Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zrI kundakunda-kahAna jaina zAstramALA puSpa naM. -20 * .( (OT Q * 0 IT, : : - "" zrI nemicandra siddhAntideva viracita . dravya saMgraha P : O . . lo - che * . 4:02. .O. 0 . . . . . . mULa gAthA, saMskRta chAyA, gujarAtI anyAyArtha ane bhAvArtha sahita prakAzaka zrI digambara jaina svAdhyAya maMdira TrasTa sonagaDha Please inform us of any errors on Rajesh@ AtmaDharma.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates prathamAvRtti prataH 1000 vi. saM. 2003 dvitIyAvRtti prata: 1000 vi. saM. 2007 tRtIyAvRtti prataH 2200 vi. saM. 2016 caturthAvRtti prataH 3000 vi. saM. 2020 paMcamAvRtti prataH 1100 vi. saM. 2024 SaSTamAvRtti prataH 1500 vi. saM. 2032 sasamAvRtti prataH 2000 vi. saM. 2522 zrI dravyasaMgraha ( gujarAtI ) nAM sthAyI prakAzana-puraskartA bra. vRjalAla giradharalAla zAha, vaDhavANa ophaseTa prInTIMga nItina ophaseTa amadAvAda. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Thanks & Our Request This shastra has been kindly donated by Hevika Foundation (haste Kamal, Vijen, Hemal Bhimji Shah and Family), London, UK who have paid for it to be "electronised" and made available on the internet. Our request to you: 1) We have taken great care to ensure this electronic version of Dravya Sangrah is a faithful copy of the paper version. However if you find any errors please inform us on Rajesh@AtmaDharma.com so that we can make this beautiful work even more accurate. 2) Keep checking the version number of the on-line shastra so that if corrections have been made you can replace your copy with the corrected one. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Version History Date Version Number 001 Changes First electronic version. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates anukramaNikA viSaya pRSTha cha dravyanuM varNana nava padArthanuM varNana mokSamArganuM varNana artha-saMgraha bheda-saMgraha laghu dravya-saMgraha 1-73 74-126 127-182 183-201 202-207 208-215 M nakazo ane vivaraNa prANonuM vivaraNa upayoga pudgalanA paryAyo cauda jIvasamAsa paryAtinuM vivecana dravya bhAvAnsavanA bheda = M che Please inform us of any errors on Rajesh@ AtmaDharma.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates nivedana zrI nemicaMdra siddhAntideva dvArA racita A "dravya-saMgraha' mAM mAtra pa8 gAthAomAM aneka mahattvanA viSayonuM nirUpaNa che. prathama adhyAyamAM dravya ane pAca astikAyanuM, bIjA adhyAyamAM nava padArthonuM ane trIjA adhyAyamAM mokSamArganuM varNana che. tethI tattvajJAnanA abhyAsa mATe upayogI che. tattvArthasUtra (mokSazAstra) nI jema A dravyasaMgraha paNa lagabhaga dareka digambara jaina pAThazALAomAM zIkhavAya che. vidyArthIone temaja jijJAsuone abhyAsamAM upayogI thAya tevI zailIthI A navuM saMskaraNa taiyAra karavAmAM AvyuM che. temAM mULa gAthA, saMskRta chAyA, anvayArtha ane bhAvArtha che. bhAvArthamAM zAstronAM AdhAra sahita sArabhUta varNana lakhIne A saMskaraNane vizeSa upayogI banAvyuM che. A zAstranI viziSTatA e che ke je je gAthAomAM nayanuM varNana karyuM che tyAM nizcaya ane vyavahAra banne nayonuM varNana ekIsAthe ApavAmAM AvyuM che. A dravya-saMgrahanI sAthe ja zAstranA kartA racita "laghu dravyasaMgraha' arthasahita ApavAmAM AvyuM che. A navuM saMskaraNa jarA vistArIne vadhu saraLa banAvavAmAM AvyuM hovAthI sarva jijJAsuone abhyAsamAM upayogI nivaDaze evI AzA che. Please inform us of any errors on Rajesh@ AtmaDharma.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates jaina zAstronA artha karavAnI paddhati prazna:- jinamArgamAM banne nayonuM grahaNa karavuM kahyuM che, tenuM zuM kAraNa? javAba:- jinamArgamAM koI ThekANe nizcayanayanI mukhyatA sahita vyAkhyAna che tene to "satyArtha ema ja che" ema jANavuM, tathA koI ThekANe vyavahAranayanI mukhyatA sahita vyAkhyAna che tene "ema nathI paNa nimittAdinI apekSAe A upacAra karyo che" ema jANavuM; ane e pramANe jANavAnuM nAma ja banne nayonuM grahaNa che. paNa banne nayonA vyAkhyAnane samAna satyArtha jANI "A pramANe paNa che tathA A pramANe paNa che" evA bhramarUpa pravartavAthI to baMne nayo grahaNa karavA kahyAM nathI. (mokSamArga prakAzaka-pR. 256) Please inform us of any errors on Rajesh@ AtmaDharma.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates maMgalAcaraNa maMgalaM bhagavAn vIro, maMgalaM gautamo gnnii| maMgalaM kundakundAryo jainadharmo'stu mNglm||1|| oMkAraM bindusaMyuktaM nityaM dhyAyanti yoginH| kAmadaM mokSadaM caiva OMkArAya nmonmH||2|| sarvamaMgalamAMgalyaM srvklyaannkaarkN| pradhAnaM sarvadharmANAM jainaM jayatu shaasnm||3|| ajJAnatimirAndhAnAM jnyaanaanjnshlaakyaa| cakSurunmIlitaM yena tasmai zrIgurave nmH||4|| AtmA jJAnaM svayaM jJAnaM jJAnAdanyatkaroti kim| parabhAvasya kartAtmA moho'yaM vyvhaarinnaam||5|| Please inform us of any errors on Rajesh@ AtmaDharma.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 30. zrI vItarAgAya namaH zrI nemicaMdrasiddhAMtidevaviracita dravya-saMgraha maMgalAcaraNa jIvamajIMva davvaM jiNavaravasaheNa jeNa deviMdaviMdavaMdaM vaMde taM savvadA jIvamajIvaM dravyaM jinavaravRSabheNa yena devandravRndavandyaM vande taM sarvadA NiddiThaM / sirasA / / / / nirdiSTam / zirasA / / 2 / / anvayArtha:- (yena binavaravRSabheLa) je jinavara vRSabhabhagavAne ( nIvam anIvan dravyam) jIva ane ajIva dravyanuM (nirrim) varNana karyuM che, (vevendravRttvavattvam) devonA samUhathI vandanIya (tam) te prathama tIrthaMkara vRSabhadevane huM ( zrI nemicandra siddhAntideva ) ( sarvavA) haMmezAM (zirasA) mastaka namAvI (vande) namaskAra karuM chuM. 1. bhavanavAsI devanA 40, vyatara devanA 32, kalpavAsI devanA 24, jyotiSI devanA 1 caMdramAM ane 1 sUrya, manuSyanA 1 cavartI ane tiryaMcano eka siMha; e prakAre so indro che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 2] | [dravya-saMgraha bhAvArtha(1) "binavAravRSabheLa' e zabdanA be artho thAya che. (1) A kALanA prathama tIrthaMkara zrI vRSabhadeva bhagavAne." (2) "sarva tIrthaMkara devoe' : te nIce pramANe nina = mithyAtva ane rAgAdine jItanAra (asaMyata samyagdaSTi, zrAvaka ane munine jina kahI zakAya che.) jinavara = jinomAM je zreSTha hoya che te "jinavara' che. gaNadharadeva paNa jinavara kahevAya che. nivaravRSabha = jinavaromAM paNa je zreSTha hoya che te. dareka tIrthakara bhagavAna "jinavaravRSabha" (bhAvaapekSAe) kahevAya che. (2) dravya-prazna - dravya eTale zuM? uttara - guNonA samUhane dravya kahe che. prazna - guNa kone kahe che? uttara - je dravyanA saMpUrNa bhAgamAM ane tenI saMpUrNa avasthAomAM rahe tene guNa kahe che. (3) nIvama saLIvana (1) sahaja zuddha caitanya jenuM lakSaNa che te jIvadravya che. (2) tenAthI vilakSaNa (pudgalAdi pAMca jenA bheda che) te ajIvadravya che. * jIvanA zraddhAguNanI viparIta avasthAne mithyAtva kahe che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates maMgalAcaraNa ] [3 (3) jIva-ajIvanuM yathArtha jJAna na hovAnA kAraNe ja saMsArI prANIone sva-parano viveka thaI zakato nathI. ane te kAraNe ja teo AtmasvarUpanI prAptithI vaMcita rahe che ane tethI du:khI che. (4) mATe jeo kalyANanA mArga para cAlavA cAhatA hoya teoe sva-52no yathArtha viveka pragaTa karavA mATe jIva-ajIvanuM yathArtha jJAna karavuM joIe nija AtmarUpa upAdAna ( -nijazakti ) kAraNathI prApta thatuM anaMta sukha jIvo pragaTa kare e zAstranuM prayojana che. praNAma ( 5 ) zirA vandra- nija zuddhAtmAnuM ArAdhana te bhAva namaskAra che, ane te jinendra bhagavAnanI nizcayastuti vaMdanA namaskAra che (juo, zrI samayasAra gAthA 31-32-33-tathA TIkA.) dharmI sAdhaka jIvano jinendra bhagavAnane namaskAra karavAno zubha rAga te 'vyavahAranamaskAra che. Avo baMdha-vaMdaka bhAva chaThThA guNasthAna sudhI hoya che. 1. jIvadravyanA nava adhikAra - - jIvo uvaogamao amutti kattA sadehaparimANo / bhottA saMsArattho siddho so virssoddddhgii||2|| 1. yathArtha nAma nizcaya che. tathA upacAranuM nAma vyavahAra che. ( mokSamArga prakAzaka adhikA2 7, pR. 200) sAcuM nirUpaNa te nizcaya tathA upacAra nirUpaNa te vyavahAra. nizcayavyavahA2nuM sarvatra (cAre anuyogamAM) evuM ja lakSaNa che. (mokSamArga prakAzaka adhikA2 7, pR. 253-254.) Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ dravya-saMgrahuM jIva upayogamayaH amUrtiH kartA svdehprimaannH| mojI[ saMsArastha: siddha: sa: visA dhvAti: rA anvayArtha- (sa:) te (jIva) (nIva:) prANothI jIve che; (35yomaya) upayogamaya che; (amUrti) amUrtika che; (vartA) kartA che; (vaparimANa) potAnA nAnA ke moTA zarIra pramANe rahevAvALo che; (mow1) bhoktA che; (saMsArastha) saMsAramAM rahevAvALo che; (siddha) siddha che; (vizvasI rdhvagati) ane (agninI jvALAnI peTha) svabhAvathI Urdhvagamana karavAvALo che. bhAvArtha(1) nava adhikAra:- A gAthAmAM jIvanA adhikAronAM nAmo ApyAM che. (2) jIva-ajIvanuM jJAna - prathama to duHkha dUra karavA mATe sva-paranuM jJAna avazya joIe, kAraNa ke sva-paranuM jJAna ja na hoya to potAne oLakhyA vinA potAnuM duHkha te kevI rIte dUra kare ? athavA sva-parane ekarUpa jANI potAnuM duHkha dUra karavA arthe parano upacAra kare to tethI potAnuM du:kha kevI rIte dUra thAya? athavA potAthI bhinna evA paramAM A jIva ahaMkAra-mamakAra kare to tethI du:kha ja thAya. mATe sva-paranuM jJAna thatAM duHkha dUra thAya che. have sva-paranuM jJAna jIva-ajIvanuM jJAna thatAM ja thAya che, kAraNa ke pote jIva che tathA zarIrAdika ajIva che jo enAM lakSaNAdi vaDe jIva-ajIvanI oLakhANa thAya to ja sva-paranuM bhinnapaNuM bhAse, mATe Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates jIvadravyanA nava adhikAra] [pa jIva-ajIva 'jANavA joIe. A hetuthI gAthA thI14 sudhI jIvanA nava adhikAra varNavyA che ane tyAra pachI gAthA 15thI 22 sudhI ajIva adhikAra varNavyo che. Ane jANyA vinA jIva-ajIvanA bhinnapaNAnuM yathArtha bhAna thaI zake nahIM. (3) haiya-upAdeyaH- zudghanayAzrita jIvasvarUpa upAdeya (grahaNa karavA yogya, AdaravA yogya) che, zeSa (bAkI) sarve haiyaOM (choDavA yogya ) che. e pramANe haiya-upAdeyarUpa bhAvArtha samajavo. 2 jIvanA nava adhikAro zarU karatAM pahelAM A zAstramAM kahelA ' nayo ' saMbaMdhI bhUmikA. A zAstranI viziSTatA (1) A zAstranA kathananI viziSTatA e che ke-je je gAthAomAM ' naya '' kahyA che te te gAthAomAM nizcaya ane vyavahAra nayonuM kathana ekI sAthe karyuM che. tethI tenuM svarUpa TUMkamAM ahIM ApavAmAM Ave che. 1. juo mokSamArga prakAzaka adhikA2 4 pR 82. 2. juo, bRhad dravyasaMgraha pR. 9. A gAthAnI TIkAmAM kahyuM che ke, zAstronuM vyAkhyAna karavAmAM zabdArtha, nayArtha, matArtha, AgamArtha, bhAvArtha e pAMca prakAro jANavA joIe. 3 niyamasAra gA. 38-50 tathA tenI TIkA. nijazuddhaaMtaHtattva upAdeya che, bIjA badhA bhAvo ya che. pR 78 tathA 105. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 6) [dravya-saMgraha naya zuM che? (2) samyaka zrutajJAnapramANanA avayavane (aMzane- vikalpane) "naya" kahevAmAM Ave che. "naya'no dhAtu artha nI=naya arthAt potAnA jJAnane vastunA yathArtha svarUpa tarapha laI javuM. vastugrAhaka pramANa " che; ekadezagrAhaka "naya" che. mithyAdaSTine naya hoya che? (3) mithyASTinuM zrutajJAna mithyA hovAthI tene sAcA "naya" hotA nathI. tenA zrutajJAnanA aMzane kunaya kahevAmAM Ave che. nayanuM tAtparya (4) nayanuM tAtparya evuM che ke-vastu aneka dharmo svarUpa che, temAMthI koI dharmanI mukhyatA karI avirodhapaNe sAdhya padArthane jANavo. pahelAM ekalo vyavahAranaya hoya che? (5) nA tema hotuM nathI; kemake AgamanuM vacana evuM che ke "nirapekSAnayA: micya: sApekSA vastu tejhartha" (Ata mImAMsA zloka 108). nizcayanayasApekSa ja vyavahAranaya hoya che. nizcayanI apekSA sahita ja vyavahAranaya mokSamArgamAM che; kevaLa vyavahArano ja pakSa mokSamArgamAM 1. dareka vastu sAmAnya vizeSAtmaka hoya che. tethI vastunuM jJAna te pramANa che, ane tenA eka bhAgane jANanAra te naya che. 2. zrI samayasAra gAthA 3/6-307 bhAvArtha pR 463, AvRtti bIjI gujarAtI. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates jIvadravyanA nava adhikAra] [7 nathI. mATe pahelAM ekalo vyavahAranaya hoya ane pachI nizcayanaya pragaTe e mAnyatA mithyA che. jinavANInI paddhati (6) be nayonA Azraye sarvasva kahevAnI jina bhagavaMtonI vANInI paddhati che. bhagavAnanuM kathana eka nayane Azrita hotuM nathI. evI be nayAzrita vyAkhyA samyajJAnarUpI nirmaLa jyotinI jananI che. zAstrono abhyAsa hovA chatAM jene samyajJAna na pragaTe teNe jinavANInI paddhatino Azaya kharekhara jANyo nathI. (7) A be nayonAM nAma "nizcaya" - "vyavahAra" che. e be nAmo ema sUcave che ke, temanAM svarUpa ekabIjAthI bhinna-viruddhapratipakSa che. jo tema na hoya to judA-judA bhAvavAcaka nAmo nayo" ne ApavAmAM na Ave. nayajJAnanI ane bhedajJAnanI AvazyakatA (8) jIvane anAdithI sva-paranA ekatvarUpa zraddhAthI mithyAdarzana che; sva-paranA ekatvajJAnathI ajJAna-mithyAjJAna che; ane sva paranA ecAcaraNathI mithyAcAritra che. (9) sarve duHkhonuM mULakAraNa mithyAdarzana-jJAna-cAritra che. e sarve du:khono abhAva karavA mATe tene be prakAranuM bhedajJAna karAvavAmAM Ave che. 1. niyamasAra kalaza 2, pR. 2 2. paMcAstikAya kalaza 2, pR. 2. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [dravya-saMgraha pahelAM prakAranuM bhedajJAna- jIva potAnA guNo ane paryAyothI eka che-abhinna che; tathA paradravyo, tenA guNo ane paryAyothI atyaMta judo che-bhinna che. arthAt jIva svadravya-svakSetra-svakALe ane svabhAve padravyanA dravyakSetra-kALa-bhAvathI atyaMta judo che. tethI te apekSAe para dravyo, tenA guNo, paryAyo sAtheno saMbaMdha mAtra vyavahAranayesaMyogarUpa-ke nimittarUpa che evuM jJAna karAvavAmAM Ave che. A daSTie, paradravyo sAtheno saMbaMdha asabhUta-asatya hovAthI te saMbaMdhanuM jJAna karAvanArA nayane vyavahAranaya kahevAmAM Ave che ane jIvanA dravya-guNo paryAyo potAnA hovAthI, parathI bhinna batAvavA "nizcayanaya' kahevAmAM Ave che. (10) bIjA prakAranuM bhedazAna- paNa ATaluM ja bhedajJAna karavAthI samyagdarzana-zAna thatuM nathI kemake anAdithI jIvanI paryAya "azuddha' che, tene potAmAM thatI hovAnI apekSAe "nizcayanaya" no viSaya kahe che, topaNa tene ja dravyanA trikALI zuddha svarUpathI bhinna batAvavA mATe tathA guNabheda ane paryAyabhedane Azraye rAga utpanna thato hovAthI te guNabhedone zuddha paryAyone tathA azuddha paryAyone-teno Azraya choDAvavA mATe "vyavahAra' kahevAmAM Ave che. ane jIvadravyanuM trikALI zuddha svarUpa ke je dhruva che tene "nizcaya" kahevAmAM Ave che. kemake tene Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates jIvadravyanA nava adhikAra] [9 Azraye ja dharmanI zarUAta-tenuM TakavuM tenI vRddhi ane pUrNatA thAya che.* (11) mATe nayonuM svarUpa A zAstranI judI judI gAthAomAM ApyuM che te barAbara samajavAnI jarUra che. (12) A banne prakAranAM bhedajJAna tyAre thayAM kahevAya ke jyAre jIva potAnA dhruvasvabhAvano Azraya karI dharma pragaTa kare. A pramANe apUrva dharma jIvane potAne Azraye pragaTe che, te vakhate zraddhAguNanI je paryAya pragaTe che tene sammadarzana kahe che ane jJAnaguNanI je zuddhaparyAya pragaTe che tene bhAvazruta jJAna athavA samyajJAna kahe che. e bhAvazrutajJAna avayavI che ane samyakunayo tenA avayavo arthAt aMzo che. (13) "vyavahAranaya" nuM jJAna karAvavAnuM prayojana e che ke jene sihanuM yathArtha svarUpa sIdhuM samajAtuM na hoya tene siMhanA svarUpanA upacarita nirUpaNa dvArA arthAt bilADInA svarUpanA nirUpaNa dvArA siMhanA yathArtha svarUpanA khyAla tarapha dorI javAmAM Ave che, tema jene vastunuM yathArtha svarUpa sIdhuM samajAtuM na hoya tene vastusvarUpanA upacarita nirUpaNa dvArA vastusvarUpanA yathArtha khyAla tarapha dorI javAmAM Ave che; te hetuthI tene paramArthano (nizcayanayano) pratipAdaka gaNI sthApana karavAmAM Ave che. * juo, zrI samayasAra - rAjacaMdra graMthamALA, jayasenAcArya TIkA. gA. 57, pR. 101, gA. 102, pR. 167, gA. 113thI 115 pR. 179, gA. 137-38, pR. 198. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 10] [dravya-saMgraha (14) chatAM (1) te anusaravA yogya nathI, (2) tenA Azraye rAga utpanna thAya che,(3) nirvikalpatA thatI nathI. mATe bhagavAna vyavahAranuM AlaMbana karAve che-ema na samajavuM, paNa tenuM AlaMbana choDAvI paramArtha (nizcaya) nayanuM AlaMbana karAve che ema samajavuM. (15) tethI vyavahAranaya niSedhya ane nizcayanayane teno niSedhaka kahevAmAM Ave che. 2. 1. jIvAdhikAra tikkAle cadupANA iMdiyabalamAu ANapANo y| vavahArA so jIvo NiccayaNayado du cedaNA jss||3|| trikAle catuHprANA iMdriyaM balaM Ayu aanpraannshc| vyavahArAt saH jIva: nizcayanayataH tu cetanA ysy||3|| anvayArtha:- ( vyavahArata) vyavahAranayathI jene (triA ) bhUta, vartamAna ane bhaviSyakALamAM (ndriyama) Indriya, (vanaM) bala, (Ayu:) Ayu () ane (zAnaWIT:) zvAsocchavAsa (vatu:VIST) e cAra prANa hoya che (tu) ane (nizcayanayata:) nizcayanayathI (cetanA) cetanA (yaca) jene hoya che (sa:nIva) te jIva che. (1) jIvane vyavahAranayathI prANa-jIvane vyavahAranayathI arthAta saMyogarUpe indriya, baLa, Ayu ane zvAsocchavAsa e cAra jaDa prANo saMsAradazAmAM hoya che. e cAra prANo pudgaladravyanI skaMdharUpa Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [11 jIvAdhikAra] paryAyo che. pudgaladravya jIvathI sarvaprakAre arthAt dravya, kSetra, kALe, ane bhAve atyaMta bhinna che. jaDaprANo saMyogarUpa hovAthI anitya che. (2) jIvane nizcayanayathI prANa-jIvane nizcayanayathI arthAt kharekhara sadA cetanAprANa che. A cetanAprANanA kAraNe jIva kharekhara anAdithI anaMtakALa sudhI jIve che. A cetanAprANa zAzvata hovAthI nitya che. (3) nizcayanaya-vyavahAranayanuM svarUpa-nayonuM svarUpa bhUmikAmAM pArA 1thI 15 sudhI ApyuM che te vAMcI levuM. joke kharekhara jIva sadAya cetanA (-bhAva) prANathI jIve che topaNa saMsAradazAmAM vyavahArajIvatvanA kAraNabhUta IndriyAdi dravyaprANothI "vyavahAranaye" jIve che-ema dravyaprANonA saMyoganuM jJAna karAvavA mATe kahevAmAM Ave che. te dravyaprANo AtmAnuM svarUpa bilakula nathI kAraNa ke teo pudgaladravyathI banelA che. (4) banne nayo ekIsAthe - A banne nayonA viSayane paraspara virodha hovA chatAM, te viSayone sAthe rahevAmAM virodha nathI. (5) jIvane paudgalika prANonI saMtatino hetu - jyAM sudhI dehapradhAna viSayomAM mamatva choDato nathI tyAM sudhI saMsArI AtmA pharI pharIne anya anya prANo dhAraNa kare che. mATe jIva upayogamAtra AtmAne dhyAve to tene prANo kaI rIte anusare? arthAt tene prANono saMbaMdha 1. pravacanasAra gA. 147, pR. 256-257. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 12] [dravya-saMgraha thato nathI." tAtparya - jIvadravyathI pugala viparIta hovAthI anaMta darzanajJAna-sukha-vIryAdi anaMtaguNa-svabhAvamaya nijaparamAtma tattvathI dravyaprANo bhinna che evI bhAvanA karavI. 3. prANono koTho vyavahAranayathI jIvane keTalA prANa hoya chejIva Indriya bala Ayu zvAsa prANa ekendriya sparzana dvindriya " rasanA gIndriya " " ghANa kAya vacana caturindriya ? cakSu x wo vuo asaMjJI 7 7 7 7 karNa saMjJI * * / mana " 2. upayoga adhikAra (darzana upayoga bheda) ucaogo duviyappo dasaNaNANaM ca daMsaNaM cadudhA / cakkhu acakkhU ohI daMsaNamadha kevalaM NeyaM / / 4 / / upayoga dvivikalpaH darzanaM jJAnaM ca darzanaM caturdA / cakSu: acakSu: avadhi: darzanaM atha kevalaM jJeyam / / 4 / / 1. pravacanasAra, gA. 157-151, pR. 229-ra60-ra61 2. pravacanasAra, gA. 147 zrI jayasenajI TIkA. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ 13 upayoga adhikAra] anvayArtha- (upayo:) upayoga (phiviva7) be prakArano che-(varNana jJAna va) darzana ane jJAna. (rzana) emAM darzana-upayoga (caturkI) cAraprakArano (zeya) jANavo (vakSa: vakSa: vidhA: 31tha je varNana) cakSudarzana acakSudarzana avadhidarzana ane kevaLadarzana. bhAvArtha(1) upayoga - jIva cetanadravya che. jJAna darzana tenA guNo che. tenuM eka nAma caitanya che. caitanyane anusarIne thatAM AtmAnA pariNAmane upayoga" kahevAmAM Ave che. (2) upayoganA prakAro - upayoga be prakArano che-darzana ane jJAna darzanopayoganA cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana ane kevaLadarzana e cAra bhedo che. (1) cakSudarzana:- netranA saMbaMdhathI thatA matijJAnanA pahelAM thanAra sAmAnya pratibhAsa athavA avalokanane cakSudarzana kahe che. (2) acaludarzana - netra sivAya bAkInI Indriyo ane mananA saMbaMdhathI thatA matijJAna pahelAM thanAra sAmAnya pratibhAsa athavA avalokanane acakSudarzana kahe che. 1. caitanya vizeSa te jJAnaguNa che. caitanya sAmAnya te darzanaguNa che. 2. kharekhara jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIyakarmonA kSayopazama-kSayane anusarIne upayoga thato nathI tethI te anusAra thayo ema kahevuM te nimittakAraNanuM jJAna karAvavA mATe upacAra che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 14 ] [dravya-saMgraha (3) avadhidarzana-avadhidarzana pahelAM thanAra sAmAnya pratibhAsa athavA avalokanane avadhidarzana kahe che. (4) kevaLadarzana -kevaLajJAnanI sAthe vartatA sAmAnya pratibhAsa athavA avalokanane kevaLadarzana kahe che. A viSayane lagatI AgaLa gAthAo, 43-44 che, te vAMco. gAthA 43 tathA tenA bhAvArthamAM darzana upayoganI vyAkhyA ApI che. tAtparya:- jinendrakathita samasta darzana-jJAnanA bhedone jANIne, je puruSa parabhAvone pariharI nijasvarUpamAM sthita rahyo thako, zIghra caitanyacamatkAramAtra tattvamAM pesI jAya che, UMDo UtarI jAya che te nirvANa-sukhane pAme che. 4. jJAnopayoganA bheda NANa aTThaviyappaM madisudaohI aNANaNANANi / maNaphjjayakevalamavi paccakkhaparokkhameyaM ca // 5 // vIGI jJAnaM aSTavikalpaM matizrutAvadhayaH ajnyaanjnyaanaani| mana: paryayaH kevalaM api pratyakSaparokSabhedaM vIGI anvayArtha:- (matizrutAvadhaya: ajJAnajJAnAni) matiajJAna, zrutaajJAna, avadhijJAna, matijJAna, zrutajJAna avadhi jJAna (api ) 1. zrutadarzana ane mana:paryayadarzana hotAM nathI. kemake zruta ane mana:paryayajJAna matijJAnapUrvaka thAya che. 2. juo, niyamasAra kalaza 17 pR. 26-27. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates jJAnopayoganA bheda] [ [ 15 ane (mana: paryA:) mana:paryayajJAna (vanaM) ane kevaLajJAna-e rIte (jJAna) jJAnopayoga (aSTavinDaM) ATha prakArano che (2) temaja e jJAna upayoga (pratyakSa-parokSamelaM) pratyakSa ane parokSa bhedathI be prakAre che. bhAvArtha (1) bhedonA prakAro- (1) jJAnopayoganA badhA maLIne ATha bhedo che. temAM kumati ane kuzruta badhA mithyAdaSTione hoya che. sarva mithyAdaSTi devo, devIo tathA nArakIone kuavadhi paNa hoya che. koI - koI mithyAdaSTi manuSya-tiryaMcane paNa kuavadhi hoya che. samyakumati-zrata e be jJAna sarva chadmastha samyagdaSTione hoya che suavadhi jJAna koI koI chamI samyagdaSTine hoya che. mana:paryayajJAna koI koI bhAvaliMgI munine hoya che. tIrthaMkaradevane munidazAmAM tathA gaNadharadevane te jJAna niyamathI hoya che. kevaLajJAna kevaLI ane siddhibhagavaMto sarvane hoya che. (2) mithyAjJAna - ajJAna - kuzAnaH- mithyASTionuM matizrutajJAna anya zeyamAM lAge paNa prayojanabhUta jIvAdi tattvono yathArtha nirNaya karavAmAM na lAge e jJAnano ja doSa che; tethI tene 'mithyAjJAna" kahyuM che, te jJAnane tattvajJAnanA abhAvathI "ajJAna" kahyuM che, tathA potAnuM prayojana sAdhatuM nathI mATe tene ja "kuzAna" kahyuM che. (3) pratyakSa-parokSa- jJAnanA pratyakSa parokSa evA be bhedo paNa che. (juo gA, 42) tAtparya - nija zuddhAtmAnAM samyakazraddhAna-jJAna-anucaraNalakSaNa- ekAgra dhyAna vaDe cAra ghAti karmono kSaya thatAM je utpanna Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 16 ] [dravya-saMgraha 1 thAya che. te ja samasta dravya-kSetra-kALa-bhAvane saMpUrNapaNe jANanAra kevaLajJAna pragaTa karavA yogya che, ema samajavuM. cothI gAthAmAM je tAtparya jaNAvyuM che te ahI paNa lAgu paDe che. pa. upayoga jIvanuM lakSaNa che bhaNiyaM / NANaM / / 6 / / bALa|| aTTha cadu NANa daMsaNa sAmaNNaM jIvalakkhaNaM vavahArA suddhaNayA suddhaM puNa daMsaNaM aSTa caturjJAnadarzane sAmAnyaM jIvalakSaNaM bhaNitam / vyavahArAt zuddhaMnayAt zuddhaM punaH darzanaM jJAnam // 6 // anyayArtha:- ( vyavahArAt) vyavahA2nayathI (ada vaturrAnavarzane) ATha prakAranuM jJAna ane cAra prakAranuM darzana, ene (sAmAnya) sAmAnya (nIvanavavaLa) jIvanuM lakSaNa (makhita) kahevAmAM AvyuM che. (puna:) ane (zudghanayAt) zudghanizcayanayathI (zudgha) zuddha ( vaMsaLuM) darzana (jJAnaM) ane jJAna, ene ja jIvanuM lakSaNa kahevAmAM AvyuM che. 1. kevaLajJAna-darzana kSAyika bhAve che; bAkInA dasa upayoga kSAyopamika bhAve che. te dasa upayogomAM jeTalo jJAna darzanano abhAva che te audiyaka bhAve che. gAthA 6mAM kahela ' zuddhadarzanajJAna 'paramapAriNAmika bhAve che (jJAna-darzana AvaraNo tathA aMtarAya-e traNa ghAtikarmono upazama thato nathI, tethI jJAna-darzana-vIrya aupamika bhAve hotAM nathI.) Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates upayoga jIvanuM lakSaNa che] [17 bhAvArtha 1. sAmAnya lakSaNa - ahIM je jIvanuM lakSaNa vyavahAranaye kahyuM che temAM saMsArI ke mukta jIvonuM juduM-juduM sthana karyuM nathI tethI sAmAnya che; eka A kAraNa che; bIjuM kAraNa e che ke zuddha jJAna-darzana evuM kathana karyA vinA, jJAna-darzana upayogonA sAmAnya paNe bheda karavAmAM AvyA che, mATe temAMthI yathAsaMbhava je jIvane je lAgu paDe che te jIvanuM lakSaNa samajavuM. 2. upayoga - gAthA 4thI 6 mAM "upayoga" no artha jJAnadarzanano upayoga samajavo. (upayoganI vyAkhyA gAthA 4nA bhAvArthamAM ApI che.) cAritra guNanI zubhopayoga - azubhopayoga - zuddhopayoga avasthA che te ahIM samajavI nahIM. 3. "vyavahAranaya" - abheda AtmAmAM jJAnanI paryAyonA bheda pADavA te "vyavahAra" che,( juo, bhUmikA.) ahIM potAnI paryAyane "vyavahAranaya" ane gAthA 3mAM parasaMyogI padArthane vyavahAranaya' kahyo che. 4. nizcayanaya - zuddhanaye arthAt nizcayanaye "zuddhajJAna darzana jIvanuM lakSaNa che. jIvano asalI svabhAva kevaLajJAna ane kevaLadarzanarUpa che tethI zuddhanaye te jIvanuM lakSaNa che. A lakSaNa potAnA dravyathI abheda che, tethI te zuddhanayano viSaya che. A nizcayanaya trikALI svarUpane 1. A naya niSedhaka che ane te vaDe vyavahAranaya niSedhya che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 18] [dravya-saMgraha batAve che. teno viSaya ane vyavahAranayano viSaya paraspara (bhAvo virodhI che. topaNa sAthe rahevAmAM virodha nathI evuM vastunuM anekAnta svarUpa che. banne nayanA yathArtha jJAnane samyakazrutapramANa kahe che. tAtparya- (1) chadmasthane kevaLajJAna-darzanopayoga hoto nathI ane paryAyanA Azraye rAgIne rAga utpanna thAya che, vaLI paryAyamAMthI navI paryAya AvatI nathI, trikALI dravyamAMthI Ave che, mATe zuddhanayanA viSayabhUta evA potAnA trikALI dravyano Azraya karI prathama ajJAna TALavuM ane pachI svAzrayanI vRddhi karI kevaLajJAna pragaTa karavuM e A gAthAno Azaya che. (2) upayoganA bhedo jJAnasvabhAvabhUta eka padane bhedatA nathI, paNa teo jIva pote je eka pada che tene abhinaMde che. te eka padanA Azraye jIva dharmanI zarUAta karI nirvANa pAme che. gAthA 4-5mAM jaNAvela tAtparya A gAthAne paNa lAgu paDe che. 6. 1. kevaLajJAna-darzanopayoga anurita saddabhUtavyavahAre che. jJAna-darzanaazuddhasaddabhUta arthAt upacarita sadabhUtavyavahAre che. kumati-kuzruta ane vibhaMga e traNa upacarita asaddabhUtavyavahAre che. juo, bhR. dravyasaMgraha gA. 6, pR. 16. 2. samayasAra gA. 203 TIkA, pR. 328 bIjI AvRtti. (paramAtmaprakAza gA. 105, pR. 109 mAM zrI samayasAranI gA. 204 AdhArarUpe lIdhI che. paramAtmaprakAza gA. 107 pR. 110mAM kahyuM che-ke matijJAnAdi pAMca vikalparahita je "paramapada' te sAkSAt mokSakAraNa che.) Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ upayoga upayoga jIvanuM lakSaNa che] darzana jJAna caluM (1) acaluM (2) avadhi (3) kevala (4) parokSa pratyakSa Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com sakala maMti zrata vikala kumati (5) sumati (6) kuzruta (3) suzruta avadhi mana:paryaya' (11) kevala (12) kuavadhi (9) suavadhi (10) Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates (gAthA 2-4 ane pAMcamI gAthAnI TippaNI anusAra) [ 19
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 20] [dravya-saMgraha 3. amUrtika adhikAra jIva nizcayanayathI amUrti hovA chatAM vyavahAranayathI mUrti kahevAya che. vaNNa rasa paMca gaMdhA do phAsA aThTha NiccAyA jiive| No saMti amutti tado vavahArA mutti bNdhaado||7|| varNAH rasA paMca gaMdhau dhau sparzA: aSTau nizcayAt jIve / no saMti amUrtiH tataH vyavahArAt mUrti bNdhtH||7|| anvayArtha- (nizcayAta) nizcayanayathI (nIve) jIvadravyamAM (varSA: rasA: paMca) pAMca varNa, pAMca rasa, (AMdhI dva) be gaMdha ane (sparzI: maNI) ATha sparza ( aMti) hotAM nathI (tata:) tethI jIva (amUrti:) amUrtika che. (vyavahArata) vyavahAranayathI jIvane (vanyata:) (karma) baMdhana hovAthI (mUrti) mUrtika che. bhAvArtha 1. varNAdirahita - dareka jIva anAdi anaMta varNa, gaMdha, rasa, ane sparzarahita hovAthI dareka samaye kharekhara amUrtika (-arUpI) che. paNa saMsAradazAmAM anAdithI mUrtika pudgala karmo sAthe baMdha hovAthI te saMyoganuM jJAna karAvavA mATe mUrtika kahevAmAM Ave che. paNa tethI kharekhara mUrtika thaI jato nathI. jIvane kharekhara mUrtika mAnavAmAM Ave to jIva-ajIvano bheda raheto nathI. 2. nizcayanaya-vyavahAranaya - (1) nizcayanaya ahIM jIvanuM trikALI amUrtikapaNuM batAve che ane vyavahAranaya pudgala karma sAtheno anAdi saMbaMdha batAve che. A banne nayono viSaya paraspara virodhI che, Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates amUrtika adhikAra] [ 21 paNa tene sAthe rahevAmAM virodha nathI. gAthA 3mAM pudgala prANo sAtheno vyavahArasaMbaMdha batAvyo che ane ahIM pugala karma sAtheno vyavahArasaMbaMdha (kSaNika saMbaMdho batAvyo che. nizcayanaya vyavahArano niSedhaka che ane vyavahAra nizcayanaya vaDe niSedhya che. (2) saMsAradazAmAM dareka jIvane baMne nayono viSaya ekI sAthe hoya che. tAtparya:- gAthA 3 nuM tAtparya ahIM paNa lAgu paDe che. pudgala karma mArAthI atyaMta bhinna che, tethI te mane lAbha nukasAna karI zake nahIM-evo nirNaya karI, amUrtika potAnA trikALI dhruvasvabhAvano Azraya karavAthI dharma pragaTe che, Take che, vRddhi pAme che ane pUrNa thAya che. ane pUrNa thatAM pudgala karma sAtheno AtyaMtika viyoga thaI jIva siddhapadane pAme che. 7. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 22] [dravya-saMgraha sparza (8) karkaza durgandha ThaMDo garama suMvALo gaMdha (2) sugaMdha mITho khATo rasa (5) cIkaNo pudgalanAM 20 paryAyo lUkho tIkho kaDavo kaSAyalo bhAre (n) jah pILo lIlo kALo lAla sapheda halako Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kartA adhikAra] [ ra3 4. kartA adhikAra puggalakammAdINaM kattA vavahArado dunniccydo| cedaNakammANAdA suddhaNayA suddhabhAvANaM / / 8 / / pudgalakarmAdInAM kartA vyavahArataH tu nishcytH| cetanakarmaNAM AtmA zuddhanayAt zuddhabhAvAnAm / / 8 / / anvayArtha- (vyavahArata:) vyavahAranayathI (mAtmA) AtmA jIva (punarnAlInAM) pulakarma vagereno (7) kartA che. (1) ane (nizcayata:) (azuddha) nizcayanayathI (vetanavarmaMi) cetanakarmono kartA che. ane (zuddhanayA) zuddha (nizcaya) nayathI (zuddha bhAvAnAM) zuddhajJAna ane zuddha darzanasvarUpa caitanyAdi bhAvono kartA che. bhAvArtha 1. kartApaNuM- kartutva-akartutva e sAmAnya guNo chae dravyomAM che, tethI kartutvaguNanA kAraNe dareka dravya potAnI avasthAno kartA che. ane akartutvaguNanA kAraNe paranI avasthAno kartA thaI zakato nathI. e kAraNe jIva potAnA paryAyo kare, paraMtu paranuM kAMI paNa kare evuM kadI banatuM nathI. 2. jIvanuM kartApaNuM- (1) caitanyasvabhAvapaNAne lIdhe, kartusthita (kartAmAM rahelI kriyAno) jJati tathA dazino jIva ja kartA che. 1. pravacanasAra gA. 95 pR. 150. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 24] [ dravya-saMgraha tenA saMbaMdhamAM raheluM pudgala tenuM kartA nathI, jema AkAzAdi nathI tema. (2) caitanyanA vivartarUpa (palaTArUpa) saMkalpanI utpatti jIvamAM thatI hovAne lIdhe, () sukhanI abhilASArUpa kriyAno, (2) du:khanI udvegarUpakriyAno tathA, (ra) potAthI cetavAmAM AvatA zubha-azubha bhAvone racavArUpa kriyAno jIva ja kartA che, anya nahi. (3) zubhAzubha karmanA phaLabhUta ISTa aniSTa viSaya - upabhogakriyAno sukhaduHkhasvarUpa sva pariNAma-kriyAnI mAphaka jIva ja kartA che, anya nathI. (3) AthI eka samajAvyuM ke upara kahelAM asAdhAraNa kAryo dvArA pudgalathI bhinna evo AtmA anumAna karI zakavA yogya che. (4) jIva vikAra ke avikArapaNe svayameva che kArakarUpe vartato thako anyakArakanI (nimittonI) apekSA rAkhato nathI. 1. IbdopadezanI gAthA rUpamAM jema badhAM nimitto "dharmAstikAyava" kahyAM che, tema ahIM karmanA udaya kSayopazama kSaya, upazamAdi Indriya-mana-nokarma sarve nimittone "yathAkAzAdi' kahyAM che, paMcAstikAya gA. 122 pR 183. 2. paMcAstikAya gA. 122 pR 183-184 3. paMcAstikAya gA 62, pR 105. (jIvamAM kartutvaguNa hovAthI ane anAdithI tenI paryAya ne karmano saMbaMdha hovAthI, vaLI tenuM trikALa ekapaNuM dhruva rahetuM hovAthI teo pAriNAmikabhAvathI anAdianaMta; audAyika, kSAyopathamika ane pathamikabhAvothI sAdisAMta che. teo ja kSAyikabhAvathI sAdianaMta che. paMcAstikAya gA. pa3, pR. 93. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kartA adhikAra] [ 25 3. nayoH- (1) A gAthAmAM traNa nayo kahyA che-(1) zuddhaya, (2) nizcayana, (3) vyavahAranaya. ahIM vyavahAranaye jIvane pudagalakarma-nokarma Adino kartA kahyo che; upara "kartApaNuM" ane jIvanuM kartApaNuM e mathALA nIce jIva parano kartA kadIpaNa nathI ema batAvyuM che. paNa pudagalanI kriyA vakhate kayA jIvano rAgAdi vikArabhAva nimitta hato teTaluM jJAna karAvavA mATe vyavahAranaye" kartA kahyo che. , paraMtupadravyanI paryAyano kartA-hartA jIva kadIpaNa thaI zakato nathI ema samajavu. (2) zuddhanayaH- zuddhanayathI jIva potAnA trikALI zuddha svarUpanA Azraye zuddhabhAvono kartA che. saMvara-nirjarA-mokSa-nizcayasamyakadarzanajJAna-cAritra-nizcayapratikramaNa-pratyAkhyAna, AlocanA, dhyAna, bhakti, prAyazcita, samAdhi Adi sarve nizcayakriyA-je sat vItarAgI kriyA che, teno jIva kartA che. (3) nizcayanaya- jIva potAnA doSathI rAgAdi cetana bhAvakarmono kartA che. zubhAzubha bhAvono (cetana karmono ) jIva kartA che. pudgalakarmano udaya te cetana bhAvono kartA nathI, ema batAvavA mATe tene "nizcayanaya" "evI saMjJA ApavAmAM Ave che. paNa te nizcayanaya azuddha nizcayanaya che. zuddhanayanI apekSAe te paNa "vyavahAranaya' che. A gAthAmAM kahelo "vyavahAranaya' te para sAtheno saMbaMdha batAve che. 1. juo zrI samayasAramAM zrI jayasena AcArya TIkA. gA. pa7 pR. 102, 113thI 115, 137-38. