'-puvAdijanmotsaveSu 'tihimu' 'tithisAMvatsarikAdirUpAsu 'chaNesu' kSaNeSu AnandajanakalyApArarUpeSu 'jannesu' yajJeSu nAgAdyutmaveSu 'pavaNIsu' parvaNISu-kArtikapUrNimAdiparvatithiSu 'matta. pamatama' mattapramattasya tatra 'mana' unmattaH pamatta' pramattaH-pramAdavAn yaHsa tasya 'vivi tassa' vikSiptastra prayogavizeSeNa bhrAntacittasya 'vAulassa' vAtulasya vAtarogayuktasya anyamanaskasya vA 'muhiyassa' mukhitasya' makalendriyAnukUla viSayaprAptatvAtsukhamanasya 'duvikhayassa' dukhitasya iSTa viyogAniSTasaMyogAdinA duHkhanimagnasya 'videsatthassa' videzasthasya paradezasthitasya 'viSyavasiyasa' viproSitasya-iSTajanaviyoginaH ityAdi bahujaviharemu) vyAkula avasthA meM honA thA (vAgemu) kiptI aura virAti se grasta hotA thA usa samaya meM tathA (anbhuiesu) rAjyalakSmI Adi ko pAptirUpa utsavoM meM (ussavemu ya pasave suya tihIsu ya chaNesuya jannesu ya pavaNIsu ya) vivAha Adi prasaMgo meM putrAdi janmotsavoM meM sAMvatsarika tithiyoM meM, AnaMda janaka vyApArarUpa kSaNoM meM nAgAdi utsavarUpa yajJoM meM kArtika pUrNimA AdirUpa parvatithiyoM meM. (matta-pamattassa vikvittassa vAu. lassa ya muhiyarasa ya dukkhiyassa ya videsatthasmaya vippasiyassa ya) jaya koI jana matta ho jAtA thA pramAdavazaMgata ho jAtA thA, prayoga vizeSa se bhrAnta citta bana jAtA thA, vAtavyAdhi se yukta ho jAtA thaa| yA anyamanaska ho jAtA thA, sakala indriyoM ke anukUla viSayoM kI prApti se Ananda yukta bana jAtA thA. iSTa piyoga aniSTa saMyoga Adi se duHkha. (vasaNesu) mI mAitamA isAyo 23to, te samaye tema (abbhudaema) Norya sabhI porenI prAti35 utsavomA (ussavesu ya pasavesu ya tihI ya chaNesa ya jannema ya paraNI ya) sana vagairenI prasagobhI, putra vgerenaamiityamAM, sAMvatsarika tithimAM, AnaMdanI kSaNamAM, nAga vagerenA utsava rUpa yajJomAMti pUnama vagere 35 55 tithiyAmAM (matamatassa vikkhiyassaunA lassa ya muhiyassa ya dukkhiyassa ya videsatthassa ya payattassa vikhayamsavippavasiyamsa ya) jyAre ke mANasa gAMDe thaI jate, pramAdI thaI jate, (tatra maMtranA) praga vizeSathI brAMtacitta thai jata, vAtanA rogathI pIDita thaI jate, zUnya manaska thaI jate, badhI Indriyone sukha prApti thAya e saMga thatAM jyAre koI AnaMda magna thaI jata, ISTa viga tathA aniSTa saMga vagerethI duHkhI thaI jatuM, paradezamAM For Private and Personal Use Only
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -- jJAtAdharmakathAjasatra nasya 'maggaM' mArgam avasaram 'chiI' chidram-skhalanArUpam virahaM' viyogam 'aMtaraM' sthAnAntaragamanarUpaM sAyaMkAlAdirUpaM vA 'maggamANe' mArgayamANaH vilokamAnaH 'gavesamANe' anviSyana 'evaM ca NaM' uktarItyA 'viharaha viharati vijayataskaro'vatiSThate ityarthaH, cakAraH samuccayArthaH, NaM vAkyAlaGkAre / 'bahiyA vi yaNaM' bahirapi ca khalu rAjagRhanagarasya 'ArAmesu' ArA meSu-puSpaphalAdi samRddhavRkSalatAsaMkulakrIDAsthAneSu 'ujjANesu' udyAneSu patrapuSpaphalacchAyopazobhitanagarAsannavattikrIDAsthAneSu 'vAvIpokkharaNI dIhiyAgujAliyAsaresu' vApIpuSkariNIdIpikAguJjAlikAsarassu, tatra 'vAvI' vApI catuSkoNayuktA 'pokkhariNI' puSkariNI-kamala yuktagolAkArA 'dIhiyA' dIrghikA-dIrghAkAra vApI. 'guMjAliyA' guJjAlikA cakrA kAravApI 'sara': taDAgaH, 'sarapaMtiyAsu' sarapatikAsu-sarovarazreNiSu magna ho jAtA thA, paradeza meM gaye hue janoM kA, iSTa janoM se viyukta hotA thA-taba yaha unake (maggaM ca chiddaca virahaM ca aMtaraM ca maggamANe, gavesamAge evaM ca NaM viharai) avasara kI, skhalanArUpa chidra ko, viyoga ko sthAnAntara gamanarUpa athavA sAyaMkAla AdirUpa aMtara ko tAkatA rahatA thAunakI khoja meM rahatA thA isa prakAra se yaha jaba nagara meM rahatA thA taba apanA samaya vyatIta karatA thaa| tathA (bahiyAvi ya NaM rAyagihassa nayarassa ArAmesa ya ujjANesu ya vAvipokkhariNI-dIhiyA guMjAliyA-saresu ya sarapaMtiyAmu ya sarasarapaMtiyAsu ya jiNNujANesu ya bhaggakUvesu ya mAluyA kacchaemu ya susANaemu ya girikaMdaleNauvaTThANesu ya bahujaNassa chiddesu ya jAva evaMca NaM viharai) rAjagRha nagarake bAhara vahAM ke ArAmoM meM puSpaphara gayelA mANasane temanA ISTajanethI viyega thaI jate tyAre te (ce) temanA (maggaM ca chidaM ca virahaca aMtaraM ca maggamANe, gavesamANe evaM ca gaM viharaha) upara cAMpatI najara rAkha. viyAga, sthAnAntara gamana, sAyaMkALa vagerenA avasaranI temanI asAvadhAnInI barAbara takane lAbha levA taiyAra rahe. AvA avasarenI te tapAsamAM rahe che. A rIte nagaramAM rahIne, te pitAne vakhata pasAra karate. Dato. tebha (bahiyA vi ya NaM rAyagihassa nayarassa ArAmesu ya umANesu ya vAviyokkhariNIdohiyA guMjAliyA,saresu ya sarapaMtiyAsu ya sarasApaMtiyAsu ya jiSNujANesu ya bhaggakavesu ya mAluyA kacchaemu ya musAgaemu ya girikaMdaraleNauvaTThANesu ya bahujaNassa chiddesu ya jAva evaM ca NaM viharai) nAnI mahAra tyAMnA bhArAbhAbhI, paNathI samRddhi yuta tathA For Private and Personal Use Only
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sU. 4 vijayatamkaravarNanam Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agaradharmAmRtavarSiNA TIkA a a 587 ===: E 'sarasarapaMtiyAsu' saraHsaraHpakiAmu=parasparaM saMlagneSu bahuSu taDAgeSu yeSu saraHsu paDtayA vyavasthiteSu ekasmAtsaraso'nyasmin sarasi tato'nyatra, evaM jalasaMvAraka pATakena jalaM saMvarati / athavA UrdhvAdhaH krameNa parUipeNa vyavasthiteSu sarasu svata eva sutarAM jalaM saMcarati, tatretyarthaH / 'jiSNujjAsu' jIrNodyAneSu =zuSkaprAya tarulatAdiyuktavana khaNDeSu 'bhaggakUnaesa' bhagna kUpa ke pu= khaNDitakUpakeSu 'mAluyAkacchaesu' mAlukAkakSakeSu sumANaesa' zmazAnakeSu girikaMdara leNa vAsu girikandaralayanopasthAneSu tatra - giri kandareSu = parvatarandhreSu 'lega' layaneSu = giristhitapApANagRheSu 'uvahANesu' upasthAneSu = latAdimaNDapeSu bahujanasya = janasamudAyasya chidreSu ata Arabhya yAvat- anantaraM gaveSayamANo'sau taskaraH evaM prakAreNa vicarati / / sU0 4 // mUlam - tapaNaM tIse bhaddAe bhAriyAe annayA kayAI puvvarattAvarattakAlasamayaMsi kuTuMbajAgariyaM jAgaramANIe ayameyAve ajjhathie jAva samupajitthA - ahaM dhaNNeNa satthavAheNa saddhi vahUNi vAsANi sahapharisarasagaMdharuvANi mANussagAI kAma Adi se samRddha vRkSoM vAle tathA latA se yukta aise krIDAsthAnoM meM udyAnAM meM nagarAsannavartI aise krIDA ke sthalo meM jo patra puSpa phala evaM chAyA vAle vRkSoM se zobhita hote haiM, vADiyoM meM, puSkaraNiyoM meM dIrghikAoM meM guMjAli kAoM meM tAlAva meM sarovarazreNiyoM meM paraspara saMlagna aneka tAlAvoM meM jIrga udyAnoM meM, bhagnakuo meM, mAlukAkacchoM meM zmazAnoM me. parvata kI guphAoM meM parvata Upara rahe hue pASANagRhoM meM aura latAdi maMDapoM meM chupa kara yaha jana samudAya ke chidroM kI viraha kI aMtara Adi kI tAka meM rahA karatA thA una kI gaveSaNAmeM lagA rahatA thA |mU. 4 / latA vitAnAthI DhaMkAelAM krIDA sthALAmAM, udyAneAmAM--nagaranI pAsenA patra, puSpa phaLa ane chAyaDAvALA vRkSAthI zAbhita krIDA sthaLAmAM, vAvAmAM puSkaraNImAM, dI ikAomAM 'gu jAlikAomAM, tapAveAmAM, sarAvAnI zreNuomAM, jemanAM pANI eka thaI rahyAM che. evAM ghaNAM taLAvAmA jUnA bagIcAomAM, jUnA bhagna kUvAomAM, mAlukA kAmAM, smazAneAmAM, parvatanI guphAomAM, parvata uparanA zilA khaDAnI vaccenA pASANu gRhAmAM ane latA maDAmAM chupAine te (cAra) jana samudAyanI asAvadhAnatA tema ja teo kayAre potAnA gharathI vikhUTA thAya che tenI zeSamAM raheteo hato, tenI marora tapAsa rAmato to // sUtra4 // For Private and Personal Use Only
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 588 jJAtAdharmakathAsUtra bhogAiM paccaNubhavamANI viharAmi, no ceva NaM ahaM dAragaM vA dArigaM payAyAmi, taM dhannAoNaM tAo ammayAo jAva suladveNaMmANussae jammajIviyaphale tAsiM ammayANaM jAsiM manne NiyagakucchisaMbhUyAI thaNaduDalu ddhayAI mahurasamulAvagAI mammaMNapayaMpiyAiM thaNamUlakakkhadesabhAgaM abhisaramANAI muddhayAiM thaNayaM pibaMti, tao ya komalakamalovamehiM hatthehi gihiUNaM ucchaMge nivesiyAI deti samullAvae pie sumAre puNo2 maMjulappaNie, taM ahannaM adhannA apunnA alakkhaNA akayapunnA etto egamavi na pattA, ta seyaM mama kalaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva jalaMte dhaNaM satyavAhaM ApucchittA dhaNNeNaM satthavAheNaM abbhaNunnAyA samANI subahuM vipulaM asaNa. pANakhAimasAimaM uvakkhaDAvettA subaI pupphavatthagaMdhamallAlaMkAra gahAya bahuhi mittanAiniyagasayaNa saMbaMdhiparijaNamahilAhiM saddhiM saMpa. rituMDA jAiMinAiM rAyagihassa nayarassa pahiyA NAgANi ya bhUyANi ya jakkhANi ya iMdANi ya khaMdANi ya rudANi ya sivANiya vesamaNANi ya tattha Ne ya bahaNaM nAgapaDimANa ya jAva vesamaNapaDimANa ya maha rihaM puSphaccaNiyaM karettA jANupAyavaDiyAe evaM vaittae-jai NaM ahaM devANuppiyA ! dAragaM vA dArigaM vA payoyAmi to NaM ahaM tubbhaM jAyaM ca dAyaM ca mAyaM ca akkhayaNihiM ca aNuvaDemi tti kaTu uvayAiyaM uvayAittae, evaM saMpehittA kallaM jAva jalaMte jeNAmeva dhaNNe satthavAhe teNAmeva uvAgacchai, uvAgacchattA evaM vayAsI-evaM khala For Private and Personal Use Only
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra rantaraNITIkA a www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only 1089 23. 5 dhanyAsArthavAhI vicAraH ahaM devANuyA ! tubbhehiM saddhi bahu vAsAI jAva de ti samullAbae sumahure puNe maMjulappabhaNie taNNaM ahaM ahannA apunnA alakkhaNA eto egamavi na pattA, taM icchAmi NaM devANuppiyA ! tunbhehiM abbhaNunnAyA samANI vipulaM asaNaM 4 jAva aNuvaDDemi (tika) uvAiyaM karettae / tapaNaM ghaNNe satthavAhe bhadaM bhArayaM evaM vayAsI - mapi ya NaM khalu devANupiyA ! esa cetra maNorahe - kahaM NaM tumaM dAraga dArigaM vA payAejasi ? bhaddAe satthavAhIe eyamadruma gujANa / tae gaM sA bhaddA satthavAhI ghaNNeNaM satthavAheNaM anbhagunnAyA samANI haTTatuTTu jAva hiyayA vipulaM asaNapApA khAimasAimaM uvakkhaDAvei uvakhaDDA vittA subahu pupphagaMdhavatthamallAlaMkAraM gehai gevhittA sayAo gihAo niggacchai, nigacchittA rAyahiM nayaraM majjhaM majjhaNaM niggaccha, nigacchattA jeNeva pokkhariNI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA pukkhariNIe tIre subahu pupphajAva mallAlaMkAraM Thavei, vittA pukkhariNi ogAhai, ogA hisA jalamajaNaM karei jalakIDaM karei, karitA pahAyA kayabalikammA ullapaDasADigA jAIM tattha uppalAI jAva sahastapattAI tAI giues givhittA pukkhariNIo paccoruhai paJccoruhittA jeNameva nAgaghara ya jAtra vesamaNaghara ra ya teNeva uvAgacchai uvAgacchitA tattha NaM nAgaparimANa va jAMtra vesamaNaparimANa ya Aloe paNAmakarei karitA Isi paccunnamai paccunnamittA lomahatthagaM parAmusai parAmusittA nAgapaDimAo ya jAva vesamaNapaDimAo ya lomahattha
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zatadharmakathAsUtre eNaM pamajai pamajittA udagadhArAe abbhukkhei, abbhukkhittA pamhalasukumAlAe gaMdhakAsAiyAe gAyAiM lUhei, lUhittA mahariha vatthAhaNaM ca mallAruhaNaM ca gaMdhAruhaNaM ca cunnAruhaNaM ca karei, karitA jAva dhUvaM Dahai, hittA jANupAyavaDiyA paMjaliuDA evaM vayAsIjaNaM ahaM dAragaM vA dArigaM vA payAyAmi to NaM ahaM AyaM ca jAva aNuvamittika uvAiyaM karei, karitA jeNeva pokkhariNI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA viulaM asaNaM4 AsAemANI jAva viha ra, jimiyA jAva suIbhUyA jeNeva sae gihe teNeva uvAgayA, aduttara caNaM bhaddA satthavAhI cAuddasamuddiTTapunnamAsiNIsu viulaM asaNaM 4 uvakkhaDei, uvakkhaDittA bahave nAgA ya jAva vesamaNA ya uvAyamANI jAva evaM caNaM viharai || sU0 5 // TIkA- 'taeNaM tIse' ityAdi / tataH khalu tasyAH bhadrAyA bhAryAyA anyadA kadAcit 'puvvaratAvara ttakAlasamasi' pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye = rAtreH pazcime bhAge 'kuTuMba nAgariyaM' kuTumba nAgarikAM= kuTumbasambandhicintayA nidrAprayarUpAM jAgaraNam 'jAgaramANIe' jAgratyAH = kurvasyAH zrayametadrUpaH 'ajjhatthie ' 'taNaM tIse bhahAe bhAriyAe ' ityAdi / TIkArtha - (taraNaM) isake bAda (tIse bhaddAe bhAriyAe ) usa bhadrA bhAryA ko (annayA kayA) kisI eka samaya (puvvarattAvarattakAlaM samayaMsi ) rAtri ke pUrvabhAga ke bAda pazcAdbhAga meM (kuDuMbajAgariyaM jAgaramANIe ) kuTumba kI cintA se nidrA nahI Ane ke kAraNa jagatI huI sthiti meM (agrameyA 'taraNaM tose bhaddAe bhAriyAe ityAdi || TIDArtha - (tapaNaM) tyAra mAha (tIse bhaddAe bhAriyAe ) bhadrA bhAryAne (annayo kayAi) kAi vakhate (puvvarattAvarattakAlasamayaMsi rAtrimA pUrva lAganI pachI pazcAhUlAgamAM (kuDuMba jAgari gaMjAgaramANIe) kuTuMbanI ciMtAne lIdhe UMdha na AvatAM jAgratAvasthAmAM (ayameyArUve ajjhatthie nAva samupa jitthA ) mA latano madhyAbhiGa yAvata manogata samudaya uhUla0 DuM (ghanneNa satthavAheNa saddhi) (ahaM) For Private and Personal Use Only
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA. a. 2 mU. 5 dhanyAsArthavAhIvicAraH AdhyAtmikA=Atmani vicAraH yAvat samudapadyata-ahaM khalu dhanyena sArtha vAhena sAI bahUni varSANi tAvat-bahuvarSaparyantaM zabdasparzarasarUpAtmakAn mAnuSyakAn kAmabhogAn 'paccaNubbhavamANI' pratyanubhavantI-paribhuJjAnA viharAmi-tiSThAmi kintu nocaiva khalu ahaM dArakaMvA dArikAM vA prajana yAmi, nat-dhanyAHvalu tA ambA yAvat sulabdhaM khalu mAnuSyakaM janmajIvitaphalaM tAsAmambAnAM yAsAM manye nijakakukSisambhUtAHstanadugdhalubdhA madhurasamullApakA 'mammaNapanaMpiyAI' mammaNamajalpitAH- 'mammaNa' iti savalat pranalpitaM yeSAM te 'tathA thaNamUlakakhadesabhAgaM abhisaramANAI' stanamUla kakSa dezabhAgamabhisarantaH- stanamUlAt stanamUlabhAgAt kakSa dezarUve ajjhathie jAva samupanjitthA) isa prakAra yaha AdhyAtmika yAvat manogata saMkalpa utpanna huA ki (ahaM) meM (dhanneNa satyavAheNa saddhiM) dhanya mArthavAha ke sAtha (bahUNi) bahuta varSoM se (sahapharisarasagaMdharUvANi mANumsagAI kAmabhogaI paccaNubhavamANI viharAmi) zabda, sparza, rasa, gaMdha, aura rUpa svarUpa manuSyabhava saMbaMndhI kAma bhogoM ko bhoga rahI huI hu| (no cetra NaM ahaM dAragaM vA dArigAM vA payAyAmi) parantu abhI taka mere na laDakA hI huA hai aura na laDakI hI (taM dhannAo NaM tAo ambhayAo jAva muladeNaM mANussae maNNe jammajI viyaphaletAsi ammayAo) ataH maiM una mAtAoM ko dhanya mAnatI hu, unhIM kA jIvana saphala samajatI hu, aura yaha mAnatI hUM ki unhIne apane manuSya bhava sambadhI janma kA aura jIvana kA phala pAyA hai| (jAsi NiyagakucchisaMbhUyAIthaNaduddhaluddhayAI mahurasamullAvagAI mammaNayaM piyAI thaNamUlakakhadesabhAgaM dhanya sApAnI sAthe (bahUNi vAsANi) ma pothI (sadapharisarasagaMdharUvANi mANussagAI kAmabhogAI, paccaNubhavamANI vihasAmi) zabda, sparza, rasa, gaMdha ane rUpanA manuSyabhavanA kAma jogavI rahI chuM. (no ceva NaM ahaM dAragaM vA dArigAM vA payAyAmi) padhu bhatyAra sudhI bhAre putra, putrI thayu nathI. (taM dhanAo NaM tAo ammayAo jApa muladdheNaM mANussae maNNe jammajIviyaphale tAsi ammayAo) te bhAtAsAne dhanya sama chuM, temanA jIvanane ja saphaLa mAnuM chuM, ke jemane manuSyabhAvanA janma bhane nana s5|| 3 // bhanyA cha (jAsi NiyagakucchisaMbhUyAiM thaNa duddhaluddhayAI mahurasamullAvagAiM mammaNapayaM piyAI thaNamUla-kakkhadesabhAgaM abhisaramANAI For Private and Personal Use Only
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAghamakathAsUtra bhAgam abhimarantaH mammukha saJcarantaH santaH 'mudyAI' mugdhAH-manoharAH zizavaH 'thaNayaM' piyaMti, stanaja=dugdhaM pibanti stanyapAnaM kurvantItyarthaH / tatazca te 'komalakamalovameDiM' komalakamalopamAbhyAM sukumAlakamala. sadRzAbhyAM hastAbhyAM gRhItvA 'ucchaMganivesiyAI' utsaGganivezitAH a sthApitAH santaH stanandhayA mAtRbhyaH 'deti' dadati, kimityAha-samu. lAve' samullApakAn, saMjalpAn kIdRzon ? ityAha-'pie' priyAn prIti janakAna 'sumahure' sumadhurAna karNasukhajanakAna 'puNo puNo maMjulappaNie' punaH punarmalaprabhaNitAn vAraMvAraM komalAkSara prayuktanalpitAn dadati priyamaJjalabhApayA bhApante dhanyA ityrthH| 'taM' tana-kintu ahaM khalu 'adhannA' adhanyA akRtArtha 'apuNNA' apuNyA-puNyahInA, 'alakAvaNA'='alakSaNA =kulakSaNA 'akayapuNNA' akRtapuNyA=na kRtaM pUrvabhave puNyaM yayA sA pUrvabhavADa abhisaramANAI muddhayA thaNayaM pibatti) ki jinakI kukSi se utpanna stana ke dugdha meM lubdha, mIThI 2totalI bolate hue bAlaka zizu stana ke mUla bhAga se kakSa deza paryanta saraka kara dUdha pIte haiN| (tao ya komalakamalovamehi hatthehiM gihiUNaM ucchaMge nivesiyAI) aura mAtA unheM apane sukumAra tathA kamala jaisA donoM hAthoM se pakaDa kara utsaMga meM baiThAtI hai| aura ve stanandhaya-bAlaka (samullAvae deM ti) una apanI mAtAoM ko isa prakara ke AlApoM ko dete haiM (pie sumahare pugo2 maMjulappaNie) jo moti janaka hote haiM, karNa sukhajanaka hote haiM aura jinameM bAra2 komala akSaravAlI vANI hotI hai| (taM ahannaM adhannA apunnA alakkhaNA akayapunnA ettoegamavi na pattA) kintu meM to adhanya hu~, puNyahIna hu-kulakSaNA huM akRta pugyA hu~ pUrvabhava meM puNyajisane nahIM kiyA muddhayAI thaNaya pibati) se bhAnu cha manA re ganbheyu, stana pAna mATe utkaMThita, mIThuM mIThuM ane tetaDuM belatuM bALaka stane sudhI-paDakhA sudhI ghasI bhAvIna dUdha pIne cha. ( tamo ya kolakamalovamehi hatthe gihiU ucchaMge nivesiyAI) ane bhAtA tene bhAvA mAne yAmA jayazrIna maukAmA mesAI cha. te mAga 55 (samullApae deMti) bhAtAsonI sAbhe mevI rIte Adhu AmAle cha (pie sumahare pugo 2 maMjulappaNie) je atyanta prema janaka hoya che, kAnane sukhakara hoya che. tenI vANI kamala akSarAthI yuta DAya cha. (taM ahannaM adhannA apunnA alakkhaNA AyapunnA eno egamati na pattA) 5 to mamA chu, puzya hIna chu, kulakSaNa chuM, akRta puNya chuM, jeNe pUrvabhava janmamAM puye karyo ja nathI evI For Private and Personal Use Only
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir --- - anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 2 ma. 5 ghanyAsArthavAhIvicAraH saJcitapuNyA'gmi 'etto' itaHpUrvamadyAvadhi-eSAM madhyAda ekamapi zizu ceSTanakalApAdekamapi ceSTanamekamapi zizu vA na prAptA 'taMtat-tasmAtkAraNAt 'seyaM zreyaH zreyaskaraM zobhanaM mama kalye pAduSprabhAtAyAM rajanyAM yAvat 'jalaMti' jvalate'=sUryodaye sati dhanyaM sArthavAhamApRcchaya dhanyena sArthavAhena 'abbhaNunAyA' abhyanujJAtA prAptanidezA satI 'subahuM'=prakorabahulaM 'viula' vipulaM-pracuram azanapAna vAyasvAyam 'uvakkhaDAvettA-upaskArya caturvidha. mAhAraM niSpAdya 'mubahu' subahumbAprakArakaM puSpavastragandhamAlyAlaMkAraM gRhItvA bahubhibhitrajJAtinijakasvajanasambandhiparijanamahilAbhiH sArddha saMparitA hai aisI hUM joabhI taka isa prakAra kI ceSTA saMpanna bAla ko meM se eka bhI ceSTA viziSTa auramIThI totalI vANI bolane vAle zizu ko nahI pA sakI hu| (taM seyaM mama kallaM pAuppAbhAyAe: rayaNIe jAva jalaMte dhaNaM satthavAhaM ApucchittA dhaNNeNaM satyavAheNaM abhaNunnAyA samANI mubahu vipulaM asaNapANakhAimasAimaM uvakkhaDAvettA) to abamujhe yahI zreyaskara hai ki maiM kala prabhAta hote hI-- mUrya ke udita hone para dhanyamgarthavAha se pUchakara aura unakI AjJA prApta kara azana, pAna, khAdya aura svAdya isa taraha cAra prakAra kA ohAra niSpanna karA kara (suvahuM pupphavasthagaMdhamallAlaMkAraM gahAya bahUrhi mitta nAi-niyaga-sayaNa-saMbaMdhi-parijaNamahilAhiM saddhiM saMparivuDAjAiM imAI rAyagihamsa naparassa bahiyA gAgANi ya bhUyANi ya jakkhANi ya iMsANi ya khaMdANi ya ruddoNi ya) aura puSpa, vastra, gaMdha, mAlA, evaM aMlakAra ko lekara apane aneka mitra, jJAti nijaka, svajana saMbandhI huM chuM, kemake hajI evI bALa ceSTAo karanAra bALakamAMthI meM eka paNa bALaka bhega nathI. (taM seyaM mama kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva jalaM te dhaNaM satyavAhe ApucchittA dhaNNeNaM satthavAheNa anbhaNunnAyA samANI mubahu vipule asaNapANakhAimasAimaM uvakkhaDAvettA ) mevI sthitimA mane e ja ucita lAge che ke AvatI kAle savAre sUraja udaya pAmatAM dhanya sArthavAhane pUchIne temanI AjJA meLavIne azana, pAna khAdya ane smAgha A rIte yAra to AhAra taiyA242214AvAna (subahuM puSphavasyagaMdhamallAlaMkAraM gahAya bahUhi mittanAiniyagasayaNasaMbaMdhiparijaNamahilAhiM saddhi saMparivuDA jAI imAI rAyagihassa nayarassa bahiyA gAgANiya bhUyANi ya jakkhANi ya dANi ya khaMdANi ya ruhANi ya vesamaNANi ya) bhane pu05 17, gaMdha mALA ane ghareNAM sAthe laIne aneka mitra, jJAti, nijaka svajana saMbaMdhI For Private and Personal Use Only
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 594 - - jJAtAdharmakathAGgasatra yAnImAni rAjagRhasya nagarasya bahiH 'NAgANi ya' nAgAnica-nAgagRhANAtyarthaH, evaM sarvatra vijJeyam bhUtAni ca-bhUtagRhANi, yakSANi ca yakSagRhANi, indrANi ca-indragRhANi, skandAni ca-skandagRhANi, rudrANi ca-rudragRhANi zivAni ca-zivagRhANi, vaizramaNAni ca-caizravaNagRhANi santi, tatra khalu bahUnAM nAgapratimAnAMca yAvata vaizravaNapratimAnAM ca 'mahariI' mahAhIM bahumUlyAM 'pupphaccaNiyaM' puSpArca nikAM=kusumasevAM kRtvA jANupAyavaDiyAe' jAnupAdapatitAyAH-pAdayoH patitA-pAdapatitA. jAnubhyAM pAdapatinA jAnupAdapatitA-jAnunI bhUmau vinyasya praNatetyarthaH, tasyA mama evaM vakSyamANaprakAreNa vaktuM pArthayituM zreyaH 'zreyaH' iti pUrveNa sambandhaH / tadeva darza yati--'jai NaM ahaM' ityAdinA,-yadi khala ahaM devAnamiyA: ! "dAragaM dArakaM-nijakukSisaMjAtaM putra dArikAM vA-putrI vA payAyAmi prajanayAmi prajanayiSyAmItyarthaH 'to gaM' tarhi khalu ahaM yuSmabhyaM 'jAyaM' yAgaM-sevAM parijanoM kI mahilAoM ke sAtha milakara rAjagRhanagara ke bAhara jitane bhI nAgaghara haiM, jitane bhI bhUta ghara haiM, jitane bhI yakSa ghara haiM, jitane bhI indra ghara haiM, jitane bhI skanda ghara haiM, jitane bhI rudraghara haiM, jitane bhI zivaghara haiM, jitane bhI vezramaNaghara hai- aura (tatthagaM bayagaM nAgapaDimANa ya jAya vesamaNapaDimANa ya) unameM jitanI nAga deva kI pratimAe~ haiM yAvat vaizravaNa deva pratimAe~ haiM una sabako (maharihaM pupphaccaNiyaM karinA) bahumulya puSpoM se arcA karake (jANurAyavaDiyAe evaM vainae) unake pairoM meM donoM ghuTane jhukAkAra paDajAu~ aura unase aisI prArthanA karUM (jaiNaM ahaM devANuppiyA ! dAragaM vA darigaMvA payoyAmi to NaM yahaM tubhaM jAyaM ca dAyaM ca mAya ca akkhayaNiti ca parijanonI mahilAonI sAthe rAjagRha nagaranI bahAra jeTalAM nAga ghare che, jeTalAM bhUtaghare che, jeTalAM yakSa ghare che, jeTalAM chaMda ghare che, jeTalAM Indra ghare che, jeTalAM yakSa ghare che, jeTalAM rudra ghare che, jeTalAM zivaghare che, ane jeTalAM vaizrama dharA cha tebha (tatthaNaM vapUrNa nAgapADimANa ya jAya vesamaNa paDimANa ya) tamAma khai nasakthI bhAMDIne vaizrama heva sudhInI pratibhAye, cha, te madhI pratibhAgAnI (maharihaM puSphaccaNiyaM karittA) madhya puppothI pUon zana (jANupAyavaDiyAe evaM vaittae) tamanA yaraNamA mane bUTa 2Ine 5 on bhane tebhane vinatI 4 (jaiNaM ahaM devANuppiyA ! dAragaM vA dArigAM vA pAyAyAmi to NaM ahaM tubbhaM jAyaM ca dAyaMca bhAyaMya akkha For Private and Personal Use Only
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir %ENT anagAradharmAmRtavarSiNITIkA. arasU. 2 bhadrAbhAryAyAHvarNanam 'dAyaca' dAyaM-dAnam abhayadAnAdikaM, parvadivasAdidAnaM vA, 'bhAyaMca' bhAgaM barddhayAmi-prabhUtadravyamarpayiSyAmItyarthaH, tikaTu' iti kRtvA ityukvA 'vAiyaM' upayAcitam apatyaprAptiprArthanArUpAM mAnyatA "manautI" iti prasiddhAm 'uvAyaittara' upayAcituM kartuM 'zrayaH' iti pUrveNa sambandhaH / evaM samprekSate, samprekSya kalye yAvajjavalati yatraiva dhanyaH sArtha kAhastauvopAgacchati, upAgatya evamavAdIta--evaM khalu ahaM devAnupriyAH ! yuSmAbhiH aNuvaMbhi) yadi maiM he devAnupriyo ! apanI kukSise putra yA putrI ko janma daMgI to maiM ApakI sevA karUMgI-Apake nimitta abhayadAnAdikakA vitaraNa karUMgI, athavA pUrva dinoM meM dAna Adi bAMTane kI vyavasthA krduuNgii| apane hisse meM Apake liye vibhAga alaga tathA Apake akSaya kopa kI vRddhi karavAeMgI-tAtparya isakA yaha hai ki merI mano kAmanA pUrNa hone para maiM prabhUta dravya Apa sabake liye arpita kruuNgii| (tti ka utrayAiyaM uvayAittae) isa taraha kI mujhe unake pAsa manautI-mAnatA-manAne meM merI bhalAI hai| (evaM saMpehei) isa prakAra kA usane vicAra kiyaa| (saMpehittA) aura vicAra kara (kallaMjAvajalaMte jeNAmeva dhaNNe satthavAhe teNAmeva uvAgacchai) vaha dUsare dina (usI dina) prAtaH kAla hote hI sUrya ke prakAzita hone para jahA~ apane pati dhanya mArthavAha the vahAM gaI / (uvAgacchitto evaM kyAsI) vahAM jAkara usane unase aisA kahA--(evaM khalu ahaM devANuppiyA ! yANihiM ca aNuvaimi) haivAnulya! bhArA rathI patra putrI bharI te huM ApanI pUjA karIza. ApanA nimitte abhayadAna vagere karIza, athavA te pahelAnA divasomAM dAna vagere vaheMcavAnI vyavasthA karIza. mArA hissAmAM je kaMI Avaze temAMthI tamAre bhAga judo mUkAvaDAvIza. temaja tamArA akSaya nidhinI paNa huM vRddhi karIza. matalaba e che ke je mArI manekAmanA pUrI thaze te huM prabhUta dravya tmaa| yobhA leTa 35 a zaza. (ttikaTu upayAiyaM upayA ittae) Atonatii bhAnya mA bhane ve bhA zreya ya cha. (evaM saMpehei) mA pramANe te piyA dhye. (saMpehitA) bhane viyAra 4zane (kallaM jAva jalaMte jegAmeva dhaNNe satthavAhe teNAmeva uvAgacchai) mA hivase sapAre sUryAya thatai or wyAM potAnA pati dhanya sAtha vAI tA tyAM . (uvAgacchittA evaM vayAsI) tyAne tene mAma yu--- (evaM khalu ahaM devANuppiyA ! For Private and Personal Use Only
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAstro sAddha bahUni varSANi yAvad dadati samullApakAn sumadhurAn punaHpunarmajula. prabhaNitAn tat khalu ahamadhanyA, apuNyA, akRtalakSaNA, ita ekamapi na pAptA, tad icchAmi khalu devAnupriya ! yuSmAbhirabhyanujJAtA satI vipulamazanaM 4 yAvad anuvarddhayAmi, (ttiyaTu) itikRtvA-ityuktvA upayAcita tumbhehiM saddhi bahUrhi vAsA jAva deMti samullAvae sumahure) he devAnu miya ! Apake sAtha bahuta varSoM se maiM manuSya bhavasaMbandhI kAma bhAga bhoga rahI hU~ parantu abhI taka mere yahAM na koI laDakA huA hai aura na koI laDakI ve mAtAe~ dhanya haiM jo saMtAna se yukta haiM evaM unakI totalI madhara bolI se jo apane ko prasanna rakhatI haiM--ityAdi kaha kara phira usane kahA (ahaM ahannAapuNNA alavakhaNA etto egamavi na pattA) maiM adhanyA hU apaNyA hUM pUrva meM maiMne koI bhI aisA puNya nahIM kiyA hai, jisase mere yahAM to laDakA laDakI meMse koIbhI nahI hai-- (taM icchAmi NaM devANuppiyA ! tubbhehiM abhaNunnAya samANA vipulaM asaNaM 4 jAva aNuvar3emi tikaTTha uvayAiyaM karecae) isalie he devAnupriya ! maiM Apase AjJApita hokara yaha cAhatI huuN| kI cAroM prakAra kA AhAra vipula mAtrA meM taiyAra karAkara tathA gaMdha puSpAdilekara aneka mAtrAdika mahilAoM ke sAtha yahAM ke jitane bhI indrAdikoM ke ghara haiM una saba kI puSpA kara una ke caraNoM meM paDakara saMtAna hone kI manautI (mAnatA) mnaa*-| isa icchA ke pUrNa hone para phira mai tumbhehiM saddhiM bahUI vAsAiM jAva deMti samullAvae sumahure) de devAnupriya! tamArI sAthe bahu lAMbA vakhatathI huM manuSyabhavanA kAmabhege bhegavI rahI chuM. paNa hajI mAre putra ke putrI mAMthI kaMI thayuM nathI. A saMsAramAM saMtAnavALI mAtAo ja bhAgyazALI gaNAya che. ke jemanAM nAnAM nAnAM bALako totI madhura l dvArA tebhane bhuza rANe cha. (ahaM ahannA apuNNA alakkhaNA etto egamavi na pattA) hu~ to mamI chu, pApiNI chu, pUlamA meM saMtAna thAya bhAvu puSya Aya 3thu nathI. (taM icchAmi NaM devANuppiyA ! tumbhehiM abbhaNunnAyA samANA vipulaM asaNaM jAva aNubar3emi tti kaTu uvayAiyaM karettae) ItabhArI mAjJAthI pu4|| prabhAbhA yAre tana sAhAra banAvaDAvIne temaja gaMdha pa vagere laIne aneka mahilAonI sAthe ahiMyAM jeTalAM Indra vagere denA ghare che te badhAMnI puSpa vagerethI pUjA karI temanA caraNomAM paDIne saMtAnavatI thavAnI mAnatA rAkhuM. jyAre mArI A manokAmanA For Private and Personal Use Only
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 597 anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a.2 sa 5 dhanyAsArthavAhIvivAraH ke zreyaH / tataH khalu dhanyaH sAthavAho bhadrAM bhAyAmevimavAdot mamApi ca khalu he devAnupriye ! eSa eva manorathaH' yathA-'kahaM NaM' kathaM khalu kenopAyena vaM dArakaM vA dArikAM ca prajanayiSyasi ? iti kathayitvA sArthavAhyaH 'eyaM' etamamanoratharUpam arthama 'aNujANai' anujAnAti anumodayati / tataH khalu sA bhadrA sArthavAhI dhanyena sArthavAhena abhyanujJAtA satI 'hatuTThA jAba hiyayA' hRSTa tuSTa yAvat-haSTa tuSTa cinAnanditA harSavazavisarpahRdayA vipulamazanapAnakhAdyasvAdyamupaskArayati, upaskArya subahuM abhayadAnAdika kA vitaraNa karU ityAdi / isa taraha upayukta saba apanI bhAvanA usa bhadrA bhAryAne dhanya sArthavAha se nivedita kii| (tae NaM dhanne satyavAhe bhaI bhAriyaM evaM yAsI) isa prakAra dhanya sArthavAha ne apanI bhadrAbhAryA kI bhAvanA sunakara usase aisA kahA-(mamaMpi NaM khalu devANuppiyA! esa ceva maNorahe) he devAnapriye merA bhI hI manoratha hai ki (kahaM paM tumaM dAragaM dAriyaM vA payAejasi) tuma kisa upAya se dAraka yA dArikA ko janma dogI! isa prakArakahakara (bhadAe satyavAhIe eyamahamaNujANai) dhanya sArthavAhane usa bhadrA sArthavAhI ke isa manoratharUpa artha ko svIkAra kara liyA usakI anumodanA kii| (tae NaM sA bhaddA satyavAhI dhanneNaM satyavAheNaM anbhaNunnAyA samANI haTTa tuTTha jAva) isake bAdabhadrA sArthavAhIne apane pati dhanya sArthavAha se AjJA prApta kara bahUta adhika harSita evaM santuSTa citta hote hue (vipulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAvei) vipulamAtrA meM azana pAna khAdima aura saphaLa thaI jAya tyAre huM abhayadAna vagere vaheMcuM A pramANe bhadrA bhAryAe tenA pati dhanyasAtha vADane vinatI 43rI. (taeNaM dhanne satyavAhe bhadaM bhAriyaM evaM vayAsI) A pramANe dhanya sArthavAhe temanI bhadrA bhAryAnI vAta sAMbhaLIne tene A pramANe kahyuM - mamaMpi khalu devANuppiyA! esaceva maNorahe)De ThevAnupriye! bhArI 54427mevI 4 cha (kaha NaM tumaMdAragaM dArigaM bA payAejjasi) vI zate tame putra , putrIne bhanma pApI za? 2mA rIte DIna (bhaddAe satyavAhIe eyamaTTamaNujANai) dhanyasAtha pAI tamanI bhadrA mAryAnI yAta svI73 ane tene anumati mApI. (taeNaM sA bhaddA sasthavAhI dhanneNaM satthavAheNaM abhaNunnAyA samANI haTTa tuTTa jAba) tyArabAda bhadrAsArthavAhIe temanA pati sArthavAhanI AjJA meLavIne atyaMta prasannatA : anubhavIna bhane saMtuSTa thane teNe (vipulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvaksva. DAvei) pu prabhAbhA mazana, pAna, mAhima svAhima mA.2 taiyAra 42214AcyA For Private and Personal Use Only
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharmakathAGgamatra pugandhana pAlpAlaGkAraM yAti, gRhItvA svakAd gRhAnnigacchati. nirgatya rAjagR nagaraM madhyamadhyena nirgacchati, nirgatya yatraiva puSkariNI tatraivopAgacchati, upagatya puSkariNyAstIre subahuM puSpagandhavastramAlyAlaGkAraM sthApayati, sthApayitvA puSkariNImavagAhate, avagAhya jalamajjanaM karoti, kRtvA jalakrIDAM karoti, kRtvA snAtA kRtabalikarmA 'ullapaDasADiyA' AIpaTazATikA jalAvagAhanena Ardra paTazATike uttarIyaparidhAnavastre yasyAH sA tatha, tAdRzI sA yAni tatra 'uppalAI' utpalAni-kamala.ni 'jAvara hassapattAI' yAvansahasrapatrANi-sahasradalakalitAni mahApatrANi santi tAni svAdima AhAra taiyAra karoyA (upakkhaDAvinA subahuM 'phagaMdhavatthamallAlaMkAraM gohA) bAda meM puSpa gaMdha vastra mAlA alaMkAra ko liyA aura (geNhitA) lekara (sayAno gihAo) apane ghara se (nigacchai) vaha (nikalI niggacchitA rAyagihaM nayaraM majjhaM majhagaM Niggacchai) nikala kara rAjagRha nagara ke ThIka bIcoboca mArga se ho kara vaha calI (niggacchittA jeNeva pokharaNIteNeva-uvAgacchai) calate2 vaha vahAM pahuMcI jahAM puSkariNI thii| (nAgacchittA pukvariNIe tIre subahu pupphajAvamallAlaMkaraM Thavei) pahu~cate hI usane usa puSkariNI ke tIra para vaha cAroM prakAra ke AhAra kI sAmagrI tathA puSpa Adi saba vastue~ rakha dI (ThavittA pukAvarigi ogAhai) rakha kara phira usane usa meM avagAhana kiyA (ogAhitA jalamajaNaM kareDa) avagAhana kara snAna kiyA (jalakoDa karei) jala krIDA ko (karitA vhAyA kaya limmA ullapaDasADigA jAI tattha uppalAi jAva sahassapa nAI tAI(ubakkhaDAvinA subahu pupphagaMdhavatthamallAlaMkAra' gehai) tyA25chI puSpa, vastra, bhANA mane mAne sIdhA ane. (gemihattA) sAne (sayAo gihAtro) potAnA dherathI (nigacchai) te maDA nItI (nigacchittA rAyagihaM nagaraM majha majjheNaM Nigacchai) nIjIne 24 nagarI 4 vayo vasya 22tethI te yAdI (niggacchitto jeNeva pokavaraNI teNeva uvAgacchai) yAtai yAsatai orei pu2zI tI tyAM pAMthI. (uvAgacchitA pukravariNIe tIre subahuM puppha jAva mallAlaMkAra ThaveDa) tyAM paDAMyIna teNe. yujilu sis yAre andn mAnI sAmagrI kore gadhI vastuma bhUTI sIdhI. (ThavittA purakharigi ogAhai) bhUna te dhuriNImA tarI (ogAhitA jalamajaNaM karei) tyA tarIna te snAna dhyu (jalakoDaM kareI) 31 43rI (karittA pahAyA kayabalikammA ullapaDasAr3igAjAI tattha uppalAI jAva sahassapattAI tAI giNDai) tyA2 pachI nyAre teNe For Private and Personal Use Only
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org avAdharmAmRtavarSiNI TIkA a. sUtra. 5 dhanyAsArthava hI vicAraH gRhNanti, gRhItvA puSkariNatiH pratyavarohati pratyavaruhya taM subahu puSpagandha vastramAlyAlaGkAraM gRhNanti, gRhItvA yatraiva nAgagRhaM cAdvaizramavaNagRhaM tatraivopAgacchati, upAgatya tatra khalu nAgapratimAnAM ca yAvad vaizramaNapatimAnAMca 'Aloe' Aloke = dRSTipathamAgate sati praNAmaM karoti, kRtvA 'Isi pacaNamai' Ipatpratyunnamati= stokaM praNamati, pratyunnamya 'lobhahatthagaM' lomahastakaM = mayUrapicchamamArjanakaM 'parAmumai' parAmRzati gRhNAti giors) bAda meM jaba vaha acchI taraha snAna kara cukI aura kAkAdi pakSI ko annAdi ko diyA taba gIlI paTazATikA pahine hue hI usane vahAM jitane kamala the yAvat sahasrapatra yukta mahAkamala the una sabako usa puSpakariNI se liyA aura (gir3itA pukkhariNIo paccoruhaha, paccoruhittA ta subaha puSka gaMdhavatthamalyAlaMkAra geNDai, giNDi / jeNAmevanAgaghara e ya jAva vesamaNagha eya teNeva uvAgacchai) lekara vaha usa puSkariNI se bAhara nIkalI nikala kara usane samasta una puSpa, gaMdha vastra, mAlA, alaMkAra Adi ko liyA aura lekara jahAM nAgaghara yAvat vaizramaNa kA ghara thA vahAM gaI ( uvAgacchitA tasthaNaM nAgapaDimANa ya jAva vesamaNaparimANa ya Alo paNAmaM kare vahAM pahu~ca kara usane vahA~ nAga matimAoM ko yAvat . vaizramaNa pratimAoM ko dRSTipatha hote hI praNAma kiyA / (karitA iMsi paracu (i) praNAma kara phira vaha kucha jhukI - (paccunnaminA lomahatthagaM parAmusaparAmusittA nAgapaDimAo ya jAva vesamaNapaDimAo ya lomahattha eNaM pama Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only sArI rIte snAna karI lIdhuM ane kAgaDA vagere pakSIone anna vagerenA bhAga ApyA tyArabAda bhInI sADI paherIne ja teNe tyAM jeTalAM kamaLA, sahusra patravALA bhaDDA ubhaNeo itAM te aghAne puNDanizI mAMthI saI sIdhA bhane ( givhittA pukkharipIo pacoruhai, pacoruhisA taM subahu puSkagaMdhavatthamAlaMkAraM gehagivhittA jegAmeva nAgagharae ya jAva vesamaNagharae ya teNetra uvAgacchai) laI ne te puSkariNInI bahAra nIkaLI nIkaLIne teNe badhAM puSpa vasra, gadha, mALA alaMkAra vagere lIdhAM ane laIne jyAM nAgadhara vaizramaNa ghara vagere hatAM tyAM gai(uvaagcchittaa tastha NaM nAgapaDimANa ya jAvavesa seNapaDimANa ya Aloya paNAmaM karei) tyAM thaDoyIne tethe nAga mane vaizravaNu vagerenI pratibhAgAne tAM praNAma ya ( karitA Isi paccunnamai) pralAbha urIne te nIthI nabhI ( paccunnamittA loma hatthaga parAmusai parAmusittA nAgapar3imAo ya jAva vesamaNapaDimAo ya -1 199
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 600 jaanaaghmkthaa parAmRzya nAgapratimAzca yAvad vaizramaNapratimAzca lobhahastakena pramAjayati rajo'panayati, pramAya' udakadhArayA 'abhukkhei' abhyukSati abhipizcati, abhyukSya 'pamhalasukumAlAe' pakSmalamukumArayA pakSmavatI sukumArA tayA 'gaMdhakAsAiyAe' gandhakASAyikayA gandhapradhAnakaSAyarAgeNa raktA zATikA%3D laghuvasra tayA 'gAyAI' gAtrANi 'lUhei' rukSayati pronchati, rUkSayitvA 'maharihaM mahA-bahumUlyaM 'vatthAruhaNa vastrArohaNaM ca vastrasamarpaNam, evaM 'mallAruhaNaM' mAlyArohaNaM ca-puSpasamarpaNa, gaMndhAruhaNaM' gaMdhArohaNaMca-candanAdigandhasamarpaNaM, 'cunnAruhaNaM' cUrgArohaNa ca-agaratagarAdigandhadravyacUrNasamarpaNaM, 'vannAruhaga' vargArohaNaMca-vilepanadravyasamarpaNaM ca karoti yAvad jjaI) jhuka kara vahAM rakhI huI usane mayUra piccha kI pramArjanI ko uThAyAuThA kaha nAgapratimAoM kA yAvat vaizramaNa pratimAoM kA usa pramArjanI se pramAna kiyaa| (pamajittA udagadhArAe abhukkhei) pramAjena kara phira usane unake Upara pAnI kI dhArA choDI- (abbhuvikhanA pamhalasukumAlAe gaMdhakAsAiyAe) pAnI kI dhArA se siJcita kara ke phira usane unakA pakSmala, sukumAra gadha kaSAya se raMgI huI vastra se (gAyAi lUheI) unake zarIra ko poMchA (lUhitA) poMcha kara (mahariyaM vatthAruhaNaM ca mallArahaNaM / gaMdhAruhaNaM ca cunnArahaNaM ca vannAruhaNaM ca karei) phira usane una para vastra kA AropaNa kiyA- mAlya kA AropaNa kiyA, gaMdha dravya kA AropaNa kiyA cUrNa kA AropaNa kiyA, vilepana dravya kA AropaNa kiyA arthAt jaba vaha unake zarIra ko pocha cukI taba bAda meM usane unako vezakImatI-bahumUlya vastra pahirAye-unheM bahumUlya mAlAe~ pahirAI, unake samakSa lomahatthaeNaM pamajjai) nabhAne to tyA bhUmI bhAranA pIchAMnI prabhAnI SIA upAsana nAga paizravaNa vajerenI pratimAmAna prabhA nIthI prabhAna yu. (pamajittA udagadhArAe abbhukkhei) prabhAna yA mAraNe ta pratibhAgI 52 yaa| 43 siMcana yu (abbhukkhittA pamhalasukumAlAe gaMdha kAsAiyAe) jaLadhArAthI abhiSikta karIne teNe te pratimAne pahmala, sukumeLa, gaMdha, kaSAyathI 20||medaa varathI (gAyAi lahei) manA zarIrane 57yu. (lUhittA) chAna (mahariyaM vatthAruhaNaM ca mallAruhaNaM ca gaMdhAruhaNaM ca cunnAruhaNaM ca vannAruhaNaM ca kareDa) tyA2 pachI to prtibhaas| 2 vastro nyaDhAvyA, bhAnAmA parAvI, gadha. dravyo caDhAvyAM, cUrNa caDhAvyuM, sugaMdhita lepa caDhAvyo eTale ke jyAre teNe pratimAone vastrathI lUchI lIdhI tyAra pachI teNe te pratimAone bahu kiMmatI vastra paherAvyAM, bahu mUlya mALA paherAvI temanI sAme caMdana vagerenA sugaMdhita telanuM siMcana For Private and Personal Use Only
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agaradharmAmRtavarSiNI TIkA. a. 2 sU. 5 bhaddAsArthavAhIvicAraH S For Private and Personal Use Only 601 dhUpaM dahati dagdhvA jAMnuvAdapatitA 'paMjaliuDA' prAJjalipuTA=saMyojitakaradvayA evamavAdIta - 'yadi khalu ahaM dArakaM vA dArikAM vA 'payAyAmi= prajanayAmi=prajanayiSyAmi tadA khalu ahaM yAgaM ca yAvat anugrAmi = saMbaddhaviSyAmi ! 'tikaTu' iti kRtvA = ityuktvA upayAcitaM karoti. kRtvA yatra purakariNI tatraivopAgacchati, upAgatya vipulamAnaM pAnaM khAdya' svAdyamAsvAdayantI yAvad viharati / tadanantaraM sA 'jimiyA' jimitA= bhukkA yAvad 'suIbhUyA' zuvIbhUtA=prakSAlita hastamukhA satI yautra svakaM caMdanAdi gaMdha dravyoM ko rakhA athavA unake Upara candanAdi tela ko chir3akA agaratagara Adi sugaMdhidravyoM kA unheM samarpaNa kiyA vilepanadravya una para lagAyA / (karitA jAva dhUvaM Dahai DahitA jANupAyapaDiyA paMjaliuDA evaM vayAsI) ina saba vastuoM kA samarpaNa karane ke bAda phira usane vahAM dhUpa ko jalA kara phira vaha unake samakSa donoM ghuTane Teka kara nIce jamIna para jhuka gaI aura donoM hAtha joDa kara isa prakAra prArthanA kalane lagI (jaiNaM ahaM dAragaM vA dArigaM vA pAyAyAmi to NaM ahaM jAyaM ca jAtra aNuDDhe mi tika ucAiyaM karei) yadi maiM putra athavA putrI ko janma dUMgI to ApakI sevA pUjA karUMgI yAvata Apake koSa kI vRddhi karUMgI - isa prakAra usane prArthanA rUpameM manautI mAnatA manAI (karitA jeNeva pokkhariNI teNeva uvAgacchai uvAgacchittA viulaM asaNaM 4 AsAemANI jAva viharai ) manautI manA kara phira vaha usa puSkariNI para AI Akara vahAM usane usa vipula khAne pIne kI sAmagrI kA AhAra kiyA (jimiyA jAba suIbhUyA jeNeva saegihe teNeva uvAgayA) AhAra kara ke phira usane hAtha karyuM. agara tagara vagere sugaMdhita dravya aNu karyAM. ane suga Mdhita leponA lepa karyAM. (karitA jAva dhUvaMDahaha bahittA jANupAyapaDiyA paMjaliuDA evaM vayAsI) A badhI vastuonuM samarpaNa karIne teNe dhUpasaLI saLagAvI ane saLagAvIne te temanI sAme ane ghUMTaNA TekIne nIce pRthvI upara namI ane baMne hAtha joDIne A pramANe ArthanA 42vA lAgI (jaiNaM ahaM dAraNaM vA dArigaM vA pAyAyAmi toNaM ahaM jAyaM ca jAva aNuvamiti uvAiyaM karer3a) ne huM putra ke thutrIne 4nbha AyIza to ApanI sevA-pUjA karIza ane ApanA nidhinI abhivRddhi karIza. A rIte teNe ArthanA uratAM mAnatA rANI karitA jeNeva pokkhariNI teNeva uvAgacchai uvAgacchittA viulaM asaNaM 4 AsAemANI jAva viharaha) bhAnatA bhAnInIne te puSkariNInA aMDe yAtrI bhane bhyAM tethe gUNa 4 sArI peThe lona yu. ( jimiyA jAva suIbhUyA jeNeva sae gihe teNeva uvAgayA) AhAra vagere urIne tethe hAtha
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 602 jJAtAdharmakathA isa gRha tatrauvApAgatA / aduttaraMdanantaraM dezA zabdA'yam, gRhagamanAnakara ca khalu sA bhadrA sArthavAhI 'cAuddasamudiTTapunnamAsigI' caturdazyaSTamyuddiSTapU. rNamAsISu 'udiTTa' uddiSTa'-ityamAvAsyA, caturdazyAdidivaseSu vipulamazanapAnakhAyasvAdhamupaskaroti, upaskRya ban nAgAMzca yAvad vaizravagAMva 'upAyamAgI' upayAcamAnA yAvad evaM ca khalu 'viharai' viha ti= tiSThati. / m0 5 // ___ mUlam--taraNa sA bhaddA satthavAhI annayA kayAI keNai kAlaMtareNaM AvannasattA jAyA yAvi hotthA, taeNaM tIse bhadAe satthavAhIe dosu mAsesu vIikatesu taie mAse vaTTamANe imeyArUve dohale pAunbhUe dhannAo NaM tAo ammayAo jAva kayalakkhagAo NaM tAo ammayAo jAo NaM viulaM asagaM 4 subahuyaM puSpha vatthagadhamalAkAraM gahAya mittanAiniyagasayaNasaMbaMdhipariyaNamahilA hi ya saddhiM saMparivuDAo rAyagihassa nayarassa majjha majjheNaM niggacchaMti, nigacchittA jeNeva pukkhariNI teNeva uvAgacchaMti, uvAvagairaha kA prakSAlana kiyA isa prakAra zucIbhUta hokara phira vaha vahAM se jahAM apanA ghara thA vahAM aagii| (adutta bhaddA satyavAhI cA uddasamudipuNgamAsiNIsu viulaM asaNaM4 uvagvaDei-uvavavaDittA bahave nAgA ya jAva vesabhaNA va uvAyamANI jAva e ca NaM viharai isake bAda vaha bhadrAsArthavAhI caturdazI aSTanI amAvasyA aura pUrNamAsI ke dinoM meM vipula cAroM prakAra ke AhAra banAtI aura banAkara una aneka nAga yAvat vaizravaNa kI pUjA sevAkarato huI unase manautI manAtI rhtii| ||mtr // bhI ghAyAM // pramANe zuddha thane te tyAMcI pAtAne 32 2AvI. (aduttaraM ca NaM bhaddA satyavAhI cAuddasaTTamudipuNNamAsiNIsuviulaM asaNaM 4 upakkha De:upakvaDittA yahave nAgAya jAva besamaNAya uvAyamANI jAya evaM ca NaM viharai) tyArabAda bhadrA sArthavAhI caudaza, AThama, amAsa ane pUnamanA divasomAM puSkaLa pramANamAM cAre jAtanA AhAra banAvaDAvatI ane banAvaDAvIne nAga ane vizravaNa vagere badhA devanI pUjA karatI ane mAnatA rAkhatI hatI. sUtra. 5 For Private and Personal Use Only
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a2 sa. 6 bhadrAsArthavAhI dohadavarNanam 603 gacchittA pokkhariNI ogAhaMti, ogahittA pahAyAo kayabalikammAo savvAlaMkAravibhUsiyAo vipulaM asaNaM 4 AsoemANIo jAva pari jemaNIo dohalaM vinnei| evaM saMpehei saMpattiA kallaM jAva jalaMte jeNeva dhaNNe satthavAhe teNeva uvAgacchai uvAgacchittA dhaNNaM satthavAhaM evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA! mama tassa gambhassa jAva viNei taM icchAmi NaM devANuppiyA! tubbhehiM abbhagunnAyAsamANI jAva viharittae, ahA suhaM devANuppiyA! mA paDibadhaM kareha, taeNaM sA bhaddA satthavAhI dhaNNeNaM satthavAheNaM abbhaNunnAyA samANI haTTatuTTA jAva vipulaM asaNaM 4 jAva vhAyA jAva ullapaDa sADiyA jeNeva nAgagharae jAva dhUvaM Dahai, DahitA paNAmaM karei paNAmaM karittA jeNeva pokkhariNI teNeva uvaagcchi| taeNaM tAo mittanAi jAva nagaramahilAo bhadaM satthavAhiM savvAlaMkAravibhUsiyaM kareti, taeNaM sA bhadA satthavAhI tAhi mittanAi niyagasayaNasaM. baMdhiparijaNaNagaramahilAhiM saddhiM taM vipulaM asaNaM 4 jAva paribhuMjamANI ya dohalaM viNei viNeittA jAmeva disiM pAunbhayA tAmeva disiM pddigyaa| taeNaM sA bhaddA satthavAhI saMpunnaDohalA jAva taM gabhaM suhaM suheNaM parivahai, taeNaM sA bhaddA satthavAhI NavaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM aTThamANa rAiM diyANaMsukumAlapANipAyaM jAva dAragaM payAyA, taeNaM tassa dAragasta ammApiyaro paDhame divase jAyakammaM kareMti karitto taheva jAva vipula asaNaM 4 uvakkhaDAveMti uvavaDAvitAM taheva milanAinijakasayaNasaMbaMdhiparijaNe bhoyAvei For Private and Personal Use Only
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 604 - zAtAdharma kathAGgamaH bhoyAvettA ayameyArUvaM goNaM guNanipphanna nAmadheja kareti jamhANaM amhaM ime dArae bahUNaM nAgapaDimANa ya jAva vesamaNapaDimANa ya uvAiyaladdhe, taM hou NaM amhaM ime dArae deva dinne nAmeNaM, taeNaM tassa dAragassa ammApiyaro nAmadhija kareMti devdinnetti| taeNaM tassa dAragassa ammApiyaro jAyaM cadAyaM ca mAyaM ca akkhayanihiM ca aNuvaDDeti ||suu 6 // TIkA-'taeNaM sA' ityAdi-tataH khalu sA bhadrA sArthavAhI anyadA kadAcit 'keNaDakAlaMtareNaM' kenApi kAlAntareNa kiyatA kAlAntareNa 'Ava. nnasattA jAyA' ApannasatvA jAtA, ApannA utpannaH satvaH jIvo garbha yasyAH sA tathA garbhavatI jAtA cApyAsIt / tataH khalu tasyAH bhadrAyAH sArthavAhyA dvayormAsayorvyatikrAntayoH sanoH tRtIye mAse vartamAne'yametadrUSo dohadaH pAdubhUtaH-dhanyAH khalu tA ambAH yAvat kRtalakSaNAH khalu tA ambAH, yAH 'taeNaM sA bhadA satthavAhI' ityAdi / TIkArtha--(taeNaM) isake bAda (sA bhaddA sasthavAhI) vaha bhadrA sArthavAhI (annayA kayAi) kisI samaya (keNaikAlaMtareNaM) kitane kAla ke anantara (AvannasattA jAyA yAvi hotthA) garbhavatI huii| (taeNaM tIse bhaddAe satthavAhIe) isase usa bhadrAsArthavAhI ke (dosu mAsesu vIikkaMtesu) do mAsa vyatIta hone para (naie mAse vaTTamANe) jaba tIsarA mAsa prArambha huA taba (imeyAruve dohale pAunbhUe) isa taraha kA yaha vakSyamANa dohalA utpanna huA-(dhannAo NaM tAo ammayAo) ve mAtAe~ dhanya haiM (jAvakayalakkhagAo Na too ammayAo) yAvat ve mAtAe~ kRta lakSaNA haiM 'taeNaM sA bhaddA satyavAhI' ityAdi / tha-(taeNaM) tyAra pachI (sA bhadA satyavAhI) bhadrA sAthavADI (annayA kathAiM) 15 ke gai kAlaMtareNaM) dATa abhaya ola (AvannasattA jAyA yAvi hotyA) latI tha6. (tae NaM se bhadAe satthavAhIe) sagAva. sthAmA 2 nyAre drA sArthavAhIne (dosu mAsesu vIikaM tesu) me mahinA 52 // thayA (taIe mAse vaTTamANe) bhane tIna mahinA yehI tyAre (imeyArUve dohale pAunbhUe) mA pramANe ho thayu 3-(dhannAo NaM tAo amma yAo) te bhAtAmA ne dhanya te (jAva kayalakkhaNAo NaM tAo ammayAo For Private and Personal Use Only
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amagAradharmAmRra vAgaNI TokA a. 2 pU. 6 bhadrAsArthavAhI dohanavarNanam 605 khalu vipulamazanaM pAnaM khAdya svAya, subahukaM puSpavastragandhamAlyAlaGkAraM gRhItvA mitrajJAtinijakasvajanasambandhi"rijanamahilAbhizca sAI saMparitA rAjagR. rasya nagarasya madhyamadhyena nirgacchanti, nirgatya yatraiva puSkariNI tauvopAgacchanti, upogatya puSkariNImavagAhante, aba gAhaya snAtA kRtabalikarmANaH sarvAlaMkAravibhUSitAH tadaH vipulamazanapAnakhAyasvAdhamAsvAdayantyaH yAvat paribhuJjAnA dohadaM vyapa(jAo Na viulaM asaNa 4 subahuyaM-puppha-vattha-gaMdha-mallAlaMkAraM gahAya mitta nAI-niyaga-sayaNa-saMbaMdhipariyaNamahilAhi ya saddhi saMparighuDAo rAyagihasta nayarassa majjJa majhegaM niggacchaMti) jo mAtAe vipula azana pAnAdi 4 prakAra ke AhAra ko aura bahuta adhika puSpa vastra gaMdha, mAlA alaMkAra ko lekara mitrajJAti, nijaka, svajana, saMbandhI-parijana kI mahilAoM ke sAtha2 ghirI hui hokara rAjagRha nagara ke ThIka bIco bIca ke mArga se nikalatI haiN| (niggacchittA jeNeba pukhariNI teNeva uvAgacchiMti uvA gacchitA pukravariNI ogAhaMti, ogAhittA hAyAo kayabalikammAo savAlaMkAravibhUsiyAo viulaM asaNaM AsAemANoo jAva paribhujemANIo dohala viNei) aura nikala kara jahAM puSkariNI hai vahAM jAtI haiM jA kara usameM avagAhana karatI haiM, avagAhana kara snAna karatI haiM-snAta hokara balikama vAyasAdi ko annAdi kA bhAga dekara samasta alaMkAroM se zarIra ko vibhUSita karatI haiM aura phira usa vipula mAtrA meM niSpanna te mAtAonAM ja sAmudrika zAstra pramANenA zArIrika lakSaNe saphaLa thayAM che, (jAo NaM viulaM asaNaM 4 subahuyaM puSphavasthagaMdhamallAlaMkAraM gahAya mittanAi-niyaga-payaNa-saMbaMdhipariyaNamahilAhi ya saddhiM saMparikhuDAo rAyagihassa nayarassa majjhaM majhagaM niggacchati) 2 bhAtAyo putra prabhAzubhAM azana pAna vagere cAra jAtane AhAra ane khUba ja puSpa, vastra, gaMdha, mALA ane alaMkArane laIne mitra, jJAti, nijaka svajana saMbaMdhI parijananI mahilA enI sAthe rAjagRha nagaranA vacce vacce mArgamAM thaIne pasAra thAya che. (niggacchittA jeNeva pukkhariNI teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA, puka variNo ogAhaMti, ogAhittA pahAyAo kayabalikammAzro sambAlaMkAravibhUsiyAo viulaM asaNaM ApAemANoo jAva paribhuje mANIo dohalaM viNei) mane pasAra 24 ryAM puriNI cha tyai Mya cha. tyAM jaIne temAM utare che, utarIne nahAya che. nahAIne kAgaDA vagere pakSIone annane bhAga apIne balikarma kare che, ane zarIranAM badhAM aMgene ghareNuothI alaMkRta kare che. ane pharI te puSkaLa pramANamAM taiyAra karavAmAM AvelA azana For Private and Personal Use Only
