Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ maladhAri AcAryazrIhemacandrasUriviracitam bhavabhAvanAprakaraNama ajJAtakRta-avacarisahitama
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ maladhAri AcAryazrIhemacandrasUrikRtam bhavabhAvanAprakaraNam ajJAtakRta-avacUrisahitam zrutabhavana saMzodhana kendra
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthanAma : bhavabhAvanAprakaraNam (avacUri sahita) viSaya : upadeza kartA : maladhAri AcAryazrIhemacandra avacUrikartA : ajJAta pradhAnasampAdaka : muni vairAgyarativijayagaNi prakAzaka : zrutabhavana saMzodhana kendra, puNe (zubhAbhilASA TrasTa, ahamadAbAda) AvRtti : ': prathamA, vi.saM. 2070 (I. 2014) patra : 12 + 235 pUnA ahamadAbAda -: prAptisthAna : zrutabhavana saMzodhana ke ndra 47-48, acala phArma, AgamamaMdira se Age, saccAi mAtA maMdira ke pAsa, kAtraja, puNe-411046 Mo. 7744005728 (9-00am to 5-00pm) www.shrutbhavan.org Email : shrutbhavan@gmail.com : zrutabhavana ( ahamadAbAda zAkhA ) C/0. umaMga zAha bI - 424, tIrtharAja kaoNmpaleksa, vI. esa. haoNspiTala ke sAmane mAdalapura, ahamadAbAda. mo. 09825128486
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya avacUri sahita bhavabhAvanAprakaraNa zrI saMgha ke karakamala meM samarpita karate hue hameM Ananda kI anubhUti ho rahI hai| zrutabhavana saMzodhana kendra ke sanniSTha samarpita sahakArigaNa kI kaDI mahenata aura lagana se yaha durgama kArya sampanna huA hai| isa avasara para zrutabhavana saMzodhana kendra ke saMzodhana prakalpa hetu guptadAna karane vAle dAtA evaM zrutabhavana saMzodhana kendra ke sAtha pratyakSaapratyakSa rUpa se juDe hue sabhI mahAnubhAvoM kA hArdika abhinandana karate haiN| isa grantha ke prakAzana kA alabhyalAbha zrI raMjanavijayajI jaina pustakAlaya, mAlavADA, rAja. ne prApta kiyA hai| ApakI anumodanIya zrutabhakti ke liye hama Apake AbhArI hai| zrutabhavana saMcAlana samiti (zubhAbhilASA TrasTa) ne prAcIna zAstroM ke zuddha saMpAdana ko prakAzita karane kA uttaradAyitva hameM dekara hamArA gaurava baDhAyA ataH hama unake hamezA RNI rheNge| zrutabhavana saMzodhana kendra, puNe kI samasta gatividhiyoM ke mukhya AdhArastaMbha mAMgaroLa (gujarAta) nivAsI zrI caMdrakalAbena suMdaralAla zeTha parivAra evaM bhAIzrI (InTaranezanala jaina phAUnDezana, muMbaI) parivAra ke hama sadaiva RNI hai| - bharata zAha mAnada adhyakSa
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jita-hIra buddhi-tilaka zAMticandrasUrijI samudAyavartI, samyagjJAnapipAsu sva.parama pUjya AcAryadeva zrImad vijayaratnazekharasUrIzvarajI ma.sA. ke ziSyaratna ___ marudhararatna parama pUjya AcAryadeva zrImad vijayaratnAkarasUrIzvarajI ma.sA. ke ziSyaratna upAdhyAya zrI ratnatrayavijayajI gaNivara kI pAvana preraNA se zrI raMjanavijayajI jaina pustakAlaya, mAlavADA, jilA-jAlora-343039 (rAjasthAna) ApakI zrutabhakti kI hArdika anumodanA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRtajJatA zrutabhavana saMzodhana kendra ke upakrama meM zAstra saMzodhana kA virATa prakalpa pravartamAna hai| isa prakalpa meM do kArya hote haiN| 1) adyAvadhi amudrita zAstra kA sampAdana evaM prkaashn| 2) mudrita zAstra kA samIkSita punHsmpaadn| isa kArya meM hameM gacchAdhipati padArUDha Adi AcAryabhagavaMtoM kI preraNA aura AzIrvAda prApta hue haiN| parama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya puNyapAlasUrIzvarajI ma.sA., parama pUjya AcAryadeva zrImad vijayapremasUrIzvarajI ma.sA., parama pUjya AcAryadeva zrImat padmasAgarasUrIzvarajI ma.sA., parama pUjya AcAryadeva zrImad vijayadharmadhurandharasUrIzvarajI ma.sA., parama pUjya AcAryadeva zrImad vijayanityAnandasUrIzvarajI ma.sA., parama pUjya AcAryadeva zrImad vijayajayaghoSasUrIzvarajI ma.sA., parama pUjya AcAryadeva zrImad dolatasAgarasUrIzvarajI ma.sA., parama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya rAjayazasUrIzvarajI ma.sA., parama pUjya AcAryadeva zrImad kalAprabhasAgarasUrIzvarajI ma.sA., (aMcalagaccha) parama pUjya upAdhyAyazrI maNiprabhasAgarajI ma.sA (kharataragaccha) hamAre kArya ko zuddha aura saTIka karane ke liye hamArA niraMtara mArgadarzana karate haiMparama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya municandrasUrIzvarajI ma.sA., parama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya zIlacandrasUrIzvarajI ma.sA., parama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya hemacandrasUrIzvarajI ma.sA.,
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 ., (pArzvacandra gaccha) parama pUjya upAdhyAyazrIbhuvanacandrajI ma.sA., ( parama pUjya paMnyAsa pravara zrI ajayasAgarajI ma.sA., parama pUjya paMnyAsa pravarazrI puNDarIkaratnavijayajI ma.sA. hama una saMsthA evaM vidvAnoM ke bhI AbhArI hai jo hamArA mArgadarzana aura sahAyya karate haiM pU.A.zrI kailAsasAgarasU. jJAnamaMdira, zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobaa| zrI lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amdaavaad| bhANDArakara prAcyavidyA saMzodhana saMsthA, puNe padmazrI kumArapALa desAI, zrI jitendra bI. zAha, zrI bAbubhAI saremalajI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya maladhAragacchIya AcAryadeva zrI hemacandrasUrIzvarajI racita bhavabhAvanAprakaraNa vairAgyapradhAna upadezagrantha hai| anityAdi bAraha bhAvanA isakI pratipAdya vastu hai| isa grantha meM saMsArabhAvanA kA vistAra se varNana kiyA hai ataH isakA nAma bhavabhAvanA hai| granthAntara meM bAraha bhAvanAoM meM aMtima bhAvanA dharmasAdhaka arhatoM ke guNa kI bhAvanA hai| parantu prastuta grantha meM usake sthAna para jinazAsana ke guNa kI bhAvanA hai| mUlakartA AcAryadevane hI svopajJa vRtti kI bhI racanA kI hai| vRtti meM viSaya saMbaMdhita dRSTAnta padyamaya prAkRta bhASA meM hai, kevala bhavabhAvanA ke viSaya meM balirAjA kA dRSTAnta saMskRta bhASA meM hai| isa dRSTAnta kI zailI upamitabhavaprapaJcakathA kI yAda karAtI hai| AcAryadeva zrI hemacandrasUrIzvarajI ma.kA itivRtta prasiddha hai| Apa zarIra ke prati atIva niHspRha the, hamezA malina vastra dhAraNa karate the ataH Apako siddharAja jayasiMha ne maladhArI vizeSaNa se vibhUSita kiyA thaa| isI kAraNa Age ApakA gaccha maladhAragaccha ke nAma se prasiddha huaa| adyAvadhi isa grantha para svopajJa vRtti se atirikta koI vyAkhyA Adi jJAta nahIM the| pUnA sthita bhANDArakara prAcyavidyA saMzodhana saMsthA meM prastuta grantha kI avacUri kI pANDulipi (hastaprata) ke viSaya meM jAnakArI prApta huii| isa prata kI vizeSatA ko pahacAnakara zrutasthavira parama pUjya pravartaka zrI jambUvijayajI ma.sA. ne isakI sUkSmacitrapaTTikAkRti (mAikrophilma kopI) karavAI thii| [vastutaH saMzodhana hetu hamane isa sUkSmacitrapaTTikAkRti (mAikrophilma kopI) kA hI upayoga kiyA hai|] bhANDArakara prAcyavidyA saMzodhana saMsthA ke alAvA anyatra kahIM avacUri kI pANDulipi (hastaprata) ke viSaya meM jAnakArI prApta nahIM huii| prAyaH avacUri kI yaha ekamAtra pANDulipi hai| saMsthA 1 dhammassa sAhagA arihA (navatattva) 2 uttame ya guNe jiNasAsaNammiA (bha.bhA.10)
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ kI udAratA se eka prAcIna kRti prakAza meM A rahI hai ataH unake prati kRtajJatA vyakta karate haiN| saMsthA meM pANDulipi kA kramAMka-1887-91/1226-119 hai| isa pANDulipi ke 21 patra hai| patra kI laMbAI evaM cauDAI hai| pratyeka patra para 19 paMktiyA~ hai evaM pratyeka paMkti meM 60varNa haiN| yaha pANDulipi vi.saM. 1525 varSa meM vaizAkha zudi 15 maMgalavAra ke dina sambhavataH baDodA zahara meM likhI gaI hai| isa pANDulipi ke akSaramaroDa viziSTa hai| pANDulipi 16vI zatAbdI meM kAgaja para likhI gaI hai phira bhI isakI lekhanazailI para tADapatrIya lekhanazailI kA gaharA asara dikhatA hai| vizeSataH saMyuktAkSara ke maroDa adhyayana karane yogya hai| yahAM dikhAI denevAle akSaramaroDa anyatra, khAsa kara kAgaja kI pANDulipi meM, upalabdha nahIM hote| lipizAstra ke prArambhika abhyAsa hetu yaha pANDulipi upayogI bana sakatI hai| bhASA kI dRSTi se yaha pANDulipi zuddha hai| isake lekhaka (skrAiba) saMskRta bhASA ke aura viSaya ke acche jAnakAra lagate hai| racanAzailI avacUri ke racanAkAra ajJAta hai| racanAzailI dvArA avacUri kI racanA kA mukhya Azaya bhavabhAvanA ke viSaya ko saMkSepa meM evaM saralatA se prastuta karanA pratIta hotA hai| svopajJa vRtti meM sabhI dRSTAnta padyamaya prAkRta bhASA meM vistAra se prastuta kiye hai| avacUri meM unhIM dRSTAntoM ko sarala aura gadya saMskRta meM prastuta kiyA hai| ataH prAkRta se anabhijJa bhI avacUri kI sahAyatA lekara bhavabhAvanA kA avagAhana kara sakate haiN| gAthA kI vyAkhyA karate samaya avacUrikAra ne mUlavRttikAra kA hI anusaraNa kiyA hai| avacUri kA granthamAna 1350 zloka hai| saMpAdanapaddhati avacUri kI eka hI pANDulipi hai aura avacUri mUlavRtti kA hI anusaraNa karatI hai, ataH saMdigdha pAThoM kA nirNaya mUlavRtti ke AdhAra para kiyA hai| kvacit patita pATha kI pUrti mUlavRtti ke AdhAra para kI hai| sampAdana hetu sahAyaka sAmagrI ke rUpa meM 1 dekhiye lekhaka prazasti-saMvat 1525 varSe vaizAkha zudi 15 bhuume|| adyeha bADodrAgrAme likhi| prazasti meM bADodrA ko grAma kahA hai, ataH vaha anya bhI ho sakatA hai|
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 tIna mudrita pratAkAra AvRttiyoM kA upayoga kiyA hai| 1) ise mu. a. saMjJA dI hai| 2) ise mu.ba. saMjJA dI hai| 3) ise mu.ka. saMjJA dI hai| prathama do ke sampAdaka pUjya AcAryadeva zrI AnandasAgarasU.ma.sA. hai| mu.ba.meM mUla evaM saMskRta chAyA hai| mu. a.prata aneka pariziSToM se samRddha hai| tRtIya mudrita ke saMzodhaka pU.A.zrI vijaya mukticaMdrasU.ma.sA. aura pU. A. zrI vijaya municaMdrasU.ma.sA. hai| yaha AvRtti pU. Agama prabhAkara muni pravara zrI puNyavijayajI ma.sA. ke dvArA saMzodhita jesalamera kI tADapatrIya prata ke AdhAra para taiyAra kI gaI presakApI se taiyAra kI gaI hai| ina tInoM AvRttiyoM kI upayukta sAmagrI kA yahAM upayoga kiyA hai| isa ke liye pUjya AcAryadevoM ke prati kRtajJatA vyakta karate haiN| mUla gAthAoM ke saMpAdana ke liye hemacandrAcArya jaina jJAna bhaMDAra, pATaNa kI tADapatrIya prata (kra. pAtAsaMpA 67 - 2) kA upayoga kiyA hai| prastuta sampAdana bhavabhAvanA ke bhAvArtha ko samajhane meM sahAyaka hogA aise vizvAsa ke sAtha vidvatpuruSoM ko prArthanA karate haiM ki sampAdana meM raha gaI truTiyoM ko sudhAkara hameM sUcita karane kA anugraha kreN| sampAdakagaNa
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaH viSayaH gAthAGkaH patrAGkaH maGgalam dvAdazabhAvanAnAmAni 6-10 anityabhAvanA 1 11-25 azaraNabhAvanA 2 26-54 ekatvabhAvanA 3 55-70 10 10 anyatvabhAvanA 4 71-81 bhavabhAvanA narakabhavaH 82-178 23 tiryagbhavaH 179-249 250-325 71 326-403 manujabhavaH surabhavaH azucitvabhAvanA 6 lokasvabhAvabhAvanA 7 404-425 112 426-430 118 AzravabhAvanA 8 431-442 120 saMvarabhAvanA 9 443-450 130 nirjarAbhAvanA 10 451-456 guNaratnabhAvanA 11 457-463 134 bodhibhAvanA 12 464-500 136
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanAphalam kartRnAmanirdezaH granthamahimA bhAvanopadezaH granthasthairyam prathamaM pariziSTam---mUlagAthAkramaH dvitIyaM pariziSTam---mUlagAthArdhAkArAdikramaH tRtIyaM pariziSTam-uddharaNasthalasaGketaH caturthaM pariziSTam-kathAnirdezaH paJcamaM pariziSTam - vizeSanAmakozaH SaSThaM pariziSTam-dezIzabdasUciH 11 501-524 525 526 527-530 531 146 151 151 151 152 153 191 228 229 230 234
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ maladhAri hemacandrasUrikRtA ||bhvbhaavnaa|| ||ajnyaatkRt-avcuurishitaa|| [mngglaacrnnm| [mU] NamiUNa nnmirsurvrmnnimuddphurNtkirnnkbburi| ___ bahupunnaMkuraniyaraMkiyaM va siriviirpykmlN||1|| [natvA nmrsurvrmnnimukuttsphutttkirnnkrburitm| bahupuNyAGkuranikarAGkitamiva shriiviirpdkmlm||1||] [mU] siddhaMtasiMdhusaMgayasujuttisuttINa sNgheuunnN| muttAhalamAlaM piva, raemi bhavabhAvaNaM vimlN||2|| [siddhAntasindhusaGgatasuyuktizuktibhyaH snggrhy| muktAphalamAlAmiva racayAmi bhavabhAvanAM vimlaam||2||] [ava] dvAbhyAM gAthAbhyAM smbndhH| vibhUSitaM maNDitamiti yaavt| bahu yatpuNyaM tasyAtibahutvAdeva madhyaM pUrayitvA zeSasya tatrAvakAzamalabhamAnasyeva sphuTitvA = bahirnirgatya ye'GkurAsteSAM nikaraH = saGghAtaH tena vAGkitam = maNDitamityeva' zabdasya yojanA drssttvyaa||1|| siddhAnta eva sindhuH = samudraH, tatsaGgatAH = tadAzritAH, yAH suyuktayaH = zobhanAH pramANAbAdhitatvena viziSTA jIvAditattvapratiSThApta hetUktirUpA yuktayo yAsu tAH suyuktayaH prajJaptiprajJApanA-jIvAbhigamAdikAH zAstrapaddhatayastA eva muktaaphlaadhaarbhuutshuktystaabhyH| idamuktaM bhavati yathA kazcit samudrasaGgatazuktimuktAphalAni saGgRhya vimalAM tanmAlAM racayati evaM mahat siddhAntAzritavicitrazAstrapaddhatibhyaH arthAn saGgrahya vimalAM zAstrabhavabhAvanAM zAstrapaddhatiM rcyaami| etenedamAkhyAtaM bhavati-neha zAstre svamanISikayAkSaramapi bhaNiSyate kintvAgamAnusAreNaiva vakSyate srvmiti||2|| 1. 'ityevaM iva' iti vRttau|, 2. 'SThAptihe' iti vRttau|, 3. 'vamahamapi si' iti vRttau|
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-3 [mU] saMveamuvagayANaM, bhAvaMtANaM bhvnnnnvsruuvN| kamapattakevalANaM, jAyai taM ceva pcckkhN||3|| [saMvegamupagatAnAM bhAvayatAM bhvaarnnvsvruupm| kramaprAptakevalAnAM jAyate tadeva prtykssm||3||] _ [ava] idamuktaM bhavati-tIvrasaMvegApannAnAM durantAnantaduHkhAtmakaM bhavasvarUpaM bhAvayatAM pratikSaNaM tatra nirvedaH samutpadyate, saMvegaH prkrssmupgcchti| tatazcetthaM bhAvyamAne bhavasvarUpe pratisamayaM prakarSamaznuvAne zubhadhyAnAgnau dahyamAne atigahanaghAtikarmamahAvane kramazaH samAlokitalokAlokasvarUpaM kevljnyaanmaavirbhvti| tataH pUrvaprabhavabhAvanAyAM yatsiddhAntaparatantratayaiva dRSTam, na sAkSAt, evaM bhavasvarUpaM samutpannakevalAnAM sAkSAt pratyakSaM bhavati, tadanantaraM ca mokSa ityevaM kevalajJAna phalatvAtsarvadaiva bhavabhAvanAyAM yatno vidheya iti bhaavH||3|| [m| saMsArabhAvaNAcAlaNIi sohijjmaannbhvmgge| pAvaMti bhavvajIvA, naTuM va viveyvrrynnN||4|| [saMsArabhAvanAcAlanyA shodhymaanbhvmaarge| ___prApnuvanti bhavyajIvAH naSTamiva vivekvrrtnm||4||] [m] saMsArasarUvaM ciya, paribhAvaMtehiM mukksNgehi| sirinemijiNAIhiM, vi taha vihiaM dhiirpurisehi||5|| [saMsArasvarUpaM caiva pribhaavydbhirmuktsnggaiH|| zrInemijinAdibhirapi tathA vihitaM dhiirpurussaiH||5||] [ava] bhavasvarUpameva ca paribhAvayadbhiH zrImannemijinAdibhirapi munIzvaraiH dhIrapuruSaistathA = tena zAstralokaprasiddhena prakAreNa vihitaM taM pravrajyAmahAbhArodvahanAdikaM sadanuSThAnamiti gmyte| idamuktaM bhavati-anityarUpatayA niHsAro'yaM saMsAro duHkhahetavazceha yoSidAdibhAvA ityAdirUpeNa bhavasvarUpaM paribhAvayadbhiH zrInemijinAdirapi tatsadanuSThAnaM vihitm| zrInemicaritramatra jnyeym| 1. 'ca bhavopagrAhikarmakSaya ityevaM mokSAvAptiphalatvAt sa' iti vRttau| 2. chAyA-dhanadhanavatyau saudharme citragatiH khecara: ca rtnvtii3| mAhendre aparAjita prItimatI AraNe ttH||1|| zakhaH yazomatI bhAryA tataH aparAjite vimAne / nemirAjamatyau api ca navamabhave dvAvapi vnde||2||
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-10 vas' soham cittagaI khearo a rayaNavaI / mAhiMde aparAjir pIr3amaI AraNe tatto // 1 // saMkho jasamai bhajjA tatto avarAIe vimANammiM / mirAyamaI via navamabhave dovi vaMdAmi // 2 // (hema. mala.vRtti) ityAdi prasiddhatvAnna likhitam / [dvAdazabhAvanAnAmAni] [mU] bhavabhAvaNanisseNiM, mottuM ca na siddhimaMdirAruhaNaM / bhavadahanivviNNANa, vi jAyar3a jaMtUNa kar3ayA vi||6|| [bhavabhAvanAniHzreNiM muktvA ca na siddhimndiraarohnnm| bhavaduHkhanirviNNAnAmapi jAyate jantUnAM kdaacidpi||6||] [m| tamhA gharapariyaNasayaNasaMgayaM sayaladukkhasaMjaNayaM / mottuM aTTajjhANaM, bhAvejja sayA bhavasarUvaM // 7 // [tasmAd gRhaparijanasvajanasaGgajaM sklduHkhsnyjnkm| muktvArtadhyAnaM bhAvayet sadA bhvsvruupm||7||] [mU] bhavabhAvaNA ya esA, paDhijjae bArasaha mjjhmmi| tAo ya bhAvaNAo, bArasa eyAo annukmso||||8|| [bhavabhAvanA ca eSA paThyate dvAdazAnAM mdhye| tAzca bhAvanA dvAdaza etA anukrmshH||8||] [mU] paDhamaM aNiccabhAvaM', asaraNayaM egayaM ca ' annattaM / saMsAra ma ciya, vivihaM logassahAvaM ca // 9 // [prathamamanityabhAvamazaraNakamekatAM caanytvm| saMsAramazubhakameva vividhaM lokasvabhAvaM c||9||] [mU] kammassa AsavaM saMvaraM ca nijjaraNa muttame ya guNe / jiNasAsaNammi" bohiM, ca dullahaM ciMtae maimaM // 10 // 3 [karmaNaH AzravaM saMvaraM ca nirjaraNamuttamA~zca gunnaan| jinazAsane bodhiM ca durlabhAM cintayet mtimaan||10||] [ava] etAsu dvAdazabhAvanAsu madhye paJcamasthAne saMsArabhAvanA smptthyte| sA ceha vistarato'bhidhAsyate / tatprasaGgataH saGkSepeNaiva zeSA api iti gaathaatryaarthH||8||9||10||
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-11 [prathamA anityatvabhAvanA anityatvabhAvanAM tAvadAha[mU savvappaNA aNicco, naraloo tAva ciTThau asaaro| jIyaM deho lacchI, suraloyammi vi anniccaaiN||11|| sarvAtmanAnityo naralokastAvat tisstthtvsaarH| jIvitaM deho lakSmIH surloke'pynityaani||11||] _ [ava] naralokastAvat sarvAtmanA naganagaragrAmabhavanAdibhiH sarvaprakArairanitya iti pratyakSasiddhatvAt tisstthtu| ye tu suralokA loke zAzvatatayA prasiddhAstatrApi bhavanAdibhAvAnAM kathaJcicchAzvatatve'pi jiivitaanynityaanyev| jIvitadehayoH suciramapi sthitvA kadAcit sarvanAzena vinAzAt, lakSmyA api maharddhikairaparaiH tdphriymaanntvaaditi||11 [v] naipuliNavAluyAe, jaha viriyaliykriturNgehiN| ghararajjakappaNAhi ya, bAlA kIlaMti tutttthmnnaa||12|| [nadIpulinavAlukAdau yathA vircitaaliikkriturnggH| gRharAjyakalpanAbhizca bAlAH krIDanti tussttmnsH||12||] [ma] to sayamavi anneNa va, bhagge eyammi ahava emev| anno'nnadisiM savve, vayaMti taha ceva sNsaare||13|| [tataH svayamapi anyena vA bhagne etasminnathavA evmev| anyAnyadizaM sarve vrajanti tathaiva sNsaare||13||] [mU] ghararajjavihavasayaNAiesu ramiUNa paMca diyhaaii| vaccaMti kahiM pi vi niyykmmplyaanilukkhittaa||14|| [gRharAjyavibhavasvajanAdikeSu ratvA paJca divsaan| __ vrajanti kutrApi nijkkrmprlyaanilotkssiptaaH||14||] [ava] yathA nadIpulinavAlukAdau tathAvidhatatkAryAsAdhakatvenAlIkaviracitakarituraGgamAdibhirgRha- rAjyAdibhistuSTamanasaH kriiddnti| tataH svayameva yadRcchayAnyena kenacidetasmin karituraGgAdike bhagne'bhagne'pyevameva svecchayAnyAnyadikSu te sarve'pi vrjnti| evaM saMsAre'pi suranaracakravartyAdayaH prANino gRharAjyavibhavabhAryA
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA - 19 svajanAdiSu svAM(rantvA =) ratiM baddhvA paJca dinAni tato nijakarmaiva pralayakAlAnilAstenotkSiptAH zuSkapatratRNAdivat kvApi narakAdau vrajantyadRzyA bhavanti, yathA teSAM nAmApi na jJAyate pazcAt / palyopamasAgaropamApekSayA manuSyabhavasyAH (avasthAyA) api tucchatvakhyApanArthaM pnycdingrhnnm||14|| [mU] ahavA jaha sumiNayapAviyammi rajjAiiTThavatthummi / khaNamegaM harisijjaMti, pANiNo puNa visIyaMtI // 15 // [athavA yathA svapnaprApte rAjyAdISTavastuni / kSaNamekaM hRSyanti prANinaH punarviSIdanti // 15 // ] [ava] 'madIyamandire tejassphuradratnarAzayaH, dvAre tu mahAstambhArgalitAH pravarakariNaH, medurAH = sujAtyaturagAH, vihitazca me rAjyAbhiSeko mahAvistareNa' ityAdiprakAreNa yathA svapne'bhISTavastuprAptau kSaNamekaM hRSyanti jantavaH, nidrApagame tanmadhyAdagrataH kimapyadRSTvA vissiidnti||15|| [mU] kaivayadiNaladdhehiM, taheva rajjAiehiM tasaMti / vigaehi tehi vi puNo, jIvA dINattaNamuveMti // 16 // [katipayadinalabdhaistathaiva rAjyAdikaistuSyanti / vigataiH tairapi punarjIvA diintvmupynti||16||] [ava] evaM sAkSAt katipayadinalabdharAjyAdiSvapi bhaavniiym||16|| athendrajAlAdisAdRzyena sarvasamudAyAnAmanityatAmAha rUpya. - [mU] ruppakaNayAi vatthaM, jaha dIsai iMdayAlavijjAe / khadiTThanarUvaM, taha jANasu vihavamAIyaM // 17 // [rUpyakanakAdi vastu yathA dRzyate indrjaalvidyyaa| kSaNadRSTanaSTarUpaM tathA jAnIhi vibhvaadikm||17||] [mU] saMjhabbharAyasuracAvavibbhame ghaDaNavihaDaNasarUve / vihavAivatthunivahe, kiM mujjhasi jIva ! jANaMto ? // 18 // [sandhyAbhrarAgasuracApavibhrame ghttnvighttnsvruupe| vibhavAdivastunivahe kiM muhyasi jIva ! jAnAnaH ? // 18 // ] [mU] pAsAyasAlasamalaMkiyAiM jar3a niyasi katthai thiraaii| gaMdhavvapuravarAI, to tuha riddhI vi hojja thirA // 19 //
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-20 [prAsAdazAlasamalaGkRtAni yadi pazyasi kutracit sthiraanni| gandharvapuravarANi tatastavarddhirapi bhavet sthiraa||19||] [m] dhaNasayaNabalummatto, niratthayaM appa ! gavvio bhmsi| jaM paMcadiNANuvariM, na tumaM na dhaNaM na te synnaa||20|| [dhanasvajanabalonmatto nirarthakamAtman ! garvito bhrmsi| yat paJcadinAnAmupari na tvaM na dhanaM na te svjnaaH||20||] [ava] evaM srvvstuvyaapkmnitytvm||20|| [mU] kAleNa aNaMteNaM, aNaMtabalacakkivAsudevA vi| puhaIe~ aikkaMtA, ko'si tuma ? ko ya tuha vihavo ? // 21 // [kAlenAnantenAnantabalacakrivAsudevA api| __pRthivyAmatitikrAntAH ko'si tvam ? kazca tava vibhavaH ? // 21 // ] [ma bhavaNAi uvavaNAI, synnaasnnjaannvaahnnaaiinni| niccAI na kassai na, vi ya koi parirakkhio tehi||22|| [bhavanAnyupavanAni shynaasnyaanvaahnaadiini| nityAni na kasyacid nApi ca kazcit prirkssitstaiH||22||] [mU] mAyApiIhiM saha vaDhiehiM mittehiM puttdaarehi| egayao sahavAso, pII paNao vi ya annicco||23|| [mAtApitRbhyAM sahavardhitaiHmitraiH putrdaaraiH| ekataH sahavAsaH prItiH praNayo'pi ca anityH||23||] [ava] mAtrAdibhirativallabhaiH saha prItiranityeti darzayati maayaa.||23|| [ava] uktazeSANAmapyarthAnAmanityatAmAha-bala. [mU| balarUvariddhijovvaNapahuttaNaM subhagayA aroyttN| iTehi ya saMjogo, asAsayaM jIviyavvaM c||24|| [balarUparddhiyauvanaprabhutvaM subhgtaarogtvm| iSTaizca saMyogo'zAzvataM jIvitavyaM c||24||] 1.saya iti pA. prtau|
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA 26 7 [mU] iya jaM jaM saMsAre, ramaNijjaM jANiUNa tamaNiccaM / niccammi ujjamejjasu, dhamme cciya balinariMdo vva // 25 // [iti yad yadt saMsAre ramaNIyaM jJAtvA tdnitym| nitye udyaccheH dharme caiva balinarendra iva // 25 // ] [ava] tadevaM sati yatkRtyaM tadupasaMhArapUrvakaM darzayannAha iya / balinarendravad / [balinarendrakathA] yathA pazcimavidehe gandhilAvatIvijaye candrapuryAM zrIakalaGkadevo rAjA, bhAryA sudarzanA, suto balinAmA / sa ca viMzatipUrvalakSANi kumAratve'tikramya catvAriMzatpUrvalakSANi rAjabhogAn bhuJjAno'nekaprauDhapuNyakRtyairjinamataM prabhAvayan suzrAvakaH kriyaaprH| anyadA caturdazyAmupoSito rAtripauSadhA (dhaH)pazcAdrAtrau zubhabhAvanAparaH sarvavastUnAmanityatAM pazyan saMvegamAptaH zrIkuvalayacandrakevalipArzve pravrajya samutpannakevala AdeyavAkyatayAnekabhavyapratibodhena lokairvihitabhuvana- bhAnunAmA tatraiva vijaye vijayapurezacandramaulikamahAnRpAgre'ta (nta ) raGgopadezena svAnurUpaM svaduHkhamupadizya(svarUpamupadizya) taM pravrAjya dezonacatvAriMzat pUrvalakSANi pravrajyAmArAdhya siddhH|| iti blinrendrkthaa| iti prthmbhaavnaa||25|| [ dvitIyA azaraNabhAvanA] tadva(da)stu sarvasyApyanityatA, dharmaM vinAnyaccharaNaM bhaviSyati kiM jinadharmAnuSThAnena? ityAzaGkya dvitIyAmazaraNabhAvanAmAha [mU| royajarAmaccumuhAgayANa bali' cakkikesavANaM pi| bhuvaNe vi natthi saraNaM, ekkaM jiNasAsaNaM mottuN||26|| [rogajarAmRtyumukhAgatAnAM blickrikeshvaanaampi| bhuvane'pi nAsti zaramekaM jinazAsanaM muktvaa||26||] [ava] rogazca jarA ca mRtyuzca tanmukhAgatAnAM baladevakezavacakriNAmapi jinazAsanAdanyo(nyad) bhuvane zaraNaM naasti| atastadeva shrnnm||26|| tatra jarAzvAsAdirogagrastAnAM kuTumbaM zaraNaM na syAt, nApi tadduHkhaM vibhajya 1. bala iti pA. prtau|
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 gRhNAtIti darzayati [] jarakAsasAsa sosAiparigayaM pecchiUNa gharasAmi / jAyAjaNaNippamuhaM, pAsagayaM jharai kuTuMbaM // 27 // [jvarakAsazvAsazoSAdiparigataM prekSya gRhsvaaminm| jAyAjananIpramukhaM pArzvagataM khidyate kuttumbm||27||] [mU] na viriMca puNa dukkhaM, saraNaM tANaM ca na havai khaNaM pi| viyaNAoM tassa dehe, navaraM vaDDhaMti ahiyAo // 28 // bhavabhAvanA 27 [na vibhajate punarduHkhaM zaraNaM trANaM cana bhavati kssnnmpi| vedanAH tasya dehe navaraM vardhante adhikAH // 28 // ] [ava] na vi | jAyA = bhaaryaa| upaghAtaniSedhamAtrakSamaM zaraNam, upaghAtahetuvinAzAdikAraNaM tu traannm| zeSaM sugmm||27||28|| [mU] bahusayaNANa aNAhANa vA vi niruvAyavAhiviharANaM / duNhaM pi nivvisesA, asaraNayA vilvmaannaannN||29|| [bahusvajanAnAmanAthAnAM vApi nirupaayvyaadhividhuraannaam| dvayorapi nirvizeSA azaraNatA vilptaam||29||] [ava] bhu.| bahava: svajanAstarhi rogagrastasya sukhaM bhaviSyatItyAha- bahu .|bhusvjnaanaamnaathaanaaN vA devakulAdipatitakArpaTikAdInAM nirgato nirupakramatayA spheTane upAyo yeSAM nirupAyA vyAdhayastairvidhurANAmapi pIDayA vihvalIkRtAnAmubhayeSAmativilapatAmazaraNatA nirvizeSaiva // 29 // vibhavastatra zaraNaM bhaviSyatIti prAha [mU] vihavINa dariddANa ya, sakammasaMjaNiyaroyataviyANaM / kaMdatANa sadukkhaM, koNu viseso asaraNate ? || 30 // [vibhavinAM daridrANAJca svkrmsnyjnitrogtptaanaam| krandatAM svaduHkhaM ko nu vizeSo'zaraNatve ? // 30 // ] [ava] viha. / gatArthA // 30 // athodAharaNadvAreNa rogAzaraNatvaM darzayati 1. sAsakAsa iti pA. prtau|, 2. ciraMcai iti pA. prtau| 3. Na iti pA. prtau|
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-32 [m] taha rajjaM taha vihavo, taha cauraMgaM balaM tahA synnaa| kosaMbipurIrAyA, na rakkhio taha vi rogaannN||31|| [tathA rAjyaM tathA vibhavaH tathA caturaGgaM balaM tathA svjnaaH| kauzAmbIpurIrAjo na rakSitaH tathApi rogebhyH||31||] [ava] th| tathA zabdo'tizayakhyApanaparo drssttvyH| zeSaM sugmm| candrasenanRpakathA atra kathAnakaM yathA-kauzAmbyAM candraseno rAjA, sulocana: sutH| anyadA vasantakrIDAyAM kRtalakSasvarNavyaya: sulocano rAjJApamAnito dezAntaraM gtH| tatsannidhAnAt kvApi dhAtuvAdinAM svrnnsiddhiH| taistasya svarNaM dttm| sa kurudezaM gt:| hemante vanAnta: kvacinnaraM zItArtaM nizceSTaM dRSTvA kRpayA sadyojvAli-tAgnitApAdinA sacaitanyaM ckre| sa prAha-"ahaM rAjapuravAsipuruSadattarAjJaH sUrAkhya: sutasturagApahRto'trAgato nizi zItapIDitastvayA sjjiikRt:|" tenApi svsvruup-muktm| dvAvapi prItau gajapuraM gtau| sUrasaMyogAt so'pi dRDhajinadharmo jaat:| anyadA virakta: sUraH sulocanaM pitro: patrasthAne samarpya praavrjt| nRpo'pi taM svapade nyasya pravrajya svrgt:| anyadA kauzAmbyAgatamantrI sulocanamAha-"deva! tava pitA candrasena: kAsAdirug(k)pIDitastvAM mimilissursti|" iti zrutvA ghanAnvaidyamAntrikAdillAtvA kauzAmbyAM gatvA cikitsaamkaaryt| tathApyanu[pa]-zAntarogo'trANo vipede| sulocana: piturbahurogArtasyAzaraNatAM jJAtvA dve rAjye tyaktvA nirviNNa: pravrajya siddhH|| iti kaushaambiipuriiraajkthaankm||31|| [ma] savilAsajovvaNabhare, varseto muNai taNasamaM bhuvnnN| pecchai na uccharaMtaM, jarAbalaM jovvnndumggiN||32|| [savilAsayauvanabhare vartamAno jAnAti tRNasamaM bhuvnm| prekSate na utsarpajjarAbalaM yauvndrumaagnim||32||] / [ava] svi.| jarAyA balaM parikarabhUtaM vAyuzleSmendriyavaikalyAdikamidaM ca yauvndrumsyaagniriv| yathAgnirdagdhvA bhasmAvazeSaM kurute drumam, evaM jarAbalamapi palitAvazeSa yauvanaM vidadhAtIti bhaavH||32|| kimatyasau tanna pazyatItyAha
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-33 [v] navanavavilAsasaMpattisutthiyaM jovvaNaM vhNtss| citte vi na vasai imaM, thevaMtarameva jrsenn||33|| [navanavavilAsasampattisusthitaM yauvanaM vhtH| citte'pi na vasati idaM stokAntarameva jraasainym||33||] [ava] stokamantaraM patane yasya tattathA ktipydinpaatukmityrthH| upalakSaNaM caitat yato jJAnAdibhyo(hAnirapi) // 33 // keSAJcidetaccitte na vasati tata: kimityAha[ma] aha annadiNe paliyacchaleNa hoUNa knnnnmuulmmi| dhammaM kuNasu tti kahaMtiyavva nivaDei jrdhaaddii||34|| [athAnyadine palitacchalena bhUtvA krnnmuule| dharmaM kuru iti kathayantI iva nipatati jraadhaattii||34||] gtaarthaa||34|| nipatantyA RddhyAstarhi rakSaka: ko'pi bhavatItyAha[mU] nivaDaMtI ya na esA, rakkhijjai cakkiNo vi sennenn| jaM puNa na huMti saraNaM, dhaNadhannAINi kiM cojjaM ? // 35 // [nipatantI ca na eSA rakSyate cakriNo'pi sainyen| ___ yat punarna bhavanti zaraNaM dhanadhAnyAdIni kimAzcaryam ? // 35 // ] tata: kimityAha[mU] valipaliyaduravaloyaM, galaMtanayaNaM ghulNtmuhlaalN| ramaNIyaNahasaNijjaM, eI asaraNassa vuddddhttN||36|| [valipalitaduravalokaM galannayanaM kssrnmukhlaalm| ramaNIjanahasanIyam eti azaraNasya vRddhtvm||36||] __ anyathA sthitasya vastuno'nyathA karaNe indrajAlinIva samarthA jareti darzayati[v] jaraiMdayAliNIe, kA vi hayAsAi asarisA sttii| kasiNA vi kuNai kesA, mAlaikusumehiM avisesA // 37 // 1. etti iti pA. prtau|, 2. avasesA iti pA. prtau|
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-40 jarendrajAlinyAH kApi hatAzAyA asadRzA shktiH| kRSNAnapi karoti kezAn maaltiikusumairvishessaan||37||] [ava] bhramarakulAJjanakRSNAnapi kezA~stathA kathamapi jarendrajAlinI zuklAn karoti yathA te mAlatIkusumairnirvizeSA bhvnti| mastakanibaddhamAlatIkusumAnAM teSAM ca zuklatvena vizeSo nAvagamyata ityrthH||37|| rAkSasI jarAnyAmapi yAM viDambanAM karoti tAM drshyti-dl.| [mU] dalai balaM galaI suiM, pADai dasaNe niraMbhae diddheiN| jararakkhasI balINa vi, bhaMjai piTTi pi susilittuN||38|| [dalayati balaM galayati zrutiM pAtayati dazanAn niruNaddhi dRssttim| jarArAkSasI balinAmapi bhanakti pRSThimapi sushlissttaam||38||] [mU] sayaNaparAbhavasunnattavAusiMbhAiyaM jraasenn| guruyANaM pi hu balamANakhaMDaNaM kuNai vuddddhtte||39|| [svajanaparAbhavazUnyatvavAyuzleSmAdikaM jraasainym| gugurukANAmapi khalu balamAnakhaNDanaM karoti vRddhtve||39||] _[ava] jarAgRhItasya avazyameva prAya: putrakalatrAdiparibhava: zUnyatvaM vAyuH zleSmAdayazca bhavantIti vivakSayaite jraasainytvenoktaaH| te ca mahAtmanAmapi balamabhimAnaM ca khaNDayanti, sarvakAryAkSamAnanAdeyA~zca kurvntiityrthH||39|| [m] jarabhIyA ya varAyA, sevaMti rsaaynnaaikiriyaao| govaMti paliyavaligaMDakave niyjmmmaaiinni||40|| [jarAbhItAzca varAkAH sevante rsaaynaadikriyaaH| gopAyanti palitavaligaNDakUpau nijjnmaadiini||40||] [ava| jarAbhItAzcAvivekino varAkA gandhakAdirasAyanAni sevnte| taizca sevitairjarA naapgcchti| apagame vA samayAntare vA punarapi bhavatItyayamanupAyo'naikAntikatvAdanAtyantikatvAcca, tapa:saMyamAdividhAnaM tu tadapagame samyagupAyo, mokSAvApteravazyameva jarocchedena hetRtvenaikAntikatvAnmokSe palitAbhAvena punarjarAyA(yAH) smbhvaabhaavaaccaatyntiktvaad| anye tu mahAmaDhA lohakITAdikharaNTanena palitAni gopaaynti| valIzca vastrAdinA gopaaynti| gaNDau = kapolau tayorbrahattvena 1.gilai iti prA. prtau|, 2.piDheM iti pA. prtau|
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-41 patitau kUpo maulivastrAdinA vessttynti| nijajanma cirakAlInamapyAsannakAlaM kathayitvA gopaaynti| AdizabdAdanyApi evaM prakArA mohaceSTA drssttvyaa||40|| kinnu punaste evaM kurvanti, na puna: samyagupAye laganti? ityAha[m| na muNaMti mUDhahiyayA, jiNavayaNarasAyaNaM cmottuunnN| sesovAehi nivAriyA vi hu Dhukkai puNo vi jraa||41|| na jAnanti mUDhahRdayA jinavacanarasAyanaM ca muktvA / zeSopAyaiH nivAritApi khalu Dhaukate punarapi jraa||41||] tarhi jarAbhItAnAM yat samyakkRtyaM yattadbhavanto'pyupadizantvityAzakya sadRSTAntaM tadupadizannAha[] to jai atthi bhayaM te, imAi ghorAi jrpisaaiie| jiyasattu vva pavajjasu, saraNaM jinnviirpykmlN||42|| [tato yadi asti bhayaM te asyA ghorAyA jraapishaacyaaH| jitazatruriva prapadyasva zaraNaM jinviirpdkmlm||42||] [ava] gtaarthaa| jitazatrunRpakathA] kathAnakaM cedm| jitazatrurityayaM guNata eva draSTavyaH, bahUnAM zatrUNAmanena jitatvAt, nAmatastu somacandrAbhidhAno drssttvyH| zAstrAntare ca kvacid guNamAzritya jitazatrutayAsau likhito dRSTa itIhApi tthaivokt:| AvazyakAdau somacandratayaiva prsiddhH| anena ca jarAbhItena prathamamajJAnAttApasI dIkSA gRhItA, pazcAttu shriimhaaviirskaashe| tatputrastu prasannacandro raajrssirbhuut| sakSepato'tra vistarato vRttito jnyeyaa(ym)||42|| tadevamuktaM rogjraavissymshrnntvm| atha mRtyuviSayaM tad bibhaNiSurAha[] samuvaTThiyammi maraNe, sasaMbhame pariyaNammi dhaavNte| ko saraNaM pariciMtasu, ekkaM mottUNa jinndhmm||43|| [samupasthite maraNe sasambhrame parijane ca ) dhaavti| kaH zaraNaM paricintaya ekaM muktvA jinadharmam ? // 43 // ] 1.vi iti pA. prtau|
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-47 __ [ava] samupasthite maraNe, nirupakrame iti shessH| sopakrame tu tasmin bhavati vibhavasvajanAdayo'pi shrnnm||43|| jinadharmo'pyanantarabhAvena paramparayA vA mRtyuvarjitasthAne nayatItyetAvatA zaraNamucyate tadbhava eva sadyaH so'pi taM nivArayituM na zaknotItyata Aha[mU] sayalatiloya pahUNo, uvAyavihIjANagA annNtblaa| titthayarA vi hu kIrati kittisesA kyNtenn||44|| sakalatrilokaprabhavaH upAyavidhijJAyakA anntblaaH| tIrthakarA api khalu kriyante kIrtizeSAH kRtaanten||44||] [ava] upAyA~zca sambhavina: sarvAnapi kevalI jaanaati| samutpannakevalaistIrthakarairapi sa ko'pyupAyo na dRSTa: yena mRtyu: sadya eva nivaaryte||44|| [mU] bahusattijuo surakoDiparivuDo pvipyNddbhuydNddo| hariNo vva hIrai harI, kyNthrinnaahriystto||45|| [bahuzaktiyutaH surakoTiparivRtaH pviprcnnddbhujdnnddH| hariNa iva hriyate hariH kRtaanthrinnaadhritsttvH||45||] evaM cendrckrvrtino'pi||45|| [ma] chakkhaMDavasuhasAmI, niisesnriNdpnnypykmlo| cakkaharo vi gasijjai, sasi vva jamarAhaNA vivso||46|| SaTkhaNDavasudhAsvAmI niHshessnrendrprnntpdkmlH| cakradharo'pi grasyate zazI iva yamarAhuNA vivshH||46||] [] je koDisilaM vAmekkakarayaleNukkhivaMti tUlaM vA vijjhavai jamasamIro, te vi piivvv'surriunno||47|| ye koTizilAM vAmaikakaratalenotkSipanti tlmiv| vidhyApayati yamasamIraH tAnapi prdiipaanivaasurripuun||47||] [ava] je pi.| ye tripRSThAdivAsudevA: koTizilAM vAmaikakaratalena tUlamivotkSipanti tAnapyasurANAm azvagrIvAdInAM ripUna vAsudevAn pradIpAniva 1. tayaloya iti pA. prtau|
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-48 vidhyApayati ymsmiir:||46||47|| tataH kimityAha[mU] jar3a maccumuhagayANaM, eyANa vi hoi kiM pi na hu srnnN| tA kIDayamettesuM, kA gaNaNA iyaraloesu ? // 48 // [yadi mRtyumukhagatAnAmeteSAmapi bhavati kimapi na khalu shrnnm| tarhi kITakamAtreSu kA gaNanA itaralokeSu ? // 48 // ] [] jai piyasi osahAI, baMdhasi bAhAsu ptthrsyaaii| ___kAresi aggihoma, vijjaM maMtaM ca saMtiM c||49|| yadi pibasi auSadhAni badhnAsi bAhvoH prstrshtaani| kArayasi agnihomaM vidyAM mantraJca shaantinyc||49||] [mU] annAi vi kuMTalaviMTalAiM bhuuovghaayjnngaai| kuNasi asaraNo taha vi hu, DaMkijjasi jmbhuyNgenn||50|| [anyAnyapi mantratantrAdIni bhuutopghaatjnkaani| karoSi azaraNaH tathApi khalu dazyase ymbhujnggen||50||] [ava] ye'pi kuTumbadhanadhAnyAdayaste'pi nizcitaM mumUrSorna kasyaciccharaNamiti darzayati[mU] siMcai uratthalaM tuha, aMsupahavAheNa kiM pi ruymaannN| uvariTTiyaM kuDuMba, taM pi skjjekktllicchN||51|| [siJcati ura:sthalaM tava azrupravAheNa kimapi rudt| uparisthitaM kuTumbaM tadapi svkaaryaikttprm||51||] [ma dhaNadhannarayaNasayaNAiyA ya saraNaM na mrnnkaalmmi| jAyaMti jae kassa vi, annattha vi jeNimaM bhnniyN||52|| [dhanadhAnyaratnasvajanAdikAzca zaraNaM na mrnnkaale| jAyante jagati kasyApi anyatrApi yenedaM bhnnitm||52||] kimanyatra bhaNitamityAha[ma] attheNa naMdarAyA, na rakkhio gohaNeNa kuianno| dhanneNa tilayaseTThI, puttehiM na tAio sgro||53||
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA 53 [arthena nandarAjaH na rakSito godhanena kucikarNaH / dhAnyena tilakazreSThI putrairna trAtaH sgrH||53||] sugmaa| kathAnikAni tUcyante [nandakathA] gauDadeze pATalIpure trikhaNDAdhipo nando raajaa| saH akarANAM karaM cakre sakarANAM mhaakrm| 15 sarvopAyairdhanaM lokAnni:kRpaH smupaadde| vyavahAro'pi carmanANakaiH pravRttaH / loko bhUbhAjanAzano jaatH| sa svarNaiH prvtaankaaryt| nRpA(po'mAtyAdibhi: pratibodhyamAno'pyatRpta evAnte "hA! me dhanAni kasya syuH" iti mahArtiparo mRtvA durntduHkhbhaagbhuut| iti nndkthaa| [kuvikarNakathA] magadhadeze sughoSagrAme kuvikarNo graamnniiH| sa mIlitAnekagokulalakSaH vivadamAne vallabhAnAM kRSNAdivarNai: saMvibhajya gA dadau / sa teSveva vasanakrameNa dadhyAdyajIrNena vedanAkrAnto "hA ! gavAdayo vaH kva kadA lapsye ?" iti mahArtirmRtvA tiryktvmaap| iti kuvikrnnkthaa| [tilakazreSThikathA] acalapure tilakazreSThI grAmapurAdiSu bahudhAnyasaGgraho durbhikSe dhAnyebhyaH pratyupAtairmahAdhanairbabhAra dhAnyakoSThakAn / punaranyadA naimittikagirA svaparadravyeNa saGgRhItAni pracuradhAnyo meghavRSTau "hA! me dhAnyAni kathaM bhAvIni" iti hRdayasphoTena mRtvA narakaM yayau // iti tilakazreSThikathA / [sagaracakrikathA] ayodhyAyAM jitazatrunRpAGgajo'jitanAthaH sumitrayuvarAjJaH sagarazcakravartI sutaH / tatsuto jihrukumAro vinayasantuSTapitRratnAni gRhItvA pRthvIvilokanAya gato'STApade'STayojanocchrAye'rdhavistRte yojanAyAmArdhavistRta trigavyUtoccacaitye sauvarNe svapUrvajazrIbharatakArite devAn natvA tadrakSArthaM kRtaparikho rajaH pAtakupitajvalanaprabhanAganivArito'pi gaGgApravAhaM ttraaniitvaan| paGkapAtadUnanAgadRSTiviSeNa
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 bhavabhAvanA-54 hatA: SaSThisahasrakumArAH tatsainyA vahnau pravizantaH zakreNa nivAritAstena viprarUpeNa viyogArta: sagaro bodhitaH shivmgaat| iti sagarasutAkhyAnakaM smaaptm| atha dRSTAntagarbhamazaraNatvabhAvanopasaMhAramAha [mU] iya nAUNa asaraNaM, appANaM gayaurAhivasuo vva / jaramaraNavallivicchittikArae jayasu jiNadhamme // 54 // [iti jJAtvAzaraNamAtmAnaM gajapurAdhipasuta iv| jarAmaraNavallIvicchittikArake yatasva jinadharme // 54 // ] [ava] iti = pUrvoktaprakAreNa rogajarAmRtyuviSaye'zaraNamAtmAnaM jJAtvA rogajarAmaraNavallIvicchedakArake yatasva jinadharme, ka iva? gajapurarAjasUnurivodyamaM kuru| [vasudattakathA] udAharaNaM yathA kurudeze gajapure bhImarathanRpajAyAsumaGgalAsuto vasudattaH 72(dvAsaptati)kalAvAn jinadharmabhAvito nigodAdivicArajJo rAjJA mahAvibhUtyA 500(paJcazata) kanyAH pariNAyitaH / tadyogyA 500 ( paJcazata) AvAsA haimadaNDakalazadhvajatoraNamattavAraNAdiramyA dhanadhAnyAdibhRtAH kaaritaa:| anyadA gavAkSastho kumAro naramekaM sarvAGgagalatkuSThavyAdhibAdhitam, tatpRSThau (SThe ) tu palitavalikalitaM galallAlAvilavadanaM bhagnapRSThiM yaSTivilagnaM jarAgrastaM sthaviramekam, tatpRSThe nRcatuSkavAhyaM zabaM ca pshyti| evaM rogajarAmaraNagrasyamAnamazaraNaM janaM dRSTvA nirviNNastAdRzaM rAjyaM tyaktvA pravrajya siddhaH // iti gjpuraadhipsutvsudttkthaa||54|| iti dvitiiybhaavnaa|| [tRtIyA ekatvabhAvanA] yadi nAma svakRtakarmaphalavipAkamanubhavatAM zaraNaM na ko'pi sampadyate, tathApi tadvedane dvitIyaH sahAyamAtraM kazcidbhaviSyatyetadapi nAstIti darzayannidAnImazaraNatvabhAvanAnantaramekatvabhAvanAmAha [mU] ekko kammAI samajjiNer3a bhuMjai phalaM pi tssekko| ekkassa jammamaraNe, parabhavagamaNaM ca ekkss||55||
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-60 ekaH karmANi samarjayati bhuGkte phalamapi tsyaikH| ekasya janmamaraNe parabhavagamanaM caiksy||55||] [v] sayaNANaM majjhagao, rogAbhihao kilissai ihego| sayaNo'vi ya se rogaM, na viriMcai neya avnnei||56|| [svajanAnAM madhyagato rogAbhihataH klizyate ihaikH)| svajano'pi ca tasya rogaM na vibhajati naivaapnyti||56||] [ava] sugme| 'na viriMcai' ti| na vibhajya gRhNAti, nApyapanayati [ava] svakRtakarmaphalamanubhavatAM prANinAM yadA ko'pi vibhAgaM na gRhNAti nApi tadvedanAM nivArayati tadA ka idAmImiti pApavipAkaM vedanAkAle svajanAnAm // 56 // [mU] majjhammi baMdhavANaM, sakaruNasaddeNa plvmaannaannN| mottuM vihavaM sayaNaM, ca maccuNA hIrae ekko||57|| [madhye bAndhavAnAM sakaruNazabdena prlptaam| ___ muktvA vibhavaM svajanaJca mRtyunA hriyate ekH||57||] [ma] patteyaM patteyaM, kammaphalaM niyymnnuhvNtaannN| ko kassa jae sayaNo ?, ko kassa parajaNo ettha ? // 58 // __ [pratyekaM pratyekaM karmaphalaM nijkmnubhvtaam| kaH kasya jagati svajanaH ? kaH kasya parajano'tra ? // 58 // ] [ava] svakRtakarmaphalamanubhavatAM prANinAM yadA ko'pi vibhAgaM na gRhNAti nApi tadvedanAM nivArayati tadA ka [ma] ko keNa samaM jAyai ?, ko keNa samaM paraM bhavaM vayai ? / ko kassa dahaM giNhai ?, mayaM ca ko kaM niyattei ? // 59 // [kaH kena samaM jAyate ? kaH kena samaM paraM bhavaM vrajati ? / kaH kasya duHkhaM gRhNAti ? mRtaJca kaH kaM nivrtyte?||59||] [mU] aNusoyai annajaNaM, annabhavaMtaragayaM ca baaljnno| na ya soyai appANaM, kilissamANaM bhave ekkN||60|| [anuzocatyanyajanamanyabhavAntaragataJca baaljnH| na ca zocatyAtmAnaM klizyamAnaM bhave ekm||60||]
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-61 [mU] pAvAiM bahuvihAi, karei suysynnpriynnnnimittN| nirayammi dAruNAo, ekko cciya sahai viynnaao||61|| _ pApAni bahuvidhAni karoti sutsvjnprijnnimittm| niraye dAruNA ekazcaiva sahate vednaaH||61||] [ma] kUDakkayaparavaMcaNavIsasiyavahA ya jANa kjjmmi| pAvaM kayamiNhiM te, NhAyA dhoyA taDammi tthiyaa||62|| [kUTakrayaparavaJcanavizvastavadhAzca yeSAM kaarye| pApaM kRtamidAnIM te snAtA dhautAstaTe sthitaaH||62||]] [ava| idAnImiti paapvipaakvednaakaale||62|| [v] eko cciya puNa bhAraM, vahei tADijjae ksaaiihiN| uppaNNo tiriesuM. mhisturNgaaijaaiisu||63|| ekazcaiva punarbhAraM vahati tADyate kssaadibhiH| utpannaH tiryakSu mhissturnggaadijaatissu||63||] [] i8 kuDuMbassa kae, karai nANAvihAI paavaaii| bhavacakkammi bhamaMto, ekko cciya sahai dukkhaaiN||64|| ___ [iSTakuTumbasya kRte karoti nAnAvidhAni paapaani| bhavacakre bhramannekazcaiva sahate duHkhaani||64||] [ma] sayaNAivittharo maha, ettiyametto tti hrisiymnnenn| tANa nimittaM pAvAi jeNa vihiyAi vivihaaiN||65|| [svajanAdivistAro mamaitAvanmAtra) iti hRssttmnsaa| teSAM nimittaM pApAni yena vihitAni vividhaani||65||] [ava] svajanAnAm [vistAro] mama svajano mahAniti garvitamanAstannimittaM pApAni kroti| tasyApyadhikatarakarmabandhaM muktvA nAnyatphalamIkSyate, du:khAMzagrAhakasya dvitIyasyAnupalambhAditi darzayati sy.||65|| [mU] narayatiriyAiesuM, tassa vi dukkhAiM annuhvNtss| ___ dIsai na ko'vi bIo, jo aMsaM giNhai duhss||66|| 1. daTTha iti pA. prtau|
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA 70 [narakatiryagAdiSu tasyApi duHkhAni anubhvtH| dRzyate na ko'pi dvitIyo yo aMzaM gRhNAti duHkhsy||66||] [mU] bhottUNa cakkiriddhiM, vasiuM chkkhNddvsuhmjjhmmi| ekko vaccai jIvo, mottuM vihavaM ca dehaM c||67|| [bhuktvA cakryarddhimuSitvA ssttkhnnddvsudhaamdhye| eko vrajati jIvo muktvA vibhavaM ca dehaM c||67||] [mU] ekko pAvai jammaM, vAhiM vuDDhattaNaM ca maraNaM ca / ekko bhavaMtaresuM, vaccai ko kassa kira bIo ? // 68 // [ekaH prApnoti janma vyAdhiM vRddhatvaM ca maraNaM c| eko bhavAntareSu vrajati kaH kasya kila dvitIyaH ? || 68 // ] ekatvabhAvanopasaMhAramAha [mU] iya ekko cciya appA, jANijjasu sAsao tihuyaNe vi| kkaMti mahanivassa va jaNakoDIo visesAo // 69 // [iti ekazcaivAtmA jAnIhi zAzvataH tribhuvane'pi / tiSThanti madhunRpasyeva janakoTayo vishessaaH|| 69 // ] [mU] annaM imaM kuDuMbaM', annA lacchI sarIramavi annN| mottuM jiNiMdadhammaM, na bhavaMtaragAmio anno||70|| [anyadidaM kuTumbamanyA lakSmIH shriirmpynyd| muktvA jinendradharmaM na bhvaantrgaamiko'nyH||70||] 19 [madhunRpatikathA] vANArasyAM madhunRpastasya parabaladhIro nAma pattirlakSayodhI / tasya jIvanaM svrnnlkssm| anyadA kurudezezo bahusainyastatrAgataH / mdhunRpo'lpblo'pybhynirvinnnno'jni| yuddhe na bhagnaH / itazca parabaladhIreNa tathA yuddhaM yathA kSaNena bhagnaM kurudesheshblm| nigRhiitstnnRpH| jitaM madhunRpeNa / subhaTo bhRzaM satkRtaH / pure prApto nRpazcintayati, caturaGgasainye pattaya eva sAramaGgaM tasA ( tadasau) bahutamavarSajIvanadAnena saGgrahitA ghanA: pttikottyH| sadA tdvessttitstisstthti| anyadA mRtyukAle 1. vasio iti pA. prtau|, 2. kuDuMbameyaM iti pA. prtau|
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-71 bahupattikoTivRto'pi gatatrANo vipede| narakaM gtH| ikkuccia so narae, sahei tivvAiM dukkhlkkhaaii| mahurAyA ihayaM ciya, ThiA u maNuANa koddiio|| (hema.mala.vR.) ||iti mdhunRptikthaa|| iti tRtiiybhaavnaavcuuriH|| caturthI anyatvabhAvanA] kimiti dehAdayo jIvasyAtmabhUtA? ityAha[ma] vinnAyA bhAvANaM, jIvo dehAiyaM jaDaM vtthN| jIvo bhavaMtaragaI, thakkaMti iheva sesaaiN||71|| [vijJAtA bhAvAnAM jIvo dehAdikaM jaDaM vstu| jIvo bhavAntaragatiH tiSThanti ihaiva shessaanni||71||] [ava] bhAvAnAm-jIvAjIvAdipadArthAnAM vijJAtA bodharUpo jiiv:| yattu dehadhanadhAnyAdikaM bAhyaM vastu tajjaDamacetanasvarUpam, cetanAcetanayozca kathamaikyaM syAd? iti bhaavH| jIvazca bhavAntaraM gacchati, zeSANi tu zarIrAdInyatraiva tiSThanti ityato'pi jIvAt zarIrAdayo bhinnAH, bhede Tekasya gamanamapareSAM cAvasthitiriti yujyate, nAnyatheti bhaavH||71|| aparamapyanyatvakAraNamAha[] jIvo niccasahAvo, sesANi u bhaMgurANi vtthuunni| vihavAi bajjhaheubbhavaM ca niraheuo jiivo||72|| [jIvo nityasvabhAvaH zeSANi tu bhaGgurANi vstuuni| vibhavAdi bAhyahetUdbhavaM ca nirhetuko jiivH||72||] [ava] nityasvabhAvo jIva:, kadAcidapyavinAzAt, zeSANi tu zarIrAdivastUni bhaGgurANi = vinazvarANi, agnisaMskArAdinAtraiva vinaashaad| vibhAvAdikaM ca vastu bAhyadRSTahetusamudbhavam, jIvastvanAdisiddho nirhetuk:| nityAnityayo: sahetukanirhetukayozca bhedaH supratIta eveti||72|| bhede hetvantaramAha
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-75 [] baMdhai kammaM jIvo, bhuMjei phalaM tu sesayaM tu punno| dhaNasayaNapariyaNAI, kammassa phalaM ca heuM c||73|| [badhnAti karma jIvo bhuGkte phalaM tu zeSaM tu punH| dhanasvajanaparijanAdi karmaNaH phalaM ca hetushc||73||] [ava] jIvo mithyAtvAdihetubhirjJAnAvaraNIyAdikaM karma bdhnaati| tatphalaM ca samayAntare bhungkte| zeSaM tu dhanasvajanazarIrAdi karmaNaH phalam = kAryam, zubhAzubhakarmodayavazenaiva tasya jaaymaantvaat| tathA hetuH = kAraNabhUtaM ca karmaNastanmamatvAdinA tatpratyayakarmabandhasya jIve smutpdymaantvaat| ato bhinnasvabhAvatvAt jiivaajiivyorbhedH||73|| yadi nAmaivaM yadi bhedastata: kimityAha[mU] iya bhinnasahAvatte, kA mucchA tujjha vihavasayaNesu ? / kiM vAvi hojjimehiM, bhavaMtare tuha parittANaM ? // 74 // - [iti bhinnasvabhAvatve kA mUrchA tava vibhavasvajaneSu ? / kiM vApi bhaved ebhirbhavAntare tava paritrANam ? // 74 // ] [ava| ia.| sugmaa| evamuktayuktibhyo'yaHzalAkAkalpe anyatve vyavasthite bhAvAnAM jIvazarIrasvajanavibhavAnAM kiM tava bho! svajaneSu putrAdiSu mamatvam? kazca pradveSa: parijane, evaM hi sati sarvatraudAsInyameva yuktm| ____ athaivaM brUyAtputrAdaya: prauDhIbhUtAH purastAdupakAriNo bhaviSyantIti teSu mamatvaM pareSu tu naivamiti teSu pradveSa ityAzaGyAha[ma] bhinnatte bhAvANaM, uvyaar'vyaarbhaavsNdehe| kiM sayaNesu mamattaM ?, ko ya paoso parajaNammi ? // 75 // [bhinnatve bhaavaanaamupkaaraapkaarbhaavsndehe| kiM svajaneSu mamatvam ? kazca pradveSaH parajane ? // 75 // ] [ava] upakArazcApakArazca upkaaraapkaarau| tadbhAvasya sndehsttreti| idamuktaM bhavati-putro'pi bRhattarIbhUta: pitaraM ghAtAdinApakaroti, paro hi prAtivezmAdivRhadunnatau styaampkroti||75||
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-76 [] pavaNo vva gayaNamagge, alakkhio bhamai bhavavaNe jiivo| ThANe ThANammi samajjiUNa dhnnsynnsNghaae||76|| [pavana iva gaganamArge alakSito bhramati bhavavane jiivH| sthAne sthAne samaya' dhnsvjnsngghaataan||76||] [ava] yathA pavano = vAyurgagane'skhalito bhrmti| tathA jIvo'pyamUrtatvAt sarvendriyairanupalakSita eva bhuvane bhrmti| kiM kRtvA? tthaannetyaadi| ata: kiyatsu sthAneSu mUrchA karttavyeti bhaavH||76|| tathA [m] jaha vasiUNaM desiyakuDIe ekkAi vivihpNthiynno| vaccai pabhAyasamae, annannadisAsu savvo vi||77|| [yathoSitvA dezikakuTyAmekasyAM vividhpthikjnH| vrajati prabhAtasamaye anyAnyadikSu srvo'pi||77||] [mU] jaha vA mahallarukkhe, paosasamae vihNgmkulaaii| vasiUNa jaMti sUrodayammi ssmiihiydisaasu||78|| [yathA vA mahAvRkSe pradoSasamaye vihnggmkulaani| uSitvA yAnti sUryodaye svsmiihitdikssu||78||] [mU] ahavA gAvIo vaNammi egao govsnnihaannmmi| cariuM jaha saMjhAe, annannagharesu vccNti||79|| [athavA gAvo vane ekato gopsnnidhaane| caritvA yathA sandhyAyAmanyAnyagRheSu vrjnti||79||] [ma] iya kammapAsabaddhA, vivihaTThANehiM AgayA jiivaa| vasiuM egakuTuMbe, annannagaIsu vccNti||80|| [iti karmapAzabaddhA vividhasthAnebhya AgatA jiivaaH| uSitvaikakuTumbe anyAnyagatiSu vrjnti||80||] etadbhAvanopasaMhAramAha[] iya annattaM pariciMtiUNa ghrghrnnisynnpddibNdh| mottUNa niyasahAe, dhaNo vva dhammammi ujjmsu||81||
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-83 [ityanyatvaM paricintya gRhgRhinniisvjnprtibndhm| muktvA nijasahAyAn dhana iva dharme udycch||81||] ___ [dhanazreSThikathA] kathAnakamidaM yathA-dezapure nagare dhanasArazreSThI suto dhanastajjAyA yazomatI bharturvinayAdi tathA karoti yathA so'nyaloko'pi tAM satIM mnyte| sa tasyAM bhRzamanurakto'pi vimalasuzrAvakasaGgatyA sushraavko'jni| vimalenAnyadoktaM "he! dhana tava bhAryA na zobhanA prtibhaati| mA tvAmapi mArayatviti mayA jnyaapyte|" tata: sazaGko jAyAcaritraM vilokyti| anyadA taduttarIyakaM kasyApi viTasya samIpe dRSTavA tAmAha- "priye'mukamuttarIyamAnaya kaarymsti|" sAha "sakhyA gRhiitmsti|" dhanenAcinti 'nUnamasatIyam anyAsaktAyAmapi me mahAmohaH' iti vairAgyAt pravrajya nadyAsannavane zItArto rAtrau kAyotsarge sthito daMzamazakA(ka)zItAdipIDito'pi zubhabhAvo'ntakRtkevalI jaatH| iti saGkepeNa dhnshresstthikthaa||81|| cturthaanytv-bhaavnaavcuuriH|| [paJcamI bhavabhAvanA] [saptanarakavarNanam] [mU] nArayatiriyanarAmaragaIhiM cauhA bhavo vinnihittttho| tattha ya nirayagaIe, sarUvamevaM vibhaavejjaa||82|| [nArakatiryaGnarAmaragatibhizcaturdhA bhavo vinirdissttH| tatra ca narakagatyAH svarUpamevaM vibhaavyet||82||] [ava] gtaarthaa| kathaM paribhAvayed? ityAha[mU] rayaNappabhAiyAo, eyAo tIi satta puddhviio| savvAo samaMteNa, aho aho vitthrNtiio||83|| [ratnaprabhAdikA etAstasyAM sapta pRthivyH| sarvAH samantAd adho'dho vistaarvtyH||83||] [ava] tasyAM = narakagatau ratnaprabhAdikA: sapta pRthivyaH syuH| 1.vi iti pA. prtau|
