Anand Kavya Mahodadhi

Author(s): Buddhisagar
Publisher: Naginbhai Ghelabhai Zaveri Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008516/1

Page #1

શ્રી આનન્દ
કાવ્યમહોદધિ.
મૌક્તિક જ શું.

Page #2

શેઠ દેવચંદ લાલભાઈ જૈન પુસ્તકોહાર-થાંક
જૈન ગુર્જ-સાહિત્ય દ્વારે-ગ્રન્થાક છે,
શ્રી આનન્દ
કાવ્યમહોદધિ.
(પ્રાચીન-રામમાં ગ્રહ)
તિક કથું
સંશોધક-શ્રીબુદ્ધિસાગરસૂરિ. સંગ્રાહક-જીવણચંદ સાકરચંદ ઝવેરી.
પ્રકાશક– શેઠ દેવચંદ લાલભાઈ જે પુફંડ માટે નગીનભાઇ ઘેલાભાઈ ઝવેરી, મુંબઈ. સર્વ હક્ક ફંડના કાર્યવાહકોને અધીન છે. ધી સુરત જન પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ-સુરત
વીરાત ર૪૪૨,
વિક્રમ ૧૮૭ર,
ક્રાઈષ્ટ ૧૮૧પ.
પ્રતિ ૧૦૦૦
વેતન ૩, ૯-૧ર-૦

Page #3

Published by Naginbhai Ghelabhai Javeri, for Sheth Devchaud Lalbhai J. P. Fund, at the Office of Sheth Devchand Lalbhai Jain Pustakoddhar
Fund From 426 Javeri Bazar, BOMBAY.
Printed by Vithaldas Kikabhai at K. A's “The Surat Jain Printing
Press", Khapatia Chakla--Surar.
0

Page #4

Sheth Devchand Lalbhai Jain Pustkoddhar Fund Series. No. 30
THE ANAND-KAVYA-MAHODADHI.
(A collection of Old Gujarati Poems.)
PART4
Edited by
Shree Buddhi Sagar Suri
Collected by
Jivanchand Sakerchand Javeri.
Published by
Naginbhai Ghelabhai Javeri,
Sold by
THE LIBRARIAN
Re. 0-12-0
SHETH DEVCHAND LALBHAI J. P. FUND,
C/o Sheth Devchand Lalbhai Dharmashala.
Badekha Chakla, Gopipura, SURAT.
[All rights reserved by the Trustees of the Fund.}
1915
a trustee.

Page #5

Page #6

3R
4
) છે કાવ્ય સાગરમાં વિહરી, કલ્પેલોમાં પછાઈ, સરને અનેક મિક્તિક એકત્ર કરી, માળા ગુંથી, સજન કંઠ માટે તૈયાર કરી, પણ, માળાને પરિપૂર્ણ રીતે કંઠમાં સજી અને આકર્ષવા, એ કર્તવ્ય રસપ્રજ્ઞનું જ છે. જેમ કમળને-કાવ્યને વિકસિત-પ્રકાશમાં આણવાનું કાર્યો સૂર્ય-સુજનનું-પંડિતેનું જ છે. વારિ-કવિ કે સંગ્રાહક તો માત્ર કમલ-કવિતાને પિષ-ઉત્પાદ કે સંગ્રહજ કરી શકે છે.
જીવન,

Page #7

કમર્ચને. વિષય.
પત્ર. ૧ અવતરણિકા ......૧ ૨ પ્રસ્તાવના કર્તા અને
તેમની કૃતિ સહિત...૩ ૩ શુદ્ધિપત્રક વગેરે... ૧
શત્રુંજયતીર્થરાસ
અમારે અંક ૧૪મી આનંદ કાવ્ય મહેદધિ મૌક્તિક પહેલું ” મુંબાઈ ઇલાકાના સરકારી કેલવણ ખાતાએ સેકન્ડરી સ્કૂલ લાયબ્રેરી માટે મંજૂર કર્યું છે.
પહેલે ખંડ ............૧ બીજો ખંડ............૯૧ ત્રીજો ખંડ........૧૭૧ ચોથે ખંડ........૨૬૦ પાંચમે ખંડ...............૩૦૬ છો ખંડ..... ૩૬૧ સાતમો ખંડ ૪૫૫
આઠમો ખંડ...........૫૬૭ - નવમે ખંડ..........૧૪ સંપૂર્ણ..............૬૮૦

Page #8

समयकीनवरो नर्थवावायोध्याधणीसाविकमाविनमानजरेगयानिमवदिशिशसऊसपापवदिवसंतपसावनिश्श्यधान रिलकि मेंदी असुरतासलावश शर्यतामिशिअमाननिमशशिरविझायरामायरमर्यादातरासरगिरिक रएपवायझेशामासुमजलनिकलवारशिवनविकराणायाजातापिणियापणाजिनामावविशंकाववी शोमानलिनशक्षसीवितमनमादेरे।अन्तरदेवापनुतणीासकीयशनदासबादरेवाओवउविवाउदाविबुताधिolmma
रोमायामाणमनीपरशवालइजेदावरेवामातक्षाजपाऊपनादेवादारमानोरातेविणिदेवेनक्विलामानश्कवणव सवारपरशाश्षापोइंग्रगलराजाकरसुन्याचारापोटातदनऊणकरावयाचवचनोटकझातेदनश्वासना दार
उशमाणसनस्यासस्वाजतयीतासनकाउरेयापहवंतिकाकरीवर्वशीरतालेदाध्वीणाधारतीनिधकीबावरेरक पानयरअयोध्याउद्यानमात्याधमानिनस्तामारावासपबंधमलावतापमादश्वामारेगावाविज्ञाषावशवाजताया वधयाणाक्षपणतातेरयानादलपीशोणारा अचर्वितगलापानिशुलनयणाजावंताराइटितपाषाणातीवर महामानणतारे।रामयशाइणिअवसरझन्टिकेलीकरिबजीयाक्षरेवतेदेवीणागीतसरससातलीयारे॥२॥ गवाजविश्वानाध्या गजगतिसकानधायायायकपिणियविवलशासनासजमायबरेशपाएमवासनादेशिनहाराजाभ शिएरिभाषभरेमेिवीस्थरएघयतासमवेतमाशापासचिवकारापतामाहालिबंपालारणजिनदरषदकवीसमा। बीजानीबालोरेसनामामारहाणवादनसश्देवताधर्मनादमीमारिशसुष्यामश्वयनादधानादश्वशिश्नाशिना। वश्यकामावसरमाक्षश्रोतबलधुबालशिरापरगनादधीरउनादरसालानादागुरुयोगधालदीयतासपसायात्रा परमानंदसाइवितासजावदैत्यइजईडादारीयाशीयुगादिडिनराजाmaayारसयामीयाएकऽश्कानाशा नापतिएरचीतबीसैन्यसचिवसधाकादेशमादेभाबीयोराजाउलसितगातारादीपयोतिप्रगटीतिमशदीवावधाघ ६६
રાસકાર શ્રીમાન્ જિનહર્ષજીના પોતાના હસ્તાક્ષરનો ? નમૂને. श्रीशत्रुभ्यतीर्थरास १४ २३१-२३८, गाथा ७था दुखा सुधी, ५९७ उन्ने.
The Bombay Art Printing Works, Fort.

Page #9

ददातु भुतदेवता सिद्धिम् . अवतरणिका.
અમારા તરફથી અત્યાર સુધીમાં સંસ્કૃત, માગધી, અ ગ્રેજી, અને આવા કાવ્યોના ગૂજરાતી ગ્રન્થ પ્રસિદ્ધ કરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે, કે જે પ્રયાસવડે આ ગ્રન્થને અમો તરફથી બહાર પડતા ગ્રન્થોમાં “ગ્રન્થાક ૩૦મા”. (જન ગૂર્જર-સાહિત્યોદ્ધા ગ્રન્થક કથા) તરીકે પ્રસિદ્ધ કરવા ભાગ્યશાળી થયા છીએ. - અત્રે ફંડનો ટુંક ઈતિહાસ આપવો એ અયોગ્ય લેખાશે નહિ. મહૂમ શેઠ દેવચંદ લાલભાઈ ઝવેરીએ, કે જેમની સ્મૃતિને અથે ફંડ સ્થાપવામાં આવ્યું છે, તેમણે, પિતાના વીલમાં રૂ. ૪૫૦૦૦ની રકમ, બીજી રૂ. ૫૫૦૦૦ની અન્ય માર્ગે ખર્ચવા ક હેલી રકમ સાથે કાઢી હતી. આ રકમમાં તેમના સુપુત્ર શા. ગુલાબચંદ દેવચંદ ઝવેરી તરફથી મૌની યાદગિરી માટે શુભ કાર્યમાં ખર્ચવા કાઢેલ રૂ. ૨૫૦૦૦ની રકમ ઉમેરાઈ. ૧૦૦૮ શ્રી શ્રી શ્રી પંન્યાસજી શ્રી આનન્દસાગરજી ગણિની સલાહ અને ઉપદેશથી, તથા શા૦ ગુલાબચંદ દેવચંદ ઝવેરીની સમ્મતિથી, આ રકમેને એકઠી કરી માઈમની યાદગિરી માટે આ ટ્રસ્ટ અને ૧૯૦૮ માં સ્થાપ્યું, તેમજ યોગ્ય વ્યવસ્થા જળવાઈ રહેવા માટે ટ્રસ્ટીઓ નીમી ટ્રસ્ટડીડ કરાવવામાં પણ આવ્યું. મહેમ ની દીકરી તે મમ મૂલચંદ નગીનદાસની વિધવા મમિ બાઈ વીજકરની આશરે રૂ. ૨૫૦૦૦ ની રકમ તેના ટ્રસ્ટીઓ તરફથી આપવાથી ફંડ રૂ. ૧૦૦૦૦૦ના આશરાનું થવા ગયું છે. ફંડને આંતરીયભાવ “જૈન વેતાંબર મૂર્તિ પૂજક ધાર્મિક સાહિત્યની,” જેવું કે પ્રાકૃત,સંસ્કૃત, ગૂજાતી, અંગ્રેજી વગેરે ભાષામાં લખાયેલાં-વંચાયેલાં પ્રાચીન પુસ્ત કે, કા, નિબંધ, લેખો વગેરેની જાળવણી અને ખીલવણું કરવાનો છે.

Page #10

સાક્ષરશિરોમણિ શ્રીમાન આનંદસાગરગણિના ઉપદેશથી આ ભંડારની સ્થાપના થયેલી હોવાથી તેનું નામ ચિરંજીવ રહે, એ ઇરાદાસ આવા કાવ્યોના સંગ્રહનું નામ “શ્રી આનન્દકાવ્યમહેદધિ” રાખવામાં આવ્યું છે.
રાસની એક જૂની પ્રતિ આપવા માટે શ્રીમાન પંન્યાસજી શ્રીકમલવિજયજી ગણિને, બીજી માટે પ્રવર્તક શ્રીકાંતિવિજયજીને, તથા ત્રીજી એક પ્રતિ અમદાવાદના સુપ્રસિદ્ધ ડહેલાના ઉપાશ્રયમાંથી મેળવી આપવા માટે ભાવનગરવાસી શેઠ મગનલાલ બેચરદાસને, તેમજ ડહેલાના ઉપાશ્રયના કાર્યવાહકેને પણ, અન્તઃકરણથી ઉપકાર માનીયે યે
પ્રફ વગેરે તપાસી શુદ્ધ કરવા સારૂ શાસ્ત્રવિશારદ જૈનાચાર્ય યોગનિક શ્રીબુદ્ધિસાગરજીનો પણ અત્રે આભાર માનીએ છીએ. રાસ તથા કર્તા સંબંધીનો ઉહાપેહ, યેજક શ્રીબુદ્ધિસાગરસૂરિએ કરેલ હોવાથી, અમે તતસંબંધે કાંઇ લખવું ઉચિત ધાર્યું નથી. તેમજ સંગ્રહકર્તાએ પણ, “રાસકાર શ્રીજિનહર્ષજીનું ચરિત્ર આમાં લેઇશુ” એવી ઈચ્છા, મૌક્તિક ૩જાના પ્રત્યકારે એ વિષ્યમાં પાને ૧૪ માના છેલ્લે પેરે દર્શાવી હતી. તે ઇચ્છા, આના યોજકના પ્રયાસ વડે ફળીભૂત લેખાયેલી માનીને વધુ પિષ્ટપેષ કરવું એ ગ્ય માન્યું નથી..
અંતમાં એટલું ઈચ્છી અવતરણિકાથી વિરમીશું કે આ અમારા પ્રયાસ સર્વ સાહિત્ય પ્રેમીજને પ્રિયકર થઈ, સુંદરફળ આપનારો થઈ પડે! આવા પ્રયાસને જે પ્રજા તરફથી સારૂં સન્માન મળશે તે આશા છે કે ભવિષ્યમાં ઘણું મૈક્તિ કે પ્રજા પાસે મૂકવા અમે અમારાથી બનતું કરી શકીશું. ૪ર૬ જવેરી બજાર, / નગીનભાઈ ઘેલાભાઈ ઝવેરી - મુંબઈ. આકાર, સન ૧૧૫ છું, અને બીજા ટ્રસ્ટીઓ.

Page #11

38 અન. પ્રસ્તાવના.
વિશ્વપ્રવર્તિત સર્વ ધર્મપન્થોમાં તીર્થોનું માહાભ્ય વર્ણવ્યું છે. જૈનમાં સિદ્ધાચલ પર્વતને ઉત્તમતીર્થ તરીકે તીર્થકરેએ કર્યો છે. મુસલમાને મકાને, ખ્રીસ્તિ યરૂસેલમને, અને બદ્ધ બોધિવૃક્ષને તીર્થ તરીકે માને છે. હિંદુઓ ગંગા, કાશી, પ્રયાગ, જગન્નાથ, અને દ્વારકા વગેરેને તીર્થ તરીકે માને છે. આ પ્રમાણે અવેલેક્તાં વિશ્વપ્રવતિત સર્વ ધર્મોમાં તીર્થોનું માહાસ્ય છે એમ સુજ્ઞજન અવબોધી શકશે. જેનાથી સંસારરૂપી સમુદ્ર તરી શકાય છે તેને તીર્થ કહેવાય છે. તીર્થના બે પ્રકાર છે. જંગમતીર્થ અને સ્થાવરતીર્થ. જેનદષ્ટિએ સાધુ સાધ્વી શ્રાવક અને શ્રાવિકા એ ચતુર્વિધ સંઘને જગમતીર્થ કહેવામાં આવે છે. શ્રુતજ્ઞાનને પણ શાસ્ત્રકારે તીર્થ કહે છે. જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રને ધારણ કરનારા તીર્થ –કેવલજ્ઞાનીઓનાં
જ્યાં જ્યાં દીક્ષાકલ્યાણક, જન્મકલ્યાણક, કેવલજ્ઞાનકલ્યાણક, અને નિર્વાણ કલ્યાણક થએલાં હોય છે એવી ભૂમિને સ્થાવરતીર્થ કહેવામાં આવે છે. આચાર્યો ઉપાધ્યાયે અને સાધુઓએ જ્યાં ધ્યાન કરેલાં હોય છે અને જ્યાં મુક્તિપદ પામ્યા છે તેવી ભૂમિને પણ સ્થાવરતીર્થ કહેવામાં આવે છે. જૈનશાસ્ત્રદષ્ટિએ સમેતશિખર, તારંગગિરિ, અબુદાચલ, ગિરનાર, અને અષ્ટાપદ વગેરે અનેક તીર્થોમાં સિદ્ધાચલતીર્થને ઉત્તમોત્તમ માનવામાં આવ્યું છે. શત્રુંજયગિરિ ઉપર અનેક આચાર્યો અનેક ઉપાધ્યાયે અને અનેક મુનિયે ભૂતકાળમાં મુક્તિ

Page #12

પામ્યા છે અને ભવિષ્યમાં પામશે. શત્રુંજ્ય પર્વત પર અનેક મુનિયેએ ધ્યાન અને અનસણ કર્યા છે. સિદ્ધાચલના કાંકરે કાંકરે અનતા મુનિયે મુક્તિપદને પામ્યા તેથી સિદ્ધાચલતીર્થ સર્વ તીર્થોમાં ઉત્તમત્તમ તરીકે શોભી રહ્યું છે. ઉત્તમ ઉજવલ લેસ્થાને ધારણ કરનારા અનેક મુનિયેની દ્રવ્ય મવર્ગણાના પુલે અને તેમનાં લગ્ધીસંપન્ન શરીરનાં ઉત્તમ પુલે ત્યાં વાતાવરણમાં છવાઈ રહેલાં હોય છે, તેથી ત્યાં જે યાત્રાળુઓ યાત્રા કરવાને જાય છે તેઓની લેશ્યાઓ સુધરે છે અને તેઓને તીર્થ સ્પર્શનાથી અનેકધા જ્ઞાન, દર્શન, અને ચારિત્રાદિ ગુણોને લાભ થાય છે તેથી શાસ્ત્રામાં તીર્થકર આદિના કલ્યાણકે જ્યાં થએલાં છે, તેવા સ્થાવરતીર્થોને મહિમા વર્ણવવામાં આવ્યું છે. મુનિયે પ્રાયઃ મોટા ભાગે પર્વતે વગેરે ઉપર ધ્યાન કરે છે તેથી તેઓના કલ્યાણકથી તે પર્વતે અને તે ભૂમિ તીર્થ તરીકે બને છે. અનાદિકાળથી આવાં સ્થાવર તીર્થો બનેલાં છે અને કેટલાંક અમુક વખતથી પણ બનેલાં છે. સિદ્ધાચલતીર્થ અનાદિકાળથી બનેલું છે.
આ અવસર્પિણ કાળમાં ત્રીજા આરાને છેડે શ્રીત્રકષભદેવ ભગવાનને આદેશ પામીને પુંડરીક ગણધરે સવા લક્ષ
શ્લેકપ્રમાણુ શત્રુંજય માહાતમ્ય રચ્યું. (૧) તત્પશ્ચાત્ પરંપરાએ ચોવીસમા તીર્થકર શ્રી મહાવીરસ્વામીના શિષ્ય પાંચમા ગણધર સુધર્માસ્વામીએ મનુષ્યનું અપાયુષ્ય જાણી ઘણું સંક્ષેપી તેને સાર લેઈને વીસ હજાર લોક પ્રમાણ શત્રુંજયમાહાસ્ય રચ્યું. (૨) સુધર્માસ્વામી

Page #13

પશ્ચાત્ વિક્રમ સંવત્ ૪૭૭ અને વીર સંવત્ ૯૪૭માં સૈરાષ્ટ દેશ તિલકભૂત વલ્લભીપુરનગરીમાં વિરાજીત શિલાદિત્યરાજાની વિજ્ઞપ્તિને સ્વીકાર કરીને શ્રીધનેશ્વરસૂરિએ નવ હજાર લેકપ્રમાણ શત્રુંજયમાહાત્મ્ય ગ્રન્થની સારભૂત સંક્ષેપમાં રચના કરી. (૩) તપાગચ્છીય શ્રીહંસરત્નસૂરિએ પણ, સંસ્કૃતમાં ગદ્યાત્મક શ્રી શત્રુંજયમાહાસ્યની રચના કરી છે. (૪) શ્રીશિલાદિત્ય રાજાના સમયમાં ધનેશ્વરસૂરિ મહારાજે અનેક પરોપકારક કાર્યો કરેલાં છે. શિલાદિત્યરાજાએ શ્રીધનેશ્વરસૂરિ મહારાજની આજ્ઞાઓ ઉઠાવેલી હતી. શિલાદિત્ય રાજાના સમયમાં સંસ્કૃત વિદ્યાવિજ્ઞ અનેક પંડિતે હતા. તત્ સમયે માગધી ભાષા પ્રાકૃતભાષા પાલી ભાષા આદિ ભાષાઓ વ્યવહારમાં જીવિતરૂપને ધારણ કરતી હતી. ધનેશ્વરસૂરિએ અનેક આશયને લક્ષમાં લઈ સંસ્કૃત ભાષામાં શત્રુંજયમહાભ્યની રચના કરી હતી. પશ્ચાત્ સંસ્કૃત ભાષા મનુષ્યના જીવનવ્યવહારમાં મૃતપ્રાય થઈ ગઈ અને મનુષ્યને સિદ્ધાચલતીર્થની મહત્તા અવબોધવાને માટે જીવતૃભાષામાં શત્રુતીર્થને કઈગ્રન્થ નહીં હોવાથી અઢારમા સૈકાના મધ્ય કાલમાં થએલા શ્રીમાનુજિનહર્ષવાચકે શત્રુંજયતીથને ગુજ રભાષામાં રાસ રચ્યો અને તેથી ગર્જરભાષા જાણનારા મનુષ્યને સિદ્ધાચલમાહાભ્યનું સ્વરૂપ જાણવાને ઘણી અનુકૂળતા થઈ. ધનેશ્વરસૂરિરચિત શત્રુજ્યમાહાભ્યને ગુર્જરભાષામાં શ્રીજનહર્ષ સમ્યક અનુવાદ કર્યો છે તેમાં તેમણે ધનેશ્વરસૂરિરચિત શત્રુજ્ય

Page #14

મહાભ્યગ્રંથના સર્વ અને અનુક્રમે સંપૂર્ણ વૃત્તાંત સહિત ગોઠવ્યા છે તે વાંચકને સમ્યક રીતે અવબોધાય છે. શત્રુંજયમાહામ્યના નવખંડ છે. ગ્રન્થની આદિમાં ઋષભદેવપ્રભુનું મંગલાચરણ કર્યું છે, પશ્ચાત્ ષભદેવ ભગવાનના વખતમાં પુંડરીકગણધરે સવાલક્ષ લેકપ્રમાણ શત્રુંજયમાહાન્ય રચ્યું, તેની શ્રીવરપ્રભુએ કહેલા શત્રુંજયમાહામ્યવર્ણનને સાર શ્રીવીરપ્રભુના વખતમાં સુધર્માસ્વામીએ વીશ હજાર કલેકપ્રમાણ શત્રુંજયમાહાસ્ય ગ્રન્થની રચના કરી તેની વિગત આપવામાં આવી છે, પશ્ચાત્ શ્રીવીરપ્રભુ શ્રીસિદ્ધાચલ પર્વત પર સમવસરે છે, ઈન્દ્ર તેમની આગળ સિદ્ધાચલ સંબંધો પ્રશ્ન કરે છે, શ્રીવીરપ્રભુ શ્રીસિદ્ધાચલ પર્વતની મહત્તા વર્ણવે છે, સિદ્ધાચલનાં એકવીશ નામનું વર્ણન કરવામાં આવે છે, અને સિદ્ધાચલ મહાક૯પમાં સિદ્ધાચલનાં એકસો આઠ નામ આવે છે તેની દિશા દેખાડે છે. પહેલા આરામાં સિદ્ધાચલ એંસી એજનને; બીજા આરામાં સી-તેર એજનને ત્રીજા આરામાં સાઠ જનને; ચોથા આરામાં પચાસ યે જનને, પાંચમામાં બાર એજનને અને છઠ્ઠા આરામાં માત્ર સાત હાથને માનવાળો રહેશે એમ વરપ્રભુ ઈદ્રની આગળ વર્ણવે છે. પશ્ચાત્ સિદ્ધાચલનામશ્રવણથી ચાર હત્યાદિક અનેક દેને નાશ થાય છે તેનું વર્ણન કરે છે. પશ્ચાત્ તીર્થની આશાતનાને ત્યાગ, તીર્થસેવન કુળમહિમા શત્રુંજય તીર્થ ક્ષેત્રમાં પાપકર્મથી થતે કર્મબંધશત્રુંજય તીર્થમાં કર્તવ્યાકર્તવ્ય સૂર્યકુંડમહિમા; બકનું સૂર થવું વગેરે અનેક અધિકાર શગુજયરાસમાં વર્ણવવામાં આવ્યા છે, ઋષભદેવથી માંડીને ભરતેશ્વરબાહુબળીનું

Page #15

સગંરચકવર્તીના પુત્ર નું; રામરાવણનું શ્રી નેમિનાથનું; પાંડવ કરવનું પાર્શ્વનાથનું તથા શ્રી મહાવીર પ્રભુનું અને છેવટે ભાવડ જાવડનું વૃતાંત શ્રી શત્રુંજયરાસમાં વર્ણવવામાં આવ્યું છે. પાંડવ કરવાનું વૃત્તાંત જેવી રીતે પાંડવચરિત્રમાં વર્ણવ્યું છે તેવી રીતે અત્ર વર્ણવ્યું છે. માગધી પઉમચરિય નામના ગ્રન્થમાં જેવી રીતે રામલક્ષમણ આદિનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે તેવી રીતે અત્ર રાસમાં પણ વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. તાપની શ્રી ઋષભદેવથી કેવી રીતે ઉત્પત્તિ થઈ તેનું આ રાસમાં સારી રીતે વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. શ્રી ભરતરાજાએ પખંડને કેવી રીતે સાધ્યા તેમજ તસમયના યવન મ્લેચ્છ લોકોને કેવી રીતે જીત્યા તત્સંબંધી સારું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે, અને તેથી માલુમ પડે છે કે ભરતરાજાના સમયમાં પણ સ્વેચ્છ લેકે હતા. તત્સમયના શ્લેષ્ઠ લેકે બળવાન હતા, તે ભરતરાજાએ તેમની સાથે કરેલા યુદ્ધપ્રયાણથી માલુમ પડે છે. ભરતરાજા શ્રીસિદ્ધાચલની યાત્રા કરવાને માટે આવે છે તે સમયે દેશની સ્થીતિ કેવી હતી, લેકો કેવા હતા, તે રાસમાં આપેલાં વૃત્તાંતથી બરાબર માલુમ પડે છે. સગરચવતીના વખતમાં સગરચક્રવતીના સાઠ હજાર પુત્રોએ અષ્ટાપદપર્વતની ચારે તરફ દંડરનવડે ખાઈ
દવાને માટે જે પ્રયત્ન કર્યો હતો તે વખતનું વૃત્તાંત અને સગરચકવર્તીને ઈન્દ્ર આપેલ ઉપદેશ મનન કરવા યોગ્ય છે. જનુરાજાએ છેદીને આણેલી ગંગાનું વૃત્તાંત દેશના અવનવા ફેરફારને માટે ઘણું ઉપગી છે. સૂર્યયશા રાજાએ વિકટ પ્રસંગમાં પર્વની આરાધના કરવા

Page #16

માટે જે આત્મસ્વાર્પણ અને સત્યાગ્રહ દર્શાવ્યું છે તે બહુ મનન કરવા ગ્ય છે. પાંડે અને કરના સમયમાં ભારતની અત્યંતન્નતિ હતી એ પાંડ અને કોનું વૃત્તાંત વાચતાં સમ્યગ સમજાય છે. શ્રી પાર્શ્વનાથના સમયમાં અજ્ઞાન તપસ્વીઓની કેવી સ્થિતિ હતી તે કમઠના વૃત્તાંતથી સારી રીતે સમજી શકાય છે. અતિ ઉન્નત અવસ્થાને પામેલે રાવણ, પરસ્ત્રીના પ્રેમથી કેવી અધમદશાને પામે છે, અને તેના જેવા બેહાલ થાય છે, રામને ન્યાયથી જગમાં કેટલો બધો પ્રભાવ પડે છે, તથા સીતાના ઉપર કલંક આવતાં પણ તે શીયળના પ્રભાવથી જગમાં નિષ્કલંકતાની સાથે કેટલી બધી પ્રખ્યાતિને પામે છે તેનું આબેહુબ સ્પષ્ટ વર્ણન આ રાસમાં કરવામાં આવ્યું છે. ભરતરાજાથી માંડીને જાવડ સુધીના જે જે ઉદ્ધાર થયા તેનું આ રાસમાં સારી રીતે વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. ભાવડનું વર્ણન દૈશિક ઇતિહાસને માટે ઉપયોગી છે. ભાવડ પૂર્વે ધનવાન વણિક ગૃહસ્થ હતે, પશ્ચાત્ તે ગરીબ થઈ ગયે તે પણ તેનું સત્વ ગયું નહતું. તે ત્રણકાળ જીનેશ્વરનું પૂજન કરતે, બે સંધ્યાએ પ્રતિક્રમણ કરે અને ત્રણેકાળ ગુરૂનું વંદન કરતે હતે. એક વખત તેને ત્યાં બે મુનિ હેરવાને માટે આવ્યા, એ દ મુનિને હરાવીને તેની શીએ ધનની પ્રાપ્તિ કેવી રીતે થાય તેનું કારણ પૂછ્યું, તેમાંના એક મુનિયે તેના ઘેર એક ઘડી વેચાવા આવશે તેને લેવાથી ધનની વૃદ્ધિ થશે એમ કહ્યું, તેમજ વિશેષ જણાવ્યું કે તેના દ્રવ્યથી ત્યારે પુત્ર શત્રુંજયને ઉદ્ધાર કરશે. ભાવડશા શેઠે એવી વાણું પિતાની સ્ત્રી પાસેથી સાંભળીને પિતાને ઘેર

Page #17

વેચાવા આવેલી ઘેાડીને ઉધારે રૂપૈયા લઈને, તેના માલિક પાસેથી વેચાતી લીધી. ભાવડશા શેઠે તે ઘેાડીની સારી રીતે સેવાચાકરી કરી. ઘેાડીને ચેગ્ય સમયે સૂર્યના અશ્વસમાન પ્રખ્યાત ચમત્કારી ઘેાડા થયા. તે ત્રણ વર્ષના થયા ત્યારે પોતાના તેજવડે કરીને તે અત્યંત શાભવા લાગ્યા. આ અશ્વની વાત તપનરાજાના કાને ગઈ અને ભાવડના ઘેર આવ્યા. કાંપિઠ્યપુરનિવાસિભાવડને ત્રણ લક્ષ ધન આપીને તે સૂર્યસમાન અન્ય ખરીદ્યા. તપનરાજા કાણુ છે તેનું વિશેષ વર્ણન કરવામાં આવ્યું નથી. તથાપિ તે કઈ આર્યરાજા હોવા જોઇએ એવુ' અનુમાન થાય છે. તપનરાજાએ આપેલા ત્રણ લક્ષ દ્રવ્યથી ભાવડે અન્ય ઘણી ઘેાડીઓને ખરીદી અને તેએથકી ઉત્પન્ન થએલા અશ્વાને ભાવડશાએ વિક્રમરાજાને આપ્યા તેથી વિક્રમાદિત્યરાજા સંતુષ્ટ થયા અને ભાવને સૈારાષ્ટ્ર મડલમાં મધુમતી (મહુ) સહિત આર ગામ આપ્યાં. ભાવડે વાજતે ગાજતે મધુમતી (મહુ)માં પ્રવેશ કર્યાં, તે કાળે તેની સ્ત્રી ભાવલાએ એક પુત્રરત્ન જગ્યે અને તેથી ભાવડે યાચકાને સારીરીતે સતે ખ્યા અને તેનું નામ જાવડ પાડવામાં આવ્યું. જાવડે સારીરીતે વિદ્યાના અભ્યાસ કર્યાં. તે માટી ઉમ્મરના થયા ત્યારે તેના પિતાએ તેને ચેાગ્ય કન્યાને માટે શેાધ ચલાવી, ઘેટીગામમાં રહેનારા એક શેઠની સુશિલાનામની પુત્રીની સાથે સ્વયંવરની સ્થિતિ પ્રમાણે જાવડનુ લગ્ન કરવામાં આવ્યુ. કેટલા કાળ ગયે છતે અને ભાવડ દેવલેાક ગયે છતે તેણે સ્વપુરીનું ધર્મરાજાની પેઠે પાલન કર્યું. દુઃખમાકાલના માહાત્મ્યથી સુગલ (ફ્લેશ

Page #18

-અના)નું બળ પધિપુરની પેઠે પૃથ્વમાં વ્યાપ્ત થયું અને તેઓએ ગો-ધન-ધાન્ય-બાળ–સ્ત્રી વગેરે લઈને પિતાના દેશમાં ગયા. જાવડ અનાર્ય દેશમાં ગયા ત્યાં પણ જિનેશ્વરનું દેરાસર બંધાવ્યું અને પિતાની જાતિ એકત્ર કરી. આર્ય અને અનાર્ય દેશમાં વિહાર કરતા મુનિવરો જ્યાં જાવડ હતા ત્યાં આવ્યા અને ધર્મવ્યાખ્યાન સમયે સિદ્ધાચલનું માહાસ્ય વર્ણવ્યું. “પાંચમા આરામાં જાવડ નામને શેઠ સિદ્ધાચલને ઉદ્ધાર કરશે” એવું મુનિયે કહ્યું તે સાંભળીને જાવડ શેઠે કહ્યું કે “તે શેઠ હું કે અન્ય મુનિયે ઉપયોગથી તેમનું નામ જણાવ્યું. જાવડે મનમાં અત્યંત પ્રેમ ધારણ કર્યો અને પિતાના ઘેર જઈને ચકેશ્વરીનું માસિક તપથી આરાધન કર્યું. ચકેશ્વરી માસાન્ત પ્રગટ થઈ અને જાવડને કહેવા લાગી કે તું “તક્ષશિલા (ગિઝની) નગરીમાં જઈ ત્યાંના રાજા જગમલની પાસેથી ધર્મચકના અગ્રમાં રહેલું અરિહંતનું બિંબ લાવ.” જાવડશાએ હૃદયમાં ચકેશ્વરીનું ધ્યાન ધરી તક્ષશિલા નગરીમાં જઈને ત્યાંના જેની રાજા જગન્મલને સર્વ વૃત્તાંત કહી ધર્મચકની પાસે ગમન કરી, ધમચકને ત્રણ પ્રદક્ષિણે દઈ બાષભદેવ ભગવાનનું બિંબ લાવ્યા. પંચામૃતવડે પ્રભુની પ્રતિમાને સ્નાન કરાવી પૂજીને ઉત્સવપૂર્વક નગરમાં લા. પ્રતિમા લાવતાં મિથ્યાદષ્ટિ દેવતાઓએ અનેક ઉપદ્રવ કર્યા પરંતુ તે સર્વ ભાગ્યના ઉદયથી દૂર થયા. જાવડ મહુવામાં આવ્યું એ વામાં તેને વહાણો મહાચીન, ચીન, અને ભેટ વગેરે દેશમાં વેપારાર્થે ગયાં હતાં, તેઓ વાયુવાશથી દરિયામાં પરિભ્રમણ કરતાં કરતાં સુવર્ણદ્વીપમાં પહોંચ્યાં અને અગ્નિના દાહથી

Page #19

તેમાં ભરેલું લેતું સુવર્ણ થઈ ગયું. અઢાર વહાણે એનાથી ‘ભરેલાં તેના પ્રવેશ કાળેજ મહવા નગરીમાં આવ્યાં, તત્સ મયે ગામની બહાર વાસ્વામી મહારાજા પધાર્યા એવી એક પુરૂષે જાવડને વધામણી આપી. બાર વર્ષે પોતાને ઘેર વહાણ આવ્યાં અને એક તરફ ગુરૂમહારાજ આવ્યા તેમાં પહેલાં કોની પાસે જવું તત્સંબંધી જાવડશા વિચાર કરવા લાગ્યા. જાવડે વિચાર કર્યો કે “લક્ષ્મી ચંચળ છે અને પાપથકી ઉત્પન્ન થાય છે, મુનિ તે પુણ્યરૂપ છે તેમને નમસ્કાર કરવાથી આભવનું અને પરભવનું કલ્યાણ થાય છે ” એવો વિચાર કરીને જાવડશા પ્રથમ શ્રીવાસ્વામી મહારાજને વન્દન કરવા ગયા. શ્રીવજસ્વામીમહારાજે જાવડશાની આગળ સિદ્ધાચલપ્રભાવનું વર્ણન કર્યું અને જાવડને સિદ્ધાચલને ઉદ્ધાર કરવા પ્રેરણા કરી. જાવડશા સંઘ કાઢીને શ્રીસિદ્ધાચલ ગયા અને શ્રીવાસ્વામી ગુરૂની સાથે સિદ્ધાચલપર્વત ઉપર આરોહણ કરવા લાગ્યા. તે વખતે મિથ્યાત્વિદેવતાઓએ સિદ્ધાચલપર્વતને કંપા. શ્રીવાસ્વામીએ શાન્તિકર્મ કરીને અધમદેવતાઓને દૂર કર્યા. માંસ, મજજ, આદિ વડે યુકત પર્વતને દેખી સર્વનાં મન ખિન્ન થયાં. શ્રીજાવડે નદીનું પાણી મંગાવીને સિદ્ધાદ્રિનું પ્રક્ષાલન કર્યું. પતીત ભ્રષ્ટ અને ઘાસ ઊગેલા પ્રાસાદે દેખીને સંઘાધિપ જાવડ મનમાં ઘણું ખેદ પામ્યા. રાત્રી સમયે મિથ્યાત્વિદેએ પ્રભુની પ્રતિમા અદ્રશ્ય કરી પર્વતથી હેઠળ ઉતારી. એકવિસ વખત જાવડશાએ પ્રભુની પ્રતિમાને સિદ્ધાચલ

Page #20

ર
પર પધરાવી અને એકવીશ વખત મિથ્યાત્વિદેએ હેઠળ ઉતારી. જસ્વામીએ (નવા કપર્દીયક્ષ) યક્ષેશનું સ્મરણ કર્યું અને પ્રભુની પ્રતિમાને ઊપર લઈ ગયા. સર્વ સંઘે પ્રતિમાની પાસે રાત્રી જાગરણ કર્યું. પ્રભાતમાં પ્રભુની પ્રતિમાને પ્રાસાદમાં લેઈ શાનિકર્મ તથા પ્રતિષ્ઠાકર્મપૂર્વક પ્રતિષ્ઠા કરી. શ્રીવાસ્વામીએ મવડે" અસુરેદેવતાઓને સ્થભિત કર્યા. તેઓએ પર્વતને ઘણે કંપા પણ અને હારીને નાસી ગયા (પૂર્વના પદયક્ષે નાસી પ્રભાસક્ષેત્રમાં જઈ વાસ કર્યો.) અને શાતિ પ્રવર્તી. શ્રી ઋષભદેવ ભગવાનની પ્રતિષ્ઠા થયા બાદ દવા, આરતી, અને મંગલદી કરવામાં આવ્યો. ધ્વજાનું આપણું કરવા માટે સંઘનાયક જાવડશેઠ જિનમન્દિરના શિખર ઉપર ચડયા, જાવડશા શેઠ અને તેની સ્ત્રીએ શત્રુજ્યને ઉદ્ધાર કર્યો તેથી બંનેના મનમાં અત્યંત ભાવના પ્રગટી. શેઠ અને શેઠાણીના મનમાં અત્યંત હર્ષ ઉત્પન્ન થવાથી હદય ફાટી ગયું. તેઓ બન્ને મરી ચોથા દેવલોકમાં ગયા. જાવડના પુત્ર જાઝનાગના મનમાં માતા પિતાના મૃત્યથી અત્યંત ખેદ ઉત્પન્ન થયા અને સંઘના મનમાં પણ અત્યંત ખેદ ઉત્પન્ન થયા. શ્રીચકેશ્વરીદેવીએ જાઝનાગના મનનું, વૈરાગ્યને બોધ આપી સાત્વને કર્યું અને સંઘની સાથે તથા ગુરૂની સાથે ગિરનાર, આબુજી વગેરે અનેક તીર્થોની યાત્રા કરી. શ્રીજાઝનાગે અનેક જિનમંદિરે કરાવ્યાં. વિક્રમ સંવત્ ૧૦૮ એકસે આઠની સાલમાં જાવડશાએ સિદ્ધાચલને ઉદ્ધાર કર્યો ત્યાર

Page #21

૧૩
બાદ કેટલેક કાળ ગયે છતે પરવાદીઓ વડે દુર્જય એવા
દ્વાચાર્યોએ અનેક રાજાઓને પ્રતિબંધીને બદ્ધધમ કર્યા. અન્ય જે જે ધર્મો ચાલતા હતા તેઓના શાસનને લેપ કરીને સૌરાષ્ટ્ર વગેરે દેશમાં સર્વ તીર્થોને પિતાના સ્વાધીન કરવા માંડ્યાં અને તેમાં બદ્ધની પ્રતિમાઓ બેસાડવામાં આવી. એવામાં, શ્રીવીરપ્રભુના ભવિષ્ય પ્રમાણે–
હુતશ્ચ વિનઃ , કહેવતો અને शशिगच्छांबुधिशशी, सूरिर्भावी धनेश्वरः ॥ ८३ सोऽनेकतपसा पुण्यो, वल्लभीपुरनायकं ॥ शिलादित्यं जिनमते, बोधयिष्यति पावने ॥ ८४ ॥ निर्वास्य मण्डलाद बौद्धान्, शिलादित्येन सूरिराट्।। कारयिष्यति तीर्थेषु शांतिकं चैत्यसञ्चयम्।। (५॥ सप्तसप्ततिमब्दानामतिक्रम्य चतुःशतीम् ।। विक्रमार्काच्छिलादित्यो, भविता धर्मवृद्धिकृत् ॥८६॥"
ગુયમાહાળે. શિલાદિત્યને ધનેશ્વરસૂરિને બોવ સર્વલિબ્ધિસંપન્ન, સર્વદેવમય શશિગછરૂપસાગરમાં ચન્દ્ર સમાન ધનેશ્વરસૂરિશુરૂએ, શ્રીવલ્લભીપુરનગરમાં આવી વલ્લ ભીપુરના રાજા શિલાદિત્યને જૈનધર્મને બોધ આપીને જૈન કર્યો. સારાષ્ટ્રમંડળથી બાને દૂર કરીને સર્વત્ર શાન્તિ પ્રવર્તાવી. વિક્રમ સંવત્ ૪૭૭માં ધર્મવૃદ્ધિને કરનાર શિલાદિત્યરાજા થયે. શ્રીધનેશ્વરસૂરિએ શિલાદિત્યરાજાને પ્રતિબંધ દેઈ બોદ્ધાને પાછા હઠાવ્યા ઈત્યાદિ શત્રુંજયમાહાત્મ્યની

Page #22

૧૪
પ્રાન્તે લખવામાં આવ્યુ છે. મહાવીરસ્વામીએ ભવિષ્યતરીકે શિલાદિત્ય અને નેશ્વરસૂરિનુ વર્ણન કર્યું છે તે અત્ર પ્રસ્તાવનામાં ભૂતકાળતરીકે વર્ણવ્યું છે. ધનેશ્વરસૂરિએ સિદ્ધાચલતીર્થની પ્રભાવના કરી. પ્રભાવકૅચરિત્રમાં મલ્લવાદીએ આર્દ્રાને હરાવ્યા અને શિલાદિત્યને જૈન કર્યાં એવુ લખવામાં આવ્યુ છે. સલવાદીએ શિલાદિત્યની રાજસભામાં આર્દ્રાને હરાવ્યા હતા અને તેથી બદ્ધાને સદાને માટે દેશવટો ભોગવવા પડયા. ધનેશ્વરસૂરિના સમયમાં જૈનાચાર્યાની જાહેાજલાલી પ્રવર્તતી હતી. તે વખતનું બાદ્ધાનુ. જોર જૈનાચાયે/એ હુઠાવ્યું હતું. તત્સમયે વૈદિક ધર્મ જોરપર નહાતા. શત્રુજયમાહાત્મ્યથકી માલુમ પડેછે કે વિક્રમરાજાના સમયમાં તક્ષશિલાનગરીનારાજા જૈન હતા. વિક્રમરાજાના સમયમાં થનાર શ્રીસિદ્ધસેનદિવાકરસૂરિએ ઉજ્જયનીનગરીમાં વિહાર કરી શ્રીવિક્રમરાજાને પ્રતિબેધ આપી જૈનધર્મી બનાવ્યા હતા.
સિદ્ધસેનસૂરિ સાથે વિક્રમનૃપતિની સાચલની યાત્રા.
વિક્રમરાજાએ શ્રીસિધ્ધસેનદિવાકરને સાથે લેઈ શત્રુ’જયતીર્થના સંઘ કહાડયા તેમાં પાંચ હજાર આચાર્યાએ ભાગ લીધા હતા. વિક્રમના સમયમાં જૈનધર્મોની પૂ જાહેાજલાલી હતી. આર્ય અને અનાર્ય દેશમાં પણ જૈનધર્મ પ્રવર્તતા હતા તે જાવડશાને અનાર્યદેશમાં જૈનસાધુએ આપેલા એધપરથી માલુમ પડેછે. અ`સ્તાન, અફગાનીસ્તાન અને ઈરાન વગેરે દેશપર આર્યરાજાનું રાજ્ય હતું તે જગન્મલ રાજાના રાજ્યથકી સમજાયછે. લઘુશાન્તિ

Page #23

૧૫
ના કર્તા માનદેવસૂરિના સમયમાં તક્ષશિલાનગરીપર જૈનરાજા રાજ્ય કરતા હતા એવુ' સમજાય છે. આ સબધી ઐતિહાસિક દૃષ્ટિયે વિશેષ શેાધખાળ કરવામાં આવશે જેને ના ઇતિહાસપર અને ભારતના ઈતિહાસપર ભારે પ્રકાશ પડશે. વિક્રમ સ’વત ૪૭૭માં જે શિલાદિત્ય રાજા થયા તે કેટલામે શિલાદિત્ય હતા તેના નિર્ણય કરવાની જરૂર છે.
વલ્લભીમાં દૈવધિગણિ અને મથુરામાં સ્કદિલાચાર્યજીએ આગમાને પુસ્તકારૂઢ કયાં. મહાવીર સંવત્ ૯૮૦માં શ્રીદેવધિગણિ ક્ષમાશ્રમણે જૈનાગમેાને શ્રી લ્લભીપુરનગરમાં પુસ્તકારૂઢ કર્યાં. વિક્રમ સ ́વત ૫૧૦માં જૈવધિગણિ ક્ષમાશ્રમણે નાગમાને પુસ્તકા રૂઢ કર્યા, તત્સમયમાં મથુરાનગરીમાં શ્રીકન્દુિલાચાર્યે જૂનાગમાને પુસ્તકારૂઢ કર્યા. કન્તિલાચાર્યે મથુરાનગરીમાં આગમાને પુસ્તકારૂઢ કર્યાં તેથી તે “માથુરીયાચના”ને નામે, અને વલ્લભીપુરમાં દેવર્ધિગણિક્ષમાશ્રમણુજી ના પ્રમુખપણા નીચે જૈનસ'ઘ ભેગા થઇને જે આગમાને પુસ્તકારૂઢ કર્યાં તે “ વલ્લભીવાચના” ને નામે પ્રસિદ્ધ થયાં. મથુરાથી શ્રીસ્કન્તિલાચાર્ય વિહાર કરતા કરતા સિદ્ધાચલતીર્થના દર્શન કરવા માટે આવ્યા. સિદ્ધાચલની યાત્રા કરીને તેએ દેવધિગણિક્ષમાશ્રમણને મળ્યા, તથા દેવધણ અને કન્તિલાચાર્યને આગમસબધી ઘણી ચર્ચા થઇ. અન્નેએ આગમસ’બ‘ધી પાઠા મેળવ્યા તે પણ કાંઇક પાડભેદ રહ્યો.
આ હકીકત માટે શંકાનુ સ્થાન રહે છે, પરંતુ અમાને એક પ્રાચીન ટીપણુ હાથ આવેલું છે તેમાં અને

Page #24

આગમ દ્વારકને વલભીમાં મેળાપ થય એવું લખેલું છે, તે આધારે અમે અત્ર લખ્યું છે. વિશેષ જ્ઞાની જાણે. - શ્રીધનેશ્વરસૂરિએ જે શિલાદિત્યને પ્રતિબંધ આપે, તેજ શિલાદિત્યની રાજસભામાં બૌદ્ધોને હઠાવનાર મલવાદી હેય તે ધનેશ્વર અને મલ્લાવા કરી સમકાલીન થયા એમકથી શકાય. શ્રીધનેશ્વરસૂરિના લગભગ સમયમાં પુસ્તકારૂઢ થયાં, અને બૌદ્ધોના તાબામાં ગએવું શત્રુંજય તીર્થ જેના તાબામાં આવ્યું, એ બે મહાન કાયી તથા શત્રુજ્યમાહાસ્યની રચના એ ત્રણે કાર્યો જેના ઈતિહાસમાં સદા સ્મરણીય રહેશે. ધનેશ્વરસૂરિના સમયમાં દિગંબર જૈને હતા. ધનેશ્વરસૂરિ પોતે ચન્દ્ર ગછીય હતા પણ શત્રુંજયમાહાસ્યના શરૂઆતના૧૨ મા લેકમાં “ રામામઇનમ્” એ પાઠ છે. પરન્તુ “પાસ” શબ્દનો અર્થ “ચન્દ્ર પણ થતો હોવાથી ચંદ્રગથ્વજ પ્રમાણ ભૂત છે. શિલાદિત્યરાજા સૂર્યવંશી હતે એમ કેટલાક અનુમાનથી કહી શકાય તેમ
* શિલાદિત્યના વંશજેમાં ગુહા-ગુહિદત શ્રી શામળાજી પાસે આવેલા મોરી (મુહરી) નગરમાં આવી વસ્યા હતા. જગચિંતા મણિ ચિત્ય વંદનમાં ઘી વાત ટુરિબાવંડળ પાઠ છે તે મોરી શ્રી શામળાજી પાસે આવેલું છે એમ જાણવું. તે નગર પૂર્વે ત્રણ ગાઉમાં વસેલું હતું. હાલ ત્યાંથી પ્રાયે એકેક હાથની ઇંટે નીકળે છે. મારી નગરમાંથી મુહરી પાર્શ્વનાથને કેટલાક શતક પૂર્વે રીટાઇ ગામમાં લાવવામાં આવ્યા છે.

Page #25

૧૭
છે. વિક્રમ સ`વત્ ૫૧૦ની સાલમાં આગમને વલ્લભીપુરમાં પુસ્તકારૂઢ કરવામાં આવ્યા તે વખતે ત્યાં કયા શિલાદિત્ય રાજ્ય કરતા હતા તેના સ્પષ્ટ નિર્ણય હાલ થઈ શકતે નથી. વિક્રમાદિત્યના સમયમાં તથા તેની પૂર્વ પરદેશી સૌથીયન વગેરે જાતેએ હિન્દુસ્તાન ઉપર સ્વારી કરી હતી એમ સિદ્ધ થાય છે. શત્રુ'જયમાહાત્મ્યગ્રન્થથી જાવડશાના સમયમાં ઈરાન અને ગ્રીસદેશના રાજા હિન્દુસ્તાન ઉપર ચઢાઈ લાવતા હતા એમ સિદ્ધ થઇ શકે છે. વલ્લભીપુર ત્રણ વખત ભાંગ્યુ તે પણ મ્લેચ્છ વગેરેની સ્વારીઓથી ભાંગ્યુ એમ સિદ્ધ થાય છે. અત્ર ભ‘ગનેા અર્થ સર્વથા નાશ એવેશ ન કરવેશ. શિલાદિત્યરાજાના વશો તથા નાના ઘણા કુટું આ વલ્લભીપુરની પડતીથી મારવાડ વગેરે દેશોમાં જઈને રહ્યા એમ ઇતિહાસપરથી સિદ્ધ થયુ' છે. શિલાદિત્યરાજા સૂર્યવંશી હતા તેની સાબીતીમાં નીચે પ્રમાણે શિલા લેખ છે.
નાડલાઇના સ. ૧૫૫૭ના શિલા લેખ.
संवत् १५५७ वैशाप मास शुक्ल पक्षे प्रष्ट्यां तिथौ शुक्रवासरे पुनर्वसुऋक्ष प्राप्त चन्द्रयोगे । श्री संडेरगच्छे। कलिकाल गौतमावतार | समस्त भविकजन मनोऽबुजविबोधनैकदिनकर। सकल लब्धिनिधान युगप्रधान । जितानेकवादीश्वरवृन्द । प्रणतानेकनरनायक | मुकुटको टिस्पृष्टपादाविन्द | श्रीसूर्यइव महाप्रसाद । ચતુ: દિ सुरेन्द्र संगीयमान साधुवाद | श्रीपंडेरकीयगणरक्षकावतंस । सुभद्राकुक्षि

Page #26

૧૮
सरोवरराजहंस यशोवीर साधुकुलाम्बरनभोमणि। सकल चारित्रि चक्रवर्ति चक्रचूडामाण भ० प्रभु श्रीयशोभद्रसूरयः । तत्पट्टे श्री चाहु मानवंश शृंगार। लब्ध समस्त निरवद्य विद्याजलधिपार श्रीवदरीदेवी गुरुपद प्रसाद स्वविमल कुल प्रबोधनैक प्राप्त परमयशोवाद भ० शालिसूरिः त० श्रीसुमतिसूरिः त. श्रीशान्तिसूरिः त० श्रीईश्वरसूरिः । एवंयथाक्रम मनेक गुणमणिगणरोहणगिरीणां महासूरिणांसंघे पुनः श्रीशालिसूरिः तत्पट्टे श्री सुमतिसूरिः तत्पट्टालंकारहार भ० श्रीशान्तिसूरि वराणां सपरिकराणां विजय राज्ये । अद्येह श्रीमेद - पाटदेशे श्रीसूर्यवंशीय महाराजाधिराज श्रीशिलादित्यवंशे श्री गुहिदत्त राउल श्रीवप्याक श्रीखुमाणादि महाराजान्वये । राणा हमीर श्री खेतसिंह श्री लखमसिंह पुत्र मोकल मगांक वंशोद्योतकार प्रताप मार्तण्डावतार आ समुद्र मही मंडलाखंडल। अतुल महाबल राणा श्री कुंभकर्ण पुत्र राणा श्री रायमल्लविजय मान प्राज्य राज्येत त्पुत्र महाकुमार श्री पृथ्वी राजानुशासनात् इत्यादि । - વલ્લભીની પડતીથી શામળાજી પાસેના મેરી (મુહરી) નગરમાં આવીને વસ્યા અને ત્યાંથી તેઓ ચિતોડના અસલના રાજાને મારી તેની રાજગાદી પર બેઠા એમ ટેડરાજસ્થાન વગેરેથી સિદ્ધ થયું છે. ચિતડના બાપારાવળના વંશજ વલ્લભીથી આવ્યા અને તેઓ સૂર્યવંશી હતા એવું સિદ્ધ થાય છે. ધનેશ્વરસૂરિના સમયમાં વીર સંવત્ ૯૮૦ અને વિક્રમસંવત્ ૧૧૦ની સાલમાં ગુજરાતમાં આનન્દપુર કે જેને હાલ વડનગર કહે છે તેમાં ધ્રુવસેન રાજા રાજય કરતે અને તે જન હતું. તેને પુત્ર મરણ પામે તેથી

Page #27

તેને શેક શમાવવાને માટે આચાર્યો યુવસેન રાજા અને ચતુવિધસંઘ સમક્ષ કલ્પસૂત્રની વાચના કરી, તે અદ્યાપિ પર્યત ચતુર્વિધ સંઘસમક્ષ પર્યુષણમાં થયા કરે છે. કલ્પ સૂત્રની વાચનાને બનાવ ધનેશ્વરસૂરિના સૈકામાં થેયે હતે. પૂર્વે ત્રણ મહાન કાર્યો અને આ એથું કલ્પસૂત્રની વાચનારૂપી મહાન કાય એ ચાર કાર્ય શ્રીધનેશ્વરસૂરિના સૈકામાં થયાં. ધનેશ્વરસૂરિના સમયમાં ઉજયિની (માળવાદેશ)માં જૈન પરમારનું, સિરાષ્ટ્રમાં જૈન શિલાદિત્યનું, ચિહાલદેશના પંચાસર નગરમાં જેનરાજાનું, ગુજરાતમાં જેનરાજા ધ્રુવસેનનું અને મારવાડના ભિન્નમાલ નગરમાં જૈન રાજાનું રાજ્ય હતું એમ કેટલીક હકીકતોથી સિદ્ધ થાય છે.
ફાર્બસ રાસમાળામાં શિલાદિત્યની ઉત્પત્તિ
મહૂવાદીની બોદ્ધો પર જીત અને વિશ્લભીના ભંગ સંબંધી ફા.રા.માં નીચે પ્રમાણે ઉલ્લેખ છે તેને અત્રે ઉલ્લેખ કરવામાં આવે છે-ગુજરાતમાં ખેડા નામના મોટા નગરમાં દેવાદિત્ય નામને વેદપારંગત બ્રાહ્મણ રહેતો હતો. તેને સુભગાનામે બાળવિધવા પુત્રી હતી, તે નિત્ય સવાર બપોર અને સાંજે સૂર્યને દુર્વા પુષ્પ અને પાણીના અર્થ આપતી હતી. આ બાળવિધવાનું સ્વરૂપ જોઈને સૂર્યદેવને ઘણું આશ્ચર્ય લાગ્યું તેથી મનુષ્યને દેહ ધારણ કરીને તેને ભેગવવા પૃથ્વી પર આવ્યા. આથી તેને ગર્ભ રહ્યા. સુભગાએ પિતાના કુલને લાંછન લગાડયું તેથી તેનાં માબાપ કેપ્યાં અને તેને ઘરમાંથી કાઢી મૂકી. તે પિતાના.

Page #28

૨૦
વાર લાગી નખાયા કે
હું
જઇ
ર
એક ચાકર સાથે દેડીને વલ્લભીપુર જઈ પહોંચી. ત્યાં દિવસ પૂરા થયા એટલે એક બાળક બાળકી તેને અવતર્યા. આ દેદીપ્યમાન બાળકને આઠ વર્ષ થતાં વાર લાગી નહીં. તેણીએ પુત્રને ગુરૂને ઘેર ભણવા મૂક્યું. બીજા છેકરાઓ તેને નબાપે કહી ખીજવવા લાગ્યા, તેથી તેના કુમળા મગજમાં અસર થઈ કે શું હું નબાપ છું ? તે એકવાર ઘણો ખીજવાઈને સુભગ પાસે જઈ કહેવા લાગ્યું કે “શું મા ! મારે બાપ નથી, કે જેથી છોકરાં મને નબાપ કહે છે ?” તેણુએ જવાબ આપે કે “હું જાણતી નથી, મને પૂછીને દુઃખી કરીશ નહિ.” આથી તે છોકરાએ વિષાદિ પ્રગે પિતાને પ્રાણ ગુમાવવા નિશ્ચય કર્યો. એક દિવસ તે ખેદાતુર બેઠે હતા, તેવામાં સૂર્યનારાયણે આવીને તેને દેખાવ દઈ પુત્ર કહી બેલાવીને કહ્યું કે “હું હારું રક્ષણ કરીશ.” પછી તેને કાંકરા આપીને કહ્યું કે
આથી હારા શત્રુને નાશ કરવાને તું શક્તિમાન થઈશ”. સૂર્યના આપેલા આવા અસ્ત્રની કીતિથી તે શિલાદિત્યના નામે પ્રસિદ્ધ થયે. શિલાદિત્યે એકવાર વલલભીના કઈ રહેવાસીને મારી નાખે તેથી ત્યાંને રાજા તેના ઉપર કે પણ સૂર્યના આપેલા અસ્ત્રવડે તે માર્યો ગયો એટલે તે સૈારાષ્ટ્રને રાજા થશે. તે સૂર્યનારાયણના આપેલા ઘેડા પર બેસીને આકાશમાં પિતાની મરજી આવે ત્યાં ફરવા લાગે. કેઈકે વેળા બાદ્ધધર્મના ઉપદેશક વિદ્યાનું અભિમાન ધારણ કરી શિલાદિત્ય પાસે આવ્યા અને રાજાને કહેવા લાગ્યા કે “તાંબરોની સાથે અમે વાદ કરીએ અને તાં

Page #29

બર જેને હારે તે તેમને અને અમે હારીએ તે અમને દેશ વ્હાર કરવા,” રાજા બનેની સભામાં પ્રમુખ થયે, બનવા કાળથી બને જય થયો અને તાંબરેને બહાર જવું પડ્યું, પણ તાંબરોએ આશા રાખી કે ફરીથી કઈ વેળા વાદ કરીશુ શિલાદિત્ય ત્યારથી બૌદ્ધધર્મ પાળવા લાગે પણ તે શત્રુંજ્યના મહાન તીર્થ અને ઋષભદેવને પૂર્વ પ્રમાણે માનતે હતે.
મલવાદિની બેપર જીત, શિલાદિત્યે પિતાની સાથે જન્મેલી હેનને ભગપુર (ભરૂચ) ના રાજા વેરે પરણાવી હતી તેને દેવકાન્તિસમાન ગુણી પુત્ર થયે. કેટલા દિવસ વીત્યા પછી પોતાને ધણી મરી ગયે એટલે તેણે કઈ તીર્થમાં જઈને ગુરૂ પાસે શ્વેતાંબર ધર્મની દીક્ષા લીધી. તેને દીકરો પણ આઠ વર્ષની વયે દીક્ષા લઈ બેઠે પછી તેઓને જેમ પ્રસંગ મળતે ગયે તેમ કેટલાક ડાહ્યા મનુષ્યના મુખ આગળ પોતાના તરફના અભિપ્રાય જણાવવા માંડયા. એક દિવસે પેલા છોકરાનું નામ મલ હતું, તે પોતાની સાથ્વી મા પ્રતિ ઘણી આતુરતાથી કહેવા લાગે કે “શું આપણા ધર્મ પાળવાવાળાની અવસ્થા મૂળથીજ આવી માઠી છે ?” તેણીએ આંખમાં અસહિત પ્રત્યુત્તર આપે કે “મારા જેવી પાપિણી તને શું ઉત્તર
• કાર્બસ રાસમાળામાં આઠ વર્ષની ઉમરે દીક્ષા લેવાન લખ્યું છે પરંતુ જેનાગમના આધારે નવ વર્ષ થયા બાદ દીક્ષા આપવાનું લખ્યું છે માટે નવ વર્ષની ઉપર દીક્ષા લીધી એમ હોવું જોઈએ.

Page #30

૨૨.
આપે ! આગળ આપણા યશસ્વી તાંબરે ગામેગામ પાર વિનાના રહેતા હતા, પણ નામીચા ગુરૂ વીરસૂરીન્દ્ર જગતને ત્યાગ કરીને ગયા ત્યારથી અન્યધર્મવાદીઓએ તારા પૃથ્વીપતિ મામા શિલાદિત્યને વશ કરી દીધું છે. તીર્થની પવિત્ર જગ્યા જે શત્રુજય કે જે મોક્ષનું સાધન છે તે - તાંબરના જવાથી ભૂતના જેવા દ્રલોકેનું સ્થાન થઈ પડયું. રે! શ્વેતાંબર પરદેશ જઈ વસ્યા છે. તેઓનું અભિમાન નરમ પડયું છે અને તેઓને મહિમા જ રહે છે.”
, ક્ષત્રિયકુળમાં જન્મ્યા હતા તેથી પિતાના ધર્મનું અભિમાન નહીં વિસરી જતાં ને જીતવાના સાધન મેળવવાના કામમાં ગુંથાયે તેણે ગિરનારમાં તપશ્ચર્યા કરી, છમાસે સરસ્વતીદેવી તેને પ્રસન્ન થઈ. વિષ્ણુનો ગરૂડ જેમ સાપને વશ કરે, તેમ તેણે બાને વશ કરવાને દ્વાદશારનયચક નામનું પુસ્તક આપ્યું. હથિયારરૂપ પુસ્તક લઈને, અર્જુન જેમ શિવનું શસ્ત્ર ધારણ કરવાથી શેભતે હતું તેવો શેભાયમાન મલ સારાષ્ટ્ર શોભા જે વલભીપુરી ત્યાં આવી શિલાદિત્યના દરબારમાં જઈ પહોંચ્યો, અને રાજાને કહેવા લાગ્યું કે “હે રાજન! બદ્ધલેકેએ આખા જગતને ભમાવી વશ કરી દીધું છે માટે ત્યારે ભાણેજ મલ હું તેઓના પ્રતિપક્ષી તરીકે ઊઠ છું.” આગળ પેઠે વિવાદ સાંભળવા રાજા સભા ભરીને બેઠે. મલ્લને દેવીની સાહાચ્ય હતી તેના જેરથી બાને વિસ્મય પમાડી તેઓને જીતી લીધા.
તાંબરધર્મની હાલાઈ જતી ચણગારીમાંથી આવો જુસ્સાભેર ભભુકે લીયે અને તેથી બા કંપવા લાગ્યા. લોકપ્રસિદ્ધ

Page #31

૨૩
હારથી તેઓએ પિતાની જગ્યા શ્વેતાંબરેને સેંપી અને તેઓ બેલ્યા “પિતાના દેશને નાશ, પિતાના કુળને નાશ, પિતાના ધર્મને નાશ, પિતાની સ્ત્રીનું હરણ અને પિતાના મિત્રોનું દુઃખ તે સર્વને દેખાવ જેની દૃષ્ટિએ પડતું નથી તેનું મેટું ભાગ્ય ! ” રાજાના હુકમથી તેઓને દેશપાર ક્ય, અને જૈનેને પાછા બોલાવવામાં આવ્યા. મલે બોદ્ધોને હરાવ્યા તેથી રાજાની આજ્ઞાથી વિદ્વાનોએ તેને સૂરિપદ આપ્યું. મલ્લવાદીસૂરિએ સર્વ તીર્થોમાં શ્રેષ્ઠ શત્રુંજયને અપાર મહિમા જાણને પિતાના મામા શિલાદિત્યની સાહાટ્યતાથી તેની ફરી પ્રતિષ્ઠા કરી” આથી મલવાદીની કીર્તિ સર્વત્ર પ્રસરી પ્રબંધામૃતદીધિંકાના આધારે એ પ્રમાણે અવલોકવું. શ્રીપ્રભાવક ચરિત્રના આધારે નીચે પ્રમાણે જાણવું –
- A ફાર્બસ રાસમાળામાં રાજાની આજ્ઞાથી વિદ્વાનોએ મલ્લને સૂરિપદ આપ્યું એમ લખ્યું છે પરંતુ તે વિચારવા યોગ્ય બાબત છે. આ સંબંધી જેનાગો પરંપરાગમ આધારે સૂરિપદને વિચાર ગુરૂગમથી સમજી લેવો.
+ભૃગુકચ્છમાં વેતાંબરીય જિનાનંદસૂરિ રહેતા હતા. ત્યાં આનંદ બદ્ધવાદીએ તેમને જીતવાથી કે વલ્લભીમાં ગયા. ત્યાં દુર્લભદેવી નામની તેમની એક બેનને જિતયશા, યક્ષ અને મઘ એ ત્રણ પુત્ર હતા તે સહિત બેને શ્રીજિનાનંદસૂરિ પાસે દીક્ષા લીધી. ત્રણ પુ, વ્યાકરણાદક સર્વ શાસ્ત્રોના પારંગામી થયા, જ્ઞાન પ્રવાદ નામના પાંચમાં પૂર્વમાંથી પૂર્વાચાર્યોએ બાર આરાએવાળું દ્વાદશવનયચક્રશાસ્ત્ર ગયું હતું તે ફક્ત ગુરૂએ ભણાવ્યું નહોતું. તેની

Page #32

૨૪
,,
માતા સમક્ષ મહને ગુરૂએ કહયુ કે મારા વિદ્વાર પછી તમે વાંચશે નહિ, કારણ કે ઉપદ્રવના સંભવ છે. ગુરૂના ગયા ખાદ માતાની નજર ચુકવી તે પુસ્તક ઉપાડી એક લૈાક વાંચ્યું. દેવધિ ગણુએ પુરતકારૂઢ કર્યાં તે પૂર્વે આવા ઉત્તમ પુસ્તકા લખાયેલાં હતાં. શ્રુતદેવીએ મલ પાસેથી પુસ્તક ખેંચવી લીધુ' તેથી મલ્લ અ`ખવાણા પડી ગયે। અને માતાને સવ વૃત્તાંત કહ્યું તેથી માતા તથા સંધ શેકાતુર થયેા. મળ્યે પર્વતની ગુફામાં તપથી શ્રુતદેવીનુ આરાધન કર્યું. એક દિવસે શ્રુતદેવીએ પરીક્ષાથે પુછ્યુ કે આજ હું શાનુ ભાજન કર્યું છે ? તેણે કહ્યું વાલનું. છ માસ ગયા બાદ દેવતાએ ક્રીથી પુછ્યું કે શાની સાથે. મલ્લે કહ્યુ કે “ગાળ ઘીની સાથે ” આથી શ્રુતદેવી પ્રસન્ન થઇ અને કહ્યું વર માગ !!! મલ્લે દ્વ્રાદશારનયચક્રતુ' પુસ્તક માગ્યું. દેવીએ કહ્યું એ ગ્રન્થ પ્રકટ કરવાથી દ્વેષી દેવા ઉપદ્રવ કરે તેવું છે માટે તને વરદાન આપું છું કે તે ગ્રન્થના ફક્ત એક શ્લાથી ગ્રન્થના સત્ર` ભાવ હને ધ્યાનમાં આવશે. એમ કહી દેવી અન્તર્ધાન થઇ પછી એક દહાડે જિનાન ંદસૂરિ ત્યાં પધાર્યાં. તેમણે સુધની ઈચ્છાથી મલ્લને સૂરિપદ આપ્યુ. જિતયશાએ પ્રમાણુ ગ્રન્ય રચ્યા, યક્ષે નિમિત્તસ ંહિતા બનાવી. મુદ્ધ સાધુઓના મુખથી આદ્દે એ સ્વગુરૂને તિરસ્કાર કરેલા સુણી તે લચ્ચમાં આવ્યા. સથે સન્માન કર્યુ. ભરૂચના રાજાની સમક્ષ મધ્યે બાહ્વાયા ના પરાજય કર્યાં.. રાજાએ સમહાત્સવ તેમને વાદીનું પદ આપ્યું. બાદાચાય ાં મૃત્યુ પામ્યા. મલ્લવાદીસૂરિએ ત્યાં ગુરૂને મઢાત્સવ પૂર્વક ગામમાં પધરાવ્યા અને શ્વ સમક્ષ નયચક્રનું વ્યાખ્યાન કર્યું. તેમજ તેમણે ચાવીશ હજાર ક્ષેાકવાળું પદ્મચરિત્ર ( જૈનરામાયણ ) બનાવ્યું, તેમણે ધર્માંત્તરાચાર્યે કરેલા ન્યાયબિંદુપર ટીકા રચી અે-ઇત્યાદિ.