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharma kathAGgatra nayanti / evaM saMprekSate, saMprakSya kalye yAvajvalati yauna dhanyaH sArthavAhastatrIbovAga chati, upAgatya dhanyaM sArthavAha mevamayAdIta evaM khalu devaanupriyaaH| mama tasya garbhasya (prabhAveNa) yAvat vyapanayanti, tad icchAmi gvAlu devAnupriyAH ! bhavadbhira bhyanujJAtA sato yAd vihA~ m| yathA sukhaM devAnupiye!SA prativandhaM kuru tataH khalu sa hue azana pAnAdika cAroM prakAra ke AhAra karatI haiM-dUsaroM ko karAtI haiM-isa taraha jo apane dohale kI pUrti karatI haiM / (evaM saMpehei) isa prakAra usa dohale meM usane vicAra kiyA (saMpehitA kalla jAva jalaMte jeNetra satyavAhe teNeva uvAgacchai) vicAra karake phira vaha prAtaH hote hI jaba mUrya camakane laga gayA-tava jahAM dhanya sArthavAha thA vahAM gii| (uvAgacchitA dhaNaM satyavAhaM evaM vayAsI) jAkara usane dhanyasArthavAha se isa prakAra kahA (evaM khalu devANuppiyA ! mama tassa gabhassa jAva viNei-taM icchAmi Na devANuppiyA tumbhehiM abhaNunnAyA samAgI jAva viharittae) he devAnu priya ! mujhe usa garbha ke prabhAva se isa prakAra kA dohalA utpanna huA hai ki jo mAtAe esA 2 karatI haiM aura apane garbhake manoratha kI pUrti karatI haiM ve dhanya haiM kRta lakSaNAhaiM ityaadi| ataH maiM Apake dvArA AjJApita ho kara isI rUpa se apanA dohalAsaMpanna karanA cAhatI hU~ (isa prakAra usane apanA saba vicAra dhanya sArthavAha se nivedita kara diyA) / dhanya sArthavAhane usakA aisA abhipAya sunakara umase khaapAna vagere cAre jAtano AhAra pote kare che. ane bIjAone karAve che A pramANe je mAtA pitAnA dehadanI pUti kare che te mAtAone dhanya che (eva maMpehei) 0 pramANe tethe potAnA hoDa bhATe piyA2 jyo. (saMpehittA kallaM jAva jalaMte jeNeva satyavAhe teNeva uvAgacchai) vicAra karIne teNe savAramAM jyAre sUraja pUrva dizAmAM prakAzita thayo tyAre jyAM dhanyavArtha vADa yA to tyA 8. (uvAcchitA dhaNaM, satyavAhaM evaM bayAsI) tyAne tethe dhanya sAtha pAine 2L pramANe hyu-(evaM khalu devANuppiyA ! mama tassa ganbhassa jAva viNei taM icchAmi gaM devANuppiyA tumbhehiM ama. gunnAyA samANI jAva viharittae) ke Anupriya ! garbhAvasthAne dIpa bhane dehada thayuM che. je mAtAo A jAtanuM pitAnuM dehada puruM karI zake che. pitAnI garbhecchA pUrI kare che te mAtAo kharekhara dhanya che. ane kRtalakSaNa che vagere vagere. eTalA mATe huM ApanI AjJA meLavIne A rIte ja mAruM dehada puruM karavA IcchuM chuM. (A rIte teNe pitAnI IcchA dhanya sArthavAhanI sAme prakaTa karI). ghanya sAthavA tenI vAta sajAne 4yu (ahAsuI devANuppiyA ! mA paDi For Private and Personal Use Only
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ==: CS ( anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 2 sa. 6 bhadrAsArthavAhI dohanavarNanam madrAsArthavAhI dhanyena sArthavAhenAbhyanujJAtA satI hRSTatuSTA yAvad vipulam azanaM pAnaM khAdyaM khAyaM yAvat snAtA yAvat ApaTazATikA yatrava nAgagRhaM yAvat dhUpaM dahati dagdhvA praNAmaM karoti, praNAmaM kRtvA yatra puSkarigI tatraiva gcchti| tataH khalu tA mitrajJAti yAvat nagara mahilA bhadrAM sAthai vAhIM sarvAlaMkAravibhUSitAM kurvanti / tataH khalu sA bhadrA sArthavAhI tAbhirmitrajJAti nijakasvajanasambandhiparijananagara mahilAbhiH sArdhaM tad vipulamazanaM pAna vAya svAdyaM yAvat paribhuJjAnA ca dohadaM vyapanayati vyapanIya yasyAdizaH prAdu devApiyA ! mA pabiMdha kare) he devAnupraye ! tumheM jese sukha ho vaisA karo isameM derI mata karo (taraNa sA bhaddA satyavAhI dhanneNa satyavANa abhaNunnAyA samANo haTTa tuTThA) usake bAda usa bhadrA sArthavAhIne dhanya seTha se anumati prApta kara bahuta hI adhika harpita aura santuSTa citra ho ( jAva) yAvat (vipula asagaM4 jAva chAyA) vipulamAtrA meM cAroM prakAra kA AhAra taiyAra kiyA - yAvat usane puSkariNI meM snAna kiyA (jAya ullapaDamADiyA jeNeva nAgavarae jAva dhUvaM Dahara) yAvat gIlI sADI pahine hue hI phira usane usa puSkariNo se kamaloM ko liyA aura jahA~ nAgara Adi the vahAM gaI- bahUmUlya puSpA kara unake samakSa dhUra divAI isa prakAra yahA~ pAMcaveM mUtra meM jo varNana hai vaha samajha lenA (uhitA paNAnaM karei-paNAma karitA jeNeva pokkhariNI terNeva unAgaccha) dhUpa dikhA cukane para usane unheM praNAma kiyA praNAma kara phira vaha puSkariNo para vAmi A gaI (naeNa tAo mittanAi niyagasapaNa saMbaMdhipariyaNaNagara mahilAvahi baMdha kareha) he devAnu priye ! tamane prema sukha thAya tema uro, bhoDu ze nahi (tae sA bhAva satyavAhI dhanne satyavANaM maNunnAyA samA dRDha tu) tyAra bAda te bhadrA sAvAhI dhanya sAviAhanI pAsethI AjJA meLavIne sUkha 4 prasanna bhane saMtuSTa thA. ( jAva) yAvat (vipulaM asaNaM 4 jAva vhAyA ) puSkaLa pramANamAM cAre prakAranA AhAra banAvarAvyA. ane tyAra pachI teNe puSkarashriimaaN snAna yu (jAba ullapaDamADiyA jeNeva nAgaghara e jAba dhUvaM jIrU) lInA lugaDe ja teNe puSkaraNImAMthI kamaLeA lIdhAM ane nAgaghara vagerenA devasthAnamAM gai. khUba ja 'mati puSpo vagerethI te badhA devAnI pUjA karI temanI sAme dhUpasaLI saLagAvI. AgaLanuM varNana pAThakAe pAMcamAM sUtra pramANe ja lavu leye. (uThittA pagAmaM karei pagAmaM karitA jeNeva pokkhariNI te zeva uvAgacchai) dhUpa yA teo tebhane azubha UrjA. prazubha ya mAha irIne cuppurithInA DinAre khAvI garcha (tae NaM tAo mittanAniyagayaNa For Private and Personal Use Only 607
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 608 jJAtAdharmakathA bhUtA tAmeva dizaM pratigatA / tataH khalu sA bhadrA sArthavAhI sampUrNa dohadA yAvat taM garbha sukhaM mukhena parivahati / tataH khalu sA bhadrA sArthavAhI navasu mAseSu bahupratipUrNeSu arddhASTameSu rAtrindiveSu (vyatIteSu) sukumArapANipAdaM yAvat dArakaM prajanitA / tataH khalu tasya dArakasya ambApitarau prathame dise jAtakarma kurutaH kRtvA tathaiva yAvat tripulamazanaM pAna khAdyaM svAyamupaskArayataH upaskArya 1 sarddhitaM vipulaM asaNa4 jAva paribhujamANI ya dohala viNei) isake bAda una mitra jJAti nijaka, svajana, saMbandhI, parijana kI nagara mahilAoM ke sAtha 2 usa 4 cAroM prakAra ke AhAra ko kiyA karAyA aura apane dohale kI pUrti kI | (viNitA jAmebadisiM unbhUyA tAmeva disi paDigayA) dohale kI pUrti kara vaha phira jisa dizA se prakaTa huI thI - AI thI usI dizA kI ora calI gaI / arthAt apane ghara pahuMca gaI (taeNaM sA bhaddA satyavAhI saMpuna DohalA jAva ta ganbhaM suhaM suheNa parivahara) isake anantara usa bhadrA sArthavAhIne ki jisakA garbha manoratha acchI taraha paripUrNa ho gayA hai yAvat apane garbha ko bhalIbhAMti se sukha pUrvaka parivahana kiyA (tasA bhaddA satyavAhI vaNDa mAsAgaM bahupaDipuNNANa aTTarAIdiyANa sukumAlapANipAyaM dAragaM payAyA) bAda meM jaba garbha ke ThIka nau mAsa 7|| sADhe sAta dina samApta ho cuke taba usane sukumAra kara caraNavAlA putra ko janma diyaa| (taeNaM tassa dAragassa ammApiyaro paDhame divase jAya kamma kareMti, karitA tatra viula asaNaM 4 uvakkhaDAveMti) isake bAda saMbaMdhipariyaNaNagara mahilAhiM ya saddhiM taM vipulaM asaNaM 4 jAtra paribhujamANI ya dohale triNe) tyAra mAha tethe potAnA samaMdhInI nagaranI strIe sAthe cAre jAtanA AhAra karyA. ane karAvaDAvyA. A rIte teNe potAnA hoDaDanI pUrti rI. (vireittA jAmeva disiM pAunbhUyA tAmeva disiM par3igayA) chor3a pUrti ryA mAha te nyAMthI bhAbI hutI. tyAM yAsI gaI bheTale te tenA ghera cahAMthI ga (tae NaM sA bhI satyavAhI saMpunnaDohalA jAva taM garbha su suheNaM parivahai ) tyAra pachI pUrNa hohuDA bhadrA sArthavAhI suSethI ghotAnA galane parivahana uratI rahevA sAgI. (taeNa sA bhadA satyavAhI haM mAsANaM bahupaDiyogANaM addhaTTarAI diyANaM sukumAlapANi pAyaM dAragaM pAyA) mA pramANe garbha nyAre marAmara nava bhAsa bhane sADA sAta divasa rAtanA thayA tyAre bhadrAsA vAhIe sukAmaLa hAtha paga vALA putrane 4nma AdhyA (tae NaM tassa dAraMgassa ammApiyaro paDhame divase jAyakammaM kareMti karitA taheva jAva viulaM asaNaM 4 uvakkhaDAve ti) tyAra pachI For Private and Personal Use Only
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 2 ma. 6 bhadrAsArthavAhIdohadAzvirNanam 6.9 tathaiva mitrajJAtininakambajanasambandhiparijanAn bhojayitvA imametadrUpaM 'goNaM' gauNaM-guNainirvRttaM gauNayathArtha, 'guNanipphannaM' guNaniSpanna guNasaJjAtaM nAmadheyaM kurutA-yasmAt khalu AvayorayaM dArako bahUnAM nAgapatimAnAM ca yAvat cazravaNapatimAnAM ca 'uvAiyaladdhe-ya' upavAcitalabdhaHprArthanayA prAptaH tad bhavatu khalu AvayorayaM dArakaH 'devadinne nAmeNa' devadatto naamnaa| tataH gvalu tamya dA'kasyAmbApitagai nAmadheyaM kurunaH 'devadattaH' iti / tataHkhalu tamya dArakamyAmbApitarau yAgaM ca dAyaM ca bhAgaM ca akSayanidhi cAnubarddhayataH ||muutr 6 / bAlaka ke mAtA pitAne prathama dina bAlaka kA jAta karma kiyA karake usI taraha yAvat vipula mAtrA meM azana AdicAroM prakAra kA AhAra taiyAra kiyA ( uvakhaDAvittA taheva minanAinijakamayaNamaMbaMdhiparijaNe bhoyAvettA ayameyArUna goga guNanika na nAmadhejjja kareM ta) AhAra tayAra karake phira unhoMne use mitra, jJAti. nijaka, svajana saMbaMdhijana aura parijanoM ko khilAyA-khilAkara unhoMne bacce kA nAma yathArtharUpa meM guNoM se niSpanna hone ke kAraNa isa taraha vakSyamANarUpa se rakkhA ! (jamhANa' am ime dArae bahUNa nAgapaDimANa ya jAva vesamaNepaDimANa ya uvai yaladdha ta houNaM amha ime dArae devadinne nAmeNaM) yaha hamArA putra. nAga pratimA yAvat vaizravaNa pratimAoM kI manautI se utpanna huvA hai isaliye imakA nAma devadatta ho| (taeNatassa dAragassa ammApiyaro nAmadhejja ra.reMti) isa prakAra kahakara usa dAraka ke mAtA pitAne usakA nAma deva. do rakha diyaa| (taeNaM tassa dAragassa ammApiyaro jAyaca bhAya' ca bALakanAM mAtApitAe janmanA pahelA divase puSkaLa pramANamAM azana vagere thAre yA2 prA2nA sA2 taiyAra 4200yo. (upakvaDApattA tahe mitatAinijaka payagasaMbadhiparijaNe bhoyAvettA ayameyArUvaM goNaM guNa nipphannaM nAmadhejjaM kareM ti) bhADA2 taiyAra 42vIne tebhane bhitra, zAti, nijaka, svajana saMbaMdhijana ane parijanone jamADyAM. jamADIne temaNe bALakanuM nAma tenA guNe pramANe rAjyu (jamhANaM amhaM ime dArae bahUNaM nAgapaDimANaya jAra vesamaNapaDimANaya uvaiyAladdhe taM houNaM amhaM ime dArae . devadinne nAmega) sonI sA pAnAM mAtApitA udyu, 1 smaashe| putra nAga vaizramaNa vagere deva pratimAonI mAnatA rAkhavAthI thaye che, ethI bhAnu nAma vahatta rAmapAmA mAvyu cha. (tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro nAmadhejja kareMti) mA pramANe mAnai bhAtApitAye. bhajIna - nu nAma vatta pAuyu. (tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro jAyaM ca For Private and Personal Use Only
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 610 jJAtAdharmakathAsUtre mUlam - taNaM se paMthae dAsaceDae devadinnassa dAragassa bAlaggAhI jAe, devadinnaMdArayaM kaDIe gevhai, gevhittA bahUhiM DiMbha ehi ya DiMbhayAhi ya dAra ehi ya dAriyAhi ya kumAraehi ya kumAriyAhiya saddhi saMparivuDe abhiramai / tae NaM bhaddA satyavAhI annayA kayAI devadinaM dArayaM hAyaM kayabalikammaM kayako ulapAyacchittaM savvAlaMkAra vibhUsiyaM karei, karitA paMthayamsa dAsaceTayassa hatthayaMsi dalai / tapaNe se paMthae dAsaceDae bhaddAe satthavAhIe hatthAoM devadinaM dAragaM aise froes, gioihattA sayAo gihAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA bahUhiM DiMbha ehi ya DibhiyAhi ya kumAraehi ya kumAriyA hi yasaddhiM saMpavuDe jeNeva gayamagge teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA devadannaM dAragaM egaMte ThAvei, ThAvittA bahUhiM DiMbhaehi ya jAva kumAriyAhiya saddhiM saMparivuDe pamatte yAvi viharai / imaM ca NaM vijae taka re rAyagisa bahUNi dArANi ya avadArANi ya taheva jAtra AbhoemANe maggemANe gave semANe jeNeva devadinne dArae teNetra uvAgacchai, gacchattadevadannaM dAragaM savvAlaMkAravibhUsiye pAsai pAsittA deva divassa dAragasta AbharaNAlaMkAresu mucchie gaDhie giddhe ajjhovavanne paMthayaM uvA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir akkhayanirhica aNuvaDDhe ti) bAlaka ke nAma saMskAra hone ke pazcAt mAtApitAne una nAgabhAdika pratimAoM kI khUba sevA kI - dAna diyA- apane hisse meM se khUba dravya kA vitaraNa kiyA aura unake kopa kI khUba vRddhi kI | sUtra 6 / dAyaM ca bhAya ca akkhayanirhica aNuvati) mANAnAM nAma saMskAra jAha bALakanAM mAtApitAe nAga vagere pratimAonI khUba ja sArI, peThe pUjA karI, puSkaLa pramANamAM dAna ApyuM, potAnA bhAganA dravyanuM bahu ja pramANamAM vitaraNu yu bhane devatAbhonA apanI jUma abhivRddhi urI // sU6 // For Private and Personal Use Only
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a02sUtra. 7 devadattavarNanam 611 dAsace pamataM pAsa, pAsittA disAloya karei karettA devadinnaM dAragaM geNDa, geNhittA kaksa alliyAvei alliyAvittA uttarijeNaM pihes, pihittA siMgdhaM turiyaM cavalaM ceiyaM rAyagihassa nagarassa ava dAreNaM niggacchas, nigacchittA jeNeva jipaNujjANe jeNeva bhaggakUbae teNeva uvAgacchaGa, uvAgacchittA devadinnaM dArayaM jIvi yAo vavazeveDa, vavarovittA AbharaNAlaMkAre gioes gioihattA deva dinnassa dAragassa sarIragaM nippANaM niccehaM jIviyavippajaDhaM bhaggakUva pakkhivai, pakkhivittA jeNeva mAluyAkacchae teNeva uvAgacchai uvAgacchittA mAluyA kacchayaM aNupavisai, aNupatrisittA niccale niSkaMde tusiNI divasaM khavemANe cirai ||suu. 7 // TIkA- 'taraNa se paMthae' ityAdi - 'taraNaM' tataH khalu = tadanantaraM ' se ' asau pAnthakanAmA 'dAsaceDae' dAsaceTaka : = dAsaputro yo dhanya sArthavAhasya gRhe karmakaratvena sthita AsIt sa devadattasya dArakasya 'bAlagAhI' vAla grAhI bAlaM grahItuM zIlamasyAstIti bAlagrAhI = zizusaMrakSako jAtaH / asau devadattaM dArakaM kathAM gRhNAti gRhItvA bahubhiH 'Dibhaehi ya' Dimbhakaica, 'taraNa' se paMtha dAsaceDae' ityAdi / TIkArtha - (taraNaM) isake bAda ( se paMthae dAsaceDae) yaha pAMthakanAma kA dAsa putra jo dhanya sArthavAha ke ghara para - naukara - thA ( devadinnassa dAragassa bAlagAr3I jAe) vaha devadatta kA bAlagrAhI - zizu avasthA kA saMrakSakahuA / (devadannaM dArayaM kaDIe gevhaha ) yaha devadatta ko apanI kamara = goda meM liye rahatA thA / (gevhittA ) yaha use apanI goda meM lekara ( bahUhiM tara NaM se paMtha dAsaceDae ityAdi // TIartha (tae NaM) tyAra pachI ( se paMthae dAsaceDae) cAMthaga nAbhe hAsa putra--! dhanyasArthavAhunA dhera noura to-- ( devadinnassa dAragamsa bAlaggAhI jAe) mAja dvevahattanA saMrakSaNu bhATe niyukta uravAmAM AvyA (devadinnaM dAragaM DIe gehai ) te devattane uDa=moNAmAM mesADIne rAmato huto. (geNDittA) bhane For Private and Personal Use Only
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 612 jJAtAdharmakathAGgasUtre DimbhAH alpakAlikAH zizavaH. DimbhA eva DimbhakAstaiH, DimbhikAbhizva= alpakAlikabAlikAbhizca. 'dAraehi ya, dArakaizca bahukAlikabolakaiH, dArikAbhizca-bAlikAbhiH sAI saMparivRtaH sahitaH 'abhiramamANe' abhiramamANaH= kroDan san 'abhiramaI' abhiramati-tiSThati / tataH khalu sA bhadrA sArtha. vAhI anyadA kadAcit devadanaM dArakaM 'hAyA' snAtaM kAritasnAnaM, 'kayabalikamma' kunabAlakarmANam AraSTAdi nivAraNAya pazupakSyAdi sarvapAnanimira kAritAnotsargam 'kayakouyamaMgalapAyacchitta" kRtakautukamaGgalapAyazcitta dRSTidoSAdinivAraNArtha kRtamaSI tilakAdikaM sAlaMkAravibhUSitaM karoti, Dimbhaehi ya DimbhiyAhi ya dAraehi ya dAriyAhi ya kumArehi ya kumAriyAhi ya saddhiM saMparivuDe abhiramamANe abhiramai) aneka Dimbhako kechoTe'vAlakoM ke sAtha aneka choTI2 bAlikAoM ke sAtha, aneka dArakoM ke sAtha-DiMbhakoM kI apekSA kucha adhika umaravAle bAlakoM ke sAtha kucha adhika aneka dArikAoM ke sAtha, aneka kumAra aura kumArikAoM ke sAtha unase yukta hokara krIDA kiyA karatA thaa| arthAt una sabake sAtha milakara vaha usa devadana bAlaka ko khilAyA karatA thaa| (taeNa sA bhaddA satyavAhI annayA kayAI devadinnaM dArayaM vhAyaM kayabalikammaM kaya. kouyamaMgalapAyAcchittaMsavvAlaMkAravibhUsiyaM karei) eka dina kI bAta hai ki usa bhadro sArthavAhI usa devadatta nAmake apane putra ko snAna karavA kara tathA usake nimitta se vAyasAdi pakSiyoM ko annAdi kA bhAgarUpa valikarma kara evaM kautuka, maMgala aura prAyazcitta vidhi samA. mAmA mesIna (bahUhi DimarahiM ya DinayA he ya dAraehi para yAhi ya kumArehi ya kumAriyAhi ya saddhiM saMparipuDe abhiramamANe abhiramai) mane CM3-nAnA nAnai urgi imnI sAdha-nAnI nAnI 4UlonI sAthe, ghaNuM dArakenI sAthe eTale ke Dibhake karatAM jarA moTI uMmara vALA bALakanI sAthe--ghaNuM dArikAonI sAthe, ghaNA kumAra ane kumArikAonI sAthe maLIne ramata ramADate hate. eTale ke pAMthaka badhAM bALakanI sAthe maLIne devadata 2bhArato to. (tae NaM sA bhaddA sasthavAhI annayA kayAI devadinnaM dArayaM hAyaM kayabalikammaM kayakouyamaMgalapAyAcchi, saghAlaMkAravibhUsiyaM karei), pisa bhadrA sAtha vADI potAnA 1 ttane nava. DAvIne te nimitte kAgaDA vagere pakSIone anna vagerene bhAga apine, kautuka, maMgaLa ane prAyazcitta vidhi pUrI karI ane tyAra bAda bALakane suMdara ghareNuothI For Private and Personal Use Only
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 2 sU. 7 devadattavarNanam 613 ka vA pAnthakasya dAsaceTakasya haste dadAti / tataH khalu sa pAnthako dAsaceko bhadrAyAH sArthavAhyA hastAd devadattaM dArakaM kaTayAM gRhNAti, gRhItvA svakAd gRhAt pratiniSkrAmati, pratiniSkramya bahubhiH Dimbhakaizca DimbhikAbhizca dArakaizca dArikAbhizca, kumArakaizca kumArikAbhizca mArddha saMparivRto yatraiva rAjamArgastatraivopagacchati, umagatya devadattadArakamekAnte 'Thaveha' sthApayati-upavezayati upavezya bahubhiH Dimbhakaizca yAvatkumArikAbhizca sArddha saMparitaH 'pamate' pramataH tadrakSaNe pramAdavAn cApi 'viharai' viharati bAlakabAlikAdibhiH sahAnyatra ramate / carita kara samasta alaMkAroM se vibhUSita kiyA (karittA paMthayamsa dAsaceTa yasma hatthayaMsi dalayaha) vibhUSita karake bAda meM usane use pAMthaka dAsa ceTatha ke hAthameM de diyA! (taeNaM se paMthae dAsaceDae bhadAe matthavA hIe hatthAo devadinna dArayaM kaDie giNhai) usa pAMthakadAsaceTakane bhadrA sArthavAhIke hAtha se lekara devadatta ko apanI kaTI goda meM le liyaa| (gihinA sayAo gihAbho paDinikvamai) aura lekara vaha apane ghara se bAhara nikalA / (paDinikavamittA bahahiM DimbhiehiM DimbhayAhiya kumAraehi ya kumAriyAhi ya saddhiM saMparikhuDe jeNeva rAyamagge teNeva uvAgacchai) nikala kara vaha aneka DimmikoM se aneka DimbhikAoM se kumAra aura kumArikAoM se ghirA hA hokara jahAM rAjamArga thA vahAM para ga (uvAgacchittA devadinnaM dArayaM egaMte ThAvei, ThAvittA bahU hiM DibhaerTi jAva kumAH yAri ya saddhiM saMparikhuDe pamatte yAvi vihri| jAkara usane ma ta yo. (karittA paMthayassa dAsaceTa yassa hatyayaMsi dala yai) ne. ghareNuothI alaMkRta karyA. bAda mAtAe tene pAMcaka dAsa ceTakane seMpI dIdhuM. (nae NaM se pathae dAsaceDae bhahAe matthavAhIe hatthAo devadinna dArayaM kaDie giNDai) pAMtha hAsayeTa bhadrA sAtha vADIna DAyamAthI mArane sAdhana potAnA mi 4 bIghA. (giNDittA sayAo gihAo paDinikkha. maha) mane lAne te dherathI mA2 nijyo. (paDinika khamittA bahUhi Dimbha ehi DimbhiyAhi ya kumArayAhi ya kumAriyahi ya saddhiM saMpapivuDe jeNeva rAyamagge teNeva uvAgacchai) nIjIne te gha SAl-Int-3bhikAo-bALAo, temaja kumAra ane kumArIonI sAthe jyAM rAjabhaag to tyAM gayo. (uvAgacchittA devadinna dArayaM egate Thave ThAvittA bahahiM DiM ehiM nAma kumAriyADi ya saddhiM saMparikhuDe pamane gAna For Private and Personal Use Only
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAnamatra ___ ayaM ca khalu vijayastaskaro rAjagRhasya nagarasya bahani dvArANi ca 'avadArANi ya' apadvArANi-laghudvArANi ca 'taheva tathaiva-pUrvavadevAtra sarvasthAnAni vAcyAni yAvat 'AbhoemANe Abhogayansopayogamavalokayan mAga yamANo gaveSayamANo yatrautra devadatto dArakastatraivopAgacchati, upAgatya devadattaM dArakaM sarvAlaGkAravibhUpitaM pazyati, dRSTvA devadattasya dArakasyAbharaNAlaGkAreSu 'mucchie' mUcchitaH kartavyavyApArazUnyaH 'gaDhie' grathitaH ekAgratAmApannaH, 'giddha' gRddhaH lubdha 'ajjhovavanne' adhyupapannaH mamatvabahulaH pAnthakaM dAma usa devadana dAraka ko ekAMta meM chor3a diyA aura svayaM una Dibhaka yAvat kumArikAoM ke sAtha ghirA hA hokara pramAdavAn bana gayAarthAta una bAlaka bAlikA AdikoM ke sAtha anyatra khelane laga gyaa| (imaMca NaM vijae takkare rAyagihassa nagarassa bahUNi dArANi ya avadArANi ya taheva jAva AbhoemANe maggemANe gavesemANe jeNeva--deva dinne dAraNa teNeva uvAgacchai) itane meM vijaya taskara rAjagRha nagara ke aneka dvAroM ko aneka choTe 2 dvAroM ko pahile kI taraha upayoga pUrvaka dekhatA huA unheM bAra 2 tapAsatA huA, mUkSmadRSTi se unakI gave paNA karatA huA jahAM vaha devadatta dAraka thA vahAM aayaa| (uvAgacchitA dedinnaM dAragaM savvAlaMkAravibhUsiyaM pAsai) Akara usane devadatta dAraka ko samasta alaMkAroM se vibhUSita haA dekhaa| (pAsittA devadinnassa dAragassa AbharaNAlaMkAresu macchie gaDhie giddhe ajJAvavanne paMthayaM dAsagheDaM pamattaM pAsai) dekhakara ke vaha devadata ke AbharaNa aura alaMkAroM meM mU. biharada) tyAM paDAcIne tethe vittane prabhAha 15 thana Azid yA bhUDI dIdhA ane pite te badhA DiMbhaka, hiMbhikA kumAra ane kumArikAonI sAthe 2bhatabhA pI gayI. meTa , temanI sAthe 2bhA sAyo. (imaMca gaM vijae taka kare rAyagihassa nagarassa bahaNi dArANi ya avadArANi ya taheva jAna AbhoemANe gavesamANe jeNeva devadinne dArae teNeva uvAgacchai) eTalAmAM vijaya nAme te taskara (cera) rAjagRha nagaranA aneka daravAjAo, aneka nAnA daravAjAone pahelAMnI jema ja cArInI tAkamAM jhINI najare tapAsa to-ri 4 vahatta to tyA mA0yo. (upagacchittA devadinnaM dAraMga samAlaMkAravibhrasiyaM pAsai) tyA bhAvatAMnI sAthe 4 tere mA hevarattane samarAthI mata thayeTo neyo. (pAsittA devadinnassa dAragassa AbharaNAlaMkAresu mucchie gaDhie giddhe ajjhovavanne paMthayaM dAsaceDaM pama For Private and Personal Use Only
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 2 sa. 7 devadattavarNanam ceTa pamata' pramattam anyatra saMlagnacitta pazyati, dRSTvA dimAloyaM' dizAlo kam- 'amminnavasare kasyApi gamanAgamanamasti na vA ?' iti sakaladizA nirIkSaNaM karoti, kRtvA devadattaM dArakaM gRhNAti, gRhItvA 'kakvaMsi' kakSe= bAhamUle 'alliyAveI' Alonayati antardhAnaM karoti AlInayitvA "utta rijjeNaM' uttarIyeNa-uparivastraNa 'dupaTTA' iti bhASAyAM, tena 'pihei' pidadhAti, pacchAdayati,pracchAdya zIghra tvaritaM capalaM vegitaM zIghrAtizIghramityarthaH rAjagRhasya nagarasyApadvArega nirgacchati, nirgatya yatraiva jIrNodyAna. yauva bhagnakUpakastatraivopAgacchati. upAgatya devadattaM dArakaM 'jIviyAo' jovinAt cchita hA gayA--grAthata hA gayA--unameM ekAgra bana gayA, athavA gRha-- lubdha ho gayA--inheM maiM lalU isa sthiti se yukta hue usane sAtha meM paoNdhaka dAsa ceTaka ko bhI anyatra saMlagna cittavAlA devA (pAsittA disAloyaM karei karitA devadinnaM dArayaM geNDai) dekhakara phira usane dizA valokana kiyA-AjU bAja kA ora idhara udhara dekhA kI kahIM se koI AtA jAtA to nahIM hai, jaba koI kahIM nahIM dikhAI paDA to usane usI samaya usa devadatta dAraka ko uThA liyaa| (geNDittA kakkhapi alliyAvei, alliyAvittA uttarijjeNaM pihei) uThAkara phira usane use apano kA~kha meM chupA liyaa| chupAkara bAda meM use dupaTa se Dhaka liyA (pihitA sigdhaM, turiyaM cavalaM ceiyaM rAyagihassa nayarassa avaddAraNaM niggacchai) haka kara vaha phira vahAM se zIghra, tvarita, jaldI jaldI rAjagRha nagara ke apadvAra pichale dvAra 2 se bAhara nikalA (niggacchittA jeNava jiNNujANe jeva pAsai) hepattane ra mUlya parezamAthI matane te bhAiza 24 gayo, tenuM citta ghareNuomAM ja ceTI gayuM athavA te te lebhAI gaye. A ghareNuM ene huM harI lauM A jAtane vicAra tenA manamAM phuryo. cAre dAsa ceTaka 554ne 55 tyA thoDe 2 2bhatabhA sInanayo. (pAsitA dimAloyaM karei kArattA devadinnaM dArayaM geNhai) 54ne neyo pachI teNe yAme2 nayu AI sAtu te nathI? jayAre tene keI dekhAyuM nahi. tyAre teNe tarata bALaka devadattane upADI bIdhI. (geNhitA kAvaMli alliyAvei alliyAvittA uttarijjegaM pihei) 30ne. tethe ||4ne 54mAma chupAvIna tene dupaTTAthI dia al. (pihittA sigdha turiya cAla ceiyaM rAyagisa na parasta AhAreNaM nigacchai) isIne te satvare (parita tithI rADa nagaranA apadvArathI maDA nIjI gayo. (nigacchittA jeNeva jiNNujJANe jeNeva bhaggakUvae teNeva uvAgacchai) najIra te te yA bhUnu udhAna bhane mana ko l tyAM paDayo. ( uvAgacchitA For Private and Personal Use Only
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - jJAtAdharmakathAjastre mANebhyaH vavarovaI' vyaparopayAta-pRthakkarAti ma ra ta tyathaH, jovitA dvayaparopya AbharaNAlaGkArAn gRhNAti, gRhItvA devadattasya dArayakasya zarIraM 'nippANaM' niSpANam zvAsocchAsAdi pANarahitaM 'nicce,' nizceSTaM jIpanavyApAra rahitaM jIvavippajar3e 'jIvavipratyaktam AtmapradezarahitaM devedattadArakazarIraM bhagnarupe prakSipati, prakSipya yatraiva mAlukAkakSakastauvopAgacchati, upAgatya mAlukA kakSa kamanupravizati, anupavizya 'niccale' nizcalaH gamanAgamanAdivarjitaH 'niSphaMde' niSpandaH hastapAdAdyavayavacalanarahitaH 'tusiNIe' tUSNIkA vacanavyApArara. hitaH san divasaMtadinaM 'khavemANe' kSapayan gamayan tiSThati ||suu0 7|| bhAgavaNa, teNeva uvAgacchai) nikala kara vahAM gayA ki jahAM vaha jIrNa udyAna aura bhagna pa thaa| (uvAgacchittA devadinnaM dArayaM jIviyAo vavarovei) vahAM pahu~ca kara usane usa devadana dAraka ko mAra ddaalaa| (vavarovittA AmaraNAlaMkAre giNDai, giNhittA devadinnassa dAragassa sarIragaM nippANaM nicceTu jIviyavippanaDhaM bhaggakUtrae pakkhivai) mAra kara usake mamamtaAbhUSaNa utAra liye--aura devadata dAraka ke usa niSmANa, nizceSTa tathA AtmapradezoM se vihIna bane hue zarIra ko bhagnakUpa meM DAla diyaa| (pakkhi vittA jeNava mAluyA kacchae teNeva uvAgacchai uvAgacchittA mAluyA kaccha e aNupavisai, aNupavimittA niccale niSphaMde tusiNIe divasa khavemANe cii) DAlakara phira vaha jahAM mAlukA kakSa thA vahA~ aayaa| Akara vaha usameM praviSTa huA--aura usI me cupacApa ghuse upane nizcala aura nizceSTa hokara vaha apanA dina vytiit--kiyaa| ||muutr 7 // devadinnaM dAraya jIviyAo vavarovei) tyAM paDAcIna teNe mA hepattane bhArI nAbhyo. (vavarovettA AbharaNAla kAre giNDai giNhittA devadinnassa dAragassa mIragaM nippANa nicceTuM jIviyaviSajaDhaM bhagakUvae pakkhivaha) bhArIne tenAM badhAM ghareNuo teNe utArI lIdhAM ane tenA niSNANa, nileSTa temaja Atma pradeza 2 02ne mana pAmA 3 dI. (pakkhi vettA jeNeva mAluyA kacchae teNeva uvAgacchai uvAgacchittA mAlayAkacchayaM anupavisai aNupavisittA niccale niSphaMde tusi gIra divasaM khavemANe ciTai) (phekIne te jyAM mAlukA kakSa hatuM tyAM gaye. jaIne temAM pravezIne teNe cUpa cApa nizcaLa ane nizreSTa thaIne pitane divasa pasAra karyo. e sUtra che ! For Private and Personal Use Only
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a.2 ma. 8 devadattavarNanam mulam--taeNaM se paMthae dAsaceDe tao muhattaMtarassa jeNeva devadinne dArae Thavie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA dedinnaM dAragaM taMsi ThANaMsi apAsamANe royamANe kaMdamANe vilavamANe deva dinnassa dAragassa savvao samaMtA maggaNagavesaNaM karei karittA deva dinnassa dAragassa katthai suI vA khuiM vA pauttiM vA alabhamANe jeNeva sae gihe jeNeva dhaNNe satthavAhe teNeva uvAgacchai, ubAgacchittA dhaNNaM satthavAhaM evaM vayAsI-evaM khalu sAmI ! bhaddA sattha vAhI devadinnaM dArayaM vhAyaM jAva mama hatthaMsi dalayai, taeNaM ahaM devadinnaM dAsyaM kaDIe giNhAmi giNhittA jAva,maggaNagavesaNaM karemi taM na Najai NaM sAmi devadinne dArae keNai haye vA avahie vA avakhitte vA pAyavaDie dhaNNasa satthavAhassa eyamaDheM nivedei, taNa se dhaNNe satthavAhe paMthayadAsaceDayassa eyamaTuM socA Nisamma tega ya mahayA puttasoeNAbhibhUye samANe parasuNiyatteva caMpagapAyave dhasatti dharaNItalaMsi savvaMgehiM sannivaie, taeNaM me dhaNNe satthavAhe tao muhattarasta Asatthe pacchAgayapANe devadinnassa dAragasta savao samaMtA maggaNagavesaNaM karei devadinnassa dAragassa katthai suI vA khuI vA pautti vA alabhamANe jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA mahatthaM pAhuDaM geNhai, geNhittA jeNeva nagarasuttiyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA taM mahatthaM pAhuDaM uvaNeDa, uvaNittA evaM vayAsI evaM khalu devANuppiyA! mama puttebhadAe bhAriyAe attae devadinne nAma dArae iDhe jAva uMbarapupphapiva dulahe savaNayAe kimaMga For Private and Personal Use Only
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAnamatre puNa pAsaNayAe ?, taeNaM sA bhadA devadinnaM dArayaM savvAlaMkAravibhU siyaM paMthagassa hatthe dalAi jAva pAyavaDie taM mama nivedei, taM icchA miNaM devANuppiyA devadinnadAragassa savvao samaMtAmaggaNagavesaNaM kaauN| taeNaM te nagaraguttiyA dhaNNeNaM satthavAheNaM evaM vuttA samANA sannaddhabaddhavammiyakavayA uppIliyasarAsaNavaTTiyA jAva gahiyAuyapaharaNA dhaNNeNaM satthavAheNaM saddhiM rAyagihassa nagarassa bahuNi ai. gamaNANi ya jAva pavAsu ya maggaNagavesaNaM karemANA rAyagihAo nagarAo paDinikkhamaMti paDinikkhamittA jeNeva jiNNujANe jeNeva bhaggakUvae teNeva uvAgacchati uvAgacchittA devadinnassa dAragassa sarIragaM nippANaM jIvavippajaDhaM pAsaMti, pAsittA ho hA aho aka jamitikaTu devadinnaM dAragaM bhaggakUvAo uttAreMti uttArittA dhaNNasta satthavAhassa hatthe dalayati ||suu0 8 // ____TIkA-'taraNaM se paMthae' ityaadi| tataHkhalu sa pAnthako dAsaceTakaH, tao muhurtataramsa' tato muhUrtAntarasya muhUrtAntaraM yatraba devadatto dArakasthApi tastatraivopA gacchaMti, upAgatya devadattaM dArakaM tasmin sthAne 'apAsamANe' apazyana 'naeNaM se pathae dAsaceDe' ityAdi / TIkArtha-isake bAda (se paMthae dAsaceDe) vaha pathikadAsa ceTaka (taoM) vahA~ se (muhurtatarassa jeNeva devadinne dArae Thavie teNevAuvagacchai) eka muhUrta ke bAda jahAM devadatta ko baiThAyA thA vahAM--gayA (uvAgacchitsA devadinna dAragaM taMsi ThANaMsi apAsamANe royamANe kaMda. taeNaM se paMthae dAsaceDe ityAdi / Asttha-(tae NaM) tyAra mAha (se pathae dAsaceDe) pAMtha hAsa 22 (to tyAMthI (muhuttaMtarassa jeNeva devadigNe dArae uvie teNeva udAgacchai) me bhuta pachI yo pattane mesAiyo to tyAM gayo. (uvAgacchitA devadinnaM dAragaM taMsi ThANaMsi apAsamANe royamANe kaMdamANe vilabamANe For Private and Personal Use Only
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 2 ma. 8 devadatavarNanam 'royamANe' rudana-mAzrupAtamArtanAda kurvan, 'kaMdamANe' krandana uccaiH svareNa rudana 'vilavamANe vilapana'kagato dArakaH ? tamantareNa kIdRzo'nartho bhaviSyati kiM karomi ? ka gacchAmi ?' iti jalpan devadattasya dArakasya sarvataH samantAn mArgaNagaveSaNAM karoti kRtvA devadattasya dArakasya kutrApi 'suI vA' zruti vA-dArakavRttAnta 'khuI vA' kSurti vA chikkAdyavyaktaM tacihnam, 'pauttivA' pravRttiM vA=prakaTataravArtAm 'alabhamANe' alabhamAnaH aprAmuvan yautra svakaM gRhaM yauva dhanyaH sArthavAhastatropAgacchati mANe vilavamANe devadinAssa dAragassa sambAo samatA maggaNagavesaNaM karei) jAkara usane usa sthAnapara devadatta dAraka ko nahIM dekhA to ro paDA azru pAta karatA huA AtanAda karane laga gayA jora 2 se cillA cillA kara rone lagA, vilApa karane lagA-- devadatta dAraka kahAM gayA--aba-usake vinA kaisA anartha hogA, kyA karUM--kahAM-- jAu~--isa prakAra baDabaDAne lagA--bAda meM usane usa devadatta kI vahAM saba tarapha cAroM ora mArgaNA kI gaveSaNA kii| (karitA devadinnassa dAragamsa kathai suI vA khuivA pauttiM vA alabhamANe jeNeva sae gihe je Neva dhanne sasthAhe teNeva uvAgacchai) karake jaba use usa devadatta dAraka kI koI zruti nahIM sunAI dI, chikkodi avyakta cinha bhI nahIM jJAta ho sakA tathA spaSTa usakI kisI bAta kA patA nahIM paDA to vaha jahAM apanA ghara thA-- aura jahAM dhanya sArthavAha the-- vahAM AyA (uvAcchittA dhaNNaM satthavAhaM evaM vayAsI) Akara dhanya sArthadevadinnAsa dAragassa savvao samatA maggaNagavesaNaM karei) tyAM ne te bALaka devadattane nahi jotAM raDavA mAMDe. vilApa karavA lAgyuM. "bALaka devadata kyAM jAte rahyo? te vagara have zuM thaze? zuM karuM? have kyAM jAuM? A pramANe te duHkhI thaIne vicAra karavA lAgyuM. tyAra pachI teNe cemera 14 hepattanI tapAsa se mane zodha 4ii. (karitA devadinassa dAragassa kasthai suI vA khuvA pauttivA alabhamANe jeNeva sae gihe jeNeva dhanne satyavAhe teNeva uvAgacchA) zodha 42vAmA nyAre tene hattano 27 // vgairen| avAja temaja chIMka vagerenI avyakta dhvanI saMbhaLAI nahiM ane bALakane koI paNa rIte patto meLavI zakaze nahi tyAre te jayAM tenuM ghara hatuM ane dhanya sAtha vA tA tyA mAvya (uvAgacchittA dhaNe satyavAha evaM vayAsI) For Private and Personal Use Only
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAGgamatra upagatya dhanyaM sArthavAhamevamavAdIta-evaM-vala ! svAmin bhadrA sArthavAhI devadattaM dAraka gnAtaM yAvanmama haste dadAti, tataH khalu ahaM devadatta dArakaM kaTayAM gRhNAmi, gRhItvA yAvata-mArgaNagaveSaNAM karomi, tanna jJAyate khalu svAmina ! devadatto dArakaH kenApi 'jIevA' nAtaH mitrAdinA kutrA.pa guptasthAne prApitaH avahie kA apahataHcaurAdinA coritaH 'avavivo vA' avakSiptaH adhogartAdipu kSipto kA? iti pocya pAyaDie' pAdapatitaHcaraNalagnaH san dhanyasya sArthavAhasya etamartha 'nivede3' nivedayatibdArakaTattAntaM kathayati / tataH khalu sa dhanyaH sArthavAhaH vAha se isa prakAra kahA--(evaM khalu sAmI bhahA matthavAhI devadinnaM dAgyaM hAyaM jAra mama hatthaMsi dalayai) he svAmin ? merI bAta suniye bhadrA sArthavAhIne devadatta dAraka ko snAna karA kara tathA veSa bhUSA se susajjita kara mere hAtha meM diyA-- (taeNa ahaM devadinnaM dArayaM kaDIe gihAmi.) maine use kaTi bhAga para le liyA (gihittA jAva maggaNagavesagaM kami taM na Najai) use lekara maiM koI kumAra kumArikA-AdikoM ke sAtha khelanemeM laga--gayA--khelane ke thoDI dera bAda jyoM hI maiMne usa sthAna para Akara dekhA to mujhe vahA~ devadatta dAraka nahIM milA hai| (NaM sAmi ! devadinne dArae kaNai haye vA avahie vA avakhine vA pAyavaDie dhaNNamma satyavAhassa egmaTuM nivedei) ataH he svAmin ? nahIM mAlUma ki--devadatta dAraka ko vahAM se kisI mitranekahIM anyatra ragva diyA hai yA kisI cora ne use vahAM se hara liyA hai yA kisI khaDDe mAvAne dhanyasAtha vADane 2mA pramANe --(evaM khalu sAmI bhaddA satyavAhI devadinna dArayaM hAyaM jAva mama hatthaMsi dalayai) 8 svAmI ! mA hevdattane navarAvIne suMdara vastro temaja ghareNuothI alaMkRta karIne, bhadrA sArthavAhIe bhane sadhyo Dato. (tae NaM ahaM devadinna dArayaM kaDIe giNhAmi) meM tene 3 bIghA. (giNDittA jAva maggaNagavesaNa karemi Na gajjaDa) bALakane laIne huM keTalAka kumAra kumArikAo vagerenI sAthe rAjamArga upara gaye. tyAM bALakane eka tarapha besADIne huM te badhA bALaka ane bALAonI sAthe ramatamAM eka citta thaI gaye. ramatAM ramatAM thoDo vakhata pasAra thaye tyAre meM je sthAne bALakane besA uyo sto. tyAne to bhane 4 vahatta bhanyo nahi. (NaM sAmi ! devadinne dAe keNai havA avahie vA akkhitta vA pAyavaDie dhaNNassa satyavAhassa eyama nivedei) tethI svAmI ! mama2 57tI nathI. ke bALakane ApaNuM kaI ja mitre laIne kaMI bIje mUkI dIdhA che ke keI gere For Private and Personal Use Only
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agAdhamRtavarSiNITIkA a. 2 sa. 8 devada 5 andhakAsaceTakasya etamatha zrutvA nizamya tena ca mahatA putrazAkena (abhibhUe' abhibhUtaH = AkrAntaH sana 'parasuNiya kSetra' parazunikRtta iva parazunA=kuThAreNa nikRtaH = chinnaH 'caMpagapAyaveva' campakapAdapa iva= campaka vRkSa i 'dhamatti dharaNIyalami' 'sa' iti zabdena bhUmitale 'savvagehiM ' sarvAGgaH saMnivaie' saMnipatitaH / tataH khalu sa dhanyaH sAhaH 'tato muhUrtatarassa' tato muhUrtAnnaramya = muhUrtasya pazcAt muhUrtAnantaramityarthaH 'Asatthe' AmvasthaH Azvasto vA=prAptaceSTaH 'pacchAgayapANe' pazcAdAga prANa: = pUrva mRtaprANa iva bhUtvA punarjAgaritaprANaH san devadattasya dArakasya 'sao samatA' sarvataH samantAt sarvAsu dizAsu mArgagagaveSaNaM karoti, 621 Adi meM DAla diyA hai / isa prakAra kaha kara vaha dhanya sArthavAha ke pairoMpara gira paDA / (taraNaM se dhanne satyavAhe paMthayadAsaceDayassa eyama moccA Nisamma terya mahayA purosoeNAbhibhUe samANe parasuNiyatte caMpagapAyave For Private and Personal Use Only santi dharaNItalaMsi savvaMhiM sannivaie) isa prakAra vaha dhanya sArthavAha pathaka dAsaceTaka se isa artha- samAcAra ko sunakara aura use hRdaya meM abaghRtakara usa mahAn putra zoka se yukta hotA huA parazu kuThAra se kATe gaye caMpaka vRkSake samAna samasta aMgoM se ikadama jamIna para gira paDA / (taraNaM se dhanne satyavAhe tao muhuttaMtarassa Asatthe pacchAgayapANe devadannassa dAragamsa savvao samaMtA maggaNagavesaNaM karei) bAda meM vaha dhanya sArthavAha 1 muhUrta ke bAda Azvasta huA aisA usa samaya mAlUma huA ki mAnoM isameM prANa lauTakara punaH A gaye haiM: apane putra devadatta kI saba tarapha cAroM dizAoM meM mArgaNA gaveSaNA tenuM apaharaNa karyu che. athavA khALane kAi duSTa khADA vageremAM phreMkI dIdhA che. umA rIte uddhetAM te dhanyasArthavAhanA page ghaDayo. (tae NaM se ghaNNe satthabAhe paMthapradAsacesyasta eyama soccA Nisamma teNaya mahayA puttasoyeNAbhi bhUye samANe parasuNiya kSetra capagapAyave dhasatti dharaNItalaMsi saMgehi sannivaie) mA prabhAeo dhanya sArthavAhe cAMthamhAsa theTanA bhoDhethI adhI vigata sAMbhaLIne tene kharAkhara hRdayamAM dhAraNakarIne mahAna putrazeAkathI pIDAtA kuhAddiithii apekSA yaMcAnA vRkSanI prema te pRthvI upara paDI gayo, (ta eNaM se dhaNe satthavAhe tao muhutatarassa Amasthe pacchAgayapANe devadinnassa dAra gassa savao samatA maggaNagavesaNaM karei) tyAra mAha me bhuhUrta pachI dhanya sAvAha bhAnamAM AvyA. te vakhate jANe pharI teemAM prANunuM saMcaraNu thayu hAya tema lAgyuM. UbhA thaIne te potAnA putra devadattanI cAmera tapAsa
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir da2 jJAtAdharma kathAsUtre devadattasya dArakasya kutrApi zrutiM vA taM vA pravRtti vA alabhamAno yatraiva svakaM gRhaM tatraivopAgacchati upAgatya 'mahatthaM' mahArtha = bahumUlya 'pAhuDa' mAbhRtam = upahAraM gRhNAti, gRhItvA yatraiva 'nagaraguttiyA' nagara gar3hakA:= nagararakSakAH koTTapAlA ityarthaH tatraivopAgacchati, upAgatya tanmahAtha prAbhRtam 'uvaNe' upanayati teSAM samIpe sthApayati, upanIya evamavAdIt evaM khalu devAnumiyAH ! mama putro bhadrAyA bhAryAyA Atmajo devadatto nAma dArakaH 'iTThe iSTaH = abhilaSitaH yAvat ' uMbara puSpaMpica' dullahe savaNayAe kimaMgapuNapAsaNayAe' udumbarapuSpamitra durlabhaH zra karane meM laga gayA - parantu ( devadinnassa dAragassa katthai suI vA khuvA pauttiM vA alamamANe jeNeva sae gihe teNeva uvAgaccha) devadattadAraka kI use kahIM para bhI kucha bhI khabara nahIM milI, chikA Adi cihna bhI usakA use kahIM dikhalAI nahIM diyA-- aura na usakI kisI bAta kA hI ThIka 2 use patA pddaa| isa taraha nirAza hokara vaha apane ghara para A gayA / ( uvAgacchittA mahastha pAhuDaM gehar3a, gehinA jeNetra nagaraguniyA, teNeva uvAgacchai) ghara Akara usane bahumUlya prAbhRta liyA aura lekara jahA~ nagara ke rakSaka koTTapAla the vahAM gayA - ( uvAgacchittA taM mahatthaM pAhuDaM ucNe, ubaNitA evaM vyAsI) - jAkara usane vaha bahumUlya najarAnA unheM bheTameM diyA-- dekara phira isa prakAra bolA ( evaM khalu devagaNupiyA ! mama pute bhaddAe bhAriyAe attae - deva dinne nAmaM dArae i jAva uMcarapupphIpeca dullahe maraNayAe kimaMga puNa 42vA lAgyo | ( devadinnassa dAragassa katthai suhavA khur3avA parsi vA alabhamANe jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchA) jANa Thevahatta tene jyAMya dekhAyA nahi. bALakanA chIMka vagerenA avyakata cidrA paNa kAipaNa sthAne saMbhaLAyA nahi. A rIte dhanya sAOvAhane bALaka devadatta vizenI gheADI paNa mAhitI maLI zaDI nahi. ate nirAza thane te potAne ghera pAiyo (uvAgacchitA mahattha pAhuDa gevhai, geNDitA jeNeva nagara guNAyA, teNeva uvAgacchai) ghera mAvIne tele jaDu dravyabadhu bhane nagararakSa arabAjanI pAle gayA. ( unAgacchitA ta mahattha pAhuDa uvaNe, uvaNittA evaM vayAsI) kahAMne tele mahumbhitI nannarANAM aTavAjane leTabhAM AbhyAM ne urchu- ( evaM khalu devANupiyA ! mama putaM bhaddA bhariyA atae devadinne nAma dArae iDe jAva uvarapuSpha piva dullahe savaNayAra kimaMga puNapAsaNayAe ? ) he hevAnupriyo ! sAMbhA For Private and Personal Use Only
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAra | dharmAmRtavarSiNI TIkA a.2sUtra. 8 devadattavarNanam 623 NatayA kipaGga punardarzanatayA = ayamudumbarapuSpavat zravaNagAcaratayA dulabhaH kiM punadarzanena tasya nAma zravaNamapi durlabhaM vartate darzanasya kA kathe ti bhAvaH / tataH khalu = ekadA sA bhadrA bhAryA devadattaM dArakaM snAtaM sarvAlaGkAravibhUSita pAnthakasya haste dadAti yAvat pAdapatitastanmama nivedayati, te tat tasmAt kAraNAt icchAmi khalu he devAnumiyAH devadattasya dArakasya sarvataH samantAnmArgaNagaveSaNaM kartum / tataH khalu te nagara pAsaNayAe) he devAnupriyoM ! suno ! bhadrA bhAryA kI kukSi se utpanna huA devadatta nAmaka merA eka putra hai jo vizeSa iSTa yAvat uduMbara puSpa ke samAna sunane ke liye bhI mujhe durlabha thaa| usake dekhane ko to bAta hI kyA hai (naeNaM sA mahA devadinnaM dArayaM vhAyaM sannA kAravibhUsiyaM paMthagassa hatthe dalAi) usa devadatta dAraka ko bhadrA bhAryAne snAna karA kara aura samasta alaMkAroM se vibhUSita kara pAMdhaka ke hAthameM diyA / ( jAtra pAyapaDie taM mama nivedei) vaha use goda meM lekara krIDA ke liye rAjamArga le gayA sAtha meM aura bhI kaI bAlaka vAlikAyeM thIM-- usane vahAM jAkara use eka tarapha ekAMta sthAna meM rakha diyA aura svayaM una bAlaka bAlikAoM ke sAtha khelane laga gayA / thoDA samaya bAda jaba vaha vahAM AyA to kyA dekhatA haiM ki vahAM devadata nahIM haiM Akara usane mere pairoM meM paDakara mujhase yaha samAcAra nivedita kiyA hai / ataH (icchAmi NaM devAnupiyA ! devadinnadAragassa sao samatA maggaNagavesaNaM kAu) ataH maiM cAhatA hU~ ki he devA mArI patnI bhadrAnA udarathI janmelA devadatta nAme mArA putra hatA. je mane bahu ja iSTa hatA. tene jovAnI vAta te| dUra rahI paNa urdu kharanA puSpanI jema tenu nAma zravaNu pazu asaMbhava tu . (taeNaM sA bhaddA devadinna dArayaM vhAya savvAlaMkAratribhUsiya paMthagassa hatthe dalAI) hevahattane ladrAbhAryAye navaDAvIne aghAM gharelusodhI susanna huyo bhane pAune sodhyo (jAna pAyapaDie ta mama nivede ) bALakane te keDamAM laIne rAjamArga upara ramADavA laI gayA. tenI sAthe ghaNAM ALako ane mALA hatI. tyAM jaIne teNe bALaka devadattane eka tarapha besADI dIdhA. ane jAte te bIjA khALakAnI sAthe ramatamAM paDI gayA. thADA vakhata pachI jayAre te tyAM AvyA tyAre bALaka devadatta tene jayA nahi. mArI pAse AvIne teNe A badhI vAta karI cha. (icchAmi Na devANupiyA ! devadinna dAragassa saccao samatA maggaNagavesaNa kAu) huM yAhuM che ! mAjA deva For Private and Personal Use Only
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * jJAnAdharma' kathAsUtra 624 gAptRkA dhanyana sArthavAhana evamuktAH santaH sannaddhavadbhavAmmayakatryA saM badhdavarmitakavacAH saMnaddhaH = kRtamannAhAH=bandhanopayogasAdhanaiH sajjIbhUtAH, baddhA. kazAbandhanena, varmitAH = zarIre paridhRtAH kavacA yaiste tathA,' uppIliyamarAmaNapaTTiyA' utpIDitazarAsanapaTTikAH upIliya' utpIDitA = guNAropaNena namitAH 'sarAmaNapaTTiyA' zarAsanapaTTikAH = dhanuH paTTikA yaisne tathA, yAvat 'gahiyA upaharaNA' gRhItAyudhapraharaNAH 'gahiya' gRhItAni 'Auha' AyuvAna=dhanurAdIni 'paharaNA' praharaNAni=asikuntAdIni yaite tathA, evambhUtAH santo nagaragoSTakAH dhanyena sArthavAhena sArddha rAjagRhasya nagarasya bahUni 'aigamaNANi ya' anigamanAni ca pravezamArgAH, ityAdi -- sthAnAni teSu yAvat prAsu ca mArgagagaveSaNaM kurvantAM rAjagRhAnnagarAtpratiniSkrAmati, pratiniSkramya yatraiva jIrNodyAnaM nupriyoM ! Apa loka usa devadata dAraka kI saba Ara cAroM dizAoM meM mArgaNakareM] gaveNa kreN| (taraNaM se nagaraguniyA ghaNNeNaM satyavAheNaM evaM vuttA samANA sannaddhavaddhavammiyakavayA upoligasarAsanavaDiyA jAva gahiyA upaharaNa| dhanneNaM satyavAheNaM saddhiM rAyagihassa bahU gi aigamaNANi ya jAva pavAya maggagagavesaNaM kare mANA rAyagihAo nagarAo paDiNimaMta ) dhanya sArthavAha se isa prakAra kahe ve nagara rakSaka jana baMdhanopayogI sAdhanoM se sarjjIbhUta hue kazAbaMdhana se bar3ha hue aura zarIra para kabaccoM ko pani 2 kara apane 2 dhanuSoM para pratyaMcA Aropita kara yAta Ayudha aura paharaNoM ko lele kara dhanyasArthavAha ke mAtha rAjagRha nagara ke gamanAgamanoM ke sthAnoM kI yAvat prapA (pavAra) Adi sthaloMkI mArgaNA gaveSaNA karate hue rAjagRhanagara se nikale / chattanI tame madhA bhajIne yobhera tapAsa . ( taNa se nagara guttiyA ghaNNeNaM satyavANa evaM vuttA samANA mannaddhavadbhavammikavayA upapIli sarAvahiyA jAva gahiyAuyapaharaNA dhanneNa satyavAheNa sadvi rAvaNihamma bahUNi ar3agamaNANi ya jAna patrAmu ya maggaNagavesaNa karemAgA rAyagaDAo nagarAo paDiNikkhamati) dhanya sArthavAhunI yA rIte vAta sAMbhaNIne te badhA nagara rakSakAe cAra vagere gunegArane AMdhavA yogya sAdhane sAthe lIdhA, temaja kAraDA mAMdhyA ane zarIre kavace paherIne pAtapAtAnA dhanuSyA upapratyaMcA caDhAvI A pramANe teo badhA AyudhA temaja praharaNeA laine dhanya sA vAhanI sAthe rAjagRha nagaranA avara javaranA sthAnAnI temaja parame vagere sthaLAmAM For Private and Personal Use Only
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 625 anamAradharmAmRtavANA TokA a 2 . 9 devadatta varNanam yatraiva bhagnakapamtayAphAgacchanti, upAgatya devadattasya dArakasya zarIrakaM niSprANaM nizceSTaM jIvavipratyaktaM pazyati. dRSTvA hA ! hA! aho ! akaja' hA ! hA! zro akArya ani saJjAtam ? itikamAiti procya devadata dAkaM bhagnakUpAt 'uttAreMti' uttArayanti bahiniSkAzayanti uttArya dhanyasya sArthavAhasya haste dadati. ||muu. 8 // ___ mulam-tae NaM te nagaraguttiyA vijayassa takarassa payamaggamaNagacchanANA jeNeva mAluyAkacchae teNeva uvAgacchati uvAgacchittA mAluyAkacchayaM aNupavisaMti aNupavisittA vijayaM takaraM sasakkhaM sahoDhaM sagevejaM jIvaggAhaM giNhati giNhittA aTrimuTrijANukopparapahArasaMbhaggamahiyagattaM kareMti, karittA avauDaga baMdhaNaM kareMti kArattA devadinnassa dAragassa AbharaNaM geNhaMti gebiha(paDinikvamittA jeNeva jiSNujANe jeNeva bhaggakUbae teNeva uvAgacchai) nikala kara ve phira vahAM Aye jahAM vaha jIrNa udyAna aura vaha bhannakUpa thaa| uvAgacchittA devadinnassa dAragamsa sarIragaM nippANaM nicceTeM jIva vippajaDhaM pAsaMti pAmisA hA hA aho akajamitti kachu devadinnaM dAragaM bhaggakUvAo uttAreMti uttAritA dhaNNassa satyavAhassa hatthe dalayaMti) Akara ke una logoMne devadatta dAraka ke zarIrako niSmAga nizceSTa aura jIra se viSamukta dekhA dekhakara "hAya hoya yaha mahAn anartha huA" isa prakAra kahakara devadatta dAraka ko usa bhagnakUeM se bAhara nikAlA / bAhara nikAla kara phira use dhanya sArthavAha ke hAtha meM sauMpa diyA / mUtra // 8 // zodha 42tA rAgRha nAnI mahAra nInyA. (paDinikvamittA jeNeva jiSNujjANe jeNeva bhangakUvae teNeva uvAgacchai) mA najAne te|| 32 // 52tA OJ GdhAna tebhara mana pAnI pAse mAvyA. (uvAgacchittA devadinnassa dAragassa sarIrA nippANa' nicce? jIvaviSpajaDha pAsa ti pAsittA hA hA aho akaja miti kadevadinnadAragabhaggakavAo uttAreti uttAritA dhaNNassa satthavAhassa hatthe dalayati) tyA tamAme mA vahattanA zarIrane niyA, ni0 bhane nize yu bhane ne " are ! mare !! maI moTu yu " 21 pramANe kahIne teoe bALaka devadattanA zarIrane bhagna kUvAmAMthI bahAra kADhyuM. bahAra kADhIne dhanya sArthavAhane te zarIra seMpI dIdhuM. e sUtra che 8 For Private and Personal Use Only