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 bhavabhAvanA-84 tadyathA-ratnaprabhA', zarkarAprabhA', vAlukAprabhA , paGkaprabhA', dhUmaprabhA', tama:prabhA', tmstm:prbhaa| etAsu madhye ratnaprabhA pratyakSata eva dRshyte| atastatpratyakSatayA pratyakSaparAmarzinA etacchabdena sarvA api nirdissttaaH| etAzca sarvA api samantAt = sarvAsu dikSu viSkambhA[yAmA]bhyAm adho'dho vistAravatyo drssttvyaa:| tadyathA ratnaprabhA upari samavarttinyAkAzapradezaprataradvaye AyAmaviSkambhAbhyAM sarvatra ekarajjustato'dho'dha eSA vistAravatI tAvadyAvaccharkarAprabhA AyAmaviSkambhAbhyAM sarvatra rajjudvayam, evaM vAlukAprabhA tisro rajjava:, paGkaprabhA catasraH, dhUmaprabhA paJca, SaSThI SaTa, saptamI pRthvI saptarajjava: AyAmaviSkambhAbhyAmiti sthUlamAnam, sUkSmaM tu tcchaastraantrebhyo'vseymiti| etAsu saptapRthvISu nagarakasyAdharottaragatyA vyavasthitA: prastarAH syuH| tadyathA ratnaprabhAyAM13(trayodaza), zarkarAyAM11(ekAdaza), vAlukAprabhAyAM9(nava), caturthyAM7(sapta), paJcamyAM5(paJca), SaSThayAM3(trayaH), saptamyAM1(ekaH) prstraa:| uktaJca terekkArasa nava satta, paMca tiNNi ya taheva ikko y| pattharasaMkhA esA, sattasu vi kameNa puddhviisu|| // 83 // (bRhatsaGgrahaNI-219) eteSu nagarakalpeSu prastaTeSu tadantargatA: pATakakalpA narakAvAsA bhvnti| tatsaGkhyAM saptasvapi pRthivISu krameNAha[mU] tIsapaNavIsapanarasadasalakkhA tinni ega pNcuunnN| paMca ya naragAvAsA, culasIilakkhAiM svvaasu||84|| [triMzatpaJcaviMzatipaJcadazadazalakSAH trayaH ekaM pnyconm| paJca ca narakAvAsAH caturazItirlakSANi srvaasu||84||] [ava] tiis.| ratnaprabhAyAM trayodazasvapi prastaTeSu triMzallakSANi narakAvAsAnAM bhvnti| evaM yAvat SaSThapRthivyAM triSvapi prastaTeSu paJcabhirnarakAvAsainyU~namekaM lakSaM narakAvAsAnAM syaat| saptamyAM tvekasmin prastaTe paJcaiva nrkaavaasaa:| mIlitAstu sarve'pi caturazItilakSANi syuH||84|| 1. trayodazaikAdaza nava sapta paJca triNi ca tathaivaikazvA prastarasaGghaSA saptasvapi krameNa pRthviissu||
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-87 athaiSAM narakAvAsAnAM saMsthAnAdisvarUpamAha[mU] te NaM narayAvAsA, aMto vaTTA bahiM tu curNsaa| heTThA khuruppasaMThANasaMThiyA prmduggNdhaa||85|| [te narakAvAsA antarvRttA bhishctursraaH| __ adhaH kSuraprasaMsthAnasaMsthitAH prmdurgndhaaH||85||] [] asuI niccpitttthiypuuyvsaamsruhircikkhillaa| dhUmappabhAi kiMci vi, jAva nisaggeNa ai usinnaa||86|| [azucayo nityprtisstthitpuutvsaamaaNsrudhirkrdmaaH| dhUmaprabhAyAM kiJcidapi yaavnnisrgennaatyussnnaaH||86||] [ava] te nnN.| asuii.| sugame pAThasiddhe, navaraM mAMsavasAdivastUni tatra paramAdhArmikapravartitAni draSTavyAni, svarUpeNa teSAM ttraabhaavaat| caturthIpaJcamyAdiSu tu paramAdhArmikarahitAsu mAMsAdivikurvaNAbhAve'pi svarUpeNaiva te'nantaguNadurgandhA bhvnti| aparaJcAdyAsu tisRSu pRthvISu caturthyAM bahavo narakAvAsA dhUmaprabhAyAmapi kiyanto'pi narakAvAsAste svabhAvenaivoSNA bhvnti| tathauSNyaM kiyati mAne iti vkssye||86|| parata: kA vArtA? ityAha[] parao nisaggao cciya, dushmhaasiiyveynnaakliyaa| niccaMdhayAratamasA, nIsesahAyarA svve||87|| [parato nisargatazcaiva duHshmhaashiitvednaaklitaaH| nityAndhakAratamasaH niHzeSaduHkhAkarAH srve||87||] [ava] pr.| dhUmaprabhAyA: kiyadbhyo'pi narakAvAsebhyaH parato ye tasyAmapi pRthivyAM narakAvAsA: ye ca SaSThIsaptamyorye'pi caturthyAM kiyanto'pi narakAvAsAste svabhAvenaiva dusshmhaashiitvednaaklitaa:| zaityamAnamapi vkssyti| idaM tu sarveSAM sAdhAraNaM svruupm| kimityaah-nicc| kevalamandhakAradu:khayoradho'dho'nantaguNatvaM drssttvymiti||87|| auSNyazaityamAnamAha 1. (kettiyA vi) mu.ka. prtau|
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-88 [v] jai amaragirisamANaM, himapiMDaM ko vi usinnnresu| khivai suro to khippaM, vaccai vilayaM apatto vi||88|| [yadi amaragirisamAnaM himapiNDaM ko'pi ussnnnrkessu| kSipati surastataH kSipraM sa vrajati vilympraapto'pi||88||] [ma] dhamiyakayaaggivanno, merusamo jai paDejja aygolo| pariNAmijjai sIesu so vi himpiNddruuvenn||89|| 1 [dhmAtakRtAgnivarNo merusamo yadi ptedyogolH| pariNAmyate zIteSu so'pi himpinnddruupenn||89||] [ava ji.| dhmi.| asatkalpaneyamakRtapUrvatvAditthaM prAya: pryojnaabhaavaat| ayaM ceha paramArthataH khadirAGgArarUpasya vahnariha yadauSNyaM tato'nantaguNaM tadauSNyaM nrkessu| yacceha mandamandapavanAnvitayoH pauSamAghayorutkRSTaM zItaM tato'nantaguNaM tacchItaM narakeSu, ete ca dve apyauSNyazaitye svasthAne'vasthite kadAcidapi nApagacchato'dho'dho'nantaguNe ca drssttvye||89|| ____ AdyAsu catasRSvapi narakapRthvISu atikaThinavajrakuDyAni sarvatra syaat| teSu ca jAlakakalpAnyatIva saGkaTamukhAni ghaTikAliyAni bhavantIti darzayati[mU] aikaDhiNavajjakuDDA, hoti samaMteNa tesu nresu| saMkaDamuhAiMghaDiyAlayAI kira tesu bhnniyaaiN||90|| [atikaThinavajrakuDyAni bhavanti samantAt teSu nrkessu| saGkaTamukhAni ghaTikAlayAni kila teSu bhnnitaani||90||] [ava] gtaarthaa| teSu nArakA yadvidhotpadyante tadAha[] mUDhA ya mahAraMbhaM, aighorapariggahaM pnniNdivh| kAUNa iha'nnANi vi, kuNimAhArAi paavaaiN||91|| [mUDhAzca mahArambhamatighoraparigrahaM pnycendriyvdhm| kRtvA ihAnyAnyapi mAMsAhArAdIni paapaani||91||] [mU] pAvabhareNakkaMtA, nIre ayagolau vva gysrnnaa| vaccaMti aho jIvA, nirae ghddiyaalyaannNto||92|| [pApabhareNAkrAntA nIre ayogolakA iva gtshrnnaaH| vrajanti adho jIvA narake ghttikaalyaanaamntH||92||]
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-95 kiyanmAnaM punasteSAM tatra zarIraM bhavatItyAha[mU] aMgulaasaMkhabhAgo, tesi sarIraM tahiM havai pddhm| aMtomuhuttametteNa jAyae taM pi hu mhllN||93|| [aGgulAsaGkhyabhAgasteSAM zarIraM tatra bhavati prthmm| ___ antarmuhUrtamAtreNa jAyate tadapi khalu mht||93||] [ava] idamuktaM bhavatisarvAsvapi narakapRthvISu nArakANAM bhavadhAraNIyaM yaccharIraM tat jghnyto'nggulaasngkhyeybhaagm| utkRSTaM tu prathamapRthivyAM saptadhaSi hsttrymnggulssttknyc| dvitIyAyAM paJcadazadhanUMSi sArddhahastadvayaM c| tRtIyAyAM tato dvigunnm| tadyathA-ekatriMzaddhanUMSyeko hstH| evaM pUrvasyAmuttarasyAM dviguNatA tAvad draSTavyaM yAvat saptamapRthivyAM paJcadhanu:zatAni utkRSTaM bhavadhAraNIyaM shriirm| idaM cotkRSTamAnamantarmuhUrtAt sarvatra bhvti| uttaravaikriyaM tu sarvAsvapi jghnyto'nggulaasngkhyeybhaagH| utkRSTaM tu tadbhavadhAraNIyotkRSTAt sarvatra dviguNaM yAvad saptamapRthivyAM dhnu:shsrmutkRssttmuttrvaikriymiti||93|| nanvantarmuhUrtAdyadIdRzaM bRhad bhavadhAraNIyaM zarIraM syAttarhi ghaTikAlayeSu te nirAbAdhaM kathaM mAntItyAha[mU] pIDijjai so tatto, ghaDiyAlayasaMkaDe amaayto| pIlijjaMto hatthi, vva ghANae virsmaarsi||94|| [pIDyate sa tato ghaTikAlayasaGkaTe amaan| pIDyamAno hastIva ghAnake virsmaarsti||94|] [ava] ghaTikAlayasaGkaTe pIDyate = bAdhyate'sau, tasyAtisaGkaTatvAt tasya caatimhttvaaditi||94|| taM ca tathotpannaM dRSTavA paramAdhArmikasurA yat kurvanti tadAha[mU] taM taha uppaNNaM pAsiUNa dhAvaMti htttttutttthmnnaa| re re giNhaha giNhaha, eyaM duTuM ti jNpNtaa||95|| [taM tathotpannaM draSTvA dhAvanti hRsstttussttmnsH| re re gRhNIta gRhNIta etaM duSTamiti jlpntH||95||]
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-96 [v] chollijjaMtaM taha saMkaDAu jaMtAo vaMsasaliyaM v| dhariUNa khure kaDDhaMti palavamANaM ime devaa||96|| [takSyamANaM tathA saGkaTAd yantrAd vNshshlaakaamiv| dhRtvA kSurapre karSanti pralapantamime devaaH||96||] [ava] yathA mocika: parakkanimittaM yntraadvNshshlaakaamaakrssti| zeSaM sugmm||96|| ke punaste paramAdhArmikadevAH? ityAha[ma] aMbe aMbarisI ceva sAme ya sabale tti y| ruddovaruddakAle ya mahAkAle tti aavre||97|| [ambA ambarISA eva zyAmAzca zabalA iti c| rudroparudrakAlAzca mahAkAlA iti caapre||97||] [mU] asi pattedhaNU kuMbhe vAlU veyaraNi tti y| kharassare mahAghose panarasa prmaahmmiyaa||98|| [asayaH patradhanuSaH kumbhA vAlukA vaitaraNaya iti c| kharasvarA mahAghoSAH paJcadaza prmaadhaarmikaaH||98||] [ava| ambAH = ambajAtIyadevA: ambarSayo'mbarSijAtIyA devaaH| evaM zyAmAH, zabalAH, rudrAH, uparudrAH, kAlAH, mahAkAlAH, asinAmAnaH, patradhanunAmAnaH kambhijAtIyAH, vAlukAbhidhAnAH, vaitaraNInAmAnaH, kharasvarAH, mahAghoSA ete paJcadaza paramAdhArmikA devA atrAkheTikA iva krIDayA nArakANAM vedanotpAdakA ityrthH||98|| ___ ete ca narakapAlA devAsteSAmabhimukhaM kiM jalpanto dhAvanti? kiM cAgrataH kurvantItyAha[v] ee ya nirayapAlA, dhAvaMti samaMtao ya klylNtaa| re re turiyaM mAraha, chiMdaha bhiMdaha imaM paavN||99|| [ete ca narakapAlA dhAvanti samantAcca klklyntH| re re tvaritaM mArayata chinta bhinta imaM paapm||99||]
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-103 [v] iya jaMpaMtA vAvallabhallisellehiM khggkuNtehiN| nIharamANaM viMdhati taha ya chiMdaMti nikkrunnaa||100|| [iti jalpanto vyApRtabhallizaraiH khddgkuntaiH| niHsarantaM vidhyanti tathA ca chindanti nisskrunnaaH||100||] [ava] sugme| navaraM pApaM = paapisstthm| anne'vi nirayapAlA iti pATho'yukta eva lakSyate, anAgamikatvAda, ambAdipaJcadazadevajAtibhyo'nyasya narakapAlasyAgame kvacidapyazravaNAd ataH zodhanIyaH pATha iti| ghaTikAlayAnnipatannArakastaiH pApakrIDAratairdevaiH kva kSipyata ityAha[mU] nivaDato vi hu koi vi, paDhamaM khippar3a mhNtsuulaae| apphAlijjai anno, vjjsilaakNttysmuuhe||101|| [nipatannapi khalu kazcidapi prathamaM kSipyate mhaashuulaayaam| AsphAlyate'nyo vjrshilaaknnttksmuuhe||101||] [mU] anno vajjaggiciyAsu khippae virasamArasaMto vi| aMbAINa'surANaM, etto sAhemi vaavaarN||102|| __ [anyo vajrAgnicitAsu kSipyate virsmaarsnnpi|| ambAdInAmasurANAmitaH kathayAmi vyaapaarm||102||] [ava] sugamArthaM gaathaadvym| navaramete ambAdijAtIyA devAH prAyo bhinnavyApAreNa nArakAn kdrthynti| atha teSAM pRthagvyApAraM dvitIyasUtrakRdaGgAdiSu tIrthakaragaNadharaiH pratipAditaM kthyaami||102|| [paJcadazaparamAdhArmikakRtyavarNanam] tatrAmbAjAtIyAnAmayaM vyApArastadyathA[mU] ArAiehi vidhaMti moggarAIhiM taha nisuNbhNti| dhADaMti aMbarayale, muMcaMti ya nArae aNbaa||103|| [ArAdikairvidhyanti mudgarAdibhistathA taaddynti| dhrATyanti ambaratale muJcanti ca naarkaanmbaaH||103||] [ava] ambajAtIyA devA nArakamambaratale dUraM nItvA tatazcAdhomukhaM muJcanti, patantaM ca vajramayArAdibhirvidhyanti, mudgraadibhistaaddynti| tathA 'dhADaMti' tti| krIDayA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 bhavabhAvanA-104 nAnAbhayAni sandarzayantaH sArameyAniva taanuttraasynti| dUraM yAvat pRSThato dhAvantaH palAyanaM kaaryntiityrthH||103|| athAmbarSivyApAramAha[mU] nihae ya taha nisanne, ohayacitte vicittkhNddehi| kappaMti kappaNIhiM, aMbarisI tattha nerie||104|| nihatA~zca tathA niSaNNAn upahatacittAn vicitrkhnnddaiH| kalpayanti kalpanIbhiH ambarSayastatra nairyikaan||104||] [ava] khaDgamudrAdinA nihatAMstathA niSaNNA~studati mUrcchayA patitAnupahatamanaHsaGkalpAn nishcetniibhuutaan| sUcikopakaraNavizeSasadRzIbhiH kalpanIbhirvicitraiH sthUlamadhyamasUkSmakhaNDaistatrAmbarSayo nArakAn klpynti||104|| atha zyAmAnAM vyApRtimAha[mU] sADaNapADaNatottayaviMdhaNa taha rjjutlphaarehi| sAmA neraiyANaM, kuNaMti tivvAo viynnaao||105|| __ [sAtanapAtanatotrakavedhanaM tathA rjjutlprhaaraiH| zyAmA nairayikANAM kurvanti tIvrA vednaaH||105||] / [ava] sAtanam = aGgopAGgAnAM chedanaM pAtanam = ghaTikAlayAdadho vajrabhUmau prakSepaNaM tathA totrakeNa = vajramayaprAjAnadaNDena vedhanam = aaraabhirutpaattnm| pAtazatanAdibhistathA rajjupAdatalaprahAraizca zyAmA nArakANAM tIvravedanAM kurvnti||105|| atha zabalAnAM kRtyamAha[mU] sabalA neraiyANaM, uyarAo taha ya hiyymjjhaao| kaDDhaMti aMtavasamaMsaphipphise chediuM bhuso||106|| [sabalA nairayikANAmudarAttathA ca hRdymdhyaat| karSanti antravasAmAMsaphipphisAni chittvA bhushH||106||] [ava] zabalA nArakANAM virasamArasatAM hRSTA udaraM pATayitvA hRdayaM ca chittvAsatyapi taccharIreSu tadbhayotpAdanArthaM vaikriyANi kRtvA samAkRSyAMntravasAmAMsAni tathAntravartinI mAMsavizeSarUpANi phipphisAni drshynti||106||
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-110 rudrAH kiM kurvantItyAha[mU] chiMdaMti asIhiM tisuulsuulsuisttikuNttumresu| poyaMti ciyAsu dahati niddayaM nArae ruddaa||107|| [chindanti asibhiH trishuulshuulsuucishktikunttomressu| protayanti citAsu dahanti nirdayaM nArakAn rudraaH||107||] [ava] sUcirvajramayI zUlikAvizeSarUpA drssttvyaa| zeSA gtaarthaa||107|| uparudrAH kiM vyavasyanti iti prAha[mU] bhaMjaMti aMguvaMgANi UrU bAhU sirANi krcrnne| kappaMti khaMDakhaMDaM, uvaruddA niryvaasiinnN||108|| - [bhaJjanti aGgopAGgAni UrU bAhU zirAMsi krcrnnaan| kalpayanti khaNDakhaNDamuparudrA nrkvaasinaam||108||] [ava] prkttaarthaa| kAlAH kimAcarantItyAha[v] mIrAsu suMThiesuM, kaMDUsu ya payaNagesu kuNbhiisu| lohIsu ya palavaMte, payaMti kAlA unerie||109|| (dIrghacullISu zuNThakeSu kanduSu ca pacanakeSu kumbhiissu| lauhiSu ca pralapataH pacanti kAlAstu nairyikaan||109||] / [ava] mIrAsu = vajrAgnibhRddIrghacullISu sukaNTheSu = vajramayatIkSNakIlakeSu mAMsamiva tanmukhe prakSipya kanduSu = tIvratApeSu ullUrikopakaraNavizeSeSu pacanakeSu maNDakAdipAkahetuSu kumbhISu uSTrikAkRtiSu lauhISu-atiprataptAyasakavalliSu pralApAn kurvato nArakAn jIvAn matsyAniva kAlAH pcntiityrthH||109|| ___ mahAkAlAnAM vyavasAyamAha[v] chettUNa sIhapucchAgiINi taha kaagnnippmaannaanni| khAvaMti maMsakhaMDANi nArae tattha mhkaalaa||110|| [chittvA siMhapucchAkRtIn tathA kaaknniiprmaannaan| khAdayanti mAMsakhaNDAn nArakAMstatra mhaakaalaaH||110||] [ava] mahAkAlAstatra nArake nArakAn mAMsakhaNDAn khAdayanti, chittvA pRSThyAdipradezAn, kathaM bhUtAnItyAha-pucchAkRtIni, tathA kAkaNI = kapardikA
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 bhavabhAvanA-111 ttprmaannaani||110|| asinarakapAlAnAM ceSTitaM prAha[ma] hatthe pAe UrU, bAhu sirA taha ya aNguvNgaanni| chiMdaMti asI asimAiehi niccaM pi niryaannN||111|| [hastau pAdau UrU bAhU zirastathA caanggopaanggaani| chindanti asayaH asyAdikairnityamapi niryaannaam||111||] [ava] subodhaa||111|| patradhanurdevAnAM krIDitamAha[mU] pattadhaNunirayapAlA, asipattavaNaM viuvviyaM kaauN| daMsaMti tattha chAyAhilAsiNo jaMti neriyaa||112|| [patradhanurnarakapAlA asipatravanaM vikurvitaM kRtvaa| darzayanti tatra chAyAbhilASiNo yAnti nairyikaaH||112||] [] to pavaNacalitatarunivaDiehiM asimAiehiM kira tesiN| kaNNoTThanAsakaracaraNaUrUmAINi chiNdNti||113|| [tataH pavanacalitatarunipatitaiH asyAdibhiH kila tessaam| karNoSThanAsAkaracaraNorvAdIni chindnti||113||] [ava] asyAdyAkArapradhAnaM vRkSasamUharUpamasipatravanam, zeSaM prakaTArtham // 112 // 113 // kumbhinAmnAmasurANAM vijRmbhitamAha[mU] kuMbhesu payaNagesu ya, suMThesu ya kNdulohikuNbhiisu| kuMbhIo nAraeN ukkalaMtatellAisu tlNti||114|| [kumbheSu pacanakeSu ca zuNTheSu ca knduklauhikumbhiissu| kumbhikA nArakAn utkvathattailAdiSu tlnti||114||] [ava] iyaM vyAkhyAtAthaiva, navaraM zuNThake kRtvA kvathante tailAdiSu talantIti dRshym| 'kaMdulohikumbhIsu' tti lohI sA cAsau kumbhI ca koSThikAkRtiriti, kandukAnAmivAyomayISu kossttikaasvityrthH||114|| 1. kuMbhIsu itu pA. ptau|
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA - 119 vAlukAkhyA yadvidadhati tadAha [mU] taDayaDaravaphuTTaMte, caNaya vva kayaMbavAluyAniyare / bhuMjaMti nArae taha, vAluyanAmA nirypaalaa||115|| [taDataDaravasphuTato caNakAniva kdmbvaalukaanikre| bhRjjanti nArakAn tathA vAlukAnAmAno nrkpaalaaH||115||] [ava] kadambavRkSapuSpAkRtivAlukA tannikare bhrASTravAlukAtonantaguNa tpte||115|| vaitaraNInAmAnaH kiM kurvantItyAha [mU] vasapUyaruhirakesaTThivAhiNiM kalayalaMtajausottaM / veyaraNiM nAma naI, aikhArusiNaM viuvveDaM // 116 // [vasApUyarudhirakezasthivAhinIM klklaaymaanjtushrotsm| vaitaraNIM nAma nadIm atikSAroSNAM vikurvy||116||] [mU] veyaraNinarayapAlA, tattha pavAhaMti nArae duhie| ArovaMti tahiM pihu, tattAe lohnaavaae||117|| [vaitaraNInarakapAlAstatra pravAhayanti nArakAn duHkhitaan| Aropayanti tatrApi khalu taptAyAM lohnaavi||117||] [ava] kalakalAyamAnamutkalitaM jatviva = lAkSeva zrotaH = pravAho yasyAH sA kalakalAyamAnajatuzrotAstAM tathAbhUtAm, zeSaM sukhaavseym||116||117|| kharakharaviniyogamAha [mU] neraie ceva paropparaM pi parasUhiM tacchayaMti daDhaM / karavattehi ya phADaMti niddayaM majjhamajjheNaM // 118 // [nairayikA~zcaiva parasparamapi parazubhiH takSayanti dRddhm| karapatraizca pATayanti nirdayaM mdhymdhyen||118||] 33 |mU] viyarAlavajjakaMTayabhImamahAsiMbalIsu ya khivaMti / palavaMte kharasaddaM, kharassarA nirayapAla' tti // 119 // 1. pAle iti pA. prtau|
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 [vikarAlavajrakaNTakabhImamahAzAlmalISu ca kssipnti| pralapataH kharazabdaM kharasvarA nirayapAlA iti||119||] [ava] viarAla | parasparamiti anyamanyasya pArzvAt tamapItarasya smiipaadityevm| parasparasyApi nArakAn parazubhirutkSipanti = sarvatvagAdyapraharaNena tnuukaaryntiityrthH||119|| mahAghoSavilasitamAha [mU] pasuNo vva nArae vahabhaeNa bhIe palAyamANe y| mahaghosaM kuNamANA, rubhaMti tahiM mahAghosA // 120 // bhavabhAvanA-120 [pazUniva nArakAn vadhabhayena bhItAn plaaymaanaaNshc| mahAghoSaM kurvataH rundhanti tatra mhaaghossaaH||120||] [ava] svayameva nAnAvidhatIvrakadarthanAdibhirnArakAn kadarthayitvA tatastatkadarthanAbhayena palAyamAnAn mahAghoSAstA~statraiva vadhasthAne pazUniva sampIDya nirundhanti, nAnyatra gantuM ddti||120|| [ava] tadevameteSAmambAdibhavanapatidevAdhamAnAM diGgAtropadarzanArthaM saGkSepo drshitH| kadarthanAvyApAro vistarataH sarvasya sarvAyuSApi kthyitumshkytvaad| yadete ca tatpApapariNatipreritA eva nArakAn vyAdhA iva kadarthayanti / tatazca te'pi tatpratyayaM karma baddhvAtra matsyAditiryakSatpadya narakeSu patanti / anyaizca te'pi kadarthyante / Aha-nanvetamete nArakAH karapatrAdipATanatilazacchedanAdibhiH kathaM na mriyanta ityAha [mU] taha phAliyA vi ukkattiyA vi taliyA vi chinnabhinnA vi| daDDhA bhuggA muDiyA, ya toDiyA taha vilINA y||121|| [tathA pATitA api utkartitA api talitA api chinnabhinnA api / dagdhA bhugnA moTitAzca troTitAstathA viliinaashc||121||] [mU] pAvodaeNa puNaravi, milaMti taha ceva pArayaraso vva / icchaMtA vi hu na maraMti kaha vi hu te nArayavarAyA // 122 // 1. hu iti pA. pratau nAsti tadrahita eva pAThaH samyag anyathA mAtrAdhikyaM bhavati /
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA - 127 [pApodayena punarapi milanti tathA caiva pAradarasa iv| icchanto'pi khalu na mriyante kathamapi khalu te naarkvraakaaH||122||] [ava] yadyapi prANAntakAriNyastA vedanAH, tatkarAsphAlitAzca te martuM vAJchanti tathApi na mriyante varAkAH dIrghAyuHsthitervedyAsAtakarmaNazca sadbhAvAt / zeSA gAthA gtaarthaa||122|| tarhi te kadarthyamAnAH kiM ceSTanta ityAha [mU pabhaNaMti tao dINA, mA mA mAreha sAmi ! pahu ! nAha ! | aidusahaM dukkhamiNaM, pasiyaha mA kuNaha ettAhe // 123 // [prabhaNanti tato dInA mA mA mArayata svAmin ! prabho ! nAtha ! / atidussahaM duHkhamidaM prasIdata mA kuruta ita Urdhvam // 123 // ] [mU] evaM paramAhammiyapAesu puNo puNo vi lggNti| daMtehi aMgulIo, giNhaMti bhAMti dINA // 124 // [evaM paramAdhArmikapAdeSu punaH punarapi lgnti| dantairaGgulIH gRhNanti bhaNanti dInAni // 124 // ] atha kaThinataramanasAM narakapAlAnAM vijRmbhitaM darzayitumAha [mU] tatto ya nirayapAlA, bhAMti re ajja dusahaM dukkhaM / jaiyA puNa pAvAiM, karesi tuTTho tayA bhaNasi // 125 // [tatazca nirayapAlA bhaNanti re adya duHsahaM duHkhm| yadA punaH pApAni karoSi tuSTastadA bhnnsi||125||] [ava] subodhaa||125|| tadbhaNitamevAha [mU Natthi jae savvannU, ahavA ahameva ettha svvviuu| ahavA vi khAha piyaha ya, diTTho so keNa paraloo ? // 126 // 35 [nAsti jagati sarvajJo'thavAhamevAtra srvvit| athavApi khAdata pibata ca dRSTaH sa kena paralokaH ? // 126 // ] [mU Natthi va puNNaM pAvaM, bhUya'bbhahio ya dIsar3a na jiivo| iccAi bhaNasi taiyA, vAyAlatteNa prituttttho||127||
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 bhavabhAvanA-128 [nAsti vA puNyaM pApaM bhUtAbhyadhikazca dRzyate na jiivH| ityAdi bhaNasi tadA vAcAlatvena pritussttH||127||] [ava] nAsti jagati sarvajJa ityAdi bhttttaabhipraayennoktm| ahavA vItyAdi naastikmtenaabhihitm| Aha-nanu te paramAdhArmikAH kiM samyagdRSTayo yenedRzAni vacanAni vakSyamANAni ca mAMsabhakSaNajIvaghAtAdipApAni nArakANAM narakaduHkhahetutvena kathayanti? naitadevam, kintu teSAmayaM kalpo yadIdRzaM sarvaM taisteSAM kthniiym| na ca svayaM mithyAdRSTirIdRzaM na prarUpayati, abhavyAGgAramardakAcAryAdiSu tathA shrvnnaaditi||127|| anyadapi pUrvaceSTitaM yatteSAM te smArayanti tadAha[] maMsarasammi ya giddho, jaiyA mAresi nigviNo jiive| bhaNasi tayA amhANaM, bhakkhamiyaM nimmiyaM vihinnaa||128|| [mAMsarase ca gRddho yadA mArayasi nighRNo jiivaan| bhaNasi tadAsmAkaM bhakSyamidaM nirmitaM vidhinaa||128||] [ma] veyavihiyA na dosaM, jaNei hiMsa tti ahava jNpesi| caracaracarassa to phAliUNa khAesi prmNsN||129|| vedavihitA na doSaM janayati hiMseti athavA jlpsi| caracaracarayataH tataH pATayitvA khAdasi prmaaNsm||129||] [ma] lAvayatittiraaMDayarasavasamAINi piyasi aigiddho| iNDiM puNa pokkArasi, aidusahaM dukkhmeyNti||130|| lAvakatittirANDakarasavasAdIni pibasi atigddhH| ___ idAnIM punaH pUtkaroSi atiduHsahaM dukhmetditi||130||] [ava] asmAkamidaM bhakSyamiti saamaanyjnpdoktiH| vedavihitahiMsAdoSAnna janayatItyAdikaM tu yajJeSu pazughAtinAM jlpinaam| akSarArthastu prakaTa ev||130|| smArito lezataH praannaatipaato| atha mRSAvAdamAha[mU] aliehi vaMcasi tayA kUDakkayamAiehi muddhjnnN| pesunnAINi karesi harisio palavasi iyaanniN||131|| 1. jayA iti pA. prtau|
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA- 135 [alIkairvaJcayasi tadA kuuttkryaadikairmugdhjnm| paizunyAdIni karoSi hRSTaH pralapasi idaaniim||131||] [ ava] alikairvaJcayasi tadA pUrvabhave mugdhajanam / kathambhUtairityAhakUTakriyAdibhirAdizabdAt kUTasAkSAdiparigrahaH / zeSaM gtaarthm||131|| adattAdAnamAha [mU] taiyA khaNesi khattaM, ghAyasi vIsaMbhiyaM musasi loyN| paradhaNaluddho bahudesagAmanagarAiM bhNjesi||132|| [tadA khanasi kSatraM ghAtayasi vizrabdhaM muSNAsi lokm| paradhanalubdho bahudezagrAmanagarANi bhnkssi||132||] [ava] sugmaarthaari(i)ti||132|| [mU| teNAvi' purisayAreNa viNaDio muNasi taNasamaM bhuvnnN| paradavvANa viNAse, ya kuNasi pokkarasi puNa ihiN||133|| [tenApi puruSakAreNa vinaTito jAnAsi tRNasamaM bhuvnm| paradravyANAM vinAzAn ca karoSi pUtkaroSi punridaaniim||133||] [mU] mA harasu paradhaNAiM, ti coio bhaNasi dhiTTayAe y| savvassa vi parakIyaM, sahoyaraM kassai na dvvN||134|| 37 [mA hara paradhanAnIti codito bhaNasi dhRSTatayA c| sarvasyApi parakIyaM sahodaraM kasyacinna dravyam // 134 // ] [ava] mA gRhANa paradhanAnIti gurvAdinA prerito dhRSTatayottaraM karoSi / kathambhUtamityAha-sarvasyApi parakIyameva bhavati, na tu jAyamAnena saha dravyaM kenApi jAyate yena tattasyAtmIyaM bhaNyate, anyasya tu prkiiym| zeSaM subodhm||134|| maithunamAha [mU] tajhyA parajuvaINaM, coriya' ramiyAI muNasi suhiyAI / airatto vi ya tAsiM, mArasi bhattArapamuhe ya // 135 // [tadA parayuvatInAM cauryaratAni jAnAsi sukhitaani| atirakto'pi ca tAsAM mArayasi bhrtRprmukhaaNshc||135||] 1. teNa vi ya iti pA. prtau|, 2. taradavveNa vilAse iti pA. prtau|, 3. cauiya iti pA. prtau|
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-136 [ma] sohaggeNa ya naDio, kUDavilAse ya kuNasi tAhiM smN| iNhiM tu tattataMbayaDhiulliyANaM plaaesi||136|| [saubhAgyena ca naTitaH kUTavilAsAMzca karoSi tAbhiH smm| atra tu taptatAmraputtalikAbhyaH plaayse||136||] [ava] DhiulliyANaM ti| puttalikAnAm, duHzIlastrINAM tu narakagatAnAM te'pi draSTavyAH puttlkaaH||136|| atrApi pratyuttaraM krossi| tadAha[] parakIyacciya bhajjA, jujjai niyayAi maaibhginniio| evaM ca duvviyaDDhattagavvio vayasi sikkhvio||137|| parakIyA caiva bhAryA yujyate nijakA maatRbhginyH| evaM durvidagdhatvagarvito vadasi shikssitH||137||] [ava] spssttaa||137|| atha parigrahamAha[ma] piMDesi asaMtuTTho, bahupAvapariggahaM tayA muuddho| AraMbhehi ya tUsasi, rUsasi kiM ettha dukkhehiM ? // 138 // [piNDayasi asantuSTaH bahupApaparigrahaM tadA muuddhH|| __ Arambhaizca tuSyasi ruSyasi kimatra duHkhaiH ? // 138 // ] [ava] bahupApahetubhUtaH parigraho bhupaapprigrhstm||138|| atha rAtribhojanamAha[mU] AraMbhapariggahavajjiyANa nivvahai amha na kuttuNb| iya bhaNiyaM jassa kae, ANasu taM duhvibhaagtthN||139|| [ArambhaparigrahavarjitAnAM nirvahati asmAkaM na kuttumbm| ____ iti bhaNitaM yasya kRte Anaya tad duHkhvibhaagaarthm||139||] [] bhariuM pipIliyAINa sIviyaM jai muhaM tuh'mhehiN| to hosi parAhutto, bhuMjasi rayaNII puNa mittuN||140|| [bhRtvA pipIlikAnAM sIvitaM yadi mukhaM tvaasmaabhiH| tato bhavasi parAGmukhaH bhujhe rajanyAM punaH mRssttm||140||]
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-144 [ava] parAGmukho rajanyAM = nizIthe maNDake haridrAdikam A! mRSTamidam, vaJcitA ye nizi na bhuJjate, na buddho hi taistadAsvAda ityevaM prazasya bhujhe tvm||140|| pUrvabhavasurApAyino'dhikRtyAha[] piyasi suraM gAyato, vakkhANaMto bhuyAhiM nccNto| iha tattatelataMbayataUNi kiM piyasi na ? hayAsa ! // 141 // [pibasi surAM gAyan vyAkhyAnayan bhujAbhyAM nRtyn| ___ iha taptatailatAmrapUNi kiM pibasi na ? hatAza ! // 141 // ] [ava] spssttaa||141|| amAtyAdirAjaniyoge talArAdikarmaNi ca kRtapApasmaraNArthamAha[] suulaarovnnnettaavhaarkrcrnncheymaaiinni| rAyanioe kuMDhattaNeNa lNcaaighnnaaiN||142|| [shuulaaropnnnetraaphaarkrcrnncchedaadiini| rAjaniyoge kuNDhatvena lnycaadigrhnnaani||142||] ma| nayarArakkhiyabhAve, ya bNdhvhhnnnnjaaynnaaiihiN| nANAvihapAvAiM, kAuM ki kaMdasi iyANiM ? // 143 // [nagarArakSikabhAve ca bndhvdhghaatnyaatnaadibhiH|| nAnAvidhapApAni kRtvA kiM krandasIdAnIm ? // 143 // ] [ava] rAjaniyoge'mAtyAdike pade sthitaH zUlAropaNanetroddhArAdIni nAnAvidhAni pApAni kRtvA kuNThatvena tatraiva laJcAdiparigrahaM kRtveti bhaavH| nagarArakSakabhAve ca vadhabandhAdibhirnAnAvidhAni pApAni kRtvA krandasIdAnIm, nanu sahasva nibhRto bhUtvA svakRtakarmaphalabhUtAni duHkhAnIti bhaavH||143|| athopahAsapUrvakamAtmanirdoSatAM khyApayantaH prAhuH[] gurudevANuvahAso, vihiyA AsAyaNA vayaM bhggN| loo ya gAmakUDattaNAibhAvesu sNtvio||144|| [gurudevAnAmupahAso vihitAzAtanA vrataM bhgnm| lokazca grAmakUTatvAdibhAveSu sntaapitH||144||]
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 [] iya jar3a nihatthAroviyassa tasseva pAvaviDavissa / bhuMjasi phalAI re duTTha ! amha tA ettha ko doso ? // 145 // [iti yadi nijahastAropitasya tasyaiva pApaviTapinaH / bhuGkSe phalAni re duSTa! asmAkaM tato'tra ko doSaH ? || 145 // ] [ava] re duSTa! yadi tvaM phalAni bhokSye tadA asmAkaM doSaH kaH ? kasya phalAnItyAha? pApAnyeva viTapI vRkSastasya, kathambhUtasya? tasyaiva natthi jae (gAthA- 126) ityAdipUrvoktaprakArasyaiva punarnijahastAropitasya svayameva kRtasyeti bhaavH| etAni ca taiH smAritapUrvaduSkRtAni bhavapratyayajAtismaraNena nArakAH svayameva jaannti| avadhinA tu na kiJcidavagacchanti, tasyotkRSTato'pi yojanamAtratvAt tessaamityrthH||145|| = ityAdyuktaprakAreNa pUrvabhavaduSkRtAni smArayitvA narakapAlAH punarapi nArakANAM yat kurvanti tadAha [mU] iccAi puvvabhavadukkayAiM sumarAviDaM nirayapAlA / puNaravi viyaNAu uIrayaMti vivihppyaarehiN||146|| [ityAdipUrvabhavaduSkRtAni smArayitvA nirypaalaaH| punarapi vedanA udIrayanti vividhprkaaraiH||146||] bhavabhAvanA-145 [ava] sugmaarthaa||146|| vanadavadAyino'dhikRtyAha [mU] [mU] ukkattiUNa dehAu tANa maMsAI caDaphaDaMtANa / tANaM ciya vayaNe pakkhivaMti jalaNammi bhuMjeuM // 147 // [utkartya dehAt teSAM mAMsAni spndmaanaanaam| teSAM caiva vadane prakSipanti jvalane bhraSTvA // 147 // ] [mU] re re tuha puvvabhave, saMtuTTI Asi maMsarasaehiM / iya bhaNiuM tasseva ya, maMsarasaM gihiuM deMti // 148 // [re re tava pUrvabhave santuSTiH AsId maaNsrskaiH| iti bhaNitvA tasyaiva ca mAMsarasaM gRhItvA dadati // 148 // ] caupAsamiliavaNadavamahaMtajAlAvalIhiM DajjhatA / sumarAvijjaMti surehiM nArayA puvvdvdaannN||149||
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-154 [catuSpArzvamilitavanadavamahAjvAlAvalibhiH dhymaanaaH| smAryante suraiH nArakAH puurvdvdaanm||149||] [ava] sugmaa| vaikriyavanadavaM svayameva kRtvA tatra dahyamAnA nArakAH krandantaH paramAdhArmikaiH suraiH pApArddhikAlapravartitapUrvabhavakarma smAryate ityaah||149|| [mU AheDayaceTThAo, saMbhAreuM bhuppyaaraao| baMdhati pAsaehiM, khivaMti taha vjjkuuddesu||150|| [AkheTakaceSTAH smArayitvA bhuprkaaraaH| badhnanti pAzakaiH kSipanti tathA vjrkuuttessu||150||] / [mU] pADaMti vajjamayavAgurAsu piTuMti lohluddehi| sUlagge dAUNaM, bhuMjaMti jlNtjlnnmmi||151|| [pAtayanti vajramayavAgurAsu piTTayanti lohlkuttaiH| / zUlAgre dattvA bhRjjanti jvljjvlne||151||] [mU] ullaMbiUNa uppiM, ahomuhe he? jliyjlnnmmi| kAUNa bhaDittaM khaMDaMso'vi vikattaMti stthehi||152|| ullambya upari adhomukhe adho jvlitjvlne| kRtvA bhaTitraM khaNDazo'pi kartayanti shstraiH||152||] [mU] paharaMti caveDAhiM, cittyvyvgghsiihruuvehi| kuTuMti kuhADehiM, tANa taNuM khayarakaTuM v||153|| [praharanti capeTAbhiH citrkvRkvyaaghrsiNhruupaiH|| kuTTayanti kuThAraiH teSAM tanuM khdirkaasstthmiv||153||] [] kayavajjatuMDabahuvihavihaMgarUvehiM tikkhcNcuuhi| acchI khuDDaMti siraM, haNaMti cuMTaMti mNsaaiN||154|| [kRtavajratuNDabahuvidhavihaGgarUpaiH tiikssnncnycubhiH| akSiNI toDanti ziro ghnanti cuNTayanti maaNsaadi||154||] [ava] citrakavajratuNDapakSANi rUpANi paramAdhArmikavikriyAkRtAni drssttvyaani||154|| 1. acchIo khuDaMti iti pA. prtau| atra prathame caraNe ekA mAtrA adhikA prtibhaati|
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 bhavabhAvanA - 155 [mU] agaNivarisaM kuNaMte, mehe veuvviyammi neraiyA / surakayapavvayaguhamaNusaraMti nijjaliyasavvaMgA // 155 // [agnivarSAM kurvANe meghe vikurvite nairyikaaH| surakRtaparvataguphAmanusaranti nirjvlitsrvaanggaaH||155||] [ava idamuktaM bhavati paramAdhArmikA nArakANAmupari nirantaraM vajrAgnikaNavRSTiM kurvantamagniM vaikriyaM kurvnti| taddAhajvalitasarvAGgAnAM teSAM vaikriyaparvataM kRtvA drshynti| tato nArakA agnivRSTipratikArArthaM tdguhaamnusrnti||155|| [mU] tattha vi paDaMtapavvayasilAsamUheNa dliysvvNgaa| aikaruNaM kaMdaMtA, pappaDapiTTaM va kIraMti // 156 // [tatrApi patatparvatazilAsamUhena dlitsrvaanggaaH| atikaruNaM krandantaH parpaTapiSTamiva kriynte||156||] [ava] sugmaa||156|| yaizca pUrvabhave karabhAditirazcAmatibhAraH kSiptasteSAM yatkurvanti tadAha[mU] tiriyANa'DbhArArovaNAI sumarAviUNa khaMdhesu / caDiUNa surA tesiM, bhareNa bhaMjaMti aNgaaii||157|| [tirazcAmatibhArAropaNAdi smArayitvA skandheSu / Aruhya asurAsteSAM bhAreNa bhaJjanti aGgAni // 157 // ] [mU] jesiM ca aisaeNaM, giddhI saddAiesu visaesu / Asi ihaM tANaM pi hu, vivAgameyaM pyaasNti||158|| [yeSAM ca atizayena gRddhiH zabdAdikeSu viSayeSu / AsIdiha teSAmapi khalu vipAkametaM prakAzayanti // 158 // [ava] yeSAM madhuragItaparayuvatyAdyanukUlamanmanabhASitAdizabdeSu pUrvaM gRddhirihAsIt teSAM zravaNeSu tAM smArayitvotkAlitataptatailAdIni kssipnti| yeSAM tu parayuvatyAdirUpaviSaye vadananayanAdharapallavakaTAkSakSepa-prekSitakakSAvakSojanAbhimaNDalatrivalItaraGgitodarakAJcIpadorustambhAdyavalokane gRddhiratizayenAsIt teSAM dRSTermahAsantApakArINi paramodvegajanakAni sarvathA sphoTanasvarUpavighAtahetubhUtAni rUpANi visphurjatsphuliGga-mAlAjvAlAkarAlAni taptatAmramayaputtalikAdIni darzayanti // 158 //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-162 43 atha gandharasagRddhivipAkamAha[ma] tattataumAiyAiM, khivaMti savaNesu taha ya ditttthiie| ___ saMtAvuvveyavighAyaheurUvANi dNsNti||159|| [taptatrapvAdikAni kSipanti zravaNeSu tathA ca dRsstteH| santApodvegavighAtaheturUpANi drshynti||159||] [mU] vasamaMsajalaNamummurapamuhANi vilevaNANi uvnneti| uppADiUNa saMdaMsaeNa dasaNe ya jIhaM c||160|| _[vasAmAMsajvalanamurmurapramukhANi vilepanAni upnynti| utpATya sandaMzakena dazanAn jihvAM c||160||] [] tatto bhImabhuyaMgamapivIliyAINi taha ya dvvaanni| asuIu aNaMtaguNe, asuhAiM khivaMti vynnmmi||161|| [tato bhImabhujaGgamapipIlikAdIni tathA ca drvyaanni| azuceH anantaguNAni azubhAni kSipanti vdne||161||] [ava] yeSAM tu surabhigandhAtizayagRddhAnAM karpUrAdiSu gRddhirAsIt teSAM vapuSi vsaamaaNsjvlnmuurmurpuuyaadivilepnaanyupnynti| yeSAM madyamAMsarajanIbhojanAdirasagRddhirAsItteSAM sandaMzakena dazanAn jihvAM cotpATya tato bhImabhujaGgamapipIlikAdIni vadane kssipnti| tathA dravyANi vaikriyANi kRtvA vadane kssipnti| kathaM bhUtAni? azucIni = jugupsanIyAni mahAdurgandhAni, kimuktaM bhavati? azucerviSTAyA anntgunnenaashubhaani||161|| ____ atha sparzagRddhivipAkamAha[mU] sovaMti vajjakaMTayasejjAe agaNiputtiyAhiM smN| paramAhammiyajaNiyAu evamAI ya viynnaao||162|| [svApayanti vajrakaNTakazayyAyAmagniputrikAbhiH smm| paramAdhArmikajanitA evamAdyAzca vednaaH||162||] [ava] spssttaa||162|| kSetrAnubhAvajanitavedanAmAha
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 bhavabhAvanA-163 [ma] eso maha puvvaveri, tti niyamaNe aliyamavi vigppeuN| avaropparaM pi ghAyaMti nArayA phrnnaaiihiN||163|| [eSa mama pUrvavairIti nijamanasi alIkamapi viklpy| parasparamapi ghnanti nArakAH prhrnnaadibhiH||163||] [mU] sIosiNAi viyaNA, bhaNiyA annA vi dasavihA sme| khettANubhAvajaNiyA, iya tivihA veyaNA nre||164|| zItoSNAdikA vedanA bhaNitA anyA api dazavidhA smye| kSetrAnubhAvajanitA iti trividhA vedanA nrke||164||] / [ava] kSetrAnubhAvajanitazItoSNAdikA vedanA dazavidhA vedanA samaye bhaNitA = vyAkhyAtA prajJaptyAdilakSaNe, tathA ca tatsUtram "neraiA NaM bhaMte! kativihaM veaNaM paccaNubhavamANA viharaMti? goamA! dasavihaM taM sIaM, usiNaM, khuha, pivAsa, kaMDaM, parajjha, jara, dAha, bhayaM, sogaM " / (bhagavatI zataka-7 uddeza-10 sUtra-162) tatra zItamauSNyaM ca prAgeva vyaakhyaatm|(1-2) kSutpunasteSAM sadAvyavasthitA sA syAt yA samastajagaddhAnyabhojane ca na nivrtte| na ca teSAM kAvalika AhAro bhavati, kevalaM te tathA bubhukSitA AkAzAdAhAradravyANi gRhnnnti| tAni ca pApodayenAzuceranantaguNamahAvizUcikAjanakAni ca grahaNamAgacchanti, tatastaiH atratyamaDhavizUcikAto'nantaguNaduHkhA vizUcikA bhvti| tatastadduHkhamantarmuhUrta-manubhUya tadante punastAdRzAhAragrahaNaM, punastathAvidhameva duHkhm| punarantarmuhUrtAt tadgrahaNamityevamAhAro'pi varAkANAM sttmnntduHkhhetuH(3)| pipAsA tu sA kAcid bhavati yAsatkalpanayA niHzeSajaladhijalapAne'pi na vyaavrttte(4)| kaNDastu vapuSi teSAM sA nirantaramupajAyate yA tIkSNakSurikotkIrtitAnAmapi na vishraamyti(5)| paarvshyN(6)| jvarastvatratyamAhendrajvarAdanantaguNastatrAmaraNAntaM kadApi na virmti(7)| dAho'pyanantaguNa ev(8)| evaM bhayazokau tu sdaapi(9-10)| tadevaM trividhAmapi vedanA pratipAdyopasaMharannAha 1. nairayikAH khalu bhagavan ! katividhAM vedanAM pratyanubhavamAnAH viharanti? gautama! dazavidhAM tadyathA-zItam uSNaM kSudhAM pipAsAM kaNDUM pAravazyaM jarAM dAhaM bhayaM shokm|
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-171 48 [ma] tatto kasiNasarIrA, bIbhacchA asuiNo sddiydehaa| nIhariyaaMtamAlA, bhinnakavAlA luyaMgA y||165|| _[tataH kRSNazarIrA bIbhatsA azucayaH shttitdehaaH| nissRtAntramAlA bhinnakapAlA luunaanggaashc||165||] [mU dINA savvanihINA, napuMsagA saraNavajjiyA khiinnaa| ciTuMti nirayavAse, neraiyA ahava kiM bahuNA ? // 166 // dInAH sarvanihInA napuMsakAH zaraNavarjitAH kssiinnaaH| tiSThanti nirayavAse nairayikA athavA kiM bahunA ? // 166 // ] [mU] acchinimIlaNamettaM, natthi suhaM dukkhameva annubddh| ___ narae neraiyANaM, ahonisiM pccmaannaannN||167|| [akSinimIlanamAtraM nAsti sukhaM duHkhmevaanubddhm| narake nairayikANAmaharnizaM pcymaanaanaam||167|| [ma] tattha ya sammAdiTThI, pAyaM ciMtaMti veynnaa'bhihyaa| mottuM kammAi tumaM, mA rUsasu jIva ! jaM bhnniyN||168|| [tatra ca samyagdRSTayaH prAyaH cintayanti vednaabhihtaaH| muktvA karmANi tvaM mA ruSa jIva ! yad bhnnitm||168||] [mU] savvo puvvakayANaM, kammANaM pAvae phlvivaagN| avarAhesu guNesu ya, nimittamettaM paro hoi||169|| [sarvaH pUrvakRtAnAM karmaNAM prApnoti phlvipaakm| aparAdheSu ca guNeSu ca nimittamAtraM paro bhvti||169||] [mU] dhArijjai eMto jalanihI vi kllolbhinnkulselo| na hu annajammanimmiyasuhAsuho devvprinnaamo||170|| [dhAryate AyAna jalanidhirapi kllolbhinnkulshailH| na khalu anyajanmanirmitazubhAzubho daivprinnaamH||170||] [mU] akayaM ko paribhuMjai ?, sakayaM nAsejja kassa kira kammaM ? / sakayamaNu/jamANe, kIsa jaNo dummaNo hoi ? // 171 // [akRtaM kaH paribhuGkte ? svakRtaM nazyet kasya kila karma ? / svakRtamanubhujAnaH kathaM janaH durmanA bhavati ? // 171 // ]
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-172 [ava] iti pUrvoktaprakAreNa paramAdhArmikajanitA parasparoddIpitA kSetrAnubhAvajanitA ceti trividhA vedanA narake AdyapRthivItrayalakSaNe paratasu(stu) paramAdhArmikAbhAvAt tajjanitAM tyaktvA zeSA dvividhaiv| evaM sA dvividhApi svabhAvenaivAgvirtinyA anantaguNeti svayamakRtaM zubhAzubhaM karma ka iha jagati bhuGkte? na kshcidityrthH| yadya(cca) svayameva kRtaM karma tadanubhuJjAno lokaH kimiti durmanA bhavati? kiM samyag na sahate? iti||171|| kadA punarayamAtmAtmano duHkhakAraNaM samitraM kadA cAmitramityAha[] duppatthio amittaM, appA suppatthio havai mittN| suhadukkhakAraNAo, appA mittaM amittaM vaa||172|| [duSprasthito'mitra AtmA suprasthito bhavati mitrm| sukhaduHkhakAraNAdAtmA mitramamitraM vaa||172||] [ava| duHprasthitaH = kumArgapravRtta AtmA duHkhkaarnntvaadaatmno'mitrm| mitraM sumArgAnugatazca sukhkaarnntvaaditi||172|| [v] vArijjaMto vi hu guruyaNeNa taiyA karesi paavaaiN| sayameva kiNiyadakkho, rUsasi re jIva ! kassiNhiM ? // 173 // [vAryamANo'pi khalu gurujanena tadA karoSi paapaani| svayameva krItaduHkhA ruSyasi re jIva ! kasmai idAnIm ? // 173 // ] [mU] sattamiyAo annA, aTThamiyA natthi nirayapuDhavi tti| emAi kuNasi kUDuttarAI iNhiM kimuvvayasi ? // 174 // [saptamItastvanyA aSTamikA nAsti nirypRthviiti| evamAdi karoSi kUTottarANIdAnIM kathamudvijase ? // 174 // ] [mU] iya ciMtAe bahu veyaNAhiM khaviUNa asuhkmmaaiN| jAyaMti rAyabhuvaNAiesu kamaso ya sijhNti||175|| [iti cintayA bahuvedanAbhiH ksspyitvaashubhkrmaanni| jAyante rAjabhuvanAdikeSu kramazazca siddhynti||175||] 1.taha iti pA. prtau|
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-177 [mU] anne avaropparakalahabhAvao taha ya kovkrnnennN| pAvaMti tiriyabhAvaM, bhamaMti tatto bhvmnnNt||176|| ___[anye parasparakalahabhAvataH tathA ca kopkrnnen| prApnuvanti tiryagbhAvaM bhramanti tato bhvmnntm||176||] dRSTAntamAha[mU] pANivaheNaM bhImo, kuNimAhAreNa kuNjrnriNdo| AraMbhehi ya aghalo, narayagaIe udaahrnnaa||177|| [prANivadhena bhImaH kuNapAhAreNa kunyjrnrendrH| Arambhaizca aghalo nrkgterudaahrnnaani||177||] bhImakathA] [ava] kathAnakaM yathA-kAmpilyapure zrIdAmasya padmAvatIjAyAyAH suto bhImaH kraurylaulyaadidossaakrH| dvitIyajAyAyAH kamalinyAH sutAzcatvAraH bhAnurAma kIrti - dhanAH kalAvanto gunninshc| matisAgaramantrI suzrAddhastasya sutAzcatvAraH sumati - vimala bRhaspati matidhanAH guNinaH klaavntshc| bhImo durdAnto bhAnvAdibandhUn sumatiM vinA mantriputrA~zca kuttttyti| mantriNA bhImAjJAye(mApAye) rAjJo jJApite'pi rAjJIbhayAnnRpo bhImasya vaktuM na shknoti| anyadA bhImodvijitA janA rAvAM kurvnti| tato rAjJA bhImaH kumArabhuktyA deze datte preSyamANaH sumatiM shaakaaryti| mantryapi "vatsa! yadA bhImo nRpaM mAM ca nigRhNAti tadA tvayA rakSA kAryA" iti sumtimaashikssyt| tato mantribuddhyA "vatsa! yadA mAM mantriNaM ca bhImo nigRhNAti tadA tvayA rakSA kAryA" iti savimalaM bhAnu bahuratnAdiyutaM rAjA dezAntare praissiit| bhImo'tha dezAn vazIkRtya kAmpilyaM ca rAjAnaM samantriNaM kASThapaJjare kSiptvA nRpo'bhuut| sumatizca mantrI kRtH| bhImo nRpAmAtyau didhu(dhRtau?)| sumativAcA sakASThapaJjarau bhUmadhye cikssep| tau ca sumatiH suraGgayA svagRhaM ninye rhH| bhImazca zazvanmRgayArato dasyUn maaryti| alpe'pyaparAdhe hastAdi chindan zatrugrAmajvAlanAdinA dusstto'bhuut| ___itazca bhAnuvimalau bhuvi bhramantAma(va)TavyAM yoginaM vidyA sAdhayantaM dRSTvA kimetaditi pRcchtuH| yogyAha-"bhadra! me gurudattavidyAM sAdhayato bahukAlo gtH| vidyAM japtvA bilvamagnau kSipyate triH, pazcAd svayaM jhampA diiyte| paraM tAdRzaM sattvaM me nA"
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 bhavabhAvanA- 177 tato bhAnunA vidyA maargitaa| dattA ca ten| bhAnustathA kRtvA jhampAM kuNDe dadau, pRSThato vimlo'pi| tato vimAnArUDhAM prajJaptIM devIM pazyataH sma / tuSTA devI ratnabhRtaM vimAnamarpa[yat]tAbhyAM nRpamantrI kASTapaJjarakSepAdi coce / devyA bhImo nigRhiitH| bhAnuryogine ratnAni ddau| vimAnena kAmpilye gatvA vidyAbhRccakrI jaatH| anyadA bhAnuvimalau viraktau janakAdyanujJApya pravrajitau / bhAnuzcaturjJAnI kAmpilye zrIdAmajanakAgre dharmaM dideza / nRpa Aha "bhagavan ! bhImasya mayi mantriNi ca dveSaH sumatau ca prItiH kutaH?" jJAnyAha-"magadheSu dhanAlagrAmezaH siMhaH, dattaH sevakaH, Rddho kauTumbiko, nandavatsAvanyo'nyaprItau / anyadA {datta}siMhenAbhyAkhyAnaM dattvA nandasya sarvA shriirgRhiitaa| punarvatsavacanAt pratyarpitA / siMho dattazca mahApApena narakaM gatvA bhavaM bhrAntvA tvaM ca mantrI jAtau / nando bhImaH vatsazca sumatiH" iti zrutvA rAjA mantrI anye'pi ca pravrajya zivamApuH / bhImastu prANivadhena saptamyAM narakaM bhuvi paramAyurnArakastatazca suu(bhuu)ribhvm| iti prANivadhe bhiimkthaa|| [kuJjaranRpakathA] kuNimAhAre kuJjaranRpakathA ceyam siMhapure siMhanRpo vijayA rAjJI citramatiH mantrI paramazrAddho tatsaGgatyA nRpo'pi prmjaino'jni| ekadA rAjJAcinti yadi me putraH syAttadA taM rAjye nyasya prvrjaami| itazca rAjJI svodarAtsarpaM gacchantaM rAjJe ( rAjAnaM ) dazantaM ca svapnaM dadarza / sA bhItA rAjJe kthyti| rAjJA kimetaditi pRSTo mantryAha - "rAja~stava putro bhAvi udvegakRt tato jAtamAtre putre sundarabhAgineyaM rAjye nyasya pravrajyate / " putre jAte kuJjara iti nAma dattvA samantrI nRpaH praavrjt| kAlena kuJjaraM rAjye nyasya sundaro'pi praavrjt| sa ca mRgayArato mAMsAdigRddhaH sirIyakasUpakRta[kRtAni ] nAnAjIvamAMsAni sNskRtyaanytti| nRpasUpakRtau SaSThapRthivyAM gatau / siMhagiricitramatisundarAH siddhAH | [ iti ] kuNimAhAre kunyjrraajkthaa| Arambhe hi aghalo tti| tatkathAnakamidam
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-178 [aghalakathA] chagalapure chagaliko vaNig mithyAdRSTiH svapne'pyazrutajinadharmo mhaarmbhH| jo saddassa gahaNaM kAuM viarai sayA paresiM vaa| vikkei chAliAo lakkhaM galiaMca dante a||1|| ukkhalamusale lohaM, gharaTTanissAya sylstthaaii| cittayacammaM kahUM, mahumayaNatillAiM v'nnaaiN||2|| vikkiNii giNhai sayA, karei taha majjavikkayaM niccN| kArei icchvADaM, viDhavAvai posiitthiio||3|| vikkai gomaNuAI, vaNasaMDe khaMDiUNa taha cev| khittesu halasayAiM, vahati taha vaanniuttehiN||4|| sagaDAiM pavahaNAI, vAhAvai vikkiNeI iNgaale| camarIkese samacchAiAI vikkiNai niccaM pi||5|| (hema.mala.vR.) evaM mahArambhalobhAbhyAM pApaparaM dRSTvA lokaistasyAghala iti nAma dttm| tato mahArambhapApena tRtIyanarake utkRSTAyu rko'jni| ityghlkthaa||177|| [ma] evaM saMkheveNaM, nirayagaI vanniyA tao jiivaa| pAeNa hoti tiriyA, tiriyagaI teNa'o vocchN||178|| evaM sakSepeNa nirayagatirvarNitA tato jiivaaH| prAyo bhavanti tiryaJcastiryaggatiH tenAto vkssye||178||] [ava] evaM sakSepeNa nrkgtirvrnnitaa| tata uddhatA jIvAH prAyeNa tiryaJcaH syurato narakagativarNanAnantaraM tiryaggatiM vkssye||178|| iti nrkgtervcuuriH|| atha yathApratijJAtamevAha 1. accaMtamahAmicchadiTThI vi hu asuyasAhuvayaNo vi| jo suddhadhammanagahaNaM kAuM viarai paresuM pi|| (hema.mala.vR.), 2. taha dUragayAraMbho niccamahAraMbhakaraNanirao vi| vikkei chAliAo lakkhaM guliaM ca dante yaa|| (hema.malavR.), 3. nikksei| mu.a.mu.ka., 4. pUisAie / mu.a.mu.ka., 5. yaH zabdasya (zuddhadharma) grahaNaM kRtvA vitarati praanpi| vikrINIte chAgikA lAkSAM gulikAM ca dntoNshc|| udUkhalamuzalAn lohaM ghrttttnissaahsklshstraanni| citrakacarma kASThaM madhumadanatilAni vaanyaani|| vikrINIte gRhNAti sadA karoti tathA madyavikrayaM nitym| kArayatIkSuvATikAn arjayati possystriyH|| vikrINIte gomanujAdIn vanakhaNDAn khaNDayitvA tathA caiv| kSetreSu halazatAni vahati tathA vnnikputraiH|| zakaTAni pravahaNAni vAhayati vikrINIte anggaaraan| camarIkezAn samatsyAdikAni vikrINIte nityamapi /
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-179 [ma] egidiyavigaliMdiyapaMciM()diyabheyao tahiM jiivaa| paramatthao ya tesiM, sarUvamevaM vibhaavejjaa||179|| [ekendriyavikalendriyapaJcendriyabhedatastatra jiivaaH| paramArthatazca teSAM svarUpamevaM vibhAvayet // 179 // ] [ava| ekendriyAH pRthivyptejovaayuvnsptikaayruupaaH| vikalendriyAH dvitricturindriybhedaattredhaa| tatra ___ kRmizaGkhamATavahanAdayo dviindriyaaH| kunthupipiilikaadystriindriyaaH| vRshcikaadyshcturindriyaaH| paJcendriyA dvidhA sammUrcchimA grbhjaashc| AdhA dardurAdayaH, apare gvaadyH| teSAM ca sukhaduHkhamadhikRtya svarUpamevaM paramArthato vibhAvayet = cintyedityrthH||179|| kiM punastatsvarUpamityAha[m] puDhavI phoDaNasaMciNaNahalamalaNakhaNaNAidatthiyA niccaM / nIraM pi piynntaavnngholnnsosaaikydukkhN||180|| [pRthvIsphoTanasaJcayanahalamardanakhananAdiduHsthitA nitym| nIramapi paantaapngholnshossaadikRtduHkhm||180||] [mU] agaNI khoTTaNacUraNajalAisatthehiM dutthiysriiro| vAU vIyaNapiTTaNaUsiNANilasatthakayaduttho // 181 // [agniH sandhukSaNacUrNanajalAdizastraiH duHkhitshriirH| vAyuH viijnpittttnossnnaanilshstrkRtdausthyH||181||] [mU] cheannsosnnbhNjnnkNddnndddhdlnnclnnmlnnehi| ullUraNaummUlaNadahaNehi ya dukkhiyA trunno||182|| [chednshossnnbhnyjnknnddndRddhdlncrnnmrdnaiH| utkartanonmUlanadahanaizca duHkhitaastrvH||182||] [ava] tadevamete pRthivyAdayaH sphoTanAdiduHsthitA nizcayataH sadaiva duHkhitA ev| vyavahAratastu cintAmaNyAdIn pUjyamAnAn dRSTvA kazcit tattvAvedI sukhitAnapyetAn manyate iti paramatthao ya tesiM ityuktm| 1. atra mAtrAdhikyaM prtiiyte|, 2. dukkho iti pA. prtau|
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-184 [ma] golA hoMti asaMkhA, hoti nigoyA asaMkhayA gole| ekkekko ya nigodo, aNaMtajIvo munneyvvo||183|| [golakA bhavantyasaGkhyA bhavanti nigodA asaGkhyakA gole| ekaikazca nigodo'nantajIvo jnyaatvyH||183||] [ava] asaGkhyeyAnAM jIvasAdhAraNazarIrANAM samAnAvagAhAvagADhAnAM samudAyo golaka ityucyte| hunto ti (hoMti tti)| anantAnAM jIvAnAM sAdhAraNaM zarIrameva nigoda ityucyte| te caivambhUtA nigodA ekaikasmin golake'saGkhyayA bhvnti| ekaikazca nigodo'nantA jIvA yatrAsAvanantajIvo mntvyH| ete ca golA dvividhaaH| sUkSmA baadraashc| tatra sUkSmAH pratyekamaGgulAsaGkhyeyabhAga-mAtrAvagAhino'saGkhyeyAzcaturdazarajjvAtmake'pi loke nirantaraM bhvnti| bAdarA api bRhattarAGgulAsa Gkhyeya-bhAgamAtrAvagAhino'saGkhyeyAH pRthivyAdimAtrAzritA bhvnti| sevAlasUraNAkAdikA mntvyaaH| ata evaite sarve loke na bhavanti. mRttikAjalAdyabhAve tessaamsmbhvaad| atra bahuvaktavyatA sA granthagahanatAprasaGgAt nocyte||183|| ete ca nigodAH sUkSmA bAdarAzcAntarmuhUrtAyuSa eva bhvnti| asya cAntamuhUrtasyAsaGkhyeyabhedAstatra SaTpaJcAzadadhikAvalikAzatadvayamAne kSullakabhavagrahaNamapyAyurbahUnAmapyeteSAM bhavatItyAha[ma] egosAsammi mao, satarasa vArAu'NaMta khutto vi| khollagabhavagahaNAU, eesu nigoyjiivesu||184|| [ekocchavAse mRtaH saptadaza vArA anntkRtvo'pi| kSullakabhavagrahaNAyuH eteSu nigodjiivessu||184||] [ava] eteSu nigodajIveSu parivasan jIvo'tra nIrogasvasthasambandhinyekasminnucchvAsaniHzvAse kSullakabhavagrahaNAyuH saptadazavArAn mRta ekocchavAsaniHzvAse sthUlamAne etAvatAM kSullakabhavagrahaNAnAM bhAvAtsUkSmekSitayA caagmaadervseym| kiyatIrAstatraiva punaH punaH satyevetthaM mRtH| anantakRtvo'pya-nantazo'yapyanantavArA apiityrthH||184|| 1. vArA aNaMta iti pA. prtau|,
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-185 eteSvekendriyeSu jIvA yathotpadyante tathA darzayannAha[mU] puttAisu paDibaddhA, annANapamAyasaMgayA jiivaa| uppajjati dhaNappiyavaNiuvvegidiesu bhu||185|| [putrAdiSu pratibaddhA ajJAnapramAdasaGgatA jiivaaH| utpadyante dhanapriyavaNigiva ekendriyeSu bhu||185||] dhanapriyavaNikkathA] [ava] kathA ceyam kuzArtadeze zauryapure dhanapriyastajjAyA dhanavatI tayorjambUdevatArAdhanena putro jaatH| paraM sarparUpastato dhanapriyaH punardhanavatI ca devImArAdhyAha-"kimetat?" sAha-"tava prAgbhave bhAryayA sapatnyA ratnamapahRtaM viMzatipraharAnte ca pratyarpitam, tatkarmaNA sapatnyA vyantaryA sIkRtaH, viMzativarSAnte puMrUpo bhaaviiti|" zreSThI dugdhapAnakaraNDaprakSepAdinA paalyti| viMzativarSAnte puMrUpo jambUdatta iti nAma kRtm| nAgazrIkanyAM prinnaayitH| catvAro'sya putrA jaataaH| krameNa prinnaayitaashc| dhanapriyaM vinA sarve jindhrmvaasitaaH| pravrajya jambUdattaH sajAyaH siddhH| anye svrjgmuH| dhanapriyastadviyogArto dharmamajAnan [AzraddadhAno mahAmohamUDhaH maha puttA maha lacchI, maha rohiNI gehmaaiiaa| iccAia aTTavasaTTamaNo mariuM egidiesu go|| (hema.mala.va.) tato'nantabhavaM bhraantH| iti dhnpriykthaa||185|| uktAH sodAharaNA ekendriyaaH| atha vikalendriyasvarUpamAha[ma] vigaliMdiyA avattaM, rasaMti sunnaM bhamaMti cittuNti| lolaMti ghulaMti luDhaMti jaMti nihaNaM pi chuhvsgaa||186|| [vikalendriyA avyaktaM rasanti zUnyaM bhrAmyanti tisstthnti| lolanti ghulanti luThanti yAnti nidhanamapi kssudvshgaaH||186|] [ava] vikalendriyAH = dvitricaturindriyAH kRmizaGkhakITikAbhramarAdayaH karaNapATavAbhAvAdavyaktaM rasanti = zabdayanti, manaso'bhAvAdaprekSApUrvakAritayA zUnyameva bhrmnti| kadAcidekasthAne eva tisstthnti| kardamAdau lolanti ghulanti = nimnonnatAdau lutthnti| kSudhArtA ghRtatailAdiSu patitA vinAzamapi yaantiityrthH||186|| 1. mama putrA mama lakSmIrmama gRhiNI gRhaadiini| ityAdirAvartavazAmino mRtvaikendriyeSu gataH //
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA 188 yairhetubhireteSu jIveSu bhramanti tAn sodAharaNAn prAha[mU] jiNadhammuvahAseNaM, kAmAsattIi hiyayasaDhayAe / ummaggadesaNAe, sayA vi kelIkilatteNa // 187 // [jinadharmopahAsena kAmAsaktyA hRdyshtthtyaa| unmArgadezanayA sadApi keliikiiltven|| 187 // ] [mU] kUDakkaya alieNaM, paraparivAraNa pisuNayAe y| vigaliMdiesu jIvA, vaccaMti piyaMguvaNio vva // 188 // [kUTakrayAlIkena paraparivAdena pizunatayA c| vikalendriyeSu jIvA vrajanti priyngguvnnigiv||188||] [av]sugme| 53 [priyaGguvaNik kathA] kathAnakaM cedam - potanapure priyaGgavaNig mithyAtvI jinadharmopahAsi priyamari(tI) bhaaryaayaamtyaasktH| asatyavAditvapaizUnyAdidoSaH, nAstikamatAzritastatputro devadattaH / surasundara zreSThisutA sarasvatI / anye'pi ca lekhazAlAyAM paThanti / anyadA paNDitaM bhAryAM kuTTayantaM dRSTvA chAtrA nivaarynti| sarasvatI tu "tvaM kimudAsInA?" iti devadattena pRSTA sAha-"sA kiM mahilA bhaNyate? yasyAH pAdau bhartA dAsa iva na ghaTTayati ApadgataM bhartuH sAhAyyaM ca na vidhatte " iti zrutvAcinti-nUnamiyaM garvitA tadimAM vivAhya tyakSyAmi yena garvaphalaM labhate / tadabhiprAyastayApi jJAtaH / samaye sA tena vivAhya tyktaa| anyadA dhanArjanAya devadattaH paradvIpe gatastatraikA parivrAjikA kuTabuddhinipuNA vaidizikebhyo vaJcanena bahusvarNakoTimatI raajmaanyaasti| tadbuddhyA rAjArIn jyti| ekadA bhojanArthamAmantrito devadattastayA tadgRhe gtH| tayA ca svajanapArzvAt chadmaM taduttArake svarNakumbhaH sthaapitH| tasmin bhuktvA svasthAnaM gate pRSThau tayA janaH prhitH| prAha - "ekasvarNakumbho naSTastvajjanairgRhItaH tava sthAne'sti smrpytaam|" sa prAha-"nAstyatra" vivAde sA prAha-"yadi tvatsthAne na syAt tadAhaM sarvasvaM te'rpayAmi dAsIbhavAmi c| yadA sa tvatsthAne syAt tadA tava sarvasvaM gRhNAmi, tvAM ca dAsI karomi ca" nRpAdyAH sAkSiNaH / prApte svarNakumbhe tayAttaM sarvasvaM nyastazca daastve| duHkhitena tena pituH svarUpaM jnyaapitm| sa duHkhI jaatH| sarasvatyA duHkhahetuH pRSTaH sa prAha