Page #33

૨૫
વલભીને ભગ. આ સમયે મારવાડમાં પાલી શહેરને કાકુનામે એક ધંધાથી પિતાનું વતન છેડીને પિતાના ઉચાળા લેઈ વલભીપુરમાં આવી નગરના દરવાજા પાસે ગેવાળીયાના કુબાભેગો રહેવા લાગ્યું. તે પોતાની ઘણીજ ગરીબાઈને લીધે રકના નામથી ઓળખાવા લાગ્યા. પાછળથી તેને કૃષ્ણચિત્રક(ચિત્રાવલી) અને બીજી કારમીક વસ્તુઓ મળી એટલે, કાકુર કે પિતાની ઘાસની ઝુંપડી બાળી મૂકી, નગરમાં જઈ બીજા દરવાજા પાસે મહેલ બંધાવી ત્યાં રહ્યું. તેની પુંછ દિન પ્રતિદિન વધી અને કેટયાધિપતિ ગણાય, પણ તે કંજુસ અને લેભી હતું તેથી કંઈ પણ ધર્મકાર્યમાં પૈસે ખરચતે નહતે. રકની પુત્રીની વાળ ઓળવાની રત્નજડીત કાંચકીના ઉપર રાજાની પુત્રીને મેહ થયે, તેણીએ તે માગી પણ રંકની પુત્રીએ આપી નહીં તેથી પરસ્પર વિરોધ થયે અને રાજાએ તે કાંચકી ખેંચાવી લીધી. કોધથી રંક શેઠ મ્યુચ્છ દેશમાં જઈ ત્યાંના રાજાને કહેવા લાગ્યું કે “જે તમે વલ્લભને નાશ કરે તે એક કોડ રૂપિયા આપું.” રાજાએ તે કરાર કબુલ કરીને સેના તૈયાર કરી કુચ કરવા માંડી. રસ્તે જતાં મેલાણ કરી રાજા પિતાના તંબુમાં અર્ધ જાગ્રત્ અને અર્ધ ઊંઘતા હતા તેવામાં, છત્રધારકને ૨કના તરફથી કાંઈ ઈનામ મળ્યું નહતું માટે અગાઉથી વિચારી રાખ્યા પ્રમાણે તે બોલવા લાગ્યું કે આપણુ રાજાના દરબારમાં કઈ ડાહ્યા માણસ નથી, નહિતર એક અજાણ કુળના અને જેની રીતભાતની કેઈને ખબર નથી તથા તે સારે

Page #34

છે કે નઠારે તે કઈ જાણતું નથી એવા એક રંક નામના વેપારીના ભમાવ્યાથી, પૃથ્વીના મહાન ઈસમાન અશ્વપતિ સૂર્યના પુત્ર શિલાદિત્યપર ચઢાઈ કરવા નીકળે નહીં.” રાજા સુખદાયક ઔષધના જેવા વચન સાંભળી બીજે દિવસે આગળ વધે નહિ, પછી રંકના સમજવામાં ખરૂં કારણ આવ્યું એટલે ખીને ચાકરની ઈચ્છા પ્રમાણે મહોરો આપીને તેને તૃપ્ત કર્યો, ત્યારે તે રાજાની હજુરમાં બીજે દિવસે ઉપરના જે લાગ જોઈને બે કે “વિચારીને કે વિના વિચારે એકવાર પગલું ભર્યું તે ભર્યું તે હવે આગળ ચાલવામાં શે બાધ છે? જ્યારે સિંહ રમતાં રમતાં પણ હાથીને નાશ કરી શકે છે તે પછી તેને મૃગપતિ અથવા મૃગવધ કરનારનું નામ ધારણ કરી શા માટે હલકા પડવું જોઈએ? આપણું રાજાનું પરાકમ અપાર છે એને સામે કોણ ટક્કર લઈ શકે તેવા છે?’ આવા વચનથી ખુશી થઈ તે સ્વેચ્છરાજા ડંકાના ગડગડાટથી આકાશ અને પૃથ્વીને ગજવી દેતે આગળ ચાલ્યા. આણગમ વલ્લભીમાં સંકટ આવી પડવાનું છે એવું જાણીને શ્રીચંદ્રપ્રભુ શ્રીવર્ધમાનદેવ અને બીજી મૂતિએ શિવપટ્ટણ (પ્રભાસ) શ્રીમાલપુર અને બીજા નગર ભણી રસ્તે લીધે.
ક ફાર્બસ રાસમાળામાં “મૂર્તિએ અન્ય નગરભણ રસ્તે લીધે” એમ છે પરંતુ તવ એમ સમજવું કે તેઓને ઉપદ્રવ થનાર હેવાથી શાસનદેવો, તીર્થંકરની મૂર્તિને અન્ય નગરમાં લઈ ગયા.

Page #35

२७
શ્રીમલવાદી વગેરે આચાર્યો પણ પોતાના ભક્તસહિત પંચાસર જતા રહ્યા. મ્લેચ્છની સેના નગરની પાસે આવી પહોંચી અને રંક જે પોતાના દેશનું ધિકકારવાગ કારણરૂપ હતું, તેણે, દગો દઈ પ્લેને શિખવ્યું તેથી તેઓએ ગાયના લેહીથી સૂર્યકુંડ ભર્યો એટલે શિલાદિત્યની ચઢતી કળાનું કારણ જે તેને ઘેડ+ હતા તે રાજાને ત્યજી દઈને આકાશમાં જતું રહ્યુંઆથી શિલાદિત્ય નિરૂપાય થયા અને તે મરા. સ્વેચ્છાએ જેમ રમત રમતા હોય તેમ વલ્લભીપુરીને નાશ કર્યો. વલભીને નાશ થવાથી જેન રાજાઓ ત્યાંના રહેવાસી જેને, મેવાડમાં મેરી અને મારવાડનીસીમા ઉપર જઈ વસ્યા, અને બીજા મારવાડ પ્રાંતના નાં– દેલ અને સાંદરામાં જઈ રહ્યા. જન ગ્રન્થકારે વલ્લભીને નાશ વિક્રમ સંવત્ ૩૭૫ (ઈ. સ. ૩૧૯)માં થયે એમ કહે છે. રાજસ્તાનના કર્તા ટૉડસાહેબ કહે છે કે વલભી ઉપર
+ શિલાદિત્યને સૂર્યદેવે ઘડે આપ્યો હતો તેની શિલાદિત્ય પૂજા કરતો હતિ. પરમાર ચાવડા અને સૂર્યવ શી શિશદયા વગેરે રાજાઓના વંશને હાલ પણ દિવાલી વગેરે પર્વોમાં ઘોડાની બ– નાવેલી મૂર્તિની પૂજા કરે છે તેથી તેઓ શિલાદિત્યના વંશી હોય એવી સંભાવના થાય છે. સૂર્યની ઉપાસના કરનારા સૂર્યના વંશથી પરંપર એ આવેલા સૂર્યવંશી ગણાય છે. પરમાર એ વિશેષણ હવાથી વિક્રમના પૂર્વના રાજાઓ ક્ષત્રિય સૂર્યવંશી હોય એવું પરમાર ક્ષત્રિય રાજાઓમાં સૂર્યના અશ્વની પ્રતિમાના પૂજનથી અનુમાન થાય છે તેનો નિર્ણય કરવાને ભવિષ્યમાં બની શકશે તેટલું કરી શકાશે.
* વિક્રમ સંવત ૩૭૫ વીર સંવત-૮૪૫માં વલ્લભીને ભંગ

Page #36

જે મ્લેચ્છ લોકોએ ચઢાઈ કરી હતી તે સીથીયન લેકે હતા. મી. વાન કહે છે કે તેઓ બાકોઇનીયન જાતના લેક હતા. અને મી. અલફિન્સ્ટન ધારે છે કે તેઓ મેટા નશીરવાન બાદશાહના હાથ નીચેના ઈરાનીએ હતા. કર્નલટૉડના લખવા પ્રમાણે સૂર્યવંશને કનકસેનરાજા સન ૧૪૪–૧૪૫માં પિતાની રાજધાની અયોધ્યા કે
જ્યાં રામચંદ્રજીએ રાજ્ય કર્યું હતું એવું તે કેશલ દેશનું રાજ્ય છોડી વૈરાટ જઈ વસ્યું. તેણે પરમારવંશના રાજા પાસેથી રાજ્ય ખુંચાવી લીધું અને વડનગરની સ્થાપના કરી તેને મહામદનસેન તેને સુદત તેને વિજયસેન થયો એમ લખવામાં આવ્યું છે તો આ શંકા થાય છે કે વલ ભીમાં વીર સંવત ૭૮૦માં જનાગમોને પુસ્તકારૂઢ કરવાનું કાર્ય થયું એ નાશ થયા પછી કેવી રીતે બની શકે ? તેના સમાધાન માટે જણાવવાનું કે વલ્લભીપુરીને ભંગ એને અર્થ એ તત્ર ન સમજવો કે સર્વથા તેને નાશ. વલ્લભીપુરીમાં કિલ્લા વગેરેને તેડયા હોય અને પછી તેને સમરાવ્યા હોય એમ સમજવું અને પશ્ચાત થયેલા શિલ્લાદિત્યના સમયમાં પુનઃ હતી તેવી સ્થિતિ પર રાજ્ય આવ્યું હોય એમ બનવા યોગ્ય છે. આ સંબંધી ઘણી ચર્ચા છે.
+ સિથિયને હરાવનાર વિક્રમને સમર એ વિશેષણ મળ્યું હોય અને તેથી તેના વંશજો સૂર્યવંશી હોઈ પશ્ચાત પરમાર તરીકે પ્રસિદ્ધ થયા હેય ને પશ્ચાત અયોધ્યાથી કનકસેને આવી પરમારવંશી ગણાતા રાજા પાસેથી રાજ્ય ખુંચાવી લીધું હોય એમ સંભવ છે તેને નિર્ણય ઐતિહાસિકદષ્ટિથી કરવા યોગ્ય છે,

Page #37

અથવા વિજય થયે એણે વિજયપુર વિદર્ભ અને વલ્લભીપુર વસાવ્યાં. તેના વંશનું ઝાડ નીચે પ્રમાણે. વલ્લભીપુરના રાજાઓની વંશાવલી.
૧ વિજયસેન ભટારક
૨ ધરસેન ૧લે. ૩ ધ્રોણસિંહ જે.
ધ્રુવસેન ૧લે. ૫ ધરપત.
-
૬ ગુહસેન,
૭ ધરસેન રજે
૮ શિલાદિત્ય ૧લ ઉર્ફે ધર્માદિત્ય.
૮ ખરગ્રહ ૧લે.
દેરભટ. ૧૦ ધરસેન જે. ૧૧ ધ્રુવસેન ઉર્ફે બાલાદિત્ય
T ૧૨ ધરસેન થે ૧૫ શિલાદિત્યદેવ રજે. ૧૪ પરગ્રહ ૨.૧૩ ધ્રુવસેન જે. ૧૬ શિલાદિત્ય જે.
વલ્લભીપુરના રાજાની મેવાડમાં ગાદી.
વલ્લભીપુરની ગાદીએ ઈ. સ. ૧૩–૫૬૯ સુધી ગુહસેને રાજ્ય કર્યું. એને ગુહિલ પણ કહેતા. જે ગોહિલ અને ઘેટી કાઠિયાવાડ અને રજપૂતાનામાં રાજ્ય કર્તા

Page #38

તરીકે થએલા છે તે આ ગોહિલના વંશજ છે. ગોહિલ પુત્ર ઉપરથી ગુહિલન્ત (ઘેલત, થેલેતિ, ઘેટી) થયા. ગુહસેનને મેટે કુવર ધરસેન બીજે તેના પછી ગાદીપતિ થયે, અને બીજા કુંવર ગુહાદિય અથવા ગુહાએ ઈડરનું રાજ્ય મેળવ્યું. તેના વંશજ ઈડરથી ચિતડ. (મેવાડ) ગયા અને તેના વંશજો હાલ ઉદેપુરમાં રાજાઓ છે. અને તે પશ્ચાત્ શિશદીયા તરીકે પ્રખ્યાતિને પામ્યા છે. ગુહસેન પારસી મહારાજા નેસરવાનની કુંવરીપર
* શિશોદિયાવંશની સ્થાપના જૈનાચાર્યે કરેલી છે. આબુજી પાસે હણુદ્રા ગામ છે ત્યાંના ચૈત્યવાસી પરંપરાગત મહાત્માનો અમો
જ્યારે સં. ૧૯૭૧ મહાવદ ત્રયોદશીનારોજ આબુપરથી ઉતરી હણાકા ગયા ત્યારે ત્યાં મેળાપ થયો અને તેણે પિતાની વંશવહીમાંથી ક્ષવિના વંશ સથાપક જૈનગાય આચાર્ય તરીકે નીચે પ્રમાણે દુહે કહ્યા
શિશોઢિયા સંદેસરા, રડતરીયા ગોદા; चैत्यवासिया चावडा, कुल गुरु एह वखाण."
નવડેકગચ્છાચાર્યે શિશદિયાવંશની સ્થાપના કરેલી છે. તેથી શિશોદિયા રજપુતે અને રાજાઓ ખંડેરકગચ્છીય કહેવાય છે. ઈશ્વરસૂરિ, થશેભદ્રસૂરિ શાલિસૃષ્ટિ અને સુમતિસૂરિ, શાન્તિસૂરિ વગેરે પ્રખ્યાત આચર્યો આ ગચ્છમાં થઈ ગયા છે. પરક ગામ એણુપુરથી પાંચ ગાઉપર છે તેના નામે પંડેરક૭ પડયો હોય એમ સમજાય છે. સડકને હાલ સાંડેરાવ કહેવામાં આવે છે. યશે ભદ્રસૂરિદશમાં સૈકામાં થયા છે. પાલણ પુરમાં શ્રીશક્તિનાથના દેરાસરની મૂર્તિ પર સંવત ૧૩૩થી તે સંવત ૧૩૫ર સુધીના ઉકેશગચ્છાચાર્યો, કેટકગચ્છાચાર્યો અને ષડેરકગચ્છા.

Page #39

૩૧
હતા એમ કહેવાય છે. પ્રસ'ગોપાત્ત આ પ્રમાણે વલ્લભીના રાજાએ સખ`ધી વિવેચન કરાયુ. વલ્લભી, પચાસર અને વડનગરમાં ધ્રુવસેન રાજાના વખતમાં એક રાજ્યસત્તા પ્રવર્તતી હતી, એમ અનુમાને સ'ભાવના કરી શકાય છે. અને વલ્લભીનારાજાઓકનકસેનરાજાના વશી હતા. જયશિખર ચાવડા વગેરેને પણ પ્રાયઃ પરમાર વા સૂર્યવશ એ એ માંથી એક વ ́શ સિદ્ધ થઈ શકે તેમ છે. પરતુ હજી તત્સ'ખ'ધી વિશેષ સિદ્ધિ માટે નિર્ણય કરવાની જરૂર છે, માટે અત્ર હાલ ખાસ નિણ્ય કરવામાં આવતા નથી. પ'ચાસરના નાશની લગભગ સમયમાં વલ્લભીપુરના પણ છેલ્લી વ ખતે છેલ્લા નાશ થયા હેાય એમ સ‘ભાવના થાય છે. જૈનગ્રન્થાથી આ પ્રમાણે વલ્લભી, અને વલ્લભીના રાજાએ અને વલ્લભીના ગુહસેન રાજાનાવ'શમાં થએલા મેવાડના રાજાએ અને ચાવડાવ`શ ઉપર સારા પ્રકાશ પડે છે, એમ પ્રસ`ગેાપાત્ત અત્ર કહેવામાં આવે છે. વડનગરમાં જે ધ્રુવસેનરાજા રાજ્ય કરતા હતા અને જે
ન
ચાર્યાએ પ્રતિષ્ઠા કરાવ્યાના લેખા છે. શિશેાદિયાના કુલગુરૂ ષડેસરગછીય જૈનાચાર્ય છે. ચાહાણ વંશના કુલમાં જે જે ચેહાણ રાજાએ પૂર્વે થયા તેના કુલમાં ગુરૂ તરીકે ચાતુર્દશિકગચ્છીય જૈનાચાર્યાં જાણવા. વનરાજ ચાવડાના ગુરૂ તરીકે ચૈત્યવાસી શીલગુણી મૂરિ હાવાથી તે ચાવડાના કુØગુરૂ તરીકે તેના વશો ચૈત્યવાસી સાધુએ ગણુ યા. શિશુદિયા રાજાએ, તેની પૂર્વેના વલ્લભીના રાજા, ચાહાણુ રાજાએ અને ચાવડા રાજાએાના મૂલ ધર્મગુરૂ અને આખા ક્ષત્રિયકુલના ગુરૂ જૈનાચાંયેર્યાં હતા.

Page #40

૩ર
કનકવંશી ગણાતે તે અને વલભીપુરની ગાદી પર બેસનાર ધવસેન ૧ લે એ બે એકજ હોય એમ સંભવે છે, અને તેથી વલભીપુર કે સેરઠનું રાજય, અને વડનગર કે જે ગુજરાતની રાજધાની એ બેને રાજા ધ્રુવસેન એક સંભવે છે. આ સંબંધમાં વિશેષ પ્રમાણે મળતાં ભવિષ્યમાં વિશેષ સમાધાન માટે પ્રયત્ન થાય એવી આશા રહે છે. અત્ર આપણે એટલુંજ જેવાનું છે કે “ધ્રુવસેન રાજા જૈન હતું તેથી તેને રાજ્યમાં ગુજરાત અને કાઠિયાવાડમાં જેની જાહોજલાલી વર્તાતી હતી.” શત્રુજ્યમાહામ્યમાં લખ્યા પ્રમાણે જે શિલાદિત્ય રાજા થયે તેના પશ્ચાત્ આ છેવસેન રાજા થયે એમ સંભવે છે. તત્સંબંધી ચર્ચા વિષે હજી ઘણું વિચારવાનું કહેવાનું બાકી રહે છે. - આ પ્રમાણે ધનેશ્વરસૂરિના સમયના, તથા આગળ પાછળના રાજાઓજનાચાર્યો, દેશ, ધર્મ, દેશની સ્થિતિ, મનુષ્ય ની સ્થિતિ, તસમાનકાલીન આચાર્યોએ કરેલા મહાન કાર્યો, ધર્મવાદે,અને પરદેશી રાજાના હુમલા ઉપર કઈક સારૂં અજવાળું પડે છે. ધનેશ્વરસૂરિ સંબધી પ્રસંગે પાત્ત લખતાં બીજા ધનેશ્વરસૂરિએ સંબંધી કહેવામાં આવે છે. બીજા એક ધનેશ્વરસૂરિ “ ચિત્રવાલગચ્છમાં થયેલા છે તે પૂર્વે “ રાજગચ્છીય ” હતા, પશ્ચાત્ ચિત્રપુરમાં પ્રતિષ્ઠા કરાવ્યાથી તે ચિત્રવાલગચ્છીય થયા. તે આશરે બારમા શતકમાં થયા છે..

Page #41

વળી બીજા એક ધનેશ્વર નામના સૂરિ ૧૧૭૧ની સાલમાં થયા છે તેઓ “વિશાવાળ છીય” હતા. તેઓએ
નવલ્લભસૂરિકૃત સૂક્ષમાર્થસાર્ધશતકની ટીકા રચી છે, આશરે સંવત્ ૧૧૭૧માં.
વલભીપુરનું શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામીના સમયમાં વિમળપુરી નામ હતું. ત્યાં ચંદરાજા પ્રેમલાલક્ષ્મીને પરણ્યા હતા અને તે શત્રુંજયની તલેટી કહેવાતી હતી. કેટલાક કાળ ગયા પછી વિમળાપુરીનું વલ્લભીપુર નામ પડયું. વલ્લભીના ભંગ થયા બાદ હાલ તે વળાના નામથી પ્રસિદ્ધ છે. અને તે દેશી સંરથાનમાં છે. શત્રુંજયમાહાઓમાં વર્ણવેલા ભાવડ અને જાવડના ચરિત્રથી તે વખતના રાજાઓની સ્થિતિનું ભાન થાય છે. હિન્દુસ્તાનમાં વિક્રમાદિત્યરાજાનું રાજ્ય હતું અને તેણે સીથીયનોને હરાવ્યા હતા તેથી તેનું નામ શકારિ તરીકે વિશ્વમાં પ્રખ્યાત ગણાય છે. વિક્રમાદિત્યરાજા કઈ સાલમાં થયે તત્સંબંધી “વિકમર્વશીય નાટકમાં” રા. કલાભાઇએ તથા રા. કેશવલાલ હર્ષદરાય ધ્રુવે ઘણી ચર્ચા કરી છે. શત્રુંજય માહામ્યગ્રન્થની પ્રાને આપેલા વિકમ અને ભાવને સંબંધ વિચારાશે તે તેઓને વિક્રમની સાલના નિર્ણય સંબંધી ઘણું જાણવાનું મળશે. વિક્રમના સમયમાં સોરઠ, ગુજરાત, મારવાડ, માળવા, દક્ષિણ, પંજાબ, અફગાનિસ્તાન, ઈરાન, અરબસ્તાન, અને ગ્રીસ વગેરે દેશમાં જૈનધર્મ પ્રવર્તતે અને દેશમાં સર્વત્ર વેપાર વગેરેની જાહોજલાલી હતી એમ શિલા લેખે અને ગ્રંથથી સિદ્ધ થાય છે. આ પ્રમાણે

Page #42

૩૪
શત્રુજયરાસંપરથી એતિહાસિક વૃત્તાંતાપર અજવાળું પડે. છે. જાવડ વગેરેના વહાણે મહાચીન ચીન અને ભેટ વગેરે દેશમાં જતાં હતાં તેથી એમ સમજાય છે કે તત્સમયે આર્યાવર્તમાં વ્યાપાર સભર ચાલતે, અને હિંદુસ્તાન ધનથી સમૃદ્ધ હતું. હિન્દુસ્તાનમાં વહાણ બનાવવાની વિદ્યા ઘણા કાળથી હતી એમ શત્રુંજયમાહામ્યમાં આપેલા એક વેપારીના કથાનક ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે. તે વેપારી ઘણુ જુના વખતને હતે. હિન્દુસ્તાનમાં યુદ્ધ કળામાં વપરાતા અસ્ત્ર શસ્ત્રની વિદ્યા, ઘણાકાળથી પ્રવર્તતી હતી એવું રામરાવણના, અને પાંડવકૈરવના યુદ્ધથી સિદ્ધ થાય છે. હિન્દુસ્તાનમાં અનેક સતીઓ થઈ ગઈ તથા અનેક પ્રકારના સુધારા થયા એવું શત્રુંજયમાહાત્મ્યગ્રન્થથી સિદ્ધ થાય. છે. હિન્દુસ્તાનમાં આ અવસર્પિણકાળમાં જેનરાજા ભરતથી જૈનમન્દિરે કરાવવાની પ્રવૃત્તિ શરૂ થઈ અને તે અદ્યાપિ પર્યત પ્રવર્યા કરે છે. આ અવસર્પિણુકાળમાં તીર્થની યાત્રા માટે સંઘ કાઢવાની પ્રવૃત્તિને આરંભ શ્રીભરતરાજાથી થાય છે, એમ શત્રુંજયમાહાસ્ય વાંચતાં તરત માલુમ પડે છે, ઇત્યાદિ અનેક વૃત્તાંતેને બેધ આ ગ્રન્થને વાચતાં વાચકને થાય છે, અને તેથી આત્માથીજનેને સિદ્ધાચલતીર્થ પર અત્યંત ભાવ ઉત્પન્ન થાય એમાં નવાઈ શી? તેમજ શત્રુંજય માહાસ્ય વાંચતા આર્યદેશની મહત્તાને ખ્યાલ વાચકોના હૃદયમાં તુર્ત ઉત્પન્ન થાય છે અને પવિત્ર તીર્થોપર તથા આર્યદેશ ઉપર અત્યંત પ્રેમ ઉદ્ધવે છે. સિદ્ધાચલના અનેક વખતે નાના મોટા ઉદ્ધાર થએલા છે તેમાંથી મુખ્યનાં નામ નીચે પ્રમાણે–

Page #43

૨૫
ઉદ્ધાર ૧. ભરતરાજાએ ઉદ્ધાર કર્યો. ૨. ભરતરાજાની આઠમી પાટે દંડવીર્યરાજા થયા તેમણે - ઉદ્ધાર કર્યો. ૩. સીમધિરસ્વામીને ઉપદેશ સાંભળીને ઈશાનેન્દ્ર ઉદ્ધાર કર્યો. ૪. એક કેડિ સાગરના અંતરે એથો ઉદ્ધાર માહેન્દ્ર કર્યો. ૫. દશ કોડ સાગરે પાંચમો ઉદ્ધાર પાંચમાં ઈન્દ્ર કર્યો. ૬. એક લાખ કોડિ સાગરે ચમરે છઠ્ઠો ઉદ્ધાર કર્યો. ૭. શ્રીસગરચક્રવર્તીએ સાતમે ઉદ્ધાર કર્યો. ૮. શ્રીવ્યન્તરેન્દ્ર આઠમો ઉદ્ધાર કર્યો. ૯. ચન્દ્રપ્રભુના પ્રભુત્વમાં નવમો ઉદ્ધાર ચંદ્મશાએ કર્યો. ૧૦. શ્રીશાન્તિનાથના પુત્ર ચક્રાયુદ્ધરાજાએ દશમ ઉદ્ધાર કર્યો. ૧૧. શ્રીરામચન્દ્ર અગિયારમો ઉદ્ધાર કર્યો. ૧૨. શ્રીપાડેએ બારમો ઉદ્ધાર કર્યો અને વીસ કેમ
મુનિની સાથે પાડે સિદ્ધાચલપર મુક્તિને પામ્યા. “ચોથે આરે એ થયા, વી મેટા ઉદ્ધાર; “સૂક્ષ્મ ઉદ્ધાર વચ્ચે થયા, કહેતાં નાવે પાર.”
શ્રીવીરવિજયકૃત નવાણું પ્રકારી પૂજામાં. ચેથા આરામાં મેટા ઉદ્ધાર થયા. વચ્ચે સૂક્ષ્મ જે જે ઉદ્ધારે થયા તેને કહેતાં પાર આવી શકે તેમ નથી. ૧૩. વિક્રમ સંવત ૧૦૮માં ભાવડના પુત્ર જાવડશાએ શ્રી
વાસ્વામી મહારાજના ઉપદેશથી અને તેમની સહાયથી
સિદ્ધાચલને ઉદ્ધાર કર્યો. ૧૪. વિક્રમ સંવત ૧૨૧૩માં કુમારપાળ રાજાના મંત્રી બાહક
કે જે શ્રીમાળીવંશમાં મુકુટસમાન હતા તેમણે ઉદ્ધાર કર્યો.

Page #44

૩
૧૫, વિક્રમ સવત્ ૧૩૭૧માં સમરાશા એશયાળે ન્યાયદ્રવ્યની વિશુદ્ધતા પૂર્વક પંદરમા ઉદ્ધાર કર્યાં.
૧૬. વિ. સ. ૧૫૮૭માં કર્માંશા શેઠે સેાળમેા ઉલ્હાર કરાવ્યેા અને તે હાલ વિદ્યમાન છે.
શ્રીમહાવીરસ્વામીએ તીર્થંધારક તથા પ્રભાવક તરીકે જે ભવિષ્ય ભાખ્યું હતુ તેને ધનેશ્વરસૂરિ, પ્રભુના શબ્દો તરીકે નીચે પ્રમાણે લખે છે.
66
સત:કુમારપાઋતુ | નાહડા વસ્તુાજળ: 10 समराद्या भविष्यन्ति । शासनेऽस्मिन् प्रभावकाः ॥८७॥ શિલાદિત્યરાજ પશ્ચાત્ કુમારપાળરાજા, ખાહુડ, થતુપાળ, સમરાશા, અને આદિ શબ્દથી કર્માંશાહ વગેરે થશે” એમ શ્રીમહાવીરપ્રભુએ પૂર્વે કહ્યું હતું અને તે પ્રમાણે સમજી શકીએ છીએ.
૧ શત્રુંજય ૨ પુણ્ડરીક ગરિ
૧૭. પાટલીપુત્રમાં થનાર કલંક રાજાના પુત્ર વિમલવાહન રાજા સત્તરમા ઉદ્ધાર કરાવશે, તેમજ અન્યતીર્થાંના પશુ ઉદ્દારા કરાવશે. ત્રણખણ્ડમાં આર્યઅનાર્ય દેશમાં સર્વત્ર મન્દિરા કરાવશે અને જિનશાસનની પ્રભાવના કરશે. એક દિવાલી કલ્પની પ્રતિમાં પીસ્તાલીસ ઉપકલ’ફીએ અને પાંત્રીશ કુલકી રાજાઓ થયા બાદ કલકરાજા થશે એમ લખ્યુ છે,
શ્રીસિદ્ધાચળનાં એકવીશ તથા વિશેષ નામ શ્રીશત્રુજય માહાત્મ્યમાં નીચે પ્રમાણે લખવામાં આવ્યાં છે. સિદ્ધાચલના ૧૧ નામેા.
૮ પર્વતેન્દ્ર
૧૫ શાશ્વત
૯ શ્રીસુભ્રદ્રા
૧૬ સર્વકામદ

Page #45

ર
૩ મહાઅચળ ૧૦ શ્રીપદ ૧૭ પુષ્પદન્ત ૪ સિદ્ધિક્ષેત્ર ૧૧ દઢશકિત ૧૮ મહાપા ૫ વિમલાચલ ૧૨ અકર્મક ૧૯ પૃથ્વીપીઠ ૬ સુરશૈલ ૧૩ મુકિતનિલય ૨૦ પાતાલમૂલ ૭ પુન્યરાશિ ૧૪ મહાતીર્થ ૨૧ કૈલાસ.
શ્રી સિદ્ધાચલનાં ૧૦૮ નામે. ૧ શત્રુંજયગિરિ ૩૪ શ્રીપદ
૬૭ ગુણકન્દ ૨ બાહુબલી ૫ હસ્તગિરિ ૬૮ સહસ્ત્રપત્ર ૩ મરૂદેવી ૩૬ શાશ્વત ૬૯ શિવંકર ૪ પુંડરિકગિરિ ૩૭ ભવ્યગિરિ ૭૦ કર્મક્ષય ૫ રૈવતગિરિ ૩૮ સિદ્ધશિખર ૭૧ તમેક ૬ વિમલ ચિલ ૩૮ મહાયશ ૭૨ રાજરાજેશ્વર ૭ સિદ્ધરાજ ૪૦ માલવંત ૭૩ ભવતારણ ૮ ભગીરથ ૪૧ પૃથ્વીપીઠ ૭૪ ગજચન્દ્ર
૯ સિદ્ધક્ષેત્ર ૪૨ દુઃખહર ૭૫ મહોદય ૧૦ સહસ્ત્રકમલ ૪૩ મુક્તિરાજ ૭૬ સુરકાન્ત ૧૧ મુકિતનિલયગિરિ ૪૪ મણિકાન્ત ૭૭ અચલ ૧૨ સિદ્ધાચલ ૪૫ મેરૂમહીધર 9૮ અભિનન્દ ૧૩ શતકૂટ ક૬ કંચનગિરિ ૭૮ સુમતિ ૧૪ ઢંકગિરિ ૪૭ આનન્દઘર ૮૦ શ્રેષ્ઠ ૧૫ કદંબગિરિ ૪૮ પુણ્યકન્ડ
૮૧ અભયકન્ડ ૧૬ કેડીનિવાસ ૪૯ જયાનન્દ ૮૨ ઉજવલગિરિ ૧૭ લાહિત્ય ૫. પાતાળમૂળ ૮૩ મહાપદ્મ ૧૮ તાલધ્વજ ૫૧ વિભાસ ૮૪ વિશ્વાનન્દ ૧૮ પુન્યરાશિ : પર વિશાલ ૮૫ વિજયભજ

Page #46

૩.
૨૦ મામલર ૨૧ દૃઢશકિત
૨૨ શતપત્ર
૨૩ વિજયાનન્દ
૨૪ ભદ્રંકર
૨૫ મહાપીઠ
૨૬ સુરગાંરે
૨૭ મહારિ
૨૮ મહાન૬
૨૮ કર્મસૂદન
૩૦ કૈલાસ
૩૧ પુષ્પદન્ત
૩૨ જયન્ત
૩૩ આમન્ત્
૫૩ જગતારણ
૫૪ અફલ ક
૫૫ કક
૫૬ મહાતીર્થં
૫૭ હેરિ
૫૮ અનન્તશક્તિ
પ૯ પુરૂષોત્તમ ૬૦ પર્વતરાજ
૧ જ્યોતિરૂપ
૬૨ વિલાસભદ્ર
૬૩ સુભેંદ્ર
૬૪ અજરામર
૬૫ ક્ષેમ કર ૬ અમરકેતુ
* ઇન્દ્ર ૮૭ પરર્દીવાસ ૮૮ મુક્તિનિકેતન
૮૯ કૈવલદાયક
૯૦ ચગિરિ
૯૧ અષ્ટોતરશતકૂટ
૯૨ સાંય* :
૯૩ યશોધર
૮૪ પ્રીતિંમડજી
૮૫ કામુકામ
૯૬ સજાનન્દ
૯૭ મહેન્દ્રધ્વજ
૯૮ સર્વાંઈસિદ્ધ ૯૯ પ્રિયંકર
આ પછીના ૧૦૦થી ૧૦૮ નામા કશે પણ પ્રાપ્ત થઈ શકયાં નથી, તે ઉપરથી સભવે છે કે નવાણું યાત્રા કરવાના રિવાજ ચાલુ હાવાથી અને નિત્ય એક એક એમ નવાણું નામેાનુ ધ્યાન ધરવાથી તે નવાણું નામે પ્રચલિત રહી બાકીના નવ નામેા પ્રાયઃ વિચ્છેદ્ય થયાં હશે ! શ્રીશત્રુજયમાહાત્મ્યની અદર પણ ૧૦૮ નામે આપ્યાં નથી, પર`તુ શ્રીધનેશ્વરસૂરિ જણાવે છે કે આ નામા શ્રીસુધર્માંગણુધરે રચેલાં મહાકલ્પસૂત્ર અર્થાત્ શત્રુ જયમાહાત્મ્યથી જેઈ લેવાં, પરંતુ તે ગ્રંથ પણ વિચ્છેદ હાવાથી તે નામે જાણવાં કયાંથીજ અને? જે શ્રીધનેશ્વરસક્રિય પોતાના શત્રુંજયમાહાત્મ્યમાં એ નામે આપ્યાં હોત

Page #47

તે આજ અતીવ ઉપયેગી થઈ પડત. તેઓએ વિશેષ નીચેનાં નામે પણ શત્રુજ્યગિરિનાં કહેવાય છે એમ પિતાના શત્રુંજયમાહામ્યમાં વર્ણવ્યું છે. બ્રહ્મગિરિ નાન્દિગિરિ શ્રેયઃ પદ પ્રઃ પદ
સર્વકામદ: ક્ષિતિમંડલમંડન સહસાગ્યગિરિ તાપસગિરિ વર્ગગિરિ ઉમાશંભુગિરિ સ્વણું ગિરિ ઉદયગિરિ અબુદગિરિ
વગેરે વગેરે. શ્રીમાન વીરવિજયજીએ નવાણુ પ્રકારી પૂજામાં પહેલીજ હાલમાં એક સ્થળે–
“ નમિએ નામ હજાર ”
એ પ્રમાણે સૂચવી એના હજાર નામે હેવાનું સૂચવ્યું છે, પરંતુ પિતે નવાણું પ્રકારી પૂજા હોવાથી નવાણું નાજ આપ્યાં છે. હજાર નામ કશેથી પ્રાપ્તિ થઈ શકે તેવું પણ હાલ જણાતું નથી. કારણ જ્યાં ૧૦૮નું ઠેકાણું નહિ તે ૧૦૦૦ની તે વાત જ શી? હા ! માત્ર એટલું છે કે નામાંતર અને રૂપાંતર થયેલાં નામને વધારી અંદર ગણવામાં આવે અથવા ધનેશ્વરસૂરિએ ઉપર લખેલાં નામે વધારવામાં આવે તે ૧૦૮ અથવા તેથી વધુ પણ મળી શકે ! હાલ તે માત્ર નવાણું નામજ મળ્યાં છે અને એકવીશ નામને તેની અંદર સમાવેશ થઈ જાય છે.

Page #48

. Yo
રૂપાંતર અને નામાંતર નાનાં ઉદાહરણવિમળાચલ બદલે વિમળાદિ. સહસ્ત્રાખ્ય બદલે સહસકમળમહાગિરિ બદલે મહાચલ. સુરકાંત બદલે સુરપ્રિય.
ઈત્યાદિ. સિદ્ધાચલ ઉપર શ્રી આદિનાથ ભગવાન પૂર્વનવાણુંવાર ચઢયા હતા, અને તેમનાં પગલાં હાલ રાયણતળે વિરાજમાન છે. જે મનુષ્ય સંઘપતિ થઈને સિદ્ધાચલતીર્થની યાત્રા કરે છે તે આસન્નકાળમાં મુક્તિ જનાર હોય છે તે રાયણના વૃક્ષમાંથી તેના ઉપર દૂધ ઝરે છે. રાષભદેવભગવાન કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરીને સિદ્ધાચલ ઉપર પધાર્યા તેવારે બાર પર્વદા આગળ સિદ્ધાચલનું માહાભ્ય વર્ણવ્યું હતું.
સિદ્ધાચળ પર મુક્તિ પામનારાએ. શ્રી અજીતનાથ ભગવતે સિદ્ધાચલ પર ચેમાસુ કર્યું હતું. શ્રીસાગમુનિએ એક કેડના પરિવાર સાથે સિદ્ધાચલપર કર્મના પાશ તેડયા હતાં ભરતરાજાએ કેવળજ્ઞાન પામીને પાંચ કોડ મુનિના પરિવાર સાથે ત્યાં સિદ્ધિપદ પ્રાપ્ત કર્યું હતું. શ્રી આદિનાથના ઉપગારથી અજીતસેને સિદ્ધાચલપર સત્તર કોડ મુનિના પરિવારની સાથે શિવપદ પ્રાપ્ત કર્યું હતું. ચિત્રસુદિ પૂનમના દિવસે દશ હજાર મુનિ ત્યાં મુક્તિ પદને પામ્યા. આદિત્યયશા શ્રીસિદ્ધાચલ પર એક લાખમુનિની સાથે શિવપદને પામ્યા. સોમયશા તેર કેડની સાથે અને નારદજી એકણું લાખની સાથે ત્યાં સિદ્ધિપદ પામ્યા. વસુદેવની પાંત્રીશ હજારનારીઓ શ્રીસિદ્ધાચલ પર મુક્તિ

Page #49

૪૧
પદને પામી. એક કેડ બાવન લાખ પંચાવન હજાર સાતસેને સીતેર સાધુની સાથે શ્રી શાન્તિનાથે સિદ્ધાચલપર મારું કર્યું. મીતારી નામના મુનિશ્ચદ હજારની સાથે મુક્તિ પદને પામ્યા. ચામાલીસની સાથે વૈદર્ભી ત્યાં મુક્તિપદને પામી. એક હજારની સાથે થાવગ્નાપુત્ર ત્યાં મુક્તિ પદને પામ્યા. શુકપરિવ્રાજક ત્યાં મુકિત પદને પામ્યા અને પ્રદુપ્રિયા ત્યાં મુક્તિપદને પામી. પાંચસેની સાથે શિલકમુનિ ત્યાં મુક્તિ પદને પામ્યા. સાતની સાથે સુભદ્રમુનિ ત્યાં મુક્તિપદને પામ્યા. રામ ભરત ત્રણકેડની સાથે ત્યાં મુક્તિપદને પામ્યા અને શ્રીસારમુનિ કંડ મુનિની સાથે ત્યાં મુક્તિપદને પામ્યા. સાડી આઠ કંડ મુનિની સાથે સાંબપ્રદ્યુમ્ન કુમાર મુક્તિપદને પામ્યા. એક કોડની સાથે કદમ્બગણધર ત્યાં મુક્તિપદને પામ્યા. જાલી, માલી અને ઉવયાલી ત્યાં અણુસણ કરી મુક્તિ પદને પામ્યા. દેવકીના છ પુત્ર અણસણ કરી ત્યાં મુક્તિપદને પામ્યા. બે ક્રોડ મુનિની સાથે નમિ અને વિનમિ વિદ્યાધર સિદ્ધાચલપર સિદ્ધિ પદને પામ્યા, તથા દશક્રેડ મુનિની સાથે દ્રાવિડ અને વાલીખીલજી ત્યાં મુક્તિપદને પામ્યા.
સિદ્ધાચલને એટલે બધે મહિમા છે કે કોડ શ્રાવકેને કઈ જમાડે અને જૈનતીર્થોની યાત્રા કરી આવે તે પણ તેનાથી સિદ્ધાચલ પર એક મુનિને દાન આપતાં વિશેષ ફળ થાય છે. ચાર હત્યાના કરનારા, પરદારા ભેગવનારા, તથા પિતાની બહેનને ભેગવનાર ચંદ્રશેખરરાજાને પણ એ ગિરિથી ઉદ્ધાર થયે છે. દેવગુરૂદ્રવ્ય ચેરી ખાનારા

Page #50

સર
મનુષ્ય ચૈત્રી કાર્તીકી પૂનમની સિદ્ધચલની યાત્રા કરે
અને તપજપધ્યાન કરે તો તેનાં પાપકર્મો ટળી જાય છે, ઈત્યાદિ સિદ્ધાચલનુ’ માહાત્મ્ય લખવામાં આવ્યુ છે. શ્રીસિદ્ધાચલમાહાત્મ્યગ્રંથમાં તસ્`બધી ઘણું વર્ણન કરવામાં आयु छे, ते नीचे मुल्ण.
पार्यते ॥
ज्ञायते केवलज्ञानान्माहात्म्यं नास्य
वक्तुं तथापि देवेन्द्र ! कथ्यते तव पृच्छनात् ॥ २२ ॥ पठत्याकर्णयत्यपि ॥
नामान्यमूनि यः प्रातः,
भवन्ति संपदस्तस्य व्रजन्ति विपदः क्षयम् ॥ २९ ॥ तीर्थानामुत्तमं तीर्थे, नगानामुत्तमो नगः ॥
क्षेत्रं,
क्षेत्राणामुत्तमं त्र्यैलोक्ये यानि तीर्थानि पवित्राणि सुरेश्वर ॥
"
सिद्धाद्रिरयमीहितः ॥ ३० ॥
दृष्टानि तानि सर्वाणि दृष्टे शत्रुञ्जये गिरौ ॥ ३१ ॥
2
पञ्चदशकर्मभूमौ नाना तीर्थानि सन्ति हि ॥
9
शत्रुञ्जयसमं तेषु, नापरं पापहृत् क्वचित् ॥ कृत्रिमेष्वन्यतीर्थेषु,
पुरोद्याननगादिषु ॥
जपैस्तपोभिर्नियमै-र्दानेनाध्ययनेन च
॥
भवेत् ॥
ततः ॥
अर्जयन्ति हि यत्पुण्यं तस्माद्दशगुणं जिनतीर्थेषु जंडुषु चैत्ये शतगुणं शाश्वते धातकीवृक्षे तत्सहस्रगुणं पुष्करद्वीपचैत्येषु, रोचके चाञ्जने गिरौ ॥
मतम् ॥

Page #51

x3
५४
क्रमात् तस्माद्दशगुणं, पुण्यं भवति वामन || नंदीश्वरे कुण्डलाद्रौ, मानुषोत्तरपर्वते ।। वैभारेऽपि समेदाद्रौ, वैतात्ये मेरुपर्वते ॥ रैवताऽष्टापदे चैव, क्रमात् कोटिगुणं भवेत् ।। शत्रुञ्जयेऽनन्तगुणं, दर्शनादेव तन्मतम् ।। सेवनात्तु फलं शक्र, यत्तद्वक्तुं न पार्यते ॥ अन्यत्र पूर्वकोट्या यत्, शुद्धध्यानेन शुद्धधीः ॥ प्राणी बध्नाति यत्कर्म, मुहूर्तादिह तद्रुवम् ॥ नास्त्यतः परमंतीर्थ, सुरराज जगत्रये ।। यस्यैकवेलं नानापि, श्रुतेनाहःक्षयो भवेत् ॥ शत्रुञ्जयमिदं तीर्थ, न यावत् पूजितं भवेत गर्भवासो हि तस्यास्ति, तावता दूरता वृष ॥ कथं भ्रमसि मूढात्मन् धर्मो धर्म इतिस्मरन् । एकं शत्रुजयं शैल मेकवेलं निरीक्षय ॥ ६ ॥ जिना अनन्ता अत्रेयुः सिद्धाश्वात्रेव वासव ।। मुनयश्चाप्यसरव्याता स्तेनतीर्थमिदं महत् ॥ ७८ ॥ चराचराश्चतेजीवा धन्यास्तत्र सदानगे। धिक्तस्य जीवितंयेन न द्रष्टं तीर्थमप्यदः ॥ ७९ ॥ मयूरसर्पसिंहाद्या हिंस्रा अप्यत्र पर्वते ॥ सिद्धाः सिद्धन्ति सेत्स्यन्ति प्राणिनो जिनदर्शनात् ॥ ८०॥ बाल्येऽपि यौवने वाये तिर्यक्जातौचयत्कृतम् ॥ तत्पापं विलयं याति सिद्धाद्रेः स्पर्शनादपि ॥ ८१ ॥ स्वर्लोके यानि बिंबानि भूतलेयानिवासव ॥ .. पातालेऽपि तदर्चातोऽ प्यधिकेs जिनार्चना ॥ ४९॥

Page #52

४४
ताद्वर्जन्ति हत्यादि - पातकानीह यावत् शत्रुंजयेत्यारव्या श्रूयते न नभेतव्यं नभेतव्यं, पातकेभ्यः श्रूयतामेकवेलं श्री सिद्धिक्षेत्रगिरेः वरमेकदिनं सिद्धक्षेत्र सर्वज्ञ
सफला
प्राग्भवे
सर्वतः ॥
गुरोर्मुखात् ॥ ९४ ॥
प्रमादिभिः ॥
क्लेशभाजनम् ॥ ९६ ॥
पुनस्तीर्थ क्षेषु भ्रमणं पदेपदे विलीयते भवकोटि भवान्यपि ।। पापानि पुण्डरिकाद्रे यत्रां प्रतियियासताम् ॥ ९७ ॥ एकैकस्मिन् पदेदत्ते पुण्डरिक गिरिंप्रति ॥ भवकोटिकृतेभ्योऽपि पातकेभ्यः समुच्यते ॥ ९८ ॥ श्रुते शत्रुंजये पुण्यं यत्स्यात् कोटिगुणं ततः ॥ निकटस्थे दृष्टेऽपि दृष्टेऽनन्तं गुणंचतत् ॥ दृष्टया दृष्टेऽथ सिद्धाद्रौ संघाचनपरानराः ॥ अर्जयन्ति महापुण्यं लोकाप्रावधियायि यत् ॥ यतिः पूज्योयतिः सेव्यो यतिर्मान्यो मनीषिभिः ॥ यते राराधनाद्यात्रा
निष्फलान्यथा ॥
निदानं वीतरागत्वे
गुरुवाग्यतः ।।
महद्विदुः ॥
गुरुतत्वं
र्विशुद्धैः
कथा ॥ ९५ ॥ सेवनम् ॥
देवतत्वादपिततो
सहस्रलक्षसंख्यातै
यद्भोजिते भवेत् पुण्यं याद्दशस्ताद्दशोवापि लिङ्गी
श्री गोतम इवाराध्यो
वर्तमानोऽपिवेषेण
यादशस्तादृशोऽपि सन् ॥
यतिः सम्यक्त्व कलितैः पूज्यः श्रोणिकवत् सदा ॥
श्रावकैरिह ||
मुनिदानात् ततोऽधिकं ॥
लिङ्गेन भूषितः ॥ बुधैर्बोधिसमन्वितैः ॥

Page #53

૪૫
गुरो राराधनात् स्वर्गो नरकश्च विराधनात् ।। द्वेगती गुरुतोलभ्ये अण्होतकां निजेच्छया ।। अन्यस्थानकृतनाप मिहो जाते सुवासनः ।। ज्हयद्विहितंकम
वज्रलेपंतुतद्भवेत् ॥ श्री तीर्थेऽस्मिन्नान्यनिन्दा न परद्रोह चिंतनम् ॥ न परस्त्रीषु लौल्यत्वं न परद्रविणेषु धीः ॥ अवाहितं यथाकाम मविश्रान्तंचये नराः ॥ ददनेदान मानन्दात् सुखिनस्तस्युरुच्चकैः ।।
ભાવાર્થ-મહાવીરસ્વામી દેવેંદ્રતા પૂછવાથી કહે છે કે હે દેવેન્દ્ર ! આ તીર્થનું જે માહામ કેવળજ્ઞાનથી જણાય છે તે વર્ણવતાં પાર આવે તેમ નથી તે પણ તારા પૂવાથી હું કિંચિત માત્ર કહું છું.-“જે પુરૂષ આ તીર્થના નામોનું સવારમાં સ્મરણ કરે છે યા સાંભળે છે તેને સર્વદા સર્વ સંપતિઓ સાંપડે છે અને વિપત્તિઓનો વિલય થાય છે. આ સિદ્ધાળપત સર્વ તીર્થોમાં ઉત્તમ તીર્થ તરીકે, (ઉત્તમોતમક્ષેત્ર તરીકે) પ્રખ્યાત છે.
હે સુરેશ્વર ! ત્રણભુવનને વિષે જેટલા પવિત્ર તીર્થો છે તે બધા એક શત્રજપના દર્શન કર્યું છને સવળા જેવા જ સમજવાં. પંદર કર્મભૂમિને વિષે વિવિધ પ્રકારના તીર્થો અસ્તિત્વ ધરાવે છે તેઓમાં શત્રુંજયસમાન પાપનો નાશ કરનાર અન્ય કોઈ નથી. પૂર ઉદ્યાન અને પર્વતમાં રહેલા કૃત્રિમ અન્યતીર્થોમાં જપતપ નિયમદાન અધ્યયન આદિથી જે પુષ્ય ઉપાર્જન થાય છે તેના કરતાં જિનેશ્વર ભગવાન ના તીર્થોમાં દશ ગણું પુગ્ય થાય છે અને તેથી વિશેષ શત ગણું પુર જંબુવૃક્ષ પર રહેલા ચૈત્યમાં થાય છે, અને શાશ્વત એવા “ધાતકી વૃક્ષ ” પર હજાર ગણું પુણ્ય થાય છે. પુષ્કર દ્વીપ ચૈત્યમાં, રોચકમાં, અંજનગિરિમાં અનુક્રમે દશ દશમ

Page #54

વધારે પુર્ણ થાય છે. નદીશ્વરમાં કુણલાદિમાં, માનુષત્તર પર્વત ઉપર, વૈભારગિરિપર, સમેતશિખર પર વૈતાઢયપર્વોપર, મેરૂપર્વતપર, રેવતગિરિપર, અને અષ્ટાપદવગેરેમાં જે ચૈત્યો આવેલાં છે; તેમાં અનુક્રમે કોટિગણું પુન્ય થાય છે, તેનાથી અનંતગણું પુણ્ય શત્રુંજયના દશે 1 માત્રથી થાય છે.
હે શક ! તેના સેવનથકી જે પુણ્ય થાય છે, તે વાચાને પણ અગે ચર છે. બીજે સ્થળે નિર્મલ બુદ્ધિવાળા પ્રાણુ શુદ્ધધ્યાન ની કાટિપૂર્વવર્ષમાં જે સતકર્મ બાંધે છે તે સ્થળે એક મૂહુર્ત માત્રમાં ઉપાર્જન થઈ શકે છે એ નિઃશંસય છે.
હે સુરરાજ ! ત્રણ જગતને વિષે આનાથી બીજું કઈ ઉફછતીર્થ નથી. આ તીર્થનું એક વખત નામ માત્ર શ્રવણ કરવાથી પાપો ક્ષય થઈ જાય છે. જ્યાં સુધી શત્રુતીર્થ પૂર્યું નથી તાવત તેને ગર્ભવાસ છે અને ધર્મ પણ તેનાથી દૂર છે. હે મૂઢાત્મન તું ધર્મ ધર્મ કરતે કયાં રખડયા કરે છે. એકવાર શત્રુંજયને દેખ છે. શા માટે અન્યત્ર પરિભ્રમણ કર્યા કરે છે. અત્ર અનઃ જિને આવેલા છે, સિદ્ધ થયા છે, અને અસંખ્યાતા મુનિયે સિદ્ધિ પદ પામ્યા છે. તેથી આ તીર્થ મહાન છે. ચર અને અચર જે જીવો આ પર્વતમાં રહેલા છે તેમને ધન્ય છે. જેને આ તીર્થ જોયું નથી તેના જીવતરને ધિક્કાર છે. મયુર, સર્પ, અને સિંહ વગેરે હિંસક પ્રાણી આ પર્વતમાં જિનેશ્વરના દર્શનથી સિદ્ધિપદને પામ્યા છે અને પામશે. બાહયાવસ્થામાં,
વનમાં વૃદ્ધાવસ્થામાં અને તિર્યંચની યોનિમાં જે પાપ કરેલું હોય છે તે સિધ્ધચલના સ્પર્શમાત્રથી નાશ પામી જાય છે. સ્વર્ગલોકને વિષે પૃથ્વીપર અને પાતાળને વિષે જે બિબે છે તેની પૂજા કરવાથી

Page #55

૪૭
પણ આધક ફળ આ સ્થળે જિનેશ્વરભગવાનની પૂજા કરવાથી થાય છે. હત્યાદિ મહાન પાપનું જોર ત્યાં સુધી ચાલે છે કે જ્યાં સુધી ગુરૂના મુખથી “શત્રુંજય' એવો શબદ શ્રવણ કર્યો નથી. પાકેથી પ્રમાદિઓએ હીવું નહિં હીવું નહિ. એક વખત તેઓએ સિદ્ધાચલની કથા સાંભળવી. એકજ દિવસ સિદ્ધક્ષેત્રમાં સર્વશની પૂજા કરવી તે સારું પણ લાખો તીર્થોને વિષે કલેશના સ્થાનરૂપ પરિભ્રમણ સારું નહિ. કટિભવમાં ઉપાર્જન કરેલા પાપ, પુંડરિકગિરિની યાત્રા માટે સન્મુખ જતાં પગલે પગલે નાશ પામે છે. પુંડરિકગિરિ પ્રતિ એકેક પગલું દીધે છતે યાત્રાળ કેરિ ભનાં પાતકે થક મૂકાય છે. શત્રુંજયને સાંભળે છતે જે પુણય થાય છે તેનાથી ઘણું પુણ્ય તેની પાસે જવાથી થાય છે અને દેખવાથી અનન્ત ગણું પુણ્ય થાય છે. સિદ્ધાચલને દષ્ટિવડે જોઈને સંઘની સેવામાં તત્પર એવા મનુષ્ય લોકાગ્ર સ્થિત સિદ્ધિ પદને પ્રાપ્ત કરાવનાર મહા પુર્ણને સમુપાર્જન કરે છે. બુદ્ધિમાનને યતિ પૂજ્ય છે. યતિ સેવ્ય છે કે યતિ જ માન્ય કરવા યોગ્ય છે, માટે યતિની આરાધના કરવાથી યાત્રા સફળ થાય છે અન્યથા નિષ્ફળ થાય છે. ગુરૂની વાણી પૂર્વ ભવમાં વીતરાગજ્ય પ્રાપ્ત કરવામાં કારણભૂત છે તેથી દેવતવથી પણ ગુરૂતવ મહાન છે એમ જાણવું. દશ ક્રોડ નિર્મળ શ્રાવકોને ભોજન કરાવવાથી જે પુણ્ય થાય છે તેથી અધિક પુણ્ય એક મુનિને દાન આપવાથી થાય છે. જેવા તેવા વેષધારી સાધુને પણ સમ્યકત્વધારી શ્રાવકોએ શ્રીતમની માફક આરાધવો જોઈએ. વેષયુક્ત જે તે યતિ હેય તેને સમ્યકત્વધારી વિબુધોએ શ્રેણિકની માફક સર્વદા સેવવો જોઇએ. ગુરૂથી બે ગતિ પ્રાપ્ત કરી શકાય છેગુરૂ આરાધના કરવાથી વર્ગ અને મુરવિરાધના કરવાથી નરક, પિતાની ઈચ્છા પ્રમાણે બેમાંથી એક ગ્રહણ કરી લેવી. અન્ય સ્થળે કરેલું પાપ સુવાસના યુક્ત પુરૂષ અહીં આવીને ત્યજે છે પણ આ સ્થળે આવીને

Page #56

४८
र म "२०१५” सम थाय . मा तीर्थमा भन्यता नही, પરદ્રોહચિંતવન, પરસ્ત્રીલેલુપતા, ને પરહરણબુદ્ધિ ન રાખવી. જે પુરૂષો અવિશ્રાન્ત દાન આપે છે, અવિરત યથા કામની પેઠે આનદથી અવિશ્વાત દાનને આપે છે તે સુખી થાય છે.” ઇત્યાદિ સિદ્ધાચળના મહિમા સંબંધી ઘણું કથવામાં આવ્યું છે.
સંવ અને સંઘપતિ સંબંધી શ્રી શત્રુંજય માહત્મગ્રન્થમાં ઉપયોગી જ્ઞાતવ્ય જે કંઈ છે તે અત્ર લખવામાં આવે છે.
नप्राप्यते विना भाग्यं संघाधिपपदंनृप || सत्यामपिहिसंपत्तौ पुण्डरिक इवाचलः ।। एन्द्रं पदं चक्रिपदं श्लाघ्यं श्लाध्यतरं पुनः ॥ संघाधिपपदं ताभ्यां नविनासुकृतार्जनात् ॥ तीर्थकरनामगोत्र मर्जयत्यतिदुर्लभम् ॥ लब्ध्वा दर्शनसंशुद्धिं संघाधिपतिरुत्तमम् ॥ अहंतामपिमान्योऽयं संघः पूज्योहि सर्वदा ॥ तस्याधिपो भवेद्यस्तु सहिलोकोत्तरस्थितिः ॥ चतुर्विधेन संघेन सहितः शुभवासनः ।। रथस्थदेवतागारजिनींबंबमहोत्सवैः ॥ यच्छन् पंच विधंदानं प्रार्थनाकल्पपादप ॥ पुर पुरे जिनागारे' कुर्वाणो ध्वजरोपणम् ॥ शत्रुजये रैवतेच वैभारेऽष्टापदाचले ॥ सम्मेतशिखरे देवानर्चयन् शुभदर्शनः ॥ सर्वेष्वेष्वथ . चैकस्मिन् गुर्वादेशपरायणः ॥ इन्द्रौत्सवादिकं कुर्वन् कृत्यं संघपति भवेत् ॥ सदाराध्योऽपि यत् पुण्यकर्मणा राध्यते गुरुः ।।

Page #57

सौरभ्यंतत् सुवर्णस्य साचेन्दो निष्कलंकता ॥ मिथ्यात्विषु न संसर्ग स्तद्वाक्येष्वप्यनादरः ॥ विधेयः संघपतिना सद्यात्राफलमिच्छता ॥ न निन्दा न स्तुतिः कार्या परतीर्थस्य तेन हि ॥ पालनीयं त्रिशुद्धया तु सम्यक्त्वं जीवितावधि ॥ साधून् सधर्मिसहितान् वस्त्राननमनादिभिः ॥ प्रत्यब्दं पूजयत्येष संधयात्रां करोति यः ॥ पाक्षिकादीनिपर्वाणि धर्मान् दानादिकांश्चसः ॥ श्री संघपूजा मत्युच्चैः कुर्यादार्जवसंयुतः ।। सहि संघपतिः पूज्यः सुराणामापजायते ॥ सिद्धःस्यात् तद्भवे कश्चिद् भवेषु त्रिषु कश्चनः ॥
ભાવાર્થ “હે રાજન પુણ્ડરિકગિરિની માફક “સંઘવીપદ" સંપત્તિ મળ્યા છતાં પણ ભાગ્યવિના પ્રાપ્ત થતું નથી. ઇન્દ્રપદ, ચક્રવતી પદ લાધ્ય છે, પણ “સંધવીપદ તે બન્નેથી કાતર છે અને તે સુકૃત કર્યા વિના સર્વદા પ્રાપ્ત થઈ શકતું કથી. સંઘવી, શુદ્ધસમ્યકત્વને પામીને ઉત્તમ અને દુર્લભ તીર્થંકરનામ ઉપાર્જન કરે છે. સંધ સર્વ અહંને પણ માન્ય પૂજ્ય છે, તેને જે અધિપતિ થાય છે તે લોકેતરસ્થિતિને પ્રાપ્ત કરે છે. શુભવાસનાવાળે એ. સંધવી ચતુર્વિધ સંઘની સાથે રથમાં સ્થાપિત કરેલા દેવચડના જિનબિંબોને મહત્સવ કરતો છત; યાચકે પ્રત્યે ક૯૫ક્ષસમાન પાંચ પ્રકારનાં દાન દેતે છત; માર્ગમાં આવતાં દરેક નગરોના જિનાગારોમાં બજારે પણ કરે છે; શત્રુંજય, રેવત, વૈભાર, અષ્ટાપદ, અને સમેતશિખરે શુભદર્શન વાળો તે દેવની પૂજા કરે છે; અને એ બધા તીર્થોમાં અગર એકમાં ગુરૂની આજ્ઞામાં તલ્લીન એ તે ઇન્દ્રાસવાદિક કરતે છતો

Page #58

કતાર્થ થાય છે. પિતે હમેશાં આરાધન કરવા થયું છે છતાં સંધવી પુણ્યકર્મ વડે ગુરૂનું આરાધન કરે છે તે સુવર્ણની સુગંધતા ને ચંદ્રની નિષ્કલંકતાજ છે. સુયાત્રાનું ફલ ઈછનાર સંધવીએ મિથ્યાત્વીની જોડે સંસર્ગ અને તેના વાક તરફ આદરભાવ પણ ન કરવો જોઈએ, તેથી પરતીર્થની કદી નિન્દા તેમજ રસ્તુતિ ન કરવી. ત્રિકરણશુદ્ધિવડે જીવિતપર્યત સમ્યકત્વ પાલન કરવું. જે સંધ યાત્રા કરે છે અને તે સાધર્મિયુક્ત સાધુઓને વસ્ત્રાજ દાન અને નમનાદિથી નિરંતર પૂછે છે, પાક્ષિકાદિ પર્વો, દાનાદિક ધર્મો, અને અત્યુત્તમ સંઘપૂજા નિષ્કપટભાવે કરનાર તે સંધપતિ દેવતાઓને પણ પૂજ્ય થાય છે. અને કોઈક ત્રણ ભવની અંદર સિદ્ધિપદ પ્રાપ્ત કરે છે.”
સિદ્ધાચલ ઉપર રત્નની ખાણ, રસકુંપિકા, જડીબુદ્ધિ, ગુફાઓ વગેરે છે. રત્ન અને સુવર્ણની પ્રતિમાઓ ગુપ્ત ગુફાઓમાં સ્થાપન કરવામાં આવી છે. શત્રુંજયક૫માં તત્સંબંધી વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. મુનિ મહારાજ શ્રીકપુરવિજયજી તરફથી એક કલ્પ છા વવામાં આવ્યા છે તેમાં પણ ઘણું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. સિદ્ધાચલ પર સૂર્યાવર્ત નામને કુણ છે તેને જલસેવનથી અનેક પ્રકારના રોગો નષ્ટ થઈ જાય છે. સિદ્ધાચલપર્વત પર આવેલી રાયણનું માહાતમ્યદષ્ટિએ, સારી રીતે વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. વાચકેને શત્રુંજયમાહાત્મમાંથી ધર્મદષ્ટિએ, ઐતિહાસિક દૃષ્ટિએ, ભાષાદષ્ટિયે, સાહિત્યદષ્ટિયે, ઘણું જાણવાનું મળે તેમ છે સંસ્કૃતમાં રચાયેલા શત્રુંજયમાહાતમ્ય ગ્રંથમાંથી તથા શત્રુંજયતીર્થરાસમાંથી સંસ્કૃતભાષાદષ્ટિએ અને ગૂર્જરભાષાદષ્ટિએ વાચકને ઘણું જાણવાનું મળી શકે તેમ છે.
– જેy »É««««–

Page #59

શ્રી શત્રુંજયરાસના કર્તા શ્રીમાનછનહર્ષ અને તેમની કૃતિયો.
શ્રીમાન જનહર્ષ અઢારમાં સૈકાના મધ્યકાળમાં થયેલા છે. તેઓ ખરતરગચ્છી, તેમના ગુરૂ શાંતિહર્ષવાચક હતા. તત્સમયે ખરતરગચ્છાધિપતિ જિનચન્દ્રસૂરિ હતા. શ્રીજીનહધંજીનું જીવનચરિત્ર પ્રાપ્ત કરવાને માટે ઘણો પ્રયત્ન કર્યો પણ હજી સુધી અમને પ્રાપ્ત થયું નથી.
અન્ય દિનન – નહર્ષની સંજ્ઞાને ધારક એક બીજા નહર્ષસરિ બાલેવા” ગામના હતા. “મીદડીયા વેરા” તેમનું નેત્ર હતું. શા. તિલકચંદ નામના તેમના પિતા હતા અને તારાદેવી તેમની માતા હતી. તેમનું મૂળ નામ હીરાચંદ હતું તેમણે સંવત ૧૮૪૧ની સાલમાં આઉગામમાં દીક્ષા લીધી. તેમનું નામ હિતરંગ પાડવામાં આવ્યું. સંવત અઢારસે છપ્પનની સાલમાં જેઠ સુદિ ૧૫ પુનમે સુરતબન્દરમાં આચાર્ય પદ લીધું સુરતમાં અછતનાથના દેરાસરમાં બિંબની પ્રતિષ્ઠા કરાવી. સંવત ૧૮૬૬ ની સાલમાં સંધપતિ ગલિયારાજાસમ લુણી આ શા. તિલકચંદના સંધ સાથે ચિત્રી પુનમની શ્રીસિદ્ધાચલની યાત્રા કરી તે વખતે તેમની સાથે અગીયારસે યતિ તથા સવાલાખ શ્રાવક શ્રાવિકાઓ હતી. સંવત ૧૮૭૦માં તથા સંવત ૧૮૭૬ માં સંધ સાથે શિખરજીની યાત્રા કરી, માળા દેશમાં મક્ષિપાશ્વનથની યાત્રા કરી, તથા મેવાડમાં કેશરિયાજીની યાત્રા કરી. સંવત ૧૮૭૭ની સાલમાં અષાડ સુદિ ૧૦ ના દિવસે વિકાનેરમાં શ્રીમંધરસ્વામીના દેરાસરમાં પચીસ બિંબની તેમને અંજનશલાકા કરી હતી. સંવત ૧૮૮૯ની સાલમાં મહા સુદિ ૧૦ દશમે વિકાનેરનાં શેઠિયા શાહ અમીચંદે કરાવેલા સમેતશિખર

Page #60

પર
જીના દેરાસરની પ્રતિષ્ઠા કરી ભાણામૈત્રિય જેસલમેર નિવાસી શેઠ આદરમલજી (જોરમલજી) દાનમલજીની પ્રેરણુાથી વિકાનેરથી વિહાર કરી સંવત્ ૧૮૯૨નું ચેામાસુ` ડાવર રહ્યા. ત્યાંથી સંધ નીકળવાને ુતે, પરતુ ૧૮૯૨ ની સાલમાં આસે દિ ૯ ના દિવસે ચાર પ્રહરનું અણુસણ કરી દેવàક ગયા. એમણે વિશસ્થાનકની પૂજા રચી છે. એગણીશમા સૈકામાં થએલા જિનહુષંના જીવન ચરિત્રની જે યાદિ મળી છે તેથી તે શત્રુજયાસના કર્તા નથી પશુ ખરતરગચ્છના ૭૦ મા પટ્ટશ્ર્વર છે.
બીજા એક જીનહુ પંદરસાની સાલમાં થયા છે તેમના શિષ્ય હેતુ ખણ્ડન નામને ગ્રન્થ મનાવ્યા છે અને તે મોંગલાચરણમાં પેાતાના ગુરૂને નમસ્કાર કરે છે, પંદરમા સૈકામાં થયેક્ષા જીનહુષઁ બનાવેલા ગ્રન્થા
જૈનગ્રન્થાવલિમાં—
આરામશે।ભા ચરિત્ર (ક્ષ્ાક) પત્ર ૨૨ (ખરતર) વિશતિસ્થાન ચરિત્ર (બ્લેકબહુ) àાક ૨૮૦૦ સંવત્ ૧૫૦૨ રત્નશેખર કથા (પ્રાકૃત) àક ૮૦૦
સમ્યકકૈમુદિ શ્લાક ૨૮૫૦ સંવત્ ૧૪૫૭
અનર્થ્યરાધવ અથવા મેરરિ નાટક ક્ષેાક ૩૩૫૫
શ્રીજિનહુષઁના નામથી એ સ ંસ્કૃત ગ્રન્થા રચાયલા છે, રાસ કર્યાં શ્રીજિનની પૂર્વ સંસ્કૃતમાં ગ્રન્થકર્તા તરીકે પખ્તરમી સાલમાં શ્રીજિનહુષ થયા છે તત્સંબધે તેમના ગ્રન્થાને રૃખવાથી વિશેષ પ્રકાશ પાડી શકાય તેમ અવમેધાય છે,
અઢારમા સૈકાના મધ્યભાગમાં થયેલા રાસકાર જિનદુ થી ભિન્ન પૂર્વે એક છહ થયા તે અને તેમની કૃતિયાનું દિગ્દર્શન કર્યું, અને તેમની પશ્ચાત્ ઓગણીશમાં સકામાં થયેલા જિનનું જીવનચરિત તથા કૃતિનું સ્વરૂપ ઉપર પ્રમાણે કથ્યું. હવે અઢારમાં સૈકા

Page #61

નામ
૧. શત્રુંજયરાસ. ૨. શ્રીપાળરાસ.
ના મધ્યકાલમાં થયેલા અને શત્રુંજયરાક્ષના કર્તા મુનિરાજ કવિરાજશ્રીજિનની. કૃતિયે નીચે પ્રમાણે આપવામાં આવે છે.
૩. અજિતસેન કનકાવતી,
૪. અમરદત્ત મિત્રાનન્દરાસ.
૫. ચંદ્રનમલયાગિરિ.
૬. ચાર માંગલગીત.
છ, જ ખુવામીરાસ, ૮. જીનપ્રતિમાહુડી.
૯. રત્નચૂડરાસ.
૧૦, રત્નસારરાસ,
૧૧. વસુદેવકુમારરાસ.
૧૨. શીળવતીરામ.
૧૩, ચિદ્રરાસ,
૧૪. અમરસેન વસેનરાસ. ૧૫. અવન્તીસુકુમાલ ઢાલે.
૧૬. કુમારપાલરાસ. ૧૭. ગુણાવલિ ગુણુકરણ ૧૮. મહાબલ મલયાસુન્દરી. ૧૯. રાત્રીભાજન પરિહાર. ૨૦. વિધાવિલાસરાારાસ.
૨૧. વિશસ્થાનકરાસ.
૧૭૫૩
૧૯૪૯
૧૭૪૯
સંવત્.
૧૭૫૫
પટશુમાં રચેલ્લે.
૧૭૪૦ ચૈત્ર સુદિ ૭ સામવાર સર્વ
ઢાલ ૪૯ પાટણમાં રચેલા, લિ. ભંડર
૧૭૬૦
૧૭૫૭
૧૯૬૨
કાં રચાય. વગેરેની વિગત,
૫. ભ',
પા. ભ.
પા. ભ
પા. ભ.
પા. ભ.
પ૩
પા. ભ.
૧૭૪૪
૧૭૫૦
૧૭૪૧ અષાડ સુદ ૮ શનિવાર
૧૭૪૨
છપાયલા.
૧૭૫૧
૧૭૫૧
૧૭૧૯
૧૭૬૦
૧૭૧૮
છપાયલા.
છપાયલા .
આસપાસ.
છપાયલા.