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAnamaH ttA vijayassa takarassa gIvAe baMdhaMti baMdhittA mAluyA kacchagA paDinikkhamaMti paDinikkhamittA jeNeva rAyagihe nayare teNeva uvA gacchaMti uvAgacchittA rAyagihaM nagaraM aNupavisaMti aNupavisittA rAya gahe nayare siMghADagatiyacaukkacaccaramahApahapahesu kasappahAre ya layappahAre ya chivApahAre ya nivAemANA 2 chAraM ca dhUliM ca kaya. varaM ca uvari pakkiramANA 2 mahayA 2 sadeNaM ugdhosemANA evaM vayaMti.-esaNaM devANuppiyA ! vijae nAmaM takare jAva giddhe viva AmisabhakkhI bAlaghAyae bAlamArae, taM no khallu devA NuppiyA ! eyassa kei rAyA vA rAyaputte vA rAyamaca vA avarajjhai ettha? appaNo sayAI kammAiM avarajhaMti tikaTu jeNAmeva cAra gasAlA teNAmeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA haDibaMdhaNaM kareMti karatA bhalapANaniroha kareMti, karittA tisaMjhaM kasappahAre ya jAva nivAemANA 2 viharati / taeNaM se dhaNNe satthavAhe mittanAi niyagasayaNasaMbaMdhipa rayaNeNaM saddhi royamANe jAva vilavamANe devadinnassa dAragassa sarIrassa mahayA iDisakkArasamudaeNaM nIharaNaM karei, karatA bahUI loiyAI mayagakiccAI karei karittA keNai kAlaMtareNaM avagayasoe jAe yAvi hotthA // suu.8|| ___TokA--'taeNaM te' ityAdi / tataH gvalu tadanusajIbhUtAnantaraM jigamiSavo te nagaragApta kAnagararakSakAH vijayasya taskarasya yamagaM' padamArga=padanyAsa nae NaM te nagara guniyA ityAdi / Ta kArtha--(taraNaM) isake bAda (ne nagara guttiyA) ve nagara rakSaka (vijys| tapaNaM te nagaraguttiyA ityAdi ! dArtha- (nae) tyA2 mA6 (te nagaraguttiyA) n||2 22 (vijayamsa For Private and Personal Use Only
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 627 anagAradharmAmRtapiNITIkA a 2 sa. 8 devadattavarNanam caraNacihna 'aNugacchamANA' anugacchanto yatrava mAlakAkakSakastatraivopAgacchanti, upAgatya mAlukAkakSakamanupravizanti, anupavizya vijaya taskaraM 'sasava' sasAkSara samAkSikamityarthaH 'sahoDha' sahoda-samopaM cauryApahRtavastumAhitaM devadattadArakAlaGkArayuktamityarthaH, 'sageveLai' soveyaka-grIvAbandhanasahitaM galabandhana baddhaM gale rajju baddhetyarthaH, taM 'jIvaggAha' jIvagrAhaM jIvantaM 'girhati' gRhNanti' gRhItvA 'advimuhijANukopparapahAra sabhaggamahiyaganaM' asthimuSTi nAnukUrparapahAra saMbhagna mathitagAtram adhi ca muSTizca jAnunI ca kUrparau ca-asthimuSTijAnukUparAH, teSu tairvA ye mahArAstaiH 'sabhagga' mambhagnaMcUrNitaM 'mAhiya' mathitaMjajeritam 'gattaM' gAtra-zarIraM yasya sa taM bhagnasakalazarIrasandhisthAnaM kurvanti. kRtvA 'abaur3agavaMdhaNaM' avakoTakabandhanam-avakoTakena bAhoH zirasazca pazcAddhAgA. takkarasta payamaragamaNugacchamANA jeNeva mAluyAkacchae teNeva uvAgacchaMti) vijayataskara ke pAda cihnoM kA anusaraNa karate hue vahAM pahuce jahAM vaha (mAlukA kAuyA uvAgacchinA mAla yAkacchaya aNupavisaMti) pahuMcAra ve usameM ghuse (aNuvimittA vinayaM nakkaraM sasakkha sahoDha sageveja jIvaggAhaM giNhaMti) ghusakara unhoMne usake gale meM ramsI bAMdhakara jItA hI pasAkSya devadatta dAraka ke alaMkAra rUpa sAkSya sahita pakaDa liyA / gihnitA aTimuTTa jANukopparapahArasaMbhagamahiyagatta kareMti )pakaDakara unhoMne usa ko haDDiyoM meM muThiyoM meM, ghuTanoM meM,kuhaniyo meM khUba prahAra kiye--isase usakA zarIra kA cUra 2 ho gayA--jarita ho gyaa| tAtparya yaha ki use itanI burI taraha una logoMne pITA ki jisase usake zarIra kI samasta saMdhiyAM bhagna ho gaI / (karitA avauDagadhaNaM, kAti takkarassa payamaggamaNugacchamANA jeNeva mAluyAkacchae teNeva uvAgacchaMti) vijaya nAmanA ceranAM paganA cihnone anusaratAM mAlukA kakSamAM pahoMcyA. ( uvAgacchitA mAluyAkacchaya aNupavisati bhane bhaabu| 4kSamA pe.. aNupavisittA vijayaM takkara sasakkha sahodaM sagevejja jIvagAha giNhati) pesIna tesomA vibhaya nAmanA yArane sasAkSya theTale 4 hevdattanA dhareNAonI sAthe ja gaLAmAM derI bAMdhIne jIvate ja pakaDI lIdhA. (gihnitA adhimuTijANukopparapahAra sabhaggamahiyagattaM kareMti) pakaDIne teoe ceranA hADaka, mUThIo, DhIMcaNe ane keNIo upara khUba prahAre ryA. ethI tenuM zarIra zithila ane bhUkA jevuM thaI gayuM. matalaba e che tene e sakhata mAra paDe ke jethI tenA zarIranA badhA sAMdhAo tUTI gayA. For Private and Personal Use Only
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 628 jJAtAdharmakathAso nayanapUrvakaM bandhana yamya sa tAM kurvanti kRtvA devadattamya dArakamyAbharaNaM gRhanti, gRhItvA vijasya taskaramya grovAyAM vaghnanti banddhA mAlukA kakSakAt pratiniSkrAmanti, pratiniSkramya yatraiva rAjagRhaM nagaraM tapAgacchanta, upA. gatya rAjagRhaM nagaramanapravizanti, anupavizya gajagRhe nagare zraGgATa kAtraka kapkacatva mahApathapatheSu kayAhAre ya kazAmahArAMzca 'cAbuka' iti bhoSAyAm, 'la yanpahAre ya' latAmahArAMzca yaSTiprahArAn 'chivApahAre ga' chivAmahArAMzca%3D cikkaNakazApahArAM zca 'nivAemANA' nipAyantaH punaH punaH kurvantaH chAraM 'kSAraM = bhasma dhUli rajaH kayavara, kacavaraMtRNadhUlyAdipuJja ca 'uri' upari tasyopari pakkiramANA 2' prakIryamANAH 2=punaH punaH utkSipanto mahatA mahatA zabdena udghoSayanta evaM vadanti eSa khalu devAnupriyAH ! karittA devadinannamsa AbharaNaM gehaMti) mAra mAra kara phira unhoMne usake donoM hAthoM ko kamara ke pIche karake bAMdha liyA aura bAMdha kara usake pAsa se devadata dAraka ke AbharaNoM ko le liyaa| (gehnittA niyama takamaramma gIvAe baMdhati baMdhittA mAlyA kacchagAo nikkhamaMti) lera phira unhoMne uma vijaya cora ko grIvAmeM bAMdhA aura bAMdhakara phira ve usa mAluyAkacchaka se bAhara nikale / (paDi nikkhaminA jeNe rAja gahe nagare teNeM va uvAgacchaMti) bAhara nikala kara phira-ve sabake maba rAjagRha naga kI ora cala diye (uvAcchittA rAyagihaM nayaraM aNuNapavisati) calakara ve ganagRha nagara Aye 8 aNu visinA rAyagihe nayare siMghAgatiyaca ucaJcaramahA pahapahesu kasappahAre ya layappahAre chivApahAre ya nivAemANA 2 chAraM ca dhUliM ca kayavaraM ca uvari pakkiramANA 2 mahayAra soNaM ugrosemANA (karitA abauDagavaMdhaNa kareMti, karitA devadinnamma dAragassa Abha raNa gehati) Ama bhArI paTIne tenA ne lAya pA01 vidhyA bhane tenI pAsethI 2013 hepattanAM dhareNu potAnA 45 4aa. (geNDittA vijayamma takakaramsa gIgAe badhaMti badhittA mAlayAkacchagAo paDinikkhama ti) kabaje karIne teoe cora vijayane bIjI vakhata gaLAmAM bAMdhe ane pachI teo bhaasu| 420thI mA2 nInyA. (paDiNikvamittA jeNeva rAyagihe nayare teNeba uvAgacchati) tyAMzI temA 204Da nA2 ta25 gayA (udhAgacchittA rAyagaI nayara aNupavisaMti) bhane 204 nAbhA pravezyA (maNupavisittA rAyagihe nayare siMghADaganiyacaukkacaccaramahApahapahesu kasappahAreya laya sahAre chicApahAre ya nivAhamANA 2 chAraca baliM ca kayavara upari pakkiramANA 2 mahayA2 maNa ugdhosemANA evaM vayaMti) 245 nAbhA pravezAne For Private and Personal Use Only
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 2 sa. 5 devadattavarNanam 622 'vajayo nAma taskaraH yAvad gRna ivAmiSabhakSI bAlaghAtako bAlamArako'sti tattasmAtkA NAt no khalu devAnupriyAH ! etasya kA rAjA vA rAjaputro vA rAjAmAtyo vA 'avarajjhai' aparAdhyatina ko'pyanya enaM pIDayatItyarthaH. kintu 'etyo atrArtha etadviSaye 'appaNo' AtmanaH nijasya 'sayAIkammAI' svakAni karmANi-svakRtAnyeva karmANi 'avarajjhati' aparAdhyanti enaM pIDayanti, 'ukaTu' iti prAcya yatraba cAragasAlA' evaM vayaMti) rAjagRha nagara meM Akarake vahAM ke zRgATaka, trika catuka catvara aura mahApatha ina saba mArgoM meM unhoMne usa vijaya cora ko koDoM se betoM se cikane kiye hue koDoM--se bAra bAra aura bhI burI taraha pITate hue usake Upara bhasma dhUlI aura tRga Adi kA kaDA karakaTa bAra 2 DAlate hue phira isa prakAra jora jora se ghoSaNa kI--(eeNaM devANuppiyA vijae nAmaM takare jAva giddhe viva AmipabhAvI bAlaghAyae vAlamArae) he devAnupriyo ! yaha vijaya nAmamA cora hai| yaha gRddha pakSI kI taraha AmiSa (mAMsa) kA bhakSo hai bAla ghAtaka hai aura bAla mAraka hai| (taM no balu devAnuppiyA! eyassa keDa rAyA vA rAyapurise vA rAyamacce vA avarajjhai) mo he devAnupiyoM! isa viSaya meM inakA na koI rAjA aparAdhI hai. na rAjaputra aparAdhI hai aura na rAnA kA pradhAna aparAdhI hai| (eyamaDhe appaNo mayAI kamma arajhaMti) kintu isake nija kRta karma hI aparAdhI bane hue haiN| (timaI) ai| kahakara (jegAmeva cAragasAlA teNAmeva uvAgacchaMti) ve gATaka, trika, catuSka catra ane mahApathe A badhA mArgo upara keraDA, te ane cIkaNuM karAelA keraDAothI sakhata rIte vijyorane mAratAM ane vAraMvAra tenA upara rAkha, mATI ane kacere vagere nAkhatAM rakSakoe meTethI ghoSaNA (88) 41 (emaNu devANuppiyA vijae nAma takkare jAva gidra vina Amima bhakkhI bAlaghAyae bAlamArae) hevAnupriyo ! 21 viya nAbhe yo2 cha. gIdhanI jema A mAMsa khAnAra che, bALa ghAtI che ane bALa hatyAre che. (na no khalu devANupiyA! eyarasa kei rAyA vA rAyaputta vA rAyamacce vA avarajjhai) meToDa yAnupriyo ! mA viSa 75 te 2ion parAdhI nathI, rAjaputra aparAdhI nathI, temaja rAjAnA pradhAna paNa aparAdhI nathI. (eyama apaNo mayAI kammai avarajjhati) pa ma zate sanA potAnA bhau mene aparAdhI samita 42 cha. (tikaka) mAma DIne (jeNAmeva For Private and Personal Use Only
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 630 dharmakathA saMtra mahatA |cArakazAlA=kArAgAragRhaM tatrApAgacchAnta, upAgatya tasya 'haDibaMdha' hADabandhanaM=kASThavizeSabandhanaM 'beDI' iti bhASA prasiddhe haDiyantre bandhana kurvanti kRtvA 'bhattapANaniroha' bhaktapAnanirodham= azanavAnapratiSedha kurvanti kRsvA 'tisaMjha'' trisandhyaM =prAtarmadhyAhnasAyaMsvarUpe kAlatraye kazAmahArAMca yAvad nipAtayanto nipAtayanto viharanti / 'taeNaM' tataH khalu = itaH sa dhanyaH sArthavAhI mitrajJAtinijakasvajanasambandhiparijanena sArddhaM rudana yAvad vilapana devadattasya dArakasya zarIrasya 'mahayA haDDI sakArasamudae' RddhisatkAra samudayena mahatA=vistIrNena RddhyA = trAdi sAmagdA satkAraH = mRtazarIrasammAnaM tena, samudayena= janasaGkena ca 'nIharaNaM' nirharaNaM= zavasya zmazAnabhUminayanaM karoti kRtvA mRta zarIradahanakriyAnantaraM bahuni kArAgAra ( kaidakhAnA) jahAM thaa| vahAM gaye uvAgacchittA haDibaMdhaNaM kareM ti) vahAM jAkara ve use haDiyatra meM bAMdha dete haiM / (karitA bhattapANa nirohaM kareti karitA ticaM kasappahAreya jAna nivAemANA 2 viharaMti) bAda meM use khAnA pInA denA baMdha kara dete haiM / aura tInoM saMdhyA ke samaya ( subaha do pahara tathA sAMyakAla ) use koDe Adi ke prahAroM se jarjarita zarIra kara dete haiM / (taraNa se dhanne satyavAhe minanAi niyagasapaNa saMvadhi pariyaNeNaM saddhiM royamANe jAva vilavamANe devadi namma dAragassa sarIrasma mahayA isikkArasamudapaNaM nIharaNaM kareDa) isake bAda usa dhanya sArthavAhane mitra jJAti, nijaka svajana, sambandhI aura parijanoM se yukta hokara rote hue yAvat vilApa karate hue apane devadatta dAraka ke zarIrakI baDe bhArI utsava ke sAtha arthI nikAlI / cAragAmAlA teNAmeva uvAgacchati) tetheo bhesa tarai gayA. ( uvAga chintA har3iyaMtraNa kareMti) tyAM ne teyome thorane iMDiyaMtra (sAuDAnI meDI) bhA baMdhana yo 'karitA bhattapANaniroha kareti karitA tisaMjha kasaSpahAre ya jAtra nitrAemANA 2 viharati ' tyAra bAda teo corane khAvA pIvAnI badhI vastue ApavAnI ada kare che ane savAra, bapora ane sAMja traNe saMdhyAnA samaye kAraDA vagerenA prahAreAthI tenA zarIrane zithila ane jarjarita DerI nAce che. (ta eNaM se dhanne satthavAhe miNenAiniyagasayaNa saMbaMdhipariyasaddhi royamANe jAva vilavamANe devadinnasa dAragassa sarIrassa mahayA sArasamudaNaM nIharaNaM karei) tyAra pachI dhanya sArthavAhe bhitra, jJAti, nijaka, svajana, saMbaMdhI ane parajanAnI sAthe maLIne raDatAM raDatA ane karuNu kraMdana karatAM bALaka devadattanA zarIranI bahu moTA utsava rUpe zmazAnayAtrA kADhI. zmazA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a.2 sa. : devadattavarNanam lau kakAnicokasambandhIni 'gayagaphicAI mRtakakRtyAni-mRta zizusa mbandhi kAryANa karAti, kRtvA keNaikAlaM tareNaM' kenacitkAlAntareNa katipa yakAlAnantaram 'avagaya soe' apagatazokaH gokarahito jAtazcApyAsot ||muu. 9 // mUlam-- taeNaM dhaNNe satthavAhe annayA kayAiM lahasayaMsi gayAvarAhasi saMpalatte jAe yAvi hotthA, taeNaM te nagaraguttiyA dhaNaM satthavAhaM geNhaMti geNhittA jeNeva cArage teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA cAragaM aNupavisaMti, aNupavisittA vijaeNa takkareNaM saddhiM gayao haDibaMdhaNaM kareMti / taeNaM sA bhaddA bhAriyA kalaM jAva jalete viulaM asaNaM 4 uvakkhaDei, uvakkhaDittA bhoyaNapiDayaM karei, karittA bhoyaNAI pakkhibai laMchiyamudiyaM karei, karittA egaca surabhivaravAripaDipunnaM dagavArayaM karei, kAratto paMthayaM dAsaceDaM sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI gaccha NaM tumaM devANuppiyA ! imaM viulaM asaNaM 4 gahAya cAragasAlAe dhaNNasta satthavAhassa uvaNehi, taeNaM se thae dAsaceDae bhadAe satthavAhIe evaM vutte samANe haTatuTe taM bhoyaNapiDayaM taM ca surabhivaravAripaDipunnaM dagavArayaM geNhai, geNhittA sayAo gihAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA rAyagihe nagare majjhaM majheNaM jeNeva cAragasAlA isameM bahuta adhika jana samUha sammilita huA thaa| (karittA bahUiM loDayA mayagakiccAI karei, karittA kAlaMta reNaM avagayasa e jAe yAvi hotthA) bAda meM usane aneka aura bhI laukika kRtya kiye| kara ke. phira dhIre 2 vaha apane putra ke zoka se bhI rahita ho gyaa| mUtra // 9 // nayAtrAmA ghag! mANuso 4 thyA utA. (karitA bahai loiyAI mayagakicAI karei, karittA kAlaMtareNaM avagayasoejAe yAvi hotyA) tyA25chI dhnysArthavAhe putranI anyaSTI maraNa pachInI uttara kriyA saMbaMdhI ghaNA laukika karmo karyA. ane Ama te vakhata pasAra thatAM dhIme dhIme putra zekane paNa bhUlI gaye. sU. 9 For Private and Personal Use Only
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAGgamatra jeNeva dhaNNe satthavAhe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA bhoya. NapiDayaM ThAvei, ThAvittA ullaMchei, ullaMchittA bhAyaNAiM geNhai geNhittA bhAyaNAI dhovei, dhovittA hatthasoyaM dalayai, dalayittA dhaNNaM satthavAhaM teNaM viuleNaM asaNaM 4 parivesai, taeNaM me vijae takare dhaNNaM satthavAhaM evaM vayAsI-tumaNNaM devANuppiyA! mama eyAo viulAo asaNa0 4 saMvibhAgaM karehi, taeNaM se dhaNNe satthavAhe vijayaM takaraM evaM vayAsI aviyAiM ahaM vijayA ! eyaM viulaM asaNaM 4 kAyANaM vA suNagANaM vA dalaejjA ukaruDiyAe vA NaM chaDDejA no ceva NaM tava puttaghAyagassa puttamAragassa arissaveriyassa paDiNIyassa paccAmittassa etto viulAo asaNa0 4 saMvibhAgaM karejAmi, taeNa se dhaNe satthavAhe taM viula asaNaM 4 AhArei, AhAritA taM paMthayaM paDivisajjei, taeNaM se paMthae dAsaceDe taM bhoyaNapiDagaM giNhai, gimihattA jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disi paDigae, taeNaM tassa dhaNNamsa satthavAhassa taM viulaM asaNaM 4 AhAriyassa samANassa uccArapAsavaNe NaM uvvAhittho, taeNaM se dhaNe satthavAhe vijayaM takaraM evaM vayAsI -ehi tAva vijayA ! egaMtamavakamAmo jeNaM ahaM uccArapAsaNaM pariTravemi, taeNa se vijae takare dhagaNaM satthavAhaM evaM vayAsI-- tumbhaM devANuppiyA! viulaM asaNaM 4 AhAriyassa asthi uccAre vA pAsavaNe vA mamaMNaM devANupiyA ! imehiM bahuhiM kasappahArehi ya jIva layopahArehi ya taNhAe ya hoya ya parabbhavamANassa sthi kei uccAre vA pAsavaNe vA taM chaMdeNaM tumaM devANuppiyA ! egaMte For Private and Personal Use Only
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagArAmanavarSi gIrIkA pa. 2 dhanyamya yijayena maha dinamnapAdikam 633 avakamittA uccArapAsavaNaM pariTravei, taeNaM se dhaNNe satthavAhe vijaeNaM takaraNa evaM vutte samANe tusiNIe saMcidui, taeNaM se dhaNNe satthavAhe muhattarasma baliyatarAgauccArapAsavaNeNaM uThavAhijjamANe vijayaM takaraM evaM vayAsI-ehi tAva vijayA ! jAva aba. kamAmo, taeNaM se vijae dhaNaM satthavAhaM evaM vayosI-jaiNaM tumaM devANuppiyA ! tao viulAo asaNa. 4 saMvibhAgaM karehi taohaM tubbhehiM saddhiM egaMtaM avakamAmi, taeNaM se dhaNNe satthavAhe vijayaM evaM vayAsI--ahaNNaM tumbhaM tao viulAo asaNa0 4 saMvibhAgaM karissAmi, taeNaM se vijae dhaNNassa satthavAhassa eya. ma paDisuNei, taeNaM se vijae dhaNeNaM saddhiM egate avakamei uccArapAsavaNaM paridRvei, paridRvittA AyaMte cokkhe paramasuIbhUe tameva ThANaM uvasaMkamittA viharai, taeNaM so bh| kalaM jAtra jalaMte viulaM asaNaM0 4 jAva parivesei, taeNaM se dhapaNe sattha vAhe vijayasta takkarassa tao viulAo asaNa0 4 saMvibhAgaM karei, taeNaM se paMthae bhoyaNapiDayaM gahAya cAragAo paDinikkhamai, paDinikkhimittA rAyagihaM nagaraM majhaM majheNaM jeNeva sae gihe jeNeva bhaddA bhAriyA satthavAhI teNeva uvAgacchai, uvA gacchittA bhadaM satthavAhiNiM evaM kyAsI--evaM khalu devANuppie ! dhaNNe satthavAhe tava putsaghAyagassa jAva paJcAmittassa tAo viulAo asaNaM0 4 saMvibhAga krei| taeNaM sA bhaddA satthavAhI paMthayassa dAsaceDayassa aMtieeyamadaM socA AsuruttA ruTA jIva misimisemANA dhaNNassa satthavAhassa paosamAvajai ||suu. 10 // For Private and Personal Use Only
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 634 sAtAdharmakathAGgamatra TokA-tae NaM se ityAdi / tataH khalu sa dhanyaH sArthavAho'nyadA kadAcit-ekasmin kasmiMzcitsamaye 'lahUsasi rAyAvarAhasi' ladhusvake rAjAparAdhe-stoke rAjakagapradAnarUpe bhUpApagadhe mati kenA'pi pizunena bhUpAya 'saMpalatte' saMpalapitaH aparAdhitvena kathito jAtazcApyAsIt / tataH khalu-paizunyapralapanAnantaraM te nagaragopnakA dhanyaM sArthavAhaM gRhNanti, gRhItvA yautra cArakaH kArAgArastatropAgacchanti upAgatya cArakamanupravezayanti. anupravezya vijayena tamkareNa sArddhama 'egayao' ekatA ekatra tena saheva ekasmin haDiyo 'beDI' iti bhASAmasi ddhe haDibandhanaM kurvanti / tata: khalu mA bhadrA bhAryA kalye yAvajvalati-dhanyaveSThino iDiyandhanasya dvitIyadivase mUryodaye sati vipulaM vistIrNa satibhojanAIma azanaM pAnaM gvAyaM mvAdya-nAnAvidhamazanAdikama uvakkhaDe' upaskarobhijIrakahiGa. tae NaM se dhaNe satyavAhe ityAdi / TIkArtha--(taeNa) isake bAda (se dhaNNe satyavAhe) vaha dhanyasArthavAha (annayA kayAI) kimI eka samaya (lahUmayaMsi gayAvarAhami) Teksa na dene ke choTe aparAdha meM (saMlagge jAe yAvi hotyA) rAjA ke pAsa kisI cugala khorane phamA huA kaha diyaa| (taeNa te nagaranuttiyA ghaNNa satyavAhaM gehati) isake bAda nagarakSakoMne usa dhanya sArthavAha ko pakaDa liyaa| (gehittA jeNeva cArage teNeva uvA chaMti uvAgacchittA cAragaM aNupavisaMti) pakaDa kara ve use jahAMkArAgAra thA vahAM le gaye lejAkara unhoMne use kArAgAra meM banda kara diyA / (aNupavisinA vijaeNa takkaregaM saddhiM ega yao haDibaMdhaNaM kati) banda karake use jahAM vaha vinayacora thA vahIM usIkI beDI se bAMdha diyaa| (taraNa mA bhadA bhAriyA kalla ___(ta eNaM se dhaNNe sasthAhe' ityAdi ! Ast.--(taeNaM) tyA2 pachI (se dhaNe satyavAhe) dhanyasArtha vAI (annayA kayAI) 15 me mate (lahamayaMsi rAyAvarAhami) 42 na sA55 35ii nAnA a5rAdha 49 (saMpalate jAe yAvi hotyA yA yAme rAnI pAse paDayAsI DIpI. (taNaM te nagaraguttiyA dhaNaM sasthavAhaM geNhati) tyAra mAha na12 2kSAye dhanya sArthavAhane 544o. (gehittA jeNeva cArage teNeva ubAgacchaMti uvAgacchittA cAragaM aNapavisaMti) 54Ina teso tene samA gayA mane tebhA pUrI sIdhI. (aNupavisittA vijaeNaM takkareNaM saddhiM egayao haDibaMdhaNaM kareMti) nyai viya nAme yAra to tyAM dhanyasA pAine pae meDIthI mAMdhIdhA. (tapaNaM sA bhadA For Private and Personal Use Only
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir banamAracarmAmunavaNArIkA a. 2. dhanyasya vijayenasahaDibandhanAdikam 635 bAdinA saMskArapUrvakaM pacati, upaskRtya 'bhoyaNapiDayaM' bhojanapiTaka bhojana bharaNAya piTakaM sampuTakamtaM 'piTArA' 'kaToradAna' 'DabbA' iti. samprati kAle 'TIphanayoksa' iti ca prasiddha 'karei karoti-sajayati, kuttA majayitvA tammin 'bhoyaNAI" bhojanAni-khAdyapadArthAni 'pakvivaI' prakSi patizApani prakSipya 'laMchipa diyaM' laamich|mudriaa lAjitaM re vAdicihna yukta, mudritaM lAkSAdimudrAsahitaM 'karei' karoti-sajjayati, kanvA ekaMca _ 'surabhivaravAripaDipuna' surabhivaravAripratipUrNa-surabhi ketakIpATalAdi sugandhavAsitaM varaM zreSTha svaccha vArijala, tena pratipUrNa-bhRtaM 'dagavArayaM' dakavAraka-jalapAtravizeSa 'jhArI' iti bhASA prasiddha jalapAtra 'kre|' karoti-sajjayati, kunvA, pAnya dAsaveTakaM zabdayati zabdayitvA evamavAdI-gaccha nAva jalaMte viula asaNaM 4 upakkhaDeDa) isake bAda usa bhadrA sArtha. vADhIne dUsare dina prAtaH kAla jaba sUryaprakAzita ho cukA taba 4 pakArakA AhAra hauyAra kiyA--(ucakkhaDittA bhoyaNapiDayaM kareI-- karittA bhoyaNAI pakvivai, laMchiyamuhiyaM karei,--karittA egaMca murabhiH varavAripaDipunnadagavArayaM karei) java AhAra niSpanna ho cukA taba usane usake rakhane ke liye eka kaToradAna taiyAra kiyaa| jaba kaToradAna sApha suthara rUpa se taiyAra ho cukA naba usameM usane AhAra ko rakha diyA--AhAra rakhakara phira use lAkha kI mudrA se mudrita kara diyaa| kaToradAna ko mudrita karane ke bAda phira usane eka sugaMdhita uttama jala se pratipUrNa jhArI ko taiyAra kiyA / (karitA paMthayaM dAsaceDa sadAvei, sadAvitA evaM vayAsI) jhArI taiyAra kara usane phira pAyaka dAsa ceTaka ko bulAyA--aura bulAkara usane isa prakAra kahA-- bhariyAkallaM jAva jalaMte viulaM asaNaM 4 uvakkhaDei) tyA2 mA madrAmAryA sArthavAhIe bIjA divase savAre sUraja udaya pAmatAM cAra jAtane AhAra taiyAra karAvaDAvyo. (ukkhaDisA bhoyaNapiDayaM kareI karittA bhoyaNAI pakkhibai, laMchiyamuddiya karei, kariegaM ca murabhiAravAripaDipannadagavArayaM karei) mADA nyAre tayAra thaI gaye tyAre teNe AhArane mUkavA mATe be haiyAra karyo tyAre sApha pANIthI be dhovAIne sApha thaI gaye tyAre temAM AhAra mUkI dIdhA. AhAra mUkIne lAkha vagere lagAvIne tene barAbara baMdha karI dIdhA. DabAnuM "sI" karIne teNe eka suvAsa yuta reii pUrNa marekI ArI taiyAra 4A.(karittA paMthayaM dAsaveDaM sadAvei. sahavittA evaM vayAso) ArI taiyAra 4zana te pAyAsa theTane mAtA-yo. ane For Private and Personal Use Only
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jhAtAdharmakathAma khala tvaM devAnupiya! idaM vipula pracuram azanaM pAnaM khAdya svAdyagRhAtvA cAra kazAlAyAM dhanyasya sArthavAhasya 'uvaNehi upanaya-samIpe praapy| tataH khalu sa pAnthako dAsaceTako bhadrayA sArthavAhyA evamuktaH san hRSTatuSTastada bhojanapiTakaM, tacca surabhivaravAripratipUrNadakavArakaM gRhNati, gRhItvA svakAd gRhAta pratiniSkrAmati, pratiniSkramya rAjagRhe nagare madhyamadhyena yauva cArakazAlA, yauva dhanyaH sArthavAhastamaivopAgacchati, upAgatya (gaccha Na tuNa devANuppiyA / viulaM asaNaM 4 gahAya cAragasAlAe dhannassa matthavAhassa uvaNahi) he devAnupiya ! tuma isa vipula azana. pAna, khAdha ora mvAdha--AhAra kA lekara kArAvAsa meM dhanya sArthavAha ka pAsa phuNcaaaao| (naeNaM se paMthae dAsaceDae bhadAe sasthAhIe evaM vutte samANe haTatuTTe taM bhoyaNapiDayaM taM ca surabhivaravAripaDipunnaM dagavArayaM gehai) bhadrA sArthavAhI ke isa kathana ko sunakara vaha pathika dAsa ceTaka bahuta adhika harSita huA aura saMtuSTa huaa| tathA usa bhojana ke bhare hue Dibbeko evaM sugandhita ugama jala se paripUrNa usa jhArI ko usane le liyaa| (gohanA sayAo gihAo paDinikkhamai) lekara vaha apane ghara se niklaa--(pddinikmvmitt| rAyagihe nayare mana majjheNa jeNeva cAragasAlA jeNeva dhanne sasthavAhe teNeva uvAgaccha!) nikala kara vaha rAjagRha nagara ke ThIka bAco bIca ke mArga se hAtA huA jahAM vaha kArAgasa evaM dhanya sArthavAha thA vahAM gayA--(u gagacchittA bhoyaNa tene yA pramANe teyu-(gaccha Na tuma devANuppiyA ! viulaM asaNaM 4 gahAya cAragasAlAe dhannassa matyavAhassa uvANehi) hai vAnapriya ! tabhai 21 puSkaLa pramANamAM banAvelA azana, pAna, khAdya ane svAdya AhArane laIne jelamAM dhanyasAIpanI pAse paDayo ze (ta eNa se paMthae dAsaceDae bhadAra satya vAhAra evaM vutte mamANe hadvatu taM bhoyapiDayaM taM ca surabhivaravAripaDipuna dagavArayaM gehai) badrI sArthavAhInI mAjJA samAjAne pAMthAsa 25 bahu ja prasanna thaye--ane saMtuSTa thayuM. tyAra pachI teNe bhojanathI paripUrNa DabAne tema suvAsita thI pUrNa marekI ArIne te vA bIpI. (gehnitA sayAA gihAA paDinikvamai) chana te pAtAne dherathI nAlyo. (paDinikvamittA rAyAgahe nayare majjha majjhagaM jeNeva cAragasAlA jeNeva dhanne satyavAhe teNeva uvAgacchai) nIlIna rA nAnI 4 12ye| bhAgathI 5sA2 thAna te nyAre bhane dhanyasAvA .to tyA 5iyo. (udAcchittA bhAyaNa For Private and Personal Use Only
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 2 . 10dhanyasya vijayena sahaha DibandhanAdikam 637 sthApayati, sthApayitvA 'ulla cher3a" bhojanapiTaka ullAJchayati= nirvAJchitaM karoti = udghATayatItyarthaH, ullAJchaya 'bhASaNANi bhAjanAni= sthAlI kaTorakAdIni gRhNAti, gRhItvA bhAjanAni 'dhoveDa' dhAvati = prakSAlayati, ghAvayitvA = pAtrapakSAlanAnantaraM 'hatthamoyaM dalaya hastazaucaM dadAti, zreSTha hastau dhAtrayati, hastazaucAnantaraM dhanya nAhaM tena vipulenaazana-pAna khAdyastrAdyena ' parivesa' pariveSayati = zreSThino bhojanapAtre'zanAdIni nighAtItyarthaH 'taeNaM' tadAkhalu = zreSTha bhojanasamaye sa vijayastaskarI dhanyaM sArthavAhamevamavAdIt svaM khalu devAnupriya ! mama etasmAd vipulAd azana - pAna - khAdya - svAdyAt saMvibhAgaM kuru / tataH khalu ma dhanyaH sArthavAhastasya vAkyaM zrutvA vijayaM taskaramevamavAdIt api 'AI' vAkya piDagaM Thave ) jAkara usane usa bhojana ke Dibbeko vahAM rakha diyA / (fear ullache) rakhakara phira usane usa Dibbeko kholA ( ullaMchitA bhAyagA gehai gehitA bhAyaNAI dhoveha ghovinA hatthasoyaM dalayai) kholakara usane thAlI - kaTorI Adi ko uThAyA uThA kara unheM dhoyA, (dalavittA ghaNNaM sa tyavAhaM tegaM asaNaM4 parivesai) dhulAkara usa seTha dhanya sArthavAha ke liye vaha vividha AhAra parosA (taeNa se vijae takkare ghaNNaM satthavAhaM evaM vayAsI) isI bIca meM usa vinaya caurane dhanya sArthavAha se isa prakAra kahA(tumaNaM devANupiyA mama eyAo viulAo asaNaM4 saMvibhAgaM karehi) he priya ! tuma isa azana, pAna khAdya, evaM svAdyarUpa cAra prakAra ke AhAra meM se vibhAga karo (taegaM se dhanne matthavAhevinayaM takkaraM evaM vayAsI) vijaya caura kI isa prakAra bAta sunakara dhanya sArthavAhane usa vijaya caura pir3aga veTa) netyAM pothIne lonnanA umAne tethe tyAM bhUDI hIdhI. (ThavitA illalleDa) tyAM bhUDIne tethe Do ughADayo. (ullaM chittA bhAyaNAi geNDa ge hattA bhAgaNAI ghoDaghoSittA hRtthasoyaM dalavaI) ughADIne tethe yANI ane vADakIne lIdhI ane laIne pANIthI dhAi. tyAra bAda teNe zeThanA ane hAthadhAva DAvyA. (dalavittA ghaNNaM satyavAhaM tegaM vileNaM asaNaM 4 parivesai) dhAvaDAvIne tethe dhanyasArthabAhune bhATe vividha bhatanA mhaare| pIrasthA. (taeNa se vijayarakare dhaNaM satyaMvAhaM vayAsI) me 4 vamate te vinya thorai dhanyasArthahane yA pramANe dhu-- (tumaNNaM devANupiyA mama evAo farera asaNaM 4 saMvibhAgaM karehi) he devAnu priya ! tabhe yA azana, pAna khAdya ane svadya AhAramAthI bhAzayAzu hissA I. (nae se dhanne sAtthabAhe vijayaM takkaraM evaM vayAsI) vizya yonI yA latanI vAta sAMbhaLIne For Private and Personal Use Only
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - - - jJAtAdharma kathAma laGkAre ahaM he vijaya ! etad vipulamazanaM gvAcaM svAdha kAkebhyo vA munakebhyo vA dadhAm , 'ukkuruDiyAe' utkuruTikAyAMkacavarapunanikSe raNamyAne vA khalu-nizcayena 'chaDejA' tyajeyaM prakSipeyaM kintu naiva khalu-tubhyaM putra ghAtakAya, putramArakAya, 'arissa' araye aniSTakAriNa 'veriyasa' vairikAya% pariNatazatrubhAvAya, 'paDigoyassa' pratyanokAya-pratikalavidhAyine, 'paJcAmittassa' pratyAmitrAya= hArdikazatrave 'ettA' etasmAd vipulAd azanapAnakhAdhagvAdhAta 'saMvibhAga' saMvibhAgama-azarUpeNa pRthakaraNaM 'karejAmi kurgm| asmAdazanAdikAnubhyaM kizcidapi na dAsyAnI ta bhAvaH, tAH khaju% ityuktvA sa dhanyaH sArthavAhammada vipulamazanapAnakhAdhasvAdham AhAreha 'AhArayati= bhuktaM, AhArayitvA ta pAnthakaM 'paDivisajjei' prativisarjayati gRhaMpati se isa prakAra kahA-(bhaviyAi' vijayA! eya viulaM asaNaM 4 kAyANaM vA suNagANa vo dalaejo ukkuMruDiyAe vA gaM chaDDejA no ceva NaM tava puttaghAyagassa punamAragassa arissaveriyassa paDiNIyassa paccAmittassa eno viulAo asaNa4 savibhAgaM karejAmi) he vijaya cau| ! maiM cAhe isa vipula azana, pAna, khAdha. svAdha, rUpa caturvidha AhAra ko kauvoM ke liye athavA kuttoM ke liye de dUMgA-yA ise ukaDe para-kUDA karakaTa DAlane ke sthAna para-DAladUMgA parantu putraghAtaka, putramAraka, aniSTakArI, zatrabhAva se pariNata, prati. kUla vidhAyI tathA hArdika zatru aise tumhAre liye isameM se vibhAga tumhe nahIM dNgaa| (taeNaM se dhanne satyavAhe taM viulaM asaNaM 4 AhArei, AhArittA taM paMthayaM paDivimajjei) isa prakAra usa vijaya naskAra se kaha kara dhanya sArthavAhane usa vividha prakAra ke azanAdirUpa caturvidha dhanyasAvA virya yo22 mA prabhANe --(aviyA ahaM vijayA : eyaM viulaM asaNaM 4 kAyANaM ga muNagANaM va dalaejjo ukkuruDiyAe vANaM ijjA noceva tava putaghAyagassa puttamAragassa a rimsa veriyassa paDiNIyassa paJcAmittassa etto viulAI asaNa 4 saMvibhAgaM karejAmi) he vijaya cora ! A puSkaLa pramANamAM banAvavAmAM AvelAM cAra jAtanA AhAra huM kAgaDAo athavA kUtarAone khavaDAvavA taiyAra chuM ke ukaraDAnI jagyAe nAkhIza paNa tArA jevA putranA hatyArA putra mAranArA, aniSTa karanAra zatru thaI gayelA, khoTuM karanA temaja hArdika zatrune AmAMthI hisso maLI na zake, tamArA 2vA duSTane to me 31 paNa AmaithI bhI za tebha nathI. (taraNaM se dhanne taM viulaM asaNaM 4. AhArei, AhAritA taM paMthayaM paDivisajjei) A pramANe vijaya corane javAba ApIne dhanya sArthavAha te azana, pAna, vagerenA For Private and Personal Use Only
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhamagAradharmAmRtavarSiNIrIkA a.2 sU. 10 dhanyasyavijayonasaha haTibandhanAdikam 656 paSayati / tataH khalu ma pAnyako dAsaceTakastaM bhojanapiTakaM gRhNAti, gRhItvA yamyA dizaH prAdurbhUtastasyAmeva dizi pratigataH, yena mArgeNAgatastenaitra mAgeNa gtvaanityrthH| tataH khalu tadanu tasya dhanyasya sArthavAhasya tad pipulamazanaM pAnaM khAdya svAdham 'AhAriyassa' AhAritasya bhuktasya sataH 'uccArapAsavaNeNaM' uccAra prasravaNaM khalu-uccAraMca-viSThAprasravaNaMcammUtramityuccAraprasavaNe, te uvAhitthA' udabAghayatAM pIDayataH smetyartha / taeNaM' tataH khalu tadanu ma dhanyaH sArthavAho vijayaM taskaramevamavAdI-ehi-Agaccha tAvatprathama he vijaya ! AvAm 'egaMtamavakamAmo' ekAntamapakrAmA uccAraprasravaNanivRtyartha nirjane sthAne gacchAvaH, yenAhamuccAramastravaNe 'parivemi' pariSThApayAmi=uccAraprasavaNotsarga kromi| tataH khalu sa vijayastaskaro dhanyaM AhAra koyA-AhAra kara bAdameM usa pathika ko vahAM se ravAnA kara diyaa| (taeNaM se pathae dAsaceDe taM bhoyaNapiDagaM gilai gihnitA jAmeva disi pAunbhUe tAmeva dIsi paDigae) khAnA khAte samaya usa pAMthakadAsa ceTakane usa bhojana ke Dibbe ko le liyA aura lekara jahAM se AyA thA vahIM para calA gayA (taeNa tamsa dhaNNasma satyavAhassa taM viulaM asaNaM 4 AhAriyassa samANamma uccArapAsavaNe ga uvaahitthaa| isake bAda dhanyasArthavAha ko usa 4 prakAra ke azana Adi khAne se baDI nIta aura laghunIta kI bAdhA upasthita huI (taeNaM se dhanne satthavAhe vijayaM takAra evaM vayAmI) mA usa dhanyasArthavAhane vijaya caura se isa prakAra kahA-(ehi tAra vijyaa| egaMtaM avamAmo jeNaM ahaM uccArapAsavaNaM pariThThavemi) Ao-vijae caura tuma aura hama donoM nirjana ekAnta sthAna meM cle| mujhe uccAramanapaNa kI bAdhA ho rahI hai so maiM vahAM uccAra prasravaNa se nivRtta houuNgaa| cAra jAtanA AhArane jamyA jamyA pachI teNe pAMthakane tyAMthI javAnI AjJA mAdhI. (taeNaM se pathae dosaceDe taM bhoyaNapiDagaMgiNhai gihitA jAmeva dilipA unbhUe tAmevadisi paDigae) yA pachI pAMthAsa yete mAne sIdhA bhane dhane ri thImAyo to tyAM rahyo. (taeNaM tassa dhaNNassa sasthavAhamsa taM viulaM asaNaM 4 AhAriyasya samANassa uccarapAsavaNe NaM uvAhitthA) tyAra mAha dhanyasArthavAhane cAra jAtanA AhAre jamyA pachI dIrdha zaMkA temaja laghu zaMkAnI bhI lI 7. (taeNaM se dhanne satyavAhe vijayaM takkaraM evaM bayAsI tyAre dhanya sAthavA vinaya yorane -(ehi tAva vijayA ! egaMta ava kamAmo jeNaM ahaM uccArapAsavaNaM parivemi) vinya yora yAdI ApaNe baMne nirjana ekAnta sthAnamAM jaIe. mane uccAra prasavaNanI muzkelI ubhI For Private and Personal Use Only
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3.0 jJAtAdhama kathA sArthavAhamevamavAdIta-he devAnupriyAH ! he zreSThivaryAH ! yuSmAkaM 'viulaM' vipula pracuramazanAdikamAhAritAnAmasti-uccAraM vA prasravaNaM vA, mama khalu he devAnupriyAH! etaibahubhiH kazAprahAraizca yAvat-latApahAraizca, tRSNayA ca kSudhayA ca 'parabbhavamANassa' parAbhavataH-pIDitasyA'nAhA. ritasya ca nAsti kimapi uccAraM vA prasravaNaM vA, kA nAma bubhukSAmahArapIDitasyoccAraprasravaNabAdhe ? ti bhAvaH, 'taM' tastrAtkAraNAt "chadeNaM' chandena svecchayA yUyaM he devAnupriyAH ! ekAnte upakramyoccAramasatraNe pari(taeNaM se vijayatakkare dhaNaM satyavAhaM evaM vayAso) dhanyasArthavAha kI isa bAta ko sunakara usa vijaya caurane unase aisA kahA-(tumbha devANuppiyA ! viulaM asaNaM4 AhAriyassa asthi uccAre vA pAsavaNe vA) he devAnupriya : ima vipula azanAdirUpa 4 prakAra kA AhAra karane vAle Apa ko baDo nauna laghunIta kI bAdhA bhale ho gaI hai| parantu (mamaNNaM devANuppiyo ! ime hiM. bahUhiM kasappahArehiya jAva layApahArehi ya taNhAe ya chuhAe ya parAbhavamANassa Nathi ke uccAre bApAsavaNevA ta chaMdeNa devANuppiyA ! tuma egate avakkAmittA uccArapAsavaNa parihavei) he devAnupriya ! ina aneka kazA ke prahAroM se yAvata latA-yaSTi-ke pahAroM se tathA kSudhA aura pyAsa se pIr3ita hue mujha anAhArI ko uccAra prasravaNa kI koI bAdhA hI nahIM hai| arthAna mujha para jo mAra paDI hai usase bhUkha aura pyAma saba zAMta ho gaI hai| uccAra aura pratra paNa kI bAdhA mujhe kahAM se ho sakatI hai| ataH he devAnupiya ! Apa hI apanI icchA se ekAnta meM jAkara uccAra aura ya cha bhATe bhAre tenAthI nivRtta cha. (taeNaM se vijayatakkare dhaNNa matthavAha evaM kyAsI) dhanyasAtha vADanI sA pAta sAMgajIna viya yore tene 4yuM--(tubhaM devANuppiyA ! viulaM asaNa 4 AhAriyassa asthi uccAre vA pAsavaNe vA) vAnupriya! pu45 prabhAbhA azana vagere yAra jAtanA AhArane karanAra tamane dIrgha zaMkA ane laghu zaMkAnI muzkelI ubhI thaI cha, 555 (mamaNNa devANuppiyA ! imehiM bahUhiM kasappahArehi ya jAva layApahArehi ya taNhAe ya chuhAe ya parabbhavamANassa Nasthi kei uccAre vA pA. mavaNe vA taM cha deNa devAnupiyA! tuma egataM zravakkAmittA uccAra pAsavaNa parivei) devAnu priya ! 27. ane. sI vorenA samata mArathI temaja bhUkhyA ane tarasyA mArA jevA nirAhArI mANasane uccAra prasava NanI bAdhA kyAMthI hoya? eTale ke sakhata mArapITa temaja bhUkha ane tarasane lIdhe daI zaMkA ane laghuzaMkAo ekadama zAMta paDI gaI che. ethI uccAra prastravaNanI muzkelI utpanna thavAnI saMbhAvanA ja dekhAtI nathI. eTalA mATe he devAnupriya! tame ja tamArI icchA For Private and Personal Use Only
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNItarIkA a. 2. dhanyasya vijayena saha haDibandhanAdikam 641 SThApayata / tataH khalu sa dhanyaH sArthavAho vinayena taskareNevamuktaH san 'tusiNIe' tUSNIkaH= udAsInatayA vAgvyApArarahitaH sama saMtiSThati / tataH khalu tatpazcAt sa dhanyaH sArthavAhaH 'muhataM taramma' muhUrtAntareNa punaH 'uccArapAsaNeNaM' uccArapasravaNAbhyAM 'baliyatarAga' balitataram atipravalam 'uvAhijjamANe' uhAdhyamAna:= atizayena pIDayamAno vijayaM taskaramevamavAdI-ehi tAvat he vijaya ! yAvad apkraamaavH| tataH khalu sa vijayo dhanyaM sArthavAhamevamavAdIta-yadi gvalu yUyaM devAnupiyAH ! tasmAd prasravaNa kI bAdhA se nivRtta hoiye| (taeNaM se dhaNNe satthavAhe vijaeNaM takkareNaM evaMvutte samANe tusiNIe saMciTai taeNaM se dhaNNe satyavAhe muhattaMtaramsa baliyatarAga uccArapAsaveNa uvvAhijjamANa vijayaM takkaraM evaM vayAsI) vijaya caurane jaba dhanyasArthavAha se isa prakAra (ulAhane ke rUpa meM) kahA to vaha cupa ho gyaa| isake bAda punaH thoDI dera meM dhanyasArthavAha ko uccAra aura prasravaNa kI bAdhA pahile kI apekSA aura adhika rUpameM huI taba usane vijaya caura se isa prakAra kahA-(ehi nAtra vijayA ! jAva abakkamAbho, taeNaM se dhaNaM satthavAha evaM vayAsI-jaiNa tuma devAnuppiyA ! tao viulAo asaNa 4 saMvibhAga karehi tao haM tumbhehiM saddhiM avakamAmi) Ao. vijaya-hama tuma donoM ekAnta-nirjana-sthAna meM cale / mujhe uccAra aura prasravaNe kI bahata jora se bAdhA ho rahI hai| isa taraha dhanya sArthavAha kI bAta sunakara vijayane usase kahA-yadi tuma he devAnupriya ! usa bipula bhuma metamai rjne ucyA2praznapANunI bhunAthI nivRtti bhayo. (taeNaM se dhaNNe satyavAhe vijaeNaM takkareNaM evaMvutte samANe tusiNoe saMciTThai taeNa se dhaNNe satyavAhe muhuttaMtarassa baliyatarAgaM uccArapAsaveNa ucAhijanANe vijayaM takaraM eva vayAsI) (2045 thore se rIte Set (ThapakA) nA rUpamAM dhanyasArthavAhane A pramANe kahyuM---tyAre te cUpa thaI gayuM. tyAra pachI thoDA vakhate dhanyasArthavAhane pahelAM karatAM vadhAre sakhata rIte uccAra prastravaNanI bhuztI lI tha. tyAre za teNe vibhaya thorane 4hyu (ehi tAva vijayA ! jAva abakkamAmo taeNaM se dhaNaM satthavAha evaM vayAsI jaiNa tuma devAnuppiyA ! tao viulAo asaNa 4 saMvibhAga karehi taoha tabhehiM saddhi egataM avakamAmi) vinaya yAdo bhApaNe mana meta nirjana sthAnamAM jaIe. uccAra prastravaNanI sakhata muzkelI mane thavA mAMDI che. A rIte dhanya sArthavAhanI vAta sAMbhaLIne vijaye tene kahyuM he devAnupriya! For Private and Personal Use Only
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 642 jJAtAdharmakathAsUtre vipuloda azanapAna khAdyasvAdyAt saMvibhAgam = aMzarUpega pRthakaraNaM kuryAm tadA'haM yuSmAbhiH sArddhamekAntamapakramAmi / tataH khalu tadanu sa dhanyaH sArthavAhI vijayamevamavAdIt ahaM khalu tubhyaM tasmAd vipulAd azanapAna khAdya-svAdyAta saMvibhAgaM kariSyAmi / tataH khalu sa vijayI dhanyasya sArthavAhasyaitam= saMvibhAgasvIkaraNarUpamartha 'paDisuNei' pratizrRNoti = svIkaroti / tataH khalu= azanAdi saMvibhAgasvIkArAnantaraM sa vijayoM dhanyena sArddhamekAntamavakrAmati, zreSThI uccArasravaNe pariSThApayati, pariSThApya 'AyaMte' AcamitaH = kRtazuddhikaH 'cokkhe' cokSaH svacchaH 'paramasuibhUe' paramazucIbhUtaH = prakSAlitamukhahastaH san tadeva sthAnam 'unasaMkamittA' upasaMkramya = saMprApya 'viharai' viharati = tiSThati / tataH khalu = itazca sA bhadrA 'kala' kalye= dvitIya divase azanAdirUpa caturvidha AhAra meM se vibhakta mujhe khAneko do arthAt - usameM merA vibhAga rakkho - to maiM tumhAre sAtha ekAnta meM calatA huuN| ( N se to sandhavAhe vijayaM evaM kyAsI- ahaNNaM tubbhaM tao vipulAo asaNa4 siM bhAgaM karissAmi taNa se vijae ghaNNassa satyavAhassa eyama paDisuNe) taba dhanya sArthavAhane usa vijaya caura se isa prakAra kahA- hAM maiM tere liye usa vipula AhAra meM se vibhAga kara duuNgaa| isake bAda usa vijayane dhanya sArthavAha ke isa artha ko kahane ko mAnaliyA - (taraNa se vijae ghaSNaNaM sarddhi ete avakkama uccArapAsavaNaM paridvaveda) bAda meM vaha vijaya dhanya sArthavAha ke sAtha ekAnta meM gayA vahA~ jAkara seTha dhanyane uccAra aura prasravaNa kI pariSThApana kI / (parivittA AyaMte cokkhe paramasuIbhUe tameva ThANa uvasaMkamittAvihara) pariSThApanA ke bAda Acamana kara dhanyasArthavAha jo tame have tamArA mATe AvatA azana, dhAna, vagere cAra jAtanA AhAramAMthI hisso mane paNa ApavAnI bAMhedharI Ape te huM tamArI sAthe aMtamAM bhAvavA taiyAra chu (taeNa se dhaNe satthavAhe vijaya evaM vayAsI aNNaM tugbhaM tao vipulAo asaNa 4 saMvibhAga karissAmi taeNa se vijaya raNassa satyavAhassa eyama paDisuNeDa) senA navAmabhA dhanya sA vAhe vijaya corane kahyu~sAruM mazana, pAna, vagere cAra jAtanA vipula AhAramAMthI tane paNa bhAga ApIza. tyAra pachI vijaya core dhanya sAOvAhanI vAta svIrI (taeNa se vijae dhaNe sarddhi egate avakamei uccArapAsavaNa parive) mane te dhanya sArthavAhanI sAthai meaMtamAM gaye. tyAM bhhAne dhanya sArthavAhe harayAra bhane praznavaNunI pariSThApanA urI. (parivittA Ayate cokkhe paramasuIbhUe tameva ThANa uvasaMkamittA viharai) pariSThApanA pachI dhanya sAOvAhe zuddhI karI ane A pramANe tee zuddha ane ni`La thaine pharI potAnA jAne nyAvI gayA. (taraNa sA bhaddA kallaM jAtra jalate vilaM asaNa For Private and Personal Use Only 31
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 2. dhanyasya vijayena saha haDibandhanAdikam 643 'jAva jalaM' yAvAvalati yAvat-mAduSpabhAtAyAM rajanyAMprabhAtasamaye dinakarecalati sUryodaye sati punarvipulamazanaM 4 yAvat- upaskRtya pAnthakAya dAmaceTAya bhojanapiTakaM dadAti, sa cArakazAlAyAM gatvA dhanyasya sArthavohasya bhonanapAtre parivesei' pariveSayaninidadhAti / tataH khalu sa dhanyaH sArthavAho vijayasya taskarastra tasmAd vipulAd azanapAnakhAdyamvAdyAt saMvibhAgaM karoti, svayaM ca bhukte / tataH khalu sa dhanyaH sArthavAhaH pAnthaka dAsaveTa vimaJjai' vimarjayati gRhagamanAyA''dizati / tataH gvalu sa pAnthako bhojanapiTakaM gahItvA 'cAragAo' cArakAtyArAgArAt pratiniSkA mati, pratiniSkramya rAjagR: nagaraM madhyamadhyena yatraiva svakaM gRhaM yatraiva bhadrA gekhe hue aura paramazucIbhUta ho kara usI apane sthAna para A gye| (taeNaM mA bhaddA kallaM jAva jalaM te viulaM asaNaM 4 jAva parivese:) dUsare dina jaba prAtaHkAla huzrA aura mUrya prakAzita ho cukA taba usa bhadrAne azanAdi rUpa caturvidha AhAra ko vipulamAtrA meM banAkara use bhojana ke Dibbe meM rakha pAMthakadAsa ceTaka ke hAtha dhanyasArthavAha ke pAsa kArAgAra meM bhejApathika dAsaceTakane pahilekI hI taraha hokara use thAlImeM bhojana ke liye parosA-parosa kara umane seTha ke donoM hAthoM ko dhulAyA-(taeNaM se dhaNe satyavAhe vijayamsa takaramma tao viulAo amaNa4saMvibhAgaM kareDa) bAda meM usa dhanyasArthavAhane vijaya caura ke liye uma apane cAra prakAra ke AhAra meM se vibhAga kara diye (taeNaM se dhaNNe satyavAhe paMthagaM dAsa ceDayaM visajjeha) dhanya sArthavAhane bAda meM usa pAMdhaka dAma ceTaka ko vahAM se vApisa kara diyaa| (taeNaM se paMthae bhoyaNapiDagaM gahAya cAragAo 4 jAva parivesei) alon hise savAra thayu bhane sUrya udRya pAbhyo tyAre bhadrA bhAryAe puSkaLa pramANamAM azana vagere cAra jAtanA AhAra banAvI te eka svaccha DabAmAM mUkIne pAMthakadAsa ceTakane jelamAM dhanya sArthavAhanI pAse pahoMcADavA AjJA karI. pahelAnI jema ja pAMthaka dAsa ceTake tyAM jaIne thALImAM jamavAnuM pArasyu pArasIna tethe zeThanA mane DAya ghAvAvyA. (taeNa se dhaNe satthavAhe vijayassa takkarassa to viulAo asaNa 4 savibhAga karei) tyAra pachI dhanya sArthavAhe vijaya corane mATe cAra jAtanA AhAramAMthI bhAga karI Ape. (taeNa se dhaNe satyAhe paMthaga dAsaceDagaM vipajjeDa) tyA2 pachI dhanya sAtha vA pAMya hAsa theTane 32 paach| vajyo. (tapaNa' se paMdhara bhoyagapiDaga gahAya cAragAo paDinikvamai) pAM54 5 244 mAnanA Ane For Private and Personal Use Only
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharmakathAsUtre bhAryA dhanyasArthavAhapatnI tatrautropAgagacchati, upAgatya bhadrAM sArthavAhImevamavAdIta-evaM khalu he devAnapriye ! dhanyaH sArthavAhAtavaputraghAtakasya yAvat pratyAmitrasya tasmAd vipulAd azanapAnakhAdyasvAdhAt saMvibhAgaM karoti / tataH tadanantaraM khalu sA bhadrA sArthavAhI pAndhakasya dAsaceTakasya 'aMtie' antike samIpe 'evaM' etam pAnthakakathitam 'aTTa' artham=dhanya sArthavAhasya vijayataskarArtha svasyAzanAdeH saMvibhAgakaraNarUpattAntaM zrutvA 'AsuruttA' AzuruptA, AzuraktA-pAzu-zIghra ruptA-kopodayAd vima DhA, yahA Azu-zIghra paDinikkhamai) vaha pathika dAsaceTaka bhojana piTaka ko lekara kArAvAsa se nikalA (paDinikvamittA rAyagiha nayaraM majhamajjhe NaM jeNeva saegihe jeNeva bhaddA bhAriyA satyavAhI teNeva uvAgacchai) nikala kara rAnagRha nagara ke ThIka bIco bIca mArga se hotA huA jahA~ apanA ghara aura vaha bhadrA sArthavAhIthI vahAM AyA-(uvAgacchittA bhaI sArthavAhINi evaM vayAsI) Akara usane bhadrA sArthavAhInI se aiza kahA-evaM khalu devANuppie dhaNNe satyavAhe tava puttaghAyagassa jAba paccAminasma tAo viuloo asaNa 4 saMvibhAgaM karei) he devAnupriye ! dhanya sArthavAha tumhAre putra ghAtaka yAvat hArdika zatru vijaya caura ko vipula azana Adi rUpa cAra prakAra ke AhArameM se hissA dete haiM / (taeNaM sA bhadA satyavAhI paMthayassa dAsaceDayasma aMtie eyama soccA AsuruttA rudvAjAva misamisemANA dhaNNassa satthavAhassa posamAvajjai) isa taraha pathika sAdhana samAMthI mahA2 nijyo (paDinikkha mittA rAyagihaM nayara majjha majjheNa jeNeva saegihe jeNeva bhaTA bhAriyA satthavAhI teNeva uvAgacchai) nIkaLIne rAjagRha nagaranI ThIka vaccenA bhAgamAM pasAra thaIne jyAM potAnA gha2 ane bhadrA sAtha vADI tI tyAM mA0ye(upagacchitA bhaI sastha vAhINi evaM kyAsI) mAvAne teNe bhadrA sAtha pADIna. // pramANe 4ghu (evaM khalu devANuppie ! dhaNNe satthavAhe tava puttaghAya gamsa jAva paJcAmina msa tAo viulAo asaga 4 savibhAga karei) devAnu priye ! dhanya sAvA tamArA putranA ghAtaka ane zatru vijaya corane bahu ja vadhAre azana vagerenA yA2 42 mA 2bhAMthI hisso mA! bhATe Ape cha. (taeNa sA bhaddA bhAriyA satyavAhI paMthayassa dAsaceDayassa atie eyama soccA AsurunA rUTThA jAva misamisemANA dhaNNassa satyavAhassa parosamAvajjai) For Private and Personal Use Only
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir % D anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 2. sa. 11 dhanyasya bandhavimocanAdikam 645 raktA-kopAvezAd raktamukhanetrA. 'ruTThA' ruSTA=roSayuktA yAvat 'misimisemANA' misamisantI krodhajvAlayA'ntahamamanvitA satI dhanyasya sArthavAhasyopari 'pabhosaM' pradveSaM prakRSTadveSam 'AvajaI' Apadyate-Napnoti / / mU0 10 // ___ mUlam-- se dhapaNe satthavAhe annayA kayAiM mittanAi niyagasayaNasaMbaMdhipariyaNeNaM saeNa ya atthasAreNaM rAyakajAo appANaM moyAvei, moyAvittA cAragasAlAo pADenikkhamai paDi nikkhamittA jeNeva alaMkAriyasabhA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA ala kAgyikamma kAravei, kAravittA jeNeva puzkariNI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA aha dhoyamaTTIyaM geNhai, giNihattA pokvariNa ogAhai, AgAhittA jalamajaNaM karei karittA prahAe kayabalikamme jAva rAyagihaM nagaraM aNupavisai, aNupavisittA rAyagihanagarassa majjhamajhaNaM jeNeva sae gihe teNeva pahArettha gmnnaae| taeNaM taM dhaNNaM satthavAhaM ejamANaM pAsittA rAyagihe nagare bahave niyaga seTrisatthavAhapabhiyao ADhaMti parijANaMti sakAreMti sammANati abbhuDheti sarIrakusalaM pucchaMti / taeNaM se dhaNNe satthavAhe jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA jA vi ya se tattha bAhiriyA parisA bhavai, taMjahA-dAsAi vA pestAi vA bhiyagAi dAsaceTaka ke mukha se isa samAcAra ko sunakara vaha bhadrA sArthavAhI ekadama krodha se lAla mukha netrabAlI bana gaI, aura ropa se yukta hotI huI krodha kI tIvra jvAlA se bhItara hI bhItara jalane lagI / isa taraha usane dhanyasArthavAha ke Upara prakRSTa dvaSa bhAva ko dhAraNa kara liyA |muutr 10 A rIte pathaka dAsaTakanA meMthI samAcAra sAMbhaLIne bhadrA bhAryA ekadama kodhathI lAla coLa thaI gaI, ane te kedhanI javALAothI saLagavA lAgI. A pramANe tenA manamAM dhanya sArthavAha upara sakhata reSa bhAva jAge. sUtra 10 | For Private and Personal Use Only
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 64 jJAtAdharmakathAGgamatre vA bhAilagAi vA, sA vi ya NaM dhagaM satthavAhaM ejata pAsai, pAsittA pAyaDiyAe khemakalaM pucchaMti, jAvi ya se tattha abhaMtariyA parisA bhavai taM jahA--mAyAi vA piyAi vo bhAyAi vA bhagiNIi vA, sAvi ya NaM dhaNaM satthavAhaM ejamANaM pAsaMti pAsittA AsaNAo abbhaTe abbhuTrittA kaMThAkaThiyaM aba yAsiya bAhappamokkhaNaM kareMti taeNaM dhaNe satthavAhe jeNeva bhaddA bhAriyA teNeva uvAgacchai taeNaM sA bhaddA dhaNaM satthavAhaM ejamANaM pAsai pAsittA No ADhAi no pariyANAi no sakArei, no sammANei, no abbhuTei no sarIrakusalaM pucchai, aNADhAyamANI aparijANamANI asakAremANI, asamnANemANI, aNabbhu dvemANI sarIrakumalaM apucchamANI tusiNIyA parammuhI saMciTThai, taeNaM se dhaNNe satthavAhe bhadaM bhAriyaM evaM vayAsI-kiNNaM tubhaM devANuppie ! na tuTrI vA na harise vA nANaMde vA jaMmae saeNaM anthasAreNaM rAyakajAo appA vimoie, taeNa sA bhaddA dhaNNaM satthavAhaM evaM vayAsI--kahANaM devANuppiyA ! mama tuTrI vA jAva ANade vA bhavissai, jeNaM tubhaM mama puttaghAyagassa jAva paJcAmittasta tao viulAo asagapANakhAima sAimAo4 saMvibhAgaM karesi, taeName dhaNNe bhadaM evaM vayAsI-no khalu devANuppie! dhammetti vA tavotti vA kayapaDikaiyAi vA logajattAi vA ghADi. ei vA sahAei vA suhi vA tao vipulAo asaNa04 saMvibhAge kae nannatha sarIraciMtAe, taeNaM sA bhadA dhaNNeNaM satthavAheNa For Private and Personal Use Only