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 bhavabhAvanA-189 ythaasthittdvRttaantm| sAha-"mA viSAdIH, sA (mAm) puMveSeNa tatra preSaya yathA sarvaM svasthaM syaat|" pratipannaM ten| bahupaNyabhRtaM potaM lAtvA nRveSAgatA sA ttr| tathaiva nimantrito bhojanAya privraajikyaa| tathaiva svarNadevI sthaapitaa| taduttArake dRSTA ca sarasvatI niyuktachadmanaraiH saa| kSiptastaistadAjJayA rahastasyA eva gRhe| tathaiva vivadane zodhanena labdhA sA sarvA zrIH srsvtyaattaa| dAsIkRtaM privraajkaadi| tasyAH pAdau devdttstlghttttyti| sarvAM zriyaM gRhItvA nRpoparodhAt parivrAjikAM muktvA sadevadattA svapuraM gtaa| svagRhe svaM rUpaM prakAzya bhartuH pAdalagnA kSAmayati sm| "svAmin! anujAnIhi mAm, dIkSAM gRhNAmi, pUrNo me'vadhiH, bAlyAdapi viraktAhaM prajantechuH (pravrajyepsuH), anAdibhavAbhyastena strItvasulabhena cApalena mayaivaitAvatkRtam" tadvacasA so'pi virktH| pitrA nivAryamANo'pi sajAyaH pravrajya svrgaat| pitA tu jinadharmopahAsyAdidoSaduSTo vikalendriyeSubhavaM bmbhrmiiti| iti priyngguvnnikkthaa||188|| uktAH sodAharaNAH viklendriyaaH| atha paJcendriyAnadhikRtyAha[ma] paMciMdiyatiriyA vi hu, siiyaayvtivvchuhpivaasaahi| anno'nngsnntaaddnnbhaaruvvhnnaaisNtviyaa||189|| paJcendriyatiryaJco'pi khalu shiitaatptiivrkssutpipaasaabhiH| anyo'nygrsntaaddnbhaarodvaahnaadisntaapitaaH||189||] [ava] paJcendriyatiryaJco'pi, na kevalam ekendriyA ityapizabdArthastena jalacarasthalacarakhecarabhedAt tridhaa||189|| tatravyavahAre prAyaH sthalacarakharavRSabhAdaya upyujynte| atastAnadhikRtyAha[] piDheM ghaTuM kimijAlasaMgayaM parigayaM ca mcchiihiN| vAhijjaMti tahA vi hu, rAsahavasahAiNo avsaa||190|| [pRSThaM ghRSTaM kRmijAlasaGgataM parigataM ca mkssikaabhiH| vAhyante tathApi khalu rAsabhavRSabhAdaya avshaaH||190||] [mU] vAheUNa subahuyaM, baddhA kIlesu chuhpivaasaahiN| vasahaturagAiNo khijjiUNa suiraM vivjjNti||191|| [vAhayitvA subahukaM baddhAH kIleSu kssutpipaasaabhyaam| vRSabhaturagAdayaH khittvA suciraM vipdynte||191||]
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-195 [mU] ArAkasAighAehiM tADiyA taDataDa tti phuTTaMti' / aNavekkhiyasAmatthA, bharammi vasahAiNo juttaa||192|| [ArAkazAdighAtaistADitAstaDtaDiti sphuttnti| anapekSitasAmarthyA bhAre vRSabhAdayo yuktAH // 192 // ] [av]sugmaa||192||sodaahrnnmaah ma dhaNadevaseTThivasaho, kaMbalasabalA ya etthudAharaNaM / bharavahaNakhuhapivAsAhi dukkhiyA mukkaniyajIvA // 193 // [dhanadevazreSThivRSabhaH kambalazambalau caatrodaahrnnm| bhAravahanakSutpipAsAbhirduHkhitau muktnijjiivau||193||] [ava] [dhanadevazreSThivRSabhakathA] dhanadevazreSThivRSabhaH paJcazatazakaTAni vAlukA uttArya truTito mRtH| zUlapANiryakSo jAtaH / iti dhanadevavRSabhakathA / 55 mathurAvAsI kumArabrahmacArI arhaddAsIbhartRtAdRgjinadAsazreSThinaH AbhIramitrArpitau kambalazambalau vRSabhau jinadharmamArAdhya surau jAtau / vistarastu dharmaratnavRtteH kathA jnyeyaa||193|| atha mahiSamadhikRtyAha sodAharaNam [mU] niddayakasapaharaphuDaMtajaMghavasaNAhiM gliyruhirohaa| jlbhrsNpuuriygurutddNgbhjjNtpittttNtaa||194|| [nirdayakazAprahArasphuTajjaGghAvRSaNebhyo glitrudhiraughaaH| jlbhrsmpuuritgurutddgbhjymaanpRsstthaantaaH||194||] [mU] niggayajIhA pagalaMtaloyaNA diihrcchiyggiivaa| vAhijjaMtA mahisA, pecchasa dINaM paloyaMti // 195 // [nirgatajihvAH pragalallocanA dIrghAkRSTagrIvAH / vAhyamAnAH mahiSAH prekSasva dInaM pralokante // 195 // ] 1. tuTTaMti iti pA. prtau|, 2. sagAhiM mu.a. /
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 bhavabhAvanA-196 [mU] vihiyapamAyA kevalasuhesiNo cinnaparadhaNA vigunnaa| vAhijjaMte mahisattaNammi jaha khuDDao vivso||196|| [vihitapramAdAH kevalasukhaiSiNaH cIrNaparadhanA vigunnaaH| vAhyante mahiSatve yathA kSullako vivshH||196||] kSullakakathA] [ava] kathAnakaM cedam vasantapure devapriyaH shresstthii| yauvane bhAryA mRtaa| putreNASTavArSikeNa prvrjitH| itazca sa kSullakaH pariSahairbAdhyamAno vakti-"tAta! na zaknomi upAnahau vinA pravrajitama" mohena pitA te anujaanaati| punarvakti "tAta! na zaknomi zIrSe soDhmAtapam" pitA zIrSe chtrmnujaanaati| punarvakti "tAta! na zaknomi bhikSATanaM kartum" tataH pitA AnIya dtte| evaM bhUmau na saMstArayituM shknoti| tataH pitA kaassttphlkmrpyti| evaM locasthAne kSauraM kaaryti| prakSAlayatyaGgaM praasukniirenn| punarvakti-"tAta! na zaknomi brahmavrataM paalyitum|" tato'yogyo'yamiti pitrA nisskaasitH| mRtvA mahiSo jaatH| pitA cAritramArAdhya devo jaatH| avadhinA sutaM mahiSaM pshyti| sArthavAharUpaM kRtvA taM mahiSaM gurubhAraM vAhayan-"tAta na zaknomi" ityAdi pUrvabhavoktaM punaH punaH kathayan smaaryti| tasya jaatismrnnmutpnnm| gRhItAnazano mahiSo mRtvA vaimAnikadevo jaatH| iti kssullkkthaa||196|| [v] kAuM kuDuMbakajje, samuddavaNio vva vivihpaavaaiN| mAreuM mahisatte, bhuMjai teNa vi kuttuNbenn||197|| [kRtvA kuTumbakAryANi samudravaNigiva vividhpaapaani| mArayitvA mahiSatve bhujyate tenApi kuttumben||197||] [ava] [samudravaNikkathA] kathA ceyam tAmraliptyAM samudravaNig mahArambhaparigraho bahulA bhaaryaa| mahezvaradattaH sutaH gaGgilA bhaaryaa| samudravaNig mahArambhaparigraho bahupApAni kRtvA mahiSo jaatH| bahulA mRtvA tatraiva zunI jaataa| gaGgilA svairiNI kuzIlA anyadA rAtrau tAM bhuktvA kazcidviTo gacchan mahezvaradattena dRSTo hato mRtvA gaGgilAyAH suto jaatH| jaato'ssttvaarssikH| anyadA pituH saMvatsaradine tena pitRjIva evaM mahiSo vinaashitH| sa
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-201 87 bhoktumupaviSTaH utsaGge sutaM muktvaa| zunI gRhadvAre tisstthti| itastatra jJAnI munirbhikSArthamAgatastatsvarUpaM jJAtvA bhikSAmalAtvA nirgtH| sa pRSThau gtH| pRcchati-"bhikSAM kiM na gRhItA?" sa Aha-"asamaJjasaM dRssttvaa|" "kiM tt?|" sa Aha-"piturmAsaM tvayA bhakSyate, mAtA zunI, vairI utsaGge niveshitH|" sa aah"kthmett?|" jJAnI yathAsthitaM proce| mahezvaradatto dIkSAM lAtvA svrgaat| iti smudrvnnikkthaa||197|| ____ athoSTramadhikRtyAha[] uyare uMTakarakaM, paTTIe bharo galammi kUvo y| ujjhaM muMcai pokkarai, tahA vi vAhijjae krho||198|| [udare auSTrakarakaM pRSThe bhAro gale kuupshc| / UrdhvaM muJcati pUtkaroti tathApi vAhyate krbhH||198||] [mU] nAsAe~ samaM uTheM, baMdheuM selliyaM ca khiviuunn| lajjUe akhivijjai, karaho virasaM rsNto'vi||199|| nAsikayA samamoSThaM baddhvA zailakaM ca kssiptvaa| rajjvA ca kSipyate karabho virasaM rsnnpi||199||] [mU] gimhammi marutthalavAluyAsu jalaNosiNAsu khuppNto| garuyaM pi hu vahai bharaM, karaho niykmmdosenn||200|| [grISme marusthalavAlukAsu jvalanoSNAsu mjjn| gurukamapi khalu vahati bhAraM karabho nijkrmdossenn||200||] [ava] sugmaa| navaraM yo galiruSTro bhavet sa kSiptabhAramArge prasthitAnAmupavizati tatastasyodare'titIkSNAsthisaGghAtarUpamuSTrakalevaraM bdhyte| tena baddhena dayamAna upaveSTuM nazaknoti gale caghRtAdikutapo bdhyte||200|| ___kena ca punaH karmaNA jantavaH karabheSu jAyante? tadAha[mU] jiNamayamasaddahaMtA, daMbhaparA prdhnnekkluddhmnnaa| aMgArasUripamuhA, lahaMti karahattaNaM bhuso||201|| [jinamatamazraddadhAnA dambhaparAH prdhnaiklubdhmnsH| aGgArasUripramukhA labhante karabhatvaM bhushH||201||]
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-202 [ava] sugmaa| kathA ceyaM prasiddhatvAnna likhitaa||201|| atha pazumadhikRtyAha[m] jIvaMtassa vi ukkittiuM chaviM chiMdiUNa mNsaaiN| khaddhAiM jaM aNajjehiM pasubhave kiM na taM sarasi ? // 202 // [jIvato'pyutkRtya chaviM chittvA maaNsaani| khAditAni yadanAryaiH pazubhave kiM na tvaM smarasi ? // 202 // ] [ava| ko'pyAtmIyaM jiivmnshaasti| anAdisaMsAraM paribhramato hanta yatpazabhave jIvato'pyutkRtya chittvA mAMsAnyanAryairmAMsabhakSaNazIlairmAMsAni bhakSitAni tat kiM na smarasi? nanvAgamazraddhAvAn smaraitatsmRtvA tathA kuru yathA punarapi pazutvaM na prApnoti bhaavH||202|| aparAmapyanuzAstigAthAmAha[F] galayaM chettUNaM kattiyAi ullaMbiUNa paannehiN| ghettu tuha cammamaMsaM, aNaMtaso vikkiyaM ttth||203|| [galaM chittvA kartitAni ullambya paannaiH|| gRhItvA tava carmamAMsamanantazo vikrItaM ttr||203||] [ava] sugmaa||203|| [mU] dinno balIe taha devayANa virasAI bubbuyaMto vi| pAhuNayabhoyaNesu ya, kao si to posiuM bhuso||204|| [datto balau tathA devatAnAM virasAni vibruvnnpi)| prAghurNakabhojaneSu ca kRto'si tathA poSayitvA bhushH||204||] [ma] dhammacchaleNa kehi, vi annANaMdhehiM mNsgiddhehi| nihao niruddhasaddo', galayaM valiUNa jnnesu||205|| [dharmacchalena kairapi ajJAnAndhaiH maaNsgRddhaiH| nihato niruddhazabdo galaM valitvA yjnyessu||205||] [ava] kaizcidityanAryairvedavacanavAsitairviprairmAMsabhakSaNagRddhairajAnAM mukhaM bhRtvA baddhvA ca niruddhazabdo grIvAM vAlayitvA yajJeSu nihto'siiti||205|| 1. saMbharasi iti pA. prtau|, 2. pANaiH = zaunikaiH / , 3. 'satto ga' mu. a.|
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA - 208 kimiti pazubhave'nAryairbhakSitaH ? kimarthaM ca balividhAneSu dattaH ? ityAha[mU] UraNayachagalagAI, nirAuhA nAhavajjiyA dINA / bhuMjaMti nigghiNehiM, dijjaMti balIsu ya na vagghA // 206 // [UraNakachagalakAdayo nirAyudhA nAthavarjitA dInAH / bhujyante nirghRNaiH dIyante baliSu na ca vyaaghraaH||206||] [ava] UraNako = gaDDarako lokarUDhachagala Adizabdena hrinnshshkaadiprigrhH| eta evaM nirghRnnairbhujynte| ata eva baliSu diiynte| kuta ityAha-yato nirAyudhA nAthavarjitA dInAzca, na tu vyAghrasiMhAdayaH, tasya nakhadaMSTrAdyAyudhatvAt svayamapi mahAparAkramatvena bhyjnktvaaditi||206|| atha pazughAtasteSAM purastAdanantaphala ityAha [mU] pasughAeNaM naragAiesu AhiMDiUNa psujmme| mahuvippo vva haNijjai, aNaMtaso jnnmaaiisu||207|| [pazughAtena narakAdiSu AhiNDya pshujnmni| madhuvipra iva hanyate'nantazo yjnyaadissu|| 207 // ] [av]gtaarthaa| 59 [madhuviprakathA] kathA ceyaM jJAtavyA-rAjagRhe nagare madhuvipro yjnykrmkrH| ajAdIn hatvA mahApApAni kRtvA, mRtvA narakaM gtH| punarajo jaatH| yajJe hato mRtH| punarajo yajJe yajJe hato mRtvA ajo'jniH| evaM prabhUtA bhavA bhramitAH / ekadA yajJe hanyamAnaH kevalinA smAritaH puurvbhvaan| gRhItAnazano devo jAtaH / iti madhuviprakathA // 207 // atha hariNamadhikRtyAha [] ranne davaggijAlAvalIhiM savvaMgasaMpalittANaM / hariNANa tANa tahauM dukkhiyANa ko hoi kira saraNaM ? // 208 // [araNye davAgnijvAlAvalibhiH sarvAGgasampradIptAnAm / hariNAnAM teSAM tathA duHkhitAnAM ko bhavati kila zaraNam ? // 208 // ] 1. 'saha du' mu.a.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 bhavabhAvanA-209 [av]gtaarthaa||208|| tameva adhikRtyAnuzAstimAha[mU] niddypaariddhiynisiysellninbhinnkhinndehenn| hariNattaNammi re ! sarasu jIva ! jaM visahiyaM dukkhN||209|| [nirdypaaprdhiknishitshrnirbhinnkhinndehen| hariNatve re ! smara jIva ! yad viSoDhaM duHkhm||209||] [v] baddho pAse kUDesu nivaDio vAgurAsu sNmuuddho| pacchA avaso ukkattiUNa kaha kaha na khaddho si ? // 210 // [baddhaH pAze kUTeSu nipatito vAgurAsu smmuuddhH|| pazcAdavaza utkartya kathaM kathaM na khaadito'si||210||] [mU] sarapaharaviyAriyauyaragaliyaganbhaM paloiuM hrinniN| sayamavi ya paharavihareNa sarasu jaha jUriyaM hiye||211|| [zaraprahAravidAritodaragalitagarbhA pralokya hrinniim| svayamapi ca prahAravidhureNa smara yathA khinnaM hRdye||211||] [mU] mAyAvAhasamAraddhagorigeyajjhuNIsu mujhNto| savaNAvahio annANamohio pAvio nihnnN||212|| [mAyAvyAdhasamArabdhagaurIgeyadhvaniSu muhyn| zravaNAvahito'jJAnamohitaH prApto nidhnm||212||] [ma daTThaNa kUDahariNiM, phAsiMdiyabholio tahiM giddho| viddho bANeNa urammi ghummiuM nihnnmnnuptto||213|| [dRSTvA kUTahariNIM sparzendriyamugdhaH tatra gRddhH| viddho bANena urasi gharNitvA nidhnmnupraaptH||213||] [mU] cittymiNdkmnisiynhrkhrphrvihuriyNgss| jaha tuha duhaM kuraMgattaNammi taM jIva ! kiM bhaNimo ? // 214 // [citrkmRgendrkrmnishitnkhrkhrprhaarvidhuritaanggsy| yathA tava duHkhaM kuraGgatve tad jIva ! kiM bhaNAmaH ? // 214 // ] 1. 'nahu jU' mu. a.|
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-218 [ava] niddaya. ityAdi gAthA sugmaa| navaraM mAyApradhAno vyAdho maayaavyaadhH| kUTahariNiM ti| iha kila AkheTikA svayaM vRkSAdyantaritAH pralambAtisUkSmAM davarikAM baddhvA nijahariNImaTavyAM hariNAnuddizya munycnti| tAM dRssttvetyrthH||214|| [mU] vaivivaravihiyajhaMpo, gattAsUlAi nivaDio sNto| javacaNayacaraNagiddho, viddho hiyayammi sUlAhiM // 215 // [vRtivivaravihitajhampo gartAzUlayA nipatitaH sn| yavacanakacaraNagRddho viddho hRdaye shuulaabhiH||215||] [ava| iha kasmi~zciddeze yavacaNakakSetrANi hrinnaashcrnti| tadrakSArtham uccA ghanAzca vRttayaH kriynte| kvacidapyekasmin pradeze kiJcinnIcaistarAM kurvanti abhyantare cAdhaH saGkIrNA uparivizAlA madhyanikhAtA atitIkSNA khAdirakIlakarUpazUlikAgataH khnnti| teSu ca nIcavRttirUpeSu vRttivivareSu Agatya paramArthamajAnAnAH ke'pi mugdhahariNA jhampAM dattvA prvishnti| tatastaiAdhairviddho bhkssitshceti||215||] aparaM ca mattAzca hariNAH kila zRGgAdyAghAtairvRkSAnAghnantaH pribhrmnti| tataH kasmi~zcidvaMzajAlyAdau gumpitavRkSe vilagnazRGgA vilapanto mriyante iti darzayati[v] matto tattheva ya niyapamAyao nihyrukkhgysiNgo| subahu vellaMto jaM, mao'si taM kiM na saMbharasi ? // 216 // [mattastatraiva ca nijapramAdato nihitvRkssgtshRnggH| subahu vellan yad mRto'si tat kiM na smarasi ? // 216 // ] [av]gtaarthaa| navaraM tatraiva hrinnjnmni||216|| [v] gimhe kaMtArAisu, tisio mAiNhiyAI hiirNto| marai kuraMgo phuTuMtaloyaNo ahava thevjle||217|| [grISme kAntArAdiSu tRSito mRgatRSNayA hriymaannH| ___ mriyate kuraGgaH sphuTallocano'thavA stokjle||217||] [] hariNo hariNIeN kae, na piyai hariNI vi hrinnkjjenn| tucchajale buDDamuhAiM do vi samayaM vivnnaaiN||218|| 1. khaddho ya iti pA. prtau|, 2. yAhi iti pA. prtau|
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 [hariNo hariNyAH kRte na pibati hariNyapi hariNakAryeNa / tucchajale bruDitamukhau dvAvapi samakaM vipnnau||218||] bhavabhAvanA - 219 [av]sugmaa||218|| iha ca hariNatvena sarve'pi jIvA anantaza utpannapUrvAH, kevalamudAharaNamAtramupadarzayati [mU] ettha ya hariNatte pupphacUlakumareNa jaha sabhajjeNa / duhamaNubhUyaM taha suNasu jIva ! kahiyaM maharisIhiM // 219 // [atra ca hariNatve puSpacUlakumAreNa yathA sbhaaryenn| duHkhamanubhUtaM tathA zRNu jIva ! kathitaM maharSibhiH // 219 // [ava] sugmaa| [puSpacUlakumArakathA] kathA-yathA puSpabhadrapure puSpadattA rAjJI, puSpacUlaH sutaH puSpacUlA sutaa| atha jananyAM vArayantyAM tau mithau rAjJA pariNAyitau vissysukhmnubhvtH| rAjJi mRte rAjJI prvrjitaa| devo jaatH| puSyacUlApratibodhAya svapne narakAn drshyti| sA rAjJe kthyti| sarvadarzanina AkArya narakasvarUpaM pRcchti| te svasvazAstroktaM tatsvarUpaM kthynti| paraM dRSTanarakasaMvAdo na syaat| tato'nnikAputrAkhyA jainAcAryA AkArya pRssttaaH| tairAgamoktaM ttsvruupmuktm| saMvAdAt sA hRSTA vakti - "bhavadbhirapi kiM svapnA labdhAH ?" te vadanti-"jinAgamacakSuSA jAnImaH / " ekadA devaH svapne svrdrshyti| tathaiva darzanina AcAryAzca AkArya pRssttaaH| rAjJyAH pratibodho jaatH| anyadA sA sabhAyAM citralikhitamRgamithunadarzanAd jAtajAtismRtiH rAjJe'cIkathat-"narmadAtIre mRgamithunam atyantAnuraktaM munidarzanaprAptajinadharmaM grISme tRSArtaM jale nimagnamukham kaikakRte'pItajalaM vipnnm|" AryA jaGghAbalakSINAH pari(?) sthitAH puSpacUlAnItaM bhaikssymupbhunyjte| sAdhvyAH kevalamutpannaM tato yadyatprAyogyaM mana ipsitaM bhktpaanaussdhaadyaanyti| tairuktam-" -- "mama manogatabhAvaM kathaM jAnAsi ?" sAha-" -"jnyaanenaaprtipaatinaa|" tataH saMvignA AcAryAH kSamayitvA bhaNanti - "mama kevalaM kadotpatsyate? / " sA vakti- "gaGgAmuttaratAM bhavatAM jJAnaM bhaavi|" tato nAvamArUDhA yato yato te nAvamupavizanti, tato naurmjjti| naurvAhakairgaGgAmadhye kSiptAH jalajIvAnukampAdhyAnAdantakR[tkevalino jA]tAH / puSpacUlaH zrAvakadharmamArAdhya vaimAnikadevo jAtaH / iti pusspcuulkthaa||219||
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-222 athazUkaramadhikRtyAtmAnuzAstimAha[mU] pajjaliyajalaNajAlAsu uvari ullaMbiUNa jiivNto| __ bhutto'si bhujiuM sUyarattaNe kiha na taM sarasi ? // 220 // [prajvalitajvalanajvAlAsu uparyullambya jiivn| bhukto'si bharjitvA zUkaratve kathaM na tvaM smarasi ? // 220 // ] [] gahiUNa savaNamucchAliUNa vAmAo daahinngymmi| suNayammi tao tattha vi, viddho selleNa nihaNa go||221|| gRhItvA zravaNamucchAlya vAmAd dkssinngte| zunake tataH tatrApi viddhaH sellena nidhanaM gtH||221||] [ava] spssttaa| navaraM selleNa kuntenneti| iha ca mAyAdidoSapradhAnA jantavaH shuukrtvenotpdynte| tatra ca putrAdibhirapi bhakSyante iti saMsArAsamaJjasaMpradarzayannAha[ma] uppannassa piussa vi, bhavapariyattIi suuyrttenn| piTThiimaMsakkhAI, rAyasuo bohio munninnaa||222|| [utpannasya piturapi bhavaparivarte shuukrtven| pRSThimAMsAni khAdI rAjasuto bodhito muninaa||222||] [sUrarAjakathA] [ava] iha kasyacid rAjaputrasya sambandhI pitA karmavazAd bhavAntare zUkaratvenotpannastasya ca sambandhIni dIrghavarddhanarUpANi pRSThamAMsAni bhuJjAnaH putro muninA pratibodhita iti| bhAvArthaH kathAnakAdavaseyastadyathAH-RSabhapure bhAnurAjA rAjyaM kroti| itazcaikaH zUranAmA rAjaputro gotriniSkAsitazcandravadanA bhAryAyutastatrAgatya taM nRpmvlgti| rAjA tu kRpaNatvena grAsaM na dtte| sUro bhAryAmAha-"priye! kRpaNo'yaM nRpastatastvamiha tiSTha, ahamayodhyAyAmudAranRpaM sevissye|" sAha-"naivaM tatra gataH tvamanyamahilAsakto mAM tyakSasi, tato'haM shaivaagmissyaami|" anekadhA (sA, pratyAyyamAnA sA na prtyeti| tato tena gotradevI aaraadhitaa| tayA surabhipuSpamAlAdvayamarpitam, proktam "kaNThe sthApyametat, yasya kaNThe sthitA mAlA mlAsyati tena 1. 'mucchalliU' mu. a.|, 2. saddhAi bhuMjamANo iti pA. prtau|
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 bhavabhAvanA-223 jJeyamitaro'nyAsakto jaatH|" gRhItvA dvAbhyAM mAlA kSiptA svasvakaNThe, jAtaH prtyyH| tato'nyadA tAM kvApi susthAne dhavalagRhe sthApayitvA sa ayodhyAyAM gatvA nRpaM sevte| nRpadattaM prabhUtaM dravyaM tasyAH pressyti| ekadA tatra puSpANi TitAni, dravyeNApi na lbhynte| rAjA puSpagandhamAghrAya sevakAn pRcchti| te sUrapArzvasantIti vdnti| rAjJA tatsvarUpaM pRSTaH sythaasthitmaah| tato rAjJA tatpatnyAH satItvamazraddadhAnena kinnaragandharvakokilanAmAnaH trayo gAyanA madhurasvarA divyarUpAH pracchannaM prhitaaH| te ca gAyanto lokaM rnyjynti| virahanibaddhagItaiH tdbhaaryaamaakssipnti| svavirUpAbhiprAyaM jJApayanti prkaarenn| tatastayoktaM "kalye rAtrau pRthak pRthak praharAnte tribhiraagntvym|" bhUmigRhoparitanabhUbhAge tantuvyUtAH palyaGkAstrayo gartadvAropari sthaapitaaH| te kRtazRGgArA AgatAstatra niveshitaaH| te tu bhUmigRhe bhojanavelAyAM trayANAmarddhamAtrayA kodravakUra jalagargarikAM ca kssipti| tataH SaNmAsAnte karpAsatUNikeva kRzAH pANDurAzca jaataaH| anyadA bahuvilambaM sahetukaM vibhAvya rAjA sUramAha-"tava priyAM zIlavatIM drssttumicchaami|" "oma" ityuktm| rAjA tena saha pracchannaM tatra gtH| sarvasvarUpaM proktm| tayApi rAjA bhojanAya nimantritaste trayo'pi bhUmigRhAnniSkAsya devAlayapaTTe upavezitAH srvaanggpusspvessttitaaH| rAjA aagtH| devatAtrayamiti vicintya yAvatteSAM pAdeSu patati tAvattairuktam-"svAmin! vayaM tava bhRtyAH kinnarAdaya IdRzIM dazAM praaptaaH| mA pAdeSu pt|" utthAya prnnmnti| taiH svarUpaM srvmuktm| rAjA tuSTaH satI prazaMsayati-"pavitrIyatAM matpuraM yuvAbhyAm" iti| sUrazcandravadanAyutaH praapto'yodhyaayaam| rAjJArpitaH saptabhUmaH prAsAdaH sUrasya, kRto mhaapraasaadH| anyadA sUraH zUkaramAMsAdibhuJjAno'tizayajJAninA nivAritaH-"kiM pitRmAMsamAsvAdyate?" iti| anena ca pRSTe jJAnI prAha "tava pitA dRDharatho mRtvAyaM zUkaro jaatH|" sUro jAtasaMvegaH priyAyutaH pravrajya tapaH kRtvA zivaM gtH| iti shukr(suur)raajkthaa|| atha hastinamadhikRtyAha[mU luddho phAsammi kareNuyAe vArIe nivaDio diinno| jhijjai daMtI nADayaniyaMtio sukkhrukkhmmi||223|| [lubdhaH sparza kareNukAyA vArau nipatito diinH| kSayati dantI nADakaniyantritaH shusskvRksse||223||]
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-228 65 [ma] viMjharamiyAi sariuM, jhijjaMto nibiddsNklaabddho| viddho sirammi siyaaMkuseNa vasio si gyjmme||224|| [vindhyaratAni smRtvA kSIyamANo nibiddshRngkhlaabddhH| viddhaH zirasi zitAGkuzena uSito'si gjjnmni||224||] [mU] soUNa sIhanAyaM, puvviM pi vimukkjiiviyaasss| nivaDaMtasIhanaharassa tattha kiM tuha duhaM kahimo ? // 225 // [zrutvA siMhanAdaM pUrvamapi vimuktjiivitaashsy| nipatatsiMhanakharasya tatra kiM tava duHkhaM kathayAmaH ? / / 225 // ] [av]gtaarthaaH||223||224||225|| [mU] bhisiNIbisAI sallaidalAiM sariUNa junnghaasss| kavalamagiNhato AriyAhiM kaha kaha na viddho si ? // 226 // |bisinIbizAni zallakIdalAni smRtvA jiirnntRnnsy| kavalamagRhNAna ArikAbhiH kathaM kathaM na viddho'si ? // 226 // ] [ma pddikuNjrkddhinncihuttttdsnnkkhygliypuuyruhiroho| parisakkirakimijAlo, gao si tattheva pNcttN||227|| [prtikunyjrktthinnimgndshnksstglitpuuyrudhiraughH| pariSvaSkitRkRmijAlo gato'si tatraiva pnyctvm||227||] [ava| pratikuJjaraH = pratihastI tasya kaThinau cihuTTau zarIraikadezaM nimagnau yau dntau| tajjanitakSatebhyo galite pUyarudhire yasya ata eva paribhramatkRmijAlo gato'si tatraiva janmani paJcatvam = mrnnmityrthH||227|| ____ atha tamevAdhikRtya sodAharaNAnuzAstimAha[mU] jUhavaitte pajjaliyavaNadAve nirvlNbcrnnss| mehakumArassa va duhamaNaMtaso tuha smuppnn||228|| [yUthapatitve prajvalitavanadAve nirvlmbcrnnsy| __ meghakumArasyeva duHkhamanantazastava smutpnnm||228||] [ava] sugmaa| meghakumArakathA prasiddhatvAnna likhitaa||228|| tadevaM sthalacarANAM lezataH svruupmuktm| atha jalacaropalakSaNArthaM matsyamadhikRtyAha
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 bhavabhAvanA- 229 [mU] jAle baddho sattheNa chiMdiuM huyavahammi parimukkoM / bhutto ya aNajjehiM, jaM macchabhave tayaM srsu||229|| [jAle baddhaH zastreNa chittvA hutavahe parimuktaH / bhuktazcAnAryaiH yad matsyabhave tat smr||229||] [mU] chettUNa nisiyasattheNa khaMDaso ukklNttellmmi| taliUNa tuTThahiyaehi haMta bhutto tahiM cev||230|| [chittvA nizitazastreNa khaNDaza utklmaantaile| talitvA tuSTahRdayaiH hanta bhuktsttraiv||230||] [mU jIvaMto vi hu uvariM, dAuM dahaNassa dINahiyao y| kAUNa bhaDittaM bhuMjio'si tehiM ciya tahiM pi||231|| [jIvannapi khalu upari dattvA dahanasya diinhRdyshc| kRtvA bhaTitraM bhukto'si taizcaiva ttraapi||231||] [mU] anno'nnagasaNavAvAraniraya ar3akUrajalayarAraddho / tasio gasio mukko, lukko Dhukko ya gilio y||232|| [anyonygrsnvyaapaarnirtaatikruurjlcraarbdhH| trasto grasto mukto naSTaH Dhaukitazca glitshc||232||] [mU] baDisagganisiyaAmisalavaluddho rasaNaparavaso maccho / galae viddho sattheNa chiMdiraM bhuMjiuM bhutto // 233 // [baDizAgranyastAmiSalavalubdhA rasanAparavazo mtsyH| galake viddhaH zastreNa chittvA bhRSTvA bhuktH||233||] [ava] paJcApi gAthAH spaSTAH // navaraM tahiM ti / tairevAnAryairanyonyagrasanavyApAraniratAzca te'tikrUrajalacarAzca tairArabdho matsyaH kadAcit trastaH tato dhAvitvA tairgrasto galitumArabdhaH punardaivayogAd galitumazaktaiH kathamapi muktastato bhItyA kvApi jalamadhye labdho nssttH| punardaivapratikUlatayA kathamapi Dhukko tti taiH prApto glitshceti||229|| 1. paripakko iti pA. prtau|
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA- 237 bddishm=prlmbvNshaagrnystlohmykiilkruupm| tatra lohakilikAgranyasto ya AmiSalavastatra lubdhH||233|| iha ca matsyabhave samutpannajIvAH pitrAdinA bhakSyante iti saMsArAsamaJjasatAM darzayati [mU piyaputto vi hu macchattaNaM pi' jAo sumittagahavar3aNA / biDiseNa gale gahio, muNiNA moyAvio kaha vi||234|| [priyaputro'pi khalu matsyatvamapi jAtaH sumitrgRhptinaa| Daze gale gRhIto muninA mocitaH kathamapi // 234 // ] [ava] prkttaarthaa| bhAvArthaH kthaankaadvseyH| taccedam [sumitragRhapatikathA] 67 padmasaragrAme sumitro gRhapatistasyAputrasya vRddhatve putro jaatH| prANapriyastaM vinA sa kSaNamapi na tisstthti| SoDaze varSe putro mRtvA matsyo jAtaH / anyadA sumitreNa sa eva matsyo baDizena gale glitH| jJAninA samyak svarUpaM kathitam / sa mocitaH / sumitraH prtibodhitH| pravrajya devalokaM gtH| iti sumitraakhyaankm||234|| atha sAmAnyenAtmAnuzAstigarbhaM khacarANAM svarUpamAha [mU pakkhibhavesu gasaMto, gasijjamANo ya sesapakkhIhiM / dukkhaM uppAyaMto, uppanna ho ya bhamio si // 235 // [pakSibhaveSu grasan grasyamAnazca shesspkssibhiH| duHkhamutpAdayannutpannaduHkhazca bhrAnto'si // 235 // ] [mU] kharacaraNacaveDAhi ya, caMcupahArehiM nihnnmuvnneNto| nihaNijjaMto ya ciraM, Thio si olAvayAIsu // 236 // [kharacaraNacapeTAbhizca caJcuprahAraiH nidhnmupnyn| nihanyamAnazca ciraM sthito'si shyenaadissu||236||] [mU] pAsesu jaliyajalaNesu kUDajaMtesu Amisalavesu / paDio annANaMdho, baddho khaddho niruddho y|| 237 // 1. macchattaNammi iti pA. prtau|
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 bhavabhAvanA-238 [pArzveSu jvalitajvalaneSu kUTayantreSu aamisslvessu| patito'jJAnAndho baddho khAditaH niruddhshc||237||] [ava] tisro'pi gAthAH paatthsiddhaaH||237|| atha vizeSataH kurkuTamAzrityAha[mU] paDikukkuDanaharapahAraphuTTanayaNo vibhinnsvvNgo| nihaNaM gao si bahuso, vi jIva ! prkouykenn||238|| [pratikukuMTanakhaprahArasphuTitanayano vibhinnsrvaanggH|| nidhanaM gato'si bahuzo'pi jIva ! prkautukkRten||238||] [ava] gtaarthaa| navaraM kautukinA kenApi yodhyamAneSu parakautukanimittamanantazo vinAzaM gato'si re jIva! tadetaccetasi vicintya tathA kuru yathedRkSasthAneSu notpadyase ityrthH||238|| atha zukamAzrityAha[ma] jhINo sariuM sahapiyayamAe ramiyAiM saalichettesu| khitto gottIi va paMjaraTThio haMta kiirtte||239|| [kSINaH smRtvA saha priyatamayA ratAni shaalikssetressu| kSipto guptAviva paJjarasthito hanta kiirtve||239||] [ma] bhamio sahayAravaNesu piyayamAparigaeNa scchNd| sariUNa paMjaragao, bahuM visanno vivanno y||240|| [bhrAntaH sahakAravaneSu priyatamAparigatena svcchndm| smRtvA paJjaragato bahuviSaNNo vipnnshc||240||] [] gahio kharanaharabiDAliyAe AyaDDhiUNa kNtthmmi| cillaMto vilavaMto, khaddho si tahiM tayaM srsu||241|| [gRhItaH kharanakharabiDAlikayA AkRSya knntthe| rasan vilapan khAdito'si tatra tat smr||241||] [ava] kIratve=zukajanmani tahiM pi| zukajanmanyeva zeSaM spssttm||241|| atrApi saMsArAsamaJjasatopadarzanArthaM janakajananyAdibhirbandhanabhakSaNAdIni zukasya sodAharaNamAha
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-244 [] tattheva ya sacchaMda, muddiyalayamaMDavesu hiNddNto| jaNaeNa pAsaehiM, baddho khaddho ya jnnnniie||242|| [tatraiva ca svacchandaM mRdvIkAlatAmaNDapeSu hinnddmaanH| janakena pAzakaiH baddho bhakSitazca jnnyaa||242||] [ava] tatraiva zukabhave mahATavyAM drAkSAmaNDapeSu hiNDamAnaH zeSaM spssttm| bhAvArthaH kathAnakagamyastaccedam [vasudattakathA] kAJcanapure vasudattaH sArthavAho, bhAryA vasumatI varuNasutaH tayoratyantaM praannpriyH| anyadA varuNo dezAntaraM gatvA prabhUtA dhanakoTIrupAya' valannaTavyAM zUlena mRtvA rAjazuko jaatH| dhanaM kiyadgataM kiyatpituH praaptm| tacchokato hRdayasphoTena vasumatI mArjArI tatraiva gRhe jaataa| anyadA vasudatA(to) dezAntaraM gatvA prabhUtadhanamarjayitvA tasyAmevATavyAmAyAtastatra sa zuko'sti sutjiivH| bhavitavyatAvazAt sahakArazAkhAyAMtaM sutazukaM dRSTvA pAzena tena gRhiitH| svagRhe nItvA paJjare kssipti| atisnehena taM lAlayati pAThayati c| anyadA rAtrau paJjaradvAraM vivRtaM dRSTvA tayA mArjAryA gRhIto vinaashitshc| itazca tatra pure kevalI praaptH| sArthavAhaH pRcchati "kiM mama zukopari mohH|" jJAnI sarvaM vkti| tato vairAgyAd vasudattaH pravrajya zivaM gtH| iti vsudttkthaankm||242|| evaM tirazcAmati bahutvAt pratyekaM sarveSAM svarUpamabhidhAtumazakyatvAdupasaMharannAha[] iya tiriyamasaMkhesuM, dIvasamuddesu uddddhmhloe| vivihA tiriyA dukkhaM, ca bahuvihaM kettiyaM bhaNimo ? // 243 // [iti tiryagasaGkhyeSu dvIpasamudreSu uurdhvmdholoke| vividhAstiryaJco duHkhaM ca bahuvidhaM kiyad bhaNAmaH ? // 243 // ] [ava] sugmaa||243|| [mU] himapariNaesu sarisaravaresu siiylsmiirsuddhiyNgaa| hiyayaM phuDiUNa mayA, bahave dIsaMti jaM tiriyaa||244|| [himapariNateSu saritsarovareSu shiitlsmiirsngkucitaanggaaH| hRdayaM sphoTayitvA mRtA bahavo dRzyante yat tirynycH||244||]
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 bhavabhAvanA-245 [ma] vAsAratte tarubhUminissiyA rnnnnjlpvaahehi| vujjhaMti asaMkhA taha, maraMti sIeNa vijjhddiyaa||245|| [varSArAtre tarubhUminizritA arnnyjlprvaahaiH| uhyante asaGkhyAH tathA niyante zItena vyaaptaaH||245||] [ava| kimiti sarveSAmapi tirazcAM pratyekamabhidhAtuM na zakyate iti punarapi tirazcAM sAmAnyaduHkhaM bibhaNiSurAha[] ko tANa aNAhANaM, ranne tiriyANa vaahivihuraannN| bhuyagAiDaMkiyANa ya, kuNai tigicchaM va maMtaM vA ? // 246 // [kasteSAmanAthAnAmaraNye tirazcAM vyaadhividhuraannaam| bhujagAdidaSTAnAM ca karoti cikitsAM vA mantraM vA ? // 246 / / ] [ma] vasaNaccheyaM nAsAiviMdhaNaM pucchknnkpprnnN| baMdhaNatADaNaDaMbhaNaduhAI tiriesu'nntaaiN||247|| [vRSaNacchedaM nAsikAdivedhanaM pucchkrnnkrtnm| bandhanatADanadambhanaduHkhAni tirykssvnntaani||247||] kairhetubhiH punarapi etattiryagAyuH sAmAnyena badhyate ityAha[mU] muddhajaNavaMcaNeNaM, kuuddtulaakuuddmaannkrnnenn| aTTavasaTTovagameNa dehghrsynnciNtaahi||248|| [mugdhajanavaJcanena kuutttulaakuuttmaankrnnen| ArtavazArtApagamena dehgRhsvjncintaabhiH||248||] [ma] kUDakkayakaraNeNaM, aNaMtaso niyddinddiycittehiN| sAvatthIvaNiehi, va tiriyAuM bajjhae evN||249|| [kUTakrayakaraNenAnantazo nikRtinttitcittaiH| zrAvastIvaNigbhiriva tiryagAyurbadhyate evm||249||] [ava] spsstte| bhAvArthaH kathAto jnyeyH| sA ceyam [zrAvastIvaNikkathA] zrAvastyAM puryAM somavaruNamahezvarAstrayo vaNijo maitrImApannAH kuutttulaadikaarinnH| 1. vi iti pA. prtau|, 2. kahaNeNaM iti pA. prtau|
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-252 71 anyadA dezAntaraM trayo'pi vaNijo dhanArjanAya gtaaH| mugdhajanavaJcanAdibhistaiH paJca ratnAni paJcalakSamUlyAnyarjitAni gRhItvA svpurmaayaanti| kiJcinmithaH kUTaprapaJcena vaJcanAM cikIrSavo bhaNanti "ratnAni bahiratra nidhAya samprati puramadhye gamyate, rAtrau grahISyante ratnAni yathA zauklikA na pazyanti" taistathA kRte kenApyanyena tAni nihitAni jJAtAni paJca pASANakhaNDAni kSiptvA ratnAni gRhiitaani| rAtrau somena samAgatyAndhakAre paJca pASANakhaNDAni kSiptvAgretanAni tAni gRhiitaani| evamaparairapi kRtm| prAtarvilokitaM taiH pASANakhaNDAni pshynti| jAtA vilkssaaste| bahirgatvA vilokitaM taiH| tatra pASANakhaNDAni pshynti| mithaH klhaaynte| ratnAnyeva dhyaaynti| kAlena mRtvA tiryaggatau gtaaH| anantaM kAlaM bhraantaaH|| iti shraavstiivnnikkthaa|| iti tiryggtervcuuriH|| tadevaM tiryagatisvarUpamabhidhAya manuSyagatiprastAvanAmAha[ma] kAlamaNaMtaM egidiesu saMkhejjayaM punniyresu| kAUNa kei maNuyA, hoMti ato teNa te bhnnimo||250|| kAlamanantamekendriyeSu saGkhyeyaM punaHitareSu / kRtvA kecit manujA bhavanti ataH tena tAn bhnnaamH||250||] yathApratijJAtamevAha[mU] kammeyarabhUmisamubbhavAibheeNa'NegahA mnnuyaa| tANa viciMtasu jai atthi kiM piparamatthao sokkhN||251|| [karmetarasamudbhavAdibhedenAnekadhA mnujaaH| teSAM vicintaya yadi asti kimapi paramArthataH saukhym||251||] [mU] gabbhe bAlattaNayammi jovvaNe taha ya vuddddhbhaavmmi| ciMtasu tANa sarUvaM, niuNaM causu vi avtthaasu||252|| [garbhe bAlakatve yauvane tathA ca vRddhbhaave| ___ cintaya teSAM svarUpaM nipuNaM ctsRssvpyvsthaasu||252||] [ava] manuSyA dvividhaaH| karmabhUmijA akrmbhuumijaashc| karmabhUmijA bhrtairaavtvidehpnyckjaaH| akarmabhUmijA haimavataharivarSadevakurUttarakururamyakairaNyavatapaJcaka 1. hoUNa iti pA. prtau|, 2.kiMci atthi iti pA. prtau|
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 bhavabhAvanA-253 bhedAt triNshdvidhaaH| SaTpaJcAzadantaradvIpabhedabhinnAzcA evaM ca samUrcchimagarbhajaparyAptAparyAptAdayo'pi samayoktA bhedA drssttvyaaH| ityevaM tAvadanekavidhA manuSyA bhvnti| teSAmapi cintaya samyaksvarUpaM yadi paramArthataH kimapisaukhyamastIti bhaavH||251||252|| [mU] mohanivanibiDabaddho, katto vi hu kaDDhiuM asuigbbhe| coro vva cArayagihe, khippai jIvo annppvso||253|| mohanRpanibiDabaddhaH kuto'pi khalu kRSTvA ashucigrthe| caura iva cArakagRhe kSipyate jiivo'naatmvshH||253||] [ava] kuto = narakatiryagAdigatibhyaH samAkRSyAnAtmavazazcaura iva cArakagRhe'zucisvarUpe garbhaH kSipyate jIva iti||253|| ___ gotpannaH kimAhArayatItyAha[] sukkaM piuNo mAUe soNiyaM tadubhayaM pi sNsttuN| tappaDhamayAe~ jIvo, AhArai tattha uppnno||254|| [zukraM pituH mAtuH zoNitaM tadubhayamapi sNsRssttm| tatprathamatayA jIva AhArayati ttrotpnnH||254||] [ava] tacca tadubhayaM zukrazoNitarUpaM saMspRSTam = militaM tatra garbhe utpanno jnturbhyvhrti| kayetyAha tacca tatprathamaM ca tadbhAvastattA tayA prathamamatpanna iti||254|| tataH kena krameNa zarIraM niSpadyate tadityAha[mU] sattAhaM kalalaM hoi, sattAhaM hoi abbuyN| abbuyA jAyae pesI, pesIo ya ghaNaM bhve||255|| [saptAhaM kalalaM bhavati saptAhaM bhavati arbudm| arbudAjjAyate pezI pezitazca ghanaM bhvet||255||] [ava] saptAhorAtrANi yAvat zukrazoNitasamudAyamAtraM kalalaM bhvti| tataH saptAhorAtrANi arbudA bhvti| te eva zukrazoNite kiJcit styAnIbhUtatvaM pratipadyete iti| tato'pi cArbudA[t] pezI mAMsakhaNDarUpA bhvti| tatazcAnantaraM sA ghanaM samacaturasramAMsakhaNDaM bhvti||255||
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-260 73 [mU] hoi palaM karisUNaM, paDhame mAsammi bIyae pesii| hoi ghaNA taie uNa, mAUe dohalaM jnni||256|| [bhavati palaM karSonaM prathame mAse dvitIye peshii| bhavati ghanaH tRtIye punaH mAtuH dauhRdaM jnyti||256||] [ava] iha ca tataH zukrazoNitamuttarottarapariNAmamAsAdayat prathame mAse prasiddhaM palaM karSAnaM bhvnti| palaM ca karSacatuSTayaM syAd iti vacanAt trayaH karSAH syuriti bhaavH| dvitIye tu mAse mAMsapezI ghanAghanasvarUpA bhavati, samacaturasraM mAMsakhaNDa jAyata ityrthH| tRtIye mAse tumaaturdohdNjnytiityrthH||256|| [mU] jaNaNIe aMgAI, pIDeI cautthayammi maasmmi| karacaraNasiraMkUrA, paMcamae paMca jaayNti||257|| [jananyA aGgAni pIDayati caturthe maase| karacaraNaziro'GkurAH paJcame paJca jaaynte||257||] [ma] chaTTammi pittasoNiyamuvaciNei sattamammi puNa maase| pesiM paMcasayaguNaM, kuNai sirANaM ca sttse||258|| [SaSThe pittazoNitapittazoNitamupacinoti saptame punrmaase| pezIM paJcazataguNaM karoti sirANAM ca sapta shtaani||258||] [mU] nava ceva ya dhamaNIo, navanauiM lakkha romkuuvaannN| achuTThA koDIo, samaM puNo kesmNsuuhi||259|| [nava caiva ca dhamanyo navanavatirlakSA romkuupaanaam|| ardhacaturthAH koTayaH samaM punaH keshshmshrubhyaam||259||] [ava] navanavatilakSANi romakUpAnAM bhvnti| shmshrukeshairvinaa| taistu saha sArdhAstisro koTyo romkuupaanaaNjaaynte||259|| [mU] nipphannappAo puNa, jAyai so aTThammi maasmmi| oyAhArAIhi ya, kuNai sarIraM samaggaM pi||260|| [niSpannaprAyaH punarjAyate so'STame maase| ojaAhArAdibhizca karoti zarIraM smgrmpi||260||] 1.pINei iti pA. prtau|
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 bhavabhAvanA-261 [ava] aSTame mAse tu zarIramAzritya niSpannaprAyo jIvo bhvti| zukrazoNitasamudAya oja ityucyte| tasyaujasa AhAra ojaAhAraH, AdizabdAt lomaadiprigrhH| taiH sarvairapi AhAraiH samagramapizarIraM bhvti||260|| [] dunni ahorattasae, saMpuNNe sattasattarI cev| gabbhagao vasai jio, addhamahorattamannaM c||261|| dve ahorAtrazate sampUrNAM saptasaptatiM caiv| garbhagato vasati jiivo'rdhmhoraatrmnycc||261||] [ava| ahorAtrazate saptasaptatyadhike garbhagatazca jIvo vsti| sArddhasaptadinAnnava mAsA~zca yaavdvstiityrthH||261|| kiyantaH punarjIvA ekasyAH striyo garbhe ekahelayaivotpadyante? kiyatAM ca pitRRNAmekaH putro bhavatItyAha[ma] ukkosaM navalakkhA, jIvA jAyaMti eggbbhmmi| ukkoseNa navaNhaM, sayANa jAyai suo ekko||262|| [utkRSTaM nava lakSA jIvA jAyante ekgrbhe| utkRSTena navAnAM zatAnAM jAyate suta ekH||262||] [ava] ekasyAH striyo garbhe eko dvau ca trayo votkRSTatastu navalakSANi jiivaanaamutpdynte| niSpattiM ca prAya eko dvau vA gcchtH| zeSAstvalpajIvitatvAda eva niynte| tathotkRSTAnAM navAnAM pitRzatAnAmekaH putro jaayte| etaduktaM bhavati-kasyAzcid dRDhasaMhananAyAH kAmAturAyAzca yoSito yadA dvAdazamuhUrtamadhye utkarSato navabhiH puruSaiH zataiH saha saGgamo bhavati tadA tadbIje yaH putro bhavati sa navAnAM pitRzatAnAM putro bhvti||262|| garbhAdapi kecijjIvA narakaM kecittu devalokaM gacchantIti darzayati[mU] gabbhAu vi kAUNaM, saMgAmAINi gruypaavaaii| vaccaMti ke vi narayaM, anne uNa jaMti surloyN||263|| [garbhAdapi kRtvA saGgrAmAdIni gurukpaapaani| vrajanti ke'pi narakamanye punaryAnti surlokm||263||] [ava sugmaa| navaraM pUrvabhavikavaikriyalabdhisampannaH ko'pi
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-268 75 rAjapatnyAdigarbhasambhUtaH prauDhatAM prAptaH paracakrAgamaM zrutvA garbha eva vyavasthito bahirjIvapradezAnniSkAsya vaikriyakarituragarathapadAtIn vidhAya saGgrAmaM kRtvA raudrAdhyavasAyo garbhAdapi mRtvA narakaM yaati| kazcit tu mAturmunisamIpe dharmazravaNaM kurvantyAstadgarbhe sthito dharmaM zrutvA zubhAdhyavasAyastata eva devalokaM gacchati iti bhaavaarthH||263|| [ma] navalakkhANa vi majjhe, jAyai egassa daNha va smttii| sesA puNa emeva ya, vilayaM vaccaMti ttthev||264|| navalakSANAmapi madhye jAyate ekasya dvayorvA smaaptiH| zeSAH punarevameva ca vilayaM vrajanti ttraiv||264||] [ava] vyavahAradezanA ceym| nizcayatastu tato'dhikanyUnaM vA bhavatIti bhaavH||264||] evaM duHkhitaH kiyantaM kAlaM garbhe vasatItyAha[mU] suyamANIe mAUi suyai jAgarai jaagrNtiie| suhiyAi havai suhio, duhiyAe dukkhio gbbho||265|| [svapatyAM mAtari svapiti jAgarti jaagrtyaam| sukhitAyAM bhavati sukhito duHkhitAyAM duHkhito grbhH||265||] [mU] kaiyA vi hu uttANo, kaiyA vi hu hoi egpaasenn| kaiyA vi aMbakhujjo, jnnnniicetttthaannusaarenn||266|| [kadAcidapi khalu uttAnaH kadApi khalu bhavati ekpaadhain| __ kadApi Amrakubjo jnniicessttaanusaarenn||266||] [] iya caupAso baddho, ganbhe saMvasai dukkhio jiivo| paramatimisaMdhayAre, amejjhakotthalayamajhe v||267|| [iti catuHpAzo baddho garbhe saMvasati duHkhito jiivH| paramatamistrAndhakAre amedhyakotthalamadhya iv||267||] [m] sUIhiM aggivannAhiM bhijjamANassa jNtunno| jArisaM jAyae dukkhaM gabbhe aTTaguNaM to||268|| 1. caupAse iti pA. prtau|
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-269 [sUcIbhiragnivarNAbhiH bhidyamAnasya jntoH| yAdRzaM jAyate duHkhaM garbhe'STaguNaM ttH||268|| [] pittvsmNssonniysukkttttipuriismuttmjjhmmi| asuimmi kimi vva Thio, si jIva ! gabbhammi nirysme||269|| __ [pittvshaamaaNsshonnitshukraasthipuriissmuutrmdhye|| azucau kRmiriva sthito'si jIva ! garbhe nirysme||269||||] [ava] iti evaM ko'pi duHkhitaH pApakArI vAtapittAdidUSite devAdistambhite vA garbhe dvAdazasaMvatsarANi nirantaraM tisstthti| kathambhUte? zukrazoNitAdibhyo'zucidravyebhyo prabhava utpatti sa tathA tasminniti azucisvarUpa eva zukrazoNite'zucirUpe = malasaJcayAvile ityrthH| bhavasthitizcaiSA kAyasthitimAzritya ko'pi dvAdazavarSANi jIvitvA tadante ca mRtvA tathAvidhakarmavazAt tatraiva garbhasthite kalevare samutpadya punarvAdazavarSANi jIvatItyevaM caturviMzati varSANyutkarSato grbhjnturvtisstthte| etadapyu(nu)ktamapi svayameva drssttvym||265||266||267||268||269|| ___garbhAcca yonimukhe[na] nirga[cchatas] tasya samyaksvarUpasyetarasya ca svarUpamAha[] iya koi pAvakArI, bArasa saMvaccharAiM gnbhmmi| ukkoseNaM ciTThai, asuippabhave asuiymmi||270|| [iha kazcit pApakArI dvAdaza saMvatsarAn grbh| utkRSTena tiSThati ashuciprbhve'shucau||270||] [ma] tatto pAehiM sireNa vA vi sammaM viNiggamo tss| tiriyaM NiggacchaMto, viNivAyaM pAvae jiivo||271|| tataH pAdAbhyAM zirasA samyag vinirgmstsy| tiryag nirgacchan vinipAtaM prApnoti jiivH||271||] [ava] tato garbhAdhonimukhe pAdAbhyAMzIrSeNa vA tasya jIvasya nirgamo bhvti| atha kathamapi tiryagvyavasthito nirgacchati tadA jananI garbhazca dvAvapi vinAzaM praapnutH||270||271|| 1. gabbhAo niharaMtassa jonnijNtnipiilnne| sahasAhassiyaM dukkhaM koDAkoDiguNaM vi vaa|| (chAyA-garbhAd niHsarato yoniyntrnipiilne| zatasAhasikaM duHkhaM koTAkoTiguNamapi vaa||) eSA gAthA adhikA kvacid mUle mu. b.|
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-274 77 [mU] gabbhaduhAI daTuM, jAIsaraNeNa naaysurjmmo| siritilayaibbhataNao, abhiggahaM kuNai gbbhttho||272|| [garbhadaHkhAni dRSTvA jAtismaraNena jnyaatsurjnmaa| zrItilakebhyatanayo'bhigrahaM karoti grbhsthH||272||] [zrItilakasutakathA] [ava] kathAnakaM cedam magadhadeze kullAgapradeze siridatto vaNig dhanavAnjinadharmarato jJAtasaMsAraparamArthaH tasyAnyadA bhAryAvairAgyAt zrIdatto dIkSAM prpdyte| adhItasUtro duSkaratapaHparaH parISahasahaH jitendriyakaSAyo niSpratikarmazarIraH smazAne pratimayA tsthau| itazca tannizcalatAM dRSTvA zakraH prshshNs| ekaH suro'zraddadhAno'trAgatya zrIdattAbhidhamuni bhImATTahAsakaraNa-kari-vyAghra-bhImabhujaGgasarvatomukhadavAnalajvAlApracaNDapavana-dhUlipuJja-vajramukhakITikAvRzcikAdibhiH pratikUlairupasargarupadravan kssobhyaamaas| paraM sa na cukssobh| santuSTo devaH kSamayitvA svrgtH| zrIdatto'pi ciraM cAritramArAdhya saptamaM svargaM gtH| itazca sAketapure zrItilakavyavahAriNo jinadharmaratasya bhAryA yazomatyAH kukSau saptamasvargAt cyutvA putrtvenotpdyte| aSTame mAse garbhastha eva jananyAM dharmaM zRNvantyAM so'pi shRnnoti| jaatismrnnmutpnnm| jAtamAtre mayA pravrajyAsamaye sA pravrajyA gRhyate itybhigrhmgRhnnt| tatra padma iti nAma kRtm| aSTavArSika:72(dvAsaptati) kalAkuzalomAtara(tR)pitarAvApRcchaya gurupArzva pravrajya tapaH kRtvA zivaM praaptH|| iti shriitilksutkthaa|| nanu navamAsamAtrAntaritamapi prAktanaM bhavaMjIvaH kiM na smaratItyAha[v] aivissaraM rasaMto, joNIjaMtAo kaha vi nnipphiddi| mAUeN appaNo'vi ya, veyaNamaulaM jnnemaanno||273|| [ativisvaraM rasan yoniyantrAt kathamapi nirgcchti| mAturAtmano'pi ca vedanAmatulAM jnyn||273|] [mU] jAyamANassa jaM dukkhaM maramANassa jNtunno| teNa dukkheNa saMtatto na sarai jaaimppnno||274|| [jAyamAnasya yada duHkhaM mriyamANasya jntoH| tena duHkhena santapto na smarati jaatimaatmnH||274||] [ava] nanu ya ete jAyamAnAH putrAdayo dRzyante te kiM garbhe vyavasthitAH tadbhAvena
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 bhavabhAvanA-275 jJAyante uta na? ityatra ucyate, jnyaaynte| kathamiti cet, aagmaat| kathambhUtAdityAha[mU] dAhiNakucchIvasio, putto vAmAe puNa havai dhuuyaa| ubhayaMtarammi vasio, napuMsao jAyae jiivo||275|| [dakSiNakukSau uSitaH putraH vAmAyAM punarbhavati duhitaa| ubhayAntare uSito napuMsako jAyate jiivH||275||] [ma] chuhiyaM pivAsisaM vA, vAhigghatthaM ca attayaM khiuN| bAlattaNammi na tarai, gamai ruyaMto cciya vraao||276|| kSudhitaM pipAsitaM vA vyAdhigrastaM vA AtmAnaM kthyitum| bAlatve na zaknoti gamayati rudanneva vraakH||276||] [mU] khelakharaMTiyavayaNo, muttpuriisaannulittsvvNgo| __ dhUlibhuruMDiyadeho, kiM suhamaNuhavai kira bAlo ? // 277 // __[zleSmakharaNTitavadano muutrpuriissaanuliptsrvaanggH| dhUliliptadehaH kiM sukhamanubhavati kila bAlaH ? // 277 // ] [mU] khivai karaM jalammi vi, pakkhivai muhammi kasiNabhuyagaM pi| bhuMjai abhojjapejjaM, bAlo annaanndosenn||278|| [kSipati karaM jvalane'pi prakSipati mukhe kRssnnbhujnggmpi| bhuGkte abhojyApeyaM baalo'jnyaandossenn||278||] [mU] ullasai bhamai kukkuyai kIlai jaMpai bahuM asNbddh| dhAvai niratthayaM pi hu, nihaNaMto bhuuysNghaayN||279|| [ucchalati bhramati kUjati krIDati jalpati bahu asmbddhm| __ dhAvati nirarthakamapi khalu nighnan bhuutsngghaatm||279||] / [v] iya asamaMjasaceTThiyaannANa'viveyakulaharaM gmiyN| jIveNaM bAlattaM, pAvasayAiM kunnNtenn||280|| [iti asamaJjasaceSTitAjJAnAvivekakulagRhaM gmitm| jIvena bAlatvaM pApazatAni kurvaannen||280||] [mU] bAlassa vi tivvAiM, duhAI daTTaNa niyytnnyss| balasArapuhaivAlo, nimvinno bhvnivaasss||281|| [bAlasyApi tIvrANi duHkhAni dRSTvA nijktnysy| balasArapRthvIpAlo nirviNNo bhvnivaasaat||281||]
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-284 79 [balasArakathA [ava] kathAnakamidam lalitapure balasAro rAjA, lalitAGgI rAjJI, tayoranapatyatA duHkhm| anyadA nizIthe veNuvINAravamadhuraM gItaM zrutvA tadanusAreNa sa vane praaptH| prekSate sma tatra vidyAdharAn jinAyatane saGgItaM kurvntH| te ca saGgItaM kRtvA nirgtaaH| itazca khecarA api {de}smaayaataaH| lgnmubhyoryuddhm| tAni balAni yudhyamAnAni dUraM gtaani| sthitA ekA khecrii| itazcaikaH khecaraH tasyApahArAya ttraagtH| tayA pUtkAraH kRtH| rAjA prdhaavitH| khecareNa saha yuddhaM ckre| nihataH khecrH| bhUpo'pi prahAravidhuro jaatH| itazca khecarIbhartA smaayaatH| tena rAjA saMrohiNyauSadhyA sjjiikRtH| [kathitazca svavRttAntaH] vaitADhye suvarNaketukhecarendrasya candrazekharanAmAhaM sutH| mayi vairiNA samaM yuddhavyApRte'sau mama bhAryA dviSApahriyamANA tvayA rkssitaa|" tato manazcintitadAyinImauSadhimarpayitvA gtH| khecaro rAjA svgRhmaayaatH| auSadhiprabhAvAt putro jAtaH bhuvnsaarnaamaa| eko mAsaH snyjaatH| dAhaziro'rtizUlamUtroccAranirodhAdhmAtadAhazoSakAsazvAsAdirogaiH piidditH| kRtAH prabhUtA upcaaraaH| na jAto gunnH| matsya iva sa bAlo mahArtigrasto tallovelliM kurvan mRtH| rAjA taduHkhaduHkhitaH svaputrasvalpajIvitatve hetuM jJAnipArzve pRcchti| jJAnI smAha-"prAgbhave tava putrajIvena mithyAdRzAjJAnatapaH kRtam, snAnAdinA jIvahiMsA kRtA, tenAlpAyurjAtaH" iti zrutvA balasAra: pravrajya shivNgtH|| iti blsaarkthaa||281|| [ma] taruNattaNammi pattassa dhAvae dvinnmelnnpivaasaa| sA kA vi jII na gaNai devaM dhammaM guruM tttN||282|| [taruNatve prAptasya dhAvati drvinnmelnpipaasaa| sA kApi yasyAM na gaNayati devaM dharma guruM tttvm||282||] [ma] to milai kaha vi atthe, jai to mujjhai tayaM pi paalNto| bIhei rAitakkaraaMsaharAINa niccaM pi||283|| tato melayati kathamapi arthAn yadi tato muhyati takamapi paalyn| bibheti rAjataskarAMzaharAdibhyo nitympi||283||] [m] vaDDhaMte uNa atthe, icchA vi kaha vi taha duurN| jaha mammaNavaNio iva, saMte'vi dhaNe duhI hoi||284|| 1. attho iti pA. prtau|
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-285 [varddhamAne punaH arthe vardhate icchApi kathamapi tathA duurm| yathA mammaNavaNigiva satyapi dhane duHkhI bhvti||284||] [ava] spssttaa| mammaNazreSThikathA prsiddhtvaannaalekhi||284|| [ma] laddhaM pi dhaNaM bhottuM, na pAvae vAhivihario anno| patthosahAinirao, tti kevalaM niyai nynnehi||285|| [labdhamapi dhanaM bhoktuM na prApnoti vyaadhividhurito'nyH| pathyauSadhAdinirata iti kevalaM pazyati nynaabhyaam||285||] [mU] jai puNa hoi na putto, ahavA jAo vi hoi dussiilo| to taha jhijjhai aMge, jaha kahiuM kevalI tri||286|| [yadi punarbhavati na putro'thavA jAto'pi bhavati duHshiilH| ___ tataH tathA khidyate'Gge yathA kathayituM kevalI shknoti||286||] [ava] pathyaM ca auSadhaM ca AdizabdAt zastrakarmaparigrahastannirata iti kRtvA tallabdhaM dhanaM hRdaye mahArtadhyAnamudvahan kevalaM netrAbhyAmeva nirIkSate, na tu khAdituM pAtuMvA tcchknoti| tathA ca sati mahaduHkhaM tasyopajAyata ityrthH||285|| [mU] anne uNa saMjuttA, rttupplpttkomltlehi| sonnnhsyllkkhnnlkkhiykummunnypehi||287|| [anye punaH saMyuktA rktotplptrkomltlaiH| shonnnkhskllkssnnlkssitkuurmonntpaadaiH||287|| [ma] susiliTThagUDhagupphA, eNIjaMghA giNdhtthoruu| harikaDiyalA pyaahinnsurslilaavttnaabhiiyaa||288|| (suzliSTagUDhagulphA eNIjaGghA gjendrhstorvH| harikaTItaTAH prdkssinnsurslilaavrtnaabhikaaH||288||] [mU] varavairavaliyamajjhA, unnayakucchI silitttthmiinnuyraa| kaNayasilAyalavacchA, purgourprihbhuydNddaa||289|| _[varavajravalitamadhyA unnatakukSayaH shlissttmiinodraaH|| kanakazilAtalavakSasaH purgopurprighbhujdnnddaaH||289||] [mU] varavasahunnayakhaMdhA, cauraMgulakaMbugIvakaliyA y| saddalahaNU biMbIphalAharA ssismkvolaa||290||
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA- 294 [varavRSabhonnataskandhAH cturnggulkmbugriivaaklitaashc| zArdUlahanavo bimbIphalAdharAH shshismkpolaaH||290||] [mU] kuMdadaladhavaladasaNA, vihgaahivcNcusrlsmnaasaa| paumadaladIhanayaNA, annNgdhnnukuddilbhuulehaa||291|| [kundadaladhavaladazanA vihgaadhipcnycusrlsmnaasikaaH| padmadaladIrghanayanA annggdhnuHkuttilbhruurekhaaH||291||] [mU] rairamaNaMdolayasarisasavaNa addhiNdupddimbhaalylaa| bharAhivachattasirA, kajjalaghaNakasiNamiukesA // 292 // [ratiramaNAndolakasadRzazravaNA ardhenduprtimbhaaltlaaH| bharatAdhipacchatrazirasaH kjjlghnkRssnnmRdukeshaaH||292||] [mU] saMpunnasasaharamuhA, paausgjjNtmehsmghosaa| somA sasi vva sUrA, va sappahA kaNayamiva ruiraa||293|| [sampUrNazazadharamukhAH praavRddgrjnmeghsmghossaaH| saumyAH zazina iva sUryA iva saprabhAH kanakamiva ruciraaH||293|| [mU] pANitalAisu sasisUracakkasaMkhAilakkhaNoveyA / vajjarisahasaMghayaNA, samacauraMsA ya sNtthaannaa||294|| [pANitalAdiSu shshisuurckrshngkhaadilkssnnopetaaH| vajrarSabhasaMhananAH samacaturasrAzca sNsthaanaaH||294||] 81 [ava] zoNAH = AraktA nakhA yeSu tAni ca sakalalakSaNalakSitAni ca kUrmavadunnatAni ca padAni pAdA ityarthaH / taiH saMyuktA bhUtvA kSaNamAtreNaiva kusstthkssyaadirogairvidhuriikriynte| yathA rAjatanayanRpavikramavat sakalajanazocanIyAH syuH / navamadazamagAthayoH sambandhaH-kathaM bhUtaiH pAdaiH? ityAha-raktotpalapatravat komalAni talAni yeSu te tathA, taiH suzliSTau gUDhau gulmau caraNamaNibandhau yeSAM te tathA, eNI tasyA jaGghA yeSAM te, gajendrasya hastaH= karastadvad vRttAvanupUrvIhInA UrU yeSAM te, surasalilA surasarid gaGgetyarthaH tasyA jalabhramaNarUpaH surasalilAvartavannAbhiryeSAM te, varam = rUpalakSaNasampannatayA pradhAnaM vajravadindrAyudhavad valitaM = saGkSiptaM madhyaM yeSAM te tathonnatAH kukSayaH, tathA zliSTaM susaGgataM mInasyevodaraM yeSAM te, kanakazilAvadvistIrNaM vakSo yeSAM te, purasya = nagarasya gopuraM = pratolIdvAraM tatra yo'sau parigho'rgalAstadvat bhujadaNDo yeSAM te,