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ra6] [dravya-saMgraha parajIvonuM ke paradravyanuM A jIva traNakALa-traNalokamAM kAMI karI zakato nathI, temaja tenuM nimitta paNa thaI zakato nathI; ema samajavuM. tAtparya - (1) zuddha-azuddha bhAvonuM je pariNamana che tenuM kartutva jIvane che e jANavA yogya che, paNa hastAdi zarIranI koIpaNa kriyAno kartA jIva kadI paNa (-eka samaya paNa ) nathI ema nakkI karavuM. ema nakkI karavAmAM Ave to ja-zarIranI ke parapadArthanIbolavAnI khAvA-pIvAnI Adi kriyAnI je anAdinI jIvanI kartutvabuddhi che te chUTe ane potAnA AtmasvarUpanI bhAvanA kare. (2) jIvane jANIne acaitanya svabhAvane lIdhe jJAnathI bhinna evAM jIva saMbaddha ke asaMbaddha ajIvane potAthI bhedabuddhinI prasiddhi artha jANo. (3) nitya niraMjana, niSkriya, nija AtmasvarUpanI bhAvanA rahita ajJAnI jIvo karma-nokadinA pote kartA nahIM hovA chatAM mAne che, tethI temane karma-nokarma AdinA kartA kahevAmAM Ave che. 5. vizeSa:- gAthA ra9-30 tathA 3rathI37 sudhI bhAvAgnava-baMdha -puNya-pApa, saMvara, nirjarA ane mokSa e jIvabhAvone lagatI che. mATe A gAthA sAthe te gAthAo paNa vAMcavI. 8. 1. bR. dravyasaMgraha gA. 8, pR. 19. 2. paMcAstikAya gA. 123, pR. 185. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bhostRtva adhikAra] [ 27 5. bhophtatva adhikAra vavahArA suhadukkhaM puggalakammaphalaM pbhujedi| AdA NiccayaNayado cedaNabhAvaM su aadss||9|| vyavahArAt sukhadu:khaM pudagalakarmaphalaM prbhungkte| AtmA nizcayanayataH cetanabhAvaM khalu aatmnH||9|| anvayArtha:- (vyavaIRI) vyavahAranayathI (lAtmA) AtmAjIva (sua:a) sukhadu:kharUpa (punarmapatna) pudgalakarmanuM phaLabhogave che ane (nizcayanayata:) nizcayanayathI (2vatu) niyamapUrvaka (mAtmanaH) AtmAnA (vetanamAvaM) caitanyabhAvane bhogave che. bhAvArtha 1. bhoktApaNuM- bhovrutva ane abhoknatva e sAmAnya guNo chae dravyomAM che. bhoitvaguNanA kAraNe dareka dravya potAnI avasthAno bhoktA che ane abhAtRtva guNanA kAraNe parane kadI bhogavI zakato nathI. A kAraNe jIva potAnA paryAyane ja bhogave, paNa parane bhogave evuM traNakALa-traNalokamAM kadI paNa banatuM nathI. 2. jIvanuM bhoktApaNuM - jIva harSa-viSAdarUpa arthAt sukhadu:kharUpa potAnA vikArI bhAvono azuddha dazAmAM bhoktA che. sAdhaka dazAmAM jIva atIndriya sukhano aMze bhoktA che, ane kevaLa jJAna thatAM potAnA paripUrNa sukhano bhoktA che. jIva pugalakarmanA, anubhAgano ke para padArthono bhoktA nathI. 1. pravacanasAra gA. 95, pR. 150. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 28 ] nizcaya. [dravya-saMgraha 3. nayoH- A gAthAmAM be nayo che- (1) vyavahAra, (2) (4) 52 dravyone jIva kharekhara bhogavI zakato nathI, paNa jIvano vibhAva te prasaMge nimittamAtra che. eTaluM jJAna karAvavA mATe jIva sAtA-asAtA karmanA anubhAgarUpa phaLane bhogave che, ema vyavahAranaye (bhoktA) kahevAya che, vaLI karmonA phaLapaNe anukULapratikULa ( sukha-duHkharUpa) padArthono saMyoga thAya che tene bhogavavAno bhAva jIva kare che eTaluM jIvanuM nimittamAtrapaNuM batAvavA mATe jIva sukha-duHkharUpa bAhya padArtho bhogave che ema vyavahAranaye kahevAmAM Ave che. tethI kharekhara jIva karmanA anubhAgane ke anukULa-pratikULa padArthone bhogave che, ema samajavuM nahIM. (6) ahIM nizcayanayanA be vibhAga paDe che-(1) azuddha nizcayanaya, (2) zuddha nizcayanaya. azuddha nizcayanayathI harSa viSAdarUpa sukha-du:khane jIva bhogave che; tathA zuddha nizcayanayathI avinAzI AnaMdarUpa sukhAmRtane jIva bhogave che. tAtparya:- kartA saMbaMdhe je gA. 8 mAM jaNAvyuM che te A gAthAne paNa lAgu paDe che. jIvanA kartRtva ane bhokatRtva vivecana karavAno graMthakArano evo abhiprAya che ke jIva yathArtha vastusvarUpane jANIne - 1. A anuparita asaddabhUta (juTho ) vyavahAranaya che. 2. A uparita asaddabhUta (juTho ) vyavahAranaya che. 35. hIrAlAlajIkRta dravyasaMgraha pR. 23. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates svadehaparimANatva adhikAra] [ [ 29 paranI ane vikAranI kartRtva ane bhoknatvabuddhine choDa ane potAnA sahaja nirvikAra cidAnaMdasvarUpa zuddha paryAyano kartA-bhoktA thavAno satata prayatna kare. 9. 6. svadehaparimANatva adhikAra aNugurudehapamANo uvasaMhArappasappado cedaa| asamuhado vavahArA NiccayaNayado asaMkhadeso vaa||10|| aNugurudehapramANa: upasaMhAraprasAbhyAM cetyitaa| asamuddhAtAt vyavahArAt nizcayanayataH aMsakhyadezaH vaa||10|| anvArtha- (vyavahArata) vyavahAranayathI (tayitA) jIva (35saMdarasarpAmyAM) * saMkoca ane vistAranA kAraNe (samudhAtAt) samudyAta* avasthAne choDIne, (madhupurudapramApa:) nAnA athavA *jahu paumarAyaraNe khioN khIre palAdi khIra, tahuM dehI dehatvo sadehamitte pabhAsayadi. ( paMcAstikAya gA. 33) artha:- jevI rIte dudhamAM nAkheluM padmasagamaNi dUdhane potAnI krAMtithI prakAzamAna kare che, tevI ja rIte saMsArI jIva potAnA zarIra pramANe ja rahe che. dUdha garama karavAthI UbharAya che tyAre dUdhanI sAthe ja padmarAgamaNinI kAnti paNa vadhatI jAya che. evI rIte jyAre zarIra puSTa thaI jAya che tyAre tenI sAthosAtha AtmAnA pradeza paNa phelAI jAya che, tathA zarIra durbaLa thaI jAya che tyAre jIvanA pradezo paNa saMkocAI jAya che. *mUlasarIramachaMDiya uttaradahassa jIvapiMDamsa, signamaNe dehAdo hodi samugvAdaNAmaMtu. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 30] [dravya-saMgraha moTA zarIrapramANamAM rahe che; (vA) ane (nizcayanayata:) nizcayanayathI (saMdhyaza:) lokAkAza jeTalA asaMkhyAta pradezavALo che. artha:- mULa zarIrane choDyA vagara AtmAnA pradezonuM zarIrathI bahAra nIkaLavuM tene samughAta kahevAmAM Ave che. tenA sAta bheda che. 1. vedanA- adhika duHkhanI dazAmAM mULa zarIrane choDyA vagara jIvanA pradezonuM bahAra nIkaLavuM 2. kaSAya:- krodha vagere tIvra kaSAyanA udayathI dhAraNa karelA zarIrane choDyA vagara jIvanA pradezonuM zarIrathI bahAra nIkaLavuM 3. vikriyA:- vividha kriyA karavA mATe mULa zarIrane choDyA sivAya AtmAnA pradezonuM bahAra phelAvuM. 4. mAraNAntika- jIva mRtyu samaye tarata ja zarIrane choDato nathI paNa zarIramAM rahIne ja (anya) janmasthAnane sparzavA mATe Atmapradezo bahAra nIkaLe che. 5. taijasa- AnA be prakAra cheH zubha ane azubha, jagatane roga athavA durbhikSathI du:khI dekhIne mahAmunine dayA utpanna thavAthI jagatanuM duHkha dUra karavA mATe, tapanA baLathI mULa zarIrane choDyA sivAya, jamaNA khabhAmAMthI puruSa AkAre sapheda pUtaLuM nIkaLe che ane duHkha dUra karIne potAnA zarIramAM pAchuM praveza kare che tene zubha taijasa kahe che, aniSTakAraka padArthone joIne munionA hRdayamAM krodha thavAthI DAbA Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates svadehaparimANatva adhikAra] bhAvArtha: [ 31 1. jIvanuM svakSetra:- dareka jIva lokAkAza jeTalA asaMkhyAta pradezomaya che. *pradezonI A saMkhyA trikALa teTalI ja rahe che, kemake te eka akhaMDa dravya che. jIva akhaMDa dravya hovAthI tenA kadI khaMDa-chedanaTukaDA vagere thaI zake nahIM. sarve mULa dravyo akhaMDa che. (puddagaLa skaMdhono svabhAva ja potAnI yogyatAthI svakALe chedana-bhedana-TukaDArUpa thavAno che.) dareka dravya juduM hovAthI jIvanA svakSetramAM bIjuM koI dravya pesI zake nahI ane jIva parakSetramAM arthAt zarIramAM pesI zake nahIM. jIva ane zarIrano saMbaMdha eka kSetrAvagAha saMbaMdha che. 2. pradezatva guNaH- dareka dravyane pradezatvaguNa hoya che, kemake khabhAmAMthI bilADAnA AkAre sindUra raMganuM pUtaLuM nIkaLe che; te jenA 52 krodha thayo hoya teno nAza kare che ane sAthosAtha te munino paNa nAza kare che. Ane azubha taijasa kahe che. 6. AhA2ka:- chaThThA guNasthAne vartatA koI pa2ma RddhidhArI munine tattva saMbaMdhI zaMkA thatAM, potAnA tapanA baLathI mULa zarIrane choDayA vagara mastakamAMthI eka hAtha jevaDuM puruSAkAra sapheda ane zubha pUtaLuM nIkaLIne kevaLI athavA zrutakevaLI pAse jaIne temanAM caraNono sparza thatAM ja potAnI zaMkA dUra karIne potAnA sthAnamAM praveza kare che. 7. kevala:- kevaLajJAna utpanna thayA pachI mULa za2I2ne choDayA sivAya daMDa, kapATa, prata2, ane lokapUraNa kriyA karatAM kevaLInA AtmAnA pradezonuM phelAvuM. *pradezonuM svarUpa gA. 27mAM 'ApyuM' che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 32] [dravya-saMgraha te eka sAmAnya guNa che. je zaktinA kAraNe dravyano koI ne koI AkAra avazya hoya tene pradezatva guNa kahe che. A guNanA kAraNe jIvane dura samaya potAno AkAra hoya che. jIvanA pradezo lokapramANa asaMkhyAta ( saMkhyA apekSAe) teTalAM ja rahe che paNa saMsAra dazAmAM te pradezo potAnA kAraNe saMkoca-vistAra pAme che. jIvano AkAra saMsAra dazAmAM ekasarakho raheto nathI. potAne saMyogarUpe je zarIra hoya che tenA AkAra mujaba jIvano potAno AkAra potAnA kAraNe (samuddhAtanA prasaMgo sivAyanA kALe) hoya che. siddhadazAmAM AkAra kevo hoya te have pachI gAthA 14 tathA 51mAM kahela che. 3. naya- jIvanA je asaMkhyAta pradezo che, te saMkhyA teTalI ne teTalI ja rahe che ane koIpaNa kALe ekapaNa pradeza ochovatto thato nathI, tema bIjA dravyanA pradezo sAthe ekameka thaI zakato nathI. te pradezonI saMkhyA nizcaya (kharekhara) che, tethI te 'nizcayanayano viSaya che. ane jIvanA pradezono AkAra (saMsArIne zarIrano saMbaMdha hoya che 1. te kAraNe jIvanuM saMsthAna anirdiSTa che ema kahevAmAM AvyuM che. juo, samayasAra gA. 49. A saMbaMdhamAM juo, paMcAstikAya gA. 33-34, TIkA, pR. 64 thI 66. 2. A nayo pramANajJAna karavA mATe arthAt vasturUpa (pradezo saMbaMdhI samajavA mATe che. dharmapariNati pragaTa karavA mATe to eka potAno jJAyakasvabhAva ja Azraya karavA yogya che. saMsArI dazAmAM banne nayono viSaya sAthe rahe che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates saMsAritva adhikAra] [33 tethI) vyavahAranaye zarIrakAre kahevAmAM Ave che. jIvano AkAra zarIrakArarUpa thaI jato nathI paNa potArUpe ja rahe che ema samajavuM. tAtparya - paulika deha sAthe jIvane mArApaNAnI mAnyatA anAdinI che ane te kAraNe te saMsAramAM paribhramaNa karI duHkhI thaI rahyo che. mATe dehAdinuM mamatva choDI, nirmoha nija zuddhAtmAnI bhAvanA kartavya che. 10 7. saMsAritva adhikAra puDhavijalateyavAu vaNapphadi vivihthaavreiNdii| vigatigacadupaMcakkhA tasajIvA hoMti sNkhaadii||11|| pRthivIjalatejovAyuvanaspatayaH vividhsthaavraikendriyaa| dvikatrikacatuH paMcAkSAH trasajIvAH bhavanti shNkhaadyaaH|| 11 / / anvayArtha- (pRthivInatatenovAyuvanaspataya:) pRthvI, jala, agni, vAyu, ane vanaspati (vividha sthAvareMndriyA) aneka prakAranA sthAvara ekendriya jIva che. ane (zaMvAyA:) zaMkha vagere (dvitrivatu: paMvAlA:) beIndriya, teIndriya, caurendriya ane paMcendriya (trasanIvADa) e trasa jIva che. bhAvArtha- 1. saMsAritvaH (1) jIvonI be avasthA che: (1) siddha ane 1. zarIra para padArtha che, tethI tenA AkAra sAtheno saMbaMdha batAvavo te anupacarita asabhUtavyavahAranaya che. juo, bR. dravyasaMgraha pR. 23. 2. bu. dravyasaMgraha gA. 10 TIkA, pR. 24. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 34 ] [dravya-saMgraha (2) saMsArI. siddha jIvo paripUrNa sukhI che. saMsArImAM je ajJAnI che te potAnI mithyA mAnyatAnA kAraNe cAre gatiomAM paripUrNa duHkhI che. teo 1525dArthamAM ISTa-aniSTa buddhi kare che. teo anukULa bAhya padArthothI sukha ane pratikULa padArthothI du:kha mAne che ane tethI Indriyasukha kharekhara duHkha hovA chatAM tene prApta karavA mathe che ane duHkhI thAya che. sAdhaka jIvo temanI zuddhatAnA pramANamAM sukhI che. kevaLI bhagavAna paripUrNa sukhI che. 2. prazna:- jIvanI siddha dazA na mAnIe to? utta2:- to jIvanI saMsArI dazA siddha thatI nathI. temane 'saMsArI 'vizeSaNa koI bIjA jIvothI judA oLakhAvavA mATe lagADavAmAM Ave che. jo asaMsArI (siddha) jIvo na hoya to saMsArI avasthA jIvonI ja Tharaze nahIM. saMsArI dazAno pratipakSa bhAva siddha dazA che. jo jIvane saMsAra avasthA ja na hoya to dharma karavAno ane adharma TALavAno puruSArtha ja raheze nahIM. 2. saMsArI jIvonA bhedoH- saMsArI jIvonA be bheda che: (1) sthAvara (2) trasa. sarve ekendriya jIvo sthAvara jIvo che. jenA pAMca 1. kharekhara koI pa2 padArtha ISTa-aniSTa nathI, te to badhAM jJeyamAtra che. potAnI ajJAnadazA aniSTa ane jJAnadazA ISTa che paNa ajJAnI tethI viparIta mAne che. 2. kevaLI bhagavAna asiddhabhAvane lIdhe saMsArI che. te bhAvano abhAva thatAM siddha thAya che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ 35 saMsAritva adhikAra] prakAra che. tenAM nAma - pRthvIkAya, agnikAya, vAyukAya, vanaspatikAya, be IndriyathI paMcendriya sudhI jIvo trasakAya che. zAstramAM kahelAM e kAyo, indriyo ke mana te pudagalanA paryAyo che, jIva nathI; paNa temanAmAM rahela je jJAna che te jIva che ema samajavuM. (paMcAstikAya gA. 121, pR. 182) 3. jIvonA bIjA prakAre bhedo - jIvatattva sAmAnyapaNe eka prakAre che, baddha ane mukta ema be prakAre che. have jIvonA traNa prakAranA bhedo kahevAmAM Ave che: (1) asiddha, nosiddha, siddha. "nA" no artha alpa ahIM thAya che. cothA guNasthAnathI jIvane nosiddha kahevAmAM Ave che. (2) mithyAdaSTi asiddha, samyagdaSTi ISat siddha, ratnatraya prApta siddha. (4) naya - A jIvone lagatA nayA gAthA 13mAM ApyA che. tAtparya- vizuddha jJAna-darzanasvabhAva nija paramAtmasvarUpanI bhAvanAthI utpanna pAramArthika sukhathI ajJAta hovAnA kAraNe jIva Indriya-sukhamAM rucipUrvaka Asakta thaI ekendri-yAdi jIvono vadha kare tethI te tra-sthAvara thAya che. mATe tenA nAzane arthe nija paramAtmAnI bhAvanA kartavya che ema samajavuM. 11 1. tattvArthasAra gA. 234, pR. 123 2. bu. dravyasaMgrahuM gA. 11, pR. 25. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 36 ] [dravya-saMgraha * cauda jIvasamAsa* samaNA amaNA yA paMceMdiya NimmaNA pare savve / bAdarasuhumeiMdI savve pajjata idarA ya / / 12 / / samanA: amanA: jJeyA: paMcendriyA: nirmanastvA: pare sarve bAdarasUkSmai kendriyAH sarve paryAptA: itare vArasA anvayArtha:- (paMvendriyA:) paMcendriya jIva (samanA:) mana sahita ane (amanA:) mana rahita ( jJeyA: ) jANavA joIe ane ( paresarve) bAkInA badhA (nirmanA:) mana rahita jANavA. temAM (penkriyA:) ekendriya jIva ( vAvara: sUkSmA:) bAdara ane sUkSma ema be prakAranA che (sarve) ane te badhA ( paryAptA: ) paryAsa (6) ane (tare) aparyApta hoya che. bhAvArtha: (1) paMcendriya jIvanA be bheda che: saMzI ane asaMjJI. ekendriya jIvanA paNa be bheda che: bAdara ane sUkSma. bAdara ekendriya jIva bIjAne bAdhA Ape che ane pote bAdhA pAme che. e koI padArthanA AdhAre rahe che, sUkSma ekendriya jIva AkhA lokAkAzamAM phelAyela che, te koIne bAdhA ApatA nathI tema koIthI bAdhA pAmatA nathI. (2) beIndriya, teIndriya ane caurendriya jIva e badhA je dvArA aneka prakAranA jIvanA bheda jANI zakAya tene jIvasamAsa kahe che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ cauda jIvasamAsa ] cauda jIvasamAsa trasa sthAvara sakala vikala bAdara sUkSma Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com | paryApta' (11) aparyApta (12) paryApta'(13) aparyApta (14) asalI kIndriya mIndriya caturindriya Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates saMzI paryApta aparyApta paryApta aparyApta paryApta aparyApta paryApta aparyApta (1) (2 pta aparyApta (9) (10) saMzI paryApta ane saMjJI aparyApta e pramANe kahevuM, A cauda jIvasamAsa che.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [dravya-saMgraha 38] *paryAya ane aparyApta hoya che. (3) paryAsinuM vivecana paryAmi ekendriya AhAra zarIra Indriya zvAsa vikasendriya ane " " " " asaMjJI paMcendriya jIva saMkhyA bhASA eka aMtarmuhUrtamAM paryAmi pUrNa thAya che. aparyApaka jIva eka zvAsamAM 18 vAra jIvanamaraNa kare che. nIrogI puruSanI ekavAra nADI cAlavAmAM jeTalo vakhata lAge tene vyAsa kahe che. 48 miniTamAM 3773 zvAsa thAya che. tAtparya - A gAthA paNa saMsArI jIvanuM svarUpa batAve che. ahIM ema samajavuM ke-paryAtio ane prANa te to pugaLanA paryAyo che. ane temAM je jJAna che te jIva che. paryAyo ane prANothI bhinna je nija zuddhAtmatattva te ja upAdeya che evo bhAvArtha che. 12. ] * (1) jevI rIte makAna, ghaDo, vastrAdi vastuo pUrNa ane apUrNa hoya che tevI rIte jIva paryAya ane aparyApta hoya che. (2) AhAra, zarIra, Indriya, zvAsocchavAsa, bhASA ane mana e cha paryAmi che. ekendriya jIvane cAra, be IndriyathI asaMjJI paMcendriya sudhInA jIvone pAMca, ane saMjJI paMcendriya jIvone cha paryAti hoya che. 1. bR. dravyasaMgrahu gAthA 12, pR. 27. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ 39 jIvanA bIjA bheda] jIvanA bIjA bheda *maggaNaguNaThANehi ya caudasahiM havaMti tadda asuddhnnyaa| viNNeyA saMsArI savve suddhA hu suddhnnyaa||13|| mArgaNAguNasthAnaiH caturdazamiH bhavanti tathA ashuddhnyaat| vijJeyAH saMsAriNa: sarve zuddhAH khalu shuddhnyaat||13|| anvayArtha:- (tathA) tathA (saMsArikha:) saMsArI jIva (31zuddhajayAta) azuddhanayathI (mALAmukhasthAnai:) mArgaNAsthAna ane guNasthAnanI apekSAthI (vaturvazaniH) cauda cauda prakAranA (mavatti) hoya che. (zuddhanayA) zuddha nizcayanayathI (sarve) badhA saMsArI jIva (7) kharekhara (zuddha) zuddha (viyA) jANavA. * gaI Indiyesu kAye joge vede kasAyaNANe ya, saMjamadaMsaNalessA bhaviyA sammatta sarNi AhAre. artha:- 1-gati (cAra), 2-Indriya (pAMca), 4-kAya (cha), 4-yoga (traNa), pa-veda (traNa), 6-kaSAya (pacIsa), 7-jJAna (ATha), 8-saMyama pAMca saMyama, eka asaMyama ane saMyamasaMyama (sAta), 9-darzana (cAra), 10-lezyA (cha), 11bhavyatva (be), 12-samyakatva (cha), 13-saMnnitva (be) ane 14-AhAra (be) - e cauda mArgaNAo che. guNasthAnonAM nAma ane lakSaNa miccha sAsaNa misso aviradakhkho desavirado ya. viradA pamata Idaro apuvra aNiyaThTha suhumo yAA uvasaMta khINamAho sajogakevalijiNo ajogI yA caudasa guNaThANANi ya kameNa siddhA ya khAdavvA Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 40] [dravya-saMgraha bhAvArtha:- 1. bhUmikA - bRhad dravyasaMgrahanI A gAthAnI bhUmikAmAM lakhyuM che ke have zuddhapAriNAmika paramabhAva grAhaka zuddhadravyArthika naye sarva jIvo zuddha buddha ekasvabhAvamaya che. pazcAt (pachI) azuddhanaye cauda mArgaNAsthAna tathA cauda guNasthAna sahita hoya che evuM kathana kare che." 1. mithyAtvaH- sAcA deva, zAstra, guru ane jIvAdi tattvomAM viparIta mAnyatA sva paranA ekatvanI zraddhA atattvazraddhA. 2. sAsAdana-samyakatva choDIne mithyAtva tarapha javuM. 3. mizra:- sabhyatva ane mithyAtvanA ekIsAthe pariNAmonuM thavuM. 4. avirata samyakatvaH- samyakatva to che ja paNa nabaLAIvaza koI prakAranA nizcayavrata ane cAritra dhAraNa na kare. svarUpAcaraNacAritra hoya. 5. dezasaMyataH- samyakatva sahita ekadeza (aMze ) nizcayacAritranuM pALavuM. 6. pramattasaMyata - samyaka cAritranI bhUmikAmAM ahiMsAdi zubhapayogarUpa mahAvratone pALe che e pramAda che. (sarvathA nagna digambaradazApUrvaka munipada hoya che.) 7. apramattasaMyata- pramAdarahita thaIne mAtra Atma svarUpamAM sAvadhAna rahe che. 8. apUrvakaraNa:- sAtamAM guNasthAnanI upara potAnI vizuddhatAmAM apUrvarUpe unnati karavI. 9. anivRttikaraNaH- AThamAM guNasthAnathI adhika unnati karavI. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates jIvanA bIjA bheda] [ 41 prazna- zuddha dravyArthika ane azuddha nayonA viSayo ekI sAthe hovA chatAM (prathama) zuddha dravyArthikanaya ane "pazcAt' azuddhanaya ema kema kahyuM che? uttara- zuddha dravyArthikanayano viSaya eka ja Azraya karavA yogya che, kemake tenA Azraye jIvane dharmarUpa zuddhaparyAya pragaTe che ane tethI duHkhano abhAva thaI sukharUpa dazA thAya che. azuddhanayanA viSayanA Azraye jIvane azuddha paryAya pragaTe che, mATe teno Azraya choDavA yogya che, tema batAvavA mATe zAstromAM zuddha dravyArthikanayane prathama (tAva) ane azuddhanayavyavahAranayane pazcAt kahevAmAM Ave che. * 10. sUkSma sAparAya (sUkSma kapAya) - sarve kapAyono upazama athavA kSaya thavo, mAtra lobha kaSAyanuM sUkSmarUpa rahevuM. 11. upazAnta kaSAya ( upazAntamoha):- kapAyono sarvathA upazama thaI javo te. 12. kSINa kaSAya (kSINamoha):- kaSAyono sarvathA kSaya thaI javo. 13. sayogI kevalI: kevaLajJAna prApta thayuM hoya chatAM yoganI pravRtti hoya. (18 doSarahita hoya che.) 14.ayogI kevalI- kevaLajJAna prApta thayA pachI yoganI pravRtti paNa baMdha thaI jAya * samayasAra gA. 7, pR. 18, TIkA jayasenAcArya rAyacaMdra jaina zAstramALA. pravacanasAra gA. 19, pR. 27 "tAnisvayena + + vyavadAreT - saMsA2vasthAya pati pujiyAdhAreT Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 42] [ dravya-saMgraha 2. zuddha pAriNAmika paramabhAva- (1) pAriNAmikano artha sahajasvabhAva che. utpAda-vyayarahita dhruva ekarUpa sthira rahevAvALo bhAva pAriNAmikabhAva che. pariNAmikabhAva sarve jIvone sAmAnya hoya che, arthAt sarve jIvo traNe kALa (anAdi-anaMta) dhruvasvarUpa-zaktirUpazuddha che. audayika aupazamika-kSAyopathamika ane kSAyika e cAra bhAvothI rahita je bhAva che, te pAriNAmika bhAva che. (dravya potAne dhArI rAkhe pra. sAra gA. 34 pR. 45 "nizcayena zuddha + + nIva: pAr vyavadAre naranArAvirUpo....... gA. 55 pR. 7ra "nIstAvat vitarUpeNa zuddha vyArthiva nayena samUrta + + pAt + + vyavahAre" gA. 7, pR. 225 "yathAyamAtmA + + paravAtA" paMcAstikAya gA. 113 pR. 117 TIkA jayasenAcArya "paramArthana svAdhIna anaMtajJAna + pAt jJAnenA" gA. 154 pR. 225 "nava niyanana vizuddha + pati vya." gA. 11-para pR. 1OO "nizcayanayena mananya pAt vya." gA. 29 pR. 64 "nizcayanana ++ tAvat sthamUtof saMsA2vasthAya." pR. dravyasaMprada gA. 4 pR 11 "tathAdi vAtmA ++ tAvatuM pAtA" gA. 5 pR. 13 "mAtmAdi nizcayanayena.... vanajJAnakUpa tAvata" gA. 13nI sUcanikA "zuddha dravyArthiyena zuddha.... pi nIvA: pAt zuddhanayena vaturvazALa + +" Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates jIvanA bIjA bheda] [43 che arthAt pote haiyAta rahe che, tethI tene "pariNAma' kahe che.) evA pariNAmasvarUpa bhAvane pariNAmikabhAva kahevAmAM Ave che. A pAMca bhAvomAM karmopAdhinI cAra dazA-udaya-upazama-kSayopazama ane kSaya jemanuM nimittakAraNa che evA cAra bhAvo che. jemAM karmopAdhirUpa nimitta bilakula nathI-mAtra dravyasvabhAva ja jevuM kAraNa che-evo eka pAriNAmika che. (2) e bhAva trikALa zuddha ane parama che, tethI tene zuddhapAriNAmika paramabhAva kahevAmAM Ave che, kema ke tenA Azraye jIvane zuddha paryAya pragaTe che; bIjA cAra bhAvone aparama" bhAva kahevAmAM Ave che, kema ke temanA Azraye jIvane azuddha paryAya' pragaTe che. (3) samasta karmarUpI viSavRkSane ukheDI nAkhavAmAM samartha evo A paramabhAva trikALa nirAvaraNa che. rU. sabe suvA du suddhaLayA (zuddhanaye sarve jIva kharekhara zuddha che. zuddhanayano artha ahIM dravyArthikanaya thAya che. A daSTie jotAM sarve jIvo zuddha jJAyakasvabhAvanA dhAraka che. mAtra paryAyadaSTie jIvonI paryAyomAM phera hoya che. te batAvavA mATe, ahIM tene azuddha nayano viSaya kahevAmAM Ave che. te paryAyo jIva pote potAthI ja-parathI nirapekSapaNe nizcayanaye kare che. 1. A saMbaMdhInuM vizeSa varNana zrI paMcAstikAya zAstranI gAthA parathI 68 ane tenI TIkAmAM, tathA mokSazAstranA adhyAya 2 sUtra 1 thI 8 ane tenI TIkAmAM karavAmAM AvyuM che tyAMthI joI levuM. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 44] [dravya-saMgrahuM karmanuM nimitta hovA chatAM karma te karAvatuM nathI; tethI, parathI tenuM bhedajJAna karAvavA mATe "azuddhanaya " kahevAmAM Ave che, ane zuddhanayanI apekSAe azuddhanaya paNa vyavahAranaya che-ema samajavuM. A kAraNe zrI samayasAranI pa6mI gAthAmAM mArgaNAsthAna guNasthAnAdi bhAvone vyavahAranayano viSaya kahyo che. mArgaNAsthAna:- je je dharma-vizeSothI jIvonuM anveSaNa (zodha) karavAmAM Ave te te dharma-vizeSone mArgaNA kahevAmAM Ave che. temAM cauda sthAno-bheda che. tenAM nAma: (1) gati (2) Indriya (3) kAma (4) yoga (5) veda (6) kaSAya (7) jJAna (8) saMyama (9) darzana (10) lezyA (11) bhavyatva (12) samyakatva (13) saMzitva (14) AhAratva. A badhAM bhagavAna paramAtmAne (nija trikALa zuddhAtmAne). zuddhanizcayanayanA baLe nathI paNa azuddhanaye che. 5. guNasthAnaH- moTuM ane yoganA saddabhAvathI ke abhAvathI, jIvanA zraddhA-cAritra-yoga Adi guNonI tAratamyatArUpa avasthA vizeSone "guNasthAna' kahe che. tenA paNa cauda bhedo che. A cauda bhedo bhagavAna paramAtmAne zuddha nizcayanayanA baLe nathI, paNa 1. zrI rAmacaMdra jaina zAstramAlA-samayasAra gA. 68 nIce zrI jayasena AcAryanI TIkA. pR. 111-112; gA. pa7thI pR. 181; gA. 102 pR. 167; gA. 113thI 115 pR. 179; gA. 13738, pR. 198. 2. AnA vizeSa varNana mATe juo, A gAthA 13 nIcenI phUTanoTa. 3. niyamasAra gA. 42 TIkA pR. 88. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates siddhatva ane vignasA Urdhvagamanatva] [4pa azuddhanaye che-ema gAthAno artha samajavo. tAtparya - jIva to paramArthe caitanyazakti mAtra che. te avinAzI hovAthI zuddhapAriNAmikabhAva kahevAya che. te bhAva dhyeya (-dhyAna karavA yogya) che. paNa te dhyAnarUpa nathI, kema ke dhyAnaparyAya vinazvara che, ane zuddhapAriNAmika bhAva dravyarUpa che tethI te avinAzI che, mATe te ja Azraya karavA yogya che ema samajavuM. 13. 8-9. siddhatva ane vignasA Urdhvagamanatva adhikAra NikkammA aTThaguNA kiMcUNA caramadehado siddhaa| loyaggaThidA NiccA uppAdavayehiM sNjuttaa||14|| niSkarmANaH aSTaguNAH kiMcidUnAH caramadehataH siddhaaH| lokAgrasthitA: nityAH utpAdavyayAbhyAM sNyuktaaH||14|| anvayArtha:- (nirmANa:) jJAnAvaraNa Adi ATha karma rahita, (SMT:) samyakvAdi* ATha guNo sahita, (varamadata:) antima 1. samyakta, 2. jJAna, 3. darzana, 4. vIrya, 5. sUkSmatva, 6. avagAhana 7. agurulaghu, 8. avyAbAdha-A sarva guNothI paripUrNa zuddha paryAyo siddhamAM hoya che. ATha karmano abhAva hoya che. vyavahArathI ATha guNa ane nizcayathI anaMta guNa sarva siddha bhagavaMtone hoya che. (prakRti, sthiti, anubhAga ane pradezabaMdhathI mukta thaIne jIva Urdhvagamana kare che. saMsArI jIvone vidizAmAM nahi jatAM AkAzanA pradezonI zreNI anusAra bAkInI cha dizAomAM gamana thAya che.) Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 46 ] [dravya-saMgraha zarIrathI (iivahUnA: ) kAMIka nyUna (lohAprasthitA:) traNa lokanA agrabhAge sthita, (nityA:) dhruva avinAzI, utpAvavyayAmyAM) utpAda ane vyayathI (saMyuttA: ) sahita jIva (siddhA:) siddha che. bhAvArtha:- (1) siddha bhagavAnane pragaTa thayelA ATha guNo (paryAyo ):- kharekhara (nizcayathI ) siddha bhagavAnone ATha guNo ja nahi paNa anaMta guNo (paripUrNa zuddha paryAyo) pragaTa thaI gayA che. paNa ATha guNonuM varNana madhyama rucivALA ziSyonI apekSAe (vyavahAranayathI ) kahyuM che. 2. saMkSeparuci ziSyo pratye:- (1) abhedanaye anaMtajJAnAdi catuSTaya, (2) anaMtajJAna-darzana-sukhatraya, (3) kevaLajJAna-darzana be, (4) sAkSAt abhedanaya-zuddhacaitanya ja eka guNa-ema saMkSeparuci ziSyonI apekSAe TUMkamAM kahevAmAM Ave che. 3. madhyamaruci ziSyo pratye':- (1) samyaktvAdi ATha guNo madhyamaruci ziSyonI apekSAe kahevAmAM Ave che. vizeSa bheda naye(1) nirgatittva, (2) nirindriyatva, (3) niSkAyatva, (4) nigatva, (5) nivaidatva, (6) niSkaSAyatva, (7) nirnAmatva, (8) nirgotratva, ( 9 ) nirAyutva-ItyAdi vizeSa guNo temaja (1) astitva, (2) vastutva (3) prameyatvAdi sAmAnya guNo-ema svAgamathI avirodha anaMta guNo jANavA. 1. paM. hIrAlAlajI TIkA. vyasaMgraha, pR. 49. 2. bR. dravyasaMgraha, pR. 38; pravacanasAra gA. 117, pR. 167mAM zrI jayasenAcArye nirnAma tathA nirgotra kahyA che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates siddhatva ane vignasA Urdhvagamanatva adhikAra] [47 4. ATha guNo-paryAyonuM TUMka svarUpaH (1) kevaLajJAnaH- traNaloka-traNakALavartI samasta vastu-gata anaMtadharmone yugapat vizeSarUpe prakAze te kevaLajJAna. (2) kevaLadarzanaH- te sarvane yugapata sAmAnyarUpe prakAze te kevaLadarzana. (3) anaMta padArthonA jJAnamAM khedarahitapaNuM te anaMtavIrya. (4) samasta jIvAdi tattvonA viSayamAM viparIta abhi-niveza ( abhiprAya) rahita pariNati te parama kSAyikasamyakta (AmAM samyakyAritra, ane anaMtasukhano samAveza thAya che.) (5) sUkSma atIndriya kevaLajJAnano viSaya hovAthI siddhonA svarUpane sUkSma kahe che, te sUkSmatva che. (6) eka siddha hoya tyAM anaMta siddho samAveza pAme te avagAhana. (7) jIvomAM nAnA-moTApaNAno abhAva te agurulaghu. (8) koIthI bAdhA na pAme te avyAbAdha. pravacanasAra gA. 15, pR. 19; paMcAstikAya gA. 49, pR. 98; gA. 96, pR. 155; gA. 154, pR. ra24. zrI jayasenajI samayasAra kalaza ra bhAvArtha, pR. 4 (kavaLI apekSita dharmone na jANe evI mAnyatA nyAya viruddha che. kevaLI sarva rahasyone jANe che. kevaLI amukane na jANe ema mAnanAra kevaLIne (sarvajJa na mAnatAM) alpa mAne che. ) 2. bR. dravyasaMgraha pA. 37-38. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 48] [dravya-saMgraha 5. caramadehathI kiMcit nyUna- teramAM guNasthAnanA aMtabhAgamAM nAsikAdi chidro purAI jaI eka caitanyaghana biMba thaI jatAM hovAthI siddha bhagavAnono AkAra caramadehathI kAMIka nyUna hoya che. 6. lokAgra sthitaH- (1) A gAthAmAM tathA gA. 51mAM banne sthaLoe AtmAnA upAdAnakAraNanuM ja kathana karyuM che. bannemAMthI ekeya gAthAmAM "dharmAstikAyanA abhAva" varNavyo ja nathI, kAraNa ke te to abhAvarUpa nimittamAtranuM jJAna che. upAdAnakAraNa hoya tyAM ucita nimitta ja sadbhAva ke abhAvarUpa hoya e abAdhita niyama che. tethI upAdAnakAraNa kahetAM ja nimittakAraNa gauNapaNe (adhyAhArarUpe) AvI ja gayuM. nimittakAraNa te kharuM kAraNa nathI, e to upacAramAtra kAraNa che. (ra) gAthA:- ramAM kahela A UrdhvagamanasvabhAva visrasA Urdhvagati che. 7. utpAda-vyaya sahita - siddhapaNuM thayuM te badalIne saMsArIpaNuM na thAya; paNa dareka samaye utpAda-vyaya na thAya to dravyanA satapaNAno nAza thAya kema ke- "utpAdavyayadhuvayukta sat" hoya che. 1. bR. dravyasaMgraha pR. 38 tathA paM. hIrAlAlajI TIkAvALuM dravyasaMgraha pR. 50 [ dravyasaMgrahanI gA. 51mAM 'puruSAkAra' zabda vizeSa jaNAvyo che, te arthasUcaka che. (te ema batAve che ke koIpaNa dravya strI kadI mokSa pAmavAne pAtra nathI.) siddha bhagavaMto khagAsana ke padmAsana AkAre hoya che.] Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ajIva tattvanA bheda] [49 tAtparya - kevaLI-siddhabhagavAna rAgAdirUpa pariNamatA nathI ane saMsAra avasthAne icchatA nathI, te zraddhAnanuM baLa jANavuM jevuM sAta tattvone zraddhAna chadmasthane hoya che tevuM ja kevaLI-siddhabhagavAnane paNa hoya che. mATe jJAnAdikanI hInatA-adhikatA hovA chatAM paNa tiryaMcAdika ane kevaLI-siddhabhagavAnane samyakatvaguNa to samAna ja kahyo che. mATe sarve jIvoe tevuM zraddhAna pragaTa karavuM ane AgaLa vadhavAno prayAsa cAlu rAkhavo joIe. 14 ajIva dravyonuM varNana joke zuddhabuddha ekasvabhAva paramAtmadravya upAdeya che, topaNa heyarUpa je ajIva dravyo che tenuM kathana karavAmAM Ave che, kAraNa ke heya tattvanuM parijJAna karyA vinA teno Azraya choDI upAdeya tattvano Azraya karI zakAto nathI. ajIva tatvanA bheda ajjIvo puNa Neo puggala dhammo adhamma aayaasN| kAlo puggala mutto rUvAdiguNo amutti sesA du||15|| ajIvaH punaH jJeyaH pudgala: dharmaH adharma: aakaashm| vAta: purvAna: mUrtaH phUpAvALa: amUrtA: zeSA: tA. 26 che. avayArtha- (puna:) vaLI (puna:) pudgala (gharma:) dharma, ( adharma:) adharma (nIvAza) AkAza ane (ni:) kAla ene (anIva:). mokSamArga prakAzaka 9mo adhikAra pR. 3ra3. (A uparathI ema paNa siddha thAya che ke kevaLI ane siddha bhagavAna jevuM ja nizcayasamyakta cothA guNasthAne hoya che.) Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 50] [ dravya-saMgrahu ajIva dravya ( zeya:) jANavAM. (puna:) pudgaladravya (rUpaviguNa:) rUpAdiguNavALuM (mUrtaH) mUrtika che (1) ane (zeSA:) bAkInAM dravyo (samUrtA:) amUrtika (arUpI) che. bhAvArtha- 1. ajIvano artha- je dravyomAM jANavA dekhavAnI zakti na hoya tene ajIva dravyo kahe che. 2. ajIva dravyanA bhedo- ajIva dravyanA pAMca bheda che. (1) pudgala (2) dharma, (3) adharma, (4) AkAza ane (5) kALa. temAM pudgala mUrtika che; bAkInA cAra dravyo amUrtika che. jemAM sparza, rasa, gaMdha ane varNae guNo hoya te mUrtika che; jemAM te na hoya te amUrtika che. gAthA 7mAM amUrtikanI vyAkhyA ApI che. mUrtika dravyanA e cAra guNo tathA tenI paryAyono koTho pUrve AvI gayo che. tAtparya- (1) upAdeyabhUta anaMta sukharUpa jIvAstikAyathI vilakSaNa hovAthI A heyatattva che ema samajavuM. (2) A gAthAnA parijJAnanuM phaLa - paramAtmatattvathI ajIva dravyo bhinna che, (arthAt jIvA tenuM kAMI koI prakAre karI zake nahi ane teo jIvanuM kAMI koI prakAre karI zake nahi evuM daDha nizcayAtmaka jJAna thavuM te che.) (3) pAMca dravyonuM (1) paMcAstikAya gA. 74 TIkA pR. 127 zrI jayasenajI paMcAstikAya gA. 75 TIkA pR. 129 zrI jayasenajI (3) bR. dravyasaMgraha pR. 69 dvitIya adhikAra zarUmAM vizeSa gAthAnI TIkA. (4) pravacanasAra gA. 95 pR. 150 (upara tAtparyamAM 1 thI 4nA A AdhAro che). Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ 51 pudgaladravyanI paryAyo ] svakIya (potapotAnA) pariNAme pariNamana e ja tenuM kartutva che. (4) kartutva ane akartutva-evA be sAmAnya guNo dareka dravyamAM hoya che. mATe e pAMca dravyo to pote potAnI paryAyonA kartA che, koIpaNa padArtha paradravya tathA paranI paryAyano kartA thaI zakato nathI. (5) koIpaNa jIva pudgalanuM kAMI karI zakato nathI, te pUrve gAthA 8mAM kahevAI gayuM che. 15. pudagaladravyanI paryAyo saddo baMdho suhumo thUlo saMThANa bheda tama chaayaa| ujjodAdavasahiyA puggaladavvassa pjjaayaa|| 16 / / zabda: vantha: sUkSma: zUna: saMsthAnamevatama2chAya: udyotAtapasahitAH pudgaladravyasya pryaayaaH|| 16 / / anvayArtha:- (zabda) zabda, (vandha:) baMdha, (sUkSma:) sUkSma, (zUna:) sthULa, (saMsthAna) AkAra, (me) khaMDa, (tama:) aMdhakAra, (chAyA) chAyA, (udyotipasahitI:) udyota ane Atapa sahita (putadravyaca) pudgala dravyanA (paryAyA:) paryAyo che. bhAvArtha:- 1. dasa paryAyo - pudgala dravyAnA zabda vagere dasa* paryAyo che. 1 - vINA vagereno svara te zabda. ra-lAkha ane lAkaDI vagerenuM joDAvuM te baMdha. 