Book Title: Ashtpahud
Author(s): Jaychandra Chhavda
Publisher: Anantkirti Granthmala Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022304/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmikundakundAcArya racita assttpaahudd'| bhASAvacanikAkArasva0 paM0 jayacandrajI chaavdd'aa| Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni zrI anaMtakIrti graMthamAlAkA 5 vAM puSpa / vItarAgAya namaH / aSTapAhuDa bhASA vacanikA sahita / prakAzaka muni zrI anaMtakIrti graMthamAlA samiti. prathamAvRtti 1000 ] bhASA kartA paM. jayacaMdajI chAvar3A [ vasaMta, vIra-saM. 2450 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka rAjamalajI vaDajAtyA maMtrI, muni zrI anaMtakIrti granthamAlA samiti / prinTara maMgezarAva kuLakarNI karnATaka sTIma presa / 434 ThAkuradvAra bambaI WHAIN MAWOW Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhuumikaa| aneka AnaMdadhAma atiramaNIya isa pavitra bhAratIya vasuMdharAmeM svayaM ahiM. sAtmaka tathA saMtoSa kara jItI hai rAga dveSa pariNati jinane aise dharmAmRta poSaka agaNanIya RSigaNagaNanIya bhagavat kundakundAcAryakA zAsana sAkSAttIrtheza pUjya zrI 1008 bhagavAn varddhamAna jinake samAna hI Aja isa kalikAla nAma paMcama kAlamai mAnyagaNanA rUpa pariNata ho rahA hai kyoMki unake amUlya smRtibodhaka graMtharAja Aja bhI unakI usa zAntisrAviNI divya bhavya, tathA lokAnta cidAnanda prApayitrI pAvanA mUrtiko pratyakSa bhAsurIya AbhAmeM nayana viSaya kara rahe haiN| yadyapi isa digambara jaina samAjameM AtmavijJAna karmavijJAna tathA tatsAdhaka aneka karaNAtmaka aise graMtharAja haiM ki jinake aMzamAtra jJAnase hI Aja kala dhuraMdhara vidvat zreNikI gaNanA prApta ho jAtI hai isI sababa yadi agAdhatAmeM ratnAkara inakA pratispardhI ho to vizeSa atizayokti na hogI kyoM ki guNaratna samudraratnavat inameM bhI bhare haiN| aura ve bar3e hI prajJAzIla karmazUrako prApta ho sakate haiM / isI kAraNa inakA racayitA yadi brahmadeva sarvajJake anurUpa ho to vaha aMzakatAmeM satyahI hai / kyoM ki hamAre jaiseke liye to yahAM bhI vahI vAta hai| ataeva inakI vANI sAkSAt tIrthezakI vANI aura ye sAkSAttIrthezake samAnahI hamAre liye hitAvaha haiM / inake viSayameM tathA inakI sarvajJa paraMparAgata kRtike viSayameM yadi kisIkI AkSepa vikSepatA hogI vaha kevala agAdhajala-AbhAtmaka mRgatRSNAke samAnahI usake liye hogii| svAmI kuMdakuMda sarIkhe graMthakAra tathA unake graMthameM kahIM bhI aisA aMza nahIM hai ki jisameM kisIkA AkSepa vikSepa ho kyoMki unakI graMthazailI AdhyAtma pradhAnatA se muni mArgAnuzAsinI hai phira bhI yahAM sarvatra isa prakArakA guMThana hai ki kisI bhI pratipakSI tathA parIkSakako Adise aMtataka kahIM bhI aisA aMza na milegA ki jisameM AkSepa vikSepako jagaha ho / isIliye inako pradhAna tathA pUjya pramANa koTImeM bhagavAn mahAvIra tathA gautamagaNIke tulya mAnA hai kyoMki zAstrakI AdimeM zAstra vAMcane vAle maMgalA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caraNa meM 'maMgalaM bhagavAn vIro maMgalaM gotamo gaNI maMgalaM kuMdakuMdAdyo jainadhammostu maMgalaM ' yaha pATha hamezaha hI par3hate haiN| isIse patA lagatA hai ki svAmI kundakundAcAryakA Asana isa digambara jaina samAjameM kitanA UMcA hai ye AcArya mUlasaMghake bar3ehI prAbhAvika AcArya mAne gaye haiM ataeva hamAre pradhAnavarga mUlasaMghake sAtha kundakundAnAyameM Aja mI apaneko pragaTa kara dhanya mAnate haiM, vAstavameM dekhA jAya to jo kundakundAnAya hai vahI mUlasaMgha hai phira bhI mUlasaMghakI asaliyata kahA~ hai yaha pragaTa karaneke liye kuMda. kuMdaAnAyako pradhAna mAnA hai aura isI hetuse mUlasaMghake sAtha jo kuMdakuMdaAmnAyake likhane bolane kI zailI hai vaha yogya bhI hai kyoMki mUlasaMghatA kuMdakuMdAmnAyameM hI pradhAnatAse mAnI jAtI hai / aura isakI prasiddhi digambara pramukha samAjameM sarvatra hI hai / ataH kisIke vivAda aura saMdehako yahAM jagaha nahIM hai / zrIzrutasAgarasUrine inake SaTpAhuDa graMthakI saMskRta TIkAke pratyeka pAhuDake aMtameM inake pAMca nAma likhe haiM jo ki ve isa prakAra haiM-zrI padmAnaMdikundakundAcAryavakragrIvAcAyalAcAryagRddhapRcchAcAryanAmapaMcakavirAjitena, isase yaha patA lagatA hai ki tatvArtha sUtrake kartA zrI umAsvAmI aura ye eka hI vyakti hoN| kyoMki tatvArtha-mokSazAstra ke dazAdhyAyake antameM bhI tatvArthasUtrakartAraM gRddhpicchoplkssitN| vaMde gaNIndrasaMjJAtamumAsvAmimunIzvaraM; isazlokameM bhI gRddhapiccha aisA umAsvAmIjIkA vizeSaNa diyA hai isase tathA videhakSetrameM bhagavAn zrI1008 sImaMdharasvAmIdvArA saMbodhita honekI kathAmeMbhI gRddhapicchakA viSaya AtA hai tathA kucha eka vidvAn dvArA umAsvAmIjIkI 1 digambarajaina nAmaka patrake varSa 14 vAM vIra saM 2447 vi. saM. 1977 san 1921 isavI ke paM. naMdalAlajI IDara ( cAvalI-AgarA ) dvArA bheje gaye AcAryoMkI pAvalI aura itihAsa nAmaka lekhakI TippaNIstha naM.ga kI IDara bhaMDAra vAlI paTTAvalI meM bhI kuMdakuMda ke pAMca nAmakA zloka isa prakAra milatA hai| paTTAvalI ga. AcAryakuMdakuMdAkhyo vakragrIvo mhaamuniH| elAcAryo gRddhapRcchaH padmanaMdIti tnnutiH||5|| Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 kathAbhI vaisIhI sunI jAtI hai jaisI ki gRddhapicchake viSayameM kundakundAcArya kI hai| aura kuMdakuMdAcArya sImaMdhara svAmIse saMbodhita hue isa viSaya meM bhI zrIzrutasAgarasUrine likhA hai ki -- sImaMdharasvAmizAnasaMbodhitabhavyajanena, isa se hama kucha saMdigdha hote haiM ki zAyada donoM vyakti ekahI hoM paraMtu jabataka koI puSTa pramANa na milai tabataka hama saMdigdhAvasthA meM rahane ke sivAya aura kara hI kyA sakate haiM / yadi kahIM kuMdakuMdake nAmoM meM umAsvAmi nAmabhI hotA taba to phira sandehako bhI sthAna na milatA phirabhI itanA jarUra hai ki inakA koi na koi guru ziSyapanekA sambadha paraspara meM avazya hogA / gRddhapRccha kuMdakuMda hoM yA umAsvAmi hoM doMnoMkA hI yazogAna isa di0 jaina samAjameM pUrNa rIti se bar3I bhakti tathA zraddhAse jude 2 nAma dvArA gAyA jAtA hai| tathA gRddhapRccha nAmase bhI kisI kisI graMthakartAne apanI Antarika bhakti pradarzita kI hai jaise ki vAdirAja sUrine apane pArzvacaritra graMthameM saba AcAryoM se prathama gRddhapRcchasvAmIkA kyA hI apUrva zabdoMmeM guNAnuvAda pUrvaka namaskAra kiyA hai atuccha guNasaMpAtaM gRddhapicchaM nato'smi taM / pakSIkurvati yaM bhavyA nirvANAyotpatiSNavaH // 1 // jo pradhAna 2 guNoM kA Azraya dAtA hai tathA mokSa jAneke icchuka ur3anevAle pakSiyoMke pAMkhakI taraha jisakA Azraya lete haiM usa gRddhapRcchako maiM namaskAra karatA hUM / kuMdakuMdake viSayameM bhASATIkAkAra paMDita jayacaMdrajI chAvar3A tathA paM0 vRMdAvanadAsajI vagairaH aneka vidvAnoMne bhI bahuta se abhyarthanIya vAkyoMse stutigAna 1 jAsake mukhAraviMdateM prakAza bhAsavRMda syAdavAdajainavaina iMdu kuMdakuMdase / tAsake abhyAsateM vikAza bhedajJAna hota, mUDha so lakhe nahIM kubuddhi kuMdakuMdase // deta haiM azIsa zIsanAya iMdu caMda jAhi, moha - mAra-khaMDa mArataMDa kuMdakuMdase / vizuddhibuddhivRddhidA prasiddha RddhisiddhidA hue na, haiM na, hohiM ge, muniMda kuMdakuMdase // kavivara vRndAvanadAsajI. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiyA hai jo ki adyAvadhi usI rUpameM pravAhita hokara calA ArahA hai| vaha svAmIjIke alaukika pAMDitya tathA unakI pavitra AtmapariNati kA hI prabhAva hai svAmIkundakundAcAryane avatarita hokara isa bhAratabhUmiko kisa samaya bhUSita tathA pavitrita kiyA isa viSayakA nizcitarUpase abhItaka kisI vidvAnne nirNaya nahIM kiyA kyoMki kitane hI vidvAnoMne sirpha andAjese inako vikramakI pAMcavI aura kitanehI vidvAnoMne tIsarI zatAbdikA honA likhA hai tathA bahutase vidvAnoMne inako vikramakI prathama zatAbdimeM honA nizcita kiyA hai aura isa mata parahI prAyaHpradhAna vidvAnoMkA jhukAva hai / saMbhava hai ki yahI nizcita rUpameM pariNata ho| paraMtu merA dila inako vikramakI pahalI zatAbdise bhI bahuta pahalekA kabUla karatA hai kAraNa ki svAmIjIne jitane graMtha banAye haiM una kisImeM bhI dvAdazAnuprekSAke aMtameM nAmamAtrake sivAya ApanA paricaya nahIM diyA hai paraMtu bodha pAhuDake aMtameM naMbara 61 kI eka yaha gAthA upalabdha hai saddaviyAro bhUo bhAsAsuttesu jaM jiNe kahiyaM / so taha kahiyaM NAyaM sIseNa ya mhaabaahuss|| bodhapAhur3a // 61 // mujhe isa gAthAkA artha gAthAkI zabda racanAse aisA bhI pratIta hotA hai| jaM-yat jiNe-jinena, kahiya-kathitaM, so-tat, bhAsAsuttesu-bhASAsUtreSu ( bhASArUpapariNatadvAdazAMgazAstreSu ), saddaviyArobhUo-zabdavikAro bhUtaH ( zabdavikArarUpapariNataH ) bhaddabAhussa-bhadrabAhoH sIseNaya-ziSyenApi / taha-tathA, NAyaM-jJAtaM, kahiyaM-kathittaM / jo jinendradevane kahA hai vahI dvAdazAMgameM zabdavikArase pariNata huA hai aura bhadrabAhuke ziSyane usI prakAra jAnA hai tathA kahA hai| ___ isa gAthA maiM jina bhadrabAhukA kathana AyA hai ve bhadrabAhu kona haiM, isakA nizcaya karaneke liye unake AgekI naM 62 kI gAthA isa prakAra hai / bArasa aMgaviyANaM caudasa puvaMga viula vittharaNaM / suyaNANi bhahabAhU gamayagurU bhayavao jayao // bodhapAhur3a // 62 // dvAdazAGgake jJAtA tathA caudaha pUrvAMgakA vistAra rUpameM prasAra karanevAle gamakagurU zrutajJAnI bhagavAna bhadrabAhu jayavaMte rho| Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ina donoM gAthAoMke par3hanese pAThakoMko acchI taraha vidita hogA ki ye bodha pAhuDakI gAthAyeM zrutakevalI bhadrabAhuke ziSyakI kRti hai| aura ye aSTa pAhuDa graMtha nirvivAda avasthAmeM kuMdakuMdasvAmIjIke banAye hue haiN| isase yaha siddha hotA hai ki svAmI kuMdakuMda zrutakevalIbhadrabAhuke ziSya the aisI avasthAmeM kuMdakuMdakA samaya vikramase bahuta pahalekA par3atA hai| paraMtu isa gAthAkA artha mAnyavara zrI zrutasAgara sUrine dUsarehI prakAra kiyA hai aura usIke AdhAra para jayapuranivAsI paM. jayacaMdrajI chAvar3Ane bhI kiyA hai isase hama pUrNa rUpameM yaha nizcaya nahIM likha sakate ki svAmIjIkA samaya vikrama zatAbdise pahalekA hogA kyoMki zrutasAgara sUrine jo artha likhA hai vaha kisI vizeSa paTTAvalI vagairaHke AdhArase likhA hogA dusare ve eka pramANIka tathA pratibhAzAlI vidvAn the isa vajaha unake arthako amAnya ThaharAyA jAya yaha isa tuccha lekhakI zaktise bAhya hai / phira bhI mujhe usa gAthAkA jo artha sUjhA hai vaha spaSTatAse Upara likhadiyA hai vidvAn pAThaka isakA samucita vicAra kara svAmIjIke samaya nirNayakI gaharI gaveSaNAmeM utarakara samAjakI eka khAsa truTiko pUrA kreNge| bhagavatkundakundasvAmIke banAye huye graMthoMmeM samayasAra 1 pravacanasAra 2 paMcAstikAya 3 niyamasAra 4 rayaNasAra 5 aSTapAhuDa 6 dvAdazAnuprekSA 7 ye sAta graMtha dekhanemeM Ate haiM aura ye sabhI graMtha chapa bhI gaye haiM / aSTapAhuDameM SaTpAhuDake Upara saMskRta TIkA zrI zrutasAgarajIsUrikI hai joki bahutahI manojJa hai jisameM graMthakA bhAva bahutahI acchI tarahase darzita kiyA hai aura vaha mANikacaMdra digambara jaina graMthamAlAke SaT prAbhRtAdisaMgrahameM prakAzita ho cukI hai| isa aSTapAhuDagraMthake Upara paM0 jayacaMdrajI chAvar3A jayapura nivAsIkRta dUsarI dezabhASAmaya vacanikA hai jisameM ki SaTpAhuDa taka zrI zrutasAgarasUrikI TIkAkA Azraya hai aura dUsare pAhuDoM kI unane khuda likhI hai jisakA ki varNana unhoMne khuda apanI prazastimeM likhA hai aura vaha prazasti isa graMthake aMtameM unakI jyoM kI tyauM lagAdI hai usase pAThaka vizeSajJAna isa viSayameM kara skeNge| paMDita jayacaMdrajI chAvar3Ake viSayameM hama-isa saMsthAse prakAzita prameya ratnamAlA tathA AptamImAMsAkI bhUmikAmeM pahale likhacuke haiM vahAMse pAThaka unake saMbaMdhakA kucha vizeSa paricaya kara sakate haiM / Apa 1900 zatAbdIke eka pratibhAzAlI vidvAn the Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinakA ki isa digambara samAjameM Aja bhI vaisAhI Adara hotA hai jaisA ki prasiddha vidvAn ToDaramalajIkA hotA hai| paM0 ToDaramalajIne thor3e hI samayameM apanI pratibhA zAlinI alauki buddhi se isa di. jaina samAjakA vaha kalyANa kiyA hai ki jisakA pratiphala svarUpa yazogAna yaha samAja Aja taka gA rahA hai| usI prakAra ToDaramalajIke samakakSa paMDita jayacaMdrajIkA bhI samAjake Upara vaisAhI upakAra hai isIse samAjakI dRSTimeM ye bhI mAnya haiM / paMDita jayacaMdrajIkA pAMDitya haraeka viSayameM apUrva hI thA yaha unakI graMtharUpa kRti se pAThakoM ko svayameva hI viditaho sakatA hai / tathA ye nirapekSa paropakArarata aise vidvAna the ki jinakI barAvarIkA usa samaya jayapura bharameM kisI dharmakA bhI vaisA koI vidvAn nahIM thaa| tathA bhASA sarvArthasiddhikI prazasti par3hane se mAlUmahotA hai ki Apake putra naMdalAlajI bhI bar3e vidvAna the| unakI preraNAse tathA bhavya janoMkI vizeSa preraNA se hI unhoMne sarvArthasiddhi vagairaH graMthoMkI dezabhASAmaya vacanikA likhI hai / Apake viSayameM vRddha puruSoM dvArA Aja taka bhI eka prasiddha kahAvata sunane meM AtI hai ki eka samaya jayapura nagarameM zAstrArthI anyadharmI eka var3A vidvAn jayapuranagarake vidvAnoMko zAstrArtha meM jItanekI icchA se AyA thA usa samaya usa vidvAn se zAstrArtha karaneke liye jayapuranivAsI koI bhI vidvAn usake sanmukha nahIM gayA, aisI hAlatameM nagarake vidvAnoMkI tathA nagarakI vidva. ttAke vinA akIrti na ho jAya isa hetu se tathA rAjyakI kIrti vAMcchaka nagarake vidvAn paMca tathA rAjya karmacArI vargane paM. jayacaMdrajI chAvar3Ase jAkara savinaya nivedana kiyA thA ki isa vidvAnko zAstrArtha meM ApahI jIta sakate haiM ataH isa nagarakI pratiSThA Apa parahI nirbhara hai isaliye zAstrArtha karaneke nimitta Apa padhAre anyathA nagarakI bar3IbadanAmI hogI ki bar3e bar3e paMDitoMkI khAni isa vizAla nagarako eka paradezI vidvAn jItagayA / isa bAtako sunakara paMDita jayacaMdrajI chAvar3Ane javAba diyA ki maiM to jayaparAjayakI apekSAse zAstrArtha karane kisIse jAtA nahIM phira bhI ApalogoMkA aisAhI Agraha hai to mere isa putra naMdalAlako le jAiye yaha usase zAstrArtha kara skegaa| isa para rAjI ho kara saba loga paM. naMdalAlajIko le gaye aura paM. naMdalAlajIne zAstrArtha kara videzI vidvAnko parAjita kiyA usake pratiphala rAjya tathA nagarapaMcakI tarapha se paM. naMdanalAlajI ko kucha upAdhi milI thI usake viSayameM paM. jayacaMdra. jIne avazya kartavya meM upakAra mAna kara usakA pratiphala svarUpa le nA mAnoM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avazya kartavya tathA upakArako nIce girAnA hai, ityAdi vAkya kaha kara usa padavIko vApisa karA diyA thaa| isa kathAnakase pUrI taura patA calatA hai ki Apa tathA Apake putra kitane bar3e vidvAn the aura Apa aihika AkAMkSAse kitane nirpakSa the| Apake pitAkA nAma motIrAmajI thA jAtike khaMDelavAla zrAvaka the tathA chAvar3A gotra meM ApakA janma huA thA ApakI jisa samaya 11 varSakI avasthA thI usa samaya se jaina dharmakI tarapha ApakA vizeSa citta AkarSita huaa| Apa teraha paMthake anuyAyI the| tathA Apa parakRta upakArako vizeSa mAnate the isaliye Apa meM kRtajJatA bhI bharapUra thI kyoM ki paM. baMzIdharajI paM. ToDaramalajI paM. daulatarAmajI tyAgI rAyamallajI vratI mAyArAmajI vagairaHkI kRti tathA inakA upakAra rUpa vakhAna Apane bar3ehI manojJa zabdoMmeM kiyA hai| Apane gomaThasAra, labdhi sAra, kSapaNAsAra, samayasAra, adhyAtmasAra, pravacanasAra, paMcAstikAya, rAjavArtika zlokavArtika, aSTa sahasrI, parIkSAmukha pramukha aneka graMthoMkA paThana tathA manana kiyA thA jinakA ki saba viSayaka khulAsA bhASA sarvArthasiddhi vagairaHkI prazasti 'par3hanese ho jAtA hai| Apane jo jo anuvAdarUpa graMtha kRti kI hai usakA khulAsA hama prameya ratnamAlA kI bhUmikAmeM kara hI cuke haiN| sarvArthasiddhi vagairaHke samAna Apane isa aSTapAhuDameM bhI bahuta hI bhavya prayAsa kiyA hai| Apane ati kaThina prathoMkA bhI sIdhI hRdayagrAhI bhASAmeM anuvAda kara eka bahuta bar3I samAjakI truTiko pUrA kiyA hai| isa kAraNa Apake viSayameM samAjakA AbhArI honA yogya hI hai| yaha pAhuDa graMtha yathA nAma tathA viSayase ATha aMzoMmeM vibhakta hai jaise ki darzana pAhuDameM-darzana viSayaka kathana, sUtra pAhuDameM-sUtra ( zAstra ) saMbaMdhI kathana, 'ityAdi / paMDitajIne isa graMthakI TIkAkI samApti vikrama samvat 1867 bhAdrapada sudi 13 ko kI hai-jaisAki Apane isa graMthakI prazastimeM likhA hai savaMtsara daza ATha sata satasaThi vikrmraay| mAsa bhAdrapada zukla tithi terasi pUrana thAya / / paMDitajIke graMthoM meM Adi tathA aMtake maMgalAcaraNase patA lagatA hai ki Apa 'parama Astika tathA deva guru zAstra meM pUrNa bhakti rakhate the| satyato yaha hai ki jahAM AstikatA tathA bhakti hai vahAM sarvakI upakAra kI buddhi bhI hai yahI vAta Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukta paMDitajImeM thI isaliye unameM bhI aisI upakI buddhi tathA anya mAnya guNa the| isIse Apa hamAre tathA saba samAjake mAnya haiM aba hama AkAMkSA karate haiM ki Apa zIghrahI anaMta tathA akSaya sukhake anaMta kAla bhogI hoN| isa graMthakI bhUmikAke sAtha bhI hamane pAThakoMke subhIte ke liye gAthA tathA viSaya sUcI bhI lagAdI hai| ava antima hamArA nivedana hai ki alpajJatA vaza isa bhUmikA tathA graMtha saMzodhana meM hamArI bahutasI truTi raha gaI hoMgI jisakA Apa sujJa mArjana kara hameM kSamA kreNge| mitI magasirasudi 8 saM. 1980 vikrama. tA. 15-12-1923 IsavIsana / vinIta rAmaprasAda jaina, ... bmbii| Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvItarAgAya nmH| niyamAvalI muni zrIanantakIrti graMthamAlA / 1 yaha granthamAlA zrI anantakIrti munikI smRtimeM sthApita huI hai jo ki dakSiNa kanar3Ake nivAsI digambara sAdhu cAritrake tatva jJAnapUrvaka pAlanevAle the aura jinakA dehatyAga zrI go0 di0 jaina siddhAnta vidyAlaya murainA ( gavAliyara ) meM huA thaa| 2 isa granthamAlA dvArA digambara jaina saMskRta va prAkRta grantha bhASATIkA sahita tathA bhASAke grantha prabaMdhakAriNI kameTIkI sammatise prakAzita hoNge| 3 isa granthamAlAmeM jitane grantha prakAzita hoMge unakA mUlya lAgata mAtra rakkhA jAyagA lAgatameM grantha sampAdana karAI saMzodhana karAI chapAI jilda baMdhAI Adike sivAya Aphisa kharca bhAr3A aura kamIzana bhI sAmila samajhA jaaygaa| 4 jo koI isa granthamAlAmeM ru. 100) va adhika ekadama pradAna kareMge unako granthamAlAke saba grantha vinA nyochAvarake bheTa kiye jAyage yadi koI dharmAtmA kisI granthakI taiyArI karAI meM jo kharca par3e vaha saba deveMge to granthake sAtha unakA jIvana caritra tathA phoTo bhI unakI icchAnusAra prakAzita kiyA jAyagA yadi kamatI sahAyatA deMge to unakA nAma avazya sahAyakoMmeM pragaTa kiyA jAyagA isa granthamAlA dvArA prakAzita saba grantha bhAratake prAntIya sarakArI pustakAlayoMmeM va myUjiyamoMkI lAyaberiyoMmeM va prasiddha 2 vidvAnoM va tyAgiyoM ke bheTasvarUpa bheje jAyaMge jina vidvAnoMkI saMkhyA 25 se adhika na hogii| 5 paradezakI bhI prasiddha lAyabreriyoM va vidvAnoMko bhI mahatvapUrNa grantha maMtrI bheTa svarUpameM bheja sakeMge jinakI saMkhyA 25 se adhika na hogI / 6 isa granthamAlAkA sarva kArya eka prabaMdhakAriNI sabhA karegI jisake sabhAsada 11 va korama 5 kA rahegA isameM eka sabhApati eka koSAdhyakSa eka maMtrI tathA eka upamaMtrI rheNge| 7 isa kameTIke prastAva maMtrI yathA saMbhava pratyakSa va parokSa rUpase svIkRta kraaveNge| 8 isa granthamAlAke vArSika kharcakA bajaTa bana jAyagA usase adhika kevala 100) maMtrI sabhApatikI sammatise kharca kara skeNge| 9 isa granthamAlAkA varSa vIra samvatse prArambha hogA tathA divAlI takakI riporTa va hisAba ADITarakA jacA huA mudrita karAke prati varSa pragaTa kiyA jaaygaa| 10 isa niyamAvalImeM niyama naM. 1-2-3 ke sivAya zeSake parivartanAdipara vicAra karate samaya kamase kama 7 mahAzayoMkI upasthiti Avazyaka hogii| Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI di0 jaina muni anaMtakIrtigraMthamAlAke mukhyasahAyaka mahAzaya / 2202) seTha gurumukharAyajI sukhAnaMdajI-bambaI. 1101) munimahArAjake AhAra dAna samaya. . 1101) yAtrArtha Aye hue dillI ke saMghake samaya. 1101) se. hukamacaMdajI jagAdharamalajI-dillI. 1101) se. ummedasiMhajI musaddIlAlajI-amRtasara. 501) zrI jainagraMtharatnAkarakAryAlaya-bambaI. 411) zrI dharmapatnI lAlA rAyabahAdura hajArIlAlajI-dAnApura. 251) se. nAthAraMgajI vAle-bambaI. . 201) se. cunnIlAla hemacaMdajI-bambaI. 101) sAhu sumatiprasAdajI-najIvAbAda. 101) lAlA jugalakizorajI-hisAra. 101) zrI jainadharmavardhinI sabhA-bambaI / 101) rAjamalajI bar3ajAtyA-bambaI / 101) se. baijanAthajI sarAvagI-hAtharasa / 101) se. kastUracaMda vecaradAsajI-bambaI / 101) lAlA jainendrkishorjii-aagraa| Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||shrii|| vissysuucii| viSaya. drshnpaahudd| bhASAkArakRta maMgalAcaraNa, dezabhASA likhanekI prtijnyaa| .... ... 1 bhASA vacanikA vanAnekA prayojana tathA laghutAke sAtha pratijJA, va mNgl| 2 kuMdakuMdasvAmikRta bhagavAnako namaskAra, tathA darzanamArga likhaneko suucnaa| 3 dharmakI jar3a samyagdarzana hai, usake vinA vaMdanakI pAtratA bhI nhiiN| ... 4 bhASAvacanikA kRta darzana tathA dharmakA svruup| ... .... darzanake bheda tathA bhedoMkA vivecn| .... .... darzanake udbodhaka cinha / .... .... samyaktvake AThaguNa, aura AThaguNoMkA prazamAdi cinhoM meM antbhv|... 10 samyaktvake ATha aNg| ... samyagdarzanake vinA bAhya cAritra mokSakA kAraNa nhiiN| ... samyaktvake vinA jJAna tathA tapa bhI kAryakArI nhiiN| ... samyaktva vinA sarva hI niSphala hai tathA usake sadbhAvameM sarvahI saphala hai... karmarajanAzaka samyagdarzanakI zakti jala-pravAhake samAna hai| jo darzanAditrayameM bhraSTa haiM ve kaise haiN| ... bhraSTa puruSa hI Apa bhraSTa hokara dharmadhArakoM ke niMdaka hote haiN| jo jinadarzanase bhraSTa haiM ve mUla se hI bhraSTa haiM aura ve siddhiko bhI prApta nahIM kara skte| ... ... ... ... 22 jina darzana hI mokSamArgakA pradhAna sAdhaka rUpa mUla hai| ... darzana bhraSTa hokara bhI darzana dhArakoM se apanI vinaya cAhate haiM ve durgtike| pAtra haiN| ... ... ... ... ... 24 lajjAdike bhayase darzana bhraSTakA vinaya karai haiM vaha bhI usIke samAna ( bhraSTa ) hai| ... ... ... ... ... 25 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya. darzanakI ( matakI ) hasti kahAM para kaise hai| kalyANa tathA akalyANakA nizcayAyaka samyagdarzana hI hai / kalyANa akalyANake jAnanekA phl| ... ... jina vacana hI samyaktvake kAraNa honese duHkhake nAzaka haiN| jinAgamokta darzana ( mata ) ke bheSoMkA varNana / samyagdRSTIkA lkssnn| .... ... ... .... nizcaya vyavahAra bhedAtmaka samyaktvakA svarUpa / .... ... ratnatrayameM bhI mokSasopAnakI prathama zreNi (peri) samyagdarzanahI hai ata ___ eva zreSTha ratna hai tathA dhAraNa karane yogya hai| .... ... 32 vizeSa na ho sake to jinokta padArtha zraddhAna hI karanA cAhiye kyoM ki vaha jinokta samyaktva hai| ... ... jo darzana, jJAna, caritra, tapa, vinaya, ina paMcAtmakatArUpa haiM ve vaMdanA yogya haiM tathA guNadhArakoMke guNAnuvAda rUpa haiN| ... ... 33 yathA jAta digambara svarUpako dekhakara matsara bhAvase jo vinayAdi nahIM ___ karai hai vaha mithyA dRSTi hai| nahIM vaMdanA karane yogya kona / vaMdanA karane yogya kona / mokSameM kAraNa kyA hai| ... guNoM meM uttarottara shresstthpnaa| jJAnAdi guNacatuSkakI prApti meM hI nissaMdeha jIva siddha hai / surAsuravaMdya amUlya ratna samyagdarzana hI hai| ... samyaktvakA mAhAtmya / sthAvara pratimA athavA kevala jJAnastha avsthaa| jaMgama pratimA athavA karma dehAdi nAzake anaMtara nirvANa prApti / sUtra pAhuDa sUtrastha pramANIkatA tathA upaadeytaa| ... bhavya( tva ) phalaprAptimeM hI sUtra mArgakI upAdeyatA 34 35 37 41 .. 42 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya. dezabhASAkAranirdiSTa anya graMthAnusAra AcArya paraMparA / dvAdazAMga tathA aMgavAhya zrutakA varNana / ... dRSTAnta dvArA bhavanAzakasUtrajJAnaprAptikA varNana / ... sUtrastha padArthoMkA varNana aura usakA jAnanevAlA smygdRssttii| ... vyavahAra paramArtha bhedadvayarUpa sUtrakA jJAtA malakA nAzakara sukhako pAtA 55 61 64 64 TIkAdvArA nizcaya vyavahAra nayavarNita vyavahAra paramArtha sUtrakA kthn| sUtrake artha va padase bhraSTa hai vaha mithyAdRSTi hai / hariharatulyabhI jo jinasUtrase vimukha hai usakI siddhi nahIM / ... utkRSTi zaktidhAraka saMghanAyaka muni bhI yadi jinasUtrase vimukha hai to vaha mithyAdRSTi hI hai| ... ... jinasUtrameM pratipAdita aisA mokSamArga aura anya amaarg| sAraMbha parigRhase virakta huA jinasUtrakathita saMyamadhAraka surAsurAdikara vaMdanIka hai| .... aneka zaktisahita parISahoMke jItanevAlehI karmakA kSaya tathA nirjarA ___ karate haiM ve vaMdana yogya haiN| .... .... .... icchAkAra karane yogya kon| .... .... . icchAkAra yogya zrAvakakA svarUpa .... anya aneka dharmAcaraNa hone para bhI icchAkArake arthase ajJa hai usako bhI siddhi nhiiN| ... icchAkAra viSayaka dRDha upadeza / ... jinasUtrake jAnanevAle muniyoMke svarUpakA vrnnn| yathAjAta rUpatAmeM alpaparigrahagrahaNase bhI kyA doSa hotA hai usakA kathana jinasUtrokta muniavasthA parigraha rahita hI hai parigrahasattAmeM niMdya hai| ... prathama veSa munikA hai tathA jina pravacanameM aise muni vaMdanA yogya haiN|... dusarA utkRSTa veSa zrAvakakA hai| .... tIsarA veSa strIkA hai / .... ... .... ... vastradhArakoMke mokSa nahIM, cAhe vaha tIrthakara bhI kyoM na ho mokSa nagna . ( digambara ) avasthAmeM hI hai| ... 66 .. 87 68 71 77 72 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya. striyoMke nagna digambara dIkSAke avarodhaka kAraNa / samyaktvasahita cAritra dhAraka strI zuddha hai pApa rahita hai| striyoMke dhyAnako siddhi bhI nhiiN| jina sUtrokta mArgAnugAmI grAhyapadArtho meM se bhI alpa pramANa grahaNa kareM haiM tathA jo sarva icchAoMse rahita haiM ve sarva duHkha rahita haiN| ... cAritra pAhuDa namaskRti tathA cAritra pAhuDa likhanekI prtijnyaa| ... samyagdarzanAditrayakA artha / ... ... ... ... jJAnAdibhAvatrayakI zuddhike artha do prakArakA caaritr| ... cAritrake samyaktva-caraNa saMyama-caraNa bhed| ... samyaktva-caraNake zaMkAdimaloMke tyAganimitta updesh| ... aSTa aMgoMke naam| .... ... ... ... niHzaMkita Adi aSTaguNavizuddha jinasamyaktvakA AcaraNa samyaktva caraNa cAritra hai aura vaha mokSake sthAnake liye hai| ... ... samyaktvacaraNa cAritra pUrvaka saMyamacaraNa cAritra zIghra hI mokSakA kAraNa hai| samyaktvacaraNa cAritra se bhraSTa saMyamacaraNadhArI bhI mokSako nahIM prApta krtaa| ... samyaktvacaraNake cinh| . samyaktva tyAga ke cinha / ... ... utsAha bhAvanAdi hone para samyaktvakA tyAga nahIM ho sakatA hai| mithyAtvAditraya tyAgane kA upadeza / vizuddhadhyAnake liye vizeSa updesh| ... mithyAmArgameM pravartIne vAle doSa / cAritradoSako mArjana karanevAle guNa / ... moharahita darzanAditraya mokSake kAraNa haiN| ... saMkSepatAse samyaktvakA mhaatmy| ... ... saMyamAcaraNake bheda aura bhedoMkA saMkSepatAse varNana / sAgArasaMyamAcaraNake 11 sthAna athAt gyAraha prtimaa| ... Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya sAgArasaMyamacaraNakA kathana / paMca aNuvratakA svarUpa / tIna guNa vratoMkA svarUpa / zikSAvratake cAra bheda / yatidharmapratipAdanakI pratijJA / yatidharmakI sAmigrI / paMcendriyasaMvaraNakA svarUpa / pAMcavratoM kA svarUpa / paMcavatoMko mahAvrata saMjJA kisa kAraNase hai / ahiMsAvratakI pAMca bhAvanA / satyatratakI 5 bhAvanA / acauryavratakI bhAvanA | brahmacaryakI bhAvanA | aparigraha - mahAvratakI 5 bhAvanA / saMyamazuddhikI kAraNa paMca samiti / jJAnakA lakSaNa tathA AtmAhI jJAna svarUpa hai / mokSamArgasvarUpa zreSTha jJAnIkA lakSaNa / paramazraddhApUrvaka - ratnatrayakA jJAtAhI mokSakA bhAgI hai / nizcaya cAritrarUpa jJAnake dhAraka siddha hote haiM / ... iSTa aniSTa ke sAdhaka guNadoSakA jJAna zreSTha jJAnasehI hotA hai samyagjJAna sahita cAritrakA dhAraka zIghra hI anupama sukhako prApta hotA hai / saMkSepatAse cAritrakA kathana / cAritra pAhuDakI bhAvanAkA phala tathA bhAvanAkA upadeza / ... bodha pAhuDa AcAryakI stuti aura graMtha karanekI pratijJA / Ayatana Adi 11 sthaloMke nAma / ... ... ... ... 5 ... ... ... ... ... ... : : ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .... ... .... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... AyatanatrayakA lakSaNa / * TIkAkArakRta AyatanakA artha tathA inase viparIta anyamata svIkRtakA niSedha | ... ... ... ... ... ::: : : : : ... ... ... 0.00 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... : ... patra 95 96 97 98 99 99 99 100 100 101 102. 102 103 103 104 105 105 106 106 107 108 109 111 112 113. 115. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra ... 115 ... 117 ... 119 ... 121 . 123 ... 123 . 124 ... 124 125 ... 126 ... 126 ... 127 viSaya caityagrahakA kathana / jaMgamathAvara rUpa jinapratimAkA nirUpaNa / darzanakA svarUpa / jinabiMbakA niruupnn| ... jinamudrAkA svarUpa / ... jJAnakA niruupnn| dRSTAntadvArA jJAnakA dRddhiikrnn| ... vinayasaMyuktajJAnIke mokSakI prApti hotI hai| ... matijJAnAdi dvArA mokSalakSyasiddhimeM bANa Adi dRSTAntakA kathana devakA svruup|... ... ... dharma, dIkSA, aura devakA svarUpa / ... ... tIrthakA svruup| ... arahaMtakA svruup| ... nAmakI pradhAnatAse guNoMdvArA arahaMtakA kathana / ... doSoMke abhAvadvArA jJAnamUrti arahaMtakA kthn|... guNasthAnAdi paMca prakArase arahaMtakI sthApanA paMca prakAra hai| guNasthAnasthApanAse arahaMtakA niruupnn| ... mArgaNAdvArA arahaMtakA niruupnn| ... paryAptidvArA arahaMtakA kthn| ... prANoMdvArA arahaMtakA kthn| - ... jIvasthAnadvArA arahaMtakA nirUpaNa / ... dravyakI pradhAnatAdvArA arahaMtakA nirUpaNa / ... bhAvakI pradhAnatAse arahaMtakA nirUpaNa / arahaMtake bhAvakA vizeSa vivecana / .... ... pravrajyA ( dIkSA ) kaise sthAnapara nirvAhita hotI hai tathA usakA dhArakapAtra kaisA hotA hai| ... dIkSAkA aMtaraMga svarUpa tathA dIkSAviSayavizeSakathana / dIkSAkA bAhya svarUpa / tathA vizeSakathana / ... pravrajyAkA saMkSipta kathana / ... 129 ... 130 ... 132 ... 133 ... 134 ... 135 . 138 ... 139 ... 142 ... 144 ... 145 ... 153 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya patra bodhapAhuDa (SaTjIvahitaMkara ) kA saMkSipta kthn| ... sarvajJapraNIta tathA pUrvAcAryaparaMparAgata-arthakA pratipAdana . bhadrabAhuzrutakebalike ziSyane kiyA hai aisA kathana / zrutikebali bhadrabAhukI stuti| ... ... ... bhAvapAhuDa jinasiddhasAdhuvaMdana tathA bhAvapAhuDa kahanekI sUcanA / ... ... 161 dravyabhAvarUpaliMgameM guNadoSoMkA utpAdaka bhAvaliMgahI paramArtha hai| ... bAhyaparigrahakA tyAga bhI aMtaraMgaparigrahake tyAgameMhI saphala hai| ... karoDoMbhava tapa karane parabhI bhAvake vinA siddhi nhiiN| ... ... 165 bhAvake vinA ( azuddha pariNatimeM ) bAhya tyAga kAryakArI nhiiN| ... 165 mokSamArga meM pradhAna bhAvahI hai anya aneka liMga dhAranese siddhi nhiiN| ... 166 anAdi kAlase anaMtAnaMta saMsArameM bhAvarahita bAhyaliMga anaMtavAra chor3e tathA grahaNa kiye haiN| ... ... 166 bhAvake vinA sAsAMrika aneka dukkhoMko prApta huA hai isaliye jinokta bhAvanAkI bhAvanA kro| narkagatike dukkhoMkA vrnnn| ... tiryaMca-gatike dukkhoMkA vrnnn| ... ... ... ... 168 manuSyagatike dukkhoMkA kthn| ... ... ... ... 169 devagatike dukkhoMkA niruupnn| ... dravyaliMgI kaMdI Adi pAMca azubha bhAvanAke nimittase nIca deva hotA hai| 170 kubhAvanArUpa bhAva kAraNoMse anekavAra anaMtakAla pArzvastha bhAvanA bhAkara dukhI huaa| ... ... ... ... ... 171 hInadeva hokara maharddhikadevoMkI vibhUti dekhakara mAnasika duHkha huaa| ... 171 madamatta azubhabhAvanAyukta aneka vAra kudeva huaa| ... ... 172 garbhajanya duHkhoM kA vrnnn|... ... ... ... ... 173 janma dhAraNa kara anaMtAnaMta vAra itanI mAtAoMkA dUdha pIyA ki jisakI tulanA samudrajalase bhI adhika hai| ... ... ... 173 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... 179 viSaya patra anaMta vAra maraNase mAtAoMke azrUoMkI tulanA samudra jalase adhika hai| 174 anaMta janmake nakha tathA kezoMkI rAzi bhI meruse adhika hai| ... 174 jala thala Adi aneka tIna bhuvanake sthAnoMmeM bahuta vAra nivAsa kiyaa| 175 jagatake samasta pudgaloMko anaMtavAra bhogA to bhI tRpti nahIM huii| ... 175 tIna bhuvana saMbaMdhI samasta jala pIyA tau bhI pyAsa na zAnta huii| ... 176 anaMta bhavasAgara aneka zarIra dhAraNa kiye jinakA ki pramANa bhI nhiiN| 176 viSAdi dvArA maraNakara anekavAra apamRtyujanya tIvra duHkha paaye| ... 177 nigodake duHkhoMkA vrnnn| ... ... 178 kSudra bhavoMkA kathana / ... ... ... ratnatraya dhAraNa karanekA updesh| ... ... 179 ratnatrayakA sAmAnya lakSaNa / ... ... 18. janma maraNa nAzaka sumaraNakA upadeza / ... 18. TIkAkAra varNita 17 sumaraNoMke bheda tathA sarvake lakSaNa / ... ... 181 dravya zramaNakA trilokImeM aisA koI bhI paramANu mAtra kSetra nahIM jahAM ki janma maraNako prApta nahIM huA bhAvaliMgake vinA bAhya jinaliMga prAptimeM bhI anaMta kAla duHkha she| ... ... 184 pulakI pradhAnatAse bhrmnn| ... ... 185 kSetrakI pradhAnatAse bhramaNa aura zarIrake roga pramANakI apekSAse duHkhakA vrnnn| ... . apavitra garbha-nivAsakI apekSA duHkhakA varNana / ... ... 187 bAlya avasthA saMbaMdhi vrnnn| .... ... ... 188 zarIrasaMbaMdhi azucitvakA vicaar| ... ... 189 kuTambase chUTanA vAstavika chUTanA nahIM kiMtu bhAvase chUTanAhI vAstavika chUTanA hai| ... muni bAhubalIjIke samAna bhAvazuddhike vinA bahuta kAlaparyaMta siddhi na bhii| ... ... ... 190 muni piMgalakA udAharaNa tathA TIkAkAra varNita kthaa| ... vaziSTa munikA udAharaNa aura kthaa|... bhAvake vinA caurAsI yoniyoMmeM bhramaNa / ... 186 .. 192 ...194 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra ... 195 ... 196 . 198 ... 199 . 200 . 201 viSaya bhAvasehI liMgI hotA hai dravyase nhiiN| ... bAhu munikA dRSTAnta aura kathA / ... .. dvIpAyana munikA udAharaNa aura kthaa| bhAvazuddhikI siddhimeM zivakumAra nAma munikA dRSTAnta tathA kthaa| bhAvazuddhi vinA vidvattAbhI kAryakArI nahIM usameM udAharaNa___ abhavyasena muni| ... ... ... vidvattA vinA bhI bhAvazuddhi kAryakAriNI hai usakA dRSTAnta-zivabhUti tathA zivabhUtikI kthaa| ... namatvakI sArthakatA bhAvasehI hai| ... ... bhAvake vinA korA nagnatva kAryakArI nhiiN| .. bhAvaliMgakA lakSaNa / ... ... bhAvaliMgIke pariNAmoMkA vrnnn| ... mokSakI icchAmeM bhAvazuddha AtmAkA citavana / ... Atma citavana bhI nijabhAva sahita kAryakArI hai| sarvajJa pratipAdita jIvakA svruup| ... ... jisane jIvakA astitva aMgIkAra kiyA hai usIke siddhi hai| jIvakA svarUpa vacana gamya na hone para bhI anubhava gamya hai| paMca prakAra jJAna bhI bhAvanAkA phala hai| ... ... bhAva vinA paThana zravaNa kAryakArI nhiiN| ... bAhya nagnapane kari hI siddhi hoya to tiryaMcaAdi sabhI nagna haiN| bhAva vinA kevala nagnapanA niSphalahI hai| ... pApamalina korA namamuni apayazakA hI pAtra hai| bhAvaliMgI honekA upadeza / bhAvarahita korA namamuni nirguNa nissphl| ... jinokta samAdhi bodhi dravyaliMgIke nhiiN| ... bhAvaliMga dhAraNakara dravyaliMga dhAraNa karanA hI mArga hai| zuddhabhAva mokSakA kAraNa azuddhabhAva saMsArakA kAraNa / bhAvake phalakA mAhAtmya / ... bhAvoMke bheda aura unake lkssnn| ... ... ... :::::::: ... 202 ... 204 ... 204 ... 207 ... 208 ... 209 ... 210 . 211 ... 211 ... 212 ... 212 ... 213 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya jinazAsanakA mAhAtmya | darzana vizuddhi Adi bhAva zuddhi tIrthakara prakRtikI bhI kAraNa hai / vizuddhinimitta AcaraNakA upadeza / jinaliMgakA svarUpa | jinadharmakI mahimA | pravRtti nivRttirUpa dharmakA kathana / puNya pradhAnatAkara bhogakA nimitta hai karmakSayakA nahIM mokSakA kAraNa AtmIka svabhAvarUpa dharmahI hai ... ... AlmIka zuddha pariNati ke vinA anya samasta puNya pariNati siddha haiM / AtmasvarUpakA zraddhAna tathA jJAna mokSakA sAdhaka hai aisA upadeza / bAhya hiMsAdi kriyA vinA sirpha azuddhabhAva bhI saptama narakakA kAraNa hai usameM udAharaNa - taMdula matsyakI kathA / bhAvavinA bAhya parigrahakA tyAga niSphala hai / bhAvazuddhi nimittaka upadeza / ... bhAvazuddhikA phala | bhAvazuddhi ke nimitta parISahoMke jItanekA upadeza / parISaha vijetA upasargoM se vicalita nahIM hotA usameM dRSTAnta / bhAvazuddhi nimitta bhAvanAoM kA upadeza / bhAvazuddhi meM jJAnAbhyAsakA upadeza / 440 bhAvazuddhi ke nimitta brahmacaryake abhyAsakA kathana / bhAvasahita cAra ArAdhanAko prApta karatA hai bhAvarahita saMsAra meM ... 10 bhramaNa kara hai / ... bhAva tathA dravyake phalakA vizeSa / ... ... Gr ... ... azuddha bhAvasehI doSa dUSita AhAra kiyA phira usIse durgati duHkha sahe / sacitta tyAgakA upadeza / ... paMcaprakAra vinaya pAlanakA upadeza / vainRtyakA upadeza / ... ... ... ... : ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... *** ... ... ... patra 215 216 216 217 218 219 220 221 222 222 223 224 225 226 227 227 228 229 229 230 231 232 233 234 2.35 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya lage hue doSoMko guruke sanmukha prakAzita karanekA upadeza kSamAkA upadeza / 11 kSamAkA phala / ... kSamAke dvArA pUrva saMcita kodhake nAzakA upadeza / ... dIkSAkAla AdikI bhAvanAkA upadeza / bhAvazuddhi pUrvaka hI cAra prakArakA bAhya liMga kAryakArI hai / bhAva vinA AhArAdi cAri saMjJAke paravaza hokara anAdikAla saMsAra bhramaNa hotA hai / bhAvazuddhi pUrvaka bAhya uttara guNoMkI pravRtikA upadeza / tatvakI bhAvanAkA upadeza / ... ... tatvabhAvanA vinA mokSa nahI / pApapuNyarUpabaMdha tathA mokSakA kAraNa bhAvahI hai / pApabaMdha ke kAraNoM kA kathana | puNyabaMdha ke kAraNoMkA kathana / bhAvanA sAmAnyakA kathana / uttarabhedasahita zIlavrata bhAvanekA upadeza / TIkAkAradvArA varNita zIlake aThAraha hajAra bheda tathA caurAsI lAkha uttara guNoM kA varNana / dharmadhyAna zukladhyAnake dhAraNa tathA Artaraudrake tyAgakA upadeza | bhavanAzaka dhyAna bhAvazramaNake hI hai / dhyAnasthitimeM dRSTAnta / paMcagurUke dhyAvanekA upadeza / jJAnapUrvaka bhAvanA mokSakA kAraNa hai / bhAvaliMgIke saMsAraparibhramaNakA abhAva hotA hai / ... bhAva dhAraNa karanekA upadeza tathA bhAvaliMgI uttamottama pada tathA / uttamottama sukhako prApta karatA hai / ... bhAvazramaNako namaskAra / devAdi Rddhi bhI bhAvazramaNako mohita nahI karatIM to phira anya saMsArake sukha kyA mohita kara sakate haiM / : ... ... ... :: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... : patra 235 236 237 237 238 239 239 240 241 243 244 244 245 246 247 248 251 252 253 254 255 255 256 257 257 258 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra 260 ::::: 262 264 ... 267 viSaya jabataka jarArogAdikA AkramaNa na ho tabataka AtmakalyANa kro| ... ahiMsAdharmakA updesh| ... cAra prakArake mithyAtviyoMke bhedoMkA varNana / ... abhavya viSayaka kathana / ... mithyAtva durgatikA nimitta hai| .. ... ... 265 tInasai tresaThi prakArake pAkhaMDiyoMke matako chur3AnekA aura jinamatameM pravRtta karanekA updesh| samyagdarzanavinA jIva calate hue muradeke samAna hai| 267 samyaktvakI utkRsstttaa| ... ... ... samyagdarzanasahita liMgakI prshNsaa| ... ... darzanaratnake dhAraNa karanekA Adeza / ... ... ... 269 asAdhAraNa dharmoM dvArA jIvakA vizeSa varNana / ... ... 270 jinabhAvanA pariNata jIva ghAtikarmakA nAza karai hai| ....272 ghAtikarmakA nAza anaMta catuSTayakA kAraNa hai| ... ... karmarahita AtmA hI paramAtmA hai usake kucha eka nAma / ... ... 274 devase uttama bodhikI praarthnaa| ... ... ... ... 275 jo bhaktibhAvase arahaMtako namaskAra karate ve zIghra hI saMsAra velikA nAza karate haiN| ... ... jalasthita kamalapatrake samAna samyagdRSTI viSayakaSAyoMse alipta hai| ... bhAvaliMga viziSTa vyaliMgI muni korA dravyaliMgI hai aura zrAvakase bhI nIcA hai| dhIra vIra kon| ... ... ... dhanya kon| ... ... ... ... ... ... 279 munimahimAkA vrnnn| ... ... ... ... ... 279 muni sAmarthyakA vrnnn| ... mUlottara-guNa-sahita muni jinamata AkAzameM tArAgaNa sahita pUrNa cadra samAna hai| ..... ..... ... ... .... vizuddhabhAvake dhAraka hI tIrthakara cakrI Adike pada tathA sukha prApta kareM haiN| 281 vizuddha bhAva dhAraka hI mokSa sukhako prApta hote haiN| zuddhabhAvanimitta AcAryakRta siddha parameSThIkI praarthnaa| ... a rrrrr & & & & 273 & & 278 ::::: . 280 ... 282 28 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya cAra puruSArtha tathA anya vyApAra sarva bhAvameM hI paristhita haiM aisA saMkSipta varNana | bhAva prAbhRtake par3hane sunane mananakaranese mokSakI prApti hotI hai aisA upadeza / tathA paMDita jayacaMdrajI kRta graMthakA dezabhASAmeM sAra // 284 mokSapAhuDa | maMgalanimitta devako namaskAra / deva namaskRti pUrvaka mokSapAhuDa likhanekI pratijJA / paramAtmA ke jJAtA yogIko mokSa prApti / AtmA ke tIna bheda | ... 13 AtmatrayakA svarUpa / paramAtmAkA vizeSa svarUpa / harAtmAko chor3akara paramAtmAko dhyAnekA upadeza / - bahirAtmAkA vizeSa kathana / -mokSa prApti kisake hai / ... baMdhamokSake kAraNakA kathana / - kaisA huA muni karmakA nAza karai hai / kaisA huA karmakA vadha kara hai / gati aura durgati kAraNa / paradravyakA kathana / : : : svadravyakA kathana / nirvANakI prApti kisa dravyake dhyAnase hotI hai / ... jo mokSa prApta kara sakatA hai use svarga prApti sulabha hai / ... : isameM dRssttaant| ... svargamokSa ke kAraNa | paramAtmasvarUpa prApti ke kAraNa aura usa viSayakA dRSTAnta / ... tadvArA zreSTa azreSThakA varNana | - AtmadhyAnakI vidhi / ... dhyAnAvasthA meM maunakA hetupUrvaka kathana / yogIkA kArya / ... ... ... 930 ... ... ... ... ...vi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ::: ... ... ... patra 283 288 289 290 290 291 292 292 293 295 296 297 297 298 299 299 300 300 301 302 302 304 304 306 307 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s s s ... 31. ... 310. . 311 . 311 :: :: ::: . 312 ... 312 :: :: :: :: :: :: :: :: s . 315 s s viSaya kona kahAM sotA tathA jagatA hai| ... jJAnI-yogIkA krtvy| ... ... ... dhyAna adhyayanakA updesh| ... ArAdhaka tathA ArAdhanakI vidhike phalakA kathana / AtmA kaisA hai| ... yogIko ratnatrayakI ArAdhanAse kyA hotA hai| ... AtmAmeM ratnatrayakA sadbhAva kaisaiM / ... prakArAntarase ratnatrayakA kthn| ... samyagdarzanakA prAdhAnya / ... .. samAgjJAnakA svruup| ... samyak caritrakA lakSaNa / ... ... ... paramapadako prApta karanevAlA kaisA huA hotA hai| kaisA huA AtmAkA dhyAna karai hai| ... ... kaisA huA uttama sukhako prApta karatA hai| ... kaisA huA mokSasukhako prApta nahIM krtaa| ... jinamudrA kyA hai| ... ... paramAtmAke dhyAnase yogIke kyA vizeSatA hotI hai| cAritraviSayaka vizeSa kathana / - ... jIvake vizuddha azuddha kathanameM dRssttaant| . samyaktasahita sarAgI yogI kaisaa| ... karmakSayakI apekSA ajJAnI tapasvIse jJAnI tapasvImeM vishesstaa| ajJAnI jJAnIkA lakSaNa / ... aise liMgagrahaNase kyA sukh| ... sAMkhyAdi ajJAnI kyoM tathA jainameM jJAnitva kisa kaarnnse|... jJAnatapakI saMyuktatA mokSakI sAdhaka hai pRthaka 2 nhiiN| ... svarUpAcAraNa cAritrase bhraSTa koMna / ... jJAnabhAvanA kaisI kAryakArI hai| ... ... kinako jItakara nija AtmAkA dhyAna karanA / ... dhyeya AtmA kaisaa| ... s s :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: : 319 320 s 321 ... 322 323 24 s s s s 329 s s sh . Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s s s s s s s s ls lsh ls ... 340 s sh viSaya uttarottara duHkhase kinakI prApti hotI hai| ... ... 333 jaba taka viSayoMmeM pravRtti hai taba taka AtmajJAnakI prApti nahIM / ... 331 kaisA huA saMsArameM bhramaNa karai hai| ... ... 332. caturgatikA nAza koMna karate hai| ... ajJAnI viSayaka vizeSa kthn| ... vAstavika mokSaprApti koMna karate haiM / ... ... 334 kaisA rAga saMsArakA kAraNa hai| ... sama bhAvase caaritr| ... ... dhyAna yogake samayake niSedhaka kaise haiM / ... 336 paMcamakAlameM dharma dhyAna nahIM mAneM hai ve ajJAnI haiN| isa samaya bhI ratnatraya zuddhipUrvaka AtmadhyAna iMdrAdi phalakA dAtA hai|... mokSamArgase cyuta koNn| ... .. ... 339 mokSamArgI muni kaise hote hai| .. mokSaprApaka bhaavnaa| ... ... ... 341 phira mokSamArgI kaise / ... ... 341 nizcayAtmaka dhyAnakA lakSaNa tathA phala / pAparahita kaisA yogI hotA hai| . ... ... 343 zrAvakoMkA pradhAnakartavya nizcalasamyaktva prApti tathA usakA ... dhyAna aura dhyAnakA phl| ... jo samyaktvako malina nahIM karate ve kaise kahe jAte haiN| ... 346 samyaktvakA lkssnn| samyaktva kisake hai| ... mithyA dRSTikA lakSaNa / ... mithyAkI mAnyatA samyagdRSTIke nahIM / tathA donoMkA paraspara viparIta dhrm| ... kaisA huA mithyA dRSTi saMsArameM bhrameM hai| mithyAtvI liMgIkI nirrthktaa| ... ... jinaliMgakA virodhaka koMna / AtmasvabhAvase viparItakA sabhI vyartha hai| ... 342 sd s 344 s 347. ... 347. 48. Www Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra viSaya aisA sAdhu mokSakI prApti karatA hai| ... ... ... 355 dehastha AtmA kaisA jAnane yogya hai| .. 356 'paMcaparameSTI AtmAmeM hI haiM ataH vahI zaraNa hai| ... 356 cAroM ArAdhanA AtmAhImeM haiM ataH vahI zaraNa haiM / mokSa pAhuDa par3hane sunanekA phl| ... ... ... 350 TIkAkArakRta mokSapAhuDakA sAra rUpa kathana / ... graMthake alAvA TIkAkArakRta paMca namaskAra maMtra viSayaka vizeSa vrnnn| 362 367 372 liNgpaahudd| arahaMtoMko namaskAra pUrvaka liMga pAhuDa vanAnekI pratijJA / ... bhAvadharmahI vAstavika liMga pradhAna hai| pApamohita durbuddhi nAradake samAna liMgakI haMsI karaiM haiN| ... 369 liMga dhAraNakara kukriyA kareM haiM ve tiryaMca haiN| ... 370 aisA tiryaMca yoni hai muni nhiiN| ... ... ... liMgarUpameM khoTI kriyA karanevAlA narakagAmI hai| liMgarUpameM abrahmakA sevanevAlA saMsArameM bhramaNa karatA hai| ... kaunasA liMgI anaMta saMsArI hai| ... kisa karmakA karanevAlA liMgI narakagAmI hai| ... 372 phira kaisA huA tiryaMca yoni hai| ... ... kaisA jinamArgI zramaNa nahIM ho sktaa| ... corake samAna konasA muni kahA jAtA hai| ... liMgarUpameM kaisI kriyAyeM tiryaMcatAkI dyotaka haiN| bhAvarahita zramaNa nahIM hai| ... ... striyoMkA saMsarga vizeSa rakhanevAlA zramaNa nahIM pArzvasthase bhI girA hai| puMzcalIke ghara bhojana tathA usakI prazaMsA karanevAlA jJAna bhAva rahita hai zramaNa nhiiN| ... ... ... .. ... 380 liMgapAhuDa dhAraNa karanekA tathA rakSA karanekA phala ... ... 381 375 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 m sAhA / ... ... ... . ... 388 . to w ... 391 391: viSaya patra zIla paahudd| mahAvIra svAmIko namaskAra aura zIlapAhuDa likhanekI pratijJA ... 383 zIla aura jJAna paraspara virodha rahita haiN| zIlake vinA jJAna bhI nhiiN| 384 jJAna honepara bhI jJAna bhAvanA viSaya virakti uttarottara kaThina hai ... 386 jabataka viSayoMmeM pravRtti nahIM tabataka jJAna nahIM tathA karmoMkA nAza bhI nhiiN| ... kaisA AcaraNa nirarthaka hai|... ... 387. mahAphalakA denevAlA kaisA AcaraNa hotA hai| ... kaise hue saMsArameM bhrameM haiN| ... ... 388 jJAnaprApti pUrvaka kaise AcaraNa saMsArakA nAza karate ... 389 jJAnadvArA zuddhimeM suvarNakA dRSTAnta / ... ... 389 viSayoMmeM Asakti kisa doSase hai| ... nirvANa kaise hotI hai| ... ... niyamase mokSaprApti kisake hai| ... kinakA jJAna nirarthaka hai kaise puruSa ArAdhanA rahita hote haiM / ... kinakA manuSyajanma nirarthaka hai| ... zAstroMkA jJAna hone para bhI zIla hI uttama hai| zIla maMDita devoMke bhI priya hote haiN| manuSyatva kinakA sujIvita hai| ... zIlakA privaar| ... ... tapAdika sava zIlahI hai / ... ... viSayarUpI viSa hI prabala viSa hai| ... viSayAsakta huA kisa phalako prApta hotA hai| ... zIlavAn tuSake samAna viSayoMkA tyAga karatA hai| aMgake suMdara avayavoMse bhI zIla hI suMdara hai| ... 400. mUDha tathA viSayI saMsArameMhI bhramaNa kareM haiN| ... ... 401 karmabaMdha karmanAzaka guNa saba guNoMkI zobhA zIlase hai| mokSakA zodha karanevAlehI zodhya haiN| ... ... ... 392 s m s m . :: :: :: :::::::: m h m m m m . m m . m m ..... m m .. x x . x 0 403. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 viSaya zIlake vinA jJAna kAryakArI nahIM usakA sodAharaNa varNana / - nArakI jIvoMko bhI zIla arhadUvibhUtise bhUSita karatA hai usameM varddhamAna jinakA dRSTAMta / - mokSameM mukhya kAraNa zIla / anike samAna paMcAcAra karmakA nAza karate haiN| "kaise hue siddha gatiko prApta karate haiM / zIlavAna mahAtmAkA janmavRkSa guNoMse vistArita hotA hai. / ... kisake dvArA koMna bodhikI prApti karatA hai / - kaise hue mokSasukhako pAte haiM / TIkAkArakRta zIla pAhuDakA sAra / TIkAkAra kI prazasti / ... ... ArAdhanA kaise guNa pragaTa karatI hai / jJAna vahI hai jo samyaktva aura zIlasahita hai / iti / ... ... ... : ... ... ... ... ... 700 ... patra 404 405 406 406 407 407 408 409 410 411 412 414 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana / isa graMthakA nirmANa samAjake usa mahAtmA vyakti dvArA huA hai ki jisake nAmoccAraNasehI AtmA bhavya pavitratArUpa sugaMdhase suvAsita ho jAtA hai| aise mahAtmAkA kucha paricaya pAThakoMko isa graMthakI bhUmikAse hogaa| unhI mahAtmAke ghar3e bhare hue samudrakI kahAvatako caritArtha karanevAle isa amUlya graMtharAja aSTapAhuDako lAgata mAtra alpamUlyameM pradAna karaneke liye jo isa-muni zrI anaMtakIrti graMthamAlA, nAma samitine prayAsa kiyA hai vaha sirpha ApakI bhavya naiSThaya tathA pavitra Adarza caryA-nimitta hI hai / tathA saMsthAne jo isase pahale grantha prakAzita kiye haiM tathA prakAzita karaigI usakA bhI uddezya vahI pavitra AdarzatA hai| jisako ki prApta karanA hamArA eka svAbhAvika kartavya hai| usake isa nimittako yathAsAdhya kAyama rakhaneke liye maMtrI mahodaya tathA samati yathAzakti prayatnazIla hai aura AzA karatA hUM ki Apa bhI isa prayatnameM bharakasa rUpase sahAyaka hoM jisase ki abAdhita kAryasiddhi ho / isa granthakA saMzodhana, jo kiyA gayA hai usameM alpajJatAse bahutasI truTiyAM hoMgI usake liye vijJa pAThaka kSamA pradAna kreNge| isa graMthake sAtha bhUmikA, viSaya-sUcI tathA gAthA-sUcI bhI pAThakoM ke subhIte liye lagAdI hai usameM bhI pramAdajanya bahutasI truTiyoMkI saMbhAvanA hai / ataH yahAM bhI vijJapAThakoMse vaisAhI kSamArtha nivedana hai / paM. indralAlajI zAstrI jayapurakA kApIrUpa kArya sarAhanIya hai Apane gAthAke pAThabhedako TippaNImeM lagA kara bahuta kucha subhItA kara diyA hai| muMbaI vasaMta paMcamI) rAmaprasAda jaina bambaI, nivedaka 1980 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI aSTapAhuDakI akAraAdi - anukramase gAthAsUcI pra. saM. gAthA a ai sohaNa joeNaM akkhANi bAhirappA ... * annAI dasaya duNNaya acNaM pi cedA ajjavi tiriyaNasuddhA aNNA aNNataM aNNaM ca vasiha muNI aNe kumaramaraNaM apariggaha suma appA appamma rao appA appamma rao appA carittavaMto appA jhAyaMtANaM ... appA NAUNa NarA aNuNe ma amarANa vaMdiyANaM asANa bhAyaNeNa ya arasamarUvamagaMdhaM arahaMtabhAsi yatthaM arahaMteNa sudinaM arahaMte suhabhattI Progreat four avaro vidavvasamaNo avasesA je liMgI asiyasa kiriyavAI asuI hatthe ya ... ... 380 ... 200 ... ... ... ... ... ... 4 ... ... ... 302 291 gAthA assaMjadaM Na vaMde aha puNa appANicchadi aha puNa appANicchadi A 198 326 | AgaMtuka mANasiyaM 338 AdasahAvAdaNNaM 89 AdAkhu majjhaNANe 192 | Adehi kammagaMThI 180 AyadaNaM cedaharaM 103 Aruhavi aMtarappA 180 | AhArabhayapariggaha 221 | AhArAsaNaNiddAjayaM 330 | AhAro ya sarIro 334 AsavahedU ya tahA ... bhAva 64 iyamicchattAvAse 262 iya liMgapAhuDamiNa 173 iriyAbhAsA esaNa :: *** :: ... ... ... 332 99 icchAyAra mahatthaM 34 | iDDimatulaM vi uvviya... 210 ima ghAikammamukko 206 iya uvaesaM sAraM 44 | iyajANi UNa joI 112 iya gAuM guNadosaM 411 iya NAUNa khamAguNa... 356 iya tiriyamaNuyajamme... 196 ... 008 ... 660 B 948 ... ... *** ... ... ... ... 100 ... ... ... ... ... 930 288 pR.saM. 35 66 222 169 299 203 402 112 292 239 330 135 324 65 258 275 313 308 269 667 177 284 266 381 104 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA sahacari veNNA ucchAhabhAvaNAsaM ucchAhabhAvaNAsaM uttamamajjhima 4 ... ... ... ... uttharai jANa jarao... uddhaddhamajjhaloe udadhIvaradaNa - bharido uppaDadi padi dhAvadi uvasaggaparisaha sahA uvasamakhamadamajuttA ... e eNa kAraNa ya eeNa kAraNa ya ee tiNi vibhAvA ee tiNi vibhAvA .. eehiM lakkhavarNehiM ya ekekegulitrAhI ego me sAsado appA egaM jiNassarUvaM ... erisa guNehiM davvaM evaM AyattaNa guNa evaM ci NAUNaya evaM jiNapaNNattaM evaM jiNapaNNattaM evaM jiNehiM kahiyaM evaM bahuppayAraM evaM sahio muNivara... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9:0 pU. saM. 62 323 88 89 145 gAthA evaM sAvayadhammaM evaM saMkheveNa ya kattA bhAi amuto kalahaM vAdaM jUA kallANa paraM parayA kAUNa mukAra kAU NamokAraM 79 | kumakumuda saMsA 92 kevalijiNapaNNattaM :: ... ka 86 | kohabhayahAsa lohA 186 | kaMdappamAiyAo 203 kaMdappA iya vaTTai 29 | kaMda mUlaM vayaM 137 153 khaNaNuttA vaNavAlaNa 81 khayarAmaramaNuyakaraM ... 259 341 402 | kAla aNaMto jIvo 376 kiM kAhadi bahikammaM... 151 kiM jaMpiga bahuNA 148 kiM puNa gacchara mohaM... kiMbahuNA bhaNa 66 kucchiya devaM dhammaM 222 kucchiyadhammammi rao ... ... ... ... ... ... kha :: ... ... 32 ga 358 gai iMdiyaM ca kAye 364 | gasiyAI puggalAI 406 379 gahi UNaya sammattaM ... ... hi ujjhiyAI muNivara ... :: ... : : : ... 3 367 ... 184 ... ... ... ... ... ... ... :: ... pra. saM. 99 108 270 371 40 353 345 258 345 348 265 393 198 102 170 375 233 168 213 134 175 176 344 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pR. saM. ::::::::: .. 321 3 gAthA pR. saM. gAthA gAheNa appagAhA ... ... 75 jalathalasihipavaNaMvara ... 175 giNhadi adattadANaM ... ... jassapariggahagahaNaM ... ... girigaMthamohamukkA ... jaha kacaNaM visuddhaM ... ... . 389 guNagaNamaNimAlAe ... | jahajAyarUva rUvaM ... ... guNagaNa-vihUsiyaMgo ... 354 | jaha jAya rUva sarisA ... 68 guNaThANamaggaNehiM ya ... jaha Na vilahadi hu lakkhaM ... 124 jaha tArAyaNa caMdo ... ... caDaviavikahAsatto .... ... jaha tArAyaNa sahiyaM ... causaThicamaramahio jaha dIvo gambhahare ... ... cakkahararAmakesava ... jaha pattharoNa bhijai caraNaM havai sadhammo jaha phaNirAo sohai .. 268 cariyA variyA vadasamadi jaha phalihamaNivisuddho cArittasamArUDho ... jaha mUlammi viNache ... ... cittA sohI Na tesiM... jaha mUlAo khaMdho ... ... ceiya baMdhaM mokkho ... jaha rayaNANaM pavaraM ... ... corAga rAurANa ya ... jaha visaya luddha visado jaha vIyami ya dahe ... ... 255 chajjIvachaDAyadaNaM ... ... jaha salileNa Na lippar3a chattIsaM tiNi sayA ... ... | jAe visaya virato ... ... ... 405 chahadaca NavapayatthA jANai bhAvaM paramaM ... ... chAyAsa dosa dUsiya... .... 232 jAvaNabhAvahi tacaM ... jiNa NANa dichi suddhaM jaha jAya rUva sarisA jiNabiMbaM NANamayaM jaha NANeNa visoho ... ... jiNamagge pavvajjA ... ... jA saNeNa suddhA ... ... jiNamuI siddhisuhaM ... ... .. 319 jai phulaMgaMdhamayaM ... ... jiNavayaNamosahamiNaM jA visaya lola ehiM ... jiNivayaNa gahida sArA ... jaravAhi jammamaraNaM ... ... 1 jiNavaracaraNaMbujhaha ... ... jaravAhi dukkharahiyaM ... 137 | jiNavaramaeNa joI ... ... . 218 ..398 s s m ... 262 80 w 84 w w 74 s . h s . 8 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WORM 5 5 5 gAthA pR. saM. / gAthA jIvavimukko savao ... jo sutto vavahAre ... ... jIvAjIvavibhattI ... ... 105 jo saMjamesu sahio... ... 63 jIvAjIvavihattI ... jaM kiMcikayaMdosaM ... jIvANamamayadAnaM ... ... 261 ja caradi suddhacaraNaM ... ... 117 jIvAdIsadahaNaM .. ... jaM jANai taM gANaM ... jIvo jiNapaNNatto ... jaM jANai taM gANaM ... je ke vi davva savaNA jaM jANiUNa joI ... je jhAyati sadavvaM ... jaM jANiUNa joI ... jeNa rAgo pare dave ... jaM NimmalaM sudhammaM ... je iMsaNesu bhaThANANe ... jaM mayA dissade rUvaM... ... je daMsaNesu bhaTTA ... jaM sakai taM kIrai ... ... je pAvamohiyamaI ... jaM sUttaM jiNauttaM ... ... je vi paDaticatesiM ... ... je puNa visayavirattA ... ... 333 | jhAyahi dhammaM sukaM ... je paMcacelasattA ... sAyahi paMca vi gurave ... je rAya saMga juttA ... je vAvIsa parIsaha ... NaggataNaM akajjaM ... ... jesiM jIva sahAvo ... ... 206 | Naggo pAvai dukkhaM ... ... 209 jo icchai NissariduM... | Nacadi gAyadi tAvaM ... jo kammajAdamaio ... ... NamiUNa jiNavariMde ... jo koDieNa jippar3a | NamiUNa ya taM devaM ... ... jo ko vi dhammasIlo Na muyai payaDi abhavvo jo jAi joyaNasaMya . garaaisu veyaNAo ... ... jo jIvo. bhAvato ... Nava NokasAyavaggaM ... ... jo joDedi vivAhaM ... NavavihabaMbha payaDahi ... ... jo dehe hiravekkho . ... NaviehiM jaM Navijai ... jo pAva mohidamadI ... ... 369 Navi deho vaMdijaha ... ... jo puNa paradavvarao ... ... 297 | gavi sijai vatthadharo... ... jo rayaNattayajutto ... .. 316 / NANaguSahi vihINA ... : :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: : . 289 264 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 257 ... 226 :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: : .. 176 gAthA pR. sN.| gAthA NANamayavimalasIyala ... 255 tavavayaguNehiM suddho ... ... 122 NANamayaM appANaM ... ... 288 tavavayaguNehiM suddhA ... NANammi daMsaNammi ya vavivaroobaMdhaiM ... NANassa Nasthi doso ... tassayakaraha paNAmaM ... NANAvaraNAdIhiM ... tAmaNaNajjai appA ... NANI sivaparamehi ... tAvaNa jANadi gANaM ... NANeNa daMsaNeNai .... titthayaragaNaharAiM ... NANeNa daMsaNeNai titthayarabhAsiyatthaM ... NANaM carittasuddhaM tipayAro so appA ... NANaM caritrahINaM ... tilatusamaNNaNimatta ... NANaM jhANaM joo ... tihitiNi dharavi NicaM NANaM Narassa sAro ... ... tihuyaNasalilaM sayalaM... NANaM NAUNa NarA ... tusamAsaM ghosaMto ... ... / 199 gANaM dasaNasammaM ... tuhamaraNe dukkheNaM ... 174 NAgaM purisassa habadi... te dhaNNA tANa Namo NANe ThavaNe hi ya saMdabve te dhaNNA sukayatthA ... ... NiggaMtha mohamukA ... te dhIravIrapurisA ... ... NiggaMthA NissaMgA ... | te me tihuvaNamahiyA Nicela pANipatta te yAlA tiNisayA ... NicchayaNayassa evaM ... terahame guNaThANe .... 133 NiNNehA NilohA ... te rAyA viyasayalA ... jiMdAe ya pasaMsAe ... te viyabhaNAmihaM je ... ... Niya dehasarissaM ... taM ceva guNavisuddhaM ... ... Niya sattie mahAjasa Niruvamacalamakhoha ... ... 118 thUle tasakAyavahe .. NissaMkiyaNikaMkhiya ... ... | daDhasaMjamamuddAe ... ... tacaraI sammattaM ... ... 312 | damveNasayalaNaggA ... tavarahiyaM jaM gANaM ... ... 327 / dasadasadosuparIsaha ... ... 227 * r r ... 282 r r r r r ta 209 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 97 211 368 126 gAthA saM. gAthA pR. saM. dasapANApajattI ... ... 137 | dasaNasuddho suddho ... ... 312 dasavihapANAhAro daMsei mokkhamaggaM ... ... dikkhAkAlAIyaM diyasaMgaThiyamasaNaM | ghaNaghaNNavatthadAraNaM ... ... disividisimANapaDhamaM dhaNNAte bhayavaMtA ... ... 279 duiyaMca uttaliMgaM dhammammi NippavAso... ... dukkhe NajjaDa appA ... ... 331 dhammeNa hoi liMgaM ... ... dukkheNe yadi NANaM ... dhammo dayAvisuddho ... ... dujjaNavayaNacaDakaM ... ghuvasiddhI titthayaro ... ... dukammarahiyaM ... duvihaM pi gaMtha cAyaM ... paDidesa sayalapuggala... ... . 185 duvihaM saMjamacaraNaM ... SaDhieNavi kiM kIrai... devagurummi ya bhatto ... payaDahiM jiNavaraliMga... ... 211 devaguruNaM bhattA ... payaliyamANakasAo... ... 215 vANaguNavihUI ... ... 171 paradanvarao vajjhadi... ... dehAdi cattasaMgo ... paradavvAdo duggai ... ... dehAdi saMgarahio ... paramappayajjhAyaMto ... . 320 daMDaNaNayara sayalaM paramANapamANaM vA ... 333 dasaNaaNaMtaNANaM pariNAmammi asuddhe ... dasaNa aNaMtaNANe 130 | pavvajasaMgacAe ... dasaNaNANacarite pavvajahIga gahiNaM ... dasaNaNANacarite 372 | pasumahilasaMThasaMgaM ... dasaNaNANa caritte 374 pAUNaNANa salilaM ... / 106 dasaNaNANa caritte ... dasaNaNANa caritaM ... pAo pahadabhAo dasaNaNANAvaraNaM pANiva hehi mahAjasa ... 261 daMsaNabhaTAbhaTTA pAvaM khavai asesaM ... daMsaNamUlo dhammo ... ... pAvaMti bhAbasavaNA ... ... dasaNavayasAmAI ... ... 94 pAvaM havai asesaM ... ... 298 ra 201 .... 195 ::::::::::::::::: 278 , 151 226 .. 106 .. 231 244 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA pAttha bhAvaNAo pAmaMDI tiNasayA pittaMtamutta phephasa pIosi thaNacchIraM puMchalIghara jo bhuMjai purisAyaro appA puriseNa visahiyAe puruSopi jo satto.. puyAdisu vaya sahiyaM. paMcamahavvayajuttA paMcamahatrayvaya jutto " paMcavihacelacAyaM paMca vi iMdiyapANA paMcasu mahatrvadesu ya paMcedriyasaMvaraNaM paMce NuvvayAI balasokkhaNANadaMsaNa bahiratthe phuriyamaNa bahusattha atthajANe bAhira liMgeNa judo bAhirasayaNattAvaNa bAhirasaMgavimuka buddhaM jaM bohaMto baMdhorio saMto bharahe dussamakAle bhavvajaNavohaNasthaM ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... : : : ba ... ... ... ... ... 380 ... ... bha ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 500 ... ... ... ... :: ... pU. saM. 171 266 bhAva rahieNasaurisa 187 | bhAvarahio Na sijjhai 173 bhAvavimutto mutto 380 | bhAvavisuddhiNimittaM 343 bhAvasamaNo Na dhIro 401 bhAvasamaNovipAvara gAthA bhavasAyare anaMte ... 54 | bhAvasahido ya muNiNo 219 bhAvahi aNupekkhAo 142 | bhAvahi paDhamaM tacaM 309 bhAvahi paMca payAraM 71 bhAveNa hoi go 217 |bhAveNa hoi Naggo 136 bhAveNa hoiliMgI 337 bhAvehi bhAvasuddhaM ... 115 377 | maNuyabhave paMcerdiya mamattaM parivajjAmi ... 337 mayamAyakohara hio 105 mayarAyadosamoho ... ... 99 " 95 | bhAvo vi divvasivasu bhAvo hi paDhamaM liMga .... 273 bhAvaM tivihapayAraM 293 |bhIsaNaNarayagaIe 111 bhaMja iMdiya seNaM 329 240 soe ... ... ... madhuhaM jassa viraM ... 351 | maccho visAli sittho maNavayaNakAyadavvA ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 860 ... ... ... ... ... ... pU. saM. 174 166 165 189 164 197 256 230 258 228 207 200 212 195 109 204 213 162 217 167 225 125 223 113 136 202 317 114 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :: : ... 145 : :: :: :: :: :: :: : ... 158 650 gAthA pR. sN.| gAthA mayarAya dosarahio ... ... 138 | visaaisu mohidANaM ... malarahiokalacatto ... ... 292 | vIravisAlaNayaNaM ... mahilAloyaNapuvara ... veraggaparosAhU mahupiMgo NAma muNI ... mAyA velli asesA ... | sacittabhattayANaM ... ... micchatachaNNaiTThI ... sattasu garayAvAse ... micchatta taha kasAyA... sattaM mitteNasamA ... micchattaM aNNANaM ... saddavarao sa savaNo ... micchAiThI jo so ... saddaviyAro huo ... micchANANesu rao ... saddahadi ya pattedi ya ... ... 220 micchAdasaNamagge ... saparajjhavasAeNaM ... ... 294 mUlaguNaM chittUNaya ... | saparA jaMgama dehA ... ... 117 mohamayagAravehiM ... saparA vekkha liMga ... ... maMsahi sukka so Niya ... sammaguNa micchadoso sammatta caraNabhaTTA ... rayaNattaye aladdhe ... sammatta caraNa suddhA .... rayaNatayamArAhaM ... sammattaNANa daMsaNa ... rayaNatayaMpi joI ... ... 19 rAgo karediNicaM ... sammattaNANa rahio ... rUvasiriganvidANaM ... sammattarayaNa bhaTTA ... sammatta virahayANaM ... laDUNa ya maNuyattaM ... sammatta salilapavaho ... lAvaNNasIlakusalo ... sammattA doNANaM ... liMgaitthINa havadi ... ... sammattaM jo jhAvahi ... liMgammi ya itthINaM ... sammattaM saNNANaM .... sammadaMsaNa passadi (i) ... vahesu ya khaMDesu ya ... ... 400 vAyarachaMdavaise ... ... 394 | sammAiTI sAvaNa ... ... vAri ekammi ya jamme ... 398 sammUhadi rakkhedi ya ... ... 370 :: :: : ::: :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: .. 18 19 . G :: :: ... 345 91 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 . . .. 60 169 . 8 gAthA pR. saM. / . gAthA sayalajaNavohaNatthaM ... ... 111 suNNAyAra NivAso ... savvaguNakammakhINA ... ... 410 suttatthapayaviNacho ... savvaSNusavvadarasI ... ... suttatthaM jiNabhaNiyaM ...... savvaviraho vibhAvai ... sutammijANamANo ... savasA sasthaM titthaM ... sutammi jaM sudiheM ... savvAsavaNiroheNa ... suraNilayesuracchA ... savvekasAyamuttaM ... suhajoeNa suhAvaM savve vi ya parihINA... | suheNa bhAvidaM gANaM ... sahajuppaNNaM rUvaM ... seyAseya vidaNNU ... sAmAiyaM ca paDhamaM ... ... sevaya cauvihaliMgaM ... ... sAhaMti ja mahallA ... soNatthitaM paeso ... ... siddho suddho AdA ... soNatthi davva sayaNo siddhaM jassa sadatthaM ... so devo jo atthaM ... sivamajarAmaraliMga ... sAMkhijamisaMkhijaguNaM sisukAle ya ayANe ... | saMga taveNa sanco ... ... sIlaguNamaMDidANaM ... ... 395 | saMjama saMjuttassa ya ... ... sIlassa ya NANassa sIlaM sahassahArasa hariharatullo vi Naro ... sIlaM tado visuddhaM ... | himajalaNasalilaguruyara sIlaM rakkhaMtANaM ... | hiMsA rahie dhamme ... suNNahare taruhile hiMsAvirai ahiMsA ... suNahANa gahANa ya ... ... 403 | hoUNa didvacaritto ... .126 . Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krayya pustakeM kiMmata mUlAcAra bhASATIkAsahita amitagatizrAvakAcAra- bhA. TI. prameyaratnamAlAAsamImAMsA 1 // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | namaH siddhebhyaH / atha aSTapAhuDa graMthakI paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita dezabhASAmaya vacanikA / ( dohA . ) zrImata vIrajinezaravi midhyAtama haratAra | vidhanaharana maMgalakarana vaMdUM vRSakaratAra // 1 // vAnI baMM hitakarI jina mukhana bhateM gAji / gaNadhara gaNazrutabhUjharI vRMdavarNapada sAji || 2 || guru gautama baMda suvidhi saMyamatapadhara aura / jinitaiM paMcamakAla maiM varatyo jinamata daura || 3 // kundakunda munikUM namraM kumatadhvAMtahara bhAna pAhuDa graMtha race jinahiM prAkRta vacana mahAna // 4 // tinimaiM kaI prasiddha lakhi karUM sugama suvicAra | dezaka nikAmaya likhUM bhavyajIvahitadhAra // 5 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita aiseM maMgalapUrvaka pratijJA kari zrIkundakunda AcAryakRta prAkRtagAthAvaMdha pAhuDagraMtha haiM tinimaiMsUM keIkanikI dezabhASAmaya vacanikA likhiye hai; -- tahAM prayojana aisA hai jo isa huMDAvasarpiNI kAla viSai mokSamArgakUM anyathA prarUpaNa karanahAre aneka mata pravartte haiM tahAM bhI isa paMcamakA - maiM kevalI zrutakebalIkA vyuccheda honetaiM jinamatamaiM bhI jaDa va jIvanike nimitta kari paraMparAmArgakUM ullaMghi buddhikalpita mata zvetAmbara Adika bhaye haiM, tinikA nirAkaraNa kari yathArtha svarUpa sthApanekai arthi digaMbara AmnAya mUlasaMghamaiM AcArya bhaye tininaiM sarvajJakI paraMparAkA avyucchedarUpa prarUpaNA ke aneka graMtha race haiM, tinimaiM digaMbara saMpradAya mUlasaMgha naMdiAmnAya sarasvatIM gaccha maiM zrIkundakunda muni bhaye tini pAhuDa graMtha race tinikUM saMskRtabhASA prAbhRtanAma kahiye, te prAkRta gAthAbaMdha haiM so kAladoSateM jIvanikI buddhi maMda hoya hai so artha samajhyA jAtA nAMhI, tAtaiM dezabhASAmaya vacanikA hoya tau sarva hI vAMceM artha samajhaiM zraddhAna dRr3ha hoya, yaha prayojana vicAri vacanikA likhiye hai, anya kichU khyAti bar3AI lAbhakA prayojana hai nAMhI / yAteM 1 bhavyajIva tAkUM vAMci artha samajhi cittamaiM dhAraNa kari yathArthamatakA bAhyaliMga tathA tatvArthakA dRr3ha zraddhAna kariyo / yAmaiM kichu buddhikI maMdatA tathA pramAdake vazarteM artha anyathA likhUM tau bar3e buddhivAna mUla graMtha dekhi zuddhakara vAMciyo, mokUM alpabuddhi jAni kSamA kIjiyo / aba ihAM prathama hI darzanapAhuDakI vacanikA likhiye hai;( dohA ) 2 zrIarahaMtakaM mana vaca tana ikatAna / mithyAbhAva nivAri kareM sudarzana jJAna || Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA | aba graMthakarttA zrI kundakunda AcArya graMthakI Adi viSai graMthakI utpatti ara tAkA jJAnakUM kAraNa jo paraMparA gurukA pravAha tAkUM maMgalakai arthi namaskAra kareM haiM; gAthA -kAU NamukAraM jiNavaravasahassa vaDamANassa / daMsaNamaggaM vocchAmi jahAkammaM samAseNa // 1 // chAyA - kRtvA namaskAraM jinavaravRSabhasya varddhamAnasya / darzanamArga vakSyAmi yathAkramaM samAsena // 1 // -- yAkA dezabhASAmaya artha -- AcArya kahaiM haiM jo maiM jinavara vRSabha aisA jo Adi tIrthaMkara zrI RSabhadeva bahuri varddhamAna nAma aMtima tIrthaMkara tAhi namaskAra kari ara darzana kahiye mata tAkA mArga jo hai * tAhi yathA anukrama saMkSepakari kahUMgA / bhAvArtha -- ihAM jinavara vRSabha aisA vizeSaNa hai, tAkA aisA artha hai jo jina aisA zabdakA tau yaha artha hai-- jo karma zatrukUM jItai so jina, so samyadRSTI atratIsUM gAya karmakI guNazreNIrUpa nirjarA karanevAle sarvahI jina haiM, tinameM vara kahiye zreSTha, aise jinavara nAma gaNadhara Adika muninikUM kahiye, tinamaiM vRSabha kahiye pradhAna aise bhagavAna tIrthakara paramadeva haiM / tinimaiM Adi tau zrI RSabhadeva bhae, ara isa paMcamakAlakI Adi ara caturthakAlake anta meM aMtima tIrthaMkara zrIvarddhamAnasvAmI bhaye tinikA vizeSaNa bhayA / bahuri jinavara vRSabha aise sarvahI tIrthakara bhaye, tinikUM namaskAra bhayA, tahAM varddhamAna aisA vizeSaNa sarvahIkA jAnanAM, sarva hI antaraMga vAhya lakSmIkari varddhamAna haiM / athavA jinavara vRSabha zabda kari tau Adi tIrthaMkara zrI RSabhadeva lene ara barddhamAna zabdakari antima tIrthaMkara * lene, aisaiM Adi aMta tIrthaMkarakUM namaskAra karanetaiM madhyakekUM namaskAra Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita sAmarthyateM jAnanAM / bahuri tIrthakara sarvajJa vIta rAgakU tau paramaguru kahiye, ara inikI paripATItaiM cale Ae gautamAdika muni bhaye tinikA nAma jinavara vRSabha isa vizeSaNamaiM janAyA tinikU aparaguru kahiye; aise parApara gurukA pravAha jAnanAM te zAstrakI utpatti tathA jJAna* kAraNa haiM / tinikU graMthakI Adivi namaskAra kiyA // 1 // ____ ANu dharmakA mUla darzana hai tAteM darzana" rahita hoya tAkU nahIM vaMdanAM, aise kareM haiM;gAthA-daMsaNamUlo dhammo uvaiho jiNavarehi sissANaM / taM soUNa sakaNNe desaNahINo Na vaMdibbo // 2 // chAyA-darzanamUlo dharmaH upadiSTaH jinavaraiH ziSyANAm / taM zrutvA svakarNe darzanahIno na vnditvyH||2|| artha-jinavara je sarvajJadeva tina. ziSya je gaNadhara Adika tinikU dharma upadezyA hai so kaisA upadezyA hai, darzana hai mUla jAkA aisA dharma upadezyA hai / so mUla kahAM kahie--jaisaiM mandirakai nIMva athavA vRkSakai jar3a taisaiM dharmakA mUla darzana hai / tAteM AcArya upadeza kareM haiM jo he sakarNA ! kahiye paMDita satapuruSahau ! tisa sarvajJake kahe darzana mUla rUpa dharmakU apaneM kAnanivirSe sunikari, ara jo darzanakari rahita hai so baMdibe yogya nAhI hai, darzanahIMna* mati baMdau / jAke darzana nAhI tAkai dharma bhI nAhI, mUla binA vRkSakai skaMdha zAkhA puSpa phalAdika kahAMteM hoya, tArauM yaha upadeza hai-jAkai dharma nAhI tisatai dharmakI prApti nAhI, tAkU dharmanimitta kAheLU bandie, aisA. jaannaaN| Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / aba ihAM dharmakA tathA darzanakA svarUpa jAnyA cAhiye, so svarUpa tau saMkSepakari graMthakAra hI AgaiM kahasI tathApi kika anya graMthanikai anusAra ihAM bhI likhie hai;-tahAM 'dharma' aisA zabdakA artha yaha, jo AtmAkU saMsAra nai uddhAra sukhasthAnavirSe sthApai so dharma hai| bahuri darzana nAma dekhaneMkA hai / aisaiM dharmakI mUrti dekhaneMmeM Avai so darzana hai so prasiddhatAmaiM jAmaiM dharmakA grahaNa hoya aisA matakU 'darzana' aisA nAma kahie hai / so lokamaiM dharmakI tathA darzanakI sAmAnya paNa mAnyatA tau sarvakai hai parantu sarvajJa vinA yathArtha svarUpakA jAnanA hoya nAhI, ara chadmastha prANI apanI buddhi" aneka svarUpa kalpanAM kari anyathA svarUpa sthApi tisakI pravRtti karaiM haiM / so jinamata sarvajJakI paraMparAyateM pravarte hai so yAmaiM yathArtha svarUpakA prarUpaNa hai / tahAM dharma nizcaya vyavahAra kari doya prakAra kari sAdhyA hai / tAkI cyAra prakAra prarUpaNA hai--prathama tau vastusvabhAva, tathA uttama kSamAdika daza prakAra, tathA samyagdarzana jJAna cAritrarUpa, tathA jIvanikI rakSArUpa, aisaiM cyAra prakAra hai / tahAM nizcaya kari sAdhie taba to sarvamaiM eka hI prakAra hai jArauM vastusvabhAva kahaneMteM jo jIvanAmA vastukA paramArtharUpa darzana jJAna pariNAmamayI cetanA hai, so yahu cetanA sarva vikAraniteM rahita zuddhasvabhAva rUpa pariNamai so hI yAkA dharma hai / bahuri uttamakSamAdika daza prakAra kahaneMteM krodhAdikakaSAyarUpa AtmA na hoya apane svabhAvamaiM sthira hoya so hI dharma hai, yaha bhI zuddhacetanArUpahI bhayA / bahuri darzana jJAna cAritra kahaneMteM tInUM eka jJAnacetanAhIke pariNAma haiM, so hI jJAnasvabhAvarUpa dharma hai| bahuri jIvanikI rakSA kahaneMtai jIvakaiM Apa tathA parakai krodhAdi kaSAyanike vaza" paryAyakA vinAzarUpa maraNa tathA duHkha saMkleza pariNAma na karanAM aisA apanA svabhAva, so Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita-- hI dharma hai| esaiM zuddha dravyArthika rUpa nizcaya naya kari sAdhyA huvA dharma ekahI prakAra hai / bahuri vyavahAranaya hai so paryAyAzrita hai so yaha bhedarUpa hai, so yAkari vicArie taba jIvake paryAyarUpa pariNAma aneka prakAra haiM tAteM dharma bhI aneka prakAra kari varNana kiyA hai| tahAM ekadezakU prayojanake vaza" sarvadeza kari kahie so vyavahAra hai / bahuri anya vastuvi anyakA AropaNa anyake nimitta tathA prayojanake vazateM kariye so bhI vyavahAra hai / tahAM vastusvabhAva kahanemaiM tau je nirvikAra ceta nAke zuddha pariNAmake sAdhakarUpa maMdakaSAyarUpa zuddha pariNAma haiM tathA bAhya kriyA haiM te sarvahI vyavahAradharmakari kahiye hai| vahIra taisaiMhI ratnatraya kahaneMteM svarUpake bheda darzana jJAna cAritra tathA tinike kAraNa vAhyakriyAdika haiM te sarvahI vyavahAradharmakari kahie hai / tathA taisaiMhI jIvanikI dayA kahaneteM krodhAdi kaSAya maMda honeMteM apane vA parake maraNa duHkha kleza Adi na karanA, tisake sAdhaka bAhyakriyAdika te sarvahI dharmakari kahie haiN| aise nizcaya vyavahAra naya kari sAdhyA huvA jinamatamaiM dharma kahie hai| tahAM eka svarUpa anekasvarUpa kahane" syAdvAdakari virodha nAhI Avai hai, kathaMcit vivakSArauM sarva pramANasiddha hai / bahuri aise dharmakA mUla darzana kahyA so aise dharmakA zraddhA pratIti ruci sahita AcaraNa karanA so hI darzana hai, yaha dharmakI mUrti hai, yAhIkU mata kahie so yaha hI dharmakA mUla hai / bahuri aise dharmakI pahalai zraddhA pratIti ruci na hoya tau dharmakA AcaraNa bhI na hoya, jaise vRkSakai mUla vinA skaMdhAdika na hoya taisaiM so darzanakU dharmakA mUla kahanA yukta hai / so aise darzanakA jaisaiM siddhAMtanimaiM varNana hai taisaiM kiLUka likhie hai| - tahAM antaraMga samyagdarzana hai so tau jIvakA bhAva hai so nizcayakari upAdhi" rahita zuddhajIvakA sAkSAt anubhava honAM aisA eka Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / prakAra hai / so aisA anubhava anAdikAlateM mithyAdarzana nAmA karmake udayateM anyathA hoya rahyA hai / yA mithyAtvakI sAdi mithyAdRSTIkai tIna prakRti sattAmaiM hoya hai--mithyAtva, samyagmithyAtva, samyakaprakRti aisaiM / ara yAkI sahakAriNI anaMtAnubaMdhI krodha mAna mAyA lobha bhedakari cyAra kaSAya nAmA prakRti haiM / aisaiM ye sAta prakRti hI samyagdarzanake ghAta karanevAlI haiM; so ini sAtanikA upazama bhaye pahale to isa jIvakai upazama samyaktva hoya hai / ini prakRtinike upazama honeke bAhya kAraNa sAmAnyakari dravya kSetra kAla bhAva haiM, tinimaiM pradhAna dravyamaiM tau sAkSAt tIrthakarakA dekhanA Adika haiM, kSetramaiM pradhAna samavasaraNAdika haiM, kAlamaiM arddha pudgala parAvarttana saMsArakA bhramaNa bAkI rahai so, bhAvamaiM adhaHpravRtta karaNa Adika haiM / bahuri vizeSakari aneka haiM, tinimaiM keIkanikai tau arahaMtake biMbakA dekhanA hai, ara keIkanikaiM jinendrake kalyANa AdikI mahimAkA dekhanA hai, keIkanikai jAtismaraNa hai, ara keIkanikai vedanAkA anubhava hai, ara keIkanikaiM dharmazravaNa hai, ara keIkanikaiM devanikI RddhikA dekhanA hai, ityAdika bAhya kAraNaniteM mithyAtvakarmakA upazama bhaye upazamasamyaktva hoya hai / bahuri ini sAta prakR. tinimaiM chahakA tau upazama athavA kSaya hoya ara eka samyaktva prakRtikA udaya hoya taba kSayopazama samyaktva hoya hai, isa prakRtike udayateM kichU atIcAra mala lAgai / bahuri ini sAta prakRtinikA sattAmaisUM nAza hoya taba kSAyika samyaktva hoya hai / so aise upazama Adika bhaye jIvakA pariNAma bhedakari tIna prakAra hoya hai, te pariNAma hoMya so atisUkSma haiM kevalajJAnagamya haiM jAtai ini prakRtinikA dravya pudgala paramANUnike skaMdha haiM te atisUkSma haiM, ara tinimaiM phala denekI zaktirUpa anubhAga hai so atisUkSma hai so chadmasthake jJAna gamya naahii| ara inikA Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita marnamannaamanama...... upazamAdika hote jIvake pariNAma bhI samyaktvarUpa hoya te bhI atisUkSma haiM te bhI kevalajJAnagamya haiM / tathApi kichU chadmasthake jJAnamaiM AvaneM yogya jIvakA pariNAma hoya haiM te tAke janAvaneMke bAhyacihna haiM tinikI parIkSAkari nizcaya karanekA vyavahAra hai, aisaiM nahIM hoya tau chadmastha vyavahArI jIvakai samyaktvakA nizcaya nahIM hoya taba AstikyakA abhAva Thaharai, vyavahArakA lopa hoya yaha baDA doSa Avai / tAteM bAhya cihnanikA Agama anumAna svAnubhavateM parIkSAkari nizcaya karanAM / te cihna kauna, so likhiye hai;-tahAM mukhya cihnato yaha hai jo upAdhirahita zuddha jJAna cetanAsvarUpa AtmAkI anubhUti hai so yadyIpa yaha anubhUti jJAnakA vizeSa hai tathApi samyaktva bhaye yaha hoya hai tAteM yAkU bAhyacihna kahie hai / jJAna hai so ApakA ApakaiM svasaMvedanarUpa hai tAkA rAgAdi vikArarahita zuddha jJAnamAtrakA Apakai AsvAda hoya " jo yaha zuddhajJAna hai so maiM hUM ara jJAnamaiM rAgAdi vikAra haiM te karmake nimittauM upajai haiM te merA rUpa nAhI haiN| aisaiM bhedajJAna kari jJAnamAtrakA AsvAdakU jJAnakI anubhUti kahiye yaha hI AtmA anubhUti hai zuddhanayakA yahahI viSaya hai / aisI anubhUtiauM zuddhanayakai dvArai aisA bhI zraddhAna hoya hai jo sarva karmajanita rAgAdika bhAvateM rahita anaMta catuSTaya merA rUpa hai, anya bhAva sarva saMyoga janita haiM, aisI AtmAkI anubhUti so samyaktvakA mukhyacihna hai / yaha mithyAtva anaMtAnubaMdhIkA abhAvakari samyaktva hoya tAkA cihna hai, so cihnakU hI samyaktva kahanAM yaha vyavahAra hai / bahuri yAkI parIkSA sarvajJake Agamakari tathA anumAnakari tathA svAnubhava pratyakSakari ini pramANanikari kIjiye hai / bahuri yAhI* nizcaya tatvArthazraddhAna bhI kahie hai / tahAM ApakaiM to ApakA svasaMvedanakU pradhAnakAra hoya hai, ara parakai parakI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / wwwwww parIkSA parake vacana kAyakI kriyAkI parIkSArauM aMtaraMgameM bhayekI parIkSA hoya hai, yaha vyavahAra hai, paramArtha sarvajJa jAnaiM hai / vyavahArI jIvakai sarvajJanaiM bhI vyavahArahIkA zaraNAM upadezyA hai / keI kahaiM haiM jo samyaktva tau kevalIgamya hai yAtaiM ApakaiM samyaktva bhayekA nizcaya nahIM hoya tA" ApakU samyagdRSTI nahIM mAnanAM ? / so aisaiM sarvathA ekAnta kari kahanAM tau mithyA dRSTi hai, sarvathA aiseM kahe vyavahArakA lopa hoya, sarva muni zrAvakakI pravRtti mithyAtvasahita Thaharai / taba sarvahI mithyAdRSTI ApakU mAneM taba vyavahAra kAhekA rahyA, tAtai parIkSA bhaye pIcha yaha zraddhAna nAhI rAkhaNAM jo maiM mithyAdRSTIhIhUM, mithyAdRSTI tau anyamatIkU kahie hai taba tisa samAna Apa bhI Thaharai, tAteM sarvathA ekAntapakSa grahaNa nahIM karanAM / bahuri tattvArthakA zraddhAna hai so bAhya cihna haiM, tahAM tattvArtha tau jIva ajIva Asrava baMdha saMvara nirjarA mokSa aisaiM sAta haiM, bahuri inimaiM puNya pApakA vizeSa karie taba nava padArtha hoya haiM, so inikI zraddhA kahiye inikai sanmukha buddhi aru ruci kahie ini rUpa apanA bhAva karanA bahuri pratIti kahiye jaisaiM sarvajJa bhASe taisaiM hI haiM aisaiM aMgIkAra karanA, bahuri inikA AcaraNarUpa kriyA, aisaiM zraddhAnAdika honAM so samyaktvakA bAhya cihna hai / bahuri prazama saMvega anukaMpA Astikya ye samyaktvake bAhya cihna haiM / tahAM anaMtAnubaMdhI krodhAdika kaSAyakA udayakA abhAva so prazama hai; tAkA bAhya cihna aisA-jo sarvathA ekAnta tatvArthake kahanevAle je anyamata jinakA zraddhAna tathA vAhyabheSa tAvi satyArthapaNAMkA abhimAna karanAM tathA paryAyanivirSe ekAntatai Atmabuddhikari abhimAna tathA prIti karanI ye anaMtAnubaMdhIkA kArya hai, so ye jAkai na hoya tathA apanAM kAhU. burA kiyA tAkA ghAta karanA Adi vikArabuddhi mithyAdRSTikI jyauM Apakai Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita nahIM upajai / ara aisaiM vicArai jo merA burA karanevAlA merA pariNAmakAra maiM vAMdhyAthA jo karma, so hai, anya tau nimittamAtra haiM, aisI buddhi Apakai upajai, aise maMdakaSAya hoya / ara anaMtAnubaMdhIvinA anya cAritramohakI prakRtinike udayateM AraMbhAdika kriyAmaiM hiMsAdika hoya hai tinikU bhI bhalA nahIM jAnaiM hai yArauM tisasaiM prazamakA abhAva nahIM kahie / bahuri dharmavipaiM ara dharmakA phalaviauM parama utsAha hoya so saMvega hai, tathA sAdharmIniteM anurAga tathA parameSThInivirSe prIti so bhI saMvegahI hai / ara isa dharmavi ara dharmakA phalavirSe anurAgakU abhilASa na kahanAM jAte abhilASa tau indriyanike viSayanivirSe cAha hoya tAkU kahiye hai, apanAM svarUpakI prAptivirSe anurAgakU abhilASa nahIM kahiye / bahuri isa saMvegahImaiM nirveda bhI bhayA jAnanA jAtai apane svarUparUpa dharmakI prAptivi anurAga bhayA taba anyatra sarvahI abhilASakA tyAga bhayA sarva paradravyAnasU vairAgya bhayA, so hI nirveda hai / bahuri sarva prANInivirSe upakArakI buddhi tathA maitrIbhAva so anukaMpA hai tathA mAdhyasthyabhAva hoya tArauM samyagdRSTikaiM zalya nAMhI hai kAhUsU vairabhAva na hoya hai, sukha duHkha maraNa jIvana Apakai parakari ara parakai Apakari nAMhI zraddhe haiN| bahuri jo paravirSe anukaMpA hai so ApahIvirSe anukaMpA hai jAte parakA burA karanAM vicArai taba apaneM kaSAyabhAvateM apanAM burA svayameva bhayA, parakA burA na bicArai taba apaneM kaSAyabhAva na bhaye taba apanI anukaMpAhI bhaI / bahuri jIva Adi padArthanivirSe astitvabhAva so AstikyabhAva hai so jIva AdikA svarUpa sarvajJake AgamateM jAni tinivirSe aisI buddhi hoya jo ye jaisaiM sarvajJa bhASe taisaiMhI haiM anyathA nAMhI hai, aisA astikyabhAva hoya hai / aiseM ye samyaktvake bAhya cihna haiN| bahuri samyaktvake ATha guNa haiM;-saMvega, nirveda, nindA, gardA, upazama, bhAkti, vAtsalya, anukaMpA / so ye prazamAdika cyAra hImaiM Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / 11 Agaye / saMvegamaiM tau nirveda, vAtsalya, ara bhakti ye Agaye / bahu prazamamaiM nindA gardA AgaI / bahuri sampagdarzanake ATha aMga kahe haiM tinikUM lakSaNa bhI kahiye guNa bhI kahiye, tinike nAma -- niHzaMkita, ni:kAMkSita, nirvicikitsA, amUDhadRSTi, upagUhana, sthitIkaraNa, vAtsalya, prabhAvanA aiseM ATha / I 1 tahAM zaMkAnAma saMzayakA bhI hai ara bhayakA bhI hai / tahAM dharmadravya adharmadravya kAlANudravya paramANu ityAdi tau sUkSma vastu haiM, bahuri dvIpa samudra meru parvata Adi dUravartI padArtha haiM, bahuri tIrthakara cakravartI Adi aMtarita padArtha haiM; te sarvajJake AgamavipaiM jaise kahe haiM taiseM haiM ki nAhI haiM ? athavA sarvajJadeva vastukA svarUpa anekAntAtmaka kA hai so satya hai ki asatya hai? aisaiM saMdeha karanAM so zaMkA kahiye / yaha na ho tau tAkUM niHzaMkita aMga kahiye / bahuri yahu zaMkA hoya hai so midhyAtvakarmake udayateM hoya hai, tAkA paraviSai Atmabuddhi honA kArya hai / so yaha paraviSai Atmabuddhi hai so paryAyabuddhi hai, yaha paryAyabuddhi bhaya bhI upajAvai hai / zaMkA nAma bhayakA bhI hai, tAke sAta bheda haiM; -- isa lokakA bhaya, paralokakA bhaya, maraNakA bhaya, annarakSAkA bhaya, aguptibhaya, vedanAkA bhaya, akasmAt bhaya / aisaiM. ye bhaya hoya taba jAniye yAkai midhyAtvakarmakA udaya hai; samyagdRSTi bhaye ye hoya nAMhI / ihAM prazna- jo bhaya prakRtikA udaya tau AThamA guNasthAna tAMI hai tAke nimittataiM samyagdRSTIkaiM bhaya hoya hI hai, bhayakA abhAva kaisaiM ? tAkA samAdhAna :- - jo yadyapi samyagdRSTI cAritramohake bhedarUpa bhayaprakRtike udaya bhaya hoya hai tathApi tAkUM nirbhaya hI kahiye jAte yAkai karmake udayakA svAmIpaNAM nAMhI hai ara paradravyataiM apanAM dravyatvabhAvakA nAza nahIM mAneM hai, Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitaparyAyakA svabhAva vinAzIka mAneM hai, tAtaiM bhaya hoteM bhI nirbhaya hI kahiye / bhaya hote tAkA ilAja bhAganAM ityAdi karai hai, tahAM vartamAnakI pIDA nahIM sahI jAya tArauM ilAja karai hai yaha nibalAIkA doSa hai| aisaiM saMdeha ara bhayarahita samyagdRSTI hoya tAkai niHzaMkita aMga hoya hai // 1 // ___ bahuri kAMkSA nAma bhoganikI icchA abhilASakA hai / tahAM pUrva kiye bhoga tinikI vAMchA tathA tini bhoganikI mukhya kriyA virSe vAMchA tathA karma ara karmake phalavirSe vAMchA tathA mithyAdRSTInikai bhoganikI prApti dekhi tinikU apaneM manamaiM bhalA jAnanAM, athavA iMdriyanikU nahIM rucai aise viSayanivi udvega honAM; ye bhogAbhilASake cihna haiN| so yaha bhogAbhilASa mithyAtvakarmake udayateM hoya hai / so yaha jAkai nahIM hoya so niHkAMkSita aMgayukta samyagdRSTI hoya hai / yaha samyagdRSTI yadyapi zubhakriyA vratAdika AcaraNa karai hai tAkA phala zubhakarmabaMdha hai tAkU bhI nAMhI vAMcha hai vratAdikaLU svarUpake sAdhaka jAni Acarai hai karmake phalakI vAMchA nAhI karai hai / aiseM ni:kAMkSita aMga hai // 2 // ___ bahuri ApaviauM apane guNakI mahaMtatAkI buddhikari ApakU zreSTha mAMni paravirSe hInatAkI buddhi hoya tAkU vicikitsA kahiye, yaha jAkai nahIM hoya so nirvicikitsA aMgayukta samyadRSTI hoya hai / yAke cihna aisaiM-jo koI puruSa pApake udayateM duHkhI hoya, asAtAke udayateM glAniyukta zarIra hoya tAvirSe glAnibuddhi nahIM karai / aisI buddhi nahIM karai-jo maiM saMpadAvAna hUM sundarazarIravAna hUM, yaha dIna rAMka merI barAbarI nAhI kari sakai / ulaTA aisaiM vicArai jo prANInikai karmaudayateM vicitra aneka avasthA hoya hai, mere karmakA udaya aisA Avai taba maiM bhI aisA hI hojAUM / aiseM vicArateM nirvicikitsA aMga hoya hai // 3 // Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / 13 bahuri atatvavirSe tatvapaNAMkA zraddhAna so mUDhadRSTi hai| aise mUDhadRSTi jAke nahIM hoya so amUDhadRSTi hai| tahAM mithyAdRSTInikari khoTe hetu dRSTAMtakari sAdhyA padArtha hai so samyagdRSTIkU prIti nAMhI upajA hai| bahuri laukika rUDhI aneka prakAra hai so yaha niHsAra hai, niHsAra puruSanikari hI Acarie hai, aniSTa phalakI denahArI haiM tathA niSphala hai tathA jAkA khoTA phala hai tathA tAkA kiLU hetu nAhI tAkA kiLU artha nAhI, jo kiLU loka rUr3hi calipar3e so loka Adarile pheri tAkA tyajanAM kaThina hoya jAya ityAdi lokarUDhi haiM / bahuri adevavirSe tau devabuddhi adharmaviSai dharmabuddhi, aguruvirSe gurubuddhi ityAdi devAdika mUDhatA haiM so yaha kalyANakArI nAhI / sadoSa devakU deva mAnanAM, bahuri tinike nimitta hiMsAdikari adharmakU dharma mAnanAM, bahuri khoTA AcAravAna zalyavAna parigrahavAna samyaktvavratarahita* guru mAnanAM ityAdi mUr3ha dRSTike cihna haiM / aba ihAM deva dharma guru kaisai hoya tinikA svarUpa jAnyA cAhiye, so hI kahiye hai--tahAM rAgAdika doSa ara jJAnAvaraNAdika karma so hI AvaraNa, ye doja jAkai nAMhI so deva hai; tAkai kevalajJAna kevaladarzana anaMtasukha anatarvArya ye anaMtacatuSTaya hoya haiM / so sAmAnya tau deva aisA eka hai ara vizeSakari arahaMta siddha aise doya bheda haiM, bahuri inike nAmabhedake bhedakari bheda kariye taba hajArAM nAma haiM / bahuri guNabheda karie taba anaMta guNa haiN| tahAM parama audArika deha virSe tiSTayA ghAtiyAkarmarahita anaMtacatuSTayasahita dharmakA upadeza karanahArA aisA to arahaMta deva hai / bahuri pudgalamayI dehasUrahita lokake zikhara niSThayA samyaktvAdika aSTaguNamaMDita aSTakarmarahita aisA siddha deva hai, inike aneka nAma haiM-arahaMta, jina, siddha, paramAtmA, mahAdeva, zaMkara, viSNu, brahmA, hari, buddha, sarvajJa, vItarAga paramAtmA. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitaityAdi arthasahita aneka nAma haiM; aisA tau deva jAnanAM / bahuri guru bhI artha thakI vicAIraye to arahaMta devahI hai jAnaiM mokSamArgakA upadeza karanahArA arahaMtahI hai sAkSAt mokSamArga yahahI pravartIvai hai, bahuri arahaMtakai pIche chadmastha jJAnake dhAraka tinihIkA nigraMtha digaMbara rUpa dhAranevAle muni haiM te guru haiM jAteM arahaMtakA ekadezazuddhapaNAM samyagdarzana jJAna cAritrakA tinikai pAiye sohI saMvara nirjarA mokSake kAraNa haiM tAteM arahaMtakI jyoM ekadezapaNe nirdoSa haiM te muni bhI guru haiM, mokSamArgake upadeza karanahAre haiM / bahuri aisA munipaNAM sAmAnyakari ekaprakAra hai, bahuri vizeSakari so hI tIna prakAra hai-AcArya, upAdhyAya, sAdhu / aise yaha padavIkA vizeSa hai, tinikai munipaNAMkI kriyA ekahI hai, bAhya liMga bhI samAna hai, paMca mahAvrata paMca samiti tIna gupti aisaiM teraha prakArakA cAritra bhI samAnahI hai, tapa bhI zaktisArU samAnahI hai, sAmyabhAva bhI samAna hai, mUlaguNa uttaraguNa bhI samAna haiM, parISaha upasarganikA sahanA bhI samAna hai, AhAra AdikI vidhi bhI samAna hai, caryA sthAna Asana Adi bhI samAna haiM, mokSamArgakA sAdhanAM samyaktva jJAna cAritra bhI samAna haiM / dhyAtA dhyAna dhyeyapaNAM bhI samAna hai, jJAtA jJAna jJeyapaNAM bhI samAna hai, cyAra ArAdhanAMkA ArAdhanA krodhAdika kaSAyanikA jItanAM ityAdi muninikI pravRtti hai so sarva samAna hai| ihAM vizeSa yahu hai-jo AcArya hai so tau paMca AcAra anyakU aMgIkAra karAvai hai, bahuri anyakU doSa lAgai tAkA prAyazcittakI vidhi batAvai hai, dharmopadeza dIkSA zikSA de so tau AcArya hoya hai so aisA AcArya guru vaMdane yogya hai / bahuri upAdhyAya hai so vAditva vAgmitva kavitva gamakatva ye cyAra vidyA haiM tinimaiM pravINa hoya haiM, isa virSe zAstrakA abhyAsa pradhAna kAraNa hai Apa zAstra par3he anyakU par3hAvai, aisA upAdhyAya guru baMdane Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / yogya hai, yAkai anya munitrata mUlaguNa uttaraguNakI kriyA AcAryasamAna hI hoya hai / bahuri sAdhu hai so ratnatrayAtmaka mokSamArgakUM sAdhai so sAdhu hai yA dIkSA zikSA upadezAdika deneMkI pradhAnatA nAMhI apane svarUpake sAdhanavirSai hI tatpara hoya haiM, nigraMtha digaMbara munikI pravRtti jaisI jinAgamamaiM varNana karI hai taisI sarvahI hoya hai; aisA sAdhu vaMdaneyogya hai / anyaliMgI bheSI vratAdikataiM rahita parigrahavAna viSayanimaiM Asakta guru nAma dharAveM te vaMdaneyogya nAMhIM haiM / isa paMcakAlamai bheSI jinamata maiM bhI bhaye haiM te zvetAMbara, yApanIyasaMgha, gopucchapicchasaMgha, ni: picchasaMgha, drAvir3asaMgha Adi leya aneka bhaye haiM so ye sarvahI vaMdaneyogya nAMhI haiN| mUlasaMgha, nagna'digaMbara, aDDhAIsa mUlaguNanike dhAraka, mayUrapicchaka kamaMDalu dayAkA ara zaucakA upakaraNa dhAreM yathoktavidhi AhAra karanevAle guru vaMdaneyogya haiM jAtaiM tIrthaMkara deva dIkSA dhAreM haiM taba aisAhI rUpa dhAreM haiM anya bheSa nAMhI dhAreM haiM, yAhIkUM jinadarzana kahie hai / bahuri dharma jAkUM kahie jo jIvakUM saMsAra ke duHkharUpa nIcA padataiM mokSakA sukharUpa UMcA padamaiM "dhArai, aisA dharma munizrAvakake bhedakari darzana jJAna cAritrAtmaka ekadeza sarvadezarUpa nizcaya vyavahAra kari doya prakAra kayA hai tAkA mUla samyagdarzana hai yA binAM dharmakI utpatti nAMhI hai / aiseM deva guru dharma viSai ara lokaviSai yathArtha dRSTi hoya ara mUDhatA nahIM hoya so amUDha dRSTi aMga hai // 4 // 15 bahuri apane AtmAkI zaktikA badhAvanA so upabRMhaNa aMga hai so samyagdarzana jJAna cAritrakA apanAM pauruSakari badhAvanAM so hI upabRMhaNa hai| yAkUM upagUhana bhI kahiye hai, tahAM aisA artha jAnanAM jo svayaMsiddha jinamArga hai tAkai bAlakake tathA asamartha janake AzrayataiM jo nyUnatA hoya tAkUM apanI buddhitaiM gopyakari dUrihI karai so upagUhana aMga hai // 5 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita bahuri dharmaH jo cyuta hotA hoya tAkU dRDha karanAM so sthitIkaraNa aMga hai so jo Apa karmake udayake vaza" kadAcit zraddhAnauM tathA kriyA AcArase chUTai to ApakU pheri pauruSa kari zraddhAnamaiM dRDha karanA / bahuri taisaiM hI anya dharmAtmA dharmata cyuta hotA hoya tau tAkU upadezAdika kari dharma virSe sthApanAM, aisaiM sthitIkaraNa aMga hoya hai // 6 // bahuri arahaMta siddha tathA tinike biMba tathA caityAlaya tathA catu. vidhasaMgha tathA zAstra inivi dAsapaNAM hoya jaisaiM svAmIkA bhatya dAsa hoya taisaiM, so vAtsalya aMga hai / tahAM dharmake sthAnakanikai upasargAdika Avai tAkU apanI zaktisArU meMTai apanI zakti* chipAvai nAMhI, yaha dharmarauM atiprIti hoya taba hoya hai // 7 // bahuri dharmakA udyota karanAM so prabhAvanA aMga hai / tahAM apane AtmAkA ratnatrayakariM udyota karanAM ara dAna tapa pUjA vidhAnakari tathA vidyA atizaya camatkArAdikakari jinadharmakA udyota karanAM, aise prabhAvanA aMga hoya hai // 8 // aiseM ye ATha aMga samyaktvake haiM jAke ye prakaTa hoya tAkai jAniye samyaktva hai / ihAM prazna-jo ye samyaktvake cihna kahe taisaiMhI mithyAdRSTIka bhI dekheM taba samyak mithyAkA vibhAga kaise hoya ? / tAkA samAdhAna-jo jaisaiM samyaktvIkai hotha taisaiM tau mithyAtvIkai kabhIhI nahIM hoya hai tau hU aparIkSakakU samAna dIkheM tahAM parIkSA kiye bheda jAnyA jAya hai / bahuri parIkSAvipaiM apanA svAnubhava pradhAna hai sarvajJake AgamamaiM jaisA AtmAkA anubhava honA kahyA hai taisA Apake hoya taba tAke hoteM apanI vacana kAyakI pravRtti bhI tisa anusAra hoya hai, tisa pravRttike anusAra anyakI bhI vacana kAyakI pravRtti pahacAniye Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / 17 hai, aisaiM parIkSA kiye vibhAga hoya hai / bahuri yaha vyavahAra mArga hai, so vyavahArI chadmastha jIvanikai apane jJAnakai anusAra pravRtti hai, yathArtha sarvajJadeva jAnaiM haiM, vyavahArIkU sarvajJadeva vyavahArahIkA Azraya batAyA hai / yaha aMtaraMga samyaktvabhAvarUpa samyaktva hai so hI samyagdarzana hai, bahuri bAhyadarzana vrata samiti guptirUpa cAritra ara tapasahita aTThAIsa mUlyaguNasahita nagna digaMbara mudrA yAkI mUrti hai tAkU jina darzana kahiye / aiseM dharmakA mUla samyagdarzana jAni je samyagdarzanarahita haiM tinikA vaMdanA pUjanAM niSedhyA hai, so bhavya jIvanikU yaha upadeza aMgIkAra karane yogya hai // 2 // __ AgaiM aMtaraMga samyagdarzanavinA bAhya cAritranai nirvANa nAhI hai, aisaiM kahaiM haiM;gAthA-daMsaNabhaTTA bhaTTA saNabhaTTassa patthi NivvANaM / sijhaMti cariyabhaTTA daMsaNabhaTTA Na sijhaMti // 3 // chAyA-darzanabhraSTAH bhraSTAH darzanabhraSTasya nAsti nirvANam / sidhyanti cAritrabhraSTAH darzanabhraSTAH na sidhyanti // 3 // artha-je puruSa darzanateM bhraSTa haiM te bhraSTa haiM je darzana bhraSTa haiM tinikai nirvANa nAhI hoya hai jAteM yaha prasiddha hai je cAritrate bhraSTa haiM te tau siddhikU prApta hoya haiM ara darzana bhraSTa haiM te siddhikU prApta nAhI hoya haiN|| ___bhAvArtha-je jinamatakI zraddhAteM bhraSTa haiM tinikU bhraSTa kahiye ara zraddhAteM bhraSTa nAMhI hai ara kadAcit cAritrabhraSTa karmake udayateM bhaye haiM tinikU bhraSTa nahIM kahiye jAteM jo darzanateM bhraSTa hai tAkai nirvANakI prApti nAMhI hoya hai, je cAritrauM bhraSTa hoya haiM ara zraddhAnadRDha rahai haiM a.va. 2 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita tinikai tau zIghrahI pheri cAritrakA grahaNa hoya hai mokSa hoya hai, bahuri darzana zraddhAH bhraSTa hoya tinikai pheri cAritrakA grahaNa kaThina hoya hai tAteM nirvANakI prApti durlabha hoya hai, jaisaiM vRkSakA skaMdhAdika kaTi jAya ara mUla vaNyA rahai tau skaMdhAdika zIghrahI pheri hoya phala lAgai, ara mUla upaDi jAya taba skaMdhAdika kaise hoya; taisaiM dharmakA mUla darzana jAnanAM // 3 // ___ bhAgeM samyagdarzana" bhraSTa haiM ara zAstranikU bahota prakAra jAnahaiM to hU saMsAramaiM bhramai haiM, aiseM jJAnauM bhI darzana* adhika kahaiM haiM;gAthA-sammattarayaNabhaTTA jANaMtA vahuvihAI satthAI / ArAhaNAvirahiyA bhamaMti tattheva tattheva // 4 // chAyA-samyaktvaratnabhraSTAH jAnaMto bahuvidhAni zAstrANi / ArAdhanAvirahitAH bhramati tatraiva tatraiva // 4 // artha-je puruSa samyaktvarUpa ratnakari bhraSTa haiM ara bahuta prakArake zAstranikU jAneM haiM tauU te ArAdhanAkari rahita bhaye saMte jisa saMsAravihI bhramaiM haiM / doya vAra kahaneMteM bahuta bhramaNAM janAyA haiN|| bhAvArtha-je jinamatakI zraddhAteM bhraSTa haiM ara zabda nyAya chaMda alaMkAra Adi aneka prakArake zAstranikU jAnaiM haiM to hU samyagdarzana jJAna cAritra taparUpa ArAdhanAM tinikai nAMhI hoya hai yAteM kumaraNakari caturgatirUpa saMsAravirSe hI bhramaNa kareM haiM mokSa nAhI pAvai haiM jAte samyaktva vinA jJAna* ArAdhanA nAma nahIM kahiye // 4 // AgeM kahaiM haiM, tapa hU karai ara samyaktvarahita hoya tau tinikai svarUpakA lAbha nahIM hoya; Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / gAthA-sammattavirahiyA NaM sudR vi uggaM tavaM caraMtA NaM / ___Na lahaMti vohilAhaM avi vAsasahassakoDIhiM // 5 // chAyA-samyaktvavirahitA NaM suSTu api ugraM tapaH caraMto NaM / na labhante bodhilAbha api varSasahasrakoTibhiH // 5 // artha:-je puruSa samyaktvakari virahita haiM te suSThu kahiye bhale prakAra ugra tapakU Acarate haiM toU te bodhi kahiye samyagdarzanajJAnadhAritramayI apanAM svarUpa tAkA lAbhakU nAhI pAvaiM haiM, jo hajAra koDi varSa tAI tapa karai tauU svarUpakI prApti nahIM hoya / ihAM gAthAmaiM 'Na' aisA zabda doya jAyagAM hai so prAkRtamaiM avyaya hai, yAkA artha vAkyakA alaMkAra hai // bhAvArtha-samyaktva vinA hajAra koDi varSa tapa karai tauU mokSamArgakI prApti nAhI / ihAM hajAra koDi kahaneteM etehI varSa nahIM jAnaneM, kAlakA bahutapaNAM jaNAyA hai / tapa manuSyaparyAyahImaiM hoya hai tAteM manuSyakAlabhI thoDA hai tAteM tapa kahaneMteM ye bhI varSa bahutahI kahiye // 5 // __ AgeM aisaiM pUrvokta prakAra samyaktva vinA cAritra tapa niSphala kahe, aba samyaktvasahita sarvahI pravRtti saphala hai aisaiM kahaiM haiM;gAthA-sammattaNANadaMsaNavalavIriyavar3amANa je savve / kalikalusapAvarahiyA varaNANI hoMti aireNa // 6 // chAyA-samyaktvajJAnadarzanavalavIryavarddhamAnAH ye sarve / kalikaluSapAparahitAH varajJAninaH bhavaMti acireNa // artha-je puruSa sanyaktva jJAna darzana bala vIrya ini kari parddhamAna haiM bhara kalikaluSapApa kahie isa paMcamakAlake malina pApakAra Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita rahita haiM te sarva hI thoDe hI kAlamaiM varajJAnI kahiye kevala jJAnI ho haiM // bhAvArtha -- isa paMcamakAlamaiM jaDa vakra jIvanike nimitta kari yathArtha mArga apabhraMza bhayA hai tisakI vAsanA rahita bhaye je jIva yathArtha jinamArga ke zraddhAnarUpa samyaktvasahita jJAna darzana apanA parAkrama balakUM na chipAya kariara apanAM vIrya jo zakti tAkari varddhamAna bhaye saMte pravarteM haiM te thoDe hI kAlamaiM kevalajJAnI hoya mokSa pAveM haiM // 6 // AgaiM kahaiM haiM, jo samyaktvarUpa jalakA pravAha AtmAkai karmaraja nAMhI lAganeM de hai; ---- gAthA -sammattasalilapavaho NiccaM hiyae pavaTTae jassa / kammaM vAlayavaraNaM baMdhucciya NAsa tassa // 7 // chAyA - samyaktva salilapravAhaH nityaM hRdaye pravarttate yasya / karma vAlukAvaraNaM baddhamapi nazyati tasya // 7 // artha --jA puruSakA hRdayakai viSai samyaktvarUpa jalakA pravAha nirantara pravartte hai tApuruSakai karma so hI bhayA vAlUrajakA AvaraNa so nAMhI lAgai hai, bahuri tAkai pUrvai lagyA karmakA baMdha so bhI nAzakUM prApta hoya hai // bhAvArtha samyaktva sahita puruSakai karmake udayataiM bhaye je rAgAdika bhAva tinikA svAmIpaNAM nAMhI hai tAtaiM kaSAyanikI tIvra kaluSatAteM rahita pariNAma ujjvala hoya haiM, tAkUM jalakI upamA hai / jaisaiM jalakA pravAha jahAM nirantara vahai tahAM bAlU reta raja lAgai nAMhI jaisaiM samyaktvavAna jIva karmake udayakUM bhogatA bhI karma nAMhI lipai hai / ara vAhya vyavahAra apekSA aisA bhI bhAvArtha jAnanAM - jAkai niraMtara hRdaya maiM Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / 21 samyaktvarUpa jalapravAha vahai hai so samyaktvavAna puruSa isa kalikAla - saMbaMdhI vAsanA jo kudeva kuzAstra kuguru inake namaskArAdirUpa atIcArarUpa raja bhI nAMhI lagAvai hai, ara tAkai mithyAtva saMbaMdhI prakRtinikA AgAmI vaMdha bhI nAMhI hoya hai // 7 // Argai kahaiM haiM, je darzanabhraSTa haiM ara jJAna cAritrataiM bhI bhraSTa haiM te Apa tau bhraSTa haiM hI parantu anyakUM bhraSTa kareM haiM, yaha anartha hai, - gAthA - je daMsaNesu bhaTThA NANe bhaTThA carittabhaTThA ya / ede bhaTTa vi bhaTTA sesaM pi jaNaM viNAsaMti // 8 // chAyA - ye darzaneSu bhraSTAH jJAne bhraSTAH cAritrabhraSTAH ca / ete bhraSTAt api bhraSTAH zeSaM api janaM vinAzayati // artha -- je puruSa darzanaviSai bhraSTa haiM bahuri jJAna cAritra bhI bhraSTa haiM te puruSa bhraSTaniviSai bhI vizeSa bhraSTa haiN| keI tau darzanasahita haiM ara jJAna cAritra jinake nAMhI hai, bahuri keI aMtaraMga darzanateM bhraSTa haiM tauU jJAna cAritra nIkaiM pAlai haiM, ara je darzana jJAna cAritra ini tInaniteM bhraSTa haiM te tau atyaMta bhraSTa haiM, te Apatau bhraSTa haiM hI parantu zeSa kahiye Apa sivAya anya jana haiM tinikUM bhI naSTa kareM haiM // bhAvArtha -- ihAM sAmAnya vacana hai tAtaiM aisA bhI Azaya sUcai hai jo satyArtha zraddhAna jJAna cAritra tau dUrihI rahau jo apane matakI zraddhA jJAna AcaraNataiM bhI bhraSTa haiM te tau nirargala svecchAcArI haiM te Apa bhraSTa haiM taiseM hI anya lokakUM upadezAdika kari bhraSTa kare haiM tathA tinikI pravRtti dekhi svayameva loka bhraSTa hoya haiM tAtaiM aise tIvrakaSAyI niSiddha haiM tinakI saMgati karanAM bhI ucita nAMhIM // 8 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 paMDita jayacaMdrajI chAbar3A viracita___ ANa: kahaiM hai, jo aise dhaSTa puruSa Apa bhraSTa haiM te dharmAtmA puruSanikU doSa lagAya bhraSTa batARs haiM;gAthA-jo kovi dhammasIlo sNjmtvnniymjoygunndhaarii| tassa ya dosa kahaMtA bhaggA bhaggattaNaM diti // 9 // chAyA-yaH ko'pi dharmazIlaH saMyamataponiyamayogaguNadhArI / tasya ca doSAn kathayaMtaH bhagnA bhagnatvaM dadati // 9 // artha-jo koI puruSa dharmazIla kahiye apanAM svarUparUpa dharma sAdhaneMkA jAkA svabhAva hai tathA saMyama kahiye indriya manakA nigraha SaT kAyake jIvanikI rakSA, ara tapa kahiye bAhya AbhyaMtara bhedakari bAraha prakAra tapa, niyama kahiye Avazyaka Adi nitya karma, yoga kahie samAdhi dhyAna tathA varSAkAla Adi kAlayoga, guNa kahiye mUlaguNa uttaraguNa, inikA dhAranevAlA hai tA keI matatai bhraSTa jIva doSanikA AropaNa kari kahaiM haiM--jo ye bhraSTa haiM doSanisahita haiM te pApAtmA jIva Apa bhraSTa haiM tAteM apanA abhimAna poSanekU anya dharmAtmA purupanikU bhraSTapaNAM de haiM // ___ bhAvArtha-pApInikA aisA hI svabhAva hoya hai jo Apa pApI hai taisaiM hI dharmAtmAmaiM doSa batAya Apa samAna kiyA cAhai hai, aise pApInikI saMgati nahIM karanI // 9 // AgeM kahaiM haiM jo darzanabhraSTa hai so mUlabhraSTa hai tAkai phalakI prApti nAhI;gAthA-jaha mUlammi viNahe dumassa parivAra Natthi prvdd'ii| taha jiNadaMsaNabhaTThA mUlaviNahA Na sijhaMti // 10 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / 23 chAyA-yathA mUle vinaSTe drumasya parivArasya nAsti privRddhiH| tathA jinadarzanabhraSTAH mUlavinaSTAH na siddhayanti // 10 // - artha--jaisaiM vRkSakA mUla vinaSTa hote saMta tAke parivAra kahiye skaMdha zAkhA patra puSpa phala tAkI vRddhi nahIM hoya hai taiseM je jinadarzanauM bhraSTa haiM bAhya tau nigraMtha liMga nagna digaMbara yathAjAtarUpa mUlaguNakA dhAraNa mayUrapucchikApIchI ara kamaMDalu dhAranAM yathAvidhi doSa TAli zuddha khaDA bhojana karanA ityAdi bAhya zuddha bheSa dhAranAM ara aMtaraMga jIvAdi SaT dravya nava padArtha sapta tatvakA yathArtha zraddhAna tathA bhedavijJAnakari AtmasvarUpakA anubhavana aisA jo darzana mata tAtai bAhya haiM te mUlavinaSTa haiM tinikai siddhi nAMhI hoya hai, mokSaphalakU nAhI pAvai - AgeM kahaiM haiM, jo jinadarzana hai so hI mUla mokSamArga hai;gAthA-jaha mUlAo khaMdho sAhAparivAra bahuguNo hoi / taha jiNadaMsaNa mUlo NihiTo mokkhamaggassa // 11 // chAyA-yathA mUlAt skaMdhaH zAkhAparivAraH bahuguNaH bhavati / tathA jinadarzanaM mUlaM nirdiSTaM mokSamArgasya // 11 // artha-jaisaiM vRkSakai mUlateM skaMdha hoya hai, so kaisAka skaMdha hoya hai-zAkhA Adi parivAra bahuta haiM guNa jAkai, ihAM guNa zabda bahutakA vAcaka hai taisaiM hI mokSamArgakA mUla jinadarzana gaNadhara devAdika. kahyA hai // ___ bhAvArtha-ihAM jinadarzana kahiye jo bhagavAna tIrthakaraparamadevadarzana grahaNa kiyA so hI upadezyA so aisA mUlasaMgha hai aTThAIsa mUlaguNasahita kayA hai / paMca mahAvrata, paMca samiti, SaT Avazyaka pAMca iMdriyanikA vaza karanAM, snAna na karanA, vastrAdikakA tyAga, digambara Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitamudrA, kezalauMca karanA, eka bAra bhojana karanA, khaDA bhojana karanA, daMtadhAvana na karanAM ye aTThAIsa mUlaguNa haiM / bahuri chiyAlIsa doSa TAli AhAra karanAM so eSaNA samitimaiM AgayA / IryApatha sodhi cAlanAM so IryAsamitimaiM Aya gayA / ara dayAkA upakaraNa tau mora pucchakI pIMchI ara zaucakA upakaraNa kamaMDalukA dhAraNa aisA tau bAhya bheSa hai / bahuri aMtaraMga jIvAdika SaT dravya paMcAsti kAya sapta tattva nava padArthanikU yathokta jAni zraddhAna karanAM ara bhedavijJAnakari apanAM AtmasvarUpakA citavana karanAM anubhava karanAM, aisA darzana jo mata so mUlasaMghakA hai / aisA jinadarzana hai so mokSamArgakA mUla hai, isa mUlateM mokSamArgakI sarva pravRtti saphala hoya hai / bahuri je isauM bhraSTa bhaye haiM te isa paMcamakAlake doSa. jainAbhAsa bhaye haiM, te zvetAMbara drAviDa yApanIya gopucchapiccha nipiccha pAMca saMgha bhaye haiM tini. sUtra siddhAMta apabhraMza kiye haiM bAhya bheSa palaTi vigADyA hai AcaraNa jinUMnai te jinamatake mUlasaMghatai bhraSTa haiM tinikai mokSamArgakI prApti nAhI hai / mokSamArgakI prApti mUlasaMghake zraddhAna jJAna AcaraNahIteM hai aisA niyama jAnanAM // 11 // ___ AgeM kahaiM haiM jo, je yathArtha darzana" bhraSTa haiM ara darzanake dhArakaniteM Apa vinaya karAyA cAhai hai te durgati pAvai haiM;gAthA-je daMsaNesu bhahA pAe pADaMti daMsaNadharANaM / te hoMti lallamUA bohI puNa dullahA tesiM // 12 // 1 mudrita saMskRta saTIka pratimeM isa gAthAkA pUrvArddha isa prakAra hai jisakA yaha artha hai ki "jo darzana bhraSTa puruSa darzana dhAriyoMke caraNoM meM nahIM girate hai" "je daMSaNeSu bhaThThA pAe na paMDaMti dasaNadharANaM "uttarArddha samAna hai| Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / chAyA-ye darzaneSu bhraSTAH pAdayoH pAtayaMti darzanadharAn / te bhavaMti lallamakAH bodhiH punaH durlabhA teSAm // 12 artha-je puruSa darzanavirSe bhraSTa haiM ara anya je darzanake dhAraka haiM tinikU apane pagani paDAbaiM haiM namaskArAdi karAvai haiM te parabhava virSe lUlA mUkA hoya haiM ara tinikai vodhi kahiye samyagdarzana jJAna cAritrakI prApti so durlabha hoya hai // 12 // ___ bhAvArtha-je darzanabhraSTa haiM te mithyAdRSTI haiM ara darzanake dhAraka haiM te samyadguSTI haiM, so mithyAdRSTI hoya kari samyadguSTIni" namaskAra cAhaiM haiM te tIvra mithyAtvake udayasahita haiM te parabhavavi lUlA mUkA hoya haiM, bhAvArtha-ekeMdriya hoya haiM tinikai paga nAhI te paramArthateM lUlA mUkA haiM aise ekeMdriyasthAvara hoya nigodamaiM vAsa karaiM haiM tahAM anaMtakAla rahaiM haiM, tinikai darzana jJAna cAritrakI prApti durlabha hoya hai, mithyAtvakA phala nigodahI kahyA hai / isa paMcama kAlamaiM mithyA matake AcArya bani lokani vinayAdika pUjA cAheM haiM tinikai jAniye hai ki trasarAzikA kAla pUrA huA aba ekeMdriya hoya nigodamaiM vAsa kareMge, aisaiM jAnyA jAya hai // 12 // __ Agai kahaiM hai jo je darzanabhraSTa haiM tinikai lajjAdikataiM bhI pagAM paDai haiM te bhI tini sArikhe hI haiM;-- gAthA-je vi paDaMti ca tesiM jANaMtA lajjagAravabhayeNa / tesiM pi Natthi bohI pAvaM aNumoyamANANaM // 13 // saMskRta-ye'pi patanti ca teSAM jAnataH lajjAgAravabhayena / teSAmapi nAsti bodhiH pApaM anumanyamAnAnAm // _ artha-je puruSa darzanasahita haiM te bhI darzanabhraSTa haiM tinikU mithyAdRSTI jAnate saMte bhI tinike pagAM par3eM haiM tinikA lajjA bhayagArava kari Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita vinayAdi kareM haiM tinikai bhI bodhi kahike darzana jJAna caritra tAkI prApti nAMhI hai jAtaiM te bhI pApa jo mithyAtva tAkI anumodana karate haiM, karanAM karAvanAM anumodanAM karanAM samAna kayA hai / ihAM lajjA tau aisaiMjo hama kAhUkA vinaya nAMhIM kareMge tau loka kaheMge ye uddhata hai mAnI haiM tA hamakaM tau sarvakA sAdhana karanAM, aiseM lajjAkari darzanabhraSTakA bhI vinayAdika kare / bahuri bhaya aisaiM - jo ye rAjyamAnya hai tathA maMtra vidyAdikakI sAmarthyayukta hai yAkA vinaya nahIM kareMge to kachU hamAre Upari upadrava karegA, aiseM bhaya kari vinaya karai / bahuri gArava tIna prakAra kayA hai; rasagArava RddhigArava sAtagAva / tahAM rasagAva to aisA jo miSTa iSTa puSTa bhojanAdi milibo karai taba tAkari pramAdI rahai / bahuri RddhigArava aisA jo kachU tapake prabhAva Adikara RddhikI prApti hoya tAkA gaurava Aya jAya, tAkari uddhata pramAdI rahai / bahuri sAtagaurava aisA jo zarIra nIroga hoya kachU klezakA kAraNa nahIM Avai taba sukhiyApaNAM Aya jAya, tAkari magna rahai / ityAdika gAravabhAva mastA taiM kichU bhale burekA vicAra nahIM karai taba darzanabhraSTakA bhI vinaya karabA lagijAya ityAdi nimitta darzanabhraSTakA vinaya kareM tau yAmaiM midhyAtvakI anumodanA Avai tAkUM bhalA jAnaiM taba Apa bhI tA samAna bhayA taba tAkai bodhi kAhekI kahiye ? aiseM jAnanAM // 13 // gAthA - duvihaM pi gaMthacAyaM tIsu vi joesa saMjamo ThAdi / pANammi karaNasuddhe ubhasaNe daMsaNaM hoI // 14 // saMskRta - dvividhaH api graMthatyAgaH triSu api yogeSu saMyamaH tiSThati / jJAne karaNazuddhe udbhabhojane darzanaM bhavati // 14 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / artha-jahAM bAhya AbhyaMtara bhedakari doya prakAra parigrahakA tyAga hoya ara mana vacana kAya aiseM tInUM yoganivirSe saMyama tiSThai bahuri kRta kArita anumodanA aiseM tIna karaNa jAmeM zuddha hoya aisA jJAna hoya bahuri nirdoSa jAmaiM kRta kArita anumodanA ApakA nahIM lAgai aisA khaDA pANipAtra AhAra karai, aiseM mUrtimaMta darzana hoya hai // bhAvArtha-ihAM darzana nAma matakA hai tahAM bAhya bheSa zuddha dIkhai so darzana so hI tAke aMtaraMga bhAvakU janAvai, tahAM bAhya parigraha tau dhanadhAnyAdika ara antaraMga parigraha mithyAtva kaSAyAdika so jahAM nahIM hoya yathAjAta digaMbara mUrti hoya, bahuri indriya manakA vaza karanAM trasa thAvara jIvanikI dayA karanI aisA saMyama mana vacana kAya kari zuddha pAlanAM jahAM hoya, ara jJAna virSe vikAra karanA karAvanAM anumodanAM aiseM tIna karaNanikari vikAra nahIM hoya, ara nirdoSa pANipAtra khaDA. rahi bhojana karanAM, aise darzanakI mUrti hai so jinadevakA mata hai so hI vaMdane pUjane yogya hai, anya pAkhaMDa bheSa vaMdaneM pUjane yogya nAhI haiM // 14 // __AgeM kahaiM haiM jo isa samyagdarzanate hI kalyANa akalyANakA nizcaya hoya hai;gAthA-sammattAdo NANaM NANAdo savvabhAvauvaladdhI / uvaladdhapayatthe puNa seyAseyaM viyANedi // 15 // saMskRta-samyaktvAt jJAnaM jJAnAt sarvabhAvopalabdhiH / upalabdhapadArthe punaH zreyo'zreyo vijaanaati||15|| artha-samyaktvanai tau jJAna samyak hoya hai, bahuri samyak jJAnate sarva padArthanikI upalabdhi kahiye prApti tathA jAnanA hoya hai, bahuri upala Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita padArthanikI upalabdhi hotaiM zreya kahiye kalyANa ara azreya kahiye akalyANa ini doUnikUM jAniye haiM // bhAvArtha -- samyagdarzana vinA jJAnakUM mithyAjJAna kayA hai tAtaiM samyagdarzana bhaye hI samyagjJAna hoya hai ara samyagjJAnataiM jIva Adi padArthanikA svarUpa yathArtha jAniye hai, bahuri jaba padArthanikA yathArtha "svarUpa jAniye taba bhalA burA mArga jAniye hai / aiseM mArgake jAnaneM maiM bhI samyagdarzanahI pradhAna hai // 15 // AgaiM kalyANa akalyANakUM jAneM kahA hoya hai, so kahaiM haiM ;gAthA - seyAseyavidaNhU udhdudadussIla sIlavaMto vi / sIlaphaleNabbhudayaM tatto puNa lahai NivvANaM // 16 // saMskRta - zreyo'yavettA uddhRtaduHzIlaH zIlavAnapi / zIlaphalenAbhyudayaM tataH punaH labhate nirvANam 16 artha -- kalyANa ara akalyANa mArgakA jAnanevAlA puruSa hai so * uddhadadussIla' kahiye uDAyA hai mithyAtvasvabhAva jAne aisA hoya hai, bahuri ' sIlavaMto vi ' kahiye samyak svabhAvayukta bhI hoya hai, bahuri tisa samyak svabhAvakA phalakari abhyudaya pAvai hai tIrthakara Adi pada pAvai hai, bahuri abhyudaya bhaye pIche nirvANakUM pAvai hai | bhAvArtha - bhalA burA mArga jAnaiM taba anAdi saMsArata lagAya mithyAbhAvarUpa prakRti hai so palaTi samyaksvabhAvasvarUpa prakRti hoya, ti prakRtitaiM viziSTa puNya bAMdhai taba abhyudayarUpa padavI tIrthaMkara * AdikI pAya nirvANa pAvai hai // 16 // AgaiM haiM haiM jo aisA samyaktva jinavacanataiM pAiye hai tAtaiM te hI sarva duHkha haraNa hAre haiM; - Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / gAthA-jiNavayaNamosahamiNaM visayasuhavireyaNaM amidabhUyaM / jaramaraNavAhiharaNaM khayakaraNaM savvadukkhANaM // 17 // saMskRta-jinavacanamauSadhamidaM viSayasukhavirecanamamRtabhUtam / jarAmaraNavyAdhiharaNaM kSayakaraNaM srvduHkhaanaam||17|| artha-yaha jinavacana hai so auSadha hai, so kaisA auSadha hai viSaya jo iMdriyanike viSaya tinateM mAnyA sukha tAkA virecana kahiye dUri karana hArA hai, bahuri kaisA hai--amRtabhUta kahiye amRtasArikhA hai yAhItaiM jarA maraNa rUpa roga tAkA harana hArA hai, bahuri sarva duHkhanikA kSaya karana hArA hai // bhAvArtha-yA saMsAravi prANI viSayasukha, sevai hai tisatai karma vaMdhaiM haiM tisauM janma jarA maraNarUpa roganikari pIDita hoya hai, tahAM jinavacanarUpa auSadha aisA hai jo viSayasukharauM aruci upajAya tisakA virecana karai hai / jaisaiM gariSTa AhArateM mala vadhai taba jvara Adi roga upajai taba tAke virecanakU haraDai Adika auSadhi upakArI hoya taisaiM hai / so viSayaniteM vairAgya hoya taba karmabaMdha nahIM hoya taba janma jarA maraNa roga nahIM hoya taba saMsArakA duHkhakA abhAva hoya / aisaiM jinavacanakU. amRta sArikhe jAMni aMgIkAra karaneM // 17 // ___ AgaiM jinavacanavirSe darzanakA liMga jo bheSa so kai prakAra kahyA hai, so kahaiM haiM;gAthA--egaM jiNassa rUvaM bIyaM ukiDasAvayANaM tu / avarahiyANa taiyaM cauttha puNa liMgadaMsaNaM Natthi // 18 saMskRta--eka jinasya rUpaM dvitIyaM utkRSTazrAvakANAM tu / avarasthitAnAM tRtIyaM caturtha punaH liMgadarzanaM nAsti / / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita artha -- darzanaviSai eka tau jinakA svarUpa hai so jaisA liMga jinadeva dhAya so liMga hai, bahuri dUjA utkRSTa zrAvakanikA liMga hai, 'bahuri tIjA 'avaraTThiya' kahiye jaghanya pada viSai sthita aisI AryikA - nikA liMga hai, bahuri cauthA liMga darzana viSai nAMhI hai // bhAvArtha -- janamata viSai tIna hI liMga kahiye bheSa kahaiM haiM / eka tau yathAjAtarUpa jinadeva dhAnya so hai, bahuri dUjA utkRSTa zrAvaka gyAramI pratimA dhArakakA hai, bahuri tIjA strI AryikA hoya tAkA hai, bahuri cauthA anya prakArakA bhaSa jinamata maiM nAMhI hai je mAneM haiM te mUlasaMgha bAhya haiM // 18 // AgeM haiM haiM - aisA bAhya liMga hoya tAkai aMtaraMga zraddhAna aisA hoya hai so samyagdRSTI hai;--- gAthA - chaha dabba Nava payatthA paMcatthI satta tacca NiddiTThA / saddahai tANa rUvaM so sahihI muNevva // 19 // saMskRta - SaT dravyANi nava padArthAH paMcAstikAyAH sapta tatvAni nirdiSTAni / zraddadhAti teSAM rUpaM saH sadRSTiH jJAtavyaH // 19 // artha -- chaha dravya nava padArtha pAMca astikAya sapta tatva ye jinavacanamaiM kahe haiM tinikA svarUpakUM jo zraddhAna karai so samyagdRSTI jAnanAM // 19 // bhAvArtha-jIva pudgala dharma adharma AkAza kAla ye to chaha dravya haiM, bahuri jIva ajIva azrava baMdha saMvara nirjarA mokSa puNya pApa ye nava padArtha haiM, chaha dravya kAla binA paMcAstikAya haiM / puNya pApa vinA - nava padArtha sapta tatva haiM / inikA saMkSepa svarUpa aisA - jo jIvana tai Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / 31 mmmmmmmmmmmmmmmmmmmm cetanAsvarUpa hai so cetanA darzanajJAnamayI hai; pudgala sparza rasa gaMdha varNa guNamayI mUrtIka hai, yAke paramANu ara skaMdha aisaiM doya bheda haiM; bahuri skaMdhake bheda zabda baMdha sUkSma sthUla saMsthAna bheda tama chAyA Atapa udyota ityAdi aneka prakAra hai; dharmadravya pradharmadravya AkAzadravya ye eka eka haiM amUrtIka haiM niSkiya hai, ara kAlANuasaMkhyAta dravya hai / kAla vinA pAMca dravyanikai bahupradezIpaNAM hai yAteM pAMca astikAya haiM kAla dravya bahupradezI nAMhIM tAteM astikAya nAhIM; ityAdika inikA svarUpa tattvArthasUtrakI TIkAteM jAnanAM / bahuri eka tau jIva padArtha hai ara ajIva padArtha pAMca haiM, bahuri jIvakai karmabaMdha yogya pudgala hoya so Azrava hai bahuri karma baMdhai so baMdha hai, vahuri Azrava rukai so saMvara hai, karmabaMdha jhar3e so nirjarA hai saMpUrNa karmakA nAza hoya so mokSa hai jIvanikU sukhakA nimitta so puNya hai, bahuri duHkhakA nimitta so pApa hai; aisaiM sapta tatva nava padArtha haiM / inikA Agamakai anusAra svarUpa jAni zraddhAna karai so samyagdRSTI hoya hai // 19 // ___ AgeM vyavahAra nizcaya kari samyaktva doya prakAra kari kareM haiM; gAthA-jIvAdI saddahaNaM sammatta jiNavarehiM paNNattaM / vavahArA Nicchayado appANaM havai sammattaM // 20 // saMskRta-jIvAdInAM zraddhAnaM samyaktvaM jinavaraiH prajJaptam / vyavahArAt nizcayataH Atmaiva bhavati samyaktvam // artha-jIva Adi kahe ja padArtha tinikA zraddhAna so to vyavahArasamyaktva jinabhagavAna kahyA haiM, bahuri nizcayanaiM apanAM AtmAhIkA zraddhAna so samyaktva hai // 20 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracita bhAvArtha-tatvArthakA zraddhAna so to vyavahAra" samyaktva hai, bahuri apanA AtmasvarUpakA anubhava kari tisakI zraddhA pratIti ruci AcaraNa so nizcayateM samyaktva hai, so yaha samyaktva AtmA" judA vastu nAhI hai AtmAhIkA pariNAma hai so AtmAhI hai / aise samyaktva. ara AtmA ekahI vastuhai yaha nizcayakA Azaya jAnanAM // 2 // AgaiM kahaiM haiM jo yaha samyagdarzana hai so sarva guNanimaiM sAra hai tAhi dhAraNa karo;gAthA-evaM jiNapaNNattaM daMsaNarayaNaM dhareha bhAveNa / sAraM guNarayaNattaya sovANaM paDhama mokkhassa // 21 // saMskRta--evaM jinapraNItaM darzanaratnaM dharata bhAvena / __sAraM guNaratnatraye sopAnaM prathamaM mokSasya // 21 // ___ artha-aise pUrvokta prakAra jinezvara devanaiM kahyA darzana hai so guNanivi ara darzana jJAna cAritra ini tIna ratnaniviauM sAra hai uttama hai, bahuri mokSamaMdirake car3hanekU prathama paiDI hai, so AcArya kahaiM haiM he bhavya jIva ho ! tuma yAkU aMtaraMga bhAvakari dhAraNa karo, bAhya kriyAdika kari dhAraNa kiyA tau paramArtha nAhIM aMtaraMgakI rucikari dhAraNa mokSakA kAraNa hai // 21 // ___ AgaiM haiM haiM jo zraddhAna karai tAhIkai samyaktva hoya hai;gAthA-jaM sakkai taM kIrai jaM ca Na sakei taM ca saddahaNaM / kevalijiNehiM bhaNiyaM saddahamANassa sammattaM // 22 // saMskRta-yat zaknoti tat kriyate yat ca na zaknuyAt tasya ca zraddhAnam / kevalijinaiH bhaNitaM zraddadhAnasya samyaktvam // 22 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 aSTapAhuDabhASA vcnikaa| . artha-jo karane... samartha hUje so tau kIjiye bahuri jo karanaikU nahIM samartha hUjiye so zraddhie jAteM kevalI bhagavAna. zraddhAna karanevAlaika samyaktva kahyAhai // 22 // bhAvArtha-ihAM Azaya aisA hai jo koU kahai samyaktva bhaye pIche tau sarva paradravya saMsArakU heya jAniyehe so jAkU heya jAneM tAkaM chor3e muni hoya cAritra Acarai taba samyaktva bhayA jAniye, tAkA samAdhAnarUpa yaha gAthA hai jo sarva paradravyakU heya jAni nija svarUpakU upAdeya jAnyAM zraddhAna kiyA taba mithyAbhAvatau miTyA paraMtu cAritramohakarmakA udaya prabala hoya jeteM cAritra aMgIkAra karanekI sAmarthya nahIM hoya tetai jetI sAmarthya hoya tetA to karai tisa sivAyakA zraddhAnakarai, aiseM zraddhAna karanevAlAhIkai bhagavAna samyaktva kahyA hai // 22 // ___ AgaiM kahaiM haiM, jo aisaiM darzana jJAna cAritra virSe tiSTheM hai te vaMdive yogya haiM;gAthA-daMsaNaNANacaritte tavaviNaye NiccakAlasupasatthA / ede du vaMdaNIyA je guNavAdI guNadharANaM // 23 // saMskRta-darzanajJAnacAritre tapovinaye nitykaalsuprsvsthaaH| ___ ete tu vandanIyA ye guNavAdinaH guNadharANAm 23 __ arthaH-darzana jJAna cAritra tathA tapa vinaya inivi je bhale prakAra tiSThaM hai te prazastahaiM sarAhane yogya hai athavA bhalai prakAra svastha haiM lIna haiM, bahuri gaNadhara AcArya haiM tinike guNAnuvAda karanevAle haiM te vandane yogya haiM / anya je darzanAdika rauM bhraSTa haiM ara. guNavAnaniteM matsarabhAva rAkhi vinayarUpa nahIM pravarte haiM te vandiveyogya nAhIMhaiM // 23 // a. va. 3 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita__ AgeM kahaiM haiM jo yAthAjAta rUpa* dekhi matsarabhAva kari vandanA nahIM kareM haiM te mithyA dRSTI hI haiM;gAthA-sahajuppaNNaM rUvaM dahUM jo maNNaeNa mcchrio| so saMjamapaDivaNNo micchAiDI havai eso // 24 // saMskRta-sahajotpanna rUpaM dRSTvA yaH manyate na matsarI / saH saMyamapratipannaH mithyAdRSTiH bhavati essH||24|| artha-jo sahajotpanna yathAjAta rUpakU dekhi kari na mAne hai tisakA vinaya satkAra prIti nAhIM karaihai ara matsarabhAva karai hai so saMyamapratipanna hai dIkSAgrahaNa karI hai tauU pratyakSa mithyAdRSTIhai // 24 // ___ bhAvArtha-jo yathAjAtarUpakU dekhi matsarabhAvakari tAkA vinaya nahIM karai tau jAniye yAkai isa rUpakI zraddhA ruci nAhIM aise zraddhA ruci vinA tau mithyAdRSTIhI hoya / ihAM Azaya aisA jo zvetAMbarAdika bhaye te digambararUpa" matsarabhAva rAkheM ara tisakA vinaya nahIM kareM tinikA niSedha hai // 24 // ___ AgeM yAhIkU dRDha kareM haiM;gAthA-amarANa vaMdiyANaM rUvaM dahaNa sIlasahiyANaM / je gAravaM karaMti ya sammattavivajiyA hoMti // 25 // saMskRta-amaraiH vaMditAnAM rUpaM dRSTvA zIlasahitAnAm / ye gauravaM kurvanti ca samyaktvavivarjitAH bhavaMti // artha-zIlakari sahita devanikari vaMdaneyogya jo jinezvara devakA yathAjAta rUpakU dekhikari gaurava kareM haiM vinayAdika nahIM kareM haiM te samyaktvakari varjita haiM / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / 35 bhAvArtha-jA rUpakU ANimAdika Rddhinike dhArI devabhI pagAM par3eM tAkU dekhi matsarabhAvakari nahIM vaMdai haiM tinikai samyaktva kAhekA ? te samyaktva" rahitahI haiM // 25 // AgaiM kahaiM haiM jo asaMyamI vaMdave yogya nahIM haiM;gAthA-assaMjadaM Na vaMde vacchavihINovi to Na vaMdijja / doNNi vi hoMti samANA ego vi Na saMjado hodi 26 chAyA-asaMyataM na vandeta vastravihIno'pi sa na vanyeta / dvau api bhavataH samAnau ekaH api na saMyataH bhavati // 26 // artha-asaMyamIkU nAhI vaMdiye bahuri bhAvasaMyama nahIM hoya ara vAhya vastrarahita hoya so bhI vaMdibe yogya nAhI jAte ye doU hI saMyamarahita samAna haiM, inibhai ekabhI saMyamI nAhI // __ bhAvArtha-jo gRhastha bheSa dhAyA hai so tau asaMyamI hai hI, bahuri jo bAhya nagnarUpa dhAraNa kiyA ara aMtaraMga bhAvasaMyama nAhI haiM to vaha bhI asaMyamIhI hai, tAteM ye doUhI asaMyamI hai, tAtaiM doU hI vaMdave yogya nAhIM / ihAM Azaya aisA hai jo aisai mati jAniyo-jo AcArya yathAjAtarUpakU darzana kahate A. haiM so kevala nagnarUpahI yathAjAtarUpa hogA, jAteM AcArya to bAhya abhyaMtara sarva parigrahasUM rahita hoya tAkU yathAjAtarUpa kahai haiM / abhyaMtara bhAvasaMyama vinA bAhya nagna bhaye to kichU saMyamI hoyaha nAMhI aisaiM jAnAnAM / ihAM koI pUche-bAhya bheSa zuddha hoya AcAra nirdoSa pAlatAkai abhyaMtara bhAvamaiM kapaTa hoya tAkA nizcaya kaise hoya, tathA sUkSma bhAva kevalIgamyahaiM, mithyAtva hoya tAkA nizcaya kaise hoya, nizcayavinA vaMdanekI kahA rIti ? tAkA samAdhAna Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita aisA jo kapaTakA jeteM nizcaya nahIM hoya tete AcAra zuddha dekhi vaMdai tAmaiM doSa nAhI, ara kapaTakA koI kAraNanai nizcaya hojAya taba nahIM vaMdai, bahuri kevalIgamya mithyAtvakI vyavahAramaiM carcA nAhI chadmasthake jJAna gamyakI carcA hai / jo apane jJAnakA viSayahI nAhI tAkA vAdha nirvAdha karanekA vyavahAra nAhI sarvajJa bhagavAnakI bhI yaha hI AjJAhai, vyavahArI jIvakU vyavahArakAhI zaraNahai // 26 // Aja isahI arthakU dRr3ha karatA saMtA kahaiM haiM;gAthA--Navi deho vaMdijjai Na vi ya kulo Na vi ya jaaisNjutto| ko vaMdami guNahINoNa hu savaNo Neya sAvao hoi // 27 // saMskRta-nApi deho vaMdyate nApi ca kulaM nApica jAtisaMyuktaH / ___ ke vaMdyate guNahInaH na khalu zramaNaH naiva zrAvakaH bhavati 27 artha-dehakU bhI nAMhI vaMdiyehai bahuIra kulakU bhI nAMhI vaMdiyehai bahuri jAtiyuktakU bhI nAMhI vaMdiyehai jAteM guNarahita hoya tAkU kauna vaMde guNa vinA prakaTa muni nahIM zrAvaka bhI nAhIM hai // ___ bhAvArtha-lokamaiM bhI aisA nyAya hai jo guNahIna hoya tAkU koU zreSTha mAneM nAhIM, deha rUpavAna hoya to kahA, kula baDA hoya tau kahA, jAti bar3I hoya tau kahA, jAteM mokSamArgamaiM tau darzana jJAna cAritra guNa haiM inivinAM jAti kula rUpa Adika vaMdanIka nAhI haiM, ini taiM munizrAvakapaNAM Avai nAMhI, munizrAvakapaNAM tau samyagdarzana jJAna cAritra teM hoya hai, tAtai inike dhAraka haiM tehI vaMdive yogya haiM jAti kula Adi vaMdive yogya nAhI haiM // 27 / / AgaiM kahaiM haiM je tapa Adikari saMyukta haiM nitikU vaMdU hUM; 1 'kaM vandeguNahonaM' SaTpAhuDameM aisI hai| Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vcnikaa| gAthA-vaMdami taMvasAvaNNA sIlaM ca guNaM ca vaMbhaceraM ca / siddhigamaNaM ca tesiM saMmmatteNa suddhabhAveNa // 27 // saMskRta-vande tapaHzramaNAn zIlaM ca guNaM ca brahmacarya c| ___sidvigamanaM ca teSAM samyaktvena zuddhabhAvena // 27 // artha-AcArya kahaiM haiM jo-je tapakari sahita zramaNapaNAM dhArai haiM tinikU tathA tinike zIlakU bahuri tinike guNakU bahuri brahmacaryakU maiM samyaktvasahita zuddhabhAvakAra vaMdUMhUM jAtai tinikai tini guNanikari samyaktvasahita zuddhabhAvakari siddhi kahiye mokSa tA prati gamana hoya hai / ___ bhAvArtha-pahalaiM kahyA jo-dehAdika vaMdive yogya nAhI, guNa vaMdive yogya haiN| aba ihAM guNasahitakU vaMdanA karI hai tahAM je tapa dhAri gRhasthapaNAM chor3i muni bhaye haiM tinikU tathA tinike zIlaguNa brahmacarya samyaktva sahita zuddhabhAvakari saMyukta hoya tinikU vaMdanA karI hai| tahAM zIlazabdakari tau uttaraguNa lenA, bahuri guNazabdakari mUlaguNa lene, bahuri brahmacarya zabdakari AtmasvarUpavirSaM lInapaNAM lenAM // 28 // ___ AgaiM koI AzaMkA karai jo saMyamI vaMdane yogya kahyA tau samavasaraNAdi vibhUti sahita tIrthakara te vaMdive yogya haiM ki nAhI tAkA samAdhAnakU gAthA kahaiM haiM-jo tIrthakara paramadeva haiM te samyaktvasahita tapake mAhAtmyakari tIrthakara padavI pAhaiM sobhI baMdibe yogya haiM; gAthA-causahicamarasahio cautIsahi aisaehiM sNjutto| aNavarabahusattahio kammakkhayakAraNaNimitto // 29 // 1 'tavasamaNNA, chAyA-( tapaHsamApannAt ) 'tavasauNNA' 'tavasamANaM' yetIna pATha mudrita padaprAbhRtakI pustaka tathA usakI TippaNImeM haiM / 2 'sammatteNeva' aisA pATha honese pAdabhaMga nahIM hotaa| Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitasaMskRta-catuHSaSTicamarasahitaH caturviMzadbhiratizayaiH sNyuktH| anavaratabahusattvahitaH krmkssykaarnnnimittH||29|| ___ artha-jo causaThi camaranikari sahita haiM, bahuri cauMtIsa atizayanikari sahita haiM, bahuri nirantara bahuta prANInikA hita jAkari hoya hai, aise upadezake dAtAhaiM bahuAra karmakA kSayakA kAraNa haiM aise tIrthakara paramadeva haiM te vaMdive yogya haiM / __ bhAvArtha-ihAM causaThi camara cautasi atizaya sahita vizeSaNani kAra to tIrthakarakA-prabhutva janAyA hai, ara prANInikA hita karanAM ara karmakA kSayakA kAraNa vizeSaNa" parakA upakArakaranahArApaNAM janAyA hai, ini doUhI kAraNanitai jagata maiM vaMdave pUjave yogya haiM / yAtai aisA bhrama nahIM karanA jo tIrthakara kaisaiM pUjya haiM, ye tIrthakara sarvajJa vItarAga haiM / tinikai samavasaraNAdika vibhUti raci indrAdika bhaktajana mahimA kareM haiM / inikai kaLU prayojana nAhI hai Apa digaMbaratAkU dhAreM aMtarIkha tiSThaM haiM, aisA jAnanAM // 29 // ___ ArauM mokSa kAhe naiM hoya hai so kahaiM haiM;gAthA-NANeNa daMsaNeNa ya taveNa cariyeNa saMjamaguNeNa / cauhi pi samAjoge mokkho jiNasAsaNe diho // 30 // saMskRtaH--jJAnena darzanena ca tapasA cAritreNa saMyamaguNena / caturNAmapi samAyoge mokSaH jinazAsane dRssttH||30|| artha-jJAna kari darzanakAra tapakari ara cAritrakari ini cyAranikA samAyoga hoteM jo saMyamaguNa hoya tAkari jinazAsanavi mokSa honA kahyA hai // 30 // 1 'aNucarabahusattahio' (anucarabahusatvahitaH) mudrita padaprAbhRtameM yaha pATha hai / 2 'nimitte' mudrita SaTprAbhRtameM aisA pATha hai Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / ArauM ini jJAna Adikai uttarottara sArapaNAM kahaiM haiM;gAthA--NANaM Narassa sAro sAro vi Narassa hoi sammattaM / sammattAo caraNaM caraNAo hoi NivvANaM // 31 / / saMskRta--jJAnaM narasya sAraH sAraH api narasya bhavati samyaktvam samyaktvAt caraNaM caraNAt bhavati nirvANam // 31 // artha-prathama tau yA puruSa ke jJAna sAra hai jAte jJAna sarva heya upAdeya jAneM jAya haiM, bahuri yA puruSakai samyaktva nizcaya kari sAra hai jAte samyaktva vinA jJAna mithyA nAma pAvai hai, samyaktvanai cAritra hoya hai jAtai samyaktva vinA cAritra bhI mithyAhI hai, bahuri cAritra taiM nivANa hoya hai // ___ bhAvArtha-cAritra naiM nirvANa hoya hai ara cAritra jJAnapUrvaka satyArtha hoya hai ara jJAna samyaktvapUrvaka satyArtha hoya hai aise vicAra kiye samyaktva kai sArapaNAM AyA / yAtaiM pahalai tau samyaktva sArahai pIOM jJAna cAritra sAra haiM / pahaleM jJAna padArthaniLU jAniye haiM yA pahaleM jJAna sAra hai tauU samyaktva vinA tAkAbhI sArapaNAM nAhI, aisA jAnanAM // 32 // __ AgaiM isahI arthakU dRr3ha karaiM haiM; -- gAthA--NANammi daMsaNammi ya tavega carieNa smmshienn| coNhaM pi samAjoge siddhAjIvANa sandeho // 32 // saMskRta-jJAne darzaneca tapasA cAritreNa samyaktvasahitena / caturNAmapi samAyoge siddhA jIvA na sandehaH // 31 // * artha-jJAna hote darzana hoteM samyaktvasahita tapakari cAritra kAra ini cyAranikA samAyoga hote jIva siddha bhaye haiM, yAmaiM saMdeha nAhI hai // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita bhAvArtha- pUrvai je siddha bhaye haiM te samyagdarzana jJAna cAritra tapa ini cyAranike saMyogahIteM bhaye haiM yaha jinavacana hai, yA maiM saMdeha nAMhI // 32 // AgaiM haiM haiM jo loka viSai samyagdarzanarUpa ratna amolaka hai jo deva dAnavanikari pUjya hai; - gAthA -kallANaparaMparayA lahaMti jIvA visuddhasammattaM / sammarddasaNarayaNaM agvedi surAsure loe // 33 // saMskRta - kalyANaparaMparayA labhate jIvAH vizuddhasamyaktvam / samyagdarzana ratnaM ardhyate surAsure loke // 33 // artha -- jIva haiM te vizuddha samyaktva hai tAhi kalyANakI paraMparA sahita pArzve haiM tAtaiM samyagdarzana ratna hai so isa sura asurani kari bhanyA lokaviSai pUjya hai // bhAvArtha - vizuddha kahiye paccIsa maladoSanikari rahita niraticAra samyaktvataiM kalyANakI paraMparA kahiye tIrthakara padavI pAvai hai so yAtaiM yaha samyaktva ratna sarva loka deva dAnava manuSyanikari pUjya hoya hai / tIrthaMkara prakRtike baMdhake kAraNa solaha kAraNa bhAvanA kahI haiM tirnimaiM pahale darzanavizuddhi hai so hI pradhAna hai, ye hI vinayAdika paMdaraha bhAvanAnikA kAraNa hai, yAtaiM samyagdarzanakai hI pradhAnapaNAM hai // 33 // AgeM kahaiM haiM jo uttamagotra sahita manuSyapaNAMkUM pAya samyaktva pAya mokSa pAvai hai yaha samyaktvakA mAhAtmya hai; gAthA - laGgUNaya maNuyattaM sahiyaM taha uttameNa gutteNa / 40 lakSUNa ya sammattaM aMkkhayasukkhaM ca mokkhaM ca // 34 // 1 'da' mudrita pratimeM aisA pATha hai / 2 'akkhayasokkhaM lahadi mokkhaM ca mudritapratikI TipaNNImeM aisA pATha bhI hai| Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDabhASA vacanikA / 41 saMskRta-labdhvA ca manujattvaM sahitaM tathA uttamena gotreNa / labdhvA ca samyaktvaM akSayasukhaM ca mokSaM ca // 34 // artha-uttamagotra sahita manuSyapaNAM pratyakSa pAya kari ara tahAM samyaktva pAya kari avinAzI sukharUpa kevalajJAna pAveM haiM, bahuri tisa sukhasahita mokSa pAvaiM haiM / bhAvArtha-yaha sarva samyaktvakA mAhAtmya hai // 34 // ArauM prazna upajai haiM jo samyaktvake prabhAvataiM mokSa pAvaiM haiM so tatkAla hI pAveM haiM ki kichU avasthAna bhI haiM haiM ? tAke samAdhAnarUpa gAthA kahaiM haiM;gAthA-viharadi jAva jiNiMdo sahasahasulakkhaNehiM sNjutto| cautIsaaisayajudo sA paDimAthAvarA bhaNiyA // 35 // saMskRta-viharati yAvat jineMdraH sahastrASTasulakSaNaiH saMyuktaH / catustriMzadatizayayutaH sA pratimA sthAvarA bhnnitaa|35 artha- kevalajJAna bhaye pIche jinendra bhagavAna jese isa lokamaiM AryakhaMDamaiM vihAra kareM terauM tinikI so pratimA kahiye zarIra sahita pratibiMba tisakU 'thAvara pratimA' aisA nAma khiye| so kaise haiM jinendra ekahajAra ATha lakSaNani kari saMyukta hai| tahAM zrIvRkSa kU Adi leya ekasau AThato lakSaNa hoyahaiM / bahuri tila musakU Adileya navasai vyaMjana hoyahaiM / bahuri cautAsa atizayamaiM daza tau janmateM hI liye upajaihaiM;-nisvedatA 1 nirmalatA 2 zvetarudhiratA 3 samacaturasra sasthAna 4 vajravRSabha nArAca saMhanana 5 surUpatA 6 sugaMdhatA 7 sulakSaNatA 8 atulavIrya 9 hitamita vacana 10 aisaiM daza / bahuri ghAtiyA karma kSaya bhaye daza hoya ;- zatayojana subhikSatA 1 AkAzagamana 2 prANi. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita vadhako abhAva 3 kavalAhArako abhAva 4 upasargako abhAva 5 catumukhapaNauM 6 sarva vidyAprabhutva 7 chAyArahitatva 8 locananispaMdanarahitatva 9 keza nakhavRddhirahitatva 10 aisaiM daza / bahuri devanikari bhaye caudaha;sakalArddhamAgadhI bhASA 1 sarvajIva maitrIbhAva 2 sarvaRtuphalapuSpaprAdurbhAva 3 AdarzasadRza pRthvI hoya 4 maMda sugaMdha pavana calai 5 sarva lokamaiM AnaMda vattai 6 bhUmikaMTakAdirahita hoya 7 deva gaMdhodaka vRSTi karai 8 vihAra hoya taba padakamala talaiM deva suvarNamayI kamala race 9 bhUmi dhAnyaniSpattisahita hoya 10 dizA AkAza nirmala hoya 11 devanikA AhvAnana zabda hoya 12 dharma cakra ANeM calai 13 aSTa maMgala dravya hoya 14 aisaiM caudaha / sarva mili cautIsa bhaye / bahuri aSTa prAtihArya hoya, tinike nAma;-azokavRkSa 1 puSpavRSTi 2 divyadhvani 3 cAmara 4 siMhAsana 5 chatra 6 bhAmaMDala 7 duMdubhivAditra 8 aisaiM ATha / aise atizayanisahita anaMtajJAna anaMtadarzana anaMtasukha anaMtavIrya sahita. tIrthakara paramadeva jete jIvanike saMbodhana nimitta vihAra karate virAja terauM sthAvara pratimA kahiye / aiseM sthAvara pratimA kahane" tIrthakarakai kevalajJAna bhaye pIche avasthAna janAyA hai / ara dhAtu pASANakI pratimA raci sthApiye hai so yAkA vyavahAra hai // 35 // __ ArauM karma nAza kari mokSa prApta hoya haiM aisaiM kahai haiM;gAthA-vArasavihatavajuttA kammaM khaviUNa vihivaleNa ssaM / vosaTTacattadehA NivvANamaNuttaraM pattA // 36 // saMskRta-dvAdazavidhatapoyuktAH karma kSapayitvA vidhibaleNa svIyam / vyutsargatyaktadehA nirvANamanuttaraM prAptAH // 36 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwwwwwwwwwwww aSTapAhuDabhASA vcnikaa| 43. __ artha-je bAraha prakAra tapa kari saMyukta bhaye saMte vidhike bala kari apane karma* kSipAya kari 'vosaTTacattadehA' kahiye nyArA kari. choDyA hai deha jyAM aise bhaye te anuttara kahiye jAte parai anya avasthA nAMhI aisI nirvANa avasthAkU prApta hoya haiM / bhAvArtha-je tapakari kevalajJAna upAya jerauM vihAra kareM terauM ava-. sthAna rahaiM pIchai dravya kSetrakAla bhAvakI sAmagrIrUpa vidhike balakari karma kSipAya vyutsargakari dehakU chor3i nirvANakU prApta hoya haiM / ihAM Azaya aisA jo nirvANakU prApta hoya taba lokakai zikhara jAya tiSThai hai tahAM gamanavirSe eka samaya lAgai tisa kAla jaMgama pratimA kahiye / aisaiM samyagdarzana jJAna cAritrakari mokSakI prApti hoya hai tahAM samyagdarzana pradhAna hai| isa pAhuDamaiM samyagdarzanakA pradhAnapaNAMkA vyAkhyAna kiyA // 36 // savaiyA chNd| mokSa upAya kahyo jinarAja ju samyagdarzana jJAna critraa| tAmadhi samyagdarzana mukhya bhaye nija bodha phalai sucritraa| je nara Agama jAni karai pahacAni yathAvata mitrA / ghAti kSipAya ru kevala pAya aghAti hane lahi mokSa pavitrA // 1 // dohaa| namUM deva guru dharmakU jina AgamakU mAni / jA prasAda pAyo amala samyagdarzana jAni // 2 // iti zrIkundakundasvAmi viracita aSTaprAbhRtameM prathama darzanaprAbhRta. aura tisakI jayacandra chAvar3AkRtadezabhASAmayavacanikA samApta // 1 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIH atha sUtrapAhuDa / (2) (dohA) vIra jinezvara namU gautama gaNadhara lAra / kAla paMcamA AdimaiM bhae sUtrakaratAra // 1 // aiseM maMgalakari zrIkundakunda AcAryakRta prAkRta gAthA vaMdha sUtrapAhuDa hai tAkI dezabhASAmaya vacanikA likhie hai; tahAM prathamahI zrIkundakunda AcArya sUtrakI mahimAgarbhita sUtrakA svarUpa janAe~ haiM;gAthA-arahaMtabhAsiyatthaM gaNaharadevehiM gaMthiyaM sammaM / suttatthamagANatthaM savaNA sAhaMti paramatthaM // 1 // saMskRta-arhadbhASitArtha gaNadharadevaiH grathitaM samyak / sUtrArthamArgaNArtha zramaNAH sAdhayaMti paramArtham // 1 // artha-jo gaNadhara devani- samyak prakAra pUrvAparavirodharahita gUMthyA racyA jo sUtra hai, so kaisAka hai sUtra-sUtrakA jo kichU artha hai tAkA mArgaNa kahiye heranAM jAnanAM so hai prayojana jAmaiM, aise sUtra kari zramaNa kahiye muni haiM te paramArthaM kahiye utkRSTa artha prayojana jo 1 mudrita saMskRta saTIka pratimeM dUsarA cAritrapAhuDa hai| Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM pAhuDakI bhASAvacanikA / 45 avinAzI mokSa tAhi sAdhai hai / ihAM gAthAmaiM sUtra aisA vizeSya padana kahyA tauU vizeSaNanikI sAmarthyateM liyA hai| ___ bhAvArtha-jo arahaMta sarvajJa kari bhASita hai ara gaNadhara devanikAra akSara pada vAkyamayI gUMthyA hai ara sUtrake arthakA jAnanekAhI hai artha prayojana jAmaiM aisA sUtra kari muni paramArtha jo mokSa tAhi sAdhai hai / anya je akSapAda jaimini kapila sugata Adi chadmasthanikari race kalpita sUtra haiM tinikari paramArthakI siddhi nAMhI hai, aisA Azaya jAnanAM // 1 // ___ AneM kahai hai jo aisA sUtrakA artha AcAryanikI paraMparA kari vatta tisakU jAni mokSamArga* sAdhai hai so bhavya hai;gAthA-suttammi jaM sudi AiriyaparaMpareNa maggeNa / ___NAUNa duviha suttaM vaTTai sivamagga jo bhavvo // 2 // saMskRta-sUtre yat sudRSTaM AcAryaparaMpareNa mArgeNa / jJAtvA dvividhaM sUtraM vartate zivamArge yaH bhvyH||2|| __ artha-jo sarvajJabhASita sUtraviSai jo kichU bhalai prakAra kahyA hai. tAkU AcAryanikI paraMparArUpa mArga kari doya prakAra sUtrakU zabda thakI artha thakI jAni ara mokSamArgavirSe pravattai hai so bhavyajIva hai mokSa. pAvane yogya hai| ___ bhAvArtha--ihAM koI kahai-arahaMtakA bhASyA ara gaNadhara devanikA gUMthyA sUtra tau dvAdazAMgarUpa haiM te tau avAra kAlamaiM dIkheM nAhI taba paramArtharUpa mokSamArga kaisaiM sadhai, tAkA samAdhAnakU yaha gAthA haijo arahaMtabhASita gaNadhara gUMthita sUtramaiM jo upadeza hai tisakU AcAryanikI paraMparAkari jAniye hai, tisakU zabda artha kari jAni jo mokSamArga Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita .www sAdhai hai so mokSa hone yogya bhavya hai / ihAM pheri koU pUchai--jo AcAryanikI paraMparA kahA ? tahAM anya graMthanimaiM AcAryanikI paraMparA kahI hai, so aisaiM hai;__ zrIvarddhamAna tIrthakara sarvajJa deva pIche tIna tau kevalajJAnI bhaye; gautama 1 sudharma 2 jaMbU 3 / bahuri tApI0 pAMca zrutakevalI bhaye tinikU dvAdazAMga sUtrakA jJAna bhayA,-viSNu 1 naMdimitra 2 aparAjita 3 govarddhana 4 bhadrabAhu 5 / tinipIche daza pUrvanike pAThI gyAraha bhaye; vizAkha 1 prauSThila 2 kSatriya 3 jayasena 4 nAgasena 5 siddhArtha 6 dhRtiSeNa 7 vijaya 8 buddhila 9 gaMgadeva 10 dharmasena 11 / tini pIThe pAMca gyAraha aMganike dhAraka bhaye; nakSatra 1 jayapAla 2 pAMDu 3 dhruvasena 4 kaMsa 5 / bahuri tini pIche eka aMgake dhAraka cyAra bhaye; subhadra 1 yazobhadra 2 bhadrabAhu 3 lohAcArya 4 / ini pIche eka aMgake pUrNa jJAnIkI tau vyucchitti bhaI ara aMgakA ekadeza arthake jJAnI AcArya bhaye tinimaiM ketekanike nAma;-arhadvali, mAghanaMdi, dharasena, puSpadaMta, bhUtavali, jinacandra, kundakunda, umAsvAmI, samantabhadra, zivakoTi, zivAyana, pUjyapAda, vIrasena, jinasena, nemicandra ityAdi / bahuri tini pIche tinikI paripATImaiM AcArya bhaye tini" arthakA vyuccheda nahIM bhayA, aise digaMbaranike saMpradAyamaiM prarUpaNA yathArtha hai / bahuri anya zvetAmbarAdika varddhamAnasvAmI" paraMparA milAvai hai so kalpita hai jAteM bhadrabAhu svAmI pIche keI munikAlamaiM bhraSTa bhaye te arddhaphAlaka kahAye tinikI saMpradAyamaiM zvetAmbara bhaye, tinimaiM devagaNanAmA sAdhu tinikI saMpradAyama bhayA hai tAnaiM sUtra race haiM so tinimeM zithilAcAra poSanekuM kalpita kathA tathA kalpita AcaraNakI kathanI karI hai so pramANabhUta nAhIM hai| paMcamakAlamaiM jainAbhAsanikai zithilAcArakI bAhulyatA hai so Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM sUtrapAhuDakI bhASAvacanikA / yukta hai isa kAla meM sAMcA mokSamArgakI viralatA hai tAteM zithilAcArInikai sAMcA mokSamArga kahAM tai hoya aisA jAnanAM / 47 aba ihAM kachUka dvAdazAMgasUtra tathA aMgavAhyazrutakA varNana likhiye hai;--tahAM tIrthakarake mukhataiM upajI jo sarva bhASAmaya divyadhvani tAMkUM sunakara cyAra jJAna saptaRddhike ghAraka gaNaghara devani akSara padamaya sUtraracanA karI / tahAM sUtradoya prakAra hai; - eka aMga dUsarA aMgavAdya / tinake apunarukta akSaranikI saMkhyA vIsa aMkani pramANa hai te aMka eka ghATi ikaTThI pramANa haiM / te aMka - 18446744073709551615 ete akSara haiM / tinike pada kariye taba eka madhyapadake akSara saulAsa cautIsa koDi tiyAsIlAkha sAta hajAra AThasai aThyAsI kahe haiM tinikA bhAga diye ekasau vAraha koDi tiyAsIlAkha aThAvana hajAra pAMca itaneM pAvaiM yete padahaiM te tau bAraha aMgarUpa sUtrake pada haiN| ara avazeSa vIsa aMkanimaiM akSara rahe te aMgavAhya sUtra kahiye, te ATha koDi eka lAkha ATha hajAra ekasau picahattara akSara haiM tini akSaranimaiM caudaha prakIrNakarUpa sUtraracanA hai / aba ina dvAdazAMgarUpa sUtraracanAke nAma ara pada saMkhyA likhie hai; - tahAM prathama aMga AcArAMga hai tAmaiM munIzvara nike AcArakA nirUpaNa hai tAke pada aThAraha hajAra haiM / bahuri dUsarA sUtrakRta aMga hai tAviSai jJAnakA vinaya Adika athavA dharmakriyA maiM svamata paramatakI kriyAkA vizeSakA nirUpaNa hai yAke pada chattIsa hajAra haiM / bahuri tIsarA sthAna aMga hai tAviSai padArthanikA eka Adi sthAnanikA nirUpaNa hai jaise jIva sAmAnya kari ekaprakAra vizeSakari doya prakAra tIna prakAra ityAdi aisaiM sthAna kahe haiM yAke pada viyAlIsa hajAra haiM / bahuri cauthA samamAya aMga hai yAviSai jIvAdika chaha dravyanikA dravya kSetra Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracita kAlAdi kari varNana hai yAke pada eka lAkha causaThi hajAra haiM / pAMcamAM vyAkhyAprajJapti aMga hai yAviSai jIvake asti nAsti Adika sAThi hajAra prazna gaNAdharadeva tIrthakarakai nikaTa kiye tinikA varNana hai pAke pada doya lAkha aThAIsa hajAra haiM / bahuri chaThA jJAtRdharmakathA nAmA aMga hai yAmaiM tIrthakaranike dharmakI kathA jIvAdika padArthanikA svabhAvakA varNana tathA gaNadharake praznanikA uttarakA varNana hai yAke pada pAMca lAkha chappana hajAra haiN| bahuri sAtavAM upAsakAdhyayananAma aMga hai yAviSai gyAraha pratimA Adi zrAvakakA AcArakA varNana hai yAke pada gyAraha lAkha sattara hajAra haiN| bahuri AThamAM aMtakRtadazAMganAmA aMga hai yAviSaM eka eka tIrthakarakai vA dazadaza aMtakRta kevalI bhaye tinikA varNana hai yAke pada teIsa lAkha aThAIsa hajAra haiM / bahuri navamAM anuttaropapAdakanAmA aMga hai yAvirSe eka eka tIrthakarakai vArai dazadaza mahAmuni ghora upasarga sahi anuttara vimAnanimaiM upaje tinikA varNana hai yAke pada bANavai lAkha cavAlIsa hajAra haiM / bahuri dazamAM prazna vyAkaraNanAma aMga hai yAvirSe atIta anAgata kAlasaMbaMdhI zubhAzubhakA prazna koI karai tAkA uttara yathArtha kahanekA upAyakA varNana hai tathA AkSepaNI vikSepaNI saMvedanI nirvedanI ini cyAra kathAnikA bhI yA aMgamaiM varNana hai yAke pada tirANa3 lAkha solaha hajAra haiM / bahuri gyAramAM vipAkasUtra nAmA aMga hai yAvirSe karmakA udayakA tIvra maMda anubhAgakA dravya kSetra kAla bhAvakI apekSA liye varNana hai yAke pada eka koDi caurAsI lAkha haiM / aisaiM gyAraha aMga haiM tinike padanikI saMkhyAkA jor3a diye cyAra koDi paMdaraha lAkha doya hajAra pada hoya haiM / bahuri bAramAM dRSTivAdanAmA aMga hai tAvirSe mithyAdarzanasaMbaMdhI tInasai taresaThi kuvAda haiM tinikA varNana hai Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM sUtrapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 49 yAke pada eka sau ATha koDi aDasaThi lAkha chappanahajAra pAMca pada haiN| yA bAramA aMgakA pAMca adhikAra haiM;-parikarma 1 sUtra 2 prathamAnuyoga 3 pUrvagata 4 cUlikA 5 aisaiM / tahAM parikarmavi gaNitake karaNa sUtra haiM tAke pAMca bheda haiM;-tahAM candraprajJapti prathama hai tAmaiM candramAkA gamanAdika parivAra vRddhi hAni graha AdikA varNana hai yAke pada chattIsa lAkha pAMca hajAra haiM / bahuri dUjA sUryaprajJapti hai yAmaiM sUryakI Rddhi parivAra gamana AdikA varNana hai yAke pada pAMca lAkha tIna hajAra haiN| bahuri tIjA jaMbUdvIpaprajJapti hai yAmaiM jaMbUdvIpasaMbaMdhI meru giri kSetra kulAcala AdikA varNana hai yAkai pada tIna lAkha pacIsa hajAra hai / bahuri cauthA dvIpasAgaraprajJapti hai yAmaiM dvIpasAgarakA svarUpa tathA tahAM tiSThe jyotiSI vyaMtara bhavanavAsI devanike AvAsa tathA tahAM tiSThai jinamaMdiranikA varNana hai yAke pada bAvana lAkha chattIsa hajAra haiM / bahuri pAMcamAM vyAkhyAprajJapti hai yAviSai jIva ajIva padArthanikA pramANakA varNana hai yAke pada caurAsI lAkha chattIsa hajAra haiN| aisaiM parikarmake pAMca bhedanike pada jor3e eka koDi ikyAsI lAkha pAMca hajAra haiN| bahuri bAramA aMgakA dUjA bheda sUtra nAma hai tAvirSe mithyAdarzanasaMbaMdhI tInasai taresaThi kuvAda haiM tinikI pUrvapakSa lekari tinikA jIva padArthapari lagAvanAM Adi varNana hai yAke bheda aThyAsI lAkha haiM / bahuri bAramAM aMgakA tIjA bheda prathamAnuyoga hai yA virSe prathama jIvakU upadezayogya tIrthakara Adi taresaThi zalAkA puruSanikA varNana hai yAke pada pAMca hajAra haiM / bahuri bAramAM aMgakA cauthA bheda pUrvagata hai, tAke caudaha bheda haiM tahAM prathama utpAda nAmA hai tAvirSe jIva Adi vastunikai utpAda vyaya dhrauvya Adi aneka dharmanikI apekSA bheda varNana hai yAke pada eka koDi haiM / bahuri dUjA agrAyaNInAma pUrva hai yAvirSe sAtasai sunaya durnayakA ara Sadravya a. va04 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitasapta tatva nava padArthanikA varNana hai yAke chinavai lAkha pada haiM / bahuri tIjA vIryAnuvAdanAma pUrva hai yAvirSe SaTra dravyanikI zaktirUpa vIryakA varNana hai yAke pada sattIra lAkha haiM / bahuri cauthA astinAsti pravAdanAmA pUrva hai yA virSe jIvAdika vastukA svarUpa dravya kSetra kAla bhAvakI apekSA asti pararUpa dravya kSetra kAla bhAvakI apekSA nAsti Adi aneka dharmanivi vidhi niSedha kari saptabhaMgakari kathaMcit virodha meTaneM rUpa mukhya gauNa kari varNana hai yAke pada sAThi lAkha haiM / bahuri jJAnapravAdanAmA pAMcamAM pUrva hai yAmaiM jJAnake bhedanikA svarUpa saMkhyA viSaya phala AdikA varNana hai yAke pada eka ghATi koDi haiM / bahuri chaThA satyapravAdanAmA pUrva hai yA virSe satya asatya Adika vacananikI aneka prakAra pravRtti hai tAkA varNana hai yAke pada eka koDi chaha haiM / bahuri sAtamAM AtmapravAdanAmA pUrva hai yAvirSe AtmA jo jIva padArtha hai tAkA kartA bhoktA Adi aneka dharmanikA nizcaya vyavahAra naya apekSA varNana hai yAke pada chavvIsa koDi haiM / bahuri karmapravAda nAmA AThamA pUrva hai yAvirSe jJAnAvaraNa Adi ATha karmanikA baMdha satva udaya udIraNapaNA AdikA tathA kriyArUpa karmanikA varNana hai yAke pada eka koDi assI lAkha haiN| bahuri pratyAkhyAnanAmA navamAM pUrva hai yAmaiM pApake tyAgakA aneka prakAra kari varNana hai yAke pada caurAsI lAkha haiN| bahuri dazamAM vidyAnuvAdanAmA pUrva hai yAmaiM sAtasai kSudravidyA ara pAMcasai mahAvidyA inikA svarUpa sAdhana maMtrAdika ara siddha bhaye inikA phalakA varNana hai tathA aSTAMga nimitta jJAnakA varNana hai yAke padaH eka koDi daza lAkha haiM bahuri kalyANavAdanAmA gyAravAM pUrva hai yAmaiM tIrthakara cakravartI Adike garbha AdikalyANakA utsava tathA tisake kAraNa SoDaza bhAvanAdike tapazcaraNAdika tathA candramA sUryA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM sUtrapAhuDakI bhASAvacanikA / 1 51 dikake gamanavizeSa AdikakA varNana hai yAke pada chabIsa koDi haiM bahuri prANavAdanAmA bAramAM pUrva hai yAmaiM ATha prakAra vaidyaka tathA bhUtAdika vyAdhi dUra karaneke maMtrAdika tathA viSa dUra karaneke upAya tathA svarodaya AdikA varNana hai yAke teraha koDi pada haiM / bahuri kriyAvizAlanAmA teramAM pUrva hai yA maiM saMgItazAstra chaMda alaMkArAdika tathA causaThi kalA, garbhAdhAnAdi caurAsI kriyA, samyagdarzana Adi ekasau ATha kriyA, devavaMdanAdi paccIsa kriyA, nitya naimittika kriyA ityAdikA varNana hai, yAke pAda nava koDi haiM / caudamAM trilokaviMdusAra nAmA pUrva hai yA viSai tIna lokakA svarUpa ara bIjagaNitakA svarUpa tathA mokSakA svarUpa tathA mokSakI kAraNabhUta kriyAkA svarUpa ityAdikA varNana hai yAke pAda bAraha koDi pacAsa lAkha haiM / aiseM caudaha pUrva haiM, inake sarva padanikA jor3a picyANakai koDi pacAsa lAkha hai / bahuri bAramAM aMgakA pAMcamAM bheda cULikA hai tAke pAMca bheda haiM tinike pada doya koDi nava lAkha nivAsI hajAra doyasai haiM / tahAM jalagatA cUlikA maiM jalakA staMbhana karanAM jalamaiM gamana karanA / agnigatA cUli - kAmaiM agnistaMbhana karanAM agnimaiM praveza karanAM agnikA bhakSaNa karanAM ityAdike kAraNabhUta maMtra taMtrAdikakA prarUpaNa hai, yAke pada doya koDi navalAkha nivAsI hajAra doyasaiM haiM / ete ete hI pada anya cyAra cUli - kAke jAnaneM / bahuri dUjI sthalagatA cUlikA hai yAtri merupati bhUmi ityAdi viSai praveza karanAM zIghra gamana karanAM ityAdi kriyA ke kAraNa maMtra taMtra tapazcaraNAdikakA prarUpaNa hai / bahuri tIjI mAyAgatA cUlikA hai tA maiM mAyAmayI iMdrajAla vikriyAke kAraNabhUta maMtra taMtra tapazcaraNAdikA prarUpaNa hai / bahuri cauthI rUpagatA cUlikA hai yA maiM siMha hAthI ghoDA baila hariNa ityAdi anekaprakAra rUpa palaTi lenAM tAke kAraNabhUta maMtra Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita taMtra tapazcaraNa AdikA prarUpaNA hai, tathA citrAma kASThalepAdikakA lakSaNa varNana hai tathA dhAtu rasAyanakA nirUpaNa hai / bahuri pAMcamI AkAzagatA cUlikA hai yAmaiM AkAzavirSe gamanAdikake kAraNabhUta maMtra yaMtra taMtrAdikakA prarUpaNa hai| aisaiM bAramAM aMga hai| yA prakAra tau bAraha aMga sUtra haiN| __ bahuri aMgabAhya zrutake caudaha prakIrNaka haiM / tinimaiM prathama prakIrNaka sAmAyika nAmA hai, tAvirSe nAma sthApanA dravya kSetra kAla bhAva bhedakari chaha prakAra ityAdika sAmAyikakA vizeSakari varNana hai / bahuri dUjA caturvizatistava nAma prakIrNaka hai tAvirSe cauvIsa tIrthakaranikI mahimAkA varNana hai / bahuri tIjA vaMdanAnAma prakIrNaka hai tAmaiM eka tIrthakarakai Azraya vaMdanA stutikA varNana hai / bahuri cauthA pratikramaNanAmA prakIrNaka haiM tAmeM sAta prakArake pratikramaNakA varNana hai| bahuri pAMcamAM vainayikanAma prakIrNaka hai tAmaiM paMca prakArake vinayakA varNana hai| bahuri chaThA kRtikarmanAmA prakIrNaka hai tAmaiM arahaMta AdikakI vaMdanAkI kriyAkA varNana hai| bahuri sAtamA dazavaikAlikanAmA prakIrNaka hai tisavirSe munikA AcAra AhArakI zuddhatA AdikA varNana hai / bahuri AThamAM uttarAdhyayananAmA prakIrNaka hai tAvirSe parISaha upasargakA sahanekA vidhAna varNana hai / bahuri navamAM kalpavyavahAra nAmA prakIrNaka hai tAmaiM munike yogya AcaraNa ara ayogya sevanake prAyazcita tinikA varNana hai| bahuri dazamAM kalpAkalpa nAma prakIrNaka hai tAviSai munikU yaha yogya hai yaha ayogya hai aisA dravya kSetra kAla bhAvakI apekSA varNana hai / bahuri gyAramAM mahAkalpanAmA prakIrNaka hai tAmaiM jinakalpI munikai pratimAyoga trikAlayogakA prarUpaNa. hai tathA sthavirakalpI muninikI pravRttikA varNana hai / bahuri bAramA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM sUtrapAhuDakI bhASAvacanikA / 53 puMDarIkanAma prakIrNaka hai tAviSai cyAra prakArake devaniviSai upajaneke kAraNanikA varNana hai / bahuri teramAM mahApuMDarIkanAma prakIrNaka hai tAviSai indrAdikavaDI Rddhike dhAraka devanike upajane ke kAraNanikA prarUpaNa hai ! bahuri caudamAM niSiddhikAnAmA prakIrNaka hai tAviSai aneka prakAra doSa kI zuddhatAnimitta prAyazcittAnikA prarUpaNa hai, yaha prAyazcitta zAstra hai, yAkA nisitikA aisA bhI nAma hai / aiseM aMgavAhya zruta caudaha prakAra hai / 1 bahuri pUrvanikI utpatti paryAyasamAsa jJAnataiM lagAya pUrvajJAnaparyanta vIsa bheda haiM tinikA vizeSa varNana hai so zrutajJAnakA varNana gomaTTasAra nAma graMtha maiM vistAra kari hai tahAMtaiM jAnanAM // 2 // Age kahaiM haiM jo sUtraviSai pravINa hai so saMsArakA nAza karai hai; - gAthA - suttammi jANamANo bhavassa bhavaNAsaNaM ca so kuNadi / sUI jahA asuttA NAsadi sutte sahA No vi // 3 // saMskRta - sUtre jJAyamAnaH bhavasya bhavanAzanaM ca saH karoti / sUcI yathA asUtrA nazyati sUtreNa saha nApi // 3 // artha -- jo puruSa sUtraviSai jANamAna hai pravINa hai so saMsAra ke upajaneM kA nAza kare hai bahuri jaisaiM lohakI sUI hai so sUtra kahiye DorA tisa vinA hoya tau naSTa hojAya ara DorAsahita hoya tau naSTa nahIM ho yaha dRSTAMta hai // bhAvArtha -- sUtrakA jJAtA hoya so saMsArakA nAza kare hai bahuri aiseM hai -- jo sUI DorAsahita hoya tau dRSTigocara hoya pAvai kadAcit hI naSTa nahIM ho ara DorA vinA hoya tau dIkhai nAMhI naSTa hoya jAya taiseM jAnanAM // 3 // 1 'suttaMhi' / ? 'sUtraMhi, ' SaTpAhuDameM aisA pATha hai / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita__ AgaiM sUIke dRSTAntakA dArTAnta kahaiM haiM;gAthA-puriso vijo sasuttoNa viNAsai so gao vi saMsAre / sacceyaNapaJcakkhaM NAsaditaM so adissamANo vi // 4 // saMskRta-puruSo'pi yaH sasUtraHna vinazyati sa gato'pi saMsAre saccetanapratyakSeNa nAzayati taM saH adRshymaano'pi||4|| artha--jaisaiM sUtrasahita sUI naSTa nahIM hoya taisaiM so puruSa bhI saMsAramaiM gata hoya rahyA hai apanA rUpa Apake dRSTigocara nAhI hai tauU sUtrasahita hoya sUtrakA jJAtA hoya to tAkai AtmA sattArUpa caitanya camatkAramayI svasaMvedanakari pratyakSa anubhavamaiM Avai hai yArauM gata nAhI hai naSTa nahIM bhayA hai, so jisa saMsAramaiM gata hai tisa saMsArakA nAza karai hai| bhAvArtha- yadyapi AtmA indriyagocara nAhI he tauU sUtrake jJAtAkai svasaMvedana pratyakSa kari anubhava gocara hai so sUtrakA jJAtA saMsArakA nAza karai hai Apa prakaTa hoya hai yAH sUIkA dRSTAMta yukta hai // 4 // ___ ArauM sUtramaiM artha kahA hai so kahaiM haiM,gAthoM-sUttatthaM jiNabhaNiyaM jIvAjIvAdibahuvihaM atthaM / heyAheyaM caHtahA jo jANai so hu saddiTTI // 5 // saMskRta-sUtrArtha jinabhaNitaM jIvAjIvAdibahuvidhamartham / heyAheyaM ca tathA yo jAnati sa hi sadRSTiH // 5 // artha-sUtrakA artha hai so jina sarvajJa deva kari kahyA hai bahuri sUtravidhaiM artha hai so jIva ajIva Adi bahuta prakAra hai tathA heya kahiye tyAgane yogya pudgalAdika ara aheya kahiye tyAgane yogya nAhI aisA AtmA so yAkU jAnaiM so pragaTa samyagdRSTI hai / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM sUtrapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 55 ___ bhAvArtha-sarvajJake bhASe sUtra virSe jIvAdika nava padArtha ara inimaiM heya upAdeya aisaiM bahuta prakAra kari vyAkhyAna hai tAkU jAnaiM so zraddhAnavAna samyagdRSTI hoya hai // 5 // AgaiM kahai haiM jo jinabhASita sUtra hai so vyavahAra paramArtharUpa doya prakAra hai tAkU jAni yogIzvara zuddha bhAva kari sukhakU pAvaiM haiM;gAthA-jaM sUttaM jiNauttaM vabahAro taha ya jANa paramattho / taM jANiUNa joI lahai suhaM khavai malapuMjaM // 6 // saMskRta-yatsUtraM jinoktaM vyavahAraM tathA ca jJAnIhi paramArtham / tat jJAtvA yogI labhate sukhaM kSipate malapuMja // 6 // artha-jo jina bhASita sUtra hai so vyavahAra rUpa hai tathA paramArtha rUpa hai tAkU yogIzvara jAni sukha pAvai hai bahuri malapuMja kahiye dravya karma bhAva karma nokarma tAhi kSepai hai / ___ bhAvArtha-jina sUtrakU vyavahAra paramArtha rUpa yathArtha jAni yogIzvara muni hai so karmakA nAza kari avinAzI sukharUpa mokSakaM pAvai hai| tahAM paramArtha kahie nizcaya ara vyavahAra inikA saMkSepa svarUpa aisA jo-jina AgamakI vyAkhyA cyAra anuyogarUpa zAstranimaiM doya prakAra siddha hai eka AgamarUpa, dUjI adhyAtmarUpa / tahAM sAmAnya vizeSa kari sarva padArthanikA prarUpaNa kariye hai so tau AgamarUpa hai| bahuri jahAM eka AtmAhIkai Azraya nirUpaNa kariye so adhyAtma hai / tathA ahetumat ara hetumat aisaiM bhI doya prakAra hai; tahAM jo sarvajJakI AjJAhI kari kevala pramANatA mAniye so to ahetumat hai / ara jahAM pramANa nayani kari vastukI nirvAdha siddhi jAmaiM kari mAniye so hetumat hai / aiseM doya prakAra AgamamaiM nizcaya Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitavyavahArakari vyAkhyAna aisaiM hai, so kichU likhie haiM;-tahAM jaba AgamarUpa sarva padArthanikA vyAkhyAnapari lagAiye taba tau vastukA svarUpa sAmAnya vizeSarUpa anaMtadharmasvarUpa hai so jJAnagamya hai, tinimaiM sAmAnyarUpa tau nizcayanayakA viSaya hai, ara vizeSa rUpa je te haiM tinikU bhedarUpakari nyAre nyAre kahai so vyavahAranayakA viSaya hai tAkU dravyaparyAya svarUpa bhI kahiye / tahAM jisa vastukU vivakSita kari sAdhiye tAke dravya kSetra kAla bhAvakAra jo ki sAmAnya vizeSarUpa vastukA sarvasva hoya so tau nizcaya vyavahAra kari kahyA hai taisaiM sadhai hai, bahuri tisa vastukai kichU anya vastuke saMyogarUpa avasthA hoya tisakU tisa vasturUpa kahanAM so bhI vyavahAra hai tALU upacAra aisA bhI nAma kahiye / yAkA udAharaNa aisA-jaise eka vivakSita ghaTanAmA vastu pari lagAiye taba jisa ghaTakA dravya kSetra kAla bhAvarUpa sAmAnyavizeSarUpa jetA sarvasva hai te tA kahyA taisaiM nizcaya vyavahAra kAra kahanAM so tau nizcaya vyavahAra hai; ara ghaTakai kichU anya vastukA lepa kari tisa ghaTakU tisa nAma kari kahanAM tathA anya paTAdi viSai ghaTakA AropaNa kari ghaTa kahanA so bhI vyavahAra hai / tahAM vyavahArakA doya Azraya haiM; eka prayojana, dUjA nimitta / tahAM prayojana sAdhaneMkU kAhU vastukU ghaTa kahanAM so to prayojanAzrita hai bahuri kAhU anya vastuke nimittateM ghaTamaiM avasthA bhaI tAkU ghaTarUpa kahanAM so nimittAzrita hai / aisaiM vivakSita sarva jIva ajIva vastunipari lagAvanAM / bahuri jaba eka AtmAhIkU pradhAna kari lagAvanAM so adhyAtma hai| tahAM jIva sAmAnyakuM bhI AtmA kahiye hai / ara jo jIva apanAM sarva jIvani" bhinna anubhava karai tAkU bhI AtmA kahiye hai, tahAM jaba ApakU sarvate nyArA anubhava kari ApApari nizcaya lagAiye Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM sUtrapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 57 taba aisaiM jo Apa anAdi anaMta avinAzI sarva anya dravyaniteM bhinna eka sAmAnya vizeSarUpa anaMtadharmA dravya paryAyAtmaka jIvanAmA zuddha vastu hai, so kaisAka hai-zuddha darzana jJAnamayI cetanAsvarUpa asAdhAraNa dharmakU liye anaMta zaktikA dhAraka hai tAmaiM sAmAnya bheda cetanA anaMta zaktikA samUha so dravya hai| bahuri anaMta jJAna darzana sukha varyi ye to cetanAke vizeSa haiM te to guNa haiM ara agurulaghu guNakai dvArai SaTsthAna patita hAni vRddhirUpa pariNamatA jIvakai trikAlAtmaka anaMta paryAya haiM / aisA zuddha jIva nAmA vastu sarvajJa dekhyA jaisA AgamamaiM prasiddha hai so to eka abheda rUpa zuddha nizcaya nayakA viSaya bhUta jIvai hai isa dRSTi kari anubhava kIje jaba tau aisA hai| ara anaMta dharmanimaiM bhedarUpa koI eka dharmakU lekari kahanAM so vyavahAra hai bahuri Atma vastukai anAdihI pudgala karmakA saMyoga hai tAkai nimittavikAra bhAvakI utpatti hai tAke nimittauM rAgadveSa rUpa vikAra hoya haiM tAkU vibhAva paraNati kahiye hai, tisa kari pheri AgAmI karmakAbaMdha hoya hai| aisaiM anAdi nimitta naimittika bhAva kari caturgati rUpa saMsArakA bhramaNarUpa pravRtti hoya hai tahAM jisa gatikU prApta hoya taisAhI jIva nAma kahAvai hai tathA jaisA rAgAdika bhAva hoya taisA nAma kahAvai bahuri jaba dravyakSetra kAla bhAvakI bAhya aMtaraMga sAmagrIkA nimitta kari apanA zuddhasvarUpa zuddhanizcayanayakA viSaya svarUpa ApakU jAni zraddhAna karai, ara karma saMyogakU ara tisake nimittateM apane bhAva hoya haiM tinikA yathArtha svarUpa jAnaiM taba bhedajJAna hoya taba parabhAvaniteM virakta hoya taba tinikA meMTanekA upAya sarvajJake AgamateM yathArtha samAjha tAkU aMgIkAra karai taba apane svabhAvamaiM sthira hoya anaMta catuSTaya pragaTa hoya sarva karmakA kSaya kari lokake zikha Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita I virAjai taba mukta bhayA kahAvai tAM siddha bhI kahiye / aiseM jetI saMsArakI avasthA ara yaha mukta avasthA aisaiM bhedarUpa AtmAkUM: nirUpai hai so bhI vyavahAranayakA viSaya hai, yAkUM adhyAtma zAstramaiM abhUtArtha asatyArtha nAma kahi kari varNana kiyA hai jAtaiM zuddha AtmA maiM saMyogajanita avasthA hoya so tau asatyArthahI hai, kichU zuddha vastukA tauM yaha svabhAva nAMhI tAtaiM asatyahI hai / bahuri jo nimitta avasthA bhaI so bhI AtmAhIkA pariNAma hai so jo AtmAkA pariNAma hai so AtmAhImaiM hai tAtaiM kathaMcit yAkUM satya bhI kahiye parantu jetaiM bhedajJAna nahIM hoya tetaiMhI yaha dRSTi hai, bhedajJAna bhaye jaise hai taiseM jAneM hai / bahuri je dravyarUpa pudgalakarma haiM te AtmA taiM nyAre haiM hI tinitaiM zarIrAdikA saMyoga hai so AtmAtaiM pragaTa hI bhinna haiM, tinikUM AtmAke kahiye haiM so yaha vyavahAra prasiddha hai hI, yAkUM asatyArtha kahiye upacAra kahiye / ihAM karmake saMyogajanita bhAva haiM te sarva nimittAzrita vyavahArakA viSaya haiM ara upadeza apekSA yAkUM prayojanAzrita bhI kahiye aisaiM nizcaya vyavahArakA saMkSepa hai / tahAM samyagdaI rzana jJAna cAritrakaM mokSamArga kahyA tahAM aiseM samajhanAM jo ye tInUM eka AtmAhIke bhAva haiM, aisaiM tinikA svarUpa AtmAhIkA anubhava hoya so tau nizcaya mokSamArga hai tAmaiM bhI jetaiM anubhavakI sAkSAt pUrNatA nAMhI hoya tetaiM ekadezarUpa hoya tAkUM kathaMcit sarvadezarUpa kahikari kahanAM so tau vyavahAra hai ara ekadeza nAmakari kahanAM so nizcaya hai / bahuri darzana jJAna cAritrakUM bhedarUpa kahi mokSamArga kahiye tathA inike bAhya paradravya svarUpa dravya kSetra kAla bhAva nimitta haiM tinikUM darzanA jJAna cAritra nAma kari kahiye so vyavahAra hai / deva guruzAstrakI zraddhA samyagdarzana kahiye jIvAdika tatvanikI zraddhAkUM samyagdarzana kahiye / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM sUtrapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 59. zAstrake jJAna kahiye jIvAdika padArthanike jJAnakU jJAna kahiye ityaadi| tathA paMca mahAvrata paMca samiti tIna guptirUpa pravRttikU cAritra khiye| tathA bAraha prakAra tapakU tapa kahiye / aiseM bhedarUpa tathA paradravyake AlaM-- banarUpa pravRtti haiM te sarva adhyAtmazAstra apekSA vyavahAra nAmakari kahiye haiM jAteM vastukA ekadezakU vastu kahanAM so bhI vyavahAra hai, ara paradravyakA AlaMbanarUpa pravRttikU tisa vastuke nAmakari kahanAM so bhI vyavahAra hai / vahuri adhyAtmazAstramaiM aisaiM bhI varNana hai jo vastu anaMtadharmarUpa hai so sAmAnya vizeSakari tathA dravyaparyAyakari varNana kIjie hai tahAM dravyamAtra kahanAM tathA paryAyamAtra kahanAM so vyavahArakA viSaya hai / bahuri dravyakA bhI tathA paryAyakA bhI niSedha kari vacana agocara kahanAM so nizcayanayakA viSaya hai / bahuri dravyarUpa hai so hI paryAya rUpa hai aisaiM doUhIkU pradhAna kari kahanAM so pramANakA viSaya hai, yAkA udAharaNa aisA jaisaiM jIvakU caitanya rUpa nitya eka astirUpa ityAdi abhedamAtra kahanAM so tau dravyArthikanayakA viSaya hai ara jJAnadarzanarUpa anitya aneka nAstitvarUpa ityAdi bhedarUpa kahanAM so paryAyArthika nayakA viSaya hai / ara doU hI prakArakai pradhAnatAkA niSedhamAtra vacana agocara kahanAM so nizcayanayakA viSaya hai / ara doU hI prakArakU pradhAna kari kahanAM pramANakA viSaya hai ityAdi / aiseM nizcaya vyavahArakA sAmAnya saMkSepa svarUpa hai tAkU jAni jaisaiM Agama adhyAtma zAstranimaiM vizeSa kari varNana hoya tAkU sUkSmadRSTikari jAnanAM jinamata anekAMtasvarUpa syAdvAda hai, ara nayanikai Azraya kathanI hai tahAM nayanikai paraspara virodha hai tAkU syAdvAda meMTai hai, tAkA virodhakA tathA avirodhakA svarUpa nIkai jAnanAM, so yathArtha tau guru AmnAyahI" hoya parantu gurukA nimitta isa kAlamaiM viralA hoya gayA tAteM apanA jJAnakA vala cAlaiM jeteM vizeSa Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracita samajhivo hI karanAM kichu jJAnakA leza pAya uddhata nahIM honA, abAra isa kAlamaiM alpajJAnI bahuta haiM yAteM tinitaiM kichU adhika abhyAsa kara tinimaiM mahaMta baNi uddhata bhaye mada Avai taba jJAna thakita hoya jAya ara vizeSa samajhanekI abhilASa nahIM rahai taba viparyaya hoya yadvA tadvA kahai taba anya jIvanikai viparyaya zraddhAna hoya taba Apakai aparAdhakA prasaMga Avai; tAtaiM zAstrakUM samudra jAni alpajJarUpa hI apanAM bhAva rAkhanAM tAtaiM vizeSa samajhaneMkI abhilASA banI rahe tAtaiM jJAnakI vRddhi hoya hai, ara alpajJAnInimaiM baiMThi mahaMta buddhi rAkhai taba apanA pAyA jJAna bhI naSTa hoya hai, aisaiM jAnanAM; ara nizcaya vyavahArarUpa AgamakI kathanI samajha kari tAkA zraddhAna kari yathAzakti AcaraNa karanAM isa kAla maiM gurusaMpradAyavinAM mahaMta nahIM vaNanau jina AjJA nahIM lopaNIM / -kaI kahaiM haiM - hama tau parIkSA kari jinamatakUM mAneMgeM te vRthA varke haiMsvalpabuddhIkA jJAna parIkSA karane lAyaka nAMhIM. AjJAkUM pradhAna rAkhi varNai jetI parIkSA karaneM meM doSa nAMhI, kevala parIkSAhI kUM pradhAna rAkhaneM maiM jinamata taiM cyuta hoya jAya tau bar3A doSa Avai tAtaiM jinikai apane hita ahita para dRSTi haiM te to aisaiM jAnauM / ara jinikaM alpajJAnInimai mahaMta vaNi apane mAna lobha baDhAI viSaya kaSAya poSane hoya tinikI kathA nAhIM, te to jaise apane viSaya kaSAya poSeMge taiseM kareMge tinikUM mokSamArgakA upadeza lAgai nAMhI, viparyastakaM kAhekA upadeza ? aisaiM jAnanAM // 6 // Age kahai hai jo sUtrake artha padateM bhraSTa hai tAkUM midhyAdRSTI jAnanAM; gAthA - sUttatthapayaviNaTTho micchAdiThThI hu so muNeyabbo / kheDe viNa kAyavvaM pANippattaM sacelassa // 7 // Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM sUtrapAhuDakI bhASAvacanikA / 61 saMskRta-sUtrArthapadavinaSTaH mithyAdRSTiH hi saH jnyaatvyH| khele'pi na karttavyaM pANipAtraM sacelasya // 7 // artha-jo sUtrakA artha ara pada hai vinaSTa jAkai aisA hai so pragaTa mithyAdRSTI hai yAhItaiM jo sacela hai vastrasahita hai tAkU 'kheDe vi' kahiye hAsya kutUhalaviauM bhI pANipAtra kahiye hastarUpapAtrakari AhAradAna hai so nahIM karanA / __bhAvArtha--sUtravirSe munikA rUpa nagna digaMbara kahyA hai ara jo aise sUtrake artha kari tathA akSararUpa pada jAkai vinaSTa haiM tathA Apa vastra dhAri muni kahAvai hai so jina AjJAteM bhraSTa bhayA pragaTa mithyAdRSTI hai yAteM vastrasahita* hAsya kutUhalakari bhI pANipAtra kahiye AhAradAna nahIM karanAM / tathA aisA bhI artha hoya hai jo aise mithyAdRSTIkU pANipAtra AhAra lenAM yogya nAhI aisA bheSa hAsya kutUhalakari bhI dhAraNAM yogya nAhI, jo vastrasahita rahanAM ara pANipAtra bhojana karanAM aisaiM tau krIDAmAtra bhI nahIM karanAM // 7 // ___ AgeM kahai hai jo jinasUtrateM bhraSTa hai so hari harAdikatulya hai toU mokSa nahIM pAyeM hai;gAthA-hariharatullo vi garo saggaM gacchei ei bhavakoDI / taha vi Na pAvai siddhiM saMsArattho puNo bhnnido||8|| saMskRta-hariharalyo'pi naraH svarga gacchati eti bhvkottiH| tathApi na prApnoti siddhiM saMsArasthaH punaH bhnnitH||8|| artha-je nara sUtrakA artha padatai bhraSTa haiM so hari kahiye nArAyaNa hara kahiye rudra ini tulya bhI hoya aneka Rddhikari yukta hoya tauhU siddhi kahiye mokSa tAkU prApta nahIM hoya / jo kadAcit dAnapUjAdika 1 pANipAtre, aisA bhI pATha hai| Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitakari puNya upajAya svarga jAya tauhU tahAM caya kari koTyAM bhava leya saMsArahImaiM rahai hai, aisaiM jinAgamamaiM kahyA hai| bhAvArtha--zvetAMbarAdika aisaiM kahaiM haiM-jo gRhastha Adi vastrasahita haiM tinikai bhI mokSa hoya hai aisaiM sUtramaiM kahyA hai tAkA isa gAthAmaiM niSedhakA Azaya hai-jo hariharAdika baDI sAmarthyake dhAraka bhI haiM tauU vastrasahita tau mokSa nAhI pAveM hai / zvetAMvarAM sUtra kalpita banAye haiM tinimaiM yaha likhI hai so pramANabhUta nAMhI hai, te zvetAMbara jinasUtrake artha pada" cyuta bhaye haiM aiseM jAnanAM // 8 // AgaiM haiM hai--jo jinasUtra cyuta bhaye haiM te svacchaMda bhaye pravarta haiM te mithyAdRSTI haiM;gAthA-ukisIhacariyaM bahupariyammo ya garuya bhAro ya / jo viharai sacchaMdaM pAvaM gacchaMdi hodi micchattaM // 9 // saMskRta-utkRSTasiMhacaritaH bahuparikarmAca gurubhArazca / __yaH viharati svacchaMdaM pApaM gacchati bhavati mithyaatvm||9|| ___ artha-jo muni hoya kari utkRSTa siMhavat nirbhaya bhayA AcaraNa karai bahuri bahuta parikarma kahiye tapazcaraNAdikriyAvizeSanikari yukta hai bahuri guruke bhAra kahiye bar3A padastharUpa hai saMgha nAyaka kahAvai hai ara jinasUtratai cyuta bhayA svacchaMda pravatrte hai to vaha pApahIkU prApta hoya hai bahuri mithyAtvakU prApta hoya hai| bhAvArtha-jo dharmakI nAyakI lekari nirbhaya hoya tapazcaraNAdika kari baDA kahAya apanAM saMpradAya calAvai hai jinasUtraH cyuta hoya svecchAcArI pravatrte hai to so pApI mithyAdRSTI hI hai tAkA prasaMga bhI zreSTha nAhI // 9 // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM sUtrapAhuDakI bhASAvacanikA / AgaiM kahai hai jo jinasUtramaiM aisA mokSamArga kayA hai, gAthA - NiccelapANipattaM uvahaM paramajiNavariMdehiM / ekko vi mokkhamaggo sesA ya amaggayA savve // 10 // saMskRta -- nivelapANipAtraM upadiSTaM paramajinavarendraiH / eko'pi mokSamArgaH zeSAzca amArgAH sarve // 10 // 63 artha -- jo nizcala kahiye vastrarahita digaMbara mudrAsvarUpa ara pANi'pAtra kahiye hAtha jAke pAtra aisA khar3A rahi AhAra karanAM aisA eka advitIya mokSamArga tIrthakara paramadeva jineMdraneM upadezyA hai, isa zivAya anyarIti haiM te sarva amArga haiM / bhAvArtha -- je mRgacarma vRkSake vakkala kapAsa paTTa dukUla romavastra TATake tRNake vastra ityAdika rAkhi ApakUM mokSamArgI mAne haiM tathA isa kAlameM jinasUtrataiM cyuta bhaye haiM tinaneM apanI icchAteM aneka bheSa calAye haiM keI zveta vastra rAkhe~ haiM keI raktavastra keI pIle vastra keI TATake vastra keI ghAsa ke vastra keI romake vastra ityAdika rAkhai haiM tinikai mokSamArga nAMhI jAtai jinasUtramaiM tau eka nagna digaMbara svarUpa pANipAtra bhojana karanAM aisA mokSa mArga kayA hai, anya sarva bheSa mokSamArga nahIM ara je mAnaiM haiM te mithyAdRSTI haiM // 10 // AgaiM digaMbara mokSamArgakI pravRtti kahai haiM; gAthA - jo saMjamesu sahio AraMbhapariggahesu virao vi so hor3a vaMdaNIo sasurAsuramANu se loe || 11 // saMskRta - yaH saMyameSu sahitaH AraMbhaparigraheSu virataH api / saH bhavati vaMdanIyaH sasurAsuramAnuSe loke // 11 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita __ artha-jo digaMbara mudrAkA dhAraka muni indriya manakA vaza karanA chaha kAyake jIvanikI dayA karanAM aisaiM saMyama kari tau sahita hoya bahuri AraMbha kahiye gRhasthake je te AraMbha haiM tina" ara bAhya abhyaMtara pari. graha" virakta hoya tinimaiM nahIM pravatrta tathA Adi zabda kari brahmacarya Adi kari yukta hoya so deva dAnava kari sahita manuSyaloka virSe vaMdane yogya hai anya bheSI parigraha AraMbhAdi kari yukta pAkhaMDI vaMdive yogya nAhI hai // 11 // ___ ANu pheri tinikI pravRttikA vizeSa kahai hai;gAthA-je bAvIsaparIsaha sahati sattIsaehiM saMjuttA / te hoMdi vaMdaNIyA kammakkhayaNijjarAsAhU // 12 // saMskRta-ye dvAviMzatiparISahAn sahate zaktizataiH sNyuktaaH| te bhavaMti vaMdanIyAH karmakSayanirjarAsAdhavaH // 12 // artha-je sAdhu muni apanI zaktike saiMkaDAnikari yukta bhaye saMte kSudhA tRSAdika bAIsa parISahanikU sahaiM haiM te sAdhu vaMdaneyogya haiM, kaise haiM te-karmanikA kSayarUpa tinikI nirjarA tAvi pravINa haiN| ___ bhAvArtha-je baDI zaktike dhAraka sAdhu haiM te parISahaniLU sahaiM haiM parISaha Aye apane padatai cyuta nAhI hoya haiM tinikaiM karmanikI nirjarA hoya hai te vaMdane yogya haiM // 12 // ___ AgaiM kahai hai jo digaMbara mudrA sivAya koI vastra dhAre samyagdarzana jJAnakari yukta hoMya te icchAkAra karaneyogya haiM;gAthA-avasesA je liMgI daMsaNaNANeNasamma saMjuttA / celeNa ya parigahiyA te bhaNiyA icchaNijjAya // 1 'hoti' SaTpAhuDa meM aisA haiN| Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM sUtrapAhuDakI bhASAvacanikA / 65 saMskRta- avazeSA ye liMginaH darzanajJAnena samyak saMyuktA / celena ca parigRhItAH te bhaNitA icchAkArayogyAH // 13 artha -- digaMbara mudrAsivAyaM avazeSa je liMgI haiM bheSakara saMyukta ara samyaktvasahita darzana jJAna kari saMyukta haiM ara vastra kari parigRhIta haiM vastra dhAreM haiM te icchAkAra karane yogya haiM | bhAvArtha -- je samyagdarzana jJAna kari saMyukta haiM ara utkRSTa zrAvakakA bheSa dhAraiM haiM eka vastramAtra parigraha rAkhe~ haiM so icchAkAra karaneM yogya haiM tAtaiM " icchAmi " aisA kahiye hai| tAkA artha- jo maiM tumakUM icchraM hUM cAhUMhUM aisA ' icchAmi' zabdakA artha hai / aisaiM icchAkAra karanA jinasUtramaiM kahyA hai // 13 // AgaiM icchAkAra yogya zrAvakakA svarUpa kahaiM haiM;gAthA - icchAyAramahatthaM suttaThiNo jo hu chaMDae kammaM / ThANe hiyasammattaM paraloyasuhaMkaro hoi // 14 // saMskRta -- icchAkAramahArthaM sUtrasthitaH yaH sphuTaM tyajati karma / sthAne sthitasamyaktvaH paralokasukhaMkaraH bhavati 14 artha - jo puruSa jinasUtraviSai tiSThatA saMtA icchAkAra zabdakA mahAna pradhAna artha hai tAhi jAnai hai bahuri sthAna jo zrAvaka ke bhedarUpa pratimA tinimaiM tiSThayA samyaktvasahita varttatA AraMbha Adi karmAnikUM chor3ai hai so paralokaviSai sukha karanevAlA hoya hai // bhAvArtha -- utkRSTa zrAvakakUM icchAkAra kariye hai so icchAkArakA jo pradhAna artha hai tAkUM jAne hai ara sUtra anusAra samyaktvasahita AraMbhAdika chor3i utkRSTa zrAvaka hoya so paralokaviSai svargakA sukha pAvai hai // 14 // a0 va0 5 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 paMDita jayacaMdrajI chAbar3A viracita AgeM kahaiM haiM jo icchAkArakA pradhAna arthakUM nAhIM jAne hai ara anyadharmakA AcaraNa kare hai so siddhikUM nAMhIM pAvai hai; - gAthA -- aha puNa appA gicchadi dhammAI karer3a girava sesAI / taha viNAvadi siddhiM saMsArattho puNo bhaNido // 15 // saMskRtaH - atha punaH AtmAnaM necchati dharmAn karoti niravazeSAn tathApi na prApnoti siddhiM saMsArasthaH punaH bhaNitaH 15 artha -- 'atha punaH' zabdakA aisA artha jo -- pahalI gAthA maiM kahyAthA jo icchAkArakA pradhAna artha jAneM so AcaraNa kari svargasukha pAvai, so aba pheri kahai hai jo - icchAkArakA pradhAna artha AtmAkA cAhanAhai apane svarUpaviSai ruci karanA hai so yAkUM jo nAMhI iSTa kare hai ara anya dharma ke samasta AcaraNa kareM hai tauu siddhi kahiye mokSakUM nahIM pAvai haiM bahuri tAkUM saMsAraviSai hI tiSThanevAlA kalA hai | bhAvArtha -- icchAkArakA pradhAna artha ApakA cAhanAM hai so jAkai apaneM svarUpakI rucirUpa samyaktva nAMhI tAkai sa muni zrAvaka ke - AcaraNarUpa pravRtti mokSakA kAraNa nAMhI // 15 // AisahI artha dRr3hakara upadeza kare hai gAthA - eeNa kAraNeNa ya taM appA saddaheha tiviheNa / jeNa ya lahei mokkhaM taM jANijjai patteNa // 16 // saMskRta - etena kAraNena ca taM AtmAnaM zraddhatta trividhena / yena ca labhadhvaM mokSaM taM jAnIta prayatnena // 16 // artha ---- kahyA jo AtmAkUM iSTa na karai hai tAkai siddhi nahIM hai tisahI kAraNa kari he bhavyajIva hau ! tuma tisa AtmAkUM zraddhautAkA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM sUtrapAhuDakI bhASAvacanikA / 67 zraddhAna karo mana vacana kAya kari svarUpaviauM ruciM karo tisa kAraNa kari mokSakU pAvo bahuri jisa kari mokSa pAie tisakU prayatna kahiye sarva prakAra udyamakari jAniye / / bhAvArtha-jisakari mokSa pAiye tisahIkA jAnanAM zraddhAna karanA yaha pradhAna upadeza hai anya ADaMbara kari kahA prayojana ? aisaiM jAnanAM // 16 // __ AgeM kahai hai je jinasUtrake jAnanevAle muni haiM tinikA svarUpa pheri dRDha karaneMkU kahai hai;gAthA-vAlaggakoDimattaM parigahagahaNaM Na hoi sAhUNAM / muMjei pANipatte diNNaNaM ikkaThANammi // 17 // saMskRta-vAlAgrakoTimAtraM parigrahagrahaNaM na bhavati sAdhUnAm / bhuMjIta pANipAtre dattamanyena ekasthAne 17 // artha-vAlake agrabhAgakI koTi kahiye aNI tisamAtra bhI parigrahakA grahaNa sAdhukai nahIM hoya hai, ihAM AzaMkA hai jo parigraha kabhI nahIM hai to AhAra kaise karai hai! tAkA samAdhAna karai haiAhAra karai hai so pANipAtra kahiye karapAtra jo apane hAthahI maiM bhojana karai hai so bhI anyakA diyA prAzuka anna mAtra le haiM so bhI ekasthAna le haiM bAra bAra nahIM le haiM ara anya anya sthAnamaiM nahIM le bhAvArtha-jo muni AhAra hI parakA diyA prAsuka yogya annamAtra nirdoSa ekavAra dinamaiM apane hAthakari le hai tau anya parigraha kAhernU grahaNa karai nahIM grahaNa karai, jinasUtramaiM aise muni kahai haiM // 17 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '68 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita__AgaiM kahai hai alpaparigraha grahaNa karai tAmaiM doSa kahA ? tAkU doSa dikhAvai hai;gAthA-jahajAyarUvasariso tilatusamittaM Na gihadi hattesu / jai lei appabahuyaM tatto puNa jAi Niggodam // 18 // saMskRta-yathAjAtarUpasadRzaH tilatuSamAtraM na gRhNAti hstyoH| yadi lAti alpabahukaM tataH punaH yAti nigodm||18|| artha--muni hai so yathAjAtarUpa hai jaisaiM janmatA bAlaka nagnarUpa hoya hai taisA nagnarUpa digaMbara mudrAkA dhAraka hai so apane hAthavirSe tilake tuSamAtra bhI kichU grahaNa nahIM karai hai, bahuri jo kichU alpa bahuta levai grahaNa karai tau vo muni grahaNa karane nigodamaiM jAya hai / ___ bhAvArtha-muni yathAjAtarUpa digaMbara nigraMthakU kahaiM haiM so aisA hoya kari bhI kichU parigraha rAkhai tau jAniye inikai jinasUtrakI zraddhA nAhI mithyAdRSTI hai yA mithyAtvakA phala nigodahI hai, kadAcit kichU tapazcaraNAdika karai tau tAkari zubhakarma bAMdhi svargAdika pAvai tau bhI pheri ekeMdriya hoya saMsAra hI maiM bhramaNa karai hai| ihAM prazna--jo, munikai zarIra hai AhAra kare hai kamaMDalu pIchI pustaka rAkhai hai, ihAM tila tuSamAtra bhI rAkhanAM na kahyA, so kaise ? - tAkA samAdhAna-jo, mithyAtvasahita rAgabhAvasUM apaNAya apanAM viSaya kaSAya poSanakU rAkhai tAkU parigraha kahiye hai tisa nimitta kichU alpa bahuta rAkhanAM niSedhyA hai ara kevala saMyamake nimittakA tau sarvathA niSedha nAhI / zarIra hai so to Ayuparyanta choDyA chUTa nAhI yAkA tau mamatvahI chUTai so niSedhyA hI hai| bahuri je taiM zarIra hai te taiM AhAra nahIM Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM sUtrapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 69 kare to sAmarthyahI nahIM hoya taba saMyama nahIM sadhai tAtai kichU yogya AhAra vidhipUrvaka zarIrasUM rAgarahita bhaye saMte lekari zarIrakU khar3A rAkhi saMyama sAdhai hai / bahuri kamaMDalu bAhya zaucakA upakaraNa hai jo nahIM rAkhai tau malamUtrakI azucitAkari paMca parameSThIkI bhakti vaMdanA kaise karai ara lokaniMdya hoya / bahuri pIchI dayAkA upakaraNa hai jo nahIM rAkhai tau jIvanisahita bhUmi AdikI prati lekhanA kAherauM karai / bahuri pustaka hai so jJAnakA upakaraNa hai jo nahIM rAkhai tau paThana pAThana kaise hoya / bahuri ini upakaraNanikA rAkhanAM bhI mamatvapUrvaka nAhI hai tiniteM rAgabhAva nAMhI hai / bahuri AhAra vihAra paThana pAThanakI kriyAyukta jeteM rahai terauM kevalajJAna bhI nAMhI upajai hai tini sarva kriyAnikU choDi zarIrakA bhI sarvathA mamatva choDi dhyAna avasthA lekari tiSThai apanAM svarUpamaiM lIna hoya taba parama nigraMtha avasthA hoya hai taba zreNAkU prApta bhaye munirAjakaiM kevalajJAna upajai hai anya kriyAsahita hoya tetaiM kevalajJAna nAhI upajai hai aisA nigraMthapaNAM mokSamArga jinasUtramaiM kahyA hai| __ zvetAMbara kahai hai jo bhavathiti pUrI bhaye sarva avasthAmaiM kevalajJAna upajai hai so yaha kahanAM mithyA hai, jinasUtrakA yaha vacana nAMhI tini zvetAMbarani. kalpita sUtra banAye haiM tinimaiM likhI hogI / bahuri ihAM zvetAMbara kahai jo tumaneM kahyA so to utsagamArga hai, bahuri apavAdamArgamaiM vastrAdika upakaraNa rAkhanAM kahyA hai jaise tuma dharmopakaraNa kahe taisaiMhI vastrAdika bhI dharmopakaraNa haiM jaisaiM kSudhAkI bAdhA AhArateM meTi saMyama sAdhiye hai taise hI zIta AdikI bAdhA vastra Aditai meTi saMyama sAdhiye yAmaiM vizeSa kahA ? tA* kahiye jo yAmaiM to baDe doSa Ave haiM, tathA koI kahaiM kAmavikAra upajai taba strIsevana karai tau yAmaiM kahA vizeSa ? so aisaiM kahanAM yukta nAhI / kSudhAkI bAdhA to AhArateM meTanAM yukta hai AhAravinA deha azakta Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 paMDita jayacaMdrajI chAvaDA viracitahoya hai tathA chUTi jAya to apaghAtakA doSa Ave, ara zIta AdikI bAdhA to alpa hai so yaha tau jJAnAbhyAsa Adike sAdhane hI miTi jAya hai| apavAdamArga kahyA so jAmaiM munipada rahai aisI kriyA karanAM to apavAdamArga hai ara jisa parigraha tathA jisa kriyA" munipada bhraSTa hoya gRhasthavata ho jAya so tau apavAdamArga hai nAMhI / digaMbara mudrA dhAri kamaMDalu pIchI sahita AhAra vihAra upadezAdikamaiM pravattai so apavAdamArga hai ara sarva pravRttikU chor3a dhyAnastha hoya zuddhopayogamaiM lIna hoya so utsargamArga kayA hai| aisA munipada Apatai sadhatA na jAni kAhe* zithilAcAra poSaNAM, munipadakI sAmarthya na hoya to zrAvakadharma hI pAlanoM paraMparAkari yAhItai siddhi hoygii| jinasUtrakI yathArtha zraddhA rAkhe siddhi hai yA vinAM anya kriyA sarva hI saMsAramArga hai mokSamArga nAhI, aiseM jAnanAM // 18 // ___ AgeM isa hI arthakA samarthana karai hai;--- gAthA-jassa pariggahagahaNaM appaM bahuyaM ca havai liMgassa / so garahiu jiNavayaNe parigaharahio niraayaaro||19|| saMskRta-yasya parigrahagrahaNaM alpaM bahukaM ca bhavati liMgasya / saH garyaH jinavacane parigraharahitaH niraagaarH||19|| ___ artha:--jAke matamaiM liMga jo bheSa tAke parigrahakA alpa tathA bahuta grahaNapaNAM kahyA hai so mata tathA tisakA zraddhAvAna puruSa garhita hai niMdAyogya hai jAteM jinavacanavirSe parigraha rahita hai so nirAgAra he nirdoSa muni hai, aisaiM kahyA hai / / bhAvArtha:--zvetAMbarAdikake kalpita sUtranimaiM bheSamaiM alpa bahuta parigrahakA grahaNa kahyA hai so siddhAnta tathA tAke zraddhAnI niMdya haiN| jinavacanavirSe parigraha rahitaLU hI nirdoSa muni kahyA hai // 19 // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM sUtrapAhuDakI bhASAvacanikA / 7 Agai kahai hai jinavacanavirSe aisA muni vaMdane yogya kahyA hai;gAthAH--paMcamahanvayajutto tihi guttihi jo sa saMjado hoi / NiggaMthamokkhamaggo so hodi hu vaMdaNijjoya // 20 // saMkRtaH-paMcamahAvratayuktaHtisRbhiHguptibhiH yaHsa saMyato bhavati nigraMthamokSamArgaH sabhavati hi vandanIyaH ca // 20 // artha--jo muni paMca mahAvratakari yukta hoya ara tIna guptikari saMyukta hAye so saMyata hai saMyamavAna hai bahuri nigraMtha mokSamArga hai bahuri so hI pragaTapaNeM nizcayakari vaMdane yogya hai // ___ bhAvArtha-ahiMsA satya asteya brahmacarya ara aparigraha ini pAMca mahAvratani kari sahita hoya bahuri mana vacana kAyarUpa tIna guptini kari sahita hoya so saMyamI hai so nigraMtha svarUpa hai so hI vaMdane yogya hai| jo kachU alpa bahuta parigraha rAkhai so mahAvratI saMyamI nAhI yaha mokSamArga nAMhI ara gRhasthavat bhI nAMhI hai // 20 // AgaiM kahai hai jo pUrvokta to eka bheSa munikA kahyA, aba dUsarA bheda utkRSTa zrAvakakA aisA kahyAhai;gAthA-duiyaM ca utta liMgaM ukiTaM avarasAvayANaM ca / bhikkhaM bhamei patte samidIbhAseNa moNeNa // 21 // saMskRta-dvitIyaM coktaM liMgaM utkRSTaM avarazrAvakANAM c| bhikSAM bhramati pAtre samitibhASayA maunena // 21 // arthaH-dvitIya kahiye dUsarA liMga kahiye bheSa utkRSTa zrAvaka kahiye jo gRhastha nAhI aisA utkRSTa zrAvaka tAkA kahyA hai so utkRSTa zrAvaka gyAramI pratimAkA dhAraka hai so bhramakari bhikSAkari bhojana karai, bahuri patte Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracitakahiye pAtramaiM bhojana karai tathA hAthamaiM karai bahuri samitirUpa pravarttatA bhASAsamitirUpa bolai athavA maunakari pravatrte // bhAvArtha:-eka tau munikA yathAjAtarUpa kahyA bahuri dUsarA yaha utkRSTa zrAvakakA kahyA so gyAramI pratimAkA dhAraka utkRSTa zrAvaka hai so eka vastra tathA kopIna mAtra dhAre hai bahuri bhikSA bhojana karai hai bahuri pAtramaiM bhI bhojana karai karapAtramaiM bhI kare bahuri samitirUpa vacana bhI kahai athavA mauna