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-295 varavRSabhasyevonnatatvAt skandho yeSAM te, caturaGgulapramANA yA zaMkhavadvRttayA trirekhAGkitatvena ca tadupamayA grIvayA kalitAste, zArdUlasya =vyAghrasyeva hanuH = cibukaM yeSAM te, bimbI = golhI tatphalavadAraktau adharau yeSAM te, zazI = candraH sampUrNatayA kAntiyuktatvena tatsamau kapolau yeSAM te, kundadalavaddhavalA dantA yeSAM te, vihagAdhipo = garuDastaccaJcuvat saralA = samA = sarvatrAviSamA nAsA yeSAM te, padmadalavadIrghanayanA AropitAnaGgavacakradhanuriva kuTile bharekhe yeSAM te, ratiramaNaH = kAmastasyAndolakasadRzau zravaNau yeSAM te, ardhendupratimaM bhAlaM yeSAM te, pazcAt padadvayasya krmdhaaryH| bharatAdhipazcakrI tacchatrAkAraM ziro yeSAM te, kajjalaM ghanameghAstadvat kRSNA mRdavaH kezA yeSAM te| zeSaM sugmm||294|| [mU] lAyannarUvanihiNo, snnsNjnniyjnnmnnaannNdaa| iya guNanihiNo houM, paDhamecciya jovvnnaarNbhe||295|| [lAvaNyarUpanidhayo drshnsnyjnitjnmnaanndaaH| iti guNanidhayo bhUtvA prathame eva yauvnaarmbh||295||] [mU] taha vihurijjati khaNeNa kuttttkkhypmuhbhiimrogehi| jaha hoti soyaNijjA, nivavikkamarAyataNuo vv||296|| [tathA vidhuryante kSaNena kusstthkssyprmukhbhiimrogaiH| yathA bhavanti zocanIyA nRpavikramarAjatanuja iv||296||] [ava] spsstte| bhAvArthaH kthaagmyH| nRpavikramakathA] sA ceyama pATalIpare haritilako rAjA, gaurI rAjJI, vikramaH sutaH 32(dvAtriMzat) lakSaNalakSitagAtraH svarNavarNaH saubhAgyanidhizcandramaNDalavatsakalajanAnandano yauvanaM praap| pitraikadine dvAtriMzada rAjakanyAH prinnaayitH| bhAryAyogyAH 32(dvAtriMzada) AvAsAH kaaritaaH| teSAM madhye nirUpamavikramanRpayogyaM saptabhUmaM dhavalagRhaM kaaritm| kumAro yAvatA bhogasamarthaH smjni| tAvatAkasmAdeva sarvAGge tasya galatkuSTharogo jaatH| tIvrAzIrSAkSivedanA, dantapIDA udIrNAH, jAto galarogasamudayaH, utsyUnA jihvA, sphuTitamoSThayugam, vahati karNayoH pUyapravAhaH, pravRddho gaNDamAlo, jAto hastapAdAbhyAM 1. giloDI iti bhASAyAm abhi. ci. 1185
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA- 298 stambhaH, galitA aGgulyaH, sphuTitaM nakhajAlaM, prakaTitAH kAsazvAsAdirogAH, utpannaM kukSizUlaM, vRddho jalodaro, prasRtaH sarvAGge mahAdAhaH, na tu jAto guNaH kenApyupAyena, gatA jiivitaashaa| itazca dhanaJjayayakSasya rogazAntyarthaM kumAro maanyti| atrAntare kevalI smaayaatH| rAjA kumArarogahetuM pRcchati / jJAnI smAha - " aparavidehe ratnasthalapure padmAkSabhUpena kAyotsargasthamunirbANena hataH / sa sarvArthasiddhiM gtH| sAmantAdibhiH pApo'yamiti rAjA utthApitaH / putrasya rAjyaM dattam, rAjA ekAkI vane bhramati / punaranyaM muniM dRSTvopasargaM kurvannAha-suyazA ityuktvA tejolezyayA dagdhaH saptamanarakaM gtH| tata uddhRtya matsyaH, punaH saptamanarakam, evamekaikanarake vAradvayaM tiryagbhavAntarito bhraanto'nntkaalm| tato narabhavaM prApya tApasavratamArAdhya ayaM tava putro jaatH| bhuktaM bahukarma stokaireva dinairjinadharmaprabhAvAnnIrogo bhaavii|" kumAraH zrutvA smygdRssttirjaatH| niirogo'bhuut| mahiSa100(zata ) yAcanAdinA yakSeNa kSobhito'pi na kssubdhH| krameNa rAjyamAsAdya samaye pravrajya siddhH| iti nRpvikrmkthaa||296|| [mU] anne uNa savvaMgaM, gasiyA jararakkhasIi jaayNti| ramaNINa sajjaNANa ya, hasaNijjA soaNijjA y|| 297 // [anye punaH sarvAGgaM grastAH jarArAkSasyA jaaynte| ramaNInAM sajjanAnAM ca hasanIyAH zocanIyAzca // 297 // ] [ava] anye tu taruNA vibhavarUpAdiguNAnvitA api bhUtvA pazcAdapyakasmAjjarArAkSasIgrastAH, ramaNInAM hasanIyAH, sajjanAnAM zocanIyAzca 83 jaaynte||297|| anye tu ye vibhavino nayaparA niitimntshcetyrthH| teSAmapi kevalaM garbhavAsabAlyatve tAruNyamapi prathama eva yauvanArambhe'nAspadameva / ye tu dAridryopahatA anItimantazca teSAmanItimatAM parayuvatiramaNaparadravyaharaNAdiniratAnAM yAnI{yA}habhave duHkhAni tAni ko varNayituM zaknoti? ityAha [mU] iya vihavaNayaparANa vi, tAruNNaM pi hu viddNbnntttthaannN| je uNa dAriddahayA, anIimaMtANa tANaM tu // 298 // [iti vibhavanayaparANAmapi tAruNyamapi khalu viddmbnsthaanm| ye purnadAridryahatA anItimatAM teSAM tu||298||] 1. viDambanAspadameva iti vRttau /
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ X bhavabhAvanA-299 [mU] prjuvirmnnprdvvhrnnvhverklhniryaannN| dunnayadhaNANa niccaM, duhAiM ko vanniuM tarai ? // 299 // pryuvtirmnnprdrvyhrnnvdhvairklhnirtaanaam| durnayadhanAnAM nityaM duHkhAni ko varNayituM zaknoti ? // 299 // [ava] spsstte||299|| tadevamanItimatAM svruupmuktm| atha dAridryopahatAnAM lezato duHkhamupadarzayannAha[ma] natthi ghare maha davvaM, vilasai loo payaTTai chaNo tti| DibhAi ruyaMti tahA, haddhI kiM demi ghariNIe ? // 300 // [nAsti gRhe mama dravyaM vilasati lokaH pravartate kSaNa iti| DimbhA rudanti tathA hA dhik ! dhik kiM dadAmi gRhiNyai ? // 300 // ] [mU] deti na maha DhoyaM pi hu, attasamiddhIi gavviyA synnaa| sesA vi hu dhaNiNo parihavaMti na hu deMti avyaasN||301|| _[dadati na mahyaM Dhaukamapi khalu AtmasamRddhyA garvitAH svjnaaH|| zeSA api khalu dhaninaH paribhavanti na khalu dadati avkaashm||301||] [ma] ajja ghare natthi ghayaM, tellaM loNaM vA iMdhaNaM vtthN| jAyA va ajja tauNI, kalle kiha hohii kuTuMbaM ? // 302 // [adya gRhe nAsti ghRtaM tailaM lavaNaM vA indhanaM vstrm| jAto vA adya nirvAhaH kalye kathaM bhaviSyati kuTumbam ? // 302 // ] [mU] vaDDhai ghare kumArI, bAlo taNao viDhappar3a na atthe| rogabahulaM kuTuMba, osahamollAiyaM ntthi||303|| [vardhate gRhe kumArI bAlastanaya na upArjayati na arthaan| rogabahulaM kuTumbamauSadhamUlyAdikaM naasti||303|] [mU] ukkoyA maha ghariNI, samAgayA pAhuNA bahU ajj| jinnaM gharaM ca haTTaM, jharai jalaM galai savvaM pi||304|| [utkopA mama gRhiNI samAgatAH prAghUrNakA bhvo'dy| jIrNaM gRhaM ca haTTe kSarati jalaM galati srvmpi||304||] 1. ghare iti pA. prtau|, 2. uDDoyA iti prA. prtau|, 3. sayalaM iti prA. prtau|
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA 308 [mU] kalahakarI maha bhajjA, asaMvuDo pariyaNo pahU vismo| deso adhAraNijjo, eso vaccAmi annattha // 305 // [kalahakAriNI mama bhAryA asaMvRttaH parijanaH prabhurviSamaH / dezazca adhAraNIya eSa vrajAmyanyatra // 305 // ] [mU] jalahiM pavisemi mahiM, taremi dhAuM dhamemi ahavA vi| vijjaM maMtaM sAhemi devayaM vA vi accemi // 306 // [jaladhiM pravizAmi mahIM tarAmi dhAtuM dhamAmi athvaapi| vidyAM mantraM sAdhayAmi devatAM vApi arcAmi // 306 // ] [mU] jIvai ajja vi sattU, mao ya iTTho pahU ya maha ruTTho / dANiggahaNaM maggaMti vihaviNo kattha vaccAmi ? // 307 // [jIvatyadyApi zatruH mRtazca iSTaH prabhuzca mama ruSTaH / idAnIM grahaNaM mArgayanti vibhavinaH kutra vrajAmi ? || 307||] [mU] iccAi mahAciMtAjaragahiyA niccameva ya dariddA / kiM aNuhavaMti sokkhaM ?, kosaMbInayarivippo vva // 308 // [ityAdimahAcintAjvaragRhItA nityameva ca daridrAH / kimanubhavanti saukhyam ? kauzAmbInagarIvipra iva // 308 // ] [ava] natthi. ityAdi navagAthAH paatthsiddhaaH| kathAnakaM cedam 85 [somiladvijakathA] kauzAmbyAM somilo dvija AjanmadaridraH / bhAryAputraputryAdikuTumbaM bhu| anyadA dhanArjanAya dezAntaraM gtH| vANijyAdirahitaM na bhogaM yoginamadrAkSIt / dvijaM cintAturaM pRcchti| 'kA cintA tava?' 'dAridryaM cintAkAri' sa Aha-' tvamIzvaraM karomi, yadahaM kathayAmi tat tvayA kaarym|' dvAvapi parvatanikuJje gatau / yogyAha - 'eSa hemarasa: zItAtapAdisahamAnaiH zuSkakandamUlaphalAzibhiH shmiiptrpurairmiilyte|' dvAbhyAmapi tatastathaiva raso gRhiitH| bhRtaM tumbm| nirgatau vnaat| yogyAha-"bho ! apramattena tumbaM dhAryaM, duHkheNa SaNmAsairmIlito'yaM rsH|" ityevaM punaH punaH kathane ruSTo viprH| DholitaM tumbaM sAgapatraiH itastataH, kSipto rasaH sarvo gatastato yogyanyatra tamayogyaM jJAtvA / gRhAgataH
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-209 bhAryayA nirbhrsitH| gRhAnniSkAsitoH dAridryaduHkhena nidhnmupgtH| iti somildvijkthaa||308|| tadevaM sarvaprakAraistAruNyAvasthAyAH sukhAbhAvamupadopasaMharan vRddhAvasthAmabhidhAtukAma Aha[ma] iya vihavINa daridANa vA vi taruNattaNe vi kiM sokkhaM ? / duhakoDikuharaM ciya, vuDDhattaM nUNa svvesiN||309|| [iti vibhavinAM daridrANAM vApi taruNatve'pi kiM saukhyam ? / duHkhakoTikulagRhameva vRddhatvaM nUnaM srvessaam||309||] [ava] spssttaa||309|| yathA ca vRddhatvaM duHkhakoTikulagRhaM tathA prAgeva darzitamityAha[mU] eyassa puNa sarUvaM, puvviM pi hu vanniyaM smaasennN| vocchAmi puNo kiMci vi, ThANassa asunnyaaheuN||310|| [etasya punaH svarUpaM pUrvamapi khalu varNitaM smaasen| vakSyAmi punaH kiJcidapi sthaansyaashuunytaahetve||310||] [ava] spssttaa| navarametasya vRddhatvasya pUrvamazaraNatvabhAvanAyAm aha annadiNe.(gAthA-34) ityaadhukttvaat||310|| yathApratijJAtamevAha[mU] tharaharai jaMghajuyalaM, jhijjhai diTThI paNassai sui vi| bhajjai aMgaM vAeNa hoi siMbho vi aipuro||311|| [kampate jaGghAyugalaM kSIyate dRSTiH praNazyati shrutirpi| bhajyate aGgaM vAtena bhavati zleSmApi atiprcurrH||311||] [ma] loyammi aNAejjo, hasaNijjo hoi soyaNijjo y| ciTThai gharammi' koNe, paDiuM maMcammi kaasNto||312|| loke anAdeyo hasanIyo bhavati shocniiyshc| tiSThati gRhe koNe patitvA maJce kaasn||312||] [ava] spssttaa||311|| 1. gharassa iti pA. prtau|
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-313 [mU] vuDDhattammi ya bhajjA, puttA dhUyA vadhUyaNo vA vi| jiNadattasAvagassa va, parAbhavaM kuNar3a aidusahaM // 313 // [vRddhatve ca bhAryAH putrA duhitaro vadhUjano vaapi| jinadattazrAvakasyeva parAbhavaM karoti atiduHsaham // 313 // ] [ava] spssttaa| kathA ceyam 87 [jinadattazrAvakakathA] zrAvastyAM puryAM jinadattaH zrAddhaH / samRddhAzcatvAraH putrAH pitrA prinnaayitaa| gRhacintAM sarvAM te kurvnti| jinadattamitraM vimlshresstthii| ekadA jinadattena mitravAritenApi sarvApi zrIH putrAyattA kRtaa| putrA vyavasAyAya vyaapRtaaH| svasvabhAryANAM kathayanti-pituH zuzrUSA kaaryaa| tAbhiH prtipnnm| kurvanti sarvA api shvshursy| krameNa tA nirAdarA jaataaH| sa siidti| sutebhyaH kathayati nijaduHsthatAm / te'pi yAvat tAsAM kathayanti tAvatA samudAyena kalakalAyamAnA vadanti - "eSa vRddho vikalo asmAkaM kRtamapi viparItaM manyate, ratiM na lbhte|" tataH putrairAlocya pracchannamekaH puruSaH prahitaH samyag vilokanAya / tatastAbhirdhartAbhirjJAtastaddRSTau sArAM savizeSAM kurvanti / so'pi teSAM vakti-'etA bhaktiM kurvnti|' sutaiH pitA punarapi pRssttH| vadhUnAmavajJAM kthyti| sutaizcintitaM vRddhtvviklo'ym| anyadA suhRdAha - "bhapra (mitram !) prAgapi mayA tvaM vAritaH zriyaM tu sutAyattAM mA kuru, samprati kiM syAd ? gate jale kaH khalu setubandhaH ? iti vacanAt, tathApyupAyaM kariSyAmi yena tava sukhaM syAt, na punardharmavyayAdikam etAvatA bhvym|" tato mitreNa gRhe gatvA TikkirITakAn kRtvA grantho baddhvAnIya tasmai dattAH / so'pi vRddho vadhvAH(vadhUM) kathayati-"yanmayA lobhAtirekAt viTaGkakasahasraM sutAnAM nArpitam, atra khaTvAH pAdatale nidhAyamAnamasti, mama maraNAntaraM tvayA graahym|" sA hRSTAtyAdareNa bhaktiM kurute| evamaparAsAmapi rahasi tthaivoktm| tA api sAdarA jAtAH / zreSThI sukhiibbhuuv| anyadA paJcatvaM praap| sutaiH zmazAne nItaH / gRhe snAnavelAyAM jyeSThA vadhUH jvaramiSaM kRtvA gRhamadhye sthitaa| anyAH snAnaM kurvanti / jyeSThA bhUmiM khanitvA dhanagranthiM gRhnnaati| tAvadanyA apyAgatA militAH kalahAyante anyo'nyam, dhanakRte sarvA api dhanagranthau lagnAH tmaakrssnti| sammukhaM truTito granthiH / dRSTA TikkirITaGkAH-aho! vaJcitAH sma iti vilakSA jaataa| vadanti - "aho ! asmadbhaktisadRzameva kRtaM tena iti / / " iti
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-314 jindttshraavkkthaa||313|| tadevaM garbhavAsabAlatAruNyavArdhakyalakSaNAsu catasRSvapyavasthAsu cintyamAnaM manuSyeSvapi na kiJcit sukhmsti| yadapi rAjAdayaH ke'pi Atmani tanmanyante, tadapi mithyAbhimAnopakalpitameva, na tu tattvata iti darzayati[mU] causu pi avatthAsuM, iya maNuesuM viciNtyNtaannN| natthi suhaM mottUNaM, kevlmbhimaannsNjnniy||314|| [catasRSvapi avasthAsu iti manujeSu vicintytaam| nAsti sukhaM muktvA kevlmbhimaansnyjnitm||214||] [ava] spssttaa||314|| nanu manuSyANAmAgame daza dazAH zrUyante, atra tu catusra evoktAstAstataH kathaM na virodhaH? ityAha[mU] maNuyANa dasa dasAo, jAo samayammi puNa psiddhaao| aMtabbhavaMti tAo, eyAsu vi tAo puNa evN||315|| [manujAnAM daza dazA yAH samaye punaH prsiddhaaH| antarbhavanti tA etAsvapi tAH punrevm||315||] [ava] yAH punaH samaye eva daza dazA manuSyANAM prasiddhAstA etAsvapi ctsRssvpyvsthaasvntrbhvnti| tato na virodhH| na hi bAlataruNavRddhatvebhyo'nyatra kAzciddazA vartate ityrthH||315|| kAH punastAH? ityaah| kiyatpramANA? ityAha[mU] bAlA kiDDA maMdA, balA ya pannA ya hAiNi pvNcaa| panbhAramummuhI sAyaNI ya dasamI ya kaaldsaa||316|| bAlA krIDA mandA balA ca prajJA ca hAyanI prpnycaa| prAgbhAronmukhI zAyanI dazamI ca kaaldshaaH||316|] [ava] spssttaa| navaraM kiJcillikhyate yathAbAlasyai yamavasthA dharmadharmiNorabhedA bAlA 1 / krIDApradhAnA dazA krIDA 2 /
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-320 mandA viziSTabalabuddhikAryopadarzanAsamartho bhogAnubhUtAveva samartho yasyAM dazAyAM sAmandA 3 / yasyAM puruSasya balaM syAt sA balayogAd blaa4| prajJAvAJchitArthasampAdanakuTumbAbhivRddhiviSayA tadyogAddazA prjnyaa5| hApayati puruSamindriyANi manAksvArthagrahaNAprabhUNi karoti haapnii6|| prapaJcayati=vistArayati khelakAsAdi prpnycaa7| prAgbhAramISadavanatamucyate tadeva gAtraM yasyAM sA praagbhaaraa8| mocanaM = muk jarArAkSasIsamAklAntazarIragRhasya mucaM prati mukhamAbhimukhyaM yasyAM saamunmukhii9| svApayati=nidrAyantaM karoti sA saaynii10||316|| [m] dasavarisapamANAo, patteyamimAo tattha baalss| paDhamadasA bIyA u, jANejjasu kiilmaannss||317|| [dazavarSapramANAH pratyekamimAstatra baalsy| prathamadazA dvitIyA punaH jAnIyAH kriiddtH||217||] [] taiyA bhogasamatthA, hoi cautthIe puNa balaM viulN| paMcamiyAe pannA, iMdiyahANI u chtttthiie||318|| [tRtIyA bhogasamarthA bhavati caturthyAM punarbalaM vipulm| paJcamyAM prajJA indriyahAnistu ssssttyaam||318||] [ma] sattamiyAi dasAe, kAsai niTThahai cikkaNaM khel| saMkuiyavalI puNa aTThamIe juvaINa ya annittttho||319|| saptamyAM dazAyAM kAsati niSThIvati snigdhaM shlessmaannm| saGkucitavaliH punaraSTamyAM yuvatInAM caanissttH||319||] [mU] navamI namai sarIraM, vasai ya dehe akAmao jiivo| dasamIeN suyai viyalo, dINo bhinnassaro khiinno||320|| [navamyAM namati zarIraM vasati ca dehe akAmako jiivH| dazamyAM svapiti vikalo dIno bhinnasvaraH kssiinnH||320||]
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-321 [ava] zeSA spssttaa||320|| kiyadbhyo varSebhyo punarUcaM garbhaM striyo na dhArayanti pumA~zcAbIjo bhavati iti prasaGgato nirUpayitumAha[] paNapannAi pareNaM, mahilA gambhaM na dhArae uyre| paNasattarIi parao, pAeNa pumaM bhve'biio||321|| [paJcapaJcAzataH pareNa mahilA garbhaM na dhArayati udre| paJcasaptateH parataH prAyaH pumAn bhvedbiijH||321||] [ava] sugmaa||321|| kiyatpramANAyuSAmetanmAnaM draSTavyamityAha[v] vAsasayAuyameyaM, pareNa jA hoi puvvkoddiio| tassaddhe amilANA, savvAuyavIsabhAgo u||322|| [varSazatAyuSkametat pareNa yA bhavati kottiH| tasyAH amlAnA srvaayusskviNshtibhaagstu||322|| [ava] varSazatAyuSAmaidaMyugInAnAm etadgarbhadhAraNAdikAlamAnamuktaM drssttvym| pareNa tarhi kA vArtA? ityaah-pre.| varSazatAt parato varSazataM dvayaM trayaM catuSTayaM cetyAdi yAvanmahAvidehAdimanuSyANAM yA pUrvakoTiH sarvAyuSaH syAt, tasya sarvAyuSo'rddhaM tadarddhamamlAnA garbhadhAraNAyogyA strINAM yonirdraSTavyA, puMsAM punaH sarvasyApi pUrvakoTiparyantasyAyuSo viMzatitamo bhaago'biijH||322|| [mU] tamhA maNuyagaIe, vi sAraM pecchAmi ettiyaM cev| jiNasAsaNaM jiNiMdA, maharisiNo nANacaraNadhaNA // 323 // [tasmAd manujagatAvapi sAraM pazyAmi iydev| jinazAsanaM jinendrA maharSayo jnyaancrnndhnaaH||323||] [ma paDivajjiUNa caraNaM, jaM ca ihaM kei pANiNo dhnnaa| sAhaMti siddhisokkhaM, devagaIe va vccNti||324|| [pratipadya caraNaM yacca iha ke'pi prANino dhnyaaH| sAdhayanti siddhisaukhyaM devagatau vA vrjnti||324||] 1.dharA iti pA. prtau|
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-326 [mU] teNeva pagaibhaddo, viNayaparo vigayamaccharo sdo| maNuyAuyaM nibaMdhai, jaha dharaNIdharo sunaMdo y||325|| [tenaiva prakRtibhadro vinayaparo vigatamatsaraH sdyH| manujAyuSkaM nibadhnAti yathA dharaNIdharaH sunndshc||325||] [ava] spssttaa| bhAvArthaH kathAnakagamyaH tadidam [dharaNIdharasunandakathA] zrIpuranagare dharaNIdharasunandau gRhapatI prakRtibhadrau vinItau saralau dAninau dyaaprau| anyadA dayayA sAdhuMbhillairUpadrUyamANaM mocitavantau krameNa mRtvA vIrapure vajrasiMhabhUpasya rukmiNIdevyAH kukSau tau putraavutpnnau| tasyAH sAmantarudhirapUrNakuNDasnAnadohadaH snyjaatH| sa alktkrsenaapuurisstt| tatkaNDasnAnottIrNA ca devI bhAraNDena maaNsbuddhyaaphRtaa| araNye nItA sA uTaje sthitA sutadvayaM prsuutaa| siMhasindhurAbhidhAnau tau jAtau prauDhau hastivyAghrAdibhiH samaM kriiddtH| anyadA vazIkRtazvetagajendrArUDhau tau pallIpatibhIllAbhibhUyamAnaM kaJcit sArthavAhaM vimocya pallIzaM hatvA svayaM tatra svAminau jaatau| jananyA sahitau rAjyaM kurutH| anyadA tatprasiddhiM jJAtvA vajrasiMho rAjA zvetagajaM datapreSaNena yaacte| tau te naarpytH| vajrasiMhaH sarvabalena ttraagaat| dvAvapi tau yuddhAya sammukhaM cltH| mAtA nivaaryti| vatsau yuvayorasau pitaa| sarvaM svarUpaM proktm| tatastau savizeSaM yuddhAyAbhimukhaM gatau rAjAnaM jitvA pAdayoH ptitau| jAtaH sarveSAM hrssH| rAjA tayo rAjyaM dattvA praavraajiit| tAvekacchatraM rAjyaM kRtvA gurupArzve pravrajya tapaH kRtvA siddhau| iti dhrnniidhrsunndaakhyaanm||325|| mnussygtervcuuriH|| ___ manuSyebhyazca samRddhyAyuSkAdibhirdevAH pradhAnA iti manuSyagatarupari devagatiM bibhaNiSurAha[mU] devagaI ciya vocchaM, etto bhvnnvivNtrsurehi| joisiehiM vemANiehiM juttaM smaasenn||326|| devagatiM caiva vakSye ito bhvnptivyntrsuraiH| jyotiSkairvaimAnikairyuktAM smaasen||326||] [ava] sugmaa||326||
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 [mU] dasavihabhavaNavaINaM, bhavaNANaM hoMti savvasaMkhAe / koDIo satta bAvattarIe lakkhehiM ahiyaao||327|| bhavabhAvanA-327 [dazavidhabhavanapatInAM bhavanAnAM bhavanti srvsngkhyyaa| koTyaH sapta dvisaptatyA lkssairdhikaaH||327||] [ava] bhavanapatayazca dazadhA bhavanti / teSAM bhavanAnAM dvisaptatilakSAdhikAH sapta koTayo bhvnti| teSAM bhavanapatInAM dazadhAtvamitthaM bhaavniiym| asurAnA suvannA', vijjU aggI adIva' uvahI~ A disiM pavaNa N thaNia. dasaviha, bhavaNavaI tesi duduiMdA // (bRhatsaGgrahaNI-19) dasabheA huMti bhavaNavaitti // 327 // atha bhavanAnAM evaM saMsthAnAdisvarUpamAha [mU] tAiM puNa bhavaNAI, bAhiM vaTTAiM hoMti sayalAI / aMto cauraMsAI, uppalakanniyanibhA heTThA // 328 // [tAni punarbhavanAni bahirvRttAni bhavanti sklaani| antaH caturasrANi utpalakarNikAnibhAni adhH||328||] [mU] savvarayaNAmayAI, aTTAlayabhUsiehiM tuMgehiM / jaMtasayasohiehiM, pAyArehiM va gUDhAI // 329 // [sarvaratnamayAni attttaalkbhuussitaistunggaiH| yantrazatazobhitaiH prAkArairiva gUDhAni // 329 // ] [mU] gaMbhIrakhAiyAparigayAiM kiMkaragaNehiM guttAI' / dippNtrynnbhaasurnivitttthgourkvaaddaaiN||330|| [gambhIrakhAtikAparigatAni kiGkaragaNairguptAni / diipymaanrtnbhaasvrnivissttgopurkpaattaani||330||] 1. asurA1 nAga2 suvannA3 vijjU4 aggI5 a dIva6 udahI7 a disi8 vAu tahA9 thaNiA10 dasabheA huMti bhvnnvii|| iti hema. mala. vRttau / tathA stanitA dazabhedA bhavanti bhvnptyH|| 2. guttAhi iti pA. prtau|
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-337 [mU] dArapaDidAratoraNacaMdanakalasehiM bhuusiyaaiNc| rayaNaviNimmiyaputtaliyakhaMbhasayaNAsaNehiM c||331|| dvArapratidvAratoraNacandanakalazairbhUSitAni c| rtnvinirmitputtlikaastmbhshynaasnaishc||331||] [ma] kalihAi rayaNarAsIhi dippamANAi somkNtiihi| savvattha viinndsddhvnnkusumovyaaraaiN||332|| [kalitAni ratnarAzibhirdIpyamAnAni saumykaantibhiH| sarvatra vikiirnndshaardhvrnnkusumopcaaraanni||332||] [mU] bhusurhidvvmiisiysuyNdhgosiisrsnisittaaii| hricNdnnbhlthbkkdinnpNcNgulitlaaii||333|| [bhusurbhidrvymishritsugndhgoshiirssrsnissiktaani| hricndnbhlstbkdttpnycaanggulitlaani||333||] [mU] ddjhNtdivvkuNduruturukkkinnhgurumghmghNtaaii| varagaMdhavaTTibhUyAiM sylkaamtthkliyaaii||334|| [dhymaandivykunduruturusskkRssnnaagrumghmghaaymaanaani| varagandhavartibhUtAni sklkaamaarthklitaani||334||] [ma] pukkhariNIsayasohiya, uvvnnujjaannrmmdesesu| sklttaamrnivvivrvihiykiilaasshssaaiN||335|| [pusskrinniishtshobhitopvnodyaanrmydeshessu|| skltraamrnirvivrvihitkriiddaashsraanni||335||] [mU] tthaanntttthaannaarNbhiygeyjjhunnidinnsvnnsokkhaaii| vjjNtvennuviinnaamuiNgrvjnniyhrisaaiN||336|| [sthaanaasthaanaarbdhgeydhvnidttshrvnnsaukhyaani| vaadymaanvennuviinnaamRdnggrvjnithrssaanni||336||] [ma] hrisuttaalpnnccirmnnivlyvihsiy'cchrsyaaii| niccaM pmuiysurgnnsNtaaddiyduNduhirvaaiN||337|| [hrssottaalprnRtynmnnivlyvibhuussitaapsrHshtaani| nityaM prmuditsurgnnsntaadditdundubhirvaanni||337||]
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-338 [mU] dsdisivinniggyaamlrvismhiyteydurvloyaaii| bahupunnapAvaNijjAiM punnajaNaseviyAiM c||338|| [dshdigvinirgtaamlrvismdhiktejodurvlokaani| ___ bahupuNyaprApaNIyAni puNyajanasevitAni c||338||] [] patteyaM ciya mnnirynnghddiyatttthsypddimkliennN| jiNabhavaNeNa pavittIkayAI mnnnynnsuhyaaiN||339|| [pratyekaM caiva mnnirtnghttitaassttshtprtimaakliten| jinabhavanena pavitrIkRtAni mnonynsukhdaani||339||] [ava] ityekAdazagAthAH spssttaarthaaH| navaraM bahirvRttAnItyAdIni manonayanasukhakarANItyetatparyantAni bhavanAnAM vishessnnaani| tatra ca dIpyamAnaratnabhAsurANi niviSTAni gopureSu pratolIdvAreSu kpaattaani| tathA dvAreSu pratidvAreSu ca toraNaizcandanakalazaizca bhuussitaani| tathA ratnavinirmitaiH puttalikAzayanAsaneSu shobhitaani| tathA ratnarAzibhiH kalitAni saumyakAntibhirdIpyamAnAni vitIrNo = datto dazArddhavarNaiH kusumairupacAro yeSu taani| bahusurabhidravyamizritena sugandhagozIrSazrIkhaNDarasena nissiktaani| haricandanasya bahalastabakairdattAni paJcAGgulitalAni yessu| evNsukhonneymiti| zeSAH sugmaarthaaH||339|| athavyantarANAM nagarasaGkhyAmAha[ma] taha ceva saMThiyAiM, saMkhAIyAiM rynnmiyaaiN| nayarAi vaMtarANaM, havaMti puvvuttruuvaaiN||340|| tathA caiva saMsthitAni saGkhyAtItAni rtnmyaani| nagarANi vyantarANAM bhavanti puurvoktruupaanni||340||] [ava] bahirvRttAnyantazcaturasrANyadhastu padmakarNikAni bhavanAni yathA proktAni tathaivaitAnyapi saMsthitAni kevalaM saGkhyAyAmetAnyasaGkhyeyAni drssttvyaani| zeSa svarUpaM puurvvditi||340|| athajyotiSkavimAnAnyAha[mU] phaliharayaNAmayAI, hoti kaviTThaddhasaMThiyAiM c| tiriyamasaMkhejjAiM, joisiyANaM vimaannaaiN||341|| [sphATikaratnamayAni bhavanti kapitthArddhasaMsthitAni c| tiryagasaGkhyeyAni jyotiSkANAM vimaanaani||341||] 1.joisiyAI iti pA. prtau|
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-344 [ava] yasmAttiryalloke, bahiretAni [na] bhvntiityrthH||341|| atha saGkhyayA vaimAnikadevAnAM vimAnAni nirUpayitumAha[] tevIsAhiya saganauisahassa culsiiisyshssaaiN| vemANiyadevANaM, hoti vimANAI sylaaii||342|| [trayoviMzatyadhikAni saptanavatisahasrANi cturshiitishtshsraanni| vaimAnikadevAnAM bhavanti vimAnAni sklaani||342||] [ava] etAni yathAkramaM saudharmAdiSu itthaM jnyeyaani| battIsaTThAvIsA, bAra aDacauro sayasahassA y| cattA cattAlIsA, chacca sahassA shssaare| (bRhatsaGgrahaNI-92) ANayapANayakappe, cattArisayAraNAcue tinni| satta vimANasayAI, causu eesu kppesu|| (trai.dI.-310,158) satta vimANasayAI, causu eesu kppesu|| (trai.dI.-310,158) ekArasottara hiTThamae sattottaraMca mjjhime| sayamegaM uvarimae, paMceva annuttrvimaanne|| etaiH sarvairmilitairyathoktasaGkhyA bhvti| atha eteSAmeva vistarAdisvarUpamAha[ma] saMkhejjavittharAiM, hoMti asNkhejjvitthraaiNc| kaliyAI rynnnimmiymhNtpaasaaypNtiihiN||343|| [saGkhyeyavistarANi bhavantyasaGkhyeyavistarANi c| kalitAni rtnnirmitpraasaadmhaapngktibhiH||343||] [ma dhayaciMdhavejayaMtIpaDAyamAlAulAiM rmmaaiN| paumavaraveiyAI, naannaasNtthaannkliyaaii||344|| [dhvajacihnavaijayantIpatAkAmAlAkulAni rmyaanni| padmavaravedikAni naanaasNsthaanklitaani||344||] 1. paNNA iti mu. a. 2. dvAtriMzadaSTAviMzatayaH dvAdazASTau ca catvAri ca shtshsraanni| catuzcatvAriMzat SaT ca sahasrANi shsraare|| AnataprANatakalpayoH catvAri zatAnyAraNAcyutayoH trinni| tatra vimAnazatAni catuHsvapyeteSu klpessu|| ekAdazottaramadhastane saptottaraM ca mdhymke| zatamekamuparimake pnycaivaanuttrvimaane||
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-345 [mU] vnniybhvnnsmiddhiio'nnNtgunnriddhismudyjuyaaii| suNamANANa vi suhayAiM sevamANANa kiM bhaNimo ? // 345 // [vrnnitbhvnsmRddhyo'nntgunnsmRddhismudyyutaani| ___ zRNvatAmapi sukhadAni sevamAnAnAM kiM bhaNAmaH ? // 345 // ] [ava] prAkArarUpA padmavaravedikA vidyate yessvityrthH| vRttacaturasrAdibhirnAnAsaMsthAnaiH klitaani| zeSaM niguuddhaarthm||345|| nirUpitA lezato devlokaaH| atha yena kRtena jiivaastessuutpdynte| tadAha[mU] chaumatthasaMjameNaM, descrittenn'kaamnijjryaa| bAlatavokammeNa ya, jIvA vaccaMti diyloyN||346|| [chadmasthasaMyamena deshcaaritrennaakaamnirjryaa| bAlatapaHkarmaNA ca jIvA vrajanti devlokm||346||] [ava] chadmasthAnAM saMyamaH tena jIvA devalokaM vrjnti| nivRttachadmAno jIvA mokSameva yAnti iti chdmsth-sNymgrhH| tathA dezaviratyAkAmasyAnabhyupagamavato nirjaratayAkAmanirjarayA bAlatapaHkarmaNA ca devalokaM jIvA gcchnti| atha krameNodAharaNAni prAha[ma] seyaviyAnaranAho, seTThI ya dhaNaMjao visaalaae| jaMbUtAmalipamuhA, kameNa etthaM udaahrnnaa||347|| __[zvetambikAnaranAthaH zreSThI ca dhanaJjayo vishaalaayaam| jambukatAmalIpramukhAH krmennaatrodaahrnnaani||347||] [ava] chadmasthasaMyamena zvetAmbikAnaranAtho divmupyyau| dezaviratyA tu dhanaJjayaH shresstthii| akAmanirjarayA jambukaH shRgaalH| bAlatapaHkarmaNA taamlishresstthii| pramukhagrahaNenAmI, anantAH sarvatrAnye'pi drssttvyaaH| atha krameNaiteSAM kathAnakAni teSu prathamaM _zvetAmbikArAjakathA] yathA zvetAmbikApuryAM vijayo raajaa| sAgaramitraH shresstthii| sa ekadA jaladhau dhanArjanAya potena vrajan mArge kvApi dvIpe shuunye'nlgrhnnaarthmuttiirnnH| tatra nirupamarUpaM bAlakaM gRhItvA svapure krmennaayaatH| tasya bAlakasya sAgaradatta iti nAma kRtm|
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-347 jaato'ssttvaarssikH| rAjaputrocitakrIDayA kriiddti| zikSitAH sarvAH kalA dhnurvedaadikaaH| jAtastasya suyazA nRpaputro mitrm| tena saha rAjasabhAyAM yaati| rAjJApi tasya kalAkauzalaM guNAMzca dRSTvA guNasAgara iti nAma dttm| sutAyA ratnavatyAstatra kumAre'nurAgo jaatH| sthAne matputryA anurAga iti rAjApi hRssttH| paraM tasya kulagotrAdyapari jnyaanaadvissnnnnH| itazca kenApi guNasAgaro'pahRtyAmbudhau kSipto, ratnavatI kvApi parvate muktA jalanidhau aptt| daivayogAddharaNendreNa dRSTo gRhItabhaNitazca, "bhadra! rohitakapure dharaNo rAjA, dhanadatto mntrii| ekadAyena nandanavyavahAriNaM dnndditvaan| dhanApahArojAtograhilo nndnH| anyadA rAjA sthAvirAcAryANAM pArzve dharmaM zrutvA pravavrAja, dhndtto'pi| dvAvapi tapaH kurutH| dhanadatto'haM mRtvA dharaNendro jaatH| rAjA tu mama saamaanikH| sa ca tatazcyutvA kuzasthalapure'bhicandrasya putro jaatH| itazca nandanazreSThI kAlena svasthIbhUtastApasavrataM pAlayitvA saudharme devo jaatH| pUrvavaireNa tena sa bAlo'pahRtyAmbudhau dviipaantrmuktH| sa ca tvaM sAgarazreSThinA prAptaH punarapi tena devena sampratyatra kssiptH| ratnavatI tu prvte| tatra sA vidyAdhareNa dRSTA prArthyamAnApi sA taM necchati tvdekcittaa|" ityuktvA dharaNendreNa pUrvabhavasnehena paThitasiddhA vidyA dattAH prbhuutaastsmai| tena vidyAbalena vimAnaM kRtvA Aruhya ca tatra parvate khecaraM jitvA ratnavatIyutaH svpurmaagtH| ratnavatI prinniitaa| itazca kevalI ttraayaatH| rAjJA guNasAgarasya kulAdi pRSTaH san yathA dharaNendreNoktaM tthaivoktvaan| rAjA hRssttH| guNasAgarAya rAjyaM dattvA saputrastapasyAM llau| jJAninA proktaM zrutvAbhicandro'pi svarAjyaM tasmai dattvA vrtmaadtt| guNasAgaro rAjyadvayaM kurute| anyadA vAntamAhAraM zvAnaM bhuJjAnaM dRSTvA rAjJAcinti vaMtAiMdhIrehiM rajjAI harisiuM abhuNjaami| acchariyaM jaMpurisaMbhaNanti mNsunnycriaNpi|| (82) tA iNhiM pihu maggaM tANa ya vajjAmi dhiirpurisaannN| iharA niratthayaM ciabhamihAmi bhavaM mhaaghorN| (85) (hema.mala.vRtti) 1. atra mu.a. pratau evaMrUpaH pAThaH dRzyate- ahayaM pi tAriso cciya vaMtAI vIrapurusehiM // 81 // rajjAiM jeNa bhuMjAmi tuTThacitto aciNtiysruuvo| acchariyaM jaM purisaM bhaNanti maM suNayacariaM pi // 82 // 2. vAntAni dhIraiH rAjyAni harSitvA ca bhunjmi| AzcaryaM yatpuruSaM bhaNanti mAm shvcritmpi|| tataH idAnImapi khalu mArgaM teSAM pravrajAmi dhiirpurussaannaam| itarathA nirarthakaM caiva bhramiSyAmi bhavaM mahAghoram //
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-347 tataH putrAya rAjyaM dattvA prvvraaj| adhItasUtrArthaH ekAkipratimAmAprapanno dRSTastena sureNa vairiNA sa prtimaasthH| prArabdhA raudrA upsrgaaH| sa tUpazamazreNimAruDho ekAdazaM guNasthAnaM praap| mRtvAnuttaravimAne devo jaatH| tato videhe siddhiNgmii| chaumatthasaMjameNaM uttamadevattameva smptto| kevalasaMjamiNo ccia jIvA sijjhanti svvevi|| (110) (hema.mala.vRtti) ||iti shvetaambikaaraajkthaa|| dezacAritreNa devatAptau dhanaJjayazreSThikathA dhanaJjayazreSThikathA] kuNAlAyAM shriitnyshresstthii| tasya catvAraH putraaH| teSu laghIyAn dhanaJjayanAmA vinayAdiguNavAn adhyApakapArzve zAkinIyoginIbhUtAdinigrahakAriNI vidyA adhiitvaan| anyadA yauvanaM praaptH| sa puramadhye bhraman gato dyUtapArzve drammapaJcazatIM hArayitvA gRhmaayaatH| pitrApi nirbhaya' vastrAlaGkArAdyudvAsya kopInavasanaH kRtH| hasito bhAtRjAyAdibhiH svArjitAnyeva vastrANi paridhAsyAmIti prtijnyaatvaan| nirgato gehAda valkalavasanaH phalAhAro bhraman vizAlApuryAmAsanno rAtrau vRkSakoTaraM pravizya sthitH| itazca SoDaza striyaH kRttikAkarA vRkSAdavatIrya bhUmau praaptaaH| ekazca sAkArastaruNaH surUpapuruSo nigdditkrcrnnsttraaniitstaabhiH| tAstaM vadanti "are iSTadevataM smara" iti dhanaJjayaH pshyti| kRpayA koTarAnnigrahakarI vidyAM smRtvA sarvA yoginyaH khriikRtaaH| mocitaH sa smAha-"bhadra ! pravizAlAnagarIzasyArisiMhasya suto'hamindranAma etAbhiryoginIbhirbaddhvAtrAnItaH tatastvayA mocitH|" tataH sa sarvA kharIH hakkayitvA nRpasutena saha vizAlAyAM gtH| pratolIdvAre vANijyakArakANAM kharIH mUlyena smrpyti| indrakumAraH putramaraNazokArtaM nijakuTumbaM svadarzanena yathAsthitasvarUpakathanena prtyaayyti| sarve nRpAdayo hRssttaaH| dhanaJjayena kRpayA yoginyo muktaaH| gatAstA deshaantrm| indro dhanaJjayasaGgatyA sAdhupArzve dharmaM zrutvA zrAddho jaatH| dvAvapi dharmaM kurutH| anyakendro rAjA jaatH| dhanaJjayo mantrI jaatH| prabhUtapari1. chadmasthasaMyamena uttamadevatvameva smpraaptH| kevalasaMyaminazcaiva jIvA: siddhyanti srve'pi||
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-347 grahArambhAdibhayAdanicchannapi dhanaJjayaH zrAddhadharmamArAdhyAcyute dvAviMzati-sAgarAyurdevo jaatH|| iti dhnnyjyshresstthikthaa|| [ava] akAmanirjarayA devatvAvAptau jambukakathA _[jambukakathA] mathurAyAM jitazatru rAjA, tasya kAlI nAmnI vezyA pttttraajnyii| tatputraH kAlakumAraH srvaanyaaykulgRhm| niccaM harai dhaNAiM, jaNassa pADai gharesu khttaaii| luTTai vaTTAsu jaNaM, dhArai baMdesu ghiuunnN||6|| viddhaMsai nArijaNaM, balA vi giNhei saarvtthuunni| kAlo ccia paccakkho, ahie cciya vaTTai jnnss||7|| (hema.mala.vRtti) anyadA dhavalagRhastho vanasthajambukazabdaM zrutvA svajanai jambukaM baddhvA AnAyya kshaadibhistaaddyti| khiM khiM kurvANo jambuko mRtvAkAmanirjarayA devo jaatH| itazca pauraiH kumArasya anyAyA rAje vijnyptaaH| rAjA rAjJIdAkSiNyAt kimapi na kthyti| tadvyatikaraM jJAtvA savizeSaM jnaanupaadrvt| anyadA sAdhUnAmupAzraye gataH, bhItAH sAdhavaH vyAkhyAnaM muktvA maunena sthitaaH| tataH kAlaH pRcchtidhrmm| guravaH kathayanti naraesu mahAraMbheNa taha mhaadhnnprigghennaavi| paMciMdiahiMsAe, kuNimAhAreNa vccNti||22|| mAyAsIlatteNa ya kuddtulaakuuddmaannkrnnennN| kUDakkayAialieNa, jaMti siiaalaaitiriesu||23|| aMdhA bahirA iMTA, parasaMtAveNa huMti mnnuesu| devesu a dohaggaM kibbisiyattAi paavNti||24|| 1. 'tatto ha' iti mu. a.| 2. nityaM harati dhanAni janasya gRheSu pAtayati kssaatraanni| luNTayati vartmasu janAn rodhayati bandheSu gRhiitvaa|| vidhvaMsayati nArIjanaM balAdapi gRhNAti saarvstuuni| kAlazcaiva pratyakSaH ahite caiva vartate jnsy|
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 bhavabhAvanA-438 ia pAvakAriNo paribhamaMti puNaruttameva bhvckke| duHkhehiM aNaMtehiM tivvehiM sayA na muNcNti||25|| (hema.mala.vRtti) iti gurubhASitaM zrutvA kaalshcintyti| stokAnyevaitaiH pApasthAnAnyuktAni, mayA tu bahUni kRtAni, tato'vazyaM mayA naraka eva gantavyamiti saMvegamApannaH pitaraM tpsyaarthmaapRcchti| 'aho! zRGgeNa zRGkhalottIrNaH, nirgacchatveSa rogaH' iti pitrotsAhitaH prvvraaj| gItArtho jaatH| hariSA(arzo) rogArtA bheSajaM na kurute| niSpratikarmazarIra ekAkI vihAraM prpnnH| mugnillagirau(mudgazailanagare) praaptH| tatra tasya bhaginIpati po devyA saha vndnaayaagtH| tato devyA tasya rogo jJAtaH kathamapi pRSTvA tadapaharaNacUrNamizrabhaktaM dttm| sa na vetti ptitaanyaaNsi| nirviNNo bhaktaM prtyaakhyaati| jambukadevena zRgAlIbhUya pUrvavaireNa kadarthitaH samyagadhisahya devo jaatH|| iti jmbukaakhyaankm|| bAlatapaHkarmaNi tAmaliptyAM taamliptshresstthikthaa| ___ [tAmaliptazreSThikathA] taamlirgRhptiH| sa vRddhaH jyeSThaputre kuTumbabhAraM nyasya tApasaH SaSThatapaskArakaH pAraNe jalacarasthalacarakhacarANAM bhAgatrayaM dattvAvaziSTaM taryabhAgaM (21) ekaviMzativAraM jaladhautaM bhuJjAno SaSThivarSasahasrANi bAlatapaH kRtvA prAnte gRhItAvAnaH(nazanaH) balIndramaraNe balicaJcArAjadhAnIdevadevIbhirnidAnAya bhRzaM lobhyamAno'pi nidAnamakRtvA IzAnendro jaatH| taccharIrAvajJAM kurvANA asurA IzAnendreNa bhASitAH svasthAnaM praapuH|| iti taamliptshresstthikthaa|| [mU] anne vi hu khaMtiparA, sIlarayA daannvinnydykliyaa| payaNukasAyA bhuvaNo, vva bhaddayA jaMti surloyN||348|| [anye'pi khalu kSAntiparAH zIlaratA daanvinydyaaklitaaH| pratanukaSAyA bhuvana iva bhadrakA yAnti prlokm||348||] 1. narakeSu mahArambheNa tathA mhaadhnprigrhennaapi| paJcendriyahiMsayA kuNimAhAreNa vrjnti|| mAyAzIlatvena kuutttulaakuuttmaankrnnen| kUTakrItAdyalikena yAnti shvaanaaditirykssu|| andhA badhirAH parasantApena bhavanti mnujessu| deveSvapi daurbhAgyaM kilbiSikatvAdi praapnuvnti| iti pApakAriNaH parabhramanti punarAvRttyaiva bhvckre| duHkhairanantaiH tItraiH sadA na mucynte||
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-351 101 [ava] sugmaa|| katheyam bhuvanavyavahArikathA] yathA-kAmpilyapure kushsthlshresstthii| tasya catvAraH putraaH| kanIyAn bhuvano ythoktgunnvaan| anyadA vRddhairbandhubhiH "dAnavyasanaM tyaja" iti tsyoktm| "no cet pRthag bhavA"sa Uce "dAnaM na tyajAmi, pathaga bhvissyaami|" pitari vArayatyapi taiH pthkktH| te bhAgaM dhnsyaarpynti| sa na laati| vRddhAH prAhuH-"bhAgaM tarhi hRde kSipyate, vayaM na sthaapyaamH|" tatastena gRhIto bhaagH| sarvadhanaM dharme vyayitvA ekaM jIrNaprAsAdamuddhRtya svabalena dhanArjanAya dezAntaraM gtH| eko yogI militH| sa bhavanaM prAha "tvAmIzvaraM karomi" iti| tato kalpapramANena dvAvapi girivivare prvissttau| tatraikaM devaM bahudevaparivRtaM pshytH| yogI kSubdho devena dUre kssiptH| akSubdhaM bhuvanaM sa prAha-"yastvayA prAsAdaH samuddhataH sa pUrvaM mayA kaaritH|" tatastena devenotpAdya kAmpilyapare muktH| savarNamaye ratnakoTiyute dhavalagRhe sthaapitH| dhanaM bndhubhyo'rpyti| sa dAnabhogAbhyAM yuktH| anyadA matsareNa vRddhabandhunA rAjJo'grejJApitam "bhuvanena tava nidhAnaM lbdhm|" rAjJA bhuvnodhRtH| sarvaM gRhiitm| kArAsu kssiptH| itazca tena devena puropari zilAvikurvaNAdinA bhApitena rAjJA kSamayitvA mukto'sau bhuvnH| bndhvodhRtaaH| bhuvanena mocitaaH| bhuvanaH punarbahudevadattadhano dAnAdinA zrIjinadharmamArAdhyadevalokaM gtH|| iti bhuvnvyvhaarikthaankm||348|| [] uppaNNANa ya devesu tANa Arambha jmmkaalaao| uppattikamo bhannai, jaha bhaNio jinnvriNdehi||349|| [utpannAnAM ca deveSu teSAmArabhya jnmkaalaat| utpattikramo bhaNyate yathA bhaNito jinvrendraiH||349||] [ma uvavAyasabhA vararayaNAnimmiyA jmmtthaannmmraann| tIse majjhe maNipeDhiyAe rynnmysynnijj||350|| [upapAtasabhA vararatnanirmitA jnmsthaanmmraannaam| tasyA madhye maNipIThikAyAM rtnmyshyniiym||350||] [mU] tatthuvavajjai devo, komlvrdevduusaNtrie| aMtomuttamajjhe, saMpunno jAyae eso||351|| [tatrotpadyate devaH komlvrdevdRssyaantrite| antarmuhUrtamadhye sampUrNo jAyate essH||351||]
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 bhavabhAvanA-352 [v] aha so ujjoyaMto, teeNa disAo pvrruuvdhro| suttaviuddha vva khaNeNa uTTio niyai paasaaiN||352|| - [atha sa udyotayan tejasA dizaH prvrruupdhrH| suptavibuddha iva kSaNena utthitaH pazyati paarthaani||352|| [] sAmANiyasurapamuho, tatto savvo vi pariyaNo tss| AgaMtuM abhiNaMdai, jayavijaeNaM kyNjlio||353|| [sAmAnikasurapramukhaH tataH sarvo'pi prijnstsy| AgatyAbhinandati jayavijayena kRtaanyjlikH||353||] [v] iMdasamA deviDDhI, devANupiehiM pAviyA esaa| aNu/jaMtu jahicchaM, samuvaNayaM niyypunnehiN||354|| [indrasamA devarddhi: devAnupriyaiH prAptA essaa| anubhunaktu yathecchaM samupanataM nijkpunnyaiH||354||] [ma] aha so vimhiyahiyao, ciMtai dANaM tavaM ca sIlaM vaa| kiM puvvabhave vihiyaM, mae imA jeNa surariddhI ? // 355 // [atha sa vismitahRdayaH cintayati dAnaM tapo vA zIlaM vaa| kiM pUrvabhave vihitaM mayA iyaM yena surrddhiH||355||] [mU] iya uvautto pecchai, puvvabhavaM to imaM viciNtedd'| kiM ettha majjha kiccaM, paDhamaM ? tA pariyaNo bhnni||356|| [iti upayuktaH prekSate pUrvabhavaM tata idaM vicintyti| kimatra mama kRtyaM prathamam ? tAvat parijano bhnnti||256||] [ma] aTThasayaM paDimANaM, siddhAyayaNe taheva sghaao| kayaabhiseyA pUeha sAmi ! kiccANimaM pddhmN||357|| [aSTazataM pratimAnAM siddhAyatane tathaiva skthiini| kRtAbhiSekAH pUjayata svAmin ! kRtyAnAmidaM prthmm||357||] [ava] sghaao| sakthAstIrthakaradaMSTrA ratnamayastambhopari hIrakasamudgakaM kSiptvA tisstthnti| tataH siddhAyatane'STottaraM zataM pratimANAma, tathA sadharmasabhAgatastIrtha 1. to iti pA. prtau|
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-360 103 karadaMSTrA~zca svAmin! kRtAbhiSekAH santaH pUjayanta yadevaM kRtyAnAM prathamamidaM kRtymityrthH||357|| [mU] aha so sayaNijjAo, uTThai parihei devduusjuyN| maMgalatUraravehi, pddhNttuurbNdivNdehi||358|| [atha sa zayanIyAd uttiSThati paridadhAti devssyyugm| maGgalatUraravaiH ptthtsurbndivRndaiH||358||] [mU] harayammi samAgacchai, karei jalamajjaNaM tao visi| abhiseyasabhAe aNupayAhiNaM puvvdaarennN||359|| [hradaM samAgacchati karoti jalamajjanaM tato vishti| abhiSekasabhAyAmanupradakSiNaM puurvdvaarenn||359||] [ava] svacchapradhAnasalilasampUrNahRde smaagcchti| tatra jalamajjanaM kRtvA tato'bhiSekasabhAMpradakSiNIkRtya pUrvadvAreNa vizati prvishtiityrthH||359|| ___abhiSekavidhikramamevAha[ma] aha AbhiogiyasurA, sAhAviya taha viuvviyaM cev| maNimayakalasAIyaM, bhiMgArAI ya uvgrnnN||360|| [atha AbhiyogikasurAH svAbhAvikaM tathA vikurvitaM caiv| maNimayakalazAdikaM bhRGgArAdikaM ca upkrnnm||360||] [ava| nandaNa iti yAvadgAthAH sugmaaH| navaraM mAgadhavaradAmaprabhAsatIrthatoyAni mRttikAM ca samayakSetre'rdhatRtIyadvIpasamudralakSaNe paJcasu bharatairAvateSu gRhnnnti| paJcasu bharateSu gaGgAsindhusaritAmAdizabdAtpaJcasu airavateSu raktAraktavatIsaritAm, tathAparAsAmapi sakalAnAM haimavatairaNyavatAdikSetravartinInAM rohitAzAsuvarNakUlAdInAmubhayataTavartinIM mRttikAM toyAni gRhnnnti| gaGgA-sindhu-raktA-raktavatI saritmRttikAjalagrahaNA[nantaraM] ca kSullakahimavacchikhariparvatapramukheSu kulagirIndreSu gatvA sarvANi mAlyAni = kusumAni, sarvAn gandhadravyavizeSAn gandhAn = siddhArthAn sarSapA~stathA sarvA auSadhIH sugandhimahalayAgranthaparNakAdirUpAH (?), tathA sarvANyapi tumbarANi zarIrasnigdhatvApanodAya dravyANi gRhnnnti| ityukto gAthAyAH smbndhH| evaM 1. sugandhimahalavAjhaviparNakAdirUpA: iti hem.ml.vRtti.mu.a.|
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 caturthavRttavaitADhyazailazikhareSvapi gatvA tumbarAdIni gRhNanti / tathA paJcavidehavijayeSu yAni mAgadhAditIrthAni teSu salilamupanayanti / tato vakSaskAragiriSu bhadrazAlavane ca tumbarAdIni gRhnnnti| tato nandana - somanasa-pANDukavaneSu krameNa tumbarAdIni, sarasagozIrSazrIkhaNDaM ca gRhnnnti| somanase vizeSataH sarasasurabhikusumadAmagrahaNaM kurvanti / paNDukavane tu surabhigandhAnvitAni gandhadravyANi gRhItvA tumbarAdibhiH saha vimishryntiityrthH||360|| [mU] ghettUNa jaMti khIroyahimmi taha pukkharoyajalahimmi / dosa vi giNhaMti jalAI taha ya varapuMDarIyAI // 361 // [gRhItvA yAnti kSIrodadhau tathA pusskrodjldhau| dvayorapi gRhNanti jalAni tathA ca vrpunnddriikaanni|| 361 // ] |mU] mAgahavaradAmapabhAsatitthatoyAiM maTTiyaM ca to| samayakkhette bharahAigaMgasiMdhUNa sariyANaM // 362 // [mAgadhavaradAmaprabhAsatIrthatoyAni mRttikAM ca ttH| samayakSetre bharatAdigaGgAsindhUnAM sritaam||362||] bhavabhAvanA-361 [ma] rattArattavaINaM, mahAnaINaM tao'varANaM pi| ubhayataDamaTTiyaM taha, jalAI giNhaMti sayalANaM // 363 // [raktAraktavatInAM mahAnadInAM tto'praasaampi| ubhayataTamRttikAM tathA jalAni gRhNanti sklaanaam||363||] [mU] gaMtUNa cullahimavaMtasiharipamuhesu kulgiriNdesu| savvAiM tuvroshisiddhtthygNdhmllaaiN||364|| [gatvA kSullahimavacchikharipramukheSu kulgiriindressu| sarvANi tuvraussdhisiddhaarthkgndhmaalyaani||364||] [mU] giNhaMti vaTTaveyaDDhaselasiharesu causu emev| vijaesu jAI mAgahavaradAmapabhAsatitthAnaM // 365 // [gRhNanti vRttavaitADhyazailazikhareSu caturSu evmev| vijayeSu yAni maagdhvrdaamprbhaastiirthaani||365||] 1. tuvarAdIni iti hema. ml.vRtti.mu.a.| agre'pi|
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA - 372 [mU] hiMti salilamaTTiyamaMtaranaisalilameva uvaNeMti / vakkhAragirIsa vaNammi bhaddasAlammi tuvarAI // 366 // [gRhNanti salilamRttikAmantaranadIsalilameva upnynti| vakSaskAragiriSu vane bhadrazAle tuvraanni||366||] [mU| naMdaNavaNammi gosIsacaMdaNaM sumaNadAma somaNase / paMDagavaNammi gaMdhA, tuvarAINi ya vimiisNti|| 367 // [nandanavane gozIrSacandanaM sumanodAma saumnse| pANDakavane gandhAn tuvarAdIni ca vimizrayanti // 367 // ] [mU] to gaMtuM saTThANaM, ThaviuM sIhAsaNammi te devaM / varakusumadAmacaMdaNacacciyapaumappihANehiM // 368 // [tato gatvA svasthAnaM sthApayitvA siMhAsane taM devam / vrkusumdaamcndncrcitpdmpidhaanaiH||368||] [mU] kalasehi NhavaMti surA, keI gAyaMti tattha pritutttthaa| vAyaMti duMduhIo, paDhaMti baMdi vva puNa anne||369|| [kalazaiH snapayanti surAH kecid gAyanti tatra pritussttaaH| vAdayanti dundubhIn paThanti bandina iva punrnye||369||] [mU] rayaNakaNayAivarisaM, anne kuvvaMti sIhanAyA / iya mahayA hariseNaM, ahisitto to smuttttheuN||370|| [ratnakanakAdivarSamanye kurvanti siMhanAdAdi / iti mahatA harSeNa abhiSiktaH tataH samutthAya // 370 // ] [mU] uddhayamuyaMgaduMduhiraveNa surynnshssprivaaro| so'laMkArasabhAe, gaMtuM giNhai alaMkAre // 371 // [udbhUtamRdaGgadundubhiraveNa surjnshsrprivaarH| so'laGkArasabhAyAM gatvA gRhnnaatylngkaaraan||371||] [mU] gaMtuM vavasAyasabhAe vAyae rayaNapotthayaM ttto| tvnnijjmykkhr'mrkiccnymggpaayddnnN||372|| [gatvA vyavasAyasabhAyAM vAcayati ratnapustakaM ttH| tpniiymyaakssrmmrkRtynymaargprkttnm||372||] 105
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 bhavabhAvanA-373 [m] pUovagaraNahattho, nNdaapokkhrinnivihiyjlsoo| siddhAyayaNe pUyai, vaMdai bhattIe jinnbiNbe||373|| [pUjopakaraNahasto nndaapusskrinniivihitjlshaucH| ____ siddhAyatane pUjayati vandate bhaktyA jinbimbaani||373||] [] gaMtUNa suhammasabhaM, tatto accai jinniNdsghaao| sIhAsaNe tahiM ciya, atthANe visai iMdo vv||374|| [gatvA saudharmasabhAM tato'rcati jinendrskthiini| siMhAsane tatraiva AsthAne vizati indra iv||374||] [ava] tataH saudharmasabhAyAM gatvA tIrthakaradaMSTrAH puujyntiityrthH| zeSA sugmaarthaaH||374|| tadevamamarANAmabhiSekavidhistatkRtyavidhizcoktaH lezataH, sAmprataM teSAmevotpannAnAM yatsvarUpaM bhavati tadabhidhitsurAha[mU] iya suhiNo suraloe, kayasukayA suravarA smuppnnaa| rayaNukkaDamauDasirA, cuuddaamnnimNddiysirggaa||375|| [iti sukhinaH suraloke kRtasukRtAH suravarAH smutpnnaaH| rtnotkttmukuttshirsnycuuddaamnnimnndditshiro'graaH||375||] [ma] gaMDayalalihaMtamahaMtakuMDalA kNtthnihiyvnnmaalaa| hAravirAiyavacchA, aNgykeuurkysohaa||376|| [gaNDatalalihanmahAkuNDalAH knntthnihitvnmaalaaH| hAravirAjitavakSasaH anggdkeyuurkRtshobhaaH||376|] [ma] mnnivlyknnykNknnvicittaahrnnbhuusiykrggaa| muddArayaNaMkiyasayalaaMgulI rynnkddisuttaa||377|| [mnnivlyknkkngknnvicitraabhrnnbhuussitkraagraaH| mudrAratnAGkitasakalAGgulayA rtnkttisuutraaH||377||] [mU] AsattamalladAmA, knnycchvidevduusnevtthaa| varasurahigaMdhakayataNuvilevaNA surhinimmaayaa||378|| [AsaktamAlyadAmAnaH knkcchvidevduussynepthyaaH| varasurabhigandhakRtatanuvilepanAH surbhirnirmaataaH||378||] 1.sahagAo iti pA. prtau|
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-384 [mU AjammavAhijaradutthavajjiyA niruvamAiM sokkhAiM / bhuMjaMti samaM surasuMdarIhiM avicliytaarunnaa||379|| [AjanmavyAdhijarAduHsthatAvarjitAH nirupamANi saukhyaani| bhuJjanti samaM surasundarIbhiH aviclittaarunnyaaH||379||] [mU] nANAsattIi tulaMti maMdaraM kaMpayati mhiviiddhN| ucchallaMti samuddA, vi kAmarUvAI kuvvaMti // 380 // [nAnAzaktyA tolayanti mandaraM kampayanti mhiipiitthm| ucchAlayanti samudrAnapi kAmarUpANi kurvnti||380||] [mU] sacchaMdayAriNo kANaNesu kIlaMti saha klttehiN| aNuNo guruNo lahuNo, dissamadissA ya jAyaMti // 381 // [svacchandacAriNaH kAnaneSu krIDanti saha kalatraiH / aNavo guravo laghavo dRzyA adRzyAzca jaaynte||381||] battIsapattabaddhAu vivihanADayavihIu pecchNtaa| kAlamasaMkhaM pi gamaMti pamuiyA rynnbhvnnesu|| 382 // [dvAtriMzatpAtrabaddhAn vividhanATakavidhIn prekssnte| kAlamasaGkhyamapi gamayanti pramuditA ratnabhavaneSu // 382 // ] [ava] iyati gAthAM yAvatsugamAH / navaramaGgado bAhurakSakaH keyUrastu bAhvAdyAbharaNavizeSa iti // 382 // [mU atha devAnAmIdRzAni sukhAni tarhi kathaM saMsAre pratipatanti ? yato devagatimAzritya tasyApyuktanyAyena sukhAnvitatvAdityAha [mU ia riddhisaMjuyANa vi, amarANaM niyasamiddhimAsajja / parariddhiM ahiyaM pecchiUNa jhijjaMti aMgAI // 383 // 107 [iti RddhisaMyutAnAmapi amarANAM nijsmRddhimaasaady| parardhimadhikAM prekSya kSIyante anggaani||383||] [mU] unnypiinnpyohrniilupplnynncNdvynnaaiN| annassa kalattANi ya, daTThUNa viyaMbhai visaao||384|| 1. pratipadaM nindyate ? iti hema. mala. vRtti.mu.a. / ayameva pATho'rthAnusAritvAt smyk|
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 bhavabhAvanA-385 [unntpiinpyodhrniilotplnyncndrvdnaani| anyasya kalatrANi ca dRSTvA vijRmbhate vissaadH||384||] [mU] egaguruNo sagAse, tavamaNucinnaM mae imennaavi| haddhI majjha pamAo, phalio eyassa apmaao||385|| [ekaguroH sakAze tapo'nucIrNaM myaanenaapi| hA ! dhik mama pramAdaH phalita etasya aprmaadH||385||] [mU] iya jhUriUNa bahuyaM, koi suro aha mhiddddhiysurss| bhajjaM rayaNANi va avahiUNa mUDho plaaei||386|| [iti viSadya bahukaM kazcit suro'tha mhrddhiksursy| bhAryAM ratnAni vA apahRtya mUDhaH plaayte||386||] [mU] tatto vajjeNa sirammi tADio vilavamANao diinno| ukkoseNaM viyaNaM, aNubhuMjai jAva chmmaasN||387|| [tato vajreNa zirasi tADito vilapan diinH| utkRSTena vedanAmanubhunakti yAvat ssnnmaasaan||387||] [] IsAi duhI anno, anno veriynnkovsNttto| ___anno maccharadahio, niyaDIe viDaMbio anno||388|| [IjyA duHkhI anyaH anyaH vairijnkopsntptH| anyo matsaraduHkhito nikRtyA viddmbito'nyH||388||] [mU] anno luddho giddho, ya mucchio rynndaarbhvnnesu| abhiogajaNiyapesattaNeNa aidukkhio anno||389|| [anyo lubdho gRddhazca mUrchitA rtndaarbhvnessu| abhiyogajanitapreSyatvena atiduHkhito'nyH||389||] [ma] pajjaMte uNa jhINammi Aue nivvddNttnnukNpe| teyammi hIyamANe, jAyaMte taha vivjjaase||390|| [paryante punaH kSINe AyuSi nisspdymaantnukmpe| tejasi hIyamAne jAyante tathA vipryaase||390||]
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-396 109 [ma] ANaM vilupamANe', aNAyare sylpriyrjnnmmi| taM riddhiM purao puNa, dAriddabharaM niyNtaannN||391|| [AjJAM vilumpati anAdare sklprikrjne| tAmRddhiM purataH punaH dAridryabharaM pshytaam||391||] [mU] rayaNamayaputtiyAo, va suvannakaMtIo tattha bhjjaao| purao uNa kANaM kujjiyaM ca asuiM ca biibhtthN||392|| [ratnamayaputrikA iva suvarNakAntIstatra bhaaryaaH| purataH punaH kANAM kubjikAM cAzuciM ca biibhtsaam||392||] [mU] tattha vi ya duvviNIyaM, kilesalaMbhaM piyaM munnNtaannN| tattha mnnicchiyaahaarvisyvtthaaisuhiyaannN||393|| [tatrApi ca durvinItAM klezalabhyAM priyAM jaantaam| nAsti mnipsitaahaarvissyvstraadisukhi(hi)taanaam||393||] [ma] purao paragharadAsattaNeNa vinnnnaayuyrbhrnnaannN| ramiyAI tattha rmnnijjkpptrughnndesesu||394|| [purataH paragRhadAsatvena vijnyaatodrbhrnnaanaam| ratAni tatra rmnniiyklptrughndeshessu||394||] [mU] purao gabbhe ya ThiiM, daTuM duTThAi rAsahIe vaa| sA uppajjai araI, surANa jaM muNai svvnnuu||395|| [purato garbhe ca sthitiM dRSTvA DumbyA rAsabhyA vaa| sA utpadyate aratiH surANAM yajjAnAti srvjnyH||395||] [ava] yadyapi rAjAdInAmiva devatAnAM samRddhyAdijanitaM vyavahAratastu sukhaM zrUyate, tathApi nizcayata IrSyAviSAdamatsarAdyabhibhUtatvAtteSAM duHkhameveti prAha[mU] ajja vi ya sarAgANaM, mohavimUDhANa kmmvsgaannN| annANovahayANaM, devANa duhammi kA saMkA ? // 396 // [adyApi ca sarAgANAM mohavimUDhAnAM krmvshgaanaam| ajJAnopahatAnAM devAnAM duHkhe kA zaGkA ? // 396 // ] 1. vilaMghamANe iti pA. prtau|
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 bhavabhAvanA-397 [ava] vItarAgA eva bhagavantaH sukhino bhvnti| devAzcAviratatvAtsarAgAH moho'tra madIyA samRddhirmadIyaM kalatramityAdi mamatvarUpaH tena vimUDhA viparyAsaM niitaaH| karmANi jJAnAvaraNAdInyaSTau tdvshgaaH| ajJAnaM vastunizcayAbhAvarUpaM tenophtaaH| teSAM caivambhUtAnAM devAnAM duHkhekA zaGkA? na kaacidpiityrthH||396|| mithyAdRSTidevAH purato dAridryabharaM rAsabhIgarbhotpattyAdikaM dRSTvA bhavantu duHkhitAH, samyagdRSTInAM tu cakravartyAdikuleSu utpattisteSAM kuta etaddoSasambhavaH? ityAha[mU] sammaTThiINa vi gabbhavAsapamuhaM duhaM dhuvaM cev| hiMDaMti bhavamaNaMtaM, ca kei gosaalysricchaa||397|| [samyagdRSTInAmapi garbhAvAsapramukhaM duHkhaM dhruvaM caiv| hiNDante bhavamanantaM ca kecid goshaalksdRshaaH||397||] [ava] yadyapi samyagdRSTayaH prAyeNa hInasthAneSu notpadyante tathApi garbhavAsaduHkhaM tessaamvsthitmev| kiM ca samyagdRSTayo'pi gozAlakasadRzAH samyaktvaM vAntvA tatazcyutvA kecidarddhapudgalaparAvartalakSaNam anantasaMsAraM pryttnti| tatrAnantaM duHkhmnubhvnti| yasya sukhasyAnte duHkhamanubhUyate tatkathaM sukhamucyate? yataH 'kaha taMbha. iti| gozAlakakathA prsiddhaa||397|| tasmAddevagatAvapina kiJcitsAratAM pshyaamH| kiM sarveSAm? netyAha[ma] tamhA devagaIe, vijaM titthayarANaM smvsrnnaaii| kIrai veyAvaccaM, sAraM mannAmi taM cev||398|| __ [tasmAd devagatAvapi yat tIrthakarANAM smvsrnnaadi| kriyate vaiyAvRtyaM sAraM manye tccaiv||398||] [ava| spssttaa||398||iti devgtervcuuriH| [] ettha ya caugaijalahimmi paribbhamaMtehiM syljiivehi| jAyaM mayaM ca sahio, aNaMtaso dukkhasaMghAo // 399 // 1. kaha taM bhaNNai sokkhaM sucireNa vi jassa dukkhmlliyi| jaM ca maraNAvasANe bhavasaMsArANubaMdhaM ca // ___ (iti hem.ml.vRtti.mu.a.|) [chAyA-kathaM tad bhaNyate saukhyaM sucireNApi yasya duHkhaM praapyte| yacca maraNAvasAne bhavasaMsArAnubandhaM ca // ] 2. duhasamugdhAo iti pA. prtau|
