Book Title: Aushadh Je Bhavrog Na
Author(s): Shrimad Rajchandra, 
Publisher: Shobhagchand Chunilal Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/007153/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha je bhavaroganAM zrImada rAjacaMdra Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha je bhavaroganAM zrImad rAjacaMdra duHkhanuM kAraNa mAtra viSamAtmA che, ane te jo sama che to sarva sukha ja che. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : zobhAgacaMda cunIlAla zAha zreyasa' dAMDiyA bajAra vaDodarA-390001 lokanI dRSTine jyAM sudhI jIva vame nahIM tathA temAMthI aMtavRtti chUTI na jAya tyAM sudhI jJAnInI dRSTinuM vAstavika mAhAbhya lakSagata na thaI zake emAM saMzaya nathI. prata : 2000 dvitIyAvRtti mudraka : konama prInTarsa muMbaI - 400034 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janma kArataka suda pUnama 1924 zrImad rAjacaMdra dehavilaya caitra vada pAMcama 1957 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 // 15 // 14 22 Shahi 525 0mn. 14 15 prA .. 5. 11 OM. sa.53 5 1201, - n ahtent. 23 2017 MAA 22, 5 ra 2018, 6Anan 50 bipi 5 55 62535 ki nxnnn. nor o 5252 - mouma 407 1 1 14143 N 8 6 5 4 3 : 33 x 14 mr.. OM zaindifo. in zrImadnA hastAkSara Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstAvika paramAnaMdarUpa harine kSaNa paNa na vIsaravA e amArI sarva kRti, vRtti ane lekhano hetu che. zrImad rAjacaMdra "amArA anubhavanuM phaLa vItarAgatA che' evuM jagatanA vyavahArane aparicita paNa jJAnIo, sAdhako ane bhaktonA vyavahAranuM mULadarzaka vacana jenA aMtara anubhavano AsvAda pragaTa kare che te paramapuruSa zrImad rAjacaMdranuM vipula AdhyAtmika sAhitya "zrImad rAjacaMdra" e nAmanA graMthamAM saMgrahita thayuM che. | mumukSuone e vacanAmRtanA AsvAdano lAbha maLe ane vItarAganA mArge vicAra ane vartana-pariNAma karavAmAM sahAyaka thAya - e hetuthI e vizALa graMthamAMthI vividha artha ane lakSanAM keTalAMka vacanAmRto saMkalita karI atre ApavAmAM AvyAM che. vItarAgatA jeno anubhava che enA vacano ja vItarAgatA prerI zake e tadana satya ane svAbhAvika che, tethI A saMgrahanuM abhidheya paNa zrImad rAjacaMdranA vacanamAM ja "auSadha je bhavaroganAM" rAkhavAmAM sArthakatA jaNAze. A vacano vAMcanArane, vicAranArane, sAdhakane saune bhavarogathI mukta thavAmAM uttama auSadharUpa thAo e hetuthI A pustaka ApanI samakSa mUkatAM AnaMda thAya che. 'zreyasa' dAMDiyA bajAra, vaDodarA-390001 saM. 2029 jeTha suda 13 budhavAra zobhAgacaMda cu. zAha Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagata AtmarUpa mAnavAmAM Ave; je thAya te yogya ja mAnavAmAM Ave; paranA doSa jovAmAM na Ave; potAnA guNanuM utkRSTapaNuM sahana karavAmAM Ave to ja A saMsAramAM rahevuM yogya che; bIjI rIte nahIM. vacanAmRta vItarAganAM, parama zAMtarasa mULa; auSadha je bhavaroganAM, kAyarane pratikULa. jJAna, dhyAna, vairAgyamaya, uttama jahAM vicAra; e bhAve zubha bhAvanA, te Utare bhava pAra. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra vacanAmRta auSadha je bhavaroganAM apUrva avasara evo kyAre Avaze? kyAre thaIzuM bAhyAMtara nirgatha jo? sarva saMbaMdhanuM baMdhana tIkSNa chedIne, vicarazuM kava mahapuruSane paMtha jo? apUrva eha paramapada prAptinuM karyuM dhyAna meM, gajA vagara ne hAla manoratharUpa jo; topaNa nizcaya rAjacaMdra manane rahyo, prabhuAjJAe thAzuM te ja svarUpa jo. apUrva vacanAmRta vItarAganAM, parama zAMtarasa mULa; auSadha je bhavaroganAM, kAyarane pratikULa. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra eka purANapuruSa ane purANapuruSanI premasaMpatti vinA amane kaMI gamatuM nathI; amane koI padArthamAM ruci mAtra rahI nathI; kaMI prApta karavAnI icchA thatI nathI; vyavahAra kema cAle che enuM bhAna nathI; jagata zuM sthitimAM che tenI smRti rahetI nathI; koI zatru-mitramAM bhedabhAva rahyo nathI; koNa zatru che ane koNa mitra che, enI khabara rakhAtI nathI; ame dehadhArI chIe ke kema te saMbhArIe tyAre mAMDa jANIe chIe; amAre zuM karavAnuM che te koIthI kaLAya tevuM nathI; ame badhAya padArthathI udAsa thaI javAthI game tema vartIe chIe; vrata, niyamano kaMI niyama rAkhyo nathI; jAtabhAtano kaMI prasaMga nathI; amArAthI vimukha jagatamAM koI mAnyuM nathI; amArAthI sanmukha evA satsaMgI nahIM maLatAM kheda rahe che; saMpatti pUrNa che eTale saMpattinI icchA nathI; zabdAdika viSayo anubhavyA smRtimAM AvavAthI, athavA IzvarecchAthI tenI icchA rahI nathI; potAnI icchAe thoDI ja pravRtti karavAmAM Ave che; Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha je bhavaroganAM jema hirae icchelo krama dore tema dorAIe chIe; hRdaya prAye zUnya jevuM thaI gayuM che; pAMce iMdriyo zUnyapaNe pravartavArUpa ja rahe che; naya, pramANa vagere zAstrabheda sAMbharatAM nathI; kaMI vAMcatAM citta sthira rahetuM nathI; 3 khAvAnI, pIvAnI, besavAnI, sUvAnI, cAlavAnI ane bolavAnI vRttio potAnI icchA pramANe varte che; mana potAne svAdhIna che ke kema enuM yathAyogya bhAna rahyuM nathI. Ama sarva prakAre vicitra evI udAsInatA AvavAthI game tema vartAya che. eka prakAre pUrNa ghelachA che; eka prakAre te ghelachA kaMIka chUpI rAkhIe chIe; ane jeTalI chUpI rakhAya che, teTalI hAni che. yogya vartIe chIe ke ayogya eno kaMI hisAba rAkhyo nathI. AdipuruSane viSe akhaMDa prema sivAya bIjA mokSAdika padArthomAMnI AkAMkSAno bhaMga thaI gayo che; ATaluM badhuM chatAM manamAnatI udAsInatA nathI, ema mAnIe chIe; akhaMDa premakhumArI jevI pravahavI joIe tevI pravahatI nathI, ema jANIe chIe; Ama karavAthI te akhaMDa khumArI pravahe ema nizcaLapaNe jANIe chIe; Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra paNa te karavAmAM kALa kAraNabhUta thaI paDyo che; ane e sarvano doSa amane che ke harine che, evo cokkasa nizcaya karI zakAto nathI. eTalI badhI udAsInatA chatAM vepAra karIe chIe; laIe chIe, daIe chIe, lakhIe chIe, vAMcIe chIe; jALavIe chIe, ane kheda pAmIe chIe. vaLI hasIe chIe. -jenuM ThekANuM nathI evI amArI dazA che; ane tenuM kAraNa mAtra harinI sukhada icchA jyAM sudhI mAnI nathI tyAM sudhI kheda maTavo nathI. amAro deza hari che, jAta hari che, kALa hari che, deha hari che, rUpa hari che, nAma hari che, dizA hari che, sarva hari che, ane tema chatAM Ama vahIvaTamAM chIe, e enI IcchAnuM kAraNa che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha je bhavaroganAM he paramakRpALu deva! janma, jarA, maraNAdi sarva duHkhono atyaMta kSaya karanAro evo vItarAga puruSano mULa mArga ApazrImade anaMta kRpA karI mane Apyo, te anaMta upakArano pratiupakAra vALavA huM sarvathA asamartha chuM; vaLI Apa zrImat kaMI paNa levAne sarvathA niHspRha cho; jethI huM mana, vacana, kAyAnI ekAgratAthI ApanAM caraNAravindamAM namaskAra karuM chuM. ApanI paramabhakti ane vItarAgapuruSanA mULadharmanI upAsanA mArA hRdayane viSe bhavaparyata akhaMDa jAgRta raho eTaluM mAguM chuM te saphaLa thAo. OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 6 vItarAgano kahelo parama zAMta rasamaya dharma pUrNa satya che, evo nizcaya rAkhavo. jIvanA anadhikArIpaNAne lIdhe tathA satpuruSanA yoga vinA samajAtuM nathI; to paNa tenA jevuM jIvane saMsAra roga maTADavAne bIjuM koI pUrNa hitakArI auSadha nathI, evuM vAraMvAra ciMtavana karavuM. A parama tattva che, teno mane sadAya nizcaya raho; e yathArtha svarUpa mArA hRdayane viSe prakAza karo, ane janmamaraNAdi baMdhanathI atyaMta nivRtti thAo! nivRtti thAo!! he jIva! A klezarUpa saMsAra thakI, virAma pAma, virAma pAma; kAMIka vicAra, pramAda choDI jAgRta thA! jAgRta thA!! nahIM to ratna ciMtAmaNi jevo A manuSyadeha niSphaLa jaze. he jIva! have tAre satpuruSanI AjJA nizcaya upAsavA yogya che. OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 auSadha je bhavaroganAM 5 paramayogI evA zrI RSabhadevAdi puruSo paNa je dehane rAkhI zakyA nathI, te dehamAM eka vizeSapaNuM rahyuM che te e ke, teno saMbaMdha varte tyAM sudhImAM jIve asaMgapaNuM, nirmohapaNuM karI laI abAdhya anubhavasvarUpa evuM nijasvarUpa jANI, bIjA sarva bhAva pratyethI vyAvRtta (chUTA) thavuM, ke jethI pharI janmamaraNano phero na rahe. te deha choDatI vakhate jeTalA aMze asaMgapaNuM, nirmohapaNuM, yathArtha samarasapaNuM rahe che teTaluM mokSapada najIka che ema parama jJAnI puruSano nizcaya che. A dehe karavA yogya kArya to eka ja che ke koI pratye rAga athavA koI pratye kiMcitmAtra dveSa na rahe. sarvatra samadA varte. e ja kalyANano mukhya nizcaya che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra aho satpuruSanAM vacanAmRta, mudrA ane sansamAgama! suSupta cetanane jAgRta karanAra, paDatI vRttine sthira rAkhanAra, darzanamAtrathI paNa nirdoSa, apUrva svabhAvane preraka, svarUpapratIti, apramatta saMyama, ane pUrNa vItarAga nirvikalpa svabhAvanAM kAraNabhUta; --chelle ayogI svabhAva pragaTa karI anaMta avyAbAdha svarUpamAM sthiti karAvanAra! trikALa jayavaMta varto! OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha je bhavaroganAM jagatamAM satparamAtmAnI bhakti-sataguru-satsaMgasatzAstrAdhyayana-samyakdaSTipaNuM ane satyoga e koI kALe prApta thayAM nathI. thayAM hota to AvI dazA hota nahIM. paNa jAgyA tyAMthI prabhAta ema rUDA puruSono bodha dhyAnamAM vinayapUrvaka AgrahI te vastu mATe prayatna karavuM e ja anaMta bhavanI niSphaLatAnuM eka bhave saphaLa thavuM mane samajAya che. sadgurunA upadeza vinA ane jIvanI satpAtratA vinA ema thavuM aTakyuM che. tenI prApti karIne saMsAratApathI atyaMta tapAyamAna AtmAne zItaLa karavo e ja kRtakRtyatA che. "dharma" e vastu bahu gupta rahI che. te bAhya saMzodhanathI maLavAnI nathI. apUrva aMtasaMzodhanathI te prApta thAya che. te aMtasaMzodhana koIka mahAbhAgya saguru anugraha pAme che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra nIceno abhyAsa to rAkhyA ja raho : 1. game te prakAre paNa udaya AvelA, ane udaya AvavAnA kaSAyone zamAvo. 2. sarva prakAranI abhilASAnI nivRtti karyA raho. 3. ATalA kALa sudhI je karyuM te badhAMthI nivRtta thAo, e karatAM have aTako. 4. tame paripUrNa sukhI cho ema mAno, ane bAkInAM prANIonI anukaMpA karyA karo. 5. koI eka sapuruSa zodho, ane tenAM game tevAM vacanamAM paNa zraddhA rAkho. e pAMce abhyAsa avazya yogyatAne Ape che; pAMcamamAM vaLI cAre samAveza pAme che, ema avazya mAno. adhika zuM kahyuM? game te kALe paNa e pAMcamuM prApta thayA vinA A paryaTanano kinAro AvavAno nathI. bAkInAM cAra e pAMcamuM meLavavAnA sahAyaka che. pAMcamAM abhyAsa sivAyano, tenI prApti sivAyano bIjo koI nirvANamArga mane sUjhato nathI; ane badhAya mahAtmAone paNa ema ja sUjhayuM haze - (sUjhayuM che). Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 auSadha je bhavaroganAM sapuruSanA ekeka vAkyamAM, ekeka zabdamAM, anaMta Agama rahyAM che, e vAta kema haze? nIcenAM vAkyo pratyeka mumukSuone meM asaMkhya sapuruSonI sammatithI maMgaLarUpa mAnyAM che, mokSanAM sarvottama kAraNarUpa mAnyAM che : 1. mAyika sukhanI sarva prakAranI vAMchA game tyAre paNa choDyA vinA chUTako thavo nathI; to jyArathI e vAkya zravaNa karyuM, tyArathI ja te kramano abhyAsa karavo yogya ja che ema samajavuM. 2. koI paNa prakAre sadgurunI zodha karavo; zodha karIne tenA pratye tana, mana, vacana ane AtmAthI arpaNabuddhi karavI; tenI ja AjJAnuM sarva prakAre niHzaMkatAthI ArAdhana karavuM; ane to ja sarva mAyika vAsanAno abhAva thaze ema samajavuM. 3. anAdikALanA paribhramaNamAM anaMta vAra zAstrazravaNa, anaMta vAra vidyAbhyAsa, anaMta vAra jinadIkSA, anaMta vAra AcAryapaNuM prApta thayuM che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra mAtra, 'sat' maLyA nathI, 'sat' suryuM nathI, ane "sat' zradhyuM nathI, ane e maLe, e sucche, ane e zradhye ja chUTavAnI vArtAno AtmAthI bhaNakAra thaze. 4. mokSano mArga bahAra nathI, paNa AtmAmAM che. mArgane pAmelo mArga pamADaze. 5. be akSaramAM mArga rahyo che, ane anAdi kALathI eTaluM badhuM karyA chatAM zA mATe prApta thayo nathI te vicAro. 10 satsamAgama ane satsAstranA lAbhane icchatA evA mumukSuone AraMbha, parigraha ane rasasvAdAdi pratibaMdha saMkSepa karavA yogya che, ema zrI jinAdi mahApuruSoe kahyuM che. jyAM sudhI potAnA doSa vicArI saMkSepa karavAne pravRttimAna na thavAya tyAM sudhI satparuSano kahelo mArga pariNAma pAmavo kaThaNa che. A vAta para mumukSu jIve vizeSa vicAra karavo ghaTe che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 auSadha je bhavaroganAM 11. 1. jIva potAne bhUlI gayo che, ane tethI sasukhano tene viyoga che, ema sarva dharma sammata kahyuM che. - 2. potAne bhUlI gayArUpa ajJAna, jJAna maLavAthI nAza thAya che, ema niHzaMka mAnavuM. 3. jJAnanI prApti jJAnI pAsethI thavI joIe. e svAbhAvika samajAya che, chatAM jIva lokalajjAdi kAraNothI ajJAnIno Azraya choDato nathI, e ja anaMtAnubaMdhI kaSAyanuM mULa che. 4. jJAnanI prApti jeNe icchavI, teNe jJAnInI icchAe vartavuM ema jinAgamAdi sarva zAstra kahe che. potAnI icchAe pravartatAM anAdi kALathI rakhaDyo. 5. jyAM sudhI pratyakSa jJAnInI icchAe, eTale AjJAe nahIM vartAya, tyAM sudhI ajJAnanI nivRtti thavI saMbhavatI nathI. 6. jJAnInI AjJAnuM ArAdhana te karI zake ke je ekaniSThAe, tana, mana, dhananI Asaktino tyAga karI tenI bhaktimAM joDAya. 7. joke jJAnI bhakti icchatA nathI, paraMtu mokSAbhilASIne te karyA vinA upadeza pariNamato nathI, Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 14 ane manana tathA nididhyAsanAdino hetu thato nathI, mATe mumukSue jJAnInI bhakti avazya kartavya che ema sapuruSoe kahyuM che. 8. AmAM kahelI vAta sarva zAstrane mAnya che. 9. RSabhadevajIe aThThANuM putrone tvarAthI mokSa thavAno e ja upadeza karyo hato. 10. parIkSita rAjAne zukadevajIe e ja upadeza karyo che. 11. anaMta kALa sudhI jIva nija chaMde cAlI parizrama kare topaNa pote potAthI jJAna pAme nahIM, paraMtu jJAnInI AjJAno ArAdhaka aMtarmuhUrtamAM paNa kevaLajJAna pAme. 12. zAstramAM kahelI AjJAo parokSa che ane te jIvane adhikArI thavA mATe kahI che; mokSa thavA mATe jJAnInI pratyakSa AjJA ArAdhavI joIe. 13. A jJAnamArganI zreNI kahI, e pAmyA vinA bIjA mArgathI mokSa nathI. 14. e gupta tattvane je ArAdhe che, te pratyakSa amRtane pAmI abhaya thAya che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 auSadha je bhavaroganAM A loka trividha tApathI AkuLavyAkuLa che. jhAMjhavAnAM pANIne levA doDI tRSA chipAvavA icche che, evo dIna che. ajJAnane lIdhe svarUpanuM vismaraNa thaI javAthI bhayaMkara paribhramaNa tene prApta thayuM che. samaye samaye atula kheda, varAdika roga, maraNAdika bhaya, viyogAdika duHkhane te anubhave che; evI azaraNatAvALA A jagatane eka sapuruSa ja zaraNa che; sapuruSanI vANI vinA koI e tApa ane tRSA chedI zake nahIM ema nizcaya che. mATe pharI pharI te satparuSanA caraNanuM ame dhyAna karIe chIe. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 13 saMsAra kevaLa azAtAmaya che. koI paNa prANIne alpa paNa zAtA che, te paNa sapuruSano ja anugraha che; koI paNa prakAranA puNya vinA zAtAnI prApti nathI; ane e puNya paNa satparuSanA upadeza vinA koIe jANyuM nathI; ghaNe kALe upadezeluM te puNya rUDhine AdhIna thaI pravarte che; tethI jANe te graMthAdikathI prApta thayeluM lAge che, paNa enuM mULa eka sapuruSa ja che; mATe ame ema ja' jANIe chIe ke eka aMza zAtAthI karIne pUrNakAmatA sudhInI sarva samAdhi, tenuM sanduruSa ja kAraNa che; ATalI badhI samarthatA chatAM jene kaMI paNa spRhA nathI, unmattatA nathI, potApaNuM nathI, garva nathI, gArava nathI, evA AzcaryanI pratimArUpa satparuSane ame pharI pharI nAmarUpe smarIe chIe. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 auSadha je bhavaroganAM 14 eka samaya paNa kevaLa asaMgapaNAthI rahevuM e trilokane vaza karavA karatAM paNa vikaTa kArya che; tevA asaMgapaNAthI trikALa je rahyA che, evAM sapuruSanAM aMtaHkaraNa, te joI ame paramAzcarya pAmI namIe chIe. 15 he paramAtmA! amane mokSa ApavA karatAM sapuruSanA ja caraNanuM dhyAna karIe ane tenI samIpa ja rahIe evo yoga Apa. he puruSapurANa! ame tArAmAM ane puruSamAM kaMI bheda hoya ema samajatA nathI; tArA karatAM amane to sanduruSa ja vizeSa lAge che; kAraNa ke tuM paNa tene AdhIna ja rahyo che; ane ame satparuSane oLakhyA vinA tane oLakhI zakyA nahIM; e ja tAruM durghaTapaNe amane sapuruSa pratye prema upajAve che. kAraNa ke te vaza chatAM paNa teo unmatta nathI, ane tArAthI paNa saraLa che, mATe have tuM kahe tema karIe? Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 1 8 16 bhAva apratibaddhatAthI niraMtara vicare che evA jJAnIpuruSanAM caraNAraviMda, te pratye acaLa prema thayA vinA ane samyaphapratIti AvyA vinA sasvarUpanI prApti thatI nathI, ane AbethI avazya te mumukSu jenAM caraNAraviMda teNe sevyAM che, tenI dazAne pAme che. A mArga sarva jJAnIoe sevyo che, seve che, ane sevaze. jJAnaprApti ethI amane thaI hatI, vartamAne e ja mArgathI thAya che ane anAgata kALe paNa jJAnaprAptino e ja mArga che. sarva zAstrono bodha lakSa jovA jatAM e ja che. ane je koI paNa prANI chUTavA icche che teNe akhaMDa vRttithI e ja mArgane ArAdhavo. e mArga ArAdhyA vinA jIve anAdikALathI paribhramaNa karyuM che. jyAM sudhI jIvane svacchedarUpI aMdhatva che, tyAM sudhI e mArganuM darzana thatuM nathI. (aMdhatva TaLavA mATe) jIve e mArgano vicAra karavo; daDha mokSecchA karavI; e vicAramAM apramatta rahevuM, to mArganI prApti thaI aMdhatva TaLe che, e niHzaMka mAnajo. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 auSadha je bhavaroganAM 17 anAdi kALathI jIva avaLe mArge cAlyo che. joke teNe japa, tapa, zAstrAdhyayana vagere anaMta vAra karyuM che; tathApi je kaMI paNa avazya karavA yogya hatuM te teNe karyuM nathI; je ke ame prathama ja jaNAvyuM che. sUyagaDAMgasUtramAM RSabhadevajI bhagavAne jyAM aThThANuM putrone upadezyA che, mokSamArge caDhAvyA che tyAM e ja upadeza karyo che : he AyuSyamano! A jIve sarve karyuM che. eka A vinA, te zuM? to ke nizcaya kahIe chIe ke satpuruSanuM kaheluM vacana, teno upadeza te sAMbhaLyAM nathI, athavA rUDe prakAre karI te uThAvyAM nathI. ane ene ja ame munionuM sAmAyika (AtmasvarUpanI prApti) kahyuM che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 18 sudharmAsvAmI jaMbusvAmIne upadeza che ke jagata AkhAnuM jeNe darzana karyuM che, evA mahAvIra bhagavAna, teNe Ama amane kahyuM che :gurune AdhIna thaI vartatA evA anaMta puruSo mArga pAmIne mokSa prApta thayA. eka A sthaLe nahIM paNa sarva sthaLe ane sarva zAstramAM e ja vAta kahevAno lakSa che. ANAe dhammo ANAe tavo / AjJAnuM ArAdhana e ja dharma ane AjJAnuM ArAdhana e ja tapa. (AcArAMga sUtra) sarva sthaLe e ja moTA puruSono kahevAno lakSa che, e lakSa jIvane samajAyo nathI. tenA kAraNamAM sarvathI pradhAna evuM kAraNa svacchaMda che ane jeNe svacchaMdane maMda karyo che, evA puruSane pratibaddhatA (lokasaMbaMdhI baMdhana, svajanakuTuMba baMdhana, dehAbhimAnarUpa baMdhana, saMkalpavikalparUpa baMdhana) e baMdhana TaLavAno sarvottama upAya je kaMI che te A uparathI vicAro. e mArge jo kaMI yogyatA lAvazo to upazama game tyAMthI paNa maLaze. upazama maLe ane jenI AjJAnuM ArAdhana karIe evA puruSano khoja rAkhajo. bAkI bIjAM badhAM sAdhana pachI karavA yogya che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha je bhavaroganAM 19 jenA vacanabaLe jIva nirvANamArgane pAme che, evI sajIvanamUrtinI pUrvakALamAM jIvane joga ghaNI vAra thaI gayo che, paNa tenuM oLakhANa thayuM nathI; jIve oLakhANa karavA prayatna kvacituM karyuM paNa haze; tathApi jIvane viSe rahI rAkhelI siddhiyogAdi, riddhiyogAdi ane bIjI tevI kAmanAothI potAnI daSTi malina hatI; dRSTi jo malina hoya to tevI satumUrti pratye paNa bAhya lakSa rahe che, jethI oLakhANa paDatuM nathI; ane jyAre oLakhANa paDe che, tyAre jIvane koI apUrva sneha Ave che, te evo ke te mUrtinA viyoge ghaDI eka AyuSya bhogavavuM te paNa tene viTaMbanA lAge che, arthAt tenA viyoge te udAsInabhAve temAM ja vRtti rAkhIne jIve che; bIjA padArthonA saMyoga ane mRtyu e bane ene samAna thaI gayAM hoya che. AvI dazA jyAre Ave che, tyAre jIvane mArga bahu nikaTa hoya che ema jANavuM. evI dazA AvavAmAM mAyAnI saMgati bahu viTaMbanAmaya che; paNa e ja dazA ANavI evo jeno nizcaya daDha che tene ghaNuM karIne thoDA vakhatamAM te dazA prApta thAya che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 20 sarva karatAM jemAM adhika sneha rahyA kare che evI A kAyA te roga, jarAdithI svAtmAne ja duHkharUpa thaI paDe che; to pachI tethI dUra evAM dhanAdithI jIvane tathArUpa (yathAyogya) sukhavRtti thAya ema mAnatAM vicAravAnanI buddhi jarUra kSobha pAmavI joIe; ane koI bIjA vicAramAM javI joIe; evo jJAnIpuruSoe nirNaya karyo che, te yathAtathya che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 auSadha je bhavaroganAM 21 saMsAranA prasaMgomAM kvacit jyAM sudhI ApaNane anukULa evuM thayA kare che, tyAM sudhI te saMsAranuM svarUpa vicArI tyAgajoga che, evuM prAye hRdayamAM AvavuM durlabha che. te saMsAramAM jyAre ghaNA ghaNA pratikULa prasaMgonI prApti thAya che, te vakhate paNa jIvane prathama te na gamato thaI pachI vairAgya Ave che; pachI AtmasAdhananI kaMI sUjha paDe che; ane paramAtmA zrIkRSNanA vacana pramANe mumukSu jIvane te te prasaMgo sukhadAyaka mAnavA ghaTe che, ke je prasaMgane kAraNe AtmasAdhana sUjhe che. amuka vakhata sudhI anukULaprasaMgI saMsAramAM kadApi satsaMgano joga thayo hoya topaNa A kALamAM te vaDe vairAgyanuM yathAsthita vedana thavuM durlabha che; paNa tyAra pachI pratikULa pratikULa koI koI prasaMga banyA karyA hoya to tene vicAre, tene vimAsaNe satsaMga hitakAraka thaI Ave che; evuM jANI je kaMI pratikULa prasaMganI prApti thAya te AtmasAdhananA kAraNarUpe mAnI samAdhi rAkhI ujAgara rahevuM. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 24 22 sarva duHkhathI mukta thavAno abhiprAya jeno thayo hoya, te puruSe AtmAne gaSavo, ane AtmA gaveSavo hoya teNe yamaniyamAdika sarva sAdhanano Agraha apradhAna karI, satsaMgane gadSavo; tema ja upAsavo. satsaMganI upAsanA karavI hoya teNe saMsArane upAsavAno AtmabhAva sarvathA tyAgavo. -potAnA sarva abhiprAyano tyAga karI potAnI sarva zaktie te satsaMganI AjJAne upAsavI. tIrthakara ema kahe che ke je koI te AjJA upAse che, te avazya satsaMgane upAse che. ' ema je satsaMgane upAse che te avazya AtmAne upAse che, ane AtmAne upAsanAra sarva duHkhathI mukta thAya che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 5 auSadha je bhavaroganAM 23 sapuruSanuM oLakhANa jema jema jIvane thAya che, tema tema matAbhigraha, durAgrahatAdi bhAva moLA paDavA lAge che, ane potAnA doSa jovA bhaNI citta vaLI Ave che; vikathAdi bhAvamAM nIrasapaNuM lAge che, ke jugupsA utpanna thAya che; jIvane anityAdi bhAvanA ciMtavavA pratye baLavIrya spharavA viSe je prakAre jJAnIpuruSa samIpe sAMbhaLyuM che, tethI paNa vizeSa baLavAna pariNAmathI te paMcaviSayAdine viSe anityAdi bhAva daDha kare che. arthAt sapuruSa maLe A sapuruSa che eTaluM jANI, sapuruSane jANyA prathama jema AtmA paMcaviSayAdine viSe rakta hato tema rakta tyAra pachI nathI raheto, ane anukrame te raktabhAva moLo paDe evA vairAgyamAM jIva Ave che; athavA satparuSano yoga thayA pachI AtmajJAna kaMI durlabha nathI; tathApi puruSane viSe, tenAM vacanane viSe, te vacananA Azayane viSe, prIti bhakti thAya nahIM tyAM sudhI AtmavicAra paNa jIvamAM udaya AvavA yogya nathI; ane satparuSano jIvane yoga thayo che, evuM kharekharuM te jIvane bhAsyuM che, ema paNa kahevuM kaThaNa che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 26 24 jIvane satpuruSano yoga thaye to evI bhAvanA thAya ke atyAra sudhI je mArAM prayatna kalyANane arthe hatAM te sau niSphaLa hatAM, lakSa vagaranAM bANanI peThe hatAM, paNa have satpuruSano apUrva yoga thayo che, to mArAM sarva sAdhana saphaLa thavAno hetu che. lokaprasaMgamAM rahIne je niSphaLa, nirlakSa sAdhana karyAM te prakAre have satpuruSane yoge na karatAM jarUra aMtarAtmAmAM vicArIne dRDha pariNAma rAkhIne, jIve A yogane, vacanane viSe jAgRta thavA yogya che, jAgRta rahevA yogya che; ane te te prakAra bhAvI, jIvane dRDha karavo ke jethI tene prApta joga 'aphaLa' na jAya, ane sarva prakAre e ja baLa AtmAmAM vardhamAna karavuM, ke A yogathI jIvane apUrva phaLa thavA yogya che, temAM aMtarAya karanAra huM jANuM chuM, e mAruM abhimAna, kuLadharmane ane karatA AvyA chIe te kriyAne kema tyAgI zakAya evo lokabhaya, satpuruSanI bhakti Adine viSe paNa laukikabhAva, ane kadApi koI paMcaviSayAkAra evAM karma jJAnIne udayamAM dekhI tevo bhAva pote ArAdhavApaNuM e Adi prakAra che.' Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha je bhavaroganAM 25 jyAM jyAM A jIva janmyo che, bhavanA prakAra dhAraNa karyA che, tyAM tyAM tathA prakAranA abhimAnapaNe varyo che; je abhimAna nivRtta karyA sivAya te te dehano ane dehanA saMbaMdhamAM AvatA padArthono A jIve tyAga karyo che, eTale hajI sudhI te jJAnavicAre karI bhAva gALyo nathI, ane te te pUrvasaMjJAo hajI ema ne ema A jIvanA abhimAnamAM vartI Ave che, e ja ene loka AkhAnI adhikaraNakriyAno hetu kahyo che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 2 8 26 durlabha evo manuSyadeha paNa pUrve anaMta vAra prApta thayA chatAM kaMI paNa saphaLapaNuM thayuM nahIM; paNa A manuSyadehane kRtArthatA che, ke je manuSyadehe A jIve jJAnI puruSane oLakhyA, tathA te mahAbhAgyano Azraya karyo, je puruSanA Azraye aneka prakAranA mithyA AgrahAdinI maMdatA thaI, te puruSane Azraye A deha chUTe e ja sArthaka che. janmajarAmaraNAdine nAza karavAvALuM AtmajJAna jemane viSe varte che, te puruSano Azraya ja jIvane janmajarAmaraNAdino nAza karI zake, kemake te yathAsaMbhava upAya che. saMyoga saMbaMdhe A deha pratye A jIvane je prArabdha haze te vyatIta thaye te dehano prasaMga nivRtta thaze. teno game tyAre viyoga nizcaye che, paNa AzrayapUrvaka deha chUTe e ja janma sArthaka che, ke je Azrayane pAmIne jIva te bhave athavA bhAvi evA thoDA kALe paNa svasvarUpamAM sthiti kare. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 auSadha je bhavaroganAM 27 zrI sadagurue kahyo che evA nirgathamArgano sadAya Azraya raho. huM dehAdi svarUpa nathI, ane deha strI putrAdi koI paNa mArAM nathI, zuddha caitanyasvarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM, ema AtmabhAvanA karatAM rAgadveSano kSaya thAya. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 30 28 samasta saMsAra mRtyu Adi bhaye azaraNa che te zaraNano hetu thAya evuM kalpavuM te mRgajaLa jevuM che. vicArI vicArIne zrI tIrthakara jevAe paNa tethI nivartavuM, chUTavuM e ja upAya zodhyo che. te saMsAranAM mukhya kAraNa premabaMdhana tathA TreSabaMdhana sarva jJAnIe svIkAryA che. tenI mUMjhavaNe jIvane nija vicAra karavAno avakAza - prApta thato nathI, athavA thAya evA yoge te baMdhananA kAraNathI AtmavIrya pravartI zakatuM nathI, ane te sau pramAdano hetu che, ane tevA pramAde lezamAtra samayakALa paNa nirbhaya rahevuM ke ajAgRta rahevuM te A jIvanuM atizaya nirbaLapaNuM che, avivekatA che, bhrAMti che, ane TALatAM atyaMta kaThaNa evo moha che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 auSadha je bhavaroganAM 29 samasta saMsAra be pravAhathI vahe che, premathI ane dveSathI. premathI virakta thayA vinA dveSathI chuTAya nahIM, ane premathI virakta thAya teNe sarvasaMgathI virakta thayA vinA vyavahAramAM vartI aprema (udAsa) dazA rAkhavI te bhayaMkara vrata che. ' jo kevaLa premano tyAga karI vyavahAramAM pravartavuM karAya to keTalAka jIvonI dayAno, upakArano, ane svArthano bhaMga karavA jevuM thAya che; ane tema vicArI jo dayA upakArAdi kAraNe kaMI premadazA rAkhatAM cittamAM vivekIne leza paNa thayA vinA rahevo na joIe. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 32. vizeSa kALanI mAMdagI vinA, yuvAna avasthAmAM akasmAt deha choDavAnuM banyAthI sAmAnyapaNe oLakhatA mANasone paNa te vAtathI kheda thayA vinA na rahe, to pachI jeNe kuTuMbAdi saMbaMdhasneha mUcha karI hoya, sahavAsamAM vasyA hoya, te pratye kaMI AzrayabhAvanA rAkhI hoya, tene kheda thayA vinA kema rahe? A saMsAramAM manuSyaprANIne je khedanA akathya prasaMgo prApta thAya che, te akathya prasaMgamAMno eka A moTo khedakAraka prasaMga che. te prasaMgamAM yathArtha vicAravAna puruSo sivAya sarva prANI khedavizeSane prApta thAya che, ane - yathArtha vicAravAna puruSone vairAgyavizeSa thAya che, saMsAranuM azaraNapaNuM, anityapaNuM, ane asArapaNuM vizeSa dRDha thAya che. vicAravAna puruSone te khedakAraka prasaMgano mUchabhAve kheda karavo te mAtra karmabaMdhano hetu bhAse che, ane vairAgyarUpa khedathI karmasaMganI nivRtti bhAse che, ane te satya che. mUchabhAve kheda karyAthI paNa je saMbaMdhIno viyoga thayo che, tenI prApti thatI nathI, ane je mUcha thAya che te paNa avicAradazAnuM phaLa che, ema vicArI vicAravAna puruSo te mUchabhAva pratyayI khedane zamAve che, athavA ghaNuM karIne tevo kheda temane thato nathI. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 auSadha je bhavaroganAM koI rIte tevA khedanuM hitakArIpaNuM dekhAtuM nathI, ane banelo prasaMga khedanuM nimitta che, eTale tene avasare vicAravAna puruSone jIvane hitakArI evo kheda utpanna thAya che. sarvasaMganuM azaraNapaNuM, abaMdhavapaNuM, anityapaNuM ane tucchapaNuM tema ja anyatvapaNuM dekhIne potAne vizeSa pratibodha thAya che ke he jIva, tAre viSe kaMI paNa A saMsArane viSe udayAdi bhAve paNa mUcha vartatI hoya to te tyAga kara, tyAga kara, te mUchanuM kaMI phaLa nathI, saMsAramAM kyAreya paNa zaraNatvAdipaNuM prApta thavuM nathI, ane avicArapaNA vinA te saMsArane viSe moha thavA yogya nathI, je moha anaMta janmamaraNano ane pratyakSa khedano hetu che, duHkha ane klezanuM bIja che, tene zAMta kara, teno kSaya kara. he jIva, e vinA bIjA koI hitakArI upAya nathI, e vagere bhAvitAtmatAthI vairAgyane zuddha ane nizcala kare che. je koI jIva yathArtha vicArathI jue che, tene A ja prakAre bhAse che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 34 31 A jIvane dehasaMbaMdha hoIne mRtyu na hota to A saMsAra sivAya bIje tenI vRtti joDAvAno abhiprAya thAta nahIM. mukhya karIne mRtyune bhaye paramArtharUpa bIje sthAnake vRtti prerI che, te paNa koIka viralA jIvane prerita thaI che, -ghaNA jIvone to bAhya nimittathI mRtyubhaya parathI bAhya kSaNika vairAgya prApta thaI vizeSa kAryakArI thayA vinA nAza pAme che; mAtra koIka vicAravAna athavA sulabhabodhI ke haLukarmI jIvane te bhaya parathI avinAzI niHzreyas pada pratye vRtti thAya che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 auSadha je bhavaroganAM 3ra mRtyubhaya hota topaNa te mRtyu vRddhAvasthAe niyamita prApta thatuM hota topaNa jeTalA pUrve vicAravAno thayA che, teTalA na thAta; arthAt vRddhAvasthA sudhI to mRtyuno bhaya nathI ema dekhIne pramAdasahita vartata; mRtyunuM avazya AvavuM dekhIne, tathA tenuM aniyamitapaNe AvavuM dekhIne, te prasaMga prApta thaye, svajanAdi sauthI arakSaNapaNuM dekhIne, paramArtha vicAravAmAM apramattapaNuM ja hitakArI lAgyuM, ane sarvasaMganuM ahitakArIpaNuM lAgyuM. vicAravAna puruSono te nizcaya niHsaMdeha satya che; traNe kALa satya che. mUchabhAvano kheda tyAgIne asaMgabhAvapratyayI kheda vicAravAnane kartavya che. jo A saMsArane viSe AvA prasaMgono saMbhava na hota, potAne athavA parane tevA prasaMganI aprApti dekhAtI hota, azaraNAdipaNuM na hota to paMcaviSayanAM sukhasAdhananuM kazuM nyUnapaNuM prAya nahotuM, evA zrI RSabhadevAdi paramapuruSo, ane bharatAdi cakravaryAdio teno zA kAraNe tyAga karata? ekAMta asaMgapaNuM zA kAraNe bhajata? Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 33 yathArtha vicAranA ochApaNAne lIdhe, putrAdi bhAvanI kalpanA ane mUchane lIdhe, kaMI paNa khedavizeSa prApta thavo saMbhavita che, topaNa te khedanuM beyane kaMI paNa hitakArI phaLa nahIM hovAthI, hitakArIpaNuM mAtra asaMga vicAra vinA koI anya upAya nathI ema vicArI, thato kheda yathAzakti vicArathI, jJAnIpuruSonA vacanAmRtathI, tathA sAdhupuruSanA Azraya, samAgamAdithI ane viratithI upazAMta karavo, e ja kartavya che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 auSadha je bhavaroganAM 34 je deha pUra yuvAvasthAmAM ane saMpUrNa ArogyatAmAM dekhAtAM chatAM paNa kSaNabhaMgura che, te dehamAM prIti karIne zuM karIe? jagatanA sarva padArtha karatAM je pratye sarvotkRSTa prIti che, evo A deha te paNa du:khano hetu che, to bIjA padArthamAM sukhanA hetunI zuM kalpanA karavI? je puruSoe vastra jema zarIrathI juduM che, ema AtmAthI zarIra juduM che ema dIThuM che, te puruSo dhanya che, bIjAnI vastu potAthI grahaNa thaI hoya, te jyAre ema jaNAya ke bIjAnI che, tyAre te ApI devAnuM ja kArya mahAtmA puruSo kare che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 38 3pa AtmasvabhAvanI nirmaLatA thavAne mATe mumukSu jIve be sAdhana avazya karIne sevavA yogya che; sadbhuta ane satsamAgama. pratyakSa satparuSono samAgama kvacit kvacit jIvane prApta thAya che, paNa jo jIva saddaSTivAna hoya to satkRtanA ghaNA kALanA sevanathI thato lAbha pratyakSa sapuruSanA samAgamathI bahu alpa kALamAM prApta karI zake che; kemake pratyakSa guNAtizayavAna nirmaLa cetananA prabhAvavALAM vacana ane vRtti kriyAceSTitapaNuM che. jIvane tevo samAgamayoga prApta thAya evuM vizeSa prayatna kartavya che. tevA yoganA abhAve satkRtano paricaya avazya karIne karavA yogya che. zAMtarasanuM jemAM mukhyapaNuM che, zAMtarasanA hetue jeno samasta upadeza che, sarve rasa zAMtarasagarbhita jemAM varNavyA che, evAM zAstrano paricaya te satkRtano paricaya che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 auSadha je bhavaroganAM nimitte karIne jene harSa thAya che, nimitte karIne jene zoka thAya che, nimitte karIne jene Idriyajanya viSaya pratye AkarSaNa thAya che, nimitte karIne jene Idriyane pratikULa evA prakArone viSe dveSa thAya che, nimitte karIne jene utkarSa Ave che, nimitte karIne jene kaSAya udbhave che, evA jIvane jeTalo bane teTalo te te nimittavAsI jIvono saMga tyAgavo ghaTe che; ane nitya pratye satsaMga karavo ghaTe che. satsaMganA ayoge tathA prakAranA nimittathI dUra rahevuM ghaTe che. kSaNe kSaNe, prasaMge prasaMge ane nimitte nimitte svadazA pratye upayoga devo ghaTe che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 40 37 je je prakAre AtmA AtmabhAva pAme che te prakAra dharmanA che. AtmA je prakAre anyabhAva pAme, te prakAra anyarUpa che; dharmarUpa nathI. jIve dharma potAnI kalpanA vaDe athavA kalpanAprApta anya puruSa vaDe zravaNa karavA joga, manana karavA joga ke ArAdhavA joga nathI. mAtra Atmasthiti che jenI evA satparuSathI ja AtmA ke Atmadharma zravaNa karavA joga che, yAvatu ArAdhavA joga che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 auSadha je bhavaroganAM jJAnanuM phaLa virati che." vItarAganuM A vacana sarva mumukSuoe nitya smaraNamAM rAkhavA yogya che. je vAMcavAthI, samajavAthI tathA vicAravAthI AtmA vibhAvathI, vibhAvanAM kAryothI ane vibhAvanAM pariNAmathI udAsa na thayo, vibhAvano tyAgI na thayo, vibhAvanAM kAryono ane vibhAvanAM phaLano tyAgI na thayo, te vAMcavuM, te vicAravuM ane te samajavuM ajJAna che. vicAravRtti sAthe tyAgavRtti utpana karavI te ja vicAra saphaLa che, ema kahevAno jJAnIno paramArtha che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 4 2 39 je anitya che, je asAra che ane je azaraNarUpa che te A jIvane prItinuM kAraNa kema thAya che te vAta rAtridivasa vicAravA yogya che. lokadraSTi ane jJAnanI dRSTine pazcima pUrva jeTalo taphAvata che. jJAnInI dRSTi prathama nirAlaMbana che, ruci utpanna karatI nathI, jIvanI prakRtine maLatI AvatI nathI; tethI jIva te dRSTimAM rucivALa thato nathI, paNa je jIvoe pariSaha veThIne thoDA kALa sudhI te daSTinuM ArAdhana karyuM che, te sarva duHkhanA kSayarUpa nirvANane pAmyA che; tenA upAyane pAmyA che. jIvane pramAdamAM anAdithI rati che, paNa temAM rati karavA yogya kAMI dekhAtuM nathI. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 40 auSadha je bhavaroganAM asAra ane klezarUpa AraMbhaparigrahanA kAryamAM vasatAM jo A jIva kaMI paNa nirbhaya ke ajAgRta rahe-to ghaNAM varSano upAselo vairAgya paNa niSphaLa jAya evI dazA thaI Ave che, evo nitya pratye nizcaya saMbhArIne nirupAya prasaMgamAM kaMpatA citte na ja chUTyuM pravartavuM ghaTe che, e vAtano mumukSu jIve kArye kAryo, kSaNe kSaNe ane prasaMge prasaMge lakSa rAkhyA vinA mumukSutA rahevI durlabha che; ane evI dazA vedyA vinA mumukSupaNuM paNa saMbhave nahIM. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 44 41 nircanya mahAtmAone namaskAra mokSanA mArga be nathI. je je puruSo mokSarUpa paramazAMtine bhUtakALe pAmyA, te te saghaLA sanduruSo eka ja mArgathI pAmyA che, vartamAnakALe paNa tethI ja pAme che; bhaviSyakALe paNa tethI ja pAmaze. te mArgamAM matabheda nathI, asaraLatA nathI, unmattatA nathI, bhedabheda nathI, mAnyAmAnya nathI. te saraLa mArga che, te samAdhimArga che, tathA te sthira mArga che, ane svAbhAvika zAMtisvarUpa che. sarva kALe te mArganuM hovApaNuM che, je mArganA marmane pAmyA vinA koI bhUtakALe mokSa pAmyA nathI, vartamAnakALe pAmatA nathI, ane bhaviSyakALa pAmaze nahIM. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 auSadha je bhavaroganAM 42 zrI jine sahasragame kriyAo ane sahasragame upadezo e eka ja mArga ApavA mATe kahyAM che ane te mArgane arthe te kriyAo ane upadezo grahaNa thAya to saphaLa che ane e mArgane bhUlI jaI te kriyAo ane upadezo grahaNa thAya to sau niSphaLa che. zrI mahAvIra je vATethI taryA te vATethI zrI kRSNa taraze. je vATethI zrI kRSNa taraze te vATethI zrI mahAvIra taryA che. e vATa game tyAM beThAM, game te kALe, game te zreNimAM, game te yogamAM jyAre pamAze, tyAre te pavitra, zAzvata, satpadanA anaMta atIMdriya sukhano anubhava thaze. te vATa sarva sthaLe saMbhavita che. yogya sAmagrI nahIM meLavavAthI bhavya paNa e mArga pAmatAM aTakyA che, tathA aTakaze ane aTakyA hatA. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra Xda 43 koI paNa dharma saMbaMdhI matabheda rAkhavo choDI daI ekAgra bhAvathI samyakyoge je mArga saMzodhana karavAno che, te e ja che. mAnyAmAnya, bhedabheda ke satyAsatya mATe vicAra karanArA ke bodha denArAne, mokSane mATe jeTalA bhavano vilaMba haze, teTalA samayano (gauNatAe) saMzodhaka ne te mArganA dvAra para AvI pahoMcelAne vilaMba nahIM haze. vizeSa zuM kahevuM? te mArga AtmAmAM rahyo che. Atmatva prApya puruSa--nirgatha AtmA-jyAre yogyatA gaNI te Atmatva arpaze-udaya Apaze- tyAre ja te prApta thaze, tyAre ja te vATa maLaze, tyAre ja te matabhedAdika jaze. matabheda rAkhI koI mokSa pAmyA nathI. vicArIne jeNe matabhedane TALyo, te aMtavRttine pAmI krame karI zAzvata mokSane pAmyA che, pAme che ane pAmaze. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 auSadha je bhavaroganAM 44 nIrAgI mahAtmAone namaskAra karma e jaDa vastu che. je je AtmAne e jaDathI jeTalo jeTalo Atmabuddhie samAgama che, teTalI teTalI jaDatAnI eTale abodhatAnI te AtmAne prApti hoya, ema anubhava thAya che. AzcaryatA che, ke pote jaDa chatAM cetanane acetana manAvI rahyAM che! cetana cetanabhAva bhUlI jaI tene svasvarUpa ja mAne che. je puruSo te karmasaMyoga ane tenA udaye utpanna thayelA paryAyone svasvarUpa nathI mAnatA ane pUrvasaMyogo sattAmAM che, tene abaMdha pariNAme bhogavI rahyA che, te AtmAo svabhAvanI uttarottara UrdhvazreNI pAmI zuddha cetanabhAvane pAmaze, Ama kahevuM sapramANa che. kAraNa atIta kALe tema thayuM che, vartamAna kALe tema thAya che, anAgata kALe tema ja thaze. koI paNa AtmA udayI karmane bhogavatAM samatvazreNImAM praveza karI abaMdha pariNAme vartaze, to khacIta cetanazuddhi pAmaze. AtmA vinayI thaI, saraLa ane laghutvabhAva pAmI sadaiva satpuruSanA caraNakamaLa prati rahyo, to je mahAtmAone namaskAra karyo che te mahAtmAonI je jAtinI riddhi che, te jAtinI riddhi saMprApya karI zakAya. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 48 45. anaMtakALamAM kAM to satpAtratA thaI nathI ane kAM to puruSa (jemAM sadgurutva, satsaMga ane satkathA e rahyAM che) maLyA nathI; nahIM to nizcaya che, ke mokSa hatheLImAM che, ISaprAmbhArA eTale siddha-pRthvI para tyAra pachI che. ene sarva zAstra paNa saMmata che, (manana karazo.) ane A kathana trikALa siddha che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 auSadha je bhavaroganAM 46 karmagati vicitra che. niraMtara maitrI, pramoda, karuNA ane upekSA bhAvanAnArAkhazo. maitrI eTale sarva jagatathI nirverabuddhi, pramoda eTale koI paNa AtmAnA guNa joI harSa pAmavo, karuNA eTale saMsAratApathI duHkhI AtmAnA duHkhathI anukaMpA pAmavI, ane upekSA eTale niHspRhabhAve jagatanA pratibaMdhane visArI AtmahitamAM AvavuM. e bhAvanAo kalyANamaya ane pAtratA ApanArI che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 5O AraMbha ane parigrahano jema jema moha maTe che, jema jema tene viSethI potApaNAnuM abhimAna maMdapariNAmane pAme che; tema tema mumukSatA vardhamAna thayA kare che. anaMta kALanA paricayavALuM e abhimAna prAya ekadama nivRtta thatuM nathI. teTalA mATe, tana, mana, dhanAdi je kaMI potApaNe vartatAM hoya che, te jJAnI pratye arpaNa karavAmAM Ave che; prAye jJAnI kaMI tene grahaNa karatA nathI, paNa temAMthI potApaNuM maTADavAnuM ja upadeze che; ane karavA yogya paNa tema ja che ke, AraMbha-parigrahane vAraMvAranA prasaMge vicArI vicArI potAnAM thatAM aTakAvavAM; tyAre mumukSutA nirmaLa hoya che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 1. auSadha je bhavaroganAM 48 anaMta kALathI potAne potA viSenI ja bhAMti rahI gaI che; A eka avAcya, adbhuta vicAraNAnuM sthaLa che. jyAM matinI gati nathI, tyAM vacananI gati kyAMthI hoya? niraMtara udAsInatAno krama sevavo; sapuruSanI bhakti pratye lIna thavuM; sapuruSonAM caritronuM smaraNa karavuM; sapuruSonAM lakSaNanuM ciMtana karavuM; sapuruSonI mukhAkRtinuM hRdayathI avalokana karavuM; tenAM mana, vacana, kAyAnI pratyeka ceSTAnAM adbhuta rahasyo pharI pharI nididhyAsana karavAM; teoe sammata kareluM sarva sammata karavuM. A jJAnIoe hRdayamAM rAkheluM, nirvANane arthe mAnya rAkhavA yogya, zraddhavA yogya, pharI pharI ciMtavavA yogya, kSaNe kSaNe, samaye samaye temAM lIna thavA yogya, parama rahasya che. ane e ja sarva zAstrano, sarva saMtanA hRdayano, IzvaranA gharano marma pAmavAno mahA mArga che. ane e saghaLAnuM kAraNa koI vidyamAna sanduruSanI prApti, ane te pratye avicaLa zraddhA e che. adhika zuM lakhavuM? Aje, game to kAle, game to lAkha varSe ane game to tethI moDe athavA vahele, e ja sUryo, e ja prApta thaye chUTako che. sarva pradeze mane to e ja sammata che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra para 49 jJAnI puruSane je sukha varte che, te nijasvabhAvamAM sthitinuM varte che. bAhyapadArthamAM tene sukhabuddhi nathI, mATe te te padArthathI jJAnIne sukhaduHkhAdinuM vizeSapaNe ke ochApaNuM kahI zakAtuM nathI. A joke sAmAnyapaNe zarIranA svAthyAdithI zAtA ane jvarAdithI azAtA jJAnI ane ajJAnI bannene thAya che, tathApi jJAnIne te te prasaMga harSaviSAdano hetu nathI, athavA jJAnanA tAratamyamAM nyUnapaNuM hoya to kaMIka harSaviSAda tethI thAya che, tathApi kevaLa ajAgRtatAne pAmavA yogya evA harSaviSAda thatA nathI. udayabaLe kaMIka tevAM pariNAma thAya che, topaNa vicAra jAgRtine lIdhe te udaya kSaNa karavA pratye jJAnIpuruSanAM pariNAma varte che. jJAnI nirdhana hoya athavA dhanavAna hoya, ajJAnI nirdhana hoya athavA dhanavAna hoya, evo kaMI niyama nathI. pUrvaniSpana zubhaazubha karma pramANe banane udaya varte che. jJAnI udayamAM sama varte che; ajJAnI harSaviSAdane prApta thAya che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa3 auSadha je bhavaroganAM pa0 bhAtigatapaNe sukhasvarUpa bhAse che evA A saMsArI prasaMga ane prakAromAM jyAM sudhI jIvane vahAlapa varte che; tyAM sudhI jIvane potAnuM svarUpa bhAsavuM asaMbhavita che, ane satsaMganuM mAhAbhya paNa tathArUpapaNe bhAsyamAna thavuM asaMbhavita che. jyAM sudhI te saMsAragata vahAlapa asaMsAragata vahAlapane prApta na thAya tyAM sudhI khacIta karI apramattapaNe vAraMvAra puruSArthano svIkAra yogya che. 51 AyuSya alpa ane aniyata pravRtti, asIma baLavAna asatsaMga, pUrvanuM ghaNuM karIne anArAdhakapaNuM, baLavIryanI hInatA, evAM kAraNothI rahita koIka ja jIva haze, evA A kALane viSe pUrve kyAre paNa nahIM jANelo, nahIM pratIta karelo, nahIM ArAdhelo tathA nahIM svabhAvasiddha thayelo evo "mArga" prApta karavo duSkara hoya emAM Azcarya nathI; tathApi jeNe te prApta karavA sivAya bIjo koI lakSa rAkhyo nathI te A kALane viSe paNa avazya te mArgane pAme che. laukika kAraNomAM adhika harSa-viSAda mumukSu jIva kare nahIM. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 54 para jinAgama che te upazamasvarUpa che. upazamasvarUpa evA puruSoe upazamane arthe te prarUpyAM che, upadezyAM che. te upazama AtmArthe che, anya koI prayojana arthe nathI. AtmArthamAM jo tenuM ArAdhana karavAmAM na AvyuM, to te jinAgamanuM zravaNa, vAMcana niSphaLarUpa che; e vArtA amane to niHsaMdeha yathArtha lAge che. duHkhanI nivRttine sarva jIva icche che, ane duHkhanI nivRtti duHkha jenAthI janma pAme che evA rAga, - dveSa ane ajJAnAdi doSanI nivRtti thayA vinA, thavI saMbhavatI nathI. te rAgAdinI nivRtti eka AtmajJAna sivAya bIjA koI prakAre bhUtakALamAM thaI nathI, vartamAnakALamAM thatI nathI, bhaviSyakALamAM thaI zake tema nathI. ema sarva jJAnI puruSone bhAsyuM che. mATe te AtmajJAna jIvane prayojanarUpa che. teno sarvazreSTha upAya sadguruvacananuM zravaNavuM ke sanzAstranuM vicAravuM e che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 auSadha je bhavaroganAM pa3 je koI jIva duHkhanI nivRtti Icchato hoya, sarvathA duHkhathI muktapaNe tene prApta karavuM hoya tene e ja eka mArga ArAdhyA sivAya anya bIjo koI upAya nathI. mATe jIve sarva prakAranAM matamatAMtarano, kuLadharmano, lokasaMjJArUpa dharmano, oghasaMjJArUpa dharmano udAsabhAva bhajI eka AtmavicAra kartavyarUpa dharma bhajavo yogya che. eka moTI nizcayanI vArtA to mumukSu jIve e ja karavI yogya che ke satsaMga jevuM kalyANanuM koI baLavAna kAraNa nathI, ane te satsaMgamAM niraMtara samaya samaya nivAsa Icchavo, asatsaMganuM kSaNe kSaNe vipariNAma vicAravuM, e zreyarUpa che. bahu bahu karIne A vArtA anubhavamAM ANavA jevI che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 56 pa4 kheda nahIM karatAM zUravIrapaNuM rahIne jJAnIne mArge cAlatAM mokSapATaNa sulabha ja che. viSayakaSAyAdi vizeSa vikAra karI jAya te vakhate vicAravAnane potAnuM nirvIryapaNuM joIne ghaNo ja kheda thAya che, ane AtmAne vAraMvAra nide che, pharI pharIne tiraskAranI vRttithI joI, pharI mahaMta puruSanAM caritra ane vAkyanuM avalaMbana grahaNa karI, AtmAne zaurya upajAvI, te viSayAdi sAme ati haTha karIne tene haThAve che tyAM sudhI nIce mane besatA nathI, tema ekalo kheda karIne aTakI rahetA nathI. e ja vRttinuM avalaMbana AtmArthI jIvoe lIdhuM che. ane tethI ja aMte jaya pAmyA che. A vAta sarva mumukSuoe mukhe karI hRdayamAM sthira karavA yogya che. de che, Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 auSadha je bhavaroganAM papa paramArthamArganuM lakSaNa e che ke aparamArthane bhajatAM jIva badhA prakAre kAyara thayA kare, sukhe athavA duHkhe. duHkhamAM kAyarapaNuM kadApi bIjA jIvonuM paNa saMbhave che, paNa saMsArasukhanI prAptimAM paNa kAyarapaNuM, te sukhanuM aNagamavApaNuM, nIrasapaNuM paramArthamArgI puruSane hoya che. tevuM nIrasapaNuM jIvana paramArthajJAne athavA paramArthajJAnI-puruSanA nizcaye thavuM saMbhave che; bIjA prakAre thavuM saMbhavatuM nathI. paramArthajJAne aparamArtharUpa evo A saMsAra jANI pachI te pratye tIvra evo krodha, mAna, mAyA ke lobha koNa kare? ke kyAMthI thAya? je vastunuM mAhAbhya dRSTimAMthI gayuM te vastune arthe atyaMta kleza thato nathI. saMsArane viSe bhAMtipaNe jANeluM sukha te paramArthajJAne bhAMti ja bhAse che, ane jene bhAMti bhAsI che tene pachI tenuM mAhAbhya zuM lAge? evI mAhAbhyadRSTi paramArthajJAnIpuruSanA nizcayavALA jIvane hoya che, tenuM kAraNa paNa e ja che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 58 pa6 tIvra pariNAme, bhavabhayarahitapaNe jJAnI puruSa ke samyakradRSTi jIvane krodha, mAna, mAyA ke lobha hoya nahIM. je saMsAraarthe anubaMdha kare che, te karatAM paramArthane nAme, bhAtigata pariNAme asaddaguru, deva, dharmane bhaje che, te jIvane ghaNuM karI anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobha thAya che, kAraNa ke bIjI saMsAranI kriyAo ghaNuM karI anaMta anubaMdha karavAvALI nathI; mAtra aparamArthane paramArtha jANI Arahe jIva bhajyA - kare, te paramArthajJAnI evA puruSa pratye, deva pratye, dharma pratye nirAdara che, ema kahevAmAM ghaNuM karI yathArtha che. te sadguru, deva, dharma pratye asatgurnAdikanA AgrahathI, mAThA bodhathI, AzAtanAe, upekSAe pravarte evo saMbhava che. tema ja te mAThA saMgathI tenI saMsAravAsanA pariccheda nahIM thatI hovA chatAM te pariccheda mAnI paramArtha pratye upekSaka rahe che; e ja anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobhano AkAra che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 auSadha je bhavaroganAM pa7 yathArtha joIe to zarIra e ja vedanAnI mUrti che. samaye samaye jIva te dvArAe vedanA ja vede che. kvacit zAtA ane prAye azAtA ja vede che. mAnasika azAtAnuM mukhyapaNuM chatAM te sUkSma samyagdaSTivAnane jaNAya che. zArIrika azAtAnuM mukhyapaNuM sthULa dRSTivAnane paNa jaNAya che. je vedanA pUrve sudaDha baMdhathI jIve baMdhana karI che, te vedanA udaya saMprApta thatAM Indra, caMdra, nAgendra ke jinendra paNa rokavAne samartha nathI. teno udaya jIve vedavo ja joIe. ajJAnadRSTi jIvo khedathI veda topaNa kaMI te vedanA ghaTatI nathI ke jatI rahetI nathI. satyadRSTivAna jIvo zAMta bhAve vede to tethI te vedanA vadhI jatI nathI, paNa navIna baMdhano hetu thatI nathI. pUrvanI baLavAna nirjarA thAya che. AtmArthIne e ja kartavya che. huM zarIra nathI, paNa tethI bhinna evo jJAyaka AtmA chuM, tema nitya zAzvata chuM. A vedanA mAtra pUrva karmanI che, paNa mAruM svarUpa nAza karavAne te samartha nathI, mATe mAre kheda kartavya ja nathI' ema AtmArthInuM anuprekSaNa hoya che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 58 60 kevaLa aMtarmukha thavAno satpuruSono mArga sarvaduHkhakSayano upAya che, paNa te koIka jIvane samajAya che. mahat puNyanA yogathI, vizuddha matithI, tIvra vairAgyathI ane satpuruSanA samAgamathI te upAya samajAvA yogya che. te samajavAno avasa2 ekamAtra A manuSyadeha che. te paNa aniyatakALanA bhayathI gRhIta che; tyAM pramAda thAya che, e kheda ane Azcarya che. 59 je puruSanI jJAnadazA sthira rahevA yogya che, evA jJAnIpuruSane paNa saMsAraprasaMgano udaya hoya to jAgRtapaNe pravartavuM ghaTe che, ema vItarAge kahyuM che, te anyathA nathI; ane ApaNe saue jAgRtapaNe pravartavuM karavAmAM kaMI zithilatA rAkhIe to te saMsA2prasaMgathI bAdha thatAM vAra na lAge, evo upadeza e vacanothI AtmAmAM pariNAmI karavA yogya che, emAM saMzaya ghaTato nathI. prasaMganI sAva nivRtti azakya thatI hoya to prasaMga saMkSepa karavo ghaTe, ane krame karIne sAva nivRttirUpa pariNAma ANavuM ghaTe, e mumukSu puruSano bhUmikAdharma che. satsaMga, satzAstranA yogathI te dharmanuM ArAdhana vizeSe karI saMbhave che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 auSadha je bhavaroganAM 60 sarva dehadhArI jIvo maraNa pAse zaraNarahita che. mAtra te dehanuM yathArtha svarUpa prathamathI jANI tenuM mamatva chedIne nijasthiratAne athavA jJAnInA mArganI yathArtha pratItine pAmyA che te ja jIva te maraNakALe zaraNasahita chatAM ghaNuM karIne pharI deha dhAraNa karatA nathI, athavA maraNakALe dehanA mamatvabhAvanuM alpatva hovAthI paNa nirbhaya varte che. deha chUTavAno kALa aniyata hovAthI vicAravAna puruSo apramAdapaNe prathamathI ja tenuM mamatva nivRtta karavAno aviruddha upAya sAdhe che; ane e ja tamAre, amAre, saue lakSa rAkhavA yogya che. prItibaMdhanathI kheda thavA yogya che, tathApi emAM bIjo koI upAya nahIM hovAthI te khedane vairAgyasvarUpamAM pariNamana karavo e ja vicAravAnane kartavya che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 61 Atmahita mATe satsaMga jevuM baLavAna bIjuM nimitta koI jaNAtuM nathI, chatAM te satsaMga paNa, je jIva laukikabhAvathI avakAza leto nathI tene, prAye niSphaLa jAya che, ane saheja satsaMga phaLavAna thayo hoya to paNa vizeSa vizeSa lokAveza raheto hoya to te phaLa nirmuLa thaI jatAM vAra lAgatI nathI; ane strI, putra, AraMbha, parigrahanA prasaMgamAMthI jo nijabuddhi choDavAno prayAsa karavAmAM na Ave to saMtsaga phaLavAna thavAno saMbhava zI rIte bane? je prasaMgamAM mahA jJAnI puruSo saMbhALIne cAle che, temAM A jIve to atyaMta atyaMta saMbhALathI, saMkSepIne cAlavuM, e vAta na ja bhUlavA jevI che ema nizcaya karI, prasaMge prasaMge, kAryuM kAryo ane pariNAme pariNAme teno lakSa rAkhI tethI mokaLuM thavAya tema ja karyA karavuM. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 auSadha je bhavaroganAM 62 koI koI duHkhanA prasaMgomAM vairAgya paNa rahe che, paNa jIvanuM kharuM kalyANa ane sukha to ema jaNAya che ke te badhuM kaMTALAnuM kAraNa ApaNuM upArjana kareluM prArabdha che, je bhogavyA vinA nivRtta thAya nahIM, ane te samatAe karI bhogavavuM yogya che. mATe manano kaMTALo jema bane tema zamAvavo ane upArjana karyAM na hoya evAM karma bhogavavAmAM Ave nahIM, ema jANI bIjA koInA pratye doSadaSTi karyAnI vRtti jema bane tema zamAvI samatAe vartavuM e yogya lAge che, ane e ja jIvane kartavya che. ------- 63 dehanuM ane prArabdhodaya jyAM sudhI baLavAna hoya tyAM sudhI deha saMbaMdhI kuTuMba, ke jenuM bharaNapoSaNa karavAno saMbaMdha chUTe tevo na hoya arthAt AgA2vAsaparyaMta jenuM bharaNapoSaNa karavuM ghaTatuM hoya tenuM bharaNapoSaNa mAtra maLatuM hoya to temAM saMtoSa pAmIne mumukSu jIva Atmahitano ja vicAra kare, tathA puruSArtha kare. deha ane dehasaMbaMdhI kuTuMbanA mAhAtmyAdi arthe parigrahAdinI pariNAmapUrvaka smRti paNa na thavA de; kemake te parigrahAdinI prApti Adi kArya evAM che, ke Atmahitano avasara ja ghaNuM karIne prApta thavA na de. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 64 64 lokadaSTimAM je je vAto ke vastuo moTAIvALI manAya che, te te vAto ane vastuo, zobhAyamAna gRhAdi AraMbha, alaMkArAdi parigraha, lokadRSTinuM vicakSaNapaNuM, lokamAnya dharmazraddhAvAnapaNuM pratyakSa jheranuM grahaNa che, ema yathArtha jaNAyA vinA dhAro cho te vRttino lakSa na thAya. prathama te vAto ane vastuo pratye jheradRSTi AvavI kaThaNa dekhI kAyara na thatAM paramArtha karavo yogya che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 auSadha je bhavaroganAM 65 AraMbha ane parigrahano icchApUrvaka prasaMga hoya to AtmalAbhane vizeSa ghAtaka che, ane vAraMvAra asthira, aprazasta pariNAmano hetu che, emAM to saMzaya nathI; paNa jyAM anicchAthI udayanA koI eka yogathI prasaMga vartato hoya tyAM paNa AtmabhAvanA utkRSTapaNAne bAdha karanAra tathA AtmasthiratAne aMtarAya karanAra, te AraMbhaparigrahano prasaMga prAye thAya che, mATe parama kRpALu jJAnI puruSoe tyAgamArga upadezyo che; te mumukSu jIve deze ane sarvathA anusaravA yogya che. 66 rAgadveSanAM pratyakSa baLavAna nimitto prApta thaye paNa jeno AtmabhAva kiMcitmAtra paNa kSobha pAmato nathI, te jJAnInA jJAnano vicAra karatAM paNa mahA nirjarA thAya, emAM saMzaya nathI. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra vRttino lakSa tathArUpa sarvasaMgaparityAga pratye vartato chatAM je mumukSune prArabdhavizeSathI te yogano anudaya rahyA kare, ane kuTuMbAdino prasaMga tathA AjIvikAdi kAraNe pravRtti rahe, je yathAnyAyathI karavI paDe, paNa te tyAganA udayane pratibaMdhaka jANI sakhedapaNe kare te mumukSue pUrvopArjita zubhAzubha karmAnusAra AjIvikAdi prApta thaze ema vicArI mAtra nimittarUpa prayatna karavuM ghaTe, paNa bhayAkuLa thaI ciMtA ke nyAya tyAga karavAM na ghaTe, kemake te to mAtra vyAmoha che; e zamAvavA yogya che. prApti zubhAzubha prArabdhAnusAra che. prayatna vyAvahArika nimitta che, eTale karavuM ghaTe, paNa ciMtA to mAtra AtmaguNarodhaka che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 auSadha je bhavaroganAM 68 je mumukSujIva gRhastha vyavahAramAM vartatA hoya, teNe to akhaMDa nItinuM mULa prathama AtmAmAM sthApavuM joIe. nahIM to upadezAdinuM niSphaLapaNuM thAya che. dravyAdi utpanna karavA AdimAM sAMgopAMga nyAyasaMpana rahevuM tenuM nAma nIti che. e nIti mUkatAM prANa jAya evI dazA AvyuM tyAga vairAgya kharA svarUpamAM pragaTe che, ane te ja jIvane satparuSanAM vacananuM tathA AjJAdharmanuM adbhuta sAmarthya, mAhAbhya ane rahasya samajAya che; ane sarva vRttio nijapaNe vartavAno mArga spaSTa siddha thAya che. deza, kALa, saMga Adino viparIta yoga ghaNuM karIne varte che. mATe vAraMvAra, paLe paLe tathA kAryo kAryo sAvacetIthI nIti Adi dharmomAM vartavuM ghaTe che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 68 zrImad rAjacaMdra je jIva kalyANanI AkAMkSA rAkhe che, ane pratyakSa satparuSano nizcaya che, tene prathama bhUmikAmAM e nIti mukhya AdhAra che. ' je jIva satparuSano nizcaya thayo che ema mAne che, tene viSe upara kahI te nItinuM jo baLavAnapaNuM na hoya ane kalyANanI yAcanA kare tathA vArtA kare, to e nizcaya mAtra puruSane vaMcavA barobara che. joke satparuSa to nirAkAMkSI che eTale, tene chetarAvApaNuM kaMI che nahIM, paNa evA prakAre pravartatA jIva te aparAdhayogya thAya che. A vAta para vAraMvAra mumukSuoe lakSa kartavya che. kaThaNa vAta che mATe na bane, e kalpanA mumukSune ahitakArI che ane choDI devA yogya che. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha je bhavaroganAM satuM' e kaMI dUra nathI, paNa dUra lAge che, ane e ja jIvano moha che. satu' je kaMI che, te 'satuM' ja che; saraLa che; sugama che; ane sarvatra tenI prApti hoya che; paNa jene bhrAMtirUpa AvaraNatama varte che te prANIne tenI prApti kema hoya? aMdhakAranA game teTalA prakAra karIe, paNa temAM koI evo prakAra nahIM Ave ke je ajavALArUpa hoya; tema ja AvaraNa-timira jene che evAM prANInI kalpanAmAMnI koI paNa kalpanA "satuM' jaNAtI nathI, ane "sat' nI najIka saMbhavatI nathI. sat' che, te bhAMti nathI, bhrAMtithI kevaLa vyatirikta (judu) che; kalpanAthI "para' (Aghe) che; mATe jenI prApta karavAnI daDha mati thaI che, teNe pote kaMI ja jANato nathI evo dRDha nizcayavALo prathama vicAra karavo, ane pachI sat'nI prApti mATe jJAnIne zaraNe javuM; to jarUra mArganI prApti thAya. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7) zrImad rAjacaMdra A je vacano lakhyAM che, te sarva mumukSune parama baMdhavarUpa che, parama rakSakarUpa che; ane ene samyak prakAre vicAryethI paramapadane Ape evAM che; emAM nirgatha pravacananI samasta dvAdazAMgI, pardarzananuM sarvottama tattva ane jJAnInA bodhanuM bIja saMkSepe kahyuM che; mATe pharI pharIne tene saMbhArajo; vicArajo; samajajo; samajavA prayatna karajo; ene bAdha kare evA bIjA prakAromAM udAsIna rahejo; emAM ja vRttino laya karajo . e koI paNa mumukSune gupta rIte kahevAno amAro - maMtra che; emAM "sat' ja kahyuM che; e samajavA mATe ghaNo ja vakhata gALajo. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 30 auSadha je bhavaroganAM svapneya jene saMsArasukhanI icchA rahI nathI, ane saMpUrNa niHsArabhUta jene saMsAranuM svarUpa bhAsyuM che, evA jJAnIpuruSa paNa vAraMvAra AtmAvasthA saMbhALI saMbhALIne udaya hoya te prArabdha vede che, paNa AtmAvasthAne viSe pramAda thavA detA nathI. pramAdanA avakAza yoge jJAnIne paNa aMze vyAmoha thavAno saMbhava je saMsArathI kahyo che, te saMsAramAM sAdhAraNa jIve rahIne teno vyavasAya laukikabhAve karIne Atmahita icchavuM e nahIM banavA jevuM ja kArya che; kemake laukikabhAva ADe AtmAne nivRtti jyAM nathI AvatI, tyAM hitavicAraNA bIjI rIte thavI saMbhavatI nathI. ekanI nivRtti to bIjAnuM pariNAma thavuM saMbhave che. ahitahetu evo saMsArasaMbaMdhI prasaMga, laukikabhAva, lokaceSTA e saunI saMbhALa jema bane tema jatI karIne, tene saMkSepIne Atmahitane avakAza Apavo ghaTe che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 71 jJAnIoe manuSyapaNuM ciMtAmaNiratnatulya kahyuM che, te vicAro to pratyakSa jaNAya tevuM che. vizeSa vicAratAM to te manuSyapaNAno eka samaya paNa ciMtAmaNiratnathI parama mAhAsyavAna ane mUlyavAna dekhAya che ane jo dehArthamAM ja te manuSyapaNuM vyatIta thayuM to to eka phUTI badAmanI kiMmatanuM nathI, ema niHsaMdeha dekhAya che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 auSadha je bhavaroganAM 72 paramAtmAnI bhakti ja jene priya che, evA puruSane evI kaThaNAI na hoya to pachI kharA paramAtmAnI tene bhakti ja nathI ema samajavuM. athavA to cAhIne paramAtmAnI icchArUpa mAyAe tevI kaThaNAI mokalavAnuM kArya vismaraNa karyuM che. janaka videhI ane mahAtmA kRSNa viSe mAyAnuM vismaraNa thayuM lAge che, tathApi tema nathI. janaka videhInI kaThaNAI viSe kaMI atra kahevuM joga nathI, kAraNa ke te apragaTa kaThaNAI che, ane mahAtmA kRSNanI saMkaTarUpa kaThaNAI pragaTa ja che, tema aSTamahAsiddhi ane navanidhi paNa prasiddha ja che; tathApi kaThaNAI to ghaTArata ja hatI, ane hovI joIe. e kaThaNAI mAyAnI che; ane paramAtmAnA lakSanI to e saraLAI che, ane ema ja ho. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 zrImad rAjacaMdra XXX rAjAe vikaTa tapa karI paramAtmAnuM ArAdhana karyuM; ane dehadhArIrUpe paramAtmAe tene darzana ApyuM ane vara mAgavA kahyuM tyAre XXX rAjAe mAgyuM ke he bhagavAna! AvI je rAjyalakSmI mane ApI che te ThIka ja nathI, tAro parama anugraha mArA upara hoya to paMcaviSayanA sAdhanarUpa e rAjyalakSmInuM pharIthI mane svapna paNa na ho, e vara Apa. paramAtmA diMga thaI jaI 'tathAstu' kahI svadhAma gata thayA. kahevAno Azaya evo che ke ema ja yogya che. kaThaNAI ane saraLAI, zAtA ane azAtA e bhagavadbhaktane sarakhAM ja che; ane vaLI kaThaNAI ane azAtA to vizeSa anukULa che ke jyAM mAyAno pratibaMdha darzanarUpa nathI. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 auSadha je bhavaroganAM 73 paramAtmA ane AtmAnuM ekarUpa thaI javuM (!) te parAbhaktinI chevaTanI hada che. eka e ja laya rahevI te parAbhakti che. paramahAlyA gopAMganAo mahAtmA vAsudevanI bhaktimAM e ja prakAre rahI hatI; paramAtmAne niraMjana ane nirdeharUpe ciMtavya jIvane e laya AvavI vikaTa che, eTalA mATe jene paramAtmAno sAkSAtkAra thayo che, evo dehadhArI paramAtmA te parAbhaktinuM parama kAraNa che. te jJAnIpuruSanAM sarva caritramAM aikyabhAvano lakSa thavAthI tenA hRdayamAM virAjamAna paramAtmAno aikyabhAva hoya che; ane e ja parAbhakti che. jJAnI puruSa ane paramAtmAmAM aMtara ja nathI; ane je koI aMtara mAne che, tene mArganI prApti parama vikaTa che. jJAnI to paramAtmA ja che; ane tenA oLakhANa vinA paramAtmAnI prApti thaI nathI; mATe sarva prakAre bhakti karavA yogya evI dehadhArI divya mUrti -jJAnIrUpa paramAtmAnI-ne namaskArAdi bhaktithI mAMDI parAbhaktinA aMta sudhI eka laye ArAdhavI, evo zAstralakSa che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra paramAtmA A dehadhArIrUpe thayo che ema ja jJAnI puruSa pratye jIvane buddhi thaye bhakti Uge che, ane te bhakti krame karI parAbhaktirUpa hoya che. A viSe zrImad bhAgavatamAM, bhagavadgItAmAM ghaNA bheda prakAzita karI e ja lakSya prazasyo che; adhika zuM kahevuM? jJAnI tIrthaMkaradevamAM lakSa thavA jainamAM paNa paMcaparameSThI maMtramAM "namo arihaMtANuM" pada pachI siddhane namaskAra karyo che; e ja bhakti mATe ema sUcave che ke prathama jJAnI puruSanI bhakti; ane e ja paramAtmAnI prApti ane bhaktinuM nidAna che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha je bhavaroganAM 74 koI paNa prakAre prathama to jIvanuM potApaNuM TALavA yogya che. dehAbhimAna galita thayuM che jenuM, tene sarva sukharUpa ja che. jene bheda nathI tene kheda saMbhavato nathI. hariicchA pratye vizvAsa dRDha rAkhI varto cho, e paNa sApekSa sukharUpa che. 75 AtmApaNe kevaLa ujAgara avasthA varte, arthAt AtmA potAnA svarUpane viSe kevaLa jAgrata hoya tyAre tene kevaLajJAna varte che ema kahevuM yogya che, evo zrI tIrthaMkarano Azaya che. AtmA' je padArthane tIrthaMkare kahyo che, te ja padArthanI te ja svarUpe pratIti thAya, te ja pariNAme AtmA sAkSAt bhAse tyAre tene paramArthasamyakatva che, evo zrI tIrthakarano abhiprAya che. evuM svarUpa jene bhAsyuM che tevA puruSane viSe niSkAma zraddhA che jene, te puruSane bIjarUcisamyakatva che. tevA puruSanI niSkAma bhakti abAdhAe prApta thAya, evA guNo je jIvamAM hoya te jIva mArgAnusArI hoya; ema jina kahe che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 78 76 samyakdazAnAM pAMca lakSaNo che : zama saMvega nirveda | anukaMpA AsthA krodhAdika kaSAyonuM samAI javuM, udaya AvelA kaSAyomAM maMdatA thavI, vALI levAya tevI AtmadazA thavI athavA anAdikALanI vRttio samAI javI te "zama'. mukta thavA sivAya bIjI koI paNa prakAranI icchA nahIM, abhilASA nahIM te "saMvega'. jyArathI ema samajAyuM ke bhrAMtimAM ja paribhramaNa karyuM, tyArathI have ghaNI thaI, are jIva! have thobha, e nirveda'. mAhAbhya jenuM parama che evA niHspRhI puruSonAM vacanamAM ja tallInatA te "zraddhA'-"AsthA'. e saghaLAM vaDe jIvamAM svAtmatulya buddhi te "anukaMpA'. A lakSaNo avazya manana karavA yogya che, smaravA yogya che, IcchavA yogya che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 auSadha je bhavaroganAM amArA cittamAM to ema Ave che ke, mumukSu jIvane A kALane viSe saMsAranI pratikULa dazAo prApta thavI te tene saMsArathI taravA barAbara che. anaMtakALathI abhyAselo evo A saMsAra spaSTa vicAravAno vakhata pratikULa prasaMge vizeSa hoya che, e vAta nizcaya karavA yogya che. sAdhAraNa pratikULa prasaMga banyo che temAM mujhAvuM ghaTatuM nathI. e prasaMga jo samatAe vedavAmAM Ave to jIvana nirvANa samIpanuM sAdhana che. vyAvahArika prasaMgonuM nitya citravicitrapaNuM che. mAtra kalpanAe temAM sukha ane kalpanAe duHkha evI tenI sthiti che. anukULa kalpanAe te anukULa bhAse che; pratikULa kalpanAe te pratikULa bhAse che; ane jJAnI puruSoe te beya kalpanA karavAnI nA kahI che. ane te karavI ghaTatI nathI. vicAravAnane zoka ghaTe nahIM, ema zrI tIrthaMkara kahetA hatA. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 80 78 A AtmabhAva che, ane A anyabhAva che, evuM bodhabIja AtmAne viSe pariNamita thavAthI anyabhAvane viSe saheje udAsInatA utpanna thAya che, ane te udAsInatA anukrame te anyabhAvathI sarvathA muktapaNuM kare che. nijaparabhAva jeNe jANyo che evA jJAnIpuruSane tyAra pachI parabhAvanAM kAryano je kaMI prasaMga rahe che, te prasaMgamAM pravartatAM pravartatAM paNa tethI te jJAnIno saMbaMdha chUTyA kare che, paNa temAM hitabuddhi thaI pratibaMdha thato nathI. 79 jemAM kSaNavAramAM harSa ane kSaNavAramAM zoka thaI Ave evA A vyavahAramAM je jJAnIpuruSo samadazAthI varte che, tene atyaMta bhaktithI dhanya kahIe chIe; ane sarva mumukSu jIvane e ja dazA upAsavA yogya che, ema nizcaya dekhIne pariNati karavI ghaTe che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha je bhavaroganAM 80 samasta saMsArI jIvo karmavazAt zAtA-azAtAno udaya anubhavyA ja kare che. jemAM mukhyapaNe to azAtAno ja udaya anubhavAya che. kvacit athavA koIka dehasaMyogamAM zAtAno udaya adhika anubhavAto jaNAya che, paNa vastutAe tyAM paNa aMtaradAha baLyA ja karato hoya che. pUrNa jJAnI paNa je azAtAnuM varNana karI zakavA yogya vacanayoga dharAvatA nathI, tevI anaMta anaMta azAtA A jIve bhogavI che, ane jo haju tenAM kAraNono nAza karavAmAM na Ave to bhogavavI paDe e sunizcita che, ema jANI vicAravAna uttama puruSo te aMtaradAharUpa zAtA ane bAhyAbhyatara saMklezaagnirUpe prajvalita evI azAtAno AtyaMtika viyoga karavAno mArga gaveSavA tatpara thayA, ane te sanmArga gaveSI, pratIta karI, tene yathAyogyapaNe ArAdhI, avyAbAdha sukhasvarUpa evA AtmAnA sahaja zuddha svabhAvarUpa paramapadamAM lIna thayA. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 81 82 upayoga lakSaNe sanAtanasphurita evA AtmAne dehathI, taijasa ane kArmaNa zarIrathI paNa bhinna avalokavAnI dRSTi sAdhya karI, te caitanyAtmakasvabhAva AtmA niraMtara vedaka svabhAvavALo hovAthI abaMdhadazAne saMprApta na thAya tyAM sudhI zAtA azAtArUpa anubhava vedyA vinA rahevAno nathI ema nizcaya karI, je zubhAzubha pariNAmadhArAnI pariNati vaDe te zAtA azAtAno saMbaMdha kare che te dhArA pratye udAsIna thaI, dehAdithI bhinna ane svarUpamaryAdAmAM rahelA te AtmAmAM je cala svabhAvarUpa pariNAma dhArA che teno AtyaMtika viyoga karavAno sanmArga grahaNa karI, parama zuddha caitanyasvabhAvarUpa prakAzamaya te AtmA karmayogathI sakalaMka pariNAma darzAve che tethI u52Ama thaI, jema upamita thavAya, te upayogamAM ane te svarUpamAM sthira thavAya, acala thavAya, te ja lakSa, te ja bhAvanA, te ja ciMtavanA ane te ja sahaja pariNAmarUpa svabhAva karavA yogya che. mahAtmAonI vAraMvAra e ja zikSA che. te sanmArgane gaveSatA, pratIta karavA icchatA, tene saMprApta karavA icchatA evA AtmArthI janane paramavItarAgasvarUpa deva, svarUpanaiSThika niHspRha nigraMtharUpa guru, paramadayAmULa dharmavyavahAra ane Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 auSadha je bhavaroganAM paramazAMta rasa rahasyavAkyamaya sanzAstra, sanmArganI saMpUrNatA thatAM sudhI paramabhakti vaDe upAsavA yogya che; je AtmAnA kalyANanAM parama kAraNe che. 8ra je kaMI thAya che te thavA devuM, na udAsIna, na anudyamI thavuM; na paramAtmA pratye paNa icchA karavI ane na mUMjhAvuM. kadApi ahaMpaNuM ADuM AvatuM hoya to teno jeTalo bane teTalo rodha karavo; ane tema chatAM paNa te na TaLatuM hoya to tene IzvarArpaNa karI devuM; tathApi dInapaNuM na AvavA devuM. zuM thaze? evo vicAra karavo nahIM, ane je thAya te karyA rahevuM. adhika jhAvAM nAkhavA prayatna karavuM nahIM. alpa paNa bhaya rAkhavo nahIM. upAdhi mATe bhaviSyanI eka paLanI paNa ciMtA karavI nahIM; karyAno je abhyAsa thaI gayo che, te vismaraNa karyA rahevuM; to ja Izvara prasanna thaze, ane to ja paramabhakti pAmyAnuM phaLa che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 1 83 84 jJAnanuM baLavAna tAratamyapaNuM thaye to jIvane paraparicayamAM kadApi svAtmabuddhi thavI saMbhavatI nathI, ane tenI nivRtti thaye paNa jJAnabaLe te ekAMtapaNe vihAra karavA yogya che; paNa tethI jenI ochI dazA che evA jIvane to avazya paraparicayane chedIne satsaMga kartavya che, ke je satsaMgathI saheje avyAbAdha sthitino anubhava thAya che. jJAnIpuruSa ke jene ekAMte vicaratAM paNa pratibaMdha saMbhavato nathI, te paNa satsaMganI niraMtara icchA rAkhe che. kemake jIvane jo avyAbAdha samAdhinI icchA hoya to satsaMga jevo koI saraLa upAya nathI. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 auSadha je bhavaroganAM AtmAne bhinna bhinna prakAranI kalpanA vaDe vicAravAmAM lokasaMjJA, oghasaMjJA ane asatsaMga e kAraNo che; je kAraNomAM udAsIna thayA vinA, niHsattva evI lokasaMbaMdhI japatapAdi kriyAmAM sAkSAt mokSa nathI, paraMparA mokSa nathI, ema mAnyA vinA, niHsattva evA asalzAstra ane asaguru je AtmasvarUpane AvaraNanAM mukhya kAraNo che, tene sAkSAt AtmaghAtI jANyA vinA jIvana jIvanA svarUpano nizcaya thavo bahu durlabha che, atyaMta durlabha che. jJAnIpuruSanAM pragaTa AtmasvarUpane kahetAM evAM vacano paNa te kAraNone lIdhe jIvane svarUpano vicAra karavAne baLavAna thatAM nathI. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 86 85 zrImatu vItarAga bhagavatoe nizcitArtha karelo evo aciMtya ciMtAmaNisvarUpa, parama hitakArI, parama adbhuta, sarva duHkhano niHsaMzaya AtyaMtika kSaya karanAra parama amRta svarUpa evo sarvotkRSTa zAzvata dharma jayavaMta vartA, trikALa jayavaMta varto. te zrImat anaMta catuSTayasthita bhagavatano ane te jayavaMta dharmano Azraya sadaiva kartavya che. jene bIjuM kaMI sAmarthya nathI evA abudha ane - azakta manuSyo paNa te AzrayanA baLathI parama sukhahetu evAM adbhuta phaLane pAmyA che, pAme che ane pAmaze. mATe nizcaya ane Azraya ja kartavya che, adhIrajathI kheda kartavya nathI. cittamAM dehAdi bhayano vikSepa paNa karavo yogya nathI. dehAdi saMbaMdhI je puruSo harSaviSAda karatA nathI te puruSo pUrNa dvAdazAMgane saMkSepamAM samajyA che, ema samajo. e ja dRSTi kartavya che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha je bhavaroganAM 86 huM dharma pAmyo nathI, huM dharma kema pAmIza? e Adi kheda nahIM karatAM vItarAga puruSono dharma je dehAdi saMbaMdhIthI harSaviSAdavRtti dUra karI AtmA asaMga-zuddha-caitanya-svarUpa che, evI vRttino nizcaya ane Azraya grahaNa karI te ja vRttinuM baLa rAkhavuM, ane maMda vRtti thAya tyAM vItarAga puruSonI dazAnuM smaraNa karavuM, te adbhuta caritra para dRSTi prerIne vRttine apramatta karavI, e sugama ane sarvotkRSTa upakArakAraka tathA kalyANasvarUpa che. 87 vicAravAna jIvane to avazya kartavya che ke, jema bane tema parabhAvanA paricita kAryathI dUra rahevuM, nivRtta thavuM. ghaNuM karIne vicAravAna jIvane to e ja buddhi rahe che, tathApi koI prArabdhavazAt parabhAvano paricaya baLavAnapaNe udayamAM hoya tyAM nijapadabuddhimAM sthira rahevuM vikaTa che, ema gaNI nitya nivRttabuddhinI vizeSa bhAvanA karavI, ema moTA puruSoe kahyuM che. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 88 dehathI bhinna svaparaprakAzaka parama jyoti svarUpa evo A AtmA, temAM nimagna thAo. he Aryajano! aMtarmukha thaI, sthira thaI, te AtmAmAM ja raho to anaMta apAra AnaMda anubhavazo. sarva jagatanA jIvo kaMI ne kaMI meLavIne sukha prApta karavA icche che; moTo cakravartI rAjA te paNa vadhatA vaibhava, parigrahanA saMkalpamAM prayatnavAna che; ane meLavavAmAM sukha mAne che; paNa aho! jJAnIoe to tethI viparIta ja sukhano mArga nirNaya karyo ke kiMcitmAtra paNa rahavuM e ja sukhano nAza che. viSayathI jenI indriyo Arta che, tene zItaLa evuM Atmasukha, Atmatattva kyAMthI pratItimAM Ave? Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 auSadha je bhavaroganAM 89 A jIva atyaMta mAyAnA AvaraNe dizAmUDha thayo che, ane te yoge karI tenI paramArthaSTi udaya prakAzatI nathI. aparamArthane viSe paramArthano dRDhAgraha thayo che; ane tethI bodha prApta thavAnA yoge paNa temAM bodha praveza thAya evo bhAva phurato nathI, e Adi jIvanI viSama dazA kahI, prabhu pratye dInatva kahyuM che ke he nAtha! have mArI koI gati (mArga) mane dekhAtI nathI. kemake sarvasva lUMTAyA jevo yoga meM karyo che, ane sahaja aizvarya chatAM, prayatna karyo chate, te aizvaryathI viparIta evA ja mArga meM AcaryA che, te te yogathI mArI nivRtti kara, ane te nivRttino sarvottama sadupAya evo je saddaguru pratyeno zaraNabhAva te utpanna thAya, evI kRpA kara.' Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 90 90 kalyANane viSe pratibaMdharUpa je je kAraNo che, te jIve vAraMvAra vicAravA ghaTe che; te te kAraNone vAraMvAra vicArI maTADavAM ghaTe che; ane e mArgane anusaryA vinA kalyANanI prApti ghaTatI nathI. maLa, vikSepa ane ajJAna e anAdinA jIvanA traNa doSa che. jJAnIpuruSonAM vacananI prApti thaye, teno yathAyogya vicAra thavAthI, ajJAnanI nivRtti hoya che.. te ajJAnanI saMtati baLavAna hovAthI teno rodha thavAne arthe ane jJAnIpuruSanAM vacanono yathAyogya vicAra thavAne arthe, maLa ane vikSepa maTADavAM ghaTe che. saraLapaNuM, kSamA, potAnA doSanuM jovuM, alpAraMbha, alpaparigraha e Adi maLa maTavAnAM sAdhana che. jJAnIpuruSanI atyaMta bhakti te vikSepa maTavAnuM sAdhana che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha je bhavaroganAM 91 jJAnIpuruSanA samAgamano aMtarAya raheto hoya, te te prasaMgamAM vAraMvAra te jJAnI puruSanI dazA, ceSTA ane vacano nIrakhavA, saMbhAravA ane vicAravA yogya che. vaLI te samAgamanA aMtarAyamAM, pravRttinA prasaMgomAM, atyaMta sAvadhAnapaNuM rAkhavuM ghaTe che; kAraNa ke eka to samAgamanuM baLa nathI, ane bIjo anAdi abhyAsa che jeno, evI sahajAkAra pravRtti che; jethI jIva AvaraNaprApta hoya che. gharanuM, jJAtinuM, ke bIjAM tevAM kAmonuM kAraNa paDyuM udAsInabhAve pratibaMdharUpa jANI pravartana ghaTe che. te kAraNone mukhya karI koI pravartana karavuM ghaTatuM nathI; ane ema thayA vinA pravRttino avakAza prApta thAya nahIM. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 92 92 have evo nizcaya karavo ghaTe che, ke jene AtmasvarUpa prApta che, pragaTa che, te puruSa vinA bIjo koI te AtmasvarUpa yathArtha kahevA yogya nathI; ane te puruSathI AtmA jANyA vinA bIjo koI kalyANano upAya nathI. te puruSathI AtmA jANyA vinA AtmA jANyo che, evI kalpanA mumukSu jIve sarvathA tyAga karavI ghaTe che. te AtmArUpa puruSanA satsaMganI niraMtara kAmanA rAkhI udAsInapaNe lokadharmasaMbaMdhI ane karmasaMbaMdhI pariNAme chUTI zakAya evI rIte vyavahAra karavo; je vyavahAra karyAmAM jIvane potAnI mahattAdinI icchA hoya te vyavahAra karavo yathAyogya nathI. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 auSadha je bhavaroganAM 93 jenI mokSa sivAya koI paNa vastunI icchA ke spRhA nahotI ane akhaMDa svarUpamAM ramaNatA thavAthI mokSanI icchA paNa nivRtta thaI che, tene he nAtha! tuM tuSTamAna - . thaIne paNa bIjuM zuM ApavAno hato? he kRpALu! tArA abheda svarUpamAM ja mAro nivAsa che tyAM have to levA devAnI paNa kaDAkUTathI chUTA thayA chIe ane e ja amAro paramAnaMda che. kalyANanA mArgane ane paramArtha svarUpane yathArtha rIte nahIM samajanArA ajJAnI jIvo, potAnI mati kalpanAthI mokSamArgane kalpI, vividha upAyomAM pravartana karatA chatAM mokSa pAmavAne badale saMsAra paribhramaNa karatA jANI niSkAraNa karUNAzIla evuM amAruM hRdaya raDe che. vartamAna vidyamAna vIrane bhUlI jaI, bhUtakALanI bhramaNAmAM vIrane zodhavA mATe athaDAtA jIvone zrI mahAvIranuM darzana kyAMthI thAya? Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 94 o duSamakALanA durbhAgI jIvo! bhUtakALanI bhramaNAne choDIne vartamAna vidyamAna evA mahAvIrane zaraNe Avo eTale tamAruM zreya ja che. saMsAranA tApathI trAsa pAmelA ane karmabaMdhanathI mukta thavA icchatA paramArthapremI jijJAsu jIvonI trividha tApAgnine zAMta karavAne ame amRtasAgara chIe. mumukSu jIvonuM kalyANa karavAne mATe ame kalpavRkSa ja chIe. vadhAre zuM kahevuM? A viSamakALamAM parama zAMtinA dhAmarUpa ame bIjA zrI rAma athavA zrI mahAvIra ja chIe, kemake ame paramAtmasvarUpa thayA chIe. A aMtara anubhava paramAtmapaNAnI mAnyatAnA - abhimAnathI udbhavelo lakhyo nathI, paNa karmabaMdhanathI duHkhI thatA jagatanA jIvonI parama kAruNyavRtti thavAthI temanuM kalyANa karavAnI tathA temano uddhAra karavAnI niSkAraNa karuNA e ja A hRdayacitAra pradarzita karavAnI preraNA kare che. OM zrI mahAvIra (aMgata) Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 auSadha je bhavaroganAM 94 sarva jIva AtmApaNe samasvabhAvI che. bIjA padArthamAM jIva jo nijabuddhi kare to paribhramaNadazA pAme che; ane nijane viSe nijabuddhi thAya to paribhramaNadazA TaLe che. jenA cittamAM evo mArga vicAravo avazyano che, teNe te jJAna jenA AtmAmAM prakAza pAmyuM che, tenI dAsAnudAsapaNe ananya bhakti karavI, e parama zreya che; ane te dAsAnudAsa bhaktimAnanI bhakti prApta thaye jemAM kaMI viSamatA AvatI nathI, te jJAnIne dhanya che. teTalI sarvAzadazA jyAM sudhI pragaTI na hoya tyAM sudhI AtmAne koI gurupaNe ArAdhe tyAM prathama te gurupaNuM choDI te ziSya viSe potAnuM dAsAnudAsapaNuM karavuM ghaTe che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 86 95 sarva klezathI ane sarva duHkhathI mukta thavAno upAya eka AtmajJAna che. vicAra vinA AtmajJAna thAya nahIM, ane asatsaMga tathA asatvasaMgathI jIvanuM vicArabaLa pravartatuM nathI, emAM kiMcitmAtra saMzaya nathI. AraMbhaparigrahanuM alpatva karavAthI asatyasaMganuM baLa ghaTe che; -satsaMganA AzrayathI asatsaMganuM baLa ghaTe che. asatsaMganuM baLa ghaTavAthI AtmavicAra thavAno avakAza prApta thAya che. AtmavicAra thavAthI AtmajJAna thAya che; ane AtmajJAnathI nijasvabhAvasvarUpa, sarva phleza ane sarva duHkhathI rahita evo mokSa thAya che; e vAta kevaLa satya che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha je bhavaroganAM 96 ghaNuM karIne jIva je paricayamAM rahe che, te paricayarUpa potAne mAne che. jeno pragaTa anubhava paNa thAya che ke anAryakuLamAM paricaya karI rahelo jIva anAryarUpe potAne daDha mAne che; ane Aryatvane viSe mati karato nathI. mATe moTA puruSoe ane tene laIne ame evo dRDha nizcaya karyo che ke jIvane satsaMga e ja mokSanuM parama sAdhana che. potAnI sanmArgane viSe yogyatA jevI che, tevI yogyatA dharAvanArA puruSono saMga te satsaMga kahyo che. moTA puruSanA saMgamAM nivAsa che, tene ame parama satsaMga kahIe chIe kAraNa enA jevuM koI hitasvI sAdhana A jagatamAM ame joyuM nathI, ane sAMbhaLyuM nathI. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 98 pUrve thaI gayelA moTA puruSanuM ciMtana kalyANakAraka che; tathApi svarUpasthitinuM kAraNa hoI zakatuM nathI; kAraNa ke jIve zuM karavuM te tevA smaraNathI nathI samajAtuM. pratyakSa joge vagara samajAvyuM paNa svarUpasthiti thavI saMbhavita mAnIe chIe, ane tethI ema nizcaya thAya che ke te joganuM ane te pratyakSa ciMtananuM phaLa mokSa hoya che. kAraNa ke mUrtimAna mokSa te sapuruSa che. 98 koI paNa jIvane avinAzI dehanI prApti thaI ema dIThuM nathI, jANyuM nathI tathA saMbhavatuM nathI; ane mRtyunuM AvavuM avazya che, evo pratyakSa niHsaMzaya anubhava che, tema chatAM paNa A jIva te vAta pharI pharI bhUlI jAya che e moTuM Azcarya che. je sarvajJa vItarAgane viSe anaMta siddhio pragaTI hatI te vItarAge paNa A dehane anityabhAvI dITho che, to pachI bIjA jIvo kayA prayoge dehane nitya karI zakaze? Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 auSadha je bhavaroganAM 99 jeTalI potAnI zakti hoya te sarva zaktithI eka lakSa rAkhIne, laukika abhinivezane saMkSepa karIne, kiMI paNa apUrva nirAvaraNapaNuM dekhAtuM nathI mATe samajaNanuM mAtra abhimAna che ema jIvane samajAvIne, je prakAre jIva jJAna, darzana, cAritrane viSe satata jAgRta thAya te ja karavAmAM vRtti joDavI, ane rAtridivasa te ja ciMtAmAM pravartavuM e ja vicAravAna jIvanuM kartavya che; ane tene mATe satsaMga, sanzAstra ane saraLatAdi nijaguNo upakArabhUta che, ema vicArIne teno Azraya karavo yogya che. 100 jyAM sudhI laukika abhiniveza eTale dravyAdi lobha, tRSNA, daihika mAna, kuLa, jAti Adi saMbaMdhI moha ke vizeSatva mAnavuM hoya, te vAta na choDavI hoya, potAnI buddhie svecchAe amuka gacchAdino Agraha rAkhavo hoya, tyAM sudhI jIvane apUrva guNa kema utpanna thAya? teno vicAra sugama che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 100 101 sarvasaMgaparityAga karIne cAlI nIkaLyAthI paNa jIva upAdhirahita thato nathI, kemake jyAM sudhI aMtarapariNati para dRSTi na thAya ane tathArUpa mArge na pravartAya tyAM sudhI sarvasaMgaparityAga paNa nAma mAtra thAya che; ane tevA avasaramAM paNa aMtara pariNati para dRSTi devAnuM bhAna jIvane AvavuM kaThaNa che, to pachI AvA gRhavyavahArane viSe laukika abhinivezapUrvaka rahI aMtarapariNati para dRSTi devAnuM banavuM keTaluM dusAdhya hovuM joIe te vicAravA yogya che. vaLI tevA vyavahAramAM rahI jIve aMtarapariNati para keTaluM baLa rAkhavuM joIe te paNa vicAravA yogya che, ane avazya tema karavA yogya che. 102 loka samudAya koI bhalo thavAno nathI, athavA stutiniMdAnA prayatnArthe A dehanI pravRtti te vicAravAnane kartavya nathI. bAhyakriyAnA aMtarmukhavRtti vagaranA vidhiniSedhamAM kaMI paNa vAstavya kalyANa rahyuM nathI. gacchAdi bhedane nirvAhavAmAM, nAnA prakAranA vikalpo siddha karavAmAM AtmAne AvaraNa karavA barAbara che. anekAMtika mArga paNa samyak ekAMta evA nijapadanI prApti karAvavA sivAya bIjA anya hetue upakArI nathI. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 auSadha je bhavaroganAM 103 samajIne alpabhASI thanArane pazcAttApa karavAno thoDo ja avasara saMbhave che. he nAtha! sAtamI tamatamaprabhA narakanI vedanA maLI hota to vakhate sammata karata, paNa jagatanI mohinI sammata thatI nathI. pUrvanAM azubha karma udaya Avye vedatAM jozoca karo cho to have e paNa dhyAna rAkho ke navAM bAMdhatAM pariNAme tevAM to baMdhAtAM nathI? AtmAne oLakhavo hoya to AtmAnA paricayI thavuM, paravastunA tyAgI thavuM. jeTalA potAnI pulika moTAI icche che teTalA halakA saMbhave. prazasta puruSanI bhakti karo, tenuM smaraNa karo; guNaciMtana karo. 104 'AtmA che', 'AtmA nitya che', 'AtmA karmano kartA che', 'AtmA karmano bhoktA che', tethI te nivRtta thaI zake che', ane 'nivRtta thaI zakavAnAM sAdhana che', e cha kAraNo jene vicAre karIne siddha thAya, tene vivekajJAna athavA samyakdarzananI prApti gaNavI ema zrI jine nirUpaNa karyuM che, je nirUpaNa mumukSu jIve vizeSa karI abhyAsa karavA yogya che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 102 105 bIjuM kAMI zodha mA. mAtra eka sapuruSane zodhIne tenAM caraNakamaLamAM sarvabhAva arpaNa karI daI varyo jA. pachI jo mokSa na maLe to mArI pAsethI leje. sapuruSa e ja ke nizadina jene AtmAno upayoga che; zAstramAM nathI ane sAMbhaLyAmAM nathI, chatAM anubhavamAM Ave tevuM jenuM kathana che; aMtaraMga spRhA nathI evI jenI gupta AcaraNA che. "bAkI to kaMI kahyuM jAya tema nathI ane Ama karyA vinA tAro koI kALe chUTako thanAra nathI; A anubhavapravacana pramANika gaNa. eka sapuruSane rAjI karavAmAM, tenI sarva icchAne prazaMsavAmAM, te ja satya mAnavAmAM AkhI jiMdagI gaI to utkRSTamAM utkRSTa paMdara bhave avazya mokSe jaIza. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 auSadha je bhavaroganAM 106 je je kALe je je prArabdha udaya Ave te te vedana karavuM e jJAnI puruSonuM sanAtana AcaraNa che, ane te ja AcaraNa amane udayapaNe varte che; arthAt je saMsAramAM sneha rahyo nathI, te saMsAranA kAryanI pravRttino udaya che, ane udaya anukrame vedana thayA kare che. e udayanA kramamAM koI paNa prakAranI hAni-vRddhi karavAnI icchA utpanna thatI nathI; ane ema jANIe chIe ke jJAnI puruSonuM paNa te sanAtana AcaraNa che; tathApi jemAM sneha rahyo nathI, athavA sneha rAkhavAnI icchA nivRtta thaI che, athavA nivRtta thavA AvI che, tevA A saMsAramAM kAryapaNe-kAraNapaNe pravartavAnI icchA rahI nathI, tenAthI nivRttapaNuM ja AtmAne viSe varte che, tema chatAM paNa tenA aneka prakAranA saMga-prasaMgamAM pravartavuM paDe evuM pUrve koI prArabdha upArjana karyuM che, je samapariNAme vedana karIe chIe, tathApi haju paNa te keTalAka vakhata sudhI udayaroga che, ema jANI kvacit kheda pAmIe chIe, kvacit vizeSa kheda pAmIe chIe; ane te khedanuM kAraNa vicArI jotAM to parAnukaMpArUpa jaNAya che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 104 hAla to te prArabdha svAbhAvika udaya pramANe vedana karyA sivAya anya IcchA utpanna thatI nathI, tathApi te udayamAM bIjA koIne sukha, duHkha, rAga, dveSa, lAbha, alAbhanA kAraNarUpe bIjAne bhAsIe chIe. te bhAsavAne viSe loka prasaMganI vicitra bhAMti joI kheda thAya che. je saMsArane viSe sAkSI kartA tarIke manAya che, te saMsAramAM te sAkSIe sAkSIrUpe rahevuM, ane kartA tarIke bhAsyamAna thavuM te bedhArI taravAra upara cAlavA barAbara che. eka vAra eka taNakhalAnA be bhAga karavAnI kriyA karI zakavAnI zakti paNa upazama thAya tyAre je IzvarecchA haze te thaze. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 auSadha je bhavaroganAM 107 mumukSujana satsaMgamAM hoya to niraMtara ullAsita pariNAmamAM rahI AtmasAdhana alpakALamAM karI zake che, e vArtA yathArtha che; tema ja satsaMganA abhAvamAM samapariNati rahevI e vikaTa che; tathApi ema karavAmAM ja AtmasAdhana rahyuM hovAthI game tevAM mAThAM nimittamAM paNa je prakAre samapariNati Ave te prakAre pravartavuM e ja yogya che. jJAnInA AzrayamAM niraMtara vAsa hoya to sahaja sAdhana vaDe paNa samapariNAma prApta hoya che, emAM to nirvivAdatA che. paNa jyAre pUrvakarmanAM nibaMdhanathI anukULa nahIM evAM nimittamAM nivAsa prApta thayo che, tyAre game tema karIne paNa tenA pratye dveSapariNAma rahe ema pravartavuM e ja amArI vRtti che, ane e ja zikSA che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 106 108 aMtargAnathI smaraNa karatAM evo koI kALa jaNAto nathI vA sAMbharato nathI ke je kALamAM, je samayamAM A jIve paribhramaNa na karyuM hoya, saMkalpa-vikalpanuM raTaNa na karyuM hoya, ane e vaDe "samAdhi' na bhUlyo hoya. niraMtara e smaraNa rahyA kare che, ane e mahA vairAgyane Ape che. vaLI smaraNa thAya che ke e paribhramaNa kevaLa svacchedathI karatAM jIvane udAsInatA kema na AvI? bIjA jIvo paratve krodha karatAM, mAna karatAM, mAyA karatAM, lobha karatAM ke anyathA karatAM te muThuM che ema yathAyogya kAM na jANyuM? arthAt ema jANavuM joItuM hatuM, chatAM na jANuM e vaLI pharI paribhramaNa karavAno vairAgya Ape che. vaLI smaraNa thAya che ke jenA vinA eka paLa paNa huM nahIM jIvI zakuM evA keTalAka padArtho (strIAdika) te anaMta vAra choDatAM, teno viyoga thayAM anaMta kALa paNa thaI gayo; tathApi tenA vinA jivAyuM e kaMI thoDuM AzcaryakAraka nathI. arthAt je je veLA tevo prItibhAva karyo hato te te veLA te kalpita hato. evo pratibhAva kAM thayo? e pharI pharI vairAgya Ape che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 auSadha je bhavaroganAM vaLI jenuM mukha koI kALe paNa nahIM jAuM; jene koI kALe huM grahaNa nahIM ja karuM; tene ghera putrapaNe, strIpaNe, dAsapaNe, dAsIpaNe, nAnA jaMtupaNe zA mATe janmyo? arthAt evA dveSathI evA rUpe janmavuM paDyuM! ane tema karavAnI to icchA nahotI! kaho e smaraNa thatAM A klezita AtmA paratve jugupsA nahIM AvatI hoya? arthAt Ave che. vadhAre zuM kahevuM? je je pUrvanAM bhavAMtare bhrAMtipaNe bhramaNa karyuM; tenuM smaraNa thatAM have kema jIvavuM e ciMtanA thaI paDI che. pharI na ja janmavuM ane pharI ema na ja karavuM evuM dRDhatva AtmAmAM prakAze che. paNa keTalIka nirupAyatA che tyAM kema karavuM? je daDhatA che te pUrNa karavI; jarUra pUrNa paDavI e ja raTaNa che, paNa je kaMI ADuM Ave che, te kore karavuM paDe che, arthAt khaseDavuM paDe che, ane temAM kALa jAya che. jIvana cAlyuM jAya che, ene na javA devuM, jyAM sudhI yathAyogya jaya na thAya tyAM sudhI, ema daDhatA che tenuM kema karavuM? Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrImad rAjacaMdra kadApi koI rIte temAMnuM kaMI karIe to tevuM sthAna kyAM che ke jyAM jaIne rahIe? arthAt tevA saMto kyAM che, ke jyAM jaIne e dazAmAM besI tenuM poSaNa pAmIe? tyAre have kema karavuM? "game tema ho, game teTalAM duHkha veTho, game teTalA pariSaha sahana karo, game teTalA upasarga sahana karo, game teTalI vyAdhio sahana karo, game teTalI upAdhio AvI paDo, game teTalI Adhio AvI paDo, game to jIvanakALa eka samaya mAtra ho, ane durnimitta ho, paNa ema karavuM ja. tyAM sudhI he jIva! chUTako nathI." Ama nepathyamAMthI uttara maLe che, ane te yaEyogya lAge che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 auSadha je bhavaroganAM 109 zArIrika vedanAne dehano dharma jANI ane bAMdhelAM evAM karmonuM phaLa jANI samyakaprakAre ahiyAsavA yogya che. ghaNI vAra zArIrika vedanAnuM baLa vizeSa vartatuM hoya che, tyAre upara je kahyo che te samyaprakAra rUDA jIvone paNa sthira rahevo kaThaNa thAya che; tathApi hRdayane viSe vAraMvAra te vAtano vicAra karatAM ane AtmAne nitya, achedya, abhedya, jarA, maraNAdi dharmathI rahita bhAvatAM, vicAratAM, keTalIka rIte te sabhyaprakArano nizcaya Ave che. moTA puruSoe ahiyAselA evA upasarga, tathA pariSadanA prasaMgonI jIvamAM smRti karI, te viSe temano rahelo akhaMDa nizcaya te pharI pharI hRdayamAM sthira karavA yogya jANavAthI jIvane te samyakupariNAma phaLIbhUta thAya che, ane vedanA, vedanAnA kSayakALe nivRtta thaye pharI te vedanA koI karmanuM kAraNa thatI nathI. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 zrImad rAjacaMdra vyAdhirahita zarIra hoya tevA samayamAM jIve jo tenAthI potAnuM judApaNuM jANI, tenuM anityAdi svarUpa jANI, te pratyethI moha-mamatvAdi tyAgyAM hoya, to te moTuM zreya che; tathApi tema na banyuM hoya to kaMI paNa vyAdhi utpanna thaye tevI bhAvanA bhAvatAM jIvane nizcaLa evuM ghaNuM karI karmabaMdhana thatuM nathI; ane mahAvyAdhinA utpattikALe to dehanuM mamatva jIve jarUra tyAgI jJAnIpuruSanA mArganI vicAraNAe vartavuM, e rUDo upAya che. joke dehanuM tevuM mamatva tyAgavuM ke ochuM karavuM e mahA duSkara vAta che, tathApi jeno tema karavA nizcaya che, te vahele moDe phaLIbhUta thAya che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 auSadha je bhavaroganAM 110 sahajasvarUpe jIvanI sthiti thavI tene zrI vItarAga 'mokSa' kahe che. sahajasvarUpathI jIva rahita nathI, paNa te sahajasvarUpanuM mAtra bhAna jIvane nathI, je thavuM te ja sahajasvarUpe sthiti che. saMganA yoge A jIva sahajasthitine bhUlyo che; saMganI nivRtie sahajasvarUpanuM aparokSa bhAna pragaTe che. e ja mATe sarva tIrthaMkarAdi jJAnIoe asaMgapaNuM ja sarvotkRSTa kahyuM che, ke jenA aMge sarva AtmasAdhana rahyAM che. sarva jinAgamamAM kahelAM vacano eka mAtra asaMgapaNAmAM ja samAya che; kemake te thavAne arthe ja te sarva vacano kahyAM che. eka paramANuthI mAMDI cauda rAjalokanI ane meSonmeSathI mAMDI zailezIavasthA paryaMtanI sarva kriyA varNavI che, te e ja asaMgatA samajAvavAne arthe varNavI che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 11 ra 111 satsaMganI oLakhANa thavI jIvane durlabha che. koI mahatuM puNyayoge te oLakhANa thaye nizcaya karI A ja satsaMga, sapuruSa che evo sAkSIbhAva utpanna thayo hoya te jIve to avazya karI pravRttine saMkocavI; potAnA doSa kSaNe kSaNe, kAryo kAryo ane prasaMge prasaMge tIrNa upayoga karI jovA, joIne te parikSaNa karavA; -ane- te satsaMgane arthe dehatyAga karavAno yoga thato hoya to te svIkAravo, paNa tethI koI padArthane viSe vizeSa bhaktisneha thavA devo yogya nathI. tema pramAde rasagAravAdi doSe te satsaMga prApta thaye puruSArtha dharma maMda rahe che, ane satsaMga phaLavAna thato nathI ema jANI puruSArtha vIrya gopavavuM ghaTe nahIM. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 auSadha je bhavaroganAM 112 avazya A jIve prathama sarva sAdhanane gauNa jANI, nirvANano mukhya hetu evo satsaMga ja sarvArpaNapaNe upAsavo yogya che; ke jethI sarva sAdhana sulabha thAya che, evo amAro AtmasAkSAtkAra che. te satsaMga prApta thaye jo A jIvane kalyANa prApta na thAya to avazya A jIvano ja vAMka che; kemake te satsaMganA apUrva, alabhya, atyaMta durlabha evA yogamAM paNa teNe te satsaMganA yogane bAdha karanAra evAM mAThAM kAraNono tyAga na karyo! mithyAgraha, svacchaMdapaNuM, pramAda ane IdriyaviSayathI upekSA na karI hoya to ja satsaMga phaLavAna thAya nahIM, athavA satsaMgamAM ekaniSThA, apUrvabhakti ANI na hoya to phaLavAna thAya nahIM. jo eka evI apUrvabhaktithI satsaMganI upAsanA karI hoya to alpa kALamAM mithyAgrahAdi nAza pAme, ane anukrame sarva doSathI jIva mukta thAya. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 1 14 113 jema che tema AtmasvarUpa jANyuM tenuM nAma samajavuM che. tethI upayoga anya vikalparahita thayo tenuM. nAma zamAvuM che. vastutAe bane eka ja che. je je samajyA teNe teNe mAruM tAruM e Adi ahaMtva, mamatva zamAvI dIdhuM; kemake koI paNa nija svabhAva tevo dITho nahIM; ane nija svabhAva to acitya avyAbAdhasvarUpa, kevaLa nyAro joyo eTale temAM ja samAveza pAmI gayA. AtmA sivAya anyamAM svamAnyatA hatI te TALI paramArthe mauna thayA; vANIe karI A AnuM che e Adi kahevAnuM banavArUpa vyavahAra, vacanAdi yoga sudhI kvacit rahyo, tathApi AtmAthI A mAruM che e vikalpa kevaLa samAI gayo; jema che tema aciMtya svAnubhavagocarapadamAM lInatA thaI. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 auSadha je bhavaroganAM 114 jJAnInA sarva vyavahAra paramArthamULa hoya che, topaNa je divase udaya paNa AtmAkAra vartaze te divasane dhanya che. sarva du:khathI mukta thavAno sarvotkRSTa upAya AtmajJAnane kahyo che, te jJAnIpuruSonAM vacana sAcAM che, atyaMta sAcAM che. jyAM sudhI jIvane tathArUpa AtmajJAna na thAya tyAM sudhI AtyaMtika baMdhananI nivRtti na hoya emAM saMzaya nathI. te AtmajJAna thatAM sudhI jIve mUrtimAna AtmajJAnasvarUpa evA sadgurudevano niraMtara Azraya avazya karavA yogya che, emAM saMzaya nathI. te Azrayano viyoga hoya tyAre AzrayabhAvanA nitya kartavya che. sarva kAryamAM karrAvya mAtra AtmArtha che; e saMbhAvanA nitya mumukSu jIve karavI yogya che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 116 115 viSayAdi icchita padArtha bhogavI tethI nivRtta thavAnI icchA rAkhavI ane te krame pravartavAthI AgaLa para te viSayamUccha utpanna thavI na saMbhave ema thavuM kaThaNa che, kemake jJAnadazA vinA viSayanuM nirmaLapaNuM thavuM saMbhavatuM nathI. mAtra udaya viSayo bhogavyAthI nAza thAya, paNa jo jJAnadazA na hoya to utsuka pariNAma, viSaya ArAdhatAM utpanna thayA vinA na rahe; ane tethI viSaya parAjita thavAne badale vizeSa vardhamAna thAya. jene jJAnadazA che tevA puruSo viSayAkAMkSAthI athavA viSayano anubhava karI tethI virakta thavAnI icchAthI temAM pravartatA nathI, ane ema jo pravartavA jAya to jJAnane paNa AvaraNa AvavA yogya che. mAtra prArabdha saMbaMdhI udaya hoya eTale chUTI na zakAya tethI ja jJAnIpuruSanI bhogapravRtti che. te paNa pUrvapazcAt pazcAttApavALI ane maMdamAM maMda pariNAmasaMyukta hoya che. sAmAnya mumukSu jIva vairAgyanA udbhavane arthe viSaya ArAdhavA jatAM to ghaNuM karI baMdhAvA saMbhava che, kemake jJAnIpuruSa paNa te prasaMgone mAMDa mAMDa jItI zakyA che, to jenI mAtra vicAradazA che, evA puruSano bhAra nathI ke te viSayane evA prakAre jItI zake. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 auSadha je bhavaroganAM 116 sarva bhAvathI asaMgapaNuM thavuM te sarvathI duSkaramAM duSkara sAdhana che; ane te nirAzrayapaNe siddha thavuM atyaMta duSkara che. ema vicArI zrI tIrthaMkare satsaMgane teno AdhAra kahyo che, ke je satsaMganA yoge sahajasvarUpabhUta evuM asaMgapaNuM jIvana utpanna thAya che. te satsaMga paNa jIvane ghaNI vAra prApta thayA chatAM phaLavAna thayo nathI ema zrI vItarAge kahyuM che, kemake te satsaMgane oLakhI, A jIve tene parama hitakArI jANyo nathI; parama snehe upAsyo nathI; ane prApta paNa aprApta phaLavAna thavA yogya saMjJAe visarjana karyo che, ema kahyuM che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 118 117 ghaNuM karIne utpana karelAM evAM karmanI rahasyabhUta mati mRtyu vakhate varte che. kvacit mAMDa paricaya thayela evo paramArtha te eka bhAva; ane nitya paricita nijakalpanAdi bhAve rUDhidharmanuM grahaNa evo bhAva, ema bhAva be prakAranA thaI zake. sadvicAre yathArtha AtmadaSTi ke vAstava udAsInatA to - sarva jIva samUha jotAM koIka virala jIvane kvacitu kvacit hoya che; ane bIjo bhAva anAdi paricita che, te ja prAya sarva jIvamAM jovAmAM Ave che, ane dehAMta prasaMge paNa tenuM prAbalya jovAmAM Ave che, ema jANI mRtyu samIpa AvyuM tathArUpa pariNati karavAno vicAra, vicAravAna puruSa choDI daI, prathamathI ja te prakAre varte che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 auSadha je bhavaroganAM 118 zrI jina AtmapariNAmanI svasthatAne samAdhi ane AtmapariNAmanI asvasthatAne asamAdhi kahe che; te anubhavajJAne jotAM parama satya che. asvastha kAryanI pravRtti karavI, ane AtmapariNAma svastha rAkhavAM evI viSama pravRtti zrI tIrthakara jevA jJAnIthI banavI kaThaNa kahI che, to pachI bIjA jIvane viSe te vAta saMbhavita karavI kaThaNa hoya emAM Azcarya nathI. koI paNa parapadArthane viSe icchAnI pravRtti che, ane koI paNa parapadArthanA viyoganI ciMtA che, tene zrI jina ArtadhyAna kahe che, temAM aMdezo ghaTato nathI. daDha vairAgyavAnanA cittane je pravRtti bAdha karI zake evI che, te pravRtti adaDha vairAgyavAna jIvane kalyANa sanmukha thavA na de emAM Azcarya nathI. jeTalI saMsArane viSe sArapariNati manAya teTalI AtmajJAnanI nyUnatA zrI tIrthakare kahI che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 120 119 zrI jine je Atmaanubhava karyo che, ane padArthanAM svarUpa sAkSAtkAra karI je nirUpaNa karyuM che te, sarva mumukSu jIve paramakalyANane arthe nizcaya karI vicAravA yogya che. jine kahelA sarva padArthanA bhAvo eka AtmA pragaTa karavAne arthe che, ane mokSamArgamAM pravRtti benI ghaTe che; eka AtmajJAnInI ane eka AtmajJAnInA AzrayavAnanI, ema zrI jine kahyuM che. AtmA sAMbhaLavo, vicAravo, nididhyAsavo, anubhavavo evI eka vedanI zruti che; arthAtu jo eka e ja pravRtti karavAmAM Ave to jIva tarI pAra pAme evuM lAge che. bAkI to mAtra koI zrI tIrthakara jevA jJAnI vinA, sarvane A pravRtti karatAM kalyANano vicAra karavo ane nizcaya thavo tathA AtmasvasthatA thavI durlabha che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 auSadha je bhavaroganAM 120 sarva vibhAvathI udAsIna ane atyaMta zuddha nija paryAyane sahajapaNe AtmA bhaje, tene zrI jine tIvajJAnadazA kahI che. je dazA AvyA vinA koI paNa jIva baMdhanamukta thAya nahIM, evo siddhAMta zrI jine pratipAdana karyo che; je akhaMDa satya che. koIka jIvathI e gahana dazAno vicAra thaI zakavA yogya che, kemake anAdithI atyaMta ajJAna dazAe A jIve pravRtti karI che, te pravRtti ekadama asatya, asAra samajAI, tenI nivRtti sUjhe, ema banavuM bahu kaThaNa che; mATe jJAnI puruSano Azraya karavArUpa bhaktimArga jine nirUpaNa karyo che, ke je mArga ArAdhavAthI sulabhapaNe jJAnadazA utpanna thAya che. jJAnIpuruSanA caraNane viSe mana sthApyA vinA e bhaktimArga siddha thato nathI, jethI pharI pharI jJAnInI AjJA ArAdhavAnuM jinAgamamAM ThekANe ThekANe kathana karyuM che. jJAnIpuruSanA caraNamAM mananuM sthApana thavuM prathama kaThaNa paDe che, paNa vacananI apUrvatAthI, te vacanano vicAra karavAthI, tathA jJAnI pratye apUrva dRSTie jovAthI, mananuM sthApana thavuM sulabha thAya che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 1 2 2 121 jJAnIpuruSanA AzrayamAM virodha karanArA paMcaviSayAdi doSo che. te doSa thavAnAM sAdhanathI jema bane tema dUra rahevuM, ane prAptasAdhanamAM paNa udAsInatA rAkhavI, athavA te te sAdhanomAMthI ahaMbuddhi choDI daI, rogarUpa jANI pravartavuM ghaTe. anAdi doSano evA prasaMgamAM vizeSa udaya thAya che. kemake AtmA te doSane chedavA potAnI sanmukha lAve che ke, te svarUpAMtara karI tene AkarSe che, ane jAgRtimAM zithila karI nAMkhI potAne viSe ekAgrabuddhi karAvI de che. te ekAgrabuddhi evA prakAranI hoya che ke, "mane A pravRttithI tevo vizeSa bAdha nahIM thAya, huM anukrame tene choDIza; ane karatAM jAgRta rahIza;' e Adi bhrAMtadazA te doSa kare che; jethI te doSano saMbaMdha jIva choDato nathI, athavA te doSa vadhe che, teno lakSa tene AvI zakato nathI. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 auSadha je bhavaroganAM 122 e virodhI sAdhanano be prakArathI tyAga thaI zake che : eka te sAdhananA prasaMganI nivRtti; bIjo prakAra vicArathI karI tenuM tucchapaNuM samajAvuM. vicArathI ka2I tucchapaNuM samajAvA mATe prathama te paMcaviSayAdinA sAdhananI nivRtti karavI vadhAre yogya che, kemake tethI vicArano avakAza prApta thAya che. te paMcaviSayAdi sAdhananI nivRtti sarvathA karavAnuM jIvanuM baLa na cAlatuM hoya tyAre, krame krame, deze deze teno tyAga karavo ghaTe; parigraha tathA bhogopabhoganA padArthano alpa paricaya karavo ghaTe. ema karavAthI anukrame te doSa moLA paDe, ane Azrayabhakti deDha thAya; tathA jJAnInAM vacanonuM AtmAmAM pariNAma thaI tIvrajJAnadazA pragaTI jIvanmukta thAya. jIva koIka vAra AvI vAtano vicAra kare, tethI anAdi abhyAsanuM baLa ghaTavuM kaThaNa paDe, paNa dinadina pratye, prasaMge prasaMge ane pravRtti pravRttie pharI pharI vicAra kare, to anAdi abhyAsanuM baLa ghaTI, apUrva abhyAsanI siddhi thaI sulabha evo AzrayabhaktimArga siddha thAya. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 24 zrImad rAjacaMdra 123 sapuruSano yoga pAmavo to sarvakALamAM jIvane durlabha che, temAM paNa AvA duSamakALamAM to kvacit ja te yoga bane che. viralA ja satparuSa vicare che. te samAgamano loka apUrva che, ema jANIne jIve mokSamArganI pratIti karI, te mArganuM niraMtara ArAdhana karavuM yogya che. te samAgamano yoga na hoya tyAre AraMbha parigraha pratyethI vRttine osarAvI sanzAstrano paricaya vizeSa karIne kartavya che. vyAvahArika kAryonI pravRtti karavI paDatI hoya topaNa temAMthI vRttine moLI pADavA je jIva icche che te jIva moLI pADI zake che; ane sanzAstranA paricayane arthe ghaNo avakAza prApta karI zake che. auraMbha parigraha parathI jenI vRtti kheda pAmI che, eTale tene asAra jANI te pratyethI je jIvo osaryA che, te jIvone satparuSono samAgama ane sanzAstranuM zravaNa vizeSa karIne hitakArI thAya che. AraMbha parigraha para vizeSa vRtti vartatI hoya te jIvamAM satparuSanAM vacananuM athavA salphAstranuM pariNamana thavuM kaThaNa che. AraMbha parigraha parathI vRtti moLI pADavAnuM ane sanzAstranA paricayamAM ruci karavAnuM prathama kaThaNa paDe che; kemake jIvano anAdi prakRtibhAva tethI judo che; topaNa jeNe tema karavAno nizcaya karyo che, te tema karI zakyA che; mATe vizeSa utsAha rAkhI te pravRtti kartavya che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 25 auSadha je bhavaroganAM 124 A pravRtti vyavahAra evo che ke jemAM vRttinuM yathAzAMtapaNuM rAkhavuM e asaMbhavita jevuM che. koI viralA jJAnI emAM zAMta svarUpanaiSThika rahI zakatA hoya eTaluM bahu durghaTatAthI bane evuM che. temAM alpa athavA sAmAnya mumukSuvRttinA jIvo zAMta rahI zake, svarUpanaiSThika rahI zake ema yathArUpa nahIM - * paNa amuka aMze thavAne arthe je kalyANarUpa avalaMbananI AvazyakatA che, te samajAvAM, pratIta thavAM ane amuka svabhAvathI AtmAmAM sthita thavAM kaThaNa che. jo tevo koI yoga bane to ane jIva zuddha naiSThika thAya to, zAMtino mArga prApta thAya ema nizcaya che. pramatta svabhAvano jaya karavAne arthe prayatna karavuM yogya che. A saMsAraraNabhUmikAmAM duSamakALarUpa zIkhanA udayano yoga na vede evI sthitino virala jIvo abhyAsa kare che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 126 125 cakravartInI samasta saMpatti karatAM paNa jeno eka samayamAtra paNa vizeSa mUlyavAna che evo A manuSyadeha ane paramArthane anukULa evA yoga saMprApta chatAM jo janmamaraNathI rahita evA paramapadanuM dhyAna rahyuM nahIM to A manuSyatvane adhiSThita evA AtmAne anaMtavAra dhikkAra ho! jemaNe pramAdano jaya karyo temaNe parama padano jaya karyo. 1 26 ciMtita jenAthI prApta thAya te maNine " ciMtAmaNi kahyo che; e ja A manuSyadeha che ke je dehamAM, yogamAM AtyaMtika evA sarva duHkhanA kSayanI ciMtitA dhArI to pAra paDe che. aciMtya jenuM mAhAbhya che evuM satsaMgarUpI kalpavRkSa prApta thaye jIva daridra rahe ema bane to A jagatane viSe te agiyAramuM Azcarya ja che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 27 auSadha je bhavaroganAM 127 sarva dravyathI, sarva kSetrathI, sarva kALathI ane sarva bhAvathI je sarva prakAre apratibaMdha thaI nijasvarUpamAM sthita thayA te parama puruSone namaskAra. jene kaMI priya nathI, jene kaMI apriya nathI, jene koI zatru nathI, jene koI mitra nathI, jene mAna-apamAna, lAbha-alAbha, harSa-zoka, janma-mRtyu Adi kaMThano abhAva thaI je zuddha caitanyasvarUpane viSe sthiti pAmyA che, pAme che ane pAmaze temanuM ati utkRSTa parAkrama sAnaMdAzcarya upajAve che. deha pratye jevo vastrano saMbaMdha che, tevo AtmA pratye jeNe dehano saMbaMdha yathAtathya dITho che, myAna pratye taravArano jevo saMbaMdha che tevo deha pratye jeNe AtmAno saMbaMdha dITho che, abaddha spaSTa AtmA jeNe anubhavyo che, te mahapuruSone jIvana ane maraNa bane samAna che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 zrImad rAjacaMdra 128 utkRSTa saMpattinAM ThekANAM je cakravaryAdi pada te sarva anitya dekhIne vicAravAna puruSo tene choDIne cAlI nIkaLyA che; athavA prArabdhodaye vAsa thayo topaNa amUchitapaNe ane udAsInapaNe tene prArabdhodaya samajIne varyA che; ane tyAgano lakSa rAkhyo che. 1 29 mumukSu jIvana eTale vicAravAna jIvane A saMsArane viSe ajJAna sivAya bIjo koI bhaya hoya nahIM. eka ajJAnanI nivRtti icchavI e rUpa je icchA te sivAya vicAravAna jIvane bIjI IcchA hoya nahIM, ane pUrvakarmanA baLe tevo koI udaya hoya topaNa vicAravAnanA cittamAM saMsAra kArAgRha che, samasta loka duHkhe karI Arta che, bhayAkuLa che, rAgadveSanAM prApta phaLathI baLato che, evo vicAra nizcayarUpa ja varte che; ane jJAnaprAptino kaMI aMtarAya che, mATe te kArAgRharUpa saMsAra mane bhayano hetu che ane lokano prasaMga karavA yogya nathI, e ja eka bhaya vicAravAnane ghaTe che. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 29 auSadha je bhavaroganAM 130 AtmAne vibhAvathI avakAzita karavAne arthe ane svabhAvamAM anavakAzapaNe rahevAne arthe koI paNa mukhya upAya hoya to AtmArAma evA jJAnIpuruSano niSkAma buddhithI bhaktiyogarUpa saMga che. te saphaLa thavAne arthe nivRttikSetramAM tevo joga prApta thavo e koI moTA puNyano joga che, ane tevo puNyajoga ghaNA prakAranA aMtarAyavALo prAye A jagatane viSe dekhAya che. AtmApaNe kevaLa AtmA varte ema je citavana rAkhavuM te lakSa che, zAstranA paramArtharUpa che. A AtmA pUrve anaMta kALa vyatIta karyuM jANyo nathI, te uparathI ema lAge che ke te jANavAnuM kArya sarvathI vikaTa che; athavA to jANavAnA tathArUpa yogo parama durlabha che. jIva anaMtakALathI ema jANyA kare che ke huM amukane jANuM chuM, amukane nathI jANato ema nathI, ema chatAM je rUpe pote che te rUpanuM niraMtara vismaraNa cAlyuM Ave che, e vAta bahu bahu prakAre vicAravA yogya che, ane teno upAya paNa bahu prakAre vicAravA yogya che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 130 131 saMsAra spaSTa prItithI karavAnI icchA thatI hoya to te puruSe jJAnInAM vacana sAMbhaLyAM nathI; athavA jJAnIpuruSanAM darzana paNa teNe karyA nathI, ema tIrthakara kahe che. jenI keDano bhaMga thayo che, tenuM prAye badhuM baLa parikSINapaNAne bhaje che. jene jJAnIpuruSanAM vacanarUpa lAkaDIno prahAra thayo che te puruSane viSe te prakAre saMsAra saMbaMdhI baLa hoya che, ema tIrthakara kahe che. 132 he jIva, bhUla mA, tane satya kahuM chuM. * sukha aMtaramAM che; te bahAra zodhavAthI nahIM maLe. aMtaranuM sukha aMtaranI sthitimAM che; sthiti thavA mATe bAhya padArtho saMbaMdhInuM Azcarya bhUla. sthiti rahevI bahu vikaTa che; nimittAdhIna pharI pharI vRtti calita thaI jAya che. eno daDha upayoga rAkhavo joIe. e krama yathAyogya calAvyo AvIza to tuM mUMjhAIza nahIM, nirbhaya thaIza. he jIva! tuM bhUla mA. vakhate vakhate upayoga cUkI koIne raMjana karavAmAM, koIthI raMjana thavAmAM, vA mananI nirbaLatAne lIdhe anya pAse maMda thaI jAya che, e bhUla thAya che. te na kara. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 auSadha je bhavaroganAM 133 kuTuMbarUpI kAjaLanI koTaDInA vAsathI saMsAra vadhe che. game teTalI tenI sudhAraNA karazo topaNa ekAMtathI jeTalo saMsArakSaya thavAno che, teno somo hisso paNa te kAjaLagRhamAM rahevAthI thavAno nathI. kaSAyanuM te nimitta che; mohane rahevAno anAdikALano parvata che. pratyeka aMtaraguphAmAM te jAjvalyamAna che. sudhAraNA karatAM vakhate zrAddhotpatti thavI saMbhave, mATe tyAM alpabhASI thavuM, alpadAsI thavuM, alpaparicayI thavuM, alpaAvakArI thavuM, alpabhAvanA darzAvavI, alpasahacArI thavuM, alpaguru thavuM, pariNAma vicAravuM, e ja zreyaskara che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 132 134 (rAga - maitrIbhAvanuM pavitra jharaNuM) navakAra maMtrano mahimA moTo suNajo thaI ekatAra re; hRdaye rAkhI raTaNa karo to saphaLa bane avatAra re. namo arihaMtANaM namo namo namo namo siddhANaM namo namo zraddhAne bhaktino haiye jalato rAkho dIvaDo, moha-mAna mAyA tyAgIne raMge raMgo jIvaDo, saMkaTa samaye sahAyaka thaIne utAre bhavapAra re..hRdaye, namo arihaMtANaM namo namo namo namo siddhANaM namo namo...1 ajara amara pada Ape evo eka ja maMtra anokho, ghaDajo saMyama ne saMskAre mAnava manakho moMgho, cauda pUrvanA sArarUpa e utAre bhavapAra re...hRdaye. namo arihaMtANaM namo namo namo namo siddhANaM namo namo...1 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 auSadha je bhavaroganAM 13pa zrI sadgurave namo nama: Atmasiddhi zAstra je svarUpa samajyA vinA, pAmyo du:kha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI sadaguru bhagavaMta. 1 vartamAna A kALamAM, mokSamArga bahu lopa; vicAravA AtmAthane, bhAkhyo atra agopya. 2 koI kriyAjaDa thaI rahyA, zuSkajJAnamAM koI; mAne mAraga mokSano, karuNA Upaje joI. 3 bAhya kriyAmAM rAcatA, aMtarbheda na kAMI; jJAnamArga niSedhatA, teha kriyAjaDa AI. 4 baMdha mokSa che kalpanA, bhAkhe vANI mAMhI; varte mohAvezamAM, zuSkajJAnI te AMhI. 5 vairAgyAdi saphaLa to, jo saha AtamajJAna; tema ja AtamajJAnanI, prAptitaNAM nidAna. 6 tyAga virAga na cittamAM, thAya ne tene jJAna; aTake tyAga virAgamAM, to bhUle nijabhAna. 7 jyAM jyAM je je yogya che, tahAM samajavuM teha; tyAM tyAM te te Acare, AtmArthI jana eha. 8 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 zrImad rAjacaMdra seve sadgurucaraNane, tyAgI daI nijapakSa; pAme te paramArthane, nijapadano le lakSa. 9 AtmajJAna samadarzitA, vicare udayaprayoga; apUrva vANI paramazruta, sadguru lakSaNa yogya. 10 pratyakSa sadguru sama nahi, parokSa jina upakAra; evo lakSa thayA vinA, Uge na AtmavicAra. 11 sagurunA upadeza vaNa, samajAya na jinarUpa; samajyA vaNa upakAra zo? samajya jinasvarUpa. 12 AtmAdi astitvanAM, jeha nirUpaka zAstra; pratyakSa sadguru yoga nahi, tyAM AdhAra supAtra. 13 athavA sadgurue kahyAM, je avagAhana kAja; . te te nitya vicAravAM, karI matAMtara tyAja. 14 roke jIva svachaMda to, pAme avazya mokSa; pAmyA ema anaMta che, bhAkhyuM jina nirdoSa. 15 pratyakSa saguru yogathI, svacchaMda te rokAya; anya upAya karyA thakI, prAye bamaNo thAya. 16 svacchaMda, mata Agraha tajI, varte sadgurulakSa; samakita tene bhAkhiyuM, kAraNa gaNI pratyakSa. 17 mAnAdika zatru mahA, nija chaMde na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya. 18 je sadguru upadezathI, pAmyo kevaLajJAna; guru rahyA chamastha paNa, vinaya kare bhagavAna. 19 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 auSadha je bhavaroganAM evo mArga vinaya taNo, bhAkhyo zrI vItarAga; mULa hetu e mArgano, samaje koI subhAgya. 20 asaddaguru e vinayano, lAbha lahe jo kAMI; mahAmohanIya karmathI, bUDe bhavajaLa mAMhI. 21 hoya mumukSu jIva te, samaje eha vicAra; hoya matArthI jIva te, avaLo le nirdhAra. 22 hoya matArthI tehane, thAya na AtamalakSa; ) teha matAtha lakSaNo, ahIM kahyAM nirpakSa. 23 matAtha-lakSaNa : bAhyatyAga paNa jJAna nahi, te mAne guru satya; athavA nijakuLadharmanA, te gurumAM ja mamatva. 24 je jinadeha pramANa ne, samavasaraNAdi siddhi; varNana samaje jinanuM, rokI rahe nija buddhi. 25 pratyakSa sadguruyogamAM, varte dRSTi vimukha; asadgurune daDha kare, nija mAnArthe mukhya. 26 devAdi gati bhaMgamAM, je samaje zrutajJAna; mAne nija mata veSano, Agraha muktinidAna. 27 lahyuM svarUpa na vRttinuM, rahyuM vrata abhimAna; rahe nahIM paramArthane, levA laukika mAna. 28 athavA nizcaya naya rahe, mAtra zabdanI mAMya; loe savyavahArane, sAdhana rahita thAya. 29 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 136 jJAnadazA pAme nahIM, sAdhanadazA na kAMI; pAme teno saMga che, te bUDe bhava mAMhI. 30 e paNa jIva matArthamAM, nijamAnAdi kAja; pAme nahi paramArthane, anu-adhikArImAM ja. 31 nahi kaSAya upazAMtatA, nahi aMtara vairAgya; saraLapaNuM na madhyasthatA, e matAtha durbhAgya. 32 lakSaNa kahyAM matArthInAM, matArtha jAvA kAja; have kahuM AtmAthanA, Atma-artha sukhasAja. 33 - AtmArthI-lakSaNa : AtmajJAna tyAM munipaNuM, te sAcA guru hoya; bAkI kuLaguru kalpanA, AtmArthI nahi joya. 34 pratyakSa sadguru prAptino, gaNe parama upakAra; traNe yoga ekatvathI, varte AjJAdhAra. 35 eka hoya traNa kALamAM, paramArathano paMtha; prere te paramArthane, te vyavahAra samata. 36 ema vicArI aMtare, zodhe sadguru yoga; kAma eka AtmArthanuM, bIjo nahi manaroga. 37 kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa abhilASa; bhave kheda, prANIdayA, tyAM AtmArtha nivAsa. 38 dazA na evI jyAM sudhI, jIva lahe nahi joga; mokSamArga pAme nahIM, maTe na aMtara roga. 39 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 auSadha je bhavaroganAM Ave jyAM evI dazA, sagurubodha suhAya; te bodha suvicAraNA, tyAM pragaTe sukhadAya. 40 jyAM pragaTe suvicAraNA, tyAM pragaTe nija jJAna; je jJAne kSaya moha thaI, pAme pada nirvANa. 41 Upaje te suvicAraNA, mokSamArga samajAya; guruziSyasaMvAdathI, bhAkhuM Sapada AMhI. 42 SapadanAmakathana : "AtmA che', 'te nitya che', "che kartA nijakarma'; che bhoktA', vaLI "mokSa che', "mokSa upAya sudharma'. 43 SasthAnaka saMkSepamAM, pardarzana paNa teha; samajAvA paramArthane, kahyAM jJAnIe eha. 44 zaMkA - ziSya uvAca : ziSya prathama sthAnakanI zaMkA kahe che - nathI dRSTimAM Avato, nathI jaNAtuM rUpa; bIjo paNa anubhava nahIM, tethI na jIvasvarUpa. 45 athavA deha ja AtamA, athavA indriya prANa; mithyA judo mAnavo, nahIM juduM eMdhANa. 46 vaLI jo AtmA hoya to, jaNAya te nahi kema? jaNAya jo te hoya to, ghaTa paTa Adi jema. 47 mATe che nahi AtamA, mithyA mokSa upAya; e aMtara zaMkA taNo, samajAvo sadupAya. 48 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 138 samAdhAna - sadguru uvAca : 'AtmA che' ema sadguru samAdhAna kare cheHbhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna; paNa te banne bhinna che, pragaTa lakSaNe bhAna. 49 bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna; paNa te banne bhinna che, jema asi ne myAna. 50 je draSTA che dRSTino, je jANe che rUpa; je abAdhya anubhava je rahe, te che jIvasvarUpa. 51 che indriya pratyekane, nija nija viSayanuM jJAna; pAMca indrInA viSayanuM, paNa AtmAne bhAna. para deha na jANe tehane, jANe na indrI, prANa; AtmAnI sattA vaDe, teha pravarte jANa. 53 sarva avasthAne viSe, nyAro sadA jaNAya; pragaTarUpa caitanyamaya, e eMdhANa sadAya. 54 ghaTa, paTa Adi jANa tuM, tethI tene mAna; jANanAra te mAna nahi, kahIe kevuM jJAna? 55 parama buddhi kRza dehamAM, sthULa deha mati alpa; deha hoya jo AtamA, ghaTe na Ama vikalpa. 56 jaDa cetanano bhinna che, kevaLa pragaTa svabhAva; ekapaNuM pAme nahIM, traNe AtmAnI zaMkA kare, AtmA zaMkAno karanAra te, acaraja kALa bhAva. 57 pote Apa; eha amApa. 58 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 auSadha je bhavaroganAM zaMkA - ziSya uvAca : AtmA nitya nathI', ema ziSya kahe cheHAtmAnA astitvanA, Ape kahyA prakAra; saMbhava teno thAya che, aMtara karyo vicAra. 59 bIjI zaMkA thAya tyAM, AtmA nahi avinAza; dehayogathI Upaje, dehaviyoge nAza. 60 athavA vastu kSaNika che, kSaNe kSaNe palaTAya; e anubhavathI paNa nahIM, AtmA nitya jaNAya. 61 samAdhAna - sadguru uvAca : AtmA nitya che' ema sazuru samAdhAna kare che - deha mAtra saMyoga che, vaLI jaDa rUpI dRzya; cetananAM utpatti laya, konA anubhava vazya? 62 jenA anubhava vazya e, utpanna layanuM jJAna; te tethI judA vinA, thAya na keme bhAna. 63 je saMyogo dekhiye, te te anubhava dazya; Upaje nahi saMyogathI, AtmA nitya pratyakSa. 64 jaDathI cetana Upaje, cetanathI jaDa thAya; evo anubhava koIne, kyAre kadI na thAya. 65 koI saMyogothI nahi, jenI utpatti thAya; nAza na teno koImAM, tethI nitya sadAya. 66 krodhAdi taratamyatA, sarpAdikanI mAMya; pUrvajanma saMskAra te, jIva nityatA tyAMya. 67 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 zrImad rAjacaMdra AtmA dravya nitya che, paryAye palaTAya; bALAdi vaya traNyanuM, jJAna ekane thAya. 68 athavA jJAna kSaNikanuM, je jANI vadanAra; vadanAro te kSaNika nahi, kara anubhava nirdhAra. 69 kyAre koI vastuno, kevaLa hoya na nAza; cetana pAme nAza to, kemAM bhaLe tapAsa. 70 zaMkA - ziSya uvAca : AtmA karmano kartA nathI', ema ziSya kahe che - kartA jIva na karmano, karma ja kartA karma; athavA sahaja svabhAva kAM, karma jIvano dharma. 71 AtmA sadA asaMga ne, kare prakRti baMdha; athavA Izvara preraNA, tethI jIva abaMdha. 72 mATe mokSa upAyano, koI na hetu jaNAya; karmataNuM kartApaNuM, kAM nahi, kAM nahi jAya. 73 samAdhAna - saguru uvAca : karmanuM kartApaNuM AtmAne je prakAre che te prakAre sadguru samAdhAna kare che - hoya na cetana preraNA, koNa rahe to karma? jaDasvabhAva nahi preraNA, juo vicArI dharma. 74 jo cetana karatuM nathI, nathI thatAM to karma; tethI sahaja svabhAva nahi, tema ja nahi jIvadharma. 75 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 auSadha je bhavaroganAM kevaLa hota asaMga jo, bhAsata tane na kema? asaMga che paramArthathI, paNa nijabhAne tema. 76 kartA Izvara koI nahi, Izvara zuddha svabhAva; athavA preraka te gaNe, Izvara doSaprabhAva. 77 cetana jo nija bhAnamAM, kartA Apa svabhAva; varte nahi nija bhAnamAM, kartA karma-prabhAva. 78 zaMkA - ziSya uvAca : te karmanuM bhoktApaNuM jIvane nahIM hoya? ema ziSya kahe che:jIva karma kartA kaho, paNa bhoktA nahi soya; zuM samaje jaDa karma ke, phaLa pariNAmI hoya? 79 phaLadAtA Izvara gaye, bhoktApaNuM sadhAya; ema kahyuM IzvarataNuM, IzvarapaNuM ja jAya. 80 Izvara siddha thayA vinA, jagata niyama nahi hoya; pachI zubhAzubha karmanAM, bhogyasthAna nahi koya. 81 samAdhAna - sadguru uvAca : jIvane potAnAM karelAM karmanuM bhoktApaNuM che, ema sadguru samAdhAna kare che - bhAvakarma nija kalpanA, mATe cetanarUpa; jIvavIryanI phuraNA, grahaNa kare jaDadhUpa. 82 jhera sudhA samaje nahIM, jIva khAya phaLa thAya; ema zubhAzubha karmanuM, bhoktApaNuM jaNAya. 83 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra eka rAMka ne eka nRpa, e Adi je bheda; kAraNa vinA na kArya te, te ja zubhAzubha vedya. 84 phaLadAtA IzvarataNI, emAM nathI jarU2; karma svabhAve pariName, thAya bhogathI dUra. 85 te te bhogya vizeSanAM, sthAnaka dravya svabhAva; gahana vAta che ziSya A, kahI saMkSepe sAva. - 142 zaMkA ziSya uvAca : jIvano te karmathI mokSa nathI, ema ziSya kahe cheH-- kartA bhoktA jIva ho, paNa teno nahi mokSa; vItyo kALa anaMta paNa, vartamAna che doSa. 87 zubha kare phaLa bhogave, devAdi gati mAMya; -azubha kare narakAdi phaLa, karma rahita na kyAMya. 88 samAdhAna sadguru uvAca : te karmathI jIvano mokSa thaI zake che ema sadguru samAdhAna kare cheH 86 jema zubhAzubha karmapada, jANyAM saphaLa pramANa; tema nivRtti saphaLatA, mATe mokSa sujANa. 89 vItyo kALa anaMta te, karma zubhAzubha bhAva; teha zubhAzubha chedatAM, Upaje mokSa svabhAva. 90 dehAdika saMyogano, AtyaMtika viyoga; siddha mokSa zAzvata pade, nija anaMta sukhabhoga. 