Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
અહો શ્રુતજ્ઞાનમ” ગ્રંથ જીર્ણોદ્ધાર ૧૫૦
'અનુભૂત સિધ્ધ વિશા યંત્ર
: દ્રવ્યસહાયક :
સૂરિરામચન્દ્ર દીક્ષા શતાબ્દિ વર્ષે
સંયમજીવનની અનુમોદનાર્થે શ્રીમતી લહેરીબેન વનેચંદજી શ્રાવિકા ઉપાશ્રયમાં સં. ૨૦૬૮ માં થયેલ આરાધક શ્રાવિકાઓની
જ્ઞાનખાતાની ઉપજમાંથી
: સંયોજક :
શાહ બાબુલાલ સરેમલ બેડાવાળા
શ્રી આશાપૂરણપાર્શ્વનાથ જૈન જ્ઞાન ભંડાર શા. વિમળાબેન સરેમલ જવેરચંદજી બેડાવાળા ભવન
હીરાજૈન સોસાયટી, સાબરમતી, અમદાવાદ-૩૮૦૦૦૫ (મો.) ૯૪૨૬૫૮૫૯૦૪ (ઓ.) ૨૨૧૩૨૫૪૩ (રહે.) ૨૭૫૦૫૭૨૦ સંવત ૨૦૬૮ ઈ.સ. ૨૦૧૨
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી આશાપૂરણ પાર્શ્વનાથ જૈન જ્ઞાન ભંડાર
810
સંયોજક – શાહ બાબુલાલ સરેમલ શાહ વીમળાબેન સરેમલ જવેરચંદજી બેડાવાળા ભવન
હીરાજૈન સોસાયટી, રામનગર, સાબરમતી, અમદાવાદ-૦૫. (मो.) ८४२७५८५८०४ () २२१३ २५४3 (8-मेल) ahoshrut.bs@gmail.com અહો શ્રુતજ્ઞાનમ્ ગ્રંથ જીર્ણોદ્ધાર – સંવત ૨૦૬૫ (ઈ. ૨૦૦૯) – સેટ નં-૧
પ્રાયઃ જીર્ણ અપ્રાપ્ય પુસ્તકોને સ્કેન કરાવીને ડી.વી.ડી. બનાવી તેની યાદી.
या पुस्त: वेबसाट ५२थी upl st6नलोs FN Aशे. ક્રમાંક પુસ્તકનું નામ
કર્તા-ટીકાકાર-સંપાદક પૃષ્ઠ | 001 | श्री नंदीसूत्र अवचूरी।
पू. विक्रमसूरिजी म.सा.
238 002 | श्री उत्तराध्ययन सूत्र चूर्णी
पू. जिनदासगणि चूर्णीकार 286 003 श्री अर्हद्गीता-भगवद्गीता ।
प. मेघविजयजी गणि म.सा. 004 श्री अर्हच्चूडामणि सारसटीकः
| पू. भद्रबाहुस्वामी म.सा. 005 | श्री यूक्ति प्रकाशसूत्रं
| पू. पद्मसागरजी गणि म.सा. 006 | श्री मानतुङ्गशास्त्रम्
| पू. मानतुंगविजयजी म.सा. 007 अपराजितपृच्छा
श्री बी. भट्टाचार्य 008 | शिल्प स्मृति वास्तु विद्यायाम्
श्री नंदलाल चुनिलाल सोमपुरा 850 शिल्परत्नम् भाग-१
के. सभात्सव शास्त्री
322 शिल्परत्नम् भाग-२
श्रीकुमार के. सभात्सव शास्त्री 280 011 | प्रासादतिलक
श्री प्रभाशंकर ओघडभाई 012 काश्यशिल्पम्
श्री विनायक गणेश आपटे 013 प्रासादमम्जरी
श्री प्रभाशंकर ओघडभाई
156 014 | राजवल्लभ याने शिल्पशास्त्र
श्री नारायण भारती गोंसाई 015 शिल्पदीपक
श्री गंगाधरजी प्रणीत 016 | वास्तुसार
श्री प्रभाशंकर ओघडभाई 017 | दीपार्णव उत्तरार्ध
| श्री प्रभाशंकर ओघडभाई 018 જિનપ્રાસાદ માર્તડ
શ્રી નંદલાલ ચુનીલાલ સોમપુરા |
498 019 जैन ग्रंथावली
श्री जैन श्वेताम्बर कोन्फ्रन्स
502 020 हीरश हैन श्योतिष
શ્રી હિમતરામ મહાશંકર જાની 021 न्यायप्रवेशः भाग-१
श्री आनंदशंकर बी. ध्रुव
226 022 दीपार्णव पूर्वार्ध
श्री प्रभाशंकर ओघडभाई अनेकान्त जयपताकाख्यं भाग-१
पू. मुनिचंद्रसूरिजी म.सा. 024 | अनेकान्त जयपताकाख्यं भाग-२
| श्री एच. आर. कापडीआ
500 025 | प्राकृत व्याकरण भाषांतर सह
श्री बेचरदास जीवराज दोशी
454
009
010
162
| 302
352
120
88
110
454
640
023
452
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
188
214
414
192
824
288
520
578
278
2521
324
302
038.
196
190
26 | તત્ત્વોપર્ણસિંહઃ
श्री जयराशी भट्ट, बी. भट्टाचार्य | 027 | વિતવાલા
| श्री सुदर्शनाचार्य शास्त्री 028 જીરાવ
श्री प्रभाशंकर ओघडभाई | 02 | વેવાસ્તુ પ્રમાર
श्री प्रभाशंकर ओघडभाई 030 शिल्परत्नाकर
श्री नर्मदाशंकर शास्त्री 031 प्रासाद मंडन
पं. भगवानदास जैन 032 | શ્રી સિદ્ધહેમ વૃત્તિ વૃદન્યાસ અધ્યાય- પૂ. ભવિષ્યસૂરિની મ.સા. 033 | શ્રી સિદ્ધહેમ વૃહદ્રવૃત્તિ વૃદન્યાસ અધ્યાય-ર પૂ. ભાવસૂરિની મ.સા.
श्री सिद्धहेम बृहद्वृत्ति बृहन्न्यास अध्याय-३ 034 | (8).
પૂ. ભાવસૂરિની મ.સા. | श्री सिद्धहेम बृहवृत्ति बृहन्न्यास अध्याय-3 (२) 035 | (૩)
પૂ. ભાવળ્યસૂરિ મ.સા. 036 | શ્રી સિદ્ધહેમ વૃ૬૬વૃત્તિ વૃદન્યાસ મધ્યાય-૧ | પૂ. ભવિષ્યસૂરિની મ.સા. | 037 વાસ્તુનિઘંટુ
પ્રભાશંકર ઓઘડભાઈ સોમપુરા તિલકમશ્નરી ભાગ-૧
| પૂ. લાવણ્યસૂરિજી 039 | તિલકમશ્નરી ભાગ-૨
પૂ. લાવણ્યસૂરિજી 040 તિલકમશ્નરી ભાગ-૩
પૂ. લાવણ્યસૂરિજી 041 સખસન્ધાન મહાકાવ્યમ
પૂ. વિજયઅમૃતસૂરિશ્વરજી 042 સપ્તભડીમિમાંસા
પૂ. પં. શિવાનન્દવિજયજી 043 ન્યાયાવતાર
સતિષચંદ્ર વિદ્યાભૂષણ 044 વ્યુત્પત્તિવાદ ગુઢાર્થતત્ત્વાલોક
| શ્રી ધર્મદત્તસૂરિ (બચ્છા ઝા) 04s | સામાન્યનિર્યુક્તિ ગુઢાર્થતત્કાલીક
શ્રી ધર્મદત્તસૂરિ (બચ્છા ઝા) 046 | સપ્તભીનયપ્રદીપ બાલબોધિની વિવૃત્તિ પૂ. લાવણ્યસૂરિજી વ્યુત્પત્તિવાદ શાસ્ત્રાર્થકલા ટકા
શ્રીવેણીમાધવ શાસ્ત્રી 048 | નયોપદેશ ભાગ-૧ તરકિણીતરણી
પૂ. લાવણ્યસૂરિજી 049 નયોપદેશ ભાગ-૨ તરષિણીકરણી
પૂ. લાવણ્યસૂરિજી 050 ન્યાયસમુચ્ચય
પૂ. લાવણ્યસૂરિજી 051 સ્યાદ્યાર્થપ્રકાશઃ
પૂ. લાવણ્યસૂરિજી 052 દિન શુદ્ધિ પ્રકરણ
પૂ. દર્શનવિજયજી 053 | બૃહદ્ ધારણા યંત્ર
પૂ. દર્શનવિજયજી 054 | જ્યોતિર્મહોદય
સં. પૂ. અક્ષયવિજયજી
202.
480
228
_60
218
190
138
047
296
210
274
286
216
532
113
112
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી આશાપૂરણ પાર્શ્વનાથ જૈન જ્ઞાન ભંડાર
160
164
સંયોજક – શાહ બાબુલાલ સરેમલ શાહ વીમળાબેન સરેમલ જવેરચંદજી બેડાવાળા ભવન
हीशन सोसायटी, रामनार, साबरमती, महावा६-०५. (मो.) ८४२७५८५८०४ (यो) २२१३ २५४3 (5-मेल) ahoshrut.bs@gmail.com मही श्रुतज्ञानम् jथ द्धार - संवत २०५६ (. २०१०)- सेट नं-२
પ્રાયઃ જીર્ણ અપ્રાપ્ય પુસ્તકોને સ્કેન કરાવીને ડી.વી.ડી. બનાવી તેની યાદી.
या पुस्ता वेबसाईट ५२थी up SIGनती री शाशे. ક્રમ પુસ્તકનું નામ
ભાષા त्त-21511२-संपES પૃષ્ઠ | 055 | श्री सिद्धहेम बृहद्वृत्ति बृहद्न्यास अध्याय-६ सं पू. लावण्यसूरिजी म.सा. 296 056 | विविध तीर्थ कल्प
पू. जिनविजयजी म.सा. 057 लारतीय श्रम संस्कृति सनेमन
४. पू. पूण्यविजयजी म.सा. 058 | सिद्धान्तलक्षणगूढार्थ तत्त्वलोकः
श्री धर्मदत्तसरि
202 059 व्याप्ति पञ्चक विवृत्ति टीका
श्री धर्मदत्तसूरि
48 0608न संगीत रागमाला
श्री मांगरोळ जैन संगीत मंडळी
306 | 061 चतुर्विंशतीप्रबन्ध (प्रबंध कोश)
श्री रसिकलाल एच. कापडीआ
322 062 | व्युत्पत्तिवाद आदर्श व्याख्यया संपूर्ण ६ अध्याय |सं श्री सदर्शनाचार्य
668 063 | चन्द्रप्रभा हेमकौमुदी
पु. मेघविजयजी गणि
516 064 | विवेक विलास
सं/. | श्री दामोदर गोविंदाचार्य
268 065 | पञ्चशती प्रबोध प्रबंध
सं पू. मृगेन्द्रविजयजी म.सा. 456 066 | सन्मतितत्त्वसोपानम
| सं पू. लब्धिसूरिजी म.सा.
420 ઉપદેશમાલા દોઘટ્ટી ટીકા ગુર્જરીનુવાદ | गु४. पू. हेमसागरसूरिजी म.सा. 638 068 मोहराजापराजयम्
| सं पू. चतुरविजयजी म.सा.
192 069 | क्रियाकोश
सं/हिं श्री मोहनलाल बांठिया | कालिकाचार्यकथासंग्रह
सं/. | श्री अंबालाल प्रेमचंद
406 071 | सामान्यनिरुक्ति चंद्रकला कलाविलास टीका सं. श्री वामाचरण भट्टाचार्य 072 जन्मसमुद्रजातक
सं/हिं श्री भगवानदास जैन
128 073 | मेघमहोदय वर्षप्रबोध
सं/हिं श्री भगवानदास जैन
532 0748 सामुदिनां यथो
४४. श्री हिम्मतराम महाशंकर जानी |
376
428
070
308
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
374
238
194
192
254 260.
75 જૈન ચિત્ર કલ્પદ્રુમ ભાગ-૧ 076 જૈન ચિત્ર કલ્પદ્રુમ ભાગ-૨ 077 સંગીત નાટ્ય રૂપાવલી 78 ભારતનાં જૈન તીર્થો અને તેનું શિલ્પ સ્થાપત્ય 079 શિલ્પ ચિન્તામણિ ભાગ-૧ 080 | બૃહદ્ શિલ્પ શાસ્ત્ર ભાગ-૧ 08 | બૃહદ્ શિલ્પ શાસ્ત્ર ભાગ-૨ 082 બૃહદ્ શિલ્પ શાસ્ત્ર ભાગ-૩ 083 આયુર્વેદના અનુભૂત પ્રયોગો ભાગ-૧ 084 | કલ્યાણ કારક 085 | વિવાનો વન વોશ 086]
કથા રત્ન કોશ ભાગ-1 | કથા રત્ન કોશ ભાગ-2
238
260
| ગુજ. | શ્રી સારામાં નવા ગુજ. | શ્રી સરામારું નવાવ ગુજ. | શ્રી વિયા સારામારૂં નવાવ | ગુજ. | શ્રી સારામારૂં નવાવ ગુજ. | શ્રી મનસુલતાન મુરમન, ગુજ. | શ્રી નાગન્નાથ મંવારમાં ગુજ. | શ્રી નવીન્નાથ મંગારામ ગુજ.
| श्री जगन्नाथ अंबाराम ગુજ. . 3ન્તિસાગરની ગુજ. | શ્રી વર્ધમાન પર્વનાથ શાસ્ત્રી सं./हिं श्री नंदलाल शर्मा ગુજ. | શ્રી લેવલાસ ગીવરન તોશી ગુજ. | શ્રી લેવલાસ નીવરીન
प. मेघविजयजीगणि | पू.यशोविजयजी, पू.
पुण्यविजयजी મારા શ્રી વિનયર્શનસૂરિની
114
910
436
336
230
088 | હસ્તસગ્નીવનમ
322
089/
એન્દ્રચતુર્વિશતિકા સમતિ તર્ક મહાર્ણવાવતારિકા
_114
090 |
560
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्री आशापूरण पार्श्वनाथ जैन ज्ञानभंडार
संयोजक - शाह बाबुलाल सरेमल - (मो.) 9426585904 (ओ.) 22132543ahoshrut.bs@gmail.com शाह वीमळाबेन सरेमल जवेरचंदजी बेटावाळा भवन हीराजैन सोसायटी, रामनगर, साबरमती, अमदावाद-05.
1686
अहो श्रुतज्ञानम् ग्रंथ जीर्णोद्धार- संवत २०६७ (ई. 2011) सेट नं.-३
प्रायः अप्राप्य प्राचीन पुस्तकों की स्केन डीवीडी बनाई उसकी सूची । यह पुस्तके वेबसाइट से भी डाउनलोड कर सकते हैं। पुस्तक नाम संपादक / प्रकाशक
कर्त्ता / टीकाकार
मोतीलाल लाघाजी पुना
मोतीलाल लाघाजी पुना
मोतीलाल लाघाजी पुना
मोतीलाल लाघाजी पुना
मोतीलाल लाघाजी पुना
साराभाई नवाब
क्रम
91 स्याद्वाद रत्नाकर भाग-१
92 स्याद्वाद रत्नाकर भाग - २ 93 स्याद्वाद रत्नाकर भाग-३ 94 स्याद्वाद रत्नाकर भाग-४
95 स्याद्वाद रत्नाकर भाग - ५
96 पवित्र कल्पसूत्र
97 समराङ्गण सूत्रधार भाग - १
98 | समराङ्गण सूत्रधार भाग-२
99 भुवनदीपक
100 गाथासहस्त्री
101 भारतीय प्राचीन लिपीमाला
102 शब्दरत्नाकर
103 सुबोधवाणी प्रकाश
104 लघु प्रबंध संग्रह
105 जैन स्तोत्र संचय - १-२-३
106 सन्मति तर्क प्रकरण भाग - १,२,३
107 सन्मति तर्क प्रकरण भाग-४, ५
108 न्यायसार न्यायतात्पर्यदीपिका
109 जैन लेख संग्रह भाग - १
110 जैन लेख संग्रह भाग - २
111 जैन लेख संग्रह भाग-३
112 जैन धातु प्रतिमा लेख भाग - १
113 जैन प्रतिमा लेख संग्रह
114 राधनपुर प्रतिमा लेख संदोह
115 प्राचिन लेख संग्रह- १
116 | बीकानेर जैन लेख संग्रह 117 प्राचीन जैन लेख संग्रह भाग-१ 118 प्राचिन जैन लेख संग्रह भाग-२ 119 गुजरातना ऐतिहासिक लेखो - १ 120 गुजरातना ऐतिहासिक लेखो - २
121 गुजरातना ऐतिहासिक लेखो - ३ 122 | ऑपरेशन इन सर्च ऑफ संस्कृत मेन्यु. इन मुंबई सर्कल - १
123 | ऑपरेशन इन सर्च ऑफ संस्कृत मेन्यु. इन मुंबई सर्कल-४ 124 ऑपरेशन इन सर्च ऑफ संस्कृत मेन्यु इन मुंबई सर्कल - ५ 125 | कलेक्शन ऑफ प्राकृत एन्ड संस्कृत इन्स्क्रीप्शन्स 126 विजयदेव माहात्म्यम्
वादिदेवसूरिजी
वादिदेवसूरिजी
वादिदेवसूरिजी
वादिदेवसूरिजी
वादिदेवसूरिजी
पुण्यविजयजी
भोजदेव
भोजदेव
पद्मप्रभसूरिजी
समयसुंदरजी
गौरीशंकर ओझा
साधुसुन्दरजी
न्यायविजयजी
जयंत पी. ठाकर
माणिक्यसागरसूरिजी
सिद्धसेन दिवाकर
सिद्धसेन दिवाकर
सतिषचंद्र विद्याभूषण
पुरणचंद्र नाहर
पुरणचंद्र नाहर
पुरणचंद्र नाहर
कांतिविजयजी
दौलतसिंह लोढा
विशालविजयजी
विजयधर्मसूरिजी
अगरचंद नाहटा
जिनविजयजी
जिनविजयजी
गिरजाशंकर शास्त्री
गिरजाशंकर शास्त्री
गिरजाशंकर शास्त्री
पी. पीटरसन
पी. पीटरसन
पी. पीटरसन
पी. पीटरसन जिनविजयजी
भाषा
सं.
सं.
सं.
सं.
सं.
सं./अं
सं.
सं.
सं.
सं.
हिन्दी
सं.
सं./गु
सं.
सं,
सं.
सं.
सं.
सं./हि
सं./हि
संहि
सं./हि
सं./हि
टी. गणपति शास्त्री
टी. गणपति शास्त्री
वेंकटेश प्रेस
सं./गु
सं./गु
सं./गु
अं.
अं.
अं.
अं.
सं.
सुखलालजी
मुन्शीराम मनोहरराम
हरगोविन्ददास बेचरदास
हेमचंद्राचार्य जैन सभा
ओरीएन्ट इन्स्टीट्यूट बरोडा
आगमोद्धारक सभा
सुखलाल संघवी
सुखलाल संघवी
एसियाटीक सोसायटी
पुरणचंद्र नाहर
पुरणचंद्र नाहर
पुरणचंद्र नाहर
जिनदत्तसूरि ज्ञानभंडार
अरविन्द धामणिया
सं./गु
सं./गु
सं./हि
नाहटा धर्स
सं./हि
जैन आत्मानंद सभा
सं./हि जैन आत्मानंद सभा
यशोविजयजी ग्रंथमाळा
यशोविजयजी ग्रंथमाळा
फास गुजराती सभा
फार्बस गुजराती सभा
फार्बस गुजराती सभा
रॉयल एशियाटीक जर्नल
रॉयल एशियाटीक जर्नल
रॉयल एशियाटीक जर्नल
भावनगर आर्चीऑलॉजीकल डिपा.
जैन सत्य संशोधक
पृष्ठ
272
240
254
282
118
466
342
362
134
70
316
224
612
307
250
514
454
354
337
354
372
142
336
364
218
656
122
764
404
404
540
274
414
400
320
148
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
।
श्री आशापूरण पार्श्वनाथ जैन ज्ञानभंडार
श्री आशापूरण पार्श्वनाथ जैन ज्ञानभंडार
पृष्ठ 754
84
194
171
90
310
276 69
100 136 266 244
संयोजक-शाह बाबुलाल सरेमल - (मो.) 9426585904 (ओ.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com
शाह वीमळाबेन सरेमल जवेरचंदजी बेडावाळा भवन
हीराजैन सोसायटी, रामनगर, साबरमती, अमदावाद-05. अहो श्रुतज्ञानम् ग्रंथ जीर्णोद्धार-संवत २०६८ (ई. 2012) सेट नं.-४ प्रायः अप्राप्य प्राचीन पुस्तकों की स्केन डीवीडी बनाई उसकी सूची।यह पुस्तके वेबसाइट से भी डाउनलोड कर सकते हैं। क्रम | पुस्तक नाम
कर्ता/ संपादक
भाषा | प्रकाशक 127 | महाप्रभाविक नवस्मरण
साराभाई नवाब
गुज. | साराभाई नवाब 128 | जैन चित्र कल्पलता
साराभाई नवाब
| साराभाई नवाब 129 | जैन धर्मनो प्राचीन इतिहास भाग-२
हीरालाल हंसराज
गुज.
| हीरालाल हंसराज 130 | ओपरेशन इन सर्च ओफ सं. मेन्यु. भाग-६
पी. पीटरसन
अंग्रेजी | | एशियाटीक सोसायटी 131 | जैन गणित विचार
| कुंवरजी आणंदजी | गुज. जैन धर्म प्रसारक सभा 132 | दैवज्ञ कामधेनु (प्राचिन ज्योतिष ग्रंथ)
शील खंड
सं. ब्रज. बी. दास बनारस 133 | करण प्रकाश
ब्रह्मदेव
सं./अं. सुधाकर द्विवेदि 134 | न्यायविशारद महो. यशोविजयजी स्वहस्तलिखित कृति संग्रह | यशोदेवसूरिजी
गुज. यशोभारती प्रकाशन 135 | भौगोलिक कोश-१
डाह्याभाई पीतांबरदास | गुज.. गुजरात वर्नाक्युलर सोसायटी 136 | भौगोलिक कोश-२
डाह्याभाई पीतांबरदास | गुज. गुजरात वर्नाक्युलर सोसायटी 137 | जैन साहित्य संशोधक वर्ष-१ अंक-१, २
जिनविजयजी
हिन्दी | जैन साहित्य संशोधक पुना 138 | जैन साहित्य संशोधक वर्ष-१ अंक-३, ४
जिनविजयजी
हिन्दी | जैन साहित्य संशोधक पुना 139 | जैन साहित्य संशोधक वर्ष-२ अंक-१, २
जिनविजयजी
हिन्दी | जैन साहित्य संशोधक पुना 140| जैन साहित्य संशोधक वर्ष-२ अंक-३, ४
जिनविजयजी
हिन्दी | जैन साहित्य संशोधक पुना 141 | जैन साहित्य संशोधक वर्ष-३ अंक-१,२
जिनविजयजी
हिन्दी । जैन साहित्य संशोधक पुना 142 | जैन साहित्य संशोधक वर्ष-३ अंक-३, ४
जिनविजयजी
हिन्दी | जैन साहित्य संशोधक पुना 143 | नवपदोनी आनुपूर्वी भाग-१
सोमविजयजी
| शाह बाबुलाल सवचंद 144 | नवपदोनी आनुपूर्वी भाग-२
सोमविजयजी
गुज. शाह बाबुलाल सवचंद 145 | नवपदोनी आनुपूर्वी भाग-३
सोमविजयजी
गुज.
| शाह बाबुलाल सवचंद 146 | भास्वति
| शतानंद मारछता सं./हि एच.बी. गप्ता एन्ड सन्स बनारस 147 | जैन सिद्धांत कौमुदी (अर्धमागधी व्याकरण)
रत्नचंद्र स्वामी
| भैरोदान सेठीया 148 | मंत्रराज गुणकल्प महोदधि
जयदयाल शर्मा हिन्दी । जयदयाल शर्मा 149 | फक्कीका रत्नमंजूषा-१, २
कनकलाल ठाकूर
हरिकृष्ण निबंध 150 | अनुभूत सिद्ध विशायंत्र (छ कल्प संग्रह)
मेघविजयजी
सं./गुज | महावीर ग्रंथमाळा 151 | सारावलि
कल्याण वर्धन
पांडुरंग जीवाजी 152 | ज्योतिष सिद्धांत संग्रह
| विश्वेश्वरप्रसाद द्विवेदी । सं. ब्रीजभूषणदास बनारस 153| ज्ञान प्रदीपिका तथा सामुद्रिक शास्त्रम्
रामव्यास पान्डेय सं. | जैन सिद्धांत भवन नूतन संकलन | आ. चंद्रसागरसूरिजी ज्ञानभंडार - उज्जैन
हस्तप्रत सूचीपत्र हिन्दी | श्री आशापुरण पार्श्वनाथ जैन ज्ञानभंडार २ | श्री गुजराती श्वे.मू. जैन संघ-हस्तप्रत भंडार - कलकत्ता हस्तप्रत सूचीपत्र हिन्दी | श्री आशापुरण पार्श्वनाथ जैन ज्ञानभंडार
274
168 282
182
गुज.
384
376 387 174
प्रा./सं.
320
286 272
142
260
232
160
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
100300
अर्ह
महामहोपाध्याय श्री मेघविजयजी गणि विरचित
अनुभूत सिद्धविशा यंत्र आदि छे कल्पका संग्रह भाषांतर सहित.
प्रकाशक :- श्रीमहावीर ग्रंथमाला के मानदमंत्री
के. कोटेचा, धुलीया.
( आग्रारोड ) प . खानदेश.
वीर संवत् २४६३
एस्.
श्रीमहावीर ग्रन्थमाला
सप्तम पुष्पं ७
मुद्रक:- रामचंद्र गोविंद पावसकर
मालिक, श्रीराम इलेक्ट्रिक छापखाना धुलीया.
++
सर्वेधिकाराःस्वाधिनाः
मुल्य पंचरूप्यकम् .
Aho! Shrutgyanam
विक्रमा १९९३
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
अनुक्रमणिका. १ सिद्धबीसा.... ..... १ से १०१ तक. २ परिशिष्ट नं. १ यंत्र .... १०२ से १२० तक. ३ गाहाजुअल टीका १२१ से १२६ तक. ४ गाहाजुअल आम्नाय .... १२६ से १२७ तक. ५ उग्रवीर .... ..... १२८ से १२९ तक. ६ दादासाहेबका बावन तोला पावरत्ति१२९ से १३१ तक. ७ जगत् शेटजीका चंद्रकल्प.... १३१
Aho ! Shrutgyanam
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
अई श्रीमहावीर ग्रन्थमाला
सप्तम पुष्पं ७ महामहोपाध्याय श्रीमेघविजयजी गणि
विरचित अनुभूत सिद्धविशा यंत्र आदि छे कल्पका संग्रह
भाषांतर सहित.
प्रकाशक:-श्रीमहावीर ग्रंथमाला के मानदमंत्री
एस्. के. कोटेचा, धुलीया.
. (आग्रारोड ) प. खानदेश. मुद्रकः-रामचंद्र गोविंद पावसकर
___ मालिक, श्रीराम इलेक्ट्रिक छापखाना धुलीया.
सर्वेधिकाराः स्वाधिनाः वीर संवत् २४६३
विक्रमाद्ध १९९३
मुल्य पंचरुप्यकम् .
Aho ! Shrutgyanam
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
मुनिरत्न श्रीमंगलसागरजीका अभिप्राय.
श्रीमहावीर ग्रंथमाला-एस्. के. कोटेचा
धुलीया, ता. १।६।३७ धर्मलाभ के साथ विदीत होकी मेरे जीवनमे आपके ग्रंथमालाकी विचित्र वस्तुएं एसी कही देखनेमे न आई. आपका सिद्ध बिशा आदि कल्पका निरीक्षण किया सिद्ध विशा कल्प जो देवी पद्मावतीने महामहोपाध्याय श्रीमेघविजयजी गणिको स्वप्नमे बतायाथा वह बिशा यंत्र देखनेसेही बनता है यहवात आपके ग्रंथ परसेही साबित होती है..
गाहाजुअल स्तुति सोपज्ञ आम्नाय यह बहुत अलौकीक है. ईसे जो कोइ शौकीन ईसके अनुसार क्रिया करेगा. व दरिद्रता रुप दावानलमे कभी न जलेगा । आपके पासकी जो मुलप्रती है जिसके टीकाकार जिनप्रभसूरि है बह बहुतही अपूर्व है.
श्रीजिनदत्तसूरिश्वरजीका बनाया हुवा बावन तोला पावरती कल्प नाम जैसा गुण है. चंद्रकल्पः-जो जगत सेटजीने स्वयं अनुभव किया है. तब इस कल्पका क्या लिखना. उग्रवीरः-यहकल्प हमने वर्णन सुणाथा । परंतु नजरसे देखनेमे नही आयाथा । आजही यह कप देखा है. यह बहोतही उत्तम है । विशेशमे बिशा यंत्रके साथमे आपने ४५३ यंत्राकृती दिया इससे सोनेमे सुगंध जैसा हुवा है. बहुत क्या लिखना. - खरतरगच्छीय उपाध्यायजी श्रीसुखसागरजी महाराजके
शिष्य मुनि मंगलसागरजी.
नोट:-हमारे ग्रंथमालाकी प्रत्येक पुस्तक पुराणे पुस्तकोंके आधारसे अक्षरशा नकल करके
छपाई जाती है. अगर पाठकोंको भाषामें गलती मालम होतो सुधारकर ओर बिचार करके पढे कारण भाषा पुराणी हानेसे भाषाका गौरव नष्ट न हो जाय इसलिये भाषामे परिवर्तन नहीं किया जैसाथा वैसाही छपाया गया है. छपानेका कार्य हमारा है और पढनेका का कार्य पाठकोका है.
Aho ! Shrutgyanam
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
प्रस्तावना. प्रिय विज्ञ पाठक वृन्द.:
लिखते हुये मुझे अत्यानन्द होता है की, श्री. महाबीर ग्रंथमालाके यह अंक सजधजके साथ लुप्त प्रायः विद्याओंका और औषधियोंका बडीही खोजके और परिश्रमके साथ पुनः प्रचार किया जा रहा है.
यद्यपि इस बीसमीशदीमें अधिकांश महानुभावोंका इतना विश्वास इन विद्यापर नहीं रहा है और वे इस विषयमें अनेक प्रकारकी शंकाएँ किया करते है लेकिन इस साम्प्रतिक कालमेंभी यह विद्याएँ पहिले जितनीही सिद्ध और कार्यकारिणी हो सकती है वशतेकि यथाविधी दृढ विश्वासपूर्वक इनकी साधना की जावे । क्योंकि “ विश्वासों फलदायकः ” इस न्यायानुसार विश्वासहीसे फलकी सिद्धि होती हैं. उपेक्षा करना ठीक नहीं हो सकता । अत इस विषयमें अब जादा न लिखकर आपके समक्ष जो लिखनेका है वही लिखा जा रहा है. ।
सिद्धषिसाकल्प:-यह कल्प वही है की, जो श्रीपद्मावती देवीने महामहोपाध्या श्रीमेघविजयजी गणिको स्वप्नमें बताया था. देव्यापद्मावत्या स्वाकथित यंत्रस्थाप्राहुबाहुबल्याद्यासुनयानयकोविदाः
उसीको हमने ४५० यंत्र प्रति कृती ओर करीबन ३५०० श्लोक मूल भाषांतरके साथ पाठकोंके सामने उपस्थित किया है उसके अंदर 'अह' शब्दसे बिसा किस तरह बनता है वह बडीही सरल युक्ति योंसे समजाया गया है. इस ग्रंथको देखकर पाठकोंकी यह शंका विनष्ट होती है की बिसा यंत्र नव कोठेमें भी बनता है. इस ग्रंथमे तिखुणा चोखुणा पद्माकार पचासोंही प्रकारके बिसा सिद्ध करके दिखला दिया है. लौकीक कहावत है की, "जिसके घर विशा। उसका क्या करेगा जगदीशा ॥ यह ग्रंथ बहोत उपादेय वा संग्राहणीय है. यह यंत्र राजदरबारमें विजय दिलाता है, वसीकरणमें इसका सानि दुसरा नहीं रखता. व्यापारमें लाभ दिलाने में इसके ढंगका यह एकही है, आरोग्यादी प्राप्तिमें अपने जोडका दुसरा नहीं रखता. बंदीखानेसे छुटकारा दिलानेमे यह अद्वितीय है, ओर दुखीयोंका दुखको यह बीसा क्षणभरमें कापुर कर देता है. इत्यादि--
नोट-आजकल दुनियामे यंत्रोकी हरिफाई बहुतसी चलती है. परंतु हमारे भाईयोंको उसीका कुछ भी लाभ नहीं मिल सकता है. इस लिये उनसे हमारा निवेदन है की इस ग्रंथको संग्रह करे. ताकी इस ग्रंथके आधारसे कोईभी यंत्रकी हरिफाई करनेमें ठीक पडेगा. यह ग्रंथ यंत्रोकी हरिफाईमे रामबाण है. ( मेघविजयजी के हस्तलिखित ग्रंथोकी यादी ओर उनके समयका वर्णन अर्हद् गीताग्रंथके प्रस्तावनामें देख लेवें. )
गाहाजुअल स्तुतिः -कर्ता अंचलगच्छीय श्रीपादलिप्तसूरीश्वरजी टीकाकार पूण्यसागर वाचकने किया है. दुसरी सोपज्ञआम्नाय सहित है आम्नाय बहुत सरल है. ईसमें बहुतसी
Aho! Shrutgyanam
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
आलौकीक हेमसिद्धि आदि गुप्तविद्याएं है जो थोडासा श्रम करनेपर सिद्ध हो सकती है. सं. १३८० में जिनप्रभसूरिने अपने हातोसे टीका रची है ओर लिखी है वहभी समयपर छपाया जायगा पुस्तकोंकी प्रेस कॉपी तयार हो रही है.
बावन तोला पावरती-यह कल्प उन्ही महात्माका बनाया हुवा है की जिनोंने सवालाख अजैनकों जैन बनाया था उन्ही महात्माका यहकल्प पांठकांके सामने रखा जाता है. वही श्रीदादाजी जिनदत्तसूरीश्वरजी महाराज जो दुनीयामे धर्मार्थ काम और मोक्षके आलेदरजेके डॉक्टर या वैद कहे जाते है.
धर्मके लिये बडे बडे ग्रंथ निर्माण करगये है उदाहरणार्थ [ उपदेशरसायन, कलिकोश, चरचरी इत्याहि. ] दुनीयामें ३५ महान बिमारी या [ देहरोग ] ३६ मी दरिद्रावस्था और ३७ मी मौत [ कर्मरोग ] है. इसकल्पकेद्वारा ३५ महानबिमारी [ देहरोग ] और ३६ मी दरीद्रावस्था नस्ट होती है. और मौत ( कमरोग ) के लिये उपदेश रसायन आदि ग्रंथ मोजुद है,
पाठकस्वयं-इसकल्पको परीक्षा करदेख सकते है. उस महात्माका निर्वाण वि. संवत १०११ मे अजमेर में हुवा है इससे समयका निर्णय की कल्पना हो सकती है.
उग्रवीर कल्प-यहएक महात्माका अनुभूत किया हुवा कल्प है. इसके विषयमें अधिक तारीफ करना व्यर्थ होगी. जबकि इसकी महत्ता इसके नामसेही प्रकट होती है । इसकी साधनासे अनेकों प्रकारकी बाधाएँ और दरिद्रता देखतेही देखते नष्ट हो जाती है साधना बहुतही सरल है । षट प्रयोगोमे चलता है,
चंद्रकल्प-श्रीमान् जगतशेठजीका सिद्ध किया हुवा । यह चंद्रकल्प बडीही खोज और परिश्रमसे जगतशेठकी उनपुस्तकोंसे प्राप्त हुवा है. जिनका कि वे हमेशा अध्ययन किया करतेथे।
इसकी दृढ विश्वासपूर्वक यथाविधी साधना करनेसे ६ महिनेमें चन्दका साक्षातकार होता है यह लिखना कोई गलतफहमी नही होगी कि जगतशेठने इसकी साधनासही अतुल यश प्राप्त किया था ।
हम अपने उत्तर दायित्व पूर्ण कृतकार्यमें कहांतक सफल हुवे है इसका निर्णय विज्ञ पाठकोंपर ही निर्भर हैं।
प्रेसके भूतोंकी कृपासे यदि कहीं शुद्धाशुद्धीका नियम भंग हुवा हो तो विज्ञ उसे सुधारकर पढ़ें।
यह सिद्ध बिसाकप आदि ६ कल्प समाजमें नई लहर पैदा करही देगी. यदि पाठकोने इसे अपनाया तो फरिसे मै दुसरा ग्रंथ लेकर उपस्थित होउगा एसी आशा है।
निवेदन, एस्. के कोटेचा. मु० धुलीया, (जि. प. खानदेश. )
Aho ! Shrutgyanam
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीरावण पार्श्वनाथस्तवम् पाठः ॥
Dowcciden
श्रीपार्श्वः प्रकटः प्रभाकर इव प्राज्यप्रभावैभवातेजोनन्ततया जगत्त्रयमपिप्रोद्भासयनंजसा ॥ श्रीमद्रावणनामतीर्थविषये ख्यातस्तमोनाशकः ।
स्तुत्यादर्शन निर्मलश्रियमयं पुष्णातु मे नित्यशः ॥१॥ अर्थः-विशाळ प्रभावना वैभवथी अनन्त तेजवडे त्रणे जगतने पण शीघ्र उद्भासन करता (प्रगट करता) अवा, तथा श्रीमदूरावण मामना तीर्थना विषयमां (संबंधमां अथवा ते क्षेत्रथी) प्रसिद्ध थयेला, तथा स्तुतिवडे अज्ञानरुपी अंधकारनो नाश करनारा अवा प्रगट सूर्यसरखा श्री पार्श्वनाथ प्रभु (अटले श्रीरावण पार्श्वनाथ ), ते हमेशा मारी सम्यक्त्वरुपी निर्मळ लक्ष्मीने पुष्ट करो [ वृद्धि पमाडो ] ॥१॥
श्रीमश्रावणमासवत् त्रिजगतीसन्तापविच्छित्तये । प्रोन्नीताम्बुद्गर्भ ( वत्स्व ) देहविमलज्योतिर्जलैविस्तृतैः ॥ यो वै रावण मेघवत्सितरुचिश्चिन्तामणी वाग्रणी।
लोकालोक नमो ददान विधिना जागर्तिमूाविधुः ॥२॥ अर्थः-आकाशमा चढेला मेघना गर्भ सरखा पोताना शरीरनी विस्तार पामेली निर्मल कांति वडे [ अर्थात् मेघ सरखी कृष्ण कान्ति वडे ] श्रीमद् (मेघ जळनी लक्ष्मी वाला) श्रावण मास सरखा जे पार्श्वप्रभु व्रण जगतना संतापने नाश करनारा छे, तथा जे प्रभु वैरावण मेघसरखी कृष्ण कान्तिवाला छे, अथवा जे प्रभु मुख्य चिंतामणी रत्न सरखा छे, तथा लोकना [लोकालोकना] आलोकनथी [ ज्ञानथी ] हर्ष आपवा वडे मूर्तिमान् [ साक्षात् ] चन्द्र सरखा जागृत छे-प्रगट छ [संबंध अग्रे] ॥२॥
Aho I Shrutgyanam
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीरावण पार्श्वनाथस्तवम् ।।
यस्यश्रावणगोचरेपि विचरन्नामापिनिर्मापितः। त्रैलोक्याद्भुतवैभवान्भवभृतां प्रोद्भावयेद्भावतः ॥ स श्रीरावणनामधेय भगवान् पार्श्वः सदा सम्पदे ।
भूयामंगलमालिकाकमालिनी प्रोल्लासभानूदयः ॥३॥ अर्थः तथा जे प्रभुनुं नाम पण श्रावणना विषयमा वर्ततुं निर्माण थयेलं छे. [श् रहित करतां रावण पार्श्वनाथ नाम थयेलु छे ], तथा त्रणे लोकना अद्भुत वैभवथी प्राणीओने भावथी जे प्रभु ज्ञानादि वडे प्रगट करनारा [अर्थात् जीवोनी ज्ञानादिलक्ष्मीनो वैभव प्रगट करनारा] छे, ते मंगलीकनी माळा [ मंगळना समुह ] रुपी कमलिनीने विकश्वर [ प्रगट] करवामां सूर्योदय सरखा श्रीरावण पार्श्वनाथ नामना प्रभु हमेशां संपदानेमाटे थाओ ॥३॥
स्पष्टश्चाष्टम एव यः प्रतिहरि नाम्नातिधाम्नाहरिः । पूर्वरावण एष ते चलनयोः भक्ति प्रसक्तोभवत् ॥ ते न त्वत् प्रतिमासमान महिमा कैलाशशैलाशयात् ।
निन्येऽर्चारचनैः स्तवादि वचनैः स्वीयं पुरं पावितुम् ॥ ४॥ अर्थः-स्पष्ट (प्रगट थयेला) अवो जे आठमोज प्रतिवासुदेव केजे पोतना नाम वडे अने अत्यंत तेज वडे हरि-इन्द्र सरखोथयो ते रावण प्रति वासुदेवज प्रथम तारा बे चरण कमळनी भक्तीमां अत्यंत लीन थयो, अने ते रावणेज तारी समान महिमावाळी [ उत्तम महिमावाळी] प्रतिमा कैलाशपर्वतना स्थान उपरथी ( अष्टापद पर्वत उपरथी) पुजा रचवा पुर्वक अने स्तुति विगरेनां वचनो सहीत (अर्थात् पुजा स्तुती करीने ) पोतानुं नगर पवित्र करवाने माटे लइ गयो [अर्थात रावण पोताना नगरमां श्रीपार्श्व प्रभुनी प्रतिमा लाव्यो]॥४॥
जानेतजनकात्मजाव्यतिकर प्रोद्भुयमानानया.. न्मत्वा वं ननुभङ्गमेवभगवन्नेतस्थले तस्थिवान् ॥ सेवार्थं भुविरावणाख्यनगरं तत्तेन संवासितम् । पार्श्वे चेन्द्रपथं सुतेन विहितं तेनेन्द्रजिच्छर्मणा ॥५॥
Aho I Shrutgyanam
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीरावण पार्श्वनाथस्तवम् ॥
अर्थः- जाणे ते सीताना वृत्तान्तथी प्रगट धयेला अन्यायथी हे भगवन् निश्चय आ नगरनो भंगज थशे ओम जाणीने तमो ते स्थळे न रह्या, तेथी तेणे सेवाने माटे पृथ्वीमां रावण नामनुं नगर वसाव्युं, अने तेनी पासे इन्द्रजीत नामना पुत्रे पोताना कर्म वडे ( पोतानी इच्छा वडे) इन्द्रप्रस्थ नामनुं नगर वसाव्यं ॥ ५ ॥
तत्तीर्थं प्रथितं पुराणकथितं त्वत्संज्ञयैव प्रभो ॥ लोकाभ्यर्थनयार्थसार्थयुगपद्दानेन देवार्चितम् ॥ श्रीवामेयममेयमेवभवताद्बुद्धिर्भवेत्सेवने ।
यस्याश्चक्रिरमा रसेन परमा वश्याभवेदाभवम् ॥ ६॥
अर्थ:- तेथी लोकनी प्रार्थना वडे लोकना वांछितार्थना समूहने समकाळे - शीघ्र पूर्ण करवाथी हे प्रभु ! देवोने पण पूजनीक अवुं ते नगर तारा नामवडेज तीर्थ रूपे प्रसिद्ध थयुं, अने पुराणमां - शास्त्रमां पण तेनुं वर्णन लखायुं. ओवा तीर्थमां रहेला ते श्री वामेय = पार्श्व प्रभु के जे अमेय = अपार महिमा वाळा छे तेमने सेववाथी बुद्धि-ज्ञान लक्ष्मी प्रगट थाय छे तेमज जे सेवा थी चक्रवर्तिनी पण उत्कृष्ट लक्ष्मी हर्ष सहित संपूर्ण भवपर्यन्त पोताने वशवर्ती थाय छे. ॥ ६ ॥
त्वज्जन्मन्यमृतं जगत्समभवद्दुः खोपशान्तेर्जने ।
2
सा कल्याणमयी तदामृतरसैः वृष्टिः सुरैर्निमिता ॥ विस्तीर्ण जिनशाशनं तवगिरा यत्रामृतस्थापना । लोकेनामृतमस्ति तेनसुलभं देवप्रमादोदयात् ॥ ७ ॥
अर्थ:- जे वखते हे प्रभु ! तमारो जन्म थयो त्यारे लोकमां दुःखनी शान्ति थवाथी आ जगत अमृत ( मरणादि दुःख रहित ) थयुं ते वखते देवोओ पण कल्याणकारी ओवी ते अमृत रसनी वृष्टि करी, तेमज तारूं विस्तीर्ण अबुं जिनशासन के जेमां त्हारी वाणी वडे अमृतनी स्थापना थयेली छे ( अर्थात् जिनशासनमां तारी वाणी रुप अमृत सदा विद्यमान छे), तेथी लोकमां हे देव ! प्रमादना उदयथी अमृत मळवं सुलभ नथी. (कारण के अमृत तो सघकुं श्री जीनेन्द्रनी वाणीमांज बसेलुं छे [ तो लोकां बीजे क्या मळे ! ] ॥ ७॥
Aho! Shrutgyanam
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीरावण पार्श्वनाथस्तषम् ॥
दास्त्वज्ज
इन्द्रास्त्वज्जनने जिनेन्दुसहसा सर्वेसमीयुर्भुवि । वैरस्यापि विहाय सर्वमसुरा वैरस्यमभ्यैयरुः इन्द्रैरग्निकुमारकासुरगणैः सत्राभवत्सौहृदम् ।
नक्षत्रस्यततोजनेऽजनिकथा देवद्धिदैवाख्यया ॥८॥ अर्थ:-हे श्री जिनचंद्र ! त्हारा जन्म वखते सर्वे इन्द्रो आ पृथ्वीपा सहसा-शीघ्र आव्या, तेमज पोतानी वैरी देवोनी साथेना वैरनो त्याग करीने सर्वे असुरा-असुरन्द्रो पण आव्या. (सुर अने असुरनो वैर लोक प्रसिध्ध के तेथी अम कह्यु. ) तेमज [ लोक प्रसिद्ध वैरवाळा अवा] इन्द्रोने अने आ कुमारादि असुर देवीने पण अक बीजा साथे परस्पर मित्राई थई, तेथ देवाधिदेवमा नामथी लोकमां नक्षत्रनी कथा प्रसिद्ध थई [ आ कथा श्र बहुश्रुत्तथी जाणवी ] ॥८॥
द्रागविद्रावणमेतिमोहचरट स्तेवीक्षणात्तत्क्षणात् । नामश्रावणभावसौख्यकरणं विश्वेशितस्तावकम् ॥ श्रीमद्रावणपार्श्वमेघविजयाजोतिर्भवन्मूर्तिजां।
नित्यानन्दपदं ददातु विशदं शैवं च दैवं शुभम् ॥ ९॥ अर्थ:-हे प्रभु ! त्हारा दर्शनी तत्क्षण-शीघ्र मोह रुपी चरट-चोर तुर विनाश पामे छे, हे विश्वना ईश ! त्हाहं नाम सांभळवु (त्हारा नामनुं श्रवण ते) पण भावसुखने ( मोक्षसुखने) करनारुं छे. हे श्रीमद् रावणपार्श्व प्रभु मेघना विजयथी उत्पन्न थयेली त्हारी मूर्तिनी ज्योतिः [ मेघने जितना त्हारा शरीरनी कान्ति ] अथवा श्री मेघविजयजी उपाध्याय जे आ स्तोत्रन कर्ता तेमनाथी स्तुति करायली त्हारा शरीरनी कान्ति ] ते निर्मळ, उपद्रव रहित अने शुभदैवरुप अQ नित्यानंदपद ॲटले मोक्षपद आपो॥९॥
। इति श्रीरावणपार्श्वनाथ स्तोत्रम् ॥
Aho ! Shrutgyanam
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ॥
श्री अर्जुनपताकारव्ये, विजयापर नामनि । स्यादर्द्ध ५ भू १ मितेयंत्रम् मध्ये पंचप्रतिष्टया ॥ १ ॥
अर्थ:-जेनुं बीजं नाम विजययन्त्र छे, ओवा अर्जुनपताका नामना यन्त्रमां [ अर्ध-५ अने भू = १, अंकोनां वामतो गतिः अ प्रमाणे] १५ प्रमाणनो ओटले पंदरीयो यन्त्र मध्यखानामां ५ नो अंक स्थापवाथी थाय छे ॥ १ ॥
एवं यत्र त्रिभागाप्ति - र्यन्त्राणि पूर्वसूरिभिः ।
सर्वाणि तांनि फलदा - न्युक्तानि नव वेश्मसु ॥ २ ॥
अर्थः- अ प्रमाणे ज्यां पूर्वाचार्योओ श्रीजा भागनी प्राप्तिवाळां यन्त्रो दर्शाव्या छे, ते सर्वे यंत्रो नव गृहमां-खानामां स्थपाय छे, अने ते सर्वे फळदाता कह्या छे' ॥ २॥
पूर्वनैऋतिकोदीची - वायु मध्याऽग्निदक्षिणः !