3-Indriyo dvArA agrAhya te sUkSma. 4-indriyo dvArA grAhya te sthUla. pa-trikoNa, catuSkoNa goLa vagere te AkAra. 6-skaMdhano koIpaNa bhAga te khaMDa. 7-daSTine roke te aMdhakAra. 8. taDakAmAM manuSyanI chAyA tathA darpaNamAM mukhAdi dekhAya te chAyA, pratibiMba. 9-caMdramAM athavA caMdrakAnta maNino prakAza te udyota. 10-sUrya athavA sUryakAntamaNino prakAza te Ata5. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates para] | [ dravya-saMgraha 2. baMdhaH- (1) karmabaMdhathI pRthabhUta svazuddhAtmAnI bhAvanAthI rahita jIvane anupacarita asabhUta vyavahAranayathI dravyabaMdha che; ( arthAt samyajJAnI jIvane cothA guNasthAnathI zraddhAnI mukhyatAe baMdha nathI.) (2) niSkaSAya zuddhAtmAnA jJAnathI rahita jIvone karmavargaNArUpa pudgaladravya Ave che tene dravyAsrava jANavo joIe. (3) jema netra dazya padArthone karatuM-bhogavatuM nathI, dekhe ja che; tema jJAna akAraka tathA avedaka che, ane baMdha-mokSa karmodaya tathA nirjarAne jANe ja che. tAtparyaH- (1) gAthA 15mAM je tAtparya kahyuM che te ahIM paNa lAguM paDe che. (2) Asrava-baMdhanI uparanI vyAkhyA zrI samayasAra gAthA 7ra TIkA tathA* bhAvArthane anusare che. 16. dharmadravyanuM lakSaNa gaipariNayANa dhammo puggalajIvANa gmnnshyaarii| toyaM jaha macchANaM acchatA Neva so nneii||17|| gatipariNatAnAM dharma: pudgalajIvAnA gmnshkaarii| toyaM yathA matsyAnAM agacchatAM naiva sa: nyti||17|| jJAnIne Asrava-baMdha nathI-e kathana darzanamoha ane anaMtAnubaMdhInI prakRtino baMdha thato nathI enI mukhyatAthI che. avirati AdithI baMdha thAya che te alpa sthiti anubhAgavALo che, dIrtha saMsAranuM kAraNa nathI; tethI te pradhAna gaNavAmAM Avyo nathI. (juo, samayasAra pR. 136thI 138 AvRtti bIjI ). Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates dharmadravyanuM lakSaNa ] [ 53 anvayArtha:- (matipariLatAnAM) gatimAM pariNamelA (puvAnanIvAnAM) pudgala ane jIvone (manasArI) cAlavAmAM sahakArI (varna:) dharmadravya che. (yathA) jevI rIte (masyAnAM) mAchalIone (toya) pANI sahakArI che. paNa (sI) te dharmadravya ( chatAM) nahi cAlavAvALAne (naiva niyati) kadApi calAvatuM nathI. bhAvArtha- 1. gamana - jIva ane pudagala e be dravyono sAmAnya guNa "sakriyatna che, tethI e be dravyo gamana kare che. kSetrathI kSetramaMtara gamanarUpa parispadavALI-calanavALI kriyA jemAM vidyamAna che te kriyAvaMta jIva-pudgala che. 2. gatinimittatA - dharmAstikAya dravyano gatinimittatA vizeSa guNa che. A dravya sivAya bIjA koI dravyamAM te nathI. 3. eka ja kALe samastane nimitta - eka ja kALe gatipariNata samasta jIva-pugalone loka sudhI gamananuM tapaNuM dharmadravyane jaNAve che. kAraNa keH (1) kALa ame pudgala ekapradezI hovAthI temane te saMbhavatuM nathI. (2) jIva samuddaghAta sivAya anyatra lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAtra hovAthI tene te saMbhavatuM nathI. (3) loka ane alokanI sImA acalita hovAthI AkAzane te saMbhavatuM nathI. (1) (2) pravacanasAra gA. 95. pR. 150. bR. dravyasaMgraha pR. 68. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 54] | [dravya-saMgraha (4) ane viruddha kAryano hetu hovAthI adharmane te saMbhavatuM nathI. 4. sahakArI:- (1) sahakArIno artha nimittamAtra che. jema siddha bhagavAna udAsIna che topaNa siddhaguNAnurAge pariNata bhavya jIvone siddhagati mATe sahakArI kAraNa che, tema dharmadravya paNa, potAnA svabhAve ja gatipariNata jIva pudgalonuM udAsIna (topaNa gatinuM) 'sahakArI kAraNa che. gAthAmAM lokaprasiddha jaLa ane mAchalAnuM daSTAMta ApyuM che. (2) svayameva ja gamanAdi kriyArUpa pravartatA je jIvapudagala tene dharmAstikAya sahakArI kAraNa che. temAM tenuM kAraNapaNuM eTaluM ja che ke jyAM dharmAdika dravya hoya tyAM ja gamanAdi kriyArUpa jIva pudgala pravarte che. 5. pradezo - A dravyanA pradezo lokapramANa asaMkhyAta che ane te eka akhaMDa lokavyApI dravya che. (gAthA 25mAM A spaSTatA karI che.) tAtparya - dharma-adharma te svataMtra dravyo che teno ahIM puNya-pApa evo artha karavo nahi. joke pAMca dravyo jIvone nimitta che topaNa tene 1. pravacanasAra gA. 133-134, pR. 233. 2. paMcAstikAya gA. 84 zrI jayasenajI TIkA pR. 142. ( hiMdI pR. 14ramAM nimittamAtra 5. hemarAjajIe kahela che. gA. 84mAM cha vAra, gAthA 85mAM traNa vAra "nimittamAtra" zabda vAparyo che.) 3. gommadasAra jIvakArDa gA. pa67 moTI TIkA... Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates adharmadravyanuM lakSaNa ] [55 duHkhanAM ( nimitta ) kAraNa jANI akSaya anaMta sukhAdikAraNa vizuddhajJAna-darzanopayogasvabhAva nija-52madravyane dhyeya banAvI temAM sAdhake anuSThana karavuM te kartavya che. 17. * adharmadravyanuM lakSaNa ThANajudANa adhammo puggalajIvANa ThANasahayArI / chAyA jaha pahiyANaM gacchaMtA Neva so dharaI / / 18 / / * sthAnayutAnAM adharmmaH pudgalajIvAnAM sthaanshkaarii| chAyA yathA pathikAnAM gacchatAM naiva saH dharati / / 18 / / anvayArtha:- (sthAnayutAnAM) sthira thayelAM (punalanIvAnAM) puddagala ane jIva dravyone ( sthAnasadArI) rahevAmAM sahakArI ( dharma: ) adharmadravya che (yathA) jevI rIte (pathiAnAM) musApharo ne (chAyA) chAyA. paNa (sa:) te adharmadravya (cchitAM) cAlavAvALA jIva ane puddagala dravyone (naiva dhati) kadApi rokI rAkhatuM nathI. bhAvArtha:- 1. gatipUrvaka sthitiH- svayaM gatipUrvaka sthitirUpa pariNamelAM jIva ane pudgalane sthira rahevAmAM je nimitta hoya tene adharmAstikAya dravya kahe che. jema musApharane sthira rahevAmAM vRkSanI chAyA. sadAya sthira rahenArAM dharmAstikAya, AkAza ane kALa dravyo ke je anAdithI sthira ja che temanI sthitimAM adharmadravyanuM nimittapaNuM nathI. zrI pravacanasAra gA. 133-134 zrI jayasenajI TIkA rR. 189-90 Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 56] [dravya-saMgraha 2. sthitika2NatvaH- adharmAstikAya dravyano sthitikaraNatva e vizeSa guNa che. A dravya sivAya bIjA koI dravyamAM te guNa nathI. 3. eka ja kALe samastane nimittaH- eka ja kALe (gatipUrvaka) sthitipariNata samasta jIva-puddagalone loka sudhI sthitinuM hetupaNuM adharmadravyane jaNAve che. kAraNa keH (1) kALa ane puddagala ekapradezI hovAthI temane te saMbhavatuM nathI. (2) jIva samuddAta sivAya anyatra lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAtra hovAthI tene te saMbhavatuM nathI. (3) loka ane alokanI sImA acalita hovAthI AkAzane te saMbhavatuM nathI. (4) ane viruddha kAryano hetu hovAthI dharmadravyane te saMbhavatuM nathI. 2 3 4. sahakA2I:- gAthA 17no pA2A 4 ahIM paNa lAgu paDe che. 5. pradezoH- gAthA. 17no pArA 5 ahIM paNa lAgu paDe che. tAtparya:- (1) gAthA 17no pArA 6 vAMco. (2) ahIM ema Azaya che. ke-je dravya gamananuM nimitta che, je dravya sthitinuM kAraNa che, vaLI bIjuM je dravya sarvane sthAna devAmAM pravINa che, te badhAne samyadravyarUpe 1. pravacanasAra gA. 95, pR. 150. 2. pravacanasAra gA. 133-34 pR. 234. 3. paMcAstikAya gA. 86 pR. 144 jayasenAcArya TIkA. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates AkAzadravyanuM lakSaNa ] [ pa7 avalokIne (yathArthapaNe svataMtra dravya tarIke samajIne) bhavyasamUha sarvadA nija tattvamAM pravezo* jema zuddhAtmasvarUpamAM sthitinuM nizcayathI vItarAga nirvikalpa svasaMvedana kAraNa che tathA vyavahArathI ahaMta-siddhAdi parameSThInA guNonuM smaraNa kAraNa che, tema jIva-pugalone sthitinuM nizcayakAraNa potAnuM upAdAnakAraNa che tathA vyavahArathI adharma dravya kAraNa che-evo sUtrArtha che. 18. AkAzadravyanuM lakSaNa avagAsadANajoggaM jIvAdINaM viyANa aayaasN| jeNNaM logAgAsaM alogAgAsamidi duvihN|| 19 / / avakAzadAnayogyaM jIvAdInAM vijAnIhi aakaashm| jainaM lokAkAzaM alokAkAzaM iti dvividhm||19|| anvayArtha:- (nIvADInAM) jIva Adi dravyone (vAzIyorSa) avakAzadAna yogya (nainaM) jinendra bhagavAne darzAveluM (bAvAzaM) AkAza dravya (vinAnAdi) jANavuM. A AkAza dravya (noveviza) lokAkAza ane (noverAvAza) alokAkAza (ti) ema (vinaM) be prakAranuM che. niyamasAra gA. 30 zloka 41 pR. 64-65. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 58] [dravya-saMgraha bhAvArtha- 1. avakAzadAna yogya:- pa dravyAtmaka lokamAM badhAM bAkInAM dravyone je pUrepUrA avakAzanuM nimitta che te AkAza che, ke je vizuddha kSetrarUpa che. 2. eka ja kALe sarva dravyone avagAhanA- eka ja kALe sarva dravyone sAdhAraNa avagAhanuM nimittabhUtapaNuM AkAzane jaNAve che. kAraNa ke, bAkInAM dravyo sarvavyApaka nahi hovAthI temane te saMbhavatuM nathI. 3. sarvavyApIH- (1) AkAza eka sarvavyApI akhaMDa dravya che, paNa dharmAstikAya ane adharmAstikAya dravyo temAM hovAthI AkAzanA lokAkAza ane alokAkAza evA be bheda paDe che. jo dharma-adharma dravya lokamAM na hota to loka-aloka evA be bheda na paData. (juo, have pachInI gAthA 20). A AkAzanI vacovaca lokAkAza che, jemAM jIvAdi padArtho rahe che. (2) siddha bhagavAna ke koIpaNa dravya lokAkAzanA vistArane vadhArI zake ane alokAkAzane ocho karI zake evI zakti dharAvatuM 1. jeo nizcayanaye nityaniraMjana jJAnamaya paramAnaMda jenuM lakSaNa che evA anaMtAnaMta jIvo, temanAthI anaMtagaNA pudgalo, asaMkhya kALANuo ane asaMkhyapradezI dharma ane adharma e badhAMya dravyo viziSTa avagAhana vaDe lokAkAzamAM, joke te lokAkAzamAtra asaMkhyapradeza che topaNa avakAza meLave che. (paMcAstikAya gA. 90 pR. 143). 2. pravacanasAra gA. 133-134 TIkA, pR. 233. 3. paMcAstikAya gA. 87 TIkA, pR. 138. 4. bu. dravyasaMgraha pR. 51. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ 59 lokAkAza ane alokAkAzanuM lakSaNa ] nathI. (dareka dravyamAM akartRtva guNa hovAthI paranuM kAMI karI zake nahi. jo kare to banne dravyono nAza thAya ). tAtparya - pUrvanI gA. 17-18mAM kahela che te ahIM paNa lAgu paDe che. zuddhabuddha eka svabhAva* mokSanuM kAraNa che, mATe sarvaprakAre upAdeyarUpa zuddha jIvAstikAyathI AkAzadravya bhinna che, tethI te heya che. 19. lokAkAza ane alokAkAzanuM lakSaNa dhammAdhammA kAlo puggalajIvA ya saMti jaavdiye| AyAse so logo tatto parado alogutti||20|| dhamAdhammau kAla: pudgalajIvAH ca santi yaavtike| mANAze : no: tata: parata: manova: 3p: / 20 nA anvayArtha:- (yAvati) jeTalA (bhAvAze) AkAzamAM (dharmAdha) dharma dravya, adharma dravya (ni) kALa dravya (2) ane ( pu nIvaDa) pudgala dravyo ane jIva dravyo (satta) rahelAM che, (:) tene (to:) lokAkAza* kahevAya che, (tata:) lokAkAzathI (paraMta:) bahAra che tene (to) alokAkAza (:) kahevAmAM Ave che. + paMcAstikAya gA. 90nuM mathALuM. pR. 149 hiMdI. yatra puSyapAunalone sa no artha - jyAM puNya ane pApanAM sukha ane duHkharUpa phaLa jovAmAM Ave tene loka kahe che. A jIvamAM jovAmAM Ave che. jIvadravya lokAkAzamAM ja rahe che. athavA toyanta-dazyanta nIvAdri pavArthI: yatra sa no: artha:- jyAM jIva vagere dravyo jovAmAM Ave tene loka kahe che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 60] [dravya-saMgraha bhAvArtha- 1. lokAkAza-alokAkAza- (1) jeTalA sthAnamAM badhAM dravyo mAlUma paDe tene lokAkAza kahe che. ane lokAkAzanI bahAra kevaLa AkAza che tene alokAkAza kahe che. (2) lokanA traNa bhAga cheUrdhvaloka, madhyaloka ane adholoka. Ane ja traNa loka kahevAmAM Ave che, ane te lokAkAza che. tenAthI bahAra anaMta alokAkAza che. 2. loka anAdinidhana:- (1) A loka anAdi anaMta che. tene koIe puruSe banAvyo nathI, koI teno nAza karI zakato nathI, koIe tene dhAraNa karyo nathI ane koI tenI rakSA karato nathI. (2) A lokamAM je jIvAdi padArtho* che te judA-judA anAdinidhana che. temanI avasthAnI palaTanA thayA kare che-e apekSAe tene UpajatAM viNasatA kahIe chIe. svarga naraka, dIpAdika che te anAdithI e ja pramANe che ane sadAkALa ema ja raheze. jIvAdika vA svargAdika svayaMsiddha che. saMsAramAM jIva che te ja yathArtha jJAna vaDe mokSamArga sAdhanathI, sarvajJavItarAga thAya che tyAre tene parabrahma kahevAmAM Ave che. koI judo A jagatano kartA paramabrahma nathI. 3. nAnA pramANavALA lokAkAzamAM anaMtadravyo kevI rIte rahI zake? prazna:- A *asaMkhyAta pradezI lokAkAzamAM anaMta mokSamArga prakAzaka. a. 5, pR. 114-115. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates lokAkAza ane alokAkAzanuM lakSaNa ] [61 jIvo rahe che, tenAthI anaMtagaNA puddagalo rahe che, lokAkAzanA asaMkhya pradezonI barAbara asaMkhyAta kAlANu rahe che. tathA AkhA lokAkAzamAM dharma ane adharma paNa vyAsa che, to A nAnA pramANavALA lokAkAzamAM ATalAM anaMta dravyo kema rahI zake? utta2:- (1) jema eka dIvAnA prakAzamAM aneka dIvAno prakAza samAI jAya che, (2) jema eka gUDharasa vizeSathI bharelA zIzAnA pAtramAM ghaNuM suvarNa avakAza pAme che, (3) jema dUdhanA bharelA ghaDAmAM tenA pramANamAM rAkha (bhasma ) ane soIo barAbara samAI jAya che tema AkAzadravyanI viziSTa avakAzadAna zaktithI upara kahelAM anaMta dravyo paNa lokAkAzamAM samAI jAya che, tenA rahevAmAM kAMI bAdhA AvatI nathI. AkAza dravya svayaM amUrta che, tethI amRttamAM anaMta amUrta jIva tema ja dharma-adharma dravya tathA kAlANu (je amUrta che te ) nirAbAdha avakAza pAme che. puddagala paNa be prakAranA che: sUkSma tathA sthULa anaMta-bahubhAga pudgala sUkSmarUpe ja AkAzamAM vyApta che. je thoDA bhAganA sthULa puddagalaskaMdho che te lokAkAzamAM samAI zake che. 4. avakAzadAna na mAnavAmAM doSa:- jo A prakAranI avakAzadAna zakti na hoya to lokanA asaMkhyAta pradezomAM asaMkhyAta 52mANuono ja nivAsa hoya, ane ema hoya * bR. dravyasaMgraha pR. 52, paM. hIrAlAlajIkRta pR. 66-67 Please inform us of any errors on Rajesh@Atma Dharma.com
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 62] [ dravya-saMgraha to sarve jIvo jema zuddha nizcaye zaktirUpe nirAvaraNa tathA zuddhabuddha eka svabhAvanA dhAraka che tema vyaktirUpe vyavahAranaye paNa thaI jAya; paNa tema nathI, kemake ema mAnavAmAM pratyakSano ane Agamano virodha che. tAtparya- e pramANe yathArtha zraddhAnavaDa sarva padArtho akRtrima jAdA-judA anAdinidhana mAnavA. jo nirarthaka bhrama vaDa sAca-dUThano nirNaya jIva na kare to jANe kAraNa ke tenA zraddhAnanuM phaLa te ja pAme che. 20. kALadravyanuM lakSaNa ane tenA bhedonuM svarUpa davvaparivaTTarUvo jo so kAlo haveha vvhaaro| pariNAmAdIlakkho vaTTaNalakkho ya prmttttho||21|| dravyaparivartanarUpaH yaH saH bhavet vyvhaarH| pariNAmAdilakSyaH varttanAlakSaNa: ca prmaarthH|| 21 / / anvayArtha- [ 4 ] je [dravyaparivartanarupa:] dravyanA badalavAmAM miniTa, kalAka, divasa, mAsa vagere rUpa che ane [pariNAmatikSya:] pariNamana Adi lakSaNothI jANI zakAya che. [4] te [ vyavahAravatti:] vyavahArakALa [mave] che [2] ane [vartananakSar:] vartanA lakSaNavALo [paramArtha] paramArthakALa che. bhAvArtha:- 1. vyavahArakALa-nizcayakALaH- "samaya" 1. mokSamArga prakAzaka, a. 5. pR. 115. paMcAstikAya gA. 1OO TIkA pR. 154. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kALadravyanuM lakSaNa ane....] [63 je kramika paryAya te vyavahArakALa che; tenA AdhArabhUta dravya te nizcayakALa che. 2. kALa saMbaMdhI jJAna karAvavA mATenI kathana paddhati(1) vyavahArakALa nizcayakALanI paryAya che te kharekhara potAnA dravyathI ja utpanna thAya che, chatAM te jIva pudgalonA pariNAmathI ghapAto jaNAto hovAne lIdhe jIvapugalonA pariNAmathI utpanna thato kahevAya che. (vyavahArakALane siddha karavA mATe ja tema kahevAnI zAstrapaddhati che ). (2) jIva-pudgalonA pariNAma bahiraMgadravyabhUta dravyakALanA saddabhAvamAM utpanna thatAM hovAne lIdhe dravyakALathI utpanna thatA kahevAya che. (nizcayakALanI siddhi karavA mATe ja tema kahevAnI zAstrapaddhati che; kharekhara te pariNAma to potAnA upAdAnakAraNathI thAya che. 3. kALalabdhivaze:- prazna:- "jIva kALalabdhinA vaze anaMta sukhanuM bhAjana thAya che." evuM kathana hoya tyAM zuM artha karavo? uttaraH- (1) A kathana kALadravyanA nimittapaNAnI siddhi karavA mATe hoya che, mATe tyAM uparanA pArA naM. ra mAM kahela che te paddhatie kALadravyathI utpanna thayuM kahevAya che. (2) vizuddha jJAnadarzanasvabhAvI nija paramAtmatattvanAM samyakazraddhAna-jJAna-anuSThAna, bahidravya icchAnivRtti lakSaNa tapazcaraNarUpa arthAt nizcayacaturvidha ArAdhanArUpa Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 64] [dravya-saMgraha upAdAnakAraNathI sukhaprApti thAya che ane kALathI nahi ema samajavuM: kALa to ya che. (-kALalabdhi heya che.) 4. upAdAna kAryarUpe pariName to kALa nimitta kahevAya, jo na pariName to na kahevAyaH- (1) samasta vikalparahita vItarAgacAritra te na traNe kALe muktikAraNa che. tenA abhAve kALa muktinuM sahakArI kAraNa paNa thatuM nathI, tethI te heya che. (2) tethI ema samajavuM ke nimittakAraNa heya che ane jyAM upAdAnakAraNa hoya tyAM ja nimittakAraNano upacAra ucita parapadArtha upara AvI zake, te vinA kadI paNa nahi. tethI je jIve potAnA AtmAnI sanmukha thaI, dharmapariNati pragaTa karI hoya tene ja kALalabdhinuM yathArtha 1. bR. dravyasaMgraha gA. 21, pR. 55. upara pramANe kathana bIjA zAstromAM paNa Ave che. jemake-zrI rAmacaMdra zAstramALA paMcAstikAya pR. 42, 160, 217, (potAnuM upAdAnakAraNa upAdeya che ane kALa (labdhi) heya che. mokSapAhuDa gA. 24mAM kALAdilabdhi" bhagavAna zrIkuMdakuMdAcArya tathA svAmI kArtikeya anuprekSAmAM gA. 188, 219, 244, 3ra1thI 3ra3-418mAM vAparela che. tyAM paNa upara pramANe ja artha karavo. 2. bu. dravyasaMgraha gA. 22 pR. 59 vItarAgacAritra sAthe avinAbhAvapaNe nizcayasamyakattva hoya che. mokSaprAbhUtanI gA. 88mAM kahyuM che ke "bahu kathana karavuM? je zreSTha puruSa bhUtakALamAM siddha thayA, vartamAnamAM thAya che. bhaviSyamAM thaze te samyakattvanuM mAhAbhya che." Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kALadravyanuM lakSaNa ane....] [65 jJAna hoya tema na hoya. te ekAMta kALavAdI che. kALalabdhine yathArthapaNe mAnanAra nathI. 5. kALalabdhinuM mokSamArgamAM sthAnaH anekAMta siddhAMta - svabhAva, puruSArtha, kALalabdhi, bhavitavya ane karmanA upazamAdi-e pAMca kAraNono meLApa (samavAya) hareka samaye eka sAthe mokSamArgamAM hoya che evo zrI jainadharmano anekAMta siddhAMta che. pUrvokta kAraNo kahyA temAM kALalabdhi ane bhavitavya to koI vastu ja nathI, paNa je kALamAM kArya bane te ja kALalabdhi, tathA je kArya thayuM te ja bhavitavya (eTale AtmAe temAM kAMI karavAnuM ja nathI.) karmanA upazamAdika che te to pudgalanI zakti che, teno kartAhartA AtmA nathI, tathA puruSArtha pUrvaka udyama karavAmAM Ave che te AtmAnuM kArya che, mATe AtmAne puruSArtha (svasammukha thavArUpa) udhama kare tyAM to anya kAraNo maLe ja maLe-(meLavavAno prayatna karavAno hoto nathI.) e rIte kALalabdhi nimittamAtra che-kya che; tenA taraphanuM valaNa to rAga utpanna kare che mATe kALalabdhino Azraya choDI nija jJAnasvabhAvano Azraya karavo. tAtparya - jIva AgamabhASAe kAlAdilabdhirUpa, adhyAtma 1. gommadasAra karmakArDa gA. 879. 2. mokSamArga prakAzaka 9mo adhikAra pR. 311. 3. paMcAstikAya gA. 150-151. zrI jayasenajI TIkA. pR. 217 hiMdI. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 66] [ dravya-saMgrahuM bhASAe zuddhAtmaabhimukha (sanmukha) pariNAmarUpa svasavedana prApta kare che tyAre mithyAtvAdi sAta prakRtino upazama thAya ja che samaya, nimeSa, kASThA, kaLA, ghaDI, vagere bhedo vyavahArakALanA che, paraMtu zuddha eka nija nirUpama tattvane choDIne te kALathI mane kAMI phaLa nathI (ema nizcaya karavo) hara koI nimitta ke upAdAnakAraNa kahyuM hoya tyAM pAMca kAraNo hoya che evo artha karavo te ja kharo syAdavAda (nayavAda) che ra1. nizcayakALanuM vizeSa lakSaNa. loyAyAsapadese ikkekke je ThiyA hu ikkekkaa| rayaNANaM rAsIiva te kAlANU asNkhdvvaanni||22|| lokAkAzapradeze ekaikasmin ye sthitA: hi ekaikaaH| ratnAnAM rAzi: iva te kAlANava: asNkhydrvyaanni||22|| anvayArtha- (veksina) eka eka (novevAzapraveze) lokAkAza pradeza upara (ve) je ( 1 ) ekaeka ( nAgava:) kALanA aNuo (ratnAnA) ratnonA (rAzi: pha4) DhagalAnI mAphaka (hi) judAM judAM (sthita:) rahelAM che (ta) te kAlANuo (saMrahyAdravyApa ) asaMkhya dravyo che. bhAvArtha- lokAkAzanA pratyeka pradeza upara ratnonI rAzinI 1. niyamasAra gA. 31, kaLaza 47, pR. 67. 2. samayasAra nATaka (banArasIdAsajI ) sarvavizuddhajJAna adhikAra zloka-42-43; pR. 335-336, ("ekamAM aneka khoje te sudRSTi che." tathA "A pAMcane sarvAgI mAnavA te zivamArga che." ema kahyuM che.) Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates dravyono upasaMhAra ane astikAya ] [67 mAphaka kAlANuo alaga alaga rahelAM che. jevI rIte ratnono Dhagalo karavAthI dareka ratna alaga alaga rahe che, tevI rIte lokAkAzanA pratyeka pradeza upara eka eka kAlANuM alaga alaga che. lokAkAzanA pradeza asaMkhyAta hovAne kAraNe kAladravya paNa asaMkhyAta dravya che. A kAlANuonA nimittathI badhAM dravyonI avasthA palaTAya che. 22. dravyono upasaMhAra ane astikAya evaM chaThabheyamidaM jIvAjIvappabhedado davvaM / uttaM kAlavijuttaM NAyavvA paMca atthikAyA du||23|| evaM SaDmeda idaM jIvAjIvaprabhedataH drvym| uktaM kAlaviyuktam jJAtavyA: paMca astikAyAH tu||23|| anvayArtha- (vaM) A pramANe (nIvALIvamevata:) jIva ane ajIvanA peTA bhedothI (pharva) A (dravya) dravya (ame) cha prakAre (3$) kahevAmAM AvyuM che, (tu) vaLI temAM (siviyup) kALadravya sivAya (paMca stavayA) pAMca astikAya (jJAtavyAsa) jANavA. bhAvArtha- dravyanA mukhya be bheda che. jIva ane ajIva. ajIvanA pudgala, dharma, adharma, AkAza ane kALa e pAMca bheda che. kula dravya che che; AmAMthI kALa sivAya bAkInAM pAMca dravyo "paMcAstikAya" kahevAya che. ra3. astikAyanuM lakSaNa saMti jado teNede atthIti bhaNaMti jiNavarA jmhaa| kAyA iva bahudesA tamhA kAyA ya atthikAyA y||24|| Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 68 ] [dravya-saMgraha santi yataH tena pate asti iti bhaNanti jinavarA: yasmAt / kAyAH iva bahudezA: tasmAt kAyAtva astikAyAH ca / / 24 / / anvayArtha:- ( yata: ) jethI karIne (patta) pAMca astikAya (santi) che (tena) te kAraNathI (binavA:) jinendrabhagavAna ( asti ) ' asti ' (kRti) ema (matti) kahe che. (yasmAt) jethI karIne ( gayA: phava) kAyAnI mAphaka (laghuvezA: ) ghaNA pradezavALA che (tasmAt) te kAraNathI ( gayA: ) ' kAyA ' kahevAya che ( 7) ane bhegA maLIne (astiLAyA: 4) astikAya paNa kahevAya che. , bhAvArtha:- jIva puddagala, dharma, adharma ane AkAza e pAMca dravyo che tene 'asti 'kahevAmAM AvyA che ane kAyAnI mAphaka bahupradezI che mATe tene 'kAya' kahe che. A kAraNathI A pAMca dravyo ' astikAya ' che. kAlANu eka eka pradezavALo hoya che; tethI tene kAyasaMjJA nathI. tenI aMdara astipaNuM che, kAyapaNuM nathI, e kAraNathI tene astikAyamAM gaNela nathI. 24. dravyonI pradezasaMkhyA hoMti asaMkhyA jIve dhammAdhamme anaMta AyAse / mutte tiviha padesA kAlassego Na teNa so kAo / / 25 / / bhavanti asaMkhyA: jIve dharmmAdharmmayo: anantAH AkAze / mUrtte trividhAH pradezAH kAlasya eka: na tena saH kAyaH / / 25 / / anvayArtha:- ( nIve) eka jIvamAM (dharmAdharmayo:) dharma ane adharma dravyomAM ( asaMdhyA:) asaMkhyAta, (Apaze) AkAza dravyamAM Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates dravyonI pradezasaMkhyA] [69 (anantA:) anaMtA ane mUrkha) pudagalamAM (trividhA:) traNa prakAramAM eTale saMkhyAtA, asaMkhyAtA ane anaMtA (praveza:) pradezo che, ane (vanaspa) kALadravyano (5:) eka pradeza che (tena) tethI (na : vAya:) te kALadravya kAyavAna nathI. bhAvArtha- eka jIva samasta lokAkAzamAM prasarI zake che, lokAkAzanA asaMkhyAtA pradeza che tethI jIva asaMkhyapradezavALo che. dharma ane adharma paNa samasta lokAkAzamAM talamAM telanI mAphaka phelAyela che, tethI te baMne dravyo paNa asaMkhyAta pradezavALAM che. AkAzanA anaMta pradeza che, kAraNa ke AkAza lokAkAzanI bahAra paNa che, tenI koI maryAdA nathI. pudgala dravyanA anaMtA paramANuMo che, paraMtu eka paramANu alaga paNa hoya te che ane be, cAra, vIza, hajAra, lAkha vagere paramANuo maLIne nAno athavA moTo skaMdha thAya che. A kAraNathI pudgalane saMkhyAta, asaMkhyAta, tathA anaMta pradezavALo kahevAmAM Avela che. kAlanA aNu eka eka alaga rahe che, te maLIne skaMdha thato nathI. A kAraNathI kAladravya kAyavAna nathI. ra6. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70] kanya jIva ajIva adharma aloka AkAza Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com kALa | trasa sthAvara saMsArI mukta pudagala dharma loka vikala sakala bAdara paMcondriya pRthvI jala agi vAyu vanaspati Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates vyavahAra nizcaya pRthvI jela ami vAyu vanaspati saMjJI asaMjJI kIndriya. trIya caturindriya [dravya-saMgraha
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pradezanuM lakSaNa ] [71 pula52yAna che. eyapadeso vi aNU NANAkhaMdhappadesado hodi| bahudeso uvayArA teNa ya kAo bhaNaMti savvaNhu / / 26 / / ekapradezaH api aNu nAnAskandhapradezataH bhvti| bahudeza: upacArAt tena ca kAyaH bhaNanti srvjnyaaH|| 26 / / anvayArtha:- (ekapradezaH api) : pradezavANo DovA chatA (aNu) 56 52mAzu (nAnAskandhapradezataH) vividha 2535 prazavANo thatI hovaan| 2 (bahudeza:) pradezI (bhavati) thAya cha (ca) sane (tena) te ||29thii (sarvajJAH) sarvazava 568 52mAne ( upacArAt) 35yArathI (kAyaH) yavAna (bhaNanti) he cha. bhAvArtha- pudgalano eka paramANu aneka prakAranA skaMdhomAM maLavAnA kAraNe vidhavidha skaMdharUpe thaI zake che, tethI tene kAyavAna kahe che. paraMtu kAlANa vidhavidha skaMdharUpe thaI zakato nathI. kAlANu eka pradezI cha, yavAna nathI. 26. pradezanuM lakSaNa jAvadiyaM AyAsaM avibhaagiipugglaannuudRddh| taM khu padesaM jANe savvANuTThANadANarihaM / / 27 / / yAvatikaM AkAzaM avibhaagipudglaannvssttbdhm| taM khalu pradeza jAnIhi srvaannusthaandaanaarhm||27|| anvayArtha:- (yAvatikaM) 2. (AkAzaM) // ( avibhAgipudgalANavaSTabdhaM) pu6952m| // 2 // vyAsa je. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 72 ] [ dravya-saMgrahuM (taM) tene (2va7) kharekhara (sarvopusthAnavAnArdama) sarva aNuone sthAna devA yogya (praveza) pradeza (nAnAdi ) jANavo. bhAvArtha- AkAzanA jeTalA kSetramAM pudgalano sauthI nAno TukaDo AvI jAya teTalAM kSetrane pradeza kahe che. A pradezamAM dharma ane adharma dravyano pradeza, kAlANu ane pudagalanA aneka aNu loDhAnI aMdara AganI mAphaka samAI zake che. A kAraNathI pradezane badhAM dravyanA aNuone sthAna devA yogya kahela che. nAnAmAM nAno aNu, jenA vibhAga na thaI zake tene paramANu kahe che. ra7. ajIvAdhikAra saMpUrNa prathama adhikAra samAsa pahelA adhikArano sArAMza A adhikArano sAra e che ke (1) jIvano moha (rAga-dveSa, puNya- pApa) sAthe ekapaNAnI buddhi che; te choDI daIne potAnA AtmAno anubhava karavo. mAruM AtmAsvarUpa sarvata: nijarasarUpa caitanyanA pariNamanathI pUrNa bharelA bhAvavALuM che. mATe A moha mAro kAMI paNa lAgatA vaLagato nathI. arthAt ene ane mAre kAMI paNa nAto nathI. huM to zuddha caitanyanA samUharUpa teja:puMjano nidhi chuM. ema nakkI karI potAthI ja potAnA eka AtmAsvarUpano anubhava karavo. 1. samayasAra kaLaza 30, pR. 80. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pahelA adhikArano sArAMza ] [73 (2) mArI pracaMDa cinmAtra zakti vaDe grAsIbhUta karavAmAM AvyA hovAthI, jANe atyaMta aMtarmagna thaI rahyAM hoya, jJAnamAM tadAkAra DUbI rahyA hoya-evI rIte AtmAmAM prakAzamAna che-evAM A DUbI dharma, adharma, AkAza, kALa, pudgala tathA anya jIva-e sarva paradravyo mArA saMbaMdhI nathI; kAraNa ke, TaMkotkIrNa eka jJAyakasvabhAvapaNAthI paramArthe aMtaraMgatattva to huM chuM ane te paradravyo mArA svabhAvathI bhinna svabhAvavALAM hovAthI, paramArthe bAhya tattvapaNAne choDavA asamartha che. vaLI ahIM svayameva nitya upayukta evo ane paramArtha eka, anAkuLa AtmAne anubhavato evo bhagavAna AtmA ja jANe che ke huM pragaTa nizcayathI eka ja chuM, mATe zeyajJAyakabhAva mAtrathI UpajeluM paradravyo sAthe paraspara maLavuM hovA chatAM paNa, pragaTa svAdamAM AvatAM svabhAvanA bhedane lIdhe dharma, adharma, AkAza, kALa, pudgala ane anya jIvo pratye huM nirmama chuM; kAraNa ke sadAya potAnAmAM ekapaNAne prApta hovAthI AtmapadArtha athavA dareka padArtha evo ja ne evo ja 'sthita rahe che. A pramANe bhAvakabhAvathI ane zeyabhAvathI jIve bhedajJAna karavuMe A adhikArano sAra che. 1. samayasAra gA. 37, pR. 81-82 Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 74 ] adhikAra bIjo [dravya-saMgraha *Asrava vagere padArthonuM varNana AsavabaMdhaNasaMvaraNijjurekkhA sapuNNApAvA je / jIvAjIvavisesA tevi samAseNama pabhaNAmo / / 28 / / AsravabaMdhanasaMvaranirjaramokSAH sapuNyapApA: ye / jIvAjivavizeSAH tAn api samAsena prabhaNAmaH / / 28 / / anvayArtha:- (1) je (AmravabaMdhanasaMvanirjharokSA:) Asava, baMdha, saMvara, nirjarA, mokSa (sapukhyapApa:) puNya ane pApa sahita sAta tattva che te ( nIvAnIvizeSA:) jIva ane ajIva dravyanA bheda che (tAna api) teone paNa (samAsena ) saMkSepathI ( pramagAma:) ame kahIe chIe. bhAvArtha:- 1. sAtatattvonAM nAmo:- jIva, ajIva, Asava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa e sAta tattva che. * jIva, ajIva, Asrava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa A sAta tattvo che; AmAM puNya ane pApa meLavavAthI nava padArtha kahevAmAM Ave che. mokSamArgamAM A nava padArtha avazya jANavA yogya che. Asava vageremAM jIva ane ajIva eTale ke AtmA ane karma baMneno saMbaMdha che. karmarahita AtmA zuddha eTale ke mukta kahevAya che. jIva ane ajIvamAM cha dravya, sAta tattva ane nava padArthono samAveza thaI jAya che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Asrava vagere padArthonuM varNana ] [75 2. jIva- ajIvanI vyAkhyA - (1) jIva arthAt AtmA- te sadA jJAtAsvarUpa, parathI bhinna ane trikALa sthAyI ( TakanAro) che. AvA jIvo anaMta che. (2) ajIva- jemAM cetanA-jANapaNuM nathI; tevA dravyo pAMca che. temAM dharma, adharma, AkAza ane kALANuM asaMkhya-e cAra arUpI che; ane pudgala rUpI sparza, rasa, gaMdha ane varNasahita che. tenI saMkhyA anaMtAnaMta che. 3. jIvatatva saMbaMdhI bhUla- jIva to trikALa jJAtAsvarUpa che. tene jIva ajJAnavaza jANato nathI ane je zarIra che te huM ja chuM, zarIranuM kArya huM karI zakuM chuM-evuM mAne che. zarIra svastha hoya to mane lAbha thAya; bAhya anukULa saMyogothI huM sukhI ane bAhya pratikULa saMyogothI huM duHkhI, huM nirdhana, huM dhanavAna, huM baLavAna, huM nirbaLa, huM manuSya, huM kurUpa, suMdara, huM evuM mAne che. zarIrAzrita upadeza ane upavAsAdi kriyAomAM potApaNuM mAne che. huM bolI zakuM chuM roTalAdi khAI zakuM, jaLAdi pI zakuM, parajIvonuM bhaluM-bUruM karI zakuM, vagere prakAre paradravyanI kriyAno potAne mAlika mAne che. AvI rIte ajJAnI jIva parane svasvarUpa mAnI, potAnA svatattvano (jIvatattvano) InkAra kare che. potAne potArUpa jANI temAM parano aMza paNa na meLavavo tathA potAno aMza paNa paramAM na meLavavo-evuM sAcuM zraddhAna karato nathI. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 76 ] [dravya-saMgraha 4. ajIvatattva saMbaMdhI bhUla:- mithyA abhiprAyavaza jIva evuM mAne che ke zarIra utpanna thavAthI mAro janma thayo, zarIrano nAza thavAthI huM marI jaIza, zarIra-dhanAdi jaDa padArthomAM parivartana thatAM potAnAmAM ISTa-aniSTa parivartana mAnavuM, zarIranI uSNa avasthA thatAM mane tAva Avyo, zarIranI bhUkha-tRSAdirUpa avasthA thatAM mane bhUkhatRSAdi thaI rahyAM che ema mAnavuM, zarIra kapAI jatAM huM kapAI gayo- ItyAdirUpa ajIvanI avasthAne ajJAnI jIva potAnI avasthA mAne che. ajIvane potAnuM sAdhana-kAraNa-AdhAdi mAne che, A tenI ajIvatattva saMbaMdhI bhUla che; kAraNa ke te ajIvane jIva mAne che. AmAM ajIvane svatattva (jIvatattva) svIkAratAM te ajIvatattvano asvIkAra kare che. 5. jIvanI mithyAdarzanarUpa pravRtti:- harakoI prakAre potAne ne zarIrane te ekarUpa mAne che. zarIranA aMgarUpa sparzanAdi dravyaiMdriyo che. ajJAnI jIva te sarvane ekarUpa mAnI ema mAne che ke " hAtha vagere sparza vaDe meM sparyuM, jIbha vaDe meM cAkhyuM, nAsikA vaDe meM saMdhyuM, netra vaDe meM dIThuM, kAna vaDe meM sAMbhaLyuM. dravyamana tathA jJAnane ekarUpa mAnI te ema mAne che ke meM mana vaDe jANyuM" ema aneka prakAre mAtra acetana jevo banI paryAyamAM ja ahaMbuddhi dhAre che. 6. jIvanI mithyAcAritrarUpa pravRtti:- (1) potAno svabhAva to jJAtA-daSTA che. have pote kevaLa dekhavAvALo- jANavAvALo to raheto 1. mokSamArga prakAzaka adhikAra 4, pR. 85. Please inform us of any errors on Rajesh@Atma Dharma.com