Page #62

૨૨. સુદર્શન શેઠ.સ.
૧૭૪૫ આસમાસ, ૨૭. સંયવિજયતિ ગ. ૧૭૭ . ૨૪. ઉત્તમકુમારિત્રરાસ, ૧૭૪પ છપાયેલે. ૨૫. હરીબ માછીરાસ. ૧૭૪૬ આશે સુદિ ૧ ને બુધવાર.
ઢાલ ૩૨ ગાથા ૬૭૮ વર્ધમાન દેશના પ્રન્યની છાયાને આધાર લઈ ર
ક્યા મક્તિક ત્રીજામાં. ૨૬. નહષ ચોરીસી. અમદાવાદ ડહેલ ઉપાશ્રયે. ડાભલો ૪૦ ૨૭. શ્રાવક કરણીની સજઝાય.
છપાયેલી ૨૮. શિયળવતીની સજઝાય
છપાયેલી ૨૮. પર સ્ત્રીવર્જન સઝાય.
છપાયેલી ૩૦. પાંચમા આરાની સજઝાય.
છપાયેલી 8. ૮૮ણષિની સઝાય.
છપાયેલી ૩૨, “અંતરજામી સુણ અવેસર”સંજ્ઞાવાળું સંખેશ્વર સ્તવન. '
છપાયેલું ૩૩. જિનહર્ષ કૃતસ્થા ૩૪. પાર્શ્વનાથનું સ્તવન (આજ મહત્સવ અતિ બન્ય) છપાયેલું ૩૫. ચિંતામણી પાર્શ્વનાથનું સ્તવન-“ચિંતામણી સહાય કરે મહારાજ ”
છપાયેલું ૩૬. “સુણ શવ્ય ધણી”એ સ્તવન જોવાનું બાકી. ૩૭. જીવ ઉત્પત્તિની બહેતર ગાથાની સજઝાય છાયલી ૩૮. જિનહર્ષ બત્રીશી ૩૮, , છત્રીશી જેવાનું બાકી. ૪૦. બહેનતેરી J

Page #63

ઈત્યાદિ શ્રોજિન ની કૃતિ જોવામાં આવે છે. કેટલાક સૈકાઓથી સંસ્કૃત ભાગધી વગેરે ભાષાઓ બેલાતી
બંધ થઈ અને તેનું વ્યવહારમાં જીવનસ્થાન ગુજરાતી ભાષા માં અન્ય ભાષાઓએ લીધું. દક્ષિણમાં મરાઠી, રાસાઓ લખવાની ગુજરાતમાં ગુજરાતી, બંગાલમાં બંગાલી, આવશ્યકતા. કર્ણાટકમાં કાનડી, તેલંગમાં તૈલંગી, હિન્દ
સ્થાનમાં હિન્દુરથાની વગેરે ભાષાઓ થઈ, સંસ્કૃત અને માગધી ભાષામાં લખાયેલા ગ્રન્થથી જનસમાજ અજ્ઞાત રહેવા લાગ્યો. પ્રવર્તતી પ્રાકૃતભાષાઓમાં જે પુસ્તક લખવામાં આવે તે તેથી લોકોને ઘણે ઉપકાર થાય એવી દૃષ્ટિથી આચાર્યોએ જીવતી ગૂજરાતી ભાષામાં પુસ્તક લખવાની બાલકોના હિતાર્થે પ્રવૃત્તિ અંગીકાર કરી. એ પ્રવૃત્તિનું અનુકરણ કરી માન આપીને શ્રીજિનહર્ષે ગૂજરાતી ભાષામાં રાસાઓ લખ્યા અને શત્રજ્યનું માહાસ્ય સર્વત્ર જનોમાં પ્રસરે એવા હેતુથી શત્રુંજયરાસની રચના કરી. શ્રીમાન જિનહર્ષને ગુજરભાષા પર સારે કાબુ હતો, એ તેમણે
લખેલા રાપરથી સિદ્ધ થાય છે. ત્રીશ શ્રીમાન જિનહર્ષને વર્ષ પર્યન્ત તેમણે ગૃભાષામાં રાસો ગુર્જર ભાષા પર કાબુ લખવાને અત્યન્ત પ્રયાસ કર્યો છે. તેમનો
ભાષાપર સારે કાબુ હેવને લીધે તેઓ ગૂર્જર ભાષામાં ગ્રન્થ લખવાને શક્તિમાન થયા હતા અને તેના જ ફળરૂપ આ રાસ પણ છે. ગુર્જરભાષામાં વાપરેલા સમાસ અગે.
નિજનિજ મૂર્તિસંયુક્તા ખગ્રા ખગે
સર્વતકવિ પને મુષ્ટામુષ્ટિ
પીન્નતકુચ
દુખાકીર્ણ

Page #64

૧
દાદ'ડ.
વધાભવ
વસ્ત્રનામાંકિતદેશ, લક્ષયાધિષ્ઠિત
નિજનામાંકિતબા ગુ
સુપ્રભાવ×લપૂરણ
મૂશલધારાપમ
ભક્તિભૂતગાત
રિક્તપાત્રજિ
દર્શારદ્રીડા ખન્ન
ઉગ્રતપ
ન્યાયાપાર્જિત કત્તમુ
અદ્ભુતંવધુઆકારા
જી
પ્રભાવેગ
હિલ
આલે
દડાદ ડ
વધાભવ
વ
ષણિ
રાજ્યભાર ધારેય
અગણ્યગુણગર્વિતા નિજભુપસિ પહેાદ્વેષ ગુાર ભે અશ્ત્રલિહાનજગૃહ
l
જિતે દુમુખ નાનાવિધૠક્ષાવલી
કુકમૈવસેણ
રવિકિરણ
ઇત્યાદિ.
તત્સમયે તેમણે વાપરેલા કેટલાક શબ્દાની યાદી.
શબ્દ.
યાદવનાયકસ યુતા
દાગમાતે
વિશ્વ દ્વરપ્રવીણુ ગાંભીર્યમુાદિક શેભિતરૂપવિશિષ્ટ
કૃતજે ડશશ્રૃંગાર કનકપ્રભાવવરદાયિની
અર્થ. શબ્દ.
જેને ઉતપતીચે
પ્રમાવે.પ્રભાવવડે દુમાીણું વ્હેલ ખાખણે આપે મુષ્ટમુષ્ટિ
સાંલ
ચક્રેશ્ હુંછે. મૂશક્ષધારેપમ પણ મતપ
અ.
ઉડયા.
શલ્ય
ચાવડ
* Al-Y*

Page #65

કુરવાણિ
રીસી
વસેણુ
ક્ર
સાહેલી
હિંવિ
હીંસર
અજી
ધાતી
રહિમાં
તેતલે
ણિતા
વિચમે
લુવેહલને
હવેજી
લાલીજતા
ખાસ
ડહાપણ
અડતારે
નિહાલણા
Cagi
ઉતાલ
અહિંન
પહતા
એસેવ
ભ્રાત્રેણિ
કુરમાન તુમે ઋષિ કાહ
વવડે મીચીયાં
કેવીરીતે
ખુતે
સંપત્તિ વિસ્તિરપશે
થઇ,હતી ઉખ
હવે?
બસા
જી મુચ્છ
ધાલી જીમાવિતે
રહીશું વાનાં
તેટલે જકડીયાં
અગણુતા
વચ્ચમાં
કેડતરેજી
હળવેહળવે કડે
લાલન પાલન કરતા
તિરેક
તિબ્ર
નકડી જેતલે
ફારી
મહુડે
દેખવા - તિક્ષમાતડી ક્યાં છુપેરે
ઉતાવળી માંમ
વ્હેન ખેતલેરે
પહોંચ્યા દેવત્વપણે એગ્રીમ ડિવા
ાલવડે લગીર
તમે
ફાલ
મીગ્માં
ખૂચ્યાં
વિસ્તારથી
ઓળખી
જા
ક
જમાડીને
ઉપાય
જડયા કયાઅન્તરેજી વચમાં રાયે
પછાડી
કેટલાક
ઉભેા રહે
જેટલે
ચાન્ત
મુખે
તિક્ષમાત્ર
જીતેરે
માન,પ્રતિષ્ઠા
એટલે?
દેવપણ
હમણું
દિગીર

Page #66

સમાપ સમગ્યું ગ્રહણ
ગ્રહણકર અહે
અમે વહિરાવત વહેરાવત તાગ્રતેજે
તહતીકાલ તકાળ, વડિ
તરૂણા તરૂણાવસ્થાપણ મહપતે
મલપતો મસકીનરે માસી સમાન કરંતડાં કરયાં
કીધા, ક્ય સ્વયં શ્રીજિનહર્ષને મોતી તુલ્ય શુદ્ધ અક્ષર છે. જાણે લખવું
હેય તે તે સમયમાં બાળ એવું લખતાં. તેમના અક્ષર અને વિતર્યો લખવાના ઠેકાણે વિસ્તહ, એમ લેખન શૈલી પિતે સ્વહસ્તલિખિત પ્રતિમાં લખે છે.
તે વખત લખવાની પદ્ધતિ સંબંધી કેટલાક શબ્દ નીચે પ્રમાણે આપવામાં આવે છે.
રો ને બદલે ર૩ સમો ને બદલે સમસ करावीयो ने इसे करावीयउ नवमे २ महसे नवमइ हीयडे २ नही हीयडइ रचीयो ने महसे रचीयड મુનાને ને બદલે મુઝન ઈત્યાદિ
ન્યો ને બદલે અન્ય તેમને ગૂર્જરભૂમિમાં વિશેષ વિહાર હતા એ તેમના બનાવેલા
ગ્રોમાં જ્યાં જ્યાં ગ્રન્થો રચ્યા તેનું નામ ગુજરાતમાં વિહાર આવવાથી સિદ્ધ થાય છે. અમદાવાદ-પાટ
ણમાં તેઓનું વિશેષ રહેવાનું થતું હતું, તે તેમના રચેલા ગ્રોથી સિદ્ધ થાય છે. મારવાડમાં તેમને વિહાર હતો. શત્રુંજયરાસમાં તેમણે ઘણું મારવાડી દેશીઓના રાગનું અનુકરણ કર્યું છે તે મારવામાં વિહાર વિના તેમજ દેશદેશાની રાગ રાગણીવાલી દેશીઓના શેખ, અને પરિચય વિના બની શકે તેમ નથી.'

Page #67

૧૯
ગુલુરાગ
તેઓ ગુણાનુરાગી હતા એમ સત્યવિજય પંન્યાસના નિર્વાણુ નામના ગ્રન્યરચ્યાયી સિદ્ધ થાયછે. તપાગચ્છીય મુનિએ એ ખરતરગચ્છીય ાઇ મુનિને નિર્વાણુ ગ્રન્થ રચ્યા હાય એવું અદ્યપર્યન્ત જાણવામાં આવ્યું નથી. સત્યવિજયપન્યાસના નિકટસ બંધમાં આવ્યાથી તેમને તેમના ગુણાના પરિચય થયા હશે. શ્રીસત્યવિજયપન્યાસે વૃદ્ધાવ સ્થાથી ધ્રુવટનાં ઘણાં ચેમામાં પાટણમાં કર્યાં હતાં, અને તે વખતે શ્રીજિનહુષ પણ ત્યાં રહેતા હતા, તેથી પરસ્પર સબંધ થવાથી ગુણાનુરાગ વધ્યા હોય એમ સ’ભવે છે. ખરતરગચ્છીય શ્રૉજિનવેં તપાગચ્છના મુર્ખાનનું નિર્વાણુ લખીને ગુણુાનુરાગ પરસ્પર ગાના સુનિયામાં રાખવા એમ દર્શાળ્યુ છે તે વર્તમાન તથા ભવિષ્યના સાધુઓને શીખવા માટે સરસ દૃષ્ટાન્ત છે. ખરતરગચ્છીય શ્રીમાન ધ્રુવચન્દ્રે તે સમયમાં શ્રીયશવિજય ઉપાધ્યાયકૃત .. જ્ઞાનસાર ગ્રન્થપર
દૃષ્ટાન્ત ખરેખર
જ્ઞાનમ’જરી” ટીકા રચીને ગુણાનુરાગનું સરસ જૈનસમાજ આગળ રજુ કર્યું છે.
.
તે કાલમાં તપાગચ્છમાં શ્રીયશેાવિજયઉપાધ્યાયે ગુજરભાષામાં અનેક ગ્રન્થા લખ્યા હતાં, તેમના સબંધમાં આવ્યાથી શ્રીમાનજિનર્ષત રાસા
પ્રશસ્યસ્પર્ધા.
લખવાની અભિલાષા ઉત્પન્ન થઇ હાય એમ સભવે છે. શ્રીમાન્ યોાવિજય અને પન્યાસ સત્યવિજયના પરિચયમાં આવ્યાથી તેમનામાં ગુણાનુરાગ વિશેષ પ્રકારે પ્રગટયા હૈાય અને તેની સાથે રાસાઓ રચવાની પ્રેરણા થઇ હાય એમ સ’ભવે છે. તપાગચ્છીય વિદ્યાનાની પેઠે. ખરતરગચ્છીય વિદ્વાનાએ પણુ રાસાઓ રચીને ગચ્છની આહેઝલાલી વર્તાવવી જોઇએ એમ શ્રીજીનચદ્રસૂરિએ પ્રેરણા કરી હાય તેથી સ્પર્ધાપ્રવૃત્તિવૃષ્ટિએ રાસાઓ રચવાની પ્રવૃત્તિ ખરેખર તેમના દ્વશ્યમાં સ્ફુરી ઢાય વા અનુકરણ પ્રવૃત્તિએ કાર્યશક્તિને

Page #68

રાસાઓ લખવામાં સદુપયોગ કર્યો હોય એમ સંભાવના થાય છે. શ્રીયશોવિજયજી સમાન તેઓ કાવ્યરસ આણવાને કાવ્યોમાં સમર્થ થયા નથી તથાપિ તેમની પ્રવૃત્તિથી તેઓએ ઘણું કર્યું છે. તેઓએ ગૂર્જરભાષામાં અનેક રાસાઓ લખીને ગૂજરીમનુષ્પો
પર ઘણો ઉપકાર કર્યો છે. ભાષાની ઉપકાર. ઉન્નતિ વિના દેશની અને ધર્મની ઉન્નતિ.
" નથી ! તેઓએ ગૂર્જરભાષામાં રાસાઓ હાખીને ગૂજરાત અને ધર્મની અત્યંત પ્રગતિ કરી તેથી તેમને ઉપકાર ગુર્જરભાષા બોલનારાઓ પર ઘણો થયે છે અને તે સદાને માટે સ્મરણીય રહેશે. તેમના સર્વ રાસાઓ શુદ્ધ છપાઈને બહાર પડતાં તેમની વિદ્વતાને સાક્ષરોને વિશેષ ખ્યાલ આવશે. તેમના ઉપકાર તળે દબાયલી ગૂર્જર પ્રજા તેમને સહશઃ ધન્યવાદઆપે એ સદા સંભાવ્ય છે. આ સમયે તપાગચ્છ અને અન્ય ગોના પણ આચાર્યો કંઇક
શિથિલ અવસ્થાને પ્રાપ્ત થયા હતા. પરસ્પર તે વખતની ધાર્મિક ગરછમાં સંપ ન હતે. વિદ્વાને ઘણા હતા, તથા વ્યવહારિક ગામેગામ સાધુઓને વિહાર હતે. જ્ઞાનાસ્થિતિ, વ્યાસ ઉપર સાધુની કાળજી વિશેષ હતી.
ધર્મક્રિયામાં કંઇક શૈક્રિય પ્રવર્તતું હતું. દેશમાં અંધાધુધી પ્રવર્તતી હતી દિલ્હીમાં આજે બાદશાહ રાજા કરતે અને રજપુતોમાં તથા મુસલમાનેમાં ધર્માભિમાનથી કેટલાંક યુદ્ધ થયાં હતાં. જૈન ધર્માચાર્યોને અથવા અન્ય પણ ધર્માચાર્યોને આગજેબની સાથે ધર્મ સંબંધી પરિચય હેય એવું ધાર્મિક ઇતિહાસથી સિદ્ધ થતું નથી. અમદાવાદના પ્રસિહ નગરશેઠ શાતિહાસશેઠને ઔરંગજેબ સાથે કંઈક સંબંધ હોય એમ સિદ્ધ થાય છે. રાતિદાસ શેઠે ચરણપુરમાં

Page #69

બંધાવેલું ચિન્તામણિપાર્શ્વનાથનું દેરાસર દિલ્હીના બાદશાહ ઔરંગજેબના સમયમાં મુફલ્માનેએ તોડયું હતું, અને તેનું ખર્ચ ઔરંગજેબબાદશાહે શનિદાસના કુટુંબને લખી આપવા જણાવ્યું. હતું. સાધુઓને કાઈપણ તરફની હરકત વિહાર દેશનાદિ પ્રવૃત્તિમાં રહેતી. દેશનું ધન દેશમાં રહેતું. પરદેશ જવા પામતું નહોતું. દેશની સ્થિતી કેટલાંક યુધે છતાં આબાદ હતી. જેનાચાર્યોનું રાજદરબારમાં માન હતું. તત્સમયમાં ધાર્મિક અનેક ગ્રન્થો રચાયા છે.
समकालिनविद्वानो૧ શ્રીમદ્યશવિજયજી ઉપાધ્યાય, તેમણે જે જે ગ્રન્થ રચેલા છે તેનું લીસ્ટ અમ્મદી યશવિજય નિબંધમાં લખવામાં આવ્યું છે.
૨ શ્રીમદ્ દેવચન્દ્ર, શ્રીમદ્ દેવચઢે જે જે ગ્રન્થો રચ્યા છે તેનું લીસ્ટ દેવચન્દ્ર ચોવીશીની પ્રસ્તાવનામાં આપવામાં આવ્યું છે. - ૩ શ્રીમાન માનવિજય ઉપાધ્યાય, તેમણે “ધર્મસંગ્રહ” ગ્રન્થ ૧૭૩૮ની સાલમાં રચે છે અને તે શેઠ દેવચંદ લાલભાઇ જૈન પુસ્તકેદ્ધાર ફંડ દ્વારા છપાવવાની વ્યવસ્થા થઈ છે. એક વિશી, ગજસિંહકુમારને રાસ અને નય વિચારને રાસ એ માનવિજયજીની. કૃતિયો છે. આ ફંડમાંથી “ધર્મસંપ્રહગ્રન્થ” પૂર્વાદ્ધ-બે અધ્યાય ગ્રન્થક ૨૬ મા તરીકે છપાયા છે, અને ઉત્તરાદ્ધ-બેઅધ્યાયની છપાવવાની પ્રવર્તી ચાલે છે.
૪. શ્રીવિનયવિજયજી ઉપાધ્યાય. આ મહા વિદ્વાન ઉપાધ્યાય થયા છે. વ્યાકરણના વિષયમાં તેઓ એકા ગણાતા હતા. તેમણે “હેમલઘુપ્રક્રિયા ” નામનું વ્યાકરણ લખેલું છે અને તેના ઉપર ૧,૩૫૦૦૦ લોક પ્રમાણુ ટીકા લખી છે. “કલ્પસૂત્ર'ની “સુબોધિકા”

Page #70

નામની ટીકા તેમણે રચી છે દ્રવ્યનુગ, ચરિતાનુગ, ગણિતાનુગ, આદિ ગવડે ભરપુર “લોકપ્રકાશ” નામનું તેમણે અદ્ભુત ગ્રન્ય લખે છે. તેમાં વ્યકિ, ક્ષેત્રક, કાળલોક, અને ભાવક સંબંધી ઘણી હકીકત સાતસે ગ્રન્થમાંથી લેવામાં આવી છે. તેમણે
શાન્ત સુધારસ” નામને ગ્રન્થ, શ્રીશ્રીપાળને રાસ અને વિનયવિલાસ વગેરે ગ્રન્થ રહ્યા છે. સૂત્રસુબાધિકા આ ફંડમાંથી ગ્રન્યાંક ૭ માં તરીકે અને કહપસૂત્ર મૂલ એક ૧૮મા તરીકે છપાયા છે.
૫. વિજયપ્રભસૂરિ. તપાગચ્છમાં એ મહાન વિદ્વાન હતા, તે વખતની લખેલી પટ્ટાવલિયામાં તેમણે “ગતમાવતાર ” ગણવામાં આવ્યા છે. જન્મ કચ્છમાં દીક્ષા ૧૬૮૬ માં પન્યાસપદ ૧૭૦૧ માં સૂરિપદ ૧૭૧૦માં અને સ્વર્ગગમન સંવત ૧૭૪૯ માં થયું.
૬ સત્યવિજયપયાસ, તેમણે બાળ વયમાં દીક્ષા અંગીકાર કરી હતી. તેઓને પંન્યાસપદ ૧૭રટ સેજતપુરમાં વિજયપ્રભસૂરિએ આપ્યું. શ્રી સત્યવિજયજી પંન્યાસ અને આ રાસના કર્તા શ્રીજિનહર્ષઅને ઘણે પરસ્પર સંબંધ હોય એમ લાગે છે. શ્રી સત્યવિજયપંન્યાસના ગુણાનુરાગી શ્રીજિનહર્ષજી હતા એમ તેમણે રચેલા
સત્યવિજયનિર્વાણુ” ઉપરથી માલુમ પડે છે. ખરતરગચ્છ અને તપાગચ્છના આચાર્યોને પરસ્પર મેળ નહેતા તથાપિ પરસ્પર ગુણાનુરાગ હતો એમ “સત્યવિજય નિર્વાણુ” ઉપરથી અવબોધાય છે. સત્યવિજ્યપંન્યાસનું નિર્વાણ શ્રીતપાગચ્છમાં તસમયે થયેલા પંડિતોએ કેમ ન લખ્યું એ એક ચિંતનીય વિષય છે. તપાગચ્છના પંડિત સાધુઓ શ્રીમાન સત્યવિજયપંન્યાસના રાગી હતા તથાપિ શા કારણથી તેમનું જીવનચરિત્ર તેઓએ ન લખ્યું તે વિચારવા
ગ્ય છે, કદાપિ એમ પણ હેય કે સંવેગ પક્ષી પંન્યાસજીનું, નિર્વાણ તે સમયના આચાર્યોએ પંડિતે પાસે ન લખવા દીધું, હાય, કારણ કે તેઓ પીત વસ્ત્રધારી હતા, માટે એમ સંભાવના થવા યોગ્ય છે.

Page #71

૭ ઉદયરત્ન તેમણે ઘણા રાસ, સ્તવન, તથા સાઝા બનાવ્યા છે. તેઓ “શીઘ્રકવિ ” હતા અને ગુજરાતમાં અત્યંત માન પામ્યા હતા. તેમને વિહાર ગુજરાતમાં હતા. ખેડા ગામમાં તેઓ વિશેષ રહેતા હતા. મીઆગામોમાં તેઓ કાલ કરી ગયા હતા.
૮ પતિ મોહન વિજય. એમણે પણ માનતુંગ માનવતી, ચંદરાજાને રાસ વગેરે કેટલાક ગુજરાતી રાસ રચ્યા છે. પોતે તપછીય હતા.
૯ અન્યધર્મ કવિ તુલસીદાસ. વિક્રમ સંવત ૧૭૫૯ સુધી વિદ્યમાન હેય તેમ જણાય છે. એમણે અનેક અનુભવનાં કાવ્યો ગાયાં છે. હિંદુસ્તાની ભાષાના તે ઉત્તમ કવિ હતા. તેમની બનાવેલી ચોપાઇઓ સર્વત્ર પ્રશસ્ય ગણાય છે. ચંદ કવિના છંદ, સુરદાસના પદે, બિહારીદાસના દુહાઓ પ્રસિદ્ધ છે તેમ ચોપાઈઓ માટે તુલસીદાસ સર્વત્ર પ્રસિદ્ધ છે. તુલસીકૃત રામાયણ આજ મહા પુરૂષનું રચેલું છે.
૧૦ જૈનેતર કવિ પ્રેમાનન્દ. પ્રાયઃ સર્વ કવિઓમાં વિશેષ પ્રસિદ્ધિને પ્રેમાનન્દ પામ્યા છે. તેઓ વડેદરા, ડભોઈ અને સુરત વગેરેમાં વિશેષ રહેતા હતા. કવિ શામળ ભટ્ટ અને અખાની કવિતાઓ કરતાં પ્રેમાનન્દની કવિતાઓ વિશેષ વખણાય છે. શ્રૃંગારરસનું પ્રેમાનન્દ સારી રીતે વર્ણન કરનાર હતા. જૈન કવિયો તથા જૈનેતર કવિ તે સમયમાં સારી સંખ્યામાં ઉત્પન્ન થયા હતા.
રાસ રમ્યા ની સાલ. સંવત સારસે પંચાવન આષાઢ વહિ પાંચમ બુધવારના દિવસે જિનહર્ષજી કહે છે કે મેં રાસ સંપૂર્ણ કર્યો.
संवत सत्तरेसे पञ्चावने पांधिम वदि आसाढ3;
रास संपूर्ण बुधवारे थयो में कीधो करी गाढ. રાસ લખાયાની સાલ, મૃણુંજય રાસ લખાયાની સાત બીજિનહષે પિતાના હસ્તાક્ષરે નીચે પ્રમાણે લખી છે.

Page #72

सवत १७५५ वर्षे आषाढ वदि पश्चमी दिने लिखितो जिनहर्षेण श्रीपत्तनमध्ये श्रीजिनप्रसादात्.
उपसंहार. ફંડના કાર્યવાહકોએ પંન્યાસજી શ્રીકમલવિજ્યજીની પ્રતિ ઉપરથી અપાયોગ્ય નકલ કરાવરાવી છપાવવાનું શરૂ કર્યું. પછી તેમણે ભાવનગરવાસી મગનલાલ બેચરદાસ દ્વારા અમદાવાદના ડહેલાના ઉપાશ્રયની બીજી પ્રતિ પ્રાપ્ત કરી, પરંતુ તે પણ ઉપરના જેવી અશુદ્ધજ મળી. અને ત્રીજી પ્રતિ ખુદ રાસકારના હાથની લખેલી, પ્રવતક શ્રીકાતિવિજયજીની મદદથી પાટણના શેઠ હાલાભાઈ મગનલાલની દેખરેખ નીચેના, પાટણના શ્રીતપગચ્છના ભંડારની શેઠ હાલાભાઈના પુત્ર શેઠ લહેરચંદ મારફતે મહામુશિબતે કઢાવી અમારા ઉપર મોકલાવી આપી જેથી રાસને ઉત્તરાર્ધ શેધવામાં અને વધારે સહાયતા પ્રાપ્ત થઈ.
સં. ૧૭૫૫માં આ પ્રથમ લખાયેલી પ્રતિ શ્રીજિનહષે પિતાના હાથે લખી છે. આપણને બસે વર્ષ ઉપર થએલ શ્રીજિનહર્ષના કેવા અક્ષર હતા તે પાટણના ભંડારવાળી પ્રતિ ઉપરથી સ્પષ્ટ અવાધાય છે. શ્રીજિનહર્ષના મોતી જેવા સારા અક્ષર છે. રાસ રચાની અને રાસ પ્રત ઉપર લખ્યાની એકજ સંવત્ માસ તિથિ વાર લેવાથી શત્રુંજયરાસની પાટણવાળી પ્રથમ લખાયેલી પ્રતિ શ્રીજિનહષના હાથની લખેલી અવધવી. શ્રીજિનહર્ષના અક્ષર અવલોકવાને પાટણના ભંડારવાળી પ્રતિ, ગૂર્જરભાષાના સાક્ષરેને અત્યંત ઉપયેગી જણાયા વિના નહીં રહે. તે અવલેવાની સુગમતા માટે ફંડના કાર્યવાહકેને સુચવી એ પ્રતિના ૬૬ મા

Page #73

૫
પાનાના બ્લેાક કરાવરાવી, છપાવીને આ પુસ્તક જોડે બધાવવામાં
આવ્યા છે, જે સાહિત્ય પ્રેમીઓને ઉપયાગી થશેજ.
શ્રીશત્રુંજયરાસની છપાતી પ્રાંત સુધારવાને સગ્રાહક ઝવેરી જીવન સાક્રેચંદની પ્રેરણા થવાથી અમેાએ તે પ્રતિ સુધારવા ઈચ્છા દર્શાના. શત્રુ ંજયરાસની છાપવાયાગ્ય નકલ જેના ઉપરથી કરવામાં આવી તે પ્રતિની અમ્રુદ્ધતાથી, નલ કરનારે કરેલી અશુદ્ધતાથી, છાપવાની અશુદ્ધતાથી તથા સુધારવામાં શ્રીજી શુદ્ધ પ્રતિ ન મળવાથી ઘણા ખડામાં શબ્દોની તથા પાઠેની અશુદ્ધતા રહી ગઇ છે, એમ, પાટણવાળી પ્રતિ મળ્યા બાદ અને તે પૂર્વે અમને જણાયું છે. ઝવેરી જીવણુંદ સાકેરચંદને
આ માટે ખાસ લખ્યાથી તેમણે કેટલેક ઠેકાણે અતિ પ્રયાસ તથાપિ અન્યપ્રતિ નજ મળી અને કાર્ય આગળ ચાલુ રહ્યું. અંતે ધણા પ્રયાસવડે તેમણે શ્રીમાન્ઝાન્તિવિજયજીની સહાય્યથી ખુદ રાસકારની લખેલી પાટણુવાળી અને અમદાવાદની ડહેલાવાલી પ્રતો મેાકલાવી, પણ તે ઘણા ખ'ડેડ છપાઇ ગયા બાદ આવી તેથી શબ્દ અને પાઠેની અશુહિંયા રહેવા પામીછે, અને અમને તેથી ખરાખર સુધારવા માટે સન્તુષ થયા નથી. શુદ્ધપ્રતિયેાની પ્રાપ્તિ વિના અશુદ્ધિ દોષો રહેવા પામે એ સ્વાભાવિક છે,
શત્રુંજયરાસ સુધારવામાં મને ઝવેરી જીવનચન્દુ સાકેરચન્દે, સુનિકીર્તિસાગરજીએ, શાસ્ત્રી ભાઇશ'કરે, તથા સાણુંદવાળા કેશવલાલ સધવીએ સાહાય આપી છે માટે તેમને ધન્યવાદ ઘટે છે. આવા ઉત્તમરાસાઓને છપાવવા માટે ઝવેરી દેવચંદ લાલભાઇ:

Page #74

}
પુસ્તકોદ્ધાર કુંડના ત્રસ્ટીઓને ધન્યવાદ આપવામાં આવે છે. આવા રાસના કરનારાઓ જેવા સપ્રતિ જૈનવગમાં ગૂર્જરભાષાના સાક્ષરો અનેક પ્રગટ અને તેઓ સાહિત્યદ્વારા ધર્મ સેા કરા ! રાસ-સુધારવામાં તથા પ્રસ્તાવનામાં જે કઇ સ્ખલનાદિ દાષા થયા હોય તથા વીતરાગની આજ્ઞા વિરૂદ્ધ કંઇ લખાયું હોય તે તેની ક્ષમા ખુચ્છવામાં, મને મિથ્યાદુષ્કૃત દેવામાં આવે છે.
પેથાપુર (ગૂજરાત). નેમિજન્મ, વી૨ ૨૪૪૧, નાગપ’ચમી, વિ૦ ૧૯૦૧.
सिद्वाद्रितीर्थरासस्य
शुभाप्रस्तावनाकृता;
पेथापुरे स्थितिं कृत्वा बुद्धिसागरसाधुना ॥ ॐ शांतिः २ ॥
લે. મુનિ બુદ્ધિસાગર.

Page #75

શેઠ દેવચંદ લાલભાઈ જેન-પુસ્તકોદ્ધાર ફંડમાંથી છપાયેલા અંગ્રેજી-ગુજરાતી
પુસ્તકોનું સૂચીપત્ર.
અંગ્રેજી પુસ્તક. નંબર
નામ વગેરે કિસ્મત ૧૦ ધી ગર્લિફી –મી. વીરચંદ રાઘવજી
ગાંધીએ, જેનેની એગની માન્યતા કેવા પ્રકારની છે તે વગેરે જણાવવા યુરોપ
અમેરીકા વગેરેમાં આપેલા ભાષણ વગેરે ૦-૫-૦ ૧૩ ધી કર્મ કિલોસેફી-મી. વીરચંદ રાઘવજી ગાંધીએ,
જૈનેની કર્મ સંબંધીની માન્યતા કેટલા ગહન પ્રકારની છે તે વગેરે સમઝાવવા યુરેપઅમેરીકા વગેરેમાં આપેલા ભાષણો વગેરે...૦-પ-૦
- ગુજરાતી કાવ્ય. ૧૪ શ્રી આનંદકાવ્યમહેદધિ-મૈતિક ૧૯.
શ્રીમતિસાર કત શાલિભદ્ર રાસ શ્રીગંગવિજય કૃત કુસુમશ્રી રાસ શ્રીજ્ઞાનવિમલ કત અશેક-હિણીરાસ અને
કવિ દર્શવિજય કૃત પ્રેમલાલચ્છી રાસ મળી ચાર રાસાએ યુકત. ફાઉન ૧૬ પેજ આશરે ૩૫ ફરમાને ગુટકે. આ વોલ્યુમ મુંબાઈ ઈલાકાના સરકારી કેળવણીખાતાએ સેકન્ડરી સ્કુલ લાયબ્રેરી માટે મંજુર કર્યું છે. ૦-૧૦

Page #76

૨૦ શ્રી આનંદકાવ્યમહોદધિ-મક્તિક રજું.
(શ્રી રામાયણુ) વિજયગચ્છીય મુનિશ્રી– કેશરાજજીકૃત રામરાસ. ક્રાઉન ૧૬ પેજ. આશરે ફરમા ૩રને ગુટકે. “જૈનસાહિત્યની પ્રસિદ્ધિ” એ વિષયને રાવ બહાદુર હરગે
વિદદાસ દ્વારકાદાસ કાંટાવાળાના લેખ સહિત. ૦-૧૦રર શ્રી આનંદકાવ્યમહેદધિ-માતિક ૩ જુ.
શ્રાવક ઉષભકવિ કૃત ભરત બાહુબળી રાસ કવિવાના કૃત જયાનંદ કેવલી રાસ લાવણ્યસમય કૃત વછરાજ દેવરાજ રાસ શ્રી નયનસુંદરત સુરસુંદરી રાસ શ્રીમેઘરાજ કૃત નળદમયંતી રાસ અને શ્રીજિનહષ કૃત હરિબળમાછી રાસ મળી છ રાસાએ યુકત. કાઉન ૧૬ : પેજ
આશરે ૩૦ ફરમાને ગુટકો .. –૧૦– -૩૦ શ્રી આનંદકાવ્યમહેદધિમૈક્તિક અથું.
શ્રીશત્રુજયરાસ, ખરતરગચ્છીય શ્રીમાન કવિરાજ શ્રીજિનહર્ષ– વાચક કૃત શ્રી શત્રુંજયતીર્થ માહાભ્યરાસ. કાઉન ૧૬ પછ આશરે ૪૮ ફરમાને ગુટકે. આચાર્ય શ્રીબુદ્ધિસાગરજી દ્વારા શોધાયેલ. અને કવિરાજ શ્રોજિનહષ
જીના સ્વયંના હસ્તાક્ષરના નમુના યુકત.૦-૧૨૦ ૨૨ શ્રી આનંદકાવ્યમહેદધિ-માપ્તિક પણું.
શ્રી હીરસુરીશ્વરરાસ. શ્રાવક કવિ સંઘવી શ્રીમાન રાષભદાસકૃત શ્રીહીરવિજયસૂરિરાસં. શ્રાવક પંડિત બહે

Page #77

ચરદાસ જીવરાજની લખેલી પ્રસ્તાવના અને કર્તાના જીવનચરિત્ર, તથા શ્રી હીરસૂરિના અને બાદશાહ અકબર, બીરબલ વગેરેના ફેટા ચુકત. કાઉન ૧૬ પેજી આશરે ફરમા ર૭ને ગુટકે
••••૦-૮-૦
હવે પછીના ૬ ઠામૈક્તિકમાં શ્રીમાન્નયસુંદરજી કૃત રૂપચંદકુંવર રાસ અને બૃહત નળાખ્યાન
છપાય છે.' નવીન સંસ્કૃત માગધી ગ્રંથે.
૨૯ શ્રીલલિતવિસ્તરાપંજીકા-શ્રીમન્સુનિચંદ્ર
કૃતપંચિકાયુતા, ભગવઠ્ઠીહરિભદ્રસૂરિકૃતા. ૦–૮– ૩૧ શ્રી અનુગદ્વારસૂત્રવૃત્તિ-પ્રથમ ભાગ.
ૌતમસ્વામિવાચનાનુગતમ્ મલધારીયહેમ
ચંદ્રસૂરિ સંકલિતવૃત્તિયુતમ, માત્રફરમા ૧૭.૦-૧૦૦ ૩૩ શ્રીઉત્તરાધ્યયનસૂત્રવૃત્તિ-પ્રથમ ભાગ.
પૂર્વોદ્ધત જિનભાષિત, ભદ્રબાહુસ્વામિકૃતનિયુક્તિયુતા, શાત્યાચાર્યવિહિત “શિષ્ય
હિતાખ્ય વૃત્તિયુત. ઉચા બલુ કાગળપર. ૧-૫-૦ ૩૪ શ્રીમલયસુંદરીચરિત્રવિજ્ય તિલકકૃત.
(પ્રેસમાં પ્રાપ્તિસ્થાન. લાયબ્રેરીયન શેઠ દેવચંદ લાલભાઈ જૈન પુસ્તકેદાર ફડ,
બડેમાં ચકલા, પીપુરા-સુરત સિટિ.

Page #78

મુખ્ય લઃ ૪૨૬ જીવરી બજાર, પેસ્ટ ન૦ ૨, મુંબઈ.
કાયૅકારરોડ ગીનભાઈ ઘેલાભાઇ.
છેવણચંદ સાકરચંદ.
ગુલાબચંદ દેવચંદ, » કુલચંદ કસ્તુરચંદ.
કેશરીચંદ રૂ૫ચંદ. આ મંછુભાઈ સાકરચંદ.
માંચક બડેખા ચલે, ગોપીપુર
સુરત સિટિ.

Page #79

શ્રીઆનંદકાવ્ય-મહોદધિ.
જ્ઞાતિક ૪ શું.

Page #80

Page #81

The Late Sheth Devchand Lalbhai Javeri. Born 1853 A. D. Surat.
__Died 1906 A. D. Bombay.
श्रेष्ठी देवचंद लालभाई जव्हेरी. जन्म १९०९ वैक्रमाद्वे. निर्याणम् १९६२ वैक्रमाद्वे. कार्तिक शुक्लैकादश्यां, सूर्यपुरे. | पौषकृष्णतृतीयायाम, मुम्बय्याम.
The Bombay Art Printing Works, Fort.

Page #82

શેઠ દેવચંદ લાલભાઇ-જૈન પુસ્તકેદ્વાર-ગ્રન્થાકે
શ્રીમન જિનહર્ષપ્રણીત– શ્રીગુતીર્થરાજ.
શ્રીગુરૂ નમઃ
દુહા. વિશ્વનાથ ચરણે નમું, વ્યતરૂપ અરિહન્ત; યુગાદીસ ચેગિંક પ્રભુ, વિશ્વ સ્થિતિ વિચરત્ત. ૧ જીન ચકી લખમી ધણું, ચામીકરતિ ભાંતિ; સ્તવનાસિવ સંપતિ મિલે, શાન્તિ કરણ શ્રી શાન્તિ. ૨ જરાસિંધ પ્રતાપહરિ, અલિતદેત્યારિ મા દર્પ કન્દર્પને, નમુ નેમિ બ્રહ્મચારિ. ૩ જાસ દ્રષ્ટિ અમૃતભરી, અહિ અહિઈશ્વર કીધ; મુક્ત તાપ સંતાપથી, પાર્શ્વનાથ સુપ્રસિદ્ધ. ૪ સંશય સુરપતિ ટાલવા, મેરૂ કંપાળે વીર; ત્રિધા વીર નમિઈ ચરણ, ગુણસાયર ગંભીર. ૫ મુક્તિ શ્રિય પુંડરીક સમ, શ્રેય શ્રિય પુંડરીક; પુંડરીક સિર રત્ન સમ, નમુ તેહ પુંડરીક. ૬ જિન મુનિ સર્વ નમી કરી, શ્રુત દેવી ધરિ ધ્યાન,
શ્રી શત્રુજ્ય મહાભ્યને, રચિસું રાસ પ્રધાન, ૭ નિજ મન થિર કરી સાંભ, તીર્થતણું અવદાત; સુણતાં શ્રવણ હસ્ય પવિત્ર, વિચિ મત કરો વાત.
૧-૧ચમાં.

Page #83

૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
હાલ પાઈની રૂષભદેવને લહી આદેશ, પુંડરીક ગણધર સુવિસે શ્રી શત્રુંજય મહાસ્ય કર્યો, સવા લાખમિત જગ વિસ્તર્યો. શ્રી શત્રુંજય મહાતમ એહ, સર્વ તત્વ સહિત ગુણ ગેહ કીધો વિશ્વતણું હિત ભણી, કીરતિ દેવ કરે તેહતણું. ૨ વીર વયણ હીયડે અવધારિ, શ્રી સુધર્મ પંચમ ગણધારિ, અલ્પાયુષ જાણ કરતો, તેથી સખે અતિઘણે. ૩ તેહને મથન કર્યો લેઈ સાર, કીધો તિણ ચાવીસહજાર; કેડઈ થયા ધનેસ્વર સૂરિ, નવ સહસ્ત્ર કીધે તિણ ચૂરિ. ૪ કર્તા શત્રુંજય ઉદ્ધાર, શિલાદિત્ય નૃપ કુલ શ્રૃંગાર; વલભી નગરીને ભત્તર, તાસ વિનતી ચિત્તમે ઈ ધાર. ૫ ચ્ચાર સત્તાન્તરિ, (૪૭૭) સંખ્યા જાણ, વિક્રમ વત્સરથી
સુવિહાણું શ્રી શત્રુંજય મહાતમ ગ્રંથ, કીધે ભક્તિ યુક્તિ શિવપંથ. ૬ તપ જપ દાન સહુ દેહિલ, પણિ શ્રવણે સુણતા સાહિલે - શત્રુંજય મહાતમ એકવાર, સુણીઇતે ફલ હાય અપાર. ૭ ભમે ધર્મ વાંછાએ કિસું, દિશિ વિદિશિઈ ગુરૂભાઈ ઈયું; પુંડરીક ગિરિની છાંહડી, ફરસ્યા પાપ રહે નહી ઘડી. ૮ માનવને ભવ પામી સાર, સાંભલી શાસ્ત્ર અનેક પ્રકાર; સઘલાઈએ સફલ કરો, કથા શત્રુંજયની શ્રુતિધરે. ૯ તત્વ તણું જે ઈચછા હોઈ ધર્મ પૈર્ય અથવા સંજે; તે બીજા કૃત્ય છાંડી સહુ, એ ગિરિ સે ભક્તઇ બહ; ૧૦ એહથી અધિક તીર્થ નહી કોઈએહથી અધિક ધર્મ નવિ હાઈ શત્રુંજય કીજે જિન ધ્યાન, સગલ સુખને પદ નિદાન. ૧૧

Page #84

શ્રીશત્રુ...જયતીર્થરાસ.
ત્રિકરણ જેઠ ઉપાíાપ, જેહથી લઈ દુઃખસ તાપ; ગિરિ સમરણથી જાયે' સહી, પ્રથમ ઢાલ જિન હર્ષે કહી. ૧૨ સર્વગાથા. ૨૦
દુહા.
દાન સીયલ અરચાદિ, અન્ય તીરથ સધ્યાન; જે કુલ એાં તેહથી અધિક, ગિરિસમરણ ગુણુગાન. હિં‘સ્રસિદ્ધ વ્યાઘ્રાદિ પશુ, પથી અન્ય પાપિ; શત્રુંજય તીર્થ નિરખી, પ્રાચે. સ્વર્ગાભીષ્ટ, સુરનર અસુરાદિક વલી, જીણુ નયણે નિવ દીઠ; તે પશુ સરખા જાણવા, સિવગામી નહી પીઠ. તે માટઇ એકાગ્રમન, થઈ સુછ્યા નરનારિ; મહાતમ્ય સિદ્ધિ સૈલના, જીન ભાષિત હિતકાર વીરજીજ્ઞેસર એકદા, અતિશય વરસેશ‘ત; ચાસિક ઇઇ પરવર્યાં, ગિરિપર સમવસરત હાલ રે જાયા તુવિષ્ણુ ઘડીરે છમાસ, એ દેશી. સમેાસરણ દેવે ચેાજી, જીનવરના તીણુવાર; ખારડુ પરખદા આગલે જી, ખેડી હરશ અપાર. જગદ્ગુરૂ મિઠે ઘે' ઉપદેશ,વાણી ચેાજન ગામિજી; સુણતાં હુરષ વિશેસ, જ. એ આંકણી; દુર્લભ કુલ ન્યત્રેાધનાજી, દુર્લભ પાણી સ્વાતિ; દુર્લભ દિરસણુ દેવનેાજી, દુર્લભ નરભવ ખ્યાતિ. કલ્પદ્રુમ પિણુ દોહીલેાજી, દુર્લભ દક્ષણાવર્ત્ત; દુર્લભ ચિત્રક વેલડીજી, તિમ દુર્લભ ભમર્ત્ય, ૩
.

Page #85

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. મનુષ્ય આર્ય ઉત્તમ કુલેજ, જનમ સહણ સુદ્ધ ગુરૂવચન શ્રવણ વિકતા; પામી કરે ધર્મ બુદ્ધ. ૪ રાજ્ય સુસંપદ સુખ સહુજી, સુકુલ જન્મ સુરૂપ જ્ઞાન આયુ આરોગ્યતાજી, એ ફલધર્મ અનૂપ. જ. પ ધન વલ્લભને ધન દીઇજી, કામાથીને કામ; રાજ્ય પુત્ર સુરસિવ લહૈ, સુરતરૂથી અભિરામ. જ. ૬ સાંભલી પ્રભુની દેસણુજી, સંજમ લીધા કેણિ; સમકિત પામ્યઉ કેતલેજ, શ્રાવક થયા કે ઈશ્રેણ. જ. ૭ સેદ્ર સહર્ષÚજી, ભક્તિવત ગુણવત; તીર્થ શત્રુજય દેખીજી, કર જોડી પ્રણમત. જ. ૮ પૂછે શ્રી મહાવીરનેજી, તીર્થ મહાતમ નામ; દાનઈ હો દીજે કિસ્જી, સ્યું તપ કીજે સ્વામિ. જ. ૯
મ્યું વ્રત સ્પંજ પકીજીઈજી, સ્યુ લહીઇ ફલસિદ્ધિ; જાત્રાની વિધીકેહવીજી, કરતાં થાય વૃદ્ધિ. જ. ૧૦ જાત્રા યેગ્યતા કેનેજી, સુંદર એહ પ્રસાદ; કિણે કરાવી મૂરતીજી, કિશુ થાપી સુપ્રસાદ. જ. ૧૧ ષડગાધાર પ્રભુ આગલિંજી, કુણુ નર ઉભા દ્વાર; વામ દક્ષણ પાસે ભલીજી, કેહની મૂરતિ સાર. જ. ૧૨ રાયણ તલે એ કેહનાં, પગલાં પ્રભુ ગુણગેહ; રૂડા ને રલિયામણાજી, જેમાં વાધે નેહ. જ. ૧૩ કુણ પ્રતિમા એ મેરનીજી, કુણ મૂરતિ એ નાગ; કુણા કુણ ઈહાં મોટી નદીજી; સર કેહને મહાભાગ. જ. ૧૪ ૧ આગળની.

Page #86

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. કુંડ એહ કૂણ કુંડ બહાંજી, કુણુ ક્ષયક્ષિણ એહ; પાંચ પુરૂષ કુણુ લેપમઇજી, નારિ સહિત સુસનેહ. જ. ૧૫ રત્ન ખાણિરસ કૂપિકાજી, ગુફા કવણ મહિમાન; પશ્ચિમ દિલિએ કુણગિરીજી, કુણુ પ્રભાવ ભગવાન. ૧૬ કુણ કુણ શ્રેગ એહના કહે, જગનાયક મુઝ નામ; સીદ્ધા કુણુવલી સીઝસ્પેજી, લહસ્તે અવિચલ ધામ. જ. ૧૭ થયા ઉદ્ધાર ઇહાં કેતલાજી, કેતલા ભાવી દાખિ; એ પર્વત ક્યારે થઇ, માન એહને ભાખિ. જ. ૧૮ ઈત્યાદિક સસ્વામિજીજી, કહો મુજને હિત આણિ ને યૂય ઇન હરષ સહુ સુજી, બીજી ઢાલ પ્રમાણ. જ. ૧૯
સર્વ ગાથા. ૪૫.
- દુહા, શ્રી મહાવીર સુણી કરી, ભવ્યભણું હિત કાજ; તીર્થતણે મહાતમ કહે, સાંભલિ તું સુરરાજ. ૧ કેવલજ્ઞાની જે કહે, તીર્થ મહાતમા કઈ તે પણિ પાર લહે નહી, ગુણે અનંતા જોઈ. ૨ શત્રુજય(૧) પુંડરીક ગિરિ(૨)મહા અચલ(૩)સિદ્ધિક્ષેત્ર(૪) વિમલાચલ(૫)સિદ્ધિખેત્ર(૬)ભણિક પુણ્યરાશી(૭)સુખનેત્ર. ૩ પર્વતંદ્ર(૮) સુભદ્ર (૯) શ્રિયપદ (૧૦) દ્રઢ શક્તિ (૧૧) કહાય અકરમક (૧૨) મુક્તિ નિલય (૧૩) મહાતીર્થ
(૧૪) સાસ્વત (૧૫) સુષદાય. ૪ પુષ્પદંત (૧૬) મહાપદ્મ (૧૭) વલી પ્રભાપદ (૧૮)
પૃથ્વી પીઠ (૧૯)

Page #87

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
પાતાલ મૂલ (૨૦) કૈલાસ(૨૧) ક્ષિતિ મત્લ મડનઈ8. જેના કહ્યા, અઠાત્તરસા સહી, કરી તાસ
નામ;
પ્રણામ.
૧
૩
૪
ઈત્યાદિક મહાકલ્પમાંહિ ઢાલ ધન ધન સ`પ્રતિ સાચા રાજા એ દેશી, (૩) તીરથ મહિમા સાંભલી સુરપતિ, માટે તીરથ એહરે; તીન ભુવનમે નહિ એ સિરખા, વીર કહે` પર નેરે. તી. તીરથ માંહિ ઉત્તમ એ તીરથ, ઉત્તમ નગ નગમાંહિ; ઉત્તમ ક્ષેત્ર ક્ષેત્રમાંહિ, એ સિવપુ、 તણા ઉપાયરે. તી. ૨ તીન લેકમાંહિ જે તીરથ, પવિત્ર છે. સુરરાયરે; શત્રુ’જય દીઠાં તે દીઠાં, સહુ એમાંહિ સમાયરે, તી. કૃત્રિમ અન્ય તીરથમાં કીજે, દાન દૈયા તપ જે રે; તેહુથી પુન્ય થાઈ જ‰ ચેતઇ, દશગુણ અધિક સુણૢહરે. તી. ધાતકી વૃક્ષે દસગુણ તેહથી, દશગુણ પુસ્કર જાણિ; શતગુણુ તેથી મેરૂમહીધર, ભાષ્યા પુણ્ય પ્રમાણુરે, તી, પ નદીશ્વર કુ′ડલ ગિરિવર તિહા, દશદશ ગુણ અવધારિરે; રૈવત કેડે ગુણા તેથી, પુણ્ય અધિક સુવિચારરે; તી. અનન્ત ગુણા શત્રુંજય તીરથ, દર્શનથી પુણ્ય હાઇ; સેવા કરતાં જે ફૂલ થાઈ, પાર લડે નહિ કેાઈરે. તી. ७ શત્રુંજય ૧ મામલે ર તુ' સાંભલી, મેરૂદેવ૩ ભગીરથ. ૪ નામરે, રૈવત ય તીક્ષ્ણ રાજત ૬તિમકામદ૭સિદ્ધિક્ષેત્ર ૮ઢ‘કકામરે. ૮ કપર્દિક ૧૦ લેાહિત્ય ૧૧ તાલધ્વજ ૧૨ વલી સહુસ્ર ૧૩ નગધીસરેની ૧૪ સિદ્ધરાજ ૧પ શતપન્ન૧૬ કદંબક; ૧૭ દીઠા અધિક જગીસરે, તી.

Page #88

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. અઠત્તરશતકૂટ કહીજે૧૮સુરપ્રિય ૧૯તિમપુણ્યરાસિરેર૦ સહસ્ત્ર પત્રએ તીરથ કેરે ૨૧ એકવીસ હૃગ પ્રકાસિરે. તી. ૧૦ મનુષ્ય ગ શત્રુજ્ય કહીઈ, મુક્તિ ખેત્ર વલિ એહરે, ફરસે લેક કે બહુ ભાવે, પાપ પખાલે દેહરે. તી. ૧૧ મેરૂથકી પણિ એ ગિરિરાજા, ઉચે ગુણે અપાર; આરહે તે મુક્તિ લહે નર, પામે ભવને પારરે. તી. ૧૨ અશીતિ જન હિલે આરે, એને કો વિસ્તારરે, બીજે આરે સિત્તર જેજન, ત્રિજે ષષ્ટિ વિચારરે. તિ. ૧૩ ચેથે પશિશ પાંચમે દ્વાદશ, છઠે આરે સાત; અધિક પ્રભાવ એહ ગિરિવરને, તીન ભુવન વિખ્યાતરે. તા. ૧૪ અવસર્પિણી હાણિ યથા જીમ, ઉદય ઉત્સર્પિણ તેમ, નામ એહ તીરથને જાણે, એહસું રાખે પ્રેમરે. તી. ૧૫ પચાસ જેયણ મૂલે એ ગિરિ, દસ જેયણ વિસ્તાર ઉપરિ ઢાલ કહિ જીન હર, ત્રીજી એ અવધારિરે. તી. ૧૬
| સર્વ ગાથા, ૬૬.
અવર તીરથ પ્રણમ્યાં થકાં, પાતિક જે ક્ષય થાઈ; આશ્રયઈએ એ ગિરભણી, તે પાપ અનંતા જાઈ. મેરૂ સમેત વૈભાર ગિરિ, રૂચક અષ્ટાપદ આદિ; શત્રુંજયમાં અવતર્યા, તિરથ સયલ અનાદિ. ૨ તીર્થ રાજાય નમે કહી, સરવ તીરથમય જેહ, ઘર બેઠા સમસરણ કરે, યાત્રા ફલ લહે તેહ, “ કેડી વરસ અન્યત્ર જે, તપ જપ કરૂણ દાન;

Page #89

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પ્રાણ બાંધે કર્મ શુભ, ઈહાં એક મહુરત માન. ૪ પરમ તીરથ નહી એહથી, અવર ન કે ત્રલેક; નામ સુંણ્યા પણિ જેહને, પાપ થાઈ સહુ ફેક. ૫ હાલ જામણિ કારિજ ઉપને છે, એ દેશી. ૪ પંચાસ જન ખેત્રમેજી, ફરરયાથી મૂલ શૃંગ; મુક્તિ દીયે સુરપતિ સુણેજી, એહસુ રાખેરંગ. ૧ વિમલગિરિમહિમા અધિક અપાર, એ તેમને કહુ હિતકાર; મનુષ્ય જનમ પામી કરીજી, બધિ સુગુરૂથી પામિ; એ તીરથ ફર નહીંછ, વૃથા જનમ ગયે તાંમ વિ. ૨ તીરથ તીરથ કરતે થકે છે, કાંઈ ભમઈ તૂ મૂ; એકવાર ગિરિ જોઈતુજી, છોડિમિથ્યા મતિ રૂઢ. વિ. ૩ કર્મ આત્મમલિન થયાજી, વિમલ કરાઈ તતકાલ; વિમલાચલ તિણે કારણેજી, નામથયે ગુણમાલ. વિ. ૪ અન્ય તીરથ યાત્રા કરે, સહસ્ત્ર ગમે પુણ્ય હોઈ શત્રુંજય લઈ જાત્રાથીજી, પુણ્ય લહેનર સેઈવિ. ૫ દ્રવ્ય સકુલપામિવાજી, સિદ્ધષેત્ર સુસમાધિ સઘ ચતુવિધ દેહિલાજી, પંચ સકાર આરાધિ. વિ. ૬ જિન અસંખ્યાતા ઈહાંજી, આવ્યા સિદ્ધા અસંખ; સાધુ અનંતાપણિ સીદ્ધા, ભેટું જ હોવિપખ. વિ. ૭ સચરાચર જે જીવડાજી, ઈંહાં નિવસઈ ધન્ય તે; મિધિગજીવિત નરતણાજી, તીરથનદીઠ જેહ.વિ. ૮ સર્ષ મયુર સિંહાદિકાજી, હિંસક પર્વત એણિક
એક,

Page #90

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
સ્વર્ગે ગયા જાચ્ચે વલીજી, ખેત્રતણે પ્રભાવેણુ, વિ. પાપ ક્રિયા અજ્ઞાનથી જી, ચાવન વાર્ષિકજે સિદ્ધાચલ ફરસ્યા થકાંજી, જાય વિલય સહુતે. વિ. ૧૦ થોડાહી ધન ઈહાં વાવેજી, અહુ લ પ્રાપતિ હાઈ; જ્ઞાની પાખે કુણુ કહેજી, રિદય વિમાસી જોઇ. વિ. ૧૧ દ્રવ્ય લક્ષ ખરચે ઈહાંજી, વિધિયું ભક્તિ સહિત; ન્યાયેાપાર્જિત ફલ લહેજી, અનંત ગુણેગુણ મંત્ર.વિ. ૧૨ યાત્રા પૂજા સ’ઘરક્ષાજી, યાત્રીને સતકાર; કરતા મુકિત સ્વર્ગ લહેજી, ગોત્ર સહિતનરનાર. વિ. ૧૩ યાત્રીને ખાધા કરેજી, દ્રવ્ય ગ્રહે વલી તે નર ઘાર નરક લહે’જી, પાપથી થાઈ વિષ્ણુાસ. વિ. ૧૪ યાત્રીકને મનસા કરેજી,ચિતે દ્રહ અયાણુ; સલ જનમ ન હુવે કીમેજી, ભવભવ દુખ નિહાણુ વિ. ૧૫ ધરમીનઇ પીડા કીચાંજી, અન્યત્ર પણિ .દુખદાય; નરિક... અનંતાં દુખ લહેજી, ઈહાં જે કરે અન્યાય. વિ. ૧૬ બિંબ મહીતલિ સ્વર્ગમઇજી, ગિરિજિન પુજ પૂજાય; કહે' નિહરખ ધરી કરીજી, ચેાથી ઢાલ કહેવાય. વિ. ૧૭ સર્વગાથા, ૮૮.
તાસ,
દુહા.
સ્ત્રીરૂષિ હત્યાદિકતણા, તાં લગે' પાપ વિરામ; જા લગી શત્રુ જય તણે, શ્રવણે ન સુણ્યા નામ. કાં ખીહુંરે પ્રાણીયા, નરકથકી મતિમ ત; મહાતમ સિદ્ધખેત્રના, સુણિ પાતક કર અત.

Page #91

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. એકવાર સિદધક્ષેત્રની યાત્રા બહુ ફલ હઈ; અન્ય લક્ષ તીરથને વિષિ, ભ્રમણ કલેશ સંજોઈ. પપમ હજારને, ધ્યાને પાપ વિલાય;
અભિગ્રહ હુંતી લાખને, ગિરિવર મહિમ કહાય. પગે પગેજ જાયે વિલય, કડિ ભવનાં પાપ;
યાત્રા પુંડરગિરતણી, ચલતાં હાઈ નિપાપ. ૫ હાલ નીબિયાની–ચરણ કરણ ધર મુનિવર વંદી
એ દેશી. ૫ વીર કહે સુણી વાસવ એહના, દરસણથી નવિ ગેજી; દુઃખ સંતાપન દુર્ગતિ પામી, ન હુ સેગ વિગેજી. વી. ૧ એ પર્વતનેરે દ્રષદ ન છેદી, લીજે નહી તૃણ ઘાસજી; મલમૂત્રાદિક પિણ કીજે નહી, તે લહીંઈ સુખવાસેજી. વી. દરસણ ફરસણથી એ જાણુઈ, ગિરિવર તીરથ રૂપિજી; ભુક્તિ મુક્તિ પ્રદાતા એહના, આસામન દુખ કુપિજી. વી. ૩ ચિંતામણિ કરતા આવ્યા થકાં, દારિદ્ર લય થાજી; સહસ્ત્ર કિરણ સૂરિજ ઉગે કે, અધકાર ન રહાજી. વી. ૪
ધારાધાર વરસે તે વનભણી, દાવાનલ કિમ બાલેજી; પાવક આગલિશીતલ રહે કિસું, હરિ મૃગ ભીતિ દેખાવેજી. વી. ૫ નાગ કિશું પ્રભવે તે નર ભણી, ગુરૂડઈઆશ્રિત જે હેજી; આતમને ભય તેવસ્યુ કરઈ ક૯પ વૃક્ષજ સુ હેજી. વી. ૬ તિમ શત્રુંજય તીરથ ગુણનિલે, પાસે જાસ નિવાસે રે; પાપ તણે ભય નરને કિસ્યું, જેને સદા ઉલ્લાસજી.વી. દી. ૭.
૧-પથ્થર. ૨-મેઘ.