bhI rAkhai aisA dUsarA bheSa hai // 21 // ___ Aja tIsarA liMga strIkA kahai hai;gAthA-liMgaM itthINa havadi bhuMjai piMDaM sueyakAlammi / ajiya vi ekavatthA vatthAvaraNeNa muMjei // 22 // saMskRta-liMgaM strINAM bhavati bhukte piMDaM svekakAle / Ayo api ekavastrA vastrAvaraNena bhuMkte // 23 // artha-liMgahai so strInikA aisAhai-eka kAlaviauM tau bhojana karai vAraMvAra bhojana nahIM karai bahuri AryikA bhI hoya tau ekavastra dhArai bahuri bhojana karateM bhI vastrake AvaraNasahita karai nagna nahIM hoya / bhAvArtha--strI AryikA bhI hoya ara kSullakA bhI hoya so doU hI bhojanatau dinamaiM ekavArahI karai AryikA hoya so eka vastra dhArehI bhojana karai nagna nahIM hoya / aisA tIsarA strIkA liMga hai // 22 // AneM kahaihai-vastradhArakakai mokSa nAhI, mokSamArga nagnapaNAMhI hai;-- gAthA-Na visijjhai vatthadharojiNasAsaNa jai vihoi titthyro| Naggo vimokkhamaggo sesA ummaggayA savve // 23 // saMskRta-nApi sidhyati vastradharaH jinazAsane yadyapi bhavati tiirthkrH| Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM sUtrapAhuDakI bhASAvacanikA / 73 namaH vimokSamArgaH zeSA unmArgakAH sarve // 23 // artha-jinazAsanavirSe aisA kahyA hai jo vastrakA dharanevAlA sIjhai nAMhI mokSa nAhI pAvaihai jo tIrthakarabhI hoya tau jete gRhastha rahai terauM mokSa na pAvai, dIkSA leya digaMbara rUpa dhArai taba mokSa pAvai jAteM nagnapaNAM hai so hI mokSamArga hai aba zeSa kahiye bAkI sarva liMga unmArga haiM // 23 // bhAvArtha-zvetAMbara Adika vastradhArIkaibhI mokSa honAM kahai hai so mithyA hai yaha jinamata nAhI // 23 // ___ AgeM strInikU dIkSA nAhI tAkA kAraNa kahaihai;gAthA-liMgammi ya isthINaM thaNaMtare NAhikakkhadesesu / bhaNio suhamo kAo tAsiM kaha hoi pavvajjA / saMskRta-liMge ca strINAM stanAMtare nAbhikakSadezeSu / bhaNitaH sUkSmaH kAyaH tAsAM kathaM bhavati prvjyaa||24|| artha-strInike liMga kahiye yoni jA vi tathA stanAMtara kahiye doU kucanike madhyapradezavi tathA kakSa kahiye doU kAMkhanivirSe nAbhivirSe sUkSmakAya kahiye dRSTike agocara jIva kahe haiM so aisI strInikai pravrajyA kahiye .dIkSA kaise hoya // bhAvArtha-strInikai yoni stana kAMkha nAbhi virSe paMceMdriyajIvanikI utpatti niraMtara kahIhai tinikai mahAvratarUpa dIkSA kaisai hoya / bahuri mahAvrata kahe haiM so upacAra kari kahe haiM paramArtha nAhI, strI ApanAM sAma khaMkI haddavU pahuMci vrata dharai hai tisa apekSA upacArateM mahAvrata kahe hai // 24 // (1) likhita vacanikA pratiyoM meM artha aura bhAvArtha donoMhI sthAnoM meM 'nAbhi' kA jikra nahIM kiyAhai so gAthAke anusAra honA yukta samajha likhAhai / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita___Age kahe hai jo strI bhI darzanakari zuddha hoyatau pAparahita hai bhalI hai gAthA--jai daMsaNeNa suddhA uttA maggeNa sAvi saMjuttA / ghoraM cariya caritaM itthIsu Na pAvayA~ bhnniyaa||25|| saMskRta-yadi darzanena zuddhA uktA mArgeNa sApi saMyuktA / ghoraM caritvA caritraM strISu na pApakA bhaNitA // 25 // artha-strIni virSe jo strI, darzana kahiye yathArtha jinamatakI zraddhA kari zuddha hai sobhI mArgakari saMyukta kahI hai jo ghora cAritra tIvra tapazcaraNAdika AcaraNakari pApa" rahita hoya haiM tAtaiM pApayukta na kahiye // ___ bhAvArtha-strIni viSai jo strI samyaktvakari sahita hoya ara tapazcaraNa karai tau pAparahita hoya svarga* prApta hoya hai tAtai prazaMsAyogya hai ara strIparyAyataiM mokSa nAhIM // 25 // AgaiM kahai hai jo strInikai dhyAnakI siddhibhI nahI hai:------ gAthA-cittAsohi Na tesiM DhillaM bhAvaM tahA sahAveNa / vijadi mAsA tesiM itthIsu Na saMkayA jhANA // 26 // saMskRta-cittAzodhi na teSAM zithilaH bhAvaH tathA svamAvena / vidyate mAsA teSAM strISu na zaMkayA dhyAnam // 26 // __ artha--tini strInikai cittakI zuddhitA nAMhI hai taiseMhI svabhAvahI kari tini kai DhIlA bhAva hai zithila pariNAma hai bahuri, tini ke mAsA kahiye mAsamAsamaiM rudhirakA srAva vidyamAna hai tAkI zaMkA rahai hai tAkari strInivirSe dhyAna nAMhI hai // bhAvArtha--dhyAna hoya hai so citta zuddha hoya dRDha pariNAma hoya kAhU tarahakI zaMkA na hoya taba hoya hai so strInike tIhI kAraNa nAhIM (1) mudrita saMskRta saTIka pratimeM isa padakI saMskRta 'pravrajyA' kIhai zrIyuta sAgara sUrine bhI 'pravrajyA' hI likhI hai| Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM sUtrapAhuDakI bhASAvacanikA / 75. taba dhyAna kaisaiM hoya ara dhyAna vinAM kevalajJAna kaise upajai ara kevalajJAnavinA mokSa nAhI, zvetAMbarAdika mokSa kahaiM haiM so mithyA hai // 26 // AgaiM sUtrapAhuDakUM samApta kare hai so sAmAnyakari sukhakA kAraNa; kahai hai;-- gAthA - gAheNa appagAhA samuddasalile sacelaatthega | icchA jAhu NiyattA tAha NiyattAiM savvadukkhAI ||27|| saMskRta - grAhyeNa alpagrAdyAH samudrasalile svacelArthena / icchA yemyaH nivRttAH teSAM nivRttAni sarvadukhaHkhAni / artha:- - jo muni grAhya kahiye grahaNa karaneyogya vastu AhAra Adika tinikari tau alpagrAhya haiM thorA grahaNa kare hai jaise koU puruSa bahuta jalataiM bhaya jo samudra tA viSai apane vastra ke prakSAlane ke dhone mAtra jala grahaNa karai taiseM bahuri jini muninikai icchA nivRtta bhaI tini kaiM sarva duHkha nivRtta bhaye // bhAvArtha:-- jagatamaiM yaha prasiddha hai jo jinakaiM saMtoSa hai te sukhI haiM isa nyAyakari yaha siddha bhayA jo muninikai icchAkI nivRtta bhaI hai tinikai saMsArake viSayasaMbaMdhI icchA kiMcitamAtra bhI nAMhI hai dehateM bhI virakta haiM tAtaiM parama saMtoSI haiM, ara AhArAdi kichU grahaNa yogya haiM tinimaiM bhI alpakaM grahaNa kareM haiM tAtaiM te paramasaMtoSI haiM te parama sukhI haiM, yaha jinasUtrake zraddhAnakA phala hai anyasUtra maiM yathArtha nivRttikA prarUpaNa nAMhI tAtaiM kalyANake sukhake arthanikUM jinasUtrakA sevana niraMtara . karanAM yogya hai // 27 // aiseM sUtrapAhuDakUM pUrNa kiyA / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita chappayA jinavarakI dhvani medhadhvAnasama mukharauM garajai gaNadharake zruti bhUmi varaSi akSara pada sarajai / sakala tatva parAkAsa karai jagatApa nivArai heya aheya vidhAna loka nIkai mana dhArai // vidhi puNyapApa aru lokakI muni zrAvaka Acarana phuni / kari svaparabheda nirNaya sakala karma nAzi ziva lahata muni // 1 // dohaa|| varddhamAna jinake vacana varateM paMcamakAla / bhavya pAya zivamaga lahai na, tAsa guNamAla // 2 // iti paM. jayacandrachAvaDAkRta dezabhASAvanikA sahita zrIkundaku dansvAmi viracita sUtraprAhuDa samApta // 2 // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriiH|| atha caaritrpaahudd| -:0: (3) dohaa| vItarAga sarvajJa jina vaMdaM mana vaca kAya / cArita dharma vakhAniyo sAMco mokSaupAya // 1 // kundakundamunirAjakRta cAritapAhuDa graMtha / prAkRta gAthAvaMdhakI karUM vacanikA paMtha // 2 // . aise maMgalapUrvaka pratijJA kari ara aba cAritrapAhuDa prAkRta gAthAbadhakI dezabhASAmaya vacanikA likhiye hai;--tahAM zrI kundakunda AcArya prathama hI maMgalakai artha iSTadevakU namaskAra kAra cAritrapAhuDakI kahaneMkI pratijJA kareM haiM;gAthA-savvaNhu savvadaMsI NimmohA vIyarAya paramehI / vaMdittu tijagavaMdA arahaMtA bhavvajIvehi // 1 // NANaM daMsaNa sammaM cArittaM sohikAraNaM tesi / mukkhArAhaNaheuM cArittaM pAhuDaM vocche // 2 // yugmam / saMskRta-sarvajJAn sarvadarzinaH nirmohAn vItarAgAn prmesstthinH| vaMditvA trijagadvaMditAn arhataH bhavyajIvaiH // 1 // jJAnaM darzanaM samyaka cAritraM zuddhikAraNaM teSAm / mokSArAdhanahetuM cAritraM prAbhRtaM vakSye // 2 // yugmam / / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita artha-AcArya kahaihai jo maiM arahaMta paramaSTIkU baMdikari cAritrapAhuDa hai tAhi kahUMgA, kaise haiM arahaMta parameSThI-arahaMta aisA prAkRta akSara apekSA tau aisA artha-akAra Adi akSara kari tau ari aisA to mohakarma, bahuri rakAra Adi akSara apekSA raja aisA jJAnAvaraNa darzanAvaraNa karma bahuri tisahI rakArakari rahasya aisA aMtarAya karma aise cyAra ghAtikarma tinikU haMta kahie hananAM ghAtanAM jAkai bhayA aisA arahaMta hai| bahuri saMskRta apekSA 'ahaM' aisA pUjA artha virSe dhAtu hai tAkA 'arhat' aisA nipajai taba pUjAyogya hoya tAkU arhat kahiye so bhavyajIvanikari pUjya hai / bahuri parameSThI kahane parama kahiye utkRSTa iSTa kahiye pUjya hoya so parameSThI kahiye, athavA parama jo utkRSTa pada tAvirSe tiSTai aisA hoya so parameSTI / aisA iMdrAdikari pUjya arahaMta parameSTI hai / bahuri kaise haiM sarvajJa haiM sarva lokAlokasvarUpa carAcara padArthAnakU pratyakSa jAnaiM so sarvajJa hai / bahuri kaise haiM-sarvadarzI kahiye sarva padArthanike dekhanevAle haiM / bahuri kaise haiM nirmoha haiM mohanIyanAmA karmakI pradhAna prakRti mithyAtva hai tAkari rahita haiM / bahuri kaise haiM-vItarAga haiM vizeSakari jAkai rAga dUrabhayA hoya so vItarAga, so jinake cAritramohakarmakA udayateM hoya aisA rAgadveSabhI nAMhI hai| bahuri kaise haiM-trijagadvaMdya haiM tIna jagatake prANI tathA tinike svAmI indra dharaNendra cakravartI tinikari baMdive yogya haiN| aisaiM arahaMta padakU vizeSyakari anya pada vizeSaNa kari artha kiyA hai / bahuri sarvajJa padakU vizeSyakari anyapada vizeSaNa kariye aise bhI artha hoya hai tahAM arahaMta bhavyajIvanikari pUjya haiM aisA vizeSaNa hoya hai / bahuri cAritra kaisA hai-samyagdarzana samyagjJAna samyakcaritra ye tIna AtmAke pariNAma hai tinikai zuddhatAkA kAraNa hai cAritra aMgIkAra bhaye samyagdarzanAdi pariNAma nirdoSa hoya haiN| bahuri kaisA hai cAritra-mAkSake ArAdhanakA Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 79 kAraNa hai aisA cAritra hai tAkA pAhuDa kahiye prAmRta graMtha kahUMgA, aisaiM AcArya maMgalapUrvaka pratijJA karI hai // 1-2 // AgaiM samyagdarzanAdi tIna bhAvanikA svarUpa kaheM haiM;gAthA--jaM jANai taM NANaM jaM picchai taM ca daMsaNaM bhaNiyaM / NANassa picchiyassa ya samavaNNA hoi cArittaM // 3 // saMskRta-yajjAnAti tat jJAnaM yat pazyati tacca darzanaM bhaNitam / jJAnasya darzanasya ca samApannAt bhavati cAritraM // 3 // artha---jo jAnaiM so jJAna hai bahuri jo dekhai so darzana hai aisaiM kahyA hai bahuri jJAna ara darzanakA samAyoga" cAritra hoya hai // ___ bhAvArtha--jAnaiM so tau jJAna ara dekhai zraddhAna hoya so darzana ara doU ekarUpa hoya thira honAM cAritra hai // 3 // ___ kahai hai--jo tIna bhAva jIvake haiM tinikI zuddhatAkai arthi cAritra doya prakAra kahyA hai;-- gAthA-ee tiNNi vi bhAvA havaMti jIvassa akkhayAmeyA / tiNhaM pi sohaNatthe jiNabhaNiyaM duviha cArittaM // 4 // saMskRta-ete trayo'pi bhAvAH bhavaMti jIvasya akSayAH ameyaaH| trayaNAmapi zodhanArthe jinabhaNitaM dvividhaM cAritram // artha--ye jJAna Adika tIna bhAva kahe te akSaya ara anaMta jIvake bhAva haiM inike sodhaneMkai arthi jinadeva doya prakAra cAritra kahyA hai // bhAvArtha-jAnanAM dekhanAM AcaraNa karanAM ye tIna bhAva jIvake akSayAnaMta haiM, akSaya kahiye jAkA nAza nahIM, ameya kahiye anaMta, jAkA . (1) mudrita saMskRta saTIka pratimeM yaha gAthA 4 ke naMbarakI hai| Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitapAra nAhI, sarva lokAlokakU jAnanevAlA jJAna hai aisAhI darzana hai aisAhI caritra hai tathApi dhAtikarmake nimitta azuddha haiM jJAna darzana cAritrarUpa haiM tAtai zrIjinadeva tinike zuddha karaneM* inikA cAritra AcaraNa karanA doya prakAra kahyA hai // 4 // AgeM doya prakAra kahyA so kahaiM haiM;gAthA-jiNaNAgadiTisuddhaM paDhamaM sammattacaraNacArittaM / vidiyaM saMjamacaraNaM jiNaNANasadesiyaM taM pi // 5 // saMskRta-jinajJAnadRSTizuddhaM prathamaM samyaktvacaraNacAritram / dvitIyaM saMyamacaraNaM jinajJAnasaMdezitaM tadapi // 5 // artha-prathama tau samyaktvakA AcaraNasvarUpa cAritra hai so kaisA haijinadevakA jJAna darzana zraddhAna tAkAra kiyA huvA zuddha hai, bahuri dUsarA saMyamakA AcaraNasvarUpa cAritra hai sobhI jinadevakA [na kari dikhAyA huvA zuddha hai // bhAvArtha--cAritra doya prakAra kahyA tahAM prathama tau samyaktvakA AcaraNa kahyA so jo sarvajJakA AgamamaiM tatvArthakA svarUpa kahyA tAkU yathArtha jAni zraddhAna karanAM ara tAke zaMkAdi atIcAra mala doSa kahe tinikA parihAra kAri zuddha karanAM ara tAke niHzaMkitAdi guNanikA pragaTa honAM so samyaktvacaraNacAritra hai, bahuri jo mahAvrata Adi aMgIkAra kAra sarvajJake AgamamaiM kamA taisA saMyamakA AcaraNa karanAM ara tAke atIcAra Adi doSanikA dUri karanAM so saMyamacaraNa cAritra hai, aisaiM saMkSepakAra svarUpa kayA // 5 // ___ AgaiM samyaktvacaraNa cAritrake mala doSanikA parihAra kari AcaraNa karanAM aisaiM kahai hai; Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 81 gAthA--evaM ciya NAUNa ya savve micchattadosa saMkAi / parihari sammattamalA jiNamaNiyA tivihjoenn||6|| saMskRta-evaM caiva jJAtvA ca sarvAn mithyAtvadoSAn zaMkAdIn / parihara samyaktvamalAn jinabhaNitAn trividhyogen||6 artha--aisaiM pUrvokta prakAra samyaktvAcaraNa cAritrakU jAni ara mithyAtva karmake udayatai bhaye je zaMkAdika doSa te samyaktvake azuddha karanevAle mala haiM te jinadevanaiM kahe haiM tinikU mana vacana kAyakari bhaye je tIna prakAra yoga tinikari choDaneM // ___ bhAvArtha- samyaktvakA caraNa caritra zaMkAdidoSa samyaktvake mala haiM tiniLU tyAge zuddha hoya haiM yArauM tinikA tyAga karanekA upadeza jinadevanaiM kiyA hai / te doSa kahA ? so kahiye hai; jo jinavacana vi. vastukA svarUpa kahyA tAviauM saMzaya karanA sau tau zaMkA hai, yAke hoteMsaptabhayake nimitta" svarUpa" ciMgi jAya so bhI zaMkA hai| bahuri bhoganikA abhilASa so kAMkSA hai yAke hoteM bhoganikai arthi svarUpa" bhraSTa hoya hai| bahuri vastukA svarUpa kahiye dharmavi. glAni karanAM jugupsA hai yAke hote dharmAtmA puruSanikai pUrva karmake udayateM bAhya malinatA dakhi matatai cigi jAnAM hoya hai| bahuri deva guru dhama tathA laukika kAryanivirSe mUDhatA kahiye yathArtha svarUpa na jAnanAM so mUDha dRSTi hai yAke hote anya laukika mAne jo sarAgIdeva hiMsAdharma sagraMthaguru tathA lokaninaiM binA vicAre mAne je aneka kriyAvizeSa tini" vibhavAdikakI prAptikai Arthi pravRti karane yathArtha matauM bhraSTa hoya hai bahuri dharmAtmA puruSanivirSe karmake udayateM kichu doSa upajyA dakhi tinikI avajJA karanI so anupagRhana hai, yAke hoteM dharmarte a0 va06 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita chUTi jAnA hoya hai bahuri dharmAtmA puruSanikuM karmake udayake vaza" dharmaH cigate dekhi tinikI thiratA na karanI so asthitIkaraNa hai yAke hoteM jAniye yAkai dharmaH anurAga nahIM ara anurAga na honAM so samyaktva maiM doSa hai| bahuri dharmAtmA puruSaniteM vizeSa prIti na karanAM so avAtsalya hai yAke hote samyaktvakA abhAva pragaTa sUcai hai| vahuri dharmakA mAhAtmya zaktisArUM pragaTa na karanAM so aprabhAvanA hai yAkai hoteM jAniye yAke dharmakA mahAtmyakI zraddhA pragaTa na bhii| aisaiM ye ATha doSa samyaktvake mithyAtvake udayateM hoMya hai, jahAM ye tIvra hoMya tahAM tau mithyAtva prakRtikA udaya janAvai hai samyaktvakA abhAva janAvai hai, ara jahAM kichu maMda atIcAra rUpa hoya tau samyaktva prakRti nAmA mithyAtvakI prakRtike udayateM hoya te atIcAra kahiye tahAM kSAyopazamika samyaktvakA sadbhAva hoya hai; paramArtha vicAriye tava atIcAra tyAganehI yogya haiM / bahuri inike hote anyabhI mala pragaTa hoya haiM tahAM tIna tau mUDhatA; devamUDhatA, pAkhaMDamUDhatA, lokamUDhatA / tahAM devamUDhatA to aisaiM jahAM kichu varakI vAMchAkari sarAgIdevanikI upAsanA karanAM tinikI pASANAdivirSe sthApanAkari pUjanAM / bahuri pAkhaMDamUDhatA aisaiMjahAM graMtha AraMbha hiMsAdika sahita pAkhaMDIbheSI tinikA satkAra puraskArAdika karanAM / bahuri lokamUDhatA aisaiM jahAM anyamatInike upadeza tathA svayameva vinA vicAre kichu pravRtti karane lagi jAya jaisaiM sUryakU argha denAM, grahaNavirSe snAna karanA, saMkrAMtividhaiM dAna karanA, agnikA satkAra karanA, dehalI ghara kUvA pUjanAM, gaUke pUMcha* namaskAra karanAM, gaUkA mUtrakU pIvanAM ratna ghoDA Adi vAhana pRthvI vRkSa zastra parvata AdikakA sevana pUjana karanAM, nadI samudra AdikU tIrtha mAni tinimaiM snAna karanA, parvata" paDanAM agnimaiM praveza karanAM ityAdi jaannaaN| bahuri chaha anAyatana haiM-kudeva, kuguru, kuzAstra Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAripAtrahuDakI bhASAvacanikA / 83 ara inake bhakta aisaiM chaha; inikU dharmake ThikAneM jAni inikI mana kari prazaMsA karanAM vacanakari sarAhanA karanA kAya kari vaMdanAM karanAM, ye dharmake ThikAne nAMhI tArauM ini* anAyatana kahe / bahuri jAti lAbha kula rUpa tapa bala vidyA aizvarya inikA garva karanAM aisaiM ATha mada haiM; tahAM jAti tau mAtApakSa hai, ara lAbha dhanAdika karmake udayake Azraya haiM, kula pitApakSa hai, rUpa karmaudayAzrita hai, tapa apanA svarUpa sAdhanakU hai bala karma udayAzrita hai; vidyAkarmake kSayopazamAzrita hai aizvarya karmodayAzrita hai; inikA garva kahA! paradravyake nimitta hoya tAkA garva karanAM so samyaktvakA abhAva janAvai hai athavA malinatA karai hai| aisaiM ye paccIsa samyaktvake mala doSa haiM tinikU tyAge samyaktva zuddha hoya hai, so hI samyaktvAcaraNacAritrakA aMga hai // 6 // ___ Agai zaMkAdi doSa dUri bhaye ATha aMga samyatkvake pragaTa hoya haiM tinikU kahai hai;gAthA-NissaMkiya NikaMkhiya NivvidigiMchA amUDhadiTTI y| uvagRhaNa ThidikaraNaM vacchalla pahAvaNa ya te aha // 7 // saMskRta-niHzaMkitaM niHkAMkSitaM nirvicikitsA amUDhadRSTI c| upagRhanaM sthitIkaraNaM vAtsalyaM prabhAvanA ca te aSTau // 7 // artha-niHzaMkita niHkAMkSita nirvicikitsA amUDhadRSTI upagRhana sthitIkaraNa vAtsalya prabhAvanA aisaiM ATha aMga haiM // bhAvArtha-ye ATha aMga pahilaiM kahe je zaMkAdi doSa tinike abhAvateM pragaTa hoya haiM, tinike udAharaNa purANanimaiM haiM tinikI kathAteM jAnaneM / niHzaMkitakA tau aMjana caurakA udAharaNa hai jAnai jinavacanavirSe zaMkA Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitana karI nirbhaya hoya chIMkekI lar3a kATi maMtra siddha kiyA / bahuri niHkAMkSitakA sItA anaMtamatI sutArA AdikA udAharaNa hai jini. bhoganikai arthi dharma na choDyA / bahuri nirvicikitsAkA uddAyanarAjAkA udAharaNa hai jAnai munikA zarIra apavitra dokhi glAni na karI / bahuri amUDhadRSTIkA revatIrANIkA udAharaNa hai jAnaiM vidyAdhara aneka mahimA dikhAI tauU zraddhAna" zithila na bhii| bahuri upagRhanakA jineMdrabhaktaseThakA udAharaNa hai jA cora brahmacaryabheSakari chatra cor2yA tAkU brahmacaryapadakI niMdA hotI jAni tAkA doSa chipAyA / bahuri sthitIkaraNakA vAriSeNakA udAharaNa hai jAnai puSpadaMta brAhmaNakU sunipadatai zithila bhayA jAni dRDha kiyA / bahuri vAtsalyakA viSNukumArakA udAharaNa hai jAneM akaMpana Adi muninikA upasarga nivAraNa kiyA / bahuri prabhAvanA virSe vajrakumAra munikA udAharaNa hai jAne vidyAdharakA sahAya pAya dharma kI prabhAvanA karI / aiseM ATha aMga pragaTa bhaye samyaktvacaraNa cAritra saMbhava hai jaisaiM zarIramaiM hAtha paga hoMya taisaiM samyaktvake aMga hai, ye na hoMya tau vikalAMga hoya // 7 // _ Aja kahai hai jo aisaiM pahalA samyaktvAcaraNa cAritra hoya hai,gAthA-taM ceva guNavisuddhaM jiNasammattaM sumukkhaThANAya / jaM carai NANajuttaM paDhamaM sammattacaraNacArittaM // 8 // saMskRta- taccaiva guNavizuddhaM jinasamyaktvaM sumokSasthAnAya / tat carati jJAnayuktaM prathamaM smyktvcrnncaaritrm||8|| artha-tat kahiye so jinasamyaktva kahiye arahaMta jinadevakI zraddhA niHzakita Adi guNanikari vizuddha hoya tAhi yathArthajJAna kari sahita AcaraNa karai so prathama samyaktvacaraNacAritra hai so mokSasthAnakai arthi hoya hai // Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhASAvacanikA / . 85 bhAvArtha-sarvajJake bhASe tatvArthakI zraddhA niHzaMkita guNanikari sahita pacIsa mala doSanikari rahita jJAnavAna AcaraNa karai tAkU samyaktvacaraNa cAritra kahiye so yaha mokSakI prAptikai arthi hoya hai jAnaiM mokSamArgamaiM pahalaiM samyagdarzana kahyA hai tAteM mokSamArgamaiM pradhAna yaha hI hai // 5 // AneM kahai hai jo aisA samyatkvacaraNacAritrakU aMgIkAra kari jo saMyamacaraNa cAritrakU aMgIkAra karai tau zIghrahI nirvANakU pAvai;gAthA-sammattacaraNasuddhA saMjamacaraNassa jai va supsiddhaa| NANI amUDhadiTTI acire pAvaMti NivvANaM // 9 // saMskRta-samyaktvacaraNazuddhAH saMyamacaraNasya yadi vA suprsiddhaaH| jJAninaH amuDhadRSTayaH aciraM prApnuvaMti nirvANam // 9 // artha-je jJAnI bhaye saMte amUDhadRSTI hoya kari ara samyatkva caraNa cAritrakAra zuddha hoya haiM ara jo saMyamacaraNa cAritrakari samyaka prakAra zuddha hoya tau zIghrahI nirvANakU prApta hoya haiM // bhAvArtha--jo padArthanikA yathArthajJAnakari mUDhadRSTirahita vizuddha samyagdRSTI hoyakari samyakcAritrasvarUpa saMyama Acarai tau zIghrahI mokSakU pAvai saMyama aMgIkAra bhaye svarUpakA sAdhanarUpa ekAgra dharmadhyAnake balateM sAtizaya apramatta guNasthAnarUpa hoya zreNI caDhi aMtarmuhUrta maiM kevalajJAna upajAya aghAtikarmakA nAzakari mokSa pAvai hai, so yaha samyatkvacaraNacAritrakAhI mAhAtmya hai // 9 // - AgaiM kahai hai--jo, samyaktvake AcaraNakari bhraSTahaiM te saMyamakA AcaraNa karaiM haiM tauU mokSa nAMhIM pAvaiM haiM; Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitagAthA--sammattacaraNabhahA saMjamacaraNaM carati je vi NarA / aNNANaNANamUDhA taha vi Na pAvaMti NivvANaM // 10 // saMskRta--samyaktvacaraNabhraSTAH saMyamacaraNaM caranti ye'pi nraaH| ___ajJAnajJAnamUDhAH tathA'pi na prApnuvaMti nivonnm||10 artha---je puruSa samyaktvacaraNa cAritrakari bhraSTa haiM ara saMyama AcaraNa kareM haiM toU te ajJAnakari mUDhadRSTI bhaye saMte nirvANakU nAhIM pAvai haiM / bhAvArtha--samyaktvacaraNacAritravinA saMyamacaraNacAritra nirvANakA kAraNa nAhI hai jAte samyagjJAna vinA tau jJAna mithyA kahAvai hai so aise samyaktvavinA cAritrakai mithyApaNAM Avai hai // 10 // AgeM prazna upajaihai jo aisA samyaktvacaraNacAritrake cihna kahA hai tinikari tisakU jAniye tAkA uttararUpa gAthAmaiM samyatkake cihna kahaiM haiM;-- gAthA-vacchalyaM viNaeNa ya aNukaMpAe sudANadacchAe / maggaguNasaMsaNAe avagRhaNarakkhaNAe ya // 11 // eehi lakkhaNehiM ya lakkhijai anjavehiM bhaavhiN| jIvo ArAhato jiNasammattaM amoheNa // 12 // saMskRta-vAtsalyaM vinayena ca anukaMpayA sudAnadakSayA / mArgaguNazaMsanayA upagRhanaM rakSaNena ca // 11 // etaiH lakSaNaiH ca lakSyate ArjavaiH bhAvaiH / jIvaH ArAdhayan jinasamyaktvaM amohena // 12 // 1-mudrita saMskRta saTIka pratimeM yaha gAthA hI nahIM hai, vacanikAkI tInoM pratiyoM meM hai| Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhASAvacanikA / 87 artha-jinadevakI zraddhA samyaktva tAkU moha kahiye mithyAttva tAkari rahita ArAdhatA jIva hai so ete lakSaNa kahiye cihna tinikAra lakhiye hai jAniye hai--prathama tau dharmAtmA puruSanikai jAkai vAtsalyabhAva hoya jaisaiM tatkAlakI prasUtivAna gaUkai vacchAtUM prIti hoya taisI dharmAtmAtUM prIti hoya, eka tau ye cihna hai| bahuri samyatvAdi guNanikari adhika hoya tAkA vinaya satkArAdika jAkai adhika hoya; aisA vinaya, eka ye cihna hai / bahuri dukhI prANI dekhi karuNA bhAvasvarUpa anukaMpA jAkai hoya, eka ye cihna hai; bahuri anukaMpA kaisI hoya bhalai prakAra dAnakari yogya hoya / bahuri nigraMthasvarUpa mokSamArgakI prazaMsAkAra sahita hoya, eka ye cihna hai; jo mArgakI prazaMsA na karatA hoya tau jAniye yAkai mArgakI dRDha zraddhA nAhI / bahuri dharmAtmA puruSanikai karmake udaya teM doSa upajai tAkU vikhyAta na karai aisA upagUhana bhAva hoya, eka ye cihna hai / bahAra dharmAtmAkU mArga taiM cigatA jAni tisakI thiratA karai aisA rakSaNa nAma cihna hai yAkU sthitIkaraNabhI kahiye / bahuri ini sarva cihnanikA, satyArtha karanevAlA eka ArjavabhAva hai jAte niSkapaTa pariNAmateM ye sarva cihna pragaTa hoya hai satyArtha hoya hai, ete lakSaNanikAra samyagdRSTIkU jAniye hai // ___ bhAvArtha-samyaMtvabhAva mithyAtvakarmake abhAvateM jIvanikA nijabhAva pragaTa hoya hai so vaha bhAva tau sUkSma hai chadmasthajJAna gocara nAhI, ara tAke bAhya cihna samyagdRSTI ke pragaTa hoya hai tinikAra samyatva bhayA jAniye hai / te vAsalya Adi bhAva kahe te Apakai tau Apake anubhava gocara hoya hai ara anyake tAkI vacana kAyakI kriyA teM jAniye hai, tinikI parIkSA jaisaiM Apake kriyAvizeSa taiM hoya hai taisaiM anyakIbhI kriyAvizeSa taiM parIkSA hoya hai, aisA vyavahAra hai; jo aisA na Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .88 paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracitahoya tau samyatva vyavahAra mArgakA lopa hoya tAtai vyavahArI prANIkU vyavahArahIkA Azraya kahyA hai paramArtha sarvajJa jAnai hai // 11-12 // AgeM kahai hai jo aise kAraNanikari sahita hoya tau samyakva choDai hai, gAthA--ucchAhabhAvaNAsaM pasaMsasevA kudaMsaNe sddhaa| ANNANamohamagge kuvvaMto jahadi jiNasammaM // 13 // saMskRta-utsAhabhAvanAzaM prazaMsAsevA kudarzane zraddhA / ajJAnamohamArge kurvan jahAAti jinasamyaktvam // 13 // artha-kudarzana kahiye naiyAyika vaizeSika sAMkhyamata mImAMsakamata vedAntamata bauddhamata cArvAkamata zUnyavAdake mata inike bhaSa tathA tinike bhASe padArtha bahuri zvetAMbarAdika jainAbhAsa inikai vidhaiM zraddhA tathA utsAhabhAvanA tathA prazaMsA tathA inikI upAsanA sevA karatA puruSa hai so jinamatakI zraddhArUpa samyattvavakU choDai hai, kaisA hai kudarzana ajJAna ara mithyAtvakA mArga hai // __ bhAvArtha--anAdikAlateM mithyAtvakarmake udayateM yaha jIva saMsAramaiM bhramai hai so kAI bhAgyake udaya jinamArgakI zraddhA bhaI hoya ara mithyAmatake prasaMgakari mithyAmatakai viSai kichu kAraNa" utsAha bhAvanA prazaMsA sevA zraddhA upajai to samyattvavakA abhAva hoya jAya jAteM jinamata sivAya anyamata hai tinimaiM chadmastha ajJAnIni kari prarUpyA mithyA padArtha tathA mithyApravRttirUpa mArga hai tAkI zraddhA Avai taba jinamatakI zraddhA jAtI rahai tAtai mithyAdRSTInikA saMsargahI na karanA, aisA bhAvArtha jAnanAM // 13 // AgaiM kahai hai jo ye hI utsAha bhAvanAdika kahe te sudarzana virSe hoya to jinamatakI zraddhArUpa samyaktvakU na choDai hai; Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhASAvacanikA / 89 gAthA-ucchAhabhAvaNAsaM pasaMsasevA sudaMsaNe saddhA / Na jahadi jiNasammattaM kuvvato NANamaggeNa // 14 // saMskRta-utsAhabhAvanAzaM prazaMsAsevAH sudarzane zraddhA / na jahAti jinasamyaktvaM kurvan jJAnamArgeNa // 14 // artha--sudarzana kahiye samyagdarzana jJAna cAritra svarUpa samyak mArga tAvi utsAhabhAvanA kahiye grahaNa karanekA utsAha ara vAraMvAra tivanarUpa bhAva bahuri prazaMsA kahiye mana vacana kAyakari bhalA jAni stuti karanAM sevA kahiye upAsanA pUjanAdika karanA bahuri zraddhA karanI aisaiM jJAnamArgakari yathArtha jAni karatA puruSa hai so jinamatakI zraddhArUpa samyaktva hai tAhi na choDai hai // ___ bhAvArtha-jinamatavirSe utsAha bhAvanA prazaMsA sevA zraddhA jAkai hoya so samyaktva" cyuta na hoya hai // 14 // ANa ajJAna mithyAtva kucAritra tyAgakA upadeza karai hai;gAthA-aNNANaM micchattaM vajahi NANe visuddhasammatte / aha mohaM sAraMbha parihara dhamme ahiMsAe // 15 // saMskRta-ajJAnaM mithyAtvaM varjaya jJAne vizuddhasamyaktve / atha mohaM sArambhaM parihara dharme ahiMsAyAm // 15 // arthaH-AcArya kahai haiM jo he bhavya ! tU jJAnake hote to ajJAnakU varji tyAgakari, bahuri vizuddha samyaktveka hote mithyAtvakU tyAgakari, bahuri ahiMsAlakSaNa dharmake hote AraMbhasahita mohakU parihari // __ bhAvArtha-samyagdarzana jJAna cAritrakI prApti bhaye pheri mithyAdarzana jJAna cAritravi mati pravattauM, aisA upadeza hai // 15 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita AgeM pheri upadeza kareM haiM: gAthA - pavvaJja saMgacAe payaTTa sutave susaMjame bhAve / ho suvisuddha jANaM Nimo vIrAyate // 16 // saMskRta - - pravrajyAyAM saMgatyAge pravarttasva sutapasi susaMyame bhAve / bhavati suvizuddhadhyAnaM nirmohe vItarAgatve // 16 // artha -- he bhavya ! tU saMga kahiye parigrahakA tyAga jAmaiM hoya aisI dIkSA grahaNa kari bahuri bhalai prakAra saMyamasvarUpabhAva hotaiM samyak prakAra tapa viSai pravarttana kari jAtaiM terai moharahita vItarAgapaNA ho nirmala dharma zukla dhyAna hoya // bhAvArtha -- nigraMtha hoya dIkSA le saMyamabhAvakari bhalai prakAra tapaviSai pravarttaM taba saMsArakA moha dUri hoya vItatarAgapaNAM hoya taba nirmala dharmadhyAna zukladhyAna hoya hai aiseM dhyAnataiM kevalajJAna upajAya mokSa prApta hoya hai tAtaiM aisA upadeza hai // 16 // AmaiM hai hai jo ye jIva ajJAna ara mithyAtvake doSa kari mithyAmArgaviSai pravartte hai: gAthA - micchAdaMsaNamagge maliNe aNNANa mohadosehiM / vajjhati mUDhajIvA micchattA buddhiudaeNa // 17 // saMskRta - mithyAdarzanamArge maline ajJAnamohadoSaiH / vadhyante mUDhajIvAH mithyAtvA buddhayudayena // 17 // artha-mUDha jIva haiM te ajJAna ara moha kahiye mithyAtva inake doSa -- nikari malina jo mithyAdarzana kahiye kumatakA mArga tAviSai mithyAtva ara abuddhi kahiye ajJAna tinike udayakAra pravarte hai // Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhASAvacanikA / 91 bhAvArtha-ye mUDhajIva mithyAtva ara ajJAnake udayakari mithyAmArgavirSe pravarte hai jAteM mithyAtva ajJAnakA nAza karanAM yaha upadezahai // 17 // ___ AgaiM kahai hai jo samyagdarzana jJAna zraddhAnakari cAritrake doSa dUri hoyahaiM;gAthA-saMmmadaMsaNa passadi jANadi NANeNa davvapajjAyA / sammeNa ya saddahadi pariharadi carittaje dose // 18 // saMskRta-samyagdarzanena pazyati jAnati jJAnena dravyaparyAyAn / samyaktvena ca zraddadhAti ca pariharati cAritrajAn doSAn // 18 // artha--yaha AtmA samyagdarzana kari tau sattAmAtra vastukU dekhai hai bahuri samyagajJAnakari dravya ara paryAyanikU jAnaiM hai bahuri samyaktvakAra dravya paryAya svarUpa sattAmayI vastukA zraddhAna karai hai, bahuri aise dekhanAM jAnanAM zraddhAna hoya taba cAritra kahiye AcaraNa tAviauM upaje je doSa tinikU choDai hai // __ bhAvArtha-vastukA svarUpa dravya paryAyAtmaka sattA svarUpa hai so jaisA hai taisA dekhai jAneM zraddhAna karai taba AcaraNa zuddha kare so sarvajJake Agama" vastukA nizcayakari AcaraNa karanAM / tahAM vastu hai so dravya paryAya svarUpa hai / tahAM dravyakA sattAlakSaNa hai tathA guNaparyAyavAnakU dravya kahiye / bahuri paryAya hai so doya prakAra hai; sahavartI, ara kramavartI / tahAM sahavartI* guNa kahiye hai, kramavartIkU paryAya kahiye hai| tahAM dravya sAmAnyakari eka hai tauU vizeSakari chaha haiM; jIva, pudgala, dharma, adharma, AkAza, kAla aisaiM / tahAM jIvakai darzanamayI cetanA tau guNa hai ara mati Adika jJAna ara krodha mAna mAyA lobha Adi tathA nara nAraka Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita Adi vibhAva paryAya haiM, svabhAvaparyAya agurulaghu guNakai dvArai hAni vRddhikA pariNamana hai| bahuri pudgala dravyakai sparza rasa gaMdha varNarUpa mUrtIkapaNAM tau guNa hai sparza rasa gaMdha varNakA bhedarUpa pariNamana tathA aNunai skaMdharUpa honAM tathA zabdabaMdha AdirUpa honA ityAdi paryAya haiM / bahuri dharma adharma dravyakai gatihetutva sthitihetutvapaNAM tau guNa hai ara isa guNake jIva pudgalake gati sthitike bhedaniteM bheda hoya te paryAya haiM, tathA aguruladhu guNakai dvArai hAni vRddhikA pariNamana hoya so svabhAva paryAya hai / bahuri AkAzakai avagAhanA guNa hai ara jIva pudgala Adike nimitta" pradeza bheda kalpiye te paryAya haiM, tathA hAnivRddhikA pariNamana so svabhAva paryAya hai| bahuri kAla dravyakai varttanA tau guNa hai ara jIva pudgalake nimittateM samaya AdikalpanA hai so paryAya hai yAkU vyavahAra kAlabhI kahiye hai, bahuri hAni vRddhikA pariNamana so svabhAva paryAya hai| ityAdi inikA svarUpa jina Agama taiM jAni dekhanAM jAnanAM zraddhAna karanA, yAteM cAritra zuddha hoya hai| vinA jJAna zraddhAna AcaraNa zuddha nAMhI hoya hai, aiseM jAnanAM // 18 // ___ AgeM kahai hai jo ye samyagdarzana jJAna cAritra tIna bhAva haiM te moharahita jIvakai hoya haiM iniLU AcastA zIghra mokSa pAvai hai;-- gAthA--ee tiNNi vi bhAvA havaMti jIvassa moharahiyassa / niyaguNamArAhaMto acireNa vi kamma pariharai // 19 // saMskRta-ete trayo pi bhAvAH bhavaMti jIvassa mohrhitsy| nijaguNamArAdhayan acireNa api karma prihrti||19|| artha-ye pUvokta samyagdarzana jJAna cAritra tIna bhAva haiM te nizcaya kari moha kahiye mithyAtva tAkari rahita hoya tisa jIvakai hoya haiM taba Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhASAvacanikA / 93 yaha jIva apanA nijaguNa jo zuddha darzana jJAnamayI cetanA tAkU ArA-. dhatA saMtA thorehI kAlamaiM karmakA nAza karai hai // ___ bhAvArtha-nijaguNakA dhyAna zIghrahI kevalajJAna upajAya mokSa pAvai haiM // 19 // ___ AgeM isa samyaktvacaraNacAritrake kathanakuM saMkocai hai;gAthA--saMkhijjamasaMkhijjaguNaM ca saMsorimerumattA NaM / sammattamaNucaraMtA karaMti dukkhakkhayaM dhIrA // 20 // saMskRta-saMkhyeyAmasaMkhyeyaguNAM saMsArimerumAtrAM nnN| samyatkvamanucaraMtaH kurvanti duHkhakSayaM dhiiraaH||20|| __ artha--samyatvakU AcaraNa karate dhIra puruSa haiM te saMkhyAtaguNI tathA asaMkhyAtaguNI karmanikI nirjarA kareM haiM, bahuri karmanike udayateM bhayA saMsArakA duHkha tAkA nAza kareM haiM, kaise haiM karma; saMsArI jIvanikA meru kahiye maryAdA mAtra hai, siddha bhaye pIche karma nAhI hai / ___ bhAvArtha-isa samyatvake AcaraNa bhaye prathamakAlamaiM tau guNazreNI nirjarA hoya hai so tau asaMkhyAtake guNakArarUpa hai bahuri pIche jeteM saMyamakA AcaraNa na hoya terauM guNazreNI nirjarA na hoya tahAM saMkhyAtakA guNakArarUpa hoya hai tArauM saMkhyAtaguNa ara asaMkhyAtaguNa aisaiM doU vacana kahe, bahuri karma to saMsAra avasthA hai jeteM haiM tinimaiM duHkhakA kAraNa moha karma hai tisamaiM mithyAtva karma pradhAna hai so samyaktva bhaye mithyAtvakA to abhAvahI bhayA ara cAritramoha duHkhakA kAraNahai so (1) mudrita saTIkasaMskRta pratimeM 'saMsArimerumatA' isake sthAnameM 'sAsAri merumittA aisA pATha hai jisakI saMskRta 'sarSapamerumAtrAM isa prakAra hai / Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita - yeha jeteM hai tetaiM tAkI nirjarA kare he aisaiM anukramateM duHkha kSaya hoya hai / saMyamAcaraNa bhaye sarva duHkhakA kSaya hoya hI gA, ihAM samyaktvakA mAhAtmya aisA hai so samyaktvAcaraNa bhaye saMyamAcaraNa bhI zIghra hI hoya hai, yAteM samyaktvakUM mokSamArgamaiM pradhAna jAni yAhIkA varNana pahale kiyA hai // 20 // AgaiM saMyamAcaraNa cAritrakUM kahai hai ; gAthA - duvihaM saMjamacaraNaM sAyAraM taha have NirAyAraM / sAyAraM saggaMthe pariggahA rahiya khalu NirAyAraM // 21 // saMskRta - dvividhaM saMyamacaraNaM sAgAraM tathA bhavet nirAgAraM / sAgAraM sagranthe parigrahAdrahite khalu nirAgAram // 21 // artha ----saMyamacaraNa cAritra hai so doya prakAra hai sAgAra tathA nirAgAra aisaiM, tahAM sAgAratau parigrahasahita zrAvaka hoya hai bahuri nirAgAra parigrahataiM rahita munikaiM hoya hai yaha nizcaya hai // 21 // Age sAgAra saMyamAcaraNaM kahai hai, gAthA - daMsaNa vaya sAmAiya posaha sacitta rAyabhatte ya / bhAraMbha pariggaha aNumaNa uddi desavirado ya // 22 // saMskRta - darzanaM vrataM sAmAyikaM proSadhaM sacitaM rAtribhuktizca / brahma AraMbhaH parigrahaH anumatiH uddiSTa dezaviratazca // artha -- darzana, vrata, sAmAyika; ara proSagha AdikA nAmakA eka deza hai ara nAma aisaiM kahanAM proSadhaupavAsa sacittatyAga, rAtribhuktityAga brahmacarya, AraMbhatyAga, parigrahatyAga, anumatityAga uddiSTatyAga, aisa gyArA prakAra dezavirata hai // bhAvArtha - ye sAgAra saMyamAcaraNake gyAraha sthAna haiM inikaM prati- mA bhI kahiye // 22 // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhaassaavcnikaa| ArauM ini sthAnanivirSe saMyamakA AcaraNa kauna prakAra hai so kahai hai| gAthA-paMceva NuvvayAiM guNabbayAI havaMti taha tiNNi / sikkhAvaya cattAri ya saMjamacaraNaM ca sAyAraM // 23 // saMskRta-paMcaiva aNuvratAni guNavratAni bhavaMti tathA trINi / zikSAtratAni catvAri saMyamacaraNaM ca sAgAram // 23 // artha-aNuvrata pAMca guNavrata tIna zikSAvrata cyAra aisaiM bAraha prakAra kari saMyamacaraNa cAritra hai so sAgAra hai, graMthasahita zrAvakakai hoya hai tArauM sAgAra kahyA hai| ihAM prazna-jo yaha bAraha prakAra to vratake kahe ara pahalaiM gAthAmaiM gyAraha nAma kahe tinimaiM prathama darzana nAma kahyA tAmaiM ye vrata kaise hoya hai / tAkA samAdhAna aisA jo aNuvrata aisA nAma kiMcit vratakA hai so paMca aNuvratamaiM kiMcit ihAMbhI hoya hai tArauM darzana pratimAkA dhArakabhI aNuvratI hI hai, yAkA nAma darzanahI kahyA tahAM aisA nAma jAnanAM jo yAkai kevala samyaktvahI hoya hai ara avratI hai aNuvrata nAhI yAkai aNuvrata atIcArasahita hoya hai tAteM vratInAma na kahyA dUjI pratimAmaiM aNuvrata atIcArarahita pAlai tAteM vratanAma kahyA hai, ihAM samyaktvakai atIcAra TAle hai samyaktvahI pradhAna hai tArauM darzanapratimA nAma hai| anya graMthanimaiM yAkA svarUpa aisaiM kahyA hai jo ATha mUlaguNa pAlai sAta vyasana tyAga samyaktva atIcArarahita zuddha jAkai hoya so darzana pratimAkA dhAraka hai tahAM pAMca udaMvaraphala ara madya mAMsa sahata ini AThanikA tyAga karai so ATha mUlaguNa haiM / athavA koI graMthamaiM aise kayA hai jo pAMca aNuvrata 'pAlai ara madya mAMsa madhu inikA tyAga karai aisaiM ATha mUlaguNa haiM, so yAmaiM virodha nahIM hai vivakSAkA bheda hai| pAMca udaMbaraphala ara tIna makArakA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracitatyAga kahane jini vastunimaiM sAkSAt trasa dI te sarvahI vastu bhakSaNa nahI karai ! devAdika nimitta tathA auSadhAdikanimitta ityAdi kAraNaniteM dIkhatA trasa jIvanikA ghAta na kare, aisA Azaya hai, so yAmaiM tau ahiMsA aNuvrata AyA / ara sAta vyasanake tyAgamaiM jhUThakA ara corIkA ara parastrIkA tyAga AyA ara vyasanahIke tyAgamaiM anyAya paradhana parastrIkA grahaNa nAhI, yAmaiM atilobhakA tyAgateM parigrahakA ghaTAvanAM AyA, aisaiM pAMca aNuvrata AcaiM haiM / inike atIcAra Talai nAMhI tAtai aNuvratI nAma na pAvai / aisaiM darzana pratimAkA dhArakabhI aNuvratI hai tAteM dezavirata sAgArasaMyamacaraNa cAritramaiM yAkUbhI giNyA hai // 23 // ___ AgeM pAMca aNuvratakA svarUpa kahai hai;gAthA-thUle tasakAyavahe thUle moSe adattathUle ya / parihAro paramahilA paraggahAraMbha parimANaM // 24 // saMskRta-sthUle trasakAyavadhe sthUlAyAM mRSAyAM adattasthUle ca / parihAraH paramahilAyAM parigrahAraMmaparimANam // 24 // artha-thUla jo trasakAyakA ghAta, thUlamRzA kahiye asatya, thUla adattA kahiye parakA na diyA dhana, paramahilA kahiye parakI strI inikA tau parihAra kahiye tyAga; bahuri parigraha ara AraMbha kA parimANa aisaiM pAMca aNuvrata haiM / ___ bhAvArtha-ihAM thUla kahanemaiM aisA artha jAnanAM-jAmaiM apanAM maraNa hoya parakA maraNa hoya apanAM ghara vigaDai parakA ghara vigaDai rAjakA daMDayogya hoya paMcanikai daMDayogya hoya aisaiM moTe anyAyarUpa pApakArya jAnaneM, 1 mudrita saTIkasaMskRtapratimeM 'adattathUle' ke sthAna meM 'titekkhathUle ' aisA pATha hai tathA 'paramahilA' isake sthAna meM 'paramapimme' aisA pATha hai| Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhASAvacanikA / 97 aise sthUla pApa rAjAdikake bhayateM na kare so vrata nAhI inikU tIvrakaSAyake nimitta tIvrakarmabaMdhake nimitta jAMni svayameva na karaneke bhAvarUpa tyAga hoya so vrata hai| tathA yAke gyAraha sthAnaka kahe tinimaiM Upari Upari tyAga vadhatA jAya hai so yAkI utkRSTatA tAI aisA hai jo jini kAryanimaiM trasa jIvanikU bAdhA hoya aise sarvahI kArya Ti jAya haiM tAteM sAmAnya aisA nAma kahyA hai jo trasahiMsAkA tyAgI dezavratI hoya hai| yAkA vizeSa kathana anya graMthaniteM jAnanAM // 24 // AgeM tIna guNavratAnakU kahai hai;gAthA disividisimANa paDhamaM aNatthadaMDassa vajaNaM vidiyaM / bhogopabhAgaparimA iyameva guNavvayA tiNNi // 25 // saMskRta-digvidigmAnaM prathamaM anarthadaMDasya varjanaM dvitIyam / bhogopabhogaparimANaM imAnyeva guNavratAni triinni||25|| __ artha-dizA vidizAviSai gamanakA parimANa so prathama guNavrata hai bahuri anarthadaMDakA varjanAM so dvitIya guNavrata hai bahuri bhoga upabhogakA parimANa so tIsarA guNavrata hai aisaiM ye tIna guNavrata haiM / __ bhAvArtha-ihAM guNa zabda tau upakArakA vAcaka hai ye aNuvrataniLU upakAra kareM haiN| bahuri dizA vidizA kahiye pUrvadizA AdikahaiM tiniviSai gamana karanekI maryAda krai| bahuri anarthadaMDa kahiye jini kAryanimaiM apanA prayojana na sadhai aise je pApakArya tinikU na karai / ihAM koI pUcha-prayojana vinA tau koIbhI jIva kArya na karai hai so ki prayojana vicAra hI karai hai anarthadaMDa kahA ? / tAkA samAdhAna-samyagdRSTI zrAvaka hoya so prayojana apane pada yogya vicArai hai, pada sivAya so anartha, ara pApI puruSanikai tau sarva hI pApa prayojana haiM tinikI kahA a0 va0 7 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitA kathA / bahuri bhoga kahanemaiM bhojanAdika upabhoga kahanemaiM strI vastra AbhUSaNa vAhanAdikanikA parimANa karai / aiseM jAnanAM // 25 // ___ AgeM cyAra zikSAvratanikU kahai hai;gAthA-sAmAiyaM ca paDhamaM vidiyaM ca taheva posahaM bhaNiyaM / taiyaM ca atihipujaM cauttha sallaMhaNA aMte // 26 // saMskRta-sAmAikaM ca prathamaM dvitIyaM ca tathaiva proSadhaH bhnnitH| tRtIyaM ca atithipUjA caturtha salkhanA ante // 26 // ___ artha--sAmAyika to pahalA zikSAvrata hai tesaiM hI dUjA proSadha vrata hai tIjA athitikA pUjana hai cauthA antasamaya sallekhanA vrata hai / ___ bhAvArtha--ihAM zikSA zabdakari tau aisA artha sUcai hai jo AgAmI munivrata hai tAkI zikSA inimaiM hai jo muni hogA taba aisaiM rahanA hogaa| tahAM sAmAyika kahane taiM tau rAga dveSakA tyAgakari sarva gRhAraMbhasaMbaMdhI kriyAte nivRtti kari ekAnta sthAnaka baiThi prabhAta madhyAhna aparAhna kichU kAlakI maryAdakari apanAM svarUpakA citavana tathA paMcaparameSThIkI bhaktikA pATha par3hanA tinikI vaMdanA karanI ityAdi vidhAna karanAM sAmAyika jAnanAM / bahuri taiseMhI proSadha kahiye A3 caudasi parvanivirSe pratijJA lekari dharmakAryanimaiM pravartanAM so proSadha hai / bahuri atithi kahiye muni tinikA pUjana karanA AhAradAna karanAM so atithipUjana hai / bahuri aMtasamayavirSe kAyakA ara kaSAyakA kRza karanAM samAdhimaraNa karanAM so aMtasallekhanA hai; aisaiM cyAra zikSAvrata haiN|| ___ ihAM prazna--jo tattvArthasUtramaiM to tIna guNavratamaiM dezavrata kahyA ara bhogopabhoga parimANa zikSAvratamaiM kahyA ara salaMkhanAM nyArA kahyA so kaise ? tAkA samAdhAna--jo yaha vivakSAkA bheda hai ihAM dezavrata divratamaiM garbhita hai ara sallekhanA zikSAvratamaiM kahyAhai, kichU virodha hai nAhIM // 26 // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 99 ___ AgaiM kahai hai saMyamacaraNa cAritravi aiseM tau zrAvaka dharma kahyA aba yatidharmakU kahai haigAthA-evaM sAvayadhamma saMjamacaraNaM udesiyaM sayalaM / suddhaM saMjamacaraNaM jaidhammaM NikalaM vocche // 27 // saMskRta-evaM zrAvakadharma saMyamacaraNaM upadezitaM sakalam / zuddhaM saMyamacaraNaM yatidharma niSkalaM vakSye // 27 // artha-evaM kahiye yA prakAra zrAvaka dharma svarUpa saMyamacaraNa tau kahyA, kaisA hai yaha-sakala kahiye kalAsahita hai, eka dezakU kalA kahiye; aba yatidharmakA dharmasvarUpa saMyamacaraNa hai tAhi kahUMgA aisaiM AcArya pratijJA karI hai, kaisA hai yatidharma-zuddha hai nirdoSa hai jAmaiM pApAcaraNakA leza nAMhIM hai, bahuri kaisA hai, nikala kahiye kalAteM niHkrAMta hai saMpUrNa hai zrAvaka dharmakI jyoM ekadeza nAMhI hai // 27 // ANu yati dharmakI sAmagrI kahai hai;gAthA-paMceMdiyasaMvaraNaM paMca vayA paMcaviMsakiriyAsu / paMca samidi taya guttI saMyamacaraNaMNirAyAraM // 28 // saMskRta-paMceMdriyasaMvaraNaM paMca vratAH paMcaviMzatikriyAsu / paMca samitayaH tisraH guptayaH saMyamacaraNaM niraagaarm||28 ___ artha--paMca iMdriyanikA saMvara, pAMca vrata te paccIsa kriyA ke sadbhAva hoteM hoya, bahuri pAMca samiti, tIna gupti aisaiM nirAgAra saMyamacaraNa cAritra hoya hai // 28 // AgeM pAMca iMdriyake saMvaraNakA svarUpa kahai hai;-- gAthA-amaNuNNe ya maNuNNe sajIvadavve ajIvadavve ya / Na karei rAyadose paMceMdiyasaMvaro bhnnio|| 29 // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitA saMskRta-amanojJe ca manojJe sajIvadravye ajIvadravye ca / na karoti rAgadveSau paMceMdriyasaMvaraH bhaNitaH // 29 // artha-amanojJa tathA manojJa aise je padArtha jiniLU loka apane mAnaiM aise sajIvadravya strIputra Adika, ara ajIvadravya dhana dhAnya Adi sarva pudgaladravya Adi, tinivi. rAga dveSa na karai so pAMca indriyanikA saMvara kayA hai| - bhAvArtha--indriyagocara je jIvaajIvadravya haiM te iMdriyanike grahaNa maiM Avai hai tinimaiM yaha prANI kAhUkU iSTa mAni rAga kara hai kAhUkU aniSTa mAni dveSa karai hai aisaiM rAga dveSa muni nAMhIM karai hai tAkai saMyamacaraNa cAritra hoya hai // 29 // ___ AgeM pAMca vratanikA svarUpa kahai hai;gAthA-hiMsAvirai ahiMsA asaJcaviraI adattaviraI ya / turiyaM avaMbhaviraI paMcama saMgammi viraI ya // 30 // saMskRta-hiMsAviratirahiMsA asatyaviratiH adattaviratizca / turya abrahmaviratiH paMcamaM saMge viratiH ca // 30 // artha--prathama tau hiMsA virati so ahiMsA hai, bahuri dUjA asatyavirati hai; bahuri tIjA adattavirati hai, bahuri cauthA abrahmavirati hai pAMcamAM parigrahavirati hai / bhAvArtha ini pAMca pApanikA sarvathA tyAga jinamaiM hoya te pAMca mahAvrata haiM // 30 // ___ AgeM iniLU mahAvrata aisA nAma kAherauM hai so kahai hai;gAthA-sAhaMti jaM mahallA AyarimaM jaM mahallapuvvehiM / jaM ca mahallANi tado mahavvayA ittahe yAI // 31 // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 101 saMskRta-sAdhayaMti yanmahAMtaH AcaritaM yat mahatpUrvaiH / yacca mahanti tataH mahAvratAni etasmAddhetoH tAni31 ___ artha--mahallA kahiye mahaMta puruSa jiniLU sAdhaiM Acarai bahuri pahalaiM bhI jinikU mahaMta puruSani Acare bahuri ye vrata ApahI mahAna haiM jAteM jinimaiM pApakA leza nAhIM aisaiM ye pAMca mahAvrata haiM // __bhAvArtha-jinikU bar3e puruSa AcaraNa karaiM ara Apa nirdoSa hoya te hI bar3e kahAvai, aisaiM ini pAMca vratanika mahAvrata saMjJA hai // 31 // ___ ArauM ini pAMca vratanikI paccIsa bhAvanA hai tinikU kahai hai tinimaiM prathamahI ahiMAvratakI pAMca bhAvanA kahiye hai:mAthA-vayaguttI maNaguttI iriyAsamidI sudANaNikvo / avaloyabhoyaNAe ahiMsae bhAvaNA hoti // 32 // saMskRta-vacoguptiH manoguptiH IryAsamitiH sudAnanikSepaH avalokya bhojanena ahiMsAyA bhAvanA bhavaMti // 32 // artha-vacanagupti ara manogupti aisaiM doya tau gupti ara IryAsamiti bahuri bhalai prakAra kamaMDalu AdikA grahaNa nikSepa yaha AdAnanikSepaNA samiti bahuri nIkai dekhi vidhipUrvaka zuddha bhojana karanAM yaha eSaNA samiti aisaiM ye pAMca ahiMsA mahAvratakI bhAvanA haiM / bhAvArtha-~bhAvanA nAma vAra vAra tisahIkA abhyAsa karanA tAkA hai so ihAM pravRtti nivRttimaiM hiMsA lAgai tAkA niraMtara yatna rAkhai taba ahiMsAvrata palai yAihAM yoganikI nivRtti karanI tau bhalaiprakAra guptirUpa karanI ara pravRtti karanI tau samiti rUpa karanI aise niraMtara abhyAsaAhaMsA mahAvrata sRr3ha rahai hai, aisA Azayanai iniLU bhAvanA kahI hai // 32 // AgaiM satyamahAvratakI bhAvanA kahaiM hai Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitAgAthA-kohabhayahAsalohAmohAviparIyabhAvaNA ceva / vidiyassa bhAvaNAe e paMceva ya tahA hoti // 33 // saMskRta-krodhabhayahAsyalobhamohaviparItabhAvanAH ca eva / dvitIyasya bhAvanA imA paMcaiva ca tathA bhavaMti // 33 // artha-krodha bhaya hAsya lobha moha inita viparIta kahiye ulaTA inikA abhAva ye dvitIya vrata jo satyamahAnata tAkI bhAvanA haiM / ___ bhAvArtha-asatyavacanakI pravRtti hoya hai so krodhaleM tathA bhayateM tathA hAsya tathA lobha tathA paradravyatai moharUpa mithyAtvanaiM hoya hai so inikA tyAga bhaye satya mahAvrata dRr3ha rahai hai| ___ bahuri tattvArthasUtramaiM pAMcamI bhAvanA anuvIcIbhASaNa kahI hai so yAkA artha yahu jo-jinasUtrakai anusAra vacana bolai ara ihAM mohakA abhAva kahyA so mithyAtvake nimitta" sUtraviruddha kahai mithyAtvakA abhAva bhaye sUtraviruddha na kahai sohI anuvIcI bhASaNakAbhI yaha hI artha bhayA, yAmaiM artha bheda nAhI hai // 33 // ArauM acaurya mahAvratakI bhAvanAMkU kahai hai;gAthA-muNNAyAraNivAso vimocitAvAsa jaM parodhaM ca / esaNasuddhisauttaM sAhammIsaMvisaMvAdo // 34 // saMskRta-zUnyAgAranivAsaH vimocitAvAsaH yat parodhaM ca / va eSaNAzuddhisahitaM sAdharmisamavisaMvAdaH // 34 // artha-zUnyAgAra kahiye giri guphA tarukoTarAdivirSe nivAsa karanA, bahuri vimocitAvAsa kahiye jo loga kAhU kAraNanai choDi diyA aisA gRha prAmAdika tAmaiM nivAsa karanAM, bahuri paroparodha kahiye parakA jahAM uparodha na kariye vastikAdikakU apanAya parakU varjanAM aise na karanA, Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhASAvacanikA / 103 bahu eSaNazuddhi kahiye AhAra zuddha lenA, bahuri sAdharmIniteM visaMvAda na karanAM / ye pAMca bhAvanA tRtIya mahAvratakI haiM // bhAvArtha - muninikai vastikA maiM vasanAM ara AhAra lenAM ye do pravRtti avazya hoya tahAM loka maiM inihIke nimitta adattakA AdAna hoya hai, muni vasai so aisI jAyagA vasai jahAM adattakA doSa na lAgai, bahuri AhAra aisA le jAmaiM adattakA doSa na lAgai, tathA doUkI pravRtti maiM sAdharmI Adikarte visaMvAda na upajai / aiseM ye pAMca bhAvanA kahI haiM, inake hotaiM acauryamahAvrata dRr3ha rahai hai // 34 // AgaiM brahmacaryamahAvratakI bhAvanA kahai hai; gAthA - mahilAloyaNapuvvara isaraNa saMsattavasahivikAhAhiM / puTTiyarasehiM virao bhAvaNa paMcAvi turiyammi ||35|| saMskRta - mahilAlokana pUrvarati smaraNa saMsaktavasati vikathAbhiH / pauSTikarasaiH virataH bhAvanAH paMcApi turye // 35 // artha--strInikA Alokana kahiye rAgabhAvasahita dekhanAM pUrvai bhogakA smaraNa karanAM, strInikAra saMsakta vastikA maiM vasanAM, strInika kathA karanA, puSTakArI rasakA sevana karanAM ini pAMcanitaiM vikAra upajai tAtaiM initaiM virakta rahanAM, ye pAMca brahmacaryamahAvratakI bhAvanA haiM | bhAvArtha -- kAmavikArake nimittanitaiM brahmacaryavrata bhaMga hoya hai so strInikA rAgabhAva dekhanA ityAdika nimitta kahe tinimaiM virakta rahanAM prasaMga na karanAM yAtaiM brahmacaryamahAvrata dRr3ha rahai hai // 35 // AgaiM pAMca aparigrahamahAvratakI bhAvanA kahaiM haiM; gAthA - apariggaha samaNuNNesu sadaparisarasarUvagaMdhesu / rAyosAINaM parihAro bhAvaNA hoMti / / 36 / Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitA saMskRta-aparigrahe samanojJeSu zabdasparzarasarUpagaMdheSu / rAgadveSAdInAM parihAro bhAvanAH bhavanti // 36 // artha-zabda sparza rasa rUpa gaMdha ye pAMca iMdriyanike viSaya, te kaisai samanojJa kahiye manojJakari sahita ara amanojJa kahiye manojJakari rahita, aise dauUnivirSe rAgadveSa AdikA na karanAM te parigrahatyAgavatakI ye pAMca bhAvanAM hai // 36 // ___ bhAvArtha-pAMca iMdriyanike viSaya sparza rasa gaMdha varNa zabda ye haiM tinivirSe iSTa aniSTa buddhirUpa rAga dveSa na karai taba aparigrahavrata dRr3ha rahai jArauM ye pAMca bhAvanA aparigrahamahAvratakI kahI haiM // 36 // AgeM pAMca samitikU kahai hai;gAthA-iriyA bhAsA esaNa jA sA AdANa ceva Nikkhevo / saMjamasohiNimitte khaMti jiNA paMca smidiio||37|| saMskRta-iyo bhASA eSaNA yA sA AdAnaM caiva nikssepH| saMyamazodhinimittaM khyAnti jinAH paMca smitiiH|| ___ artha-IryA bhASA eSaNA bahuri AdAnanikSepaNa pratiSThApanAM aisaiM ye pAMca samiti saMyamakI zuddhitAkai arthi kAraNa haiM te jinadevanaiM kahe haiN| - bhAvArtha-muni paMcamahAvratarUpa saMyamakA sAdhana karai hai tisa saMyamakI zuddhitAkai Artha pAMca samitirUpa pravatrte hai yAhI taiM yAkA nAma sArthaka hai--" 'saM' kahiye samyak prakAra 'iti' kahiye pravRtti jAmaiM hoya so samiti hai" / gamana karai taba jUDA pramANa dharatI dekhatA cAle hai, bolai taba hitamitarUpa vacana bolai hai, AhAra le so chiyAlIsa doSa battIsa aMtarAya TAli caudA mala doSa rahita zuddha AhAra le haiM, dharmopakaraNanikU uThAya grahaNa karai so yatnapUrvaka le haiM, taisaiM hI kichu Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhASAvacanikA / 105 kSepai taba yatnapUrvaka kSepai hai; aiseM niSpramAda varteM taba saMyama zuddha palai hai tAtaiM paMcasamitirUpa pravRtti kahI hai / aiseM saMyamacaraNa cAritrakI pravRtti kahI // 37 // aba AcArya nizcaya cAritrakaM manamaiM dhAri jJAnakA svarUpa kahai hai; - gAthA - bhavvajaNavohaNatthaM jiNamagge jiNavarehi jaha bhaNiyaM / gANaM NANasarUvaM appANaM taM viyANehi // 38 // saMskRta - bhavyajanabodhanArtha jinamArge jinavaraiH yathA bhaNitaM / jJAnaM jJAnasvarUpaM AtmAnaM taM vijAnIhi // 38 // artha -- jinamArga viSai jinezvara devanaiM bhavyajIvanike saMbodhanake Arthi jaisA jJAna ara jJAnakA svarUpa kayA hai tisa jJAna svarUpa AtmA hai tAhi he bhavyajIva ! tU jAni // 38 // bhAvArtha -- jJAnakUM jJAnakA svarUpakUM anyamatI aneka prakAra kahaiM haiM taisA jJAna ara aisA svarUpa jJAnakA nAMhI hai, jo sarvajJa vItarAga deva bhASita jJAna ara jJAnakA svarUpa hai so nirbAdha satyArtha hai ara jJAna hai sohI AtmA hai tathA AtmAkA svarUpa hai tisakUM jAni ara tisamaiM thiratA bhAva karai paradravyanitaiM rAga dveSa na karai so hI nizcaya cAritra hai, so pUrvokta mahAtratAdikI pravRttikara isa jJAna svarUpa AtmA viSai lIna honA aisA upadeza hai // 38 // AgaiM kahai hai jo aisA jJAnakari aiseM jAnaiM so samyagjJAnI hai; - gAthA -- jIvAjIva vibhattI jo jAgar3a so have saNNANI / rAyAdidosarahio jiNasAsa mokkhamaggutti // 39 // saMskRta -- jIvAjIvavibhaktiM yaH jAnAti sa bhavet sajjJAnaH / rAgAdidoSarahitaH jinazAsane mokSamArga iti // 39 // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitA __ artha-jo puruSa jIva ara ajIva inikA bheda jAneM so samyagjJAnI hoya bahuri rAgAdi doSa nikAri rahita hoya aisA jinazAsana vi mokSa mArga hai // ___ bhAvArtha-jo jIva ajIva padArthakA svarUpa bhedarUpa jAni Apa parakA bheda jAnaiM so samyagjJAnI hoya ara paradravyani rAgadveSa choDaneMteM jJAnamaiM thiratA bhaye nizcaya samyakcAritra hoya so hI jinamatamaiM mokSamArgakA svarUpa kahyA hai, anyamatIninaiM aneka prakAra kalpanA kari kahyA hai so mokSamArga nAMhI hai| ___ AgeM aisA mokSamArga* jAni zraddhAsahita yAmaiM pravatrte hai so zIghra hI mokSa pAvai hai aisaiM kahai hai;gAthA-daMsaNaNANacarittaM tiNNi vi jANeha paramasaddhAe / jaM jANiUNa joI aireNa lahaMti NivvANaM // 40 // saMskRta-darzanajJAnacaritraM trINyapi jAnIhi prmshrddhyaa| yat jJAtvA yoginaH acireNa labhaMte nirvANam 40 __ artha--he bhavya ! tU darzana jJAna cAritra ini tInanikU paramazraddhAkari jAni jisakU jAnikAra jogI muni haiM so thore hI kAlamaiM nirvANavU pA haiN|| ___ bhAvArtha-samyagdarzanajJAnacAritratrayAtmaka mokSamArga hai tAke zraddhApUrvaka jAnanekA upadeza hai jAte yA* jAneM muninikai mokSakI prApti hoya hai||40|| ___ AgaiM kahe hai jo aise nizcayacAritrarUpa jJAnakA svarUpa kahyA isakU jo pAvai hai so zivarUpa maMdirake vasanevAle hoya hai;gAthA-pAUNa NANasalilaM NimmalasuvisuddhabhANasaMjuttA / huMti sivAlayavAsI tihuvaNacUDAmaNI siddhA // 41 // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhASAvacanikA / 107 saMskRta -- prApya jJAnasalilaM nirmalasuvizuddhabhAvasaMyuktAH / bhavaMti zivAlayavAsinaH tribhuvanacUDAmaNayaH siddhAH // artha -- je puruSa isa jinabhASita jJAnarUpa jalakUM pAya kari apanAM nirmala bhalai prakAra vizuddhabhAvakari saMyukta hoya haiM te puruSa tIna bhuvanake cUDAmaNi ara ziva kahiye mukti sohI bhayA Alaya kahiye maMdira tAmaiM basanevAle aise siddha parameSThI hoya haiM / bhAvArtha -- jaisaiM jalataiM snAnakArI zuddha hoya uttama puruSa mahala maiM nivAsa karaiM haiM taisaiM yaha jJAna hai so jalavata hai ara AtmAkai rAgAdika maila laganaiM taiM malinatA hoya hai so isa jJAnarUpa jalataiM rAgAdika mala dhoya je apaneM AtmAkUM zuddha kareM haiM te muktirUpa mahalamaiM vasi AnaMda bhoga haiM, tinikUM tIna bhuvanake ziromaNi siddha kahiye haiM // 41 // Age kahai haiM je jJAnaguNakari rahita haiM te iSTa vastu na pAvaiM tAtaiM guNa doSa jAnaneM jJAnakUM bhalaiprakAra jAnana: mAthA - gANaguNehiM vihINA Na lahaMte te suicchiyaM lAhaM / iya NAUM guNadosaM taM saNNANaM viyAhi // 42 // saMskRta -- jJAnaguNaiH vihInA na labhaMte te sviSTaM lAbhaM / iti jJAtvA guNadoSau tat sadajJAnaM vijAnIhi 42 // artha - jJAnaguNakara hIna je puruSa haiM te apanAM icchita vastukA lAbhakUM nAMhI pAvaiM haiM aisA jAnikAra he bhavya ! tU pUrvokta samyagjJAna haiM tAhi guNa doSa jAnanekUM jAni // bhAvArtha -- jJAna vinA guNa doSakA jJAna nAMhI hoya taba apane iSTavastu tathA aniSTakaM nAMhI jAnaiM taba iSTa vatuskA lAbha na hoya tAtaiM samyagjJAnahI kari guNa doSa jANyA jAya haiM yAteM guNa doSa jAnanekU Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitA samyagjJAna vinA heya upAdeya vastunikA jAnanAM na hoya ara heya upAdeya jAneM vinA samyakUcAritra nAhI hoya hai tAteM jJAnahIkU cAritra" pradhAnakari kahyA haiM // 42 // ___ AgeM kahaiM jo samyagjJAna sahita cAritra dhaura hai so thorehI kAlamaiM anupama sukhavaM pA hai;gAthA-cArittasamArUDho appAsu paraM Na Ihae NANI / pAvai aireNa suhaM aNovamaM jANa Nicchayado // 43 // saMskRta-cAritrasamArUDha Atmani paraM na Ihate jJAnI / . prApnoti acireNa sukhaM anupamaM jAnIhi nishcytH||43 ___ artha--jo puruSa jJAnI hai ara cAritrakari sahita hai so apaneM AtmA virSe paradravyakU nAhI icchai haiM paradravyavirSe rAga dveSaH moha nAhI karai haiM so jJAnI jAkI upamA nAhI aisA avinAzI muktikA sukha pAvai hai aise he bhavya ? tU nizcaya nai jaani| ihAM jJAnI hoya heya upAdeyakU jAni saMyamI hoya paradravyakU ApamaiM na milAvai so parama sukha pAvai aisA janAyA hai // 43 // AgeM iSTa cAritrake kathanakU saMkocai hai gAthA-evaM saMkheveNa ya bhaNiyaM NANeNa vIyarAeNa / ___ sammattasaMjamAsayaduNhaM pi udesiyaM caraNaM // 44 // saMskRta--evaM saMkSepeNa ca bhaNitaM jJAnena vItarAgeNa / samyaktvasaMyamAzrayadvayorapi uddezitaM caraNam // 44 // 1-mudrita saTIka saMskRta pratimeM 'Atmani' isake sthAnameM atmanaH aisA pATha hai TIkAmeM arthabhI Atmana kA hI kiyA hai / dekho, pRSTha 54 / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 109 artha-evaM kahiye aisaiM pUrvokta prakAra saMkSepa kari zrIvItarAga devanaiM jJAnakAra kahyA aisA samyakttva ara saMyama ini doUnikai Azraya cAritra samyaktvacaraNasvarUpa ara saMyamacaraNasvarUpa doya prakAra kAra upadezarUpa kiyA hai, AcArya cAritra kA kathana saMkSeparUpa kahi saMkocyA hai // 44 // ____ AgaiM isa cAritrapAhuDakU bhAvanekA upadeza ara yAkA phala kahai gAthA-bhAveha bhAvasuddhaM phuDa raiyaM caraNapAhuDaM ceva / lahu caugai caiUNaM aireNa'puNabbhavA hoi // 45 // saMskRta-bhAvayata bhAvazuddhaM sphuTaM racitaM caraNaprAbhRtaM caiva / laghu caturgatIH tyaktvA acireNa apunarmavAH bhavata // artha-ihAM AcArya kahai hai jo he bhavya jIvaho ! yaha caraNa kahiye cAritrakA pAhuDa hamanaiM sphuTa pragaTakAra racyA hai tA* tuma ApanA zuddha bhAvakArI bhAvo apane bhAvanimaiM vAraMvAra abhyAsa karo yA zIghrahI cyAra gatinikU chor3a kAra bahuri apunarbhava jo mokSa so tumhArai hoyagA pheri saMsAramaiM janma na paavoge|| bhAvArtha-isa cAritrapAhuDakA vAcanAM paDhanAM dhAranAM vAraMvAra bhAvanAM abhyAsa karanAM yaha upadeza hai yA" cAritrakA svarUpa jAni dhAranekI ruci hoya aMgIkAra karai taba cyAra gatirUpa saMsArake duHkhate rahita hoya nirvANakU prApta hoya pheri saMsAramaiM janma na dhArai jAte je kalyANake arthI haiM te aise krauH|| chappaya / cArita doya prakAra deva jinavaranaiM bhaakhyaa| samakita saMyama caraNa jJAnapUrava tisa rAkhyA // . Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitA je nara saradhAvAna yAhi dhArai vidhisetii| nizcaya ara vyavahAra rIti AgamamaiM jetI // java jagadhaMdhA saba meTikaiM nijasvarUpamaiM thira rahai / taba aSTakarma* nAzikai avinAzI zivakU lahai // 1 // aiseM samyatkvacaraNacAritra ara saMyamacaraNa cAritra aise doya prakAra cAritrakA svarUpa isa prAbhRtavirSe khyaa| dohaa| jinabhASita cAritrakU je pAlaiM munirAya / tinike caraNa namUM sadA pAUM tini guNasAja // 2 // iti zrIkundakundacAryasvAmi viracita cAritraprAbhRtakIpaM0 jayacandrachAvar3AkRta dezabhASAmaya vacanikA samApta // 3 // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // shriiH|| atha bodhpaahudd| (4) dohaa| deva jinezvara sarvaguru baMdU manavaca kAya / jA prasAda bhavi bodhale pAlaiM jIvanikAya // 1 // aiseM maMgalAcaraNa kari zrI kundakunda AcAryakRta gAthAbaMdha bodhapAhuDakI dezabhASAmaya vacanikA likhiye hai, tahAM prathamahI AcArya graMtha karanekI maMgalapUrvaka pratijJA karaihai;gAthA--bahusatthaatthajANe saMjamasammattasuddhatavayaraNe / vaMdittA Ayarie kasAyamalavajide suddhe // 1 // sayalajaNavohaNatthaM jiNamagge jiNavarehiM jaha bhaNiyaM / vucchAmi samAseNa chakAyasuhaMkaraM suNaha // 2 // saMskRta-bahuzAstrArthajJApakAn saMyamasamyaktvazuddhatapazcaraNAn / vanditvA AcAryAn kaSAyamalavarjitAn zuddhAn // 1 // sakalajanabodhanArtha jinamArge jinavaraiH yathA bhaNitam / vakSyAmi samAsena SaDkAyasukhaMkaraM zrRNu // 2 // yugmam / artha-AcArya kahai haiM jo maiM AcAryanikU vaMdikari ara chaha kAyake jIvanikU sukhakA karanevAlA jinamArgaviSai jinadevanaiM jaisaiM kahyA taisaiM 1-mudrita saTIka saMskRta pratimeM 'chakkAyahiyaMkaraM ' aisA pATha hai| Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 paMDita jayacaMdracI chAvar3A viracitasamasta lokanikA hitakA he prayojana jAmaiM aisA graMtha saMkSepakari kahUMgA tAkU he bhavyajIva ! tuma suno, jina AcAryanikU vaMde te AcArya kaise hai-bahuta zAstranikA arthake jAnanevAle haiM bahuri kaisai haiM-saMyama ara samyaka ini kari zuddha hai tapazcaraNa jinikai bahuri kaisaiM haiM-kaSAyarUpa malakari varjita haiM yAhItaiM zuddha haiM / ___ bhAvArtha--ihAM AcAryanikU vaMdanA karI tinike vizeSaNanitai jAniye hai ki gaNadharAdikatai lagAya apane guruparyaMta tanikI vaMdenA hai, bahuri graMtha karanekI pratijJA karI tAke vizeSaNaniteM jAniye hai jo vodhapAhuDa graMtha kariyegA so lokanikU dharmamArgavirSe sAvadhAnakari kumArga chuDAya ahiMsAdharmakA upadeza kariyegA // 3 // AgaiM isa vodhapAhuDamaiM gyAraha sthala bAMdhe hai tinike nAma kahai haiM, gAthA--AyadaNaM cediharaM jiNapaDimA daMsaNaM ca jiNavivaM / bhaNiyaM suvIyarAyaM jiNamuddA NANamAdatthaM // 3 // arahaMteNa sudiha je devaM titthamiha ya arahaMtaM / pAvaja guNavisuddhA iya NAyavvA jahAkamaso // 4 // saMskRta-AyatanaM caityagRhaM jinapratimA darzanaM ca jinabiMbam / bhaNitaM suvItarAgaM jinamudrA jJAnamAtmArtham // 3 // arhatA sudRSTaM yaH devaH tIrthamiha ca arhan / pravajyA guNavizuddhA iti jJAtavyAH ythaakrmshH||4 artha--Ayatana, caityagRha, jinapratimA, darzana, jinabiMba kaisA hai jinabiMba bhalaiprakAra vItarAga hai rAgasahita nAhIM jinamudrA, jJAna so kaisA AtmAhI hai artha kahiye prayojana jAmaiM, aiseM sAta, to ye nizcaya vIta1-saMskRta saTIka pratimeM 'AtmasthaM' aisA pATha hai| Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhASAvacanikA / 113 rAga devanaiM kahe taisaiM yacA anukramateM jAnaneM, bahuri deva tIrthakara, arahaMta ara guNakari vizuddha pravrajyA ye cyAra jo arahaMta bhagavAna kahe taisaiM isa graMthavirSe jAnanA, aisaiM ye gyAraha sthala bhaye // 3-4 // ___ bhAvArtha-ihAM aisA Azaya jAnanAM jo dharma mArgamaiM kAladoSa teM aneka mata bhaye haiM tathA jainamatamaiM bhI bheda bhaye haiM tinimaiM Ayatana Adivi viparyaya bhayA hai tinikA paramArtha bhUta sAMcA svarUpa tau loka jAnaiM nAhI ara dharmake lobhI bhaye jaisI bAhya pravRtti dekheM tisahImaiM pravarttane lagijAMya, tiniLU saMbodhaneMke Artha yaha bodhapAhuDa racyA hai tAmaiM Ayatana Adi gyAraha sthAnakanikA paramArthabhUta sAMcA svarUpa jaisA sarvajJa devanaiM kahyA hai taisA kahiyegA, anukramate jaisaiM nAma kahai taisaiMhI anukramakIra inikA vyAkhyAna kariyegA so jAnane yogya hai // 3-4 // ___ ArauM prathamahI Ayatana kahyA tAkA nirUpaNa kahai hai;gAthA-maNavayaNakAyadavvA AyattA jassa iMdiyA visayA / AyadaNaM jigamagge Nidi saMjaya rUvaM // 5 // saMskRta-manovacanakAyadravyANi AyattAH yasya aiMdriyAH viSayAH AyatanaM jinamArge nirdiSTaM saMyataM rUpam // 5 // artha-jinamArga vi. saMyamasahita munirUpa hai so Ayatana kahyA hai| kaisA hai munirUpa-jAkai mana vacana kAya dravyarUpa haiM te tathA pAMca indriyanike sparza rasa gaMdha varNa zada ye viSaya haiM te 'AyattA' kahiye AdhIna haiM vazIbhUta haiM, inikai saMyamI muni AdhIna nAMhI hai te munikai vazIbhUta haiM, aisA saMyamI hai so Ayatana hai // 5 // ANu pheri kahai hai;1-saMskRta saTIka pratimeM 'AsatA' aisA pATha hai jisako saMskRta 'AsaktAH' hai| a0va08 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 . paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracita mmmmmmmmmmm gAthA--maya rAya dosa moho koho loho ya jasta aayttaa| paMcamahavyayadhArA AyadaNaM maharisI bhaNiyaM // 6 // saMskRta-madaH rAgaH dveSaH mohaH krodhaH lobhaH ca yasya aayttaaH| paMcamahAvratadharAH AyatanaM maharSayo bhaNitAH // 6 // artha-jA munikai mada rAga dveSa moha krodha lobha ara cakArateM mAyA Adika ye sarva 'AyattA' kahiye nigrahadUM prApta bhaye bahuri pAMca mahAvrata je ahiMsA satya acaurya brahmacarya ara parigrahakA tyAga inikA dhArI hoya aisA mahAmuni RSIzvara Ayatana kahyA hai // ___ bhAvArtha-pahalI gAthAmaiM to bAhyakA svarUpa kahyA thA ihAM bAhya AbhyaMtara doU prakAra saMyamI hoya so Ayatana hai aisA jAnanAM // 6 // ANa pheri kahai hai;gAthA-siddhaM jassa sadatya bisuddhajhANassa NAgajuttassa / siddhAyadaNaM siddhaM muNivaravasahassa muNidatyaM // 7 // saMskRta-siddhaM yasya sadartha vizuddhadhyAnasya jJAnayuktasya / siddhAyatana siddhaM munivaravRSabhasya munitArtham // 7 // .artha-jA munikai sadartha kahiye samIcIna artha jo zuddha AtmA so siddha bhayA hoya sidvAyatana hai, kaisA hai muni-vizuddha hai dhyAna jAkai dharmadhyAnakU sAdhi zukladhyAnakU prApta bhayA hai, bahuri kaisA hai-jJAnakari sahita hai kevalajJAnakU prApta bhayA hai, bahuri kaisA hai-ghAtakarmarUpa malasaiM rahita hai yAhIta muninimaiM vRSabha kahiye pradhAna hai, bahuri kaisA hai-jAne hai samasta payArtha jAnaiM aise munipradhAnakU siddhAyatana kahiye // ___ bhAvArtha--aiseM tIna gAthA) AyatanakA svarUpa kayA; tahAM pahalIgAthAmaiM tau saMyamI sAmAnyakA bAhyarUpa pradhAnakAra kahyA, dUjImaiM aMtaraMga Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 115 bAhya doUkI zuddhatArUpa RddhidhArI muni RSIzvara kahyA, bahuri isa tIsarI gAthAmaiM kevalajJAnI hai so muninimaiM pradhAna hai tAkU siddhAyatana kahyA hai / ihAM aisA jAnanAM jo Ayatana nAma jAmaiM vasiye nivAsa kariye tAkA hai so dharmapaddhatimaiM jo dharmAtmA puruSakai Azraya karaneyogya hoya so dharmAyatana hai so aise munihI dharmake Ayatana haiM, anya keI bheSadhArI pAkhaMDI viSaya kaSAyanimaiM Asakta parigrahadhArI dharmake Ayatana nAhI haiM tathA jainamatamaiM bhI je sUtraviruddha pravarte haiM te bhI Ayatana nAhI hai, te sarva anAyatana haiM, tathA bauddhamatamaiM pAMca iMdriya, pAMca tinike viSaya, eka mana, eka dharmAyatana zarIra, aisaiM bAraha Ayatana kahe haiM te bhI kalpita haiM, yAtaiM jaisA Ayatana kahyA taisA hI jAnanAM, dharmAtmAkU tisahIkA Azraya karanAM anyakI stuti prazaMsA vinayAdika na karanA, yaha bodhapAhuDa graMtha karanekA Azaya hai| bahAra jAmaiM aise muni vasaiM aisA kSetrakUbhI Ayatana kahiye hai so yaha vyavahAra hai // 7 // AgaiM caityagRhakA nirUpaNa karai hai;gAthA-buddhaM jaM vohaMto appANaM cedayAI aNNaM ca / / paMcamahavvayasuddhaM NANamayaM jANa cediharaM // 8 // saMskRta--buddhaM yat bodhayan AtmAnaM caityAni anyat ca / paMcamahAvratazuddhaM jJAnamayaM jAnIhi caitygRhm|| 8 // ___ artha-jo muni buddha kahiye jJAnamayI aisA AtmA tAhi jAnatA hoya bahuri anya jIvanakU caitya kahiye cetanA svarUpa jAnatA hoya bahuri Apa jJAnamayI hoya bahuri pAMca mahAvratanikari zuddha hoya nirmala hoya tA munikU he bhavya ! tU caityagRha jAni // . ___bhAvArtha-jAmaiM ApA parakA jAnanevAlA jJAnI niHpApa nirbhala aisA caitya kahiye cetanAsvarUpa AtmA vasai so caityagRha hai so aisA caityagRha Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 paMDita jayacaMdanI chAvar3A viracita saMyamI muni hai, anya pASANa AdikA maMdirakU caityagRha kahanAM vyavahAra AmaiM pheri kahai hai;gAthA--ceiya vaMdha mokkhaM dukkhaM sukkhaM ca appayaM tassa / ceiharaM jiNamagge chakkAyahiyaMkaraM bhaNiyaM / / 9 // saMskRta-caityaM baMdhaM mokSaM duHkhaM sukhaM ca AtmakaM tasya / caityagRhaM jinamArge SaDAyahitaMkaraM bhaNitam // 9 // artha--jAkai baMdha ara mokSa bahuri sukha ara duHkha ye AtmAke hoMya jAkai svarUpamaiM hoMya so caitya kahiye jA cetanA svarUpa hoya tAhIkai baMdha mokSa sukha duHkha saMbhavai aisA jo caityakA gRha hoya so caityagRha hai so jinamArgavidhaiM aisA caityagRha chaha kAyakA hita karanevAlA hoya so aisA muni hai so pAMca thAvara ara trasamaiM vikalatraya ara asainI paMceMdriyatAI kevala rakSAhI karane yogya hai tAtai tinikI rakSA karanekA upadeza karai hai, tathA Apa tinikA ghAta na karai hai tinikA yahI hita hai, bahuri sainI paMceMdriya jIva haiM tinikI rakSA bhI karai hai rakSAkA upadeza bhI karai hai tathA tinikU saMsAra" nivRttirUpa mokSa honekA upadeza karai hai aise munirAjakU caityagRha kahiye // __ bhAvArtha-laukika jana caityagRhakA svarUpa anyathA aneka prakAra mAneM haiM tinikU sAvadhAna kiye haiM-jo jinasUtramaiM chaha kAyakA hita karanevAlA jJAnamayI saMyamI muni hai so caityagRha hai, anyakU caityagRha. kahanAM mAnanAM vyavahAra hai / aiseM caityagRhakA svarUpa kahyA // 9 // AgaiM jinapratimAkA nirUpaNa karai hai; Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhASAvacanikA / 117 gAthA - saparA jaMgamadehA daMsaNaNANeNa suddhacaraNANaM / thivIyarAyA jiNamagge erisA paDimA // 10 // saMskRta - khaparA jaMgamadehA darzanajJAnena zuddhacaraNAnAm / nirgranthavItarAgA jinamArge IdRzI pratimA // 10 // artha -- darzana jJAna kara zuddha nirmala hai cAritra jinakai tinikI svaparA kahiye apanI ara parakI cAlatI deha hai so jinamArga viSai jaMgama pratimA hai, athavA svaparA kahiye AtmA para kahiye bhinna hai aisI deha hai, so kaisI hai - nirgratha svarUpa hai jAkai kichU parigrahakA leza nAMhIM aisI digaMbara mudrA, bahuri kaisI hai - vItarAga svarUpa hai jAkai kAhU vastusauM rAga dveSa moha nAMhIM, jinamArga viSai aisI pratimA kahI hai| darzana jJAna kari nirmala cAritra jinakai pAiye aise muninikI guru ziSya apekSA apanI tathA parakI cAlatI deha nirgrantha vItarAgamudrA svarUpa hai so jinamArgaviSai pratimA hai anya kalpita hai ara dhAtu pASANa Adikari digaMbaramudrA svarUpa pratimA kahiye so vyavahAra hai so bhI bAhya prakRti aisI hI hoya so vyavahAra maiM mAnya hai // 10 // Argai pheri kahai hai; - gAthA - jaM caradi suddhacaraNaM jANai picche suddhasammattaM / sA hoI vaMdaNIyA NiggaMthA saMjadA paDimA // 11 // saMskRta - yaH carati zuddhacaraNaM jAnAti pazyati zuddhasamyaktvam / sA bhavati vaMdanIyA nirmanthA sAMyatA pratimA // 11 // artha -- jo zuddha AcaraNakUM Acarai bahuri samyagjJAnakari yathArtha vastukaM jAne hai bahuri samyagdarzanakari apane svarUpakaM dekhe hai aiseM zuddha jAkai pAiye hai aisI nirgratha saMyama svarUpa pratimA hai so vaMdi samyak yogya hai // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita . bhAvArtha-jAnanevAlA dekhanevAlA zuddha samyaktva zuddha cAritra svarUpa nigraMtha saMyamasahita aisA munikA svarUpa hai so hI pratimA hai so hI vaMdiveyogya anya kalpita vaMdiveyogya nAhI hai. bahuri taisehI rUpasadRza dhAtupASANakI pratimA hoya so vyavahArakAra vaMdibeyogya hai // 11 // Agai pheri kahai hai;gAthA-daMsaNa aNaMta NANaM aNaMtavIriya aNausukkhA ya / sAsayasukkha adehA mukkA kammadRvaMdhehiM // 12 // niruvamamacalamakhohA NimmiviyA 'jaMgameNa rUveNa / siddhaTANammi ThiyA vosarapaDimA dhuvA siddhA // 13 // saMskRta-darzana anaMtaM jJAnaM anantavIryAH anaMtasukhAH ca / zAzvatasukhA adehA muktAH karmASTakabaMdhaiH // 12 // nirupamA acalA akSobhAH nirmApitA jaMgamena rUpeNa / siddhasthAne sthitAH vyutsargapratimA dhruvAH siddhAH 13 artha--jo anaMtadarzana anaMtajJAna anaMtavIrya anaMtasukha inikAra sahita hai, bahuri zAzvatA avinAzIsukhasvarUpa hai. bahuri adeha hai karma nokarmarUpa pudgalamayI deha jinikai nAMhI hai, bahuri aSTakarmake baMdhanakari rahita hai, bahuri upamAkari rahita hai jAkI upamA dIjiye aisA lokamaiM vastu nAhI hai, bahAra acala hai pradezanikA calanAM jinake nAMhI hai bahuri akSobha hai jinikai upayogamaiM kichU kSobha nAhI hai nizcala hai, bahuri jaMgamarUpa kAra nirmita hai karma" nirmukta huye pIche eka samaya mAtra gamana rUpa hoya haiM, tA" jaMgamarUpakAra nirmApita hai, bahuri siddhasthAna jo lokakA agrabhAga tA viSaM sthita hai yAhI teM vyutsarga kahiye 1-saMkRta saTIka pratimeM 'nirmApitA: ajaMgamena rUpeNa aizI chAyA hai| Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhASAvacanikA / 119 kAyarahita hai jaisA pUrvai deha maiM AkAra thA taisAhI pradezanikA AkAra kichU ghATi dhruva hai, saMsAra mukta hoya eka samaya gamanakArI lokakai agrabhAgaviSai jAya tiSThai pIcheM calAcala nAMhI hai aisI pratimA siddha hai | bhAvArtha -- pahalai doya gAthA maiM tau jaMgama pratimA saMyamI muninikI dehasahita kahI, bahuri inei doya gAthAni maiM thira pratimA siddhanikI kahI aisaiM jaMgama thAvara pratimAkA svarUpa kahyA anya keI anyathA bahuta prakAra kalpaiM haiM so pratimA vaMdive yogya nAMhI hai | vyavahAra meM ihAM prazna -- jo yaha tau paramArtha svarUpa kahyA ara bAhya pratimA pASANAdikakI vaMdiye hai so kaisaiM ! tAkA samAdhAna- jo bAhya vyavahAramai matAMtarake bheda taiM aneka rIti pratimAkI pravRtti hai so ihAM paramArthaM pradhAnakari kayA hai, bahuri vyavahAra hai so jaisA pratimAkA paramArtharUpa hoya tAhakUM sUcatA hoya so nirvAdha hoya hai jaisA paramArtharUpa AkAra kA taisAhI AkArarUpa vyavahAra hoya so vyavahAra bhI prazasta hai, vyavahArI jIvanikai ye bhI vaMdiveyogya hai / syAdvAda nyAya sAdhe paramArtha vyavahAra maiM virodha nAMhIM hai // 12-13 // aisaiM jinapratimAkA svarUpa kayA / Argai darzanakA svarUpa kahaiM haiM; - gAthA - daMse mokkhamaggaM sammattaM saMyamaM sudhammaM ca / girathaM NANamayaM jiNa magge daMsaNaM bhaNiyaM // 14 // saMskRta-darzayati mokSamArga samyaktvaM saMyamaM sudharmaM ca / nirgrathaM jJAnamayaM jinamArge darzanaM bhaNitam // 14 // artha -- jo mokSamArgakUM dikhAvai so darzana hai, kaisA hai mokSamArga--samyaktva kahiye tatvArthazraddhAna lakSaNa samyatvasvarUpa hai, bahuri Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitakaisA hai-saMyama kahiye cAretra paMca mahAvrata paMcasamiti tIna gupti aisaiM teraha prakAra cAritrarUpa hai, bahuri kaisA hai-sudharma kahiye uttamakSamAdika dazalakSaNa dharmarUpa hai, bahuri kaisA hai--sudharma kahiye uttama kSamAdika dazalakSaNadharma rUpa hai, bahuri kaisA hai--niraMtharUpa hai bAhya abhyaMtara parigraha rahita hai, bahuri kaisA hai-jJAnamayI hai jIva ajIvAdi padAnikU jAnanevAlA hai; ihAM nitha ara jJAnamayI ye doya vizeSaNa darzanake bhI hoya haiM jAteM darzana hai so bAhya tau yAkI mUrti nigraMtha hai bahuri aMtaraMga jJAnamayI hai / aisA munike rUpakauM jinamArgamaiM darzana kahyA hai tathA aise rUpakA zraddhAnarUpa samyatkvasvarUpakuM darzana kahiye hai| -- bhAvArtha-paramArtharUpa aMtaraMga darzana tau samyaktva hai ara bAhya yAkI mUrti jJAnasahita grahaNa kiyA nigraMtharUpa aisA munikA rUpa hai so darzana hai jAteM matakI mUrtikU darzana kahanAM lokamaiM prasiddha hai // 14 // Agai pheri kahaiM haiM;gAthA--jaha phullaM gaMdhamayaM bhavadi hu khIraM sa ghiyamayaM caavi| taha daMsaNaM hi sammaM NANamayaM hoi rUvatthaM // 15 // . saMskRta--yathA puSpaM gaMdhamayaM bhavati sphuTaM kSIraM tat ghRtamayaM cApi tathA dazanaM hi samyagjJAnamayaM bhavati rUpastham // 15 // artha--jaise phUla hai so gaMdhamayI hai bahuri dUdha hai so ghRtamayI hai taiseM darzana kAhiye mata viauM samyaktva hai kaisA hai darzana aMtaraMga to jJAnamayI hai bahuri bAhya rUpastha hai munikA rUpa hai tathA utkRSTa zrAvaka arjikAkA rUpa hai // bhAvArtha-darzana nAma matakA prasiddha hai so ihAM jinadarzanaviya munizrAvaka AryikAkA jaisA bAhya bheSa kahyA so darzana jAnanAM ara yAkI Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhaassaavcnikaa|' 121 zraddhA so aMtAMga darzana jAnanAM so ye doUhI jJAnamayI haiM yathArtha tatvArthakA jAnaneMrUpa samyaktva jAmaiM pAiye hai yAhI taiM phUlamaiM gaMdhakA ara dUdhameM ghRtakA dRSTAMta yukta hai aisaiM darzanakA rUpa kahyA / anyamatamaiM tathA kAladoSakAra jinamatamaiM jainAbhAsa bheSI aneka prakAra anyathA kahai haiM so kalyANarUpa nAhIM saMsArakA kAraNa hai // 15 // ___ AgaiM jinabiMbakA nirUpaNa karai hai;gAthA-jiNabiMba NANamayaM saMjamasuddhaM suvIyarAyaM ca / jaM dei dikkhasikkhA kammakkhayakAraNe suddhA // 16 // saMskRta-jinavitra jJAnamayaM saMyamazuddhaM suvItarAgaM ca / / yat dadAti dIkSAzikSe karmakSayakAraNe zuddhe // 16 // artha-jinabiMba kaisA hai-jJAnamayI hai ara saMyamakari zuddha hai bahuri atizayakari vItarAga hai bahuri jo karmakA kSayakA kAraNa ara zuddha hai aisI dIkSA ara zikSA de hai // bhAvArtha-jo jina kahiye arahaMta sarvajJakA pratibiMba kahiye tAkI jAyagAM tisakI jyauM mAnane yogya hoya, aise AcArya haiM so dIkSA kahiye vratakA grahaNa ara zikSA kahiye vratakA vidhAna batAvanAM ye doU kArya bhavyajaviAnikU de hai, yAtai prathama tau so AcArya jJAnamayI hoya jinasUtrakA jinakU jJAna hoya jJAna vinA yathArtha dIkSA zikSA kaise hoya ara Apa saMyamakari zuddha hoya aisA na hoya tau anyakU bhI saMyama zuddha na karAve, bahuri atizayakari vItarAgaM na hoya tau kaSAyasahita hoya taba dIkSA zikSA yathArtha na de, yAteM aise AcAryakU jinake pratibiMba jAnane // 16 // A>> pheri kahai hai; Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita gAthA-tassa ya karaha paNAmaM savvaM pujaM ca vigaya vcchllN.| jassa ya daMsaNa NANaM atthi dhuvaM ceyaNAbhAvo // 17 // saMskRta-tasya ca kuruta praNAmaM sarvAM pUjAM ca vinayaM vAtsalyam / yasya ca darzanaM jJAnaM asti dhruvaM cetanAbhAvaH // 17 // artha---aisaiM pUrvokta jinabiMbakU praNAma karo bahuri sarva prakAra pUjA karo vinaya karo vAtsalya karo, kAherauM-jAkai dhruva kahiye nizcayateM darzana jJAna pAiye hai bahuri cetanAbhAva hai // bhAvArtha-darzana jJAnamayI cetanAbhAvasahita jinaviMba AcArya hai tinikU praNAmAdika karanAM / ihAM paramArtha pradhAna kahyA hai tahAM jaDa pratibiMbakI gauNatA hai // 17 // . Arge pheri kahe hai;gAthA--tavavayaguNehiM suddho jANadi picche hi suddhasammattaM / ___ arahaMtamudda esA dAyArI dikkhasikkhA ya // 18 // saMskRta-tapovrataguNaiH zuddhaH jAnAti pazyati zuddhasamyaktvam / arhanmudrA eSA dAtrI dIkSAzikSANAM ca // 18 // artha-jo tapa ara vrata ara guNa kahiye uttaraguNa tinikari zuddha hoya bahuri samyagjJAnakArI padArthanikU yathArtha jAnaiM bahuri samyagdadarzanakari padArthA- kU dekhai yAhItaiM zuddha samyaktva jAkai aisA jinabiMba AcArya hai so yehI dIkSA zikSAkI denevAlI arahaMtakI mudrA hai / / bhAvArtha-aisA jinabiMba hai so jinamudrAhI hai aisaiM jinabiMbakA svarUpa kahA // 18 // AgeM jinamudrAkA svarUpa kahaiM haiN|| Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhASAvacanikA / gAthA - daDhasaMjama muddAe IdiyamuddA kasAyadaDhamuddA / muddA iha NANAe jiNamuddA erisA bhaNiyA ||19 // saMskRta -- dRDhasaMyamamudrayA indriyamudrA kaSAya dRDhamudrA / mudrA iha jJAnena jinamudrA IdRzI bhaNitA // 19 // artha -- dRDha kahiye vajravat calAyA na calai aisA saMyama - indriya manakA vaza karanAM, SaTjIvanikAyakI rakSA karanAM, aise saMmayarUpa mudrAkari tau pAMca iMdriyanika viSayanimaiM na pravarttAvanA tinikA saMkoca karanAM yaha tau iMdriyamudrA hai, bahuAra aisA saMyama karihI kaSAyanikI pravRtti jA maiM nahIM aisI kaSAyadRDhamudrA hai, bahuri jJAnakA svarUpaviSai lagAvanAM aise jJAnakari sarva bAhya mudrA zuddha hoya haiM, aisaiM jinazAsanavi aisI jinamudrA hoya hai // 123 bhAvArtha-saMyamasahita hoya indriya jAkai vazIbhUta hoya ara kaSAyanikI pravRtti nAMhI hotI hoya ara jJAnasvarUpa maiM lagAvatA hoya aisAmuni hoya so hI jinamudrA hai // 19 // AmaiM jJAnakA nirUpaNa kareM haiM: gAthA - saMjama saMjuttassa ya sujhANajoyassa mokkhamaggassa | NANeNa lahadi lakkhaM tamhA NANaM ca NAyavvaM // 20 // saMskRta - saMyamasaMyuktasya ca sudhyAnayogyasya mokSamArgasya / jJAnena labhate lakSaM tasmAt jJAnaM ca jJAtavyam // 20 // artha --saMyamakari saMyukta ara dhyAnake yogya aisA jo mokSamArga tAkA lakSya kahiye lakSaNe yogya vaidya nisAnAM jo ApakA nijasvarUpa so jJAnakari pAiye haiM, tAtaiM aise lakSyake jAnaneM kUM jJAnakUM jAnanAM // (1) 'sudhyAnayogasya ' aisA saTIka saMskRta pratimeM pATha hai jisakA zreSTha: dhyAnasahita aisA artha hai ( 2 ) ' vedhyaka' aisA pATha hai / Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita bhAvArtha------saMyama agIkArakari dhyAna karai ara AtmAkA svarUpa na jAneM tau mokSamArgakI siddhi nAMhIM tAtaiM jJAnakA svarUpa jAnanAM, yA jAneM sarva siddhi hai // 20 // Age yAkUM dRSTAMtakari dRDha kare haiM:-- gAthA - jahaNa vilahadi hu lakkhaM rahio kaMDassa vejjhaya vihINo / taha Na vi lakkhadi lakkhaM aNNANI mokkhamaggassa saMskRta - yathA nApi labhate sphuTaM lakSa rahitaH kAMDasya vedha - kavihInaH / tathA nApi lakSayati lakSa ajJAnI mokSamArgasya // 21 // 124 artha -- jaiseM vedhanevAlA vedhaka jo bAga tAkari vihIna kahiye rahita aisA puruSa hai so kAMDa kahiye dhanuSa tAkA abhyAsakari rahita hoya so lakSya kahiye nizAnA tAkUM na pAtrai taiseM jJAnakari rahita ajJAnI haiM so darzana cAritrarUpa jo mokSamArga tAkA lakSya kahiye lakSaNeM yogya paramAtmAkA svarUpa tAkUM na pAvai hai | bhAvArtha -- dhanuSadhArI dhanuSakA abhyAsa rahita ara vedhaka jo bANa tAkari rahita hoya tau nizAnAMkUM na pAvai taisaiM jJAnakari rahita ajJAnI mokSamArgakA nizAnAM paramAtmA svarUpa hai tAkUM na pahacAneM taba mokSamArgakI siddhi na hoya tAtaiM jJAnakUM jAnanAM, paramAtmArUpa nisAnAM jJAnarUpa bANakara vedhanAM yogya hai // 21 // Age kahai hai aisA jJAna vinaya saMyukta puruSa hoya so mokSa pAva hai;gAthA - NA purisassa havadi lahadi supuriso vi viNaya saMjutto / gANe lahadi lakkhaM lakkhato mokkhamaggassa // 22 // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 125 saMskRta-jJAnaM puruSasya bhavati labhate supuruSo'pi vinayasaMyuktaH / jJAnena labhate lakSyaM lakSayan mokSamArgasya // 22 // __ artha- jJAna hoya hai so puruSakai hoya hai bahuri puruSahI vinaya saMyukta hoya so jJAnakU pAvai hai, bahuri jJAna pAvai taba tisa jJAnahIkari mokSamArgakI lakSya jo paramAtmAkA svarUpa tAkU lakSatA ghyAvatA saMtA tisa lakSa* pAvai hai // ___ bhAvArtha-jJAna puruSakai hoya hai bahuri puruSahI vinayavAna hoya so jJAnakU pAvai hai tisa jJAnahIkari zuddhaAtmAkA svarUpa jAniye hai yAtai vizeSa jJAnInikA vinayakari jJAnakI prApti karanI jAtai nija zuddha svarUpakU jAni mokSa pAiye hai, ihAM je vinayakAra rahita hoya yathArtha sUtra padatai cige hoya bhraSTa bhaye hoya tinikA niSedha jAnanAM // 22 // ___ ANa yAhIkU dRDha karai hai;gAthA-maidhaNuhaM jassa thiraM sudaguNa bANA suasthi rayaNattaM / paramatthavaddhalakkhoNa vi cukkadi mokkhamaggassa / / 23 / saMskRta-matidhanuryasya sthiraM zrutaM guNaH vANAH susaMti ratnatrayaM / paramArthavaddhalakSyaH nApi skhalati mokSamArgasya // 23 // __ artha----jo munikai matijJAnarUpa dhanuSa thira hoya, bahuri zrutajJAnarUpa jAkai guNa kahiye pratyaMcA hoya, bahuri ratnatraya rUpa jAkai bhalA bANa hoya, bahuri paramArtha svarUpa nija zuddhAtmasvarUpakA saMbaMdharUpa kiyA hai lakSya jAnaiM aisA muni hai so mokSamArgakU nAMhIM cUkai hai // bhAvArtha-dhanuSakI sarva sAmagrI yathAvata milai taba nisAnAM nAhIM cUkai hai taisaiM munike mokSamArgakI yathAvata sAmagrI mile taba mokSamArgarauM bhraSTa nAhI hoya hai tAkA sAdhanakari mokSa pAvai hai yaha jJAnakA mAhAtmya Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M 126 paMDita jayacaMdrajI chAvaDA viracitahai tAtai jinAgama anusAra satyArtha jJAnInikA vinayakari jJAnakA sAdhana karanAM / / 23 // aiseM jJAnakA nirUpaNa kiyaa| AgeM devakA svarUpa kare hai;gAthA--so devo jo atthaM dhamma kAmaM sudei NANaM ca / so dei jassa atthi hu attho dhammo ya pavvajA // 24 saMskRta-saH devaH yaH artha dharma kAmaM sudadAti jJAnaM ca / saH dadAti yasya asti tu arthaH karma ca prvjyaa||24|| artha--deva jAnUM kahiye jo artha kahiye dhana ara dharma ara kAma kahiye icchAkA viSaya aisA bhoga bahuri mokSakA kAraNa jJAna ini cyArinikU devai / tahAM yaha nyAya hai jo vAkai vastu hoya so devai ara jAkai jo vastu na hoya so kaisaiM de, isa nyAyakari artha dharma svargAdike bhoga ara mokSakA sukhakA kAraNa jo pravrajyA kahiye dIkSA jAkai hoya so deva jAnanAM // 24 // AdharmAdikA svarUpa kahai hai jinike jAne devAdikA svarUpa jAnyA jAya;gAthA-dhammo dayAbisuddho payajjA savvasaMgaparicattA / devo vavagayamoho udayayaro bhavvajIvANaM // 25 // saMskRta-dharmaH dayAvizuddhaH pravrajyA srvsNgprityktaa| . devaH vyapagatamohaH udayakaraH bhavyajIvAnAm // 25 artha-dharma hai so tau dayAkAra vizuddha hai, bahuri pravrajyA hai so sarva parigraha rahita hai, bahuri deva hai so naSTa bhayA hai moha jAkA aisA . ha so bhavya jIvanikai udayakA karanevAlA hai // Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhASAvacanikA / 127 bhAvArtha-lokamaiM yaha prasiddha hai jo dharma artha kAma mokSa ye cyAra puruSake prayojana haiM inikai Artha puruSa kADhU vaMdai pUjai hai, bahuri yaha nyAya hai jo jAkai jo vastu hoya so anyakU de aNachatI kahAMteM lyA tArauM ye cyAra puruSArtha jinadevakai pAiye hai, dharma to jinakai dayArUpa pAiye hai tAkU sAdhi tIrthakara bhaye taba dhanakI ara saMsArake bhogakI prApti bhaI loka pUjya bhaeM, bahuri tIrthakara parama padavImaiM dIkSA le sarva mohate rahita hoya paramArthasvarUpa AtmIka dharmakU sAdhi mokSasukhakU pAyA so aiseM tIrthakara jina haiM, sohI deva hai loka ajJAnI jini* deva mAneM haiM tinikai dharma artha kAma mokSa nAhI jAte keI hiMsaka haiM keI viSayAsakta haiM mohI haiM tinikai dharma kAhekA ? bahuri artha kAmakI jinikai vaaNch| pAiye tinikai artha kAma kAhekA ? bahuri janma maraNa" sahita haiM tinikai mokSa kaisaiM ? aisaiM deva sAMcA jinadevahI hai yehI bhavya jIvanikai manoratha pUrNa karai hai, anya sarva kAlpata deva haiM // 25 // aisaiM devakA svarUpa kahyA / __ AgeM tIrthakA svarUpa kahai haiM,gAthA-vayasammattavisuddhe paMceMdiyasaMjade NirAvekkhe / ___hAeu muNI titthe dikkhAsikkhAsuNhANega // 26 / / saMskRta-vratasamyaktvavizuddhe paMceMdriyasaMyate nirpeksse| snAtu muniH tIrthe dIkSAzikSAsusnAnena // 26 // ___ artha-vrata samyaktvakari vizuddha ara pAMca iMdriyanikari saMyata kahiye saMvarasahita bahuri nirapekSa kahiye khyAti lAbha pUjAdika isa lokakA phalakI tathA paralokaviauM svargAdikAnake bhoganikI apekSAta rahita aisA Atma svarUpa tIrtha viSai dIkSA zikSArUpa snAnakari pavitra hohU // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita bhAvArtha-tatvArthazraddhAnalakSaNa sahita paMca mahAvratakari zuddha ara paMca iMdriyanike viSayaniteM virakta isa loka paraloka viSai viSaya bhoganikI vAMchAtai rahita aisaiM nirmala AtmAkA svabhAvarUpa tIrthavirSe snAna kiye pavitra hoya haiM aisI preraNA karai hai // 26 // ANu pheri kahai hai;--- gAthA-jaM himmalaM sudhamma sammattaM saMjamaM tavaM NANaM / - taM titthaM jiNamagge havei jadi saMtibhAveNa // 27 // saMskRta-yat nirmalaM sudharma samyaktvaM saMyamaM tapaH jJAnam / - tat tIrtha jinamArge bhavati yadi zAntabhAvena // 27 // artha--jinamArgavi so tIrtha hai jo nirmala uttamakSamAdika dharma tathA tatvArthazraddhAnalakSaNa zaMkAdimalarahita samyaktva tathA nirmala iMdriya manakA vshkrn| SaTkAyake jIvanikI rakSA karanAM aisA nirmala saMyama tathA anazana avamaudarya vrataparisaMkhyAna rasaparityAga viviktazayyAsana kAyakleza aisA bAhya tau chaha prakAra bahuri prAyazcita vinaya vaiyAvRttya svAdhyAya vyutsarga dhyAna aise chaha prakAra aMtaraMga aiseM bAraha prakAra nirmala tapa, bahuri jIva ajIva Adika padArthanikA yathArtha jJAna ye tIrtha haiM ye bhI jo zAMtabhAvasahita hoya kaSAyabhAva na hoya taba nirmala tIrtha hai jArauM ye krodhAdibhAvasahita hoya tau malinatA hoya nirmalatA na rahai // ___ bhAvArtha-jinamArgaviryai aisA tIrtha kahyA hai loka sAgara nadInikU tIrtha mAni snAna kari pavitra bhayA cAhai hai so zarIrakA bAdya mala initeM kiMcit utara hai ara zarIramaiM dhAtu upadhAturUpa antarmala initeM utarai nAMhI ara jJAnAvaraNa Adi karmarUpa mala ara ajJAna rAga dveSa moha Adi bhAvakarmarUpa mala AtmAke antarmala hai so to initeM kiMcitmAtra Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhASAvacanikA / 129 . bhI utara nAhI ulaTA hiMsAdikatai pApakarmarUpa mala lAgai hai yArauM sAgara nadI AdikU tIrtha mAnanAM bhrama hai / jAkari tiriye so tIrtha hai aisA jinamArgamaiM kahyA hai so hI saMsArasamudratai tAranevAlA jAnanAM // 27 // aiseM tIrthakA svarUpa khyaa| AgaiM arahaMtakA svarUpa kahai hai;gAthA--NAme ThavaNe hi ya saMdavve bhAve hi sgunnpjjaayaa| . cauNAgadi saMpadime bhAvA bhAvaMti arahaMtaM / / 28 // saMskRta-nAmni saMsthApanAyAM hi casaMdravye bhAve casaMguNaparyAyAH ___ cyavanamAgatiH saMpat ime bhAvA bhAvayaMti arhantam 28 arthaH-nAma sthApanA dravya bhAva ye cAra bhAva kahiye padArtha haiM te arahaMtakU janAvaiM haiM bahuri saguNaparyAyAH kahiye arahaMtake guNa paryAyanisahita bahuri cauNA kahiye cyavana araAgati bahuri saMpadA aise ye bhAva arahata* janAvai hai // bhAvArtha-arahaMta zabdakari yadyapi sAmAnya apekSA kevalajJAnI hoya te sarvahI arahaMta hai tathApi ihAM tIrthakarapadakU pradhAnakari kathana kariye hai tAteM nAmAdikakari janAvanAM kahyA hai / tahAM lokavyavahAramaiM nAma AdikI pravRtti aise hai jo jA vastukA nAma hoya taisA guNa na hoya tAkU nAmanikSepa kahiye / bahuri jisa vastukA jaisA AkAra hoya tisa AkAra tAkI kASTa pASANadikakI mUrti banAya tAkA saMkalpa kariye tAkU sthApanA kahiye / bahuri jisa vastukI pahalI avasthA hoya -saMskRta saTIka pratimeM 'saMpadima' aisA pATha hai| 2-'saguNapaJjAyA' isa padakI 'svaguNaparyAyAH' aisI saMskRta mudrita saMskRta pratimeM hai| a0 va. 9 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita tisahI* AgalI avasthA pradhAna kAra kahai tAkU dravya kahiye / bahuri vartamAnamaiM jo avasthA hoya tAkU bhAva kahiye / aiseM cyAra nikSepakI pravRtti hai tAkA kathana zAstramaiM bhI lokakU samajhAvanekU kiyAhai, jo nikSepavidhAna kari nAma sthApanA dravyakU bhAva na samajhanAM, nAmakU nAma samajhanAM, sthApanAkU sthApanA samajhanI, dravyakU dravya samajhanAM, bhAvakU bhAva samajhanAM, anyakrU anya samajhe vyabhicAranAmA dotra Avai hai tAke meTaneMkU lokakU yathArtha samajhAnekU zAstravirSe kathana hai so ihAM taisA nikSepakA kathana na samajhanAM, ihAM tau nizcayanayakU pradhAnakari kathana hai so jaisA arahaMtakA nAma hai taisAhI guNasahita nAma jAnanAM, bahuri sthApanAM jaisI jAkI deha sahita mUrti hai so hI sthApanA jAnanI, bahuri jaisA jAkA dravya hai taisA dravya jAnanAM, bahuri jaisA jAkA bhAva hai taisAhI jAnanAM // 28 // aisaiMhI kayana Arge kariye hai tahAM prathamahI nAma* pradhAna kAra kahai. gAthA-dasaNa aNaMta NAge mokkho NaTakammabaMdheNa / Niruvama guNamArUDho arahaMto eriso hoI // 29 // saMskRta-darzanaM anaMtaM jJAnaM mokSaH naSTASTakarmabaMdhena / nirupamaguNamAruDhaH aIna IdRzo bhavati // 29 // __ artha-jAkai darzana ara jJAna ye to anaMta haiM dhAtikarmake nAzateM sarva jJeya padArthanikU dekhanAM jAnanAM jAkai hai, bahuri naSTa bhayA jo aSTa karmanikA baMdha tAkari jAkai mokSa hai, ihAM sattvakI ara udayakI vivakSA lenI kevalIkai AThauMhI karmakA baMdha nAhI yadyapi sAtA vedanIyakA baMdha siddhAMtamaiM kayA hai tathApi sthiti anubhAga rUpa nAhI tAteM abaMdhatulyahI 1-saToka saMskRta pratimeM 'darzane anaMta jJAne ' aisA saptamyaMta pATha hai| Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 131 hai aisA ADhUhI karma baMdhake abhAvakI apekSA bhAvamokSa kahiye, bahuri upamArahita guNanikAra ArUDha hai sahita hai aise guNa chadmasthamaiM kahUMhI nAhI tArauM upamArahita guNa jAmaiM hai aisA arahaMta hoya // ___ bhAvArtha-kevala nAmamAtrahI arahaMta hoya tAkU arahaMta na kahie aise guNanikari sahita hoya tAkU nAma arahaMta kahiye // __ Agai pheri kahai hai;gAthA-jaravAhijammamaraNaM caugaigamaNaM ca puNya pAvaM ca / haMtUNa dosakamme huu NANamayaM ca arahaMto // 30 // saMskRta-jarAvyAdhijanmamaraNaM caturgatigamanaM puNyaM pApaM ca / hatvA doSakamANi bhUtaH jJAnamayazcAhena // 30 // artha-jarA kahiye buDhApA ara vyAdhi kahiye roga ara janma maraNa cyAra gatinivi. gamana puNya bahuri pApa bahuri doSanikA upajAvanevAlA karma tinikA nAzakAra ara kevala jJAnamayI arahaMta huvA hoya so arahaMta hai // __ bhAvArtha-pahalI gAthAmaiM tau guNanikA sadbhAvakari arahaMta nAma kahyA bahuri isa gAthAmaiM doSanikA abhAvakari arahaMta nAma kayA / tahAM rAga dveSa mada moha arati ciMtA bhaya nidrA viSAda kheda vismaya ye gyAraha doSa tau ghAtikarmake udayateM hoya haiM, bahuri kSudhA tRSA janma jarA maraNa roga kheda ye aghAtikarmake udayateM hoya haiM; tahAM isa gAthamaiM jarA roga janma maraNa cyAra gatinimaiM gamanakA abhAva kahaneMteM tau aghAtikarmak bhaye doSanikA abhAva jAnanAM jAte aghAtikarmamaiM ini doSanikI upajAvanahArI pApaprakRtinikA udayakA arahaMtakai abhAva hai, bahuri rAgadveSAdika doSanikA ghAtikarmake abhAvateM abhAva hai| ihAM koI pUcha-maraNakA Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita - ara puNyakA abhAva kahyA so mokSagamana honA yaha maraNa arahaMtakai haiM ara puNyaprakRtinikA udaya pAiye haiM, tinikA abhAva kaisaiM ? tAkA samAdhAna -- ihAM maraNa hoya kari pheri saMsAra maiM janma hoya aisA maraNakI apekSA hai aisA maraNa arahaMta kai nAMhI taisaiMhI jo puNyaprakRtikA udaya pApaprakRti sApekSa karai aise puNyake udayakA abhAva jAnanAM athavA baMdha apekSA puNyakAbhI baMdha nAMhI hai sAtAvedanIya baMdhai so sthiti anubhAgavinA adhatulyahI hai / bahuri koI pUche - kevalI asAtA vedanIyakA udayabhI siddhAMta maiM kahyA hai tAkI pravRtti kaise hai ? tAkA samAdhAnaaisA jo asAtAkA nipaTa maMda anubhAga udaya haiM ara sAtAkA atitIvra anubhAga udaya hai tAke bazarteM asAtA kachU bAhya kArya karane samartha nAMhI sUkSma udaya deya khiri jAya hai tathA saMkramaNarUpa hoya sAtArUpa hoya jAya hai aisaiM jAnanAM / aisaiM anaMta catuSTayakari sahita sarva doSarahita sarvajJa vItarAga hoya so nAmakari arahaMta kahiye // 30 // AgaiM sthApanAkari arahaMtakA varNana kareM haiM:gAthA - guNaThANamaggaNehiM ya pajjattIpANajIvaThANehiM / ThAvaNa paMcavihehiM paNayavvA arahapurisasta / / 31 / saMskRta - guNasthAnamArgaNAbhiH ca paryAptiprANajIvasthAnaiH / sthApanA paMcavidhaiH praNatavyA arhatpuruSasya / / 31 / / artha --- guNasthAna mArgaNAsthAna paryApta prANa bahuri jIvasthAna ini pAMca prakAra kari arahaMta puruSakI sthApanAM prApta karanI athavA tAkUM praNAma karanAM // bhAvArtha -- sthApanAnikSepamaiM kASThapASANAdika maiM saMkalpa karanAM kalA hai so ihAM pradhAna nAMhI, ihAM nizcaya pradhAna kari kathana hai tahAM guNasthAnAdikakari arahaMtakA sthApana kayA hai // 31 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 133 Aga~ vizeSa kahai hai;gAthA-terahame guNaThANe sajoikevaliya hoi arhNto| cautIsa aisayaguNA hoti hu tassaha pddihaaraa||32|| saMskRta-trayodaze guNasthAne sayogakevalikaH bhavati arhan / catustriMzat atizayaguNA bhavaMti sphuTaM tasyASTa prAtihAryAH artha--guNasthAna caudaha kahe haiM tinimaiM sayogakevalI nAma terahamAM guNasthAna hai tisavirSe yoganikI pravRttisahita kevalajJAnakari sahita sayogakevalI arahaMta hoya hai. bahuri cautIsa atizaya te haiM guNa jAkai bahuri tAkai ATha prAtihArya hoya haiM aisA tau guNasthAnakari sthApanA arahaMta kahiye // bhAvArtha--ihAM cautIsa atizaya ara ATha prAtihArya kahaneM taiM to samavasaraNamaiM virAjamAna tathA vihAra karatA arahaMta hai, bahuri sayoga kahanete vihArakI pravRtti ara vacanakI pravRtti siddha hoya hai bahuri kevalI kahaneMteM kevalajJAnakari sarva tattvakA jAnanAM siddha hoya hai| tahAM cautIsa atizaya tau aisaiM-janmateM pragaTa hoMya daza-malamUtrakA abhAva 1 pasevakA abhAva 2 dhavala rudhira hoya 3 samacaturasrasaMsthAna 4 vajravRSabhanArAca saMhanana 5 suMdararUpa 6 sugaMdhazarIra 7 bhale lakSaNa hoya 8 anaMtavala 9 madhuravacana 10 aisaiM daza / bahuri kevalajJAna upaje daza hoya-upasargakA abhAva 1 adayAkA abhAva 2 zarIrakI chAyA par3e nahIM 3 caturmukha dIkhai 4 sarva vidyAkA svAmIpaNAM 5 netra TimakArai nahIM 6 zatayojanasubhikSatA 7 AkAzagamana 8 kavalAhAra nAhI 9 nakha keza vaTai nAMhI 10 aisaiM daza / bahuri caudaha devakRta-sakalArddhamAgadhI bhASA 1 saMkalajIvanimaiM maitrIbhAva 2 sarva Rtuke phaLa phUla phalaiM 3 darpa Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita NasamAna bhUmi 4 kaMTakarahita bhUmi 5 maMda sugaMdhapavana 6 sarvake AnaMda 7 gaMdhodakavRSTi 8 pAda talai kamalara. 