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anavaradhama mRtavarSiNITIkA a. 2 mU 11 dhanyasya ca. vimocanAdikamandha 647 evaM vuttA samANI haTu jAva AsaNAo abbhuTei abbhuTTittA kaMThAkaMThi avayAsaI khemakusalaM pucchai pucchittA pahAyA jAva pAyacchitto viulAI bhoga bhogAI bhuMjamANI viharai // sU. 11 // TokA-'taeNaM se dhaNe' ityAdi-tataH khalu ma dhanyaH sArthavAhaH anyadA kadAcit mitrajJAtinijakasvajanasambandhiparijanena=mitrajJAtiprabhRtidvArA bana ca 'atthasAreNa' arthasAreNa-bahumUlyaratnAdinA bahamUlyaratnAdi mamarpaNenetyarthaH 'rAyakajAo' rAjakAryAt-rAjasaGkaTAt AtmAna-svakaM 'moyAvei' mocayati, mocayitvAmukto bhUtvA corakazAlAyAH pratiniSkAmati, pratiniSkramya yatraiva 'alaMkAriyasabhA' alaGkArikasabhA nAphtizAlAaura karmAdizarIrasaMskArasthAnamityarthaH, tatraivApAgacchati, upAgatya 'alaMkAri yakamma' alaGkArikakarma nakha kezamaNDanAdikama 'kAravei' kArayati, kArayitvA yatrava 'puskhariNI' puSkariNI-vartulavApI tatraivopAgacchati. upAgatya-atha 'tae se dhaNNe satyavAhe annayA kayAI' ityAdi / TIkArtha-(tapaNaM) isake bAda (se dhaNe sAsthavAhe) usa dhanyasArthavAhane (annayA kayAI) kisI eka samaya (minanAiniyagasayaNasaMbaMdhipariyaNeNaM) mitra, jJAti, nijaka svajana sabaMdhI parijanoM dvArA (sakena atthasAreNaM) apane bahU mUlya ratnAdi bheTa rAjA ko samarpaNa karavA kara (rAyajAnI appANaM moyAvei) rAjya saMkaTa se apane Apako mukta karanA liyaa| (moyAvinA cAragasAlAo paDiNikkhamai) jaba vaha mukta ghoSita ho cukA-taba kArAgAra se bAhara nikalA (paDinikvamittA jeNetra alaMkAriyasabhA teNeva uvAgaccha i) bAhara nikala kara vaha jahA~ nApina kI dukAna thI-vahAM gapA--(uvAgacchittA alaMkAriyakamma kAraveha) 'taeNa se ghaNNe satyavAhe annayA kayAI' ityAdi // TIkArtha-(taeNa) tyA2 pachI (se dhaNNe satyavAhe) dhanya sArthavADe (annayA kayAI) 315 me mate ( mittanAiniyagasayaNamabadhipariyaNega ) potAnA bhitra, zAti svAna, samAdhI mane parijanI dvArA (svakena asthmaareg| ma matI ratna vagere samaya 42vIne (rAyakajjAo appANa moyAvei) Narya saMbhAthI potAnI antane chApI (moyAvittA cAragamAlAo paDiNikkhamai) nyAre te bhuta thayean ont2 42vAmAM Avyo, tyAre te samAMthA mAra niyo. (paDinimittA jeNeva alaMkAriyasabhA teNeva uvAgacchada) maDA nIjIne te mAnI huna. 52 gayA. (uvAgacchittA alaMkAriyakamma For Private and Personal Use Only
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org jJAtAdharmakathAGgamatra 'dhIyamaTTiyaM' dhautamRttikAM=zuddhasugandhitamRttiyAM gRhNAti, gRhItvA puSkariNIm 'ogAhai' avagAhate-pravizati, avagAhya 'jalamajaNaM jalamajjanaMjalenazarIrazuddhiM karoti, kRtvA 'hAe' snAtaH sarvataH kRtasnAnaH 'kayabalikamme' kRtabalikarmA kRtaM snAnAntamavazyakaraNIya-pazupakSyAdinimittamannadAnAdirUpa valisa meM yena saH, kRtadAnakRtya ityarthaH, yAvad rAnagRhaM nagaramanupavizati, anupravizya rAjagRranagarasya madhyamadhyena yatraiva mbakaM gRha tova 'gamaNAe' gamanAya 'pahArettha' pradhArayati=vicAra yati, gRhaM prati gamanAyodyato bhavatI tyathaH, gRhaM gacchatIti bhaavH| tataH khalu taM dhanyaM sArthavAham 'ejamAgaM' ejamAnam AgacchantaM dRSTvA rAjagRhe nagare bahavA nijakaveSThisArthavAhaprabhRtayaH jAkara usane vahAM bAla banavAye / (kAravittA jeNeva pukkhariNI teNeva uvAgacchai) dADhI mUcha Adi ke bAla banavA kara phira vaha jahAM puSkariNI thI vahAM gyaa| (uvAgacchitA aha dhoyamaTTiyaM gehai) jAkara usane vahAM se zuddha sugaMdhita miTTI ko liyA--(gihittA pokhariNI ogAhai) lekara vaha bAda meM usa puSkariNI meM praviSTa huaa| (ogAhittA jalamajaNaM karei, karittA hAe kayavalikamme jAva rAyagihaM nayaraM aNupavisai) praviSTa hokara vahIM utane snAna kiyA mnAnakara vAyasAdi pakSiyoM ke liye annAdi dene rUpa balikarma kiyaa| yAvat rAnagRha nagarameM vaha praviSTa huA / (aNupavisittA rAyagihanayarassa majjhamajjJeNaM jenne| sae gihe teNeva pahArettha gamaNAe) praviSTa hokara phira vaha ThIka rAjagRha nagara ke bIco bIcayAle mArga se hotA huA-jahAM apanA ghara thA usa tarapha kAravei) tyAne te paNa cAvyA. (kAravittA jeNeva pukkhabariNo teNeva ameg) dADhI mUcha ane mAthA vagerenA vALa sApha karAvIne te puSkariNI tarapha gayo. (uvAgacchittA aha dhoyamaTTiyaM geNhai) tyAM na teNe suvAsita bhATI sIdhI (gimhitA pokhariNI ogAhai) bhATI ne tethe 4Reli praveza yo. (ogAhittA jalamajjaNaM karei karittA hAe kayabalikamme jAva rAyagihaM nayaraM aNupavisai) pravezAna teNe snAna yu. snAna 4Ine teNe 411 vagere pakSIone mATe anna vagerene bhAga ApIne bali karma karyuM. tyAra bAda te rAjagRha nAbhA mAvyo. (aNupavisittA rAyagihanagarassa majjha majjheNaM jeNeva sae gihe teNeva pahAretya gamaNAe) nAmAM mAvAne te 24 nAnI yenA bhAthI 5sAra thane bhyAM tenu 52 hetu tyo gayo. (taeNaM ta dhaNaM satyavAhaM For Private and Personal Use Only
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmutaNITIkA a 2. dhanyasya vijayenasaha haDibandhanAdikam ' ADhati' Adriyante hRdayena 'parijAnaMti' parijAnanti = susvAgataM zreSThinaH ' iti tasyAgamanamanumodayanti 'sakkAreMti' satkArayanti madhuravacanaiH, sammarNeti' samAnayanti vividhavastusamarpaNena, 'abbhuTTheti' abhyuttiSThanti vinayArthamabhimukhamuttiSThanti zarIrakuzalaM ca pRcchanti / tataH khalu tadnantaraM sa dhanyaH sArthavAho yatraiva svaka gRhaM tatraivopAgacchati, upAgatya yApi ca tasya tatra bAhya pariSad = gRhabahirvarnijanasamudAyaH, 'taMjahA' tadyathA- sa yathA 'dAsa' dAsA itivA, dAsA : = gRhadAsI putrAH 'pessAi vA ' 649 calA - (taraNaM taM dhaNaM satyavAhaM ejjanANaM pAsitA rAyagihe navare vahave niyaMga se satthavAhapabhigao ADhati parijANaMni sakkAreMti sammArNeti abhuTTheti sarIrakusala pucchaMti) ghara ko Ate hue usa dhanya sArthavAha ko jaba rAjagRha nagara meM nija zreSThI, sArthavAha Adi logoMne dekhA to una logoM ne usakA hRdaya se khUba Adara kiyA - "ApakA svAgata ho" isa prakAra kahakara usake Agamana kI khUba anumodanAkI madhura vacanoM dvArA usakA khUba satkAra kiyA / ane vastuoM ko bheMTa meM dekara khUba sanmAna kiyA / apanI vinaya prakaTa karane ke liye usake sanmukha Ane para uTha baiThe zarIra meM kuzala samAcAra pUche / (taraNaM se dhaNe satthavAhe jeNeva sae gihe teNeva unAgaccha ) isake bAda dhanya sArthavAha jahAM apanA ghara thA gayA (uvAgacchittA) jAni ya se tattha bAhiriyA parisA bhava) vahAM jAkara usakA jo gharaka bAhara ke logoM kA samudAya thA - ( taM jahA ) jaisA - (dAsAi vA pessAi For Private and Personal Use Only ejja mANa' pAsitA rAyagihe nayare bahane niyamasedvi satyavApamaya ADhati parijANati sakAreMti sammArNeti abbhuti sarIrakusala pucchati) rAjagRha nagaranA nijaka zreSThIe, sAvAho vageree jyAre dhanya sAvAne ghara tarapha jatAM joyA tyAre tee badhAe maLIne temanuM hradaya pUrNAMka khUba ja sarasa rIte sanmAna karyuM. " tamArU svagata che." A rIte tenA Agamanane anumedana ApyuM madhura vacanAthI leAkAe dhanya sAvAhanA satkAra karyAM. tene lokoe aneka vastuo bheTamAM ApI. vinaya matAvavA mATe jayAre dhanya sAvAhu leAkeAnI sAme pahoMcyA tyAre tethe| jilA tha gayA bhane tebhAze zarIranI duzaNatA pUchI. (ta evaM se dhaNe satthavAhe jeNeva sae gehe teNeva uvAgacchai) tyAra mAha bhyAM tenuM ghara hatuM tyAM gayA. ( uvAgacchittA jAviya se tattha bAhiriyA parisA bhavai ) tyAM dharanI mahAra tenA dharanA bhANusono samudAya ho thayo huto. (taM jahA )
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 654 jJAtAdharma kathAgasatra 'saMvibhAgakaraNarUpA dharmaH syAt' iti matvA, tavottavA' 'ta' hAta vA svamyA-'naudArikaM tapo bhaviSyati' iti matvA. 'kayapaDikaiyA'vA' kRta. pratikRtiteni vA= kRtasya pratyupakAro'yam' iti hetumupAdAya, 'logajanAi vA' lokayAoti vA 'lokavyavahAro'yam' iti matvA, lokalajjayA vA, 'nAya etti vA' jJAtaka iti vA='pUrvAparasambandhijanaH iti jJAtvA, 'nAyaka' iti cchAyApakSe 'svAmI' ti, 'nyAyadaH iti pakSe 'nyAyadAtA' iti ca matvA 'bADietti vA' ghATika iti vA='sahajAtamitra' bAlamitramityarthaH, iti kRtvA, 'sahAttivA' sahAya itivA, sahAyakA sahacArIti matvA, 'muhitti vA' muhaditi vA=priyamitramayam, iti matvA mayA tasmAda vipulAd azanapAnakhAdyasvAdhAt saMvibhAgo na kRtaH, kintu 'nannatthasarIracitAe' nAnyatrazarIracintAyAH, uccAraprasavaNapariSThApanarUpazarIraciMtAM vihAya na mA saMvibhAgaH rUpa dharma mAnakamara nahIM diyA hai. mujhe Unodara tapa kI prAptI hogI aisA mAnakara bhI nahIM diyA hai, athavA pratyupakAra ke rUpameM bhI nahIM diyA hai, logavyavahAra kI dRSTi se bhI nahIM diyA hai, lokalAjake khyAla se bhI nahIM diyA hai, yaha hamArA pUrvAparasaMbadhI hai isa bhAva se bhI nahIM diyA hai, athavA yaha nyAya pradAtA hai aisA jAnakara bhI nahIM diyA hai, yaha hamArA ghATikA hai bAla mitra hai, aisA mAnakara bhI nahIM diyA hai, yaha hame sahAyatA denevAlA hai aisA samajha kara bhI nahIM diyA hai, yaha hamArA priya mitra hai aisA jAnakara bhI nahIM diyA haiM kintu kevala zAririka cintA ke bhAva se hI diyA hai / arthAt mujhe kArAvAsameM uccAra prasravaNa kI bAdhAne satAyA thA, so usakI prerAIne ApyuM nathI, ane tethI udara tapanI prApti thaze Ama jANIne paNa meM tene bhAga Ape nathI, pratyupakAranA rUpamAM paNa meM tene bhAga ApyuM nathI lokalAjanI dRSTie prerAIne paNa meM tene bhAga Aye nathI, te mAre pUrvApara sabaMdhI che, Ama jANIne paNa bhejanamAMthI meM tene bhAga ApyuM nathI, te nyAya ApanAra che. AvuM jANIne paNa tene bhAga ApyuM nathI, te amAre ghATika che, bALa sakhA che. AvuM jANIne paNa tene meM bhAga ApyuM nathI. te mane sahAyatA kare che Ama samajIne paNa meM tene bhAga Apyo nathI, te amAro priya mitra che. A jANIne paNa tene bhejanamAMthI bhAga ApyuM nathI. paNa zArIrika ciMtA dUra kavAnA vicArathI ja meM tene pitAnA bhejanamAMthI bhAga Apyo che, jelamAM kahetAM mane uccAra prasavaNanI muzkelI satAvyA karatI hatI tethI te bAdhAthI For Private and Personal Use Only
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradhAmRtavarSiNITIkA a. 2 dhanyasya vijayena saha haDiyandhanAdikam 655 kRtaH, zarIracintArthameva tasma saMvibhAgaH kRta iti bhaavH| tataHkhalu mA bhadrA dhanyena sArthavAhena evamuktA satI 'haTa jAtra' hRSTayAvat-hRSTatuSTacittAnanditA harSavaza visapahRdayA apanAta abhyattiSThati, abhyutthA, 'kaMThAkale' kAThAkaNThi-kaNThena kaNThaM saMmelyetyarthaH 'azyAseI' AzliSyati-AliGgati, Adara satkArAdikaM karoti kSemakuzalaM kuzalavArtA pRcchati ca / kuzalapanamopRcchaya 'hAyA' snAtA=kRtasnAnA 'jAva' yAvat 'kayavalikammA' kRtalikarmA=kRtaM= sampAditaM balikama-priyAgamananimittaM pazupakSyAdiprANibhyo'nnAdidAnarUpaM yayA sA tathA, 'kayakouyamaMgalapAyacchitA' kRtakautukamaGgalaprAyazcittA kRtaM kautukaM dRSTidoSAdinivAraNArtha mapIpuNDrAdikaM, maGgalaM= dussvamAdiphalasyAganivRtti ke bhAva se use hamane usa caturvidha AhAra meM se vibhakta kara use hissA diyA hai (naeNaM sA bhadA dhaNegaM satya bAheNaM evaM vuttA samANI, haTTanAva AsaNAo abhuTTe abhudvittA kaMThAkaMThi avayAsei, khemakusalaM pucch|) isake bAda dhanya sArthavAha ke dvArA isa prakAra kahe jAne para harSita aura saMtuSTa hRdaya hotI huI vaha bhadrA sArthavAhI Asana se uTha kara baiTho, uThakara usakA usane kaMThase AliGgana kiyA aura duHkha pAdika kSemakuzalakI bAta puucho| (pucchittA hAyA jAva pAyacchittA viuloI bhogAbhogAi bhujamANI viharai) pUchakara phira usane snAna kiyA yaav| prayazcitta kiyaa| aura vipula bhogoMko bhogate hue vaha apanA samaya Ananda se vyatIta karane lgii| yahAM "jAva" pada se (karabalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA) "ina padoM kA mUcana kiyA gayA hai| inakA bhAva yaha hai ki--priya Agamana ke nimitti ko lekara usane pazu pakSI nivRtta thavA mATe tene huM pitAnA cAra jAtanA AhAramAMthI AhAra Apate hate. (taeNa sA bhadA dhaNNeNa sasthavAheNa evaM vuttA samANI haTTanAva AsaNAzro anbhu i. anbhuTittA kaMThAkaMThi avayAsei, khemakusala pucchaI) tyA2 mA bhadrA sArthavAhI e dhanya sArthavAhanI A vAta sAMbhaLIne harSita ane saMtuSTa hRdayA thaIne teNe dhanya sArthavAhanuM AliMgana karyuM ane tenI kSemakuzaLanI vAta pUchI. (pucchittA pahAyA jAva pAyAcchitA viulAI bhogabhogAI bhuMjamANI viharaDa)5chIna teNe snAna mane prAyazcitta yu. tebha dhanya sAtha vADanI sAthe vipula bhega bhegavatAM teNe pitAne vakhata sukhethI pasAra karavA mAMDe. ahIM 'jAva' 54thI ( 'kayabalikammA kayakouyamaMgalapayAcchittA') l pahAnu sUcana karavAmAM AvyuM che. ene artha A pramANe che ke teNe priya Agamanata For Private and Personal Use Only
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 652 jJAtAdharma kathAsUtra no satkaroti, no sammAnayati, no abhyuttiSThati, no zarIra kuzalaM pRcchati, anAdriyamANA, aparijAnansI asatkurvantI, asammAnayantI. anabhyuniSThantI, zarIra kuzalamapRcchantI 'tusiNIyA' tUSNIkA=maunAvalambinI 'parammuhI' parAGmukhI = pratikUlA mukhaM parAvartya saMtiSThatItyarthaH / tataH khalu sa dhanyaH sArthavAho bhadrAM bhAryAmevamavAdIta - kiSNa' ki khalu kimartha tatra he devAnumiye ! na tuTThI vA' na tuSTiH = santoSo na vartate na ho vA nAnando vA yanmayA svakena= svakIyena arthasAreNa = bahumUlya ratnAdi dAnena 'rAyakajAo rAjakAryAt = rAjasaGkaTAd AtmA khalu vimocitaH ? | sanmukha nahI gaI-- uThI nahIM, aura na usane usakI kuzala kSema pUchI / (aNAdAya mANI, aparijAnamANI, asakkAremANI, asammANemANI, aNabhuTTemANI, sarIrakusalaM apucchamANI tusiNIyA, parammuhI saMcigs) ima taraha apane prati anAdara kA bhAva pradarzita karane vAlI apanA-svAgata nahIM karane vAlI sarakAra nahIM karane vAlI sanmAna nahI karane vAlI, uThakara apane sanmukha nahIM AnevAlI, zarIra kI kuzala kSema nahI pUchane vAlI aisI bhadrAsArthavAhI ko cupacApa mu~ha pherakara baiThI huI jaba dhanya sArthavAhane dekhA to (taraNaM se ghaNNe satthavAhe bhA bhAriyaM evaM vayAsI) usa dhanya sArthavAha ne usa bhadrA bhAryA se ima prakAra kahA- - (kiSNaM tubbhaM devAppie ! na tuTTI vA na harise vA, nANaMdeva masaNaM atthasAre NaM rAyakajjAo appANaM trimoie) he devAnupriye ! kyA tujhe santoSa nahIM huA hai, harSa nahIM huA hai, jo maiMne bahu mUlya Tafter arthasAra dekara rAjya sakaTa se apane ko mukta karavAyA hai bheTamAM aneka vastuo ApIne sanmAna karyuM nahi. bhadrA bhAryA temanI sAme gai nahi, UbhI paNa na hAtI thaI tema ja teNe zeThanI kuzaLa kSema vizenA prazna karyA nato. (aNADhAyamANI aparijANamANI, asakAremANI, asammANemANI, aNabhuTTemANI, sarIrakusala apucchamANI tusiNIyA parammuDI, saMcihna) A rIte dhanya sA`vAhe temanA pratye anAdaranA bhAva batAvanArI, svAgata nahi ka nArI, satkAra nahi karanArI, sanmAna nahi karanArI, UbhI thaIne sAme satkAra mATe nahi AvanArI, temanA zarIranI kuzaLa ane kSemanI vAta nahi pUchanArI potAnA patnI laTrA sArthavAhIne hA tyAre (taeNa se ghaNNe satyavAhe bha bhAriyaM evaM vayAsI) tebhANe ladrA satthavAhIne uchu (kiSNa tubbhaM devANupiyAe ! na tuTTI vA na harisevA nANaMdevA jaM mae saeNaM atthasAreNa rAyakajAo apANa vimoie) he hevAnupriye ! zuM tane saMtoSa thayo nathI, meM tno vagere mitI dravya bahu ApIne rAjya saMkaTathI mukti meLavI che. zuM tane For Private and Personal Use Only
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 653 T anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 2 dhanyasya vijayena saha haribandhanAdikama tataH khalu sA bhadrA dhanyaM sArthavAhamevamavAdIt -- kathaM khalu mAM devAnupriya ! mama tuSTirvA yAvadAnando vA bhaviSyati 'jeNaM' yaH khalu svaM mama putraghAtakAya yAvatpratyAsitrAya tasmAd vipulAd azanapAnakhAdyasvAdyAt saMvibhAgaM karoSi ? / tataH khalu = tadanu tacchrutvA sa dhanyo bhadrAmetra - mavAdIt - he devAnupriye ! no khalu = naiva dhammoti vA' dharma iti ( esA bhaddA satyavAhaM evaM vayAsI) isa prakAra sunakara bhadrA sAthavAhane dhanya sArthavAha se aisA kahA -- ( kahaNNaM devANupiyA ! mama tuTThI vA jAva ANaMde vA bhavissai jeNaM tumaM mama putrAghrAyagassa jAna paccAmi zamsa to viulAo asaNa 4saMvibhAgaM karesi) he devANupriya ! mujhe tuSTi yAvat AnaMda kaise hogA jo tumane (kArAvasa meM) mere putraghAtaka yAvat hArdika zatru upavijaya ke liye vipula mAtrA vAle usa caturvidha AhAra ko vibhakta kara diyA hai / (taraNa se dhaNe bhaI evaM vayAsI) aisA sunakara dhanyasArtha vAhane bhadrAsArthavAhI se aisA kahA - (no khalu devANupiyAe ! ammAMtti vA tavotti vA kayapaDikayAi vA logajattAi vA nAyaetti vA dhADie vA sahAei vA sUhi vA tao tripulAo asaNa 4 saMvibhAge kae nannattha sarIracitAe) he devAnu priye ! maiMne jo usa caturvidha azana, pAna, khAdya evaM svAdya rUpa caturvidha AhAra meM se vibhAga kara jo vijaya caura ko hissA ( kArAvAsa meM) diyA haiM vaha saMvibhAgakaNamA madhu gabhyuM nathI ? (taeNa sA bhaddA satyavAhaM evaM vayAsI ) A rIte dhanya sArthavAhanI bAta sAMlajIne ladrA sArthavAhI tebhane uchu - ( kahannaM devANupiyA ! mama tuTTI vA jAva ANade vA bhavissai jeNa tumaM mama punacAyagasma jAva paccAmitamsa tao viuloo asaNa 4 saMvibhAgaM karesi) he devAnupriya ! mane AnaMda thAya ja kema ? kAraNa ke jayAre tame jelamAM mArA putranA hatyArAne te puSkaLa pramANamAM banAvavAmAM AvelA AhAramAMthI bhAga ApatA hRtA. ( ta eNa se ghaNNe bhadaM evaM vayAsI) tyAre dhanya sArthavAhe ladrA bhAryAne ahyu - (no khalu devANuppie ! dhammotti vA tavottivA kaya par3ikayAivA logajatAi vA nAyaeni vA ghADie vA sahAera vA suhiGa nA zrI vilAo asaNa 4 saMvibhAge kae nannattha sarIracitAe) he devAnupriye ! meM jo vijaya cArane puSkaLa pramANamAM banAvavA AvelA cAra jAtanA azana, pAna, khAdya ane svAdya rUpa AhAramAMthI je kaMi paNa bhAga ApyA che. te tene bhAga ApavA joie A jAtanA saMvibhAgakaraNarUpa dharmathI For Private and Personal Use Only
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharmakathAGgasUtre preSyA iti vA, preSyA prayojanavizeSe ye nagarAntarAdiSu preSyante te, bhiya gAi vA' bhRtyakA iti vA, bhRtyAH AyAlapoSitA 'bhAillagA vA' bhAgikA iti vA, bhAgikAH bhAgavantaH caturthA zAdilAmena kRSyAdikAriNo vA yasyAM pariSadi sA'pica khalu-bAhyA pariSad dhanyaM sArthavAhamejamAnaM pazyati, dRSTvA pAyavaDiyA' pAdapatitA-pAdasaMlagnA pAdasparzapUrvakaM namrIbhUtA 'khemakuzalaM' kSemakuzalamra, anarthAnutpatiH kSemam, anarthapratighAtaH kuzala, tat 'pucchaha pRcchati / agre ape--ca tasya tatra 'abhaMtariyA' AbhyantarikA gRhAbhyantaravartino pariSad bhavati asti, 'tadyathA-tathAhi-mAteti vA piteti vA bhrAtara iti vA bhaginya iti vA, sA'pi ca khalu mAtApitrA vA bhiyagAivA mAilalagoi vA sAviyaNaM dhaNNaM satthavAhaM ejaMtaM pAsai) dAsa-gRhadAsI putra-dAsya-jo kAma par3ane para nagarAntaroM meM bheje jAte the ve bhRtya-jo bAlaka avasthAse hI isa ke ghara pale puse the--bhAgikacauthAI hissA lekara jo kRSyAdi karma karate the vaha saba dhanyasArthavAha ko jaba Ate hue dekhA--taba (pAsittA pAyavaDiyAe khemakusalaM pucchaMti) dekhakara usake pairoM para gira par3A aura usakI kSema kuzala kI bAta pUchane lgaa| anartha kI nivRttikA nAma kSema, aura anartha ke pratighAta kA nAma kuzala hai (jA viya se tattha anbhaMtariyA parisAbhavai-taMjahA-mAyAi vA piyAi vA bhAyai vA bhaginei vA sA viNaM dhaNaM satyavAhaM ejjamANaM pAti) isI taraha usa dhanya sArthavAha kI jo bhItarI sabhA thI--jase mAtA, pitA, bhAI, aura yahine--so ina mAtA pitA bhAI aura bhaginI rUpa sabhAne jaba dhanya sArthavAha ko Ate hue dekhA ma 3-dAsAi vA pessAi vA bhiyagAi vA bhAillAgAi vA sA viya Na dhaNNa satyavAhaM ejaMtaM pAsai) hAsa-gharanA hAsI putra, hAsya-5 paY ontanA kAma mATe bIjA nagaramAM mokalavA mATenA nekare, naya-je nAnapaNathI tene ghera piSaNa meLavIne moTA thayA hova, bhAgika-cothA bhAga laIne khetI vagere karatA hatA mA madhAme dhanyasAtha vADane mAvata nana (pAsittA pAyavaDiyAe khemakusalaM pucchati) tenA pare 57yA bhane tenI zaNa kSema pUchA khAyA. sana 2 thAya te kSema, bhane manane prayatna pUrva 4Ava te zata cha. (jAvi ya se tattha abhaMtariyA bhavai taM jahA-mAyAi vA piyAi vA bhAyAi vA bhaginei vA sA viNaM dhaNNa satyavAhaM ejjamANaM pAsaMti) pramANe 4 dhanya sAtha vAhanA gharamAM rahenArA kuTuMbanA mANase-mAtA, pitA, bhAI ane bahena-vageree dhanya For Private and Personal Use Only
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 651 = anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 2 dhanyasya vijayena saha haribandhanAdikam dirUpA''bhyantarapariSad dhanyaM sArthavAhamejamAnaM pazyati, dRSTvA 'AsaNAo' zrAsanAt= svasvopavezanasthAnAt 'a0bhuTTe' zrabhyutiSThAti=saMmuvamUrvI bhavati, abhyutthAya 'kaMThAkaMThiye' kaNThAkaNThikaM kaNThe ca kaNThe ca gRhItvA tat kaNThadvaya saMmilanapUrvakam 'avayAsiya' AzliSya= samAliGgaya ' bAhappamokkhaNaM' bASpapramokSaNa= ciratriyuktapriyasamAgamajanyaharSAzramocanaM karoti / tataH khalu tadanu sa dhanyaH sArthaka bhadrA bhAryA tatraivopAgacchati / tataH khalu sA bhadrA dhanyaM sArthavAham 'ejamArga' ejamAnaM = strasamIpe samAyAtaM pazyati dRSTvA no Adigate, no parijAnAti, (pAsitA) taba dekhakara (AsaNAo abbhuTThe anbhuTThittA kaMThAkaThiyaM avayAsiya vAmokhaNaM kareMti) ve apane 2 adhiSThita sthAna se uTha baiThe aura uThakara paraspara meM gale se galA lagAkara mile / sabane usase bheMTa kI / AliGganakiyA / tathA bahuta dinoM ke bAda milane se una logoM ne AnaMda janya harSAzruoM kA mocana bhI kiyA arthAt harSAzru barasAye (ari se dhaNe satyavAhe jereva bhadA bhAriyA, teNeva uvAgaccha3) isake bAda vaha dhanya sArthavAha jahAM bhadrA sArthavAhI thI vahAM gayA (taeNaM sA bhaddA ghaNNaM satyavAhaM ejjamANaM pAsa, pAsittA go ADhAi, no pariyANADa, no sakkAreha, no sammANe, No anbhuTTe, no sarIrakusalaM pucchara ) bhadrA sArthavAhIne Ate hue dhanya sArthavAha ko dekhA bhI parantu usane usa kA Adara nahIM kiyA usakA svAgata nahIM kiyA, madhura bacanoM se usakA satkAra nahIM kiyA vividha vastuoMke samarpaNa se usane usakA sanmAna nahIM kiyaa| vaha usake sArthabAhune ghara tara bhAvato leyo. (pAsittA) lene (AsaNAo abbhuTThe advittA kaMThA kaMThiyaM avayAsiya vAhappamokkhaNaM kareMti) teyo maghA peAtapAtAnI jagyAethI UbhA thayA ane UbhA thaIne eka bIjAnA gaLAthI prema. pUrNAMka bheTA. dhanya sAvahune adhA mANusA maLyA. ane tenu AliMgana karyu" ghaNA divaso pachI dhanya sAOvAhane joyA ane milana thayuM eTale badhAnI AMkhAmAM harSanAM mAMsumo varasavA sAbhyAM (taega se dhaNe satthavAhe jeNeva bhaddA bhAriyA, teNeva uvAgacchai) tyAra pachI dhatya sArthavAha nyAM laMdrA lAya hatI. tyAM gayA. (taeNa sA bhaddA ghaNNaM satthavAhaM ejjamAnaM pAsara, pAsittA No ADhAi, nosammANe, No ambhudei, no sarIrakusala pucchai ) laTrA sArthavAhI se dhanya sArthasArtha hune bhAvatAM leyA pazu tethe tebhne| Adara karyo nahi, temanuM svAgata karyuM nahi, madhura vANI vaDe temane satkAryA nahi, For Private and Personal Use Only
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharma ntukAriSTAdeva nivAraNAya dadhyakSatAdigrahaNaM tadeva prAyazcittam = avazyaM karaNI yatvena yayA sA vipulAn bhogabhogAn bhuJjAnA satI viharati Aste sma // mra. 11 // 1 mUlam - taNaM se vijae takkare cAragasAlAe tehiM baMdhehiM vahehiM kasappahArehi ya jAva tahAe ya chuhAe ya parabhavamANe kAlamAse kAlaM kiccA naraesa neraiyattAe uvavanne / seNaM tattha neraie jAe kAle kAlobhAse jAva veyaNaM paJcaNubhavamANe viharai / se NaM tAo uvva hittA UNAiyaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMta saMsArakaM tAraM aNupariahiesai / evAmeva jaMbU ! jeNaM amhaM niggaMdho vA niggaMthI vA Aya riyauvajjhAyANaM aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavva ie samANe vipulamaNimuttiya dhaNakaNagarayaNasAraNaM lubbhai se viya evaM caiva // sU0 12 // TIkA - taruNa se vijaya' ityAdi / tataH khalu = itazca sa vijayastaskaraH 'cAragasAlAe' cArakazAlAyAM= kArAgAre taiH pUrvapradarzitaiH 'baMdhehi' bandheH rajyAdidRDhaniyantraNarUpaiH, 'baheDi' Adi prANiyoM ke liye annAdi denerUpa balikarma kiyA / tathA dRSTi doSa Adi ko nivAraNa karane ke liye usane maSopur3a Adi kiye tathA svapna phala rUpa Agantuka ariSTa Adike nivAraNa karane ke liye usane dadhyakSata Adika grahaNa kiyA | |sU0 11 // taraNaM se vijae takakare' ityAdi / TIkArtha - (e) isake bAda (vijae takkare) vijaya taskara - (cAraga sAlAe) kArAvAsa (tehiM baMdhehi bahehi kamappahArehiM ya jIva tahAe ya chuhAe nimitta pazu pakSI vagere prANIone anna vagere apIne lika karyuM. temaja dRSTi dASathI nivRtti mATe teNe maSIpuDa...vagere karyAM. svapnanA phaLanA rUpamAM bhaviSyamAM thanAra aniSTa vagerenI nivRtti mATe teNe dahI' akSata lIdhAM. sU. 11 ) 'e' se vijae takkare ityAdi / TIkArtha - (taraNa) tyAra pachI ( se vijae nakkare) vibhyayeore (cAragasAlAe) sabhAM (tehiM baMdhehiM vahiM kasaSpahArehiM ya jAva tahAe ya chuhA eya For Private and Personal Use Only
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 2. dhanyasya vijayena saha haDibandhanAdikam === For Private and Personal Use Only 657 kAla kara vadhaiH STayAdinA tADanarUpaiH 'kasappahArehiya' kazAprahAraizca divase'nekavAra kazAghAtarUpaiH 'jAva' yAvat evaM lattAdiparighAtakarUpaizca prahAraiH tRSNayA cakSudhayAca 'parabhavamANe' parAbhavanH paripIDyamAno jarjaritazarIraH san kAlamAse = mRtyusamaye kAlaM kRtvA 'naraesu' narake pApakarmiNAM yAtanAsthAne 'sUtre prAkRtatvAd bahuvacanam' 'neraiyattAe' nairadhikatayA nArakatvena 'ucavanne' upapannaH = utpannaH / sa khalu tatra narake nairathiko jAtaH, kIdRza: ? ityAha- 'kAle' ityAdi, 'kAle' kAlaH = kRSNavarNaH 'kAlobhAse' kAlAvabhAsaH = draSTRNA kAla iva= mRtyuriva avabhAsate yadvA kAlaH = zyAmaH avabhAsaH = dIptiryasya sa tathA 'jAva' yAvat yAvacchabdena - 'gaMbhIra lomaharise bhIme uttAraNae paramakaNhe vaNNeNa' se NaM tatthe nicca bhIe, ya parabhavamANe kAlamAse kAla kiccA naraesa neraiyattAe ubavanne) una pUrva pradarzita rajvAdi dvArA dRDhaniyatraNarUpa baMdhoM se yaSTyAdi dvArA tADana rUpa baMdhoM se, divasa meM aneka vAra kRta kazAghAtarUpa prahAroM se-- lattAdi parighAta rUpa prahAroM se bhUkha aura pivAsa se paripIDita honA huA - - jarjarita - zarIra hotA huA kAla avasara ke aura pAna kana ke yAtanA sthAnarUpa naraka meM nArakI kI paryAya se utpanna huA / ( se NaM tattha neraie jAe) vaha vahAM aisA nairayika huA ki jo (kAle kAlobhAse jAtra veyaNaM paccaNumAtramANe fares) zarIra meM kRSNa varNa vAlA dekhane vAloM ko mRtyu jaisA pratI / hotA thA -- athavA kAlI dIptivAlA / yA yAvat zabda se isa pATha kA yahAM aura saMgraha kiyA gayA hai / (gaMbhIra lomaharise, bhIme, uttINae paramakaNhe vaNNeNa se tantha nicca bhIe, nicca tatthe, nicca tasie, parabhavamANe kAlamAse kAla kiccA naraesu neraiyattAe unabanne) paDesAM varNana karavAmAM AvyA mujaba dArIonA sakhata aMdhane lAkaDIo vagerenA mAra ane divasamAM ghaNIvAra karavAmA AvelA kAraDAonA prahAro, lattA vagerenA prahAro bhUkha ate tarasathI duHkhI thatA zithiLa zarIravALA thaIne Akhare mRtyu pAmyA ane pApakarmAnA yAtanA sthAnarUpa narakamAM nArakInI paryAyamAM janamyA. ( se NaM tattha neraie jAe) nairayinI paryAyAM te (kAle kAlobhAse jAva veNaM paccaNubhavamANe vihara) zarIre me'hama aNAbheza devo bhane lenArAya te bhRtyu ?vo athaMDa lAgato to. ahIM ( yAvat) zaNDathI ma thayo cha. - ( gaMbhIra lomaharise bhIme uttAsaNae paramakaNhe cAhane saMthaDa vaNeNaM se
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 65. jJAtAdharma kathAGgasUtre nicca tatthe, niccaM tasie, niccaM paramasuhasabaddha naragaH' ityeteSAM saM grahaH, tatra-'gaMbhIra' gambhIraH pracuraH 'lomaharise' rAmaharSa: bhaya janitaromAMco yasya saH, 'bhIme' bhImA bhayaGkaraH, ata eva 'uttAsaNAe' uttrAsakA bhayajanitaduHkha janakaH, varNena paramakRSNa:-asau tatra nityaM bhItaH, nityaM 'tasie' trasitaH paramAdharmibhikhAsaM prApitaH sana 'paramasuhasaMbaddha' paramAzubhasambaddhAm =utkaTapApakarmopanItAM 'naragaveyaNa' narakavedanAM= narakasambadhighorayAtanAM 'paJcaNubhavamANe' pratyanubhavan AtmanaH pratipradezato'nubhavan 'viharada' viharani= upatiSThate / sa khalu-vijayataskarajIvaH 'to' tasmAt narakamthAnAt 'uvAhittA' udavRtya-nissRtya 'aNAiyaM' anAdikam Adi rahitam 'aNavadaggaM' anavadagram = 'dIhamaddhaM' dIrdhAvAnaM dIrdhamArga caturgatilakSaNam, dIrghAddham' iti cchAyApakSe tu dIrghA addhA kAlaH utsarpiNyavasarpiNI lakSaNo yatra tata dIrdhakAlimityarthaH 'cAurataM saMsArakaMtAraM' cAturantaM saMsArakAntAraM-cAturantaM caturgatiniccaM paramamuhasaMbaddhanaraga) ina padoM kA artha isa prakAra hai---ise vahAM sadA bhaya rahetA hai isaliye sarvadA ise bhayajanita romAMca banA rahatA hai-yaha naraka svayaM bhayaMkara hai-isaliye bhaya se utpanna honevAle duHkha kA yaha utpAdaka hai| varNa kI dRSTi se yaha parama kRSNa hai| yaha vahIM nitya bhayazIla aura trasta banA rahatA hai| paramAdhArmika deva ise vahA~ nitya trAsa diyA karate hai| utkRSTa pApa karma ke udaya se prApta huI naraka saMbandhI ghora yAtanAoM ko AtmAke prati pradeza se vaha bhogatA hai (se Na tAo uvahinA aNAiyaM aNavadaggaM dIhamaddha cAuraMtasaMsArakatAra aNupariahissai) isake bAda vaha vijaya taskara kA jIva usa naraka sthAna se nikala kara anAdi--Adi rahita nAza rahita -ananta rUpa aisI caturgati rUpa bhavATavI meM jisakA ki caturgati rUpa nicca bhIe nicca tatthe, nicca tasie, nica paramasuhasaMbaddhaM naragaM) A padane artha A pramANe che- tene narakamAM bIka rahe che. ethI sadA te bhayajanaka romAMca yukata rahe che. te pote bhayathI utpanna duHkhane te utpanna karanAra che. raMge te sAvakALe che. haMmezAM te narakamAM bhayazIla ane saMtrasta banI rahe che. paramAdhAmika deva tene sadA tyAM narakamAM trAsa ApatA rahe che. utkRSTa pApakarmone lIdhe prApta thayelI narakanI bhayaMkara muzkelIone te AtmAnA dareke dareka pradezathI lAgave cha. (se NaM tAo uvAhitA aNAiyaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakaMtAraM aNupariahissai) tyA2 mA vinaya yorana 01 te na.4sthAnathA bahAra nIkaLIne anAdi Adirahita nAzarahita, anaMtarUpa evI caturgatirUpa mArga For Private and Personal Use Only
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRta gITI kA a. 2 ghanyasya vijayena saha haDibandha gadikapa rUpaM saMsAra evaM kAnatAraM = mahA'raNyaM, nat = vATavImityarthaH, 'aNuriyahimsa' anupaTiSyati= nirantaraM paribhramiSyati / 'evAmeva' evameva = anenaiva prakAreNa he jambUH ! yaHkhalu asmAkaM nirgrantho vA nirgranthI vA AcAryopAdhyayAnAmantike 'muM'Do' muNuH, dravyato bhAvatazca muMDito bhUtvA agArAtU= anagAritAM brajitaH =mAptaH san vipulamaNimauktikadhana kanakaratnasAreNa 'lugbhai' lubhyati= maNimauktikadhanAdi lubdho bhavati 'seviya' so'pi ca sAdhurvA sAdhI vA 'evaMcetra' evameva = vijayanaskaravadeva cAturantasaMsArakAntAre bhramiSyatIti bhAvaH || sU0 12 // mUlam - teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM dhammaghosA therA bhaga vaMto jAi saMpannA jova puvvANupuvi caramANA gAmANugAmaM dUijamANA jeNeva rAyagihe nagare jeNeva guNasilae ceie teNeva uvAgacchati, uvAgacchittA ahApaDirUvaM uggahaM ugginhittA saMjameNaM tavasA a 659 mArga bahuta laMbA cauDA hai athavA utsarpiNI avasarpiNI rUpa kAla jisakA bahuta dIrgha hai-- paribhramaNa karegA / ( evAmetra jaMbU / jeNaM amhaM nigaMtho vA niggaMdhI vA AyariyauvajjhAyANaM atie muMDe bhavitA agArAo aNagAriyaM pacaie samANe tripulamaNimutayadhaNakaNaga rayaNasAre lugbhaH seviya evaM cetra) isI prakAra se hejaMbU / jo hamAre nirgrantha athavA nirgrantho sAdhu sAdhvI jana AcArya, upAdhyAya ke pAsa dravya bhAga rUpase muMDita hokara agAra se anagArI avasthA ko prApta karate hue vipula maNimauktika, dhana, kanaka, ratna Adi meM lubhA jAte hai ve bhI isI taraha caturgatirUpa isa saMsAra aTavI meM bhramaNa karate raheMge | || 12 || For Private and Personal Use Only bahu ja lAMJA ane vistAra pAmelA che athavA utsarpiNI avasarpiNI rUpa kALa jemanA mahu dIrgha che - paribhramaNa 12. (evameva jaMbU ! jeNaM amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA Ayariya uvajjhAyANaM aMtie muMDe bhakttiA agArAo aNagAriyaM patraie samANe vipulamaNimuttayadhaNa kaNagarayaNa sAreNa lubbhai seviya evaM caitra) mA rIte 4 maMjU ! meM sabhArA niryatha nirbhathI sAdhu sAdhvIjana AcArya ane upAdhyAyanI pAse dravya bhAvarUpathI mukti thaine agArathI avasthAne meLavatAM khUkha ja maNi, mautika, dhana. kanaka ratna vageremAM lAlupa thaI jAya che te paNa A vijaya taskara jevA ja che. ane teo paNa A pramANe ja catu.tirUpa A saMsAra rUpI aTavImAM paribhramaNa karatA raheze. sU. / 12 /
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 660 zAtAdharmakathAsUtre < ppA bhAvemoNA vihati, parisA niggayA dhammo kahio, taraNaM tassa ghaNNassa satthavAhassa bahujaNassa aMtie eyamahaM soccA Ni samma imeyArUve ajjhatthie jAva samupajitthA - evaM khalu therA bhaga vaMto jAisaMpannA ihamAgayA ihasaMpatA taM icchAmi NaM there bhagavaMte vaMdAmi nama'sAmi pahAe jAva suddhappavesAI maGgalAI vatthAI patraraparihie pAyavihAracAreNaM jeNeva guNasile ceie jeNeva therA bhagavaMto teNetra uvAgacchai, uvAgacchittA vaMdai namasai / taraNaM therA bhagavato dhaNNassa satyavAhassa vicittaM dhammamAikkhati, taraNaM se dhanne satthavAhe dhammaM socoM evaM vayAsI - saddahAmi NaM bhaMte! niggaMthe pAvaNe jAva pavvaie jAva bahUNi vAsANi sAmannapariyAgaM pAuNittA bhattaM paccakkhAi, paccakkhittA mAsiyAe saMlehaNAe si bhattAI aNasaNAe chedei, chedittA kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe devattAe uvavanne, tatthaNaM atthegaiyA NaM devANaM cattAri paliovamAI ThiI pannattA, tattha NaM dhaNNassa devasta cattAri palio - mAI ThiI paNNattA, se NaM dhaNNe deve tAo devaloyAo AukkhaebhakkhaNaM ThikkhaeNaM anaMtaraM cayaM cattA mahAvidehe vAse sijjhihii jAva savvadukkhANAmataM karehii // sU, 13 // --- TIkA- teNa kAlena ityAdi tasmin kAle tasmin samaye dharmaghoSA nAma stha virA bhagavanto jAti sampannA yAvat 'putrSANuputri' pUrvAnupUrvyA carantaH = tIrthaGkara 'teNaM kAleNaM teNaM samae NaM ' ityAdi / TokArtha - (teNaM kAleNaM teNaM samAeNa) usa kAla, usa samaya meM (dhammaghosA nAma therA) dharmaghoSa nAmake sthavira ( bhagavaMto ) bhagavAna (jAi saMpannA jAtra (teNa kAleNaM te sama eNaM) ityAdi / TIartha - ( teNaM kAle teNa samaeNa) te aNe ane te samaye (dhammadhosA nAma therA) dharmaghoSanAbhesthavira ( bhagavato) bhagavAna (jAisaMpannA jAtra putrANu For Private and Personal Use Only
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 2. dhanyasya mokSavarNanam maryAdayA vicarantaH 'gAmANugAma' grAmAnugrAmam-eka grAmAdavyavadhAnenAnyagrAmaM 'dahajamANA' dravantaH gacchantaH yatraiva rAjagRhaM nagaraM yatreva guNazilakaM 'ceie' caityam udyAnaM tatraivopAgacchanti, upAgamya 'ahApaDirUvaM' yathApatirUpaM yathAyogyaM sAdhumaryAdAham 'uggahaM' avagraha-dhamaterAjJAm 'uggihnittA' avagRhya-dhanapAlasakAzAnmArgayitvA saMyamena tapasA''tmAnaM 'bhAvemANA' bhAvayantaH vAsayanto vihrnti-tisstthnti| prissnnirgtaa| dharmaH kthitH| tataH khalu tasya dhanyasya sArthavAhasya bahujanasyAnti ke etamartha zrutvA nizamya ayametadrUpa AdhyAtmiko yAvat samudapadyata evaM gvala sthavirA bhagavanto puvANupuci caramAgA gAmANugAma duijjamANA jeNeva rAyagihe nayare guNasilae ceie teNeva uvAgacchati) jo ki vizuddha mAtRvaMzavAle the yAvat tIrthakaroM kI paramparA ke anusAra vihAra karate the| ve eka grAma se dUsareM grAma meM vihAra karate hue jahAM rAjagRha nagara aura gupazilaka caitya thA vahAM Aye ( uvAgacchitA ahApaDirUvaM uggahaM uggihnittA saMjameNa tavasA appANa bhAvemANAviharaMti) vahAM Akara ve sAdhujana ko maryAdA ke anusAra vasati kI AjJA yahAM ke vanapAlaka se mAMga kara saMyama aura tapase apano AtmA ko bhAvita karate hue Thahara gaye / (parisA niggayA, dhammo kahio taraNaM tamsa dhaNNassa satyavAhamsa bahujaNassa aMtie eyamaDhe soccA Nisamma imeyArUve ajjhathie jAva samupajitthA) rAjagRha nagara se pariSada yahAM AI-bhagavAn ne use dharma kI dezanA dii| isake bAda usa banya sArthavAha ne aneka janoM ke mukha se isa artha-bhagavadAgamana rUpa samAcAra-ko sunakara-use hRdaya meM avadhArita puvi caramANA gAmANugAma duijamANA jeNeva guNasilae ceie teNeva uvAgacchati) yo vizuddha mAnavAzanA hatA, mane tI rezanI paraMparAgata prathA mujaba vihAra karatA hatA teo eka gAmathI bIje gAma vihAra karatAM jyAM 22 // nA2 mane guNa zikhara yasya tu tyA mAvyA. (uvAgacchittA ahA paDirUvaM uggahaM uggiNhittA saMjameNaM tavasA apANa' bhAvemANA viharati) tyAM AvIne te sAdhujanecita maryAdAne anusaratAM tyAMnA vana pAlakanI pAsethI vAsa karavAnI AjJA meLavIne tapa ane saMyamathI pitAnA AtmAne bhAvika karatAM tyA 24AyA. (parisA niggayA dhammo kahio taraNa tassa dhagNasta satthavAhassa bahujaNassa tie evamaTuM socA Nisamma imeyArUve ajjhathie jAva samupajitthA) 20Da nagarathI tyA pariSada seThI tha7. bhagavAna pariSada ne samAdhI eTale ke dharma dezanA ApI. tyAra pachI dhanya sArthavAhe ghaNu mANasanA meMDhethI bhagavAnane padhAravAnA samAcAra sAMbhaLIne, tene hRdayamAM avAdharita karatAM tenA For Private and Personal Use Only
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 662 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharma kathAmRtre jAtisampannA ihAgatA, ihasampAptAH, tad icchAmi khalu sthavirAna bhagavaMto vande namasyAmi / snAtaH yAvat zuddha pravezyAni mAGgalyAni vastrANi 'patraraparihie' pravaraparihitA=pravaraM yathAsyAttathA suSThutayetyarthaH parihitaH =dhRtaH parihitapravaravastraH san 'pAyavihAracAreNaM' pAdavihAracAreNa= pAdAbhyAM saJcaraNena yatreva guNazilakaM catyaM yatra sthavirA bhagavantastatraivopAgacchati, uvAgatya vandate namasyati / tataHkhalu sthavirA bhagavanto dhanyasya sArthavA hasya vicitra dharmmamAkhyAti / tataH khalu sa dhanyaH sArthavAho dharmaM zrutvA evamavAdIt zraddadhAmi khalu bhadanta / nirgranthaM pravacanaM yAvat matrajitaH yAvad kara - isa prakAra ko yaha AdhyAtmika yAvat manogata saMkalpa utpanna huA / ( evaM khalu therA - bhagavaMto jAisaMpannA ihamAgayA ihasaMpane, taM icchAmi NaM therebhagavaMte vaMdAmi nama'sAmi) sthavira bhagavaMta jo jAti saMpanna hai yahAM Aye hue haiM - yahA~ samprApta hue haiM / ataH maiM cAhatA hU~ ki maiM unheM baMdU - namana karU~ / aisA vicAra kara usane (hrAe, jAna suddhappavesAI maMgalalAI vatthAI pavaraparihie ) snAna kiyA - yAvat zuddha praveza karane yogya, maMgala rUpa vastroM ko pahinA (pAya vihAracAreNaM jeNeva guNasile ceDae jeNeva therA bhagavaMto. teNetra uvAgacchara, uvAgacchittA baMdara namasai) pahina kara phira vaha paidala hI jahAM guNafaos caitya aura sthavira dharmaghoSa bhagavaMta virAjamAna the vahAM gayA / jAkara usane unheM vaMdana kiyA namaskAra kiyA / (taraNaM yega bhagavaMto satyavAssa vicittaM dhammAmAika khaMti) isake bAda una sthavira bhagavaMtane dhanya sArthavAhako vicitra dharma kA upadeza diyA / (tapaNaM se ghaNNe satthavAhe bhanabhAM yA latano AdhyAtmiGa bhane manogata samudaya ulavyo- ( evaM khalu therA bhagavato jAisa pannA ihamAgayA isa patte taM icchAmi NaM there bhagavaMte vadAmi namasAmi) lAtI saMpanna sthavira lagavaMta aDu cadhArelA che. saMprAtha thayA che. ethI mane icchA thAya che ke huM temane vaMdu ane namana karuM. yA pramANe vicAra urIne tebho (vhAe, jAva, suddhappUvesAI maMgalalAI sthAI pavaraparihie) snAna uyu bhagavAna pAse vA yogya zuddha vastro DeryA. (pAya vihAra cAreNa jeNetra guNasile ceDae jeNeva therA bhagavato teNeva uvAgacchai uvAgacchittA dai namasai) paherIne tethe pAthI yAdIte nnyAM guzuzikSa catya ane sthavira dha ghoSa bhagavaMta virAjamAna hatA tyAM gayA. paheAMcIne teoe bhagavAnane vahana usane namassAra ryA. (taeNa therA bhagavaMto ghaNNassa vAssa vicitaM dhammamA ikkhati) tyAra pachI te sthavira lagavAMte dhanya sArthavAhane addabhuta rIte dharma-dezanAM yAMcI. (taeNa se ghaNNe satthavAhe dhammaM socA sattha For Private and Personal Use Only
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 2. dhanyasya mokSavarNanam bahUni varSANi zrAmaNyaparyAyaM pAlayitvA bhaktaM pratyAkhyAti, pratyAkhyAya mAsikyA saMlekhanayA SaSTi bhaktAni anazanena chinatti, chitvA kAlamAse kAlaM kRtvA saudharme kalpe devatvena upapannaH / tatra khalu astyekakAnAM devAnAM catvAri palyopamAna sthitiH prajJaptA, tatra khalu dhanyasya devasya catvAri palyopamAni sthitiH prajJaptA / sa khalu dhanyo devastasmAddevalokAt AyuH dhammaM socA evaM vayAsI) isake bAda usa dhanyasArthavAhane dharma sunakara isa prakAra kahA - ( sadahAmi NaM bhaMte niggaMthe pAvayaNe jAva patraie jAna bahUNi vAsANi sAmannapariyAgaM pAuNittA bhattaM paccakkhAi ) he bhadaMta ! maiM nirgandha mana ko zraddhA karatA hU~ / yAvat vaha pratrajita ho gayA / bahuta varSo taka usane zrAmaNya paryAya kA pAlana kiyA bAda meM usane caturvidha bhakta ko pratyAkhyAna kara diyA / - (paccakkhittA mAsiyAe saMlehaNAe saTThibhattA aNasaNAe chedei) pratyAkhyAna karake 1 eka mAsa kI saMlekhanA se usane 60 bhakto ko anazana dvArA cheda diyA- (chedittA kAla mAse kAlaM kiccAsohamme kappe devatAe uvavanne) lekara phira vaha mRtyu ke avasara Ane para marA - aura mara kara saudharma kalpa meM deva kI paryAya se utpanna ho gayA / (tasthaNaM atthegaiyANaM devANaM cattAripalio mAI ThiI paNNattA) vahAM kitane ka devoM kI cAra palyo pramANasthiti kahI gaI hai so (tasthaNaM ghaNNasma tree cAripa lokmAI Thii paNNattA) isameM dhanyakumAra devakI vahAM cAra putra thavAnI tyAra pachI dha-dezanAnuM zravaNu karIne dhanya sAvADe kahyuM-- hAmiNa bhafnaggathe pAvayaNe jAvaM patraie jAna bahUNi vAsANi sAmannapariyAgaM pAuNittA bhasaMpaJcakakhAi) he laDhata ! niryatha pravayanabhAM huM sArI peThe zraddhA dharAvuM chuM. A rIte dhanya sAOvAha pravrujita thai gayA. ghaNAM varSo sudhI teee zrAmaNya paryAyanuM pAlana karyuM. tyAra bAda temaNe catuvidha lahutanuM pratyAbhyAna myu. ( paccakhittA mAsiyAe saMlehaNAe sahi bhattA aNasaNAe chedei) pratyAcyAna arIne thoDa bhahinAnI sonA vaDe tebhANe sADi lamtonu anazana vaDe chena yu. (chedittA kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe devatAe udanne) chena ryA yA mRtyuno vajata nyAre mAnyo tyAre tethe bharalu yAbhyA yAne bharaNu cAmIne saudharma udathamAM devanI paryAyathI teyo utpanna thayA. (tastha NaM atthegaiyANaM devANaM cattAri palio mAI ThiI paNNattA) tyAM DeMTasA! hevAnI sthiti thArathasyopama prabhANu bheTasI cha. (tattha NaM cadhaSNassa devassa cattAripaliomAI ThiI paNNattA) yA rIte dhanyakumAra hevanI sthiti tyAM yAra For Private and Personal Use Only 663
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 664 jJAtAdharmakathAsUtre kSayeNa sthitikSayeNa bhavakSayeNa anaMtaraM' anantaram - antararahitaM vyavadhAna - rahitaM cayaM =zarIraM 'caittA' tyakatvA mahAvidehe varSe setsyati yAtrat - yAvacchabdena bhoste mokSyati parinirvAsyati, sarvaduHkhAnAmantaM kariSyati / su. 13 | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUlam - jahANaM jaMbU ! dhaNNaM no dhammo tti vA jAva vijayassa takkarassa tao viulAo asaNapANakhAimasAimAo saMvibhAge kae, nannattha sarIrasArakkhaNaTTAe / evAmeva jaMbU ! jeNaM amhaM niggaMthe vA niggaMthI vA jAva pavvaie samANe vavagayaNhANummaddaNapuSpagaMdhamaLAlaMkAravibhUse imassa orAliya sarIrasya no vannaheuM vA rUvaheDaMvisayaheuM vA asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AhAramAhArei, nannattha NANadaMsaNacarittANaM vahaNayAe, se NaM ihaloe caiva bahUNaM samaNANaM samaNINaM sAvagANa ya sAvigANaM ya accaNije vaMdaNijja, pUyaNijje, pajjuvAsaNijje bhavai, paraloe vi ya NaM no bahUNi hatthaccheyaNANi ya kanneccheyaNANi ya nAsAccheyaNANi ya, palya kI sthiti huI / (se NaM dhanne deve tAo devaloyAo Aukaebhatra kkha ikkhaNa' anaMtara cayaM cahalA mahAvidehe vAse sijjhiTii jAtra savvadukkhANamaMta karehiMha) ve dhanyadeva usa devalAka se Ayu ke kSaya se, sthiti ke kSaya se bhava ke kSaya se, anaMtara zarIra ko choDakara mahAvideha kSetra meM (utpanna hokara vahAM se siddha pada prApta kareMge / yahA~ yAvat pada se 'bhotsyate mokSyati, parinirvAsyati sarva duHkhAnAmantaM kAriSyati' isa pAThakA saMgraha huA hai | |sUtra 13 || yasya bheTasI thA. (seNaM dhanne deve tAo devaloyAo AukkhaeNaM bhatraka. eNaM Tinae aNataraM cayaM cantA mahAvidehe vAse siMjjhihiha jAva saccaduvANamaMta karehis) te dhanyadeva te southI AyuSya kSaya, sthiti kSaya bhane lAvanA kSaya thayA pachI zarIranA tyAga karIne mahAvideha kSetramAM utpana netyAM siddha yaha bhejavaze. aDI' 'yAvat' pahathI 'bhotsya te mokSyati, parinirvAsyati sarvaduHkhA nAmantaM kariSyati' mA pAnI saMgraha thayo che. // sU. 13 // For Private and Personal Use Only
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * anagAradharmAmRtavaSiNITIkA a. 2. zramaNAn pratibhagavadupadezaH evaM hiyaya uppADaNANi ya, vasaNuppADaNANi ya, ullaMbaNANi ya pAvihii, aNAiyaM ca NaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakaMtAraM vIivaissai jahA va se dhaNNe stthvaahe| evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM doccassa NAyajjhayassa ayamaDhe pnnnntte-ttivemi|suu. 14 // ||biiyN NAyajjhayaNaM samattaM // 2 // TIkA-'jahANa jaMbU' ityAdi / 'jahANaM' yathA khalu yena prakAreNa he jambaH ! dhanyena sArthavAhena 'no' na 'dhammotti vA' dharmaiti vA matvA yAvat 'suhRd' iti vA matvA vijayAya taskarAya tasmAd vipulAd azanapAnakhAyasvAdyAt saMvibhAgaH kRtaH, nAnyatra zarIrasaMrakSaNArthAya-zarIrasaMrakSaNaM vihAya azanAdi saMvibhAgo na kRta ityarthaH evameva he jambUH ! yaH khalu asmAkaM nirgantho vA nirgranthI vA 'jAva' yAvat-AcAryopAdhyAyAnAmantike muNDo bhUtvA agArAd aNagAritAM pravajitaH san 'vavagayahANummadaNapupphagaMdhama 'jahA Na jaMbU !' ityaadi| TIkArtha-(jahANa jaMbU !) he jaMbU jisa prakAra (dhaNNeNaM satthavAheNaM) dhanya sArthavAhane (no dhammotti vA jAba vijayassa takkarassa to viulAo asaNapANakhAimasAimAo saMvibhAga kae) dharma nahIM mAnakara yAvat mitra mahIM mAnakara vijaya taskara ke liye usa vipula azana, pAna, khAdya svAdya rUpa AhAra meM se vibhAga kiyA (nannattha sarIrasArakakhaNahoe) kevala apane zarIra kI rakSA ke nimitta / (evAmeva jaMbU ! jega amhaM niggathe vA niggaMthI vA jAva pavaie samANe bavaga yahANummadaNapupphagAMdhamallAlaMkAravibhUse) isI taraha he jaMbU ! jo hamAre nirgrantha sAdhu vA nirgranthI sAdhviyAM 'jahA Na jaMbU !' ityaadi| TI -(jahANaM jaMbU!) 3 yU! vI zate (dhaNNe | satyavAheNa) dhanyasAvA (no dhammotti vA jAva vijayassa takkarassa tao viulAo asaNapANakhAimasAimAo saMvibhAgaM karei) pAtAnI 3200 potAnA bhitra evuM kaMI na jANatAM vijaya taskarane mATe vipula azana pAna, khAdya ane svAdyarUpa mahAbhAMthA lAma 420 mAthyo. (nannattha sarIrasArakkhaNa DAe) teta potAnA zazaranI 22 // bhATa 4 (evAmeva jatrU! jeNa amhaM niggaMdhe vA niggaMthI vA jAva pacaie samANe vagayohAmummadaNapupphamallAlaMkAravibhUse) // prabhArI ja jaMbU he! jeamArA nigraMtha sAdhu ke nigraMtha sAdhvIo AcArya ke upAdhyAyanI For Private and Personal Use Only