Page #92

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ.
“
દીઠાં દુરિત હણે દુર્ગતિ ખિો, કરતાં જાસ પ્રાંમેાજી; વિમલાચલનારે મહિમા એહુવા, કીજે નિત ગુણુ ગ્રામાજી, વી. ૮ જનમ અને ધન સટ્લે તેહના, જીવિત સાર્થક તાસાજી; એ તીરથની જે યાત્રા કરે, અપર વ્યર્થ જિન ભાસેાજી. વી. વા સિરખાં પાપ લેપે કરી, નર લહે દુઃખ અનતેાજી; તાવત્ યાવત્ નવિ સિધ્ધાચલે, ચઢેજિન ભજન કરતાજી.વી. ૧૦ સનાન કરાવજે જીનવરતી, સીતલ નીર સુંગધાજી; પાતિક કમલ નિજ કાયાતણા, દ્વાર કરૈ દુખ ખધેાજી. વી. ૧૧ પ'ચામૃતસુ' જે જગનાથને, સ્નાન કરાવઈ ભાવેજી; નિરમલ પ`ચમ જ્ઞાન લહી કરી. પ‘ચમ ગતિ તે પાવેજી. વી. ૧૨ કુકુમ ચંદન જલદાન સારસ્યું, જીનવર અંગસુ ર'ગાજી, ભવ ભવ થાઈ અભિષેક તેહના, દિન દિન નવલા ર'ગાજી. વી. ૧૩ પૂજે જગનાયક પુલે કરી, સરસ સદલ શુભ :સાજી; દેવ સુગધ લહે પૂજા લહે; લાક માંહે જસ વાસેાજી. વી. ૧૪ મિથ્યાદષ્ટિ પણિ પામે સદ્ધિ, પૈ પક્ષેાપવાસેાજી; ફૂલ ઈતલાજિન હરષ કહ્યા પ્રભુ, પાંચમી ઢાલ વિલાસાજી, વી. ૧ સર્વગાથા, ૧૦૮.
દુહા.
કપૂર પથકી લહે, પુન્યમાસ ઉપવાસ; અષ્ટવિધી પૂજા કરઇ, ભક્તિ ભાવ ખિાસ આ કરમથી તે સહી, મૂકાયે· તતકાલ; અંત કરઈ ભવ આઠમ, કાપે ભવનાં જાલ. ૧-મલીન.
૧૧

Page #93

૧૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
કરે, અનોપમ આતિ, પામે ટ્વીસ શરીર; ભાગ લહે નૈવેદ્યથી, ીપ્રતાપ સધિર, નાટિક પ્રભુ આગલિ કરે, ગાયન ગાવે ગીત; જેવા પુણ્ય કરેઇહાં, તેહુવા ફલ સુભ રીતિ. માંગલ દીપા કરીઇ ઈહાં, લહીઈ મૉંગલ શ્રેણિ; અખડત દુલે પૂજીઇ, સુખ અખંડ લહેતેણિ',
૧
૨.
૩
હાલ વાત મ કાઢો વ્રતતણી, (૬) શત્રુજય મહિમાં સુણા, ભાવ ધરી ભવ્ય પ્રાણીરે; ભગિત કરી જીનરાયની, વીર કહે એ વાણીરે. શ. મુકુટ કુ’ડલ દ્વારાદિક, ભૂવૈજે જિનરાયારે; તે નર ત્રિભાવન લેાકમે, અલકાર કઢાયારે ૨ ચાત્રિક લેાક ભણિઇંડાં, જિનજ અરથ સમીપે'રે ચક્રીની રૂધ્ધિતે લહે, કીરતિચિહું દિશિ વ્યાપઇ રે. શ. વહિલ, વૃષભ અશ્વ હાથીયા, યાત્રાર્થે જે આલે રે; ચતુર ગી સેનાધિપ હુ તઇ, અરીયણ કેઈન' સાલેરે. શ. ૪ પ'ચામૃત પ્રભુ સ્નાનને, કાજે ધેનુ પ્રદાતારે; વિદ્યાધર ચક્રધર થઇ, સુગતિ તણી હિ સાતારે, શ. છત્ર ચામર ચંદ્રોદયા, પ્રભુને જે ચઢાવિરે; નરનારી ભાવે કરી, પરભવ તેહવા પાવેરે. શ. પપાર્થિવના કુભ કારવઇ, પાર્થિવ તે નર થાયે રે; પરિધાપન કીજે કરે, સુ'દર વસ્ત્ર લહાયારે. શ. ७
૧-શણગારે. ૨-સમä ૩-વેલ. ૪-દુઃખ આપે. ૫-સેના રૂપાના. જા,
પ

Page #94

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. ભૂમિ પૂજાર્થઈ જે દીયે, થાઈપૃથ્વી પતિ તેહેરે; ગ્રામા રામાદિક દિયે, થા ચકી ગુણ ગેરે. શ. ૮ ન્યાયાજિત ધનનીગ્રહી, પ્રભુનઈ માલ -ચઢાપેરે;
સ્વર્ગીનઈ સેવક કરી, સુરપતિ પ્રભુતા પાવે. શ. ૯ શત ગુણ પુન્ય પૂજાથકી, પ્રતિષ્ઠા અત્ર કરાવઈરે; સહસ્ત્ર પ્રતિષ્ઠાથી હુઈ, રક્ષામંત કહાવેરે. શ. ૧૦ પ્રતિમા શ્રીજીન ગૃહઈહાં, જેહ કરાવઈ જાણે રે; ષટખંડના સુખ ભેગવી, લહે મુગતિ મન આણે રે. શ. ૧૧ કરઈ કાઉસગરવિસભુષે, ભુંઈ નિશ્ચલ પગ જા રે; બ્રહ્મચર્ય ભૂષિત રહી, કરે માસ ઉપવાસેરે. શ. ૧૨ અન્ય તીરથે પુણ્ય જે લહે, તે શત્રુંજય પાસેરે. સવહાર નિષેધથી, મહૂરત માંહે કામૈ(શિવવાસે). શ. ૧૩
પરમાર્જિન શ્રીજિનગૃહ, અનુકમે લેપન મારે, શત સહસ્ત્ર લક્ષ દ્રવ્ય થકી, પુણ્ય ફલ લહે રસાલેરેશ. ૧૪ કરે સંગીત સુભક્તિસું, શ્રીજીનવરનઈ સહારે; શક જેહ પુણ્ય ઉપજે, તે અમે પણિન કહાઈરે. શ. ૧૫ મન વંછિત ભજન કરી, કેડિ શ્રાવક જમાવઈરે; અન્ય તીરથ જે પુણ્યહુવઈ, ઈહાં ઉપવાસેપરે. શ. ૧૬ તીરથ શત્રુંજયગિરિ, નામે પાપ પણ ઢાલ છઠી પૂરી થઈ, ઈમ જિનહર્ષ પ્રકારે. શ. ૧૭ ૭-ગામ બગીચે. ૧-દેવેને પણ સેવક કરે. ૨- છ કરી. ૩-રહેવા માત્રથી.

Page #95

૧૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
સરવ ગાથા ૧૩૦,
દુહા.
માસ ઉપવાસ.
બહુ કાલ અન્ય તીરથે, તપસ્યા કરઈં જે કાઇ; પામિ' લ બ્રહ્મચર્યસુ, તેઈડાં રહીતા હાઈ. ૧ નવકારસીને પારસી પરમાર્થે એક ભક્ત; આંખિલ ને ઉપવાસ વલી, કરે ભાવ સયુક્ત. જે સમરઈં પુડરીકને, અનુક્રમે ફૂલ હુઈ તાસ; દ્વિત્રિ ચેપચમ તણા, પક્ષ અન્ય તીરથ જે કીજીઈ, કનક ભૂમિ અલંકાર; પુણ્ય ઈંહાં તે પામી, પુલ જીનાર્માં સાર. શ્રવણુ સુછ્યા પુન્ય જે હુવઈ, તેથી અધિકા કેડ, નિકટ રહ્યાં અદ્રષ્ટષણિ, દ્રષ્ટ અનત ગુડિ. ૫ ઢાલ-ઇક દિન દાસી દોડતી અવી, શેઠને પાસેરે, એ દેશી. ૭
૩
૪
વીરજીન ઇંદ્રનેઈમ કહે સ્વર્ણદાનાદિ જે દિ‘તરે; કીર્તિસુખલછેિ તેડથી લડઇ, અભયથી સુખ અન`તરે. વી. ૧ દાનદુખીયા ભણી દીજી‰, લહે નરસુખ તેડુ; પુન્યાનુબંધી પુણ્યથી, મેક્ષનાં સુખ નિસ‘દેહરે. વી. પાપ કીધા અન્ય થાનકે, છૂટે ઈહાં સુરરાયરે; ઈંડાં જે પાપ સમાચરે, તે વજ્રલેપ સમ થાય રે. વી. અત્રે નિદા નવિ કીજીઇ, કીજીઇ નહી પરદ્રાહરે, વાંછીઈ નિહ પરનારીને, પરધન છાંડીઇ મારે, વી. સગન ફીજઈ મિથ્યામતિ, તેહસુ વાત નિવારીરે;
3
૪

Page #96

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૧૫ નામનિદા નવિ કી જઈ તદાગમ શ્રવણેન ધારીરે. વી. ૫ વઈરીને વયરી ન જાણીધું, તાસ હણાઈ નહી પ્રાણરે; વિષય આસકત થાઈ નહી, ચિત્ત ઉ લેક્યા ન આણેરે, વી. ૬ ઈહાં સદધ્યાન મન ચિંતવઈ દેવાર્થ તપ મુખરે; ઉત્તમ કામ કરિ ઈહિ, જેહ વો છે નરસુખરે. વી. ૭ ચતુર્વિધ સંઘ સાખે કરી, ભાવે ભેટે ગિરિરાજ રે; તેહ તીર્થકર પદ લહે, લેકર શિવરાજરે. વી. ૮ યાત્રક નર ભણિ ભકિતસું, વસ્ત્ર અને પુજે તાસરે, વિપુલ અતુલ સુખ ભેગવી, મુકિત પામે સુખ રાસિરે. વી. ૯ કરઈ નડુિ કાંઈ વિચારણ, આપઈ ઉલટ આણિરે; તે નર ભેગ ભાજન હવે, ઉત્તમ ખેત્ર પ્રમાણ. વી. ૧૦ જેહને હેઠે સમીસર્યા, નાભિનરેદ્રના પુત્તરે; વાંદિવા જોગ તેણે થયે, રાયણ તરૂ અદભુતરે. વી. ૧૧ શાખા પત્ર ફલ એહને, પ્રત્યેક દેવનો વાસરે, તે જાણી અલસ પ્રમાદથી, છેદ કિમપિન તાસરે. વી. ૧૨ જાસ પ્રદક્ષિણે દીજતાં, સંઘપતિ તેણે સાસરે; ખીરખિરઈ સુરભાવથી, સુખદાયક નિસદીસરે. વી. ૧૩ દુષ્ટ દૂર વિષ વિષધર સહૂ, શાકિની ભૂત વિતાવરે, એહની પૂજ પ્રભાવથી, જાઈ પ્રલય તતકાલને. વી. ૧૪ સેવને રૂપ મુગતાફઈ, પૂજઈ ચંદન આદિરે ક્ષીરઝરે તિણ અવસરે, વિઘ વિનાસ અનાદર. વી. ૧૫ સુષ્ક થઈ પોતે પડો, એહ રાયણ તણો અંગરે; વિઘ સહુ હરઈ સંગ્રહ્યા, પૂજતાં સુખતણે સંગરે. વી. ૧૬ એહ ચિંતામણુ સારિ, રાયણ વૃક્ષ સુવિલાશરે;

Page #97

૧૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
સકલ જીન હરખવછિત દીઈ, પૂરી સાત થઈ ઢાલરે. વી. ૧૭
સર્વ ગાથા. ૧૫૩.
સુપ્રધાન;
૧
પાય;
સુખદાય.
અનરાય;
દુહા. એહથકી પશ્ચિમ દિશિ, રસરૂપી જેને રસ યેાગે કરી, યહુવે કચણુવાન. અમ તપ પેષધ કરી, ભાવે પૂજે એહ; એહુતણે સુપ્રસાદથી, વહીઈ રસના ગેહ. એહ તલે યુગાદીસના, ઈંદ્ર કરાવ્યા સેવ જગના જીવડા, સ્વર્ગમાક્ષ શ્રી મરૂદેવાને શિખરે, શાન્તિનાથ કેડિ સખ્ય સેવા કરે, સુર સહૂ વિઘન પુલાય. શ્રીરૂષભ પુ’ડરીક મુનિ, રાયત ઉપજે; પગલાં શ્રી શાન્તી સરઇ; મત્રિત સૂરિ'મ`ત્રે પ ઢાલ-નાચે ઇંદ્ર આણ'દસુ', એ દેશી, ૮ કુંભ શુધ્ધાંબુ ભરી કરી, અષ્ટેત્તર શત માનેારે; સ્નાત્રસુગધ પુષ્પાદિકે કરઈ, મગલ ગીત ગાનારે કુલ ૧ રાજ્યકીન્તિશ્રિયસદ બુધ્ધિ, સર્વ વશ્ય સેાભાગે રે; પુત્રધનાગમકામિની, સુંદર રૂપનીરાંગેરે કુ જય શ્રિય સર્વકારવિષે, દોષ નિગ્રહ આનદોરે. પરમભાગ પામઇ' સહી, તલે' મયલ દુખદ દોરે કું ૩ ભૂત વેતાલા શાકિની, વ્યતર દોષ વિકારરે; નાત્રતા જલસેકથી, ગ્રહપીડા નકી વાર કુ ૪ ૨-લેટુ. ૨-મેલ.
૨
૧
૩

Page #98

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. ૧૭ શ્રી શાંતીશ્વર આગલિ, જયે ત્રિસત હાથો; સેવનરૂપ તણી ખની, સપ્ત પુરૂષ તલિ પારે. કું. ૫ તિહાંથી શત હાથે વલી, રસ કૂપ કામરે, સાદ્ધ ત્રિકટિ દેવતા, સેવે શાંતિ સુસારે. ૬ શ્રી શત્રુંજય તલહટી, પ્રાચી દિશિસ પ્રભારે, સૂર્યાવર્સ વન જાણુઈ, નિર્મિત જે દિન રાવરે. કું. ૭ કલપકુમ શ્રેણિજીહા, કિન્નરનારિ સંઘતે રે, આવી શ્રીજીના મંદિરઈ, સંગીત વિખ્યાતરે. કુ. ૮ ભાર અઢાર વનસ્પતિ, સૂર્ય કિરણે નવિ ભારે; કેઈલ તિહાં કલરવ કરઈ, નાચે મેર ઉલાસરે. કુ. ૯ ફૂલ સુગધા. મહમઇ, ભમર કરઈ ગુજારે; ઋતુ સરિખી તિહા સર્વદા સહુજનને સુખકારી રે. . ૧૦ ભગવન પાદુક સ્નાત્રને, તે જલસું તનસી રે; દોષ અશેષ વિલેજઈ, લજજાણ ભુઈ નિચેરે. કુ. ૧૧ શ્રીસૂર્યાવર્ત કુંડના, જલ સેવનથી જાઈરેક કેઢ અઢારહ જાતિના, કાયા નિર્મલ થાઈરે. કુ. ૧૨ તઘથા સોરઠિ દેશ સેહામણું, લિષિમી કીધું,
વિશ્રામે રે, લેક અશોક રહે તિહાં, ઘાને ઘણા ડામ મેરે. કુ, ૧૩
૧-લક્ષ્મી.

Page #99

શ્રીમન જિનહર્ષપ્રણત. નીર નદી પાણઘણ, વન વાડી મંડાણેરે, બેત્ર ઘણું જીહાં ઈબુના, સહુકો લેક સુજાણેરે. કું. ૧૪ હેઠલિ શ્રી ગિરિનારિને, ગિરિદુર્ગ પુરાભિધાનેરે. જન ગૃહોણિ વિરાજતી, શિવ નીસરણી માનેરે. ૧૫ પિયુન નહી નિર્ધન નહી, મૂર્ણ નહી અવિવેકી દીન નહી પાપી નહી, પુરવાસી સુવિવેકરે. કુ. ૧૬ દાતા જોતા જનસહુ, રૂપવંત નરનારી રે; ઢાલ થઈ એ આઠમી, કહે જીન હર્ષ વિચારી રે. કું. ૧૭ આ સર્વગાથા. ૧૭૫
દુહા,
પૂજા પ્રીણિત દેવતા, તપસી ભક્તિ સુદાન
અરથી અર્થાત દાનસુ, કૃપાદાન દુખવાન. ૧ તિણ પુર અરિહંત ભક્તિયુત, ભૂરિભાગ્ય ભૂપાલ; સમુદ્ર વિજય નૃપવસને સૂર્યમલ્લ ગુણમાલ. ૨ સૂર્યમલ્લ વૈરીતિમર, હરઈ અચરિજ એહ; કુવલય નઇ વિકસ્વર કરઈ, મેટા અચરિજ તેહ ૨ રવિનીજિમે અંજિની, મુખ અભેજ સમાન, શશિલેખા પટરાણિની, પ્રીતમને સનમાન. ૪ જાયા સૂરજ રાજની, લેકમાંહિ એ ખ્યાતિ;
પણિ સુરજ મુખ, જો નહી, અચરિજવાલી વાત. ૫ ૧-શેરડી. ૨-લુચ્ચા. ૩-સમ પશ્યાઃ રજદાર એક ઉપેક્ષા,

Page #100

શ્રી શત્રુ-જ્યતીર્થરાસ.
૧૯ હાલ. હરીયા મન લાગે; એ દેશી. ૯ સુકૃતસું આદર ઘણે, સૈમ્ય સરલ શુભરીતિ;
સુરપતિ સાંભળે, એકવિન કાયા જુદી, માહે માંહે પ્રીતિરે. સુ. ૧ સુખ સાગર કછપ સમા, સુખમાં વાહે કાલરે, સુ. રાજ્યલીલા સુખ ભેગવઇ, પાણિતેહને નહી બલરે. સુ.
જન યાત્રાઈ અન્યદા, રાયરાણી ગિરિજાય, સુ. નિજ બાલકને લાલતી, દેખિ કલાપિની સાથરે. સુ. સુતહણે તે રાગિની, મનમે આકુલ થાય, સુ. આંખડીએ આંસૂ ઝરે, હયડે દુઃખ ન સમાયરે. સુ. માટે દેષ નારી ભણી, પુત્ર ન કૂખે જાસ; સુ. રમતાં પર સુત દેખિને, નાંખે પ્રબલ નીસાસરે. સુ. રાણુને રાજા કહે, મુગધા મ કરિ વિલાપરે; સુ. રેયાં પુત્ર ન સંપજે, ફેકટ મ કરિ સંતાપરે. સુ. નેમીસર ભગવંતની સેવા, કરી ચિત્ત લાયરે, સુ. અંબા જગદંબાતણે, સુત થાસઇ સુપસાયરે. સુ. પૂજી શ્રી ભગવતને, આવ્યા ઘરિ નૃપ નારિરે, સુ. પુત્ર થયા બે અનુક્રમે, હરખ્યા સહૂ પરિવારે સુ ૮ નામ દીઉં ઉછવ કરી, દેવપાલ મહિપાલ, સુ. પૂગી આસ માયની, હરષી સુત મુખ ભાલેરે. સુ. ૯
૧-મયુર,

Page #101

શ્રીમન જિનહર્ષપ્રણીત. મીઠા વયણ સુહામણું, બેલે રાજકુમારરે, સુ. ઠમકિ ઠમક પગલાં ભરઈ, ઘુઘરીયાં ઝમકારરે. સુ. ૧૦ બે ભાઈ ભેલાં રમાં, જાણે દેવ કુમાર, સુ. ભણવા ગ્ય થયા બેહૂને, નૃપતિ તે તિણ વાપરે. સુ. ૧૧
અંગજ હિવે ભણાવી, વાધે સંભ અપાશેરે. સુ. મુરખ નર સેભે નહી, જીમ બગ હંસ મઝારિરે. સુ. ૧૨ ઉછવ કરિ રાજા ઘણે, પાડવીયા નિસાસરે, સુ. કલા બહત્તરિ સખાવીયા, બેની બુદ્ધિ વિસારે. સુ. ૧૩ પાઠકને કરી સાખા, શાસ્ત્ર ભણ્યાં તત્કાલરે; સુ. સીખી શસ્ત્ર કલા સહૂ, હરખે ગુરૂ ભુપાલશે. સુ. ૧૪ ઈરછાઈ કીડા ક્રીડા કરઈ હિલિમિલિ મિત્ર સંઘારે, સુ. ઉપજાવે સુખ લેકને, અનુક્રમે વન જાતરે. સુ. ૧૫ ભૂપતણું પુત્રી ઘણી, રૂપ કલા ગુણવાનરે; સુ. પરણાવી ઉછવ કરી, સુખમાણે સુપ્રધાનશે. સુ. ૧૬ નીતિરીતિ જાણે સહુ, માની યશસ્વી વિનતિરે. સુ. સર્વ ગુણે દેવપાલથી, અધિક મહીપાલજીતરે. સુ. ૧૭ અન્યદા પશ્ચીમ યામિની, વિનિદ્ર થયે મહીપાલ સુ. વનમે દેખે આપને, જીહાં સ્વાદ વિકરાલશે. સુ. ૧૮ - કિહાં એક દેવઈ ગજ ઘટા, કિહાંઈક કર વૃંદરે; સુ. - કિહાંઈક મૃગપતિ સંચરઈ, દેખે નરપતિ બંદરે. સુ. ૧૯
૧-પુત્ર.

Page #102

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. સ્પે વિકમઈ કે સુપચ્ચું, ચિત્ત વિપર્યય એહરે. સુ. કિ એ સ્યુ ઈંદ્ર જાલ છે, દેવ ચરિત્ર ચિત્ર તેહરે. સુ. ૨૦ નારીસું રમતું હતું, સુતે હેત ચંદ્રસાલ સુ. કિહાં આવ્યું છનહરખ હું, હાં થઈ નવમી ઢાલરે સુ. ૨૧ સર્વગાથા, ૨૦૧
દુહા. હિવે વિપિન દેખું ફિરી, ચાલે રાજ્ય કુમાર, મત બીહે મેં આણી, સુણી નભવાણ ત્યાર. વક્તા કઈ દે નહી, કુમ સંતતિ નિરપતિ, આગલી જાતાં નિરખી, એક આવાસ મહંત. ગોખ અનેક સુહામણા, સુંદર જાલી જાસ; ઉચ તે રલિયામણ, દીઠા હુઈ ઉલાસ. એ અટવી સ્વાપદ ભરી, નહી મનુષ્યને વાસ; મહીપાલ વિસ્મય લો, કિહાં હાં આવાસ, આ ઈહ પ્રસંગથી, દેખું જઈ મહલ્લ; ઈમ ચિતવિ જેવા ચલે, બલવંત ભણી મહલ્લ.
ઢાલ, માલીના ગીતની. ૧૦ ઉમર વિચારઈચિત્તએહવું, એ રમણીક આવાસ સુહાવા; ભૂ ભૂમિનાં રંગ સુરંગ, જે નૃપ સુત તાસ સુહાવા ત
કુમર આંકણ. તે ચંદ્રશાલામહિં આવ્ય, સાત્વિક મહાબલવંત સુહાવા

Page #103

૨૨
શ્રીમન જિનહર્ષપ્રણીત.
પદ્માસન પૂરી તિહાં બેઠા, યાગી દેખિ મહુ'ત સુહાવા. કુ ભમતા હું સ‘સારીની પિર, ભવ અરણ્ય મઝાર સુહાવા આવ્યે તે જોગીને જોવુ', અચિરજ મનમહિ ધરિસુહાવા. કુ. ૩ નિકટ જઈ ક્ષિતિ મસ્તક થાપી, મહીપાલ કુમર સુહાવા ચેાગીશ્વરને ચરણે નમીયા, અચિરજ મનમાંહિ ધારિ
સુહાવા. કુ.
અહિં સાદિક પ‘ચ મહાવ્રત, ધરતા ચિત્ત સમાધિ સુહાવા; આસન ખઈડા સ્વાસ રૂંધીને, ધ્યાન ધરે નહી આધિ સુહાવા. કુ.
અરિહ’તને ધ્યાવે મન ભાવે, જોગી દેખી તાસ સુહાવા; તતખિણ મુકયે. ધ્યાન યા નિધિ, એલ્યે મધુરી ભાસ
સુહાવા. કુ.
વચ્છ ! સુખ સાતા છે તુજને ભલિ આવ્યે તૂ આજી સુહાવા; દેહુ નિરા ખાધા છે તાહરઈ સલ થાઉ તુજ કાજ સુહાવા. કુ. છ વિસ્મય ધરજે મતિ મન માંહું', હર્યાં તુજ ન કાઈ જાણી સુ; સધિ વિદ્યા દેવાનઇ કાજે, ઉત્તમ પાત્ર સુજાણુ. સુ. કુ. ચેગી કુમરને ભૂખ્યા જાણી, દિવ્ય શક્તિ તતકાલિ; સરસ રસવતી પ્રીતિ ધરીને,જીમાડયા મહીપાલ સુહાવા. કુ. કુમર પ્રથમ ફૂલભેાજન જાણી, ભાજન કીા તામ સુહાવા; ચેગી ષડિસિદ્ધ મહાવિદ્યા, દીધી પ્રેમ ચુડામ સુહાવા. કુ. ૧૦
૧-રજ શિર્ષે ચડાવી,

Page #104

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. યેગીશ્વર અજાસન બૈઠે, તતખિણ છાંડયા પ્રાણ સુહાવા; વિદ્યુત શુતિ સરિષ આવસે. થયે ઉઘત પ્રમાણુ.
-
સુહાવા. કુ. ૧૧ તે ભેગી સુરલોકે હિતે, ઉભે કુમર સુજાણ સુહાવા, સૈધ ન દેષિયેગી ન દે, દેખે વનને ઠાણ સુહાવા. કુ. ૧૨ અહો સામ્રાજ્ય ગીનો દેખે,એ શ્રિય જીવિતમાન સુહાવા; મુક્તિ લહી કાયા મુકીને, ચિંતે સુત રાજન સુહાવા. કુ. ૧૩
ગથી મુકિત સંગમ લહે, વેગથી પાપવિધ્વંસ સુહાવા, યેગથી સિદ્ધિ સહુ પામીજે, ઈશુપરિકરે પ્રસંસ. સુકુ. ૧૪ એહવે ચિતવિ વનમે ભમતાં, દીઠે કુંડ મહંત; સુ. તે કુંડમાંહિ બકસ્થલ વર્ત, જે કરે પ્રાણી અંત. સુ. કુ. ૧૫ સ્નાન કરણ જલ પીવા ચાલ્ય, વાણિ થઈતિણિ વારિક સુ. માં માં ધીર ધુરંધર જાયે, એ કુંડ દરિનિવાર સુ. કુ. ૧૬ તે વકતા નૃપસુત નવ દેખાઈ, ગયે કુંડ તટ તતકાલ;સુ. બીજીવાર વલી તિણિ વાયે, મને ચિંતે મહીપાલ. સુ. કુ. ૧૭ માણસ કેઈ નહી ઈણ વનમે, વારે કુણ મુઝ એહસુ. દસમી ઢાલ કુમારના મનમે, થયે જીન હરષ સંદેહ સુકુ. ૧૮
સર્વ ગાથા, ૨૨૮.
દૂહા, કૌતુક જે જેતલે, શષા મૃગ તિણિ વાર; આવઈ આગલિ કુમારને, વચન કહે હિતકાર. ૧
વાંદરો.

Page #105

શ્રીમન જિનપ્રણીત. પશું જાણું મારું વચન તુ, મત અવગણે કુમાર,
વાનર વયણે ધારિ. પર્વત શિખર તણી પરઈ, નયણે જેઇક રંક માણસ માર્યા એતલા, રાક્ષસ કુંડ નિસંક. એ તું ભદ્રાકૃતિદક્ષ છે, કેઈક નૃપને પુત્ર; વેગે વલિ નહીતે તુને, રહિસ્ય રક્ષઉ છૂત્ર. મહીપાલ ભાખે હસી, સાચે તું પશુ વીર; રાક્ષસ તેહને સ્યુ કરે, જે નર સાહસ ધીર. ૫ દ્વાલ. ધણુ સમરથ પિઉ નાનડે; એ દેશી. ૧૧ એવી વાત સુણું કરી, શાષામૃગ હાઈમ ભાખે તામ; જે તુજ માંહિં શક્તિ છઈ, ઈછાઈ હે જાસુગુણ નિવાસ.એ. ૧ ઈંહ રાક્ષસ કુંડમાં રહે, સામલ રૂચિ હે ક્રોધી વિકરાલ, એહવું કહી વાન વનમેં થયે હે અદ્રશ્ય તતકાલ, એ. ૨ હિવે ક્ષિતિપતિસુત મહાબલીવર વિદ્યા ભૂષિત ગુણવત; ખડગ ગ્રહી નિર્ભય થઈ જલથાનકો પહત નિબ્રતિ. એ. ૩ નીર હલાવ્યું જેતલે, બક રાક્ષસ જાણે નર કે ક્રોધ કરી ધોયે તદા, ઈહાં આવ્યહિ ભૂલે મ્યું જોઈએ. ૪ તે બલીયા મિલીયા બિહુને, માંહે માંહિંયુધ્ધ કરે અપાર, યુદ્ધ કરતાં પાડિ પડે, ભઈ કપિ હે સહીન સંકે ભાર. એ. ૫ ખડગ વિદ્યા સુપ્રભાવથી, રાક્ષસને છ મહીપાલ; સાહસથી નહવે કિશું કે છાંડહે રાક્ષસ તતકાલ એ. ૬

Page #106

શ્રી જયતીર્થરાસ
૨૫ સમર્પો આઉ તાહરે, તુઝ વેરી હે વૈરી હું તાસ; તુજ વલ્લભ મુજ વાલહે, રાક્ષસહે એ વચન પ્રકાસ એ. ૭ દીધી ત્રણસંહરોહિણી, વેષ પરાવૃત્તિ છે થાઈ તતકાલ; કુમરભણ બે ઔષધી, સમજાયે હે ધર્મ મહિપાલ. એ. ૮ કુમર વિસઈ તેહને, જલ સરવર હો તો સુખલીલ, વન સભા જેવું ફિરી, મનરંગિ હે નપકુમર સુસીલ.એ. ૯ કિ ઈક ફૂલ ગ્રહઈ ભલાં, પલ્લવ વલી હો કિહાં ગ્રહૈ તેહ, કિહાં પાકા ફલ સંગ્રહે, ઈમ વનની કીડા નિરખેહ. એ. ૧૦ શ્રી નિવાસ વન તિહાં ગયે, નેમસર હે જીનવર પ્રાસાદ, સુંદર તેરણ કેરણી, ઉચો જાણે છે કરે નભચું વાદ, એ. ૧૧ નેમીસર ચરણે નમે, સ્તુતિ કરિતે હે બેઠે સુકુમાર; ધ્યાન કરે રિદયાંતરે, ત્રિકરણ સુદ્ધ હે પ્રભુને તિણિવાર.એ. ૧૨ કાને કુંડલ જિગમગે, લટકતા હે સંવૃષ્ટ કપિલ; પાઈ પલાસની પાદુકા, કંચણ દંડ હે કરઈ વંદન ખેલ. એ. ૧૩ મનહર વૃક્ષ ફલ ભર્યો, નિજ હાથે હે ધરી હેમ પાત્ર; શ્રી જીન આગલિ ગિનિ રૂપવંતી હે દીઠી સુભ ગાત્ર. એ. ૧૪ સંભ્રમ ધરિને ઉઠી, પગ પ્રણમ્યા હે તેહના તતકાલ;
જ્યજી એવી આશિષ, દીધી તિણિ હે યેગિણ સુકુમાલ.એ. ૧૫ રૂપ લાવણ્ય નિહાલીને, આભરણે હે ભૂષિત જસુ દેહ દેવી જાણી જોગિણી, ધન્ય દરસણ હો પાપે મઈએહ.એ. ૧૬ આદરસું એમ કહે દેવી, ગોત્ર દેવી હે પ્રગટી હુ મુજ

Page #107

૨૬
શ્રીમન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
ભયાકીર્ણ અટવી માંહિ, પાય પ્રણમી હૈ વીનતી કરૂ' તુજ. એ. ૧૯ મેહુવી અમૃત સારિખી, વાણી સુણિ હા ચેગિણુ કહું તામ; દેવી નહી હું માનુષી, તાપસિણી હા તપ કરિયા કામ. એ. ૧૮ વ્રત લીધા તેણે કારણે, જાણ્યે. હા સ`સાર અસાર; ઢાલ થઇ ઈગ્યારમી, ઈમ ભાખ્યા હૈા જીન હરષ વિચારિ. એ. ૧૯ સર્વ ગાથા. ૨૪૮.
દૂા.
આજ અતિથિ તું આવીયા, માહુ પુણ્ય નિખ`ધ; વ્યર્થ મ કરિજે વયણુ તૂ, વછ ! વચન સ``ધ. અતિથિ વ્યર્થ જે ઘરથકી, સુણિ પુરૂષાત્તમ સાર; પુણ્ય પાપ ક્ષય ઉદય કરિ, શાસ્ત્ર વચન અવધારિ, વચન કુમાસું, યોગિણિ દંડ સપાત્ર; લેઈ શ્રીજિન ગૃહથકી, કરી નીસરીયા જાવ.
મા
ફલા
પાત્ર સપાણિ પ્રભાવિની, કુમર ફલ માર્ગે તરૂવર કન્હેં, યેાગ હેઠે પાત્ર ધર્માં તાણું, લ કલ્પદ્રુમની પરે ભલા, લ દીધા પરતક્ષ. ઢાલ, ત્તિ સારઢ રાગે; એ દેશી. ૧૨
આપે। મુજ વૃક્ષ;
નિહાલેં ચિત્ર; ચિત્ર તંત્ર.
કુલ પાત્ર યાગિણિ બહુ ગગે, મૂકે મહીપાલને આગે; તેમાંહીથી કેઈ ફૂલ દીધા, રાજન સુત ભક્ષણ કીધા. તે ચેગિણિ ઇણિપરિ ભાષઇ, મહિપાલ ઉપરિ હિત રાખે;
૨
૩
૪
પ

Page #108

શ્રીશત્રુ-જ્યતીર્થરાસ.
૨૭
વચ્છ ! કહિંતુ કિહાંથી આયેા, કહાં જાવા મન ઉમાદ્યે. ૨ સાથ ભ્રષ્ટ થયે હુ માતા, ઈંડાં આવ્યા મુજ થઈ સાતા; નેમીસર તુજ પાય લાગી, નિજ પુર જાસિ રઢ લાગી. ચેગીણ સદયા કહેવાણી, વછ વન જોવા સુખ જાણી; મહાકાલ ઇહાં યક્ષ જાણેા, પ્રાણીને કાલ સમા. ૪ સહારીયા લેાક ઘણાહી, ઈંડાં આયા તે સઘલાહી; એ પાપીને તજી દૃરિ, જા સુખનું પુન્ય અક્રૂરઈ ૫ માહાંમાંહે વાત કરતાં, નિજ પરમ પ્રમાદ ધરતાં;
૬
એટલે નભથી મુનિ કાઈ, ઉતરીય તીરથ જોઇ. તપસું વપુ જેહના દીપે, તેહને કાંઈ પાપ ન છીપઈ, દ્વેષી ઉઠયા તે તતકાલ, મુનિચરણ નમ્યા સુંકુમાલ. ધર્મલાભ દીચેા મુનિપ્રતે, આશિષ બિહુને ભલી રીતે; જગનાથ નેમીસર સામી, પાદ પ્રણતિ થકી ફલ પામી. પરિપકવ થયા તે આજ, નયણે દીઠા મુનિરાજ; સમતા રસના પ્રભુ દરિયા, રતનાકર જીમ ગુણ ભરીયા. નિર્ભાગ્ય જીકે નર થાયે, તે તુમ દરસણુ ન લહાયેં; તુમે સ્વામી પરઉપગારી, ભવજલ તારણુ નરનારી. ૧૦ ભગવન્! તુમે ધર્મ સુણાવા, અગન્યાની * નર સમજાવે; ઉત્તમ જલધર સમ ગણીઇ, તુમ સરિખા જગમ ઇ ભણીઇ. ૧૧ એવી અમૃતલમ વાણી, સાંભલે મુનિ કરૂણા આણી; પચ શકસ્તવે દેવ વદી, ખેલ્યા મનમે આણુ૬ી, ૧૨
૩
૯

Page #109

૨૮ શ્રીમદ્ જિનહર્ષપ્રણીત. દાન દે અઘ ન કરિ, પ્રાણી રક્ષા શીલ પરિ; એથી થાયે પુણ્ય કિાણ, જન ભગતિ થકી તે જાણે. ૧૩ સામ્રાજ્ય સુમતિ પુણ્યરાસી, પાપ ક્ષય ગ્રહ પીડા ખાસી; જન ધર્મ થકી સુખ લહીયે, જીન ધર્મ ચિંતામણિ કહીયે. ૧૪ તેહીજ સુકૃતી ધન્ય ધન્ય, તેહીજ ગુણવંત ન અન્ય;
નવરને નામે ત્રિકાલે, ભક્ત પૂજે ત્રિણકાલ. ૧૫ છડી કાયાથી પ્રમાદ, ઉજમાલ થઈ સુપ્રસાદ; કરિની પૂજા મનહરિણી, ચિરકાલ રતિ અપહરણ. ૧૬ એહવા મુનિ વાક્ય સુeઈ, મન પ્રમુદિત થયા બે બેઈ; મહા કાલ યક્ષ વિરતત, પૂછે કેહને ભગવત. ૧૭ દેવત્વ ધર્મથી જેહને, કિમ વૈરિણી હિંસા તેહને, બહુ પ્રાણીને સંહારે, દુર ગતિના દુઃખ ન વિચારે. ૧૮ કિમ મનુષ્યત થયે દ્વેષી, પુણ્ય મું રિઉવેખી; જીન હર બારમી ઢાલે, સંદેડ હિવે મુનિ ટાલે. ૧૯ સર્વગાથા, ર૭૨.
દૂહા વાચંયમ સાંભલિ વચન, શ્રવણે સુધા સમાન; ભાગૈ જ્ઞાન મહાત્મથી, તા સચરિત્ર ભગવાન. ૧ પૂર્વ કેઈક ઈણ વને, તાપસ મછરવત; જીન શાસન દ્વેષી ઘણું, નિજ મત પ્રેમ અત્યંત. ૨
૧- (પાપ) ૨-મુનિરા.

Page #110

શ્રી શત્રુજ્યતીર્થશાસ. કલત્ર સહિત ધારિ જટા, આહાર કરઈ ફલ ફૂલ; વલલ પહિરણ સભ, વન વન ભમે અભૂલ. ૩ તેહને કન્યા ઉપની, સુંદર રૂપ નિધાન; સદ્ધક્ષણ તનુ શેતે, સુર કન્યા ઉપમાન. ૪ પ્રાણુથકી પિણ વાલહી, સુતા પીતા ! ને તેહ
ધાર્થી નામ શકુંતલા, દીઠાં વાધે નેહ. ૫ હાલ. હે જાણ્યા અવધિ પ્રયુંને, એ દેશી.
હે સભા અધિક સભા ઘણી, જોબન વધતા પ્રેમ; જહે રૂચિશકારે સોભતી, હે માધવ વન શ્રી જેમ. ૧ સુગુણ નર સુણ એહ સંબંધ, જીહે મહાવીર ઇદ્ર
આગલિક છે. તીરથતણાત પ્રબંધ. સુ. આંકણું. હે ભીમ ભૂપતિઈણ અવસરે, જોં કીડા કરતે તામ; હે ઈણિ વનમાંડુિં આવીયે, જીહે દીઠી કન્યા જામ. સુ. ૨ જીહે કન્યા દેખી સુંદરી, હે ગુણ કંદરીકે સમાન; શહેવાગ ગ્રહી ઘોડા તણી, હે ઉભો રહ્યા એક ધ્યાન સુ ૩ જોતિકણ નયન કન્યાતણા, હે તિક્ષણ જાણું કામ બાણ;
હે લાગી હીયડે રાયને, હે કાઢી લેશે પ્રાણ. સુ. ૪ જો ક્ષણ એક સંભ્રમ પામીને, જીહે પામે તતક્ષિણશે;
-સુંદર આકારે ૨-ખ. ૩-લગામ.

Page #111

શ્રીમદ્ જિનહર્ષપ્રણીત. જો સુકન્યા કઈ માનુષી, હે ન પડિ કઈ શોધ. સુ. ૫ છહે મૃગનયની ચંદાનની, જીહે મેહનરૂપ નિહાલિક જી તાસનિકટ નૃપ આવી, જી કામાતુર
તિહાં વાલિ. સુ. ૬ હે મીઠી વયણે તૃપકહે, કહો કન્ય ઉદાખી, જ પરણું છે કિકુમારિકા, જીહે મનમેલાજ ન રાખી. સુ. ૭ જીહે મુખમુખ કરી તામ સામણે, જીહે કહઈ કુમારીતામ; હે અપરિઆરોહી કરી,જલેઈગયે નિજગમ. સુ. ૮ હે વિગ સુતાતણે, હે તાપસ કોધ કરાલ; હે કે તામ ગત ચેતના, હે જાણુ મરણને કાલ. સુ. ૯ હે ઉપાડી અન્ય તાપસે, જીહે આ અનવર ગેહ જીહે પુન્ય થાઈજીન દરસણે, 'હે સદ્ગતિ પામે એહસુ. ૧૦ જી ગ્રસ્ત કદા ગ્રહમત્સર, જહેનમે નહી જીનપાય; જીહા આરતિધ્યાન મરીકરી, છહ યક્ષ થયે ઈહાં
આય. સ. ૧૧ રૂદ્ર ધ્યાન ધરી કરી, જહે નરકતણી ગતિ તાસ; હે જે વિખદેશે પીડીયા, જીહ મરણ શરણ દુખવાસ. સુ. ૧૨ હે પિણિ દીઠા શ્રી નેમિને, જી તિણિ તાપસ અંતકાલ;
હો દેવતણી ગતિ ઈમલહી, જહોનરકતણે ગતિટાલી.સુ. ૩ છ જીન સમયે દીઠે થક, હે કીત્તત પૂજિત જાણિ
૧-વિકલ્પના અર્થમાં. ૨-આત ધ્યાન

Page #112

શ્રી શત્રુતીર્થરાસ. હે સુખભા પિણિ સેવીયે, જીહે સદ્ગતિ હવે
પ્રમાણે સુ. ૧૪ કહે અહે મહાત્માજી ને જહોદરસણ કે એકવાર કહો તાપસ ભેદી પાપને, છહ પામ્યો સુર અવતાર. સુ. ૧૫ જીહ હરણ થયે સુતાતણે, જો કીધમાનને ક્રોધ; હે હિવે પિણિ તિણિ અભ્યાસથી, હે નરનઈ
હણિ વિરોધ. સુ. ૧૬ હે જ્ઞાની મુનિ એહવું કહી, જો ઉતપતી આકાશ જીહ ઢાલ થઈ એ તેરમી, જો કરિજીનહર્ષપ્રકાશ. સુ. ૧૭ સર્વગાથા, ૨૫.
દુહા – ગિણિ દિવ્ય પ્રભાવિનિ, તે પણિ ગઈ નિજ હામિ, કુમાર કાલ વન જેવા, ચાત્યે ધરિ ધિર તામ. પરૂ કરંકથી શ્રે, પિચ્છલ થઈ વન ભૂમિ, દુર્ગધ ફેડે નાસિકા, પ્રગટ થઈ રહી મિ. ૨ ગંધ તણે અનુસાર તિહાં, વિક્રમ ધીર કુમાર કર કરવાલ ઉલાતતે, આ કરી વિચાર. ૩ દીઠે યક્ષે કુમારને, દેખી જાગે ક્રોધ; ગદા શસ્ત્ર સંબહિને, રોકી રાખે ધ. ૪ આ પલિ જાવા ઘઈ નહી, યક્ષ કે પીઓ તાસરૂ નિજ બલમે માવે નહી, હિવે જાઈસિ કિહાંનાસી. ૫

Page #113

ર
શ્રીમન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
તાલ, ઉમાદેરી, ભાવનરી રાગ સિંધુ. આસા (૧૪)
યક્ષ કહેરે માનવ તુ નવારે, આવ્યા છે કિણુ વ્હેર; સમરિ લેરે નિજ ઈષ્ટ દેવનેરે, ઈમ કરતા સેર. ૧
મ
વચન સુણીનેરે કુમર હસી કહેરે, સાહસ મનમેં ધારિ, કિસ્સું બીહાર્ડ યુક્ષ તુ મુજ ભણીરે, કરતા ઇમ અહંકાર, ય. ક્રોધ મ કરિરે થા સુપ્રસન હિવેરે, નિજ મનમાંહિ વિચારિ; નિરપરાધી પ્રાણી કિમહુ હણેરે, ક્રોધ હૈયામાંહિ ધારિ. ય. અતુલ પણિ ભાવિ સુખ દેવનાંરે, માનવ મારણ ડિ, કાપાંધ નરને રે સુખ નહીં સર્વથારે, મણિ ભિવ પરભવ જોડિ.ય.
૩
૪
જિ. क्रोधः कृपावल्लि दवानलोयं क्रोधो भवांभोनिधि वृद्धिकारी; क्रोधो जनानां कुगति प्रदाता, क्रोधोहि धर्मस्य विधात विघ्नम् ५ ક્રોધ થકી આલે‘નિજ થાનક ભણીરે, અગ્નિપર તીવ્રતાપ; અન્ય ભણી પિણી ખાલે તે પછઇરે, તેણિતજી ક્રોધ સ‘તાપ. ય. દૂધ સિખે! વચન સુણી ઇસારે, ક્રોધ ચઢયા અહૂતાસ; નવવરીની પરે યક્ષ રાજનેરે, દુર્ધર ઝાલ પ્રકાશ. ય. તુરકે હાઠ હીયા ક્રોધે ભારે, તીખણ ભ્રકુટી વાડિ; કુમરભણી ક્રાધ ા મ કહેરે, ૨૨ ડાહાપણ છાંડ ય.
७

Page #114

૪૩
શ્રીશત્રુ-તીર્થરાસ. યક્ષ મેગર ઝાલીને ફેરીયર, ખડગ વિદ્યા સંભારી; ખડગ ઉદ્દામ હાથે ઝહીરે, ધા યમ આકાર. ચ. ૯ મહામલ્લ મહાબાહુ મહે જાત મહાબલીરે, કુમારયક્ષ,
સાહી; કૌતક ઉપજાવે વત દેવી ભણી, યુધ્ધ કરતાં ધરિરીસ. એ. ૧૦ ગગન ફલ આપે કયારે બિહૂને, જ્યારે ભુઈ રહે વીર મહેમાહિહણે મગર ખગે કરી રે, રણ માંડી સધીર. ૧૧ યક્ષતણે ઘાએ થય જાજર, મહીપાલ કુમાર;
મરી મનમાંહે ખગ વિદ્યાભણીરે, ખગ પ્રો હથીયાર. ૧૨ ઝાલ કરાલા તેમાંથી નીસરી રે, ઊડે ઘણું કુલિંગ; ત્રટત્રટ શદ કરે યક્ષ મારિવારે, વિદ્યા સ ગતિ અભંગ. ય. ૧૩ પ્રત્યક્ષ જાણે કપાગનિ નીસર્યો, કેશથકી વિકરાલ; એહ ખડગ નિહાલી તે યક્ષ દેવતારે, બીન્હો મન
તત્કાલ. ય. ૧૪ કહે મહીપાલ કમર યક્ષદેવનેરે, રે મૂરખ મતિહી; દેવપણું હારીઈ કાંતુ મુજ ક્રોધથીરે, કઈ પુણ્ય થતુજ
ખીણ. ય. ૧૫ સેવા કરી મુજ ચરણકમલ તીરે, તજ હિંસા દયાપાલી, સમતા ધરી સહુ જીવ ઉપરી સહીરે, નિજ સંપદ
સંભાલી. ય. ૧૬ સૈર્યપણુ તેહને દેખી કરીરે, ધીર વચન સુણિ તાસ; કૈધતા મહાકાલ ઈશું કરે, મુખથી મધુરી ભાસ. ય. ૧૭ પુણ્ય પ્રબલ પિતે છે તાહરે, તું ક્ષત્રી બલવંત; ઢાલથઈ જીન હરખ એ ચદમીરે, સાંજલિ ગુણવંત. ય.૧૮
સર્વ ગાથા, ૩૧૮.

Page #115

૩૪
શ્રીમાન જિનહર્ષમણીત.
દાતાર.
૫
દુહા. વછ ! માગ વર મુજ કન્હે, મુજને જીત્યા આજ; તુજથી અધિકા કે નહી, શૂરવીર સિરતાજ; ૧ નિશ્ચય તે સાચે કહ્યા, ધર્મથકી જયકાર; હું પ્રાણી ઘાતક થયા, તું અાય વિકસિત નેત્ર થયા સુણી, ખડ્ગ સગ્રહ્યા કુમાર; ધર્મતણી વાચા રૂચિર, કહ્યું તેહને વિચાર. ૩ ધરમ તણી રૂચિ તુજ થઇ, કહું તુજને યક્ષરાજ; જઈયેં તાડુ મદિરે, ધર્મ કથાને કાજ. મહીપાલ મહાકાલને, મનમે બાધી પ્રીતિ; સાથે બેઠા આવીને, ઝાલાંતરે સુરીત. હાલ ધનધન સ`પ્રતિ સાચા રાજા, એ દેસી. (૧૫) મનમેં પ્રીતિકારીણુ ભાષા, નૃપનદન ઈમ ખેલેરે; અતિ ગ'ભીર સુભગ ધર્મવતી, મીઠી અમૃત તાલેરે. મ. ધર્મથી રાજ્ય સામ્રાજય લહીને, સુરપદ ધર્મથી લહિયે રે; ધર્મથી શિવ સ’પદ પામીજે, ધર્મ ચિંતામણિ કહીયેરે.મ. ૨ ઉત્કૃષ્ટા મગલીક ધર્મ છ‰, સ્વર્ગ અપવર્ગ પ્રદાતા રે; ધર્મ સ`સાર ક'તાર ઉલ‘ઘન, માર્ગ દેખાવણ સાતારે, મ. ધર્મ એહુ માતા છમ પોષે, પિતાતણી પર પાલેરે; ધર્મ સખાની પરિહિતકારી, ધર્મ સહુદુ:ખ ટાલેરે. મ. મતણી જગુણીજન ભાખી, જીવદયા સહૂ માની રે; તેડુ તણી હિંસા છે વૈશિણિ, મકરી મકરી સુરજ્ઞાની૨ે. મ.
૪

Page #116

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ.
૩૫ દાન સીલ તપ ભાવ પૂજાદિક, સ્મરણ ધ્યાન કરીએ રે; સફલ થાયઈ તે એ સઘલા, અભય પ્રાણીને દીજે રે. મ, ૬ કંટક જે પગમાંહે ભાગે, તે બહ વેદના થાયે રે; તે કિમ શસ્ત્ર સંઘાતે હણીયે, જેહથી દુર્ગતિ જાય. મ. ૭ દયા વિના જે ધર્મને માને, તે મૂરખ સરદારે રે; વધ્યાને જો પુત્ર હવે, ધર્મહિસાથી ધારો. મ. ૮ જીવદયા મહા ધર્મ કહીએ, દયા શાસ્ત્ર સ લહજે; દયા વિના જે ધર્મ કરીએ, નિષ્ફલસયલ' કહી જેરે. મ. ૯ કૃતઘપણે ચક્ષપ નાદરીયે, કૃતજ્ઞપણું આદરીયે, ધર્મ આપણે જે હિતકારી, નિશ્ચઈ મન ધરી. મ. ૧૦ જીવતણી અનુકપા હુતી, પૂર્વે બક લહ્યા ધર; સ્વર્ગતણા સુખ ભોગવિઅનુક્રમે, વલી પામ્યા શિવશમેરેમ.૧૧ સાંભલિ કિણિઈક વિપન મઝારિ. સુંદર સરવર સહિં, નિર્મલ નિર ખીર સરિ, સુરનરનાં મન મેહેરે. મ. ૧૨ મછગ્રહ તિણિ સરવર નિવસે, પંખી ત્રાસ ઉપજાવે; રુદ્ર ધ્યાન મહાકુર ભયંકર, વિચરે સ્વેચ્છા દારે. મ. ૧૩ કાકાદિક જલ પીવા આવે, તેહને પાપી મારે, રાતિ દિવસઈમકર્મનિષેધઈ,ભવસ્થિતિ જેહ વધારે. મ. ૧૪ ઈશુપરિ પ્રાણુ સમક્ષ કરતા, બહુ પરિકાલ ગમવેરે; પનરમી ઢાલ થઈ એ પૂરી, હિવે જીન હરખ સુણજે. ૧૫
સર્વ ગાથા, ૩૩૮.
-
-
-
-

Page #117

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
દુહાકેવલ જ્ઞાની તિણિ સમે, ધર્મ અંગસાક્ષાત, આત્મપરઈ સહુ દેખતા, આવ્યા મુનિ સંઘાત. મુનિવર તિહાં સમેસર્યા, તેસરવરને તિર; મૃગ સિંહાદિક પ્રાણીયા, બેઠા આવી તીર. મહાકાય બગતેહપણિ, બહુ બગને પરિવાર, તૃષાક્રાંત આતિહ, સુધા વચન હિતકાર વાચંયમ પ્રતિબોધવા, બેલ્યા ભાષા તાસ. કૃપાવંત મુનિ તેહને, દીયે દેસણ ખાસ. પદ્રી ને પટપણો, દુર્લભ વેત્તાતત્ર;
દુર્લભ ધર્મ તિર્યંચને, અવિવેકીને અત્ર. ૫ ઢાલ મન મધુકર મેહી રહ્યા. એ દેશી. ૧૬ કેવલી ઘઈ ધર્મ દેશણું, પૂર્વ વિધિત ધર્મરે; તેથી તિર્યા લહે, તિહાં વલી કરે અધર્મરે. કે. ૧ ગતિ આપે તે નરકની, તિહાં તજજાય સાલેષ, વધ બંધ તત્ર ઉપાઈ, છેદન ભેદન પખીર. કે. ૨ ટકે વજને ટાંકણે, કાપે કાનને નાકરે; સૂલી ઘઇ પાવક દહે, ભાલે વીંધઈ નાકરે. કે. ૩ રૂદ્રધ્યાન ઈંતિ કરી, પ્રાણું બંધન કરે; સકલ વિશ્વ આત્મપરે, ચિંતવી ધરિ નેહરે. કે. ૪ એહવે મુનિ વચને કરિ, કૃત પરપીડન ત્યાગરે; સિંહ વ્યાવ્ર બકાદિક, થયા કૃપે પરિ રાગરે. કે. ૫

Page #118

શ્રીશત્રુ-તીર્થરાસ.
૩૭ દયાવંત તે દિનથકી, આમ્ પૂરણ કરે કાલરે; ધર્મ સમરતે ચિ-તમેં, બકસુર થયે તતકાલરે. કે. ૬ એક અવતાર લહી કરી, ઉતમ કુલ અવતારરે, ધર્મ કરિ નિજ હિત ભણી, જાસ્ય મુક્તિ મઝારિરે. કે. ૭ દેવપણું તે ધર્મથી, તે પામે પક્ષરાજ રે; હિંસા તેહની દ્રહણી, કાંઈ કરે વિકારે. કે. ૮ હિંસા તજી આદર દયા, ભજી જીન ધરમ પ્રવીણરે; પ્રાણને કાયાથકી, કરી ઉપગાર અખીણરે. કે. ૯ લછી જીવિત વ્યય કરી, બાલ વિદ્યા છે તેમ રે; ઈહાં આગલિ હિતકારણી, પરઉપકૃતિ ધરિ પ્રેમ. કે. ૧૦ પૂરવ જનમના કોપને, ફલ દીઠે તે દેવરે; વૈર–વયરી સુ હિતભણી, ગુરૂભાષિતજી ટેવરે. કે. ૧૧ પ્રાતઃ કાલે જીન નિરખીયા, તેહથી તું થયે દેવરે; નેમીસર ભગવંતની, સદા સમાચરિ સેવરે. કે. ૧૨ યક્ષ વચન સુણિ હરખ, ચિંતાર સમાનરે; ઉજવલ ધર્મ લહી કરી, ગુરૂચરણે ધરી ધ્યાનરે. કે. ૧૩ દેવ એક જીનવર નમું, ગુરૂતે પરિગ્રહ મુકતરે; દયાધર્મ હદયે સહેર, એડવો યક્ષ ઉક્તરે. કે. ૧૪ મહાધર્મ કેવલી કહ્યરે, કીધે અંગીકાર; દીધી ગુરૂ પૂજાભણી, યક્ષઈ વિદ્યાસારરે. કે. ૧૫ આજ્ઞા લેઈ યક્ષની, ચાલણ થયે ઉજમાલ; કરૂણવંત તિહાં થકી, ચાલ્યા કુમર મહીપાલજે. કે. ૧૬ ૧. હૃદય. ૨. ધારણ કરૂં.

Page #119

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. દેશાચાર પરીખીયે, જાણી જે નિજ શક્તિ; કલા સયલતે જાણીયે, ઉત્તમ અધમની વ્યક્તિરે. કે. ૧૭ તીર્થ અનેક થાયે સહી, 'નાના પુરૂષ પ્રસંગ દેખઈર્જ વસુધાર્મ, પંડિત નર સર્વગરે. કે. ૧૮ દેશ દેશની જાણીયે, ભાષા દેશાચોરરે; એ જીન હરષ પૂરી થઈ હાલ સલમી ધારિરે. કે. ૧૯
સર્વ ગાથા, ૩૬૩.
દુહા. જીહાં જાયઈ તિહાંસા પુરસ, માન લહે સર્વત્ર; મહું સોનાની પરે, કારણ પુણ્ય પવિત્ર. ૧ એહવું ચીતવિ રાજસૂ, પૂર્વ દિસઈ પ્રયાણ કીધે પુર આરામનગ, લાંઘે ઘણું સુજાણ. ૨ પાયે કેટલેક દિને, સુંદર પુર અભિરામ; કુમાકર્ણ ઉદ્યાન તસુ, લીધે તિહાં વિશ્રામ. ૩ તિહાં અંબિકા દેહરા, મહીપાલ સુકુમાલ; દેવ ગુરૂ સમરી કરી, સૂતો નિર્ભય બાલ. ૪ મનમાંહિ ચિંતા નહી, આરતિક નહી લગાર; સાહસવંત શિરોમણી, કરૂણાવતા કુમાર. ૫
ઢાલ–જબૂદ્વીપ મઝારિ પુરએ દેશી. ૧૭. “તાત માત હો જાત કઈ કૃપા કરી રાખે મુજને, એથી
એ પનિકૃપ પાપી એહ, ૧. વિવિધ. ૨. સપુરૂષ. ૩ . ૪. આર્તભાવ. ૫. નિર્દય.

Page #120

શ્રી શત્રુ-યતીરાસ.
૩૯ હણચ્ચે સુઝ ભ, ઈહાં મુજ ગેહથીએ. ” ૧ કરે કલાપ વિલાપ, દીન સ્વરે કરી, વારવાર કાંઈ સુંદરીએ; શ્રવણે સુણિ મહીપાલ, જાગ્યા તતક્ષિણ, કરૂણ મન
માહે ધરીએ. ૨ નિર્ણય કરે તે શબ્દ, નિશ્ચલ ચિત્તકરી, ઉઠ કુમાર ઉતાવલેએ; ખબ્બલેઈ નિજ હાથે, ચાલ તિહાંકી, કૃપાવંત મતિ
આગલેએ. ૩ તિહાં આ મહીપાલ, દીઠોનરએક, બેઠો ધ્યાન કરી સહીએ; નારી વિરલ દીઠ, કુંડ અગ્નિતણે થાયે, વિદ્યાધર મહીએ. ૪ હણિવા કન્યા એહ, એણે આણી ઈહાં, વિદ્યા સાધવા ભણીએ; તૈ મુંકાવું એહ, એહવું ચિંતવી, બે ઈમ સાહસ ઘણીએ. ૫ રેરે સ્યું તે એહ, પાપી આરંભે, અધમ અધમકરણ કરીએ; મેહી પરિ તૂ એહ, અબલા રેવતી, નહિ તો મુકીસ
યમપુરે એ. ૬ થયે તામ ઉદ્દબ્રાંત, બાહુવિચે ગ્રહી, કન્યાને તિણ અવસરેએ; તે ખમિ ન શક્ય ત્રાસ, પવન ગતે, નાઠે ધીરજ નવી
ધરઈએ. ૭ નારિમૂકવા કાજે, કમર મહાબલી, ખન્નપાણી કેડે થીએ; મહાવેગસુ તામ, તે વિદ્યાધર દેખે નહી, કિહાં ગયેએ. ૮ પૂઠે દોડયો શિઘ ક્રોધ હીયે ધરી, નયણે દહદિશિ જેવએ, વિદ્યાધર પણિ વેગ, ધવહનીપરઇ એ, નાસિ ગયે ન
થયે છતરે. ૯
* દૂર. ૧. દશદિશા. ૨. પવન.

Page #121

૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
આગલિ જાતે તે, વ્યગ્ર થયા ચિત્ત,
નારી ણિવા મતિ ધરીએ;
૧૧
૧
ભ્રભીમ મહાકૂપ, ઝપાળ્યા માહિ, કન્યાને લેઈ કરીએ. ૧૦ કરૂણાધાર કુમાર, કેડે ખલવ'ત, ઝપા દીધી તતતખણે એ; તે જોવાને કાજે, નાદિર છેડાઈવા, નિજ આતમને અવગણીએ. વિદ્યાધર તત્કાલ, રંગથી વેગલા, દિર ગયા. દીસે નહીએ; કૂવામાંહિ કુમાર, ચાલ્યા આગલિ, રવિસમ જ્યોતિ થઈ રહીએ.૧૨ ચર્વત તરૂની શ્રેણિ, નિરખી લેાયણે અચરજ મનમાંહિ લઘાએ; વનમે ભમઇં કુમાર, ખેચર નિરખતા, ચિંતે પાપી કિહાં ગયાએ. ૧૩ તેતલી સુણ્યા આક્રંદ, તે કન્યાતણેા, હલુએ હલુએ તહાં ગયાએ; તરૂ આછાદિત દેહ, અસિ હાથે ગ્રહી, મૈાન ગ્રહી ઉભા રહ્યાએ. ૧૪ રત્નચંદનનો લેપ અગઈ નારિનઇ, રકતવસ્ત્ર પહિરાવીયાએ; સતરમીએ થઈ હાલ, જીન હરખે કહી, સાંભલજો સહૂ ભાવિયાએ. ૧૫
સર્વ ગાથા, ૩૮૩.
દૂહા. રક્ત માલ કઠે ઠવી, કુ'ડ સમીપે તાસ; દીઠી આંસૂ નાંખતી, ખેઠી અધિક ઉદાસ. ખગ આછાદી વજ્રસું, ગેાપવિ નિ આકાર; લીલાયે તે આગલ, ઉભા રહ્યા કુમાર. ૧. લેયને.
ર

Page #122

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. હાહા સત્વ! એ શું કરે, ભાખિ કોમલ વાણિ; ગુરૂ આદેશે તું કરે, કે નિજ બુદ્ધિ પ્રમાણ. ખેચર તામ કહે ઈશું, પથિયા અજાણ; નિજ ઈચ્છાઈ જા ચઢ્યા, તે મેં કિસી પિછાણું. આપ આપણુ કામને, છે સહુ લેક પ્રવીણ
સ્પે પૂછે ડાહ્યા થઈ, સહુ નિજ મનમેં લણ. હાલ ઓધવ માધવને કહેજે. એ દેશી. ૧૮.
અહો ઉપગારી એહથી, મુકને શું કાંઈ એ પાપી હણ સ્પેહિ, અબલા વાહર ધાઈ. અ. ૧ ભાઓં દીન કુમારિકા, સુણિ કરૂણ આણિક વચન કહે ખેચર ભણી, વારૂ અવસર જાણિ. અ. ૨. અસરણ અબલા બાલિકા, સુણિ કરૂણા આણિ; વચન કહે ખેચર ભણું, વારૂ અવસર જાણિ. અ. અસરણ અબલા બાલિકા “ તું ક્ષત્રી જાતિ, લાજે નહી નિજ ચિત્તમે, નીચ કરતે ન્યાત. અ. ૪ સ્ત્રી હણિ વિદ્યા સાધીઇ, એહવી બ્રાંત મ આણિ; શુભ કર્મ પાપારંભથી, જાયે વિલય સુજાણ. અ. ૫. દ્વેષી કિઈક તુજ ભણી, વિપ્રતાર્થે આપ; તુજ ઉન્નત જય ટાલવા, કીધે એહ ઉપાય. અ. ૬ મુગ્ધ! માનિ માહેર કો, અબલાનિ મૂકિ; દુર્ગતિ નારિ ઘાતિથી, સુખ ફેક મ મૂકી. અ. ૭ કોપ ચઢયે સુણિ એહવું, બેચર તત્કાલ; ૧ સાદા. * છેતર્યો.

Page #123

કર
શ્રીમાન જિનહર્ષમણીત. તસતેલ જલ સીંચી, વાઘે જીમ બાલ. અ. ૮ વિદ્યાનિદે માહરી, નિદૈ ગુરૂ મુજજ; પંથ ચલે જા કિ હિવે, સિર છેદિસિ તુજજ. અ. ૯ એહવું કહી ખગ્ન સંગ્રહ્યું, થશે સનમુખ તામ; સજ્જ થયે નૃપ સું તદા, કરિવા સંગ્રામ. અ. ૧૦ ખજ્ઞાખ યુદ્ધ કરે, વલી મુષ્ટામુષ્ટિ; દંડાદંડ સુભટ લડે, થાય નહિં સંતુષ્ટ. અ. ૧૧ ખ ગ વિદ્યા અનુભાવથી, કુંમરે તિણ વાર; જીત્યે વિદ્યાધર ભણી, થયે જય જયકાર. અ. ૧૨ દેવઈ પણ જીત્યે નહિ, પહેલી મુજ કેણિ છત્યે મુજને આજી તે, ભુજ બલ પુન્ય શ્રેણિ. અ. ૧૩ હું પાપી પ્રાણી હણું, તુજ રાખણ રંગ; ધર્મથકી તુઝ જય થયો, પાપથી મુજ ભંગ. અ. ૧૪ વિરતે તેહથી ઈમ કહી, કહે તામ કુમાર; ખેદ મ કરિ ધરિ ચિત્તમે, ધર્મ બુદ્ધિ વિચાર. અ. ૧૫ નારી વધે ભવ પાપથી, નરકાવનિ જાઈ; વાંછી સતફલ પામવા, કયાંહથી તે થાઈ. અ. ૧૬ હિવે પણિ પર ઉપરિ કદા, મ ધરસિં તું શ્રેષ; જીન આરાધન કરી મુદા, લહીં સુખ વિશેષ. અ. ૧૭ કુમાર વચન અમૃત જિસા, વિદ્યાધર પીધ; કર જોડી આગલિ રહી, શિખ શિષ્ય જીમ લીધ. અ. ૧૮ કુણ કન્યા કહિ કેહની, ઈમ પૂછે કુમાર; ૧. પાછા ફરો.

Page #124

શ્રીશ-જન્યતીરાસ,
૪૩
કલ્યાણ કટક નગર અછઈ, કન્યા કુજ મઝાર. અ. ૧૯ બેચર ભાખે ખાંતિસું, સાંભલિ મહીપાલ; કહે જીન હરખ પૂરી થઈ અઢારમી એ ઢાલ. અ. ૨૦
સર્વ ગાથા, ૪૦૭.
- દૂહા, કપાવલિ સભ, ઘે યાચક કલ્યાણ કલ્યાણ સુંદર પુર ધણી, જેહની સગલે આણ. પતિ ભગતી પવિત્રાતમા, રૂ૫ ગુણે અભિરામ; શીલાભરણે શેભતી, કયાણ સુંદરી નામ. રાયતણું પટરાગિણી વલભ છવ સમાન; બીજી રાણી છે ઘણી, પિણિ એહનેઈ બહુ માન. તાસ સુતા ગુણ સુંદરી, સુર કન્યા અનુમાનિ; મેં અપહરી તે અપરા, હું વસિ અજ્ઞાન. જીવિત દી એડને, મુજને નરક દ્ધાર; બિહેને નિજ શકિત કરી, કીધે તે ઉપગાર. મલ લીયે હૈ અમણે, કિ કરની પરિજાણિક તુજ ઉપરિસ્ણિ સાપુરિસ, પ્રાણ કરૂં ‘કુરવાણિ. ૬
દ્વાલ–સાહુણુની. ૧૯, ભાઈંડા રે એકે માસે મહં, સ્વયંવર થાયૅ એહને; ભા. કરિસ્ય ઉછવ રાય, કરપીડન સમી જેહને. ભા. ૧ ભાખે વચન કુમાર, સુંદર વચન સુહામણે; ભા.
૧. અસરા. ૨. કુરબાન. ૩. પાણિ ગ્રહણુ.