ऐशानी पश्चिमा तासु, क्रमादंकनिवेशनम् ॥ ३ ॥
अर्थ:- प्रथम पूर्वदिशामां, त्यारबाद नैऋत्यकोणमां उत्तरदिशामां वायव्यकोणमां मध्यमां अग्निकोणमां दक्षिणदिशामां ईशानकोणमां अने पश्चिमदिशामां अप्रमाणे क्रमपूर्वक कहेली दिशाओमां अनुक्रमे अंकस्थापन कर ॥ ३ ॥ आ ९ खानावाळा कोठामां पंदरीयो यन्त्र करवानो छे, तेथी उपर का प्रमाणे पंदरनो त्रीजो भाग ५, तेने प्रथम मध्य खानामां स्थापवो. त्यारबाद से ५ जतां वधेला दशमांथी अक अंक न्यून करीने त्यारबाद ओकेक न्यून न्यून अंक त्रीजा श्लोकमां कहेला अनुक्रम प्रमाणे स्थापतां पूर्वखानामां ९, नैऋत्य खानामां ८, उत्तर
१ दो अट्ठेहिं न दीजइ दीजइ छकेण तह चउकेण । सत्तमितएवत्ता नव पंचक्केणआगमणं ।। = ५ जे मध्यमां स्थापेल छे तेनी साथे २-८ स्थापतां ६-४ स्थापतां ७-३ स्थापता, अने ९ -१ स्थापतां पंदरीयो यंत्र थाय छे, उपरनो पंदरीयो यंत्र अ प्रमाणेज बन्यो छे ते अनुक्रमे इशान नैऋत्य २-८, वायु अनि ६-४, उत्तर दक्षिण ७ - ३, पूर्व पश्चिम ९-१ अ क्रमथी मध्यगत ५ पूर्वकज बन्यो छे.
Aho! Shrutgyanam
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
ईशान
उ.
वायु
वा.
प.
२ ९
6
eto
६
१
मध्य५
६ १ ८
पश्चिम १५ यन्त्रमिदम्
८
उ.
४
७
३
५
अग्नि.
२
द.
૪
॥ श्री अर्जुनपताका ||
इ.
र चं
अ.
बु
श
1754
वृ
रा
खानामां ७, वायव्य खानामां ६ मध्य खानामा ५ ( नो अंक तो प्रथमथी स्थापेलोज छे), अग्नि खानामां ४, दक्षिणखानामां ३, इशान खानामां २, अने पश्चिम खानामां १, पुनः दिशिना फेरद्वारथी [ जे खानामां जे अंक आ यंत्रमां आवेल छे ते प्रमाणे नहिं आवतां बीजी बीजी रीते ] पण पंदरीया यंत्र अनेक बने छे. जेम के उपरना यंत्रमां पूर्वदिशिने उर्ध्व स्थापी छे, तेने बदले जमणी बाजूमां स्थापीओ तो बीजी रीते पण पंदरीयो यन्त्र थाय ते आ प्रमाणे
शु
૪
३
८
९
Aho! Shrutgyanam
५
१
वैश्ये मध्यमग
विजययंत्र
९
ओ रीते दिशिस्थापनना फेरफारथी जेम आ बीजो पंदरीयो यंत्र बने तेवी रीते मध्यखानुं वर्जीने पू. शेष ८ खानामां ९ ना अंकने फेरुवतां आठ प्रकारना पंदरीया यंत्र बनी शके छे, परन्तु मध्यखानामां नवनो अंक राखीने पंदरीयो यंत्र बनी शके नहिं.
२
७
६
क्रमाकोल्लंघनेऽपाच्या - मेकेऽधिके धृते भवेत् । रस ६ भू १ यंत्रनिष्पत्तिः, एवमेकोनविंशतिः ॥ ४ ॥
अर्थः- पंदरीयामां जे अनुक्रमे अंक स्थाप्या छे तेनुं उल्लंघन [ ते कामनुं उल्लंघन ] करीने जो दक्षिणदिशाथी प्रारंभीने तेज क्रमथी अकेक अंक अधिक स्थापता जईओ तो ( रस = ६ भू = १ ) रसभू ओटले * १६ ना
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
यंत्रनी उत्पत्ति थाय छे, अने अज प्रमाणे १९ नो यंत्र पण बने छे. ॥४॥
वायावेकेधिकतद्वत, मुनिभू १७ यंत्र निर्मितिः ।
एवंद्वयधिके विंश -- त्यादि यंत्रं प्रसाध्यते ॥ ५॥ अर्थः-तेनी पेठे [१६ ना यंत्रनी पेठे] वायुकोणमां [ वायु-मध्यअग्निमां ] १ अधिक कर्याथी [ मुनि ७ भू १ अटले ] १७ ना अंकनो यंत्र थाय छे, अने जे प्रमाणे बे अधिक [तथा अक] कर्याथी २० विगरेनो यंत्रो बने छे ॥५॥
दश१० घर ष्ट८ चतु४ सप्त७ - नव९ षड्वेद षवः५, शिवाः११ ।
त्रयंचेत्यंक राजीस्यात् , साकस्मादिशयंत्रके ॥ ६ ॥ अर्थः-१०-२-८-४-७-९-६४-५-११ ओ अंकणि जे २०' ना यंत्रमा आवे छे ते शा माटे ? -इति प्रश्न:-॥६॥
तत्रोत्तरं नवस्थान्यां, शकुनार्थगृहस्थितौ। भानुर्दशशतार्चिष्मान् , आदाबुच्चोदिगं १० शतः॥७॥
ओ प्रमाणे दक्षिण पश्चिम इशानमां अकेक अंक अधिक करवाथी १६ नो यंत्र थयो. अमां वायुथी आग्ने कोणनी श्रेणिमा १६ थता नथी, तेमजठनो अंक बे वार आव्यो तेनो विरोध विचारखो नहिं. पुनः अज१६
ना यंत्रमा वायुकोणथी वायु-मध्य १६ यन्त्रम् १७ यन्त्रम् अग्नि अत्रणस्थाने अकेक अंक वधारतां १७ नो यंत्र ओ प्रमाणे थयो. १९-२० नो यंत्र आगळ कहेवाशे. * ३ नो अंक पण आवे छे. १ २० नो यंत्रअहिं यंत्रमा ५-६ अंक छे तेनुं कारण बु. ! गु. | शु. आगळ कहेवाशे.
* wr
७] २०११
Aho I Shrutgyanam
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
अर्थः-उत्तर-ओ प्रश्ननो उत्तर आ प्रमाणे छे के-ग्रहस्थानोमां रहेला अर्थात् नव स्थानोमां रहेला नव ग्रहो उपरथी शकुन (शुभाशुभफळ ) देखवाने अर्थे-जाणवाने अर्थे नव स्थानोमां ओ नव अंक स्थपाय छे. त्यां प्रथम १० नो अंक स्थापवानुं कारणके-सूर्यग्रह हजार किरणवाळो छे, अने पहेली राशिमां [ मेष राशिमां ] दिग्=१० अंश जेटलो होय त्यांसुधी अति उच्च गणाय छे, माटे ९ खानावाळा यंत्रमा प्रथम १० नो अंक स्थपाय छे. ॥७॥
उत्तरायणतः पूर्वो - त्तरयोरंतरेस्थितः ।
श्रेष्टोदिगर्क योगोस्मात् , एकोने नवमोपिच ॥ ८॥ अर्थः-वळी ते सूर्य उत्तरायणथी ( उत्तरायणमां वर्ततो होय त्यारे) पूर्व अने उत्तर दिशाना आंतरामां (इशानकोणमां ) रहेलो [ उगतो] होय छे तेथी (दिग्=१० अर्क-सूर्य अटले) सूर्यनो १० अंशवाळो योग श्रेष्ठ कह्यो छे, अने तेथी १० नो अंक ईशान कोणमां स्थपाय छे. अने तेमांथी १ न्यून करतां नवमो सूर्ययोग पण श्रेष्ठ गण्यो छे ॥ ८ ॥
चंद्रःप्राच्यां वृषेप्युच्चौ, द्विकेवारो द्वितीयेकः ।
अंशेऽत्युच्चः कृष्णपक्ष - हान्या चैकोन भावतः ॥९॥ अर्थः-चंद्र पूर्व दिशामां उदय पामे छे, अने बीजी वृषभराशिमा ते अति उच्च गणाय छे, ते त्रण अंश सुधी अति उच्च गणाय छे, जेथी बे अंशमां वर्ततो पण उच्च गणाय, तेमज चंद्रनो वार (सोमवार) पण सूर्यवारथी [ रवीवारथी ] बीजो छे, पुनः त्रण अंशनी उच्चतामांथी अहिं बे अंशनी उच्चतागणी ते कृष्णपक्षमा हानि पामवाथी अहिं अंशमां पण अकनी न्यूनता गणीने बे अंशनो उच्च गण्यो, जेथी दशना अंक पछी बीजो २ नो अंक स्थापवो. ॥९॥
अंगारकस्तथाग्नेय्यां, नवार्चिष्मान् स चक्ररुक् ।
तदेकोनेस्थितोऽष्टांके, दशातोऽस्याष्टवार्षिका ॥ १०॥ अर्थ:-अंगारक मंगल ग्रह अग्निकोणमां रहे छे, अने नव अर्चि [ नव
Aho I Shrutgyanam
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
जीव्हा ] वाळो तथा मुखरोग वाळो गणाय छे, अथवा वक्री होय त्यारे रोग फळने आपनारो छे, ते नवमांथी अक न्यून करतां ८ अंकमां रहेलो गणाय, अने ते कारणथी से मंगळनी दशा पण ८ वर्षनी छे. ॥१०॥
पतिरष्टमराशेश्च, सिद्धैकोनांक ९ पादवान् ।
आगामिराशिफलदो, भवेदष्ट दिनांतरे ॥ ११ ॥ अर्थः-वळी ओ मंगळ ग्रह आठमी राशिनो (वृश्चिक राशिनो) पति छे, तेथी (ओक न्यून अंक अटले ) ८ पादवाळो सिध्धिने अर्थे छे, तेमज ८ दिवसने आंतरे (८ दिवस बाद) आगामी राशिनु (वृश्चिक राशि पछी आवती धनराशिनुं) फळ आपवा वाळो छे. [माटे वीसना यंत्रमा बे पछी ८ नो अंक स्थपाय छे. ॥ ११॥
पंचार्चिष्मान् बुधोवक्र - भावादेकोनतः कृते ।
दशासप्तदशादास्याऽ - केभागे शेषमाशुगाः ॥ १२ ॥ अर्थः-पांच अर्चिवाळो [ पांच जीभवाळो ] छे, अने ते वक्रभाव वाळो [वक्री होवाथी ४ प्राप्त थया. वळी अनी १७ वर्षनी दशा छे, तेने [ अर्कवडे= ] बार वडे भागतां शेष [ आशुग-बाण अटले ] पांच रह्या. ॥१२॥
तत्राप्येकोनतायां स्यात् , द्विगुणंश्चन्द्रतो बुधः ।
अष्टस्थानाक्षरास्यागीः - पतिस्तस्या वृहस्पतिः ॥ १३ ॥ अर्थः-ते पांचमांथी पण अंक न्यून करतां ४ रह्या, जेथी चंद्रथी बुध द्विगुण थयो. [ कारणके पूर्व चंद्रमाटे २ नो अंक छे अने अहिं बुध माटे ४ नो अंक थयो तेथी द्विगुणथयो], माटे विंशतियंत्रमा ४ नो अंक स्थपाय छे तथा गीः वाणी-सरखती आठ स्थानना अक्षरवाळी ( कंठ्यस्थानादि आठ स्थानथी अक्षरोचार गण्या छे माटे आठ स्थान वाळी) कही छे, अने ते गी वाणी पति गिष्पति-बृहस्पति छे. ] ॥१३॥
अष्टबुद्धेर्गुणस्तद्वान्, सप्तांगे मध्यगो गुरुः । वक्रत्वादेकहीनत्वे, सिद्धछायाप्रसप्तपात् ॥ १४ ॥
Aho I Shrutgyanam
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपत्राका ॥
अर्थ:-बुद्धिना ८ गुण वाळो गुरु छे, परंतु वक्रपणाथी [गुरुवक्री होवाथी] ओक न्यून करतां ७ रह्या, ते साथ अंशमां वर्ततो गुरु मध्यम गणाय छे, [ अर्थात् गुरु कर्कराशिनो ५ अंश सुधी वर्ततो होय त्यारे अति उच्च गणाय छे, अने ते उपरान्त छ सात आदि अंशमां वर्ततो मध्यम गणाय छे ], तेमज सिद्ध छायावडे प्राप्त थयेला ७ ना अंकथी गुरुस्वामी विंशतियंत्रमा कह्यो छे ॥ १४ ॥
दशास्यैकोनविंशाद्वाऽ - के १२ भागेशेषसप्तकात् ।
वागिन्द्रियंसप्तमंत-स्वामी सप्तांकवान् गुरुः ॥ १५ ॥ अर्थः-वळी ओ गुरुनी दशा १९ वर्षनी छे, तेने अर्क-सूर्य अटले बार वडे भागतां शेष ७ रहेवाथी, तेमज वचनेन्द्रिय [१० कर्मेन्द्रिय ज्ञानेन्द्रियमां ] वचनेन्द्रिय सातम्रो छे, नेनो स्वामी गुरु थे, माटे गुरु विंशतियंत्रमां.५ ना अंकवाळो छे. ॥ १५ ॥
अश्विन्यांदशमपत्रं, तजातत्त्वात्कवेर्दश ।
नववकैकहीनत्वे, नवाह पश्चिमास्ततः ॥ १६ ॥ अर्थः-अश्विनी नक्षत्रथी दशमुं पैत्र [ मघा ] नक्षत्र छे, ते दशमा पैत्र नक्षत्रमा जन्म थवाथी अने वकाहोवाथी अक अंक न्यून करतां शुक्रनो विंशतियंत्रमा,९ नो अंक छे. तेमज पश्चिम दिशामांना दिवस वर्ततो होवाथी नव अंक शुक्रना स्थापना करेला छे ॥ १६ ॥
दशैकविंशत्यब्दा - स्यादोंने नवशेषतः।
सिद्धसार्धाष्टप्रादेषु, राशिमध्यफलातम् ॥ १७ ॥ अर्थः-तथा शुक्रनी दशा अकवीस वर्षनी छे, तेने सूर्यना बार. अंकवडे बाद करता ( अथवा भागतां)९ शेष रहेवाथी, तथा पोतानी राशिमां ८॥ पादोमां वर्ततो,शुक्र मध्यफळवाळो होवाथी (साढा आठ ते नवमानो अर्ध अंक छे माटे) शुक्रनो ९ नो अंक विंशतियंत्रमा स्थपाय छे ॥१७॥
Aho! Shrutgyanam
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ||
कविसार्धाष्टमासान्प्राग्, प्रतीच्यां नवमास भुक् । सप्तार्चिष्मान्यनिर्वत्र भावात्पदकहानितः ॥ १८ ॥
-
अर्थ:- शुक्र पूर्व दिशामां साठा आठ मास अने पश्चिम दिशामां ९ मास मुक्त होय छे, ( भोगी होय छे ), ते कारणथी शुक्रनो ९ नो अंक विंशतियंत्रमां होय छे. तथा शनि सात अर्चि [ ७ जिव्हा ] वाळो छे, अने ते वक्री होवाथी ओक बाद करतां ६ ना अंकवाळो गणाय छे ॥ १८ ॥
षन्मासानातिचरेत, फलंदद्यात्ताथग्रिम । वक्रत्वेपंचमास्यस्य, युगाग्निभूदिनो १३४क्तितः ॥ १९ ॥
११
अर्थ: - तथा शनि ६ मास अतिचार गतिवाळो छे, तथा ६ मासे अग्रिम [ पछीनी राशिनुं ] फळ आपनारो होय छे, अने वक्र होवाथी ते बन्ने छमांधी १-१ बाद करतां पांचमो अंक आये छे, तेमज वक्रीपणाना १३४ दिवस कहेला होवाथी चार मास उपरान्त पांचमो मास पण १४ दिवस सुधी वक्री छे ते कारणथी शनिनो ५ नो अंक विंशतियंत्रमां स्वपाय छे ॥ १९ ॥
राहुकेतुर्वक्रगती, त्रिभी ३ रुद्रै११स्तयोर्गतिः ।
स्थानद्वये वैपरीत्यात्, प्रतिष्टाऽत्र द्वयोरिह ॥ २० ॥
अर्थ :- तथा राहुनी अने केतुनी गति अनुक्रमे ३ मास तथा ११ मासनी छे. माटे विंशतियंत्रमा स्थानमा विपरीतपणे ते बन्ने अंकनी स्थापना करवी, अर्थात् प्रथमः केतु संबंधि १९ नो अंक स्थापीने त्यारबाद राहु संबंधि ३ नो अंक स्थापवो ॥ २० ॥
एवं शकुतखेटानां; स्थानाद्विंशतियंत्रकम् ।
निश्चितं मेघविजय - श्रिया विभववृद्धिदम् ॥ २१ ॥
अर्थः- अ प्रमाणे शकुन निमित्तवाळा ग्रहोना स्थानोथी [ नव स्थानोथी ] श्री मेघविजयजी उपाध्याये लक्ष्मीवडे वैभवती वृद्धि - आपनारो-करनारो २० ना अंकनो यंत्र [ विंशति यंत्र ] नो निश्चय कह्यो ॥ २१ ॥
Aho! Shrutgyanam
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२
॥ श्री अर्जुनपताका ||
दशावतारादाशार्हे, चंद्रार्कौ दृशि जन्मना । अष्टमीदोश्चतुषंच, नगभृत्त्वं७च नंदजे९ ॥ २२ ॥
अर्थ :- दाशार्हना-कृष्णना १० अवतार थया, चंद्र अने सूर्य बे छे [ अथवा जम्बूद्वीपमा २ सूर्य २ चंद्र छे ], तेनो जन्म-उदय ८ दिशिमां थाय छे [ आठे दिशिमां भिन्न भिन्न क्षेत्रनी अपेक्षाओ उदय प्रकाश करनार हो वाथी ८ दिशिमां उदय गणाय ], अथवा दिशाओ ८ होवाथी केवळ दिशाओ तथा अष्टमी तिथि, तथा [ दोश्चतु ं= ] चार भुजाओ कृष्णनी छे ते, तथा नगभृत्पणुं ओटले [ कृष्णे पर्वतने धारण कर्यो छे माटे कृष्णनुं गिरिधर पणुं, अने नंद नव थया छे माटे नंदपणं ॥ २२ ॥
विदुषट्कं पंचहृषी – केशत्वं च त्रिविक्रमे ।
एकादशीव्रतेष्टत्वं ध्येयं विंशतियंत्रतः ॥ २३ ॥
"
१
अर्थ :- बिंदु छ छे, तेथी बिंदु पणुं, तथा इन्द्रियो पांच छे, तेथी इन्द्रियपणुं, [ अथवा कृष्ण हृषीक - पांच इन्द्रियोनो इश-पति होवाथी कृष्ण पोतेज हृषीकेश कहेवाय छे माटे हृषीकेशपणुं ओटले पांच इन्द्रियोनुं स्वामीपणुं ], अने त्रिविक्रम [ ३ पराक्रमवाळा ] पण कृष्णनूंज नाम छे, तेथी त्रिविक्रमपणुं, अने अकादशी व्रतनुं ईष्टपणुं ओ सर्व विंशतियंत्रथी ध्येय - भावना योग्य छे ॥ २३ ॥
पार्श्वदशभवाअष्ट - गणागणभृतस्तथा ।
युग्मं जयस्य विजय - स्तुर्यांबोधे ४ नगा ७फलः ॥ २४ ॥
विंशति यंत्रमां कृष्णनी भावना आ प्रमाणे
१० ना अंकथी दश अवतार २ ना अंकथी चंद्र सूर्य
८ ना अंकथी आठ दिशि अथवा अष्टमी तिथि
४ ना अंकथी चार भुजा ७ ना अंकथी गिरिधारणता
९ ना अंकथी नवनंदपणुं
६ ना अंकधी बिंदुपणं
५ ना अंकथी पांच इन्द्रिय
स्वामीपणुं
३ ना अंकथी त्रिविक्रमपणुं ११ ना अंकथी अकादशी व्रतेष्टपं
Aho! Shrutgyanam
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
अर्थ:-( हवे श्री पार्श्वनाथ प्रभुनी भावना विंशति यंत्रथी थाय छे ते आ प्रमाणे-). श्री पार्श्वनाथना दशभव थया छे माटे १० नो अंक भाववो, अर्थात् विंशतियंत्रमा स्थापेला १० ना अंकथी श्रीपार्श्वप्रभुना १० भव विचारवा. ८ ना अंकथी श्रीपार्श्वनाथना आठ गणअने आठ गणधर थया छे ते विचारवा, जय अने विजय कर्मोपर जय विजय प्राप्त करवा] थी २ नो अंक विचारवो. ४ ना अंकथी चार प्रकारना महाव्रत वा बोध उपदेश विचारवो, ७ ना अंकथी सात फणा विचारवी ॥ २४ ॥
नवहस्ततनूरत्न - त्रयमेकादशीव्रते।
शतानिपंच५सांगादनि, वैक्रियर्धिभृतः प्रभोः ॥ २५ ॥ अर्थः-९ ना अंकथी नव हाथy शरीर, ३ ना अंकथी रत्नत्रयीपणुं [दर्शन ज्ञान चारित्र ], ११ ना अंकथी अकादशी व्रतपणुं, तथा ५ ना अंकथी पांच भूत अने ते सहित ओक शरीर मळीने ६ नो अंक विचारवो. ओ प्रमाणे वैक्रियऋद्धि वाळा प्रभुना ९ प्रकारना स्थानथी ९ प्रकारना अंक विंशतियंत्रथी विचारवा ॥ २५॥
आयुर्विशाब्धयः पूर्व, भांव्यन्ते भव्यजन्तुभिः।
द्वेघारिविजयात् सर्व-सिध्यै विंशति यंत्रके ॥ २६ ॥ अर्थः-विंशति यंत्रमां-यंत्रथी भव्य जिवो श्रीपार्श्वनाथ विगैरे प्रभुन पूर्व भवनं २० सागरोपमनुं आयुष्य विचारवं, तथा बे प्रकारना शत्रुना [राग द्वेष रुप शत्रुना] विजयथी सिद्धि पण विंशतियंत्रथी विचारवी२६॥
॥ इति श्रीविजययंत्र प्रभावः ॥
हवे चार गति-रीतिवडे २० नो यंत्र बने छे, तेनी रचना कहेवाय छे ते आ प्रमाणे
Aho ! Shrutgyanam
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
आद्यालिंगाः पक्षे २ हया ७ व्धयों ४ काः। द्वितीयपंक्ती रस ६ दृक् २ समुद्रा॥
अधोंग ६ रामा ३ वसवः ८ प्रसिद्धं ।
सिद्धं बुधा विंशति यत्रमाहु ॥१॥ अर्थ:-विंशति यंत्रमा पहेली पंक्तिने विषे पक्ष-२ हय-७ अने अब्धि-४ ईशान पूर्व अग्नि. [ =अंकगति प्रतिलोम होवाथी अनुलोम-क्रमशः
। " | २ | स्थापतां ४-७-२] ओ त्रण अंक छे, त्यारबाद उ. ४ मध्यर ६२० बीजी पंक्तिमा रस ६ दृक-२ अने समुद्र-४,
जेथी क्रमशःस्थापतां४-२-६ अत्रण अंक छे, तथा वायु पश्चिम-नैऋ. त्रीजी पंक्तिमां अंग-दराम =३ अने वसु-८प्रसिद्ध छे, जेथी क्रमशः स्थापतां ८-३-६ ओ त्रण अंक छे. प्रमाणे बुधपंडित जनोओ सिध्ध थयेलो आ २० नो यंत्र कह्यो छे. ॥१॥
निधानमानैरिहशिष्टकोष्टैः।
स्वेष्टमये यंत्र सुसूत्रणेयं ॥ मध्यस्थितांकैः ७.६.३-४ बिगुणैः १४-१२:६-८ स्वपा:
भयांक ४.२-२-६-६.८.८.४ युक्तैर्गतय चतस्त्रः ॥२॥ सातदू १४ तत्र ४-२ मेलने २० इत्येकागतिः ६ छदू १२ तत्र २-६ मेलने २० द्वितीया तीन दू ६ तत्र ६-८ मेलने २० तृतीया चार दू ८ तत्र ४-८ मेलने २० चतुर्थी. अर्थः-अमां निधान-नव संख्यावाला कहेला उत्तम कोठाओ-खानां वडे पोतानी ईष्टा-ईच्छाप्रमाणे आ यंत्रनी उत्तम सूत्रणा-गुंथणी-रचना कहेली-करेली छे. ते आ प्रमाणे-मध्यवती अंकोने ७६-३-४ ने द्विगुण करतां १४-१२-६-८ थाय, ते दरेकने पोतानी पडखे रहेला बे बे अंकोनी साथे [४-२।२-६-। ६-८।८-४ नी साथे ] युक्त करतां चार गतिये (चारे रीतिये ) २० नो अंक आवे छे ॥ २॥ ते आ प्रमाणे-सात दू १४
Aho! Shrutgyanam
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
मां ४-२ मेळवतां २० थया ॥ इत्येका गतिः॥ छ दू १२ मां २-६ मेळवतां २० थया ॥ इति द्वितीया गतिः॥त्रण द६ मां ६-८ मेळवतां २० थया ॥ इति तृतीया गतिः॥ चार दू आठमां ४-८ मेळवतां २० थया ॥ इति चतुर्थी गतिः ओ प्रमाणे चार रीते २० नो अंक प्राप्त थाय छे.
हये ७ गुणे ३ चद्विगुणे १४-६ पिविंशा । कृते ४ रसे ६ पि द्विगुण ८ १२ तथा सा २० ॥ कोणेप्यथांगे ६ जलधौ ४ द्विनिघ्ने १२-८ ।
गजे ८ भुजे २ चद्विगुणे १६.४ तथान्या ॥३॥ अर्थः-हय=७ ने गुण=३ ओ बेने द्विगुण करतां १४-६ थाय ते बेने मेळवतां पण २० थाय छे, ॥ इति पंचमी गतिः॥ पुनः कृत-४ तथा रस-६ ने द्विगुण करतां ८-१२ थाय, ते बेने मेळवतां २० थाय ॥इति षष्ठी गति॥ (ओबे गति मध्योलपंक्ति तथा मध्यतिर्यपंक्तिनी अटले दिशिअंकनी थई, ओ प्रमाणे विदिशिपंक्तिनी पण बे गति आ प्रमाणे-] विदिशिमां पण अंग-६ तथा जलधि-४ ओ बेने द्विगुण करतां १२-८ थाय, ते बेने मेळवतां २० थाय ॥ इति सप्तमि गतिः ॥ पुनः गज-८ तथा भुज-२ ने द्विगुण करतां १६-४ थाय, ते वेने मेळवतां बीजा २० थाय, ॥ अष्टमी गति ॥३॥ १ उपर स्थापेला यंत्रमा मध्यवर्ती अटले पूर्व दिशानो ७ नो अंक छे तेने बमणा करवाथी १४ यया तेमां पडखे रहेला बे अंक अटले ईशाननो ४ अने अग्निनो २ मेळवतां २० थया. जे अक रीति थई. पुनः दक्षिणनो ६ अंक मध्यवर्ती छे, तेने द्विगुण करवाथी १२ थया तेमां अज छनी बे पडखेना बे अंक अटले अग्निनो २ अने नैऋत्यनो ६ ओ बे अंक मेळवतां २० थया- बिजी रीति. पुनः पश्चिमनो ३ अंक मध्यवर्ती छे तेने द्विगुण करतां ६ थया, तेमां से त्रणनी पडखेना ८ तथा ६ ने मेळवतां २० थया- त्रीजी रीति. पुनः उत्तरनो अंक ४ मध्यवर्ती छे, तेने द्विगुण करतां ८ थया, तेमां अ चारनी पडखेना बे अंक ८-४ मेळवतां २०
थया-अ चोथी रीति. २ ७-२-३ अत्रण अंकवाळी मध्योध्यपंक्ति अटले पूर्व पश्चिम पंक्ति. अने ४-२-६
अत्रण अंकवाळी मध्यतिर्यकपंक्ति अटले उत्तरदक्षिण पंक्ति.
Aho! Shrutgyanam
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
१६
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
दिगंक ७-६.३.४ योगे नवमीगतिःस्याद्विदिग्गतांक ४.२-६-८ दशमी स्फुटैव ॥ आद्यालिकोष्टद्वितये ४.७ पिचाये।
युक्तेतृतीयालिमकोष्टयुग्मे ३-६ ॥४॥ अर्थः-तथा यंत्रमा दिशिने विषे स्थापेला ७-६-३-४ अंकोने मेळवतां पण २० थाय ते नवमी गति-रीति छे ॥ इति नवमी गति ॥ तेमज विदिशिमां रहेला अंको ४-२-६-८ ने मेळवतां पण २० थाय, ओदशमी गति तो स्पष्टज छे ॥ इति दशमी गति ॥ तेमज पहेली पंक्तिना पहेला बे कोठामां-खानामा रहेला ४-७ ओ बे ओकमां त्रीजी पंक्तिना छेहेला बे कोठामा रहेला ३-६ ओबे अंक मेळवीओ तो पण २० थाय. ॥ इति एकादशी गति ॥४॥
एकादशीयं गतिरित्थमुक्ता। तथाद्य पंक्तावचले ७ भुजे २ च ॥ युक्त तृतीयालिमुखाष्ट ८ रामैः ३।
स्याद्वादशीयंगतिरकै १२ तुल्या ॥५॥ अर्थः- प्रमाणे ओ अगिआरमी गति कही, तथा पहेली पंक्तिमा छेल्ला ये अंक अचल ७ तथा भुज-२ छे, ते बेने त्रीजी पंक्तिना पहेला अष्ट-८ अने राम-३ ओ बे अंकमां युक्त करीये तो ते २० ना अंकनी [ अर्क-तुल्य सूर्य जेटली अटले ] बारमी गति थई इति द्वादशी गतिः॥५॥
द्विकेन २ तर्केण ६ कृतेन ४ सिध्या ८। त्रयोदशी सांग ६ रसैः ६ समुद्रः ४ ॥ प्रमाण ४ युक्तैश्च चतुर्दशीसा।
जातागति विंशतिसंख्ययैव ॥ ६॥ अर्थ:-तथा द्वि+=२ तर्क-६ कृत-४ सिद्धि-८ ओ [अर्थात् अग्नि दक्षिणना २-६ मा उत्तर वायव्यना ४-८ | मेळवतां जे २० थाय ते तेरमी गति
Aho I Shrutgyanam
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ||
गति जाणवी ॥ इति त्रयोदशी गतिः ॥ तथा अंग = ६ रस = ६ समुद्र = ४ अने प्रमाण = ४ [ अर्थात् दक्षिण नैऋत्यना ६-६ मां उत्तर ईशानना ४-४ ] मेळवतां पण २० थाय ते विंशति संख्या संबंधि ज चौदमी गति थई इति चतुर्दशी गति ॥ ६॥
अधः स्थिताष्ट ८ द्विगुणरक्त मध्यस्थितद्वयेनेत्यपि षोडशामीः । मुख्यैश्चतुर्भिः सहिताहिविंशसंख्याततः पंचदशीयमत्र ॥ ७ ॥
अर्थ:- पुनः यंत्रमां नीचे रहेला ८ ने द्विगुण करी १६ थाय तेमां मध्य कोठामा रहेला २ ने पण द्विगुण करतां थयेला मुख्य अंक ४ ने मेळवीओ तो ते पण [ ८x२=१६ २x२=४ १६+४ = २० ] वसिनो अंक प्राप्त थाय, तेथी विंशतियंत्रमां से पंदरमी गति थई । इति पंचमदशागतिः ॥७॥
',
१७
कोणस्थषड्मध्यगतद्वयेन, द्विनाततोद्वादशतेऽष्टयुक्ता । स्यात् षोडशीयंगणनातथैव, साविंशते स्तोरणसंज्ञयेह ॥८॥
अर्थः तथा खूणामां रहेला ६ ने मध्यमां रहेला २ वडे द्विगुण कररीओ, तो १२ थाय, तेमां खूणामां रहेला ८ ने युक्त करीओ तो २० थाय, ओ सोलमी गणत्री (गति) छे, ओ प्रमाणे करेली वीसनी गणत्री ते आ यंत्रमां तोरण गति नामनी छे. ॥ इति षोडशी तोरणगतिः ॥ ८ ॥
सध्या seमध्याविध ४ भुजां २ ग ६ भाजा
षष्टि १२ प्रमाण गणानापताका ॥
धृति १८ प्रमाष्ट ८ त्रि ३ भुजा २ चलां ७ कैः । पिपीलिका शंकुगति प्रवृत्त्या ॥ ९ ॥
अर्थः-सिध्धि= - ८ तथा मध्यवर्ती अब्धि = ४ भुजा = २ अंग = ६ अ ( ८-४-२-६ ) वडे सत्तर प्रमाणवाळी ( ओटले सत्तरमी ) गणत्रीथी पण
Aho! Shrutgyanam
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
२० थाय छे, ते सत्तरमी पताकागति जाणवी ॥ इति सप्तदशी पंताका गतिः । तथा अष्ट-८ त्रि-३ भुजा-२ अने अचल [ पर्वत -७ ओ (८-३-२-७) अंकवडे शंकुगतिनी प्रवृत्ति गणत्रीथी २० ना अंकनी पिपीलिका गति जाणवी अ धृतिप्रमा| =घृति-१८ प्रमाणनी अटले] १८ मी गति छे ॥ इति अष्टादशी पिपीलिका शंकुगतिः॥९॥
मध्यस्थ षड६ द्वि १२ कृत ४ सागरां ४ कैः । एकोनविंश प्रमितापि संख्याद्विघ्ने १४ नगां ७ के पिचकोणषड् ६ भिः ।
युक्तेच सा विंशतिरेवगण्या ॥ १० ॥ अर्थः-तथा मध्यवर्ती ६ ने द्वि-गुण करतां १२ थया तेमां कृत-४ सागर =४ मेळवतां [ ६४२ १२+४+४= ] २० थाय छे. ओ ओगणीसमी प्रमाणवाली संख्यागति (अटले ओगनीसमी गति थई)॥इति एकोनविंशती गतिः ॥ तथा नग-७ ना अंकमां पण तेवी रीते अटले द्विगुण करीने तेमां विदिशिमा रहेलो ६ नो अंक मेळवतां ( ७४२-१४+६= )२० थाय छे, ओ वीसवी गति गणवी ॥ १०॥
अस्मिन् दशत्रिंशदथाभ्रवेदा ४०। पंचाशता ५० षष्टिरपिप्रबोध्या॥ सप्त ७ त्रि ३ योगेंग ६ चतुष ४ संगे
ऽष्ट ८ द्वि २ प्रयोगे प्रकटादशापि ॥ ११॥ अर्थः-वळी ऑविंशतियंत्रमा दश-१० त्रिस-३० अभ्रवेद [ अभ्र०, वेद-४] ४०, तेमज ५० अने ६० नी अंकगणत्री पण थाय छे अम जाणवू. ते आ प्रमाणे-सात अने त्रणना योगे १०, अंग-६अने ४ ना १ अहिं ८-४-२-६ मे अंक वायव्य-उत्तर-मध्य-अने दक्षिण स्थानीय होवाथी
ओ रीते पताका आकार थयो, अने शंकुगतिनो
अ आकार थयो. इत्यादि रीते वीस गतिओना वीस आकार दर्शावाशे.