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA - 403 [atra ca caturgatijaladhau paribhrAmyadbhiH skljiivaiH| jAtaM mRtaM ca soDho'nantazo duHkhsngghaatH||399||] [ava] iti caturgatikajaladhau saMsAre ityarthaH / paribhrAmyadbhiH sakalajIvairekaikasyAmapi gatau jAtaM mRtaM cAnantazo'nantavArA ityrthH| zArIramAnasikaduHkhasaGghAtazcAnantazaH soDha iti||399|| [mU] so natthi eso tihuyaNammi tilatusatibhAgametto'vi / jAo na jattha jIvo, culasIIjoNilakkhesu // 400 // [sa nAsti pradezaH tribhuvane tiltusstribhaagmaatro'pi| jAto na yatra jIvaH cturshiitiyonilkssessu||400||] [mU] savvANi savvaloe, aNaMtakhutto vi rUvidavvAiM / dehovakkharaparibhoyabhoyaNatteNa bhuttA // 409 // [sarvANi sarvaloke anantakRtvo'pi ruupidrvyaanni| dehopaskaraparibhogabhojanatvena bhuktaani||401||] [ava] ihAnAdau saMsAre catusRSvapi gatiSu anantazaH paryaTatA jIvena [sarvasminnapi loke yAni] kAnicitsarvANyapi dravyANi samastapudgalA [stikAyA ]-tmakAni tAnyanantakRtvo'nantavArA ekaikajIvena bhuktAni / kathamityAha - dehatvena = zarIratayA pariNamayya bhuktAni tathopaskarAH = zayyAsanabhAjanAdayastadbhAvena, tathA paribhujyate iti paribhogo vastrasuvarNavanitAvAhanAdistadrUpeNa, tathA bhojanamazanasvAdi-mAdi tadAtmanA cAnantazaH pribhuktaaniityrthH||401|| [mU] mayaraharo vva jalehiM, taha vi hu duppUrao imo appA / visayAmisamma giddho, bhave bhave vaccai na tattiM // 402 // [makaradhara iva jalaistathApi khalu dusspuurko'ymaatmaa| viSayAmiSe gRddho bhave bhave vrajati na tRptim|| 402 // ] 111 [mU] iya bhuttaM visayasuhaM, duhaM ca tappaccayaM anaMtaguNaM / iNhiM bhavaduhadalaNammi jIva ! ujjamasu jiNadhamme // 403 // [iti bhuktaM viSayasukhaM duHkhaM ca ttprtyymnntgunnm| idAnIM bhavaduHkhadalane jIva ! udyaccha jinadharme // 403 // ] ||iti paJcamI bhAvanAvacUriH //
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 bhavabhAvanA-404 [SaSThI azucibhAvanA] atha saMsArasya duHkhasvarUpatve'pi zarIrAzritaM sukhaM prANino bhaviSyati, tasya zucisvarUpatvAd ityAzakya tadazucitvapratipAdanaparAM SaSThImazucitvabhAvanAM bibhaNiSurAha[mU] bIyaTThANamuvaTuMbhaheyavo ciMtiuM sarUvaM c| ko hojja sarIrammi vi, suivAo muNiyatattANaM ? // 404 // [dvitIyasthAnamupaSTambhahetUn cintayitvA svarUpaM c| ko bhavet zarIre'pi zucivAdo jJAtatattvAnAm ? // 404 // ] [ava| zarIrabIjaM = zukrasthAnaM svajananyudaram, avaSTambhahetavo'pi tasya maatRshukrshonnitaadyH| etAni sarvANi vicintya, tathA svayaM zarIrasya mAMsazoNitAsthicarmAdisamudAyarUpaM vicintya viditavedyAnAM zarIre'pi nirvivAdapratyakSAzucivastustomamaye kaH zucivAdaH? na kshcidityrthH||404|| athazarIrabIjAdIn tatra evavyAcikSIsurAha[mU] bIyaM sukkaM taha soNiyaM ca ThANaM tu jnnnnigbbhmmi| oyaM tu uvaTuMbhassa kAraNaM tassarUvaM tu||405|| [bIjaM zukraM tathA zoNitaM ca sthAnaM tu jnniigrthe| ojastu upaSTambhasya kAraNaM tatsvarUpaM tu||405||] [ava] bIjaM = kAraNaM tacca zarIrasya pitaH zakraM mAtaH shonnitnyc| sthAnaM tasyAdau jnniigrbh| zukrazoNitasamudAya oja ucyte|shriiropssttmbhsyaapi prathamatastadeva hetuH||405|| svarUpaMtu tasya zarIrasyAha[mU] aTThArasa piTTikaraMDayassa saMdhIo hoMti dehmmi| bArasa paMsuliyakaraMDayA ihaM taha cha pNsulie||406|| [aSTAdaza pRSThikaraNDakasya sandhayo bhavanti dehe| dvAdaza pAMzulikAkaraNDakAkA iha tathA SaT paaNshulikaaH||406||] [mU] hoi kaDAhe sattaMgulAI jIhA palAiM puNa curo| acchIo do palAi, siraM ca bhaNiyaM cukvaalN||407||
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA - 409 [bhavati kaTAhe saptAGgulAni jihvA palAni punshctvaari| akSiNI dve pale zirazca bhaNitaM ctusskpaalm||407||] 193 [ava] dehe manuSyazarIre pRSThikaraNDakasya pRSThivaMzasyASTAdazagranthirUpAH sandhayo bhavanti, yathA vaMzasya parvANi teSu cASTAdazasu sandhiSu madhye dvAdazebhyaH sandhibhyo dvAdaza pAMsulikA nirgatyobhayapArzvAvAvRttya vakSaHsthalamadhyoddhvavartyasthini lagitvA pallakAkAratayA prinnmnti| ata Aha-iha zarIre dvAdaza pAMzulikArUpAH karaNDakA vaMzakA bhvnti| taha tti| tathA tasminneva pRSThivaMze zeSaSaTsandhibhyaH SaT pAMsulikA nirgatya pArzvadvayamAvRtya hRdayasyobhayato vakSaH paJjarAdadhastAcchithilakukSestUpariSTAt parasparAsammilitAstiSThanti, ayaJca kaTAha ityucyte| jihvAmukhAbhyantaravartimAMsa- dairyeNAtmAGgulataH saptAGgulAni bhavanti / taulye tu magadhadeze prasiddhapalena catvAri palAni bhvnti| akSimAMsagolakau tu dve pale zirastvasthikhaNDaizcaturbhiH klaapairnisspdyte||407|| -khaNDarUpA tathA [mU] addhuTThapalaM hiyayaM, battIsaM dsnnatttthikhNddaaiN| kAlejjayaM tu samae, paNavIsa palAiM niddidvN||408|| [ardhacaturthapalaM hRdayaM dvAtriMzad dshnaasthikhnnddaani| kAleyakaM tu samaye paJcaviMzatipalAni nirdiSTam // 408 // ] [ava] hRdayAntaravartimAMsamarddhapalatrayaM bhvti| dvAtriMzacca mukhe dantAsthikhaNDAni prAyaH praapynte| kAlijjayaM tu vakSAntargUDhamAMsavizeSarUpaM ca paJcaviMzatipalAnyAgame uktmiti||408|| [mU] aMtAi donni ihaiM, patteyaM paMca paMca vaamaao| sasayaM saMdhINaM, mammANa sayaM ta sattahiyaM // 409 // [antre dve iha pratyekaM paJca paJca vyAme / SaSTizataM sandhInAM marmaNAM zataM tu sptaadhikm||409||] [ava] dvau cApyantrANi pratyekaM paJca paJca vAmapramANAni, sandhayo'GgulyAdyasthikhaNDamelApakasthAnAni marmANi shngkhaannikaaciyrkaadiini| zeSaM spssttm|| 409 //
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 [mU] saTThasayaM tu sirANaM, nAbhippabhavANa sirmuvgyaannN| rasaharaNinAmadhijjANa jANa'NuggahavighAe // 410 // [SaSTizataM tu sirANAM nAbhiprabhavANAM shirupgtaanaam| rasaharaNInAmadheyAnAM jAnIhi yaasaamnugrhvighaatyoH||410||] bhavabhAvanA-410 [mU] sui cakkhughANajIhANa'Nuggaho hoi taha vighAo ya / saTTasayaM annANa vi, sirANa'hogAmiNINa thaa||411|| [zruticakSurprANajihvAnAmanugraho bhavati tathA vighaatshc| SaSTizatamanyAsAmapi sirANAmadhogAminInAM tathA // 411 // ] [ava] iha puruSazarIre nAbhiprabhavAni zirANAM = snasAnAM saptazatAni bhvnti| tatra SaSTyadhikaM zataM zirANAM nAbheH zirasi gcchti| tAzca rasaharaNIti nAmadheyAH / yAsAM cAnugrahavighAtayoryathAsaGkhyaM zruticakSurAdInAmanugraho vighAtazca bhavati / tathAdhaH pAdatalagatAnAmanupaghAte jaGghAbalakAriNInAM snasAnAM SaSTyadhikaM zataM bhvti| upaghAte tu tA eva zirovedanAndhatvAdIni kurvnti| zeSaM spssttmevetyrthH||410||411|| atha strInapuMsakayoH kiyatya etA bhavantItyAzaGkyAha [mU] pAyatalamuvagayANaM, jaMghAbalakAriNININuvagghAe / uvaghAe siri viyaNaM, kuNaMti aMdhattaNaM ca thaa||412|| [pAdatalamupagatAnAM jngghaablkaarinniinaamnupghaate| upaghAte zirasi vedanAM kurvanti andhatvaM ca tathA // 412 // ] [mU] avarANa gudapaviTThANa hoi saTTaM sayaM taha siraannN| jANa baleNa pavattai, vAU muttaM purIsaM ca // 413 // [aparAsAM gudApraviSTAnAM bhavati SaSTizataM tathA siraannaam| yAsAM balena pravartate vAyurmUtraM purISaM c||413||] [mU] arisAu paMDurogA', veganiroho ya tANamuvaghAe / tiriyagamANa sirANaM, saTThasayaM hoi avarANaM // 414 // [arzAMsi pANDurogA veganirodhazca tessaamupghaate| tiryaggamAnAM sirANAM SaSTizataM bhavati apraasaam||414||] 1. rogo iti pA. prtau|
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-419 115 [mU] bAhubalakAriNIo, uvaghAe kucchiuyrviynnaao| kuvvaMti taha'nnAo, paNavIsaM siNbhdhrnniio||415|| [bAhubalakAriNyaH upaghAte kukssyudrvednaaH|| kurvanti tathAnyAH paJcaviMzatiH shlessmdhaarinnyH||415||] [ma] taha pittadhAriNIo, paNavIsaM dasa ya sukkdhrnniio| iya satta sirasayAI, nAbhippabhavAiM purisss||416|| [tathA pittadhAriNyaH paJcaviMzatirdaza ca shukrdhaarinnyH| iti saptasirAzatAni nAbhiprabhavANi purusssy||416||] [mU] tIsUNAI itthINa vIsahINAiM hoMti sNddhss| nava pahArUNa sayAi, nava dhamaNIo ya dehmmi||417|| triMzannyUnAni strINAM viMzatihInAni bhavanti ssnnddhsy| nava snAyUnAM zatAni nava dhamanyazca dehe||417||] [ava] spssttaiv||417|| tathA[mU] muttassa soNiyassa ya, patteyaM ADhayaM vasAe u| addhADhayaM bhaNaMtI, patthaM mtthulyvtthuss||418|| [mUtrasya zoNitasya ca pratyekamADhakaM vsaayaastu| a DhakaM bhaNanti prasthaM mstulunggvstunH||418||] [mU] asuimalapatthachakkaM, kulao kulao ya pittsiNbhaannN| sukkassa addhakulao, duTuM hINAhiyaM hojjaa||419|| [azucimalaprasthaSaTkaM kulakaH kulakazca pittshlessmnnoH| zukrasyArdhakulakaH duSTaM hInAdhikaM bhvti||419||] [ava] zarIre sarvadaiva mUtrasya zoNitasya ca pratyekamADhakaM magadhadeze prasiddha mAnavizeSa bhnnnti| uktaMca do asaIo pasaI do pasaIo seIA hoi| cattAri seiAo kulao cattAri kUDavA pttho||
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 cattAri patthA ADhayaM, cattAri ADhayo doNo // ityAdi dhAnyabhRto'vAGmukhIkRto hsto'stiityucyte| vasAyAstvarddhADhakaM bhnnnti| mastakabheJjako mastuluGgavastu], anye tvAhurmedaH pippisAdirmastuliGgamiti, tasyApi prasthaM yathoktaM vadanti / azucirUpo yo'sau malastasya prasthaSaTkaM bhavati pittazleSmaNoH pratyekaM yathAnirdiSTarUpaH kulako bhavati / zukrasya tvarddhakulako bhavati / prasthAdimAnaM bAlakumArataruNAdInAM do asaIo. ityAdi krameNAtmIyahastenAnetavyam / uktamAnasya zukrazoNitAdi hInAdhikyaM syAttatra vaataaviduussittvenetyvseym|| 419 // etacca [mU] ekkArasa itthIe, nava soyAiM tu hoMti purisassa / iya kiM suittaNaM aTThimaMsamalaruhirasaMghAe ? // 420 // [ekAdaza striyA nava zrotrANi tu bhavanti puruSasya / iti kiM zucitvamasthimAMsarudhirasaGghAte ? // 420 // ] bhavabhAvanA-420 [ava] dvau karNau, dve cakSuSI, dve ghrANe, mukhaM, stanau, pAyUpasthe, cetyevamekAdaza zrotrANi strINAM bhvnti| stanavarjANi zeSANi nava purusssyeti||420|| [mU] ko kAyasuNayabhakkhe, kimikulavAse ya vAhikhitte y| dehammi maccuvihure, susANaThANe ya paDibaMdho ? // 421 // [kaH kAkazunakabhakSye kRmikulavAse ca vyAdhikSetre c| dehe mRtyuvidhure zmazAnasthAne ca pratibandhaH ? // 421 // ] [ava] tato jinavacanavAsitAntaHkaraNAnAM dehe kaH pratibandhaH syAt? na kshcidityrthH| kAkakukkurAdibhakSye kevalakRmikulAvAse samastavyAdhikSetre mRtyuvidhure maraNAvasthAyAM niHzeSakAryAkSame paryante smazAne sthAnaM yasya tttthaa||421|| [mU] vatthAhAravilevaNataMbolAINi pavaradavvANi / hoMti khaNeNa vi asuINi dehasaMbaMdhapattANi // 422 // [vastrAhAravilepanatAmbolAdIni pravaradravyANi / bhavanti kSaNenApi azucIni dehsmbndhpraaptaani||422||] 1. dvau asatyau pasatI, dvau pasatyau setikA bhavati / catvAraH setikAH kulakaH, catvAraH kulakAH prsthH|| catvAraH prasthAH ADhakam, catvAri ADhakAni droNaH //
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-425 117 [ava] spssttaa||422|| tadevaM viparyasto lokastailajalAgurukarpUrakuGkumamalayajarasatAmbUlavastrAbharaNAdibhiH saMskRtaM yatzarIraM tat zucitvena vyvsyti| tAttvikamazucitvamanayA vatthAhAra tti gaathyopdrshitm| yAnyapyamedhyamRttikAdyAdhArataDAgajalAdIni azucirUpANi loko manyate tAnyapi saMskAravazAtzucitvaM pratipadyante ityAha[mU] asuhANi vi jalakoddavavatthappamuhANi sylvtthuunni| sakkAravaseNa suhAi hoMti katthai khnnddhennN||423|| [azubhAnyapi jalakodravavastrapramukhANi sklvstuuni| saMskAravazena zubhAni bhavanti kutracit kssnnaardhen||423||] [ma] iya khaNapariyattaMte, poggalanivahe tameva iha vtthN| mannAmi suiM pavaraM, jaM jiNadhammammi uvyri||424|| [iti kSaNaparAvartamAne pudgalanivahe tadeva iha vstu| manye zuciM pravaraM yajjinadharme upkroti||424||] [ava] ityuktanyAyena sarvasmin pudgalanivahe pratikSaNaM parAvartamAne [zubhe karpUrahAratAmbUlAdau dehAdisambandhAdazubhatAM pratipadyamAne zubhe'pi madanakodravAdau shubhtaamaasaadyti| kiM zucisvarUpaM kiM vAzubhaM vyapadizyatAm? iti shessH| tatkiM sarvathA kiJcidapi vastu zucitayAtra na vyapadeSTavyam ityAzaGkyAha tameva. ityaadi| tadeveha vastu zucirUpaM pradhAnaM cAhaM manye yat sAdhudehAdikaM kusumavilepanAdikaM jinadharme kSAntyAdike jinapUjAdAnazIlAdike copakurute, nAnyat, tasya sarvasyApi pApopakAritayA narakAdibhavahetutvena tttvto'shucisvruuptvaaditi|||424|| yatazcaivaM tasmAdudAharaNagarbhaM kRtyopadezamAha[] to muttUNa duguMchaM, ummAyakaraM kayaMbavippa vv| dehaM ca bajjhavatthu, ca kuNaha uvayArayaM dhmme||425|| [tato muktvA jugupsAmunmAdakAriNIM kadambavipra iv| dehaM ca bAhyavastu ca kuru upakArakaM dhrme||425||] / [ava] yasmAttadeva vastu zucisvarUpaM pradhAnaM vA yajjinadharme upakaroti, shessmshucyev| tasmAjjugupsAM muktvA kadambavipra iva dehAdikaM sarvaM dharmopakAri kurviti|
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 bhavabhAvanA-426 katheyaM yathA [kadambaviprakathA] ___ kAkanyAM puryAM somazarmAvipraputraH kadambo'tizaucavAdI chAyAmAtrAnyasparza sacelasnAnakArI pAnIyapizAca iti prasiddhaH vastrAntarasthagitavadananAsikaH sarvatra huM hum iti kurvan bhrmti| tato yauvane gltkussttprbhRtirogaimrstH| naSTaH srvshaucvaadH| anyadA niSpratikarmazarIrAn munIn dRSTvA sNvegmaapnnH| 'aho! ete eva zucayo ye brahmacAriNaH, mamApi yadi rogazAntiH syAttadAhamIdRzo bhvaami|' kramAdapazAnte roge zrAddho jaatH| kuTumbe'pyAropito dhrmH| sarvaM bAhyaM vastu dhanakanakAdikaM dharme niyujya pravrajitastapaH kRtvA zivamApeti kdmbviprkthaa||425|| iti sssstthyshucibhaavnaavcuuriH|| [saptamI lokabhAvanA] atha saptamI lokabhAvanAmAha[mU] caudasarajjU uDDhAyao imo vitthareNa puNa logo| katthai rajjaM kattha vi, ya donni jA satta rjjuuo||426|| [caturdazarajjuka UrdadhvAyato'yaM vistareNa punrlokH| kutracidrajju kutrApi ca dve yAvatsapta rjjvH||426||] [ava] saptamanarakatalAdArabhyovalokazcaturdazarajjudI? vistarataH kvacidekA rajjuH kvacivayaM sapta yaavditi||426|| [mU] nirayAvAsasurAlayaasaMkhadIvodahIhiM kliyss| tassa sahAvaM ciMtejja dhmmjjhaanntthmuvutto||427|| [nirayAvAsasurAlayAsaGkhyadvIpodadhibhiH klitsy| tasya svabhAvaM cintayed dhrmdhyaanaarthmupyuktH||427||] [mU] ahavA logasabhAvaM, bhAvejja bhavaMtarammi mriuunn| jaNaNI vi havai dhUyA, dhUyA vi hu gehiNI hoi||428|| [athavA lokasvabhAvaM bhAvayed bhavAntare mRtvaa| jananyapi bhavati duhitA duhitApi khalu gehinI bhvti||428||]
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA 430 [mU] putto jaNao jaNao vi niyasuo baMdhuNo vi hoMti riuu| ariNo vi baMdhubhAvaM pAvaMti aNaMtaso loe||429|| [putro janako janako'pi nijasuto bandhavo'pi bhavanti ripvH| arayo'pi bandhubhAvaM prApnuvanti anantazo loke||429||] [mU] piyaputtassa vi jaNaNI, khAyai maMsAI bhavaparAvatte / jaha tassa sukosalamuNivarassa loyammi kttttmho||430|| [priyaputrasyApi jananI khAdati mAMsAni bhvpraavrte| yathA tasya sukozalamunivarasya loke kssttmho||430||] [ava] sugmaa| bhAvArthaH kathAgamyaH sA ceyam 119 [sukosalamunikathA] ayodhyAyAM vijayo rAjA, vajrabAhupurandarau putrau / vajrabAhurnAgapurezasutAM manoramAM pariNIyodayasundarapAlakayuto'yodhyAyAmAgacchan munimekamIkSamANaH zyAlakenoktaH "tvamapIdRzo bhava iti, ahaM tava shaayH|" vajrabAhuH saMvegato dIkSAM jgraah| apare 26 (SaDviMzatiH) rAjakuma(mA)rA manoramA pravrajya siddhAH / etacchrutvA vijayaH purandaraM rAjye nyasya pravrajya siddhH| purandaro'pi kIrtidharaM rAjye nyasya pravrajitaH / kIrtidharo'pi sahadevIyuto rAjyaM karoti / anyadA sUryaM rAhuNA grasyamAnamavekSya vairaagymaapnnH| dIkSAmAdadAno mantribhiH sutotpattiM yaavtsthaapitH| sahadevyAM sukosalanAmni sute jAte sa prvvraaj| sukosalo rAjyaM karoti / anyadA kIrtidharo munirmadhyAhne bhikSArthamayodhyAyAM pravizan sahadevyA--'mA matsuta enaM dRSTvA vratI bhavatu' iti lokairniSkAsitastathA dRSTvA sukosalAdhAtrI rodati / sukosalena pRSTA sarvaM ythaasthitmkthyt| tato rAjA munivadhaparAn janAn nivArya kIrtidharasamIpe gatvA garbhasthasutaM rAjye nyasya praavraajiit| sahadevI putraviyogArtyA vipadya mugrilla (?) girau vyAghrI jAtA / kIrtidharasukosalAvapi tatraiva girau cAturmAsikatapaH kRtvA pAraNakadine grAmaM pratisthitau vyAghyA dRSTau, Agatya sukosale ptitaa| munI prANAntikamupasargaM jJAtvA tatraiva kAyotsarge sthitau| sukosalo vyAghryA bhakSyamANaH zivamApa / kIrtidharo'pi svarNamaThitasutadantajAtajAtismRtiH gRhItAnazanau sahasrAraM jagmatuH } [saMsArasvabhAvabhAvanAnirataH ghAtikarmANi kSapayitvA kevalIbhUya siddhH]|| iti sukoslkthaa||430|| iti lokabhAvanA sptmii||
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 bhavabhAvanA-431 [aSTamI AzravabhAvanA] atha dharmadhyAnArthamevASTamI karmAzravabhAvanA prArabhyate / tatra saMvignena mumukSuNA saMsAraklezachede sarvadaivedaM manasi bhAvanIyamityAha [mU| kevaladuhanimmavie, paDio saMsArasAyare jiivo| jaM aNuhavai kilesaM, taM AsavaheuyaM savvaM // 431 // [kevaladuHkhanirmApite patitaH saMsArasAgare jiivH| yamanubhavati klezaM tad AzravahetukaM srvm||431||] [ava] kevaladuHkhairnirmitaM=ghaTitaM tadAtmake ityrthH||431|| yairjIvaH karmAzravayati tAn sUtrata evAha [mU] rAgaddosakasAyA, paMca pasiddhAI iMdiyAI c| hiMsAliyAiyANi ya, AsavadArAI kmmss||432|| [rAgadveSakaSAyAH paJca prasiddhAnIndriyANi c| hiMsAlIkAdIni ca AzravadvArANi karmaNaH // 432 // ] [ava] AdizabdAccauryamaithunaparigraharAtribhojanAdi / idamuktaM bhavati - yathA kazcidudghATitadvAre'pavarake mUladvArairgavAkSajAlaiH pavanapreritaM rajaH pravizati tathA jiivaapvrke'pi||432|| [mU] rAgaddosANa dhiratthu jANa virasaM phalaM muNaMto vi| pAvesu ramai loo, Auravejjo vva ahie // 433 // [rAgadveSayoH dhigastu yayoH virasaM phalaM jaanaano'pi| pApeSu ramate loka Aturavaidya iva ahitessu|| 433 // ] [ava] rAgadveSayordhigastu yayorvirasaM phalaM jAnannapi varAko lokastadandhIkRtaH pApeSu ramate yathA vyaadhito'pthyessu||433|| atha krodhamAnamAyAlobhAnAmAzravadvAratAmAviHkurvannAha [mU] dhammaM atthaM kAmaM, tinni vi kuddho jaNo pariccaya / Ayarai tAiM jehi, ya duhio iha parabhave hoi // 434 // [dharmamarthaM kAmaM trINyapi kruddho janaH prityjti| Acarati tAni yaizca duHkhita iha parabhave bhvti||434||]
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-439 121 atha krodhAdInAM caturNAmapi krameNodAharaNAnyAha[mU] pAvaMti jae ajasaM, ummAyaM appaNo gunnbbhNsN| uvahasaNijjA ya jaNe, hoMti ahaMkAriNo jiivaa||435|| [prApnuvanti jagatyayaza unmAdamAtmano gunnbhrNshm| upahasanIyAzca jane bhavanti ahaGkAriNo jiivaaH||435||] [mU] jaha jaha vaMcai loyaM, mAillo kuuddbhupvNcehi| taha taha saMciNai malaM, baMdhai bhavasAyaraM ghorN||436|| [yathA yathA vaJcayate loko mAyI kuuttbhuprpnycaiH| tathA tathA saJcinoti malaM badhnAti bhavasAgaraM ghorm||436||] [ma] lobheNa'vahariyamaNo, hArai kajjaM samAyarai paavN| ailobheNa viNassai, maccho vva jahA galaM giliuN||437|| lobhenApahRtamanA hArayati kArya samAcarati paapm| atilobhena vinazyati matsya iva yathA galaM gii|||437||] [mU] kohammi sUravippo, mayammi aahrnnmujjhiykumaaro| mAyAi vaNiyaduhiyA, lobhammi ya lobhanaMdo tti||438|| [krodhe suravipro made aahrnnmujjhitkumaarH| ___mAyAyAM vaNigduhitA lobhe ca lobhananda iti||438||] [v] hoMti pamattassa viNAsagANi paMciMdiyANi purisss| uragA iva uggavisA, gahiyA maMtosahIhiM vinnaa||439|| [bhavanti pramattasya vinAzakAni paJcendriyANi purusssy| uragA iva ugraviSA gRhItA mantrauSadhAbhyAM vinaa||439||] [ava] krodhe sUravipra udAharaNam / mado mAno'haGkAra iti yAvat tatrodAharaNam ujjhitanAmA kumAraH, mAyAyAM vaNigduhitA, lobhecalobhanando naamaa| udAharaNAni yathA [suraviprakathA] vasantapure kanakaprabho rAjA, suyazA purohitH| suranAmA tasya sutaH sarvavidyApAragaH paramatyantaM kopanaH sadAgniriva prajvala~stiSThati, niSThurabhASI kalahakaraH rAjasabhAyAmapi sarvaiH saha klhaayte| anyadA pitaryuparate rAjA sakopanatvAtpurohitapade na sthaapitH|
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 bhavabhAvanA-439 sUrabhAryA rUpavatI klaanidhiH| anyadA sUreNa ko'pi puruSaH svalpAparodhe lakuTena hato mRtH| rAjJA sUro daNDito deshaannisskaasitH| rUpavatI tatpatnI antaHpure kssiptaa| surastApasavratamArAdhya rAjavadhanidAnaM kRtvA vaayukumaarojaatH| dhUlIvarSeNa sarvaM vasantapuraM sthliikroti| tatazcyutvA Dumbo jaatH| tato mRtvA prthmnrke| tato'nantaM bhavaM bhrAntvA magadhadeze kvApi grAme grAmakUTo jAtaH kopprH| anyadA bhUpena saha kaliM vidhatte uccbhaassnnen| ruSTo rAjA taM baddhvA vRkssshaakhaayaamullmbyti| itazca tatra pradeze kevalI praaptH| rAjA dharmaM zrutvA pRcchati-"bhagavan ! kiM jijISuNA jetavyam?" jJAnI smAha-"rAjan! antaraGgAdisainyaM krodhAdikam, yato dAruNaduHkhavipAkAH krodhaadyH|" ullambitagrAmakUTasvarUpaM mUlato yathAsthitaM proktaM suurjnmprbhRtikm| tacchrutvA bahavo lokAH pratibuddhAH saMyamaM prtipdynte|| iti kope surviprkthaa|| ujjhitakumArakathA] nandipure ratnasAro rAjA tasyApatyAni na jiivnti| anyadA putro jaatH| sUrpaNotkaraDikAyAm ujjhitH| daivavazAnna mRtH| tasyojjhitakumAra iti nAma dttm| sa yauvanamApa, paramatyantAhaGkArI zailastambha iva bAlye'pi mAtApitrornatiM na kurute| sa jgttRnnvnmnyte| devagurUnna nmti| anyadA lekhazAlAyAmuccAsanasthaM kathAcAryam-'re bhikSAcara!' ityadhikSipana capeTayAhatya bhUmau paatyti| tato rAjJA jJAtvA dhikkRtaH sa deshaanniryyau| tApasAzrame gtH| paryasthikAM baddhvA munInAmagre aasiinH| tApasairvinayaM kuru ityuktaM tato ruSTastato'pi nirgtH| mArge siMhaM dRSTvA donna pshyti| sanmukham eva gtH| siMhena bhkssitH| mRtvA kharo jaatH| tataH punarapi nandipure purohitasya putro jAtazzaizave'pi 14(caturdaza) vidyApAragaH mahAhaGkAro mRtvA tatraiva gAyano Dumbo jaatH| purodhasastaM dRSTvA mhaasnehH| itazca kevalI tatrAyAtaH purodhasA DumbaputrasnehakAraNaM pRssttH| ujjhitakumAraprabhRti sarvamuktaM kevlinaa| evamahaGkAravipAkaM zrutvA rAjAdayo vairAgyAtpravrajitAH shivmaapuriti|| iti made ujjhitkumaarkthaa|| vaNigduhitRkathA] vArANasyAM kamalazreSThino mAyAbahulA padminI sutaa| sA mAtA pitrovinayaM kurute| tau bhRzaM raJjitau tadviyogaM kSaNamapi necchtH| anyadA candananAmno vaNijaH sA dttaa| sa gRhajAmAtA jaatH| kamalazreSThini mRte putrAbhAvAccandana eva gRhptirjaatH| padminI
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-439 123 niraGkuzA taruNaiH saha rmte| mAyAbahulA mahAsatIvad bhrtaarmnuvrtte| tathA yathAcchekaloko'pi mahAsatIti tAM prshNsti| anyadA putro jaatH| sA stanyapAnaM na kaaryti| vakti ca "ahaM satI parapuruSasaGgaM kathaM kurve?" iti zrutvA hRSTaH shresstthii| dhAtrImekAM kurute| anyadA candano'TTe vyvhrti| ekastaruNo brAhmaNastasyATTe samprAptaH yAvadupavizati tAvadaTTanisRtaM tRNaM mastake lgnm| zreSThI bhktyaapnyti| dvijaH prAha-"zreSThin ! janmamadhye'pi mayA paradhanaM tRNamAtramapi na gRhItamadattam adya punaraTTAnmama mastake tRNaM patitam, taskararUpamidam, ziraH chetsyaami|" kSurikAM krssyti| zreSThI vaaryti| tuSTena zreSThinA brahmacArI nirIhaH zuddha iti svAvAse niitH| svasahAyatvena sthaapitH| anyadA taM gRhe rakSakaM muktvA dhanArjanAya dezAntaraM gtH| padminI tatra vipre lgnaaH| candanaH kusumapuraM gtH| bahirudyAne ekaM pakSiNaM kASThIbhUtaM nizceSTaM pshyti| tasmin tathAsthite zeSAH pakSiNa udarapUraNArthaM dikSu vrjnti| tataH sa pakSI nIDasthANDAni bhkssyti| tathaiva punstisstthti| evaM pratyahaM kurvan dRssttshcndnen| anyadA candanastarugahane gatastatraikaM tApasaveSacauraM tapastapyamAnaM bhUtAnukampayA yugamAtranyastadRSTipramArjanapUrvaM vrajantaM pazyati sm| tameva anyadA vane krIDArthamAgatAnAM mahezvarakanyakAnAM vinAzyAbharaNAni gRhNantaM ddrsh| candanaH svAvAse gtH| itazca tApaso rAjJA vigopyamAno vinaashitH| candanaH svpurmaagtH| pracchannaM svagRhe bhAryAM tena dvijena ramamANAM pshyti| vismitacitta evaM papATha bAlenA'cumbitA nArI, brAhmaNo nRphiNskH| kASThIbhUto vane pakSI, jIvAnAM rakSako vrtii|| AzcaryANIha catvAri, mayApi nijlocnaiH| dRSTAnyaho tataH kasmin, vizrabdhaM kriyatAM mnH?|| tataH saMvegamApannaH strIcaritaM vicArayan sAdhupArzve vratI jaatH| krameNa siddhH| apare catvAro mRtvAnantasaMsAriNo jaataaH|| iti mAyAyAM vnnigduhitRkthaa|| lobhe lobhanando lobhAtirekAnmRttikAveSTitasuvarNakuzAgrAhakakathA SaDAvazyake prsiddhaa|tdevN krodhAdikaSAyANAmAzravadvAratvamupadarzayannAha yathA mantrauSadhAbhyAM vinA ugraviSA mahAkRSNasarpA vinAzAyaiva bhavanti tathendriyANyapi puMsaH pramattasya tatpratividhAnasantoSAdivirahitasyehaparalokayorvinAzakAni syuriti||439||
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 bhavabhAvanA-440 sarveSAmindriyANAM yathAkramamudAharaNAnyAha[mU] soyapamuhANa tANa ya diTuMtA paMcime jhaasNkhN| rAyasuyaseTThitaNao gaMdhamahuppiyamahiMdA y||440|| [zrotrapramukhANAM teSAM ca dRSTAntAH paJca ime ythaasngkhym| rAjasutaH zreSThitanayo gndhmdhupriymhendraashc||440||] [avaiha zrotravinAzahetutve rAjasuto dRssttaantH| cakSurindriye shresstthisutkthaa| ghrANendriye mdhupriyodaahrnnm| rasanendriye mdhupriykthaa| sparzanendriyavipAke mhendrkthaa| rAjasutakathA yathA [rAjasutakathA] brahmasthalapure bhuvanacandro rAjA, rAmaH sutaH 72(dvispttiH)klaakushlH| anyadA rAjJA mantrI pRSTaH-"rAmAya yauvarAjyapadaM dadAmi iti|" mantryAha "nAyaM yogyH|" ko doSaH?" iti rAjJokte mantryAha-"ayamavazazrotendriyaH pratyahaM giitpriyH|" rAjA hasitvAha-"mantrin! rAjJAM gItapriyatvaM gunnH| aho! tava cturtaa|" mantryAha-"deva! atyAsaktatvaM dossH|" jaha aggIe lavo vihu, pasaraMto dahai gAma ngraaii| ikkikkamiMdiaMpihu, taha pasaraMtaM smgggunne||14|| (hema.mala.vRtti) tata etasya laghubhrAtuH sampratijAtasya rAjalakSaNalakSitasya yauvarAjyaM dIyatAm" iti mantriNi kathayatyapi rAjJA rAmasyaiva dttm| krameNa rAjJi mRte rAma eva rAjA jaatH| kanIyAn bhrAtA yuvraajaa| rAmo'harnizaM gItAni shRnnoti| svayamapi gAyati, karotyabhinavAni gItAni, zikSayanti mbAdIn, nityaM gItAsakta evAste, na rAjyacintAM kroti| anyadA taruNIDumbIbhirgItaprasaktastadrUpamohito'vagaNayya nijakulAdimaryAdAM tAH sevate'nAcArI satataM tadAsakta evaaste| tato mantribhirvicArya tasya laghubhrAtA mahAbalo rAjye sthaapitH| rAmo nirdhATito dezAdvideze bhrAntvA mRtvA hariNo jAtaH gItazravaNAsakto vyAdhena hato jAto mahAbalapurohitasya putrastathApi gItapriyaH avshshrvnnendriyH| anyadA mahAbalanRpeNa rAtrau DumbakuTumbe gAyati pArzve sthitaH purohitaputro bhaNitaH "yanmama nidrAsamaye ete gAyantaH sthaapyaaH| tena sarasagItAsaktena na vaaritH| pazcAdrAtrau prabuddho rAjA ruSTastailamuktAlya(mutkvAthya) tasya karNayoH kssipti| sa
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-440 125 mRtH| rAjJaH pazcAttApo jaatH| yatsvalpe'pyaparAdhe mayA gurudaNDaH kRta iti| itazca kevalI ttraayaatH| rAjA taM vanditvA tasya kathAM pRcchti| rAmabhavAdArabhya ythaasthitmaakhyaatm| agrato bhUyAn saMsAra iti zrutvA zravaNendriyavipAkaM dAruNaM dRSTvA mahAbalaH pravrajitaH shivmaap| iti zravaNendriyavipAke raajsutkthaa| [zreSThasutakathA] vijayapure vizvambharI bhUpa:, kuzalo mantrI, yazodharaH zreSThI, trayANAmanyo'nyaM priitiH| anyadA trayANAmapi trayaH putrA jAtAH / yauvanamApuH / anyadA mantrI zreSThInamAha-"yathA tava putro na bhavyaH, yato rAjakule vrajan rAjJo'ntaHpurIM suciraH tRSitaH prekSate, gacchati kAle ayaM vinAzamapi kariSyati, tato vAryatAm / " sa zreSThInA vArito'pi na tisstthti| anyadA nRpeNa suciraM sarAgadRSTyA ramaNIH prekSamANo dRssttH| hakkito bADhaM niSiddho rAjakule tasya pravezo'pi / tatazca sa capalAkSa iti prasiddho jaatH| anyadA vaNikputraiH saha videze prhitH| tatrApi cakSurindriyaparavazaH prAsAdArAmavApIkUpAdIn pratyahaM vilokte| anyadA prAsAde kvApi pASANaputrikAM divyarUpAM dRSTvA tameva pazyannAste bhojanAdyapi muktm| tato vaNikputraistAdRzyeva vastramayI puttalikA gopayitvA tatsthAne sthaapitaa| sa tAM nirIkSate / vaNikputraiH sA uttArake nItA sa tAmeva vilokamAnaH pRSThilagnaH smaagaat| vaNikputrA vyavasAyaM kRtvA tAM vastraputrikAM gRhItvA svapuraM prati calitAH shresstthiputryutaaH| mArge dhATyA luNTitaH sArthaH / vastraputrikA gRhiitaaH| tAmapazyan zreSThisuto grahilo jaatH| aTavyAM bhramati / anyadA vijayapuraM praaptH| anyadA rAjAGganA vane krIDantI dRssttaa| tadekadRSTirAste rAjapuruSairmArito mRtaH / evamanekabhavaM bhraantH| iti cakSurindriyavipAke shresstthisutkthaa| [gandhapriyakathA] padmakhaNDapure rAjA prajApatiH, jyeSThaputrastasya gandhapriyanAmA yadyat sugandhivastu tat ghrANendriyavazago jighrti| anyadA nadyAM kriiddti| itazcAparamAtA tanmAraNAya cUrNayogaM mahAraudraM sugandhaM puTikAM baddhvA kSiptvA payasi prvaahyti| kumArastAM dRSTvA gRhnnaati| vAryamANo'pi gandhamAghrAya mRtaH / bhRGgo jAtaH / tato'nantaM bhavaM bhrAntaH / iti ghrANendriyavipAke gandhapriyakathA /
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 bhavabhAvanA 441 [madhupriyakathA] atha rasanendriyaviSaye kathA, yathA-siddhArthapure vimalazreSThI / tasya rasanendriyavazago madhupriyanAmA putraH tiktakaTukaSAyAdiraseSu gRddhaH pratyahaM pratyahamapUrvAmapUrvAM rasavatIM kaaryti| AsaktyA tadvaiyagryeNa vyavasAyAdi na karoti / anyadA sa cintayati 'bhuktA mayA sarve rasAH, paramasmatkulAbhojyamAMsamadyarasau nAdyApi bhuktau, tato yadbhavati tadbhavatu paraM madyamAMsAdi bhoktavyamiti / tato madyamAMsAdyatti / madyaM pibati / vAryamANo'pi na tisstthti| tataH pitrA kAlAkSarito dezAntare bhramati / madhupriya iti lokaprasiddho jaatH| anyadA rasanendriyaparavazatayA mahAsakto jAtaH / pracchannaM lokAnAM zatrUnmArayitvA bhkssyti| dRSTastalArakSeNa baddhvA viDambya zUlImAropitaH / mRto narakAdiSvanantasaMsAraM bhraantH| iti madhupriyakathA rsnendriyvissye| [mahendrarAjakathA] atha sparzendriyaviSaye kathA, yathA- atha vizvapure dharaNendro rAjA rAjyaM kroti| tasya putraH mahendraH / / madanazreSThI putro mitrm| madanasya candravadanA bhaaryaa| sAnyadA patimitrAya mahendrAya gRhe gatA svayaM hastena tAmbUlamarpayati / tasyA hastasparzaM sukumAraM jJAtvA so'dhyoppnnH| sparzendriyaparavazatayA tatastayA saha hAsyaM karoti / evaM prasaGgato'nAcAramapi sevate sma / anyadA rAjA mahendrasya rAjyaM dAtumicchati / itazca mahendreNa candravadanAsukumArasparzalubdhena madanaM hantuM niyuktAH sevkaaH| te madanaM prhaarairjrjrynti| talArakSairdRSTA rAjJaH pArzve nItAH / rAjJA pRSTA niyuktAH- "kena yUyaM prhitaaH|" te UcuH-"mahendrakumAreNa / " tato rAjJA samyagvRtAntaM jJAtvA sa deshaannisskaasitH| candravadanAM lAtvA sa gato videzam / madano vaidyaiH sajjaH kRtH| rAjAnyaputrAya rAjyaM dattvA pravrajya mokSaM gataH / madano'pi tathAvidhiM strIcaritraM dRSTvA saMvignaH pravrajya vaimAnikadevo jaatH| candravadanAmahendrau videze bhramantau caurairnigRhiitau| babbarakUle vikriitau| tatra rudhirAkarSaNavedanAM sahataH bhavAnantaM bhraantau| iti sparzendriyavipAke mhendrraajkthaa| atha hiMsAdInAmAzravadvAratvaM sadRSTAntamAha [mU] hiMsAliyapamuhehiM, ya AsavadArehiM kammamAsava / nAva vva jalahimajjhe, jalanivahaM vivihachiDDehiM // 441 //
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-442 127 [hiMsAlIkapramukhaizca AzravadvAraiH karma aashrvti| nauriva jaladhimadhye jalanivahaM vividhcchidraiH||441||] [mU] lliyNg-dhnnaayr-vjjsaar-vnniutt-suNdrppmuhaa| diTuMtA itthaM pi hu, kameNa vibuhehiM naayvvaa||442|| [llitaangg-dhnaakr-vjrsaar-vnnikputr-sundrprmukhaaH| dRSTAntA atrApi khalu krameNa vibudhaiH jnyaatvyaaH||442||] [ava] dve api paatthsiddhe| tatra praannaatipaatenaikaantenaashubhkrmaashrvti| yathA pUrvabhave gnggdttH| tannivRttistu na tdaashrvti| tathA tadbhave etadbhrAtA lalitAGga eSa vyatireke dRssttaantH| ayameva sUtre sAkSAdapAtto'nvayadRSTAntastu gaGgadattaH svayameva drssttvyH| mRSAvAde dhnaakrH| adattAdAne vjrsaarH| maithune vnnikputrH| parigrahe sundraakhyaanm| kathAnakAni yathA [lalitAGga-gaGgadattakathA dhAnyasaJcayapure dvau bhrAtarau vanAt kASThabhRtaM zakaTaM lAtvA clitau| laghuH zakaTaM khettyti| vRddho'gresara: mArge cakkhulaNDIM dRSTvA vRddhaH prAha-"zakaTaM ttaalniiym| yatheyaM varAkI na mriyte|' tat zrutvA sA hRssttaa| laghuzcintayati-'kimanayA rakSitayA?' iti madhye eva khettyti| vinaSTA sA vasantapure dhanazreSThinaH sutA jaataa| yauvane prinnaayitaa| anyadA jyeSThabandhurmRtvA tasyAH suto jAtaH lalitAGga iti naamaa| kAlAntare dvitIyo'pi tasyAH kukssaavvaatrt| pradveSAt sA zAtanapAtanauSadhAni pibti| kramAjjAtaH putrH| sA dAsI haste ujjhati bhiH| taM dRSTvA pitA rahaH sthaapytynytr| gaGgadattaH iti nAma kRtm| anyadotsave pitRputrau bhojnaayopvissttau| gaGgadattaH pRSThau sthaapitH| tasyApi pakvAnnAdi pracchannaM dttm| kathamapi taM dRSTvA balAt sA hastena saJcArake kSipati pitRputrAvutthAyAzucestaM niSkAsya prakSAlya vnaantrgtau| jJAnine pRcchtH-"kimett?|" jJAnI smAha-prAgbhave dveSakAraNaM caakhyt| tad yathAsthitaM zrutvA trayo'pi dIkSAM gRhnnnti| janakaH siddhH| gaGgadattaH sarvasya vallabho bhUyAmiti nidAnena, lalitAGgastu tadbhAvAt mahAzukre devau jAto, tatazcyutvA vasudevasutau balabhadrakRSNau jaatau| iti kRtAkRtaprANAtipAtalalitAGga-gaGgadattayoH kthaankm| 1. yathAgnerlavo'pi khalu dahati graamngraanni| ekaikamindriyamapi khalu prasarataH smgrgunnaan||
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 bhavabhAvanA - 442 [dhanAkarakathA] mRSAvAde dhanAkarakathA, yathA - vijayavardhanapure sulasadhanAkaranAmAnau vaNijau mithaH prAtivezmakau vstH| dhanAkaro mithyAdRgapi dAnI ca gRhATTAdiSu mhaamuurcchaavaan| anyadA muneH kasyApi mAsakSapaNapAraNe bhaktyA prAsukAH saktavo dattAH ekshraavmaanaaH| anyadA sulasadhanAkarayorbhUviSayo vivAdo jAtaH / kenApi na bhajyate sm| rAjJA pRSTo dhanAkaro bhUviSayamasatyaM jAnannapi vkti| sAhasAddivyaM vidhatte / asatyo jAtaH / lokairdhikkRtH| rAjJA dezAnniSkAsitaH / mRto ratnaprabhAyAM gataH / tata uddhRtya jAtaH plliishH| anyadA kenacidrAjJA pallIto niSkAsito vane bhraamyti| trINi dinAni kSudhArtaH dinatrayAnte saktuzarAvamekaM jalayutamadRSTena kenApyupanItaM puraH pazyati / sakalakuTumbasya vibhajyArpayati / paraM na truTyanti sktvH| vismitazcintayati-'aho bhojnnirvaaho'bhuut|' jJAninaM pRcchti| sa smAha-"bhadra! tvayA prAgbhave yat saktudAnapuNyaM kRtaM tatprabhAvAt tatpuNyaM praNunnam, vyantareNa tavAyaM saktabhojanavidhirakSayo dattaH / yacca bhUviSayamasatyamuktaM tatpApAt tvaM bhRzaM duHkhI jAtaH sthAnabhraSTazceti / tato vairAgyAt pravrajya tapaH kRtvA brahmaloke devo jAtaH / videhe mokSaM gmii| iti mRSAvAde kthaa|| [vajrasArakathA] athAvantivardhanapure vajrasArazreSThI dAnavyasanI kAlena kSINadhano jAtaH / ratnapurasthadravyADhyamAtulapArzvagamanAya prasthitaH sakuTumbaH / mArge giripure ratnapurAdAgatena pathikena proktaM yat "tava mAtulo rAjJA dnndditH|' iti zrutvA sa duHkhI jaatH| giripure pravizan rAjapathapatitAM ratnAvalIM dRSTvA gRhnnaati| lobhAtirekAd vastrAJcale bdhnaati| pratolyAM rAjapuruSaiH zodhyamAne sarvajane so'pi zodhitaH / dRSTvA ratnAvalIM gRhIto rAjapArzve cauro'yamiti vadhAyAdiSTaH / nIto vadhyabhUmau / itazca tatkuTumbaM rodti| tadduHkhapIDitayA tatrAgatayA rAjaputryA rAjAnaM vijJapya mocitaH / sa saMvigno gurupArzve pravrajya tapaH kRtvA zivamApa / iti adattAdAnaviSaye vjrsaarkthaankmidm| [zrIpativaNikkathA] atha maithunaviSaye kthaa| kauzAmbyAM nagaryAM zivazreSThI dhanI sAdhAnAM bhAryAM muktvA dhanArjanAya videze gtH| prabhUtA dhanakoTIrarjayitvA tatra zrIpatiriti prasiddho loke jaatH| saptadazavarSAnte sa svapuraM prati cacale / itazca tadbhAryA prasUtA putrI jAtA rUpavatI nAmnA
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-442 129 vapuSA ca yauvanaM praaptaa| ujjayinIvAsI bandhudattazreSThinA pariNItA shvsurgRhe'sti| zrIpatirdezAntarAdvalito varSatrayeNa tatrojjayinyAM prAptaH / varSAkAle tatra bhANDAnyuttArya tsthau| bandhudattena saha priitirdttaa| tadgRhe gatAgataM kurvANaH zrIpatiranyadA rUpavatyAM prasakto jaatH| mAsacatuSTayamativAhya kauzAmbyAmAgataH / anyadA bhAryayA putrI aanaayitaa| gatA ca sA snAnamaNDape snAnArthamAgatena zrIpatinAyAntI dRSTA / paraM sa tayA na dRSTaH / sa cintayati-'hA! daiva! kimaitat ? ahamujjayinyAM mAsacatuSTayaM yayA saha sthito'nAcAravAn sA caiSA mama putrI / tataH kathamahaM pApAtmA mukhamasyA darzayAmi?" iti vicintya vairAgyAt kasyApyakathayitvAparadvAreNa nirgtH| sAdhupArzve vratamAdAya prAyazcittenAtmAnaM vizodhya vaimAnikadevo jaatH| rUpavatyapi janakaparijanaM dRSTvopalakSya cintayati mnsi| kSaNamekaM cintayitvA 'A! hA! hA! dhik ! kimetat ? yena samaM mayAnAcAraH kRtaH sa nUnaM mama pitA, yataH sa evAyaM parivAraH, tataH kiM pApAyA mama jIvitena?' iti vimRzya maraNonmukhA bhRgupAtaM kvApi girau kurvANA RSiNA vaaritaa| sAdhvIpArzve vrataM lAtvA svrgtaa| iti maithune shriiptivnnikkthaa| [sunandasundarakathA] bhaddilapure sunandasundarau vaNijau bhrAtarau / sunandaH zuddhasamyagdRSTi dvAdazavratI kRtaparigrahaparimANaH pratyahaM dvirAvazyaka - trikAladevapUjA-sAmAyika-pauSadhaparaH, sundarastvarthArjanaikardRSTirdharmanAmApi na jAnAti / vRddhabAndhavaM santoSaparaM niyamita15 (paJcadaza) karmAdAnaniSiddhabahupApavyApAraM dRSTvA cintayati'ahaM pRthag bhUtvA sarvavyavasAyAn kRtvA dhanamarjayAmi' iti / jAtaH pRthg| potena ratnadvIpe gataH / dhanamarjayitvA potabhaGgAt sarvadhanaM nirgamayAmAsa / evaM bahuzo'tRSNo'tIvakAmabhogatayA bahUn mahArambhAn vyavasAyAn kRtvA dhanamupArjayitvA nirgamayAmAsa / sunandasya punaH santoSaparasya stokena vyavasAyena pratyahaM zrIrvardhate / jAto dhanavAn / sundarastu daridraH / anyadA sundaraH sunandaRddhiM dRSTvA matsarI lobhAtirekAd 'enaM vinAzya sarvAM lakSmImahaM gRhNAmi' iti vicintya sunandamAraNAya rAtrau gacchan sarpeNa daSTo mRtH| narake gtH| sunandaH zrAddhadharmamArAdhya saudharme devo jAtaH / iti sunndsundrkthaa||442|| AzravabhAvanAvacUriH //
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 bhavabhAvanA-443 [navamI saMvarabhAvanA] AzravabhAvanAnantaraM sNvrbhaavnaamaah| tatra prANAtipAtAzravasaMvaraNopAyamAha[mU] jo sammaM bhUyAI, pecchai bhUesu appabhUo y| kammamaleNa na lippai, so sNvriyaasvdvaaro||443|| [yaH samyag bhUtAni prekSate bhuutessvaatmbhuutshc| karmamalena na lipyate sa sNvRtaashrvdvaarH||443||] [ava] yaH samyag bhUtAni pRthivyAdijIvalakSaNAni prekSate = AgamazravaNadvAreNa jaanaati| tatazca teSvAtmabhUto bhavati = Atmavat sarvANi rksstiityrthH| sa karmaNA na lipyate iti||443|| [v] hiMsAi iMdiyAI, kasAyajogA ya bhuvnnveriinni| kammAsavadArAI, ruMbhasu jai sivasuhaM mhsi||444|| [hiMsAdInIndriyANi kaSAyayogAzca bhuvnvairinni| karmAzravadvArANi runddhi yadi zivasukhaM mhsi||444||] [ava] etAni narakAdyanantaduHkhadAni rmbhsv| tadvipakSameva tena yadi zivasukhamarhasi vaanychsiityrthH||444|| upasaMharaNamAha[mU] niggahiehi kasAehiM AsavA mUlao nirubbhNti| ahiyAhAre mukke, rogA iva aaurjnnss||445|| [nigRhItaiH kaSAyaiH AzravA mUlato nirudhynte| ahitAhAre mukte rogA ivaaturjnsy||445||] [ma] bhaMti te vi tvpsmjhaannsnnaanncrnnkrnnehi| aibaliNo vi kasAyA, kasiNabhuyaMga vva mNtehiN||446|| [rudhyante te'pi tpHprshmdhyaansjjnyaancrnnkrnnaiH| atibalino'pi kaSAyAH kRSNabhujaGgA iva mntraiH||446||] [mU] guNakArayAi dhaNiyaM, dhiirajjuniyaMtiyAiM tuha jIva ! / niyayAi iMdiyAI, valliniuttA turaMga vv||447||
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-450 [guNakArakANi bADhaM dhRtirajjuniyantritAni tava jIva ! / nijakAnIndriyANi valliniyuktAH turaGgA iv||447||] [ma] maNavayaNakAyajogA, suniyattA te vi guNakarA hoti| aniuttA uNa bhaMjaMti mattakariNo vva siilvnnN||448|| [manovacanakAyayogAH sunivRttAH te'pi guNakarA bhvnti| anivRttAH puno bhaJjanti mattakariNa iva shiilvnm||448||] [ma] jaha jaha dosovaramo, jaha jaha visaesu hoi verggN| taha taha vinnAyavvaM, AsannaM se ya prmpyN||449|| [yathA yathA doSoparamo yathA yathA viSayeSu bhavati vairaagym| tathA tathA vijJAtavyamAsannaM tasya prmpdm||449||] [ma] ettha ya vijayanariMdo, cilAyaputto ya takkhaNaM cev| saMvariyAsavadArattaNammi jANejja dittuNtaa||450|| [atra ca vijayanarendraH cilAtaputrazca tatkSaNaM caiv| saMvRtAzravadvAratve jAnIyAd dRssttaantau||450||] [ava kathAnakagamyo'rthastaccedama vijayanarendrakathA] vijayavarddhanapure vijayo rAjA, candralekhA rAjJI jinamatabhAvitA shiilvtii| tatsaGgatyA rAjApi jinadharmabhAvito jaatH| anyadojjayinIzena candralekhAguNazravaNajAtAnurAgiNo dUtaH prhitstdyaacnaay| vijyenaapmaanitH| kupita ujjayinIzaH sarvabalena smaagtH| vijayo'pi sammukhaM gtH| dvayoryuddhaM jaatm| prahArairjarjaro vijayo nirgatya samarabhUmeH paJcamuSTikRtaloco dIkSAM lAtvA niruddhAzravadvAraH kAyotsargena sthitH| glcchonnitgndhnirgtkiittikaabhishcaalniivtkRtH| saptadivase'ntakRtkevalI jaatH| candralekhApi tatsvarUpaM zrutvA nijazIlarakSArthaM pracchannaM nirgatya sAdhvIpArzve pravrajya svrgtaa| iti vijynrendrkthaa| cilAtIputrakathA prsiddhaa||450|| iti saMvarabhAvanA nvmii|| dazamI nirjarAbhAvanA] navamIbhAvanAnantaraM dazamIbhAvanAmAha anantarabhAvanAyAmasyAM badhyamAnakarmaNo rAgAdinigraheNa saMvara uktazcirabaddhaM tu sattAyAM vidyate tadapi nirjaraNIyameva, anyathA
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 moksspraaptybhaavaat| ato'nantaraM nirjarAbhAvanocyate / nirjarA ca cirabaddhasya karmaNo muktAvalIpramukhatapovizeSairbhavatIti tAnyAha [mU| kaNagAvali-rayaNAvali-muttAvali-sIhakIliyappamuho / hoi tavo nijjaraNaM, cirasaMciyapAvakammANaM // 451 // [knkaavli-rtnaavli-muktaavli-siNhkriidditprmukhaani| bhavati tapaH nirjaraNaM cirsnycitpaapkrmnnaam||451||] bhavabhAvanA-451 [ava] spaSTA // 451 // [mU] jaha jaha daDhappainno, veraggagao tavaM kuNai jiivo| taha taha asuhaM kammaM, jhijjai sIyaM va sUrahayaM // 452 // [yathA yathA dRDhapratijJo vairAgyagatastapaH karoti jiivH| tathA tathAzubhaM karma kSIyate zItamiva suurhtm||452||] [mU] nANapavaNeNa sahio, sIlujjalio tavomao aggii| davahuyavaho vva saMsAraviDavimUlAI niddahai // 453 // [jJAnapavanena sahitaH zIlojjvalitaH tapomayo'gniH / davahutavaha iva saMsAraviTapimUlAni nirdhti||453||] [mU] dAso'haM bhicco'haM, paNao'haM tANa sAhusuhaDANaM / tavatikkhakhaggadaMDeNa sUDiyaM jehi mohblN||454|| [dAso'haM bhRtyo'haM praNato'haM teSAM saadhusubhttaanaam| tapastIkSNakhaDgadaNDena sUditaM yairmohblm||454||] [mU] mailammi jIvabhavaNe, viinnanibbhiccasaMjamakavADe / dAu nANapaIvaM, taveNa avaNesu kammamalaM // 455 // [maline jIvabhavane vitIrNanibiDasaMyamakapATe / dattvA jJAnapradIpaM tapasA apanaya krmmlm||455||] [ava] jIva eva bhavanam =gRhaM tasmin karmakacavaramaline AgantukamalaniSedhArthaM vitIrNaghananicchidrasaMyamakapATe jJAnapradIpaM dattvA piTakAdisthAnIye tapasA karmaNo'panayanena nirvRttimavApnoti ityrthH| uktaMca
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA 456 nANaM payAsagaM sohago tavo saMjamo ya guttikro| tiNhaM visamAoge mokkho jiNasAsaNe bhaNio // ' (vishessaavshykbhaassy-1169)ityaadi||455|| 133 punarapi tapaHzodhitakarmamalAnAM munInAM nAmagrAhaM praNatimAha[mU tavahuyavahammi khiviUNa jehi kaNagaM va sohio appA / te aimuttayakurudattapamuhamuNiNo nm'saami|| 456 // [tapohutavahe kSiptvA yaiH kanakamiva zodhita aatmaa| tAn atimuktakakurudattapramukhamunIn nmsyaami||456||] [ava] tapasA karma nirjaratApyuttamaguNeSu bahumAnaH kAryaH / anyathA tapaso'pi tthaavidhphlaabhaavaad| bhAvArthaH kthaato'vseyH| sA ceyaM yathA-pAsAla(polAsa)pure vijayo rAjA, zrIrAjJI, atimuktaka putrH| aSTavArSiko jaatH| purarathyAyAM kanakakandukena kriiddti| itazca zrIvIraH samavasRtaH / gautamaH SaSThapAraNake gocaracaryAyAM bhraamyti| taM dRSTvAtimuktako hRssttH| bhaNati - "ke yUyam? kimarthamaTata?" gautamaH smAha-"vayaM zramaNA nirgranthA bhikSArthe'(ma)TAmaH / " sa vakti - " tarhi mama gRhamAgacchata, bhikSAM dadAmi" karAGgulyA gRhItvA gautamaM gRhaM nayati / pratilAbhito'sau vishuddhbhktyaannpaaniiyaiH| pRcchati ca "yUyaM kva yAsyatha?" gautamaH smAha - " asmAkaM dharmAcAryo'sti zrI vIrastatpArzve" so'pi sahAgato gautamena / zrIvIradezanAM zrutvA prabuddhaH / jaM ceva ya jANAmi taM ceva na veti||` (antakRddazA - adhyayana 15 sUtra 92) prakArairmAtApitarau prabodhya pravavrAja / anyadA varSAsamaye jalapravAhe krIDayA patadgrahaM taaryti| sthvirairvaaritH| zrIvIrAnte te pRcchanti-"atimuktako bAlarSirArAdhako virAdhako veti?" zrIvIraH smAha-"atraiva bhave guNaratnatapasA kevalamAsAdya setsyti|" tato hRSTAH sthavirAstaM pAlayanti / prauDho jAtaH / guNaratnatapaH kRtvA 12 ( dvAdaza) bhikSupratimAH kurute| mokSaM gtH| itytimuktkkthaa| [kurudattakathA] nAgapure kurudattazreSThiputro yauvanaM prAptaH / nirviNNaH kAmabhogebhyaH prabhUtadhanadhAnyAdi tyaktvA praavraajiit| guNaratnasaMvatsarakanakAvalyAdi tapAMsi tapyati sma / anyadA 1. jJAnaM prakAzakaM subhagaM tapaH saMyamazca guptikaraH / trayANAmapi samAyoge mokSo jinazAsane bhaNitaH // 2. yaccaiva jAnAmi tadeva na /
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 kAyotsargasthaH pathikairmArgaM pRSTo na prAha / kupitaistaiH zirasi mRtpAlI baddhvA citAgniH kssiptH| antakRtkevalI jAtaH / iti kurudttkthaa||456|| dazamI bhaavnaa|| | ekAdazI guNabhAvanA] ekAdazIbhAvanAmAha |mU] dhannA kalattaniyalAi bhaMjiuM pvrsttsNjuttaa| gharavAsAo vinnikkhNtaa||457|| vArIo vva gayavarA, [dhanyAH kalatranigaDAn bhaGktvA prvrsttvsNyuktaaH| vAryA iva gajavarA gRhavAsAd vinisskraantaaH||457||] [mU] dhannA gharacArayabaMdhaNAo mukkA caraMti nissNgaa| jiNadesiyaM carittaM, sahAvasuddheNa bhAveNaM // 458 // [dhanyA gRhacArakabandhanAnmuktAzcaranti nissnggaaH| jinadezitaM cAritraM svabhAvazuddhena bhaaven||458||] [mU] dhannA jiNavayaNAI, suNaMti dhannA kuNaMti nisuyaaii| dhannA pAraddhaM vavasiUNa muNiNo gayA siddhiM // 459 // [dhanyA jinavacanAni zRNvanti dhanyAH kurvanti nishrutaani| dhanyAH prArabdhaM vyavasAya munayo gatAH siddhim||459||] [mU] dukkarameehi kayaM, jehi samatthehi jovvnntthehiN| bhaggaM iMdiyasennaM, dhiipAyAraM vilaggehiM // 460 // bhavabhAvanA-462 [duSkaramebhiH kRtaM yaiH smrthairyauvnsthaiH| bhagnamindriyasainyaM dhRtiprAkAraM vilgnaiH||460||] [mU] jammaM pi tANa thuNimo, himaM va vipphuriyjhaannjlnnmmi| tAruNNabhare mayaNo, jANa sarIrammi vi viliinno||461|| [janmApi teSAM stumo himamiva visphuritdhyaanjvlne| tAruNyabhare madano yeSAM zarIre'pi vilinaH // 461 // ] [mU] je pattA lIlAe, kasAyamayarAlayassa paratIraM / tANa sivarayaNadIvaMgamANa bhadaM muNiMdANaM // 462 // [ye prAptA lIlayA kaSAyamakarAlayasya prtiirm| teSAM zivaratnadvIpaM gatAnAM bhadraM muniindraannaam|| 462 // ]
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-463 135 [ava| je. iti paryantA gAthA sugmaaH| navaraM vArI gajabandhanArthaM gartA, gRhameva [cArakabandhanaM guptiniyantraNam // 457-462 // athottamaguNavatAM maharSivarANAM namaskAraNena bahumAnamAvirbhAvayati[mU] paNamAmi tANa payapaMkayAiM dhnnkhNdpmuhsaahuunnN| mohasuhaDAhimANo, lIlAe niyattio jehiN||463|| [praNamAmi teSAM padapaGkajAni dhnuskndprmukhsaadhuunaam| mohasubhaTAbhimAno lIlayA nivartito yaiH||463||] [ava] spssttaa| kathAnakamidam [dhanurmaharSikathA] kAkandyAM dhanasArthapatirbhadrA bhAryA, dhanurnAmA putrH| pitA mRtH|putro yauvanaM praaptH| mAtrA 32(dvAtriMzat) kanyAH pariNAyitaH, 32(dvAtriMzat) AvAsAH kaaritaaH| bhogpurndrH| anyadA zrIvIrapArzve dharmaM zrutvA prvvraaj| yAvajjIvaMSaSThatapaH kAryamujjhitabhikSayA pAraNaM ca kaarymitybhigRhnnaati| ekAdazAGgadharo jaatH| tpsaasthicrmaavshesstnurjaatH| zreNikapRSTena bhagavatA zrIvIreNa duSkarakAraka iti prshNsitH| navamAsI tapasyAmArAdhya sarvArthasiddhau devo jaatH| 32(dvAtriMzat) sAgarAyurvidehe mokssNgmiiti| dhnurmhrssikthaa| skandetyaparanAmasvAmikArtikeyakathA] kArtikapure agnibhUpaH, kRttikA sutA, rUpavatI rAjJI, rUpamohitena putryapi prinniitaa| putro jaatH| svAmikArtikeya iti naamaa| tasya viirshriirbhginii| sA rohitapure krauJca nRpasya dttaa| anyadA kasmiMzcit parvaNi sarveSAM kumArANAM mAtulagRhAt praabhRtaanyaagcchnti| kArtikeyo jananImAha-"mama kiM mAtulagRhaM nAsti? iti|" sA roditi, prAha ca-"vatsa! tava mama pitaika ev|" smygvRtaantmaah| sa tato nirviNNakAmabhogaH kumAraH prvvraaj| gItArtho jaatH| ekAkivihArapratimAM pratipannaH kakkindhaparvate sa kAyotsarga prpede| taddine meghavRSTyA sarvamapi dehamalaM prakSAlya jalaM pArzvasthapASANahRde gtm| sarvAdhivyAdhiharaM sarvauSadhirUpaM jaatm| tatastatsnAnataH sarvo janaH sarvarogaiH prmucyte| dakSiNadizi tadadyApi pravartate tiirthm| itazca kArtikamuniH viharan rohitakapure bhikSArthaM bhaginyA gRhe praap| kRzAGgaM dRSTvA sA roditi bhginii| 'nUnamasyA ayaM hRdayadayita' iti bhUpo bANena taM vidhyti| sa bhUmau ppaat|
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 bhavabhAvanA-464 pUrvasiddhamayUravidyayA sa skandagirau niitH| tatra gRhItAnazano devaloke devo jaatH| tasya pradezasya svAmigRhamiti nAma jaatm| skandazaile kAlagatatvena tasya RSiskanda iti dvitIyaM nAma jaatm| itazca krauJcabhUpo mayA vIrazrIbandhurhata iti samyag jJAtvA svarUpamAsAdayati sma sNvegm| saha vIrazrIrAzyA rAjA pravrajya svrjgaam| iti skndetyprnaamsvaamikaartikeykthaa||463|| ityekaadshiibhaavnaavcuuriH|| [dvAdazI bodhidurlabhabhAvanA] dvAdazIbhAvanAmAha[mU] iya evmaaiuttmgunnrynnaahrnnbhuusiyNgaannN| dhIrapurisANa namimo, tiyloynmNsnnijjaannN||464|| - [ityevmaadyuttmgunnrtnaabhrnnbhuussitaanggaan| dhIrapuruSAn namAmaH triloknmniiyaan||464||] [mU] bhavarannammi aNaMte, kumaggasayabholieNa kaha kaha vi| jiNasAsaNasugaipaho, punnehiM mae smnnuptto||465|| [bhavAraNye'nante kumArgazatavipratAritena kathaM kthmpi| jinazAsanasugatipathaH puNyairmayA smnupraaptH||465||] [ava] spssttaa| navaraM kaSTenAsau mayA jinazAsanasugatipathaH praaptH| zeSa sugmaarthm||465||] kimityasau kaSTena prAptaH? ityAha[ma] Asanne paramapae, pAveyavvammi sylkllaanne| jIvo jiNiMdabhaNiyaM, paDivajjai bhAvao dhmmN||466|| [Asanne paramapade prAptavye sklklyaanne| jIvo jinendrabhaNitaM pratipadyate bhAvato dhrmm||466||] [ava] sugmaarthaa||466|| kena punarvacanena manujadurlabhatvaM proktamityAha[ma] maNuyattakhittamAIhi vivihaheUhiM labbhae so y| samae ya aidulaMbhaM, bhaNiyaM mnnuyttnnaaiiyN||467||