Page #125

૪૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
૩
એડનિ પિતૃગૃહ મેદ્ધિ, તુજને સ્યું કઢુિયે ઘણુંા. ભા. કુમર વચન નભ માગ, ખગ વિદ્યા શક્તિ કરી; ભા. તે મૂકી નિજ ઠામ. આણુ દસુ. હરખે ભણી. ભા. સ્વજન લા આણંદ, માતા પિતા મન હરખીયા; ભા. પુરમે થયેા ઉછર‘ગ, ઉછવ નૃપ પુરમે ફીચા. ભા. ષોડશ વિદ્યા રે દીધ, કુમાર ભણી વિદ્યા ઘરઇં; ભાં. કુમર પમાડે રે ધર્મ, શ્રી જીન ભાષિત ખડુપરે; ભા. પ પૂર્વ દિસિ પ્રાસાદ, તિલકેપમાં ઉંચા ઘણા; ભા. દેખી પૂછઈ કુમાર, કેતુના વેરમ સુહામણા. ભા. પૃચ્છાંતે કહે તેડ, હૈયડે હેત ધરી કરી; ભા. સાંલિ કુમર કૃપાલ, વાત કહું તુજને ખરી. ભા. એ વૈતાઢય નગેશ, રત્નપુરાભિધપુર ભલા; ભા. રાજા ઈહાં મણિચૂડ, સહુ ભૂમીપતિ સિરતિલા. ભા. રત્નપ્રભ રત્નકાંતિ, તેહને એ સુત સેાભતા. ભા. રસિયા ને સુવિલાસ, માતા પિતા મન મેહતા. ભા. ૯ રત્નપ્રભમણી રાજ્ય, દેઈ નૃપ સજમ ગ્રહ્યા. ભા. ૩ સરવચ્છ સમચિત્ત, 'રિખવર વનવાસી થયેા. ભા. ૧૦ રત્નપ્રભ મદ રાજ્ય, મલ ઉધ્ધત મુ જાણિને; ભા. કાઢચા પુરથી તામ, દ્વેષ મેરિ આણુિને. ભા. ૧૧ દ્વેષથકી ઈંડાં આવિ, પાતાલ પુર નૂતન કરી; ભા. સાથે સાધની શ્રેણિ, વસિઉ ખહુ રૂદ્ધિ ભરી. ભા. ૧૨ ઈચ્છુ પુરમાંહિ પ્રાસાદ, અહુ પ્રસાદે વિ’ટી; ભા. ૧. આવાસ. ૨. શિરામણ, ૩. સર્વસ્વ. ૪. રૂષિવર,
2
*
७

Page #126

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ. શાંતીશ્વર તિણ માંહિ, નામે પાતિક ફીટી. ભા. ૧૩ કીધે કુવિધા ઉપાય, ભાઈને મેં જતિવા; ભા. નરકથકી ઉધાર, તે કીધે મુજ દીપિવા. ભા. ૧૪ જઈ પૂજિવા દેવ, જિન ગૃહ વિદ્યાધર કહે; ભા. ઉગ્રા વિધિસું બેવ, ભા કુમર બેચર મહમહે. ભા. ત્યાર પછં ખગ ચારૂ, વિનય સુમારગ ઉદ્દિસિ; ભા. દેખાડે હિરેં તાત, વન પાતાલ મેં રીસી. ભા. નિશ્ચલ બેઠારે ધ્યાન, જીમ પાષાણની પૂતલી, ભા. સર્વજ્ઞ પુજા કહાય, દૃઢ વ્રત દુર્ગતિ નિરદલી. ભા. ૧૭ પુન્ય મુરતિ સાક્ષાત, દેખી સઘલા સંપતી; ભા. કહી ને હરખ સુજાણ, ઢાલ ઓગણીસમી સભતી. ભા. ૧૮
સર્વ ગાથા, ૪૩૧.
દૂહા. . કેઈક કરે મુનિધ્યાન, કેઈક કરે સજાય; કેઈક મન વતી જતી, કેઈક કષ્ટ કાય. સર્વજ્ઞ પુત્ર મહાવતી, દઢવ્રત પાલે જે; સર્વ જીવ રક્ષા કરે, નિર્માથી નિસ્નેહ. એહવા મુનિ દીઠા તિહાં, પુન્ય મૂતિ સાક્ષાત; મહાનદ પદ વણિકા, રોમાંચિત થયે ગાત. વિધિ વંદન કીધી તિહાં, નૃપનંદન મતિમંત મુનિમુખ સનમુખ નિરખતાં, બેઠે હરખ ધરંત. ગુરૂ પણિ જાણું ભવ્ય બે, ઉપગારી રૂષિરાય; ધર્મતણું ઘે દેસણું, સુણું શિતલ હ કાય, પ. ૧. રૂષિ.

Page #127

૪૬
શ્રીમાન જિનહુષપ્રણીત.
ઢાલ વિછીયાની એ દેશી. (૨૦)
૩
૪
સદ્ગુરૂ, આપઈં એમ દેસણા, મીઠી અમૃત સારી ખરે લાલ; ભવદુઃખ સાયર તારિણી, આપઇ એમ ધર્મની સીખ. સ. હાં રે લાલક દ કલ્યાણ વલ્લીતણેા, વિપદાંલાજિની ગજરાજ રે લાલ; કમળાકુલ મદિર જીસ્યા, ધર્મદ્ય શિવપુરના રાજરે. સ હાંરે લાલ બેડા ગુરૂને વાંદિને, પૂછે સ્વચ્છધી મહીપાલરે લાલ; ભગવન કિહાંથી આવીયા, ભાખા મુજ દીન દયાલરે. સ. હાંરે લાલ તિણિ અવસરે ચારિત્રીયા, બેજણ સુકૃત ભંડારરે લાલ ગામાગાર પુર વિહરતા, આવ્યા અણુગાર, શ્રૃંગારરે. સ. હાંરે લાલ તેડુ કહે` સુણિ નરપતિ, શત્રુજય ને ગિરિનારરે લાલ; યાત્રા કરી આવ્યા ઈંડાં, કરતાં જયણાં વિહારરે. સ. હાંરે લાલ કુમર મહીપાલ સાંભળી, નિજ શ્રવણે વચન રસાલૐ; વાર્તા તીરથતણી ઈસ્સી, ઉલસ્યા તનમન તત્કાલરે. સ. હાંરે લાલ ત્યારે ગુરૂ મહીપાલને, ધર્મ તીર્થે સાદર જાણિરે લાલ, તેડુ તણા કીર્તન કરે, નૃપ નંદનસુ હિત આણિરે. સ. ७ હાંરે લાલ જીનમાંહિ, આદિ જીજ્ઞેસરૂ ચક્રવર્તીમે' સુત તાસ; નર ભવ ભવમાંહિ ભલા, અક્ષરમે' પ્રણવ પ્રકાશરે. સ. વ્રતમાં શીલ વ્રત જાણી, દેશમાંહિ સારઠ દેશરે લાલ; તિમ તીર્થમાં શોભતા, શત્રુજય તીરથ વિશેસરે. સ. હાંરે લાલ કુરિત દુરંત પીડાગદા, કિમ થાયે જીહાં સિધ્ધિ ક્ષેત્રરે લાલ જિયે દાહિત દાહને, નિરખત્તા સિતલ નેત્રરે. સ. ૧૦ હાંરે લાલ નાની જાણે એહના, મહાત્મા જ્ઞાન પ્રમાણુને લાલ; પારાવાર ગભીરતા મન્દર ડીજું જાણું જાણુરે. હાંરે લાલ ત્રિભાવનમાંહિ અગ્રેસરી, એ પર્વત સિદ્ધ નિવાસરે લાલ
૧૧

Page #128

શીશકુમજ્યતીર્થરાસ
૭. દીઠાં પાતિક ભવતણ, જાયે તે દહ દિશિ નાસિર. સ. ૧૨ હારે લાલ પૂર્વાચલ ઉપરિ રહો, સોભે રવિરમણ અંધારરે લાલ; નાભિ નંદન જીન રાજને, એ ગિરિવરને શૃંગારરે લાલ સ. ૧૩ હાંરે લાલ ઉભય તીરથ એ વિશ્વમે, સંભૂત અતિશય સંઘાતરે લાલ મૂકાવે પાપ હત્યાથકી; જોતાં થાયે ભવઘારે લાલ. સ. ૧૪ તથા - હારેલાલ ભરત ક્ષેત્રમાંહેભતી, સાવછી(થ્થી)નયરી રાયરેલાલ ત્રિશકુંતન થયે તેહને, ત્રિવિક્રમ નામ કહાયરે લાલ. સ. ૧૫ હરે લાલ તે ઉદ્યાને અન્યદા, રમિવા ગયે વટતરૂ હેઠિરે લાલ; બેઠે કુર પંખી રટે, સિર ઉપરી જા દ્રિઠિરે લાલ. સ. ૧૬ હાંરે લાલ ઉડા ઉડે નહી, કટુ વયણ શ્રવણ ન સુહાયરે લાલ; હાલ થઈએ વીસમી, જીન હરખ કહી ચિતલાયરે લાલ. સ. ૧૭
સર્વ ગાથા, ૪૫૩.
દુહા. રાજા ક્રોધ કરી તિહાં, વા તાકી બાણ, પંખીને લાગે જઈ, થયાં વિસંછલ પ્રાણુ. ભૂપીઠે પડીયે થયે, દુઃખીયે લેટઈ તે; કાંઈક સદય થઈ કરી, ગયે નૃપતિ નિજ ગેહ. આરતિ ધ્યાન ખગ મરી, ભિલ્લ કુલે ઉત્પન્ન બાળપણથી પાતકી, કરઈ આદેડ ન્ન. ત્રિવિકમ કિણ ઈદિને, ધર્મરૂચિ રષિરાજ; કર્મ સુ ચુનિ મુખ થી, કરૂણામય સિરતાજ. ૧. દ્રષ્ટિ. ૨. જિસ્થલ.

Page #129

જ૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પરમ ધર્મ ભાગ્યે દયા, દયા શિયા ઉત્કૃષ્ટ પરમ તત્વ એહિ જ દયા, પાલિ ધ્યા સુભ દૃષ્ટિ. વ્યર્થ દીન નિગ્રંથતા, મુધા જ્ઞાન વિજ્ઞાન; દયા વિના લેખે નહી, ધરિ પિણ જે ધ્યાન. ૬ હાલ–બિંદલી મન મન લાગે, એ દેશી. ૨૧. રાજા ધર્મ સુણી કરી, કર્યા મૃગ તિવાર મારા લાલ થયે દયામય આત્મા, હણ્યા જીવ અપાર મેરા લાલ. ૧ હા હા નૃપ મન ચિંતવે, કિમ છૂટસિં હું પાપ, મે. અજ્ઞાની મેં પૂર, ઉપજાવ્યા સંતાપ. મે. હા. ૨ વૈર કીયા બહું જીવશું, ભક્ષ્ય કર્યા પરમંસ, મે. મદ છાક જ નહિ, ધર્મત મેં અંશ ને. હા. કર્મ કર્યા મેં આકરાં, સહિસું નરકની માર, મે. તીખી વિવિધ પ્રકારની, નરક નીગેદ મઝારી. મે. હા. એહ છવ શા કામને, શું કરી ઈણ રાજ, મો. એહ લેક સંતાપણે, પરભવ નરક સહાજ. મે. હા. દેહ અસાર અસાસ, તેહને છે વ્રત સાર, મે. પદ્ય હેમ કર્દમ થકી, માટીથી હચું તાર. મે. હા. એહવું રાજ ચિંતવી, મુનિપાએ સિર નામિ, મે. વ્રત માગે નૃપ મુનિ કહે, દીક્ષા લીધી તામ હા. ૭ સર્વ સિદ્ધાંત વિદ્યાભણી, થયે સિદ્ધાંતને ધાર મે. સુમતિ ગુપતિ ધારક થયે, પાલે મુનિ આચાર. મે. હા. ૮ ગુરૂ આજ્ઞા લેઈ કરી, એકલ વિહારી તામ; મે. વિચરે નિર્ભય અન્યદા, જીમ તાપત અવિશ્રામ. . હા. ૯

Page #130

૪૯.
சத்த
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. તિણ વનમેં કાઉસગગ કરી, ઉભે સંયમ ધાર; મે; પત્રી શબર દેખી કરી, પુરવ વૈરે સંભાર. મે, હા. ૧૦ મા યષ્ટિ મુષ્ટાદિકે, રસ ધરી તિણ ભીલ, મે, વાચંયમને યમપરે, હણતાં ન કરી ઢીલ. મે. હા. ૧૧ શત સ્વાંત મુનિ પિણ થયે, પીડિત વદન અઘોર. મિ. કોધ મહાતલ ઉપને, વનચર ઉપરી જેર. મો. હા. ૧૨ તેજલેશ્યા તે ભણું, મૂકી કરવા ઘાત; એ. દીધા તરૂવરની પરે, તતખણ મૂઉ કિરાત. મે. હા. ૧૩ મરી ભીમ કાંતારમે, થયે કેસરી તેહ; મો. તે મુનિવર પણિ વિહરતા, તિણ વ આલેહ. મો. હા. ૧૪
પ્રાગ વૈરથી મુનિ ભણી, ધા હણિવા સિંહ. મો. કાયા સાધન ધર્મને, રાખણ ટલ્ય અબીહ, ને. હા. ૧૫ નાસી જાઈ જહાં જીહાં, મૃગપતિ મુનિને કેડિ. મે. શિષાતુર મુકે નહી, કર્મ આ તેડિ. મે. હા.' સાધૂ ભણું ખેદ ઘણું, રીસ ભર્યો મૃગરાજ; મો. તેજલેશ્યા હરિ ભણી, વલી મુકી મુનિરાજ. મો. હા. ૧૭ તેણિ લેશ્યાયે તે બલ્ય, દ્વીપી થયે અન્યત્ર. મે. મહી કુર વન કુરેમે, મુનિ પિણ આ તત્ર. મ. હા. ૧૮ મુનિ રદ્ય પ્રતિમા ધરી, મનિ ધિર કરી તિણવાર. મે. ચિત્રક દેખી મુનિ ભણી, ધા ધ અપાર. મે. હા. ૧૯ ફલ જાણે છે કે , તે પણિ વસિસ થયો સાધ. મે. ઢાલ થઈ એકવીસમી, સુણો કર્મની વ્યાધિ. મ. હો. ૨૦
૧, ભીલ. *પૂર્વના. ૧. સિંહ. ૨. હસ્તિ. ૩. વશીભૂત.
--

Page #131

૫૦
૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણા. સર્વ ગાથા ૪૭૯૦
દુહા અક્ષય જ્ઞાનની સંપદા, મુનિને કોપ વસે; તતખિણ જાયે વીસરી, આ વર ખમાયે કેણ, તપ શસ્તે દ્વીપી હશે, કેધ વસે મુનિરાય; કિઈક રૌદ્ર કાંતારમેં, ગવય ઉપનો જાય. કર્મ વચ્ચે મુનિ વિહરતો, આ અટવીમાંહિ; ઉપદ્રવ કરિવા ભણી, તતખિણ આ ધાઈ. જીવિત સંસય જાણીયે, મનમેં તિણિ અણગાર; પૂરવલી પરિ તિણિ કી, ગવયત સંહાર. ગવય જીવ મરી કરી, ઉજાણી પુરી પ્રાપ; સિદ્ધ વટ કોટરને વિષઈ, આસીવિષ થયે સાપ. ૫
ઢાલ, માનાં દરજણની. ૨૨. અનુકમિ ત્રિવિકમ મુનિ, વટ અવટ તટ આઇ; કાવ્યોત્સર્ગ ઉભે રહ્યા, નયણે દીઠે તિણ હાય રે. કોઈ દૂરિ છડે, પ્રીતિરે એહસું મત માંડે; જેવાં જેવાં કે, પાપી વિર વધારે. આ. ૨. ઉભો દેખી સાધુનેરે, કોધ પ્રબળ ચઢયે તાસરે; દુષ્ટાસય ડસિવા ભણું, આ મુનિવરને પાસ. કે. તિમહીજ રેસવસે કરી, બાલ્ય ઉરગ મુનિ, સ ચમમંદિરમકલાવીયે, કોઈ માઠાં વસવાવીસરે. કે. ૪ અકામનિકામનિર્જર ગ્રંથરે, કિમપિ અપાવ્યા કર્મ રિરવિપ્રસુત તે થયે, અહિ જીવનહી જીહાં શમશે. કે. ૫ ૧-ગાયના આકારનું એક જંગલી પ્રાણું રેજ. ૨-નર્ક. ૩-સુખ.

Page #132

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૫૧ અન્ય દિવસ મુનિ ચાલતારે, આ તેણે ગામિ, પુત્ર પર્ણિ જહાં ઉપ, દારિદ્રી વિપ્રને ધામરે. કે. ૬ ગામ બાહિર કાઉસગ્ગ રદ્યારે, રિષિને દીકે વિપ્રરે,
આદિ વયર બ્રાહ્મણ જાતી, આવ્યે હણવાને ક્ષિપ્રરે. કે. ૭ બ્રાહ્મણ મારે નિકપીરે, યષ્ટિમુષ્ટાદિ અનેક; કે પાસવસે મુની, બાલ્યો ટા સુવિવેકરે. કો. ૮ અકામ નિર્જરાયે ઘણુરે, કર્મ અપાવ્યા ભેર; મહા બાહુ વણારસી, રાજા થયે તે મરીરે. કો. ૯ પરઐશ્વર્ય લીલા લહરે, સુખ વિલ નિસ દીસરે, કાલ ઘણે ઈમ બોલી, મહા બાહુ અવનિ ઈશરે. કે. ૧૦ સૈધ ગોખમે અન્યદારે, બેઠે મહા બહુ રાય, નિગ્રંથ એક નિહાલી, ઈર્યા સેધતાં જાઈ. કે. ૧૧ મલિન વસ્ત્ર જુનાં ધર્યા રે, મલે જાસ શરીર; તપ કરી કાયા રોષવી, ધર્મથી ચકે નહી ધીરે. કો. ૧૨ અહો કે એ મહાતમારે, પાય નમે સહુ કોઈ શ્રેષ આવે કારણ વિના, મુઝને ઈણ જેરે. કો. ૧૩ પહિલી પણિ એ મુનિવરૂપે, એ સરિખું કેઈ અન્ય; કયાતિંક મેં દીઠે હતે, ઈમ ચિતે રાજા મ રે. કે. ૧૪ જાતિ મરણ પામીયેરે, સંભાર્યો ભવ સાત; કપાલ ઝાલે કરી, મુનિ કીધી માહરી ઘાતરે. ક્ર. ૧૫ જે વલી ઈહાં મુનિ આવસેરે, તે હણસે મુજ તેહ, એ લીલા સુખ સાહેબી, મૂકાવે વસવાવીસરે. ક. ૧૬ ૧-ભાવાર્થ–બ્રાહ્મણ અને જતિને આદિથી જ વૈર હોય છે, ૨-મન.

Page #133

પર
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
શ્લોક અર્ધ રાજા કીયાઅે, જાણી વસુધા માત; વિહુગ શખર સિહુ ચીતો, સદ અહિ દ્વિજ પૂરવ વાતરે. ક્ર. ૧૭ સમ્યગ પ્રકારે પૂરત્યે રૂં, એહ સમસ્યા જેઠુ; લાખ દીનાર દ્યુ’ખાવીસમી, જીન હરખ ઢાલ થઇ એહરે. કા. ૧૮ સર્વ ગાથા, ૫૦૨.
દુહા.
ક્ષિતિપતિની વાણી સુણી, સહૂ ભણ્યા પુર લેાક; ધન લેવા ઇચ્છા ધરે, પણિ ગુણુવિષ્ણુએ ફક. ૧ સર્વ દિસા વિચરી કરી, આવ્યા સુનિ તપ શકત; શ્રવણુ સામસ્યા સાંભલી, કહી પામર જન વત. ૨ જણે એહુ કાપે હુણ્યા, સીગતિ થાસ્યે નાસ; ઉત્તર પ સમસ્યાતણા, મુનિવર કીયા પ્રકાશ. ૩ એ સાચી મુનિવર કહી, પામર ભણીયેા ૧૬ત્તિ; નૃપ આગલિ આવી કરી, બે પદ કહ્યા તુરત્ત. ૪ ઉત્તપત્તિ સુણી કરી, તેહને પૂછે રાય; પૂર્ણ સમસ્યા જે કરી, મતિવર તેહુ વતાય. ૫ ઢાલ. તુ`ગિયા ગિર શિખર સાહી એહની દેશી ૨૩. રાય આકૃતિ ઘણી કીધી, સાચ બેલે અચાણ; નહીતે જીવથકી ચકીસ, માન વચન પ્રમાણુરે. રા. ગાયને મારવા માંડયા, કારડ તેણવાર; માર આગિલ ભૂત નાસે, માર નહીં વિષ્ણુસારરે. રા. ર
૧-ઉક્તિ. ૨-દેખાડ.

Page #134

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ.
તેહ પામર સાચ ખેલ્યું; આવીયે મુનિ એકરે, એ સમસ્યા તિણે પૂરો, ભણ્યા શાસ્ત્ર અનેકરે. રા. રાય મન માંહે વિચાર; સહી તેહીજ સાધરે; જઈ પાએ નમું હિવે હુ, કરૂં પ્રસન્ન આરાધિરે. રા. આવીયા વનમાંહિ રાજા, સાધુ મિઉપાય રે, રાય જાતિ સ્મરણ જ્ઞાને, લખ્યા મુનિરાય રે. રા. હાથ જોડી ભૂપ ભાખે, ક્ષમા મુઝ અપરાધરે; તુમ્મે સમતાતણા સાગર, ધન્ય નરભવ લાધરે. રા. તુમ ભણી મેં દીધ પીડા, મુઝ પડા ધિકકારરે; તુઝ દરસણથકી પામ્યા, અતુલ રાજ્ય ભડારરે, રા. તારે તપ ય પ્રભુ, કીયા ક્રોધ ચડાલરે; તેહ પાપી મુજ નિમિત્તે, ભણે એમ ભૂપાલ રે. રા. તિણે વચને હુંશે મુનિવર, જાગીએ મહાભાગ, તેહવા વ્યાપાર વનથી, વાલીએ મન નાગરે. રા. કહિ મુનિ ધિગ રાય મુઝને, સાધુ થઇને જેરે; જનમ જનમતણે વિષે, હુછ્યા તુજ ગુણુ ગેહરે. રા. ૧૦ અજ્ઞાનથી અપરાધ માહરા, રાય દુસહ જાણિ; એધતરૂવર સ્વરૂપસ્ય અથવા, ઉખેડ્યે નિજપાણિ, રા. ૧૧ જેતલે સ'લાપ એહવા, કરે માંહામાંહે; તેતલે દુંદુભિનાદ સુણી, નભપથે ઉછાહેરે. રા. ૧૨ એહ કિસ્સુ મનમાંહિ ચિતઈ, વ્યેામ જોવે જામરે; ઉપના સુર કહે મુનિને, વિમલ કેવલ કામરે. રા. ૧૩ દેખિ મુનિ ભણી મનનાં, ટાલવા સદેહરે; તુરત બેજણુ તિહાં પહેતા, નમ્યા નિર્મલ દેહરે. રા. ૧૪
૫૩

Page #135

૫૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત. તાસ મનને ભાવ ભણી, કેવલી ભગવાનરે; દયામય જીનધર્મ ભાખે, વાણું અમીય સમાનરે. રા. ૧૫ સ્વાત્મ ભિને થાપી મુનિ ચારિત્ર ચિત્ત અનૂપરે; હિંસાકલ દુઃખવઈ મુનિ, કે કૂચી રૂપરે. રા. ૧૬ ફ્રખવઈ મુનિ ભણિ જેનર, અજ્ઞાની અવિવેકરે; તેહથી બીજો નહી કેઈ, પાપ પંકિલ કરે. રા. ૧૭ સાધુ પણિ તપ તિવ્ર કરતા, કર કોધિ વિધરે; તેહ ચાત્રિ વૃક્ષ બાલી, ભમ કાયા ધરે. ૨. ૧૮ ફોધ કરીને બંધ બે, તપ કીયે અપરમાણુરે; હિવે છુટું પાપથી કેમ? કહે મુનિ જગ ભાણરે? રા. ૧૯ ગચ્છ ! શત્રુંજય મુનિ સહુ, કરે પાપ વિણાસરે; ઢાલ તેવીસમી થઈ જીન, હરખ લીલ વિલાસરે. રા. ૨૦
- સર્વ ગાથા, પર૭.
દુહા. તપ કરી અરિહંત ધ્યાન ધરી, મનથી કોધ નિવારી કેવલ જ્ઞાન લહી કરી, પહુચસિ મુગતિ મઝારિ. ૧ નિવડ કર્મ એ તાહરા, શત્રુંજય વિણ સાધ; શીલાદિકે ન નિર્જરે, જે સહુઈ દુઃખ અબાધ. ૨ તુએ ગુરૂ આગતિ કરી, રાજન જન સંઘાત; શ્રી શત્રુંજય શૈલની, યાત્રા કરિસુ વિખ્યાત. ૩ યાત્રાને બ્રહ્મચર્ય ધીર, સર્વ વિરત ચારિત્ર, ઇણ મુનિ સાથે તિહાં જઈ, કરે નિજ આત્મ પવિત્ર. ૪ કંચન જીમ ટંકણુ કરી, જીમ લવણું જલ સંગ; તિમ શત્રુજ્ય સ્મરણથી, પાપ ગલે નિજ અંગ. ૫

Page #136

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ.
ભગ
૧
ઉષ્ણ રૂચે અધાર જીમ, પુણ્યે જેમ દારિદ્ર; તિમ શત્રુજય ધ્યાનથી, નાસે પાતિકક્ષુદ્ર હૃ ચથા શૈલ પુલિશે. કરી, સિંહે યથા કુર’ગ; તિમ શત્રુજયધ્યાનથી, પૂર્વ કર્મના સર્વ વસ્તુને અગ્નિ જીમ, સર્વજીવને કાલ; તિમ શત્રુજયના સ્મરણુ, ગ્રસે દરિત તત્કાલ. ર હાલ. ધન ધન મુનિ સાધુ અનાથી, એ દેશી ૨૪. જ્ઞાનીનાં તે વચન સુણીરે, દિય કમલમાં ધારે; કેવલીને બહુ ભકતે પ્રણમી, નરપતિ ગેહ પધારેરે, જ્ઞા, ભૂપતિ સંઘ ઘણા લેઈ ચાલ્યા, મુનિવરસું પરવરીયારે; શત્રુજય જઈ યાત્રા કીધી, હિયડાં હરખે ભરીયારે, જ્ઞા. ર્જીત વિશ્વ કીચે સવિરાજા, વ્રત લીધે મુનિ પાસે રે; તીવ્ર તપે` સહુ કર્મ ખપાવ્યા, પહુતા મુક્તિ ઉલાસેરે. સા. મહીપાલિ સાંભિલે ગુરૂ ભાપ્તિ, શૈલ શત્રુજય નામેરે; સર્વ હત્યાદિક પાપ ગુમાવે, અવિચલ પદવી પામેરે. જ્ઞા. આદ્યજીનેાદિત ધર્મસુણીને, ધન્ય ધન્ય નિજ જાણેરે; ખેચર કુમર ઉડયા મુનિ વાંદી, હરખ હીયામાંહિ આણેરે; સા. સાસ્વત અરિહ'તમિ'બ જુહારે, પદ સેવે મુનિરાયરે; તિલાઈક દિન સુખમાંહિ રહિયા, ખેચર સેવિત પાયરે. જ્ઞા. મહીપાલ ખેચરને પુછી; કલ્યાણુ કટક સ’ચરીયારે; મારગના કાતક જોવતા, ખડગ હાથ નિજ ધરીયારે. જ્ઞા. વિદ્યા ઈમ આકાશગામિનીઈ, નભચાલે' મહીપાલારે;
૧-સૂર્ય કિરણા.
પ
७
2
૩
૪
૫
g

Page #137

પર
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
८
સ્વયંવર દેખણ ઇચ્છાઇ, આવ્યા પુર તત્કાલારે. જ્ઞા. નાના દેશતણા નૃપ આવ્યા, નાના ભાષા જાણેરે; નાના વેષ ધર્યા રાજવીઇ, જેવે કાતુક ટાંણેરે. દા. નગર સહુ સિગાર્યાં સહુપરું, કીધા સુરપુર સિરખોરે, સાભાર્જનિ અધિક વિરાજે, દેખીદેખી હરખ્યારે. જ્ઞા. ૧૦ મહીપાલપુરમાંઙે ભમતાં, દૃગે સહેદર દીઠ રે, દેવપાલને સૈન્ય સઘાત, સિણ લાવ્યેા મીઠાર. ના. ૧૧ તુરત વિષ પરાવર્ત્ત કરિને, જઈ એક નર પાસે રે; હું વેદેશિક છું રે ભાઈ જાણુતા એમ ભાસે. જ્ઞા. ૧૨ નયરિકસા રાજન કિસે છે, કિસા મહેાવ દીસે રે; સમ્યગ પ્રકારે દાખવી મુજને, સુણવા હીયડો હીંસેરે. સા. ૧૩ મહાસત્વ સાંભલીને ભાખે, તુજને કહું સુવિશેષે રે, કલ્યાણ કટકએ નામ નગરના, રિદ્ધિ સમૃદ્ધિ લેખે ના. ૧૪ કલ્યાણ સુંદર રાજા રાજે, ગુણ સુંદરી તસ પુત્રીરે; તાસ સ્વયંવર ઉચ્છવ થાસે, અરજ પરમ પિવત્રરે. જ્ઞા. ૧૫ આલિ એહ અગિન કુંડ જવાલા, માલ સમાકુલ દીપેરે. વહ્નિ વૃક્ષ તે માંહે વેષ્ટિત, મહૂ વૃક્ષે કુણુ છાપેરે. જ્ઞા. ૧૬ શાશિખા ફૂલ એહુતણાજે, સાહસીક નર ગ્રહસ્થે રે; પતિવરા ગુણ સુંદર કુમરી, તેહ પુરૂષને વસે'. સા. ૧૭ એહવુ તાસ વચન સાંભલિનઈ, હિયડામાંહિ ધરીયારે; સભાતણે ઇંક ક્રિસિ· બિડા, રિદય કુમારને રીચારે. જ્ઞા. ૧૮ લગનતણે દિવસે તે કુમરી, સાલ શૃંગાર અણુાચારે; સુંદર ભૂષિત અંગ વિભૂષિત, સાહે રૂપ સવાયારે. જ્ઞા. ૧૯ દેવ કન્યા સારીખી કન્યા, શાભા અદ્ભુત સાહે રે;
→

Page #138

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ,
૫૭
ઢાલ ચાવીસ કરી જીન હરખે, સુણતાં જન મન માહેરે. જ્ઞા. ૨૦ સર્વ ગાથા, ૫૫૫.
૧
દુહા.
રૂપ;
કુમરી ઇસી પાલખી, સખીતણે પરિવાર; આવી સ્વયંવર મંડપે, ઘુરે નીસાણ અપાર. તિષુ અવસરિ સહૂ રાજવી, ચિકત થયા તત્કાલ; વાદળમાંહિ વીજલી, જાણી ચમકી વર્ષાકાલ. વિદ્યાધર નૃપ કુમર બહુ, આવ્યા મહા બલવ ંત; ધરતા દુર્દૂર ગર્વ મન, સાલા રૂપ અનંત. ખેચર ભૂચર રાજવી, જોવે કુમરો જે વરશે એ સુંદર, તે વખતા વર ભૂપ. અગ્નિકુંડ પાસે જઈ, પાવક તરૂ ફલ સાખ; લાવે તે કુમરી વરે, રાય કહે... એમ ભાખ. એહુના સું છે. દેહિલેા, એહ વાતની વાત; ઉઠયા કુમર ઉતાવલા, નિજ મૂછે વલ ધાતિ. અગ્નિકુંડ પાસે જઈ, ન સકે ભૂપતિ કેાઇ; તા તે પાવક વૃક્ષનું, ફલ ગ્રહિવા કિમ હાઈ, હાલ. પાસે અદુલ દસમી દિને જગદાધારાજી. એ દેશી. ૨૫.
3
66
ખેચર પણ લેઈ નિવ સકયા, કીધા ઘણા ઉપાયેાજી; જીમ મિથ્યાત્વી બહુ કલેશેં, પણ શિવ લહી ન જાયેાજી. ૧ ખેદ ખિન્ન થયા બહુ રાજવી ન હિહાંતે લાોજી;
૧-એશી.

Page #139

૫૮
શ્રીમાંન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
•
ભરમ ગમાયા આપણેા, ન સર્યાં કોઈ કાળેજી. ખે. મુખ નીચેા ઘાતી રહ્યા, ચિ'તાકુલ ભુપાલેાજી; ઉડયેા ભુજ આકાલતા સિ’હુપરે મહીપાલજી. ૩ ઉચી માંહ કરી કહે, સાંભયે ભુપાલજી, મતવાલા રણ વાવલા, વિદ્યા સપતિ સાથેાજી. ખે. નક્ષ તુમ્હે સહુ વાતમે, અદ્ગિલ ભજણ કાલાજી. ફુલ લઇ ન શકયા તુમે, હસ્ત પ્રાપ્ય સુકુમાલેજી. ખે. જાણીને ખલ આપણા, કેમ આવ્યા ઇહાં રાયેાજી;
ન
અવિમાસ્ય કારિજ કરે, લાજ ભણી તે ધાયેાજી. ખે. સતિ હુવઇ તુમને અજી; પ્રકટ કરો ઇણુ ડામેાજી; ઇહાંજો શકિત ન ફારસ્યો, તા કિમ રહિએ મામેાજી, ખે. આવ્યા આડંબર કરી, ધરતા નિ અહંકારા; કન્યા જો નવિ પરણસ્યા, હિંસા અજસ અપારજી. એ. નહિં તે હું તુમ દેખત, પાધરસી નર એહાજી; ગુણ સુંદરિ લ લુંબિકા, ગ્રહિસ્સુ હું ગુણ ગેહેાજી. ૯ એહુવુ. વચન સુણી કરી, લક્ષણા સાતેહાજી; લાક ઉંચા જોઇ રહ્યા, કિમ લેસ્થે નર એહુજી. ખે. ૧૦ સમરી વિદ્યા ખેચરી કુમર લીલા યજાયેાજી; ફલશ્રેણિ હાથે ગ્રહી, દીધી તાલ સુહાયેાજી. ખે. ૧૧ જયજય શબ્દ કહેવલી, નારી કેરાં વૃંદાજી; રાજવીયેાના તિણુ ખિણે, વદનાંમુજ થયાં મદજી. એ. ૧૨ તાલી માંહોમાંહે દે, સુદરી જન કહે [ક] હાંસીજી;
૧-શકિત.
પ
७

Page #140

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ.
પ
નરવર્માદિક ભૂપતિ, ક્રિય કષાપ સરવર વરણુ પુષ્પમાલિકા, ભરમ ઘાતી કઠે તેહુને, ધરતી હર્ષ સૂર્ય છપાયે નવિ રહે નયણ
પ્રભાસીજી. ખે. ૧૩ કરે ગુજારીજી; અપારેાજી. ખે. ૧૪ જણાયે તેહુજી;
હાલ
થઈ પચવીસમી, વાગ્યે જીનહરખ સ્નેહજી. ૧૫. સર્વ ગાથા, ૫૭.
દુહા. કલ્યાણસુદર નૃપ દેખિને, આવ્યો તેને પાસ; વક્ર અંગ કુંવર સુણેા, ઉપન્યા વિસ્મય તાસ. એહવા એહુના પટ્ટુપણા, ચરિત અનેાપમ યયત્ન]; તેજ જગત ઉઘાત કર, ભસ્મ ઇંન્ન જીમ રત્ન. ગુણે કરીને જાણીએ, વિશ્વ વદ્ય છે વશ; અબ્રાંતર સુરિજ પેરે, છાનેા ન રહે અશ. પ્રતિજ્ઞા પૂરી થઇ, એહુને ભાગ્ય કુલ કન્યા આચાર એ, કુલ શીલાદ્રિક શાલતા, કન્યા દેતા એહુને, મુજને થાસે હાલ. કાલાપર ખત ધ લારેલા એહની, દેશી, ૨૬.
વધુ એ વરે
એ
સઘલા
લાજ. પ્
તો હું પૂછું એહુને લેા, કુલ શીલાદિક જાતિરે; સ્નેહી જિમ મન ખેદ મિટે સહુરે લેા, વાધેા જગમાંખ્યાતિરે. સ. તા. રાજા એહુવુ ચિહવુ' ચિતવીરે લેા, આવી તેહને પાસેરે; સ.
૧.
પ્રમાણ;
સુજણુ.
નરરાજ;
૧
૩
૪

Page #141

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સ્નિગ્ધ ગભીર વાણી કરી લે, ભાખેવચન વિલાસરે. સ. તે. ૨ શતિ ગુણે વિનયે કરી લે, હું જાણુ મહા ભાગરે, સ. જાત્યાદિક કુલતાહરે લે, જેહને જગ ભાગરે, સં તે. બાહ્ય સુ રંગ રાતે હુવેરે લે, એ સઘળે હિ લેરે; સ. અંતરગુણ જાણે નહિરે લે, અજ્ઞાની મતિ કરે. સ. તે. છે વિદ્યાધર દેવતારે લે, અથવા નરલખ કે ઈરે; સ. નાગકુમાર અથવા હુવેરેલે, રૂપ પ્રગટ કરિ ઈ. સ. તે. વચન સુણ રાજાણેરે લે, રાય કુમર મહીપાલરે; સ. કુત્સિત વેષકંચુક પરેરે લે, દુરિકી તત્કાલ. સ. તે. ૨ અબ્રરહિત રવિની પરેરેલે, નિર્ધમ પાવક જેમ; સ. ત્યકત પક મણિની પરેરે લે, ગતલંછન શશિ તેમ. સ.ત. ૭ મિાક્તિક સુક્તિથી નીસરેરેલે, હાટક મેલ રહિતર. સ. તિમ મહિપાલ દરે જ્યારેલે, વિક્રિય રૂપ તુરત સ. તે. ૮ જયરવ સગલે થયેલે. દીપેતેજ અપાર સ. સુમન શ્રેણિ આકાશથી લે સીસપડિ તિણવાર. સ. તે. દેવપાલ મહીપાલનેરે લે, એહવી અવસ્થા દેખીરે; સ. સસંભ્રમ ઉઠી કરી રેલે, મિલીયે પ્રેમ વિશેષરે. સ. તે. કેતુક ઉફુલ્લ લેને, તેહને સહુ પરિવાર, સ. ધરણું પીઠે સહુ લોટતારેલે, આપ કરે જુહાર. સ. તા. ૧૧ વાછત્ર વાગ્યા હર્ષનારે લે, નાચે લેક ખુસાલરે; સ. ધવલ મંગલ ગાયે ગેરડીરે. પુર માંહે થયે
ખ્યાલશે. સ. તા. ૧૨ ૧-વાદળ ૨-ધુમાડા વિનાનો અગ્નિ ૩-લાખેણે નરસુલક્ષણ યુક્ત પુરૂષ.

Page #142

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ. પૂર્વે વચન દુહવ્યારે લો, હુતા જે મહીપાલરે; સ. ભેલા થઈ નરવર મને રેરેલાં, ભેલા થઈ ભૂપાલરે. સ. તા. ૧૩ ફલ શ્રેણિ લાધી ઈણેરે, ૧ચિત્ર નહિ ઈહાં કોઈ; સ. ઈંદ્રજાલિક વિદ્યા ભરેલે, કિમપિ અસાધ્ય ન હઈરે.
સ. તે. ૧૪ ઘરથી બાપે કાઢીયેરેલો, દેખી લક્ષણ હીણરે, સ. ચમત્કાર પામ્ય કિહારેલે, સ્ય બલ કિર્યો
પ્રવીણરે. સ. તે. ૧૫ નીચ ગામિની કામિનીસેલે, સહજે થાઈ તેહરે; સ. મૂરખપણે એહને વરેલો, તે વર થયે
એહરે. સ. તા. ૧૬ ઉંદિર લાધી ચાસણીરે; તે શું થયે સરા રે; એજનહરખ છવીસમીરેલે, સહુ નૃપ થયા
વસિતાપરે. સ. તા. ૧૭ સર્વ ગાથા, પ૯૯.
દુહા એ અસમંજસ એહવે, સહિ ન સકુ ઈણ દેહ; દ્રારિદ્રી ગૃહ રત્ન જેમ, હરત્યે એહથી એહ. નર વર્મા સાંભલી ઈસ્યું, સહુ નરપતિના બેલ; કાંઈક આલેચી કહે, વાણું ગંભીર અમલ. યિત કાલ પબૈ તુમે, કલ્યાણ સુંદર રાય; માહરે મિત અભિષ્ટ છે, ઈહાં કરિ ન ઉપાય. આશ્ચર્ય.

Page #143

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. કેપ યિામાં ઢાંકીયે, સહુ સરલા થયા ભૂપ; કરે વિવાહહિત પ્રીતસું, કન્યા એહ સ્વરૂપ. પાણિગ્રહ કુમારી તણો, કલ્યાણ સુંદર કીધ; કરમેચન અવસર નૃપતિ, ગજ અધાદિક દીધ. કરે વિચાર સહુ મિલી. સેરઠીને એ રાય;
અ૮૫ સૈન્ય મારગ ગ્રહી, રહિશ્યાં એહ ઉપાય. ૬ હાલ. રે રે સ્વામી સમાસ એ દેશી ૨૭. ચિંતવિ કરે નહિ, ઈહાં કોઈ વિચારે, સૂરિજ બિંબ ઉગેથકે, રહે કેમ અંધારે. ચિ. ૧ ઇસ આલોચી રાજવી, ગઢ મછર રાખી રે; બાહિર સ્હાલી ગિરા, સૂરજમણિ સાખી. બેઠે મહીપાલ આગલિ, દેવપાલ કુમાર; પ્રેમે પરસ્પર વારતા, કહિ નિ સુણિ વિચારે. ચિ. દેહ માત્ર આવી રહ્યા, તુજ વિરહ વિગેરે; માતા પિતા દુખીયા ઘણું પીડયા જેમ રેગેરે. ચિ. સ્વયંવરા ઉછવ તણી, હુંતી હુસ ન કોઇ; Vણ મિસિ તુજને જોડવાનું આવ્યું હું ભાઈરે. ચિ. ચરિત જેહને અનુભવ્યા, મુજને તે કહીઈરે; કિહાં કિહાં ગયે કિહા હૈ કિમ આવ્યે ઈહિરે. ચિ.
જ્યેષ્ટતણી વાણી સુણે, પ્રીતિ પીયુષે પૂરી, કહે મહીપાલ નેહસું, નિજ વાત સન્રી ચિ. આશ્ચર્યકારી બ્રાતના સુણિ ચરિત રસાલે રે, પ્રીતિ અધિક મન ઉલસી, હરખે દેવપાલે. ચિ.

Page #144

શ્રી શત્રુંજયતીરાસ. તત્ર સ્વયંવર ઉછ, રત્ન પ્રભુ આવે; મહીપાલ ગયે તેહને, આવાસિઉ માહ્યરે. ચિ. આદર દેઈ પૂ, રત્ન કાંતિનો તેહને; પિતે વાત કહી સહૂ, નેહ ભાઈશું જેહને. ચિ.
નેહાનુવિદ્ધ જાણ કરી, ભાઈ પ્રિતિ વધારણ; મહિપાલ રત્ન પ્રભુ ભણી, કહે ક્રોધ નિવારણ. ચિ. લહી એ પૂર્વ પૂજે કરી દર્શન નિજ ભાઈ; ભાઈ બીજી બાહડી, દુઃખ માંહિ સખાઈ. ચિ. ધન સંપત્તિ નારી ઘણી, જિહાં તિહાં પામીજે;
માતા કુખી વિના સહી, ભાઈ કિહાંન લહજે. ચિ. લક્ષમી લવ કાજે કરે, જે શ્રેષ સહદર;
સ્વાન સરીખા તે કહ્યા, ભાય વજિત તે નર ચિ. રાજ્યતણે કાજે હણે ભાગ્ય હીણ ભાઈને, તે પોતાના પગભણી, છેદે સહી તેહને. ચિ. વંચે જે નર બ્રાતૃને, ગ્રાસ લવને કાજે; બલભુગ પિણિ તેહને હસે, અમ અરે ખાજે. ચિ. કુમરતણું અમૃતગિરા, શ્રવણે તિણ ઘૂંટી; રત્ન પ્રભ નયણાથકી, અશ્રુધારા છુટી. ચિ. નિવાસ મહેલે મુખથકી, છાતી દુઃખ ભરાણું; મહીપાલ પાસે જઇ. કહે ગદ ગદ વાણી. ચિ. લઘુ ઉદ્ધત એહ હતે, મેં તે રીસ ચાડ; કોધ કરી ક્યાંહી ગયે, રાજ્ય ઘર પુછાડ. ચિ. ૧૯ દુઃખ સહેદરને ઘણે, કરતે તે જાણ ખેદ ૧- સદર બધુ.
- ' કે ' ' '

Page #145

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. મકરિ નૃ૫ સૂત કહે, તેહને હિત આણિ. ચિ. ૨૦ સંગમ કરશું તમતણે, કર્મ જીમ દેહ દેહી; ઢાલ થઈ સતાવીસમી, જીન હર્ષ નેહી; ચિ. ૨૧
સર્વ ગાથા, દ૨૬,
દુહા કુમારે જેહ વચન કહ્યાં, કીધા અંગીકાર; ઉછુક બાંધવ દેખવા, રત્ન પ્રભ તિણિવાર. કેટલા એક દિન તિહાં રહ્યા, કર રંગ વિદ; કુમાર સું સુખ ભેગવે, ધરતો ચિત વિનેદ, પૂર્વ કર્મ પરિપાકથી, અંગે પીડા તાપ; ફેકટ સંકુલ તિહાં થયે, વધીયે વેદના વ્યાપ. કાયા તાપ બુઝાવવા દાવ કરે અનેક બમણું વધે વેદના, સુખ ન લહે ક્ષણ એક, ઔષધ અમૃત સારીખા, કરે નિવારણું રેગ; તિમ તિમ કપ ઘણા વધે, દુર્જન સામ સગ.
ઢાલ, ડિમા છત્રીસી, એ દેશી. ૨૮. પૂછી નૃપને વ્યાધઈ પિડિત, મહીપાલ કુમારેજી; તાત તણું પરિ દુઃખ ધરતે, સીખદીયે તિણવારજી. ૫. ૧ તિહાંથી નિજ સેના સું ચાલે, વિદ્યાધર પરિવારજી; બાપ ચરણ ભેટેણ ઉતકંઠા, ધરતે હૃદય મઝારેજી. ૫. ૨ ગુણ સુંદર પામી અનુ સાશન, માય તણું હિત વાણીજી; તાતતણે ચરણ લાગીને, વલી પ્રિસું હિત આણી જી. પૂ. ૩ હિવે આગલિથી તે સહુરાજન, મારગ રેકી રહીયાજી;

Page #146

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ.
૫
માલવ સદ્યે . આવ્યે જેટલે, દેખી તે ગહુ ગહીયાજી, પૂ. રેરે રક રતન લેઈને, કહાં જાયસિ મતિ હીણારે; અમ દેખતાં તું લેજાઈ,તા અમે સઘલા ખીણારે. પૂ. નિજ માનાધિક કર્મ કરે જે, અતિ લાલી જે થાયરે; લ પામે તેહને તેપરગરે, કાઢી તુક ન્યાઈ. પૂ. એહુવા મહા ક્રોધ કરીને, દુસ્સહ વચન પ્રકાશેજી; સૂર્યમલૂ કુમાર તેવીયે, સેના આવી પાસેજી. પૂ. રોગ પીડા મનમાંહિ ન ગિણતા, વયરી વચન સુણીનેજી. મહીપાલ શત્રુકાલ સરીખો, કાહુ કદ ખણીનઈંજી. પૂ. કર કરવાલ ગ્રહીને ઉઠયા, જાણિ સાલા સિંહાજી; જીદ્ધ કરવા માંડયા માંહેા માંહિ, ન આણે મનમાં ખિહાજી, પૂ. ૯ આમ્હા સામ્હી સેના આવી, છુટે નાલ અપારજી; ધાવ પડે ખરછી ભાલાના, તરવારે તરવારેજી પૂ. ૧૦ અગતર ફાડી માહિ પઇસે, અણીયાલા જે તીરાજી, સાસ કાઢીલે અરિ સુહુડાના, લડે પડે ખેન વીરા.જી પૂ. ૧૧ રિપુ સેન્યે મહિપાલતણા દલ, કેપી હણવા કાજજી; લાલ કલ્લોલ ચપલ ઉછલીયા, સમુદ્રતણી પિરગાજેજી. પૂ. ૧૨ રત્ન પ્રભુ દેવપાલ મહીપાલ, ખીજા પિણિ નૃપ વદાજી, અરીયણ નાલ સકર સ`હું કે, જીમ શિશુપાલ મુકુ દેોજી, પૂ. ૧૩ આણુધારા વરસે. જલધર, જીમ સીંચે શોણિત ધરણીજી; જસ અંકુરા પસર્યા હુ દિશે, સૂરાં કરણી જી. પૃ. ૧૪ વયરીસેન મી. દધિની પરે, જસ માખણુ સગ્રહ્યાજી, રણની ભુમિ સુભટ મતવાલે, મથાનક તે હિયેાજી, પૃ. ૧૫
૧-સુલટેના.

Page #147

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. મહીપાલ સેના બલવંતી, અરિદલ હાર મનાઈજી; એ જીનહર્ષ થઈ સંપૂર્ણ, ઢાલ અઠાવીસમી ગાઈજી. પૂ. ૧૬. સર્વગાથા. ૬૪૭.
દૂહા, દિશોદિઈ નાસી ગયા, વયરી સૈન્ય સહિત; ફિરિ પાછો જેવે નહિ. સહુ થયા ચલચિત્ત. ૧ ત્યારે યાદવ સૈનિકે, કીધો જય જય રાવ; સુમન શ્રેણિ આકાશથી, સુમન વૃષ્ટિ કૃતભાવ. તૃણચર ઉપરી નવિ કરે, કેપ ભુજાભૂત જેહ, નર વર્માદિક રાજવી, તૃણ નિજ મુખઈ ધરેહ. પાએ લગા આઈને, ' મેટા જે ભૂપાલ; માન મત્સર છેડી કરી, દાસ થયા તત્કાલ. નિજ કન્યા દેવપાલને, સુર- કન્યા સમાન; વનમાલા દીધી તેણે નરવર્મા રાજાન. મહીપાલ દેવપાલ બે શ્રિય મૂર્તિમન્ત;
વનમાલા લેઈ કરી, નિજ પુર પ્રતઈ ચલંત. ૬. હાલ. નાયક મેહન આવી. એહની દેશી; ર૯ નરવર્માદિક રાજવી, પામી કુમાર આશરે; નિજ નિજ થાનક સહુ ગયા, ધરતા હર્ષ વિશે રે. નર. ૧
છમ છમ વનને વાયરે, વાજે આયુ ઉપાયેરે, - તિમ સિમ રેગ શરીરને, દિન દિન વધતું જાય. ન. ૨

Page #148

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ.
કાઢ અઢાર જાતિના, પીડા વ્યાપિત દેહારે; રૂપ અનુપ કરી ગયા, જે થેભાગેાગેહાર, ન. વન અવની તેને થઈ, નરકાવની સમાનરે; શીતલ નીર નદીતણા, લાગે ખ`ગ કૃશાનરે. ન. શ્રવણે ગીત ગમે નહી, ન ગમે વાજીત્ર નાદારે; દુર્ગંધ વસા પરૂ વહે, પામે સજન વિષાદેરે. ન. લેાજન તા વિખ સરીખા, તપ્ત ત્રયુ પય જાણુારે; ચદન અગ્નિશિખા સેા, માલ ન્યાલ પ્રમાણેારે. ન. જનવિજ્રને રતિ વિલહે, દુઃખ પીડિત નિસદીસારે; નર્કથકી પણ એ આકરો, ત્રાહિ ત્રાહિ જગ દિશેરે. ન. પામ્યા કેટલેક દિને, કુસુમેત્કર વન તેડુ; સેના ઉતારી તિહાં સહૂ, દુઃખિત તસુ નેરે. ન. નરવર્માદિક રાજવી, પામી કુમાર આદેશ; હિવ ઉજવાથી તિહા નિસા, સૂતા સહૂ ભાલે; નયને નિંદ આવે નહિ, દુ:ખ પીડિત મહીપાલારે. ન. *ણુ અવસર વિમલાચલે, રાકાયુંનિસારે; વિદ્યાધર પ્રભુ ભેટવા, પહુતા પરમ ગીસાજી. ન. ૧૦ તીર્થ જે ત્રિભુવનતણા, તાસ યાત્રા ફૂલ જેહજી; પુંડરગિરિતણી, એકલ લઘુ તેહરે ન: ૧૧ પુ’ડરગિરિ કેરીરે; ભવફેરીરે. ન. ૧૨ ગીત રસાક્ષરે;
-
૬૭
a
ત્રા
ચૈત્રિ પૂર્ણિમાને દિને, સ્તુતિ સુખ સુરલાક ગતિતણા, લહે નાવિ પૂજા કરી અહુ ભાવસું, નાટક
જનમ સફૂલ કરી આપણા, ભાવના ભાવિ વિસાલાર ન. ૧૩

Page #149

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પંડરગિરિથી ઉતર્યા, ધરતા પ્રીતિ અપાર રે, ડુંગર સન્મુખ જોવતાં, ચાલ્યા સુપરિવાર. ન. ૧૪ ચંદ્રચૂડ ખેચર પ્રતે, તાસ પ્રિયા ધરિ નેહ, પ્રાણુ ધણું આપણુ વિના, જાએ સગલા એહરે. ન. ૧૫. જગન્નાથ મુજ ચિત્તમેં, તિન વસી એવા રે; સુરશિવ આદિક સુખ સહ, તૃણ જીમ માનુ તારે. ન. ૧૬ ઈસુ ગિરિ મેહ લગાવીયો, પ્રેમઈ મુજને પૂરી રે, ઢાલ ઉગણત્રીસ એ થઈ, કહી જીનહર્ષ સનરીરે ન. ૧૭ સર્વ ગાથા. ૬૭૦.
દૂહાઅહીં રહી અષ્ટાબ્લિકા, પુંડરગિરિ ચિત્ર લાય; કરીયે અનવર રાયની, સ્તુતિ અર્ચા શુભ ભાવ. ૧ પૂરી ઈચ્છા મનતણી, પૂજી રિખબ આણંદ બેસિ વિમાને ચાલિયા, ધરતા મન આણંદ દીઠે માર્ગ આવતાં, નંદન વન ઉપમાન; પૂર્વ દિશે વિદ્યાધરી, અનુપમ સૂર્યોદ્યાન. તે દેખી નિજ કંથને, પ્રેમવતી કહે આમ; શત્રુંજયથી ટૂકડે, નાથ જેઈ સુખ ઠામ. તેમાંહિ સેલે ભલે, કમલ વિરાજીત કુંડ; નિર્મલ જલ પીયૂષ સમ, સભા જાસ અખંડ. ૫ હાલ-કવિમેટેડ વિગેરેએ દીરાદેકાએદેશી. ૩૦
જીનપ્રાસાદ હમણેરે, દંડ કલશ ધજ હ; મુજ મન રંગ લાગે, એયર નારી કહું તાહ મુ.એક

Page #150

શ્રીશત્રુન્યતીર્થરાસ.
ઇહાં દીસે રલીયામણારે, અધિકા વ્યાપે મેહ, મુ. નારી વચન અમૃત જીસારે, સાંભલિ વિદ્યાધર; મુ. તુરત વિમાન ઉતરીયારે, વનમાંહિ તિવાર. મુ. સીમે વિમલાચલ તણીરૃ, વનની સેાભા એહુ; મુ. સુખદાઇ મુજ આપ્તિ (આંખ)નેરે, નાહ નિહાલણુ નેહ. મુ. મૃગનયની ખેચર કહેર, સૂર્યદ્યાન મહન્ત; સુ દિવ્ય આષધી ઇંડાં ઘણીરે, સઘલા કામ કરત. મુ. એ વનમાંહિ જોઇતુ હૈ, સૂર્યાવર્ત્તએ કુંડ; મુ. એહને પાણી બિ ુચેરે, કાઢહુવે રા(શત)ખંડ, મુ. કુંડ પ્રભાવ એહવુ. કહીદે, નારી સાથે તામ; મુ. લતા મનેાહર ગૃહવિષેરે, સેવ્યાં વ‘છિત કામ. મુ. તે વનનાં પુષ્પ સ'ગ્રહીર, ધાત વસ્ત્ર . નરનારી; મુ. સિદ્ધાયતન આવી કરીરે, પૂજ્યા જગદાધાર. મુ. લેઇ સૂર્યાવર્ત્તનારે, જલ જિનપાદ પવિત્ર; મુ. સેગ કાષ્ટના ટાલવારે; ચલ્યા વિમાને ચિત્ર. મુ. મહીપાલ સેના તિહાંરે, આવ્યા ચઢયા વિમાન; મુ. થપાયક મગિલ તુરીરે, સુભટ તણા નહી માનરે. સુ. વચન કહે પ્રીતમ ભણીરે, કિમ માનવ વનવાસ; મુ. ચિંતાતુર દીસે ધણુંૐ, એ સહુ સૈન્ય ઉદાસ. મુ. ૧૦ પ્રાણ પ્રિયા કઇ રાજવીરે, બહુનર વીટા એહ; મુ. ભૂતિ ગંધ આવે ઇહાંરે, કાઢે પીડિત દેહ. મુ. ૧૧ રિસેશ્વર છે આપણા રે, કાષ્ઠહાવિર શીંચુ. કાયા
વારિ; મુ.
એહુનીરે,
આણી ઘેા
ભરતાર. સુ. ૧૨

Page #151

૭૦
શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રભુત. તાહ આદેશ લહી કરી, દયાવતી અસમાન; મુ. કુમારે પરિજલ બિંદુઉરે, નાંખે અમીય સમાન. મુ. તાસ સોગ કુમારરે, સીતલ થયે શરીર, મુ. પરમ પ્રમદ લો તદારે, એ તીરથ નીર. મુ. ગ્રીષ્મ જીમ સૂકે તરૂર, પાવસ પલવિત હેઈ, મુ. તિન તિણિ પાણી એકથીરે, મહીપાલ તનુ જોઈ. મુ. ૧૫ દિવ્ય યુતિ તસુ દેખિતે, હરખે નભયર તામ; મુ. કુમાર દેવપાલ હરખ્યારે, સૈન્ય સહિત તિણ ઠાણુ. મુ. ૧૬ સહુને મન ઉચ્છવ થયેરે, ભાગ દુઃખ જંજાલ મુ. એ જીનહર્ષ ત્રીસમીરે, મેંદીકેરી ઢાલ. મુ. ૧૭ સર્વ ગાથા. ૬૯૩
દૂહા, હવે કુછ કુમારથકી, દૂર થઈ આકાશ; એલે યર જેન્દ્રકુજ, અમે મુકો તુજ પાસ. સે તુજને સાત ભવ, અમે કહે ઈમ કુણ; કુંડ નીર આવ્યું હવે, લી. અમારી પુષ્ટ. ૨ મહારગ એહવું કહી, કોલાહલ કરતા કૃતીમ વરણ બીહામણ, કયાંહી ગયા અછતાહ. દેષ તાસ સહુ અતિકમ્યા, પાયે સુખ શરીર; પ્રીત સમય ઉછવ કર્યો, દેવ પાલ નિજ વીર. રત્ન કાન્તિ, બેચર ભણે, તેડા મહીપાલ; મિત્ર હર્ષ ઉપજાઇવા, દેહ નીરોગે દેખાલિ.

Page #152

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ,
૩૧.
હાલ-માઇલેસુ` સંપમ ભાર એદેશી. રત્નકાન્તિ પ્રમાદે આવ્યે લેઇ વિમાનના વૃંદ; મહીપાલને નામ સુણીને, હૈયડે થયા આનંદ. ભાઈ મુને તેડાવ્યા હિત આણી, મિત્ર ભણી મલવા કાજે; ઉલસે' મારા પ્રાણી ભાઈ.
૭૧.
1.
અગર નિગે આલિ‘ગીને, મિલીયા પ્રેમ અસ`ગે; એકજીવ કાયા ખેડૂઇ પ્રીતિ પરસ્પર રંગે. ભા. રત્નપ્રભુ રત્નકાન્ત બે ભાઇ, મેલ્યા રાજ કુમાર; નિજ મૈત્રી સલ ઇમ કીધી, તહા વચન કીચેા સાર ભા. ક્રોધ વિરોધ નિવારી મનનો, પરમ પ્રીતિ હિત ધારી; એક વૈતાઢય રાજ્યતણા ખેં, અધિપ થયા નભચારી. ભા. આકાશમાર્ગથી ઉતર્યા, એ મુનિ તેણવાર; માસેાપવાસતણે પર્ય‘ત, આવ્યા. લેઇને આહાર ભા. પ્રતિલાભિમુનિને મહાભકતે,સુહૂ અન્ન વસ્ત્રવારી; રાગતણા વૃત્તાંત તે આદિથી, પૂછે કુમાર વિચારી ભા. મૃદુ વાણિ મુનિવર ગુણ ખાણી, ધર્મ લાભ દેઇ ભાખે; વિપિન અમારા ગુરૂજ્ઞાની છે, આવી પૃછે તે સાખે. ભા. એવું કદી મહીપાલ ભણી મુનિ, વદ્દી તેહના પાયા; ગુરૂ ચરણે આવી આલોઇ, સકલ વૃત્તાન્ત સુણ્યા ભા. દેવપાલ મહીપાલ રત્નપ્રભ, બીજા પણ બહુ લેક;
પ
કરવાને આવ્યા, મુકી માયા છેક. ભા.
७
ગુરૂ સેવા
એઠા ધ્યાન કરે નિશ્ચલમન, મનમેં
આનંદ ધરતા; મુક્તિ હેતુ કરે સહુ કિરીયા, સહુ પ્રાણી... સમતા, ભા. ૧૦

Page #153

૭૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તીન પ્રદક્ષણ દેઈ વઘા, ત્રિકરણ સુધ્ધ કરીને; જ્ઞાનમહોદધિશ્રી ગુરૂજીને, હૈયડે હર્મ ધરીને. ભા. ૧૧ મુકી ધ્યાન મુનિસ્વર તક્ષિણ, જાસ ધર્મ વ્યાપાર; પ્રતિબોધવા કાજે તેહને, વચન કહે હિતકાર. ભા. ૧૨ આર્ય દેશ મનુષ્યપણુ વલી, દીર્ઘ આયુ અવધારે; ઉત્તમ કુલ ન્યાયાઈત સંપત્તિ, હેતુ પુજાર્જન સારે. ૧૩ દેસન વાણિ સુધારસ પીધી, સુગુરૂવચન ચંદ્રતી; ભાષે કરેજોડી નૃપનંદન, એ કુણ વ્યાધિ વિગુતી. ભા. ૧૪ જહુ એ તીરથ કુંડનો પાણી, તિહાં અમે ધિરનવિ રહીયે, સાત ભવ લગી સેવા કીધી, વાણિ કીસી થઈ કહીએ. ભા. ૧૫ તેહને પૂર્વ ભવ જાણુંને, ગુરૂ ભાષે ઇમ વાણી; જેમ દુકવર્મ ઉપાયા રાજાને, તે સાંભલિ સુભપ્રાણી. ભા. ૧૬ ઈણહીજ ભરતક્ષેત્ર મહેપુર, શ્રીપુર નામે જાણે; શ્રી નિવાસરાજા તિહાં રાજે, ન્યાયી ઉપમ આણે. ભા. ૧૭ તાતતપરિ નિજ પ્રજા પાસે, અરીયણ કુલ સંહારે; હાલ થઈ છનહખ સંપૂર્ણ, એકત્રીસ ઈણિ અધિકારે. ભા. ૧૮
સર્વગાથા, ૭૧૬.
દૂહા. નૃપ જીતા ને કરી કામધેનુ સુર, કુંભ; સુરતરૂ ચિતામણિ રતન, રે કીત્તિથંભ. ૧ શીલાદિક સગુણ સહિત, જીવહણે નિશિટીસ નિર્દય આહડો કરે, એ અવગુણ અવતીસ. ૨

Page #154

૭૩.
શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. એક દિવસ મૃગયા ગયે, અવિશ્રિત કૃષ્ણ તુરંગ; ધનુષબાણ કરે સંગ્રહી, ચ વિપિન મનરંગ. ૩ મૃગ કુલરાય નસાવીયા, ઘેડે દે છે લાહર; વરસે તિહાં બાણ વલી, જેમ વરસે જલધાર. ૪ જે દરે તે ટુકડા, જે પાસે તે દરિ,
એમ કરતે વ્યસની નૃપતિ, ભ્રષ્ટ થયે બલસુરિ. ૫ ઢાબ-દૂણું દેરે લોયા દૂણદે, એ દેશી. ૩૨ એક નજરે હણિવા ભણું, નિવિડ વૃક્ષ સંઘાત; નિશિત બાણ વાહે તિહાં, કરવા મૃગની ઘાતરે. ૧ વાત સુણેરે આગે વાત સુણે. ન્યાયાવંત સુણે નરનારીયા, હિંસા દુર ગતિ પાતરે, વા. આ. ૨. નમે અરિહંતાણં સુ, વયણ કંત ઉત્પન્નરે; તિણિ દિસિ સામે જોઈ, વિસ્મય લડ્યા રાજરે વા. આ. ૩ બાણે વિધ્ય તેહને, મુનિવર કાઉસીલીણરે; પૃથિવીતલ પડતે થક, દેખી નૃપ થયે દીણરે. વા. આ. ૪ નિજ પુન્યકુમ મૂલથી, પોતે છે જાણ; રૂષિવર હણી દેખીને, શોકે પૂર્વે રાણરે. વા. આ. પ આજ નિવડ પાસે કરી, શું કીધું કહે ખીજી રે; દુષ્ટ કર્મ વૃન્દઈ કરી, બાલ્ય મે બધિ બજરે. વા. ૬ વ્યસન પુચ અવસાત એ, વ્યસન પાપને મૂલરે; ધિક્ ધિક્ મુક જીવિતવ્યને, થયે દુર્ગતિ અનુકુલરે, ૭ એક જીવને મારતાં, ઘરથકી પણ ઘરે; નર્કતણું દુઃખ આકરાં, પામે કઠિણ કઠેરરે. વા. ૮

Page #155

૭૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત,
૧૧
૧૩
મે' પાપી વ્યસન કીધા, માટે ઘણું અકાજરે; વા. રૂષિ હત્યા લાગી મુને, મા મે રૂષિરાજરે. વા. તત્વ જાણ પાંડિત્યતા, ખેલાયા ક્ષય તાસરે; પાપાધિ પૃથ્વીનાથને, પાપ નહિ કહે ભાસરે. ૧૦ મહા ચેાગીશ્વર મુનિવર, પુન્ય રાશિ અગવાન રે; એમે માર્યા પાપીયે, કહાં જાઉં ગૃહ રાનરે; વા. એહવું કહિ વિખણાતમાં, ભાજ્યાં તિહાં ધનુખાણરે; તુરત તુર'ગથી ઉત્તરી, આવ્યો મુનિ જિણિ ટાણુરે ૧૨ સ્વસતા રૂષિવરતેહના, જોઇ હાથે પાઇરે; સીસ ચઢાવ્યા ઉપને, મુગટતણી પિરરાયરે. વા. નિજ કુકર્મને નિતા, રાવઇ સરલે સાદરે; મૃગપ ́ખી રાવરાવીયાં, રાતાં થયા વિખાદરે. વા. ને પાપી નિર્મલ કુલે, દીધા સખલા કલંક રે; પૂજ્ય સાધ મહા ઉજવલા, દીધા કફૂલ અકરે. વા. દુષ્ટાચારી હું થયા, કુલમે.... થયા, કરે; પૂર્વજ કીત્તિ સહુગમી, હું તો થયા યમદૂતરે. વા. પૃષ્ઠ કલકિત હુ. થયા, લમુિ નર્ક તિર્યંચરે; ચરણ શરણ હવે તાહરા, મે કીધા સુખ સચરે. વા. ચરણ કમલ અરિહં ́તનાં, ધરતા તેહને ધ્યાનરે; પ્રાણ બાહ્ય મુકયાં તેણે, પહુતા અમર વિમાનરે. વા. ખડ્ગ હૃદય વિહારીયા, (તમ નૃત્ય કરે પુન્યકારહે; મૂર્છા પામે વિલે વલી, મુનિ ગુણ હૈયડે ધારિ. ૧૯ શીશ પછાડે દુઃખ ધરે, વિલવે ઇમ ભૂપાલરે;
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૪

Page #156

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૭૫ એજીનહર્ષ બત્રીસમી, પૂરી થઈ છે ઢાલરે. વા. ૨૦
સર્વગાથા, ૭૪૧. દુહા સેના આવી તેટલે, દુખીઓ દેખી રાય; પંડિત યુક્તિ બધિને, કિચિત દુઃખ પલટાય. ૧ મુનિવરતણાં શરીરને, કી અગ્નિ સંસ્કાર; આ નિજ મંદિરનુંપતિ, ધરતે દુઃખ અપાર. રૂષિ હત્યાદિક પાપથી, છુંટુ તિણિ વનમાંહિ. ચામુખ ચિત્ય કરાવી, શાન્તિનાથ સુખદાઈ. ૩ સર્વ પાપ નિવારવા, સુધેિ અન્ન વસ્ત્ર દાન; મુનિવરને આપઈ સદા, તાસ ભક્તિ રાજાન. ૪ મહા ધર્મ કરતે થકે, ત્રિકરણ સુધ્ધઈ રાય; બંધ પડે છૂટે નહિ, ને કે જે કોડિ ઉપાય. ૫
હાલ. ચુનડીની. ૩૩ તિણિ દુઃખ સાલે અતિ પીડી, ઉપના વલી મેટા રેગરે; નૃપશ્રી નિવાસ મરી ઉપને, સાતમી નરકાવનિલેગરે. તિ. ૧ તે નરક મહા દુઃખ ભેગવી, બંધન છેદન બહુ મારે; ચિરકાલ નર્કમાંહે રહી, પાયે તિર્યંચ અવતારરે. તિ. ૨ શીત આતપ મહારેગ વેદના, પરવસ તાડન તૃષ ભૂખરે; અજ્ઞાને દુઃખ વેદ કરી, વલી લહ્યા નર્કનાં દુઃખરે. તિ. ૩ ઈણિપરિ તિર્યંચ નારકી તણ, લીધે તિણ નૃપ અવતારરે, વલી મનુષ્ય જન્મ પભવ લહ, કોઢગે મરણ વિચારિ. ૪ હવણું પિણિ મહીપાલ તુજ ભણી, મુનિ હત્યાના ફલ એહરે; પૂર્વતિ ભવથી પામી, કેડ રેગથયે તુજ દેહરે. તિ. ૫