Aho I Shrutgyanam
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
१९
योगे पण १०, तेनज आठ अने बेना योगे पण प्रकट रीते १० थाय छे [ प्रमाणे ७+३=१०, ६+४=१०, ८+२=१० मे व्रण रीते १० थाय छे ॥ ११॥
तथाव्धयः ४ सप्रगुणा २८ द्वयाढ्या २। त्रिंश ३० त्तथाऽष्टौ त्रिगुण २४ स षट्का ६ ॥ ३० चतुर्गुणा अष्ट ३२ मुखेऽब्धयो ४ द्विः ८॥
खवार्द्धि संख्येति ४० बुधै विबोध्या ॥ १२ ॥ अर्थः-तथा अब्धि=४ ने ७ गुणा करतां २८ थाय तेमां २ उमेरता ३० थाय छे. तथा आठने व्रण गुणाकरी छ उमेरतां पण ३० थाय छे ओ प्रमाणे बे रीते (४-७-२८+२=३० । ८४३=२४+६=३०) त्रीसनो अंक प्राप्त थाय छे. तथा आठने चार गुणाकरी प्रथमना [ ईशान गत ] चार ने द्विगुण मध्यगत बे वडे तेमां उमेरतां [ ख-०, वार्थि=४= ] ४० नो अंक [ ८x४-३२, ४४२=८ ३२+८=४० ] प्राप्त थाय छे, अ प्रमाणे बुध्धिमानोओ जाणवू ॥१२॥
चतुर्गुणा अष्ट ३२ चतुर्गुणत्वे । कृते ४ कृते १६ मध्यगतद्वि २ योगे ॥ पंचाशदेवं फलितास्तिषष्टिः ।
षड्वर्ग ३६ मध्ये त्रिगुणाष्ट २४ युक्तेः॥१३॥ अर्थ:-आठने चार गुणाकरी तेमां चारने चारगुणाकरी मेळवी तेमां मध्यगत बेने मेळवतां ५० जवाब (८-४-२ ओ त्रण अंकथी ) प्राप्त थयो तथा ओ प्रमाणे पहेला [ दक्षिणगत ] छनो नीचेना छ साथे वर्ग-गुणाकार करी तेमांत्रण अने आठनो गुणाकार उमेरवो अथी ६० नो जवाब (६-६-३-८ अ चार अंकथी) प्राप्त थाय छे. (८४=३२, ४४४=१६ ३२+१६+२=५० तथा ६x६-३६ ३४८=२४ ३६+२४-६०)॥१३॥
Aho I Shrutgyanam
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
२०
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥ कोणस्थषण्णां ६ त्रिगुणेतरस्थ-द्वयेनयुक्विंशतिकाप्युपैति ॥ कोणद्वयेसप्तगुणेचमध्य । षट्संगतौ सा नविवक्षणीया ॥ १४ ॥ अर्थः-खूणामां रहेला छ ने त्रण गुणा करी मध्यगत बे ने उमेरतां [६-२ ना अंकथीज ६४३-१८+२= ]२० पण थाय छे. तथा खूणामां रहेला बे वडे सातने गुणतां चौद थाय तेमां मध्यगत ६ [ दक्षिणना ६] उमेरतां पण २० थाय परन्तु ओ बे गतिनी अहिं विवक्षा करी नथी।१४॥ प्राच्यांसुरेन्द्रः सहसोमराजो-पाच्यांयमस्तीव्ररुचातिचारुः ॥ पाशीप्रतीच्यांसहशेषनागो। ब्रह्मान्वितः श्रीदइहास्त्युदीच्याम् ॥१५॥ अर्थ:-पूर्व दिशामां सुरेन्द्र सोमराज [ सोम लोकपाल ] सहित जाणवो. दक्षिण दिशिमां कान्तिवडे अति मनोहर यम लोकपाल छे, पश्चिम दिशामां शेषनाग सहित वरुण नामनो लोकपाल देव छे, अने उत्तर दिशामां ब्रह्मा सहित कुवेर नामे लोकपाल छे ॥ १५ ॥ श्रीयंत्रमेतद्विहरजिनानां । नाम्नाधियास्तापरितः परीतम् ॥ सर्वार्थसिध्यादिगुणैः प्रततिं । चिंतामणीव त्रिदशाग्रणीनाम् ॥१६॥ अर्थः-वीस विहरमान जिननो आ विंशतियंत्र नाम वडे तथा बुधिवडे सर्वत्र व्याप्त छे. सर्व अर्थनी सिध्धि आदि गुणोवडे प्रसिद्ध छे, अने देवता ईन्द्रोने पण चिंतामणि रत्न सरखो छे. ॥ १६ ॥
॥ इति विंशति यंत्राम्नायः॥
Aho ! Shrutgyanam
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ।।
NENO ONMA EEUU AOILO
h
hb
ab
3b
96
que
26
$ 190
93
Aho I Shrutgyanam
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
२२
४
१ ली
५ मी
४
४
.
१३
४
८
७ २
२
७
७
३
२
१७ पताका
६
२
२ जी
६
४
१०
४
१४
८
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
७
२
२
६
३
१८ शंकु
८
૪
४
४
३
३ जी
११
२
१५
७
२ ૬
१९
Aho! Shrutgyanam
<
V
४ थी
७
"
१२
१६
ू ू
ક
o
२० मी
२
२
६
w
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
पक्षारहि सिंधु ४ नग ७ वाण५गुणतुचंद्र १ । नागैः ८ क्रमांक धरणे विजयार्जुनस्य ॥ अस्यांगतौ क्रमिक पंचक लंघनेन ।
षट्स्थापने भवति विंशति यंत्र मंत्र ॥ १ ॥ अर्थ:-पक्ष-२, अहि=९, सिंधु-४, नग=७, बाण=५, गुण=३, ऋतु-६, चंद्र-१ [परन्तु अहिं बिंदु सहित १०], नाग ८ (२-९-४-७-५-३६-१०-८) अंकोने अनुक्रम प्रमाणे स्थापतां [अटले २-३-४-५-६-७७ ८-९-१० ने अनुक्रमे वीजा श्लोकमां दर्शाव्या प्रमाणे स्थापतां] अर्जुननो विजय यंत्र नामनो बने छ । वळि विंशति यंत्रनी गतिमां (अंकस्थापन पद्धतिमां)५ नो अंक उलंघीने ६ थी स्थापन करतां अहिं विंशतियंत्र बने छे [जेथी १० ने स्थाने ११' नो अंक प्राप्त थाय छे]. ॥१॥
तत्रैक कोण गणने खलु विंशति स्यात् । सैकाथ तत्रतु षडंक पदेपि पंच ॥ भाव्याततो भवति कोपिन दोषलेशः।
क्लेशोन्यथा न किलयंत्र गते निवेशः ॥ २ ॥ अर्थः-त्यां विंशति विजय यंत्रमा[दिशिश्रेणि तो वीस वीसनी थाय छे, परन्तु ] विदिशिश्रेणि गणतां अक विदिशिश्रेणिमां निश्चय २० गणाय छे, परन्तु बिजी विदिशिश्रोणि गणतां २१ थाय छे, माटे ते अक श्रेणिमां ते कोठाने विषे [ ६ ना कोठामां] ६ ना अंकने स्थाने ५ नो अंक पण स्थापवो, अने ते रीते ते बिजी विदिशिश्रेणि विचारवी, गणवी, तेथी कोई लेशमात्र पण दोष नथी, अने जो तेमन गणीये तो (६ स्थाने ५ न गणीये तो ) क्लेशरूप गणाय, तेमज यंत्र गतिनो [यंत्रनी रीतिनो] निवेश पण थाय नहिं (यंत्र रचना पण सम्यक् गणाय नहिं ). ॥२॥
१५ ना अंकनु उल्लंघ करीने (पांचने बदले ) ६ नो अंक स्थापतां अन्ते ११ नो अंक आवे छे, जेथी यंत्रमा स्थपातां अंक अनुक्रमे २-३-४- (५) ६-७-८-९१०-११ अ प्रमाणे पू०-०-उ--वा०-म० अ०-द०-इ०-५० दिशामां स्थपाय छ.
Aho ! Shrutgyanam
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
२४
॥श्रीअर्जुनपताका ॥
स्याद्भावनातिशयतः शकुनेऽशुभेपि । सम्यक् फलं तदितर तुशुभे विहंगे ॥ स्वप्नेप्युपश्रुतिषु धर्म विघौ तथात्र ।
मंपि चिंत्य फलदा किलभाव नैव ॥३॥ अर्थ:-भावनाना अतिशयथी अशुभ शकुन मां पण सम्यक् शुभ फलनी प्राप्ति थाय छे, अने शुभ [विहंगमां = ] शकुन मां अशुभ फलनी प्राप्ति थाय छ, प्रमाणे स्वप्नमा उपश्रुतिओमां अने धर्मविधिओमां पण जेम शुभाशुभ फळनी प्राप्ति भावना विशेषथी छे, तेवी रीते अहिं मंत्रमा (यंत्रमा) पण निश्चय भावनाज अचिंत्य फळ आपनारी छे. ॥३॥
ते तैवसा यवन विंशति यंत्र मध्येऽर्काके १२ द्वयस्य रवत षड् गणने कलांके १६ ॥ प्राज्ञैःफलाय कथिता हदि भावनैव । नैवान्यथी भवति विंशति यंत्रसिद्धि ॥४॥
अर्थ:-ते कारणथीज यवनना विंशति यंत्रमा अर्क-१२ ना अंकमा २ नी गणत्री अने कला=१६ ना अंकमां ६ नी गणत्री थाय छे. बुद्धिमानोओ हृदयनी भावनाज फळ आपनारी कही छे, नहितर विंशति यंत्रनी सिद्धी थती नथी. ॥४॥ [ यवननो विंशतियंत्र आगळ दावशे].
तत्रायं केषां चिदभिनिवेशः क्लेशः कृमपाप्ताकं लोपे पुनस्तत्कार्य नधार्य प्रसक्ता दर्शनं लोपः तस्मिन् जाते यदि तेन कार्यस्या त्तर्हि कानि संतीत्यादौ यकारः स्यात् धातोरकार लोपेपि तत्कार्य प्रसंगात् मृतो ज्जीवन प्रायत्वादशुद्धमिदं यत्रं लोपस्य ध्वंस रूपस्य नित्यत्वात् नचभावनैव सवत्र फलदा 'गुडोय' मिति मुग्ध भावनया खाद्यमानेन विषन मरणात् अशुद्धे नाणकादौ शुद्ध धिया गृह्यमाणेपि न तत्फलं तस्मानकोंकः कार्यद्वये गम्य इति अन्रोच्यते नायमेकान्तःकान्तः अचकथ दित्यादौ लुप्ताकारस्य वृध्यभाव प्रयोजकत्वात् अंकविद्यायामपि केवलस्य विंदोरनंकत्वेपि अंक संनिधानेकत्वाच नचेदंकगणना नषांत
Aho I Shrutgyanam
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
वदशमांकः कतमः अंक शद्वेन नव संख्यानात् अतएव अंक संकलने बिंदुःप्रसक्तोपि तल्लघने संकलना अंक गणने एकः दश इत्यादौ तद पेक्षा च दृष्यते अंकप्रधान ज्योतिशास्त्रपि उभयीगतिः उदया पेक्षया तिथिलोपेपि प्राच्यतिथौ घटिकापेक्षया तिथिच्छेदादि दोष प्रयोजकत्वात् अतएव प्रत्यय लोपे प्रत्यय लक्षणं न याति १ स्थानिवदादेशो ऽनलविधा विति परिभाषाद्वयं युक्तं अलंकारशास्त्रेपि एकस्मात् शद्वात् यथायोगं नानार्थलाभः यथा अनुदराकन्या अलोमाएडका इत्यादौ विशिष्टार्थे शक्तेश्च वैद्याअपि लंघनस्यायोग लघु भोजने तदेव व्यवहरंति उत्सर्गोप वादयोरेकाविषयात् नचैवं षडंकस्थाने पंचकभावेनेइति प्रसंगः साव
स्य नियोजकत्वात् तथाहि प्रथमेकद्विकयो सावर्ण्य संख्यादिरा धात् द्विकस्यसंख्यादित्वं लहूसंखिजंदुचियइति सिद्धान्तात् तत्रापि एकस्य वस्क्त रूपत्वाभिप्रायात् आद्यद्वितीययोरघोषत्वमपि एव मेव नवकदशकयोः सावर्ण्य संख्यांत साधादेव विषम समभावेपि एकद्विकयोः संबधः यथा पूर्व दिनं तदनुगारात्रिरित्यनयोः संबधः अतएव द्वाभ्यां केवलाणुभ्यां द्वणुकं न तथा तार्किक मते अणुकं तस्य षडणूमानातू यद्यपि सिद्धांतमध्ये त्रिभिरणुकैस्यणुकं तथापिनद्विकत्रिकयोः सार्धका नर्द्धक विरोधात् यद्यपि एकोऽनर्धकोऽणुस्तथापि न त्रिकेण सावर्ण्यभाक् द्विकेनव्यवधानात् एकस्मिन्ननर्धकत्वेपि अव्यवधानात्सावर्ण्य एकं हि वस्त सदपिनसत् द्वयोभावेतु आस्तिक्यं संयोगादेव सिद्धेः संयोगादिद्वयं । ततएव सम्यग्ज्ञान क्रियाभ्यांमोक्षः इतिसूत्रं शाद्विक मते सर्वादिपाठोपि एकद्वि शद्वयोर्न त्रिशब्दस्य अतएव एक संमुखोद्विकः शाब्दिका अपि प्रथमा द्वितीयपो : सावण्यं माहुः मुने रित्यादौ षष्टी पंचम्योश्च एकत्व रूपस्य एकस्य वाचकत्वं एककेयथा द्विकेपि तथा द्विरूप एकार्थ वाचकत्वं न पुनः त्रिके वहुत्वस्य त्रित्वसंख्या पर्यवसानात् । एवंत्रिक चतुष्कयोरपि सावर्ण्य स्थान विशेषेऽभिधानात् यद्यपि कचित् द्विमार्गादौ द्विकाभिधान मपि तथापि तियचउक्कचचर चउम्मुहे त्यादि सूत्रेत्रिक चतुष्कयोः एवसाहचर्य न द्विकस्य शब्दशास्त्रेपि त्रिचतुरोरेव सूत्रणात् ज्योतिर्मतेपि चतुर्थ्यां भद्रा कृष्णपक्षेतृतीमायां पर्यवसन्ना वेदेष्वपि त्रित्वं चतुष्टमपि 'त्रयीवनीतांगगुणेन विस्तरं, इतिश्रीहर्षः 'चउण्हं वेयाणं सारए, इतिसूत्रं वर्णेषु त्रित्वं चतुष्टमपि त्रिब्रह्मवर्णा स्त्रियः इतित्रिपुरास्तवे चातुर्वण्यं
Aho I Shrutgyanam
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
२६
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
प्रसिद्धं 'त्रिवर्गो धर्मकामार्थश्चतुवर्गः समोक्षकःः इति कोषवचनात् एवं पंचक षडंकयोः सावर्ण्यमुदाहरणीयं रसानां कचित् पंचत्वे लवण रसस्यभेद विवक्षया षोढा भणनात् एवमिंद्रियाणां तद्विषयाणांच पंचधाषोढा इति उभयी संख्या पंचद्रियाणि त्रिविधंवलंच,इति षडिंद्रियाणि षड्विषया, इति केशवः ततएव हिंदुकमते पंचकः यवन मते षडंकः उभयोस्तुल्याकृतिः वक्राः पंचम षष्टेके इत्यपि सप्ताष्टकयोः सावण्ये सत्तपयाइ अणुगच्छइ तथा सत्तट्ठभवजहणाइ तथा सत्तपुढवीओ पण्णत्ताओकापि अपुढवीओ इत्यादि सूत्राणि गमकानि ज्योतिर्मतेऽष्टमी भद्रा कृष्णपक्षे सप्तम्यां तथा अतिवका नगा ७ ष्टमे ८॥ नवकदशकयो सावये ' नवमे दशमे भाना जायते सरलागतिः, ॥ एवं पंचक पडंकयोः सावर्ण्यमस्तु परमुमयार्थत्वं कथमितिचेत् एकोपिलकारः अनिलइतिवायु नाम्निसहजरीत्या उच्चार्यते अनलइति अग्निनाग्नि प्रयत्नांतरेण यथवा यकारः योगी योधः इत्यादौ स्पष्टोचारणेन नियोगी नियम इत्यादौ अस्पष्ट तया ध्येयः एवं वकारेपि मंतव्यं संवृतोप्यकारः प्रक्रियानियोगा द्विवृतः प्रतिज्ञायते उच्चारणार्थोपि प्रत्याहारार्थ सानुनाशिकश्च ततोर्थवशाद्विभक्ति परिणामवत् अंकस्यापि गणना नियोगात् सैक निरेकत्वे यथार्ह परिणामः कार्यः बारादिवत् यथावा विवक्षातः कारकाणि तथात्रापि षडंके पंचक विवक्षा कार्या स्वरसंज्ञाप्पनुस्वारे सिद्धांत कौमुदीमता व्यंजनत्व हैममते कस्यादे व्यंजना श्रयात् यथाहि 'भुवणानि निवनियात् । त्रीणि सप्त चतुर्दश॥ चतस्रः कीर्तयेद्वाष्टौ । दशवाककुभः कचित् ॥ १॥ तथा चतुरा सप्तवांवुधीम् इति स्वरास्त्रयः ३ पंच ५ सप्त ७ चतुर्दश १४ नब ९ क्वचित् एवं यथा संभवयाख्या सर्व पंडितसमता सार्वत्रिकी तथात्रापि सैक निरेक करणात् सावण्येन सर्वयंत्र निर्वाहः यथा वा छंदःशास्त्रे लघुरपि पादांते गुरुर्भावनीयः अर्हादिगणे संयोग परत्वेन गुरुरपि लघुर्भाव्यः नोऽनिष्टार्था शास्त्रप्रवृत्तिरिति न्यायात् तथात्रापि अंकानां तत्तत्सवर्णभावनयैव नियूंढव्यं सतो गति चिंतनीया इतिन्यायात् नचभावनया नकार्य सिद्धिरित्येकांतः 'पानीय मप्यमृत मित्यन्युचित्यमानं किनामनो विषविकार मपाकरोति, इति प्राचीन वचनात् विषादनात् विषादना शुद्धना णकादौ तुमौख्य दोवात्सहकारि वैरूप्यान्त भावनामात्रतः तत्तत्कायं किंच यंत्राणां विचित्रागति रित्यनेन संतोष्टव्यं यथाकमलाकृति विशतियंत्रे चतस्त्रोगत
Aho I Shrutgyanam
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
२७
यस्त्रिस्थानिका दिग् १ विदिग् २ परिधिसव्य ३ तदितर ४ गतया श्चतुस्थाने काद्वादशकयंत्रे काचिद्गति स्त्रिभिहैः काचिद्वाभ्या मेवगृहाभ्या मित्यादि विस्तरो गंगाप्रवाह ग्रंथाद्वेद्यः एवं दश समानानामिव दशांकानामपि सावयँ । ज्ञेयं तत एव चूडामाण शास्त्रे अक्षरेषु अंकन्यासः लिपिभेदे अंकै रेव वर्णभावणात् वक्त तस्क्त यंत्राणां गति वैचित्र्य भेवमत्वा संतोष्टव्यं न शास्त्र विरोध योधैर्भाव्यं अनन्यगतिकत्वात् ॥
इति नवग्रह यंत्रं विंशतवर्तमानाऽभयद जयद सेवा सक्तदेवानुषक्तम् ॥ विजयविधिनिधानं तर्जनं दुर्जनानाम् ।
भवतु विभवहेतुः केतु वार्जुनस्य ॥१॥ प्राचीनानूचान-स्त्रिभागदाना दिहैक शेषेपि॥ कृत ४ गुण ३ यंत्रं रचितं । ख वाणह यंत्रं द्वयशेषे ॥२॥
तन्मार्गानुगतधियो-पाध्यायपदस्थ मेघविजयेन ॥ विहरज्जिनयंत्रमिह । स्फुटीकृतं विजयकरं ॥३॥
अर्थः-अहिं [५ नो लोप करी ६ स्थापवामां] केटलाकनो अवो आग्रहरुप कलेश छे के अनुक्रमे प्राप्त थयेला अंकनो लोप कर्याथी पुनः कार्यसद्धि थाय अम न जाणवू, केमके-प्रसक्तादर्शनं लोपः = प्राप्त थयेलानुं अदर्शन-अदृश्यपणुं ते लोप, अने ते लोप थये छते पण जो ते लोप थयेला वडे अर्थ थतुं होय [ अटले लोप थयेलो अक्षर पण जो पोतानुं कार्य करी शकतो होय ] तो कानि सन्ति इत्यादि वाक्योमा * य्
* सान्ति मां अस् धातु छे परन्तु अस् धातुने अन्ति प्रत्यय लागतां असूना अकार नो लोप थवाथी कानि सान्त वाक्य थयुं, जो असूना अ नो लोप न थात तो कानि+ असन्ति ओ बेनी संधि थात, अने संधि थती वखते नि मां रहेला इकारनो अग्रे आवेला अकार थी ) य् कार थात, जेथी कानि+असन्ति-कान्यसान्त अq वाक्य थात, परन्तु असूना अ नो लोप थवाथी इनो य कार थयो नहि.-इति तात्पर्यः
Aho! Shrutgyanam
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
२८
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
कारथवो जोईये, कारणके धातुना [ अस् धातुना ] अकारनो लोप थवा छतां पण तेना कार्यनो प्रसंग प्राप्त थवाथी, माटे मरण पामेलाने पुन: जीवतो करवा सरखो [५ नो लोप कर्या छतां पण पुनः ५ नी गणत्री करवाथी] आ विंशति यंत्र अशुद्ध गणाय, कारणके विनष्ट खरूप वाळो लोप नित्यभावी छे, (जेथी कदाचित् दृश्य थाय अने कदाचित् दृश्य न थाय अवो नथी, माटे लोप कृत ५ नो अंक कोई वखत गणत्रीमा लेवो ने कोई वखत गणत्रीमां न लेवो अम न थाय, जो ५ नो लोप कर्यो छे तो ते लोप नित्यभावी होवाथी कदी पण गणत्रीमां लई शकाय नहिं ). वळी कहो छो के भावनाज सर्वत्र फळ आपनारी छे, तेम पण नथी कारणके आ गोळ छे. अवी मुग्ध भावनाथी खवातुं विष मरण माटेज थाय छे, तथा खोटा नाणाने (खोटा रुपियाने) खरानी बुद्धि ओ ग्रहण करतां पण तेनुं कई फळ थतुं नथी, माटे अक अंक बे कार्यमां (गणत्रीमा अने अगणत्रीमां अम बेरीते) उपयोगी थई शके नहिं. [अथवा लोपमा अने अलोपमां ओ बन्नेमां उपयोगी५नो अंक थाय नहिं ].॥ इति प्रश्नः । अर्थ:-हवे अहिं अनो उत्तर दर्शावाय छे के-ओवात अकान्त इष्ट नथी ( अर्थात् लुप्त अक्षर कई पण कार्य न ज करे अम अकान्त नथी) कारणके-कान्तः अचकथत् इत्यादि पदोमां लुप्त अकार पण वृद्धिना अभावमा प्रयोजनवाळो थयो छे. तेमज अंकविद्यामां [ अंकगणितमां] पण केवळ बिंदुने अंकरहितपणुं छे [अर्थात् बिंदुने अंकमां गण्यो नथी] तो पण अंकनी पासे रहेलं होय त्यारे अंक तरीकेज गणाय छे, अने जो तेम न होय तो अंकनी गणत्री९सुधीज थाय, परंतु १० मो अंक क्याथी प्राप्त थाय? कारणके अंक ओ शब्द वडे नवनीज संख्या गणाय छे. ते कारणथीज अंक संकलनामां बिन्दु प्राप्त होवा छतां पण ते बिन्दन उल्लंघन करीनेज अंक संकलना थाय छे, अने तेथीज अंकगणत्रीनो क्रम (० थी नहिं पण ) १ थी प्रारंभीने १० इत्यादि सुधी गणाय छे, अने ओज अपेक्षा अहिं (लुप्त थयेला ५ ना अंकमां) पण जाणवी. अर्थ:-तथा अंकगणितनी मुख्यतावाळा ज्योतिषशास्त्रमा पण उभयगति [लुप्तनो कोई वखते उपयोग अने अनुपयोग] दर्शावेला छे ते आ प्रमाणे-उदयनी अपेक्षा तिथिनो लोप थवा छतां पण ते लुप्त तिथि
Aho ! Shrutgyanam
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
पूर्व तिथिमां घटिकाओनी (घडीओनी ) अपेक्षाये तिथिच्छेदादि दोषना प्रयोजनवाळी छे [ अर्थात् क्षय तिथि जे तिथिमा आवी छे ते तिथिमां पण क्षयतिथिनो दोष उपजावनारी छे, अने तेथी यात्रादिने अंगे ते उदयतिथि पण क्षयतिथि तरीके मानीने ते ते कार्य थतुं नथी]. ते कारणथीज प्रत्ययनो लोप थवा छतां पण प्रत्ययनुं लक्षण सर्वथा जतुं नथी. तेथी अकस्थानमांज वदा देशोऽनलविधौ अ प्रमाणे वे परिभाषा युक्त छे. तथा अलंकारशास्त्रमा पण अकज शब्दथीज अनेक प्रकारना अर्थनो लाभ कह्यो छे, जेमके - अनुदरा कन्या [ कन्या उदर रहित छे ], अलोमा एडका (घेटां लोम रहित छे), इत्यादि वचनोमां विशिष्ट अर्थवाळी शक्ति होवाथी ते वचनो नो जूदो जूदो अर्थ थाय छे.
तथा वैदकशास्त्रीओ पण लंघन प्रसंगे लघु भोजनमा (अल्प अने हलका आहारमा) लंघन शब्दनोज व्यवहार करे छे, कारणके उत्सर्ग अने अपवाद ओ बन्ने अकंज प्रयोजनवाळा छे, अने अ प्रमाणे होवाथी ६ ना अंकस्थानमां ५ नो अंक स्थापवो ते अतिप्रसंग दोषवाळो नथी, कारण सदृशपणानो नियोगक-प्रयोजक होवाथी. ते आ प्रमाणेः-प्रथम एक अने बे संख्यातुं सरखाणुं छे, ते सदृश पणुं संख्याना आदिपणाथी जाणवं. [ त्यां १ नो अंक तो संख्यानी आदि सूप स्पष्ट छेज, अने] २ नो अंक संख्यानी आदिसूप केवी रीते १ कन्या उदरवाळी स्पष्ट देखावा छतां पण "उदर रहित" वचन केहवाय छे ते विशिष्ट शक्तिवाल्लं उदर अटले गर्भधारण शक्तिवाळू उदर नथी से विशिष्ट शक्तिरूप अर्थथीज. २ घेटां सर्वे वाळ युक्त [ लोम युक्त होवा छतां विशिष्ट लोम अटले वस्त्र बनवा योग्य उनवाळा वाळना अभावे " घेटां लोम रहित केहवाय छे. ओ रीते ओ बे वाक्योना दरकेना वे बे अर्थ थया. ३ जे साध्यसिध्धिने अर्थे उत्सर्ग छे, तेम अपवाद पण तेज साध्यासिध्धिने अर्थे होय
छे, अने जो तेम न होय तो तेवो अपवाद वास्तविक रीते अपवाद न गणाय, १६ नो अंक जे कार्यसाधक ( २० ना गणितनो) छे, तेम ५ नो अंक पण तेज कार्य साधक होवाथी ६ अने ५ ओ बन्ने अंक सदृश गण्या छे.
Aho I Shrutgyanam
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
छ ? ते दर्शावाय छे-लहुसंखिजं दुच्चिय [अर्थात् २ ओज लघुसंख्यात छे ], ओ प्रमाणे सिद्धान्तमां कहेलं छे. अमां पण अक [ १ नी संख्या तो वस्तुसूप पणाना अभिप्रायथी संख्या रुप छे, अने अमां तो आ पहेलु अने आ बीजं ओ रीते पहेला बीज पणानी गणत्रीथी घोषपर्नु [संख्यान स्पष्ट बोलवा पणुं] पण छे. आ माटे सदृश पणुं छे अ प्रमाणे नव अने दशमां पण संख्यातपणाना साधर्म्यथी सराखापणुं छे, [ अर्थात् ९ जेम संख्यात कहेवाय छे, तेम १० पण संख्यातज छे माटे सरखा छे. ] वळी विषम सम भावमां पण १ ने अने २ ने संबंध छे, जेम प्रथम दिवस अने त्यारबाद (बीजी) रात्री, अ प्रमाणे ओ बेनो (१-२ नो अथवा पहेला बीजानो) संबंध (विषमभाव संबंध ) छे, अने अथीज केवळ बे परमाणुनो स्कंध ते द्वयणुक, वळी ओ रीते तार्किक मतमां अणु [ओक भावी अणु ] मान्यो नथी, कारण के तेना मते [ अक अणु पण छ अणुना मानवाळो होवाथी. वळी जो के सिद्धान्तोमां व्रण अणु बडे त्र्यणुक कह्यो छे, तोपण द्विक त्रिकमां साधेक अनर्धकनो (द्वयणुकादि स्कंधो अर्ध युक्त होवाथी सार्धक अने केवळ अणु वा प्रदेश ते निर्विभाज्य होवाथी अनर्धक ओ रीते भाज्याभाज्यो) विरोध नहीं गणी गणीनेज कह्यो छे. वळी जोके अक अने अनर्ध निर्विभाज्य ] होय तेज अणु कहे वाय, तो पण ते त्रिकनी साथे सदृशता वालो नथी, कारणके द्विकना व्यवधानवालो आंतरावालो छे. अने अकमां अनर्धकता होवा छतां पण अव्यवधान होवाथी सदृश पणुं छे. अक वस्तु सत् छे तोपण असत् सरखी छे, परन्तु बे वस्तुना सहभावे आस्तिक्य-सत् पणुं सार्थक छे. कारण संयोगादेव सिद्धिः [ संयोगधीज सिद्धि ] कही छे, अने संयोग बे वस्तुना सद्भावेज होय छे. अने ते कारणथीज सम्यग्ज्ञान क्रियाभ्यां मोक्षः[सम्यग्ज्ञान अने क्रिया ओ बेथीज मोक्ष कह्यो छे.] अबुं वचन छे.
वळी शब्दिकमतमां [वैयाकरणमां ] पण सर्वादि पाठ पण ओक द्वि शब्द ने विषे छे, परंतु त्रण शब्दने नथी, अने अथीज अक सन्मुख द्विक [१ नी तुल्य २] कहेवाय छे. वळी शाब्दिको (वैयाकरणीओ) प्रथमा अने द्वितीया विभक्ति बेने' पण सदृश कहे छे, मुनेः इत्यादि १ फलं फले फलानि [प्रथमा ), फलं फले फलानि, द्वितीया, बहुवचने करिणः करिणः इत्यादिवत्.
Aho ! Shrutgyanam
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
शब्दोमां छट्टी अने पांचमी विभक्तिनुं ओक स्वरूप छे. माटे ओ बन्ने विभक्तिओ पण अकत्व वाचक छे, [अर्थात् बे विभक्तिओ ओक स्वरूपवाळी होवाथी अक छे], ओ प्रमाणे अकमां जेम अंक पणानो व्यपदेश छे, तेम द्विकमां-बे मां पण द्वि-बे रूप अक पणानो व्यपदेश छे ( अर्थात् द्विक कहेवाथी अक जोड समजाय छे), परन्तु तेवी रीते त्रिकमां (त्रणने योगमा) तेवो अकपणानो व्पपदेश नथी. कारणके बहुपणाने त्रणनी संख्या छे, अने ते बहुपणु पर्यवसानवाळु [अन्ते रहेतु वा बोलातुं होवाथी पर्यन्तस्थानीय ] छे, वळी ओ प्रमाणे (जेम अक बेने सदृशता छ तेम) व्रण अने चारने पण सदृशता छे अने ते सदृशता स्थान विशेषमां कहेली छे [-नगर विगेरेमा मार्गने अंगे सिद्धान्तोमा कहेली छे ], जो के कोई स्थाने नगरमां बे मार्गादिक होय छे, अने तेथी द्विमार्गादिकनो पाठ कहेवो जोईये छतां पण तियचउक्कचच्चरचउम्मुंह इत्यादि सूत्रपाठमां त्रिक अने चतुष्टनुज सहचारी पणुं देखाय छे, परन्त बेनुं सहचारपिणुं देखातुं नथी. शब्दशास्त्रमा पण त्रिचतुरोः ओज सूत्र कहेलं होवाथी, तेमज ज्योतिष शास्त्रमा पण चतुर्थनी [चोथ तिथिथी] भद्रा कृष्णपक्षनी त्रीजमां अन्त पामती कही छे, वेदोमां पण व्रणपणु तथा चारपणुं (सहचारी) कां छे, त्यां 'त्रयीव नतिांग गुणेन विस्तर इति श्री हर्षः, चउण्हवेयाणं सारऐ-इतिसूत्र. तथा वर्णोमां पण त्रणपj
१ विभक्ति विगेरेमा त्रण वस्तु माटे बहु वचनना प्रत्ययो लागे छे. २ त्रण मार्ग ते त्रिक, चार मार्गवालं स्थान चतुष्क, चत्वर आंगणुं विगेरे अने चतुर्मुख
पण चार मार्गनुं स्थान विशेष छे. ३ अंगना गुणवडे पामेला गुणविस्तारने जाणे त्रिरुपतानेज पामी होय अवी, अर्थात् गुणत्रण छे सत्वगुण-रजोगुण-तमोगुण. जेथी शरीर पण अत्रणे गुणने पामेल छे. अवी कोई स्त्री अंगे अवाक्य संभवे छे. अथवा चालु विषयने अनुसारे " वेदत्रयीने पामेला शरीरवाळी" अ अर्थ पण संभवे. ४ चार वेदोनो स्मारक-संभारीने रक्षण करनार. ५ से प्राकृतसूत्र जैन सिध्धान्तोमा उत्तम विप्रना वर्णन प्रसंगे आवे छे.
Aho! Shrutgyanam
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
अने चारपणुं सहचारी छे, त्रिब्रह्मवर्णस्त्रयः- इति त्रिपुरास्तवमा (त्रिपुरा देवीना स्तोत्रमा) कयुं छे. अने चार वर्ण [क्षत्रियादि ] तो प्रसिद्धज छे. तथा [ पुरुषार्थमां पण त्रण तथा चारनुं सहचारीपणुं छे तेमां] धर्म अर्थ काम त्रिवर्ग रूप त्रण पुरुषार्थ, अने मोक्षसहित चार पुरुषार्थ इति कोश वचनात्. ___ अ प्रमाणे ५ तथा ६ ना अंकनुं अकपणुं पण द्रष्टान्त सहित जाणवू, ते आ प्रमाणे-कंईकस्थाने रस पांच कहेवाय छे, तेमां लवणरसभेदनी विवक्षाये छ रस पण कहेला छे, ओ प्रमाणे इन्द्रियो पांच छे, पण ते साथे तेना विषयोनो १ भेद गणतां छ इन्द्रियो पण गणाय छे, प्रमाणे बे संख्या छ. का छे के-पंचेन्द्रियाणि त्रिविधं बलंच [ पांच इन्द्रियो अने मन वचन काय बल ओत्रण बल], षडिन्द्रियाणि षड्विषया-[छ इन्द्रियो ते छ प्रकारना विषय, अर्थात् पांच इन्द्रिय अने छट्ठो विषय ', इति केशवः अने कारणथीज हिन्दुमतमा [हिन्दी लिपीमां] पांचना अंकनी अने छ ना अंकनी बन्नेनी आकृति लगभग ओक सरखी छे. वळी वक्रा पंचम षष्टेंके [ = पांचमां अने छट्टा अंकमां वक्र आकृति छे ] अम कडं पण छे. माटे ५ अने ६ ओ बे अंकने सदृशपणुं छे- इति तात्पर्यः]
हवे ७ अने ८ ओ बे अंकनुं अकत्व-सादृश्य दर्शावाय छे-सत्तट्ट पयाइं अणुगच्छई तथा सत्तट्ट भवग्गहोई तथा सत्तपुढवीओ पन्नात्ताओ
१ अ पाठमां त्रिविधं बलंच अटलो पाठ गाथाना संबंध मात्रथी कह्यो छे, जेथी अहिं
ओ त्रण बलनी गणत्री करवी नहीं. २ हिंदी लीपिमां ६ छगडानी आकृति ६ ओवी छे, अने यवनलीपिमां ५ अथवा ६
अवी छे. ३ [ गुरुजता होय ते वखते शिष्य ] ७-८ पगलां गुरुनी पाछळ जाय. ४ ( पंचेन्द्रिय संज्ञि तिर्थच तथा संज्ञि मनुष्य वारंवार पोताना भवमा उत्पन्न थाय तो उकृष्टी ) सात अथवा आठ भव सुधी उत्पन्न थाय, त्यारवाद अवश्य अन्य भवमांज
उत्पन्न थाय. ५ रत्नप्रभा विगेरे सात पृथ्वीओ ( अनुक्रमे नीचे नीचे ) कहेली छे.
Aho I Shrutgyanam
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
अने कोईस्थाने अह पुढवीओ इत्यादि गमक सूत्रो [ सूत्रना आलापक] कह्या छ तथा ज्योतिषमते अष्टमीनी भद्रा कृष्णपक्षनी सप्तमीमां अन्त पामेछ. तथा अतिवक्रा नगाष्टमे प्रमाणे ७-८ अंकनुं अकत्व छे, अम जाणवू.
हवे ९ तथा १० अंकनुं ओकत्व दर्शावाय छे ते आ प्रमाणे-नवमे दशमे भानौ, जायते सरला गतिः [सूर्य नवमे अने दशमे (लग्नकुंडलीमां) होय तो तेनी (जन्मेला मनुष्यनी ) सरलगति थाय छे ].
प्रश्नः- प्रमाणे ५ अने ६ ना अंकनी सदृशता भले होय, परन्तु उभयार्थ पj [५ मां पांचनो अने छनो अर्थ तथा ६ मां पांचनो अने छनो अर्थ ओम बन्ने अर्थ ] केवी रीते होय? ।
उत्तरः-जो तमो अम पूछता हो के उभयार्थ केवी रीते होय ? तो दर्शावाय छे के अक लकार पण जेम "अनिल" शब्दमां वायुना नामथी सहज रीते उच्चराय छे तेम तेज ओक लकार "अनल" शब्दमां अग्निना नामथी अन्य प्रयत्न वडे पण उच्चाराय छे. अथवा योगी योद्ध इत्यादि शब्दोमां जेम स्पष्ट उच्चार वडे य कार उच्चराय छे तेम नियोगी नियम इत्यादि शब्दोमां अस्पष्टपणे उच्चाराय छे अम जाणवू, तथा ओ प्रमाणे व कारमा पण जाणवू. तथा संवृत्त अवो पण अंकार प्रक्रियानियोगथी [ प्रक्रिया वशथी ] विवृत गणाय छे, अने प्रत्याहारने अर्थे उच्चारण अर्थवाळो होवा छतां पण सानुनासिक गणाय छे, तेथी अर्थना वशथी विभक्ति परिणामनी पेठे अंकनी पण गणत्री नियोगथी [ अर्थवशथी] अकत्व वाळी अथवा अकत्व रहित (=बे अंकनी सहशता अथवा असदृशता) विचारवी, जेम वार आदिकनी पेठे. अथवा कारको [छ कारक ] जेम विवक्षाथी [ सदृश असदृश अर्थ दर्शवनारा] होय १ प्रत्याहारमा ग्रहण करता अक्षेरानो वाचक होवा छता पण. २ सदृशस्वरूपवाळी होवा छतां पण तेज पहेली विभक्ति अने बीजी विभक्ति ना अर्थमा
अथवा पंचमी तथा पष्टीना पण अर्थमां नदी जूदा जणाय छे. ३ अहि विष भक्षणा दि बाह्य अर्थ ग्रहण न करतां वैरुप्यनी अंतर्भावनाथी तो ते विरुप कार्य थाय छेज अवो भावार्थ संभवे छे.
Aho I Shrutgyanam
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ||
35
छे, तेम अहिं पण ६ ना अंकमा ५ नी विवक्षा करवी. वळी अनुस्वारमां सिद्धान्तकौमुदिये स्वरसंज्ञा मानी छे, अने हेमव्याकरणना मते " क आदि व्यंजनना अश्रयथी व्यंजनपणं मानलं छे. जेमके
३४
भुवणानि निबध्नीयात् त्रीणि सप्त चतुर्दश । चतस्रः कीर्त्तयेद्वाष्टौ दशवा ककुभः क्वचित् ॥ १ ॥
अर्थ :- भुवनो कोई स्थाने त्रण ( = त्रण भुवन) कह्यां छे, कोई स्थाने सात भुवन कह्यां छे. अने कोई स्थाने ( कोई शास्त्रमां ) चौद भुवन पण कह्यां छे. तेमज दिशाओना संबंधमां पण कोई ग्रंथमां चार दिशाओ गणी छे, कोई ग्रंथमां ६ दिशाओ गणी छे, अने कोई ग्रंथमां दशदिशाओ पण गणी छे ॥ १ ॥
तथा समुद्र संज्ञाथी समुद्रोने कोई ग्रथमां चार गण्या छे, अने कोई ग्रंथमां सात समुद्र पण गण्या छे तेमज स्वरोना संबंधमां पण कोई स्थाने त्रण अथवा पांच अथवा सात अथवा चौद अथवा नव पण स्वरो पण गण्या छे, अ प्रमाणे सर्वस्थाने सर्व ग्रंथोमां जे स्थाने जेवी व्याख्या घटे ते स्थाने तेवी व्याख्या सर्व पंडितोने सम्मत होय छे, तेम अहिं पण सदृश असदृशना करणथी ( ५ तथा ६ ना अंकमां अकत्व अनेकत्वनी भावनाथी ) सदृश पणा वडे [ पांचनो अंक पण ६ सदृश छे, अथवा ६ नो अंक पण ५ सदृश छे अथवा लुप्त थयेलो ५ नो अंक पण कोई वखते स्वकार्य कर्ता छे ओम विचारीने ] आ विंशति आदि सर्वे यंत्रो विसंवाद रहित जाणवा.
अथवा जेम छंदः शास्त्रमां लघु अक्षर पण पादने - चरणने (श्लोकना पहला चरणने ) पर्यन्ते होय तो गुरु गणाय छे, अने अहीदि गणमां संयोगपर वडे [ अग्रे आवेला संयुक्ताक्षर-जोडाक्षर वडे गुरु अक्षर पण लघु गणाय छे, कारण के शास्त्र प्रवृत्ति अनिष्ट अर्थवाळी होती नथी अ न्याय छे, माटे तेवी रीते अहिं यंत्रमां पण ते ते अंकोनी सदृशता विचारीनेज निर्वाह करवो [ = अविसंवाद पणुं जाणवु, कारण के सतोगतिश्चिंतनीया [ जे सत् छे तेनीज गति विचारवी ]. अ न्याय छे.
Aho! Shrutgyanam
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ॥
वळ भावना बडे कार्यसिद्धि नथी ओम अकान्त नथी. कारण के— पानीयमप्यमृतमित्यनुचिन्त्यमानं किं नाम नो विषविकारमपाकरोति? | अ प्रमाणे प्राचीन मुनीओनुं वचन छे. तथा विष भक्षण तथा अशुद्ध नाणा विगेरेमां तो मूढपणानो दोष छे. ( अने अहिं तो ) सहकारी बैरुप्यंनी अन्तर्भावना मात्रथी ते ते कार्य थाय छे, ओम जाणवुं. बळी बिजी बात से छे के—यंत्रोनी विचित्रगति छे माटे भेटलं जाणीने पण संतोष मानवो, जेम कमलाआकृतिबाळा विंशति यंत्रमां चार गति छे [ भेटले चार रीतिओ २० नो अंक प्राप्त थाय छे, ओ आ प्रमाणे - ] त्रिस्थानका दिग्गति-विदिग्गति परिधिसव्य-परिधिसंव्येतर तथा चार स्थानवाळा बारना यंत्रमां कोई गति त्रण गृहवडे अने कोई गति बेज गृहवडे थाय छे, इत्यादि विस्तार गंगाप्रवाह ग्रंथथी जाणवो.
अ प्रमाणे दशनी सावर्ण्यतावाळा दशे अॅकनुं पण सावर्ण्य [ सदृशपशुं ] जाणवुं, अने ते कारणभीज चूडामणि शास्त्रमां अक्षरो मां पण अंकन्यास कहेलो छे, कारण के लिपिभेदवाळा अंकोवडेज वर्ण अक्षरांनी भावना करेली होवाथी. अने वस्तुतः तो यंत्रोनी गतिज विचित्र
१ दिशिपंक्तिगत ३ खानां गणवाथी त्रिस्थानिकागति उर्ध्वाधः रीते वे प्रकारनी छे,
पहेली दिगगति, वे विदिशिपंक्ति गणनाथी वे प्रकारनी विदिग्गति. घेरावामां पूर्वी चार अंकोनो सर्वाळो करवो ते सव्यपरिधिगति, अने ईशानांकथी चार अंक सुधीनो सर्वाळा करतो ते सव्येतर परिधिगति ( अर्थात् जमणो घेरावो अने डाव घेराव गणवाथी ने परिधिगति थई ).