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathA mallAlaMkAravibhUse' vyapagatasnAnonmadanapuSpagandhamAlyAlaGkAravibhUSaH, tatra'vavagaya' vyapagatA parityaktA-'hANummadaNa' snAnam-dezataH sarvato vA zarIra saMskArarUpam unmardana-tailAdibhiH zarIrasaMmardanam 'puppha' puSpANijapAdikusumAni, 'malla' mAlyaM-puSpamAlA 'alaMkAra' alaGkArANi-maNimuktAdhAbhaNAni, tairvibhUSA-zarIrazobhA yena sa tathoktaH-parityaktasnAnAdisarvazrRGgArazobhA ityarthaH asyaudArikazarIrasya 'vaNNa heuM vA' varNahetave kAntyAdyartham, 'vaheuM vA' rUpahetave AkRti saundaryArtham, 'visayaheuM vA' viSayabhogArthamazanaM pAnaM khAdyaM svAyam, etadrUpaM caturvidhamAhAraM 'no' na 'AhAreDa' Aha. rati, audArikazarIrasya varNAdinimittamAhAraM na karotIti bhAvaH 'nannatthaNANadaMsaNacarittANaM vahaNayAe' nAnyatra jJAnadarzanacaritrANAM vahanatAyA: jJAnAdiratnatrayAgadhanAyA anyatra na, jJAnAdhArAdhanaM vihAyAhAraM na karoti kintu saMyamayAtrAnirvAhArthameva karotIti tAtparyam / saH khalu nirgrantho vA nirgranthI vA ihaloke caiva bahUnAM zramaNAnAM zramaNInAM zrAvakANAM ca 'aJca. hai ve AcArya upAdhyAya ke samIpa AgAraavasthA se anagAra avasthA dhAraNa kara snAna, unmardana, puSpa, gandha, mAlA, alaMkAra ina se zArIrika zobhA karane kA parityAga kara (imassa orAliyasarIrassa no cannaheu vA rUbahe u vA visayadeu vA asaNaM, pANaM, khAima. sAimaM AhAramAhArei nannattha NANadaMsaNa cArittANaM vahaNayAe) isa audArika zarIra kI kAMti ke nimitta, AkRti kI sundaratA ke nimitta, athavA viSayabhogoM ko bhogane ke nimitta azana, pAna, khAdya aura svAdha rUpa caturvidha AhAra nahIM karate haiM kintu jJAna darzana aura cAritra ko bahana karane ke liye karate haiM (se NaM ihloece| bahUrNa sanagANaM samagogaM sAva pAsethI AgAra avasthAmAMthI anagAra avasthA dhAraNa karIne snAna, unmardana, puSpa andhamA ghareNI vagerethA zarIrane zahara choDIna (imassa orAliyasarIrassa no bannahevA vaheu vA visayahe vA amaNaM. pAgaM, khAima, sAimaM AhAramAhArei nannatya NANadaMsaNacArinANaM vahaNayAe) A audArika sApane kAMtivALuM banAvavA mATe, AkRtine suMdara banAvavA mATe athavA viSaya bhogo bhegavavA mATe azana, pAna, khAdya ane svAdarUpa A jAtanA AhAre karatA nathI, paNa jJAna, darzana ane cAritryanI siddhi mATeja jeo AhAra vagere kare che, (me gaM ihaloe cetra bahUNa samaNANaM samaNINa sAvagANaya sAvigANa ya accaNijje For Private and Personal Use Only
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 2 zramaNAnprati bhaga dupadezaH 667 gijje' arcanIyaH mAnanIyo'bhyutthanAdinA, baMdaNijje' vandanIyaH stutiyogyo guNotkIrtanAdinA, 'pUNijje' pUjanIyaH AdaraNIyazcaraNasparzAdinA, 'pajju. vAsaNijje paryupAsanIyA sevanIya AhAra vastrapAtrAdibhirbhavati / paraloka 'pi ca khalu bhavAntare'pi 'bahUNi' bahUni-bahuvidhAni 'hatthacche yaNANi ya' hastacchedanAni-karakRntanAni, 'kaNNaccheyaNANi ya' karNacchedanAni ca 'nAsA cheyaNANi ya' nAsAchedaNANi ca, evaM 'hiyayauppADaNANi ya' hRdayotpATanAni ca hRdayavidAraNAni 'vasaNuppADaNANi ya' vRSaNotpATanAnica aNDakoSavidAraNAni 'ullaMbaNANi ya' ullambanAni ca ut Urdhvapradeze vRkSazokhAdau lambanAni-bandhanAni udvandhanAnItyarthaH 'no' na 'pAvihii' prApsyati pUrvokta duHkhAni na lapsyatai ti bhaavH| 'aNAiyaM' anAdikam AdirahitaM ca khalu 'agavadaggaM' anavadAm anantam, dIhamaddhaM' dIrdhAvAnaM-caturgatilakSaNaM dIrdhamArgam, gANa ya sAvigANa ya avaNijje baMdaNijje; pUyaNijje, pajjunAsaNijje bhavai, paraloe viya zaM no bahUNi hatthaccheyaNANi ya kaNNaccheyaNANi ya nAsAccheyagANi ya evaM hiyaya uppADaNANiya basaNNuppADaNANi ya ulaM vaNANi ya pAvihii ) ve nirgrantha sAdhu aura nirgrantha sAdhvi yA mahArAja isa lokame aneka zramaNa aura zramaNIyoM ke zrAvaka aura zrAvikAoM ke mAnanIya hote haiM, vaMdanIya hote haiM, pUjanIya hote haiM paryupAsanIya hote haiM tathA paralokame ve hastacchedase karNacchedase, nAsikAcchedase bacate haiM / unake hRdaya nahIM vidAre jAte haiM, aMDakoSa unake nahIM vidAre jAte haiM na ve urdhva pradezarUpa vRkSAdikoM kI zAkhA para hI laTakAye jAte haiN| isa pUrvokta samasta duHkhoMse ve pare rahate haiN| (aNAiyaM ca NaM aNavadaggaM dI vaMdaNijje, pUNijje, pajjuvAsaNijje bhabai, paraloe vi yaNaM no bahUNi hatthacche yaNANi ya kaNNaccheyaNANi ya bhAsaccheyaNANi ya evaM hiyayauppADaNANiya basaNuppADaNANi ya ullaMSaNANi ya pAvihii) te ni sAdhu bhane nigraMtha sAdhvIo (mahArAja) A jagatamAM zramaNa ane zreNIonA temaja zrAvaka ane zrAvikAonI vacce sanmAna yukta pada meLave che ane teo vaMdanIya, pUjanIya ane paryuM pAsanIya hoya che. tathA parakamAM tevA sAdhu-sAdhvIo hastacchedathI bacI jAya che. temanA hRdaya ane aMDake vidIrNa karavAmAM AvatAM nathI ane temane UMcA vRkSanI zAkhAo upara paNa laTakAvavAmAM AvatA nathI. upara kahevAmAM AvelAM badhAM duHkhethI teso bhuzta 29 cha. (aNAiyaM ca Na agavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakaMtAraM For Private and Personal Use Only
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdhama kathAma dIrdhAddhaM vA dIrdhakAlikam, 'cAurataM saMsArakatAraM' cAturantaM saMsArakAntAraM= cAtura ta caturgatirUpaM saMsAra etra kAntAraM-mahAraNyaM, tat-aTabImityarthaH 'vIi. vaissai' vyatijiSyati= vyatikramiSyati mokSa yAsyatIti bhAvaH, katham ? yathA sa dhanyaH sArthavAhaH / atra dRSTAntayojanA caivam iha manuSyakSetraM rAjagRhanagararUpam, tatra sAdhunIvo dhnysaarthvaahsvruupH| zarora zabdAdiviSayamavRttaM sdvijycaurH| anupamAnandajanakatvena saMyamaH putrH| samitiguptitapaH zIlAnyAbharaNAni / saMsAro jiirnnodyaanm| AsrA. rUpo bhagnakUpaH / tatra-aprasannapArzvandhatvAdi pranirUpanikuJjaparivRto mAyAmRSAdirUpo maalukaakkssH| aSTAdazapApabheda prabhedAH sarpAH / jIvazarIrayoravibhAge. hamaddhaM cATaraMtasaMsArakatAraM vIibaissai jahA va se dhaNNe satyavAhe evaM khalu jaMbU / samaNeNaM jAva saMpatteNaM doccassa NAyajjhayagasta Ayamahe paNNattettibemi) aise jIva hI anAdi-anaMta isa caturgatirUpa dIrghamAge vAlI bhavATavI ko ullaMghana kara deMge / jase dhanyasArthavAha kregaa| isa dRSTAnta ko yojanA yahAM isa prakAra karanI cAhiye / yaha manuSya kSetra rAjadhAnI ke nagara ke samAna hai| isame dhanya sArtha kI taraha ye sAdhurUpa jIva haiN| zakSAdirUpa viSayoMme pravRtta huA yaha zarIra vijaya cora ke sthAnApanna haiN| anupama AnaMda kA janaka hone se saMyama hI yahAM putra hai| samiti, gupti, nA tathA zIla ye saba AbharaNa hai / jIrNa udyAna kI taraha yaha saMsAra he / AsravahI isame jIrNarUpa jaisA haiM / aprasanna pAsastha AdikoM kI prattirUpa nikuMna se parivRta huA mAyAmRSAdirUpa mAlukA kakSa hai| isame 18 pApamthAna ke bheda prabheda hI sarpa haiN| jIva aura zarIra kA avibhAma vIivaissa jahA va se dhaNe satyavAhe evaM khalu javU ! samaNeNa jAtra saMpattaNaM doccassa NAyajjhayaNassa ayama papNatte tibemi) me anAhi anaMta rUpa caturgatinA dIrdhamAgavALA bhavATavIne oLaMgaze jema ke dhanya sArthavAha pitAnA sadAcaraNathI siddhi meLavaze. A dRSTAMta ahIM ArIte jU karavAmAM Ave che - A manuSya jagata pATanagara jevuM che A jagamAM dhanyasArthavAhanI jema sAdhu5 jIvo che. zabda vagere viSayomAM pravRtta thatuM zarIra vijaya ceranI jema che. uttama sukha ApanAra havA badala saMyama ja A manuSya jagat mATe putrarUpa che. samiti, gupti, tapa temaja zIla A badhA AbharaNo che. jagat jIrNa udyAna jevuM che. A jagat Asavadharmo che te ja jIrNa kR che. avasatta, pAsastha vagerenI pravRttirUpa nikaMjathI vIMTaLAyela mAthAmRSAvagere rUpa-mAlukAkakSa che AmAM aDhAra pApasthAnomAM bheda ane upabheda ja sApa che. jIva ane zarIranuM avibhAjya rUpe je avasthAna che For Private and Personal Use Only
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 2 zramaNAnprati bhagadupadezaH nAvasthAnaM iDiyandhanam, karmapariNAmo bhUpaH karmaprakRto rAmapuruSaH, manu vyAyuSkabandhahetavaH svalpAparAdhAH, pratilekhanAdi kriyA malamUtraparityAgarUpAH, patile khanAdi kriyArtha hi zarIraM pravartate, taccA''hArAdidAnaM vinA pravartituM na prabhavati, ato vijayacaurasthAnIyasya zarIrasyA''hArAdidAnaM pratilekhanAdi kriyArthameveti / panthakadAsaceTakasthAnIyaH-prakRtibhadrakaH saadhuH| yataH-sa bhaktAdikamAnIya dadAti / bhadrAsArthavAhIrUpA aacaaryaaH| te hi AhArAdibhiH zarIrapoSabaparaM sAdhumupAlambhayanti, tadA sAdhurbhojanakAraNaM kSudhAdhe. rUpa se jo abasthAna hai vahI haDibaMdhana hai| karmapariNAma rAjA aura karma kI prakRtiyAM rAjapuruSa hai| svalpa aparAdha manuSyAyu ke baMdha ke hetu hai malamUtra parityAgarUpa prati lekhanAdi kriyAe~ haiN| pratilekhanAdi kriyA karane ke liye zarIra hI pravartita hotA hai| parantu jabataka ise AhArAdi na diyA jAya tabataka isakI pravRtti unake karane ke liye nahIM ho sakatI hai| isa liye vijayacora ke sthAnApanna isa zarIra ko jo AhArAdi kA denA hotA hai vaha usase pratilekhanAdi kriyA karAne ke liye hI hotA hai| panyadAsaceTaka ke jaisA prakRti se bhadra pariNAma vAlA sAdhujana hai| kyoM ki vaha bhaktAdi lAkara detA hai / bhadrA sArthavAhI kI taraha AcArya mahArAja hai| kyoMki ve AhArAdidvArA zarIra ke poSaNameM tatpara. hue sAdhuoMko upAlaMbha-ulahanA dete haiM / usa samaya sAdhujana isakA kAraNa te ja "haDibaMdhana che. ahIM karmanuM pariNAma rAjA ane karmanI prakRtio rAjapuruSa che. svalpa aparAdha manuSyanA AyuSyanA baMdhane hetu che. maLamUtra parityAgarUpa pratilekhanA vagere kriyAo che. zarIra ja pratilekhanA vagere kriyAo karavA mATe pravRtta thAya che. paNa jyAM sudhI A zarIrane AhAra vagere apAtuM nathI tyAM sudhI A zarIra maLamUtranA tyAga mATe pravRtta thatuM nathI. vijayacoranA sthAne mUkAelA A zarIrane je AhAra vagere ApavAmAM Ave che, te pratilekhana vagere kriyAo karAvavA mATe ja ApavAmAM Ave che. pAMthakadAsa ceTaka je uttama svabhAvavALo mANasa sAdhujajananA sthAne mUkI zakAya. kemake te bhojana vagere lAvIne Ape che. bhadrA sAthevAvAhInI jema AcArya mahArAja che. kemake teo AhAra vagerethI pitAnA zarIrane puSTa banAvanArA sAdhuone upAlaMbha (Thapako Ape che. te vakhate sAdhuo AhAranuM kAraNakSudhA (bhUkha) vedanAthI nivRtti batAve che tyAre teo (AcArya) saMtuSTa thaI jAya che. saMyama yAtrAnA nirvAha mATe eTale ke saMyamathI jIvana pasAra karavA mATe ja sAdhuo AhAra kare che. A pramANe saMpUrNa bIjA adhyayanane A niSkarSI rUpe artha spaSTa For Private and Personal Use Only
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 670 jJAtAdharmakathAGgasUtre nAdi nivedayati, evaM niveditesatyAcAryAH parituSTA bhavanti sAdhavaH saMgamayAtrA nirvAhArthame mahAraM kurvantIti samagrAdhyayanasya niSkRSTo'rthaH / " evaM khalu he jambUH ! zramaNena bhagavatA yAvat mokSaM samprAptena dvitIyasya= saM'ghATAkhyasya jJAtAdhyayanasyAyamarthaH prajJaptaH 'cibemi' iti bravImi pUrvavat / sU. 14 / iti zrI vizvavikhyAta - jagadvallabha - prasiddhavAcakapaJcadazA bhASAkalitalalitakalA pAlApaka- pravizuddha gadyapadyanaikagrantha nirmApakavAdimAnamardaka zrI zAhUcchatrapati kolhApura rAjapradanta - 'jainazAstrAcAryapada bhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlahmabra cArI - jainAcArya - jaina dharme divAkarapUjyazrIghAmIlAlavativiracitAyAM 'jJAtAdharmakathAGga sUtrakhyAnagAradharmAmRtavarSiNyAkhyAMvyAkhyAyAM dvitIyamadhyayanaM sampUrNam / 2 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kSudhA vedanA Adi haiM aisA jaba kaha dete haiM to ve saMtuSTa ho jAte hai / saMyama yAtrA ke nirvAha ke liye hI sAdhujana AhAra karate haiM / prakAra usa samagra adhyayana kA yaha niSkarSArtha nikalatA hai | isa isa taraha he janU ! mokSame saMprApta hue zramaNa bhagavAna mahAvIrane saMghATAkhya jJAtAdhyayana kA yaha artha prarUpita kiyA hai aisA maiM kahatA hU~ / "ttibemi" ina padoM kI vyAkhyA pahile adhyayanameM kI hI jA cukI hai ataH yahA~ nahI kI gaI hai / sUtra 14" 46 jainAcArya - jainadharmadivAkara pUjyazrI - ghAsIlAlajI mahArAjakRta 'jJAtAgha makathAGga sUtra kI anagAradharmAmRtavarSiNI vyAkhyakA dUsarA adhyayana samApta // 2 // karavAmAM Avye che. A rIte he jammU! mekSamAM sa'prApta thayelA zramaNa bhagavAna mahAvIre saMghATA-khya jnyaataadhyynn| upara sabhyA mulya artha matAvyo che. A hu' tane uDu' cha. 'ttibemi' A padenI vyAkhyA prathama adhyayanamAM karavAmAM AvI che. AsUtra 14aa jainAcAya -jainadhama divAkara pUjyazrI--ghAsIlAlajI mahArAja kRta jJAtAdharmakathA sUtra nI anagAra dharmAmRta varSiNI vyAkhyA nuM khIjuM adhyayana samApta // 2 // For Private and Personal Use Only
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 3 tRtIyAdhyayanasyopakramaH tRtIyadhyayanamArabhyate. dvitIyAdhyayane viSayakaSAyAdAvAsaktasya doSA, anAsaktasya guNA upadiSTAstena cAritrazuddhiH kartavyeti pratiyodhayitum, athAsminnadhyayane sazaGka niHzaGkayordoSaguNA upadizyante, tena saMyamazuddhikAraNIbhUtasamyaktvazuddhiM karttavyatayA pratibodhayati, tatreda mupakSepasUtramAha mUlam - aiNaM bhaMte! samaNe NaM bhagavayA mahAvIreNaM vijJaya ajjhayaNassa NAyAdhammakahANaM ayamaTThe pannatte, taiassa NaM bhaMte NAyajjhayaNassa ke aTThe paNNatte ? ||suu. 1 // TIkA - ' jaiNaM bhante !" ityAdi yadi khalu bhadanta ! zramaNena bhagavatA mahAvIreNa dvitIyasyAdhyayanasya jJAtAdharmakathAnAmayamarthaH prajJaptaH, tRttIyasya khalu bhadanta ! jJAtAdhyayanasya ko'rthaH prajJaptaH ? / sarva sugamam // 1 // 671 tIsarA adhyayana prAraMbha dvitIya adhyayanameM, viSaya kaSAya Adi meM Asakta hue vyakti ke doSa tathA unameM Asakta hue vyakti ke guNa upadiSTa hue haiM / isase hAM yahI samajhAyA hai ki cAritra kI zuddhi avazya hI karanI cAhiye aba isa tRtIya adhyayanameM jo zaMkA sahita hai aura jo zaMkA rahita hai una donoM ke doSa aura guNa kahate haiM / isase saMyama kI zuddhimeM kAraNIbhUta jo samyaktva kI zuddhi hai vaha kartavya hai yaha bAta pratibodhita hotI hai / yaha bAta yahAM sUtrakAra samajhAte haiM- isake liye ve isa AraMbha bodhaka sUtra ko kahate haiM - jaiNaM bhaMte ! ityAdi For Private and Personal Use Only tRtIya adhyayana prAra'bha khIjA adhyayanamAM viSayakaSAya vageremAM Asakata thayelA mANasanA doSo temaja asakata thayelA mANasanA guNA khatAvavAmAM AvyA che. A rIte khIjA adhyayanamAM mukhyarUpe eja vAta samajAvavAmAM AvI che ke cAritranI zuddhi cAkkasa karavI joie. A trIjA adhyayanamAM je mANase zaMkAzIla athavA zaMkA rahita che, te anenA guNA kahevAmAM AvyA che. ethI saMyamanI zuddhi mATe kAraNarUpa je samyakRtvanI zuddhi che te ja kartavya che, A vAta samajAya che. sUtrakAra ahI eja vAta samajAve che. tegyo sabhalavatAM mAraMla mogha paDe sUtra he che -- jaNaM bhaMte ! ityAdi /
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 672 jJAtAdharmakathA sudharmAsvAmI jambU svAminamAha - ' evaM khalu jambU ityAdi - mUlam - eva khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nAmaM nayarI hotthA vannao, tIseNaM caMpAe nayarIe bahiyA uttara ratthi me disibhAe subhUmibhAe nAmaM ujjANe hotthA, savvou ya pupphaphalasamiddhe suramme naMdaNavaNe iva suha surabhisIyalacchAyAe samaNubaddhe, tassa NaM subhUmibhAgassa ujjANassa uttarao egadesaMmi mAluyA kacchae vannao, tattha NaM egA vaNamaUrI do puTThe pariyAgaye piDI paMDure nivvaNe niruvahae bhinnamuTuppamANe maUrI aMDa pasavai pasavittA saraNaM pakkhavAeNaM sArakkhamANI saMgovANI saMviTTemANI viharai // sU. 2 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ' evaM khalu jambU, ityAdi TIkA -- tasmina kAle tasmin samaye campAnAma nagarI AsIt, varNakaH =varNanagranthaH campAnagaryA vaNanaM prAguktam, 'tIseNaM' tasyAzcampAyA TIkArtha - - ( bhaMte ) he bhadaMta ( jaMiNaM samaNeM bhagavayA mahAvIreNaM) yadi zramaNa bhagavAna mahAvIrane (vhAyAdhammakahANaM vijJya ajjhayaNassa ) jJAtA dharma kathA ke dvitIya adhyayana kA ( ayamaTThe paNNatte ) yaha bhAva -artha prarUpita kiyA hai to ( tadaassa NaM bhate ! NAyajjhayaNamsa ke aDDe paNase ) tRtIya jJAtAdhyayana kA kyA artha prakaTa kiyA haiM / isa prakAra jaMbU svAmI kI bAta sunakara sudharmA svAmIne unase kahA ki - " mU. " TokAtha - (bhaMte ) he lahaMta ! ( jaiNaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM zramAgu bhagavAna mahAvIre (hrAyAdhammakahANaM viyaajjhayaNassa) jJAtA dharma sthAnA jInna adhyynn| (ayamaTThe paNNatte) yA bhAva-artha nirUpita yo cha, to ( taiassa NaM bhaMte ! NAyajjhagaNassa ke aDDe paNNatte) trI jJAtA adhyayananA ze! atha batAvyA che? A rIte ja khU svAmInI vAta sAMbhaLIne sudharmAsvAMmIe temane kahyuM-ke prasUtra 1 For Private and Personal Use Only
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 673 anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 3. mayUrANDavarNanam nagaryA yahiruttarapaurastye digbhAge subhUmibhAgaM nAmodyAnamAsIt tat kIdRzamityAha--'sayouyapupphaphalasamiddhe' sarvattakapuSpaphalasamRddham-- vaptantAdivAnunanita puSpaphalAdisammannamU, suramyam-atizayaramaNIyaM, nandanavanavat 'suhasurabhisIyalacchAyAe' zubhasurabhi-zItalachAyayA-tatra 'suha' zubhA-zobhanA 'surabhi' sugandhiH 'sIyalaM' zItalA ca yA chAyA tayA 'samaNubaddhe' samanubaddham-yuktam, tasya khalu subhUbhibhAgasyodyAnasya 'uttarao' uttarataH-uttaradizAyAmityarthaH 'ega desaMmi, ekadeze-ekasmin 'evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM ityAdi / TIkArtha-( jaMbU ! evaM khalu) he jaMbU ! tumhAre prazna kA uttara isa prakAra hai-( teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nAmaM nayarI hotthA ) usa kAlameM usa samayameM caMpA nAmakI nagarI thI (vannao) isakA varNana pahile kiyA jA cukA hai| (tIseNaM caMpAe nayarIe bahiyA uttarapurasthime disimAe su. bhUmibhAe nAma ujANe hottho) usa caMpA nagarI ke bAhara IzAna koName subhUmibhAga nAmakA udyAna thA / (sambouya pupphapha lamamiddhe suramme nadaNavaNe iva) yaha samasta RtuoM kI zobhA se samRddha thA-ArthAt samasta Rtu saMbandhI phalapuSpAdikoM se yaha sampanna thA, atizaya ramaNIya thaa| naMdanavana ke samAna yaha (suhasurabhi sIyalacchAyAe samaNubaddhe ) zubha, surabhi aura zItala chAyAse yukta thaa| (tassa Na subhUmibhAgassa ujANassa uttarao egadesaMmi mAluyAmacchae vannI) usa subhUmibhAga udyAna kI 'evaM khalu jaMbU ! teNaM kAlega' ityAdi // TI -(jabU ! evaM khalu) bhU! tabhA praznAvAsamApramANe cha-(teNa. kAlega teNa samaeNacaMpA nAma nayarI hotthA) te Ne bhane tesabhaye nAme nagarI tI. (vannao) te nagarInu paNuna 5i 42vAmA sAyu cha. tIseNaM gae nayarIe bahiyA uttarapurasthime disibhAe subhUmibhAe nAmaM ujANe hotyA) te pAnAzanI maDAra zAna azubha subhUmimA nAme udyAna to (sabbouyapuSphaphalasamiddhe suramme naMdaNavaNe iva) tedhAna samasta RtumAnI zobhAthI yukta hatuM eTale ke badhI RtuonAM phaLa ane puSpathI te saMpanna hatuM bhane te ma 2bhanIya tu. nana bananI ma te (suhasurabhisIyalacchAyAe samaNubaddha) zubha suni bhane zIta chAyAvA tu. (tassaNa mubhUmibhAgassa ujjANassa uttarao egadesa mi mAluyAkacchae vannao) te subhUmi lAn GdhAnanI uttara dizAe eka tarapha mAlukA kacchanAme vana hatuM. te mAlukA kacchanuM varNana For Private and Personal Use Only
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 674 jJAtAdharmakathAsUtre bhAge mAlukAkakSakaH AsIt, varNakaH varNanaM : = mAlukAkakSakasya varNanamatraiva dvitIyAdhyayane'bhihitam / 'tattha NaM tatra khalu ekA vanamayUrI dve - dvisaMkhyake 'puDhe' puSTe-varddhite 'pariyAgae' paryAyAgate - paryAyeNa prasUtikAlakrameNa Agate prasUtikAlamApne ityarthaH, pariyAgae - ityatra yakAralopaH prAkukasvAt 'piTuMDI paMDure' piSToNDI pANDure tatra-piTu' viSTasya tANDulacUrNasya 'uDI' piNDo tadvan pANDure dhavale ye te tathA 'nivaNe' nirvaNe - kSatarahite 'nirupahate - upadra - rahine 'bhinnamudvimAge' bhinnamuSTiyamANe tara 'bhinnaM' bhinnA madhyariktA yo muSTiH sA pramANaM yayoste tathA 'makarI aMDae' mayUrANDake mayUro tpAda ke aDe 'pasUtra' prabhute - janayati, prasUya-janayitvA saeNa patrakha vAeNa" svakena pakSapAtena aNDopari svakIyapakSAcchAdanena 'sArakkhamANI' uttara dizAmeM eka ora mAlaka kacchanAma kA vana thaa| isa mAlukA kaccha kA varNana isI zAstra ke dvitIya adhyayaname kiyA jA cukA hai / (tattha NaM egA vaNamaUrI do puDhe maUrI aMDara pasavara pariyAgae ) usa kakSa meM eka vana mayUro ne do puSTa mayUra utpAdaka aMDa utpanna kiye / ye donoM aMDe usane bhinna bhinna samayameM arthAt eka pahile aura eka dUsarA usake usI samaya bAdame prasuta kiye the / ( pi MDo paMDure ) ye donoM hI taMdula cUrNa ko piThI-piNDI ke samAna dhavala the / ( nivvaNe niruvahaye bhinna nirgun ) binA kisI kSata ke the| upadrava rahita the| aura madhyarikta poko muSTi ke barAbara the| ( pasavittA saevaM patra vacAeNa sArakayamANI saMgomANI mAgI biharai ) prasava karake usane una donoM mayU rolpAdaka aMDo kI apane paMkhoM ke dvArA AcchAdana karake arthAt una donoM aMDo ko apane paMkhoM ke nIce rakha aura una para paMkho ko pasAra jJAtA sUtranA jIna madhyayanamAM zvAmAM manyuM che. (tatthagaegA vaNamakarI dopuDhe maU aDae pasavai pariyAgae) te bhAbuA akSamAM me vananIdeo me suDoma meArAne utpanna karanArA evA e IMDA mUkyAM. A IMDA teNe eka pachI ane eTale ke me' caDelAM mebha luddA luddA vamate bhUmyAM itAM. (vihu~DI paMDure) mane 'DAyo yojAnA boTanA thI unI prema dhoNA hutA. (nitraNe niruvahaye bhinnamuTThipamANe) te ne IMDA kSatA vagaranA, upadrava rahita ane vacce pelI mUThInI kharAbara hatA. (pasavittA saNa pakkhae sArakkhamANI saMgotramAgI damANI viraha) IMDAM mUkyA bAda ane mayUrApAdaka te Dhele pAMkhA prasArIne ane iMDAMne pAMkhAthI For Private and Personal Use Only
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 3. jinadatta-sAgaradattacaritram ___675 saMrakSantI rakSA kurvantI, 'saMgovemANI' saMgopAyantI-upadravataH parirakSantI saMDemANI' sambeSTayantI porayantI samantAt paurAkRtya vardhayantI viharati / sU.. / mUlam-tatthaNaM caMpAe nayarIe duve satthavAhadAragA parivasaMti taM jahA-jiNadattaputte ya sAgaradattaputte yasaha jAyayo sahavADi yayA sahapaMsukIliyayA sahadAradarisI annamannamaNurattayAannamantramaNuvvayayA annamannacchaMdANuvattayA annamannahiyaicchiyakArayA annamannesu gihesu kiccAI karaNijjAiM paccaNubhavamANA viharaMti. ||suu. 3 // 'tatthaNa' ityAdi, TIkA--tatra khalu campAyAM nagaryA dvau sArthavAhadArako parivasataH tadyathA -jinadattaputrazca sAgaradattaputrazca, tau vizeSayati 'sahajAyayA' sahajAtako -samAnajanmakAlatvAt 'saha vaDiyayA sahavaddhitakau-sArdhameva vRddhisupagatatvAt 'sahapaMsukIliyayA' saha pAMzukrIDitako samAnakAle dhUlI krIDAkaratvAt 'sahadArarisI' sahadvAradarzinau saha dvAradarzinau saha sArdhameva paraspara gRhayoAre dRSTuM zIlaM yayoH tau tathA-sahadAradarzinau-iti chAyA pakSe samAnakAlakRtavivAhI 'annamannamaNurayayA' anyo'nyamanuraktakau--parakara rakSA kI-upadravoM se unhe bacAyA cAroM tarapha se unheM paMkhoM se AvRta kara unakA poSaNa kiyA / mU. 2 // TIkArtha-(tattha NaM caMpAe nayarIe) usa caMpA nAmakI nagarImeM (duve sattha. vAhadAragA parivasaMti) do sArthavAha dAraka rahate the| (taMjahA) ve ye hai-(jiNadattaputte ya sAgaradattaputte ya) eka jinadatta kA putra dUsarA sAgaradana kA putra (sahajAyayA sahavAiyayA sahapusakoliyayA sahadAradarisI annamannamaNurattayA aNNamantramaNuvyayayA aNNamanacchaMdANuvattayA DhAMkIne temanI rakSA karI. upadrathI IDAne bacAvyAM comera IDAne pAMkhethI DhAMkIne yAvRtta karIne-teonuM piSaNa karyuM. sUtra che 'tatthaNa capAe nayarIe' ityaadi| TIkArtha--(tatthaNa caMpAe nayarIe) te yA nAme nagarImA (duve satthavAhadAragA parivasati) me. sArthavADa hArI (putra) rahatA hutA. (taM jahA) tamo yA prabhArI cha-(jiNadattapuro ya sAgaradattaputte ya) se nihttne| putra mAne jAne sApattano putra (saha jAyayA saha vaDiyayA saha puMsakoliyayA sahadAradarisI annamantramaNurattayA aNNamannamaNubbayayA aNNamannacchaMdANuva For Private and Personal Use Only
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAma sparaM snehavanto 'annamannamanubdhayayA' anyo'nyAnuvrajako-parasparAnugAminI 'annamannacchaMdANuvattayA' anyo'nyacchandAnuvartako-parasparAbhiprAyAnuvatinau 'annamannahiyaicchiyakArayAM anyo'nyahRdayegmitakArako paraspara cittAnukUlakAriNau 'annamannesu gihesu. anyo'nyagRhayoH kiccAI karaNijAI' kRtyAni karaNIyAni kRtyAni-ucitakAryANi, karaNIyAni-prAzyAne vyAni gRhasaMbandhoni 'paJcaNubhavamANe' pratyanubhavantau kurvanto viharataH |muu. 3 mUlam-- tae NaM tesi satthavAhadAragANaM annayA kayAiM egayao sahiyANaM samuvAgayANaM sanni sannANaM sanniviTrANaM imeyArUve miho kahAsamullAve samuppajitthA jaM gaM devANuppiyA! amhaM suhaM vA dukkhaM vA pavvajAvA videsagamaNa vA samuppajjai. annamannahiyaicchiyakArayA annamannesu gihesu kiccAI karaNijjAI paccaNubhavamoNA viharaMti ) ye donoM eka mAtha hI utpanna hue the / eka sAtha hI ghaDe hue the / sAtha hI mAtha khele kUde the| sAtha hI sAtha ina donoM kA vivAha huA thaa| ataH inhI saba bAtoM ko lekara ina donoM kA ApasameM baDA adhika sneha thaa| jahAM kahIM bhI eka jAtA thA to dUsarA bhI usake sAtha jAtA thaa| koI kisI kI icchA ke viruddha kAma nahIM karatA thA arthAta ye donoM parasparameM eka dUsare ke abhipAyAnusAra vartana karate the| parasparameM ye donoM eka dUsare ke vitta ke anukUla ho patti kiyA karate the| yahAM taka Ina donoM ke sneha ko anutti baDA huI thI ki ye Apasa meM eka dUsare ke gharake karane yogya kAryoM ko bhI kara diyA karate the| ma. 3 // yA annamanahiyaicchiyakArayA annamannesu gihesu kicAi karaNijAI pacaNubhavamANA viharaMti) te mane 23 sAthai nabhyA 1. hI sAthe moTA thayA hatA, ane ekI sAthe ramyA hatA. teo baMnenAM lagna paNa sAthe sAthe ja thayA hatAM. A badhI vAtane lIdhe te baMnemAM eka bIjA upara bahuja prema hatuM game tyAM ekane javAnuM hoya tyAre bIjo paNa tenI sAthe cesa ga ja hoya. baMne mAMthI-keI paNa ekabIjAne viparIta kAma karatA ja na hatA. eTale ke teo eka bIjAnA mana mujaba vartatA hatA. eka bIjAnA cine anukULa ja teo kAma karatA hatA. A baMnene prema eTale sudhI pahoMcyuM hatuM ke teo baMne eka bIjAnA gharanuM karavA gya kAma paNa karI ApatA hatA. sU. 3 For Private and Personal Use Only
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -anagAradharmAmRtavagiTIkA a 3 jinadatta - sAgaradattacaritram tannaM amhehiM egayao sameccA NitthariyavvaM tikaDu annamanna meyArUvaM saMgAraM paDisurNeti, paDisuNittA sakammasaMpauttA jAyo yAvi ho thA. // sU. 4 // TIkA- 'tattha NaM ityAdi - tatra khalu tayoH sArthavAhadArakayoranyadA kadAcit 'egayao' ekataH kasmiMzcit ekasminsthAne 'sahiyANaM' sahitayoH - militayoH 'samutrAgayANaM' samupAgatayoH ekatarasya gRhe prAptayoH sannimannANaM' sanniSaNNayo' upaviSTayo 'sannividvANaM' sanniviSTayoH ekasmin sthale saMmilitatayA sthirasukhAsanatayAca sthitayo' 'imeyArUve' ayame tapaH vakSyamANasvarUpaH 'miTho kahAsamullAve' mithaH kathAsamullApaH, tatra 'mihI kahA ' mithaH kathA - parasparakathA tasyAM 'samullAna' samullApaH jalpo yasya sa tathA 'samppajjitthA' samudapadyata abhavat 'jaNaM' yat khalu devAnupriyaH 'ahaM' AvayoH sukhaM vA duHkha vA 'pavvajjA' pavrajyA vA paryaTana - unase 77 'ar' taMsi satthavAhadAragANa ityAdi // TIkArtha - (taraNa ) isake bAda (annayA kayAi ) kisI samaya meM ( egayao sahiyA NaM ) kisI eka sthalameM mile hue ( samupAgayANa ) eka dUsare ke ghara meM prApta hue ( sannisannANaM, sanni biTThAga imeyArUpe miha hAllA samuppajjitthA ) acchI taraha baiThe hue, acchI taraha ' eka sthala para milakara susvarUpa se sthita hue / ( taMsi satthavAhadAra gAga) una sArthavAha putroM ko (imeyArUve mihoka hAsamullAve samupajjitthA ) Dama taraha yaha vakSyamANa mitho kathA samullApa utpanna huA / parampara kI goSThI una logoMne isa prakAra vicAra kiyA (amha suha vA dukkhaM vA pacana/ vA videsagamaNa vA samuppajjai / apana donoM cAhe sukhameM raheM yA dukhameM For Private and Personal Use Only 'taraNaM taMsi satthavAhadAragANaM' ityAdi / TIDArtha - (taraNaM) tyAra mAha (annayA kayAI) / vamate ( egayao sahiyANaM) a me sthAne saMyukta thayelA (samuvAgayANaM) bheDa mIlanA dharabhAM meThA thathA. (sannisannANaM sannividvANa' imegrArUvemiho kahA samullAve samuppajjitthA ) tee ane tyAM sArI rIte beThA ane ekaja sthAne eka bIjAthI maLIne prasannatA anulavI ( taMsi satthavAhadAra gANaM) te sArthavAha putrone (imeyArUve mihokahAsamullAve samujjiyA) mA pramANe bhe! bhIlanI sAthai premapUrva vArtAlApa karatAM viyAra bahUlavyo-bheTale } tetheo maneo mA premAze vicAra ye hai- ( ahaM suhaM vA dukha vA pavvajjA vA videsagamaNaM vA samuppajjai) abhe mane lo suSamAM 'DIzu
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 678 jJAtAdharma kathAGgasUtra dhartham videzagamanaM-pApArAdyarthavA 'samuppaja' mamupadyeta bhavet 'tanna' tatkhalu 'amhe hiM' AvAbhyAM 'egayao' ekanaH ekatra 'sameccA' sametya militvA kArya, NitthariyanvaM' nistaritavyam pArayitavyaM kartavyamityarthaH, 'tikaTu' iti kRtvA anyonyaM parasparaM, enapaM-etAdRzam 'saMgAraM' malenam 'paDisuNeti' pratizaNutaH svIkurutaH pratizrutya-svIkRtya 'sakammasaMpauttA' svakarmasampayuktau-svakArya parAyaNau jAto cApyabhUtAm, stra svakArya karaNotsukau svagRhaM jaggaturityarthaH / / mUtra 4 // mUlam-tatthaNaM caMpAe nayarIe devadattA nAmaM gaNiyA parivasai aDA jAva aparibhayA causaTrikalApaMDiyA causaTri gaNiyAguNokveyA auNatIsaMvisese ranamANI ekavIsa rai guNappahANA battIsapurisovayArakusalA NavaMgasuttapaDibohiyA aTTArasadesIbhAsA visArayA siMgArAgAracAruvesA saMgayagayahasiya0 usiyajhayA sahassalaMbhA vidinnachattacAmara vAlaviyaNiyAkannI rahappayAyA yAvi hotthA bahUNaM gaNiyA sahassANaM AhevacaM jAva viharai.sU. 5 // rahe, pravajyA grahaNa kareM yA vyApAra Adi ke liye paradezameM jAve (tannaM amhehiM egayao sameccA NitthariyavyaM tti kaTu annamannameyArUva saMgAraM paDimuNe ti) phira bhI apane donoM jo kucha kAma kare vaha milakara hI kreN| isa prakAra una donoM ne parasparameM saMketa svIkRta kara liyaa| (paDi suNittA sakammauttA jAyA yAvi hotthA) isa taraha parasparameM saketa baddha hokara ve donoM apane 2 kArya karane meM utkaMThita banakara vahAMse apane 2 ghara ko cala diye| mU. 4 // humamA 2DIzu, praporn aDae 4zazu vepAra bhATe 52deza (tannaM amhehiM egayAo samecA Nitthariyatti kaTu annamannameyArUvaM saMgAra paDi saNe ti) 54 abhe bhane gamere AbhamA paDIta bhaNIna zu. pramANe teso manase 52252 sata (A20) 24ArI bIghA. (paDimuNittA samma saMpauttA jAyA yAvihottho) 0 rIte 52252 saMta (zata) maddha (pratijJAma) thane tethe| baMne potapotAnA kAmamAM utsuka banIne tyAMthI baMne potapotAne ghera gayA, sUtra 4 For Private and Personal Use Only
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradhamamRtavarSiNI TIkA a. 3. jinadatta-sAgaradattavaritram 679 Toka - - ' tatthaNaM ityAdi tatra khala campAyAM nagaryA devadattA nAma gaNikA parivasati sA ca ADhayA yAvad aparibhUtA 'causaTThikalApaMDiyA' catuSpa kalA paNDitA-catuSSaSTisaMkhyakAH kalAH nRtyAdi phalavRSTi paryantAH tatra paNDitA nipuNA 'usaDigaNiguNobaveyA' 'catuSvaSTigaNikAgugopavetA catuSSaSTisaMrUpakAH gaNikAguNAH zRGgAraceSyarUpAH tairupapetA - yuktA 'auNatIsaM visese ramamANI' ekonatriMzad vizeSAn ramamANA - ekonatriMzadvizeSAn kAmazAstramasiddhAn adhikRtya ramamANAvilAsaM kurvANA 'ekatrI saraiguNappa hANA' ekaviMzaniraviguNapradhAnA ekatriMzati sakhyakAH ratiguNAH te pradhAnA 'battIsapurisovayArakusalA' dvAtrizat puruSopacArakuzalA dvAtriMzat sakhyakAH puruSopacArAH kAmazAstramasi - dvAsteSu kuzalA-dakSA NavaMgata paDivohiyA' navAGgamRta pratibodhitAni -- 'tastha NaM caMpA nayarIe' ityAdi // TIkArtha - (tatthaNa caMpAe nayarIe) usI caMpA nagarImeM (devadattA nAma gaNiyA parisara) devadattA nAma kI eka gaNikA rahatI thI / (aja aparibhUyA causadvikalApaMDiyA causadvigaNiyAguNovaveyA auNatIsaM visese ramamANI) yaha dhana saMpanna thI / yAvat aparibhUta thI - koi isakA tiraskAra nahIM kara sakatA thA / nRtyAdi se lekara phaSTa paryaMta kI 64 kalAoM meM yaha nipuNa thI / zrRMgAra ceSTArUpa jo 64 gaNikAguga hote hai unase yaha bharapUra thI / kAmazAstra prasiddha 25 vizeSoM ko lakSya meM rakha kara yaha vilAsa karatI thii| (ekatrImaraigugappahANA) 25 prakAra ke rati guNoM se yaha samanvita thI / (battIsapurisovayArakusalA) 32 prakAra ke kAmazAstra prasiddha puruSoMpacAroM me yaha kuzala thI / (gagasutapaDibohiyA ) 'tatthaNaM caMpAe nayarIe' ityAdi / devadattA nAma gaNiyA TIDArtha - (tatthaNaM caMpAe nagarIe) te yaMcA nagarIbhAM parivasai) devahattA nAbhe gaNi raDetI hutI. ( aDDA jAva aparibhRyA causadvikApaDiyA, causadvigaNiyAguNAvaveyA auNatIsa visese ramamANI) te dhana sapanna hatI. aparibhUta hatI--eTale ke kAipaNa vyakitanI evI tAkAta na hatI ke teneA tiraskAra karIzake. nRtya vagerethI mAMDIne phaLazrRSTi sudhInI cosaTha kaLAomAM te kuzaLa hatI. zrRMgAranI ceSThArUpe je cosaTha gaNikA guNA hAya che, tebadhA guNA temAM vidyamAna hatA. kAmazAstramAM prasiddha ogaNatrIsa (29) vizeSAne lakSyamAM rAkhIne te vilAsa karatI hatI. (ekkavI saraiguNappANA ) mevIsa latanA ratiguzothI te yukta hutI. (battIsa purisovayArakusalA) khatrIsa (32) jAtanA kAmazAstramAM prasiddha puruSA pacArAmAM For Private and Personal Use Only
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 68. jJAtAdharmakathAsUtre navAGgAni dve zrotre, dve nayane, dve nAmike, jihyAtvA manazvetyetAni suptA - nIva suptAni tAni yauvanaprAptyA pratibodhitAni svasvaviSayagrahaNapaTutAM prApitAni yayA sA tathA 'aTThArasadesabhA savisArayA' aSTAdazadeza bhASAvizAradA-- aSTAdazadezabhASAsu vizAradA-kuzalA 'siMgArAgAracAruvesA' zrRMgArAgAra cAruveSA- GgArasyAgAra mitra cAru manoharo veSo yasyAH sA tathA 'saMgaya-gaya- hasiya bhagiya- ceTTie vihiya vilAsa-saMlAbulAvaniuNajutobayAra kusanya saGgata-gata isita - bhANitaceSTitavividha :- vilAsa sallApollApanipuNayuktopanArakuzalA iti tu vyAkhyAtapUrvam 'usiyajhayA' ucchritadhvajA - ucchritA dhvajA yasyAH sA tathA 'sahassa laMbhA' sahasralambhA zulkena sahasralambho lAbho yasyAH sA tathA vidinnachattacAmaravApigiyA' vittIrNachatracAmara bAlavyajanikA vitIrNAni=bhUpena dattAni chatracAmarANi bAla vyajanikAcAmaravizeSo yahyAH sA tathA kannIrahappayAyA' karNIrathaprayAtA karNIrathaH pravahaNaM naravAhyayAnavizeSastena payAyA prayAtaM gamanaM do zrotra, do nayana do nAsikA ke chidra 6 jilhA 7 sparza 8 tathA mana 9 ina suta navAMgoM kI yaha pratibodhaka thI / (aTThArasadesabhAsA visArayA) aSTA daza dezoM kI bhASAmeM yaha vizAradA-nipuNa thI / (siMgArAgAracAruvesA saMgayagaya hasiya0 UsiyajhA) zrRMgAra ke AgAra ke samAna isakA sundara veSa thA / sagata yAvat nipuNa yuktovacAra meM yaha kuzala thI / saMgata, gata, hasita, bhaNita ityAdi nipuNayuktopacAra paryanta padoM kI vyAkhyA pahile kI jA cukI hai| isakI dhvajA phaharAtI thii| (sahammalaMbhA) eka hajAra rupayA ima kI phIma thI (cidinnachattavAmarabAlaviyaNiyA) rAjAne isake liye chatra, cAmara, aura bAlavyajanayeM vitIrNa kiye the / (kannIrahappayAyA gAvihotthA) te nipuNu hatI. (NavaMga suttapaDiboDiyA) meM ana, me Ao, me nAunA azAM zubha, sparza mane bhana yA nava supta saMgonI te pratimodhara hutI. (aTThArasadesanAsAvisArayA) aDhAra dezonI bhASAbhAM te paMDita hatI. (siMgArAgAracAruvesA saMgayagayahasiya UsiejhayA) zrRMgAranA nivAsasthAnanI prema teno veSa suMdara hatA. saMgata ane bIjA cukatApacAramAM te nipuNu temaja kuzaLa hatI. saMgata, ga, hasita, bhaNita, vagere nipuNa yukatApacAra sudhInA padonI vyAkhyA pahelAM karavAmAM bhAvI che. te guNianI dhanna saDerAtI hutI. (sahassala bhA) meDunnara 3piyA tenI jhI hatI. (tridinnachattacAmarabAlaviyaNiyA ) rAmaye tenA bhATe chatra, yAbhara ane macurlaniou (d'vell) <
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 3 jinadatta sAgaradattacaritrama yasyAH sA tathA cApyabhavat gaNikAsahasrasyAdhipatyaM kuto yaavdvihrti.|| mU. 5 / / mUlam--taeNaM tesiM satthavAhadAragANaM annayA kayAi puvAvarahakAlasamayaMsi jimiyabhuttuttarAgayANaM samANANaM AyantANaM cokkhANaM paramasuibhayANaM suhAsaNavaragayANaM imeyArUve mihokahAsamullAve samuppajitthA, taM seyaM khalu amhaM devANuppiyA ! kallaM jAva jalaMte viulaM asaNaM 4 uvakkhaDAvettA taM viulaM asaNaM 4 dhUva pupphagaMdhavatthaM gahAya devadattAe gaNiyAe saddhiM subhUmibhAgassa ujANassa ujANasiriM paJcaNubhavamANANaM viharittae tikaDu annamannassa eyamadraM paDisuNeti paDisuNittA kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe koDabiya purise sadAve ti sadAvittA evaM vayAsI-gacchaha NaM devANuppiyA ! viulaM asaNaM 4 uvakkhaDeha taM viulaM asaNaM 4 dhUvapupphavatthaM gahAya jeNeva subhamibhAge ujANe jeNeva NaMdApukkhariNI teNAmeva uvAgacchaha, gaMdA pukkhariNIto adUrasAmaMte thUNA maMDavaM AhaNaha. / Asitta sammajiyovalita sugaMdha jAva kaliyaM kareha, amheM paDivAlemoNA 2 ciTTaha jAvaM ciTuMti. ||suu. 6 // pAlakI-tAmajagama-para baiTha kara yaha calatI thii| (naravAhyayAna vizeSa kA nAma karNIratha hai) aisI yaha gaNikA (bahUNaM gaNiyAsahassANaM AhevaccaM jAva viharai) aura hajAra gaNikA janoM kA Adhipatya karatI huI apane samaya ko Anandake sAtha vyatIta karatI thii| / mUtra 4 // . 'taeNaM tesiM satyavAhadAragANaM' ityAdi / tAmajAma-upara savAra thaIne te avarajavara karatI, naravAhyayAna vizeSanuM nAma karNaratha cha. mevI te 1 (bahUNaM gaNiyAsahassANa Ahevacca jAva viharai) 2 gaNikAonuM Adhipatya karatI pitAnA vakhatane te sukhethI pasAra karatI hatI. sUtra pA For Private and Personal Use Only
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 682 jJAtAdharma kathAsU TIkA- 'taraNaM tesiMityAdi - tataH khalu tayoH sArthavAhadArakayoranyadAkadAcit pUrvAparAhUkAlasamaye pazcimaprahare 'jimiyabhunutarAgayANaM' jimita bhukta' - AsvAdanena anubhUtam uttaraM tatpazcAt AgatayoH 'samANANaM' satoH 'AyaMtANaM' AcamitayoH - kRtaculukayoH 'cokkhANaM' cokSayoH annAdilepApanayanena zuddhayoH ataeva 'paramasuIbhUyANaM' paramazucI bhUtayoH hastamukhAdi prakSAlanena paramapavitrayoH 'suhosaNavaragayANaM' sukhAsanavaragatayoH sukhAsanAvasthitayoH 'imeyAve' ayametadrUpo vakSyamANalakSaNaH 'miTho kahAsa mullAve' mithaH kathAsamullApaH vilAsaviSayakavArtA saMlApaH 'samupajjitthA' samudapadyata abhavat tatzreyaH khalu AvayoH devAnupriya ! kalye yAvajvalati vipulamazanaM pAnaM pAnaM khAdyasvAyamupaskArya taM vipulamazanapAnakhAgrasvAya dhUpaTIkArtha - (tapaNaM) isake bAda (annayA kayAI) kisI eka samayakI (nesi satyavAha dAra gANaM ) una donoM sArthavAha putroM ko (jimiyabhununarAgaNaNaM) jaba ki ve jIma kara aura khAkara kullA karane ke liye apane sthAna se uTha cuke the aura (AyaMtANaM) acchI taraha kullAbhI kara cuke the / (cokkhANa) tathA ghotI Adi vastroM para khAte samaya paDe hue annAdikoM ke sItoM ko jaba ve sApha kara zuddha ho cuke the| paramamuhabhUyANaM) hasta mukha Adi ke prakSAlana se unake mukha Adi avayatra jaba zuddha ho cuke (putrAvara kAlasamayaMsi ) pazcima prahara meM (suhAmaNavaragayANaM) jaba ve eka sthAna para Ananda ke sAtha baiThe hue the - ( (meyArUve miho kahAsamullAve samupajjitthA ) isa prakAra kA yaha bAtacIta karate hue vicAra bAMdhA the Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'taNaM tesiM satthavAhadAragANaM' ityAdi / TIartha - - ( ta eNaM) tyAra mAha (annayA kayAI) a meDa vadhyatanI bAta che. (te siM satyavAhadAragANaM) te mane sArthavAha putrone ( jimiya bhutturAgayANa) - jyAre tee jamIne pAtAnA jamavAnA sthAnethI kAgaLA karavA mATe uMbhA thai cUkayA hatA, ane (AyaMtANaM) sArI rIte tebhaNe agaNA pazu purI sIdhA hatA (cokkhANaM) temaja dhAtI vagere vasro upara jamatI vakhate paDelA anna vagerenA kaNAne sApha karIne zuddha manI yUJjyA hutA. (paramasu bhUyANaM) hAtha bhI vagerenA prakSAlanathI temanA bhoM vagere avayavo nyAre svaccha manI yUbhya hutA. (pu0vAvaraNhakAlasamayasi ) hivasanA Deal caDoramAM (suhAsaNavaragayANaM) nyAre tetheo me sthAne AnaHpUrva meThA hutA. (hameve miho kahAsamullAve samuppajjitthA ) tyAre vAtayItano vicAra uhUlavyA For Private and Personal Use Only
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 3 jinadatta-sAgaradattacaritram _______683 puSpagandha vasaMgRhItvA devadattayA gaNikayA sArddha subhUmibhAgasyodyAnasya udyAnazriyam--udyAnazobhom pratyanubhavatoH-upavanazobhAdarzanAdinA pramodayatoH vihartu-vilAsitum iti kRtvA anyo'nyayoretamartha pratizruNutaH patizrutya nizcityetyarthaH 'kalaM' kalye 'pAuppabhAyA rayaNoe'prAduSprabhAtAyAM rajanyAM rAjyante prAcyAM dizi prakAzodaye kauTumbikapuruSAn zabdayataH zabdayitvA evamavAdiSTAm gacchata khalu yUyaM devAnupiyAH ! vipulamazana(taM seyaM khalu amhaM devANuppiyA) he devAnupiya ! hama donoMkA aba yaha acchA hai ki (kallaM jAva jalate viulaM asaNaM uvakkhaDAvittA taM viulaM asaga4 dhavapupphagadhavatthaM gahAya devadattAe gaNiyAe saddhi mubhUmibhAgassa ujANassa ujjoNasiri paccaNubhavamANANa viharittae) hama donoM kala jaba ki prabhAta ho jAya aura sUrya prakAza ho jAya taba vipulamAtrAmeM azana pAna, khAdya, aura svAya cAroM prakAra kA AhAra niSpanna karA kara usa niSpanna hue azana A.i4 cAroM prakAra ke AhArako tathA dhUpa, puSpa, gaMdha, aura vastra ko lekara devadatta gaNikA ke sAtha subhUmibhAga udyAna kI udyAna zrI kA anubhava karate hue vicaraNa kreN| (ttiAI annamannassa eyamaTuM paDisuNeti) aisA vicAra una donoMne kiyA paraspara ke isa vicArako svIkAra kara liyA (paDisuNittA kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe koDuMbiyapurise saddAveMti) vicAra svIkRta ho cukane ke bAda kala jaba rAtri prabhAta prAya ho cukI aura mUrya prakAzita ho cukA taba una donoMne apane2 kauTumbika puruSoM ko bulAyA (sadAvitA evaM (taM seyaM khalu amhaM devANuppiyA) hevAnupriye ! bhApaNe mAne bhATe ye vAta suma35 thathe 3 (kallaM jAvajalate viulaM asaNa 4 uvakkhaDAvettA taM viula asaNa4 dhUva,puppha,gaMdhavattha gahAya devadattAe gaNiyAe saddhiM subhUmibhAgassa ujjANassa ujjANa siriM paccaNubhavamANANaM viharittae) sAvatA Ale nyAre savAra thAya ane sUrya prakAzata thAya tyAre puSkaLa pramANamAM azana, pAna, khAdya, ane svAdya cAre prakArane AhAra banAvaDAvIne te cAre jAtanA AhArane temaja dhUpa, puSa, gaMdha ane vastrane laIne devadattA gaNikAnI sAthe subhUmi bhAga udyAnanI GdhAnazrIna manumaktA viDA2 zaye. (ttika? annamannassa eyamaTuM paDimuNeti) A viyAgne mAneme svIdhArI bIghA. (paDimuNittA kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe koDubiya purise sa veMti) viyAnI svIkRti mAha nyAre rAtri pasAra 24 prabhAta thayuM ane sUrajane prakAza romera prasaryo tyAre baMnee pitApitAnA kauTuMbika 53Sona mAsAvyA. (sadAvittA evaM vayAsI) mArAvIna. (gacchaha NaM devA. For Private and Personal Use Only
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 684 jJAtAdharmakathAGgamatra pAnakhAdhasvAdyaM 'ubakkha Deha upaskArayata upaskArya taM vipulamazanapAna khAdya svAdhaM dhUpapuSpagandhavastraM gRhItvA yatraiva subhUmibhAgamudyAna yatraika nandA puSkariNI tatraivopAgacchata upAgatya nandAyAH puSkariNyA adUrasAmante 'thUNAmaMDavaM sthUNAmaMDapaM chAdanAdi stambhanArtha ballI kASThaM thUNA sthaNA, tatpradhAno vastrAcchAditamaNDapaH sthUNA maNDapastam 'Ahagaha' Ahata-nivezayata kurutetyarthaH 'AsittasammajjiyovalitaM' Asikta saMmAnitopalipta, tatra-'Asikta' AsiktaM-jalena siktaM 'sammajjiya' saMmArjitaM kacavarApanayanena pramArjitaM 'ubalittaM' upalipta-gomayAdinA saMli. sam sugandha yAvat kalitam--agaravarti kAlAgurupabhRtisugandhidravyaiH, kalitaM-yuktam 'kareha' kuruta 'amhe paDivAlemANA' AvAM pratipAla yamAnA vayAsI) bulAkara isa prakAra kahA-(gacchaha Na devANuppiyA)he devAnupiyoM! tuma jAo aura (viulaM asaNaM4 uvavarakhaDeha) vipula mAtrA meM azana, pAna, khAdya, aura svAdha AhAra niSpanna karo (taM viulaM asaNa4 dhUva pupphavatthaM gahAya jeNeva subhUmibhAge ujjANe jeNeva gaMdA pukkhariNo teNAmeva uvAgacchaha) niSpanna hone ke bAda vipula azanAdirUpa cuturvidha AhAra ko dhUpa, puSpa, vastrako lekara jahAM mubhUmi bhAga nAmakA udyAna hai aura jahA~ naMdA nAmakI puSka iNI hai, vahAM jAo-(naMdApukkhariNI adUrasAmaMte thUNAmaMDavaM AhaNa ha) vahAM jAkara tuma naMdApuSkariNI se na bilakula pAsa aura na bahuta dUra kintu ucita pradeza meM eka sthUNAmaMDapa ko raco-banAo-taiyAra kro| (AsinasammajiyovalitaM sugadha jAva kaliyaM kareha, amhe paDibAlemANA 2 ciTThaha jAva ciTThati) jaba vaha taiyAra ho jAve taba use jala se siJcita karo, kacarA vagairaha gupiyA) 3 hevAnupriyo ! tame - (viulaM asaNaM 4 uvakkhaDeDa) bhane 5047 // prabhAmA mazana, pAna, mAgha mane svAdha mADA tayAra 42. (taM viula asaNa 4 dhavapupphavatthaM gahAya jeNeva subhUmibhAge ujANe jeNeva gaMdA pukkhariNI teNAmeva uvAgacchaha) bhane nyAre mazana, pAna. mAdhavaNene yA2tanI sAhAra taiyAra thaI jAya tyAre catuvidha AhAra temaja dhUpa, puSpa ane vastrone laIne jyAM subhUmibhAga nAme udyAna che ane jyAM naMdA nAmanI puSkariNI (vAva) che tyAM jAo. (naMdA pukravariNIto adaramAmaMte thaNAmaMDava AhaNaha) tyAM ne nahA puSkariNathI vadhAre dUra paNa nahiM temaja tenAthI vadhAre najIka paNa nahi evA gya sthAne ta syuu| ma45 taiyAra ze. (asitta sammajiyovalitaM sugaMdha jAva kaliyaM kareha amhe paDivAle mANA 2 ciTTaha jAva citi) sthuu| bha5 jyAre taiyAra thaI jAya tyAre tame pANI chAMTIne te jagyAne siMcita kare, kacara For Private and Personal Use Only
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 3 jinadatta-sAgaradattacaritram 2 punaH punaH pratIkSamANAH ityarthaH 'ciTThai' tiSThata yAvace kauTumbikapuruSAH tadAjJAnusAreNa kArya sampAdya tiSThanta. // mU. 6 // mUlamU-tae NaM te satthavAhadAragA docaMpi koDuMbiyapurise sadAveti sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva lahukaraNa jutta joyaM samakhurabAlihANasamalihiyatikkhaggasiMgaehiM rayayamaya ghaMTasuttarajupavarakaMcaNakhaciyaNasthapaggahovaggahiehiM nIluppalakayAmelaehiM pavaragoNajuvoNaehiM nANAmaNirayaNakaMcaNaghaMTiyA jAlaparikkhittaM pavaralakSaNovaveyaM juttameva pavahaNaM uvaNeha te'vi taheva uvaNeti. // sU. 7 // TIkA--'taeNaM te satyavAhadAragA docapi' ityAdi-tataH khalu to sArtha vAhadArako dvitIyavAramapi kauTumbikapuruSAn zabdayataH zabdayitvA eva vahAM kA saba acchI taraha sApha kro| use acche rUpameM gomaya Adi se liipo| agaravattI, kAlA guru Adi sugaMdhita dravyoM se use vAsita kro| pazcAt hamArI vahAM pratIkSA kro| isa prakAra una sArthavAha putroM kI bAta sunakara una kauTumbika puruSoMne jaisA unhoMne kahAthA vaisA hI saba kArya saMpAdita kara diyA aura unakI pratIkSA karate hue vahAM baiTha rhe| ||suutr 6 // taeNaM te satthavAhadAragA' ityAdi / TIkArtha--(taeNaM) isake bAda (te satyavAhadAragA) una donoM sArtha vAha putroMne (doccaMpi) dubArA bhI kauDubiyapurise) kauTumbikapuruoM ko (sadAveM ti) bulAyo (sadAvittA) bulAkara unase (evaM vayAsI) isa prakAra khaavagere tyAMthI sApha karI nAkho. te sthAnane chANa mATI vagerethI sarasa rIte lIpa dhUpasaLI, kAlAguru, vagere suvAsita dravyathI te sthAnane sugaMdhita banAve. tyAra bAda tame amArI tyAM ja rahIne pratIkSA kare. A rIte te sArthavAha putronI vAta sAMbhaLIne te kauTuMbika puruSoe temaNe jema AjJA ApI hatI temaNe kAma pUruM karI dIdhuM. ane temanI pratIkSA karatA tyAM ja besI rahyA. e sUtra. 6 'tae NaM te satyavAhadAragA' ityAdi / . :-(ta eNaM) tyA2 mA (te satyavAhadAragA) te bhane sArthavADa putrose (doccaM pi) bhAla pA2 (koDubiyapurise) Dauma puruSAne (sadAti) medAcyA For Private and Personal Use Only
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org jJAtAdharma kathAjama mavAdiSTAm.. AjJApayataH 'khippAmeva' kSiprameva 'lahukaraNajutte joiyaM' laghukaraNayuktayojitam tatra-laghukaraNena-gamanAdikriyAdakSatvena yuktAH ye puruSAstaiH, yojitaM yantrayUpAdibhiH sambandhitam. asya pravahaNamityanena sambandhaH 'samakhuravAlihANasamalihiyatikkhaggasiMgarahiM' samakhura bAladhAnasamalikhitatIkSNAgrazRGgakAbhyAm. tatra-sama-samau-samAnau khurau, bAladhAnau-pucchau, samakhurabAladhAnau tathA samasame-tulye, likhite-zastrA. pasAritabAhyatvace, tIkSNAgrazrRGge yayoH tau, tathA samakhurabAladhAnI ca samalikhitatIkSNAgrazRGgako ceti karmadhArayaH tAbhyAm 'rayayamayaghaMTasuttarajju pavarakaMcaNakhaciyaNatthapaggahocaggahiehiM' rajatamayaghaNTAmUtrarajjupavarakAJcanakhacitanastapragrahopagRhItAbhyAm tatra-rajatamaye-rUpyanirmite ghaNTe kSudraghaNTi ke galapradeze baMddha yayostau tathA-sUtrarajjU-kArpAsika-tantu nirmite rajju. maye pravarakAJcanakhacite ye 'ntthe|' naste-tayoH pragrahau razmInasta(khippAmeva lahukaraNa jutta joiyaM pavahaNaM uvaNeha) tumaloga zIghra hI laghukaraNa yukta puruSoM dvArA yaMtrayUpAdi se saMbaMdhita kiye hue eka pavahaNa-zakaTako le Ao bhASA meM ise seja-gADI kahate haiN| jo (pavaragoNa juvANaehiM jutta meva) taruNa evaM uttama bailoM se sarvathA yukta ho (samakhura bAlihANa samalihiyatikAvaggasiMgaehiM) ye baila bhI samAna khuroM vAle ho eka sI pUchovAle hoM tathA zastra se Upara kI khAla chila jAne se jinake agrabhAga nukIle bane rahe haiM aise eka se sIMgoM vAle hoM (rayayamayaghaMTa, suttarajjupavAkaMcaNa khaciyaNasthapaggahovahiehiM) cAdI ke ghaMTikAe~ jinake gale meM ba~dhI huI (sadAvittA) mAyAvI2 tebhane (evaM vayAsI) mA pramANe 4yu (khippAmevaM lahukaraNa jutajoiya pavahaNa uvaNeha) tabhe satvare Adhu4251 yukta puruSo vaDeya yU5 vagerethA saMpanna eka pravAhaNa-gADAne lAve. bhASAmAM pravahaNa-zakaTane "sejagADI' kahe che. (ghoDAgADInI jema AvI "sejagADI paNa comera ane upara ema sarasa AvaraNathI AcchAdita rahe che. mANasa ArAmathI AmAM avarajavara karI zake che eTalA mATe mene 'seausl49 cha.) te serus (pavaragoNajuvANaehi juttameva) duvAna mane uttama manatNI DAvI. DAvI naye. (samakhurabAlihANasamalihiyatikkhaggasiMgaehi) maha sabhI pUcha vANA tebhara magara par3e . 652 uparathI jemanuM cAmaDu chelI naMkhAyuM che ane tethI jemanAM ziMgaDAMnAM AgaLanA bhAga aNIdAra thaI gayA gayA che tevA sarakhA ziMgaDAMvALA hovA joIe. (rayayamayaghaMTamuttarajjupavarakaMcaNakhaciyaNatthapaggahovaggahiehi) yAMnI For Private and Personal Use Only