Page #157

શ્રીમાન જિનહર્ષમણુત. પુન્ય કીધે જે એક જન્મને, મુનિસ્યુ કપ કી જાઈરે; સાતમી નકે મુનિ ઘાતકી, નરને વાસે તિહાં થાઈરે. તિ. ૬ દુર્ગતિ દુનીના દુઃખ દેર્ભગ્ય ઘણાં, દિકફલ જાણિરે; રિખિવરહત્યા મહાવેલડી, ભવભવ ઈહાં ફલે પ્રમાણ તિ. ૭ ત્રિકરણ સુધ્ધ આરા યતિ, આપે તે સઘલા સુખરે; મુનિરાજ વિરાયે વલી, તિર્યંચ નર્કના દુઃખરે તિ. ૮ મહાસત્વ વૃતિચારિત્રીયા, ગુણવંત રહેતે દૂરિ; નિક્રિયનિર્ગુણન વિરાધીયેરે,મુનિજે પણિઅવગુણ પૂરિરતિ. ૯ હાંરે જેહ તેહવો દરસણી, દેખીષ વધારી તાસરે; ભકતે ગૌતમની પરિગ્રહી, પૂજે પુન્ય કામ ઉલાસરે. તિ. ૧૦ વાંદિ તે નહી છે શરીરને, મુનિવેષ અછે વંદન કરે, ચતિવેષ દેખી તિણિ કારણે, પૂજી સુકૃતી તહની કરે. તિ. ૧૧ નિક્રિયપિણ થાઈ પૂજ્યા થકે વ્રતધારક લજા પામિરે; સયિ મુનિ પણ અવજ્ઞાથકી વ્રત વિષય શિથિલ હુ તારે.તિ. ૧૨. તસુ શકિત દાન દયા ક્ષમા, અ૫સિદ્ધિકારક સહુ એહરે. ન નમે મુનિ વેષ દેખી કરી, ન લહે પુન્યની રેહશે. તિ. ૧૩
નલિંગી સહુ આરાધિવા, મન વચન કાયા કરી સદ્ધરે; તેની કરિવી નહિ સર્વથા, નિન્દર્થ ઘાતક સુણિ બુદ્ધિ તિ. ૧૪ તુજ કોઢ તણે કારણ કહયે, મહીપાલ પ્રગટ સુણિ એહરે ક્રોધ આણિ મુનિવરને કદા, ન વિધે ગુણ ગેહરે. તિ. ૧૫ સૂર્યાવર્તકુંડ પાણતણી, સૂણિ તાસ કથા નિરભકરે; શત્રુતલિ શકીયદિસે, સૂર્યવન માટે રમણિકરે. તિ. ૧૬ વર્ષ સાઠિ હજાર રહયે ઈહાં, સૂર્ય ધર વૈકિય દેહરે; શ્રી નવરની સેવા ભણે, સૂર્યોદ્યાન નામઈ સૂએહરે. તિ. ૧૭

Page #158

૭૭
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. સૂર્યાવર્ત અભિધાન ભલે, તે વનમાંહિ છે કુંડ, નાભેય દૃષ્ટિ અમૃત સમે, તેહને જલ રેગ વિખંડેરે. તિ. ૧૮ સહુ કોઢ અઢાર જાતિના, હત્યાદિક દોષ વિધ્વસ, તેહની જલવન સારે કરી, થાયે તનુ સુરભ પ્રસંસરે. તિ. ૧૯ એહના જલને મહિમા ઘણે, મુખ કહેતાં નાવે પાર જીન હર્ષ કહી તેત્રીસમી, ચૂનડી ઢાલ વિચારિરે. તિ. ૨૦ સર્વ ગાથા ૭૭૬.
દૂહા. પ્રિયા સહિત વિમલાચલે, વિદ્યાધર મણિચૂડ; ચિત્ર છવ જીનને નમી, સૂર્યોદ્યાન ગયે ઉડિ. ૧ તિહાં પિણિ શ્રીનાભેયની, પ્રતિમાન મેત્રિસુધ; તાસ કુંડલ જલસંગ્રહી, ગૃહપ્રતિચા વિબુધ. તેહની પ્રિયા વિમાનમેં, તદા તુજને દેખિ; સદયા પતિ પૂછી જલે, છાંટ તુજને વિશેષરે. ૩ સર્વ વ્યાધી તે સેકથી, દૂરિ ગઈ તજી દેહ; તીરથ જલ મહિમાઈનું, મુનિવર ભાગે એહ. પ્રાયઈ સહુ હત્યાહુ, નરકાદક દુઃખદાય; મુનિહત્યાથી ભવ ભગ્રણ; રેગાદિક બહુ થાય. મુનિ લિંગી નિતિવાદો, કિયા ન જેવી તાસ; દેવાકારિ માનિ, થાય ઉમાટે ખાસ. ૬.
દાલ-દક્ષિણના ગીતની. ૩૪ એહવું કહી મુનિવર રહ્યારે, મહીપાલ કહે નામ; જંગમ તીરથ મુજ ભણી હજી તું મિલી સુખધામ. ૧

Page #159

७८
શ્રીમાન્ જિનહુષંપ્રણીત.
સુગુરૂ મુજ તારક મિલીયા આજ, પર ઉપગારી પરિહત', નિઃસ્વારથ રૂષિરાજ. ધર્મતીર્થ ઉપદેશીરે, તે કીધા સુપ્રકાશ;
૩. આ.
ગુજ્ઞાન;
અતુલ તીરથ તું પામીયા,હાજી ધન્યતૂ · સફલ અભ્યાસ.સુ. ૨ હું બલિહારી ગુરૂતણી હા, ગુરૂ દીવા બુદ્ધિવંત પણઇ ગુરૂવિના હા જીવ ન લહે ધર્મ પ્રધાન. સુ. ૩ ધર્મ તત્ત્વ દાન અર્જવા રે. કલ્પ વિદ્યા રસસિધ્ધિ; પડિતને પણ નાવેહાવે હાજી ગુરૂ ઉપદેશ વિષ્ણુ વૃધ્ધિ. સુ. ૪ ધન્ય માંહે ધન્ય હુ હવેરે, પુન્યવ ́તમિ પુન્યવ'ત; તીર્થ દિખાલા મુજભણી હાજી, પૂરા મનની ખ`ત. સુ. પ સમતાં ભવપાર્થેાધિ મારે, ચિત્ત પ્રમાદવસે; તું ચિંતામણિ સરખા, હાજી પામ્યા હર્ષ વસે. સું. દ્ તીરથ કરાવેાકિર મયારે, ભગવત કરી પાસાય; કુમાર વચન ગુમાનીયેા, હાજીમ હર્ષિત થાય. સુ. છ મેરીના ભણકાર; સહુ નિજસાર. સુ. ૮ આવ્યા સૂર્યાંદ્યાન;
વ્રત નગારા વાજીયારે, ગુરૂ સ`ઘાતે ચાલીયા હાજી, લેઇ અખંડ પ્રમાણે ચાલતાંરે,
છાયા નાના વૃક્ષ નીહાજી, ઉતારીયા રાજન. સુ. ૯ ચૈત્યકુ’ડ ઉચ્છવ કીચારે, ગુરૂપષ્ટિ વિધિમાન; આરિઢુ તની પૂજા કરી હાજી, પુન્યાદયસુ પ્રધાન. સુ. ૧૦ વિદ્યાધર વિદ્યા ખલેરે, રચિયા રત્ન વિમાન; સેાભિ તધ્વજવ્રત કિ’કિણી હાજી, દેવવિમાન સમાન. સુ. ૧૧ હવે વિમાન વૃદ્ધે કરીર, આછાàા આકાશ; સિદ્ધિસાધાચની વેદિકાહાજી, પામ્યા શત્રુ જયવાસ. સુ. ૧૨

Page #160

૭૯
શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. દેખી જનગૃહ ઉપરે, ' સ્વર્ણ કનેકનીશ્રેણિ પરમ પ્રમોદલા જાત્રીએ હેજી, પુન્ય કલશ ઉપમેણ સુ. ૧૩ ઉપરિ પટુત્ય નિરખીયેરે, તીર્થ ત્રિભુવનસાર; પવિત્ર થયા પ્રભૂ દેખીને હોજી, શિવ સુખને દાતાર. સં. ૧૪ તિહાં વિમાનથી ઉતરી રે, જીહાં છે રાયણ વૃક્ષ દેઈ તાસ પ્રદક્ષિણા હજી, જીનપદ નમ્યા પ્રતક્ષ. સુ. ૧૫ આદીશ્વર દરસણ લહીરે, મને ધન્ય મનમાંહિં; પુણ્ય ઉપાવે રાજવી હજી, વચને કહ્યો ન જાયે. સુ. ૧૬ રત્ન કનક કુલે કરી, ભૂપ વધાવે નાહ; પૃથ્વી પીઠે લટતા હોજી, ચરણે નમે ઉબાહ. સુ. ૧૭ શત્રુંજા નામે નદી, તિહાં સહ કરી સ્નાન; માહિબાહિર નિર્મલ થયા હજી, સુભ્ર વસન પરિધાન. સુ. ૧૮ ચંદન નંદન વનથકીરે, મંગાવ્યા તત્કાલ; થઈ જીન હર્ષ ચોત્રીસમી હોજી, એ દક્ષિણની ઢાલ. સુ. ૧૯ સર્વગાથા, ૭૯૧૯ :
દહા. કેસર ચંદન મૃગમદે, ભેલિ માંહિઘન સાર; પૂજા કીધી જનતણી, કુસુમ ચઢાયા ફાર. ૧ ઈણિપરિ ચિત્ત પ્રમોદથી, ગિરિવર ગુરૂ આદેશ; ધર્મકાર્ય સગવાકીયા, મેક્ષ હેતુ સવિશેસ. ૨ અર્થતંત કવિતે કરી, સ્તવના કીધ ઉદાર, પાતિક કસમલ ઢાલીયાં, લહિયા ભવને પાર. ૩ ભકિત ગુરૂ પ્રતિલોભીયા, આસન વસન નિર્દોષ દયાદાન દેદીનને, કરે પુન્યને પિષ. ૪
ફિલ;

Page #161

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. નવરની પૂજા કરે, પ્રતિમાસાની પાય; પુણ્ય હઈશત સહસ્ત્ર ગુણ, અનુક્રમે ભાવ મિલાય. ૫ અરિહંત પ્રતિમા વેસ્મજીન, કર્તાસ્વરગઈ ભાઈ, તીર્થતણી રક્ષા કરે, અનંત ગુણો પુન્ય થાઈ એહવા સાંજલિ ગુરૂ વચન, મહીપાલ મતિમાન; ઇન પ્રાસાદ કરાવીયે, પ્રતિમાયુત તિથિાન. ૭
ઢાલ છોહિલીની એ દેશી. ૩૫. ઈમ અષ્ટાફિક તિહાં કરી, પરમ પ્રમોદ હૈયે ધરિ, સંચરી સહ વિમાનસુ પરિવરાએ, રૈવત ગિરિવર આવીયા શ્રીગુરૂ સાથે લાવીયા, ભાવિયા નિજ આત્મ નિર્મલે કરી. ૧ અષ્ટાબ્લિકાં તિહાં પણ રચી, સહુ નૃપ બહુ ભાવે મચી; લચપચી પુણ્ય આત્મા આપણોએ, શ્રીમીસ્વર જીનતણ; પૂજ્યા ચરણ સુહામણ, વધામણાં ખરચ્યા દ્રવ્ય તિહાં ઘણા. ૨ સૂર્યમલ્લ રાજેસ્વર, પુત્ર યુગલ તિનિ અવસર બહુ વરઉછવણું આવ્યા સુણીએ તક્ષણ સાસે આવીયે; સામેલા બહુ લાવી, પાઈયે મિલિ વાહષિત સુત ભણએ. ૩ જંગમ તીરથની પરે, તાત નિહાલી સાદ, ઈણિપ ધરાપીઠ લુઠિતા થડાએ, તાતણે ચરણે નમ્યા; વિરહ તણું દુઃખ ઉપરામ્યા, મન ગમ્યામિલિયા હું સુનરહિકાઓ.૪ આલિંગી હિત સુમિલ્યા માંહોમાંહિ રંગિ કલ્યા; પરઘલ્યા હોયડા પૂત્ર પિતા તણુએ, પીંગળ્યાં જ્યઢી પિરાજ
સોહામણેરે, પુર દટા સિણગાર્યો એ, ધ્વજ રણ વિસ્તાર્યા એ,

Page #162

શ્રી શત્રુ-જ્યતીર્થરાસ. ૮૧ ધાર્યા એ પૂર્ણ મનોરથ મનતણાએ. ૫ નગર પ્રવેશ કરાવે એ, દાન ઘણે દેવરાવે એક ગાવે એ સુહવધવલ સુણામરે, પુર હટાસિણગાર્યએ; ધ્વજ તોરણ વિસ્તાર્યાએ, ધર્યાએ પૂર્ણ મનોરથ મન તણાએ. ૬ આવ્યા મંદિર મન રલી, માયતણી આશા ફલી; અંજલિ જેડી કુમાર પગે પડયાએ, એ ખેચરને સત્કારી; હયગય વર્ણ આગે ધરી, દિલધરી નિજપુરનેતëણ પડ્યાએ. ૭ તિહિજ દિન રાજા દીયે, મહિપાલ રાજા કિયે નિજ લ નૃપ સંયમ દેવપાલસુએ, રાજ્ય પ્રાજ્ય ગુણ ગામીએ; અરીયણુ ચરણે નામીએ, સામીએ થઈ પ્રજાના દુઃખ ટાલિસુએ.૮ મહીપાલ રાજા થયે, દુભિક્ષ રેગ દુરે ગયે; નવ રહ્યા કેઈ ઉપદ્રવ ભૂતલે એ, વાંછિત જલધર વર છે એ; વાયુ વાયે સુખ ફરશે એ, હર્ષ એ હર્ષ સંપૂર્ણ તરૂ ફલે એ. ૮ સાસ્વતા અસાસ્વતા, ચૈત્યજીનેસ્વર ભતા; સ્ત્રી યુવા વિદ્યા જે નભ ગામણું એ, પૂજે જનવર તિહાં જઈ ભાવનભાવે ઉમદી, ગહગહી સફલ કરે દિન યામિની એ. ૧૦ શત્રુંજય ગિરિનારે એ, શૈલનગર મન ધારે એ; સાએ ગ્રામોદ્યાના દિક વિખેરે, જન પ્રસાદ કરાવે ; ઉલટસું સુભ ભાવેએ, લાવેએ નિજમનરાજા શિવસુખે એ. ૧૧ દુર્ગ કરાવ્યા ચોરાસી, તેતલા સરવર જલ વાસી, સુવિલાસી બત્રીસ લક્ષ ભેગવે એ, ગ્રામ નગરપુર એટલા રિધે ભરીયા ભલભલા, મમલા રાજ્યતણું એ જેગવે એ. ૧૨ સપ્ત લક્ષ તુરંગમાં, સાતમે ગજ પર્વત સમા સંગમાં

Page #163

૮૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તેતલા સંદન સુંદર એ, રાજ્યતણું સુખ સાજા એ; જોગવીયા મહારાજા એ, વાજા એ વાજે કરી રતિના વરૂએ. ૧૩ રાજ્ય દેઈ નિજ સુત ભણી, શ્રીપાલ નામે મહા ગુણી; નૃપમણિ રાજ્ય ચારિ વછરા એ, મનમેં રાગ વિચાર્યોએ; સંયમ સુચિત ધાએ,વાર્યોએ મન સુખથી તિણિ અવસરાએ.૧૪ સિધું દેશ જલ દુર્ગસું, દીધું વનપાલને ઈસું નૃપ જિસે દેવપાલ સુતને કી એ, ઈમ શત્રુંજય ગિરિવરે ચાત્રા કીધી નરવરે, મનથી નર ભવનો લાહે લી એ. ૧૫ વ્રત લીધે મન રગેરે; ઉલટ આણી અગેરે સંગે એક શ્રી કીર્તિ મુનિ મહાવ્રતીએ, આયુક્ષયે શિવ પામીએ; પ્રણમું હું સિરનામી એ, સામી એ યાદવવંશતણે પતિએ. ૧૬ અહો સુરપતિરિપુ મલ્લ રાજા, જેહના સુકૃત ગુણકા કાજ સવાજા; ધન્યરે વ્રત પાસે રહ્યા એ, મુકિત ત્રીજે ભવ પામશે; સુરપતિ સિર નામ, દામસે કમઅરી ત્રિભુવન જે એ. ૧૭ શત્રુંજય ગિરિ શાસ્વતે, આદિમ તીરથ એ છો; ભાખતે જ્ઞાની પર હેત હીએ, સૂર્યોદ્યાન સુહામણો, ' જન પ્રતિમા મહિમા ઘણ, વલી ભણે સૂર્યાવર્ત મહા કુંડનેએ.૧૮ તાસ નરને ગુણ બહુ, કુષ્ટાદિક ના સહુ
જગ પહૂએહના ગુણ નિજ મુખ કહે એ, હાલ થઈ પાંત્રીસમી સુણતા સહુને મન ગમી, ચિત રમી ગુણ છનહર્ષ
ગુણ લહેએ. ૧૯ સર્વગાથા, ૮૧૭. જગતપ્રભુ.

Page #164

શ્રીશત્રુજ્યંતીથૈરાસ.
દુહા,
વલી સાંભલિ દેવેદ્ર તુ, શત્રુજય ગિરિરાજ;
નદી સરેાવરકુંડ વન, સખ્યા નામ સમાજ પ્રથમ સ્વર્ણગિરિ બ્રહ્મગિરિ, ઉદયાંખુદ પર મુખ; અષ્ટાત્તર શતકુટસ્, સાથે નયનાં સુખ. શત્રુ ંજયી એદ્રી તથા, નદી નાગેંદ્રી નામ; કપિલા પમલા પાંચમી, ભાલધ્વ જા અભિરામ. ચક્ષાંગી બ્રાહ્મી બ્રાહ્મી વલી, માહેશ્વરી વખાણિ; વરતાયા સાભારતી, શમલા ભદ્રાજાણી: ૪ વલિ દાણું ઉજ્જયન્તિકા,ચાટિ નદી વિશાલ; શત્રુંજય ગિરિ તલહટી, વહુ'(વ) સદા સમકાલી
ઢાલ-ચતુર સ્નેહી મેાહનાં, એ દેશી. ૩૬ સૂર્યદ્યાન પૂર્વ દિરો સો, સ્વદ્યાન દક્ષિણુ મન મેહે; ચંદ્રોદ્યાન પશ્ચિમ દિશિ કહી, લક્ષવત ઉત્તર દિશિ લહીઈ. ૧ કુ’ડકપદી ચક્ષુ નીપાયા, ચિલ્રક સરજલ સ'ઘઘ પાયે; ભારત નામે કુડ વિરાજે, અદ્ર કુડ ઈંદ્ર નિમિત આજે ચન્દ્રસાર નિર્મલ જલ ભરીયા, રોગાપહારી ભુંઈ અવતરીયા; ખીજ છે પિણિ કુડ ઘણાઇ, કહેતાં સખ્યા નાવે કાંઈ. સ પ્રભાવ એ દેવેં કીધા, સંધવી સામા કાજિ પ્રસિદ્ધા; ગિરિ ગુણ કોઈ પાર ન પામે, પાતિક જાયે એહુને નામે ૪ મે કિપુરે મુગ્ધ સ‘સારી, લક્ષ તીરથ કરી અવિચારી; તીર્થ શત્રુજય એક વાર, કાં ઇંત ક્રૂરસે પુન્ય પ્રવાર.
૩

Page #165

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. શક શત્રુ ય તીર્થ સાર, પૂજ્ય સમર્પો ધે સુખ અપાર; શ્રવણ સુણે દગ થે સંઈ પાતક સર્વ યંકર હેઈ. ૬ પ્રશાંતાત્મા પાતક ભીરૂ, જ્યારે માનવ હેઈ સધી; ચોગ્ય તીર્થ ને થાઈ તિવાર, શત્રુંજય દુખ દેહગ વાર. ૭ પૂર્વે ચંદ્રપુર રાય સુણજે, (કુંડુરાજન) અધમ મુણીજે; ગિણી જ દેવ સુગુરૂ વૃધનવિમાને, રહે ઉન્નમત્ત સદા મદપાને. ૮ વિણ અપરાધે દેરા ચઢાઈદંડી દાન સંગ્રહે, અવાઈસેવે નિતિ લપટ પરનારી, પાહી ઓધે કર્મ ભારી. ૯ ભક્ષણ કરે અભક્ષ સદાઈ, પિય અપેય વિરતિ નહીં કાજ ગે, સ્ત્રી, બ્રહ્મ, બાલકની હત્યા કરતા સમય ગુમાવે નિત્યા. ૧૦ અન્ય દિવસ રોગે તનુ ધાર્યો, મિત્ર તણી પરિધર્મ સંભાયે, તે તલે ગય ગણથી પડી, લેક પત્ર દેખી ચિત્તચઢીયે. ૧૧ તત્રય ધર્માદ્વિવિગતૈશ્વર્યો, ધર્મ મેવ નિહંતિયઃ કર્થ શુભા ગતિ ર્ભાવી, સ્વસ્વામિદ્રહ પાતકી. ૧ એહલેક પત્રમે લિખી, વાંચી હર્ષ લહેથયો સુખીયે, તેહ અર્થ હૈયામાં ધરી, ચિંતે મનમાંહિ ગુણ ભરીયે. ૧૨ અહો અજ્ઞાને નડીયે, માયા મોહમાંહે હું પડી ચાપ કી મેં ઘર અપાર, નરકાદિક દુઃખના દાતાર. ૧૩ ચિંતાતુર ગૃહથી નીસરી, સુરત રાજકાજ પરિહરીયે, રાત્રિ સમય જેમ કાંઈ ન જાણે, મરવાની ઈચ્છા મન આણે. ૧૪ પૃપાપાત કરૂં ગિરિ ચઢીને, પાપ ઉતારું તિહાંથી પડિને; ઈમ ચિંતનપ બાહિર ચાલે, ગાય મિલી એકવાર વિચાલે. ૧૫

Page #166

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૪૫ દુર બલદોઈસીંગ હલાવી, હણિવા નૃપની સામે આવી; મહાકેપ કંડુમન વસીયે, ખડગ ઉપાડી સામે ધસી. ૧૬ રેરે પાપિણી પશુ પ્રમાણે, કડુ નૃપને શું નવિજાણે, એહવું કહિને પાપ અગિણિ તે પાછા ઉસરીયે નહી હણતા. ૧૭ ખંડ કીયા બે એકણ ઘાયે, નારિ કરંકથી પરગટ થાયે, ચુદ્ધ ભણી નૃપને બોલાવે, નિપુર વયણે તાસ બુલાવે. ૧૮ દાન પશુ મૂરખ અવિચારી, ગાય શાસ્ત્ર વર્જીત તે મારી; ક્ષત્રિીને એ કામ ન હેઈ, ક્ષત્રી ગાય ન, મારે કઈ ૧૯ શક્તિ પરાકમ છે તુજમાંહિ, તે યુદ્ધ કરી મુકસું સંબહે; ઢાલ થઈ જીન હર્ષ છત્રીસે, તુજ માંટી પણહવે જાણીસે. ૨૦
સર્વ ગાથા, ૮૪૩.
દૂહા, . ખડગ પાણિ રાજા સુણી, કેપે ભરીયે તામ; કોઈ મરે રંઠડી, ભાખે નૃપ છે કામ. ૧ સામી થઈ ગ્રહિકત્તકા, વી રાય શરીર, છૂટી ધારા રકતની, જીમ નીકરણે નીર. ૨ તેહ કહે નૃ૫ તાહરે, જાણે પુરૂષાકાર ઉઠી ઉઠી વલી યુદ્ધ કરી, ક્ષત્રી બીજી વાર હાથિ દેખી નારીતણા, ચિત્ત ચમ રાજાન; એ નારીસું ઝૂઝતાં, વાત નહી આસાન. ૪ રાજા ભયાકુલ થયે, ચિતે ચિંત મઝારિક દૈવ પર મુખમુજ થયે, યે અબલા નારી, ત્યાર લાગે પ્રાકમ સબલ, તાવત કીતિ અખંડ; પૂર્વ ભવને ચીચીયે, યાવત પુન્થ પ્રચંડ ૭

Page #167

શ્રી માનું જિનહર્ષપ્રણીત. ઢાલ ખુબ ખડાતી એ દેશી. ૩૭, ચિતા સાયરમાં પોજી, કીજે કિસે વિચાર, નૃતિ મનમાંહે ચિંતવે, લાગી લાય કૂ ખણેજી,
ઉદ્યમતેહ આધાર. નૃ. ૧ ચાત્યે મરિવા ભણીજી બી ઐથી કેમ; . છેડિ મરણ પ્રસંગથી, જાગો વધ કીધે એમ. નૃ. ૨ એહવું મનમે સેચતાં, છતે નારી કહે તામ; ન. રેરે મૂઢ પ્રઢ પાપીજી, સું દુઃખચિંતે આમ. ન. ધર્મથકી અધિકે નહીછે, જાણે પંડિત જેહ; ન. મરતા પણ સ્મરણ કરેજી, દુર્ગતિ તારે તેહ. મૃ તુજ કુલદેવી અંબિકાજી, પ્રતિબોધવા કાજ; નૃ. ચંદ્રપુરે આકાશથી, કલેક પત્ર આવાજ. નૃ. ૫ ક્રિમ હાની વૃતઈ પાપથી, નવ પરીખણ કામ; ન. સુરભિરૂપ કરી આવી છે, ને એવા ચિત્ત વાલ. નૃ. કેપ કલુષ અજી (હજી) લગેજી, તારે મન છે રાય, નૃ. તું અગ્ય સુભ ધર્મને, ભમિ તું તિથ સ્વકાય. . જયારે સમતા આવિયૅજી, ધ હીયાથી જાય; 7. વેલા ધર્મ આરાધિવા, તું કને કહિસું આઈ. ન. ૮ એહવું કહિ દેવી ગઇજી, કડુ વિચારે ચિત્ત, નૃ. અહો ભાગ્ય માહરે જાગે, થા ધર્મ પ્રાપત્તિ. નૃ. હિવે તિહાથી રાજ સમેજી, કધપાવક વિધ્યાત•. સત્વ વિષે સમતા ધરેજી, ગિરિ કુલ્લાકે જાતિ. મૃ. ૧૦ ઈણ અવસર પશ્ચિમ યામંજી, મનમેં મચ્છર ધારિ, નં.

Page #168

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. પૂર્વ વૈરી યક્ષ કોપીએજી, થયે પ્રગટ તિણવાર. નૃ. ૧૧ સ્મરધે મુજ મારિજી, લીધી હતી મુજનાર; નૃ. જોગવતાં સુખ રાજ્યનાંછ, હિવિ મારિસિ નિરધાર. મૃ. ૧૨ રાજ્ય મદાર્ધથકી જીયેજી, પાતક સુખને હેવ; . તેહના ફલ દારૂણ હજી, સ્મરિ હવે નિજ દેવ. નૃ. ૧૩ માન રહ્યા એહ સુણીજી, કહ નરેસ રાજાન; નૃ. યક્ષ ઉપાડી રાયને, લેઈ ગેયે નભ તામ. . પર્વત મધ્ય ગુફામાંહે, તે ગુહ્યક તિવાર; ન. ઘાતી બંધણ બાંધીજી, આણું કેધ અપાર. ન. ૧૫ પાય તણે ઘા તે હણેજી, આપે સબલ ચપેટ; નૃ. પુર્વોપાર્જિત પાપનાજી, ન્યાયે થાયે ભેટ. મૃ. ૧૬ પર્વત શિખર સમુદ્રમંજી, કટક કુટમઝાર; મૃ. પેખી પછી ગુહામહેબ, મૂકી ગયે દેઈ માર. નૃ. ૧૭ પૂર્વ અન્ય રાખીયેજી, નૃપને કષ્ટમઝારિ, ન. નહિ તે તેને ઘાતથીજી, નાખે ત્રિજગ વિદાર, નૃ. ૧૮ ઠામ ઠામ લેહી ફરેજી, શીતલ પવન પ્રમાણે; નૃ. સાવચેત અનુકમે થયેજી, ચિતે ચિત્ત સુજાણ. નૃ. ૧૯ પૂર્વ પાતક વૃક્ષનેજી, મુક મુજ પલવ થયે એહ; નૃ. હુંસે કુલફલ આગેલેજી, નરકાદિક દુખ તેહ. . કે કર્મ કયા ઘણુજી, સર્વ વ્યસન આધાર; ન. એ જીનહર્ષ સાડત્રીસમી, હાલ સુણે નર નાર. ન. ૨૧ સર્વગાથા ૮૭૦.

Page #169

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
દુહા સહસા પાપ આરંભીએ, અધરે મદ અંધ; તે છૂટે નહિં કંદતા, પડિ કઠિણ જે બંધ. ૧ ઈમ અનર્થ આત્મ કીયા, પછતાવે સંભારિ; શુભ ધ્યાને તે ય ક્ષણે, ચા તીર્થ વિચાર. સર્વ સત્વ આત્મપરે, જાણે વર્જિત ગર્વ, પુન્ય પ્રાકાલે ભમે, જીહાં તિહાં તિર્થ સર્વ. હવે તે શાસન દેવતા, અંબા આગલિ તાસ; પ્રઘટ થઈ રાજા ભણી, ભાખે ઇણિ પરિભાસ. શ્રી શંત્રુજ્ય પર્વતે, વછ ગછ થયે ચગ્ય; જાશે પાપ હત્યા સહ, પામિસે સુખ આરેગ્ય. ૫ ઢાલ-પ્રાણ પ્રિયારે યું તજી, હું અબલા નિર
ધારીરે, એહની દેશી. ૩૮ કઠિન કમ એ તારા, નરકાદિક ગતિ દાયીરે, અન્ય યુકતે ક્ષય નવિ હુઇ, વિણ શત્રુંજય જઈશે. ૧ કર્મ વછ ઈતલા દિન લગે, મછર સહિત ઉગેરે, હવે તું તીર્થ નાથને, પેશ્ય થયે મેં દેખેરેક. ૨ એક વાર સેવ્યા થકે, વિશ્વ પાવન ગિરિરાય રે, પાતિક લક્ષ ભવાર્જિત, ક્ષણમાંહે ક્ષય થાય. ક. ૩ તીર્થ શત્રુંજય સમ, આદીશ્વર સમ દેવે રે; ધર્મ જીવ રક્ષા સમે, વિસ્વત્રય નહી એવરે. ક. ૪ પવિત્રાત્મા થઈસ તિહાં, સમતાં પાણી સ્નાનેરે; આત્મારામ સેવા કરી, સિવ પામિસિ ઈણ ધ્યાને રે. ક. ૫

Page #170

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. પ્રઢ મહિમ ગિરિને સુણ, દેવી મુખથી રાયરે; અમૃત વચન સુહામણ, શ્રવણે અધિક સહાયો. ક. ૪ ભૂપ નમી અંબા ભણી, શિવદા સય મન રગેરે; ચાલ્યા ગિરિવર ઉદ્વિશી, ચારિત્ર સસ્પૃહ અગેરે. ક. ૭ તીર્થ ન ભેટું તાં લગે, આહારને પરિહારે; તીર્થ શત્રુજ્ય સમરત, સપ્ત દિને લ પારે. ક. ૮ કડુ પ્રદ હૃદય ભર્યો, દીઠે સાધુ અકર્મોરે; બેઠે ચરણ કમલ નમી, પૂછે સાદર ધર્મો. ક. ૯ સવેગ સંગ જાણ કરી, કરૂણાનિધિ ગુરૂ જ્ઞાન, રાય ભણી હૈ દેસણું, સુણે થઈ એક ધ્યાન રે. ક. ૧૦ ધર્મોત્સુક તું ભૂપતિ, તીર્થ ભણે તું જાયે રે, તે ચારિત્ર આદરિ હવે, જેથી કર્મ ભેદાયેરે. ક. ૧૧ જ્ઞાન દર્શન ચારિત્ર વિના, વૃથા પંગુ પરિ જાણે, એ વિણ ચારિત્ર આંધલે, નિષ્ફલ જાણિ સુજાણો. ક. ૧૨ હેમ કુંભ અમૃત ભર્યો, સોવન સુરભ સુહાણે; સ્વર્ણ મુદ્રામાણિક જડે, ચંદ્રવદન લેવાણેરે. ક. ૧૩ પર્વ તિથે મહાદાન ન્યું, શ્રધ્ધાસના સુદાને તિમ ઉત્તમ ચારિત્રસું, શત્રુંજયને ધ્યાન. ક. ૧૪ મહા સત્વ સાંભલિ હવે, ચારિત્ર લક્ષણ દાખું; એ જીનહર્ષ પૂરી થઈ, ઢાલ અડત્રીસમી ભાષરે. ક. ૧૫ સર્વ ગાથા. ૮૯૦.
દૂહા, તે ચારિત્ર બે પંચધા, કર્મ કક્ષલ મિત્ર,

Page #171

શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણીત. પગમગતિદાયક કયો, શ્રીજીન પરમપવિત્ર. ૧ સામાઈક ચારિત્ર પ્રથમ, છેદેપસ્થાપનિય; સુક્ષમ સં૫રાયતૃતીય કહે, પરિહાર વિશ્રુધ્ધગિણાય, ૨ યથાખ્યાતિ હવે કો, સર્વ લેકમે ખ્યાતિ,
સુવિહિત જેહને આચરી, અવિચલ ઠામ લ્હાત. ૩ હાલ-મુમતી કાં પ્રતિમા ઉત્થાપે, એ દેશી. ૩૯મુનિ વાણી સાંભલિ મન હરખે,તે પાસે વ્રત લીધે દ્વિધા પરિગ્રહ મુકી મુનિવર, ઉત્તમ કારિજ કીધેરે. પ્રાણું ગિરિવરસું ચિત લાવે, કંડુરેસાના ગુણ
સાંજલિ, આપણ પ્રેમ નિભારે. પ્રા. પામે તીર્થ પ્રસન હદયસું, આ રૂદ્ઘસીલ સન્નાહ, સાધુ મહાવ્રત ખંડ સામા, ક્ષાંતિ ખેટક ઉબાહરે. પ્રા. ૨ કર્મ અરિ હણવાને કાજે, સાધુ થયે ઉજમાલ; પક્ષમાસ ઉપવાસાદિકતપ, જાજુ૫ પાવક કાલરે. પ્રા. ૩ બાલ્યા કર્મતણ વન અગલા, કડુરાજ રૂષિરાય; શત્રુંજય ગિરિ ઉપરે સીધા, તિહાં અવિચલ
સુખપદ પાયરે. પ્રા. ૪ ઈમ સ્ત્રી બાલા હત્યાદિક પાતિક મેટી જેહ મહાત; તક્ષણ પ્રલય એક ક્ષણમાંહે, તીર્થ પ્રભાવે યાતિરે. પ્રા. ૫
ડીહી પણિ તપસ્યા હુંતી, સંચય કર્મ ઘણુણે; ક્ષેત્ર પ્રભાવથકી ક્ષય પાપે, અસત અસંસમાને રે. પ્રા. ૬ શુભ ક્ષેત્રે જીમ બીજ પ્રહે, અપરક્ષેત્ર તિઓનાહી; વાયુ સુવાય જલ સંગે, બહુ ફલ પ્રાપતિ થાઇરે. પ્રા. ૭

Page #172

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૯૧ ઈણિપરિ દાન દયાતપ પૂજાદિક શુભ કર્મ કરતાં, જેહ ફલ પુંડરગિરિ થાયે, તે અન્ય નહું તારે. પ્રા. ૮ પ્રાયે પાતિક કર્મ તજીને તીર્થંચ પણિગિરિ વાણી, સહગતિ પામે તે સહીસું, તીરથ મહિમા ભાસીરે. પ્રા. ૯ સિંહઅગ્નિજલનિધિ વિખધરવલી,રાજયુદ્ધજ વિષ રે; વૈરી મારિ સ્મરણગિરિ કેરે, ભય નાસે કરિરરે. પ્રા. ૧૯ ભરત કરાવી સુંદર પ્રતિમા, આણિ જીનેશ્વર કેરી; દયાવતે શિવ સુખ ઉછગે, ભીતિન હવે ભય કેરીરે. પ્રા. ૧૧ અત્યગ્ર તપાસ્યાને બ્રહ્મચર્યો, જેતલો ફલ પામીજે; તેથી શત્રુંજયગિરિ વસતાં, પરલ પુન્ય લહજે. પ્રા. ૧૨ ભેજન દાન યાત્રાયે જાતાં, કેડિ ગુણે ફલ કહિયે, યાત્રા કરીને પાછા વલતાં, તેથી અનંત લહજેરે. પ્રા. ૧૩ ત્રિભુવનમાંહિ, જે કઈ તીર્થ, નામમાત્ર જે કઈતે; પુંડગિરિ વાંદ્યા વાંદ્યા, નાખે પાતિક દેખરે. પ્રા. ૧૪ સ્નાત્ર કરી સુમત્રિ સયા, નિશ્ચલ બેસી ધ્યાવે, મે અરિહંતાણું પદ ઈણિગિર, તિર્થંકર પદપાવે. પ્રા. ૧૫ પ્રથમ ખંડ એ પૂર્ણ કીધે, ઉગણચાલીસે ઢાલે; કહે છનહર્ષનું શ્રવણે, સુણીબાલ ગોપાલરે. પ્રા. ૧૯
ઈતિ શ્રીજીનહર્ષ વિરચિતે શત્રુંજય માહાત્મ ચતુષ્પદ્ય મહીપાલ નૃપ કથાનક પ્રભૂતિ વર્ણન પ્રથમ ખંડ સમાપ્તઃ 1
સર્વગાથા ૦૯. હા. શ્રી શત્રુંજ્ય મંડણ, પ્રણશે રિષભજીણુંદ બીજે ખંડ હવે બેલિટું, હૈડે ધરી આણંદ. - ૧

Page #173

૯૨
શ્રીમાન જિનહુષઁપ્રણીત.
શ્રીશત્રુંજય મહાત્મ” કહ્યો સંક્ષેપ વિચાર; શક એડતા તુ નિસુણિ, વલી પ્રભાવ વિસ્તાર, ૨ અન ત કાલથાપિણિનહી, તીર્થ વિનિસ્વર એહક ડિવણા અવસર્પિણી વિષે, જીમમા યા સાંભલી તે, ૩ ઢાલ-મહા વિદેહ ક્ષેત્ર સુહામણા, એહ દેશી. ૧ વીર કહે વ સુણે, જબુદ્વીપ વિશાલ લાલ; ભરત અદ્ભુ દક્ષિણ દિશે, ગગા સિધુ વિચાલ લાલરે. નાભિ ફુલગર થયા સાતમા, મરૂદેવાતસુ નાદિર લાલરે; સર્વારથ સિધ્ધિથી ચવી, કુષિ લીયે અવતાર લાલરે. વી. તૃતીયારકને છેટુડે, અનુપમ આ સાઢ માસ લાલરે. ચાથિ અંધારી નિસિમે', ઉત્તરાષાઢા વિષુવાસ લાલરે. વી;૩ પૂર્ણ સમય થયા ગર્ભના, ચૈત્ર સ્યામાષ્ટમી દીસ લાલરે, ઉંચ ગૃહ રાસે રહ્યા, જણ્યા જંગલ જગદીશ લાલરે. વી. છપન્ન દિસિ કુમારી તદ્યા, આસન ચટ્ટીયાં તાસ લાલરે; સુતિકમ પ્રભુને કરી, મુકયા આણિ આવાસ લાલરે, વી. ચાસિ ઈંદ્ર આવ્યા વલી લેઈ નિજ પરિવાર લાલરે; સ્વર્ણગિરિ જા કયેર્યાં, જીન જન્માષ્ઠવ સાર લાલરે. વી. ૬ પ્રથમ વૃષભ દીઠા હતા, સહુણા માંહેમાય લાલરે; રિષભ નામ પ્રભુને દીચે, હર્ષે ધરી માયતાય લાલરે. વી. પાલે. પ્રભુને પ્રેમસુ, પચ સુસ્વરની નારી લાલરે; વૃધ્ધિ લહે સુરતરૂપરે, રૂપ અનુપમ ધારી લાલરે. બી. એક વરસના પ્રભુ થયા, એઠા જનક ઉછરંગ લાલરે; ઈશુ ષ્ટિ લેઇ કરી, ઈંદ્ર આવ્યે મન રગ લાલર. વી.

Page #174

શ્રીશત્રુ-જયતીર્થરાસ.
ઇંન્નુલતા દઉંડ લેવા ાણી, હાથ પસાĆનાડુ લાલરે; ઇક્ષ્વાકુ અ વય થાપીયુ', મનમે ધરીય ઉછાહુ લાલરે. વી. ૧૦ અંગુઠે અમૃત ધર્યાં, આલકવયગઈ જામ લાલરે; ઉત્તર ગુરૂના ઉપના, દિવ્યફલ આપે તામ લાલરે. વી. ૧૧ અનુક્રમે મોટા પ્રભુ થયા, રૂપ સૈાભાગ્ય ભ’ડાર લાલરે; ચાવન વય પ્રગટી તિસે, મેહે સહુ નરનારી લાલરે. વી. ૧૨ પૂર્વ લક્ષ ત્રાસી લગે, ભાગ્ય લેાદય જાણિ લાલરે; ઈંદ્ર ઇંદ્રાણી આવીને, ઉછવ કરે સુપ્રાણુ લાલરે. વી. ૧૩ સુમશલા સુન’દા ભલી, શ્રી સરિખી રતિપ્રીતિ લાલરે, ગીત વાજી ત્ર ઉઠાહસું, જીન પરણ્યા ભલિ રીતિ લાલરે. વી. ૧૪ પાણીગ્રહણના એહવા, જે દિનથી વ્યવહાર લાલરે; જગ નાયક પ્રગટાવીયા, અજી તેહિ આચાર લાલરે. વી. ૧૫ સુમ‘ગલાયે' જનમીયા, ભરત બ્રાહ્મી એ માલ લાલરે; પટપૂર્વ લક્ષ પૂરણ થયા, એટલે જાતાં કાલ લાલરે. વી. ૧૬ આહુખલને સુંદરી, યુગલ સુનંદા જાત લાલરે; ઉગણપચાસ જણ્યા વલી, યુગલ પુત્ર સમખાત લાલરે. વી. ૧૭ રૂપ સહુના સરીખા, પ્રભુજીના સેા પુત્ર લાલરે; ઢાલ પ્રથમ જીનહર્ષએ, રાખેદારના સૂત લાલરે. વી. ૧૮ સર્વગાથા ૨૧.
૯૩
દુહા.
આસન ચે। તિણિ સમે, વાસવ અવસર જાણુ; રાજ્યાભિષેક પ્રભુને કીયેા, રાજ્યચિન્હ સહુઆણુ, ૧ જ્જુગલ ધર્મમાંહિ વિનય, દેખી સુરપતિ નામ

Page #175

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. ધનદ નીપાઈ તક્ષણઈ, પુરી વિનીતા નામ. ૨ દ્વાદશ યેજન લાંબ પણ, નવ જન વિસ્તાર અ8 દ્વાર તરણ સહિત, ભા જાસ અપાર. ૩ ધનુષ બારસેં ઉચ પણ, તલ આઠાસે પ્રસીધ; વિલપણે ધનુષ એકસે, વપ્ર સખાતિ તિણ કીધ. ૪ ચેખૂણું તિસ્ત્ર ખુણીયાં, સ્વસ્તિક વૃત્તાકાર, સવેતે ભદ્રાદિક તથા, એક દ્વિ ભૂમિ અમાર. પ ત્રણ ભૂમિ સત ભૂમીયા, નૃપ સામાન્ય અપાર; કેડિ ગામે પ્રાસાદ તિહાં, સ્વર્ણ સ્તનના સાર. ૬ ઢાલ-વેગવતી છાભ, જીન શાસનની હી;
એ દેશી, ૨. ઈશાને સત ભૂમીલ, ચતુસ્ત્ર કંચણ કેરો; વપ્ર સહિ નાભિ ભૂપતે, એ પ્રાસાદ ભલેરેરે. ઈ. ૧ સર્વતોભદ્ર એંટ્રી દિશે, સમ ભૂમિ મહેતેરે, વર્તુલ ભરતે નરેસને, ધનદ કી ધરિ ખતરે. ઈ. ૨ અગ્ર ભરતતણી પર બાહુબલ પ્રાસાદરે; વિચમે અવર કુમાર તણુ, ગૃહ દીઠાં આલ્હાદોરે. ઈ. ૩ તે વિચિ આદીસર તણે, ભૂમિ જાસ એકવીસરે; ત્રિલેક્ય વિભ્રમ નામથી, કલકે જાણિ ગિરીસરે. ઈ. ૪ સહસ્ત્ર અઠેન્નર મદિરે, મણિમય જાલી સેહેરે, સુખ સંખ્યા ખણિ તેતલી, દેખંતાં મન મેહેરે છે. ૫ પ્રાસાદે પરિ ઉજલા, સેવન કલસ વિરાજે રે; હર કીધે હર્ષ કરી, નિજ મંદિર મન છાજે રે. ઈ. ૬

Page #176

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. સામત મંડલીક રાયના, નવાવ પ્રમુખ રચ્યા પ્રાસાદ તિહાં ભલા, રહે લહે તે સુખેરે. ઈ. ૭ સહસ્ત્ર અઠત્તર તિહાં કર્યા, શ્રીજીનવર પ્રાસાદે દંડ કમલ ધ્વજ લહે હૈ, કરે ગગન સુવાદોરે. ઈ. ૮ સમ પેઢી બંધ બાંધીયા, ચેરાસી બજારે કનક રજ તુરત તે કરી, ભરીયા જાણી ભંડારરે. ઈ ૯ સાધ હિરણ્ય રતનમયા, ઉંચા મેરૂ પ્રમાણે, કિધા વ્યવહારીયાતણું, મંદિર સુંદર જાણશે. છે. ૧૦ દક્ષિણ દિશિ ષિત્રીતણું, વિવિધ પ્રકાર નિશાંતરે ભરિયાં રિધિ સમૃદ્ધિસું, ફલકે રત્નની કરે. ઈ. ૧૧ વપ્રમાંહિ ચ્યારે દિશે, કેડિ ગમે ગૃહરાજે રે, પુરવાસીનાં ઉજલા, સુર ગૃહ સરિખા છાજે રે. . ૧૨ અપ્રાચી પ્રતીચી દિશે, કીધા કારક ગેહરે, એક ભૂમિતિ અયાવતા, ત્રિણ ભૂમિ સભત જેહેરે. ઈ. ૧૩ અહે રાત્રીમાં એવી નયરી ધનદ નીપાઈ કનક રત્ન ધન ધાન્યનું, વસ્ત્રાભરણ ભરાઈ. ઈ. ૧૪ વાવિ કૂવા શર દીધિંકા, દેવાલય અન્ય કેરાં, પુરી નીપાવી સુરપરી, તેથી સુખ અધિકેરાર. ઈ. ૧૫ ચારે દિશે વન સેહતા, વૃક્ષાવલી સમૃધેરે, એ થઇ બીજા ખંડની, બીજી ઢાલ પ્રસિધ્ધ છે. ઈ. ૧૬ સર્વ ગાથા, ૪૩
દૂહા, અષભ સ્વામી તિણ પુરી, સુરાસુર કૃત સેવ; . જગતિ સૃષ્ટિ કર્તા નૃપતિ; પતિ વિશ્વ નિતમે - ૧

Page #177

૯૬
અલાસ્ટ, ૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. વાણજય જવા કંચુકા, સેવકને કુંભાર કામદાર ક્ષત્રી વલી, સાલીને સૂત્રધાર. ૨ સ્વર્ણિકાર ચિત્રકાર વલિ, તથા અપર મણિકાર; લેકતણું હિત કારણે, નિર્મિત જગદાધાર. ૩ ભરત જયેષ્ટ વંદન ભણું, શીખાવી જગદીસ્ટ; કલા બહુત્તર અપર તિણિ, કીધા બંધુ અધીસ્ટ. લક્ષણ ગજ અસ્વ સ્ત્રી પુરૂષ, સ્વામી ભણાવ્યા સર્વ; બાહુબલ નિજ પુત્ર તે, ગણિત સુંદરી સર્વ. ૫ અષ્ટ દશ લિપિ સ્વામીજી, દર્શિત દક્ષિત પાણ;
જયેષ્ઠ પુત્રી બ્રહ્માભણી, કીધી તેહની જાણ. ૬ ઢાલત૫ સરિખે જગિકે નહીં એ દેશી. ૩. વિશ્વ સ્થિત પ્રભુએહની, નિરમાયી નિમાયહે સુરપતિ, લેક સકલ થીર થોપીયા,નાના કર્મ કરાયહે સુરપતિ. વિ. ૧ થયા વિરકત સંસારથી, છતનય હિત કાજ હે. સુ; ભરત સ્વરાજ્ય ધાર કર્યો, જગ ગુરૂશ્રી જીનરાજહે.સુ. વિ. ૨ બાહુબલિ આદિક બીજા, સ્વસ્વનામાંકિત દેશહે. સુ; વિહચી સહુને આપીયા, ભાંજે સલકિલેશો. સુ. વિ. ૩ રાજ્યભાર છોડી કરી, સંવછરલગિ દઈ દાનહા; સુ; વૃષભદેવ આરબી, જગ અનૃણને ધ્યાન. સુ. વિ. વિકલપ વેલાલગી ઉદયથી આલે પ્રભુ અષ્ટલાખ સુ; કેડિએક સેવન્નત, વાંછિત સહુને સાખિહે. સુ. વિ. ૫ ત્રણસે કેડિકંચનતણું,વલી અઠયાસી કે ડિહે, સુશાખએસ જીનવર હીયે, દાન સંવત્સરજોડિહે. સુ. વિ. ૬

Page #178

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. હવે વામી સંયમ રહે, કૃષ્ણાષ્ટમીત્રમાસ. સુ ઉત્તરાષાઢ શશી ગઈ, અપરાજા ઈ ઉલ્લાસ. સુ. રાગ દ્વેષ અરિ જીપીયા, ભાગ્યામદ અભિમાન હે; સુ; ઇંદ્રિય વિષય નિવારી, મની પ્રભુ રહે ધ્યાનહે; સુ. વિ. વિચરે ઇર્ચ સેધતા, પ્રાણીને હિતકારહ, સુ. દેહતણું મમતા તજી, પુહીક વિહારહે. સુ. વિ. ભરત અધા ભોગવે, રાજય પિતાને દીધહે, સુક ન્યાયે રાજ્યપાલે ભલો, પ્રજા સુખિણી કીધો. સ. વિ. ૧૧ હવે શ્રીરૂષભ જણેસરૂ, ભમે નગરપુર ગામહે સુક આહારમિનહિ એખણી લેક જાણે નહિ નામહે. સુ. વિ. ૧૨ સુધા પીડીત તાપસ થયા, કચ્છાદિક મુનિરાય હે, સુ. યુગાદીસને ધ્યાવતાં, કંદમૂલ ફલ ખાય હો. સુ. વિ. આપે પ્રભુને રથ તુરી, માતાધે માતગ હે; સુ. વિશ્વ હિરણ્ય કન્યા દઈ, મુગ્ધ લોક મન રંગ હો. સુ. વિ. ૧૪ સ્વામી કિમપિ ન સંગ્રહે, જે નહિ સનમુખ છે. ઘરઘરથી એમનીસરે, લેક કરે મહાદુઃખ હે. સુ. વ્રતથી એક વરસ રહ્યા, નિરાહાર જગદિશ છે. સુ. ગજપુરનગરે આવીયા, માનવતી જગદીશ હે. બાહુબલને પિતર, તિહું શ્રેયાંસકુમાર હે; સુ. જાતિસ્મરણ પામી, દેખી જગદાધાર છે. સુ. પ્રભુસુ પૂર્વ ભવત,દીઠ સંબંધ અખંડ છે. સુ. કહે જીન હર્ષ પૂરી થઈ, ઢાલ ત્રીજી બીજે ખંડ છે. સુ. વિ. | સર્વગાથા.
૧ એષણીયા
-
-
-

Page #179

૯૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રતિ.
અથ પ્રસ્તાવિક કાવ્ય. કાનન પાણિર્નચ કંકણન, શ્રેત્ર શ્રતૈનૈવચ કુંડલેન, આભાતિકાયઃ કરૂણા પરાણાં, પોકારવ્રતચંદનેન. ૧ એ દદાતિન ભુકતે, તિગતભવતિ વિત્તસ્ય દાન ભેગો નાશ, સ્તસ્ય તૃતીયા ગતિર્ભવતિ. ૧ આહા ! શ્રી,
દુહા. કુમાર અનવદા દેવતણે જાણે દાન વિવેક; ઈશુરસ જગદીશને, દેવા વાંછઈ છેક. ૧ નિરવદ્ય આહાર સ્વામી ગ્રહે, કૃપા કરી મુકતાર, એહવું કહી પ્રભુ હાથમાં, નામે રસની ધાર. ૨ અધિક પિણિ પ્રભુ પાણિમે, ઈક્ષુરસ શિખર ચડંત, નીચે બિંદુ પડે નહિ, અતિશય શ્રીભગવંત ૩ શુગધા પુષ્પ હેમનિ, વૃષ્ટિ શુ દુભિનાદ, ચેલેછવ પારણ વિષઈ, થયા પંચ સુપ્રસાદ. ૪ રાઘશુકલ તૃતીયા દિને, અક્ષય દીધે દાન, પવૃક્ષય તૃતીયાઅ (હજી) પરવર્તી જગમાન. ૫ હાલ-નીંદડલી ધરિ હૈઈ રહી. એ દેશી. યથા થીતિ પ્રગટી પ્રભુ થી, જગ જનનેહે સહુને હિતકાર તિમ પાત્રદાન શ્રેયાંસથી, જગમાંહિ હે પ્રગટ તેણીવાર. . શ્રેયાંસકુમારનઈ ઉધરી, કીધે તિહાંથી છદમસ્થ વિહાર નિજકર્મ ખપાવણુ કારણે, નહિ જેહને પ્રતિબંધ લગાર. ૨ પાલે નિજ રાજ ભરત રાજા, ધર્માજ્ઞા ધારઈનિજ સીસ, દિલ દિન અધિકીશ્રી જેહની, જવાહા કુલ જિગીસ, ૫, ૨

Page #180

શ્રી શત્રુ...જયતીર્થરાસ. તે તાતચરગુકમલમેં સદા, સેવા કરવાહે મન રસિક સુજાણ પિતામાતા મરૂદેવી ભગવતી, સેવા ધારે ધારઈ સિરઆણુ ય. ૪ રાજ્યથી ગયા સહસ વરસ થયાં,નિતે સેવાહ કરતા ઈમરાય; નમવા આ ભરતેસરૂ, સુપ્રભાતેહે મરૂદેવી પાય. યુ. ૫ નિજ પુત્રતણે મરણ કરે, નયણથીહે કરેં આંસુધાર; હું ભરત કહી બહુ ભક્તિસું, પાય પ્રણમUહે રાજા તિણિવાર.ય. ૬ લૂડી આંસૂ નયણાથકી, દુઃખ કાઢે હૈયડાથી તામ; મરૂદેવા ભરત ભણી કહે, વછ સાંભળી વિનય ગુણધામ. ચા. ૭ મુજ પુત્ર રૂષભ મુજ તુજ તજી, નિસનેહીહ થઈદીધા છે; મૃગપરિવનવાસી થયે, માયડીશુ હે રા નહિ નેહ. ય. ૮ શીતાપ ભૂખ તૃષા કરી, પીડાતાહે હેન્ચે તસુ દેહ વનથી વન વાયુ તણી પરે, હસે ભમતે હે મુજ અંગજતેહ ય. ૯ કિહાં છત્રચંદ્રજવલસારીખ, મુક્તારને ભૂષિતાનિત સીસ; કિહાં ઉદગ્ર દાવાનલ તા, તપનાત પહો મંડલ અવનીસ ય. ૧૯ સંગીતક સારસ રસ કિહાં, કિન્નરીના મધુરા કંકાર, વનમાંહિં શ્રવણે સુણતે હસે, મસકાંનાહેકિહા શબ્દ અસાર. ૧૬ કિહાં વારણુ બંધ બેસી કરી, નગર તરહે ફિરે મન મેજ, કિહાં પર્વત કાંકરભાકરા, ભમસે મારેહે બાલુડે રોજ. ય. ૧૩ પુત્રના દુખ ઉઘ(એઘ) સુણી કરી, મુજ હીચડેહા ફાટેના કઠેર; પાપી મુજ પ્રાણ છુટે નહી, ધિક જીવિત દુખિણી થઈ જેર. ય. ૧૦ તું રાજ્યત સુ સુખ ભોગવે, ભેગમાહિ લપટા દિનરાત; માહરે સુત વનમાંહિ ભમે, તું પૂછનહીં તેની વાત. ય. ૧૪ હીનાક્ષરતાને માતાતણા, સાંભળીને હે, કહે ભરત બાર , ઐકયાધિપતિ માવડી, કાયરની પરિ બલમલ યુ, ૧૫

Page #181

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સંસારતણું દુઃખ કારમા, જાણીને હે છેતાત; સાસ્વત સુખની વાછાં થઈ, તપસી થાયહે તિણ કાર(ણ)માત..૧૬ મુજ સરિખા ચાકર તેહને, મુખ આગલિહા રહ્યા કેડા કેડિ; કરે ચરણકમળની ચાકરી, મદમત્સરહે છેડી કરજોડિ. ય. ૧૭ સહુને ઠાકુર છે રૂષભાજી, સુખમાંહિહે છનહર્ષ સદીવ, ઢાલ ચેથી બીજા ખંડની, સાંભળતાહે મન હર્ષ અનીવ. ય. ૧૮ સર્વગાથા, ૯૦.
દહા. શક્રાદિક સહુ દેવતા, આગહિ હિડઇ જાસ; તે હું રક્ષા સી કરૂં, માતા હૃદય વિમાસ. તીન લેના નાથની, લક્ષમી લેખીશ જામ; સાચે તપ ફલનું તદા, માનિસ માતા તામ. ૨ ઈપરિ કહતાં તે ભણી, કરજેડી તિવાર; ભેઈલે માલિ લગાડિનઈ, વેત્રી કહે વિચારિ. ૩ કાંઈ કહેવા આવીયા, બે નર ઉભા બહરિ; ટામક શમક નામે પુરૂષ, શુભ સુંદર આકાર૪ તેડી લાવ્ય ઈહાં તે ભણી, હુકમ કી નરરાય; ઉચરતા જય જય શબ્દ, આવી પ્રણમ્યા પાય. ૫
હાલ. નાને નાહલેરે; એ દેશી. ૫, પ્રતિ પૂર્વક એમ કહે, પહિલી સમક પુમાન સાહિ સાંભરે; કેવલ પાપે તાતછરે, ગાવે એમ સુરપતિ જ્ઞાન. સા. ૧ 'પુરિમતાલ પુર બાહિરે, શકટાનન ઉદ્યાન; પાણી વિતરણ ઈચ્છેસ હિલ કુલ "ભેણ સા. ૨ , નર નારી સહુ દિશ થકીરે, આવ્યે દેવી દેવ;
ભ',
'.

Page #182

- શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૧૦૧ નિજનિજ રિદ્ધિ લેઈ કરી, કરવા પ્રભુની સેવ. સા. ૩ ટામક તિવાર પછી કહેજે, પ્રણમી નૃપના પાય; ફુરત્મભા અતી દીપતીરે, ઉજજવલ છમ દિનરાય. સા. ૪ અગ્નિ ફુલી ગઈ ભારે, તીક્ષણધારા સહસ્ત્રાર; ચક્રરત્ન પ્રભુ ઉપને, આયુધ સાલિ મઝારિ. સા. ૫ દાન યાચિત આપતેરે, દીધી શીખ ઉદાર; શ્રવણે વચન સુણ કરી, પાયે હર્ષ અપાર. સા. ૬ પ્રથમ કેવલ મહિમા કરૂ, કઈ ચકીની કરૂ એમ; ચિત્ત ડામાડેલાં કરે, બેની થાઈ કેમ. સા. ૭ અભયદાયક કિહાં તાતજી, કિહાં ચક ભયકાર,
શટ એમેં ચિંતવ્યારે, પૂજાતણે વિચાર. સા. ૭ તે પહેલી પ્રભુને કરંજી, કેવલ મહિમા સાર; ભારતેસર ઈમ ચિતરે, કહે માયને તિવાર. સા. ૯ તુ કહેતી મા માહરે, સુત ભેગવે છે દુઃખ વનમાંહિં ભમતે થકારે, સહે શ્રુત તૃષ મુખ. સા. ૧૦ લેક અચરિજ કારણેરે, સુર સહુ સેવિન પાય; જે પુત્રની સંપદારે, તપ ફલ એહવું થાય. સા. ૧૧ એહવું વચન સુણી કરી, કીધે અંગીકાર;
રાપી ગજ ઉપરે, હઊંત ચિત્ત અપાર. સા. ૧૨ તરલ તુરંગમ સજ કરી, સિણગાર્યા ગજરાજ; રથ પાયક લાયક ઘણેરે, ચાલ્યા ભરત મહારાજ સા. ૧૩ વિવિધેછવ ઉત્સાહ સુરે, પારવૃંદાવૃત રાય; મરૂદેવા યુત ચાલીયારે, વાંદણ પ્રભુના પાય. સા. ૧૪ અપંથ તે પણિ પથ થરે, ચાલતા સેના સાથ;

Page #183

૧૦૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
ભક્તિ ભર્યાં પ્રભુ ઉપરેરે, ભાવી મુક્તિના નાથ. સા. ૧૫ પિતાના પડખે પુત્રનેરે, મધુ બાંધવની જોડી; સ્વામી સેવકને તજેરે, સેવક સ્વામી છેાડી. સા. ૧૬ સૈન્ય અદૈન્યે : પરિવર, હર્ષીત નરેશ; ઉચા આગલી નીરખ્યારે, રત્નધ્વજ સુવિસેસ. સા. ૧૭ સાલમયરત્ન સુવર્ણનારે, લકે ઝાક ઝમાલ; મરૂદેવા આંગલી કહેરે, સમવસરણ ભૂપાલ. સા. ૧૮ તીન લેવાસી સુરેરે, રત્નરજતના કીધ; ક્રીષ્નવંત કરણે કરીરે, સૂર્યસાભા લીધ. સા. ૧૯ જય જય સુરવર ઉચરેરે, સુણતાં શ્રવણુનું હાથ; પાઁચ વર્ણ રત્નની પ્રકારે, રત્નધ્વજ એ માય. સા. ૨૦ વાજે શબ્દ સુહામણેારે, દેવ દુંદુભિ આકાશિ; જાણે ગુણુ શ્રી તાતનારે, ગાવે. મધુરી ભાસ. સા. ૨૧ ભરત કહેંચા તાત માયનેરે, ધરે જીન હર્ષ સ્નેહ; પચમી બીજા ખ'ડનીરે, ઢાલ પૂરી થઇ એહ. સા. રર સર્વગાથા, ૧૧૭.
૧
દુહા. મરૂદેવી માતા સુણી, થયા હર્ષ ભરપુર; દુઃખ આંસૂ ઉદ્ધવ પડત, હર્ષ અશ્રુ ગયા દૂષિ. જીમ જીમ સુરપતિ સુર અસુર, સ્તુયમાન ગુણ વૃંદ; મરૂદેવા નિજ સુતપ્રતિ, તિમ તિમ લહે આણું. સપૂર્ણ ર્વાતિશય, જીન ચિતે જીનરાય; પ્રેમે સુત ધ્યાનઇં ધ્યાવતી, તન્મય માતા થાય. દૈવી સહુ. વીચારીયા, ભવ સંભવ વ્યાપાર,
૨
3

Page #184

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ચિતવતી ઇમ ઇન પ્રતે, તન્મય થઈ વિચાર. ૪ ચઢી ક્ષેપક શ્રેણિ તદા, કર્મ ક્ષેપવા કાળ;
સૂફમ ક્રિયા સમુછિન્ન દિય, શુકલ સ્થાન વિચારિ. ૫ ઢાલ. રિષભ મોરાહે, એ દેશી. રાગ માસણી. ૬ જીદસુ પ્રેમ લગાવે છે, પ્રેમ લગાવે મન ભાવે; શિવ પુરસું ચિત્ત લાવે છે.
કર્મ સસ્તુક્ષય ઘાતીયા, મરૂ દેવી માતા હો, અંતકૃત કેવલ જ્ઞાનસું, પામી શિવ સાતાહે. જી. ૧ પુણ્ય કઈ કીધે નહીં, તપ કેઈ ન કીધે હે; જન સ્મરણ જીનનેહથી, અવિચલ પદવીહે છે. ? વાત રહિત દીપક પરે, મન નિશ્ચલ કીધે હે; અનિત્ય ભાવજ ભાવતાં, અવિચલ પદ લીધા છે. જી. ૩ સમવસરણથી તત્ક્ષણે, ઈંદ્રાદિક આયા હે; સુકૃત્યદેહ સ્વામિની તણે, ક્ષીરદધિવહાયા હ. જી. ૪ પ્રથમ કેવલી એ થઈ, અવસર્પિણી ઇણી હે; પ્રથમ સિદ્ધપણિ એ થઈ, ગાવે સ્વર કી હૈ. જી. ૫ છત્ર ચામર આદિક સહુ, રાજ લક્ષણ મેહલી હે; સમવસરણમાં આવીયા, દુઃખ દુર્ગત ડેલી હો. જી. સનાત્ર કરી વાપી જલે, વસ્ત્ર પહેર્યા વારૂ હે; પિઠા પૂર્વ બારણે, પ્રભૂ વાંદણ સારૂ છે. જી. ૭ રાય દેઈ પ્રદક્ષિણ, નમિ રિષભજીણુંદા હે; અગ્રેસર ઇંદ્રિને કરી, બઈઠ વર વૃંદા હે. છે. ૮ ત્યારે જે જન ગામિની, પિયુષ સમાણ હે;

Page #185

૧૪
શ્રીમાન્ જિનયંત્રણીત.
સઃ ૧૪
સ્વામી આપે દેશના, સમજે સહુ પ્રાણી હો. જી વિરક્ત હવે: જે પાપ થા, ધર્મે રતિ ક્રીજે šl; ક્રમ દેખાડે પુરૂષને, દેશના સહુ કહીને હા. જી.. ૧૦ પૂજા નિજ ગુરૂ સેવના, સ્વાધ્યાય તપસ્યા હા; કામ યા ૧૮ ગૃહસ્થને, કરવા અવસ્ય હા. જી. ૧૧ અનુકપા પ્રાણી વિશે, દાન પાત્ર વિશેષ હા; દીને દ્વાર સભારસે, એ ધર્મસુ લેઈ હા. જી. ૧૨ જ્ઞાનાભય ઔષધ વસના, દાન વજ્રના દીજે હા; પૂજા અરિહુ‘તની સદા, મુનિવર નમીરે ડા. જી. ૧૩ તુષ્ટિ કરે નિર્જ નારિષુ', પનારી ન હુડા, અક્ષય મંડન એકહ્યા, નરના નિસીડ઼ે. કસ્મલ હરવા જલ સદા, રત્નત્રય ધારે હા; ત્રીજે ભવ શિવ સુખ લહે, સુદ્ધ ભાવ વિચારિ હે. જી. ૧૫ નર ભવ પામી દોહીલા, જીન ધરમ કરશે હા; મેહ વિસુધા માનવી, ચાગતિમાં ક્રિસે હા. જી. ૧૬ સાંભલી એહવી દેસણા, સુત ભરત ઉશ્વાસે હું; રૂપભાસન ઉઠી કરી, વ્રત લે પ્રભુ પાસે હા. જી. ૧૭ અન્ય પુત્ર ચક્રી તા, પાંચસે ઇક ઉણા હા; પુત્ર પુત્રીવલી, સાતસે એમ, ત્રતલ્યે મન નડ્ડા.જી. ૧૮ બ્રાહ્મી પૂછી અશ્તને, બહુ કન્યા સાથે હા. શિલેાજવલ નત આદર્યાં, પ્રભુજીને હાથે હા. જી. ૧૯ પહેલી છનની દેશના, એતલી રૂદ્ધિ પાઇ હા; છઠ્ઠી ખીજા ખડની, જીન હર્ષ એમ ગાઇ હા. જી. ૨૦ સર્વગાથા, ૧૪૪.