9 sarvadhAnyAnaSpatti 10 dazoM dizA nirmala 11 devaniko AhvAnana zabda 12 dharmacakra AgeM calai 13 aSTa maMgaladravya AgeM cAlai 14 / aSTa maMgala dravyake nAma chatra 1 dhvajA 2 darpaNa 3 kalaza 4 cAmara 5 bhaMgAra 6 tAla 7 supratIcchaka 8 aiseM aatth| aise cautIsake nAma kahe / bahuri aSTa prAtihArya hoya haiM tinike nAma azokavRkSa 1 puSpavRSTi 2 divyadhvani 3 cAmara 4 siMhAsana 5 bhAmaMDala 6 duMdubhivAditra 7 chatra 8 aise ATha / aiseM tau guNasthAnakari arahaMtakA sthApana kahyA // 31 // - aba mArgaNAkari kahai haigAthA-gar3a iMdiyaM ca kAe joe vee kasAya NANe ya / saMjama daMsaNa lesA bhaviyA sammatta saNNi AhAre // 33 // saMskRta--gatau iMdriye ca kAye yoge vede kaSAye jJAne ca / saMyame darzane lezyAyAM bhavyatve samyaktve saMjJini AhAre // 33 // artha-ti, iMdriya, kAya, yoga, veda, kaSAya, jJAna saMyama, darzana, lezyA, bhavyatva, samyaktva, saMjJI, AhAra aiseM caudaha / tahAM arahaMta sayogakevalIlauM teraha guNasthAna haiM tahAM mArgaNa lagAiye taba gati cyAramaiM manuSyagati hai, iMdriyajAti pAMcamaiM paMceMdriya jAti hai, kAya chahamai trasakAya hai- yoga paMdarAmaiM yoga manoyoga satya anubhaya aise doya bahuri tehI vacanayoga doya bahuri kAyayoga audArika aisaiM pAMca haiM ara samuddhAta kareM tAkai audArikamizra kArmANa ye doya mili sAta hai bahuri veda tInUMhIkA abhAva hai, bahuri kaSAya paccIsa sarvahI kA abhAva hai, bahuri jJAna AThamaiM kevalajJAna hai, saMyama sAtamaiM eka yathAkhyAta hai, darzana cyAramaiM Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmmmmmmmmmm aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhASAvacanikA / 135 eka kevala darzana haiM lezyA chahamaiM eka zuklayoganimita hai bahuri bhavya doyamaiM eka bhavya hai, samyaktva chahamaiM kSAyika samyaktva hai saMjJI doyamaiM saMjJI hai so dravyakari haiM bhAvakari kSayopazamarUpabhAva manakA abhAva hai AhAraka anAhAraka doyamaiM AhAraka hai so nokarmavargaNA apekSA hai kavalAhAra nAMhI hai ara samudrAta karai to anAhAraka bhI hai aisaiM doU hai| aisaiM mArgaNA apekSA arahaMtakA sthApana jAnanAM // 33 // AgeM paryAptikari kahai hai;gAthA--AhAro ya sarIro iMdiyamaNaANapANabhAsA ya / pajjattiguNasamiddho uttamadevo havai araho // 34 // saMskRta-AhAraH ca zarIraM indriyamanaAnaprANabhASAH ca / paryAptiguNasamRddhaH uttamadevaH bhavati arhan // 34 // artha-AhAra bahuri zarIra iMdriya mana AnaprANa kahiye zvAsocchAsa bhASA aisaiM chaha paryApti haiM, isa paryAptiguNa kari samRddha kahiye yukta uttamadeva arahaMta haiM // ___ bhAvArtha-paryAptikA svarUpa aisA jo-anya paryAyateM cyavanakari anya paryAyamaiM prApta hoya taba tIna samaya utkRSa aMtarAlamaiM rahai pIcha sainI paMceMdriya upajai so jahAM tIna jAtikI vargaNAkA grahaNa karai; AhAravargaNA bhASAvargaNA manovargaNA; aisaiM grahaNa kari AhArajAtikI vargaNAteM to AhAra zarIra iMdriya zvAsocchAsa aisai cyAra paryApti antarmuhUrta kAlamaiM pUraNa karai pIche bhASAjAti manojAtikI vargaNArauM antarmuhUrttahImaiM bhASA mana paryApti pUrNa karai aise chahUM paryApti antarmuhUrtamaiM pUrNa kara hai pIchai. Ayuparyanta paryApta hI kahAvai ara nokarmavargaNA kA grahaNa karabohI karai,. ihAM AhAra nAma kavalAhArakA na jAnanAM / aiseM terahaiM guNasthAna bhI arahaMtakai paryApti pUrNahI hai aisaiM paryAptikAra arahaMtakA sthApanA hai // 34 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita___ AgeM prANakari kahai haiM;gAthA-paMca vi iMdiyapANA maNavayakAeNa tiNNi valapANA / ___ANappANappANA AugapANeNa hotei daha paannaa||35|| saMskRta-paMcApi iMdriyaprANAH manovacanakAyaiH trayo balaprANAH / ___ AnaprANaprANAH AyuSkaprANena bhavaMti dshpraannaaH||35|| artha-pAMca tau iMdriya prANa bahuri mana vacana kAyakari tIna balaprANa eka zvAsocchAsa prANa eka AyuprANakari sahita daza prANa haiM // _ bhAvArtha--aisaiM daza prANa kahe tinimaiM terahaiM guNasthAna bhAvaiMdriya ara bhAvamanakA kSayopazamabhAvarUpa pravRti nAMhI tisa apekSA tau kAyabala vacanabala zvAsocchAsa Ayu ye cyAra prANa kahiye ara dravya apekSA dazauMhI kahiye, aise prANakari arahaMtakA sthApana hai // 35 // ___ ANa jIvasthAnakari kahai hai;gAthA--maNuyabhave paMciMdiya jIvahANesu hoi caudasame / ede guNagaNajutto guNamArUDho havai araho // 36 // saMskRta--manujabhave paMceMdriyaH jIvasthAneSu bhavati caturdaze / etadgaNagaNayuktaH guNamArUDho bhavati arhan // 36 // artha--manuSyabhavavi paMceMdriyanAmA caudamA jIvasthAna kahiye jIvasamAsa tAvirSe itane guNanike samUhakari yukta teramaiM guNasthAnakU prApta arahaMta hoya hai // ___ bhAvArtha-jIvasamAsa caudaha kahehaiM ekeMdriya sUkSmavAdara 2 veiMdriya teiMdriya cauiMdriya aisaiM vikalatraya 3 paMceMdriya asainI sainI 2 aisaiM sAta bhaye te paryApta aparyApta kari caudaha bhaye tinimaiM caudahamAM sainI paMceMdriya jIvasthAna arahaMtakaihaiM / gAthAmaiM sainIkA nAma na liyA ara manuSyabhavakA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 137 nAma liyA so manuSya sainIhI hoyahai asainI na hoya tAteM manuSya kahaneMteM sainIhI jAnanAM // 36 // aise guNanikari sahita sthApanA arahaMtakA varNana kiyA / ArauM dravyakU pradhAnakari arahaMtakA nirUpaNa karai hai;gAthA-jaravAhidukkharahiyaM AhAraNihAravajjiyaM vimalaM / siMhANa khela seo Natthi duguMchA ya doso ya // 37 // dasa pANA pajjatI ahasahassA ya lakkhaNA bhaNiyA / gokhIrasaMkhadhavalaM maMsaM ruhiraM ca savvaMge // 38 // erisaguNehiM savvaM aisayavaMtaM suparimalAmoyaM / orAliyaM ca kAyaM NAyavvaM arahapurisassa // 39 // saMskRta-jarAvyAdhiduHkharahitaH AhAranIhAravarjitaH vimlH| siMhANaH khelaH svedaH nAsti durgandhaH ca doSaH ca 37 daza prANAH paryAptayaH aSTasahasrANi ca lakSaNAni __ bhaNitAni / gokSIrazaMkhadhavalaM mAMsaM rudhiraM ca sarvAGge // 38 // IdRzaguNaiH sarvaH atizayavAn suprimlaamodH| . audArikazca kAyaH ahetpuruSasya jJAtavyaH // 39 // artha--arahaMta puruSakai audArika kAya aisA jAnanAM--jarA bahuri vyAdhi roga inisaMbaMdhI duHkha jAmaiM nAhIM hai bahuri AhAranIhArakari varjita haiM bahuri vimala kahiye malamUtrakari rahita hai bahuri siMhANa zleSma khela kahiye thUka paseva bahuri durgaMdhI kahiye jugupsA glAnitA durgaMdhAdi doSa jAmaiM nahIM hai // 37 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracita daza tau jAmaiM prANa haiM te dravya prANa jAnanA bahuri pUrNa paryApti hai bahuri eka hajAra ATha lakSaNa jAkai kahai haiM bahuri gokSIra kahiye kapUra athavA caMdana tathA zaMkha sArikhA jAmaiM sarvAMga dhavala rudhira mAMsa hai // 38 // aise guNanikari saMyukta sarvahI deha atizayanikari sahita nirmala haiM Amoda kahiye sugaMdha jAmaiM aisA audArika deha arahaMta puruSakA jaannaaN|39| bhAvArtha-ihAM dravya nikSepa nAhI samajhanAM AtmA" judA hI dehaLU pradhAna kari dravya arahaMtakA varNana hai // 37-38-39 // aise dravya arahaMtakA varNana kiyaa| ArauM bhAvakU pradhAnakari varNana kare hai;gAthA--mayarAyadosarahio kasAyamalavajio ya suvisuddho / cittapariNAmarahido kevalabhAve muNeyanvo // 40 // saMskRta-madarAgadoSarahitaH kaSAyamalavarjitaH ca suvishuddhH| cittapariNAmarahitaH kevalabhAve jJAtavyaH // 40 // artha--kevalabhAva kahiye kevalajJAnarUpahI eka bhAva ho" saM. arahaMta aisA jAnanA-mada kahiye mAna kaSAyatai bhayA garva bahuri rAga dveSa kahiye kaMSAyanike tIvra udayateM hoya aisI prIti ara aprItirUpa pariNAma initeM rahita hai, bahuri paccIsa kaSAyarUpa mala tAkA dravya karma tathA tinike udayauM bhayA bhAvamala tAkari varjita hai yAhIta atizayakari vizuddha hai nirmala hai, bahuri cittapariNAma kahiye manakA pariNamanarUpa vikalpa tAkari rahita hai jJAnAvaraNa karmake kSayopazamarUpa manakA vikalpa nAhI hai, aisA kevala eka jJAnarUpa vItarAgasvarUpa bhAva arahaMta jAnanAM // 40 // ArauM bhAvahIkA vizeSa kahai hai; Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhASAvacanikA / 139 gAthA-sammadaMsaNi passai jANadi NANeNa davvapajjAyA / . sammattaguNavisuddho bhAvo arahassa NAyabo // 41 // saMskRta-samyagdarzanena pazyati jAnAti jJAnena dravyaparyAyAn / samyaktvaguNavizuddhaH bhAvaH arhataH jJAtavyaH // 41 // artha--bhAvaarahaMta-samyagdarzanakari to ApakU tathA sarvakU sattAmAtrakari dekhai hai aisA kevala darzana jAkai hai bahuri jJAnakari sarva dravya paryAyanikU jAnaiM hai aisA jAke kevala jJAna hai bahuri samyaktva guNakari vizuddha hai kSAyika samyaktva jAkai pAhiye hai aisA arahaMtakA bhAva jaannaaN|| _ bhAvArtha-arahaMta hoya hai so ghAtiyAkarmake nAza" hoya hai so yaha mohakarmake nAzateM to mithyAtva kaSAyake abhAvateM paramavItarAgapaNAM sarvaprakAra nirmalatA hoya hai, bahuri jJAnAvaraNa darzanAvaraNa karmake nAzateM anaMtadarzana anaMtajJAna pragaTa hoya hai tinakari sarva dravya paryAyanikU ekaiM kAla pratyakSa dekhai jAnaiM hai| tahAM dravya chaha haiM-tinimaiM jIvadravya tau saMkhyAkari anaMtAnaMta hai, bahuri pudgala dravya tini anaMtAnaMta guNe haiM, bahuri AkAza dravya eka hai so anaMtAnaMta pradezI hai tAkai madhya sarva jIva pudgala asaMkhyAta pradezamaiM tiSThe haiM, bahuri eka dharmadravya eka adharmadravya ye doU asaMkhyAta pradezI haiM initeM AkAzaMke loka alokakA vibhAga hai tisa lokahImaiM kAladravyake asaMkhyAta kAlANu tiSThe haiN| ini sarva dravyake pariNAmarUpa paryAya haiM te eka eka dravyakai anaMtAnaMta haiM tinikU kAladravyakA pariNAma nimitta hai tAke nimittateM kramarUpa hotA samayAdika vyavahArakAla kahAvai hai tisakI gaNanAte atIta anAgata vartamAna dravyanike paryAya anaMtAnaMta haiM tini sarva dravya paryAyanikU arahaMtakA darzana jJAna ekai kAla dekhai jAnaiM hai yAhI taiM arahaMtakU sarva darzI sarvajJa kahiye hai|| Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita bhAvArtha--aisaiM arahaMtakA nirUpaNa caudaha gAthAnimai kiyA tahAM prathama gAthAmaiM nAma sthApanA dravya bhAva guNa paryAya sahita cyavana Agati saMpatti ye bhAva arahaMta* jAnAaiM haiM tAkA vyAkhyAna nAmAdi kathanamaiM sarvahI AyagayA tAkA saMkSepa bhAvArtha likhiye hai-tahAM prathama tau garbhakalyANaka hoya hai so garbhamaiM AvataiM chaha mahIne pahalI indrakA prenyA dhanada jisa rAjAkI rANIke garbhamaiM AvasI tAkA nagarakI zobhA karai, ratnamayI suvarNamayI maMdira race, nagarakai koTa khAI daravAje suMdara vana upavanakI racanA karai, sundara jinake bheSa aise nara nArI puramaiM basAvai, bahuri nitya rAjamaMdirapari ratnanikI varSA hovo karai bahuri mAtAke garbhamaiM Avai taba mAtAkU solai sapanAM Ave, rucakadvIpako basabAvAlI devAMganA mAtAkI nitya sevA kareM, aisaiM nava mAsa bIte prabhukA tIna jJAna daza atizaya liye janma hoya, taba tIna lokamaiM kSobha hoya, devanikai vinA bajAe bAjA vAja, iMdrakA Asana kaMpai, taba indra prabhukA janma hUvA jAni svarga" airAvati hastI car3hi Avai, sarva cyAra prakArake deva devI bhele hoya Ave, zacI (indrANI) mAtA pAsi jAya pracchanna prabhukauM le Avai, indra harSita hajAra netranikIra dekhe, saudharma indra apanI godamaiM leya airAvati hastIpari caDhi meruparvatanaiM cAlai, IzAna iMdra chatra rAkhe, sanatkumAra mAhendra indra camara DhAe~, meruke pAMDukavanakI pAMDukazilApari siMhAsanapari prabhukU thApai, sAre deva kSIrasamudrateM eka hajAra ATha kalazanimaiM jala lyAya deva devAMganA gIta nRtya vAdina baDe utsAhasahita prabhuke mastakapari DhAri janmakalyANakakA abhiSeka karai, pIche zaMgAra vastra AbhUSaNa paharAya mAtAkai maMdira lyAya mAtAkU sauMpeM, indrAdika deva apane sthAnaka jAMya, kubera sevAkU rahai, pIche kumAra avasthA tathA rAjya avasthA bhogai tAmaiM manovAMchita bhoga bhoga, pIche Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhASAvacanikA / 141 kachu vairAgyakA kAraNa pAya saMsAra deha bhogate virakta hoya, taba laukAMtika deva Aya vairAgyakI vadhAvana hArI prabhukI stuti kareM, pI, indra Aya tapakalyANaka karai pAlakImaiM baiThAya bar3e bar3e utsava" vanamaiM lejAya, tahAM prabhu pavitra zilApari baiThi paMcamuSTInaiM lauMcakari paMca mahAvrata aMgIkAra karai samasta parigrahakA tyAgakari digaMbararUpa dhAri dhyAna karai, tatkAla manaHparyayajJAna upajai, pAchai ketaka kAla vIte tapake balakari ghAtikamakI prakRti 47adhAti karmaprakRti 16 aiseM taresaThi prakRtikA saMttAmaiMsUM nAzakari kevalajJAna upajAya anaMtacatuSTaya pAya kSudhAdika aThAraha doSani" rahita hoya arahaMta hoya, taba indra Aya samavasaraNa racaiM so Agamokta aneka zobhA sahita maNisuvarNamayI koTa khAI vedI cyArUM dizA cyAra daravAjA mAnastaMbha nATyazAlA vana Adi aneka racanA kara, tAke madhya sabhAmaMDapamaiM bAraha sabhA, tinimaiM muni AryikA zrAvaka zrAvikA deva devI tiryaca tiSTheM, prabhuke aneka atizaya pragaTa hoya, sabhAmaMDapake vIci tIna pITha pari gaMdhakuTIkai vIci siMhAsanapari va kamalAsana aMtarIkSa prabhu virAje ara aSTa prAtihAryayukta hoya vANI khirai tAkU suni gaNadhara dvAdazAMga zAstra raceM, aise kevalakalyANakakA utsava indra karai hai pIche prabhu vihAra karai tAkA baDA utsava deva kareM, pAchai keteka kAlapIche Ayuke dina thore rahaiM taba yoganirodha kari adhAtikarmakA nAzakari mukti padhAreM, taba pIche zarIrakA saMskAra indra utsavasahita nirvANa kalyANa karai / aisaiM tIrthaMkara paMca kalyANakakI pUjA pAya arahaMta kahAya nirvANa prApta hoya hai aiseM jAnanAM // ___ ArauM pravrajyAkA nirUpaNa karai hai tAkU dIkSA kahiye tAkU prathamahI dIkSAke yogya sthAnakavizeSakU tathA dIkSAsahita muni jahAM tiSTai tAkA. svarUpa kahai hai, Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracita gAthA-suNNahare taruhihe ujjANe taha masANavAse vaa| giriguha girisihare vA bhImavaNe ahava vasite vaa||42|| saMvasAsattaM titthaM vacacaidAlattayaM ca vuttehiM / jiNabhavaNaM aha vejhaM jiNamagge jiNavarAviti // 43 // paMcamahavyayajuttA paMciMdiyasaMjayA giraavekkhaa| . sajjhAyajhANajuttA muNivara vasahA giicchaMti // 44 // saMskRta-zUnyagRhe tarumUle udyAne tathA zmazAnavAse vaa| giriguhAyAM girizikhare vA bhImavane athavA vasatau vaa|| svavazAsaktaM tIrthaM vacazcaityAlayatrikaM ca uktaH / jinabhavanaM atha vedhyaM jinamArge jinavarA vidanti // 43 paMcamahAvratayuktAH paMcendriyasaMyatAH nirapekSAH / svAdhyAyadhyAnayuktAH munivaravRSabhAH niicchnti||44|| artha--sUnAM ghara, vRkSakA mUla koTara, udyAna vana, masANa bhUmi, girikI guphA, girikA zikhara, bhayAnakavana, athavA vastikA, inivirSe dIkSAsahita muni tiSTeM ye dIkSAyogya sthAna haiN|| ___ bahuri svazAsakta kahiye svAdhIna muninikari Asakta je kSetra tinimaiM munivarsa, bahuri jahAMteM mukti padhAre aise tau tIrthasthAna bahuri vaca caitya Alaya aisA trika je, pUrva ukta kahiye Ayatana Adika paramArtharUpa, saMyamI muni arahaMta siddha svarUpa tinikA nAmake akSararUpa maMtra tathA tinikI (1) saMskRta pratimeM 'savasA' 'sataM' aise do pada kiye haiM jinakI saMskRta svavazA 'sattvaM' isa prakAra likhI haiM / ( 2 ) vacacaidAlattayaM isake bhI do hI pada kiye haiM 'vacaH' 'caityAlayaM' isa prkaar| Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 143 AjJArUpavANI so to vaca, ara tinikai AkAra dhAtu pASANakI pratimA sthApana so caitya, ara so pratimA tathA akSara maMtra vANI jAmaiM sthApiye aisA Alaya maMdira yaMtra pustaka aisA vaca caitya AlayakAtrika, bahuri athavA jinabhavana kahiye akRtrima caityAlaya maMdira aisA AyatanAdika tinikai samAnahI tinikA vyavahAra, tAhi jinamArgavi jinavara deva vedhya kahiye dakSiAsahita muninikai dhyAvaneyogya citavana karaneyogya kahai hai // bahuri je munivRSabha kahiye muninimaiM pradhAna haiM te kahe te zUnyagRhAdika tathA tIrtha nAma maMtra sthApanarUpa mUrti ara tinikA Alaya maMdira pustaka ara akRtrima jinamaMdira tinikU NiicchaMti kahiye nizcayakari iSTa karaiM haiM tinimaiM sUnA ghara AdikamaiM vasaiM haiM ara tIrtha AdikA dhyAna citavana karaiM haiM ara anyakuM tahAM dIkSA dehaiM / ihAM 'NiicchaMti' kA pAThAMtara 'NaicchaMti' aisAbhI hai tAkA kAkoktikari tau aisA artha hoya hai "jo kahA na iSTa karai hai karaihI hai" / ara eka TippaNImaiM aisA artha kiyA hai jo aise zUnyagRhAdika tathA tIrthAdika tinakU svavazAsakta kahiye svecchAcArI bhraSTa AcArI tinikari Asakta hoya yukta hoya tau te munipradhAna iSTa na karai tahAM na vasaiM / kaise haiM te munipradhAna-pAMca mahAvratanikari saMyukta haiM, bahuri kaise haiM-pAMca indriyanikA hai bhalai prakAra jItanAM jinikaiM, bahuri kaise haiM-nirapekSa haiM kAhU prakArakI vAMchAkari muni na bhaye hai, bahuri kaise haiM-svAdhyAya ara dhyAnakari yukta haiM kaI tau zAstra para par3hAyeM haiM kaI dharma zukladhyAna kareM haiM / ___ bhAvArtha-ihAM dIkSAyogya sthAnaka tathA dIkSAsahita dIkSA denevAlA munikA tathA tinike citavana yogya vyavahArakA svarUpa kahyA hai // 42-43-44 // ArauM pravrajyAkA svarUpa kahai hai; Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita- . gAthA-gihagaMthamohamukkA vAvIsaparISahA jiykssaayaa| . pAvAraMbhavimukkA pavvajjA erisA bhaNiyA // 45 // saMskRta--gRhagraMthamohamuktA dvAviMzatiparISahA jitkssaayaa| pApAraMbhavimuktA pravrajyA IdRzI bhaNitA // 45 // __ artha-gRha kahiye ghara ara graMtha kahiye parigraha ini doUniteM tathA tinikA moha mamatva iSTa aniSTabuddhi tA" rahita haiM, bahuri bAvIsa parISahanikA sahanAM jAmaiM hoya hai, bahuri jIte hai kaSAya jAmaiM, bahuri pAparUpa jo AraMbha tAkari rahita hai, aisI pravrajyA jinezvara deva kahI hai // ___ bhAvArtha-jaina dIkSAmaiM kachubhI parigraha nAhI, sarva saMsArakA moha nAhI, bAIsa parISahanikA jAmaiM sahanAM, kaSAyanikA jItanAM pApAraMbhakA jAmaiM abhAva / aisI dIkSA anya matamaiM nAhI // 45 // Aga~ pheri kahai hai;gAthA-dhaNadhaNNavatthadANaM hiraNNasayaNAsaNAi chttaaii| kuddANaviraharahiyA pavvajjA erisA bhaNiyA // 46 // saMskRta-dhanadhAnyavastradAnaM hiraNyazayanAsanAdi chatrAdi / kudAnaviraharahitA pravrajyA IdRzI bhaNitA // 46 // artha-dhana dhAnya vastra inikA dAna bahuri hiraNya kahiye rUpA sonA Adika bahuri zayyA Asana Adi zabdaH chatra cAmarAdika bahuri kSetra Adika ye kudAna tAkA denA tAkari rahita aisI pravrajyA kahI hai| bhAvArtha- anyamatI keI aisI pravrajyA kahaiM haiM--jo gaU dhana dhAnya vastra sonA rUpA zayana Asana chatra cAmara bhUmi AdikA dAna karanA so pravrajyA hai tAkA yA gAthAmaiM niSedha kiyA hai jo pravrajyA tau nimrathasvarUpa hai jo dhana dhAnya Adi rAkhi dAna karai tAkai kAhekI pravrajyA ? Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 145 wwwwwwwwwwwwwwww.. ye to gRhasthakA karma hai, bahuri gRhasthakai bhI ini vastunike dAnateM vizeSa puNyatau nAhI upajai hai jAteM pApa bahuta hai so puNya alpa hai so bahuta pApa kArya tau gRhasthakU karane# lAbha nAhI jAmaiM bahuta lAbha hoya so hI karanA yogya hai, dIkSA tau ini vastunikari rahita hI jAnanAM 46 ANa pheri kahai hai;-- gAthA-sattamitte ya samA psNsnniddaaalddhilddhismaa| taNakaNae samabhAvA pavvajA erisA bhaNiyA // 47 // saMskRta-zatrau mitre ca samA prshNsaanindaa'lbdhilbdhismaa| tRNe kanake samabhAvA pravrajyA IdRzI bhaNitA // 47 // artha-bahuri jAmaiM zatru mitravi samabhAva hai, bahuri prazaMsA niMdA virSe lAbha alAbhaviauM samabhAva hai bahuri tRNakaMcana vi samabhAva hai aisI pravrajyA kahI hai| bhAvArtha--jainadIkSAvi rAgadveSakA abhAva hai jAnaiM vairI mitra niMdA prazaMsA lAbha alAbha tRNa kaMcanavirSe tulya bhAva hai, jainake muninika aisI dIkSA hai // 47 // ___ AgeM pheri kahaiM haiM;-- gAthA-uttamamajjhimagehe dAride Isare NirAvekkhA / savvattha gihidapiMDA padhajjA erisA bhaNiyA // 48 // saMskRta-uttamamadhyamagehe daridre Izvare nirapekSA / sarvatra gRhItapiMDA pravajyA IdRzI bhaNitA // 48 // artha-uttama geha kahiye zobhAsahita aisA rAjamaMdirAdika ara madhyama geha kahiye zobhArahita sAmAnya janakA ghara ini vi. tathA daridrI, a0va0 10 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitA dhanavAna inivirSe nirapekSa kahiye jAmaiM apekSA nAhIM aisI sarva jAyagAM grahyA hai piMDa kahiye AhAra jAneM aisI pravrajyA kahI hai / / ___ bhAvArtha---muni dIkSAsahita hoya hai ara AhAra lene* jAya taba aisI na vicArai jo baDe ghara jAnAM athavA choTe ghara jAnAM tathA daridrIke jAnA dhanavAnakai jAnA aisI vAMchA rahita nirdoSa AhArakI yogyatA hoya tahAM sarvatrahI jAyagAM yogya AhAra le, aisI dIkSA hai // 48 // ___ Agai pheri kahai hai;gAthA-NiggaMthA NissaMgA gimmANAsA arAya NidosA / Nimmama NirahaMkArA pavvajjA erisA bhaNiyA // 49 / / saMskRta-nirgrathA niHsaMgA nirmAnAzA arAgA niSA / nirmamA nirahaMkArA pravrajyA IdRzI bhaNitA // 49 // artha-bahuri kaisI hai pravrajyA-nigraMthasvarUpa hai parigraha rahita hai, bahuri kaisI hai-niHsaMga kahiye strI Adi paradravya kA saMga milApa jAmaiM nAMhIM hai, bahuri nirmAnA kahiye mAna kaSAya jA. nAMhIM hai madarahita hai bahuri kaisI hai nirAzA hai jAmaiM AzA nahIM hai saMsArabhogakI AzArahita hai, bahuri kaisI hai-arAga kahiye rAgakA jAmaiM abhAva hai saMsAra deha bhogasUM jAmaiM prIti nahIM hai, bahuri kaisI hai nirdoSa kahiye kAhUsU dveSa jAmaiM nAhIM hai, bahuri kaisI hai nirmamA kahiye jAmaiM kAhUMsU mamatva bhAva nAhI hai, bahuri kaisI hai nirahaMkArA kahiye ahaMkArarahita hai jo kaLaM karmakA udaya hai so hoya hai aiseM jAnane taiM paradravya. kApaNAMkA ahaMkAra nAMhIM hai apanAM svarUpakA hI jAmaiM sAdhana hai aisI pravrajyA kahI hai / / bhAvArtha-anyamatI bheSa pahari tisamAtra dIkSA mAneM haiM so dIkSA nAMhIM hai, jainadIkSA aisI kahI hai / / 49 / / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 147 Agai pheri kahai hai;gAthA--NiNNehA NillohA NimmohA NivviyAra nniklusaa| Nibbhaya NirAsabhAvA pavvajA erisA bhnniyaa||50|| saMskRta-niHsnehA nirlobhA nirmohA nirvikArA nissklussaa| nirbhayA nirAzabhAvA pravrajyA IdRzI bhagitA // 50 // artha--bahuri pravrajyA aisI kahI hai.--niHsnehA kahiye jAmaiM kAhUMsU sneha nAhI paradravyasUM rAgAdirUpa sacikkaNabhAva jAmaiM nAhI hai, bahuri kaisI hai nirlobhA kahiye jAmaiM kachu paradravyake lenekI vAMchA nAhI hai, bahuri kaisI hai. nirmohA kAhaye jAmaiM kAhU paradravyasU moha nAhI hai bhUlikari bhI paradravyamaiM Atmabuddhi nAMhI upajai hai, bahuri kaisI hai nirvikAra hai bAhya abhyaMtara vikAratUM rahita hai bAdha zarIrakI ceSTA tathA vastrabhUSaNAdikakA tathA aMga upAMgakA vikAra jAmaiM nahIM hai aMtaraMga kAma krodhAdikakA vikAra jAmaiM nAMhI hai, bahuri kaisI haiM ni:kaluSA kahiye malinabhAvarahita hai AtmAkU kaSAya malina kara hai so kaSAya jAmaiM nahIM hai, bahuri kaisI hai nirbhayA kahiye kAhU prakArakA bhaya jAmaiM nAhI hai, ApakA svarUpakU avinAzI jAnaiM tAkai kAhekA bhaya hoya, bahuri kaisI hai nirAzabhAva kahiye jAmaiM kAhU prakAra paradravyakI AzAkA bhAva nAhI hai AzA tau kichU vastukI prApti na hoya tAkI lagI rahai hai ara jahAM paradravyakU apanAM jAnyAM nAhI ara apane svarUpakI prApti bhaI taba kichU pAvanA na rahyA taMba kAhekI AzA hoya / pravrajyA aisI kahI hai // bhAvArtha-jainadIkSA aisI hai, anyamatamaiM svarUpa dravyakA bhedajJAna nAMhI hai tinikai aisI dIkSA kAherauM hoya // 50 // AgaiM dIkSAkA bAhya svarUpa kahai hai; Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 paMDita jayacaMdrajI chAbar3A viracitagAthA-jahajAyasavasarisA avalaMviyabhuya NirAuhA sNtaa| . parakiyaNilayaNivAsA pavvajA erisA bhnniyaa||51|| saMskRta---yathAjAtarUpasadRzI avalaMbitabhujA nirAyudhA shaaNtaa| parakRtanilayanivAsA pravrajyA IdRzI bhaNitA // 51 // artha-kaisI hai pravrajyA--yathAjAtarUpasadRzI kahiye jaisA janmyAM bAlakakA nagna rUpa hoya taisA nagna rUpa jAmaiM hai, bahuri kaisI hai avalaMbitabhujA kahiye laMbAyamAna kiye haiM bhujA jAmaiM bAhulya apekSA kAyotsarga khar3A rahanAM jAmaiM hoya hai, bahuri kaisI hai nirAyudhA kahiye Ayudhanikari rahita hai, bahuri zAMtA kahiye aMga upAMgake vikAra rahita zAMta mudrA jAmaiM hoya hai, bahuri kaisI hai parakRtAnelayanivAsA kahiye parakA kiyA nilaya jo vastikA Adika tAmaiM hai nivAsa jAmaiM ApakU kRta kArita anumodanA mana vacana kAya kari jA doSa na lAgyA hoya aisI parakI karI vastikA Adikamai vasanAM hoya hai aisI pravrajyA kahI hai // ___ bhAvArtha-anyamatI keI bAhya vastrAdika rAI hai keI Ayudha rAkheM haiM keI sukhanimitta Asana calAcala rAkheM haiM keI upAzreya Adi vasanekA nivAsa banAya tAmaiM vasaiM haiM ara ApakU dIkSA sahita mAneM haiM tinikai bheSamAtra hai, jainadIkSAto jaisI kahI taisIhI hai // 51 // Aga~ pheri kahai hai-- gAthA-uvasamakhamadamajuttA sarIrasaMkAravajiyA rukkhA / mayarAyadosarahiyA payajA erisA bhaNiyA // 52 // saMskRta-upazamakSamadamayuktA zarIrasaMskAravarjitA rUkSA / madarAgadoSarahitA pravrajyA IdRzI bhaNitA / / 52 // artha--bahuri kaisI hai pravrajyA upazamakSamAdamayuktA kahiye upazamatau mohakarmakA udayakA abhAvarUpa zAMtapariNAma ara kSamA krodhakA abhAva Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 149 rUpa uttamakSamA ara dama kahiye iMdriyanikU viSayanimaiM na pravarttAvanAM ini bhAvanikari yukta hai bahuri kaisI hai zarIrasaMskAravarjitA kahiye snAnAdika kari zarIra kA saMvAranAM tAkari rahita hai, bahuri rUkSa kahiye tailAdikakA mardana zarIrakai jAmaiM nAhI hai, bahuri kaisI hai mada rAga dveSa inikari rahita hai, aisI pravrajyA kahI hai / bhAvArtha-anyamatake bheSI krodhAdikarUpa pariNamaiM haiM zarIra* saMvAri suMdara rAkheM haiM iMdriyanike viSaya sevaiM haiM ara ApakU dIkSAsahita mAna haiM so vai to gRhasthatulya haiM atIta kahAya ulaTA mithyAtva dRDha kareM haiM; jainadIkSA aisI hai so satyArtha hai yAkU aMgIkAra kareM te sAMce atIta haiM // 52 // ___ Agai pheri kahai hai;gAthA-vivarIyamUDhabhAvA paNahakammaha nnhmicchttaa| sammattaguNa visuddhA pavvajjA erisA bhaNiyA // 53 / / saMskRta-viparItamUDhabhAvA praNaSTakarmASTA naSTamithyAtvA / samyaktvaguNavizuddhA pravrajyA IdRzI bhaNitA // 53 // artha-bahuri kaisI hai pravrajyA-viparIta bhayA hai dUri bhayA hai mUDhabhAva kahiye ajJAnabhAva jAkai, anyamatI AtmAkA svarUpa sarvathA ekAMtakari aneka prakAra nyAre nyAre kahi vAda kareM haiM tinikai AtmAkA svarUpavirSe mUDhabhAva hai jainI muninikai anekAMta sAdhyA huvA yathArthajJAna hai tAtaiM mUDhabhAva nAMhIM hai, bahuri kaisI hai praNaSTa bhayA hai mithyAtvajAmaiM jainadIkSAmaiM atattvArthazraddhAnarUpa mithyAtvakA abhAva hai yAhIta samyaktvanAmA guNakari vizuddha hai nirmala hai samyaktvasahita dIkSAmaiM doSa. nAMhI rahai hai; aisI pravrajyA kahI hai // 53 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 paMDita jayacaMdracI chAvar3A viracita AgaiM pheri kahai hai;gAthA - jiNamagge pavvajjA chahasaMhaNaNesu bhaNiya NiggaMthA / bhAvaMti bhavvapurisA kammakkhayakAraNe bhaNiyA // 54 // saMskRta -- jinamArge pravrajyA paTsaMhananeSu bhaNitA nirgrathA / bhAvayaMti bhavya puruSAH karmakSayakAraNe bhaNitA ||54 // - artha -- pravrajyA hai so jinamArgaviSai chaha saMhananavAle jIvakai honAM kahyA hai nirgrathasvarUpa hai sarvaparigraha rahita yathAjAtasvarUpa hai yAkUM bhavyapuruSa haiM te bhAvaiM haiM aisI pravrajyA karmakA kSayakA kAraNa kahI hai // bhAvArtha -- vajra RSabhanArAca Adi chaha zarIrake saMhanana kahe haiN| tinimaiM sarvahI maiM dIkSA honAM kayA hai so je bhavyapuruSa haiM te karmakSayakA kAraNa jAMni yAkUM aMgIkAra karau / aisA nAMhI hai--jo dRDha saMhanana vajraRSabha Adika haiM tinihI maiM hoya ara sphATika saMhanana maiM na hoya hai, aisI nirgratharUpa dIkSA sphATika saMhananaviSai bhI hoya hai // 54 // I Age pheri kahai hai; - gAthA - tilatusamattaNimittasama vAhiragaMthasaMgaho Natthi / pavvatra havar3a esA jaha bhaNiyA savvadarasIhiM // 55 // saMskRta - tilatuSamAtranimittasamaH bAhyagraMthasaMgrahaH nAsti / pravajyA bhavati eSA yathA bhaNitA sarvadarzibhiH // 55 // artha -- jisa pravrajyAviSai tilake tuSamAtrakA saMgrahakA kAraNa aisA bhAvarUpa icchAnAmA aMtaraMga parigraha bahuri tisa tilake tusa mAtra bAhya parigrahakA saMgraha nAMhI aisI pravrajyA jaise sarvajJadeva kahI hai so hI hai, anya prakAra pravrajyA nAhIM hai aisA niyama jAnanAM / zvetAMbara Adi ka haiM haiM jo apavAdamArga maiM vastrAdikakA saMgraha sAdhukai kayA hai so sarvajJake Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhASAvacanikA / 151 sUtra maiM tau kayA hai nAMhI tinanaiM kalpita sUtra banAye haiM tini maiM kahyA hai so kAladoSa hai / / Argai pheri kahai hai : gAthA - uvasaggaparisahasahA NijaNadesehi Nicca atthe / sila kaTThe bhUmitale savve Aruhai savvattha // 56 // saMskRta -- upasargaparISa hasahA nirjanadeze hi nityaM tiSThati / zilAyAM kASThe bhUmitale sarvANi Arohati sarvatra // 56 // artha-kaisI hai pravrajyA -- upasarga kahiye deva manuSya tiryaJca acetanakRta upadrava ara parISaha kahiye daivakarmayogataiM Aye je bAIsa parISaha tinikUM samabhAvanitaiM sahanA jAmaiM aisI pravrajyAsahita muni haiM te jahAM anya jana nAMhI aisA nirjana vanAdika pradeza tahAM sadA tiSTheM haiM, tahAM bhI zilAtala kASTa bhUmitalaviSai timrai ini sarvahI pradezanikUM ArohaNakari baiTheM sorbe, sarvatra kahaneMtaiM vanamaiM rahaiM ara kiMcitkAla nagara maiM rahaiM tau aisehI ThikAneM haiM | bhAvArtha - jainadIkSAvAle muni upasargaparISaha maiM samabhAva rahaiM ara jahAM soveM baiTheM tahAM nirjana pradeza maiM zilA kASTha bhUmi hI viSai baiTheM soveM, aisA nAMhI jo anyamatake bheSIkI jyoM svacchanda pramAdI rahaiM, aiseM jAnanAM // 56 // Argai anya vizeSa kahai hai; gAthA - pasu mahilasaMdasaMgaM kusIlasaMgaM Na kugar3a vikahAo / sajjhAyajhAgajuttA pavvajjA erisA bhaNiyA // 57 // saMskRta - pazumahilASaMDhasaMgaM kuzIlasaMgaM na karoti vikathAH / svAdhyAyadhyAnayuktA pravrajyA IdRzI bhaNitA // 57 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita artha-jisa pravrajyAvirSe pazu tiryaMca mahilA ( strI ) paMDha ( napuM saka ) inikA saMga tathA kuzIla ( vyabhicArI ) puruSakA saMga na karai hai bahuri strI rAjA bhojana cora ityAdikakI kathA te vikathA tinikU na kareM, to kahA karai ? svAdhyAya kahiye zAstra jinavacananikA paThana pAThana ara dhyAna kahiye dharma zukla dhyAna inikari yukta rahai; pravrajyA aisI jinadeva kahI hai| ___ bhAvArtha-jainadIkSA lekari kusaMgati karai vikathAdika karai pramAdI rahai to dIkSAkA abhAva hojAya yAtai kusaMgati niSiddha hai anya bheSakI jyoM yaha bheSa nAhI hai ye mokSamArga hai anya saMsAramArga haiM // 57 / / ANa pheri vizeSa kahaiM haiM;gAthA--tavavayaguNehiM suddhA saMjamasammattaguNavisuddhA ya / suddhA guNehiM suddhA pabanjA erisA bhaNiyA / / 58 / / saMskRta-tapovataguNaiH zuddhA saMyamasamyaktvaguNavizuddhA ca / zuddhA guNaiH zuddhA pravrajyA IdRzI bhaNitA // 58 // artha--pravrajyA jinadeva aisI kahI hai-kaisI hai--tapa kahiye bAhya abhyaMtara bAraha prakAra ara vrata kahiye pAMca mahAvrata ara guNa kahiye inike bhedarUpa uttaraguNa tinikari zuddha hai, bahAra kaisI hai-saMyama kahiye indriya manakA nirodha SaTkAyakA jIvanikI rakSA samyaktva kahiye tatvArtha zraddhAna lakSaNa nizcaya vyavahArarUpa samyagdarzana bahuri inikA guNa kahiye mUlaguNa tinikari zuddha atIcAra rahita nirmala hai, bahuri je pravrajyAke guNa kahe tini kari zuddha hai, bheSamAtra hI nAhI; aisI zuddha pravrajyA kahI hai ini guNani vinA pravrajyA zuddha nAMhI hai / Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhASAvacanikA / 153. bhAvArtha-tapa vrata samyaktva inikari sahita ara inake mUlaguNa ara acAranikA sodhanAM jAmaiM hoya aisI dIkSA zuddha hai, anyaM vAdI tathA. zvetAMbarAdi jaise taiseM kaheM haiM so dIkSA zuddha nAMhI // 25 // AgeM pravrajyAkA kathana saMkoca hai; - gAthA - evaM AyattaNaguNapajjattA bahuvisuddhasammatte / NiggaMthe jinamagge saMkheveNaM jahAkhAdaM // 59 // saMskRta - evaM AyatanaguNaparyAptA bahuvizuddhasamyaktve / nirgrathe jinamArge saMkSepeNa yathAkhyAtam // 59 // artha - aiseM pUrvokta prakAra Ayatana jo dIkSAkA ThikAnAM nidrtha muni tAke guNa je te haiM tinakari pajjattA kahiye paripUrNa, bahuri anya bhI je bahuta-dIkSA cAhiye te guNa jAmaiM hoya aisI pravrajyA jinamArga maiM. jaisaiM khyAta kahiye prasiddha hai taiseM saMkSepakari kahI, kaisA hai jinamArgavizuddha hai samyaktva jAmaiM atIcAra rahita samyaktva jAmaiM pAiye hai bahuri kaisA hai jinamArga -- nigraMtharUpa hai jAmaiM bAhya aMtara parigraha nAMhI hai // " bhAvArtha- aisI pUrvokta pravrajyA nirmala samyaktvasahita nigraMtharUpa jinamArgavirSai kahI hai, anya naiyAyika vaizeSika sAMkhya vedAnta mImAMsaka pAtaMjali bauddha Adika matamaiM nAMhI hai, bahuri kAladoSateM jainamatataiM cyuta bhaye ara jainI kahAvaiM aise zvetAMbara Adika tinimaiM bhI nAMhI hai // 59 // aisaiM pravrajyAkA svarUpakA varNana kiyA / AgaiM bodhapAhuDakUM saMkocatA saMtA AcArya kahai hai; - gAthA - ruvatthaM suddhatthaM jiNamagge jiNavarehiM jaha bhaNiyaM / bhavvajaNa bohaNatthaM chakkA hiyaMkaraM uttaM // 60 // 'Atmatva' isa ( 1 ) saMskRta saTIka pratimeM 'Ayatana ' isakI saMskRta prakAra hai / Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita - saMskRta - rUpasthaM zuddhayarthaM jinamArge jinavaraiH yathA bhaNitam / bhavyajanavodhanArthaM SaTkAyahitaMkaraM uktam / / 60 / artha -- zuddha hai aMtaraMga bhAvarUpa artha jAmaiM aisA rUpastha kahiye bAhyasvarUpa mokSamArga jaisA jinamArgaviSai jinadeva kayA hai taisA chaha kAyake jIvanikA hita karanevAlA mArga bhavyajIvanike saMbodhanakai artha kA hai aisA AcAryanaiM apanA abhiprAya prakaTa kiyA hai | bhAvArtha -- isa bodhapAhuDaviSai Ayatana Adi pravrajyAparyanta gyAraha sthala kahe tinakA bAhya aMtaraMga svarUpa jaise jinadevanaiM jinamArga maiM kA taiseM kayA hai / kaisA hai yaha rUpa 1 -chaha kAyake jIvanikA hita karanevAlA hai ekeMdriya Adi asainI paryanta jIvanikI rakSAkA jAmaiM adhikAra hai bahuri sainI paMceMdriya jIvana kI rakSAbhI karAvai hai ara mokSamArgakA upadeza kari saMsArakA duHkha bheTi mokSakUM prApta kare hai aisA mArga bhavyajIvani ke saMbodhaneM ke arthi kayA hai, jagatake prANI AnAditaiM lagAya mithyAmArgamai pravarti saMsAra maiM bhramaiM haiM so duHkha meTanekUM Ayatana Adi gyAraha sthAnaka dharmake ThikAnekA Azraya le haiM te ThikAneM anyathA svarUpa sthApi tinitaiM sukha liyA cAhaiM hai so yathArthavinA sukha kahAM tA AcArya dayAlu hoya jaisaiM sarvajJa bhASe taiseM Ayatana AdikA svarUpa saMkSepa kari yathArtha kayA hai tAkUM vAMco par3ho dhAraNa karo yAkI zraddhA karo ini svarUpa pravartto yAtaiM vartamAna maiM sukhI raho ara AgAmI saMsAra duHkhataiM chUTi paramAnandasvarUpa mokSakUM prApta hohU aisA AcAryakA kaha"kA abhiprAya hai| ihAM koI pUchai jo isa bodhapAhuDamaiM dharmavyavahArakI pravRttike gyAraha sthAnaka kahe tinikA vizeSaNa kiyA jo chaha kAyake jIvani ke hita ke Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhASAvacanikA / 155 karanevAle ye haiM so anyamatI inikUM anyathA sthApi pravRtti karaiM haiM te hiMsArUpa haiM ara jIvanike hita karanevAle nAMhI tahAM ye gyAraha hI sthAnaka saMyamI muni ara arahaMta siddhahIkUM kahe tahAM ye tau chaha kAyake jIvanike hita karanevAleMhI haiM tAtaiM pUjya haiM yaha tau satya hai, ara jahAM vasaiM aise AkAzake pradezarUpa kSetra tathA parvatakI guphA vanAdika tathA akRtrima caityAlaya ye svayameva vaNi rahe haiM tinikUM bhI prayojana ara nimitta vicAra upacAra mAtra kari chaha kAyake jIvanike hita karanevAle kahiye tau virodha nAMhI jAte ye pradeza jaDa hai te buddhipUrvaka kAhUkA burA bhalA kareM nAMhI tathA jaDakUM sakha duHkha Adi phalakA anubhava nAMhI tAtaiM ye bhI vyavahAra kari pUjya hai jAtaiM arahaMtAdika jahAM tiSThe vai kSetra nivAsa Adika prazasta haiM tAtaiM tini arahaMtAdikai AzrayateM ye kSetrAdikabhI pUjya haiM bahuri gRhastha jinamaMdira banAvai vastikA pratimA banAvai pratiSThA pUjA karai tAmaiM tau chaha kAyake jIvanikI virAdhanA hoya hai so ye upadeza ara pravRttikI bAhulyatA kaise haiM / 1 tAkA samAdhAna aisA jo gRhastha arahaMta siddha muninikA upasaka hai so ye jahAM sAkSAt hoya tahAM tau tinikI vaMdanAM pUjanAM karaihI hai, ara ye sAkSAt nAMhIM tahAM parokSa saMkalpa maiM leya vaMdanAM pUjanAM karai tathA tinikA vasakA kSetra tathA ye muktiprApta bhaye tisa kSetra maiM tathA akRtrima caityAlaya maiM tinikA saMkalpa kari vaMde pUjai yA maiM anurAga vizeSa sUcai hai, bahuri tinikI mudrA pratimA tadAkAra banAne ara tisakUM maMdira banAya pratiSThA kari sthApaiM tathA nitya pUjana kare yA maiM atyaMta anurAga sU hai tisa anurAgarte viziSTa puNyabaMdha hoya hai ara tisa maMdira maiM chaha kAyake jIvanakA hitakI rakSAkA upadeza hoya hai tathA niraMtara sunanevAlA dhAranevAlAkai ahiMsA dharmakI zraddhA dRDha hoya hai tathA tinikI tadAkAra Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita pratimA dekhanevAlAkai zAMta bhAva hoyahai dhyAnakI mudrAkA svarUpa jAnyA jAya hai vItarAga dharmaH anurAga vizeSa hone taiM puNyabaMdha hoya hai tAteM inikU bhI chaha kAyake jIvanike hitake karanevAle upacAra kari kahiye, ara jinamaMdira vastikA pratimA banAvai tAmaiM tathA pUjA pratiSThA karanemaiM AraMbha hoyahai tAmaiM kichU hiMsA bhI hoyahai so aisA AraMbha to gRhasthakA kArya hai yAmaiM gRhastha* alpa pApa kahyAhai puNya bahuta kahyAhai jAteM gRhasthakI padavImaiM nyAyakArya kari nyAyapUrvaka dhana upArjana karanAM rahaneMkU jAyagA banAvanAM vivAhAdika karanAM yatnapUrvaka AraMbha kari AhArAdika Apa kari ara khAnAM ityAdika kAryanimaiM yadyapi hiMsA hoyahai toU gRhasthakU inikA mahApApa na kahiye, gRhasthakai tau mahApApa mithyAtvakA sevanAM anyAya corI Adikari dhana upArjanAM trasa jIvanikU mAri mAMsa Adi abhakSya khAnAM parastrI sevA karanAM ye mahApApa haiM, ara gRhasthAcAra chor3a muni hoya taba gRhasthake nyAyakArya bhI anyAya hI haiM, ara munikai bhI AhAra AdikI pravRttimaiM kiLU hiMsA hoya hai tAkari munikU hiMsaka na kahiye taisaiM hI gRhasthakai nyAyapUrvaka padavIyogya AraMbhake kAryanimaiM alpa pApahI kahiye, tAtai jinamaMdira vastikA pUjA pratiSThAke kAryanimaiM AraMbhakA alpa pApahai, ara mokSamArgamaiM pravarttavAleninai ati anurAga hoyahai ara tinikI prabhAvanA karai hai tini* AhAradAnAdika de haiM tinikA vaiyAvRttyAdi karai hai so ye samyaktvakA aMga haiM ara mahAna puNyakA kAraNa hai tAtai gRhasthakU sadA karanA ucitahai, ara gRhastha hoya ye kArya na karai tau jAniye yAkai dharmAnurAga vizeSa naahiiN|| ___ ihAM pheri koI kahai jo gRhasthakU sarai nAhI te to karaihI karai ara dharmapaddhati AraMbhakA kAryakari pApa kyauM milAvai sAmAyika pratikramaNa proSadha Adikari puNya upajAvai / tAkU kahiye--jo tuma aisaiM kahau Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bodhapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 157 jahAM tumhAre pariNAmakI to aisI jAti nAhI, kevala bAhya kriyA mAtramaiM hI puNya samajhau hau bAhya bahu AraMbhI parigrahIkA mana sAmAyika pratikramaNa Adi nirAraMbha kAryani. vizeSa lAgai nAMhI hai yaha anubhava gocara hai, so terai apane bhAvanikA anubhava nAhI kevala bAhya sAmAyikAdi nirAraMbha kAryakA bheSadhAri baiThetau ki viziSTa puNya hai nAMhI zarIrAdika bAhya vastu tau jaDa hai kevala jaDakI phiyA phala tau AtmAkU lAgai nAMhI ara apane bhAva jetA aMsA bAhya kriyAmaiM lAgai tetA aMsA zubhAzubha phala ApakU lAgai hai, aise viziSTa puNya tau bhAvanikai anusAra hai, bahuri AraMbhI parigrahIkA bhAva tau pUjA pratiSThAdika bar3e AraMbha hI vizeSa anurAga sahita lAgai hai, ara jo gRhasthAcArake bar3e AraMbha" virakta hogA so tyAga kari apanI padavI badhAvaigA taba gRhasthAcArake bar3e AraMbha choDaigA taba tAhI rIti baDe AraMbha dharma pravRttikebhI padavIkI rIti ghaTAvaigA muni hogA taba sarvahI AraMbha kAhevU karaigA, tAk mithyAdRSTi bAhyabuddhi je bAhya kAryamAtrahI puNya pApa mokSamArga samajhai hai tinikA upadeza suni ApakU ajJAnI na honA, puNya pApakA baMdhamaiM zubhAzubha bhAvahI pradhAna haiM ara puNya pApa rahita mokSamArga hai tAmaiM samyagdarzanAdikarUpa Atma pariNAma pradhAna haiM ara dharmAnurAga hai so mokSamArgakA sahakArI hai ara dharmAnurAgake tIvra maMdake bheda bahuta haiM tAtaiM apaneM bhAvanikU yathArtha pahacAni apanI padavI sAmarthya pahacAni samajhikari zraddhAnajJAna pravRtti karanI apanAM bhalA burA apane bhAvanikai AdhIna hai bAhya paradravya tau nimitta mAtra hai, upAdAna kAraNa hoya to nimittabhI sahakArI hoya ara upAdAna na hoya to nimitta kaLUbhI na karai hai, aise isa bodhapAhuDakA Azaya jAnanAM / yAkU nIkai samajhi AyatanAdika jaisaiM kahe taisaiM ara inikA vyavahArabhI bAdha taisAhI ara caityagRha pratimA jinabiMba jina Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitamudrA Adi dhAtu pASANAdikakAbhI vyavahAra taisAhI jAni zraddhAna karanA ara pravRtti karanI / anyamatI aneka prakAra svarUpa bigADi pravRtti kareM haiM tini* buddhikalpita jAni upAsanA na karanI / isa dravya vyavahArakA prarUpaNa pravrajyAke sthalamaiM AditeM dUsarI gAthAmaiM biMbacaityAlayatrika ara jinabhavana ye bhI muninike dhyAvane yogya haiM aisaiM kahyA hai so je gRhastha inikI pravRtti karaiM haiM taba te muninikai dhyAvane yogya hoya haiM tAteM jinamandira pratimA pUjA pratiSThA Adikake sarvathA niSedha karanevAle sarvathA ekAntIkI jyauM mithyAdRSTi haiM, tinikI saMgati na karanI // ___ AgeM AcArya isa bodhapAhuDakA kahanAM apanI buddhikalpita nAhIM hai pUrvAcAryAnike anusAra kahyA hai aisaiM kahai haiN| gAthA--saddaviyAro hUo bhAsAsuttesu jaM jiNe kahiyaM / so taha kahiyaM NAyaM sIseNa ya bhadabAhussa // 61 // saMskRta-zabdavikAro bhUtaH bhASAsUtreSu yajinena kathitam / tat tathA kathitaM jJAtaM ziSyeNa ca bhdrbaahoH||61|| artha- zabdakA vikAra upajyA aisA akSararUpa pariNayA bhASAsUtranivirSe jinadevanaiM kahyA sohI zravaNamaiM akSararUpa AyA bahuri jaisA jinadeva kahyA taisA paraMparAkari bhadrabAhunAma paMcama zratakevalInai jAnyAM apane ziSya vizAkhAcArya AdikU kahyA so tini jAnyAM sohI artharUpa vizAkhAcAryakI paraMparAyatai calyA AyA sohI artha AcArya kahai hai hamanaiM kahyA hai so hamArI buddhikari kalpita na kahyA hai; aisA abhiprAya hai // 61 // ANa bhadrabAhu svAmIkI stutirUpa vacana kahai hai1 gAthAra meM biMbakI jagaha 'vaca ' aisA pATha hai / Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM cAritrapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 159 gAthA-bArasa aMgaviyANaM caudasapuvvaMgaviulavittharaNaM / suyaNANi bhaddabAhU gamayagurU bhayavao jayao // 62 // saMskRta-dvAdazAMgavijJAnaH caturdazapUrvAMgavipulavistaraNaH / zrutajJAnibhadrabAhuH gamakaguruH bhagavAn jayatu // 62 / / artha-bhadrabAhu nAma AcArya hai so jayavaMta hohu kaise haiM bAraha aMganikA hai vijJAna jinikU, bahuri kaise hai caudaha pUrvanikA hai vipula vistAra jinikai yAhItaiM kaise hai zrutajJAnI hai pUrNa bhAvajJAnasahita akSarAtmaka zrutajJAna jinikai pAiye hai, bahuri kaise hai 'gamaka guru' haiM je sUtrake arthakU pAya jaisAkA taisA vAkyArtha karai tinikU gamaka kahiye tinike guru haiM tinimaiM pradhAna haiM, bahuri kaise haiM bhagavAna haiM surAsuranikari pUjya hai, aise haiM so jayavaMta houu| aisaiM kahanemaiM stutirUpa tini* namaskAra sUcai hai 'jayati' dhAtu sarvotkRSTa arthamaiM hai so sarvotkRSTa kahaneta namaskArahI Avai // bhAvArtha-bhadrabAhusvAmI pAMcavA zrutakevalI bhaye tinikI paraMparAyateM zAstrakA artha jAMni yaha bodhapAhuDa graMtha racyA hai tAtai tini* aMtamaMgala arthi AcArya stutirUpa namaskAra kiyA hai / aiseM bodhapAhuDa samApta kiyA hai / / 62 // chappaya / prathama Ayatana dutiya caityagRha tIjI pratimA darzana ara jinabiMva chaTho jinamudrA yatimA / jJAna sAta deva ATha{ navamUM tIratha dasamUM hai arahaMta gyAramUM dIkSA zrIpatha // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita ima paramAratha munirUpa sati anyabheSa saba niMdya haiM / vyavahAra dhAtupASANamaya AkRti inikI vaMdya hai // 1 // dohaa| bhayo vIra jinabodha yahu, gautamagaNadhara dhAri / varatAyo:paMcamagurU, namUM tinahiM mada chAri // 2 // iti zrIkundakundasvAmi viracita bodhapAhuDakI jayapuranivAsi paM0 jayacandrachAvar3AkRta dezabhASAmayavacanikA samApta // 4 // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // shriiH|| atha bhaavpaahdd| (5) AgeM bhAvapAhuDakI vacanikA likhiye hai; dohaa| paramAtamakU vaMdikari zuddhabhAvakaratAra / karUM bhAvapAhuDataNI dezavacanikA sAra // 1 // aisaiM maMgalapUrvaka pratijJAkari zrIkundakundaAcAryakRtabhAvapAhuDa gAthAvaMdha tAkI dezabhASAmaya vacanikA likhiye hai / tahAM prathama AcArya iSTake namaskArarUpa maMgalakari graMtha karanekI pratijJAkA sUtra kahai hai;gAthA-NamiUNa jiNavariMde NarasurabhavaNiMdavaMdie siddhe / vocchAmi bhAvapAhuDamavasese saMjade sirasA // 1 // saMskRta--namaskRtya jinavarendrAn narasurabhavanendravaMditAn siddhAn / vakSyAmi bhAvaprAbhRtamavazeSAn saMyatAn zirasA // 1 // artha-AcArya kahai hai jo maiM bhAvapAhuDa nAma graMtha hai tAhi kahUMgA pUrva kahAkAra-jinavarendra kahiye tIrthaMkara paramadeva bahuri siddha kahiye aSTakarmakA nAzakAra siddhapadakU prApta bhaye bahuri avazeSa saMyata kahiye AcArya upAdhyAya sarvasAdhu aise paMca parameSThI tinahiM mastakakari vaMdanA karikai kahUMgA; kaise haiM paMca parameSThI-nara kahiye manuSya sura kahiye svargavAsI deva bhavana kahiye pAtAlavAsI deva inike indra tinikari vaMdane yogya haiN| a.va. 11 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 paMDita jayacaMdra jI chAvaDA viracita ___bhAvArtha- AcArya bhAvapAhuDa graMtha racaiM haiM so bhAva pradhAna paMcaparameSThI haiM tiniLU AdimaiM namaskAra yukta hai jAteM jinavareMdra tau aise haiM jina kahiye guNazreNI nirjarAkIra yukta aise aviratasamyagdRSTI Adika tinimaiM vara kahiye zreSTha gaNadharAdika tinimaiM indra tIrthakara paramadeva hai so guNazreNI nirjarA zuddhabhAvahI hoya hai so tIrthakarabhAvake phalakU pahuMce ghAtikarmakA nAzakari kevalajJAna pAyA, bahuri taiseMhI sarvakarmakA nAzakari parama zuddha bhAvakU pAya siddha bhaye, bahuri AcArya upAdhyAya zuddha bhAvake ekadezakU pAya pUrNatA* Apa sAdhaiM haiM anyakuM zuddha bhAvakI dIkSA zikSA de haiM, bahuri sAdhu haiM te bhI taisaiMhI zuddha bhAvakU Apa sAdhai haiM bahuri zuddha bhAvIke mAhAtmyakari tIna lokake prANInikari pUjaneyogya vaMdaneyogya kahai haiM; tAtai bhAvaprAbhUtakI AdiviSai iniphU namaskAra yukta hai bahuri mastakakari namaskAra karane maiM sarva aMga Aya gaye jAte mastaka aMganimeM uttama hai, bahuri Apa namaskAra kiyA taba apanA bhAvapUrvaka bhayAhI taba 'mana vacana kAya' tInUMhI Aya gaye aisaiM jAnanAM // 1 // AgaiM kahai hai jo liMga dravyabhAva kari doya prakAra hai tinimaiM bhAvaliMga paramArtha haigAthA--bhAvo hi paDhamaliMgaM Na davvaliMgaM ca jANa paramatthaM / bhAvo kAraNamUdo guNadosANaM jiNA viti // 2 // saMskRta-bhAvaH hi prathamaliMgaM na dravyaliMgaM ca jAnIhi paramArtham / bhAvo kAraNabhUtaH guNadoSANAM jinA vidanti // 2 // __ artha-bhAva hai so prathamaliMga hai yAhIta he bhavya ! tU dravyaliMga hai tAhi paramArtharUpa mati jANe jAte guNa ara doSa inikA kAraNabhUta bhAvahI hai aisaiM jina bhagavAna kahaiM haiM // Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 163 bhAvArtha--jArauM guNa je svarga mokSakA honAM ara doSa je narakAdika saMsArakA honAM inikA kAraNa bhagavAna bhAvahIkU kahyA hai yA kAraNa hoya so kAryakai pahalaiM pravatai so ihAM muni zrAvakakai dravya liMgaka pahalai bhAvaliMga hoya tau sAMcA muni zrAvaka hoya hai tAtai bhAvaliMgahI pradhAna hai pradhAna hoya sohI paramArtha hai, tAtai dravyaliMgakU paramArtha na jAnanAM aisaiM upadeza kiyA hai| __ ihAM koI pUcha-bhAvasvarUpa kahA hai ? tAkA samAdhAna-jo bhAvakA svarUpa tau AcArya Aja kahasI tathApi ihAMbhI kichU kahiye hai--yA lokamaiM SaT dravya haiM tinimaiM jIva pudgalakA vartana prakaTa dekhane meM Avai hai-tahAM jIva tau cetanAsvarUpa hai ara pudgala sparza rasa gaMdha varNa svarUpa jaDa hai inikI avasthA" avasthAratarUpa honAM aisA pariNAma... bhAva kahiye hai tahAM jIvakA svabhAva pariNAmarUpa bhAva tau dazana jJAna hai ara pudgala karmake nimitta" jJAnamaiM moha rAga dveSa honAM so vibhAva bhAva hai bahuri pudgalake sparza" sparzAntara rasate rasAntara ityAdi guNate guNAntara honAM so tau svabhAvabhAva hai ara paramANunai skaMdha honAM tathA skaMdhatai anyaskaMdha honAM tathA jIvake bhAvake nimittateM karmarUpa honAM ye vibhAva bhAva hai, aisaiM inikai paraspara nimittanaimittika bhAva pravarte hai| tahAM pudgala tau jaDa hai tAke naimittikabhAvateM kiLU sukha duHkha Adi nAhI ara jIva cetana hai yAke nimittauM bhAva hoya tiniteM sukhaduHkha Adi pravatta hai tAtai jIvakU svabhAva bhAvarUpa rahanekA ara naimittikabhAvarUpa na pravartta kA upadeza hai / ara jIvakai pudgala karmake saMyoga" dehAdika dravyakA saMbaMdha hai so isa bAhyarUpakU dravya kahiye so bhAvateM dravyakI pravRtti hyeya hai aise dravyakI pravRtti hoya hai / aiseM dravya bhAvakA svarUpa jANi svabhAvamaiM pravattai vibhAvamaiM na pravattai tAkai paramAnaMda sukha hoya Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitahai, vibhAva rAgadveSa moharUpa pravattai tAkai saMsArasaMbaMdhI duHkha hoya haiM, ara dravyarUpa hai so pudgalakA vibhAva hai yA saMbaMdhI jIvakai duHkha sukha hoya hai tAtai bhAvahI pradhAna hai, aisaiM na hoteM kevalI bhagavAnakai bhI sAMsArika sukha duHkhako prApti Avai, so hai nAMhI / aiseM jIvake jJAnadarzana ara rAgadveSa moha ye to svabhAva vibhAva haiM ara pudgalake sparzAdika ara skaMdhAdika svabhAva vibhAva haiM tinimaiM jIvakA hita ahita bhAva pradhAna hai pudgaladravyasaMbaMdhI pradhAna nAhI, bAhya dravya nimittamAtra hai, upAdAna vinA nimitta kichU karai nAMhI; ye to sAmAnyapaNe svabhAvakA svarUpa hai bahuri yAhIkA vizeSa samyagdarzana jJAna cAritra to jIvakA svabhAva bhAva haiM tinimaiM samyagdarzana bhAva pradhAna hai yAvinAM sarva bAhya kriyA mithyAdarzana jJAna cAritra haiM so vibhAva haiM so saMsArakA kAraNa hai, aise jAnanAM // 2 // AgaiM kahai hai jo bAhya dravya nimitta mAtra hai so yAkA abhAva jIvakai bhAvakI vizuddhitAkA nimitta jANi bAhyadravyakA tyAga kIjiye hai;gAthA-bhAvavisuddhiNimittaM bAhiragaMthassa kIrae caao| vAhiracAo vihalo abbhaMtaragaMthajuttassa // 3 // . saMskRta-bhAvavizuddhinimittaM bAhyagraMthasya kriyate tyAgaH / bAhyatyAgaH viphalaH abhyantaragraMthayuktasya // 3 // ___ artha--bAhya parigrahakA tyAga kIjiye hai so bhAvakI vizuddhi tAkai Artha kIjie hai bahuri abhyaMtara parigraha jo rAgAdika tinikari yukta hai tAkai bAhya parigrahakA tyAga niSphala hai / bhAvArtha-aMtaraMgabhAvavinA bAhya tyAgAdikakI pravRtti niSphala hai yaha prasiddha hai // 3 // Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 165 ___ AgaiM kahai hai--jo koTyAM bhava viauM tapa karai tauU bhAva vinA siddhi nAhI;gAthA--bhAvarahioNa sijjhai jai vi tavaM carai koddikoddiio| jammaMtarAi bahuso laMbiyahattho galiyavattho // 4 // saMskRta-bhAvarahitaHna siddhayati yadyapi tapazcarati kottikottii| janmAntarANi bahuzaH laMbitahastaH glitvstrH||4|| artha-jo bahuta janmAMtaratAI koDAkoDi saMkhyA kAla tAI hasta laMbAyamAnakari vastrAdika tyAgakari tapazcaraNa karai tauU bhAvarahitakai siddhi nAMhI hoya hai // ___ bhAvArtha-bhAvamaiM mithyAdarzana mithyAjJAna mithyAcAritra rUpa vibhAva rahita samyagdarzana jJAna cAritra svarUpa svabhAvakai virSe pravRtti na hoya tau koDA koDi bhava tAI kAyotsargakari nagna mudrA dhAri tapazcaraNa karai tauU muktikI prApti na hoya, aisaiM bhAvamaiM samyagdarzana jJAna cAritra rUpa bhAva pradhAna hai tinimeMbhI samyagdarzana pradhAna hai jAteM yA vinAM jJAna cAritra mithyA kahe haiM, aiseM jAnanAM // 4 // __ AgaiM isahI arthakU dRr3ha karai hai;gAthA-pariNAmammi asuddhe gaMthe muzcei bAhare ya jii| bAhiragaMthaJcAo bhAvavihUNassa kiM kuNai // 5 // saMskRta-pariNAme azuddhe graMthAna muMcati bAhyAn ca yadi / bAhyagraMthatyAgaH bhAvavihInasya kiM karoti // 5 // artha-jo muni hoya pariNAma azuddha hote bAhya graMthakU chor3e tau bAhya parigrahakA tyAga hai so bhAvarahita munikai kahA karai ? kachUbhI na karai // artha-jo muni kAya pariNAma azuddha hAta vAta prathaka choTe se Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracita ___ bhAvArtha-jo bAhya parigrahakU choDi muni hoca ara parigrahapariNAmarUpa azuddha hoya abhyaMtara parigraha na choDai tau vAhya tyAga kichu kalyANarUpa phala na karisakai hai, samyagdarzanAdibhAva vinA karmanirjarArUpa kArya na hoya hai // 5 // pahalI gAthA" yAmaiM yaha vizeSa haiM jo munipadabhI le ara pariNAma ujjvala na rahai AtmajJAnakI bhAvanA na rahai to kareM kaTe nAhI / AgeM upadeza karai hai jo bhAvakU paramArtha jANi yAha*i aMgAkAra karau-- gAthA-jANahi bhAvaM paDhamaM kiM te liMgeNa bhAvarahieNa / paMthiya ! sivapuripaMthaM jiNauvaimu payatteNa // 6 // saMskRta-jAnIhi bhAvaM prathamaM kiM te liMgena bhAvarahitena / pathika zivapurIpaMthAH jinopadiSTaH prayatnena // 6 // ___ artha-he mune ! mokSapurIkA mArga jinadeva prayatnakari upadezyA bhAvahI hai tAte he zivapurIkA pathika ! kahiye mArga calanevAlA tU bhAvahI* prathama jANi paramArthabhUta jANi, bhAvarahita dravyamAtra liMgakari terai kahA sAdhya hai kichU bhI nAhI // .. bhAvArtha-mokSamArga jinezvaradeva samyagdarzana jJAna cAritra AtmabhAvasvarUpa paramArthakari kahyA hai tA" yAhAkU paramArtha jAni aMgIkAra karanAM kevala dravyamAtra liMgakari kahA sAdhya hai aise upadeza hai AmaiM kahai hai jo dravyaliMga Adi taiM bahuta dhAre tini" kichu siddhi na bhaI;gAthA--bhAvarahieNa sapurisa aNAikAlaM aNaMtasaMsAre / gahiujhiyAI bahuso bAhiraNiggaMtharUvAI // 7 // Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa|| 167 saMskRta-bhAvarahitena satpuruSa ! anAdikAlaM anaMtasaMsAre / gRhItojjhitAni bahuzaH bAhyanigraMtharUpAgi / / 7 // artha-he satpuruSa ! anAdikAla lagAya isa anaMta saMtAraviauM taiM bhAvarahita nigaMtharUpa bahuta vAra grahaNa kiyA ara choDayA // bhAvArthaH--bhAva jo nizcaya sanyagdarzana jJAna cAritra tila vinA bAhya nigraMtharUpa dravyaliMga saMsArAvidhaiM anaMtakAla lagAya bahutabAra dhAre ara chor3e tathApi kichU siddhi na bhaI caturgativiauM bhramatA hI rahyA // 7 // ___ so hI kahai hai:---- gAthA--bhIsaNaNaracagaIe tiriyagaIe kudevamaNugaie / pattosi tivvadukkhaM bhAvahi jigabhAvaNA jIva ! // saMskRta-bhISaNanAkAtau tiryaggatau kudevamanuSyagatyoH / prApto'si tIvraduHkhaM bhAvaya jinabhAvanAMjIva! // 8 // artha-he jIva ! taiM bhISaNa bhayakArI narakagati tathA tiryaMcagati bahuri kudeva kumanuSyagativi. tIvra duHkha pAye tAteM aba tU jinabhAvanAM kahiye zuddha AtmatattvakI bhAvanA bhAya yAteM tairai saMsArakA bhramaNa miTai // bhAvArtha-AtmAkI bhAvanA vinA cyAra gatike duHkha anAdi kAla taiM saMsAravi. pAye yAteM aba he jIva ! tU jinezvaradevakA zaraNa le ara zuddhasvarUpakA bArabAra bhAvanArUpa abhyAsa kari yAta~ saMsArakA bhramagate rahita mokSakU prApta hoya, yaha upadeza hai // 8 // ANa cyAri gatike duHkhanikU vizeSakara kahai hai, tahAM prathama hI narakagatike duHkhanikU kahai hai;gAthA-sattasuNarayAvAse dAruNabhIsAI asahaNIyAI / bhuttAI suirakAlaM duHkkhAiM NiraMtaraM sahiya // 9 // Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita - saMskRta - saptasu narakAvAseSu dAruNabhISaNAni asahanIyAni / bhuktAni sucirakAlaM duHkhAni niraMtaraM soDhAni ||9|| artha -- he jI ! taiM sabata narakabhUminiviSai naraka AvAsa je vile tiniviSai dAruNa kahiye tIvra ara bhayAnaka ara asahanIya kahiye sahe na jAya aise ghaNeM kAlaparyanta duHkhanikUM niraMtarahI bhogyA ara sA // bhAvArtha -- narakakI pRthvI sAta haiM tinimaiM bila bahuta haiM tiniviSai eka sAgara lagAya tetIsa sAgaraparyanta tahAM Ayuha jahAM Ayuparyanta atitIvra du:kha yahU jIva anaMtakAla sahatA AyA hai // 9 // Agai tiryecagati ke duHkhanikUM kahai hai; - gAthA -- khaNaNuttAvaNavAlaNaveyaNaviccheyaNANi rohaM ca / pattosi bhAvarahio tiriyagaIe ciraM kAlaM // 10 // saMskRta - khananottApanajvAlanavedanaM vicchedanAnirodhaM ca / prApto'si bhAvarahitaH tiryaggatau ciraM kAlaM // 10 // artha--he jIva ! taiM tiryaMcagativiSai khanana uttApana jvalana vedana vyucchedana nirodhana ityAdi duHkha bahutakAlaparyaMta pAye, kaisA bhayA saMtAbhAvarahitakari samyagdarzana Adi bhAvarahita bhayA saMtA // bhAvArtha -- yA jIvaneM samyagdarzanAdi bhAva vinAM tiryaMcagativirSe cirakAla duHkha pAye - pRthvI kAyamaiM tau kudAla Adi khodaneMkari duHkha pAye, apakAyaviSai agnitaiM tapanAM DholanAM ityAdikari duHkha pAye, tejakAyaviSai jvAlanAM bujhAvanAM Adikari duHkha pAye, pavanakAyavirSai bhAretaiM halakA calanAM phaTanAM Adikari duHkha pAye, vanaspatikAyaviSai phADanAM 1 - mudrita saMskRta pratimeM 'saptasu narakAvAse' aisA pATha hai / 2- mudrita saMskRta pratimeM 'svahita' aisA pATha hai, 'sahiya' isakI chAyA meM / 3- mudrita saMskRta pratimeM 'veyaNa' isakI saMskRta 'vyajana' isa prakAra hai / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 169 chedanAM rAMdhanAM Adikari duHkha pAye, vikalatrayavi anyataiM rukanAM alpa Ayurte maranAM ityAdikari duHkha pAye, paMceMdriya pazu pakSI jalacara AdivirSe paraspara ghAta tathA manuSyAdikakAra vedanA bhUkha tRSA rokanA baMdhana denAM ityAdikari duHkha pAye, aise tiryaMcagativi. asaMkhyAta anaMtakAlaparyanta duHkha pAye // 10 // __ AgeM manuSyagatike duHkhanikU kahai hai;gAthA--AgaMtuka mANasiyaM sahajaM sArIriyaM ca cattAri / dukkhAI maNuyajamme pattosi aNaMtayaM kAlaM // 11 // saMskRta-AgaMtukaM mAnasikaM sahajaM zArIrikaM ca ctvaari| duHkhAni manujajanmani prApto'si anaMtakaM kAlaM 11 __ artha-he jIva / taiM manuSyagativiauM anaMtakAlaparyanta AgaMtuka kahiye akasmAt vajrapAtAdika AyapaDai aisA bahuri mAnasika kahiye manahI viauM bhayA aisA viSayanikI vAMchA hoya ara milai nAMhI aisA bahuri sahaja kahiye mAtA pitAdikakari saha nahIM upajyA tathA rAga dveSAdikatai vastukU iSTa AnaSTa duHkha honA bahuri zArIrika kahiye vyAdhi rogAdika tathA parakRta chedanA bhedana Adikatai bhaye duHkha ye cyAra prakAra ara cakArateM inikU Adile aneka prakAra duHkha pAye // 11 // A devagativirSe duHkhanikU kahai hai;gAthA-suraNilayesu suraccharavioyakAle ya mANasaM tivvaM / saMyattosi mahAjasa duHkhaM suhabhAvaNArahio // 12 // saMskRta-suranilayeSu surApsarAviyogakAle ca mAnasaM tiivrm| saMprApto'si mahAyazaH! duHkhaM shubhbhaavnaarhitH||12 artha-he mahAjasa ! teM suranilayeSu kAheye devalokavirSe surApsarA kahiye pyArA deva tathA pyArI apsarAkA viyoga kAlavirSe tisake viyoga Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracita saMbaMdhI duHkha tathA iMdAdrika baDe RdridhArInikU dekhi ApakU hIna mAnanA aisA mAnasika duHkha aise tIvra duHkha zubha bhAvanAMkari rahita bhaye saMte pAyA // ___ bhAvArtha-ihAM mahAjasa aisA saMvodhana kiyA tAkA Azaya yaha hai jo muni nirgrantha liMga dhArai ara dravyaliMga munirka samasta kriyA karai parantu AtmAkA svarUpa zuddhopayogakai sanmukha na hoya tAkU pradhAnapaNa upadeza hai-jo muni bhayA so tau baDA kArya kiyA terA jasa lokamaiM prasiddha bhayA parantu bhalIbhAvanA jo zuddhAtmatattvakA abhyAsa tAvinA tapazcaraNAdikakari svargavi devabhI bhayA to vahAM bhI viSayanikA lobhI bhayA saMtA mAnasika duHkhahI taptAyamAna bhayA // 2 // ___ ANu zubhabhAvanAMte rahita azubha bhAvanAkA nirUpaNa karai hai;gAthA-kaMdappamAjhyAo paMca vi asuhAdibhavaNAI ya / bhAUNa davaliMgI pahIgadevo dive jAo // 13 // saMskRta-kAMdItyAdIH paMcApi azubhAdibhAvanAH ca / bhAvayitvA dravyaliMgI grahINadevaH divi jaatH||13|| artha--he jIva ! tU dravyaliMgI muni hoya kari kAndIkU Adi lekari pAMca azubha zabda haiM Adi jinakai aisI azubha bhAvanA bhAyakari prahiNadeva kahiye nIcadeva svargavirSe upajyA // ___ bhAvArtha-kAndapI, killiSikI, saMmohI, dAnavI, AbhiyogikI, ye pAMca azubha bhAvanA haiM tahAM nirgrantha muni hoya kari samyaktva bhAvanA vinA ini azubha bhAvanAMkU bhAvai taba kilviSa Adi nIca deva hoya mAnasika duHkhakU prApta hoya hai // 13 // ArauM dravyaliMgI pArzvastha Adi hoya haiM tiniLU kahai hai; Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 171 gAthA--pAsatthabhAvaNAo aNaikAlaM anneyvaaraao| bhAUNa duhaM patto kubhAvaNA bhAvavIehiM // 14 // saMskRta--pArzvasthabhAvanAH anAdikAlaM anekavArAn / bhAvayitvA duHkhaM prAptaH kubhAvanAbhAbIjaiH // 14 // artha-he jIva ! tU pArzvastha bhAvanAtai anAdikAlateM lekari anaMtavAra bhAya kari duHkhakU prApta bhayA, kAhe kAre duHkha pAyA-kubhAvanA kahiye khoTI bhAvanA tAkA bhAva te hI bhaye duHkhake bIja tinikari duHkha pAyA // ___bhAvArtha-jo muni kahAvai ara vastikA bAMdhi AjIvikA karai so pArzvastha bheSadhArI kahiye, bahuri jo kaSAyI hoya vratAdikatai bhraSTa rahai saMghakA avinaya karai aisA bheSadhArIkU kuzIla kahiye, bahuri jo vaidyaka jyotiSa vidyAmaMtrakI AjIvikA karai rAjAdikakA sevaka hoya aisA bheSadhArIkU saMsakta kahiye, bahuri jo jinasUtranai pratikUla cAritrateM bhraSTa AlasI aisA bheSadhArIkU avasanna kahiye, bahuri gurukA Azraya chor3i ekAkI svacchanda pravatrte jina AjJA lopai aisA bheSadhArIkU mRgacArI kahiye, inikI bhAvanA bhAvai so duHkhahIkU prApta hoya hai // 14 // __aise deva hoya kari mAnasika duHkha pAye aisaiM kahai hai;gAthA-devANa guNa vihUI iDDI mAhappa bahuvihaM daTuM / hoUNa hINadevo patto bahumAgasaM dukkhaM // 15 // saMskRta-devAnAM guNAn vibhUtIHRddhIH mAhAtmyaM bahuvidhaM dRSTvA bhUtvA hInadevaH prAptaH bahu mAnasaM duHkham // 15 // ___ artha he jIva ! tU hInadeva hoya kari anya mahardika devanikI guNa vibhUti RddhikA mAhAtmya bahuta prakAra dekhikari bahuta mAnasika duHkhakU prApta bhayA / Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita bhAvArtha -- svargamaiM hIna deva hoya kari baDe RddhidhArI devakai aNimAdi guNakI vibhUti dekhai tathA devAMganA AdikA bahuta parivAra dekhe tathA AjJA aizvarya AdikA mAhAtmya dekhe taba mana maiM aiseM vicArI jo maiM puNyarahita hUM ye bar3e puNyavAna hai jinikai aisI vibhUti mAhAtmya Rddhi hai aise vicAra taiM mAnasika duHkha hoya hai // 15 // Age kahai hai jo azubha bhAvanAtaiM nIca deva hoya aise duHkha pA~va hai aiseM kahi isa kathana saMkoca hai-- gAthA - cauvihavika hAsatto mayamatto asuhabhAvapayaDattho / hoUNa kudevattaM pattosi ayavAo / / 16 / / saMskRta - caturvidhavikathAsaktaH madamattaH azubhabhAvaprakaTArthaH / bhUtvA kudevatvaM prAptaH asi anekavArAna || 16 | artha -- he jIva ! tU cyAra prakAra vikathAviSai Asakta bhayA saMtA madakari mAMtA azubha bhAvanAMhIkA hai prakaTa prayojana jAkai aisA ho kari anekavAra kudeva paNAMkUM prApta bhayA // bhAvArtha --strIkathA bhojana kathA dezakathA rAjakathA aisI cyAra vikathA tiniviSai pariNAma Asakta hoya lagAyA tathA jAti Adi aSTa madanikari unmatta bhayA aiseM azubha bhAvanAhIkA prayojana dhAri ara anekavAra nIcadevapaNAMkUM prApta bhayA tahAM mAnasika duHkha pAyA / ihAM yaha vizeSa jAnanAM jo vikathAdika kari tau nIca devabhI na hoya parantu ihAM munikUM upadeza hai so munipada dhAri kachU tapazcaraNAdika bhI karai ara bheSamaiM vikathAdikamaiM rakta hoya nIca deva hoya hai, aise jAnanAM // 16 // AgaiM kahai hai jo aisaiM kudevayoni pAya tahAMtaiM caya jo manuSya tiryeca hoya tahAM garbhamaiM Avai tAkI aisI vyavasthA hai / Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 173 gAthA-asuIvIhatthehi ya kalimalabahulAhi gabbhavasahIhi / vasiosi ciraM kAlaM aNeyajaNaNINa muNipavara // 17 // saMskRta-azucibIbhatsAsu ya kalimalabahulAsu garbhavasatiSu / uSito'si ciraM kAlaM anekajananInAMmunipravara! // 17 // artha--he munipravara ! tU kudevayonita cayakari aneka mAtAkI garbhakI vasatIvirSe bahuta kAla vasyA, kaisI hai-- azuci kahiye apavitra hai, bahuri bIbhatsa hai ghiNAvaNI hai, bahuri kaisI hai kalimala bahuta hai jAmaiM pAparUpa malina malakI bahulatA hai / ___ bhAvArtha--ihAM munipravara aisA saMbodhana hai so pradhAnapaNa muninikU upadeza hai jo munipadale muninimaiM pradhAna kahAvai ara zuddhAtmarUpa nizcaya cAritrakai sanmukha na hoya tAkU kahai hai jo bAhya dravyaliMga to bahutavAra dhAri cyAra gatimaiMhI bhramaNa kiyA devabhI huvA tau tahAMteM cayakari aise malina garbhavAsa virSe AyA tahAMbhI bahutavAra vasyA // 17 // __ Apheri kahai--jo aise garbhavAsa" nIsari janmale aneka mAtAnikA dUdha piyA;gAthA--pIosi thaNacchIraM aNaMtajammatarAI jaNaNINaM / aNNANyANa mahAjasa ! sAyarasalilAhu ahiyyrN||18|| saMskRta-pIto'si stanakSIraM anaMtajanmAMtarANi jananInAm / anyAsAmanyAsAM mahAyazaH ! sAgarasalilAt adhikataram // 18 // artha-he mahAjasa ! tisa pUrvokta garbhavAsavirSe anya anya janma virSe anya anya mAtAkA stanakA dUdha" samudrake jalateM bhI atizayakari adhika piyA // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita bhAvArtha-janma janma virSe anya anya mAtAke stanakA dUdha etA pIyA tAkU ekatra kIjiye to samudrake jala bhI atizayakari adhika hoya, ihAM atizayakA artha anaMtaguNAM jAnanAM jAte anaMtakAlakA ekatrita kiyA anaMtaguNAM hoya // 18 // Agai pheri kahai hai jo janma lekari maraNa kiyA taba mAtAkA rudanakA azrupAtakA jalabhI etA bhayA;gAthA-tuha maraNe dukkheNa aNNaNNANaM aNeyajaNaNINaM / . rugNAga NayagaNIraM sAyarasalilAhu ahiyayaraM // 19 // saMskRta-tava maraNe duHkhena anyAsAmanyAsAM anekjnniinaam| ruditAnAM nayananIraM sAgarasalilAt adhikataram 19 artha-he mune ! ta~ mAtAkA garbhamaiM vasi janma lekari maraNa kiyA so tere maraNa kari amya anya janmaviauM anya anya mAtAkA rudana" nayananikA nIra ekatra kIjiye taba samudrake jalateMbhI atizaya kari adhikaguNA hoya. anaMtaguNA hoya // ___ Apheri kahai hai jo saMsAramaiM janma lIe tinimaiM keza nakha nAla kaTe tinikA puMja kIjiye to merutai adhikarAzi hoya;gAthA-bhavasAyare aNaMte chiNNujjhiya kesnnhrnnaalhii| jai jaiko vijae havadi ya girisamadhiyA raasii|| saMskRta-bhavasAgare anaMte chinnojjhitAni keshnkhrnaalaasthiini| puMjayati yadi ko'pi devaH bhavati ca girisamadhikArAziH artha-he mune ! yA anaMta saMsAra sAgaramaiM teM janma liye tinimaiM keza nakha nAla asthi kaTe TUTe tinikA jo koI deva puMja karai tau meru girirauM bhI adhika rAzi hoya anaMtaguNA hoya // 20 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 175 AgaiM kahai hai jo-he Atman ! tU jala thala Adi sthAnaka viSai sarvatra vasyA;gAthA-jalathalasihipavaNaMbaragirisaridaritaruvaNAi savvattha / vasiosi ciraM kAlaM tihutraNamajhe abhappavaso // 21 // saMskRta-jalasthalazikhipavanAMvaragirisaridarItaruvanAdiSu sarvatra uSito'si ciraM kAlaM tribhuvanamadhye anaatmvshH||21|| artha--he jIva ! tU jalavi, thala kahiye bhUmivi, zikhi kahiye agniviSai, tathA pavanavi, aMbara kahiye AkAza viSaM giri kahiye 'parvatavi., sarita kahiye nadIvi., darI kahiye parvatakI guphAvi., taru kahiye vRkSanivirSe, vananivi. bahuta kahA kahiye sarvahI sthAnakanivirSe tInalokavi. bahutakAlaparyanta vasyA nivAsa kiyA; kaisA bhayA saMtAanAtmavaza kahiye parAdhIna bhayA sNtaa|| bhAvArtha-nija zuddhAtmAkI bhAvanAvinA kamake AdhIna bhayA tIna lokamaiM sarva duHkhasahita sarvatra vAsa kiyA // 21 // ___ A pheri kahai hai jo he jIva ! taiM yA lokamaiM sarva pudgala bhakhe tau hU tRpta na bhayA;gAthA--gasiyAI puggalAI bhuvaNodaravattiyAI svvaaii| . pattosi to Na tittiM puNaruttaM tAI bhuMjato // 22 // saMskRta-grasitAH pudgalAH bhuvanodaravartinaH sarve / prApto'si tanna tRpti punaruktAn tAn bhuNjaanH||22|| 1-mudima saMskRta pratimeM 'puNaruvaM' aisA pATha hai jisakI saMskRta 'punAko' isa prakAra hai| Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita artha-he jAva ! taiM yA lokakA udaravirSe varttate je pudgala skaMdha tini sarvanikU ase bhakhe bahuri tiniLU punarukta pheri pheri bhogatA saMtA hU tRptikuM prApta na bhayA // pheri kahai hai;gAthA-tihuyaNasalilaM sayalaM pIyaM tiNhAi pIDieNa tume / to vi Na taNhAcheo jAo ciMteha bhavamahaNaM // 23 // saMskRta-tribhuvanasalilaM sakalaM pItaM tRSNayA pIDitena tvyaa| tadapi na tRSNAchedaH jAtaH cintaya bhavamathanam // 23 artha--he jIva ! taiM yA lokavirSe tRSNAkA pIDyA tIna bhuvanakA jala samasta piyA tauU tRSAkA vyuccheda na bhayA te tAteM tU yA saMsArakA mathana kahiye terai nAza hoya taisaiM nizcaya ratnatraya citavana kari / bhAvArtha-saMsAramaiM kAhU prakAra tRptitA nAMhIM tAtaiM jaisaiM apaneM saMsArakA abhAva hoya taisaiM citavana karanAM nizcaya samyagdarzana jJAna cAritrakU sevanAM yaha upadeza hai // 23 // pheri kahai hai,gAthA-gahiujjhiyAI muNivara kalevarAI tume aNeyAI / tANaM NatthipamANaM aNaMtabhavasAyare dhIra // 24 // saMskRta-gRhItojjhitAni munivara kalevarANi tvayA anekaani| teSAM nAsti pramAga anantabhavasAgare dhIra ! // 24 // artha-he munivara ! he dhIra ! taiM yA anaMta bhavasAgaravirSe kalevara kahiye zarIra aneka grahaNa kiye ara chor3e tinikA parimANa nAMhI hai| ___ bhAvArtha-he munipradhAna ! tU kichU isa zarIrasUM sneha kiyA cAhai tau yA saMsAravirSe aise zarIra choDe ara gahe tinikA kachU parimANa na kiyA jAya hai // 24 // Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAbapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 177 AgaiM kahai hai jo-paryAya thira nAhI hai Ayukarmake AdhInahai so aneka prakAra kSINa hoya hai,gAthA-visaveyaNarattakkhayabhayasatthaggahaNasaMkilesANaM / AhArussAsANaM NirohaNA khijjae AU // 25 // himajalaNasalilaguruyarapavvayataruruhaNapaDaNabhaMgehiM / rasavijjajoyadhAraNa aNaNapasaMgehi vivihehiM // 26 // iya tiriya maNuya jamme suiraM uvavajjiUNa bahuvAraM / avamiccumahAdukkhaM tivvaM pattosi taM mitta // 27 // saMskRta-viSavedanAraktakSayabhayazastragrahaNasaMklezAnAm / AhArocchAsAnAM nirodhanAt kSIyate AyuH // 25 // himjvlnslilgurutrprvttrurohnnptnbhnggaiH| rasavidyAyogadhAraNAnayaprasaMgaiH vividhaiH // 26 // iti tiryagmanuSyajanmani suciraM utpadya bahuvAram / apamRtyumahAduHkhaM tI prApto'si tvaM mitra ! // 27 // artha-viSabhakSaNa" vedanAkI pIDAke nimittateM rakta kahiye rudhira tAkA kSayatai bhaya zastrakari ghAta saMkleza pariNAmateM AhArakA tathA zvAsakA nirodha", ini kAraNanita AyukA kSaya hoya hai // bahuri hima kahiye zIta pAlA" agni jala bar3e parvatake caDhanerauM par3ane" bar3e vRkSa pari car3hakAra par3anete zarIrakA bhaMga honerauM bahuri rasa kahiye pArA AdikakI vidyA tAkA saMyoga kari dhAraNa karai bhakhai tAteM bahuri anyAya kArya corI vyabhicAra Adike nimitataiM aise aneka prakArake kAraNanai AyukA vyuccheda hoya kumaraNa hoya haiM / a0 va0 12 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita - yAteM kahai hai jo -- he mitra ! aiseM tiryaMca manuSya janmaviSai bahutakAla bahutavAra upaji kari apamRtyu kahiye kumaraNa tisasaMbaMdhI tIvra mahAdu: khakUM prApta bhayA // bhAvArtha-yA saMsAraviSai prANIkI Ayu tiryeca manuSya paryAyavirSai aneka kAraNanitaiM chidai hai tAtaiM kumaraNa hoya hai tAtaiM marataiM tIvra du:kha hoya hai tathA khoTe pariNAmanitaiM maraNakari pheri durgatihI maiM par3eM hai, aisaiM yaha jIva saMsAramaiM mahAdu:kha pAvai hai yAteM AcArya dayAlu hoya bArabAra dikhAvaiM haiM ara saMsArataiM mukta honeM kA upadeza karaiM haiM aiseM jAnanAM // 25-26-27 // Argai nigodakA duHkhakUM kahai hai; -- gAthA - chattIsaM tiNi sayA chAvaTTisahassavAramaraNANi / aMtomuhuttamajjhe pattosi nigoyavAsamma // 28 // saMskRta - patriMzat trINi zatAni SaTSaSTisahasravAramaraNAni / antarmuhUrttamadhye prApto'si nikotavAse // 28 // artha -- he Atman ! tU nigodake vAsamaiM eka aMtamuhUrttamaiM chyAsaTha hajAra tInasaiM chattIsa vAra maraNakUM prAptahUvA / bhAvArtha - nigoda meM eka zvAsakai aThAraveM bhAga pramANa Ayu pAvai hai tahAM eka muhUrttakai saiMtIsasai tihattari zvAsocchvAsa giNai hai tinimaiM 'chattIsa saipicyAsI zvAsocchvAsa ara eka zvAsakA tIsarA bhAga ke chyAsaTha hajAra tIna se chattIsa vAra nigoda maiM janma maraNa hoya hai tAke duHkha yaha prANI samyagdarzanabhAva pAye vinA mithyAtvakA udayakai vazIbhUta bhayA sahai hai / bhAvArtha - aMtarmuhUrta meM chyAsaTha hajAra tInasai chattIsa vAra jAmana maraNa kahyA so avyAsI zvAsa vATi muhUrtta aisA antarmuhUrtta - vi jAnanAM // 28 // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 179 isahI aMtarmuhUrttake janma maraNamaiM kSudra bhavakA vizeSa kahai hai, gAthA-viyaliMdae asIdI sahI cAlIsame jANeha / paMciMdiya cauvIsaM khuddabhavaMto muhuttassa // 29 // saMskRta-vikaleMdriyANAmazIti SaSTiM catvAriMzatameva jAnIhi / paMceMdriyANAM caturviMzatiM kSudrabhavAn antrmuhuurtsy||29|| artha-ini antarmuhUrttake bhavanimaiM beMdriyake kSudrabhava assI teMdriyake sAThi cauiMdriyake cAlIsa paMceMdriyake cauvIsa aisaiM-he Atman ! tUkSudrabhava jAni // . bhAvArtha-kSudrabhava anya zAstramaiM aisaiM minaiM haiM pRthvI apa teja vAyu sAdhAraNa nigodake sUkSma bAdarakari daza ara sapratiSThita vanaspati eka aisaiM gyAraha sthAnakake bhava to eka ekake chaha hajAra bAra tAke chyAsaThi hajAra ekasau battIsa bhaye, bahuri isa gAthAmaiM kahe te badriya Adike doyasau cyAra aisaiM 66336 eka antarmuhUrtamaiM kSudrabhava kahai hai // 39 // ___ AgaiM kahai hai ki he Atman ! tU isa dIrghasaMsAravirSe aise pUrvokta prakAra samyagdarzanAdi ratnatrayakI prApti binA bhramyA yAteM aba ratnatraya aMgIkAra kari, gAthA-rayaNattaye aladdhe evaM bhamiosi diihsNsaare| iya jiNavarehi bhaNiyaM taM rayagattaM samAyaraha // 30 // saMskRta-ratnatraye alabdhe evaM bhramito'si dIrghasaMsAre / iti jiNavarairbhaNitaM tat ratnatrayaM samAcara // 30 // ___ artha--he jIva ! tU samyagdarzana jJAna cAritra jo ratnatraya tAkU na pAye yA isa dIrgha anAdisaMsAravirSe pUrvai kahyA taisaiM bhramyA aisA jAnikari aba tU tisa ratnatrayakA AcaraNakari, aisaiM jinezvaradeva kahyA hai // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita bhAvArtha -- nizcaya ratnatraya pAye binA yaha jIva mithyAtva ke udaya taiM saMsAramaiM bhrama hai yAtaiM ratnatrayakA AcaraNakA upadeza haiM // 30 // AgaiM ziSya pUchai jo vaha ratnatraya kaisA hai tAkA samAdhAna kareM hai joratnatraya aisA hai ; ############ gAthA - appA appammi rao sammAiTThI haveDa phuDa jIvo / jANai taM saNNANaM caradiha cArittamaggutti // 31 // saMskRta - AtmA Atmani rataH samyagdRSTiH bhavati sphuTaM jIvaH / jAnAti tat saMjJAnaM caratIha cAritraM mArga iti // 31 // artha -- jo AtmA AtmAviSai rata hoya yathArthasvarUpakA anubhava kari tadrUpa hoya, zraddhAna karai so pragaTa samyagdRSTI hoya, bahuri AtmAkUM jAnaiM so sabhyagjJAna hai, bahuri tisa AtmAkUM AcaraNa kare rAgadveSarUpa na pariNamai so cAritra hai; aisaiM yaha nizcaya ratnatraya hai so mokSamArga hai // bhAvArtha--AtmAkA zraddhAna jJAna AcaraNa so nizcaya ratnatraya hai, ara bAhya yAkA vyavahArajIva ajIvAditatvanikA zraddhAna jAnanAM paradravya parabhAvakA tyAga karanA hai aiseM nizcaya vyavahArasvarUpa ratnatraya mokSakA mArga hai / tahAM nizcaya tau pradhAna hai yA vinAM vyavahAra saMsArasvarUpahI hai, bahuri vyavahAra hai so nizcayakA sAvanasvarUpa hai yA vinA nizcayakI prApti nahIM hai, ara nizcayakI prAptibhaye pIche vyavahAra kachu hai nAMhI aisaiM jAnanAM // 31 // Agai saMsAraviSai yA jIvanaiM janma maraNa kiye te kumaraNa kiye aba sumaraNakA upadeza karai hai;gAthA - aNNe kumaraNamaraNaM aNeyajammaMtarAI mariosi / bhAvahi sumaraNamaraNaM jaramaraNaviNAsaNaM jIva ! // 32 // 180 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 181 saMskRta-anyasmin kumaraNamaraNaM anekajanmAntareSu mRtaH asi| ___ bhAvaya sumaraNamaraNaM janmamaraNavinAzanaM jIva! // 32 // artha- - he jIva yA saMsAravi aneka janmAntaravirSe anya kumaraNa maraNa jesaiM hoya taiseM tU mUvA aba tU jA maraNa" janma maraNakA nAza hoya aisA sumaraNa bhaay|| ___ bhAvArtha-maraNa saMkSepakari anya zAstravirSe sataraha prakAra kahyA hai, so aisaiM--AvIcikAmaraNa 1 tadbhavamaraNa 2 avadhimaraNa 3 AdyAntamaraNa 4 vAlamaraNa 5 paMDitamaraNa 6 AsannamaraNa 7 vAlapaMDitamaraNa 8 sazalyamaraNa 9 palAyamaraNa 10 vazArttamaraNa 11 viprANasamaraNa 12 gRdhrapRSTamaraNa 13 bhaktapratyAkhyAnamaraNa 14 iMginImaraNa 15 prAyopagamanamaraNa 16 kevalimaraNa 17 aisaiM sataraha / inikA svarUpa aisA-jo AyukA udaya samaya samaya kari ghaTai hai so samaya samaya maraNa hai ye AvIcikAmaraNa hai // 1 // bahuri jo vartamAna paryAyakA abhAva so tadbhavamaraNa hai // 2 // bahuri jo jaisA maraNa vartamAna paryAyakA hoya taisAhI agilI paryAyakA hoyagA so avadhimaraNa hai, yAkA doya bheda tahAM jaisA prakRti sthiti anubhAga vartamAnakA udaya AyA taisAhI agilIkA udaya Avai so sarvAvadhimaraNa hai; ara ekadezabaMdha udaya hoya tau dezAvadhi maraNa kahiye // 3 // bahuri jo vartamAna paryAyakA sthiti Adika jaisA udaya thA taisA agilIkA sarvato vA dezato vaMdha udaya na hoya so AdyantamaraNa hai // 4 // pAMcavAM bAlamaraNa hai, so bAla pAMca prakAra hai; avyakta bAla, vyavahArabAla, jJAnabAla, darzanabAla, cAritrabAla ! tahAM jo dharma artha kAma Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita inikAryanikU na jAneM inikA AcaraNakU samartha jAkA zarIra nahIM hoya so avyaktabAla hai / jo lokakA ara zAstrakA vyavahArakU na jA tathA bAlaka avasthA hoya so vyavahAraMbAla hai| vastukA yathArtha jJAnarahita jJAnabAla hai| tatvazraddhAnarAheta mithyAdRSTI darzanavAla hai| cAritra rahita prANI cAritrabAla hai| inikA maranAM so bAlamaraNa hai| ihAM pradhAnapaNe darzanabAlahIkA grahaNa hai. jAte samyagdRSTIke anya bAlapaNAM hoteMbhI darzanapaMDitatAkA sadbhAva paMDitamaraNavi.hI gaNiye hai| tahAM darzanavAlakA saMkSepaH doya prakAra maraNa kahyA hai-icchApravRtta 1 anicchApravRtta 2 tahAM agnikari dhUmakari zastrakari viSakari jalakari parvatake taTa paDanekari ati zIta uSNakI bAdhAkari baMdhanakari kSudhAtRSAke avarodhakari jIbha upADanekari viruddha AhAra sevanekari vAla AjJAnI cAhi kari marai so icchApravRtta hai / ara jIvanekA icchuka hoya aura marai so anicchApravRtta hai // 5 // ___bahuri paMDitamaraNa cyAra prakAra hai;-vyavahArapaMDita samyaktvapaMDita, jJAnapaMDita, cAritrapaMDita / tahAM lokazAstrakA vyavahAravi. pravINa hoya so vyavahArapaMDita hai| samyaktva sahita hoya so samyaktvapaMDita haiN| samyagjJAnasahita hoya so jJAnapaMDita hai| samyak cAritrakari sahita hoya so cAritrapaMDita hai| ihIM darzana jJAna cAritrasahita paMDitakA grahaNa hai jAtai vyavahArapaMDita mithyAdRSTI vAlamaraNamaiM Aya gayA // 6 // bahuri jo mokSamArgamaiM pravartanevAlA sAdhu saMdhateM chUTyA tAkU Asanna kahiye hai tinimaiM pArzvastha svacchaMda kuzIla saMsaktabhI lene, aisaiM paMca prakAra bhraSTa sAdhunikA maraNa so AsannamaraNa hai // 7 // bahuri samyagdRSTI zrAvakakA maraNa so vAlapaMDitamaraNa hai // 8 // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 183 bahuri sazalyamaraNa doya prakAra- -tahAM mithyAdarzana mAyA nidAna ye tIna zalya tau bhAvazalya hai, ara paMca sthAvara ara trasamaiM arauMnI ye dravyazalyasahita haiM aisaiM sazalyamaraNa hai // 9 // - bahuri jo prazastakriyAviSai AlasI hauya vratAdiviSai zaktikUM chipA ghyAnAdikarte dUri bhAgaiM aisAkAmaraNa so palAya maraNa hai // 10 // vaMzAta maraNa cyAra prakAra hai-- so Artaraudra dhyAnasahita maraNa hai tahA~ pAMca iMdriyani viSayaniviSai rAgadveSasahita maraNa so indriyavazAttaM maraNa haiM; sAtA asAtAkI vedanAsahita merai so vedanAzAvarttamaraNa hai, krodha mAna mAyA lobha kaSAyake vazarteM merai so kaSAyavazArttamaraNa hai, hAsya binoda kaSAyake vazarteM mere so nokaSAyavazArtamaraNa hai // 11 // bahuri jo apanA vrata kriyA cAritraviSai upasarga Avai so kahyAbhI jAya ara bhraSTa honeMkA bhaya Avai taba azakta bhayA annapAnIkA tyAgakara mere so viprANasamaraNa hai // 12 // bahuri jI zastragrahaNakari maraNa hoya so gRdhrapRSThamaraNa hai // 13 // bahuri jo anukramasUM annapAnIkA yathAvidhi tyAgakara marai so bhaktapratyAkhyAna maraNa hai // 14 // bahuri jo saMnyAsa karai ara anyapAsa vaiyAvRttya karAtrai so iMginI - maraNa hai // 15 // bahuri jo prAyopagamana saMnyAsa kare kAhU pAsa vaiyAvRttya na karAve apane ApabhI na merai pratimAyoga rahai so prAyopagamanamaraNa hai // 16 // bahuri jo kevalI muktiprApta hoya so kevalimaraNa hai // 17 // aiseM sataraha prakAra kahe tinikA saMkSepa aisA kiyA hai- jo maraNa pAMca prakAra hai; - paMDita paMDita, paMDita, bAlepaMDita, bAla, bAlavAla / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitatahAM darzana jJAna cAritrakA atizayakari sahita hoya so to paMDitapaMDita hai, ara inikI prakarSatA jAkai na hoya so paMDita hai, samyagdRSTI zrAvaNa so bAla paMDita, ara pUrvai cyAra prakAra paMDita kahe tinimaiM sUM ekabhI bhAva jAkai nAMhI so bAla hai, ara jo sarvatai nyUna hoya so vAlavAla hai / inimaiM paMDitapaMDitamaraNa ara paMDitamaraNa ara vAlapaMDitamaraNa ye tIna prazasta sumaraNa kahai haiM anyarIti hoya so kumaraNa hai / aiseM jo samyagdarzana jJAna cAritra ekadezasahita marai so sumaraNa hai, aisA sumaraNa karanekA upadeza hai // 33 // AgeM yaha jIva saMsAramaiM bhramaiM hai tisa bhramaNake parAvartanakA svarUpa manamaiM dhAri nirUpaNa karai hai, tahAM prathamahI sAmAnyakari lokake pradezanikI apekSAkari kahai hai;gAthA-so Natthi davvasavaNo paramANupamANamettao nnilo| jattha Na jAoNamao tiyaloyapamANio svvo||33|| saMskRta-saH nAsti dravyazramaNaH paramANupramANamAtro nilyH| yatra na jAtaH na mRtaH trilokapramANakaH sarvaH // 33 // artha-yaha jIva dravyaliMgakA dhAraka munipaNAM ho" saMrauM bhI yahu tIna loka pramANa sarva sthAnaka haiM tAmaiM eka paramANuparimANa eka pradezamAtrabhI aisA sthAna nAhI jAmaiM janamyAM nAhI tathA mUvA nAhI // ___ bhAvArtha-dravyaliMga dhArakaribhI sarvalokamaiM yahajIva janamyA mar2yA aisA pradeza na rahyA jAmaiM janamyA manya nAhI, aisA bhAvaliMgavinA dravyaliMga" muktiprApta na bhayA aisA jAnanAM // 33 // ' ANa yAhI arthakU dRr3ha karaneMkU bhAvAleMgaphU pradhAnakari kahai hai, gAthA--kAlamaNaMtaM jIvo jammajarAmaraNapIDio dukkhaM / jiNaliMgeNa vi patto paraMparAbhAvarahieNa // 34 // Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 185 saMskRta - kAlamanaMtaM jIvaH janmajarAmaraNapIDitaH duHkham / jinaliMgena api prAptaH paramparAbhAvarahitena // 34 // artha -- yaha jIva yA saMsAraviSai jAmaiM paraMparA bhAvaliMga na bhayA saMtA anaMtakAlaparyanta janma jarA maraNakari pIDita duHkhahI kUM prApta bhayA || bhAvArtha ---- dravyaliMga dhAr2yA ara tAmaiM paraMparAkari bhI bhAvaliMgakI prApti na bhaI yAtai dravyaliMga niSphala gayA muktikI prApti nabhaI saMsArahImaiM bhramyA / ihAM Azaya aisA jo dravyaliMga hai so bhAvaliMgakA sAdhana hai parantu kAlalabdhivinAM dravyaliMga dhArebhI bhAvaliMga kI prApti na hoya yAtaiM dravyaliMga niSphala jAya hai aiseM mokSamArga pradhAnakari bhAvaliMgahI hai / ihAM koI hai hai aise hai tau dravyaliMga pahale kAhekUM dhAraNAM ? tAkUM kahiye aisaiM mAneMtau vyavahArakA lopa hoya hai tAtaiM aisaiM, mAnanAM jo dravyaliMga pahale dhAranAM, aisA na jAnanA jo yAhItaiM siddhi hai bhAvaliMgakUM pradhAna mAni tisakai sanmukha upayoga rAkhanAM dravyaliMgakUM yatnataiM sAdhanA aisA zraddhAna bhalA hai // 34 // AgaiM pudgala dravyakUM pradhAnakari bhramaNa kahai hai ;gAthA - paDidesasamayayuggala AugapariNAmaNAmakAlaDaM / gahiujjhiyAI bahuso anaMtabhavasAyare jIvo / / 35 // saMskRta - pratidezasamaya pudgalAyuH pariNAmanAmakAlastham / gRhItojjhitAni bahuzaH anaMtabhavasAgare jIvaH // 35 // artha -- isa jIvanaiM yA anaMta apAra bhavasamudraviSai laukAkAzake jete pradeza haiM tini prati samaya samaya ara paryAyake AyupramANa kAla ara apane jaisA yogakaSAyake pariNamana svarUpa pariNAma ara jaisA gatijAti Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracita - Adi nAma karmake udayataiM bhayA nAma ara kAla jaisA utsarpiNI avasarpiNI tini pugalake paramANurUpa skaMdha te bahutavAra anaMtavAra grahaNa kiye ara chor3e || bhAtrArtha--bhAvaliMga vinA lokamaiM je te pudgala skaMdha hai te te sarvahI grahe ara chor3e tauU mukta na bhayA // 35 // Agai kSetrakUM pradhAna kari ka hai hai ; gAthA -- teyAlA tiNi sayA rajjUNaM loyakhettaparimAgaM / muha pasA jattha Na durudulio jIvoM ||36|| saMskRta -- tricatvAriMzat trINi zatAni rajjunAM loka kSetraparimArga | muktvA'STau pradezAn yatra na bhramitaH jIvaH || 36 || artha - yahu loka tInasaiM tiyAlIsa rAjU parimANa kSetra hai tAkai vIci merukai ta ai gostanAkAra ATha pradeza haiM tinikUM chor3akara anya pradeza aisA na rahyA jAmaiM yahajIva nAMhI janamyA mayA // bhAvArtha - ' durudulio' aisA prAkRtamaiM bhramaNa arthakA dhAtukA Adeza hai, ara kSetra parAvartana maiM merukai tala ATha pradeza lokake madhyake haiM tini jIva apane pradezanike madhyadeza upajai haiM tahAMteM kSetra parAvartanakA prAraMbha kIjiye hai tAteM tinikUM punarukta bhramaNa maiM na gaNaye hai // 36 // AgaiM yaha jIva zarIrasahita upajai mere hai tisa zarIra maiM roga hoya haiM tinikI saMkhyA dikhA hai; - gAthA -- ekekeguli vAhI chaNNavadI hoMti jANa maNuyANaM / avasese ya sarIre royA bhaNa kittiyA bhaNiyAM // 37 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 187 saMskRta - ekaikAMgulau vyAdhayaH SaNNavatiH bhavati jAnIhi manuSyAnAM / avazeSe ca zarIre rogAH bhaNa kiyantaH bhaNitAH // artha -- isa manuSya ke zarIraviSai eka eka aMgula maiM china chinavai roga hoya hai taba kaho avazeSa samasta zarIraviSai kete roga kahai aiseM jAni // 37 // kahai hai hai jIva ! tini roganikA duHkha taiM sahyA; gAthA - te royA viya sayalA sahiyA te paravaseNa puvvabhave / evaM sahasi mahAjasa kiM vA bahuehiM laviehiM // 38 // saMskRta -- te rogA api ca sakalAH soDhAstvayA paravazeNa pUrvabhave / evaM sahase mahAyazaH ! kiM vA bahubhiH lapitaiH // 38 // he mahAyaza ! he mune ! taiM pUrvokta saba roganikUM pUrvabhavaviSai tau paravaza sahe, aise hI pheri sahaigA, bahuta kahaneMkari kahA ? bhAvArtha -- yaha jIva parAdhIna huvA sarva duHkha saha hai jo jJAna bhAvanA karai ara duHkha AyA~ tAsUM ciMgai nAMhI aiseM svavArI sahai tau karmakA nAza kara mukta hojAya, aiseM jAnanAM // 38 // Argai kahai hai jo - apavitra garbhavAsa maiM bhI vasyA -- gAthA - pittaMtamutta phephasakA lijjayaru hirakharisa ki mijAle / uyare vasiosi ciraM navadasamAsehiM patte hiM // 39 // saMskRta - pittAMtramUtraphephasayakuMdrudhirakharisakRmijAle / udare uSito'si ciraM navadazamAsaiH prAptaiH || 39 // artha -- he mune ! tU aise malina apavitra udarakai viSai nava mAsa tathA daza mAsa prApti kari vasyA, kaisA hai udara jAmaiM pitta ara AMtani-.. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 paMDita jayacaMdrajI chAvaDA viracita kari veDhyA ara mUtrakA sravaNa ara phephasa kahiye jo rudhira vinA meda phUlijAya bahuri kAlija kahiye kAlajo bahuri rudhira bahuri kharisa kahiye jo apakka malamUM milyA rudhira zleSma bahuri kRmijAla kahiye laTa jIvanike samUha ye sarva pAiye, aisA strIkA udaravidhaiM bahuta bAra basyA // 39 // __pheri yAhIkU kahai hai;gAthA-diyasaMgaTTiyamasaNaM AhAriya mAyamuttamaNNAMte / chadikharisANa majjhe jaThare vasiosi jnnnniie||40|| saMskRta-dvijasaMgasthitamazanaM AhRtya mAtRmuktamannAnte / chardikharisayormadhye jaThare uSito'si jnnyaaH||40|| ___ artha-he jIva ! tU jananI jo mAtA tAke udaragarbhaviSaM vasyA tahAM mAtAkA ara pitAkA bhogakai aMta chabi kahiye vamanakA anna kharisa kahiye apakka mala rudhirasU milyA tinikai madhya vasyA, kahA kari vasyA-mAtAkA dAMtanikari cAvyA tini dAMtanikai lagyA tiSThayA auMThyA jo bhojana mAtAke khAye pIche jo udaramaiM gayA tAkA rasa AhArakari vasyA // 40 // AgaiM kahai hai jo garbhateM nIsari bAlapaNAM aisA bhogyA;gAthA-sisukAle ya ayANe asuImajjhammi loliosi tumaM / asuI asiyA bahuso muNivara ! vAlattapatteNa // 41 // saMskRta-zizukAle ca ajJAne azucimadhye lolito'si tvam / azuciH azitA bahuzaH munivara ! vAlatvaprAptena // 41 // artha--he munivara ! tU bAlapaNeMke kAlavirSe ajJAna avasthAmaiM azuci apavitra sthAnanivirSe azucikai vIci lauTyA bahuri bahutavAra azuci vastu hI khAI, bAlapaNAMkU pAya aisI ceSTA karI // . 