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSagATIkA a. 3 jinadatta-sAgaradattacaritram 687 saMlagna-vRSabhAkaNekarajjudrayamityarthaH tAbhyAm upagRhItau zakaTavAhakapuruSeNa svavazIkRtau, rajatamayaghaNTau ca tau mUtrarajjupavarakAJcanakhacitanasta pragrahopagRhItau itikarmadhArayaH tAbhyAm 'nIluppalakayAmelaehi' nIlotpalakRtApIDAbhyAm tatra-nIlotpalaiH nIlakamalaiH, kRtaH ApIDaH zirobhUSaNaM yayo stau tAbhyAm. 'pavaragoNajuvANaehiM' pravaragoyuvabhyAm-taruNottamapAlIvAbhyAdam 'juttameva' yuktaM-sarvathA saMyuktameva 'nAnAmaNirayaNakaMcaNa ___ghaMTiyAjAlaparikizvatta' nAnAmaNiratnakAvyanadhaSTikAjAlaparikSipta-anekamaNiratnakhacitasuvarNamayapaNTikAsamUhena yuktam. 'pavaralakkhagovadheya' pravaralakSaNopapetaM-zubhalakSaNayukta 'pavahaNaM' pravahaNa'-zakaTam senagADIti bhASAyAm. 'uvaNeha' upnyt-smaanyt.| te kauTumbiApuruSA api nathaivopanayanti. // ma. 7 // ho| kapAsa ke tantuoM se nirmita rassI ki jo pravara kAMcana se khacita ho jinake donoM nayanoM meM par3I huI ho aura isI ke bala para jo zakaTa vAhaka puruSoM dvArA vazIbhUta kiye gaye hoM (niIloppalakayAmela ehi) tathA nIlakamaloM kA banA huA zirobhUSaNa jinake mastaka para lagAho (nANAmagirayaNavaNaghaMTiyA jAlaparikkhittaM) jo evaM nAnAmaNiyoM se tathA ratnoM se khacita aise suvarNamaya ghaMTikA samUha se yukta hoM tathA jo (pavaralakkhagovaveyaM) zubhalakSaNoM se saMpanna ho (te vi taheva uvaNeti) isa prakAra una donoM sArthavAha putroM kA Adeza sunakara una kauTumbika puruSoMne jaisA unhoMne pravahaNa lAne ko kahA thA-vaisA hI lAkara upasthita kara diyaa| aura unakI ||mtr 7 // ghaMTaDIo jemanA gaLAmAM bAMdhavAmAM AvI che evA, temaja sUtaranI pravara kAMcanathI pariveSTita derInI nAthe jemanA baMne nAkanAM chidromAM nAthelI hoya ane evI nAthone lIdhe ja te baLada gADIne hAMkanArAo vaDe vazamAM ramAtA hAya. (noloppalakayAmelaehi) mA laxbhagAvANu zizabhUSA manA masta zAmatu DAya (nANAmaNirayaNakaMcaNaghaMTiyAjAlaparikkhitta) bhANe bhane bhANa bhane 2tto xseii sonAnI dhurImA pahelI Doya tebha re (pAralakkhagovaveya) zuma sakSalavn sil naye. (te vi taheva uvaNe ti) mA zata bane sArthavAha-putronI AjJA sAMbhaLIne kauTuMbika puruSo AjJA pramANe ja yogya prahaNa laI AvyA. e sUtra 7 ! For Private and Personal Use Only
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 688 zotAdhamakathAnayatra __ bhUlam----tae NaM te satthavAhadAragA bahAyA jAva sarIrA pavahaNaM durUhati durUhittA jeNeva devadattAe gaNiyAe gihaM teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA pavahaNAo paJcoruhaMti, paccoruhittA devadattAe gaNiyAe gihaM aNuppavisaMti, taeNaM sA devadattA gaNiyA satthavAhadArae ejjamANe pAsai pAsittA hatuTu AsaNAo abbhu i abbhuTTittA sattaTupayAI aNugacchai, aNugacchittA te satthavAha dArae evaM vayAsI--sadisaMtu NaM devANuppiyA ! kimihAgamaNappaoyaNaM ? taeNaM te satthavAhadAragA devadattaM gaNiyaM evaM vayAsIicchAmo NaM devANuppie ! tubbhehiM saddhiM subhumibhAgassa ujANassa ujANasiriM paJcaNubbhavamANA viharittae / taeNaM sA devadattA tesa satthavAhadAragANaM eyamaDhe paDisuNei, paDisuNittA pahAyA kayakiccA kite pavara jAva sirisamANavesA jeNeva satthavAhadA ragA teNeva samogayA // sU. 8 // TIkA--'taeNaM te satyavAhadAragA hAyA' ityAdi-tatastadanantaraM khalu tau sArthavAhadArako snAtau-snAnAnantaraM kRtaralipharmANau yAvadAbharaNAlaGkRtazarIrau parihitazuddhavastrau pravahaNaM dUrohataH ArohataH dUruhya yatraiva 'taeNaM se matthavAhadAragA' ityaadi| TIkArtha--(taeNaM) isake bAda (te satthavAhadAragA) ve donoM sArthavAha dAraka (hAyA) ki jinhoMne pahile se snAna kara liyA hai (jAva sarIrA) mnAna ke bAda vAyasAdi pakSiyoM ke liye annAdikA bhAgarUpalikarma kara jinhoMne apane zarIrako AbharaNa se alaMkRta kiyA hai aura zuddha vastroM ko pahinA 'taeNaM se satyavAhadAragA' ityAdi / TI--(tarpaNa) tyA2 pachI (te satyavAhadAragA) bhane sArthavADa putroye (NhAyA) snAna 4zana (jAba sarIrA) bhane snAna 4aa mAI 111 vagaire pakSIyAne anna bhAga apIne balikarma karIne potAnA zarIre suMdara AbharaNe temaja zuddha For Private and Personal Use Only
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 689 anagAradharmAmRtagiITIkA a. 3 jinadatta-sAgaradattacaritram devadattAyA gikA yA gRhaM vartate tatropAgacchata', upAgatya pravahaNAta pratyava. rohataH pratyavaruhya devadattAyo gaNikAyA gRha manupravizataH tatastadanantaraM khalu sA devadatto gaNikA to sArthavAhadArako ejamAnau-Agacchantau pazyati, dRSTvA hRSTatuSTAatizayena pramuditA, adya mama bhAgyodayo jAto yata etAvibhyaputrau mama gRhe AgatAviti vicArya svAsanAdabhyuttiSThati, abhyutthAya saptA'STapadAnyanugacchati abhigacchati anugamya, tayoH saMmukhaM gatvA tau sArthavAhadArako pratyevaM vakSyamANaprakAregAvAdIt 'saMdisaMtu NaM' sandizantu AdezaM hai (pavahaNaM durUhati) usa pravahaNa para savAra hue| (durUhittA jeNeva devadattAe gaNiyAe gihaM teNeva uvAgacchaMti) savAra hokara jahAM devadanAkA ghara thA vahAM pahu~ce / (uvAgacchittA pavahaNAo paccoruhaMti) pahu~ca kara ve use pravahaNa se nIce utre| (paccAruhitA devadattAe gaNiyAe giha aNupavisaMti) nIce utarakara devadattA gaNikA ke ghara meM praveza kiyA (taeNa sA devadattA gaNiyA sasthavAdArae ejamANe pAsai) devadattA gaNikAne una donoM sArthavAha putroko Ate hue dekhA (posittA hatu: AsaNAo abbhuTei) dekhakara bar3I adhika prasanna huI usane vicArA Aja mere bhAgya kA udaya huA hai, jo ye donoM ibhyaputra mere ghara para Aye haiM isa prakAra vicAra kara vaha apane prAsana se uThI-(abbhuhinA sattApayAI aNugacchai) uTha kara vaha sAta ATha para aura sAmane gaI (aNugAMcchattA te satyavAhadArae evaM bayAsI) jAkara usane una sArthavAha dArakoM se isa prakAra kahA (saMdisaMtu NaM devANu so dhAraNa 4yA. (pavahaNaM durUhati) ane pravaDa (Aarul) mA yehI (durUhittA jeNeva devadattAe gaNiyAe gihaM teNeva uvAgacchaMti) mesine teso hehattAne 32 paDayA. (uvAgacchittA pavahaNAo pacoruhaMti) tyAM paDAMcIne teso pra17 bhAMthI nIya utayAM (paccoruhitA devadattAe gaNiyAe giha aNupavitaMti) naye utazana gst vittAnA gharamA praviSTa thayA. (tae Na' sA devadattA gaNiyA satyavAhadArae ejamANe pAsai) 0 hepattAye mAne sArthavADa putrone bhAvatA nayA. (pAsittA haTTa tuTTha AsaNAo abbhuTei) ni te bhUma " prasanna thaI ane tene thayuM ke Aje mAre bhAgyodaya thaye che kemake A baMne Ibhyaputro (zeThiyAnA putro) mAre ghera AvyA che. A rIte vicAra karIne te pitAnA Asana 52thI lI 25 (anbhuTTittA sattaTupayAI) lI thane te sAta-2418 pada sAme 4. aNugacchittA te satyavAhadArae evaM vayAsI) sAme na taNe sAvA putrona dhyu --- (maMdisaMtu Na devANuppiyA! kimihAgamaNappaoyaNa) For Private and Personal Use Only
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 690 jJAtAdharmakathAgasUtre kurvantu khalu devAnupiyAH kiM-kathamihAgamanaprayojanaM jAtaM ? mamopari bhavadbhayAM mahatI kRpA kRtA yato madgRhe bhavantau samAgatau tatastadanantaraM to sArthavAha. dArako devadattAM gaNikAM pratyevamavAdiSTAm 'icchAmoNaM' AvAmicchAvaH khalu devAnupriye yuSmAbhiH sAddhaM subhUmibhAgasyodyAnasyodyAnazriyaM pratyanubhavantauvihattam tvayA sArddhamAvAmupavanadarzanAdisukhaM karnumicchAvo'tastvamAvAbhyAM sArddha mAgaccha, iti bhaavH| tatastadanaMtaraM khalu sA devadattA tayoH sArthavAhadArakayo. retamartha pratizRNoti, pratizrutya snAtA snAnAnantaraM kRtakRtyA 'kiM te' kiM tena alaM tena varNanena 'pavaraparihiyA' pravaraparihitA-pravaraM yathA syAttathA parihitA, vastraparidhAnakalA'bhijJatayA suSTuparidhAnA yAvat zrIsamAnaveSAveSatriyA sAkSAllakSmIvat pranibhAsamAnA yatraiva sArthavAhadArako tatraiva samAgatA |mU.81 ppiyA ! kimihAgamaNappaoyaNaM) he devAnupriyo ! kahiye kisa prayojana se yahAM AnA huA hai ? (taeNaM te satyavAhadAragA devadatta gaNiyaM evaM kyAsI) devadattAgaNikAkI aiso bAta sunakara una donoM sArthavAha putroMne usase aisA kahA-(icchAmo NaM devANuppie ! tumheMhiM saddhiM subhUmibhAgassa ujANassa ujjANasiriM paccaNubhavamAgA viharittae) he devANupriya hamaloga yaha cAhate hai ki tumhAre sAtha mubhUmibhAga udyAna kI zobhA kA anubhava karate hue vicaraNa kreN| (taeNaM sA devadattA tesi satyavAhadAragANaM eyamapaDisuNei) isake bAda usa devadattAne una sArthavAhadArakoM ke isa kathana rUpa artha ko svIkAra kara liyaa| (paDimuNittA hAyo kayakiccA kiM te para jAna sirisamANa vesA jeNeva satyavAhadAragA teNeva samAgayA) isake pazcAta usane snAna kiyA snAna kara vaha kRta kRtya huI aba isa viSaya meM aura haivAnupriyo ! mAjJA 42 // 24thI maha aa5 5dhAryA cha. (taeNa te satyavAhadAragA devadattaM gaNiya evaM vayAsI) gnnui| vattanI pAta saivIna temAye --(icchAmo NaM devANuppie! tumbhehiM saddhiM sabhUmibhAgassa ujANamsa ujANamiri pacaNubhavamANA viharittae) devAnupriye ! tamAza sAthe subhUmibhAga udyAnanuM saudarya pAna karatAM karatAM tyAM vihAra karIe evI amArI 42ch| cha. (taeNaM sA devadattA tesiM satyavAhadAragANaM eyamaDheM par3isuNei) tyAre hevahattAme sArthavAha putronI bAta svIrI sIdhI. (paDimuNittA hAyA kaya kiccA kiMte pavara jAva sirisamANavesA jeNeva satthavAhadAragA teNeva samAgayA) tyAra A4 vahattAye snAna yu bhane snAna 4aa pachI mA viSe For Private and Personal Use Only
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org amagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 3. jinadatta-sAgaradatta caritram mUlam-taeNaM te satthavAdAragA devadattAe gaNiyAe saddhiM jANaM duruhaMti durUhittA capAe nayarIe majjhaM majjheNaM jeNeva subhUmibhAge ujANe jeNeva naMdA pukkhariNI teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA pavahaNAto paccoruhaMti paJcoruhittA naMdA pokkhariNI ogAhiMti ogAhittA jalamajaNaM kareMti, karittA jalakIDaM kareMti, karittA prahAyA devadattAe saddhiM paccuttaraMti paccuttarittA jeNeva thUNAmaMDave teNeva uvA gacchaMti, uvAgacchittAthUNAmaMDavaM aNupavisaMti aNupavisittA savvAlaMkAravibhUsiyA AsatthA visatthA suhAsaNavaragayA devadattAe saddhiM taM viulaM asaNaM 4 dhUvapupphagaMdhavatthaM AsAemANA vIsAemANA paribhuMjemANA evaM caNaM viharaMti jimiya bhuttuttarAgayAvi ya NaM samANA devadattAe saddhiM vipulAI mANussagAI kAmabhogaI bhuMjamANA viharati |suu. 9 // TIkA-'taeNaM te' ityAdi-tatastadanantaraM khalu to sArthavAhadArako devadattayA gaNikayA sArddha yAnaM-rathaM dUrohataH, ArohataH, dUruhya=Aruhya campA adhikavarNana kyA kareM-usane acchI taraha vastra pahire yAvat apanA veSazrI kejaisA banAyA-aura jahAM ve donoM sArthavAha putra the, vahI AnaMda ke sAtha gii| ||muutr 8 // 'taeNaM te satthavAhadAragA' ityaadi| TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (te satyavAhadAragA) ve donoM sArthavAha putra (devadattAe gaNiyAe saddhiM) devadanA gaNikA ke sAtha (jANaM duruhaMti) vadhAre zuM kahIe teNe suMdara vastro paheryo ane teNe pitAne deha lakSamI je suMdara banAvIne te jyAM baMne sArthavAha putro hatA tyAMAnaMda anubhavatI pahoMcI. sUtra 8 __'tae Na te satyavAhadAragA' ityAdi / Ta-(taeNaM) tyA2 pachI (te satyavAhadAragA) mane sArthavADa putro (devadattAe gaNiyAe saddhiM) oilyst hevahattAnI sAthe (jANaM durUhaMti) te 2yamAM For Private and Personal Use Only
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 692 jJAtAdharma kathAma nagaryA madhya-madhyena-madhye bhUtvA yatraiva subhUmibhAgamudyAnamasti yauva nandA nAmnI puSkariNI tatrauvopAgacchataH, upAgatya pravahaNAt-rathAt pratyavarohataH-pratyavatarataH vezyApi yAnAduttIrNA, tataHpazcAta, naMdA puSkariNImavag2AhaMte, avagAva-praveza kRtvA devadattayA sAI jalamajjanaM-snAnaM kurutaH snAnaM kRtvA jalakrIDAM kurutaH kRtyA snAtvA (snAtI) devadatta yA gaNikayA sAdamubhau pratyuttarataH naMdApuSka raNIto bahinissarataH pratyuttIrya yauva sthUNAmaNDapo vastrAcchAditamaMDapastatraivopAgacchataH, upAgatya sthUNAmaNDapamanupravizataH,-maNDapamadhye devadatnayA saI to sArthavAhadArako pravezaM kuruta ityrthH| anupavizya sarvAlaMkAravibhUSitau vastrA. usa ratha para ArUDha hue (duruhitA caMpAe nayaroe) ArUDha hokara caMpA. nagarI ke (majjha majjheNaM) ThIka bIcobIca se hokara (jeNeva subhUmibhAge ujANe) jahAM subhUmi bhAga nAma kA udyAna aura usameM bhI (jeNeva naMdA. pukkhariNI) jahAM naMdA nAma ko puSkariNI (bAvaDI) thI (teNeva uvAgacchati) vahAM phuNce| (uvAgacchitA pavahaNAto paccoruhaMti) pahu~ca kara phira ve ratha se nIce utre| (paccorUhittA naMdApokravariNIM ogAhiti) utara kara naMdA puSkariNI meM praveza kiyA (ogAhittA jalamajaNaM kareMti) praveza kara vahAM unhoMne snAna kiyA (karittA jalakIDaM kareM ti) snAna karake jalakrIDA kI (karittA hAyA devadattAe saddhi paccuttaraMti) jalakrIDA karake ve donoM deva dattA gaNikA ke sAtha usa puSkariNI se bAhara nikale (paccuttarittA jeNeva thUNAmaMDave teNeva uvAgacchaMti) bAhira nikala kara jahAM vaha . sthUNAmaMDapavastrAcchAditamaMDapa-thA-vahA~ Aye-(uvAgacchitA thUNAmaMDavaM aNupavisaMti) savAra thayA. (darUhittA capAe nayarIe) savA2 ..dhane pAnagInI (majjha majheNaM) hI pathye thadhana (jeNeva mubhUmibhAge ujjANe) yAM subhUmimA dhAna tebha (jeNeva naMdA pukkhariNI) jyAM nahA nAme pu2i71) (bha bhI DAya tevI 2127 pAenI nAnI suMdara vAva) tI (teNeva uvAgacchati) tyAM paDAyA. (uvAgacchittA pavahaNAto paccorUhati) paDatyAne te 2thamAthI nIye tA. (paccoruhitA naMdA pokhariNI ogAhiti) tArIne nahA puri (44) mA peh| ane (ogAhittA jalamajjhaNaM kareMti) pravezIna temAse snAna dhyu (karitA jalakoI kati) snAna 4zana tayAye sa a 421. (karittA hAyA deva. dattAe saddhi paccuttaraMti) 8 | rIne teso bhane pattA lAnI sArtha 4042mAMthA SIR nIsuyA. (paccuttarittA jeNeva thUgA maMDave teNeva uvAgacchaMti bahAra nIkaLIne jyAM skUNuM maMDapa (vastrathI AcchAdita maMDa5) arthAt taMbU hatuM tyAM gayAM. (uvAgacchittAthUNAmaMDavaM aNupavisaMti) tyAne te bhayamA praviSTa thayA. For Private and Personal Use Only
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhanagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 3 jinadatta-sAgaradattacaritram 393 bharaNazobhito, 'asatthA' Asvasthau parizramApanayanena svasthIbhUtau, prasannacittau ityarthaH 'vIsatthA visvasthau vizeSeNa svasthIbhUtau sarvathA'pagatazramI, sukhAsanavaragavau sukhapradaparyAyAsanopaviSTau, devadattayA sArddha taM vipulaM vistIrNam azanaM pAnaM khAdyaM. svAdya dhUpaM puSpaM gandhaM vastraM ca, 'asAemANA' AsvAdayanto-ISatsvAdayantau 'visAemANA' visvAdayantau-vizeSeNa vAraM vAramAsvAdayantau, 'paribhujemANA' paribhujAnau-paribhogaM kurvANau evaM ca anena prakAreNa khalu viharataH aasaate| api ca gvalu 'nimiya bhuttu ttarAgayA' nimita bhuktotarAgatau nimitaMvAditaM, bhuktam AsvAditaM tAbhyAmuttaraM anantaram Agatau suravAsanaM paryaGkAdikaM prAptau, jimitamuktAnantaram-AcAntau zuddhodakena kRtAcamanau, lepAdyapanayanena cokSo Akara ve usameM praviSTa hue (aNupavisittA savvAlaMkAravibhUsiyA AsasthA vIsatthA suhAsaNavaragayA devadattAe saddhi) praviSTa hokara sarva alaMkAro se vibhUSita bane hue ve Azvasta-parizrama ke apanayana se svasthacina hue vizvasta hue-sarvathA parizrama se rahita hue aura sukhapradaparyaGka (palaMga) Adi Asana para jAkara baiTha gye| bAda meM unhoMne usa devadattA ke sAtha (taM viula' asaNaM 4 dhUvapupphagaMdhavatthaM AmAemANA, vosAemANA paribhuMje mANA evaM ca NaM viharaMti) usa vipulamAtrAmeM niSpanna hue azana, pAna, khAdya, svAdya,rUpa cAroM prakAra ke AhAra ko kiyA ruca2 kara usakA svAda liyAdhUpa, puSpa, gaMdha, vastra kA vitaraNa kiNa-(jimiyabhuttu ttarAgayA vi ya NaM samANA devadattAe saddhiM viulAimANugsagAI kAmabhogAi bhuMjamAmA viharaMti) jaba ve acchI taraha khA pI cuke-taba devadattA ke sAtha ve paryaGka Adi Amana para Akara baiTha gaye vahAM itanA saMbandha aura isa prakAra joDa lenA cAhiye(aNupavisittA savvAlaMkAravibhUsiyA AsatthA vIsatthA suhAsamavaragayA devadattAe saddhiM) pravezIne sarva mArothI vibhUSita thayemA teso mAzvasta-thA kAra svastha citta banyA. vizvasta thayA-sarvathA zrama rahita thayA, ane sukhethI besAya tevA pala ga (paryaka) vagere Asana para besI gayA. tyArabAda temaNe devadattA guNikAnI sAthe (taviula asaNa dhUpapupphagaMdhavatthaM AsAemANA, vIsAemANA paribhujemANA evaM ca NaM viharAMti) 4 prabhAmA tayAra 42zavIne tyAM pddyaaDavAmAM AvelA aAna, pAna, khAdya ane svAdya rUpa cAra jAtanA AhArane yathAruci bhyA. tabha dhUpa,-pu.5, 5 bhane vastrona vitarayu (nimiya bhuttuttarAgayA vi yaNaM samANA devadattAe saddhi viulAI mANussagAI kAmabhogAi bhujamANA viharati) anya pachI tammA 5 vagere sarasa maasn| 52 mAvIna vahattA gaNikAnI sAthe besI gayA. ahIM ATalI vigata vadhArAnI jANI levI joIe ke For Private and Personal Use Only
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 64 zotAdharmakathAGgasatre svacchau, ata eva paramazucibhUtoM sukhAsanaM prApyopaviSTau ityarthaH / 'samANA' santau devadattayA gaNikayA sAddha vipulAn-vIstIrNAna mAnuSyakAn manuSyasaMbaMdhinaH kAma bhogAn zabdAdIn paJcendriyaviSayAn bhuJjAnau viharata AsAtesmA sU 9' mUlam - taNaM te satthavAhadAragA puvvAvaraNhakAlasamayaM si devadattA gaNiyAe saddhi thaNAmaMDavAo paDinikkha maMti paDinikvamitta hattha saMgelIe subhUmibhAge ujjANe bahusu Aligharaesu ya kayalIgharesu ya layAgharaesu ya acchaNagharaesu ya pecchaNagharaesa ya pasANaghara esuya mohaNagharaesu ya sAlaghara suya jAlagharaesu ya kusumaghara su ya ujjANasiriM paccaNubhavamANA viharaMti // sU. 10 // TIkA - tatastadanantaraM khalu tau sArthavAhadArakau pUrvAparAhUkAlasamayepazcime mahare devadattayA gaNikayA sArddha sthaNAmaNDapAt pratiniSkrAmataH bahi'bhojana karane ke bAda unhoMne Acamana zuddha jala se kullA kiyaa| khAte samaya jo annAdi ke sIta unake paira Adi avayavoM para gira gaye the unheM unhoM dUra kara una avayavoM ko sApha kiyaa| isa taraha paramazuci bhUta hokara sukhAsana para Akara baiTha gaye' baiThane ke bAda unhoMne usa devadattA gaNikA ke sAtha vipula manuSyabhava saMbandhI kAmabhogoM ko zabdAdika pAMco indriyoM ke viSayoM ko sevana kiyA / || sUtra 9 // 'taraNaM. te satyavAhadAragA' ityAdi / TIkArtha-- (taeNa ) isake bAda (te satyavAhadAragA) ve sArthavAha dAraka (puJvAvaraNDa - kAla samarthasi ) pazcima mahara meM (devadattAe gaNiyoe saddhiM) devadattA jamyA pachI teoe zuddha pANIthI kogaLA karyAM. jamatI vakhate anna vagerenA kaNA temanA hAtha paga upara paDI gayA hatA temane teoe sApha karyA. ane A pramANe peAtAnA avayavAne svaccha banAvyA. zuddha thayA. khAda teo sarasa sukhada Asana para AvIne kheThA. khesIne teoe gaNikA devadattAnI sAthe puSkaLa manuSyabhavanA kAmabhogA temaja zabda vagere pAMce indriyonA viSayAnu sevana karyuM. AsUtra. tA 'ta eNa te satthavAhadAragA' ityAdi ! TIartha - (tapaNaM) tyAramAha (te satthavAhadAragA) sArthavAhanA putro (puntrAvara - hNakAlasamayaMsi) cAchalA cahAranA vaNate (devadacAe gaNiyAe sarddhi) devahattA guzianI sAthai ( thUNAmaMDatrAo paDinikkhamaMti) sthUlA bhaDacanI mahAra nIujyA For Private and Personal Use Only
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNATIkA a. 3 jinadatta-sAgaradattacaritram 665 nissarataH pratiSkrimya 'hatthasaMgallinA-anyonyaM hastAvalambanena subhUmibhAge udyAne bahuSu 'Aligharaesa' AligRha ke Su zreNibaddhagRhAkArapariNatavanampativizeSanikuJjaSu ca-punaH 'kayalIvaresu' kadalI gRha keSu-kadalI nikunjeSu ca 'layAgharaesu' latAgRhakeSu-caMpakAzokAdilatAgRheSu ca 'acchaNagharaema' AsanagRhakeSu AsanaM-upavezanam teSAM gRheSu yadA tadA janA Agatya sukhAsikayopavizanti yatra tatra ca 'pecchaNagharaesa' prekSaNagRha keSu-prakSaNa-prekSaNakaM tasyagRheSu-gatrAgatya janA nATakAdikaM kurvanti prekSante ca teSu 'pasAhaNagharaemu ya prasAdhanagRhakeSu prasAdhana maNDamaM yatrAgatya janA svaM paraM ca maNDayanti teSAM gRheSu 'mohaNagharaesu' mohanagRhakeSu-vilAsagRheSu 'sAlagharaema' zAlA gRhakeSu zAlA zAkhA tAsAM gRheSu vastragRheSu vA' jAlagharaema' jAlagRhakeSujAlikAnvitagRheSu yatrAbhyantarasthitA bahiH sthita ne dRzyante kintu antaH gaNikA ke sAtha (thUNAmaMDavAo paDinikkhamaMti) usa sthUNAmaMDapa se bAhara nikale (paDinikkhamittA) bAhara nikala kara (hatthasaMgellIe) hAtha meM hAtha milAe hue ve (subhUbhibhAge ujANe bahusu Aligharaesuya) usa subhUmibhAga udyAna meM aneka zreNivaddha gRhAkAra pariNata hue vanaspati vizeSoM ke nikuMjoM meM (kayalIgharaemu ya layAvaraesuya) kAlIgRhoM meM aura latAgRhomeM (acchaNa gharaemu ya) yadA kadA AI huI janatAko baiThane ke liye banAye hue Asana gRhoM meM(pecchaNagharaesuya) jahAM para Akara ke jana nATaka Adi karate haiM aura dekhate haiM una prekSaNa gharoM meM (pasAhaNagharaesa ya) prasAdhana gRhoM meM-jahA~ Akara ke manuSya apane ko aura dUsaro ko alaMkAro se vibhUSita karate haiM aise gharoMmeM (mohaNagharaemuya) vilAsa gRho meM (sAlagharapasu ya zAlo gharoM meM (jAlagharaema ya) jAlikAnvita gharoM meM jinake bhItara rahe hue (paDinikkhamittA) mA2 jAne (hatyasaM gellIe) DAyamA DAya nAbhIna tamA (subhUmIbhAge ujjANe bahasu Aligharaemu ya) subhUmimA udyAnamA mAsA ghaNA zreNibaddha gharanA AkAra jevA vanaspati vizeSathI banAvavAmAM AvelA nikuM jemAM (kayalogharaemu ya layAgharaesu ya) 44ii lAmA, tAmA , (acchaNaghara. esu ya) apAnavA bhAvatA sAmAsinemesavA mATe manApAmAMsAsA sAsanalamA (pecchaNagharaesu ya) bhAso yo mAvIna nATa vagere 42 cha bhane tu te|| prekSAgRhamA (pasAhaNagharaemu ya) prasAdhana gRDAmA meTayAM mANuse pAtAnI jatane bhane bhImAne zAre cha, te| gharomAM, mohaNagharaemu ya vilAsakhAmA (sAlagharaema ya) PAmA (jAlagharaemu ya) jImAvA ghazabhA meTa For Private and Personal Use Only
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 696 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdhama kathAGgamro sthitairbahiHsthA dRzyante tAdRzeSu ca 'kusumagharaesu' kusumagRha keSu = puSpagRha ke pu, ityAdiSu, sthAneSu 'ujjANasiriM' udyAnazriyaM, upavanasya zobhAM sukhaM ca 'paJcaNu bhavamANA' pratyanubhavantau devadattayA sArddhamanubhavantau viharataH = vicarataH / 10 / mUlam -- tae NaM te satthavAha dArayA jeNeva se mAluyA kacchae teNeva pahArettha gamaNAe, taraNaM sA vaNamaUrI te satthahadArae ejamANe pAsi pAsittA bhIyA tatthA tasiyA ubviggA palAyA mahayA mahayA sahaNaM kekArakhaM viNimmuyamANI 2 mAluyAkacchAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA egasi rukkhaDAlayaMsi ThiccA te sattha vAhadArae mAluyAkacchayaM ca aNimisAe diTTie pehamANI 2 cii // sU0 11 // TIkA- 'tapaNaM te' ityAdi - - tatastadanantaraM khalu tadudhAnazobhAsukhAnubhavAnantaraM tau sArthavAhadArakau ya va sa mAlukAkakSakaH pUrvokta ekAsthikaphalAnAM vRkSavizeSANAM kAnanaM vartate tatraitra 'pahArettha gamaNAe' prAdhAra yatAM manuSya bAhira rahe hue manuSyoM kI dRSTi meM na Ave kintu bAhira manuSya una bhItara meM rahe hue manuSyoM ko dikhalAI paDate rahe aise gharoM meM- (kusumaghara esu ya) puSSa gRhoM (ujjANasiriM pacaNubhavamANA viharaMti ) devadattA ke sAtha 2 udyAnazrI kA nirIkSaNa karatA huA AnaMda bhoga karate hue bicarate rhe| sUtra 10 // 'taraNaM te satthavAhadAragA' ityAdi / TIkArtha - - (taNaM) isake bAda ( te satthavAhadAragA) ve donoM sArthavAha dAraka (jeNeva mAluyAkaccha) jahAM vaha mAlukA kaccha thA ( teNeva pahArettha gamagAe) usa ora jAneke liye utkaMThita hue (naeNaM sA vaNamaUrI te evA gharamAM ke jemanI aMdara beThelA mANaseAne sArI peThe joi zake paNa bahAranA bhANuso aharanA bhANusone lena zaDe, (kusumaghara esa ya) yuSpa gRhobhAM (ujjAsiriM pacaNubhavamANA viharati ) udyAnanI zolA letA hevadattAnI sAthai sukha anubhavatA vicaratA rahyA. Asutra 10nA 'taNaM te satthavAha - dAragA' ityAdi ! TIartha - (ta eNaM) tyAramAha (te satthavAha dAragA) ne sArthavAha putra (jeNeva - se mAluyA kacchae) ne ta23 bhAdu chato. (teNeva pahArettha gamagAe) For Private and Personal Use Only
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 3 jinadatta-psAgaradattacaritram gamanAya-tatra gantumutkaNThitau gatau ca, tatastadanantaraM khalu sA vanamayUrI to sArthavAhadArako 'ejamANe' ejamAnI pratyAgacchantau pazyati dRSTvA ca' 'bhIyA' bhItAH akasmAd bhayAnanakavastudarzanena bhayaM proptA 'tatthA' amtAbhayajanitadaHkhaM prAptA stabdhA vA kSaNamAtra bhayena nizcalA jAtA 'tasiyA' antarbhAvitaNyarthaH, trAsitA AtmanaH pratipadezaM bhayena saMkrAntA jAtA 'udhiggA' udvignA-troNazaraNarahitatvenodvegaM prAptA 'palAyA' palAyitA- uDDayanoyuktA 'mahayA 2 sadeNaM' mahatA 2 zabdena uccasvareNa 'kekAravaM' mayUrazabdaM 'viNimmuyamANo 2' vinimuJcantI-puna:punaH kurvatI mAlukAkSAt 'paDinikabamaha' pratiniSkAmati-nissarati 'paDinikkhattA' pratiniSkramya nissRtya svasthAnAduDDIya 'egaMsi' ekasyAM vRkSazAkhAyAM 'ThiccA' sthitvA to sArthavAhadArako ta satyavAhadArae ebamAre pAsai) usa vanamayUrIne una donoM sArthavAha dArakoM kA jyoM hI Ate hue devA-to (pAsittA) devakara (bhIyA tatyA tamiyA ujiggA palAyA) bhaya bhIta ho gaI trasta ho gaI--akasmAt bhayajanaka vastu ko dekhane se bhaya janita duHkhako prApta huI-athavA kSaNa mAtra ke liye bhayase nizcala ho gaI-AtmA ke pratipadeza meM bhaya se yukta ho gaI, udvega ko prApta ho gaI aura usa sthAna se uDI (mahayAra saddeNaM kekArava viNimmuyamAgI2 mAluzAAcchAo paDinikkhamai) uDatIra baDe jora 2 se ke kArava (zabda) vAravAra karatI karatI vaha usa mAlukA kacchA se bAhara ho gaI (paDini khibhitA egasi kkhaDAlayaMsi ThibA te satyavAhadArae mAluyA. kacchayaM ca gimigae didvie pehamANI 2 ciha) bAhara hokara eka te mAnagaval 2011 cyA (taeNaM sA vaNamaUrI te satyavAhadArae ejamANe pAsa:) te mane sAtha vADAne nayA mane (pAsittA)dhane (bhIyA tatthA tasiyA udhingA palAyA) 300, saMtrasta 25 mAthita saya 5mAunArI vastuna te duHkha pAmI, athavA to te bhayabhIta thaIne cheDA vakhata mATe stabdha thaI gaI, tenA AtmapradezomAM bhaya prasarI gaye. te udvigna thaI gaI tenI sAme rakSAne kaI paNa jAtane upAya hate nahi tethI te vyAkuLa banI gaI ane te sthAnethI uDI (mahayA 2 mahageM kekAra viNimmuyamANI 2 mAluyA kacchAo paDinisvamai) ane bhott| svarathI DUtI 2 tI te mA 427thI DA2 nIjI 4. (paDinipakhamittA egAMsi rukkhaDalayaMsi ThicA te matthavAhadArae mAluyA kacchayaM ca aNimisAe diTie pehamANI2 ciTTai) mAsu 42chanI 1942 nA4jIna te For Private and Personal Use Only
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAjamA mAlukAkakSakaM ca 'aNimisAe' animeSayA nizcalayA 'diTThIe' dRSTayA 'pehamANI 2' prekSamANI 2-punaH punaH pazyantI 'ciTai' tiSThati // 50 11 / / bhUlam-taeNaM te satthavAhadAragA aNNamaNNaM saddAveMti saddAvittA evaM vayAsI jahANaM devAnuppiyA ! esA vaNamaUrI amhe ejamANA pAsittA bhIyA tatthA tasiyA ubbiggA palAyA mahayA mahayA sadeNaM jova amhe mAluyA kacchayaM ca pecchamANI ciTui, taM bhaSiyavametya kAraNeNaM tikaTu moluyAkacchayaM aMto aNupavisaMti aNupavisittA tattha do puDhe pariyAgaye jAva pAsittA annamanna sadAveti, sadAvittA evaM vayAsI-seyaM khalu devANuppiyA! amhaM ime vaNamaUrI aMDae sANaM 2 jAimaMtANaM kukuDiyANaM aMDaesua pakkhivAvittae taeNaM tAo jAimaMtoo kukkaDiyAo ee aMDae saeNaM pakkhavAeNaM sArakkhamANIo saMgevemoNIo viharissaMti, taeNaM amhaM etthaM do kIlAmaNagA maUrIpoyagA bhavissaMtitti kaTu annamannassa eyamadraM paDisuNati, paDisuNittA sae mae dAsaceDae sadAveti sadAvittA evaM vayAsI gacchaha NaM tubbhe devANuppiyA! ime aMDae gahAya sayANaM jAimaMtANaM kukkuDINaM aMDaesu pakkhivaha jAvatevi pakkhiveti ||suu. 12 // vRkSa kI DAla para jAkara baiTha gaI aura baiThI 2 vahIM se una donoM sArthavAhadArako ko aura mAlukA kakSaka kI ora cAra bAra animiSa dRSTi se dekhane lagI / mRtra / 11 / eka jhADanI zAkhA upara besI gaI, ane tyAMthI ja te baMne sArthavAhone temaja mAlukA kacchanI tarapha vAraMvAra ekI najare jovA lAgI. sUtra 11 For Private and Personal Use Only
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 3. jinadatta - sAgaradattacaritram TAkA- 'taraNaM te' tatastadanantaraM mayUryA uyanAntara to sArthavAha dArako anyo'nyaM = parasparaM zabdayataH = AvayataH = saMmukhI kuruta: ' sadAvittA' zabdayitvA = anyonyamAhUya vakSyamANaprakAreNAvAdiSTAm 'jahANaM' yathA khalu devAnupriya ! eSA vanamayUrI AvAmejamAnau Agacchantau daSTvA ca bhItA, trastA, sitA, udvignA palAyitA - svasthAnaM tyaktvA'nyatsthAnaM gatA mahatA zabdena kekaravaM muvantI satI yAvadAtra mAlukAkakSakaM ca punaH punaH prekSamANI tiSThati 'taM' tat tasmAt 'bhaviyanvaM' bhavitavyam 'ettha' atra kenApi kAra'tapaNaM te satyavAhadAragA' ityAdi / TIkArtha - - (e) isake bAda (te satyavAhadAragA) una donoM sArthavAha darakane (annama sahAve ti) paraspara meM vicAra kiyA bAtacIna kI (sahAvitA) bAtacIta kara ke ( evaM vayAsI) phira ve isa prakAra kahane lage-( jANaM devANupiyA ! esA vaNamaUrI amhe ejjamANA pAsitA bhIyA tathA tasiyA ggA palAyA mahayA 2 sadeNaM jAtra amhe mAluyAka cchayaM ca pecchamANI 2 ciTThA) jisa kAraNa he devAnupriya ! yaha vanamayUrI hama logoM ko AtA huA dekhakara bhayabhIta, trasta aura trAsita hokara afare it aura yahAM se uDa gaI-uDatI 2 usane baDe jora 2 se kekArava kiyA -- aura isa mAlukAkacchaka se bAhara hokara eka vRkSa kI DAla para baiThI 2 yaha hama logoM kI ora aura mAlukAkacchaka kA aura bAra 2 dekha rahI hai (taM bhaviyadhvaM ettha kAraNeNaM tikaTTu mAluyAkacchayaM aMto aNupavisaMti) to isameM koI na koI kAraNa avazya honA cAhiye- aisA For Private and Personal Use Only 699 'tapaNaM te satyavAha dAragA' ityAdi / TIartha - (taejaM) tyAramAha (te satthavAha dAragA) ne sArthavAha putroge (annamaNaM sakSaveti) bhemIla sAthai vAto urI (sAvitA) vAtIta ( evaM vayAsI) tethe hevA lAgyA (jahANaM devANupiyA ! esA vaNamakarI a ejamANA pAsitA bhIyA tatthA tasiyA uciggA palAyA mahayA 2 saddeNaM jA amhe mAluvAkacchyaM ca pecchamANI2 ciTThA) he devAnupriya ! sADhesa nyAyazu AvatA joine bhayabhIta sa Mtrasta, trAsita, ane vyAkuLa thaIne ahIMthI uDI, a jyAre te uDI tyAre teNe moTA avAje kekArava karyo. ane te mAlukAkacchanI bahu nIkaLIne eka jhADanI zAkhA upara besI gai che ane tyAMthI paNa te ApaNane bhAlu|2chane vAraMvAra le rahI che. (taM bhavivvaM ettha kAraNeNaM tikaTTu mAlu', kacchayaM ato aNuvisaMti) to khenI cA dhane cha rahasya yasa De 222
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Goo jJAtAdharma kathAsUtra Nena 'tika' iti kRtvA iti parasparaM vicArya mAlukAkakSakamanto madhye'numa vizataH-pravezaM kurutaH ataH anupravizya tatra tasmin sthAne khalu vanamayUryA dva 'puDhe' puSTe paryAyAgate prasavakAlajanite yAvadbhinnamuSTi pamANe aNDa ke dRSTvA anyo'nyaM zabdayataH vAtAkurutaH zadayitvA evamavAdiSTAM 'seyaM' zreyaH asya prakSepayitumityatra mambandhaH, khalu he devAnupriya ! Avayorime banamayarANDake gRDItvA 'sANaM. sANaM' svAsAM svAsAM svakIyAnAm 2 'jAimaMtANaM' jAtimatInAM viziSTa jAtimatAM kukkuTikAnAmaNDakeSu prakSepayitum-sthApayitum , tatastadanantaraM khalu 'tAo' tA-Avayo timatyaH kukuTikAH 'ee' ete ammasamAnIte aNDa kemayUryA aNDake punaH 'sae ya aMDae' svakAni cANDakAni saMrakSantyaH samyaka poSaNAdinA 'saMgovemANIo' saMgopAyamAnA-parakRtopadravataH pratipAla yantyaH vihariSyanti / tatastadanantara khalu AvayoH 'etthaM' atra asmin vicAra kara ve donoM usa mAlakAkacchaka ke bhItara praviSTa ho gaye (aNupaviminA tatthaNaM dopuDhe pariyAgaye jAva pAsittA annamannaM mahAti) praviSTa hokara vahAM unhoMne puSTa ekahI sAtha kramazaH utpanna hue bhinna muSTi pramANa do aMDe ko dekhA dekhakara phira ve paraspara meM eka dUsare se kahane lge| kahakara phira isa prakAra unhoMne vicAramiyA ki (seyaM khalu devANupiyA ! amhaM hame vaNamajhI aMDae mANaM 2 jAimaM sANaM kukkuDiyANaM aMDaemu ya pakvivAvenae) he devAnupriya ! hama donoM ke liye yaha baDI acchI bAta hai ki hama donoM ina donoM aMDo ko apanI 2 jAtimatI kukkuTikAoM ke aMDo meM rakha deve (taeNaM tAo jAimaMtAo kukkuDiyAo ee aMDae saeya aMDae saNaM pAvavAeNaM sArakkhamANIyo saMgovemANIo viharissaMti) isa taraha ve viziSTa jAti naye. sAma diyAzana tamA mana bhAvu 427mA praviSTa cyA. (aNupavimittA tattha NaM do puTe pariyAgaye jAva pAsittA annamannaM sadAveMti pravezIna teoe ekI sAthe anukrame utpanna thayelA mUThInA jeTalA pramANuvALA be IMDA jemAM te joIne teo eka bIjAne kahevA lAgyA, ane A pramANe vicAra karavA lAgyA ke (seya khala devANuppiyA! amhaM ime vaNamaUrI aDae sANaM 2 jAimaMtANaM kukkuDiyANaM aMDaesa ya pakvivAvetae) vAnupriya! ApaNa mane mATo sAruM che ke ApaNe baMne e bane IDAone potapotAnI maraghInA IDAomAM mUkI daIe (taeNaM tAo jAimaMtAo kukkuDiyAo ee aMDae saeya aMDae saraNaM pakkhavAraNaM sArakSamAga'o saMgovemANIo viharisaMti) mA tete hI nahI jAtinI ApaNI maraghIo ApaNuM vaDe laI javAelA DhelanA IDA ane pitAnAM IDAnuM For Private and Personal Use Only
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradhamamRtavarSiNI TIkA a 3. jinadatta-sAgaradattacari " sthAne svagRhe evaM a(nena prakAreNa) do kIlAvaNagA' dvau krIDanakau-krIDA kArakau dvau mautaka mayUrIzAtrako bhaviSyata iti kRtvA - iti vicArya, anyo'nyasyaitamarthaM pratizrRNutaH manasi dhArayataH pratizrutya 'saesae' svakAn svakAn - dAsaceSTakAn zabdayataH zabdAditvA caivaM vakSyamANaprakAreNAvAdiSTAm he devAnubhiyAH gacchata khalu yUyaM ime -- ete aNDake mayUryA aNDa ke gRhItvA svanAM jAtimatInAM kukuTInAmaNDakeSu prakSipata, iti vacanaM yA dAsA api tathaivANDake prakSipanti // 12 // (c)e{ vAlI hama donoM kI kukkuTikAeM ina hama logoM ke dvArA lAye hue mayUrI ke aMDoM kI apane 2 aMDo kI rakSA tathA unakI parakRta upadravoM se pratipAlanA karatI huI rakSA aura pratipAlanA karaleMgI / (taeNaM amhaM etthaM do kIlAmaNagA makarapoyagA bhavissaMti tikaTTu annamannassa eyamaTuM paDaNeti ) isa prakAra hama logoM ke apane 2 ghara para do krIDA kAraka mayUrI pota (bacce) ho jAveMge aisA vicAra kara una donoMne ApasameM eka dUsare kA vicAra svIkAra kara liyA ( paDiNittA sae sae dAsaceDae mahAti) svIkAra kara phira unhoMne apane 2 naukaroM ko bulAyA (sadAfor evaM vayAsI) bulAkara aisA kahA - ( gacchaha NaM tubbhe devANuppiyA ! ) he devAnumiyo ! tuma loga jAo aura (ime aMDae gahAya sayAgaM jAimatANaM kukkuDINaM aMDaesa pakkhivaha jAva te tripakkhiveti ) ina mayUrI ke donoM aMDoko le jAkara apanI 2 jAtIvAlI kukkuTikAoM ke aMDoM meM rakha do| isa prakAra ke unake kathana ko sunakara yAvat una dAsoMne bhI usa taraha una donoM aDo ko le jAkara una kukkuTikAoM ke aMDoM meM rakha diyA / / sU. 12 / / 66 For Private and Personal Use Only bahAranA upadraveAthI rakSaNa karatI DhelanA IMDAnuM paNa rakSaNa karaze ane pAlana pASaNa karaze (ar ahaM ettha do kalAmaNagA maurapoyagA bhavissaMti tikaTTu annamannassa eyamahaM paDaNeM ti) khAM rIte ApalA manenAM gharomAM DIDAmayUranA mabhyAbheo thardha 4ze, Ama teyo bhane the! mIlanA vidyArothI sahumata thayA ( paDiNisA saesae dAsaceDae sadAve ti) sahumata thAne tethe potapotAnA nourone mausAvyA (sadAvittA evaM vayAsI) gosAvIne yA prabhA udhuM (gacchahaNaM tubhe devANupiyA !) he devAnupriyo ! tame bhayo bhane (ime aDae gahAya syANaM jAimaMtANaM kukkuDI aMDara pakkhivaha jAva te tripakkhiveM ti) mA desanA bhane dhaDAne abhArI maraghIonA iMDAonI vacce mUkI do. A rIte temanI vAta sAMbhaLIne nekarAe ane IMDAMne laine sAvAha putronI maraghIonA iMDAonI vacce mUkI dIdhAM sU.tra 124
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 702 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathAsUtre mUlam - taNaM te satthavAha dAragA devadattAe gaNiyAe saddhi subhUmibhAgassa ujjANassa ujjANasiriM paccaNubhavamANA viharitA tameva jANaM durUDhA samANA jeNeva caMpA nayarIe jeNeva devadattAe gaNiyAe gihe teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA devadattAe hiM aNupavisaMti aNupavisittA devadattAya gaNiyAe viulaM jIvi rihaM pIidANaM dalayaMti dalayittA sakAreMti sakkAritA sammANeti sammANittA devadattAe gihAo paDinikkhamaMti paDinikkhamittA jeNeva sayAI2 gihAI teNeva uvAgacchati uvAgacchittA sakammasaMpauttA jAyA yAvi hotthA || sU. 13 // 11 TokA - taraNaM ne' tatastadanantaraM tau sArthavAhadArakau devadattayA gaNikayA sArddhaM subhUmibhAgasyodyAnasyodyAnazriyaM pratyanubhavato vihRtya tadeva yAnaM pramArUDha sau yatratra caMpAnagaryA devadattAyA gaNikAyAH gRhaM vartate natropAgacchataH Agatya devadattAyA gRhamanupavizataH - pravezaM kurutaH devadatAye 'taraNaM te satyavAhadAragA' ityAdi / TIkArtha - (taruNa) isake bAda (te satthavAhadAragA) ve sArthavAha dAraka (devadattA gaNiyo) devadattA gaNikAke (saddhi) sAtha ( subhUmimA - gassa) subhUmibhAga udyAna kI (ujjANasiriM) udyAna zrIkA (paJcaNutragaNa anubhava karate hue (hirA) ghUma kara ( tameva jANaM durUr3A samANA ) umI ratha para caDhe hue ( jeNetra caMpAnayarI jeNeva devadattAe gaNiyAe gihe teNetra uvAgacchaMti) jahAM caMpAnagarI meM devadazA gaNikA kA ghara thA vahAM Aye 'taNaM te satthavAhadAragA' ityAdi ! TIartha - (naeNaM) tyAra pachI (te satthavAhadAragA) sArthavAha putrau (devadatto gaNiyAra) devadattA gaNianI (sarddhi) sAthai (subhUmibhAgassa ujjANassa ) sulUbhilAga udyAnanI (ujjANa siriM) zolAne ( paccaNubhavamANA) anulavatA (viharitA ) viyarA rA ( tameva jANaM durUDhA samANA) te 4 2tha para savAra thardhane (je kSetra caMpAnagarIe jeNeva devadattAe gaNiyANa gihe teNetra utraagcchti| yacAna garImAM lyAM hevahattA gaNianu ghara tuM tyAM yAvyA. ( uvAgacchittA devadastAe For Private and Personal Use Only
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7.3 %3D anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 3 jinadatta-sAgaradattacaritram gaNikAyai vipulaM jIvikAI jIvikAyogyaM prItidAnaM dattaH datyA satkurutaH vastrAdinA satkAraM kurutaH sammAnayataH bacanAdinA saMmAnaM kurutaH satkRtya saMmAnya devadattAyA gRhAspatiniSkramataH nissarataH, pratiniSkramya yatraiva svakAni svakAni gRhANi tatraivopAgacchataH upAgatya 'sakammasaMpaunA' svakarmasaMprayuktI jAtau cApyAstAm-svasva vyApArAdikArya karaNe sAvadhAnI jAtAvityarthaH ||m. 13 // mUlam-tatthaNaM je se sAgaradattaputte satthavAhadArae seNaM kalaM jAva jalaMte jeNeva se vaNamaUrIaMDae teNeva uvAgacchai uvAgacchittA taMsi maUrI aMDayaMsi saMkite kaMkhite vitigicchAsamAvanne bheya samAvanne kalusasamAvanne kinnaM mamaM ettha kilAvaNamaUrI poyae (uvAgacchittA devadattAe gihaM aNupavisaMti) Akara ve devadattA ke ghara ke bhItara--(aNupavisigA devadattAe gaNiyAe viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalayaMti) bhItara jAkara una donoMne devadattA gaNikA ke liye vipula mAtrA meM jIvikA ke yogya prItidAna diyaa| (dalayittA sakkAreMti, sakkAritA sammANati, sammANittA devadattAe gihAo paDi nikkhamaMti) dekara phira usa kA vastrAdi dvArA satkAra kiyA, satkAra kara ke mIThe 2 vacanoM dvArA usakA sanmAna kiyA--sanmAna kara bAda meM ve usa devadattA ke ghara se bAhara nikale (paDinikkha mittA jeNeva sayAI 2 gihAi teNeva uvAgacchaMti-uvAgacchitA sakammasaMpattA jAyA yAvi hotthA) nikalakara apane apane ghara pahu~ce-aura jAkara apane 2 vyApAra Adi kArya karane meM laga gaye / / mR. 13 // gihaM aNupavisaMti) gharamA pravezAna te manaye hepattA pAne savidha bhATe Yuzon prabhAgi Gthita zrItihAna bhA'. (dalayicA sakAreti, sakkArittA, sammANati, sammANicA devadattAe gihAo paDi nikkhamaMti) prItihAna apAna te gaNikAne vastro vagere ApIne tene satkAra karyo, satkAra karIne madhuravANI vaDe tenuM sanmAna karyuM ane sanmAna karIne teo devadattA gaNikAnA gherathI bahAra nIkaLyA (paDinikkhamittA jeNeva sayAI 2 gihAI teNeva ubAgacchaMti-uvAgacchittA sakammasaMpauttA jAyAyAvihotthA) nAjIne teso pAtapAtAne 32 pahA-yA ane pahoMcIne pitAnA vepAra vagere kAmamAM paravAI gayA. sU. 13 For Private and Personal Use Only
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 704 zAtAdharma kathAmane bhavissai udAhu No bhavissai tikaTu ta maUrI aMDayaM abhikkhaNaM abhivaNaM uThavattei pariyattai AsArei AsArei saMsArai cAlei phadei ghaTei khobhei abhikkhaNaM abhikkhaNaM kannamUlaMsi TiTTiyAvei taeNaM se maUrI aMDae abhikkhaNaM abhikkhaNaM uvvatijamANe jAva TiTTiyA vejamANe poccaDe jAe yAvi hotthA, taeNaM se sAgaradattaputta sattha vAhadArae annayA kayAiM jeNeva se maUrI aMDae teNeva uvAgacchai uvocchittA taM maUrI aMDayaM pocaDameva pAsai pAsittA ahoNaM mamaM esakilAvaNae maUrIpoyae Na jAe tikaTu ohayamaNa jAva jhiyaayi| evAmeva smnniiuo| jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA AyariyaM uvajjhayANaM aMtie pavvaie samANe paMca mahabbaesu cha jI vini kAesu niggaMthe pAvayaNe kite jAva kalusasamAvanne se NaM ihabhave ceva bahUNaM samaNANaM bahUrNa samaNINaM bahUNaM sAvagANaM bahUNe sAvi gANaM holaNije niMdaNijje khisaNijje garahaNije paribhavaNijje paraloevi ya NaM Agacchai bahaNaM daMDaNANiya jAva annupriytttti|suu. 141 TIkA--tatthaNaM' ityAdi-'tatthaNaM' tatra tayoIyormadhye 'je se' yo'sausAgaradatta putraH sArthavAhadArakaH 'se gaM' saH khalu 'kala kalye-prAtaH samaye 'tattha NaM je se sAgaradatapute' ityAdi / TIkArtha-- (tattha) inameM (je se sAgaradattapute satthavAhadAraNa) jo sArthavAha dAraka sAgara dattaputra thA (se NaM kallaM nAva jalaMte jeNeva se vaNamaUrI aMDae teNeva uvAgacchai) vaha prAtaH samaya yAvat sUrya ke prakA- : 'tatthaNaM je se sAgaradattaputte' ityaadi| ___ ---(tattha) te mAmA (je se sAgaradattaputte satyavAhadArae) 2 sAvA sA26 to putra hato te. (se NaM kallaM jAba jala te jeNeva se vaNamaUrI aMDae nezava uvAgacchai) savAre yAre sUrya ya pAyo tyAre nyai navanI For Private and Personal Use Only
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavANITIkA a. 3 jinadatta-sAgaradattacaritram 'nAva jalaM' yAjamA calati myebhyudgate mati 'jeNeva' yatraiva 'se' tad banamayUryA aNDakaM rakSitamasti teNeva' tatraivopAgacchati, ugagatya ca 'taMmi' tasmin vanamayUryA aMDake 'saMkie' zaMkita:-aNDakaviSaye zaGkAvAna-idamaNDaka pakkAvasthAM prApyati navA iti 'kavie' kAtiH-phalA''kAzAyuktaH-ammAdaNDakAt kadA mayUrazAvakaH samutpatsyate iti, 'vinigicchAsamAvanne' vici. kitsA samApannaH-phalaM prati saMdehayuktaH itaH samudbhate'pi mArazAvake tena mama krIDArUpaM phalaM kinubhaviSyati na vA ityevaM phalaM prati saMzayApannaH, 'bheya mamAvanne' bhedasamApannaH. manedvaidhIbhAvaM prAptaH, ammAdaNDa kAjAto magUrapoto zita hone para jahAM uma vana mayUrI kA aMDaka rakhA thA vahA~ gayA (ubAgacchittA taMma maUI aMDayaMmi saMkine vitiginchiAmamAvanne bheyasamAvanne kalupamamAnne pinnaM mamaM ettha kilAvaNamaUrI poyae bhIssai udAhu No bhavimsai tikaTu) vahAM jAkara vaha usa mayUrI ke aMDe ke viSaya meM zaMkita ho gayA-- yaha aMDA pakyAvasthA ko prApta hogA yA nahIM isa prakAra kA use saMdeha huA--kAMkSina ho gayA--isa aMDe se kaba mayUrI zAvaka utpanna hogA isa prakAra ke phalake viSaya meM yaha AkAMkSA yukta bana gayA-vicikitsA samApanna ho gayA-isase mayUra potaka hone para bhI usa se mujhe krIDA rUpa phala prApta hogA ki nahIM hogA-isa prakAra vaha phala meM saMzayApanna ho gayA-bheda samApanna ho gayA-isa aMDe se utpanna huA mayUrI potakajIvita rahegA yA nahIM rahegA isa prakAra se usakI sattAke viSaya meM saMkalpa vikalpa bAlA bana kara baha mati kI vividhatA se yukta ho gayA, kaluSa samApanna ho gayA sAnu cha' bhUkSu tu tyAM yo. (uvAgacchinA taMsi maUrIaMDayAsi saMkite kaMkhite vitigicchAsamAvanne bheyasamAvanne kalusasamAvanne kinnaM estha kilAvaNamaUrI poyae bhavissai udAhu No bhavissaittika) sadhane tyo sn| IDA mATe tene zaMkAyukta vicAre thavA mAMDyA. ke A IDu paripakava thaze ke nahi? A IDa mAMthI kyAre meranuM baccuM janmaze, A rIte tenA pariNAmanI tene jijJAsA utpanna thaI. AkAMkSA yukata banI gayuM ane vicikitsA yukata banI gaye. AmAMthI meranuM baccuM janmaze te paNa te bacuM amAruM manoraMjana karaze ke nahiM? A rIte pariNAmamAM tene saMzaya utpanna thayo, bheda samApanna thaI gaye. IMDAmAMthI DhelanuM bacu jIvatuM raheze ke nahi? A rIte tenI sattAnA viSe saMkalpa vikalpa karate te muMjhavaNamAM paDI gaye, kaluSa yukta thaI gaye, tenI mati malIna thaI gaI. e ja vAtane For Private and Personal Use Only
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zotAdharmakathAjasatra jIviSyati navetyevaM tadIyasattAviSaye saMkalpavikalpavAn, 'kalusasamAvanne' kaluSasamApannaH matermAlinyamupagataH aMzataH pUrvoktArthamevAha-'kinna' kiM khalu atra kimiti vitarke mamAsmin vanamA aNDake krIDanArtha mayUrIpotako bhaviSyati ? 'udAhu' utAho-athavA na bhaviSyati, iti kRtvA 'taM maUrI aMDayaM' tanmayUryA aNDakam 'abhikkhaNaM2, abhIkSNam punaH punaH 'uvvattei' urtayati-adhaH pradezamuparikaroti' pariyatteI' parivartayati-pUrva yathAsthita tathaiva punaH karoti- AsArei' AsArayati yasmin sthAne sthitamAsIt tato manAgapasArayati 'saMsArei saMsAyati punaH punaH sthAnAntaraM prApayati 'cAlei' cAlayati kampayati 'phaMdei' spandayati-kiMciJcalitaM karoti 'ghaTei' ghaTTayati hastena punaH punaH spRzati 'khobhei' kSobhayati bhUmyAM svalpataraM gataM kRtvA tatra pravezayati. abhIkSNamabhIkSNaM 'kaNNamUlaMsi TiTTiyAvei' karNamle TiTTiyA mati kI malinatA se vaha vyApta ho gyaa| isI bAta ko aMzataH mutrakAra "kinna" ityAdi padoM dvArA spaSTa karate haiM-kyA mujhe krIDA ke liye isa vana mayurIke aMDe meM se krIDApotaka prApta hogA athavA nahIM hogA-isa prakAra vicAra kara (taM marIaMDayaM abhikkhaNa 2 unmattai, pariyattei, AsArei, saMsArei, cAlei, phaMdei, ghaTei, khobheha, abhikkhaNa 2 kannamUlaMsi TiTiyAvei) usane usa mayUrI ke aMDe ko bAra 2 nIce se UMcA kiyA arthAta nIce ke pradeza ko kAra kiyA parivartita kiyA-jaisA rakkhA thA punaH vaisA hI rakha diyA, bAda meM jisa sthAna para vaha rakhA thA usa sthAna se kucha Age sarakA diyA bAda use aura dUsare sthAna para rakhane lagA use calAyA-kapita kiyA, kucha 2 calAyA, hAya se use punaH dharSita kiyA jamIna meM thoDA sA gatekara (khAkara) use usameM rakha diyA / sUtrakAra ni vagere padavaDe spaSTa kare che-zuM mane kIDA mATe A vananI helanA 4'mAMthA hI pAta4 (52-yu) bhagaze naDiyA zata viyAzana ( mazIa DayaM abhikkhaNaM 2 unmattei pariyattei AsArei, saMsArei, cAlei phaMdei, gha, khobhei, abhikkhaNaM 2 kannamalasi TiTTiyAveha) sArthavADa putre dekhanA IMDAne vAraMvAra upara nIce karyuM, eTale ke IDAnA nIcenA bhAgane upara karyo, ane tyAra pachI IDAne pahelAMnI jema ja mUkI dIdhuM. tyAra bAda teNe IDuM jyAM mUkeluM hatuM tyAMthI thoDuM AgaLa khaseDI dIdhuM, A pramANe IDAne te vAraMvAra ekarathAnethI bIjA sthAne khaseDavA lAge, calita ane kaMpita karavA lAge, khaseDIne hAtha vaDe IDAne sparzavA lAgyA, jamInamAM nAnuM sarakhe khADe karIne temAM I DAne mUkI For Private and Personal Use Only
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 3. jinadatta-sAgaradatta caritram veti nija karNAnti ke nItvA TiTi-iti zabdaM kArayati / tatastadanaMtaraM khalu tanmayUryA ar3akama bhIkSNa bhIkSNamudralu mAnaM yAvacchandAyamAnaM kriyamANaM sat 'poccaDe' pocaDaM niHsAraM pototpAdanazaktirahitamityarthaH 'jAe' jAtaM cA. sIt / tatastadanantaraM khalu sa mAgaradattaputraH sArthavAhadArakaH 'annayA kayAI' anyadA kadAcita ekadA 'jeNeva' yatraiva 'se' tanmayaryA aMka 'teNeva' tatraiva upAgacchati, upAgatya tanmayUryA aNDa ke 'poccar3ameva' nirjIvameva 'pAsaI' pazyati, dRSTvA cetyacintayat. 'aho' iti khede 'Na' ala kRtau 'mama' mama 'esa kilAvaNae' epa krIDanakaH krIDAkaraNAtha mayUrIpotakaH, mayUryAH zizu na jAta iti kRtvA 'ohayamaNa' apahatamanAH-nirAzacittaH, yAvat 'jhiyAyaI' dhyAyati-ArtadhyAnaM krotiityrthH|| tathA bAra 2 apane karNa ke pAsa le jAkara Ti Ti isa prakAra se zabda ko karavAyA (taeNa se maUrI aMDae abhikkhaNa 2 ubattijamANe jAba TiTTayAvejamANe pocaDe jAe yAvi hotthA) isa taraha vaha mayUrI aMDaka bAra bAra uditita yAvat zabdAyamAna kriyamANa hotA huA niHsAra bana gayA-pototpAdana zakti se rahita ho gyaa| (taraNa se se sAgaradattaputto satyavAhadArae anna yA kathAI jeNeva se maUrI aDae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA taM maUrAaMDayaM poccaDameva pAsai) kucha dinoM ke bAda vaha sArthavAha dAraka sAgaradatta putra jahAM vaha mayUro kA aMDA rakhA huA thaa| vahAM gayA-jAkara usane usa mayI aMDaka ko nirjIva dekhA (pAsittA ahoNaM mama esa kilAvaNae maUrI poyae Na jAe ttika ohayamaNa jAva jhiyAyai) dekhakara use duHkha huA-usane socA-mere liye yaha krIDA karane ke yogya mayUro potakaniSpanna nahIM dIdhuM, ane IDAne vAraMvAra pitAnA kAnanI pAse laI jaIne "Ti Ti' Ama zabda 2|17|0yo. (taeNaM se maU aMDae abhikkhaga2 uccatijamANe jAva TiTTiyA vejamANe pocaDe jAe yAci hotthA) 2 rIte pAra vAra sAvavAthI paseuvAthI tema ja tene zabda yukata banAvavAthI te DhelanuM IMDuM nisAra thaI gayuM. baccAne utpanna 42vAnI tathA rAhata manI Ayu (taeNa se sAgaradattaputte satyavAhadArae annayA kayAiM jeNeva se maUtI aMDae teNetra uvAgacchai, upagacchittA taM maUrIaMDayaM poccaDameva pAsai) 34aa 6i1sa pachI sAyapADa saa2httne| te putra helanA IMDAnI pAse gaye. ane tyAM teNe DhelanA IMDAne nijIva joyuM. (pAsittA aho NaM mama esa kilAvaNae maUrIpoyae Na jAe tikaTu ohayamaNa jAva jhiyAyai) ne tene bhUma hu thayu, bhanabha te vicAra vA lAge mArI krIDA mATe A DhelanuM IMDuM niSpanna thayuM nathI A rIte vicAra For Private and Personal Use Only