Page #186

શીશત્રુતીર્થરાસ.
દુહા, દીક્ષા લેતાં સુંદરી, વારી ભરત નરે; પ્રભુ ચતુર્વિધ સંઘમાં, પ્રથમ અવિકા એહ. કુછ મહા કછ તે વિના, રાજન તાપસ જેહ; પ્રભુચરણે આવી કરી, વ્રતધારી થયા તેહ. ૨ પુંડરીક આદિક યતી, સાધ્વી બ્રાહ્મી મુખ; શ્રેયાંસ પ્રમુખશ્રાવક વ્રતી, શ્રાવિકા સુંદરી સુખ. ૩ રૂષભસેન આદિક ગણ, પ્રભુની ત્રીપદી પામિ, દ્વાદશાંગી ધર થયા, આજ્ઞાધારી સ્વામી. ૪ સુરેનરઅસુરનમાની કરી,પુણતા નિજ નિજ ઠામ;
ભવ્ય જીવપ્રતિબંધિવા,વિચર્યાત્રિલેવન સ્વામી. ૫ છાલ ધારી આવોજી આંબો મોરી, એ દેશી. ૭ પુન્યની ભૂતિ ભરતનરે સહુ, પસવરીયા બહુ પરિવાર; મનરંગ અયોધ્યા આવીયા, જાણે ઈંદ્ર તણે અવતાર. પુ. ૧ ભરતદ્વીપ ચક્ર રત્ન તણે, કરવા ઉછવ ઉછરંગે; કાસગારે આવી કરી, ચક પૂજા કરે સુર. પુ ૨. દિન આઠ ચક્ર મહિમા કરી, વલી પૂજા બહુ વિસ્તાર પ્રાચી દિશિ પ્રતિચક ચાલી, લક્ષચક્ષાધિણિત સા. પુ. ૩ બણતા વાગે તનુ પહિરીયા, આભરણું શોભીત દેહે; પુષ્પાસતસતુતિ પ્રમુખે કરી, પૂજ્યા જન પ્રથમ સ્નેહે. પુ. ૪ દેઈ માનશું કીંકરી, મુખ ચાવે સરસ તલે; ચામર વિજઇ છત્ર સિરપઈ. મૃગાર વિરાજે સેલે. પુ. પી યક્ષસોલ સહસ્ત્ર નૃપરિવ, ગજ રત્ન ચહયે મહારાજે ધારાધરની પરિમદ કરે, ગજીત ઉર્જત મહાકાય. ૫ ૬

Page #187

શ્રીમાન જિનહર્ષગણત. નિર્દોષ મંગલ વાજીત્રના, સહુ સૈન્ય મિ ત કાલે, ગય ચરમદ કરતા ગાજતા, પૂજ્યા સિધુ કરે ભાલે. પુ. ૭ તુગતરલ તુરંગમ સભતા, વારિધિના જાણે કલે; રથ સૂર્યના જાણે ચાલ્યા, ભંતા ઉલાઉલે. પૃ. ૮ પાયકને પાર ન પામી, સન્નદ્ધ બદ્ધ ધરિ હથિયારે; ચાલ્યા પ્રાચીશને સાધવા, સેના લેઈ સાથે અપારે. પુ. ૯ અસ્વરતન ચઢી આગલિ ચાલે, સેનાની રત્ન સુખેણે; દંડ રત્ન કરે સંવાહિને, બલવંત મહાગુણ એણો. પુ. પ્રયૂહબૂહ હણિવાં ભણું, શાંતિમત્ર જાણે અંગવાને; વલી રત્ન પુરેહિત જીન નમી, ચાલે તે પણ બહુમતે. પુ. ૧૧ જગમ શત્રશાલાની નીપરે, દિવ્ય રત્ન કરણ તત્કાલ; ગૃહ રત્ન સેના સાથે ચાલ્યા, ભરતેસર પુણ્ય વિશાલ. પુ. ૧૨ ખધાવારાદિ ઉતારવા, વિશ્વકર્માની • પરે જાણે, રત્નવર્ધક નામે ચાલે, ગૃહ કેટકરણ સંપરણ. પુ. ૧૩ સુર અસુરાશ્રિત રત્નએ સહુ, ચર્મ છત્ર ખડક ગુણ ટાણે. એ રત્ન વલી મણિ કાંગણ, ચાલ્યા ચકી પુણ્ય પ્રમાણે. પુ. ૧૪ જીહાં જઈનૃપ સેના ઉતરે, તિહાં વર્ધકી કરે આવાએ, ક્ષણમાંહિ નગર તણી પરે, એ દિવ્ય શક્તિ અવકાશે. પુ. ૧૫ ભરતેસ નરેસ સદા કરે, જન પરમાણુ પ્રમાણે કેટલેક દિવસે પામી, મગધ તીરથ સુપ્રમાણે. પુ. ૧૬ પૂર્વાષ્ઠિ તટે નવ જન, આયામ વલી વિસ્તાર; દ્વાદશ એજન લબાપણે, તિહાં થાપી સિગ્યે અપાર. પુ. ૧૭ વર્ધાકિ પિષધશાલા રચી તિહાં, થાપી દર્ભ સંથાર, આભરણ સહુ ઉતારી કરીને, સ્વેત વસ્ત્ર પહેરે તિણવાર. પુ. ૧૮

Page #188

૧૦૭
શ્રીશત્રુન્યતીર્થરાસ: મગધસુર ધ્યાન ધરી કરી, ચક્રાદિકાધિપ પિષધ ધારે; બીજા ખંડની થઈ સાતમી, જીન હર્ષ ઢાલ અવધારે. પુ. ૧૯ સર્વ ગાથા, ૧૬૮,
દુહા બેઠે શુદ્ધ સંસ્થારકે, અષ્ઠમ તપ કિસિાર; મુનિવરની પરે સહુ તન્યા, આરંભકુ વ્યાપાર. આઠમ અંતઈ રાયને, પૂરણ પિષધ થાય; પિષધ શાલથી નીસર્યા, અધિક હું દીપાઈ. કીધે સ્નાન યથાવિ, પૂજી શ્રી નારાય; ક્ષુદ્ર દેવતા સહુ ભણી, બલિ કીધો વસિ થાય. ૩ ચકી અવરથેચડી, સંયુત ધનુ તૂણીર; નાભિ દશરથ ની રમે, પેઠે સુરસ ધીર. ૪ નિજ નામાંકિત ખાણું વાદ્ય ધનુષ ચઢાય; મગધ સુરની સભ્યમાં, પાડશે સત્ય પરિજાય. ૫. ઢાલ-લાછલદે માતમલાર, એ દેશી. ૮ દેખી મગધ ઈસ; ઉઠ કરીને રીસ; આજહે એહવું રે કોણ? કુમતીઈઇખુઈહ વાંખરે રે, ક્રોધાકુલ થયે તામ, ફેટું તેહને ઠામ, આજ મુંહ તારે પરધાન, મિલીને ભાખીયેરે જે. ૧ સુસતા ઘાઉં. પણ, જો અક્ષર બાણ; આજ હે લેબરે વાંચે, ભરતેસ આ ઈહાંરે જે. તુરત ઉત્તરીયે કેપ; આવી સમતા ઉર, આજીડે ચીરે આવ્યા, મિલવાને જતિહારેજે૨. લેઈ અમૂલિક લેટિ, સાલ હયાન મેટિ,

Page #189

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. આજ મંત્રી સંઘાતે, સુર આઈ રે જે. નમી માગધ ઈસ, નૃપને ધરી જગદીશ; આજહે ભાખરે, પ્રભુ દરસણ પુયે પાઈરે જે હું નાવ્યા મહારાય, શીધ્ર તુમારે પાય; આજી મહારેરે અપરાધ,પ્રભુ સમયે તમે જે ભગત વત્સલ હવે સંત, છેહ ન દાર્ષિ અંત; આજસેવક થઈ,ચરણકમલ નમસું અમેરેજે. આજી પછે મન રંગ, તુજ ચરણાંબુજર્જંગ; આજહે જીનની પરિ તાહરી, આજ્ઞા ધારસુરે મગધ તીર્થ માંહિ, તે આ સાહી; આજહ સાહિબ તાહરે ઉપકાર સંભાર સુરેજે એહ અમે એ રાજ, એ ભૂત્યતણે સમાજ, આજહે તારે આધીન સહુ એ સંપદારે જે. એવું કહી સુરહાર, મુગટ કુંડલ શરસાર; આજ મગધરે તીર્થાધિપ, હે નૃપને મુદારે એ. ઉં. પૂવેપાજીત રત્ન મેક્તિક મણિક યત્ન; આજ મગધરે દિવ્ય વસ્તુ ચકી આગલિ ધરે. દાને સહુ વસિથાઈ, દાને રીઝયે રાય; આજહે દેઈ દિલાસા મેકલ્યો ઘરેરે. હવે રથ પાછો વાલી, તિણહીજ પંથ ભૂપાલ, આછો આબે સેનામાંહિ ઉલટ ઘણેરેજે. રથ ઉતરિ રાજમ, વિધિસું કરી સનાન; આજહે કીધેરે અઠમ ભેજના કૃત પારણેજે. ૯ અકદી મહેચ્છવ કી, ચતણું પરિસીધ;

Page #190

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. ૧૯ આજી તેજે રે દીપે રવિ બિંબતણી પરેજે. ચલ્યા ચક્ર આકાશે, અઠાઈ કૃત તાસ; આજહે લશ્કરરે કેડિ પ્રમાણે સંચરેરેજે. ૧૦ ઉન્નત નમાવે પ્રાણ, નમતા થાપે ઠાણ; આજહે એવેરે પર્વત સરીખા તેહને દલેર જે. તે પાસિલ્ય પાસિ, ણ પરિ સાથે દેશ, આજી સઘલારે દેશાધિપ આવીને મલેરેજે. ૧૧ એજન કરે પ્રયાણ, ચક કેડે રાજાન; આજી ચકી દિવ્ય શક્તિ સહિત દક્ષિણ દિસેરેજે. - દક્ષિણે દધિને પાસે, વહેંકિ રચ્ચા આવાસ;
આજીહોલશ્કર ઉતરી, તિહાં જઈ મન રસેરે જે. પિષધસાલામહિ, અઠ્ઠમતપ સંબાહિક આછો પિષધરે લેઈ અઈઠા ભરતનરેસરૂરે જે. ધ્યાન ધરી મન તામ, સાધવા વરદામ; આજી પારીરે પિષધબલ, વિધિ કીધી વરૂ જે. ૧૩ હિમ રથે ચઢી નાહ, બાણ ધનુષ સંબાહ; આજી દરિયારે કઠે, તે ચકી આવીરે જે. રથ દેઈ નાભિ પ્રમાણું, જલ અવગાહી જાણ આ સાયકરે નાયક, કેદંડ ચઢાવીરે જે. ૧૪ કરતે દિશિ ઉઘાત, સેવન અક્ષર જોતિ, આજીડે દ્વાદશ જનજઈ પડયે સભા વિગેરે જે દેખી સુર સુરપાત, નાણ જેમ દંડ થાત; આ વરદામન કે અરવચેરે જે. ૧૩ સહુ તેહને પરિવાર, આણી કેધ અને

Page #191

૧૧૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
આજ આયુધરે લીધા, નિજ નિજ હાથે સહુ જે પિરસ ચઢી અંગ, બેલે વચન અભંગ; આહ ઉરે ભડભડતી રીસ કરી બહુરે જે. ૧૬ વારે મંત્રી જેહ, જે સાયક એહ; આછો વાંચેરે અક્ષર ચક્રી આ સહારે જે. લેઈ ઉપાયણ બાણ, મૂકી મનને માન; આજીડે આવીરેકરજેડી, સુર આગલી રહીજે. ૧૭ લેટિ ધરિ તિણ પાય, સંતોષે તે રાય, આજહા મેટારે પ્રણમાંત નિવારંઇ રીસતેરેજે.' બીજા ખંડની ઢાલ, આઠમી એ હરસાલ; આછો ગાઈ છનહર્ષ હરસુ હસતેરેજે. ૧૮ સર્વ ગાથા, ૧૯૧૦
દુહા થિર તેને તિહાં થાયી, શૈલપરે ચણ, કાર્ય કરી વહીવલી, બલી જેમ મૃગેશ. ૧ પૂર્વ વિધિ સગલી કરી, તિહાંથી થયે કટકલ અનુક્રમે પશ્ચિમ દિશાત, પાયે સિંધુ સદ કવ. એમ પિષધ વિધિ કરી, રથ બેઠે રાજેસ; મૂકે બાણ પ્રભારને, પેસીનીર પ્રદેશ. ૩ સભામાંહિ જઈ પડયે વાંચ્યા અક્ષર બાણ કોઇ વિરોધ જ કરી, લેઈ ભેટ પ્રમાણ. ૪ લા પાયે તને કરે એષ અસારા; તુ સાહિબ સિર સેહ, હું સાહેબનો દાસ. ૧

Page #192

શ્રીશત્રુજિયતીર્થરાસ,
૧૧૧ હાલ–એબે મુનિવર વિહરણ પાંગરે. એ દેશી. ૯ નિસ્વામીકમેં દીઠે તુજ ભણરે,
પુણ્ય પ્રમાણે લા દીદાર, ઈંડારહિસું સેવક તાહરે થઈ,
_તાહરી આણું માથે ધારિરે. નિ. ૧ એવું કહે તે શરસુર આપીયેરે,
ચૂડામણિ મણિક અમૂલરે; કટિસૂત્ર આપ્યદેવ સંબધીયેરે,
ઉત્તમ અવસર જાઈ નમું ભુલિરે. નિ. ૨ તેહને હાથે કંચન કુંભમાંરે,
પાણી દેખી ભરત નરેસરે; ભાષે દેવ પ્રભાસ કિસુ અરે,
જીવતણી પરિ રાખે એહરે. નિ. ૩ ત્યારે દેવ કર જોડીને,
સ્વામિ કહે કથાનક સાંભલી એહરે; તીર્થ સેરઠ મંડલ માંહિ છે,
શત્રુંજય નામે ગુણ ગેહરે. નિ. ૧ મહિમા પૂરણ અંત ન પામીઇરે,
સુકૃત અનંતત ભંડાર નાના શાંતિતણી નૈષધીર,
રસ પી વલી કુડ અપારરે. નિ. ૫ નયણે દીઠાં ફરસ્યાં સાંભલ્યો,
ગુણ ગાયા પણ પાતિક જાય. સુરણુખ મુગતિએ ચાસતારે,
1
-
5
-. * *
*

Page #193

૧૧૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રીત,
આપે પ્રાણીને ક્ષણમાંહિરે. નિ. ૬ પુર આરામ મનખાદિક દેશમારે,
આ તીર્થ ગણુઇ છે મહારારે; પણ શત્રુંજય તીર્થ સરિરે,
દૈલેય પાવન તીર્થ કહોઈશે. નિ. ૭ સે યાત્રા અન્ય તીર્થ કીજતારે, - નર નારીને જે પુન્ય હાઈ; એક યાત્રા શત્રુંજય તીર્થ ઈમરે,
થાય પુન્ય પ્રબલ ગુણ જોઈશે. નિ. ૮ તે તીર્થને દક્ષિણ દિસેરે,
સરિતા શત્રુજ્યાભિધાન, પ્રભાવ જલ પૂરણ દુખ ચુસ્કુર,
- અરિહંત ચિત્ય મંડિત જગમાન. નિ. ૯ શત્રુંજ્યા પાપ બાહિરે,
તીર્થ સંગતિથી પરમ પવિત્ર ગંગા સિધુ થકી પણ એ ઘણું રે,
ફલ દાયક એમોટે ચિત્રરે. નિ. ૧૦ કાદંબક પુંડરીક તણે રે,
વિચિમાંહે છે દ્રહ સુવિશાલરે; તેહને સ્વામી અધિક પ્રભાસ રે, - કમલાભિધ ભરતેસર ભૂપાલરે. નિ. ૧૧ એ દ્રહની માટી લેઇ કરીને,
તેજ જલસ્rs-મીઠી વાલિરે;

Page #194

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ. આંષિ બધે રેગ સહ હણેરે,
તિમિર પડલ જાયે તત્કાલરે. નિ. ૧૨ તે જલને એહવે પરભાવ છેરે,
બુદ્ધિ કીધ તિમતિ કાંતિ પ્રદાય, ભૂતવેતાલા શાકિણી મરકીરે,
વાત પિત્તાદિક દેષ દુલારે, નિ. ૧૩ એદ્રહને જલ દિન ઘણા રે,
તે પણ માંહે ન પડે જીવરે; સર્વ ઉપદ્રવ જાઈ ફરસથી,
એહને મહિમા અછે અતીવશે. નિ. ૧૪ શત્રુજ્ય તીર્થ નમવા ભરે,
જાઉ વરસ વરસ મહારાય; સનાત્ર કરવા અરિહંતને રે,
તે દ્રહથી જલ લાઉ જાઈરે. નિ. ૧૫ સહ અરિદલ ના એહ નીરથી રે,
યતન કરી તિણ રાખે એહરે; નવમી બીજા ખંડતી થઈ,
ઢાલ-પુરી જીન હર્ષ સુણેહરે. નિ. ૧૬ સર્વ ગાથા. ૨૧૦.
દુહા, પ્રભુને પ્રીતિ વધારિવા, તીર્થ પાણી એહ; આ છે તુમ કારણે, રાખે ધરી નેહ. ૧ વારિ કુંભ આગલિ ધર્યો, અને રાખે સ્વામિ,

Page #195

૧૧૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ! દિગયાત્રા ભય અરિત, જાસે પાસે કામ. ૨
પ્રીતે તામ પ્રભાસને, વિસો દઈ માન; ચલે ચકાનુ પામીલ, સિધુ ઉત્તરતટ સ્થાન. ૩ તિહાં અષ્ટમ તપ છેડે, સિધું દેવતા આપ; સહસ્ત્ર અત્તર રત્નના, કુંભ ધ લેઈ પાય. ૪ રત્ન સિંહાસણ રમ્ય, મુગટ બહુરખા ભવ્ય;
મહાહાર કરતાં કડાં, વસ્ત્ર અમુલ્યક દિવ્ય. ૫ ઢાલ-કરમ પરીક્ષા કરણ માર ચારે–એ દેશી. ૧૦ તે સહુ લીધા ભરત નસરૂરે, સિધુ વિસનજી નામ; અષ્ટમભક્ત તણે અને કરે, પારણભરતને સ્વામિ. સે. ૧ તિણિ સિધુ દેવી પણિ તિહાંકણે ક્યારે, અષ્ટાર્કિક છવસાર; ચક્રતણે કેડે નૃપ ચાલીયેરે, સૈન્યતણે પરિવાર. તે. ૨ ઉત્તર પૂર્વ વિચૈ ચલતાં થકારે, અનુકમે ભરત નરિદ; ભરત તણું બે ભાગ કર્યા જીરે, લો વૈતાઢય ગિરિદ. તે ઉચ શિખરી પણ વૈતાઢયરે, જે અણુ પચવી સાધારિત જત ભણે રાજ રલીયામણેરે, બમણે તે વિસ્તાર તે. ૪ દક્ષિણ નિતબ તે પર્વત તણેરે, થાપી સેનાતાહિક ભરતે અષ્ટમ ભક્ત કી તિહારે, તદ્ધિભૂમિ મનમાહિ. તે. ૫ તેહને અધિષ્ટાતા આવી કરી, સુર નમી ના પાય; દેવ દક્ષ્ય આપ્યા બહુ મેલન, મણિ ભદ્રાસણ પાય. તે. ૬ ગુહ્ય તમિસ્યા પાયે ભૂપતી, ચકે રત્નને કેડિ; અમ પ્રાંત કૃતમાલ દેવતારે, આ જાણે તેડિ તે. ૭ સ્વામિ એ તમિ બારણેરે, દ્વારdણે રખવાલ;

Page #196

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૧૧૫ ઇમ કહી આભરણદિક આપીયારે, તરત ભણી તત્કાલ. તે. ૮ સામી સિધુ સાગર વૈતાઢયન, સિધુ નદીને પાસિ; સેનાનીને મુળે સાધિવારે, અર્ધ સેનાનું નામ. તે. હું ચલે સુણ લેઈ સેના ભણી રે, પ્રભુ આણા સિરારિ, ચરમ રત્ન સું સરિતા ઉતરીરે, આવ્યે દેશ મઝારિ. તે. ૧૦ બાબર ભીલસિંહ બાઝનારે, યવન કાલ સુખ નામ; મ્યુચ્છ જેનિક જીવી રત્નાદિ કુરે, આણી દીધા સ્વામિ. તે. ૧૧ તે દડ રને ત્રિકવાર કપાટને રે, સેનાની દીયા થાય; આર ઉઘાડી તુરત ગુફાતણરે, ચકીને કહે આઈ. કે. ૧૨. ગજરત્ન ઉપરિ ચઢી કરી, આવ્યે તમિશ્રા બારી, ચતુરંગુલમણિરાજ કુંભસ્થલેર, થાપીનુપ તિણિવારી. તે. ૧૩ દ્વાદશ ચેન અજવાલે કરે, લેઈ કાગણી રત્ન:
જન અને માંડલારે, બે દિશિકય તન્નતે. ૧૪ તાસ ઉતઈમ નીકલતાં છતાંરે, નિમ્નને નિમ્નગારાય નદી ગભીર વહે તિહાં આવિયોર, તેને એ ન્યાય. તે. ૧૫ શિલાતુરબીનાં ફલની પરઈ તરઈરે, એકાણનરિકામાંહિ. એકણિ માંહિ તબફલ શિલપરેરે, હેઠો બેસી જાઈ. તે. ૧૬ પાજ કરી વર્ધક તે ઉપરઈરે, બાંધી નદી વિશાલ; ઉત્તરદ્વાર ગુફાને પામીનેર, નીકલીયા તત્કાલ. તે ૧૮ કેલ દારૂણ વડવા મુખ તીસરેરે, કાલ દંડ કરાર; સિંહકારચક્રઓલેછાં તરે એખટતિહાં ભૂપાલ. તે. ૧૮ તેપણ મહાબલીયાસેનના ધણી, અણમાની મત્સરાલ; બીજા ખંડી દશમી થઈરે, કહી જીત હરખે ઢાલ, તે. ૧૯
સર્વ ગાથા. ૨૩૪.

Page #197

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત.
દુહાપંચ કોડિ હય દીસતા, રથ દશ કડિ પ્રકાશ; કેડિ એક ગજ ગાજતા, પાયક કેડિ પંચાસ. ૧ ભરત તણા અગ્ર કટકસું, જુડીયા તે બલવંત; શર ધારાયે વરસતા, પ્રલય જલ વરસંત. ૨ કુરાશય નૃપ મલેરછને, કીયે કટકને ભંગ; ત્રસ્યત સેના દેખીને, સેનાપતિ કે ધાંગ. ૩ સમરારંભ સુખેણુ સું, માંડયો ઑરછ કટક; દિશે દિશે નાસી ગયા, અમ પંખી તાલ ભટક. ૪ તેવા વષરિ એકઠા, મિલી કરે આલેચ;
આતુર જીમ માતુર કહુઇ, ગયા સિધુ નદિ સેચ. ૫ હાલ–આજ લગેધરિ અધિક જગીસ સે
શીતલ વિસવાવીસ એહની એ દેશી. ૧૧ વારિસ્ટ પ્રમુખ સ્વેચ્છનિજ દેવ, સંખ્યા તપસ્યા કરિ સેવક મૂશલ ધારેપમ તત્કાલ, વરસાવે વારિદ અસરાલ. ૧ ચર્મ રત્નકર ફરસે ત્યાર, ભરતે તાસ કી વસ્તાર; તે ઉપરિ સેના સહ ધરી, જલ બૂડતી ઈમ ઉધરી: ૨ કાકણિ મણિ યુગ દડેધારિ, છત્ર રત્ન કીધે વિસ્તાર; વૃષ્ટિ કટૈ ઈણ પરિવારિઓ, સેનાને ભય દૂ કીયે. ૩ વિચિમે રહ્યા જાણિ બ્રહ્માંડ, ભરત ચક્રીને સૈન્ય અખંડ; ઉગે ધાન પુચિ તત્કાલ, ભજન કરે સિન્ય ભૂપાલ. ૪ સપ્તાહાં તે ચકી યક્ષ, વારદ સુર ને તિહાં આકર્ષ; બીન્હા મેઘ વૃષ્ટિ અપહરી, મલેચ્છ પ્રતે કહે આવી કરી, ૫

Page #198

શ્રીશત્રુ-તીર્થરાસ. ૧૧ અમે જીવી ન સહું એને, યક્ષ ઘણુ સેવંઈ જેહને, તે ભણે તેની સેવા કરે, જેમ મરવા ભયથી ઉગરે. ૬ તે સહુ મુખ તૃણ લેઈ કરી, ચક્રીની સેવા આદરી; ગજ અશ્વરત્નાદિક ગૃહી, પ્રાભૂત મુદ્દે ચરણે સહી. ૭ મલેચ્છ સહુને સનમાનીયા, આણ મનાવી ગૃહમેબહીયા; પિણ મનમાંહે મછર ધરી, રાગ કયા મુદ્ર મંત્રઈ કરી. ૮ વિદ્યષધિ લાગે નહિ કેઈ, મંત્રઈપણ ઉપશમ નવિ હાંઈ; ન સકે ટાલિ પુરોહિત રેગ, આકુલ સહુ થયા તાસ સંગ. ૯૯ જાણી ચિંતાતુર ભુપાલ, દેઈ ખેચર આવ્યા તત્કાલ; આવી ચક્કી પાચે નમે, એહવા વચન કહે અનુક્રમે. ૧૦ શ્રી શત્રુંજ્ય મહિમાં ઘણે, રિષભદેવના મુખથી સુણ; અમે ગયા તે ગિરિ ભેટવા, ભવભવના પાતિક મેટવા. ૧૧ અરિહંત ચરણની તુજ ભણી, જેવા આવ્યા ષટ ખંડ ધણી; કેમ ગજવાછ માણસ એહ, દિસે રેગે પીડિત લ્ડ. ૧૨ ચકી ભાખે ઈહ ઉત્પન્ન, મત્ર અસાધ્ય થયા આસન્ન; વિવિધ વ્યાધિતણે પરસંગ, પીડાણું પ્રાણીના અંગ. ૧૩ બેચર કહે ચકી સુણી વાત, શત્રુંજય પર્વત વિખ્યાત; ચૈત્યવૃક્ષ પ્રિયાલુ રસાલ, સપ્રભાવ જીનસ્થિત સુવિશાલ. ૧૪ શકિણ ભૂત પ્રેત વેતાલ, દુશ દેવાદિક દેષ કરાલ; ગિસોગ ભય નાસે ઘણા, તે નીચે પગલાં પ્રભુતણું. ૧૫ શત્રુંજયા નદીને તીર, અઠેર સો વારસ ધીર; પ્રભુ પગલાંને કરે પષાલ, ગીત નૃત્ય ઉછવસુ વિશાલ. ૧૬ વૃક્ષ પ્રિયા મૃત્તિકા ગ, તે નીરે સહુ જાઈ રેગ; છમ દુર્જનને ન રહે નેહ, વાયુ હો જીમ નાસે મેહ. ૧

Page #199

૧૧૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પ્રભુપદ સ્નાત્રજ શાંતિક નીર, અમ પાસે છે ગુણ ગંભીર તેના સેવકી એ લેક, રેગ રહિત થાસે અસ્થક. ૧૮ સૈન્ય સહિત સીતિણવીર, રાગ ગયા થયા બલિષ્ટ શરીર ચકી હરખે ચિત્તમઝારી, તીર્થ મહાતમસુઈ તિણવાર. ૧૯ એ તીર્થથી અવર ન કેઈ, તીન ભુવનમાંહિ અધિકું જોઈ; ઈહભવ પરભવ સુખ પામીએ, જે પ્રભુ તિરથ સિરનામઈ. ૨૦ એહ ભરતે કર્યો વિચાર, યાત્રા કરે તે ધન્ય નરનારી; ઢાલ બીજે ખંડ અગીયારમી, કહી ન હર્ષે હામણી. ૨૧ સર્વ ગાથા. ૨૬૦.
દુહા દિગ યાત્રાને છેહડે, સર્વ સંઘ લે સાથ; કરસું ગિરિની યાત્રા, થાસે જનમ સનાથ. શ્રી શત્રુંજ્ય મહામ્ય સુણી, વિદ્યાધરને તામ; અનુમતિ દીધી ભરતનૃપને, તે પહતા નિજઠામ સિધુ થકી ઉત્તર દિસે, સિધુસાગર મર્યાદ; સેનાનીના કથનથી, સાધી લો પ્રસાદ. દક્ષિણનિત મહિમાદ્વિગ્ન, અનુકમે આ ભૂપ અષ્ટમ પર્યત રથ ચઢી, નાખે બાણ સરૂપ. દ્વાસપ્તતિ જે જન જઈ, પડયે સુર સભા મઝારી; પડીયે માર્ગણ વેગથી, કે દેવ અપાર. તેહના અક્ષર દેખીને, ત્યક્ત કેપ સુરરાય;
આવી કરડી કરિ, પ્રણમ્યા ચક્કી પાય. ઢાલ-પરદેશી મેરી અખિયાં લગી. એહનીદેશી ૧૨ રિષભકૂટ પર્વત તિહાં, જઈ નામ લિખેં પોતાને રાય

Page #200

શ્રીશત્રુ’જયતીર્થરાસ.
ભરતાષિપરાય સાથે દેશ સહુ, અનુક્રમે આવ્યે ગિરિ વૈતાઢય, વિદ્યાધર તિહાં વસે ધનાઢય.ભ.૧ પૂર્વે કચ્છ મહાચ્છ પૂત, કરતા રાજય મહા પુદ્દત; આદીસ્વર મૂકયા કિણિ કાજ, વિનયવ ́ત ગયા મહારાજ. ૨ તે જેતલે નમિ વિનમી રાજ્ય, કાર્ય કરી આવ્યા નિજ ડાય; તેતલે પ્રભુ સ યમધાર, ઢીઢા મનમે કરે વિચાર. ભ. ૩ નિર્મમત્વ નવિ જાણુÙ તેહ, તાત તાત ભાખે ધરિને; માગે રાજ્યતા થૈા ભાગ, પુત્ર તુમારી રાગ ઉરાગ ભ. ૪ સેવા ન કરૂ ભરની તાત, કીધી પ્રતિજ્ઞા માના વાત; જ. સેવકરે એ ખણુ સ`ખાદ્ધિ, ઉભા એ પાસે ઉછાંહિ. ભ. ૫ અન્ય દિવસ આવ્યે ધરણિ'દ, નમવા પ્રભુના પગ અરિવ’*; શક્તિવ‘ત દીઠા સુરરાય, રાજ્યતણા અરપી એ ભાય. ભ. ૬ સાલ સહસ્ર વિદ્યા તિણુ દીધ, વૈતાઢય પર્વત નાયક કીધ. દક્ષિણ ઉત્તર શ્રેણિ સમાજ, એ ભાઇને દીધો રાજ. સ. ૭ તેહ તિહાં નમિ વિનમી રાય, પુષ્પદ તની પરિસેાભાય; રાજ્ય રાજ્ય સ્વાનઢ સ`દાહ, સહિતર માંહેામાં માહ, ભ. ૮ રથ એસી વેિ ભરત નરિદ, તાસ નિત ગયા પ્રભુનંદ નિજ નામાંકિત નાંખ્યા માણુ, તે નમિ વિનમી સુજાણુ. ભ. હું ઢેખી માર્ગણુ ચક્રી નામ, માંહા માંહિ વિચારે તામ; ભરત જ બુદ્વીપના જેહ, ચક્રી ભરત નરેસર એહુ ભ. ૧૦ પ્રથમ ઉપના ગવિત કાય, માદર પામ્યા છઢાં તિહાં જાય; લિખિ રૂષભ ટે નિજનામ, ઈશુાં આવ્યેા વિલ કરવા કામ.ભ.૧૧ સત્ર થઇ અમ્હે પાસિ· ૪'ડ, માગે પણિ ભાંજસિ ભુજ દંડ; સજ્જ થયા સમગંગણિ કાજે, એહુને હાથ દેખાડું આજે. ભ. ૧૨
૧૧૯

Page #201

૧૨૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. રસના તેડાવી તત્કાલ, આવ્યા વિદ્યાધર ભૂપાલ બીજા પણ વૈતાઢય નરેશ, સહુ આવ્યા તેહને આદેસ. ભ. ૧૩ ગરવ થયે દુદુભિનાદ, પર્વતમાં નીસરે પડસાદ; શસ્ત્રપાણિ વિદ્યાધર પાય; નભ માર્ગ લીધો એ છાય. ભ. ૧૪ બાર વરસ લગે થયે સંગ્રામ, છેવટે જ ચકી તામ; કરજેડી પ્રમીનુ પાય, એવું કહે સાંજલિ મહારાય. ભ. ૧૫ મેરૂ સમાન ગિરિ કેણ હોઈ, વાયુ સમાન વીજ નહિ કેઈ; તિક્ષણ અવરત વા સમાન,તુજ સરિખા કેણુ સુરપ્રધાન ભ.૧૬ વિનય વચન કહે એહવું કહે તામ, ચરણે બેનામી કરે પ્રણામ; સર્વ અંગ સુંદર આકાર, સર્વ સુલક્ષણત ભંડાર. ભ. ૧૭ સુરકન્યાથી અધિક સરૂપ, જાણે લાવણ્ય રસને કૂપ; સુતા સુભદ્રાચકી લેગ, દીધી નારિરત્ન સગ. ભ. ૧૮ અન્ય વિદ્યાધર રાજા જેહ, ગુણ ગવિત પુત્રી સસ્નેહ સહસ્ત્ર ગમે વિદ્યા સંઘાત, આગલિ હેઈ સુંદર ગાત. ભ. ૧૯ સુરક્ત થઈ શ્રી રૂષભ સમીપિ, વ્રત લીયે ભવસાયરદીપ; બીજા ખંડની બારમી ઢાલ, સંપૂર્ણ જીન હર્ષ રસાલ. ભ. ૨૮ સર્વ ગાથા. ૨૮૬.
દુહા ચક્રી તેહના પુત્રને, તાતણિ દેઈ રાજ, આણુ મનાવી આપણું, ચાલ્યા કરી તિરાજ. ચકતણે કેડે હવે, આ ગંગા તીર; સેના થાપી તિહાં નિકટ, નહી દરિ ધરિ ધર. ગગા ઉત્તરી સિંધુ જેમ, નૃપ આદેશ સુખેણ ગૌત્તર દિશિ સાથિને, આ તિહાં સુખેણ.

Page #202

શ્રીશત્રુ-જ્યતીર્થરાસ.
..
અષ્ટમ ભક્ત તપઈ કરી, સાધિ ગંગા દૈવિ; યુગ સિ’હાસન હેમના, આગલિ ભેટ ધરેવિ. દિવ્ય કુંભ સેનાતણા, અઢાત્તરિ હજાર; હારાંગદધા મુગટ, દિવ્યાંખર મનેઠાર. વિવિધ ભાગ તિહાં ભાવિ, ચક્રી ગ’ગાસાથ; સહસ્ર વરસ લગે તિહાં રહ્યા, ષટ ખડ કેરા નાથ. ઢાલ-સાહિબા મારા રહિ રહિયેા ઈરછા-એ દેશી, અન્ય દિવસ નૃપ ભરતનારે લાલ, બેઠા સભા મઝાર; ઈંદ્રતણી સાભતારે લાલ, પરિવરિયા પરિવાર. ગુંજીવતા સાહિમાં માહિ રહ્યા, સુખમાંહિ ઉત્તરીયાઆકાસથીરે ખાલ ચારણુ શ્રમણ સુનીશ; સંપજપ સયમ પાલતાંરે લાલ, સામ્ય મુરતિ રજનીશ. ગુ. સિહાસન દેઈ એકનેરે લાલ, મુનિવરને ચક્રપાણિ; પોતે કરજોડી કરીકે લાલ, આગલ બેઠા જાણિ. ગુ. ઉચે। તતક્ષણ દેખીનેરે લાલ, ભરત ભક્તિ ભૂતગાત; એ મુનિવર ચરણે નમીરે લાલ, વિનય વિવેક સાક્ષાત. જી. શ્રીયુગાદિ અનવર તણેારે લાલ, અ‘ગજ ચર્મ શરીર; જાણી ઘે ધર્મ દેશનારે લાલ, વાણી મધુર ગભીર. ગુ: આશ્રવપ'ચનિ વિષયકષાય, આરભનારેલાલ, કરીએ પરિહાર અપ્રમત્તમૃદુતા સામ્યતારે લાલ, ચેાગાભ્યાસ વિચાર. ગુ. વારી પર લાલ, થાનક પાપ અઢાર; મનવચન કાયા સુમ કરારે લાલ, પહુંચા મુગતિમઝર. શુ. વલિ મુનિચરણુ નમી કરીરે લાલ, પૂછે નૃપ દેશ નાત; પરઉપગારી તપ તપીરે લાલ, કીધી નિર્મળ કાન્તિ. ગુ.
પ
૧૨૧
૫
V

Page #203

૧૨૨ શ્રીમાન જિનહર્ષ પ્રણીત. દેહતણી મમતા તરે લાલ, રાગ દેશ નિમુક્ત; ભગવંત કિયાંથી આવીયારેલાલ, પૂછું વિનય સંયુક્ત. ગુ. ૯ થકી વયણ સુણી કરીરે લાલ, ભાખે એક મુનીસ, શ્રીયુગાદિ નવાંદવારે લાલ, ગયા હતા જગદીશ. ગુ. ૧૦ પુંડગિરિને પ્રભુ મુખેરેલાલ, મહાતમ ઉલ તાસ; તે ફરસી આવ્યા અમે લાલ, ગતિ ચલતા આકાશ. ગુ. ૧૧ તિહાં દેવેદ્ર ઈશાનને લાલ, દેવે સેવિત તેહ 'રિષ્ટ ચિત્ત અમે દેખીનેરે લાલ, ભાખે ધર્મ સનેહ. ગુ. ૧૨ ભગવત ગિરિતો લાલ, મહિમા ચિત્ત મજાર; તરકટ તિથિનૈ પિણિદીયેર લાલ, સ્વતણે સુખકાર. ગુ. ૧૩ સકલંદ્ર ગાત અન્યદારે લાલ, ભમિ કિમપિનલાધ; પાત્ર પાણિ રીતે થકેરે લાલ, આવ્યા ગૃહ જાણે વ્યાધ. ગુ. ૧૫ પશુ ગ્રામ વિદેહસારે લાલ, વિપ્ર સુશર્મા નામે મંદિર દુખ દારિદ્રનેરે લાલ, મહા મૂખને સ્વામિ. ગુ. ૧૪ તેહવી નારી દેખિનેરે લાલ, રિક્ત પાત્રબ્રિજ તામ; મૂસલ લઈ મારવારે લાલ, ધાઈ કેધ ખેરામ. ગુ. ૧૬ પહેલી પણિ વાડ વહુતેરે લાલ, દારિદ્ર પીડિત ખિન્ન; આક્રોચ્ચે નારી તણેરે લાલ, કેધાતુર થયે મન્ન. ગુ. ૧૭ જૂર નારી વારી થકીરે લાલ, નરહી વિપ્રતિ વારિક રોષાકુલ વાહો તિરે લાલ, લેટુ કીયે ન વિચાર. ગુ. ૧૮ લાગે તેને મર્મનેરે લાલ, મૂછણ તે નાર; મુસકે સા ધરણું પડીરે લાલ, પ્રાણ તન્યા તેણિવાર. ગુ. ૧૯ પુત્રી આવી એટલે લાલ, રોષાકુલ કહે નામ;
અધમકુલ વિસ્તરે લાલ, સુ કીધું એ કામ. ગુ. ૨૦

Page #204

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ.
નારિ બ્રાહ્મણી તેહીરે લાલ, કીધા કર્મ ચ'ડાલ; જા ખ'ડની તેરમીરે લાલ, કહી જીન હર્ષ એ ઢાલ. ગુ. ૨૧
સર્વ ગાથા, ૩૧૩;
૧૨૩
દુહા,
૫
પૂર્વ પાપ તાણ્યેા હતેા, દુધ વચન સુણી તાસ; પુત્રીનઈં પણિ કદતી, હણી સકયા નહી તાસ. આરક્ષક કેડે થયા, આવી મનમેં ભીતિ; નરાવમ માંડે પડયા, તે પાપી ચલચીતિ. ૨ ક્ષુબ્ધ સયલ ઇંદ્રિય થયા, શીઘ્ર ભચાતુર જાય; અલ્યા ક્રેષ આણીકારી, મારગ મારી ગાય. તે તિયા વેડશા, અતિમાયાતુર તંત્ર; નરકે મરી ગયે સાતમી, મહા વેદના યંત્ર. ૪ છેદન ભેદન મારવા, તર્જન પીલણુ દાહ; વધ ખધન શૂલાધરણુ, દુ:ખ વેદના અથાહુ. હાલ 'ચાગઢ ગ્વાલેર નામન માહનાં લાલ એ દેશી ૧૪ ક્રોધે. અંધ થયા જનારે, મન માહના સાધુ; દેખે નહિ લગારહી. મ. કૃત્ય અકૃત્ય જાણે નહીરે, મ. દુખ લેહ નરકમઝારિહા. મ. મહા દુખ તિહાં ભાગવીરે મ. તિહાંથી મરી થયે સિ ુહા; મ. તીરાગસ બહુ પ્રાણીયારે, મ. હણે સદા નિર બીહુહેા. મ. તિહાંથી મળી તે કેસરીરે, મ. ચેાથી નરકે જાતહા; મ. તિહુાંકિણી વેદના ભાગવીરે, મ. કહિતા નમણે વાતડા. મ. તિહાંથી ચડાલ ઉપનારે, મ. કુર, કર્મ કર્તારહા, મ.
૧
ર

Page #205

૧૨૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
૪
પ
પૂર્વપરે વલી ભાગવેરે, મ, સાતમી નરક મઝારહે. મ. તિહાં મહાદુ:ખ ભોગવીરે, ભુજગ થયા મહાકુરહા; મ. ખિલાસન્નિ તિણિ અન્યદારે. દીઠા મુનિસુ` વ્રત સૂરિ; મ. થાયે હુકારવ કરીકે, ક્રોધે ડસવા તાસહા; મ. દેખી મુનિ તે ચીતવીરે, દીસે એહની રાસહેા. મંદ શાંતમૂર્તિએ માનવી, પામે નહિ ભય ત્રાસ; મ. એ કાણુ એવુ· ચિતવેર્, મ મ ગયા પાસિહા સુણ્યા એક તહેા. મ. ખેચર આગલિ તેવતીરે, નિર્મલ ધર્મ કહુ તહા; મ. મહિમા શત્રુ જયતણેાર, ફરી સુલ્યે એકાંતહેા. મ. કર્મતણા લાઘવ થકીરે, તીરથ શ્રવણ મનમાંહિા; મ. જાતિસ્મરણ ઉપારે, નિજ ભવદીઠા જ્ઞાનહેા. મ. દરહુ તીતેનીસરીરે, ભાવ ધરી મનમાંહિહા; મ. મુનિવર બેઠા તિહાં જઇરે, વાંદ્યા મુનિની પાહેા. મ. ૧૦ પ્રણમાંતે અણુસણુ દીચેારે, જ્ઞાની જાણી ભાવહે; મ. ગિરિ વિદ્યાધર લે ગયેારે, અહિં તારણ ભવનાવા. મ. ૧૧ એવા મુનિવરને ફીરે, એ તીર્થને સીસહે; મ. હિંસાકાર જે હતા, સુરપદ લહ્યા જગીસહેા. મ. ૧૨ સર્વ તીથામાં જોવતારે, એ સરખા નહિ કાહા; મ. એ તીરથને ક્રૂરસતારે, આત્મ નિર્મલ હોઈહા. મ. ૧૩ ભરતેસર સુરપતિ તિશેરે, એહુવુ' કહી તિવિારહેા; મ. ચંદન કાષ્ટ કપૂરપુરે, દાગ્યા તિહાં વિષધારહા. મ. ૧૪ રત્ન પીઠાપર સર્પરે, થાપી કરી પ્રણામહા; મ. ઈંદ્ર ગયા નિજ થાનકેરે, કરતા અહિગુણ ગ્રામહા. મ. ૧૫
d

Page #206

શ્રીશત્રુ-યતીર્થરાસ.
૧૫
એઠુ ચરિત્ર તિહાં જોઇનેરે, અમે એ સુનિવર વીચારહેા; મ. તીરથનેક્સી ઇરે, લહિવા ભવના પારહે. મ. ૧૬ નભ મારગ ચલતાં અમેરે, દી। તુજ ખલા એહહે; મ. પુત્ર અમારા ગુરૂતણારે, તિણિ આવ્યા ધરી તેહેા. મ. ૧૭ ભરતે વાંદ્યા ભક્તિસુરૈ, તિક્ષ્ણ મુનિકીયા વિહારહે; મ. કરે મનાથ એહુવારે, ભરતાધિપ તિવારા. મ. ૧૮ તેહ દીવસ થાસે કદારે, તે ક્ષણ ક્ષણ દાયકહે પહેા; મ. યાત્ર શત્રુ જયતણીરે, સ’ઘસુ' કરિસ પવિત્રહા. મ. ૧૯ અર્થે સખાધ્ય સુરાપગારે, અજ્ઞા લઈ તાસહા; મ. ખડ ખીજાની ચાદમીરે, ઢાલ થઈ એ ખાસહેા. મ. ૨૦ સર્વ ગાથા. ૩૩૮.
દુહા, ખડ પ્રપાતા સનન્નુખે, ચલ્યા પ્રખલ જાસ; ચક્રાનુગ ચીતા, મનમૈ ધરી ઉદ્ભાસ. ગુરૂદ્વાર પામી કરી, દીધેા અષ્ટમ ભક્ત; નાટય માલ આસન તા, ચલિતપરિખડુભક્ત. આવી ભ્રષણ આપીયાં, કીધી આણુ પ્રમાણુ; નામ દેઇને મોકલ્યા, સુર પહુતે નિજામ. સેનાની નૃપ આગન્યા, ખાર ઉઘાડયા તાસ; તુર તમિશ્રાનીપરે, વાર ન લાગી ગજ ખધઈ ચક્રી ચડયેા, કુ'ભસ્થલ મણિરત્ન; થાપી ગુફ્રા પ્રવેશકૃત, જાસું કરે સુર યત્ન. તાલ-વરભાઈ ભલા ભરતાર એ દેશી. ૧૫ મ'ના સ‘ઘાતે ચાલતાં, તિહાં માંડલાં ચક્રધાર;
જાસ.
૩

Page #207

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રક્ષીત.
૧૨૬
રત્નસુ.
લિખે કાગિણી પૂર્વ પૂછ્યા વે સુર થયા જેના દાસ, પૂરી સઘલી આસ, ચૈાદ રતન રહે પાસ, ષટ ખડ આણુા જાસ. પૂ. ૧ નિમ્ન ગાઉ નિમ્નગા, પઢુિલી પરે ઉત્તાર; સ્વયમેવ તતક્ષણુ ઉઘડયા, દક્ષિણ ગુફા તણા માર. પૂ. ૩ તે ગુફા દ્વારથી નીસરી, સુર નદી પશ્ચિમ રોધ; સેના સહૂ થાપી તિહાં, કીયા અષ્ટમ તપ શોધ. પૂ. તપ તણે અંતઈ આવીયા, નિધિ નવે પુણ્ય પ્રમાણુ; પ્રત્યેક સુર સહએ કરી, અધિષ્ઠિત ધન ખાણુ. પૂ. નૈસર્પ ્ પાડુક, પિગલે વલી સર્વ રત્નક, જાણિ; મહાપદ્મ, કાલ; મહાકાલ, સુમાણુવ, ચાખક વાણિ. પૂ. એ નામ નવે નિધાનના, ઉછે માજન અષ્ટ; વિસ્તીર્ણ નવ ચેાજન વળી, રિઘ દ્વાદશ સ્પષ્ટ. પૂ. નિધિ નામ તેહના પિણિ, ચે અધિષ્ઠાયક દેવ; આઉ પક્ષેાપમ તેઢુને, નાગકુમાર સુભેવ. પૂ. ૮ એવુ કહે` ચક્રી પ્રતે, મુખ ઞગ માગધવાસ; મહાભાગ ઇંડાં આવ્યા હંમે, તુજભાગે કીયા દાસ. પૂ. હૈ ચક્રી તારા ભાગ્ય જીમ, અમે સર્વદા અક્ષીણુ; તે ભણે ભાગવી આપી તું, કરિ પૃથ્વી સહૂ પ્રવીણુ. પૂ. ૧૦ અણુ પરિનિધિ આવ્યા થા, અાન્હેિંકાઇવ ક્રીષ; ચક્રેસ સુરતની પરિ, દાન યથેચ્છા દીધ. પૂ. ૧૧ આગન્યા દીધ સુખેશુને, સુરનદી દક્ષિણ પાસ; આવ્યા લીલાઈ સાધીને, પ્રભુપદ નમ્યા ઉલાસ, પૂ. ૧૨
ગામુત્રિકા આકાર. પ્રમલ વિલાસ;

Page #208

શ્રીશત્રુ જયતી થૈરાસ.
૧
કેટલા કાલ રહ્યા તિહાં, ભરત તે સહર્ષ સાત; ચક્ર અન્તધ્યા પુરિભણી, નભ મારગ ગહ્યા જાત. પૂ. ૧૩ નાથ ષટખડ મેનીના, નમે સુખ વર જાસ; ચાલતા કેટલેકે દિને, આન્યા અધ્યા પાસ. પૂ. ૧૪ લાખ ચારાસી ગજ તુરી, રથ તેટલા એજ લાખ; ભટકેટિનુ ટ્વીપતા, જેહની સમઢી સાખ. પૂ. ૧૫ પહેલા પ્રયાણા દિવસથી, ષટપ્પુ'ડ સાધી રાય; સાઠે સહસ્ર વચ્ચે. વલી, આવ્યા નગર સુહાય. ચક્રી વિનીતા માહિર, સેના સહુ તિહાં રાખી; નગરી સુરીને કારણે, અષ્ટમ તપ કર્યાં ઢાખી. પૃ. ૧૬ પારણે કીચેા ચક્રધર, ઉછ્યું કીચે સુવિશેષ; થર ઘર તારણુ આંધીયા, કીધા નગર પ્રવેશ. પૂ. ૧૭ અહુ યક્ષ ખેચર આવીયા, નૃપ આગન્યા પ્રમાણુ; રત્નાદ્ય મડપ માડીચેા, જીણુ વિશે ઉગે ભાણુ. પૂ. ૧૮ દ્રુથકી વલિ સિન્ધુના થકી, આણીયા તિર્થ નીર; મૃદુ મૃત્તિકાવલિ વાલુકા, માણી સૂકા તીર. પૂ. ૨૦ આવીયા પાષધસાલીમાં, તપ ક્રીયા અષ્ટમ તામ.
એ રાજ્ય પામ્યા તપ થકી, ન ંદેણેિ તપ પામ. પૃ. ૨૧ સર્વ ગાથા. ૩૬.
દુહા. રત્ન સિ’હાશન પૂર્વ દિશા, એઠા ભરત વિશેસ; પૂર્વ દિસિ સાયાને ચઢી, નારી સહિત નરેસ. સહસ્ર ખત્રીસે રાજવી, આસન બેઠા તેલુ ઉત્તર દિશિ સેાપાને ચઢી, પરમ ભક્તસુ સ્નેહ,
૧૨

Page #209

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
૧૨૮
૫
સેનાપતિ ગાથાપતિ, વર્ષકી પુરોહિત તાહ; શ્રેયાક્રિક યામી દિશિ, સેાપાને ચઢી યાહુ. યથાયોગ્ય આસન વિષઇ, હસ્ત કલ જોડી કરી, તસ્યાભિયે।ગિક દેવતા, શુદ્ધ તીર્થ નીર તા, હાલ-વીર સુણે! મેારી વિનતિ-એ દેશી, ૧૫ શુભ દિન શુભ મુહુરત કરે, ચક્રીના હેઠણુપરિ અભિષેક; સહસ્ર ત્રીસ રાજન મિલી, સેનાની હેાગેાત્ર વૃદ્ધિઅનેક શું. મુગટ રિષભ સ્વામીતણા, પ્રથમે ઈહેા પૂર્વઈજે દીધ; દેવે નૃપ મસ્તક ધર્યાં, જેમ સાહેહા ચૈત્યકલશ પ્રસીધ. શું. મેાતી માલા રિડવી, નૃપ ક દેહા મહુ માલિક ખાસ; પારિજાતક પુષ્પ માલિકા, મનમાહેહેા અમ્લાન સુવાસ. શુ. રત્ન સિ’હાસનથી રાજા, નૃપ ખીજાડા પણ ઉઠયા તામ; તિહાંથી તાત ઘરે ગયા, નાહીં પૂજ્યા જીનવર શુભ કામ. જી. કીધે અષ્ટમ પારણાં, નૃપ આવ્યાહે દેશના એક; સુર વિદ્યાધર મિલિ કર્યાં, ખાર વરસ નહેા રાજ્યને,
3
અભિષેક. જી.
બેઠા સહુ નૃપ આઈ; સનમુખ દૃષ્ટિ લગા. જીનની પરિસર રાય; કરઈ અભિષેક વનાઈ,
8
પ્રેમ. શુ.
સીતલ ચન્દ્રતણી પરં, વેરીનહેા તાતા વિ જેમ; ધન્ય હલમાન દાનેશ્વરી, પરજાસુ હા રાખઇ બહુ ચાદ રતન નવિધિ સદા રહે, ચરણે જોહને નિસદીસ; સાલ સહય ઉલગે”, પાય સેવેહેા નૃપ સહુસ ખત્રીસ. શુ. કન્યા જનપદ નૃપતણી, નૃપ પર હેા બત્રીસ હજાર; તેટલી જનપદ અગ્રણી કન્યા, સાહેહે ગુણુરૂપ ભંડાર. જી.

Page #210

શ્રી શત્રુંજયતીર્થસ.
૧૨૯ પંડિત સાઠિ સહસ રહે, નિત પાસેહે સહુ વિદ્યાધાર; સહસ સાઠિ વિલિ તીનસે, રાંધણીયાહો એટલો સરદાર. શુ. ૯ લાખ ચોરાસી ભતા, દ્વિપવા, રથ સયલ પ્રત્યેક; છ– કેડિ પાયક ભલા સેવા સારેહે નિશિ એકમેક. છે. ૧૦ સહસ બહુન્નરી પુરવરા, સહસ્ત્રના એકલબ દ્રણમુખ સહસ ચાલીસ પાણવા, સુસ્વામહ ભેગવે સુરસુખ. શુ. ૧૧ કબત મંડબતણી સંખ્યા, ચાવી ભાષી વીસહજાર; વીસ સહસ આગર ધણી, પેટ જેહનેહ એલસહસ પ્રકાર. શુ. ૧૨ અંબાધ ચાદસ પ્રભુ, બુધિમતા ત્રિણ કડિ મંત્રીસ; પાંચ લાખ દીવીધરા, નાટકીય નૃત્ય સહસ બત્રીસ. શુ. ૧૩ સેલસહયક્ષ ઉલમેં, રૂપે સારિખે હે અપછર અનુહાર; ચાસકિ સહસ અંતેઉરી, ચારૂસેહેહા સેલ સિગાર. શુ. ૧૪ સહસ અઠાવીસ લાખશું, રૂપવંતી વારંગના નાહ; દશમેડિધજ આગલિ ચલે, પુણ્ય ગહે અધિકાઉબાહ, શુ. ૧૫ આદ્ય વાદક એતલા, થયા જેહને હે ચોરાસી લાખ; ચોસઠી સહ આગલિરહિ, ભાટ બેલેહે જય મંગલ ભાખ રુ. ૧૬ ઈકદિન ચંદ્રલેખા જીસી, કૃસ અંગહે સુંદરીને દેખ; ચકી ભાષઈ એહવઉ', કિમ એહને ગતપ્રભ એ વેષ. શુ. ૧૭ સું મારાહી ઘરમાં નથી, ખાવાને અસનાદિ આહાર; બીજા ખંડની પરમી, જીનતુ હો કહિ ઢાલ વિચાર. શુ. ૧૮ સર્વ ગાથા, ૩૮૬.
દૂહા, પાસે વાણી ઈમ કહે, તમે ઘરિ નવે નિધાન; પણ દિગ્વિજ્યા અવધિ કર્યો, આંબિલ એકણિ ધાન. ૧

Page #211

૧૩૦
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
શ્રુત ઇચ્છે તુજ ભણી, પૂછે એમ નરેસ; તે કહે... વ્રત આદરૂ, જો ભાઈ દ્યા આદેશ. ર ચક્રી કહે ધન્ય અહેનડી, વિરની સુખ સસાર; પુત્રી માટા બાપની, ચુકતા એહુ વિચાર. ૩ વિષય જાલમાં સુંદરી, તું ન પડી બુદ્ધિવ’ત; તુચ્છ રાજ્ય સુખ લેાલપી, હ· પડીયાર દેખ’ત. ભરતરાય ઉછત્ર કરી, જઈ રિષભ જીન પાસ; વ્રત લેવરાવ્યા અહેનને, અધિકે મન ઉલાસ. ૫
હાલ-ઊભી ભાવલ દેરાણી અરજ કરે છે એહની એ દેશી. ૧૬.
અ`ગીકાર કરાવણુ આણા, નિજ ખાંધવ પ્રતિ રાજાહેા; ભરતેસર ભાખે મ્હારી આણુ વહયા, આણુ વહેજ્યે મનિ, આઇ મિલેજો; જેમ ભાગવે સુખ તાજોùા. ભ. ક્ત અડાણુ ભરતે માકલીયા, તિહાં જઈ કર્યા અધૅસાહેા; ભ. કૃતતણી તે યુક્તિ સુણીને, આકુલ થયા વિસેસાહેા. ભ. હવે વિચાર કિસે કહા કીજે, માની મનમાંહિ ચિતવેહા; ભ. તાતભણી ચાલ્યા પુણુ કાજે, અષ્ટાપદે ગયા વિનિતેહા. . તાત તુમે દીક્ષા આદરતાં, અમને રાજ્ય સમાજ્યે હા; ભ અમથી અધિક જોગ જાણીને, ભરત અાધ્યા થાપ્ય હા. ભ. ષટખ`ડ અખ‘ડઈ ભરતના ભરત, પેાતાને વિસે કીધાહેા; ભ. દાવાનલની પરિ તે અતૃપતા, ચાલે નહી પ્રભુ સીધાહેા. ભ. ૫ તેહની આણા તાતન વહિસું, રાજ્ય વિના પણુ રહિસ્સુહા; ભ. ચિત લગાવી સાહિબ ભક્તિ તુમ્હારી, કરિસ' તુમ પગ મહિસુ હૈ. દ
3

Page #212

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ૧૩૧ જયેષ્ટ ભાઈરેહવણ ગર્વભરણે, વછે કે રાજ્ય અમારેહે, ભ. મૂલથકી નિજ વયરીને હુણ, ક્ષાત્ર ધરમ તેસપેહે. ભ. ૭ વયરીતે આજી થયે ભરતઅમારે રાજ્ય ગ્રહે બલવતેહે ભ. તાત કહો તેહને અમે કેમ હણીએ, તેને કંટક અંતહે. ભ. ૮ સ્વામી કહે રાગદ્વેષબે બયરી, નિશદિન રહે છલ જોતાહ ભ. પુન્ય મહાનિધિ સર્વ લે જાઈ પાસે રહી દે ગતાંહે. ભ. ક્ષતિખગ નિજ હાથ બાહે, ધીરજ ખેડે ધારો, ભ સીલ સન્નાહ ભાઈ તમે પહિ, ભાવ વૈરીને મારેહે. ભ. ૧૦ તે સહુ પ્રભુની એડવી વાણું સુણીને,રંગાણું વ્રત રાગ હે; ભ. તુરત પિતાને પાસે વ્રત આદરીયે, અક્ષય સુખહવે માગેહે. ભ. ૧૧ દ્વત થયા વિધિહવે નિહાલી, પાછા વરીઘરી આવ્યા હે; ભ. ભરત ચકી ધ્યાને કરજેડી, વાત સહુ સંભલાવેહે. ભ. ૧૨ તેભાઈના સહુ પુત્રને તેડાવી, નિજ નિજ રાજ્ય સમાહ. ભ. ચકી વિચારે આણ સહુને મનાવી, સહુ સેવક કરી વાહ.ભ. ૧૩ અન્ય દિવસ નૃપ ભરતને પાસે, આવી સુખેણ સેનાની, ભ, ચક રત્ન પ્રભુ શસ્ત્રસાલા, પેસે નહીં અભિમાનહે. ભ. ૧૪ કિઈક વીર મહા અભિમાની, ભૂતલમાંહે આ છે; ભ. ઘરી સુરે તેરી આણ ન માને, રહીયે કે પાછે . ભ. તુજ ભ્રાતા અભિમાની જાણું છું, બાહુબલિ બલધારી; ભ. એક અનેક મહા યુધ જીપે, જેવા ચિત્ત વિચારહે. ભ. ૧૬ નિર્ધાત તેહતણ ભુજ દંડને, દેવેન્દ્ર વા સરિખા ભ. મેરૂ સરિખા મોટા પર્વતતેહને, ચુર્ણ પમાડે એહવેઈહિ. ૧૭ ખાતરમાંહે તેતે કિણ હિન માણે, એહ છે તે સૂરહે; એ. સલમી ઢાલ થઈબીજા ખંડની, કહે જીન હર્ષ સમૂહ. ભ. ૧૮

Page #213

૧૩૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. સવ ગાથા, ૪૦૯.
દુહા. તે દિ વિજય કરી પ્રભુ, ષટખંડ સાધ્યા જેહ, વૃથા અનુજ સાધ્યા વિના, સુરને દુર્જય તેહ. ૧ તેહને નવ ઉવેખવે, તે ભાઈ નઈ જાણિ; . દેહ વ્યાધિને મૂલથી, છેદી જે દુખણિ. ભરત નરેસ સાંભલી, નેહ કેપ વસિં હેઈ; મનને આલેચી કહે, સુખેણ હેતુ જે. ૩ એ અવરજ એકણ દિસે, શકે મુજ મન મેણ; વર ન માને આગન્યા, તિણ મન કે વસેણ. ૪ લઘુ ભાઈનું ઝુંઝતા, મનને આવે લાજ;
વલી ચક નવિ વીસમે, અભિલાષા યુધ કાજ. ૫ હાલ-સહીયાં મેરીરાઉલ ભીમ વધાઈલે–એ દેશી ૧૭
સમય લહી એહ કહે, ભરતાધિપને તામહે; મંત્રીવાલા નાન્હા પાણી મહારાયજી, પાડે સંકટ ઠામહે. મ. ૧ મોટા જે આજ્ઞા દીયે, નાન્હા ત્યે સિરારિહે; વા'લાસ્વામી સામાન્યનરને પણ ઘરે, એ વર્તે આચારહે. વા. ૨ મોટા પા'ડ ચઢાઈ, દૂત મૂકીને રાજહે, વા. તે આગન્યા સહિર નહિ, જેમ અષ્ટાપદ ગાજી. વા. ૩ પહેલા વિનય કરે તુમે, નાન્હા નાપિ રાયહે વા. લોકાપવાદ ટલે સહુ, છન કાસી જીમ થાયહે. વા. ૪ સચિવ ઉક્તિ એવી સુણી, નાપડિત ગુણ જાણહે વા.

Page #214

શ્રીશત્રુ‘જયતીર્થંરાસ.
૧૩૩
સમાહેિ. વા.
આપી આસીષ સુવેગને, બાહુ બલ પ્રતિ જાણુહા. વા. સ્વામી સીખ લેઇ કરી, રથ બેસી તિણુવારહે; વા. ચહ્યા સુવેગ ઉછાસુ', આઉ કાજ રાસભડાભા ખેલીઉ, કારિજ સિદ્ધિ ન પૃથ્વી પડે મુખ તેને, વાજે સાહુમા કૃષ્ણ સર્પ આગલિ ગયે, યમના દંડ માઠા સુકન થયા સહુ, જેથી ન લડ઼ે બીજો ખંડ ષટખ’ડથી, અખ'ડલછિ સભા ઈંદ્ર નિવાસની, આવ્યા મહુલી ઠામ ઠામે ગામે ઘણા, શાલિતણા રખવાલહા, વા. શ્રીયુગાદિ જીનવરતણા, ગામ ગામ ગુણ માલહા. વા, ૧૦ બાહુબલ અલ વર્ણ વે, ઉત્તર ત્રિભુવન માંહિહે. વા. ગ્રામ નરસીમા વિષિ, સાંભિલ અચિરજ થાયહા. વા. ૧૧ દેશ સયલ માંધી કરી, વેગવાન સુવેગ; વા. તક્ષશિલા આવ્યે તિહાં, માહુબલિ નૃપતેગહે; વા. ૧૨ ક્ષણ રાકયા તિહાં પેાલીએ, કીધ અહિતિહાં જાઈહા. વા. આજ્ઞા” માહે ગયે, દીઠી સભા સુહાર્યા. વા. ૧૪ ભય પામ્યા નૃપ દૈખિને, તેજ સહ્યા નવ જાય હૈ।. વા. ભૂમી શીશ લગાવતા, લાગે મહીપતિ પાયહા. વા. ૧૫ હવે તેહને મહુલી ઘણી, વાણી સરસ ગભીરહે; વા. બાલાવ્યે બહુ આદરે, પૂછે સાંભલી વીરહો. વા. ૧૬ ભાઈ ભરતને ક્ષેમ છે, જેમ મુપિતા સમાનહા; વા. પુરી યેાધ્યા કુશલ છે, સ્વસ્તિમતી સુપ્રધાનહેા. વા. ૧૭
થાઈહા; વા. વાયડે. વા. સમાના વા. માનહેા. વા. નિવેશહેા. વા. દેશહે. વા.
..
C
..