२ ४
३ १०
દ
१
३५
७
आ कमलाकृतिमां ३-१०- ७ तथा ६-१०-४ अ दिग्गतिक्ष २० थाय छे.
९-१०-१ तथा २-१०-८ अ वे विदिग्गतिथी २० थाय छे. ४-१--- ७-८ अ जमणा परिधिमा २० थाय छे.
अने २-३-९-६ अ डावा परिधिमा २० थाय छे.
२ जे १-२ तथा ३-४ अ वे बे अंकोनी सदृशता कही ते रीते १ थी १० सुधीना दशे अंकन पण परस्पर सदृशता दशपणानी समानता वडे जाणवी.
३ जेम अर्हन्मां अकारथी ८ र कारथी २ ह् कारथी १० ( इति २० ) इत्यादि रीते.
Aho! Shrutgyanam
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
छे अम मानीनेज संतोष करवो, परंतु शास्त्र विरोधना विवादो वडे अंकोनी भावना न करवी. कारणके यंत्रोमां अंकन्यासनी बीजी कोई गतीज नथी. ____ओ प्रमाणे विंशतिनो [ २० अंकनो ] नव गृह । नव खानां] वाळो यन्त्र वर्तमानकाळमां पण जेनी सेवा अभयने आपनारी अने जयने आपनारी छे, तेनी सेवामां आसक्त रक्त थयेला अवा देव वडे अनुषक्त ( देवाधिष्टित ) छे, तथा विजय विधिनुं निधान छे, दुर्जनोने तर्जना रुप छे, ओवो आ अर्जुन पताका नामनो विंशति यंत्र वैभवनो हेतु थाओ॥१॥
प्राचीन पंडितो) आ यंत्रोमां (नव खानावाळा यंत्रोमां) बीजो भाग करवाथी शेष ओक रह्ये छते पण [कृत-४ गुण-३ अटले ] चोत्रीसनो यंत्र करेलो छे, अने बे शेष रहेतां पण (ख० बाण-५ ओटले) पचासनो यंत्र करेलो छे, माटे ते पंडितोना मार्गने अनुसरनारी बुद्धिवाळा अने उपाध्याय पद प्रतिष्ठित अवा श्री मेघ विजयजी उपाध्याये आ विहरमान जिननो विजयकारी अथवा विजय नाम नो विंशति यंत्र स्पष्ट कर्यो छे-प्रगट कर्यो छे. ॥
॥ इति श्री विजययन्त्रे विंशति यन्त्रन्यासः ॥
| १२
४
१०
.१०
१२ ।
१२
५
।
२१
॥२२॥
२४
॥२३॥
॥२४॥
॥२५॥
११
१०
२७
॥२६॥
॥२७॥
२७
॥२८॥
३०
॥२९॥
Ahol Shrutgyanam
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
११
१२
| ११ । १३
। १४ ।
10
। १५८
॥३१॥
॥३२॥
॥३३॥
१७ । १९
१०
। १६
| १६
३
॥३४॥
३६
॥३५॥
५१
॥५०॥
॥१२॥
कमलाकृति
३॥
८॥
नाम
५
८॥
नाम
-
AeEALLED
॥२०॥ दशगतिका
॥१२॥
॥१५॥
-
1
७ । १०॥
१०॥ नाम
११॥ नाम
१२। नाम
८
॥
॥१८॥
॥१८॥
॥२१॥
॥२१॥
१-२ अहिं मे ३४ तथा ५० नो यंत्र प्रधान छे. चोत्रीसना यंत्रमा त्रिभागे ११ प्राप्त थया तेमांथी चार न्यून करतां ७ बीजा गृहमां स्थाप्या छे. तथा पशिनो यंत्रमा तीजे भागे १६ प्राप्त थया तेमांथी चार न्यून करतां १२ बीजी गृहमां थाप्या छे.
Aho! Shrutgyanam
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
पुष्पाकृति
१०
नाम
१३ ।
२
॥२४॥
॥२४॥
१२
॥१३॥
पक्षाहिगत्या
प्रथम करणे
पक्षाहिगत्या GिI
२।।
५
८॥
नाम
॥१४॥
१२
५
द्वितोय करण
शुद्रे उत्तम
ब्राह्मणे उत्तमः
३॥ । १० । १॥
१
१७
| ८॥ नाम । ६॥
१५ यंत्रमिदं
२०
१ पुष्पाकृतिमां ५ ना द्विगुण १० मां १० मेळव्ये [५-२--१० थी ] २० थया. पुनः ६४२-बार मां ८ मेळव्ये २० थया. ओ बे गति, अने उर्ध्व ३ गति तथा आयत दीधे त्रण गति (१०-९-१।२-६-१२। ८-५-७।९-६-५ । १०--२-८)
६ गति प्रसिद्ध छे. पुनः ६४२ वारमा ७-१ळवतां २० । अथवा १२-८ मेळवतां २० । अथवा ८-५-६-१ मेळवता २० । अथवा १०-२-६-१ मेळवता २० । ओ प्रमाणे १२ गति थाय छे.
Aho I Shrutgyanam
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
___ ३९
अथ इष्ट यन्त्रे अंकन्यास रीति ॥ ८ गृहात्मिका ।।
इष्टस्यराशेः क्रियते त्रिभाग--
स्त त्र्यंशकस्यापि तुरीयभागः । गुणा ३ ब्धि ४ भू १ मध्य ५ नवां ९ ग ६ सप्त ७॥
भुजे २ षुधार्यः कृत ४ भागवध्या ॥१॥ आ:-इष्ट राशिनो (जेटला अंकनो यंत्र बनाववो होय ते अंकनो) बीजो भाग करवो. [ अने मध्यमां स्थापवो ]. ते ब्रीजा अंशनो पुनः चोथो भाग गुण=३, आब्ध-४, भू-१, मध्य ५, नव-९, अंग-६, सप्त-७, अने भुज-२ ओ नंबरवाळा आठ गृहोमां क्रमा: (बारना) चोथा भागनी वृध्दि सहित [मध्यांकना चोथा भागनी वृध्दि सहित] अंकस्थापना करवी. (ओआठ गृहवाळा यंत्रमा अंकस्थापना दावी छे.)॥१॥इति प्रथमारीतिः।।
इष्टस्यराशेः क्रियते त्रिभागः । समध्यगस्त द्विगुणे द्वितीये । त्र्यंशाविहान्या जलघौ ४ द्विवध्या । षष्ठे तदर्धं पुनराद्य कोष्टे ॥२॥
६ / १२ / १८ ६ बारनो चोथो भाग:
१ धारो के इष्ट राशि ३६ नो यंत्र आठ कोठामा बनावबांनो होय त्यारे स्थापना आ . १ २ ३ प्रमाणे अहिं ३६ नो बीजो भाग १२ मध्यमां अटले पांचमां
गृहमां ते बारनो चोथो भाग ३ त्रीजा गृहमां, तेमा पुनः बारनो चोथो भाग त्रण अधिक कावाथी ६ चोथा गृहमां,
तेमां पुनः बारनो चोथो भाग त्रण उमेरतां ९ पहेला गृहमां, | २१ | नाम | १५ | तेमां पुनः बारना चोथा भाग त्रण उमेरतां १२ मध्यमां
७ ८ ९ स्थापेलाज छ. पुनः तेनां बारनो चोथो भाग त्रण उमेरतां १५ नवमां गृहमां, पुनः तेमां बारनो चोथो भाग त्रण उमरेतां १८ छट्टा गृहमां, पुनः तेमा बारनो चोथो भाग त्रण उमेरतां २१ सातमा गृहमां, पुनः तेमां बारनो चोथो भाग त्रण उमेरतां २४ बीजा गृहमां से प्रमाणे ३६ नो यंत्र स्थापवो.
Aho! Shrutgyanam
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
४०
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
तुरीय कोष्टा मधो त्तीये । शेषेच शेषं प्रविचार्य धार्यम् ॥
समेंक साम्यं विषमर्धपाद पादोनरीत्याष्ट सुकोष्टकेषु ॥ ३ ॥ अर्थः-इष्ट राशिनो ब्रीजो भाग करवो, ते मध्यगृहमां स्थापवो, अने तेथी [ मध्यगृहना अंकथी ] द्विगुण अंक बीजा गृहमां स्थापवो. ते त्रीजा भागथी विहानि (द्विगुणहीन अटले अर्ध ) अंक ( जलधि-४ अटले ] चोथा गृहमा स्थापयो अने द्विवृद्धि ( चोथा गृहना अंकथी द्विगुण अधिक अर्थात् चतुर्थ गृहांकने द्विगुण करी तेज गृहांकमां अधिक उमेरो तेटलो अंक छट्ठा गृहमां स्थापयो, अने ओज छट्ठा गृहना अंकथी अर्ध अंक पहेला गृहमां स्थापयो, तथा चोथा गृहना अंकथी अर्ध अंक त्रीजा गृहमां स्थापको, अने शेष गृहोमां [ शेष बे गृहमां] बाकीना अंक गणत्री विचारीने [ इष्ट राशि प्राप्त थाय तेवी रीते तेटला अंक ] स्थापवा. तेमां जो सम अंक आवे तो गृहोमां सम अंक स्थापवो, अने जो विषम अंक होय तो मां अर्ध चोथो भाग अथवा पोणो भाग स्थापवो, ओ रीते आठे गृहोमां अंक स्थापवा. ॥२॥३॥ इति द्वितीया रीतिः॥
इष्टस्यराशे क्रियते त्रिभागः । समध्यगस्त द्विगुणो द्वितीये ॥
व्यंशार्ध मध्यौस रसे ६ च सा! ।
रसा ६ र्ध माद्ये च १ गुणे ३ कृता ४ धः ॥ ४॥ यथा त्र्यंशे इष्टस्य षट् त्रिंशद्राशे ३६ द्वादश १२ तदर्ध षट् चतुर्थ कोष्टे स एक्वंशः १२ सार्घ गुण १८ षष्ट कोष्टेदेयः, षष्टकोष्टार्धं प्रथमेदेयं, तुर्यकोष्टाधं त्तीयकोष्टे धार्यमित्यादि गंगाप्रवाहे ॥ अर्थ:-इट राशिनो ब्रीजो भाग करवो, अने ते मध्यगृहमा स्थापवो, पीजा गृहमा तेथी [ मध्य गृहथी ] द्विगुण अंक स्थापवो, [ अब्धि-४ १ ओ विजी रीति पण आ स्थापला ३६ ना यंत्र उपरथी विचारवी सुगम छे. २ प्रथम स्थपाई गयेला बे प्रकारना पंदरीया अने अक अढारना यंत्रमा जे रीते पा अर्धा ने पोणा भाग यथायोग्य स्थाप्या छे. तद्वत्.
Aho I Shrutgyanam
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
अटले ] चोथा गृहमां ते त्रीजा भागनो अर्ध अंक स्थापवो, वळी तेज त्रीजा भागनो दोढ गुणो अंक [ रसे-६] छटा गृहमां स्थापवो. (रसार्ध) छट्ठा गृहथी अर्ध अंक आद्य-पहेला गृहमां स्थापवो, अने [गुणे-३ अटले त्रीजा खानामां कृत-चोथा गृहथी अर्ध अंक स्थापवो ॥ ४ ॥ इति तृतीया रीतिः ॥ अर्थः जेम इष्ट राशि छत्रीस होय तो तेनो त्रीजो भाग १२ अने तेनुं अर्ध ६ ते चोथा गृहमां, अने तेज बीजो भाग जे बार तेनो दोढ गुणो अंक अटले १८, तेने छहा गृहमा स्थापवो, अने छद्दा ग्रहनो ( १८ नो) अर्ध भाग ९, तेने पहेला गृहमां स्थापवो, अने चोथा गृहy [छर्नु] अर्ध ३, तेने त्रीजा गृहमां स्थापवो, इत्यादि रीति गंगाप्रवाह ग्रंथमां कही छे.॥
श्रीमत्प्रश्रेश्वर ग्रंथा-दकारेष्ट ध्रवःस्मृतः ।
रेफेद्वौ समरसारात् । हे दिशो नष्टचक्रतः ॥ ५॥ अर्थ:-श्री प्रश्नेश्वर ग्रंथथी अकारने ८ ने धूवांक गण्यो छे, समरसार ग्रंथथी अहिं रेफने २ नो धूवांक गणवो, अने नष्ट चक्र ग्रंथथी ह कारने दिशः-१० नो धूचांक गणवो [ जेथी अर्ह पदथी ८-२-१०-२० विहरमान थाय छे. ॥५॥
तच्चकं ज्ञानमंजरीं । ते ना भूविंशयंत्रकम् ।
स्याद् ज्ञापकं चास्यसानु-स्वाराकारानुयोजनम् ॥६॥ अर्थ:-ते चक्र ज्ञानमंजरी ग्रंथमां कर्तुं छे, तेथी ते चक्रवडे पण २० नो यन्त्र थयो. अने ते [ २० नो अंक ] अनुस्वार सहित अकारनो संबंध जणावनारो छे. ॥६॥ ते आ रीते
दोतिन्नीत्यादि गाथायां । अकारे पिद्विकांकतः।
बिदोः स्पष्ट तयैवाक्ते । विंशसंख्या प्रबोधनम् ॥ ७॥ अर्थः-दो तिन्नि [ बे व्रण ] इत्यादि पदवाळी गाथामां अकारमां पण २ नो धृवांक कह्यो छे, अने बिन्दु तो स्पष्टज कहेलं छे, जेथी अम् शब्द पण २० नी संख्याने जणावनारो छे. [ २-०२० ॥ ७॥
Aho ! Shrutgyanam
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
पुनरण्यष्टतेऽकारे । मात्रांकैकस्य मेलने । जातः सनवकोसाग्रे । रेफेऽष्टौनष्ट चक्रतः ॥ ८॥ व्यंजनेत्वात्तदैकोन- भावेमध्यग सप्तकः । हकारेऽग्रे कृत४ मिता-प्रश्नेश्वर धृतधूवात ॥ ९॥ शेषप्रागवदिहापिस्यात् । त्तीयालिस्थितौपुनः ।
समात्रांका वकारे द्वौ । जज्ञेतेन त्रिकोग्रिमः ॥ १०॥ अर्थः-वळी बीजी रीते पण विचारीओ तो अकारमा ८ नो धूवांक छे, तेमां "अ" कार मात्रावाळो छे माटे मात्रानो ओक अंक मेळवतां९थया ते नीचे स्थापवा, ते "अ" नी आगळ पुनः रेफ छे. ते रेफेनो धूवांक नष्ट चक्रमा ८ नो कह्यो छे, परन्तु रेफ पोते व्यंजन होवाथी अक बाद करतां७ नो अंक प्राप्त थयो तेने [विंशति यंत्रना] मध्यगृहमां स्थापवो. ते रेफेनी पछी ह कार आव्यो तेनो ४ 5वांक प्रश्नेश्वर ग्रंथमां कह्यो छे माटे ते चारने ७ नी पछी [ पश्चात् ] स्थापवा. शेष गृहो बाकी रह्यां तेने वीसनो मेळ मले अवा अंकोथी पूरवा अम पूर्वे कयुं छे तेम अहिं पण जाणवू, वळी त्रीजी पंक्तिमा रहेला मात्रा सहित अंकवाळा बे अकार छे माटे तेने पछीनो-नीचेनो अंक [१ अधि+करवाथी ] ३ नो प्राप्त थाय छे. ॥ ८-९-१०॥ १ अहिं अहम् पदथी विंशति यंत्र करवानो छे, त्या अर्हम् पदमां अह अं से अहिं पंक्ति
अंकस्थापन गतिनो क्रम प्रथम_i आकारे थई ने पुनःअ आकार थयो. ओ बन्ने क्रम जमणी बाजुथी प्रारंभाईने डाबी बाजू पूर्ण थाय छे. अमां त्रीजी पंक्तिनों त्रण गृह जूदा जूदा
अ कारवाळां छे, अने शेष गृहमा र कार विगेरे दर्शाव्या छे, ८ ह ५/अ ११ अ ३ ते प्रमाणे श्लोकार्थने अनुसारे २० नो मेळ विचारखो. २ अर्थात् पहेलो उपरनो अ मात्रा सहित होवा छतां मात्रानो अंक गण्यो नथी अने नीचेना अ पण मात्रा सहित छे तेनो मात्रानो अंक गणायेलो छे, जेथी १ मात्रा अने २ अ मळीने ३ नो अंक सर्वथी नीचे आव्यो.
| अ९
Aho! Shrutgyanam
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥श्रीअर्जुनपताका ॥
अंइत्यस्यर होऽत्यागा देकादशततो निमा । रेफेद्वौहे कृत ४ मिता-स्तद्वोगे षट् निवेशिताः ॥ ११ ॥ फेस्य व्यंजनवे नै-कोनत्वे पंचवा स्थिताः।
अहं पदादिशयंत्रं । मेघादि विजयोदितं ॥१२॥ तथा अं[अंई मांनो अं] र ७ तथा हु-४ ने नहिं छोडीनो रह्यां छे माटे ते [१४= १११ नो अंक अग्रे [ अटले ३ नी] पश्चात् स्थापवो. तथा रेफनो २ अने ह् नो ४ धृवांक छे, ते बे मळीने ६ थाय माटे ६ नं। अंक अगिआरनी पश्चात् स्थापवो. वळी रेफ जे व्यंजन छे, माटे अक न्यून करवाथी ५ नो अंक आवे छे, माटे ते पण ६ नी साथे स्थापवो ओ प्रमाणे श्रीमेघविजयजी उपाध्याये कहेलो २० नो यंत्र अंहं पदथी सिद्ध कर्यो. ॥ इति अंहं पदेन विंशति यंत्रम् ॥ ११ ॥ १२ ॥
॥ इत्यहँ पदेन विशयंत्र व्यवस्था ॥
.
१
एकादयःस्यु नव यावदंकाः । यंत्रे यतः पंच दश प्रसिद्धे ।। द्वाद्या दशांता धृति यंत्रकेऽकाः । व्यक्तोऽधिके स्माद्गाणतेर्थ भेदः ॥१३॥
धारक
नाम
॥ अथ विंशतियंत्रे ३ तः ११ अंकहेतुः ॥ अर्थः-जे कारणथी १५ ना अंकथी प्रसिद्ध अवा यंत्रमा ( पंदरीया यंत्रमा) १ थी प्रारंभीने ९ सुधीना अंक होय छे, अने धृति=१८ ना यंत्रमा बेथी दश सुधीना नव अंक होय छे ते पंदरियाथी अधिक अंक होवाथी जे गणितनो अर्थ भेद युक्त छे ॥ १३ ॥
Aho I Shrutgyanam
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
४४
|| श्री अर्जुनपताका ||
क्रमागतां न विलापनंचे । त्कथं तदेका दश चांकतः स्युः ॥ द्वयाधिक त्वा नवसुस्थलेषु । अंकेतदेकत्र कृतोर्थ भेदः ॥ १४ ॥
१५ - तथा १८ यंत्रमां ( आवेला ९ - ९ अंको ) अनुक्रमे आवेला होवाथी क्रम प्राप्त थयेला कोई पण अंकनो लोप भयो नथी, परन्तु २० ना यंत्रमां क्रमे आवता अंकोमांथी अंक अंकना लोप करवो पडे छे, अने जो ते क्रमे आवता अंकोमांथी अक अंकोनो लोप न करीओ तो आदि अंक २ नो होवाथी अथवा बे अंक होवाथी ( ओटले पंदरीयानो पर्यन्त अंक ९ त्यारे विंशतिनो पर्यन्तक ११ ( ओटले २ थी ११ सुधीना १० अंक ) होवाथी ते १० अंको नव गृहोमां केवी रीते स्थपाय ? ते कारणथी अक अंकमा अर्थ भेद करवो पडे छे, [ अर्थात् नव खानांमां दश अंको न गोठवाई शकवाना कारणथी अंक अंकनो ओक लोप करवो पडे छे. ] ॥१४॥
यंत्रेतदेकाधिक विंशविद्धे ।
एकादशांता स्त्रिमुखाहितेंका: । एकोनतायामपि विंशयंत्रे ।
विनार्थभेदं गतिरस्तिनान्या ॥ १५ ॥
अर्थ:-अने ते कारणथीज अक अधिक वीस [२१] ना यंत्रमां त्रणथी प्रारंभीने अगिआर सुधीना नव अंक छे, जेथी तेमां अंक लोप करवो पड्यो नथी, अने वीसनो यंत्र अकवीसनी अपेक्षाओ ओक न्यून होवा छतां पण अंकलोप थाप छे, माटे विंशति यंत्रमां अर्थ भेद विना [ अंक लोप विना ] बीजी कोई गति नथी ॥ १५ ॥
जघन्यभावेनजिनादशस्युः । जिनद्वयं २ वर्णभिदाऽष्टतेपि ॥ नित्याजलेशा४पुनरत्रसिद्धा२४ गत्वात उच्चैर्नग ७ रज्जुदेशम् ॥ १६ ॥
Aho! Shrutgyanam
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
४५
अर्थ:- ( हवे विंशति यंत्रमा दश आदि अंको तथा तेनो क्रम स्थापवामां २४ तीर्थकरनी गणत्री दर्शावाय छे ते आ प्रमाणे-) जघन्यथी १० तीर्थकरोनो समकाळे जन्म थाय छे, माटे प्रथम दशनी स्थापना, त्यार बाद बे आठ तीर्थ करो[-सोल तीर्थ करो] वर्ण भेदथी छे [ सुवर्ण वर्णना छ । माटे २ तथा ८ नो अंक स्थापवो. त्यार बाद जलेशाः = ४ तीर्थंकर गणतां सिद्ध-ते चोवीसे तीर्थ करो उर्वलोकमां नग ७= रज्जु उंचे जईने सिद्ध थया माटे ७ नो अंक स्थापवो. ॥ १६ ॥
ध्येया इतोऽमी नवभेद मुक्त्या । मूर्ध्नित्रिलोक्याः शिव ११ शर्मभाजः॥ षट् ६ पंचवा ५ केवल बोध दृष्टया ।
द्रव्याणि नित्यं परिभाषयंतः ॥ १७ ॥ अर्थ:-त्यारवाद ओ चोवीसे सिद्धन स्वरुप मोक्षना नव भेद वडे (सत्पदादि नव अनुयोगद्वारवडे) ध्यय-भाववा योग्य छ, माटे ९ नो अंक स्थापवो. तथा त्रण लोकने मस्तके शिवशर्म-शिवसुखने भजनारा थया, माटे (शिव) ११ नो अंक स्थापवो, (परन्तु मोक्षे जवा पहेलां) ते तीर्थकरो केवल ज्ञान अने केवल दर्शन वडे नित्य छ अथवा पांच द्रव्यनी परिभावनावाळा (ध्यान वा उपदेशवाळा) हता तेथी [ अगिआरना अंक पहेलो ] ६ अने ५ नो अंक स्थापवो. (जेथी प्रथम ६ नो मुख्य अंक स्थापीने गौणपणे लुप्त करेलो ५ नो अंक पण स्थापवो. त्यार बाद ११ नो अंक स्थापवो. ॥ १७ ॥
अप्रदेशतयाऽस्कंध-भावाद्व्याविवक्षया ॥
कालः स्याद्रव्यपर्यायो । द्रव्यपंचकमेवतत् ॥ १८ ॥ अर्थः-[छ तथा पांच द्रव्यनुं कारण आ प्रमाणे-] - काळ द्रव्य प्रदेश रहित होवाथी स्कंध रहित पण छे ( अर्थात् काळ द्रव्यनो स्कंध नधी तेम प्रदेश पण नथी) माटे तेमां द्रव्यनी विवक्षा न करवाथी काळ द्रव्य पर्याय रहित [ द्रव्य अवा नामथी रहित ] छे. जेथी द्रव्य पांचज
Aho I Shrutgyanam
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
४६
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
गणाय छे [ त्यारबाद ३ ना अंकनी स्थापनानुं कारण स्पष्ट कहुं नथी ते यथा संभव स्वतः विचार ]. ॥ १८॥
चत्वारो ४ दश १० च द्वौ २ ता-वष्टे ८ ति स्फुटिकाचले ॥
तीर्थे जिनाःस्थिता बिब-स्तदंकै विंशयंत्रकम् ॥ १९ ॥ अर्थ:-अथवा बीजी रीते विचारतां (स्फुटिकाचले तीर्थ = ) अष्टापद तीर्थ उपर ४-१०-२-८ तीर्थंकरोनी प्रतिमाओ रहेली छे, माटे ते चोवीस प्रतिमाओना अंक सहित आ विंशतियंत्र थाय छे. ॥ १९॥
प्राच्यां जैनं द्वयं तत्र । दक्षिणस्यां चतुष्टयम् ॥
उदगासन्न इशान-दशे दश जिनाःस्थिताः ॥२०॥ अर्थः-त्यां अष्टापद पर्वत उपर पूर्वदिशामां २ तीर्थंकर, दक्षिणमा ४ * अने उत्तर दिशा पासे ईशान दिशामा १० जिनेश्वरो रह्यां छे. ॥ २० ॥
प्रतिच्यामष्ट चाग्नेय्या-मिहतेपि प्रसंगतः ॥
पूर्व देश जनुर्मुक्त्यो-र्थदिवाऽभ्युदयश्रियाः ॥ २१ ॥ अर्थः-तथा पश्चिममा ८ जिनेश्वरो कह्या छे, ते अहिं प्रसंगने अनुसरे अग्निकोणमां गणवा. कारणके " पूर्वदेशमा जन्म अने मोक्ष थवा वडे " ओ अर्थथीज अभ्युदित लक्ष्मीवाळा [ ८ जिनेश्वरोने पूर्व तरफना अग्निकोणमां गण्या छे. ] ॥ २१॥
षट् ६ सप्ता ७ दिगतो वाष्ट ८। त्रि ३ वार्ष्या ४ दिगतीततः ॥ अष्टाप्राचीप्रतीच्योस्तेप्यंतराले प्रतिष्ठिताः ॥ २२॥
* यंत्रमा ४ नो अंक उत्तरमा आवेछे.
Aho I Shrutgyanam
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीजर्जुनपताका ॥
अर्थ:-तथा छही सातमी आदि गतिमाथी ८ नो अंक छे, तथा त्रीजी चोथी विगेरे गतिमां पण आठनो अंक छे तेथी आठनो अंक वा जिनेश्वरो दक्षिण अने पश्चिम दिशिने वच्चे पण रहेला गणवा. ॥२२॥
उत्तमा क्षत्रिय गतिः । षट् सप्ताद्या ततःस्मृता ॥
पद्माकृतौ विंशयंत्रे । तथैवाष्ट निवेशिताः ॥ २३ ॥ अर्थ:-क्षत्रिय गति उत्तम छे, तेथी छ अथवा सातथी प्रारंभीने (पूर्वमां ६ अथवा ७ नो अंक स्थापीने ) विंशति यंत्र होय छे, अने ते कारणथीज पद्माकृतिवाळा विंशति यंत्रमा पण ८ नो अंक तेवी रीतेज [अटले ६-७ नी वच्चेज ] रहेलो छे-स्थापेलो छे. ॥ २३ ॥
यद्यप्यंक परावृत्ति । गतिभेदेन दृश्यते ॥
नास्तिदिग् निश्चयःप्रोक्तास्तथाप्येषा व्यवस्थितिः॥२४॥ अर्थ:-जो के गतिभेदोधी अंकपरावृत्ति देखाय छे तेथी [ अटले भिन्नभिन्न गति बडे स्थपाता विंशति यंत्रोमां अमुक अंक अमुक गृहमांज रही शके अवो ] दिशिनो निश्चय कह्यो नथी, तो पण विशेषतः आ आगळ कहेवाथी व्यवस्था निश्चित कहे छे. ॥ २४॥
पक्षार हि ९सिंधु ४ शैला ७ दि-रुत्तमा ब्राह्मणेगतिः ॥
अनुरोधादियंतस्या । प्रतिष्टांकेषुनिश्चिता ॥ २५॥ अर्थः-पक्ष-२ अहि-९ सिंधु-४ शैल-७ इत्यादि क्रमवाळी ब्राह्मणगतिज उत्तम छे, माटेते अनुरोधथी [ ते ब्राह्मणगतिने अनुसरीने ] अंकोने विषे ओज प्रतिष्ठा-स्थापनक्रम (पूर्वमा २ दक्षिणमां ९ उत्तरमा ४ मध्यमां ७ इत्यादि घणीवार वर्णवायेलो क्रम ] निश्चिंत थयो छे. ॥ २५॥ इति विजययंत्रे विंशति यंत्रांकप्रतिष्ठा ॥ इति अंक हेतुः॥
१ प्रथम वीस प्रकारनी गतिओ दर्शावी छे तेमांनी गति अथवा ( इशाननां ६ वा ७ थी प्रारंभाती क्षत्रियगति. तेवीज रीते वैश्य गति. इत्यादि.
Aho I Shrutgyanam
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
४८
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
इति विजययंत्रे विंशति यंत्रांक प्रतिष्टा
१० ॥
उ. क्ष. २० वै. म. २० ईशानेशदिगी १० श्वर स्थितिरपि स्वांगेपिपंचाननद्वैगुण्याद्वय द्वयमर्ध तोद्रितनया रोधे न हंसद्वयात् ॥ अष्टौसिद्धय एव मूर्तयइवांभोराशिनिर्मथनं ।
सप्रांबा नवनेत्र षट् भुजधरस्यास्मात् ज्वरस्योद्भवः ॥१॥ अर्थः-ईशान दिशामां १० नो अंक ते ईश्वरनी-महादेवनी शरीरसंबंधि दशस्थितीने सूचव नारो छे, कारण के महादेवनुं पंचानन नाम होवाथी पंच मुख छे, अने अर्धांगमां पार्वती होवाथी ये शरीर महादेवनां थयां तेथी पांचने बमणाकरतां १० स्थिति थई. तथा अर्धांगे पार्वती होवाथी महादेव द्विरुप थवाथी दश पछी २ नो अंक आवे छे. तथा आठ सिद्धि अज जेनी आठ मूर्ति जेवी छे, तेथी ८ नो अंक आवे छे, तथा अंभोराशि =समुद्रनुं मंथन क्युं तेथी समुद्र साथनी संख्याओ गणाता होवाथी ७ नो अंक आवे छे, तथा अनाथी नवनेत्र अने छ भुजा वाळा ज्वर ( ) नी उत्पत्ति होवाथी ( त्रिमूर्ति होवाथी ) नव नेत्र अने छ भुजानी अपेक्षा ९ तथा ६ नो अंक आवे छे, ॥१॥
संख्यैकादशहनयी विजयकृद्दानंजयस्यार्जुनेऽप्यैश्वर्यार्थिषु विंशयंत्र करणे ध्येयानि वस्तून्यतः ॥ यावद्दर गता रमापिपरमाांगीभवंती स्थिरा। गेहेतद्वहुघा भवेञ्चवसुधाधीशोपिवश्यः स्वयं ॥ २॥
Aho I Shrutgyanam
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
अर्थः-महादेव अगिआर होवाथी ११ नो अंक, विजयकारी अवां व्रण नेत्रवाळा होवाथी ३ नो अंक आवे छे. ओ प्रमाणे अर्जुनने पण अश्वर्या दिकमां जय आपनार आ यंत्र छे, माटे विंशतियंत्र करणमां ओ ओ वस्तुओ ध्येय-ध्यान करवा योग्य छे, तथा गमे तेटली दूर गयेली उकृष्ट लक्ष्मी स्त्री तुल्य अर्धांगना थाय छे, अने घरमां स्थिर थई रहे छे. वळी ओ यंत्रथी बहुधा (विशेषे करीने) वसुधाधीश-राजा पण पोताने वश थाय छे ॥ २ ॥ इति विंशति यंत्रे महादेवावतरणम् ॥ वीरेवतारो दशमद्युलोकात् । व्रतं दशम्यां वरकेवलाप्तिः ।
द्वैमातुरे धर्मयुग तथाष्ट--वर्षे महावीर पद प्रतिष्टा ॥३॥ अर्थ:-श्री कीरप्रभुनु अवतरण [ च्यवन ! दशमा देवलोकथी थयु छे, वळी दशनीने दिवसे व्रतप्राप्ति तथा केवळ ज्ञाननी प्राप्ति थई छे, ते ध्येयथी १० नो अंक विचारवो. श्री वीरप्रभुनी [देवानंदा अने त्रिशला ओ] बे माता छ, अने [ साधु धर्म तथा आवकधर्म ओ] बे धर्म उपदेश्य छे ते ध्येयी २ नो अंक विचारवो. आठ वर्षनी वय थये [बालक्रीडा प्रसंगे वळणी परीक्षा करनारा देवे] " महावीर” अर्बु नाम स्थाप्युं ते ध्येयथी ८ नो अंक विचारवो ॥३॥
चतुर्मुखांगत्वमृषिप्रमाण-करांगता साधुगणाः नवापि ॥ । पाण्मासिकी पंचदिनोनतप्ति-व्रते शराषट् त्रितयं चरित्रे ॥४॥
अर्थः-देशना समये समवसरणमां चार मुख थाय छे, [ ऋषिप्रमाण= ] ७ हाथर्नु शरीर प्रमाण छे, साधुना नवगण छे, पांच दिवस न्यून छ मासनो तप कर्यो छे, पांच अथवा छ महाव्रतवाळा छे. अने दर्शनज्ञान चरित्ररूप त्रण रत्नवाला छे, ओ कारणथी यंत्रमा ४-७-९-६ वा ५-३ अ अंको ते ते खरूपे ध्येय छे.॥४॥ षष्ठे भवे पोट्टेलता पि पंचमे । जाता स्तथैकादशतद्गणेश्वराः । विशांबुराश्यायुपिपुर्वजन्मनि । श्रीविंशयंत्रो दितिभावनश्रियम् ॥५॥
Aho I Shrutgyanam
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
५०
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
अर्थः-पांचमे अथवा छठे भवे पोटिलता अटले पोट्टिलमुनि हता, जेथी ओ रीते पण ५-६ नो अंक विचारवो. तथा श्रीवीरप्रभुना अगियार गणधर हता, अने पूर्वभवमां वीस सागरोपमनुं आयुष्यहतुंतेथी ओ रीते ११ ना अंक सहित आ २० नो यंत्र विचारवो, ओ रीते उपर कहेला भावोनो निश्चय आ विंशति यंत्रथी विचारवो ॥५॥ इति विंशतियंत्रे श्रीमहावीरावतरणम् ॥
दशासुराद्या द्युसदोद्विधाखेडष्टौव्यंतराः ज्योतिषिकाश्चतुर्धा ॥ ते नारकाःसप्त नरात्र तिर्यग्
जात्याश्च पंचेंद्रिय देहभाजः ॥६॥ अर्थः-१० ना अंकथी असुरकुमारादि दश भवनपतिदेवो, २ ना अंकथी ते भवनपति [ उत्तर निकाय अने दक्षिण निकायना ओम बे प्रकारना ८ ना अंकथी आठ प्रकारना व्यंन्तरदेवो ४ ना अंकथी चार प्रकारना ज्योतिषी, ७ ना अंकथी सात प्रकारना नारक, ९ ना अंकथी नव प्रकारना तिर्यंच [त्रण वेद वाळा जलचरादि त्रण गणतां नव तिथच ], ५ ना अंकथी ते तिर्यंचो विगेरे पंचेन्द्रियजाति, ना जीवो छे अम विचार ॥६॥
स्युःस्थावराः पंचवका:पृथक्त्वात् । प्रत्येक वृक्षेविकलत्रयंच ॥
नरास्तथैका दशधेतिविंश-यंत्रे प्रसिद्धिः समयेपिसिद्धा ॥ ७ ॥ अर्थः-अथवा प्रत्येक वनस्पतीने जूदी गणवाथी स्थावरो पांच [ साधारण वनस्पति सहित ] छे, तथा ३ ना अंकथी त्रण प्रकारना विकलेन्द्रिय, ११ ना अंकथी अगिआर प्रकारना मनुष्य [ अहिं आगळ कहेवाशो ते प्रमाणे ] विचारवा. प्रमाणे आ विंशति यंत्रमा जे अंक प्रसिद्ध छे, ते अंकनो भाव समयमां-सिद्धान्तमा सिद्ध-प्रसिद्ध छे ॥ ७॥ जलचर १ स्थलचर २ खेचरा ३ स्त्रिवेदाः ९ नरा सप्ते क्षेत्रजाः . अंतरद्वीपजाः ४ एवं ११ ज्योतिष्कानक्षत्रताराणामभेदात् ॥८॥
Aho I Shrutgyanam
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ||
अर्थ:- उपरना श्लोकमा ( ६ ट्ठामां ) तिर्यंचना नव भेद कह्या ते जलचर स्थलचर अने खेचर से त्रणे ऋण ऋण वेदवाळा होवाथी जाणवा. अने मनुष्यना अगिआर भेद ते भरतादि ७ क्षेत्रना अने ४ अंतद्रूपना जाणवा, तथा ज्योतिषीओ चार कह्या ते नक्षत्र अने ताराना से भेदथी [ ओ बेने अंक गणीने कह्या छे. ] ॥ ८ ॥
इतिकतिपय युक्ति व्यक्तिभिः विंशयंत्रं । दृढतरमपिभावात् सूत्रितं सद्गुणौधैः ॥ हठमतिशठचित्ते नैतितत्त्वा - कथंचित् सहृदयसुहृदांतु—स्तादतः शाश्वतश्रीः ॥ ९ ॥
अर्थ :- प्रमाणे विंशति यंत्रने सद्गुणना समुहवाळी केटलीक युक्तिओवडे भावधी अतिद्रढपणे सूत्रित कर्यो [ वर्णव्यो ], हठकदाग्रहनी बुद्धिवाळा सेवा पठ पुरुषना चित्तमां तस्वथी कंईपण प्राप्त 'धतुं नथी [ अर्थात् शठना चित्तमां कई तत्त्व प्राप्त थतुं नथी ], परन्तु सहृदय = विचारशील ओवा वुद्धिमानोना हृदयमां तो तत्त्व प्राप्त थाय छे, जेथी शाश्वतलक्ष्मी सिद्धी थाय छे ॥ ९ ॥
॥ पद्मावती स्तोत्रान्तर्गत विंशतियंत्र पद्धतिः ॥
送
५१
श्रीपार्श्वदेववीराद्यं । नत्वानागामरार्चितम् ॥
नव स्थान्यां विंशतेः स्यात् । यंत्रमत्र तदुच्यते ॥ १ ॥
अर्थ:-श्री पार्श्वनाथ अने श्रीवीर भगवान विगेरेने नमस्कार करीने नाग
देवो वडे पण पूजित अवो नव कोठानो जे विंशति यंत्र ते अहिं कहेवाय छे ( अथवा नाग ओटले नागकुमारादि भवनपतिदेवो वडे तथा अमर अटले वैमानिक देवो वडे पूजित ओवा श्री पार्श्वनाथ तथा श्रीवीरप्रभुने नमस्कार करीने नवकोठानो विंशति यंत्र कहेवाय छे ) ॥ १ ॥
Aho! Shrutgyanam
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
भू१विश्व३क्षणचंद्रश्चंद्रश्पृथिवी१युग्मैक१२संख्याक्रमात् ।। चंद्रांभोनिधिध्वाण५षणःनव वसून् ८दिक्१०खेऽचराश्यादिषु॥ ऐश्वर्यात्१रिपुमारी विश्वभयहृत् क्षोभांतरायात् विषात् । लक्ष्मी १ रक्षण २ भारती ३ गुरुमुखात् मंत्रान् इमान् देवते ॥१॥
इति पद्मावती स्तोत्रे अर्थ:-भू–१, विश्व-३, क्षण=६, चन्द्र-१, चंद्र-१, पृथ्वी १, युग्मैक १२, ओ संख्याना अनुक्रमथी चंद्र-१, अम्भोनिधि-४, बाण=५, षट्-६, नववस-८, अने दिग-१० अने तेथी खे उर्ध्व आकाशमां अटले १०नी उपर राशि=१२ विगेरे अंको स्थापवामां जे यंत्र बने छे] ते औश्वर्यवाळा यंत्र लक्ष्मी प्राप्त थाय छे, तथा शत्रु अने मरकी विगेरे तथा सर्व भयोथी रक्षण थाय छे, तथा हृदयक्षोभथी अन्तरायथी अने विषथी पण रक्षण थाय छे. तथा गुरुमुखथी [बृहस्पतिना मुखथी ] वाणी थाय छे, ओ प्रमाणे लक्ष्मी रक्षण भारती प्राप्त थाय छे, तेथी हे पद्मावती देवि ! माता ! ओ ओ मंत्रोने-रहस्योने गुरुमुखथी निश्चय करीने ध्यान करे ॥१॥
तत्रैद्री १ राक्षसो २ दीची ३-वायु४मध्याग्निदक्षिणा७॥ ऐशानी ८ पश्चिमे तासु ९ । क्रमादंक निवेशनम् ॥ २॥ अर्थ:-त्यां अनुक्रमे पूर्व दिशिमां-राक्षसी (नैऋत्य ) दिशिमा, उत्तर दिशिमां वायव्य-मध्य-अग्निकोण-दक्षिण-ईशान-अने पश्चिम ओ नव स्थानोमां [ कोठाओमां ] अनुक्रमे अंकस्थापना करवी ॥२॥
राशेरिष्टस्यांशकोयस्तृतीयोदिग्भि ४ हीनः सद्वितीये निवेश्यः॥ रूपा १ धिक्यान्नंद ९ वेदा ४ द्रि १ वाण ५
रामां३ग६क्ष्मा १ सिद्धि ८ कोष्टेषुदध्यात्॥३॥ १ आ श्लोकमां लखेला अंकोनी विशेष स्पष्टता आ श्लोकनी अहिं चालु टीकाना भा थीज समजी शकाशे. के ओ अंकोथी २० केवी रीते बने छे.
Aho I Shrutgyanam
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
___५३
अर्थः-इष्ट राशिनो जे बीजो भाग, तेमांथी चार बाद करतां जे अंक प्राप्त थाय तेने बीजा कोठामा स्थापवो, अने तेनाथी अकेक अधिक अंक ने अनुक्रमे ९ मा चोथा सातमा पांचमा त्रीजा छटा पहेला अने आठमा [=९-४-७-५-३-६-१-८ ओ नंबरवाळा आठ ] कोठाओमां स्थापवो. ॥ ३॥
विंशतेन त्रयोभागा-स्तेनाष्टादशयंत्रवत् ॥
द्वितीयगेहे द्वितीयं । दत्वामार्ग समाश्रयेत् ॥४॥ अर्थः-परन्तु अहिं वीशना यंत्रमांत्रण भाग पूर्ण थता नथी, ते कारणथी अढारना यंत्रनी पेठे बीजा गृहमा २ ना अंक स्थापीने त्यारबाद आगळनो मार्ग लेवो [ अटले ३-४-५-६-७-८-इत्यादि अंकोनी स्थापना ९-४७-५-३ इत्यादि गृहोमां करवी. ॥४॥
सर्वस्थानेषु चैकांकः । परमश्वरवाचकः ॥
मंत्रपाठे प्रणववत् । धार्य कार्यस्य सिद्धिदः ॥५॥ अर्थः-पुनः मंत्र पाठमां जेम प्रणव (ॐ) नी स्थापना अवश्य थाय छे, तेम आ विंशतियंत्रना अंकोमां पण परमेश्वरनो वाचक अने सर्व कार्यनी सिद्धि करनारो अवो १ नो अंक सर्व गृहोमा स्थापवो ॥५॥
१ अप्रमाणे स्थापवाथी आ अंक स्थापना थई
| १० | १२ | १८ | २ सर्व गृहोमां १ नो अंक स्थापवाथी |
आ स्थापना थाय, परंतु
१४
१७ ११
| १६ | ११ | १३
.