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-472 [manujatvakSetrAdibhirvividhahetubhiH labhyate sa c| samaye cAtidurlabhaM bhaNitaM mnujtvaadikm||467||] [mU] mANussakhetta jAI, kularUvArogga AuyaM buddhI / savaNovaggaha saddhA, saMjamo ya loyammi dulahA // 468 // [mAnuSyakSetraM jAtiH kulruupaarogyaannyaayurbuddhiH| zravaNAvagrahau zraddhA saMyamazca loke durlbhaani||468||] [mU] avaradisAe jalahissa ko devo khivejja kira samilaM / puvvadisAeu jugaM, to dulaho tANa saMjogo // 469 // [aparadizi jaladheH kazcid devaH kSipet kila smilaam| pUrvadizi tu yugaM tato durlabhastayoH sNyogH||469||] [mU] avi jalahimahAkallolapelliyA sA labhejja jugachiDDaM / maNuyattaNaM tu dulahaM, puNo vi jIvANa'unnANaM // 470 // 137 [api jaladhimahAkallolapreritA sA labheta yugacchidram / manujatvaM tu durlabhaM punarapi jiivaanaampunnyaanaam||470||] [ava] asyAzca gAthAyA balinarendrAkhyAnake samAkhyAta evaarthH| manujatvAdikaM cullaka ityAdidazadRSTAntairdurlabhamuktamatastanmadhyAdupalakSaNArthaM yugasamilAdRSTAntamekamAha[-avara ityaadi]||468||469||470|| yathA manujatvaM durlabhaM dazadRSTAntaiH proktamevaM kssetrjaatyaadiinypi| tatastAni sarvANi labdhvA tathApi yo jinadharme pramAdyati sa jarAmaraNAdibhirAghrAtaH zocayatIti darzayati[mU] khittAINi vi evaM, dulahAiM vaNNiyAiM smymmi| tAiM pi hu(paDi) laddhUNaM, pamAiyaM jeNa (hiM) jiNadhamme // 471 // [kSetrAdInyapyevaM durlabhAni varNitAni smye| tAnyapi khalu labdhvA pramAditaM yena jindhrme||471||] [mU so jharai maccujarAvAhimahApAvasennapaDiruddho / tAyAramapecchaMto, niyakammaviDaMbio jiivo||472|| [sa khidyate mRtyujraavyaadhimhaapaapsainyprtiruddhH| trAtAramaprekSamANo nijakarmaviDambito jIvaH // 472 // ] 1. tAiM paDi laddhUNaM pamAiyaM jehi jiNadhamme iti pA. prtau|
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 bhavabhAvanA-473 [avgtaartho|472|| labdhAyAmapi manujatvAdisAmagryAM jinadharmazravaNadurghaTatAmAha[mU] Alassamoha'vannA, thaMbhA kohA pmaaykivinnttaa| bhayasogA annANA, vakkheva kuUhalA rmnnaa||473|| _ [AlasyamohAvajJAbhyaH stambhAt krodhAt prmaadkRpnntvaabhyaam| bhayazokAbhyAmajJAnAd vyAkSepakutUhalAbhyAM rmnnaat||473||] [mU] eehi kAraNehiM, ladbhUNa sudullahaM pi mnnuyttN| na lahai suiM hiyakariM, saMsAruttAraNiM jiivo||474|| [etaiH kAraNaiH labdhvA sudurlabhamapi mnujtvm| na labhate zrutiM hitakarI saMsArottAraNI jiivH||474||] [ava] AlasyamanutsAhaH1, moho gRhprtibndhruupH2| kimete pravrajitA jAnantIti prinnaamo'vjnyaa3| stambho grvH4| krodhaH saadhudrshnmaatrennaivaakssmaa5| pramAdo mdyvissyaadiruupH6| kArpaNyaM sAdhusamIpagamane dAtavyaM kiJcit kasyApi bhaviSyatIti vaiklvym7| bhayaM saadhjnopvrnnymaannrkaadidHkhsmdbhvm8| zoko issttviyogaadijnitH9| ajJAnaM kutiirthikvaasnaajnito'nvbodhH10| vyAkSepo gRhahaTTakRSyAdijanitaM vyaakultvm11| kutUhalaM nttnRtyaavloknaadivissym12| ramaNaM dyuutkriiddaadikN13| AlasyAdInAM paJcamyekavacanAdetebhyaH kAraNebhyo janturjinadharmazrutiM na lbhte| zeSaM spssttm||474|| [ma] dulaho cciya jiNadhammo, patte maNuyattaNAibhAve vi| kupahabahuyattaNeNaM, visayasuhANaM ca lohennN||475|| [durlabhazcaiva jinadharmaH prApte mnujtvaadibhaave'pi| kupathabahukatvena viSayasukhAnAM ca lobhen||475||] durlabhe jinadharme pramAdyantamAtmAnaM kazcit zikSayati[ma jassa bahiM bahuyajaNo, laddho na tae vi jo bahuM kaalN| laddhammi jIva ! tammi vi, jiNadhamme ki pamAesi ? // 476 // [yasya bahirbahujano labdhaH na tvayApi yo bahuM kaalm| labdhe jIva ! tasminnapi jinadharme kiM pramAdyasi ? // 476 // ]
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-482 139 [ava] yasya jinadharmasya bahiH pRthagbhUmau bahujano mithyAdRSTirUpo'nanto jiivraashirvrtte| yazca jinadharmastvayA he! jIva! bahumanantaM kAlaM bhave bhramataH na labdhaH, tasminnapyevaMvidhe dharme kathaM kathamapi labdhe kiM pramAdyasi? naSTasyAsya punaratidurlabhatvAnna yuktastatra tava pramAda ityrthH||476|| nivRttapramAdobhavodbhrAntaH punarapyAtmAnaM zikSayitumAha[v] uvaladdho jiNadhammo, na ya aNucinno pmaaydosennN| hA jIva ! appaveria !, subahuM purao visuurihisi||477|| [upalabdho jinadharmo na cAnucIrNaH prmaaddossenn| hA jIva ! Atmavairika ! subahu purato visstsysi||477||] [ava] spssttaa||477|| [mU] dulao puNaravi dhammo, tumaM pamAyAuro suhesI y| dusahaM ca narayadukkhaM, kiM hohisi ? taM na yaannaamo||478|| durlabhaH punarapi dharmaH tvaM pramAdAturaH sukhaiSI c| duHsahaM ca narakaduHkhaM kiM bhaviSyasi ? tanna jaaniimH||478||] [ma laddhammi vi jiNadhamme, jehiM pamAo kao suhesiihiN| patto vi hu paDipunno, rayaNanihI hArio tehiN||479|| [labdhe'pi jinadharme yaiH pramAdaH kRtaH sukhaissibhiH| prApto'pi khalu pratipUrNA ratnanidhiH haaritstaiH||479||] [ma jassa ya kusumoggamucciya, suranarariddhI phalaM tu siddhisuhN| taM ciya jiNadhammataruM, siMcasu suhbhaavslilehiN||480|| ___ [yasya ca kusumodgama eva suranararddhiH phalaM tu siddhisukhm| tameva jinadharmataruM siJca shubhbhaavslilaiH||480||] [mU] jiNadhammaM kuvvaMto, jaM mannasi dukkaraM annutttthaannN| taM osahaM va pariNAmasuMdaraM muNasu suhheuN||481|| [jinadharmaM kurvan yad manyase dusskrmnusstthaanm| tadauSadhamiva pariNAmasundaraM jAnIhi shubhhetum||481||] [ma] icchaMto riddhIo, dhammaphalAo vi kuNasi paavaaiN| kavalesi kAlakUDaM, mUDho cirajIviyatthI vi||482||
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 bhavabhAvanA-483 [icchan RddhIH dharmaphalAdapi karoSi paapaani| kavalayasi kAlakUTaM muuddhshcirjiivitaarthypi||482||] [ava] kazciccirakAlajIvitArthyapi mUDho = viparyastaH sadyo maraNahetukAlakUTaM kavalayatyevaM bhavAnapi he! jIva! dharmasya phalabhUtA RddhIrvAJchasi tadA dAridryAdihetubhUtAni pApAni kiM krossi?||482|| [mU] bhavabhamaNaparissaMto, jiNadhammamahAtarummi viismio| mA jIva ! tammi vi tumaM, pamAyavaNahuyavahaM desu||483|| [bhavabhramaNaparizrAnto jinadharmamahAtarau vishrmy| mA jIva ! tasminnapi tvaM pramAdavanahutavahaM dehi||483||] [mU] aNavarayabhavamahApahapayaTTapahiehiM dhmmsNblyN| jehi na gahiyaM te pAvihiti dINattaNaM puro||484|| [anavaratabhavamahApathapravRttapathikaiH dhrmshmblm| yaiH na gRhItaM te prApsyanti dInatvaM purtH||484||] [v] jiNadhammariddhirahio, raMkko cciya nUNa cakkavaTTI vi| tassa vi jeNa na anno, saraNaM narae pddNtss||485|| [jinadharmarddhirahitaH raGka eva nUnaM ckrvrtypi| tasyApi yena nAnyaH zaraNaM narake pttH||485||] [mU] dhammaphalamaNuhavaMto, vi buddhijsruuvriddhimaaiiy| taM pi huna kuNai dhammaM, ahaha kahaM so na mUDhappA ? // 486 // __ [dharmaphalamanubhavannapi buddhiyshoruuprddhyaadikm| tadapi khalu na karoti dharmamahaha kathaM sa na mUDhAtmA ? // 486 // ] [m] jeNa ciya jiNadhammeNa, gamio raMko vi rjjsNpttiN| tammi vi jassa avannA, so bhannai kiM kulINo tti ? // 487 // yenaiva dharmeNa gamitA raGko'pi raajysmpdm| tasminnapi yasyAvajJA sa bhaNyate kiM kulIna iti ? // 487 // ] [] jiNadhammasatthavAho, na sahAo jANa bhvmhaarnne| kiha visayabholiyANaM, nivvuipurasaMgamo tANaM ? // 488 //
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-493 [jinadharmasArthavAho na sahAyo yeSAM bhavamahAraNye / kathaM viSayavaJcitAnAM nirvRttipurasaGgamasteSAm ?||488 // ] [mU niyayamaNorahapAyavaphalAI jar3a jIva ! vaMchasi suhaaii| to taM ciya parisiMcasu, niccaM saddhammasalilehiM // 489 // [nijakamanorathapAdapaphalAni yadi jIva ! vAJchasi sukhAni / tatastameva pariSiJca nityaM saddharmasalilaiH // 489 // ] [ava] [bhava.] ityAdigAthAH sugmaaH|| [mU] jai dhammAmayapANaM, muhAe pAvesi saahumuulmmi| tA daviNeNa kiNeuM, visayavisaM jIva ! kiM piyasi ? // 490 // [yadi dharmAmRtapAnaM mudhA prApnoSi saadhumuule| tato draviNena krItvA viSayaviSaM jIva ! 141 pibasi ? ||490 ||] [ava] ayaM prmaarthH| viSayAH zabda-rUpa-rasa-sparza-gandharUpAstava narakAditIvravedanAhetutvAdviSamiva vissm| tacca viSayaviSaM svalpamapyarthe naiva samprApyate dharmastvamRtapAnarUpaH surmnujmoksssukhhetutvaat| sa ca sAdhumUle mudhaiva labhyate, paraM mohaviparyasto jIvastaM parihRtya draviNenApi viSayaviSameva pibatIti yaavt|| 490 // [mU] annannasuhasamAgamaciMtAsayadutthio sayaM kIsa ? | kuNa dhammaM jeNa suhaM, socciyaM ciMtei tuha svvN||491|| [anyAnyasukhasamAgamacintAzataduHsthitaH svayaM kutaH ? / kuru dharmaM yena sukhaM sa eva cintayatu tava srvm||499||] [mU] saMpajjaMti suhAI, jai dhammavivajjiyANa vi narANaM / tA hojja tihuyaNammi vi, kassa duhaM ? kassa va na sokkhN||492|| [sampadyante sukhAni yadi dharmavivarjitAnAmapi nraannaam| tato bhavet tribhuvane'pi kasya duHkhaM ? kasya vA na saukhyam ? // 492 // ] [mU] jaha kAgiNIi heuM, koDiM rayaNANa hArae koI / taha tucchavisayagiddhA, jIvA hAraMti siddhisuhN||493|| [yathA kAkinyA hetave koTiM ratnAnAM hArayati kshcit| tathA tucchaviSayagRddhA jIvA hArayanti siddhisukhm|| 493 // ]
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 bhavabhAvanA-494 [mU] dhammo na kao sAuM, na jemiyaM neya parihiyaM sh| AsAe vinaDiehi, hA ! dulao hArio jmmo||494|| [dharmo na kRtaH svAdu na jemitaM naiva parihitaM shlkssnnm| AzayA vinaTitaiH hA ! durlabhaM hAritaM jnm||494||] [ava] tathAvidhadharmaprAptyabhAvAt svAdu manojJaM na bhuktm| zlakSNasUkSmaM vastraM ca na prihitm| zeSaM spssttmiti||494|| [mU] nANassa kevalINaM, dhammAyariyassa sNghsaahuunnN| giNhateNa avaNNaM, maDheNaM nAsio appaa||495|| jJAnasya kevalinAM dharmAcAryasya sngghsaadhuunaam| gRhNatA avajJAM mUDhena nAzita aatmaa||495||] [ma] soyaMti te varAyA, pacchA samuvaTThiyammi mrnnmmi| pAvapamAyavasehiM, na saMcio jehiM jinndhmmo||496|| __[zocanti te varAkAH pazcAt samupasthite mrnne| ___ pApapramAdavazaiH na saJcito yairjindhrmH||496||] [mU larbu pi dulahadhammaM, suhesiNA iha pamAiyaM jenn| so bhinnapoyasaMjattio vva bhamihI bhvsmudde||497|| [labdhvApi durlabhadharmaM sukhaiSiNA iha pramAditaM yen| __sa bhinnapotasAMyAtrika iva bhramiSyati bhvsmudrm||497||] [mU] gahiyaM jehi carittaM, jalaM va tisiehi gimhphiehi| kayasoggaipatthayaNA, te maraNaMte na soyNti||498|| [gRhItaM yaizcAritraM jalamiva tRSitaiH griissmpthikaiH| kRtasadgatipathyadanAste maraNAnte na shocnti||498||] [mU] ko jANai puNaruttaM, hohI kaiyA vi dhammasAmaggI ? / raMka vva dhaNaM kuNaha mahavvayANa iNhiM pi pttaannN||499|| [ko jAnAti punaH puno bhaviSyati kadAcidapi dharmasAmagrI ? / raGka iva dhanaM kuru mahAvratAnAmidAnImapi praaptaanaam||499||] [avazeSAgAthAH sugamArthA iti|
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-500 143 athodAharaNagarbhamupasaMharannAha[] alamittha vitthareNaM, kuru dhammaM jeNa vNchiysuhaaii| pAvesi purAhivanaMdaNo vva dhUyA va nrvinno||500|| [alamatra vistareNa kuru dharmaM yena vaanychitsukhaani| prApnoSi purAdhipanandana iva duhiteva nrpteH||500||] [ava] spssttaarthaa| kathAnakamidamavaseyaM yathA purAdhipaH = zreSThI, tasya nandanaH putrH| [purAdhipanandanakathA] siridharaNitilayanayare suMdarasiTThi ahannayA putto| uarammi Thie jaNao jAe auvarayA jnnnnii||1|| jAo kulassa vikhaonaTTho vihavo apariaNo svvo| tA karuNAe loeNapAlio duggao naam||2|| nayaraM muttUNagaosAliggAme karei vvsaayN| jaM jaMsoso jAyai vihalo kmmaannubhaavenn||3|| itto nisuNai dhammaM kyaaisuhkmmprinnivsennN| sAhusagAsaMmitao kAuMevaM smaaddhtto||4|| bhAgeNa cuMTiUNaM mAlaikusumAiMnei jinnbhvnne| pUaivaMdai biMbe kuNaI aarttiaaii||5|| kaiAvihumuggANaMpuTTalamuppADiUNa siisennN| vayai ayalapurammi vIsamaikhaNaM tujjaanne||6|| datRRNa siddhaputtaM putthayahatthaM pareNa vinnenn| pucchai kimimIi putthiAi lihiaMtiso aah||7|| sauNANa phalaM te kerisitti so duggaeNa punnrutte| puTTho chIAiphalaM sAhai paDhamaM pitaMca im||8||
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 bhavabhAvanA-500 puvvadisA dhuvaphalA hoi ityAdi duggaphalaM (?) / niggame sohaNA vAmA ityAdi / tao so puNa ujjhiakaro naccei duggao / pucchai siddhaputto - "bhadda! kiM naccesi?" so bhaNai-"jaM pasatthA sauNA tumae kahiyA te savve mamAjja saMjAyA teNa nccaami|" so bhaNai-"jai tujjha evaMvihA pasatthA sauNA jAyA to ajja tujjha doNha kaNNANa pANiggahaNaM rajjaM ca bhavissai tti|" putto so go| itthaMtare tattha vikkamarAyA smaago| taM taha naccaMtaM pAsiUNa pucchai kAraNaM / so vi taheva bhi| to ruTTho rAyA nayaraMmi ugghosAvei-jo paMca diNANi bAhirAgae mugge gahissai tassa daMDo kAyavvo tti souNa tassa mugge ko vi na lei / so vi savvaM diNaM bhamiUNa rattiM sutto egaMmi suNNAvaNe muggapuTTalaM matthae daauN| itto tattha sumati maMti, dhUA sohaggasuMdarI, sudaMsaNanAme ibbhaputte aNurattAcchannaM pariaNamuheNa pariNayaNaheU tattha tassa saMkeo / dinnasaMjogA tattha naago| tao sA tatthAgayA duggayamaMdhayAre hatthe laggA paDibohiUNa pavaravatthAiM parihAvia hAraddhahArAsiMgAraM dAuM pariNe / pariNo bhAi - "ajja sAmiNi puNNamaNorahA puNa aggaho vihi pamANam" so vi bhaNai - "evameva" tao asarisasaddaM soUM sA ujjoaM kAuM taM paloei / eso ko vi anno tti kAUNa gayA sA gehaM / sA thalagayamINu vva tallAvilliM kuNamANA jhuuri| nAyaM jaNaNIe savvaM / tIe sAhiaM maMtissa / itto a rAyasuA aNaMgasirI / sA vi kimavi sAmaMtasue annurttaa| sA vi cchannapariNaaheuM tassa saMkeaM kAhai "jahA ajja gehagavakkhassa hiTThA laMba dora supaDilaggo hojjsu|" keNa vi kAraNeNa so tattha naago| io dugggao uTThiUNa calio / divvajogeNa tattheva aago| doraM cAle / sahIhiM "supaDilaggo hosu" tti bhaNie so ciMtei 'eaM bIaM nADayaM uvtttthiaN|' tao gADhayaraM dore laggo / gao uvariM / taheva kayaM paannigghnnN| taheva bhaNiyaM sahIhiM / duggao taheva bhnni| saMkAe ujjoe kae muhaM 1. ThANaTThiyassa paDhamaM niyakajjaM kiMpi kAukAmassa / hoi suhA asuhA vi chIyA disibhaaybheenn||18|| puvvadisA dhaNalAbhaM jalaNe hANI jamAlae maraNaM / neraie uvveopacchimae prmsNptti||19|| vAyavve suhavattA dhaNalAbho hoi uttare pAse / IsANe sirivijayaM rajjaM puma bNbhtthaannmmi||20|| pahapaTThiyassa samuhA chIyA maraNaM narassa saarheti| vajjeha dAhiNaM pi hu vAme paTThie~ siddhikraa||21|| hoi pavese vAmA asuhaparA dAhiNAsuhA bhaNiyA / paTThie hANikarA lAbhakarA sammuhI chIyA // 22||(hem.ml.vRtti) 2. niggame sohaNA vAmA pavese dAhiNA suhaa| sU(mU) li sUlikarA sAmA naro punnehiM paavi|| 23 // (hema.mala.vRtti)
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-500 145 ditttth| mukko doreNa hitttthaa| gaoso tahiMceva htttte| nAyaM rnnaa| visanno mnnsaa| io maMtI vi tatthAgao niadhUAcariaM khei| rAyA bhaNai-"mamAvi tullamiNaM ti|" pabhAe varaM gvesvei| ANio so ceva paarinnettvtthprihaanno| bhaNio rannA "tamaM sa muggavANio tti|" so vi vittaMtaM khei| tao maMtiNA vimaMsiUNa mahAmahe prinnaaio| bArasasayagAmasAmio ko| ceiakAraNAiNA jiNadhammamArAhiUNa niapUAphaladasaNeNa rAyaM maMtiM ca paDibohiUNa kamA pavajjiuNa siddho| iti lokadharmaphale puraadhipnndnkthaa| 1. zrIdharaNItilakanagare sundarazreSThI athAnyadA putrH| udare sthite janako jAte ca uparatA jnnii||1|| jAtaH kulasyApi kSayo naSTo vibhavazca parijanaH srvH| tataH karuNayA lokena pAlito durgato naam||2|| nagaraM muktvA gataH zAligrAmaM karoti vyvsaayN| yad yat sa sa jAyate viphalaH krmaanubhaaven||3|| itaH nizRNoti dharmaM kadApi shubhkrmprinntivshen| sAdhusakAze tataH kRtvA evaM smaarbdhvaan||4|| bhAgena citvA mAlatikusumAni nayati jinbhvne| pUjayati vandate bimbAna karoti aaraatrikaadikm||5|| kadAcidapi khalu mudgAnAM poTTalaM utpATya shiirssnn| vrajati acalapure vizrAmyati kSaNaM tdudyaane||6|| dRSTvA siddhaputraM pustakahastaM pareNa vinyen| pRcchati kimasyAM pustikAyAM likhitamiti sa aah||7|| zakunAnAM phalaM te kIdRzamiti sa durgatena punruktm| pRSTaH kSutAdiphalaM sAdhayati prathamamapi taM ca idm||8|| pUrvadizA dhruvaphalA bhavati ityAdi durgphlm| nirgame zobhanA vAmA ityaadi| ___ tataH sa puna Urdhvakaro nRtyati durgtH| pRcchati siddhaputraH-"bhadra! kiM nRtyasi?" sa bhaNati-"yat prazastAH zakunAH tvayA kathitAH te sarve mamAdya saJjAtAH tena nRtyaami|" "yadi tava evaMvidhAH prazastAH zakunA jAtAH tato'dya tava dvayoH kanyayoH pANigrahaNaM rAjyaM ca bhaviSyati iti|" putraH sa gtH| atrAntare tatra vikramarAjA smaagtH| taM tathA nRtyantaM dRSTvA pRcchati kaarnnm| tatoruSTo rAjA nagare udghoSayati yaH paJca dinAni bahirAgatAn mudgAn grahiSyati tasya daNDaH kartavya iti zrutvA tasya mudgAn ko'pi na laati| so'pi sarvaM dinaM bhrAntvA rAtriM supta ekasmin zUnyApaNe mudgapoTTalaM mastake dttvaa| ___ itaH tatra sumatimantrI, dhUtA saubhAgyasundarI, sudarzananAmni ibhyaputre anuraktAcchannaM parijanamukhena pariNayahetuH tatra tasya sngketH| dattasaMyogaH tatra naagtH| tataH sA tatrAgatA dargatamandhakAre haste lagnA pratibodhya pravaravastrANi paridhApitaH hArAhArazRGgAraM dattvA prinnyti| parijanaH bhaNati "adya svAminI pUrNamanorathA punarAgrahaH vidhiH pramANam" so'pi bhaNati-"evameva" tataH asadRzazabdaM zrutvA sA udyotaM kRtvA taM prlokyti| eSa ko'pi anya iti kRtvA gatA sA gRhm| sAsthalagatamIna ivavyAkulatvaM kurvaannaasmrti| jJAtaM jananyA srvm| tayA sAdhitaM mntrinnH|| itazca rAjasutA annggshriiH| sApi kimapi sAmantasute anurktaa| sApi channapariNayahetave tasya saGketaM kathayati-"yathA adya gRhagavAkSasya adhaH lambamAnadavarikAyAM supratilagno bhv|" kenApi kAraNena sa tatra naagtH| ito durgata utthAya clitH| daivayogena ttraivaagtH| davarikAM caalyti| sakhibhiH "supratilagnaH bhv|" iti bhaNite sa cintayati-'etad dvitIyaM nATakaM upsthitm| tato gADhataraM davarikAyAM lgnH| gataH upri| tathaiva kRtaM paannigrhnnm| tathaiva bhaNitaM skhibhiH| durgataH tathaiva bhnnti| zaGkAyAmudyote kRte mukhaM dRssttm| mukto davarikayA adhH| gataH sa tatra caiva aapnne| jJAtaM raajnyaa| viSaNNo mnsaa| ito mantrI api tatrAgato nijadhUtAcaritraM kthyti| rAyA bhaNati-"mamApi tulymidmiti|" prabhAte varaM gvessyti| AnItaH sa caiva paarinneyyvstrpridhaanH| bhaNitaH rAjJA-"tvaM sa mudgavaNika iti|" so'pi vRttAntaM kthyti| tato mantriNA vimarzya mahAmahena prinnaayitH| dvAdazazatagrAmasvAmI kRtH| tyAgakAraNAdinA jinadharmamArAdhya nijapUjAphaladarzanena rAjAnaM mantriNaMca pratibodhyakramAta pravrajya siddhH|
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 bhavabhAvanA-502 raajduhitaakhyaankm| yamunAtIre ratnavatIpuryAM amaraketurnRpaH, ratnavatI bhaaryaa| tayoH sapta putryaH, aSTamI putrI jaataa| mAtrA khedena kASTamaJjUSAyAM kSiptvA yamunAyAM prvaahitaa| azvapure saptaputrIduHkhataptasulasavaNijA dravyalobhAtirekAd maJjUSA gRhiitaa| gRhamAnIyoddhATya vilokya bAlikAM khinnH| kRpayA paalitaa| yamuneti nAma dttm| sA yauvanaM praaptaa| duHkhinI vnaadindhnaanyaanyti| anyadA munermukhAddharmaM zrutvA SaSThAditapaHparA jinavandanaparA gRhadharmaM paalyti| tatprabhAvAt sukhinI jaataa| anyadA nRpaputreNa makaradhvajena yakSa aaraadhitH| pradhAnaguNAlaGkArirAjyodayakAribhAryAratnaM praarthyti| yakSastuSTaH smAha-"ratnavatIpurI amaraketunRpasutA yamunA nAmnI maJjUSAprayogAdatrAgatA sulsshresstthigRhe'sti| sA tavAbhyudayakAriNI bhAvinI dhrmprbhaavaat|" tato makaradhvajena sA prinniitaa| sa kAlena rAjA jaatH| yamunA paTTarAjJI jaataa| sulaso nagarazreSThI jaatH| itazcAnyadA makaraketurnRpo vairiNA gRhItasamagrasAmrAjyaH skuttumbsttraagtH| yamunAvacanAnnagaragrAmAdinA satkRto mkrdhvjen| tatra sthitAH sarve'pi dharmaprabhAvaM dRSTvA dharmavanto jaataaH| rAjyaM kRtvA dIkSAM lAtvA tapaH kRtvA kevalajJAnamAsAdya zivamApuranantasukhabhAjanaM jaataaH| raajduhitaakhyaankm| bodhibhaavnaavcuuriH|| ___etAbhirbhAvanAbhiH kiM siddhyatItyAha[ma] iya bhAvaNAhi sammaM, NANI jinnvynnbddhmilkkho| jalaNo vva pavaNasahio, samUlajAlaM dahai kmmN||501|| [iti bhAvanAbhiH samyag jinvcnbddhmtilkssyH| jvalana iva pavanasahitaH samUlajAlaM dahati krm||501||] / - [ava] sukhonneye| jJAnI jinavacanabaddhalakSo karma kSapayati, na kevalaM bhAvanAbhiH karma kSipati kintu sAhAyyamapekSate iti jJAnAmAhAtmyamukIrtayannAha[v] nANe AuttANaM, nANINaM naannjogjuttaannN| ko nijjaraM tulejjA, caraNammi parakkamaMtANaM ? // 502 // [jJAne AyuktAnAM jJAninAM jnyaanyogyuktaanaam| ko nirjarAM tolayet caraNe praakraamtaam||502||] [ava] nANe.ityAdi gAthA sugmaa| navaraM yeSAM samyagjJAnaM syuriti te
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-508 mamatvasnehAnubandhAdibhirbhAvaiH kathamapi na baadhynte||502|| kiM kurvanta ityAha [mU] nANeNaM ciya najjai, karaNijjaM taha ya vajjaNijjaM ca / nANI jANai kAuM, kajjamakajjaM ca vajjeuM // 503 // [jJAnena ca caiva jJAyate karaNIyaM tathA varjanIyaM c| jJAnI jAnAti kartuM kAryamakAryaM ca vrjyitum||503||] [mU jasakittikaraM nANaM, guNasayasaMpAyagaM jae naannN| ANA vi jiNANesA, paDhamaM nANaM tao caraNaM // 504 // [yazaH kIrttikaraM jJAnaM guNazatasampAdakaM jagati jnyaanm| AjJApi jinAnAmeSA prathamaM jJAnaM tatazcaraNam // 504 // ] [ava] manasi = citte jJAnabalenaivaM vakSyamANaM vibhAvayanta iti| kiM vibhAvayanto? jJAnino mamatvAdibhirna bAdhyante ityAha[mU te pujjA tiyaloe, savvattha vi jANa nimmalaM nANaM / pujjANa vi pujjayarA, nANI ya carittajuttA y|| 505 // [te pUjyAH triloke sarvatrApi yeSAM nirmalaM jnyaanm| pUjyAnAmapi pUjyatarA jJAninazca caaritryuktaashc||505||] [mU] bhaddaM bahussuyANaM, bahujaNasaMdehapucchaNijjANaM / ujjoiyabhuvaNANaM, jhINammi vi kevalamayaMke // 506 // [bhadraM bahuzrutAnAM bhujnsndehprcchniiyaanaam| uddyotitabhuvanAnAM kSINe'pi kevlmRgaangke||506||] [mU] jesiM ca phurai nANaM, mamattanehANubaMdhabhAvehiM / vAhijjaMti na kahamavi, maNammi evaM vibhaaveNtaa||507|| [yeSAM ca sphurati jJAnaM mmtvsnehaanubndhbhaavaiH| bAdhyate na kathamapi manasi evaM vibhAvayantaH // 507 // ] [mU] jaramaraNasamaM na bhayaM na duhaM naragAijammao annN| jammamaraNajaramUlakAraNaM chiMdasu mmttN||508|| to [jarAmaraNasamaM na bhayaM na duHkhaM nrkaadijnmto'nyt| tato janmamaraNajarAmUlakAraNaM chinddhi mmtvm||508||] 147
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 bhavabhAvanA-509 [ava| sugmaa| navaram, kimapi zArIraM mAnasaM ca taddhi bhavAdimamatvadoSeNa'nantazaH prAptaM tatteSvanantazo duHkhahetuSuhe! jIva ! mamatvaM chinddhi ityrthH||508|| [] jAvaiyaM kiM pi duhaM, sArIraM mANasaM ca sNsaare| pattaM aNaMtaso vihvaaimmttdosennN||509|| [yAvat kimapi duHkhaM zArIraM mAnasaM ca sNsaare| prAptamanantazo'pi khalu vibhvaadimmtvdossenn||509||] [ma] kuNasi mamattaM dhnnsynnvihvpmuhesu'nnNtdkkhesu| siDhilesi AyaraM puNa, aNaMtasokkhammi mokkhmmi||510|| [karoSi mamatvaM dhnsvjnvibhvprmukhessvnntduHkhessu| zithilayasi AdaraM puno'nantasaukhye moksse||510||] [ava| dhanasvajanAdiSu mamatvaM karoSi anantasaukhye mokSeAdaraM zithilayasi nUnaM bhramiSyasi sNsaare| tato jJAnI maivaM kurviti prakArairAtmAnaM zikSayan mamatvena na baadhyte||510|| snehAnubandhena tarhi kiM vibhAvayanna baadhyte| ityAha[mU] saMsAro duhaheU, dukkhaphalo dusahadukkharUvo y| nehaniyalehi baddhA, na cayaMti tahA vi taM jiivaa||511|| [saMsAro duHkhaheturduHkhaphalo dusshduHkhruupshc| snehanigaDairbaddhA na tyajanti tathApi taM jiivaaH||511||] [ava] sugmaa||511|| atha pUrvoktamupasaMharannuttaragranthaM casambandhayannAha[] jaha na tarai AruhiuM, paMke khutto karI thalaM kaha vi| taha nehapaMkakhutto, jIvo nAruhai dhmmthlN||512|| yathA na zaknoti AroDhuM paGke magnaH karI sthalaM kthmpi| jIvaH snehapaGkamagno jIvo nArohati dhrmsthlm||512||] [ma] chijjaM sosaM malaNaM, baMdhaM nippIlaNaM ca loymmi| jIvA tilA ya pecchaha, pAvaMti sinnehsNbddhaa||513|| 1. etto hem.ml.vRttiH|, 2. 'NaM dAhaM ni' iti hem.ml.vRttiH|
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-517 [chedaM zoSaM mardanaM bandhaM niSpIlanaM ca loke / jIvAH tilAzca prekSadhvaM prApnuvanti snehasambaddhAH // 513 // ] [mU durujjhiyamajjAyA, dhammaviruddhaM ca jaNaviruddhaM ca / kimakajjaM jaM jIvA, na kuNaMti siNehapaDibaddhA ? // 514 // [dUrojjhitamaryAdA dharmaviruddhaM ca janaviruddhaM c| kimakAryaM yad jIvA na kurvanti snehapratibaddhAH // 514 // ] [mU] thevo vi jAva neho, jIvANaM tAva nivvuI katto ? | nehakkhayammi pAvai, peccha paIvo vi nivvaannN||515|| [stoko'pi yAvat sneho jIvAnAM tAvad nirvRttiH kutaH ? | snehakSaye prApnoti prekSasva pradIpo'pi nirvaannm|| 515 // ] [mU] iya dhIrANa mamattaM, neho ya niyattae suyaaiisu| rogAiAvaIsu ya, iya bhAvaMtANa na vimoho // 516 // 149 [iti dhIrANAM mamatvaM snehazca nivartate sutAdiSu / rogAdyApatsu ca iti bhAvayatAM na vimohH||516||] [ava] dhiyA = nirmalabuddhyA rAjanta iti dhIrAH jJAninasteSAM ityuktaprakAreNa bhAvayatAM mamatvaM snehazca sukhAdiSu nivrtte| tathA rogAdyApatsu ityevaM jJAninAM vibhAvayatAM naiva moha ityrthH||516|| rogapIDAdyApajjanite mAnase duHkhe samutpanne ko'pi jJAnI evaM vibhAvayannAtmAnamanuzAsayannAha [mU] naratiriesu gayAiM, pliovmsaagraaiN'nnNtaaii| kiM puNa suhAvasANaM, tucchamiNaM mANasaM dukkhaM ? // 517 // [naratiryakSu gatAni plyopmsaagraannynntaani| kiM punaH sukhAvasAnaM tucchamidaM mAnasaM duHkham ?||517||] [ava] he jIva! bhavataH pUrve saMsArasAgare paribhramato nArakatiryaGnarAmare du:ri khitasyAnantasAgaropamAni gatAni kiM punarjinadharmAcaraNaprabhAvAnumitasukhAvasAnam, tucchaM cAlpakAlabhAvyaitanmAnasaM duHkhaM naivApayAsyatyapi tu yaasytyev| mA vaiklavyaM bhajasveti bhAvayan jJAnI tena duHkhena na bAdhyata ityarthaH // 517 // 1. mANusaM iti pA. prtau|
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 bhavabhAvanA-518 aparAmapi tadbhAvanAmAha[] sakayAiM ca duhAI, sahasu uinnAiM niyysmymmi| nahu jIvo'vi ajIvo, kayapuvvo veynnaaiihiN||518|| [svakRtAni ca duHkhAni sahasva udIrNAni nijksmye| na khalu jIvo'pi ajIvaH kRtapUrvo vednaadibhiH||518||] [ava] taddhetusamAcaraNena svayameva pUrvaM kRtAni duHkhAni sampratyudIrNAni he jIva! sahasva, mahAnirjarAphalatvAt smykshnsy| na ca vedanAdibhirAdizabdAdrATibhijIvo'pyajIvaH kRtapUrvaH kadAcanApi yadA ca jIvo jIvatvaM vedanAdibhiH kathamapi na tyajati kiM tadA vaiklyenetyrthH||518|| aparamapi yatkiJcit jJAninaH kurvanti tadAha[mU] tivvA rogAyaMkA, sahiyA jaha cakkiNA cutthennN| taha jIva ! te tumaM pi hu, sahasu suhaM lahasi jmnnNtN||519|| tIvrA rogAtaGkAH soDhA yathA cakriNA cturthen| tathA jIva ! tAn tvamapi khalu sahasva sukhaM labhase ydnntm||519||] [mU] je kei jae ThANA, uIraNAkAraNaM ksaayaannN| te sayamavi vajjaMtA, suhiNo dhIrA caraMti mhi||520|| [yAni kAnicid jagati sthAnAnyudIraNAkAraNaM kssaayaannaam| tAni svayamapi varjayantaH sukhino dhIrAzcaranti mhiim||520|| [ava| dhIrAH = jJAninaH, sukhino mahIM pryttnti| kiM kurvantaH? ityAhasvayamapi jJAnena vijJAya tAni varjayantaH = prihrntH| kAnItyAha-jagati yAni kAnicit sthAnAni udIraNAkAraNam = uddIpanahetubhUtAni, keSAmityAha kaSAyAnAm = krodhaadiinaam| idamuktaM bhavati-jJAninaH svayamapi jJAtvA sarvANyapi kaSAyodIraNAni vrjynti| tadvarjanena ca kaSAyAH sarvathaiva nodiirynte| kaSAyAbhAve cAmRtasiktA iva sukhinaste pRthivyAM pryttntiityrthH||520|| [] hiyanisseyasakaraNaM, kallANasuhAvahaM bhvtrNddN| sevaMti guruM dhannA, icchaMtA naanncrnnaaiN||521||
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA-527 [hitaniHzreyasakaraNaM kalyANasukhAvahaM bhvtrnnddm| sevante guruM dhanyA icchanto jnyaancrnne||521||] [mU muhakaDuyAI aMte, suhAI gurubhAsiyAiM sIsehiM / sahiyavvA sA vi ha, AyahiyaM maggamANehiM // 522 // [mukhakaTukAni ante sukhAni gurubhASitAni ziSyaiH / soDhavyAni sadApi khalu AtmahitaM maargydbhiH||522||] | mU] iya bhAviUNa viNayaM, kuNaMti iha parabhave ya suhajaNayaM / jeNa kaeNa'nno vi hu, bhUsijjai guNaguNo sayalo // 523 // [iti bhAvayitvA vinayaM kurvanti iha parabhave ca sukhjnkm| yena kRtenAnyo'pi khalu bhUSyate guNagaNaH sakalaH // 523 // ] [mU] evaM kae ya puvvuttajhANajalaNeNa kammavaNagahaNaM / dahiUNa jaMti siddhiM, ajaraM amaraM anaMtasuhaM // 524 // [evaM kRte ca pUrvoktadhyAnajvalanena krmvnghnm| dagdhvA yAnti siddhimjraammraamnntsukhaam||524||] [mU] hemNtmynncNdnndnnusuurrinnaaivnnnaamehiN| siriabhayasUrisIsehi, raiyaM bhavabhAvaNaM eyaM // 525 // [hemntmdncndndnusuurri(R)nnaadivrnnnaambhiH| zrIabhayasUriziSyaiH racitA bhavabhAvanA essaa||525||] [mU jo paDhai suttao suNai atthao bhAvae ya aNusamayaM / so bhavanivveyagao, paDivajjar3a paramapayamaggaM // 526 // [yaH paThati sUtrataH zRNoti arthato bhAvayati caanusmym| sa bhavanirvedagataH pratipadyate prmpdmaargm||526||] [ma] na ya bAhijjar3a harisehi neya visamAvaIvisAehiM / bhAviyacitto eyAe ciTThae amayasitto vva // 527 // [na ca bAdhyate harSeH naiva viSamApadviSAdaiH / bhAvitacitto'nayA tiSThati amRtasikta iv||527||] 151 [ava] zeSA gAthAH sugamAH / nanvanena prakAraNena sarveSAmapi jantUnAmavizeSeNopakAraH sampadyate Ahozcit keSAJcidevetyAzaGkyAha
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 bhavabhAvanA-528 [mU] uvayAro ya imIe, saMsArAsuikimINa jaMtUNaM / jAyai na ahava savvaNNuNo vi ko tesu avayAso ? // 528 // [upakArazcAnayA saMsArAzucikRmINAM jntuunaam| jAyate na athavA sarvajJasyApi kasteSvavakAzaH ? ||528 // ] [mU to aNabhiniviTThANaM, atthINaM kiM pi bhAviyamaINaM / jaMtUNa pagaraNamiNaM, jAyar3a bhavajalahibohitthaM // 529 // [tato'nabhiniviSTAnAmarthinAM kimapi bhAvitamatInAm / jantUnAM prakaraNamidaM jAyate bhvjldhibohitthm||529||] [ava saMsArarUpAzucikRmInAM jantUnAmanena kadAcidapyupakAro na jAyate / athavA chadmasthamAtreNa mAdRzena viracitA tiSThatviyam, sarvajJasyApi teSu saMsArAbhinandiSu pratibodhaprakAraiH kartavye ko'vakAzaH ? teSAmabhavyatvena vA kenaapyupkrtumshkytvaat| tasmAt kadAgrahamanabhiniviSTAnAM dharmArthinAM kiJcid jinavacanabhAvitamatInAM jantUnAM prakaraNamidaM saMsArasamudre pravahaNasadRzaM jaayte| iti bhaavaarthH||528|| atha granthasaGkhyA gAthayA prAha [mU] igatIsAhiyapaMcahi, saehiM gAhAvicittarayaNehiM / suttANugayA vararayaNamAliyA nimmiyA esaa||530|| [ekatriMzadadhikapaJcabhiH zataiH gaathaavicitrrtnaiH| sUtrAnugatA vararatnamAlikA nirmitA eSA // 530 // ] [ava] spssttaa||530|| [mU] bhuvaNammi jAva viyarai, jiNadhammo tAva bhavvajIvANaM / bhavabhAvaNavararayaNAvalIi kIrau alaMkAro // 531 // [bhuvane yAvadvicarati jindhrmstaavdbhvyjiivaanaam| bhavabhAvanAvararatnAvalyA kriytaamlngkaarH||531|| ||iti zrIbhavabhAvanAprakaraNAvacUriH sampUrNIbhUtA / / iti zubhaM bhavatu // 1. lekhakaprazastiH- saMvat 1525 varSe vaizAkha zudi 15 bhuume|| adyeha bADodrAgrAme likhitaa||ch| ||grnthaagrm||1350|| zubhaM bhavatu // yAdRzaM pustake dRSTaM tAdRzaM likhitaM mayA / yadi zuddhamazuddhaM vA mama doSo na dIyate // tailaadrkssejjlaadrkssedrkssetshithilbndhnaat| parahastagatA rakSedevaM vadati pustikaa||
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 mUlagAthAnukramaH NamiUNa nnmirsurvrmnnimuddphurNtkirnnkbburi| bahupunnaMkuraniyaraMkiyaM va siriviirpykml||1|| siddhaMtasiMdhusaMgayasujuttisuttINa sNgheuunnN| muttAhalamAlaM piva, raemi bhavabhAvaNaM vimlN||2|| saMveamuvagayANaM, bhAvaMtANaM bhvnnnnvsruuvN| kamapattakevalANaM, jAyai taM ceva pcckkhN||3|| saMsArabhAvaNAcAlaNIi sohijjmaannbhvmgge| pAvaMti bhavvajIvA, naTuM va viveyvrrynnN||4|| saMsArasarUvaM ciya, paribhAvantehiM mukksNgettiN| sirinemijiNAIhiM, vi taha vihiaM dhiirpurisehi||5|| bhavabhAvaNanisseNiM, mottuM ca na siddhimNdiraaruhnnN| bhavaduhanivviNNANa, vi jAyai jaMtUNa kaiyA vi||6|| tamhA gharapariyaNasayaNasaMgayaM syldukkhsNjnnyN| mottaM aTTajjhANaM, bhAvejja sayA bhvsruuvN||7|| bhavabhAvaNA ya esA, paDhijjae bArasaNha mjjhmmi| tAo ya bhAvaNAo, bArasa eyAo annukmso||8|| paDhama aNiccabhAvaM, asaraNayaM egayaM ca annattaM / saMsAra5masuhayaM6 ciya, vivihaM logassahAvaM c7||9|| kammassa AsavaM saMvaraM ca nijjaraNa muttame ya gunne| jiNasAsaNammi" bohiM, ca dullahaM ciMtae maimaM // 10 // savvappaNA aNicco, naraloo tAva ciTThau asaaro| jIyaM deho lacchI, suraloyammi vi anniccaaiN||11|| naipuliNavAluyAe, jaha viriyaliykriturNgehi| ghararajjakappaNAhi ya, bAlA kIlaMti tutttthmnnaa||12||
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 bhavabhAvanA to sayamavi anneNa va, bhagge eyammi ahava emev| anno'nnadisiM savve, vayaMti taha ceva sNsaare||13|| ghararajjavihavasayaNAiesu ramiUNa paMca diyhaaiN| vaccaMti kahiM pi vi niyykmmplyaanilukkhittaa||14|| ahavA jaha sumiNayapAviyammi rjjaaiitttthvtthummi| khaNamegaM harisijjaMti, pANiNo puNa visiiyNtii||15|| kaivayadiNaladdhehi, taheva rajjAiehiM tuusNti| vigaehi tehi vi puNo, jIvA diinnttnnmurveti||16|| ruppakaNayAi vatthu, jaha dIsai iNdyaalvijjaae| khaNadiTThanaTTharUvaM, taha jANasu vihvmaaiiyN||17|| saMjhabbharAyasuracAvavibbhame ghddnnvihddnnsruuve| vihavAivatthunivahe, kiM mujjhasi jIva ! jANaMto ? // 18 // pAsAyasAlasamalaMkiyAiM jai niyasi katthai thiraaiN| gaMdhavvapuravarAI, to tuha riddhI vi hojja thiraa||19|| dhaNasayaNabalummatto, niratthayaM appa ! gavvio bhmsi| jaM paMcadiNANuvariM, na tumaM na dhaNaM na te synnaa||20|| kAleNa aNaMteNaM, aNaMtabalacakkivAsudevA vi| puhaIeN aikkaMtA, ko'si tumaM ? ko ya tuha vihavo ? // 21 // bhavaNAi uvavaNAiM, synnaasnnjaannvaahnnaaiinni| niccAI na kassai na, vi ya koi parirakkhio tehi||22|| mAyApiIhiM sahavaDDhiehiM mittehiM puttdaarehiN| egayao sahavAso, pII paNao vi ya annicco||23|| balarUvariddhijovvaNapahuttaNaM subhagayA aroyttN| iTehi ya saMjogo, asAsayaM jIviyavvaM c||24|| iya jaM jaM saMsAre, ramaNijja jANiUNa tmnniccN| niccammi ujjamejjasu, dhamme cciya balinariMdo vv||25|| royajarAmaccumuhAgayANa balicakkikesavANaM pi| bhuvaNe vi natthi saraNaM, ekkaM jiNasAsaNaM mottuN|||26||
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 jarakAsasAsasosAiparigayaM pecchiUNa ghrsaamiN| jAyAjaNaNippamuhaM, pAsagayaM jhUrai kuTuMbaM // 27 // na viriMcai puNa dukkhaM, saraNaM tANaM ca na havai khaNaM pi| viyaNAoM tassa dehe, navaraM vaDDhaMti ahiyaao||28|| bahusayaNANa aNAhANa vA vi niruvaayvaahivihuraannN| duNhaM pi nivvisesA, asaraNayA vilvmaannaannN||29|| vihavINa dariddANa ya, sakammasaMjaNiyaroyataviyANaM / kaMdaMtANa sadukkhaM, ko Nu viseso asaraNatte ? // 30 // taha rajjaM taha vihavo, taha cauraMgaM balaM tahA sayaNA / kosaMbipurIrAyA, na rakkhio taha vi rogANaM // 31 // savilAsajovvaNabhare, vaTTaMto muNai taNasamaM bhuvnnN| pecchai na uccharaMtaM, jarAbalaM jovvnndumggiN||32|| navanavavilAsasaMpattisutthiyaM jovvaNaM vhNtss| citte vi na vasai imaM, thevaMtarameva jrsennN||33|| aha annadiNe paliyacchaleNa hoUNa knnnnmuulmmi| dhammaM kuNasu tti kahaMtiyavva nivaDei jrdhaaddii||34|| nivaDaMtI ya na esA, rakkhijjai cakkiNo vi senneNa / puNa na huMti saraNaM, dhaNadhannAINi kiM cojjaM ? // 35 // valipaliyaduravaloyaM, galaMtanayaNaM ghulNtmuhlaalN| ramaNIyaNahasaNijjaM, ei asaraNassa vuDDhattaM // 36 // jaraiMdayAliNIe, kA vi hayAsAi asarisA sattI / kasiNA vi kuNai kesA, mAlaikusumehiM avisesaa||37|| dalai balaM galai suiM, pADai dasaNe niruMbhae ditttthi| jararakkhasI balINa vi, bhaMjai piTThi pi susiliTTaM // 38 // sayaNaparAbhavasunnattavAusiMbhAiyaM jarAsenna / guruyANaM pi hu balamANakhaMDaNaM kuNai vuddddhtte||39|| jarabhIyA ya varAyA, sevaMti rsaaynnaaikiriyaao| govaMti paliyavaligaMDakUve niyjmmmaaiinni||40|| 155
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 bhavabhAvanA na muNaMti mUDhahiyayA, jiNavayaNarasAyaNaM ca mottuunnN| sesovAehiM nivAriyA vi hu Dhukkai puNo vi jraa||41|| to jai atthi bhayaM te, imAi ghorAi jrpisaaiie| jiyasattu vva pavajjasu, saraNaM jinnviirpykmlN||42|| samuvaTThiyammi maraNe, sasaMbhame pariyaNammi dhaavNte| ko saraNaM pariciMtasu, ekkaM mottUNa jinndhmmN||43|| sayalatiloyapahUNo, uvAyavihIjANagA annNtblaa| titthayarA vi hu kIraMti kittisesA kyNtenn||44|| bahusattijuo surakoDiparivuDo pvipyNddbhuydNddo| hariNo vva hIrai harI, kyNthrinnaahriystto||45|| chakkhaMDavasuhasAmI, niisesnriNdpnnypykmlo| cakkaharo vi gasijjai, sasi vva jamarAhuNA vivso||46|| je koDisilaM vAmekkakarayaleNukkhivaMti tUlaM v| vijjhavai jamasamIro, te vi piivvv'surriunno||47|| jai maccumuhagayANaM, eyANa vi hoi kiM pi na hu srnnN| tA kIDayamettesuM, kA gaNaNA iyaraloesu ? // 48 // jai piyasi osahAiM, baMdhasi bAhAsu ptthrsyaaiN| kAresi aggihoma, vijjaM maMtaM ca saMtiM c||49|| annAi vi kuMTalaviMTalAiM bhuuovghaayjnngaai| kuNasi asaraNo taha vi hu, DaMkijjasi jmbhuyNgenn||50|| siMcai uratthalaM tuha, aMsupahavAheNa kiM pi ruymaannN| uvariTThiyaM kuTuMbaM, taM pi skjjekktllicchN||51|| dhaNadhannarayaNasayaNAiyA ya saraNaM na mrnnkaalmmi| jAyaMti jae kassa vi, annattha vi jeNimaM bhnniyN||52|| attheNa naMdarAyA, na rakkhio gohaNeNa kuianno| dhanneNa tilayaseTThI, puttehiM na tAio sgro||53|| iya nAUNa asaraNaM, appANaM gayaurAhivasuo vv| jaramaraNavallivicchittikArae jayasu jinndhmme||54||
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 ekko kammAiM samajjiNei bhuMjai phalaM pi tssekko| ekkassa jammamaraNe, parabhavagamaNaM ca ekkassa // 55 // sayaNANaM majjhagao, rogAbhihao kilissai ihego / sayaNo'vi ya se rogaM, na viriMcai neya avnnei||56|| majjhammi baMdhavANaM, sakaruNasaddeNa plvmaannaannN| mottuM vihavaM sayaNaM, ca maccuNA hIrae ekko // 57 // patteyaM patteyaM, kammaphalaM niyayamaNuhavaMtANaM / ko kasa jae sayaNo ?, ko kassa parajaNo ettha ? // 58 // ko keNa samaM jAya ?, ko keNa samaM paraM bhavaM vayai ? | ko kassa duhaM giNhai ?, mayaM ca ko kaM niyattei ? // 59 // aNusoyai annajaNaM, annabhavaMtaragayaM ca baaljnno| na ya soyai appANaM, kilissamANaM bhave ekkaM // 60 // pAvAiM bahuvihAi, karei suysynnpriynnnnimittN| nirayammi dAruNAo, ekko cciya sahai viynnaao||61|| kUDakkayaparavaMcaNavIsasiyavahA ya jANa kjjmmi| pAvaM kayamiNhiM te, NhAyA dhoyA taDammi tthiyaa||62|| eko cciya puNa bhAraM, vahei tADijjae ksaaiihiN| uppaNNo tiriesuM. mhisturNgaaijaaiisu||63|| iTThakuTuMbassa kae, karai nANAvihAiM pAvA / bhavacakkammi bhamaMto, ekko cciya sahai dukkhAI // 64 // sayaNAivittharo maha, ettiyametto tti harisiyamaNeNa / tANa nimittaM pAvAi jeNa vihiyAi vivihAraM // 65 // narayatiriyAiesuM, tassa vi dukkhAiM annuhvNtss| dIsai na ko'vi bIo, jo aMsaM giNhai 'duhss||66|| bhottUNa cakkiriddhiM, vasiuM chkkhNddvsuhmjjhmmi| ekko vaccai jIvo, mottuM vihavaM ca dehaM c||67|| ekko pAvai jammaM, vAhiM vuDDhattaNaM ca maraNaM c| ekko bhavaMtaresuM, vaccai ko kassa kira bIo ?||68 // 157
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 bhavabhAvanA iya ekko cciya appA, jANijjasu sAsao tihuyaNe vi| thakkaMti mahunivassa va, jaNakoDIo visesaao||69|| annaM imaM kuTuMba, annA lacchI sarIramavi annN| mottuM jiNiMdadhammaM, na bhavaMtaragAmio anno||70|| vinnAyA bhAvANaM, jIvo dehAiyaM jaDaM vtthu| jIvo bhavaMtaragaI, thakkaMti iheva sesaaiN||71|| jIvo niccasahAvo, sesANi u bhaMgurANi vtthuunni| vihavAi bajjhaheubbhavaM ca niraheuo jiivo||72|| baMdhai kammaM jIvo, bhuMjei phalaM tu sesayaM tu punno| dhaNasayaNapariyaNAI, kammassa phalaM ca heuM c||73|| iya bhinnasahAvatte, kA mucchA tujjha vihavasayaNesu ? / kiM vAvi hojjimehiM, bhavaMtare tuha parittANaM ? // 74 // bhinnatte bhAvANaM, uvyaar'vyaarbhaavsNdehe| kiM sayaNesa mamattaM ?, ko ya paoso parajaNammi ? // 75 // pavaNo vva gayaNamagge, alakkhio bhamai bhavavaNe jiivo| ThANe ThANammi samajjiUNa dhnnsynnsNghaae||76|| jaha vasiUNaM desiyakuDIe ekkAi vivihpNthiynno| vaccai pabhAyasamae, annannadisAsu savvo vi||77|| jaha vA mahallarukkhe, paosasamae vihNgmkulaaiN| vasiUNa jaMti sUrodayammi ssmiihiydisaasu||78|| ahavA gAvIo vaNammi egao govsnnihaannmmi| cariuM jaha saMjhAe, annannagharesu vccNti||79|| iya kammapAsabaddhA, vivihaTThANehiM AgayA jiivaa| vasiuM egakuTuMbe, annannagaIsu vccNti||80|| iya annattaM pariciMtiUNa ghrghrnnisynnpddibNdh| mottUNa niyasahAe, dhaNo vva dhammammi ujjmsu||81|| nArayatiriyanarAmaragaIhiM cauhA bhavo vinniddittttho| tattha ya nirayagaIe, sarUvamevaM vibhaavejjaa||82||
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 rayaNappabhAiyAo, eyAo tIi satta puddhviio| savvAo samaMteNa, aho aho vittharaMtIo // 83 // tIsapaNavIsapanarasadasalakkhA tinni ega pNcuunnN| paMca ya naragAvAsA, culasIilakkhAiM svvaasu||84|| te NaM narayAvAsA, aMto vaTTA bahiM tu curNsaa| TThA khuruppa ThANasaMThiyA paramaduggaMdhA // 85 // asuI niccpitttthiypuuyvsaamNsruhircikkhillaa| dhUmappabhAi kiMci vi, jAva nisaggeNa ai usiNA // 86 // parao nisaggao cciya, dushmhaasiiyveynnaakliyaa| niccaMdhayAratamasA, nIsesaduhAyarA svve||87|| jai amaragirisamANaM, himapiMDaM ko vi usiNanaraesu / khivai suro to khippaM, vaccai vilayaM apatto vi // 88 // dhamiyakayaaggivanno, merusamo jai paDejja aygolo| pariNAmijjai sIesu so vi himpiNddruuvenn||89|| aikaDhiNavajjakuDDA, hoMti samaMteNa tesu nresu| saMkaDamuhAI ghaDiyAlayAiM kira tesu bhnniyaaiN||90|| mUDhA ya mahAraMbhaM, aighorapariggahaM pnniNdivhN| kAUNa iha'nnANi vi, kuNimAhArAi paavaaiN||91|| pAvabhareNakkaMtA, nIre ayagolau vva gysrnnaa| vaccaMti aho jIvA, nirae ghaDiyAlayANaMto // 92 // aMgulaasaMkhabhAgo, tesi sarIraM tahiM havai pddhmN| aMtomuhuttametteNa jAyae taM pi hu mhllN||93|| pIDijjai so tatto, ghaDiyAlayasaMkaDe amAyaMto / pIlijjaMto hatthi, vva ghANae virasamArasai // 94 // taM taha uppaNNaM pAsiUNa dhAvaMti htttthtutttthmnnaa| re re giNhaha giNhaha, eyaM duTTaM ti jNpNtaa||95|| chollijjaMtaM taha saMkaDAu jaMtAo vaMsasaliyaM v| dhariUNa khure kaDDhaMti palavamANaM ime devaa||96|| 159
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 bhavabhAvanA aMbe aMbarisI ceva sAme ya sabale tti y| ruddovaruddakAle ya mahAkAle tti aavre||97|| asi pattedhaNU kuMbhe vAlU veyaraNi tti yA kharassare mahAghose panarasa prmaahmmiyaa||98|| ee ya nirayapAlA, dhAvaMti samaMtao ya klylNtaa| re re tariyaM mAraha, chiMdaha bhiMdaha imaM paavN||99|| iya jaMpaMtA vAvallabhallisellehiM khggkuNtehiN| nIharamANaM viMdhaMti taha ya chiMdati nikkrunnaa||100|| nivaDato vi ha koi vi, paDhamaM khippai mhNtsuulaae| apphAlijjai anno, vjjsilaakNttysmhe||101|| anno vajjaggiciyAsu khippae virasamArasaMto vi| aMbAINa'surANaM, etto sAhemi vaavaarN||102|| ArAiehi viMdhati moggarAIhiM taha nisuNbhNti| dhADaMti aMbarayale, maMcaMti ya nArae aNbaa||103|| nihae ya taha nisanne, ohayacitte vicittkhNddehiN| kappaMti kappaNIhiM, aMbarisI tattha nerie||104|| sADaNapADaNatottayaviMdhaNa taha rjjtlphaarehiN| sAmA neraiyANaM, kuNaMti tivvAo viynnaao||105|| sabalA neraiyANaM, uyarAo taha ya hiyymjjhaao| kaDDhaMti aMtavasamaMsaphipphise chediuM bhuso||106|| chiMdati asIhiM tisuulsuulsuisttikuNttumresu| poyaMti ciyAsu dahati niddayaM nArae ruddaa||107|| bhaMjaMti aMguvaMgANi UrU bAhU sirANi krcrnne| kappaMti khaMDakhaMDaM, uvaruddA niryvaasiinnN||108|| mIrAsu suMThiesuM, kaMDUsu ya payaNagesu kuNbhiisu| lohIsu ya palavaMte, payaMti kAlA u nerie||109|| chettUNa sIhapucchAgiINi taha kaagnnippmaannaanni| khAvaMti maMsakhaMDANi nArae tattha mhkaalaa||110||
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 hatthe pAe UrU, bAhu sirA taha ya aNguvNgaanni| chiMdaMti asI asimAiehi niccaM pi niryaannN||111|| pattadhaNunirayapAlA, asipattavaNaM viubviyaM kAuM / daMsaMti tattha chAyAhilAsiNo jaMti neraiyA // 112 // to pavaNacalitatarunivaDiehiM asimAiehiM kira tesiN| kaNNoTThanAsakaracaraNaUrUmAINi chiNdNti||113|| kuMbhesu payaNagesu ya, suMThesu ya kaMdulohikuMbhI / kuMbhIo nAraeN ukkalaMtatellAisu tlNti||114|| taDayaDaravaphuTTaMte, caNaya vva kayaMbavAluyAniyare / bhuMjaMti nArae taha, vAluyanAmA nirypaalaa||115|| vasapUyaruhirakesaTThivAhiNiM kalayalaMtajausottaM / veyaraNiM nAma naI, aikhArusiNaM viuvveuM // 116 // veyaraNinarayapAlA, tattha pavAhaMti nArae duhie| ArovaMti tahiM pihu, tattAe lohnaavaae||117|| neraie ceva paropparaM pi parasUhiM tacchayaMti dddhN| karavattehi ya phADaMti niddayaM majjhamajjheNaM // 118 // viyarAlavajjakaMTayabhImamahAsiMbalIsu ya khivNti| palavaMte kharasaddaM, kharassarA nirayapAla tti // 119 // pasuNo vva nArae vahabhaeNa bhIe palAyamANe y| mahaghosaM kuNamANA, ruMbhaMti tahiM mhaaghosaa||120|| taha phAliyA vi ukkattiyA vi taliyA vi chinnabhinnA vi| daDDhA bhuggA muDiyA, ya toDiyA taha vilINA y||121|| pAvodaeNa puNaravi, milaMti taha ceva pArayaraso vv| icchaMtA vi hu na maraMti kaha vi hu te nArayavarAyA // 122 // pabhaNaMti tao dINA, mA mA mAreha sAmi ! pahu ! nAha ! aidusahaM dukkhamiNaM, pasiyaha mA kuha ettAhe // 123 // evaM paramAhammiyapAesa puNo puNo vi laggati / daMtehi aMgulIo, giNhaMti bhAMti diinnaaiN||124|| 161
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 bhavabhAvanA tatto ya nirayapAlA, bhaNaMti re ajja dusahaM dukkhN| jaiyA paNa pAvAiM, karesi taTTho tayA bhnnsi||125|| Natthi jae savvanna, ahavA ahameva ettha svvviuu| ahavA vi khAha piyaha ya, diTTho so keNa paraloo ? // 126 // Natthi va puNNaM pAvaM, bhUya'bbhahio ya dIsai na jiivo| iccAi bhaNasi taiyA, vAyAlatteNa prituttttho||127|| maMsarasammi ya giddho, jaiyA mAresi nigghiNo jiive| bhaNasi tayA amhANaM, bhakkhamiyaM nimmiyaM vihinnaa||128|| veyavihiyA na dosaM, jaNei hiMsa tti ahava jNpesi| caracaracarassa to phAliUNa khAesi prmNsN||129|| lAvayatittiraaMDayarasavasamAINi piyasi aigiddho| iNDiM puNa pokkArasi, aisahaM dukkhmeyNti||130|| aliehi vaMcasi tayA kUDakkayamAiehi muddhjnnN| pesunnAINi karesi harisio palavasi iyaanniN||131|| taiyA khaNesi khattaM, ghAyasi vIsaMbhiyaM musasi loyN| paradhaNaluddho bahudesagAmanagarAiM bhNjesi||132|| teNAvi purisayAreNa viNaDio muNasi taNasamaM bhuvnnN| paradavvANa viNAse, ya kuNasi pokkarasi puNa innhi||133|| mA harasu paradhaNAI, ti coio bhaNasi dhiTThayAe y| savvassa vi parakIyaM, sahoyaraM kassai na dvv||134|| taiyA parajuvaINaM, coriyaramiyAiM muNasi suhiyaaii| airatto vi ya tAsiM, mArasi bhattArapamuhe y||135|| sohaggeNa ya naDio, kUDavilAse ya kuNasi tAhiM smN| iNhiM tu tattataMbayaDhiulliyANaM plaaesi||136|| parakIya cciya bhajjA, jujjai niyayAi maaibhginniio| evaM ca duvviyaDDhattagavvio vayasi sikkhvio||137|| piMDesi asaMtuTTho, bahupAvapariggahaM tayA muuddho| AraMbhehi ya tUsasi, rUsasi kiM ettha dukkhehiM ? // 138 //
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 163 AraMbhapariggahavajjiyANa nivvahai amha na kuttuNbN| iya bhaNiyaM jassa kae, ANasu taM dhvibhaagtthN||139|| bhariuM pipIliyAINa sIviyaM jai muhaM tuh'mhehi| to hosi parAhutto, bhuMjasi rayaNII puNa mitttth||140|| piyasi suraM gAyaMto, vakkhANaMto bhuyAhiM nccNto| iha tattatelataMbayataUNi kiM piyasi na ? hayAsa ! // 141 // suulaarovnnnettaavhaarkrcrnncheymaaiinni| Ayanioe kuMDhattaNeNa lNcaaighnnaaiN||142|| nayarArakkhiyabhAve, ya bNdhvhhnnnnjaaynnaaiihiN| nANAvihapAvAiM, kAuM kiM kaMdasi iyANiM ? // 143 // gurudevANuvahAso, vihiyA AsAyaNA vayaM bhggN| loo ya gAmakUDattaNAibhAvesu sNtvio||144|| iya jai niyahatthAroviyassa tasseva paavviddviss| bhuMjasi phalAiM re duTTha ! amha tA ettha ko doso ? // 145 // iccAi puvvabhavakkayAiM sumarAviuM nirypaalaa| puNaravi viyaNAu uIrayaMti vivihppyaarehi||146|| ukkattiUNa dehAu tANa maMsAiM cddphddNtaann| tANaM ciya vayaNe pakkhivaMti jalaNammi bhuNjeuN||147|| re re tuha puvvabhave, saMtuTThI Asi mNsrsehiN| iya bhaNiuM tasseva ya, maMsarasaM giNhiuM deti||148|| caupAsamiliavaNadavamahaMtajAlAvalIhiM ddjhNtaa| sumarAvijjati surehiM nArayA puvvdvdaannN|149|| AheDayaceTThAo, saMbhAreuM bhuppyaaraao| baMdhaMti pAsaehiM, khivaMti taha vjjkuuddesu||150|| pADaMti vajjamayavAgurAsu pitRRti lohluddehi| sUlagge dAUNaM, bhuMjaMti jlNtjlnnmmi||151|| ullaMbiUNa uppiM, ahomuhe heTTha jliyjlnnmmi| kAUNa bhaDittaM khaMDaMso'vi vikattaMti stthehiN||152||
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 bhavabhAvanA paharaMti caveDAhiM, cittyvyvgghsiihruuvehi| kuTuMti kuhADehiM, tANa taNuM khayarakaTuM v||153|| kayavajjatuMDabahuvihavihaMgarUvehiM tikkhcNcuuhi| acchI khuDDaMti siraM, haNaMti cuTaMti mNsaaiN||154|| agaNivarisaM kuNaMte, mehe veuvviyammi neriyaa| surakayapavvayaguhamaNusaraMti nijjliysvvNgaa||155|| tattha vi paDaMtapavvayasilAsamUheNa dliysvvNgaa| aikaruNaM kaMdaMtA, pappaDapiTuM va kiirNti||156|| tiriyANa'ibhArArovaNAI sumarAviUNa khNdhesuN| caDiUNa surA tesiM, bhareNa bhaMjaMti aNgaaiN||157|| jesiM ca aisaeNaM, giddhI saddAiesu visesu| Asi ihaM tANaM pi hu, vivAgameyaM pyaasNti||158|| tattataumAiyAiM, khivaMti savaNesu taha ya ditttthiie| saMtAvuvveyavighAyaheurUvANi dNsNti||159|| vasamaMsajalaNamummurapamuhANi vilevaNANi uvnneti| uppADiUNa saMdasaeNa dasaNe ya jIhaM c||160|| tatto bhImabhuyaMgamapivIliyAINi taha ya dvvaanni| asuIu aNaMtaguNe, asuhAI khivaMti vynnmmi||161|| sovaMti vajjakaMTayasejjAe agaNiputtiyAhiM smN| paramAhammiyajaNiyAu evamAI ya viynnaao||162|| eso maha puvvaveri, tti niyamaNe aliyamavi vigppeuN| avaropparaM pi ghAyaMti nArayA phrnnaaiihi||163|| sIosiNAi viyaNA, bhaNiyA annA vi dasavihA sme| khettANubhAvajaNiyA, iya tivihA veyaNA nre||164|| tatto kasiNasarIrA, bIbhacchA asuiNo sddiydehaa| nIhariyaaMtamAlA, bhinnakavAlA luyaMgA y||165|| dINA savvanihINA, napuMsagA saraNavajjiyA khiinnaa| ciTThati nirayavAse, neraiyA ahava kiM bahuNA ? // 166 //
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 165 acchinimIlaNamettaM, natthi suhaM dukkhameva annubddh| narae neraiyANaM, ahonisiM pccmaannaannN||167|| tattha ya sammAdiTThI, pAyaM ciMtaMti veynnaa'bhihyaa| mottuM kammAi tumaM, mA rUsasu jIva ! jaM bhnniyN||168|| savvo puvvakayANaM, kammANaM pAvae phlvivaagN| avarAhesu guNesu ya, nimittamettaM paro hoi||169|| dhArijjai eMto jalanihI vi kllolbhinnkulselo| na hu annajammanimmiyasuhAsuho devvprinnaamo||170|| akayaM ko paribhaMjai ?, sakayaM nAsejja kassa kira kammaM ? / sakayamaNu/jamANe, kIsa jaNo dammaNo hoi ? // 171 // duppatthio amittaM, appA suppatthio havai mittN| suhadukkhakAraNAo, appA mittaM amittaM vaa||172|| vArijjaMto vi hu guruyaNeNa taiyA karesi paavaaiN| sayameva kiNiyadakkho, rUsasi re jIva ! kassiNDiM ? // 173 // sattamiyAo annA, aTThamiyA natthi nirayapuDhavi tti| emAi kuNasi kUDuttarAI iNhiM kimuvvayasi ? // 174 // iya ciMtAe bahuveyaNAhiM khaviUNa asuhkmmaaiN| jAyaMti rAyabhuvaNAiesu kamaso ya sijhNti||175|| anne avaropparakalahabhAvao taha ya kovkrnnennN| pAvaMti tiriyabhAvaM, bhamaMti tatto bhvmnnNt||176|| pANivaheNaM bhImo, kuNimAhAreNa kuNjrnriNdo| AraMbhehi ya aghalo, narayagaIe udaahrnnaa||177|| evaM saMkheveNaM, nirayagaI vanniyA tao jiivaa| pAeNa hoti tiriyA, tiriyagaI teNa'o vocchN|178|| egiMdiyavigaliMdiyapaMciM(ceM)diyabheyao tahiM jiivaa| paramatthao ya tesiM, sarUvamevaM vibhaavejjaa||179|| puDhavI phoDaNasaMciNaNahalamalaNakhaNaNAidutthiyA niccN| nIraM pi piynntaavnngholnnsosaaikydukkhN||180||