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bhAvAsavonAM nAma ane tenA bheda] [ 77 nathI; paNa je je padArthone te dekhe jANe che temAM ISTa-aniSTapaNuM mAne che ane tethI rAgI-dveSI thAya che. (2) koInA sadbhAvane tathA koInA abhAvane Icche che, paNa teno saddabhAva ke abhAva A jIvano karyo thato nathI. (3) kA2Na ke koI dravya koI anya dravyanuM kartA che ja nahi, paNa sarva dravyo potapotAnA svabhAvarUpa pariName che. (4) mAtra A jIva vyartha kaSAyabhAva karI vyAkuLa thAya che. 7. AsravAdinuM svarUpaH- tene lagatI gAthAomAM ApyuM che. 28. bhAvAsava ane dravyAsavanuM lakSaNa Asavadi jeNa kammaM pariNAmeNappaNo sa viNNe o / bhAvAsavo jiNutto kammAsavaNaM paro hodi / / 29 / / Asravati yena karmma pariNAmena AtmanaH saH vijJeyaH / bhAvAva: bino: vyAjjavaLa para: mavatti 26 / / anvayArtha:- (Atmana:) . AtmAnA pariNAmathI (rma) karma (Amravatti) (ninoTM: ) jinezvara bhagavAne kahelo (vijJeya: ) jANavo joIe ane (rmajjavaLa) puddagala karmanuM AvavuM te ( para: ) dravyAsava ( bhavatti) che. (pena ) je ( pariNAmena) Ave che (sa: ) tene (mAvAva: ) bhAvAsava bhAvArtha:- 1. AsavaH-vikArI zubhAzubha bhAvarUpa je arUpI 1. mokSamArga prakAzaka adhikAra 4, pR. 92. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 78] [dravya-saMgraha avasthA jIvamAM thAya che te bhAvAsrava che; ane te samaye navIna karmayogya rajakaNonuM svayaM svataH AvavuM (AtmA sAthe eka kSetre AvavuM) te dravyAsrava che. (temAM jIvane azuddha paryAya nimitta mAtra che.) 2. ajJAna dazAmAM AsavanuM AyathArtha jJAna zraddhAnaH (1) ajJAnatAnA kAraNe jIva mithyAtva-kapAyAdine potAno svabhAva mAne che; darzana-jJAnopayoga ane AsavabhAva e baMnene te ekarUpa mAne che kAraNa ke tenA AdhArabhUta eka AtmA che. vaLI tenuM ane AsvabhAvonuM pariNamana eka ja kALamAM hovAthI tene e bhinnapaNuM bhAsatuM nathI. (2) e bhinnapaNuM bhAsavAnA kAraNarUpa vicAro che te mithyAdarzananA baLathI thaI zakatA nathI. (3) e mithyAtvabhAva ane kapAyabhAva AkuLatA sahita che, tethI te vartamAna duHkhamaya che, ane bhAvimAM paNa duHkhanA ja heturUpa che. tene e pramANe na mAnatA UlaTA bhalA jANI pote e bhAvArUpa thaI pravarte che. 3. Asavatattva saMbaMdhI bhUla:- 1. mithyAtva-rAga-dveSa zubhAzubhabhAva Asrava che, te bhAva AtmAne pragaTa du:kha devAvALA che, mithyAdaSTi jIva temane hitarUpa mAnI niraMtara temanuM sevana kare che. A tenI Asravatattva saMbaMdhI bhUla che. (2) ahiMsAdirUpa puNAvane bhalo mAne che-upAdeya mAne che. 1. mokSamArga prakAzaka-adhikAra 4, pR. 86. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bhAvAgnavonAM nAma ane tenA bheda] [79 tAtparyaH- (1) Asavo azuci che-apavitra che. bhagavAna AtmA to sadAya ati nirmaLa jJAyakasvabhAva hovAthI atyaMta zucipavitra che. (2) Agnavone jaDasvabhAvapaNuM hovAthI teo bIjA vaDe jaNAvA yogya che, mATe teo caitanyathI viparIta svabhAvavALA che. bhagavAna AtmA to sadAya vijJAnaghana svabhAvamaya hovAthI pote ja cetaka che. (3) Agnavo AkuLatA upajAve che, bhagavAna AtmA sukharUpa che. A pramANe baMneno taphAvata jANIne, parAzraya choDI, nija zuddhAtmAno Azraya karavo te jIvanuM kartavya che. (4) Agnavo jIva sAthe nibaddha che. adhuva che, anitya che, azaraNa che, duHkharUpa che, duHkha ja jenuM phaLa che evA che-ema jANIne jIve svAzraya karavo joIe. 20. bhAvAtsyavonAM nAma ane tenA bheda micchattAviradipamAdajogakohAdaoGatha vinnnneyaa| paNa paNa paNadaha tiya cadu kamaso bhedA du pussvss||30|| mithyAtvAviratipramAdayogakrodhAdayaH atha vijnyeyaaH| paMca paMca paMcadaza trayaH catvAraH kramazaH bhedAH tu puurvsy||30|| anvayArtha:- (tha) ane (pUrvaca) bhAvAnsavanA 1. samayasAra gA. 7ra. 2. samayasAra gA. 74. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 80] [dravyasaMgraha (mithyAtvAviratipramAvayogothAlaya:) mithyAtva, avirati, pramAda, yoga ane krodha vagere (merA:) bhedo cheH (7) vaLI tenA (maza:) krame karIne (paM) pAMca, (paM) pAMca, (paMcaza) paMdara (traya:) traNa ane (vIra:) cAra ema batrIsa bhedo (vizeyA:) jANavA joIe. bhAvArtha:- 1. mithyAtvanI vyAkhyAH- (1) atyaMtaramAM vItarAga nija Atmatattva-anubhUtinI ruci saMbaMdhI viparIta abhiniveza te mithyAtva che. (2) prayojanabhUta jIvAdi tattvonA anyathA zraddhAnane ane adeva (kudeva) ne deva mAnavA, atattvane tattva mAnavA, adharma (kudharma) ne dharma mAnavo ItyAdi viparIta zraddhAnane mithyAtva kahe che. 2. tenA pAMca bhedoH- (1) ekAMta, (2) viparIta, (3) saMzaya, (4) ajJAna ane (5) vinaya mithyAtva. tenI vyAkhyA zrI laghu jaina siddhAMta pravezikAmAMthI vAMcI levI. 3. aviratinI vyAkhyAH- (1) nirvikAra svasaMvedanathI viparIta avratapariNAmarUpa vikArane avirati kahe che. (2) hiMsAdi pApomAM tathA pAMca indriya ane mananA viSayomAM pravRtti karavI te avirati che. (3) abhyataramAM nija paramAtmasvarUpa bhAvanAthI utpanna je parama sukhAmRtarati tenAthI vilakSaNa, bahiviSayamAM avratarUpabhAva te avirati che. 4. aviratinA pAMca bhedoH- (1) "hiMsA, (2) asatya, (3) corI, (4) abrahma ane (5) parigraha emAM icchArUpa avirati pAMca prakAranI che. 1. bR. dravyasaMgrahuM. pR. 78-79. 2. laghu jaina siddhAMta pravezikA. 78 thI 80. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ 81 bhAvAgnavonAM nAma ane tenA bheda] 5. pramAdanI vyAkhyA:- abhyataramAM nipramAda zuddhAtmAnI anubhUtithI calanarUpa, bahirviSayamAM mULa uttaraguNa malajanakabhAva-te pramAda che. 6. yoga:- karmAksavanA hetubhUta AtmAnA pradezonuM parispada te yoga che. 7. krodhAdi kaSAya- je parama upazamarUpa nijaparamAtmAsvarUpa che temAM kSobha utpanna karanAra tathA bAhya viSayamAM para pratye krUratA Adi AvezarUpa je krodhAdi che te kaSAya che. (tenA peTA bhedo mATe koTho juo). 8. jainadharmanI AmnAyaH- jainadharmamAM to evI AmnAya che ke pahelAM moTuM pApa choDAvI, pachI nAnuM pApa choDAvavAmAM Ave che. tethI e mithyAtvane sAta vyasanAdithI paNa mahAna pApa jANI pahelAM choDAvyuM che. e mithyAtva zatruno aMza paNa bUro che, mATe je pApanA phaLathI Darato hoya tathA potAnA AtmAne du:khasamudramAM DUbAvavA na icchato hoya te jIva A mithyAtva pApane avazya choDo. 9. mithyAtvAdi saMbaMdhI thatI bhUlo (1) anya devAdi sevanarUpa gRhIta mithyAtvane to jANe paNa anAdi agRhIta mithyAtva che tene na oLakhe. (2) bAhyatra-sthAvaranI hiMsAne vA indriya-mananA viSayomAM pravRttine avirati jANe paNa hiMsAmAM pramAda pariNati mULa che tathA * mokSamArga prakAzaka a. 6. pA. 158. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 82 ] viSaya sevanamAM abhilASA mULa che tene avaloke nahi. (3) bAhya krodhAdi karavo tene kaSAya jANe paNa abhiprAyamAM je rAga-dveSa rahe che tene oLakhato nathI. (4) bAhya ceSTA thAya tene yoga jANe, paNa zaktibhUta yogone na jANe. e pramANe AsavonuM svarUpa ajJAnI jIva 'anyathA jANe che. 10. cothA guNasthAnamAM mithyAtva prathama jAya che. mithyAtva saMsAranuM mULa che. te jatAM samyagdarzana thAya che ke je dharmanuM mULa che. (2) pAMcamA guNasthAnamAM avirati jAya che ane bhAvaliMgI zrAvakapaNuM pragaTe che. (3) sAta guNasthAne pramAda hoto nathI. (4) 11-12mAM guNasthAne kaSAya nahi hovAthI yathAkhyAtacAritra pragaTe che. (5) 14mAM guNasthAne yoga nahi rahevAthI ayogI guNasthAna pragaTe che. (6) aMtamAM asiddhatva nAmano auyika bhAva jatAM siddhadazA pragaTe che. [dravyasaMgraha tAtparya:- pArA 8mAM kahela jainadharmanI AmnAya svIkArI prathama samyagdarzana pragaTa karavuM. munipadano krama e che ke pahelAM tattvajJAna 1. mokSamArga prakAzaka a. 7 pR. 230. 2. A te kaI jAtanI viparItatA che ke tattvajJAnarahita ane viSayAsakta jIvane mAyA vaDe vA lobha batAvI munipada ApI, pAchaLathI anyathA pravRtti karAvavI! paNa e mahAna anyAya che. (mokSamArga prakAzaka. pR. 182, adhikAra 6.) Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvAtraMvanA 32 bheda mithyAtva + avirati 5 pramAda 15 yoga 3 kaSAya 3 bhAvAgnavonA nAma ane tenA bheda] mana 26 vacana 27 kAya 28 krodha 29 mAna 30 mAyA 31 lobha 32 Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com hisA ka jUTha 7 corI 8 abraba 9 parigraha 20 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ekAMta 1 viparIta 2 vinayaka saMzaya 4 ajJAna 5 vikathA kaSAya indriya nidrA ra4 praNaya 25 strI 11 bhojana 12 rASTra 13 rAje 14 | sparzane 19 rasanAra prANa 21 cakSu 22 zrotra 23 krodha 15 mAna 16 mAyA 17 lobha 18 2]
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 84] [dravyasaMgraha thAya arthAtta samyagdarzana-jJAna thAya, pachI udAsIna pariNAma thAya, pariSahAdi sahana karavAnI zakti thAya ane te potAnI meLe ja muni thavA icche tyAre zrI guru tene munidharma aMgIkAra karAve-A vidhi (AjJA) che-mATe te pramANe vartavuM. 30. dravyAsavanA bheda NANAvaraNAdINaM joggaM jaM puggalaM smaasvdi| davvAsavo sa Neo aNeyameyo jinnkkhaado||31|| jJAnAvaraNAdInAM yogyaM yat pudgalaM smaasrvti| dravyAkhrava: sa: jJaya: saneme. ninAdhyAta: rUA. anvayArtha- ( jJAnAvarAvInAM) jJAnAvaraNAdi ATha prakAranA karmorUpa (yo caM) thavA yogya (yata pui) je kArmaNavargaNAnA pudgala (samAsUvati) Ave che (saM.) te (sanemeTa) aneka bheTavALA (dravyAva:) dravyAsava (jJeya:) jANavA joIe (binarahyAta:) ema jinendra bhagavAnane kahyuM che. bhAvArtha-jJAnAvaraNa Adi* ATha karmarUpa thavA yogya * ATha karmonAM lakSaNa 1. jJAnAvaraNa- jyAre AtmA pote potAnA jJAnabhAvano ghAta kare tyAre AtmAnA jJAnaguNanA ghAtamAM je karmano udaya nimitta thAya tene jJAnAvaraNa kahe che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates dravyAsavanA bheda ] [85 kArmaNavargaNAnA pudgalaskaMdha je Ave che tene dravyAsa kahe che. 31. 2. darzanAvaraNa - jyAre AtmA pote potAnA darzanabhAvano ghAta kare tyAre AtmAnA darzanaguNanA ghAtamAM je karmano udaya nimitta thAya tene darzanAvaraNa kahe che. 3. vedanIya - AtmAne sagavaDatA ke agavaDatAnA saMyogo prApta thavAmAM je karmano udaya nimitta thAya tene vedanIya kahe che. 4. mohanIya - jIva potAnA svarUpane bhUlIne sva-parane ekarUpa mAne athavA svarUpAcaraNamAM asAvadhAnI kare tyAre je karmano udaya nimitta thAya tene mohanIya kahe che. 5. Ayu - jyAre jIva potAnI yogyatAthI naraka, tiryaca, manuSya ke devanA zarIramAM rokAI rahe tyAre je karmano udaya nimitta thAya tene Ayukarma kahe che. 6. nAma - jIva je zarIramAM hoya te zarIrAdi racanAmAM je karmano udaya nimitta thAya tene nAmakarma kahe che. 7. gotra - jIvane UMca ke nIca AcaraNavALA kuLamAM pedA thavAmAM je karmano udaya nimitta thAya tene gotrakarma kahe che. 8. aMtarAya - jIvane dAna, lAbha, bhoga, upabhoga ane vIryanA vidhramAM je karmano udaya nimitta thAya tene aMtarAyakarma kahe che. ekaso A pramANe ATha karmonA pa+9+2+28+4+3+2+5=148 aDatAlIsa bheda che. vAstavamAM karmonA anaMta bheda che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 86 ] [dravyasaMgraha bhAvabaMdha ane dravyabaMdhanuM lakSaNa yajjhadi karma jeNa du cedaNabhAveNa bhAvabaMdho so| kammAdapadesANaM aNNoNNapavesaNaM idrii||32|| badhyate karma yena tu cetanabhAvena bhAvabandhaH sH| kAtmapradezAnAM anyonyapravezanaM itrH|| 32 / / anvayArtha:- (ena) je (vetanamAna) caitanyabhAvathI (zma) karma (vadhyate) baMdhAya che. (saM.) te pariNAma (bhAva5:) bhAvabaMdha che (1) ane (varmAtmapravezInAM) karma ane Atmapradezono (anyonyapravezana) ekabIjAmAM praveza thavo tene ( rUtara:) dravyabaMdha kahe che. bhAvArtha:- 1. baMdhanI vyAkhyA - ajJAna, rAga-dveSa puNya-pAparUpa vibhAvamAM AtmAnuM rokAI javuM (-aTakI javuM) te bhAvabaMdha che. ane te samaye karmayogya pudgalonuM svayaM-svataH jIvanI sAthe ekakSetrAvagAharUpe baMdhAvuM te dravyabaMdha che. (temAM jIvano azuddha bhAva nimittamAtra che.) - 2. jIva ane karmanA baMdhamAM koI koIno kartA nathI - e baMdhAnamAM koI koInA kartarUpa to che nahi. jyAM sudhI baMdhAna rahe tyAM sudhI e baMneno sAtha rahe, paNa chUTAM paDe nahi, tathA paraspara kAryakAraNapaNuM (nimitta naimittika saMbaMdha) teonuM banyuM rahe eTaluM ja ahIM baMdhAna jANavuM. 1. mokSamArga prakAzaka pR. 28. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bhAvabaMdha ane dravyabaMdhanuM lakSaNa ] [ 87 3. baMdhatattva saMbaMdhI bhUla- jevI sonAnI beDI tevI ja loDhAnI beDI-baMne baMdhanakAraka che. tevI rIte puNya ane pApa baMne jIvane baMdhana kartA che, paraMtu mithyAdaSTi jIva evuM nahi mAnatAM puNyane sAruM-hitakArI mAne che. tattvadaSTie to puNya-pApa baMne ahitakara ja che. paraMtu ajJAnI tevuM mAnato nathI-e baMdha tattvanI bhUla che. Asava ane baMdhanI vyAkhyA tathA te be vacceno bheda- jIvanA moharAga-dveSarUpa pariNAma te bhAva Asrava che anahuM te moha-rAgadveSarUpa pariNAma jenuM nimitta che evA je yoga dvArA pravezatA pudagalonA karmapariNAma te dravya Asrava che. jIvanA moha-rAgadveSa vaDe snigdha pariNAma te bhAvabaMdha che ane te snigdha pariNAmanA nimittathI karmapaNe pariNata pudgalonuM jIvanI sAthe anyonya viziSTa avagAhana te dravyabaMdha che. uparanA kathanathI ema siddha thayuM ke moha-rAga-dveSarUpa pariNAma te bhAva Asava che ane te mo-rAga-dveSarUpa pariNAmamAM snigdhatA arthAt raMgAyelApaNuM te bhAvabaMdha che. 4. tAtparya - AtmAnI sanmukha thaI, svadravyano Azraya karavAthI navo baMdha thato nathI, ane jUno baMdha nirjarI jAya che. 3ra. 1. paMcAstikAya gA. 108, 135, 139, 148 tathA tenI TIkA. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 88 ] [dravyasaMgraha baMdhanA cAra prakAra ane tenA kA2No payaDiTThidiaNubhAgappadesabhedA du caduvidho bNdho| jogA payaDipadesA ThidiaNubhAgA kasAyado hoti / / 33 / / prakRtisthityanubhAgapradezamedAt tu caturvidhaH bndhH| yogAt prakRtipradezau sthityanubhAgo kaSAyataH bhavataH / / 33 / / anvayArtha:- (vanya:) baMdha (prakRtisthityanumA pravezamevAN) prakRti, sthiti, anubhAga ane pradezanA bhedathI ( caturvidha: ) cAra prakArano che. temAM (prakRtipravezau) prakRtibaMdha ane pradezabaMdha ( yot ) yogathI ane ( sthityanumAno) sthitibaMdha anubhAgabaMdha (hraSAyata: ) kaSAyathI ( bhavataH) thAya che. ane baMdhanA cAra bheda che:- 1. -prakRti, 2-sthiti, 3-anubhAga ane 4-pradeza. prakRti ane pradezabaMdha yogathI tathA sthiti ane anubhAgabaMdha krodha vagere kaSAyathI thAya che. 1. prakRtiH- karmano je svabhAva che tene prakRti kahe che. jevI rIte jJAnAvaraNakarmanI prakRti padArthone na jANavAmAM nimitta thAya ane darzanAvaraNakarmanI prakRti padArthone na dekhavAmAM nimitta thAya vagere jema lImaDo kaDavo ane goLa mITho che evI rIte badhAM karmonI prakRti jANavI joIe. 2. sthitiH- svabhAvathI cokkasa vakhata sudhI nahi chUTavuM jevI rIte bakarI vagerenA dUdhamAM mIThAza che. mIThAzanuM na chUTavuM te sthiti che. tevI rIte jJAnAvaraNa vagere karmono padArthone na jANavA devuM vagere svabhAva Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates baMdhanA cAra prakAra ane tenAM kAraNo] | [ 89 cokkasa vakhata sudhI na chUTavo te sthitibaMdha che. 3. anubhAga:- bakarI, gAya ane bheMsa vagerenA dUdhamAM cIkAza ochI, sAdhAraNa ane vizeSa mAlUma paDe che, tevI rIte karmayugalonI zaktivizeSane anubhAga athavA anubhAgabaMdha kahe che, eTale ke karmakalazazaktine anubhAga kahe che. 4. pradeza- baMdhAyelAM karmaparamANuonuM AtmAnA pradezo sAthe ekakSetra avagAhIne rahevuM. athavA karmonA paramANuonI saMkhyAne pradezabaMdha kahe che. bhAvArtha- 1. pradeza-prakRtibaMdha- yoganA nimittathI karmanuM Agamana thAya che. mATe yoga che te Asrava che ema kahyuM che. e yoga dvArA grahaNa thayelAM karmaparamANuonuM nAma pradeza che. teono baMdha thayo ane temAM mULa-uttara pravRtiono vibhAga thayo tethI yoganA nimitte pradezabaMdha ane prakRtibaMdha thayA che ema samajavuM. 2. sthiti-anubhAgabaMdha- vaLI mithyAtva krodhAdirUpa bhAva thAya che, te sarvanuM sAmAnyapaNe "kaSAya" e nAma che. tenAthI karmaprakRtionI sthiti baMdhAya che tathA anubhAga zaktinA bhedo thAya che. e rIte kaSAyonA nimite sthitibaMdha ane anubhAgabaMdha thAya che ema jANavuM. tAtparya - ahIM ema samajavuM ke navA baMdhamAM moha-rAga-dveSa bhAvanI ja mukhyatA che rAgAdi bhAvono abhAva hotAM dravyamithyAtva, 1. mokSamArga prakAzaka adhikAra 2, pR. 31. 2. paMcAstikAya gA. 148 pR. 217. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 90] [dravyasaMgraha dravyaasaMyama, dravyakaSAya, dravyayoganA saddabhAvamAM paNa baMdhAto nathI tethI rAgAdi bhAvone aMtaraMga baMdhahetupaNuM hovAne lIdhe kharekhara te baMdhanA hetu che-ema nakkI karavuM. ane A cAra baMdho rahita sadA nirUpAdhisvarUpa je AtmA te huM chuM-ema samyajJAnIe niraMtara bhAvanA karavI. 33. bhAvasaMvara ane dravyasaMvaranuM lakSaNa cedaNapariNAmo jo kammassAsavaNirohaNe hedu| so bhAvasaMvaro khalu davvAsavarohaNo annnno||34|| cetanapariNAmaH yaH karmaNaH Asravanirodhane hetuH| sa: bhAvasaMvara: nuM dravyAkhravarodhana: kanya:rA rU4 nA anvayArtha- (5:) je (vetanapariNAma:) AtmAnA pariNAma (varmaLa:) karmanA (zAstravirodhane) Asavane rokavAmAM (hetu:) kAraNa che (sa: ) te ja (bhAvasaMvara:) bhAvasaMvara che ane (dravyowvarodha:) dravyAnsavanuM na thavuM te (kanya:) dravyasaMvara che. (AtmAnA je pariNAmathI karma AvatAM baMdha thAya tene bhAvasaMvara ane dravyAsaivanuM na thavuM tene dravyasaMvara kahe che.) bhAvArtha- 1. saMvaranI vyAkhyA - puNya-pAparUpa azuddhabhAvane AtmAnA zuddhabhAva dvArA rokavA te bhAvasaMvara che ane tadanusAra karmonuM 1. paMcAstikAya gA. 149 pR. 218. 2. niyamasAra gA. 98 TIkA tathA kalaza 133, pR. 189. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bhAvasaMvara ane dravyasaMvaranuM lakSaNa ] [ 91 che ane tadanusAra karmonuM AvavuM svayaM-svataH aTakavuM te dravyasaMvara che. 2. saMvaranI bhUlaH- (1) nizcaya samyagdarzana-jJAna-cAritra jIvane hitakArI che (kemake te saMvara-nirArUpa che) paNa mithyASTi temane kaSTadAyaka mAne che e tenI saMvaratattva saMbaMdhI bhUla che. (2) saMvaratattvamAM ahiMsAdirUpa zubhAsUvabhAvane saMvara mAne che, paraMtu eka ja kAraNathI puNyabaMdha paNa mAnIe tathA saMvara paNa mAnIe ema bane nahi. prazna- munine eka kALamAM be bhAva thAya che tyAM temane baMdha paNa thAya che. tathA saMvara-nirjarA paNa thAya che te kevI rIte ? uttara- (1) e bhAva mizrarUpa che. kaMIka vItarAga thayA che tathA kaMIka sarAga thayA che. (2) tyAM je aMza vItarAga thayo che te vaDe to saMvara ja che, tathA je aMza sarAga rahyo che te vaDe baMdha che. (3) mizra bhAvathI be kArya to bane paNa eka prazastarAgathI ja puNyAsrava paNa mAnavo tathA saMvara-nirjarA paNa mAnavAM e bhrama che. (4) mizrabhAvamAM paNa A sarAgatAM che ane A vItarAgatA che evI oLakhANa samyagdaSTine ja hoya che, tethI te avazeSa sarAgabhAvane yarUpa zraddha che, (5) paNa mithyASTine evI oLakhANa nathI tethI te sarAgabhAvamAM saMvaranA bhramathI prazastarAgarUpa kAryone upAdeyarUpa zraddhA che. 3. cAritraguNanI mizra avasthA saMbaMdhe- cAritra guNano evo svabhAva che ke cothA guNasthAnathI tenI AMzika zuddhi ane AMzika 1. mokSamArga prakAzaka a. 7, pR. 231 Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 92 ] [dravyasaMgraha azuddhi hoya che. AvI dazA dazamA guNasthAnanA aMta sudhI rahe che. yathAkhyAtacAritra pragaTatAM A mizra dazA rahetI nathI. 4. cAritraguNanI zuddha avasthA viSe:- cothe guNasthAne 'svarUpAcaraNacAritra anaMtAnubaMdhI kaSAyano abhAva thatAM thAya che. prazna:- tenuM svarUpa kevuM che ? utta2:- jema suvarNane pakAvatAM tenI kAlimA jAya che, suvarNa zuddha thAya che; tema jIvadravyanA anAdithI je azuddha cetanArUpa rAgAdi pariNAma che te jAya che. zuddhasvarUpamAtra zuddhacetanArUpa jIvadravya pariName che, tenuM nAma svarUpAcaraNa cAritra kahIe. te mokSamArga che. (2) tenuM vizeSa-zuddha pariNamana sarvotkRSTa thAya che tyAM sudhI zuddhapaNAnA anaMta bheda che. te bheda jAtibheda to nathI; paNa ghaNI zuddhatA, tenAthI vaLI ghaNI zuddhatA, tenAthI paNa ghaNI zuddhatA-evA thoDAghaNAM rUpa bheda che. bhAvArtha evo che ke-jeTalI zuddhatA hoya teTaluM mokSa-kAraNa che. jyAre sarvathA zuddhatA thAya tyAre saMpUrNa karmakSayalakSaNa mokSapadanI prApti thAya. 5. saMva2:- saMvara zabdanuM vAcya zuddhopayoga che. te saMsAranA kAraNabhUta mithyAtva-rAgAdinI mAphaka azuddha nathI tema kevaLajJAnasvarUpa 1. paM. gopAladAsajIkRta hiMdI jaina siddhAMta pravezikA prazna 222-223. 2. samayasAra kalaza. 7; puNya-pApa-adhikAra. TIkA rR. 107, laza. 106. 3. bR. dravyasaMgraha TIkA, A gAthA nIce rR. 86. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bhAvasaMvara ane dravyasaMvaranuM lakSaNa ] [93 pUrNa zuddha paryAya che tenI mAphaka pUrNa zuddha paNa nathI. paNa te baMne paryAyothI vilakSaNa zuddhAtmAnA anubhavasvarUpa nizcayaratnatraya-mokSanuM kAraNa-te ekadeza vyaktirUpa (-eTale ke ekadeza AvaraNarahita evI) trIjA prakAranI avasthAntara che. 6. zuddhopayoganI zarUAtaH- (1) cothA guNasthAne anAdinI mithyASTi jatAM 41 prakRtino saMvara zarU thAya che, te nizcayasamyagdarzanano mahimA che. te prathama nirvikalpa dazA thatAM thAya che. te nirvikalpa dazA alpa kALa rahe che, ane pachI ghaNe aMtarALe thAya che. ( paraMtu je zuddhatA thaI che te cAlu rahe che ane te krame-kame vadhe che. e zuddhatAne zuddhapariNati kahevAmAM Ave che. evI rIte cothA guNasthAnathI aMze, zuddha-aMze azuddha evI mizra cAritraparyAya hoya che. je upara pArA 2-3-4mAM batAvyuM che.) A nirvikalpa dazA te ja zuddhopayoga che. paraMtu cothA guNasthAne zuddhopayoga bahu gauNa che ane zubhopayoga pracUrapaNe hoya che. tethI bahupadanA pradhAnapaNAnA kAraNe "Amravananimbavana" mAphaka zubhapayoga athavA paraMparA zuddhopayoga (nimitta) sAdhaka zubhopayoga hoya che ema kahevAnI zAstranI paddhati che. paNa tethI 4-5 guNasthAnamAM nirvikalpadazA arthAt zuddhopayoga 1. mokSamArga prakAzakamAM zrI ToDaramalajI ciThI pR. 349, Atmaavalokana pR. 16ra 63-65. 2. pravacanasAra gA. 9 jayasenajI TIkA pR. 11 pra. sAra a. 3 gA. 48 pR. 342. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 94] [dravyasaMgraha hotA ja nathI, paNa koI kALe hoya che. vaLI "aMtarAtmA' paNa tathA nizcayadharmadhyAna cothA guNasthAnathI hoya che. je potAnI paryAya AtmAnI sAthe abheda thatI na hoya to aMtarAtmApaNuM ane dharmadhyAna kahI zakAya nahi. mATe A guNasthAne zuddhopayoga koI koI vakhate hoya che ane jyAre na hoya tyAre cAritranI AMzika zuddhirUpa pariNati niraMtara cAluM hoya che ema nirNaya karavo. (2) pAMcame guNasthAne to tethI zuddhi vizeSa hoya che. cothA guNasthAnanI apekSAe nirvikalpa anubhava zIdhra zIdhra thAya che. bhagavAna kuMdakuMdAcArya zrAvakone nizcaya ratnatraya hoya che ema niyamasAra, 1. pravacanasAra pR. 342. jayasenajIe Amravana-nibavananuM daSTAMta ApyuM che. paMcAstikAya gA. 1/6 pachI eka vadhAre gAthA zrI jayasenajIe ApI che. temAM vyavahAramokSamArgI paNa koI koI vakhate nirvikalpa samAdhikALe nizcayamokSamArga pAme che. paNa tene vyavahAranuM pracUrapaNuM hovAthI vyavahAranI mukhyatAe vyavahAramokSamArgI kahyo; kema ke "vivakSito mukhya " e vacana tyAM lAgu paDe che. pR. 169. 2. paM. baTezvara zAstrInI tasvArtha sUtranI TIkAmAM (pR. ra6 ) cothe guNasthAne zuddhopayoga kahyo che. 3. mokSamArga prakAzaka pR. 349, AtmAvalokana pR. 165. (bR. dravyasaMgraha hiMdI, pR. 148mAM temaja kahyuM che. ) 4. niyamasAra gAthA 134 TIkA pR. ra69, samayasAra gA. 410 thI 414 tathA TIkA. cAritraprAbhRta gA. 20, pravacana-sAra pR. 342, Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bhAvasaMvara ane dravyasaMvaranuM lakSaNa ] [95 samayasAra tathA cAritra prAbhRtamAM kahela che. zrI amRtacaMdrAcArya samayasAramAM, zrI jayasena AcArya samayasAra tathA pravacanasAramAM ane zrI padmaprabhamaladhArideva niyamasAranI TIkAmAM paNa tema ja kahe che. (3) chaThe guNasthAne - ahIM traNa kaSAyano abhAva hoya che eTalI zuddha pariNati niraMtara che. ane jeTalI azuddhi che te zubhopayogarUpa che. (4) sAta-ATha-nava-dasa guNasthAnanA aMta sudhI zuddhopayoga sAthe rAga (abuddhipUrvaka) hoya che, topaNa mukhyatAnI apekSAe zuddhopayoga kahyo che ane zubhabhAvane gauNa gaNI tene kahyo nathI. A saMbaMdhI kathana paddhatiH- (1) nIcalI dazAmAM koI jIvone zubhopayoga ane zuddhopayoganuM yuktapaNuM hoya che. ( tethI vratAdi zubhopayogane upacArathI mokSamArga kahyo che, paNa vastu vicAratAM zubhopayoga mokSano ghAtaka ja che.) (2) dravyAnuyogamAM zuddhopayoga karavAno ja mukhya upadeza che. mATe tyAM chadmastha jIva je kALamAM buddhigocara bhakti Adi ane hiMsA - jayasenajI. sAmAyika kALAdi prasaMge zuddhopayoga zrAvakane kahyo che. 1. 4-5-6 guNasthAnone nIcalI dazA kahevAmAM Ave che. 7mA guNasthAnathI zuddhopayoga ja kahevAya che. 2. mokSamArga prakAzaka pR. 26O. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 96] [dravyasaMgraha Adi kAryarUpa pariNAmone choDI AtmAnubhavarUpa kAryamAM pravarte te kALamAM tene zuddhopayogI ja kahIe chIe. joke ahIM kevaLajJAnagocara sUkSma rAgAdika che topaNa tenI ahIM vivekSA nathI, paNa potAnI buddhigocara rAgAdi choDyA e apekSAe tene zuddhopayogI kahyo che. xx nIcalI dazAmAM dravyAnuyoga apekSAe to kadAcita zuddhopayoga thAya EUR9. XXX (3) vaLI koI ThekANe mukhyatAnI apekSAe vyAkhyAna hoya tene sarva prakArarUpa na jANavuM. jema mithyAdaSTi ane sAsAdana guNasthAnavALA jIvone pApajIva kahyA, tathA asaMyatAdi guNasthAnavALA jIvone puNya jIva kahyA, e to mukhyatAthI ema kahyuM che paNa tAratamyatAthI to baMnemAM yathAsaMbhava pApa-puNya hoya che. e ja pramANe anya ThekANe paNa jANavuM. bu. dravyasaMgraha gAthA 34 TIkAmAM tathA pravacanasArAdi zAstromAM guNasthAnonA saMkSepathI traNa vibhAgarUpe-azubhopayoga, zubhopayoga tathA zuddhopayoganuM je kathana jyAM jyAM che tyAM tyAM te mukhyatAnI apekSAe che ema samajavuM, sarva prakAre na samajavuM. 34. 1. mokSamArga prakAzaka adhikAra 8, pR. 288. 2. mokSamArga prakAzaka adhikAra 8, pR. 28). Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bhAvasaMvaranA bheda] [ 97 bhAvasaMvarano bheda * vadasamidIguttIo dhammANupihA parIsahajao y| cArittaM 'bahubheyaM NAyavvA bhaavsNvrvisesaa||34|| vratasamitiguptayaH dharmAnuprekSAH parISahajayaH c| cAritraM bahubhedaM jJAtavyA: bhaavsNvrvishessH|| 34 / / anvayArtha- (vratasatiguNa:) vrata, samiti ane gusa, (dharmAnuprekSa:) dharma anuprekSA, (parISadana:) parISahajaya () ane (vAritre vaghuvaM) ghaNA bhedavALuM cAritra e (bhAvasaMvaravizeSA) bhAvasaMvaravizeSa (jJAtavyA:) jANavA. bhAvArtha- 1. vrata-samiti-gutiH- A gAthA saMvara adhikAranI che. mATe ahIM nizcayavrata-nizcayasamiti-nizcaya guti samajavAM. vyavahAra vrata-samiti-guti gAthA 45mAM kahI che te to Asrava che. 2. nizcayavata:- nizcaye vizuddha jJAna-darzanasvabhAva nija AtmatvanI bhAvanAthI utpanna sukhAmRtanA AsvAdarUpI baLathI samasta zubhAzubha rAgAdi vikalpathI nivRtti te vrata che. + * "vada" ne badale "tava" paNa pATha che. tava = tapa + "vahRmeyA' paNa pATha che jeno artha ghaNA prakAranA bhAva saMvaranA bheda jANavA joIe tyAre "vadumevA: bhAvasaMvaravizeSA: jJAtavyA' evo anvaya thAya che. 1. bR. dravyasaMgraha gA. 35 TIkA. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 98 ] [dravyasaMgraha , 3. nizcaya samiti:- abheda anupacAra` ratnatrayarUpI mArge 52madharmI evA (potAnA ) AtmA pratye samyak 'Iti ' arthAt pariNati te samiti che; athavA nija paramatattvamAM lIna sahaja paramajJAnAdika paramadharmonI saMhita (milana saMgaThana ) te samiti che. 4. nizcaya guti:- nizcayathI sahaja zuddhAtma bhAvanA lakSaNa gUDhasthAnamAM saMsArakAraNa rAgAdinA bhayathI svAtmAmAM gopana, (pracchAdana, saMpana, pravezana, rakSaNa ) te gupti che. 5. nizcaya dharma:- (1) nizcayathI saMsAramAM paDatA AtmAne dhAraNa kare evI vizuddha jJAna-darzanalakSaNa nijazuddhAtmAnI bhAvanA te dharma che. (2) padArtha ISTa-aniSTa bhAsatAM krodhAdi thAya che. jyAre tattvajJAnanA abhyAsathI koI ISTa-aniSTa na bhAse tyAre svayaM krodhAdi UpajatAM nathI ane tyAre ja sAco dharma thAya che. nizcayadharma to vItarAga bhAva che. 3 6. nizcaya anuprekSAH- jevo potAnI tathA zarIrAdikano svabhAva che tevo oLakhI, bhrama choDIne, tene bhalAM jANI rAga na karavo tathA bUrAM jANI dveSa na karavo evI sAcI udAsInatA artha anityAdinuM yathArtha ciMtavana karavuM e ja sAcI anuprekSA che. 1. niyamasAra gA. 61 pR. 119. 2. bR. dravyasaMgraha pR. 90. 3. mokSamArga prakAzaka pR. 232. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bhAvasaMvaranA bheda] [99 7. nizcaya pariSahajayaH- duHkhanAM kAraNo maLatAM duHkhI na thAya tathA sukhanA kAraNo maLatAM sukhI na thAya, paNa zeyarUpathI teno jANavAvALo ja rahe e ja sAco pariSahajaya che. 8. nizcaya cAritra:- nizcayathI to niSkaSAya bhAva che te ja sAcuM cAritra che. je sadA pratyAkhyAna kare che, sadA pratikramaNa kare che ane sadA AlocanA kare che, te AtmA potAmAM ja-jJAnasvabhAvamAM ja niraMtara carato hovAthI ( vicarato-AcaraNa karato hovAthI) cAritra che ane cAritra svarUpa vartato thako potAne-jJAnamAtrane cetato hovAthI pote ja jJAnacetanA che. cAritra te kharekhara dharma che. 9. pApa saMvara saMbaMdhI spaSTatA - prazna:- chaM. dravyasaMgrahanI gA. 3panI TIkAmAM kahyuM che ke - "vratathI zarU karI cAritra sudhI sarvenuM je vyAkhyAna karyuM temAM nizcayaratnatrayasAdhaka vyavahAraratnatrayarUpa zubhopayoganAM pratipAdaka je vAkyo che, te to "pApaAgnavanA saMvaranuM kAraNa jANavuM," teno zuM artha che? uttaraH- (1) zrI paMcAstikAya gA. 141mAM pApAnsavanA saMvaranuM svarUpa ApyuM che tyAM zrI kuMdakuMdAcAryadava kahe che ke "sArI rIte mArgamAM rahIne indriyo, kaSAyo ane saMjJAono jeTalo nigraha kare che teTaluM pApAmravanuM chidra baMdha thAya che." 1. samayasAra gA. 386, pR. 549-50, pravacanasAra gA. 7. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 100] dravyasaMgraha (2) tenI TIkAmAM kahyuM che ke - "mArga kharekhara saMvara che, tenA nimitte (tenA arthe) iMdriyo, kaSAyo ane saMjJAono jeTalA aMze athavA jeTalo kALa nigraha karavAmAM Ave che teTalA aMze athavA teTalo kALa pApAsrava dvArA baMdha thAya che." (3) zubhopayogane saMvara kahyo nathI paNa mArga kharekhara saMvara che ema spaSTatA karI che. vaLI tyAM "jeTalA aMze -"teTalA aMze' e zabdo vAparyA che, te batAve che ke sAdhaka jIvone cAritranI eka paryAyamAM be aMzo hoya che. (1) vItarAgI aMza ane (2) rAga aMza che. temAM je vItarAgI aMza arthAt zuddha pariNati kaSAyanA abhAvarUpa che te saMvara che, je rAga aMza che zubhopayoga che; te to baMdhanuM ja kAraNa che tene saMvara mAnavo te bhramaNA che. (4) A zubhopayoga bhUmikAnusAra vItarAgI zuddha pariNatino sahacara che, tethI tene saMvaranuM (upAdAnakAraNa nahi paNa) mAtra nimittakAraNa kahevAmAM Ave che. (5) te nimittakAraNa che evuM jJAna karAvavAnuM prayojana e che ke Avo zubhopayoga sAdhaka jIvane tanmayabuddhie-ekatvabuddhie hoto nathI paNa niSedhabuddhie (hayabuddhie-viyogabuddhie) hoya che, tene te oLaMgI javA mAge che ane teno puruSArtha cAlu che, zuddhatAno puruSArtha krame krame vadhArI zubha bhAvano abhAva karaze. A kAraNe ja vyavahAra ratnatrayarUpa zubhopayoga paramArthe bAdhaka hovA chatAM sahucarahovAthI vyavahAranaye nizcayanayano sAdhaka eTale bhinna sAdhaka-sAdhya (nimittarUpe) kahevAya che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates nirjarAnuM lakSaNa ane bheda] [ 101 nirjarAnuM lakSaNa ane bheda jahakAleNa taveNa ya bhuttarasaM kammapuggalaM jenn| bhAveNa saDadi NeyA tassaDaNa cedi NijjarA duvidhaa|| 36 / / yathAkAlaM tapasA ca bhUktarasaM karmapudgalaM yen| bhAvena saDati jJeyA tatsaDanaM ceti nirjarA dvividhaa|| 36 / / anvayArtha- (yathAvArta) samaya AvyethI () ane (tapasA) tapa vaDe (mupi) jenuM phaLa bhogavAI gayuM che evA (varmapunaM) karmarUpa pudgala (pena) je (bhAvena) bhAvathI (sati) kharI jAya che tene bhAva nirjarA (tteyA) jANavI (2) ane (tatsAhana) karmonuM kharI javuM te dravyanirjarA che (rUti)-A pramANe (nirnA) nirjarA (dvividhA) be prakAre che. bhAvArtha:- 1. nirjarA - akhaMDAnaMda zuddhAtmasvabhAvanA baLa vaDe AMzika zuddhinI vRddhi ane azuddha (zubhAzubha ) avasthAnI AMzika hAni karavI te bhAvanirjarA che; ane te prasaMge dravyakarmonuM svayaM-svataH aMze kharI javuM te vyanirjarA che. (temAM jIvano zuddhabhAva nimittamAtra che. ) * sarvajJa vItarAga kathita AgamamAM kahyo tevo ja vyavahAra nimitta bhUmikAnusAra hovAno niyama che mATe tene sahucara kahela che; paNa zvetAMbara Adi mata kathita game tevA zraddhAjJAna-cAritra liMganeza hoya tene sahucara mAnela nathI. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 102] [dravya-saMgraha nirjarAtattva saMbaMdhI bhUla- AtmAmAM ekAgra thaI zubha-azubha baMne prakAranI icchA rokavAthI je nijAtmAnI zuddhinuM pratapana thavuM te tapa che ane e samyaka tapathI nirjarA thAya che. AvuM tapa sukhadAyaka che; paraMtu ajJAnI tene kalezadAyaka mAne che ane AtmAnI jJAnAdi anaMta zaktione bhUlI pAMca indriyonA viSayomAM sukha mAnI temAM prIti kare che. e nirjarA tattva saMbaMdhI bhUla che. ( jJAnIne tapakALe pariNAmonI zuddhatAnusAra nirjarA kahI che, mAtra bAhya tapathI nirjarA mAnavI te paNa bhUla che.) 3. savipAka nirjarAH- dravyakarmo udayamAM AvatAM chatAM eTale darajju jIva tenAthI pAcho phare arthAt na joDAya teTale daraje samyagdaSTine saMvarapUrvaka nirjarA thAya che. (ajJAnIonI savipAka nirjarA ahIM na levI.) samyagdaSTine savikalpa dazAmAM je zuddhapariNati thAya che, tenAthI nirjarA thAya che. te azubhakarmono vinAza kare che. paNa zubha karmono vinAza nathI karatI paNa saMsAra-sthitine ghaTADe che.' ( nirvikalpa dazAmAM je nirjarA thAya che te zubha-azubha baMne karmono vinAza kare che. 4. avipAka nirjarAH- AtmAnI zuddhapariNati thatAM sattAmAM rahelAM karmonI sthiti ochI thAya che, ane te jyAre AtmAthI judAM 1. bR. dravyasaMgraha rAyacaMdrazAstramAlAnuM, gA. 36 TIkA pR. 137. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates mokSanAM bheda ane lakSaNa ] [103 jyAre AtmAthI judA paDe tyAre tenI avipAka nirjarA thaI kahevAya che. dravyakarma apekSAe te avipAka nirjarA che. jIvabhAvanI apekSAe te sakAma nirjarA che. 5. bhAvanirjarA-dravyanirjarAH- samyagdaSTi, zrAvaka, bhAvamuni, upazamaka, kSapakAdi jIvonAM pariNAma uttarottara anaMtaguNI vizeSa zuddhivALAM hoya che te bhAvanirjarA che ane te kALe dravyakarmonI asaMkhyAta guNita kramathI vRddhigata arthAt uttarottara asaMkhyAtaguNI nirjarA thAya che te dravyanirjarA che. 36. mokSanAM bheda ane lakSaNa savvassa kammaNo jo khayahedU appaNo hu prinnaamo| Neo sa bhAvamokho davvavimokho ya kmmpudhbhaavo|| 37 / / sarvasya karmaNaH yaH kSayahetu: AtmanaH hi prinnaamH| jJeyaH saH bhAvamokSaH dravyavimokSaH ca krmpRthgbhaav|| 37 / / anvayArtha:- (mAtmanaH) AtmAnA (ya:) je (pariNAma:) pariNAma (sarvastra rmA:) badhAM karmono (kSayadetu:) kSaya thavAmAM kAraNa che (sa di) te ja (bhAvamokSa:) bhAvamokSa (gneya:) jANavo (2) ane (varmapRthamAva:) AtmAthI dravyakarmonuM judA thavuM te (dravyavimokSa:) dravyamokSa che. bhAvArtha- 1. mokSa-samasta karmono kSayanA kAraNabhUta tathA nizcayaratnatrayasvarUpa parama vizuddha pariNAmo te bhAvamokSa che; ane potAnI yogyatAthI svayaM svataM dravyakarmono AtmapradezothI atyaMta 1. 5. hIrAlAlajI kRta dravyasaMgraha gA. 36, TIkA. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 104] [dravyasaMgrahuM abhAva thavo te dravyamokSa che. jIva atyaMta zuddha thaI jAya te dazAne mokSatattva kahe che. gAthA. 2, 14, pa1mAM "siddha parameSThI" saMbaMdhI je kahyuM che te ahIM lAgu paDe che. 2. mokSatatva saMbaMdhI bhUla- (1) AtmAnI paripUrNa zuddhadazAnuM pragaTa thavuM te mokSa che; temAM AkuLatAno abhAva che-pUrNa svAdhIna nirAkuLa sukha che; paraMtu ajJAnI evuM nahi mAnatAM zarIranAmojazokhamAM ja sukha mAne che. mokSamAM deha, Indriya, khAvuM-pIvuM, mitrAdi kAMIpaNa hotuM nathI, tethI ajJAnI atIndriya mokSasukhane mAnato nathI e tenI mokSatattvanI bhUla che. (2) ajJAnI siddha-sukha ane indrAdisukhanI eka jAti jANe che. je dharma-sAdhananuM phaLa svarga mAne che. te ja dharma-sAdhananuM phaLa te mokSa mAne che. koI jIva indrAdi pada pAme tathA koI mokSa pAme tyAM e bannene eka jAtirUpa dharmanuM phaLa thayuM mAne che. vaLI te evuM mAne che ke jene thoDuM sAdhana hoya che te indrAdi pada pAme che, tathA jene saMpUrNa sAdhana hoya che te mokSa pAme che. je kAraNanI jAti eka jANe che tene kAryanI paNa eka jAtinuM zraddhAna avazya hoya, kAraNa ke kAraNavizeSatA thatA ja kAryavizeSatA thAya che. tethI evo nizcaya thAya che ke tenA abhiprAyamAM indrAdi sukha ane siddha-sukhanI jAtimAM eka jAtinuM zraddhAna che. indrAdine je sukha che te to kapAyabhAvothI AkuLatArUpa che tethI te paramArthathI duHkhI ja che, tethI tenI ane mokSa-sukhanI eka jAti nathI, vaLI svarga-sukhanuM kAraNa to prazastarAga che, tyAre mokSasukhanuM kAraNa Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates mokSanAM bheda ane lakSaNa ] [105 vItarAgabhAva che, tethI kAraNamAM paNa bheda che. have evo bhAva ajJAnIne bhAsato nathI tethI mokSatattvanuM paNa tene sAcuM zraddhAna nathI. (3) jene eka tattvanI zraddhAmAM bhUla hoya tene badhAM tattvonI zraddhAmAM bhUla hoya ema samajavuM. 3. mukta AtmAnA sukhanI prasiddhi mATe zarIra-sukhanuM sAdhana hovAnI vAtanuM khaMDanA:- kharekhara A AtmAne sazarIra avasthAmAM paNa zarIra-sukhanuM sAdhana thatuM jJAnIo dekhatA-anubhavatA nathI. sazarIra avasthAmAM paNa AtmA ja sukharUpa pariNatie pariName che. indriyasukhanuM paNa vAstavika kAraNa AtmAno ja azuddha svabhAva che. temAM deha kAraNa nathI. jo ke ajJAnIo "viSayo sukhanAM sAdhana che" evI buddhi vaDe viSayono phogaTa adhyAsa (Azraya) kare che, topaNa saMsAramAM ke muktimAM svayameva pariNamatA A AtmAne viSayo zuM kare che? akiMcikara che-kAMI karatAM nathI. ajJAnIo viSayone sukhanAM kAraNa mAnIne nakAmA temane avalaMbe che. 1. mokSamArga prakAzaka pR. ra37. siddha avasthAmAM duHkhanA abhAvanI siddhi mATe juo, mokSamArga prakAzaka pR. 76. 2. pravacanasAra gA. 65 thI 68 tathA TIkA pR. 97 thI 103. bR. dravyasaMgraha gA. 37. TIkA pR. 139-14). Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 106 ] [dravyasaMgrahuM 4. kevaLI ane siddha bhagavaMtonuM sukha te sukha atizaya, Atmotpanna, viSayAtIta, anupama, anaMta (avinAzI) ane avicchinna (atruTaka) che. A sukha nija AtmArUpa upAdAnakAraNathI siddha che. 5. mokSa avasthA:- saMpUrNapaNe bhAvakarma - dravyakarmarUpa malakalaMkathI rahita tathA zarIra rahita je AtmA che tene AtyaMtika, svAbhAvika, aciMtya, adbhuta ane anupama sakaLa vimaLa kevaLajJAnAdi anaMtaguNonA sthAnarUpa je viziSTa avasthA che te mokSa che. 6. bhAvamokSa- A avasthA cAra ghAtikarmano nAza thatAM terame guNasthAnake pragaTe che. 7. dravyamokSa- siddha thatAM bAkI rahelAM badhAM karmono abhAva thAya che. 8. abhavyatva guNa:- svazuddhAtmA abhimukhapariNati 1. pravacanasAra gA. 13 TIkA, pR. 17 bu. dravyasaMgraha pR. 139. upAdAnathI siddha kahetAM ja karmonA abhAvanA kAraNe te sukha thayuM nathI ema samajavuM, kemake karma paradravya che. te sukhadu:kha ApavA samartha nathI. 2. bu.. dravyasaMgraha pA. 139. 3. paMcAstikAya gA. 151-153 4. bhavyatva ane abhavyatva e jIvanA anujIvI guNo che. juo, 5. gopAladAsajI kRta jaina siddhAMta pravezikA. AsamImAMsA zloka naM. 99-1OO TIkA tathA bu. dravyasaMgraha gA. 38 TIkA, Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates mokSanAM bheda ane lakSaNa ] [ 107 rUpa (karmane haNavAnI) buddhi koI kALe na kare te lakSaNa abhavyatva guNanuM samajavuM. 9. karmodaya niraMtara hovAthI zuddhAtmabhAvanA na banI zake evI zaMkA saMbaMdhI praznota2: prazna:- saMsArIne niraMtara karmabaMdha che temaja udaya paNa che, to zuddhAtmabhAvanAno prasaMga jIvane dekhAto nathI, to mokSa to kyAMthI thAya? utta2:- bhagavAnano upadeza bhavya saMjJI paryApta jIvone ja che kemake teo dharma karavAnI pAtratA dharAve che. cAre gatinA saMjJI paryApta jIva anAdithI mithyAdaSTi hovA chatAM bhagavAnanA upadeza anusAra yathArtha puruSArtha karavAthI nizcaya samyagdarzana pAmI zake che. saMzI paMcendriya tiryaMca paMcama guNasthAna prApta karI zake che. A kALamAM A kSetre janmelA puruSo sAtamAM guNasthAna sudhI pahoMcI zake che ane strIo traNe kALe paMcama guNasthAna sudhI pahoMcI zake che. teno upAya nIce pramANe che. (1) karma acetana che tethI jJAnane ane karmane vyatirekapaNuM che, chatAM AtmA ane karmano viveka nahi karanArA zuddhAtmabhAvanA karI zakatA nathI; paNa AtmAnA ane karmanA vivekapaNAthI potAnA puruSArtha dvArA prabaLakarmano jIvane meLApa hovA chatAM jIva zudghanaya anusAra bodha thavA mAtrathI potAnA eka jJAyakabhAvane anubhavI zake che. Please inform us of any errors on Rajesh@Atma Dharma.com