४.-३-८ इत्यादि गति यवनपद्धति प्रमाणे स्थापतां
प्रमाणे अंक स्थापना थई. जेमा २ तथा ६ नी साथेज आव्यो छे, परन्तु सर्व गृहोमां १ नो अंक आवे तेवा यंत्रो हजी आगळ अन्य पध्धति दर्शावाशे.
Aho ! Shrutgyanam
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
५४
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
यथायवनयंत्रस्याऽ-ब्धित्रिशसिध्याददिकागतिः॥
श्रीमद्विजययंत्रोकाऽ-ष्टमीशुद्रेषु सोत्तमा ॥ ६ ॥ अर्थ:-जेम यवनोना विंशतियंत्रमा ४-३-८ इत्यादि गति) गृहोनो अनुक्रम कयो छे, तेम विजय यंत्रमा कहेली आठमी गति शुद्रोमां [शुद्रो माटे ] उत्तम छे. ॥६॥
स्थान द्वयेऽत्र यवन-रेक दानं विनिर्मितम् ।
तेनाद्वके द्वादशाप्तिः । षढ़े षोडश संभवः ॥ ७ ॥ अर्थः-यवन विंशति यंत्रमां यवनोबे स्थानोमां[बे कोठांमां ] १ नो अंक [ अधित ] स्थापन कर्यो छे, ते कारण २ ना कोठामा १२ अने ६ ना कोठामा १६ नो अंक स्थपाय छे ॥७॥
मध्ये तत्र दश स्थानं । यथा त्रांतस्तथा दश ।
कमलाकृति यंत्रेपि । तत्क्रमादग्निगाः शिवाः ११॥ ८ ॥ अर्थः-त्यां मध्य कोठामा १० अंकस्थान जे आ विंशति यंत्रमा छ, तेम कमलाकृति यंत्रमां पण मध्य कोठामा १० नो अंक छे, त्यारबाद अनुक्रमे आगळ चालतां [शिव-] ११ नो अंक स्थपाय छे. ॥ ८॥
क्रमाप्त पंचकात्पंचा-धिक त्वेदश १० मध्यगा। तदेका दशतः पंचा-धिकत्वेऽधस्क्त षोडशः ॥९॥
३ आठमी गति स्नेलो यंत्र आ प्रमाणे
17 आ यंत्रोमां २० नी
१.।
गणत्री केवी रीते करवी ते चालु टीकाना भावार्थमांज कहेवाशे.
Aho I Shrutgyanam
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
अर्थः-त्यारबाद जेम पांचमां कोठामां प्राप्त थयेला कोठा संबंधि ५ ना अंकमां ५ मेळवतां १० नो अंक मध्यगत पांचमां कोठामां आव्यो छे, तेम ११ मां ५ भेळवतां १६ नो अंक ११ ना अंकनी नीचे छट्ठा कोठामां आवे छे. ॥९॥ अथ काव्यार्थ:-भूः १ विश्वानि ३ क्षणाः ६ क्षणैः षभिस्तगामिका इति वचनात् चंद्र १ पृथिवी २ पुनः पुनश्चंद्र कथनादेककः सर्वत्र देयः इत्याभ प्रायः एवं १३-१६-१२ इति स्थान त्रय सिद्धिः अनुलोम विलोमे नांक सूत्रणमुभयांकेभ्योपि योजना ज्ञापकात् चंद्रांभोनिधि इति पद्मावत्या व्याख्येयं समुद्र शद्वे न चत्वारः सप्तवा इति गणनात् ततः १७-१४ इति स्थान द्वय सिद्धिः वाणेति चतुर्दशाऽधः वाणाः ५ यद्वा षट् पंचशा इति सावण्यात् एतद्विस्तर प्रागुक्त एव पांडव शहेन पंच प्रसिद्धाः वक्ततः षट् कर्णस्य पांडवत्वात् तथा पंचमिः काम्यते कुंता तद्वधूः पंचकाम्यतीत्यत्र धर्म १ वायु २ इंद्राः ३ अश्विनीकुमार २ द्वयं एवं ५ षष्ठः पांडुरिति पंच कथने षडपि ग्राह्याः एवं वाणाः ५ कामस्य प्रसिद्धाः षष्टोवसरः 'रहोनास्तिक्षणोनास्ति' इति वचनात् एव मिंद्रिय रसादि संख्यायामपि पंच षत्वं भाव्यं तेन ॥
अर्थः--उपर कहेला भु विश्व क्षण इत्यादि पदवाला काव्यनो [पद्मावती काव्यनो भावार्थ आप्रमाणे भूएटले १ विश्वअटले ३,क्षण अशब्द छना अंकने दर्शावनारो होवाथी क्षण अटले ३, ओ त्रणे अंक साथे चंद्र शब्द वारंवार कहेवाथी चंद्र एटले १ नो अंक सर्वत्र जोडतां तथा पृथ्वी अटले १ नो अंक पण जोडतां, ( अर्थात् १, ३, ६ नी पश्चात् १, १, १ जोडतां ११-२३-१६ थाय ) ओ प्रमाणे १ नो अंक सर्वत्र (सर्वस्थाने) स्थापयो, जेथी १३-१६-११ व्रण स्थान [ अंकस्थान ] सिध्ध थाय छे, अहिं क्रमपूर्वक अथवा क्रम रहित पण अंक स्थापना थाय छे, तेथी बन्ने प्रकारना अंकोवडे पण योजना जणावेली छे.
तथा चंद्रांभोनिधि इत्यादि पदोनी व्याख्या आ प्रमाणे-अंभोनिधि अटले समुद्र शब्दथी ४ अथवा ७ नो अंक गणाय छे. तेथी ७ अने ४, अने उपर कह्याप्रमाणे १ नो अंक अहिंपण जोडतां १७ अने १४ अप्रमाणे बे अंकस्थान सिध्ध थाय छे. तथा बाण अटले ५ नो खंड ते चौदनी
Aho I Shrutgyanam
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ॥
नीचे स्थापवो, अथवा छ अने पांच अबे अंकने सदृशपशुं छे, ते सविस्तर प्रथमज कवाई गयुं छे, जेमके " पांडव " अशब्द वडे पांचनो अंक प्रसिद्ध छे, अने वस्तुतः कर्णने पण पांडव पणुं होवाथी " पांडव " शब्द थी छनो अंक पण गणाय. तथा पांच वडे जे काम्यते इच्छायते पंचकामी भेटले कुंता माता तेमनी वधू [ पुत्रवधू द्रौपदी ],
धर्म-वा-इन्द्र- आश्विनीकुमार थे, ओप्रमाणें पांच अने छठ्ठा पांडू प्रमाणें पांच कहेवाथी छनुं पण ग्रहण थाय छे. अरीते बाण शब्दधी पण कामदेवनां ५ बाण प्रसिद्ध छे, अने छट्ठो अकसर ( अ पण कामनुं छ बाण तुल्य छै ], कहयूं छे के रहो नास्ति = अकान्त नथी, क्षणो नास्ति = अवसर नथी. इतिवचनात् अप्रमाणें इंद्रिय अने रस पांच पांच संख्यावाळा छे तो पण ६ नी गणत्री कराय छे, ओम जाणवुं. जेथी बाण अ शब्दथी ५ अथवा ६ नो पण अंक जाणवो, ते कारणथी.
५६
प्राच्यांदृगिंदू १२ नैऋत्यां गुणेन्द्र १३ उत्तराश्रितौ ॥ कृतेंदू १४ तदधोवाणेंदू १५ कला १६ वैकवृद्धितः ॥ १० ॥ अर्थ:- पूर्वदिशमां हगिंदू = १२, नैऋत्यकोणमां गुणेन्दू - १३, उत्तरादि शामां कृतेन्दू - १४, तेनी नीचे वाणेन्दू-१५ अथवा अमां अक अधिक करवाथी चंद्रनी कळा - १६पण गणाय [ते वायव्य कोणमां स्थापाय छे ] ॥ १०॥
पंचाधिकत्वादव | स्थापनीयां नवेंदवः १९ ॥ ततो दशांतो नौरुद्रा ११ - अघः पंचाधिकानृपा १६. ॥ ११ ॥
अर्थः- अथवा उत्तरदिशिमां जे १४ स्थाप्या छे, तेमां पांच अधिक करवाथी १९ थाय ते पण त्यांज १५ ना स्थाने स्थपाय छे. त्यारबाद अंतः = मध्यमां १० अने तेनी अग्रे [ अटले अग्निकोणमां ] ११ नो अंक स्थपाय छे अने तेनी [११ नी ] नीचे पांच अधिक अटले १६ नो अंक स्थापवो ॥ ११ ॥
Aho! Shrutgyanam
इ. पूर्व अ.
१७ १२ ११
१४ १० १६
१५ १९
१८ १३
वा. पश्चिम
दक्षिण
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
५७
ऐशान्यात्यष्टि १९ रष्टेंदू १८ । वारुण्या मघवादिीश ॥
क्रमप्राप्तोष्टादशांक-स्तत्रभाव्या नवापिते ॥ १२॥ १-१०-९ इतियोजनायां नवक गणनात् यद्वा वाणेति सूत्रे चतुर्दशेभ्यो माणाधिकत्वे १९ गौ ९धूवेत्वन्यथा रुचिरित्युपदेशात् यद्वा वाणोनत्वे ९ यद्वा क्रम प्राप्त १५ मध्ये षडूनत्वे ९ अग्रे विवृत्यनवकथनात् दशशर कला इति सौंदर्यलहरी तेन १० वाणा एकोना ९ इत्यपि यद्वा वाणाः ३ रामस्य १ अर्जुनस्य २ कामस्य ३ तत्र ६ मेलने ९ वाण तद्वतो रभेदोप चारात् अत्र १--७-१ वाण षट् इति ११ एवं २० आयतत्वेपि १-८-११ इति २० तथा १७-१-१-१ एवं २० कोणगणने दशस्थाने शून्यवात् एकोनत्वे ९-११ एवं स्थानद्वयादपि २० योजना भावात् वाण ५ षट् ६ बचनेन एकादशांक इति केचित् तन्नपूर्व एकादशांक भावेन पुनरुक्तदोषात् तेन वाण कथनात् पंच ५ त्रयोवा चतुर्दश स्थाने अंक पार्थक्ये १-४-१५ एवं २० तथा १--७-१-४-१-६ एवं २० तथा १७ पुनर्वाण ३ एवं २० तथा १४-१-५ एवं २० ततो यथा योगं वाणेत्यादि सूत्रं विवरणीयं एव मन्यत्रापि १-७-१२ अथवा १७-१-२ तथा १-३-१६ अथवा १३-१-६ तथा १७ एकोन ४ तदा ३ एवं २० कोणे एकोन ९-१-११ द्वितीय कोणे एकोन ७ तदा ६-१-१३ एवं २० तथा ११ एकोन ६ तथा ५ अधः १--३ एवं २० अनयारीत्या कोष्टांक भेदे अभेदे वा ऊन करणे अधिक करणेवा ज्ञापकं वाणषडिति सूत्रं मंतव्यं ततः एकोन ८ तदा ७ अग्ने १३ एवं २० तथा एकोन २ तदा १-१० एकोन एकाधिक ८ तदा ९ इत्यादिना सर्वत्र समाधिः एवं बहधा यंत्र भावना सर्व कार्य सिद्धि करत्वात् षोडश कोष्ठ चतुस्त्रिंशत् यंत्रवत् एवं १५-१८ इतिस्थानद्वयं सिद्धिः तत एव वाण रूप वसु दिक् दिक् खेच राश्यादिषु इतिकचित्पाठः तेन नववस्त नित्यमपि व्याख्यातं ततोमध्ये दिक् दश देयाः ततोप्युचैः खे आकाशे पशांकस्थानादुपरि राश्यादिषु द्वादश प्रतिषु अंकेषु धृतेषु यंत्रात् अस्मात् ऐश्वर्यात् लक्ष्मी भवति रिपु प्रमुखा निष्टेभ्यो रक्षणं भवति रिपवो वैरिणः मार युगपल्लोकमृत्युः विश्वानि सर्वाणि भयानि
Aho I Shrutgyanam
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
हृत्क्षोभः चित्तभ्रमः उपलक्षणात् सर्वे रोगा ततो द्वंद्वः तस्मात् विषात् सादेः अत्राप्युप लक्षणात् सिंह गजादेरिति तथा गुरुमुखात् वृहस्पति मुखात् भारति बाणी भवति द्वंद्वालक्ष्मी रक्षण भारती ( वाण १५ एश्वर्य रक्षायां १६ विधार्थे १९ सप्तम स्थाने लेख्याः) प्राप्नोति हे. देवते मातः पद्मावति इमान् मंत्रान रहस्यानि गुरुमुखादित्यावृत्या व्याख्यानानिश्चित्य ध्यायामिति अध्याहारः इति काव्यार्थः यद्वाखेचरा ग्रहाः यथानवसुस्थानेषु स्थापिताः व्याशादिषु पूर्वादि दिशासु एतानकान् तथासंस्थाप्य ध्यायामि अर्थः-इशान कोणमां त्वष्टि=१७, वारुणी दिशामां [ पश्चिममां ] अष्टेंदू=१८, ओ प्रमाणे मघवा दिशीथी (पूर्व दिशाथी) दिशाओना क्रम प्रमाणे अढारनो अंक आव्यो, ते विंशति यंत्रमा नवे गृहोमां अथ नवे अंकस्थानो विचारवां ते आ प्रमाणेअर्थ:-१-१०-९ * योजनामा ९ नी गणत्री करवाथी, (२० थाय छे ) अथवा काव्यमां बाण शब्द कह्यो छे ते बाण अटले ५ ना अंकोनो चौदमां अधिक करवाथी १९ थाय छे तेमां [जे १९ मां ] गौ अटले ९ नो अंक ध्रुव होवाथी यथा रुचि प्रमाणे गणितमा जोडवो, अम कहेलं होवाथी (१-१०-९ मां ९ नो अंक गणाय छे,) अथवा बीजी रीते विचारतां बाण, अटले ५ नो अंक न्यून करवाथी [ अटले चौदा माथी ५ बाद करवाथी ] पण ९ आवे, अथवा पांच अने छ सदृश होवाथी १५ माथी ६ न्यून करीओ तो पण ९ आवे, अने ते नवनो अंक पूर्वे विवरीने कहेवाई गयो छे, अथवा दश सर कला (अटले १०-१-३-१६ अमां सर-बाण अटले १ने १० मां थी बाद करतां पण ९ आवे, अथवा बाण अटले ३ नो अंक
* विंशतियंत्रमा पूर्वे दर्शाव्या प्रमाणे त्रीजा पांचमा अने सातमा कोठामाना ११-१०-१९ माथी यथारुचि अंको लईने २० गणवानी पद्धति अहिं दर्शावाय छे त्यां ११ मांनो १, १० मांना १० अने १९ माथी ९ नो अंक लई १-१०-९ अत्रणे मेळवीने २० मण्या. बढ़ी महिं सातमा कोठामा १५ ना स्थाने अटले वास्तविक रीते ५ ना स्थानमा १९ अटले ९ नो अंक केवी रीते गणवो ? तेनी जूदी जूदी रीत दर्शावी. जे कोणपंक्तिथी २० गण्या छे.
Aho ! Shrutgyanam
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
पण गणाय, कारण के रामनु अर्जुननुं अने कामदेव- ओ त्रण बाण प्रसिद्ध छे, माटे मे ३ मां (१६ मांना) ६ ने मेळवतां पण ९ थाय. अथवा बाण अने बाणधारी ओ बेमां अभेदोपचारथी ६ गणतां ५ मां भेळवी ११ करी १-७-१-११='२० थाय. अर्थ:-हवे १७-१२-११ त्रण अंकनी पंक्तिमां १, [७+१ = ] ८, ११ ओ त्रण मळीने २० थाय छे, अथदा १७-१-१-१ मळीने २० थाय छे, अथवा खूणाथी खूणे गणतां १० मां शून्य होवाथी १ न्यून करवाथी ९ थाय, जेथी ११-९ अटले २० थाय ओ रीते बे स्थानथी [त्रीजा पांचमा कोठाना ११-१० थी पण २० नी गणत्री थई. वळी योजना भावथी संयुक्त भावथी सातमा कोठाना ५-६ नी सादृशतावाळा बे अंकोने मेळवी ११ करी मध्य कोठामा रहेला १० ने अक न्यून पणाथी ९ गणीने ११--९ ओटले २० केटलाक आचार्यो गणे छे, ते योग्य नथी, कारणके प्रथम ११ ना अंक साथे ९ मेळवी अकवार २० गणाई गया छ, तेथी अहिं पुनरुक्त दोष [ पुनर्गणना दोष ] प्राप्त थाय छे, ते माटे अहिं बाण कहेवाथी ५ अथवा ३ गणीने १४ ना अंकने छूटो पाडतां १-४-१५ अटले २० थाय छे, तथा [ १७-१४-१५ ने बदले १६ नी पंक्तिमांथी अंक छूटा पाडी] १-७-१-४-१-६ अटले २० गणाय छे. तथा सत्तर अने सातमा कोष्टकमां बाणने ५ गण्या छे, तेने बदले ३ गणतां १७-३ अटले २०थाय छे. तथा [१४-१५ मां] १४--१-५ अटले २० थाय छे, माटे आ काव्यमां बाण शब्दनो अर्थ ५-६-३ इत्यादिरीते यथा योग्य विचारवो, अने ते प्रमाणे अन्यस्थाने पण बाण शब्दना ओ अर्थोथीज यथायोग्य २० नो अंक प्राप्त करवो. तथा १-७-१२ ओटले पण २० थाय छे. अथवा १७-१-२ थी पण २० थाय छे. तथा [ ११-१६-१३ नी पंक्तिमां अंकोने यथा रुचि छुटा पाडतां ] १-३-१६ थी २० थाय छे, अथवा १३-१-६ थी २० थाय छे. तथा [१७-१४-१५ नी पक्तिमां] १७ मां १४ ना अंकने (१ न्यून ४ अटले) ३ गणीने उमेरतां २० थाय छे, ओ रीते खूणामां रहेला १९ अटले १ न्यून १ अर्थात् ८ गपणीने ८-१-११ थी पण २० थाय छ [ ओ १९-१०-११ नी
{ अगणित १७-१४--१५ नी पंक्तियी जाणवू.
Aho ! Shrutgyanam
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
पंक्तिमांथी २० गण्या. ] तथा बीजे खूणे १७-१०-१३ नी पंक्तिमाथी १७ ओटले १ न्यून ७ अर्थात् ६ गणीने ६-१-१३ मेळवतां २० थाय छे. ओ प्रमाणे [ ११-१६-१३ नी पंक्तिमां] ११- [१ न्यून ६ अर्थात् ] ५-१-३ थी पण २० थाय छे. अर्थः- रीते कोठामा रहेला अंकोने छूटा पाड्या विना अथवा छूटा पाडीने तथा अकादि अंक न्यून करीने अथवा अधिक करीने पण अ यंत्र २० संख्या नो जणावनार छे, तथा बाण अटले ६ नो अंक अबुं पण सूत्र जाणवं. अथवा त्यारबाद [१९-१३ नी पंक्तिमा ओक न्यून आठ करवाथी अढार अटले सात गणीने ते ७ नी आगळनो १३ अंक उमेरतां ७-१३ थी २० थाय छे. तथा [१२-१०-१८ नी पंक्तिमां ) १ न्यून २ अटले १ गणी तेमज अढारमा १ अधिक ८ अटले ९ गणीने -१०-९ स्थापवाथी पण २० थाय. इत्यादिरीते सर्व स्थान २० नी गणत्री सम्यकरीते विचारवी. अने ओ रीते घणी घणी रीते करेली यंत्रना गणितनी भावना सर्व कार्यनी सिद्धि करनारी होवाथी सोल कोठामा करेला चोत्रीसना यंत्रनी पेठे विंशतियंत्रनी भावना पण जाणवी. मे प्रमाणे आ विंशतियंत्रमा ५ ना स्थाने १५ अने १९ नी भावना अंक स्थाननी सिद्धि सातमा कोठामा गणेली छे. अर्थः ते कारणथीज वाण रूप वसु दिक् दिक् खे च राश्यादिषु मे वो पण पाठ कोई कोई ग्रंथमा छे. तेथी नव वस्तुओ ओम पण [ नव गृहोमां नव अंकस्थानरूप ९ ओम पण ] कां छे, माटे ते नव कोठाओमां मध्य कोठाना विष दिक् अटले १० नो अंक स्थापवो, ते अंकथी पण उंचे खे-आकाशमा अर्थात् १० नी अंकनी उपर राश्यादिषु अटले १२ विगेरे अंको स्थाप्ये छते ये यंत्ररूप ऐश्वर्यथी लक्ष्मी प्राप्त थाय छे, अने शत्रु विगेरे अनिष्ट पदार्थोथी रक्षण थाय छे, अहिं रिपु अटले शत्रुओ, मारि अटले समकाळे घणा लोकनुं मृत्यू, तथा विश्व-सर्वे जातना भय अटले भय अने हृत्क्षोभ अटले चित्तनो भ्रम, तथा उपलक्षणथी सर्वे प्रकारना रोग, ओ सर्वनो द्वन्द्वसमास करतां रिपुमारिविश्वत्रयहृत्क्षोभ, त्यारबाद तेवा प्रकारना विषयी अटले सर्प विगेरेना विषथी. अहिं पण उपलक्षण बडे सिंह हस्ति विगेरेथी (रक्षण थाय छे-इति अध्याहार्य)
Aho I Shrutgyanam
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
तथा गुरुमुखात् अटले बृहस्पतिना मुखथी भारती अटले वाणी थाय छे. अत्रणेनो द्वन्द्वसमास करतां लक्ष्मीरक्षणभारती अर्बु वाक्य थाय छे. [ अहिं सातमा गृहमां बाण अटले जैश्वर्यार्थ १५, रक्षार्थे १०, अने विद्यार्थे १९ नो अंक स्थापवो, ] ते लक्ष्मीरक्षण अने वाणी प्राप्त थाय छे. तथा हे देवते अटले हे पद्मावती माता ! आ मंत्रोने रहस्योने गुरुमुखथी जाणीने यावत् व्याख्याथी निश्चय करीने ध्यायामि अटले हुं ध्यान करूं छं. ओ ध्यायामि ५६ श्लोकमां कह्यं नथी तो पण अध्याहारथी ग्रहण करवु ॥ इति काव्यार्थः ॥
॥विंशतियंत्रे नवग्रहादि स्थापना ॥ अथवा खेचराः अटले नव गृहोने जेम यंत्रना नव कोठामा पूर्वादि दिशाओमां स्थापला होय छे, तेवी रीते ३ अंकस्थानोने पण स्थापीने हे पद्मावती देवी ! हुं ध्यान करूं छं. ते ग्रहोनी स्थापना आ प्रमाणे:
मध्ये रविःशशी प्राच्यां । प्रतीच्यां मंगलःस्थितः ॥
गुरुरीशे कविर्याम्ये । कौवेर्यां निश्रितो बुधः ॥ १॥ अर्थ-मध्यमां सूर्य, पूर्वमां चंद्र, पश्चिममां मंगल, ईशानमां गुरु, दक्षिणमां शुक्र, अने उत्तर दिशामा [विंशति यंत्रने विषे] बुध रहेलो छे. ॥१॥
मंदोवायौतमोवन्हौ । नैरुत्यांकेतुराश्रितः ॥
प्रहाणामितिदिग् भागा । न्यस्यतेमुद्रिकादिषु ॥२॥ अर्थ:-वायुकोणमां शनि, अग्निकोणमां राहु, अने नैऋत्यमां केतु रह्यो छ. प्रमाणे मुद्रिका विगेरेमा ग्रहोने ते ते दिशीभागमां स्थपाय छे ॥२॥ अधः स्थलात् उपर्युपरि अंकधरणं कुंडलिन्यागत्यानागाधिष्टितत्वात्
नीचेना स्थानथी उपर उपर कुंडलिनी गति प्रमाणे [प्रदक्षिणा वर्तक्रमथी ] अंकस्थापन करवानुं कारणके अ यंत्र नागाधिष्ठित
Aho ! Shrutgyanam
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
(पद्मावती ते धरणोन्द्रनी इंद्राणी छे, अने धरणेन्द्र ते नागकुमार देवोनो इन्द्र छे, माटे नागाधिष्ठित ) छे. [ते नागराजनी साथकता आ प्रमाणे-]
इतःपंचफणोनाग-राजपद्माफणत्रयात् ॥
मध्येदशावतारोर्हन् । भानुतेजाः कविज्ञंयुक् ॥ ३॥ अर्थ-हवे अहिं नागराज पांच फणावाळो छ, तेथा दक्षिण दिशामां खूणे ५ नो अंक स्थपाय छे, अने पद्मा [ पद्मावती ] व्रण फणावाळी होवाथी ३ नो अंक पण दक्षिणमां बीजे खूणे [ जमणे खूणे ] स्थपाय छे. अने ते बने फणाओनी उपर मध्ये दश अवतारवाळा श्री पार्श्वनाथ प्रभु रह्या छे, तेथी ते बे अंकोनी उपर मध्यमा १० नो अंक स्थपाय छे. सूर्यना तेज वाळो [ उपर १२ वाळो ] अने तेनी जमणी बाजुओ तथा डाबी बाजुओ कवि-शुक्र १६ जिव्हावाळो होवाथी १६ नो अने ज्ञ-बुध १+४-५ जिव्हावाळो होवाथी १४ नो अंक स्थपाय छे, अर्थात् जमणो बुध अने डाबो शुक्रनो अंक स्थपाय छे. ॥ ३ ॥ नागकुलानां नवसंख्या सिद्धैव यद्वा हे देवते तव गोप्यानि यंत्रस्थापना अत्रयोजना यथा १७-२-१ प्रथमा ७-१२-१ द्वितीया ७-२-११ तृतीया एवं ३ | उपरि पंक्तौ १४-०-६ चतुर्थी ४-१०६ पंचमी ४-०-१६ | षष्टी एवं ३ मध्यपंक्तौ १५-१-१-३ सप्तमी १-०८-१ अष्टमी १-५-१-१३ नवमी एवं३ अधःपंक्तौ अत्र ६-८-३-१--१--१ एका ५-९.३-१-१-१ द्वितीया १९-१ इति स्थान द्वयादपि जायमाना विंशतिका ज्ञया यथा षडूनाः ( षड्नवपंचभ्या ऊना इति षडून वचनादेक कदानं सिद्धं तेन १५ मध्ये षडूनता) १५ तदा ९ तत्र एकांक धरणे १९ १ षट्सुएकोनत्वे पंचयाभ्यां २ चतुर्पएकोनत्वेत्रयः उदीच्या ३ कविषोडशाविः
१-४-इति बुधः पंचार्वि. १ छमांथी १ न्यून करवां ५ नो अंक दक्षिणमां. २ चारमाथी १ न्यूनकरतां ३ नो अंक उत्तरमा ३ कवि १६ अर्चि-जिव्हावाळो छे, ४ ज्ञ अटले बुध ५ अटले १-४ जिव्हावाळो छ माटे १४.
१७ । १२
| १४
। १५ / १८ | १३
.wwar
Aho I Shrutgyanam
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ||
ततः त्रयोदशस्थान गतः १ मेलने २० एतान् गण्यंते विंशति वार विंशते रुपरि प्रयोजनाभावात् एवं आयतत्वे ८ योजना अथ उद्भटरीत्या प्रथम पंक्ती योजना ७-४ पडून १५ शेष ९ एवं २० प्रथमा १-१४-५ द्वितीया १-४-१५ तृतीया एवं ३ ततः १२-०-८- चतुर्थी २- १०-८ पंचमी १-१-१८ षष्ठी एवं ३ मध्यपंक्तौ ११-६-३ सप्तमी १-१६-३ अष्टमी १-६-१३ नवमी एता ८ नवउर्द्धरीत्या सर्वा १८ कोणे ३-१०-७ द्वितीय कोणे १-१० षडून पंचदशशेष ९ एवं विंशतिवार विंशतिकाः । अत्र १२८ तथा ४-१६ तथा १७-३ तथा ९-११ यद्वा १९-१ तथा ७-१३ दशस्थानेपि शून्यत्वात् एकोनवे ९-११ तथा पंचसु एकोनत्वे ४ षट्सुएकोनत्वे ५एवं ९-१०-१ यद्वा५-६ दशस्थाने ९ एवं स्थानद्वयजा अन्यापि विंशतिका ज्ञेया गंभीरार्थविषयात् यंत्रेt एवमेव गंगाप्रवाह ग्रंथ कथिते
नागकुलनी संख्या नव प्रसिद्ध छे. अथवा हे पद्मावती देवि! ते नव गृहमां विंशति यंत्रमां ] नव अंक स्थानो गोप्यानि - रक्षण करवा योग्य अर्थात् स्थापव। योग्य छे. ते यंत्रनी स्थापना आ प्रमाणेगणत्रीनी योजना आ प्रमाणे
AUT
१७ १२ ११
१४ १०
१९
१५
६३
Aho! Shrutgyanam
१६ अहिं २० नी
१८ १३
अर्थः- अहिं २० नी गणत्री वीस रीतिओ थाय छे ते आ प्रमाणे[ १७-१२-११ नी पंक्तिमाथी ] १७-२-१ अटले २०, ७-१२-१ ओटले २०, अने ७ -- २ - ११ ओटले २० अ प्रमाणे पहेली बीजी अने त्रीजी से ऋण रीति थई. तथा [ १४-१०- १६ नी पंक्तिमां ] १४-०-६ अ चोथी रीतिओ २०, ४-१०-६ ओटले २० ओ पांचमी रीति, ४-०-१६ ओटले २० ओ छट्ठी रीति, अ प्रमाणे श्रण रीति मध्य पंक्तिनी थई तथा [१५ - १८ - १३ नी पंक्तिमा ] १५-१-१-३ ओटले २० ओ सातमी रीति, १-१८-१ ओटले २०
आठमी रीति. १-५-१--१३ ओटले २० अ नवमी रीति, अ प्रमाणे त्रण रीति नीचेनी पंक्तिमा जाणवी । अथवा सातमा गृहमांना स्थाने १६ पण विचारी में कारण के ५-६ नी सदृशता होवाथी ६ विचारी अ तो ] ६-८-३--१-१-१ ओटले २० ओ पहेली रीति अने १५-१९ विचारी ओ तो ५-९-३-१-१-१ ओटले २० ओ बीजी रीति तेमज १९-१ ओटले
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुन पताका ॥
२० अ त्रीजी रीति से प्रमाणे बीजी रोते पण अधः [ नीचेनी ] पंक्तिमां त्रण रीति जाणवी. अहिं छेल्ली रीतिमां बे स्थानथी पण २० नी गणत्री tra. तथा अहिं छ न्यून भेटले छ् नो अंक पांच वंड न्यून गणी ओ तो षट् उन कहेवाथी १ नो अंक स्थापवो सिद्ध धाय छे, वळी ते कारणथी १५ माथी छ न्यून करतां ९ नो अंक आवे ते नव साथै पश्चात् अकनो अंक स्थापतां १९ थाय छे. त्यारबाद १३ अंकस्थानमांनो १ मेळवतां २० थाय छे ते वीस अहिं न गणवा, कारणके विंशति यंत्रमां वीस वार २० नी गणत्री करवानी होवाथी ते उपरान्त अधिक रीतिनुं प्रयोजन नथी. अ प्रमाणे दीर्घ पंक्तिथी नव रीतिओ २० नी गणत्री थई.
६४
[ हवे १७-१४- नी पंक्तिमां ] उर्ध्व पंक्ति गणतां पहेली उर्ध्व पंक्तिमा छ न्यून १५ ओटले ९ गण/ने ७--४-९ ओटले २० थाय ते प्रथम रीति, १-१४-५ ओटले २० ओ बीजी रीति, १-४-१५ ओटले ओ त्रीजी रीति से ऋण रीति जाणवी.
त्यारबाद बीजी मध्य उर्ध्व पंक्तिमां [ अटले १२ -१०- १८ मां ] १२-०-८ ओटले २० ओ चोथी रीति, २- १०-८ ओटले २० ओ पांचमी रीति, १-१-१८ ओटले २० ओ छड्डी रीति, अ प्रमाणे मध्यनी उर्ध्व पंक्तिमा पण ऋण रीति थई.
[ त्यारबाद ११-१६-१३ अ त्रीजी उर्ध्व पंक्तिमां] ११-६-३ अटले २० अ सातमी रीति, १-१६-३ ओटले २० ओ आठमी रीति, अने १-६-१३ ओटले २० अ नवमी रीति, ओ नव रीति उर्ध्व पंक्तिने अनुसारे जाणवी. अने से प्रमाणे नव आयत रीति अने नव उर्ध्व रीति सर्व मळीने १८ रीति थई.
तथा ओक खूणाथी बीजा खूणानी पंक्तिमा [ विदिशि पंक्तिमा अटले. १३ - १० - - १७ नी पंक्तिमां ] ३-१०-७ ओटले २० ओ ओगणीसमी रीति, तथा [ १६-१०-११ नी पंक्तिमां] छ न्यून पंदर भेटले ९ गणीने १--१०- ९ ओटले २० ओ वीसमी रीति अ प्रमाणे २० वार- २० नी गणत्री जाणवी.
Aho! Shrutgyanam
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
अपूर्व चमत्कार ? पूर्वगत गुप्त महाविद्याओं का भंडार ? ? विद्यारत्न महानिधिः [ दशपूर्वधर भगवान श्री भद्रगुप्ताचार्यकृत भाषांतर ओर १० यंत्र सहित. ] इस ग्रंथकी तारीफके विषयमें क्या लिखा जाय, जबकि इसकीमहिमा स्वयं इसके नामसेही प्रकट हो रही है ! न्योछावर २५ रुपये,
इसमें अनेक प्रकारकी पूर्वगत गुप्त विद्याएँहै जो थोडासा श्रम करनेपरही अपने चमत्कारोंको बताती है कितनीक विद्या एसी है जो पढनेसे सिद्ध होजातीहै. मैं पाठक महानुभावोंको सादर निवेदन करताहूं कि इस ग्रंथकी एक एक प्रति अवश्य खरीदें. और इसके चमत्कारोंको देखें, यह कहना कोई अतिशयोक्ति नहीं होगी कि यह इसजगती तलपर अपनी शानी नहीं रखता ! 'बडेही सौभाग्याकी बात है की शासन देवकी कृपासे तृ. आवृत्ती भी खलास होने आई है.
- ज्योतिष शास्त्रका अद्भुत नमुना ! जिस ग्रंथके लिये जनता विचार करतीथी वही ज्योतीषशास्त्रका खजाना अहंस चुडामणी सारसटीक आज तिसरी आवृत्ती छपके तयार है. मूल कीमत रु. ३ व भेटकी कीमत रु.१॥
ईस ग्रंथमें आपको क्या मिलेगा ज्योतिषका सार ? पुछे हुये प्रश्नोके उत्तर ? ? भुत भविष्य वर्तमान की बाते जाननेकी चाबी ? ? ? यह ग्रंथ संग्रह करनेसे आपको सब कुछ जाननेको मिलेगा. आप स्वयं इस ग्रंथके द्वारा तमाम ज्योतिषका सार जान लेंगे.
----
-
-----
उपसर्गहरस्तोत्र यंत्र.. इस यंत्रको आप जरूर अपने पासमे रखो इसी यंत्रको पास रखनेसे सर्व प्रकारकी सिद्धी कोरट, कचेरीमे जीत धनप्राप्ति वगैरे व्यापार मे लाभ, दुश्मनका पराजय इत्यादि वस्तुओंकी प्राप्ति होती है. इस यंत्रकी साधना परमपूज्य श्रीन्यायविशारद न्यायाचार्य श्रीयशोविजयजीने करीथी वही वि के साथ भेजा जाता है.
न्योछावर मुल किमत रु. ११ भेट किमत -11
Aho! Shrutgyanam
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
कितना सुंदर काव्य ! कितनी सरल रचना ! ! कितनी मिठी भाषा !!!
चंदप्पह चरियं-यह बहुतही सुंदर काव्य है. इस काव्य के लिये मे क्या प्रशंसा करूं आपही देखकर स्वयं इसके प्रशंशक बन जायंगे इस ग्रंथका जरूर संग्रह करे.
इस ग्रंथके कर्ता जिनेश्वर सुरि है तब इस ग्रंथके विषयमे लिखनेकी जादा जरुरत नहीं. मुल किमत ३ रुपिया व भेट किमत १ रुपया
-: युक्ति प्रकाश :अगर आपको बौद्धमतसे वाकब होना हो और उनका खंडन देखनेकी इच्छा होतो सिर्फ एकही युक्तिप्रकाश ( मूल और भाषांतर सहित ) नामका ग्रंथ मंगवाकर देखे इस ग्रंथमे जैन धर्मकी बहोतही अच्छी प्रकारसे मंडन किया है और बौद्ध मतका खंडन किया है. कर्ता कवि पद्माबिजयजी गणि तृतीया आ. मुल किमत २ रु. भेट किमत १ रु.
विचित्र वस्तु ? ) खुष खबर ( अद्भुत चीज
खास कामरुप देशोपन्न वह असली सियालसिंगी जिसकी तारीफमे लोग यह कह करते हैं की-- " सियालसिंगी श्वेतवाजा क्या करेंगा रुठा राजा” जिसके हमने गहरे परिश्रमके साथ प्राप्त की है. इसको विधिपूर्वक मंत्रसे मंत्रित करके पास रखने चालोंकी सर्वेच्छाओंकी सिद्धी होती हैं वशी करणमेंभी यह अपने ढंगकी एक है, तथा इसके प्रभावसे राजसभा सन्मान, मुकदमोमें विजय प्राप्ति, भूत पिशाचादिकोंका उत्पात नष्ट, ३६० मूठ अपने शरीरपर नहीं आती कामरुप देशके लोक मंत्रितकर जांघको चीरकर बीचमे रख है. शत्रूभी वशमें होकर शरणमें आ जाता हैं. वशी करणमें मी यह सियालसींगी अपने ढंगर्क एक है न्योछावर रूपीया २॥
हाथाजोडी नामका एक वृक्षका फल जो देखनेमें साक्षात हातके अंगुलियोंसे वेष्टित है पारदर्शक है जिसकी किंमत प्रतिहात चार आना है. दो हाथसे दश हाथतकका मिलता है कमसेकम दो हाथका आता है ज्याहामें दश हाथतक जो बडेही परिश्रमसें प्राप्त हुवा है प्रकृतिकी जो वृक्षोमें ऐसे २ फल लगते है. यह वृक्ष कामरूप देशमें होता है. एक डबीमें मंत्रसे मंत्रित करके जिसके नामसे वह रखलो बस वह वश हो जायगा. दश हातका वहुत
जलदी काम करता है तरकीब साथमें भेजी जाती है. .. नोट:--हाथा जोडी ओर सियाल सिंगी इन प्रभावशाली वस्तुओने जनतामे बहुतही
धुम मचाई है इन वस्तुओंकी उपरा उपरी मांगणी आनेसे नयास्टॉक मंगवाना षडा शेकडं। प्रमाण पत्र आये है. ओर उनकी मुल कीमत से बहुतही कम किमत रखी है. आपभी इन वस्तुओंका जरूर उपयोग करे.
Aho I Shrutgyanam
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
वळी अहिं बीजी रीते पण १२-८ अटले २०, ४-१६ अटले २०, १७-३ अटले २०, ९.-११ ओटले २०, अथवा १९-१ अटले २०, तथा ७-१३ अटले २०, तथा दशमां शून्य होवाथी अक न्यून करतां९थाय ते ९-११ अटले २०, तथा पांचमाथी अक बाद कर्ये ४, अने छ मांथी अक बाद कर्ये ५ आवे, जेथी [५+४=९] गणी ९-१०-१ अटले २०, तथा दशना स्थाने [ शून्य होवाथी अक बाद करतां नव गणीने ५-६-९ ओटले २०, अ प्रमाणे बे बे अंकस्थान मेळवीने गणाती बीजा प्रकारनी २० नी गणत्रीओ पण थाय छे ते यथा योग्य जाणवी. गंभीर अर्थना विषयवाळी होवाथी गंगाप्रवाह ग्रंथमां कहेला आ वीसना यंत्रमा ओ प्रमाणेज गणत्री गणवी.
राजन्महेभै ८ निधिभि ९ स्त्रिलोक्यां । राज्यंभुजाभ्यां २ लभतेश्व ७ चकैः ॥ शिवं ११ दिशा १० माब्धि ४ जयारसढयां ।
६-५ नरोत्रयंत्राद्विहरजिनानां ॥ अर्थः-विराजता अवा महान् हस्ति ओ वडे [ अहिं हस्ति अटले यंत्रपक्षे ८ वडे ] तथा निधि वडे (९ वडे ) त्रण=३ लोकने विष भुजाओ वडे [ २ वडे ] अने अश्व [ अटले ७ ना] समूहवडे शिव-११ दिशा-१० अने अब्धि-४ ना विजयवाळु रस-६ सहित अथवा रस-५ सहित अवा राज्यने वीसविहरमान जिनेश्वरोना आ विंशति यंत्रथी अहिं-आलोकमां मनुष्य प्राप्त करे छे. [ अर्थात् ८-९-३ । २-७-११। अने १०-४-६ अथवा ५ अत्रण पंक्तिगत अंकस्थानो रूप वीस विहरमानना विंशति यंत्र वडे मनुष्य आ लोकमां राज्य प्राप्त करे छे.]
इति यंत्रे सर्वत्र एकक लेखने योजना ज्ञेया ॥ - अ प्रमाणे यंत्रमा सर्वत्र १ नो अंक स्थापवाथी ओ विंशति यंत्रनी योजना जाणवी.
Aho ! Shrutgyanam
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
६६
आमे जुम्मा मस्जीदके प्रवेश करते जमना हाथके दर्गापर
२
१
६
३
१०
७
१
३
*
९
८
२
७
८
६
१०
४
९
१०
॥ श्री अर्जुनपताका ॥
३
६
४
९
७
१०
४
९
१० १
Ja
३
७
८
२
Aho! Shrutgyanam
७
९
४
७
१०
२
८
१०
W
१
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
७
८३ २०१२
८११२७१३२
१
१०
८
१०
२
४
॥ श्री अर्जुनपताका ॥
७
श्री शीतलनाथजी का मंदिर सुरत
२ ९
६
८
४
३
m
S
१
४
२
६
८
Jo
४
6 ू
५
१
6
Aho! Shrutgyanam
,
९
९
poly
२ १०
५
४
९
७
८
सिध्यचक
५
६
५
बगदाद शरीफ महबुब मियाके रोजेका है.