1 peTake dakSiNabhAgameM jalakA AdhArarUpa mAsapiMDakI thailI tathA mAMsakA vikaar| Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 189. bhAvArtha -- ihAM ' munivara ' aisA saMbodhana hai so pUrvavat jAnanAM, bAhya AcaraNasahita muni hoya tAhIkUM ihAM pradhAnapa upadeza hai jo bAhya AcaraNa kiyA so tau bar3A kArya kiyA parantu bhAvavinA yaha niSphala hai tAtaiM bhAvake sanmukha rahanAM, bhAvavinA ye apavitra sthAna mile haiM // 41 // Age kahai hai yaha deha aisA hai tAkUM vicArau - gAthA - maMsahisaka soNiyapittaMtasavatta kuNimaduggaMdhaM / kharisavasa pUyakhimisa bhariyaM ciMtehi dehauDaM // 42 // gAthA - mAMsAsthizukra zroNitapittAMtrasravatkuNimadurgandham / kharisavasApUya kilbiSabharitaM cintaya dehakuTam // 42 // artha -- he mune ! tU deharUpa ghaTakUM aisA vicAri, kaisA hai dehaghaTamAMsa ara hADa ara zukra kahiye vIrya ara zroNita kahiye rudhira ara pittakahiye uSTivikAra ara aMtra kahiye AMtare Urate tinikara tatkAla mRtakakI jyoM durgaMdha hai, bahuri kaisA hai dehaghaTa kharisa kahiye rudhirasUM milyA apakamala, vasA kahiye meda ara pUya kahiye bigaDyA lohI rAdhi ye sarva malina vastunikari pUrNa bhanyA hai aisA deharUpa ghaTakUM bicAri // bhAvArtha -- yaha jIva tau pavitra hai zuddhajJAnamayI hai ara ye deha aisA tAmaiM basanA ayogya hai aisA janAyA hai // 42 // Age kahai hai-- jo kuTuMbateM chUTyA so nAMhI chUTyA bhAvataiM chUTe chUTyA kahiye ; -- gAthA - bhAvavimutto mutto Na ya mutto baMdhavAhamitteNa / iya bhAviUNa ujjhasugaMdha abhaMtaraM dhIra || 43 // 1 uSNavikAra | Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracita saMskRta-bhAvavimuktaH muktaH na ca muktaH bAMdhavAdimitreNa / iti bhAvayitvA ujjhaya gandhamAbhyantaraM dhIra ! // 43 // artha -- jo muni bhAvanikari mukta bhayA tAkUM mukta kahiye ara bAMdhava Adi kuTuMba tathA mitra Adikari mukta bhayA tAkUM mukta na kahiye yAta he dhIra ! muni tU aisA jAnikari abhyantarakI vAsanAMkUM chor3i // 190 bhAvArtha- jo bAhya bAMdhava kuTuMba tathA mitra inikUM chor3ikara nirpratha bhayA ara abhyantarakA mamatva bhAvarUpa vAsanA tathA iSTa aniSTa viSai rAgadveSa vAsanA na chUTItauM tAkUM nirgratha na kahiye, abhyantara vAsanA chUTe nigraMtha hai tAteM yaha upadeza hai jo abhyaMtara mithyAtva kaSAya chor3i bhAvamuni honAM // 43 // A kahe haiM je pUrvai muni bhaye tininaiM bhAva zuddha vinA siddhi na pAI tinikA udAharaNamAtra nAma kahai hai, tahAM prathamahI bAhuvalIkA udAharaNa kahai hai: gAthA - dehAdicattasaMgo mANakasAeNa kalusio dhIra ! attAvaNeNa jAdo bAhuvalI kittiyaM kAlaM ||44 || saMskRta -- dehAdityaktasaMga H mAnakaSAyena kaluSitaH dhIra ! / AtApanena jAtaH bAhuvalI kiyantaM kAlam ||44|| artha- dekho, bAhuvalI zrI RSabhadevakA putra to dehAdikataiM choDyA hai parigraha jAneM aisA nidrtha muni bhayA tauU mAnakaSAya kari kaluSa pariNAmarUpa bhayA saMtA keteyaka kAla AtApana yoga kari tiSTyA siddhi napAI // bhAvArtha --- bAhubalI taiM bharata cakravartI virodha kari yuddha AraMbhyA tahAM bharata apamAna pAyA tApIcheM bAhubalI virakta hoya nidrtha muni bhaye parantu kachU Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 191 mAnakaSAyakI kaluSatA rahI jo bharatakI bhUmimaiM maiM kaisaiM rahUM taba kAyotsarga yogakari ekavarSatAMI tiSThe kevalajJAna na pAyA pIche kaluSatA miTI taba kevalajJAna upajyA. tA" kahai hai jo aise mahAna puruSa baDI zaktike dhArakabhI bhAvazuddhivinA sidvi na pAI taba anyakI kahA kathA ? tAtaiM bhAva zuddha karanAM yaha upadeza hai // 44 // ____ AgaiM madhupiMgamunikA udAharaNa kahai hai;gAthA-mahupiMgo NAma muNI dehAhArAdicattavAvAro / savaNattaNaM Na patto NiyANamitteNa bhaviyaNuya // 45 // saMskRta-madhupiMgo nAma muniH dehAhArAdityaktavyApAraH / zramaNatvaM na prAptaH nidAnamAtreNa bhavyanuta ! // 45 // artha-madhupiMganAmA muni hai so kaisA bhayA deha AhArAdivirSe choDyA hai vyApAra jAneM tauU nidAnamAtrakari bhAvazramaNapaNAkU prApta na bhayA tAhi bhavyajIvanikari namane yogya muni tU dekhi // ___ bhAvArtha-madhupiMgalanAmA munikI kathA purANamaiM hai tAkA saMkSepa aisA;--isa bharatakSetravirSe suramyadezamaiM podanApurakA rAjA tRNapiMgalakA putra madhupiMgala thA so cAraNayugalanagarakA rAjA suyodhanakI putrI sulasAkA svayaMvaramaiM AyAthA ara tahAMhI sAketApurIkA rAjA sagara AyAthA so sagarakai maMtrI, madhupiMgalakU kapaTakari sAmudrika zAstrakU navIna vaNAya dUSaNadiyA jo yAke netra piMgala hai mAMjarA hai jo yAkU kanyA varai so maraNakU prApta hoya taba kanyA sagarakai galai varamAlA gerI madhupiMgala* vaya nAhI, taba madhupiMgala virakta hoya dIkSA laI pI? kAraNapAya sagarakA maMtrIkA kapaTakU jANi krodhakari nidAna kiyA jo merai tapakA 'phala yaha hohu "janmAntaravirSe sagarake kulakU nirmUla karUM" tApI, Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita madhupiMgala mari kari mahAkAlAsuranAmA asura deva bhayA taba sagarakU maMtrI sahita mAraNeMkA upAya heratA bhayA taba kSIrakadaMba brAhmaNakA putra parvata pApI yAkU milyA taba pazunikI hiMsArUpa yajJakA sahAyI hoya kahI, sagara rAjAkU yajJakA upadeza kari yajJa karAya terA yajJakA sahAyI hUMgA taba parvata sagara pAsi yajJa karAyA pazu homeM, tisa pApaH sagara sAta 8 naraka gayA ara kAlAsura sAhAyI bhayA so* yajJake kAkU svarga gaye dikhAye / aiseM madhupiMgala nAmA muni nidAnakari mahAkAlasura hoya mahApApa upAA, tAtai AcArya kahai hai muni hoya tauU bhAva vigaDe siddhikU na pAvai yAkI kathA purANaniteM vistArateM jAnanI // ___ ArauM vaziSTha munikA udAharaNa kahai hai;gAthA-aNNaM ca vasiTamuNi patto dukkhaM niyANadoseNa / so Natthi vAsaThANo jattha Na duruhulliojiivo||46|| saMskRta-anyazca vasiSThamuniH prAptaH dukhaM nidAnadoSeNa / tannAsti vAsasthAnaM yatra na bhramitaH jIva ! // 46 // ___ artha-bahuri anya kahiye aura eka vaziSThanAmA muni nidAnake doSakari duHkhakU prAptabhayA yA" aisA lokamaiM vAsasthAna nAhI jAmaiM yahu jIva janmamaraNasahita bhramaNakU prApta nAhI bhayA // ___ bhAvArtha-vaziSThamunikI kathA aisaiM hai;-gaMgA ara gaMdhavatI doU nadIkA jahAM saMga bhayA hai tahAM jaTharakauzikanAmA tApasIkI pallI hai tahAM eka vaziSTha nAmA tApasI paMcAgni tapai thA tahAM guNabhadra vIrabhadra nAmA doya cAraNamuni Aye tini vaziSTa tApasakU kahI jo tU ajJAnatapa karai hai yAmaiM jIvanikI hiMsA hoya hai, taba tApasa pratyakSa hiMsA dekhi ara virakta hoya jainadIkSA laI bhAsopavAsasahita AtApanayoga sthApyA, tisa tapake mAhAtmyate sAta vyantaradeva Aya kahI, hamakaM Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 193 NNNN AjJA dyo sohI karA~, taba vaziSTha kahI avAratau merai kaLU prayojana nAMhI janmAMntaramaiM tumakU yAdi kruuNgaa| pAchai vaziSTha mathurApurI Aya mAsopavAsasahita AtApana joga sthApyA tAkU mathurApurIke rAjA ugrasenanaiM dakhi bhakti thakI yA vicArI jo yA maiM pAraNAM karAUMgA aisa nagaramaiM ghoSaNA karAI jo yA munikU aura koI AhAra na de / pI2 pAraNAkai dina nagaramaiM AyA tahAM agnikA upadrava dekhi aMtarAya jAni ulaTA phir2yA / pheri mAsopavAsa sthApyA pheri pAraNAkai dina nagaramaiM AyA taba hastIkA kSobha dekhi aMtarAya jAMni ulaTA phiya pheri mAsopavAsa sthaapyaa| pIche pAraNAkai dina pheri nagaramaiM AyA taba rAjA jarAsaMdhakA patra AyA tAke nimitta taiM rAjAkA vyagra citta thA so munikU paDagAhe nAMhI taba aMtarAya kari ulaTA vanamaiM jAtA lokanike vacana sunejo rAjA munikU AhAra de nahIM anyakU dete* ma kiye aise lokanike vacana suni rAjApari krodha kari nidAna kiyA jo-yA rAjAkai putra hoya rAjAkA nigraha kari maiM rAja karUM yA tapakA merai yaha phala hohU; aisaiM nidAnakari mUvA rAjA ugrasenakI rANI padmAvatIkA garbhamaiM AyA pUrNa mAsa bhaye janamyA taba yAkU krUradRSTi dekhi kAMsIkI maMjUSAmaiM sthApyA ara vRttAntakA lekha sahita yamunAnadImaiM bahAyA, taba kauzAMbIpuramaiM maMdodarI nAma kalAlI tAkU leya putrabuddhikari pAlyA, kaMsa nAma diyA, tahAM bar3A bhayA taba bAlakanisUM krIDA karai taba sarvakU duHkha de, taba maMdodarI ulAhanAMke duHkhateM yAkU nikAsi diyA, taba yaha kaMsa zauryapura gayA, vahAM vasudeva rAjAkai payAdA cAkara rahyA / pIche jarAsaMdha prati nArAyaNakA patra AyA jo podanAMpurakA rAjA siMharathanaiM bAMdhi lyAvai tAkU AdhA rAjya sahita putrI paraNAUM / taba vasudeva tahAM kaMsasahita jAya yuddhakari tisa siMharathakU bAMdhi lyAyA, jarAsaMdha* sauMpyA, taba jarAsaMdha jIvaMyazA putrIsahita AdhA a0 va. 13 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 paMDita jayacaMdracI chAvar3A viracita rAjya diyA, taba vasudeva kahI--siMharathakU kaMsa bAMdhi lyAyA hai yAkU yo, taba jarAsaMdha yAkA kula jANibeLU maMdodarIkU bulAya kulakA nizcayakari yAkU jIvaMyazA putrI paraNAI, taba kaMsa mathurAkA rAja leya Aya pitA ugrasena rAjAkU ara padmAvatI mAtAkU baMdIkhAnaiM diyaa| pI3 kRSNa nArAyaNakari mRtyukuM prApta bhayA tAkI kathA vistArasUM uttarapurANAdikateM jAnanIM / aiseM vaziSThamuni nidAnakari siddhiA na pAI tAtai bhAvaliMgahIteM siddhi hai // 46 // ___ AgeM kahai hai--bhAvarahita caurAsIlAkha yonimaiM bhramaiM hai;gAthA-so Natthi taM paeso caurAsIlakkhajoNivAsammi / ___ bhAvavirao vi savaNo jattha Na duruDullio jIvo // saMskRta-saH nAsti tvaM pradezaH caturazItilakSayonivAse / bhAvavirataHapi zramaNaH yatra na bhramitaH jiivH||47|| 'artha-yA saMsAramaiM caurAsIlAkha yoni tinike vAsamaiM aisA pradeza nAMhI hai jAmaiM yaha jIva dravyaliMga muni hoya kari bhI bhAvarahita bhayA saMtA na bhramaNa kiyA // -- __ bhAvArtha-dravyaliMga dhAri nigraMtha muni hoya kari zuddhasvarUpakA anubhavarUpa bhAvavinA yaha jIva caurAsI lAkha yonimaiM bhramatAhI rahyA, aisA ThikAnAM nAMhI rahyA jAmaiM janamyA mar2yA na hoya; aisaiM jAnanAM // AgeM caurAsI lAkha yonikA bheda kahai hai;--pRthvI, apa, teja, vAyu, nityanigoda, itaranigoda ye to sAta sAta lAkha haiM te vayAlIsa lAkha bhaye; bahuri vanaspati daza lAkha haiM, veiMdriya, teiMdriya, cauiMdriya, doya doya lAkha haiM; paMceMdriya tiryaMca cyAra lAkha, deva cyAra lAkha, nArakI cyAra lAkha, manuSya caudaha lAkha / aiseM caurAsI lAkha haiM / ye jIvanike upajaneMke ThikAneM jAnaneM // 47 // Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 195 __ AneM kahai hai jo-dravyamAtrakari liMgI na hoya, bhAvakari liMgI hoya haigAthA-bhAveNa hoi liMgI Nahu liMgI hoi davvamitteNa / tamhA kuNija bhAvaM kiM kIrai davvaliMgeNa // 48 // saMskRta-bhAvena bhavati liMgI nahi liMgI bhavati dravyamAtreNa / tasmAt kuryAH bhAvaM kiM kriyate dravyaliMgena // 48 // artha-liMgI hoya hai so bhAvaliMgahIteM hoya hai dravyaliMgakari liMgI nAMhI hoya hai yaha prakaTa hai, tAtai bhAvaliMgahI dhAraNa karanA, dravya liMgakari kahA kIjiye // ___ bhAvArtha--AcArya kahai hai jo-sivAya kahA kahiye bhAvaliMga vinA liMgI nAmahI nAhI hoya jAte yaha prakaTa hai, bhAva zuddha na dekhe taba lokahI kahai jo kAhekA muni hai kapaTI hai tAteM dravyaliMgakari kachU sAdhya nAhI, bhAvaliMgahI dhAranAM // 48 // Arge yAhIkU dRDha karanekU dravyaliMgadhArakakai ulaTA upadrava bhayA, tAkA udAharaNa kahai hai:gAthA-daMDayaNayaraM sayalaM Dahio abbhatareNa doseNa / jiNaliMgeNa vi vAhU paDio so raurave Naraye // 49 // saMskRta-daNDakanagaraM sakalaM dagdhvA abhyantareNa doSeNa / jinaliMgenApi bAhuH patitaH saHraurave narake // 49 // artha-dekho, bAhunAmA muni bAhya jinaliMgakari sahita thA tauU abhyaMtarake doSakari samasta daMDakanAmA nagarakU dagdha kiyA ara saptama pRthvIkA rauravanAmA vilamaiM paDyA // Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita bhAvArtha-dravyaliMga dhAri kichU tapa karai tAkari kichU sAmarthya vadhai taba kaLU kAraNa pAya krodha kari ApakA ara parakA upadrava karanekA kAraNa banAvai tAteM dravyaliMga bhAvasahita dhAraNAhI zreSTha hai ara kevala dravyaliMga tau upadravakA kAraNa hoya hai, aisaiM yAkA udAharaNa bAhu munikA batAyA tAkI kathA aisaiM;-dakSiNadizAmaiM kuMbhakArakaTakanagaravirSe daMDakanAmA rAjA, tAkai vAlakanAma maMtrI, tahAM abhinaMdana Adi pAMcasauM muni Aye, tinimaiM eka khaMDakanAmA muni thA, tA. vAlakanAma maMtrikU vAdavirSe jItyA, taba maMtrI krodhakari eka bhAMDakU munikA rUpa karAya rAjAkI rANI suvratA sahita ramatA rAjAkU dikhAyA, ara kahI jo dekho-rAjAkai aisI bhakti hai jo apanI strI bhI digaMbarakU ramabA naiM daI hai taba rAjA digambaraniH krodha kari pAMcasai muniniLU ghANImaiM pilavAyA, te muni upasarga sahi paramasamAdhi kari siddhi prApta huye / pIche tisanagara vAhunAmA muni AyA tALU lokani ma kiyA jo ihAM rAjA duSTa hai so tuma nagaramaiM praveza mati karau AgeM pAMcasai muni ghANImaiM pelyA hai so tumakU bhI taisaiMhI kregaa| taba lokanike vacanakari bAhu munikU krodha upajyA taba azubhataijasasamudrAta kari rAjAkU maMtrIsahita sarvanagarakU bhasma kiyaa| 'rAjA maMtrI sAtacaiM naraka rauravanAmA vilAmaiM paDe tahAMhI bAhumunibhI marikari rauravavilAmaiM paDyA / aiseM dravyaliMgamaiM bhAvake doSaH upadrava hoya hai, tAtai bhAvaliMgakA pradhAna upadeza hai // 49 // ___ AgaiM isahI arthapari dIpAyanamunikA udAharaNa kahai hai, gAthA-avaro vi davvasavaNo dasaNavaraNANacaraNapabmaho / dIvAyaNutti gAmo aNaMtasaMsArio jAo // 50 // saMskRta--aparaH api dravyazramaNaH drshnvrjnyaancrnnprbhrssttH| dIpAyana iti nAma anaMtasAMsArikaH jAtaH // 50 // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _____ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 197 ___ artha-AcArya kahai hai jo pahalai bAhu muni kahyA taiseM hI aura bhI dIpAyananAmA dravyazramaNa samyagdarzanajJAnacAritra" bhraSTa bhayA saMtA anaMtasaMsArI bhayA // ___ bhAvArtha--pUrvavat yAkI kathA saMkSepa" aisI, navamAM balabhadra zrIneminAthatIrthakarakU pUchI jo svAmin ! yA dvArikApurI samudramaiM hai so yAkI sthiti ketekakAla hai ? taba bhagavAn kahI rohiNIko bhAI dIpAyana tero mAmo bAraha varSa pIche madyakA nimittakari krodhakari yA purIkU dagdha karisI, aise vacana bhagavAnake vacana suni nizcayakari dIkSA le pUrvadezanaiM gayA, bAraha varSa vyatIta karaneMkU tapa karanAM AraMbhyA, ara valabhadra nArAyaNa dvArikAmaiM madyaniSedhakI dhoSaNA daI, taba madyakA vAsaNa tathA tAkI sAmagrI madya karaNevAlA vAhya parvatAdikamaiM kSepyA, taba vAsaNakI madirA tathA madyakI sAmagrI jalake nivAsanimaiM phailI, pIche vAraha varSa bItyA jANi dIpAyana dvArikA Aya nagaravAhya AtApanayogakari tiSThayA bhagavAnakA vacanakI pratIti na rAkhI pIche zaMbhavakumAdika krIDA karate tRSAvaMta hoya kuMDanimaiM jala jAni pIvate bhaye, taba tisa madyake nimitta" kumAra unmatta bhaye, tahAM dIpAyanamunikU tiSThayA dekhi kahate bhaye-jo ye dvArikAkA bhasma karanevAlA dIpAyana hai, aisaiM kahikari tisaLU pASANadikakari ghAta karate bhaye, taba dIpAyana bhUmimaiM giri paDyA, taba tAkU krodha upajyA tAke nimitta" dvArikA dagdha bhaI / aisaiM dIpAyana bhAvazuddhi binA ananta saMsArI bhayA // 50 // _ ArauM bhAvazuddhikari sahita muni bhayA tyAM siddhi pAI tAkA udAharaNa kahai hai;gAthA-bhAvasamaNo ya dhIro juvaIjaNaveDio visuddhmii| NAmeNa sivakumAro parIttasaMsArio jAdo // 51 // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita saMskRta - bhAvazramaNazca dhIraH yuvatijanaveSTitaH vizuddhamatiH / nAmnA zivakumAraH parityaktasAMsArikaH jAtaH / / 51 // artha - zivakumAranAmA bhAvazramaNa strIjanakari beDhyA huvA saMtA bhI vizuddhabuddhikA dhAraka dhIra saMsArakA tyAganavArA hota bhayA || bhAvArtha - zivakumAra bhAvakI zuddhatAkari brahmasvarga meM vidyunmAlI deva hoya tahAM caya jaMbUsvAmI kevalI hoya mokSa pAI, tAkI kathA aiseM isa jaMbUdvIpa pUrvavideha puSkalAvatI deza bItazokapuravirSai mahApadmarAjA vanamAlA rANIkai zivakumAranAmA putra hotA bhayA sAM ekadina mitrasahita vanakrIDA kari nagara maiM Avai thA so mArgamaiM lokakUM pUjAkI sAmagrI le jAtA dekhyA taba mitrakUM pUchI -- ye kahAM jAya haiM, taba mitra kahI jo sAgaradattanAmA muni RddhidhArIkUM banamaiM pUjane jAya haiM, taba zivakumAra muni pAsi jAya apanA pUrvabhava suni saMsArasUM virakta hoya dIkSA laI, ara dRDhadharanAmA zrAvakakai ghara prAsuka AhAra liyA, tA pIcheM strIni kai nikaTa asidhArAvrata parama brahmacarya pAlatA saMtA bAraha varSa tAMI tapakari aMtasaMnyAsa maraNakAra brahmakalpaviSai vidyunmAlIdeva bhyA, tahAMteM cayakari jaMbUkumAra bhayA so dIkSA leya kevalajJAna pAya mokSa gayA / aisaiM zivakumAra bhAvamuni mokSa pAI, yAkI vistArasahita kathA jaMbUcaritra meM hai tahAMtaiM jAnanIM; aisaiM bhAva liMga pradhAna hai // 51 // AgaiM zAstra bhI paDhai ara samyagdarzanAdirUpa bhAva vizuddha na hoya tau siddhikUM na pAvai, tAkA udAharaNa abhavyasenakA kahai hai; - gAthA - kevali jiNapaNNattaM eyAdasaaMga sayalasuyaNANaM / paDhio abhavvaseNo Na bhAvasavaNattaNaM patto // 52 // 1 - mudrika saMskRta saTIka pratimeM yaha gAthA isa prakAra hai;gAthA - aMgAI dasa ya duNNi ya caudasapuvvAI sayalasuyaNANaM / paDhio a bhavvaseNo Na bhAvasavaNattaNaM patto // 52 // saMskRta - aMgAni daza ca dve ca caturdazapUrvANi sakalazrutajJAnam / paThitazca bhavyasenaH na bhAvazramaNatvaM prAptaH // 52 // Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 199 saMskRta -- kevalijinaprajJataM ekAdazAMgaM sakalazrutajJAnam / paThitaH abhavyasenaH na bhAvazramaNatvaM prAptaH // 52 // artha--abhavyasenanAmA dravyaliMgI muni hai so kevalI bhagavAnakA prarUpyA gyAraha aMga paDhyA tathA gyAraha aMgakUM pUrNa zrutajJAna bhI kaha jAtaiM etA paDhyAkUM artha apekSA pUrNa zruta jJAnabhI hoya jAya hai, tahAM abhavyasena etA paDhyA tauU bhAvazramaNapaNAMkUM prApta na bhayA // bhAvArtha -- ihAM aisA Azaya hai jo koI jAnaigA bAhya kriyA mAtra tau siddhi nAMhI ara zAstra ke paDhaneMkari tau siddhi hai tau yahabhI jAnanAM satya nAMhI jAtai zAstra paDhaneM mAtra bhI siddhi nAMhI hai - abhavyasena dravyamunibhI bhayA ara gyAraha aMgabhI paDhyA tauU jinavacanakI pratIti na bhaI yAta bhAvaliMga na pAyA / abhavyasenakI kathA purANanimaiM prasiddha hai tahAM jAnanI // 52 // AgaiM zAstra paDhyA vinA zivabhUti muni tuSamASakUM ghokhatAhI bhAvakI vizuddhikaM pAya mokSa pAI tAkA udAharaNa kahai hai; - gAthA - tusamAsaM ghosaMto bhAvavisuddho mahANubhAvo ya / NAmeNa ya sivabhUI kevalaNANI phuDaM jAo || 53 // saMskRta - tuSamASaM ghoSayan bhAvavizuddhaH mahAnubhAvazca / nAmnA ca zivabhUtiH kevalajJAnI sphuTaM jAtaH // 53 // artha -- AcArya kahai hai jo - zivabhUti muni hai so zAstra paDhyA tuSa mASa aisA zabdakUM ghokhatA saMtA bhAvakari vizuddhatA mahAnubhAva hoyakari kevala jJAna pAyA yaha prakaTa hai // bhAvArtha -- koI jAnaigA ki zAstra par3hehI siddhi hai so aisaiM bhI nAMhI, zivabhUti muni tuSamASa aisA zabda mAtrahI ghokhatA bhAvanikI Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitA vizuddhatAtaiM kevalajJAna pAyA, yAkI kathA aisaiM; - koI zivabhUti nAmA muni thA so gurunipAsi zAstra par3he so dhAraNA hoya nAhI, taba guruni yaha zabda par3hAyA jo " mA rupa mA tuSa " so yA zabdakUM ghokhane lagA / yAkA artha yaha jo roSa mati karai toSa mati ka // " bhAvArtha -- rAga dveSa mati karai yAteM sarva siddhi hai / taba yaha bhI zuddha yAdi na rahyA taba ' tuSamAtra ' aisA pATha ghokhane lagA, doSa padake rukAra tukAra ' vismaraNa hoya gaye ara tuSa mASa aisA yAdi rahyA tAkUM ghokhatA vicarai / taba koI eka strI uDadakI dAli dhauvaithI tAkUM kAhU pUchI, tU kahA kare hai -- taba vAnaiM kahI - tupa ara mAtra bhinna nyAre nyAre karUM hUM / taba yA muni suni tuSa mASa zabdakA bhAvArtha yaha jAnyA jo yaha zarIra tau tuSa hai ara yaha AtmA mASa hai, doU bhinna haiM nyAre nyAre haiM, aisA bhAva jAni AtmAkA anubhava karane lagA, cinmAtra zuddha AtmAkUM jAni tAmaiM lIna bhayA, taba ghAti karmakA nAzakari kevalajJAna upajAyA / aiseM bhAvanikI vizuddhitArteM siddhi bhaI jAni bhAva zuddha karanAM, yaha upadeza hai // 53 // A yAhI arthakaM sAmAnyakari kahai hai: gAthA - bhAveNa hoi Naggo vAhiraliMgeNa kiM ca NaggeNa / kammapayaDIya piyaraM NAsaha bhAveNa davveNa // 54 // saMskRta - bhAvena bhavati namaH bahirliMgena kiM ca nanena / karmaprakRtInAM nikaraM nAzayati bhAvena dravyeNa // 54 // artha --bhAvakari nagna hoya hai bAhya nagnaliMgakari kahA kArya hoya hai, nAMhI hoya hai jAtaiM bhAvasahita dravyaliMgakari karmaprakRtike samUhakA nAza hoya hai // 1 mAkAra, aisA pATha susaMgata hai / Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 201 ___ bhAvArtha-AtmAkai karmaprakRtikA nAzakAra nirjarA tathA mokSa honAM kArya hai, so yaha kArya dravyaliMga hI kari tau nAhI hoya hai, bhAvasahita dravyaliMga bhaye karmakI nirjarA nAmA kArya hoya hai, kevala dravyaliMgakari tau na hoya hai; tAtaiM bhAvasahita dravyaliMga dhAraNAM yaha upadeza hai // 54 // __ AgaiM yAhI arthakU dRr3ha karai hai;gAthA--NaggattaNaM akajaM bhAvaNarahiyaM jiNehiM paNNattaM / iya NAUNa ya NicaM bhAvijahi appayaM dhIra // 55 // saMskRta-nagnatvaM akArya bhAvarahitaM jinaiH prajJaptam / iti jJAtvA nityaM bhAvayeH AtmAnaM dhIra ! // 55 // artha-bhAvarahita nagnapaNAM hai. so akArya hai kachU kAryakarI nAhI yaha jinabhagavAnanaiM kahyA hai, aiseM jAnikari he dhIra ! he dhairyavAna mune nirantara nitya AtmAhI* bhAya // bhAvArtha-AtmAkI bhAvanAvinA kevala nagnapaNAM kachU kArya karanevAlA nAhI tAtai cidAnaMdasvarUpa AtmAhIkI bhAvanA nirantara karaNI, yA sahita nagnapaNAM saphala hai // 55 // __ AgeM ziSya pUcha hai jo-bhAvaliMgaphU pradhAnakari nirUpaNa kiyA so bhAvaliMga kaisA hai ? tAkA samAdhAnakU bhAvaliMgakA nirUpaNa karai hai;gAthA-dehAdisaMgarahio mANakasAehiM sylprictto| appA appammi rao sa bhAvaliMgI have sAhU // 56 // saMskRta-dehAdisaMgarahitaH mAnakaSAyaiH sklprityktH| AtmA Atmani rataH sa bhAvaliMgI bhavet saadhu||56|| ___ artha--bhAvaliMgI sAdhu aisA hoya hai-deha Adika je parigraha tiniteM rahita hoya bahuri mAna kaSAyakari rahita hoya bahuri AtmA virSe lIna hoya so AtmA bhAvaliMgI hai // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita - 1 bhAvArtha--AtmAkA svAbhAvika pariNAmakUM bhAva kahiye hai timI liMga kahiye cihna tathA lakSaNa tathA rUpa hoya so bhAvaliMga hai / tahAM AtmA amUrttIka cetanArUpa hai tAkA pariNAma darzana jJAna hai tisa maiM karmake nimittataiM bAhya tau zarIrAdika mUrtIka padArthakA saMbaMdha hai ara aMtaraMga mithyAtva ara rAgadveSa Adi kapAyanikA bhAva hai / tAteM kahai hai-- jo bAhya tau dehAdika parigrahatai rahita ara antaraMga rAgAdika pariNAmaviSai ahaMkArarUpa mAnakaSAya parabhAvaniviSai ApA mAnanAM tisa bhAvataiM rahita hoya, ara apanA darzanajJAnarUpa cetanabhAva tAviSai lIna hoya so bhAva liMga hai, yaha bhAva hoya so bhAvaliMgI sAdhu hai // 56 // A yAhI arthaM spaSTakari kahai hai :anuSTupachaMda - mamatiM parivajjAmi Nimmamattimuvahido | AlaMbaNaM ca me AdA avasesAI vosare || 57 // saMskRta - mamatvaM parivarjAmi nirmamatvamupasthitaH / AlaMbanaM ca me AtmA avazeSAni vyutsRjAmi // 57 // artha -- bhAvaliMgImunike aise bhAva hoya haiM- maiM paradravya ara parabhAvanitaiM mamatva kahiye apanAM mAnanAM tAkUM choDUhUM bahuri merA nijabhAva gamatvarahita hai tAkUM aMgIkAra kari tiSTU hUM, aba merai AtmAhIkA avalaMvana hai aura sarvahI choDUhU~ | 202 bhAvArtha -- sarva paradravyanikA AlaMbana chor3i apaneM Atma svarUpa - viSai tiSThai aisA bhAvaliMga hai // 57 // Age kahai hai jo - jJAna darzana saMyama tyAga saMvara yoga ye bhAva bhAvaliMgI munikai hoya haiM te aneka hai tauu AtmA hI hai tAtaiM initaiM bhI abhedakA anubhava karai hai; --- Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 203 gAthA-Adara khu majjha NANe AdA me daMsaNe caritte ya / AdA paccakkhANe AdA me saMvare joge // 58 // saMskRta-AtmA khalu mama jJAne AtmA me darzane caritre c| AtmA pratyAkhyAne AtmA me saMvare yoge // 58 // artha-bhAvaliMgI muni vicAra hai jo- merai jJAnabhAva pragaTa hai tAvirSe AtmAhIkI bhAvanA hai kaLU jJAna nyArA vastu nAMhI hai jJAna hai so AtmAhI hai, taiseM darzanavirSe bhI AtmAhI hai, bahuri cAritra hai so jJAnaviSai thiratA rahanAhai so yA viSaM bhI AtmAhI hai, bahuri pratyAkhyAna AgAmI paradravyakA saMbaMdha chor3anA hai so yA bhAvavirSe AtmAhI hai, bahuri saMvara paradravyake bhAvarUpa na pariNamanekAhai so yA bhAvavidhai bhI merai AtmAhI hai, bahuri yoga nAma ekAgra ciMtArUpa samAdhi dhyAnakA hai so yA bhAvavi bhI merai AtmAhI haiM // bhAvArtha-jJAnAdika kachU nyAre padArtha to haiM nAhI, AtmAhIke bhAva hai saMjJAdikake bhedate nyAre kahiye haiM, tahAM abhedadRSTikora dekhiye taba ye sarvabhAva AtmAhIhaiM tAtai bhAvaliMgI munike abheda anubhavamaiM vikalpa nAhI hai; tAtai nirvikalpa anubhavatai siddhihai yaha jANi aisaiM karai hai // 58 // AgeM isahI arthakU dRr3ha karate kahai haiM,anuSTupa zloka-ego me sassado appA nnaanndNsnnlkkhnno| sesA me bAhirA bhAvA savve saMjogalakkhaNA // saMskRta-ekaH me zAzvataH AtmA jJAnadarzanalakSaNaH / zeSAH me bAhyAH bhAvAH sarve saMyogalakSaNAH // 59 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita artha - - bhAvaliMgI vicAra hai jo jJAna darzana jAkA lakSaNa aisA ara zAzvatA nitya aisA AtmA hai sohI eka merA hai bAkI bhAva haiM te motaiM bAhya haiM te sarvahI saMyogasvarUpa haiM paradravya haiM | bhAvArtha - jJAnadarzanasvarUpa nitya eka AtmA hai so tau merA rUpa hai eka svarUpa hai ara anya paradravya haiM te motaiM bAhya haiM sarva saMyogasvarUpa hai, bhinna haiM, yaha bhAvanA bhAvaliMgI munikai hai // 49 // Age kahai hai jo mokSa cAhe hai so aiseM AtmA kI bhAvanA karai, gAthA - bhAveha bhAvasuddhaM appA suvisuddhaNimmalaM ceva / lahu caugaha caUNaM jar3a icchasi sAsayaM sukkha || 60 saMskRta - bhAvaya bhAvazuddhaM AtmAnaM suvizuddhanirmalaM caiva / laghu caturgati cyutvA yadi icchasi zAzvataM saukhyam / / artha -- he munijana hau ! jo cyAragatirUpa saMsAra chuTikari zIghra zAzvatA sukharUpa mokSa tuma cAhohau tau bhAvakari zuddha jaisaiM hoya taiseM atizayakAra vizuddha nirmala AtmAkUM bhAvau // bhAvArtha -- jo saMsAra nivRttikari mokSa cAho hau tau dravyakarma bhAvakarma naukarmataiM rahita zuddha AtmAkUM bhAvau aisA upadeza hai // 60 // Age kahai hai jo AtmAkaM bhAvai so yAkA svabhAvakUM jANi bhAvai so mokSa pAvai, - ---------- gAthA -- jo jIvo bhAvato jIvasahAvaM subhAvasaMjutto / so jaramaraNaviNAsaM kuNai phuDaM lahar3a NivvANaM // 61 // saMskRta - - yaH jIvaH bhAvayan jIvasvabhAvaM subhAvasaMyuktaH / saH jarAmaraNavinAzaM karoti sphuTaM labhate nirvANam // Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 205. ____ artha-jo bhavyapuruSa jIvakU bhAvatA saMtA bhale bhAvakari saMyukta bhayA jIvakA svabhAvakU jANi kari bhAvai so jarA maraNakA vinAzakari pragaTa nirvANakU pAvai hai| ___ bhAvArtha-jIva aisA nAma to lokamaiM prasiddha hai parantu yAkA svabhAva kaisA hai aisA lokakai yathArtha jJAna nAhIM ara matAMtarake dopate yAkA svarUpa viparyaya hoya rahyA hai tAteM yAkA yathArtha svarUpa jAMni bhAbeM haiM te saMsAra" nivRtta hoya mokSa pAvai haiM // 61 // Aja jIvakA svarUpa sarvajJadeva kahyA hai so kahai hai,gAthA--jIvo jiNapaNNatto NANasahAo ya ceynnaashio| so jIvo NAyavvo kammakkhayakaraNaNimmitto // 62 // saMskRta-jIvaH jinaprajJaptaH jJAnasvabhAvaH ca cetanAsahitaH / saH jIvaH jJAtavyaH karmakSayakaraNanimittaH // 62 // artha-jina sarvajJa deva jIvakA svarUpa aisA kahyA hai;-jIva hai so cetanAsahita hai bahuri jJAnasvabhAva hai, aisA jIvakA bhAvanAM karmakA kSayakai nimitta jAnanAM // .. bhAvArtha-jIvakA cetanAsahita vizeSaNa kiyAteM tau cArvAka jIvakU cetanAsahita na mAna hai tAkA nirAkaraNa hai / bahuri jJAnasvabhAvavizeSaNa" sAMkhyamatI jJAna* pradhAna dharma mAnai hai jIvakU udAsIna nitya cetanArUpa mAne hai tAkA nirAkaraNa hai, tathA naiyAyikamatI guNa guNIkA bheda mAMni jJAnakU sadA bhinna mAnai hai tAkA nirAkaraNa hai / bahuri aisA jIvakA svarUpakA bhAvanAM karmakA kSayakai nimitta hoya hai, anya prakAra bhayA mithyAbhAva hai // 62 // AgeM kahai hai jo je puruSa jIvakA astitva mAneM haiM te siddha hoya hai; Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita gAthA - jesiM jIvasahAvo Natthi abhAvo ya savvahA tattha / te hoMti bhiNadehA siddhA vacigoyaramatIdA || 63 // saMskRta - yeSAM jIvasvabhAvaH nAsti abhAvaH ca sarvathA tatra / te bhavaMti bhinnadehAH siddhAH vacogocarAtItAH // 63 artha -- jini bhavyajIvanikai jIvanAmA padArtha sadbhAvarUpa hai ara sarvathA abhAvarUpa nAMhI hai te bhavyajIva deha taiM bhinna aise siddha hoya haiM, te kaise haiM siddha-vacanagocarateM atIta hai // bhAvArtha - jIva hai so dravyaparyAyasvarUpa hai so kathaMcit astisvarUpa hai kathaMcit nAstisvarUpa hai tahAM paryAya anitya hai yA jIvakai karmake nimitta manuSya tiryaca deva nAraka paryAya hoya haiM tAkA kadAcit abhAva dekhi jIvakA sarvathA abhAva mAne hai / tAke saMbodhanakUM aisA kayA hai-jo jIvakA dravyadRSTikari nitya svabhAva hai, paryAyakAabhAva hotaiM sarvathA abhAva na mAne hai so dehataiM bhinna hoya siddha hoya hai, te siddha vacanagocara nAMhI hai, ara je dehakUM vinasatA dekhi jIvakA sarvathA * nAza mAneM haiM te mithyA dRSTI haiM, te siddha kaisaiM hoya na hoya // 63 // AgaiM kahai hai jo jIvakA svarUpa vacanakai agocara hai ara anubhavagamya hai so aisA hai; - gAthA -- arasamarUvamagaMdhaM avvattaM ceyaNAguNamasa' / ANamaliMgaragahaNaM jIvamaNiddisaMThANaM ||64 || saMskRta - arasamarUpamagaMdhaM avyaktaM cetanAguNaM azabdam / jAnIhi aliMgagrahaNaM jIvaM anirdiSTasaMsthAnam ||64 1 saMskRta mudrita pratimeM 'ceyaNAguNasamadaM' aisA prAkRta pATha hai jisakA cetanA guNasamAI " aisA saMskRta hai, vacanikA pratiyoM meM upari likhita pATha 1 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 207 artha-he bhavya ! tU jIvakA svarUpa aisA jAMni-kaisA hai arasa kahiye paMca prakAra khATo mITho kaDo kaSAyalo khAro rasakari rahita hai bahuri kAlo pIlo lAla sukeda hanyo yA prakAra arUpa kahiye pAMca prakAra rUpa kari rahita hai; bahuri doya prakAra gaMdhakari rahita hai bahuri avyakta kahiye indrayinike gocaravyakta nAhI hai, bahuri cetanAguNa hai jAmaiM, bahuri azabda kahiye zabdakari rahita hai, bahuri aliMgagrahaNa kahiye jAkA koU cihna iMdriyadvArai grahaNamaiM AtA nAhI, ara anirdiSTa saMsthAna kahiye caukUNA gola Adi kaLU AkAra jAkA kayA jAtA nAMhI aisA jIva jANauM // bhAvArtha-rasa rUpa gaMdha zabda yetau pudgalake guNa haiM tinikA niSedharUpa jIva kahyA, bahuri avyakta aliMgagrahaNa anirdiSTasaMsthAna kahyA, so ye bhI pudgalake svabhAvakI apekSAkari niSedharUpahI jIva kahyA, ara cetanAguNa kahyA so ye jIvakA vidhirUpa kahyA / so niSedha apekSA tau vacanakai agocara jAnanAM ara vidhi apekSA svasaMvedagocara jAnanA; aisaiM jIvaMkA svarUpa jAMni anubhavagocara karanAM / yaha gAthA samayasAra pravacanasAra graMthamaiM bhI hai so yAkA vyAkhyAna TIkAkAra vizeprakari kahyA hai so tahAtai jAnanAM // 64 // Agai jIvakA svabhAva jJAnasvarUpa bhAvanAM kahyA so vaha jJAnakai prakAra bhAvanAM so kahai hai;gAthA-bhAvahi paMcapayAraM gANaM aNNANaNAsaNaM sigdhaM / ___ bhAvaNabhASiyasahio divasivasuhabhAyaNe hoi // 65 // saMskRta-bhAvaya paMcaprakAraM jJAnaM ajJAnanAzanaM zIghram / bhAvanAbhAvitasahitaH divazivasukhabhAjanaM bhavati 65 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita artha-he bhavyajana ! tU yaha jJAna pAMca prakAra bhAya, kaisA hai yaha jJAna-ajJAnakA nAzakaranevAlA hai, kaisA bhayA bhAya bhAvanAkari bhAvita jo bhAva tisasahita bhAya, bahuri kaisA bhayA zIghra bhAya, yAteM tU diva kahiye svarga ziva kahiye mokSa tAkA bhAjana hoya / ___ bhAvArtha-yadyapi jJAna jAnanasvabhAvakari eka prakAra hai toU karmake kSayopazama kSayakI apekSA paMca prakAra bhayA hai tAmaiM mithyAtvabhAvakI apekSAkari matizruta avadhi ye tIna mithyAjJAnabhI kahAye haiM, tA" mithyAjJAnakA abhAva karaneMkU mati zruta avadhi manaHparyaya kevala jJAnasvarUpa paMca prakAra samyagjJAna jAMni tinikU bhAvanAM, paramArtha vicAra se jJAna ekahI prakAra hai, yaha jJAnakI bhAvanA svargamokSakI dAtA hai // 65 // ___ AgeM kahai hai jo--paDhanAM sunanAMbhI bhAvavinA kaLU hai nAhI;gAthA--paDhieNa vi kiM kIrai kiM vA suNieNa bhaavrhienn| bhAvo kAraNabhUdo sAyAraNayArabhUdANaM // 66 // saMskRta--paThitenApi kiM kriyate kiM vA zrutena bhAvarahitena / . bhAvaH kAraNabhUtaH sAgArAnagArabhUtAnAm // 66 // artha-bhAvarahita paDhanAM sunanAM tinikari kahA kIjiye kabhI kAryakArI nAhI hai tAteM zrAvakapaNAM tathA munipaNAM inikA kAraNabhUta bhAvahI hai / bhAvArtha-mokSamArgamaiM ekadeza sarvadeza vratanikI pravRttirUpa munizrAvakapaNAM hai so doUkA kAraNabhUta nizcaya samyagdarzanAdika bhAva haiM, tahAM bhAvavinA vratakriyAkI kathanI kaLU kAryakAri nAhI hai, tAtaiM aisA upadeza hai jo bhAvavinA paDhanAM sunanAM Adikari kahA kIjiye, kevala khedamAtra hai, tAtai bhAvasahita kachU karo so saphala hai / ihAM aisA Azaya hai jo koU jAnegA par3hanAM sunanAMhI jJAna hai so aisaiM nAMhI hai, par3hi sunikari Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDako bhASAvacanikA / 209 ApakU jJAnasvarUpa jAMni anubhava karai taba bhAva jAniye hai; tA" bAra bAra bhAvanAkari bhAva lagAyehI siddhi hai // 66 // ___ AneM kahai hai jo-bAhya nagnapaNAhI kari hI siddhi hoya tau nagna tau sArehI hoya haiM;gAthA-davveNa sayala NaggA NArayatiriyA ya sylsNdhaayaa| pariNAmeNa asuddhA Na bhAvasavaNattaNaM pattA // 67 // saMskRta-dravyeNa sakalA nagnAH nArakatiryacazca sklsNghaataaH| pariNAmena azuddhAH na bhAvazramaNatvaM praaptaaH||67|| __ artha-dravyakari bAhya tau sakala prANI nAgA hoya haiM nArakI jIva ara tiryaMca jIva tau nirantara vastrAdikakari rahita nAgAhI rahaiM haiM, bahuri sakalasaMghAta kahaneMteM anya manuSya Adika bhI kAraNa pAya nagna hoya haiM tauU pariNAmakari azuddha haiM tAtai bhAvazramaNapaNAMkU prApta nAhI bhaye // ___ bhAvArtha-jo nagna rahe hI muniliMga hoya tau nArakI tiryaMca Adi sakala jIvasamUha nagna rahaiM haiM te sarvahI muni Thaharai tAteM munipaNAM tau bhAva zuddha bhayehI hoya hai, azuddha bhAva hoya te" dravyakari nagna bhI hoya tau bhAvamunipaNAM na pAvai hai // 67 // ANa yAhI arthakU dRDha karaneMkU kevala nagnapaNAM niSphala dikhAvai hai;gAthA-Naggo pAvai dukkhaM Naggo saMsArasAyare bhamaI / Naggo Na lahai bohiM jiNabhAvaNavajio suirN||68|| saMskRta-nagnaH prApnoti duHkhaM nagnaH saMsArasAgare bhramati / nanaH na labhate bodhiM jinabhAvanAvarjitaH suciraM 68 artha-nagna hai so sadA duHkha pAvai hai, bahuri nagna hai so sadA saMsArasamudramaiM bhramai hai, bahuri nagna hai so bodhi kahiye samyagdarzana jJAna a. va. 14 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitacAritrarUpa svAnubhava tAhi na pAvai hai, kaisA hai nagna--jo jina bhAvanAkari varjita hai so|| ___ bhAvArtha-jinabhAvanA jo samyagdarzana bhAvanA tisakari varjita jo jIva hai so nagna bhI rahai tau bodhi jo samyagdarzana jJAna cAritrasvarUpa mokSamArga tAkU na pAvai hai yAhItai saMsArasamudramaiM bhramatA saMsArahImaiM duHkhakU pAvai hai tathA vartamAnamaiM bhI jo puruSa nAgA hoya hai so duHkhahI* pAvai hai, sukha tau bhAvamuni nAgA hoya te hI pAbaiM haiM // 68 // ... Aga isahI arthakU dRDha karaneMkU kahai hai jo dravyanagna hoya muni kahAvai tAkA apayaza hoya hai;gAthA--ayasANa bhAyaNeNa ya kiM te NaggeNa pAvamaliNeNa / pesuNNahAsamaccharamAyAbahuleNa savaNeNa // 69 // saMskRta-ayazasAM bhAjanena kiM te nagnena pApamalinena / paizUnyahAsamatsaramAyAbahulena zramaNena // 69 // artha-he mune ! tere aise nagnapaNAMkari tathA munipaNAMkari kahA sAdhya hai, kaisA hai--paizUnya kahiye anyakA doSa kahanekA svabhAva, hAsya kahiye anyakA hAsya karanA, matsara kahiye ApasamAnateM IrSA rAkhi parakU nIcA pADanekI buddhi, mAyA kahiye kuTila pariNAma, ye bhAva haiM bahuta pracura jAmaiM, yAhItaiM kaisA hai pApakari malina hai, yAhItaiM kaisA hai ayaza kahiye apakIrti tinikA bhAjana hai // bhAvArtha-paizUnya Adi pApanikari mailA aisA nagnapaNAsvarUpa muni paNAMkari kahA sAdhya hai ? ulaTA apakIrtikA bhAjana hoya vyavahAradharmakI hAsya karAvanahAra hoya hai; tAtai bhAvaliMgI honAM yogya hai yaha upadeza hai // 69 // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 211 AgaiM aisaiM bhAvaliMgI honAM yaha upadeza karai hai;gAthA-payaDahiM jiNavaraliMgaM aabhitrbhaavdosprisuddho| - bhAvamaleNa ya jIvo bAhirasaMgammi mayaliyaI // 7 // saMskRta--prakaTaya jinavaraliMgaM abhyantarabhAvadoSaparizuddhaH / bhAvamalena ca jIvaH bAhyasaMge malinayati // 7 // artha-he Atman ! tU abhyantara bhAvadoSanikari atyaMtazuddha aisA jinavaraliMga kahiye bAhya nirgranthaliMga pragaTakari, bhAvazuddhi vinAM dravyaliMga vigaDi jAyagA jAsaiM bhAvamalinakari jIva hai so bAhya parigrahavirSe malina hoya hai // __ bhAvArtha-jo bhAva zuddhakari dravyaliMga dhArai tau bhraSTa na hoya ara bhAva malina hoya tau bAhya bhI parigrahakI saMgatikari dravyaliMgabhI vigADai tAtai pradhAnapaNa bhAvaliMgahIkA upadeza hai, vizuddha bhAva vinA bAhya bheSa dhAraNAM yogya nAhI // 70 // AgaiM kahai hai jo bhAvarahita nagna muni' hai so hAsyakA sthAna hai;gAthA--dhammammi NippavAso dosAvAso ya ucchuphullusmo| NipphalaNigguNayAro NaDasavaNo NaggarUveNa // 71 // saMskRta-dharme nipravAsaH doSAvAsaH ca ikSupuSpasamaH / niSphalanirguNakAraH naTazramaNaH nagnarUpeNa // 71 // artha-dharma kahiye apanAM svabhAva tathA dazalakSaNasvarUpa tisavi jAkA vAsa nAMhI so jIva doSanikA AvAsa hai athavA doSa jAmaiM vasaihai so ikSuke phUlasamAnahai jAkai kaLU phala nAMhI ara gaMdhAdika guNa nAhI so aisA muni tau nagnarUpakari naTazramaNa kahiye nAcanevAlA bhAMDakA svAMga sArikhA hai|| Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita-- bhAvArtha-jAkai dharmamaiM vAsanA nAhI tAH krodhAdika doSa hI vasai ara digaMbararUpa dhArai tau vaha muni ikSuke phUla sArikhA nirguNa ara niSphala hai aise munikai mokSarUpa phala na lAgai, ara samyagjJAnAdika guNa jAmaiM nAhI taba nagna bhayA bhAMDakAsA svAMga dIkhe, so bhI bhAMDa nAcaiM taba zRMgArAdika kari nAcaiM to zobhA pAvai. nagna hoya nAcai taba hAsya... pAvai taisaiM kevala dravya nAgA hAsyakA sthAnaka hai // 71 // ___ AgaiM isahI arthakA samarthanararUpa kahe hai jo--dravyaliMgI bodhi samAdhi jaisI jinamArgamaiM kahI hai taisI nAhI pAve haiM;gAthA je rAyasaMgajuttA jiNabhAvaNarahiyadavvaNiggaMthA / na lahaMti te samAhiM bohiM jiNasAsaNe vimle||72|| saMskRta-ye rAgasaMgayuktAH jinbhaavnaarhitdrvynigrNthaaH| na labhaMte te samAdhi bodhiM jinazAsane vimale // 72 ___ artha-je muni rAga kahiye abhyaMtara paradravyasUM prIti sohI bhayA saMga kahiye parigraha tAkari yukta hai, bahuri jinabhAvanA kahiye zuddhasvarUpakI bhAvanAkari rahita haiM te dravyanirgrantha haiM tauhU nirmala jinazAsanaviSai jo samAdhi kahiye dharmazukladhyAna ara bodhi kahiye samyagdarzana jJAna cAritrasvarUpa mokSamArga tAhi na pAvai hai // ___ bhAvArtha-dravyaliMgI abhyantarakA rAga cho? nAhI paramAtmAkU bhAve nAhI taba kaisaiM mokSamArga pAvai tathA samAdhimaraNa kaise pAvai // 72 // ___ AgaiM kahai hai jo--pahalai mithyAtva Adika doSa choDikari bhAvakari nagna hoya pIche dravyamuni hoya yaha mArga hai;-- gAthA-bhAveNa hoi Naggo micchattAI ya dosa caiUNaM / pacchA davveNa muNI payadi liMgaM jiNANAe // 73 // Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 213 saMskRta-bhAvena bhavati nagnaH mithyAtvAdIn ca doSAn tyaktvA / pazcAt dravyeNa muniH prakaTayati liMga jinAjJayA // 73 artha -- pahalai miyAtva Adi doSanikUM chor3i ara bhAvakari aMtaraMga nagna hoya ekarUpa zuddha AtmAkA zraddhAna jJAna AcaraNa kare pIcheM muni dravyakari bAhya liMga jina AjJAkari pragaTa kare yaha mArga hai | bhAvArtha-bhAva zuddha huvA vinA pahale hI digaMbararUpa dhAri le tau pIcheM bhAva bigaDai taba bhraSTa hoya, ara bhraSTa hoya muni bhI kahAbo kare tau mArgakI hAsya karAve tAtaiM jina AjJA yahI hai--bhAva zuddha kari bAhya munipaNAM pragaTa karo // 73 // Age kahai hai jo zuddha bhAvahI svargamokSakA kAraNa hai, malinabhAva saMsArakA kAraNa hai;--- gAthA -- bhAvo vi divvasivasukkhabhAyaNe bhAvavajjio savaNo / kammamalamaliNacitto tiriyAlayabhAyaNo pAvo // 74 // saMskRta - bhAvaH api divya zivasaukhyabhAjanaM bhAvavarjitaH zramaNaH karmamalamalinacittaH tiryagAlayabhAjanaM pApaH // 74 // artha -- bhAva hai so hI svarga mokSakA kAraNa hai bahuri bhAvakari varjita zramaNa hai so pApasvarUpa hai tiryaMcagatikA sthAnaka hai, kaisA hai zramaNakarmamalakara malina hai citta jAkA // bhAvArtha- -bhAvakari zuddha hai so tau svarga mokSakA pAtra hai ara bhAvakari malina hai so tiryaMcagati maiM nivAsa kare hai // 74 // AgaiM pheri bhAvake phalakA mAhAtmya kahai hai; gAthA -- khayarAmaramaNuyakaraMjalimAlAhiM ca saMthuyA viulA / cakahararAyalacchI lebbhai vohI subhAveNa // 75 // 1 -- mudrita saMskRta pratimeM ' lavbhei vohI Na bhavvaNuA ' aisA pATha hai / Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita- saMskRta -- khacarAmaramanujakarAMjalimAlAbhizca saMstutA vipulA / cakradhararAjalakSmIH labhyate bodhiH subhAvena // 75 // artha -- subhAva kahiye bhale bhAva kari maMdakaSAyarUpa vizuddha bhAva kari cakravarttI Adi rAjA tinikI vipula kahiye bar3I lakSmI pAvai hai, kaisI hai--khara kahiye vidyAdhara amara kahiye deva manuja kahiye manuSya inikI aMjulImAlA kahiye hastanikI aMjulI tinikI paMkti kari saMstuta kahiye namaskArapUrvaka stuti karaneM yogya hai, bahuri kevala yaha lakSmIhI nAMhI pAvai hai bodhi kahiye ratnatrayAtmaka mokSamArga bhI pAvai hai | bhAvArtha--vizuddha bhAvanikA yaha mAhAtmya hai || 75 || Age bhAvanikA vizeSa kahai hai: gAthA - bhAvaM tivihapayAraM suhAsuhaM suddhameva gAyavvaM / asuhaM ca aTTaru suha dhammaM jiNavariMdehiM // 76 // saMskRta - bhAvaH trividhaprakAraH zubho'zubhaH zuddha eva jJAtavyaH / azubha ArttaraudraM zubhaH dharmya jinavarendraiH // 76 // artha--jinavaradeva bhAva tInaprakAra kayA hai: - zubha azubha, zuddha aiseM / tahAM azubha tau Arttaraudra ye dhyAna hai ara zubha hai so dharmadhyAna hai // 76 // gAthA - suddhaM suddhasahAvaM appA appammi taM ca NAyavvaM / idijiNavarehiM bhaNiyaM jaM seyaM taM samAyaraha // 77 // saMskRta - zuddhaH zuddhasvabhAvaH AtmA Atmani saH ca jJAtavyaH / iti jinavaraiH bhaNitaM yaH zreyAn taM samAcara // 77 // artha -- bahuri zuddha hai so apanAM zuddhasvabhAva ApahI maiM hai aiseM jinavaradeva kahyA hai so jAnanAM tinimaiM jo kalyANarUpa hoya tAkUM aMgIkAra karau // Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 215 AN bhAvArtha-bhagavAna bhAva tIna prakAra kahyA hai; zubha, azubha, zuddha / tahAM azubha tau Arauidra dhyAna haiM so tau atimalina haiM tyAjya hI haiM, bahuri zubha hai so dharmadhyAna hai so yaha kathaMcit upAdeya hai jAteM maMdakaSAyarUpa vizuddha bhAvakI prApti hai, bahuri zuddha bhAva hai so sarvathA upAdeya hai jAte yaha AtmAkA svarUpahI hai / aiseM heya upAdeya jAMni tyAga grahaNa karanAM tAtaiM aisA kahyA hai jo kalyANakArI hoya so aMgIkAra karanAM yaha jinadevakA upadeza hai // 77 // A kahai hai jo jinazAsanakA aisA mAhAtmya hai;gAthA-payaliyamANakasAo payaliyamicchattamohasamacitto / pAvai tihuvaNasAraM bohI jiNasAsaNe jIvo // 78 // saMskRta-pragalitamAnakaSAyaH prglitmithyaatvmohsmcittH| . Apnoti tribhuvanasAraM bodhiM jinazAsane jIvaH // 7 // __ artha--yaha jIva hai so jinazAsanavirSe tIna bhuvanamaiM sAra aisI bodhi kahiye ratnabhayAtmaka mokSa mArga tAhi pAvai hai, kaisA bhayA saMtA pragalitamAnakaSAya kahiye prakarSakari galyA hai mAna kaSAya jAkA, kAhU paradravyasUM ahaMkArarUpa garva nAMhI karai hai, bahuri kaisA bhayA saMtA pragalita kahiye galigayA hai naSTa bhayA hai mithyAtvakA udayarUpa moha jAkA yAhIteM samacitta hai paradravyavirSe mamakArarUpa mithyAtva ara iSTa aniSTabuddhirUpa rAgadveSa jAkai nAMhI hai // __ bhAvArtha- mithyAtvabhAva ara kaSAya bhAvakA svarUpa anya matavirSe yathArtha nAhI, yaha kathanI yA vItarAgarUpa jinamatamaiM hI hai; tA" yaha jIva mithyAtva kaSAyake abhAvarUpa mokSamArga tIna bhavanamaiM sAra jinamatakA sevanahI taiM pAveM hai, anyatra nAhI // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita - AgaiM kahai hai jo -- jinazAsanaviSai aisA munihI tIrthakara prakRti bAMdhai hai;-- gAthA -- visayaviratto savaNo chahasavarakAraNAI bhAUNa / fareer araari is areNa kAlena // 79 // saMskRta - viSayaviraktaH zramaNaH SoDazavarakAraNAni bhAvayitvA / tIrthaMkara nAmakarmAti acireNa kAlena // 79 // artha -- indriyanike viSayanikari virakta hai citta jAkA aisA zramaNa kahiye muni hai so solaha kAraNa bhAvanAkUM bhAya tIrthaMkara nAma prakRti hai tAhi thorehI kAlakara bAMdhe hai | bhAvArtha-yaha bhAvakA mAhAtmya hai, viSayanita virakta bhAva hoya solaha kAraNa bhAvanA bhAvai tau aciMtya hai mAhAtmya jAkA aisI tIna lokakari pUjya tIrthaMkara nAmA prakRti vAMdhai tAkUM bhogi ara mokSakUM prApta hoya / ihAM solaha kAraNa bhAvanAke nAma darzanavizuddhi, vinayasaMpannatA, zIlatrateSvanaticAra, abhIkSNAjJAnopayoga, saMvega, zaktitastyAga, zaktitastapa, sAdhusamAdhi, vaiyAvRttyakaraNa, arhadbhakti, AcAryabhakti, bahuzrutabhakti, pravacanabhakti, AvazyakAparihANi, sanmArgaprabhAvanA, pravacanavAtsalya, aisaiM solaha bhAvanA haiM / inikA svarUpa tatvArtha sUtrakI TIkAtaiM jAnanAM / inimaiM samyagdarzana pradhAna hai, yaha na hoya ara paMdaraha bhAvanAkA vyavahAra hoya tau kAryakArI nAMhI; araha hoya tau paMdaraha bhAvanAkA kArya yahI karile, aisaiM jAnanAM || AgaiM bhAvakI vizuddhitAnimitta AcaraNa kahai hai; - gAthA - vArasa vihatavayaraNaM terasakiMriyAu bhAva tiviheNa / dharahi maNamattaduriyaM NANAMkusaraNa muNipavara // 80 // Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA ! 217 saMskRta-dvAdazavidhatapazcaraNaM trayodaza kriyAH bhAvaya trividhena / dhara manomattaduritaM jJAnAGkuzena munipravara ! // 80 // ___ artha-he munipravara ! muninimaiM zreSTha ! tU bAraha prakAra tapa cara ara teraha prakAra kriyA mana vaca kAyakari bhAya, ara jJAnarUpa aMkuzakari manarUpa mAte hAthIkU dhAri apaneM vazamaiM rAkhi // bhAvArtha--yaha manarUpa hastI madonmatta bahuta hai so tapazcaraNa kriyAdikasahita jJAnarUpa aMkuzahI" vazi hoya hai tAteM yaha upadeza hai jo tapazcaraNa kriyAdikasahita jJAnarUpa aMkuzahI vazihoya hai aura prakAra nAhI / ihAM bAraha tapake nAmaH--anazana, avamaudarya, vRttiparisaMkhyA, rasaparityAga, viviktazayyAsana, kAyakleza ye to chahaprakAra bAhyatapa haiM; bahuri prAyazcitta, vinaya, vaiyAvRttya, svAdhyAya, vyutsarga, dhyAna ye chaha prakAra amyaMtara tapa haiM; inikA svarUpa tatvArthasUtrakI TIkAteM jAnanAM / bahuri teraha kriyA aisaiM;--paMca parameSThIkU namaskAra ye pAMca kriyA; chaha AvazyakakriyA niSidhikAkriyA, AsikAkriyA / aiseM bhAva zuddha honeke kAraNa kahe // 80 // Arge dravyabhAvarUpa sAmAnyakari jinaliMgakA svarUpa kahai haiM;-- gAthA-paMcavihacelacAyaM khidisayaNaM duvihasaMjamaM bhikkhU / bhAvaM bhAviya puvvaM jiNaliMgaM NimmalaM suddhaM // 8 // saMskRta-paMcavidhacelatyAgaM kSitizayanaM dvividhasaMyamaM bhikSuH / bhAvaM bhAvayitvA pUrva jinaliMgaM nirmalaM shuddhm||81|| artha-nirmala zuddha jinaliMga aisA hai-jahAM paMcaprakAra vastrakA tyAga hai, bahuri jahAM bhUmivirSe zayana hai, bahuri jahAM doya prakAra saMyama hai, bahuri jahAM bhikSAbhojana hai, bahuri bhAvitapUrva kahiye pahaleM zuddha AtmAkA Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita svarUpa paradravyatai bhinna samyagdarzanajJAna caritramayI bhayA vAraMvAra bhAvanAkari anubhava kiyA aisA jAmaiM bhAva hai aisA nirmala kahiye bAhyamalarahita zuddha kahiye antarmalarahita jinIMga hai| bhAvArtha--ihAM liMga dravya bhAvakAra doyaprakAra hai tahAM dravya tau bAhya tyAga apekSA hai jAmaiM pAMcaprakAra vastrakA tyAga hai, te paMca prakAra aisaiM; aMDaja kahiye resamateM upajyA, boMDuja kahiye kapAsateM upajyA, romaja kahiye UnauM upajyA, valkalaja kahiye vRkSakI tvacA chAliteM upajyA, carmaja kahiye mRga AdikakI camateM upajyA, aisaiM pAMca prakAra kahe; tahAM aisaiM nAMhI jAnanAM jo---ini sivAya aura vastra grAhya hai--ye to upalakSaNamAtra kahe haiM tAH sarvahI vastramAtrakA tyAga jAnanAM / bahuri bhUmivi sovanA baiThanAM tahAM kASTha tRNa bhI giNi lenAM / bahuri iMdriya manakA vazi karanAM chaha kAyake jIvanikI rakSA karanAM aisaiM doya prakAra saMyama hai / bahuri bhikSA bhojana karanAM jAmaiM kRta kArita anumodanAkA doSa na lAgai--chiyAlIsa doSa Talai, battIsa aMtarAya Talai aisaiM yathAvidhi AhAra karai / aisaiM to bAhyaliMga hai / bahuri pUrvai kayA taisaiM hoya so bhAvaliMga hai / aisaiM doya prakAra zuddha jinaliMga kayA hai, anya prakAra zvetAMbarAdika haiM haiM so jinaliMga nAMhI hai // 81 // AgaiM jinadharmakI mahimA kahai hai;gAthA-jaha rayaNANaM pavaraM vajaM jaha tarugaNANa gosIraM / taha dhammANaM paraM jiNadhammaM bhAvibhavamahaNaM // 82 // 1-mudrIta saMskRtasaTIka pratimeM "bhAvi bhavamahaNaM " aise do pada haiM jinakI saMskRta "bhAvaya bhavamathanaM" isa prakAra hai / Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 219 saMskRta - yathA ratnAnAM pravaraM vajraM yathA tarugaNAnAM gozIram / tathA dharmANAM pravaraM jinadharma bhAvibhavamathanam // 82 // artha ---- jaisaiM ratnaniviSai pravara kahiye zreSTha uttama vajra kahiye hIrA haibahuri jaisaiM tarugaNa kahiye baDe vRkSaniviSai pravara zreSTha uttama gosIra kahiye - bAvana candana hai taiseM dharmanivi uttama zreSTha jinadharma hai, kaisA hai jinadharma - bhAvibhavamathana kahiye AgAmI saMsArakA mathana karanevAlA hai yAteMmokSa hoya hai // 9 bhAvArtha -- dharma aisA sAmAnya nAma tau loka maiM prasiddha hai ara loka aneka prakArakari kriyAkAMDAdika dharma jAMni sevai hai. tahAM parIkSA kiye mokSakI prApti karanevAlA jinadharmahI hai anya sarva saMsArake kAraNa haiM te kriyAkAMDAdika saMsArahI maiM rAkheM haiM, kadAcit saMsAra ke bhogakI prApti karai: haiM tauU pheri bhoganimaiM lIna hoya taba ekeMdriyAdi paryAya pAvai tathA narakakUM pAvai hai aiseM anyadharma nAmamAtra haiM tAtaiM uttama jinadharma jAnanAM 82 AgaiM ziSya pUcheM hai jo - jinadharma uttama kalA so dharmakA kahA: svarUpa hai ? tAkA svarUpa kahai haiM jo dharma aisA hai; gAthA - pUyAdisu vayasahiyaM puNNaM hi jiNehiM sAsaNe bhaNiyaM ! mohakkhahavihINa pariNAmo appaNI dhammo // 83 // saMskRta -- pUjAdiSu vratasahitaM puNyaM hi jinaiH zAsane bhaNitam / mohakSobhavihInaH pariNAmaH AtmanaH dharmaH // 83 // artha -- jinazAsanavirSai jineMdradeva aisaiM- kayA hai jo pUjA Adika kai viSai ara vratasahita hoya so tau puNya hai bahuri mohake kSobhakari rahita jo AtmAkA pariNAma so dharma hai // * bhAvArtha -- laukika jana tathA anyamatI keI kahaiM haiM jo pUjA Adika zubhakriyA tiniviSai ara vratakriyAsahita hai so jinadharma hai. so Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitaaisaiM nAhI hai / jinamatamaiM jinabhagavAna aisaiM kahyA hai jo pUjAdikavirSe ara vratasahita hoya so tau puNya hai, tahAM pUjA ara Adi zabda kari bhakti vaMdanA vaiyAvRttya Adika lenAM yaha to deva guru zAstrakai arthi hoya hai bahuri upavAsa Adika vrata haiM so zubhakriyAha inimaiM AtmAkA rAgasahita zubhapariNAma hai tAkari puNyakarma nipajaihaiM tA" ini* puNya kahe haiM, yAkA phala svargAdika bhogakI prApti hai / bahuri mohakA kSobha rahita AtmAke pariNAma leNe, tahAM mithyAtva tau atatvArthazraddhAnahai, bahuri krodha mAna arati zoka bhaya jugupsA ye chaha tau dveSaprakRti haiM bahuri mAyA lobha hAsya rati puruSa strI napuMsaka ye tIna vikAra aisaiM sAta prakRti rAgarUpa haiM inike nimittateM AtmAkA jJAnadarzanasvabhAva vikArasahita kSobharUpa calAcala vyAkula hoya hai yA" inikA vikArani rahita hoya taba zuddha darzanajJAnarUpa nizcaya hoya so AtmAkA dharma hai; isa dharmaH AtmAkai AgAmI karmakA tau Astrava ruki saMvara hoya hai ara pUrva baMdhe karma tinikI nirjarA hoya hai, saMpUrNa nirjarA hoya taba mokSa hoya hai; tathA ekadeza mohake kSobhakI hAni hoya hai tAte zubhapariNAmakU bhI upacAra kari dharma kahiye hai, ara je kevala zubhapariNAmahIkU dharma mAni saMtuSTahaiM tinikai dharmakI prApti nAMhI hai, yaha jinamatakA upadeza hai / / 83 // AgeM kahai hai jo--puNyahIMkU dharma jAMNi zraddhai hai tinikai kevala bhogakA nimitta hai karmakSayakA nimitta nAhI;-- gAthA--sadahadi ya pattedi ya rocedi ca taha puNo vi phAsedi / puNNaM bhoyaNimittaM Na hu so kammakkhayaNimittaM // 84 // saMskRta--zraddadhAti ca pratyeti ca rocate ca tathA punarapi spRshti| puNyaM bhoganimittaM na hi tat karmakSayanimittam // 84 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 221 artha-je puruSa puNyakU dharma jAMNi zraddhAna kareM haiM bahuri pratIti kareM haiM bahuri ruci kareM hai bahuri spazaiM haiM tinikai puNya bhogakA nimitta hai yAH svargAdika bhoga pAe~ haiM, bahuri so puNya karmakA kSayakA nimitta na hoya hai, yaha pragaTa jAno // ___ bhAvArtha--zubhakriyArUpa puNyakU dharma jAMNi yAkA zraddhAna jJAna AcaraNa karai hai tAkai puNyakarmakA baMdha hoya hai tAkari svargAdike bhogakI prApti hoya hai, ara tAkari karmakA kSayarUpa saMvara nirjarA mokSa na hoya // 84 // ___ AneM kahai hai jo AtmAkA svabhAvarUpa dharma hai so hI mokSakA kAraNa. hai aisA niyama hai;-- gAthA--appA appammi rao rAyAdisu sayaladosaparicatto / saMsArataraNahedU dhammotti jiNehiM NididaM // 85 // saMskRta-AtmA AtmanirataH rAgAdiSu skldossprityktH| saMsArataraNahetuH dharma iti jinaiH nirdiSTam // 85 // artha-jo AtmA AtmAhIvirSe rata hoya, kaisA bhayA rata hoyarAgAdika samasta doSanikari rahita bhayA saMtA aisA dharma jinezvaradevanaiM saMsArasamudratai tiraNekA kAraNa kahyA hai // bhAvArtha-jo pUrve kahyAthA mohake kSAbhakari rahita AtmAkA pariNAma hai so dharma hai so aisA dharmahI saMsAra" pArakari mokSakA kAraNa bhagavAna kahyA hai, yaha niyama hai // 85 // A yAhI arthaka dRDha karaneMkU kahai haiM jo-AtmAkU iSTa nAhI karai hai ara samasta puNyakU AcaraNa karai hai tauU siddhikU na pAvai hai; Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita gAthA-aha puNu appA Nicchadi puNNAI karedi girvsesaaii| taha vi Na pAvadi siddhiM saMsAratyo puNo bhnnido||86 saMskRta-atha punaH AtmAnaM necchati puNyAni karoti niravazeSAni / tathApi na prApnoti siddhiM saMsArasthaH punaH bhaNitaH86 artha-athavA jo puruSa atmAkU nAhI iSTa karai hai tAkA svarUpa na jAneM hai aMgIkAra nAhI karai hai ara sarva prakAra samasta puNyakU karai hai tauU siddhi kahiye mokSa tAhi nahIM pAvai hai bahuri vaha puruSa saMsArahImaiM tiSThayA rahai hai // ___bhAvArtha-Atmikadharma dhAr2yAM vinA sarvaprakAra puNyakA AcaraNa karai tauU mokSa na hoya saMsArahImaiM rahai hai, kadAcit svargAdika bhoga pAvai tau tahAM bhoganimaiM Asakta hoya vasai, tahAMnaiM caya ekeMdriyAdika hoya saMsArahImaiM bhramaiM hai // 86 // __ AgeM isa kAraNakari AtmAhIkA zraddhAna karau prayatnakari jANau mokSa pAvau aisA upadeza karai hai;gAthA-eeNa kAraNeNa ya ta appA sadaheha tiviheNa / jeNa ya labheha mokkhaM taM jANijjaha payatteNa // 87 // . saMskRta-etena kAraNena ca taM AtmAnaM zraddhatta trividhena / yena ca labhadhvaM mokSaM taM jAnIta prayatnena // 87 // artha--pUrva kahyAthA jo AtmAkA dharma to mokSa hai tisahI kAraNa kahai hai jo-he bhavyajIva hau ! tuma tisa AtmAkU prayatnakari sarvaprakAra udyamakari yathArtha jAno, bahuri tisa AtmAkU zraddho, pratItikaro, Acaro, mana vacana kAyakari aise karo jAkari mokSa pAvo / Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 223 bhAvArtha-jAke jAneM zraddhAna kare mokSa hoya tAhIkA jAnanA zraddhanA -mokSaprApti karai hai tAtaiM AtmAkA jAnanAM sarvaprakAra udyamakAra karanAM yAhItaiM mokSakI prApti hoya hai, tAteM bhavyajIvanikU yahI upadeza hai // 87 // ___ AgeM kahai hai bAhyahiMsAdika kiyA vinAhI azuddhabhAvateM taMdulamatsyatulya jIvabhI sAtaveM naraka gayA taba anya baDe jIvanikI kahA kathA ? gAthA-maccho vi sAlisittho asuddhabhAvo gao mahANarayaM / _ iya gAuM appANaM bhAvaha jiNabhAvaNaM NicaM // 88 // saMskRta-matsyaH api zAlisikthaH azuddhabhAvaH gataH mahA narakam / iti jJAtvA AtmAnaM bhAvaya jinabhAvanAM nitym||88 __ artha- he bhavyajIva ! tU dokha zAlisiktha kahiye taMdulanAmA matsya hai so bhI azuddhabhAvasvarUpa bhayA saMtA mahAnaraka kahiye sAtarphe naraka gayA isa hetu tokU upadeza karai hai jo apane AtmAkU jAnaneMkU niraMtara jinabhAvanA bhAya // . ___ bhAvArtha-azuddhabhAvake mAhAtmyakari taMdula matsya alpajIvabhI sAtarphe naraka gayA tau anya baDAjIva kyoM naraka na jAya tAtai bhAva zuddha karanekA upadeza hai / ara bhAva zuddha bhaye apanAM parakA svarUpa jAnanAM hoya hai, ara apanAM parakA svarUpakA jJAna jinadevakI AjJAkI bhAvanA nirantara bhAye hoya hai; tAteM jinadevakI AjJAkI bhAvanA niraMtara karanA yogya hai| taMdula matsyakI kathA aise hai-kAkaMdIpurIkA rAjA sUrasena thA so mAMsabhakSI bhayA atilolupI nirantara mAMsa bhakSaNakA abhiprAya rAkhai tAkai pitRpriyanAmA rasoIdAra so aneka jIvanikA mAMsa nirantara bhakSaNa Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita karAvai tAkU sarpa DasyA so marikari svayaMbhUramaNasamudramaiM mahAmatsya bhayA ara rAjA sUrasenabhI mAra vahAMhI vA mahAmatsyake kAnamaiM taMdula matsya bhayA, tahAM mahAmatsyake bhukhamaiM anekajIva Avai ara nikasi jAya taba taMdula matsya tiniLU dekhikari vicArai jo ye mahAmatsya nirbhAgI hai jo mukhamaiM Aye jIvanikU bhakhai nAMhI hai, merA zarIra jo etA baDA hotA tau yA samudrake sarva jIvanikU bhakhatA; aise bhAvanike pApatai jIvanikuM bhakhe vinAhI sAtaveM naraka gayA ara mahAmatsya tau bhakhaNevAlA thA so tau naraka jAyahI jAya, yAte azuddhabhAvasahita bAhya pApa karanAM tau narakakA kAraNahai hI parantu bAhya hiMsAdika pApake kiye binA kevala azuddhabhAvahI tisa samAna hai, tAtai bhAvamaiM azubha dhyAna chor3i zubhadhyAna karanAM yogya hai / ihAM aisA bhI jAnanAM jo pahale rAja pAyAthA so pUrva puNya kiyA thA tAkA phalathA pIche kubhAva bhathe taba naraka gayA yAteM AtmajJAna vinA kevala puNyahI mokSakA sAdhana nAhI hai // 88 // ___ AneM kahai hai jo bhAvarahitanikA bAhya parigrahakA tyAgAdika sarva niSprayojana hai;gAthA-bAhirasaMgacAo girisaridarikaMdarAi aavaaso| sayalo NANajjhayaNo Niratyao bhAvarahiyANaM // 89 // saMskRta-bAhyasaMgatyAgaH girisaridarIkaMdarAdau AvAsaH / sakalaM dhyAnAdhyayanaM nirarthakaM bhaavrhitaanaam||89|| artha-je puruSa bhAvakari rahita haiM zuddha AmAkI bhAvanArahitahaiM ara bAhya AcaraNakari santuSTahaiM tinikA bAhya parigrahakA tyAgahai so nirarthakahai, bahuri giri kahiye parvata darI kahiye parvatakI guphA sarit kahiye nadIkai nikaTa kaMdara kahiye parvatakA jalakari vidagayA sthAnaka Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 225 ityAdikavirSe AvAsa kahiye vasanAM nirarthaka hai, bahuIre dhyAna karanA Asanakari manakU thAMbhanAM adhyayana kahiye par3hanA ye saba nirarthaka hai // bhAvArtha-bAhya kriyAkA phala AtmajJAnasahita hoya tau saphala hoya nAMtari sarva nirarthaka hai, puNyakA phala hoya tauU saMsArakAhI kAraNa hai mokSaphala nAhI // 89 // .. AgeM upadeza karai hai jo-bhAvazuddhakai arthi indriyAdika vazi karI bhAvazuddhavinAM bAhya bheSakA ADaMbara mati karau;-- . gAthA-bhaMjasu iMdiyaseNaM bhaMjasu maNamakaDaM payatteNa / mA jaNaraMjaNakaraNaM vAhiravayavesa taM kuNasu // 10 // saMskRta-bhaMgdhi indriyasenA bhaMgdhi manomarkaTaM prayatnena / mA janaraMjanakaraNaM bahirvataveSa ! tvaMkArSIH // 9 // artha-he mune ! tU iMdriyakI senA hai tAhi bhaMjanakari viSayanimeM ramAvaimati; bahuri manarUpa baMdara hai tAhi prayatnakari bar3A udyamakari bhaMjanakari vazIbhUtakari,bahuri vAhyavratakA bheSa lokakA raMjana karanevAlA mati dhAraNa krai| bhAvArtha-bAhya munikA bheSa lokakA raMjana karanevAlA hai tAteM yaha upadeza hai, lokaraMjanauM kachU paramArtha siddhi nAMhI tArauM indriya manake vaza karanekU bAhya yatna karai tau zreSTha hai ara indriya mana vazi kiye vinA kevala lokaraMjanamAtra bheSa dhAranemaiM kachU paramArthasiddhi hai nAMhI // 90 // ___ Agai pheri upadeza karai hai;gAthA--NavaNokasAyavaggaM micchattaM cayasu bhAvasuddhIe / ceiyapavayaNaguruNaM karehi bhattiM jiNANAeH // 91 // saMskRta-navanokaSAyavarga mithyAtvaM tyaja bhAvazuddhayA / caityapravacanagurUNAM kuru bhaktiM jinAjJayA // 91 // a.va. 15 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitA artha -- he mune ! tU nava je hAsya rati arati zoka bhaya jugupsA strIveda puruSaveda napuMsaka veda ye nokaSAyavarga bahuri midhyAtva inikUM chor3i, bahuri jinaAjJAkari caitya pravacana guru inikI bhakti kari // 91 // Age pheri kahai hai: gAthA - titthayara bhAsiyatthaM gaNaharadevehiM gaMthiyaM sammaM / bhAvahi aNudiNu atulaM visuddhabhAveNa suyaNANaM ||12|| saMskRta - tIrthaMkarabhASitArthaM gaNadharadevaiH grathitaM samyak / bhAvaya anudinaM atulaM vizuddhabhAvena zrutajJAnam // 92 // artha -- he mune ! tU tIrthakara bhagavAnanaiM kahyA ara gaNadhara devaninaiM gUMthyA zAstrarUpa racanA karI aisA zrutajJAna hai tAhi samyak prakAra bhAvazuddhikari nirantara bhAya, kaisA hai zrutajJAna -- atula hai yA barAbara anyamatakA bhASyA zrutajJAna nahI hai // 92 // aise kiye kahA hoya hai ? so kahai hai : gAthA - pAUNa NANasalilaM NimmahatisaDAhasosaummukkA / huti sivAlayavAsI tihuvaNacUDAmaNI siddhA // 93 // saMskRta - prApya jJAnasalilaM nirmathya tRSAdAhazoSonmuktA / bhavaMti zivAlayavAsinaH tribhuvanacUDAmaNayaH siddhAH // 93 artha - pUrvIka prakAra bhAva zuddha kiye jJAnarUpa jalakUM pIya kari siddha hoya haiM, kaise haiM siddha - nirmadhya kahiye madhyA na jAya aisA tRSA dAha zoSa tAkAre rahita haiM aise siddha hoya haiM jJAnarUpa jalapiyekA ye phala haiM, bahuri kaise haiM siddha - zivAlaya kahiye muktirUpa mahala tAke vasaneMvAle haiM lokake zikharapari jisakA vAsa hai, yahI kaise haiM-- 9- - eka vacanikA pratimeM ' pIUNa ' aisA pATha hai jisakA saMskRta ' pItvA ' hai arthAt 'pIkara' | Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 227 tIna bhavanake cUDAmaNi haiM mukuTamaNi haiM tathA tIna bhavana maiM aisA sukha nAMhI aisA paramAnaMda avinAzI sukha nAMhI, aisA paramAnaMda avinAzI sukhakUM bhoga haiM, aise tIna bhavana ke mukuTamaNi haiM // bhAvArtha -- zuddha bhAva kiye jJAnarUpa jala piye tRSNA dAha zoSa miTai hai tAteM aiseM kayA hai jo paramAnaMdarUpa siddha hoya hai // 93 // A bhAvazuddhi artha pheri upadeza kare hai; -- gAthA -- dasa dasa do suparIsaha sahadi muNI sayalakAla kAraNa / sutteNa appamatto saMjamaghAdaM pamuttUNa // 94 // saMskRta - daza daza dvau suparIvahAn sahakha mune ! sakalakAlaM kAyena / sUtreNa apramattaH saMyamaghAtaM pramucya // 94 // artha -- he mune ! tU daza daza doya kahiye bAIsa je suparISaha kahiye atizayakAra sahaneM yogya aise parIvaha tinikUM sUtreNa kahiye jaise jinavacanamaiM kahe tisarItikAra niHpramAdI bhayA saMtA saMyamakA ghAta nivArikari ara tere kAyakari sadA kAla niraMtara sahi || bhAvArtha -- jaisaiM saMyama na bigaDai ara pramAdakA nivAraNa hoya taisaiM nirantara muni kSudhA tRSA Adika bAIsa parISaha sahai / inikA sahane kA prayojana sUtra maiM aisA kayA hai jo inake sahaneMtaiM karmakI nirjarA hoya hai ara saMyamake mArgataiM chUTanAM na hoya pariNAma dRr3ha hoya hai // 94 // - Age kahai hai jo parISaha sahaneM meM dRr3ha hoya tau upasarga Aye bhI dRr3ha rahai cigai nAMhI, tAkA dRSTAnta kahai hai; - gAthA - jahapattharo Na bhijjara pariDio dIhakAlamukaraNa | ha sAhU viNa bhijjai uvasaggaparISahe hiMto // 95 // 1 - mudrita saMskRta pratimeM ' taha sAhU Na vibhijjai ' aisA pATha hai 1 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 paMDita jayacaMdracI chAvar3A viracita saMskRta - yathA prastaraH na bhidyate paristhitaH dIrghakAlamudakena / tathA sAdhurapi na bhidyate upasarga parISahebhyaH || 95 // artha -- jaisaiM pASANa hai so jalakara bahutakAla tiSTayA bhI bhedakUM prApta na hoya hai taiseM sAdhu hai so upasarga parISahanikari nAMhI bhidai hai | bhAvArtha -- pASANa aisA kaThina hai jo jala maiM bahutakAla rahai tauU tAmaiM jala praveza na karai taisaiM sAdhuke pariNAma aise dRDha hoya hai jo upasarga parISaha Aye saMyamake pariNAmataiM cyuta na hoya haiM, ara pUrve kalA jo saMyamakA ghAta jaiseM na hoya taiseM parIpaha sahai jo kadAcit saMyamakA ghAta hotA jAnaiM to jaisaiM ghAta na hoya taiseM kare // 95 // AgaiM parISaha Aye bhAva zuddha rahai aisA upAya kahai hai; -- ---- gAthA - bhAvahi aNuvekkhAo avare paNavIsabhAvaNA bhAvi / bhAvarahiNa kiM puNa bAhiraliMgeNa kAyavvaM // 96 // saMskRta - bhAvaya anuprekSA: aparAH paMcaviMzatibhAvanAH bhAvaya / bhAvarahitena kiM punaH bAhyaliMgena karttavyam // 96 // artha - he mune ! tU anuprekSA kahiye anitya Adi bAraha anuprekSA haiM tinahiM bhAya, bahuri apara kahiye aura pAMca mahAvratanikI paccIsa bhAvanA kahI haiM tinahi bhAya, bhAvarahita jo bAhya liMga hai tAkari kahA karttavya hai ? kachU bhI nAMhI // bhAvArtha ---- kaSTa Aye bAraha anuprekSA citavana karaneM yogya haiM tinike nAma -- anitya, azaraNa, saMsAra, ekattva, anyatva, azucitva, Asrava, saMvara, nirjarA, loka, bodhidurlabha, dharma inikA ara paccIsa bhAvanAkA bhAvanAM baDA upAya hai / inikA bAraMbAra citavana kiye kaSTa maiM pariNAma bigaDai nAMhI, tAtaiM yaha upadeza hai // 96 // Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDa meM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 229 AgaiM pheri bhAvazuddha rakhaneMkUM jJAnakA abhyAsa karai hai; --- gAthA - savvavirao vi bhAvahi Nava ya payatthAI satta taccAI | jIvasamAsAI muNI caudasaguNaThANaNAmAI // 97 // saMskRta-sarvavirataH api bhAvaya nava padArthAn sapta tatvAni | jIvasamAsAn mune ! caturdazaguNasthAnanAmAni // 97 // artha -- he mune tU sarva parigrahAdikataiM virakta bhayA hai mahAvratanikari sahita hai tauu bhAvavizuddhikai arthi navapadArtha sapta tatva caudaha jIvasamAsa caudaha guNasthAna inike nAma lakSaNa bheda ityAdikanikI bhAvanA kari // bhAvArtha -- padArthanikA svarUpakA citavana karanAM bhAvazuddhikA baDA upAya hai tAtaiM yaha upadeza hai / inikA nAma svarUpa anyagraMthaniteM jAnanAM // 97 // Age bhAvazuddhi artha anya upAya kahai hai; -- gAthA - NavavihavaMbhaM payaDahi abbhaM dasavihaM pamottUNa / mehuNAsatto bhamiosi bhavaNNave bhIme // 98 // saMskRta -- navavidhabrahmacaryaM prakaTya abrahma dazavidhaM pramucya / maithunasaMjJAsaktaH bhramito'si bhavArNave bhIme // 98 // artha -- he jIva ! tU nava prakAra brahmacarya hai tAhi pragaTakara bhAvanimaiM pratyakSa kara, pUrvekahAkari - dazaprakAra abrahma hai tAhi chor3ikara, ye upadeza kAhe diyA jAtaiM tU maithunasaMjJA jo kAmasavana kI abhilASA tAviSai Asakta bhayA azuddha bhAvakari isa bhIma bhayAnaka saMsAra - rUpa samudraviSai bhramyA | Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm bhAvArtha--yaha prANI maithunasaMjJAvidhaiM Asakta bhayA gRhasthapaNAM Adika aneka upAyakari strIsevanAdika azuddhabhAvakari yazubha kAryanimaiM pravarte hai tAkari isa bhayAnaka saMsArasamudraviauM bhramai hai tAteM yaha upadeza hai jo dazaprakAra abrahmakU choDi nava prakAra brahmacaryakaM aMgIkAra krau| tahAM dazavidha abrahma tau aisaiM-prathama tau strIkA citavana hoya 1 pIche dekhanekI ciMtA hoya 2 pIche nizvAsa DArai 3 pIche jvara upajai 4 pAchai dAha upajai 5 pI3 kAmakI ruci upajai 6 pIche mUrchA hoya 7 pIche unmAda upajai 8 pIchai jIvanekA saMdeha upajai 9 pIche maraNa hoya 10 aisaiM daza prakAra abrahma hai / bahuri navavidha brahmacarya aisaiM--navakAraNanita brahmacarya bigaDe hai tinikai nAma-strI seMvanekA abhilASa 1 strIkA aMgakA sparzana 2 puSTa rasakA sevana 3 strIkari saMsakta vastukA sevana zayyA Adika 4 strIkA mukha netra AdikanikA dekhanAM 5 strIkA satkAra puraskAra karanAM 6 pahalaiM strIkA sevana kiyA tAkI yAdi karanAM 8 AgAmI strIsevanakA abhilASa karanAM 8 manavAMchita iSTa viSayanikA sevanAM 9 aisaiM nava prakAra haiM tinikA varjanAM so navabhedarUpa brahmacarya hai / athavA mana vacana kAya kRtakArita anumodanA kari brahmacarya pAlanAM aise bhI nava prakAra kahiye hai / aiseM karanAM so bhI bhAva zuddha honeMkA upAya hai // 98 // ___ AgaiM kahai hai jo bhAvasahita muni hai so ArAdhanAkA catuSkaLU pAvai hai, bhAvavinA so bhI saMsAramaiM bhramai hai;----- gAthA-bhAvasahido ya muNiNo pAvai AgrahaNAcaukaM ca / bhAvarahido ya muNivara bhamai ciraM dIhasaMsAre // 99 // saMskRta--bhAvasahitazca munInaH prApnoti ArAdhanAcatuSkaM ca / bhAvarahitazca munivara ! bhramati ciraM diirghsNsaare||99 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 231 ___ artha--he munivara ! jo bhAvasahita hai so darzana jJAna cAritra tapa aisA ArAdhanakA catuSyakU pAvai hai so muninimaiM pradhAna hai, bahuri, jo bhAvarahita muni hai so bahutakAla dIrghasaMsAramaiM bhramai hai // ___ bhAvArtha-nizcaya samyaktvakA zuddha AtmAkA anubhUtirUpa zraddhAna hai so hI bhAva hai aise bhAvasahita hoya tAkai cyAra ArAdhanA hoya haiM tAkA phala arahaMta siddha pada hai bahuri aise bhAvakari rahita hoya tAkai ArAdhanA na hoya tAkA phala saMsArakA bhramaNa hai, aisA jANi bhAva zuddha karanAM yaha upadeza hai // 99 // ___ ArauM bhAvahIke phalakA vizeSa kahai hai;-- gAthA--pAti bhAvasavaNA kallANaparaMparAI sokkhaaii| dukkhAI davvasavaNA NaratiriyakudevajoNIe // 10 // saMskRta-prApnuvaMti bhAvazramaNAH kalyANaparaMparAH saukhyAni / duHkhAni dravyazramaNAH naratiryakudevayonau // 10 // ___ artha-je bhAvabhramaNa hai bhAvamuni hai te kalyANakI paraMparA jAmaiM aise sukhanikU pAvai haiM bahuri je dravya zramaNa haiM te tiryaMca manuSya kudeva yonivirSe duHkhanikU pAvai hai // bhAvArtha-bhAvamuni samyagdarzanasahita haiM te tau solai kAraNa bhAvanA bhAya garbha janma tapa jJAna nirvANa paMca kalyANa tinisahita tIryakara pada pAya mokSa pAvai haiM, bahuri je samyagdarzanarahita dravyamuni haiM te tiryeca manuSya kudeva yoni pAaiM haiN| yaha bhAvake vizeSatai phalakA vizeSa hai // 10 // AgaiM kahai hai jo azuddha bhAvakari azuddhahI AhAra kiyA yAteM durgatihI pAI Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita gAthA - chAyAsa dosadUsiyamasaNaM gasiuM asuddha bhAveNa / pattosi mahAvasaNaM tiriyagaIe aNappavaso / / 101 // saMskRta - paTcatvAriMzaddoSadUSitamazanaM grasitaM azuddhabhAvena / prAptaH asi mahAvyasanaM tiryaggatau anAtmavazaH // 101 artha -- he mune! taiM azuddha bhAvakari chiyAlIsa doSanikari dUSita azuddha azana kahiye AhAra grasyA khAyA tAkAraNa kari tiryaMcagativiSai parAdhIna bhayA saMtA mahAna baDA vyasana kAhaye kaSTa tAkUM prApta bhayA // bhAvArtha-muni AhAra karai so chiyAlIsa doSarahita zuddha karai hai battIsa aMtarAya TAlai hai caudaha maladoSarahita kare hai, so jo muni hoyakari sadoSa AhAra karai tau jAniye yAke bhAvabhI zuddha nAMhI tAkUM yaha upadeza hai jo he mune ! taiM doSasahita azuddha AhAra kiyA tAtaiM tiryaMca gatimaiM pUrvai bhramyA kaSTa sahyA tAtaiM bhAva zuddha kari zuddha AhAra kari, jyo pheri nAMhI bhramaiM | chiyAlIsa dopanimaiM solaha tau udgama doSa haiM te AhArake upajaneMke haiM te zrAvaka Azrita haiM, bahuri solaha utpAdana doSa haiM te munike Azraya haiM, bahuri daza doSa eSaNAMke hai te AhAra ke Azrita hai; bahuri cyAra pramANAdika hai / inikA nAma tathA svarUpa mUlAcAra AcAra sAragraMthateM jAnanAM // 101 // Age pheri kahai hai:-- gAthA - saccittabhattapANaM giddhI dapyeNa pabhuttUNa | pattosi tivvadukkhaM aNAikAleNa taM cittaM // 102 // 1- mudrita saMskRta pratimeM 'pabhuttuNa' isakI saMskRta 'prabhuktvA ' kI hai / 2- mudrita saMskRta pratimeM 'citta' aisA pATha hai jisakI saMskRta 'citta' hai arthAt 'he citta' aisA saMbodhanapada kiyA hai / Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 233 saMskRta - sacittabhaktapAnaM gRddhayA darpeNa adhIH prabhujya | prApto'si tIvraduHkhaM anAdikAlena tvaM cintaya 102 artha - he jIva ! tU durbuddhI ajJAnI bhayA saMtA aticAra kari tathA atigarva uddhatapaNakAra sacitta bhojana tathA pAna jIvanisahita AhAra pAnI lekara anAdikAla lagAya tItra duHkhakUM pAyA tAhi citavanakari vicAri // bhAvArtha -- munikaM upadeza karai hai jo -- anAdikAlateM lagAya jeteM ajJAnI rahyA jIvakA svarUpa na jAnyAM tetaiM sacitta jIvani sahita AhAra pAnI karatA saMtA saMsAra maiM tIvra narakAdikakA duHkha pAyA aba muni hoya kari bhAva zuddhakari sacitta AhAra pAnI mati karai nAMtari pheri pUrvavat duHkha bhogavaigA // 102 // Argai pheri kahai hai; -- gAthA - kaMdaM mUlaM vIyaM puSpaM pattAdi kiMci saccittaM / asiUNa mANagavvaM bhamiosi anaMtasaMsAre // 103 // saMskRta - kaMda mUlaM bIjaM puSpaM patrAdi kiMcit sacittam / azitvA mAnagarne bhramitaH asi anaMtasaMsAre / / 103 artha -- kaMda kahiye jamIkaMda Adika, vIja kahiye vIja caNA Adi annAdika, mUla kahiye Ado mUlA gAjara Adika, puSpa kahiye phUla, patra kahiye nAgaravela Adika, inikUM Adi lekara jo kachU cit vastu tAhi mAnakara garvakari bhakSaNa karI; tAkari he jIva ! tU anaMtasaMsAraviSai bhramyA // bhAvArtha--kandamUlAdika sacitta anaMtajIvanikI kAya hai tathA anya vanaspati bIjAdika sacita haiM tinikUM bhakSaNa kiyA / tahAM prathama tau Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita mAna kari jo hama tapasvI haiM hamArai gharabAra nAhI vanake puSpa phalAdika khAya kari tapasyA kareM haiM aise mithyAdRSTI tapasvI hoya mAnakari khAye tathA garvakari uddhata hoya doSa ginyAM nAMhI svacchaMda hoya sarva bhakSI bhayA / aisaiM ini kaMdAdikakU khAya yahI jIva saMsAramaiM bhramyA aba muni hoya inikA bhakSaNa mati kare, aisA upadeza hai / ara anyamatake tapasvI kaMdamUlAdika phala phUla khAya ApakU mahaMta mAneM, tinikA niSedha hai // 103 // ___ Avinaya AdikA upadeza karai hai tahAM prathamahI vinayakA varNana hai;-- gAthA-viNayaM paMcapayAraM pAlahi maNavayaNakAyajoeNa / aviNayaNarA suvihiyaM tatto muttiM na pAvaMti // 104 // saMskRta-vinayaH paMcaprakAraM pAlaya manovacanakAyayogena / avinatanarAH suvihitAM tato muktiM na prApnuvaMti // 104 artha--he mune ! jA kAraNa" avinayavAna nara haiM te bhale prakAra vihita jo mukti tAhi na pAvai hai abhyudaya tIrthaMkarAdisahita mukti na pAvai hai tA" hama upadeza kareM haiM jo hasta joDanAM pagAM paDanAM Ae" uThanAM sAmAM jAnAM anukUla vacana kahanAM yaha paMcaprakAra vinaya athavA jJAna darzana cAritra tapa ara inikA dhAraka puruSa inikA vinaya karanAM aisaiM paMcaprakAra vinayakU tU mana vacana kAya tInUM yoganikari paali|| __ bhAvArtha-vinayavinA mukti nAhI tAtai vinayakA upadeza hai; vinayamaiM baDe guNa haiM jJAnAkI prApti hoya hai mAnakapAyakA nAza hoya hai ziSTAcArakA pAlanAM hai kalahakA nivAraNa hai ityAdi vinayake guNa jAnaneM; tArauM samyagdarzanAdikari je mahAna haiM tinikA vinaya karanAM yaha Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 235. upadeza hai, ara je vinaya vinA jinamArgarauM bhraSTa bhaye vastrAdikasahita je mokSamArga mAnane lage tinikA niSedha hai // 104 // ArauM bhaktirUpa vaiyAvRttyakA upadeza karai hai;--- gAthA-Niyasattie mahAjasa bhattIrAeNa nnicckaalmmi| taM kuNa jiNabhattiparaM vijjAvacaM dasaviyappaM // 105 // saMskRta-nijazaktyA mahAyazaH ! bhaktirAgeNa nityakAle / tvaM kuru jinabhaktiparaM vaiyAvRtyaM dazavikalpam // 105 // artha- he mahAyaza ! he mune ! bhaktikA rAgakari tisa vaiyAvRttyakU sadAkAla apanI zaktikari tU kari, kaisaiM-jinabhaktivirSaM tatpara hoya taisaiM, kaisA hai vaiyAvRttya-dazavikalpa hai dazabhedarUpa hai; vaiyAvRttya nAma parake duHkha kaSTa Aye Tahala baMdagI karaneMkA hai, tAke dazabheda-AcArya, upAdhyAya, tapasvi, zaikSya, glAna, gaNa, kula, saMgha, sAdhu, manojJa ye dazabheda munike haiM tinikA kIjiye hai tAteM dazabheda kahai haiM // 105 // AgeM apaneM doSa* guru pAsi kahanAM aisI gardAkA upadeza karai hai;gAthA-jaM kiMcikayaM dosaM maNavayakAehiM asuhabhAveNaM / taM garahi gurusayAse gArava mAyaM ca mottUNa // 106 // saMskRta-yaHkazcit kRtaH doSaH manovacaHkAyaiH azubhabhAvena / taM garha gurusakAze gAravaM mAyAM ca muktvA // 106 // artha- he mune ! jo kachu mana vacana kAyakari azubha bhAvaniteM pratijJAmaiM doSa lagyA hoya tAkU guru pAsi apanAM gaurava kahiye apanAM mahaMtapaNAM garva choDikari bahuri mAyA kahiye kapaTa choDi kari mana vacana kAya sarala kari gardAkari vacana prakAsi // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita bhAvArtha-ApakU koI doSa lAgyA hoya ara niSkapaTa hoya gurUkU kahai tau baha doSa nivRtta hoya, ara Apa zalyavAna rahai tau munipadamaiM yaha baDA doSa hai, tAtaiM apanAM doSa chipAvanAM nAhI, jaisA hoya taisA saralabuddhi" gurunipAsi kahanAM taba doSa miTai, yaha upadeza hai / kAlake nimitta" munipadatai bhraSTa bhaye pIche gurunivAsi prAyazcitta na liyA taba viparIta hoya saMpradAya nyArA bAMdhyA, aisaiM viparyaya bhayA // 106 // ___ AgaiM kSamAkA upadeza karai hai;gAthA-dujjaNavayaNacaDakaM NiharakaDuyaM sahati sappurisA / kammamalaNAsaNa bhAveNa ya NimmamA svnnaa||107|| saMskRta-durjanavacanacapeTAM niSThurakaTukaM sahante satpuruSAH / karmamalanAzanArtha bhAvena ca nirmamAH shrmnnaaH||107|| artha-satpuruSa muni haiM te durjanake vacanarUpa capeTa jo niSThura kahiye kaThora dayArahita ara kaTuka kahiye sunatehI kAnanikU kar3A sUla samAna lAgai aisI capeTa hai tAhi sahaiM haiM, te kauna Arthi sahaiM haiM--karmanike nAza honeMke arthi pUrva azubhakarma bAMdhyA thA tAke nimitta durjana. kaTuka vacana kahyA Apa sunyAM tALU upazama pariNAmateM Apa sahai taba azubhakarma udaya do (i) khiri gayA aisaiM kaTukavacana lahe karmakA nAza hoya hai, bahuri te muni satpuruSa kaise haiM apane bhAvakari vacanAdikakari nirmamatva haiM vacanateM tathA mAna kaSAyatai ara dehAdikataiM mamatva nAMhI hai, mamatva hoya to duvacana sahyA na jAya, yaha na jAnai jo ye mokU durvacana kahyA, tAtai mamatvake abhAva durvacana sahai hai| tArauM muni hoya kAra kAhU krodha na karanAM yaha upadeza hai / laukikamaiM bhI je baDe puruSa haiM te durvacana suAnekai krodha na kareM haiM taba muni tau sahanA ucitahI hai, je kova kareM haiM te kahabeke tapasvI haiM, sAMce tapasvI nAhI // 107 // Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 237 AgaiM kSamAkA phala kahai hai; gAthA - pAvaM khavaDa asesaM khamAya paDimaMDio ya muNipavaro / kheyaraamaraNarANaM pasaMsaNIo dhuvaM hoi // 108 // saMskRta - pApaM kSipati azeSaM kSamayA parimaMDitaH ca munipravaraH / khecarAmaranarANAM prazaMsanIyaH dhruvaM bhavati // 108 // artha -- jo munipravara munina maiM zreSTha pradhAna krodhake abhAvarUpa kSamA kari maMDita hai so muni samasta pApakUM kSaya kareM hai, bahuri vidyAvara deva manuSyanikari prazaMsA karaneyogya nizcayakari hoya hai // bhAvArtha-kSamA guNa baDA pradhAna hai jAtai sarvakai stuti karaneyogya puruSa hoya, je muni haiM tinikai uttamakSamA hoya hai te tau sarva manuSya deva vidyAdharanikai stutiyogya hoyahI hoya ara tinikai sarva pApakA kSaya hoyahI hoya, tAtaiM kSamA karanAM yogya haiM aisA upadeza hai| krodhI sarvakai niMdane yogya hoya haiM tAtaiM krodhakA choDanAM zreSTha haiM // 108 // AgaiM aisaiM kSamAguNa jAMni kSamA karanAM krodha choDanAM aiseM kahai hai; gAthA -- iya pAUNa khamAguNa khamehi tiviheNa sayalajIvANaM / cirasaMciyakohasihiM varakhamasalileNa siMceha // 109 // saMskRta - iti jJAtvA kSamAguNa ! kSamasva trividhena sakalajIvAn / cirasaMcitakrodhazikhinaM varakSamAsalilena siMca 109 artha -- he kSamAguNa mune ! kSamA hai guNa jAkai aisA munikA saMbodhana hai, iti kahi pUrvokta prakAra kSamAguNakUM jANi ara sakalajIvanipari mana vacana kAyakari kSamAkari, bahuri bahuta kAla kari saMcaya kiyA jo krodharUpa agni tAhi kSamArUpa jalakara sIMci bujhAya // bhAvArtha -- krodharUpa agni hai so puruSa maiM bhale guNa haiM tinikUM da karanevAlA hai ara parajIvanikA ghAta karanevAlA hai tAteM yAkUM kSamArUpa Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita jalakari bujhAvanAM, anya prakAra yaha bujhai nAhI, ara kSamA guNa sarva guNanimaiM pradhAna hai / tAtaiM yaha upadeza hai jo krodhakU chor3i kSamA grahaNa karanAM // 109 // AgeM dIkSAkAlAdikakI bhAvanAkA upadeza karai hai,gAthA-dikkhAkAlAIyaM bhAvahi aviyaardsnnvisuddho| uttamabohiNimittaM asArasArANi muNiUNa // 110 // saMskRta-dIkSAkAlAdikaM bhAvaya avikAradarzanavizuddhaH / uttamabodhinimittaM aMsArasArANi jJAtvA // 110 // artha-he mune ! tU dIkSAkAla AdikakI bhAvanA kari, kaisA bhayA saMtA:-avikAra kahiye atIcArarahita jo nirmala samyagdarzana tAkari sahita bhayA saMtA, pUrva kahAkari saMsArakU asAra jANikari, kAhekai arthi--uttamabovi kahiye samyagdarzanajJAna cAritrakI prAptikai nimitta // bhAvArtha--dIkSA lehai taba saMsAra bhogakU asAra jANi atyaMta vairAgya upajai hai taisaiMhI tAkai AdizabdanaiM rogotpatti maraNakAlAdika jAnanAM tinikAlanimaiM jaise bhAva hoya taisehI saMsArakU asAra jANi vizuddha samyagdarzanasahita bhayA saMtA uttamabodhi jo jAmaiM kevalajJAna upajai hai tAkai arthi dIkSAkAlAdikakI nirantara bhAvanAkaraNI, aisA upadeza hai|110 1-mudrita saMskRta pratimeM 'dIkkhAkAlaIyaM' isakI saMskRta 'dIkSAkAlAdIya' kI hai| 2-mudritasaMskRta pratimeM 'avicAra daMsaNavizuddho' aise do pada kiye haiM jinakI saMskRta 'he avicAra ! darzana vezuddhaH' isa prakAra hai| 3-saMskRta TIkAmeM 'asArasArANi' kA artha 'sAra aura asArako jAna kara aisA kiyA hai| Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 239 ArauM bhAvaliMga zuddhakari dravyaliMga sevanekA upadeza karai hai,-- gAthA-sevahi cauvihaliMgaM abhaMtaliMgasuddhimAvaNNo / bAhiraliMgamakajaM hoi phuDaM bhAvarahiyANaM // 111 // saMskRta-sevasva caturvidhaliMga abhyaMtaraliMgazuddhimApanaH / bAhyaliMgamakArya bhavati sphuTaM bhAvarahitAnAm // 111 artha--he munivara ! tU abhyaMtaraliMgakI zuddhi kahiye zuddhatAkU prApta bhayA saMtA cyAra prakAra bAhyaliMga hai tAhi sevana kari jAte je bhAvarahita haiM tinikai pragaTapaNe bAhyaliMga akArya hai, kAryakArI nAMhI hai // __ bhAvArtha-je bhAvakI zuddhatAkari rahita haiM apanI AtmAkA yathArtha zraddhAna jJAna AcaraNa jinakai nAMhI tinikai bAhyaliMga kachU kAryakArI mAMhI hai, kAraNa pAya tatkAla vigaDe hai, tAtai thaha upadeza hai-pahalaiM bhAvakI zuddhatAkari dravyaliMga dhAraNAM / so yaha dravyAliMga cyAri prakAra kahyA, tAkI sUcanA aisI jo-mastakakA, DADhIkA, mUMchakA, kezAMkA tau lauca karanAM tIna cihna tau ye ara cauthA nIcale keza rAkhanAM, athavA vastrakA tyAga, kezanikA lauMca karanA, zarIrakA snAnAdikakari saMskAra na karanA, pratilekhana mayUrapicchakA rAkhanAM, aisaiMbhI cyAra prakAra bAhyaliMga kayA hai| aisaiM sarva bAhya vastrAdikakari rahita nagna rahanAM, aisA nagnarUpa bhAvavizuddhivinA hAsyakA ThikAnA hai ara kachU uttama phalabhI nAhI hai // 111 // ___ Aga~ kahai hai jo-bhAva vigaDaneMke kAraNa. cyAra saMjJA haiM tinikari saMsAra bhramaNa hoya hai, yaha dikhAvai hai;gAthA-AhArabhayapariggahamehuNasaNNAhi mohiosi tumaM / bhamio saMsAravaNe aNAikAlaM aNappavaso // 112 // Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita saMskRta-AhArabhayaparigrahamaithunasaMjJAmiH mohitaH asi tvam / bhramitaH saMsAravane anAdikAlaM anAtmavazaH // 112 // ___ artha-he mune ! tU AhAra bhaya maithuna parigraha ye cyAri saMjJA tinikari mohita bhayA anAdikAlateM lagAya parAdhIna bhayA saMtA saMsArarUpa vanamaiM bhramyA // ___ bhAvArtha-saMjJA nAma vAMchAkA ceta rahaneMkA hai so AhArakI dizi bhayakI dizi maithunakI dizi parigrahakI dizi prANIkai niraMtara ceta rahai hai, yaha janmAntaramaiM calI jAya hai janma letehI tatkAla ughaDai hai, yAhIke nimitta karmanikA baMdha kari saMsArakhanamaiM bhramaiM hai, tAteM muninikU yaha / upadeza hai jo aba ini saMjJAnikA abhAva karau // 112 // __ AgeM kahai hai jo bAhya uttaraguNakI pravRttibhI bhAva zuddha kari karaNIM;gAthA-bAhirasayaNattAvaNatarumUlAINi uttaraguNANi / pAlahi bhAvavisuddho pUyAlAmaNa Ihato // 113 // saMskRta-bahiHzayanAtApanatarumUlAdIn uttaragumAn / pAlaya bhAvavizuddhaH pUjAlAbhaM na IhamAnaH // 113 // artha-he munivara ! tU bhAvakari vizuddha bhayA saMtA pUjAlAbhAdikakU na cAhatA saMtA bAhya zayana AtApana vRkSamUlayoga dhAranAM ityAdika uttaraguNa haiM tinikU pAli // ___ bhAvArtha-zItakAla maiM bAhya cauDai sovanAM baiThanA, grISmakAlamaiM parvatake zikhara sUryasanmukha AtApanayoga dharanA, varSAkAlamaiM vRkSakai mUla yoga dharanAM jahAM bUMda vRkSapAra paDai pIche bhelI hoya zarIrapAra paDai tahAM kichU 1-saMskRta mudrika pratimeM "naIhato" aisA eka pada kiyA hai jisakI saMskRta 'anIhamAnaH' aisI kI hai / Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 241 prAsukakA bhI saMkalpa ara bAdhA bahuta inikU Adi lekari ye uttaraguNa haiM tinikA pAlanAM bhI bhAva zuddhakari karanAM / bhAvazuddhi vinA karai tau tatkAla bigaDai ara phala kichU nAhI tAtai bhAva zuddha kari karanekA upadeza hai| aisA to na jAnanAM jo inikA bAhya karanAM niSedhai hai, ye bhI karaneM ara bhAva zuddha karanAM yaha Azaya hai / ara kevala pUjAlAbhAdikai arthi apanI mahaMtatA dikhAvaneMkai arthi karai tau kachu phalalAbhakI prApti nAMhI hai // 113 // AgeM tattvakI bhAvanA karanekA upadeza karai hai;gAthA-bhAvahi paDhamaM tacaM vidiyaM tadiyaM cauttha paMcamayaM / tiyaraNasuddho appaM aNAiNihaNaM tivaggaharaM // 114 // saMskRta-bhAvaya prathamaM tattvaM dvitIyaM tRtIyaM caturtha paMcamakam / trikaraNazuddhaH AtmAnaM anAdinidhanaM trivageharam 114 artha-he mune ! tU prathamatattva jo jIvatattva tAkU bhAya, bahuri dvitIyatattva jo ajIvatattva tAkU bhAya, bahuri tRtIyatatva jo Astravatattva tAkU bhAya, bahuri caturthatattva jo baMdhatatva tAkU bhAya, bahuri paMcamatatva jo saMvaratatva tAkU bhAya, bahuri trikaraNa kahiye mana vacana kAya kRta kArita anumodanAkari zuddha bhayA saMtA AtmAkU bhAya, kaisA hai AtmA AnAdinidhana hai, bahuri kaisA hai trivarga kahiye dharma artha kAma inikA haranevAlA hai // bhAvArtha-prathama jIvatattvakI bhAvanA to sAmAnya jIva darzana jJAnamayI cetanA svarUpa hai tAkI bhAvanA karanI pIcaiM aisA maiM hUM aisaiM AtmatattvakI bhAvanA karanI, bahuri dUsarA ajIvatattva hai so sAmAnya acetana jaDa hai so pAMcabhedarUpa pudgala dharma adharbha AkAza kAla hai a0 va0 16 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracita-- ini* vicAraNeM pAchai bhAvanA karanI jo ye maiM nahI hUM, bahuri tIsarA Astravatattva hai so jaba pudgala ke saMyogajanita pAva haiM tinimaiM anAdikarmasaMbaMdha jIvako bhAva tau rAgadveSa moha haiM ara ajIva pudgalake bhAvakarmakA upa bhiyAHva avita kapAya yaMga ye vya Asrava haiM tinikI bhAvanA kAnI jo ye merai hoya haiM merai gidveSamoha bhAva haiM tinikari karmakA baMdha hoya hai tini" saMsAra hoya hai tAk tinikA kartA na honA, bahuri cauthA baMdhatattva hai so maiM rAgadveSamo rUpa pariNamUMhUM so tau maza cetanAkA vibhAva hai initeM baMdhai haiM te pudgala haiM ara karma pudgala haiM ara karma mudgala jJAnAvaraNa Adi ATha prakAra hoya baMdhe hai te svabhAva prakRti sthiti anubhAga pradezarUpa cyAra prakAra hoya baMdhai haiM te mere vibhAva tathA pudgalakarma sarva heya haiM saMsArake kAraNa haiM meM kU rAgadveSa moharUpa na honAM aisaiM bhAvanA kAnI, bahuri pAMcavA tatva saMdhara hai so rAgadveSamoharUpa jIvake vibhAva haiM tinikA na honAM ara darzana jJAnarUpa cetanAbhAva thira honAM yaha saMbara hai so apanA bhAva hai ara yAhI kari pudgala karmajanita bhramaNa miTai hai ! aiseM ini pAMca tattvanikI bhAvanA karanemaiM AtmatatvakI bhAvanA pradhAna hai tAkari karmakI nirjarA hoya mokSa hoya hai, AtmA bhAva zuddha anukrama honAM yaha tau nirjarAtatva bhayA ara sarva karmakA abhAva honAM yaha mokSatattva bhayA / aiseM sAta tattvakI nAvanA karanI / yAhIta AtmatattvakA vizaSaNa kiyA jo Atmatatva kaisA hai--dharma artha kAma isa trivargakA abhAva kara hai yAkI bhAvanA trivargarauM nyArA cauthA purupArtha mokSa hai so hoya hai / bahuri yaha AtmA jJAnadarzanamayIcetanAsvarUpa anAdinidhana hai jAkA Adi bhI nAMhI ara nidhana kahiye nAza bhI naahii| bahuri bhAvanA nAma bAra bAra abhyAsa karanAM citavana karaneMkA hai so mana kari vacanakari kAyakari Apa karanA tathA para* karAvanAM karatekU bhalA Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDa bhAbapAhuDakI bhASAvacanikA / 243 / jAnanAM, aiseM trikaraNa zuddha kari bhAvanA karanI / mAyA mithyA nidAna zalya na rAkhaNIM, khyAti lAbha pUjAkA Azaya na rAkhanAM aise tatvakI bhAvanA karaneMtaiM bhAva zuddha hoya haiM yAkA udAharaNa aisA jo-strI Adi iMdriyagocara hoya va tAkai tatva vicAranAM jo ye strI hai so kahA hai ? jIvanAmaka tatvakI eka paryAya hai ara yAkA zarIra hai so pulakI paryAya hai ara yaha hAvabhAva ceTA karai hai so yA jIva ke tau vikAra bhayA hai so Avatatva hai ara bAba deza pugalakI hai, yA vikAra yA strIkI AmAkai karmakA baMdha hoya hai, yahu vikAra yA~kai na hoya tau Ava baMdha yAM na hoya / bahuri kadAcit maiM bhI yAkUM dekhi vikArarUpa pariNamUM to merai bhI Astrava baMdha hoya tAtaiM mokUM vikArarUpa na honAM yaha saMvara tatva hai banaiM tau kachU upadeza kari yAkA vikAra medUM aise tatva kI bhAvanAtaiM apanA mAtra azuddha na hoya tAtaiM jo dRSTigocara padArtha Avai tAviSai aiseM tatvakI bhAvanAM rAkhaNIM yaha tatvakI bhAvanAkA upadeza hai // 114 // A hai hai -- aise tatvakI bhAvanA jetaiM nAMhI tetaiM mokSa nAMhI, - gAthA - jAva Na bhAvar3a tacca jAva Na ciMter3a ciMtaNIyAI / tAvaNa pAvar3a jIvo jaramaraNavivajjiyaM ThANaM // 115 // saMskRta - yAvanna bhAvayati taccaM yAvanna ciMtayati ciMtanIyAni / tAvanna prApnoti jIvaH jarAmaraNavivarjitaM sthAnam 115 artha - hemune ! taiM yaha jIva Adi tatvanikUM nAMhIM bhAvai hai, bahuri citavana karane yogyakUM nAMhI vitai hai tetaiM jarA ara maraNakari rahita jo sthAna mokSa tAhi nAMhI pAvai hai | bhAvArtha-tatvakI bhAvanA tau pUrva kahIM so citavana karaneM yogya dharma zudhyAnakA viSayabhUta so dhyeya vastu apanAM zuddha darzanamayI Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita cetanAbhAva ara aisAhI arahaMta siddha parameSThIkA svarUpa tAkA citavanAM jerauM yA AtmAkai nAMhI te saMsAranai nivRtta honAM nAhI, tAH tatvakI bhAvanA ara zuddhasvarUpakA dhyAnakA upAya nirantara rAkhaNAM yaha upadeza hai // 115 // __ AgeM kahai hai jo-pApa puNyakA ara baMdha mokSakA kAraNa pariNAma hI hai,gAthA-pAvaM havai asesaM puNNamasesaM ca havai prinnaamaa| pariNAmAdo baMdho mukkho jiNasAsaNe diho // 116 // saMskRta-pApaM bhavati azeSa puNyamazeSaM ca bhavati pariNAmAt / pariNAmAddhaMdhaH mokSaH jinazAsane dRSTaH // 116 // __ artha--pApa puNya baMdha mokSakA kAraNa pariNAmahI kahyA tahAM jIvake mithyAtva viSaya kaSAya azubhalezyArUpa tIvra pariNAma hoya tini" tau pApAsravakA baMdha hoya hai, bahuri parameSThIkI bhakti jIvanikI dayA ityAdika maMdakaSAya zubhalezyArUpa pariNAma hoya tA" puNyAsravakA baMdha hoya hai, ara zuddha pariNAma rahita vibhAvarUpa pariNAmateM baMdha hoya hai| tahAM zuddha bhAvakai sanmukha rahanAM tAke anukUla zubha pariNAma rAkhane azubha pariNAma sarvathA bheTanAM, yaha upadeza hai // 116 // AgaiM puNya pApakA baMdha jaise bhAvanikari hoya tinikU kahai hai, tahAM prathamahI pApabaMdhake pariNAma kahai hai;-- gAthA--micchatta taha kasAyA'saMjamajogehiM asuhalesehiM / baMdhai asuhaM kammaM jiNavayaNaparambhuho jiivo||117|| saMskRta--mithyAtvaM tathA kaSAyAsaMyamayogaiH azubhalezyaiH / badhnAti azubhaM karma jinavacanaparADyakhaH jIvaH 117 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 245 artha-mithyAtva tathA kaSAya ara asaMyama ara yoga te kaise, azubha hai lezyA jinimaiM aise bhAvani kari tau yaha jIva azubha karmakU bAMdhai hai, kaisA jIva azubha karmakU bAMdhai hai-jinavacana" parAGamukha hai so pApa bA~dhai bhAvArtha-mithyAtva bhAva tau tatvArthakA zraddhAnarahita pariNAma hai, bahuri kaSAya krodhAdika haiM, ara asaMyama paradravyake grahaNarUpa hai tyAgarUpa bhAva nAhI, aise iMdriyanike viSayaniteM prIti jIvanikI virAdhanAsahita bhAva hai, yoga manavacanakAyake nimitta AtmapradezakA calanAM hai / ye bhAva haiM te jaba tIvrakaSAyasahita kRSNanIla kApota azubha lezyArUpa hoya taba yA jIvakai pApakarmakA baMdha hoya hai| tahAM pApabaMdha karanevAlA jIva kaisA hai-tAkai jinavacanakI zraddhA nAhI, isa vizeSaNakA Azaya yaha jo anya matake zraddhAnIkai jo kadAcit zubhalezyAke nimitta" puNyakAbhI baMdha hoya tau tAkU pApahImaiM giNiye, ara jo jina AjJAmaiM pravarte hai tAkai kadAcit pApabhI baMdhai to vaha puNyajIvanikI hI paMktimaiM giNiye hai, mithyAdRSTIkU pApajIvanimaiM giNyA hai samyagdRSTIkU puNyajIvanimaiM giNyA hai| aisaiM pApabaMdhake kAraNa kahe // 117 // ANa yAteM ulaTA jIva hai so puNya bAMdhai hai, aisaiM kahai hai;gAthA--tavivarIo baMdhai suhakammaM bhAvasuddhimAvaNNo / duvihapayAraM baMdhai saMkhepeNeva bajariyaM // 118 // saMskRta--tadviparItaH badhnAti zubhakarma bhAvazuddhimApanaH / dvividhaprakAraM badhnAti saMkSepeNaiva kathitam // 118 // artha-tisa pUrvokta jinavacanakA zraddhAnI mithyAtvarahita samyagdRSTI jIva hai so zubhakarmakU bAMdhai hai kaisA hai jIva bhAvanikI jo.. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 paMDita jayacaMdrajI chAbaDA vira. cetavazuddhi tA* prAta hai / aiseM doU prakAra doU zubhAzubha karma bAMdhe hai yaha saMkSepakari jina kahyA // ___ bhAvArtha--pUrvaM kahyA jinavacanaparAGmula miyAtvasahita jIva tisatai viparIta kahiye jina AjJAkA zraddhAnI samyAdRSTA jIva hai so vizuddhabhAvakU prApta bhayA zubhakarma bAMdhe hai jAte yAke samyaktvake mAhAtmyakari aise ujjvala bhAva hai tAkari miSTatvakI lAra baMdha hotI pApaprakRtinikA abhAva hai, kadAcit kiMcit koI pApaprakRti badhe hai tinikA anubhAga maMda hoya hai kaLU tIvra pApaphala kA dAtA nAMhI tAtai samyagdRSTI zubhakarmahIkA bAMdhanevAlA hai / aiseM zubha azubha karmake baMdhakA saMkSepakAra vidhAna sarvajJadeva. kayA hai so jAnanAM // 119 // AgeM kahai hai jo-he mune ! tU aisI bhAvanAkari;-- gAthA--NANAvaraNAdIhiM ya ahahiM kammehi beDhio ya ahaM / DahiUNa iNhi payaDami arNataNANAiguNacittAM 119 saMskRta--jJAnAvaraNAdibhiH ca aSTabhiH karmabhiH veSTitazca ahaM / dagdhvA idAnIM prakaTayAmi anNtjnyaanaadigunncetnaaN| artha--he munivara ! tU aisI bhAvanAkari jo maiM jJAnavaraNakU Adi lekari ATha karma haiM tini beDhayAhUM yAtai iniLU bhasmakari anaMtajJAnAdi guNa nijasvarUpa cetanAkU pragaTa karUM / bhAvArtha-ApakU karmanikari beDhayA mAnaiM ara tinikari anaMtajJAnAdi guNa AcchAde mAnaiM taba tini kamAnekA nAza karanAM vicAra, tAteM karmanikA baMdhakI ara tinikA abhAvakI bhAvanA karanekA upadeza hai, ara karmanikA abhAva zuddhasvarUpake dhyAvanete hoya hai so karanekA upadeza hai| karma ATha haiM te jJAnAvaraNa darzanAvaraNa mohanIya aMtarAya ye tau ghAtiyA karma haiM; inikI prakRti saiMtAlIsa haiM, tinimaiM kevalajJAnA Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 247 varaNau tau anaMtajJAna AcchAdita hai, ara kevaladarzanAvaraNa" anaMtadarzana AcchAdita hai, ara mohanIyatai anaMtasukha pragaTa na hoya hai ara aMtarAyateM anaMtavIrya pragTa na hoya hai so inikA nAza karanAM / bahuri cyAri aghAti karma haiM tinitai avyAbAdha agurulaghu sUkSmatA avagAhanA ye guNa pragaTa na hoya hai, ini aghAtikarmaniko prakRti ekasau eka hai| tini ghAtikarmanikA nAza bhaye aghAtikarmanikA svayameva abhAva hoya hai, aiseM jAnanAM // 119 // __ArauM ini karmanikA nAza honekU aneka prakAra upadeza hai tAkU saMkSepakari kahai hai;-- gAthA-sIlasahassadvArasa caurAsIguNagaNANa lkkhaaii| bhAvahi aNudiNu NihilaM asappalAveNa kiNbhunnaa||120 saMskRta-zIlasahasrASTAdaza caturazItiguNagaNAnAM lakSANi / bhAvaya anudinaM nikhilaM asatpralApena kiMbahunA120 __ artha-zIla tau aThAraha hajAra bhedarUpa hai bahuri uttaraguNa caurAsI lAkha haiM tahAM AcArya kahai hai jo-he mune ! bahuta jhUThe pralAparUpa nirarthaka vacanakari kahA ? ini zIlanikU ara uttaraguNanikU sarvakU tU nirantara bhAya, inikI bhAvanA citavana abhyAsa nirantara rAkhe, inikI prApti hoya taiseM kari // __bhAvArtha-AtmA jIvanAmA vastu hai so anaMtadharmasvarUpa hai, saMkSepakari yAkI doya pariNati haiM, eka svAbhAvika eka vibhAvarUpa / tAmaiM svAbhAvika tau zuddhadarzanajJAnamayI cetanApariNAma hai; ara vibhAvapariNAma. karmake nimitta haiM, te pradhAnakari tau mohakarmake nimittateM bhaye saMkSepakari mithyAtva rAgadveSa haiM tinike vistArakari aneka bheda haiM / bahuri anyakarmake udayakari vibhAva hoya haiM tinimaiM pauruSa pradhAna nAhI tAte Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita - upadeza apekSA te gauNa haiM / aisaiM ye zIla ara uttaraguNa svabhAva vibhAva pariNatike bhedataiM bhedarUpakari kahe haiM, tahAM zIlakI tau doya prakAra prarUpaNA hai - ekatau svadravya paradravyake vibhAga apekSA hai ara strIke saMsargakI apekSA hai ! tahAM paradravyakA saMsarga mana vacana kAya kari hoya ara kRta kArita anumodanAkari hoya so na karaNAM, inikUM paraspara guNeM nava bheda hoMya / bahuri AhAra, bhaya, maithuna, parigraha ye cAra saMjJA haiM inikari paradravyakA saMsarga hoya haiM tAkA na honAM yAtaiM navabhedanikUM cyAra saMjJAni guNeM chattIsa hoMya / bahuri pAMca iMdriyanike nimittataiM viSayanikA saMsarga hoya hai tinikI pravRttikA abhAvarUpa pAMca iMdriyanikari chattIsakUM guNeM ekasau assI hoya haiM / bahuri pRthvI, apa, teja, vAyu, pratyeka sAdhAraNa ye tau ekeMdriya ara dvIndriya trIMdriya caturiMdriya paMceMdriya aiseM dazabhedarUpa jIvanikA saMsarga inikI hiMsArUpa pravarttaneMteM pariNAma vibhAvarUpa hoya haiM so na karaNAM, aiseM ekasau assI bhedAnikUM dazakari guNeM aTharAsai hoya / bahuri krodhAdika kaSAya ara asaMyama pariNAmataiM paradravyasaMbaMdhI vibhAva pariNAma hoya haiM tinike abhAvarUpa daza lakSaNa dharma haiM tinitaiM guNeM aThAraha hajAra hoya haiM / aiseM paradravyake saMsargarUpa kuzIlake abhAvarUpa zIlake aThAraha hajAra bheda haiM inake pAle parama brahmacarya hoya haiM, brahma kahiye AtmA tAviSai pravarttanAM ramanAM tAkUM brahmacarya kahiye hai| bahuri strIke saMsargakI apekSA aiseM hai, strI doya prakAra, tahAM acetana strI tau kASTha pASANa lepa kahiye citrAma ye tAna mana ara kAya ina dokara saMsarga hoya, ihAM vacana nAMhI tAteM doyakari guNoM chaha hoya / bahuri kRtakArita anumodanAkari guNeM aThAraha hoya / bahuri pAMca indriyanika guNeM nivvai hoya / bahuri dravya bhAvakari guNeM eka I Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 249 sau assI hoya / bahuri krodha mAna mAyA lobha ini cyAra kaSAyanikari guNeM sAtasaivIsa hoya / bahuri cetana strI devI manuSyaNI tiryaMcaNI aisaiM tIna, so ini tInaninaiM mana vacana kAyakari guNeM nava hoya / tini... kRta kArita anumodanAkari guNeM sattAIsa hoya / tinikU pAMca indriyaniteM guNe ekasau paiMtIsa hoya tiniLU dravya ara bhAva ini doyakari guNe doyasai sattari hoya / tinikU cyAra saMjJAteM guNeM eka hajAra assI hoya / ini* anaMtAnubadhI apratyAkhyAnAvaraNa pratyAkhyAnAvaraNa saMjvalana krodha mAna mAyA lobha ini solaha kaSAyaniteM guNe satarAhajAra doyasai assI hoya hai / aisaiM acetanastrIke sAtasaivIsa milAye aThAraha hajAra hoya haiM, aise strIke saMsargatai vikAra pariNAma hoya te kuzIla haiM inikA abhAvarUpa pariNAma te zIla haiM yAkU bhI brahmacaryasaMjJA hai // bahuri caurAsI lAkha uttaraguNa aise hai jo AtmAke vibhAva pariNAmanike bAhyakAraNanikI apekSA bheda hoya hai, tinike abhAvarUpa ye guNanike bheda haiM, tini vibhAvanikA saMkSepakari bhedanikI gaNanA aisaiMhiMsA 1 anRta 2 steya 3 maithuna 4 parigraha 5 krodha 6 mAna 7 mAyA 8 lobha 9 bhaya 10 jugupsA 11 arati 12 zoka 13 manoduSTatva 14 vacanaduSTatva 15 kAyaduSTatva 16 midhyAtva 17 pramAda 18 paizUnya 19 ajJAna 20 indriyanikA anugraha 21 aisaiM ikaIsa doSa hai, tini* atikrama vyatikrama atIcAra anAcAra ini vyAraniteM guNeM caurAsI hoya haiM / bahuri pRthvI apa teja vAyu pratyeka sAdhAraNa ye to thAvara ekeMdriya jIva chaha ara vikala tIna paMceMdriya eka aisaiM jIvanIkA daza bheda tinikA paraspara AraMbharauM dhAta hota paraspara guNeM sau (100) hoya initeM caurAsIkU guNeM caurAsI sau hoya hai| bahuri tini* daza zIla virAdhanAMta guNeM caurAzI hajAra hoya, tini dazake nAma--strIsaMsarga 1 puSTarasabhojana 2 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 paMDita jayacaMdrajI chAbar3A viracita wrirmwaranana gaMdhamAlyakA grahaNa 3 zayanAsana suMdarakA grahaNa 4 bhUSaNakA maMDana 5 gItavAditrakA prasaMga 6 dhanakA saMprayojana 7 kuzIla kA saMsarga 8 rAjasevA 9 rAtrisaMcaraNa 10 the daza zIla virAdhanA hai| bahuri tinikU AlocanAke daza doSa haiM jo guruni pAsi lage daMpanikI AlocanA kare so sarala hoya na karai kaLU zalya rAkhai tAke daza bheda kiye haiM tiniteM guNeM ATha lAkha cAlIsa hajAra hoya hai| bahuri AlocanAkU Adi deya prAyazcittake bheda hai tiniteM guNeM caurAsI ThAva hoya hai / so sarva doSanike bheda hai inikA abhAvateM guNa hai igikI bhAvanA rAkhe citavana abhyAsa rAkhai inikI saMpUrNa prApti honekA upAya rAkhai, aisaiM, inikI bhAvanAkA upadeza hai| AcArya kahai hai jo bArabAra bahuta vacanake pralApa karitI kaLU sAdhya nAhI jo kaLU AmAke bhAvakI pravRttike vyavahArake bheda hai tiniLU guNa saMjJA hai tiniko bhAvanA rAkhaNI bahuri ihAM etA aura jAnanAM jo-guNasthAna caudaha kahe hai tisa paripATIkari guNa doSanikA vicAra hai / tahAM mithyAtva sAsAdana mizra ini tInanimaiM to vibhAvaparaNatihI hai tahAM tau guNakA vicAra naahii| bahuri avirata dezavirata AdimaiM guNakA ekadeza Ave hai, tahAM aviratamaiM mithyAtva anaMtAnubaMdhI kaSAyake abhAvarUpa guNakA ekadeza samyaka ara tIvra rAga dveSakA abhAvarUpa guNa Avai hai, bahuri deza viratamaiM kachU vratakA ekadeza Avai hai / ara pramattamaiM mahAvratarUpa sAmAyika cAritrakA ekadeza Avai hai jAtaiM pApasaMbaMdhI to rAga dveSa tahAM nAhI parantu dharmasaMbaMdhI rAga ara sAmAyika rAga dveSakA abhAvakA nAma hai tAteM sAmAyikakA ekadezahI kahiye, ara ihAM svarUpake sanmukha honevirSe kriyAkAMDake saMbaMdha" pramAda hai tAtai pramatta nAma diyA hai| bahuri apramattavirSe svarUpa sAdhaneMvirSe pramAdatau nAhI parantu kachU svarUpake sAdhaneMkA rAga vyakta hai tAteM. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 251 tahAMbhI sAmAyikakA ekadezahI kahiye / bahuri apUrvakaraNa anivRttikaraNa viSai rAga vyakta nAMhI avyaktakaSAyakA sadbhAva hai tAtaiM sAmAyika cAritrakI pUrNatA kahI / bahuri sUkSmasAMparAya hai so avyaktakaSAyabhI sUkSma rhigii| tAtaiM yAkA nAma sUkSmasAMparAya diyA / bahuri upazAMtamoha kSINamohaviSai kaSAyakA abhAvahI hai tAtaiM jaisA AtmAkA mohavikArarahita zuddha svarUpa thA tAkA anubhava bhayA tAtaiM yathAkhyAta cAritra nAma pAyA, aisaiM mohakarmake abhAvakI apekSA tau tahAMhI uttaraguNanikI pUrNatA kahiye parantu AtmAkA svarUpa anaMtajJAnAdi svarUpa hai so ghAtikarmake nAza bhaye anaMtajJAnAdi pragaTa hoya taba sayogakevalI kahiye tahAM bhI kachU yoganikI pravRtti hai yA ayogakevalI caudamAM guNasthAna hai tahAM yoganikI pravRtti miTi avasthita AtmA hoya jAya hai taba caurAsIlAkha uttaraguNanikI pUrNatA kahiye / aisaiM guNasthAnanikI apekSA uttaraguNanikI pravRtti vicAraNI / ye bAhya apekSA bheda hai aMtaraMga apekSA vicAriye taba saMkhyAta asaMkhyAta anaMta bheda hoya haiM, aisaiM jAnanAM // 120 // 1 AmaiM bhedanikA vikalpa taiM rahita hoya dhyAna karaneM kA upadeza kare haiM;gAthA - jhAyahi dhammaM sukaM aTTa raudaM ca jhANa muttUNa / aer jhAiyAI imeNa jIveNa cirakAlaM // 121 // saMskRta -- dhyAya dharmya zuklaM AttaM raudraM ca dhyAnaM muktvA / raudrA dhyAte anena jIvena cirakAlam // 121 // artha -- he mune ! . tU Arttaraudra dhyAnakUM chAMDi ara zukladhyAna haiM tinirhi vyAya jAtaiM raudra ara ArttadhyAnatau yA jIvanaiM anAditaiM lagAya bahutakAla dhyAye // bhAvArtha- Ataraudra dhyAna tau azubha haiM saMsArake kAraNa haiM tahAM ye doSa dhyAna tau jIvakai binA upadezahI anAditaiM pravartte haiM tAtaiM tinikUM Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracita - 1 choDanekA upadeza hai / bahuri dharmazukla dhyAna haiM te svarga mokSake kAraNa haiM inikUM kabahUM ghyAye nAMhI tAtaiM tinikUM dhyAvanekA upadeza hai| tahAM dhyAnakA svarUpa ekAgraciMtAnirodha kA hai - tahAM dharma dhyAna maiM tau dharmAnurAgakA sadbhAva hai so dharmakai mokSamArgake kAraNaviSai rAgasahita ekAgracitAnirodha hoya hai tAtaiM zubharAgake nimittataiM puNyabaMdha bhI ho hai ara vizuddhatA ke nimittataiM pApakarmakI nirjarAbhI hoya hai / bahuri zukradhyAnamaiM AThaveM navameM dazameM guNasthAna tau avyaktarAga hai tahAM anubhava apekSA upayoga ujjvala hai tAtaiM zuklanAma pAyA hai ara yA Uparike guNasthAnanimaiM rAga kaSAyakA abhAvahI hai tAtaiM sarvathAhI upayoga ujjvala hai tahAM zukladhyAna yuktahI hai / tahAM etA vizeSa aura hai jo upayogakA ekAgrapaNAM rUpa dhyAnakI sthiti antarmuhUrtakI kahI hai tisa apekSA terameM caudameM guNasthAna dhyAnakA upacAra hai ara yogakriyA ke thaMmanakI apekSA dhyAna kayA hai / yaha zukladhyAna karmakI nirjarAkari jIvakUM mokSa prApta karai hai, aiseM dhyAnakA upadeza jAnanAM // 129 // AgaiM kahai hai yaha dhyAna bhAvaliMgI muninikUM mokSa karai hai; - gAthA - je ke vi davvasavaNA iMdiyasuhaAulA Na chiMdaMti / chiMdati bhAvasavaNA jhANakuThArehiM bhavarukkhaM / / 122|| saMskRta---ye kespi dravyazramaNA indriyasukhAkulAH na chiMdanti / chindanti bhAvazramaNAH dhyAnakuThAraiH bhavavRkSam 122 artha -- keI dravyaliMgI zramaNa haiM te to indriyasukhaviSai vyAkula haiN| tinakai yaha dharmazukladhyAna hoya nAMhI te tau saMsArarUpa vRkSake kATanekUM samartha nAMhI haiM, bahuri je bhAvaliMgI zramaNa haiM te dhyAnarUpa kuhADenikari saMsArarUpa vRkSakUM kA haiM // Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 253. bhAvArtha -- je muni dravyaliMga to dhAraiM haiM parantu paramArtha sukhakA anubhava jinikai na bhayA tAtaiM isa loka paralokaviSai iMndriyanikA sukhahIkUM cAhaiM haiM tapazcaraNAdika bhI yAhI abhilASataiM karaiM haiM tinikai dharma zukladhyAna kAhe taiM hoya ? na hoya, bahuri jinimaiM paramArthasukhakA AsvAda liyA tinikUM iMndriyasukha duHkha bhAsyA, tAtaiM paramArtha sukhakA upAya dharma zukladhyAna hai tAkUM kari saMsArakA abhAva karaiM haiM tAtaiM bhAvaliMgI hoya dhyAnakA abhyAsa karanAM // 122 // AgaiM isahI arthaM dRSTAnta kari dRDha kare hai, - gAthA --jaha dIvo ganbhahare mAruyavAhAvivajjio jalai / taha rAyAnilarahio jhANapaIvo vi pajjalai // 123 // saMskRta - yathA dIpaH garbhagRhe mArutabAdhAvivarjitaH jvalati / tathA rAgAnilarahitaH dhyAnapradIpaH api prajvalati / artha -- jaisaiM dIpaka hai so garbhagRha kahiye jahAM pavanakA saMcAra nahI aisA madhyakA ghara tAviSai pavanakI bAdhAkari rahita nizcala bhayA ujjvalai hai udyata kare hai taise aMtaraMga manaviSai rAgarUpI pavanakari rahita dhyAnarUpI dIpaka bhI prajvalai hai ekAgra hoya Thaharai hai AtmarUpakUM prakAzai hai | bhAvArtha -- pUrvai kahyAthA jo indriyasukhakari vyAkula haiM tinikai zubha'vyAna na hoya hai tAkA yaha dIpakakA dRSTAnta hai-- jahAM indriyanike sukhaviSai jo rAga sohI bhaI pavana so vidyamAna hai tinikai dhyAnarUpI dIpaka kaisaiM nirvAdha udyota karai ? na karai, ara jinikai yaha rAgarUpa pavana bAdhA na karai tinikai dhyAnarUpa dIpaka nizcala Thahare hai // 123 // AgaiM kahai hai- - jo dhyAnaviSai paramArtha dhyeya zuddha AtmAkA svarUpa hai tisvarUparUpake ArAdhaneviSai nAyaka pradhAna paMca parameSThI haiM tinikUM dhyAvanAM, yaha upadeza karai hai; - Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita-- gAthA--jhAyahi paMcavi gurave mNglcusrloypriyrie| surale garamahie ArAhaNaNAyage va re // 124 // saMsbAca adhi zurUna maMgatacatuHzANaparikaritAn / suruvAmahitAn aArAdhanAnAya jhAna vIrAna 124 artha-DeDale ! - paMca guru kahiye paMca prme| haiM tinahiM jyAya, ihAM api' zabda hai so suddhAtmasvarUpake dhyAnakU sU hai, te paMca parameSThI kaise haiM-maMgala kahiye pApakA gAlaNa athavA sukhakA denA ara cauzaraNa kahiye cyAra zaraNa ra loka kahiye lokakaM prANI tinikari arahaMta siddha sAdhu kevali praNIta dharma ye parikarita phahiye parivArita haiM yukta haiM, bahuri nara sura vidyAdharanikari mahita haiM pUjya haiM lokottama kahai haiM, bahuri ArAdhAnake nAyaka haiM, bahuri vIra haiM karmanike jItaneMkU subhaTa haiM tathA viziSTa lakSmAkU prApta haiM tathA dehaiM, aise paMca parama gurukU dhyAya // __bhAvArtha-ihAM paMca parameSThIkU dhyAvanAM kahyA taha dhyAnavirSe vighnake nivAranevAle cyAra maMgalasvarUpa kahe te yehI haiM, bahuti cyAra zaraNa ara lokottama kahe haiM te bhI inihIkU kahe haiM; inisivAya prANIkU anya zaraNAM rakSA karanevAlAbhI nAhI hai, ara lokavi uttamabhI yehI haiM, bahuri ArAdhanA darzana jJAna cAritra tapa ye cyAra haiM tAkai nAyaka svAmIbhI yehI haiM, karmaniSaM jItanevAlebhI yehI haiN| tAteM dhyAnake kata* inikA dhyAna zreSTha hai, zuddhasvarUpakI prApti inihIke dhyAna hoya hai tAtai yaha upadeza hai // 124 // ___ Agai dhyAna hai so jJAnakA ekAgra honAM hai so jJAnakA anubhavana kA upadeza karai hai; Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaaghcnikaa| 255 gAthA--NANamayavipalasIyalasalilaM pAUga bhaviya bhAveNa / bAhijara maraNayagaDAhavimukkA sibA hoti // 125 // saMskRta--jJAnamavilazItalasalilaM prApya bhavyAH bhAvena / vyAdhizAmA lAmAhanimukkAH nivAH bhvnti| artha----bhavyajAMtra haiM te jJAnamayI nirmala zItala jala hai tAhi samyaktvabhAvakIra sahita royakAre ara vyAdhisvarUpa jo jarA maraNa tAkI vedanA pIDA tAhi bha ma kari mukta kahiye saMsArase rahita ziva kahiye paramAnaMda sukharUpa ha ya haiM / ___ bhAvArtha-jaisaiM nirmala ara zItala aise jalake pIye pittakA dAharUpa vyAdhi miTai ara sA / / hoya hai taisaiM yaha jJAna hai so jaba rAgAdikamalateM rahita nirmala hoya ara AkulatArahita zAMtabhAvarUpa hoya tAkI bhAvanAkari ruci zraddhA pratItikari pIvai yA tanmaya hoya to jarA maraNarUpa dAha vedanA miTi jAya ara saMsAra" nivRtta hoya sukharUpa hoya, tAteM bhavyajIvanikU yaha upadeza hai jo jJAnamaiM lIna hohU // 125 // ___ AneM kahai hai jo-yA dhyAnarUpa agnikari saMsArakA bIja ATha karma eka bAra dagdha bhaye pIcha pheri saMsAra na hoya hai, so yaha bIja bhAvamunikai dA hoya hai:-- gAthA--jaha bI mmi ya dar3e Na vi rohai aMkuro ya mhiviiddhe| taha kammavIyadar3e bhavaMkuro bhAvasavaNANaM // 126 // saMskRta-yathA bIje ca dagdhe nApi rohati aMkurazca mhiipiitthe| tathA karmadhIjadagdhe bhavAMkuraH bhAvazramaNAnAm // 126 // ___ artha-jaisaiM pRrkhAke sthalavirSe vIja dagdha hote sNte tisakA aMkura hai so pheri nAhI Uga hai taisaiM je bhAvaliMgI zramaNa haiM tinikai saMsArakA Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 paMDita jayacaMdrajI jhAvar3A viracitakarmarUpI bIja dagdha ho jAya hai, yA" saMsArarUpa aMkurA pheri nAhI hoya bhAvArtha-saMsArakA bIja jJAnAvaraNAdika karma hai so karma bhAvazramaNakai dhyAnarUpa agnikari dagdha ho jAya hai tAtai pheri saMsArarUpa aMkurA kAherauM hoya ? tAtai bhAvazramaNa hoya dharma zukladhyAnateM karmakA nAza karanA yogya hai, yaha upadeza hai / koI sarvathA ekAMtI anyathA kahai jo karma anAdi hai tAkA aMta bhI nAhI, tAkA yaha niSedha bhI hai, bIja anAdi hai so eka bAra dagdha bhaye pIchai pheri na Ugai taiseM jAnanAM // 126 / / ___ AgaiM saMkSepakari upadeza karai hai,gAthA-bhAvasavaNo vi pAvai sukkhAI duhAI dvvsvnnoy| _ iya gAuM guNadose bhAveNa ya saMjudo hoi // 127 // saMskRta-bhAvazramaNaH api prApnoti sukhAni duHkhAni dravyazramaNazca / iti jJAtvA guNadoSAn bhAvena ca saMyutaH bhava // 127 // artha-bhAvazramaNa to sukhanikU pAvai hai bahuri dravyazramaNa hai so duHkhanikU pAvai hai aise guNa doSanikU jANi he jIva tU bhAvakari saMyukta saMyamI hohu / / ___ bhAvArtha-samyagdarzanasahita tau bhAvazramaNa hoya hai so saMsArakA abhAvakari sukhanikU pAvai hai, ara mithyAtvasahita dravyazramaNa bheSamAtra hoya hai so saMsArakA abhAva na kari sakai hai tAtai duHkhaniLU pAvai hai yAta upadeza kara hai jo doUkA guNa doSa jANi bhAvasaMyamI honAM yogya hai, yaha sarva upadezakA saMkSepa hai // 127 // Aga~ pheribhI yAhIkA upadeza artharUpa saMkSepakIra kahai hai, Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDa bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 257 gAthA - titthayaragaNaharAI anbhudayaparaMparAI sokkhAI / pArvati bhAvasahiyA saMkhe vi jiNehiM vajjariyaM // 128 // saMskRta - tIrtha karagaNadharAdIni abhyudayaparaMparANi saukhyAni / prApnuvaMti bhAvazramaNAH saMkSepeNa jinaiH bhaNitam 128 artha -- je bhAvasahita muni haiM te abhyudayasahita tIrthaMkara gaNadhara Adi padavI sukha tinikUM pAvaiM haiM yaha saMkSepakari kayA hai // bhAvArtha--torthaMkara gaNadhara cakravartI Adi padavI ke sukha baDe abhyu - dayasahita haiM tinahiM bhAvasahita samyagdRSTI muni haiM te pAvaiM haiM, yaha sarva upadezakA saMkSepakari upadeza kayA hai tAtaiM bhAvasahita muni honAM yogya hai // 128 // AgeM AcArya kahai hai jo je bhAvazramaNa haiM te dhanya haiM tinikUM hamArA namaskAra hohU ;gAthA -- te ghaNNA tANa Namo daMsaNavaraNAtasudvANaM / - bhAvasahiyANa NicaM tiviheNa pAyANaM // 129 // saMskRta - te dhanyAH tebhyaH namaH darzanavarajJAna caraNazuddhebhyaH / bhAvasahitebhyaH nityaM trividhena praNaSTamAyebhyaH 129 samyagdarzana zreSTha viziSTa jJAna bhAvakari sahita haiM, bahuri jinikai aise haiM te dhanya haiM artha -- AcArya kahai hai jo je muni ara nirdoSa cAritra inikAre zuddha haiM yAhI praNaSTa bhaI hai mAyA kahiye kapaTapariNAma tinikai Artha hamArA mana vacana kAyakari sadA namaskAra hohu || bhAvArtha-bhAvaliMgInimaiM darzana jJAna cAritrakari je zuddha haiM tinikI AcAryanikaiM bhakti upajI hai tAtaiM tinikUM dhanya kahikari namaskAra kiyA hai so yukta hai, jinikai mokSamArgaviSai anurAga hai je tinimaiM mokSamArgakI pravRttimaiM pradhAnatA dIkhai tinikUM namaskAra karaiM hI kareM // 129 // a0 va0 17 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / Age kahai hai - je bhAvazramaNa hai te devAdikakI Rddhi dekhi mohakaM prApta na hoya hai; gAthA - iDrimatulaM viuvviya kiNNarakiMpurisa amarakhayarehiM / tehiM viNa jAi mohaM jiNabhAvaNabhAvio dhIro // 130 // saMskRta-- RddhimatulAM vikurvadbhiH kiMnarakiMpuruSAmarakhacaraiH / tairapi na yAti mohaM jinabhAvanAbhAvitaH dhIraH 130 artha -- jinabhAvanA jo samyaktvabhAvanA tAkari vAsita jo jIva hai| so kiMnara kiMpuruSa deva ara kalpavAsI deva ara vidyAdhara inikari vikri yArUpa vistArI jo atula Rddhi tinikAra mohakUM prApta na hoya hai jAta kaisA hai samyagdRSTI jIva dhIra hai dRDhabuddhi hai niHzaMkita aMgakA dhAraka hai // ---- bhAvArtha -- jisakai jinasamyaktva dRDha hai tisakai saMsArakI Rddhi tRNa cat hai paramArthasukhahI kI bhAvanA hai vinAzIka RddhikI vAMchA kAhekuM hoya ? // 130 // AgaiM isahIkA samarthana hai jo -- aisI Rddhi hI na cAhai tau anya sAMsArika sukhakI kahA kathA ! ;-- gAthA -- kiM puNa gaccha mohaM NarasurasukkhANa appasArANaM / jANato pasto ciMtato mokkha muNidhavalo // 131 // saMskRta - kiM punaH gacchati mohaM narasurasukhAnAM alpasArANAm / jAnan pazyan ciMtayan mokSaM munidhavalaH // 131 // artha -- samyagdRSTI jIva pUrvokta prakArakI hI RddhikaM na cAhai tau munidhavala kahiye munipradhAna hai so anya je manuSya devanike sukha 1 - saMskRta mudrita pratimeM 'vikRtAM' aisA pATha hai / Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 259 bhogAdika jinimaiM alpasAra aise jiniviSai kahA mohakUM prApta hoya ? kaisA hai munidhavala--- mokSakUM jAnatA hai tisahIkI tarapha dRSTi hai tisahIkA ciMtana karai hai | bhAvArtha - je munipradhAna haiM. tinikI bhAvanA mokSake sukhanimaiM hai te baDI baDI deva vidyAdharanikI phailAI vikriyARddhi viSaihI lAlasA na karai tau kiMcitmAtra vinAzIka je manuSya devanikA bhogAdikakA sukha tiniviSai vAMchA kaise kare ? na karai // 131 // AgeM upadeza kare hai jo jetaiM jarA Adika na AvaiM te taiM apanAM hita karau; gAthA - uttharai jA Na jarao royaggI jA Na Dahaha dehauDiM / iMdiyabalaM na viyalai tAva tumaM kuNahi appahiyaM // 132 saMskRta--Akramate yAvanna jarA rogAgniryAvanna dahati dehakuTIm / indriyabalaM na vigalati tAvat tvaM kuru Atmahitam 132 artha -- he mune ! jetaiM tere jarA vRddhapaNAM na Avai bahuri rogarUpa agni terI deharUpa kuTIkUM jetaiM dagdha na karai bahuri jetaiM indriyanikA bala na ghaTai tetaiM apanA hitakUM kari // bhAvArtha vRddha avasthAmaiM deha roganikari jarjarI hoya iMdriya kSINa par3e taba asamartha bhayA isa lokake kArya uThanAM baiThanAM bhI na kari sakai taba paraloka saMbaMdhI tapazcaraNAdika tathA jJAnAbhyAsa svarUpakA anubhavAdika kArya kaise kare tAtaiM yaha upadeza hai jo-jetaiM sAmarthya hai tetaiM apana hitarUpa kArya karilyo // 132 // AgaiM ahiMsAdharmakA upadeza varNana kare hai: Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita gAthA-chajjIva SaDAyadaNaM NicaM maNavayaNakAyajoehiM / kuru daya parihara muNivara bhAvi apuvvaM mahAsattaM // 133 // saMskRta--padjIvAn paDAyatanAnAM nityaM manovacanakAyayogaiH / kuru dayAM parihara munivara bhAvaya apUrva mahAsattvam / artha-he munivara ! tU chahakAyake jIvanirka dayAkari, bahuri chaha anAyatanakU parihari choDi, kaisai choDi-mana vacana kAyake yoganikari choDi; bahuri apUrva jo pUrvaM na bhayA aisA mahAsattva kahiye sarva jIvanimaiM vyApaka mahAsattva cetanAbhAva tAhi bhAya // ___ bhAvArtha---anAdikAlateM jIvakA svarUpa cetanAsvarUpa na jANyA tAtai jIvanikI hiMsA karI tAteM yaha upadeza hai jo aba jIvAtmAkA svarUpa jANi chaha kAyake jIvanikI dayA kri| bahuri anAdihIte Apta Agama padArthakA ara inakA sevaneMvAlAkA svarUpa jANyAM nAhI tAteM anApta Adi chaha anAyatana je mokSamArgake ThikANe nAhI tiniLU bhale jAMNi sevana kiyA tAtaiM yaha upadeza hai jo--anAyatanakA parihAra kari jIvakA svarUpakA upadezaka ye doUhI taiM pUrvai jANe nAhI bhAyA nAhIM tAteM aba bhAya, aisA upadeza hai // 133 // AgaiM kahai hai jo-jIvakA tathA upadeza karanevAlAkA svarUpa jANyAM vinA sarvajIvanike prANanikA AhAra kiyA aise dikhAvai hai,-- gAthA--dasavihapANAhAro aNaMtabhavasAyare bhamaMteNa / bhoyasuhakAraNahaM kadoya tiviheNa sayalajIvANaM 134 1-mudrita saMskRta pratimeM 'mahAsatta' aisA saMvedhanapada kiyA hai jisakI saMskRta 'mahAsattva' hai| 2-mudrita saMskRta pratimeM 'SaTjIvaSaDAyatanAnAM ' eka pada kiyA hai| Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcniko| 261 saMskRta-dazavidhaprANAhAraH anaMtabhavasAgare bhrmtaa| bhogasukhakAraNArtha kRtazca trividhena sakalajIvAnAM // artha--he mune ! taiM anaMtabhavasAgaramaiM bhramatA sakala trasa thAvara jIvanike dazavidha prANanikA AhAra, bhoga sukhakai kAraNakai arthi mana vacanakAyakari kiyA // ____ bhAvArtha-anAdikAlauM jinamatakA upadezavinA ajJAnI bhayAteM trasathAvara jIvanike prANanikA AhAra kiyA tAtaiM aba jIvanikA svarUpa jAMNi jIvanikI dayA pAli bhogAbhilASa choDi, yaha upadeza hai // 134 // pheri kahai hai--aise prANInikI hiMsAkari saMsAramaiM bhramikari duHkha pAyA;gAthA-pANivahehi mahAjasa caurAsIlakkhajoNimajjhammi / uppajata maraMto pattosi niraMtaraM dukkhaM // 135 // saMskRta-prANivadhaiH mahAyazaH ! caturazItilakSayonimadhye / utpadyamAnaH mriyamANaHprApto'si niraMtaraM duHkham 135 artha-he mune ! he mahAyaza ! ta~ prANInike ghAtakari caurAsI lAkha yonikai madhya upajata ara marateM niraMtara duHkha pAyA // bhAvArtha-jinamatake upadeza vinA jIvanikI hiMsA kari yaha jIva caurAsI lAkha yonimaiM upajai hai ara marai hai, hiMsAteM karmabaMdha hoya hai, karma baMdhake udayateM utpattimaraNarUpa saMsAra hoya hai; aiseM janma maraNakA duHkhaM sahai hai tAtai jIvanikI dayAkA upadeza hai // ___ AgaiM tisa dayAhIkA upadeza karai hai;gAthA-jIvANamabhayadANaM dehi muNI pANibhUyasattANaM / kallANasuhaNimittaM paraMparA tivihasuddhIe // 136 // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita saMskRta -- jIvAnAmabhayadAnaM dehi mune prANibhUtasattvAnAm / kalyANasukhanimittaM paraM parayA trividhazuddhayA // 136 // artha - he mune ! jIvanikUM ara prANIbhUta sattva inikUM apanAM paraM - parAyakari kalyANa ara sukha tAkai artha mana vacana kAyakI zuddhatAkari abhayadAna de || bhAvArtha - jIva tau paMceMdriyanikUM kahe haiM ara prANI vikalatrayakUM kahe haiM ara bhUta vanaspatIkUM kahe hai ara sattva pRthvI apa teja vAyu inikUM kahe haiM / ini sarva jIvanikUM Apa samAna jAMNi abhayadAna deneMkA upadeza hai, yAteM zubha prakRtinikA baMdha honeMteM abhyudayakA sukha hoya hai paraMparAkari tIrthakara pada pAya mokSa pAtrai hai, yaha upadeza hai // 136 // 1 Age yaha jIva paT anAyatana ke prasaMgakari mithyAtvateM saMsAra maiM bhramai hai tAkA svarUpa hai hai, tahAM prathamahI mithyAtvake bhedanikUM kahai. hai; - gAthA -- asiyasaya kiriyavAI akkiriyANaM ca hoi culsiidii| sattaTTI aNNANI veNaiyA hoMti battIsA // 137 // saMskRta - azItizataM kriyAvAdinAmakriyANaM ca bhavati caturazItiH / saptaSaSTirajJAninAM vainayikAnAM bhavati dvAtriMzat 137 artha -- ekasau assI tau kriyAvAdI haiM caurAsI akriyAvAdInike bheda haiM ajJAnI saDasaThi bhedarUpa haiM vinayavAdI battIsa haiM | bhAvArtha-vastukA svarUpa anaMta dharma svarUpa sarvajJa kA hai so pramANa nayakari satyArtha sadhai hai, tahAM jinhoMke matamaiM sarvajJa nAMhI tathA sarvajJakA svarUpa yathArtha nizcayakari takA zraddhAna na kiyA aise anya - Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 263 1 vAdI tini vastukA eka dharma grahaNakari tisakA pakSapAta kiyA jo - hamanaiM aisaiM mAnyA hai so aisaiMhI hai anya prakAra nAMhI hai / aisaiM vidhi niSedhakara eka eka dharmake pakSapAtI bhaye tinake ye saMkSepakari tInasaha terasaThi bheda bhaye / tahAM keI tau gamana karanAM baiThanAM khar3A rahanAM khAnAM pInAM sovanAM upajanAM vinasanAM dekhanAM jAnanAM karanAM bhoganAM bhUlanAM yAdi karanAM prIti, harSa karanAM viSAda karanAM dveSa karanAM jIvanAM maranA ityAdika kriyA haiM tinikUM jIvAdika padArthanikai dekhi koI kaisI kriyAkA pakSa kiyA hai. koIneM kaisI kriyAkA pakSa kiyA hai aiseM paraspara kriyAvivAdakAra bheda bhaye haiM tinike saMkSepakari ekasau assI bheda nirUpaNa kiye haiM, vistAra kiye bahuta hoya haiM / bahuri keI akriyAvAdI haiM tininaiM jIvAdika padArthaniviSai kriyAkA abhAva mAMni paraspara vivAda kareM haiM, keI kahaiM haiM jIva jAneM nAMhI hai, keI kahaiM haiM kachU kare nAMhI haiM, keI kahaiM haiM bhoga nahI hai, keI kahaiM hai upajai nAMhI hai, keI kahai haiM vinase nAMhI hai, keI kahaiM haiM gamana nAMhI kare hai, keI kahaiM haiM tiSThe nAMhI hai ityAdika kriyAke abhAvakA pakSapAtakari sarvathA ekAntI hoya haiM tinike saMkSepakari caurAsI bheda kiye haiM bahuri keI ajJAnavAdI haiM, tinimaiM keI tau sarvajJakA a mAneM haiM, keI kahaiM haiM jIva asti hai yaha kauna jAneM, keI kahaiM haiM jIva nAsti haiM yaha kauna jAneM, keI kahaiM haiM jIva nitya hai yaha kauna jAneM, I haiM haiM jIva anitya hai yaha kauna jAnaiM; ityAdika saMzaya viparyaya anadhyavasAyarUpa bhaye vivAda kareM haiM, tinike saMkSepakari saDasaTha bheda kahe haiM / bahuri keI, vinayavAdI haiM, te keI kahaiM hai devAdikakA vinayateM siddhi hai, keI kahaiM hai guruke, vinayateM siddhi hai, keI kahaiM hai mAtA ke vinayateM siddhi hai, keI kahaiM haiM pitAke vinaya siddhi hai keI kahaiM haiM . Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita rAjAke vinayateM siddhi hai, keI kahaiM haiM sarvake vinayateM siddhi hai ityAdika vivAda karaiM hai tinike saMkSepakari battIsa bheda kiye hai / aiseM sarvathA ekAMtInike tInasaha taresaThi bheda saMkSepakAra kiye haiM, vistAra kiye bahuta ho haiM inimaiM keI IzvaravAdI hai kaI kAlavAdI haiM, keI svabhAvavAdI hai, keI vinayavAdI haiM, keI AtmAvAdI haiM tinikA svarUpa gomaTTasArAdi graMthanitaiM jAnanAM, aiseM mithyAtvake bheda haiM // 137 // Age kahai hai-- abhavyajIva hai so apanI prakRtikaM chor3e nAMhI tAkA mithyAtva miTai nAMhI hai; -- gAthA - muyaha payaDa abhavvo suTTa vi AyaNiUNa jiNadhammaM / guDaduddhaM pi picaMtANa paNNayA NivvisA hoMti // 138 // saMskRta--na muMcati prakRtimabhavyaH suSThu api AkarNya jinadharmam guDadugdhamapi pitaH na pannagAH nirviSAH bhavaMti 938 artha -- abhavyajIva hai so bhalai prakAra jinadharma hai tAhi suNikarabhI apanI prakRti svabhAva hai tAhi na choDai hai, ihAM dRSTAMta je sarpa haiM te guDasahita dugdhakUM pIvate saMte bhI viSarahita nAMhI hoya haiM // bhAvArtha --- jo kAraNa pAya bhI na chUTai tAkUM prakRti svabhAva kahiye hai, jo abhavyakA svabhAva yaha hai jo anekAMta hai tatvasvarUpa jA maiM aisA vItarAgavijJAnasvarUpa jinadharma mithyAtva kA maiMTanevAlA hai tAkA bhalaiprakAra svarUpa suNikaribhI jAkA mithyAtvasvarUpa bhAva badala nAMhI hai so yaha vastukA svarUpa hai kAhUkA kiyA nAMhI / ihAM upadeza apekSA aisaiM jAnanAM jo abhavyarUpa prakRti tau sarvajJagamya hai tathApi abhavyakI prakRti sArikhI prakRti na rAkhaNI, mithyAtva choDanAM yaha upadeza hai // 138 // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 265 A yAhI artha* dRDha karai hai;gAthA-micchattachaNNadiTTI duddhIe dummaehiM dosehiM / dhammaM jiNapaNNattaM abhavvajIvoNa rocedi // 139 // saMskRta-mithyAtvachannadRSTiH dudhiyA durmataiH doSaiH / dharma jinaprajJaptaM abhavyajIvaH na rocayati // 139 // . artha--abhavyajIva hai so jinapraNIta dharma hai tAhi na rocai hai na zraddhai hai ruci na karai hai, jAteM kasA hai abhavyajIva durmata je sarvathA ekAntI tinike prarUpe anyamata tehI bhaye doSa tinikari apanI durbuddhikari mithyAtvateM AcchAdita hai buddhi jaakii|| ___ bhAvArtha-mithyAtvake upadezakari apanI durbaddhikari jAkai mithyA dRSTi hai tAkU jinadharma na rucai hai taba jANiye yaha abhavyajIvake bhAva haiM yathArtha abhavyajIvakU tau sarvajJa jANa hai ara ye abhavyake cihna hai tiniteM parIkSAkari jAniye haiM // 139 // ___ AneM kahai hai jo aise mithyAtvake nimittateM durgatikA pAtra hoya hai gAthA--kucchiyadhammammi rao kucchiyapAsaMDi bhttisNjutto| kucchiyatavaM kuNaMto kucchiyagaibhAyaNo hoi||140|| saMskRta-kutsitadharme rataH kutsitpaassNddibhktisNyuktH| - kutsitatapaH kurvan kutsitagatibhAjanaM bhavati 140 ___bhAvArtha-AcArya kahai hai jo-kutsita niMdya mithyAdharmamaiM rata hai lIna hai, aMra jo pASaMDI niMdyabheSI tinikI bhaktisaMyukta hai bahuri jo niMdya mithyAdharma sevai mithyAdRSTInikI bhakti karai mithyA ajJAnatapa karai so durgatihi pAvai tAtai mithyAtva choDanAM yaha upadeza hai // 140 // Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 paMDita jayacaMdracI chAvar3A viracita AgaiM isahI arthakU dRr3ha karate saMte aisaiM kahai hai jo aiseM mithyAtvakari mohyA jIva saMsAramaiM bhramyA;gAthA-iya micchattAvAse kuNayakusatthehiM mohio jIvo / . bhamio aNAikAlaM saMsAre dhIra ciMtehi // 141 // saMskRta-iti mithyAtvAvAse kunayakuzAstraiH mohitaH jIvaH / . bhramitaH anAdikAlaM saMsAre dhIra! cintaya // 141 / / __ artha-iti kahiye pUrvokta prakAra mithyAtvakA AvAsa ThikANAM jo yaha mithyAdRSTInikA saMsAra tAvirSe kunaya jo sarvathA ekAnta tinisahita je kuzAstra tinikari mohyA beceta bhayA jo yaha jIva so anAdikAlateM lagAya saMsAravirSe bhramyA, aise he dhIra ! mune ! tU vicAri // bhAvArtha-AcArya kahe hai jo pUrvokta tInaso taresaThi kuvAdinikari sarvathA ekAMtapakSarUpa kunayakari race zAstra tinikari mohita bhayA yaha jIva saMsAravirSe anAdita bhramai hai, so he dhIramuni ! aba aise kuvAdinikI saMgatibhI mati karai, yaha upadeza hai // 141 // ___ AgeM kahai hai jo pUrvokta tInasau taresaThi pApaDInikA mArga chor3i jinamArgaviauM mana lagAvo;gAthA--pAsaMDI tiNi sayA tisahibheyA umagga muttUNa / raMbhahi maNu jiNamagge asappalAveNa kiM bahuNA // 142 // saMskRta-pASaNDinaH trINi zatAni triSaSTibhedAH unmArga muktvaa| runddhi manaH jinamArge asatpralApena kiMbahunA 142 artha--he jIva ! tInasau taresaThi pASaMDI kahe tinikA mArga* chor3i ara jinamArgavirSe apane manakU thAmi yaha saMkSepa hai, aura nirarthaka pralAparUpa kahaneMkari kahA ? // Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 267 bhAvArtha--aise mithyAtvakA nirUpaNa kiyA tahAM AcArya kahai hai. jo bahuta nirarthaka vacanAlApakari kahA ? etA hI saMkSepa kari kahai haiMjo tInasau taresaThi kuvAdi pASaMDI kahe tinikA mArga choDikari jinamArgaviSai manakU thAMbhanAM, anyatra jAne na denaa| ihAM itanAM vizeSa aura, jAnanAM jo-kAladoSa" isa paMcamakAlamaiM aneka pakSapAtakari matAMtara bhaye. haiM tinikU bhI mithyA jANi tinikA prasaMga na karanA, sarvathA ekAntakA pakSapAta chor3i anekAntarUpa jinavacanakA zaraNa leNAM // 142 // . AgeM samyagdarzanakA nirUpaNa karai hai, tahAM kahai hai-jo samyagdarzana rahita prANI hai so cAlatA mRtaka hai,gAthA-jIvavimuko savao desaNamukko ya hoi clsvo| savao loyaapujo louttarayammi clsvo||143||. saMskRta-jIvavimuktaH zavaH darzanamuktazca bhavati calazavaH / . zavaH loke apUjyaH lokottare calazavaH // 143 // ___ artha-lokavirSe jIvakari rahita hoya tAkU zava kahiye mRtaka muradA kahiye hai taisaiMhI jo samyagdarzanakari rahita puruSa hai so cAlatA mRtaka hai, bahuri mRtaka tau lokavirSe apUjyahai agnikari dagdha kIjiye hai tathA. pRthvImaiM gADiye hai ara darzanarahita cAlatA muradAhai so lokottara je muni samyagdRSTI tinikai virSe apUjyahaiM te tAkU vaMdanAdika nAhI kareM haiM, munibheSa dharai tauU saMghavAhya rAbaiM haiM athavA paralokamaiM niMdyagati pAya apUjya hoya haiM // bhAvArtha-samyagdarzana binA puruSa mRtakatulya hai // 143 // AgeM samyaktvakA mahAnpaNAM kahai hai,-- gAthA--jaha tArayANa caMdo mayarAo mayaulANa savvANaM / ahio taha sammatto risisAvayaduvihadhammANaM 144 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 268 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitA saMskRta - yathA tArakANAM candraH mRgarAjaH mRgakulAnAM sarveSAm / adhikaH tathA samyaktvaM RSizrAvaka dvividhadharmANAm 144 artha ---- jaiseM tArAnike samUhaviSai caMdramA adhika hai bahuri mRgakula kahiye pazUnike samUhaviSai mRgarAja kahiye siMha so adhika hai taiseM RSi kahiye muni ara zrAvaka aiseM doya prakAra dharmaniviSai samyakva hai so adhika hai // bhAvArtha-vyavahAradharma kI jetI pravRtti haiM tinimaiM samyaktva adhika hai yA vinAM sarva saMsAramArga baMdhakA kAraNa hai // 144 // pheri kahai hai; -- gAthA --jaha phaNirAo sohaI phaNamaNimANika kiraNa viSphurio taha vimaladaMsaNadharo jirNabhattIpavayaNe jIvo // 145 // saMskRta - yathA phaNirAjaH zobhate phaNamaNimANikya kiraNa visphuritaH / tathA vimaladarzanadharaH jinabhaktiH pravacane jIvaH 145 artha -- jaisaiM phaNirAja kahiye dharaNeMdra hai so phaNa jo sahasra phaNa tinimaiM je maNi tinake madhya je rakta mANikya tAkI kiraNanikari visphurita kahiye dedIpyamAna sohaiM haiM taiseM nirmala samyagdarzanakA dhAraka jIva hai so jinabhaktisahita hai yA pravacana jo mokSamArgakA prarUpaNa tAviSai so hai hai | bhAvArtha-samyaktvasahita jIvakI jina pravacanaviSai bar3I adhikatA hai jahAM tahAM zAstraviSai samyaktvakI hI pradhAnatA kahI hai // 145 // 1 - - mudrita saMskRta pratimeM ' rehai ' aisA pATha hai jisakA 'rAjate' saMskRta hai| 2 - mudrita saMskRta pratimeM 'jiNabhattIpavayaNo' aisA ekapadarUpa pada hai jisakI saMskRta " jinabhaktipravacanaH " hai / yaha pATha yatibhaMga sA mAlUma hotA hai / Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 269. AgaiM samyagdarzanasahita liMga hai tAkI mahimA kahai hai ;gAthA - jaha tArAyaNa sahiyaM sasaharabiMbaM khamaMDale vimale / bhAviya tevavayavimalaM jiMgaliMgaM daMsaNavisuddhaM // 146 // saMskRta - yathA tArAgaNasahitaM zazagharabiMbaM khamaMDale mile / bhAvataM tapovratavimalaM jinaliMgaM darzanavizuddham 146 artha -- jaisaiM nirmala AkAzamaMDalaviSai tArAnike samUha sahita caMdramAkA biMba sohai hai taisaiMhI jinazAsanaviSai darzanakari vizuddha ara bhAvita kiye je tapa ara vrata tinikari nirmala jinaliMga hai so sohai hai | bhAvArtha--jinaliMga kahiye nirgrantha munibheSa hai so yadyapi tapatra -- nikAra sahita nirmala hai tauU samyagdarzana vinAM sohai nahIM, yA sahita hoya taba atyaMta zobhAyamAna hoya hai // 146 // AgaiM kahai hai jo aisaiM jANikari darzanaratnakUM dhAro, aisaiM upadeza kare hai; - gAthA - iya gAuM guNadosaM daMsaNarayaNaM dhareha bhAvega | sAraM guNarayagANaM sovANaM paDhama mokkhassa || 147 // saMskRta - iti jJAtvA guNadoSaM darzanaratnaM dharata bhAvena / sAraM guNaratnAnAM sopAnaM prathamaM mokSasya // 147 // artha -- he sune ! tU iti kahiye pUrvokta prakAra samyaktvake tau guNa ara mithyAtvake doSa tinahiM jANikari samyaktvarUpa ratna hai tAhi bhAva -- ra, kaisA hai samyaktvaratna - guNarUpa je ratna haiM tinimaiM sAra hai uttama hai, bahuri kaisA hai-mokSarUpa maMdirakA prathama sopAna hai car3hanekI pahalI paiDI hai | " 1 - mudrita saMskRta pratimeM ' taha vayavimalaM' aisA pATha hai jisakI saMskRta < tathA vratavimalaM ' hai| 2 isa gAthAkA caturtha pAda yatibhaMga hai / isakI jagaha para ' jiNaliMgaM daMsaNeNa suvisuddhaM' honA ThIka jaMcatA hai | Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita___ bhAvArtha-jete vyavahAra mokSamArgake aMga haiM gRhasthakai tau dAnapUjAdika ara munikai mahAvrata zIlasaMyamAdika, tini) sarvamaiM sAra samyagdarzana hai yArauM sarva saphala hai, tA" mithyAtvakU chor3i samyagdarzana aMgIkAra karanAM yaha pradhAna upadeza hai // 147 // Arge kahai hai jo samyagdarzana hoya hai so jIva padArthakA svarUpa jAMni yAkI bhAvanA karai tAkA zraddhAnakari ara ApakU jIva padArtha jAni anubhavakari pratIti karai tAkai hoya hai so yaha jIva padArtha kaisA hai tAkA svarUpa kahai hai;gAthA-kattA bhoi amutto sarIramitto aNAinihaNo ya / dasaNaNANuvaogo Nidiho jiNavAradehiM // 148 // saMskRta-kartA bhoktA amUrtaH zarIramAtraH anAdinidhanaH c| darzanajJAnopayogaH jIvaH nirdiSTaH jinavarendraiH148 artha-jIvanAmA padArtha hai so kaisA hai-kartA hai, bhogI hai amUrtIkahai, zarIra pramANa hai, anAdinidhana hai, darzana jJAna hai upayoga jAkai aisA hai so jinavarendra jo sarvajJadeva vItarAga tisanaiM kahyA hai / bhAvArtha-ihAM jIvanAmA padArthakai chaha vizeSaNa kahai tinikA Azaya aisA jo-kartA kahyA so nizcayanayakari tau apanAM azuddha rAgAdika bhAva tinikA ajJAna avasthAmaiM Apa kartA hai ara vyavahAranayakari pudgala karma je jJAnAvaraNa Adi tinikA kartA hai ara zuddhanayakari apane zuddhabhAvakA kartA hai / bahuri bhogI kahyA so nizcayanayakari tau apanAM jJAnadarzana mayI cetanabhAvakA bhoktA hai, ara vyavahAranayakAra pudgalakarmakA phala jo sukha duHkha Adika tAkA bhoktA hai / bahuri amUrtIka kahyA so nizcayakari tau sparza. rasa gaMdhavarNa zabda ye pudgalake guNa Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 271 paryAya hai tinikari rahita amUrtIka hai ara vyavahArakari jeteM pudgalakarma baMdhyA hai tetai mUrtIka bhI kahiye hai| bahuri zarIraparimANa kahyA so nizcayanayakari tau asaMkhyAtapradezI lokaparimANa hai parantu saMkoca vistArazaktikari zarIrauM kachU ghATi pradeza pramANa AkAra rahai hai / bahuri anAdinidhana kahyA so paryAyadRSTikari dakhiye taba tau upaje vinasai hai toU dravyadRSTikari dekhiye taba anAdinidhana sadA nitya avinAzI hai| bahuri darzana jJAna upayogasahita kahyA so dekhanAM jAnanAMrUpa upayogasvarUpa cetanArUpa hai / bahuri ini vizeSaNanikari anyamatI anyaprakAra sarvathA ekAntakari mAneM haiM tinikA niSedha bhI jAnanAM, so kaisaiM ? kartAvizeSaNakari tau sAMkhyamatI sarvathA akartA mAnai hai tAkA niSedha hai / bahuri bhoktA vizeSaNakari bauddhamatI kSaNika mAMni kahai hai karma* karai aura, ara bhogavai aura hai, tAkA niSedha hai, jo jIva karma karai hai tAkA phala so hI jIva bhogavai hai aisaiM bauddhamatIke kahanekA niSedha hai / bahuri amUrtIka kahaneMteM mImAMsaka Adika isa zarIrasahita mUrtIka hI mAnaiM hai tAkA niSedha hai| bahuri zarIrapramANa kahaneMteM naiyAyika vaizeSika vedAntI Adi sarvathA sarvavyApaka mAneM haiM tAkA niSedha hai / bahuri anAdinidhana kahaneMteM bauddhamatI sarvathA kSaNasthAyI mAnai hai tAkA niSedha hai / bahuri darzanajJAnaupayogamayI kahaneMteM sAMkhyamatI tau jJAnarahita cetanAmAtra mAnai hai, ara naiyAyika vaizoSika guNaguNIkai sarvathA bheda mAMni jJAna ara jIvakai sarvathA bheda mAneM hai, ara bauddhamatakA vizeSa vijJAnAdvaitavAdI jJAnamAtrahI mAnai hai, ara vedAntI jJAnakA kachU nirUpaNa na karai hai, tinikA niSedha hai / aiseM sarvakA kahyA jIvakA svarUpa jAMNi ApakU aisA mAMni zraddhA ruci pratIti karaNIM / bahuri jIva kahanehImaiM ajIva padArtha jAnyAM jAya hai, ajIva na hoya tau jIva nAma kaisaiM kahatA tAteM Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita ajIvakA svarUpa kahyA hai taisA tAkA zraddhAna Agama anusAra karanAM / aise ajIva padArthakA svarUpa jAMNi ara ini doUnike saMyogarauM anya Azrava baMdha saMvara nirjarA mokSa ini bhAvanikI pravRtti hoya hai, tinikA AgamaanusAra svarUpa jAMNi zradAna kiye samyagdarzanakI prApti hoya hai, aiseM jAnanAM // 148 // __ AneM kahai hai jo--yaha jIva jJAna darzana upayogamayI hai toU anAdi pudgala karmasaMyoga" yAkai jJAna darzanakI pUrNatA na hoya hai tAteM alpa jJAnadarzana anubhavamaiM Avai hai, ara tinimaiM bhI ajJAnake nimittateM iSTa aniSTa buddhirUpa rAga dveSa mohabhAvakari jJAna darzanamaiM kaluSatArUpa sukha duHkhAdika bhAva anubhavanamaiM Avai hai, yaha jIva nijabhAvanArUpa samyagdarzanakU prApta hoya hai taba jJAnadarzana sukha vIryake ghAtaka karmanikA nAza karai hai, aisA dikhAvai hai;gAthA-daMsaNaNANAvaraNaM mohaNiyaM aMtarAiyaM kammaM / Nivai bhaviyajIvo sammaM jinnbhaavnnaajutto||149|| saMskRta-darzanajJAnAvaraNaM mohanIyaM antarAyakaM karma / niSThApayati bhavyajIvaH samyak jinabhAvanAyuktaH149 artha--samyak prakAra jinabhAvanAkari yukta bhavyajIva hai so jJAnAvaraNa darzanAvaraNa mohanIya aMtarAya ye cyAra ghAtikarma haiM tinikU niSThApana karai hai saMpUrNa abhAva karai hai // bhAvArtha-darzanakA ghAtakatau darzanAvaraNa karma hai, jJAnakA ghAtaka jJAnAvaraNa karma hai, sukhakA ghAtaka mohanIya karma hai, vIryakA ghAtaka aMtarAyakarma hai, tinikA nAzakU samyak prakAra jinabhAvanA kahiye jina AjJA mAMni jIva ajIva Adi tattvakA yathArtha nizcayakari zraddhAvAna Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 273 bhayA hoya so jIva karai hai, tAtaiM jina AjJA mAMni yathArtha zraddhAna karanAM yaha upadeza hai // 148 // AgeM kahai hai ini ghAti karmanikA nAza bhaye anaMtacatuSTaya prakaTa hoya haiM;-- gAthA - balasokkhaNANadaMsaNa cattAri vi pAyaDA guNA hoMti / ghAuke loyAloyaM payAsedi // 150 // saMskRta -- balasaukhyajJAnadarzanAni catvAro'pi prakaTA guNA bhavaMti / naSTe ghAticatuSke lokAlokaM prakAzayati // 150 // artha -- pUrvokta ghAtikarmakA catuSka tAkA nAza bhaye bala sukha jJAna darzana ye cyAra guNa pragaTa hoya haiM, bahuri jIvake ye guNa prakaTa hoM lokAlokakUM prakAzai hai // bhAvArtha --ghAtikarmakA nAza bhaye anaMtadarzana anaMtajJAna anaMtasukha anaMtavIrya ye anaMtacatuSTaya prakaTa hoya hai / tahAM anaMta darzanajJAnataiM tau Sadravyakari bhanyA jo yaha loka tAmaiM jIva anaMtAnaMta ara pudgala tinitaiM bhI anaMtAnaMta guNeM ara dharma adharma AkAza ye tIna dravya ara asaMkhyAte lokANU ini sarva dravyanike atIta anAgata varttamAna kAla saMbaMdhI anaMtaparyAya nyAre nyArekUM eka kAla dekhe hai ara jAne hai, ara anaMtasukhakari atyaMta tRptirUpa hai, ara anantazaktikari aba kAhU nimittakari avasthA palaTai nAMhI hai| aisaiM anaMtacatuSTayarUpa jIvakA nijasvabhAva pragaTa hoya hai tAtaiM jIvake svarUpakA aisA paramArthakari zraddhAna karanAM so hI samyagdarzana hai // 150 // AgaiM jAkai anaMtacatuSTaya pragaTa hoya tAkUM paramAtmA kahiye hai tAke aneka nAma haiM tinimaiM keteka pragaTakari kahiye hai; - a0 va0 18 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita gAthA--NANI siva parameTTI savvaNhU viNhu caumuho buddho| appo vi ya paramappo kammavimukko ya hoi phuddN||151|| saMskRta--jJAnI zivaH parameSThI sarvajJaH viSNuH caturmukhaH buddhaH / AtmA api ca paramAtmA karmavimuktaH ca bhavati sphuTam artha-paramAtmA hai so aisA hai-jJAnI hai, ziva hai, parameSThI hai, sarvajJa hai, viSNu hai, caturmukha brahmA hai, buddha hai, AtmA hai, paramAtmA hai, karmakari vimukta kahiye rahita hai, yaha pragaTa jANoM // bhAvArtha-jJAnI kahaneMteM tau sAMkhyamatI jJAnarahita udAsIna caitanyarahita mAna hai tAkA niSedha hai bahuri ziva hai sarvakalyANaparipUrNa hai jaise sAMkhyamatI naiyAyika vaizeSika mAnai hai taisA nAhI hai, bahuri parameSThI hai parama utkRSTa padavirSe tiSTai hai athavA utkRSTa iSTatva svabhAva hai jaise anya matI keI apanAM iSTa kiLU thApi tAkU parameSThI kahaiM haiM taiseM nAhI hai, bahuri sarvajJa hai sarva lokAlokakU jANeM hai anya keI koI eka prakaraNa saMbaMdhI sarva vAta jANai tAkU bhI sarvajJa kahai hai taisA nAhI hai, bahuri viSNu hai jAkai jJAna sarva jJeyamaiM vyApaka hai-anyamatI vedAntI Adi kahai haiM jo sarva padArthanimaiM Apa hai so aisaiM nAhI hai, bahuri caturmukha kahaneMteM kevalI arahaMtakai samavasaraNamaiM cyAra mukha cyArUM dezAmaiM dokhai haiM aisA atizaya haiM tAte caturmukha kahiye hai-anyamatI brahmAkU caturmukha kahaiM haiM so aisA brahmA koI hai nAMhI, bahuri buddha hai sarvakA jJAtA hai bauddhamatI kSaNikakU buddha kahaiM haiM taisA nAhI hai bahuri AtmA hai apane svabhAvahI vi. nirantara pravarauM hai-anyamatI vedantI sarva virSe pravartatA AtmAkU mAneM haiM taisA nAhI hai, bahuri paramAtmA hai AtmAkA pUrNarUpa anaMtacatuSTaya jAkai pragaTa bhayA hai tAtai paramAtmA hai bahuri karmaje AtmAke svabhAvake ghAtaka ghAtikarma tini" rahita bhayA hai tAteM karmavimukta hai athavA Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 275 kachU karaneyogya kAryana rahyA tAteM bhI karmavipramukta hai sAMkhyamatI naiyAyika sadAhI karmarahita mAneM haiM taiseM nAhI haiM aisaiM paramAtmAke sArthaka nAma haiM anyamatI apane iSTake nAma ekahI kahai haiM tinikA sarvathA ekAntakA abhiprAyakAra artha vigar3eM hai so yathArtha nAhI / arahaMtake ye nAma nayavivakSAteM satyArtha hai. aisaiM jAnanAM // 151 // AgeM AcArya kahai hai jo-aisA deva hai so mokU uttama bodhi dyo;gAthA-ima ghAikammamukko ahArahadosavanjiyo sylo| tihuvaNabhavaNapadIvo deU mama uttamaM bohiM // 152 // saMskRta-iti ghAtikarmamuktaH aSTAdazadoSavarjitaH sklH| tribhuvanabhavanapradIpaH dadAtu mahyaM uttamAM bodhim 152 __ artha--iti kahiye aisaiM ghAti karmanikari rahita kSudhA tRSA Adi pUrvokta aThAraha doSanikari varjita sakala kahiye zarIrasahita ara tIna bhuvanarUpI bhavanake prakAzaneMkU prakRSTadIpaka tulya deva hai so mokU uttama bodhi kahiye samyagdarzanajJAnacAritrakI prApti dyo, aisaiM AcAryaneM prArthanA karI hai // bhAvArtha-ihAM aura tau pUrvokta prakAra jAnanAM, ara sakala vizeSaNa hai tAkA yaha Azaya hai jo mokSamArgakI pravRttike upadezake vacana prava vinA na hoya ara vacanakI pravRtti zarIra vinA na hoya tAteM arahaMtakA AyukarmakA udayateM zarIrasahita avasthAna rahai hai, ara susvara Adi nAmakarmake udayatai bacanakI pravRtti hoya hai, aise aneka jIvanikA kalyANa karanevAlA upadeza pratate hai| anyamatInikai aisA avasthAna paramAtmAkai saMbhavai nAMhI tAtai upadezakI pravRtti na baNai taba mokSamArgakA upadeza bhI na pravarte aiseM jAnanAM // 152 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita AgaiM kahai hai-- je aise arahaMta jinezvara ke caraNanikUM na maiM haiM saMsArakI janmarUpa velikUM kATai hai, -- gAthA - jiNavaracaraNaMburuhaM NamaMti je paramabhattirAeNa / te jammavelamUlaM kharNati varabhAvasattheNa // 153 // saMskRta - jinavaracaraNAMburuhaM namati ye paramabhaktirAgeNa / te janmavallImUlaM khanaMti varabhAvazastreNa // 153 // te artha - je puruSa paramabhakti anurAgakari jinavarake caraNa kamalanikUM namaiM haiM te zreSThabhAvarUpa zastrakari janma kahiye saMsAra soI bhaI vola tAkA mUla jo midhyAtva Adi karma tAhi kha ai haiM khAdi DAreM haiM | bhAvArtha --apanIM jo zraddhA ruci pratIti tAkari jinezvara devakuM maiM haiM tAkA satyArthasvarUpa sarvajJa vItarAgapaNAMkUM jANi bhakti ke anurAgakari namaskAra karaiM haiM, taba jANiye samyagdarzana kI prApti tAkA ye cihna hai tAtaiM jANiye yAkai mithyAtvakA nAza bhayA, aba AgAmI saMsArakI vRddhi yAkai na hoyagI - aisA janAyA hai // 152 // AgaiM kahai hai jo -jinasamyaktvakUM prApta bhayA puruSa hai so AgAmI karmakari na lipai hai;-- gAthA -jaha salileNa Na lippar3a kama liNipata sahAvapayaDIe / taha bhAveNa Na lippar3a kasAyavisaehiM sappuriso 154 saMskRta - yathA salilena na lipyate kamalinIpaH svabhAvaprakRtyA | tathA bhAvena na lipyate kRpAya viSayaiH satpuruSaH 154 artha -- jaise kamalinIkA patra hai so apane prakRtisvabhAvakari jalakari nAMhI lipai hai taisaiM samyagdRSTI satpulpa hai so apane bhAvakari krodhAdika kaSAya ara iMdriya viSaya inikari nAMhI lipai hai | Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 277 1 bhAvArtha -- samyagdRSTI puruSakai mithyAtva ara anaMtAnubaMdhIkaSAyakA tau sarvathA abhAvahI hai anya kaSAyakA yathAsaMbhava abhAva hai, tahAM mithyAtva anaMtAnubaMdhI ke abhAvataiM aisA bhAva hoya hai / jo paradravyamAtrakA tau karttApaNAMkI buddhi nAMhI hai ara aba zeSa kaSAyake udaya kachU rAga dveSa pravarteM hai tini karmake udayake nimittataiM bhaye jAne hai tAtaiM tiniviSai bhI karttApaNAMkI buddhi nAMhI hai tathApi tini bhAvanikUM rogavat bhaye jAMNi bhale na jANai hai; aise bhAva kari kaSAya viSayanitaiM prIti buddhi nAMhI tAtaiM tinitaiM na lipai hai, jalakamalavat nirlepa rahai hai / yAteM AgAmI karmakA baMdha na hoya hai saMsArakI vRddhi nAMhI hoya hai, aisA Azaya jAnanAM // 154 // 1 " AgeM AcArya kahai hai jo je pUrvokta bhAvakari sahita samyagdRSTI satpuruSa haiM te hI sakala zIla saMyamAdi guNanikari saMyukta haiM, anya nAMhI; -- gAthA - te vi ya bhaNAmihaM je sayalakalAsIlasaMjamaguNehiM / bahudosANAvAso sumaliNacittoNa sAvayasamo so // saMskRta - tAn api ca bhaNAmi ye sakalakalAzIlasaMyamaguNaiH / bahudoSANAmAvAsaH sumalinacittaH na zrAvakasamaH saH // artha -- pUrvokta bhAvakari sahita samyagdRSTI puruSa haiM ara zIla saMyama guNanikari sakala kalA kahiye saMpUrNa kalAvAna hoya haiM, tinihIkUM hama muni kahaiM haiM / bahuri jo samyagdRSTI nAMhI hai malinacittakAra sahita mithyAdRSTI hai ara bahuta doSanikA AvAsa hai ThikANAM hai so tau bheSa dhAre hai tauU zrAvakasamAnabhI nAMhI hai | 1 bhAvArtha--jo samyagdRSTI hai ara zIla kahiye uttara guNa ara saMyama kahiye mUlaguNa tinikari sahita hai so muni hai / ara jo mithyAdRSTI Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita kahiye mithyAtvakari jAkA citta malina hai ara krodhAdi vikArarUpa bahuta doSa jAmaiM pAiye hai so tau munibheSa dhArai hai toU zrAvakasamAnabhI nAMhI hai, zrAvaka samyagdRSTI hoya ara gRhasthAcArake pApanikIra sahita hoya toU jisa barAbari kevala bheSI muni nAMhI hai, aisaiM AcArya kahai hai // 155 // AgaiM kahai hai jo--samyagdRSTI hoyakari jinineM kaSAyarUpa subhaTa jIte tehI dhIra vIra haiM;gAthA-te dhIravIrapurisA khamadamakhaggeNa vipphurateNa / dujayapavalabaluddharakasAyabhaDa NijiyA jehiM // 156 / / saMskRta te dhIravIrapuruSAH kSamAdamakhaGgeNa visphuratA / durjayaprabalabaloddhatakaSAyabhaTAH nirjitA yaiH||156|| ___ artha-jyAM puruSAM kSamA ara iMdriyanikA damana so hI bhayA visphuratA kahiye savAyA hUvA malinatA rahita ujjvala tIkSNa khaDga tAkari jinikA jItanAM kaThina aise durjaya ara prabala valakari uddhata aise kaSAyarUpa subhaTAnikU jIteM te dhIravIra subhaTa haiM, anya saMgrAmAdikamaiM jIte te kahabeke subhaTa haiM / bhAvArtha-yuddhamaiM jItanevAle zUravIra to lokamaiM bahuta haiM ara je kaSAyanikU jIteM haiM te virale haiM te munipradhAna haiM te hI zUravIranimaiM pradhAna haiM, je samyagdRSTI hoya kaSAyAnakU jIti cAritravAna hoya haiM te mokSa pAvai haiM; yaha Azaya hai // 156 / / ___ AgaiM kahai hai jo-je Apa darzana jJAna cAritrarUpa hoya anya... tinisahita kareM te dhanya hai.-- Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 279 gAthA-dhaNNA te bhayavaMtA daMsaNaNANaggapavarahatthehiM / visayamayaraharapaDiyA bhaviyA uttAriyA jehiN||157|| saMskRta-te dhanyAH bhagavaMtaH darzanajJAnAgrapravarahastaiH / viSayamakaradharapatitAH bhavyAH uttAritAH yaiH||15|| artha-jyAM satpuruSAM viSayarUpa makaradhara jo samudra tAvirSe paDyA je bhavyajIva tinikU pAra utAr2yA, kAhekari darzana ara jJAna tehI bhaye agra mukhya doya hAtha tinikari utAre, te muni pradhAna bhagavAna iMdrAdikakari pUjya jJAnI dhanya haiN| ___ bhAvArtha--isa saMsAra samudra" Apa tirai ara anyakU tyA te muni dhanya hai / dhanAdika sAmagrIsahitakuM dhanya kahiye haiM te kahabeke dhanya haiM // 157 // ANa pheri aise muninikI mahimA karai hai,gAthA-mAyAvelli asesA mohamahAtaruvarammi ArUDhA / visayavisapupphaphulliya luNaMti muNi NANasatthehiM 158 saMskRta-mAyAvallIM azeSAM mohamahAtaruvare ArUDhAm / viSayavipapuSpapuSpitA lunaMti munayaH jJAnazastraiH158 artha-muni haiM te mAyA kahiye kapaTarUpI veli hai tAhi jJAnarUpI zastrakari samasta* kATai haiM, kaisI hai mAyAveli moha rUpI jo mahA baDA vRkSa tApari ArUDha hai caDhI hai, bahuri kaisI hai viSayarUpI viSake puSpa nikari phUli rahI hai // bhAvArtha-yaha mAyAkaSAya hai so gUDha hai yAkA vistAra bhI bahuta hai munini tAI phaile hai, tAteM je muni jJAnakari yAkU kATeM haiM te sAMce muni haiM, tehI mokSa pAvai haiM // 158 // Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita Arge pheri tini muninikA sAmarthya* kahai hai, gAthA-mohamayagAravehi ya mukkA je karuNabhAvasaMjuttA / te savvaduriyakhaMbhaM haNaMti cArittakhaggeNa // 159 // saMskRta-mohamadagAravaiH ca muktAH ve karuNAbhAvasaMyuktAH / te sarvaduritastaMbha ghnaMti cAritrakhaGgena // 159 // artha-je muni moha mada gaurava inikari rahita haiM ara karuNA bhAvakari sahita hai cAritrarUpI khaGgakari pAparUpI staMbha hai tAhi haNe haiM, mUlateM kA hai|| bhAvArtha-moha tau paradravyasUM mamatva bhAva so kahiye, mada jAtyAdika paradravyAdika saMbaMdhauM garva hoya tAkU kahiye gaurava tIna prakAra hai-Rddhigaurava ara sAtagaurava ara rasagaurava, tahAM Rddhigaurava jo kachU tapovalakari apanI mahaMtatA lokamaiM hoya tAkA ApakA mada Avai tAmaiM harSa mAneM, bahuri sAtagaurava jo apane zarIramaiM rogAdika na upajai taba sukha mArne pramAdayukta hoya apanAM mahaMtapaNAM mAneM, bahuri rasagaurava jo miSTa puSTa rasIlA AhArAdika milai tAke nimitta" pramatta hoya zayanAdika karai / aisA gaurava inikari to rahita haiM ara parajIvanikI karuNAkari yukta haiM-aisA nAMhI jo parajIvanUM mohamamattva nAhI hai yAteM nirdaya hoya tinikU hau~, je rAga aMza rahai tete parajIvanikI karuNAhI karai upakArabuddhi rahai / aise jJAnImuni pApa jo azubhakarma tAkU cAritrake bala" nAza kareM haiM // 159 // ArauM kahai hai jo-aise mUlaguNa ara uttaraguNAnakari maMDita muni haiM te jinamatamaiM zobhai haiM; Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 281 gAthA-guNagaNamaNimAlAe jiNamayagayaNe nnisaayrmaanndo| tArAvalipariyario puNNimaiMduvva pavaNapahe // 160 // saMskRta-guNagaNamaNimAlayA jinamatagagane nishaakrmuniiNdrH| tArAvalIparikaritaH pUrNimenduriva pavanapathe // 160 // artha--jaisaiM pavanapatha jo AkAza tAvi tArAnikI paMktikari paripArauM veSTita pUrNamAsIkA caMdramA sobhai hai taisaiM jinamatarUpa AkAzavirSe guNanike samUha so hI bhaI maNinikI mAlA tAkari munIndrarUpa caMdramA sobhai hai| bhAvArtha-aTThAIsa mUlaguNa dazalakSaNa dharma tIna gupti caurAsIlAkha uttaraguNa ityAdi guNanikI mAlAkAra sahita muni hai so jinamatamaiM caMdramAvat sobhai hai aise muni anyamatamaiM nAhI // 160 // __ AneM kahai hai jo aisaiM jinakai vizuddha bhAva haiM te satpuruSa tIrthaMkara Adika padakA sukhanikU pAbaiM haiM;gAthA-cakkahararAmakesavasuravarajiNagaNaharAisokkhAI / cAraNamuNiriddhIo visuddhabhAvA NarA pattA // 161 // saMskRta-cakradhararAmakezavasuravarajinagaNadharAdisaukhyAni / cAraNamunyIH vizuddhabhAvA narAH prAptAH // 161 // artha-vizuddha haiM bhAva jinike aise nara muni haiM te cakradhara kahiye cakravartI SaT khaMDakA rAjendra, rAma kahiye balabhadra, kezava kahiye nArAyaNa arddhacakrI, suravara kahiye devanikA iMdra, jina kahiye tIrthakara paMca kalyANa kari sahita tIna lokakari pUjya padavI, gaNadhara kahiye cyAra jJAnaM saptaRddhike dhAraka muni, inike sukhanikU; bahuri cAraNamuni kahiye Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitaAkAzagAminI AdiRddhi jinikai pAiye tinikI Rddhi iniGa prApta bhaye // bhAvArtha-pUrvai aise nirmala bhAvake dhAraka puruSa bhaye te aisI padavIke sukhanikU prApta bhaye, aba te aise hoMhige te pAyeMge, aiseM jAnanAM // 161 ___Arge kahai hai muktikA sukha bhI aise hI pAve haiM;gAthA-sivamajarAmaraliMgamaNovamamuttamaMparamavimalamatulaM / pattA varasiddhisuhaM jiNabhAvaNabhAviyA jIvA // 162 // saMskRta-zivamajarAmaraliMga anupamamuttamaM paramavimalamatulam / prApto varasiddhisukhaM jinabhAvanAbhAvitA jiivaaH||162 artha-je jinabhAvanAkari bhAvita sahita jIva haiM tehI siddhi kahi ye mokSa tAke sukhavU pAaiM haiM, kaisA hai siddhisukha-ziva hai kalyANarUpa hai kAhU prakAra upadravasahita nAhI hai, bahuri kaisA hai-ajarAmaraliMga hai vRddha honAM ara maranAM ini doUnirahita hai liMga kahiye cihna jAkA bahuri kaisA hai anupama hai jAkai saMsArIka sukhakI upamA lAgai nAhI, bahuri kaisA hai uttama kahiye sarvottama hai bahuri parama kahiye sarvotkRSTa hai, bahuri kaisA hai-mahArya hai mahAn arghya pUjya prazaMsAyogya hai, bahuri kaisA hai vimala hai karmake mala tathA rAgAdikamalakari rahita hai, bahuri kaisA hai atula hai yAkI barAbara saMsArIka sukha nAhI; aisA sukha* jinabhakta pAvai hai anyakA bhakta na pAvai hai // 162 // AgeM AcArya prArthanA kare he jo aise siddhimukhakuM prApta bhaye siddha bhagavAna te mokU bhASakI zuddhatAkU dyo; gAthA te me tihuvaNamahiyA siddhA suddhA NiraMjaNA NicA / diMtu barabhAvasuddhiM desaNa NANe caritte ya // 163 // Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita- 283 saMskRta-te me tribhuvanamahitAH siddhAH zuddhAH niraMjanAH nityaaH| dadatu varabhAvazuddhiM darzane jJAne cAritre ca // 163 // artha-siddha bhagavAna haiM te mokU darzana jJAna vi. ara cAritravi. zreSTha uttamabhAvakI zuddhatA dyo, kaise haiM siddha bhagavAna tIna bhavanakari pUjanIka hai, bahuri kaise haiM-zuddha haiM dravyakarma nokarmarUpa malakari rahita haiM, bahuri kaise haiM-niraMjana haiM rAgAdikarma kari rAheta haiM, bahuri jinake karmakA upajanAM nAMhI hai, bahuri kaise hai nitya haiM pAye svabhAvakA pheri nAza nAhI hai| ___ bhAvArtha---AcArya zuddhabhAvakA phala siddha avasthA, ara je nizcaya-- kari isa phalakU prApta bhaye siddha, tini" yahI prArthanA karI hai jo zuddha. bhAvakI pUrNatA hamAre hohU // 163 // ___ Aja bhAvake kathanakU saMkoce hai;gAthA-kiM jaMpieNa bahuNA attho dhammo ya kaammokkhoy| aNNe vi ya vAvArA bhAvammi pariThiyA savve // 164 saMskRta-kiM jalpitena bahunA arthaH dharmaH ca kAmamokSaH ca / anye api ca vyApArAH bhAve paristhitAH sarve 164 artha-AcArya kahe hai jo bahuta kahaneM kari kahA ? dharma artha kAma mokSa bahuri anya jo kicha vyApAra he so sarvahI zuddhabhAvake vi samastapaNAMkari tiSThayA hai // __ bhAvArtha--puruSake cyAra prayojana pradhAna haiM-dharma, artha, kAma, mokSa / bahuri anyabhI jo kichU maMtrasAdhanAdika vyApAra haiM te AtmAke zuddha caitanya pariNAmasvarUpa bhAvavirSe tiSTheM haiM, zuddhabhAvateM sarva siddhi hai aisA saMkSepakari kahanAM jAMNoM, bahuta kahA kahanA ? // 164 // Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita __ AgeM isa bhAvapAhuDakU pUrNa karai hai tAkA paDhane sunaneM bhAvaneM kA upadeza karai hai,gAthA-iya bhAvapAhuDamiNaM savvaMbuddhehi desiyaM sammaM / jo paDhai suNai bhAvai so pAvai avicalaM ThANaM // 165 saMskRta-iti bhAvaprAbhRtamidaM sarvabuddhaiH dezitaM samyak / yaH paThati zRNoti bhAvayati saHprApnoti avicalaM sthAnam // 165 / / artha--iti kahiye yA prakAra yA bhAvapAhuDakU sarvavRddha je sarvajJadeva 'tini. upadezyA hai so yAkU jo bhavyajIva samyak prakAra par3he suneM yAkU bhAvai so zAzvatA sukhakA sthAnaka jo mokSa tAhi pAvai hai // ___ bhAvArtha--yaha bhAvapAhuDa graMtha hai so. sarvajJakI paraMparAkari artha le AcAryanaiM kahyA hai tAtai sarvajJahIkA upadezyA hai, kevala chadmasthahIkA kahyA nAMhI hai tAteM AcArya apanAM karttavya pradhAnakAra na kahyA hai| ara yAke paDhane sunaneMkA phala mokSa kahyA so yuktahI hai zuddhabhAvateM mokSa hoya hai ara yAke paDhe zuddhabhAva hoya haiM, aisaiM paraMparA mokSakA kAraNa yAkA paDhanAM sunanAM dhAraNAM bhAvanA karanA hai / tAtai bhavyajIva haiM te yA bhAvapAhuDakU paDhau sunau sunAvI bhAvI niraMtara abhyAsa karau jyoM zuddhabhAva hoya samyagdarzana jJAna cAritrakI pUrNatAkU pAya mokSa pAvau tahAM paramAnaMdarUpa zAzvatAsukhakU bhogavo // aisaiM zrIkuMdakundanAmA AcArya bhAvapAhuDagraMtha pUrNa kiyA / yAkA saMkSepa aisA hai jo-jIvanAmA vastukA eka asAdhAraNa zuddha avinAzI cetanAsvabhAva hai / tAkI zuddha azudra doya paraNati haiM-tahA zuddhadarzanajJAnopayogarUpa pariNamanAM so to zuddha pariNati hai yAkU zuddha Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA ! 285. I 1 bhAva kahiye hai / bahuri karmake nimittataiM rAga dveSa mohAdika vibhAvarUpa pariNamanAM so azuddhaparaNati hai yAkUM azuddha bhAva kahiye / tahAM karmakA nimitta anAditaiM hai tAtaiM azuddhabhAvarUpa anAdihIteM pariNamai hai, tisa bhAvataiM zubha azubha karmakA baMdha hoya hai tisa baMdhake udayateM pheri azuddhabhAvarUpa pariNamai hai anAdisaMtAna calyA Avai hai / tahAM jaba iSTadevatAdikakI bhakti jIvanikI dayA upakAra maMdakaSAyarUpa pariNamai taba tau zubhakarmakA baMdha kare hai, tAke nimittataiM devAdika paryAya pAya kichU sukhI hoya hai / bahuri tatra viSaya kaSAya tIvra pariNAmarUpa pariNamai taba pApakA baMdha kare hai, tAke udayateM narakAdika paryAya pAya duHkhI hoyaM hai / aiseM saMsAra maiM azuddhabhAvateM anAditaiM yahu jIva bhrama hai, bahuri jaba koI kAla aisA Avai jAmaiM jinezvaradeva sarvajJa vItarAgakA upadezakI prApti hoya ara tAkA zraddhAna ruci pratIti AcaraNa kare taba apanA ara parakA bhedajJAnakari zuddha azuddha bhAvakA svarUpa jAMNi apanAM hita ahitakA zraddhAna ruci pratIti AcaraNa hoya taba zuddhadarzanajJAnamayI zuddha cetanAkA pariNamanakUM tau hita jAnaiM tAkA phala saMsArakI nivRtti hai tAkUM jAneM, ara azuddhabhAva kA phala saMsAra hai tAkUM jAneM, tatra zuddhabhAvakA aMgIkAra ara azuddha bhAvakA tyAgakA upAya karai / tahAM upAyakA svarUpa jaisA sarvajJa vItarAga ke Agama maiM kayA hai taiseM kare-- tahAM tAkA svarUpa niHzrayavyavahArAtmaka samyagdarzana jJAna cAritrasvarUpa mokSamArga kayA hai / tahAM nizcaya tau zuddha svarUpakA zraddhAna jJAna cAritrakUM kayA hai ara vyavahAra jinadeva sarvajJa vItarAga tathA tAke vacana tathA tini vacananikai anusAra pravarttanevAle muni zrAvaka tinikI bhakti vaMdanAM vinaya vaiyAvRttya karai, so hai, jAtaiM ye mokSamArga maiM pravarttAvanekUM upakArI haiM upakArIkA mAnanAM nyAya hai upakAra Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita lopanAM anyAya hai / bahuri svarUpake sAdhaka ahiMsA Adi mahAvrata ara ratnatrayarUpa pravRtti samiti guptirUpa pravartanAM, ara iniviSai doSa lage apanI nindA garhAdika karanAM, gurunikA diyA prAyazcitta lenA, zaktisArU tapa karanA, parISaha sahanAM, dazalakSaNa dharma viSai pravarttanAM ityAdi zuddhAtmAkai anukUla kriyArUpa pravarttanAM, inimaiM kichU rAgakA aMza rahe / taiM zubhakarmakA baMdha hoya hai tauU so pradhAna nAMhI jAtaiM inimaiM pravarttaneM - vAlekai zubhakarmake phalakI icchA nAMhI hai tAteM abaMdhatulya hai; ityAdi pravRtti Agamokta vyavahAra mokSamArga hai yA maiM pravRttirUpa pariNAmaiM hai tauU nivRttipradhAna haiM tAtaiM nizcaya mokSamAgamaiM virodha nAMhI hai / aisaiM nizcayavyavahArasvarUpa mokSamArgakA saMkSepa hai, yAhIkUM zuddha bhAva kA hai tahAM bhI yAmaiM samyagdarzana pradhAnakari kayA hai jAteM samyagdarzanavinA sarva vyavahAra mokSakA kAraNa nAMhI, ara samyagdarzanakA vyavahAra maiM jinadevakI bhakti pradhAna haiM, yaha samyagdarzana ke janAvanekUM mukhya cihna hai tAteM jina - bhakti niraMtara karanIM, ara jinaAjJA mAMni Agamokta mArga maiM pravarttanAM yaha zrIgurunikA upadeza hai, anya jina AjJA sivAya sarva kumArga haiM tinikA prasaMga choDanAM, aise kare AtmakalyANa hoya hai // chappaya / jIva sadA cidabhAva eka avinAzI dhArai, karma nimita pAya azuddhabhAvani vistArai / karma zubhAzubha bAMdhi udai bharamai saMsArai, pAvai duHkha anaMta cyAri gatimaiM Duli sArai / / sarvajJadezanA pAyakai tajai bhAva mithyAtva jaba / nijazuddhabhAva dhari karmahari lahai mokSa bharamai na taba // Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM bhAvapAhuDakI bhASAvacanikA / 287 dohaa| maMgalamaya paramAtamA zuddhabhAva avikAra / namUM pAya pAUM svapada jAca~ yahai karAra // 2 // iti zrIkundakundasvAmi viracita mokSaprAbhRtakI / jayapuranivAsi paM0 jayacandrajIchAvar3AkRta dezabhASAmayavacanikA samApta // 5 // Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha moksspaahudd| [6] OMnamaH siddhebhyaH / atha mokSapAhuDakI vacanikA likhyate / tahAM prathamahI maMgalakai Artha siddhaniLU namaskAra karai hai; dohA / aSTa karmako nAza kari zuddha aSTa guNa pAya / bhaye siddha nija dhyAna namUM mokSasukhadAya // 1 // aiseM maMgalakai arthi siddhanikU namaskArakari ara zrIkundakunda AcAryakRta mokSapAhuDagraMtha prAkRta gAthAbaMdha hai tAkI dezabhASAmaya vacanikA likhiye hai| tahAM prathama hI AcArya maMgalakai Arthi paramAtmAkU namaskAra karai hai;gAthA--NANamayaM appANaM uvaladdhaM jeNa jhaDiyakammeNa / caiUNa ya paradavvaM Namo Namo tassa devassa // 1 // saMskRta-jJAnamaya AtmA upalabdhaH yena kSaritakarmaNA / tyaktvA ca paradravyaM namo namasta-mai devAya // 1 // artha--AcArya kaha hai jo-jAneM paradravyakU choDikari jhaTitakarma kahiye khirai haiM dravyakarma bhAvakarma nokarma jAkai aisA hoyakari ara jJAnamayI AtmAkU pAyA, aise devake Artha hamArA namaskAra hohU namaskAra hohU / doya vAra kahanemaiM atiprItiyukta bhAva janAye haiM / Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 289 ___ bhAvArtha-ihAM mokSapAhuDakA prAraMbha hai tahAM jinanaiM samasta paradravyakU choDi karmakA abhAvakari kevalajJAnAnaMda svarUpa mokSapada pAyA tisa devakU maMgalakai Artha namaskAra kiyA so yaha yukta hai, jahAM jaisA prakaraNa tahAM taisI yogyatA / ihAM bhAvamokSatau arahaMtakai, ara dravyabhAvakari doU prakAra siddha parameSThIkai hai yArauM doU* namaskAra jAnanAM // 1 // __ AgaiM aisaiM namaskAra kari graMtha karanekI pratijJA karai hai;gAthA--NamiUNa ya taM devaM aNaMtavaraNANadaMsaNaM suddhaM / vocchaM paramappANaM paramapayaM paramajoINaM // 2 // saMskRta-natvA ca taM devaM anaMtavarajJAnadarzanaM zuddham / vakSye paramAtmAnaM paramapadaM paramayoginAm // 2 // artha-AcArya kahai hai jo-tisa pUrvokta devakuM namaskArakari ara paramAtmA jo utkRSTa zuddha AtmA tAhi parama yogIzvara je utkRSTa yogya dhyAnake dharanahAre munirAja tini prati kahUMgA, kaisA hai pUrvokta devaanaMta ara zreSTha jo jJAnadarzana te jAkai pAiye hai, bahuri vizuddha hai karmamalakari rahita hai, athavA kaisA hai paramAtmA anaMta hai vara kahiye zreSTha he jJAna ara darzana jAmaiM. bahuri kaisA hai-parama utkRSTa hai pada jAkA // bhAvArtha-isa graMthamaiM mokSakU jisa kAraNa" pAvai ara jaisA mokSapada hai taisAkA varNana kariyegA, tisa rIti tisahIkI pratijJA karI hai| bahuri yogIzvaraniprati kahiyegA, yAkA Azaya yaha hai jo-aise mokSapadakuM zuddha paramAtmAkA dhyAna" pAiye hai, tahAM tisa dhyAnakI yogyatA yogIzvaranikai hI pradhAna hai, gRhasthanikai yaha dhyAna pradhAna nAhI // 2 // AgaiM kahai hai jo-jisa paramAtmAkU kahanekI pratijJA karI hai tisakU yogI dhyAnI muni jAMNi tisakU dhyAya parama pada pAvai hai bha.va. 19 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitagAthA-jaM jANiUNa joI joattho joiUNa aNavarayaM / avvAvAhamaNaMtaM aNovamaM lahai NivvANaM // 3 // saMskRta--yat jJAtvA yogI yogasthaH dRSTvA anavaratam / avyAbAdhamanaMtaM anupamaM labhate nirvANam // 3 // artha--Aja kaheMge jo paramAtmA tAkU jAMnikari yogI jo muni so yoga jo dhyAna tAvirSe tiSThayA hUvA nirantara tisa paramAtmAkU anubhavagocarakari nirvANakU prApta hoya hai, kaisA hai nirvANa-avyAbAdha hai jahAM kAhU prakArakI bAdhA nAhI hai, bahuri kaisA hai--anaMta hai jAkA nAza nAMhI hai, bahuri kaisA hai-anupama hai jAkU kAhUkI upamA lAgai nAhI // __ bhAvArtha-AcArya kahai hai aise paramAtmAkU AgaiM kahiyegA tisakU dhyAnavirSe muni nirantara anubhavana kari ara kevalajJAna upajAya nirvANakU pAvai / ihAM yaha tAtparya hai-jo paramAtmAkA dhyAnateM mokSa hoya hai // 3 // AgeM paramAtmA kaisA hai-aisa~ janAvaneMkai arthi AtmAkU tIna prakArakari dikhAvai hai;gAthA-tipayAro so appA paramaMtaravAhiro hu dehINaM / tattha paro jhAijjai aMtovAraNa cayahi bahirappA // 4 // saMskRta-triprakAraH sa AtmA paramantaH bahiH sphuTaM dehinAm / tatra paraM dhyAyate antarupAyena tyaja bahirAtmAnaM // 4 // artha-so AtmA prANInikai tIna prakAra hai-aMtarAtmA, bahirAtmA, paramAtmA, aisaiM / tahAM antarAtmAke upAyakari bahirAtmAkU choDikari paramAtmAkU dhyAyaje // 1-mudrita saMskRta pratimeM 'hu heUNaM' aisA pATha hai jisakI saMskRta 'tu hitvA' kI hai| Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 291 bhAvArtha - bahirAtmA kUM choDi aMtarAtmArUpa hoya paramAtmAkUM dhyAvanAM, yAtaiM mokSa hoya hai // 4 // AgaiM tIna prakAra AtmAkA svarUpa dikhAvai hai; gAthA -- akkhANi vAhirappA aMtaraappA hu appa kappo / kammalaMkaviko paramappA bhaNNa devo ||5|| saMskRta - akSANi bahirAtmA antarAtmA sphuTaM AtmasaMkalpaH / karma kalaMka vimuktaH paramAtmA bhaNyate devaH // 5 // artha -- akSa je iMdriya sparzanAdika tetau bAhya AtmA haiM jAteM iMdrayanikari sparza Adi viSayanikA jJAna hoya taba loka kahai aiseM hI jo iMdriya hai so hI AtmA hai, aisaiM jo iMdriyanikUM bAhya AtmA kahiye / bahuri aMtarAtmA hai so antaraMgaviSai AtmAkA pragaTa anubhavagocara saMkalpa hai, zarIra iMdriyanita nyArA manakai dvAre dekhane jAnanevAlA hai so maiM hUM, aisaiM svasaMvedanagocara saMkalpa so hI antarAtmA hai / bahuri karma jo dravyakarma jJAnAvaraNAdika ara bhAvakarma rAga dveSa mohAdika nokarma zarIrAdika so hI bhayA kalaMkamala tisakari vimukta rahita anaMtajJAnAdikaguNasahita so hI paramAtmA hai, so hI deva hai, anyakUM deva kahanAM upacAra hai // bhAvArtha - bAhya AtmA tau iMdriyanika kahyA, ara aMtarAtmA deha maiM tiSThatA dekhanAM jAnanAM jAkai pAiye aisA manakai dvArai saMkalpa so hai, bahuri paramAtmA karmakalaMkasUM rahita kathA / so ihAM aisA janAyA hai joyaha jIvahI jetaiM bAhya zarIrAdikahAMkUM AtmA jAne hai tetaiM tau bahirAtmA hai saMsArI hai, bahuri jaba yehI jIva aMtaraMgaviSai AtmAkUM jAne hai taba yaha samyagdRSTI hoya hai taba aMtarAtmA hai, ara yaha jIva jaba paramAtmAkA dhyAna kari karmakalaMka rahita hoya taba pahalai tau kevalajJAna upajAya Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 paMDita jayacaMdrajI chAbar3A viracita arahaMta hoya hai, pIcheM siddhapadakUM pAvai hai, iAne doUhIM paramAtmA kahiye hai | arahaMta tau bhAvakalaM karahita haiM ara siddha dravyabhAvarUpa doU prakAra kalaMka rahita hai, aiseM jAnanAM // 5 // 1 Argai tisa paramAtmAkA vizeSaNakari svarUpa kahai hai, - gAthA - malarahio kalacatto agiMdio kevalo visuddhappA | paramehI paramajiNo sivaMkaro sAsa siddha ||6 // saMskRta - malarahitaH kalatyaktaH aniMdriyaH kevalaH vizuddhAtmA / parameSThI paramajinaH zivaMkaraH zAzvataH siddhaH ||6|| D artha -- paramAtmA aisA hai - prathama tau malarahita hai dravyakarma bhAvakarmarUpa malakAra rahita hai, bahuri kalavyakta kahiye zarIrakari rahita hai, bahuri aniMdriya kahiye indriyanikari rahita hai athavA aniMdita kahiye kAhU prakAra niMdAyukta nAMhI hai sarva prakAra prazaMsA yogya hai, bahuri kevala kahiye kevalajJAnamayI hai, bahuri vizuddhAtmA kahiye vizeSa kAre zuddha hai AtmA svarUpa jAkA, jJAnamaiM jJeyake AkAra pratibhA se hai tauhU tinisvarUpa na ho hai tathApi tinitaiM rAgadveSa nAMhI hai, bahuri parameSThI hai paramapadaviSai ti hai, bahuri parama jina hai sarva karmakUM jIte hai. bahuri zivaMkara hai bhavya jIvanikai parama maMgala tathA mokSakUM kare hai, bahuri zAkhatA hai avinAzI hai, bahuri siddha hai apaneM svarUpakI siddhikari nirvANapadakUM prApta bhaye haiM / bhAvArtha -- aisA paramAtmA hai, aise paramAtmAkA dhyAna karai so aisAhI hoya hai // 6 // Age so hI upadeza kare hai; gAthA - Aruhavi aMtarappA bahirappA chaMDiUNa tiviheNa / jhAijjai paramappA uvahaM jiNavariMdehiM // 7 // Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 293 saMskRta-Aruhya aMtarAtmAnaM bahirAtmAnaM tyaktvA trividhena / dhyAyate paramAtmA upadiSTaM jinavarendraiH // 7 // artha--bahirAtmAkU mana vacana kAyakari choDi antarAtmAkA Azraya leyakari paramAtmAkU dhyAyaje, yaha jinavarendra tIrthakara paramadevani upadezyA hai // ___ bhAvArtha-paramAtmAkA dhyAna karanekA upadeza pradhAna kari kahyA hai yAtrai mokSa pAvai hai // 7 // ___ ANa bahirAtmAkI pravRtti kahai hai;gAthA-vahiratthe phuriyamaNo iMdiyadAreNa nniysruvco| NiyadehaM appANaM ajjhavasadi mUDhadiTTIo // 8 // saMskRta-bahirarthe sphuritamanAH indriyadvAreNa nijsvruupcyutH| nijadehaM AtmAnaM adhyavasyati mUDhadRSTistu // 8 // ___ artha--mUDhadRSTI ajJAnI mohI mithyAdRSTI hai so bAhya padArtha je dhana dhAnya kuTuMba Adi iSTa padArtha tinivirSe sphurita hai tatpara hai mana jAkA, bahuri iMdriyakA dvAra kari apaneM svarUpa" cyuta hai indriyanikU hI AtmA jAnai hai, aisA bhayA saMtA apanAM deha hai tAhIkU AtmA jAnai hai nizcaya karai hai; aisA mithyAdRSTI bahirAtmA hai // bhAvArtha-aisA bahirAtmAkA bhAva hai tAkU choDanAM // 8 // AgeM kahai hai jo--mithyAdRSTI apanAM deha sArikhA para dehakU dekhi tisakU parakA AtmA mAnai hai;gAthA-NiyadehasaritthaM picchiUNa paraviggahaM payatteNa / acceyaNaM pi gahiyaM jhAijjai paramabhAeNa // 9 // Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitasaMskRta-nijadehasadRzaM dRSTA paravigrahaM prayatnena / acetanaM api gRhItaM dhyAyate paramabhAvena // 9 // artha-mithyAdRSTI puruSa apanAM deha sArikhA parakA dehakU dekhikari yaha deha acetana hai tauU mithyAbhAvakari AtmabhAvakari baDA yatna kari parakA AtmA dhyAvai hai // __bhAvArtha-bahirAtmA mithyAdRSTIkai mithyAtvakamakA udayakari mithyAbhAva hai so ApanAM dehaLU ApA jAnaiM hai taiseMhI parakA deha acetana hai. tauU tAkU parakA AtmA jAni dhyAvai hai mAnai hai tAmaiM baDA yatna karai hai yAteM aise bhAvakU choDanAM yaha tAtparya hai // 9 // - AmaiM kahai hai jo aisIhI mAMniteM para manuSyadivirSe moha pravata hai;--- gAthA-saparajjhavasAeNaM dehesu ya avididatthamappANaM / suyadArAIvisae maNuyANaM bar3ae moho // 10 // saMskRta-svaparAdhyavasAyena deheSu ca aviditArthamAtmAnam / sutadArAdiviSaye manujAnAM varddhate mohaH // 10 // artha--aise dehavi. svaparakA adhyavasAya kahiye nizcaya tAkari manuSyanikai suta dArAdika jIvanivirSe moha pravateM hai, kaise haiM manuSyaavidita kahiye nAMhI jAnyAM hai artha kahiye padArtha tAkA AtmA kahiye svarUpa jyAM // bhAvArtha-jini manuSyani- jIva ajIva padArthakA svarUpa yathArtha na jANyAM tinikai dehavirSe svaparAvyavasAya hai apanAM dehakU ApakA AtmA jAnaiM hai ara parakA dehakU parakA AtmA jAnaiM he tinikai putra strI Adi kuTuMbavi moha mamatva hoya hai, jaba jIva ajIvakA svarUpa jAneM taba dehaLU ajIva mAneM, AtmakU amUrtIka cetana jAnaiM ApanAM AtmAkU Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDa meM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA | 295 ApA mAnaiM parakA AtmAkUM para jAnaiM, taba paraviSai mamatva nAMhI hoya / tA jIvAdika padArthakA svarUpa nIkai jAMni moha na karanAM yaha janA - yA hai // 10 // AgaiM hai hai jo - mohakarmake udayakari mithyAjJAna ara mithyAbhAva hoya. hai tAkara AgAmI bhavaviSai bhI yaha manuSya dehakUM cAha hai:gAthA - micchANANesu rao micchAbhAveNa bhAvio saMto / mohodAeNa puNaravi aMgaM sammaNNae maNuo // 11 // saMskRta - mithyAjJAneSu rataH mithyAbhAvena bhAvitaH san / mohodayena punarapi aMgaM manyate manujaH || 11|| artha - yaha manuSya hai so mohakarmake udayakari mithyAjJAnakari mithyAbhAvakari bhAyA saMtA pheri bhI AgAmI janmaviSai isa aMgakUM dehakUM sanmAnaiM hai bhalA mAMni cAhai hai | bhAvArtha -- mohakarmakI prakRti jo midhyAtva tAke udayakari jJAnabhI mithyA hoya hai paradravyakUM apanAM jAneM hai, bahuri tisa mithyAtvIkAra mithyA zraddhAna hoya hai tAkari nirantara paradravya viSai yaha bhAvanA rahai hai jo-yaha merai sadA prApta hohU, yAteM yaha prANI AgAmI dehakUM bhalA jANi ca hai hai // 11 // A hai hai - jo muni dehaviSai nirapekSa hai dehakUM nAMhI cAha hai yA maiM mamatva na kare hai so nirvANakUM pAvai hai, gAthA - jo dehe Niravekkho Nido Nimmamo NirAraMbho / AdasahAve surao joI so lahai NivvANaM // 12 // 1 - - mudrita saM. pratimeM 'saM maNNae' aisA prAkRtapATha jisakA 'svaM manyate' aisA saMskRta pATha hai / Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita saMskRta - yaH dehe nirapekSaH nirdvandvaH nirmamaH nirAraMbhaH / AtmasvabhAve surataH yogI saH labhate nirvANam // 12 // artha - jo yogI dhyAnI muni, dehaviSai nirapekSa hai dehakUM nahI cAha hai udAsIna hai, bahuri nirdvandva hai rAga dveSarUpa icchA aniSTa mAMniteM rahita hai, bahuri nirmamattva hai dehAdika viSai 'yaha merA' aisI buddhitaiM rahita hai, bahuri nirAraMbha hai yA dehakai artha tathA anya laukika prayojanakai arthi AraMbha rahita hai, bahuri AtmasvabhAvaviSai rata hai lIna hai nirantara svabhAkI bhAvanAsahita hai so muni nirvANakaM pAvai hai | bhAvArtha -- jo bahirAtmA ke bhAvakUM choDi antarAtmA hoya paramAtmA maiM lIna hoya hai so mokSa pAvai hai / yaha upadeza janAyA hai // 12 // AgeM baMdhakA ara mokSakA kAraNakA saMkSeparUpa AgamakA vacana kahai hai; gAthA - padavvarao vajjhadi virao muccera vivihakammehiM / eso jiuvadeso samAsado baMdhamukkhassa // 13 // saMskRta - paradravyarataH badhyate virataH mucyate vividhakarmabhiH / eSaH jinopadezaH samAsataH baMdhamokSasya || 13 | artha -- jo jIva paradravyaviSai rata hai rAgI hai so tau aneka prakArake karmanikari baMdhe hai karmanikA baMdha kare hai, bahuri jo paradravyaviSai virata hai rAgI nAhI hai so aneka prakArake karmanitaiM chUTai hai, yaha baMdhakA ara mokSakA saMkSepakAra jinadevakA upadeza hai // bhAvArtha -- baMdha mokSake kAraNakI kathanI aneka prakAra kari hai tAkA yaha saMkSepa hai--jo paradravyasUM rAgabhAva so tau baMdhakA kAraNa ara virAgabhAva so mokSakA kAraNa hai, aisA saMkSepakari jinendrakA upadeza haiH // 13 // Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 297 ___ AgaiM kahai hai jo svadravyavirSe rata hai so samyagdRSTI hoya hai ara karmakA nAza karai hai;gAthA-saddavvarao savaNo sammAiTTI havei so sAhU / . sammattapariNado uNa khavei dudRTTakammAI // 14 // saMskRta-svadavyarataH zramaNaH samyagdRSTiH bhavati saH sAdhuH / samyaktvapariNataH punaHkSepayati duSTASTakamoNi // 14 // artha-jo muni svadravya jo apanA AtmA tAvi rata hai ruci sahita hai so niyamakari samyagdRSTI hai, bahuri so hI samyaktva bhAvarUpa pariNamyA saMtA duSTa je ATha karma tinikU kSepai hai, nAza karai hai // ___ bhAvArtha- yaha bhI karmake nAza karanekA kAraNakA saMkSepa kathana hai jo apanAM svarUpakI zraddhA ruci pratIti AcaraNakari yukta hai so niyamakari samyagdRSTI hai, isa samyaktvabhAva kari pariNamyA muni ATha karmakA nAza kari nirvANa pAvai hai // 14 // ___ ANeM kahai hai jo paradravyavi rata hai so mithyAdRSTI bhayA karma* bAMdhai gAthA-jo puNa paradavvarao micchAdiTTI havei so sAhU / micchattapariNado uNa bajjhadi duiTakammehiM // 15 // saMskRta-yaH punaH paradravyarataH mithyAdRSTiH bhavati saH saadhuH| mithyAtvapariNataH punaH badhyate duSTASTakarmabhiH // 15 // 1-mudrita saMskRta pratimeM 'so sAhU' ke sthAnameM 'NiyameNa' aisA pATha hai| 2-bhu. saM. pratimeM 'duTThaTTakammANi' aisA pATha hai / 3-mu. saM. pratimeM 'kSipate' aisA pATha hai / Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita artha -- puna: kahiye bahuri jo sAdhu paradravyaviSai rata hai rAgI hai so mithyAdRSTI hoya hai, bahuri so mithyAtvabhAvarUpa pariNamyAM saMtA duSTa je aSTa karmatinikara baMdhai hai | bhAvArtha --yaha baMdhake kAraNakA saMpekSa hai tahAM sAdhu kahaneM taiM aisA nAyA hai jo bAhya parigraha choDi nirgrantha hoya to hU mithyAdRSTI bhayA saMtA duSTa je saMsAra ke duHkha denevAle aSTa karma tineikari baMdhai hai // 15 // AgaiM kahai hai jo - paradravyahItaiM durgati hoya hai ara svadravyahI sugati.. hoya hai : gAthA - paradavvAdo duggar3a savvAdo hu saggaI hoI / iya pAUNa sadavve kuha raI viraya iyarammi || 16 // saMskRta - paradravyAt durgatiH svadravyAt sphuTaM sugatiH bhavati / iti jJAtvA svadravye kuruta ratiM viratiM itarasmin 16 artha - paradravyatai tau durgati hoya hai, bahuri svadravyateM sugati hoya hai| yaha pragaTa jANauM, jAtaiM hai bhavya jIva hau ? tuma aiseM jANikari svadravyaviSai rati karo ara itara jo paradravya tAtaiM virati karau // bhAvArtha -- loka maiM bhI yaha rIti hai apane dravyasUM rati kari apanAM hI bhogavai hai so sukha pAvai hai tAkUM kachU ApadA na Avai hai, bahuri paradravyasUM prItikari jaisaiM taisaiM lekari bhogavai hai tAka duHkha hoya hai ApadA Avai hai / tAteM AcArya saMkSepakari upadeza kiyA jo apanA AtmasvabhAvaviSai tauM rati karau yAtaiM sugati haiM svagAdika bhI yAhI taiM hoya hai| ara mokSabhI yAhI taiM hoya hai, bahuri paradravyataiM prIti mati karau yAteM durgati hoya hai saMsAra maiM bhramaNa hoya hai / ihAM koI kaheM jo svadravya maiM lIna bhaye mokSa hoya hai ara sugati durgati tauM paradravyakI prItiteM hoya hai ? tAkUM kahiye jo - yaha satya hai, parantu ihAM Azaya taiM kalA hai jo Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 299 paradravyarte virakta hoya svadravya maiM lIna hoya taba vizuddhatA bahuta hoya hai, tisa vizuddhatA ke nimittataiM zubhakarmabhI baMdhe hai ara atyaMta vizuddhatA hoya taba karmakI nirjarA hoya mokSa hoya hai tAtaiM sugati durgatikA honAM kA taise yukta hai, aiseM jAnanAM // 16 // AgaiM ziSya pUchai hai jo - paradravya kaisA hai ? tAkA uttara AcArya kahai hai; - gAthA - AdasahAvAdaNNaM saccittAcittamissiyaM havai / taM paradavvaM bhaNiyaM avitatthaM savvadarasIhiM // 17 // saMskRta - AtmasvabhAvAdanyat sacittAcittamizritaM bhavati / tat paradravyaM bhaNitaM avitathaM sarvadarzibhiH // 17 // artha -- AtmasvabhAvataiM anya jo kichU sacitta tau strI putrAdika jIvasahita vastu bahuri acitta dhana dhAnya hiraNya suvarNAdika acetana vastu bahuri mizra AbhUSaNAdisahita manuSya tathA kuTuMbasahita gRhAdika ye sarva paradravya haiM, aisaiM jAneM jIvAdika padArthakA svarUpa na jANyA tAke janAvaneM ArthI sarvadarzI sarvajJa bhagavAnanaiM kahyA hai athavA ' avitathaM ' kahiye satyArtha kahyA hai // bhAvArtha -- apanAM jJAnasvarUpa AtmA sivAya anya acetana mizra vastu haiM te sarvahI paradravya haiM aiseM ajJAnIke janAvaneMkUM sarvajJadevanaiM kahyA hai // 17 // AgaiM kaheM hai jo ---- AtmasvabhAva svadravya kalA so aisA hai;gAthA - dukammara hiyaM aNovamaM NANaviggahaM NicaM | suddhaM jiNehiM kahiyaM appA havai savvaM // 18 // saMskRta - duSTASTakarmarahitaM anupamaM jJAnavigrahaM nityam / zuddhaM jinaiH bhaNitaM AtmA bhavati svadravyam // 18 // Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita artha-duSTa je saMsArake duHkha denevAle jJAnAvaraNAdika aSTa karma tinikari rahita ara jAkU kAhUkI upamA nAhI aisA anupama ara jJAnahI hai vigraha kahiye zarIra jAke aisA ara nitya jAkA nAza nAhI avinAzI ara zuddha kahiye vikArarahita kevalajJAnamayI AtmA jina bhagavAna sarvajJadevanaiM kahyA so svadravya hai / / bhAvArtha-jJAnAnaMdamaya amUrtIka jJAnamUrti apanAM AtmA hai so hI eka svadravya hai anya sarva cetana acetana mizra para dravya haiM // 18 // ANeM kahai hai jo-je aise nijadravyakU dhyAveM haiM te nirvANa pAvai gAthA-je jhAyaMti sadav paradavvaparammuhA hu sucarittA / te jiNavarANa magge aNulaggA lahadi NivvANaM // 19 // saMskRta-ye dhyAyati svadravyaM paradravyaparAGmukhAstu sucritraaH| te jinavarANAM mArge anulagnAH labhaMte nirvANam // 19 // artha-je muni paradravyataiM parAduHkha bhaye saMte svadravya jo nija Atmadravya tAhi dhyAbaiM hai te pragaTa sucaritrA kahiye nirdoSa cAritrayukta bhaye saMte jinavara tIrthaMkaranike mArga* anulagna bhaye lAge saMte nirvANakU pAvai haiM // bhAvArtha-paradravyakA tyAgakari je apanAM svarUpakU vyA haiM te nizcayacAritrarUpa hoya jinamArgamaiM lAge te mokSa pA haiM / / 19 // AgeM kahai hai jo-jinamArgamaiM lagyA yogI zuddhAtmAkU dhyAya mokSa pAva hai to kahA tAkari svarga nahIM pAvai ? pAvaihI pAvai, gAthA-jiNavaramaeNa joI jhANe jhAeha suddhamappANaM / jeNa lahai NivvANaM Na lahai kiM teNa suraloyaM // 20 // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 301 saMskRta-jinavaramatena yogI dhyAne dhyAyati zuddhamAtmAnam / yena labhate nirvANaM na labhate kiM tena suralokam // 20 // artha-yogI dhyAnI muni hai so jinavara bhagavAnake matakari zuddha AtmAkU dhyAnavirSe dhyAvai hai tAkari nirvANakU pAvai hai tau tAkari kahA svarga loka na pAvai ? pAvehI pAvai // 20 // ___ bhAvArtha-koI jAna~gA jo jinamArgamaiM lAgi AtmAkU dhyAvai so mokSa pAvai ara svarga tau yAtrai hoya nAhI, tAkU kahyA hai jo jinamArgamaiM pravarttanevAlA zuddha AtmAkU.dhyAya mokSa pAvai hai tau tAkari svargaloka kahA kaThina hai ? yaha to tAke mArgamaiM hI hai // 20 // ___ AgeM yA arthakU dRSTAntakAra dRDha karai hai, gAthA--jo jAi joyaNasayaM diyaheNekeNa lei gurubhAraM / so kiM kosaddhaM pi hu Na sakkae jAhu bhuvaNayale // 21 // saMskRta-yaH yAti yojanazataM divasenaikena lAtvA gurubhAram / ... sa kiM krozA mapi sphuTaM na zaknoti yAtuM bhuvanatale 21 artha-jo puruSa baDA bhAra leya eka dinakari sau yojana jAya so yA bhuvanatalavirSe Adha koza kahA na jAya ? yaha pragaTa jANo // ___ bhAvArtha--jo puruSa baDA bhAra leya eka dinamaiM sau yojana cAle tAkai Adhakoza cAlanAM tau atyaMta sugama bhayA, taisaiMhI jinamArga" mokSa pAvai tau svarga pAvanAM tau atyaMta sugama hai // 21 // ___ AgeM yAhI arthakA anya dRSTAnta kahai hai;-- gAthA--jo koDie Na jippai suhaDo saMgAmaehiM savvehiM / so kiM jippai ikiM NareNa saMgAmae suhaDo // 22 // saMskRta-yaH koTyA na jIyate subhaTaH saMgrAmakaiH sarvaiH / sa kiM jIyate ekena nareNa saMgrAme subhaTaH // 22 // Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita artha -- jo koI subhaTa saMgrAma maiM sarvahI saMgrAmake karaneM vAleni kari sahita koDi naranikaM sugamatAkari jItai so subhaTa eka narakaM kahA na jIte ? jItehI // bhAvArtha -- jo jinamArga maiM pravartte so karmakA nAza kareM tau kahA svargakA rokanevAlA eka pApakarma tAkA nAza na kare ? karaihI kare 22 AgaiM kahai hai jo--svarga tau tapakari sarvahI pAvai hai parantu dhyAnakA yogakari svarga pAvai hai so tisa dhyAnake yogakari mokSa bhI pAvai hai; - gAthA - saggaM taveNa savvo vi pAvae kiMtu jhANajoeNa | jo pAva so pAva paraloye sAsayaM sokkhaM // 23 // saMskRta- svargaM tapasA sarvaH api prApnoti kintu dhyAnayogena / yaH prApnoti saH prApnoti paraloke zAzvataM saukhyam 23 artha -- svarga tau tapakari sarvahI pAvai hai tathApi jo vyAnake yogakari svarga pAvai hai so hI dhyAnake yogakari paralokaviSai zAzvatA sukhakaM pAvaihai // bhAvArtha - kAyaklezAdika tapa tau sarvahI matake dhAraka karaiM haiM te tapasvI maMdakaSAyake nimitta sarvahI svargakUM pAvaiM haiM, bahuri jo dhyAnakari svarga pAvai hai so jinamArgaviSai kayA taisA dhyAnake yogakari paralokaviSai zAzkhatA hai sukha jAviSai aisA nirvANakUM pAvai hai || 23 // AgaiM dhyAnake yogakari mokSakUM pAvai hai tAkUM dRSTAnta dAntakari dRDha karai hai; gAthA - aisohanajoeNaM suddhaM hemaM havei jaha taha ya / kAlAIlI appA paramappao havadi || 24 // saMskRta - atizobhanayogena zuddhaM hema bhavati yathA tathA ca / kAlAdilabdhyA AtmA paramAtmA bhavati // 24 // Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 303 artha - jaisaiM suvarNa pASANa hai so sodhaneMkI sAmagrI ke sabaMdhakari zuddha suvarNa hoya hai taisaiM kAla Adi labdhi jo dravya kSetra kAla bhAva rUpa sAmagrIkI prApti tAkari yahu AtmA karmake saMyogakari azuddha hai so hI paramAtmA hoya hai // 24 // bhAvArtha -- sugama hai // 24 // AgaiM haiM haiM jo - saMsAraviSai vrata tapakari