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavabhAvanA agaNI khoTTaNacUraNajalAisatthehiM dutthiysriiro| vAU viiynnpittttnnuusinnaannilstthkyduttho||181|| cheannsosnnbhNjnnkNddnndddhdlnnclnnmlnnehi| ullUraNaummUlaNadahaNehi ya dukkhiyA trunno||182|| golA hoMti asaMkhA, hoti nigoyA asaMkhayA gole| ekkekko ya nigodo, aNaMtajIvo munneyvvo||183|| egosAsammi mao, satarasa vArAu'NaMtakhutto vi| khollagabhavagahaNAU, eesu nigoyjiivesu||184|| puttAisu paDibaddhA, annANapamAyasaMgayA jiivaa| uppajjaMti dhaNappiyavaNiuvvegidiesu bhu||185|| vigaliMdiyA avattaM, rasaMti sunnaM bhamaMti citttthti| lolaMti ghalaMti luDhaMti jaMti nihaNaM pi chuhvsgaa||186|| jiNadhammuvahAseNaM, kAmAsattIi hiyysddhyaae| ummaggadesaNAe, sayA vi keliikilttenn||187|| kUDakkaya alieNaM, paraparivAeNa pisuNayAe y| vigaliMdiesu jIvA, vaccaMti piyaMguvaNio vv||188|| paMciMdiyatiriyA vi hu, siiyaayvtivvchuhpivaasaahiN| anno'nngsnntaaddnnbhaaruvvhnnaaisNtviyaa||189|| piDheM ghaTTa kimijAlasaMgayaM parigayaM ca mcchiihiN| vAhijjaMti tahA vi hu, rAsahavasahAiNo avsaa||190|| vAheUNa subahuyaM, baddhA kIlesu chuhpivaasaahiN| vasahaturagAiNo khijjiUNa suiraM vivjjNti||191|| ArAkasAighAehiM tADiyA taDataDa tti phuttRti| aNavekkhiyasAmatthA, bharammi vasahAiNo juttaa||192|| dhaNadevaseTThivasaho, kaMbalasabalA ya etthudaahrnnN| bharavahaNakhuhapivAsAhi dukkhiyA mukkniyjiivaa||193|| niddayakasapaharaphuDaMtajaMghavasaNAhi gliyruhirohaa| jlbhrsNpuuriygurutddNgbhjjNtpittuNtaa||194||
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 167 niggayajIhA pagalaMtaloyaNA diihrcchiyggiivaa| vAhijjaMtA mahisA, pecchasu dINaM ployNti||195|| vihiyapamAyA kevalasuhesiNo cinnaparadhaNA vigunnaa| vAhijjate mahisattaNammi jaha khuDDao vivso||196|| kAuM kuDuMbakajje, samuddavaNio vva vivihpaavaaii| mAreuM mahisatte, bhuMjai teNa vi kuttuNbenn||197|| uyare uMTakarakaM, paTThIe bharo galammi kUvo y| ujjhaM muMcai pokkarai, tahA vi vAhijjae krho||198|| nAsAe~ samaM uTheM, baMdheuM selliyaM ca khiviuunn| lajjUe a khivijjai, karaho virasaM rsNto'vi||199|| gimhammi marutthalavAluyAsu jalaNosiNAsu khuppNto| garuyaM pi hu vahai bharaM, karaho niykmmdosenn||200|| jiNamayamasaddahaMtA, daMbhaparA prdhnnekkluddhmnnaa| aMgArasaripamuhA, lahaMti karahattaNaM bhuso||201|| jIvaMtassa vi ukkittiuM chaviM chiMdiUNa mNsaaiN| khaddhAiM jaM aNajjehiM pasubhave kiM na taM sarasi ? // 202 // galayaM chettUNaM kattiyAi ullaMbiUNa paannehi| ghettu tuha cammamaMsaM, aNaMtaso vikkiyaM ttth||203|| dinno balIe taha devayANa virasAiM bubbuyaMto vi| pAhuNayabhoyaNesu ya, kao si to posiuM bhuso||204|| dhammacchaleNa kehiM, vi annANaMdhehiM mNsgiddhehiN| nihao niruddhasaddo, galayaM valiUNa jnnesu||205|| UraNayachagalagAI, nirAuhA nAhavajjiyA diinnaa| bhuMjaMti nigghiNehiM, dijjati balIsu ya na vgghaa||206|| pasughAeNaM naragAiesu AhiMDiUNa psujmme| mahuvippo vva haNijjai, aNaMtaso jnnmaaiisu||207|| ranne davaggijAlAvalIhiM svvNgsNplittaannN| hariNANa tANa taha dukkhiyANa ko hoi kira saraNaM ? // 208 //
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 bhavabhAvanA niddypaariddhiynisiysellnibbhinnkhinndehenn| hariNattaNammi re ! sarasu jIva ! jaM visahiyaM dukkhN||209|| baddho pAse kUDesu nivaDio vAgurAsu sNmuuddho| pacchA avaso ukkattiUNa kaha kaha na khaddho si ? // 210 // sarapaharaviyAriyauyaragaliyagabbhaM paloiuM hrinniN| sayamavi ya paharavihureNa sarasu jaha jUriyaM hiye||211|| mAyAvAhasamAraddhagorigeyajjhuNIsu mujhNto| savaNAvahio annANamohio pAvio nihnnN||212|| dahraNa kUDahariNiM, phAsiMdiyabholio tahiM giddho| viddho bANeNa urammi ghummiuM nihnnmnnuptto||213|| cittymiNdkmnisiynhrkhrphrvihuriyNgss| jaha tuha duhaM kuraMgattaNammi taM jIva ! kiM bhaNimo ? // 214 // vaivivaravihiyajhaMpo, gattAsUlAi nivaDio sNto| javacaNayacaraNagiddho, viddho hiyayammi slaahiN||215|| matto tattheva ya niyapamAyao nihyrukkhgysiNgo| subahuM vellaMto jaM, mao'si taM kiM na saMbharasi ? // 216 // gimhe kaMtArAisu, tisio mAiNhiyAi hiirNto| marai kuraMgo phuTuMtaloyaNo ahava thevjle||217|| hariNo hariNIeN kae, na piyai hariNI vi hrinnkjjenn| tucchajale buDDamuhAI do vi samayaM vivnnaaiN||218|| ettha ya hariNatte pupphacUlakumareNa jaha sbhjjenn| duhamaNubhUyaM taha suNasu jIva ! kahiyaM mhrisiihiN||219|| pajjaliyajalaNajAlAsu uvari ullaMbiUNa jiivNto| bhutto'si bhuMjiuM sUyarattaNe kiha na taM sarasi ? // 220 // gahiUNa savaNamucchAliUNa vAmAo daahinngymmi| suNayammi tao tattha vi, viddho selleNa nihaNa go||221|| uppannassa piussa vi, bhavapariyattIi suuyrttenn| piTThiimaMsakkhAI, rAyasuo bohio munninnaa||222||
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 luddho phAsammi kareNuyAe vArIe nivaDio diinno| jhijjai daMtI nADayaniyaMtio sukkhrukkhmmi||223|| viMjharamiyAi sariuM, jhijjaMto nibiddsNklaabddho| viddho sirammi siyaaMkuseNa vasio si gyjmme||224|| soUNa sIhanAyaM, puvviM pi vimukkjiiviyaasss| nivaDaMtasIhanaharassa tattha kiM tuha duhaM kahimo ? // 225 // bhisiNIbisAI sallaidalAI sariUNa junnghaasss| kavalamagiNhato AriyAhiM kaha kaha na viddho si ? // 226 // pddikuNjrkddhinncihuttttdsnnkkhygliypuuyruhiroho| parisakkirakimijAlo, gao si tattheva pNcttN||227|| jUhavaitte pajjaliyavaNadAve nirvlNbcrnnss| mehakumArassa va duhamaNaMtaso tuha smuppnn||228|| jAle baddho sattheNa chiMdiuM huyavahammi primukko| bhatto ya aNajjehiM, jaM macchabhave tayaM srs||229|| chettUNa nisiyasattheNa khaMDaso ukklNttellmmi| taliUNa tuTTahiyaehi haMta bhutto tahiM cev||230|| jIvaMto vi hu uvariM, dAuM dahaNassa dINahiyao y| kAUNa bhaDittaM bhuMjio'si tehiM ciya tahiM pi||231|| anno'nngsnnvaavaarniryaikuurjlyraarddho| tasio gasio makko, lakko Dhakko ya gilio y||232|| baDisagganisiyaAmisalavaluddho rasaNaparavaso mccho| galae viddho sattheNa chiMdiuM bhuMjiuM bhutto||233|| piyapatto vi ha macchattaNaM pi jAo sumittghvinnaa| biDiseNa gale gahio, muNiNA moyAvio kaha vi||234|| pakkhibhavesu gasaMto, gasijjamANo ya sespkkhiihiN| dukkhaM uppAyaMto, uppannaduho ya bhamio si||235|| kharacaraNacaveDAhi ya, caMcupahArehiM nihnnmuvnneto| nihaNijjaMto ya ciraM, Thio si olaavyaaiisu||236||
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 pAsesu jaliyajalaNesu kUDajaMtesu aamislvesu| paDio annANaMdho, baddho khaddho niruddho ya // 237 // paDikukkuDanaharapahAraphuTTanayaNo vibhinnsvvNgo| nihaNaM gao si bahuso, vi jIva ! parakouyakaeNa // 238 // jhINo sariuM sahapiyayamAe ramiyAiM sAlichettesu / khitto gottIi va paMjaraTThio haMta kIratte // 239 // bhamio sahayAravaNesu piyayamAparigaeNa scchNdN| sariUNa paMjaragao, bahuM visanno vivanno y|| 240 // gahio kharanaharabiDAliyAe AyaDDhiUNa kaMThammi / cillaMto vilavaMto, khaddho si tahiM tayaM sarasu // 241 // tattheva ya sacchaMdaM, muddiyalayamaMDavesu hiNddto| jaNaeNa pAsaehiM, baddho khaddho ya jaNaNIe // 242 // iya tiriyamasaMkhesuM, dIvasamuddesu uDDhamahaloe / vivihA tiriyA dukkhaM, ca bahuvihaM kettiyaM bhaNimo ? // 243 // himapariNaesu sarisaravaresu siiylsmiirsuddhiyNgaa| hiyayaM phuDiUNa mayA, bahave dIsaMti jaM tiriyaa||244|| vAsAratte tarubhUminissiyA raNNajalapavAhehiM / vujjhaMti asaMkhA taha, maraMti sIeNa vijjhddiyaa||245|| ko tANa aNAhANaM, ranne tiriyANa vaahivihuraannN| bhuyagAiDaMkiyANa ya, kuNai tigicchaM va maMtaM vA ? // 246 // vasaNaccheyaM nAsAiviMdhaNaM pucchknnkpprnnN| baMdhaNatADaNaDaMbhaNaduhAiM tiriesu'nnNtaaii||247|| muddhajaNavaMcaNeNaM, kuuddtulaakuuddmaannkrnnenn| aTTavasaTTovagameNa dehghrsynnciNtaahiN||248|| kUDakkayakaraNeNaM, aNaMtaso niyddinddiycittehiN| sAvatthIvaNiehiM, va tiriyAuM bajjhae evaM // 249 // kAlamaNaMtaM egidiesu saMkhejjayaM puNiyaresu / kAUNa kei maNuyA, hoMti ato teNa te bhnnimo||250|| bhavabhAvanA
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 171 kammeyarabhUmisamubbhavAibheeNa'NegahA mnnuyaa| tANa viciMtasu jai atthi kiM pi paramatthao sokkh||251|| gabbhe bAlattaNayammi jovvaNe taha ya vuddddhbhaavmmi| ciMtasu tANa sarUvaM, niuNaM causu vi avtthaasu||252|| mohanivanibiDabaddho, katto vi hu kaDDhiuM asuigbbhe| coro vva cArayagihe, khippai jIvo annppvso||253|| sukkaM piuNo mAUe soNiyaM tadubhayaM pi sNstttth| tappaDhamayAe~ jIvo, AhArai tattha uppnno||254|| sattAhaM kalalaM hoi, sattAhaM hoi abbyN| abbayA jAyae pesI, pesIo ya ghaNaM bhve||255|| hoi palaM karisUNaM, paDhame mAsammi bIyae pesii| hoi ghaNA taie uNa, mAUe dohalaM jnni||256|| jaNaNIe aMgAI, pIDei cautthayammi maasmmi| karacaraNasiraMkUrA, paMcamae paMca jaayNti||257|| chaTThammi pittasoNiyamuvaciNei sattamammi puNa maase| pesiM paMcasayagaNaM, kuNai sirANaM ca sttse||258|| nava ceva ya dhamaNIo, navanauI lakkha romkvaannN| adbhuTThA koDIo, samaM puNo kesmNsuuhi||259|| nipphannappAo puNa, jAyai so aTThammi maasmmi| oyAhArAIhi ya, kuNai sarIraM samaggaM pi||260|| dunni ahorattasae, saMpuNNe sattasattarI cev| gabbhagao vasai jio, addhamahorattamannaM c||261|| ukkosaM navalakkhA, jIvA jAyaMti eggbbhmmi| ukkoseNa navaNhaM, sayANa jAyai sao ekko||262|| gabbhAu vi kAUNaM, saMgAmAINi gruypaavaaiN| vaccaMti ke vi narayaM, anne uNa jaMti surloyN||263|| navalakkhANa vi majjhe, jAyai egassa duNha va smttii| sesA puNa emeva ya, vilayaM vaccaMti ttthev||264||
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 bhavabhAvanA suyamANIe mAUi suyai jAgarai jaagrNtiie| suhiyAi havai suhio, dahiyAe dakkhio gbbho||265|| kaiyA vi hu uttANo, kaiyA vi hu hoi egpaasenn| kaiyA vi aMbakhujjo, jnnnniicetttthaannusaarenn||266|| iya caupAso baddho, gabbhe saMvasai dukkhio jiivo| paramatimisaMdhayAre, amejjhakotthalayamajjhe v||267|| saIhiM aggivannAhiM bhijjamANassa jNtunno| jArisaM jAyae dukkhaM gabbhe aTThaguNaM to||268|| pittvsmNssonniysukktttthipuriismuttmjjhmmi| asuimmi kimi vva Thio, si jIva ! gabbhammi nirysme||269|| iya koi pAvakArI, bArasa saMvaccharAiM gbbhmmi| ukkoseNaM ciTThai, asuippabhave asuiymmi||270|| tatto pAehiM sireNa vA vi sammaM viNiggamo tss| tiriyaM NiggacchaMto, viNivAyaM pAvae jiivo||271|| gabbhaduhAI daTuM, jAIsaraNeNa naaysurjmmo| siritilayaibbhataNao, abhiggahaM kuNai gbbhttho||272|| aivissaraM rasaMto, joNIjaMtAo kaha vi nnipphiddi| mAUe~ appaNo'vi ya, veyaNamaulaM jnnemaanno||273|| jAyamANassa jaM dukkhaM maramANassa jNtunno| teNa dukkheNa saMtatto na sarai jaaimppnno||274|| dAhiNakacchIvasio, putto vAmAe puNa havai dhuuyaa| ubhayaMtarammi vasio, napaMsao jAyae jiivo||275|| chuhiyaM pivAsisaM vA, vAhigghatthaM ca attayaM khiuN| bAlattaNammi na tarai, gamai ruyaMto cciya vraao||276|| khelakharaMTiyavayaNo, muttpuriisaannulittsvvNgo| dhUlibhuruMDiyadeho, kiM suhamaNuhavai kira bAlo ? // 277 // khivai karaM jalammi vi, pakkhivai muhammi kasiNabhuyagaM pi| bhuMjai abhojjapejjaM, bAlo annaanndosenn||278||
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 173 ullasai bhamai kukkuyai kIlai jaMpai bahaM asNbddh| dhAvai niratthayaM pi hu, nihaNaMto bhuuysNghaayN||279|| iya asamaMjasaceTThiyaannANa'viveyakulaharaM gmiyN| jIveNaM bAlattaM, pAvasayAiM kunnNtenn||280|| bAlassa vi tivvAiM, duhAI daTTaNa niyytnnyss| balasArapuhaivAlo, nivvinno bhvnivaasss||281|| taruNattaNammi pattassa dhAvae dvinnmelnnpivaasaa| sA kA vi jII na gaNai devaM dhammaM guruM ttt||282|| to milai kaha vi atthe, jai to mujjhai tayaM pi paalNto| bIhei rAitakkaraaMsaharAINa niccaM pi||283|| vaDr3hate uNa atthe, icchA vi kaha vi taha duurN| jaha mammaNavaNio iva, saMte'vi dhaNe duhI hoi||284|| laddhaM pi dhaNaM bhottuM, na pAvae vAhivihurio anno| patthosahAinirao, tti kevalaM niyai nynnehi||285|| jai puNa hoi na putto, ahavA jAo vi hoi dussiilo| to taha jhijjhai aMge, jaha kahiuM kevalI tri||286|| anne uNa saMjuttA, rttupplpttkomltlehi| sonnnhsyllkkhnnlkkhiykummunnypehiN||287|| susiliTThagUDhagupphA, eNIjaMghA giNdhtthoruu| harikaDiyalA pyaahinnsurslilaavttnaabhiiyaa||288|| varavairavaliyamajjhA, unnayakucchI silitttthmiinnuyraa| kaNayasilAyalavacchA, purgourprihbhuydNddaa||289|| varavasahunnayakhaMdhA, cauraMgulakaMbugIvakaliyA y| saddalahaNU biMbIphalAharA ssismkvolaa||290|| kuMdadaladhavaladasaNA, vihgaahivcNcusrlsmnaasaa| paumadaladIhanayaNA, annNgdhnnukuddilbhuulehaa||291|| rairamaNaMdolayasarisasavaNa addhiNdupddimbhaalylaa| bharahAhivachattasirA, kjjlghnnksinnmiukesaa||292||
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 bhavabhAvanA saMpunnasasaharamuhA, paausgjjNtmehsmghosaa| somA sasi vva sUrA, va sappahA kaNayamiva ruiraa||293|| pANitalAisu ssisuurckksNkhaailkkhnnoveyaa| vajjarisahasaMghayaNA, samacauraMsA ya sNtthaannaa||294|| lAyannarUvanihiNo, dNsnnsNjnniyjnnmnnaannNdaa| iya guNanihiNo houM, paDhamecciya jovvnnaarNbhe||295|| taha vihurijjati khaNeNa kutttthkkhypmuhbhiimrogehi| jaha hoMti soyaNijjA, nivavikkamarAyataNuo vv|296|| anne uNa savvaMgaM, gasiyA jararakkhasIi jaayNti| ramaNINa sajjaNANa ya, hasaNijjA soaNijjA y||297|| iya vihavaNayaparANa vi, tAruNNaM pi hu viddNbnntttthaannN| je uNa dAriddahayA, anIimaMtANa tANaM tu||298|| prjuvirmnnprdvvhrnnvhverklhniryaannN| dunnayadhaNANa niccaM, duhAiM ko vanniuM tarai ? // 299 // natthi ghare maha davvaM, vilasai loo payaTTai chaNo tti| DiMbhAi ruyaMti tahA, haddhI kiM demi ghariNIe ? // 300 // deMti na maha DhoyaM pi hu, attasamiddhIi gavviyA synnaa| sesA vi hu dhaNiNo parihavaMti na hu deti avyaasN||301|| ajja ghare natthi ghayaM, tellaM loNaM vA iMdhaNaM vtthN| jAyA va ajja tauNI, kalle kiha hohii kuTuMbaM ? // 302 // vaDDhai ghare kumArI, bAlo taNao viDhappai na atthe| rogabahulaM kuTuMbaM, osahamollAiyaM ntthi||303|| ukkoyA maha ghariNI, samAgayA pAhuNA bahU ajj| jinnaM gharaM ca haTTe, jharai jalaM galai savvaM pi||304|| kalahakarI maha bhajjA, asaMvuDo pariyaNo pahU vismo| deso adhAraNijjo, eso vaccAmi anntth||305|| jalahiM pavisemi mahi, taremi dhAuM dhamemi ahavA vi| vijjaM maMtaM sAhemi devayaM vA vi accemi||306||
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 175 jIvai ajja vi sattU, mao ya iTTho pahU ya maha ruttttho| dANiggahaNaM maggaMti vihaviNo kattha vaccAmi ? // 307 // iccAi mahAciMtAjaragahiyA niccameva ya driddaa| kiM aNuhavaMti sokkhaM ?, kosaMbInayarivippo vv||308|| iya vihavINa daridANa vA vi taruNattaNe vi kiM sokhaM ? / duhakoDikuharaM ciya, vuDDhattaM nUNa svvesiN||309|| eyassa puNa sarUvaM, puvviM pi hu vanniyaM smaasennN| vocchAmi puNo kiMci vi, ThANassa asunnyaaheuN||310|| tharaharai jaMghajuyalaM, jhijjhai diTThI paNassai sui vi| bhajjai aMgaM vAeNa hoi siMbho vi aipuro||311|| loyammi aNAejjo, hasaNijjo hoi soyaNijjo y| ciTThai gharammi koNe, paDiuM maMcammi kaasNto||312|| vuDDhattammi ya bhajjA, puttA dhUyA vadhUyaNo vA vi| jiNadattasAvagassa va, parAbhavaM kuNai aidush||313|| causuM pi avatthAsuM, iya maNuesuM viciNtyNtaannN| natthi suhaM mottUNaM, kevlmbhimaannsNjnniyN||314|| maNuyANa dasa dasAo, jAo samayammi puNa psiddhaao| aMtabbhavaMti tAo, eyAsu vi tAo puNa evN||315|| bAlA kiDDA maMdA, balA ya pannA ya hAiNi pvNcaa| pabbhAramummuhI sAyaNI ya dasamI ya kaaldsaa||316|| dasavarisapamANAo, patteyamimAo tattha baalss| paDhamadasA bIyA u, jANejjasu kiilmaannss||317|| taiyA bhogasamatthA, hoi cautthIe puNa balaM viulN| paMcamiyAe pannA, iMdiyahANI u chtttthiie||318|| sattamiyAi dasAe, kAsai niTThahai cikkaNaM khel| saMkuiyavalI puNa aTThamIe juvaINa ya annittttho||319|| navamI namai sarIraM, vasai ya dehe akAmao jiivo| dasamIeN suyai viyalo, dINo bhinnassaro khiinno||320||
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 bhavabhAvanA paNapannAi pareNaM, mahilA gambhaM na dhArae uyre| paNasattarIi parao, pAeNa pamaM bhve'biio||321|| vAsasayAuyameyaM, pareNa jA hoi puvvkoddiio| tassaddhe amilANA, savvAuyavIsabhAgo u||322|| tamhA maNyagaIe, vi sAraM pecchAmi ettiyaM cev| jiNasAsaNaM jiNiMdA, maharisiNo naanncrnndhnnaa||323|| paDivajjiUNa caraNaM, jaM ca ihaM kei pANiNo dhnnaa| sAhaMti siddhisokkhaM, devagaIe va vccNti||324|| teNeva pagaibhaddo, viNayaparo vigayamaccharo sdo| maNayAuyaM nibaMdhai, jaha dharaNIdharo sunaMdo y||325|| devagaI ciya vocchaM, etto bhvnnvivNtrsurehi| joisiehiM vemANiehiM juttaM smaasenn||326|| dasavihabhavaNavaINaM, bhavaNANaM hoMti svvsNkhaae| koDIo satta bAvattarIe lakkhehiM ahiyaao||327|| tAI puNa bhavaNAI, bAhiM vaTTAiM hoMti sylaaii| aMto cauraMsAiM, uppalakanniyanibhA hetttthaa||328|| savvarayaNAmayAiM, aTTAlayabhUsiehiM tuNgehiN| jaMtasayasohiehiM, pAyArehiM va guuddhaaiN||329|| gaMbhIrakhAiyAparigayAiM kiMkaragaNehiM guttaaii| dippNtrynnbhaasurnivitttthgourkvaaddaaiN||330|| dArapaDidAratoraNacaMdanakalasehiM bhUsiyAI c| rayaNaviNimmiyaputtaliyakhaMbhasayaNAsaNehiM c||331|| kalihAi rayaNarAsIhi dippamANAi somkNtiihi| savvattha viinndsddhvnnkusumovyaaraaiN||332|| bhusurhidvvmiisiysuyNdhgosiisrsnisittaaii| hricNdnnbhlthbkkdinnpNcNgulitlaaiN||333|| ddjhNtdivvkuNduruturukkkinnhgurumghmghNtaaii| varagaMdhavaTTibhUyAiM sylkaamtthkliyaaiN||334||
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 177 pukkhariNIsayasohiya, uvvnnujjaannrmmdesesu| sklttaamrnivvivrvihiykiilaasshssaaiN||335|| tthaanntttthaannaarNbhiygeyjjhunnidinnsvnnsokkhaaii| vjjNtvennuviinnaamuiNgrvjnniyhrisaaiN||336|| hrisuttaalpnnccirmnnivlyvihuusiy'cchrsyaaii| niccaM pmuiysurgnnsNtaaddiydNdhirvaaiN||337|| dsdisivinniggyaamlrvismhiyteydurvloyaaiN| bahupunnapAvaNijjAiM punnajaNaseviyAI c||338|| patteyaM ciya mnnirynnghddiyatttthsypddimkliennN| jiNabhavaNeNa pavittIkayAiM mnnnynnsuhyaaiN||339|| taha ceva saMThiyAiM, saMkhAIyAiM rynnmiyaaiN| nayarAi vaMtarANaM, havaMti puvvuttruuvaaiN||340|| phaliharayaNAmayAI, hoti kaviThThaddhasaMThiyAiM c| tiriyamasaMkhejjAiM, joisiyANaM vimaannaaiN||341|| tevIsAhiya saganauisahassa culsiiisyshssaaiN| vemANiyadevANaM, hoti vimANAI sylaaiN||342|| saMkhejjavittharAiM, hoti asaMkhejjavittharAiM c| kaliyAiM rynnnimmiymhNtpaasaaypNtiihiN||343|| dhayaciMdhavejayaMtIpaDAyamAlAulAiM rmmaaiN| paumavaraveiyAiM, naannaasNtthaannkliyaaiN||344|| vnniybhvnnsmiddhiio'nnNtgunnriddhismudyjuyaaii| saNamANANa vi sahayAiM sevamANANa kiM bhaNimo ? // 345 // chaumatthasaMjameNaM, descrittenn'kaamnijjryaa| bAlatavokammeNa ya, jIvA vaccaMti diyloyN||346|| seyaviyAnaranAho, seTThI ya dhaNaMjao visaalaae| jaMbUtAmalipamuhA, kameNa etthaM udaahrnnaa||347|| anne vi hu khaMtiparA, sIlarayA daannvinnydykliyaa| payaNukasAyA bhuvaNo, vva bhaddayA jaMti surloy||348||
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 uppaNNANa ya devesu tANa Arabbha jmmkaalaao| uppattikamo bhannai, jaha bhaNio jinnvriNdehiN|| 349 // uvavAyasabhA vararayaNAnimmiyA jmmtthaannmmraann| tIse majjhe maNipeDhiyAe rayaNamayasayaNijjaM // 350 // tatthuvavajjai devo, komlvrdevduusaNtrie| aMtomuhuttamajjhe, saMpunno jAyae eso||351|| aha so ujjoyaMto, teeNa disAo pavararUvadharo / suttaviuddha vva khaNeNa uTThio niyai paasaaiN||352|| sAmANiyasurapamuho, tatto savvo vi pariyaNo tassa / AgaMtuM abhinaMdai, jayavijaeNaM kayaMjalio // 353 // iMdasamA deviDDhI, devANupiehiM pAviyA esaa| aNubhaMjaMtu jahicchaM, samuvaNayaM niyypunnehiN||354|| aha so vimhiyahiyao, ciMtai dANaM tavaM ca sIlaM vaa| kiM puvvabhave vihiyaM, mae imA jeNa surariddhI ? ||355 // iya uvautto pecchai, puvvabhavaM to imaM viciNtei| kiM ettha majjha kiccaM, paDhamaM ? tA pariyaNo bhaNai // 356 // aTThasayaM paDimANaM, siddhAyayaNe taheva sagahAo / kayaabhiseyA pUeha sAmi ! kiccANimaM pddhmN||357|| aha so sayaNijjAo, uTThai parihei devadUsajuyaM / maMgalatUraravehiM, paDhaMtatarabaMdivaMdehiM // 358 // harayammi samAgacchai, karei jalamajjaNaM tao visai / abhiseyasabhAe aNupayAhiNaM puvvdaarennN||359|| aha AbhiogiyasurA, sAhAviya taha viuvviyaM ceva / maNimayakalasAIyaM, bhiMgArAI ya uvagaraNaM // 360 // gheti khIrohimmi taha pukkharoyajalahimmi dosu vi giNhaMti jalAiM taha ya vrpuNddriiyaaiN||361|| mAgahavaradAmapabhAsatitthatoyAiM maTTiyaM ca to| samayakkhette bharahAigaMgasiMdhUNa sriyaannN||362|| bhavabhAvanA
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 rattArattavaINaM, mahAnaINaM tao'varANaM pi| ubhayataDamaTTiyaM taha, jalAI giNhaMti sayalANaM // 363 // gaMtUNa cullahimavaMtasiharipamuhesu kulagiriMdesu / savvAiM tuvroshisiddhtthygNdhmllaaiN||364|| giNhaMti vaTTaveyaDDhaselasiharesu causu emev| vijaesu jAI maaghvrdaampbhaastitthaaiN||365|| giNhaMti salilamaTTiyamaMtaranaisalilameva uvaNeMti / vakkhAragirIsu vaNammi bhaddasAlammi tuvraaiN||366|| naMdaNavaNammi gosIsacaMdaNaM sumaNadAma somnnse| paMDagavaNammi gaMdhA, tuvarAINi ya vimiisNti||367|| to gaMtuM saTThANaM, ThaviuM sIhAsaNammi te devN| vrkusumdaamcNdnnccciypumppihaannehiN||368|| kalasehi NhavaMti surA, keI gAyaMti tattha pritutttthaa| vAyaMti duMduhIo, paDhaMti baMdi vva puNa anne||369|| rayaNakaNayAivarisaM, anne kuvvaMti sIhanAyA / iya mahayA hariseNaM, ahisitto to samuTTheuM // 370 // uddhayamuyaMgaduhiraveNa surynnshssprivaaro| so'laMkArasabhAe, gaMtuM giNhai alNkaare||371|| gaMtuM vavasAyasabhAe vAyae rayaNapotthayaM ttto| tvnnijjmykkhr'mrkiccnymggpaayddnnN||372|| pUovagaraNahattho, nNdaapokkhrinnivihiyjlsoo| siddhAyaya pUyai, vaMdai bhattIe jiNabiMbe // 373 // gaMtUNa suhammasabhaM tatto accai jinniNdsghaao| sIhAsaNe tahiM ciya, atthANe visara iMdo vv||374|| iya suhiNo suraloe, kayasukayA suravarA smuppnnaa| rayaNukkaDamauDasirA, cUDAmaNimaMDiyasiraggA // 375 // gaMDayalalihaMtamahaMtakuMDalA kaMThanihiyavaNamAlA | hAravirAiyavacchA, aNgykeuurkysohaa||376|| 179
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 maNivalayakaNayakaMkaNavicittaAharaNabhUsiyakaraggA / muddArayaNaMkiyasayalaaMgulI rynnkddisuttaa||377|| AsattamalladAmA, knnycchvidevduusnevtthaa| varasurahigaMdhakayataNuvilevaNA surhinimmaayaa||378|| AjammavAhijaradutthavajjiyA niruvamAI sokkhaaii| bhuMjaMti samaM surasuMdarIhiM avicliytaarunnaa||379|| nANAsattIi tulaMti maMdaraM kaMpayati mhiviiddhN| ucchallaMti samuddA, ,vi kAmarUvAiM kuvvNti||380|| sacchaMdayAriNo kANaNesu kIlaMti saha klttehiN| aNuNo guruNo lahuNo, dissamadissA ya jAyaMti // 381 // battIsapattabaddhAu vivihanADayavihIu pecchaMtA / kAlamasaMkhaM pi gamaMti pamuiyA rynnbhvnnesu||382|| ia riddhisaMjuyANa vi, amarANaM niyasamiddhimAsajja / parariddhiM ahiyaM pecchiUNa jhijjaMti aMgAI // 383 // unnypiinnpyohrniilupplnynncNdvynnaaii| annassa kalattANi ya, daTThUNa viyaMbhai visAo // 384 // gaguruNo sagAse, tavamaNucinnaM mae imeNAvi / haddhI majjha pamAo, phalio eyassa apmaao||385|| iya jhUriUNa bahuyaM, koi suro aha mhiddddhiysurss| bhajjaM rayaNANi va avahiUNa mUDho plaaei||386|| tato vajjeNa sirammi tADio vilavamANao dINo / ukkoseNaM viyaNaM, aNubhuMjai jAva chmmaasN||387|| IsAi duhI anno, anno veriynnkovsNttto| anno maccharaduhio, niyaDIe viDaMbio anno||388|| anno luddho giddho, ya mucchio rynndaarbhvnnesu| abhiogajaNiyapesattaNeNa aidukkhio anno||389|| pajjate uNa jhINammi Aue nivvddNttnnukNpe| teyamma hIyamANe, jAyaMte taha vivajjAse // 390 // bhavabhAvanA
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 181 ANaM vilupamANe, aNAyare sylpriyrjnnmmi| taM riddhiM purao puNa, dAriddabharaM niyNtaannN||391|| rayaNamayaputtiyAo, va suvannakaMtIo tattha bhjjaao| purao uNa kANaM kujjiyaM ca asuiM ca biibhtthN||392|| tattha vi ya duvviNIyaM, kilesalaMbhaM piyaM munnNtaannN| tattha mnnicchiyaahaarvisyvtthaaisuhiyaann||393|| purao paragharadAsattaNeNa vinnnnaayuyrbhrnnaannN| ramiyAiM tattha rmnnijjkpptrughnndesesu||394|| purao gabbhe ya ThiI, daTuM duTThAi rAsahIe vaa| sA uppajjai araI, surANa jaM muNai svvnnuu||395|| ajja vi ya sarAgANaM, mohavimUDhANa kmmvsgaannN| annANovahayANaM, devANa duhammi kA saMkA ? // 396 // sammaddiTThINa vi gabbhavAsapamuhaM duhaM dhuvaM cev| hiMDaMti bhavamaNaMtaM, ca kei gosaalysricchaa||397|| tamhA devagaIe, vi jaM titthayarANaM smvsrnnaaii| kIrai veyAvaccaM, sAraM mannAmi taM cev||398|| ettha ya caugaijalahimmi paribbhamaMtehiM syljiivettiN| jAyaM mayaM ca sahio, aNaMtaso dukkhsNghaao||399|| so natthi paeso tihuyaNammi tiltustibhaagmetto'vi| jAo na jattha jIvo, culsiiiijonnilkkhesu||400|| savvANi savvaloe, aNaMtakhutto vi ruuvidvvaaii| dehovakkharaparibhoyabhoyaNatteNa bhuttaaiN||401|| mayaraharo vva jalehi, taha vi hu duppUrao imo appaa| visayAmisammi giddho, bhave bhave vaccai na ttti||402|| iya bhuttaM visayasuhaM, duhaM ca tappaccayaM anNtgunnN| iNhiM bhavaduhadalaNammi jIva ! ujjamasu jinndhmme||403|| bIyaTThANamuvaTuMbhaheyavo ciMtiuM sarUvaM c| ko hojja sarIrammi vi, suivAo muNiyatattANaM ? // 404 //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 bhavabhAvanA bIyaM sukkaM taha soNiyaM ca ThANaM tu jnnnnigbbhmmi| oyaM tu uvaTuMbhassa kAraNaM tassarUvaM tu||405|| aTThArasa piTThikaraMDayassa saMdhIo hoMti dehmmi| bArasa paMsuliyakaraMDayA ihaM taha cha pNsulie||406|| hoi kaDAhe sattaMgulAiM jIhA palAiM puNa curo| acchIo do palAi, siraM ca bhaNiyaM cukvaal||407|| achuTTapalaM hiyayaM, battIsaM dsnnatttthikhNddaaiN| kAlejjayaM tu samae, paNavIsa palAiM nidditttth||408|| aMtAi donni ihaiM, patteyaM paMca paMca vaamaao| saTThasayaM saMdhINaM, mammANa sayaM tu stthiyN||409|| saTThasayaM tu sirANaM, nAbhippabhavANa sirmuvgyaannN| rasaharaNinAmadhijjANa jaann'nnugghvighaaesu||410|| sui cakkhughANajIhANa'Nuggaho hoi taha vighAo y| saTThasayaM annANa vi, sirANa'hogAmiNINa thaa||411|| pAyatalamuvagayANaM, jNghaablkaarinniinniinnuvgghaae| uvaghAe siri viyaNaM, kaNaMti aMdhattaNaM ca thaa||412|| avarANa gudapaviTThANa hoi sahra sayaM taha siraannN| jANa baleNa pavattai, vAU muttaM purIsaM c||413|| arisAu paMDurogA, veganiroho ya taannmuvghaae| tiriyagamANa sirANaM, saTThasayaM hoi avraannN||414|| bAhubalakAriNIo, uvaghAe kucchiuyrviynnaao| kavvaMti taha'nnAo, paNavIsaM siNbhdhrnniio||415|| taha pittadhAriNIo, paNavIsaM dasa ya sukkdhrnniio| iya satta sirasayAI, nAbhippabhavAiM prisss||416|| tIsUNAI itthINa vIsahINAiM hoMti sNddhss| nava pahArUNa sayAi, nava dhamaNIo ya dehmmi||417|| muttassa soNiyassa ya, patteyaM ADhayaM vasAe u| addhADhayaM bhaNaMtI, patthaM mtthulyvtthuss||418||
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 183 asuimalapatthachakkaM, kulao kulao ya pittsiNbhaannN| sukkassa addhakulao, duTuM hINAhiyaM hojjaa||419|| ekkArasa itthIe, nava soyAiM tu hoti purisss| iya kiM suittaNaM aTThimaMsamalaruhirasaMghAe ? // 420 // ko kAyasuNayabhakkhe, kimikulavAse ya vAhikhitte yA dehammi maccuvihure, susANaThANe ya paDibaMdho ? // 421 // vatthAhAravilevaNataMbolAINi pvrdvvaanni| hoMti khaNeNa vi asuINi dehsNbNdhpttaanni||422|| asuhANi vi jalakoddavavatthappamuhANi sylvtthuunni| sakkAravaseNa suhAi hoMti katthai khnnddhenn||423|| iya khaNapariyattaMte, poggalanivahe tameva iha vtthu| mannAmi suiM pavaraM, jaM jiNadhammammi uvyri||424|| to muttUNa duguMchaM, ummAyakaraM kayaMbavippa vv| dehaM ca bajjhavatthu, ca kuNaha uvayArayaM dhmme||425|| caudasarajjU uDDhAyao imo vitthareNa puNa logo| katthai rajjaM kattha vi, ya donni jA satta rjjo||426|| nirayAvAsasurAlayaasaMkhadIvodahIhiM kliyss| tassa sahAvaM ciMtejja dhmmjjhaanntthmuvutto||427|| ahavA logasabhAvaM, bhAvejja bhavaMtarammi mriuunn| jaNaNI vi havai dhUyA, dhUyA vi hu gehiNI hoi||428|| putto jaNao jaNao, vi niyasuo baMdhuNo vi hoti riuu| ariNo vi baMdhubhAvaM, pAvaMti aNaMtaso loe||429|| piyaputtassa vi jaNaNI, khAyai maMsAiM bhvpraavtte| jaha tassa sakosalamaNivarassa loyammi kttttmho||430|| kevaladuhanimmavie, paDio saMsArasAyare jiivo| jaM aNuhavai kilesaM, taM AsavaheuyaM svvN||431|| rAgaddosakasAyA, paMca pasiddhAiM iMdiyAiM c| hiMsAliyAiyANi ya, AsavadArAI kmmss||432||
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 bhavabhAvanA rAgaddosANa dhiratthu jANa virasaM phalaM muNato vi| pAvesu ramai loo, Auravejjo vva ahiesu||433|| dhammaM atthaM kAmaM, tinni vi kuddho jaNo priccyi| Ayarai tAiM jehi, ya duhio iha parabhave hoi||434|| pAvaMti jae ajasaM, ummAyaM appaNo gunnbbhNsN| uvahasaNijjA ya jaNe, hoti ahaMkAriNo jiivaa||435|| jaha jaha vaMcai loyaM, mAillo kuuddbhupvNcehi| taha taha saMciNai malaM, baMdhai bhavasAyaraM ghorN||436|| lobheNa'vahariyamaNo, hArai kajjaM samAyarai paavN| ailobheNa viNassai, maccho vva jahA galaM giling|437|| kohammi sUravippo, mayammi aahrnnmujjhiykumaaro| mAyAi vaNiyadahiyA, lobhammi ya lobhanaMdo tti||438|| hoMti pamattassa viNAsagANi paMciMdiyANi prisss| uragA iva uggavisA, gahiyA maMtosahIhiM vinnaa||439|| soyapamuhANa tANa ya diTuMtA paMcime jhaasNkhN| rAyasayaseTThitaNao gaMdhamahappiyamahiMdA y||440|| hiMsAliyapamuhehiM, ya AsavadArehiM kmmmaasvi| nAva vva jalahimajjhe, jalanivahaM vivihchiddddehi||441|| lliyNg-dhnnaayr-vjjsaar-vnniutt-suNdrppmuhaa| diTuMtA itthaM pi hu, kameNa vibuhehiM naayvvaa||442|| jo sammaM bhUyAiM, pecchai bhUesu appabhUo y| kammamaleNa na lippai, so sNvriyaasvduvaaro||443|| hiMsAi iMdiyAI, kasAyajogA ya bhuvnnveriinni| kammAsavadArAiM, ruMbhasu jai sivasahaM mhsi||444|| niggahiehi kasAehiM AsavA mUlao nirubbhNti| ahiyAhAre mukke, rogA iva aaurjnnss||445|| ruMbhaMti te vi tvpsmjhaannsnnaanncrnnkrnnehi| aibaliNo vi kasAyA, kasiNabhuyaMga vva mNtehiN||446||
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 guNakArayAi dhaNiyaM, dhiirajjuniyaMtiyAI tuha jIva ! | niyayAi iMdiyAiM, valliniuttA turaMga vv||447|| maNavayaNakAyajogA, suniyattA te vi guNakarA hoNti| aniuttA uNa bhaMjaMti mattakAriNo vva siilvnnN||448|| jaha jaha dosovaramo, jaha jaha visaesu hoi verggN| taha taha vinnAyavvaM, AsannaM se ya paramapayaM // 449 // ettha ya vijayanariMdo, cilAyaputto ya takkhaNaM cev| saMvariyAsavadArattaNammi jANejja diTThatA // 450 // knngaavli-rynnaavli-muttaavli-siihkiiliyppmuho| hoi tavo nijjaraNaM, cirasaMciyapAvakammANaM // 451 // jaha jaha daDhappainno, veraggagao tavaM kuNai jiivo| taha taha asuhaM kammaM, jhijjai sIyaM va suurhyN||452|| nANapavaNeNa sahio, sIlujjalio tavomao aggii| davahuyavaho vva saMsAraviDavimUlAI niddhi||453|| dAso'haM bhicco'haM, paNao'haM tANa sAhusuhaDANaM / tavatikkhakhaggadaMDeNa sUDiyaM jehi mohblN||454|| mailammi jIvabhavaNe, viinnanibbhiccasaMjamakavADe / dAuM nANapaIvaM, taveNa avaNesu kmmmlN||455|| tavahuyavahammi khiviUNa jehi kaNagaM va sohio appaa| te aimuttayakurudattapamuhamuNiNo nm'saami||456|| dhannA kalattaniyalAi bhaMjiuM pvrsttsNjuttaa| vArIo vva gayavarA, gharavAsAo vinnikkhNtaa||457|| dhannA gharacArayabaMdhaNAo mukkA caraMti nissNgaa| jiNadesiyaM carittaM, sahAvasuddheNa bhaavennN||458|| dhannA jiNavayaNAI, suNaMti dhannA kuNaMti nisuyaaiN| dhannA pAraddhaM vavasiUNa muNiNo gayA siddhiM // 459 // dukkarameehi kayaM, jehi samatthehi jovvnntthehiN| bhaggaM iMdiyasennaM, dhiipAyAraM vilggehiN||460|| 185
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 bhavabhAvanA jammaM pi tANa thuNimo, himaM va vipphuriyjhaannjlnnmmi| tAruNNabhare mayaNo, jANa sarIrammi vi viliinno||461|| je pattA lIlAe, kasAyamayarAlayassa prtiirN| tANa sivarayaNadIvaMgamANa bhadaM munniNdaannN||462|| paNamAmi tANa payapaMkayAiM dhnnkhNdpmuhsaahuunnN| mohasuhaDAhimANo, lIlAe niyattio jehiN||463|| iya evmaaiuttmgunnrynnaahrnnbhuusiyNgaannN| dhIrapurisANa namimo, tiyloynmNsnnijjaannN||464|| bhavarannammi aNaMte, kumaggasayabholieNa kahakaha vi| jiNasAsaNasugaipaho, punnehiM mae smnnuptto||465|| Asanne paramapae, pAveyavvammi sylkllaanne| jIvo jiNiMdabhaNiyaM, paDivajjai bhAvao dhmm||466|| maNuyattakhittamAIhi vivihaheUhiM labbhae so y| samae ya aidulaMbhaM, bhaNiyaM mnnuyttnnaaiiyN||467|| mANussakhetta jAI, kularUvArogga AuyaM buddhii| savaNovaggaha saddhA, saMjamo ya loyammi dulhaaiN||468|| avaradisAe jalahissa koi devo khivejja kira smil| puvvadisAe u jugaM, to dulaho tANa sNjogo||469|| avi jalahimahAkallolapelliyA sA labhejja jugchiddddN| maNuyattaNaM tu dulahaM, puNo vi jiivaann'unnaannN||470|| khittAINi vi evaM, dulahAI vaNNiyAI smymmi| tAI pi hu(paDi) laNaM, pamAiyaM jeNa(hiM) jinndhmme||471|| so jhUrai mccujraavaahimhaapaavsennpddiruddho| tAyAramapecchaMto, niyakammaviDaMbio jiivo||472|| Alassamoha'vannA, thaMbhA kohA pmaaykivinnttaa| bhayasogA annANA, vakkheva kuUhalA rmnnaa||473|| eehi kAraNehiM, labhrUNa sudullahaM pi mnnuyttN| na lahai suiM hiyakariM, saMsAruttAraNiM jiivo||474||
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 187 dulaho cciya jiNadhammo, patte maNuyattaNAibhAve vi| kupahabahayattaNeNaM, visayasuhANaM ca lohennN||475|| jassa bahiM bahuyajaNo, laddho na tae vi jo bahu kaalN| laddhammi jIva ! tammi vi, jiNadhamme kiM pamAesi ? // 476 // uvaladdho jiNadhammo, na ya aNucinno pmaaydosennN| hA jIva ! appaveria !, subahuM purao visuurihisi||477|| dulao puNaravi dhammo, tumaM pamAyAuro suhesI yA dasahaM ca narayadakkhaM, kiM hohisi ? taM na yaannaamo||478|| laddhammi vi jiNadhamme, jehiM pamAo kao suhesiihiN| patto vi hu paDipunno, rayaNanihI hArio tehi||479|| jassa ya kusumoggamucciya, suranarariddhI phalaM tu siddhisuhN| taM ciya jiNadhammataruM, siMcasu suhbhaavslilehi||480|| jiNadhammaM kuvvaMto, jaM mannasi dukkaraM annutttthaannN| taM osahaM va pariNAmasaMdaraM muNasa suhheuN||481|| icchaMto riddhIo, dhammaphalAo vi kuNasi paavaaiN| kavalesi kAlakUDaM, mUDho cirajIviyatthI vi||482|| bhavabhamaNaparissaMto, jiNadhammamahAtarummi viismio| mA jIva ! tammi vi tumaM, pamAyavaNahuyavahaM desu||483|| aNavarayabhavamahApahapayaTTapahiehiM dhmmsNblyN| jehi na gahiyaM te pAvihiMti dINattaNaM puro||484|| jiNadhammariddhirahio, rakko cciya nUNa cakkavaTTI vi| tassa vi jeNa na anno, saraNaM narae pddNtss||485|| dhammaphalamaNuhavaMto, vi buddhijsruuvriddhimaaiiyN| taM pi hu na kuNai dhammaM, ahaha kahaM so na mUDhappA ? // 486 // jeNa ciya jiNadhammeNa, gamio raMko vi rjjsNpttiN| tammi vi jassa avannA, so bhannai kiM kulINo tti ? // 487 // jiNadhammasatthavAho, na sahAo jANa bhvmhaarnne| kiha visayabholiyANaM, nivvuipurasaMgamo tANaM ? // 488 //
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 niyayamaNorahapAyavaphalAI jai jIva ! vaMchasi suhAI / to taM ciya parisiMcasu, niccaM sddhmmslilehiN||489|| jai dhammAmayapANaM, muhAe pAvesi saahumuulmmi| tA daviNeNa kiuM, visayavisaM jIva ! kiM piyasi ? // 490 // annannasuhasamAgamaciMtAsayatthio sayaM kIsa ? | kuNa dhammaM jeNa suhaM, socciyaM ciMtei tuha savvaM // 4919 // saMpajjaMti suhAI, jai dhammavivajjiyANa vi nraannN| tA hojja tihuyaNammi vi, kassa duhaM ? kassa va na sokkhN||492|| jaha kAgiNIi heuM, koDiM rayaNANa hArae koI / taha tucchavisayagiddhA, jIvA hAraMti siddhisuhaM // 493 // dhammo na kao sAuM, na jemiyaM neya parihiyaM sahaM / AsAe vinaDiehi, hA ! dulao hArio jmmo||494|| nANassa kevalINaM, dhammAyariyassa sNghsaahuunnN| giNhaMteNa avaNNaM, mUDheNaM nAsio appaa||495|| soyaMti te varAyA, pacchA samuvaTThiyammi mrnnmmi| pAvapamAyavasehiM, na saMcio jehiM jiNadhammo // 496 // laddhuM pi dulahadhammaM, suhesiNA iha pamAiyaM jenn| so bhinnapoyasaMjattio vva bhamihI bhvsmudde||497|| gahiyaM jehi carittaM, jalaM va tisiehi gimhapahiehiM / kayasoggaipatthayaNA, te maraNaMte na soyNti||498|| ko jANai puNaruttaM, hohI kaiyA vi dhammasAmaggI ? / raMka vva dhaNaM kuNaha mahavvayANa ihiM pi pattANaM // 499 // alamittha vitthareNaM, kuru dhammaM jeNa vNchiysuhaaii| pAvesi purAhivanaMdaNo vva dhUyA va nrvinno||500|| iya bhAvaNAhi sammaM, NANI jinnvynnbddhmilkkho| jalaNo vva pavaNasahio, samUlajAlaM dahai kammaM // 501 // nANe AuttANaM, nANINaM naannjogjuttaannN| ko nijjaraM tulejjA, caraNammi parakkamaMtANaM ?||502 // bhavabhAvanA
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 1 189 nANeNaM ciya najjai, karaNijjaM taha ya vajjaNijjaM c| nANI jANai kAuM, kajjamakajjaM ca vajjeuM // 503 // jasakittikaraM nANaM, gaNasayasaMpAyagaM jae naannN| ANA vi jiNANesA, paDhamaM nANaM tao crnnN||504|| te pujjA tiyaloe, savvattha vi jANa nimmalaM naannN| pujjANa vi pujjayarA, nANI ya carittajuttA y||505|| bhadaM bahussuyANaM, bhujnnsNdehpucchnnijjaannN| ujjoiyabhuvaNANaM, jhINammi vi kevlmyNke||506|| jesiM ca pharai nANaM, mmttnehaannbNdhbhaavehiN| vAhijjaMti na kahamavi, maNammi evaM vibhaaveNtaa||507|| jaramaraNasamaM na bhayaM, na duhaM naragAijammao ann| to jammamaraNajaramUlakAraNaM chiMdasu mmttN||508|| jAvaiyaM kiM pi dahaM, sArIraM mANasaM ca sNsaare| pattaM aNaMtaso vihvaaimmttdosennN||509|| kuNasi mamattaM dhnnsynnvihvpmuhesu'nnNtdukkhesu| siDhilesi AyaraM paNa, aNaMtasokkhammi mokkhmmi||510|| saMsAro duhaheU, dukkhaphalo dusahakkharUvo y| nehaniyalehi baddhA, na cayaMti tahA vi taM jiivaa||511|| jaha na tarai AruhiuM, paMke khutto karI thalaM kaha vi| taha nehapaMkakhutto, jIvo nAruhai dhmmthlN||512|| chijjaM sosaM malaNaM, baMdhaM nippIlaNaM ca loymmi| jIvA tilA ya pecchaha, pAvaMti sinnehsNbddhaa||513|| darujjhiyamajjAyA, dhammaviruddhaM ca jaNaviruddhaM c| kimakajjaM jaM jIvA, na kuNaMti siNehapaDibaddhA ? // 514 // thevo vi jAva neho, jIvANaM tAva nivvuI katto ? / nehakkhayammi pAvai, peccha paIvo vi nivvaann||515|| iya dhIrANa mamattaM, neho ya niyattae suyaaiisu| rogAiAvaIsu ya, iya bhAvaMtANa na vimoho||516||
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 naratiriesu gayAiM, pliovmsaagraaiN'nnNtaaii| kiM puNa suhAvasANaM, tucchamiNaM mANasaM dukkhaM ? // 517 // sakayAiM ca duhAI, sahasu uinnAiM niyysmymmi| na hu jIvo'vi ajIvo, kayapuvvo veynnaaiihiN||598|| tivvA rogAyaMkA, sahiyA jaha cakkiNA cutthennN| taha jIva ! tu pi hu, sahasu suhaM lahasi jmnnNtN||519|| je kei jae ThANA, uIraNAkAraNaM ksaayaannN| te sayamavi vajjaMtA, suhiNo dhIrA caraMti mahiM // 520 // hiyanisseyasakaraNaM, kallANasuhAvahaM bhvtrNddN| sevaMti guruM dhannA, icchaMtA naanncrnnaaiN||521|| muhakaDuyAiM aMte, suhAiM gurubhAsiyAiM sIsehiM / sahiyavvAiM sayA vihu, AyahiyaM mggmaannehiN||522|| iya bhAviUNa viNayaM, kuNaMti iha parabhave ya suhjnnyN| jeNa kaeNa'nno vi hu, bhUmijjai guNaguNo sayalo // 523 // evaM kae ya puvvuttajhANajalaNeNa kmmvnnghnnN| dahiUNa jaMti siddhiM, ajaraM amaraM annNtsuhN||524|| hemaMtamayaNacaMdaNadaNusUrariNAivannanAmehiM / siriabhayasUrisIsehi, raiyaM bhavabhAvaNaM eyN||525|| jo paDhai suttao suNai atthao bhAvae ya annusmyN| so bhavanivveyagao, paDivajjai paramapayamaggaM // 526 // na ya bAhijjai harisehi neya visamAvaIvisAehiM / bhAviyacitto eyAe ciTThae amayasitto vva // 527 // uvayAro ya imIe, saMsArAsuikimINa jaMtU / jAyai na ahava savvaNNuNo vi ko tesu avayAsa ? ||528 // to aNabhiniviTThANaM, atthINaM kiM pi bhAviyamaINaM / jaMtUNa pagaraNamiNaM, jAyai bhavajalahibohitthaM // 529 // igatIsAhiyapaMcahi, saehiM gaahaavicittrynnehiN| suttANugayA vararayaNamAliyA nimmiyA esA // 530 // bhujAva viyara, jiNadhammo tAva bhvvjiivaannN| bhavabhAvaNavararayaNAvalIi kIrau alaMkAro // 531 // bhavabhAvanA
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 mUlagAthArdhAkArAdikramaH aMgArasUripamuhA, lahaMti karahattaNaM bahuso / aMgula asaMkhabhAgo, tesi sarIraM tahiM havai pddhmN| aMtabbhavaMti tAo, eyAsu vitAo puNa evN| aMtAi donni ihaiM, patteyaM paMca paMca vaamaao| aMto cauraMsAI, uppalakanniyanibhA hetttthaa| aMtomuhuttamajjhe, saMpunno jAyae eso| aMtomuhuttametteNa jAyae taM pi hu mhllN| aMbAINa'surANaM, etto sAhemi vaavaarN| aMbe aMbarisI ceva sAme ya sabale tti y| aikaDhiNavajjakuDDA, hoMti samaMteNa tesu nresu| aikaruNaM kaMdaMtA, pappaDapiTTaM va kiirNti| aidusahaM dukkhamiNaM, pasiyaha mA kuNaha ettaahe| aibaliNo vi kasAyA, kasiNabhuyaMga vva mNtehiN| airatto vi ya tAsiM, mArasi bhattArapamuhe y| ailobheNa viNassai, maccho vva jahA galaM giliuM / aivissaraM rasaMto, joNIjaMtAo kaha vi nnipphiddi| akayaM ko paribhuMjai ?, sakayaM nAsejja kassa kira kammaM ? / agaNivarisaM kuNaMte, mehe veuvviyammi neriyaa| agaNI khoTTaNacUraNajalAisatthehiM dutthiysriiro| acchinimIlaNamettaM, natthi suhaM dukkhameva annubddhN| acchI khuDDaMti siraM, haNaMti cuMTaMti mNsaaiN| acchIo do palAi, siraM ca bhaNiyaM cukvaalN| ajja ghare natthi ghayaM, tellaM loNaM vA iMdhaNaM vtthN| ajja vi ya sarAgANaM, mohavimUDhANa kmmvsgaannN| aTTavasaTTovagameNa dehghrsynnciNtaahiN| aTThasayaM paDimANaM, siddhAyayaNe taheva sghaao| 201 u. 93 pU. 315 u. 409 pU. 328 u. 351 u. 93 u. 102 u. 97 pU. 90 pU. 156 u. 123 u. 446 u. 135 u. 437 u. 273 pU. 171 pU. 155 pU. 181 pU. 167 pU. 154 u. 407 u. 302 pU. 396 pU. 248 u. 357 pU.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 bhavabhAvanA 406 pU. 484 pU. 192 u. 381 u. 354 u. ae 53 pU 94 418 u. 408 pU 259 u 448 u. 70 pU. 491 pU. 384 u. aTThArasa piTThikaraMDayassa saMdhIo hoMti dehmmi| aNavarayabhavamahApahapayaTTapahiehiM dhmmsNblyN| aNavekkhiyasAmatthA, bharammi vasahAiNo juttaa| aNuNo guruNo lahuNo, dissamadissA ya jaayNti| aNubhuMjaMtu jahicchaM, samuvaNayaM niyypunnehi| aNusoyai annajaNaM, annabhavaMtaragayaM ca baaljnno| attheNa naMdarAyA, na rakkhio gohaNeNa kuianno| addhADhayaM bhaNaMtI, patthaM mtthulyvtthuss| adbhuTThapalaM hiyayaM, battIsaM dsnnatttthikhNddaaiN| adbhuTThA koDIo, samaM puNo kesmNsuuhi| aniuttA uNa bhaMjaMti mattakariNo vva siilvnnN| annaM imaM kuTuMba, annA lacchI sarIramavi annN| annannasuhasamAgamaciMtAsayadatthio sayaM kIsa ? / annassa kalattANi ya, daLUNa viyaMbhai visaao| annAi vi kuMTalaviMTalAiM bhuuovghaayjnngaai| annANovahayANaM, devANa dahammi kA saMkA ? / anne avaropparakalahabhAvao taha ya kovkrnnennN| anne uNa saMjuttA, rttupplpttkomltlehiN| anne uNa savvaMgaM, gasiyA jararakkhasIi jaayNti| anne vi hu khaMtiparA, sIlarayA daannvinnydykliyaa| anno maccharadahio, niyaDIe viDaMbio anno| anno luddho giddho, ya mucchio rynndaarbhvnnesu| anno vajjaggiciyAsa khippae virasamArasaMto vi| anno'nngsnntaaddnnbhaaruvvhnnaaisNtviyaa| anno'nngsnnvaavaarniryaikuurjlyraarddho| anno'nnadisiM savve, vayaMti taha ceva sNsaare| apphAlijjai anno, vjjsilaakNttysmuuhe| abbuyA jAyae pesI, pesIo ya ghaNaM bhve| abhiogajaNiyapesattaNeNa aidukkhio anno| 50 pU. 396 u. 176 pU 287 pU. 297 pU. 9.99.9 348 pU 388 u 389 pU 102 pU 189 u 232 pU 13 u 101 u. 255 u. 389 u.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 193 359 u. 429 u. 500 pU 131 pU or 469 pU. 169 u 163 u. 470 98 pU 419 pU. 269 u. 86 pU. abhiseyasabhAe aNupayAhiNaM puvvdaarennN| ariNo vi baMdhubhAvaM, pAvaMti aNaMtaso loe| arisAu paMDurogA, veganiroho ya taannmuvghaae| alamittha vitthareNaM, kuru dhammaM jeNa vNchiysuhaaii| aliehi vaMcasi tayA kUDakkayamAiehi muddhjnnN| avaradisAe jalahissa koi devo khivejja kira smil| avarANa gudapaviTThANa hoi sahu~ sayaM taha siraannN| avarAhesu guNesu ya, nimittamettaM paro hoi| avaropparaM pi ghAyaMti nArayA phrnnaaiihiN| avi jalahimahAkallolapelliyA sA labhejja jugchidddd| asi pattedhaNU kuMbhe vAlU veyaraNi tti y| asuimalapatthachakkaM, kulao kulao ya pittsiNbhaannN| asuimmi kimi vva Thio, si jIva ! gabbhammi nirysme|| asaI niccpitttthiypyvsaamNsruhircikkhillaa| asuIu aNaMtaguNe, asuhAI khivaMti vynnmmi| asuhANi vi jalakoddavavatthappamuhANi sylvtthuunni| aha annadiNe paliyacchaleNa hoUNa knnnnmuulmmi| aha AbhiogiyasurA, sAhAviya taha viuvviyaM cev| aha so ujjoyaMto, teeNa disAo pvrruuvdhro| aha so vimhiyahiyao, ciMtai dANaM tavaM ca sIlaM vaa| aha so sayaNijjAo, uTThai parihei devduusjuyN| ahavA gAvIo vaNammi egao govsnnihaannmmi| ahavA jaha samiNayapAviyammi rjjaaiitttthvtthummi| ahavA logasabhAvaM, bhAvejja bhavaMtarammi mrinn| ahavA vi khAha piyaha ya, diTTho so keNa paraloo ? / ahiyAhAre mukke, rogA iva aaurjnnss| AgaMtaM abhiNaMdai, jayavijaeNaM kyNjlio| AjammavAhijaradutthavajjiyA niruvamAiM sokkhaaii| ANaM vilupamANe, aNAyare sylpriyrjnnmmi| 161 u. 423 pU. bh bh hw hw hw hw hw h h mw mw mw bh mw lh hw hw hw hw hw hw hw hw hw h h h mw khw 360 pU 352 pU. 355 pU 358 pU 79 pU. 15 pU 428 pU 126 u. 445 u. 353 u. 379 pU. 391 pU
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 bhavabhAvanA 504 u. o ANA vi jiNANesA, paDhamaM nANaM tao crnnN| Ayarai tAiM jehi, ya dahio iha parabhave hoi| AraMbhapariggahavajjiyANa nivvahai amha na kudduNb| AraMbhehi ya aghalo, narayagaIe udaahrnnaa| AraMbhehi ya tUsasi, rUsasi kiM ettha dukkhehiM ? / ArAiehi viMdhaMti moggarAIhiM taha nisuNbhNti| ArAkasAighAehiM tADiyA taDataDa tti phuttRti| ArovaMti tahiM pihu, tattAe lohnaavaae| Alassamoha'vannA, thaMbhA kohA pmaaykivinnttaa| AsattamalladAmA, knnycchvidevduusnevtthaa| Asanne paramapae, pAveyavvammi sylkllaanne| AsAe vinaDiehi, hA ! dulao hArio jmmo| Asi ihaM tANaM pi hu, vivAgameyaM pyaasNti| AheDayaceTThAo, saMbhAreuM bhuppyaaraao| iMdasamA deviDDhI, devANapiehiM pAviyA esaa| ia riddhisaMjuyANa vi, amarANaM niysmiddhimaasjj| igatIsAhiyapaMcahi, saehiM gaahaavicittrynnehiN| iccAi puvvabhavadukkayAI sumarAviuM nirypaalaa| iccAi bhaNasi taiyA, vAyAlatteNa prituttttho| iccAi mahAciMtAjaragahiyA niccameva ya driddaa| icchaMtA vi hu na maraMti kaha vi hu te naaryvraayaa| icchaMto riddhIo, dhammaphalAo vi kuNasi paavaaii| iTThakuTuMbassa kae, karai nANAvihAiM paavaaiN| iTehi ya saMjogo, asAsayaM jIviyavvaM c| iNhiM tu tattataMbayaDhiulliyANaM plaaesi| iNhiM puNa pokkArasi, aidusahaM dukkhmeyNti| iNhiM bhavaduhadalaNammi jIva ! ujjamasu jinndhmme| iya annattaM pariciMtiUNa ghrghrnnisynnpddibNdh| iya asamaMjasaceTThiyaannANa'viveyakulaharaM gmiyN| 434 u. 139 pU. 177 u. 138 u. 103 pU 192 pU. 117 u 473 pU 378 pU. 466 pU. 494 u. 158 u. 150 pU 354 pU 383 pU. 530 pU. 146 pU. 127 u 308 pU 122 u 482 pU. 136 u. 130 u. 403 u. 280 pU
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 iya uvautto pecchai, puvvabhavaM to imaM viciMte / iya ekko cciya appA, jANijjasu sAsao tihuyaNe vi| iya evmaaiuttmgunnrynnaahrnnbhuusiyNgaannN| iya kammapAsabaddhA, vivihaTThANehiM AgayA jiivaa| iya kiM suittaNaM aTThimaMsamalaruhirasaMghAe ? / iya koi pAvakArI, bArasa saMvaccharAiM gbbhmmi| iya khaNapariyattaMte, poggalanivahe tameva iha vtthN| iya guNanihiNo houM, paDhamecciya jovvnnaarNbhe| iya caupAso baddho, gabbhe saMvasai dukkhio jiivo| iya ciMtAe bahuveyaNAhiM khaviUNa asuhkmmaaiN| iya jaM jaM saMsAre, ramaNijjaM jANiUNa tamaNicca / iya jaMpaMtA vAvallabhallisellehiM khggkuNtehiN| iya jai niyahatthAroviyassa tasseva paavviddviss| iya jhUriUNa bahuyaM, koi suro aha mhiddddhiysurss| iya tiriyamasaMkhesuM, dIvasamuddesu uddddhmhloe| iya dhIrANa mamattaM, neho ya niyattae suyAIsu / iya nAUNa asaraNaM, appANaM gayaurAhivasuo vv| iya bhaNiuM tasseva ya, maMsarasaM gihiuM deMti / iya bhaNiyaM jassa kae, ANasu taM duhvibhaagtthN| iya bhAvaNAhi sammaM, NANI jinnvynnbddhmilkkho| iya bhAviUNa viNayaM, kuNaMti iha parabhave ya suhajaNayaM / iya bhinnasahAvatte, kA mucchA tujjha vihavasayaNesu ? | iya bhuttaM visayasuhaM, duhaM ca tappaccayaM anNtgunnN| iya mahayA hariseNaM, ahisitto to samuTTheuM / iya vihavaNayaparANa vi, tAruNNaM pi hu viddNbnntttthaannN| iya vihavINa dariddANa vA vi taruNattaNe vi kiM sokkhaM ? | iya satta sirasayAiM, nAbhippabhavAiM purisassa / iya suhiNo suraloe, kayasukayA suravarA smuppnnaa| iha tattatelataMbayataUNi kiM piyasi na ? hayAsa ! 356 pU. 69 pU. 464 pU. 80 pU. 420 u. 270 pU. 424 pU. 295 u. 267 pU. 175 pU. 25 pU. 100 pU. 145 pU. 386 pU. 243 pU. 516 pU. 54 pU. 148 u. 139 u. 501 pU. 523 pU. 74 pU. 403 pU. 370 u. 298 pU. 309 pU. 416 u. 375 pU. 141 u. 195
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 bhavabhAvanA 388 pU. hw hw hw hw h h 262 pU. 262 u. 270 u. 387 u. 380 u. 506 u. 198 u 371 pU. 384 pU 185 u 349 pU. IsAi duhI anno, anno veriynnkovsNttto| ukkattiUNa dehAu tANa maMsAiM cddphddNtaann| ukkoyA maha ghariNI, samAgayA pAhuNA bahU ajj| ukkosaM navalakkhA, jIvA jAyaMti eggbbhmmi| ukkoseNa navaNhaM, sayANa jAyai suo ekko| ukkoseNaM ciTThai, asuippabhave asuiymmi| ukkoseNaM viyaNaM, aNubhuMjai jAva chmmaasN| ucchallaMti samuddA, vi kAmarUvAiM kuvvNti| ujjoiyabhuvaNANaM, jhINammi vi kevlmyNke| ujjhaM muMcai pokkarai, tahA vi vAhijjae krho| uddhayamuyaMgaduMduhiraveNa surynnshssprivaaro| unnypiinnpyohrniilupplnynncNdvynnaaii| uppajjati dhaNappiyavaNiuvvegidiesa bh| uppaNNANa ya devesu tANa Arabbha jmmkaalaao| uppaNNo tiriesuM. mhisturNgaaijaaiisu| uppattikamo bhannai, jaha bhaNio jinnvriNdehi| uppannassa piussa vi, bhavapariyattIi syrttenn| uppADiUNa saMdasaeNa dasaNe ya jIhaM c| ubhayaMtarammi vasio, napuMsao jAyae jiivo| ubhayataDamaTTiyaM taha, jalAiM giNhaMti sylaannN| ummaggadesaNAe, sayA vi keliikilttenn|| uyare uMTakarakaM, paTThIe bharo galammi kUvo y| uragA iva uggavisA, gahiyA maMtosahIhiM vinnaa| ullaMbiUNa uppiM, ahomuhe her3ha jliyjlnnmmi| ullasai bhamai kukkuyai kIlai jaMpai bahu asNbddhN| ullUraNaummUlaNadahaNehi ya dakkhiyA trunno| uvaghAe siri viyaNaM, kuNaMti aMdhattaNaM ca thaa| uvayAro ya imIe, saMsArAsuikimINa jNtuunnN| uvariTThiyaM kuTuMbaM, taM pi skjjekktllicchN| 63 u. 349 u. 222 pU. 160 u. 275 u. 363 u. 187 u. 198 pU h h h h mw mw bh mw h h mw h h h h mw bh mw wr h h mw lh 439 u. 152 pU. 279 pU. 182 u 412 u. 528 pU. 51 u.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 197 477 pU. 350 pU. 435 u. 206 pU 99 pU 474 63 pU. 55 u. 420 pU 183 u 55 pU. 68 pU. uvaladdho jiNadhammo, na ya aNucinno pmaaydosennN| uvavAyasabhA vararayaNAnimmiyA jmmtthaannmmraann| uvahasaNijjA ya jaNe, hoti ahaMkAriNo jiivaa| UraNayachagalagAI, nirAuhA nAhavajjiyA diinnaa| ee ya nirayapAlA, dhAvaMti samaMtao ya klylNtaa| eehi kAraNehiM, labhrUNa sudullahaM pi mnnuyttN| eko cciya puNa bhAraM, vahei tADijjae ksaaiihiN| ekkassa jammamaraNe, parabhavagamaNaM ca ekkss| ekkArasa itthIe, nava soyAiM tu hoMti purisss| ekkekko ya nigodo, aNaMtajIvo munneyvvo| ekko kammAiM samajjiNei bhuMjai phalaM pi tssekko| ekko pAvai jammaM, vAhiM vuDDhattaNaM ca maraNaM c| ekko bhavaMtaresaM, vaccai ko kassa kira bIo ? / ekko vaccai jIvo, mottuM vihavaM ca dehaM c| egaguruNo sagAse, tavamaNucinnaM mae imennaavi| egayao sahavAso, pII paNao vi ya annicco| egiMdiyavigaliMdiyapaMciM(ceM)diyabheyao tahiM jiivaa| egosAsammi mao, satarasa vArAu'NaMtakhutto vi| ettha ya caugaijalahimmi paribbhamaMtehiM syljiivhiN| ettha ya vijayanariMdo, cilAyaputto ya takkhaNaM cev| ettha ya hariNatte pupphacUlakumareNa jaha sbhjjenn| emAi kuNasi kUDuttarAI iNhiM kimuvvayasi ? / eyassa puNa sarUvaM, puvviM pi hu vanniyaM smaasennN| evaM kae ya puvvuttajhANajalaNeNa kmmvnnghnnN| evaM ca duvviyaDDhattagavvio vayasi sikkhvio| evaM paramAhammiyapAesu puNo puNo vi lggNti| evaM saMkheveNaM, nirayagaI vanniyA tao jiivaa| eso maha puvvaveri, tti niyamaNe aliyamavi vigppeuN| oyaM tu uvaTuMbhassa kAraNaM tassarUvaM tu| 67 u. 385 pa. khw mw bh mw mw mw mw bh mw bh mw w lh hh mw bh mw mw mw mw mw bh mw mw bh mw mw w lh 184 pU 399 pU 450 pU. 219 pU 174 u. 310 pU. 524 pU. 137u. 124 pU 178 pU 163 405 u.