९
३
६७
४
६
१
८
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ भीअर्जुनपताका ॥
कचितस्थानद्वैतात् क्वचिदपिच कोष्टत्रितयतः । समस्ताव्यस्ताद्वा क्वचिदधिकतो वोन करणात् ।। अभूत संख्या विंशत्यत्पनुगममयी विंशतिमिता।
ततस्तस्याः पद्मोदितमपिचयंत्रं विजयतात् ॥१॥ अर्थ- प्रमाणे कोई वखत के स्थानथी (बे गृहोमां रहेला बे अंकस्थानोथी, ) कोई वखत व्रण गृहमा रहेला त्रण अंकस्थानोथी, कोई वखत संपूर्ण अंकस्थानोथी, कोई वखत व्यस्त (अपूर्ण) अकस्थानोथी कोई वखत ओ आदि अधिक करीने, अने कोई वक्त छ आदि न्यून करी पण मेळवतां विंशति यंत्रने अनुसरनारी २० नी संख्या प्राप्त थाय छे, ते कारणथी ते विंशति संख्यानो पद्मावती देवी कहेलो यंत्र पण विजयवंत वर्ते छे ॥ १ ॥
वाचकैर्मेघविजयै- विंशत्यंत्रसुसूत्रितम् ॥
श्री वीरपार्श्वयत्पद्मा-नुभावादस्त सिद्धिदम् ॥ २॥ अर्थ:- प्रमाणे श्री वीरप्रभु अने पार्श्वप्रभुना तथा पद्मावती देवीना प्रभावथी श्रीमेघविजयजी उपाध्याये जे आ विंशति यंत्रनी सूत्रणा [ रचना] रची ते विंशति यंत्र सर्व सिध्धिने आपनारो थाओ ॥२॥ इतिश्री पद्मावती स्तवन कथित विंशति यंत्र प्रतिष्ठा ॥ श्रीरस्त
Aho! Shrutgyanam
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ||
॥ विंशतियंत्र प्रतिष्ठा ॥
अ प्रमाणे पद्मावती देवी ना स्तोत्रमां कहेला विंशति यंत्रनी प्रतिष्ठा [ अंक स्थापना अथवा अंक गणत्री ] समाप्त थई.
॥ अथ शुद्रेोत्तमा अष्टमी गतिः ॥ विंशतियंत्रस्य ॥ अधि४त्रि ३ सिद्धि ८ नव ९ वाण ५ कु१दृग् २नमां ७६ । प्यंकं क्रमेण विलिखेत्खलु शुद्र लक्ष्म्यै ॥ एषैव यावनिक यंत्रकृताप्रतिष्ठा । स्यादष्टमी विजययंत्र वरेविशिष्टा ॥ १ ॥
अर्थ :- अब्धि = ४, त्रि - ३, सिद्धि-८, नव - ९, बाण =५, कु= १, हग्= २, नग=७, अंग=६, ओ [ ४-३-८-९-५-१-२-७-६ नंबरवाळा ] कोठाओना क्रमधी २ आदि अंक निश्चय शुद्रनी लक्ष्मीने अर्थे लेखवा, अने ओज क्रमवाळी यवनना विंशति यंत्रनी स्थापना पण करीओ तो ते आ आठमी गति आ श्रेष्ठ विजय यंत्रमां अति उत्तम कहेली छे. (शुद्रोने माटे अति उत्तम छे. ) ॥ १ ॥
अत्रापि विंशतिमिता ननु योजनाः स्युस्तामुग्धबोधविधये परिशीलनीया ॥
रुद्रा ११ रसा ६ स्त्रय ३ इति प्रथमाकु १ भूपा १६ । रामा ३ पराकु १ रस ६ विश्व १३ पदैस्तृतीया ॥ २ ॥
२
१०
९
७
३
६९
११
५
६
१ आ शुद्रोचम विंशति यंत्रमां पण यथास्थाने १-१ ना अंक
स्थापतां यवननो विंशतियंत्र बने छे.
Aho! Shrutgyanam
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ||
अर्थः- आठमी गतिवाळा यंत्रमां पण वीसनी योजना [ गणत्री ] जे रीते थाय छे, ते रीति मुग्ध जनना बोधने अर्थे कहेवा योग्य छे, त्यां प्रथम ११-६-३ अ प्रथम रीति, त्यारबाद कु = १, भूप = १६, अने राम = ३ ओ रीते १-१६-३ नी बीजी रीति, त्यारबाद कु = १, रस = ६ अने विश्व = १३ ओ री १-६-१३ अ बीजी रीति जाणवी. (ओ त्रणे रीते २० थाय छे.) ॥२॥
७०
अर्का १२ भू० वसुभिः ८ पक्ष २दशे १० भै ८ र्भू १ कु १ धृत्यतैः १८ ॥ भू १ शैल ७ भू १ कृतें ४ नं. १ गै ६-रिंदु १ शक्र १४ रसैः ६ पुनः ॥ ३ ॥
अर्थः तथा १२-०-८ ओटले २० ओ चोथी रीति, २-१०-८ ओटले २० अ पांचमी रीति, १-१-१८ * ओटले २० ओ छट्टी रीति, [ अत्रण रीति, १२-१०-१८ नी बीजी पंक्तिमां थाय छे. ] तथा [ १७-१४ - नी बीजी पंक्तिमां] १-७-१-४--१- अटले २० ओ सातमी रीति, १४-६ ओटले २० ओ आठमी रीति ॥ ३ ॥
भू १ सिंधु ४ दिवस : १५ पंक्ता - वायतत्वेनवाप्यमू : ॥ उद्भत्वेोशव ११दृक् २ शैले७-रेका १६१२ मुनि ७ भिस्तथा ॥४॥
अर्थ :- तथा १-४-१५ ओटले २० अ नवमी रीति, अ प्रमाणे आयत [ आडी - दीर्घ ] पंक्तिओमां से नव रीतिओ २० थाय छे. हवे उर्ध्व पंक्तिनी रीते (११-१२-१७ नी पहिली पंक्तिमा ) ११-२- ७ ओटले २० ओ पहेली रीति, अने ९-१२-७ ओटले २० ओ बीजी रीति ॥ ४ ॥
१
१४
१९
१५
११ १६ १३
१०
ओ चालु गणाती रितीओ आ यंत्रमाथी गणवी.
१६
* कुटत्युतैः अ पदमां कु= १ ते धृति - १८ उतै ः- सहित ओवो अर्थ छे जेथी भू कु धृत्युतैः ओटले १-१-१८.
१८
१३
२ अहिं ६ अने ५ नी सदृशता गणने २० नो अंक गणवो.
Aho! Shrutgyanam
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
भूमी १ दु १ धृति १९ भिश्वात्र-सावात्सप्तकेऽष्टतः ॥ यद्वैककत्रयेभेद त्वष्टासौ १७ परिपूर्यते ॥ ५॥
अर्थ:-तथा १-१-१८ ओटले २० ओ त्रीजी रीति. अहिं १७ ने बदले १८ गण्या ते ७ अने ८ नी सहशता विचारीने गण्या छे. अथवा तो ओ पंक्तिमा १ अंकना त्रण भेद [ अटले त्रण अकडा ने सत्तर साथे परिपूर्ण करवा, अटले १-१-१-१७ अटले २० ओम पण गणवा. ॥५॥
कला १६ भू • वार्धि ४ भिश्वांग ६दश १० सिंधु ४ निमीलनैः ॥ षटू ६ व्योम ० मनुभि १४ विश्व १३
भू १ म्यंगै ६ ५ १ धृती १८ दु १ भिः ॥ ६ ॥ अर्थः-तथा (१६-१०-१४ ओ बीजी उर्ध्व पंक्तिमां ) १६-०-४ ओटले २० ओ चोथी रीति, ६-१०-४ अटले २० ओ पांचमी रीति, अने ६.०-१४ ओ छट्टी रीति २० गणवा. [ पुनः १३-१८-१६ ओ बीजी उर्ध्व पंक्तिमा ] १३-१-६ अटले २० ओ सातमी रीति, तथा १-१८-१ अटले २० ओ आठमी रीति ॥ ६॥ भू १ राम ३ भू १ दिनै १५ स्त्रे ३ क १-कला१६भिर्वाथ कोणके।। त्रि ३ दशां १० गै ७ रेक १ दश १०-नवभि ९ श्चेहते नव ॥७॥
षडून पंचदशतः-शेषे नवयतोमताः॥
यद्वैकोना षट्र ६ च पंचै-कोनाः पंच ५ चतुर्मिताः ४॥८॥ अर्थः-तथा १-३-१-१५ अटले २० ओ नवमी रीति. अथवा ३-१-१६ अटले २० ओ पण नवमी रीति छे. हवे विदिशिनी [१३-१०-१७ नी] पंक्तिमां ३-१०-७ अटले २० ओ पहेली रीति अने [ ११-१०-१९ नी पंक्तिमा ] १-१०-९ ओटले २० ओ बीजी रीति. अहिं ९ गण्या ते पंदरमांथी छ न्यून
Aho I Shrutgyanam
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ॥
करतां ९ आवे ते गणवा. अथवा अक न्यून छ ओटले ५ अने अक न्यून पांच अटले ४ प्रमाणनो अंक आवो, ॥ ७ ॥ ८ ॥
७२
योगे चतुर्णा पंचानां - नववागो ९ व्ज १ धारणात् ॥ एवं विंशतयोविंश - प्रमाणाइह जज्ञिरे ॥ ९ ॥.
अर्थ :- ओ रीते पण ४ अने ५ ना योगे ९ नो अंक जाणवो. ते साधे कनो अंक स्थापवाथी १९ थाय, ओ रीते वीस प्रकारनी वीसनी गणत्री अहिं थई ॥ ९ ॥
·
देव्या पद्मावत्या भगवत्या स्वप्नकथित यंत्रस्य ॥
संवादार्थं विवृतं वाचक मेघादिविजयेन ॥ १० ॥
अर्थः- भगवती पद्मावती देवीओ स्वानमां कहेला आ विंशति यंत्रना संवादने अर्थे [ गणिती रीति प्रगट करवाने अर्थे ] श्रीमेघविजयजी उपाध्याये आ यत्रनुं विवरण कर्यु. ॥ १० ॥
भवंति नानायंत्राणां गतय स्तेन विंशतेः ॥
यंत्रे शठकृताक्षेप विक्षेपायोद्यमोप्यसौ ॥ ११ ॥
अर्थ:- वळी विंशति यंत्रथी वीजा पण अनेक प्रकारना यंत्रोनी गतिओ [ रीतिओ ] प्राप्त थाय छे. ते कारणथी, तेमज आ विंशति यंत्रमां मूर्खज नोवडे करता आक्षेपोने दूर करवा माटे पण मारो आ उद्यम छे ओम जाणवुं ॥ ११ ॥
इति विजययंत्राष्टम गत्यायवनमत विंशति यंत्रप्रतिष्ठा ॥
अ प्रमाणे विजययंत्रनी आठमी गतिवडे यवनना मते विंशति यंत्रनी स्थापना दर्शावी. ॥ इति. ॥
Aho! Shrutgyanam
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
॥ अथ ग्रहोपरिशकुनम् ॥ आइच्चेनथिलाहो । सोमे रिद्धीय मंगलेमरणम् ॥
बुध गुरु सुक्के लाहो । सनिराहूरोरवं मरणम् ॥ १॥ अर्थ:-विंशति यंत्रमा सूर्य होय तो लाभ न थाय, चंद्र होय तो ऋद्धि प्राप्त थाय, मंगल होय तो मरण प्राप्त थाय, बुध गुरु शुक ओ त्रण होय तो लाभ थाय, अने शनि तथा राहू होय तो रौरव [ भयंकर ] मरण थाय ॥१॥
बुधे चंद्रोतरे मार्गे-समीपे गुरुशुक्रयोः ॥
भौमे रखौ तथा दूरे । आपदाहु शनैश्चरे ॥२॥ अर्थ:-बुध अने चंद्र होय तो अतरे- समुद्रमा प्रयाण थाय, गुरु अने शुक्र समीप होय तो मार्गमां प्रयाण थाय, मंगळ अने सूर्य होय तो दूर देशमां गमन थाय, अने राहु तथा शनि होय तो आपदा प्राप्त थाय.॥२॥
आदित्ये दृष्टि दोषःस्यात् । सौमे शरीरसंभवः ॥ भौमेच डाकिनीदोषः । गोत्रदेव्याबुधेपुनः ॥३॥ अर्थ:-पुनः सूर्य होयतो द्रष्टि दोष थाय, चंद्रहोय तो शरीरसंबंधि दोष प्राप्त थाय, मंगल होयतो डाकिनी दोषथाय, अने बुध होयतो गोत्र देवीनो दोष प्राप्त थाय ॥ ३॥
गुरौचक्षेत्रपालस्य । शुक्रेचजलमातरः॥
शनैश्चरे भूतदोषः । पितृदोषश्चराहुजः ॥४॥ अर्थः-गुरु होयतो क्षेत्रपालनो दोष प्राप्त थाय, शुक्र होय तो जलदेवी नो दोष गणाय, शनिहोयतो भूतदोष, अने राहुथी पितृदोष प्राप्त थाय छे॥४॥
॥ इति ग्रहोपरिशकुनम् ॥
Aho ! Shrutgyanam
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ।।
२
२२
1८
१०
०
१४
-
-
१३ | १६ । ११
११
१२
ब्राह्मणे उत्तम
क्षत्रिये उत्तम
वैश्ये उत्तम
| ماه ای ما
१६ । १० । १४
१८ । १० । १
१३
१५ १९
शुद्रे उत्तम
ब्राह्मणे मध्यम
क्षत्रिये मध्यम
| १० | १६
१.
। १२
११ | १६ शुद्रे मध्यम
वैश्ये मध्यम
अथकेचिदिदं यंत्रं । विंशतेर्गतिभेदतः ॥
प्राहुः श्रीवाहुबल्याद्या-मुनयोनयकोविदाः ॥ १॥ अर्थ:-हवे नय ना ज्ञानीओ अवा बाहुबली आदि केटलाक मुनीओ आ विंशति यंत्रने गतिभेदथी (बीजी कोई जूदीज गणत्रीथी ) कहे छे. ॥१॥
युक्तं तदुक्तमास्थाप्य । तदत्रैवप्रपंच्यते ॥ .. यतः स्यात्सुदृशांलक्ष्मी- नानामविनश्वरा ॥२॥
Aho I Shrutgyanam
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
७५
अर्थ:-ते पण तेमनु कहेवू युक्त छे, माटे तेमना कहेवा प्रमाणे ते गतिभेदी पण विंशति यंत्रने हुं विस्तारपूर्वक कहुं छु के जेथी साम्यग्दृष्टी अवा जैनोने अविनश्वर अवी मोक्ष लक्ष्मी प्राप्त थाय छे. ॥२॥
वांछात्रिभक्त फलपंचम् ५ वन्हि ३ षट्क ६आद्या १ ष्ट ८ कोशगतिरत्रसुधांशुवृध्या ।। रूपोनितंगुण ३ फलं मुनि ७ वेद ४ नंद ९
नेत्रे २ षुतल्लिखिततो नवकोष्टयंत्रम् ॥३॥ अर्थः-इष्ट राशिने त्रणो भागतां जे जवाब आवे ते अंकने पंचम अटले पंचमा गृहमां [ मध्यगृहमां] स्थापवो, अने त्यारबाद जीजा छहा पहेला अने आठमा गृहमां अनुक्रमे अकेक वृद्धिथी अंक स्थापतां जवू, अने अने सातमा चोथा नवमा अने बीजा ओ चार गृहोमां अनुक्रमे [ मध्यस्थापित अंकथी ] ओकेक न्यून करवाथी जे त्रण जवाब अंकथी आवे ते अनुकमे स्थापवा अने चोथो जवाब अंकथी न आवे तो ० शून्य स्थापवी ओ प्रमाणे नव कोठानो यंत्र लखवो. ॥३॥
षोडशादिके विशेषः परन्तु १६ आदिना यंत्रमा जे विशेषता छे ते दर्शावाय छे.इष्टराशेस्तृतीयोंशः । पंचोनः ५ स्याद्वितीयके ॥
रूपा १ धिकोऽश्वे ७ षष्टे ६ च । क्रमाप्तादेकवर्धनम् ॥ ४॥ अर्थः-इष्ट राशिना श्रीजा भागमांथी पांच बाद करतां जे आवे ते बीजा कोठामा स्थापवो त्यारवाद सातमा कोठामा [ बीजा कोठाना अंकथी ) १ अधिक स्थापवो, तेमज छट्ठा कोठामां पण अनुक्रमे प्राप्त थयेला अंकी [ सातमा कोठाना अंकथी ] १ अधिक अंक स्थापवो. ॥ ४ ॥ त्रिभागेचैकवृद्धौस्या-द्रयेऽधिक त्रयाधिकः ॥ क्रमान्मध्यतथेशाने । कौवेल्सद्वयाधिकः ॥ ५॥
Aho I Shrutgyanam
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ||
अर्थ: अक वृद्धिवाको त्रिभाग होय अथवा तो वे वृद्धिवाको त्रिभाग होय तो ते अनुक्रमी मध्य नां तथा इशान कोणमां बे अधिक सहित अंक स्थापवो. ॥ ५ ॥
७६
क्रमेणौचवारुण्या- मंकवृद्धिर्विधीयते ॥ एवंयथेष्टयंत्राणि । जायंतेनवकोशके ॥ ६ ॥
अर्थः-- त्यारबाद अनुक्रमे अग्निकोणनां अने पश्चिम दिशामां अंकवृद्धि करवी, अ प्रमाणे नव कोठाओमां इष्टराशिवाळो कोईपण यंत्र बने छे ॥६ अत्राप्येकाधिकोमत्वे । स्वत्वात्पं वपडंकयोः ॥
समाधानं नशंका | सारूप्याद्यावनेमते ॥ ७ ॥
अर्थ:-अहिं पण ओक अधिक अथवा ओक न्यून अंकथी यंत्र बेसतो होय तो पांच अने छ ना अंकमां सरखापगुं गगीने समाधान करवुं [ ओटले गणित बराबर मेळवj ] अने से बाबतमां शंका न करवी, कारण के यवनोना मतमां [पण ] पांच अने छ नुं सरखापणुं स्पष्ट रीते कहे लुंज छे.
॥ ७ ॥
७
२
३
६
“
१
0 ५
४
८
१२
0
.
५
१०
| 9
१५
९
२
'४'
८
२
९
·
४
४
९
१३
0
३ ५
११
१६
५
७
१
و
८
१
Aho! Shrutgyanam
८
२
४
६
८
२
G ६
५
९
૧૪
१
१०
१६
९
३
४
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________
IN MARVATA II
CS
12
9
931
$ 131
圖圖圖圖圖
३२
11:
i33lc
Aho I Shrutgyanam
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ॥
अथाष्टें ८ दु १ षड् ६ वन्हि ३ वाणा ५ द्रि ७ वार्षि ४गृह ९ द्वी २ तिरीतिर्विशामुत्तमासौ ॥ तयास्थापते विंशतेर्यत्रमत्र । यथादेविपद्मावती संस्तवादौ ॥ १ ॥
७८
अर्थः- हवे आठमुं पहेलुं छ्टुं बीजं पांचमं सातमुं चोथुं नवसुं अने बीजुं अ अनुक्रमधी नव गृहमां [ कोठाओमां ] अंकेस्थापना करवाधी अ विंशति यंत्र वैश्याने माटे अति उत्तम कह्यो छे, अने ते जेवी रीते पद्मावती देवीना स्तोत्रादिकमां विंशतिनो यंत्र [ वैश्योमाटे ] दर्शाव्यो छे तेवी रीते अहिं पण ते यंत्र स्थापवो. ॥ १ ॥ ते आ प्रमाणे
6 ू
९ ४
५ ३
१
१५
३ ११
वारुणी ८ श १ यमा ६ ग्न्या ३ शामध्य ५ वायु ७ तरा ४ दिशि ॥ पलाद ९ शक्र दिक्कोशैः । स्यात्पंचदशयंत्रकं ॥ २॥
७
२
Aho! Shrutgyanam
५
४
१०
and
१ ओ कोठाओमा अनुक्रमे १-२-३-४-५-६-७-८-९ अंको स्थापन करवाथी १५ नो यंत्र बने छे, अने २-३-४-६ - ७-८- ९-१०-११ स्थापवाथी २० नो यंत्र बने छे.
२ अ पंदरना यंत्रमां विचारीओ तो श्लोकमा जे गृहोनो क्रम ८-१-६-३-५-७-४-९अज कोठाओना नंबर प्रमाणेनाज अंक पश्चानु पूर्वीओ उलटा क्रमे आवेला छे.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
10.
अर्थ:-अहिं आठमा पहेला छट्टा श्रीजा पांचमा सातमा चोथा नवमा अने वीजा ओ गृहोमां अनुक्रमे [१-२-३-४-५-६-७-८-९] अंको स्थापवाथी १५ ना अंकवाळो यंत्र बने छे. ॥२॥
यंत्रे पंचदशानांत न्मध्ये पंचकलेखनं ॥
अष्टादशानांयंत्रांतः । ततः षटः प्रतिष्ठितः ॥ ३॥ अर्थ:-ते कारणथी १५ ना यंत्रमा मध्यकोठामा ५ नो अंक लखवो, अने तेथी [ अथवा त्यारवाद ] १८ ना यंत्रमा मध्यकोठामा ६ नो अंक लखाय छे ॥३॥
एक विंशतियंत्रस्य । मध्यसप्तक एवतत् ॥
अंकास्तत्रैकादशांतः। द्वादशान्तः मृषाततः ॥४॥ अर्थः-अने ते कारणथी २१ ना यंत्रमा मध्यकोठामां७ नोज अंक स्थपाय छे, अने त्यारवाद अंकस्थापना [त्रणथी ] ११ ना अंक सुधीनीज स्थपाय छे, परन्तु जेओ १२ ना अंक सुधीनी स्थापना कहेछे ते मृषा-मिथ्या छे ॥४॥
विंशते त्रिभिभांग-स्तेनाष्टदशयंत्रवत् ॥
सिद्धिकोशेद्विकंदत्वा-यंत्रमार्गसमाश्रयेत् ॥ ५॥ अर्थ:-वळी २० ना अंकनो बीजो भाग थतो नथी [कारणके शेष वधे छे, ] माटे १८ ना यंत्रवत् आठमा कोठामा २ नो अंक स्थापीने त्यारवाद यंत्रना मार्गनी (यंत्र गतिनो) आश्रय करी अंक स्थापतां जर्बु ॥५॥
चंद्रकोशेत्रिकः षष्टे । कोशेपि चतुरोधरेत् ॥
षटू पंचवाग्निकोशस्था । ऐक्यान्मध्येतुसप्तकः ॥ ६॥ अर्थः-[ ते यंत्र मार्गनो आश्रय आ प्रमाणे-] पहेला कोठामा ३ स्थापवा, छटा कोठामा ४ स्थापवा, अग्निकोणमा रहेला कोठामा ५
Aho I Shrutgyanam
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ॥
अथवा ६ अ बन्ने अंक सदृश गणीने स्थापवा, अने मध्य कोठामां ७ स्थापवा ॥ ६ ॥
८०
अर्थ :- वायुकोणमां ८, उत्तरमां ९, नवमा कोठामां १०, अने बीजा कोठामा ११ स्थापना, अ प्रमाणे विंशति यंत्र [ वैश्योमाटे |थयो ॥ ७ ॥
अर्थ:- जो २१ यंत्रमां पण त्रणथी अगिआर सुधीनाज नव अंक स्थापना आवेछे, ते तो विंशति यंत्रमां तो बारसुधीना अंके आवेज केवी रीते 2 [ कारणके २१ थी तो २० नो यंत्र १ न्यून अंकवाळो छे. ] ॥ ८ ॥
ततः पंचदशादियंत्राणि
२
वायावष्टनवोदीच्यं । निधौदशद्वितीयके ॥
1
कोशे एकादशस्थाप्या । एतद्यत्रहिं विंशते ॥ ७ ॥
४ १० १
९
V
यद्येक विंशयंत्रेपि । आदिरेकादशांतकः ॥ अंकन्यासो विंशतेस्तत् । यंत्रेके द्वादशांतता ॥ ८ ॥
७
५
૪
می
१५
2
१०
५
१७
१
८
६
५
८
२
७ ५
९
८
७
१
३ १०
१५
४
२
१८
८
5
६ ४
९
Aho! Shrutgyanam
८
३
९
ረ
१० ४
५
१
१६
११
६
१९
९
५
४
१०
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
-
२० वैश्योत्तमा
ब्राह्मणोत्तम २० * ३-११-५ इत्यादि विंशति यंत्र वैश्यमा उत्तम छे.
१७
४०
शुद्रोत्तम
आ पद्मावती यंत्र छे.
सप्तको विशतेयंत्रे । मध्यभागे प्रतिष्टितः॥ तत्षोडशनवस्थाने । दशस्थानेश्वयुग ७ दश ॥ ९॥ एकादशककोशस्था । अष्टादशततोधृताः॥
सप्तवृध्यैतिकोशानां । त्रयंयंत्रेऽत्र सुत्रितम् ॥१०॥ अर्थः-विंशति यंत्रमा ७ नो अंक मध्यभागमा रहेलो छे, तेथी नवना स्थाने १६ अने दशना स्थाने १७, अने कोठामा अगिआर आवेला होय तो तेने स्थाने १८ स्थापवा, ओ प्रमाणे आ यंत्रमा ऋण कोठा सात सातनी वृध्धि स्थापवा कह्या छे. ॥९॥१०॥
१ पूर्वे कहेवायला विंशति यंत्रमा जे ७ आदि अंको स्थाप्या छे, ते अंकोने स्थाने अटले ते अंकोने बदले कहेवाता अंको स्थापवा, परंतु " ते अंक जे कोठामां आव्यो छे ते कोठामां" अग नहीं,
Aho ! Shrutgyanam
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
सप्ताधैनत्रिकेणापि । योजने स्थानकत्रयी ॥
सप्तस्थानेदशन्यासा-देकादशतदष्टके ॥ ११ ॥ अर्थः-तथा सातनुं अर्ध त्रण [साडा त्रण तो पण पूर्ण अंकनी आपेक्षा त्रण ] छे, ते त्रणनी योजना पण व्रण स्थानोमां-त्रण कोठामां करवी. जेथी सातना स्थाने १० स्थापवा, अने आठना स्थाने ११ स्थापवा.॥११॥
वाणषट्र पदेन्यस्ते । नवकेशेषमप्यतः ॥
द्वित्रिचारुचतुषानां । स्थानेप्यंकास्तएवहि ॥ १२॥ अर्थः-तथा पांच अथवा छ ना स्थाने ९ स्थापवा, अने बे त्रण तथा मनोहर अंक जे चार त्रण अंक ना स्थाने तो अना अज अंक रहेवा देवा. ॥ १२ ॥
सर्वत्रप्येककोधार्यः । परमेश्वरवाचकः ॥
इतिपद्मावती यंत्रे । नवकोशाइमेऽभवन् ॥ १३॥ अर्थः-वळी जे सर्व कोठाओमां परमेश्वरना अर्थवाळो १ नो अंक स्थापन करवो, अ प्रमाणे पद्मावती यंत्रमा [ पद्मावती देवांना वीसवा चालीसना यंत्रमा ] नव कोठा थया.॥ १३ ॥
मध्यात्सप्ताष्टचंद्रांगे-षे काधिक्यंचतुष्टये ॥ कोणांटकरभुजररामे ३ षु । पुनरेकाधिकःक्रमः ॥ १४ ॥
२ अ पद्मावती यंत्रनी स्थापना आ प्रमाणे | १६ | १०
Aho ! Shrutgyanam
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
अर्थ:-[ उपर कहेली अंकस्थापना आ प्रमाणे-] सातमो आठमो पहेलो अने छट्टो क्रमवाळा चार कोठाओमां मध्य अंकथी अनुक्रमे ओकेकनी वृध्धिजे अंक स्थापना करवी (१०-११-१२-१३ अंको स्थापवा,) अने त्यारबाद चोथा नवमा बीजा अने वीजा ओ चार कोठाओमां पण त्यांथी आगळ [ १३ थी आगळ ] अकेक अधिक वृध्धि अंको स्थापवा [ अर्थात् १४-१५-१६-१७ अंको स्थापवा. ॥ १४ ॥
आद्यात्रयेऽधिकेतुर्यः । षष्टात्रयधिकनिधिः ॥
मध्यात्रयेधिकेप्याद्यः । इत्थंकोशात्रयाधिकाः ॥ १५॥ अर्थ:-ओ प्रमाणे अंक स्थापना करवाथी पाहिला कोठामा जे अंक आव्यो छे, तेथी त्रण अधिक वृध्धिवाळी अंक चोथा कोठामां आवे छे, अने छट्ठा कोठाना अंकथी त्रण अधिक नवमा कोठानो अंक आवे छे, मध्य कोठाना अंकथीत्रण अधिक पहेला कोठानो अंक आवे छे, ओ प्रमाणे व्रण कोठा त्रण त्रण अधिक अंकवाळा छे. ॥ १५॥
आद्यात्पंचाधिकाःविष्टा-मुने ७ पंचाधिकाःकृते ४ ॥
सिद्धे ८ पंचाधिकानंदे ९ इतिपंचाधिकात्रयी ॥ १६ ॥ अर्थः-तथा पहेला कोठाना अंकथी पांच अधिक अंक बीजा कोठामा रह्यो छे, अने सातमा कोठाना अंकथी पांच अधिक अंक चोथा कोठामा आवे छे, अने आठमांथी पांच अधिक अंक नवमा कोठामां आवे छे, ओ प्रमाणे व्रण कोठाओ पांच पांच अधिक अंकवाळा छे. ॥ १६ ॥
भूविश्वांकाआद्यकोशे । तदधःक्षणचंद्रभाकू ॥ __तदधश्चंद्रपृथिवी-त्यकैःकोशत्रयीभृता ॥ १७॥ अर्थः त्यां पहेला कोठामां भू-१ अने विश्व=३ अटले १३ नो अंक स्थपाय
१ पंचदशयंत्रात् २० यंत्रे पंचाधिकत्वात् . * आद्यात् अटले पंदरना यंत्रथी-इतिटिप्पनिकायां.
Aho ! Shrutgyanam
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________
|| श्री अर्जुनपताका ||
छे, अने तेनी नीचे क्षण - ६ अने चंद्र = १ ओटले १६ नो स्थपाय छे, तेनी नीचे चंद्र = १ पृथ्वी = १ ओटले ११ नो अंक स्थपाय छे, ओ प्रमाणे त्रण जाताना अंक स्थानो वडे [ १३-१६-१७ वडे ] त्रण कोठा ( पहेली अधः पंक्ति ऋण कोठा ) भरायला - स्थपायला छे. ॥ १७ ॥
८४
युग्मैकधरणंसिद्धौ । व्यस्ताःसंख्याक्रमात्परे ॥ एकादशेभ्यः परतो । यथायुग्मैकमाहितम् ॥ १८ ॥
अर्थ:- तथा [ सिध्धमां = ] आठमा कोठामां युग्मैक ओटले १२ नो अंक स्थापवो, त्यारबाद आगळ आगळना [ वामावर्तना ] क्रमथी अकेक बुद्धिवाळा अंको स्थापवा. जेम ११ पछी ओक अधिक १२ नो अंक स्थाप्यो [ संबंध अग्रगाथामां ] ॥ १८ ॥
तथा षोडशतोवृद्धौ । निधौसप्तदशस्थिताः ॥ पूर्वे षोडशतोभूमी- विश्वांकस्यात्तदुत्तराः ॥ १९ ॥
अर्थः- तेम १६ थी ओक अधिक १७ नो अंक निधिमां ओटले नवमह कोठामां स्थापवो. तथा १६ थी पूर्वे १३ नो अंक छे, तेथी ते तेरना अंक थी ओक अधिक अंक [ संबंध अग्र गाथामां ] ॥ १९ ॥
चंद्राभोनिधयः१४षष्ट-स्थानस्थाःर वे निधेः ९ पदात् ॥ पूर्व पूर्वीकवृद्धत्वा दधोपिचंद्रवार्धयः ॥ २० ॥
अर्थः- चंद्रां भोनिधि - १४ थाय ते नवमा कोठाथी उपरना छट्टा कोठामां स्थापवो. वळी पूर्व पूर्वना [ १६ आदि ] अंकोथी ओकेक अधिक वृद्धिवाळा [ १७ आदि ] अंको होवाथी जेम छट्टा कोठामां चंद्रवाधि भेटले १४ नो अंक आव्यो छे, तेम छट्टाथी नीचेना नवमा कोठामां पण १७ नो अंक छे ने पण चंद्रवर्धिसंज्ञा वाळोज आवेलो छे. ॥ २० ॥ [ तेनुं कारण कहेवाय छे | तत्रांभोनिधिशद्वेन । सप्तसंख्याक्रमान्मताः ॥ निबन्नंतियतः प्राच्याश्चतुरः सप्तवांबुधीन् ॥ २१ ॥
Aho! Shrutgyanam
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
अर्थः-अंभोनिधि अथवा वार्धि आदि जे समुद्रवाचक शब्द्वो ले, ते समुद्र बाचक शब्दोनी संज्ञा वडे सातनो अंक पण क्रमथी कहेला छे, जे कारणथी प्राचीन विद्वानो समुद्र शब्दथी ४ अथवानो अंक कहे छे. ॥२१॥
सूत्रमेकं यथाकार्य-द्वये प्राहुः प्रसाधनम् ॥
तथांभोनिधिशद्वोयं । कोशद्वितयसाधकः ॥ २२ ॥ अर्थ:-जेम अकज सूत्र बे कार्यमा साधन रूप कयुं छे, तेम आ समुद्रवाचक शब्द पण अहिं बे कोठाओना बे अंकनो १४-१७ नो साधक छे. ॥ २२॥
षष्टात्खेवाणवृध्या । स्यादक एकोनविंशते ॥
चतुर्दशांकेवाणोने । यद्वानवकलेखनम् ॥ २३ ॥ अर्थः-छटा कोठाथी उपर [छटा कोठाना १४ थी ] पांच अधिक अंकवाळो १९ नो अंक आवे छे, अथवा अज १४ मांथी पांच * न्यून करतां जे ९ नो अंक आवे छे, छटा कोठा उपर जीजा कोठामा लखवो. ॥ २३ ॥
चतुर्दशांकदग्रेपि । यद्वापंचदशांककः ॥
प्राप्तस्तमात् षडूनत्वे । लेख्याअग्नि पदेश्नव ॥ २४ ॥ अर्थ:-अथवा चौदनी आगळ पंदरनो अंक आवे छे, ते पंदरमाथी छ बाद करतां[ कोठानो छ नो अंक बाद करतां]९ प्राप्त थाय छे, माटे पण पण ब्रीजा कोठामा ९ अंक लखवो. ॥२४॥
षड़नत्वेमनो१४रंके । वसव ८ स्तिथिसंमिते १५॥
पंचोनत्वेदिशोमध्ये१० । षड्वसून्दिक्चसूत्रितं ॥२५॥ २ वाणोनत्वे षट्सु एक शेषात् अग्रे नवाकात् * बाणोनत्वे षट्सु एक शषात् अग्रे नवांकान-कोठानो ६ नो अंक तेमांथी ५ बाद करतां १ आवे तेनी अग्रे, छठा कोठामा रहेला १४ अंकमांथी ५ बाद करतां ९ आवे ते स्थापता १९ नो अंक बीजी कोठामा स्थपाय.-इति टिप्पनिका भावार्थ.
Aho I Shrutgyanam
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
अर्थ:-मनु=१४ ना अंकमांथी [ छटा कोठाना १४ मांथी ] छ न्यून करतां वसु-८ आवे, अने [ १४ ने बदले अग्रांक ] १५ माथी पांच बाद करता दिशी-१० आवे, ते मध्यमां स्थापवो ओ प्रमागे ६-८-१० क्षेत्रण अंकनी सूत्रणा रचना दर्शावी छे. ॥ २५॥
यद्वाद्यतुर्यकोशस्थ-त्रिकषण्मेलनान्नव ॥
सिध्यंटक९कोशयोधर श्व७-योगादपियथानव ॥ २६ ॥ अर्थ:--अथवा पहेला अने चोथा कोठामा रहेला ३ अने ६ ने मेळवतां ९ थाय, अथवा आठमा अने नवमा कोठामांना २ तथा ७ अ [१२ मांना २ तथा १७ मांना ७ ओ बे ने मेळवतां पण जेम ९ थाय छे. ॥ २६ ॥
तथाषष्टपदस्थायि । चतु:केणक्रमागतः ॥
पंचकोयोज्यतेजातं । निश्चयान्नवधारणम् ॥ २७ ॥ अर्थ:-अथवा छटा कोठामा रहेला [ १४ मांना] ४ अंकनी पछी अनुक्रमे आवतो [अंकगणितना अनुक्रममा आवतो] ५ नो अंक, ते बे ने मेळवतां पण निश्चयथी ९ नुं अंकस्थापन त्रीजा कोठामां थाय छे. ॥ २७ ॥
नवकेपिचपंचाख्या । तस्यस्थानेतदासनात् ॥
यद्वामध्यस्थपंचाके । पूर्वाकमेलनानव ॥ २८॥ अर्थः-[ चार अने पांचनो अंक मेळववानुं कारण के ] नव कमां पण पांचवें नाम छे, (अर्थात् 'नव' कहेवाथी पांच नो अर्थ थाय छे,) कारण के पांचना स्थाने नवनो अंक पण [विंशति यंत्रमा जेम १५ वा १६ वा १९ अकज कोठामां आवे छे तेम ] आवे छे. माटे अथवा नवनी
१ पद्मावती स्तोत्रना आ ग्रंथमाज दर्शवेला पहेला मूळ काव्यमां वीजा चरणामां कहयुं छे.
Aho! Shrutgyanam
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
८७
संख्यामां पांचनो अंक सर्वथी मध्यमां आव्यो छे. माटे ते पांचना अंकमां पूर्वनो चारनो अंक मेळवतां पण ९ थाय छे. ॥ २८ ॥
षटपंचकयोरंतर्भावात्सर्वांकसंगृहः ॥ व्याख्यायांनवतत्साक्षात् । वाणषणनवसूत्रतः ॥ २९ ॥
अर्थः--अथवा सर्व अंकनो अटले नव अंकनो अंतर्भाव पांच अने छ बे अंकमां छे, ते कारणथी व्याख्यामां [आ विंशति यंत्रनी वृत्तिमा ] जे नवनो अंक छे ते ने साक्षात् ५-६-९ त्रणे अंकनी सूत्रणाथी [त्रणे अंक रचनामां सदृशपणाथी ] कह्यो छे. ॥ २९ ॥
वसवोऽष्टौ भुज२स्थाने । तेऽष्टदशसचद्रतः ॥ ... चंद्रांमोनिधिसूत्रस्य । चंद्र शब्दस्यसंगहात् ॥ ३०॥
अर्थः त्यां वलु अटले ८ नो अंक ते [भुजस्थाने=] बीजा कोठामा लखवो अने तेने चंद्र=१ सहित करतां १८ नो अंक थाय, कारणके चंद्रामोनिधि ओ सूत्रधी अहिं चंद्र=१ नुं ग्रहण [अनुवृत्तिथी ] ग्रहण करवानुं छे.॥३०॥
बाणवृद्धा जवेत्यर्थात् । षड्वृद्धा सवोथवा ॥
चतुर्दशपदे षष्टे । तेसप्तदशतोहिखे ॥ ३१ ॥ अर्थः-पांचनी वृद्धिथी [ आठमा कोठानो १२ मांनो २ नो अंक जेम] जव-७ थाय छे, अने छ नी वृद्धिथी ८ थाय छे, तेथी छटा कोठामा १४ ते सत्तरनी उपर रहेला के (६+६=१४ तथा ९+८-१७ प्रमाणे बने अंक १४ अने १७ ते पोताना कोठाथी आठ आठ अधिक छे. ) ॥ ३१ ॥
१ संख्यायां पंचको मध्यस्थः तस्मिन सर्वोका मिलति सर्व मुखस्थानमवर्णीमत्यादिवत्जेम सर्व अक्षरोमां अ वर्ण मुख्य छे, कारणके तेमां सर्व अक्षरोनो समावेश थाय छे, तेम सर्व ( नव ) अंकोमा ५ नो अंक मध्यस्थ छे, तेमां सर्व अंक मळे छे. २ पंचकात् पूर्वाकः ४ तेन मेलने नव-स्पष्टार्थ:
Aho! Shrutgyanam
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________
८4
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
वाण५षड् योगतेश्चेका-दशतत्संमुखेनव ॥
मध्य१०नवधिकं चाग्नौ । प्राच्यांवस्वधिकंततः ॥ ३२ ॥ अर्थः-तथा पांच अने छ मळीने ११ नो अंक जेम ( १६ मांना ६ वा ५ नी नीचे) सन्मुख रह्यो छे, तेम [ १४ ना] ४ अने ५ मळीने बनेलो ९ नो अंक पण १४ नी उपर १९ ना रूपमां सन्मुख रह्यो छे, अने विदिशिमाथी ११ नी पण सन्मुख रह्यो छे ॥ तथा मध्यगत १० थी ९ अधिक अवो १९ नो अंक अग्निकोणमां आव्यो छे, त्यारे ओज १० थी ८ अधिक १८ नो अंक पूर्व दिशामां आव्यो छे ते योग्यज छे ॥ ३२॥
पाठांतरे वाणरूप । वसुदिदिगीतीरणात् ॥
स्युःपंचदशतद्वाण-रूपाभ्यामिह रामश्गाः ॥ ३३ ॥ अर्थः-पाठान्तरथी ( अन्य ग्रंथना पाठमां) बाण रूपा वसु दिग् दिर से प्रमाणे कहेवाथी ते बाण-५ रूप-१ मळीने १५ थाय छे ते त्रीजा कोठामां स्थपाय छे. ॥ ३३ ॥ (अहिं १९ वाळा त्रीजा कोठामांज १५--१९ ओ घे लखाय छे.)