svarga hoya hai so vrata tapa bhalA hai atratAdikari narakAdika gati hoya hai so atratAdika zreSTha nAMhI;gAthA - vara vayatavehi saggo mA dukkhaM hou Niraha iya rehiM / chAyAtavahiyANaM paDivAlaMtANa gurumeyaM ||25|| saMskRta- varaM vratatapobhiH svargaH mA duHkhaM bhavatu narake itaraiH / chAyAtapasthitAnAM pratipAlayatAM gurubhedaH || 25 // artha- - vrata ara tapakari svarga hoya hai so zreSTha hai, bahuri itara jo avrata ara atapatinikari prANIkai narakagativiSai duHkha hoya hai so mati hohu, zreSTha nAMhI / chAyA ara Atapakai viSai tiSThanevAleke je pratipAlaka kAraNa haiM tinikai bar3A bheda hai // bhAvArtha -- jaisaiM chAyAkA kAraNa tau vRkSAdika hai, tinikari chAyA koI baiThe so sukha pAvai, bahuri AtApakA kAraNa sUrya agni Adika hai tinike nimittataiM AtApa hoya tAviSai baiThe so duHkha pAvai aisaiM inimaiM baDA bheda hai; tesaiM jo vrata tapakUM Acarai so svargakA sukha pAvai ara inikaM na Acarai viSaya kaSAyAdikakUM sabai so narakake duHkha pAvai, aiseM inimaiM bar3A bheda hai / tAtaiM ihAM kahaneMkA yaha Azaya hai jo jetaiM nirvANa na hoya tetaiM vrata tapa Adika maiM pravarttanAM zreSTha hai yA sAMsArika sukhakI prApti hai ara nirvANake sAdhaneM viSai bhI ye sahakArI haiN| viSaya kaSAyAdikakI pravRttikA phala tau kevala narakAdikake duHkha haiM so tini duHkha Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita nike kAraNanikU sevanAM yaha to baDI bhUli hai, aiseM jAnanA // 25 // ___ Agai kahai hai jo-saMsAramaiM rahai jeteM vrata tapa pAlanAM zreSTha kahyA parantu jo saMsArateM nIsar2yA cAhai hai so AtmAkU dhyAvo;gAthA--jo icchai NissarihuM saMsAramahaNNavAu rudaao| kammidhaNANa DahaNaM so jhAyai apayaM suddhaM // 26 // saMskRta-yaH icchati niHsattuM saMsAramahArNavAt rudrAt / karmendhanAnAM dahanaM saH dhyAyati AnmAnaM zuddham // 26 // artha- jo jIva rudra kahiye baDA vistArarUpa jo saMsArarUpa samudra tAteM nIsaraNe* cAhai hai so jIva karmarUpa iMdhanakA dahana karanevAlA jo zuddha AtmA tAhi ghyAvai hai / / ___ bhAvArtha-nirvANakI prApti karmakA nAza hoya taba hoya hai ara karmakA nAza zuddhAtmAke dhyAna" hoya hai so saMvArateM nIsari mokSa... cAhai hai so zuddha AtmA jo karmamalate rahita anaMta catuSTayasahita paramAtmAkU dhyAvai.hai, mokSakA upAya yA vinA anya nAhI hai // 26 // ___ Agai AtmAkU kaise dhyAvai tAkI vidhi dikhAve hai;-- gAthA-savve kasAya muttaM gAravamayarAyadosvAmohaM / loyavavahAravirado appA jhAeDa jhAgattho // 27 // saMskRta-sarvAn kaSAyAn muktvA gAravamadarAgadoSavyAmoham / lokavyavahAravirataH AtmAnaM dhyAyati dhyAnasthaH 27 __artha--muni hai so sarva kaSAyanikU choDi tathA gArava mada rAga dveSa tathA moha inikU choDikari ara lokavyavahArateM virakta bhayA dhyAna viSai tiSThayA AtmAkU dhyAvai hai / / 27 // 1-mudrita saM. pratimeM "saMsAramahaNNavassa rudassa" aisA pATha hai jisakI saMskRta " saMsAramahArNavasya rudrasya " esI hai| Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDa meM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 305 bhAvArtha-muni AtmAkaM dhyAvai so aisA bhayA dhyAvai -- prathama tau krodha mAna mAyA lobha ye kaSAya haiM ini sarvanikUM choDe, bahuri gAravakUM choDai, bahuri mada jAti AdikA bheda ATha prakAra hai tAkUM choDai bahuri rAga dveSakUM choDai bahuri lokavyavahAra jo saMghamaiM rahaneM maiM paraspara vinayAcAra vaiyAvRttya dharmopadeza paDhanA paDhAvanAM hai tAkUM bhI choDe vyAnaviSai tiSThai aisai AtmAkUM dhyAvai // ihAM koI pUchai - sarva kaSAyakA choDanAM kayA hai tA maiM tau sarva gAva madAdika Aya gaye nyAre kAhe kUM kahe ? tAkA samAdhAna aiseM jo -- sarva kaSAyanimaiM garbhita haiM tauU vizeSa janAvanekUM nyAre kahe haiM tahAM kaSAyakI pravRtti tau aise hai jo Apake aniSTa hoya tAsUM krodha karai anyakUM nIcA mAMni mAna karai kAhU kAryanimitta kapaTa karai AhAradiviSai lobha karai bahuri yaha gAra hai so - rasa, Rddhi, sAta, aise tIna prakAra hai so ye yadyapi mAnakaSAya maiM. garbhita hai tauU pramAdakI bahulatA inimaiM hai tArteM nyAre kahe hai / bahuri mada jAti lAbha kula rUpa tapa bala vidyA aizvarya inikA hoya hai so na karai / bahuri rAga dveSa prIti aprItikUM kahiye hai, kAhUsUM prIti karanAM kAhUsUM aprIti karanAM, aisaiM lakSaNake vizeSa bheda kari kahyA / bahuri moha nAma parasUM mamatva bhAvakA hai, saMsArakA mamatva tau munikai hai hI nAMhI ara dharmAnurAgataiM ziSya AdiviSai mamatvakA vyavahAra hai so ye bhI choDai / aisaiM bhedavivakSAkari nyAre kahe haiM, ye dhyAnake ghAtaka bhAva haiM inikUM choDe vinA dhyAna hoya nAMhI jAtaiM jaiseM dhyAna hoya taiseM karai // 1 27 // A yAhI vizeSa kari kahai hai, - gAthA - micchattaM aNNANaM pAtraM puNgaM caevi tiviheNa / moNavvaeNa joI joyattho joyae appA // 28 // a0 va0 20 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracita saMskRta-mithyAtvaM ajJAnaM pApaM puNyaM tyaktvA trividhena / maunavratena yogI yogasthaH dyotayati AtmAnam // 28 // artha-yogI dhyAnI muni hai so mithyAtva ajJAna pApa puNya inikU mana vacana kAyakari choDi maunavratakari dhyAnavirSe tiSThayA AtmAkU dhyAvai hai // __bhAvArtha-keI anyamatI yogI dhyAnI kahAbaiM haiM tAteM jainaliMgI bhI koI dravyaliMga dhAre hoya tAke niSedha nimita aise kayA hai jomithyAtva ara ajJAnakU choDi AtmAkA svarUpa yathArtha jAMni zraddhAna jAnaiM na kiyA tAkai mithyAtva ajJAna tau lagyA ra hyA taba dhyAna kAhekA hoya, bahuri puNya pApa doU baMdhasvarUpa haiM ini virSe prIti aprIti rahai jaitaiM mokSakA svarUpa jAnyAM nAhI taba dhyAna kAhe kA hoya, bahuri mana vacanakI pravRtti choDi mauna na karai tau ekAgratA kaise hoya / tAteM mithyAtva ajJAna puNya pApa mana vacana kAya kI pravRtti choDanA dhyAnavirSe yukta kayA hai aisaiM AtmAkU dhyAye mokSa hoya hai // 28 // ___ AgeM dhyAna karanevAlA mauna kari tiSThai hai so kahA vicAra kari tiSThai hai, so kahai hai,anu0 chaMdaH-jaM mayA dissade rUvaM taM Na jANAdi sabahA / jANagaM dissadeNaMtaM tamhA jaMpemi keNa haM // 29 // saMskRta-yat mayA dRzyate rUpaM tat na jAnAti sarvathA / jJAyakaM dRzyate na tat tasmAt jalpAmi kena aham 29 artha-jArUpa* maiM dekhU hUM so rUpa mUrtIka vastu hai jaDa hai acetana hai sarva prakAra kari kaLU hI jANe nAMhI hai, ara maiM jJAyakahUM so 1-mu. saM. pratimeM 'NataM' isakI saMskRta 'anantaH' kI hai| Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDaMkI bhaassaavcnikaa| 307 amUrtIkahUM yaha jaDa acetana hai sarva prakAra kari kaLUhI jANeM nAMhI hai, tAteM maiM kaunasUM bolU // ___ bhAvArtha--jo dUjA koU paraspara bAta karane vAlA hoya taba paraspara bolanAM saMmavai, so AtmA tau amUrtIka-tAkai vacana bolanAM nAhI, ara jo rUpI pudgala hai so acetana hai kachU jANa nAMhI dekhai naaNhii| tAteM dhyAna karanevAlA kahai hai--maiM kaunasUM bolUM tAteM merai mauna hai // 29 // ___ AgaiM kahai hai jo-aiseM dhyAna karate sarva karmake AsravakA nirodha kari saMcita karmakA nAza karai hai;-- . zloka-savvAsavaNiroheNa kammaM khavai saMciyaM / joyatyo jANae joI jiNadeveNa bhAsiyaM // 30 // saMskRta-sarvAsravanirodhena karma kSapayati saMcitam / yogasthaH jAnAti yogI jinadevena bhASitam // 30 // artha- yoga dhyAnaviya tiSThayA yogI muni hai so sarva karmake Atra vakA nirodhakari saMvarayukta bhayA pUrva bAMdhe je karma te saMcayarUpa haiM tinikA kSaya karai hai aisaiM jinadevanaiM kahyA hai so jANiye // ___ bhAvArtha-dhyAnakari karmakA Asrava rukai yAteM AgAmI bandha hoya nAhI ara pUrva saMce karmakI nirjarA hoya hai taba kevalajJAna upajAya mokSa prApta hoya hai, yaha AtmAke dhyAnakA mAhAtmya hai // 30 // ___ AgeM kahai hai jo vyavahAramaiM tatpara hai tAkai yaha dhyAna nAhI;gAthA--jo sutto vavahAre so joI jaggae sakajjammi / jo jaggadi vavahAre so sutto appaNo kajje // 31 // saMskRta-yaH suptaH vyavahAre saH yogI jAgarti svakArye / yaH jAgarti vyavahAre saH suptaH AtmanaH kArye // 31 // Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita___ artha--jo yogI dhyAnI muni vyavahAramaiM sUtA hai so apanAM svarUpakA kAryavitheM jAge hai, bahuri jo vyavahAravirSe jAge hai so apanA AtmakAryavi. sUtA hai // ___ bhAvArtha-munikai saMsArI vyavahAra tau kaLU hai nAhI, ara jo hai to muni kAhekA ? pAkhaMDI hai / bahuri dharmakA vyavahAra saMghamaiM rahanAM mahAvratAdika pAlanAM aise vyavahAramaiM bhI tatpara nAMhI haiM, sarva pravRttikI nivRtti kari dhyAna kareM haiM, so vyavahAramaiM sUtA kahiye, ara apane AtmasvarUpamaiM lIna bhayA dekhe hai jANe hai so apane AtmakAryavirSe jAge hai / bahuri jo isa vyavahAramaiM tatpara hai sAvadhAna hai svarUpakI dRSTi nAhI hai so vyavahAramaiM jAgatA kahiye // 31 // ___ AgaiM yaha kahe hai jo-yogI pUrvokta kathanakaM jANi vyavahArakU choDi AtmakArya kare hai;-- gAthA-iya jANiUNa joI vavahAraM cayai savvahA savvaM / jhAyai paramappANaM jaha bhaNiyaM jiNaM variMdehiM // 32 // saMskRta-iti jJAtvA yogI vyavahAraM tyajati sarvathA sarvam / dhyAyati paramAtmAnaM yathA bhaNitaM jinavarendraiH // 32 // artha-aise pUrvokta kathanakU jANikari yogI dhyAnI muni hai so vyavahAra sarva prakArahI choDai hai ara paramAtmAkU vyA hai, kesaiM dhyAvai haijaisaiM jinavareMdra tIrthakara sarvajJadevaneM kahyA hai taisaiM dhyAvai hai // ___ bhAvArtha-sarvathA sarva vyavahArakU choDanAM kahyA, tAkA to Azaya yaha jo-lokavyavahAra tathA dharmavyavahAra sarvahI choDe dhyAna hoya hai / ara jaisaiM jinadevanaiM kahyA taisaiM paramAtmAkA dhyAna karanAM so anyamatI 1-mu. saM. pratimeM 'jiNavariMdeNa' aisA pATha hai, jisakI saMskRta 'jinavarendreNa' hai| Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 309 'paramAtmAkA svarUpa aneka prakAra anyathA kahai hai, tAkA dhyAnakA bhI anyathA upadeza kare hai, tAkA niSedha hai / jinadevanaiM paramAtmAkA tathA dhyAnakA svarUpa kahyA so satyArtha hai pramANabhUta hai taiseMhI yogIzvara kareM haiM, teI nirvANakUM pAvaiM haiM // 32 // AgaiM jinadeva jaiseM dhyAna adhyayanakI pravRtti kahI hai taisaiM upadeza karai hai; gAthA - paMcamahavvayajutto paMcasu samidIsa tIsa guttIsu / rayaNattayasaMjutto jhANajjhayaNaM sadA kuha // 33 // gAthA - paMcamahAvratayuktaH paMcasu samitiSu tisRSu guptiSu / ratnatrayasaMyuktaH dhyAnAdhyayanaM sadA kuru // 33 // artha - AcArya kahe hai jo pAMca mahAvratakariyukta bhayA, bahuri pAMca samiti tIna gupti iniviSai yukta bhayA, bahuri samyagdarzana jJAna cAritra jo ratnatraya tisakari saMyukta bhayA, he munijanahau ? tuma dhyAna ara adhyayana zAstrakA abhyAsa tAhi karau // bhAvArtha --- ahiMsA satya asteya brahmacarya parigrahatyAga ye to pAMca mahAvrata, ara IrSyA bhASA eSaNA AdAnanikSepaNA pratiSThApanAM ye pAMca samiti, ara mana vacana kAyakA nigraharUpa tIna gupti, yahu teraha prakAra cAritra jinadeva kA hai tisakari yukta hoya, ara nizcaya vyavahArarUpa samyagdarzana jJAna cAritra kA hai inikari yukta hoya kari dhyAna ara adhyayana karavAkA upadeza hai / tahAM pradhAna tau dhyAna hai hI ara tisamaiM na thaMmai tatra zAstrakA abhyAsa maiM mana lagAvai yahI dhyAnatulya hai jAtaiM zAstramaiM paramAtmAkA svarUpakA nirNaya hai so yaha dhyAnahIkA aMga hai // 33 // i AgaiM kahai hai jo ratnatrayakUM ArAdhai hai so jIva ArAdhaka hI hai, Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita gAthA-rayaNattayamArAhaM jIvo ArAhao muNeyavyo / ArAhaNAvihANaM tassa phalaM kevalaM gANaM // 34 // saMskRta-ratnatrayamArAdhayan jIvaH ArAdhakaH jJAtavyaH / ArAdhanAvidhAnaM tasya phalaM kevalajJAnam // 34 // ___ artha-ratnatraya jo samyagdarzana jJAna cAritra tAhi ArAdhatA jIva hai so ArAdhaka jAnanAM, ara jo ArAdhanAkA vidhAna hai tAkA phala kevalajJAna hai // ___ bhAvArtha-jo samyagdarzana jJAna cAritrakU ArAdhai hai so kevalajJAnakU pAvai hai so jinamArgamaiM prasiddha hai // 34 // ___ AgaiM kahai hai jo zuddha AtmA hai so kevalajJAna hai ara kevalajJAna hai so zuddhAtmA hai;gAthA-siddho suddho AdA savvaNhU sabaloyadarasI ya / so jiNavarehi bhaNiyo jANa tumaM kevalaM gaannN||35|| saMskRta-siddhaH zuddhaH AtmA sarvajJaH sarvalokadarzI ca / saH jinavaraiH bhaNitaH jAnIhi tvaM kevalaM jnyaanm||35|| __ artha-AtmA jinavara sarvajJadeva aisA kahyA hai, kaisA hai-- siddha; kAhUkari nipajyA nAhI hai svayaMsiddha hai, bahuri zuddha hai karmamalate rahita hai, bahuri sarvajJa hai sarva lokAlokakU jAne hai bahuri sarvadarzI hai sarva loka alokakU dekhe hai, aisA AtmA hai so mune ! tisahIkU tU kevalajJAna jAMNi athavA tisa kevalajJAnahI* atmA jANi / AtmAmaiM ara jJAnamaiM kachU pradeza bheda hai nAMhI, guNa guNI bheda hai so gauNa hai| yaha ArAdhanAkA phala pUrva kevalajJAna kahyA, so hai // 35 // ___ AneM kahai hai jo yogI jinadevake matakari ratnatrayakaM ArAdhe hai so. AtmAkU dhyAvai hai; Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhaassaaghcnikaa| 311 gAthA-rayaNattayaM pi joi ArAhai jo hu jiNavaramaeNa / so jhAyadi appANaM pariharai paraM Na saMdeho // 36 // saMskRta-ratnatrayamapi yogI ArAdhayati yaH sphuTaM jinvrmten| saH dhyAyati AtmAnaM pariharati paraM na sndehH||36|| artha-jo yogI dhyAnI muni jinezvaradevake matakI AjJAkari ratnatraya samyagdarzana jJAna cAritrakU nizcayakari ArAdhai hai so pragaTapaNe AtmAhI* dhyAvai hai jAte ratnatraya AtmAkA guNa hai / ara guNa guNImaiM bheda nAhI, ratnatrayakI ArAdhanA hai so AtmAhIkA ArAdhana hai so hI paradravyakU choDai hai yAmaiM saMdeha nAhI // 36 // bhAvArtha--sugama hai // 36 // AgeM pUchayA jo AtmAvi ratnatraya kaise hai tAkA uttara AcArya kahai hai;gAthA-jaM jANai taM NANaM jaM picchai taM ca daMsaNaM Neya / taM cArittaM bhaNiyaM parihAro puNNapAvANaM // 37 // saMskRta-yat jAnAti tat jJAnaM yatpazyati tacca darzanaM jJeyam / tat cAritraM bhaNitaM parihAraH puNyapApAnAm // 37 // artha-jo jANau so jJAna hai, jo dekhai so darzana hai, bahuri jo puNya ara pApakA parihAra hai so cAritra hai; aisaiM jAnatAM // __ bhAvArtha-ihAM jAnanevAlA ara dekhanevAlA ara tyAgarnevAlA darzana jJAna cAritrakU kahyA so ye to guNIke guNa haiM te kartA hoya nAhI yAteM jAnana dekhana tyAgana kriyAkA kartA AtmA hai, yAteM ye tInUM AtmAhI haiM, guNa guNImaiM kichu pradeza bheda hai nAMhI / aisaiM ratnatraya hai so AtmAhI hai, aisaiM jAnanAM // 37 // Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita - AgaiM isahI arthakUM anya prakAra kari kahai hai, gAthA - taccaruI sammattaM taccaggahaNaM ca havai saNNANaM / cAritaM parihAro paryaMpiyaM jiNavariMdehiM // 38 // saMskRta - tatvaruciH samyaktvaM tatvagrahaNaM ca bhavati saMjJAnam / cAritraM parihAraH prajalpitaM jinavarendraiH || 38 // artha--tatvaruci hai so samyaktva hai, tattvakA grahaNa hai so samyagjJAna "hai, parihAra hai so cAritra hai, aiseM jinavarendra tIrthaMkara sarvajJadeva kA hai // bhAvArtha - jIva ajIva Asrava baMdha saMvara nirjarA baMdha mokSa ini tatvanikA zraddhAna ruci pratIti so samyagdarzana hai, bahuri tinihIkA jAnanAM so samyagjJAna hai, bahuri paradravyakA parihAra tisa saMbaMdhI kriyAkI nivRtti so cAritra hai: aiseM jinezvaradevanaiM kayA hai, inikaM nizcaya vyavahAra naya kari Agamakai anusAra sAdhanAM // 38 // AgeM samyagdarzanakUM pradhAnakari kahai hai; - gAthA - daMsaNasuddho suddho daMsaNasuddho lahei NivvANaM / daMsaNavihINapurisona lahar3a taM icchiyaM lAhaM // 39 // saMskRta - darzanazuddhaH zuddhaH darzanazuddhaH labhate nirvANam / darzana vihIna puruSaH na labhate taM iSTaM lAbham ||39|| artha -- jo puruSa darzanakari zuddha hai so hI zuddha hai jAtaiM darzana zuddha hai so nirvANakUM pAvai hai, bahuri jo puruSa samyagdarzanakari rahita hai so puruSa Ipsita lAbha jo mokSa tAhi na pAtrai hai | bhAvArtha -- loka maiM prasiddha hai jo koI puruSa kachu vastu cAhai tAkI ruci pratIti zraddhA na hoya tau tAkI prApti na hoya yAtaiM samyagdarzanahI nirvANakI prApti viSai pradhAna hai // 39 // Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 313 mmmmmmmmm ___ AgaiM kahai hai jo-.aisA samyagdarzanakA grahaNakA upadeza sAra hai tAkU jo mAneM hai so samyatkva hai;---- gAthA-iya uvaesaM sAraM jaramaraNaharaM khu maNNae jaM tu / taM sammattaM bhaNiyaM savaNANaM sAvayANaM pi // 40 // saMskRta-iti upadezaM sAraM jarAmaraNaharaM sphuTaM manyate yattu / tat samyaktvaM bhaNitaM zramaNAnAM zrAvakANAmapi // 40 // artha-iti kahiye aisA samyagdarzana jJAna cAritrakA upadeza hai so - sAra hai jarA maraNakA haraNevAlA hai tahAM yAkU jo mAnaiM hai zraddhai hai so hI samyaktva kahyA hai so muninikU tathA zrAvakanikU sarvahI* kayA hai tArauM samyaktvapUrvaka jJAna cAritrakU aMgIkAra krau|| .. bhAvArtha-jIvake je te bhAva haiM tinimaiM samyagdarzana jJAna cAritra sAra haiM uttama haiM jIvake hita haiM, bahuri tinimaiM bhI samyagdarzanaH pradhAna haiM jAteM yAbinA jJAna cAritrabhI mithyA kahAvai hai tAteM samyagdarzanakU pradhAna jAMNi pahalaiM aMgIkAra karanA, yaha upadeza muni tathA zrAvaka sabahIkU hai // 40 // ___ AgeM samyagjJAnakA svarUpa kahai hai;-- gAthA-jIvAjIvavihattI joI jANei jiNavaramaeNa / taM saNNANaM bhaNiyaM aviyatthaM savvadarasIhiM // 41 // saMskRta-jIvAjIvavibhakti yogI jAnAti jinavaramatena / tat saMjJAnaM bhaNitaM avitathaM sarvadArzabhiH // 41 // __ artha-jo yogI muni jIva ajIva padArthakA bheda jinavarake matakari jANa hai so samyagjJAna sarvadarzI sarvakA dekhanevAlA sarvajJadeva. kahyA hai so hI satyArtha hai, anya chadmasthakA kahyA satyArtha nAhI asatyArtha hai, sarvajJakA kahyA hI satyArtha hai| Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracita bhAvArtha -- sarvajJadeva jIva pudgala dharma adharma AkAza kAla ye chaha dravya kahe haiM tinimaiM jIva tau darzanajJAnamayI cetanA svarUpa kayA hai so amUrttIka hai sparza rasa gaMdha varNa initaiM rahita hai ara pudgala Adi pAMca ajIva kahe haiM te acetana haiM jaDa haiM / tinimaiM pugala sparza rasa gaMdha varNa zabdasahita mUrtIka hai iMdriyagocara hai, anya amUrtaka haiM; tahAM AkAzAdi cyAri tau jaiseM haiM taiseM tiSThe haiM, ara jIva pugalakai anAdisaMbaMdha hai chadmasthakai iMdriyagocara pudgalaskaMdha haiM tinikUM grahaNakari rAgadveSa moharUpa pariNamai hai zarIrAdikUM ApA mAne hai tathA iSTa aniSTa mAMni rAgadveSarUpa hoya hai yA navIna pudgala karmarUpa hoya baMdhakUM prApta hoya hai, yaha nimitta naimittikabhAva hai; aisaiM yaha jIva ajJAnI bhayA saMtAjIba pudgalakA bhedakUM na jAMni mithyAjJAnI hoya haiN| yAteM AcArya kahai hai jo jinadevake matataiM jIva ajIvakA bheTa jAni samyagjJAnakA svarUpa jAnanAM, bahuri yaha jinadeva kA so hI satyArtha hai pramANa nayakari aise hI siddha hoya hai jAtai jinadeva sarvajJa hai so sarva vastukaM pratyakSa dekhi - kari kayA haiM / anyamatI chadmastha haiM tininaiM apanI buddhi maiM AyA taiseM kalpanA kari kayA hai so pramANasiddha nAMhI; tinimaiM keI vedAntI tau eka brahmamAtra kahaiM haiM anya kichU vastubhUta nAMhI mAyArUpa avastu hai aiseM mAneM haiM, ara keI naiyAyika vaizeSika jIvakUM sarvathA nitya sarvagata haiM haiM jIva ara jJAnaguNaka sarvathA neda mAneM haiM ara anya kAryamAtra haiM tinikUM Izvara kare haiM aise mAneM haiM, bahuri keI sAMkhyamatI puruSakUM udAsIna caitanyasvarUpa mAMni sarvathA akartta mAneM haiM jJAnakUM pradhAnakA dharma mAneM haiM, kaI bauddhamatI sarva vastukUM kSaNika mAneM haiM sarvathA anitya mAneM haiM tini maiM bhI matabheda aneka haiM, keI vijJAnamAtra tatva mAneM haiM keI sarvathA zUnya mAneM haiM koI anyaprakAra mAneM haiM, bahuri mImAMsaka Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 315 karmakAMDamAtrahI tatva mAneM haiM jIvakU aNumAtra mAna hai tauU kachU paramArtha nitya vastu nAhI ityAdi mAneM haiM, bahuri cArvAkamatI jIvakU tatva mAneM nAMhI paMcabhUtatai jIvakI utpatti mAneM haiM / ityAdi buddhikalpita tatva mAni paraspara vivAda kareM haiM, so yuktahI hai-vastukA pUrNarUpa dIkhai nAMhI taba jaisaiM aMdhe hastIkA vivAda karai taisaiM vivAdahI hoya; tAtaiM jinadeva sarvajJa hai vastukA pUrNarUpa dekhyA hai sohI kahyA hai so pramANa nayanikari anekAntasvarUpa siddha hoya hai so inikI carcA hetuvAdake jainake nyAyazAstra hai tiniteM jAnI jAya hai; yAH yaha upadeza hai-jinamatamaiM jIvAjIvakA svarUpa satyArtha kahyA hai tAkU jAnaiM hai so samyagjJAna hai aisA jAMNi jinadevakI AjJA mAMni samyagjJAnakU aMgIkAra karanA, yAhItaiM samyakcAritrakI prApti hoya hai, aiseM jAnanAM // ___ ArauM samyakcAritrakA svarUpa kahai hai;gAthA-jaM jANiUNa joI parihAraM kuNai puNNapAvANaM / taM cArittaM bhaNiyaM aviyappaM kammarahiehiM // 42 // saMskRta-yat jJAtvA yogI parihAraM karoti puNyapApAnAm / tat cAritraM bhaNitaM avikalpaM karmarahitaiH // 42 // ___ artha-yogI dhyAnI muni hai so tisa pUrvokta jIvakA bhedarUpa satyArtha samyagjJAna tAhi jAnikari ara puNya tathA pApa ini doUnikA parihAra karai tyAgakare so cAritra ghAtikarma" rahita jo sarvajJa deva tArne kayA hai, kaisA he nirvikalpa hai pravRttirUpa je kriyAke vikalpa tinikIra rahita haiM // 42 // __ bhAvArtha-cAritra nizcaya vyavahAra bhedakari doya bhedarUpa hai, tahAM mahAvrata samiti guptike bhedakari kahyA hai so to vyavahAra hai tinimaiM pravRttirUpa kriyA hai so zubhakarmarUpa baMdha karai hai ara ini kriyAnimaiM Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita jetA aMzA nivRtti hai tAkA phala baMdha nAhI hai, tAkA phala karmakI eka deza nirjarA hai / ara sarva karmate rahita apanAM AtmasvarUpa honAM so nizcaya cAritra hai tAkA phala karmakA nAzahI hai, so yaha puNya pApake parihArarUpa nirvikalpa hai, pApakA to tyAga munikai hai hI, ara puNyakA tyAga aisaiM jo-zubha kriyAkA phala puNya karmakA baMdha hai tAkI vAMchA nAMhI hai; baMdhake nAzakA upAya nirvikalpa nizcaya cAritrakA pradhAna udyama hai / aisaiM ihAM nirvikalpa puNya pApakari rahitaM aisA nizcaya cAritra kahyA hai / caudahaveM guNasthAnake aMtasamaya pUrNa cAritra hoya hai, tisatai lagatAhI mokSa hoya hai aisA siddhAMta hai // 42 // ___ AgeM kahai hai jo-aise ratnatrayasahita bhayA tapa saMyama samiti pAlatA zuddhAtmAkU dhyAvatA muni nirvANa pAvai hai;gAthA jo rayaNattayajutto kuNai tavaM saMjado sasattIe / so pAvai paramapayaM jhAyaMto appayaM suddhaM // 43 // saMskRta-yaH ratnatrayayuktaH karoti tapaH saMyataH svazaktyA / saH prApnoti paramapadaM dhyAyan AtmAnaM shuddhm||43|| artha-jo muni ratnatrayasaMyukta bhayA saMtA saMyamI apanI zaktisAra tapa kare he so zuddha AtmAkU dhyAvatA saMtA para mapada jo nirvANa tAhi pAve hai // bhAvArtha-jo muni saMyamI paMca mahAvrata pAMca samiti tIna gupti yaha teraha prakAra cAritra sohI pravRttirUpa vyavahAra cAritra saMyama tAkU aMgIkAra kari ara pUrvokta prakAra nizcaya cAritrakari yukta bhayA apanI zaktisArU upavAsa kAyaklezAdi bAhya tapa karai hai se muni antaraMga tapa jo dhyAna tAkari zuddha AtmAkU ekAgra cittakari dhyAvatA santA nirvANakU pAvai hai // 43 // Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 317. ___ AgeM kahai hai jo-dhyAnI muni aisA bhayA paramAtmAkU dhyAvai hai;gAthA-tihi tiNNi dharavi NicaM tiyarahio taha tieNa priyrio| dodosavippamukko paramappA jhAyae joI // 44 // saMskRta-tribhiH trIn dhRtvA nityaM trikarahitaH tathA trikega parikaritaH / dvidoSavipramuktaH paramAtmAnaM dhyAyate yogI // 44 // artha-'tribhiH' kahiye mana vacana kAyakari, "trIn " kahiye varSA zIta uSNa tIna kAlayoga tinihi dhari kari, bahuri trikarahita kahiye mAyA mithyA nidAna tIna zalya tInakAra rahita bhayA, tathA " trikeNa parikaritaH" darzana jJAna cAritra kari maMDita bhayA, bahuri do doSa kahiye rAga dveSa tehI bhaye doSa tinikari rahita bhayA yogI dhyAnI muni hai so paramAtmA jo sarvakarmarahita zuddha paramAtmA tAkU dhyAvai hai // . __ bhAvArtha-mana vacana kAyakari tIna kAla yoga dhari paramAtmAkU dhyAvai so aise kaSTa maiM dRDha rahai taba jANiye yAkai dhyAnakI siddhi hai, kaSTa Aye cigijAya taba dhyAnakI siddhi kAhekI ? bahuri koI prakArakI cittamaiM zalya rahai taba citta ekAgra hoya nAhI taba dhyAna kaisaiM hoya ? tAteM zalya rahita kahyA, bahuri zraddhAna jJAna AcaraNa yathArtha na hoya taba dhyAna kAhekA tArauM darzana jJAna cAritra maMDita kahyA, bahuri rAga dveSa iSTa aniSTa buddhi rahai taba dhyAna kaise hoya ? tAtaiM paramAtmAkA dhyAna karai so aisA hoya karai, yaha tAtparya hai // 44 // ___ AneM kahai hai jo-aisA hoya so uttama sukhavU pAvai hai;gAthA-mayamAyakoharahio loheNa vivajio ya jo jiivo| NimmalasahAvajutto so pAvai uttama sokkhaM // 45 // Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita saMskRta - madamAyAkrodharahitaH lobhena vivarjitazva yaH jIvaH / nirmalasvabhAvayuktaH saH prApnoti uttamaM saukhyam 45 artha -- jo jIva mada mAyA krodha inikari rahita hoya bahuri lobhakara vizeSakara rahita hoya so jIva nirmala vizuddha svabhAvayukta bhayA uttama sukhakaM pAvai hai | bhAvArtha -- loka maiM aiseM hai jo mada kahiye atimAnI bahuri mAyA kapaTa ara krodha inikari rahita hoya ara lobhakIra vizeSa rahita hoya so sukha pAvai hai, tIvrakaSAyI ati AkulatAyukta hoya niraMtara dukhI rahai hai; so yaha rIti mokSamArga maiM bhI jANUM jo krodha mAna mAyA lobha cyAra kaSAyateM rahita hoya hai taba nirmala bhAva hoya taba yathAkhyAta cAritra pAya uttama sukha pAvai hai // 45 // Age kahai hai jo viSaya kaSAyani maiM Asakta hai paramAtmA kI bhAvanAta rahita hai raudrapariNAmI hai so jinamatasUM parAGmukha hai so mokSake sukhanikaM nAMhI pA hai, - gAthA - visayakasAehi judo rudo paramappabhAvarahiyamaNo / solaha siddhimuhaM jiNa muddaparammuha jIvo // 46 // saMskRta - viSayakaSAyaiH yuktaH rudraH paramAtmabhAvarahitamanAH / saH na labhate siddhisukhaM jinamudrAparAGmukhaH jIvaH 46 artha --jo jIva viSaya kaSAyanikari yukta hai, bahuri rudrapariNAmI hai hiMsAdika viSayakaprAyAdika pApaniviSai harSasahita pravarteM hai, bahuri para - mAtmaka bhAvanAkara rahita hai citta jAkA aisA jIva jinamudrAtaiM parAmukha hai so aisA siddhisukha jo mokSakA sukha tAhi nAMhI pAvai hai | bhAvArtha - jinamata maiM aisA upadeza hai jo hiMsAdika pApani virakta ara viSaya kaSAyanimaiM Asakta nAMhI ara paramAtmAkA svarUpa jANi Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 319 tisakI bhAvanAsahita jIva hoya hai so mokSa pAvai hai tAteM jinamatakI mudrAtUM jo parAGmukha hai tAkai kAherauM mokSa hoya saMsArahImaiM bhramai hai| ihAM rudrakA vizeSaNa kiyA hai tAkA aisA bhI Azaya haiM jo rudra gyArA hoya haiM te viSaya kaSAyanimaiM Asakta hoya jinamudrAteM bhraSTa hoya haiM tinakai mokSa na hoya hai, tinikI.kathA purANaniteM jAnanI // 46 // Aja kahai hai jo--jinamudrAtaiM mokSa hoya hai so yahu mudrA jini jIvanikU na ruce hai te saMsAramaiM hI tiSTheM haiM;gAthA-jiNamudaM siddhisuhaM havei NiyameNa jiNavaruddiTTA / siviNe vi Na ruccai puNa jIvA acchaMti bhavagahaNe 47 saMskRta-jinamudrA siddhisukhaM bhavati niyamena jinavaroddiSTA / svapne'pi na rocate punaH jIvAH tiSThati bhavagahane 47 artha-jinamudrA hai so hI siddhisukha hai muktisukhahI hai, yaha kAraNavirSe kAryakA upacAra jAnanAM, nijamudrA mokSakA kAraNa hai mokSasukha tAkA kArya hai kaisI hai jinamudrA-jina bhagavAnanaiM jaisI kahI hai taisIhI hai| tahAM aisI jinamudrA jo jIvakU sAkSAt to dUrihI raho svapnavibhI kadAcit bhI na rucai hai tAkA svapnA Avai hai tauhU avajJA Avai hai to so jIva saMsArarUpa gahana vanaviSai tiSThai hai mokSake sukhakU nAhI pAvai hai // bhAvArtha-jinadevabhASita jinamudrA mokSakA kAraNa hai so mokSarUpa hI hai jAMteM jinamudrAke dhAraka vartamAnamaiMbhI svAdhIna sukhakU bhoga haiM ara pIche mokSake sukha pAvai hai / ara jA jIvakU yaha na rucai hai so mokSa nAhI pAvai haiM saMsArahImaiM rahaiM haiM / / 47 // ___ AgaiM kahai haiM jo paramAtmAkU dhyAvai haiM so yogI lobharahita hoya navIna karmakA Asrava nAhI kareM haiM;-- Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita gAthA-paramappaya jhAyaMto joI muccei maladaloheNa / NAdiyadi NavaM kammaM NidiI jiNavariMdehiM // 48 // saMskRta-paramAtmAnaM dhyAyan yogI mucyate maladalobhena / nAdriyate navaM karma nirdiSTaM jinavarendraiH // 48 // artha----jo yogI dhyAnI paramAtmAkU dhyAvatA saMtA varte hai so malakA denahArA jo lobhakaSAya tAkari chUTiye haiM tAkai lobha mala na lAgaiM haiM yAhI navIna karmakA Asrava tAke na hoya yaha jinavarendra tIrthaMkara sarvajJadeva kayA hai // ___ bhAvArtha-munibhI hoya ara parajanmasaMbaMdhI prAptikA lobha hoya nidAna kareM tA paramAtmAkA dhyAna nAhI yAteM jo paramAtmAkA dhyAna karai tAkai isa loka paralokasaMbaMdhI paradravyakA kaLU bhI lobha na hoya hai yAhIteM tAkai navInakarmakA Asrava na hoya hai, yaha jinadeva kahI hai| yaha lobhakaSAya aisA hai jo--dazama guNasthAna tAI pahuMci avyakta hoya bhI AtmAkai mala lagAvai hai tAteM yAkA kATanAhI yuka hai| athavA jahAM tAI mokSakI cAharUpa lobha rahai tahAM tAMI mokSa na hoya tAtai lobhakA atyanta niSedha haiM // 48 // ___ AgeM kahai hai jo aise nirlobhI hoya dRDha samyakva jJAna cAritravAna hoya paramAtmAkU dhyAvai so paramapadakU pAvai hai;-- gAthA-hoUNa diDhacaritto divasammattega bhaaviymiio| jhAyaMto appANaM paramapayaM pAvae joI // 49 // saMskRta-bhUtvA dRDhacaritraH dRDhasamyaktvena bhAvitamatiH / dhyAyannAtmAnaM paramapadaM prApnoti yogI // 49 // artha--aisaiM pUrvokta prakAra yogI dhyAnI muni dRDhasamyaktvakari bhAvita hai mati jAkI bahuri dRDha hai cAritra jAkai aisA hoyakari AtmAkU dhyAvatA. saMtA paramapada jo paramAtmapada tAkU pAvai hai // Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 321 bhAvArtha-samyagdarzana jJAna cAritrarUpa dRDha hoya parISaha Aye na cigai, aisaiM AtmAkU dhyAvai so paramapada pavai yaha tAtparya hai // 48 // ___ ArauM darzana jJAna cAritrauM nirvANa hoya hai aisA kahate Aye so tahAM darzana jJAna tau jIvakA svarUpa hai te jANe, ara cAritra kahA hai ? aisI AzaMkAkA uttara kahai hai,gAthA-caraNaM havaI sadhammo dhammo so havai appsmbhaavo| so rAgarosarahio jIvassa aNaNNapariNAmo // 50 // saMskRta-caraNaM bhavati svadharmaH dharmaH saH bhavati aatmsmbhaavH| sa rAgaroSarahitaH jIvasya ananyapariNAmaH // 50 // artha--svadharma kahiye AtmAkA dharma hai so caraNa kahiye cAritra hai, bahuri dharma hai so AtmAsamabhAva hai sarva jIvanivirSe samAnabhAva hai jo apanA dharma hai sohI sarva jIvanimaiM hai athavA sarva jIvanikU ApasamAna mAnanA hai, bahuri jo AtmasvabhAvasUM rAgadveSakari rahita hai kAhUrte iSTa aniSTa buddhi nAhI hai aisA cAritra hai so jaisaiM jIvake darzana jJAna hai taiseMhI ananya pariNAma hai jIvahIkA bhAva hai // __ bhAvArtha-cAritra hai so jJAna virSe rAgadveSarahita nirAkulatArUpa thiratA bhAva hai so jIvahIkA abhedarUpa pariNAma hai, kachU anya vastu nAhI hai // 50 // Aja jIvake pariNAmakai svacchatALU dRSTAntakari dikhAvai hai, gAthA-jaha phalihamaNi visuddho paradavvajudo havei aNNaM so| taha rAgAdivijutto jIvo havadi hu aNaNNaviho 51 saMskRta-yathA sphaTikamaNiH vizuddhaH paradravyayutaH bhavatyanyaH saH tathA rAgAdiviyuktaH jIvaH bhavati sphuTamanyAnyavidhaH a0va0 21 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita artha -- jaisaiM sphaTikamaNi vizuddha hai nirmala hai ujjvala hai so paradravya jo pIta rakta harita puSpAdika tinikari yukta bhayA anya sA dIkhai pItAdivarNamayI dIkhai, taiseM jIva hai so vizuddha hai svacchasvabhAva hai so rAgadveSAdika bhAvakari yukta bhayA saMtA anya anya prakAra bhayA dIkhai hai yaha pragaTa hai // bhAvArtha -- ihAM aisA jAnanAM je rAgAdi vikAra haiM te pudgala ke vikAra haiM ara yahu jIvakai jJAnaviSai Aya jhalakai taba tinitaiM upayukta bhayA aiseM jAne jo ye bhAva merehI haiM tinikA bhedajJAna na hoya taba jIva anya anya prakArarUpa anubhava maiM Avai hai tahAM sphaTikamaNikA dRSTAnta hai tAkai anyadravya puSpAdikakA DAMka lAge taba anyasA dIkhai hai, aiseM jIvake svacchabhAvakI vicitratA jAnanIM // 51 // yAhItaiM Age kahai hai jo jerte munikai rAgadveSakA aMza hoya hai tetaiM samyagdarzanakUM dhAratA bhI aisA hoya hai; - gAthA - deva gurummiya bhatto sAhammiya saMjadesu aNurato / sammatamuvvahaMto jhANarao hoi joI so || 52 || saMskRta - deve gurau ca bhaktaH sAdharmike ca saMyateSu anuraktaH / samyaktvamudvahan dhyAnarataH bhavati yogI saH // 52 // artha -- jo yogI dhyAnI muni samyaktvakaM dhAratA saMtA hai ara je taiM yathAkhyAta cAritrakUM na prApta hoya hai tetaiM deva jo arahaMta siddha aru guru jo zikSAdIkSAkA denevAlA ini viSai tau bhaktiyukta hoya hai inikI bhakti vinaya sahita hoya hai, bahuri anya saMyamI muni ApasamAna dharmasahita haiM tiniviSai anurakta hai anurAgasahita hoya hai so hI muni dhyAnavirSai prItivAna hoya hai, ara muni hoyakArabhI deva guru sAdharmIniviSai bhakti anurAgasahita na hoya tAkUM dhyAnakai viSai rucivAna na kahiye jAtaiM dhyAna Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 323 hoya tAkai dhyAnavAlA ruci prIti hoya, dhyAnavAle na ruceM tatra jAniye yAkUM dhyAna bhI na rucai aiseM jAnanAM // 52 // dhyAna samyagjJAnIkai hoya hai so hI tapa kari AgeM kahai hai jo karmakA kSaya karai hai; gAthA - uggataveNaNNANI jaM kammaM khavadi bhavahi bahuehiM / taM NANI tihi gutto khave aMtomuhutte || 53 // saMskRta - ugratapasA jJAnI yat karma kSapayati bhavairbahukaiH / tajjJAnI tribhiH guptaH kSapayati antarmuhUrttena // 53 // artha -- ajJAnI hai so ugra kahiye tIvra jo tapa tAkari bahuta bhavanikara jo karma kSaya karai hai tisa karmakUM jJAnI muni tIna guptikara yukta bhayA antarmuhUrtari kSaya kare hai // bhAvArtha -- jo jJAnakA sAmarthya hai so tIvra tapakAbhI sAmarthya nAMhI jAtaiM aisaiM hai - jo ajJAnI aneka kaSTa sahi kari tIvra tapakUM karatAM saMtA koDyAM bhavanikari jo karmakA kSaya karai so Atma bhAvanAsahita jJAnI muni ti karmakaM antarmuhUrta meM kSaya kare hai, yaha jJAnakA sAmarthya hai // 53 // maiM kahai hai jo iSTa vastukA saMbaMdhakari paradravyaviSai rAgadveSa karai hai so tisa bhAva kari ajJAnI hoya hai, jJAnI yAtaiM ulaTA hai:gAthA - suhajoeNa subhAvaM paradavve kuNar3a rAgado sAhU / -- so teNa hu aNNANI gANI etto hu vivarIo // 54 // saMskRta - zubhayogena subhAvaM paradravye karoti rAgataH sAdhuH / saH tena tu ajJAnI jJAnI etasmAttu viparItaH // 54 // artha -- zubha yoga kahiye Apake iSTa vastu tAkA yoga saMbaMdhakari paradravyaviSai subhAva kahiye prItibhAva tAhi karai hai so pragaTa rAga dveSa Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitA hai, iSTaviSai rAga bhayA taba aniSTa vastuviSai dveSabhAva hoyahI; aiseM jo rAga dveSa karai hai so tisa kAraNakAra rAgI dveSI ajJAnI hai, bahuri yAteM viparIta kahiye ulaTA hai paradravyaviSai rAga dveSa nAMhI kare hai so jJAnI hai // bhAvArtha- jJAnI samyagdRSTI munikai paradravyaviSai rAgadveSa nAMhI hai jAteM rAga jAkUM kahiye jo -- paradravyakUM sarvathA iSTa mAMni rAga karai taisehI aniSTa mAMni dveSa karai, so samyagjJAnI paradravyakUM iSTa aniSTa kalpai nAMhI taba kAhekUM rAga dveSa hoya, cAritramohake udayateM kachU dharmarAga hoya tAkUM bhI roga jAMNi bhalA na jANeM taba anyasUM kaiseM rAga hoya, paradravyasUM rAga dveSa karai so tau ajJAnI hai; aiseM jAnanAM // 54 // Age kahai hai jo jaiseM paradravyakai viSai rAgabhAva hoya hai taiseM mokSakai nimittabhI rAga hoya tau so bhI rAga AsravakA kAraNa hai, so bhI jJAnI na karai; - gAthA - AsavahedUya tahA bhAvaM mokkhassa kAraNaM havadi / sote hu aNNANI AdasahAvA hu vivarIo // 55 // saMskRta - Asravahetuzca tathA bhAvaH bhokSasya kAraNaM bhavati / saH tena tu ajJAnI AtmasvabhAvAtu viparItaH || 55 // artha--jaisaiM paradravyaviSai rAga karmabaMdhakA kAraNa pUrvai kahyA taisAhI rAga bhAva jo mokSanimittabhI hoya tau AsravahIkA kAraNa hai karmakA baMdhahI karai hai tisa kAraNa kari jo mokSakUM paradravyakI jyoM iSTa mAni taisaiMhI rAgabhAva karai tau so jIva munibhI ajJAnI hai jAtaiM kaisA hai so AtmasvabhAva viparIta hai, AtmasvabhAvakUM jAnyAM nAMhI // bhAvArtha -- mokSa tau sarva karmanita rahita apanAMhI svabhAva hai ApakaM sarva karma rahita honAM, tAtaiM ye bhI rAgabhAva jJAnIkai na hoya; yadyapi Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 325 cAritra mohakA udaya hoya tau tisa rAgakU baMdhakA kAraNa jAMni rogavat choDyA cAhai tau jJAnI hai hI, ara isa rAgabhAvakU bhalA jAMNi Apa karai tau ajJAnI hai AtmAkA svabhAva sarva rAgAdikatai rahita hai tAkU yA na jAnyAM; aisaiM rAgabhAvakU mokSakA kAraNa ara bhalA jAMni karai tAkA niSedha jAnanAM // 55 // Aja kahai hai jo-karmahI mAtra siddhi mAnai hai tAneM AtmasvabhAva jAnyAM nAMhI so ajJAnI hai jinamata pratikUla hai;gAthA--jo kammajAdamaio sahAvaNANassa khaMDadUsayaro / so teNa du aNNANI jiNasAsaNadUsago bhnnido||56|| saMskRta-yaH karmajAtamatikaH svabhAvajJAnasya khaMDadUSaNakaraH / saH tena tu ajJAnI jinazAsanadUSakaH bhnnitH||56|| artha-jo karmahIkai virSe upajai hai vuddhi jAkai aisA puruSa hai so svabhAvajJAna jo kevalajJAna tAkU khaMDarUpa dUSaNakA karanevAlA hai, iMdriyajJAna khaMDakhaMDarUpa hai apaneM apane viSayakU jAnaiM hai tisamAtrahI jJAnakU mAna hai tisa kAraNakari aisaiM mAnanevAlA ajJAnI hai jinamatakA dUSaNa karai hai|| __ bhAvArtha-bhImAMsakamatI karmavAdI haiM sarvajJakU mA. nAhI, indriyajJAnamAtrahI jJAnakU mAneM haiM, kevalajJAnakU mAneM nAhI, tAkA ihAM niSedha kiyA hai jAteM jinamatamaiM AtmAkA svabhAva sarvakA jAnanevAlA kevalajJAnasvarUpa kahyA hai so karmake nimittateM AcchAdita hoya iMdriyanikai dvArai kSayopazamake nimittauM khaMDarUpa bhayA khaMDa khaMDa viSayanikU jAneM hai, karmakA nAza bhaye kevalajJAna pragaTa hoya taba AtmA sarvajJa hoya hai aisaiM mImAMsaka matI mAneM nAMhI so ajJAnI hai jinamatatai Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 paMDita jayacaMdracI chAvar3A viracitapratikUla hai karmamAtrahIka virSe jAkI buddhi gata hoya rahI hai; aisaiM koU aura bhI mAneM sau aisAhI jAnanAM // 56 / / ___ AgaiM kahai hai jo jJAna cAritra rahita hoya ara tapa samyaktva rahita hoya ara anya bhI kriyA bhAvapUrvaka na hoya to aisaiM kevala liMga bheSamAtrahI kari kahA sukha hai ? kichU bhI nAhI;gAthA--NANaM carittahINaM desaNahINaM tavehiM saMjuttaM / aNNesu bhAvarahiyaM liMgaggahaNeNa kiM sokkhaM // 57 // saMskRta-jJAnaM cAritrahInaM darzanahIMnaM tapobhiH saMyuktam / anyeSu bhAvarahitaM liMgagrahaNena kiM saukhyam // 57 // artha-jahAM jJAna tau cAritrarahita hai, bahuri jahAM tapakari tau yukta hai ara darzana jo samyatkva tAkAra rahita hai, bahuri anya bhI Avazyaka Adi kriyA haiM tini virSe zuddhabhAva nAhI hai; aisaiM liMga jo bheSa tAke grahaNavirSe kahA sukha hai // __ bhAvArtha-koI muni bheSamAtra tau muni bhayo ara zAstra bhI par3heM haiM tAkU kahai hai jo-zAstra paDhi jJAna to kiyA parantu nizcaya cAritra jo zuddha AtmAkA anubhavarUpa tathA bAhya cAritra nirdoSa na kiyA ara tapakA kleza bahuta kiyA ara samyaktva bhAvanA na bhaI ara Avazyaka Adi bAhya kriyAkarI ara bhAva zuddha na lagAyA to aise bAhya bheSamAtramai to kleza hI bhayA kucha zAntabhAvarUpa sukha tau na bhayA ara yahu bheSa paralokake sukhake viauM bhI kAraNa na bhayA; tAtai samyaktvapUrvaka bheSa dhAranAM zreSTha hai // 57 // Aja sAMkhyamatI AdikA AzayakA niSedha ka hai; gAthA-acceyaNaM pi cedA jo maNNai so havei aNNANI / so puNa NANI bhaNio jo maNNai ceyaNe cedA // 58 // Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhaassaavciinkaa| 327 saMskRta-acetanepi cetanaM yaH manyate saH bhavati ajJAnI / saH punaH jJAnI bhaNitaH yaH manyate cetane cetanam 58 ___ artha--jo acetanavi cetanakU mAneM hai so ajJAnI hai bahuri jo. cetanavirSe hI cetanakU mAna hai so jJAnI kahyA hai // bhAvArtha--saMkhyamatI aisaiM kahai hai jo puruSa tau udAsIna cetanAsvarUpa nitya hai ara yaha jJAna hai so pradhAna dharma hai, tAke matamaiM so puruSakU udAsIna cetanAsvarUpa mAnyAM so jJAna vinA tau jaDahI bhayA, jJAnavinA cetana kAhekA ? bahuri jJAnakU pradhAnakA dharma mAnyA ara pradhAna* jaDa mAnyAM taba acetanavirSe cetanAmAnI taba ajJAnIhI bhayA / bahuri naiyAyika vaizeSikamatI guNa guNIkai sarvathA bheda mAneM hai taba cetanA guNa jIvatai nyArA mAnyAM taba jIva to acetanahI rahyA aisaiM acetanavirSe cetanapaNAM mAnyA / bahuri bhUtavAdI cArvAka bhUta pRthvI Adika" cetanatA upajI mAne hai tahAM bhUta tau jaDa hai tinivirSe cetanatA kaise upajai / ityAdika anya bhI keI mAneM haiM te sAre ajJAnI haiM tAteM cetanavirSe hI cetana mAnai so jJAnI hai, yaha jinamata hai // 58 // __ AgaiM kahai hai jo taparahita tau jJAna ara jJAnarahita tapa ye doU hI akArya haiM doU saMyukta bhayehI nirvANa hai;gAthA-tavarahiyaM jaNANaM NANavijutto tavo vi akayattho / tamhA NANataveNaM saMjutto lahai NivvANaM // 59 // saMskRta-taporahitaM yat jJAnaM jJAnaviyuktaM tapaH api akRtArtham / tasmAt jJAnatapasA saMyuktaH labhate nirvANam // 59 // artha-jo jJAna taparahita hai bahuri jo tapa hai so bhI jJAnarahita hai tau doUhI akArya haiM tA" jJAna tapakari saMyukta hai so nirvANakU pAvai hai|| Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita - bhAvArtha -- anyamatI sAMkhyAdika koI tau jJAnacarcA to bahuta karai hai ara ka hai hai - jJAnahI mukti hai ara tapa karai nAMhI, viSayakaSAyanikUM pradhAnakA dharma mAMni svacchaMda pravat / bahuri keI jJAnakUM niSphala mAMni ara tAkUM yathArtha jAnaiM nAMhI ara tapa klezAdikahIteM siddhi mAMni tAke karane maiM tatpara rahai / tahAM AcArya kahai hai - ye doUhI ajJAnI haiM je jJAnasahita tapa kare haiM te jJAnI haiM vahI mokSa pAvaiM haiM, yaha anekAMtasvarUpa jinamatakA upadeza hai // 59 // AgaiM yAhI arthakaM udAharaNa dRDha kareM hai; gAthA - dhuvasiddhI titthayaro caraNANajudo karei tavayaraNaM / NAUNa dhuvaM kujjA tavayaraNaM NANatto vi // 60 // saMskRta - dhruvasiddhistIrthaMkaraH caturjJAnayutaH karoti tapazcaraNam / jJAtvA dhruvaM kuryAt tapazcaraNaM jJAnayuktaH api // 60 // artha -- AcArya kahai hai- dekho jAkai niyamakari mokSa honI hai ara cyAra jJAna mati zruta avadhi mana:paryaya inikari yukta hai aisA tIrthaMkara hai so bhI tapazcaraNa kare haiM, aisaiM nizcayakari jAMni jJAnakari yukta hotaiM bhI tapa karanAM yogya hai // bhAvArtha tIrthakara mati zruti avadhi ini tIna jJAna sahita tau janamai hai bahuri dIkSA leteMhI mana:paryaya jJAna upajai hai bahuri mokSa jAkai niyamakari honI hai tauU tapa kare hai, tAtaiM aisA jAMni jJAna hoteMbhI tapa kara - neviSai tatpara honAM, jJAnamAtrahI mukti na mAnanIM // 60 // AgaiM jo bAhyaliMgakari sahita hai ara abhyaMtaraliMgarahita hai so svarU pAcaraNa cAritrataiM bhraSTa bhayA mokSamArgakA vinAza karanevAlA hai, aisA sAmAnyakari kahai hai; Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuMDakI bhaassaavcnikaa| 329 gAthA-bAhiraliMgeNa judo abbhaMtaraliMgarahiyapariyammo / so sagacarittabhaho mokkhapahaviNAsago sAhU // 61 // saMskRta-bAhyaliMgena yutaH abhyaMtaraliMgarahitaparikA / saH svakacAritrabhraSTaH mokSapathavinAzakaH saadhuH||61|| artha---jo jIva bAhyaliMga bheSakAra saMyukta hai, ara abhyaMtaraliMga jo paradravyate sarva rAgAdika mamatvabhAva rahita AtmAkA anubhavana tAkari rahita hai parikarma kahiye parivartana jAmaiM aisA muni hai so svakacAritra kahiye apanA AtmasvarUpakA AcaraNa jo cAritra tAkAra bhraSTa hai, yAhItaiM mokSamArgakA vinAza karanevAlA hai // - bhAvArtha---yaha saMkSepakari kahyA jAnUM jo bAhyaliMgasaMyukta hai ara abhyaMtara kAhaye bhAvaliMga rahita hai so svarUpAcaraNa cAritrata bhraSTa bhayA mokSamArgakA nAza karanevAlA hai // 61 // ___ AgaiM kahai hai---jo mukhakari bhAyA jJAna hai so duHkha Aye naSTa hoya hai tAtai tapazcaraNasahita jJAnakU bhAvanAM;anuSTupaH-suheNa bhAvidaM NANaM duhe jAde viNassadi / . tamhA jahAvalaM joI appA dukkhehi bhAvae // 62 // saMskRta-sukhena bhAvitaM jJAnaM duHkhe jAte vinazyati / tasmAt yathAbalaM yogI AtmAnaM duHkhaiH bhaavyet||62|| ___ artha-jo sukhakari bhAyA huvA jJAna hai so upasarga parISahAdikari duHkhaLU upajeteM naSTa hojAya hai tAteM yaha upadeza hai jo yogI dhyAnI muni hai so tapazcaraNAdike kaSTa duHkhasahita AtmAkU bhAvai // ___ bhAvArtha--tapazcaraNakA kaSTa aMgIkAra kari jJAnakU bhAvai tau parISaha Aye jJAnabhAvanAtai cigai nAMhI tAtai zaktisArU duHkha sahita jJAnakU bhAvanA, Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita-- sukhahImaiM bhAvai duHkha Aye vyAkula hoya taba jJAnabhAvanA na rahai; tAte yaha upadeza hai // 62 // ___ Agai kahai hai jo-AhAra Asana nidrA iniLU jItikari AtmAkU dhyAvanA;gAthA-AhArAsaNaNiddAjayaM ca kAUNa jiNavaramaeNa / jhAyavvo NiyaappA NAUNaM gurupasAeNa // 63 // saMskRta-AhArAsananidrAjayaM ca kRtvA jinavaramatena / dhyAtavyaH nijAtmA jJAtvA guruprasAdena // 63 // artha-AhAra Asana nidrA iniLU jItikari ara jinavarake mata kari guruke prasAdakari jAni nija AtmAkU ghyAvaNAM // bhAvArtha-AhAra Asana nidrAkU jItikari AtmAkU ghyAvanAM to anyamatIbhI kahaiM haiM parantu tinikai yathArtha vidhAna nAhI tAtaiM AcArya kahai hai ki jaisaiM jinamatamaiM kahyA hai tisa vidhAnaka gurunike prasAdakari jAMni ara dhyAye saphala hai, jaise jainasiddhAntamaiM AtmAkA svarUpa tathA dhyAnakA svarUpa ara AhAra Asana nidrA inike jItanekA vidhAna kahyA hai taiseM jAMnikari tinimaiM pravarttanAM // 63 // AgaiM AtmAkU dhyAvanAM so AtmA kaisA hai, so kahai hai,gAthA-appA carittavaMto daMsaNaNANeNa saMjudo appA / so jhAyabo NicaM gAUNaM gurupasAeNa // 64 // saMskRta-AtmA cAritravAn darzanajJAnena saMyutaH AtmA / saH dhyAtavyaH nityaM jJAtvA guruprasAdena // 64 // artha-AtmA hai so cAritravAn hai bahuri darzana jJAnakari sahita hai aisA AtmA guruke prasAdakari jAni dhyAvanAM // Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 331 mmmmmmmmmmmmm ___ bhAvArtha-AtmAkA rUpa darzanajJAnacAritramayI hai so yAkA rUpa jainagurunike prasAdakari jAnyA jAya hai| anyamatI apanI buddhikalpita jaise taisaiM mAni dhyAveM haiM tinikai yathArtha siddhi nAhIM; tAteM jainamatakai anusAra dhyAvanAM aisA upadeza hai // 64 // ___ AgaiM kahaiM haiM--AtmAkA jAnanAM bhAvanAM viSayaniteM virakta honA ye uttarottara duHkha" pAiye hai;gAthA-dukkhe Najjai appA appA pAUNa bhAvaNA dukkhaM / bhAviyasahAvapuriso visayesu virajae dukkhaM // 65 // saMskRta-duHkhena jJAyate AtmA AtmAnaM jJAtvA bhAvanA duHkham / bhAvitasvabhAvapuruSaH viSayeSu virajyati duHkham // 65 // artha-prathama tau AtmAkU jAniye hai so duHkhateM jAniye hai, bahuri AtmAkU jAnikari bhI bhAvanA karanA pheri pheri yAhIkA anubhava karanAM duHkhateM hoya hai, bahuri kadAcit bhAvanAM bhI koI prakAra hoya to bhAyA hai jinabhAvanA jAnaiM aisA puruSa viSayanivirSe virakta baDe duHkhateM hoya hai| bhAvArtha-AtmAkA jAnanAM bhAvanAM viSayaniteM virakta honAM uttarottara yaha yoga milanAM bahuta durlabha hai, yAteM yaha upadeza hai jo-yoga mile pramAdI na honAM // 65 // ___ AgaiM kahaiM haiM jaise viSayanimaiM yaha manuSya pravat" hai tetaiM AtmajJAna na. hoya hai;gAthA-tAma Na Najjai appA visaesu Naro pavaTTae jAma / visae virattacitto joI jANei appANaM // 66 // saMskRta-tAvanna jJAyate AtmA viSayeSu naraH pravartate yAvat / viSaye viraktacitaH yogI jAnAti AtmAnam // 66 // Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita artha--jerauM yaha manuSya indriyanike viSayanivirSe pravatrte hai terauM AtmAkU nAMhI jAnaiM hai tAteM yogI dhyAnI muni hai so viSayanivirSe virakta hai citta jAkA aisA bhayA saMtA AtmAkU jAneM hai // ___ bhAvArtha-jIvakA svabhAvakai upayogakI aisI svacchatA hai jo jisa jJeya padArthasUM upayukta hoya taisAhI ho jAya hai, tA. AcArya kahai haiM jo-jeviSayanimaiM citta rahai terauM tinirUpa rahai hai AtmAkA anubhava nAhI hoya; tArauM yogI muni aisA vicAri viSayaniteM virakta hoya AtmAmaiM upayoga lagAvai taba AtmAkU jAnai anubhavai tAtai viSayaniteM virakta honA yaha upadeza hai // 66 // ___ AgaiM isahI artha* dRDha kara hai jo AtmAkU jAni karibhI bhAvanA binA saMsArahImaiM rahai hai;gAthA-appA NAUNa NarA keI sabbhAvabhAvapanbhaTTA / hiMDaMti cAuraMgaM visayesu vimohiyA mUDhA // 67 // saMskRta-AtmAnaM jJAtvA narAH kecit sadbhAvabhAvaprabhraSTAH / hiNDante cAturaMgaM viSayeSu vimohitAH mUDhAH // 67 / / artha--keI manuSya AtmAkU jAnikaribhI apane svabhAvakI bhAvanAtai atyaMta bhraSTa bhaye viSayanivirSe mohita hoya kari ajJAnI mUrkha cyAra gatirUpa saMsAravirSe bhramai hai // 67 // __ bhAvArtha-pahaleM kahyAthA jo AtmAkU jAnanAM bhAvanAM viSayanita virakta honAM ye uttarottara durlabha pAiye hai, tahAM viSayanimaiM lagyA prathama tau AtmAkU jAneM nAMhI aise kahyA, aba ihAM aise kahyA jo AtmAkU jAnikaribhI viSayanikai vazIbhUta bhayA bhAvanA na karai tau saMsArahImaiM bhramai hai, tAtai AtmAkU jAni viSayaniteM virakta honAM yaha upadeza hai||67 // Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM pokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 333. ___ AneM kahai hai jo viSayanitai virakta hoya AtmAkU jAni kari bhAvai haiM te saMsArakU chor3eM haiM;--- gAthA-je puNa visayavirattA appA NAUNa bhAvaNAsahiyA / chaMDaMti cAuraMgaM tavaguNajuttA Na saMdeho // 68 // saMskRta-ye punaH viSayaviraktAH AtmAnaM jJAtvA bhaavnaashitaaH| tyajanti cAturaMgaM tapoguNayuktAH na sandehaH // 68 // artha--punaH kahiye bahuri je puruSa muni viSayanitai virakta hoyakari AtmAkU jAMni bhAvai haiM bAraMbAra bhAvanAkari anubhaveM haiM te tapa kahiye bAraha prakAra tapa ara mUlaguNa uttaraguNanikari yukta bhaye- saMsArakU choDeM haiM, mokSa pAbaiM haiM / __ bhAvArtha-viSayaniteM virakta hoya AtmAkU jAni bhAvanA karanI yAteM saMsArateM chUTi mokSa pAvo, yaha upadeza hai // 68 // AgeM kahai hai jo paradravyavirSe lezamAtrabhI rAga hoya to so puruSa. ajJAnI hai, apanAM svarUpa jAnyAM nAhI; gAthA-paramANupamANaM vA paradavve radi havedi mohaado| so mUDho aNNANI AdasahAvassa vivarIo // 69 // saMskRta-paramANupramANaM vA paradravye ratirbhavati mohAt / saH mUDhaH ajJAnI AtmasvabhAvAt viparItaH // 69 // ___ artha--jA puruSakai paradravyaviSaM paramANupramANabhI lezamAtra mohate rati kahiye rAga prIti hoya tau so puruSa mUDha hai, ajJAnI hai AtmasvabhAvateM viparIta hai| bhAvArtha--bhedavijJAna bhaye pIche jIva ajIvakU nyAre jAnaiM taba paradravyakU apanAM na jAnaiM taba tisatai rAga bhI na hoya, ara jo rAga hAya tau--jAniye--yAneM ApA parakA bheda jAnyAM nAhI, ajJAnI hai, Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 paMDita jayacaMdrajI jhAvar3A viracita AtmasvabhAva pratikUla hai; ara jJAnI bhaye pIche cAritramohakA udaya rahe jese kaLUka rAga rahai hai tA* karmajanya aparAdha mAna hai, tisa rAgarauM rAga nAhI hai tA virakta hI hai tAtai jJAnI paradravya rAgI na kahiye; aiseM jAnanAM // ___ AauM isa arthakU saMkSepakari kahai hai;gAthA-appA jhAyaMtANaM daMsaNasuddhINa diDhacarittANaM / hodi dhuvaM NivvANaM visaesu virattacittANaM // 70 // saMskRta-AtmAnaM dhyAyatAM darzanazuddhInAM dRDhacAritrANAm / bhavati dhruvaM nirvANaM viSayeSu viraktacittAnAm // 70 // artha-je pUrvokta prakAra biSayanitUM virakta hai citta jinikA, bahuri AtmAkU dhyAyate saMte varte haiM, bahuri bAhya abhyaMtara darzanakI zuddhatA jinikai hai, bahuri dRDha cAritra jinikai hai, tinikai nizcayakari nirvANa hoya hai // ___ bhAvArtha-pUrva kahyA jo viSayanitUM virakta hoya AtmAkA svarUpa jAMni je AtmAkI bhAvanA kareM haiM te saMsAra" chUTeM haiM, tisahI arthakU saMkSepakari kahyA hai--jo iMdriyanike viSayanitUM virakta hoya bAhya abhyaMtara darzanakI zuddhatAkari dRDha cAritra pAle haiM tinikai niyamakari nirvANakI prApti hoya hai, iMdriyanike viSayanivirSe AsaktatA hai so sarva anarthakA mUla hai tA" initeM virakta bhaye upayoga AtmAmaiM lAgai jaba kArya siddhi hoya hai // 70 // AgeM kahai hai jo paradravyavirSe rAga hai so saMsArakA kAraNa hai tAteM yogIzvara AtmAvirSe bhAvanA karai hai;-- anuSTupa-jeNa rAgo pare davve saMsArassa hi kAraNaM / teNAvi joiNo NicaM kujjA appe samAvaNA 71 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 335 saMskRta - yena rAgaH pare dravye saMsArasya hi kAraNam / tenApi yogI nityaM kuryAt Atmani svabhAvanAm 71 artha --jA kAraNakara paradravyaviSai rAga hai so saMsArahIkA kAraNa hai tisa kAraNahI kari yogIzvara muni hai te nitya AtmAhIviSai bhAvanA kare haiM // bhAvArtha -- koI aisI AzaMkA kare jo -- paradravyaviSai rAga kare kahA hoya hai ? paradravya hai so para hai hI, apanaiM rAga jisakA bhayA sisakAla hai pIcheM miTi jAya hai tAkUM upadeza kiyA hai--paradravyasUM rAga kiye paradravya apanI lAra lAge hai yaha prasiddha hai bahuri apaneM rAgakA saMskAra dRDha hoya hai taba paraloka tAMI bhI calyA jAya hai yaha aau yukti siddha haiM; ara jinAgamamaiM rAgateM karmakA baMdha kahyA tisakA udaya anya janmakUM kAraNa hai aiseM paradravyaviSai rAgataiM saMsAra hoya hai; tAtaiM yogIzvara muni paradravyateM rAga choDi AtmAviSai nirantara bhAvanA rAkhai hai // 71 // AgaiM kahai hai jo aise samabhAvataiM cAritra hoya hai;anuSTupa - viMdAe ya pasaMsAe dukkhe ya suhasu ya / sattUrNaM caiva vaMdhUNaM cAritaM samabhAvado // 72 // saMskRta - niMdAyAM ca prazaMsAyAM duHkhe ca sukheSu ca / zatraNAM caiva baMdhUnAM cAritraM samabhAvataH // 72 // artha -- niMdAvirSe bahuri prazaMsAvirSai bahuri duHkhaviSai bahuri sukhaviSai bahuri zatrUniviSai bahuri baMdhu mitraniviSai samabhAva jo samatApariNAma rAMge dveSa rahitapaNAM, aise bhAvataiM cAritra hoya hai // bhAvArtha ---- cAritrakA svarUpa yahu kayA hai jo AtmAkA svabhAva hai so karmake nimittataiM jJAnaviSai paradravyataiM iSTa aniSTa buddhi hoya hai, Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita tisa iSTa aniSTa buddhikA abhAvateM jJAnahImeM upayoga lAgeM tAkU zuddhopayoga kahiye hai so hI cAritra hai, so yaha hoya jahAM nindA prazaMsA duHkha sukha zatru mitravirSe samAna buddhi hoya hai, nindA prazaMsAkA dvidhAbhAva mohakarmakA udayajanya hai, yAkA abhAva so hI zuddhopayogarUpa cAritra hai // 72 // AgeM kahai hai--jo keI mUrkha aiseM kahai haiM jo abAra paMcamakAla hai so AtmadhyAnakA kAla nAhI, tinikA niSedha karai hai,gAthA-cariyAvariyA vadasamidivajiyA suddhabhAvapabbhahA / keI jaMpati NarA Na hu kAlo jhANajoyassa // 73 // saMskRta-caryAvRtAH vratasamitivarjitAH shudbhaavprbhrssttaaH| kecit jalpaMti narAH na sphuTaM kAlaH dhyAnayogasya 73 artha-jo keI nara kahiye manuSya aise haiM jo caryA kahiye AcArakriyA so hai AvRta jinakai cAritra mohakA udaya prabala hai tAkIra caryA prakaTa na hoya hai yAhI vratasamitikari rahita haiM bahuri mithyA abhiprAyakari zuddhabhAva" atyaMta bhraSTa haiM, te aisaiM kahaiM haiM jo-abAra paMcamakAla hai so yahu kAla pragaTa dhyAna yogakA nAhI // 73 // te prANI kaise haiM so AgeM kahai haiM;gAthA-sammattaNANarahio abhavvajIvo hu mokkhaparimukko / saMsArasuhe surado Na hu kAlo bhaNai jhANassa // 74 // saMskRta-samyaktvajJAnarahitaH abhavyajIvaH sphuTaM mokssprimuktH| saMsArasukhe surataH na sphuTaM kAlaH bhaNati dhyAnasya 74 artha--pUrvokta dhyAnakA abhAva kahanevAlA jIva kaisA hai samyaktva ara jJAnakari rahita hai abhavya hai yAhI mokSakari rahita hai, ara saMsArake Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 337 iMdriya sukha hai tinihIkU bhale jAMni tinimaiM rata hai, Asakta hai, yA" kahai hai-jo abAra dhyAnakA kAla nAhI // ___ bhAvArtha-jAkU iMdriyanike sukhahI priya lAgeM haiM ara jIvAjIva padArthakA zraddhAna jJAna" rahita hai, so aisaiM kahai hai jo abAra dhyAnakA kAla naaNhii| yAteM jAniye hai--aisaiM kahanevAlA abhavya hai yAkai mokSa na hoyagI // 74 // pheri kahai hai jo abAra dhyAnakA kAla na kahai hai tAneM paMca mahAvrata pAMca samiti tIna guptikA svarUpa jAnyAM nAhI;-- gAthA-paMcasu mahavvadesu ya paMcasu samidIsu tIsu guttIsu / jo mUDho aNNANI Na hu kAlobhaNai jhANassa // 75 // saMskRta-paMcasu mahAvrateSu ca paMcasu samitiSu tisRSu guptiSu / yaH mUDhaH ajJAnI na sphuTaM kAlaH bhaNiti dhyAnasya 75 ___ artha-jo pAMca mahAvrata pAMcasamiti tIna gupti ini virSe mUDha hai ajJAnI hai inikA svarUpa nAhI jAneM hai ara cAritramohake tIvra udayateM iniGa pAli na sake hai, so aisaiM kahai haiM jo abAra dhyAnakA kAla nAMhI hai // 75 // __ AgeM kahai hai jo abAra isa paMcamakAlamaiM dharmadhyAna hoya hai, yaha na mAneM hai so ajJAnI hai, gAthA-bharahe dussamakAle dhammajjhANaM havei sAhussa / taM appasahAvaThide Na humaNNai so vi aNNANI // 76 // saMskRta-bharate duHSamakAle dharmadhyAnaM bhavati sAdhoH / tadAtmasvabhAvasthite na hi manyate so'pi ajJAnI 76 artha-isa bharatakSetravirSe duHSamakAla jo paMcamakAla tAvirSe sAdhu munikai dharmadhyAna hoya hai so yaha dharmadhyAna AtmasvabhAvakai vi sthita haiM a. va. 22 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitatisa munikai hoya hai; yaha na mA so ajJAnI hai jALU dharmadhyAnakA svarUpakA jJAna nAhI // __bhAvArtha-jinasUtramaiM isa bharatakSetra paMcamakAlamaiM AtmAbhAvanAvipaiM sthita munikai dharmadhyAna kahyA hai; jo yaha na mAne so AjJAnI hai, jAkU dharmadhyAnake svarUpakA jJAna nAMhIM // 76 // ___ AgaiM kahaiM haiM---jo abAra kAlamaiMbhI ratnatrayakA dhArI muni hoya so svargavirSe laukAntikapaNAM indrapaNAM pAya tahAMta caya mokSa jAya hai, aise jinasUtramaiM kahyA hai;gAthA-anja vi tirayaNasuddhA appA jhAevi lahai iMdattaM / loyaMtiyadevattaM tattha cuA Nivvudi jaMti // 77 // saMskRta-adya api triratnazuddhA AtmAnaM dhyAtvA labhaMte indratvam . laukAntikadevattvaM tataH cyutvA nivRtiM yAMti // 77 // artha-abAra isa paMcamakAlamaiMbhI je muni samyagdarzana jJAna cAritra zuddhakari saMyukta hoya haiM te AtmAkU dhyAyakari iMdrapaNAM pAe~ haiM tathA laukAMtikadevapaNAM pA haiM, bahuri tahAMteM caya kari nirvANakU prApta hoya ____ bhAvArtha-koI kahai hai jo abAra isa paMcamakAlabhaiM jinasUtramaiM mokSa honAM kayA nAhIM tAtai dhyAnakA karanAM tau niSphala kheda hai, tAkU kahe hai re bhAI ! mokSa jAno niSedhyo he ara zukadhyAna niSedhyo hai; dharmadhyAna tau niSedhyA nAMhI abAra je muni ratnatrayakari zuddha bhaye dharmadhyAnamaiM lIna hoya AtmAkU dhyAveM haiM te muni svargamaiM indrapaNAM pAe~ haiM athavA laukAntikade va ekAbhavatArI hai tinimaiM jAya upajai haiM tahAMteM cayakari manuSya hoya mokSa pA haiM / aise dharmadhyAnate paraMparA mokSa hoya taba sarvathA niSedha Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 339 kAkUM kIjiye, je niSedha kareM te ajJAnI midhyAdRSTI haiM tinikUM viSayakapAyanimaiM svacchanda rahanA hai tAteM aise kahaiM hai // 77 // Age hai hai jo abAra kAla maiM dhyAnakA abhAva mAMni ara muni liMga grahaNa kiyA tisakaM gauNakari pApamaiM pravarteM haiM te mokSamArgataiM cyuta haiM; gAthA - je pAvamohiyamaI liMgaM ghettUNa jiNavariMdANaM / pAvaM kuNati pAvA te cattA mokkhamaggami // 78 // saMskRta - ye pApamohitamatayaH liMgaM gRhItvA jinavarendrANAm / pApaM kurvanti pApAH te tyaktvA mokSamArge // 78 // artha-- je pApakarmakAra mohita hai buddhi jinikI aise haiM te jinavarendraM tIrthaMkarakA liMga grahaNa karibhI pApa kareM haiM te pApI mokSamArgataiM haiM // bhAvArtha --je pahalai nirvratha liMga dhAnya pIcheM aisI pApa buddhi upajI-jo abAra dhyAnakA tau kAla nAMhI tAtaiM kAhekuM prayAsa kareM, aisaiM vicAra ara pApamaiM pravarttaneM lagijAya haiM, te pApI haiM, tinikai mokSamArga nAMhI // 72 // Age kahai haiM jo je mokSamArga cyuta haiM te kaise haiM;gAthA - je paMcacelasattA graMthaggAhIya jAyaNAsIlA / AdhAkammammi rayA te cattA mokkhamaggami // 79 // saMskRta - ye paMcacelasaktAH graMthagrAhiNaH yAcanAzIlAH / adhaH karmaNi ratAH te tyaktAH mokSamArge // 79 // artha -- paMca prakArake cela kahiye vastra tiniviSai Asakta haiM; aMDaja, karpAsaja, valkala, carmaja, romaja aiseM paMca prakAra va maiM sUM koI eka vastra grahaNa kareM haiM, bahuri graMthagrAhI kahiye parigrahake grahaNa karanevAle Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita haiM, bahuri yAcanAzIla kahiye yAcanA mAganekAhI jinikA svabhAva hai, bahuri adhaHkarma jo pApakarma tAvi rata haiM sadoSa AhAra kareM haiM te mokSamArga" cyuta haiM // bhAvArtha--ihAM Azaya aisA hai jo pahalai tau nitha digaMbara muni bhaye the pAThe kAladoSa vicAri cAritra pAlaneMkU asamartha hoya nirgrantha liMgarauM bhraSTa hoya vastrAdika aMgIkAra kiyA, parigraha rAkhanelage yAcanA karane lageM adhaHkarma auddozika AhAra karanelage tinikA niSedha hai te mokSamArga" cyuta haiN| pahalaiM to bhadrabAhusvAmI nirgantha the| pIche durbhikSakAlamaiM bhraSTa hoya arddhaphAlaka kahAvai the pIchai tinimaiM zvetAMbara bhaye tinimaiM tini. tisa bheSake pokhaneM* sUtra banAye tinimaiM keI kalpita AcaraNa tathA tisakI sAdhaka kathA likhI / bahuri ini sivAya anya bhI keI bheSa badale, aisaiM kAla doSaH bhraSTanikA saMpradAya pravarte he so yaha mokSamArga nAhI hai, aisA janAyA hai| yA" inibhraSTanikU dekhi aisA hI mokSamArga hai, aisA zraddhAna na karanAM // 79 // AgaiM kahai hai jo mokSamArgI to aise muni haiM;gAthA-NiggaMthamohamukkA bAvIsaparIpahA jiyakasAyA / pAvAraMbhavimukkA te gahiyA mokkhamaggammi // 8 // saMskRta-nigraMthAH mohamuktAH dvAviMzatiparISahAH jitkssaayaaH| pApAraMbhavimuktAH te gRhItAH mokSamArge // 8 // artha-je muni nigraMtha haiM parigrahakari rahita haiM, bahuri moha kari rahita haiM kAhU paradravyasUM mamatvabhAva jinikai nAMhI hai, bahuri bAIsa parISahanikA sahanA jinikai pAiye hai, bahuri jIte haiM krodhAdi kaSAya jinina~, bahuri pApAraMbhakari rahita haiM gRhasthake karanekA AraMbhAdika pApa hai Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 341 tisamaiM nAhI pravatrte haiM, aise haiM te muni mokSamArgamaiM grahaNa kiye haiM mAne haiN|| __bhAvArtha-muni haiM te laukika kaSTani rahita haiM jaisA jinezvara mokSamArga bAhya abhyaMtara paritrahate rahita nagna digaMbararUpa kahyA hai taisemaiM pravarte haiM te hI mokSamArgI haiM, anya mokSamArgI nAhI haiM // 80 // ___ ANa pheri mokSamArgIkI pravRtti kahaiM haiM;-- gAthA-uddhaddhamajjhaloye keI majjhaM Na ahayamegAgI / iyabhAvaNAe joI pAvaMti hu sAsayaM ThANaM // 81 // saMskRta-udhiomadhyaloke kecit mama na ahkmekaakii| iti bhAvanayA yoginaHprApnuvaMti sphuTaM zAzvataM sthAnaM // artha--muni aisI bhAvanA karai--upraloka madhyaloka adholoka ini tInUM lokamaiM merA koI bhI nAMhI hai, maiM ekAkI AtmAhUM, aisI bhAvanA kari yogI muni pragaTapaNa zAzvatA sukha hai tAhi pAvai hai // ___ bhAvArtha-muni aisI bhAvanA karai jo trilokamaiM jIva ekAkI hai yAkA saMbaMdhI dUjA koI nAMhI hai, ye paramArtharUpa ekatva bhAvanA hai so jA munikai aisI bhAvanA nirantara rahe hai so hI mokSamArgI hai, jo bheSa lekari bhI laukikajananisUM lAla pAla rAkhai hai so mokSamArgI nAhI // 81 // Aga~ pheri kahai hai;--- gAthA-devagurUNaM bhattA NivveyaparaMparA viciNtitaa| jhANarayA sucarittA te gahiyA mokkhmggmmiH||82|| saMskRta-devagurUNAM bhaktAH nirvedaparaMparAM vicintayantaH / dhyAnaratAH sucaritrAH te gRhItAH mokSamArge // 82 // ___ artha-je muni deva gurunike bhakta haiM bahuri nirveda kahiye saMsAra deha bhogate virAgatAkI paraMparAkU citavana kareM hai, bahuri dhyAnake virSe Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita rata haiM rakta haiM tatpara haiM bahuri bhalA hai caritra jinikai, te mokSamArgavirSe grahaNa kiye haiM // ___ bhAvArtha-jinimaiM mokSamArga pAyA aisA arahaMta sarvajJa vItarAga deva ara tisake anusArI baDe muni dIkSA zikSA dene vAle guru tinikI tau bhaktiyukta hoya, bahuri saMsAra deha bhogasUM virakta hoya muni bhaye taiseMhI jinakai vairAgyabhAvanA hai, bahuri AtmAnubhavanarUpa zuddha upayogarUpa ekAgratA sohI bhayA dhyAna tAvirSe tatpara hai, bahuri vrata samiti guptirUpa nizcayavyavahArAtmaka samyaktvacAritra jinikai pAIye hai tehI muni mokSamArgI hai, anya bheSI mokSamArgI nAhI // 82 // AgeM nizcayanayakari dhyAna aise karanAM, aisaiM kahai haiM;gAthA-NicchayaNayassa evaM appA appammi appaNe surado / so hodi hu sucaritto joI solahai NivvANaM // 83 // saMskRta-nizcayanayasya evaM AtmA Atmani Atmane surataH / saH bhavati sphuTaM sucaritraH yogI saH labhate nirvANam // artha--AcArya kahai hai jo nizcayanayakA aisA abhiprAya hai-jo AtmA AtmahIvirSe ApahIkai Arthi bhalaiprakAra rata hoya so yogI dhyAnI muni samyakcAritravAna bhayA saMtA nirvANa* pAvai hai // ___ bhAvArtha-nizcayanayakA svarUpa aisA hai jo--eka dravyakI avasthA jaisI hoya tAhIkU kahai / tahAM AtmAkI doya avasthA;--eka tau ajJAna avasthA ara eka jJAna avasthA / tahAM jeteM ajJAna avasthA rahe tetai tau baMdhaparyAyakU AtmA jAnaiM jo maiM manuSyahUM maiM pazuhUM maiM krodhIhUM, maiM mAnIhUM, maiM mAyAvIhUM, maiM puNyavAna dhanavAna hUM, maiM nirdhana daridrIhUM, maiM rAjAhUM, maiM raMkahUM, maiM munihUM, maiM zrAvakahUM ityAdi paryAyanivirSe Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 343 I ApA mAnaiM tini paryAyanivipaiM lIna hai taba mithyAdRSTI hai ajJAnI hai, yAkA phala saMsAra hai tAkUMM bhogavai hai / bahuri jaba jinamatake prasAdakari jIva ajIva padArthanikA jJAna hoya taba ApA parakA bheda jAni jJAnI hoya taba aisaiM jAnaiM jo - maiM zuddhajJAnadarzanamayI cetanAsvarUpahUM anya merA kichU bhI nAhI, taba yaha AtmA ApahIviSai ApahI kari ApahIkai arthi lIna hoya tatra nizcayasamyak cAritrasvarUpa hoya ApahIkUM dhyAvai, tabahI samyagjJAnI hai yAkA phala nirvANa hai; aisaiM jAnanAM // 83 // AgaiM isahI arthakUM dRDha karate saMte kahaiM haiM ; gAthA - purisAyAro appA joI varaNANadaMsaNasamaggo / jo jhAyadi so joI pAvaharo havadi NichaMdo // 84 // saMskRta - puruSAkAra AtmA yogI varajJAnadarzanasamagraH / yaH dhyAyati saH yogI pApaharaH bhavati nirdvandvaH // 84 // artha -- yaha AtmA dhyAnakai yogya kaisA hai - puruSAkAra hai, bahuri yogI hai mana vacana kAyake yoganikA jAkai nirodha hai sarvAga sunizcala hai, bahuri vara kahiye zreSTha samyakrUpa jJAna ara darzanakari samagra hai paripUrNa hai kevalajJAnadarzana jAkai pAiye hai, aisA AtmAkUM jo yogI dhyAnI muni dhyAvai hai so muni pApakA haranevAlA hai ara nirdvandva hai rAgadveSa Adi vikalpanikari rahita hai || bhAvArtha -- jo arahaMtarUpa zuddha AtmAkaM dhyAvai hai tAkA pUrva karmakA nAza hoya hai ara varttamAna maiM rAgadveSarahita hoya hai taba AgAmI karmakUM nAMhI vAMdhai hai // 84 // Age kahaiM hai jo aiseM muninikUM pravarttanAM kahyA / aba zrAvakanikUM pravarttane ke artha kahiye hai; - Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracitagAthA-evaM jiNehi kahiyaM savaNANaM sAvayANa puNa suNasu / saMsAraviNAsayaraM siddhiyaraM kAraNaM paramaM // 85 // saMskRta-evaM jinaiH kathitaM zramaNAnAM zrAvakANAM punaH zRNuta / saMsAravinAzakaraM siddhikaraM kAraNaM paramaM // 85 // artha--evaM kahiye pUrvokta prakAra tau upadeza zramaNa je muni tiniLU jinadeva. kahyA hai| bahuri aba zrAvakanikU kahiye hai so suno, kaisA kahiye hai-saMsArakA tau vinAza karanevAlA ara siddhi jo mokSa tAkA karanevAlA utkRSTa kAraNa aisA upadeza hai // bhAvArtha-pahalai kahyA so tau muninikU kahyA ara aba AgeM kahiye hai so zrAvakanikU kahiye hai, aisA kahiye hai jAtai saMsArakA vinAza hoya ara mokSakI prApti hoya // 85 // ___ AgeM zrAvakanikU prathama kahA karanAM, so kahai hai;gAthA-gahiUNa ya sammattaM suNimmalaM suragirIva NikaMpa / taM jANe jhAijjai sAvaya ! dukkhakkhayahAe // 86 // saMskRta-gRhItvA ca samyaktvaM sunirmalaM suragireriva niSkaMpam / tat dhyAne dhyAyate zrAvaka ! duHkhakSayArthe // 86 // artha--prathama tau zrAvakanikU sunirmala kahiye bhalai prakAra nirmala ara meruvat niHkaMpa acala ara cala malina agADha dUSaNarahita atyaMta nizcala aisA samyaktvakU grahaNa kari tisakU dhyAnavirSe dhyAvanAM, kauna Artha-duHkhakA kSayakai arthi dhyAvanAM // ___ bhAvArtha-zrAvaka pahalai tau niraticAra nizcala samyaktvakU grahaNakari jAkA dhyAna karai jA samyaktvakI bhAvanA" gRhasthakai gRhakAryasaMbaMdhI AkulatA kSobha duHkha hoya hai so miTi jAya hai, kAryake vigaDane sudhara Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 345 nemaiM vastuke svarUpakA vicAra Avai taba duHkha miTai hai / samyagdRSTIkai aisA vicAra hoya hai-jo vastukA svarUpa sarvajJanaiM jaisA jAnyAM hai taisA nirantara pariNamai hai so hoya hai, iSTa aniSTa mAni duHkhI sukhI honAM niSphala hai| aise vicArateM duHkha miTai hai yaha pratyakSa anubhavagocara hai jArauM samyaktvakA dhyAna karanA kahyA hai / / 86 // ANu sabhyaktvakA dhyAnahI kI mahimA kahai hai,-- gAthA-sammattaM jo jhAyai sammAiTTI havei so jIvo / sammattapariNado uNa khavei dudRDhakammANi // 87 // saMskRta-samyaktvaM yaH dhyAyati samyagdRSTiH bhavati saH jiivH| samyaktvapariNataH punaH kSapayati duSTASTakarmANi // 87 // artha--jo zrAvaka samyaktvakU dhyAvai hai so jIva samyagdRSTI hai bahuri samyatkvarUpa pariNayA saMtA duSTa je ATha karma tinikA kSaya karai hai // bhAvArtha--samyaktvakA dhyAna aisA hai jo pahalai samyaktva na bhayA hoya tauU yAkA svarUpa jAni yAkU dhyAvai tau samyagdRSTI hojAya hai / bahuri samyaktva bhaye yAkA pariNAma aisA hai jo saMsArake kAraNa je duSTa aSTa karma tinikA kSaya hoya hai, samyaktva hote hI karmanikI guNazreNI nirjarA hone lagi jAya hai, anukrama" muni hoya taba cAritra ara zukladhyAna yAke sahakArI hoMya taba sarva karmakA nAza hoya hai // 87 / / AgaiM yAkU saMkSepakari kahe hai;-- gAthA--kiM bahuNA bhaNieNaM je siddhA NaravarA gae kAle / sijjhihahi je vi bhaviyA taM jANai sammamAhappaM 88 saMskRta-kiM bahunA bhaNitena ye siddhAH naravarAH gate kAle / setsyati ye'pi bhavyAH tajjAnIta samyaktvamAhAtmyam Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 paMDita jayacaMdajI chAvar3A viracita ___ artha-AcArya kahai hai jo bahuta kahanekari kahA sAdhya hai je narapradhAna atItakAlavi. siddha bhaye ara AgAmI kAlaviSai siddha hoyage so samyaktvakA mAhAtmya jAno // bhAvArtha-isa samyaktvakA aisA mAhAtmya hai jo aSTakarmakA nAza kari je muktiprApta atItakAlamaiM bhaye hai tathA AgAmI hoyage te isa samyaktva hI bhaye hai ara hoyage, tAtaiM AcArya kahai haiM jo bahuta kahanekari kahA! yaha saMkSepakari kahyA jAno jo-muktikA pradhAna kAraNa yaha samyaktvahI hai| aisA mati jAno jo gRhasthake kahA dharma hai so yaha samyaktvadharma aisA hai jo sarva dharmanike aMganikU saphala karai hai // 88 // AneM kahai hai jo-nirantara samyaktva pAlai hai te dhanya haigAthA--te dhaNNA sukayatthA te mUrA te vi paMDiyA maNuyA / sammattaM siddhiyaraM siviNe vi Na mailiyaM jehiM // 89 // saMskRta-te dhanyAH sukRtArthAH te zUrAH te'pi paMDitA mnujaaH| samyaktvaM siddhikaraM svapne'pi na malinitaM yaiH // 89 / / artha-jini puruSaniteM muktikA karanevAlA samyaktva hai tAkU svapnAvasthAvirSe bhI malina na kiyA atIcAra na lagAyA te puruSa dhanya haiM te hI manuSya haiM te hI bhale kRtArtha haiM te hI zUravIra haiM te hI paMDita haiM // ___ bhAvArtha-lokamaiM kachU dAnAdika kare tini* dhanya kahiye hai tathA vivAhAdika yajJAdika kareM haiM tinikU kRtArtha kahai haiM yuddhamaiM pAchA na hoya tAk zUravIra kahaiM haiM, bahuta zAstra paDhe tAkU paMDita kahai haiN| ye sAre kahaneke haiM jo mokSa kA kAraNa samyaktva tAkU malina na kareM haiM niraticAra pAlaiM haiM te dhanya haiM te hI kRtArtha haiM te hI zUravIra hai tehI paMDita haiM te hI manuSya haiM; yA vinA manuSya pazusamAna hai, aisA samyaktvakA mAhAtmya kahyA // 89 // Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 247 AgaiM ziSya pUchyA jo samyaktva kaisA hai ? tAke samAdhAnakUM yA samyaktvake bAhya cihna batAvai hai, - -- gAthA -- hiMsArahie ghamme ahArahadosavajjie deve / furi oar saddahaNaM hor3a sammattaM // 90 // saMskRta --hiMsArahite dharme aSTAdazadopavarjite deve / nirgrathe pravacane zraddhAnaM bhavati samyaktvam // 90 // artha -- hiMsArahita 'dharma, aThAraha doparahita deva, nirpratha pravacana kahiye mokSakA mArga tathA guru iniviSai zraddhAna hoteM saMtaiM samyatkva hoya hai // 1 bhAvArtha -- laukikajana tathA anyamatI jIvanikI hiMsA kari dharma mAneM haiM, ara jinamatamaiM ahiMsA dharma kA hai tAhIkUM zraddhai anyakUM nAMhI zraddhe so samyagdRSTI hai| laukika anyamatIninaiM mAne haiM te sarva deva kSudhAdi tathA rAgadveSAdi doSani kari saMyukta haiM tAtaiM vItarAga sarvajJa arahaMta deva sarvadoSanikara rahita hai tAkUM deva mAne zraddhe so samyagdRSTI hai / ihAM doSa aThAra kahe te pradhAnatA apekSA kahe haiM te upalakSaNarUpa jAnaneM, ini sArikhe anyabhI jAna leneM / bahuri nirbaMdha pravacana kahiye mokSamArga sohI mokSamArga hai, anyaliMgateM anyamatI zvetAMbarAdika jainAbhAsa mokSa mAneM haiM so mokSamArga nAMhI hai| aisA zradvai so samyagdRSTI hai. aisA jAnanAM // 90 // AisahI artha dRDha karate kahaiM haiM; gAthA -- jahajArUvarUvaM susaMjayaM savvasaMgaparicattaM / liMgaM Na parAvekkhaM jo maNNai tassa sammattaM // 91 // saMskRta --- yathAjAtarUparUpaM susaMyataM sarvasaMgaparityaktam / liMgaM na parApekSaM yaH manyate tasya samyaktvam // 91 // Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita___ artha--mokSamArgakA liMga bheSa aisA hai yathAjAtarUpa tau jAkA rUpa hai, bAhya parigraha vastrAdika kicitmAtrabhI jA. nAMhI hai; bahuri susaMyata kahiye samyakprakAra indriyanikA nigraha ara jIvanikI dayA jAmaiM pAiye aisA saMyama hai; bahuri sarvasaMga kahiye sarvahI parigraha tathA sarva laukika jananikI saMgatite rahita hai; bahuri jAmaiM parakI apekSA kachU nAhI hai mokSake prayojana sivAya anya prayojanakI apekSA nAhI hai / aisA mokSamArgakA liMga mAnai zraddhai tisa jIvakai samyaktva hoya hai // ___ bhAvArtha--mokSamArgamaiM aisAhI liMga hai, anya aneka bheSa haiM te mokSamArgamaiM nAhI haiM aisA zraddhAna kare tAkai samyaktva hoya hai / ihAM parApekSa nAhI-aisA kahaneM janAyA hai jo-aisA nigraMtha rUpa bhI jo kAhU anya AzayateM dhArai tau vaha bheSa mokSamArga nAhI; kevala mokSahIkI apekSA jAmaiM hoya aisA hoya tALU mAne so samyagdRSTI hai aisA jAnanAM // 91 / / A. mithyAdRSTIke cihna kahai haiM;gAthA-kucchiyadevaM dhammaM kucchiyaliMgaM ca baMdae jo du / lajjAbhayagAravado micchAdiTThI have so hu // 92 // saMskRta-kutsitadevaM dharma kutsitaliMgaM ca vandate yaH tu / lajjAbhayagAravataH mithyAdRSTiH bhavet saH sphuTam 92 . artha-kutsita deva jo kSudhAdika ara rAgadveSAdi doSanikari dUpita hoya so, ara kutsita dharma jo hiMsAdi doSanikari sahita hoya so, kutsitaliMga jo parigrahAdikari sahita hoya so, iniLU jo baMdai pUjai so to pragaTa mithyAdRSTI hai / ihAM vizeSa kahai hai jo bhale hitakaranevAle mAnikari vaMdai pUjai so tau pragaTa mithyAdRSTI hai, parantu jo lajjA bhaya gArava ini kAraNani kari bhI baMdai pUjai so bhI pragaTa mithyAdRSTI hai| tahAM lajjA tau aisaiM-jo loka iniLU baMdai pUjai hai hama nAhI pUrjeMge to Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhaassaaghcnikaa| 349 loka hamako kahA kahaiM ge? hamArI yA lokamaiM pratiSThA jAyagI ? aisaiM tau lajjAkari vaMdai pUje / vahuri bhaya aisaiM jo-inikU rAjAdika mAneM haiM, hama na mAneMge to hama Upari kaLU upadrava AvaigA aisaiM bhayakari baMda pUjai / bahuri gArava aisaiM jo hama bar3e haiM mahaMta puruSa haiM, sarvahIkA sanmAna kareM haiM inikAryanimaiM hamArI baDAI hai, aise gAravakari baMdanAM pUjanAM hoya hai / aiseM mithyAdRSTIke cihna kahe // 92 // ___ AgeM isahI arthakU dRDha karate saMte kahaiM haiM;gAthA-saparAvekkhaM liMga rAI devaM asaMjayaM baMde / mANai micchAdiTTI Na hu maNNai suddhsmmttii||93|| saMskRta-svaparApekSa liMgaM rAgiNaM devaM asaMyataM vande / ___ mAnayati mithyAdRSTiH na sphuTaM mAnayati zuddhasamyaktI 93 __ artha-svaparApekSa tau liMga jo kaLU Apa laukika prayojana manamaiM dhAri bheSa le so svApekSa hai, bahuri kAhU parakI apekSAtai dhArai kAhUke Agraha" tathA rAjAdikakA bhayateM dhArai so parApekSa hai / bahuri rAgI deva jAkai strI AdikA rAga pAiye, bahuri saMyamarahita inikU aisaiM kahai jo maiM baMdU hUM; tathA tinikU mAnaiM zraddhai so mithyAdRSTI hai| bahuri zuddhasamyaktva bhaye saMtai tinikU na mAneM hai, zra? nAhI, vaMdai pUjai nAMhI // ___ bhAvArtha--ye kahe tinitUM mithyAdRSTIkai prIti bhakti upajai hai, jo niratIcAra samyaktvavAnahai so inikU na mAnai hai / / 93 // gAthA--sammAiTI sAvaya dhammaM jiNadevadesiyaM kuNadi / vivarIyaM kuvvaMto micchAdihI muNeyavvo // 94 // saMskRta-samyagdRSTiH zrAvakaH dharma jinadevadezitaM karoti / viparItaM kurvan mithyAdRSTiH jJAtavyaH // 94 // Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita artha - jo jinadevakA upadevyA dharma karai hai so samyagdRSTI zrAvaka hai, bahuri jo anyamatakA upadezyA dharma kare hai so mithyAdRSTI jAnanAM // 94 // jo-- yaha to apanA bhAvArtha - aise kahateM ihAM koI tarka karai mata poSakI pakSapAtamAtra vArttA kahI ? tAkUM kahiye hai, jo -- aisaiM nAMhI hai, jAmaiM sarva jIvanikA hita hoya so dharma haiM so aisA ahiMsArUpa dharma jinadevahI prarUpyAhai, anyamatamaiM aisA dharmakA nirUpaNa nAMhI, aisaiM jAnanAM // 94 // Age kahai hai jo --mithyAdRSTI jIva hai so saMsAraviSai duHkhasahita bhramai hai, - gAthA --micchAdiTTI jo so saMsAre saMsarei suharahio / jammajaramaraNapaure dukkhasahassA ulo jIvo / / 95 / / saMskRta - - mithyAdRSTiH yaH saH saMsAre saMsarati sukharahitaH / janmajarAmaraNapracure duHkhasahasrAkulaH jIvaH // 95 // artha - jo mithyAdRSTI jIva hai so jarA maraNanikari pracura bhayA ara duHkhanike hajArAnikari vyApta jo saMsAra tAviSai mukhakari rahita du:khI bhayA bhramaiM hai | bhAvArtha--mithyAbhAvakA phala saMsAra maiM bhramaNa karanA hI hai, so yaha saMsAra janma jarA maraNa Adi hajArAM du:khani kari bhanyA hai, tiniduHkhanikUM mithyAdRSTI yA saMsAra maiM bhramatA saMtA bhogavai hai / ihAM duHkhatau anaMtAM haiM hajArA kahaneM taiM prasiddha apekSA bahulatA janAI hai // 95 // AgaiM samyaktva mithyAtva bhAva ke kathanakUM saMkoca hai; - gAthA -- samma guNa siccha doso maNeNa paribhAviUNa taM kuNasu / jaM te maNassa rucca kiM bahuNA palaviNaM tu // 96 // Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 351 saMskRta-samyaktve guNa mithyAtve doSaHmanasA paribhAvya tat kuru yat te manase rocate kiMbahunA pralapitena tu // 96 // artha-he bhavya ! aise pUrvokta prakAra samyaktvake guNa ara mithyAtvake doSa tini* apane mana kari bhAvanAkari ara jo apanA manakU rucai priyalAgai so kara, bahuta pralAparUpa kahanekari kahA sAdhya hai| aisaiM AcArya upadeza kiyA hai|| __ bhAvArtha--aisaiM AcArya. kahyA hai jo bahuta kahanekari kahA ? samyaktva mithyAtvake guNa doSa pUrvokta jAMni jo manamaiM rucai so karo / tahAM aisA udazekA Azaya hai jo-mithyAtvakU choDo samyaktvakU grahaNa karo yArauM saMsArakA duHkha meTi mokSa pAvo // 96 // ___ AneM kahai hai jo mithyAtva bhAva na choDyA taba bAhya bheSarte kaLU nAMhI hai; gAthA-bAhirasaMgavimukko NA vi mukko micchabhAva NiggaMtho / kiM tassa ThANamauNaM Na vi jANadi appasamabhAvaM 97 saMskRta-bahiH saMgavimuktaH nApi muktaH mithyAbhAvena nigrNthH| kiM tasya sthAnamaunaM na api jAnAti AtmasamabhAvaM 97 ___ artha-jo bAhya parigraha" rahita ara mithyAbhAvasahita nigraMtha bheSa dhAraNa kiyA hai so parigraha rahita nAhI hai tAkai ThANa kahiye khar3A hoya kAyotsarga karanekara kahA sAdhya hai ? ara mauna dhArai tAkari kahA sAdhya hai ? jAta AtmAkA samabhAva jo vItarAga pariNAma tAkU na jAnai hai // bhAvArtha--jo AtmAkA zuddha svabhAvakU jAMni samyagdRSTI hoya hai / ara mithyAbhAvasahita parigraha choDi nirgantha bhI bhayA hai, kAyotsarga karanAM mauna dhAranAM ityAdi bAhya kriyA karai hai tau tAkI kriyA mokSamA Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitamaiM sarAhaneyogya nAhI he jAte samyaktvavinA bAhya kriyAkA phala saMsArahI hai / / 97 // ___AgeM AzaMkA upajai hai jo samyaktvabinA bAhyaliMga niSphala kahyA tahAM jo bAhyaliMga mUlaguNa bigADai tAke samyaktva rahai ki nAhI ? tAkA samAdhAnakU kahai hai;gAthA-mUlaguNaM chittaNa ya bAhirakammaM karei jo sAhU / so Na lahai siddhisuhaM jiNaliMgavirAhago NiyadaM // saMskRta-mUlaguNaM chitvA ca bAhyakarma karoti yaH sAdhuH / saH na labhate siddhisukhaM jiNaliMgavirAdhakaH niyataM // artha-jo muni nimrattha hoya mUlaguNa dhAraNa karai hai tinikU chedanakari vigADakari kevala bAhyakriyAkarma karai hai so siddhi jo mokSa tAkA sukhakU nAhI pAvai hai jAte aisA muni jinaliMgakA virAdhaka hai| ___ bhAvArtha-jina AjJA aisI hai jo-samyaktvasahita mUlaguNa dhAri dhanya je sAdhu kriyA haiM te kareM haiN| tahAM mUlaguNa aTThAIsa kahe haiM-pAMca mahAvrata 5 pAMca samiti 5 paMcaiMdriyanikA nirodha 5 chaha Avazya 6 bhUmizayana 1 snAnakA tyAga 1 vastrakA tyAga 1 kezaloMca 1 ekabAra bhojana 1 khar3A bhojana 1 daMtadhAvanakA tyAga 1 aisaiM aTThAIsa mUlaguNa haiM tinikU virAdhakari ara kAyotsarga mauna tapa dhyAna adhyayana kara hai to tini kriyAnikari mukti na hoya hai / jAteM jo aise zraddhAna kareM jo-hamArai samyaktva to hai hI, bAhya mUlaguNa bigaDai tau bigaDau hama mokSamArgIhI haiM-- to aisI zraddhAteM to jina AjJA bhaMga karane" samyaktvakAbhI bhaMga hoyahai taba mokSa kaisaiM hoya ara karmake pravala udaya cAritra bhraSTa hoya / ara jina AjJA hai taisA zraddhAna rahai tau samyaktva rahai hai, ara mUlaguNa binA kevala samyaktvahItaiM mukti nAhI, ara samyaktvavinA kevala kriyAhI Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 353 mukti nAhI; aisaiM jAnanAM / ihAM koI pUcha-munikai snAnakA tyAga kahyA ara hama aisaiM bhI sunai haiM jo cAMDAla AdikA sparza hoya tau daMDasnAna karai hai ? tAkA samAdhAna jo-jaisaiM gRhastha snAna karai hai taisaiM snAna karanekA tyAga haiM jAte yAmaiM hiMsAkI bahulatA hai, bahuri munikai aisA snAna hai jokamaMDalumaiM prAsukajala rahai tAkari maMtra par3hi mastakapari dhArAmAtra dehaiM ara tisadina upavAsa karaiM haiM so aisA snAna hai so nAmamAtra snAna hai; ihAM maMtra ara tapasnAna pradhAna hai jalasnAna pradhAna nAhI, aiseM jAnanAM // 98 // ___ AneM kahai hai jo AtmasvabhAvaH viparIta bAhya kriyAkarma hai so kahA karai ? mokSamArgamaiM to kala bhI kArya na karai hai;gAthA-kiM kAhidi bahikammaM kiM kAhidi vahuvihaM ca khavaNaM tu kiM kAhidi AdAvaM AdasahAvassa vivarIdo // 99 // saMskRta-kiM kariSyati bahiH karma kiM kariSyati bahuvidhaM ca kSamaNaM tu / kiM kariSyati AtApaH AtmasvabhAvAt viparItaH 99 artha-AtmasvabhAvateM viparIta pratikUla bAhyakarma jo kriyAkAMDa so kahA karegA ? kaLU mokSakA kArya tau kiMcinmAtrabhI nAMhI karaigA, bahuri bahuta aneka prakAra kSamaNa kahiye upavAsAdi bAhyatapa so bhI kahA karaigA ? kachU bhI nAMhI karaigA, bahuri AtApanayogaAdi kAyakleza so kahA karaigA ? kachU bhI nAMhI karaigA // ___ bhAvArtha-bAhya kriyAkarma zarIrAzrita hai ara zarIra jaDa hai AtmA cetana hai, tahAM jaDakI kriyA tau cetanaLU kaLU phala karai hai nAMhI jaisA cetanAkA bhAva jetI kriyAmai milai hai tAkA phala cetanakU lAgai hai / tahAM cetanakA azubha upayoga milai taba to azubhakarma baMdhai, ara zubhayoga milai taba zubhakarma baMdhai, ara jaba zubha azubha doU" rahita upayoga bha0 va0 23 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitahoya taba karma na baMdhai, pahale karma baMdhe tinikI nirjarA kari mokSa karai hai| aisaiM cetanA upayogakai anusAra phalai, tAteM aisaiM kahyA hai jo bAhya kriyAkarma tau kachU mokSa hoya hai nAhI, zuddha upayoga bhaye mokSa hoya hai / tAteM darzana jJAna upayogakA vikAra meTi zuddha jJAna cetanAkA abhyAsa karanAM mokSakA upAya hai // 99 // A yAhI arthakA pheri vizeSa kahai hai;-- gAthA--jadi paDhadi bahusudANi ya jadi kAhidi bahuvihaM ya cAritaM / taM vAlasuddhaM caraNaM havei appassa vivarIdaM // 10 // saMskRta-yadi paThati bahuzrutAni ca yadi kariSyati bahuvidhaM ca cAritraM / tat bAlazrutaM caraNaM bhavati AtmanaH viparItam 100 artha--jo AtmasvabhAva viparIta bAhya bahuta zAstrAnakU par3hegA bahuri bahuta prakAra cAritrakU AcaraigA tau te sarvahI bAlazruta ara bAlacAritra hoyagA / jo AtmasvabhAvaH viparIta zAstrakA paDhanAM ara cAritrakA AcaranAM ye sarvahI bAlazruta bAlacAritra haiM ajJAnIkI kriyA hai jAte gyAraha aMga nava pUrva paryanta tau abhavyajIvabhI par3he hai ara bAhya mUlaguNarUpa cAritrabhI pAlai hai tauU mokSakai yogya nAhIM, aiseM jAnanAM // 100 // Agai kahai hai jo--aisA sAdhu mokSa pAvai hai:-- gAthA-veraggaparo sAhU paradavyaparammuho ya jo haadi| saMsArasuhaviratto sagasuddhasuhesu aNuratto // 101 // guNagaNavihUsiyaMgo heyopAdeyaNicchio sAhU / jhANajjhayaNe surado so pAvai uttamaM ThANaM // 102 // Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 355 saMskRta--vairAgyaparaH sAdhuH paradravyaparAGmukhazca yaH bhavati / saMsArasukhaviraktaH svakazuddhasukheSu anurktH||10|| guNagaNavibhUSitAMgaH heyopAdeyanizcitaH saadhuH| dhyAnAdhyayane surataH saHprApnoti uttamaM sthAnam 102 artha-jo sAdhu aisA hoya so uttamasthAna jo lokazikharapari siddha kSetra tathA mithyAvaAdi caudaha guNasthAnaniteM parai zuddhasvabhAva rUpa sthAna so pAvai hai| kaisA bhayA prathama tau vairAgyavi. tatpara hoya saMsAra deha bhogarauM 'pahalaiM virakta hoya muni bhayA tisahI bhAvanAyukta hoya; bahuri paradravyatai parAGmukha hoya jaisaiM vairAgya bhayA taisaiMhI paradravyakA tyAgakari tisateM parAGmukha rahai; bahuri saMsArasaMbaMdhI iMdriyanikai dvArai viSayaniteM sukhasA hoya hai tAtai virakta hoya, bahuri apanA AtmIka zuddha kaSAyanike kSobha rahita nirAkula zAMtabhAvarUpa jJAnAnaMda tAviSai anurakta hoya, lIna hoya vAraMvAra tisahIkI bhAvanA rahai / bahuri guNake gaNakari vimUSita hai AtmapradezarUpa aMga jAkA, mUlaguNa uttaraguNanikari AtmAkU alaMkRta zobhAyamAna kiye hai, bahuri heyaM upAdeya tattvakA nizcaya jAkai hoya, nija Atmadravya tau upAdeya hai ara anya paradravyaMke nimittauM bhaye apane vikArabhAva te sarva heya haiM, aisA jAkai nizcaya hoya, bahuri sAdhu hoya AtmAke svabhAvake sAdhaneMviSai nIkai tatpara hoya bahuri dharma zukladhyAna ara adhyAtmazAstranikU paDhi jJAnakI bhAvanAviauM tatpara hoya surata hoya bhalai prakAra lIna hoya / aisA sAdhu uttamasthAna jo mokSa tAkU pAvai hai // 101-102 // bhAvArtha-mokSake sAdhaneMke ye upAya haiM anya kachU nAhI hai // 101-102 // AgeM kahai hai--jo sarvatai uttama padArtha zuddha AtmAhai so yA deha Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 paMDita jayacaMdrajI chAbar3A viracitahAmaiM tiSThai hai tALU jAno;-- gAthA-NaviehiM jaM Navijai jhAijai jhAiehi aNavarayaM / thuvvaMtehiM thuNijai dehatthaM ki pi taM muNaha // 103 // saMskRta-nataiH yat namyate dhyAyate dhyAtaiH anavaratam / stUyamAnaiH stUyate dehasthaM kimapi tat jAnIta 103 artha- he bhavyajIva hau ! tuma yA dehavirSe jo tiSThayA aisA kachu kyoM hai tAhi jAno, kaisA hai--lokamaiM namane yogya iMdrAdika haiM tinikari to namane yogya ara dhyAvane yogya hai, bahuri je stuti karane yogya tIrthakarAdika haiM tinikai stuti karane yogya hai, aisA kaLU hai so yA dehahIvirSe tiSThai hai tA* yathArtha jAno // ___ bhAvArtha--zuddha paramAtmA hai so yadyapi karmakari AcchAdita hai toU bhedajJAnInikai yA dehahIviauM tiSThatAhI dhyAya kari tIrthakarAdi bhI mokSa pAvai hai, yAteM aisA kahyA hai jo-lokamaiM namaneM yogya tau iMdrAdika haiM ara dhyAvaneM yogya tIrthakarAdika haiM tathA stuti karane yogya tIrthakarAdika haiM te bhI jAkU namaiM haiM dhyAbaiM haiM jAkI stuti karaiM haiM aisA vacana kaLU vacanakai agocara bhedajJAnInikai anubhavagocara paramAtmA vastu hai tAkA svarUpa jAno tAkU namo dhyAvo, bAhari kAhernU hero; aisA upadeza hai // 103 AgeM AcArya kahai hai jo-arahaMtAdika paMca parameSThI haiM te bhI AtmAvirSe hI haiM tAtaiM AtmA hI zaraNa hai;-- gAthA--aruhA siddhAyariyA ujjhAyA sAhu paMca parameThI / te vi hu cihahi Adhe tamhA AdA hu me saraNaM 104 saMskRta-arhantaH siddhA AcAryA upAdhyAyAH sAdhavaH paMca prmesstthinH| Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 357 te api sphuTaM tiSThanti Atmani tasmAdAtmA sphuTaM me zaraNaM // 104 // artha--arhanta siddha AcArya upAdhyAya ara sAdhu ye paMca parameSThI haiM le bhI AtmAvirSe hI ceSTArUpahaiM AtmAkI avasthAhaiM ,tAteM merai AtmAhIkA zaraNA hai, aisaiM AcArya abhedanaya pradhAnakari kahyA hai // ____bhAvArtha-ye pAMca pada AtmAhIke haiM jaba yaha AtmA ghAtikarmakA nAza karai hai taba arahaMtapada hoya hai, bahuri so hI AtmA aghAti karmanikA nAzakari nirvANakU prApta hoya hai taba siddhapada kahAvai hai, bahuri jaba zikSA dIkSA denevAlA muni hoya hai taba AcArya kahAvai hai, bahuri paThanapAThanavirSaM tatpara aisA muni hoya hai taba upAdhyAya kahAvai hai, ara jaba ratnatrayasvarUpa mokSamArgakU kevala sAdhaihI taba sAdhu kahAvai hai; aisaiM pAMcU pada AtmAhImai haiM / so AcArya vicArai hai jo yA dehamaiM AtmA tiSThai hai so yadyapi karmaAcchAdita hai tauU pAMcUM padayogya hai, yAhIkU zuddhasvarUpa dhyAye pAMcUM padakA dhyAna hai tAteM merai yA AtmAhIkA zaraNA hai aisI bhAvanAM karI hai, ara paMcaparameSThIkA dhyAnarUpa aMtamaMgala jAnAyA hai // 104 // ___ Aja kahai hai jo aMtasamAdhimaraNamaiM cyAri ArAdhanAkA ArAdhana kahyA hai so yebhI AtmAhIkA ceSTA hai tAtai AtmAhIkA merai zaraNAM hai;gAthA-sammattaM saNNANaM saccArittaM (ya) sattavaM ceva / cauro cihahi Ade tamhA AdA hu me saraNaM // 105 // saMskRta-samyaktvaM sajjJAnaM saccAritraM sattapaH caiva / ___ catvAraH tiSThanti Atmani tasAdAtmA sphuTaM me zaraNaM 105 artha--samyagdarzana, samyagjJAna, samyakcAritra ara samyak tapa ye cyAri ArAdhanA haiM tebhI AtmAvihI ceSTArUpa haiM, ye cyArUM AtmAhIkI Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitaavasthA haiM, tAteM AcArya kahai hai merai AtmAhIkA zaraNA hai // 105 // bhAvArtha-AtmAkA nizcayavyavahArAtmaka tattvArthazraddhAnarUpa pariNAma so samyagdarzana hai, bahuri saMzaya vimoha vibhrama inikari rahita ara nizcayavyavahArakari nijasvarUpakA yathArtha jAnanAM so samyagjJAna hai, bahuri samyagjJAnakari tatvArthanikU jAni rAgadveSAdikasUM rahita pariNAma so samya. kcAritra hai; bahuri apanI zakti anusAra samyagjJAnapUrvaka kaSTa Adari svarUpakA sAdhanAM so samyaktapa hai; aisaiM ye cyArUMhI pariNAma AtmAke hai tAteM AcArya kahai hai mere AtmAhIkA zaraNa hai, yAhIkI bhAvanAmaiM cyArUM Ayagaye / aMtasallekhanAmaiM cyAri ArAdhanAkA ArAdhana kahyA hai, tahAM samyagdarzana jJAna cAritra tapa ini cyAranikA udyota udyavana nirvahaNa sAdhana nistaraNa aisaiM paMcaprakAra ArAdhanA kahyA hai, so AtmAke bhAvanemaiM cyArUM Ayagaye, aisaiM aMtasallekhanAkI bhAvanA yAhImaiM AyagaI aiseM jAnanAM / tathA AtmAhI paramamaMgalarUpa hai aisA bhI janAyA hai // 105 // AgaiM yaha mokSapAhuDagaMtha pUrNa kiyA tAkA paDhaneM sunane bhAvaneMkA phala kahai hai;gAthA-evaM jiNapaNNattaM mokkhassa ya kAraNaM subhattIe / jo paDhai suNai bhAvai so pAvai sAsayaM sukkhaM 106 saMskRta-evaM jinaprajJaptaM mokSasya ca kAraNaM subhaktyA / yaH paThati zRNoti bhAvayati saH prApnoti zAzvataM saukhyaM // 106 // artha--evaM kahiye aise pUrvokta prakAra jinadevanaiM kahyA aisA mokSapAhuDa graMtha hai tAhi jo jIva bhaktibhAvakari paDhe hai yAkI bAraMbAra ciMtava Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _aSTapAhuDa meM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 359 narUpa bhAvanA karai hai tathA sune hai so jIva zAzvatA sukha jo nitya atIndriya jJAnAnaMdamaya sukha tAhi pAvai hai // bhAvArtha-mokSapAhuimaiM mokSa ara mokSakA kAraNakA svarUpa kahA hai ara je mokSakA kAraNakA svarUpa anyaprakAra mAnai haiM tinikA niSedha kiyA hai tAtaiM yA graMthake paDhane sunane taiM tAkA yathArtha svarUpakA jJAna zraddhAna AcaraNa hoya hai tisa dhyAnateM karmakA nAza hoya ara tAkI bArabAra bhAvanA karaneMteM tAvirSe dRDha hoya ekAgradhyAnakI sAmarthya hoya hai, tisa dhyAnateM karmakA nAza hoya zAzvatA sukharUpa mokSakI prApti hoya hai / tAteM yA graMthakU paDhanAM sunanAM nirantara bhAvanA rAkhanI yaha Azaya hai // 106 // aisaiM zrIkundakunda AcArya- yaha mokSapAhuDagraMtha saMpUrNa kiyA / yAkA saMpekSa aisA-jo yaha jIva zuddha darzana jJAnamayI cetanAsvarUpa hai tauU anAdihI" pudgala karmake saMyoga" ajJAna mithyAtva rAgadveSAdika vibhAvarUpa pariNamai hai tAtaiM navInakarmabaMdhake saMtAnakari saMsAramaiM bhramai hai| tahAM jIvakI pravRttike siddhAntamaiM sAmAnyakari caudaha guNasthAna nirUpaNa kiye haiM-tinimaiM mithyAtvake udayakari mithyAtvaguNasthAna hoya hai, ara mithyAtvakI sahakAriNI anaMtAnubaMdhI kaSAya hai tAke kevala udayakari sAsAdana guNasthAna hoya hai, ara samyaktva mithyAtva doUke milAparUpa mizraprakRtike udayakari mizraguNasthAna hoya hai; ini tIna guNa sthAnanimaiM to AtmabhAvanAkA abhAvahI hai / bahuri jaba kAlalabdhike nimitta jIvAjIva padArthanikA jJAna zraddhAna bhaye samyaktva hoya taba yA jIvakU apanAM parakA ara hitAhitakA heya upAdeyakA jAnanAM hoya hai taba AtmAkI bhAvanA hoya hai taba aviratanAma cauthA guNasthAna hoya hai ara jaba ekadeza paradravya nivRttikA pariNAma hoya hai taba jo ekadeza Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitacAritrarUpa pAMcamAM guNasthAna hoya hai tAkU zrAvakapada kahiye, bahuri sarvadeza paradravyatai nivRttirUpa pariNAma hoya taba sakalacAritrarUpa chaTThA guNasthAna kahiye, yAmaiM kaLU saMjvalana cAritra mohakA tIvra udayateM svarUpake sAdhanevirSe pramAda hoya hai tAtai tAkA nAma pramattai hai; ihAMteM lagAya Uparike guNasthAnavAlekU sAdhu kahiye hai / bahuri jaba saMjvalana cAritra mohakA maMda udaya hoya taba pramAdakA abhAva hoya taba svarUpake sAdhaneMvirSe baDA udyama hoya taba yAkA nAma apramatta aisA sAtavAM guNasthAna hai, yAmaiM dharmadhyAnakI pUrNatA hai / bahuri jaba isa guNasthAnamaiM svarUpamaiM lIna hoya taba sAtizaya apramatta hoya he zreNIkA prAraMbha karai hai taba yAteM UparI cAritramohakA avyakta udayarUpa apUrvakaraNa anivRttikaraNa sUkSmasAMparAya nAma dhAraka ye tIna guNasthAna hoya haiN| cauthAsUM lagAya dazamAM sUkSmasAMparAyatAI karmakI nirjarA vizeSatAkari guNazreNIrUpa hoya hai / taba yAtai Upari mohakarmakA abhAvarUpa gyAramA bAramA upazAMtakaSAya kSINakaSAya guNasthAna hoya hai / tA pI3 tIna ghAteyA karma rahe tinikA nAzakari anaMta catuSTaya pragaTa hoya arahaMta hoya hai tahAM sayogI jina nAma guNasthAna hai, ihAM yogakI pravRtti hai / bahuri yoganikA nirodha kari ayogIjina nAmA caudamA guNasthAna hoya hai, tahAM aghAtikarmakAbhI nAzakari ara lagatAhI anaMtara samaya nirvANapadakuM prAta hoya hai, tahAM saMsArakA abhAvateM mokSa nAma pAvai hai| aise sarva karmakA abhAvarUpa mokSa hoya hai, tAkA kAraNa samyagdarzana jJAna cAritra kahe tinikI pravRti cauthe guNasthAna samyaktva pragaTa honeM ekadeza kahiye, tahAMte lagAya Age jaise jaise karmakA abhAva hoya taiseM tesaiM samyagdarzanAdikI pravRtti badhatI jAya ara jaise jaisaiM inikI pravRtti vadhai taise taisaiM karmakA abhAva hotA jAya jaba ghAtikamakA abhAva hoya taba teraha caudaha guNasthAna Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA / 361 arahaMta hoya tatra jIvanamukta kahAvai ara caudAha guNasthAnake --- aMta ratnatraya kI pUrNatA hoya hai tAtaiM aghAti karmakAbhI nAza hoya abhA va hoya taba sAkSAt mokSa hoya taba siddha kahAvai / aiseM mokSakA ara * mokSa ke kAraNakA svarUpa jina AgamateM jAni ara samyagdarzana jJAna cAritra mokSakA kAraNa kayA hai tAkUM nizcaya vyavahArarUpa yathArtha jAni sevanAM ara tapa bhI mokSakA kAraNa hai so bhI cAritra maiM antarbhUta kari trayAtmakahI kayA hai / aisaiM ini kAraNaniteM prathama tau tadbhavahI mokSa hoya hai / ara jetaiM kAraNakI pUrNatA na hoya tA pahalI kadAcit AyukarmakI pUrNatA hoya tau svargavidhaiM deva hoya hai tahAM bhI yaha vAMchA rahai jo yaha zubhopayogakA aparAdha hai ihAMtaiM cayakari manuSya hoUMgA, taba samyagdarzanAdi mokSamArgaM se mokSaprApta hoUMgA, aisI bhAvanA rahai hai taba tahAM taiM mokSa pA hai / ara abAra isa paMcamakAlamai dravya kSetra kAla bhAvakI sAmagrIkA nimitta nAMhI tAtaiM tadbhava mokSa nAMhI tauU jo ratna - trayakUM zuddhatAkAra sevai tau ihAMta deva paryAya pAya pIcheM manuSya hoya mokSa pAvai hai / tAtaiM yaha upadeza hai jaise vanaiM taiseM ratnatrayakI prAptikA upAya karanA, tahAM bhI samyagdarzana pradhAna hai tAkA upAya tau avazya cAhiye, - tAtaiM jinAgamakUM samajhi samyaktvakA upAya avazya karanAM yogya hai aiseM isa graMthakA saMkSepa jAno // V chappaya / samyagdarzana jJAna caraNa zivakAraNa jAnUM teM nizcaya vyavahArarUpa nIkai lakhi mAnUM / sevo nizadina bhaktibhAva dhari nijabala sArU, jina AjJA sira dhAri anyamata taji aghakArU || Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita isa mAnuSabhavakU pAyakai anya cArita mati dharo bhavijIvaniLU upadeza yaha gahikari zivapada sNcro||1|| dohaa| baMdU maMgalarUpa je ara maMgalakaratAra / paMca parama guru pada kamala graMtha aMta hitakAra // 2 // ihAM koI pUcha-jo graMthanimaiM jahAM tahAM paMcaNamokArakI mahimA bahuta likhI, maMgalakAryamaiM vighnake meTaneMkU yahI pradhAna kahyA, ara yAmaiM paMca parameSTIkU namaskAra hai so paMcaparameSThIkI pradhAnatA bhaI, paMcaparameSThIkU parama guru kahe tahAM yAhI maMtrakI mahimA tathA maMgalarUpapaNA ara yAteM vighnakA nivAraNa ara paMcaparameSThIkai pradhAnapaNAM A gurupaNAM ara namaskAra karane yogyapaNAM kaise hai ? so kahanAM / ___tAkA samAdhAnarUpa kaLUka likhiye hai:-tahAM prathama tau paMcaNamokAra maMtra hai, tAke paiMtIsa akSara haiM, so ye maMtrake bIjAkSara haiM tathA inikA joDa sarva maMtraniH pradhAna hai, ini akSaranikA guru AmnAyateM zuddha uccAraNa hoya tathA sAdhana yathArtha hoya taba ye akSara kAryamaiM vighnake nivAraNakU kAraNa haiM tA" maMgalarUpa haiM / jo 'ma' kahiye pApa tALU gAle tAkU maMgala kahiye tathA 'maMga' kahiye sukhakU lyAvai de tAkU maMgala kahiye so yAta doU kArya hoya haiN| uccAraNate vighna TalaiM haiM, artha vicAre sukha hoya hai, yAhI te yAkU maMtranimaiM pradhAna kahyA hai, aisaiM to maMtrake Azraya mahimA hai / bahuri paMcaparameSTIkU namaskAra yAmaiM hai-te paMcaparameSThI arahaMta siddha AcArya upAdhyAya sAdhu ye hai so inikA svarUpa tau graMthanimaiM prasiddha hai, tathApi kachU likhiye hai:-tahAM yahu anAdinidhana akRtrima sarvajJakI paraMparAkari siddha AgamamaiM kahyA hai aisA SavyasvarUpa Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM mokSapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 363 loka hai, tAmaiM jIvadravya anaMtAnaMta haiM ara pudgaladravya tini anaMtAnaMta guNe haiM, bahuri eka eka dharmadravya adharmadravya AkAzadravya haiM, bahuri kAla dravya asaMkhyAta dravya haiN| tahAM jIva tau darzanajJAnamayI cetanA svarUpa hai / ara pAMca ajIva haiM te cetanArahita jaDa haiM-tahAM dharma adharma AkAza kALa ye cyAri dravya tau jaisaiM haiM taisaiM tiSThaM haiM tinikai vikArapariNati nAhI; bahuri jIva pudgaladravyakai paraspara nimitta naimittikamAvateM vibhAvapariNati hai tAmaiM bhI pudgala to jaDa hai tAke vibhASapariNatikA duHkha sukhakA * saMvedana nAhI, ara jIva cetana hai yAkai sukha duHkhakA saMvedana hai / tahAM jIva anaMtAnaMta haiM tinimaiM keI to saMsArI haiM, keI saMsAranai nivRtta hoya siddha bhaye haiM / tahAM saMsArI jIva haiM tinimaiM keI to abhavya haiM tathA abhavyasArikhe haiM te doU jAtike saMsAranai nivRtta kabahU na hoya hai tinikai saMsAra anAdinidhana hai; bahuri keI bhavya haiM te saMsAra" nivRtta hoya siddha hoya haiM, aiseM jIvanikI vyavasthA hai| aba inikai saMsArakI utpatti kaise hai so kahai hai-tahAM jIvanikai jJAnAvaraNAdi ATha karmanikA anAdibaMdharUpa paryAya hai tisabaMdhake udayake nimitta" jIva rAgadveSamohAdi vibhAvapariNatirUpa pariNamai hai, tila vibhAva pariNatike nimittateM navIna karmabaMdha hoya hai, aisaiM inike saMtAna jIvakai caturgatirUpa saMsArakI pravRtti hoya hai tisa saMsAramaiM caturgativiauM aneka prakAra sukhaduHkharUpa bhayA bhramai hai; tahAM koI kAla aisA Avai jo mukta honAM nikaTa Avai taba sarvajJake upadezakA nimitta pAya apanAM svarUpakU ara karmabaMdhakA svarUpakU ara ApamaiM vibhAvakA svarUpakU jAnai inikA bheda jJAna hoya taba paradravyakU saMsArake nimitta jAni tiniteM virakta hoya apane svarUpakA anubhavakA sAdhana karai darzanajJAnarUpa svabhAvavi sthira honekA sAdhana karai taba yAkai Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 paMDita jayacaMdrajI chAbar3A viracita bAhyasAdhana hiMsAdika paMca pApanikA tyAgarUpa nirbaMthapada sarva parigrahakA tyAgarUpa nirgrantha digaMbara mudrA dhArai pAMca mahAvrata pAMca samitirUpa tIna guptirUpa pravartteta sarva jIvanikI dayA karanevAle sAdhu kahAvai, tAmaiM tIna padavI hoya jo Apa sAdhu hoya anyakaM sAdhupadakI zikSAdIkSA deya so tau AcArya kahAvai, ara sAdhu hoya jinasUtrakUM par3heM paDhAve so upAdhyAya kahAvai, ara jo apane svarUpakA sAdhana meM rahe so sAdhu kahA ara jo sAdhu hoya apane svarUpakA sAdhanakA dhyAnakA balataiM cyAri ghAti karmanikA nAzakari kevalajJAna kevaladarzana anaMtasukha anaMtavIryakUM prApta hoya so arahaMta kahAvai, taba tIrthaMkara tathA sAmAnyakevalI jina iMdrAdikakari pUjya hoya tinikI vANI khirai jisateM sarva jIvanikA upakAra hoya ahiMsA dharmakA upadeza hoya sarva jIvanikI rakSA karAve yathArtha padArthanikA svarUpa janAya mokSamArga dikhAve aisI arahaMta padavI hoya haiM; bahuri jo cyAri avAti karmakAbhI nAzakari sarva karmanitaiM rahita hoya so siddha kahAvai / aiseM ye pAMca pada haiM, te anya sarva jIvanitaiM mahAna haiM tAtaiM paMca parameSTrI kahA haiM tinike nAma tathA svarUpa ke darzana tathA smaraNa vyAna pUjana namaskAra anya jIvanike zubhapariNAma hoya haiM tAtaiM pApakA nAza hoya hai, varttamAnakA vighna vilaya hoya hai, AgAmI puNyakA baMdha hoya hai tAtaiM svargAdika zubhagati pAtra hai / ara inakI ajJAnusAra pravarttanete paraMparAkari saMsAra nivRttibhI hoya haiM tAtaiM ye paMca parameSThI sarva jIvanike upakArI paramaguru haiM, sarva saMsArI jIvanikai pUjya haiN| ini sivAya anya saMsArI jIva haiM rAga dveSa mohAdi vikAranikari malina haiM, te pUjya nAMhI, tinikai mahAnapaNAM gurupaNAM pUjyapaNAM nAMhI, ApahI karmAneke vAza malina taba anyakA pApa tinitaiM kaisaiM kaTai / aiseM jinamata maiM ini paMca parameSTIkA mahAnapaNAM prasiddha hai ara nyAyake calateMbhI aisaiMhI siddha hoya haiM jAteM je Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDa meM mokSapAhuDakI bhASAvacanikA | 365 saMsArake bhramaNataiM rahita hoya tehI anyakai saMsArakA bhramaNa meTanekUM kAraNa hoya jaisaiM jAkai dhanAdi vastu hoya so hI anyakUM dhanAdika de ara Apa daridrI hoya taba anyakA daridra kaiseM meTaiM, aiseM jAnanAM / aisaiM jinakaM saMsArake vighna duHkha meTaneM hoya ara saMsArakA bhramaNakA duHkharUpa janma maraNataiM rahita honAM hoya te arahaMtAdika paMca parameSThIkA nAma maMtra japo, inake svarUpakA darzana smaraNa dhyAna karo, tAtaiM zubha pariNAma hoya pApakA nAza hoya, sarva vighna TalaiM paraMparAkari saMsArakA bhramaNa miTai karmakA nAza hoya muktikI prApti hoya, aisA jinamatakA upadeza hai so bhavya jIvanikai aMgIkAra karane yogya hai / ihAM koI kahai - anyamata maiM brahmA viSNu ziva Adika iSTa deva mAneM haiM tinike vighna Talate dekhiye haiM tathA tinike matamaiM rAjAdi baDe baDe puruSa dekhiye haiM tinike bhI te iSTa hai so vighnAdikakA meTanevAle haiM taiseM tumAre bhI kaho, aisaiM kyauM kaho jo ye paMcaparameSThIhI pradhAna haiM anya nAMhI ? tAkUM kahiye, re bhAI ! jIvanike duHkha tau saMsAra bhramaNakA hai ara saMsArake bhramaNakA kAraNa rAga dveSa mohAdika pariNAma hai ara rAgA-dika varttamAnamaiM AkulatAmayI duHkhasvarUpa haiM tAtaiM te brahmAdika iSTa dava kahe te tau rAgAdika kAma krodhAdikari yukta haiM, ajJAna tapake phalateM keI jIva sarva lokamaiM camatkArasahita rAjAdika baDI padavI pAvai tAkUM loka baDA mAni loka brahmAdika bhagavAna kahaneM lagijAya, kahai jo--ye parame-zvara brahmakA avatAra hai so aise mAneM tau kachU mokSamArgI tathA mokSarUpa hoya nAMhI, saMsArIhI raheM haiM / aisaiMhI anyadeva sarva padavI vAle jAnaneM te ApahI rAgAdikakari duHkharUpa haiM janmamaraNa kari sahita haiM te parakA saMsArakA duHkha kaisaiM meddheNge| ara tinike matamaiM vighnakA TalanAM ara rAjAdika baDe puruSa hote kahe so ye to jIvanikai pUrvai kachU zubha karma baMdhe the. Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitatinikA phala hai, pUrvajanmamaiM kiMcit zubha pariNAma kiyAthA tAtai puNyakarma baMdhyAthA tAkA udayateM kachU vinna Talai hai ara rAjAdika padavI pAvai hai so pUrvai kacha ajJAnatapa kiyA hoya tAkA phala hai so ye to puNyapAparUpa saMsArakI ceSTA hai, yAmaiM kaLU baDAI nAhI; baDAI to jo hai jAte saMsArakA bhramaNa miTai so tau vItarAga vijJAna bhAvanihItai miTaigA, so tisa vItarAga vijJAna bhAvaniyukta paMca parameSTI haiM tehI saMsArakA bhramaNa ke duHkha meTaneM* kAraNa haiN| vartamAnamaiM kaLU pUrva zubha karmakA udayateM puNyakA camatkAra dekhi tathA pApakA duHkha dekhi bhrama nahIM upajAvanAM, puNya pApa doU saMsAra haiM tini" rahita mokSa hai, so saMsAra" chuTi mokSa hoya taisAhA upAya karanAM / ara vartamAnakAbhI vinna jaisA paMcaparameSThIkA nAma matra dhyAna darzana smaraNa" miTaigA taisA anyake nAmAdikatai tau na miTaigA jAnaiM ye paMcaparameSTI hI zAMtirUpa hai kevala zubha pariNAmanihIMkU kAraNa haiM / bahuri anya iSTake rUpa haiM te tau raudrarUpa haiM tinikA tau darzana smaraNa hai so rAgAdika tathA bhayAdikakA kAraNa hai, tiniteM tau zubha pariNAma hotA dIkhai naaNhii| koIkai kadAcit kachU dharmAnurAgake vazateM zubhapariNAma hoya tau so tiniteM tau na bhayA kahiye, vA prANIkai svAbhAvika dharmAnurAgake vaza" hoya hai / tAtai atizayavAna zubhapariNAmakA kAraNa tau zAMtirUpa paMca parameSThIhIkA rUpa hai tAteM yAhIkA ArAdhana karanA, vRthA khoTI yukti suni bhrama nahIM upajAvanAM, aiseM jAnanAM // itizrIkundakundasvAmi viracita mokSaprAbhRtakI / jayapuranivAsi paM. jayacandrajIchAvar3AkRta dezabhASAmayavacanikA samApta // 6 // Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI // atha liMgapAhuDa / ( 7 ) atha liMgapAhuDakI vacanikA likhie hai; - dohA | jinamudrAdhAraka munI nijasvarUpakaM dhyAya / karma nAzi zivasukha liyo vaMdUM tinike pAMya // 1 // aiseM maMgalakai Artha jini munininaiM zivasukha pAyA tInakUM namaskAra kari zrIkundakundaAcAryakRta prAkRta gAthAbaMdha liMgapAhuDanAma graMtha hai tAkI dezabhASAmaya vacanikA likhiye hai; -- tahAM prathamahI AcArya maMgalakai arthi iSTakUM namaskArakari graMtha karanekI pratijJA kare haiM;gAthA -kAUNa NamokAraM arahaMtANaM taheva siddhANaM / vocchAmi samaNaliMgaM pAhuDasatthaM samAseNa // 1 // saMskRta -- kRtvA namaskAraM arhatAM tathaiva siddhAnAm / vakSyAmi zramaNaliMgaM prAbhRtazAstraM samAsena // 1 // artha -- AcArya kahai hai jo maiM arahaMtanikaM namaskAra kari ara taiseM siddhani namaskAra kari ara zramaNa liMgakA hai nirUpaNa jA maiM aisA pAhuDazAstra hai tAhi kahUMgA // bhAvArtha -- isa kAlamaiM munikA liMga jaisA jinadeva naiM kA hai taisA maiM viparyaya bhayA tAkA niSedha karanekUM yaha liMga ke nirUpaNakA zAstra AcAryanaiM racyA hai, tAkI Adi maiM ghAtikarmakA nAzakari anaMta catuSTaya * Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 paMDita jayacaMdrI chAvar3A viracita pAya arahaMta bhaye tinine yathArtha zramaNakA mArga pravartIyA ara tisa liMgakU sAdhi siddha bhaye; aisaiM arahaMta siddha tinikU namaskArakari graMtha karanekI pratijJA karI hai // 1 // Age kahe hai jo-liMga bAhyabheSa hai so aMtaraMgadharmasahita kAryakarI hai;-- gAthA-dhammeNa hoi liMgaM Na liMgamatteNa dhammasaMpattI / jANehi bhAvadhammaM kiM te liMgeNa kAyavyo // 2 // saMskRta--dharmeNa bhavati liMgaM na liMgamAtreNa dharmasaMprAptiH / jAnIhi bhAvadharma kiM te liMgena karttavyam // 2 // artha-dharmakari sahita to liMga hoya hai bahuri liMgamAtrahIkari dharmakI prApti nahIM hai, tA" he bhavyajIva ! tR bhAvarUpa dharma hai tAhi jAMni ara kevala liMgahIkari terai kahA kArya hoya hai, kachU bhI nAhI / / bhAvArtha-ihAM aisA jAno jo-liMga aisA cihnakA nAma hai so bAhya bheSa dhArai so munikA cihna hai so aisA ciha jo aMtaraMga vItarAga svarUpa dharma hoya tau tA sahita tau yaha cihna satyArtha hoya hai ara tisa vItarAgasvarUpa AtmAkA dharma vinA liMga jo vAhya bheSa tisa mAtrakari dharmakI saMpatti jo samyak prApti so nAhI hai, tAtai upadeza kiyA hai jo aMtaraMga bhAvadharma jo rAgadveSa rahita AtmAkA zuddha jJAna darzana rUpa svabhAva so dharma hai tAhi he bhavya ! tU jAMni; ara isa bAhya liMga bheSa mAtrakari kahA kArya hai kachubhI nAhI / bahuri ihAM aisAbhI jAnanAM jojinamatamaiM liMga tIna kahai hai-eka tau munikA yathAjAta digaMbara liMga 1 dUjA utkRSTa zrAvakakA 2 tIjA AryakAkA 3 initInahI liMgani * dhAri bhraSTa hoya ara jo kukriyA karai tAkA niSedha hai| tathA anya Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM liMgapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 369 matake keI bheSa hai tinikU bhI dhAri jo kukriyA karai so bhI niMdAhI pAvai, tAtai bheSadhAri kukriyA na karanAM aisA janAyA hai // 2 // ___ AneM kahai hai jo jinakA liMga jo-nigraMtha digaMbararUpa tAhi grahaNakari jo kukriyA kari hAsya karAvai so pApabuddhi hai;--- gAthA--jo pAvamohidamadI liMgaM ghettUNa jiNavariMdANaM / uvahasai liMgibhAvaM liMgimmiya gArado liMgI // 3 // saMskRta-yaH pApamohitamatiH liMgaM gRhItvA jinavarendrANAm / upahasati liMgibhAvaM liMgiSu nAradaH liMgI // 3 // artha-jo jinavarendra kahiye tIrthakaradevakA liMga nagna digaMbararUpakU grahaNa kari ara liMgIpaNAMkA bhAvakU upahasai hai hAsyamAtra ginai hai; so kaisA hai-liMgI kahiye bheSI tinivirSe nArada liMgI hai taisA hai / athavA yA gAthAkA cauthA pAdakA pAThAntara aisA hai-"liMga NAsedi liMgINaM" yAkA artha--yaha jo liMgI jo anya keI liMgakA dhArI tinikA liMgakU bhI naSTa karai hai, aisA janAvai hai jo liMgI sarva aisehI haiM, kaisA hai liMgIpApakari mohita hai buddhi jAkI // bhAvArtha-liMgadhArI hoya ara pApabuddhikari kichU kukriyA karai taba tAnaiM liMgIpaNAM hAsyamAtra giNyAM, kichU kAryakArI giNyA nAhI / liMgIpaNA tau bhAvazuddha sohai thA so bhAva vigaDe taba bAhya kukriyA karane lagyA taba yAnaiM tisa liMgakU lajAyA ara anya liMgInikA liMgakU bhI kalaMka lagAyA, loka kahane lage-jo liMgI aisehI hoya haiM / athavA jaisaiM nAradakA bheSa hai tAmaiM vaha svaicchAnusAra svacchaMda jaisaiM pravat hai taisaiM yaha bhI bheSI Thahaya / tAteM AcArya aisA Azaya dhAri kahyA hai jo-jinendrakA bheSakU lajAvanAM yogya nAhI // 3 // a. va. 24 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 paMDita jayacaMdrajI jhAvar3A viracita - AgeM liMga dhAri kukriyA karai tAkUM pragaTa kahai hai; - gAthA - cadi gAyadi tAvaM vAyaM vAedi liMgarUveNa / so pAvamohidamadI tirikkhajoNI Na so samaNo // 4 // saMskRta - nRtyati gAyati tAvat vAdyaM vAdayati liMgarUpeNa / saH pApamohitamatiH tiryagyoniH na saH zramaNaH // 4 // artha -- jo liMgarUpa kari nRtya kare hai gAvai hai vAditra bajAvai hai, so kaisA hai-- pApakari mohita hai buddhi jAkI aisA hai, so tiryacayoni hai, pazu hai; zramaNa nAMhI // bhAvArtha -- liMga dhAri bhAva vigADi nAcanAM gAvanAM bajAvanAM ityAdi kriyA karai so pApabuddhi hai pazu hai ajJAnI hai, manuSya nAMhI, manuSya hoya tau zramaNapaNA rAkhe / jaisaiM nArada bheSadhArI nAce gAvai hai bajAvai hai taiseM yaha bhI bheSI bhayA taba uttamabheSakUM lajAyA, tAtaiM liMga dhAri aisA honAM yukta nAMhI // 4 // I AgeM pheri kahai hai;--- gAthA - samUhadi rakkhedi ya ahaM jhAedi bahupayatteNa / so pAvamohidamadI tirikkhajoNI Na so samaNo // 5 // saMskRta-samUhayati rakSati ca ArttaM dhyAyati bahuprayatnena / saH pApamohitamatiH tiryagyoniH na saH zramaNaH // 5 // artha -- jo nigraMtha liMga dhAri ara parigrahakUM saMgraharUpa kare hai atha vA tAkI vAMchA ciMtavana mamatva kare hai, bahuri tisa parigrahakI rakSA kare hai tAkA bahuta yatna kare hai, tAkai arthi ArttadhyAna nirantara dhyAvai hai; so kaisA hai- pApakari mohita hai buddhi jAkI aisA tiryecayoni hai pazu hai ajJAnI hai, zramaNa tau nAMhI zramaNapaNAMkUM bigADai hai, aisaiM jAnanAM // 5 // Argai pheri kahai hai; - Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM liMgapAhuDakI bhASAvacanikA / 371 gAthA - kalahaM vAdaM juvA NicaM bahumANagavvio liMgI / asia rti pAo karamANo liMgirUveNa // 6 // saMskRta - kalahaM vAdaM dyUtaM nityaM bahumAnagarvitaH liMgI / vrajati narakaM pApaH kurvANaH liMgirUpeNa // 6 // artha -- jo liMgI bahuta mAnakaSAyakari garvavAna bhayA niraMtara kalaha kare hai vAda kare hai dyUtakrIDA kare hai so pApI narakakUM prApta hoya hai, kaisA hai liMgI- pApa kari aisaiM karatA saMtA vartte hai // bhAvArtha - jo gRhastharUpa kari aisI kriyA karai hai tAkUM tau yaha urAhanAM nAMhI jAtaiM kadAcit gRhastha tau upadezAdikakA nimitta pAya kukriyA karatA raha jAya tau naraka na jAya / bahuri liMga dhAri tisarUpakari kukriyA karai tau tAkUM upadeza bhI na lAgai, yAteM narakakAhI pAtra hoya hai // 6 // Age pheri kahai hai; - gAthA - poopahadabhAvo sevAdi ya avabhu liMgirUveNa / so pAva mohimadI hiMDadi saMsArakAMtAre // 7 // saMskRta - pApopahatabhAvaH sevate ca abrahma liMgirUpeNa / saH pApamohitamatiH hiMDate saMsArakAMtAre // 7 // artha--jo pApakari upahata kahiye ghAtyA gayA hai AtmabhAva jAkA aisA bhayA saMtA liMgIkA rUpakari abrahma sevai hai, so pApakari mohita hai buddhi jAkI aisA liMgI saMsArarUpI kAMtAra jo vana tAviSai bhramai hai | bhAvArtha -- pahale tau liMgadhAraNa kiyA ara pIcheM aisA pApa pariNAma bhayA jo vyabhicAra sevaneM lagyA, tAkI pApabuddhikA kahA kahanA ? tAkA saMsAramaiM bhramaNa na kyoM na hoya ? jAkai amRtahU jahararUpa pariNamai tAke 1 isa chaMdakA prathama dvitIyapAda yati bhaMga hai / Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita roga jAnekI kahA AzA ? taisaiM yaha bhayA, aisekA saMsAra kaTanAM kaThina hai // 7 // Age pheri kahai hai; - gAthA -- daMsaNaNANacarite uvahANe jaha Na liMgarUveNa / ahaM jhAdi jhANaM agatanArio hodi // 8 // saMskRta - darzanajJAna cAritrANi upadhAnAni yadi na liMgarUpeNa / ArttaM dhyAyati dhyAnaM anaMtasaMsArikaH bhavati // 8 // artha - yadi kahiye jo liMgarUpa kari darzana jJAna cAritrakUM tau upadhAnarUpa na kiye dhAraNa na kiye ara ArttadhyAnakUM dhyAve haiM to aisA liMgI anaMtasaMsArI hoya hai | bhAvArtha -- liMga dhAraNa kari darzana jJAna cAritrakA sevana karanAM thA so tau na kiyA ara parigraha kuTuMba Adi viSayanikA parigraha choDyA tAkI pheri ciMtAkari ArttadhyAna dhyAvane lagA taba anaMtasaMsArI kyauM na hoya ? yAkA yaha tAtparya hai jo samyagdarzanAdirUpa bhAva to pahale bhaye nAMhI ara kichU kAraNa pAya liMga dhAnya, tAkI avadhi kahA ? pahalI bhAva zuddha kari liMga dhAranAM yukta hai // 8 // AgaiM kahai hai jo - bhAvazuddhi vinA gRhasthacArA chor3e yaha pravRi hoya hai; gAthA - jo joDedi vivAhaM kisikammavaNijjajIvaghAdaM ca / vaccadi para pAo karamANo liMgirUveNa ||9|| saMskRta - yaH yojayati vivAhaM kRSikarmavANijyajIvaghAtaM ca / vrajati narakaM pApaH kurvANaH liMgirUpeNa || 9 || artha --jo gRhasthanike paraspara vivAha jA~Dai hai saNapaNa karAve hai, bahuri kRSikarma kahiye khetI vAhanA kisAnakA kArya ara vANijya kahiye Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM liMgapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 373 vyApAra viNaja vaizyakA kArya ara jIvaghAta kahiye vaidyakarmake artha jIvaghAta karanA athavA dhIvarAdikakA kArya ini kAryanikU karai hai so liMgarUpakAra aise karatA pApI narakakU prApta hoya hai // bhAvArtha-gRhasthacArA choDi zubha bhAva vinA liMgI bhayA thA, yAkI bhAvakI vAsanA miTI nAhI taba liMgIkA rUpa dhAri karibhI karanelagA Apa vivAha na karai tauU gRhasthanikai saNapaNa karAya vivAha karAvai tathA khetI viNaja jIvahiMsA Apa karai tathA gRhasthanikU karAvai, taba pApI bhayA saMtA naraka jaay| aise bheSa dhAraneMteM to gRhasthahI bhalA thA, padavIkA pApa tau na lAgatA, tAteM aisA bheSa dhAraNAM ucita nAhI yaha upadeza hai // 9 // Aja pheri kahai hai;gAthA-corANa lourANa ya juddha vivAdaM ca tivvakammahi / jaMteNa divyamANo gacchadi liMgI NarayavAsaM // 10 // saMskRta-caurANAM lAparANAM ca yuddhaM vivAdaM ca tIvrakarmabhiH / yaMtreNa dIvyamAnaH gacchati liMgI narakavAsaM // 10 // ___ artha-jo liMgI aisaiM pravatrte hai so narakavAsaku~ prApta hoya hai jo cauranike ara lApara kahiye jhUTha bolanevAlAnikai yuddha ara vivAda karAvai hai bahuri tIvrakarma jo jinimaiM bahuta pApa upajai aise tIvra kaSAyanike kArya tinikari tathA yaMtra kahiye caupaDi sataraMja pAsA hiMdolA Adi tAkari krIDA karatA saMtA vat" hai, aisaiM varatatA naraka jAya hai / ihAM 'lAurANaM kA pAThAMtara aisAbhI hai rAulANaM,' yAkA artha-rAvala kahiye rAjakArya karanevAle tinikai yuddha vivAda karAvai, aiseM jAnanAM // 1-mudrita saTIka saMskRta pratimeM 'samAeNa' aisA pATha hai jisakI chAyA 'mithyAvAdinAM' isa prakAra hai| Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita - bhAvArtha -- liMga dhAraNa kari aise kArya karai tau so naraka pAvahIM yA saMzaya nAMhI // 10 // Argai ka hai hai jo liMga dhAri liMgayogya kArya karatA duHkhI rahai hai tini kAryanikA Adara nAMhI kare haiM, so bhI narakamaiM jAya hai; - gAthA -- daMsaNaNANacarite tavasaMjamaNiyamaNiccakammammi | 1 pIDayadi vaTTamANo pAvadi liMgI NarayavAsaM // 11 // saMskRta - darzanajJAnacAritreSu tapaH saMyamaniyamanityakarmasu / pIDyate varttamAnaH prApnoti liMgI narakavAsam 11 artha -- jo liMgadhAraNakAra ini kriyAnivi karatA vAdhyamAna hoya pIDA pAvai hai duHkhI hoya hai so liMgI narakavAsakUM pAveM hai / te kriyA kahA ? prathama tau darzana jJAna cAritra tiniviSai inikA nizcaya vyavahArarUpa dhAraNa karanA, bahuri tapa anazanAdika bAraha prakAra tinikA zaktisArU karanAM, bahuri saMyama - iMdriya manakA vazi karanAM jIvanikI rakSA karanI, niyama kahiye nitya kichU tyAga karanAM, bahuri nityakarma kahiye Avazyaka Adi kriyAkA kAlakI kAla nitya karanAM; ye liMga kai yogya kriyA haiM; ini kriyAniviSai karatA duHkhI hoya hai, so naraka pAMva hai // 374 bhAvArtha -- liMgadhAraNakara ye kArya karane the tinikA tau nirAdara kare ara pramAda sevai, liMgakai yogya kArya karatA duHkhI hoya, tatra jAniye - yAkai bhAvazuddhipUrvaka liMgagrahaNa nAMhI bhayA / ara bhAva bigaDai tAkA phala tau narakahI hoya, aisaiM jAnanAM // 11 // A kahai hai jo bhojanaviSai bhI rasanikA lolupI hoya so bhI liMgakUM lajAvai hai; - Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM liMgapAhuDakI bhASAvacanikA / 375 gAthA-kaMdappAiya baTTai karamANo bhoyaNesu rasagiddhiM / mAyI liMgavivAI tirikkhajoNI Na samaNo // 12 // saMskRta-kaMdAdiSu vartate kurvANaH bhojaneSu rasagRddhim / mAyAvI liMgavyavAyI tiyagyoniH na saH zramaNaH 12 artha-jo liMga dhAri kari bhojanavirSe bhI rasakI gRddhi kahiye ati AsaktatA tAhi karatA varte hai so kaMdarpa Adikavi va" hai, kAmasevanakI vAMchA tathA pramAda nidrAdika jAkai pracura baDhe hai taba 'liMgavyavAyI' kahiye vyabhicArI hoya hai, mAyAvI kahiye kAmasevanakai Arthi aneka chala karanAM vicArai hai; jo aisA hoya hai so tiryaMcayoni hai pazutulya hai manuSya nAhI yAhItaiM zramaNa nAhI // bhAvArtha-gRhasthacArA choDi AhAravirSe lolupatA karane lagyA tau gRhasthacArAmaiM aneka rasIle bhojana mileM the, kAhekU chor3e, tAH jAniye hai jo AtmabhAvanAkA rasakU pahacAnyA nAMhI tAtai viSayasukhakI hI cAhi rahI taba bhojanake rasakI lArake anya bhI viSayanikI cAhi hoya taba vyabhicAra AdimaiM pravarti kari liMgakU lajAvai; aise liMga" tau gRhasthacArAhI zreSTha hai, aisaiM jAnanAM // 12 // __ Agai pheri yAhIkA vizeSa kahai hai;gAthA-dhAvadi piMDaNimittaM kalahaM kAUNa bhuMjade piMDaM / avaruparUI saMto jiNamaggi Na hoi so smnno||13|| saMskRta-dhAvati piMDanimittaM kalahaM kRtvA bhukte piMDam / aparaprarUpI san jinamArgI na bhavati saH zramaNaH 13 artha--jo liMgadhArI piMDa jo AhAra tAkai nimitta doDai hai, bahuri AhArakai nimitta kalaha kari AhArakU bhuMjai hai khAya hai, bahuri tAkai nimitta anyataiM paraspara IrSA karai hai so zramaNa jinamArgI nAMhI hai // Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita __ bhAvArtha--isa kAlamaiM jinaliMgarauM bhraSTa hoya pahale aphalaka bhaye pAchai tinimaiM zvetAMbarAdika saMgha bhaye tini. zizilAcAra poSi liMgakI pravRtti bigADI, tinikA yaha niSedha hai| -tinimaiM aba bhI keI aise dekhiye haiM jo-AhArakai ArthiM zIghra doDai hai IryApathakI sudha nAhI, bahuri AhAra gRhasthakA gharasU lyAya doya cyAri sAmila baiThi khAya tAmaiM baTavArAmaiM sarasa nIrasa Avai taba paraspara kalaha karai bahuri tisake nimitta paraspara IrSA karai, aisaiM pravattai te kAheke zramaNa ? te jinamArgI to naah| kalikAlake bheSI haiM / tiniLU sAdhu mAneM haiM te mA ajJAnI haiM // 13 // A pheri kahai hai;gAthA-giNhadi adattadANaM paraNiMdA vi ya parokkhasehiM / jiNaliMgaM dhAraMto coreNa va hoi so samaNo // 14 // saMskRta-zRhNAti adattadAnaM paraniMdAmapi ca parokSadUSaNaiH / jinaliMgaM dhArayan caureNeva bhavati saH shrmnnH||14|| artha--jo binA diyA to dAna le hai ara parokSa parake dUSaNanikari parakI niMdA karai hai so jinaliMgakU dhAratA jaMtA bhI caurakI jyoM zramaNa hai // ___ bhAvArtha--jo jinaliMga dhAri binA diyA AhAra AdikU grahaNa kareM parakai denekI icchA nAhI kichU bhayAdika upajATa lenA tathA nirAdarateM lenA, chipikari kArya karanAM ye tau caurake kArya haiM / yaha bheSa dhAri aiseM karanelagyA taba caurahI ThahayA tAtaiM aisA bheSI honAM yogya nAhI / / 14 ___ AgeM kahai hai jo liMga dhAri aiseM pravattai so zramaNa nAhI,gAthA-uppaDadi paDadi dhAvadi puDhavIo khaNadi liMgarUveNa / iriyAvaha dhArato tirikkhajoNI Na so smnno||15|| Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM liMgapAhuDakI bhASAvacInakA / 377 saMskRta - utpatati patati dhAvati pRthivIM khanati liMgarUpeNa / IryApathaM dhArayan tiryagyoniH na saH zramaNaH || 15 || artha -- jo liMga dhArakari IryApatha sodhi kari cAlanA thA tAmaiM sodhikari na cAlai dauDatA cAlatA saMtA uchalai girapaDai pheri uThikari dauDai bahuri pRthvI kUM khAdai cAlateM aisA pagapaTakai jo tA pRthvI khudi jAya aisaiM cAlai so tiryacayoni hai pazu ajJAnI hai, manuSya nAMhI // 15 // Age kahai hai jo banaspati Adi sthAvarajIvanikI hiMsAteM karmabaMdha hoya hai tAkUM na ginatA svacchaMda hoya pravarte hai, so bhramaNa nAMhI;gAthA - vaMdho Nirao saMto sassaM khaMDedi taha ya vasuhaM pi / chiMdadi taruNa bahuso tirikkhajoNI Na so samaNo // saMskRta-vaMdhaM nIrajAH san sasyaM khaMDayati tathA ca vasudhAmapi / chinatti taruNaM bahuzaH tiryagyoniH na saH zramaNaH // artha -- jo liMga dhAraNakAra ara vanaspati AdikI hiMsAteM baMdha hoya hai tAkUM nAMhI dUSatA saMtA baMdhakU na ginatA saMtA sasya kahiye dhAnya tAkUM khaMDai hai; bahuri taisaiMhI vasudhA kahiye pRthivI tAhi khaMDai hai khode hai, bahuri bahuta bAra tarugaNa kahiye vRkSanikI samUha tinikUM cheda hai; aisA liMgI tiryacayoni hai, pazu hai, ajJAnI hai zramaNa nAMhI // bhAvArtha -- vanaspati Adi sthAvarajIva jinasUtra maiM kahe hai ara tinikI hiMsAteM karmabaMdha kayA hai tAkUM nirdoSa giNatA kahe hai jo yA maiM kAhekA doSa hai kAkA baMdha hai aiseM mAnatA tathA vaidyakarmAdikakai nimitta auSadhAdikakUM dhAnyakUM tathA pRthvIkUM tathA vRkSanikUM khaMDe hai khode hai chadai hai so AjJAnI pazu haiM, liMga dhAri zramaNa kahAvai hai so zramaNa nAMhI hai // 16 // AgaiM kahai hai jo liMga dhAraNakAra strInitaiM rAga karai hai ara parakUM dUSaNa de hai so zramaNa nAhI; Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 paMDita jayacaMdracI chAvar3A viracita gAthA-rAgo karedi NicaM mahilAvaggaM paraM ca duusei| . daMsaNaNANavihINo tirikkhajoNI Na so samaNo 17 saMskRta-rAgaM karoti nityaM mahilAvarga paraM ca dRSayati / darzanajJAnavihInaH tiyagyoniH na sHshrmnnH||17|| __ artha-jo liMga dhAraNa kari strInike samUhani prati to niraMtara rAgaprIti karai hai ara para jo anya koI nirdoSa hai tiniLU dUSai hai dUSaNa de hai kaisA hai so darzana jJAnakari hIna hai, aisI liMgI tiryaMcayoni hai pazusamAna hai ajJAnI hai, zramaNa nAhI // __ bhAvArtha--liMga dhAraNa karai tAkai samyagdarzana jJAna hoya hai, ara paradravyani" rAga dveSa na karanAM aisA cAritra hoya hai / tahAM jo strIsamUhaniteM tau rAgaprIti karai hai ara anyA dUSaNa lagAya dveSa karai hai vyabhicArIkAsA svabhAva hai tau tAkai kAhekA darzana jJAna ? ara kAhekA cAritra ? liMgadhAra liMgakai karaneyogya thA so na kiyA taba ajJAnI pazu samAnahI hai zramaNa kahAvai hai so ApabhI mithyAdRSTI hai ara anyakU mithyAdRSTI karanevAlA hai, aisekA prasaMga yukta nAhI // 17 // __ AU pheri kahai hai;gAthA--pavvajjahINagahiNaM NehiM sIsammi baTTade bahuso / AyAraviNayahINo tirikkhajoNI Na so samaNo 18 saMskRta-pravrajyAhInagRhiNi snehaM ziSye vattate bahuzaH / / AcAravinayahInaH tiryagyoniH na saH shrmnnH||18|| artha-jA liMgIkai pravrajyA jo dIkSA tAkari rahita je gRhastha tinipari ara ziSyanivi sneha bahuta vattai ara AcAra kahiye muninikI kriyA ara gurunikA vinayakari rahita hoya so tiryaMcayoni hai, pazu hai, ajJAnI hai, zramaNa nAMhI hai // Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ - ~ aSTapAhuDameM liMgapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 379 ___ bhAvArtha-gRhasthaniteM tau bAra bAra lAlapAla rAkhai ara ziSyanisUM sneha bahuta rAkhai ara munikI pravRtti Avazyaka Adi kichU karai nAMhI gurunisUM pratikUla rahai vinayAdika karai nAMhI aisA liMgI pazusamAna hai tAkU sAdhu na kahiye // 18 // ___ AgaiM kahai hai jo liMgadhAri aise pUrvokta prakAra pravarte hai so zramaNa nAhI, aisA saMkSepakari kahe hai;gAthA-evaM sahio muNivara saMjadamajjhammi vade NicaM / bahulaM pi jANamANo bhAvaviNaho Na so smnno||19|| saMskRta-evaM sahitaH munivara ! saMyatamadhye varttate nityam / bahulamapi jAnan bhAvavinaSTaH na saH zramaNaH // 19 // artha--evaM kahiye pUrvoktaprakAra pravRttisahita jo vatai hai so he munivara ! jo aisA liMgadhArI saMyamI muninikai madhyabhI nirantara rahai hai ara bahuta zAstranikU bhI jAnatA hai toU bhAvakari naSTa hai, zramaNa nAMhI hai // 19 // ___ bhAvArtha-aisA pUrvokta prakArakA liMgI jo sadA muninimaiM rahai hai ara bahuta zAstra jAne hai tauU bhAva jo zuddha darzana jJAna cAritrarUpa pariNAma tAkari rahita hai, tAtaiM muni nAhI, bhraSTa hai, anya muninike bhAva bigADaneMvAlA hai // 19 // ___ Agai pheri kahai hai jo strInikA saMsarga bahuta rAkhai so bhI zramaNa nAhI hai;gAthA-dasaNaNANacarite mahilAvaggammi dehi vIsaho / pAsattha vi hu Niyaho bhAvaviNaho Na so samaNo 20 saMskRta-darzanajJAnacAritrANi mahilAvarge dadAti vizvastaH / pArzvasthAdapi sphuTaM vinaSTaH bhAvavinaSTaH na saH shrmnnH|| Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita artha--jo liMga dhAri kari strInike samUhaviauM tinikA vizvAsakari tathA tinikU vizvAsa upajAya darzana jJAna cAritra de hai tinikU samyaktva batAvai hai paDhanAM paDhAvanAM jJAna dehai, dIkSA de hai, pravRtti sikhAvai hai, aisaiM vizvAsa upajAya tinimaiM pravatrte hai so aisA liMgI pArzvastha taiM bhI nikRSTa hai, pragaTa bhAva kari vinaSTa hai zramaNa naahii| bhAvArtha-liMga dhAri strInikU vizvAsa upajAya tinighra niraMtara paDhanAM paDhAvanAM lAla pAla rAkhai tAkU jAniye-yAkA bhAva khoTA hai| pArzvastha bhraSTa munikU kahiye hai tisauM bhI ye nikRSTa hai, aisekU sAdhu na kahiye // 20 // Aga~ pheri kahai hai;gAthA-puMcchalipari jo muMjai NicaM saMthugadi posae piMDaM / pAvadi vAlasahAvaM bhAvaviNaho Na so savaNo // 21 // saMskRta-puMzcalIgRhe yaH suMkte nityaM saMstauti puSNAti piMDaM / prApnoti bAlasvabhAva bhAvavinaSTaH na saH zramaNaH 21 artha--jo liMgadhArI ara puMzcalI jo vyabhicAriNI strI tAke ghara bhojana lehai AhAra karai hai ara nitya tAkI stuti karai hai--jo yaha baDI dharmAtmA hai yAkai sAdhunikI baDI bhaktI hai aise nitya tALU sarAhai aisaiM piMDakU pAlai hai so aisA liMgI bAlasvabhAvakU prApta hoya hai, ajJAnI hai, bhAvakari vinaSTa hai, so zramaNa nAMhI hai // bhAvArtha--jo liMga dhAri vyabhicAriNIkA AhAra khAya piMDa pAlai tAkI nitya sarAhanA karai, taba jAniye yaha bhI vyabhicArI hai ajJAnI hai tALU lajjAbhI na Avai; aisaiM bhAvakari vinaSTa hai munipaNAMke bhAva nAhI, taba muni kAhekA ? // 21 // Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM liMgapAhuDakI bhASAvacanikA / 381 AgaiM isa liMgapAhuDakUM saMpUrNa karai hai ara kahai hai jo dharmaM yathArtha pAlai hai so uttama sukha pAvai hai;gAthA - iya liMgapAhuDamiNaM savvaM buddhehiM desiyaM dhammaM / pAle kahasahi so gAhadi uttamaM ThANaM // 22 // saMskRta - iti liMgaprAbhRtamidaM sarvaM buddhaiH dezitaM dharmam / pAlayati kaSTasahitaM saH gAhate uttamaM sthAnam ||22|| artha -- aisaiM yaha liMgapAhuDakUM zAstra sarvabuddha je jJAnI gaNadharAdika tini upadezyA hai tAkUM jAnikari ara jo muni dharmakUM kaSTasahita baDA jatana kara pAlai hai rAkhai hai so uttamasthAna jo mokSa tAhi pAvai hai // bhAvArtha - yaha munikA liMga hai so baDA puNyakA udayateM pAiye hai tAkUM pAyakari pheri khoTe kAraNa milAya tAkUM bigADai hai to jAniye yaha baDA nirbhAgI hai-ciMtAmaNi ratna pAya kauDI sATai gamAvai hai tAtaiM AcArya upadeza kiyA hai - jo aisA pada pAya yAkUM baDA yatnasUM rAkhaNAM -- kusaMgatikari vigADaigA to jaise pahalai saMsArabhramaNathA taiseM pheri saMsAra maiM anaMtakAla bhramaNa hoyagA ara yatnateM pAlaigA tau zIghrahI mokSa pAvaigA; tAtaiM jAkUM mokSa cAhiye so munidharmakaM pAya yatnasahita pAlo, parISahakA upasargakA upadrava Avai tauU cigo mati yaha zrIsarvajJadevakA upadeza haiM // 22 // aisaiM yaha liMgapAhuDa graMtha pUrNa kiyA tAkA saMkSepa aisaiM jo -- isa paMcamakAla maiM jinaliMga dhAri pheri kAla durbhikSake nimittataiM bhraSTa bhaye bheSa bigADyA arddhaphAlaka kahAye, tinimaiM pheri zvetAMbara bhaye, tinimaiM bhI yApanIya bhaye, ityAdika hoya zithilAcAra ke poSake zAstra raci svacchaMda bhaye, tini keteka nipaTa niMdya pravRtti karaneM lage, tinikA niSedhakA mitrakari sarvake upadezakUM yaha graMtha hai tAkUM samajhikari zraddhAna : Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitAkaranAM / aise niMdya AcaraNavAlenikU sAdhu mokSamArgI na mAnaneM, tinikU vaMdana pUjana na karanAM yaha upadeza hai // . chappaya / liMga munIko dhAri pApa jo bhAva bigADai so niMdALU pAya Apako ahita vithArai / tAkU pUjai thuvai vaMdanA karai ju koI te bhI taise hoi sAthi duragatikU leI // yAte je sAMce muni bhaye bhAva zuddhi maiM thira rahe / tini upadezyA mAraga lage te sAMce jJAnI khe||1|| dohaa| aMtara bAhya ju zuddha je jinamudrAkuM dhAri / bhaye siddha AnaMdamaya baMdU joga saMvAri // 2 // iti zrIkundakundAcAryasvAmi viracita zrIliMgaprAbhRtazAstrakI jayapuranivAsi paM. jayacandrajIchAbar3AkRtadezabhASAmayavanikA samApta // 7 // Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha shiilpaahudd| [8] atha zIlapAhuDagraMthakI dezabhASAmaya vacanikA likhiye hai; dohaa| bhavakI prakRti nivArikai pragaTa kiye nijabhAva / hai arahaMta ju siddha phuni baMdUM tini dhari cAva // 1 // aisaiM iSTake namaskArarUpa maMgalakari zIlapAhuDanAma graMtha zrIkundakundAcAryakRta prAkRta gAthAbaMdhakI dezabhASAmaya vacanikA likhiye hai| tahAM prathama zrIkundakundAcArya graMthakI Adikai virSe iSTakU namaskArarUpa maMgalakari graMtha karanekI pratijJA kareM hai;gAthA-vIraM visAlaNayaNaM rattuppalakomalassamappA / tiviheNa paNamiUNaM sIlaguNANaM NisAmeha // 1 // saMskRta-cIraM vizAlanayanaM raktotpalakomalasamapAdam / trividhena praNamya zIlaguNAn nizAmyAmi // 1 // artha-AcArya kahai hai jo maiM vIra kahiye aMtima tIrthaMkara zrIvarddhamAnasvAmI parama. bhaTTAraka tAhi. mana vacana kAyakari namaskArakari ara zIla jo nija bhAvarUpa prakRti tAke guNanikU athavA zIla ara samyagdarzanAdika guNa tinikU kahUMgA; kaise haiM zrIvardhamAnasvAmI-vizAlanayana haiM, tinikai bAhya tau padArthanike dekhaneMkU netra vizAla hai vistIrNa haiM sundara haiM, bahuri aMtaraMga kevaladarzana kevalajJAnarUpa netra samasta padArthanikU dekhanevAle haiM; bahuri kaise haiM-raktotpalakomalasamapAdaM' Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita kahiye rakta kamala sArikhe komala jinike caraNa haiM, aise anyake nAhI; tA" sarvakari sarAhane yogya haiM pUjane yogya haiM / bahuri yAkA dUjA artha aisA bhI hoya hai--jo rakta kahiye rAgarUpa AtmAkA bhAva utpala kahiye dUra karanAM tAviSai komala kahiye kaThoratAdidoparahita ara sama kahiye rAga dveSa kari rahita pAda kahiye vANIke pada jinike, komala hita mita madhura rAga dveSarahita jinike bacana praH haiM tiniteM sarvakA kalyANa hoya hai // __bhAvArtha-aise varddhamAnasvAmAkU namaskArarUpa maMgalakari AcArya zIlapAhuDa graMtha karanekI pratijJA karI hai // 1 // ANu zIlakA rUpa tathA yaate guNa hoya haiM so kahaiM haiM;-- gAthA-sIlassa ya NANasa ya Natyi viroho budhehiM nnidiho| __Navari ya sIleNa viNA visayA NA viNAsaMti // 2 // saMskRta-zIlasya ca jJAnasya ca nAsti virodho budhaiH nirdiSTaH / kevalaM ca zIlena vinA viSayAH jJAnaM vinAzayati 2 __ artha-zIlakai ara jJAnakai jJAnIni virodha na kayA hai aisA nAhI jahAM zIla hoya tahAM jJAna na hoya ara jJAna hoya tahAM zIla na hoya / bahuri ihAM Navari kahiye vizeSa hai so kahai hai--zIla vinA viSaya kahiye iMdriyanike viSaya hai te jJAnakU vinAzaiM haiM naSTa kareM haiM jJAnakeM mithyAtva rAgadveSamaya ajJAnarUpa kara hai / ihAM aisA jAnanAM jo-zIlanAma svabhAvakA prakRtikA prasiddha hai, tahAM AtmAkA sAmAnyakari jJAna svabhAva hai / tahAM isa jJAnasvabhAvamaiM anAdikarma sayoga mithyAtva rAgadveSarUpa pariNAma hoya haiM so yaha jJAnakI prakRti kuzIlanAma pAva hai yArauM saMsAra nipajai hai, tAtaiM yAkU saMsAra prakRti kahiye isa prakRtikU ajJAnarUpa kahiye Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM zIlapAhuDakI bhASAvacanikA / 385 isa prakRti saMsAra paryAyavirSe ApA mAnai hai tathA paradravyanivirSe iSTa aniSTa buddhi karai hai / bahuri yaha prakRti palaTai taba mithyAtva kA abhAva kahiye taba saMsAraparyAyavirSe ApA na mAna hai, paradravyAniviH iSTa aniSTa buddhi na hoya ara isa bhAvakI pUrNatA na hoya tetaiM caritramohakA udayateM kachU rAgadveSa kaSAya pariNAma upajai tA* karmakA udaya jAne, tini bhAvanikaM tyAganeyogya jAne, tyAgyA cAhai aisI prakRti hoya taba samyagdarzanarUpabhAva kahiye, isa samyagdarzanabhAvateM jJAnabhI samyak nAma pAvai aura yathApadavI cAritrakI pravRtti hoya jetA aMzA rAgadveSa ghaTai tetA aMzA cAritra kahiye aisI prakRtikU suzIla kahiye, aisaiM kuzala suzIla zabdakA sAmAnya artha hai / tahAM sAmAnyakari vicAriye to jJAnahI kuzIla hai ara jJAna hI suzIla hai yAteM aise kayA hai jo jJAnakai ara zIlakai virodha nAhI bahuri jaba saMsAra prakRti palaTi mokSa sanmukha prakRti hoya taba suzIla kahiye, tArauM jJAnamaiM ara zalimaiM vizeSa kahyA jo jJAnamaiM suzIla na Avai tau jJAnakU iMdriyanike viSaya naSTa karai jJAnakU ajJAna kareM taba kuzIla nAma pAvai / bahuri ihAM koI pUcha-gAthAmai jJAna ajJAnakA tathA suzIla kuzIlakA nAma to na kahyA, jJAna ara zIla aisA hI kahyA hai tAkA samAdhAna-jo pUrva gAthAmaiM aisIpratijJA karI jo maiM zIlake guNanikU kahUMgA tAteM aisA jAnyA jAya hai jo AcAryake AzayamaiM suzIlahIke kahanekA prayojana hai, suzIlahIkU zIlanAma kari kahiye, zIlavinA kuzIla kahiye / bahuri ihAM guNazabda upakAravAcaka lenAM tathA vizeSavAcaka lenAM, zIlateM upakAra hoya hai; tathA zIlakA vizeSa guNa hai so kahasI / aiseM jJAnamaiM jo zIla na Avai tau kuzIla hoya iMdriyanike niSayaniteM Asakti hoya taba jJAnanAma na pAvai, aisaiM jAnanAM / bahuri vyavahAramaiM zIlanAma strIkA saMsarga varjaneMkAbhI hai so viSayasevanakAhI ma. va. 25 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita - niSedha hai, tathA paradravyamAtrakA saMsarga choDanA AtmA maiM lIna honA so paramabrahmacarya hai / aisaiM ye zIlahIke nAmAMtara jAnanAM // 2 // Age kahai hai jo jJAna bhayebhI jJAnakA bhAvanAM ara viSayanitaiM virakta honAM kaThina hai; gAthA - dukkheNeyadi gANaM gANaM NAUNa bhAvaNA dukkhaM / bhAviyamaI va jIvo visayesu virajjae dukkhaM || 3 || saMskRta - duHkheneyate jJAnaM jJAnaM jJAtvA bhAvanA duHkham / bhAvitamatizca jIvaH viSayeSu virajyati duHkham ||3 // artha -- prathama tau jJAna hai sohI duHkhakari prApta hoya hai, bahuri kadAcit jJAnabhI pAvai tau tAkUM jAni kari tAkI bhAvanA karanA bAraMbAra anubhava karanAM duHkhakAra hoya hai, bahuri kadAcit jJAnakI bhAvanAsahita bhI jIva hoya tau viSayanikUM duHkhakari tyAge hai | bhAvArtha -- jJAnakA pAvanAM pheri tAkI bhAvanA karanA pheri viSayanikA tyAganAM ye uttarottara durlabha haiM, ara viSayanikUM tyAge vinA prakRti palaTI na jAya tAteM pUrva aisA kayA hai jo viSaya jJAnakUM bigADai hai tA viSayanikA tyAganAM sohI suzIla hai // 3 // AmaiM kahai hai jo yaha jIva je viSayani maiM pravarte hai tetai jJAnakuM nahI jAne hai ara jJAnakUM jAneM vinA viSayanitaiM virakta hoya tauU karmanikA kSaya nAMhI karai hai; ---------- gAthA - tAva Na jANadi gANaM visayavalo jAva vaTTae jIvo / visa viratametto Na khavei purAiyaM kamma || 4 || saMskRta - tAvat na jAnAti jJAnaM viSayacalaH yAvat varttate jIvaH / viSaye viraktamAtraH na kSipate purAtanaM karma // 4 // Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM zIlapAhuDakI bhASAvacanikA / 387 ___ artha--je" yaha jIva viSayabala kahiye viSayanikai vazIbhUta hU vattai hai terauM jJAnakU nAhI jAnai hai bahuri jJAnakU jAneM vinA kevalaviSayanivirSe viraktamAtrahIkari pUrva bAMdhe je karma tinikA kSaya nAhI karai hai // bhAvArtha-jIvakA upayoga kramavartI hai ara svasthastrabhAva hai yAteM jaisA jJeyakU jAnai tisakAla tisata~ tanmaya hoya varte hai tAteM jete viSayanimaiM Asakta bhayA vat" hai tetai jJAnakA anubhava na hoya iSTa aniSTa. bhAvahI rahai, bahuri jJAnakA anubhavana bhaye binA kadAcit viSayanikU tyAgai tau vartamAnaviSayanikU tau choDai parantu pUrva karma bAMdhe the tinikA tau jJAnakA anubhavana bhaye vinA kSaya hoya nAhI, pUrva karmakA baMdhakA kSaya karane meM jJAnahIkI sAmarthya hai, tAteM jJAnasahita hoya viSaya tyAganAM zreSTha hai, viSayanikU tyAgi jJAnakI bhAvanA karanAM yahI suzIla hai // 4 // ___ Aja jJAnakA ara liMgagrahaNakA ara tapakA anukrama kahai hai;gAthA--NANaM carittahINaM liMgaggahaNaM ca daMsaNavihaNaM / saMjamahINo ya tavo jai carai NiratyayaM savvaM // 5 // saMskRta-jJAnaM cAritrahInaM liMgagrahaNaM ca darzanavihInaM / - saMyamahInaM ca tapaH yadi carati nirarthakaM sarvam // 5 // artha-jJAna to cAritrarahita hoya so nirarthaka hai, bahuri liMgakA grahaNa darzanakari rahita hoya so nirarthaka hai, bahuri saMyamakari rahita tapa hoya to nirarthaka hai aisaiM e AcaraNa karai tau sarva nirarthaka hai // ___ bhAvArtha- heya upAdeyakA jJAna tau hoya ara tyAgagrahaNa na karai tau jJAna niSphala hoya, yathArtha zraddhAna vinA bheSa le to niSphala hoya hai, indriya vaza karanAM jIvanikI dayA karanAM yaha saMyama hai yA vinAM kachU tapa karai tau AhiMsAdikakA viparyaya hoya taba niSphala hoya; aisaiM inikA AcaraNa niSphala hoya hai // 5 // Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 paMDita jayacaMdrajI jhAvar3A viracita___ AgaiM yAhI kahai hai jo aise kiye thoDA bhI karai to baDA phala hoya hai;gAthA--NANaM carittasuddhaM liMgaggahaNaM ca daMsaNavisuddhaM / saMjamasahido ya tavo thoo vi mahAphalo hoi // 6 // saMskRta-jJAnaM cAritrazuddhaM liMgagrahaNaM ca darzanavizuddham / saMyamasahitaM ca tapaH stokamapi mahAphalaM bhavati // 6 // artha-jJAnatau cAritrakari zuddha, ara liMgakA grahaNa darzana kari zuddha, saMyamasahita tapa aisaiM thoDAbhI Acarai tau mahAphalarUpa hoya hai // __ bhAvArtha-jJAna thoDAbhI hoya ara AcaraNa zuddha karai to baDA phala hoya; bahuri yAthArthazraddhApUrvaka bheSale to baDAphala kare jaisaiM samyagdarzanasahita zrAvakahI hoya to zreSTha, ara tisa vinA munikA bheSabhI zreSTha nAhI; bahuri indrisaMyama prANasaMyama sahita upavAsAdika tapa thoDAbhI karai tau baDA phala hoya, ara viSayAbhilASa ara dayArahita baDA kaSTa sahita tapa karai tauU phala nAhI; aisaiM jAnanAM // 6 // __ AgeM kahai hai jo koI jJAnakU jAnikaribhI viSayAsakta rahai hai te saMsArahImaiM bhramaiM haiM;gAthA-NANaM NAUNa NarA keI visayAibhAvasaMsattA / hiMDaMti cAduragadiM visaesu vimohiyA mRDhA // 7 // saMskRta--jJAnaM jJAtvA narAH kecit viSayAdibhAvasaMsaktAH / hiMDate caturgatiM viSayeSu vimohitA mUDhAH // 7 // artha-keI mUDha mohI puruSa jJAna* jAnikaribhI viSayanirUpa bhAvanikari Asakta bhaye saMte caturgatirUpa saMsAramaiM bhramaiM haiM jAtai viSayanikari vimohita bhaye pheribhI jagatamaiM prApta hosI tAmaiM bhI viSaya kaSAyanikAhI saMskAra hai / ha Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM zIlapAhuDakI bhASAvacanikA / 389 viSaya kaSAya choDanAM bhalA hai, nAtari jJAna bhAvArtha -- jJAna pAya ajJAnatulyahI hai || 7 | AgaiM kahai hai jo jJAna pAya aiseM kare taba saMsAra kaTai;gAthA - je puNa visayavirattA NANaM NAUNa bhAvaNAsahidA / chiMdaMti cAduragadiM tavaguNajuttA Na saMdeho // 8 // saMskRta - ye punaH viSayaviraktAH jJAnaM jJAtvA bhAvanAsahitAH / chindanti caturgatiM tapoguNayuktAH na sandehaH // 8 // artha -- je jJAnakUM jAnikari ara viSayanitaiM virakta bhaye saMte tisa jJAnakI bArabAra anubhavarUpa bhAvanAsahita hoya hai te tapa ara guNa kahiye mUlaguNa uttaraguNayukta bhaye saMte caturgatirUpa jo saMsAra hai tAhi chedaiM haiM kATeM haiM, yA maiM saMdeha nAMhI // bhAvArtha--jJAna pAya viSayakaSAya choDi jJAnakI bhAvanA kare, mUlaguNa uttaraguNa grahaNakari tapa karai so saMsArakA bhAvakari muktiprApta hoya - yaha zIlasahitajJAnarUpa mArga hai // 8 // AgaiM aisaiM zIlasahita jJAnakari jIva zuddha hoya hai tAkA dRSTAnta kahai hai; - gAthA - jaha kaMcaNaM visuddha dhammaiyaM khaDiyalavaNaleveNa / taha jIvo vivisuddha NANavisalileNa vimaleNa // 9 // saMskRta - yathA kAMcanaM vizuddhaM dhamat khaTikAlavaNalepena / tathA jIvospi vizuddhaH jJAnavisalilena vimalena // 9 // artha -- jaise kAMcana kahiye suvarNa hai so khaDiya kahiye suhAgA ara lUNa inakA lepakAra vizuddha nirmala kAMtiyukta hoya hai taisaiM jIva hai so bhI viSayakaSAyanika malakAra rahita nirmala jJAnarUpa jalakari pakhAlyA karmanikAra rahita vizuddha hoya hai // Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita __ bhAvArtha-jJAna hai so AtmAkA pradhAna guNa hai parantu mithyAtva viSayaniteM malina hai yA mithyAtvaviSayanirUpa malakU dUrikari yAkI bhAvanA karai yAkA ekAgrakari dhyAna karai tau karmanikA nAza kare, anaMtacatuSTaya pAya mukta hoya zuddha AtmA hoya hai; tahAM suvarNakA dRSTAnta hai so jAnanAM // 9 // ___ AgaiM kahai hai jo jJAna pAya viSayAsakta hoya hai so jJAnakA doSa nAhI hai, kupuruSakA doSa hai;gAthA-NANassa Natthi doso kappurisANo vi maMdabuddhINo / je NANagavidA hoUNaM visaesu rajati // 10 // saMskRta-jJAnasya nAsti doSaH kApuruSasyApi maMdabuddheH / ye jJAnagarvitAH bhUtvA viSayeSu rajanti // 10 // artha-je puruSa jJAnagarvita hoyakari jJAnamadakari viSayanivirSe raMjita hoya hai so yaha jJAnakA doSa nAhI hai te maMdabuddhi kupuruSa haiM tinikA doSa hai|| ___ bhAvArtha-koI jAnaigA ki jJAnakari bahuta padArthanikU jAnai taba viSayanimaiM raMjAyamAna hoya hai so yaha jJAnakA doSa hai; tahAM AcArya kahai hai-aisaiM mati jAno-jJAna pAya viSayanimaiM raMjamAna hoya hai so yaha jJAnakA doSa nAhI hai-yaha puruSa maMdabuddhi hai ara kupuruSa hai tAkA doSa hai, puruSakA hoNahAra khoTA hoya taba buddhi bigaDajAya taba jJAna* pAya ara tAkA madamaiM chaki jAya viSaya kaSAyanimaiM Asakta hoya so yaha doSa puruSakA hai, jJAnakA nAhI / jJAnakA tau kArya vastukU jaisA hoya taisA janAyadenAhI hai pIche pravarttanAM puruSakA kArya hai, aiseM jAnanAM // 10 // ANa kahai hai-puruSakai aisaiM nirvANa hoya hai; Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM zIlapAhuDakI bhASAvacanikA / 391 gAthA - NANeNa daMsaNeNa ya taveNa carieNa sammasahieNa / hodi pariNivvANaM jIvANa caritasuddhANaM // 11 // saMskRta - jJAnena darzanena ca tapasA cAritreNa samyaktvasahitena / bhaviSyati parinirvANaM jIvAnAM cAritrazuddhAnAm 11 artha -- jJAna darzana tapa ye samyatkva bhAvasahita Acare hoya taba cAritrakari zuddha jIvanikai nirvANakI prApti hoya hai // bhAvArtha -- samyaktvakari sahita jJAna darzana tapa Acarai taba cAritra zuddha hoya rAga dveSa bhAva miTi jAya taba nirvANa pAvai, yaha mArga hai // 11 // A yAhIkUM zIlapradhAnakari niyamakari kahai hai:gAthA - - sIlaM rakkhaMtANaM daMsaNasuddhA diDhacarittANaM / - Natthi dhuvaM NivvANaM visaesa virattacittANaM // 12 // saMskRta - zIlaM rakSatAM darzanazuddhAnAM dRDhacAritrANAm / asti dhruvaM nirvANaM viSayeSu viraktacittAnAm // 12 // artha ---- je puruSa viSayaniviSai virakta hai citta jinikA aise haiM ara zalikUM rAkhate saMte haiM ara darzanakari zuddha haiM ara dRDha hai cAritra jinikA aise puruSanikai dhruva kahiye nizcayataiM niyamataiM nirvANa hoya hai // bhAvArtha -- jo viSayanitaiM virakta honAM hai so hI zIlakI rakSA hai, aiseM je zalikI rakSA kareM haiM tinihIkai samyagdarzana zuddha hoya hai ara cAritra artAcAra rahita zuddha dRDha hoya hai aise puruSanikai niyamakAra nirbANa ho hai / ara je viSayani viSai Asakta haiM tinikai zIlabigaDai taba darzana zuddha na hoya cAritra zithila hoya taba nirvANabhI na hoya, aiseM nirvANa mArga maiM zIlahI pradhAna hai // 12 // Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 392 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita - AmaiM kahai hai jo kadAcit koI viSayanisUM virakta na bhayA ara mArga viSayanita virakta honeM rUpahI kahai hai tAkUM mArgakI prApti hoyabhI hai, ara jo viSayasevakahI mArga kahai hai tau tAkai jJAnabhI nirarthaka hai; - gAthA - visasu mohidANaM kahiye maggaM ya idarisINaM / ummaggaM darisINaM gANaM pi NiratyayaM tesiM // 13 // saMskRta - viSayeSu mohitAnAM kathito mArgo'pi iSTadarzinAM / unmArga darzinAM jJAnamapi nirarthakaM teSAm ||13|| artha -- je puruSa iSTa mArgake dikhAvanevAle jJAnI haiM ara viSayanita vimohita haiM tauU tinikai mArgakI prApti kahI hai, bahuri je unmArgake dikhAvanevAle haiM tinikA tau jJAna pAvanAMbhI nirarthaka hai | bhAvArtha -- pUrvai kahyAthA jo jJAnakai ara zIlakai virodha nAMhI hai ara yaha vizeSa hai jo jJAna hoya ara viSayAsakta hoya jJAna vigaDai taba zIla nAMhI / aba ihAM aiseM kahyA hai jo -- jJAna pAya kadAcit cAritramohake udayateM viSaya na chUTai tau jAtaiM tinimaiM vimohita rahai ara mArgakI prarUpaNA viSayanikA tyAgarUpahI karai tAkai tau mArgakI prApti hoyabhI hai bahuri jo mArgahI kaM kumArgarUpa prarUpaNa karai viSaya sevaneka sumArga batAvai tau tAkA tau jJAna pAvanAM nirarthakahI hai, jJAna pAyabhI mithyAmArga prarUpai tAkai jJAna kAhekA ? jJAna mithyAjJAna hai / ihAM Azaya yaha sUcai hai jo -- samyaktva sahita avirata samyagdRSTI hai so tau bhalA hai jAtaiM samyagdRSTI kumArga prarUpai nAMhI, Apakai cAritramohakA udaya prabala hoya tetaiM viSaya chUTai nAMhI tAtaiM avirata hai; ara, samyagdRSTI na hoya ara jJAnabhI baDA hoya kachU AcAraNabhI karai viSayabhI choDai ara kumArga prarUpai tau bhalA nAMhI tAkA jJAna ara viSaya choDanAM nirarthaka hai, aisaiM jAnanAM // 13 // Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM zIgapAhuDakI bhASAvacanikA / 393 maiM kahai hai jo unmArgake prarUpaNa karanevAle kumatakuzAstrakI je prazaMsA karaiM haiM te bahuta zAstra jAnaiM haiM tauU zIlatratajJAnakari rahita tinikai ArAdhanA nAMhI; gAthA - kumakusudapasaMsA jANaMtA bahuvihAI satthAI | sIladArahadA hu te ArAdhayA hoMti // 14 // saMskRta- kumatakuzrutaprazaMsakAH jAnato bahuvidhAni zAstrANi / zIlavatajJAnarahitA na sphuTaM te ArAdhakA bhavati // 14 // artha -- je bahuta prakAra zAstrAnikUM jAnate saMte haiM ara kumata kuzAke prazaMsA karanevAle haiM te zIla ara vrata ara jJAna inikari rahita haiM te inakA ArAdhaka nAMhI haiM // bhAvArtha -- je bahuta zAstranikUM jAni jJAna tau bahuta jAneM haiM ara kumata kuzAstranikI prazaMsA kare haiM to jAniye yAkai kumatasUM ara kuzAsUM rAga hai prIti hai taba tinikI prazaMsA kare hai - to ye tau mithyAtvake cihna haiM, ara jahAM mithyAtva hai tahAM jJAna bhI mithyA hai ara viSayakaSAyanitaiM rahita hoya tAkUM zIla kahiye so bhI tAkai nAMhI hai, ara vrata bhI tAkai nAMhI hai, kadAcit kauU vratAcaraNa karai hai tauU midhyAcAritrarUpa hai; tAtaiM so darzana jJAna cAritrakA ArAdhanevAlA nAMhI hai, mithyAdRSTI hai // 14 // AgaiM kahai hai jo rUpasuMdarAdika sAmagrI pAvai ara zIla rahita hoya - tautAkA manuSyajanma nirarthaka hai; - ------------------ gAthA - rUvasirigavvidANaM juvvaNalAvaNNakaMtikalidANaM / sIlaguNavajjidANaM NiratthayaM mANusa jamma // 15 // saMskRta - rUpazrIgarvitAnAM yauvanalAvaNyakAMtikalitAnAm / zIlaguNavarjitAnAM nirarthakaM mAnuSaM janma // 15 // Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita___ artha-je puruSa yauvana avasthA sahita haiM ara bahutanikU priya lAgai aisA lAvaNya tAkAra sahita hai ara zarIrakI kAMti prabhAkari maMDita haiM aise, ara sundararUpa lakSmI saMpadAkari garvita haiM madonmatta haiM ara zIla ara guNanikari varjita haiM tinikA manuSyajanma nirarthaka hai // __ bhAvArtha-manuSyajanma pAya zIlakari rahita haiM viSayanimaiM Asakta rahaiM, samyagdarzana jJAna cAritra je guNa tinikari rahita haiM, ara yauvana avasthAmaiM zarIrakI lAvaNyatA kAMtirUpa suMdara dhana saMpadA pAya inikA garvakari madonmatta rahaiM tau tini. manuSyajanma niSphala khoyA; manuSyajanmamaiM to samyagdarzanAdikakA aMgIkAra karanAM ara zIla saMyama pAlaneyogya thA so aMgIkAra kiyA nAMhI taba niSphalahI gayA kahiye / bahuri aisA bhI janA yA hai jo pahalI gAthAmaiM kumata kuzAstrakI prazaMsA karane vAlekA jJAna nirarthaka kahyAthA taisaiM ihAM rUpAdikakA mada karai tau yaha bhI mithyA tvakA cihna hai so mada karai so mithyAdRSTI hI jAnanAM / tathA lakSmI rUpa yauvana krAMtikari maMDita hoya ara zIlarahita vyabhicArI hoya tau tAkI lokamaiM niMdAhI hoya hai // ___ AgaiM kahai hai jo bahuta zAstranikA jJAna hoteM bhI zIlahI uttama gAthA-vAyaraNachaMdavaisesiyavavahAraNAyasatthesu / vedeUNa sudesu ya teva suyaM uttamaM sIlaM // 16 // saMskRta-vyAkaraNachandovaizeSikavyavahAranyAyazAstreSu / viditvA zruteSu ca teSu zrutaM uttamaM zIlam // 16 // artha-vyAkaraNa chaMda vaizeSika vyavahAra nyAyazAstra ye zAstra bahuri zruta kahiye jinAgama inivirSe tini vyAkaraNAdikakU ara zruta kahiye jinAgama* jAnikaribhI inivirSe zIla hoya so hI uttama hai // Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM zIlapAhuDakI bhaassaavciinkaa| 395. __ bhAvArtha-vyAkaraNAdizAstra jAnai ara jinAgamakuMbhI jAnai tauU. tinimaiM zIlahI uttama hai zAstranikU jAni ara viSayanimaiM hI Asakta hai tau tini zAstranikA jAnanAM vRthA hai uttama nAhI // ___ AgaiM kahai hai jo-zIla guNakari maMDita hai te devanikai bhI vallabha gAthA-sIlaguNamaMDidANaM devA bhaviyANa vallahA hoti / sudapArayapaurA NaM dussIlA appilA loe // 17 // saMskRta-zIlaguNamaMDitAnAM devA bhavyAnAM vallabhA bhavaMti / zrutapAragapracurAH NaM duHzIlA alpakAH loke // 17 // artha-je bhavya prANI zIla ara samyagdarzanAdika guNa athavA zIla so hI guNa tAkari maMDita haiM tinikA devabhI ballabha hoya hai tinikI sevA karanevAle sahAyI hoya haiN| bahuri je zrutapAraga kahiye zAstrake pAra pahuMce haiM gyAraha aMga tAI par3he haiM aise bahuta haiM ara tinimaiM keI zIlaguNakari rahita haiM duHzIla haiM viSaya kaSAyanimaiM Asakta haiM to te lokavi ' alpakA' kahiye nyUna haiM te manuSya lokanikai bhI priya na hoya hai taba deva kahAMteM sahAyI hoya // ___ bhAvArtha--zAstra bahuta jAnai ara viSayAsakta hoya tau tAkA koI sahAyI na hoya, cora ara anyAyIkI lokamaiM koI sahAya na karai; ara zIla guNakari maMDita hoya ara jJAna thoDAbhI hoya tau tAkai upakArI sahAyI devabhI hoya haiM taba manuSya tau sahAyI hoyahI hoya, zIlaguNavAna sarvakai pyArA hoya hai // 17 // ___ AneM kahai hai jinikai zIla hai suzIla hai tinikA manuSyabhavamaiM jIvanAM saphala hai bhalA hai; Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita gAthA-savve viya parihINA rUvAvirUvA vi vadidasuvayA vi| sIlaM jesu susIla sujIvida mANusaM tesiM // 18 // saMskRta-sarve'pi ca parihInAH rUpavirUpA api patita suvayaso'pi / zIlaM yeSu suzIlaM sujIvidaM mAnuSyaM teSAm // 18 // artha--je sarva prANInimaiM hIna haiM kulAdikakari nyUna haiM ara rUpakari virUpa haiM sundara nAhI haiM bahuri patitasuvayasaH kahiye avasthAkari sundara nAMhI haiM vRddha hoya gaye haiM ara jinivirSe zIla suzIla hai svabhAva uttama hai kaSAyAdikakI tIvra AsaktatA nAMhI hai tinikA manuSyapaNAM sujIvita hai jIvanAM bhalA hai // ___ bhAvArtha-lokamaiM sarvasAmagrIkari je nyUna haiM ara svabhAva uttama hai viSayakaSAyanimaiM Asakta nAMhI haiM to te uttamahIM haiM tinikA manuSyabhava saphala hai tinikA jItavya prazaMsA yogya hai // 19 // ___ AgeM kahai hai jo-je te bhale uttama kArya haiM te sarva zIlake parivAra haiM;gAthA-jIvadayA dama saccaM acoriyaM baMbhacerasaMtose / sammaiMsaNa NANaM tao ya sIlassa parivAro // 19 // saMskRta-jIvadayA damaH satyaM acaurya brahmacaryasaMtoSau / samyagdarzanaM jJAnaM tapazca zIlasya parivAraH // 19 // artha-jIvadayA iMdriyanikA damana satya acaurya brahmacarya saMtoSa samyagdarzana jJAna tapa ye sarva zIlake parivAra haiM // bhAvArtha-zIla aisA svabhAvakA tathA prakRtikA nAma prasiddha hai tahAM mithyAtvasahita kaSAyarUpa jJAnakI paraNati hai so tau duHzIla hai Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM zIlapAhuDakI bhASAkcanikA / 397. yALU saMsAraprakRti kahiye, bahuri yaha prakRti palaTai ara samyak prakRti hoya so suzIla hai yAkU mokSasanmukha prakRti kahiye / aisaiM suzIlake jIvadayAdika gAthAmaiM kahe te sarvahI parivAra hai jAtai saMsAraprakRti palaTai taba saMsAradehasU vairAgya hoya ara mokSasUM anurAga hoya taba samyagdarzanAdika pariNAma hoya taba jetI prakRti hoya so mokSakai sanmukha hoya, yahI suzIla hai so jAkai saMsArako oDa Avai hai taba yaha prakRti hoya hai ara yaha prakRti na hoya terauM saMsArabhramaNa hai hI, aiseM jAnanAM // 19 // ___ ANu zIla hai so hI tapa Adika hai aisaiM zIlakI mahimA kahai hai;gAthA--sIlaM tavo visuddhaM daMsaNasuddhIya NANasuddhI ya / zIlaM visayANa arI sIlaM mokkhassa sovANAM // 20 // saMskRta-zIlaM tapaH vizuddhaM darzanazuddhizca jJAnazuddhizca / zIlaM viSayANAmariH zIlaM mokSasya sopAnam // 20 // artha--zIla hai so hI vizuddha nirmala tapa hai, bahuri zIla hai so hI darzanakI zuddhitA hai, bahuri zIla haiM so hI jJAnakI zuddhatA hai, bahuri zIla hai so hI viSayanikA zatru hai, bahuri zIla hai so hI mokSakI paiDI hai // bhAvArtha-jIva ajIvaH padArthanikA jJAnakari tAmaisUM mithyAtva ara kaSAyanikA abhAva karanAM so suzIla hai so yaha AtmAkA jJAnasvabhAva hai so saMsAraprakRti miTi mokSasanmukha prakRti hoya taba yA zIlahIke tapa Adika sarva nAma haiM-nirmala tapa zuddha darzana jJAna viSaya kaSAyanikA meTanAM mokSakI paiDI ye sarva zIlake nAmake artha haiM, aisA zIlakA mAhAtmya varNana kiyA hai bahuri kevala mahimAhI nAhI hai ini sarva bhAvanikai avinAbhAvIpaNAM janAyA hai // 20 // Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita__ AgaiM kahai hai jo viSayarUpa viSa mahA prabaLa hai;gAthA-jaha visayaluddha visado taha thAvara jaMgamANa ghorANAM / savvesipi viNAsadi visayavisaM dAruNaM hoI // 21 // saMskRta-yathA viSayalubdhaH viSadaH tathA sthAvarajaMgamAn ghorAn / sarvAn api vinAzayati viSayaviSaM dAruNaM bhavati 21 artha--jaise viSayanikA sevanAM viSa hai so je viSayanikai viSai lubdhajIva haiM tinikU viSakA denevAlA hai taisaiM hI je ghora tIvra sthAvara jaMgama sarvanikA viSa hai so prANInikA vinAza karai hai tathApi tini sarvanikA viSanimaiM viSayanikA viSa utkRSTa hai tIvra hai // bhAvArtha-jaisaiM hastI mIna bhramara pataMga Adi jIva viSayanikari lubdha bhaye viSayanike vaza bhaye hate jAya haiM taisaiMhI sthAvarakA viSa moharA somala Adika ara jaMgamakA viSa sarpa AdikakA viSa inikA bhI viSakari prANI hate jAya haiM parantu sarva viSanimaiM viSayanikA viSa atitIvra hI hai||21|| AgaiM isahIkA samarthanakU niSayanikA viSakA tIvrapaNAM kahai hai joviSakI vedanAte. to ekavAra marai hai ara viSayanitai saMsAramaiM bhramaiM haiM;gAthA-vAri ekammi yajamme sarija visaveyaNAhado jiivo| visayavisaparihayA NaM bhamaMti saMsArakAMtAre // 22 // saMskRta-vAre ekasmin ca janmani gacchet viSavedanAhataH jIvaH viSayaviSaparihatA bhramati saMsArakAMtAre // 22 // artha-viSakI vedanAkari hatyA jo jIva so tau ekajanmavihI marai hai bahuri viSayarUpa viSakari hate gaye jIva haiM te atizayakari saMsArarUpa vanavi bhramaiM haiM // Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM zIlapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 399 bhAvArtha-anya sAdikake viSa" viSayanikA viSa prabala hai inikI AsaktatA" aisA karmabaMdha hoya hai jAteM bahuta janma maraNa hoya hai // 22 // __ AneM kahai hai jo viSayanikI AsaktatAte caturgatimaiM duHkha hI pAveM haiM;gAthA--Naraesu veyaNAo tirikkhae mANuesu dukkhaaii| devesu vi dohaggaM lahaMti visayAsatA jIvA // 23 // saMskRta-narakeSu vedanAH tiryakSu mAnuSeSu duHkhAni / deveSu api daurbhAgyaM labhaMte viSayAsaktA jIvAH 23 artha-viSayanivirSe Asakta je jIva haiM te narakanivirSe atyaMtavedanAkU pAvai haiM, ara tiryacanivirSe tathA manuSyanivirSe duHkhanikU pA3, bahuri devanivirSe upamaiM tau tahAM bhI durbhAgyapaNAM pAvai nIca deva hoya aisaiM caturgatinivirSe duHkhahI pAbaiM haiM // bhAvArtha-viSayAsakta jIvanikU kahUM hI sukha nAhI hai paralokamaiM to naraka Adike duHkha pAIMhI haiM ara yA lokamaiM bhI inike sevaneMvirSe ApadA kaSTa Avai hai tathA sevA" AkulatA duHkhahI hai, yaha jIva bhramateM sukha mAna hai, satyArtha jJAnI tau viraktahI hoya hai // 23 // ___ Aja kahai hai jo-viSayanike choDanemaiM bhI kachu hAni nAMhI hai;gAthA-tusadhammaMtavaleNa ya jaha davvaM Na hi NarANa gcchedi| tavasIlamaMta kusalI khapaMti visayaM visa va khalaM // 24 // saMskRta-tuSadhamalena ca yathA dravyaM na hi narANAM gacchati / tapaH zIlamaMtaH kuzalAH kSipaMte viSayaM viSamiva khalaM // artha-jaisaiM tuSanike calAnekari uDAvaneMkAra manuSyaniko kachU dravya nAhI jAya hai taisaiM tapa ara zIlavAn je puruSa haiM te viSayanikU khalakI jyauM kSepaiM haiM dUra gereM haiM / Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 paMDita jayacaMdracI chAvar3A viracita bhAvArtha-jo jJAnI tapa zIlasahita haiM tinikai iMdriyanike viSaya khalakojyauM haiM jaise sAMThanikA rasa kADhile taba khala cUMse nIrasa hoya taba DAri dene yogyahI hoya taisaiM viSayanikU jAnanAM, rasa thA so tau jJAnIninaiM jAni liyA taba viSayatau khalavat rahe tinike tyAgarnemaiM kahA hAni ? kachU bhI nAhI / dhanya haiM ve jJAnI-jini. viSayanikU jJeyamAtra jAni Asakta na hoya haiN| ara je Asakta hoya haiM te to ajJAnI hI haiM jAtai viSaya haiM te tau jaDapadArtha haiM sukha tau tinike jAnaneM se jJAnamaiM hI thA, ajJAnI Asakta hoya viSayanimaiM sukha mAnyA jaisaiM zvAna sUkhA hADa cAvai taba hADakI aNI mukha tAlavAmaiM cubhai taba tAlavA phATi tAmaiMsU rudhira stravai taba ajJAnI zvAna jANeM jo yaha rasa hADamaisUM nIsar2yA hai taba tisa hADikU pheri pheri cAvai ara sukha mAnai taisaiM ajJAnI viSayanimaiM sukha mAni pheri pheri bhogavai hai, ara jJAnIninaiM apane jJAnahImaiM sukha jAnyA hai tinikai viSayanike choDaneMmaiM kheda nAMhI hai, aisaiM jAnanAM // 24 // AgaiM kahai hai jo prANI zarIrake avayava sarva sundara pAvai tauU sarva aMganimaiM zIla hai so hI uttama hai;gAthA-baTTesu ya khaMDesu ya bhaddesu ya visAlesu aMgesu / aMgesu ya pappesu ya savvesu ya uttamaM sIlaM // 25 // saMskRta-vRtteSu ca khaMDeSu ca bhadreSu ca vizAleSu aMgeSu / aMgeSu ca prApteSu ca sarveSu ca uttamaM zIlaM // 25 // ___ artha--prANIke dehavirSe keI aMga tau vRtta kahiye gola sughaTa sarAhane yogya hoya hai, keI aMga khaMDa kahiye arddhagola sArikhe sarAhanayogya hoya haiM, keI aMga bhadra kahiye sarala sUdhe sarAhaneyogya hoya haiM, ara keI aMga vizAla kahiye vistIrNa cauDe sarAhaneyogya hoya haiM-aisaiM sarvahI Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ xmmmmmmmmmmmmmmmm aSTapAhuDameM zIlapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 401 aMga yathAsthAna sundara pAvate sNtebhii sarva aMganimaiM yahu zIlanAmA aMga hai so uttama hai, yaha na hoya to sarvahI aMga zobhA na pAvai, yaha prasiddha hai // ___ bhAvArtha-lokavidhaiM prANI sarvAMgasundara hoya ara duHzIla hoya tau sarva lokakai niMdAkarane yogya hoya aisaiM lokamaiM bhI zIlahIkI zobhA hai tau mokSamaiM bhI zIlahI pradhAna kahyA hai; je te samyagdarzanAdika mokSake aMga haiM te zIlahIke parivAra haiM aise pahile kaha Aye haiN|| __ AgaiM kahai hai--jo kumatikari mUDha bhaye haiM te viSayAnamaiM Asakta haiM kuzIlahaiM saMsAramaiM bhramaiM haiM;gAthA-puriseNa vi sahiyAe kusamayamUDhehi visayalolehiM / saMsAre bhamidavyaM arayagharaTTe va bhUdehiM // 26 // saMskRta-puruSegApi sahitena kusamayamUDhaiH viSayalolaiH / saMsAre bhramitavyaM arahaTagharaheM iva bhUtaiH // 26 // __ artha-je kusamaya kahiye kumata tinikari mUDha haiM so hI ajJAnI haiM bahuri te viSayanivi. lolupI haiM Asakta haiM te saMsAravi. bhramai haiM. kaise bhaye bhramaiM haiM--jaisaiM arahaTavirSe ghar3I bhramaiM taisaiM bhaye bhramaiM haiM tinikari sahita anya puruSakai bhI saMsAravi. duHkhasahita bhramaga hoya hai ___ bhAvArtha-kumatI viSayAsakta mithyAdRSTI Aratau viSayAnakU bhale mAMni se haiM / keI kumatI aisebhI haiM jo aisaiM kahaiM haiM jo sundara viSaya sevanemaiM brahma prasanna hoya hai yaha paramezvarakI baDI bhakti hai aisaiM kahikari atyaMta Asakta hoya se haiM, aisA hI upadeza anyaDUM dekAre viSayanimaiM lagAvai hai, te Apa tau arahaTakI dhaDIkI jyauM saMsAramaiM bhramaiM hI haiM tahAM anekaprakAra duHkha bhoga haiM parantu anya puruSakUbhI tahAM lagAya bhramA haiM tAtai yaha viSaya sevanAM duHkhahIkai arthi hai duHkhahIkA kAraNa hai, aisaiM a.va. 26 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracitajAni kumatInikA prasaMga na karanA, viSayAsaktapaNAM choDanAM yAte suzIlapaNAM hoya hai // 26 // Aja kahai hai jo karmakI gAThi viSaya seyakari ApahI vAMdhI hai tAkU satpuruSa tapazcaraNAdikakari ApahI kATai hai;gAthA-Adehi kammagaMThI jA baddhA visayarAgarAgehiM / taM chindati kayatthA tavasaMjamasIlayaguNeNa // 27 // saMskRta-Atmani karmagraMthiH yA baddhA viSayarAgarAgaiH / tAM chindaMti kRtArthAH tapaH saMyamazIlaguNena // 27 // artha-je viSayanike rAgaraMgakari ApahI karmakI gAMThi bAMdhI hai tALU kRtArtha puruSa uttama puruSa tapa saMyama zIla ini" bhayA jo puNya tAkari cherdai haiM kholeM haiN| ___ bhAvArtha-jo koI Apa gAMThi dhulAya bAMdhai tAkai kholanekA vidhAna bhI ApahI jAne, jaisaiM sunAra Adi kArIgara AbhUSaNAdikakI saMdhikai TAMkA aisA jhAlai jo vaha saMdhi adRSTa hoya jAya taba tisa saMdhiLU TAkekA jhAlanevAlAhI pahacAnikari khole taisaiM AtmA apanehI rAgAdika bhAvakari karmanikI gAMThi bAMdhI hai tAhi ApahI bhedajJAnakari rAgAdikakai ara Apake jo bheda hai tisa saMdhikU pahacAni tapa saMyama zIlarUpa bhAvarUpa zastranikari tisa karmabaMdhakU kATai, aisA jAni je kRtArtha puruSa haiM apane prayojanake karanevAle haiM te isa zIla guNakU aMgIkAra kari AtmAkU karma" bhinna kareM haiM, yaha puruSArtha puruSanikA kArya hai // 27 // AgeM kahai hai jo zIlakari AtmA sobhai hai yAkU dRSTAntakari dikhAvai hai;gAthA-udadhIva radaNabharido tavaviNayaMsIladANarayaNANaM / __ soheto ya sasIlo NivvANamaNuttaraM patto // 28 // 1 saMskRta pratimeM-'viSayarAyamohehiM' aisA pATha hai chAyA viSaya rAga mohai:' hai| Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM zIlapAhuDako bhaassaavcnikaa| 403 saMskRta-udadhiriva ratnabhRtaH tapovinayazIladAnaratnAnAm / zobhate ca sazIlaH nirvANamanuttaraM prAptaH // 28 // artha jaisaiM samudra ratnanikari bhanyA hai tauU jalasahita sobhai hai taisaiM yaha AtmA tapa vinaya zIla dAna ini ratnanimaiM zIlasahita sobhai hai jAteM jo zIlasahita bhayA tA. anuttara kahiye jAte parai aura nAhI aisA nirvANapadakU pAyA // . ___ bhAvArtha-jaisaiM samudra maiM ratna bahuta haiM toU jalahIteM samudra nAma pAvai hai taisaiM AtmA anya guNanikari sahita hoya toU zIlakari nirvANapada pAvai, aiseM jAnanAM // 28 // __ je zIlavAna puruSa haiM te hI mokSa pAvaiM haiM yaha prasiddhikari dikhAvai hai;gAthA-suNahANa gaddahANa ya gopasumahilANa dIsade mokkho / je sodhaMti cautthaM picchijaMtA jaNehi savvehiM // 29 // saMskRta-zunAM gardabhAnAM ca gopazumahilAnAM dRzyate mokssH| ___ye zodhayaMti caturtha dRzyatAM janaiH sarvaiH // 29 // artha-AcArya kahai hai jo-ye sarva jana dekho-svAna gardabha inimaiM bahuri gaU Adi pazu ara strI inimaiM kAhUkai mokSa honAM dIkhai hai ? so tau dIkha tA nAhI, mokSa tau cauthA puruSArtha hai yAteM jo caturtha jo puruSArtha tAhi sodhaiM hai hairai hai tAhIkai mokSa honAM dekhiye hai // ___ bhAvArtha-dharma artha kAma mokSa ye cyAra puruSakehI prayojana kahe haiM yaha prasiddha hai, yAhIrauM inikA nAma puruSArtha hai aisA prasiddha hai| tahAM inimaiM cauthA puruSArtha mokSa hai tALU puruSahI sodhai ara puruSahI tAkU heri tAkI siddhi karai, anya svAna gardabha baila pazu strI inikai mokSakA sodhanAM Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 paMDita jayacaMdrajI jhAvar3A viracita - prasiddha nAMhI jo hoya tau mokSakA puruSArtha aisA nAma kAhekUM hoya / ihAM Azaya aisA jo mokSa zIlateM hoya hai, je svAna gardabha Adika haiM te tau ajJAnI haiM kuzIlI haiM, tinikA svabhAva prakRtihI aisI hai jo palaTikari mokSa honeM yogya tathA tAke sodhane yogya nAMhI hai, tAtaiM puruSakUM mokSakA sAdhana zIlakaM jAni aMgIkAra karanAM; samyagdarzanAdika haiM te zIlahI ke parivAra pUrvai kahe hI haiM aiseM nAnanAM // 29 // Age kahai hai jo zIla binA jJAnahI kari mokSa nAhI, yAkA udAharaNa kahaiM haiM ; gAthA -- jai visayalola ehiM NANIhi havijja sAhido mokkho / to so sacca putto dasa puvvIo vi kiM gado NarayaM 30 saMskRta - yadi viSayalolaiH jJAnibhiH bhavet sAdhitaH mokSaH / tarhi saH sAtyakiputraH dazapUrvikaH kiM gataH narakaM 30 artha -- jo viSayanitriSai lola kahiye lolupa Asakta ara jJAnasahita aisA jJAnInine mokSa sAdhyA hoya tau darzapUrvakA jAnanevAlA rudra narakakUM kyoM gayA // bhAvArtha -- korA jJAnahIsUM mokSa kADhUnaiM sAcyA kahiye tau daza pUrvakA pAThI rudra naraka kyoM gayA tAtaiM zIlabinA korA jJAnahItaiM mokSa nAMhI, rudra kuzIla sevanevAlA bhayA, muni padataiM bhraSTa hoya kuzIla seyA tAtaiM naraka meM gayA, yaha kathA purANanimaiM prasiddha hai // 30 // Age kahai hai zIlavinA jJAnahItaiM bhAvakI zuddhatA na hoya hai; -- gAthA - jaha NANeNa visoho sIlega viNA vuhehiM NiddiTho / dasapuvvisa bhAva Nu kiM puNu Nimmalo jAdo 31 saMskRta - yadi jJAnena vizuddhaH zIlena vinA budhairnirdiSTaH dazapUrvikasya bhAvaH ca na kiM punaH nirmalaH jAtaH 31 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM zIlapAhuDakI bhASAvacanikA / 405. artha -- jo zIlavinA jJAnahIkari visoha kahiye vizuddha bhAva paMDitAM kahyo hoya tau daza pUrvakA jAnanevAlA jo rudra tAkA bhAva nirmala kyauM na bhayA, tAtaiM jAniye hai bhAva nirmala zIlahI hoya hai // bhAvArtha -- korA jJAna tau jJeyakUM janAvahI hai tAtaiM mithyAtva kaSAya hoya taba viparyaya hoya jAya tAtaiM mithyAtvakaSAyakA miTanAM so hI zIla hai, aisaiM zIlavinA jJAnahItaiM mokSa sadhai nAMhI, zIlavinA muni hoya tauU bhraSTa hoya jAya hai tAtaiM zIlakUM pradhAna jAnanAM // 31 // AgaiM hai hai jo naraka maiMbhI zIla hoya jAya ara viSayanikari virakta hoya tau tahAMteM nikasikari tIrthaMkarapada pAvai hai: gAthA -- jAe visayaviratto so gamayadi NarayaveyaNA paurA / tA lehadi arupayaM bhaNiyaM jiNavaDUmANeNa // 32 // saMskRta - yaH viSayaviraktaH saH gamayati narakavedanAH pracurAH / tat labhate arhatpadaM bhaNitaM jinavarddhamAnena ||32|| artha -- jo viSayanitaiM virakta hai so jIva narakamaiM bahuta vedanA hai tAkUM bhI gamAvai hai tahAM bhI atiduHkhI na hoya hai tau tahAMtaiM nikasi kari tIrthaMkara hoya hai yaha jinavarddhamAna bhagavAnaneM kayA hai // bhAvArtha - jinasiddhAMta maiM aiseM kayA hai jo tIsarI pRthvIteM nikasi tIrthaMkara hoya hai so yaha bhI zIlahIkA mAhAtmya hai tahAM samyaktva sahita hoya viSayanitaiM virakta bhayA bhalI bhAvanA bhAvai tatra naraka vedanAbhI alpa hoya ara tahAMtaiM nikasi arahaMtapada pAya mokSa pAvai, aisA viSayanitaiM virakta bhAva so hI zIlakA mAhAtmya jAno, siddhAMta maiM aiseM kalA hai jo samyagdaSTIkai jJAna ara vairAgyakI zakti niyamakari hoya hai so vairAgyazakti hai sohI zIlakA ekadeza hai, aisaiM jAnanAM // 32 // Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 paMDita jayacaMdracI chAvar3A viracita ____ Arge yA kathana* saMkocai hai;gAthA-evaM bahuppayAraM jiNehi pnyckkhnnaanndrsiihiN| sIleNa ya mokkhapayaM akkhAtIdaM ya loyaNANehiM 33 saMskRta-evaM bahuprakAraM jinaiH pratyakSajJAnadarzibhiH / zIlena ca mokSapadaM akSAtItaM ca lokajJAnaH // 33 // artha-evaM kahiye pUrvokta prakAra tathA anya prakAra bahuta prakAra jinadevanaiM kahyA hai jo-zIlakari mokSapada hai, kaisA hai mokSapada-akSAtIta hai, iMdriyanikari rahita atIndriya jJAna sukha jAmaiM pAiye hai / bahuri kahanevAle jinadeva kaise haiM-pratyakSa jJAna darzana jinakai pAiye hai bahuri lokakA jinakai jJAna hai| bhAvArtha-sarvajJa devanaiM aise kayA hai jo zIlakari atIndriya jJAna sukha rUpa mokSapada pAiye hai so bhavyajIva yA zalakU aMgIkAra karo, aisA upadezakA Azaya sUcai hai, bahuta kahAM tAMI kahiye etAhI bahuta prakAra kahyA jAno // 33 // AgaiM kahai hai jo isa zIlakari nirvANa hoya tAkU bahuta prakAra varNana kIjiye so kaisaiM tAkA kahanAM aisaiM hai;gAthA-sammattaNANadaMsaNatavavIriyapaMcayAra mappANaM / jalaNo vi pavaNasahidoDahaMti porAyaNaM kammaM // 34 // saMskRta-samyaktvajJAnadarzanatapovIyapaMcAcArAH AtmanAm / jvalano'pi pavanasahitaH dahaMti purAtanaM karma // 34 // artha--samyaktva jJAna darzana tapa vIrya ye paMca AcAra haiM so AtmAkA Azraya pAyakari purAtana karmanikU dagdha kareM haiM, jaisaiM agni hai so pavana sahita hoya taba purANe sUkhe iMdhanakU dagdha karai taisaiM / Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM zIlapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 407 bhAvArtha-ihAM samyaktva Adi paMca AcAratau agnisthAnIya haiM ara AtmAkA zuddha svabhAva hai tAkU zIla kahiye so yaha AtmAkA svabhAva pavanasthAnIya hai so paMca AcAra rUpa pavanakA sahAya pAya purAtana karmavaMdhakU dagdhakari AtmAkU zuddha kareM aisaiM zIlahI pradhAna hai| pAMca AcAramaiM cAritra kahyA hai ara ihAM samyaktva kahanemaiM cAritrahI jAnanAM virodha na jAnanAM // 34 // ____ AneM kahai hai jo aisaiM aSTa karmanikU jininaiM dagdha kiye te siddha bhaye haiM;gAthA-NiddaDhaahakammA visayavirattA jididiyA dhIrA / tavaviNayasIlasahidA siddhA siddhiM gadiM pattA // 35 // saMskRta-nirdagdhASTakarmANaH viSayaviraktA jiteMdriyA dhIrAH / tapovinayazIlasahitAH siddhAH siddhiM gatiM praaptaaH||35|| ___ artha-jo puruSa jIte haiM iMdriya jinUnaiM yAhItai viSayaniteM virakta bhaye haiM, bahuri dhIra haiM parISahAdi upasarga Aye cigai nAMhI haiM, bahuri tapa vinaya zIla inikari sahita haiM te dUri kiye haiM aSTa karma jinUM. aise hoya siddhigati jo mokSa tAkU prApta bhaye haiM, te siddha aisA nAma kahA hai // ___ bhAvArtha--ihAM bhI jiteMdriya viSayaviraktatA ye vizeSaNa zIlahIkI pradhAnatA dikhAbeM haiM // 35 // ___ AgaiM kahai hai jo lAvaNya ara zIla yukta hai so muni sarAhane yogya hoya hai;-- gAthA-lAvaNNasIlakusalo jammamahIruho jassa savaNassa / so sIlo sa mahappA bhamittha guNavittharaM bhavie // 36 // Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita saMskRta-lAvaNyazIlakuzalaH janmamahIruhaH yasya zramaNasya / saHzIlaH sa mahAtmA bhramet guNavistAraH bhavye // 36 // artha-jisa munikA janmarUpa vRkSa hai so lAvaNya kahiye anyA priyalAgai aisA sarva aMga sundara tathA mana vacana kAyakI ceSTA sundara ara zIla kahiye aMtaraMga mithyAtva viSayakari rahita paropakArI svabhAva ini doUnivirSe pravINa nipuNa hoya so muni zIlavAn hai mahAtmA hai tAke guNanikA vistAra lokavi bhramai hai phaile hai / bhAvArtha--aise munikA guNa lokamaiM vistarai hai sarva lokakai prazaMsA yogya hoya hai ihAM bhI zIlahIkI mahimA jAnanI, ara vRkSakA svarUpa kahyA jaisaiM vRkSaka zAkhA patra puSpa phala sundara hoya ara chAyAdikakari rAgadveSa rahita sarva lokakA samAna upakAra karai tisa vRkSakI mahimA sarva loka kara taisai munibhI aisA hoya so sarvakai mahimA karane yogya hoya hai // 36 // ___ AneM kahai hai jo aisA hoya so jinamArgavirSe ratnatrayakI prAptirUpa bodhi pAvai hai;. gAthA--NANaM jhANaM jogo desaNasuddhIya vIriyAyattaM / sammattadaMsaNeNa ya lahaMti jiNasAsaNe bohiM // 37 // saMskRta--jJAnaM dhyAnaM yogaH darzanazuddhizca viiryaayttaaH| samyaktvadarzanena ca labhate jinazAsane bodhiM // 37 // artha-jJAna dhyAna yoga darzanakI zuddhatA ye to vIryakai AdhIna haiM ara samyagdarzanakari jinazAsanakai virSe bodhi* pAe~ haiM, ratnatrayakI prApti hoya hai|| 1 mudrita saMskRta pratimeM ' vIriyAvattaM' aisA pATha hai jisakI chAyA 'vIryatvaM ' hai|| Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM zIlapAhuDakI bhASAvacanikA / 409 ___ bhAvArtha-jJAna kahiye padArthanikU vizeSakari jAnanAM, dhyAna kahiye svarUpavirSe ekAgra citta honA, yoga kahiye samAdhi lagAvanAM, samyagdarzanakU niraticAra zuddha karanAM, yeto apanAM vIrya jo zakti tAkai AdhIna haiM jetA banai tetA hoya ara samyagdarzanakari bodhi jo ratnatraya tAkI prApti hoya, yAke hote vizeSa dhyAnAdika bhI yathA zakti hoyahI hai ara zakti bhI yAta vadhai hai| aisaiM kahanemaiM bhI zIlahIkA mAhAtmya jAnanAM, ratnatraya hai so hI AtmAkA svabhAva hai tAkU zIlabhI kahiye // 37 // ___ AgaiM kahai hai jo yaha prApti jinavacana hoya hai;gAthA--jiNavayaNagahidasArA visayavirattA tapodhaNA dhIrA / sIlasalileNa NhAdA te siddhAlayasuhaM jati // 38 // saMskRta-jinavacanagRhItasArA viSayaviraktAH tpodhnaadhiiraaH| zIlasalilena snAtAH te siddhAlayasukhaM yAMti // 38 // artha-jinavacanakari grahaNa kiyA hai sAra jini. bahuri viSayaniteM virakta bhaye haiM, bahuri tapahI hai dhana jinikai, bahuri dhIra haiM aise bhaye saMte muni zIlarUpa jalakari nhAyeM zuddha bhaye te siddhAlaya jo siddhanike vasanekA mandira tAke sukhanikU pAe~ haiM // ___ bhAvArtha-je jinavacanakari vastukA yathArtha svarUpa jAni tAkA sAra jo apanAM zuddha svarUpakI prApti tAkA grahaNa kareM haiM te iMdriyanike viSayaniteM virakta hoya tapa aMgIkAra kareM haiM muni hoya haiM, tahAM dhIravIra hoya parISaha upasarga Aye cirauM nAhI taba zIla jo svarUpakI prAptikI pUrNatArUpa caurAsI lAkha uttaraguNakI pUrNatA so hI bhayA nirmala jala tAkari snAna kari sarva karmamalakU dhoya siddha bhaye, so mokSamaMdiravirSe tiSThi kari tahAM paramAnaMda avinAzI atIndriya avyAbAdha sukhakU bhogabaiM Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita haiM, yaha zIlakA mAhAtmya hai / aisA zIla jinavacanataiM pAiye hai jinA - gamakA nirantara abhyAsa karanAM yaha uttama hai // 38 // AgaiM aMtasamayamaiM sallekhanA kahI hai tahAM darzana jJAna cAritra tapa ini cyAri ArAdhanAkA upadeza hai so ye zIla hItaiM pragaTa hoya haiM, tAkUM pragaTakara kahaiM haiM ; gAthA - savvaguNakhINakammA suhadukkhavivajjidA maNavisuddhA / paphoDiyakammarayA havaMti ArAhaNA payaDA / / 39 // saMskRta - sarvaguNakSINakarmANaH sukhaduHkhavivarjitAH manovizuddhAH prasphoTitakarmarajasaH bhavaMti ArAdhanAH prakaTAH // 39 // artha - sarva guNa je mUlaguNa uttaraguNa tinikari kSINa bhaye haiM karma jAmaiM, bahuri sukha duHkhakari vivarjita haiM, bahuri mana hai vizuddha jAmaiM, bahuri uDAye haiM karmarUpa rAja jAnaiM aisI ArAdhanA pragaTa hoya hai // bhAvArtha -- pahalai tau samyagdarzanasahita mUlaguNa uttaraguNanikari karmanikI nirjarA honeMteM karmakI sthiti anubhAga kSINa hoya hai, pIche viSayanikai dvArai kichu sukha duHkha hoya thA tAkari rahita hoya hai, pIcheM dhyAnaviSai tiSThi zreNI caDhai taba upayoga vizuddha hoya kaSAyanikA udaya avyakta hoya taba duHkha sukhakI vedanA miTai, bahuri pIcheM mana vizuddha hoya kSayopazama jJAnakai dvAre kichU jJeyataiM jJeyAntara honeMkA vikalpa hoya hai so miTira ekatvavitarka avicAranAmA zukladhyAna bAra mAM guNasthAnakai aMta hoya hai yaha manakA vikalpa miTi vizuddha honAM hai, bahuri pI haiM ghAtikarmakA nAza hoya anaMta catuSTaya prakaTa hoya hai yaha karmarajakA uDanA hai; aisaiM ArAdhanAkI saMpUrNatA prakaTa honAM hai / je carama zarIrI haiM tanikai tau aiseM ArAdhanA prakaTa hoya muktikI prApti hoya hai / bahuri anyakai ArAdhanAkA ekadeza hoya aMta maiM tisakUM ArAdhAnakari svargaviSai 1 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM zIlapAhuDakI bhaassaavciinkaa| 411 prApta hoya, tahAM sAgarAMparyaMta sukha bhogi tahAMteM caya manuSya hoya ArAdhanAMkU saMpUrNa kari mokSa prApta hoya hai, aiseM jAnanAM, yaha jinavacanakA ara zIlakA mAhAtmya hai // 39 // ___ AneM graMthakU pUrNa karaiM haiM tahAM aisaiM kahaiM haiM jo-jJAna" sarva siddhi hai yaha sarvajanaprasiddha hai so jJAna tau aisA hoya tAkU kahiye hai;gAthA-arahaMte suhabhattI sammattaM daMsaNeNa suvisuddhaM / sIlaM visayavirAgo NANaM puNa kerisaM bhaNiyaM // 40 // saMskRta-arhati zubhabhaktiH samyaktvaM darzanena suvizuddhaM / zIlaM viSayavirAgaH jJAnaM punaH kIdRzaM bhaNitaM // 40 // artha-arahaMtavirSe bhalI bhakti hai so tau samyaktva hai, so kaisA hai-samyagdarzanakari vizuddhahai tatvArthanikA nizcaya vyavahArasvarUpa zraddhAna ara bAhya jinamudrA nagna digaMbararUpakA dhAraNa tathA tAkA zraddhAna aisA darzanakari vizuddha atIcAra rahita nirmala hai aisA to arahaMtabhaktirUpa samyaktva hai, bahuri zIla hai so viSayaniteM virakta honA hai bahuri jJAna bhI yaha hI hai aura yAtrai nyArA jJAna kaisA kayA hai ? samyaktva zIla vinA tau jJAna mithyAjJAnarUpa ajJAna hai // ___ bhAvArtha-yaha sarva matanimaiM prasiddha hai jo jJAnateM sarva siddhi hai ara jJAna hoya hai so zAstraniteM hoya hai / tahAM AcArya kahai hai jo hama tau tAkU jJAna kahaiM haiM jo samyaktva ara zIla sahita hoya, yaha jinAgamamaiM kahI hai, yAteM nyArA jJAna kaisA hai yAte nyArA jJAna* tau hama jJAna kahaiM nAhI, ini vinA tau ajJAnahIM hai, ara samyaktva zIla hoya so jinAgamateM hoya / tahAM jAkari samyaktva zIla bhaye tisakI bhakti na hoya tau samyaktva kaiMsaiM kahiye, jAke vacana" yaha pAiye tAkI bhakti hoya Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 paMDita jayacaMdrajI chAvar3A viracita taba jAniye yAkai zraddhA bhaI, bahuri samyaktva hoya taba viSayaniteM virakta hoya hI hoya jo virakta na hoya tau saMsAra mokSakA svarUpa kahA jAnyAM ? aisaiM samyaktva zIla bhaye jJAna samyakjJAna nAma pAtra hai| aisaiM isa samyaktva zIlake saMbaMdha taiM jJAnakI tathA zAstrakI baDAI hai| aise yaha jinAgamahai so saMsAra" nivRttikari mokSaprApta karanevAlA hai, so jayavaMta hohu / bahuri yahu samyaktvasahita jJAnakI mahimA hai so hI aMtamaMgala jAnanAM // 40 // aiseM zrIkundakunda AcAryakRta zIlapAhuDa graMtha samApta bhayA / yAkA saMkSepa tau kahate Aye jo-zIla nAma svabhAvakA hai so AtmAkA svabhAva zuddha jJAna darzanamayI cetanAsvarUpa hai so anAdikarmake saMyogatai vibhAvarUpa pariNamaiM hai tAke vizeSa mithyAtva kaSAya Adi aneka haiM tinikU rAga dveSa moha bhI kahiye tinike bheda saMkSepakari caurAsIlAkha kiye haiM, vistArakari asaMkhyAta anaMta hoya haiM tini* kuzIla kahiye, tinikA abhAvarUpa saMkSepakari caurAsIlAkha uttaragaNa haiM tiniLU zIla kahaiM haiM; yaha to sAmAnya paradravyake saMbaMdhakI apekSA zIla kuzIlakA artha hai| bahuri prasiddha vyavahArakI apekSA strIke saMgakI apekSA kuzIlake aThAraha hajAra bheda kahe haiM tinikA abhAva te zIlake aTharA hajAra bheda haiM, tinikU jina Agama taiM jAMni pAlaneM / lokamaiM bhI zIlakI mahimA prasiddha hai je pAlai haiM te svarga mokSake sukha pAvai haiM tiniLU hamArA namaskAra hai te hamAre bhI zIlakI prApti karo, yaha prArthanA hai / chappaya / Ana vastuke saMga rAci jinabhAva bhaMga kari, varatai tAhi kuzIlabhAva bhAkhe kuraMga dhari / Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapAhuDameM zIlapAhuDakI bhaassaavcnikaa| 413 tAhi tanaiM munirAya pAya nija zuddharUpa jala, dhoya karmaraja hoya siddhi pAvai sukha avicala // yaha nizcaya zIla subrahmamaya vyavahArai tiyataja namai / jopAlai sabavidhi tini namUMpAUMjina bhava na janama maiN| dohaa| namUM paMcapada brahmamaya maMgalarUpa anUpa / uttama zaraNa sadAlahUM phiri na palaM bhavakUpa // 2 // iti zrIkundakundAcAryasvAmi praNIta zIlaprAbhRkI jayapuranivAsi paM. jayacandrajI chAbar3AkRta dezabhASAmayavacanikA samApta // 8 // Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacanikAkArakI prazasti / aisaiM zrIkundakunda AcAryakRta gAthAbaMdha pAhuDagraMtha haiM tinimaiM ye pAhuDa haiM tinikI yaha dezabhASAmaya vacanikA likhI hai| tahAM chaha pAhuDakI to TIkA TippaNa haiM tinimaiM TIkA tau zrutasAgarakRta hai ara TippaNa pahalaiM kAhU aura- kiyA hai tinimaiM keI gAthA tathA artha anyaprakAra haiM tahAM merai vicAramaiM AyA tinikA AzrayabhI liyA hai ara jaisaiM artha mokU pratibhAsyA taisaiM likhyA hai| ara liMgapAhuDa ara zIlapAhuDa ini doU pAhuDanikI TIkA TippaNa milyA nAhI tArauM gAthAkA artha jaisaiM pratibhAsamaiM AyA taisaiM likhyA hai / ara zrutasAgarakRta TIkA SaTpAhuDakI hai tAmaiM graMthAMtarakI sAkhi Adi kathana bahuta hai so tisa TIkAkI yaha vacanikA nAMhI hai, gAthAkA artha mAtra vacanikA kari bhAvArthamaiM merI pratibhAsamaiM AyA tisa anusAra leya artha likhyA hai| ara prAkRta vyAkaraNa AdikA jJAna morne vizeSa hai nAMhI tAtaiM kahUM vyAkaraNate tathA AgamateM zabda ara artha apabhraMza bhayA hoya tahAM buddhimAna paMDita mUlagraMtha vicAri zuddha kari vAMciyo, mokU alpabuddhi jAMni hAsya mati kariyo, kSamA kariyo, satpuruSanikA svabhAva uttama hoya hai, doSa dekhi kSamA hI kareM haiN| ___ bahuri ihAM koI kahai tumhArI buddhi alpa hai to aise mahAnagraMthakI vacanikA kyauM karI ? tAkU aisaiM kahanAM jo isa kAlamai mo" bhI maMdabuddhi bahuta haiM tinike samajhaneMke artha karI hai yAmaiM samyagdarzanakA dRDha karanAM pradhAnakari varNana hai tAteM alpabuddhI bhI vAMceM par3heM arthakA dhAraNa kareM tau tinikai jinamatakA zraddhAna dRDha hoya, yaha prayojana jAMni jaise artha pratibhAsa AyA taisaiM likhA hai. ara je baDe buddhimAna haiM te mUlagraMthakU vAMci paDhihI zraddhAna dRDha kareMge, merai kachu khyAti lAbha pUjAkA Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacanikAkArako prazasti / 415 tau prayojana hai nAMhI dharmAnurAga" yaha vacanikA likhI hai, tAtai buddhimAnanikai kSamAhI karaneyogya hai / ara isa graMthakI gAthAkI saMkhyA aise hai:-prathama darzanapAhuDakI gAthA 36 / sUtrapAhuDakI gAthA 27 / cAritrapAhuDakI gAthA 45 / bodhapAhuDakI gAthA 61 / bhAvapAhuDakI gAthA 165 / mokSapAhuDakI gAthA 106 / liMgapAhuDakI gAthA 22 / zIlapAhuDakI gAthA 40 / evaM pAhuDa AThakI gAthAkI saMkhyA 502 haiN| chappaya / jinadarzana nigraMtharUpa tatvAratha dhArana, sUtara jinake vacana sAra cArita vrata pArana / bodha jainakA jAMni AnakA sarana nivArana, __ bhAva AtamA buddha mAMni bhAvana ziva kArana / phuni mokSa karmakA nAza hai liMga sudhArana taji kunaya / dhari zIla svabhAva saMvAranAM ATha pAhuDakA phala sujaya // dohaa| bhaI vacanikA yaha jahAM suno tAsa saMkSepa / bhavyajIva saMgati bhalI meTai kukaramalepa // 2 // jayapura pura sUvasa vasai tahAM rAja jagateza / tAke nyAya pratApate sukhI DhuDhAhara deza // 3 // . jainadharma jayavaMta jaga kichu jayapuramaiM leza / tAMmadhi jinamaMdira ghaNe tiniko bhalo niveza // 4 // tinimaiM terApaMthako maMdira suMdara eva / dharmadhyAna tAmaiM sadA jainI karai suseva // 5 // . shhaa| Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacanikAkArakI prazasti / paMDita tinimaiM bahuta haiM maiM bhI ika jycNd| preyAM sabakai mana kiyo karana vacanikA maMda // 6 // kundakunda munirAjakRta prAkRta gAthA sAra / pAhuDa aSTa udAra lakhi karI vacanikA tAra // 7 // ihAM jite paMDita hute tininaiM sodhI yeha / akSara artha suvAMci par3hi nahi rAkhyo saMdeha // 8 // tauU kachU pramAdatai buddhimaMda parabhAva / hInAdhika kachu artha hai sodho budha satabhAva // 9 // maMgalarUpa jineMdrakuM namaskAra mama hohu / vighna Talai zubhabaMdha dvai yaha kArana hai mohu // 10 // saMvatsara daza ATha sata satasaThi vikramarAya / mAsa bhAdrapada zukla tithi terasi pUrana thAya // 11 // iti vacanikAkAraprazasti / jayatu jinazAsanam / zubhamiti / Wh Page #460 -------------------------------------------------------------------------- _