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 108] [dravyasaMgraha bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeva zrI samayasAra gA. 11mAM pharamAve che ke vyavahAranaya abhUtArtha che ane zuddhanaya bhUtArtha che, ema RSizvaroe darzAvyuM che. je jIva bhutArthano Azraya kare che te jIva nizcayathI samyagdaSTi che-thAya che. karmano svabhAva ja evo che ke jIva jyAre A gAthAmAM kahyA pramANe puruSArtha kare tyAre tenI avasthA upazamAdirUpa thayA vinA rahe ja nahi. (2) samayasAra kaLaza naM. 1ramAM kahyuM che ke jagatanA prANIo e samyakrasvabhAvano anubhava karo. kAraNa ke, traNe kALanA karmonA baMdhane potAnA AtmAthI tatkALa zIghra bhinna karIne, mithyAtvane potAnA baLathI (puruSArthathI) rokIne nAza karIne-aMtaraMgamAM potAnA AtmAno anubhava karI zakAya che. (3) anAdinA karmabaMdhanA kAraNe nahi paNa anAdibaMdhanA vize para sAthe ekapaNAnA nizcayathI jIva mUDha -ajJAnI che, paNa bhedajJAnamAM pravINapaNuM karavAthI AtmajJAna prApta karI zakAya che. karma kaMI jIvane AtmajJAna karatAM rokatuM nathI, te to jaDa che. pote koNa ane jIva koNa, tenI to tene khabara paNa nathI. mATe karmano doSa kADhavo te anyAya che. jo karmano doSa hota to jIvone bhagavAna upadeza na Apata; paNa jIvono ja doSa che; tethI bhagavAne doSa batAvI te doSa TALavA mATe parano Azraya choDI, svano Azraya karavAno upadeza jIvone Apyo che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates mokSanAM bheda ane lakSaNa ] [ 109 (4) AtmA ane karmanA ekapaNAno adhyAsa jemanuM mULa che evAM mithyAtva-ajJAna-aviratiyogasvarUpa adhyavasAno vidyamAna che. teo rAga-dveSa-mohasvarUpa AgnavabhAvanuM kAraNa che, tethI saMsAra che. paraMtu jIva jyAre AtmA ane karmanA bhedavijJAna vaDe zuddhAtmAne upalabdha kare che tyAre AsvabhAvonAM kAraNono abhAva thAya che. ( samayasAra gA. 190-191-19ranI TIkAmAM; tathA paMcAstikAya gA. 150-151nI TIkAmAM zrI amRtacaMdrAcArya tathA zrI jayasenAcArya kahe che ke-jIva anAdithI karmane vaza thayo che paNa te jo AtmA-abhimukha (svasammukha) thAya to darzanamoha ane anaMtAnubaMdhInI karmaprakRti upazamAdi avasthA avazya pAme ja.). (5) zrI samayasAra gA. 314, 315nA bhAvArthamAM kahyuM che ke jyAM sudhI AtmA potAnA ane paranA svalakSaNane jANato nathI tyAM sudhI te bhedajJAnanA abhAvane lIdhe karmaprakRtinA udayane potAnA samajI *pariName che; e rIte mithyASTi, ajJAnI asaMyamI thaIne, kartA thaIne karmono baMdha kare che; ane jyAre AtmAne bhedajJAna thAya che tyAre te kartA thato nathI tethI karmano baMdha karato nathI, jJAtAdaSTapaNe pariName che. (6) zrI samayasAra gA. 316nA bhAvArthamAM kahyuM che keajJAnIne to zuddha AtmAnuM jJAna nathI tethI je karma udayamAM Ave tene 1. karmodayane vaza pariNamavuM kaho ke karmaprakRtinA udayane potAno samajI pariNamavuM kaho e banne ekArtha vAcaka che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 110] [ dravyasaMgraha ja potArUpa jANIne bhogave che, paNa jJAnIne to zuddha AtmAno anubhava thaI gayo che tethI te prakRtinA udayane potAno svabhAva nahi jANato thako tene jJAtA ja rahe che, bhoktA thato nathI. (7) zrI samayasAra gAthA 74nI TIkAmAM jaNAvyuM che ke Asravo ane jIvanuM bhedajJAna kare che tyAre (te ja kAraNe) karmavipAka zithila thaI jAya che ane jenAmAM karmavipAka zithila thaI gayo che evo AtmA, jaththAbaMdha vAdaLAMnI racanA jemAM khaMDita thaI gaI che evA dizAnA vistAranI jema, amaryAda jeno vistAra che evo sahajapaNe vikAsa pAmatI cizakti vaDe jema jema vijJAnaghana thato jAya che tema tema AsravothI nivRtta thato jAya che. (8) prayojanabhUta jIvAdi tattvone zraddhAna karavA yogya jJAnano vikAsa sarva paMcendriya jIvone thayo che. tattva vicArAdi karavA yogya jJAnAvaraNano kSayopazama temane thayo che tethI ja upayogane tyAM lagAvavAno udyama karavA mATe bhagavAnano upadeza che. asaMjJI jIvone tevo kSayopazama nathI tethI temane upadeza zA mATe Ape? saMzI paryApta jIvone nirNaya karavAnI zakti pragaTa thaI che, jyAM upayoga lagAve teno ja nirNaya thaI zake che ane ahIM upayoga lagAvato nathI, e to eno potAno ja doSa che, tyAM karmanuM kAMI prayojana nathI. (9) samyaktanuM ghAtaka darzanamoha karma che ane cAritranuM ghAtaka cAritramoha karma che; eTale teno abhAva thayA vinA mokSano upAya kevI Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates puNya ane pApanuM lakSaNa ] [111 rIte bane? evI zaMkAnuM samAdhAna e che ke satya puruSArthapUrvaka jo tattvanirNaya karavAmAM upayoga lagAve to svayaM ja darzanamohano ane cAritramohano abhAva thAya che. jIva satya-puruSArtha kare tyAre mohakarmanI sthiti ane anubhAga ghaTe che ane krame krame puruSArtha vadhatAM te karmono abhAva thAya che. tethI tattvanirNaya karavAmAM upayoga lagAvavAno puruSArtha karavo. ane upadeza paNa e ja puruSArtha karAvavA arthe ApavAmAM Ave che. e puruSArthathI mokSanA puruSArthanI siddhi ApoApa thAya che. (juo, mokSamArga prakAzaka pR. 81-204-31ra314). noMdha:- chaM. dravyasaMgraha gAthA 38nI TIkAmAM karmonI sthitianubhAga-baMdha jyAre hiyamAna karavAmAM Ave tyAre dharmano puruSArtha banI zake che ema jaNAvyuM che. paNa te mATe zuM upAya karavo te jaNAvyuM nathI. tethI ahIM vistArathI e upAya darzAvyo che. 37. puNya ane pApanuM lakSaNa suhaasuhabhAvajuttA puNNaM pAvaM havaMti khalu jiivaa| sAda suhAu NAmaM godaM puNNaM parANi pAvaM c|| 38 / / zubhAzubhabhAvayuktA puNyaM pApaM bhavanti khaluM jiivaaH|| sAtaM zubhAyuH nAma gotraM puNyaM parANi pApaM c||38|| anvayArtha:- (nIvA:) jIva (zubhAzubhAvayuon:) zubha ane azubha bhAvomAM joDAIne (puSya) puNyarUpa ane (pApa) pAparUpa (mavatti) thAya che. (sAtuM) sAtAvedanIya karma, (zumAyu:) zubha Ayu, (nAma) Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 112] [dravyasaMgraha zubhanAbha (gotra) zubhagotra-uccagotra-e sarve (puSya) puNyaprakRtio che (2) ane (pALi) azAtAvedanIya, azubhaAyu, azubhanAma ane nIcagotra tathA cAra ghAtiyA karmo te (pApa) pApa prakRtio che. ( jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya ane antarAya e cAra ghAtiyA karma pAparUpa che ane vedanIya, Ayu, nAma, gotra e puNya ane pApa banne rUpa che.) bhAvArtha- 1. puNya-pApa:- (1) dayA, dAna, bhakti, pUjA, vrata vagerenA zubhabhAva (maMdakaSAyarUpa) jIvane thAya te arUpI azuddhabhAva che, te bhAvapurNa che. te samaye sAtavedanIya, zubhanAma Adi karmayogya paramANuono samUha svayaM svataH ekakSetrAvagAha saMbaMdhe jIvanI sAthe baMdhAya che, te dravyapuNya che. (temAM jIvano puNyarUpa azuddhabhAva nimitta mAtra che.) (2) mithyAtva, hiMsA, asatya, corI vagerenA azubha bhAva jIvane thAya che te arUpI azuddha bhAva che, te bhAvapApa che. te samaye asatAvedanIya, azubhanAma Adi karmayogya paramANuono samUhuM svayaMsvataH ekakSetrAvagAhu saMbaMdhe jIvanI sAthe baMdhAya che te dravyapApa che. (temAM jIvano pAparUpa azuddhabhAva nimitta mAtra che.) 2. puNya-pApabhAva vaDe ghAtI karmono baMdha niraMtara thAya che. zubhAzubha bhAvo vaDe puNya-pApanA vizeSo to aghAtikarmomAM thAya che, paNa aghAtakarmo kAMI AtmaguNanA ghAtaka nathI. bIjuM, zubhAzubha bhAvomAM Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates puNya ane pApanuM lakSaNa ] [113 ghAtI karmono baMdha to niraMtara thAya che je sarva pAparUpa ja che ane e ja AtmaguNano ghAtaka che; mATe azuddha zubhAzubha bhAvo vaDe karmabaMdha thAya tene bhalo-bUro mAnavo e ja mithyAzraddhAna che, ane evA zraddhAnathI puNya-pApa tattvonI paNa satya zraddhA thatI nathI. (ahIM karmane ghAtaka kahyAM; te jIva jyAre potAnA bhAvano ghAtaka thAya che tyAre dravyakarma upara nimitta tarIke ghAtakano Aropa Ave che ema samajavuM.) 3. vAstavika svarUpaH- paramArthataH (vAstavamAM) puNya-pApabhAva AtmAne ahitakara che. samyagdaSTine puNyabhAvathI (zubhopayogathI) AMzika saMvara-nirjarA thAya che e mAnyatA juThI che. 4. zrAvaka-muninI zubhakiyA saMbaMdhI spaSTatA- koI bhrAMti ANe che ke mithyASTinI je yatipaNAnI kriyA che te to baMdhanuM kAraNa che, paNa samyagdaSTine je yatipaNAnI zubhakriyA che te mokSanuM kAraNa che, kemake anubhavajJAna tathA dayA, vrata, tapa, saMyamarUpa kriyA banne maLI jJAnAvaraNAdi karmono kSaya kare che. AvI pratIti koI ajJAnI jIva kare che. tenuM samAdhAnaH- jeTalI zubha-azubha kriyA, bahirSalparUpa vikalpa athavA aMtarjalparUpa vikalpa athavA dravyanA vicAra athavA zuddhasvarUpanA vicAra ityAdi samasta karmabaMdhanAM kAraNa che. evI kriyAno evo ja svabhAva che. 1. mokSamArga prakAzaka pR. 231. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 114] [dravyasaMgraha samyagdaSTi, mithyASTino evo koI bheda temAM nathI. evI kriyA thakI bannene baMdha che. zuddhasvarUpa pariNamana mAtrathI mokSa che. joke eka ja kALe samyagdaSTi jIvane zuddha jJAna ( vItarAgI aMza) paNa che, kriyArUpa pariNAma paNa che. tyAM kriyArUpa pariNAmathI ekalo baMdha thAya che, karmano kSaya eka aMza paNa thato nathI evuM vastu svarUpa che. traNe kALe zuddhasvarUpa anubhavajJAna je che te vaDe karmakSaya thAya che, eka aMzamAtra paNa baMdha thato nathI. vastunuM ja evuM svarUpa che. kriyArUpa pariNAmathI saMvara-nirjarA aMzamAtra thatAM nathI, paNa tenAthI jJAnAvaraNAdi karmano baMdha thAya che. pa. puNya-pApamAM vyavahAranaye vizeSa hovA chatAM nizcaya (bheda) nathI - zubhapayogathI sAdhya je indriya-sukha te nizcaya (kharekhara) duHkha che. vyavahAranaye vizeSa hovA chatAM nizcayanaye e prasiddha che ke zuddhopayogathI vilakSaNa evA zubhAzubhopayogamAM bhinnatA koI rIte thaI zakatI nathI. zubhAzubha upayoganA dvatanI mAphaka ane sukhadu:khanA dvatanI mAphaka paramArtha puNya-pApanuM ta TakatuM (rahetuM) nathI kAraNa ke bannemAM 1. samayasAra kaLaza TIkA pR. 11ra-113, kaLaza 110. puNya-pApa adhikAra kaLaza 11. 2. pravacanasAra gA. 7ra pR. 92 zrI jayasenajI. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates puNya ane pApanuM lakSaNa ] [115 anAtmadharmapaNuM samAna che. e rIte puNya pApamAM taphAvata nathI ema je nathI mAnato te mohAcchAdita vartato thako ghora, apAra saMsAramAM paribhramaNa kare che, duHkhane ja anubhave che. 38. pariziSTa Asava-baMdha-saMvara-nirjarA-mokSa-puNya-pApa, e saMbaMdhI sAcI zraddhA mATe naya (daSTikoNa) vaDe spaSTatA:1. nizcanaya ane vyavahAranaya baMne upAdeya mAnavA te paNa bhrama che. kAraNa ke nizcaya-vyavahAranuM svarUpa to paraspara virodhatA sahita che. zrI samayasAra (gAthA 11) mAM paNa ema kahyuM che ke "vavaroDamUlyo, mUlyo sivo suddhano" artha vyavahAra abhUtArtha che, satyasvarUpane nirUpato nathI paNa koI apekSA e upacArathI anyathA nirUpe che; tathA nizcaya zuddhanaya che-bhUtArtha che kAraNa ke te jevuM vastunuM svarUpa che tevuM nirUpe che; e pramANe baMnenuM svarUpa to viruddhatA sahita che. (mokSamArga prakAzaka a. 7, pR. 254 ). 2. nizcaya nirUpaNane satyArtha mAnI tenuM zraddhAna aMgIkAra karavuM. vyavahAra nirUpaNane asatyArtha mAnI tenuM zraddhAna choDavuM. 3. (1) nizcayanuM nizcayarUpa tathA vyavahAranuM vyavahArarUpa zraddhAna karavuM yogya che, (2) nizcayanaya vaDe je nirUpaNa karyuM hoya tene 1. pravacanasAra gA. 77, TIkA. pR. 114 gujarAtI. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 116] [dravyasaMgraha to satyArtha mAnI tenuM zraddhAna aMgIkAra karavuM tathA vyavahAranaya vaDe je nirUpaNa karyuM hoya tene asatyArtha mAnI tenuM zraddhAna choDavuM. mATe vyavahAranayanuM zraddhAna choDI nizcayanayanuM zraddhAna karavuM yogya che. 4. vaLI vyavahAranaya svadravya-padravyane vA tenA 'bhAvone vA kAraNakAryAdine koInA koImAM bheLavI, nirUpaNa kare che mATe evA ja zraddhAnathI mithyAtva che tethI teno tyAga karavo. 5. vaLI nizcayanaya tene ja yathAvat nirUpaNa kare che tathA koIne koImAM bheLavato nathI tethI evA ja zraddhAnathI samyakta thAya che mATe tenuM zraddhAna karavuM. (mokSamArga prakAzaka, a. 7 pR. 255 256.). 6. vyavahAranaya - jinavANImAM vyavahArano upadeza zuddhanayano 1. juo, samayasAra gA. pa6 pR. 111, "jIvanA aupAdhika bhAvone avalaMbIne pravartato thako (te vyavahAranaya) bIjAnA bhAvane bIjAno kahe che" 2. juo, samayasAra gA. pa6 pR. 111 "nizcayanaya dravyanA Azraye hovAthI, kevaLa eka jIvanA svAbhAvika bhAvane avalaMbI pravartato thako, bIjAnA bhAvane jarApaNa bIjAno nathI kaheto, niSedha kare che" Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [117 pariziSTa] hastAvalaMba jANI bahu karyo che, paNa tenuM phaLa "saMsAra ja che. (zrI samayasAra gAthA 11 bhAvArtha, pR. ra6. gu. AvRtti bIjI ). 7. vyavahAranayane azuddhanaya paNa kahe che. azuddhanayane heya kahyo che, kAraNa ke azuddhanayano viSaya saMsAra che ane saMsAramAM AtmA kaleza bhogave che. (zrI samayasAra gAthA 6, bhAvArtha, pR. 18 gu. AvRtti bIjI ). 8. vyavahAradharma - abhedaratnatrayamaya ja mokSamArga nizcayathI karmabaMdha chedaka che. vyavahAraratnatrayamaya dharma te zubhopayogano vikalpa che, *puNyabaMdhakAraka che, mokSakAraka nathI. (zrI samayasAra kalaza 103, kaLaza-TIkA pR. 104 puNya-pApa ekatva adhikAra kaLaza-4.) bhAvaliMgI munIzvarone-zrAvakone vyavahAradharmarUpa zubhakriyA "mokSamArga nathI-baMdhano mArga che. zubha kriyAmAM rahetAM jIva vikalpI che tethI duHkhI che. (samayasAra kaLaza 104 kaLaza-TIkA, pR. 105. 1. hastAvalaMba-pratipAdaka, bahiraMga sAdhaka, bahiraMga sahakArI kAraNa nimitta, bAhya hetu. 2. saMsAra=Asrava-baMdha. 3. "azuddha dravyane kahenAra hovAthI jeNe judA-judA eka-eka bhAvasvarUpa aneka bhAvo dekhADayA che evo vyavahAranaya." (zrI samayasAra gAthA 12, TIkA pR. 27.) 4. puNyabaMdhanI sAthe jJAnAvaraNAdi cAre ghAtakarma je pApakarma che te baMdhAya che. 5. mokSamArga nathI=saMvara-nirjarA nathI, Asrava-baMdha che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 118] [dravyasaMgraha 5. banArasIdAsajI kRta samayasAra-nATaka puNya-pApa-ekatva adhikAra, kavita 8.) 9. vyavahAradharma - jJAnIne baMdhano hetu arthAt baMdhano mArga che. (kaLaza-TIkA, pR. 106 ) vaLI te kAmaLAmAM cItarelA nAhara jema kahevA mAtra nAhara che; tema vyavahAracAritra kahevA mAtra cAritra che, paNa te kharekhara cAritra nathI. te karmakSapaNAnuM kAraNa nathI, baMdhakAraNa che. ahIM evI zraddhA karAvI che ke mokSamArga mAtra Atmika vItarAgabhAva che. ati sUkSma paNa rAgarUpa vartana baMdhanuM kAraNa che, karmanI nirjarAnuM kAraNa nathI (rAjamalajIkRta samayasAra kaLaza-TIkA; pR. 109. ) 10. vyavahAradharmanI kriyA - jJAnIne mokSapaMthanI kAtaranArI che, baMdhanI kriyA che, bAdhaka che, vicAramAM niSiddha che. (zrI samayasAra nATaka, puNya-pApa adhikAra, kavita 12) te bhalI che evI bhrAMti na karavI. (kaLaza-TIkA, pR. 111.) samyagdaSTine te kriyA cAritramohanA baLAtkArathI thAya che. jJAnAvaraNAdi karmabaMdha kare che, saMvara nirjarA aMzamAtra nathI karatI. 1. vyavahAradharma = vyavahAranaye kahelo dharma. 2. mokSapaMtha = saMvara-nirjarA. 3. bhrAMti = asatya zraddhA, UMdhI-viparIta zraddhA. 4. jJAnAvaraNAdi cAre ghAtI karmo pApakarma che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pariziSTa] | [ 119 vyavahAranaya-jJAtAne jJAnanA vibhAganI kliSTa kalpanAthI zuM prayojana che? (zrI pravacanasAra gAthA 35, pR. 50). vyavahAranaya AdaravA yogya nathI. ( pravacanasAra gA. 34, pR. 48; gA. 98, pR. 163.) kemake temAM bhedavAsanA che. (zrI samayasAra gA. 8, 11.) 11. bhAvaliMgI munine je zubhopayoga varte che te kaSAyakaNa avinaSTa hovAthI teo sAsrava ja che. (pravacanasAra gA. 245 pR 402403) te zubhopayoga zuddhAtmapariNatithI viruddha evA rAga sAthe saMbaMdhavALo che. (pravacanasAra gA. ra53, pR. 413.) te agnithI garama thayelA ghI jevo hovAthI dAduHkha utpanna kare che. (pravacanasAra gA. 11, pR. 15 ). 12. vyavahAranaya - Ama A padha vaDe paramajina yogIzvare kharekhara " vyavahAra AlocanAnA prapaMcano upahAsa karyo che." (niyamasAra zloka 155 nIcenI TIkA pR. 215). 13. vyavahAranayaH- "ahIM svasvAmIrUpa aMzonA vyavahArathI zuM sAdhya che? kAMI nathI" (ema che vakhata zrI samayasAra gA. 3pa9thI 36panI TIkAmAM pR. pa19thI para3mAM kahyuM che. 1. Avo bheda paNa kaleza utpanna kare che eTale ke Asrava che-baMdhanuM kAraNa che. saMvara nirjarAnuM kAraNa nathI. 2. upahAsa = mazkarI, ThekaDI, hAMsI, tiraskAra. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 120] [dravyasaMgraha 14. sarvavyavahAra choDavA yogya che. (yogasAra gA. 37, 55, 89, ) 15. nizcayanayaH- (1) bhUtArtha che, tenA Azraye ja samyagdarzana thAya che. (zrI samayasAra, gA. 11. ) (2) paramArthanA Azraye munione karmano nAza AgamamAM kahyo che. (zrI samayasAra gA. 156 tathA TIkA, gu. pR. 256). (3) nizcayanayanA Azraye munio nirvANanI prApti kare che. (zrI samayasAra gA. ra7ra TIkA pR. 415 gu.) (4) zuddhanayanA grahaNanuM phaLa mokSa che. (samayasAra gA. 11. bhAvArtha, pR. ra6 gu.) (5) zuddhanaya bhUtArtha che-satyArtha che, teno Azraya karavAthI *samyagdaSTi thaI zakAya che. (samayasAra gA. 11 bhAvArtha, pR. 26.) (6) sakaLa vyAvahArika cAritrathI ane tenA phaLanI prAptithI pratipakSa evuM zuddha nizcayanayAtmaka cAritra che. (niyamasAranizcayapratikramaNa utthAnikA pR. 149.) (7) vyavahAra ja AvazyakathI pratipakSa zuddhanizcaya Avazyaka che. (niyamasAra a. 11, utthAnikA pR. 212.). (8) nizcayadharma (samyagdarzana-jJAna-cAritra) vyavahAra dharmathI paramanirapakSa che. (niyamasAra gA. 2, pR. 7; ) 1. samyagdarzana thatAM saMvara-nirjarA zarU thAya che ane zuddhi vadhatAM saMvara-nirjarA vadhe che, chevaTe mokSa thAya che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check htfp://www.AtmaDharma.com for updates pariziSTa ] [121 gA. 93, pR. 177, gA. 187, pR. 373; zrI samayasAra kaLaza-TIkA. pR. 17. ) ( 9 ) samasta karmanA pralayano dvaitubhUta zuddhopayoga che. (niyamasAra a. 12, utthAnikA pR. 318.) (10) zuddhopayoga vaDe bhedavAsanAnI pragaTatAno pralaya thAya che, zuddhopayogano virodhI zubha-azubha upayoga che (pravacanasAra gA. 91. pR. 138. ) (11) 'puruSameva' - AtmA ja abhedanaye zuddhanayano viSaya hovAthI, zuddhAtmasAdhaka hovAthI ane zuddhapariNAma hovAthI zuddha che ema jANa. (samayasAra gA. 14, jayasenajI TIkA. pR. 38, navI AvRtti.) ( 12 ) zudghanaya kaho, AtmAnI anubhUti kaho, AtmA kaho-e eka ja che, judAM nathI (samayasAra gA. 14, pR. 39.) (13) nizcayathI mAro AtmA ja saMvara che. (samayasAra gA. 277; niyamasAra gA. 100, pR. 192-193, pR. 420) A pramANe nava tattvonuM sAcuM svarUpa samajavA mATe nizcaya ane vyavahAranayanuM yathArtha jJAna karavuM joIe. - (pariziSTa pUrNa ) 1. saMvara-nirjarApUrvaka mokSa thAya che. 2. zuddhAtmasAdhaka nirjarA mokSanuM kharuM kAraNa che. = Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 122] [dravyasaMgraha trIjA adhikAranI bhUmikA 1. pahelAM adhikAramAM cha dravyonuM ane pAMca astikAyanuM varNana karyuM, tenI sAthe nayonuM svarUpa paNa samajAvyuM. e rIte jIva ane ajIva e be tattvonI oLakhANa karAvI. zAstronuM prayojana vItarAgatA che ane te jIvone anaMta du:khothI choDAvavA mATe che. mATe je bhAvonuM zraddhAna karatAM mokSa thAya tathA jenuM zraddhAna karyA vinA mokSa na thAya te AsravAdi tattvonuM svarUpa bIjA adhikAramAM kahyuM. 2. have A adhikAramAM mokSano upAya samajAvavAmAM Avyo che, kemake upAya karyA vinA mokSarUpa phaLanI prApti na thAya. 3. A saMbaMdhI vicAravAno prazna e che, ke-mokSanA upAya keTalAM che? teno uttara e che ke-eka hoya traNa-kALamAM paramArthano paMtha' mokSano upAya eka ja che; be ke vadhAre nathI ja. zrI pravacanasAra jJAna-adhikAra gA. 82, ya-adhikAra gA. 199 tathA caraNAnuyoga adhikAra gA. 24ra-e traNe adhikAramAM spaSTapaNe bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeve tema kahyuM che ane tene anusarIne A zAstramAM paNa tema ja jaNAvyuM che. 4. gA. 37mAM mokSanuM svarUpa kahevAI gayuM che. AtmAnuM paripUrNa sukha pragaTavuM te mokSa che. tene kArya samayasAra athavA kArya paramAtmA paNa kahevAmAM Ave che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates trIjA adhikAranI bhUmikA ] | [1ra3 e AtmAnI paripUrNa zuddha avasthA che. tethI teno upAya paNa "zuddha" ja hoI zake. zrI pravacanasAranI chellI pAMca gAthA jene "nirmaLa pAMca ratno" kahevAmAM AvyAM che, temAMthI gAthA 274mAM "zuddhane ja zrApya kahyuM che-zuddhane darzanazAna kahyuM che-zuddhane nirvANa hoya che, te ja (zuddha ja) siddha hoya che, tene namaskAra ho" -ema kahyuM che. zrI paramAtmaprakAza gA. 67, a. 2 mAM paNa tema ja kahyuM che. tethI zuddha te ja mokSano upAya-mokSano paMtha-mokSano mArga che ema nizcaya karavo. 5. zrI mokSamArga prakAzaka, a. 7, pR. 253mAM paNa kahyuM che kehave mokSamArga kAMI be nathI paNa mokSamArganuM nirUpaNa be prakArathI che. jyAM sAcA mokSamArgane "mokSamArga' nirUpaNa karyo che te nizcaya mokSamArga che, tathA jyAM je mokSamArga to nathI paraMtu mokSamArganuM nimitta che vA sahacArI che tene upacArathI mokSamArga kahIe te vyavahAramokSamArga che; kAraNa ke nizcaya-vyavahAranuM sarvatra evuM ja lakSaNa che-arthAt sAcuM nirUpaNa te nizcaya tathA upacAra nirUpaNa te vyavahAra." - 6, eka ja mokSamArga hovA chatAM tenuM nirUpaNa be prakAre hovAnuM kAraNa e che ke samyagdarzana-zAnapUrvaka je cAritra te sAco ane eka ja mokSamArga che. tyAM cAritranI paryAya aMze vItarAgarUpa "zuddha" ane aMze sAgarUpa "zubha"--A banne aMzonuM jJAna karAvavAmAM na Ave to cAritranI te paryAyanuM sAcuM jJAna thAya ja nahi, mATe "pramANajJAna" karavA banne aMzonuM jJAna avazya hovuM ja joIe. vaLI dareka kArya mATe upAdAna ane nimitta banne kAraNo paNa jANavAM joIe. jo bemAMthI eka paNa kAraNamAM bhUla thAya Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 124] [dravyasaMgraha to banne kAraNomAM bhUla thAya ja. eTale banne aMzono yathArtha nirNaya karavo jarUrI che. 7. e niyamane anusarIne A zAstramAM paNa sAco mokSamArga eka ja kahela che ane te nizcayamokSamArga che, paNa tenuM nirUpaNa be prakAre karyuM che. "zuddha' (vItarAgI aMza) ane zubha (sarAgI aMza) batAvavA mATe karyuM che. 8. munirAjanI mukhyatAthI ahIM nizcaya-mokSamArga kahyo che, tethI nIcenAM guNasthAnomAM nizcaya-mokSamArga hoto nathI ema na samajavuM nIcenA pa-6 guNasthAnomAM "asamagra ratnatraya hoya che. ema puruSArthasiddhi-upAya gAthA-410-411-414 tathA cAritra pAhuDa gAthA 21mAM kahela che. bu. dravyasaMgraha TIkAmAM gA. 41, pR. 158mAM kahyuM che ke - "bAhya abhyatara ema banne prakAranAM ratnatrayane dhAraNa karavAvALA muni, ArthikA, zrAvaka tathA zrAvikA e cAra prakAranAM saMghamAM gAyane vatsamAM prIti rahe che te samAna xxx" te ja pAne sthiti karaNanI vyAkhyA karatAM kahyuM che ke - "bhedabheda ratnatrayanA dhAraka muni, AyikA zrAvaka, zrAvikA e cArano saMgha che. xxx" Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates trIjA adhikAranI bhUmikA] [ 125 9. A saMbaMdhamAM vizeSa AdhAro nIce mujaba che: (1) zrI pravacanasAra-caraNAnuyoga adhikAra, gA. 48, pR. 342, zrAvakone pracUrapaNe zubhopayoga varte che, tethI jo ke teo koI koI kALe zuddha upayogabhAvanA kare che to paNa zubhopayogI kahevAmAM Ave che. (bhAvanA=ekAgratA.) (2) zrI pravacanasAra gA. 11, pR. 13, saM.-ratnatrayAtmaka dharma sAgAra-aNagArane hoya che. (3) zrI bhAvapAhuDa gA. 66mAM kahyuM che ke-zrAvakapaNA tathA munipaNAnA kAraNabhUta bhAva ja che. (4) mokSapAhuDa gA. 106 hiMdI TIkA, pR. 360mAM kahyuM che ke - "e rIte sarva karmanA abhAvarUpa mokSa thAya che tenuM kAraNa samyagdarzanajJAna-cAritra kahevAya che, tenI prApti cothe guNasthAne samyakta pragaTatAM ekadeza kahIe." (5) niyamasAra gA. 149, pR. 300-301mAM kahyuM che keaMtarAtmAne nizcaya-Avazyaka hoya che, TIkAmAM kahe che keasaMtasamyagdaSTi jaghanya aMtarAtmA che eTale tene nizcaya-vyavahAranaye Avazyaka hoya che. (6) zrI yogIndradevakRta yogasAra gA. 65mAM "zrAvaka ho yA muni ho, je koI nija AtmAmAM vAsa kare che te zIdhra siddhi-sukha pAme che ema zrI jinavare kahyuM che.' Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 126 ] [dravyasaMgraha (7) rAjamallajI kRta zrI samayasAra kaLaza TIkAmAM jIvaadhikAramAM kaLaza 31nI TIkA rR. 44mAM nIce pramANe kahyuM che-" vaLI kevo che. AtmA ? varzanajJAnavRtai:tapariNati:| darzana kahetAM zraddhA, ruci, pratIti, jJAna kahetAM jANapaNuM, cAritra kahetAM zuddhapariNati-evAM je ratnatraya tenuM kRta kahetAM karyuM che, pariNati kahetAM pariNamana, je evo che. bhAvArtha-evo je "mithyAtva-pariNatino tyAgI thatAM zuddhasvarUpano anubhava hotAM sAkSAt ratnatraya ghaTe che. AgaLa jatAM kahyuM che ke bhAvArtha-evo je "samyagdarzana-jJAna-cAritrANi mokSamArgaH " evuM je kahyuM che te sarva jainasiddhAMta mAMhe che ane te ja pramANa che." 22 99 A uparathI siddha thAya che ke cothe guNasthAne mithyAtvano tyAga thatAM ja sAkSAt ratnatraya pragaTe che. vaLI te ja zAstramAM kaLaza 6 nI TIkA rR. 13mAM paNa te ja pramANe kahyuM che. 30 Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates adhikAra trIjo * mokSamArganuM be prakAre nirUpaNa * sammaiMsaNa NANaM caraNaM mokkhassa kAraNaM jaanne| vavahArA Niccayado tattiyamaio Nio appaa|| 39 / / samyagdarzanaM jJAnaM caraNaM mokSasya kAraNaM jaaniihi| vyavahArAt nizcayataH tattrikamayaH nijaH aatmaa|| 39 / / anvayArtha- (vyavadAra) vyavahAranayathI (samparzana) samyagdarzana, (jJAna) samyajJAna ane (vara) samyakyAritra ane (mokSa0) mokSanuM (IRM) kAraNa (nAnI) samajo; (niyata:) nizcayanayathI (tatrimaya:) samyagdarzana, samyajJAna ane samyAritra e traNenI ekatArUpa (nina:) potAno (mAtmA) AtmA mokSanuM kAraNa che. bhAvArtha:- 1. gAthA 8-9no gA. 34-35-36 sAtheno saMbaMdhaHgAthA 8mAM jIva zuddha bhAvono zuddhanaya kartA che, tathA gAthA sacavanajJAnavAritrALa mokSamA:" artha - samyagdarzana Adi traNa maLIne mokSamArga che. samyagdarzana vagere judA judA mokSamArga nathI. jevI rIte koI bImAra kevaLa davA mAtrano bharoso karavAthI agara tenuM mAtra jJAna karavAthI athavA tenuM mAtra AcaraNa-sevana karavAthI te nIrogI thato nathI, tevI rIte samyagdarzana vageremAMthI mAtra ekanuM sevana karavAthI mokSa thato nathI. kartA che, tathA gAthA 9mAM potAnA zuddha bhAvono Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 128] [dravyasaMgraha zuddhanaye bhoktA che-ema kahyuM che. tenA anusaMdhAnamAM ahIM nizcayamokSamArgano kartA-bhoktA jIva pote che ema samajavuM kemake te jIvano zuddhabhAva che. gA. 34-35-36mAM saMvara-nirjarAnuM svarUpa kahyuM che. saMvara-nirjarA te nizcaya-mArga che, ane saMvara-nirjarAnA dhAraka mukhyapaNe munirAja che, tethI nizcaya-mokSamArganuM bIjuM nAmaekAgratAlakSaNavALuM 'zrAmaNa paNa che. 2. A gAthA tathA gA. 40mAM kahelo nizcaya - mokSamArga - A gAthAmAM samyagdarzana-jJAna-cAritranI ekatArUpa potAno AtmA tene mokSamArga kahyo che, ane gAthA 40mAM e traNanI ekatArUpa AtmA mokSamArga (mokSanuM kAraNa ) kema che te batAvyuM che. pravacanasAranI gAthA 24ranI TIkAmAM dravyapradhAna nizcayanayathI je prajJApana che, tene A gAthA anusare che. zrI mokSazAstramAM-samyagdarzana-jJAna-cAritrANi mokSamArgaH" evI vyAkhyA karI che, te (nizcaya-mokSamArganI) paryAyanI mukhyatAthI karI che. e "paryAyapradhAna vyavahAranaya" thI prajJApana che. (ahIM "vyavahAranaya' kahyo mATe te zubharAgarUpa vyavahAra-mokSamArga che ema na samajavuM). nizcaya-mokSamArganuM kathana pramANathI, dravyArthikanayathI (dravyapradhAna nizcayanayathI) ane paryAyArthikanayathI (paryAyapradhAna vyavahAranayathI) ema traNa prakAre thAya che-ema zrI pravacanasAra 1. pravacanasAra gA. 242, TIkA. pR. 398. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates mokSamArganuM be prakAre nirUpaNa ] [ 129 gA. 242nI TIkAmAM jaNAvyuM che e rIte A zAstramAM ane mokSazAstramAM kathana paddhatino phera hovA chatAM bhAvamAM kAMI paNa taphAvata nathI. 3.nizcayamokSamArga ane vyavahA2mokSamArga ekIsAthe: 66 gA. 47mAM kahyuM che ke-"kAraNa ke muni paNa niyamathI banne prakAranA mokSa kAraNone dhyAnathI prApta kare che tethI temAM prayatnazIla thaIne tame dhyAnano sArI rIte abhyAsa karo." bR. dravyasaMgrahanI gA. 47 TIkAmAM pR. 180mAM kahyuM che keH " e baMne prakAranAM paNa mokSamArgane muni nirvikAra svasaMvedanarUpa 52madhyAna vaDe prApta kare che." e ja pramANe zrI pravacanasAra gA. 240 thI 242nA mathALAmAM tathA niyamasAra gA. 60 pR. 117mAM 'sadAya nizcaya-vyavahArAtmaka suMdara cAritrabhara vahanArA ' kahI-banne sAthe hoya che, ema pratipAdana karyuM che. , 4. vyavahA2mokSamArganI vyAkhyAH- vItarAga sarvajJapraNIta cha dravya, pAMca astikAya, sAta tattva, nava padArthanA samyak zraddhAna-jJAnavratAnuSThAna vikalpa vyavahAra mokSamArga che. te vikalparUpa hovAthI 'sarAgadazA '(sarAgaaMza) che. te paradravyapravRtti che. tethI tene sUkSma 52samaya kahevAmAM Ave che. tenuM phaLa saMsAra che. (samayasAra gAthA 11, bhAvArtha pAnuM 26.) tenuM svarUpa tathA tenuM phaLa nizcaya mokSamArgathI 'pratipakSa ' che. zuddhopayoga (arthAt nizcayamokSamArga) thI zubha ane 1. niyamasAra pR. 149; pravacanasAra gA. 72 pR. 92 jayasenajI Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 130] [ dravyasaMgraha azubhopayoga bane "vilakSaNa che-virodhI che, chatAM munine sAthe rahevAmAM bAdha (virodhI nathI. e sarAga aMzano abhAva dazamAM guNasthAnane aMte thAya che. vyavahAra-mokSamArga te dravyapravRtti che. zrI paMcAstikAyanI gAthA 160mAM je vyAkhyA ApI che temAM te ja pramANe jaNAvyuM che. A zAstranI gA. 29 pramANe te Asrava che. 5. nizcayamokSamArganI vyAkhyA:- nijaniraMjana zuddhAtmatattvanA samyaka zraddhAna-jJAna-anucaraNamAM ekAgra pariNatirUpa nizcayamokSamArga che. (A mokSazAstrane anusaratI vyAkhyA che.) A gAthA tathA gAthA 4) pramANe nizcayathI samyagdarzana-jJAna-cAritramaya je nija AtmA che te nizcayamokSamArga che. 6. "dhAtu pASANe agrivat sAdhaka vyavahAra mokSamArga" e kathanano artha:- daSTAMta hamezAM ekadezI hoya che, sarvAze lAgu paDe nahi. sonAne pakavavAmAM upAdAnakAraNa to sonuM pote ane tenI yogyatA che, paNa nimitta agni ja hoya, bIjA koImAM ucita nimittapaNAnI yogyatA nathI. tema nizcaya-mokSamArga mATe upAdAnakAraNa to potAno AtmA ane tenI yogyatA che, paNa nimitta vyavahAra-mokSamArga ja hoya, bIjA koI bhAvamAM ucita nimittapaNAnI yogyatA nathI, daSTAMtamAM be bhinna 1. pravacanasAra gA. 91, pR. 138. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates mokSamArganuM be prakAre nirUpaNa ] pugaLa padArtho che. (siddhAMta) sAdhakane cAritra guNanI eka paryAyamAM be aMzo-eka vItarAgI aMza ane eka sarAgI aMza che. agni jema nimitta tarIke vyavahAranaye sAdhaka che. tema vyavahAramokSamArga nimitta tarIke vyavahAranaye sAdhaka che eTale ke upacArathI sAdhaka che - kharekhara sAdhaka nathI. kharekhara sAdhaka hoya to te "vyavahAra" evuM nAma pAme nahi. 7. A zAstranI gAthA 45 je vyavahAra-cAritra saMbaMdhI che tathA gAthA 49 jemAM maMtro japavA tathA paMcaparameSThInuM dhyAna karavA jaNAvyuM che te vyavahAra-mokSamArgane prarUpe che. 8. sAdhaka vyavahAranaye:- A adhikAramAM tathA bIjA sthaLoe vyavahArane nizcayano sAdhaka kahyo che tyAM dareka sthaLe te sAdhaka vyavahAranaye hovAthI teno artha nimittamAtra che ema samajavuM. vaLI pahelo vyavahAra ane pachI nizcaya ema keTalAMka mAne che te yathArtha nathI; kemake nizcayarUpa sAdhya thAya tyAre te vakhatanA ke pUrvanA rAgAMzane vyavahAra" (upacAra) kAraNa kahevAya. jo nizcayarUpa sAdhya (kArya) nA thAya to sAdhaka konuM? kArya thayA vinA koIpaNa vastu ke paryAyane nimittakAraNa kahI zakAya nahIM. kArya vinA kAraNe konuM kahevuM? mATe kArya thayA pahelAM te vakhatano rAgAMza ke pUrvano rAgAMza vyavahAra-mokSamArga - (vyavahAra) sAdhaka evuM nAma pAme nahi. 9. nizcaya sAdhaka- puruSa te ja (AtmA ja) abhedanaye zuddhanayano viSaya hovAthI, zuddhAtmano sAdhaka hovAthI, zuddha abhiprAyarUpe pariNata hovAthI zuddha che ema jANavuM. juo, samayasAra gA. 14 Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 13] [ dravyasaMgraha zrIjayasenAcAryanI TIkA, chevaTanA bhAga, navI AvRtti pR. 38. jUnI AvRtti pR. 41) 39. nizcayamokSamArganuM vizeSa kathana rayaNattayaM Na vaTTai aNNANaM muyattu annnndviymii| tahmA tattiyamaio hodi hu mokkhassa kAraNaM aadaa||40|| ratnatrayaM na varttate AtmAnaM muktvA anydrvye| tasmAt tattrikamayaH bhavati khalu mokSasya kAraNaM aatmaa|| 40 / / anvayArtha- (mAtmAne) AtmAne (muvattA) choDIne (caMdravya) bIjAM dravyamAM (ratnatraya) ratnatraya (je vartate) rahetuM nathI (tasmAta) te kAraNathI (tatrivamaya:) te traNa ratnanI ekatAvALo (mAtmA) AtmA (su) kharekhara (mokSaca 2i) mokSanuM kAraNa (mavati) che. bhAvArtha:- nizcayaratnatrayanuM sthAnaH (1) nija zuddhAtmA sivAya bIje kyAMya paNa anya dravyamAM nizcaya ratnatraya hotAM nathI-vartatAM nathI. "muktinI prApti mATe jagatamAM bIjo koI padArtha nathI-nathI" (niyamasAra, kalaza 135, pR. 194). koI paNa parapadArthanA Azraye ratnatraya pragaTI zake nahi, kemake temAM te hotAM nathI. jIvone anAdithI parAzrayabuddhi varte che. anukULa padArthono saMyoga hoya to pote sukhI Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates nizcayamokSamArganuM vizeSa kathana ] [ 133 ane saMyoga hoya to pote sukhI ane pratikULa padArthono saMyoga hoya to du:khI evI mithyA mAnyatA karI rahyo che. 525dArtho iSTa-aniSTa kadI che ja nahi ema te mAnato nathI. tethI 525dArtho pratyeno Azraya choDAvI trikALI zuddha upAdAna-nijazuddhAtmAno Azraya ahIM karAvyo che. (2) vyavahA2tnatraya che te paradravyapravRtti che, tenA AzrayanuM phaLa saMsAra che, tethI paradravya taraphanI pravRtti choDI, (svadravyanA AzrayarUpa ) svadravyapravRtti karyA vinA nizcayaratnatraya kadI pragaTe nahi. (3) potAno zuddhAtmA ja potAnuM AlaMbana-sAdhana che. ane te uparathI nirapekSa-nirAlaMba che, evuM vastunuM svarUpa che. (4) ane tethI ja nija '5ramAtmatattvanAM samyak-zraddhAnajJAna-anuSThAnarUpa zudvaratnatrayamArga paramanirapekSa hovAthI mokSano sAco upAya che. ane te zudgharatnatrayanuM phaLa svAtmopalabdhi (mokSanI prApti ) che. 2. te trikamaya nijaAtmAtmA-A kathana dravyArthika-nayanuM 1. niyamasAra gA. 99, pravacanasAra gA. 192. 2. niyamasAra gA. 2 TIkA. pR. 7 te (zudgharatnatrayamArga) vyavahA2tnatrayathI 52mani2pekSa evo teno artha che. (vyavahA2nuM phaLa saMsAra che. juo sa. sAra. gA. 11no bhAvArtha. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 134] dravyasaMgraha che. e gA. 39mAM jaNAvyuM che. zrI samayasAranI gA. ra77ne anusarIne A gAthA che. nizcayasamyagdarzana-jJAna-cAritranI ekatA te "ratnatraya" che ema mULa gAthAmAM ja kahyuM che, tethI ema samajavuM ke zuddha AtmA darzana che kAraNa ke te darzanano Azraya che, zuddha AtmA jJAna che kAraNa ke te jJAnano Azraya che; zuddha AtmA cAritra che kAraNa ke te cAritrano Azraya che. temAM vyavahAranaya pratiSedhya che ema samajavuM. 3. sarve vyavahAra choDavA yogya che- zrI yogasAra (zrI yogIndradevakRta) nI gAthA 37, 55 tathA 89mAM sarve vyavahAra choDavA yogya che ema kahyuM che. te choDayA vinA te rAgAMzano abhAva zI rIte thAya? vyavahAraratnatraya che kharAM, jo te na ja hoya to choDavAM kone? jo te sAco dharma hoya to choDavA yogya hoI zake nahi-tethI tene mAtra vyavahAranaye "sAdhaka' kahyAM che paNa te uparathI temAM aMze dharma che ema mAnavuM te bhrama che. 4. mokSanuM kAraNa- e ratnatrayarUpe pariNamelo potAno AtmA te ja mokSanuM kharuM-vAstavika nizcaya kAraNa (sAdhana) che ema jaNAvI vyavahAraratnatraya te mokSanuM kharuM kAraNa nathI ema spaSTa jaNAvyuM che. mokSamArganA traNe avayavonI vyAkhyA have pachI gAthA 41-42 ane 46mAM ApI che. 40. 1. ahIM sAdhaka eTale nimitta-evo artha samajavo. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samyagdarzananuM lakSaNa ] [ 135 samyagdarzananuM lakSaNa jIvAdIsadahaNaM sammattaM evamappaNo taM tu| durabhiNivesavimukkaM NANaM sammaM khu hodi sadi jmhi|| 41 / / jIvAdizraddhAnaM samyaktvaM rupaM AtmanaH tat tu| durabhinivezavimuktaM jJAnaM samyak khalu bhavati sati ysmin|| anvayArtha:- (nIvAzriddhAna) jIva vagere tattvone zraddhAna karavuM (sacavatve) te samyagdarzana che (1) ane (ta) te (sAtmanaH) AtmAnuM (paM) svarUpa che; (yasmina sati) je samyagdarzana thatAM (va7) kharekhara (jJAna) jJAna (62manivezavimu) *viparIta abhiprAyathI rahita (sabhya) samyaka (mati) hoya che. bhAvArtha- 1. nizcayasamyagdarzana- A gAthA nizcaya samyagdarzananI che. AtmAmAM "zraddhA" nAmano eka guNa che, tenI anAdithI viparIta paryAya che, tene mithyAdarzana kahevAmAM Ave che. cothe guNasthAne te paryAyano abhAva thaI samyagdarzanarUpa paryAya thAya che. te samyagdarzana AtmAnuM svarUpa che. e zraddhAguNanI traNa prakAranI paryAyo hoya che: (1) mithyAdarzanaH- je, jIvone anAdithI che (ane je, jIvo samyagdarzana pAmyA pachI pharI mithyAdarzanarUpe pariName tene hoya che, teo saMzaya, viparIta ane anadhyavasAyarUpa jJAnane durabhiniveza (viparIta abhiprAya) kahevAmAM Ave che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 136 ] [ dravyasaMgraha sAdi mithyASTi kahevAya che.) A paryAya ulaTI-UMdhIviparIta che. samyagdarzanaH- zraddhAguNanI zuddha paryAya che, tene A gAthAmAM 'mAtmA:rupa' arthAt AtmAnuM svarUpa kahyuM che. zrI puruSArthasiddhiupAya gAthA raramAM "lAtmae tata' arthAt te AtmasvarUpa che ema kahyuM che. te ja gAthAmAM tene "sarvavartavyama' arthAt sadAkALa karavA yogya che ema kahyuM che. (e zAstra zrAvakAcAra che.) A paryAya cothe guNasthAne prathama upazama-samyakatva thatAM ja pragaTe che. te puruSArthasiddhi upAya zAstranI gAthA nIce pramANe che: jIvAjIvAdInAM tattvArthAnAM sadeva krtvym| zraddhAnaM viparItAbhiniveza viviktamAtmarupaM tt|| (A gAthAno artha zrI mokSamArga prakAzaka pR. 320mAM nIce pramANe karyo che): artha - viparIta abhiniveza rahita jIva-ajIvAdi tattvArthonuM zraddhAna sadAkALa karavA yogya che. e zraddhAna AtmAnuM ja svarUpa che, kAraNa ke darzanamoharUpa upAdhi dUra thatAM pragaTa thAya che, mATe e AtmAno svabhAva che. caturthAdi guNasthAnamAM pragaTa hoya che ane pachI siddha avasthAmAM paNa sadAkALa teno sadabhAva rahe che." (3) mizra avasthAH- je kAMIka samyaka ane kAMIka mithyAtvarUpa hoya che. A avasthA sAdi mithyASTine hoya che ane te samyakatvathI Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samyagdarzananuM lakSaNa ] [137 patana thatAM thAya che ane ghaNo alpakALa rahe che. (A kAraNe A paryAya saMbaMdhI vizeSa kathananI jarUra nathI; A trIje guNasthAne ja hoya che.) 2. cothe guNasthAne pragaTatuM nizcayasamyagdarzana eka ja prakAre che- samyagdarzana to kAMI 'be nathI, paNa samyagdarzananuM nirUpaNa be prakArathI che. jyAM sAcA samyagdarzanane samyagdarzana nirUpaNa karyuM che te nizcaya samyagdarzana che tathA je samyagdarzana to nathI paraMtu samyagdarzananuM nimitta che vA sahacArI che tene upacArathI samyagdarzana kahIe. te vyavahAra samyagdarzana che; kAraNa ke nizcaya-vyavahAranuM sarvatra evuM ja lakSaNa che. arthAt sAcuM nirUpaNa te nizcaya tathA upacAra nirUpaNa te vyavahAra, mATe nirUpaNa apekSAe be prakAre samyagdarzana jANavAM, paNa eka nizcaya samyagdarzana che, ane eka vyavahAra samyagdarzana che-ema be samyagdarzana mAnavAM mithyA che. 3. nizcaya-vyavahAra samyagdarzananI vyAkhyA tathA tenuM eka ja kALe thavuM- (1) sAcA deva-guru-dharmamAM draDha pratIti, (2) jIvAdi sAta tattvonI yathArtha pratIti, (3) sva-paranuM zraddhAna, (4) AtmazraddhAnA arthAt zraddhAguNanI nirmaLa dazA pragaTa thavAthI potAnA zuddhAtmAnI 1. mokSamArga prakAzaka pR. 253-254. "mokSamArga" ne badale "samyagdarzana' zabda upara lIdho che. 2. cAre anuyogonAM sarve zAstromAM. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 138 ] [dravyasaMgraha akhaMDajJAyakabhAvanI pratIti thAya tene samyagdarzana kahe che. A lakSaNonA avinAbhAva sahita je zraddhA thAya che, te nizcaya samyagdarzana che. e paNa dhyAnamAM rAkhavuM ke nizcayavyavahAra samyagdarzana eka ja kALe thAya che. viparIta abhinivezarahita AtmapariNAma te nizcayasamyaktva che, kAraNa ke e satyArtha samyaktvanuM svarUpa che. ane satyArthanuM nAma ja nizcaya che, tathA e viparIta abhinivezarahita zraddhAnanuM (nimitta ) kAraNabhUta zradvAna te vyavahArasamyaktva che. kAraNa ke ahIM kAraNamAM kAryano upacAra karyo che ane upacAranuM nAma ja vyavahAra che. tyAM jIvane deva-guru-dharmAdinuM sAcuM zraddhAna che ane tenA ja nimittathI tenA zraddhAnamAM viparIta abhinivezano abhAva thAya che. mATe ahIM viparIta abhiniveza rahita zraddhAna te to nizcayasamyaktva che, tathA deva-gurudharmAdinuM zraddhAna te vyavahArasamyaktva che. e pramANe eka ja kALamAM tene banne samyaktva hoya che. 4. upa2 kahela nizcayasamyagdarzananI vyAkhyAno khulAsoH(1) je jIvane sAcA deva-guru ane dharmanI pratIti hoya tene sAta tattvanI, svaparanI tathA AtmAnI zraddhA hoya ja, kemake sAcA deva-gurudharmanI zraddhAnuM prayojana sAta tattvonI zraddhA te che ane sAta tattvonI zraddhAnuM prayojana-jIva, saMvara, nirjarA ane mokSa te sva che ane ajIva, Asrava ane baMdha te 52 che-evI zraddhA karavI te che. ane sva-52nI Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samyagdarzananuM lakSaNa ] [ 139 zraddhAnuM prayojana potAnI paryAya potAnA jIvasAmAnya sanmukhI karavI te che. kemake tenA Azraye saMva-nirjarA ne mokSaparyAya pragaTe che. (2) jo e cAramAMthI koI paNa ekanI, benI ke traNanI zraddhA hoya ane bAkInAnI na hoya to tene ekanI sAcI zraddhA nathI-ema samajavuM. (3) deva, guru ane dharma athavA Apta, Agama ane gurunI zraddhA-e banne kathanamAM phera nathI, banne eka ja che. nizcayasamyagdarzana cothA guNasthAnanI siddha avasthA sudhInA sarve samyagdaSTine hoya ja che. zrI ratnakaraNDa zrAvakAcAra zAstranI gA. 30-33-34-35-36 agatyanI che. gAthA 30mAM kahyuM che ke-zuddhadaSTi (nizcaya samyagdaSTi) jIva, bhaya-AzA-sneha athavA lobhathI kudevAdine praNAma ke vinaya karatA nathI. gAthA 33mAM kahyuM che ke nirmohI ( samyagdaSTi ) gRhastha mokSamArgamAM sthita che, paNa mithyAdaSTi muni to mokSamArgamAM sthita nathI, tethI mithyAdaSTi gRhastha zreSTha che. (mokSamArga eTale nizcaya samyagdarzana-jJAna-cAritranI ekatA. ) gAthA 35mAM kahyuM che kesamyagdarzanathI zuddha avratI hoya topaNa te nAka, tiryaMca, napuMsaka strI, mAThuM kuLa, vikaLa aMga ke nirdhanatAmAM janmato nathI. ahIM cothA guNasthAnavALo jIva zuddha (nizcaya )-samyagdarzanadhArI hoya che, ema Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 140] [dravyasaMgraha spaSTa karyuM che. gAthA 36mAM samyagdarzanathI pavitra jIva kevA kuLamAM janme che tathA kevA zarIranI prApti kare che te jaNAvyuM che. eTale te paNa cothA guNasthAnavALA jIvane pavitra (nizcaya) samyagdarzana hoya che ema siddha kare che. A gAthA 35-36no AdhAra bR dravyasaMgrahuM gA. 41 TIkA pR. 161mAM lIdho che. gAthA 34mAM kahyuM che ke, traNa kALa ane traNa lokamAM zarIradhArIone samyakatva samAna kAMIpaNa kalyANa-zreya nathI ane mithyAtva samAna kAMIpaNa akalyANa-azreya nathI. have mithyAtva to samyagdarzana thatAM cothe guNasthAne ja jAya che. kalyANakArI samyagdarzana to nizcaya samyagdarzana che kemake te zraddhAguNanI zuddha paryAya che. vyavahAra samyakatva to zraddhAguNanI paryAya ja nathI, e to cAritraguNanI vikArI paryAya arthAt zubhopayoga che-ema zrI pravacanasAranI gAthA 157mAM zrI kuMdakuMdAcAryadeve pote kahyuM che. mATe cothe guNasthAnathI ja nizcaya samyagdarzana hoya che ema nirNaya karavo. 2. zrI puruSArthasiddhi upAyaH- (je zrAvakAcAranuM zAstra che ) gAthA raramAM kahyuM che ke viparIta abhinivezathI rahita jIva-ajIvAdi tattvArthonuM zraddhAna sadAkALa kartavya che; e zraddhAna AtmAnuM svarUpa che; cothe guNasthAnathI nizcayasamyakattva hoya che evo teno artha che, kemake ahIM tene AtmAnuM svarUpa kahyu che ane sadA kartavya che ema kahyuM che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samyagdarzananuM lakSaNa ] [141 vyavahAra samyakatva to rAga che, te nIcenA guNasthAnamAM-kheda che keAvyA vinA raheto nathI, paNa samyagdaSTi te rAgano mAtra jJAtA che, kartA nathI. eTale ke tene potAnuM kartavya mAnato nathI. A samyakatva cothA guNasthAnamAM zarU thAya che ane siddha avasthAmAM paNa sadAkALa teno saddabhAva rahe che-ema mokSamArga prakAzakamAM pR. 320 kahyuM che. A vyAkhyA sAta tattvonI mukhyatAthI che, tyAM bAkInA traNa (-nija AtmAnuM, sva-paranuM tathA suvAdinuM zraddhAna) avinAbhAvapaNe hoya che. siddha bhagavAnane vyavahArasamyakatva hotuM nathI. 5. zAstromAM samyagdarzana saMbaMdhI kathanapaddhati - zAstromAM keTalIka jagyAe samyagdarzana thayA pachI cAritranI savikalpa dazA agara nirvikalpa dazAne bheLavI samyagdarzananuM varNana karavAmAM Ave che, te prasaMge nIce pramANe kathana hoya che - (1) dazamA guNasthAnanA chellA samaye saMpUrNa rAgano abhAva thAya che ane te pahelAM bhUmikA anusAra rAga rahe che. tethI "cothA guNasthAnathI dazamAM guNasthAna sudhInA jIva sarAgI samyagdaSTi kahevAya che, ane tenA uparanA vItarAgI kahevAya che." (2) sAtamAM guNasthAnathI dazamA guNasthAna sudhI abuddhipUrvaka 1. paM hIrAlAlajI kRta dravyasaMgrahuM TIkA, gA. 36, pR. 121. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 142] [dravyasaMgraha rAga rahe che tene gauNa karI "x x apramattAdi guNasthAnavartI vItarAgacAritra avinAbhUta vItarAga samyakatva" ane cothe-pAMcame ane chaTTa guNasthAne sarAgasamyakatva kahyuM. (3) vItarAgI bhAvaliMgI muni sAtame ane chaThTha guNasthAne vAraMvAra Ave che, tenI mukhyatA lai zrI jayasenAcArya zrI samayasAranI TIkAmAM kahyuM che ke-"paMcama guNasthAna uparanA guNasthAnavartI vItarAga samyagdaSTionuM mukhyapaNe ane sarAga samyagdaSTionuM gauNapaNe grahaNae pramANe varNana "samyagdaSTi" nI vyAkhyA kALe sarvatra tAtparyapaNe jANavuM. " * 2 (sarAga samyagdaSTine vItarAgasamyagdaSTinI apekSAe vyavahAra samyagdaSTi kahevAya che, ane vItarAga samyagdaSTine sarAga samyagdaSTinI apekSAe nizcaya samyagdaSTi paNa kahevAmAM Ave che. "je jIvone vyavahAra samyagdaSTi kahyA che teo upacArathI samyagdaSTi che ema na samajavuM, paraMtu teo kharekhara samyagdaSTi che ema samajavuM. cAritra 1. zrI samayasAra gA. 177-178 zrI jayasenajI TIkA, pR. 25-253 prathama AvRtti. AvuM kathana dravyasaMgraha gA. 22 tathA paramAtmaprakAzanI TIkAmAM Ave che. paNa tyAM guNasthAna jaNAvyA nathI. 2. zrI samayasAra gAthA 201-202. zrI jayasenajI TIkA pR. 287 AvRtti pahelI. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samyagdarzananuM lakSaNa ] [ 143 apekSAe rAgAdi hayAta hovAthI sarAga samyaktvavALA kahIne vyavahA2 samyagdaSTi kahyA che. zrI jayasenAcAryadeve pote ja (paMcAstikAyanI 150-151mI gAthAnI TIkAmAM ) kahyuM che ke jyAre A jIva AgamabhASAe kALAdilabdhirUpa ane adhyAtmabhASAe zuddhAtmAbhimukha pariNAmarUpa svasaMvedanane prApta kare che tyAre prathama to te mithyAtvAdi sAta prakRtionA upazama ane kSayopazama vaDe sarAga-samyagdaSTi thAya che. " e rIte sarAga samyagdaSTi paNa kharekhara (sAcA-nizcaya ) samyagdaSTi che.) ,, bR. dravyasaMgraha gA. 36nI TIkA pR. 137-38mAM samyagdaSTine 'vItarAga ' evuM vizeSaNa zA mATe lagAvyuM che-evo prazna karyo che. tenA samAdhAnamAM kahyuM che ke-bhedavijJAna utpanna thavA chatAM jeTalA aMze rAgAdino anubhava kare che, teTalA aMze bhedavajJAnI puruSa paNa baMdhAya che. (ahIM koi guNasthAnanI vAta kahI nathI. ) (4) zraddhAguNanI ekanI apekSA letAM cothe guNasthAne pragaTa thatuM samyagdarzana vAstavika che tethI te nizcaya-samyagdarzana che. ane sAtame guNasthAne pragaTa thatuM vItarAga athavA nizcaya samyagdarzana e to zraddhA ane cAritra e be guNane bhegA laine kahevAmAM Ave che. A saMbaMdhamAM zrI paramAtmaprakAza a. 2, gA. 17, pR. 146-147mAM kahyuM che ke 1. zrI paMcAstikAya gA. 272 TIkA, pR. 261 phUTanoTa gujarAtI tathA hiMdI paMcAstikAya zrI jayasenajInI TIkA rR. 217-18. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 144] [dravyasaMgraha e mahApuruSone zuddhAtmA upAdeya che evI bhAvanArUpa nizcayasamyakatva to che, paNa cAritramonA udayathI sthiratA nathI." AgaLa jatAM te TIkAmAM ja kahyuM che ke "zubharAganA yogathI teo sarAga samyagdaSTi che." (5) zrI paMcAdhyAyI bhAga-ramAM kahyuM che ke "samyagdarzana' mAM savikalpa (sarAga-vyavahAra) ane nirvikalpa (vItarAganizcaya) evA bheda kharekhara nathI. tenI gAthA 821-22mAM kahyuM che ke zAstra ane lokamAM evI rUDhi che ke-samyaktva nizcaya ane vyavahAra ema be prakAranA che. vyavahAra samyakatva sarAga arthAt savikalpa che ane nizcaya samyakatva vItarAga arthAt nirvikalpa che, tenA samAdhAnamAM prathama ema jaNAvyuM che ke kharekhara evuM mAnanAra potAnI prajJAnA aparAdhathI khoTA AzayavALA che. temano je kAMI zruta abhyAsa che te kevaLa kAyakaleza mATe che. (gA. 827) zAstromAM A kathana kevI rIte Ave che, teno khulAso (AgaLa jatAM) ghaNI gAthAomAM Ave che, temAMthI be gAthA jarUranI hovAthI ahIM teno havAlo Apyo che. paMcAdhyAyI bhAga-ra, gAthA 902 nIce pramANe che: yatpunaH " kaizcidukta syAtsthUla lkssyonmukhairih| atropacAraheturyastaM bute kila saaNprtm|| 902 / / artha- koi purUSoe cUla upacAraSTithI je darzanajJAnane savikalpa kahyuM che temAM je upacArakAraNa che, tene huM have spaSTarUpathI kahuM Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samyagdarzananuM lakSaNa ] [145 (6) tyAra pachI upacAra-kAraNanI carcA karIne gAthA 90910mAM kahyuM ke - vimRzyaitparaMkaizcidasadbhUtopacArataH / rAgavajjJAnamatrAsti samyaktvaM tdvdiiritm|| hetoH paraM prasiddhairya: sthUla lakSyairiti smRtm| ApramattaM ca samyaktvaM jJAnaM vA sviklpkm|| artha- kevaLa A vAtano vicAra karIne koI puruSoe upacarita asabhUtavyavahAranayathI te guNasthAnomAM rAgasahita jJAnane dekhIne samyakatvane paNa tevuM (sarAga ) kahyuM che. 979. kevaLa e hetuthI (buddhipUrvaka rAganA hetuthI) prasiddha rIte skUla upacAradaSTithI teo taraphathI ema kahevAmAM AvyuM che ke pramattaguNasthAna sudhI (4-5-6 guNasthAna sudhI) samyaktva ane jJAna savikalpaka (sarAga) che. 91). (7) upara kahelAM zAstromAM tathA bIjA zAstromAM jyAM zraddhA ane cAritraguNanI paryAyo judI judI varNavI che, tyAM evuM varNana che ke-cothA guNasthAnathI ja jIvane (1) zuddha jinAjJAnadaSTi, (2) samyakatva caraNa cAritra, (3) "jina samyakatvaguNa vizuddha ane (4) samyakatvacaraNazuddha hoya che. (5) je jIva vizuddhasamyakatva (zraddhA) kare che te cAritranA doSane parihare che, (6) samyakatvane anusaranAro duHkhano kSaya kare che. 1. cAritra pAhuDa gA. 5-8-9-13-14-17-19. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 146] [dravyasaMgraha (8) (1) "zrAvaka tathA munipaNAnA kAraNabhUta nizcaya samyagdarzanAdi' hoya che. (2) avirata, dezavirata AdimAM guNano ekadeza Ave che. (3) zuddhAtmabhAvanAthI utpanna atIndriya sukha upAdeya che ema pratIti kare che (pratibhAti) te bhAva-samyagdaSTi che. te *nizcayasamyakatva che. (4) zraddhAna sadAkALa kartavya che, e "AtmAnuM ja svarUpa che, darzanamoharUpa upAdhi dUra thatAM pragaTa thAya che mATe e AtmAno svabhAva che. caturthAdi guNasthAnamAM pragaTa hoya che, pachI siddha avasthAmAM paNa sadAkALa teno sadbhAva rahe che. 1. bhAvapAhuDa gA. 66 artha tathA bhAvArtha. 2. bhAvapAhuDa gA. 120 bhAvArtha. 3. paMcAstikAya gA. 163 utthAnikA, pR. 223 jayasenajI. 4. paramAtmaprakAzaka a. 1, gA. 93, pR. 97 saM, gA. 94, pR. 98, a 2. gA. 15 pR. 143 saM. , (tyAra pachI a. 2 gA. 17 pR. 146-147 be prakAre vyAkhyAna) mokSamArga prakAzaka a. 9 pR. 331-332. banArasIdAsakRta samayasAranATaka, guNasthAna adhikAra. zloka 51 pahelI kaDI-bIjI lITI, pR. 49). 5. puruSArthasiddhi-upAya gA. 22. 6. mokSamArga prakAzaka pR. 320-323-331-33ra. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samyagdarzananuM lakSaNa ] [147 (5) tiryaMcAdika ane kevaLI-siddha bhagavAnane samyakatvaguNa samAna kahyo che. (6) viparIta abhinivezahita AtmapariNAma te to nizcayasamyakatva che, kAraNa ke e satyArtha samyakatvanuM svarUpa che. (7) samyagdarzana zuddha-nirmaLa hoya che. (8) jene bhedajJAna pragaTayuM,-caMdana jevuM zItaLa citta jene thayuM, zivamArgamAM je keli kare che, jinezvarano je laghunaMdana che, satyasvarUpa sadA jene pragaTayuM che, jene zAnta dazA che, gaNadhara jevo viveka pragaTyo che te samyagdaSTi che. (9) samyakatva thatI vakhate nirvikalpa dazA hoya che, pachI paNa koi koi vakhate nirvikalpa dazA hoya che. (10) je aMtarAtmApaNu pragaTe che te mithyAtva, rAgAdi rahita hovAthI zuddha che; temAM jeTale aMze zuddhi che teTale aMze mokSanuM kAraNa thAya che. 1. bR. dravyasaMgraha ( rAyacaMdra zAstramAlA) pR. 151, 161, 176, ratnakAMDazrAvakAcAra gA. 3pa-36 2. banArasIdAsajI kRta samayasAra nATaka, maMgalAcaraNa kAvya 6-7-8. 3. anubhavaprakAza pR. 5, pravacanasAra gA. 8O jayasenAcArya TIkA, pR. 101-2, paM. ToDaramalajInI rahasyapUrNa ciThThI mokSamArga prakAzaka pR. 349. 4. pravacanasAra a. 3. gA 38 pR. 329 jayasenajI TIkA. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 148 ] (11) zrAvakane zuddhAtmabhAvanA hoya che. bhedAbheda ratnatraya tathA [dravyasaMgraha zuddhopayoga (12) samyagdaSTi jIva aMtardaSTa vaDe mokSapaddhati sAdhI jANe che; te bAhyabhAvane bAhya nimittarUpa mAne che; te nimitta to nAnA prakAranAM che, ekarUpa nathI, tethI aMtadaSTinA pramANamAM mokSamArga sAdhe che. e vagere prakAre cothA guNasthAnethI pragaTa thanAra samyagdarzananuM adbhuta mAhAtmya che. te pragaTatAM jJAnamAMthI paNa viparItapaNuM chUTI jatAM samyajJAna thAya che. samyagdarzana prApta karavAno upAyaH- zrI samayasAra gA. 11mAM jaNAvela bhUtArthanayano viSaya evA nija jJAyaka bhAvano Azraya karavo. dharma pragaTa karavA mATe Adi-madhya ane aMtamAM te eka ja upAya che. 41. samyagnAnanuM lakSaNa saMzayavimohavibbhamavivajjiyaM appaparasasvassa / gahaNaM sammaNNANaM sAyAramaNeyabheyaM vA42A saMzayavimohavibhramavivarjitaM aatmprsvrupsy| grahaNaM samyakjJAnaM sAkAraM anemevuM 42 / / anvayArtha:- [saMzayavimohavibhramavivarNita] saMzaya, vimoha ane vibhramathI rahita [ sAgaraM] AkAra (vikalpa ) sahita [lAbhaparasvarupaT]AtmA ane 52nA svarUpanuM [grahaLa] grahaNa Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samyagdarzananuM lakSaNa ] [149 karavuM-jANavuM te ( sabhya jJAnaM ) samyajJAna che. ( 7 ) ane te (anemevaM ) anekaprakAre che. (*saMzayAdi doSa rahita ane AkAra sahita sva-52 padArthonuM jANavuM te samyajJAna che.) bhAvArtha:- 1. jJAna sAkAra teno artha:- prathama to arthavikalpa te jJAna che; (1) tyAM artha eTale zuM? (2) vikalpa eTale zuM? uttaraH(1) sva-paranA vibhAgapUrvaka raheluM vizva te artha. samasta padArthonesamasta dravya-guNa-paryAyone 'vizva ' evA eka zabdathI kahevAmAM *saMzaya:- vidvAne hoTisparSi jJAna saMzaya:- ' A pramANe che ke A pramANe che' evuM je paraspara viruddhatApUrvaka be prakArarUpa jJAna tene saMzaya kahe che; jemake AtmA potAnA kAryane karI zakato haze ke jaDanA kAryane karI zakato haze? evuM jANavuM te saMzaya che. viparyayaH- viparItaivaLoTInizcayo viparyaya:- vastusvarUpathI viruddhatApUrvaka 6 , Ama ja che' evuM ekarUpa jJAna tenuM nAma viparyaya che; jemake zarIrane AtmA jANavo te viparyaya che. anadhyavasAya:- iimatyAlovanamAtramanaSyavasAya:- kaMIka che' evo nirdhArarahita vicAro tenuM nAma anadhyavasAya che. jemake 'huM koIka chuM' ema jANavuM te anadhyavasAya che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check htfp://www.AtmaDharma.com for updates 150 ] [dravyasaMgraha Ave che, tethI chaye dravyo, tenA guNo ane paryAyonA samUhane vizva kahe che-ema jANavuM. padArthomAM sva ane 52 evA be vibhAga che. je jANanAra AtmAnuM potAnuM hoya te sva che ane bIjuM badhuM 52 che. (2) tenA AkAronuM arthAt svarUponuM avabhAsana te vikalpa che. (avabhAsana=avabhAsavuM te, prakAzavuM te, jaNAvuM te, pragaTa thavuM te. eka padArthathI bIjo padArtha je svarUpe judo che te rIte potAnA jJAnamAM nakkIpaNe bhAsa thavo te.) e rIte sva-para padArthonuM bhinnatApUrvaka yugapad avabhAsana te jJAna che. jema darpaNanA nija vistAramAM sva ane pa2 AkAro ekI sAthe prakAze che, tema jemAM yugapad sva-52 AkAro (svarUpo ) avabhAse che te jJAna che. 2. yugapad sva-52nA svarUpanuM jJAna thavA saMbaMdhI dRSTAMta:paramAtmA anaMta jJAna-sukhAdirUpa te huM tathA rAgAdi Asravo te mArAthI judA arthAt bhinna-e rIte sva-parAkAranuM avabhAsana te yugapad svaparanuM yathArtha jJAna che, kemake AtmA ane Asavano bheda jyAM sudhI jIva jANe nahi tyAM sudhI baMdha thayA vinA rahe nahi, ane jyAre AtmA ane Asavano taphAvata (bheda) jANe tyAre tene baMdhano nirodha thAya che. 1. pravacanasAra gA. 124 TIkA, pR. 213 gu, saM. TIkA, pR. 304 jayasenAcArya. 2. samayasAra gA. 68thI 72 tathA 74. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samyagdarzananuM lakSaNa ] [151 3. AkAra - vikalpanA arthoH- (1) AkAra eTale lAMbuM-pahoLuM ke goLa, corasa Adi-ema ahIM artha thato nathI; paNa jJAna sAkAra che eTale ke jJAna ja judA-judA padArthonI tathA tenA svarUpanI maryAdA nakkI kare che. (2) vikalpano artha ahIM rAga-(vi=viruddha, kalpa=AcAra) ema na karavo; paNa vi arthAt vizeSa ane kalpa arthAt jANavuM-e rIte vikalpano artha ahIM "jJAna" samajavo. 4. samyagdarzana ane samyajJAnanuM kAraNakAryapaNuM - jJAnamAM mithyA tathA samyaka-evI saMjJA mithyAdarzanasamyagdarzananA nimittathI thAya che. jema mithyASTi ke samyagdaSTi suvarNAdi padArthone jANe che to samAna, paraMtu e ja jANapaNuM mithyASTine mithyAjJAna tathA samyagdaSTine samyajJAna nAma pAme che. e ja pramANe sarva mithyAjJAnasamyajJAnanuM (nimitta) kAraNa mithyAdarzana-samyagdarzana jANavuM. prazna- jJAna-zraddhAna to yugapatuM hoya che, to temAM kAraNakAryapaNuM kevI rIte kaho cho? uttara- "e hoya to e hoya' e apekSAe kAraNakAryapaNuM hoya che; jema dIpaka ane prakAza e baMne yugapata hoya che, topaNa dIpaka hoya to prakAza hoya, tethI dIpaka kAraNa che ane prakAza kArya che e pramANe ahIM jANavuM. 1. mokSamArgaprakAzaka a. 4, pR. 91. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 15ra] [dravyasaMgraha 5. samyajJAna ane rAga:- samyajJAnopayogano viSaya jyAre AtmA hoya tyAre te jJAna svasaMvedanazAna kahevAya che, tethI cAritra apekSAe te jJAnane vItarAgI jJAna athavA nizcayajJAna, ane jyAre te jJAnano viSaya samyagdaSTine parapadArtha hoya tyAre te jJAnane vyavahArajJAna-sthULa dRSTithI kahevAmAM Ave che. paNa tethI te vyavahArajJAna-upacArarUpa thaI jatuM nathI paNa kharekhara te (nizcaya) samyajJAna ja che. A viSaya paMcAdhyAyImAM levAmAM Avyo che. A mATe juo gAthA 41. bhAvArtha pArA-5 (1) thI (7) mAM che te pramANe ahIM paNa ema samajavuM ke banne guNone judA-judA na gaNatAM te jJAna samyaka ja kharekhara che, te upacAra nathI. prazna:- cAritranI apekSAe kathana hoya tyAre rAga sAthe rahelA samyajJAnane vyavahArajJAna kahI tene sAdhaka, ane nirvikalpa dazAnA nizcayajJAnane sAdhya kahevAmAM Ave che. teno zuM artha che? uttara- samyagdaSTi potAno puruSArtha vadhArI svasaMvedanajJAnarUpe pariName che tyAre upara kahelA vyavahArajJAnano abhAva thAya che, chatAM te te vakhate sahacArI che ema bhUtanaigamanaye gaNI tene 1. bR. dravyasaMgrahamAM A gAthA 4ranI TIkAmAM pR. 166mAM A matalabe jaNAvyuM che. zrI rAyacaMdra jaina zAstramALA AvRtti 2. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samyajJAnanuM lakSaNa ] [1pa3 nimitta-bahiraMga sAdhaka-(ucita nimitta) nuM jJAna karAvavA mATe kahevAya che. kharI rIte nizcaya sAdhaka to potAno svasammukha thayelo puruSArtha che-ema samajavuM. 6. samyajJAna arthe thatI pravRtti saMbaMdhI:- jo jIvane sAcuM tattvajJAna thAya to te puNya-pApanA phaLane saMsAra jANe, zuddhopayogathI mokSa mAne ane guNasthAnAdirUpa jIvanuM vyavahAranirUpaNa jANe. have tattvajJAnanuM kAraNa to adhyAtmarUpa dravyAnuyoganA zAstra che. tyAM koI jIva e zAstrono abhyAsa kare che, paraMtu tyAM jema lakhyuM che tema pote nirNaya karI potAne potArUpa, parane pararUpa tathA AsravAdine AsravAdirUpa zraddhA karato nathI. mATe yathArtha nirNaya karI "huM jJAnasvarUpa chuM' evo potAne para dravyathI bhinna-kevaLa caitanyadravyamaya anubhavavo e kAryakArI che. 7. samyajJAnanA bhedo- A bhedo pAMca che - (1) mati, (2) zrata, (3) avadhi, (4) mana:paryaya ane (5) kevaLajJAna-A pAMca jJAnaguNanI samyak paryAyo che. A, jJAnanI hInAdhikatArUpa bhedo (sAmAnya) jJAnasvabhAvane bhedatA nathI paNa UlaTA tene abhinaMde cheabhedarUpa jAhera kare che. mATe evA eka abheda AtmasvabhAvanuM AlaMbana karavuM tenAthI ja nijapadanI prApti thAya che, bhrAMtino nAza 1. juo, mokSamArga prakAzaka a 7, pR. 24). 2. samayasAra gA. 204, pR. 328-329; paramAtmaprakAza a. 1, gAthA 105 pR. 179, gA. 107 pR. 110. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 154] [dravyasaMgraha nAza thAya che, AtmAno lAbha thAya che, anAtmAno parihAra siddha thAya che, karma (bhAvakarma ane dravyakarma) jorAvara thaI zakatuM nathI, rAga-dveSa moha utpanna thatA nathI, pharI karma AsravatuM nathI, pharI karma baMdhAtuM nathI, pUrve baMdhAyeluM karma nirjarI jAya che, samasta karmano abhAva thavAthI sAkSAt mokSa thAya che. 42. darzanopayoganuM lakSaNa jaM sAmaNNaM gahaNaM bhAvANaM Neva kttumaayaarN| avisesidUNa aDhe daMsaNamidi bhaNNae smye|| 43 / / yat sAmAnyaM grahaNaM bhAvAnAM naiva kRtvA aakaarm| avizeSayitvA arthAn darzanaM iti bhaNyate smye|| 43 / / anvayArtha- (arthAna) padArthonA (naiva kRtvA kAvaIR) AkArane nahi grahaNa karatAM (vizeSayitvA) vizeSatA na karatAM (yata) je (bhAvAnAM sAmAnyuM pradai) padArthonuM sAmAnya grahaNa karavuM te (0rzana) darzana che (ti) ema (samaye) zAstramAM (bhakhyatve) kaheluM che. bhAvArtha- padArthonuM je sAmAnya grahaNa karavuM tene darzana karyuM che. tenI aMdara "A kALo che, A ghaDo che, A A che" vagere koi prakAranI vizeSatA pedA thatI nathI; athavA AtmAnA upayoganuM padArtha "viSayaviSasinipAttavarzanama" artha - padArtha ane indriyano saMbaMdha thatAM darzana thAya che. (A darzanaguNane sAmAnya cetanA kahevAmAM Ave che.) Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates darzana ane jJAnanI utpatti] . | [ 155 padArtha tarapha jhUkavuM te darzana che. ( jJAna thavA pahelAM sAmAnya pratibhAsarUpa cetanAno vyApAra tene darzanaupayoga kahe che.) darzana ane jJAnanI utpatti thavAmAM niyama daMsaNapuvvaM NANaM chadamatthANaM Na duNNi uvogaa| jugavaM jamA kevaliNAhe jugavaM tu te dovi|| 44 / / darzanapUrva jJAnaM chadmasthAnAm na dvau upyogau| yugapat yasmAt kevalinAthe yugapat tu tau dvau api||44|| anvayArtha- (chatmasthAnA+) alpa jJAnIone (tarjanapUrve) darzanapUrvaka (jJAnaM) jJAna hoya che (yasmata) te kAraNathI (kau upayogI) be upayoga (yurApa) ekIsAthe (1) hotA nathI (7) paraMtu (vatinAthe) kevaLI bhagavAnane (tau hau pi) te banne upayogo (yupat) ekIsAthe hoya che. bhAvArtha- alpajJAnIone pahelAM darzana hoya che, pachI jJAna thAya che, be upayoga sAthe hotA nathI; paNa sarvazadevane darzana ane jJAna e be upayoga ekIsAthe hoya che. vyavahAracAritranuM lakSaNa ane bheda asuhAdo viNivittI suhe pavittI ya jANa caarittN| vadasamidiguttiruvaM vavahAraNayA du jiNabhaNiyaM / / 45 / / Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 156 ] [ dravyasaMgraha azubhAt vinivRtti: zubhe pravRtti: ca jAnIhi caaritrm| vratasamitiguptirupaM vyavahAranayAt tu jinbhnnitm||45|| anvayArtha:- (zazumAna) azubha kriyAothI (vinivRtti:) nivRtta thavuM (2) ane (zume pravRtti:) zubhamAM pravRtti karavI tene (vAritra) cAritra (vyavahAranayati) vyavahAranayathI (nAnAdi ) jANavuM ane te cAritra (vratasamiti tirupa) vrata, samiti ane guNirUpa che ema (fjanamati ) jinezvara bhagavAne kaheluM che. bhAvArtha- 1. vyavahAracAritra - (1) A gAthA samyagdaSTinA vyavahAracAritranI che. (mithyAdaSTine vyavahAracAritra hotuM nathI). cAritra guNanI paryAyanI zuddhino niyama evo che ke te guNanI paryAya cothA guNasthAnathI krame krame zuddha thAya che tethI cothAthI dasamA guNasthAnanA aMta sudhI te cAritranI eka paryAyanA be aMzo hoya che. (1) vItarAgI aMza saMvara-nirjarArUpa che ane (2) rAgAMza. A gAthA chaThThA guNasthAnanA bhAvaliMgInuM vyavahAracAritra kevuM hoya arthAt tyAM zubharAgAMza je Asrava-baMdharUpa zubhopayoga che te kevo hoya e samajAve che. (2) tattvArthasUtramAM AgnavapadArthanuM nirUpaNa karatAM mahAvrataaNuvratane paNa AsravarUpa kahyAM che to e upAdeyarUpa kevI rIte hoya? tathA Asrava to baMdhano sAdhaka che ane cAritra mokSanuM sAdhaka che, tethI e mahAvratAdirUpa AsravabhAvone cAritrapaNuM saMbhavatuM nathI. (3) paNa Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates vyavahAracAritranuM lakSaNa ane bheda] [ 157 sarva-kapAyarahita udAsInabhAva ( vItarAgabhAva) tenuM ja nAma cAritra che. (4) cAritramohanA dezaghAtI paddhakonA udayanA nimitte je mahAmaMda prazasta rAga thAya che te to cAritrano maLa che. ene nahi chUTato jANIne teno tyAga karatA nathI ane sAvadha yogano ja tyAga munio kare che. teo hiMsAdi tIvra kaSAyarUpa bhAvono tyAga kare che tathA koI maMda kaSAyarUpa mahAvratAdine pALe che, paraMtu tene mokSamArga mAnatA nathI. (5) tene vyavahAracAritra kahyuM che tenuM kAraNa e che ke vyavahAra nAma upacAranuM che. e mahAvratAdi thatAM ja puruSArtha vadhArI tene oLaMgI jatAM vItarAgacAritra thAya che. evo saMbaMdha jANI e mahAvratAdikamAM cAritrano upacAra karyo che. paNa nizcayathI to niSkaSAyabhAva che te ja sAcuM cAritra che. 2. prathamanI gAthA 35mAM kahela vRtAdi saMbaMdhI- saMvara adhikAramAM je vrata-samiti-guti Adi kahyAM che te nizcayavrata-samitiguti Adi samajavA arthAta je niSkapAyabhAvarUpa vrata, samiti, guti, dharma, anuprekSA Adi che te nizcayacAritra che. 45. 1. pravacanasAra gA. 157, pAnuM ra69 gu. paMcAstikAya gA. 137, pR. 201. 2. pravacanasAra gA. 5, gu, tathA mokSamArga prakAzaka a. 7, pR. 233 Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 158] [dravyasaMgraha nizcayacAritranuM lakSaNa bahirabbhaMtarakiriyAroho bhvkaarnnppnnaastttth| NANissa jaM jiNuttaM taM paramaM sammacArittaM / / 46 / / bahirabhyantarakriyArodhaH bhvkaarnnprnnaashaarthm| jJAninaH yat jinoktam tat paramaM smykcaaritrm||46|| anvayArtha:- (bhavaIRUBMITTrthe) bhavanAM kAraNano nAza karavA mATe (jJAna) jJAnIone (vahiracattarakriyAnodha:) bAhya ane abhyantara* kriyAonuM rokavuM che (te) te (ninoma) jinezvaradeve kaheluM (parama) utkRSTa (sacavAritram) samyakyAritra che. bhAvArtha- 1. parama samyakracAritra:- nizcayacAritra kaho ke parama samyakracAritra kaho, banne eka ja che. te samyagdarzana-jJAnapUrvaka hoya che. tethI jJAnIone ja hoya che ema samajavuM. A saMbaMdhamAM be gAthAo zrI pravacanasAramAM che te nIce ApI che: [gAthA 7] cAritra che te dharma che, je dharma che te sAmya che, ne sAmya jIvano mohakSobhavihIna nijapariNAma che. Io cho zubha ane azubharUpa vacana ane kAyAnI kriyAne bAhyakriyA kahe che. zubha tathA azubha mananA vikalparUpa kriyAnA vyApArane atyaMtarakriyA kahevAmAM Ave che. + utkRSTa = nizcaya. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates nizcayacAritranuM lakSaNa ] [ 159 [ gAthA 92] Agama viSe kauzalya che ne mohadaSTi vinaSTa che. vItarAga-caritArUDha che, te muni-mAtmA dharma che. 92 (A gAthAonI TIkA vAMcavI.) AcAryadeva gA. 9ranI TIkAmAM kahe che ke jIvane potAne dharma thayo che ke nahi tenI khabara paDI zake che, kemake potAne "dharma' pragaTayo che ema temAM jaNAve che. 2. dharma:- nizcayacAritra mokSanuM sAkSAt kAraNa che ane tethI tene "dharma' kahyo che. cothe-pAMcame-chaTTa guNasthAne te te guNasthAnane lAyaka zuddhirUpa dharma hoya che. 46 dhyAnAbhyAsa karavAnI prerakSA duvihaM pi bhokkhaheuM iANe pAuNadi jaM muNI nniymaa| tamA payattacittA jUyaM iANaM smbbhsh|| 47 / / dvividha mokSahetuM dhyAnena prApnoti yat muniH niymaat| tasmAt prayatnacittAH yUyaM dhyAnaM smbhyst||47|| anvayArtha:- (ca) kAraNa ke (muni:) muni (niyamA ) niyamathI (dvivighaM . ft) banne prakAranA paNa (mokSadetu) mokSanAM kAraNone (dhyAna) dhyAnathI (prApnoti) prApta kare che. (tasmAta prayatnavijJA:) tethI temAM prayatnazIla thaI ne (yUya) tame (dhyAna) dhyAnano (samukhyasata) sArI rIte abhyAsa karo. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 160] [dravyasaMgrahuM bhAvArtha- 1. nija zuddhAtmAmAM ekatArUpa dhyAna karavAthI nizcaya-vyavahAra mokSamArga pragaTe che evo niyama munidazAne ucita dhyAnanuM sAmarthya pragaTa karavAthI jIvane 7muM guNasthAna prApta thAya che, ane te nirvikalpa dazAthI khasIne jyAre te chaThThA guNasthAnamAM Ave che tyAre tene 28 mULaguNarUpa vyavahAramokSamArga hoya che. jyAM sudhI zreNI mAMDavAno pracaMDa puruSArtha na pragaTa kare tyAM sudhI munio vAraMvAra sAtamA ane chaThThA guNasthAne Ave che. Ama munidazAnA dhyAnanuM sAmarthya ja evuM hoya che ke jyAre nirvikalpa dazAmAM teo na rahI zake tyAre chaThThI guNasthAnane yogya vyavahAramokSamArganA vikalpa Ave che. jIvane cothuM guNasthAna prathama pragaTa thavA kALe je nirvikalpa dhyAna pragaTe che te dhyAnathI khasIne jyAre avirata samyagdaSTi savikalpa * uttamasaMhananasyaikAgracintAnirodho dhyaanm| artha - uttama saMghayaNavALAnuM ekAgratApUrvaka ciMtAne rokavuM te dhyAna che. A dhyAna aMtarmuhUrta (be ghaDIthI kAMIka ochA samaya) sudhI rahe che. bIjI kriyAothI cittane haThAvIne eka ja kriyAmAM rAkhavuM tene ekAgraciMtAnirodha kahe che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates nizcayacAritranuM lakSaNa ] [161 dazAmAM Ave che tyAre tene *ATha aMga arthAt ATha guNarUpa samyaka AcaraNa (-caraNa) hoya che. ane kuguru, kuzAstra ane kutattvano tene svIkAra hoto nathI tathA kudevAdi pratye stuti prazaMsA, vaMdana, namaskAra, mahimA, Adara vagererUpa anAcAra tene hotA nathI. vaLI te ja jIva jyAre pAMcamA guNasthAnane yogya dhyAnanuM sAmarthya pragaTa kare che tyAre tene nirvikalpa dhyAna hoya che ane te dhyAnathI khasIne jyAre savikalpa dazAmAM Ave che tyAre tene bhUmikAne yogya aNuvratAdinuM AcaraNa (-caraNa) hoya che, paNa avratanA azubha bhAvo hotA nathI. A uparathI ema samajavuM ke svasammukhatArUpa dhyAnamAM ja evuM sAmarthya che ke jIva te dhyAna vaDe nizcaya ane vyavahAramokSamArga (zrAvaka ane muni bhUmikAnusAra) prApta kare che. tyAM jeTalA aMze vItarAgabhAva che teTalA aMze sAco mokSamArga che. 2. dhyAnano abhyAsa - e kAraNe samyagdarzana prApta karyA pachI paNa vAraMvAra svarUpamAM ekAgra thavAno puruSArtha karavo ane te ja * ATha aMganA nAma:- niH zaMkitatva, niSkAMkSitattva, nirvicikitsA, amUDhadaSTi, upagUhana athavA upavRMhaNa, sthitikaraNa, vAtsalya ane prabhAvanA AnA vistAra mATe juo khU. dravyasaMgraha gA. 41 saM. TIkA, samayasAra gA. 228 thI 236 gAthA, TIkA ane bhAvArtha. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 162] [ dravyasaMgraha abhyAsamAM sArI rIte sAvadhAna rahevuM te jarUrI che. 47. dhyAnamAM lIna thavAno upAya mA mujjhaha mA rajjaha mA dussaha iitttthnidruaddhesu| thiramicchaha jaha citaM vicittjhaannppsiddhiie|| 48 / / mA muhyata mA rajyata mA dviSyata issttaanisstthaarthessu| sthiraM icchatta yadi cittaM vicitrdhyaanprsiddhyai|| 48 / / anvayArtha- (dri) jo (vicitradhyAnamasicce ) vicitra arthAt aneka prakAranAM dhyAnanI prApti karavA mATe (vinaM) cittane (riraM) sthira karavA. (rUchatta) cAhatA ho to (rUNAniSNArtheSa) *ISTa ane aniSTa padArthomAM (mAM mudata) moha na karo, (mA 2Seta) rAga na karo ane (mA kriSyata) dveSa na karo. bhAvArtha- saMsArI jIva iSTa padArthomAM moDuM kare che ane temAM adhika anurAga kare che tathA aniSTapadArthomAM dveSa kare che. uttama dhyAnanI prApti mATe ema na karavuM joIe. koI pa25dArtha iSTa-aniSTa nathI. (1) je potAne sukhadAyakaupakArI hoya tene iSTa kahIe chIe tathA je potAne duHkhadAyaka 1. vicitrano artha zubha ane azubha vikalpa rahita, tathA aneka prakAranA padastha dhyAna vagere paNa thAya che. 2. putra, strI, dhana, mAlA vagere. 3. sarpa, zatru, viSa, kaMTaka vagere. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates dhyAnamAM lIna thavAno upAya ] [ 163 anupakArI hoya tene aniSTa kahIe chIe. have, lokamAM sarvapadArtho to potapotAnA svabhAvanA kartA che; koi koine sukhadAyaka-duHkhadAyaka ke upakArI-anupakArI nathI. mAtra A jIva potAnA pariNAmomAM temane sukhadAyaka ane upakArI jANI ISTarUpa mAne che, athavA duHkhadAyaka ane anupakArI jANI aniSTarUpa mAne che. jo padArthomAM iSTa-aniSTapaNuM hoya to je padArtha iSTarUpa hoya te sarvane ISTarUpa ja thAya, paNa ema to thatuM nathI. mAtra A jIva pote ja kalpanA karI tene ISTa-aniSTarUpa mAne che, paNa e kalpanA jUThI che. (2) jo paradravya iSTa-aniSTa hota ane tyAM A jIva rAgadvaSa karato hota to mithyA nAma na pAmata; paNa te to iSTa-aniSTa nathI ane A jIva tene ISTa-aniSTa mAnI rAga-dveSa kare che. padArtha iSTa-aniSTa bhAsatAM krodhAdi thAya che; jyAre tattvajJAnanA abhyAsathI koi ISTa-aniSTa na bhAse tyAre svayaM krodhAdika upajatAM nathI, tyAre ja sAco dharma thAya che. (3) AtmA jJAtA ane parapadArtho zeya che. temAM AtmA potAthI potAmAM ekarUpa thai potAne jANe che. tethI potAno nizcayanaye jJAtA che. para padArtho tenA jJAnano viSaya che, paNa para sAthe jIva ekarUpa thai jato nathI, tethI parano vyavahAranaye jJAtA che eTale jJAtA-zeyano 1. mokSamArga prakAzaka pR. 93-94, 23ra. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 164] [dravyasaMgraha vyavahArasaMbaMdha jIvane sarve parapadArtho sAthe che ane tethI ja AtmA sarve padArthono jJAtA che. 2. moha-rAga-dveSa:- parapadArthane iSTa-aniSTa mAnavA te mithyAtvabhAvarUpa moha che, ane tenA pratye kaSAyabhAva thavo te rAgavaiSa che. mithyAtvarUpa mohanA kAraNe AtmasAvadhAnatAno sarvathA abhAva thAya che. mAyA ane lobha e be kaSAya tathA hAsya, rati ane traNa prakAranA veda-e badhAnuM nAma rAga che, kAraNa ke tyAM iSTabuddhi thai anurAga pravarte che. tathA-krodha-mAna e be kaSAya ane arati, zoka, bhaya, jugupsA-e badhAnuM nAma vaiSa che. kAraNa ke tyAM aniSTa buddhi thaI dveSa pravarte che. sAmAnyapaNe e rAga-dveSa ane mohae badhAnuM nAma moha che. kAraNa ke e badhA prasaMge sarvatra AtmAnI *asAvadhAnatA ja hoya che. 3. "vicitta jhANappa siddhie ':- gAthAmAM A pada tenA be artha thAya che. (1) eka artha "vicitta thAya che, jene anusAra piMDastha-padasthAdi nAnA prakAranA dhyAna evo artha nIkaLe che. 1. A saMbaMdhanuM varNana mokSamArga prakAzaka a. 2, pR. 42 thI 44. a. 3, pR. 54 thI 61 tathA a. 4, pR. 80 thI 88 tathA 92 thI 98 sudhI che. te mumukSuoe abhyAsa karavA yogya che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates dhyAna karavA yogya maMtra] [165 (2) bIjo artha vigata (naSTa) thai gayuM che. citta-arthAt mananA nimitte utpanna thatA zubhAzubha vikalpono samUhu-jemAM, evuM nirvikalpa dhyAna. evo paNa thAya che. ahIM bane artha lAgu paDe che. tAtparya - nija paramAtmasvarUpanI bhAvanAthI utpanna thatA paramAnaMda ekalakSaNadhAraka sukhAmRtarasa vaDe utpanna tathA temAM lIna je parama kaLA che temAM he jIvo! tame sthira thAo ke jethI moha-rAga-dveSa utpanna na thAya. 48. dhyAna karavA yogya maMtra paNatIsa sola chappaya cau dugamegaM ca javaha jhaaph| parameTThivAcayANaM aNNaM ca guruvesenn|| 49 / / paMcatriMzat SoDaza SaT paMca catvAri dvikaM ekaM ca japata dhyaayet| parameSThivAcakAnAM anyat ca gurupdeshen|| 49 / / anvayArtha- (parameSTivAvAnAM) parameSThI vAcaka (paMtriza) pAMtrIza, (SoDaza ) soLa, (5) che, (paM) pAMca, (vAri) cAra, (hi) be, (4) eka (va) ane (gurupUvezana) gurunA upadeza vaDe (anya) anya maMtra (va) paNa (napata) japo (dhyAna) ane tenuM dhyAna karo. 1. arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sarva sAdhu e pAMca parameSThI kahevAya che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [ dravyasaMgraha bhAvArtha:- dhana karatI vakhate parameSThIvAcaka maMtrono* athavA guruonI AjJAthI siddhacakra vagere maMtrono jApa karavo joie. jIva jyAre svarUpamAM sthira na rahI zake tyAre AvuM vyavahAradhyAna tene hoya che. 49 a2hanta 52meSThInuM lakSaNa NaTThacadudhAikammo dsnnsuhnnaannviiriymiio| suhadehattho appA suddho ariho viciMtijjo / / 50 / / naSTacaturdhAtikarmmA darzanasukhajJAnavIryamayaH / zuMbhadehastha: AtmA zuddhaH arhan vicintanIyaH / / 50 / / anvayArthaH- ( naSTacaturdhAtikarmmA ) 4 yAra prAranAM 166 ] * dhyAna karavA yogya maMtro: pAMtrIsa akSarono maMtraH Namo arahaMtANaM, Namo siddhANaM, Namo AyariyANaM / Namo uvajjhAyANaM, Namo loe savvasAhUNaM / / ( sarvapa6 ) soLa akSarono maMtraH arahaMta siddha, Ayariya uvajjhAya sAhU ( nAmapa6 ) cha akSarono maMtraH arihaMta siddha, arahaMta siddha, arahaMta sisA, OM namaH siddhebhya: nmo'rhtsiddhebhyH| pAMya akSarano maMtra:- asiAusA ( prathama akSara ) yAra akSarano maMtra:- arahaMta, asisAhU, arihaMta / je akSarano maMtra:- siddha, a. . . DrIM. kheDa akSarano maMtra:- Ja, som. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates arahunta parameSThInuM lakSaNa] [167 dhAtakarmono nAza karyo che. (vanasuraujJAnavIryamaya:) je anaMtadarzana, sukha, jJAna ane vIrya sahita che. (zumavedastha:) sAta dhAtu rahita parama audArika zarIramAM rahelAM che (zuddha) 18 doSa rahita ane zuddha jJAnAdi sahita che (mardana mAtmA) te AtmA ahaMta paramAtmA che ane te (vintinIya:) dhyAna karavA yogya che. bhAvArtha- jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya ane aMtarAya e cAra dhAtiyA karma che tene naSTa karavAvALA anaMtadarzana, anaMtajJAna, anaMtasukha ane anaMtavIrya eTale ke anaMta catuSTayane prApta, nizcayathI azarIra paNa vyavahArathI rakta mAMsa vagere sAta dhAtuothI rahita, uttama paramaaudArika zarIramAM rahelAM ane kSudhA, tRSA, janma, jarA om kevI rIte bane che - arahaMtA asarIrA AyariyA tahu uvajhAyA muNiNo paDhamakaparaNippaSNo oskAro paMcaparameSThI. artha - pAMca parameSThIonA pahelA akSaronI saMdhi karavAthI om bane che. je nIce batAvela che:arahunta A azarIrI (siddha ) a A AcArya A A upAdhyAya u muni (sarvasAdhu) m om Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 168] [dravyasaMgrahuM vagere aDhAra doSa rahita deva ja arahunta parameSThI che. 50. siddha parameSThInuM lakSaNa NaThThaTThakammadeho loyAloyassa jANao dttttaa| purisAyAro appA siddho jhApaha loysihrttho|| 51 / / naSTASTakarmadeha: lokAlokasya jJAyaka: dRssttaa| puruSAkAraH AtmA siddhaH dhyAyeta lokshikhrsthH|| 51 / / anvayArtha:- (naVIDrmada) jeNe jJAnAvaraNAdi ATha karmarUpa zarIrano nAza karyo che, (nonasya) loka ane alokanA (jJAya: daEA) jANavAvALA tathA dekhavAvALA che, (puruSAra:) deharahita paNa puruSanA AkAre (soziraurastha:) lokanA agrabhAgamAM rahela che te (zAtmA siddha:) AtmA siddha paramAtmA che, tenuM (dhyAna) dhyAna karavuM joIe. bhAvArtha- cAra ghAtiyA (jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya ane aMtarAya) tathA cAra avAtiyA (vedanIya, Ayu, nAma ane gotra) *kSudhA tRSA bhaya vaiSo rAgo mohaththa cintanA jarA rujA ca mRtyucya kheda: vedo maroDaratiH.// vismayo janana nidrA viSAdoDaSTAdaza smRtA: etaEpaivinirmukata: sothamApto niraMjana artha - bhUkha, tarasa, bhaya, dveSa, rAga, moha, ciMtA, ghaDapaNa, roga, maraNa, kheda, parasevo, mada, arati, Azcarya, janma, nidrA ane zoka-A aDhAra doSothI rahita Akhadeva athavA arahunta kahevAya che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates AcArya parameSThInuM lakSaNa ] [ 169 Ayu, nAma ne gotra - e ATha karmono nAza karavAvALA, traNaloka ane traNakALanA samasta padArthone darpaNanI mAphaka dekhavA-jANavAvALA, chellA manuSya zarIranA AkArathI kAMika ocho puruSAkAre AtmAnA pradezono AkAra dhAraNa karavAvALA ane lokanA agrabhAgamAM rahevAvALA parameSThI che; emanuM sadA dhyAna karavuM joie. AcArya parameSThInuM lakSaNa dasaNaNANapahANe viiriycaarittvrtvaayaare| appaM paraM ca juMjai so Ayario muNI jheo|| 52 / / darzanajJAnapradhAne viirycaaritrvrtpaacaare| AtmAnaM paraM ca yunakti saH AcAryaH muni dhyeyH|| 52 / / anvayArtha:- (najJAnapradhAne) darzanAcAra ane jJAnAcAra jemanAmAM mukhyapaNe rahelA che evA (vIryavAritravaratapaNIvAre ) vIryAcAra, cAritrAcAra ane tapAcAramAM-e pAMca AcAromAM (muni:) je muni (mAtmAnaM) potAne (2) temaja (52) bIjAne (yuna:i) joDe che (sa: bhAvArthya:) te AcArya parameSThI (dhyeya:) dhyAna karavA yogya che. bhAvArtha- je sAdhu darzana, jJAna, vIrya, cAritra ane tapa-e pAMca AcAromAM svayaM lIna rahe che, enuM AcaraNa kare che ane bIjAone paNa AcaraNa karAve che tene AcAryaparameSThI kahe che; temanuM sadA dhyAna karavuM joie. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 170] [dravyasaMgrahuM samyagdarzananuM AcaraNa te darzanAcAra, samyajJAnanuM AcaraNa te jJAnAcAra, vItarAgacAritrabhAvanuM AcaraNa te cAritrAcAra, tapanuM AcaraNa te tapAcAra ane cAre AcArone pALavAmAM potAnI zakti chupAvavI nahi te vIryAcAra che. para. upAdhyAya parameSThInuM lakSaNa so rayaNattayajuto NiccaM dhammovadesaNe nnirdo| so uvajhAyo appA jadivaravasaho Namo tss|| 53 / / yaH ratnatrayayukta: nityaM dharmopadezane nirtH| sa: upAdhyAya: mAtmA yativaravRSabha: nama: tasmA pharatA anvayArtha- (1) je (ratnatrayayup:) ratnatrayasahita (nitya) hamezAM (gharmopaddezane) dharmopadeza karavAmAM (niraMta:) lIna rahe che (sa: mAtmA) te AtmA (yativaravRSabha:) yatiomAM zreSTha (upAdhyAya:) upAdhyAya che; (ta) tene (nama:) namaskAra ho. bhAvArtha- je samyagdarzana, samyajJAna ane samyagvAritra sahita che ane sadA dharmano upadeza devamAM tatpara, munIzvaromAM pradhAna che, te upAdhyAya parameSThIne dravya tathA bhAvarUpa namaskAra ho. pa3. - sAdhu parameSThInuM lakSaNa daMsaNaNANasamaggaM maggaM mokkhassa jo hu caarittN| sAdhayadi NiccasuddhaM sAhU sa muNI Namo tss|| 58 / / Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates sAdhu parameSThInuM lakSaNa ] [ 171 darzanajJAnasamagraM mArga mokSasya yaH hi caaritrm| sAdhayati nityazuddhaM sAdhuH muni: nama: tsmai|| 58 / / anvayArtha:- (2: muni:) je muni (tarjanajJAnasama) darzana ane jJAna sahita (mokSamya) mokSanA (mA) mArgarUpa (nitya) sadA (zuddha) zuddha (vAritrama) cAritrane (sadhati) sAdhe che (saM: sAdhu:) te sAdhu parameSThI che, (nama: tarksa) tene namaskAra che. bhAvArtha- je muni samyagdarzana, samyajJAna ane samyakacAritrane sAdhe che eTale ke ratnatrayane dhAraNa kare che tene sAdhu parameSThI kahe che. ratnatraya ja mokSamArga che. 54 (A pAMca parameSThInuM svarUpa niyamasAranI gAthA 71 thI 7pamAM tathA mokSamArga prakAzaka a. 1nA pR. 2 thI 7 sudhImAM che te mumukSuoe vAMcI levuM. paMcaparameSThI vyavahAradhyAnano viSaya che, tethI tenuM dhyAna bhAvaliMgI muninuM vyavahAracAritra che. tene lagatI gAthA 45 pahelAM AvI gaI che-te ahIM paNa vAMcavI.) dhyeya, dhyAtA ane dhyAnanuM lakSaNa jaM kicivi ciMtaMto NirIhavittI have jadA saahuu| ladhuNa ya payattaM tadAhu taM tassa NiccayaM jhANaM / / 55 / / yat kiMcit api cintayan nirIhavRttiH bhavati yadA saadhuH| labdhvA ca ekatvaM tadA AhuH tat yasya nizcayaM dhyaanm|| 55 / / anvayArtha- () ane (2) jyAre (sAdhu) sAdhu ( tve na dhvA) ekAgratA prApta karIne (ya vit 9i) je kAMI paNa Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 172] [dravyasaMgraha (cintayana) ciMtavana karato thako (nirIdavRtti:) icchA rahita (mavati) thAya che (tA) tyAre (ta) te kAraNathI (nizcaya) tene nizcaya (dhyAna) dhyAna (jAdu:) kahe che. bhAvArtha- 1. yatakiMcit api citaya- nizcayadhyAna pragaTa thayA pahelAM jIvane aMtarjalparUpa vyavahAra dharmadhyAna hoya che. ugra puruSArtha vaDe jIva teno abhAva karI icchArahita thAya che tyAre je nirvikalpadhyAna pragaTe che te nizcaya arthAt sAcuM dhyAna che. te vaDe jIvane saMvara-nirjarA thAya che. kahyuM che ke guendriyamano dhyAtA, dhyeya vastuyathAsthitam ekAgracittanuM dhyAna dhyAna, phala saMvaranirjarI II artha:- dhyAtA-indriya ane managati prApta karanAra dhyAtA che. vastuyathAsthitam arthAt nija jJAyakabhAva dhyeya che ane temAM ekAgratA te dhyAna che. tenuM phaLa saMvara nirjarA che. 2. nizcayadhyAnanuM svarUpa- dhyAnano abhyAsa karatAM karatAM jyAre samasta zubhAzubha vikalpa zAMta thaI jAya tyAre zuddha-buddhanityAniraMjana nirvikAra cidAnaMdarUpa nija AtmAmAM thatI ekAgratA te nizcayadhyAna che. 55. parama dhyAnanuM lakSaNa mA ciTThaha mA jaMpaha mA ciMtaha kiM va jeNa hoI thiro| appA appammi rao iNameva paraM have jhaannN|| 56 / / Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates parama dhyAnanuM lakSaNa ] [ 173 mAceSTata mA jalpata mA cintayat kim api yena bhavati sthiraH / AtmA Atmani rataH idaM eva paraM dhyAnaM bhavati / / 56 / / anvayArtha:- he bhavya puruSo! (mi api) kAMI paNa (mA vedata) ceSTA na karo (mA nata) bolo nahi, ( mA cintayat ) ciMtavana na karo (pena) jethI (AtmA) AtmA ( Atmani ) AtmAnI aMdara (rata:) lIna thaIne (sthira) sthira (bhavatti) thAya che. (phvaM va) A ja ( paraM) utkRSTa (dhyAnaM) dhyAna (matti) che. bhAvArtha:- (1) nizcayadharmadhyAna, nizcayazukladhyAnaH- A banne ghyAno svAtmAzrita hoya che. AtmadhyAna sivAyanuM bIjuM badhuM ghora saMsAranuM mULa dhyAna dhyeyAdi sutapa arthAt dhyAna-dhyeya vagerenA vikalpavALuM zubha tapa paNa kalpanAmAtra ramya che-AvuM jANIne buddhimAna puruSa sahaja paramAnaMdarUpI amRtanA pUrarUpa sahaja 52mAtmAno ekano Azraya kare che. potAnA AtmAmAM sthiratA vaDe lIna thavAthI A parama dhyAna pragaTe che. tyAM koI paNa ceSTAno, bolavAno ke ciMtavanano buddhipUrvaka vikalpa hoto nathI. eTale ke svAtmAnA Azraye ja AvI nirvikalpadazA pragaTe che. pUrve vyavahA2dhyAna hatuM mATe te pragaTayuM ema nathI, paNa potAno puruSArtha vadhArI, te vikalpano abhAva karI, AtmA potAnA Azraye 1. niyamasAra kaLaza 123. gAthA 92-93 pR. 175-178. samayasAra gA. 306. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 174] [ dravyasaMgraha (parathI ane vyavahArathI parama nirapekSa) zuddha cAritrarUpa paramadazA pragaTa kare che. ema samajavuM. A nizcayadharmadhyAna ane zukladhyAna amRtakuMbha svarUpa che, vyavahAradharmadhyAna viSakuMbha samAna che. 2. "mA ceSTata, mA jalpata, mA ciMtayata" no artha:- jIvanI AvI dazA thatAM zubhAzubha ceSTArUpa kAyano vyApAra tathA zubhAzubharUpa aMtaraMga-bahiraMgarUpa vacanano vyApAra tathA jaDa manano tevo vyApAra te te pudgalanA upAdAna kAraNe thato nathI tethI te rokAI jAya che ema kahevAmAM Ave che. jIvanI dhyAnarUpa paryAya to tyAM nimitta mAtra che. jIvane zubha-azubha vikalpono vyaya thaI jAya che ane dhyAnarUpa paryAyano utpAda thAya che. 3. tenuM phaLa sukha che- 'sahajazuddha jJAna-darzana-svabhAvI paramAtmatattvanAM sabhyazraddhAna-jJAna anucaraNarUpa abheda ratnatraya che, e svarUpa paramadhyAnathI sarvapradezoe AphlAdajanaka sukhAsvAdarUpa pariNati thAya che te dhyAna che ane tenuM phaLa Atmika sukha che. pa6. tapa, vrata ane zrutamAM lIna thavAne mATe preraNA taMvasudavadavaM cedA jhANaraidhuraMdharo have jmhaa| tamhA tattiyaNiradA talladdhIpa sadA hoh|| 57 / / tapaHzrutavratavAn cetA dhyAnarathadhurandharaH bhavati ysmaat| tasmAt tattrikaniratAH tallabdhyai sadA bhvt||57|| 1. bu. dravyasaMgraha pR. 274-275. tyAM jIvanI A dazAnAM judAM judAM 65 nAmo ApyAM che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check htfp://www.AtmaDharma.com for updates tapa, vrata ane zrutamAM... ] [ 175 anvayArtha:- (yasmAt ) jethI karIne (tapa: zrutavratavAn) tapa, zruta ane vratane dhAraNa karanAra (zvetA) AtmA (dhyAnaratharandara:) dhyAnarUpI rathanI dhurAne dhAraNa karanAra (bhavRtti) thAya che, (tasmAt) te kAraNathI (tattvandhya) te 52ma dhyAnanI prApti mATe (savA) niraMtara (tatriniratA:) tapa, zruta ane vrata e traNamAM lIna (bhavata) thAo. bhAvArtha:- 1. tapaH- (1) mokSazAstra (tattvArthasUtra ) mA 'tapasA nirbarA 7' kahyuM che. arthAt tapathI nirjarA paNa thAya che. zubha-azubha icchAo maTatAM upayoga zuddha thAya che. tethI tapa vaDe nirjarA kahI che. (2) tapano artha munipaNuM thAya che ane tethI tIrthaMkara devonA dIkSA-kalyANakane 'tapa kalyANaka' kahevAmAM Ave che. (3) AtmAnA zuddha svarUpamAM svarUpavizrAMta nistaraMga caitanyanuM dedIpyamAna thavuM te tapa che. potAnA akhaMDita pratAparUpa svazuddhAtmAnA pratapana vaDe kAma-krodhAdi zatru upara vijaya prApta karavo te tapa che. prasiddha zuddhakA2Na paramatattvamAM sadA aMtarmukha rahIne-lIna rahIne pratApavaMta vartavuM te tapa che. AvA zuddhabhAvarUpa pariNamana te nizcayatapa che ane tapasaMbaMdhI zubhavikalpa te jJAnIno vyavahA2tapa che. 1. mokSamArga prakAzaka a. 7, pR. 234. 2. pravacanasAra gA. 14, pR. 19 gu. saM. TIkA jayasenAcArya pR. 17 3. niyamasAra gAthA 118, pR. 238. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 176 ] [dravyasaMgraha 2. dravyazruta- (1) kharekhara Agama vinA padArthono nizcaya karI zakAto nathI, kAraNa ke, Agama ja jene traNe kALe utpAda-vyayadhrauvyarUpa traNa lakSaNo varte che evA sakaLa padArthasamUhanA yathAtathajJAna vaDa susthita aMtaraMgathI gaMbhIra che. mumukSue bhagavAna ahaMta sarvajJathI svayaM jANIne kahevAyelA zabdabrahmamAM ke jemAM anekAMtarUpI lakSaNa pragaTa che temAM niSNAta thavuM, kemake padArthonA nizcaya vinA dhyAnarUpa ekAgratA siddha thatI nathI. (2) TaMkotkIrNa jJAyaka eka svabhAva evo je nijaparamAtmapadArtha temAMthI zarU karIne badhA padArtho saMbaMdhIno nirNaya AgamathI thAya che. jIvabheda-karmabheda pratipAdaka Agama abhyAsa uparAMta AgamazabdomAM sArabhUta cidAnaMda eka paramatattva che tenAM prakAzaka adhyAtma paramAgamo vaDe padArthanI pichAna thaI zake che, mATe Agama-paramAgamano abhyAsa karavo jarUrI che. (3) jemAM anekAntarUpa sAcA jIvAdi tattvonuM nirUpaNa che tathA je sAco ratnatrayarUpa mokSamArga darzAve che te jainazAstronI utkRSTatA che. (4) tIrthaMkara paramadevanI vANI je pUrvApara doSarahita tathA 1. pravacanasAra gA. 232, pR. 379 tathA zrIjayasenajInI TIkA pR. 320. 2. mokSamArga prakAzaka pR. 228. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates tapa, vrata ane zrutamAM...] [177 zuddha che tene Agama kahela che. bhagavAna ahaMtanA mukhakamaLathI nIkaLelo sakaLa janatAne zravaNanuM saubhAgya maLe evo sundara AnaMda jharato anakSarAtmaka divyadhvani che ane te uparathI gaNadharadevoe tathA tene anusarIne AcAryo Adi jJAnioe je vItarAgI zAstro racyAM te Agama che. (5) je Agama mokSamArgano prakAza kare te ja Agama vAMcavA-sAMbhaLavA yogya che; kAraNa ke jIvo saMsAramAM nAnA prakAranAM duHkhothI pIDita che. jo zAstrorUpI dIpaka vaDe mokSamArgane pAme to te mokSamArgamAM gamana karI e duHkhothI mukta thAya. have mokSamArga to eka vItarAgabhAva che, mATe zAstromAM koI prakAre rAga-dveSa-mohano niSedha karI, vItarAgabhAvanuM prayojana pragaTa karyuM hoya te ja zAstro vAMcavAsAMbhaLavA yogya che. (6) A jIvanuM mukhya kartavya AgamajJAna che. e thatAM tattvonI zraddhA thAya, tattvazraddhA thatAM saMyama thAya che. AgamathI AtmajJAnanI paNa prApti thAya che. jethI sahaja mokSanI prApti thAya che. dharmanAM aneka aMgo che temAM paNa eka dhyAna vinA AnAthI UMcuM dharmanuM 1. niyamasAra gAthA 8. 2. niyamasAra gAthA 108. 3. mokSamArga prakAzaka pR. 15. 4. mokSamArga prakAzaka pR. 24. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 178] [ dravyasaMgraha eka paNa aMga nathI ema jANI harakoI prakAre Agamano abhyAsa karavA yogya che. (7) jeNe prathama bhUmikAmAM gamana karyuM che evA jIve sarvaze svayaM jANIne kahelA ane sarva prakAre abAdhita evAM dravyazrutapramANane prApta karI temAM kIDA karavI. tenAM saMskArathI vizeSa prakAranI saMvedana (jJAna) zaktirUpa saMpadA pragaTa karavI. AnaMdanA phUvArA pragaTa karanArA pratyakSa pramANa vaDe athavA tenAthI aviruddha anya pramANasamUhuM vaDe tattvataH samasta vastumAtrane jANavI ke jethI atattva abhinivezanA saMskAra karanAro moha kSaya pAme ja, mATe mono kSaya karavAmAM parasa zabdabrahmanI upAsanAno bhAvajJAnanA avalaMbana vaDe daDha karelA pariNAmathI samyaprakAre abhyAsa karavo. te eka upAya che. 3. dravyazrutanA sArapado- bhAvazrutajJAna-dhyAna (1) jema vAMsa uparanAM vicitra citro dhoI nAkhavAthI vAMsa zuddha thAya che, tema A jIva paNa jyAre gurunI pAse zuddhAtmasvarUpanA prakAzaka paramAgamane jANe che-"voSE nirmama: zuddha jJAnI yogIndrovara: vahyi: saMyo/nA mAvA yatta: safpa sarvavA' ityAdi prakAre jANe che-tathA dehu ane AtmA vaccenA atyaMta bhedane jaLa ane agni mAphaka bhinna 1. pravacanasAra gA. 86, . 128. 2. paMcAstikAya gA. 20, pR. 44 jayasenajI. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates tapa, vrata ane zrutamAM...] [179 lakSaNa vaDe lakSita thavAthI jANe che-e rIte anumAnajJAnane jANe che tathA vItarAga nirvikalpa svasaMvedana jJAnane jANe che, tyAre AvAM AgamajJAna-anumAnajJAna-svasaMvedanapratyakSajJAna dvArA (A jIva ) zuddha thAya che. (2) Fo me sasalo TIMvaMsaM navA sesA me vArirI mAvA sarve saMno navA evI ekatvabhAvanA vaDe svajana-parajanAdi pratye jIva nirmohapaNuM prApta kare che. (3) vItarAga-sarvajJapraNIta zAstra vaDe "o me sasso appA' ityAdi paramAtma-upadezaka zrutajJAna vaDe prathama AtmAne jANe che, pachI viziSTa abhyAsa vaDe paramasamAdhi kALe rAgAdi vikalparahita AtmAne anubhave che. (4) apadhyAnane choDI - mamattiM paravajjAmi nnimmmttivtttthido| AlaMbaNaM ca me AdA avasesAiM vosre|| 99 / / (niyamasAra) 1. niyamasAra gA. 102. teno artha:- jJAna-darzana lakSaNavALo zAzvata eka AtmA mAro che, bAkInA badhA bhAvo mArAthI bAhya che. 2. pravacanasAra gA. 86 pR. 108 jayasenajI. ahIM paNa niyamasAra gA. 102 AdhArarUpe che. 3. bRhad dravyasaMgraha gA. pa7 TIkA pR. 213. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 180] [dravyasaMgraha (artha- huM mamatvane parivajuM chuM ane nirmamatvamAM sthira rahuM chuM. AtmA mAruM AlaMbana che ane bAkInuM huM vIsaru chuM-tAjuM AdA khu majjha NANe AdA me daMsaNe crittey| AdA paccakhANe AdA me saMvare joge|| 100 / / (artha:- kharekhara mArA jJAnamAM AtmA che, mArA darzanamAM tathA cAritramAM AtmA che, mArA pratyAkhyAnamAM AtmA che, mArA saMvaramAM tathA yogamAM (zuddhopayogamAM) AtmA che.) eko me sAsado appA NANadaMsaNa lkkhnno| sesA me bAhirA bhAvA savve saMyoga lkkhnnaa|| (artha- AgaLa phUTanoTa naM. ramAM AvI gayo che) ityAdi sArapadonuM grahaNa karIne dhyAna kartavya che (ema samajavuM.) bu. dravyasaMgrahuM gAthA 57, pR. 213. (pa) (A zAstranuM sArapada-gAthA 13) 1. "sabdha suddhA huM suddhagayA" sarve jIvo zuddhanaye zuddha che. samayasAra gA. 109thI 11ramAM AdhArarUpe zrI jayasenajIe A pada lIdhuM che. 2. sattAgrAhaka zuddha dravyArthika nayanA baLe pUrvokta vyaMjana paryAyothI, siddha ane saMsArI samasta jIva sarvathA vyatirikta ja che. kemake "salve suddhA du suddhagayA" evuM vacana hovAthI (niyamasAra gA. 19 TIkA. pR. 46) Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates tapa, vrata ane zrutamAM...] [ 181 (6) zuddhanayanA viSayabhUta jJAyakabhAvanA Azraye jIva samyagdaSTi thAya che. te saMbaMdhInuM sArapada vavahAro'bhUyattho bhUyattho desido du suddhnno| bhUyatthamassido khalu sammAiTThI havai jiivo||11|| (zrI samayasAra) (7) cidrupaH kevalaH zuddha AnaMdAtmetyeha smre| muruce sarvajJopaveza zlokArpena niHvita: 22aaaa artha:- huM citUpa, kevaLa zuddha AnaMdasvarUpa chuM ema smaraNa karuM chuM. mukti mATeno sarvajJano upadeza A aDadhA zlokathI nirUpita che. (4) vrata (nizcaya-vyavahAra):- nizcayavratanuM svarUpa gA. 35mAM tathA vyavahAravratanuM svarUpa gA. 4pamAM AvI gayuM che. eTaluM yAda rAkhavuM ke nizcayavrata vinA sAcA vyavahAravrata koIne paNa hoI zake nahi. nizcayavrata vinAnAM vratane to bhagavAna bALavrata kahe che. (5) paramadhyAnanI prAptinuM phaLa- tapa, zrata ane vratamAM lIna thavAno upadeza paramadhyAnanI prApti mATe che. arthAt puruSArtha vadhArI, vikalpa toDI svarUpamAM lIna thavuM. tenuM phaLa-(1) cAra gationuM nivAraNa, (2) zuddhAtmatattvanI upalabdhirUpa nirvANa, (3) parataMtratAnI nivRtti ane (4) svataMtratAnI prApti che. pa7. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 182 ] granthakA2nuM aMtima nivedana davvasaMgahamiNaM muNiNAhA dosasaMcayacudA sudapuNNA / sodhayaMtu taNusattadhareNa NemicaMdamuNiNA bhaNiyaM jaM / / 58 / / dravya saMgrahaM idaM muninAthAH doSasaMcayacyutAH zrutapUrNAH / zodhayantu tanusUtradhareNa nemicandramuninA bhaNitaM yat / / 58 / / anvayArtha:- ( tanusUtradharena ) (nemiSandramuninA ) nemicandramunie ( yat) (yat) je (vaM) (dravyasaMgrao) dravyasaMgraha nAmano graMtha (maLitaM) kahyo che, te (voSasaMvayavyutA: )doSanA samUhathI rahita ane ( zrutapUn: ) zrutajJAnamAM pUrNa evA (muninAthA: ) munionA svAmIo (AcAryo ) (zoSayantu) zuddha karo. alpajJAnanA dhAraka A A [dravyasaMgraha bhAvArtha:- rAgAdi tathA saMzaya Adi doSa rahita dravyazruta ane *bhAvazrutanA jANakAra munIzvara, alpajJAnI nemicaMdramuni dvArA racita dravyasaMgrahanuM saMzodhana kare. 58. ***** * * rAga-dveSa rahita jIvAdi cha dravya, sAta tattva, nava padArthono pratipAdakavarNa-padavAkyarUpa dravya Agama te dravyazruta. + saMzaya, vimoha ane vibhrama rahita zuddha AtmAnuM samyajJAna te bhAvazruta. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates artha- saMgraha aghAtikarma- je jJAna, darzana, samyakatva, cAritra, vIrya Adi jIvanA svabhAvanA ghAtamAM nimitta nathI paNa avyAbAdha, agurulaghu vagere pratijIvI guNonA ghAtamAM nimitta che te aghAtikarma kahe che. tenA nAmo-vedanIya Ayu, nAma ane gotra. (tenA nimittathI jIvane bAhya sAmagrIno saMbaMdha bane che.) adhikAra:- prakaraNa, pariccheda, adhyAya. acakSudarzana:- netra sivAya bAkInI indriyo ane mananA saMbaMdhathI thatAM matijJAna pahelAM thavAvALA sAmAnya pratibhAsa athavA avalokanane acakSudarzana kahe che. ajIvaH- sukha-duHkhanuM jJAna, hitano udhama ane ahitano bhaya-jene sadAya( -kadIpaNa ) hotA nathI tene zramaNo ajIva kahe che. (ajIva dravyanA pAMca prakAra che-pudgala paramANuo, dharmAstikAya, adharmAstikAya AkAza ane kAlANu ) (paMcAstikAya gA. 125) aNu- sarva skaMdhono je aMtima bhAga tene paramANu jANo. te avibhAgI, eka, zAzvata, mUrtapaNe upajanAro ane azabda che. mUrtitva ( rUpIpaNuM ) nA kAraNabhUta sparza-rasa-gaMdhavarNano, paramANuthI kathanamAtra vaDe ja bheda karavAmAM Ave che. je pRthvI, pANI, Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 184] [ dravyasaMgraha agni ane vAyu e cAra dhAtuonuM kAraNa che te paramANu jANavo-ke je pariNAma guNavALo che ane svayaM azabda che. (paMcAstikAya gA. 77-78.) adharmadravya:- svayaM gatipUrvaka sthiti pariNAmane prApta pudgala ane jIvone sthira rahevAmAM sahakArI kAraNa adharmadravya che-jema pathikane chAyA. anuprekSA- jevo potAno ane zarIrAdino svabhAva che tevo oLakhIne bhrama choDavo; zarIrAdine bhalA jANI rAga na karavo ane burA jANI dvaSa na karavo. AvI sAcI udAsInatA arthe nitya jJAnAnaMdamaya nijAtmatattvanA lakSe anityatva vagerenuM yathArtha ciMtavana karavuM temAM jeTalI vItarAgatA vadhe che teTalA aMze saMvara-nirjarA che ane rAga rahe te baMdhanuM kAraNa che. A anuprekSA samyagdaSTine ja hoya che. (mokSazAstra a. 9, sU. 7 ) anubhAgabaMdhaH- jJAnAvaraNAdi dravyakarmonA tIvra-maMda rasa vizeSane anubhAgabaMdha kahe che. atyaMtarakriyAro- zuddhAtma-anubhavanA baLa vaDe sthiratAnusAra zubha-azubha mananA vikalparUpa kriyAnA vyApArano rodha thavo te. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates artha-saMgraha] [185 amanaska - manarahita jIva, asaMjJI. hitamAM pravartavAnI athavA ahitathI dUra rahevAnI zikSA je grahaNa kare che te saMjJI che ane hita-ahitanI zikSA, kriyA, vagerenuM je grahaNa nathI karatA te asaMjJI ja hoya che. ekendriyathI cAra indriyavALA sudhInA jIvo asaMgI ja hoya che, paMcendriya tiryaMco saMjJI ane asaMjJI banne prakAranA hoya che. bAkInA manuSya, deva, nArakInA jIvo saMzI ja hoya che. (kavaLIne amanaska kahevAmAM Ave che te judo prakAra che.) amUrtika- (arUpI) jemAM sparza, rasa, gaMdha ane varNa (raMga) na hoya ahaMta parameSThI - bhAva ane dravyarUpa jJAnAvaraNAdi cAra ghAti karmono nAza karI, anaMta jJAnAdi catuSTaya athavA nava kevaLalabdhine dhAraNa karavAvALA, sudhAdi 18 doSarahita zrI jinendra bhagavAna, ahaMta paramAtmA, jeo desahita hovAthI sakalaparamAtmA kahevAya che. alokAkAza - jemAM jIvAdi pAMca dravyo sadAya rahelA che te lokAkAza che ane jemAM jIvAdi pAMca dravyo nathI, kevaLa je AkAza dravya che. evA AkAzanA bhAgane alokAkAza kahe che. lokAkAzanA kSetrathI te sarva tarapha anaMtaguNA kSetrarUpe che. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check htfp://www.AtmaDharma.com for updates 186 ] [dravyasaMgraha avadhidarzanaH- avadhijJAna pahelAM thanAra sAmAnya pratibhAsa athavA avalokana. avipAka nirjarAH- AtmAnA zuddhabhAva vaDe sthiti pUrI thayA pahelAM karmonuM kharavuM. astikAya:- jene hovApaNuM ane kAya (-bahupradezI) paNuM che evAM dravya (tenAM nAma-jIva, puddagala, dharma, adharma, AkAza.) AkAzaH- jIva, puddagalAdi badhAM dravyone avakAza ApanAra dravya je anaMtapradezI akhaMDa ane kSetre sarvavyApaka evuM ajIva ( acetana ) dravya che. AcArya parameSThIH- je nizcaya samyagdarzanAdi sahita che; uparAMta virAgI banI, samasta parigraha choDI, zuddhopayogarUpa munidharma aMgIkAra karI aMtaraMgamAM to e zuddhopayoga vaDe pote potAne anubhave che, paradravyamAM a Mbuddhi dhAratA nathI, potAnA jJAnAdi svabhAvone ja potAnA mAne che, parabhAvomAM mamatva karatA nathI, koIne iSTaaniSTa mAnI temAM rAga-dveSa karatA nathI, hiMsAdirUpa azubha upayoganuM to astitva ja jene rahyuM nathI. evI aMtaraMga dazA thatAM bAhya digaMbara saumyamudradhArI thayA che. 28 mUlaguNone jeo akhaMDita pALe che. 10 uttamakSamAdi dharma, 12 prakAranA tapa, 5 darzanAcAra, jJAnAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates artha-saMgraha] [187 ane vIryAcAra- e pAMca AcAra, 6 Avazyaka (-sAmAyika, covIsa tIrthaMkara athavA paMcaparameSTInI stuti, vaMdanA, pratikramaNa, pratyAkhyAna ane kAryotsarga), 3 guti (mana, vacana, kAyagati )-e pramANe 36 guNa pote pALe che ane bIjA bhavya jIvone paLAve che evA AcArya jeo munionA saMghanA adhipati hoya che. Atapa- sUrya ane sUryakAntamaNimAM rahevAvALo khAsa guNa. Ayukarma:- jenA nimitte potAnI sthiti sudhI prApta thayela zarIrano saMbaMdha (jIvana) chUTI zakato nathI te karmane Ayukarma kahevAmAM Ave che. (Ayu cAra prakAranA che-deva, manuSya, tiryaMca (-pazu) ane nAraka.) Asava- AtmAnI mithyAtva, avrata, pramAda, kaSAya ane yogarUpa malina avasthA te bhAvAsrava ane jJAnAvaraNAdi ATha karmorUpa thavAne yogya kArmaNavargaNAnuM AvavuM te dravyAsrava che. indriya:- AtmAnA astitvane batAvanAra ane parokSajJAnanI utpattimAM nimitta. utpAda- dravyamAM navI paryAyanuM pragaTa thavuM te. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 188 ] [dravyasaMgraha ughota:- caMdra, caMdrakAntamaNi ane AgIyA (khadyota nAme pataMgiyA vagereno prakAza. upayogaH- jJAna ane darzanaguNano vyApAra athavA cAritra apekSAe zubha-azubha ane zuddha ema AcaraNanA arthamAM cAritra guNanI kriyAne upayoga kahevAya che. upAdhyAya parameSThIH- teo paNa muninA 28 mULaguNa tathA nizcaya samyagdarzanAdi sahita che, bAhyamAM digaMbara saumyamudrAdhArI thayA che. AvA upAdhyAyanA 25 guNa, 11 aMga, 14 pUrvane pote bhaNe che tathA pAse rahenAra munione zAstrano abhyAsa karAve che. (te muniomAM zikSaka-adhyApaka hoya che) oma (OM):- tenA ghaNA artho thAya che. temAM (1) bhAvarUpa om ' zuddhAtmA ' che ane teno vAcaka zabda ' jinezvaranI divyavANI ' che. (2) arahanta Adi pAMca parameSThInA prathama akSarothI banelo zabda jenAthI pAMca parameSThInuM lakSa thaI zake che. kartA:- (1) zuddha nizcayanaye rAgAdirahita potAnA zuddha pariNAmano arthAta zuddha svabhAvano kartA. (2) nizcaya (azuddha nizcaya ) naye rAgAdi azuddha cetana bhAvono kartA. (3) vyavahAranaye jJAnAvaraNAdi puddagalakarmono baMdha karavAvALo. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates artha-saMgraha] [189 kaSAya:- jenAthI (varSa = saMsArarUpa, duHkha, gAya = lAbha) saMsAranI vRddhi thAya. AtmAnA kaluSita pariNAma jevAM ke mithyAtva, krodha, mAna, mAyA, lobha athavA moha, rAga, dveSa vagere. kAya:- ghaNA pradezono samUha. kALadravyaH- potapotAnI avasthArUpe svayaM pariNamatA jIvAdi dravyone pariNamanamAM nimittarUpa che tene kALadravya kahe che. jemake kuMbhAranA cAkane pharavA loDhAno khIlo. kevaLadarzana- kevaLajJAnanI sAthe thanAra sAmAnya avalokanane kevaLadarzana kahe che. kevaLajJAna- traNa loka ane traNa kALavartI samasta padArthone ekI sAthe eka samayamAtramAM spaSTa jANe evuM saMpUrNa pratyakSajJAna. kevalinAtha - kevaLajJAna Adi anaMta catuSTayanA dhAraka kevaLI bhagavAna. guNasthAna:- moha-yoganA saddabhAva vA asadubhAvathI AtmAnA samyakadarzana, jJAna, cAritra ane yoga AdinI thavAvALI avasthAone guNasthAna kahe che. guNi- moha-rAga-dveSanA abhAvane lIdhe akhaMDa advaita paramaciTUpamAM samyakapaNe avasthita rahetAM, mana, vacana, kAyA taraphanI Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 190] [dravyasaMgraha pravRtti aTakI javI tene guti kahe che. ghAtikarma - AtmAnA jJAna, darzana, sukha, (-samyakatva cAritra) ane vIryaguNanA vibhAvapariNamanamAM nimittarUpa dravyakarma. cakSudarzana:- netranA saMbaMdhathI thatA matijJAnanI pahelAM thanAra sAmAnya pratibhAsa athavA avalokanane cakSudarzana karyuM che. caitanya:- jJAna tathA darzana upayoga jemAM rahela che te. chadmastha:- lAyopathamika (-mati, zruta, avadhi, mana:paryaya) jJAnadhAraka saMsArI jIva. chAyA- taDakAmAM manuSyAdino paDachAyo athavA darpaNamAM mukhanuM pratibiMba. jina:- mithyAtva ane rAgAdine jItanAra. (asaMtasamyagdaSTi, zrAvaka ane munine jina kahI zakAya che. ) jinavara- jinomAM je zreSTha hoya te zrI gaNadharadeva paNa jinavara kahevAya che. jinavaravRSabha- jinavaromAM paNa je zreSTha hoya che te. dareka tIrthaMkara bhagavAna "jinavaravRSabha" (bhAva apekSAe) kahevAya che. jIva- jemAM cetanA eTale jJAna-darzana prApta hoya te. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates artha-saMgraha] [ 191 jIvasamAsaH- je 14 dharma dvArA aneka prakAranA jIvanA bheda jANI zakAya te. (gAthA 12) tapa:- zubhAzubha icchAone rokavI arthAt caitanyasvarUpamAM vizrAMti, zuddharatnatrayarUpa munipaNuM. tama:- prakAzathI viruddha = aMdhAruM, aMdhakAra. trasa:- trasanAmakarmanA udayathI be indriyathI paMcendriya avasthAne prApta jIva. darzana - sAmAnyarUpathI nirAkAra pratibhAsa (-avalokana ) darzanacetanA. dizA:- pUrva vagere dizAo. durAbhinivezaH- saMzaya, viparyaya ane anadhyavasAya - anirdhAra.) dravyaH- je guNa-paryAyasahita ane sasvarUpa hoya te. dravyabaMdha:- karma ane AtmAnA pradezono ekakSetramAM je saMbaMdha vizeSa. dravyamokSa- jJAnAvaraNIya Adi badhA karmo ane zarIrano saMbaMdha AtmAthI chUTI javo. dravyasaMvara- dravya-AgnavonuM rokAvuM. dravyAsavaH- ATha karmone yogya pagalonuM AvavuM te. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check htfp://www.AtmaDharma.com for updates 192 ] [dravyasaMgraha dharma:- je saMsAranA du:khothI choDAvI mokSarUpI uttama sukhanI prApti karAve te, samyaktnatraya (zuddhadarzana-jJAna-cAritra ), uttamakSamAdi vItarAgabhAva. dharmadravyaH- svayaM gatirUpa pariNata jIva ane puddagalone gamana karatI vakhate je dravya nimitta che te. jema mAchalIne pANI. dhyAnaH- samyakajJAna dvArA potAnA AtmAne AtmAmAM ekAgra karavo. dhrauvyaH- pratyabhijJAnanA kAraNarUpa dravyanI nityatAne dhrauvya kahe che. nayaH- zrutajJAnapramANano aMza, jJAtAno abhiprAya. nirjarAH- baMdhano ekadeza abhAva. nizcayanaya:- bheda, parAzrayane gauNa karI padArthane yathArtha jANanAra zrutajJAnano aMza te nizcayanaya che. nizcayacAritra:- nizcaya samyagdarzanapUrvaka svarUpamAM caravuM te, nija svabhAvamAM pravartavuM-zuddha caitanyanuM prakAzavuM evo teno artha che. moha-kSobharahita pariNAma sAmya, dharma ane cAritra ( -vitarAgabhAva ) e badhA ekArthavAcaka che. (pravacanasAra gAthA 7 TIkA.) 52madhyAnaH- mana, vacana, kAyA-sanmukha rokAyelA jIvanA pariNAmane aMtarmukha karI nijasvarUpamAM sthira thavuM te. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates artha-saMgraha] [193 52meSThIH- 52ma (utkRSTa) padamAM rahevAvALA advaita, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhudazAne prApta AtmA. (noMdhaH advaita ane siddha paramAtmapaNuM te AtmAnI pUrNadazA, sAdhyadazA mokSatattva che, tathA AcArya, upAdhyAya ane sAdhuparameSThI te AtmAnI apUrNa nirmaLa dazA, sAdhakadazA (mokSamArga-zuddha ratnatrayarUpa munipada ) ane saMvaranirjarAtattva che. e pAMce paramapada AtmAmAMthI AtmA vaDe AtmAnA AdhAre prApta thAya che.) parISahaH- karmonA kSaya arthe, zuddharatnatrayarUpa mokSamArgamAMthI na DagavA mATe, svarUpamAM sthira thaI (bAhya anukULa ke pratikULa saMyogonI upekSA vaDe) rAga-dveSa utpanna thavA na devA arthAt samyak prakAre svarUpamAM jJAtAdaSTApaNe sAvadhAna rahevuM tenuM nAma 5rISaha athavA parISahajaya che. parokSa jJAna:- pAMca indriyo ane mana jemAM nimitta che evuM jJAna. mati ane zruta e be parokSa jJAna che. pratyakSazAnaH- indriyo ane mananA AlaMbana vinA AtmA potAnA spaSTa jJAnathI ekadeza athavA saMpUrNapaNe pratyakSa jANe te. tenA traNa bheda che-avidha, mana:paryaya ane kevaLajJAna. 52mANu:- atisUkSma aNu jeno bhAga na thaI zake te. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 194] [dravyasaMgrahuM paryAsi- (1) pUrNatA. (2) pudgalaparamANuone AhAra, zarIra, indriya, zvAsocchavAsa, bhASA ane manarUpe thavAmAM nimittarUpa jIvanI zaktinI pUrNatA. pApa- jIvanI azubhabhAva (-bhAvapApa) ane azubhabhAvothI baMdhAyeluM karma te dravyapApa che. pudagaladravyaH- je dravyamAM sparza, rasa, gaMdha ane varNa hoya te pudgala dravya prakRtibaMdha:- jJAnAvaraNIya AdirUpa pudgalakarmono svabhAva che. pradezabaMdha- baMdhAyelAM karmaparamANuonuM AtmAnA pradezo sAthe viziSTapaNe ekakSetrAvagAha saMbaMdhapaNe rahevuM athavA te karmonA paramANuonI saMkhyAne pradezabaMdha kahe che. pramAda- AtmasvarUpanI asAvadhAnI athavA paravastu tarapha utsAha, zubha-azubhabhAvamAM vartavuM te paNa pramAda che. baMdha:- AtmA ane karmonA pradezonuM paraspara ekakSetrAvagAharUpe saMbaMdha vizeSapaNe rahevuM te. bAhyakriyA:- zubha ane azubha vacana ane kAyAnI kriyA. bhAva AsavaH- AtmAnA je bhAvathI (mithyAtva, avirati, pramAda, Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates artha-saMgraha ] [ 195 kaSAya ane yogarUpa azuddha pariNAmathI ) dravyakarmonuM AvavuM thAya te. bhAvanirjarAH- AtmAnA je zuddha pariNAmothI karmonI nirjarA thAya te. bhAvabaMdha:AtmAnA rAga-dveSa-mohabhAvarUpa vibhAvapariNAmonI snigdhatAthI Atmapradezo sAthe dravyakarmono saMbaMdha-vizeSa thAya te snigdha pariNAmane bhAvabaMdha kahevAmAM Ave che. bhAvasaMva2:- AtmAnA zuddha pariNAma ke jethI dravyakarmonuM AvavuM thatuM nathI. bhAvamokSaH- dravyakarma mokSanA hetubhUta 52ma saMvarUpa bhAva te bhAvamokSa che. (teramA, caudamA guNasthAnanI dazAne bhAvamokSa kahe che.) bhoktAH- (1) nizcayanaye jIva potAnA sahaja svabhAvarUpa zuddhabhAvano bhoktA. (2) azuddha nizcayanaye aghAtikarmonA udayathI je kaMI saMyogo AvI maLatAM jIva sukha ke du:khanI lAgaNIne vede che te jIva azuddhabhAvano bhoktA che. matijJAna:- (1) parAzrayanI buddhi choDIne-darzanaupayoga pUrvaka svasanmukhatAthI pragaTa matijJAna kahe che. thavAvALA nijaAtmAnA jJAnane Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 196] [dravyasaMgraha (2) indriya ane mana jemAM nimitta mAtra che evA jJAnane matijJAna kahe che. mana:paryayajJAna- dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI maryAdAthI bIjAnA manamAM rahela rUpI padArthonuM spaSTa jANavuM te. mithyAtva- tattvonI viparIta zraddhA karavI, sva-paranA ekapaNAno abhiprAya, rAgathI bhaluM thavuM mAnavuM. mArgaNA- gati Adi 14 prakAranA dharma dvArA aneka prakAranA jIvanA bheda jANI zakAya te, athavA je vaDe jIvasamUhane zodhavAM te. maMtra- paMcaparameSThIvAcaka namaskAramaMtra athavA dhyAna karavA mATe te prakAranA kaeNraeNThThI vagere vacana. ratnatraya:- samyakadarzana, samyakajJAna ane sammacAritra mokSamArga. lokAkoza:- AkAzanA je bhAgamAM jIvAdi dravyo rahelA che te. vikalatraya- be indriya, trindriya ane caturindriya jIva. vidizA:- izAna, naiRtya, vAyavya ane agni khUNA. vibhrama- (viparyaya, viparIta) vastunA svarUpane ulaTuM samajavuM. vimoha:- (anadhyavasAya, anirdhAra) vastunA svarUpano kAMI paNa nizcaya na karavo te. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates artha-saMgraha] [ 197 vyayaH- dravyanA pUrva paryAyanA tyAgane vyaya kahe che. (dareka dravyamAM niraMtara dareka samaye navIna paryAya (avasthA) nI utpattipUrvaka pUrvaparyAyano (apragaTa thavArUpa) vyaya thayA ja kare che.) vyavahArakALaH- samaya, ghaDI, kalAka, miniTa vagere. vyavahAranayaH- je guNa-guNIbheda, parAzraya athavA saMyoganA lakSa kAraNa-kAryAdinA bheda batAve te zrutajJAnano aMza. vyavahAramokSamArga:- nizcaya mokSamArgI jIvane svarUpamAM ekAgra na rahI zake tyAre zrI vItarAga sarvajJadevakathita cha dravya, pAMca astikAya, sAta tattva nava padArthanuM bhedarUpa zraddhAna, jJAna ane vratAdirUpa AcaraNa e vyavahAramokSamArga che. (je asadabhUta upacarita vyavahAranayano viSaya che.) zabda- zrotrendriyano viSaya. zrutajJAna- matijJAnathI jANelA padArthanA saMbaMdhathI anya padArthane jANavAvALA jJAnane zrutajJAna kahe che tathA AtmAnI zuddha anubhUtirUpa zrutajJAnane bhAvazrutajJAna kahe che. samanaskaH- saMjJI-manasahita jIva, hitamAM pravartavAnI ahitathI dUra rahevAnI zikSA, kriyA, upadeza vagerenuM je grahaNa kare che te. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 198] [dravyasaMgraha samiti- (1) nizcayathI anaMtajJAnAdi svabhAvadhAraka nija AtmAmAM samyaka prakAre samasta rAgAdi vibhAvanA tyAgapUrvaka AtmAmAM lIna thavuM, AtmAnuM ciMtana karavuM, tanmaya thavuM Adi rUpathI je ayana-gamana-pariNamana te samiti che. (2) vyavahArathI AcAragraMthakathita IrSA, bhASA, eSaNA, AdAnanikSepaNa ane vyutsarga e pAMca samiti che. samudyAta- mULa zarIrane choDyA vinA AtmAnA pradezonuM vistArarUpe bahAra nIkaLavuM. samyajJAna- saMzayAdi rahita sva-paranA nizcayavALuM jJAna. sarvajJa- traNa loka, aloka ane traNa kALavartI samasta padArthone ekI sAthe eka samayamAM spaSTa-pratyakSa jANanAra. sarva sAdhu parameSThI:- je nizcaya samyakadarzanAdi sahita che. virAgI banI parigraha choDI, zuddhopayogarUpa munidharma aMgIkAra karI aMtaraMgamAM to e zuddhopayoga vaDe pote potAne anubhave che, padravyamAM ahaMbuddhi dhAratA nathI, potAnA jJAnAdi svabhAvone ja potAnA mAne che, parabhAvomAM mamatva karatA nathI, koIne ISTa-aniSTa mAnI rAga-dveSa karatA nathI. hiMsAdirUpa azubhapayoganuM to astitva ja Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates artha-saMgraha] | [ 199 jene rahyuM nathI evI aMtaraMgadazA thatAM bAhya digaMbara saumyamudrA dhArI thayA che. 28 mULaguNone akhaMDita pALe che. sarva muni (-sAdhu, zramaNa) ne 28 mULaguNa hoya che tenAM nAmaH 5. mahAvrata (-hiMsA, asatya, corI, abrahma, parigrahanI virati.) 5. samiti (IrSA, bhASA, eSaNA, AdAnanikSepaNa, pratiSThApana.) 5. indriyanirodha(pAMca indriyonA viSayomAM ISTa aniSTapaNuM na thavuM.) 6. Avazyaka (-sAmAyika, 24 tIrthakara athavA paMcaparameSThInI stuti, vaMdanA, pratikramaNa, pratyAkhyAna ane kAyotsarga.) 21 (22) kezaloca, (ra3) acalapaNuM eTale vastrarahita digaMbarapaNuM, (24) asnAnatA, (25) bhUmizayana, (ra6) dAtaNa na karavuM, (27) UbhA UbhA bhojana, (28) divasamAM eka vakhata AhAra-pANI. (AcArya, upAdhyAya ane sAdhu-e traNe nizcayaratnatraya arthAt zuddhopayogarUpa (munidharmarUpa) je AtmasvarUpanuM sAdhana te vaDe potAnA AtmAmAM sadA tatpara ( -sAvadhAna, jAgrata) rahe che. bAhyamAM 28 mULaguNonA dhAraka hoya che. vaLI temanI pAse Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 200] [ dravyasaMgraha dayAnuM upakaraNa pIMchI, zaucanuM upakaraNa kamaMDala ane jJAnanuM upakaraNa suzAstra hoya che. teo zAstrakathita 46 doSa, 3ra aMtarAya, 14 maladoSathI bacAvIne zuddha AhAra le che ane te ja mokSamArganA sAdhaka sAcA sAdhu che ane te ja guru kahevAya che. zrI ahaMta ane siddhabhagavAna deva ane AcArya, upAdhyAya ane sAdhu te guru che. ). siddhaparameSTI- jJAnAvaraNAdi ATha karmono nAza karI siddhAlayamAM (-lokAgre) sthita, samyakatvAdi guNonA dhAraka, zuddha utpAdavyaya-dhrauvya sahita che ane punarAgamanarahita che. sUkSma skaMdhaH- je bIjAthI bAdhA pAme nahi ane bIjAne bAdhA Ape nahi, bIjAthI rokAya nahi ane bIjAne roke nahi. sUkSma ekendriya- sUkSma nAme nAmakarmanA udayathI prApta sUkSmazarIrI jIva jene mAtra eka sparzana Indriya hoya che. saMsthAna-trikoNa, caturkoNa vagere AkAra. saMzaya:- nizcayarahita aneka vikalpone grahaNa karavAvALuM kuzAna. saMsArI:- manuSya, deva, tiryaMca (-pazu) ane nAraka e cAra gativALA jIva. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates artha-saMgraha ] [ 201 sthAvaraH- pRthvI, jaLa, agni, vAyu ane vanaspatikAyika jIvane sthAvara athavA ekendriya kahe che. sthAvara nAmakarmanA udayanA kAraNe temane sthAvara kahevAmAM Ave che. svadehaparimANaH- samuddAta avasthAne choDIne nAmakarmanA udayathI prAsa thayelA potAnA nAnA-moTA za2I2 pramANe rahevuM te. sthaLaH- tala, bora vagere ekabIjAthI nAnuM moTuM che te apekSita sthULa che ane saMyogamAtrapaNe bIjAthI bAdhA pAme, rokAya ane bIjAne bAdhA kare, roke te kharekhara sthULa che ane tenAthI viparIta te kharekhara sUkSma che. zAstraH- jemAM anekAntarUpa sAcA jIvAdi tattvonuM nirUpaNa che tathA je sAco ratnatrayarUpa mokSamArga dekhADe che te jainazAstro che. (mokSamArga prakAzaka pR. 228.) * Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bheda-saMgraha ajIva - . pudgala, dharma, adharma, AkAza, kALa. adhikAra:- 9. jIvata, upayogamaya, amUrti, kartA, svadehuparimANa, bhoktA, saMsArastha, siddha, vignasAUrdhvagamana. anuprekSA:- 12. anitya, azaraNa, saMsAra, ekatva, anyatva, azuci, Asava, saMvara, nirjarA, loka, bodhidurlabha, dharma. anaMta catuSTaya- 4. anaMtadarzana, anaMtajJAna, anaMtasukha, anaMtavIrya. aSTaguNa:- 8. samyakatva kevaLajJAna, kevaLadarzana, anaMtavIrya, sUkSmatva, avagAhunatva, agurulaghuta, avyAbAdhatva. astikAya:- pa. jIva, pudgala, dharma, adharma, AkAza. Asava- 2. dravya, bhAva. AsavaH- 3ra. mithyAtva 5, avirati pa, pramAda 15, yoga 3, kaSAya AcAra- pa. darzana, jJAna, vIrya, cAritra, ta5. indra- 100. bhavanavAsI 40, vyantara 3ra, kalpavAsI 24, jyotiSI Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bheda-saMgraha] [ 203 2 ( sUrya, candramA), cakravartI 1, siha 1. indriyo:- pa. sparzana, rasanA, prANa, cakSu, karNa (zrotra). upayoga- 2. jJAna, darzana. upayoga:- 12. jJAna 8, darzana 4. ekendriya- 2. sUkSma, bAdara (sthUla) ekendriya:- pa. pRthvI, jala, agni, vAyu ane vanaspatikAyika. tene sthAvara kahevAya che. karma- 2. puNya, pApa. karma- 2. ghAtiyA, aghAtiyA. karma- 8. jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra, atarAya. kALa:- 2. nizcaya, vyavahAra. kriyA-2. antaraMga, bAhya. gandhaH- 2. sugaMdha, durgadha. guNasthAna:- 14. mithyAtva, sAsAdana, mizra, aviratasamyakatva, dezasaMyata, pramatta, apramatta, adha:karaNa, apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, upazAMtamoha, kSINamoha, sayogI kevalI, ayogI kevalI. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 204] [ dravyasaMgraha guti- 3. mana, vacana, kAya. cAritra:- 2. bAhya, aMtaraMga. cAritra:- pa. sAmAyika, chedopasthApanIya, parihAravizuddhi, sUkSmasaMparAya, yathAkhyAta. chadmastha:- 4. mati, zruta, avadhi, mana:paryaya jJAnanA dhAraka. jIva- 2. saMsArI, mukta. jIvasamAsaH- 14. ekendriya sUkSma, ekendriya bAdara, beindriya, trindriya, caturindriya, saMjJI paMcendriya, asaMjJI paMcendri-e sAta bhedone paryAya ane aparyApta lagADavAthI cauda bheda thAya che. tapa:- 12. bAhya 6, abhyatara 6. trasa jIva-4. dvindriya, trindriya, caturindriya, paMcendriya. dravyaH- 2. jIva, ajIva. dravya 6. jIva, pudgala, dharma, adharma, AkAza, kALa. dizA- 10. pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa, izAna, vAyavya, Agneya, naiRtya, Urdhva, adhaH. gharma- 10. uttamakSamA, mArdava, Arjava, zauca, satya, saMyama, tapa, tyAga, AkiMcanya, brahmacarya. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bheda-saMgraha] [ ra05 nirjarA - 2. dravya, bhAva. nokarma- pa. dArika, vaikriyaka, AhAraka, taijasa, kArmaNa. paMcendriya- . saMjJI, asaMjJI. paryAsi-6, AhAra, zarIra, indriya, bhASA, zvAsozvAsa, mana. parISaha- 22. bhUkha, pyAsa, ThaMDa, garamI, daMzamazaka, nagnatA, arati, strI, caryA, zayyA, Asana, vadha, yAcanA, alAbha, roga, tRNasparza, mala, satkArapuraskAra, prajJA, ajJAna, adarzana. pudgalakarma- 8. jJAnAvaraNAdi. pudgalaguNa:- 20. sparza 8, rasa 5, rUpa 5, gandha 2. pApakarma- 8 asAtAvedanIya, azubha Ayu, azubha nAmakarmo, nIcA gotra ane 4 ghAtiyA karma jJAnAvaraNAdi. puNyakarma- 4. sAtAvedanIya, zubha Ayu, zubha nAmakarmo, uccagotra. prANa:- 10. indriya 5, bala 3, zvAsozvAsa. bandha:- 2. dravya, bhAva. bandhaH- 4. prakRti, sthiti, anubhAga, pradeza. bhAvAsava- pa. mithyAtva, avirati, pramAda, kapAya, yoga. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 206 ] [ dravyasaMgraha bhAvAsa:- 32. mithyAtva 5, avirati 5, pramAda 15, yoga 3, kaSAya bhAvanirjarA - 2. savipAka, avipAka. mahAvata:- pa. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya, aparigraha. mArgaNA:- 14. gati, indriya, kAya, yoga, veda, kaSAya, jJAna, saMyama, darzana, vezyA, bhavyatva, samyatva, saMjJItva ane AhAratva. mithyAtva- pa. viparIta, ekAnta, vinaya, saMzaya, ajJAna. municAritra:- 13. vrata 5, samiti 5, guti 3. mokSa - dravya, bhAva. mokSamArga-2. vyavahAra, nizcaya, (nirUpaNa apekSAthI). yoga:- 3. mana, vacana, kAyanA avalaMbanathI AtmapradezomAM yogaguNanI azuddha paryAya tenuM caMcaLatArUpa kaMpana ane karmagrahaNamAM nimittarUpa vikArane yoga kahe che. sAmAnyapaNe te yoga eka prakAre che paNa nimittanA avalaMbana apekSAthI-mana, vacana, kAyanA saMbaMdhathI traNa athavA 15 bheda che. ratnayatra- 3. samyagdarzana, samyajJAna, samyakacAritra mokSamArga. vrata- pa. ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, aparigraha, Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bheda-saMgraha] [ 207 vikalatrayaH- 3. hindriya, trindriya, caturindriya jIva. saMvaraH-2. dravya, bhAva. saMvara:- 7. vrata, samiti, gati, dharma, anuprekSA, pariSahajaya ane cAritra. saMvara:- 62, 5, 5, 7, 10, 12. pariSahajaya, cAritra. 22, 5. samudyAta- 7. vedanA, kaSAya, vikriyA, mAraNAntika, tejasa, AhAra, kavala. samiti:- pa. iryA, bhASA, eSaNA, AdAnanikSepaNa, vyutsarga. jJAnopayoga-ra jJAna, ajJAna. jJAnopayogaH- 8. mati, zruta, avadhi, mana:paryaya, kevala ane kumati, kuzruta, kuavadhi (vibhaMga). Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates laghu dravya-saMgraha chadavva paMcaatthI sattA vi taccANi Nava payatthA ya / bhaMguppAya dhuvattA NidiTThA jeNa so jiNo jayau / / 1 / / artha:- jemaNe cha dravya, pAMca astikAya, sAta tattva, nava padArtha tathA utpAda-vyaya-dhrauvya, nirdeza ( varNana ) karela che, te zrI jinendradeva jayavaMta raho. 1. jIvo puggala dhammA'dhammAgAso taheva kAlo y| davvANi kAlaradiyA padesa bAhullado atthikAyA ya / / 2 / / artha:- jIva, puddagala, dharma, adharma, AkAza ane kALa-dravya che, kALa sivAyanAM te pAMca dravya, bahupradezI hovAthI astikAya che. 2. jIvAjIvAsavabaMdha saMvaro NijjurA tahA mokkho / taccANi satta pade sapuNNa-pAvA payattthA ya / / 3 / / artha:- jIva, ajIva, Asava, baMdha, saMva2, nirjarA tathA mokSa- sAta-tattva che, e (sAta tattva) puNya-pApa sahita nava padArtha che. 3 jIvo hoi amutto sadehamitto saceyaNA kattA / bhoktA sno puNa duviho siddho saMsArio NANA / / 4 / / artha:- jIva, (dravya ) amUrtika, svadeha-pramANa, cetanA sahita, kartA ane bhoktA che, te jIva be prakAranA che, siddha ane saMsArI; Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates laghu dravya-saMgraha] [ 209 ( saMsArI jIva) aneka prakAranA che. 4 (A gAthA bR. dravya saMgraha gA. 2 sAthe maLatI che.) arasamaruvamagaMdhaM avvattaM cednnaagunnmsii| jANa aliMgaggahaNaM jIvamaNiddaTTha- saMTThANaM / / 5 / / artha:- je arasa, arUpa, agaMdha tathA avyakta che, azabda che, anirdiSTa saMsthAna che. (-jene koI saMsthAna kahyuM nathI evo che), cetanA guNavALo che ane indriyo ( liMga) vaDa agrAhya che, te jIva jANo. 5 vaNNa-rakha-gaMdha-phAsA vijute jassa jinnvrudditttthaa| mutto puggalakAo puDhavI pahudI hu so soddhaa||6|| artha:- jene varNa, rasa, gaMdha tathA sparza vidyamAna che, te mUrtika pugala-kAya, pRthvI Adi cha prakAranA zrI jinendra deva dvArA kahevAmAM Avela che. 6 puDhavI jalaM ca chAyA cauridiyavisaya kamma prmaannuu| chavviha bheyaM bhaNiyaM puggaladavvaM jinniNdehiN||7|| artha:- pRthvI, jaLa ane chAyA, (negendriya vinA bAkInA) cAra indriyanA viSaya (vAyu, zabdAdi)-karmavargaNA ane paramANu, evA pudgala dravyanA cha prakAra zrI jinendradeve kahyA che. 7. * samayasAra gA. 49, paMcAstikAya gA. 127, pravacanasAra gA. 172, niyamasAra gA. 46, bhAvapAhuDa gA. 64, dhavalATIkA pR. 3, pR. 2 Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 210] [dravyasaMgraha gaI paraNayANa dhammo puggalajIvANa gmnn-shyaarii| toyaM jaha mattchANaM acchaMtA Neva so nneii||8|| artha:- gamanathI pariNata pudgala ane jIvone gamanamAM sahakArI dharma-dravya che, jema mAchalIone (gamanamAM) jaya che tema. (paNa) gamana nahIM karanArAne (- sthira rahelAM pudgala tathA jIvone) te (dharmadravya) gamana karAvatuM nathI. 8. 'ThANajuyANa adhammo puggalajIvANa tthaann-shyaarii| chAyA jaha pahiyANaM gacchaMtA Neva so dhrii||9|| artha:- (gatipUrvaka) sthita rahelAM pudgala ane jIvone sthira rahevAmAM sahakArI adharma-dravya che, jema chAyA musApharane sthira rahevAmAM che tema (paNa) gamana karanArAne (jIva pudgalone) te ( adharma-dravya) sthira kare che ema nathI. 9 avagAsadANajoggaM jIvAdINaM viyANa aayaa| jeNDaM logAgAsaM alogAgAsamidi duvihN||10|| artha:- je jIvAdi dravyone avakAza devAmAM yogya che, tene zrI jinendradeva dvArA kahevAmAM Avela AkAza dravya jANo, tenA be bhedalokAkAza ane alokAkAza che. 10. 1. bR. 8. saM. gA. 17. 2. bR. 8. saM. gA. 18. 3. bu. dra. saM. gA. 19. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates laghu dravya-saMgraha] [ 211 'davva pariyaTTajAdo jo so kAlo havei vvhaaro| logAgAsapaeso ekkekkANu paramaTDho / / 11 / / artha- je dravyonA parivartanathI utpanna thavAvALA che te vyavahArakAla che; lokAkAzamAM pradezarUpathI sthita eka eka kAlANu paramArtha (nizcaya) kAla che. 11. 'loyAyAsapadese ekkekke je TThiyA hu ekkekkaa| rayamANaM rAsImiva te kAlANu asNkhdvvnni|| 12 / / artha- je lokAkAzanA eka eka pradeza, ratnonI rAzinI jema, (paraspara bhinna-bhinna) eka eka rahelAM che te kAlANu paramArtha (nizcaya) kAla che. 11. saMkhAtIdA jIve dhammA'dhamme aNaMta saayaase| saMkhAdAsaMkhAdA mutti padesAu saMti No kaale||13|| artha- eka jIvanA, dharma ane adharmadravyanA asaMkhyAta (pradeza) che, AkAzanA anaMta ( pradeza) che, pudgalanA saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta pradeza che, kAlamAM (pradeza) nathI. (arthAt kAlANu dravyo dareka eka pradezI ja che, temAM zakti athavA vyaktinI apekSAthI bahupradezIpaNuM nathI.) 13. 1. bR. 8. saM. gA. 21 kaMIka aMtara sahita. 2. bR. 8. saM. gA. 22. 3. bu. dra. saM. gA. 25nuM rUpAntara. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 212] [dravyasaMgraha jAvadiyaM AyAsaM avibhAgIpuggalANuvaTThaddhaM / taM khu padesaM jANe svvaannutttthaanndaannrihN||14|| artha- avibhAgI pudgalANuthI AkAzano (nAnAmAM nAno) jeTalo bhAga rokAya che, tene pradeza jANo; (te pradeza) sarva (pudgala) paramANuone sthAna devAmAM samartha che. 14. jIvo NANI puggala-dhammA'dhammAyAsA taheva kAlo y| ajIvA jiNabhaNio Na hu maNNai jo hu so micchii||15|| artha - jIvajJAnavALA che, pudgala, dharma, adharma, AkAza tathA kAla ajIva che.-ema zrI jinendradeve varNana karyuM che, ema je nathI mAnatA te mithyAdaSTi che. 15. micchaMta hisAI kasAya-jogA ya Asavo bNdho| sakasAI jaM jIvo parigiNhai poggalaM vivihN|| 16 / / artha - mithyAtva, hiMsAdi (avrata), kaSAya ane yogothI Asrava thAya che, kaSAya sahita jIva aneka prakAranA pudgalonuM je parigrahaNa kare che, te baMdha che. 16. micchatAIcAo saMvara jiNa bhaNai nnijjraadese| kammANa khao so puNa ahilasio aNahilasio y||17|| artha:- zrI jinendradeve mithyAtvAdinA tyAgane saMvara kahela 1. bR. . gA. ra7. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates laghu dravya-saMgraha] [ 213 che, karmono ekadeza kSaya nirjarA che, vaLI te nirjarA abhilASA sahita arthAt (sakAma ane avipAka) tathA abhilASA rahita (akAma ane savipAka ) ema be prakAranI che. 17. kamma baMdhaNa-baddhassa sbbhuudssNtrppnno| savvakamma-viNimmukko mokkho hoI jinneddido||18|| artha- karmonA baMdhanathI baMdhAela sabUta (prazasta) aMtarAtmAnuM je sarva karmothI pUrNarUpathI mukta thavuM-chUTavuM te mokSa che; ema zrI jinendradeve varNana karyuM che. 18. sAdA'u-NAmagodANaM payaDIo suhA hve| puNNa tittthayarAdI aNNaM pAvaM tu aagme|| 19 / / artha:- sAtavedanIya, zubhaAyu, zubhanAma, zubhagotra ane tIrthakara Adi puNyaprakRti che, anya bAkInI pApa che, ema paramAgamamAM kahyuM che. 19. NAsaha Nara-pajjao appajjai devapajjao ttth| jIvo sa eva savvassabhaMguppAyA dhuvA evaM / / 20 / / artha- manuSya paryAya naSTa thAya che, deva paryAya utpanna thAya che, tathA jIva teno te ja rahe che, Ama sarva dravyone utpAda-vyaya-dhrauvya hoya che. 20. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 214] | [ dravyasaMgraha uppAdappaddhaMsA vatthUNaM hoMti pajjaya-NAeNa (nnynn)| davvaTThieNa NiccA bodhavvA svvjinnvuttaa||21|| artha - vastumAM utpAda tathA vyaya paryAyanayathI thAya che, dravyadRSTithI (vastu) nitya (dhrauvya ) jANavI joIe. zrI sarvajJajinendra dvArA ema kahevAmAM AvyuM che. 21. evaM ahigayasutto suTTANajudo maNo NisU mittaa| chaMhaS STyaM rosaM na rUcha mmaNo nAsa (vAsaM) 22aaaa artha:- jo karmono nAza karavA cAhatA ho to A rIte sUtrathI abhigata thaI ne (-paramAgamanA jJAtA thaI ne), kAyane nizcala karIne ane manane sthira karIne rAga ane dveSane choDo. 22. visaesu pavasa'taM cittaM dhArettu appaNo appaa| jAyai appANeNaM jo so pAvei khalu seyaM / / 23 / / artha- je AtmA viSayomAM lAgelA manane rokIne potAnA AtmAne potA vaDe dhyAve che, te AtmA kharekhara zreyane pAme che. ra3. sammaM jIvAdIyA NaccA samma sukittidA johiN| mohagayekasaseNaM Namo Namo ThANa sAhUNaM / / 24 / / artha:- jIvAdine samyaprakAre jANIne jemaNe te jIvAdinuM sArI rIte-samyakaprakAre varNana karyuM che je moharUpI hAthIne mATe siMha samAna che, te sAdhuone (amArA) namaskAra ho... namaskAra ho. 24. Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates laghu dravya-saMgraha] [ 215 somacchaleNa raiyA payatttha-lakkhaNakarAu gaahaao| bhavvuvayAraNimittaM gaNiNA sirinnemicNdenn|| 25 / / artha:- zrI soma zreSThInA nimittathI bhavya jIvonA upakAranA mATe zrI nemicaMdra AcArya dvArA padArthonA lakSaNa kahevAvALI gAthAo racavAmAM AvI che. 25. * * * samApta Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com