वसुयुक्तादिशस्तेष्टा-दशद्वितीय कोशगाः ॥
दिशोमध्यगताएवं । सिद्धं विंशतियंत्रकं ॥ ३४ ॥ अर्थ:--अने वसु-८ सहित दिशा-१० अटले १८ नो अंक बीजा कोठामा स्थपाय छे. अने दिशा-१० नो अंक तो मध्यमां होय छेज, ओ रीते पण विंशतियंत्र सिद्ध थाय छे ॥ ३४ ॥
खेचराभास्कराद्याये । ईशदिषुदिशास्वमी ॥
भूविश्वाद्यास्तथैवांका-न्यसनीयायथागम् ॥ ३५॥ अर्थः-तथा इशान कोण विगेरे दिशाओमां अनुक्रमे सूर्य विगेरे ग्रहो स्थापवा, अने अनुकमे [ भू विश्व-] १३ विगेरे अंको पण आगमने अनुसारे स्थापवा. ॥ ३५ ॥
Aho ! Shrutgyanam
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
अत्रैवमंका एकाद्या । यावदेकोनविंशतिः॥
एक वेश्मनि सावात् । चितायां पंचषटयोः ॥ ३६ ॥ अर्थः- प्रमाणे जे विंशति यंत्रमा १ थी मांडीने १९ सुधीना अंक यथा योग्य | १०-११-१२ इत्यादि रीते आवे, परन्तु १-२-३ इत्यादि रीते नहि. ओ रीते ] आवे. कारणके अंक कोठामां ५ अने ६ नो अंक सदृश होवाथी अक अकठो आवे छे ( अर्थात् १५--१६ ओ बे अंक अकज कोठामां आवे छे.) ॥ ३६ ॥
पुनःपुनश्चंद्रपदा-दमृतांशोःप्रधानता ॥
पद्मावत्याःसाधनेषु । चक्रेश्वर्यारवेरिव ॥ ३७॥ अर्थः-पुनः पुनः चंद्र-१ नो शब्द [ पद्मावती काव्यमां] आववाथी पद्मावतीना विंशति यंत्रमां चंद्रनी प्रधानता छे, जेम चक्रेश्वरी देवीना यंत्रमा सूर्यनी प्रधानता छ तेनी पेठे. ॥ ३७॥
ततःपंचदशांकस्यां-तर्भावः क्रियतेबुधैः ॥
कलावाचि षोडशांके । सर्वत्र पंचकाश्रयात् ॥ ३८॥ अर्थ:-ते कारणथी विद्वानो कळावाचक ( 'कला' शब्दी ) १६ ना अंकमां सर्वत्र ५ ना अंकनो आश्रय होवाथी १५ ना अंकनो अंतर्भाव को छ । अर्थात् १६ अने १५ओ बे चंद्रनी कळा अने तिथिवाचक होवाथी सदृश गणीने गणितमां तुल्य गणे छे. ] ॥ ३८ ॥
यथैकादशतः पंच-धिकत्वे षोडशोपरि ॥
चतुर्दशोपरितथा । युक्तैवैकोन विंशतिः ॥ ३९ ॥ अर्थः-जेम सातमां कोठाना*११ ना अंकथी चोथा कोठानो १६ नो अंक * एकादशादिषु १-२-३-४-६ पंच पट्रकयोरेकत्वात् ७-८-९-१० इति. ततः ११-१२१३-१४-१५-१६-१७-१८-१९ इत्येकसवी काः अर्थात् ११ थी १९ सुधीनानव अंक ते १ सहित सवे अंक गण..
Aho ! Shrutgyanam
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
पांच अधिक छे, अने उपर आवेलो छे, तेन श्रीजा कोठानो १९ नो अंकपण छट्ठा कोठाना १४ ना अंकथी पांच अधिक हे.ई ने उपर आव्यो छे ते युक्तज छे. ॥ ३९ ॥
यंत्रेस्याद्विशतेः सके । चत्वारिंशत्सु संग्रहात् ॥
एकोनविंशतौतत्र । केवलं नवकं ग्रहः ॥ ४०॥ अर्थः-वळी सर्व कोठामा १ सहित होवाथी विंशति यंत्रमा ४० नो संग्रह [ सर्व बाजुथी ४० नी गणत्री ] थवाथी अज विंशति यंत्र ४० नो यंत्रपण गणाय. परंतु तफावत अज के ओमा १९ ना स्थाने केवळ ९ नो अंक गणत्रीमां लेवो परंतु १ नो अंक न गणवो ॥४०॥
एकोनविंशतिःपूर्णा । संख्येयाकोण योजने ॥
नान्यथासंगतियंत्रे । वैषम्यात्रिविभाजने ॥४१॥ अर्थः-परन्तु खूणाथी खूणानी [विदिशिनी ] पंक्ति गणतां मे १९ नो अंक संपूर्ण गणवो. नहितर व्रण विभागमां विषमता आववाथी यंत्रने विषे यंत्र पद्धति-गणितरीति मळती आवे नहिं. ॥ ४१ ॥
सैक विश्वसुटखेटांकै-श्चत्वारिंशच्च विंशतः ॥ यंत्रे तदस्य द्विगुण । फलदानस्य सूचनम् ॥ ४२ ॥
अर्थः-१ ना अंक सहित ३, अटले १३ अंक सहित वप्नु-८ अटले १८ अने अंक सहित खेट ९=अटले १९ मांथी ९ त्रण मळीने विंशति यंत्रमा ४० थाय छे. तेथी यंत्र द्विगुण फळ आपे अवी सूचना वाळो छे. कारणके ४० ते वीसथी द्विगुण छ, माटे फळ द्विगुण छे. ॥ ४२ ॥
१ त्रणे मळीने ४० नी गणत्री न थवाथी अहिं त्रण विभागनी विषमता जाणवी.
Aho! Shrutgyanam
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
अत्रकेचिदूचुनं भुविश्वेत्यादिकाव्ये यंत्रन्यासः किन्तु भु इत्येकाक्षरोमंत्रः विश्वेति त्रयोदशाक्षरः ईक्षण इति यक्षर इत्यादि अक्षरगणनया मंत्र भेदान् व्याख्याति तदल्पं यंत्राधिकारात् तथा १-१३-२-११-१२-१- इति पुनरेकाक्षर मंत्र गणनापत्तेश्च यदि विश्व शब्देन यंतदापि १-३-२ ११-१२-१ तथैव यदि संख्या शब्देन एक संख्या पदेन १९ तदा तावत्संख्याक्षर मंत्रस्य दोषः प्रतीतः एवं षणू नव वसूनित्यत्र नवाक्षर प्रोक्ते पुनः खेचर पदेन तदुक्तिज्ञेया आशा पदेन दिक् पदे नच पौनरुत्त्यं । तथा भू विश्व १३ ईक्षण चंद्र १२ चंद्र पृथिवी ५१ युग्मक १२इत्यत्रापि तद् भावनीयमीति अत्रापि विंशति २० योजना तत्र प्रथमं निरेकत्वे योजना ३-८-९ ॥ ६-१०-४ ॥११-२-७॥ ३-६-११ ।। ८.१०-२ । ९.४-७ । ३-१०-७। ९-१०-१ । इत्यष्टधा योजना. अत्र एकादशस्थाने कोणगत्यां एक गणनं 'एक एक एक' इति लोके एकेन गुणने तदेव इति शास्त्रे संख्यायां अविवक्षातः अविवक्षापि एकस्य वस्तखरूपात् स्वात्मलाभे परानपेक्षणात् 'लहु संखिज्नं दुच्चिय' इति सिद्धान्त वचनात् चैके
भू विश्वेत्यादि यंत्रे । विंशतिर्गति मेलने ॥
गतीनां विंशति ज्ञेया । गुरुणामुपदेशतः ॥ ४३ ॥ ३-८९ । १-१८-१ । ३ एकोना अष्ट ७-१-९ यद्वा कोशद्वयेन विंशतिः १३-७ एवं २० ततः १-१९ एकोन करण ज्ञापक वाण षण् नव सूत्रं वाणोनाः षट् तदा एक एव । एव भेकाधिकत्वेपि सैक निरेक विधे ज्योतिःशास्त्रादौ प्रसिद्धेः नवस्थाने पंचकं भावने १३-१-१-५॥ १-१८-१ । १-३-१-१५ अत्रांक व्यस्त करणे ज्ञापकं 'वाणरूप वसुदिक् दिगितिपाटः अथ घाण षण् नव इति पाठात् पंचक स्थाने षड् भावने १३-१-६॥ १-३-१ ८-१-६ । ३-१-१६ एव मुपरितनं पंक्ती विंशति योजना एकादशधा ऐश्वर्य तृतीये कोशे १५ रक्षायां १६ विद्यार्थे १९ अग्निकोणे लेखनं १६-०-४ । ६-१०-४ । ६-०-१४ । इति मध्यपंक्ती तिसो योजना ११.२-७ ॥१-१२-७ । १-२-१७ । इत्यधः पंक्ती त्रेधायोजना एवमायतरीत्या ९ योजना शेष माधकं तत्रांक वैरूप्यात् १३-६-१ । ३-१६-१॥ ३-६-११ । इनि प्रथम पंक्ती
Aho! Shrutgyanam
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
विंशतित्रयं १८-०-२ । ८-१०-२। ८-०-१२ । इति मध्य पंक्तौ विंशतित्रयं ९-४-७ एकाधिक ४ तदा ५ तदधः एकोन ७ तदा ६ एवं ९-५-६ । ततः एकोन ४ तदा ३ एकाधिकाः सप्त ७ तदा ८ एवं ९-३-८ अब नव ९ स्थाने पंचभावने १५-४-१। ५-१४-१ । १-१-१-१७ । अत्रैक कोप्यधिकः १५-१९ इति द्वेधा एकस्मिन् कोशे स्थापनात् पंचकस्थाने षङ्कभावने १६-३-१ एकोन ६ तदा ५-१४-१ एकाधिकाः ६ तदा ७ पुनः एकाधिकथं ४ तदा ५ पुनः एकाधिकाः सप्त ७ तदा ८ एवं ७-५-८ । इति तृतीय पंक्ती उद्भत्वे विंशतित्रयं ३-१०-७ । कोणे ९-१०-१ द्वितीय कोणे अत्रापि ११ स्थाने एकगणने समाधिः प्रागवत् मूलमेकं एव तत्र मध्यस्थ दशानुरोधादेकादश भावात् एवं ९ योजना आयतत्वे ९ योजना उद्भत्वे गतिद्वयं कोणयोः एवं सर्वा विंशतिवारं विशतयः अत्र १३-७ एवं २० इयं योजना अदोलन सिंहासन यंत्रादिषु मध्य पंक्तौ कोशद्वय मीलनात्तावदक साधनात् तदनुसारेण तथा १-३-१-१५ इत्यादि योजना कोश चतुरंक मीलनात् जायते सा कमलाकार विंशति यंत्रे कोशचतुष्टय मेलनानुसारा द्वेघा शेषा योजना अपि सूत्रस्य गंभीरार्थत्वात् यंत्रेषु गतीनां वैचित्र्या. चावगम्याः 'भू विश्व १३ क्षण चंद्र १६ चंद्र पृथिवी ११ युग्मै क १२ संख्याक्रमात् चन्द्रांभोनिधि १७-१४ वाण षण नव १५-१६-१९ वसू न ८ १८ दिक् १० खेचरादिषु ॥ अर्थ:-अहिं केटलाक ओम कहे छे के-भू विश्व इत्यादि पदोवाळा प्रथम कहेवायला विंशति यंत्र संबंधी पद्मावती काव्यमां यन्त्रन्यास अटले अंक सूचना वा अंकस्थापना कही नथी, परंतु भू ओ अकाक्षरी मन्त्र छे, अने विश्व मे पदथी १३ अक्षरवाळो मन्त्र, अने इक्षण* पदथी ये अक्षरवाळो मंत्र [ ईक्षण अटले नेत्र अर्थ होवाथी बे अक्षरवाळो मंत्र छे, इत्यादि रीते अक्षरोनी गणत्री वडे मंत्रना भेदोनी व्याख्या करी छे पण ते अहिं अल्प अटले गौण छे, कारणके अहिं तो यंत्रनो अधिकार चाले छे.
* काव्यमा क्षण अटले ६ ना अर्थ वाळो शद्ध कह्यो छे. अने अहिं ईक्षण शुद्ध के अर्थवाळो कह्यो ते पश्चात्नो शत विश्व छ तेनो बदले विश्वे होय तो तेम थाय,
Aho I Shrutgyanam
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
तथा १-१३-२ । ११-१२-१ ले प्रमाणे पुन: अकाक्षर मंत्र गणनानी प्राप्ति होवाथी जो विश्व शब्दथी ३ विचारीओ तो पण १-३-२ । ११-१२-१ थाय अने ते प्रमाणे 'संख्या' ओ शब्द वडे अक शब्द सहित १९' थाय, त्यारे तो तेटली संख्यावाळा अक्षरोनो अटले १९ अक्षरोनो मन्त्र [विंशति मंत्र ] दोष वाळोज समजाय छे, अने मे प्रमाणे तो षण नव वसुनी-६-९-८ ओ पदोमां नव अक्षर कह्या छे, अने पुनः खेचराशादिषु ओ पदोमा खेचर ओ पदवडे पण ९ अक्षर कह्या छे, तेथी द्विरुक्ति कथन दोष जाणवो, अने आशा अटले १० तेमज दिक् अटले पण १० अ पण द्विरुकि पुनरुक्ति दोष प्राप्त थाय छे. तथा भू विश्व=१३ ईक्षण चंद्र-१२ चंद्र प्रथिवी-११ अने युग्मैक=१२ पदोथी अमां पण विंशतिनी अज भावना विचारवी (ओटले सदोष छे विचारवी) इति तर्क विचार समाप्तः
हवे द्विगुण गणत्रीवाळा विंशति यंत्रना गतिभेद कहेवाय छे. अत्रापि विंशति २० योजना-तत्र प्रथमं निरेकत्त्वे योजना अर्थ:-अहिं [ ४० नी गणत्रीवाळा ] विंशति यंत्रमा २० नी योजना आप्रमाणे त्यां प्रथम १ ना अंक रहित ३ आदि अंकोथी २० नी गणत्री थाय छे ते आ प्रमाणे
पहेली तीर्थी पंक्तिमां [१३-१८-१९ मां ] ३-८-९ अटले २०॥ . बीजी तीछी पंक्तिमा [१६-१०-१४ मां] ६-१०-४ अटले २०॥ त्रीजी तीर्थी पंक्तिमां [ ११-१२-१७ मां] ११-२-७ अटले २०॥
१ भू–१ विश्व-१३ इक्षण=२ चंन्द्रचंन्द्र=११ पृथ्वीयुग्म-१२ एक-१ [अथवा एक-१
४० ४० ४० ४० ४०
१९० अने संख्या-९-१९)
। ० इति द्विगुणांक ' एक-१ संख्या-९ अटले १९ ।।
a. विंशतियंत्रे १०
Aho! Shrutgyanam
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
पुनः अ प्रमाणे अध:पंक्तिमां [ ओटले १३-१६-११ इत्यादिरीते ] ३-६-११ अटले २०॥८-१०-२ अटले २०॥९-४-७ अटले २०॥ पुनः बेविदिशि पंक्तिओमां ३-१०७ अटले २० ॥९.१०-१-२० ॥ओ प्रमाणे आठ प्रकारे अकना अंक रहित * गणत्री करी अहिं विदिशानी पंक्तिमा ११ ना स्थाने जे बे अकडा छे तेनो गुणाकार करतां 'ओक ओके एक ' ओ प्रमाणे लोकमां अक वडे [कोईपण रकमने] गुणवाथी जवाब तेनो तेज आवे छे, माटे शास्त्रमा १ ना अंकने संख्यानी विवक्षा नथी अटले १ ने संख्यामां गण्यो नथी, कारणके अंक छे ते पोते वस्तु स्वरूप अटले स्वाभाविक छे, कारण के स्वात्मलाभमां (अटले अकना ज्ञानमां) परनी [बीजी] वस्तुनी अपेक्षा नथी होती. ते कारणथी सिद्धान्तनुं पण वचन छे के लहु सांखिजं दुचिय' लघु संख्यात [अटले ओछामा ओछी संख्या ] निश्चय बेज छे.
॥ भू विश्वादि विंशति यंत्रनी २० गति. ॥ अर्थ:-हवे भू विश्व इत्यादि पदोवाळा पद्मावती यंत्रनी वीशनी गणत्री २० रीते थाय छे, ते वीस गतिओ श्रीगुरुना उपदेशथी आ प्रमाणे जाणवी. ॥४३॥ अर्थ:- अहिं १३-१८-१९ ओ पहेली पंक्तिमा ११ रीति आ प्रमाणे३-८-९ अटले २०–त्रण अंकथी १-१८-१ , २०३-७-१-९ , २०-अ चार अंकथी ( अहिं १ न्यून ८ अटले ७ छे.) १३-१७ , २०--अमां १ न्यून करवानी रीति बाण षण नव ओ १-१९ , २०--सूत्रथी बाण=५ न्यून ६ अटले १४ अ प्रमाणे अकाधिकपणामां पण अज सूत्र जाणवू अने १ उमेरवानी तथा १ बाद करवानी विधी ज्योतिष शास्त्रादिकमां प्रसिद्ध छे.
* अहं १० अने ११ ना अंकनो अकडो प्रक्षिप्त नथी पण स्वाभाविक छे माटे ते गणत्रीमा लीधो छे. अने '२-५३ इत्यादिमांना अकडो प्रक्षिप्त होवाथी ते गणत्रीमा लीधा नथी. कारणके र थी ११ सुधीना स्वाभाविक अंक गणवा.
Aho I Shrutgyanam
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ||
हवे नवमा स्थाने [ १९ ने बदले ] ५ नो [ १५ नो ] अंक विचारतां १३-१-१-५ ओटले २० ॥ १-१८-१ ओटले २० ॥ १-३-१२-१५ ओटले २० थाय छे. अहिं अंकोने छूटा पाडवानी रीतिने जणावनार वाणरूप वसु दिग् दिगू अज पाठ [ पद्मावती काव्यमां कह्यो छे ते ] जाणवो हवे बाण पण नव से पाठथी पांचना स्थाने ६ विचारीओ तो १३-१-६ ओटले २० तथा १-३-१-८-१-६ ओटले २० तथा ३-१-१६ ओटले २० अ प्रमाणे उपरनी पहेली २० नी योजना अगिआर प्रकारे थई. अने काव्यमां कहेला अश्वर्य रक्षण लक्ष्मी अने भारती से चार मांथी अग्निखूणामां त्रीजा कोठामां १५ नो अंक अश्वर्य माटे १६ नो अंक रक्षा माटे अने १९ नो अंक विद्यानो माटे स्थापवो.
९५
अर्थ :-- मध्य पंक्ति १६-१०-१४ मां २० नी गतिओ आ प्रमाणे - १६-०-४ ओटले २० ।। ६-१०-४ ओटले २० ।। ६-० ९४ ओटले २० अत्रण रीति मध्य पंक्तिमा थई.
तथा ११-१२-१७ अ निचेनी पंक्तिमा ११-२-७ अटले २० ॥ १-१२-७ अॅटले २० ।। १-२-१७ ओटले २० ।। अ प्रमाणे नीचेनी से पंक्तिमां पण ऋण योजना दर्शावी. ओ प्रमाणे आयत गति । तीच्छा दीर्घ पंक्तिनी पद्धतिअ ] नव गति से २० नी योजना दर्शावी, अने शेष [ आठ ] रीतिओ अंकना विषमपणाथी अधिक जाणवी.
( हवे उर्ध्व गतिओ २० नी योजना विचारतां ) पहेली १३-१६-११ नी पंक्तिमा १३-६-९ ओटले २० ॥ ३-१६-१ ओटले २० ।। ३-६-११ ओटले २० ॥ अ प्रमाणे पहेली उर्ध्व पंक्तिमां त्रण गतिओ २० थाय छे.
बीजी १८ - १०-१२ नी उर्ध्व पंक्तिमा १८-०-२ ओटले २० ॥ ८-१०-२ अटले २० ॥ ८-०-१२ ओटले २० ॥ ओ रीते मध्य पंक्तिमां त्रण रीति थई.
श्रीजी १९-१४- १७ नी उर्ध्व पंक्तिमां ९-४-७ ओटले २० ॥ तथा १४ मांना ४ ने ओक अधिक गणतां ५ गणीओ अने तेनी नीचे १७ ना ७ ने १ न्यून करी ६ गणओ ता ९-५-६ ओटले २० थाय. त्यारबाद से चारने अक न्यून करी ३ गणीअ अ अ सातने अंक अधिक करी ८ गणीओ त्यारे ९-३-८ ओटले २० थाय. वळी ओगणीसना नवने स्थाने
Aho! Shrutgyanam
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
५ विचारी ओ तो १५-४-१ अटले २० थाय ॥५-१४-१ अटले २० ॥थाय. अने १-१-१-१७ अटले पण २० थाय, अमांत्रण अकडाने बदले चार अकठा गणवाथी अक अकडो अधिक गण्यो तेनुं कारणके ओगणीसना कोठामा १९ अने १५ ओ बन्ने अंक स्थापना थाय छे ते कारणथी ओ अकज कोठाना बे अकडा गण्या. वळी ओगणीसना कोठामा १९ अने १५ नी अंकस्थापना कराय छे ते पंदरमा ५ ने अंकने ६ सदृश्य गणी त्यारे १६ नो पण अंक आवे तेथी १६-३-१ अटले २० / अहि चौदमांना चार ने ओक न्यून करीत्रण गणेला छे] पुनः ओ ६ ने अक न्यून करी ५ गणी) तो ५-१४-१ अटले २० थाय. तथा छ ने ओक अधिक करी ७ गणीओ [सत्तरमांना] सातने अंक अधिक करी ८ गणी त्यारे ७-५-८ अटले २० थाय ओ प्रमाणे त्रीजी उर्ध्व पंक्तिमां त्रण रीते [अने न्यूनाधिक पद्धति सहित ९ रीते | वीसनी योजना दर्शावी.
विदिशिपंक्तिमा ३-१०-७ अटले २०, अने बीजी विदिशिमां ९-१०-१ अटले २० थाय छे. अहिं पण ११ ना स्थाने १ गणवाना कारणसम्प्रधान पूर्वे कहेली रीते विचारवं. अमा मूळ अंक १ ज छे ते १ मां मध्य कोठामा रहेला १० ना अनुरोधथी [अनुसरणथी] ११ थयेला छे..
ओ प्रमाणे जे विंशति यंत्रमा नव योजना (नवगति) आयतगतिवाळी, नव योजना उर्ध्वगतिवाळी अने बे योजना विदिशिगतिवाळी थवाथी वीस रीते २०-२० थाय छे ॥ इति विंशति गति भेदाः॥
अमां १३-७ अटले २० ओ योजना गति अदोलान सिंहासन यंत्रादि मध्य पंक्तिमां बे कोठाना अंक मेळववाथी तेटलो अंक [ २० नो अंक] सिद्ध थाय छे, अने ते अनुसारे तेवी रीते १-३-१-१५ इत्यादि योजनाओ कोठाना [त्रण कोठाना ] चार अंक मेळववाथी थाय छे, अने ते कमळाकृतिवाळा विंशति यंत्रमा चार कोठाना चार अंक मेळववाथी अनुस्वारे शेष योजनाओ पण जाणवी. कारणके सूत्र [भू विश्व क्षण इत्यादि पदवाळु काव्य ] गंभीर अर्थवाळु होवाथी अने यंत्रोनी गतिओ
१ अदोलन अने सिंहासन अ यंत्रना भेद विशेष संभवे छे.
Aho I Shrutgyanam
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
९७
विचित्र होवाथी मे प्रमाणे शेष योजनाओ ( २० योजनाओथी उपरान्तनी योजनाओ) जाणवी [ परन्तु गणत्रीमा २० योजनाओनुज ग्रहण कराय छे. ]
एतत्काव्यनिबद्ध शुद्धचरणा-यंत्रं स्फुटं विंशतः।
संसूयार्जितपुण्यतो विजयतां श्री तीर्थकृच्छाशनं ॥४४॥ अर्थ:-भूविश्व=१३, क्षणचंद्र=१६ चंद्रपृथ्वी-११ युग्मैक १२ ओ संख्याना क्रमथी तथा चंद्रांभोनिधि=१७ अथवा १४ वाण १५ षण्= ६ नव=.९ बसु-१८ अ चार अंकमां चंद्र पदनी अनुवृत्ति होवाथी १ नो अंकयुक्त कराय छे. ] दिक्=१० तथा 'खेचराशादिषु' ओ पद अनेक अर्थवाई पूर्वे कहेवाई गयुं छे तेथी अहिं अनो अर्थ कह्यो नथी. ] ओ पदोवाळा पूर्वे कहेवाई गयेला काव्यमां रचायेला शुद्ध चार चरणोथी २० नो यंत्र जे रीते प्रगट थाय छे ते रीते २० नो यंत्र प्रगट दर्शावीने उपार्जन करेला पुण्यथी श्री तीर्थंकर भगवंतनुं शासन विजयवंत वर्तो. ॥४४॥
तद्वाणरूप वसुदिक् । दिक् पाठोपिसमार्थितः ॥
वाण षणू मुनि वस्वाशे-त्येव पाठो विसाध्यतां ॥४५॥ वळी ते पाठमाथी बाण-५ रूप-१ वसु-८ अने दिक्-१० ओ पाठ पण समर्थित कर्यो [ प्रगट कर्यो ] तथा बाण षण-६ मुनि=७ वसु-८ अने आशा ४ अ पाठ पण सिद्ध कर्यो ते जाणवो. ॥ ४५ ॥
बाण दक् श्रुतयो दिग् दिग् । एवं पाठोपि चिंत्यताम्॥
दृग दर्शनानि षड् धातुः । श्रुतयोष्टेतिभावनात् ॥ ४६॥ तथा बाण-५ दृक्-६ अति-८ दिग् दिग्=१०-१० अ पाठ पण विचारवो. अमां हक अटले दर्शन ६ छे, अथवा छ धातु छे, तेमज श्रुतिओ ८ छे ओ भावनाथी अहिं दृक् अने श्रुति शब्द जाणवा. ॥४६॥
Aho I Shrutgyanam
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ।।
गति वैचित्र्यमन्यत्र । यंत्रे पंचदशात्मके ॥
दृश्यते लोक बोधाय । तदिहापि निदर्यत ॥४७॥ अर्थः-वळी बीजा प्रकारना पंदरीया यंत्रमां गतिने जे विचित्रता देखाय छे ते विचित्रगति अहिं पण लोकमां ज्ञान थवाने अर्थे दर्शावाय छे ॥४७॥ 'अत्रषड् द्विसप्तयंत्रे कोणगतिः ७-३-५ द्वितीय कोणगतौ ६-३ मेलने नव ब्यावृत्त्य पुनः षड् गणने १५ भवंति द्वितीये ४-१०-१ अस्मिन् यंत्रे सिंहासनादि यंत्रवत् मध्य पंक्तिकोश द्वयादपि पंचदश पूरणात् यंत्राणां गति वैचित्र्यदर्शनादेव विंशतियंत्रं श्रद्धेय मिति भावः एकत्र कोण गतौ न्युनाधिकत्वे प्यदोषात् अर्थः-अहिं ६-२-७ ओ अंक स्थापनावाळा पंदरीया यंत्रमा विदिशागति ७-३-५ अटले १५ अने बीजी विदिशागतिमां ६-३ अटले ९, अने पुनः पाछावाळीने ६ गणतां [६-३-६ अटले ] १५ थाय छे. वळी बीजा प्रकारना पंदरीया यंत्रमा ४-१०-१ | ६ | २ | " अटले १५ पंदरीया यंत्रमा सिंहासनादि यंत्रनी पेठे मध्यपंक्तिमां [ अटले बीजी उर्ध्व पंक्तिमां] बे कोठाना अंकथी [१०-५ थी ] पण १५ नो अंक पूर्ण थाय छे, तेथी अप्रमाणे यंत्रोनी गति विचित्र देखीने २० नो यंत्र पण विचित्र गतिवाळो होय अवी श्रद्धा करवी. ओ तात्पर्य
१५
१५
५
出出图
१५
१५
Aho I Shrutgyanam
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
९९
छे. [ अर्थात् जेम १५ ना यंत्रो विचित्रगति वाळा दर्शाव्या तेम २० ना यंत्रो पण विचित्र गतिवाळा होय ओम जाणवू ] जेथी अक विदिशिगतिमां अंक न्यून होय (१९ वा १६ ना बदले जेम १५ होय) अथवा अधिक होय [१५ ना बदला १६ होय अथवा १९ होय ] तो पण तेमां कोई प्रकारे दोष नथी अम जाणवू.
चंद्रांभोनिधिवाणाः षण-मुनयो वसवो दिशः॥ एवं पाठेपिसूत्रार्थः । साधनीयोनया दिशा ॥४८॥
अर्थ:-तथा चंद्र-१ अंभोनिधि-४ [ वा ७] बाण ५ षण्=६ मुनि-७ वसु-८ दिक्=९ अवा पाठथी पण सूत्रनो अर्थ [ पद्मा काव्यनो अर्थ ] आ रीति सिद्ध करवो [ ते कहेवाय छे] ॥४८॥ भू विश्व १३ क्षण चंद्र १६ चंद्र पृथिवी११ युग्मैक १२ इति इश १ उदग् २ वायु ३ वरुण ४ स्थान चतुष्टये अंकैः पुरित संख्या क्रमादिति ११-१२१३-१६ इत्यकक्रमात् शेषाः १४-१७-१८-१९ एतेका यथायोगं स्थानेषु धार्याः तत्रापि वाणषण् इति संज्ञया ११ तत्संमुखे १९ पुनः १२ संमुख कोशे १८ पुनः १३ संमुखकोशे १७ पुनः १६ संमुखा १४ इत्युत्क्रमादक न्यासः अत्रपंचदशांकः पंचकषङ्कयोः सावयात्षोडशांकेंतर्भाव्यः एवं अष्टषुस्थानेषु पूरितेषु मध्य दिशोदशइत्यतोयंसूत्रार्थः संपन्नः चंद्रेनयुक्ताः अंभः जलंकूप १ नदी २ तटाक ३ आकाश ४ स्थानभेदाचतुर्धा यद्वा अंभः शद्वेन जलं तस्यस्थानं समुद्राश्चत्वारः निधयो नव बाण ५षमुनय सप्त वसवोष्ट तान्मध्ये दशखेचरा गृहास्तेषां इशानादिदिक्षु इमान्मंत्रान् रहस्यानि ध्यायामीति 'मंत्ररहस्य वार्तायाभित्यमरः' नतु मंत्रान् पाठरूपाक्षर मंत्रान् इतिअत्रध्यानाधिकारेण यंत्र लक्षणरूपध्यानाव लंबनात् पदस्थध्यानात् रूपध्यानस्याधिक्यात् एतेन 'चंद्राभोनिधि बाणषणमुनि वसून्' इतिपाठसिद्धिः एवंअन्यत्रापि भावनीयं
अर्थः-भू विश्व-१३, क्षणचंद्र=१६, चंद्रपृथ्वी ११, युग्मैक=१२ मे चार अंकस्थानोने अनुक्रमे ईशानकोण-उत्तरदिशा-वायव्यकोण-अने पश्चिम दिशा ओ चार दिशाना कोठामा स्थापवा. संख्याना क्रमथी अंक
Aho I Shrutgyanam
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ॥
२०
स्थानो ११-१२-१३-१६ थाय छे. जेथी अ क्रमथी रोष रहेलां अंकस्थानो १४-१७-१८-१९ अ अंकस्थानाने यथायोग्य कोठाओमां स्थापवा. " वाणपण " ओ संज्ञावडे [ ५+६= ]११ स्थापना, अने तेनी सन्मुख १९ नो अंक स्थापवो, [ अर्थात् विदिशिपंक्तिमां सन्मुख स्थापवो ]. पुनः ज्यां १२ स्थाच्या छे तेनी सन्मुख १८ स्थापवा, ज्यां १३ स्थाप्या छे, तेनी सन्मुख कोठामा १७ स्थापवा. पुनः ज्यां १६ स्थाप्या छे, तेनी सन्मुख कोठामा १४ स्थापना, अ प्रमाणे अनुक्रमे अंक स्थापना जाणवी. ओमां १५ नो अंक ते पांच अने छनी सदृशता गणवाथी १६ ना अंकमां अंतर्गत जाणवो. अ प्रमाणे आठ कोठा पूर्ण थयाबाद मध्यकोठामां दिश: = १० स्थापवा, ते कारणथी सूत्रार्थ से प्राप्त यो के चंद्रां भोनिधि - चन्द्र भेटले १ सहित अंभ-जळ ने कूवा नदी- तलाव - अने आकाशना भेदथी ४५ कारनुं छे. अथवा अंभ ओटले जळ, तेनुं स्थान जे समुद्र ते ४ छे ( अर्थात् समुद्र संज्ञाथी ४ नो अंक गणाय छे ), त्यारबाद निधि ओटले ९, बाण भेटले ५, अथवा ६, मुनिटले ७, वखु ओटले ८ ते सर्व अंकोनी मध्ये दश [१०] तथा खेचर ओटले गृहो ते ओने ईशानादि दिशाओमां स्थापवा. अप्रमाणे ओ मंत्रान् रहस्योने ध्यायामि हूं ध्यान करुं छं. " मंत्र " ओ शब्दनो अर्थ रहस्यवार्ता] [ गोप्यवातोमां ] प्रवर्ते छे ओम अमरकोशमां कहयुं छे. परंतु अहिं मंत्र ओटले पाठरूप अक्षरवाळा मंत्र नहिं, अ प्रमाणे अहिं ध्याननो अधिकार होवाथी मंत्रणा लक्षणवाळा रुपध्याननुं आलंबन छे, कारणके पदस्थ व्यानथी पण रूपध्यान । रुपस्थध्यान | अधिक छे, अ व्याख्याथी "चंद्रां भोनिधि वाणषण मुनिवसून् " ओ पाठनी सिद्धि भई अ प्रमाणे अन्यत्र [ रोष सर्व प्रकारना विंशतियंत्रोमां] पण ओ पाठना मन्त्र अटले रहस्यो यथायोग्य विचारवां.
१००
१३ १८
Aho! Shrutgyanam
१६
११
१०
तपागच्छेशसूरीश । विजयप्रभसेवकः ॥
कृपाविजयधीराणां । शिष्योर्हच्छासनश्रिये ॥ ४९ ॥
१६ १५
१४
१२ १७
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________
आत्मज्ञानका खजाना. प्रियविज्ञ पाठकवृन्द- आपको वह जानकर हर्ष होगा की, आपने जैन समाजमें आज तक गीता जैसे ग्रंथका अवश्यही अभाव था. सौभाग्यकी बात है की जिसकी पूर्ति आप महानुभावोंके समक्ष यह " अहंदगीता" ग्रंथकी चतुर्थ आवृत्ति के साथ प्रकाशित हो रही है.
वैष्णव धर्ममें भगवद्गीताको कितना मान है. अर्ह गीता भी मानव समुदायके लिये. वैष्णव भगवद्गीतासे कहीं अधिक उपयोगी सिद्ध हो सकती है. यदि विज्ञ पाठकोनें इसे आपनायातो । क्योंकि यह अर्हद्गीता जिस अध्यात्मज्ञानरुपी सुधा रससे ओतप्रोत है. वह अद्वितीय हैं.
श्रीगौतमस्वामी प्रथमही प्रश्न कहते है कि भगवान योगियोंका और गृहस्थोंका मन वशमें हो जाता है. तो क्या कोई इसकी विधि है उत्तरमे विश्व वंदनीय प्रभु महावीर भगवान विधि बतलाने हुये क्या कहते है यह ग्रंथकी आदिमे आपके दृष्टीगोचर होगा.
विशेशमें आपको ईस ग्रंथकी प्रशंसा लेखणीद्वारा क्या करूं. पाठक आप इसको खर देकर एक वक्त ईसका जरूर मनन करें. मुल कीमत रु. ७ भेट कीमत रु. २
-
-
प्यारे भाईयों ? क्या ? आपको आकाशकी सैर करनी है ?. तो फीर आप क्यों विचार करते हों. श्रीमहावीर ग्रंथमालासे आकाशगीनी औषधी कल्प भंगावो ताकी आपकी मनकी मुराद पूरी होगी. अगर आपको वंशीकरण चहीये तो इसी . कल्पके साथ गोपीचक्र नामका कल्प दिया है. ईस कल्पके द्वारा पत्थर हृदयभीमाम हो जाताहै. ओरईसीमें लिखी हुई औषधीओसे जलस्र्थभन अग्निं स्थंभन आदि कार्य सिद्ध होते है. यह ग्रंथ सुश्रावक नागार्जुन का बनाया हुवा है तब इसके बारेमे विशेष क्या लिख्ने. मुल कीमत रुपीया १५ व भेट कीमत रुपीया ॥ .
मिलनेका ठिकानाः-एस्. के. कोटेचा, धुलीया.
Aho I Shrutgyanam
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________
जैन सायन्स जगतसुंदरी पयोगमाला.
जस महत्तर कौन थे ? जैनो में उनकी कितनी प्रतिष्ठा थी ? वह कितने उच्छ कोटीके पुरुष ?
उस भाग्यशाली पुरुषको कोन नही पहिचानताथा ? आज उस महात्मा की कीर्तीको जैन समाजके बालगोपाल सब परिचित है. अब उनके विषय मे मै क्या लिखूं.
अगर जो उनकी आश्चर्यकारक बाते देखनी होतो उनका बनाया हुवा जगतसुंदरी पयोगमाला नामके ग्रंथको दृष्टीगोचर करे.
इसी ग्रंथ में प्रत्येक वस्तुओं का वर्णन दीया है केवळ वस्तु के संयोगसे अनेक चमत्कारो देख सकते हो आप इस ग्रंथको एकवक्त जरूर पढे ओर पढावे एसी आपसे नम्र प्रार्थना है. तीसरी आवृत्ति मुल किमत रुपिया १० व भेट किमत ५ रु० एक शेठकी तर्फसे
मणिओं का उत्पत्तिस्थान.
मानतुंग शास्त्र [कर्ता :- मानतुंग सूरि ]
आजतक जनताकों मणिकी उत्पत्ति और उसकी उपयोगिता की बिलकुल खबर नथी परंतु हमारे इस ग्रंथने साराही भेद बता दिया और जनताकों होशियार कह दिया. आपको इस ग्रंथ से मणिकी उत्पत्ति ओर उसकी उपयोगिताका ज्ञान होगा. मणीद्वारा अदृश्य नाहो मन वांछित स्थानपे पहुंचना, वशिकरण, महाविषधरका विष क्षण भरमें हटा देना वगैरे बहोतसे कार्य सिद्ध हो सकते है. स्तारे मणी महाशुक्ल तीर्थ के एक गुप्त स्थानपर मिलते है. जिसका वर्णन ग्रंथकारने स्वयं ग्रंथमे दिया है. दुर्भाग्यकी बात है की उसकी उपयोगिता न मालुम होने से उसका जो उपयोग लिया जाय व न लेते हुये, उसको एसेही फेंक देनेमें आते है. परंतु अगर आप इस ग्रंथको अपने पास रखेगे तो आपको इस ग्रंथ द्वारा बहुतही फायदा होगा. इस ग्रंथके द्वारा बहुतोने मणि प्राप्त करके फायदा उठाया है आपभी लाभ उठायें.
·
मुल कीमत रुपीया ३ भेट कीमत रुपीया १ ||
नोट:- मणिओके नाम ' हनुमान मणी, निलकंठ मणी, हंसमणी इत्यादि बहुत मणी ओके जात और नाम आपको इसी ग्रंथसे मालूम होगा.
Aho! Shrutgyanam
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ।।
१०१
अर्थ:-श्रीतपागच्छना अधिपति आचार्य श्री विजयप्रभसूरिना सेवक श्री कृपाविजय धैर्यगुणवाळा तेमनो हुँ शिष्य ते श्री अहेत् शासननी शोभा अथवा लक्ष्मी माटे थाओ. ॥ ४९ ॥
श्रीमेघविजयप्राप्तो-पाध्यायपदविश्रुतः॥
भू विश्वेत्यादि काव्यस्य । व्याख्यानं चकृवानिदम् ॥५०॥ अर्थः-प्राप्त थयेला उपाध्याय पदवडे विश्वत-प्रसिद्ध अवो हुं श्रीमेघविजय उपाध्याय तेणे आ “भू विश्व” इत्यादि पदवाळा पद्मावती विंशतियंत्रना काव्यनी विशेषव्याख्या करी ॥ ५० ॥
इति श्री पद्मावतीस्तवन मध्यस्थ भू विश्वेत्यादिकाव्यस्य
विवरणं समाप्तम् .
R
OFEN
Aho ! Shrutgyanam
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
परिशिष्ट नं. १
| १०
१० | ५ | . |
१५
१५
-
-
।
४
سه ن
Aho I Shrutgyanam
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________
१०
३
१ ६
८
१
२ | ५
१०
१
७
११
११
४
9
१८
८
५
३
५
९
७
३
३
१८
५ २
س
४
२१
७
२
२४
૪
७
६
४
६
८
६
८
४
१
७
.
२
.
२
१०
११
४
॥ श्री अर्जुनपताका ॥
२
F
१२
२१
१
७
९
२
१
७
१०
४
७
१२
८
५
१०
३
७
४
५
८
६
३
५
9
6 ू
३
१९
५
३
૬
૬
*
१ १० ६
५
مو
२२
७
४
२५
६
९
१६
६
६
८
८
२
१
८
.
२
३
•
२
४
२
१०
१८
४ ११
Aho! Shrutgyanam
१२
१४
४
१
१
७
११
४
१
७
१२
१४
९
१०
७
५
३
९
६
३
५
८
३
५
१०३
७
११
१५
३३
४
६
४
५.
६२
८
१० ७
६
ܡ
२६
९
६
१२
४
१३
८
८
२
२
لعام
| १०
८
२
५
| ११
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________
१
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
१४ । ३
६
५
१४ ।
३
१९
१४
१६
३
६
.
८
|
४ . १५
८
| १४ । २०
१२
२७
Aho ! Shrutgyanam
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
१०५
| १६ । २६
१८
.
-
॥
८
॥
१२।
१३ । १
ta
३४
انا
१०
। १६
| ११ । १३
१६
-
-
-
११
Aho I Shrutgyanam
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________
१०६
१
११
१६
६
१
१३
१
१६ ७
१३
१६
४
१
१६
८
७
१४
१०
S
१०
४ ११ १४
A
१२
९
५
११
३४
१३
४
:
४
३४
७
१३
१५
३४
૪
と
m
८ ११ १४
w
१०
१४
१५
३
५
१२
२
१२
८
७ २
९
५
१२
३
१५
દ
९
२
१५
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
१
१६
१३
४
1
१४
6
१२
१
१६
१०
७
१
१४
*
१५
१०
७
६
११
११
૮
१३
२
६.
४
१३
११
८
३४
१०
८
९
१२
११ ८
३४
५
१६
१०
३४
३
५
S
१५
२
१६
३४
३.
१३
२
१५
२
३
१४
૬
९
४
१५
१४
३.
५
१२
६
*
१२
Aho! Shrutgyanam
१
११
६.
१६
१
६
१६
११
१
१०
G
१६
१
१६
८
११
१४ ५
३
९
१२
१५
५
२
८
१५
२
९
१५
१५ १०
२
१२
२
१३
१०
३४
३४
४
३४
७
१२
३
६ १२ १३
१४
५
१०
५ ४
ܡ
૪
१३
७
८
३
९
१४
१३
११
૪
८
३
१४.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ।।
१०७
१ | ८ | १३ | १२
११ ।
امام امام
३५
XE
३४
६
।
३
।
११
।
२
।
१४
३४
Xs
१३ । १२ । ६
१६
११ । १४ ।
३ । १५
SH
३४
१४
| १३
61
Aho I Shrutgyanam
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________
।। श्रीअर्जुनपताका ॥
११
१५
३४
१६
.१०
: امام
११
१४ । ५।१२।३
१० -
७
१० ।
८
। १२ ।
५
१६
१३. ११
26
३४
Aho! Shrutgyanam
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
१०९
११८
१२ । १५
२ | १४३
१३ । १
१६ | ३ | १०
--
११
| ११, ४
Homs
११
१०।
३४
Aho I Shrutgyanam
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________
११०
१
८
१३
१२
१
११
१४
८
८
१०
१५.
१
१३
१२
११ १६
८
१४ ९ ३
6 ू
२
१६
३
९
१ १३ १६
६ १०
३४
३४
४ १०
३४
१६.
५
५
९
૪
१२ ९
१५
६ ७
५
२
४ ११
6.