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 708 jJAtAdharmakathAGgamatra ukta dRSTAnta dArzanti ke yojayati-- 'e vAmeva' evameva sAgaradattaputradeva 'samaNAuso' zramaNAyuSmanta = aho AyuSmantaH zramaNAH ! 'jo amhaM' ya asmAkaM nirgrantho vA nigranthotrA AcAryopAdhyAyAnAM cAntike pratrajitaH san-gRhItadIkSaH san paJcamahAvateSu prAgAtipAtaviramaNAdiSu paJcasu mahAvrateSu yAvat SaDjIvanikAyeSu pRthivI kAyAdiSu par3a jovanikAyeSu naigranthe pravacane-sAdhumArge vA, 'saMkie' zaGkito bhavati, eSu mahAvratAdiSu zaGkAvAn etada mahAvatAdikaM satyaM na vA iti, 'jAva kalusasamAvanne' yAvat atra yAvacchandena-kakhie, vitigicchAsamAranne' bheyasamAvanne' iti vAcyam / tatra 'kavie' kAGgataH asya taH saMyamArA. dhanasya phalaM kadA bhaviSyatItyevaM kAGkSAyuktaH, vicikitsAsamApannaH-asya huA hai| isa prakAra vicAra kara vaha nirAza cina bana gayA-yAvat ArtadhyAna meM par3a gyaa| isa dRSTAnta ko mutrakAra aba dASTAntika ke sAtha yo jita karate hue kahate haiM--evAmeva samaNAumo jo amhaM niggayo vA niggaMthI vA AyariyaM uvajjhayANaM aMtie pacadae samANe paMcamahatvaemu chajjIva nikA rasu niggaMthe pAvayaNe saMkite jAva kalusasamAvanne) isI taraha sAgaradatta putra kI taraha-he AyuSmanta zramaNoM ! jo hamAre nirgrantha va nigraMnthI -- sAdhvI-jana haiM ve AcArya upAdhyAya ke pAsa pratrajina hote hue paMca mahAvratoM meM chaha jIvanikAyoMmeM evaM nirgrantha pravacana meM athavA sAdhu mArga meM zaMkita hote haiM ye pANAtipAta viramaNarUpa pAMca mahotrata satya haiM ki nahi haiM isa prakArako jo zakA karate haiM yAvat zabda se kAMkSita hote haiM-isa tapa saMyama ArAdhana kA phala kaba hogA isa prakAra ko kAMkSA se yukta hote haiM, vicikitsA samApanna hote haiNkarIne te hatAza thaI gaye. ane AtayAna karavA lAgyo. A daSTAntane sUtrakAra ve haTAnti4 35mA 49 cha--(evAmeva samaNAuso! jo amha niggaMthovA niggaMthI vA Ayariya uvajjhAyANa aMtie pavaie samANe paMcamahavvaema chajjIvanikAesu niggathe pAvayaNe saMkite jAva kalusasamAvanne) 2mA pramANe he AyuSyanta zamaNe! sArthavAha sAgaradattanI putranI jema je amArA nigraMtha ke nigraMthI jana che teo AcArya ke upAdhyAyanI pAse prajita thatA paMcamahAvatemAM, cha javanikAmAM ane nigraMtha pravacanamAM athavA te sAdhu mArgamAM zaMkA kare che, ke A prANAtipAta viramaNa rUpa pAMca mahAne satya che ke nahIM? A rIte jeo zaMkA kare che, kAMkSita hoya che- A tapa ane ArAdhanAnuM phaLa amane kayAre maLaze. evI AkAMkSA (IcchA) thI yukta hoya che, vicikitsA samApanna hoya che-- A tapa For Private and Personal Use Only
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 3 jinadatta-sAgaradattacaritram 709 tapaH saMyamArAdhanasya phalaM bhaviSyati na vA ityevaM phalaM prati zaGkAvAna, bheda samApannaH-asmAdeva naigranthyapravacanAdAtmakalyANaM syAt kimuta-anyasmAdityevaM matedvaidhIbhAvaM prAptaH / kaluSasamApannA-matimAlinyamupagataH, cirakAlaparISahopasargamaha nena kiM phalaM syAditi kAluSyapariNAmavAn / 'se gaM' sa sAdhu khalu 'ihabhave' asminnevabhave caiva nizcayena bahUnAM zramaNAnAM bar3InAM zramaNInAM bahUnAM zrAvakANAM bahInAM zrAvikANAM 'hIlaNijje' hIlanIyaHgurukulAghudvAyataH punaH niMdaNijje' nindanIyaH-kutsanIyaH syAt manasA 'khiMsaNije' khiMsanIyaH janamadhye 'garahaNijje' garhaNIyaH samakSameva ca pari bhavaNijje' paribhavanIyaH anabhyutthAnAdibhiH 'paraloe vi ya NaM' paraloke'pi ca khalu isa tapasaMyama kI ArAdhanA kA phala mujhe prApta hogA yA nahIM hogA isa prakAra phala ke prati zaMkA vAle hote haiM, bheda samApanna hote hai-- isI nainthya pravacana se Atma kalyANa hogA-yA anya kisI aura se AtmakalyANa hogA isa prakAra ke vicAra se yukta rahate hai, kaluSa samApanna hote haiM--cirakAlataka parISaha aura upasarga ke sahana karane se kyA lAbha hai isa prakAra kAluSya pariNAma vAle hote haiM (seNaM iha bhave ceva bahe gaM samaNANaM vahUrNa samaNINa bahUNa sAvagANa yahUrNa sAvigANa hIlaNijje niMdaNijje, khisaNijje garahaNijje paribhavaNijje) ve isa bhava meM hI aneka zramaNoM ke aneka zramaNiyoM ke aneka zrAvakoM ke aura aneka zrAvikAoM dvArA hIlanIya hote haiM niMdanIya hote haiM jana madhyameM visaNIya hote hai-samakSa meM garhaNIya hote haiM tathA anabhyutthAna Adise paribhavanIya hote haiM / (paraloe vi ya NaM Agacchai bahUNa daDaNAgiya ane saMyamane ArAdhavAnuM phaLa mane maLaze ke nahi A rIte phaLa pratye zaMkAzIla hoya che, bheda samApanna hoya che-- A natha pravacanathI AtmakalyANa thaze ke bIjA keIthI AtmakalyANa thaze A prakAranA vicAra karavA mAMDe che, kaluSa samApana hoya che. lAMbA vakhata sudhI parISaha ane upasargone sahana karavAthI zuM lAbha? yA pramANe AyuSya pariNAmavAya cha. (se Na ihabhave ceva yahUNa samaNANa bahUNa samaNINa bahUNa sAvagANa bahUrNa sAvigANaM hIlaNijje,niMdaNijje khisaNijje garahaNijje paribhavaNijje) te sA sabhA ghal shrm| ghagI zramAyA vaDe hIlanIya hoya che, niMdanIya hoya che. samAjamAM khrisaNIya hoya che, badhAnI sAbhe glya khAya cha tebhara manabhyutthAna korethI paribhavanIya hAya cha. (paraloe vi ya Na Agacchai, bahUNa daMDaNANiya jAva aNupariyaTai) paramapamA 5 te For Private and Personal Use Only
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 710 jJAtAdhama kathAGgo AgacchatipApnoti, bahUni manodaNDaprabhRtIni 'daMDaNANi' daNDanAni ca yAvat 'aNupariyaTTaI' anuparyaTati-cAturgatikasaMsAramanuparivartayati, anAdyanaMtakAlaM paribhramaNaM karoti // mutra 13 // mUlam-taeNaM se jiNadattaputte satthavAhadArae jeNeva me maUrI aMDae teNeva uvAgacchai uvAgacchittA taMsi maUrI aMDaryAsa nissaMkie, jAva suvattae NaM mama ettha kIlAvaNae maUrI poyae bhavissai, tikaTTha taM maUrIaMDayaM abhikkhaNaM 2no uvvattai jAva no ttihiyaavei| taeNaM se maUrIaMDae aNuvvattijjamANe jAva aTiTTiyAvijamANe kAleNaM samaeNaM ubbhinne maUrIpoyae etthjaae| taeNaM se jiNadattaputte taM maUra poyayaM pAsai pAsittA haTTatuTTha maUra posae sadAvei sadAvittA evaM vayosI tunbheNaM devANuppiyA! imaM maUra poya, bahuhiM maUraposaNapAuggehi davvehi aNupuvveNaM sArakhamANA saMgovemANA saMvar3eha nahallagaM ca sikkhaaveh|tennN te maUraposagA jiNadattaputtassa eyama, paDisuNeti paDisuNittA taM maUrapoyayaM geNhaMti geNhittA jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchaMti uvAga cchittA taMmaUrapoyagaM jAva nahallagaM sikkhAti ||suu 14 // TIkA-'taeNaM se jiNadattaputte' ityAdi-tatastadanantaraM khalu sa jinajAva aNupariyaTTai) paraloka me bhI aneka mAno daMDo vagairaha ko prApta karate haiM aura anAdi anaMta kAla taka isa caturgati rUpa saMsAra meM paribhramaNa karate rahate haiM // mU. 13 // 'taeNaM se jiNadattaputte satthavAhadArae' ityaadi| TIkArtha--(taeNaM) isake bAda (satyavAhadArae jiNadana pune) saarthaneka jAtanI zikSAne pAtra thAya che eTale ke tene aneka yAtanAo sahana karavI paDe che ane anAdi, anaMta kALa lagI te A caturgati rUpa saMsAramAM pari bhramaNa karatA rahe che. e sU. 13 che 'taeNa se jiNadattaputte satthavAhadArae' ityAdi / TIkArtha- (taeNa) tyA2 54ii (satyavAhadArae jiNadattamutte) sArthavADa For Private and Personal Use Only
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 711 anagAradharmAmRtavANITIkA a 3 jinadatta-sAgaradattacaritram dattaputra sArthavAhadArako 'jeNeva' yatraiva yasminneva sthAne 'se' tanmayUryA aNDakaM vartate 'teNeva' tatraivopAgacchati, upAgatya ca 'taMsi' tasmin mayUryA aNDake 'nissaMkie' nizzaGkitaH zaGkArahitaciMtayati, 'suvattae' suvyaktakaM paripakvatvena sphuTatayA vijJAyamAnaM, khalu 'mamaettha' mamAtra krIDAkaraNArtha mayUrapotako bhaviSyatIti, kRtvA tanmayUryA aNDakamabhIkSNa 2 punaH punaH 'no ubaroi' nodvattayati-adhaH pradezaM no parikaroti yAvat 'no TiTiyAveI' na Ti Ti iti zabdayaMti-svakIyakarNamale dhRtvA na zabdAyamAnaM karoti. / tatastadanantaraM khalu 'se' tad, mayUryA aNDakaM 'aNuvvattijjamANe' anudvaya'mAnaM yAvat-svasthAnAdanyasminsthAne ISadapyacAlyamAna, 'aTiTiyAvijamANaM' Ti Ti iti na zAyamAnaH 'kAleNaM samaeNaM' kAle-samaye prApte sati svayamevAtmanaiva ubbhinne' udbhinnaH-paripakAvasthAyAM sphuTitaM tadA mayUryA vAhadAraka jinadatta putra (jeNeva se maUrI aMDae) jahAM vaha mayUrI kA aMDA thA (teNeva uvAgacchai) vahA gayA (uvAgacchittA taMsI marI aMDayaMsi nissaMkie jAva suvattae Namama ettha kIlAvaNae maUrIpoyae bhavissai, tikaTTataM maUrI aMDayaM abhikkhaNaM 2 no umvattei) jAkara vaha usa mayurI ke aMDe ke viSaya meM niHzaMkita AdivRtti vAlA banA rahA--aura vicArane lagA-- yaha mayUrI aMDaka parIpakvarUpa se spaSTa pratIta hone lagA--so isameM mujhe krIDA karanekA mayUra potaka piSpanna ho jAvegA-- aisA vicAra kara usane usa mayarIke aMDeko bAra bAra udvatita nahIM kiyA yAvat use zabdAyamAna nahIM kiyA--apane kAna ke pAsa rakhakara use TI TI isa prakAra se vAcAlita nahIM kiyA (taeNa se maUrI aMDae aNuvittijamANe jAva aTiTiyAvijjamANe kAleNa samaeNaM ubbhinne) isa taraha baha nihattana putra (jeNeva se maUrI aMDae) wyAM te Dhasanu tu (teNeva uvAgacchai) tyo gayo. (uvAgacchittA tasi maUrIaMDasa nissaMkie jAva suvattaeNa mama ettha kIlAvaNae maUrIpoyae bhavissai, vika ta maUrI aDayaM abhikkhaNa 2 no uvyattei) tyAM ne dekhanA nA viSa te niHzaMka vRttivALa banI gayuM ane vicAravA lAge--A helanuM I DuM paripakava thaI gayuM che Ama jaNAya che. AmAMthI mArI phrIDA mATe DhelanuM baccuM janmaze. A rIte vicAra karIne teNe te IDane sAgaradattanA putranI jema vAraMvAra nIce upara karyuM nahi ane tene zabda yukata paNa karyuM nahi. eTale ke pitAnA kAnanI pAse ne zamIna tene sAvIna zAha yusta manAvyu nali (taeNa se maUrI aMDae aNunvitijamANe jAva aTiTiyAvijamANe kAleNaM samaeNa For Private and Personal Use Only
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 712 sAtAdharma kathAnamatra potakaH zizuH 'ettha' atra-asmin sthAne 'jAe' jAnaH prAdurabhUt / tatastadanantaraM khalu sa jinadatta putrasta mayUrapotakaM pazyati dRSTvA ca hraSTa tuSTo'tizayena praSTastadA 'maUraposae mayurapoSakAna-pAlakAn zabdayAta, zabdayitvaivaMkSyamANapakAreNAvAdIn, 'tumbhegaM' yUyaM devaannuprim| imaM mayUrapotakaM bahubhiH 'maUraposaNapAuggehi mayUrapopaNaprAyogyaiH-mayUrasya poSaNAya prAyogyaH samathaiH 'davvehi' dravyaiH-dravyavizeSaNaiH 'aNuputveNaM' AnupUryA -anukrameNa 'sArakkhamANA' saMrakSantyaH poSaNAdinA 'saMgovemANA' saMgopAyantaH, mAridikRtopadravataH 'saMbaDDe' saMvarddhayata, vRddhi prApayata 'naTullaga" nRtyaM ca mayUrI aMDaka anudvaya'mAna hotA huA--apane sthAna se thoDAsA bhI cAlyamAna nahIM hotA huA aura TI, TI, isa prakAra ke zabda se bhI zabdAyamAna nahIM kiyA gayA hotA huA samaya A jAne para apane Apa hI udbhinna ho gayA- paripakva hokara phaTa gyaa| (maUrI poyae ettha. jAe) phUTate hI usa meM se eka mayarI potaka nikalA-(taraNaM se jiNadattaputta taM maUrIpoyayaM pAsittA haTTatuTTe mayUrapoyae sadAvei) jinadattane mayUpota ko dekhA to dekhakara vaha bahuta adhika harSita evaM tuSTa huA-bAda meM usane mayUrapotako ko bulAyA (mahAvittA evaM vayAmI) bulAkara unase sA kahA-(tumbheNaM devANuppiyA! imaM maurIpoyayaM bahU hi Ura posaNapAuggehiM davvehiM aNupubveNaM sArakkhamANA saMgovemANA saMva)he devAnumiyo' tumaloga isa mayUra zizuko aneka mayUra poSaka prAyogya dravyoM se kramazaH rakSAkarate hue unbhinne) yA pramANe te Dhasanu pAvAra nAya 52 parivartita yA 122 pitAnI jagyAthI saheja paNa khaseDyA vagara ane "Ti Ti A jAtanA zabda karAvyA vagara ja yogya samaye pitAnI jAte ja ubhinna thaI gayuM eTale ke pAkIne phUTI Ayu. maUrI poyae ettha jAe) bhane tebhAtI me sanu yu nIjyu. (taeNaM se jinadattaputte taM mayUrapoyayaM pAsai pAsittA hatuDhe mayUrapoyae sadAi) nihatta dAnA bhayAne nana 55 pita pAbhyo bhane tuSTa thye| tyA2 pachI tethe bhArane paannnaa| bhANusAne mAlAcyA ( sahAvittA evaMvayAsI) mAdAvIna ghu---(tubbheNaM devANuppiyA ! imaM maUrIpoyayaM vahahiM maUrI posaNapAuggehiM davvehi aNupugveNa sArakkhamANA saMgovemANA saMbaDeha) he devAnuM priye! tame A helanA baccAnI aneka moranA piSaNa mATe thAya evA dravyathI rakSA kare temaja bilADA vagerenA upadravathI paNa bacAvatA rahI tenuM piSaNa kare ane For Private and Personal Use Only
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 3. jinadatta-sAgaradattacaritram 713 'sika vaavehshikssyt.| tatastAnantaraM khalu 'se te mayarapoSakA jinadattaputrasya 'eyamadvaM' etA pratipani pAtatya ca taM mApoyam' taM mayAmota gRhanta gRhItvA ca 'je' yatra 'sae gi' svakIyaM gRha vartate tege toyAgacchanti ugagatya ca taM mayUrapotakaM popa ganti pAlayanti yAvat nRtyaM ca sivAveti' zikSayanli. // mU. 14 // __ mUlam-taeNaM se maUrapoyae ummukkabAlabhAve vinnAya pariNayamette joThavaNagamaNu patte lakkhaNavaMjaNaguNovavee mANummANapanAga paDiyunAvapeNakalAce vicittapicche satacaMdae nIla kaMThae naccaNasIlae egAe cappuDiyAe kayAe samAgIe aNe. gAI nachullagasayAI kekAravasayANi ya karemANe vihAi / tae gaM se maUraposaggA taM maUrayoyagaM ummujAva karemANaM pAsai pAsittA taM maUrapoyagaM gehiMti gehitA jigadalaputte satthavAhadArae haTTatu tesiM ghiulaM jIviyAmhiM pIidANaMjAva paDa visajjei, ||suu. 15 // pAmA, pAsittA haTTatu] ma uraposae mahAvei) jinadattane mayUrapotaka ko dekhA-to devakA vaha bahuta adhika harSita evaM tuSTa humA-bAdame usane mayurapoSakoM ko bulAyA (sahAvittA eva vayAsI) bulAkara unase esA kahAnayA mArjAra Adikana upadravoM se bacAte hue baDhAo-aura (naTullagaMca sikavAveha)nRtya bhI miva laao| (taeNaM maUrapAmagA. jigadattapu ttassa eyamaTuM paDisuNe ti) isa prakAra una mayarapopakoMne jinadattaputra ke isa kathana ko svIkAra kara liyA (paDisuNittA taM maUrapoyayaM gehUtigehnitA jeNeva sae gihe toNeva uvAgacchaMti) svIkAra kara bAda meM ve usa mayUra'-zizuko le cale-lecala kara ve jahAM apanA yara thAvahAM Agaye / (uvAgacchinA ta maUrapoyagaM jAva nahalalagaM sikAvAve ni) Akara unhoMne usa mayara zizu ko pAlo yAvata use nRtyakalA bhI miAvalAI ma. 14 / (mallagaM ca miravAveha) me thAya tya3 nAyatA ziull. (nANa te maU posagA jiNadatta yUnaspa eyamaTuM paDimuNeti) 2 te mAranA pAye jinAtana putranumA 4thana spIAya (paDipluNilA tapaUpoya gehAta geNhittA jegeva sae gihe teNeva uvAgacchaMti) vIryA mA6 teo dAnA pathyAne sAthe 4 . sane sAune jyo tamanu gha2 tu. tyAM gayA' (uvAga cchitA taM mApoyaga jApa mAlagaM sikkhAve ti) tyo bhane tegA te helana ba thAnuM paNa karyuM temaja meTuM thayuM tyAre tene nAcatAM paNa zIkhavADyuM sU. 14 For Private and Personal Use Only
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 794 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharma' kathAsUtre TIkA- 'ega se maUrapIe' ityAdi --tastadanantara khalu sa mayUrazetakaH 'ummukacAlabhAve' unmuktabAlabhAvaH tyakta bAlAvasthaH 'vinAyapariNayamete' vijJatapariNata mAtraH, vijJAtaM vijJAnaM tat pariNatamAtra paripakAvastha yasya sa tathA paripakke vijJAna ityarthaH, darzanamA Naitra tena nRtyakalAdi vijJAtamiti bhAvaH / 'jonvaNagamaNupatte' yauvanakramanuprAptaH - taruNatvaM saMprAptaH 'lakkhavaMjaNaguNotra ve e' lakSaNa vyaJjana guNopetaH -- tatra lakSaNAni = magUralakSaNAni vyaJjanAni=mayUrasambandhi zikhAcandrakAdIni mayUraguNAzca tairupapetaH / ' mAgomANapamANapaDi puNNapakakhape hue kalA ve' mAnonmAnamamANapratipUrNa pakSavihUMNa kalApaH mAnena viSkambhataH, vistArataH / unmAnena bAhulyataH, utsedhena=uccatayAM pramANena cAyAmataH pratipUrNa pakSakA vasya sa tathA pegakalApaH picchasamUhaH / 'vicitApicche' vicitrapicchaH vicitrANI=vividharUpANi picchAni yasya sa tathA 'satacaMda e' zatacandrakaH zatasaMkhyakA candrakA yasya sa tathA 'nIlakaMThae'nIlakaNThakaH nIlavarNo kaNTho yasya sa 'nacarsIlae' nartanazIlakaH - nRtyakalA parAyaNaH, 'egAe cappuDiyAe' 'tae se maUrapoyae ummukkavAlabhAve' ityAdi / TokArtha - ( nae) isake bAda ( se maUrapoyae) vaha mayUrapotaka (ummukka bAlabhAve) bAlabhAva kA parityAga kara - - vinnAya pariNaya mene jontraNagamaNupatte) paripakvajJAna vAlA bana gayA isase vaha dekhane mAtra se hI nRtyakalA jAnane laga gyaa| jaba vaha yauvana avasthA ko prApta huA to (lakkhavaMjaNagugovae) lakSaNoM se tathA mayUra saMbaMndhI zikhA candraka Adi vyaMjanoM se evaM mayarasaMbandhI guNoM se yukta ho gayA / (mANummANappamANapa Dipunnavatrakhape hUNa kalAve vicittapicche satacaMdae nIlakaMThae nacca sIlae) mAnase ( vistArakI apekSA) unmAna se (UMcAI kI apekSA) aura pramANa se ( zrAyAmakI apekSA) isakA piccha samUha pratipUrNa thaa| isake pAMkha vividha rUpavAle the, pAMkhoM 'taraNa se maUrapoyara ummukkavAlabhAve' ityAdi // TokArtha - - (taraNa ) tyAra pachI ( se maUrapoyae) bhognu bhyu (ummubAlabhAve) bhoTu thyu (vinnAyapariNayametta joDavaNagamaNupatte) tyAre sa jJAnI thA gayuM nyAre te nuvAna thayuM tyAre ( lakkhaNavaMjaNaguNeva vee ) bhAranA lakSaNA-kalagI, candrakA pIchAM ane mAranA badhA guNaiAthI yukata thaI gayuM. (mANummANaSpamANapa DipunnapakkhaNehUNakalAve vicittapicche satacaMda rtoise nacaNasIe) bhAnathI ( vistAranI dRSTiye) unmAnathI (athAdhanI dRSTikhe) ane pramANathI (AyAmanI dRSTie) tenA pIchAM pratipUrNa hatAM. tenAM pIchAmAM sekaDo caMdrakA hatA ane tenA kaMThe bhUrA raMgano hateA. nAcavA mATe te hamezAM taiyAra ja For Private and Personal Use Only
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradhAmRtavarSiNITIkA a. 3 jinadatta-sAgaradattacaritram ekasyAM cappuTikAyAM-aGguSThena sAdhamalI tAlikAyAM cukIti bhASAyAm 'kayAe samAgIe' kRnAyAM satpAM, 'aNegAI" anekAni 'nalagapayAI nartana zatAni 'ke kAravasayANi' ke kAravazatAni ca kurvat viharati-vicarati / tatastadanantaraM khalu te mayApoSakAstaM mayarapotakaM unmuktabAla bhAvaM yAvat nartana zatAni kekArakzanAni ca kurvantaM pazyani, dRSTvA taM mayApotakaM gRhNanti, gRhItvA jinadattaputrasya gre 'ucaNeti' upanayaMti- arpayanti / tatastadanantaraM gkhalu sa ninadatta putraH sArthavAhadArako magarapota kama, unmuktabAlabhAvaM yovana nartanazatAni kekAravazatAni ca kurvantaM pazyati daSvA ca dRSTatuSTaH-- atizayena saMtaSTaH san 'tesiM' tebhyo-mayarapoSakebhyo vipulaM jIviyAri' jIvikAImAjanmanirvAhayogyaM prItidAnaM pAritoSakaM dadAti yAvat satkArasammAnayuktaM kRtvA 'paDivisajjei" prativisarjayati // mUtra 15 // meM saikaDoM cadraka the| kaMTha nIla thaa| nRtya kalA meM yaha tatpara rahatA thaa| (egAe cappuDiyAe kayAe samAgIe aNegAI na gapayAI kekAravamayAI ya karemANe viharai) eka hI cuTakI karane para vaha maiM phaDoM bAra nRtya aura saiMkaDo bAra ke kAraya kara diyA karatA thaa| (taeNaM se majAposaggA ta mApoyagaM ummuka jAva karemANaM pApai. pApittA, taM maUrapoyagaM gehnati gehnittA jiNadattaputsAsa uvaNeti) isake bAda jaba una mayUra poSakoMne usa mayUrapotaka ko bAla bhAva serahita yAvat eka hI cuTakI meM saiMkaDo bAra nRtya karate hue tathA saikaDo bAra kephArava karate hue dekhA-to dekhakara use jinadatta ke pAsa lekara pahu~ce / (taeNaM se niNadattaputte satthavAhadArae maUrapoyagaM ummukka jAva karemANaM pApaDa, pAsittA haTTatuDhe tesiM viula jIviyArihaM pIidANaM jAva paDivisajjei) jinadatnaputrane jyoM ho use bAlabhAva se 2hetu tu. (egAe cappuDiyAe kayAe agegAI naTullagasayAi ke kAravasayAI ya karemANe viharaI) me zyapaTI samatAMnI sAthe 4 tese vAra nRtya sane se 4o pAra tuDatu(taeNa' se maUraposaggA ta maUrapoyagaM ummukajAva karemANa pAsaha pAsittA taM mApoyagaM geNDatigeNhittA niNadatyaputtamma usaNeti) tyAra bAda merane ucheranArAo te baccAne juvAna temaja eka capaTIne sAMbhaLIne seMkaDo vakhata nAcatuM temaja seMkaDo vakhata TakatuM joIne tene jinadattanI pAse dAvyA. (taeNa se jigadattaputte satyavAhadArae maUrapoyaga ummuka jAva karemANa pAsai, pAsittA haTTha tujhe tesi viulaM jIviyArihaM pIIdANa' jAva paDivisajjei) nyAre nihattanA putra bhoranA yAne 555 paTAvIne For Private and Personal Use Only
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtAdharmakathA matro mUlam--taeNaM se maUra poyae jiNadattaputteNaM egAe cappu. DiyAe kayAe samANIe gaMgolA bhaMgamiroghare seyAvaMge azyA riyapainnapazkhe ukivatacaMda kAiya kalAve kekAi sayANi vimu. camANe Naccai / taeNaM se jiNadalaputte teNaM maUrapoyaeNaM caMpAe nayarIe siMghADaga jAva pahesu sahaehiya sAhassiehiya sayasAhassiehiya jayaM karemANe vihri|| ___ evAmeva samaNAuso jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA evvaie samANe paMcasu mahavvaesu chasu jIvanIkAesu niggaMthe pAvayaNe nissaMkie nikhie nivitigicche se NaM ihabhave ceva bahaNaM samaNANaM bahUNaM samaNINaM jAva vIi vissi| evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM nAyANaM taccassa ajjhayaNassa ayamaDhe pannatte, tibemi // sU. 16 // TIkA-- 'eNaM se maUrapoyae' ityAdi 'taeNaM' tatastadanantara gvalu 'me' sa ma yarapotako jinadattaputreNa sArthavAhena 'eyAe ekasyAM 'cappuDiyAe rahina yAvat eka hI cuTakI meM saiMkar3oM bAra nRtya aura kekAva karate hue dekhA to dekha kara vaha bahuta harpita evaM saMtuSTa huA aura bAda meM usane una logoM ke liye jIvikA ke yogya prItidAna dekara yAvat unheM visanita kara diyaa|| mUtra 15 // _ 'taeNaM se mayUrapoyae ityaadi| TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se maUrapoyae) yaha mayUraponaka (jinjuvAna thayeluM, ane ekaja capaTI sAMbhaLI seMkaDo vAra nAcatuM temaja TahUkatuM joyuM tyAre jAIne tene khUbaja harSa thayA ane te saMtuSTa thayuM tyAra pachI jinadatta morane ucheranArAone egya prItidAna ApIne teone javAnI AjJA karI. sU. 15, 'taraNa se maUrapoyae' ityaadi|| TI -(nae Na) tyA2 pachI (se maUra poyae) bhA2nu 52yu (jinadatta puroga) nihatta 1 (egAe cappuDiyAe kayAe samANIe) 404 25TI 4134 // 54sa For Private and Personal Use Only
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 3 jinadatta-sAgaradattacaritram 717 kayAe samANIe' cappuTikAe-kRtAyAM satyAM 'NaMgolAbhaMgasirodhare' lAgula bhaGgazirodharaH siMhAdipucchacakrIkaraNasadRzaH zirodharo grIvA yasya tathA, 'se yAvaMge' svetApAGga: zvetanetrAntabhAgaH yadvA 'seyAvaSNe' svedApannaH jAta. svedaH 'avayAriyapainnapakkhe' avatAritaprakIrNapakSaH tatra-avatAritozarIrAd dUrIkRtau prakINoM prasAritau pakSau yasya sa tathA 'ukvittacaMdakAiya ra.lAve' ukSiptacandrakAdikakalApa:-tatra, utkSipta = urvIkRtaH candrakAdikaH= mayUrAGgavizeSopetazcandrakai racitaH kalApaH zikhaNDo yena sa tathA 'kekAIya. sayANi' kekAyitazatAni mayarazabdazatAni vimuJcan san nRtyti| tatasta. danantara khalu sa sa jinadattAputrastena mayUrapota kena campAyAM nagaryA madhye zRGgATa katrikacatuSkacatvaramahApatheSu 'saiehiya' zalakaiH---zatasaMkhyadravyaiH 'mAhasmiehiya' sAhasikaizca sahasra saMkhyakaiHdravyaiH 'sayasAhassiehiya' zatasAhasikazca dattaputteNaM) jinadattaputra dvAro (egAe cappuDiyAe kayAe samANIe) eka hI cuTakI bajAI jAne para (gaMgolAbhaMgasirodhare seyAvege :avayAriyapainna-- pakkhe ukkhittacaMdakAiyakalAve kekAiya sayANi muccamANe paccai) apanI grIvA ko siMhAdikoM ke pUchake samAna vakra kara letA thaa| donoM netra prAnta bhAga zveta ho jAte the athavA isakA samasta zarIra kheda se vyApta ho jAtA thaa| isake dvArA phailAye gaye pAMkha isake zarIra se bhinna 2 ho jAte the| mayUrAMga vizeSa se upeta candraka racita kalAzikhaNDa isakA u~cA ho jAtA thaa| aura saikar3oM kekAravoM ko choDatA huA yaha nAcane laga jAtA thaa| (taeNaM se jiNadattapuce teNaM maUrapoyaeNaM capAe nayarIe siMghAr3aga jAva ehemu sahaehiM sAhassiehiM ya sayasAhassiehiM ya paNiehiya jayaM karemANe viharai) isake bAda vaha jinadatta putra usa mayUrapotakake sAtha capAnagarI ke (Na golA bhaMgAsiroghare seyAvege AyAriyapainnapakkhe ukvitta caMdakAiyakalAve kekakAiya sayANi vimuJcamAge Neccai) pai.tAnI ne siDa vagerenI pUchaDInI jema vAMkI karatuM hatuM, tenI baMne AMkhonA khUNAo dhaLA thaI jatAM hatA, ane tenuM AkhuM zarIra kheda yukta thaI jatuM hatuM. te jyAre pIMchAone phelAvatuM tyAre pIMchAo tenA zarIrathI judAM thaI jatAM hatA. tenI candravALI kalagI UMce (unnata) thaI jatI hatI, ane seMkaDo vAra TahUkatuM te nAcavA mAMDatuM tu', (taeNa se jiNadanaputo te Na maUrapoyaeNa caMpAe mayarIe siMghADaga jAva pahesu saiehiM ya sAhassiehiM ya sayasAhassiehiM ya paNiehiM ya jayaM karemANe viharai) tyA2 mA kina putra te bhA2nA yAnI sAthe For Private and Personal Use Only
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 718 jJAtAdharmakathAGgamA lakSa saMkhyai dravyaiH paNiehiya, paNi vyavahAraitarUpavyavahAraiH 'jayaM kare mANe' jayaM kurvana-pareSAM mayApotAnAM parAjayaM kurvan viharati-vicarati / ___ 'evAmeva samaNouso' he AyuSyamantaH zramagA! evameva-jinadattaputra sArthavAhavadeva yo'smAkaM nirgrantho vA nigraMndhI vA pravajitaH san pazcata pANAtipAtaviramaNAdimahAvateSu SaTamu jIvanikAyeSu negranthe pravacane ca nizzaGkitaH kasmiMzcidekasmina tatve azraddhAnAdirUpAdezazaGkA saphalatatvAbIca zrRMgATaka, trika, catuSka, catvara. aura mahApoM meM sau, hajAra. lAkha, dravyoM kI zarta lagA kara dUsaroM ke mayA potakoMko parAjita karane lgaa| (evAmeva samaNAumo ! jo amhaM niggaMtho vA niggaMdhI vA pAie samaNe paMcasu mahAbhaemu cha mu jo pani kAmu niggaMdhapAyage nissNhie| nikI vae ni tigicche se NaM ihabhave ceva bahaNaM samagAgaM bahasamaNIga jAva vIiissai) he AyuSmanta shrmnno| isI taraha jinadanaputra sArthavAha kI taraha -jo hamAre nirgrantha sAdhu athavA nirgrantha sAdhvIjana pratrajita hokara paMca prANAtipAta viramaNarUpa-mahAratoM meM chaha jIvanikAyoM meM, nigrantha saMbandhI pravacanameM athavA sAdhumArga meM niHzaMkita hokara niHkAMkSita, nicikitsAsaMpanna hokara, vicarate haiM ve isa bhava meM aneka zramaNa aura aneka zramaNiyoM ke yAvata acanIya hote haiM pUjanIya hote haiN| tathA isa anAdi aMnatarUpa caturgativAle saMsAra ke pAra pahu~ca jAte hai| arthAt isa saMsAra sAgara ko pAra kara dete haiN| zaMkA do prakAra kI hotI hai-- 1 eka deza zaMkA 2 dUsarI sarvadeza shNkaa| ahaMta prati bhASita kisI eka tatva meM azraddhAna AdirUpa AtmavRtti kA nAma eka deza Nex, tri, yatu, ya12, ane mahApayAmA mesI, 12, sAma dravyAnI zarata lavAna bhI bhAzusAnA bharanA ayyAMsAna sA sAdhya. (evAmeva samaNAuso ! jo amheM niggaMyo vA niggaMthIyA pavaie samANe paMcasu mahabbaemu chasu jIvanikAemu niggaMthapAvayaNe nissa kie nakaMkhie nidhitigicche seNa ihabhave ceva bahaNa samaNANa bahUNa samaNINa jAva vIi. vaissai) AyuSmanta zrabho!! sArtha vA nihata putrI bhare sbhaa2| nigraMtha sAdhu ke nitha sAdhvIjane prajita thaIne paMca prANAtipAta viramaNa rUpa mahAvratamAM. cha javanikAmAM, nigraMtha saMbaMdhI pravacanamAM, ane sAdhumArgamAM niHzaMkita thaIne nikAMkSita nivicikitsA cukata thaIne vicaraNa kare che teo A bhavamAM ghaNuM zrama ane ghaNI zramaNaene mATe arcanIya hoya che temaja pUjanIya hoya che. ane chevaTe anaMta rUpe caturgativAlA saMsAra samudrane pAra pAme che. eTale ke teo A saMsAra samudrane tarI jAya che. ahIM be jAtanI zaMkAo uddabhave che- (1) deza zaMkA, (2) bIjI sarva deza zaMkA ahaMtavaDe AjJApita keIpaNa eka tatvamAM azraddhAna vagerenI AtmavRtti For Private and Personal Use Only
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 3. jinadatta-sAgaradattacaritram ___719 zraddhAnarUpA sarvazaGkA tarjitaH 'niSkAzitaH' paradarzanADambaranirIkSaNodbhUta mithyAtvamohanIya janitaparadarzanavAJchAvanitaH, nirvicikitsA-tama saMyama phale saMdehavarjitaH, maMdamatitayA tad vidhAcAryavirahAt 'jJeyagahanatvAt, jJAnAvaraNIyodayAt tatvanirNayehetUdAharaNAprAptyasaMbhavAcca jinabhASitabhAveSu zreSThiputrodAharaNadvayaM samyagavabuddhaya matimAn saMdehaM na kuryAt, sarvajJa zaMkA hai|-- tathA ahaMta pratibhASita samasta tatvoM meM azraddhAna AdirUpa AtmavRtti kA nAma sarvadeza zaMkA hai| para darzana ke ADaMbara ke nirIkSaNa se utpanna huA jo mithyAtva mohanIya karma hai--usase janita paradarzana kI jo vAJchA hai usakA nAma vAcchA hai| tapa aura saMyama ke phalameM saMdeha karanA isakA nAma vicikitsA hai| usa taraha minabhASita tatva meM zaMkita vRttikA abhAva niHzaMkitavRtti hai| kAMkSA kA abhAva niHkAMkSitatti hai| vici kitsA kA abhAva nirvicikitsA hai| jaba kisI bhI prakAra kI zakita Adi vRtti utpanna ho to usa samaya aisA vicAra kara ise dUra kara denA cAhiye ki maiM to maMda matibAlA hU~--aura isa samaya koI viziSTa jJAnI AcArya haiM nahI-jJeya (padArtha) gahana hai, jJAnAvaraNIya kA udayavarta rahA hai--tatva ke niNAryaka jo hetu, udAharaNa--Adi haiM, unakI prAptI asaMbhava ho rahI hai| ataH jo kucha jina devane kahA hai vahI sarvathA zuddha tatva hai / isameM kisI prakAra kA saMdeha nahIM hai| isa taraha zreSTheiputra ke udAharaNa dvaya ko acchI eka deza zaMkA kahevAya che. temaja ahata pratibhASita badhA tatvamAM azraddhAna vagerenI AtmavRtti sarvadeza zaMkA nAme kahevAya che. paradarzananA ADaMbaranA nirIkSaNathI uddabhavela mithyAtva mehanIya karma che. tajajanya paradarzananI vAchA (IcchA) nuM nAma te vAchA kahevAya che. tapa ane saMyamanA rUpamAM saMdeha thavo te vicikitsA kahevAya che. A rIte jina bhagavAna je AjJA kare temAM niHsaMzayavRtti rAkhavI eTale ke nizaMkapaNe te vAta svIkAravI te nizaMkavRtti che. kAMkSAne abhAva nikAMkSivRtti che. vicikitsAne abhAva nivicikitsA che. jyAre keIpaNa jAtanI zaMkA utpanna thAya tyAre A pramANe vicAra kare joIe ke huM te hIna buddhi vALo chuM. atyAre mArI sAme evA keI viziSTa jJAnI AcArya paNa nathI. ane yavastu (padArtha) samajAya evI nathI jJAnAvaraNIya karmane udayavatI rahyo che--tatvanA nirNaya mATe je hetu udAharaNa vagere che temanI prApti asaMbhava thaI paDI che. ethI jinadeve je kaMIpaNa kahyuM che. te ekadama zuddha tatva che AmAM kaMI paNa jAtanI zaMkAne sthAna nathI. A rIte baMne sArthavAha putronA For Private and Personal Use Only
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 720 jJAtAdharma kathAsUtre mataM satyamiti sarvadaiva cintayet, jitarAgadveSa mohA niHsvArthaparAnugrahaparA yaNA nAnyathA vAdino bhavantIti bhAvaH / khalu iha asmin bhave caiva nizcayena bahUnAM zramaNAnAM vaddInAM zramaNInAM zrAvakAnAM zrAvikAnAMcAcanIya pUjanIyo bhavati yAvadanAdyanaMtacaturgatika saMsArasyAntaM vyatitraniSyati - saMsArasAgaraM tariSyati / sudharmAsvamImAha- evamamunA prakAreNa anenopanayavacanena khalu nizvaye he jambUH zramaNena bhagavatA mahAvIreNa yAvatsaMprAptena jJAtAnAM tRtIyasyAdhyayanasyAyamartha= prajJaptaH / 'ttibemi' ityahaM bravImi yathA bhagavanmukhAcchutaM tathA tavAgre vadAmi na tu svakIyabuddheya ti. // iti zrI jainAcArya - jainadharmadivAkara pUjya zrI ghAsIlAlavativiracitAyAMjJAtAdharmakathAGga sUtrasthAnagAradharmavarSivyAkhyAyAM vyAkhyAyAM tRtIyamadhyayanaM samApta // 3 // taraha samajha kara buddhimAna ko saMdeha nahIM karanA cAhiye / sarvajJa bha vAna kA mata satya hai aisA hI sarvadA vicAra karate rahanA cAhiye / jinhoMne - - rAgadveSa, moha ko jIta liyA hai aura jo niHsvArtharUpa se parAnugraha meM parAyaNa haiM aise mahApuruSa anyathAvAdI nahIM hote haiM / aba sudharmA svAmI zrI jaMbU svAmI se kahate hai -- ( evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM jAva saMpatta nAyANaM taccassa ajjhayaNassa maTThe paNNatte tibemi) ki he jaMbU / isa taraha se zramaNa bhagavAn mahA vIrane ki jo yAvat siddhigati ko prApta ho cuke haiM jJAta ke isa tRtIya adhyayana kA artha prajJapta kiyA hai aisA hI maiM kahatA hU~--arthAta bhagavAn ke mukha se jaisA maine sunA hai vaisAhI tumhAre sAmane yaha kahA hai apanI buddhi se kalpita kara nahIM kaho hai // sR. 16 // tRtIya adhyayana samApta e dAkhalAo te sArI peThe samajIne buddhimAna mANase zakA karavI joIe niha. satra bhagavAnanA mata satya che, eve! ja vicAra hamezAM thavA joIe jemaNe rAgadveSa, meAha upara vijaya meLavyA che ane jee niHsvArtha paNe parAnugrahamAM parAyAzu cha. sevA mahApuruSo anyathAvAhI hotA nathI. evaM khalu jaMbU ! samaNe NaM jAva saMpaNa nAyANaM taccassa ajjhayaNassa ayamaDe paNNatte tibemi) huM ja khU! A rIte zramaNa bhagavAna mahAvIre -ke jee siddhagati meLavI cUkayA iMjJAtAnA A trIjA adhyayananA artha prajJapta karyAM che. A huM tane huka chuM. eTale ke bhagavAnanA mukhethI je me sAMbhaLyuM che te tamArI sAme te pramANe javaOna karyu che buddhithI koI paNa jAtanI kalpanA karI ne meM kahyuM nathI. sU. 16 5 trIjuM adhyayana samApta For Private and Personal Use Only
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 721 anagAradharmAmRtavarSiNITI kA a. 4. gupte driyatve kacchAzrRgAladraSTAntaH // caturthAdhyayanam // tRtIyAdhyayane mUtrArthatadubhayarUpeSvAgameSu zaGkAkAkSAdiyuktasya munerdo pAstathA tadahitasya guNA uktAH, atra caturthAdhyayane tu aguptapaJcendriyasya munerdoSAstathA guptapaJcedriyasya guNA abhidhIyante, anena sambandhenAyAtasyai tasyAdhyayanasye ipakSetrAdi sUtramAha mUlam-jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM nAyANaM taccassa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pannatte, caUtthassa NaM bhaMte ! NAyajjhayaNassa ke aSTre pannatta ? // 1 // TIkA--'jaiNaM bhaMte ?' ityAdi / yadi khalu bhadanta ! zranaNena caturtha adhyayana tRtIya adhyayana meM " sUtra artha aura tabhaya rUpaAgamoM meM zaMkA kAMkSA Adi doSoM se yukta hue--munijana doSoM ke bhAgI hote haiM aura unase rahita munijana guNoM ke bhAjana banate haiM " yaha bAta pakara kI gaI hai| aba isa caturtha adhyayana meM yaha prakaTa kiyA jAyagA ki jo munijana agupta paMcendriya hote haiM unake ye doSa haiM aura jo guma paMcendriya hote haiM unake ye guNa haiN| isI saMbandha ko lekara prArambha kiye gaye isa adhyayana kA yaha Adi kA prArambha mUtra hai: - 'jaI NaM bhaMte / samaNeNaM bhagavayA' ityAdi / TIkA-- (jai NaM bhaMte) mudharmA svAmI se jaMbe svAmI pUchate haiMki he bhadaMta ! yadi (samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM) zramaNa bhagavAn mahA cethuM adhyayana trIjA adhyayanamAM je munio sUtra, artha ane tadubhayarUpa (sUtra ane artha baMne jemAM che evA) AgamamAM zaMkA AkAMkSA vagere dethI yukta hoya che te doSI kahevAya che temaja AgamAM koI paNa jAtanI zaMkA karyA vagara teomAM vizvAsa dharAve che. te munio guNazIla kahevAya che. A vAta spaSTa karavAmAM AvI. che. A cethA adhyayanamAM e vAta spaSTa karavAmAM Avaze ke je munio agupta paMcendriya hoya che teonA zuM deSo che ane jeo "guptapaMcendriya hoya che teonA zuM guNa hoya che. eja vAtane laIne prAraMbha thatA A adhyayananuM A paheluM sUtra che-- ___ 'jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA' ityaadi| TAtha-(jaiNa' mate) sudhA svAmIna bhUsvAbhI pUchacha ta ! (samaNeNa bhagavayA mahAvIreNa) zrama samapAna maDAvIra (nAyANa taccassa nAyajjhayaNassa For Private and Personal Use Only
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 722 jJAtAdharmakathA bhagavatA mahAvIreNa jJAtAnAM tRtIyasya jJAtAdhyayanasyAyamarthaH prajJaptaH, caturthasya khalu bhadanta! jJAtAdhyayanasya ko'rthaH prajJaptaH, sarvacaitannigadasiddham / nU. 1 zrI sudharmA svAmI jambUsvAminamAha bhUla evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vANArasI nAmaM nayarI hotthA, vannao, tIseNaM vANArasIe nayarIe bahiyA uttarapuratthime disibhAe gaMgAe mahAnadIe mayaMgatIraddahe nAmaM dahe hotthA, aNupuvvasujAyavappagaMbhIrasIyalajale acchavimalasalila palicchanne saMchannapuSpapattapalAse paumakumuyanaliNasubhaga sogaMdhiya puMDarIya mahA puMDarIya sayapatta kesarapuSkova cie pAsAIe daMsaNijje abhirUve paDiruve, tatthaNaM bahUNaM macchANa ya kacchabhANa ya gAhANa ya magarANa ya suMsumArANa ya saiyANa ya sAha - ssiyANa ya sayasAhassiyANa va jUhAI nibbhayAiM niruvviggAI suhaMsuheNaM abhiramamANAI 2 viharati // sU 2 // TIkA - - ' evaM khalu jaMbU' ityAdi / evaM khalu jambU ! tasmin kAle tasmin samaye 'vANArasI nAmaM nayarI' vArANasI nAma nagarI, kareNu vArAvIrane (nAyANaM taccassa nAyajjhayaNassa ayamaTThe panno-- cautthassa Na bhaMte ! NAyajjhayaNassa ke aTThe paNNatte !) jJAtAke tRtIya adhyayana kA pUrvokta artha prarUpita kiyA haiM to he bhadata ! caturtha jJAtAdhyayana kA kyA artha prarUpita kiyA hai ? - - isa prakAra jaMbU svAmI ke pUchane para sudharmA svAmI unase kahate haiM ki -- // mR. 9 // 'evaM khalu jaMbU !' ityAdi || TIkA-- he jaMtra ! caturtha jJAtAdhyayana kA unhoMne isa prakAra artha ke aTThe paNNatta ? ) jJAtAnA trI adhyayanano artha pUrveti 3ye varNudhyo che to he bhada'ta ! cothA jJAtAdhyayananA thA atha prarUpita karyA che. A rIte jammU svAmInA praznane sAbhaLIne javAbamAM sudharmA svAmI temane kahe che ke~ // sU. 1 u ' evaM khalu jaMbU?' ityAdi // TIkA-huM ja bU ! bhagavAna mahAvIra svAmIe ceAthA jJAtAdhyayananA atha A For Private and Personal Use Only
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a 4 gupte driyatve kacchapazRgAladraSTAntaH 723 Namyo raNoyatyayaH' (8, 2, 116) iti mUtreNa rephaNa kArayoH vyatyayaH / sAmpataM banArasanAmnA prasiddhA, 'hotthA' AsIt / 'vanno' varNakaH varNanagranthaH asyA anyasUtrAd vijnyeyH| tasyAH khalu vArANasyA nagaryAH, bahiruttarapaurastye digbhAge, IzAnakoNe gaGgAyAM mahAnadyAM mRtagaGgAtIrahado nAma hUda AsIt / sa kIdRza ityAha-'aNupucamujAyavappagaMbhIramIyalajale' anupUrva sunAtavamagambhIrazItala jalaH, aNupuvya' anuvaM-krameNa, 'sujAya' sunAtAH= suSTu svayaM svabhAvataH samutpannAH, 'vapa' vaprAH-taTA yatra sa tathA, gambhIram agAdha zItalaM jalaM yatra sa tathA, anupUrvamujAtavapazcAsau gambhIrazItala jala iti krmdhaaryH| 'acchavimalasalilapalicchanne' acchavimalasalilapraticchanna:acchaM sphaTika ratnavatsvacchaM vimala=nirmalaM yat salilaM jalaM tena praticchanna: matipUrNaH, 'saMchannapatta puSphapalAse' saMchannapatrapuSpapalAzaH tatra patrANi-kamalakumu prarUpita kiyA hai-(teNaM kAleNa teNa samaraNa vAgArasI nAmaM nayarI hotyA) usa kAla aura usa samaya meM vArANasI nAmakI nagarI thI (vannao) isa nagarI kA varNana anya dUsare sUtra se jAna lenA cAhiye / (tIse Na vANArasIe nayarIe bahiyA uttarapurasthime disibhAe) usa vArANasI nagarI ke bAhara IzAna koNa meM (gagAe mahAnadIe maya gatIraiMhe nAma dahe hotyA) gaMgA mahAnadI meM mRta gaMgotIra hada nAma kA hUda thaa| (aNupudhasujAyavappagaMbhIrasIyalajale) yaha hada krama 2 se svabhAvataH samutpanna hue taToM se zobhita thA, tathA gaMbhIra zItala jala se paripUrNa thA / (acchavimalasalilapalicchanne) yahI bAta accha vimala ityAdi pada dvArA vyakta kI gaI hai| isameM jo jala bharA huA thA vaha sphaTika ratna ke samAna svaccha thA- aura nirmala thA / (saMchanna prabhArI nirupita yechi--(tega kAleNa teNa samaeNa vANArasI nAmanayarI hothA) te Ne ana te pate pANusI nAmai nagarI tI (vannao) mA nagarInu qNuna mIon sUtra AA Mel se naye (toseNa vANArasIe nayarIe bahiyA uttarapurathime disibhAe) te vArANasI nagInI mA2 thAna Ay bhI (gaMgAe mahAnadIe mayaMgatIradahe nAmaM dahe hotthA) // bhaDAnImA bhRtAtIra hai| nAme me dhare to. (aNupuvvasujAyavappagaMbhIrasIyalajale) 2dha dhIme dhIme pAtAnI bheNe manI ye nAthI zolato Dato bhane at zIta rathI paripUrNa hato. (acchavimalamalilapalichanne) acchavimala" pada vaDe e ja vAta spaSTa karavAmAM AvI che. A gharAnuM pANI mA21 paththanI ma 2127 ane nibha tu. (saMchannapattapupphapalAse) patra, For Private and Personal Use Only
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (724 jhAtAdhama kathAsUtre dAdidalAni puSpapalAzAni=purANAM patrANi pAMvaDI' iti bhASA prasiddhAni, saMcha. nnAni AcchAditAni jaloparividyamAnatvAdAvaraNAni yatra sa tathA, 'bahu uppalapauma kumuyana liga munAsogaMdhiya puMDIya mahApuMDarIya sApata sarampa patta-kesApu pphocie' yahUmAlapama kumudanalina subhA- naugandhika DIka mahApuNDarIkazatapatra-sahasrapatra-kesarapuSpopacitaH bahUnAm utpalAdi sahasrapatraparyantAnAM kesaraiH puSpaizvopacitaH zobhA sugaMdhayuktatvAtsamRddhaH tatrotpalAni-nIlakamalAni, padmAni-mayavikAsoni kamalAni, kumudAni kumudanAmnA prasiddhAni-candravikAsIni, nalinAni-raktakamalAni puNDarIkANi=zu kamalAni. mahApuNDarIkAni-vizAlazuklakamalAni-zatapatrANi-zatapatrayuktAni kamalAni, sahasrapatrANi sahasrapatrasamanvita kamalAni hRdasya punarvizeSaNamAha-pAsAIe' ityAdi prAsAdIyaH, darzanIyaH, abhirUpaH etAni catvAri padAni pUrva vyAkhyAtAni / tatra hUde khalu bahUnAM matsyAnAM ca kacchapAnAM ca grAhANAM ca makarANAM ca patta puSphapalAse) patra-kamala-kumuda Adi ke daloM se, tathA puSpa palAzoM se--puSpa kI pAMkhar3iyoM se yaha AcchAdita ho rahA thA / (bahuuppala pauma-kumuya.naliNa subhaga sogaMdhiya puMDarAya-mahApuMDarIya-sayapatta-sahastapana kesarapupphovacie) aneka nIlakamaloM kI, mUrya vikAzI padmoM kI, caMdra vikAzI kumudoM kI lAlakamaloM kI, sapheda kamaloM kI, vizAlazukla kamaloM kI, zatapatra yukta kamaloM kI, sahasrapatra yukta kamaloM kI kemara se aura puSpoM se samRddha thaa| (pAsAIe, daMsaNije abhirUve paDirUve) yaha prAsAdIya thA darzanIya thA, abhirUpa thA, pratirUpa thaa| ina prAsAdIya Adi padokA artha pahile likha diyA gayA hai| (tatthaNaM bahUNa macchANa, ya, kacchabhANaya, gAhANaya, magarANaya, muMsumArANa ya, saiyANaya kamaLa, kumuda vagerenA daLa temaja puSpa palAzethI (lenI pAMkhaDIothI DhaMkAela tu(bahu uppala-pauma-kumuya-naliNa-subhaga-sogaMdhiya-puDarIya-mahApuMDarIyasayapattasahassapattakesarapupphovacie) ji bhago, sUrya vizI 5o, caMdra vikAsI kumuda, lAla kamaLo zvetakamaLo, meTA sapheda kamaLo, zatapatravALa kamaLa, sabasavANAM bhajAnA 22 tebha puppothI 2mA samRddha tA. (pAsAI ra, daMsaNijje, abhirUve paDirUve) te : prAsAhIya (manane prasanna 42nA2) zanIya abhirUpa (suMdara) ane pratirUpa hatuM. ahIM prayukta thayelA prAsAdI vagere padanA ma paDasA sabhAmA mAvyA cha (tatthaNa bahUNa macchANaya, kacchabhANaya, gAhANa ya, magarANa ya, susumAroga ya, saiyANa ya sAhassiyANa ya For Private and Personal Use Only
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmAmutavarSiNITIkA a. 4 gupte driyatve kacchapagAladaNDAntaH sumArANAM = zizumArANAM = jalajantuvizeSANAM ca zatikAnAM va sAhasrikANAM ca zatasAhasrikANAM yUthAni vRndAni nirbhayAni nirudvignAni sukhasukhena abhi ramANAni 2 viharanti // mra. 2 / / mUlam - tassa NaM mayaMgatIradahassa adUrasAmaMte etthaNaM mahaM ege mAyAkaccha hotthA, vannao, tatthaNaM duve pAvasiyAlagA parivasaMti, pAvA caMDA roddA talliccho sAhasiyA lehiyapANI AmitthI AmisAhArA AmisappiyA AmisalolA AmisaM gavesamANA rattiM vidyAlacAriNo diyA pacchannaM cAvi citi // sU. 3 // TIkA- 'tas' ityAdi tasya khalu mRtagaGgAtIrahUdasyAdura sAmante atra khalu mahAneko mAlukAkakSaka asIt, varNakaH asya dvitIyAdhyayane vyAkhyAtaH, tatra khalu dvau 'pAvasiyAlagA' pApa zRgAlako pApaparAyaNau zRgAlau sarasAhAssiyANa ya jUhAI nimayAI niUbbiggAI susu he sAhassiyANa ya abhiramamAgAI 2 viharaMti) usameM aneka grAhoM ke aneka makaroM ke aneka zizumAroM ke aneka zatasAhasrikoM ke yUtha ke yUtha nirbhaya aura nirudvigna hokara Ananda ke sAtha vicarate rahate the / mU / 2 / 'tassa NaM mayaMgatI raddahassa ityAdi // , TIkArtha - (tassa NaM mayaMgatI raddahamsa) usa mRta gaMgAtIra hUda ke (aDUrasAmaMte) na atidUra aura na ati samIpa pradeza meM ( ettha NaM mahaM ege mAluyAkacchae hotyA) eka baDA bhArI mAlukA kaccha thA (vannabho) isakA varNana dvitIya adhyayana meM kiyA jA cukA hai / (tatthaNaM duve pAtrasayasAhariyANaya, jUhAi nibbhayAi' nirucivaragAi ruha suddeNa abhiramaNAH2 riharati) temAM dhA bhAchasAMgonA, dhaNA ayama: sonA, ghANA AhonA, ghANA magaranA, ghaNA zizu mAreAnA ghaNA seMkaDo, ghaNA sAhasikAnA, ghaNA shtsaahazrikAnA samUhA nirbhIka ane nirudvigna thaIne sukhethI vicaraNa karatA hatA. // sU. 25 'tasmaNa' mayaMgatI raddahassa' ityAdi // TIDArtha- - (tassa NaM mayaMgatI raddahassa) te bhRta gaMgAtIra (hahanA (adUrasAma Mta) dhaNe dUra pazu nahi tebhana atyaMta nala pazu nahi sevA pradezamAM vizALa mAlukA kaccha ( ettha mahaM ege mAluyA kacchae hato. (vannao) bhAlu ucchanu hotthA) me bahu vArjuna jIna adhyayanabhAM vAmAM Avyu che. For Private and Personal Use Only 725
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 726 - jJAtAdharmakathAGgama parivasataH kiM bhUto zRgAlo 'pAvA' pApau-pApAtmAnau, 'caMDA' caNDo-pabala. kopayukto, 'rodA' raudrau bhayaMkarau, 'tallicchA tallipsau-atra tacchandena mAMsasya parAmarzaH caNDaraudravizeSaNopAdAnAt mAMsecchAsamanvito, sAhasiko balAkAriNau dRSTo, 'lohiyapANI lohitapANI rattAkarau atra pANizabdo'grimacaraNadvayaM mukhaM ca bodhayati. zagAlAdInAM caraNamukhasyaiva karakAryakArisvAt ajameSavAlAdizoNitasaMsakta mukhacaraNAvityarthaH, AmiSArthinau mAMsAdhabhilASiNo, AmiSA''hArau mAMsAdibhakSako, AmiSapiyo AmipalolomAMsajighRkSayA capalo, AmipaM gaveSayamANo anveSayantau rAtrau vikAla cAriNI vikAlA sUryAstamanakAlaH, tatra carituM zIlaM yayostau tathA, sAyaM rAtrau ca mAMsecchayA bhramaNazIlAvityo / 'diyA pacchannaM cAvi ciTuMti' 'cAvi' api ca divA-divase pracchannau -guptau janairalakSitau bhUtvA tiSThataH ||m. 3 // siyAlagA parivasaMti) vahAM do pApa karma meM parAyaNa zRgAla rahate the| ye donoM (pAga caMDA, roddA, talicchA, sAhasiyA, lohiyapANI AmisatthI AmisAhArA AmisappiyA AmisalolA AmisaM gavesamANA ratiM viyAlacAriNo diyA pacchannaM cAvi ciTThati) zrRMgAla pApAtmA the, caMDa the, prabala kopa se yukta the, raudra the,--bhayaMkara the, mAMsa kI icchA se samavita the, balAtkArI the--dRSTa-the-inake Age ke donoM caraNa aura mukha sadA rakta se AI bane rahate the| mAMsAdi ke ye sadA abhilASI the, AmiSa (mAMsa) hI inheM adhika priya thA--mAMsa ke jighRkSu hone se ye capala bane rahate the| isaliye rAta aura dina ye mAMsa kI icchA se idhara udhara phirA karate the| kabhI 2 dina meM chupakara bhI baiTha jAte the| mR. 3 / (tatthaNa duve pAvasiyAlagA parivasaMti) tyAM pA54ma bhI pravRtta maneA me ziyA 2utA utA. mAyane (pAvA, caMDA, rodA, tallicchA. sAhasiyA, lohiyapANI, AmisatthI AmisAhoro amisappiyA, 'AmisalolA' Amisa gavemamANA ratti viyAlacAriNo diyA pacchanne cAvi ciTThati) pApI tA, ya (maya 42) hutA, 3 adhI to zaidratA , saya42 tA, mAMsanA Icchuka hatA, baLajerI karanArA hatA, duSTa hatA, temanA AgaLanA baMne paga temaja meM haMmezA lehIthI kharaDAelAM rahetAM hatAM. mAMsa vagerenA teo abhilASI hatA, AmiSa (mAMsa) ja temane AhAra (khorAka) hate. mAMsa ja temane vadhAre paDatuM gamatuM hatuM. mAMsanA jighanna hovAthI teo baMne haMmezA capaLa rahetA hatA rAta ane divasa teo mAMsanI zodhamAM romera vicaratA rahetA hatA. ke Ika vakhata divasamAM paNa zikAranI zodhamAM chupAIne besI jatA hatA. meM sUtra 3 che For Private and Personal Use Only