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 oyAhArAIhi ya, kuNai sarIraM samaggaM pi| kaMdaMtANa sadukkhaM, ko Nu viseso asaraNatte ? / kaiyA vi aMbakhujjo, jnnnniicetttthaannusaarenn| kaiyA vi hu uttANo, kaiyA vi hu hoi egpaasenn| kaivayadiNaladdhehiM, taheva rajjAiehiM tuusNti| kar3DhaMti aMtavasamaMsaphipphise chediuM bhuso| knngaavli-rynnaavli-muttaavli-siihkiiliyppmuho| kaNayasilAyalavacchA, puragouraparihabhuyadaMDA / kaNNoTThanAsakaracaraNaUrUmAINi chiMdaMti / katthai rajjaM kattha vi, ya donni jA satta rjjuuo| kappaMti kappaNIhiM, aMbarisI tattha nerie| kappaMti khaMDakhaMDaM, uvaruddA niryvaasiinnN| kamapattakevalANaM, jAyai taM ceva pcckkhN| kammamaleNa na lippai, so sNvriyaasvduvaaro| kammassa AsavaM saMvaraM ca nijjaraNamuttame ya gunne| kammAsavadArAI, ruMbhasu jai sivasuhaM mhsi| kammeyarabhUmisamubbhavAibheeNa'Ne hA maNuyA / abhiyA pU sAmi ! kiccANimaM paDhamaM / kayavajjatuMDabahuvihavihaMgarUvehiM tikkhcNcuuhiN| kayasoggaipatthayaNA, te maraNaMte na soyNti| karacaraNasiraMkUrA, paMcamae paMca jAyaMti / karavattehi ya phADaMti niddayaM majjhamajjheNaM / kalasehi NhavaMti surA, keI gAyaMti tattha pritutttthaa| kalahakarI maha bhajjA, asaMvuDo pariyaNo pahU vismo| kaliyAiM rynnnimmiymhNtpaasaaypNtiihiN| kalihAi rayaNarAsIhi dippamANAi somakaMtIhi / kavalamagiNhaMto AriyAhiM kaha kaha na viddho si ? | kavalesi kAlakUDaM, mUDho cirajIviyatthI vi| kasiNA vi kuNai kesA, mAlaikusumehiM avisesaa| bhavabhAvanA 260 u. 30 u. 266 u. 266 pU. 16 pU. 106 u. 451 pU. 289 u. 113 u. 426 u. 104 u. 108 u. 3 u. 443 u. 10 pU. 444 u. 251 pU. 357 u. 154 pU. 498 u. 257 u. 118 u. 369 pU. 305 pU. 343 u. 332 pU. 226 u. 482 u. 37 u.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 199 197 pU. 250 u. 152 u. 231 u. 49 u. 250 pU 382 u. 408 u. kAuM kuDuMbakajje, samuddavaNio vva vivihpaavaaiN| kAUNa iha'nnANi vi, kaNimAhArAi paavaaiN| kAUNa kei maNuyA, hoti ato teNa te bhnnimo| kAUNa bhaDittaM khaMDaMso'vi vikattaMti stthehi| kAUNa bhaDittaM bhaMjio'si tehiM ciya tahiM pi| kAresi aggihoma, vijjaM maMtaM ca saMtiM c| kAlamaNaMtaM egidiesu saMkhejjayaM punniyresu| kAlamasaMkhaM pi gamaMti pamuiyA rynnbhvnnesu| kAlejjayaM tu samae, paNavIsa palAiM niddiddhN| kAleNa aNaMteNaM, aNaMtabalacakkivAsudevA vi| kiM aNahavaMti sokkhaM ?, kosaMbInayarivippo vv| kiM ettha majjha kiccaM, paDhamaM ? tA pariyaNo bhnni| kiM puNa suhAvasANaM, tucchamiNaM mANasaM dukkhaM ? / kiM puvvabhave vihiyaM, mae imA jeNa surariddhI ? / kiM vAvi hojjimehiM, bhavaMtare tuha parittANaM ? / kiM sayaNesu mamattaM ?, ko ya paoso parajaNammi ? / kimakajjaM jaM jIvA, na kuNaMti siNehapaDibaddhA ? / kiha visayabholiyANaM, nivvuipurasaMgamo tANaM ? / kIrai veyAvaccaM, sAraM mannAmi taM cev| kuMdadaladhavaladasaNA, vihgaahivcNcusrlsmnaasaa| kuMbhIo nAraeN ukkalaMtatellAisu tlNti| kuMbhesu payaNagesu ya, suMThesu ya kNdulohikuNbhiisu| kuTuMti kuhADehiM, tANa taNuM khayarakaTTaM v| kuNa dhammaM jeNa suhaM, socciyaM ciMtei tuha svvN| kuNasi asaraNo taha vi hu, DaMkijjasi jmbhuyNgenn| kuNasi mamattaM dhnnsynnvihvpmuhesu'nnNtdukkhesu| kupahabahuyattaNeNaM, visayasuhANaM ca lohennN| kuvvaMti taha'nnAo, paNavIsaM siNbhdhrnniio| kUDakkaya alieNaM, paraparivAeNa pisuNayAe y| 308 u. 356 u. 517 u. 355 u. 74 u. 75 u. 514 u. 488 u. 398 u. 291 pU. 114 u. 114 pU 153 u. 491 u. 50 u. 510 pU. 475 u. 415 u. 188 pU.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 bhavabhAvanA 249 pU. 62 pU. hw hw hw 431 pU. 58 u. 59 u. 421 pU. lh hw hw hw hw kUDakkayakaraNeNaM, aNaMtaso niyddinddiycittehiN| kUDakkayaparavaMcaNavIsasiyavahA ya jANa kjjmmi| kevaladuhanimmavie, paDio saMsArasAyare jiivo| ko kassa jae sayaNo ?, ko kassa parajaNo ettha ? / ko kassa duhaM giNhai ?, mayaM ca ko kaM niyattei ? / ko kAyasuNayabhakkhe, kimikulavAse ya vAhikhitte y| ko keNa samaM jAyai ?, ko keNa samaM paraM bhavaM vayai ? / ko jANai puNaruttaM, hohI kaiyA vi dhammasAmaggI ? / ko tANa aNAhANaM, ranne tiriyANa vaahivihuraannN| ko nijjaraM tulejjA, caraNammi parakkamaMtANaM ? / ko saraNaM pariciMtasa, ekkaM mottaNa jinndhmm| ko hojja sarIrammi vi, suivAo muNiyatattANaM ? / koDIo satta bAvattarIe lakkhehiM ahiyaao| kosaMbipurIrAyA, na rakkhio taha vi rogaannN| kohammi sUravippo, mayammi aahrnnmjjhiykmaaro| khaNadiTThanaTTharUvaM, taha jANasu vihvmaaiiyN| khaNamegaM harisijjaMti, pANiNo puNa visiiyNtii| khaddhAiM jaM aNajjehiM pasubhave kiM na taM sarasi ? / kharacaraNacaveDAhi ya, caMcupahArehiM nihnnmuvnneto| kharassare mahAghose panarasa prmaahmmiyaa| khAvaMti maMsakhaMDANi nArae tattha mhkaalaa| khittAINi vi evaM, dulahAI vaNNiyAiM smymmi| khitto gottIi va paMjaraTThio haMta kiirtte| khivai kara jalammi vi, pakkhivai muhammi kasiNabhuyagaM pi| khivai suro to khippaM, vaccai vilayaM apatto vi| khettANubhAvajaNiyA, iya tivihA veyaNA nre| khelakharaMTiyavayaNo, muttpuriisaannulittsvvNgo| khollagabhavagahaNAU, eesu nigoyjiivesu| gaMDayalalihaMtamahaMtakuMDalA kNtthnihiyvnnmaalaa| 499 pU. 246 pU. 502 u 43 u. 404 u. 327 u. 31 u. 438 pU 17 u. 15 u 202 u 236 pU. 98u. 110 u. 471 pU. 239 u. 278 pU. 88 u. 164 u 277 pa. 184 u. 376 pU
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 201 372 pU. 364 pU 374 19 u 330 pU. 261 u. 272 pU. 263 pU. 252 pU. 200 u. 233 u. 3 gaMtuM vavasAyasabhAe vAyae rayaNapotthayaM ttto| gaMtUNa cullahimavaMtasiharipamuhesu kulgiriNdesu| gaMtUNa suhammasabhaM, tatto accai jinniNdsghaao| gaMdhavvapuravarAiM, to tuha riddhI vi hojja thiraa| gaMbhIrakhAiyAparigayAiM kiMkaragaNehiM guttaaii| gabbhagao vasai jio, addhamahorattamannaM c| gabbhaduhAI daTuM, jAIsaraNeNa naaysurjmmo| gabbhAu vi kAUNaM, saMgAmAINi gruypaavaaii| gabbhe bAlattaNayammi jovvaNe taha ya vuddddhbhaavmmi| garuyaM pi hu vahai bharaM, karaho niykmmdosenn| galae viddho sattheNa chiMdiuM bhuMjiuM bhutto| galayaM chettUNaM kattiyAi ullaMbiUNa paannehiN| gahiUNa savaNamucchAliUNa vAmAo daahinngymmi| gahio kharanaharabiDAliyAe AyaDDhiUNa kNtthmmi| gahiyaM jehi carittaM, jalaM va tisiehi gimhphiehiN| giNhaMti vaTTaveyaDDhaselasiharesu causu emev| giNhaMti salilamaTTiyamaMtaranaisalilameva uvnneti| giNhateNa avaNNaM, mUDheNaM nAsio appaa| gimhammi marutthalavAlayAsa jalaNosiNAsa khppNto| gimhe kaMtArAisu, tisio mAiNhiyAi hiirNto| guNakArayAi dhaNiyaM, dhiirajjuniyaMtiyAiM tuha jIva ! / gurudevANuvahAso, vihiyA AsAyaNA vayaM bhggN| guruyANaM pi hu balamANakhaMDaNaM kuNai vuddddhtte| golA hoti asaMkhA, hoti nigoyA asaMkhayA gole| govaMti paliyavaligaMDakUve niyjmmmaaiinni| ghararajjakappaNAhi ya, bAlA kIlaMti tutttthmnnaa| ghararajjavihavasayaNAiesu ramiNa paMca diyhaaii| ghettu tuha cammamaMsaM, aNaMtaso vikkiyaM ttth| ghettUNa jaMti khIroyahimmi taha pukkhroyjlhimmi| 221 pU 241 pU. 498 pU. 365 pU. 366 pU. 495 u 200 pU 217 pU. 447 pU 144 pU. 39 u. 183 pU. mw mw mw bh mw bh mw mw w h h mw mw mw mw mw mw bh mw mw mw mw bh mw lh mh khh 40 203 u. 361 pU.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 bhavabhAvanA 426 149 pU. 314 pa. 46 u. 157 u. 129 u. 79 u. 252 u. 166 u. 312 u. 214 pU. caudasarajjU uDDhAyao imo vitthareNa puNa logo| caupAsamiliavaNadavamahaMtajAlAvalIhiM ddjjhtaa| causu pi avatthAsuM, iya maNuesuM viciNtyNtaannN| cakkaharo vi gasijjai, sasi vva jamarAhuNA vivso| caDiUNa surA tesiM, bhareNa bhaMjaMti aNgaaii| caracaracarassa to phAliUNa khAesi prmNsN| cariuM jaha saMjhAe, annannagharesu vccNti| ciMtasu tANa sarUvaM, niuNaM causu vi avtthaasu| ciTThati nirayavAse, neraiyA ahava kiM bahuNA ? / ciTThai gharammi koNe, paDiuM maMcammi kaasNto| cittymiNdkmnisiynhrkhrphrvihuriyNgss| citte vi na vasai imaM, thevaMtarameva jrsennN| cillaMto vilavaMto, khaddho si tahiM tayaM srsu| coro vva cArayagihe, khippai jIvo annppvso| chaumatthasaMjameNaM, descrittenn'kaamnijjryaa| chakkhaMDavasuhasAmI, niisesnriNdpnnypykmlo| chaTThammi pittasoNiyamuvaciNei sattamammi puNa maase| chiMdati asI asimAiehi niccaM pi niryaannN| chiMdati asIhiM tisuulsuulsuisttikuNttumresu| chijjaM sosaM malaNaM, baMdhaM nippIlaNaM ca loymmi| chuhiyaM pivAsisaM vA, vAhigghatthaM ca attayaM khiuN| cheannsosnnbhNjnnkNddnndddhdlnnclnnmlnnehiN| chettUNa nisiyasattheNa khaMDaso ukklNttellmmi| chettUNa sIhapucchAgiINi taha kaagnnippmaannaanni| chollijjaMtaM taha saMkaDAu jaMtAo vaMsasaliyaM v| jaM aNuhavai kilesaM, taM AsavaheuyaM svvN| jaM paMcadiNANuvariM, na tumaM na dhaNaM na te synnaa| jaM puNa na hu~ti saraNaM, dhaNadhannAINi kiM cojjaM ? / jaMtasayasohiehiM, pAyArehiM va guuddhaaii| 33 u. 241 u. 253 u. 346 pU hw hw hw 258 pU 111 u. 107 pU 513 pU 276 pU 182 pU. 230 pU. 110 pU. 96 pU 431 u. 20 u. 35 u. 329 u.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 203 529 u. 347 u. 88 pU 490 pU 49 pU 286 pU. 48 pa. 125 u. 242 u. 428 u. 257 pU 46 jaMtUNa pagaraNamiNaM, jAyai bhvjlhibohitthN| jaMbUtAmalipamuhA, kameNa etthaM udaahrnnaa| jai amaragirisamANaM, himapiMDaM ko vi usinnnresu| jai dhammAmayapANaM, muhAe pAvesi saahumuulmmi| jai piyasi osahAI, baMdhasi bAhAsa ptthrsyaaiN| jai puNa hoi na putto, ahavA jAo vi hoi dussiilo| jai maccumuhagayANaM, eyANa vi hoi kiM pi na hu srnnN| jaiyA puNa pAvAI, karesi tuTTho tayA bhnnsi| jaNaeNa pAsaehiM, baddho khaddho ya jnnnniie| jaNaNI vi havai dhUyA, dhUyA vi hu gehiNI hoi| jaNaNIe aMgAI, pIDei cautthayammi maasmmi| jammaM pi tANa thuNimo, himaM va vipphuriyjhaannjlnnmmi| jaraiMdayAliNIe, kA vi hayAsAi asarisA sttii| jarakAsasAsasosAiparigayaM pecchiUNa ghrsaami| jarabhIyA ya varAyA, sevaMti rsaaynnaaikiriyaao| jaramaraNavallivicchittikArae jayasu jinndhmme| jaramaraNasamaM na bhayaM, na duhaM naragAijammao ann| jararakkhasI balINa vi, bhaMjai piTTi pi susilittuN| jalaNo vva pavaNasahio, samUlajAlaM dahai kmm| jlbhrsNpuuriygurutddNgbhjjNtpittuNtaa| jalahiM pavisemi mahi, taremi dhAuM dhamemi ahavA vi| javacaNayacaraNagiddho, viddho hiyayammi suulaahiN| jasakittikaraM nANaM, guNasayasaMpAyagaM jae naannN| jassa bahiM bahuyajaNo, laddho na tae vi jo bahuM kaalN| jassa ya kusumoggamucciya, suranarariddhI phalaM tu siddhisuhN| jaha kAgiNIi heuM, koDiM rayaNANa hArae koii| jaha jaha daDhappainno, veraggagao tavaM kuNai jiivo| jaha jaha dosovaramo, jaha jaha visaesu hoi vergN| jaha jaha vaMcai loyaM, mAillo kuuddbhupvNcehi| 40 bh bh hw hw hw hw hw h h h mw mw mw mw mw bh mw h h h mw bh mw mw mw mw mw mw mw 508 pa. 38 u. 501 u. 194 u. 306 pU. 215 u. 504 pU 476 pU. 480 pU 493 pU 452 pU 449 pU. 436 pU
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 bhavabhAvanA 430 u. 214 u. 512 pU. 284 u. 296 u. 400 u. 413 u. jaha tassa sukosalamuNivarassa loyammi ktttthmho| jaha tuha duhaM kuraMgattaNammi taM jIva ! kiM bhaNimo ? / jaha na tarai AruhiuM, paMke khutto karI thalaM kaha vi| jaha mammaNavaNio iva, saMte'vi dhaNe duhI hoi| jaha vasiUNaM desiyakuDIe ekkAi vivihpNthiynno| jaha vA mahallarukkhe, paosasamae vihNgmkulaaiN| jaha hoMti soyaNijjA, nivavikkamarAyataNuo vv| jAo na jattha jIvo, culsiiiijonnilkkhesu| jANa baleNa pavattai, vAU muttaM purIsaM c|| jAyaM mayaM ca sahio, aNaMtaso dukkhsNghaao| jAyaMti jae kassa vi, annattha vi jeNimaM bhnniyN| jAyaMti rAyabhuvaNAiesu kamaso ya sijhNti| jAyai na ahava savvaNNuNo vi ko tesu avayAso ? / jAyamANassa jaM dukkhaM maramANassa jNtunno| jAyA va ajja tauNI, kalle kiha hohii kuTuMbaM ? / jAyAjaNaNippamuhaM, pAsagayaM jhUrai kuttuNb| jArisaM jAyae dukkhaM gabbhe aTThaguNaM to| jAle baddho sattheNa chiMdiuM hayavahammi primkko| jAvaiyaM kiM pi duhaM, sArIraM mANasaM ca sNsaare| jiNadattasAvagassa va, parAbhavaM kuNai aidush| jiNadesiyaM caritaM, sahAvasaddheNa bhaavennN| jiNadhammaM kuvvaMto, jaM mannasi dukkaraM annutttthaannN| jiNadhammariddhirahio, raMkko cciya nUNa cakkavaTTI vi|| jiNadhammasatthavAho, na sahAo jANa bhvmhaarnne| jiNadhammuvahAseNaM, kAmAsattIi hiyysddhyaae| jiNabhavaNeNa pavittIkayAiM mnnnynnsuhyaaiN| jiNamayamasaddahaMtA, daMbhaparA prdhnnekkluddhmnnaa| jiNasAsaNaM jiNiMdA, maharisiNo naanncrnndhnnaa| jiNasAsaNammi bohiM, ca dullahaM ciMtae mimN| 52 u. 175 u. 528 u. 274 pU 302 u. __FriFFri iiiiii Fri_ iFFri iFiFiFiFi Fri 268 u. 229 pU 509 313 u. 458 u. 481 485 pU 488 pU 187 pU WWW 339 u. 201 pU. 323 u. 10 u.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 205 465 u. 304 u. 42 u. jiNasAsaNasugaipaho, punnehiM mae smnnuptto| jinnaM gharaM ca haTTaM, jharai jalaM galai savvaM pi| jiyasattu vva pavajjasu, saraNaM jinnviirpykmlN| jIyaM deho lacchI, saraloyammi vi anniccaaii| jIvaMtassa vi ukkittiuM chaviM chiMdiUNa mNsaaiN| jIvaMto vi ha uvariM, dAuM dahaNassa dINahiyao y| jIvai ajja vi sattU, mao ya iTTho paha ya maha ruttttho| jIvA tilA ya pecchaha, pAvaMti sinnehsNbddhaa| jIveNaM bAlattaM, pAvasayAiM kunnNtenn| jIvo jiNiMdabhaNiyaM, paDivajjai bhAvao dhmm| jIvo niccasahAvo, sesANi u bhaMgurANi vtthuunni| jIvo bhavaMtaragaI, thakkaMti iheva sesaaii| jahavaitte pajjaliyavaNadAve nirvlNbcrnnss| je uNa dAriddahayA, anIimaMtANa tANaM tu| je kei jae ThANA, uIraNAkAraNaM ksaayaannN| je koDisilaM vAmekkakarayaleNukkhivaMti tUlaM v| je pattA lIlAe, kasAyamayarAlayassa prtii|| jeNa kaeNa'nno vi hu, bhUsijjai guNaguNo sylo| jeNa ciya jiNadhammeNa, gamio raMko vi rjjsNpttiN| jesiM ca aisaeNaM, giddhI saddAiesu visesu| jesiM ca phurai nANaM, mmttnehaannubNdhbhaavehi| jehi na gahiyaM te pAvihiMti dINattaNaM puro| jo paDhai suttao suNai atthao bhAvae ya annusmy| jo sammaM bhUyAiM, pecchai bhUesu appabhUo y| joisiehiM vemANiehiM juttaM smaasenn| jhijjai daMtI nADayaniyaMtio sukkhrukkhmmi| jhINo sariuM sahapiyayamAe ramiyAiM saalichettesu| tthaanntttthaannaarNbhiygeyjjhunnidinnsvnnsokkhaaii| ThANe ThANammi samajjiUNa dhnnsynnsNghaae| 202 pU. 231 pU 307 pU. 513 u. 280 u. 466 u. 72 pU 71 u. 228 pU. 298 u. 520 pU. 462 pU 523 u 487 pU 158 pU 507 pU 484 u. 526 pU. 443 pU 326 u. 223 u. 239 pa. hw hw 76 u.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 ddjjhtdivvkuNduruturukkkinnhgurumghmghNtaaii| DiMbhAi ruyaMti tahA, haddhI kiM demi ghariNIe ? / Natthi jae savvannU, ahavA ahameva ettha svvviuu| Natthi va puNNaM pAvaM, bhUya'bbhahio ya dIsai na jiivo| maUNa mirasuravaramaNimauDaphuraMtakiraNakabburiaM / taM osahaM va pariNAmasuMdaraM muNasu suhaheuM / taM ciya jiNadhammataruM, siMcasu suhbhaavslilehiN| taM taha uppaNNaM pAsiUNa dhAvaMti htttthtutttthmnnaa| taM pi hu na kuNai dhammaM, ahaha kahaM so na mUDhappA ? / taM riddhiM purao puNa, dAriddabharaM niyaMtANaM / taiyA khaNesi khattaM, ghAyasi vIsaMbhiyaM musasi loyN| taiyA parajuvaINaM, coriyaramiyAiM muNasi suhiyaaii| taiyA bhogasamatthA, hoi cautthIe puNa balaM viulN| taDayaDaravaphuTTaMte, caNaya vva kyNbvaaluyaaniyre| tattataumAiyAiM, khivaMti savaNesu taha ya ditttthiie| tatto kasiNasarIrA, bIbhacchA asuiNo sddiydehaa| tatto pAehiM sireNa vA vi sammaM viNiggamo tss| tatto bhImabhuyaMgamapivIliyAINi taha ya dvvaanni| tatto ya nirayapAlA, bhaNaMti re ajja dusahaM dukkhN| tatto vajjeNa sirammi tADio vilavamANao dINo / tattha maNicchiyaAhAravisayavatthAisuhiyANaM / tattha ya nirayagaIe, sarUvamevaM vibhaavejjaa| tattha ya sammAdiTThI, pAyaM ciMtaMti veynnaa'bhihyaa| tattha vi paDaMtapavvayasilAsamUheNa dliysvvNgaa| tattha vi ya duvviNIyaM, kilesalaMbhaM piyaM munnNtaannN| tatthuvavajjai devo, komalavaradevadsa aMtarie / tattheva ya sacchaMdaM, muddiyalayamaMDavesu hiNddto| tappaDhamayAe~ jIvo, AhArai tattha uppnno| tammi vi jassa avannA, so bhannai kiM kulINo tti ? / bhavabhAvanA 334 pU. 300 u. 126 pU. 127 pU. 1 pU. 481 u. 480 u. 95 pU. 486 u. 391 u. 132 pU. 135 pU. 318 pU. 115 pU. 159 pU. 165 pU. 271 pU. 161 pU. 125 pU. 387 pU. 393 u. 82 u. 168 pU. 156 pU. 393 pU. 351 pU. 242 pU. 254 u. 487 u.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 207 456 pU. tamhA gharapariyaNasayaNasaMgayaM syldukkhsNjnnyN| ___7 pU tamhA devagaIe, vi jaM titthayarANaM smvsrnnaaii| 398 pU tamhA maNuyagaIe, vi sAraM pecchAmi ettiyaM cev| 323 pU. taruNattaNammi pattassa dhAvae dvinnmelnnpivaasaa| 282 pU. taliUNa tuTThahiyaehi haMta bhutto tahiM cev| 230 u. tvnnijjmykkhr'mrkiccnymggpaayddnnN| 372 u. tavatikkhakhaggadaMDeNa sar3iyaM jehi mohblN| 454 u. tavahuyavahammi khiviUNa jehi kaNagaM va sohio appaa| tasio gasio mukko, lukko Dhukko ya gilio yA 232 u. tassa vi jeNa na anno, saraNaM narae pddtss| 485 u. tassa sahAvaM ciMtejja dhmmjjhaanntthmuvutto| 427 u. tassaddhe amilANA, savvAuyavIsabhAgo u| 322 u. taha ceva saMThiyAI, saMkhAIyAiM rynnmiyaaiN| 340 pU taha jIva ! te tumaM pi hu, sahasu suhaM lahasi jmnnNt| 519 u. taha taha asahaM kammaM, jhijjai sIyaM va srhyN| 452 u. taha taha vinnAyavvaM, AsannaM se ya prmpyN| 449 u. taha taha saMciNai malaM, baMdhai bhavasAyaraM ghorN| 436 u. taha tucchavisayagiddhA, jIvA hAraMti siddhisuhN| 493 u. taha nehapaMkakhutto, jIvo nAruhai dhmmthlN| 512 u. taha pittadhAriNIo, paNavIsaM dasa ya skkdhrnniio| 416 pU. taha phAliyA vi ukkattiyA vi taliyA vi chinnabhinnA vi| 121 taha rajjaM taha vihavo, taha cauraMgaM balaM tahA synnaa| taha vihurijjaMti khaNeNa kutttthkkhypmuhbhiimrogehi| 296 pU. tA kIDayamettesuM, kA gaNaNA iyaraloesu ? / tA daviNeNa kiNeuM, visayavisaM jIva ! kiM piyasi ? / 490 u. tA hojja tihuyaNammi vi, kassa duhaM ? kassa va na sokkhN| 492 u. tAI pi hu(paDi) labhrUNaM, pamAiyaM jeNa(hiM) jinndhmme| 471 u. tAiM puNa bhavaNAI, bAhiM vaTTAiM hoMti sylaaii| 328 pU. tAo ya bhAvaNAo, bArasa eyAo annukmso|
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 bhavabhAvanA 65 u. 251 u. 462 u. 147 u. 472 u. 461 u. 44 u. 271 u. 414 u. 341 u. 157 pU. 519 pU. 417 pU. tANa nimittaM pAvAi jeNa vihiyAi vivihaaiN| tANa viciMtasa jai atthi kiM pi paramatthao sokkhN| tANa sivarayaNadIvaMgamANa bhadaM munniNdaannN| tANaM ciya vayaNe pakkhivaMti jalaNammi bhujeuN| tAyAramapecchaMto, niyakammaviDaMbio jiivo| tAruNNabhare mayaNo, jANa sarIrammi vi viliinno| titthayarA vi hu kIrati kittisesA kyNtenn| tiriyaM NiggacchaMto, viNivAyaM pAvae jiivo| tiriyagamANa sirANaM, saTThasayaM hoi avraannN| tiriyamasaMkhejjAiM, joisiyANaM vimaannaaiN||34|| tiriyANa'ibhArArovaNAiM sumarAviUNa khNdhesuN| tivvA rogAyaMkA, sahiyA jaha cakkiNA cutthennN| tIsapaNavIsapanarasadasalakkhA tinni ega pNcuunnN| tIsUNAI itthINa vIsahINAiM hoMti sNddhss| tIse majjhe maNipeDhiyAe rynnmysynnijj| tucchajale buDDamuhAI do vi samayaM vivnnaaii| te aimuttayakurudattapamuhamuNiNo nmsaami|| te NaM narayAvAsA, aMto vaTTA bahiM tu curNsaa| te pujjA tiyaloe, savvattha vi jANa nimmalaM naannN| te sayamavi vajjaMtA, suhiNo dhIrA caraMti mhiN| teNa dakkheNa saMtatto na sarai jaaimppnno| teNAvi purisayAreNa viNaDio muNasi taNasamaM bhuvnnN| teNeva pagaibhaddo, viNayaparo vigayamaccharo sdo| teyammi hIyamANe, jAyaMte taha vivjjaase| tevIsAhiya saganauisahassa culsiiisyshssaaiN| to aNabhiniviTThANaM, atthINaM kiM pi bhaaviymiinnN| to gaMtuM saTThANaM, ThaviuM sIhAsaNammi te devN| to jai atthi bhayaM te, imAi ghorAi jrpisaaiie| to jammamaraNajaramUlakAraNaM chiMdasu mmttN| 350 u. 218 u. 456 u. 85 pU. 505 pU 520 u. 274 u. h mw khw khw `w lh bh lh khw khw hy hm khw tw hm khw khw khw khw lh 133 pU. 325 pU. 30 MM my mm 3 mr 390 u 342 pU. 529 pU. 368 pU 508 u.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 209 489 u. 286 u. 283 pU. 425 pU 13 pU. 140 u. 69 u. 311 pU. 515 pU. ph ph yw w w w lh bh khw khwh bh khw bh khw bh khw l 124 u to taM ciya parisiMcasu, niccaM sddhmmslilehi| to taha jhijjhai aMge, jaha kahiuM kevalI tri| to pavaNacalitatarunivaDiehiM asimAiehiM kira tesiN| to milai kaha vi atthe, jai to mujjhai tayaM pi paalNto|| to muttUNa duguMchaM, ummAyakara kayaMbavippa vv| to sayamavi anneNa va, bhagge eyammi ahava emev| to hosi parAhatto, bhaMjasi rayaNII paNa mittuN| thakkaMti mahunivassa va, jaNakoDIo visesaao| tharaharai jaMghajuyalaM, jhijjhai diTThI paNassai sui vi| thevo vi jAva neho, jIvANaM tAva nivvuI katto ? / daMtehi aMgulIo, giNhaMti bhaNaMti diinnaaii| daMsaMti tattha chAyAhilAsiNo jaMti neriyaa| daTThaNa kUDahariNiM, phAsiMdiyabholio tahiM giddho| daDDhA bhuggA muDiyA, ya toDiyA taha vilINA y| dalai balaM galai suiM, pADai dasaNe niraMbhae diliN| davahuyavaho vva saMsAraviDavimUlAI niddhi| dsdisivinniggyaamlrvismhiyteydurvloyaaii| dasamIeN sayai viyalo, dINo bhinnassaro khiinno| dasavarisapamANAo, patteyamimAo tattha baalss| dasavihabhavaNavaINaM, bhavaNANaM hoMti svvsNkhaae| dahiUNa jaMti siddhiM, ajaraM amaraM annNtsuhN| dAuM nANapaIvaM, taveNa avaNesu kmmmlN| dANiggahaNaM maggaMti vihaviNo kattha vaccAmi ? / dArapaDidAratoraNacaMdanakalasehiM bhUsiyAiM c| dAso'haM bhicco'haM, paNao'haM tANa saahusuhddaannN| dAhiNakacchIvasio, putto vAmAe puNa havai dhuuyaa| diTuMtA itthaM pi hu, kameNa vibuhehiM naayvvaa| dinno balIe taha devayANa virasAI bubbuyaMto vi| dippNtrynnbhaasurnivitttthgourkvaaddaaiN| 112 u. 213 pU 121 u. 38 pU 453 u. 338 pU 320 u. 317 pU 327 pU 524 455 u. m m khw khw h 307 u. 331 pU. 454 pU h h mw khw khw bh khw bh 275 pU. 442 u. o w
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 bhavabhAvanA 460 pU. 235 u. 299 u. 261 pU. 172 pU. 478 pU. 475 pU. dINA savvanihINA, napuMsagA saraNavajjiyA khiinnaa| dIsai na ko'vi bIo, jo aMsaM giNhai dhss| dukkarameehi kayaM, jehi samatthehi jovvnntthehi| dakkhaM uppAyaMto, uppannadaho ya bhamio si| daNhaM pi nivvisesA, asaraNayA vilvmaannaannN| dunnayadhaNANa niccaM, duhAI ko vanniuM tarai ? / dunni ahorattasae, saMpuNNe sattasattarI cev| duppatthio amittaM, appA suppatthio havai mittN| dulao puNaravi dhammo, tuma pamAyAuro suhesI y| dulaho cciya jiNadhammo, patte maNuyattaNAibhAve vi| dasahaM ca narayadakkhaM, kiM hohisi ? taM na yaannaamo| duhakoDikuharaM ciya, vuDDhattaM nUNa svvesiN| duhamaNubhUyaM taha suNasu jIva ! kahiyaM mhrisiihiN| durujjhiyamajjAyA, dhammaviruddhaM ca jaNaviruddhaM c| deMti na maha DhoyaM pi hu, attasamiddhIi gavviyA synnaa| devagaI ciya vocchaM, etto bhvnnvivNtrsurehi| deso adhAraNijjo, eso vaccAmi anntth| dehaM ca bajjhavatthu, ca kuNaha uvayArayaM dhmme| dehammi maccuvihure, susANaThANe ya paDibaMdho ? / dehovakkharaparibhoyabhoyaNatteNa bhuttaaii| dosu vi giNhaMti jalAI taha ya vrpuNddriiyaaii| dhaNadevaseTThivasaho, kaMbalasabalA ya etthudaahrnnN| dhaNadhannarayaNasayaNAiyA ya saraNaM na mrnnkaalmmi| dhaNasayaNapariyaNAI, kammassa phalaM ca heuM c| dhaNasayaNabalummatto, niratthayaM appa ! gavvio bhmsi| dhannA kalattaniyalAi bhaMjiuM pvrsttsNjuttaa| dhannA gharacArayabaMdhaNAo mukkA caraMti nissNgaa| dhannA jiNavayaNAI, suNaMti dhannA kuNaMti nisuyaaiN| dhannA pAraddhaM vavasiUNa muNiNo gayA siddhiN| khw hy ww ph lh hh mw mw mw mw lh bh lh khw khw khw h 478 u. 309 u. 219 u. 514 pU. 301 pU. 326 pU. 305 u. 425 u. 421 u. 401 u. 361 u. 193 pU. 52 pU. h mh lh khw tw hm khw khw khw khw lh " 457 pU. 458 pU 459 pU. 459 u.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 211 53 u. 9.994 dhanneNa tilayaseTThI, puttehiM na tAio sgro| dhamiyakayaaggivanno, merusamo jai paDejja aygolo| dhammaM atthaM kAmaM, tinni vi kuddho jaNo priccyi| dhammaM kuNasa tti kahatiyavva nivaDei jrdhaaddii| dhammacchaleNa kehiM, vi annANaMdhehiM mNsgiddhehi| dhammaphalamaNahavaMto, vi bddhijsruuvriddhimaaiiyN| dhammo na kao sAuM, na jemiyaM neya parihiyaM sh| dhayaciMdhavejayaMtIpaDAyamAlAulAiM rmmaaiN| dhariUNa khure kaDDhaMti palavamANaM ime devaa| dhADaMti aMbarayale, muMcaMti ya nArae aNbaa| dhArijjai eMto jalanihI vi kllolbhinnkulselo| dhAvai niratthayaM pi hu, nihaNaMto bhuuysNghaayN| dhIrapurisANa namimo, tiyloynmNsnnijjaannN| dhUmappabhAi kiMci vi, jAva nisaggeNa ai usinnaa| dhulibhuruMDiyadeho, kiM sahamaNahavai kira bAlo ? / na muNaMti mUDhahiyayA, jiNavayaNarasAyaNaM ca mottuunnN| na ya bAhijjai harisehi neya vismaaviivisaaehiN| na ya soyai appANaM, kilissamANaM bhave ekkN| na lahai suI hiyakariM, saMsAruttAraNiM jiivo| na viriMcai puNa dukkhaM, saraNaM tANaM ca na havai khaNaM pi| na hu annajammanimmiyasuhAsuho devvprinnaamo| na hu jIvo'vi ajIvo, kayapuvvo veynnaaiihiN| naMdaNavaNammi gosIsacaMdaNaM sumaNadAma somnnse| naipuliNavAluyAe, jaha viriyaliykriturNgehi| natthi ghare maha davvaM, vilasai loo payaTTai chaNo tti| natthi suhaM mottUNaM, kevlmbhimaannsNjnniyN| nayarAi vaMtarANaM, havaMti puvvuttruuvaaiN| nayarArakkhiyabhAve, ya bNdhvhhnnnnjaaynnaaiihiN| narae neraiyANaM, ahonisiM pccmaannaannN| 434 pa. 34 u. 205 pU. 486 pU. 494 pU 344 pU. 96 u. 103 u 170 pU 279 u. 464 u. 86 u. 277 u. 527 pU. 60 u. 474 u. 28 pR. 170 u. 518 u. 367 pU. 12 pU. 300 pU 314 u. 340 u. 143 167 u.
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 naratiriesu gayAiM, pliovmsaagraaiN'nnNtaaii| narayatiriyAie, tassa vi dukkhAI aNuhavaMtassa | nava ceva ya dhamaNIo, navanauI lakkha romakUvANaM / nava NhArUNa sayAi, nava dhamaNIo ya dehmmi| navanavavilAsasaMpattisutthiyaM jovvaNaM vhNtss| navamI namai sarIraM, vasai ya dehe akAmao jiivo| navalakkhANa vi majjhe, jAyai egassa duNha va smttii| nANapavaNeNa sahio, sIlujjalio tavomao aggii| nANassa kevalINaM, dhammAyariyassa sNghsaahuunnN| nANAvihapAvAiM, kAuM kiM kaMdasi iyANiM ? | nANAsattIi tulaMti maMdaraM kaMpayati mahivIDhaM / nANI jANai kAuM, kajjamakajjaM ca vajjeuM / nANe AuttANaM, nANINaM nANajogajuttANaM / nANeNaM ciya najjai, karaNijjaM taha ya vajjaNijjaM c| nArayatiriyanarAmaragaIhiM cauhA bhavo viNiddiTTho / nAva vva jalahimajjhe, jalanivahaM vivihchiddddehiN| nAsAeN samaM uTTaM, baMdheuM selliyaM ca khiviuunn| niggayajIhA pagalaMtaloyaNA diihrcchiyggiivaa| niggahiehi kasAehiM AsavA mUlao nirubbhNti| nicvaM pmujhysurgnnsNtaaddiyduNduhirvaaii| niccaMdhayAratamasA, nIsesaduhAyarA svve| niccammi ujjamejjasu, dhamme cciya balinariMdo vv| niccAiM na kassai na, vi ya koi parirakkhio tehi| niddayakasapaharaphuDaMtajaMghavasaNAhi gliyruhirohaa| niddayapAriddhiyanisiyasellanibbhinnakhinnadeheNa / nipphannappAo puNa, jAyai so aTThammi maasmmi| niyayamaNorahapAyavaphalAiM jai jIva ! vaMchasi suhaaii| niyayAi iMdiyAiM, valliniuttA turaMga vv| nirayammi dAruNAo, ekko cciya sahai viynnaao| bhavabhAvanA 517 pU. 66 pU. 259 pU. 417 u. 33 pU. 320 pU. 264 pU. 453 pU. 495 pU. 143 u. 380 pU. 503 u. 502 pU. 503 pU. 82 pU. 441 u. 199 pU. 195 pU. 445 pU. 337 u. 87 u. 25 u. 22 u. 194 pU. 209 pU. 260 pU. 489 pU. 447 u. 61 u.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 213 427 pU 225 u 101 pU 104 pU 205 u. mw bh mw mw mw bh bh bh bh bh bh 238 u. 236 u. 180 u. 100 u. 165 u. 118 pU. 515 u. 511 u. nirayAvAsasurAlayaasaMkhadIvodahIhiM kliyss| nivaDaMtasIhanaharassa tattha kiM taha dahaM kahimo ? / nivaDaMtI ya na esA, rakkhijjai cakkiNo vi sennenn| nivaDato vi hu koi vi, paDhamaM khippai mhNtsuulaae| nihae ya taha nisanne, ohayacitte vicittkhNddehi| nihao niruddhasaddo, galayaM valiUNa jnnesu| nihaNaM gao si bahuso, vi jIva ! prkouykenn| nihaNijjaMto ya ciraM, Thio si olaavyaaiisu| nIraM pi piynntaavnngholnnsosaaikydukkhN| nIharamANaM viMdhaMti taha ya chiMdaMti nikkrunnaa| nIhariyaaMtamAlA, bhinnakavAlA luyaMgA y| neraie ceva paropparaM pi parasUhiM tacchayaMti dddhN| nehakkhayammi pAvai, peccha paIvo vi nivvaannN| nehaniyalehi baddhA, na cayaMti tahA vi taM jiivaa| paMca ya naragAvAsA, culasIilakkhAiM svvaasu| paMcamiyAe pannA, iMdiyahANI u chtttthiie| paMciMdiyatiriyA vi hu, siiyaayvtivvchuhpivaasaahiN| paMDagavaNammi gaMdhA, tuvarAINi ya vimiisNti| paumadaladIhanayaNA, annNgdhnnukuddilbhuulehaa| paumavaraveiyAI, naannaasNtthaannkliyaaii| pakkhibhavesa gasaMto, gasijjamANo ya sespkkhiihiN| pacchA avaso ukkattiUNa kaha kaha na khaddho si ? / pajjaMte uNa jhINammi Aue nivvddNttnnkNpe| pajjaliyajalaNajAlAsu uvari ullaMbiUNa jiivNto| paDio annANaMdho, baddho khaddho niruddho y| pddikuNjrkddhinncihuttttdsnnkkhygliypuuyruhiroho| paDikukkuDanaharapahAraphuTTanayaNo vibhinnsvvNgo| paDivajjiUNa caraNaM, jaM ca ihaM kei pANiNo dhnnaa| paDhamaM aNiccabhAvaM, asaraNayaM egayaM ca annttN| w bh bh bh bh 84 u. 318 u. 189 pU 367 u. 291 u 344 u. 235 pU. 210 u. 390 pU. 220 pU 0 mm rrrrr w bh mw mw bh mw w 237 u. 227 pU. 238 pU 324 pU. w
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 bhavabhAvanA 317u. 321 pU. 463 pU. 321 u. 509 u. 112 pU. 339 pU 58 pU 479 u. 285 u paDhamadasA bIyA u, jANejjasu kiilmaannss| paNapannAi pareNaM, mahilA gambhaM na dhArae uyre| paNamAmi tANa payapaMkayAiM dhnnkhNdpmuhsaahuunnN| paNasattarIi parao, pAeNa pumaM bhve'biio| pattaM aNaMtaso vihvaaimmttdosennN|| pattadhaNunirayapAlA, asipattavaNaM viuvviyaM kaauN| patteyaM ciya mnnirynnghddiyatttthsypddimkliennN| patteyaM patteyaM, kammaphalaM niyymnnuhvNtaannN|| patto vi hu paDipunno, rayaNanihI hArio tehiN| patthosahAinirao, tti kevalaM niyai nynnehiN| pabbhAramummuhI sAyaNI ya dasamI ya kaaldsaa| pabhaNaMti tao dINA, mA mA mAreha sAmi ! pahu ! nAha ! / payaNukasAyA bhuvaNo, vva bhaddayA jaMti surloyN| parao nisaggao cciya, dushmhaasiiyveynnaakliyaa| parakIya cciya bhajjA, jujjai niyayAi maaibhginniio| prjuvirmnnprdvvhrnnvhverklhniryaannN| paradavvANa viNAse, ya kuNasi pokkarasi puNa innddiN| paradhaNaluddho bahudesagAmanagarAiM bhNjesi| paramatimisaMdhayAre, amejjhakotthalayamajjhe v| paramatthao ya tesiM, sarUvamevaM vibhaavejjaa| paramAhammiyajaNiyAu evamAI ya viynnaao| parariddhiM ahiyaM pecchiUNa jhijjati aNgaaii| pariNAmijjai sIesa so vi himpiNddruuvenn| parisakkirakimijAlo, gao si tattheva pNcttN| palavaMte kharasadaM, kharassarA nirayapAla tti| pavaNo vva gayaNamagge, alakkhio bhamai bhavavaNe jiivo| pasughAeNaM naragAiesu AhiMDiUNa psujmme| pasuNo vva nArae vahabhaeNa bhIe palAyamANe y| paharaMti caveDAhiM, cittyvyvgghsiihruuvehi|
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 215 178 u. 151 pU. 294 pU. 177 pU lh mw mw mw mw bh mw h 412 pU. 62 u. 435 pU 176 u. 496 u. 92 pU 500 u. 433 u. pAeNa hoti tiriyA, tiriyagaI teNa'o vocchN| pADaMti vajjamayavAgurAsu pitRRti lohluddehi| pANitalAisu ssisuurckksNkhaailkkhnnoveyaa| pANivaheNaM bhImo, kuNimAhAreNa kuNjrnriNdo| pAyatalamuvagayANaM, jNghaablkaarinniinniinnuvgghaae| pAvaM kayamiNhiM te, NhAyA dhoyA taDammi tthiyaa| pAvaMti jae ajasaM, ummAyaM appaNo gunnbbhNsN| pAvaMti tiriyabhAvaM, bhamaMti tatto bhvmnnNt| pAvaMti bhavvajIvA, naTuM va viveyvrrynnN| pAvapamAyavasehiM, na saMcio jehiM jinndhmmo| pAvabhareNakkaMtA, nIre ayagolau vva gysrnnaa| pAvAiM bahuvihAi, karei suysynnpriynnnnimittN| pAvesi purAhivanaMdaNo vva dhUyA va nrvinno| pAvesu ramai loo, Auravejjo vva ahie| pAvodaeNa puNaravi, milaMti taha ceva pArayaraso vv| pAsAyasAlasamalaMkiyAiM jai niyasi katthai thiraaii| pAsesu jaliyajalaNesu kUDajaMtesu aamislvesu| pAhuNayabhoyaNesu ya, kao si to posiuM bhuso| piMDesi asaMtuTTho, bahupAvapariggahaM tayA muuddho| piTuM ghaTTa kimijAlasaMgayaM parigayaM ca mcchiihiN| piTThiimaMsakkhAI, rAyasao bohio mnninnaa| pittvsmNssonniysukktttthipuriismuttmjjhmmi| piyaputtassa vi jaNaNI, khAyai maMsAiM bhvpraavtte| piyaputto vi hu macchattaNaM pi jAo sumittghvinnaa| piyasi suraM gAyato, vakkhANaMto bhuyAhiM nccNto| pIDijjai so tatto, ghaDiyAlayasaMkaDe amaayNto| pIlijjato hatthi, vva ghANae virsmaarsi| pukkhariNIsayasohiya, uvvnnujjaannrmmdesesu| pujjANa vi pujjayarA, nANI ya carittajuttA y| 237 pU 204 u. 138 pU 190 pU 222 u. h h mw w lh hh mw mw mw bh mw mw bh mw mw mw mw mw bh 269 pU. 430 pU. 141 pU. 94 pU. 94 u. r lh 505 u.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 puDhavI phoDaNasaMciNaNahalamalaNakhaNaNAidutthiyA nicc| puNaravi viyaNAu uIrayaMti vivihappayArehiM / puttAisu paDibaddhA, annANapamAyasaMgayA jIvA / putto jaNao jaNao, vi niyasuo baMdhuNo vi hoMti riuu| purao uNa kANaM kujjiyaM ca asuiM ca biibhtthN| purao gabbhe ya ThiiM, daThThe duTThAi rAsahIe vaa| purao paragharadAsattaNeNa vinnnnaayuyrbhrnnaannN| puvvadisAe u jugaM, to dulaho tANa sNjogo| puhaIeN aikkaMtA, ko'si tumaM ? ko ya tuha vihavo ? / pUovagaraNahattho, nNdaapokkhrinnivihiyjlsoo| pecchai na uccharaMtaM, jarAbalaM jovvaNadumaggiM / pesiM paMcasayaguNaM, kuNai sirANaM ca sttse| pesunnAINi karesi harisio palavasi iyaanniN| poyaMti ciyAsu dahaMti niddayaM nArae ruddaa| phaliharayaNAmayAiM, hoMti kaviTThaddhasaMThiyAiM c| baMdhaMti pAsaehiM, khivaMti taha vajjakUDesu / baMdhai kammaM jIvo, bhuMjei phalaM tu sesayaM tu punno| baMdhaNatADaNaDaMbhaNadahAI tiriesu'nnNtaaii| baDisagganisiyaAmisalavaluddho rasaNaparavaso mccho| battIsapattabaddhAu vivihanADayavihIu pecchNtaa| baddho pAse kUDesu nivaDio vAgurAsu sNmuuddho| balarUvariddhijovvaNapahuttaNaM subhagayA aroyattaM / balasArapuhaivAlo, nivvinno bhvnivaasss| bahupunnaMkuraniyaraMkiyaM va siriviirpykmlN| bahupunnapAvaNijjAiM punnajaNaseviyAiM c| bahusattijuo surakoDiparivuDo pvipyNddbhuydNddo| bahusayaNANa aNAhANa vA vi niruvaayvaahivihuraannN| bhusurhidvvmiisiysuyNdhgosiisrsnisittaaii| bArasa paMsuliyakaraMDayA ihaM taha cha pNsulie| bhavabhAvanA 180 pU. 146 u. 185 pU. 429 pU. 392 u. 395 pU. 394 pU. 469 u. 21 u. 373 pU. 32 u. 258 u. 131 u. 107 u. 341 pU. 150 u. 73 pU. 247 u. 233 pU. 382 pU. 210 pU. 24 pU. 281 u. 1 u. 338 u. 45 pU. 29 pU. 333 pU. 406 u.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 217 346 u. 276 u. 281 pU. 316 pU 415 pU 234 u. 405 pU hy hm khw khw tw hm khw khw bh khw h 404 bAlatavokammeNa ya, jIvA vaccaMti diyloyN| bAlattaNammi na tarai, gamai ruyaMto cciya vraao| bAlassa vi tivvAiM, dahAI daTThaNa niyytnnyss| bAlA kiDDA maMdA, balA ya pannA ya hAiNi pvNcaa| bAhubalakAriNIo, uvaghAe kcchiuyrviynnaao| biDiseNa gale gahio, maNiNA moyAvio kaha vi| bIyaM sukkaM taha soNiyaM ca ThANaM tu jnnnnigbbhmmi| bIyaTThANamuvaTuMbhaheyavo ciMtiuM sarUvaM c| bIhei rAitakkaraaMsaharAINa niccaM pi| bhaMjaMti aMguvaMgANi UrU bAhU sirANi krcrnne| bhaggaM iMdiyasennaM, dhiipAyAraM vilggehi| bhajjaM rayaNANi va avahiUNa mUDho plaaei| bhajjai aMgaM vAeNa hoi siMbho vi aipuro| bhaNasi tayA amhANaM, bhakkhamiyaM nimmiyaM vihinnaa| bhadaM bahussuyANaM, bhujnnsNdehpucchnnijjaannN| bhamio sahayAravaNesu piyayamAparigaeNa scchNd| bhayasogA annANA, vakkheva kuUhalA rmnnaa| bharavahaNahapivAsAhi dakkhiyA mukkniyjiivaa| bharahAhivachattasirA, kjjlghnnksinnmiukesaa| bhariuM pipIliyAINa sIviyaM jai muhaM tuh'mhehi| bhavacakkammi bhamaMto, ekko cciya sahai dukkhaaii| bhavaNAi uvavaNAI, synnaasnnjaannvaahnnaaiinni| bhavaduhanivviNNANa, vi jAyai jaMtUNa kaiyA vi| bhavabhamaNaparissaMto, jiNadhammamahAtarummi viismio| bhavabhAvaNanisseNiM, mottuM ca na siddhimNdiraaruhnnN| bhavabhAvaNavararayaNAvalIi kIrau alNkaaro| bhavabhAvaNA ya esA, paDhijjae bArasaNha mjjhmmi| bhavarannammi aNaMte, kumaggasayabholieNa kahakaha vi| bhAviyacitto eyAe ciTThae amayasitto vv| 283 u. 108 pU 460 u. 386 u. 311 u. 128 u. 506 pU 240 473 u. 193 u 292 u. 140 pU h h h mw khw h h h mw bh mw bh mw khw l 483 pU. 531 u. 465 pU. 527 u.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 bhavabhAvanA 75 bhinnatte bhAvANaM, uvyaar'vyaarbhaavsNdehe| bhisiNIbisAI sallaidalAI sariUNa junnghaasss| bhaMjaMti nArae taha, vAluyanAmA nirypaalaa| bhaMjaMti nigghiNehiM, dijjaMti balIsa ya na vgghaa| bhuMjaMti samaM surasuMdarIhiM avicliytaarunnaa| bhuMjai abhojjapejjaM, bAlo annaanndosenn| bhuMjasi phalAiM re duTTha ! amha tA ettha ko doso ? / bhutto ya aNajjehiM, jaM macchabhave tayaM srsu| bhutto'si bhuMjiuM sUyarattaNe kiha na taM sarasi ? / bhuyagAiDaMkiyANa ya, kuNai tigicchaM va maMtaM vA ? / bhuvaNammi jAva viyarai, jiNadhammo tAva bhvvjiivaannN| bhuvaNe vi natthi saraNaM, ekkaM jiNasAsaNaM mottuN| bhottUNa cakkiriddhiM, vasiuM chkkhNddvsuhmjjhmmi| maMgalatUraravehiM, pddhNttuurbNdivNdehi| maMsarasammi ya giddho, jaiyA mAresi nigghiNo jiive| mailammi jIvabhavaNe, viinnnimbhiccsNjmkvaadde| majjhammi baMdhavANaM, sakaruNasaddeNa plvmaannaannN| maNavayaNakAyajogA, suniyattA te vi guNakarA hoti| maNimayakalasAIyaM, bhiMgArAI ya uvgrnnN| mnnivlyknnykNknnvicittaahrnnbhuusiykrggaa| maNuyattakhittamAIhi vivihaheUhiM labbhae so y| maNuyattaNaM tu dulaha, puNo vi jiivaann'unnaannN| maNuyAuyaM nibaMdhai, jaha dharaNIdharo sunaMdo y| maNuyANa dasa dasAo, jAo samayammi puNa psiddhaao| matto tattheva ya niyapamAyao nihyrukkhgysiNgo| mannAmi suiM pavaraM, jaM jiNadhammammi uvyri| mayaraharo vva jalehi, taha vi hu duppUrao imo appaa| marai kuraMgo phuTuMtaloyaNo ahava thevjle| mahaghosaM kuNamANA, ruMbhaMti tahiM mhaaghosaa| 226 pU. 115 u. 206 u. 379 u. 278 u. 145 u. 229 u. 220 u. 246 u. 531 pU. 26 u. 67 pU 358 u. 128 pU. 455 pU. 57 pU 448 pU 360 u. 377 pU 467 pU 470 u. 325 u. 315 pU. 216 pU. 424 u h khw bh khw bh mw mw mw mw bh mw khw h h mw mw bh mw lh bh 402 pa. 217 u. 120 u.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 219 207u. 483 u. 134 pU. 273 u. 362 pU. 468 pU. 438 u. 23 pU. 212 pU. 197 u 109 pU. 418 pU. 2u. 377 u. mahuvippo vva haNijjai, aNaMtaso jnnmaaiisu| mA jIva ! tammi vi tumaM, pamAyavaNahuyavahaM desu| mA harasu paradhaNAiM, ti coio bhaNasi dhiTThayAe y| mAUe~ appaNo'vi ya, veyaNamaulaM jnnemaanno| mAgahavaradAmapabhAsatitthatoyAI maTTiyaM ca to| mANussakhetta jAI, kularUvArogga AuyaM buddhii| mAyAi vaNiyahiyA, lobhammi ya lobhanaMdo tti| mAyApiIhiM sahavaDDhiehiM mittehiM puttdaarehi| mAyAvAhasamAraddhagorigeyajjhuNIsu mujhNto| mAreuM mahisatte, bhuMjai teNa vi kuttuNbenn| mIrAsu suMThiesuM, kaMDUsu ya payaNagesu kuNbhiisu| muttassa soNiyassa ya, patteyaM ADhayaM vasAe u| muttAhalamAlaM piva, raemi bhavabhAvaNaM vimlN| muddArayaNaMkiyasayalaaMgulI rynnkddisuttaa| muddhajaNavaMcaNeNaM, kuuddtulaakuuddmaannkrnnenn| muhakaDuyAiM aMte, suhAiM gurubhAsiyAiM siisehiN| mUDhA ya mahAraMbhaM, aighorapariggahaM pnniNdivhN| mehakumArassa va dahamaNaMtaso tuha smuppnn| mottuM aTTajjhANaM, bhAvejja sayA bhvsruuvN| mottuM kammAi tuma, mA rUsasu jIva ! jaM bhnniyN| mottaM jiNiMdadhammaM, na bhavaMtaragAmio anno| mottuM vihavaM sayaNaM, ca maccuNA hIrae ekko| mottUNa niyasahAe, dhaNo vva dhammammi ujjmsu| mohanivanibiDabaddho, katto vi hu kaDDhiuM asuigbbhe| mohasuhaDAhimANo, lIlAe niyattio jehiN| raMka vva dhaNaM kuNaha mahavvayANa iNhiM pi pttaannN| rairamaNaMdolayasarisasavaNa addhiNdupddimbhaalylaa| rattArattavaINaM, mahAnaINaM tao'varANaM pi| ranne davaggijAlAvalIhiM svvNgsNplittaannN| 248 pU. 9.99.4 91 pU 228 u 7u. 168 u. 70 u. 57 u. 81 u. 253 pU. 463 u. 499 u 292 pU 363 208 pU.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 bhavabhAvanA 297 u. 36 u. 394 u. 370 pU. 83 pU 392 pU. 0 << < www 331 u. 375 u. 410 u. 432 pU. 433 pU 142 u. 440 u. 5 0 446 pa. ramaNINa sajjaNANa ya, hasaNijjA soaNijjA yA ramaNIyaNahasaNijjaM, ei asaraNassa vuddddhttN| ramiyAiM tattha rmnnijjkpptrughnndesesu| rayaNakaNayAivarisaM, anne kuvvaMti siihnaayaaiN| rayaNappabhAiyAo, eyAo tIi satta puddhviio| rayaNamayaputtiyAo, va suvannakaMtIo tattha bhjjaao| rayaNaviNimmiyapattaliyakhaMbhasayaNAsaNehiM c| rayaNukkaDamauDasirA, cuuddaamnnimNddiysirggaa| rasaharaNinAmadhijjANa jaann'nnugghvighaaesu| rAgaddosakasAyA, paMca pasiddhAiM iMdiyAiM c|| rAgaddosANa dhiratthu jANa virasaM phalaM muNato vi| rAyanioe kuMDhattaNeNa lNcaaighnnaaii|| rAyasuyaseTThitaNao gaMdhamahuppiyamahiMdA y| ruMbhaMti te vi tvpsmjhaannsnnaanncrnnkrnnehi| ruddovaruddakAle ya mahAkAle tti aavre| ruppakaNayAi vatthu, jaha dIsai iNdyaalvijjaae| re re giNhaha giNhaha, eyaM duTuM ti jpNtaa| re re turiyaM mAraha, chiMdaha bhiMdaha imaM paavN| re re tuha puvvabhave, saMtuTThI Asi mNsrsehiN| rogabahulaM kuTuMba, osahamollAiyaM ntthi| rogAiAvaIsu ya, iya bhAvaMtANa na vimoho| royajarAmaccumuhAgayANa balicakkikesavANaM pi| lajjUe a khivijjai, karaho virasaM rsNto'vi| laddhaM pi dhaNaM bhottuM, na pAvae vAhivihurio anno|| laddhammi jIva ! tammi vi, jiNadhamme kiM pamAesi ? / laddhammi vi jiNadhamme, jehiM pamAo kao suhesiihiN| laddhaM pi dulahadhammaM, suhesiNA iha pamAiyaM jenn| lliyNg-dhnnaayr-vjjsaar-vnniutt-suNdrppmuhaa| lAyannarUvanihiNo, dNsnnsNjnniyjnnmnnaannNdaa| 97u. 17 pU. 95 u 99 u. 148 pU 303 u. 516 u 26 pU. 199 u. 285 pU. 476 u. 479 pU. 497 pU 9.99.6 44 295 pU.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 221 130 pU. 223 pU 144 u. 437 pU om I was wox 66666 lAvayatittiraaMDayarasavasamAINi piyasi aigiddho| luddho phAsammi kareNuyAe vArIe nivaDio diinno| loo ya gAmakUDattaNAibhAvesu sNtvio| lobheNa'vahariyamaNo, hArai kajjaM samAyarai paavN| loyammi aNAejjo, hasaNijjo hoi soyaNijjo y| lolaMti ghulaMti luDhaMti jaMti nihaNaM pi chuhvsgaa| lohIsu ya palavaMte, payaMti kAlA u nerie| vaivivaravihiyajhaMpo, gattAsUlAi nivaDio sNto| vakkhAragirIsu vaNammi bhaddasAlammi tuvraaii| vaccaMti aho jIvA, nirae ghddiyaalyaannNto| vaccaMti kahiM pi vi niyykmmplyaanilkkhittaa| vaccaMti ke vi narayaM, anne uNa jaMti surloyN| vaccai pabhAyasamae, annannadisAsu savvo vi| vjjNtvennuviinnaamuiNgrvjnniyhrisaaiN| vajjarisahasaMghayaNA, samacauraMsA ya sNtthaannaa| vaDDhaMte uNa atthe, icchA vi kaha vi taha duurN| vaDDhai ghare kumArI, bAlo taNao viDhappai na atthe| vatthAhAravilevaNataMbolAINi pvrdvvaanni| vnniybhvnnsmiddhiio'nnNtgunnriddhismudyjuyaaii| vrkusumdaamcNdnnccciypumppihaannehiN| varagaMdhavaTTibhUyAiM sylkaamtthkliyaaii| varavairavaliyamajjhA, unnayakucchI silitttthmiinnuyraa| varavasahunnayakhaMdhA, cauraMgulakaMbugIvakaliyA yA varasurahigaMdhakayataNuvilevaNA surhinimmaayaa| valipaliyaduravaloyaM, galatanayaNaM ghulNtmuhlaalN| vasaNaccheyaM nAsAiviMdhaNaM pucchknnkpprnnN| vasapUyaruhirakesaTThivAhiNiM klylNtjusottN| vasamaMsajalaNamummurapamuhANi vilevaNANi uvnneti| vasahaturagAiNo khijjiUNa suiraM vivjjNti| 109 u. 215 pU. 366 u. 92 u. 14 u. 263 u. 77 u. 336 u. 294 u. 284 pU. 99.99.99. 94 422 pU 345 pU 368 u. 334 u. 289 pU 290 pU. 378 u. 36 pU pa 247 pU. 116 pU 191 u
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 vasiuM egakuDuMbe, annannagaIsu vccNti| vasiUNa jaMti sarodayammi sasamIhiyadisAsu / vAU viiynnpittttnnuusinnaannilstthkyduttho| vAyaMti duMduhIo, paDhaMti baMdi vva puNa anne| vArijjaMto vi hu guruyaNeNa taiyA karesi pAvA / vArIo vva gayavarA, gharavAsAo vinnikkhNtaa| vAsasayAuyameyaM, pareNa jA hoi puvvkoddiio| vAsAratte tarubhUminissiyA raNNajalapavAhehiM / vAhijjaMtA mahisA, pecchasu dINaM ployNti| vAhijjaMti tahA vi hu, rAsahavasahAiNo avsaa| vAhijjaMti na kahamavi, maNammi evaM vibhaaveNtaa| vAhijjaMte mahisattaNammi jaha khuDDao vivso| vAheUNa subahuyaM, baddhA kIlesu chuhapivAsAhiM / viMjharamiyAi sariuM, jhijjaMto nibiddsNklaabddho| vigaehi tehi vi puNo, jIvA dINattaNamurveti / vigaliMdiesu jIvA, vaccaMti piyaMguvaNio vv| vigaliMdiyA avattaM, rasaMti sunnaM bhamaMti citttthti| vijaesu jAI maaghvrdaampbhaastitthaaiN| vijjaM maMtaM sAhemi devayaM vA vi accemi| vijjhavai jamasamIro, te vi piivvv'surriunno| viddho bANeNa uramma ghummiuM nihaNamaNupatto / viddho sirammi siyaaMkuseNa vasio si gyjmme| vinnAyA bhAvANaM, jIvo dehAiyaM jaDaM vatyuM / viyaNAoM tassa dehe, navaraM vaDDhaMti ahiyaao| viyarAlavajjakaMTayabhImamahAsiMbalIsu ya khivNti| vivihA tiriyA dukkhaM, ca bahuvihaM kettiyaM bhaNimo ? / visayAmisammi giddho, bhave bhave vaccai na tattiM / vihavAi bajjhaheubbhavaM ca niraheuo jiivo| vihavAivatthunivahe, kiM mujjhasi jIva ! jANaMto ? / bhavabhAvanA 80 u. 78 u. 181 u. 369 u. 173 pU. 457 u. 322 pU. 245 pU. 195 u. 190 u. 507 u. 196 u. 191 pU. 224 pU. 16 u. 188 u. 186 pU. 365 u. 306 u. 47 u. 213 u. 224 u. 71 pU. 28 u. 119 pU. 243 u. 402 u. 72 u. 18 u.
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 223 30 pU. 196 pU. 245 u. 4 m 313 pU. 342 u. 116 u. 117 pU. 129 pU. 310 u. 319 u. 343 159 u. vihavINa daridANa ya, skmmsNjnniyroytviyaannN| vihiyapamAyA kevalasahesiNo cinnaparadhaNA vigunnaa| vujhaMti asaMkhA taha, maraMti sIeNa vijjhddiyaa| vuDDhattammi ya bhajjA, puttA dhUyA vadhUyaNo vA vi| vemANiyadevANaM, hoti vimANAI sylaaiN| veyaraNiM nAma naiM, aikhArusiNaM viuvveuN| veyaraNinarayapAlA, tattha pavAhaMti nArae duhie| veyavihiyA na dosaM, jaNei hiMsa tti ahava jNpesi| vocchAmi puNo kiMci vi, ThANassa asunnyaaheddN| saMkaDamuhAiM ghaDiyAlayAI kira tesu bhnniyaaii| saMkuiyavalI puNa aTThamIe juvaINa ya annittttho| saMkhejjavittharAiM, hoti asaMkhejjavittharAiM c| saMjhabbharAyasaracAvavibbhame ghddnnvihddnnsruuve| saMtAvuvveyavighAyaheurUvANi dNsNti| saMpajjati suhAI, jai dhammavivajjiyANa vi nraannN| saMpunnasasaharamuhA, paausgjjNtmehsmghosaa| saMvariyAsavadArattaNammi jANejja dittuNtaa|| saMveamuvagayANaM, bhAvaMtANaM bhvnnnnvsruuvN| saMsArabhAvaNAcAlaNIi sohijjmaannbhvmgge| saMsAramasuhayaM ciya, vivihaM logassahAvaM c| saMsArasarUvaM ciya, paribhAvantehiM mukksNgehi| saMsAro duhaheU, dukkhaphalo dusahadukkharUvo y| sakayamaNu/jamANe, kIsa jaNo dummaNo hoi ? / sakayAiM ca duhAI, sahasu uinnAiM niyysmymmi| sklttaamrnivvivrvihiykiilaasshssaaiN| sakkAravaseNa suhAi hoMti katthai khnnddhennN| sacchaMdayAriNo kANaNesu kIlaMti saha klttehiN| saTThasayaM annANa vi, sirANa'hogAmiNINa thaa| saTThasayaM tu sirANaM, nAbhippabhavANa sirmuvgyaannN| 293 pU. w ah h hw hw h h h mw mw bh mw mw bh mw mw bh mw mw bh mw lh ph khw bh 450 u 511 pU. 171 u. 518 pU. 335 u. 423 u 381 pU 411 u. 410 pU.
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 bhavabhAvanA 409 u. 319 pU. 174 pU. 255 pU. 290 u. 106 pU. 467 u. 362 u. 397 pU. 39 pU 6 56 u. saTThasayaM saMdhINaM, mammANa sayaM tu stthiyN| sattamiyAi dasAe, kAsai niTThahai cikkaNaM khel| sattamiyAo annA, aTThamiyA natthi nirayapuDhavi tti| sattAhaM kalalaM hoi, sattAhaM hoi abbuyN| saddalahaNU biMbIphalAharA ssismkvolaa| sabalA neraiyANaM, uyarAo taha ya hiyymjjhaao| samae ya aidulaMbhaM, bhaNiyaM mnnuyttnnaaiiyN| samayakkhette bharahAigaMgasiMdhUNa sriyaannN|| samuvaTThiyammi maraNe, sasaMbhame pariyaNammi dhaavNte| sammaddiTThINa vi gabbhavAsapamuhaM duhaM dhuvaM cev| sayaNaparAbhavasunnattavAusiMbhAiyaM jraasenn| sayaNAivittharo maha, ettiyametto tti hrisiymnnenn| sayaNANaM majjhagao, rogAbhihao kilissai ihego| sayaNo'vi ya se rogaM, na viriMcai neya avnne|| sayamavi ya paharavihureNa sarasu jaha jUriyaM hiye| sayameva kiNiyadakkho, rUsasi re jIva ! kassiNhiM ? / / sayalatiloyapahUNo, uvAyavihIjANagA annNtblaa| sarapaharaviyAriyauyaragaliyagabbhaM paloiuM hrinniN| sariUNa paMjaragao, bahuM visanno vivanno y| savaNAvahio annANamohio pAvio nihnnN| savaNovaggaha saddhA, saMjamo ya loyammi dlhaaiN| savilAsajovvaNabhare, vaEto muNai taNasamaM bhuvnnN| savvattha viinndsddhvnnkusumovyaaraaiN| savvappaNA aNicco, naraloo tAva ciTThau asaaro| savvarayaNAmayAI, aTTAlayabhUsiehiM tuNgehiN| savvassa vi parakIyaM, sahoyaraM kassai na dvvN| savvAiM tuvroshisiddhtthygNdhmllaaiN| savvAo samaMteNa, aho aho vitthrNtiio| savvANi savvaloe, aNaMtakhutto vi ruuvidvvaaiN| 211 u. h mw mw mw ph khw h h mw fr w mw `h h h h hw hw h h h mw bh mw hw h h h hw 173 u. 211 pU. 240 u. 212 u. 468 u. 32 pU. 332 u. 11 pU. 329 pU 134 u. 364 u. 401 pU.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 225 169 pU 522 u. 395 u. 282 u. 105 pU. 105 u. 353 pU. 249 u 324 u. 51. 510 u mmm savvo puvvakayANaM, kammANaM pAvae phlvivaagN| sahiyavvAiM sayA vi hu, AyahiyaM mggmaannehiN| sA uppajjai araI, surANa jaM muNai svvnn| sA kA vi jII na gaNai devaM dhammaM guruM tttN| sADaNapADaNatottayaviMdhaNa taha rjjutlphaarehiN| sAmA neraiyANaM, kuNaMti tivvAo viynnaao| sAmANiyasurapamuho, tatto savvo vi pariyaNo tss| sAvatthIvaNiehiM, va tiriyAuM bajjhae evN| sAhaMti siddhisokkhaM, devagaIe va vccNti| siMcai uratthalaM tuha, aMsupahavAheNa kiM pi ruymaannN| siDhilesi AyaraM puNa, aNaMtasokkhammi mokkhmmi| siddhaMtasiMdhusaMgayasujuttisuttINa sNgheuunnN| siddhAyayaNe payai, vaMdai bhattIe jinnbiNbe| siriabhayasUrisIsehi, raiyaM bhavabhAvaNaM eyN| siritilayaibbhataNao, abhiggahaM kuNai gbbhttho| sirinemijiNAIhiM, vi taha vihiaM dhiirprisehi| sIosiNAi viyaNA, bhaNiyA annA vi dasavihA sme| sIhAsaNe tahiM ciya, atthANe visai iMdo vv| sui cakkhughANajIhANa'Nuggaho hoi taha vighAo y| sukkaM piuNo mAUe soNiyaM tadubhayaM pi sNsttuN| sukkassa addhakulao, duTuM hINAhiyaM hojjaa| suNamANANa vi suhayAiM sevamANANa kiM bhaNimo ? / suNayammi tao tattha vi, viddho selleNa nihaNa go| suttaviuddha vva khaNeNa uTThio niyai paasaaiN| suttANugayA vararayaNamAliyA nimmiyA esaa| subahuM vellaMto jaM, mao'si taM kiM na saMbharasi ? / sumarAvijjati surehiM nArayA puvvdvdaannN| suyamANIe mAUi suyai jAgarai jaagrNtiie| surakayapavvayaguhamaNusaraMti nijjliysvvNgaa| 373 u. 525 u 272 u. 164 374 u. 411 pU 254 pU 49.494 419 345 u. 221 u. 352 u 530 u. 216 u. 149 u. 265 pU. 155 u.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 bhavabhAvanA 288 pU. 172 u. 265 u. 268 pU. 151 u. 142 pU. 347 521 u 264 u. 301 u. 41 u. 472 40 49.494 susiliTThagUDhagupphA, eNIjaMghA giNdhtthoruu| suhadukkhakAraNAo, appA mittaM amittaM vaa| suhiyAi havai suhio, duhiyAe dukkhio gbbho| sUIhiM aggivannAhiM bhijjamANassa jNtnno| sUlagge dAUNaM, bhuMjaMti jlNtjlnnmmi| suulaarovnnnettaavhaarkrcrnncheymaaiinni| seyaviyAnaranAho, seTThI ya dhaNaMjao visaalaae| sevaMti guruM dhannA, icchaMtA naanncrnnaaiN| sesA puNa emeva ya, vilayaM vaccaMti ttthev| sesA vi hu dhaNiNo parihavaMti na hu deMti avyaasN| sesovAehiM nivAriyA vi hu Dhukkai puNo vi jraa| so jhUrai mccujraavaahimhaapaavsennpddiruddho| so natthi paeso tihayaNammi tiltstibhaagmetto'vi| so bhavanivveyagao, paDivajjai prmpymggN| so bhinnapoyasaMjattio vva bhamihI bhvsmudde| so'laMkArasabhAe, gaMtuM giNhai alNkaare| soUNa sIhanAyaM, puvviM pi vimukkjiiviyaasss| sonnnhsyllkkhnnlkkhiykummunnypehiN| somA sasi vva sUrA, va sappahA kaNayamiva ruiraa| soyaMti te varAyA, pacchA samuvaTThiyammi mrnnmmi| soyapamuhANa tANa ya diTuMtA paMcime jhaasNkhN| sovaMti vajjakaMTayasejjAe agaNiputtiyAhiM smN| sohaggeNa ya naDio, kUDavilAse ya kuNasi tAhiM smN| hatthe pAe UrU, bAhu sirA taha ya aNguvNgaanni| haddhI majjha pamAo, phalio eyassa apmaao| harayammi samAgacchai, karei jalamajjaNaM tao visi| harikaDiyalA pyaahinnsurslilaavttnaabhiiyaa| hricNdnnbhlthbkkdinnpNcNgulitlaaii| hariNattaNammi re ! sarasu jIva ! jaM visahiyaM dukkhN| 526 u. 497 u. 371 u. 225 pU. 287 u. 293 u. 496 pU 440 pU 162 pU. 136 pU. 166 111 pU 385 u 359 pU. 288 u. 333 u 209 u.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 2 227 208 u. 45 u 218 pU. lh lh ww wyw h . 337 pU 477 u. 376 u. 397 u. 444 pU. hariNANa tANa taha dukkhiyANa ko hoi kira saraNaM ? / hariNo vva hIrai harI, kyNthrinnaahriystto| hariNo hariNIeN kae, na piyai hariNI vi hrinnkjjenn| hrisuttaalpnnccirmnnivlyvihRsiy'cchrsyaaii| hA jIva ! appaveria !, subahuM purao visuurihisi| hAravirAiyavacchA, aNgykeuurkysohaa| hiMDaMti bhavamaNaMtaM, ca kei gosaalysricchaa| hiMsAi iMdiyAI, kasAyajogA ya bhuvnnveriinni| hiMsAliyapamuhehiM, ya AsavadArehiM kmmmaasvi| hiMsAliyAiyANi ya, AsavadArAiM kmmss| himapariNaesu sarisaravaresu siiylsmiirsuddhiyNgaa| hiyanisseyasakaraNaM, kallANasuhAvahaM bhvtrNddN| hiyayaM phuDiUNa mayA, bahave dIsaMti jaM tiriyaa| heTThA khuruppasaMThANasaMThiyA prmdugNdhaa| hemNtmynncNdnndnnusuurrinnaaivnnnaamehi| hoMti khaNeNa vi asuINi dehsNbNdhpttaanni| hoti pamattassa viNAsagANi paMciMdiyANi purisss| hoi kaDAhe sattaMgulAI jIhA palAiM puNa curo| hoi ghaNA taie uNa, mAUe dohalaM jnni| hoi tavo nijjaraNaM, cirsNciypaavkmmaannN| hoi palaM karisUNaM, paDhame mAsammi bIyae pesii| 441 pU 432 u 244 pU 521 pU. 244 u. 85 u h mw mw bh mw hw h h mw bh mw mw h h hw 525 pU. 422 u 439 pU 407 pU. 256 u. 451 u. 256 pU.
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ uddharaNagAthA aMdhA bahirA duMTA asurA nAga suvannA ANayapANayakappe ia pAvakAriNo ikkuccia so narae ekArasottara hiTThamae cattAri patthA ADhayaM chaumatthasaMjameNaM jaha aggIe lavo vi hu tA iNhiM pi ha maggaM terekkArasa nava satta do a saIo pasaI dhaNadhaNavai sohamme naraesu mahAraMbheNa nANaM payAsagaM sohago niccaM harai dhaNAiM neraiA NaM bhaMte! palaM ca karSacatuSTayaM battIsaTThAvIsA bA ra maha puttA maha lacchI mAyAsIlatteNa vaMtAiM dhIrehiM rajjAiM viddhaMsai nArijaNaM saMkho jasamai bhajjA pariziSTa 3 uddharaNasthalasaGketaH gAthA 347 327 342 347 70 342 419 347 440 347 83 419 5 347 455 347 164 256 342 185 347 347 347 5 mUla saMdarbha hema.mala.vRtti bRhatsaGgrahaNI-19 trailokyadIpikA-310-158 hema.mala.vRtti hema.mala.vRtti hema.mala.vRtti hema.mala.vRtti hema.mala.vRtti bRhatsaGgrahaNI- 219 hema.mala.vRtti hema.mala.vRtti vizeSAvazyakabhASya-1169 hema.mala.vRtti bhagavatIzataka-7 uddeza- 10 sUtra 162 bRhatsaGgrahaNI-92 hema.mala.vRtti hema.mala.vRtti hema.mala.vRtti hema.mala.vRtti hema.mala.vRtti
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmm 325 347 347 < < WWW AM 30 < < kathA nAma balinarendrakathA candrasenanRpakathA jitazatrunRpakathA nandakathA kuvikarNakathA tilakazreSThikathA sagaracakrikathA vasudattakathA madhunRpatikathA dhanazreSThikathA bhImakathA kuJjaranRpakathA aghalakathA dhanapriyavaNikkathA priyaguvaNikkathA dhanadevazreSThivRSabhakathA kSullakakathA samudravaNikkathA madhuviprakathA puSpacUlakumArakathA sUrarAjakathA sumitragRhapatikathA vasudattakathA zrAvastIvaNikkathA zrItilakasutakathA balasArakathA nRpavikramakathA somiladvijakathA pariziSTa 4 kathAnirdeza gAthA kathA nAma gAthA 25 jinadattazrAvakakathA 313 dharaNIdharasunandakathA zvetAmbikArAjakathA 53 dhanaJjayazreSThikathA jambukakathA 347 53 tAmaliptazreSThikathA 347 bhuvanavyavahArikathA 348 __ kadambaviprakathA 425 70 sukosalamunikathA 81 suraviprakathA 177 ujjhitakumArakathA 177 vaNigduhitRkathA 177 rAjasutakathA 440 185 zreSThIsutakathA 440 188 gandhapriyakathA 440 madhupriyakathA 440 196 mahendrarAjakathA 440 lalitAGga-gaGgadattakathA 442 207 dhanAkarakathA 442 219 vajrasArakathA 442 222 zrIpativaNikkathA 442 224 sunandasundarakathA 442 242 vijayanarendrakathA 450 249 kurudattakathA dhanurmaharSikathA 463 281 skandetyaparanAmasvAmikArtikeyakathA 463 296 purAdhipanandanakathA 308 rAjaduhitAkhyAnakam 500 197 456 272 500
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ (graMtha) Avazyaka dharmaratnavRtti veda SaDAvazyaka sUtrakRdaGga (deva) aggi (agni) amba ambarSi asi asipatra asura (asura) IzAnendra uparudra uvahI (udadhi) kAla kumbhi kharakhara 327 98, 100, 102, 103,120 98,103 110 kharasvara jambUdevatA thaNia (stanita) disi (dik) dIva (dvIpa) dhanadeva dhanu dharaNendra nAga (nAga) patradhanu 42 193 130, 205 439 102 98 327 347 98, 107 327 98, 108 98, 113 117 98 185 327 327 327 193 98 347 327 111 pariziSTa 5 vizeSanAmakoza pavaNa (pavana) prajJaptI bIndra mahAkAla mahAghoSa mahAghoSa rudra vAlukA vijju (vidyud) vaitaraNI zabala zUlapANi zyAma suvanna (suvarNa) (devaloka) mahAzukra mAhiMda (mAhendra) sarvArthasiddhi sohamma (saudharma) saudharma acyuta 347 avarAI (aparAjita ) 5 AraNa 5 balicaJcA 347 442 5 463 5 342, 442 (dhAnyAdimAna) asatI ADhaka 327 177 prastha (nadI) 347 98, 109 98 119 98, 106 98 327 98, 115 98, 105 193 98, 104 327 419 419 419 419 gaGgA narmadA yamunA raktavatI raktA rohitAzA sindhu suvarNakUlA (vyakti) nemi akalaGkadeva agni aghala aGgAramardaka ajitanAtha aNaMgasi atimuk annikAputra abhicandra amaraketu arisiMha arhaddAsI azvagrIva ahamindra indrakumAra ujjhatakumAra udayasundara RSiskanda kadamba kanakaprabha 219, 360 219 500 360 360 360 360 360 5 25 463 177 127 53 500 456 219 347 500 347 193 47 347 347 439 430 463 425 439
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 5 231 kamala 281 nanda 53,177 347 nandana 439 177 193 348 463 463 kamalinI kambala kAmpilya kArtikamuni kArtikeya kAlakumAra kAlI kinnara kIrti kIrtidhara 347 347 222 177 430 177 456 25 193 53 kuJjara kurudatta 440 463 WWWS M candrazekhara candrasena 31 citramati 177 cilAtIputra 450 chagalika 177 jambuka 347 jambUdatta 185 jasamai (yazomatI) jitazatru 42, 53, 347 jinadatta 313 jinadAsa jihrakumAra jvalanaprabha tAmali 347 tilaka datta 177 daggaa devadatta 188 devapriya dhaNa (dhana) dhaNavai (dhanavatI) dhana 81,177,442,463 dhanaJjaya 347 dhanaJjaya-deva 296 dhanadatta 347 dhanapriya dhanavatI 185 dhanasAra dhanAkara 442 dhana 463 dharaNa 347 dharaNIdhara dharaNendra 440 500 kuvalayacandra kuvikarNa kuzala kRttikA kRSNa kokila kauzAmbI krauJca gaGgadatta gaGgA gagilA gandhapriya gandharva guNasAgara gozAlaka gautama 196 222 308,442 463 442 197 440 222 185 347 397 456 gaurI 296 candana 439 450 440 candralekhA candravadanA 325
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 bhavabhAvanA 500 430 suMdara sukosala sukosalA sughoSa 430 vasumatI sudaMsaNa 500 177 296 439 varuNa 242, 249 vasudattaH 54 vasudatta 242 242 vAlukAprabhA 83 vikkama 500 vikrama vijaya 347,430, 450,456 vijayA 177 vimala81, 177, 313, 440 vizvambharI 440 vIra 456,463 vIrazrI 463 zambala 193 ziva 442 zUra 222 zrItanaya zrItilaka 272 zrIdatta 272 zrIdAma 177 zreNika 463 zvetAmbikA 347 saMkha (zaGkha) sagara samudra 197 sarasvatI 188 sahadevI sAgaradatta 347 sAgaramitra 347 177, 325 sindhura siridatta 272 sirIyaka 177 RSabhapura 222, 252, 360 airAvata 360 kakkindha 463 kAkandI 463, 425 kAJcanapura 242 kAmpilyapura kArtikapura 463 kuNAlA 347 kurudeza 54,70 kullAgapradeza 272 kuzasthala 348 kuzasthalapura 347 kuzArtadeza 185 kusumapura kauzAmbI kSullakahimavat 360 gajapura 31,54 gandhilAvatIvijaya 25 giripura gauDa candrapurI chagalapura tama:prabhA 83 tAmraliptI devakuru dezapura 81 dhanAlagrAma dharaNitilaya 500 dhAnyasaJcayapura 442 dhUmaprabhA 83, 86, 87 nandana 360 439 430,456 sudarzanA 25 sunanda 325,442 sundara 177, 442 sumaGgalA 54 samati 177,500 sumitra 53, 234 suyazA 347,439 surasundara 188 sulasa 442,500 sulocana suvarNaketu 281 sUra 31,439 soma somacandra somazarmA 425 somila 308 sohaggasuMdarI 500 skanda haritilaka 296 (sthala) acalapura ayalapura 500 ayodhyA 53, 222, 430 avantivardhanapura 442 azvapura 500 aSTApada ujjayinI 442,450 uttarakuru 252 347 249 42 3 197 252 Mr 177 430 siMha 325 nandipura nAgapura
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 5 233 25 o vIrapura 360 padmakhaNDapura 440 padmasaragrAma 234 pazcimavideha pATalIpura 53, 296 pANDukavana 360 puSpabhadrapura 219 potanapura 188 polAsapura 456 prabhAsa 360 pravizAlAnagarI 347 brahmaloka 442 brahmasthalapura 440 bhaddilapura 442 bhadrazAlavana 360 bharata 294,360 magadha 53,177, 272,439 mathurA 193, 347 mAgadha 360 mugrilla(?)giri 430 mudgazailanagara 347 ratnapura ratnaprabhA ratnaprabhA ratnavatIpurI ratnasthala 296 ramyaka 252 rAjagRha 207 rAjapura rohitakapura 347, 463 463 lalitapura 281 vakSaskAragiri 360 varadAma 360 vasantapura 196, 439, 442 vANArasI 70 vArANasI 439 vijayapura 25,440 vijayavardhanapura 442, 450 videha 442, 463 vizAlApurI 347 vizvapura 440 325 vRttavaitADhya vaitADhya 281 zarkarAprabhA 83 zikhari 360 zauryapura 185 zrAvastI 249, 313 zrIpuranagara 325 sahasrAra sAketapura 272 sAliggAma siMhapura 177 siddhArthapura 440 somanasa skandagiri 463 harivarSa 252 haimavata 252,360 my 430 442 500 mr my 500 360 rohitapura
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda pariziSTa 6 dezIzabdasUciH bhavabhAvanAprakaraNagatadezIzabdasUciH artha gAthA zabda artha gAthA zyena 236 dhiulliyA pattalikA 136 mantratantra 50 bhuraMDiya lipta 277 khAdita 202 mIrA dIrghacullI 109 khAdita 237 liccha / tatpara ghANaka 94 vijjhaDiya 245 kampa 311 olAvaya kuMTalaviMTala khaddha ghANaka tharahara (dhAtu) vyApta 177 500 bhavabhAvanAprakaraNaavacUrigatadezyAdizabdasUciH asatI (=magadhadeze prasiddho mAnavizeSaH) 419 Dholita 308 ADhaka (=magadhadeze prasiddho mAnavizeSaH) 419 talaghaTTayati 188 utkaraDikA 439 talAra 142 uttAraka 188,440 tallAvilliM 281500 ullUrika 109 davarikAM 214 kAkaNI (=kapardikA) didhau kArpaTika 29 doraM 500 kAlijjaya (=vakSAntagUDhamAMsavizeSa) 408 puTTala kutapa 200 puttalakA 136 gaDDaraka 206 puttalikA 136,158,440 gargarikA 222 prastha 419 cakkhulaNDI 442 babbarakUle 440 ciyaraka 409 mIrA (-vajrAgnibhRddIrghacullI) 109 cihuTTa (=vistIrNa) 227 viTaGkaka 313 cullaka 470 zaGkhANikA cullI 109 zyAlaka (=sAlA, patnI kA bhAI) 430 chagala 206 sUraNa TikkirITaka 313 sevAla 183 Dumba 440 409 183 1. eSA sUciH pU.A.zrI.vi.mukti-municandrasU. sampAditapratyAnusAreNa nirmitaa|
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ mukhapRSTha paricaya prakRti ke prasiddha pAMca mUla tattva hai / pRthvI, jala, agni, vAyu, AkAza / bhArata kA pratyeka darzana yA dharma ina pAMca meM se kisI eka tattva ko keMdra meM rakhakara vikasita huA hai| jaina dharma kA keMdravartI tattva agni hai| agni tattva UrdhvagAmI, vizodhaka, laghu aura prakAzaka hai| zrutajJAna agni kI taraha ajJAna kA vizodhaka hai aura prakAzaka hai / agni ke ina do guNadharmoM ko keMdra meM rakhakara mukhapRSTha kA pRSThabhUmi (Theme) taiyAra kiyA gayA hai| kRSNa varNa ajJAna aura azuddhikA pratIka hai / agni kA teja azuddhiyoM ko bhasma karate hue zuddha jJAna kI ora agrasara karatA hai / vizuddhi kI yaha prakriyA zrutabhavana kI keMdravartI saMkalpanA (Core Value) hai| agni prANa hai| agni jIvana kA pratIka hai / jIvana kI utpatti aura nirvAha agni ke kAraNa hotA hai / zruta ke teja se hI jJAnarUpa kamala sadA vikasita rahatA hai aura vizva ko sauMdarya, zAMti evaM sugaMdha detA hai / citra meM sapheda varNa kA kamala isakA pratIka hai| zrutabhavana meM apragaTa, azuddha aura aspaSTa zAstroM kA zuddhikaraNa hotA hai / zuddhikaraNa ke phalasvarUpa zruta teja ke Aloka meM jJAnarUpI kamala kA udaya hotA hai /