३४
226
६
१४
१५
१३
७
२
१२
80 | 5
११
१४
१०
سور
३
२ १५
॥ श्रीअर्जुनपताका ||
१
११
८
१४
१३
१
१६
४
9
१३
८
१२
१
१६
ہوں
९
३
१२
८
९
१६
४
९
३४
१२
१३ ८
१६ ५
१३
३४
१२
6
३४
F
२
६
१०
११
३४
७
११
७
१४
२
७
११
१०
૬
४
१०
५
१५
१५
३
२
१४
६
३
१०
१५
१४
२
३
१५
Aho! Shrutgyanam
८
१
१५
१०
१२
१
१
१३
८
८
१२
१३
१
१४
११
6
८
१३
१२
३
B
१४
११
२
७
२
१४
७ १६
११ ४
6 ू
३४
१२
४
१४
३४
५
११
५
سوں
३
१५
३४
९
१०
१६
३
१३ ६
९
१६
९
२
७
१०
३
६
१५
४
१६
९
१०
४
१५
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ।।
१६
१५
| ११
८ | १२
१३
१४
३४
१४
१
।
८
। १५
|:
| १४ | ५
३४
२४
१४
។
R
१४ । ११ ।
५
।
४
१२ । १३
१३
३
१४
१०४
।
باهاماس
१४
११
१२ । १३
-
-
Aho ! Shrutgyanam
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________
११२
।। श्रीअर्जुनपताका ॥
१४ ।
७ ।
२
। ११
१२
३४
६ । १६
१४
१०६
१६
२४
३४
२
~
८
१२
-
११ । १४
४
१२।२ ।
७ । १३
१५ ।
Aho I Shrutgyanam
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
१ | १२ | ८ | १३
१२
| १२
१५
६
१०।
३
१०
१४ | ११
| १२ | १३ |
१०
.
। १२ ।
७
१४ | ११ | ७
१६
३४
२
| | | |
|
| ३ | १६
।
३४
३४
९
। १२
१२
१४ | ११
१४
Aho ! Shrutgyanam
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________
"११.५
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
||१५
१४
११
१४
११।
२
१२ । ६
१३ ।
। १०
३४
३४
१२ । ७
१४ !
८
१.
१६
८
. ११ । १३
-
-
| १२ / २ / १५
| १४
१४।
७
- १५
१०।
११ ।
२
। १६
१५ ।
३४
| - | | |
Aho ! Shrutgyanam
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
१२
११
१४
४
-
-
१
८ । ११ ।
I
१२ | ३
१४
३४
क
१६
३४
|
| १३ | ४ ।
११
| १३ | १० ।
१४
-
Aho I Shrutgyanam
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
१५४
१२
3.
"८ ।१०।११
१२
७
.
२
RE..
6
.1
60
१०।१६
---
-
.४
३४
१४
१०
१५
११ ।
१४
१४
१५ । ८
१३ । ११
१४
१०
.३४
Aho I Shrutgyanam
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________
।। श्रीअर्जुनपताका ॥
११७
८ । ११
१६ ।
३
५०४
५६ । ५.
४४
४५
६०
१५०
१५०
४८
१५०
६६ । ५० । ३४
७०
१५०
Aho ! Shrutgyanam
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________
1 औगर्जुनपताका ।।
७८ । २०
-
-
७६ । ५० २४
४८
८० ।
१५०
१५०
८० ।
८० | ५० । २०
२४
-
-
१५०
१५०
१५०
४८
१४
१५.
१५०
| ९०
८६
१० | ५०। ९०
५२
१५०
| १००
mma
१५०
Aho I Shrutgyanam
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
||
१५०
५३ | ४० | ५७
| ५४ । ५.
४६
१५०
||FF
४० । ५०।६०
५०
३ । ५४ । ४३
१७ | ४०
१५०
१५०
१५०
४४
५२ । ५
५२ ।
||||
४४
०६
१५.
१५.
१५०
||
१५०
१५०
Aho ! Shrutgyanam
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२०
६५ ३० ५५
४० ५० ६०
४५ ७० ३५
१५०
३५ ७०
६०
५५
४०
१००
१०
६०
०
९०
५० ४०
३०
१५०
५०
२० ९०
८०
१५०
४५
1
६५
२०
८० १०
१५०
०
५० १००
६०
४०
३५
४५
७० ५०
६५
३०
५५
६०
८०
१०
४०
२०
॥ श्री अर्जुनपताका ||
९०
६०
*•
१५०
६० ४५
४०
५० ७०
१५०
५५
५०
३०
६५
३५
१५०
९०
२०
१०० ४०
१५०
१०० 10
५० ८०
६०
५५
६०
४५
३५ ७०
१५०
४०
६५
१०
८०
३०
५०
९०
७०
५०
३०
१५०
५०
६० ०
१५०
२०
६५
१०० ४०
४०
१५०
४५
३५
Aho! Shrutgyanam
६०
५५
२०
९०
० ५० १००
४०
६० ८० १०
५५
४५
३०
६५ ६० ४५
१५०
७०
१०
१००
४०
४०
३५ ४०
१५०
९०
२०
५०
•
५०
८०
५०
२०
१५०
०
५०
४० १००
१५०
देडसो यंत्रोका भेद दोसो होता है उसका नमुना दाखल ७२ यंत्र दिया है. बाकी सब गुरुमुखसे समज लेना,
३५
७०
६५
३०
५५
६०
०
९०
६०
८०
१०
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
परिशिष्ट नं. २ ॥ अथ श्रीमहावीर जिनस्तोत्रं प्रारभ्यते ॥ (मूलकर्ता-श्रीपादलिप्तसूरिः. टीकाकार-श्रीपुण्यसागरवाचकः)
प्रणतसुरनरालिवातपादारविंदं । विदितसकललोकालोकसदज्ञेयवृंदम् ॥ सविनयमथ नत्वा वधनानं जिनेशं ।
किमपि विरचयेऽहं तत्स्तवस्यार्थलेशम् ॥ १॥ पूर्व तावत् श्रीपादलिप्तसूरयोऽनेकयोगसिद्धा महांतः प्रभावकपुरुषा आसन्, तदन्वये सकलज्ञानविज्ञानविज्ञाः श्रीपुण्यतिलकसूरयो विहरंतोऽवंतीपुयाँ समेताः. तत्र च श्रीविधिपक्षगछाधिराजसरखतीलब्ध प्रसादश्रीमन्महेंद्रसिंहसूरयः संति, तेषां महिमानं सकलनागरिकजन निकरवदनकमलालंकारायमानं श्रुत्वा विद्यामदध्मातचित्ताः श्रीपुण्यतिलक सूरयो वादलिप्सया श्रीगुरुसमीपमागताः तैरुक्तं च भी मया सह बादो विधेयः. तदा श्रीगुरुभिरुक्तं ? किं वृथायासेन वादेन? प्रयोजनमनुद्दिश्य मंदधियोऽपि न प्रवर्तते. तदा श्रीपुण्यतिलकसूरिभिरुक्तं किं वृथायासः ? यो यं जयति स तं शिष्यीकरोतीत्यावयोः संधा, तदा गुरुभिरंगीकृतं, प्रारब्धश्च वादः, श्रीगुरुभिमुहूर्तादेव ते जिताः. ततः श्रीपुण्यतिलक-- सूरयः स्वं धन्यं मन्यमानाः श्रीगुरून् प्रणम्य संस्तूय च शिष्या जाता. श्रीगुरुभिरपि तेषां महत्त्वरक्षणार्थं दीक्षां दत्वा शाखाचार्यत्वे स्थापिताः. तत्पूर्वजानां च श्रीपादलिप्तसूरिणां विरचितमिदं वीरजिनस्तोत्रं सप्रभावं पहुयोगसिद्धिसंपन्नं दृष्टा श्रीसप्तस्मरणमहास्तोत्रेषु तृतीयमहास्तोत्रं स्थापितं, महत्त्वं चास्य स्तोत्रस्यानेकयोगसिद्धिमहत्वेन समहिमत्वेन च ज्ञेयं, श्रीउपसर्गहरस्तोत्रवत् , तदन्वये चाद्यापि नवीनशिष्यस्य दीक्षां दत्वा प्रथममिदं स्तोत्रं पाठयंतीति. अस्य प्रथमगाथामूलम्-जयई नवनलिणकुवलय-वियसियसयवत्तपत्तलदलच्छो॥
वीरोगइंदमयगल-सुललिअगइविकमो भयवं ॥१॥
C
Aho ! Shrutgyanam
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२२
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
व्याख्या-वीरो जयतीत्यन्वयः विशेषेण ईरयति गच्छति कर्मशत्रुजयाय सन्मुखतया, कंपयति वा कर्मशत्रूनिति वीरः, ईरगतिकंपनयो पचाद्यच कर्मशत्रुसमूहजेतृत्वाद्दर्शितपराक्रमत्वेन वीरयते इति वा वीरः. वीरविक्रांती, पचायच् पदैकदेशे पदसमुदायोपचारात् श्रीमहावीरश्चतुर्विन्श तितमो जिनो जयति उत्कर्ष प्राप्नोति, जि जयेऽकर्मकोऽयं धातुः, पंचमारकपर्यंतं यावद्विद्यमानशासनत्वेन वर्तमाने लट्. मंगलार्थं च प्रथम जयतीति पदप्रयोगः, न मस्कारश्चाक्षितः, यथा जयतौद्रियकषायकर्मपरीष होपसर्गादिशत्रुगणपराजयात्सर्वानप्यतिशेते उत्कर्ष प्राप्नोति, इत्थं सर्वातिशायी च भगवान् प्रेक्षावतामेवश्यं प्रणामाहैः, ततो जयतीति. किमुक्तं भवति ? तंप्रति प्रणतोऽमीत्यर्थः , किंविशिष्टो वरिः ? नवनलिन कुवलय विकसितशतपत्रपत्तलदलाक्षः, नवं नवीनं, यन्नलिनं सूर्यविकासिकमलं, पुनः कुवलयं चंद्रविकासीकभलं, पुनः विकसितं च तत् शतपत्रं, शतशब्दोऽत्र बहुत्वोपलक्षकस्तेन सहस्त्रपत्रादेरपि परिग्रहः . अथ सनास:नलिनं च कुवलयं च नलिनकुवलये, नवे च ते नलिन कुवलये च नवनलिनकुवलये, विकसितं तत्शतपत्रं च विकसितशतपत्रं, नवनलिनकुवलये च विकसितशतपत्रं च नवनलिनकुवलयविकसितशतपत्राणि, तेषां पत्तलं तीक्ष्णं यद्दलं पत्रं तद्वदक्षिणी नेत्रे यस्य स नवनलिनकुवलय. विकसितशतपत्रपत्तलदक्षः. बहुव्रीही सक्थ्यक्ष्णोः स्थांगात्वजिती षच् , पत्तलशब्दोऽत्र तीक्ष्णवाचकः . यदुक्तं देशीनानमालायां श्रीहेमसरिभिः'पत्तलपडुवइआ तह । पत्तसमिद्धं च तिख्खमि ॥' तथा च तवृत्तिःपत्तलं पडुवइयं पत्तसमिद्धं एत त्रयोऽपि तीक्ष्णार्थाः, पत्तलं पत्रबहुलमिति तु पत्रलशब्दभवमिति. भगवच्चक्षुषोरहोरात्रविकासित्वादु भयोः सूर्यविकासिचंद्रविकासिकपलयोरुपमानत्वमुक्तं. पुनः फिविशिष्टो वीर: ? प्राकृतत्वाद्विशेषणस्य परनिपातत्वान्मदकलगजेंद्रसुललितविक्रमः, मदेन कलो मनोहरो मदकलो मदोत्कट इत्यर्थः, मदोत्कटो मदकल इति श्रीहेमसूरिः. एवंविधो यो गजेंद्रः सकलगजलक्षणोपेतत्वेन गजेषु इंदति परमैश्वर्यं भजतीति गजेंद्रः सकलगजश्रेष्टः, तद्वत् सुअतिशयेन ललिता मनोहरा या गतिस्तया विशिष्टं कामति गछतोति मदकलगजेंद्रसुललितगतिविक्रमः . पुनः किंविशिष्टो वीरः १ भगवान् , भगो ज्ञानाद्यर्थः, स नित्यमस्यातिती भगवान् . भगोऽज्ञान माहात्म्य-यशोवैराग्यमुक्तिषु॥
Aho ! Shrutgyanam
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ॥
■
रूपबुद्धिप्रयत्नेछा - श्रीधर्मैश्वर्ययोनिषु ॥ १ ॥ इति श्री हेमसूरिः तत्रार्कयोनिवर्ज द्वादशभगशब्दार्थयुक्त इत्यर्थः ॥ १॥ अथ श्री वीरं कविराशिषति
मूलम् - अज्जवि वहई सुतीत्थं । अखंडियं जस्स भरहवासंमि ॥
सो वृद्ध माणसामी | लुक्कदिवायरो जयउ ॥ २ ॥
व्याख्या - स वर्धमानस्वामी श्रीवीरजिनो जयतु सर्वोतकर्षेण प्रवर्ततां. किंविशिष्ट वर्धमानखामी ? त्रैलोक्यदिवाकरः, त्रय एव लोकास्त्रैलोक्यं, चतुर्वर्णानां खार्थे ष्यञ् वाच्य इति ष्यञ् स्वर्गमर्त्यपातालरूपं, तत्र दिवाकर इव दिवाकरः सूर्यः केवलज्ञानेन तस्य प्रकाशकत्वात्, त्रैलोक्यदिवाकरः स क ? यस्य वर्धमानस्वामिनः सुतीर्थ तीर्यते संसारार्णवोऽनेनिति तीर्थं चतुर्विधः संघः सकलशुभगुणोपेतत्वेन शोभनं तीर्थं सुतीर्थ अद्यापि दुःषमकालेऽपि अखंडितमविछिन्नं परतीथ्यादिखंडनारहितं भरतवर्षे भरतक्षेत्रे वहति, धातुनामनेकार्थत्वात्प्रवर्तत इत्यर्थः अथाभिधेयं वक्तिमूलम् - गाहाजुअलेण जिणं । मयमोहविवज्जियं जियागंगं ॥ थोसामि तिसंघाएण । तिण्णसंगं महावीरं ॥ ३ ॥
"
१२३
#
व्याख्या - अहं पादलिप्तसूरिर्महावीरं जिनं त्रिसंघातेन, त्रयाणां मनोवाक्कायानां संघातः समुदायस्त्रिसंघातस्तेन त्रिकरणशुद्धया स्तोष्यामि स्तुतिगोचरं करिष्यामित्यर्थः केन ? गाथायुगलेन, विपुलाचपलाद्यार्यालक्षणलक्षिता प्राकृते बहुलं गाथेत्यभिधीयते तयोर्युगलं युग्मं तेन. किंविशिष्टं जिनं ? मदमोहविवर्जितं, आनंद संमोहयोः संगमोत्था मत्तता मदः, मदोमुन्मोहसंभेद इति श्रीहेमसूरिः स च जात्याद्यष्टप्रकारो मोहो मौढ्यमज्ञानमिति यावत, मदश्च मोहश्च मदमोहौ, ताभ्यां विवर्जितो रहितस्तं पुनः किंविशिष्टं जिनं? जितानंगं, जितः खवशीकृतोऽनंगः कामो येन. ' जियकसाय ' मित्याधुनिकः पादः, तत्र जिताः कषायाः क्रोधाद्या येन तं पुनः किंविशिष्टं जिनं । तीर्णसंगं, तीर्णः पारं प्राप्तः संगः संसारानुबंध्यभिष्वंगो बाह्यांतरभेदभिन्नो येन तं तत्र बाह्यः पुत्रकलत्रादिरूपः, आंतरश्च कर्मपुद्गलरूपः तीर्णसंसारसमुद्रमित्यर्थः, तिसंझागं तं निसंगमित्याधुनिकः पाठः, तत्र तमिती प्रसिद्धं महावीरं
·
Aho! Shrutgyanam
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२४
॥ श्रीअर्जुनपताका ।।
जिनमिती योज्यं प्रसिद्धानुभूतार्थ तच्छब्दो यच्छब्दोपादानं नापेक्षाते, तिसंझ्झागमिति तिस्रः संध्याः समाहृता इति त्रिसंध्यं, गोस्त्रियोरिति हस्वत्वं त्रिसंध्यं तूपवैणवमिति श्रीहेमसूरयः, त्रिसंध्यमेव त्रिसंध्यकं, स्वार्थ कन् , क्रियाविशेषणमिदं दीर्घत्वं प्राकृतलज्ञणात्, निस्संगमिति, निर्गतः संगानिस्संगस्तमित्यक्षरार्थः, अथास्यां गाथायां रूपसिद्धिसुवर्णसिद्धयादयो भूयस्यः सिद्धय उक्ताःसंति, परं किंचिदिग्दर्शनमात्रमुच्यते
'गाहाजुअलेणत्ति' गा इति गगनं अभ्रकं अभ्रक मेघाख्यं स्वच्छपत्रं गिरिजामलमिति हेमसूरयः, दीर्घत्वं च बहुत्वख्यापकं, बहुत्वं च शुभ्रादिगुणोपेतत्वेन प्राधान्यख्यापकं, तेन सिताभ्रक न तु कृष्णमित्यर्थः. हा इति हरितालं, दीर्घत्वं पूर्ववत्, जुअलमिति तारं, एतैस्त्रिभिर्युक्तं जिनं पारदं, कथंभूतं ? 'मयमोहविवज्जियं जियाणंगं' मलशिखिविषदोषत्रयापेतं, 'थोसामित्ति' स्तंभयिष्यामि, केन कृत्वा ? त्रिसंघातेन सिताभ्रकतालतारत्रयाणां योगेन, तथौषधसमवायेन जारणस्वदनविधि करोमि. पुनः कीदृशं जिनं ? तीर्णसंगं, मृतसप्तगुणसंगोत्तीर्ण महावीरमिति रूप्यं, इत्यक्षरयोजनामात्रमुक्तं, विशेषाम्नायस्तु सद्गुरोरवसेयः॥३॥ अथ प्रतिज्ञातमेव गाथाद्वयमाहमूलम्-सुकुमालधीरसोमा । रत्तकिसणपंडुरा सिरिनिकेया ॥
सीयं कुसगहभीरू । जलथलनहमंडणा तिन्नि ॥४॥ न चयंति वीरलीलं । हाउं जइसुरहिमत्तपडिपुण्णा ॥
पंकयगइदचंदा । लोयणचंकमियमुहाणं ॥ ५॥ युग्मं ॥ व्याख्या-तवेत्यध्याहार्य. हे वीर ! पंकजगजेंद्रचंद्राः 'तिन्नत्ति' एते त्रयस्तव लोचनचंक्रमितमुखानां लीलां हातुं न चयंतीत्यन्वयः. पंकजं कमलं, गजेंद्रो द्विपश्रेष्टः, चंद्रश्चंद्रमाः, एषां द्वंद्वः, पंकजगजेंद्रचंद्रास्ते तव संबंधि लोचने नेत्रे, चंक्रमितं गगनं, मुखं च वदनं, एषां द्वंद्वः लोचनचंक्रमितमुखानि तेषां. ननु द्वंद्वश्व प्राणितूर्यसेनांगानामित्येकवदेव स्यात्तत्कथं बहुत्वं ? सत्यं, अधिकरणेतावत्त्वे चेति, एते त्रयः, एतेषां त्रयाणामित्येवंरूपे द्रव्यपरिमाणवगमे नैकवद्भावः, यथा दशदंतोष्टा इति. लीलांविलासं, हातुं अंतर्भावितण्यर्थत्वात्याजितुं न चयंति न शक्नुवंति,
Aho ! Shrutgyanam
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअजुनपताका ॥
१२५
प्राकृतसूत्रेण शवतृ शक्ती इत्यस्य धातोः चय इत्यादेशः, न समर्था भवंतीत्ययः. ते कीदृशाः ? यदि सुरभिमत्तप्रतिपूर्णाः, यदीति संभावनायां, सुरभि घ्राणतणं पंकज, मत्तो गर्जितो हस्ती. प्रतिपूर्णः षोडशकलावांश्चंद्रः, एषां द्वंद्वः, अहं संभावयामि, यद्यते पंकजादित्रयः सुरभिमत्तप्रतिपूर्णा भवंति, तथापि भवतो लोचनचंक्रमितमुखानां लीला हातुं न शक्नुवंतीत्यर्थः, तव लोचनं पंकजादप्यधिकसुंदरं, तव गमनं गजेंद्रगमनादप्यधिकतरं सुंदरं, तव मुखं सपूर्णचंद्रादप्याधिकसुंदरमित्यर्थः, एवं सर्वत्र विशेष्यविशेषणशब्दा यथासंख्यं योज्याः, पुनः कीदृशास्त्रयः ? सुकुमारधीरसौम्याः, सुकुमार कोमलं पंकज, धीरो धैर्यवान् गजः, 'धीरो ज्ञे धैर्यसंयुते इति श्रीहेमसूरिः, सौम्यः कमनीयश्चंद्रः, ततो द्वंद्वः पुनः कीदृशास्त्रयः ? रक्तकृष्णपांडुराः, रक्तं कमलं, कृष्णो गजा, पांडुरः श्वेतश्चंद्रः, एषां द्वंद्वः, पुनः कीदृशाः ! श्रीनिकेताः, श्रियः लक्ष्म्याः शोभाया वा निकेता, निकेतति वसत्येष्विति निकेता गृहाणि, कितनिवासे, निपूर्वः, अधिकरणे घञ, श्रीनिवासस्थानानीत्यर्थः. पुनः कीदृशाः? शीतांकुशग्रहभीरवः शीतं हिमं, अंकुशः सृणिः, ग्रहो राहुरुपरागो वा. ततो द्वंद्वः तेभ्यो भीरवो भीताः, पुनः कीदृशा ? जलस्थलनभोमंडनाः. जलं पानीयं, स्थलं खभावोन्नतभूमिः, रूढ्या भूमिमात्रं वा, नभो व्योम, ततो द्वंद्वः, तेषां मंडनाः, अलंकरिष्णव स्यादित्यनेकार्थसंग्रहः. एवंविधा अपि पंकजगजेंद्रचंद्रास्त्रयस्तव लोचनचंक्रमणमुखानां शोभां न प्राप्नुवंतीति तात्पर्यार्थः. अस्मिन् गाथाद्वये पादलेपजलज्वलनशस्त्रादिस्तंभनगगनगमनाऽदृष्टीकरणदयोऽनेके आम्नायाः संति, ते तु सद्गुरुगम्या इति ॥ ४ ॥५॥ अथोपसंहारमाहमूलम्-एवं वीरजिणिंदो । अच्छरगणसंघसंथुउ भयवं ॥
पालित्तयमयमहिउ । दिसउ खयं सव्वदुरियाणं ॥६॥ व्याख्या-वीरजिनेंद्रः श्रीवर्धमानस्वामी, ममेत्यध्याहार्य, मम सर्वदुरितानां सकलपातकानां क्षयं नाशं दिशतु, धातूनामनेकार्थत्वात्करोत्वित्यर्थः, किंविशिष्टो वीरजिनेंद्रः ? अप्सरोगणसंघसंस्तुतः, अप्सरसा सुरवधूनां गणः समुदायः, तस्य संधैः समूहैः संस्तुतः स्तुतिविषयीकृतः
Aho ! Shrutgyanam
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२६
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
यद्वा अप्सरोगणः सुरवधूसमूहः, संवश्चतुर्विधस्ताभ्यां संस्तुतः. यद्वा अप्सरस उपलक्षणत्वात्समग्रदेवदेव्यः, गणः, साधुसमुदायः, सोऽस्त्येषां, अर्शआदिभ्यअच्. गणाः गणधरा इंद्रभूत्यादयः, संघः श्रमणदिश्चतुविधा, तैः संस्तुतः. पुनः कीदृशो वीरजिनेंद्रः ? भगवान् , ज्ञानादिगुणयुक्तः, प्रथमगाथायामुक्तविशेषणत्वात्पुनरुक्तिदोषो नाशंकनीयः उक्तं च-सज्ञायज्ञाण तवो-सहेसु उवएसथुइपयाणेसु ॥ संतगुणकित्तणासु य । न हुंति पुणरुत्तदोसाउ ॥ १॥ पुनः किंविशिषो वीरजिनेंद्रः? एवं पूर्वोक्तप्रकारेण पादलिप्तकमतिमहितः, लिप्तौ पादौ यस्य स पादलिप्तः, वाहिताग्न्यादिष्विति निष्टांतस्य परनिपातः, स्वार्थे कनि, पादलिप्तकः प्राकृते तु कगचजतदपयवांप्रायोलुगिति सूत्रेण दकारलोपेऽकारस्य सवर्णदीर्घ पालित्तय इति भवति, तस्य या मतिर्बुद्धिस्तया महितः स्तुतिरूपपूजया पूजितः, अर्थात् कासद्रहगच्छीयपादलिप्तसूरिकृतमेतत्स्तोत्रमित्यर्थः ॥ ६॥ विधिपक्षगणाधीशाः । सूरयो भूरिसद्गुणाः ॥ श्रीअमरसागराख्या। विचरंति महीतले ॥१॥ तत्पक्षद्योतकाः श्रीम-हयासागरवाचकाः ॥ सच्चारित्रगुणोपेता । ज्ञानविज्ञानपेशलाः ॥२॥ तेषां प्रसादमासाद्य । पुण्यसागरवाचकैः ॥ महावीरस्तवस्येयं । टीका विरचिता शुभा ॥३॥ नंदाग्निमुनिभूसंख्ये । वर्षे मास्याश्विने सित ॥ दशम्यां रविवारे च । बुरहानपुरे पुरे ॥ ४॥ इति श्रीमहावीरस्तवस्यावचूरिः संपूर्णा ॥ श्रीरस्तु॥
गाहा जुअल स्तुतिः आनायः पादलिप्तसूरी विरचित स्वोपज्ञस्तोत्रानायः
गाहा जूअलेणजिणं । मयमोह विवज्जिअं जिअ कसायं ॥
थोसामि तिसंघाएणं । तिण्णसंग महावीरं ॥१॥ आम्नाय गा० गाऽभ्रकं ॥ हाहारितालो ॥ जूअलेणतार मुच्यते॥ जिनं पारदं कथं भूतं मयमोह विवर्जितं जिआणंगमल शिखिविषं दोषत्रय
Aho ! Shrutgyanam
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्री अर्जुनपताका ॥
वर्जितं थोसामिति स्तंभयामिकेन कृत्वा त्रिसंवातेन सिताऽभ्रक हरितालंकारत्रयाणां योगेन तथौषध समवायेन जारणा स्वेदन विधि विधास्यामि । कथंभूतं जिनं तीर्णसंगं मृतसप्तगुणवंगोत्तीर्ण । एतावता - श्वेते दर्शिता अधुनापीतविधिमाह महावीरंमहे ममक्षाकं हा हारकंवी कृष्नाऽभ्रकरसमित्यर्थः शेषा औषध्या समाना ॥ १ ॥
सुकुमाल धीरसोम । रत्तकसिपंडुरानिकेया ॥ सीअंकुस गभीरु । जलथलमंडणातिणि ॥ २ ॥
आम्नाय ॥ सुकु. नाइणिधार नाइ सोमासोमवल्ली त्र्यं रत्तरत्त दुग्धिका बहुफलि कचनिका 'पांडुरी देवदाल' सिंगबेरकं पंचकरि लघुरिंगणी लांगलिका कुसग्रह अहिवरबीजानि भीरुसंकोइणि 'लज्जलु जलमंडिका ' जलच ताद्रशी नभमंडपिका थल अंगवती ॥ २ ॥
नचयंतिवीरलीलं । हाउंजे सुरहिमत्त पडिपुण्णा ||
पंकयगईंगचंदा | लोअणंचंकमिअंमुहाणं || ३ ||
१२७
आम्नाय इदानी रोचनक्रमेण उद्यात विधिमाहा पंकयगगनं । गदं मत्तनागं चंद्रतारं हेमं वा त्रयमपि रोचनमित्यर्थः तथाक्रामणं । तथेोदूघाटनमित्यर्थः ॥ ३॥
एवंवीरजिनिंदो | अच्छर गणसंघसंधुओभयवं ॥
पालित्तयमइमहिओ । दिसउ खयं सव्वदुरिआणं ॥ ४ ॥ आम्नायः यदुकं तारहितारु सुवर्णदस्स सुवणिसूओ रेव नहू बज्झई अि काम बेदुघाड एडनाई दवि करणहोई सराइ एवं कृत्वा जिनिंदो अच्छरगण इति अम्ल वर्गः वरगणइति क्षारवर्गः गणः संवइति समुदायेन एभिः संधुओ संस्तुत्य स्तंभितेत्यर्थः भगवान् सेंद्र पुज्योभवति कमकृद् भवति । पालियमय महिओ महितः परिकर्मितः दिशतु क्षयं सर्व दुरितानामित्यर्थः असणे इअ नतलोन निम्मलोहो इ सद्दणा रहिओ सारण रहिओ पसरं अकामिओ नेअ कमइ लोहेस्तु ॥ ४ ॥ स्तोत्रार्थः ॥ इति श्रीपालित्तयकृत स्तोत्र: हेमकल्प स्वोपज्ञावचूरी समाप्तो ॥ संवत १६६३ परसे नकल किया.
Aho! Shrutgyanam
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२८
१ शिर
२ ललाट
॥ श्री अर्जुनपताका ||
३ द. नेत्र ४ वा. नेत्र
कर्ण
५ द. ६ वा. कर्ण
७ द. स्कंध
८ वा. स्कंध
उच्चाटन
विद्वेषण
आकर्षण
भण
परिशिष्ट नंबर ३
-: उग्रवीर कल्प :
-
१ २ ३४ ५ ६ ७ ८
९ १० ११ १२ १३ १४ १५ १६
उग्रवीरं महाविष्णुं । ज्वलंतं सर्वतोमुखम् ।
१७१८१९ २०२१२२२३२४ २५२६ २७२८२९३०३१३२
नृसिंहं भीषणंभद्रं । मृत्युं
९ द. भुजा
१० बा. भुजा
११ द. पार्श्व १२ वा. पार्श्व
१३ उदर
१४ नाभि
१५ द. कटि
१३ वा. कटि
मृत्युं नमाम्यहम् ॥ १ ॥
नामनाममंत्र
मंत्र मंत्रनाम
मंत्रनाम मंत्रनाममंत्र नाममंत्र नाममंत्र
१७ द. जंघ
१८ वा. जंघ
१९ द. जानु
२० वा. जानु
२१ द. टांग
२२ वा. टांग
२३ द. पग
२४ वा. पग
इस मंत्र का जप १२५००० सवालाख कम अधिक नहिं जपना प्रथम सूर्य ग्रहणके दिन जपना जितना जपा जावे उतना जाप करे फिर सवालक्ष पुरा करे बीचमे नागा [अंतर] न करे नहि तो मंत्र चला जायगा पुरा करे सिद्ध हुया. जबतक सवालक्ष न होवे तबतक लोहकी खीली मंत्र के अक्षरके उपर ३२ अक्षरका एक नंबर निकालकर खीली ठोकदे दरद नाश कार्य काले दरदवाको २१ वार पढकर पानी देवे दरद नास हो जायगा. प्रयोगमे सदा जाप करना सवालक्ष पुरा न होय तबतक. १००० हजार जाप वशीकरण में मंत्रनाम मंत्र संपूट करना सम्मोहन [ सामने ] करना नाममंत्रनाम, लक्ष्मीप्राप्ति श्रीमंत्र श्री,
राजवश्ये
शत्रुदमन
भूतोत्साधन बाघानिवारण
२५ गुदा
२३ इंद्रिय
२७ पृष्ट
२८ गला
२९ गर्दन
Aho! Shrutgyanam
३० दंत
३१ जिव्हा
३२ दाढ
की मंत्र की
ही मंत्र ही
ॐ मंत्र ॐ
क्षौ मंत्र क्षौं
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
१२९
जब मंत्रका जाप प्रारंभ करने बैठे पहिले ईस मंत्रको पढकर फिर मंत्र सुरु करें इसमें विधि लिखी हैं वेसे करलेवे आसन बिछाकर हाथमुह धोकर स्नानकर धोती सफेद धारणकरे अस्य मंत्रस्य ब्रह्माऋषी गायत्री छंदः महासिंहो देवता क्षौं बीजं श्रीशक्तिः ह्रीं कीलकं नृसिंहप्रीत्यर्थे जपे विनियोगः
क्षा अंगुष्ठाभ्यांनमः क्षी तर्जनीभ्यांनमः शू मध्यमाभ्यांनमः झै अनामिकाभ्यांनमः क्षौं कनिष्टभ्यांनमः
क्षः करतलपृष्टाभ्यांनमः क्षा हृदयाय नमः
क्षी शिरसे स्वाहा। क्षु शिखावौषट्
मैं कवचाय हूं क्षी नेत्राय वौषट
क्षः अस्त्रायफट् ध्यानं रक्त वर्ण महाकायं सहस्त्रादित्यवर्चसम् ।
अष्ट बाहुं शस्त्रधरं सिंहाननं हरिंभजे ॥ लं पृथवीतत्वंगधं समर्थयामिनमः हं आकाशतत्वंपुष्पं यं वायुतत्वंधूपं रं अग्नितत्वंदीपं वं जलतत्वं नैवेद्यं
फिर मंत्र ३२ अक्षरका उग्रवीरका जपना प्रारंभ करदेना चाहिए । मंघ (चंदनलाल ) पुष्प (लालकनेर) धूप (गूगल ) दीप (तिलकातेल) नैवेद्य (गुडगेहु) किसी जगापर मंत्र प्रारंभ करना होवे तव तीन मंत्रपढकर फिर मंत्र पढना दिग् बंधनं ॐ सहस्त्रारे हूँफुट् तीनधार पढकर अपने चारोतर्फ अक्षत या सफेद सरसों छाडके, स्थानशुद्धि ॐ पवित्र वज्रमूर्ति ॐ फट् तीन वार पढके चारोतर्फ जल छांटना, आसन शुद्धि ॐ आसू रेखे वज्ररेखे हूं फट् वामे हातसे पकडकर आसनपर १० वारपडे अनुभुतं.
दादाजी श्री जिनदत्त सूरीश्वर आम्नाय
-बावन तोला पावरती. हेम कल्पहरताल मारण वि. प्रथम हरताल सोधन वि. । हरताल बगदादी पत्र पईसा दो भार आणिजे, कली चुनो असिल सेर ८ आणीजे, कोरा कुंडा माहि चूनो राखिजे, हरताल बासनारा कपडा रा तेरा पुड मांहि बांधी
Aho ! Shrutgyanam
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ श्रीअर्जुनपताका ॥
गठडी कीजे चुनाका कुंडामांहि गठडी हरतालकी मेलीजे उपर दररोज पाणी सिंचीजे. चुनो पाणीसुं नीलो राखीजे, इम मास २ सिंचीजे आपरी किसीकी छाया उपर पडन न दीजे. एकांत राखीजे, किनही रो पग फेशे राखीजे नहीं. मास दो पीछे काढीजे, पिछे दीन३घीकुआर रा रस में ग्वरल कीजे. दिन ३ काला भांगरा रा रसमें खरल कीजे, दिन ३ अर्क दुधमें खरल कीजे, दिन ३ थोहर कांटाली रा रसमें खरल कीजे. सर्व दीन १२ खरल किजे पछे टिकडी बांधिजे, पछे सेर पांच पिपली राव हांडीमे घाल बिचमे टिकडी मेल पचाईजे अग्नी प्रहर ३२ दिजे, आपरी छाया उपर पडन न दीजे अग्नी शीतल होय, तब काढीजे. सफेद बर्फ होय. असल हरताल निपजे, निसंदेह वात छे. इस्ट देवतारी पुजा किजे, पछे हरताल परीक्षा:-बावन तोलाने पाव रती बावन तोला तांबो गालने पाव रती माहे मेलीजे, कंचन होवे सही सत्य छई. पिछे खानेकी परीक्षा नामर्दन दिजे, तीन दिन तीन चावल दिजे सेर ३५ दुध तोलने खीर कर उपर पाईजे. अस्त्री २१ बरोबर सुवाणीजे पण अस्त्री हार छुटे, पण आप धापे नहीं, खलास मोडो हुवई मीसरी पईसा ११ भार उपर खवाडीजे तरा सितल हुवे. अनाज सेरपको खाय, नामदे होय सो पको मर्द हुवई. अस्त्री विना वालाने दीजे नहीं, दीजे तो इंद्री मांही संचीत उठे लोही पडे. । निपट मर्दमी हुवे तिनने चावल एक दीजे महाकामी होवे.। कोढवालेको चावल तीन दीजे, उपर रोटी चिणारी खिलावे कोढ जावे खाटो खारो न खावे । धोला चाठा वालाने चावल तीन दीजे, उपर चावल मुंगारी खीचडी चाठा सफेद जाय । पांडुरोग वालेको चावल तीन दीजे चावल साठी जीमाईजे. पांडुरोग जाय । पेट भार वालाको चाघल तीन दीजे उपर थुली गहुंरी दीजे, दुध न दीजे. पतासा दीजे पेटभार जाय. झोलो लागो होय तिनने चार दिन चार दीजे उपर उडदारी ने चावलारी खीचडी दीजे. सीतांग झोलो सर्व समाध हुवे । अस्त्री सुहागनको नहीं दीजे, जो रोगरे वास्ते देवे तो रोग जावे. पिण तिनरे संतान हुवे नहीं तिनसु अस्त्री ने नहीं दीजे । उनने काम घणो व्यापे । जीणने मिरगी वालाने दिजे दीन तीन नागरवेलके पत्र विज मिरगी जाय. खारा खाटो टालीजे गहुरो लपटोने दुध दीजे मिरगी खयन वालाने दोररती चार दिन दिजे उपर चिणारी रोटी लुखी खीलाईजे
Aho ! Shrutgyanam
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________
|| श्री अर्जुन पताका ||
खयनारा डलका पडे निसंदेह । गुघतावालानें रती १ दिन तीन दीजे उपर अलुणी रोटी गवारी खवाडी जे गुघतो जाय. रति ३ दिजे तो कीडी नगरो जाय एवं रोग ३५ जाय. रोग छत्तीसमारो ओखदलागे नहीं जिणरे रोग हुवे तिणरे रोग पेला गमायने पछे उन आदमीने चावल तीन दिन तीन भले दिजे खीचडी सेर ५ री कराईने खवाडीजे दुध सेर ३५ पाईजे खुदाघनी हुवे महाकामी हुवे अस्त्री घणी जोईजे इंद्री जाडी घणी हुवे, सोले अंगुल लांबी होवे निसंदेह बात सही छे. रोगी वालाने रोग पहली माईने पछे बली दीजे नामर्द हुवे सो महाकामी हुवे अस्त्री १०८ सोधापे नहि सवातीनामुदूर एक हाथसे उठावे महा बलवान वे निसंदेह बात छे सही सत्यजाणवो १९०९ रा बरसे साके १७७४ प्रवर्तमाने आसाड कृष्ण दले ११ तिथौ अरक बारे लिखी पं हुकमविजये धेनाबसनगरे प्रमाण विजयजी दत्त आमनाय है.
जगत सेठ के पुस्तक के उपरसे चंद्रकल्प.
श्रीचंद्र मूर्त्तयेनमः । ॐ ऐं श्री क्लीं क्रों कौं कलंकरहिताय सर्वजन वल्लभाय क्षीरवर्णाय ॐ ह्रीं श्रीचंद्रमूर्त्तये नमः मूल मंत्र
१३१
विधिः- अथ विधान पहिलीचंद्रमाकी मुरति रुपेकी घडाईये. वाहन सुसला सोवी रूपेका घडाईयै हाथमे चंद्रमाके एकमै संख एक मै कलम } एक मै फुलमाल एकमे झारी सुसला उपरि असवार पूरण मासी सोमवार आवैतदिए मंत्र का जाप सरुकीजै तदिपहिली गुरुकी पूजाकीजै तदि पीछे गुरुकी आग्या लेकर के मंत्र लक्षसवा जपीजैमास ६ मै श्वेतवस्त्र पहिरवौ श्वेतमुक्ताफलकी माला से जापकीजै स्वेत भोजनकीजै दूधभात भोजनकरीये तदिपहिली अपने हाथसुं सुसाकितांई दूधभात खिलाइये पीछे आप भोजन करीयै. ईसतरै मास ६ करीये. पुरब समून्ख होय करिकै जापकरीयै सत्य बोलीयै निद्रा कमकरीयै ब्रह्मचर्य रखीये जमीन सोईये तदि एक दिवसे चंद्रमाका दर्शन होय जिस कार्यका वर मार्गाए होई राज्यद्वारमेंजय होई सर्वजन बल्लभहोय सर्वस्त्री वल्लभहोय. ॥ इति विधान संपूर्ण ॥
१ जाप करवावालाने जीवित शशलो पासे राखनो पूजाने वखते दुधभात खवरावनो.
Aho! Shrutgyanam
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ PRICED LESSOCDN0-00 - 00-0CCOOLEEON हमारी ग्रंथमालाकी प्रकाशित पुस्तकें छपी हुई तयार है. (1) अहद्गीता-भगवद्गीता-या तस्वगीता तृतीयावृत्ति छरके तैयार है. (2) मानतुङ्ग शास्त्र [ मानतुङ्ग सुरीकृत गुजराती, हिंदी संस्कृत टीका साथ ] तृतायावृत्ति छपके तैयार है. (3) विद्यारत्न महानिधि [ यंत्र भाषांतर सहीत दश पूर्वधा भद्रगुप्ताचार्य कृत ] तृतीयावृत्ति छपके तैयार है. (4) चंदप्पह चरिय [ मुळमागधी टीका और संस्कृत छ.य सहित यमकवद्ध कर्ता जिनेश्वर सूरी ) तृतीयावृत्ति छपके तैयार है. (5) आकाशगामिनी औषधी कल्प पादलेप शक्ति और गोपीचक्र कल्प [ सरळ भाषांतर सहित ] तृ. छपके तैयार है. (6) अहेच्चूडामणीसार [ मूलमागधी टीकासहित चौध पूर्वधर भद्रगहु स्वामिकृत ) त. छपके तैयार है. (7) सिद्ध बीशाकल्प-कर्ता श्रीमहामहोपाध्याय मेषविजयकृत पद्मावती देवीका बतायाहुवा भाषांतरसहित 450 यंत्र फोटोसहित और परिशिष्ट सहित 1 गाहायुअल टीका और सोपज्ञ आम्नाय 2-3 का पादलिप्त सूरी, उग्रवीर कल्प कर्ता पूर्वाचार्य अनुभूत, 4 दादाजी श्रीजिनदत्त सूरीश्वर आम्नाय बावन तोला पावरती हेमकल्प, 5 जगत शठजी महतारगयीका अनुभव सिद्ध चंद्रकल्प 6 बधाराके साथ तृतीयावृत्ति छपके तैयार है. (8) न्यायग्शिारद श्रीमद् यशोविजयजीका अनुभूत नवगाथाका उपसर्ग हरस्तोत्र यंत्र के साथ विधिसहित द्वितीयावृत्ति छपके तैयार है. (9) जगत्सुंदरी पयोगमाला / जैन सायन्स ] कर्ता मुनि जसमहत्तर तृ. छपके तैयार है. (10) युक्तिप्रकाश मूल टीकाके भाषांतरके साथ द्वितियावृत्ति छपके तैयार है. मिलनेका ठिकान: एस्. के. कोटेचा, आग्रारोड-धुलिया, प. खानदेश. XOO0000000000000000000 Aho I Shrutgyanam