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA.a. 4 gupne diyatve kacchAagAladraSTAntaH 727 mUlam -tae NaM tAo mayaMgatIradahAo annayA kayAiM sUriyasi ciratthamisi laliyAe saMjhAe paviralamANusaMsi NisaM. tapaDiNisaMtaMsi duve kummagA AhAratthI AhAraM gavesamANA saNiyaM 2 uttrNti| tasmeva mayaMgatIradahasta pariperaMteNaM savao samaMtA parigholemANA 2 vittiM kappemANA viharaMti // sU. 4 // ___TIkA--'tae " ityAdi / tataH khalu tasmAd mRtagaGgAtIrahadAd anyadA kadAcit 'mariyaMsi' sUrye 'ciratyamiyaMsi' cirAstamite-ciraM bahu kAlam astamite astaMgate, ata eva-'luliyAe saMjhAe' lulitAyAM calitAyAm vyatItAyAM saMdhyAyAM 'pavi. lamANusaMsi' praviralamAnuSe paviralA alpAH mAnuSA narA yatra tasmin adhikajanasaMcArarahite ityarthaH, nisaMtapaDinisaMtasi' nizAntapratinizAnte nizAntAni gRhAH pratinizAntAni sarvathA prazAntAni zayanasamayAgamane sati zabdarahitAni-janAdisaMcArarahitAni yatra tasmin kAle sthale gA ApatvAnniSThAntasya prnipaatH| 'samAgaMsi' sati-vidyamAnevartamAne satItyarthaH, 'duve kummagA' dvau karmakau-kacchapau AhArArthinI AhArA ___ 'tae NaM tAo mayagatIradahAo' ityaadi| TIkArtha-(ta eNa)isake bAda(annayA kayAI)kisI eka samaya (tAo mayaMga tIgdahAo) usa mRta gAMgAtIra dUda se (mariyAsi ciratthamiyaMsi) sUrya asta ho jAne ko bahUta samaya ho jAne para (luliyAe saMjhAe) tathA saMdhyAkAla vyatIta ho jAne para tathA zayana kA samaya AjAne se (NisatapaDiNisataMsi) pratyeka ghara zabda rahita ho jAne para (paviralamANusaMsi) evaM sthaloM ko manuSyoM ke saMcAra se rahita ho jAne para athavA unako atyalpa manuSyoM ke saMcAra vAle hone para duve kummagA prA. 'tae NaM tAo mayaMgatIradahAo' ityAdi / TI10-(tae Na) tyA2 pachI (annayA kayAI) me 1mate (tAo mayaMgatIrabahAo) mRta tIra mAthI (sUriyasi ciratthamiyaMsi) sUryAsta pachI maI mate (luliyAe saMjhAe ) tebha sadhyAion mA suupaane| qmata 2 gayo sa ( NisaMtapaDiNisaMtaMsi) bhane hare 424 32bhAthI bhArysonI dhAMdhATa madha 24 gayo ( paviralamANasasi ) bhane AsapAsanI yAye bhAsAnI a120412 ma maya tha6 7 athavA to sAchI tha6 7 (dave For Private and Personal Use Only
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 728 jJAtAdharma kathA milApaNa AhAraM gaveSayamANau=anveSayantau 'saNiyaM 2' zanaiH zanaiH bhRgAlAdighAtakajIvabhayAnmandaM mandam uttarataH = jalAnniHsRtya bhUmAvuparicarataH smesyarthaH, tasyaiva mRtagaGgAtIrahadasya 'pariperate' pariparyante nikaTapadeze taTe 'NaM' vAkyAlaMkAre sarvanaH = sarva digvidikSu samAntAd = sarvathA 'parigholemANA 2' parighUrNamAnau 2 punaH punaH paribhramantau 'vitti' vRttim = udarapUrti' 'kappemANA' kalpayantau=vicintayantau viharataH AstAm // mR. 4 // mUlam - tayaNaMtaraM ca NaM te pAvasiyAlagA AhAratthI jAva AhAraM gavesamAnA mAluyAkacchayAo paDinikkhamaMti, paDinikkhamittA jeNeva mayaMgatIre dahe taNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA tasseva mayaMgatIraddahassa paripete NaM parigholemANA 2vitti kappemANA viharati, tae NaM te pAvasipAlagA | kummae pAsaMti, pAsittA jeNeva te kummae teNeva pahArettha gamaNAe / sU. 5 // P niharu TIkA - - ' nayaNaMtaraM ca' ityAdi / tadanantaraM ca khalu tau pArazragAla kau hAthI AhAraM gavesamANA saNiyaM 2 uttaraMti) do kacchapa AhAra ke arthI hokara AhArakI gA meM dhore 2 Upara Aye / arthAt jala se kara bAhara Upara jamIna para Aye / ( tasseva mayaM gatIradahassa pariperaM teNa saccao samatA parigholemANA 2 vittiM kappemANA viharaMti) aura usI mRta gaMgAtIra hUda ke samopa dizAoM aura vidizAoM meM idhara se udhara bAra 2 ghUmane aura apane udara kI pUrti kA vicAra karane lage // ' tayAgaMtaraM ca te pAvasiyAlagA' ityAdi // 4 // TIkArtha - (nayANa' taraMca) isa ke bAda (te pAvasiyAlagA ) ve pApiSTha zrRMgAla kummagA AhAratthI AhAraM gavesamANA saNiya 2 uttara ti) tyAre me anyamAo erAka meLavavAnI icchAthI khArAkanI zeAdhamAM dhIme dhIme pANImAMthI bahAra nikaLIne bhIna upara yAvyA. (tasseva mayaM gatIradahassa pariperateNa sacao samaMtA paridholemANA 2 vitti kappemANA viharaMti) ane bhata gaMgAtIra hanI nalunA pradezamAM eTale ke kinArA upara cAmera dizAo ane vidizAomAM Ama tema vAraMvAra pharavA lAgyA, temaja bhUkhazAMta karavAne vicAra karavA lAgyA, 5 sUtra 4 5 ' tayAnaMtaraM ca te pAtra siyAlagA' ityAdi / TIartha - (tagaNaMtara ca) tyAra pachI (te pAtrasiyAmA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #741
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir managAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 4. guptendriyatve kacchapa zrRMgAladrapTAntaH 729 AhArArthinI yAvad AhAraM gaveSayamANo mAlukAkakSakAt 'paDi nikkhamaMti' pratiniSkramatA pratinirgato, 'paDinikakha mittA' pratiniSkramya= yatraiva mRtagaGgAtIro dastatraiva upAgacchataH, upAgatya mRtagaGgAtIradasya pariparyante taTabhAge dhUrNamAnau vRtti kalpayantau viharataH / tataHkhalu to pApazRgAlau tau kUrmako pazyataH, dRSTvA yatra va tau kUrmako tatraiva pahArettha gamaNAe' prAdhArayatAM gamanAya gantuM samussuko jAtau / m 5 // __ mUlam--taeNaM te kummagA te pAvasiyAlae ejamANe pAsaMti, pAsittA bhItA tattho tasiyA uThivaggA saMjAyabhayA hatthe ya pAde ya gIvAe ya sarahiM 2 kAehiM sAharAMti, sAharittA NiccalA NipphaMdA tusiNIyA saMciTuMti. / / sU. 6 // (AhAratthI) AhAra ke arthI hokara (jAva AhAra gavesamANA) yAvat AhAra kI gaveSaNA karate hue (mAluyAkacchayAbho paDinikkhamati) usa mAluyAkaccha se nikale (paDinikkhamittA je.va mayaMgatIre dahe) nikala kara jahAM vaha mRtagaMgAtIra hUda thA (teNeva uvAgacchaMti) vahAM Aye (uvAgacchittA tasseva mayaMgatIradahassa pariperatega parigholemANA 2 vittikappemANA viharati) Akara ve usI mRtagaMgAtIra hUda ke taTa para iMdharase udhara cUmane lage aura udarapUrti karane kA vicAra karane lage aura (taeNa te pAva siyAlA te kummae pAsaMti) itane meM una donoM pApI zRgAloMne una donoM kacchapoko dekhA pAsinA jeNeva te kummae teNeva pahArettha gamaNAe) dekhakara ve donoM ke donoM jahAM ve kacchapa the vahAM jAne ke liye utkaMThita ho gaye // ma 5 // (AhArathI) mAAra bhejavAnI 42chAthI (jAva AhAraM gavesamANA) mAnI zAdha 42tA (mAlugA kacchayAo paDiNikkhamaMti) bhAsunI hAra nIjyA. (paDinikkha mittA jeNeva mayaMgatIredahe) mahAra mAvIna nyAsAtAra Draha tu .(teNe (uvAgacchaMti) tyAM mAyA. uvAgacchittA tasseva mayaM gatIradRhassa pariperaMteNaM parighole mANAra vini kappemANA viharati) mAvAne bhata / tIra chUMdanA kAMThe Ama tema AMTA mAratA bhUkhane zAMta karavAne vicAra karavA lAgyA. (tae Na te pAvasiyAlA te kummae pAsa ti) se mate mane pApA zrI 2 mAne yamAya 52 541. (pAsittA jeNeca te. kummae teNe pahAretha gamaNAe) na.2 5sti ne Sual tyAMcA bhATe tat52 gayA. sU. // 5 // For Private and Personal Use Only
Page #742
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 730 jJAtAdharmakathA TIkA- taeNaM te' ityAdi / tataH khalu tau kUrma kau idaM kartRpadaM tau pApazRgAlako ejamAnau=calantau Agacchanta pazyataH, dRSTvA (nau kUrmakoM) bhItI trastau trasitau udvignau saMjAtabhayau bhItAdizabdA : pUrvaM vyAkhyAtAH bhUtveti zeSaH, hastau ca pAdau ca grIvAM ca 'saehiM 2 svake svake svakIye svakIye 'kAehiM' kAye= zarAre 'sAraMti' saMharataH = saMkocayataH zRgAlobhayabhayAdAtmanastrANAya svadehAbhyantare pratinivezayataH smetyarthaH / ' sAharitA' saMhRtya svasvAGgAni zarIrA navalanAni kRtvA vAGgasaMvaraNAnantaramiti bhAvArtha:, tau kUrmako 'nicalau' nicalau= sthirau, 'NiSkaMdA' niHspandau calanarahitau tusiNIyA' tUSNIkau Parorrerrarat bhUvA 'saMciTThati' saMtiSThataH saMsthitau // nU. 6 // mUlam - tae NaM te pAvasiyAlayA jeNeva te kumnagA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA te kummagA savvao samaMtA uvvattati, 'taNaM te kummagA' ityAdi / TIkArtha - (taraNaM) isake bAda ( te kummagA) una donoM kacchapaune ( te pAvasiyAlae) una pApI zRgAloMko (ejjamANe) Ate hue jyoM hI (pasaMti) dekhA to ve (pAsittA) dekhakara (bhIyA tathA tasiyA ugA saMjAmA hatthe ya, pAde ya, gIvAe ya, sarahiM 2 kAehiM sAharaMti) bhayabhIta ho gaye - - trasita ho gaye, udvigna ho gaye, roma 2 meM unake bhaya vyApta ho gayA aisA ho gaye aura hAthoM ko, pairoM ko tathA gardana ko apane 2 zarIra meM unhoMne saMkucita kara liyA / ( sAharitA nicalA NiSkaMdA siNIyA saMciti) saMkucita karake phira ve nizcala ho gaye, calana kriyA se rahita ho gaye aura cupacApa Thahara gaye // su. 6 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'tara te kummagA' ityAdi / rIDArtha -- (taraNaM) tyAra mAha (te kummagA) ne ayamA (te pAtra siyAkapa ) pAthI zrRgAsane (ejamANe ) nyAre bhAvatA ( pAsa ti) leyA tyAre (pAkhima) tebhane leAne (bhIyA tatthA tasiyA ubbiggA saMjAyabhayA hattheya pAdeya, gIvAe ya, saehiM 2 kAehiM sAharati ) layalIta tha gayAM, saMtrasta thaI gayA, vyAkuLa thaI gayA, temanA zarIranA aNu aNumAM bhaya vyApI gayA ane teoe hAthAne, pagAne temaja mAMne pAtAnA zarIramAM sa`kecI lIdhAM. (sAharitA NizcalA NiSkaMdA tusiNIyA saMciti) sonyA mAha tetheo nizcaNa banI gayA sthira thaIne teo cupacApa tyAM ja paDI rahyA. su // 6 // For Private and Personal Use Only
Page #743
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 731 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a. 4. guptendriyatve kacchapa bhRgAladraSTAtaH pariyatrtteti AsAreti saMsAreti cAleti gharheti phaleti khobheti hehiM AlaMpati daMtehi ya akkhoDeMti no ceva NaM saMcAeMti, tesiM kummagANaM sarIrassa AvAhaM vA pavAhaM vA vAbohaM vA uppArattaechaviccheyaM vA karettae // sU. 7 // TIkA- 'tapaNaM te pAvasiyAlayA' ityAdi / tataH khalu tau pApazagAlaka karmako tatraivopAgacchataH tadanantaraM tayoH kacchapayoH samIpe tau zRgAlau gatAvityarthaH / upAgatya = kacchapayoH samIpe Agatya, tau zRgAlau tau karmako sarvataH samantAda 'uccati' udvartayataH = adhaH pradezamupari kurutaH 'pariyoti' parivartayataH = pUrva yathA'vasthitaM - tathaiva punaH kurutaH, uparikRtaM gAtramadhaH kuruta ityarthaH / ' AsAre tiH AsArayataH = yasmisthAne tayorekaikasya zarIraM sthitamAsIt tato manAgapasArayataH, 'saMsAreMti' saMsArayataH = punaH punaH sthAnAntaraM prApayataH / 'cAleti' cAlayataH kampayataH, 'ghaTTeti' ghaTTayataH 'taraNaM te pAvasiyAlayA' ityAdi / TIkArtha - - (tapaNaM) isake bAda ( te pAvasiyAlayA) ve donoM pApI zrRgAla ( jeNeva te kummagA) jahAM ve donoM - kacchapa the - ( teNeva uvAgacchaMti) vahAM para Aye - uvAgacchittA te kummagA savvao samaMtA unnati) Akara ke unhoMne una kUrmoM ko saba prakAra se acchI taraha udvartita kiyAunheM nIce se UMcA kiyA -- palaTA - - ( pariyati) parivartita kiyAjisa sthiti meM ve pahile paDe hue the usI sthiti meM unheM punaH kara diyA (AsAreMti) unake sthAna se unheM kucha 2 Age calAyA - ( saMsAreti ) dUsare sthAna para le jAkara rakha diyA (cAle ti) vahAM unheM hilAyA (ghadveti) apane donoM Age ke 'tara te pAvasiyAlayA' ityAdi / TIartha - - ( ta e ga ) tyAra mAha (te pAvasiyAlayA) mane pAyI zrRgAlo (jemeva te kummagA) nyAre te ayamAma utA (teNeva uvAgacchaMti) tyAM gayA! ( uvAgacchitA te kummA sao samatA unnati) tyAM bhAvIne tethe prathamAmAne sArI peThe nIce u52 1ryA. (pariyaceti) parivartita ryAne sthitimAM caDeyAM itAM te 4 sthitimAM dUrI bhUmI hIghAM. (AsAre ti) tetheo nayAM thaDayA hatA tyAMthI thoDA bhAgaNa aseDayA, (saMsAre tti) teyone jIla sthAne bhUDI hIdhA, (cAle ti) tyAM bhUDIne tebhane hulAvyA, (ghaTTeti) potAnA bhAgaNa jane bhagothI temato sparza For Private and Personal Use Only
Page #744
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 732 jJAtAdharmakathA agrimacaraNAbhyAM spRzataH 'phadeti' spandayataH ISacalitaM kurutaH, 'khome ti' kSobhayataH saMcAraM kArayituM bhayajanakaceSTAM kurutaH, imamevArtha spaSTI kurvannAha - 'hehiM ghAlu paMti, daMtehi ya akkhorDeti' nakhairAlumpataH nakhAghAtaiH, kRntataH, dantaizvA''sphoTayataH dantAghAtaizca vidaarytH| kiMtu no caiva khalu 'saMcAeMti' zaktaH tayoH kUrmakoH zarIrayoH 'AvAhaM' AbAdhAm ISat pIDAM vA 'patrAhaM' prakRSTapIDAM vA, 'bAbA' vyAvAghAM viziSTapaist vo 'uppAdanae' utpAdayituM 'chaviccheyaM' chavicchedaM narmacchedam AkRtivikRti vA 'karettara' kartum / , yadyapi tau zRgAlau nakhadanta ghAtaiH kUrmakadvayaM pIDayituM pravRttau tathApi kApikSatistayo rnAbhUditi saMkSiptArthaH // mR. 7 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caraNo se unheM chUA / ( phaMde ti) bAda meM unheM kucha 2 Age sarakAyA - (kho ti) unheM calAne ke liye unhoMne vahAM bhaya janaka ceSTA bhI kI (heDiM AlupaMti daMtehiM akkhoDeMti no cevaNaM saMcAraMti) - nakhoM se unheM vidArA bhI dAtoM se unheM kATA bhI, parantu ve samartha nahIM ho sake ( tesiM kummagANaM sarapa AvAhaM vA pavAhaM vA bAbA vo uppAettae chatriccheyaM vA karentae) una kUmoM ke zarIra meM thoDI sI bhI pIDA pahu~cAne ke liye pracala pIDA pahu~cAne ke liye viziSTa pIDA pahu~cAne ke liye / aura na unake chaviccheda - carmaccheda karane ke liye - AkRti ko vikRta banAne ke liye samartha ho sake / tAtparya yadyapi ve do zrRAla nava aura donoM se una donoM kacchapoM ke upara prahAra karane meM juTa gaye to bhI ve unakA kucha bhI vigADa nahIM kara sake // 7 // ayo. (phaMdeMti) tyAra pachI tebhane thoDA bhAgaNa aseDayA (khobhe ti) tebhane yasAvavA bhATe tekhokhe bhayotpAdR4 vyeSTAo pazu rI (Na hehiM AlupaMti daMtehiM akkhoDeti no ceva Na saMcAeMti) namothI jhaDavA bhATenI tebhana dAMtothI abhI nAmavAMnI DIziza pazu tetheo vyartha sAmita tha. (tesiM kummagANaM sarIrassa AbA vA bAhaM vA bAbAhaM vA upapAenae chaviccheya vA karettae) te aymAnA zarIrane saheja kaSTa ApavAmAM vadhAre kaSTa ApavAmAM, temanA ca`bhAgane phADa-1mAM ane AkRtine vikRta banAvavAmAM bane zrRgAlA zaktimAna thaI zakayA nahIM kahevAnA hetu e che ke ane zrRgAlee potAnA nakha ane dAMteAnA bhayaMkara prahAro karyA chatAM e ane kAcabAone saheja paNa ijA pahoMcADavAmAM samartha thai zakayA nahI. 1 sUtra 7 // For Private and Personal Use Only
Page #745
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAdhamRtavarSiNI TIkA a. 4. guptendriyatve kacchapagAlaiSTAnta: 733 mUlam - taraNaM te pAvasiyAlayA ee kummae docaMpi taccapi, sao samaMtA uThavateti jAva no cevaNaM saMcAeMti jAva karettae, tAhe saMtA taMtA paritaMtA nivvinnA samANA saNiyaM 2 paJccosakeMti, paccosakkittA egatamavakramaM te, egaMtamavakkamittA NiccalA niSkandA tusiNiyA saMciti // sU. 8 // TIkA -- 'taraNaM te pAvasiyAlayA ee kummae' ityAdi / tataH khalu tau pApazugAlako (idaM kartRpadaM) etau 'doghaMpi' dvitIyamari dvitIyavaramapi tadyapi tRtIyamapi tRtIyavAramapi mRhurmudurityarthaH, 'savvao samatA uccati jAva' sarvataH samantAd udvartayataH yAvat 'no cetra NaM saMcAeMtijAra karetae' no caiva khalu zaktaH yAvat kartum, anantaramutroktaprakAreNodvartanAdibhirbhaya 'taeNa te pArasiyAlayA, ityAdi / TIkArtha -- (tapaNaM) isake bAda - - arthAt jaba ve pApI zrRgAla una kacchapoM ke zarIra meM kucha bhI kSati nahIM pahu~cA sake taba ( te pAvasiyAlayA) ne pApI donoM zrRMgAla (ee kummae) ina donoM kacchapoM ko ( dopi taccapi satrao samaMtA unnati jAtra no cevaNa' saMcAeM ti, jAtra karettara) duvArA tivArA bhI --arthAt bAraMbAra saba prakAra se unheM udvartita karane lage--parivartita karane lage, AsArita karane lage, saMsArita karane lage-- kampita karane lage--ghaTTita karane lage, spandita karane lage, kSubhita karane lage, aura unake pAsa bhayajanaka ceSTA bhI karane lage ityAdi - anaMtara sUtrokta saba prakAra kA kArya vahAM unhoMne kiyA paraMtu 'aer' ne pAvasiyAlayA, ityAdi / artha - - (taeNa ) tyAra pachI bheTale ! nyAre tetheo jane pApI zragAkheo athamAyonA zarIrane saDena yAgu chan yahAMyADI zamyA nahi tyAre (te pAtra siyAlayA) tetheo mane pAyI zrRgAkheo (ee kummae) ne ayamAne (do capi taca savvao samatA ubvaneti jAva no cevaNaM saMcAeMti jAtra karelae) bhI vAra nevAra bheTa ! vAraMvAra madhI jAnumethI mane badhI rIte teone uddhati temaja parivartita karavA lAgyA, AsArita karavA lAgyA, saMsArita karavA lAgyA, halAvavA lAgyA, gharSita karavA lAgyA, svadrita karavA lAgyA, kSubhita karavA lAgyA ane temanI pAse bhayeAutpAdaka ceSTAe paNa karavA sAgyA, For Private and Personal Use Only
Page #746
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAtAdharma kathAsUtre janakavyApAraiH kSobhayituM nakhadantAghAtaizca pIDayituM tatparaustastathApi tayoH kUmakayoH kAmapi pIDAmAkRte rUpyaM vA kartuM na zaknuta ityarthaH / tAhe' tadA (to zagAlau) 'saMtA' zrAntau zarIrataH sthagnau, 'taMtA' tAntau manasA khinnau, 'paritaMtA' paritAntau sarvathA khinnau, ataeva 'Nibinnau' nirviSNau nivedaM bhApto, udAsInau 'samANA' santau 'saNiyaM 2' zanaiHzannaiH paccosake ti' pratyavatra kete pratyAvRttau bhavataH, 'paccosakittA' pratyavaSvakya-pratyAvRttaubhUtvA pratinivRttI bhUtvetyarthaH, 'egatamavakamaMti' ekAntamapakrAmataH sarvathA'pamarataH dUraM gcchtH| egaMtamavakkamittA' ekAntamapakrAmya sarvathA'pamRtya duraMgatvetyarthaH nizcalo ni:spando tUSNIko (bhUtvA) sNtisstthtH| nizcalAdizabdA asminnevAdhyayane pUrva vyAkhyAtAH // mU. 8 // jaba ve ina udvartana Adi vyApAroM dvArA unheM pIDita karane ke liye --samartha nahIM ho sake-unheM kisI bhI prakAra kI pIDA pahu~cAne ke liye tathA unakI virUpAvasthA karane ke liye zaktisaMpanna nahIM ho sake-(tAhe saMtA taMtA paritaMtA nimvinnA samANA saNiyaM 2 pacco sakke ti padosakittA egaMtamavakramati egatamavakamitA NicalA NikadA tusiNIyA saMciTThati) taba zarIra se zrAnta, mana se klAnta--kheda khinna aura paritAMta, sarvathA khinna bane hue ve niviNNa--usa kArya se udAsIna ho gaye aura dhIre 2 vahAM se vApisa lauTa aaye| vApisa lauTakara bAda meM ve phira ekAnta sthAna meM cale gaye arthAt dUra cale gye| dUra jAkara phira ve nizcala aura niSpaMda hokara cupacApa baiThe gaye // mU.8 // A badhI kriyAothI udvartana vagere vyApArathI temane mubhita karavAmAM ke nakha dAMta vagerethI temane pIDita karavAmAM teo samartha thaI zakyA nahi, temaja temane pIDA 5iyAne vikRta 42vAnu sAmathya dharAvI yA nADa, (tAhe saMtA saMtA paritaMtA nivinA samANA saNiyaM 2 pacco keti, pacosakkittA egaMtamavakkamati egaMtamavakkamittA NiccalA NiphaMdA tusiNIyA saMciTThati) tyAre zarIrathI zrAMta, manathI kalAta, kheda yukta temaja paritAMta ekadama udAsa manathI teo nirviNa thaI gayA ane dhIme dhIme tyAMthI pAchA pharyA ane pAchA pharIne ekAMta sthAnamAM dUra jatA rahyA. dUra jaIne teo nizcaLa ane niSpada thaIne cupacApa besI gayA. che sU. 8 che For Private and Personal Use Only
Page #747
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 4. guptendriyatve kacchapazrRMgAladraSTAntaH 935 mUlam---tattha NaM ege kummage te pAvasiyAlae ciraMgae dUraMgae jANittA saNiyaM 2 egaM pAyaM Nicchrabhai // sU. 9 // ____TIkA--'tastha NaM ege' ityAdi, tatra khalu ekaH kUrmakasto pApazRgAlako ciraM gatau bahukAlAd gatI, duraM gato 'jANittA' jJAtvA zanaiH zanairekaM pAdaM 'Nicchu bhai' niHkSipati bahiSkaroti. // mU. 9 // mUlam-tae NaM te pAvasiyAlA teNaMkummaeNaM saNiyaM 2 egaM pAyaM NINiyaM pAsaMti, pAsittA tAe UkiTAe gaIe sigdhaM cavalaM turiyaM caMDaM javiyaM vegiyaM jeNeva se kummae teNeva uvAga. cchaMti, uvogacchittA tassa NaM kummagassa taM pAyaM nahiM AlupaMti, daMtehiM akkhoDeti, tato pacchA maMsaM ca soNiyaM ca AhAreti, AhArittA taM kummagaM savao samaMtA uvvattati jAva no cevaNaM saMcAiti jAva karettae, tAhe doccaMpi avakamaMti, evaM cattArivi pAyA nAva saNiyaM 2 gIvaM jINei, taeNaM te pApasiyAlagA teNaM kummaeNaM gIvaM jINiyaM pAsati, pAsittA sigdhaM cavalaM 6 nahehi datehiM kavAlaM vihADe ti, vihADittA taM kummagaM jIviyAo vavageveti, vavarovittA maMsaM ca soNiyaM ca AhAreti ||suu. 10 // 'tatthaNaM ege kummage' ityaadi| TIkArtha--(tattha Na)vahAM (ege kummage) eka kacchapane (te pAsiyAlae) donoM pApa zrRgAla (ciraMgae) bahuta samaya ho cukA hai (duraMgae) baDI dara cale gaye hogeM aisA (jANittA) jAnakara (saNiyaM 2 egaM pAya bicchubhaha) dhIre dhIre apanA eka paira bAhara nikAlA // mU. 9 // 'tattha Na ege kummage, ityAdi / sAtha--(taeNa) tyAM (ege kummage) me yamAya (te pAdasiyAlae) pApI Tuarne (ciraMgae) mahumata thayo cha. (raMgae) te atyA2 to ma tA 2 rI mAma (jANittA) oneIne (saNiyaM saNiyaM egaM pAyaM Nicchubhai) dhIme dhIme pAnI me 5 mA 4Dhayo. // sUtra 8 // For Private and Personal Use Only
Page #748
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 736 jJAtAmakathA TIkA - - ' eNaM te ityAdi / tataH khalutau pApazRgAlakau tena kUrmakeNa zanaiH zanairekaM pAda, 'NINiyaM' nItaM vahiH prApitaM pazyataH / karmaNa zanairvahiSkRtamekaM caraNaM zRgAlau pazyataH ityrthH| 'tAe' tayA lokaprasiddheyAmRgAla saMbandhinyA, 'ukiyA' utkRSTayA, 'gaIe' gatyA 'migdhaM' zIghraM, 'cavala' capalaM = caMcalaM, 'turiyaM' svaritaM =varAyuktaM 'caMDaM' caNDaM=tItraM, prakharamityarthaH 'javiyaM' javitaM = dhAvitaM, vegiyaM' vegitaM = vegayuktaM atra zIghrAdayaH kriyAvizeSaNAni yatraiva sa karmakastatraivopAgacchataH / upAgatya tasya khalu kUrmakasya taM pAye' taM pAdaM nakhaiH 'Alu'pati' AlumpataH = kRntataH, dantaiH 'akkhoDeMti' AsphoTayataH khaNDayataH, 'tao pacchA' tataH pazcAt = tadanantara mAMsaM ca zoNitaM ca ' AhAreMti' AhArayataH - AhAraM kurutaH = bhakSayataH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'taraNa' te pAvasiyAlA' ityAdi / TIkArtha - - ( eNaM) isake bAda ( te pAvasiyAlA) una donoM pApI zragAlaune ( te Na kummaNaM saNiyaM 2 egaM pAya NINiya pAsaMti) usa kUrmake dvArA dhIre 2 eka caraNa bAhira nikAlA huA dekhA (pAsittAtAra ukiDAe gaIe sigdhaM cavalaM turiyaM caMDaM jatriya vegiyaM jeNetra se kummae teNeva uvAgacchaMti) dekhakara ve donoM usa utkRSTa gati se zIghra hI capala - vacala - tvarAyukta hokara prakhara rUpa se baDe vega se daudde| so jahA~ vaha kacchapa thA vahA~ pahuMca gaye (uvAgacchittA tassa NaM kummagaisa taM pAya nakhe hi Alupati daMtehiM akkhoDe ti) pahuMca kara usa kUrma ke usa paira ko nakhoM dvArA chedane lage, dAMto dvArA khaNDa 2 karane lage / (tao pacchA maMsaMca soNiyaM ca AhAreMti) isake bAda usake mAMsa khAne lage aura zoNita pIne lage (AhAritA taM kummagaM savvao samaMtA 'taNaM te pAvasiyAlA' ityAdi / pa TIartha - (taeNaM) tya2 mAha ( te pAca siyAlA ) mane pAyI zragA (te NaM kummaNaM sahiyaM 2 egaM pAyaM NINiyaM pAsaMti) te ayamAne mahAra aDhatAM yeo. (pAsittA tAe ukkiTThAe gae sigdhaM cavalaM turiyaM caMDa jatriyaM vegiyaM jeNetra se kummae teNeva uvAgacchaMti) letAnI sAthai jAne zragAle utkRSTa gatithI zIghra capaLa thai te kAcabAnI tarapha dhasyA ane kAcabAnI pAse pahocyA. ( uvAgacchitA tassa NaM kummaMgassa taM pAyaM nakhehiM AlupaMti daMtehiM akkhoDe ti) paDathIne ayamAnA cagane natheothI jhar3avA sAjyA ane hAMtothI OMOMDe uOMDA 42vA jhAgyA. (tatropacchA maMsaM ca soNiyaM ca AhAre ti) tyAra pachI temanu bhAMsa jAvA sArayA bhane soDI pIvA sAgyA. (AhAritA taM kummagaM sannao For Private and Personal Use Only
Page #749
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 4 gupte driyatve kacchapazrRgAladuSTAntaH 737 3 'AhAritA' AhArayitvA taM kUrmakaM sarvataH samaMtAd udvartayataH yAvat no caiva khalu zaktaH yAvat kartu tadA dvitIyamapi akrAmataH, taM karmaka mityAdyakrAmana ityantapadasamudAyasyAyaM bhAtrArthaH caraNaikamakSaNAnantaraM punastau zRgAla, avaziSTatritayacaraNakaM kUrmakaM sarvataH samantAdudvartanaparivartana manAgapasAraNAdibhirvyApAraiH kSobhayituM tathA-nakhadantAghAtaizchinnaM khaNDitaM ca kartuM prayatamAnau na zaknuvasvasya kUrmakasya zarIre kAmapi vAghAM kartu tadA zrAntau nirvedaM prAptau tau zRgAlau dvitIyavaramapi parATasya dUramapasarata iti / ' evaM cattAritri pAyA jAtra 2 gIvaM gINer3a' evaM caturo'pi pAdAn yAvat zanaiH zanai grAM nayati / evama= uktakrameNa sa kUrmakastau zragAlau dUra uvvati) khAkarake phira unhoMne usa kacchapa ko sava prakAra se aura saba tarapha se ulTA palTA | (jAva no cetra NaM saMcAeMti karettae) parantu ve usake zarIra meM kisI bhI prakAra kI pIDA Adi ko karane meM samartha nahIM ho ske| (tAhe doccapi avakkamaMti) taba dubArA bhI unhoMne usa para AkramaNa kiyA / isakA bhAva yaha hai ki jaba unhoMne usakA eka caraNa bhakSaNa kara liyA, taba usake bAda avaziSTa tIna caraNa vAle kacchapa ko sarva prakAra se aura saba tarapha se udvartana, parivartana, manAgapasAraNa Adi vyApAroM dvArA kSubhita karane kA tathA nakhadantAdi AghAtoM dvArA chinna aura khaMDita karane kA prayatna kiyA-to bhI ve usa kacchapa ke zarIra meM kisI bhI prakAra kI bAdhA karane ke liye samartha nahIM ho sake / taca zrAnta aura nirveda ko prApta hokara ke donoM ke donoM zrRMgAla dubArA bhI lauTakara bahuta dUra cale gye| ( evaM cattAri vi pAyA jAtra saNiyaM 2 gIvaM NINe3) usa kacchapane isI taraha samatA unnati) AdhA pachI zrRgAlome te ayamAne Ama tema upara nIce parivartita 42vA lAyA. (jAva no cetra NaM saMcAeMti karettae) pazu te tenA zarIrane sahena yAgu thIDA yahoyADI rAmyA nahi. ( tAhe docaMpi avakkamaMni) tyAre bIjI vAra paNa teoe kAcabA upara humalA karyAM. kahevAnA hetu e che ke jyAre teo kAcabAnA eka paNa khAdhA tyAre traNa pagavALA kAcabAne sarvAM prakAre cAmerathI udbana, parivartana manAgapasAraNa vagere kriyAo vaDe zuddhita karavAnA temaja nakha dAMta vagerenA prahAro vaDe chinna ane kha'Dita karavAnA prayatna karyo chatAMe te kAcamAnA zarIrane koipaNa jAtanI pIDA pahoMcADavAmAM sama thaI zakyA nahi. tyAra pachI zrAMta kalAMta thayelA zRgAlA zrIjI vAra paNa pAchA irIne 62 4tA rahyA. (eva cattAri vi pAyA jAva saNiyaM 2 gIva NINei) For Private and Personal Use Only
Page #750
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 738 jJAtAdharma kathAditra gatau vijJAya dvitIyaM pAdaM bahiSkaroti tatastau bhRgAlA punaravizIghragatyA kUrmakAntikamAgatya taM pAdaM nakhairAcchdhi dantaizva khaNDazaH kRsvA tadIyamAMsazoNitaM bhakSayataH / evameva tasya karmakasya caturo'pi pAdAna bhakSayataH / athotakrameNa punastau zragAlau dUraM gatau vijJAya sa kUrmakaH zanaiH zanaigrayAM nayati bahiSkaroti / tataH khalu tau pApazRgAlakau tena kUrmakeNa grIvAM nIto pazyataH, dRSTvA 'sigdhaM' zIghraM 'cavalaM'capalaM 6 nakhaiH dantaiH kavAla' kapAla = kacchapasya pRSThabhAgaM se apane cAroM pairoM ko bhI aura grIvA ko dhIre 2 bAhara nikAlA-kahane kA hetu isakA isa prakAra hai| ki jaba ve donoM zrRMgAla vahAM se lauTakara pIche dUra cale gaye --to- usa kacchapa ne una zRgAloM ko dUra gayAjAna kara apane dUsare paira ko bAhara nikAlA taba bAhira nikale hue usa dUsare paira ko dekhakara ve zrRMgAla bahuta hI zIghra gati se usa kacchapa ke pAsa A gaye aura Akara usake usavAhira nikale hue paira ko nakhoM se kATakara aura dAMto se khaNDa 2 kara usake khUna aura mAMsa ko khAne pIne laga gaye / isI krama se unhoMne usa ke cAroM caraNoM ko skhA liyA -- / pUrvokta krama ke anusAra una donoM zRgAloM ko dura gayA jAnakara usa kacchapane dhIre 2 apanI grIvA ko bAhira nikAlA (taeNa te pApasiyAlagA teNa kumbheNaNINiya pAsuMti pAsinA sigdha capala 6 naherhi daMtehi kavAlaM vihADeM ti) grIvA ko bAhira nikalI huI dekhakara ve pApI zragAlazIghra gati se atyaMta - capala hokara usa kacchapa ke pAsa Aye aura Akara unhone nakhoM se tathA dAMtoM se kATakara pahelAMnI jema kAcabAe krI cAre paga temaja mAM bahAra kADhyuM, eTale ke jyAre ane zRgAle te dUra jatA rahyA tyAre te kAcabAe zragAne dUra gayelA jANIne potAnA bIjA pagane paNa bahAra kADhayA. zRgAlA e jayAre kAcamAne khInne paga bahAra joyA tyAre teo zIghra ane capaLa gatithI kAcamAnI pAse dhasI AvyA, ane pAse AvIne bahAra nIkaLelA tenA pagane nakhAthI phADIne ane dAMtAthI kakaDA kakaDA karIne ane tenu leAhI ne mAMsane khAvA pIvA lAgyA. evI rIte te pApI zragAlee te kAcabAnA cAre page khAdhA. gheADA vakhata pachI jyAre zragAlAne dUra gayelA jANIne kAcamAe potAnI DoU dhIme dhIme mahAra DADhI. (taeNa te pAvasiyAlagA teNa kummeNa NINiya posaMti pAsitA sigdhaM cavalaM nahehiM daMtehiM kavAla vihAti) Dokane bahAra nIkaLelI joIne ane pApI zRgAlA satvare te kAcabAnI pAse dhasI AvyA ane AvIne teee nakhAthI temaja dAMtAthI kApIne temaja kukaDe kakaDA karIne For Private and Personal Use Only
Page #751
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 4. gupte driyatve kacchAgAladRSTAntaH 739 vihADe ti' vighaTayataH sigyAdi vihADeti paryantapadasamudAyasyAyaM bhArthaH tau zRgAlau zIghragatyA kacchapasamIpamAgatya vahiSkRtAM grIvAM nakharAcchidya dantaizca khaNDazaH kRtvA kacchapasya pRSThabhAgaM mastakaMca vighaTayataH pRthakU pRthaka kurutH| 'vihADitA' vighaTasya kUrmavasya pRSThabha gaM maratakaM ca pR8 kU pRthaka 2 kRtvetyarthaH taM kUrmakaM jIvitAd pANebhyaH 'vavaroti' vyaparopayataH viyo. nayataH, vavarovittA' 'vyaparopya prANebhyo viyojya mAMsaM ca zoNitaM ca AhArayataH bhakSayataH // sU. 10 // dRSTAntapradarzanArthamaguptAGgasya kUrmakasya kathAmupavarNya bhagavAn sadRSTAntaM dharmopadezaM kurvannAha-evAmeva samaNAuso !' ityaadi| mRlam-evAmeva samaNAuso ! jo amhaM niggaMtho vA niggaMthIvA AyariyauvajjhAyANaM aMtie pavvaie samANe viharai, paMca ya se iMdiyA aguttA bhavaMti, se NaM iha bhave ceva bahUNaM samaNANaM 4 hilaNije 5 paraloge vi ya NaM Agacchai, bahuNi daMDaNANi jAva aNupariyadRi jahA se kummae aguttidie // sU. 11 // aura khaMDa 2 kara usake pRSTabhAga ko--vighaTita kara diyaa| "sigdhAdi vihADe ti" paryatapada samudAya kA yaha bhAvArtha hai-una donoM zRgAlone zIvragati se kacchapa ke pAsa Akara ke bAhara nikalI huI usakI grIvA ko nakha aura dAMto se kATakara tathA khaNDa 2 kara usake pRSTha bhAgako mastaka ko alaga 2 kara diyA (vihADicA taM kummagaM jIviyAo vavaroti vagharovittA maMsaM ca soNiyaM . ca AhAraiti) alaga alaga usa kacchapako unhoMne prANa rahita kara diyA-- prANa rahita karake usakA mAMsa aura zoNita khUba manamAnA khAyA / / mU .10 // tanA pAgane merI nAbhyu. "sigdhAdi vihADe ti" mA 56 samahAnA artha A pramANe che-ane zagAe satvare kAcabAnI pAse AvIne teoe nakho ane dAMtathI kApIne temaja kakaDe kakaDA karIne tenI DekanA pRSTa bhAgane ane mAthAne ol gal 4 nAbhyA. (vihADitA taM kummagaM jIviyAo vavaroveMti, vavarovittA masaMca soNiyaM ca AhAraiti) mAma hA nuhA 4431 4zana te aaybAne pApI kAgAlee nikhANa banAvI dIdhuM ane tenA mAMsa ane lehIne khUba dharAI dharAIne khAdhuM. che , 10 che For Private and Personal Use Only
Page #752
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 740 jhotAdharmakathADha ___TIkA-evameva-anena prakAreNa khalu 'samaNAuso! zramaNAyuSmantaH ! aho AyuSmantaH zramaNA / yo'smAkaM nirgranthA-sAdhurvA nigranthI-sAdhvI vA 'AyariyauvajjhAyANaM' AcAryopAdhyAyAnAm, antike pravajitaH san viharati. yadi paJca ca tasyendriyANi 'aguttA' aguptAni viSayasevanArtha bahiH pravarti tAni bhavanti, sa khalu iha bhave=asmin loke bahUnAM zramaNAnAM 4 zramaNAdInAM caturvidhasaMghasyetyarthaH 5 hIlanIyaH5 ityanantaraM nindanIyaH khimanIyaH gahaNIyaH paribhavanIyaH ityeSAM saMgrahaH eSAM padAnAMpAkhyA maaguktaa| paraloke nara isa prakAra aguptAGgavAle karmaka kI kathA prakaTa kara bhagavAna dharmopadeza karate hue kahate haiN| 'evAmeva samaNAuso' ityAdi / / ____TIkArtha-(evAmeva isI prakAra se (samaNAuso) he AyuSmaMta amago ! (jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA ApariyauvajjhAyAgaM atie pancaie samANe viharai paMcaya se idiyA aguttA bhavaMti) jo hamarA nirgrantha sAdhu athavA sAdhvIjana AcArya upAdhyAya ke pAsa pravajita hotA huA vihAra karatA hai| yadi usakI pAcau indriyAM agupta haiM-viSaya sevana ke liye bahiHpravartita hotI hai-- (se NaM ibho ceA bahUNaM samaNogaM ho lagijjeparaloe vi ya NaM Agacchai bahUNi daMDaNANi jAva aNupariyaha jahA se kummae agutidie) to vaha isa bhava meM aneka zramaNoM dvArA-caturvidha saMgha dvArA--hIlanIya hotA hai, nidanIya hotA hai, khiMsanIya hotA hai garhaNIya hotA hai aura paribhavanIya hotA hai| ina samasta padoM ko vyAkhyA A rIte aguptAMga vALA kAcabAnI kathA kahetA bhagavAna dharmopadeza karatAM kahe che. 'evAmeva samaNAuso'! ityAdi / TI -(evAmeva) yA zate / (samaNAumo) 7 mA bhAta zrabho ! (jo amhaM niggayo vA niggathIvA AyariyauvajhAyANa aMtie pana ie samANe viharaha paMcayase iMdiyA aguttA bhati) se sabhA ni sAdhu ke nigraMtha sAdhvI jane AcArya athavA upAdhyAyanI pAse pravajita thaIne vihAra kare che, ane je tenI pAMce Indriya agupta che eTale ke viSayasevana mATe bahAra pravRtta thAya cha. (seNaM ihabhave cetra bahUNaM samaNANaM hIlaNijje 5 paraloe vi ya NaM Agacchada yahUNi daMDaNaNi jAva aNupariyadRi jahA se kumNae aguH . tidie) to te mA sabhA pA shrmH| 43 yatuvidha saMghadvArA-DIsanIya hAya che, niMdanIya hoya che, khiMsanIya hoya che, gahaNIya hoya che. ane paribhavanIya For Private and Personal Use Only
Page #753
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmAta gITIkA a 4 gupte driyatve kacchapagAladraSTAntaH 741 9 kanigodAdau, api ca khalu Agacchati = prApnoti bahUni daNDanAni yAvat anuparya - Tati = punaHpunaH sasArakAntAre paribhramati, yathA sa karmakaH aguptendriyaH / atra nirgrantho minthotyupalakSaNam tena zrAvakaHzrAvikA'pi vA saMgrAmA, tayorapi dezataH pacendriyasaMgopanAdhikArAt // sU. 11 // mUlam -taNaM te pAvasiyAlagA jeNeva me doccae kummae teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA taM kummagaM savvao samaMtA uThava teti jAva daMtehiM akkhoDeMti jJAva karettae, taraNaM te pAvasiyAlagA doccaMpi taccaMpi jAva no saMcAeMti tassa kummagassa kiMcivi AbAhaM vA pAhaM at bAbAhaM vA jAva chaviccheyaM vA karettae, tAhe saMtA taMtA paritaMtA nivvannA samANA jAmeva disiM pAunbhUyA tAmeva disiM paDigayA // sU. 12 // TIkA -- tataH khalu tau pApagAlako yatreva sa dvitIyaH kUrmakastatrebogacchataH, upAsya taM kUrmakaM sarvataH samantAdudvartayataH, 'jAva daMtehiM akkhoDe ti pahile kI jA cukI haiN| tathA parabhava meM -- naraka nigoda Adi meMvaha aneka daMDoM ko prApta karatA hai aura isa anAdi ananta saMsAra rUpa kAntAra meM bhramaNa karatA rahatA hai / jaise usa aMgupta indriya karmane aneka viduHkhakoM bhogA hai / isa sUtra meM nirgrantha aura nirgranthI ina padoM ke upalakSaNa se zrAvaka aura zrAvikAoM kA bhI grahaNa kiyA gayA hai kyoM kI unheM bhI eka deza kI apekSA indriya gopana kA adhikArI kahA gayA hai / / sU. 11 // hAya che. A badhA padonI vyAkhyA pahelAM karavAmAM AvI che. temaja te para leAkamAM paNa naraka nigeAda vageremAM paNa aneka jAtanI zikSAne pAtra thAya che, ane te A anAdi ananta saMsAra rUpI jaMgalamAM bhramaNa karatA rahe che. jema te anusAMga kAcabAe aneka duHkhA anubhavyAM che te ja pramANe te paNa aneka kaSTo anubhave che. A sUtramAM nigraMtha ane nigraMthI A be padyAnA upalakSaNathI zrAvaka ane zrAvikAonuM paNa grahaNa karavAmAM AvyuM che. kemake temane paNa eka dezanI ape kSAe indriya geApananA adhikArI kahyA che. // sU 11 5 For Private and Personal Use Only
Page #754
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 742 zAtAdharma kathAsUtra yAvad dantairAsphoTayataH, ayaM bhAvArtha:-udvartanAnantaraM tau zrRgAlau parivartanamanAgapasAraNa-punaH punaH sthAnAntaraprApaga-cAlana ghaTaneSacAlana-kSobhaNarUpavividhavyApAraiH saMcAlya nakhairAcchidya dantaiH khaNDazaH kuruta iti|'jaav karettae' yAvat kartum, yadyapi tau zrRgAlau nakhadantAghAtaiH kUrmakaM pIDayituM pravRttI tathApi na zaknutastasya kUrmakasya kAmapi bAdhAM carmacchedaM vA kartumityarthaH 'taeNa te pAvasiyAlagA' ityAdi / TIkArtha--(taeNa) isake bAda (te pAvasiyAlagA) ve donoM pApI zRgola (jeNeva se doccae kummae teNeva uvAgacchati) jahAM vaha dvitIya kacchapa thA vahA~ gaye (uvAgacchittA taM kummae sabaA samaMtA unmatte ti, jAva daMtehiM akkhauti, jAva karettae) vahAM jAkara unhoMne usa kacchapa ko saba prakAra se bhaaura saba tarapha se ulTA sIdhA kiyA--yAvat dAMtoM se use cauthA (kATA) bhI parantu ve usake zarIra meM kisI bhI prakAra kI bAdhA karane meM aura usake carma ko chedana karane meM samartha nahIM ho sake matalaba isakA isa prakAra hai-jaba una dono pApI-gAloMne usa kacchapa ko patya-nIce ke pradeza ko UMcA kiyA-to ve itanA hI nyApAra kara virata nahIM hue-kintu udvartana ke bAda unhoMne use pariva tita bhI kiyA--manAga apasArita bhI kiyA--cAra bAra use eka sthAna se dUsarA sthAna para bhI rakhA, use kaMpAyA bhI, apane donoM Age ke pairoM se ghahita bhI kiyA, kucha Age aura bhI use sarakAyA -vahAM bhayajanaka ceSTAe~ bhI kI-nakhoM dvArA use chedita bhI kiyA 'taeNa' te pAvasiyAmagA' ityAdi / TIkArtha--(taeNaM) tvara mAha (te pAvasiyAlagA) mane pApI zrI (jeNeva se doccae kummae teNeva uvAgacchati) arni mAnne yo ta tyAM gayA. (uvAgacchittA taM kummagaM savvao samatA uvatteti jAna daMtehiM akkhoDeMti, jAva karettae) tyAM na tamAme ta mAne gadhI zate yA bAjuthI ulTe sIdha karyo, ane dAMtathI tene kApavAne prayatna karyo paNa teo ke paNa rIte tenA zarIrane pIDA pahoMcADavAmAM ane tenI cAmaDIne phADavAmAM samartha thaI zakyA nahi. eTale ke jayAre baMne pApI mRgAlee te kAcabAne UMdha karyo- nIcenA bhAgane upara karyo-ATaluM karIne ja teo viramyA hoya tema nahi paNa ubartana pachI zagAloe tene parivartita karyo, zeDo AgaLa khaseDe vAraMvAra tene eka sthAnethI bIjA sthAne laI gayA, tene halA, baMne AgaLanA pagathI tene ghaTita 5Naka, gheDe tene AgaLa khaseDaye tyAM bhayajanaka ceSTAo kare, nakha vaDe For Private and Personal Use Only
Page #755
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAra varSi goTokA a. 4 gupte driyatve kacchapazrRgAladaSTAntaH .. 743 tataH khalu to pApathagAlako dvitIyamapi-dvitIyayAramapi tRtIyamapi sRtIyavAramapi, yAvat atra yAvacchandAdayamarthoM budhyate, tau zrRgAlau yathokta prayAsaistasya kUrmakasya zarIre kAMcidapi bAdhAM carmacchedamAkRtivairUpyaM vA kartumakSamau tadA punardvitIyavAramapyudvartanAdibhiH saMcAlya nakhadantAyAtaiH pIDayitu' pravRttI, kiMtu kUrmakasya zarIre pUrvavat kAMcidapi bAdhAM hAni vA kartumakSamau, tadA punastRtIyavAramapyuddhartanAdibhiH saMcAlya pUrvavannakhazchettuM dantaizca khaNDazaH kartuM pravRttau, iti| yadA no zaknutastasya kUrmakasya kAcidapi AvAdhAM vA pacAdhAM vA vyAvAdhAM vA utpAdayitu chavicchedaM vA km| etat sugamam / / dAMto se use cIthA (kATA) bhI isa taraha ve ina vividha vyApAroM dvArA usa kacchapa ko pIDita karane ke liye pravRtta hue to bhI ve usakA kucha bhI vigADa nahIM kara sake / (taeNate pAvasiyAlago docapi taccapi jAva no saMcAeMti tassa kummamassa kiMcivi AvAhaM bA pavAhaM vA vAbAhaM vA jAva chaviccheyaM vA karettae) taba dubArA aura tivArA bhI-bAra bArabhI-yAvat usake zarIra meM kisI bhI prakAra kI AvAdhA, pravAdhA, athavA--vyAvAdhA yAvat chaviccheda karane ke liye ve samartha nahIM ho sake / arthAt jisa prakAra se unhoMne prathama bAra udvartana Adi vyApAra kiye aura--bAda meM ve nakhoM se kATane ke liye tathA dAto se use khaNDa 2 karane ke liye pravRtta hue parantu ve usa kacchapa ko kucha bhI AvAdhA, prabAdhA athavA vyAbAdhA nahIM pahuMcA sake yAvata usake zarIra kA chedana bhI nahIM kara sake-usI prakAra dubArA bhI inhoMne vaisA hI tene phADavAno prayatna karyo ane dAMtadvArA tene kApavAno prayAsa karyo. A rIte kAcabAne pIDita karavA mATe teoe ghaNA prayatna karyA chatAM teo kAcabAne sADe 5 nusAna pAyA zacyA. nahi. (taeNaM te pAvasiyAlagA dogyapitacaM pi jAva no saMcAe ti tassa kummagassa kiMcivi AvAhaM vA paSAhaM vA vAbAhaM vA jAva chaviccheyaM vA karettae) tyA2 mA mIla vAra trIyAra meTa vAravAra prayatna karyA chatAM paNa tenA zarIre AbAdhA prabAdhA athavA vyAbAdhA temaja chaviraccheda karavAmAM teo sAmarthya dharAvI zakyA nahi. eTale ke pahelA jema udhvartana vagere vyApAre dvArA ane pachI nakhathI phADavA mATe temaja dAMtethI tenA kakaDA karavA mATe teoe prayatno karyA paNa teo kAcabAne keI paNa jAtanI AbAdhA prabAdhA athavA vyAbAdhA pahoMcADI zakyA nahi. ane tenA zarIrane kApI zakyA nahi. A rIte te pApI zragAlee bIjI vAra paNa te pramANe ja kAcabAne mArI For Private and Personal Use Only
Page #756
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir managAradharmAmRtavarSiNITIkA a. 4. guptendriyatve kacchapazrRgAladeSTAtaH 757 evaM hRdayotpATanAni ca paNotpATanAni ca ullambanAni ca prApsyati, anAdikaM ca khalu anavadanaM dIrghAvAnaM cAturantasaMsArakAntAraM vyativrajiSyati / etadvayAkhyA atraiva dvitIyA'dhyayane praaguktaa| _ yathA sa kUrmako guptendriyaH atraivaM dRSTAntayojanA kUrmarUpau munI. zrRgAlarUpau rAgaddhepo, grIvAsahitacaraNacatuSTayarUpANi pazcendriyANi, pAdagrIvApasAraNarUpAH zabdAdiviSayeSu paJcendriyapravRttayaH, zrRgAlA''gamanasthAnIyaH rAgadveSodayaH caraNagrIvAcchedanakUrmamaraNarUpANi rAgadvepobhUnakarmajanitAni catugateSu vividhaduHkhAni, pAdAdigopanasthAnIyam-indriya maMgopanam, sarvathA zRgAla parAvartanatulyA rAgAdyanutpattiH mRtagaGgAnadapravezasthAnIyA nirvANaprAtiriti / atra evaM hRdayotpATana paNotpATanatathA vRkSAdizAkhAoM para bAMdhakara laTakAyA jAnA ina saba nAnA prakAra ke kaSToM ko nahIM pAtA hai aura anAdi anavadana-ananta-rUpa isa caturgati vAle saMsAra kAntAra se ki jo utsa piNI avamarpiNIrUpa dIrgha kAla vAlA hai pAra ho jAtA hai| yahAM gupte ndriya (kandrapake) dRSTAnta kI yojanA isa prakAra se kara lenI cAhiye-- do ka charoM ke samAna munijana haiM, rAga aura dvega ye donoM duSTa zrRgAla jase haiM, / grIkA sahita cAroM caraNa jaisI pAMca indriyAM haiM / pAda aura grIvA kA prasAraNa karane jaisI zabdAdi viSayoM meM pAMcoM indriyoM kI pravRtti hai rAgadvapa rUpI do zragAla hai / caraNa grovAcchedana aura kacchapake maraNa jase rAgadveSa se upanna hae kamoM se janita cAroM gatiyoM meM aneka prakAra ke duHva hai / caraNAdikoM ke gopana jaisA indriya saMgopana haiN| sarvathA punaH zrRgAlo kA nahI lauTanA jasI-rAgAdikoM kI anutpati vRSaNotpAdana tathA vRkSa vagerenI zAkhAomAM bAMdhI laTakAvavuM A badhAM ghaNI jAtanAM kaSTane te pAmato nathI ane anAdi, anavadagra anantarUpa A caturgativa LA saMsAra kAntArane-ke je utsarpiNIrUpa lAMbA kALavALuM che-pAra pAme che. ahIM guptendriya kAcabAnuM daSTAMta evI rIte samajavuM joIe ke-be kAcabAonI jema munio che. rAga ane dveSa duSTa zragAlanI jema che. Deka ane cAre paga pAMca indiryo che. paga ane Dekane bahAra phelAvavuM te zabda vagere viSayamAM pAMca indriyanI pravRtti che. kAcabAnAM paga ane DokanuM chedana ane pariNAme matyu A badhuM rAgadveSathI utpanna ane karmajanita cAre gatiomAM ghaNuM jAtanAM dukhe che. paga vagerene chupAvavuM te indriya saMgamana che. mRgAlenAM gayA bAda pAchA na AvavuM te rAga vage For Private and Personal Use Only
Page #757
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 748 jJAtAdharma kathAjasto zramaNo vA zramaNI vA ityupalakSaNa zrAvakAdInAmapi teSAM dezataH paJcendriya saMgopanA'dhikArAt // mu. 14 // adhyayanArthamupasaMharannAha-evaM khalu jaMbU' ityAdi / mUlam---evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM cau tthaspa nAyajjhayaNassa ayamahe paNNatte tibemi // sU0 15 // TokA--eva khalu jmbuuH| zramaNena bhagavatA mahAvIreNa caturthastha jJAtA'dhyayanasyAyamarthaH kUrmakakathAdRSTAntapadarzanapUrvakapazcandriyadamanAtmaka dharmarUpo'rthaH prajJaptaH pratibodhitaH iti bravImi bhagavatA yathA pratibodhitaM tathA kathayAmi na tu svabuddhikalpitamityarthaH // 15 // itizrI-vizvavikhyAta-jagadvallabha-prasiddhavAcaka paJcadazabhASakalitalalitakalApAlApaka-pravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmAyakavAdimAnamardaka zrI zAhUcchatrapatikolhApurarAjamadatta "jainazAstrAcArya " padabhUpita-kolhApurarAjaguru bAlabrahmacArI-jainAcAryajainadharmadivAkara pUjyazrI-ghAsIlAlativiracitoyAM 'jJAtAdharmakathAGga' sUtrasthAnagAradharmAmRtavarSiNyakhyAyAM vyArayAyA caturthamadhyayanaM sampUrNam // 4 // hai| aura mRtagaMgAhUda praveza jaisI nirvANa prApti hai / yahAM zramaNa aura zramaNI ye do upalakSaNa haiM ina se zrIvaka aura zrAvikA kA bhI brahaNa ho jAtA hai / kyoM ki- inako bhI ekadeza se indriyagopana kA adhikArI kahA gayA hai| sUtra / 14 / tenI anutpatti che. ane chevaTe mata gaMgAtIra hRdamAM pravezavuM te nirvANa prApti che ahIM zramaNa ane zramaNa A baMne upalakSaNaka che. emanAthI zrAvaka ane zrAvi onuM paNa grahaNa karavAmAM Ave che. kemake emane paNa eka dezathI indriyagapAnanA adhikArI kahevAmAM AvyA che. sUtrakAra AgaLa A sUtrane upasaMhAra karatA kahe che-sU. 14 For Private and Personal Use Only
Page #758
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anagAradhAmRtavarSiNITIkA a 4. guptendriyatve kacchapathagAladRSTAntaH 749 aba sUtrakAra isa adhyayana ke arthakA upahAra karate hue kahate haiM ki 'evaM khalu jaMbU' ? ityAdi / TIkArtha--(samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM cautthassa nAyajjhagaNassa apama? paNNatte) zramaNa bhagavAn mahAvIrane isa caturtha jJAtAdhyayana kA yaha pUrvokta rUpase kacchapa ke dRSTAnta pradarzana se paMcendriyoM kA damana karanA rUpa artha pratibodhita kiyA hai (evaM khalu jaMbU ? tibemi) aisA he jaMbU ? maiM kahatA hU~ / bhagavAna ne jaisA kahA hai- vaipA hI yaha maine tumase kahA hai--apanI buddhi se kalpita kara nahIM kahA haiM // mU 15 // zrI jainAcArya jainadharmadivAkara pUjyazrI ghAsIlAlajI mahArAjakRta "jJAtAdharmakathAGgamUtra" kI anagAra dharmAmRtavarSiNI vyAkhyAkA caturthaadhyayana samApta // 4 // 'evaM khalu jaMbU ? ityaadi| TIkArtha--(samaNeNa bhagavayA mahAvIreNa cautthassa nAyajjhayaNassa aya. maTTe paNatte) zrama lagavAne yAthA jJAtAdhyayana pUrvarita artha yAnuSTAMta ApIne samajAvyuM che, pAMca IndriyonuM damana karavuM eja mukhya bhAva sUcita thAya che. (evaM khalu jaM? tibemi) 3bhU ! sAbha tane chu ma bhane aghucha tamA meM tane paNa kahyuM che. pitAnI buddhithI kalpanA karIne meM tane eka vAta kahI nathI. sU. 15 zrI jainAcArya jainadharmadivAkara pUjyazrI ghAsIlAla mahArAjA kRta jJAtAdharmakathAka sUtranI anagAra dharmAmRtavarSiNI vyAkhyAnuM cothuM adhyayana sapUrNa che 4 che For Private and Personal Use Only
Page #759
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tA. 15-7-63 nA roja kalAsavAra membaronI saMkhyA. 27 Adha murabbIzrI, 5000 thI vadhu rakama bharanArA 32 murabbIzrI, 1000 thI vadhu rakama bharanArA 133 sahAyaka membaro, 500 thI vadhu rakama bharanArA 586 lAIpha membare, 250 thI vadhu rakama bharanArA 49 bIjA naMbaranA junA membare, 150 thI vadhu rakama bharanArA 827 kula mere. rUpiyA base pacAsa tathA rUpiyA pAMca vALA membare levAnuM have baMdha che. phakta rUA. 1001 thI murabbIzrI mATe 70 sItera jagyA khAlI che. ane Agha murabbIzrI rUA. 5001 thI dAkhala thaI zake che. membaranI saMkhyA pUratAM ja zAso chapAya che jethI pAchaLathI dAkhala thanArane satro maLavA muzkela che mATe jIjJAsu bhAIo tathA bahenane amArI vinaMtI che ke teo murabbIzrI athavA Adya murabbIzrImAM potAnuM nAma jaldI mekalI Ape. rAjakeTa namra sevaka sAkaracaMda bhAIcaMda zeTha maMtrI, For Private and Personal Use Only
Page #760
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ApaNu khAtara nahIM te ApaNuM bhaviSyanI peDhI khAtara paNa A kArya pUrNa karavuM ja paDaze. 32 jaina siddhAMtanuM saMzodhana karI cAra bhASAmAM prasiddha karavAnuM je mahada kArya A samiti lagabhaga vIsa varSa thayAM karI rahI che. te bInA samAjanA dareka aMgamA jaga jAhera che. atyAra sudhImAM pUjya AcAryazrIe trIsa zAstronuM saMzodhana pUruM karyuM che ane bAkInA be sUtronuM kArya A varSamAM pUruM karI nAkhaze; tema amArI dhAraNA che. batrIsamAMnA vIsa zAstro tathA tenA bhAge prasiddha thaI gayA che. bAkInAM zAstro keTalAMka chapAya che. ane keTalAkanA anuvAda karavAnuM kArya cAlu che. asahya meMghavArIne lIdhe samitie zarUAtamAM dhArelA kharca karatAM traNa gaNo kharca thavAno aMdAja che. AthI bAkInA kAryane pahoMcI vaLavA rUpiyA traNa lAkhanI tAkIde jarUra che. ane te mATe vIranA lakSmInaMdana putro pAse amArI Tahela che. temanA taraphathI bAkInA sUtre mATe rUpiyA 5001 ApanArAnI ame rAha joIe chIe. rAjakoTa zrI a. bhA. che. sthA. jaina zAstroddhAra samiti For Private and Personal Use Only
Page #761
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAstronI saMpUrNa mAhitI aDhAramA vArSika riporTamAM batAvela 24 zAstro prasiddha thayAM pachI nIce mujaba vadhu kAmakAja thayela che. ne (1) bhagavatI bhAga trIje bahAra paDI cukyuM che ane te ma mokalavAnuM kAma cAlu che. (2) bhagavatI bhAga cotha tathA pAMcame chapAya gaye che. ane tenuM bAIDIMga kAma cAle che. (3) jJAtA sUtranA kula traNe bhAga chapAI gayA che. (4) bhagavatI bhAga chaThTho tathA sAtama chApavAnuM kAma zarU thaI gayuM che. (5) kulle lagabhaga 30 sUtro pUjya gurUdeve lakhIne pUrAM karelAM che. temAnAM chapAyA vagaranA je sUtro bAkI che tenuM anuvAdanuM temaja saMzodhananuM keTaluMka kAma cAlu che. ane keTaluMka bAkI che. (6) sUryapannatI tathA caMdrapannatI sUtra, e be sUtro lakhavAnuM kArya atyAre cAle che. je TUMka samayamAM pUrAM thaI jaze. zrI akhila bhArata je. sthA. jana zAstroddhAra samiti rAjakeTa namra sevaka sAkaracaMda bhAIcaMda zeTha maMtrI. For Private and Personal Use Only
Page #762
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir E SEITE For Private and Personal Use Only