91 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 auSadha je bhavaroganAM zaMkA - ziSya uvAca : "mokSano upAya nathI', ema ziSya kahe cheHhoya kadApi mokSapada, nahi avirodha upAya; karmo kALa anaMtanAM, zAthI chedyAM jAya? 92 athavA mata darzana ghaNAM, kahe upAya aneka; temAM mata sAco kayo, bane na eha viveka. 93 kaI jAtimAM mokSa che, kayA veSamAM mokSa; eno nizcaya nA bane, ghaNA bheda e doSa. 94 tethI ema jaNAya che, maLe na mokSa upAya; -- jIvAdi jANyA taNo, zo upakAra ja thAya? 95 pAMce uttarathI thayuM, samAdhAna savaMga; samajuM mokSa upAya to, udaya udaya sadbhAgya. 96 samAdhAna - sadguru uvAca : mokSano upAya che', ema sadguru samAdhAna kare cheHpAMce uttaranI thaI, AtmA viSe pratIta; thAze mokSopAyanI, sahaja pratIta e rIta. 97 karmabhAva ajJAna che, mokSabhAva nijavAsa; aMdhakAra ajJAna sama, nAze jJAnaprakAza. 98 je je kAraNa baMdhanAM, teha baMdhano paMtha; te kAraNa chedaka dazA, mokSapaMtha bhavaaMta. 99 rAga, dveSa, ajJAna e, mukhya karmanI graMtha; thAya nivRtti jehathI, te ja mokSano paMtha. 100 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra AtmA sat caitanyamaya, sarvAbhAsa rahita; jethI kevaLa pAmiye, mokSapaMtha te rIta. 101 karma anaMta prakAranAM, temAM mukhya ATha; temAM mukhya mohanIya, haNAya te kahuM pATha. 102 karma mohanIya bheda be, darzana cAritra nAma; haNe bodha vItarAgatA, acUka upAya Ama. 103 karmabaMdha krodhAdithI, haNe kSamAdika teha; pratyakSa anubhava sarvane, emAM zo saMdeha? 104 choDI mata darzana taNo, Agraha tema vikalpa; kahyo mArga A sAdhaze, janma tehanA alpa. 105 SapadanAM SaTkazna teM, pUchyAM karI vicAra; te padanI sarvAMgatA, mokSamArga nirdhAra. 106 "jAti, veSano bheda nahi, kahyo mArga jo hoya; sAdhe te mukti lahe, emAM bheda na koya. 107 kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSaabhilASa; bhave kheda aMtara dayA, te kahIe jijJAsa. 108 144 te jijJAsu jIvane, thAya to pAme samakitane, varte mata darzana Agraha tajI, varte sadgurulakSa; lahe zuddha samakita te, jemAM bheda na pakSa. 110 sadgurubodha; aMtarazodha. 109 varte nijasvabhAvano, anubhava lakSa pratIta; vRtti vahe nijabhAvamAM, paramArthe samakita. 111 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha je bhavaroganAM vardhamAna samakita thaI, TALe mithyAbhAsa; udaya thAya cAritrano, vItarAgapada vAsa. 112 kevaLa nijasvabhAvanuM, akhaMDa varte jJAna; kahIe kevaLajJAna te, deha chatAM nirvANa. 113 145 koTi varSanuM svapna paNa, jAgrata thatAM zamAya; tema vibhAva anAdino, jJAna thatAM dUra thAya. 114 chUTe dehAdhyAsa to, nahi kartA tuM karma; nahi bhoktA tuM tehano, e ja dharmano marma. 115 e ja dharmathI mokSa che, tuM cho mokSa svarUpa; anaMta darzana jJAna tuM, avyAbAdha svarUpa. 116 zuddha buddha caitanyaghana, svayaMjyoti sukhadhAma; bIjuM kahIe keTaluM? kara vicAra to pAma. 117 nizcaya sarve jJAnIno, AvI atra samAya; dharI maunatA ema kahI, sahajasamAdhi mAMya. 118 sadgurunA upadezathI, AvyuM apUrva bhAna; nijapada nijamAMhI lahyuM, dUra thayuM ajJAna. 119 bhAsyuM nijasvarUpa te, zuddha cetanArUpa; ajara, amara, avinAzI ne, dehAtIta svarUpa. 120 kartA bhoktA karmano, vibhAva varte jyAMya; vRtti vahI nijabhAvamAM, thayo akartA tyAMya. 121 athavA nijapariNAma je, zuddha cetanArUpa; kartA bhoktA tehano, nirvikalpasvarUpa. 122 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 zrImad rAjacaMdra mokSa kahyo nijazuddhatA, te pAme te paMtha; samajAvyo saMkSepamAM, sakaLa mArga nircatha. 123 aho! aho! zrI sadaguru, karuNAsiMdhu apAra; A pAmara para prabhu karyo, aho! aho! upakAra. 124 zuM prabhucaraNa kane dharuM, AtmAthI sau hIna; te to prabhue Apiyo, vatuM caraNAdhIna. 125 A dehAdi AjathI, varte prabhu AdhIna; dAsa, dAsa huM dAsa chuM, teha prabhuno dIna. 126 Sa sthAnaka samajAvIne, bhinna batAvyo Apa; myAna thakI taravAravatuM, e upakAra amApa. 127 upasaMhAra : -darzana SaTe samAya che, A SaT sthAnaka mAMhI; vicAratAM vistArathI, saMzaya rahe na kAMI. 128 AtmabrAMti sama roga nahi, saddaguru vaidya sujANa; guruAjJA sama pathya nahi, auSadha vicAra dhyAna. 129 jo iccho paramArtha to, karo satya puruSArtha; bhavasthiti Adi nAma laI, chedo nahi AtmArtha. 130 nizcayavANI sAMbhaLI, sAdhana tajavAM noya; nizcaya rAkhI lakSamAM, sAdhana karavAM soya. 131 naya nizcaya ekAMtathI, AmAM nathI kahela; ekAMte vyavahAra nahi, banne sAthe rahela. 132 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 auSadha je bhavaroganAM gacchamatanI je kalpanA, te nahi savyavahAra; bhAna nahIM nijarUpanuM, te nizcaya nahi sAra. 133 AgaLa jJAnI thaI gayA, vartamAnamAM hoya; thAze kALa bhaviSyamAM, mArgabheda nahi koya. 134 sarva jIva che siddha sama, je samaje te thAya; saddaguruAjJA jinadazA, nimitta kAraNa mAMya. 135 upAdAnanuM nAma laI, e je taje nimitta; pAme nahi siddhatvane, rahe bhrAMtimAM sthita. 136 mukhathI jJAna kathe ane, aMtarU chUTyo na moha; te pAmara prANI kare, mAtra jJAnIno droha. 137 dayA, zAMti, samatA, kSamA, satya, tyAga, vairAgya; hoya mumukSu ghaTa viSe, eha sadAya sujAgya. 138 mohabhAva kSaya hoya jyAM, athavA hoya prazAMta; te kahIe jJAnIdazA, bAkI kahIe brAMta. 139 sakaLa jagata te eThavat, athavA svapna samAna; te kahIe jJAnadazA, bAkI vAcAjJAna. 140 sthAnaka pAMca vicArIne, chake varte jeha; pAme sthAnaka pAMcamuM, emAM nahi saMdeha. 141 deha chatAM jenI dazA, varte dehAtIta; te jJAnInA caraNamAM, ho vaMdana agaNita. 142 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 148 136 apUrva avasara (paramapada prAptinI bhAvanA) 1 apUrva avasara evo kyAre Avaze? kyAre thaIzuM bAhyAMtara nircatha jo? sarva saMbaMdhanuM baMdhana tIkSNa chedIne, vicarazuM kava mahapuruSane paMtha jo? apUrva 2 sarva bhAvathI audAsInyavRtti karI, - mAtra deha te saMyamahetu hoya jo; anya kAraNe anya kazuM kahyuM nahIM, dehe paNa kiMcit mUcha nava joya ja. apUrva 3 darzanamoha vyatIta thaI Upajyo bodha je, deha bhinna kevala caitanyanuM jJAna jo; tethI prakSINa cAritramoha vilokiye, varte evuM zuddhasvarUpanuM dhyAna jo. apUrva 4 AtmasthiratA traNa saMkSipta yoganI, mukhyapaNe to varte dehaparyata jo; ghora parISaha ke upasarga bhaye karI, AvI zake nahIM te sthiratAno aMta jo. apUrva Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 auSadha je bhavaroganAM pa saMyamanA hetuthI yogapravartanA, svarUpalakSe jinaAjJA AdhIna jo; te paNa kSaNa kSaNa ghaTatI jAtI sthitimAM, aMte thAye nijasvarUpamAM lIna jo. apUrva paMca viSayamAM rAgadveSa virahitatA, paMca pramAde na maLe manano kSobha jo; dravya, kSetra ne kALa, bhAva pratibaMdha vaNa, vicaravuM udayAdhIna paNa vItalobha jo. apUrva 7 krodha pratye to varte krodhasvabhAvatA, mAna pratye to dInapaNAnuM mAna jo; mAyA pratye mAyA sAkSI bhAvanI, lobha pratye nahIM lobha samAna jo. apUrva 8 bahu upasargakartA pratye paNa krodha nahIM, vaMde cakrI tathApi na maLe mAna jo; deha jAya paNa mAyA thAya na romamAM, lobha nahIM cho prabaLa siddhi nidAna jo. apUrva nagnabhAva, muMDabhAva saha asnAnatA, adaMtadhAvana Adi parama prasiddha jo; keza, roma, nakha ke aMge zuMgAra nahIM, dravyabhAva saMyamamaya nirgatha siddha jo. apUrva 10 zatru mitra pratye varte samadarzitA, | mAna amAne varte te ja svabhAva jo; Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 150 jIvita ke maraNe nahIM cUnAdhikatA, bhava mokSe paNa zuddha varte samabhAva jo. apUrva 11 ekAkI vicarato vaLI smazAnamAM, vaLI parvatamAM vAgha siMha saMyoga jo; aDola Asana, ne manamAM nahIM kSobhatA, parama mitrano jANe pAmyA yoga jo. apUrva 12 ghora tapazcaryAmAM paNa manane tApa nahIM, sarasa ane nahIM manane prasannabhAva jo; rajakaNa ke riddhi vaimAnika devanI, sarve mAnyAM pudgala eka svabhAva jo. apUrva 13 ema parAjaya karIne cAritramohano, AvuM tyAM jyAM karaNa apUrva bhAva jo; zreNI kSapakavaNI karIne ArUDhatA, ananya ciMtana atizaya zuddhasvabhAva jo. apUrva 14 moha svayaMbhUramaNa samudra tarI karI, sthiti tyAM jyAM kSaNamoha guNasthAna jo; aMta samaya tyAM pUrNasvarUpa vItarAga thaI, pragaTAvuM nija kevaLajJAna nidhAna jo. apUrva 15 cAra karma ghanaghAtI te vyavaccheda jyAM, bhavanAM bIjataNo AtyaMtika nAza je; sarva bhAva jJAtA draSTA saha zuddhatA, kRtakRtya prabhu vIrya anaMta prakAza jo. apUrva Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha je bhavaroganAM 151 varte jayAM, 16 vedanIyAdi cAra karma baLI sIMdarIvat AkRti mAtra jo; te dehAyuSa AdhIna jenI sthiti che, AyuSa pUrNa, maTiye daihika pAtra jo. apUrva 17 mana, vacana, kAyA ne karmanI vargaNA, chUTe jahAM sakaLa pudgala saMbaMdha jo; evuM ayogI guNasthAnaka tyAM vartatuM, mahAbhAgya * sukhadAyaka pUrNa abaMdha jo. apUrva 18 eka paramANu mAtranI maLe na sparzatA, pUrNa kalaMka rahita aDola svarUpa jo; zuddha niraMjana caitanyamUrti ananyamaya, agurulaghu, amUrta sahajapadarUpa jo. apUrva 19 pUrvaprayogAdi kAraNanA yogathI, Urdhvagamana siddhAlaya prApta susthita jo; sAdi anaMta anaMta samAdhisukhamAM, anaMta darzana, jJAna anaMta sahita jo. apUrva 20 je pada zrI sarvajJe dIThuM jJAnamAM, kahI zakyA nahIM paNa te zrI bhagavAna jo; teha svarUpane anya vANI te zuM kahe? anubhavagocara mAtra rahyuM te jJAna jo. apUrva 21 eha paramapada prAptinuM karyuM dhyAna meM, gajA vagara ne hAla manoratharUpa jo; topaNa nizcaya rAjacaMdra manane rahyo, prabhuAjJAe thAzuM te ja svarUpa jo. apUrva Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra 1 5 2 137 amUlya tattvavicAra (harigIta chaMda) bahu puNyakerA puMjathI zubha deha mAnavano maLyo, toye are! bhavacakrano AMTo nahi ekke TaLyo; sukha prApta karatAM sukha TaLe che leza e lakSe laDo, kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAvamaraNe kAM aho rAcI raho? 1 lakSmI ane adhikAra vadhatAM, zuM vadhyuM te to kaho? zuM kuTuMba ke parivArathI vadhavApaNuM e naya ho; vadhavApaNuM saMsAranuM nara dehane hArI javo, eno vicAra nahIM ahoho! eka paLa tamane havo!!! 2 nirdoSa sukha nirdoSa AnaMda, lyo game tyAMthI bhale, e- divya zaktimAna jethI jaMjIrethI nIkaLe; paravastumAM nahi mUMjhavo, enI dayA mujane rahI, e tyAgavA siddhAMta ke pazcAduHkha te sukha nahIM. 3 huM koNa chuM? kyAMthI thayo? zuM svarUpa che mAruM kharuM? konA saMbaMdhe vaLagaNA che? rAkhuM ke e paraharuM? enA vicAra vivekapUrvaka zAMta bhAve jo karyA, to sarva Atmika jJAnanAM siddhAMtatattva anubhavyAM. 4 te prApta karavA vacana konuM satya kevaLa mAnavuM? nirdoSa naranuM kathana mAno teha' jeNe anubhavyuM; re! Atma tAro! Atma tAro! zIdhra ene oLakho, sarvAtmamAM samadaSTi dyo A vacanane hRdaye lakho. 5 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 nIrakhIne gaNe 138 brahmacarya viSe subhASita (doharA) navayauvanA, leza kASThanI pUtaLI, te A e tyAgI, auSadha je bhavaroganAM saghaLA saMsAranI, na viSayanidAna; bhagavAna samAna. ramaNI tyAguM badhuM, badhuM, kevaLa nAyakarUpa; zokasvarUpa. saMsAra; eka viSayane jItatAM, jItyo sau nRpati jItatAM jItiye, daLa, pura ne adhikAra. viSayarUpa aMkurathI, TaLe jJAna ne dhyAna; leza madirApAnathI, chAke jyama ajJAna. je nava vADa vizuddhathI, dhare ziyaLa sukhadAI; bhava teno lava pachI rahe, tattvavacana e bhAI. suMdara ziyaLa surataru, mana vANIne ne deha; je naranArI sevaze, anupama phaLa le teha. pAtra vinA vastu na rahe, pAtre Atmika jJAna; pAtra thavA sevo sadA, brahmacarya matimAna. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa A graMthamAM saMkalita karavAmAM AvelAM vacano 'zrImad rAjacaMdra' graMthanI zrImad rAjacaMdra Azrama-agAsathI prakAzita saM. 2007nI AvRttimAM kayA patrAMkamAM che te sUcavatI yAdI tathA viSayasUci. zrImad vacana - rAjacaMdra graMtha patrAMka viSayasUci kramAMka ? 6 ) da = 0 0 4 738 apUrva manoratha 255 videhI dazA 417 paramakRpALu devano upakAra 505 vItarAganA kahelA dharmano nizcaya 780 A dehanuM vizeSapaNuM 6 875 sapuruSano mArga pariNAma pAmavA 7 47 sadguruno anugraha 8 143 nirvANa mArga 166 mokSanuM sarvottama kAraNa mumukSue mArga pAmavA karavA yogya vicAra 11 200 vacanAvalI 213 sapuruSanuM zaraNa 213 sapuruSanI vizeSatA 14 213 sapuruSanI vizeSatA 15 213 purANapuruSanI vizeSatA 16 194 prAptino mArga 17 194 prAptino mArga 194 AjJAnuM ArAdhana 19 212 sajIvanamUrtino yoga 616 & R 2 & Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacana kramAMka zrImad rAjacaMdra graMtha patrAMka 20 594 21 447 22 491 23 522 24 522 25 522 26 692 27 692 28 566 29 566 30 689 31 689 32 689 33 689 34 592 35 825 36 636 37 403 38 749 39 810 40 561 41 54 42 54 43 54 viSayasUci duHkharUpa kAyA--anya vicAra pratikULa prasaMga--AtmasAdhananAM kAraNa sarva du:khathI mukta thavA satsaMga pratye bhakti satpuruSanuM oLakhANa satpuruSano yoga adhikaraNakriyAno hetu manuSyadehanI kRtArthatA nigraMtha mArgano Azraya saMsAranAM mukhya kAraNa saMsArano pravAha mRtyuprasaMgamAM vizeSa pratibodha mRtyunI upakAritA mRtyunA nimitte vicAraNA mRtyunA nimitte vicAraNA kSaNabhaMgura dehamAM prIti AtmasvabhAvanI nirmaLatAnAM sAdhana nimittAdhIna jIvanI vartanA AtmA AtmabhAva pAme te prakAra dharmanA jJAnanuM phaLa virati lokadaSTi ane jJAnInI dRSTino bheda mumukSupaNuM kyAre saMbhave? mokSano mArga mokSano mArga mokSano mArga Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad vacana rAjacaMdra graMtha kramAMka patrAMka viSayasUci 44 50 51 55 karma jaDa vastu-abodhatAnI prAptinuM kAraNa 4pa papa mokSa kyAre? 46 57 cAra bhAvanA 47 332 AraMbha parigrahane potAnA thatA aTakAvavA 48 172 potAne potAnA viSe ja bhrAMti 603 jJAnIpuruSane vartatuM sukha 331 saMsAragata hAlapano aMtarAya 727 mArga duSkara chatAM prApti pa2 375 jinAgama upazamasvarUpa pa3 375 satsaMga kalyANanuM baLavAna kAraNa 54 819 mokSapATaNa sulabha-zUravIrapaNuM 55 459 paramArtha mArganuM lakSaNa 56 459 paramArtha mArganuM lakSaNa 927 zarIra vedanAnI mUrti 58 816 sarva duHkhalayano upAya pa9 613 mumukSuno bhUmikA dharma 60 728 maraNa pAse zaraNarahitapaNuM pa28 laukikabhAve satsaMga paNa niSphaLa 352 duHkhanA prasaMge kema vartavuM? 726 Atmahita arthe-parihAdinI vismRti 64 729 lokadaSTimAM moTAIvALI vastuo pratyakSa jhera 65 737 tyAgamArga anusaravA yogya 66 736 jJAnInA jJAnanA vicArathI mahAnirjarA 67 731 AjIvikAdi prArabdha anusAra-ciMtA AtmaguNarodhaka 57 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacana kramAMka pa che na 496 211 528 725 72 223 73 223 74 359 75 431 76 135 77 492 78 525 79 678 80 913 81 913 82 217 83 525 84 449 85 843 86 843 87 525 88 832 89 534 90 449 91 449 zrImad rAjacaMdra graMtha patrAMka 69 viSayasUci akhaMDa nItinA mULa vinA upadezAdi niSphaLa satsvarUpa ane prApti laukikabhAve Atmahita azakya manuSyapaNAnI kiMmata paramAtmAnI bhakti ane kaThaNAI parAbhakti--kyAre Uge? potApaNuM TALavA yogya mArgAnusArIpaNuM samyakdazAnAM pAMca lakSaNa saMsAranI pratikULatA upakAraka bodhabIja--udAsInatA--muktapaNuM mumukSue upAsavA yogya dazA azAtAnI mukhyatA--mULa kAraNa AtmAnA kalyANanAM parama kAraNo na udAsIna, na anudyamI avyAbAdha samAdhinI icchA AtmasvarUpane AvaraNanAM mukhya kAraNo pUrNa dvAdazAMga saMkSepamAM nizcaya ane Azraya nivRttabuddhinI bhAvanA kartavya kiMcitmAtra grahavuM e ja sukhano nAza vIza doharAnI anuprekSA ane dizAmUDhatA kalyANano upAya AtmasvarUpane AvaraNanAM mukhya kAraNo Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad vacana viSayasUci kramAM ka rAjacaMdra graMtha patrAMka 95 569 92 449 satsaMganI niraMtara kAmanA 93 680 bIjA zrI rAma athavA mahAvIra 94 539 dAsAnudAsapaNe jJAnInI ananya bhakti mokSa-AtmajJAnathI 249 satsaMga-mokSanuM parama sAdhana 249 mUrtimAna mokSa-te satparuSa 98 568 svarUpa nirNayamAM bhUla 99 677 darzana-jJAna-cAritra viSe jAgRti 100 677 laukika abhiniveza 101 677 aMtara pariNati para dRSTi 102 702 samyaka ekAMta nijapadanI prApti mATe 103 85 AtmAne oLakhavA AtmAnA paricayI thavuM - 104 570 vivekajJAna athavA samyakadarzana 105 76 sapuruSanAM lakSaNa 106 408 jJAnIpuruSanuM sanAtana AcaraNa 107 399 satsaMgamAM AtmasAdhana alpa kALamAM 108 128 prathama saMvatsarI-mahAvairAgyadAyaka ciMtana 109 460 zArIrika vedanA samyak prakAre ahiyAsavA yogya 110 609 niraMtara pariNAmI karavA yogya vacano 111 609 satsaMgamAM puruSArtha 112 609 nirvANano mukhya hetu satsaMga 113 651 samajIne samAI rahyA-gayA 114 670 sarva duHkhathI mukta thavAno sarvotkRSTa upAya 115 591 jJAnIpuruSanI bhogapravRtti Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacana kramAMka 116 117 118 119 zrImad rAjacaMdra graMtha patrAMka 609 702 551 551 120 572 121 572 122 572 123 783 124 898 125 935 126 936 127 833 128 666 129 537 130 432 131 454 132 108 133 103 viSayasUci asaMgapaNuM--satsaMgano AdhAra upArjita karmanI rahasyabhUta mati--mRtyu vakhate samAdhi ane tenI duSkaratA mokSamArgamAM pravRtti--AtmajJAnI ane AtmajJAnInA zraddhAvAnanI tIvrajJAnadazA--bhaktimArga jJAnIpuruSanA AzrayamAM virodha karanAra paMcaviSayAdi doSo Azraya bhaktimArga pratyakSa puruSathI sarva sAdhana siddha pravRtti vyavahAramAM svarUpaniSThAnI durghaTatA manuSyadehano eka samaya paNa amUlya manuSyadeha--ciMtAmaNi svarUpasthitinuM ati utkRSTa parAkrama vicAravAna puruSonI vartanA vicAravAnane bhaya ane icchA AtmAne vibhAvathI avakAsita karavAne arthe jJAnIpuruSono mArgAnusArIne bodha aMtaramAM sukha--bahAra nathI kuTuMbarUpI kAjaLanI koTaDI Page #167 -------------------------------------------------------------------------- Page #168 -------------------------------------------------------------------------- _