Page #215

૧૩૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રભુત.
સહુ પ્રજાને ક્ષેમ છે, તાત પાલી ચિરકાલહે; વા. લખંડ અખંડ વિજય થયે, એમ પૂછયે ભૂપાલહે. વા. ૧૮ આહુબલી પૂછી રહ્યા, પ્રણિપતિ કરી સુવેગ વા. વચન કહે એમ બીતે, ચિત્ત વિમાસી વેગો. વા. ૧૯ થાયે તાસ પ્રસાદથી, કુશલ અપર ઘરિ રાયહે વા. તે તુજ ચેષ્ટ બાંધવ ભણી, કેમ કુસલ નવિ થાય. વા. ૨૦ તાહરે જયેષ્ટ જેને ધણી, પુરી વિનીતા જાણિહે વા. તેહને કણ ઉપદ્રવ કરે, કેહને નચલે પ્રાણ હે. વા. ૨૧ ભેદે જેડના અરિભણી, ચકરત્ન સ્વયમેવહે; વા. કુલ તાસ પરજા ભણી, સદા સદા નર દેવહે. વા. ૨૨
ખંડ વિજય તે આગલિ, કેણ રહેવા સમર્થહે; વા. સુર અસુર સહુ મિલી, સેવા કરે પથ્થો . વા. ૨૩ અમુસલતાસનથી કેમે, દેવ તણે અવતારહે; વા. ઢાલસતરમી બીજા ખંડની થઈ, જીનહર્ષવિચારી. વા. ૨૪
સર્વગાથા. ૪૩૮, દુહા. યક્ષ લક્ષ સેવા કરે, ભૂપ વિદ્યાધર દેવ; તે પણ મન ન ગમે કેમ, નિજ બાંધવ વિણહેવ. ૧ દિગવિજય આવ્યા કરી, દ્વાદશ વરસ પ્રમાણ; રાજ્ય અભિષેકે તેડીયા, ભાઈને હિત આણિ. ૨ તે વિકલ્પ મન ચિંતવી, તાત સમીપે જાય; વ્રત લીધે કીધે ભલે, તેહના નમીએ પાય. ૩ તે તે કાયાને વિષે, થયા નિસ્પૃહ નિરીહ

Page #216

મીશત્રુતીર્થરાસ. હવે તુજને મલવા ભણી, ઉત્કંઠા નિસ દીહ. ૪ એહ દેહિ તું તેહને, નિજ સંગમ ભવ સુખ; રાજય તાસ બાધવ વિના, કરિ જાણે છે દુખ. ૫ તા. આટકિ કંકણે લીયેરી નણંદી ઘરકી રહ્યા
| મોરી બાંહ એ દેશી. ૧૮. વૃદ્ધ બાંધવ સુકુલીને, સાહિબા તાતપરે પૂજનિક, રાજન પ્રેમધરે અરે, નિજ બાંધવ નું આઈ. રા. વિનયવંત તુજ સારિખારે, તે કેમ લેપે લીક. રા. ૧ સેવા કરતા તેહની, સા. તુજને લાજ ન કાંઈ; રા. જેહને સર્વે દેવતારે, સા, ચરણ નમે ચિત્ત લાઈ. રા. ઈતલા દિન આવ્યું નહીને, સા. શંકા મરિસિ એહ; રા. સહિયે જેષ્ટ નિકઇરે, સા. સહ અપરાધ સ્નેહ. રા. તાહરા સંગમ મુખ થકી, સા. વધશે પ્રીતિ અપાર; રા. સગલા કષ્ટ નિરવારમેં, સા. અધિક રાજ્યદાતાર. રા. મુજ બંધવ ઈમ ચિંતવીર, સા. નિર્ભયમત હુઈરાય. રા. દસભણી શાંતન કરે, રાજય ધર્મ કહેવાય રા. સકલ સૈન્ય દૂર રહે, સા. બલી ઉચકી એક, રા. સંગ્રામે કેણુ સાહસ કરે, સા. દંડ પાણી સુવિવેક. રા. સહસ ચેરાસી જેહને, સા. સમરાંગણ ગજરાજ, રા. જંગમ પર્વત સારિરે, સા. તીન ભુવન સરતાજ. રા. ૭ તાસ તુરંગમે તેટલારે, સા. વારિધિ જાણે કલેલ; રા.. પાર નહી સેના તણેરે, સા. સુભટરણુગલેલ. રા. ૮

Page #217

૧૩:
શ્રીમાન્ જિનડુ થંપ્રણીત.
સુર તસ સમર ન હિ સકે?, સા. અખડ અલવ’ત; રા અર્ધાસન સુરને ધીરે, સા. આપે પ્રીતિ ધરત. રા. ૯ રાજન રાજય જીવતવ્યનીરે, સા. જો ઇચ્છાતુ હાઇ; રા. તારે ભરતાધિપ રાયનારે, સા. ચરણ કમલતુ' જોઈ. રા. ૧૦ ઇમ સુણી વચન વેગનાંરે; સા. બાહુબલિ તિણિવાર; રા. નિજ ભક્ષ સામે જોઇનેરે, સા. બાલ્યે યમ આકાર. રા. ૧૧ ક્રૂત ખરે તું વાગમેરે, સા. નિજ પતિ કરવા કામ; રા. હિતકારી તુજ ન હુવેરે, સા. એઠુ વચન પર ઠામ, રા. ૧૨ જ્યેષ્ટ મધવને સેવીઇ, ઇહાં કેાઈ નિહુ સ`દેહ; રા. જ્યેષ્ટ તાત જેમ માનીએરે, સાકુલવંતના કરમ એહ. રા. ૧૩ ગુરૂતત્વ ગુણે ગુરૂસેવીએરે, સા. નમીએ તેના પાય; રા. ગુરૂ જો અણુરૂપણે તુવેરે, સા. તાસ સેવ્યા સું થાય. રા. ૧૪ લીધે અણુ લઘુમ નારે, સા. એહવા લિકવીરાજ; રા. જોવા તાસમેટાપણારે, સા. કીધે એહુવા કાજ. રા. ૧૫ તેપણુ સુત નિજ તાતને!રે, સા. હુંતા મહાબલવત; રા. જ્યેષ્ટ સધાતે મૂંઝારે, સા. લાજે કલહ કરત. રા. ૧૬ વૃદ્ધ ભાઈ લાજે નહીરે,' સા. અમને આવે લાજ; રા. ઇમ ચિ’તવિ વ્રત આયૅારે, સા. ચરણે શ્રી જીનરાજ. રા. ૧૭ ભૂપતિ સેથે તેડુનેર, સા. અધિકી આસા જાસ; રાજ્ય દીયે મુજ તાતખેરે, સા. તુષ્ટ ન સેવુ તાસ. રા. ૧૮ પિસુણ વીરને છેડતાંરે, સા. ભુંડા ન કહેસે કેઈ, રા. આંધવ રાય લીધે જીગેરે, સા. નિજ નિર્ગુણુ જોઇ. રા. ૧૯ તેના ગ્રામાદિક તણેારે, સા. ભગ ન કીધા કેઇ; રા. મુ અપરાધ હૈડે ધરીરે, સા. ફાકટ વાપરી હાઇ. રા. ૨૦

Page #218

શ્રીશત્રુ-જ્યતીર્થરાસ. ૧૩૭ ભાઈ કાઢયા રાજથીરે, સા. કપટી કપટ કરેહ; રા. બીજે ખંડ અઢારમીર, સા. ઢાલ પૂરી થઈ એહ. રા. ૨૧
સર્વ ગાથા, ૪૬૪.
દુહા.
જપે એહ સુત તાતને, નામે સુરપતિ તાસ; બેસાણે અદ્ધરણે, તે પ્રભાવ નહિ તાસ. ૧ કિશું સુખે સેનાપતિ, ભરત કિશું સુ ચક; સમરાંગણ મિલીયા વૃથા, ભીર ન આવે તાસ. બાલ કીડા અભ્યાસમે, ગંગાવેલું માંહિ, તેહને નભ ઉછાલ, કૃપા લીયતે સાહિ. ૩ તેસું એહને વીસર્યો, રાજ્ય મદે તે દૂત; તુજને મુંક મુજ કહે, ઉપાડણ ઘરસુત. મુજસું રણ કરતાં થકાં, જા સન્ય પ્રચંડ;
ભરત નરેસર એકલે, સહસે મુજ ભુજદંડ. ૫ હાલ-મુનિ માન સરેવર હંસલેએ દેશી. ૧૯, જઉ તેરે દૂત અવધ્ય છે, ન્યાય જે રાજાને રે, દુર્નય સંભવ ફલ હવે, નિજ વાણુ અપ મારે. ભાણે બાહુબલ હુતને, મનમે થયે ભય બ્રાંતારે; નિજ જીવતવ્ય લેઈ કરી, થાનક થકી ઉછરે. ભા. દિશિ જોષે મતિ બીતે, નથણ ચલાચલ જારે; ' ખભે ચરણ નિજ વસું, મા હૃદય ન સાસરે. ભા. ૩

Page #219

૧૩૮
શ્રીમાન જિનહષમણીત. રાયથકી કુમારથકી, બીહત શરુ છિપાવે, દૂત સુવેગ સભાથકી, નકલી ન લખાઈશે. ભા. ૪ કેડે આવીને રખે હણે, હક મનમાંહિ રાખેરે, નિજ રથ ચઢી ઉતાવલે, વાનર જેમ તરૂ સાખેરે. ભા. ૫ બાહુબલવિણ રાજવી, કેઈ ન પૃથ્વી મહેરે; એહની કરે બરાબરી, ભાષે લેક ઉછાહરે. ભા. ૬ એતલે કાલ ગયે હતે, કિહાં ચક્રી કિહાં કામેરે, . ષટ ખંડણભસ્ત સાધણભણ, ગયે હું તિણુકામેરે. ભા. ૭ તિણ મૂળે બાહુબલિભણી, દૂત કેને સા માટે, સેવા કરવાને કારણે, બેલાવણું શિર સાટેરે. ભા. ૮ ઉંદીર મંત્ર જાણે નહીં, સૂતે સાપ જગાવે રે; પ્રાયે કર્માનુસારિણી, બુદ્ધિ મનુષ્યને થાઇરે. ભા. ૯ પર મુદિત માગે, સાંભલતે એમ વારે; રથ બેસી ચાલ્યા નગરથી, ચિતે મુકેટલી ઘાતે રે. ભા. ૧૦ ભુજ આક્રેટ સુભટતણુ, આયુધ વિવિધ નચાવેરે. સિંહનાદ ગુણ વીરના, હયરથ ત્રાસ લહાવે રે. ભા. ૧૧ દત તદા મન બહિ, પુરથી બાહિર નીસરી રે; જેમ હરિ યુદ્ધથી હિલે, નાસે ત્રાસે ભય ભરે. ભા. ૧૨ બાલક પિણિ રણ કારણે, હાથ ધરે હથિયારે; દેખી નિજ ચિત્ત ચિત, દ્વત સુગતિ વાજેરે. ભા. ૧૩ વાસે દૂધ બાલક મુખે, યુધ કરવા ઉજમાલે રે, ભૂમિતણે ગુણ એકિસું, કે ગુણ કિશું ભૂપાલેરે. ભા. ૧૪ ભૂમિપતિ થાય જેહવા, પ્રજા પણ તેહવી થાય મહાતમ એ સ્વામી બલત, તેભણે સૂર કહેવાય. ભા. ૧૫

Page #220

શ્રીશjમજ્યતીર્થરાસ. ૧૩૯ બાર્બલના બહુ રાગીયા, સુભટ સહુ સજ થાઈરે; વઢવા ભરતનરેસણું, નિજ બલ માંહિ મનાવે. ભા. ૧૬ પર્વતના પણ રાજવી, ભક્ત બાબલા કેરેરે, સજજ થયા રણ કારણે, શાસ્ત્ર ધર્યા અધિકેરે. ભા. ૧૭ ચક્રીથી એને કિસું, ઉછઉં દીસે છે એ રાજે, ફેકટ એ વયરી કર્યો, એ આગલિ તે ભાંજેરે. ભા. ૧૮ મનમે એમ આલેચતે, વેગે સવારે કેટલેક દિવસે તિહ, સીમ અધ્યાને આરે. ભા. ૧૯ ભે નિજનિજર સુત પિયા, અમુખ અનાતુરભારે, ગઢમાં આણે ઉતાવળે, આભે દૂત વિચારે. ભા. ૨૦ પાન કાચા પાકા લે લુણું, ઘાતે ભુઈમાંહિ લેઇરે; જાતાં કાંઈક ઉગરે; લેક કહે એમ કેઈરે. ભા. ૨૧ ચિતા નારિ અપત્યની, સાકરે દુવણ અંગેહારે; કે બાહુબલિ રાજવી, ગઢને પણ કરે ભગતેરે. ભા. ૨૨ એ આગલ બલ કે નહિ, એ બલવંત ભૂપાલેરે; બીજા ખંડની ઓગણીસમી, થઈ છનહર્ષ એ ઢાલરે. ભા. ૨૩ સર્વ ગાથા, ૫૯૧,
સંહી, એવી ગ્રામ્ય ગિતા સુણ, દૂત ચિંતવે ચિતિ; મુજથી આગલિ વારતા, આવી લેકસ ભીતિ. ૧. વચન બાહુબલિ મરતે, દૂત સુવેગ સુભાય; નયર અયોધ્યા આવીયે, પ્રણમ્યા, સ્વામી પાય. ૨ ચક્રી દેખિ સુવેગને, પામી હર્ષ અપાર; પૂછે મુજ બાંધવભણ, કુસલખેમ સુવિચાર. * ૩

Page #221

૧૪૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. હસ્ત કમલે ડી કરી, દૂત સુવેગ વિચાર, સંભલાવે આ મૂલથી, બલ પ્રાકમ અહંકાર. ૪ કરૂં વિરોધ ન બંધણું, ભાષે ચકી એમ; દેસ સહુ ફિરિ સહ જોઈએ, પણ ન મલે ભાઈ પ્રેમ. પ ઢાલ-રામ યદકે બાગ ચાંપ મેરી રદેરી
એનની દેશી. ૨૦. એ સહ સંપદ રાજ્ય, પુન્ય ઈ આઈ મિલેરી પણ ન મિલે નિજ બધુ, જે ફિરિ સઘલેરી. દાન વિના જેમ વિત્ત, મુખ જેમ નયણુ વિનારે; વૃથા મંત્રિ વિણ રાજય, વિણ બંધુ જગથારે. જીવિત તે અપ્રમાણ, તે ધન નિધન મેરી બંધુ ભાણ ઉપગાર, ન થયે પશુ ઉપમેરી. તે પણ પતિત સમાન, રાજ ને જન વિરાજે; ઈચ્છા નેત્ર વિધાતા, કીજે રાજ ન કાજે. હસે લેક નિસત્વ, મુજને એમ કહેસેરે; લઘુરું કરતા યુધ, કિમ હું જ લહિસુરી. સેનાની કહે તામ, ભ્રાતા પણ હણી કરી; જે કરે આજ્ઞા ભંગ, વૈરી તે ગણીએરી. હાલે વૈરી હેઈ, અવસર દુઃખ આવેરી. રાજ રેગ અંગભૂત, વયે દુઃખ વ્યાપારી. કરે નહી વિલંબ, શ્રી ભરતેસર રાયા; કેપ ચઢાવ્ય સૂરિ, યુદ્ધ ભંભા દિવરાયે. ચતુરંગ સેનાયુક્ત, ચતુગ સંચરિ; પહુતા બહુલી સીમ, કટક જઈ ઉત્તરીયા.

Page #222

૧૪૧
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ગંગા તટ પ્રાસાદ, તિહાંછન ભૂપ નમેરી, દેખી મુનિ વૈરાગ્ય, કારણ ચિત્ત રમેરી; ૧૦ નમિ વિનમિકહે સાધુ, તૈપૂર્વે જીત્યારી; હું વિદ્યાધર તાસ. સેવક ગુણકી તારી. રૂષભજીનેસર પામિ, નગરાદિકુ છોડીરે; લીધે વ્રત સામ્રાજ્ય, નેહની ગાંડ તોડીરે. કિહાં હરણાં છે તાત, પૂછે એમ રાજારે; મુનિ કહે સુણિ ચકેશ, કહું અચરિજ તાજા. સ્વામી શ્રી પ્રદ્યાન, સાંરે સુર સેવારી; તિહું આવ્યું ધરણેક, અનંત સહિત તમારી. કર જોડી ધરણે, પૂછે પ્રભુ ભારી; સહ સુર થકી અનંત, કેમ લટ્ય રૂપ ખારી, હું તે અધમ એહ, ઈહથી ભવ થેરી, જાતિ તણે આહીર, મુનિ પડે જેમ વૈરી. મરી નર્ક ગયે તેહ, વેદ ન વિવિધ બહરે; તિહાંથી કષ્ટી વિપ્ર, થયે સુગ્રામ સહારે. ૧૭ તિણ પૂછયે સુવ્રતાખ્ય, મુનિભવ પૂર્વ કહેરી; તે મુનિ દીધે દુખ, પીડા કષ્ટ લહેરી. ૧૮ આરાધી જઈ સાધુ, પણ નવિરોધી જે કયારે; કેડે આવે પાપ, તેવા દુઃખ લહીજે. ૧૯ મુનિ સનમાને જેહ, ગતિ સ્વર્ગાદિ લહેરે, અસામાન્ય મૂલાગ્નિ જેમ, કુલ અનંત દહેરે. * ૨૮ કરજેડી તે વિપ્ર, મુનિને એમ ભારે,

Page #223

૧૪૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
વીસ થઇ ખીજે ખડી, ઢાલ પેડુ આખરે. સર્વગાથા ૬૧૭.
દુહા.
૧
૨
હવે પૂછે સુનિવર ભણી, રાગ વિષ્ણુસા પાય; મુનિ કહે શત્રુ'જય ગિરિ, સેવી જે ચિત્તલાય. રાગદ્વેશ મૂકી કરી, સમતા રસ ધરિ ચિત્ત, તિહાં તુ કર્મ ક્ષય કરી, થાઈશ રાગ રહિત. વા સરિખા કર્મ જે, જીમ તપ સામું કાંઈ; તેમ સેવા ગિરિરાજની, સઘેલાં પાતિક જા પ્રાયે પાપ તજી કરી, તિર્થ પિણિ ઇણિયાણિ; જાઈ સુગતિ તણે ધરે, મહિમા ઠામ વિરામ. ૪ સિંહુ અગ્નિ જલની, ધિસર૫ યુદ્ધજદ્વિપ ભૂપાલ; ચેરિ મારિના ભય સહુ, સ્મરણથી વિસરાત. ઉગ્ર તપ સાબ્રહ્મચર્યથી, જે લહીએ ફલસાર; શત્રુજય વસતાં થકાં, તે લડીએ નિરધાર. ટ્
૫
3
૨૧
ઢાલ—રાજા જો મિલે, ૨૧.
રાજા સાંભલે. રાજા સાંભલે.
મુનિ મુખથી સુણી, વાડવ તેહ. પુ'ડર ગિરિ ગયા ધરિય સ્નેહ. ગિરિને મહિમા અધિક અપાર, સાધુ કહ્યા તેમ કીધે જઈ, અનુક્રમે રાગ વિ ત થાય. રા. તીર્થ ઉપર આવ્યે રાગ, વલિ વિશેષ ધર્માં વૈરાગ; રા. અણુસણ લેઇ કરી અન’ત, થયા અદ્દભુત દ્યુતિ દેહ ધરત. રા તીર્થસેવા પરભાવે જાણિ, એ ભવથીભવતૃતીય પ્રમાણુ; રા.
२
ર

Page #224

શ્રી શત્રુ-જ્યતીર્થરાસ.
૧૪૩ લહસે શિવપુર કર્મ ખપાય, અનંત ચતુષ્ટયહાં કહેવાય. રા. ૪ એહવું સાંભલિનાગ અનત, શત્રુંજય ગયો હર્ષ ધરત, રા. હું પણ સાગ્રહ તાસ અવસ્ય, એ સાથે ગયે તિર્થઉદિશ્ય. રા. ૫ અષ્ટાબ્લિકા તિહાં ઉછવકીધ, સુરભવને તિણ હા લીધરા. નિજ ઠામગ રાજકુમાર, હૈયડે તિર્થ સ્મરણ ધાર. રા. ૬ તીર્થ શ્રી શત્રુંજય જોઈ, એ સરિખે નહીં ત્રિભુવન કેઈ . દસણ ફરસણ કરતાં જાસ, દૂર આપદ જાય નાસી રા. ૭ પુણ્ય તિર્થ લહીયે એહ, ભેટયાં ભવને લહીએ છે. રા. એહને મહિમા અનંત અપાર, સુર ગુરૂ પણ
પામેં નહિ પાર. રા. ૮ તીતીર્થભમતા રાય, જીણ તમ આવ્યે ઈઠાય; રા.
હાં તુજને દીઠે ભરતેશ, વાત કહિ તીર્થ લવલેસ. રા. ૯ શ્રીબાહુબલપુત્ર રતન્ન, સેમ યશા નામે ધન ધન્ન; રા. તિણે કરાવ્યું એ નગેહ, રૂષભ દેવને ધરી સ્નેહ, રા. ૧૦ શ્રીયુગાદિ અનવર જગદીસ, સુર સુરપતિ નામે જસસીસ, રા. તું પણ તેહને સુત ગુણવંત, નયણે દીઠે મન ઉલસંત. રા. ૧૧ સાંભલિ મુનિવર વયણ રસાલ, શત્રુંજય સ્મ ભૂપાલ; રા. રૂષભ સ્વામીને પણ ધરે ધ્યાન, મુનિવરને વંદેદઈ માન. રા. ૧૨ મુનિ ગયે આશિષ તાસ, ચકી આવ્યો નિજ આવાસ; રા. વાત સુણી બાહુબલિ તામ, આ ભારત કરિ
રણ સંગ્રામ. ૨. ૧૩ સિંહનાદ કી તિણવાર, વા હૈયડે ક્રોધ અપાર; રા. વગડાવ્યા ભંભા નિશાણ, પડે સાંભલિને કાયર પ્રાણ રા. ૧૪

Page #225

१४४ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સૈન્ય ભરતને જીપણ કાજ, સુભટ મલ્યા કરતા અવાજ; રા. શાસ્ત્ર લેઈ ફલહલતા હાથી, ઘાતણ ભરતેસરને બાથ. સ. ૧૫ આબલને બલ અસમાન, એહના ભુજ લાગ્યા અસમાન; રા. ભલે ભરત ન જાણે સાર. પણ એણિ આગલ થાસે હાર. રા. ૧૬ સાધે ભરત ચઢયે અહંકાર, કિહી મનાવી નહી તિહાર, . તિલુઆ અંગ ધરિઉછાહ, પણ વિનર હુવેગેહ. રા. ૧૭ કિહાંઈ થાઈ કાલધાર. તુરત પ્રાણુતે કરે સંહાર, રા,
અપશકને આવ્યું છે એહ, કિમહિ કુસલેં જાયેગે. રા. ૧૮ લિક સહુને મુખ એ વાત, બાહુબલીની બેલે ખ્યાત. રા. બીજા ખંડની એકવીસમી ઢાલ, પુરી થઈ જીન હર્ષ રસાલ. રા. ૧૯ સર્વગાથા ૬૪૩.
હા. ચતુરંગી સેનાસજી, તીન લાખ સુત જાસ; સાર સંગાર કીયા ભાલા, કરવા અરિદલ નાશ. શબ્દ દિશે દિશ વિસ્તર્યા, ભંભા સુર નીસાંણ આતપત્ર મસ્તક ધર્યા, જાણે અભિનવ ભાણ ચામર વીજે ચિહું દિશે, સેહે જાસ સુર રાય; બાર સૂર્ય ઉગીયા, તેજ ન પ્રમાણે જાય. ભદ્રમંત ગજ ઉપરે, ચઢયે બાહુબલિરાય; જાણે ઉદિયાચલ શિખર, સુરિજ બેઠો આપ. શુભ દિવસે શુભ મૂહુ, શુભ મંગલ જયકાર; બખતર સુબટે પહેરીયાં, સમરાંગસિ સિરદાર. શ્રી બાહુબલિ ભૂપતી, લે ૧ નિજ પરિવાર દેશ સીમા આવી કરી, ઉત્તરીયે તેણિવાર.

Page #226

શ્રીશત્રુ-જ્યતીર્થરાસ. ૧૪૫ તાલવાસપૂજ્ય જીનવર બારમાએ દેશી. ૨૨ હજ પ્રાત પ્રાત બાહુબલ રાજગી, સગલા સૈન્ય સમક્ષસિંહરથ સેનાની કીયે, નિજ સુત વૈરીને વિપક્ષો. હાં. ૧ હાજી પિતે રણપટ સીરધર્યો છે, તેને મહીપતી તામ; સભા તેજ વધે ઘણું, સુપસાઉ પિતાને પામિહો. હાં. ૨ હાજી ભરતેસર પણ આપણાજી, સહુ રાજવીયા સાખી; કીધ મુખેણ સેનાપતિ ભજે, આદિ દલ કેઈ લાખહે. હાં. ૩ હાજી દૂત મૂકી તેડાવીયાજી, ભરતે સહુ ભૂપાલ; સૂર્ય યસાદિક આવીયા, સુત કેડિ સવા મચ્છરાલહે. હ. ૪ હાંજી નામ રહિ એકેકનાજી, કહે દેઈ બહુ માન; ચક્રી વયણ સુહામણ, તમે સુભટ સુણો બળવાન હેહા. ૫ દિગયાત્રા કીધી તુમેજી, જીત્યા સહ ભૂપાલ; અસુર કિરાત વિદ્યાધરા, મછરાલા જાણે કાલહે. હાં. ૬ હાજી સામંત બાહુબલતણાજી, સરિખે ન થયે કઈ; વીર ઘણું છે એહને, કમસરણ કર્મ જોઈ. હાં. છ હજી સમયશા એહને વડેછ, પુત્ર મહાબલધાર. એક લાખ ગજ જેહને, રથ વાજી ત્રિલક્ષ ચોધારહો. હાં. ૮ હાજી દિવ્ય શરુ મહારથીજી, સિંહકરણ પર પુત્ર; લક્ષ દ્રય મહાવીરતે, જીપે યુદ્ધમાંહિ એકત્ર. હાં. ૯ હજી તીન લાખ કુમારમાંજી, સિંહ વિક્રમ કનીપાત; એકેષણ અહિણ, જપે એ બલીયાત છે. તા. ૧૦ કેવલ દિગજમિસિ થયેહે, દિવી જેવણમિશિ ખ્યાલ યુદ્ધ બાહુબલસું હવે, થાસે સહી આજ કાલહ હે. હાં. ૧

Page #227

૧૪૬ શ્રીમાન જિનપ્રિણીત. હાજી ચઢી વચન એમ સુણીજી, સહુને થશે રણકોડ, વીર સજદ્ધ થયા સહુ, આયુદ્ધ ધર્યા હડહે. હા. ૧૨ હજી ચારસી લક્ષ જેહેનેજી, નિસહ પડે નીસાણ; દિગગજ શબ્દ સુણી થયા, નિશ્રેષ્ટ રહિત જેમ પ્રાણહે. હ. ૧૩ હજી સભ્ય શ્રી ભરતેશને જી, પડશલાષ અતૂર; પ્રાણ હણે વૈરીતણું, એહવા વાજે રણુતૂરહે. હાં. ૧૪ હાંજી કેડિસદા ચક્રીતણુજી, વિકમસાર કુમાર; સજજ થયા જય પામવા, ચાલ્યા અશ્વરથ ગજધારહે. હાં. ૧૫ હતેમાંહિ સૂર્યયશા વડે, ત્રિલે વિજય લહંત દશ લક્ષ રથ અશ્વ હાથીયા, દશ લાખી પદાતિ મહંતહે. હાં. ૧૬ હાંજી દેવયશાને સિંહયશાજી, પૃથુદ વલી મેઘનાદ; કાલમેઘ સુમેઘસું, કપિલે રિપુ મર્દન સાદહે. હાં. ૧૭ કપિલ કેતુ મહાબલ બલીજી, વીરસેન મહાકાલ; ચંચલક્ષ રથ ગજ જુતા, પંચકેડિ સુભટ ભૂપાલહે. હાં. ૧૮ હાજી ઈત્યાદિક સુત ભરતનાજી, ભૂપ મહા બલવંત આવ્યા નિજનિજ સિન્યસું, યુદ્ધ કરવા ઉદ્યમવતહે. હાં. ૧૯ હજી સૂરસમુદ્રજેમ ઉછલેજી, પિરૂસ અંગ નમાય; બીજા ખંડની બાવીસમી, જીનહર્ષ ઢાલ કહેવાય. હું. ૨૦ સર્વ ગાથા, ૬૬૮.
દુહા કીધો એહવે મંત્રણે, યુદ્ધ થશે પ્રભાત; લાંઘી સુભટે દેહિલી, વરસ સમાણ રાત. કયારે વાસર ઉગ, ઉઠે વારંમવાર;

Page #228

શ્રીગુઆમલીરાસ. જે એવા અસ્તાચલે, સૂર્ય કિરણ હજાર. ૨ ઉદયાચલની ચૂલિકા, ચઢી રવિ તત્કાલ યુદ્ધ જેવા કારણે, કેમ લડસે ભૂપાલ. હવે સુણ સેનાપતિ, ગાજતે ઘન જેમ ભટકેટીસું પરિવ, સન્યાગલ થયે તેમ. બાહુબલિના સૈન્યમાં, સમયશા મુખવીર, સ થયા સહુ યુદ્ધભણી, સૈન્ય સહીત પરિધીર. ૫ ભર બાહુબલ રાજવા, શ્રીયુગાદિ નારાય; પૂજા કીધી અષ્ટધા, ઉત્તમ કિમ મૂકામ. ૬ બેહુ નૃપને ચામર હલે, આતપત્ર બહુ સીસ, યુદ્ધભણી ગયવર ચડયા, દલસું ચાલ્યા અપીસ.
હાલ-કડખાંની. ૨૩ આહુબલિ ભરત નૃપ યુદ્ધ કરવા ચઢયા, કટકભટ સુભટ આઈ મિલીયા; હુંસ મનમેં ઘણું અમર કરવા ભણી, કુમહિ ભાજે નહી વીર બલીયા. લેહનારાચતૂણીરભારીયાં બિહે, બહુ બલિરાય નિજ પૂઠિ ધરીયાં. ચામ કરકોલ પૃષ્ઠ ધનુષ ટંકારાવ, સુણવિનભતારી કભી ભભરાયા. બા. બંધ હસ્તી મહા ભદ્ર કરતે મદે, તાસ ઉપરી વિશા મીશ ચઢીયે; તૃણપરે વિસ્વને માનતે સિહદેવજ સાહ ભરતમું આઈ અડીયે,
૨

Page #229

બા.
૪
બા.
પ
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત હરિતઅશ્વએમ ચઢયે સમયશારય સુત, સેહે આરૂઢઈ દુધરથ સવાઈફ બાહુબલિ આગલિ તે મહાબલી, ભીતિ મનમાંહિ આણું ન કાંઈ. દેખતાં કૅહિલે દરસ કૃત્તાંત જેમ, કુર્માવજ કુંત સંયુક્ત સેહે, મહા યશાધીશ મહાવીર સિંહ, અશ્વ ચડિદેખિ રણ સંઘણું ચિત્ત મેહે. સિંહરથ મહારથી સિંહવજ આગલિ, જગત જય રથ તુરી બેસી ચલીયે; શસ્ત્ર ધરીયાં ઘણુ નાસ વૈરીતણું; કરણ રણમાંહિ મદમસ્ત કિલીયાં. સિંહકર્ણ કુમાર અર્ણવપરે ગાજતે, મેરધ્વજ રાજ તે વંશકેતુ કાલ દષ્ટ્રરથ ચઢી સફલ માને ઘડી, વૈરી અહંકાર મદધૂમકેતુ. સિંહ વિક્રમ કુમાર રથ ચડી આવીયે, હંસધ્વજ. સિંહ વિક્રમ વિરાજે; સર્વ સદ્ગભણું જીવતાં દેહિલે, આવી , ફેજમાં વિઢણ કાજે. કુમાર સિંહાસને નકુલધ્વજ હતું, સબલ રિપુ દલ પ્રચલ સમરગાહે; કાલાર્મ રથે મહારથી બેસીને, આવી સર્વ આલિ ઉમાહે.
બા.
બા,
૬
બા.
૭
બા.
૮
બા.
૯

Page #230

૧૪
ભા. ૧૦
બા. ૧૧
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરારા ઇત્યાદિક સુત બાહુબલ નૃતણા, ભૂપ પિણિ મહાબલી ધ તાજા; વાહણે અશ્વ ગજે રથે બેઠા કરે, શસ્ત્ર લીધા ચલ્યા વિઢણ રાજા. હવે ભરતેસ સન્નાહ જગ ધર્યો, ઈદ્રિને વજ ભેદે ન માંહે. દેવ મૃગાર સિરિ ટેપ પહિ, નૃપતિ આવી સમરમાંહે ઉમાહે. જય પરાજય ઇસે નામ સૂણર , લેહ નારાચ પરિપૂર્ણ ભરીયા;
ક્ય દંડકેડ: વામેં કરે, રાય. ભરોસસુ વિશેસ ધરીયા. દૈત્ય દાવાનલાભિધ ષડગ બાંધીયે, દિવ્ય હથીયાર પણ અવર લીય; નામ સુરગિરિ દ્વિરદ ગાજતે મદ કરે, નૃપ ચડયે ભાજીવા સુસ કીધ. સુરથ પવનંજયે પરિચડ સિહધ્વજ, ચકી સેનાપતી અનુજ તાલે ગરૂડધ્વજ જઈ રહ્ય ખડગ કાલાન, અગ્નિ શુતિ. કુંત ઉત ભાસે. સુત સત સવાકેડિ ભરતેશ રાજા તણે, તાસ વિક્રમણે પાર ન પાવે, સજ થયા ઉમટ્યા જય પતાકલી પણ, ચુધ કરવા ચઢીયા આવે.
બ. ૧૨
મા. ૧૪
બા: ૧૫

Page #231

શ્રીશાન્ જિનહબેંપણીત.
સૂર્ય યશા તેહના જ્યેષ્ઠ સુત દ્વીપતા, *લાય વિજય પામે સદાઇ, દિવ્ય આયુધ ધરે નાશ અરિના કરે, ભીતિ મનમાંહિ આણે ન કાહિ. સૂર્ય હાસા સએદ્ર ધનુષ હાથે ગડ્યા, અંગ સન્નાહ સુરસમહુધરીયા; સૂરધ્વજ હરિત અશ્વ ગરૂડ રથ આરૂપે, કેવીયા કાલ જીમ ક્રેષ ભરીયે. જેહને દેવતા પણિ ન જીપી સકે, ધ્રુવયશા મહામણી દલી નાખે; વેત અસ્વરથ ચડયા જાણિ પવ ત અડયા સિઝુલજ કુલતણી લાજ રાખે. તેહના વીર લઘુ વીર યશાવીરર, ગરૂડધ્વજ આમલે જેહ ધારે; વિકટ ધમધતુ વામ કર કાલીયે, વૈરીમાં આગલિ જેપુ ન હારે. પુત્ર ચક્રીતણા નામ સુયશા ભણા, પૂર્વમધ્વજ દુય રથ વિરાજે; રણ કરણ ધાવતા ભૂમિ કપાવતા, સિદ્ધની પરિ અરિ દેખિ ગાજે. મેઘ જીમ નાદ મેઘનાદ ચડ્ડીસુત, તમૃચ્છકેતુ મહાખા હું ભણીયે; ધનુષ્ય ધરસ ધરણ માહિ આવ્યા વડી, સુભટમાંહે અધિકહ
ગણીએ.
મા.
મા.
મા.
મા.
૧૩
મા.
૧૭
મા. ૧૯
૧૮
૨૦
૨૧

Page #232

શીશત્રુજ્યતાર્થિશાસ. ૧પ૦ ધની ધાર જીમ વાણુ વરસાવ, કલ મેઘ નામ ગજકેતુ દીપે; રથારૂઢ મન ગૂઢ બહુ શસ્ત્રધર સારિ, એકલે ચિરીયા લાખ છપે. ભા. ૨૨ વીર મહાકાલ કપિલા સવરથ સહીયે, શુકવજ અરિ સબલ સૈન્ય; હાહે વૈરી સિંહવાજીવજ કૃદમ અશ્વ, રથ ચઢયે પંચ અક્ષેહિણી વીર ગહે. વીરમાની વિરસેન મહાભુજ બલી, રથ હરિત અશ્વ હેસકેત આગે; સમર ઉછક ગદા પાણિ ઉલાલ, અરિ ભણી આકરે એર લાગે. બા. ૨૪ જેર વૃત્તાંત દેખી કેર યે કાલજે, ભરતસુત યુદ્ધ કરવા ન પડખે; ખંડ બીજાતણી ઢાલ તેવીસમી, રાણ સિંધુ જીનહર્ષ કડછે. ભા. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૭૦૦.
દુહા. ઇત્યાદિક સુત ભરતના, બલવંત ભૂપાલ; ચઢીયા નિજનિજ વાહને, આવ્યા મિલિ તત્કાલ. ૧ રથ ભરતને ગાજતે, સુખેણુ વૃતના સાથ; સુભ કેડિયું પરિવ, ચડશે કરણ ભારથ. અક્રથી સલા કુમાર, બીજા પણ રાજન,

Page #233

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. નજરથ અવે સહુચઢયા, લહી ચડી સનમાન. બે નૃપ ની સેના વલી, ધરણું આજે ભાર; થિર૫ણ અહિપતિ કપાઉ, નમી ફણાવલી ત્યાર. સેના વીર પુરીણની, ખુસી થયા બલ ઈ. મોટા પર્વત કેપિયા, સિર ઘણું છે ઈ ૫ હાલ-ભગડીની રાગ સિધુ આશા. ૨૪ પ્રબલકાલત પનિધિ ગાજતે ગભીર, બેલીની પરિસૈન્ય બેહના મલ્યા હુષ્ય વીર નીસાણુતા નિર્દોષ બહુ દિશે દુભીના વાત,
અચલ અચલા ક્ષોભ પામ્ય જોઈ રાજાન. ભાઈ બે ભિડેરે બાહુબલી ભરતેશ સિન્યા બહુ મિલીરે; ભાર ન ખમે સેસ, અસવાર શું અસવાર મિલીરે. મિલી પરે રથસે રથ જેડિ, દંભી દંતી સાથી કૂકંપત્તિ સુપતિ કેડિ; બેચરે ખેચર યુધમાતે ભિડે ભૂપભૂપ, સુભટ સામતે સામત
ભીલ ભીલે રૂ. ૨ બાણધારા વરસતા દીશે, છાઈઓ આકાસ; અધિકાર અપાર દિવસે, નહી સૂર્ય પ્રકાશ. કુંતક(ઝ) બકે વિજલી જેમ, સુભટ વાહિતાક જીવ લેઈ પાર પેલે, નીકલે બળ છાક. લા. ૩ આમ સામાખડગ વાહ, સુહડ ધરિ મન રોસ, શિસ છેકે ઘાવ ભેદે, કે ન રાખે એસ. રૂધિરધારા વહે નદી, પડે સુભટ અનેક કિઈ ઘાએ ઘુમતા, ભટ લેટતા કઈક

Page #234

૧e
શ્રી શત્રુ-જ્યતીર્થરાજ . સુર બલિયા ગજ ગ્રહીને, ફેરવે આકાશ. ભા. ૪ અશ્વ ચુત રથ નીકની પરે, નાંખીદે કેણિયાર કેઈ હાડે કેઈ કાડિ, કેઈ. પછાડે તીર; લડે સંગ્રામ સૂરા, રાખવા નિજ નીર. ભા. ૫ સૈન્યનાથ સુખેણ કે, દેખિ નિજ દિલમંદ, પ્રલયકાલ અગ્નિની પરે, બાલવા અરિકંદ; તુણતણી પર બાહુબલિના, સુહડ સંચય નામ, મૂલથી ઉનમૂલ નાખે, હણે રાખવા ઠામ. ભા. ૬ પગનમાહિવે બાહુબલિના અનલ વેગ ખગેસ અનલ વેગે સામુહે તબ, ધાઈ સુવિએસ. ભરતને છે પતિ તું, પતિ હું બહુલીસ જેઈમાહરા ભુજતણે બલ, ઈમ કહે કરી રીસ. ભા. ૭ સૃણિ સેનાની વચન તેહનાં, નયણ દેખી તાસ; સમુદ્રનીપેરે ગાજતે કહે, ભલે આ દાસ, સરીખા બલવત બે બે, સરિખા ઝુંઝાર; આમ સામા બહેમલીયા, કરણ સૈન્ય સંહાર. ભા. ૮ જોધ જોડિયા બાણું બાણે, મેઘ ધારા જેમ; સકડ વરસે કિશું કરિયૅ, દેવ સંકયા તેમ. સુર વિમાન બેસી જેશે, યુદ્ધ અચરિજ તામ; બાણ સેન વિમાનષ જેમ, ત્રાસવ્યા ધિર ઠામ. ભા. ૯ ગરૂણી પરે રેસ ભરીયા, લડે મહેમાંહિ; સિન્યને દુપ્રેક્ષ હુયા, અરૂણ લોચન તાહિ; નિયુરઘન જેમ ગાજીયો, ખગ કીધલ સિંહનાદ; ઉછ પ્રતિ શબ્દતેહને, સુણ સગલે સાદ ભા ૧૦

Page #235

આન જિહર્ષપ્રણીત. બાહુબલિના સેમિકા સહુ, ગાજીયા હરણ કેપતામ્રકશાલ ચન, સિન્યનાથ સુણ; ખડગ રત્ન સંબહિ ધા, કાલ અનલ સમાન; વિસ્વ હરસે કિના પર્વત, દારિષ્ય બલવાન. ભા. ૧૧ સિંહરથ હવે વાયુવેગે, તુરીરથ હવે દેખાઈ ભર્યો કેપ સુણ દેખી, પડયે વિચમે આઈ સમુદ્રના કલોલ જેમ તટ, શૈલ આવિષ લઈ તિન સુણ કુમાર ખલીયે ર વાગ સંહિ. ભા. ૧૨ ગયે અસ્તાચલ તદા, દિયુધ સાખી જેહ, સુભટ બાણ નિહાલિ પડતા, ગયે ડરતે ગેહ; આગન્યા રાજન કેરી, કટક આવ્યા ઠામ; પૂર્વ પશ્ચિમ પરાસી, વેલિ જેમ પામ. ભા. ૧૩ સર્વરી અતિક્રમી સહડે, થયે દેખિ પ્રભાત; પહયા સન્નાહ બખ્ત ૨, શસ્ત્ર લીધાં હાથ; ગજે ઘડે રથે ચડીયા, વાજયાં નિસાણ
નાલગેલા ગડમડીયા, ગિરિ તુટે પડસે જાણ. ભા. ૧૪ વીર ધીર સંગ્રામસૂરા, આવીયા રણમાંહિ, એકથી એક થાય આગલે, પામીયે જસવાસ, વરે આસરા જે મરીએ, વિહે એમ વિમાસે.
- ભા. ૧૫ જાણીયે નીસાણને ધ્વજ, નામ લેઈ જાસ; આવી સામે સુભટ તેડે, પૂરૂં તુજ આશ; તીક્ષણ મુખનાં બાણ વાહે, મહા ભડ મત્સરાક્ષ િિડ બખ્તર હદય લાગે, જાણિ લાગો કાલ. ભા. ૧૬

Page #236

શ્રી શત્રુંજયંતીર્થરાસ. બાણ બા હેઈ સંઘાટ, અનલ વરસે તેમ
મ છા, રવિ છિપા, રઘર તૃણ જેમ, દેખિ રણ મહાર કાયર, તુરત પામી ત્રાસ; સુહડ રણમાં ઘાવ પામી, દ્વિગુણબલ હુઈ જાસ. ભા. ૧૭ રક્ત સંહડાંતણે પહચી, સયલ સીંચી ગાહી વલિ વિદ્યાર્યા કુલ ગર્જના, બીજ મતી બાહી. ચમતણિ કામ ગણે, વિસ્તર્યો જગ માંહિ; ઢાલ વીસ ખંડ બીજે, મલેિ સુકઠે ગાઈ. ભા. ૧૮ સર્વ ગાથા, ૭૨૩
દુહા, ધાતુર થઈ સિંહર, સર્વ શસધર વીર રથચડી સેન ભણી, પ્રેર્યો વેગ સમીર. સિહક તેહને કહે, આ બલ થયે તાસ; વિર બહે ચક્રસેનને, કરે ઉપદ્રવ તા. ૨ મથીએ સેન્ટ ચતણે, કે દેખી સુખેણ ધાયે પ્રલયયાગ્નિપરે, અનલ વેગિ રિલેશું. સન્યા બાહુબળતણી, સેના હતી સુસાર; પણ તેહને ભાવતે, થયો મહાબલ ધાર. વિદ્યાધર નદણ ભણી, નયણે દેખિ સેનેશ ટકારવ ધનુષને કિયે, જગ લહે ક્ષોભ વિશેસ. સિંહાથે સ્વરથાંતરે, તુજને રાખે તામ; હવે રક્ષક કુણ તાહરે, સેનાની કહે આમ.

Page #237

શ્રીમાન નિહર્ષપ્રણીત.
તાલ-ચરણાંલીચા ગુંડારણુ ચડેએ દેશી. ૨૫. અનલવેગસુંણી વેગસુ, ક્રોધજ વલિત થઈ તામા; ગસેના ભરતેન, ગાઢું. માહિ સગ્રામારે, અ. કંડુકની પરિગજ ઘાટા, ઉલાલે આકાસારે; પડતાને લઈ હશે, મુષ્ટિ પ્રહારે તાસારે. અ. ચટ્ઠીગજ ખધે રહ્યા, દેખી સૈન્ય વિણાસારે; કાપ કરી ચક્ર મુકયા, કરવા ખેચર નાસેરે. અ. ‘ચક્ર જવાલા દેખી કરી, અન્ને કરે વિચારર; ઈંડાંથી હવે જો નાસીએ, તેા વારૂ અણુ ખારારે. અ. નાટા ખેચર તિહાંથકી, ગ્રીના વાલી નિહાલેર, સાગર મેરૂ ગુઢ્ઢા વિવે, ચક્રીપ પયાલેરે. અ. હાંર જાઈ તિહાંર, કેડે ચક્ર ચક્ર ભમતાર રૃખી વા પજર કર્યાં, પૈસી માંહિ હરારે, અ. અનલ વેગ ખેચર રહ્યા, તે માંહે ષટ માસે રે; થયા જાણી મુખ કાઢીયા, મસ્તક છેદ્યા તાસારે. અ.
કર બેઠા તત્કાલરે; હરખ્યા સહુ ભ્રૂપાલરે. અ મેઘનાદ સિ‘હુનાદોરે; ગાજતા સિંહનાદારે. અ,
આવી ચક્ર ચક્રેશને, જય રવ થયા કટકમે, સિહરથ સિ‘હ્રકરણ દેખીને, ભરતસુ તન એ ધાઈયા, ચારે સુભટ પરસ્પર, યુદ્ધ કરી અતિ ઘેરરે; ઘાયલ ભૃપ કીયા ઘા, ફાવિ આત્મજોરરે. અ. યુદ્ધ દેખી જાણે રવિ તજી, અસ્વ ચકિત મન થાયારે; અસ્તાચલ ક્ષણમાં ગયા, સૈન્ય નિાલય જાયારે. અ. ૧૧

Page #238

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૭ ચકી સેના કાકિણી, રત્ન પુરાધા નીર રે; અરિત્રાસાહિરે કરી, નવલ થયા જાણે વીરેરે. અ. ૧૨ ચંદ્રયશા ચંદ્રથી લહી, દિવ્યતણે એ ગેરે; શ્રી બાહલી સૈન્યના, ટાલ્યા સહુ સભ્ય ગેરે. અ. ૧૩ પ્રાત થયે રવિ ઉગી, સજ થયા રણ રાયેરે, કપ ચઢીયા આઉથ ધર્યા, તૃણ જેમ ગણતાં કારે. અ. ૧૪ નમી વિદ્યાધર અગ્રણ, બાહુબલિના પાયે રે; આદિશ પણ પ્રભુ પામીને, વિર જાણે ગિરિરાયેરે. અ. ૧૫ ખગ રત્નાદિ ઉલાલતે, હાથિ ગદા લક્ષ ભારે રે, મેઘતણ પેરે ગાજતે, આ ધાઈ તીવારે. અ. ૧૬ વિદ્યાધર અન્ય પરિવર્યો, બલીયાથી બલવતે રે, દેખી સહદલ કાંપીયે, જેમ યમ દેખી સા. અ. ૧૭ ઉપલટણી પરિગજ ઘટા, તુરંગ શલભ ઉપમાને રે, રથગણ નીડત પરે, ઉછાલે અસમાનેરે. અ. ૧૮ ગદા ઘાત પડતા હણે, ચકી સૈન્ય દુપેરે, માહેદ્ર ચુડ ભરત નમી, ધા કે વિશેષરે. અ. ૧૯ મગર હાથ ઉલાલતે, કે ભયે વિકાસ, હ રત્નારિ ખેચર ભણું, ભૂમિ પડયે તત્કાલરે. અ. ૨૦ સૂર્ય પણ પડે જઈ, પશ્ચિમ સમુદ્ર મઝારેરે, સૈન્ય બેને થાનકે ગયા, થયે પ્રભાત સવારે. અ. ૨૧ તેહરનાર સુણી કરી, અમિત,કરિ કે પરે, દોડ બાણ ધનુષ ગ્રહી, કરવા વૈરી લેરે. અ. ૨૨ દુર્દિન બાણ ધારા કરી, અરીયણ હણે અપાર રે; સૂર્યાયશા દેખી કરી, કેધ ભર્યો તિરુવારે. અ. ૨૩

Page #239

ha
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
આવીયા, સૂયશાસુ પ્રતાપીરે; ધ્વજા, અમિતઈ તતક્ષણ કાપીર. અ. ૨૪
ખેચર સામે ચંદ્રમાણ તેની સૂર્યયશા ધ્વજ પાતથી,ફ્રા જાણે કાલે રે; અને ચંદ્ર માણે કરી, તાસ લુણેા ગલ નાલારે, અ. ૨૫ જીત થઈ ચક્રીતણી, હર્ષ્યા સહુ ભૂપાલરે; આજે ખ'ડ પચવીસમી, થઇ જીનહર્ષ એ ઢાલરે. મ. ૨૬ સર્વ ગાથા, ૭૫૫. દુહા.
દક્ષિણ શ્રેણિ વૈતાઢયની, અલવ'ત તાસ અધીસ; ગજરથ અશ્વ પદાતિના, સ્વામી કોટી વીસ. બહુબલના પાય નમી, સુગતિ વિદ્યાધર નામ; ભરતની સેના ભણી, દોડયા હણવા કામ. શાનૢ લનામાં ભરતદ્ભુત, આવ્યા સુગતિ નિહાળી; સિ’હુંનાદ કરી ગજ ચઢી, માની મહા મત્સરાલિ. સુગતિ તેને ટ્રુખિને, દુય રણ રસવીર; દિવ્યશસ્ત્ર દુર્ભેદ્ય સુર, મુકે સાહસ ધીર. નાગપાસસુ ખાંધીયા, તુરત કુમાર શાર્દૂલ; રવિદત્ત વિદ્યા મરિને, ત્રાડચા પાસ પ્રતિકૂલ ગજ શાલ તજી કરી, આન્યા ખડગ ઉપાહિ. હે` ઉપાવ્યા સૈન્યને, સુગતિ તણા સિરપાડ. સૂર્ય અસ્ત થયા એટલે, કર્ક, શરણથી ત્રાસ; પામી સાયર પશ્ચિમે, કીચે જઇ અવકાશ,

Page #240

શશશુ યતીર્થસસ. સમયશા પ્રહ સમયપે, કરવા વૈરી નાસ,
યે ચકી સૈન્યસું, બલ ન ખમાયે જાસ. ૮ હાલ-આંબરીયો ને વરસેરે ઉમાદે વડે લૂઈને એની
દેશી ૨૬. સમયશા ખૂઝે અરિ સૈન્યસુંરે, શસ્ત્ર ધરી નિજ હાથ; કીધી સૈન્ય ઉન મારગ વાહિનીરે, જેર પ્ર ભારથ. સા. ૧ સૂર્યયશા સુત આવ્યો તેતલેરે, મહાસુભટ જરરાજ; પ્રલયકાલ રણઘાતે દેખિનેરે, અસ્ત થયે રવિરાજ. સે. જૈતુક જેવા ઉભે કૌતુકરે, શબ્દ બંધુ વીર બંધુ; મહાબાહુ સુબાહુ રૂડા રાજવીરે, ધૂપઘટ ધુમકેતુ સિધુ. સે. સુભટકતુ જય મહાયે દીપતારે, વાલુકપિત્તલકડિ; ભજચંદ્રક ચકી બહુ લીસતારે, કે સુભટ સહિ. સે. ૪ ભરત બાહુબલિ બેસેના મિલિર, મુંકે તિહાં ઝુંઝાર; વૈદ્ર થયે રણ ઈણિપરિ આકરારે, દ્વાદશ વરસ અપાર. સ. ૫ વલી આવ્યા સિનિક સમરા ગણેરે, ભરીયા હૃદય સકે ધ; શસ્ત્ર ઘનાઘનની પર વરસતારે, આમા સામા જેધ. સે. ૬ કાલસૈન વૈરસેન સુત ભરતનારે, મહાયશ સિંહસેન; દેઈ અંગજ નૃપ બાહુલિતણુરે, જીપી ન શકે કેણસે. ૭ આણ પ્રહારે કીધી જાજરી, ચકી સેના જેર; સૂર્યયશા સુત શ્રી ભરતેસને રે, આવ્યે નિજ બલર. સ. ૮ સૂર્યયશા નિજ સેના ચુરરે, દેખિ બાહુબલિ રાય; પડીયા મુંડ સંહડાતણરે, આ પોતે ધાય. સ. ૯ ક્ષીર કંઠ પણ તે માહરીરે, સેના મથી અપાર; ખુશી થયે હું તુજ બલ દેખીને, વશતણે સિણગાર. સે. ૧૦

Page #241

沖
શ્રીમાન્ જિનહષઁપ્રણીત.
તીન લેાકમાં કાંઇ છે નહિ રે, જે સહે મારા ક્રોધ; સેમયક્ષા સરિખા તુ: માહુરેરે, મુખ દ્રષ્ટિત જીત ચેાય. સ. ૧૫ વલતા સૂચ યશા નૃપને કહેરે, તુમે મુજ પિતા સમાન; ચરણ નમુ`તિ કારણ હું તુમતારે,તુમે મોટા રાજન. સે. ૧૨ મુજને તાત વિનીતા કિનેરે, ગયા સાધવા દેશ; એ સમરાંગણ અજી દીઠા નથી?, જોવા `હુસિવશેસ. સેા. ૧૩ કૃપા કરી તે માટે પુત્રને રે, બાણુ તણા મલ જોઈ; એહવુ‘કહી ધનુષ ટ’કારવ સ્ક્વેરિ, ત્રિભુવન સ'કિત હાઇ. સા. ૧૪ દેવ ભુવનથી આવ્યા. દેવતારે, અનરથ થાતા દેખ; અવશ્ય માહુબલિ હશુસે એહનેરે, એપણ ન તજે ટેક. સા. ૧૫ શ્રીતવે મનમાંહે સ્વર્ગીઈસુરે, આવિ કહે એમ વાયુ; સુભટ કાઇ લડસાતા તુમભણીરે, રિષભદેવની આણુ. સ. ૧૬ જઇ તુમારા સ્વામી ભણી અમે?, આધ નહી જાસીમ; ત્રિભુવનપતિ આજ્ઞાચિત્તમાં ધરીરે થિરરહ્યા ઇમનાઇમ સેા. ૧૭ ભરત કન્હેં જઇ સહુ સુર ઇમ કહેર, જય ષટ્ખડ અધીસ; ચક્રી શિરામણિ ઋષભાંગજ જાર, દેઇઇમઆસીસ. સ. ૧૮ ષટખડ વસુધામાં જય પામીચારે, તુજ સરીખા નહિ કેઈ કિમ નિજ કરસુ નિજકર વધ કરેરૈ તુમે રિષભત્તુત દાઈ. સા. ૧૯ તાત તુમારા જગત વધારીયેરે, તુમે સહર્યાં તાસ, તાસ પુત્રને નહી ચેાગ્યતારે, ગુણવંત હૃદય વિમાસ. સે. ૨૦ તુ છંતાં આવ્યા તે આવીયારે, તુજ ગએ જાસે એહુ; ઉરજ ગતિ સ`હાર કરણ થકીર, ધરિ પ્રજાસુ નહ. સા. ૨૧ તારા ભક્ત તુમે સુરવર સદારે, અમે પિતાના પુત્ર; ચક્તાયુક્તપણે જાણી કરીર, વાગે સીખથ સૂત્ર. સા. ૨૨

Page #242

શ્રીશત્રુ’જયતીર્થાસ.
વૈર ન કાઇ છે લઘુવીરસુરે, લાભ નથી લવલેસ; યુદ્ધ કરૂં ઈચ્છુ કારણ એહસુ રે, ન કરે ચક્ર પ્રવેસ. સે!. ૨૩ આહુલ ભાઈ મુજસુ· થયારે, વક્ર અનઈ અવિનીત; હિલી નમ મુજ આરધારે, હવે ન જાણે રીતિ. સા. ૨૪ એક ક્રિશિ લઘુ ભ્રાતા માહરારે, માહરા અ‘સ સમાન; બીજો ચક્ર - રતન અટકીયેરે, એ દુખ થયા અસમાન. સા. ૨૫ એકવાર આવી મુજને મિલેરે, તાન્ચે સ્વ ગજરથ દેસ; તે હું જાણું ભવ સફલ થયા, એ મુજ હુંસ વિસેસ, સંકટ ભાંઇ ભાઈ તું મારા, દેવ જઇ કહે` તાસ, ઢાલ બીજા ખ’ડની છવીસમીરે, કીધા જીનહર્ષ પ્રકાશ. સા. ૨૭
સે. ૨૬
સર્વ ગાથા ૭૮૯.
દૂહા. એ હેઠ ડીદે, ચક્ર પ્રવેશની વાત; તે યુધ્ધે તમે યુદ્ધ કરો, જેમ ન હુવે પ્રાણી ઘાત. ષ્ટિ વાગ મુષ્ટિ દંડસુ, કૂકોશસ્ર નિવાર; હંસે માન સિદ્ધિ સુમ તણેા, ન હસે જગત સંહાર. વચન મનાવી ભરતને, સુર આવ્યા નૃપ પાસ; જાયે જાય . તમસાહા, સૂર્ય ખિમ પ્રકાશ. જયજય માહુબલિ નૃપતિ, યુગાદિસ સુત નંદ; એહવુ' કહિને આગલે, સુર કહે વચન અમદ અસ્યાં આરબ્યા તુમે, માહુબલિ અલવ'ત, ભુજ દંડ કયૂ મિસે, જગ ધરા અથ ગુરૂ ભક્ત છે, તે કિમ ગુરૂ ભાઇ સાધ; એમ સમરાંગણી માંડીચે, તેમ પુહુવી નાથ,
સંહાર કરત.
૧૧
ર
મ

Page #243

૧૬૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તે માટે તુજને હિતુ, નમતાં વધસ્ય માન; ભેગવિ ષ ખંડ ભરતને, રાજ્ય અહે રાજાન. ૬ લાઘા વધસે તાહરી, જગ પાસે જવાદ;
ગુરૂને નમતાં ગુણ હસે, દલસે સહુ વિખવાદ. ૭ હાલ–શ્રેણિક મન અચિરિજ થર્યો એ દેશી. ૨૭ બાહુબલિ સુરને કહે, તાતતણા તુમે ભક્તા, સરલા શય તુમે દેવતા, ન્યાયે અમસું રકતારે. બા. ૧ મહિલી મુજને તાતજી, એ દીધું છે રાજરે; ભરત ભણી પણ આપી, કલહ તણે સે કાજ રે. બા. ૨ તુષ્ટ પિતાદત્ત રાજયસું, અસંતુષ્ટ ભરતેશે રે; ભરતક્ષેત્ર સહુ ગ્ર, તેહી લેભ વિશે રે. બા. ૩ રાજ્ય લીયા સહ બ્રાતના, તેહી ભૂખ ન ભાગીરે; તે ગુરૂતા કહે કિહાં રહી, લેભ લહરિ બહુ લાગી. બા. ૪ ચક્ર મિસે રાજ્ય માહરે, લેવા વાંછે પ્રાણ, બાહુબલિ હરસે સહુ, એતલી નવિ જાણજે, બા. ૫ ગુરૂ જાણુને એહને, નમું નહિ નિરધાર; જે લેશે ક્ષત્રિ પણ, તે ત્યે એહ વિચારે. બા. ૬ જાસુસ લે નિજ દેસમાં, મેં મૂક્યું હવે તુજનેરે, દેવ કહે લેભાધને, તુજ પરિ લેભ ન મુજનેરે. બા. ૭ ચક્ર પ્રવેશ કરે નહિ, તે કેમ જાયે પાછેરે; ઉત્તમ જુધ્ધ કરે તમે, થાસ્ય જઝજસ આછોરે. બા. ૮ દેવ વચન નૃપ માનીયે, સુર સાખી આકાશે; ચકી બાહુબલ આવીયા, રણભૂમિ ઉલ્લાસેરે. બા. ૯ સૈનિક સહ જેવા રહ્યા, દષ્ટિ યુધિ આરંભ્યો,

Page #244

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૧૬૩ એ નયણ પસારને, રવિ દેખપુરથ થ શે. બા. ૧૦ સૂરજ સરિખે આકરે, બાહુબલ મુખ દેખીરે; ' ચકી લેયણ મીચીયાં, આંસૂ ભરીયા પેખીરે. બા. ૧૧ ન્યગ મુખ ભરતભણી કહે, બાહુબલી રાજાને ઉદૃવિગ્ન સ્વામી કિમ થયા, વચન યુધ્ધ હવે મારે. બા. ૧૨ એતલે જીત કાસી થયે, ભરત કહે ઈમ લાછરે; ઘર મહા સિંહ નાદસું, ચકી બે ગાજી રે. બા. ૧૩ કાપી તામ વસુંધરા, પડીયા પર્વત શૃંગેરે; વારિધિનાં જળ ઉછત્યાં, સેખ સંકે અગેરે. બા. ૧૪ હયાય બંધણ તેડિને, નાઠા સૈન્ય મૂછણ, એહવે શબ્દ સુણી કરી, બાહુબલ રીસાણરે. બા. ૧૫
ડા નાદ કી તિહાં, કુટે જેણિ બ્રમાંકેરે; હાલ કલેલ જલનિધિ થયે; ગિરિ થયા ખંડ અખંડેરે. ૧૬ ચક્તિ થયા સહુ દેવતા, ચકી ડા નાદોરે; સિંહનાદ બહુ બલકી, વધીયે ભૂપતિ સારે. બા. ૧૭ તે વાદે પણ હારીએ, સહુ સાંખે ભરતેસે રે, મુષ્ટિ પુષ્ટિ હવે કી, તજી વિખવા કલેરે. બા, ૧૮ કટપટી બાંધી કરી, વીર કુંજર બલવતરે; ચરણે ભઈ ધૂણવતા, ભુજમાં ફેટ કરતેરે. બા. ૧૯ બાહુબલી કેધે ભર્યો, ચકી હાથે ઝાલી; આકાશે નૃપ નાંખી, કડુક જીમ ઉછાલી. બા. ૨૦ ગણપથ અતી કમી કરી, અદશ્ય થયે ભરતેશે રે ઉભય સૈન્યમાંહે થયે, હાહાકાર વિસેરે. બા. ૨૧ ધિગમાહરા બલ ભણી, ધિગ ૨ મુજ અવિવેકેરે

Page #245

૧૬૪ શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણત. લભી કિયે રાજ્યારથે, કીધા કર્મ અને કેરે. બા. ૨૨ સચ કીધે શું હવે, પડતે ઝાલું ભાઈરે; બીજે ખેડે સત્તાવીસમી, ઢાલ છનહર્ષે ગાઈરે. બા. ૨૩ સર્વ ગાથા ૮૧૯.
દુહા. બાહુબલિ એમ ચિંતવી, બે ભુજ તલ્યાકાર; ઉચી દષ્ટ એમ જેતે, ભરત ભણી તિણિવાર. ૧ પડતે ભરત આકાશથી, હાથે ઝાલ્યા રાય, ચક્ર મુઠ ઉપાડીને, ધા કરવા ઘાય. ૨ નિવિડ મુષ્ટિ જેરે હણી, બાહુબલિને શિશ; દેખત લેયણ મીચીયાં, જપવા જેમ જગદીસ. ૩ સ્વસ્થ થયે વલિ બહુબલિ, મુંઠ ભરતાધીસ; વજેકરિ ગિરિ ગ જેમ, તા આણ રસ. ૪ તેણિ ઘાયે ભરતાધિપતિ, ભોંય પડે તત્કાલ;
સ્વામી દુખે દુખીયા થયા, મછિત સહુ ભૂપાલ. ૫ હાલ-વિમલ જીન માહરે તુમ હું પ્રેમ એહની દેશી. ૨૮ મેઈ આરંભે એહિસુંછ, દુર્મદ કુલ ક્ષયકાર; જયેષ્ટ બાંધવ જીવે નહી, તે મરિો નિર્ધાર. ૧ બાહુબલિ ચિતે ચિત્તમઝારિ, અરથ મોટે કીજી, હણિયે નર સિરદાર, નયણે આંસૂ નાખતા, કરે દુખ વિલાપ, વીજે નિજ વર્સે કરી છે,
પણ મિટાવણ તાપ. બા. ૨ ચકી ક્ષણ સંજ્ઞા લહીંછ, આગલિ દેખિ કનિષ્ટ; ઉડ કે ભર્યો થકેજી, લેઈ દંડ અનિષ્ટ. બા. ૩

Page #246

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ- ૧૬પ ઉઠ પામી ચેતનાજી, લેઈ હાથે દંડ; ભરત ભણી તાડ હીયેજી, કયે સન્નાહ ખંડ ખંડ. બા. ૫ બલી ભરત કાનીયાંશને, માર્યો દંડ પ્રહાર જાનુ પ્રમાણે ભૂપતીજી, ખુતે ભૂમિ મઝાર. બા. ૬ દયે બાહુબલિ પ્રજ, તાડ મસ્તકમાંહિ; સીસ મુગટ ચૂરણ થયેળ, નયન મીચાણું તાહિં. બા. ૪ અંગ ધુણને નીકલેજ, દંડ ગ્રહી નિજ હાથ બાહુબલિ ફેરવીજી, તા વસુધા નાથ. બા. ૭ ચપાણી દંડ ઘાતથીજી, પેઠે ભેંઈ કંઠ સીમ; જોર કરીને નીક , ચિત્ત વિચારે ઈમ. બા. ૮ ચકી ચક સંભારીયેજી, આવી બેઠે હાથ; ' આબલિને એમ કહે છે, સાંભળી બહુલી નાથ. બા. 5 મુઝથી બલ એહને ઘણોજી, જાણું ચકી એક લેસે રાજ જોરાવરી, ઇણમેં નહિ સંદેહ. બા. ૧૦ અજી ન વિણ તાહરજી, કાંઈ આણુ માન; ગુના સહ બક્ષ્ય તુનેજી, મુધા કરી અભિમાન; બા. ૧૧ બાહુબલિબલ વાહનેજી, ફેકટ મકરિ અયાણ; સહુ બલવંતા રાજવીજી, માને ચકી આણ. બા. ૧૨ સિહતણ પરે ગાજતજી, બાહુબલિ બલવંત; ચુક્તિ નહી ફંડ યુદધમેજી, ચક્ર યુધ્ધ મતિમત. બા. ૧૩ લેહખંડ બલ દાખવે છે, શું મુજને ભૂપાલ; મુકિ વિલંબ કિશું કરેજી, તિણિ મૂકે તત્કાલ. બા. ૧૪ કાચાં ભાંડની પરેજી, ભાંજી કરૂં ચકચુર; ઉછાળી કંદુક પરેજી, નાનું નથી દુર ભા. ૧૫

Page #247

૧૩૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
કામ. મા. ૧૯
કરતાં એમ વિચારણાજી, ચક્ર આવી તિણુિવાર; ફ્રેઈ તીન પ્રદક્ષણાજી, પાછા ગયા સહસ્રાર. ખા. ૧૬ ગોત્ર ચક્ર પ્રભવે નહી, તો વલી તદ્ભવ સિધ્ધિ; ગામીને ચક્ર કિમ હશેજી, અંતે વાત પ્રસિધ્ધ. મા. ૧૭ચક્ર સહસ્ત્ર પક્ષ સહૂ પ્રતેજી, ચા દ્વિપ અવધાર; કરતા જે અન્યાયતાજી, ચુરૂ' મુષ્ટિ પ્રહાર. મા. ૧૮ મહુબલિ એમ ચિંતવીજી, મુષ્ટિ ઉપાડિ તામ; જાણે વા વજી તણેાજી, ધાયેા હણવા વારિધિ મર્યાદા રહેજી, તિમ માહુઅલિ રાય; ક્રાધ ભર્યાં ઉભા રહ્યાજી, ચક્રી પાસે આંઈ. ખા. ૨૦ ચૂરણ કરૂં શિર એહનાજી, મુજ ચક્ર મુકયા અન્યાય; એહતેા નિકલ ગયેાજી, મુષ્ટિ નિષ્ફલ ન જાય. ખા. ૨૧ અહલીપતિ ચિ‘તને વલીજી, અસ્થિર રાજ્યને કાજ; ભાઈને વધ કરવા તણેાછ, ચિત્યા એહુ અકાજ. મા. ૨૨ રાજ્ય લુબ્ધ નર જે હવેજી, કરે અક્ષત્ર અન્યાય; વચ પ્રપ‘ચ કપટ રચેજી, નિશ્ચે નરકે જાય. મા. ૨૩ રાજ્ય હવે મે. જાણીએજી, પાપ તણા એ ઠામ; અઠાવીસમી ખડસરેજી, ઢાલ વિચારે આમ. ખા. ૨૪ સવ ગાથા, ૮, ૪૮ રૂા.
દૂા.
અન્યથા તેહુવા રાજ્યને, કેમ છેડે જીનરાય; આદરીસ હું. પણ હવે, તાત પથ નિરમાય. ચિત્ત વિચારી એહવે, આંસૂ નયણે ભરેહ; ખાદ્ભૂમલિ ભાખે ઇસુ, ચક્રીને શુ
સ્નેહ.
૧

Page #248

શ્રી શત્રુ-જ્યતીર્થરાસ. યેષ્ટ બાંધવ ભરતાધિપતિ, ક્ષમિજે મુજ અપરાધ રાજ્ય લેજે મેં તુજ ભણી, ઉપજાવી આખાધ. જગતપ્રભ એ તને, માની નહીતુજ આણ; દુરિત ખમિજે માહરા, હું થયે મુઢ જાણ. રાજ્યતણ વાંચ્છા તજી, આદરિયું જીન પંથ, મમતા તજી સમતા સહિત, થાયે હું નિગ્રંથ. મુઠી ઉપાડી હુંતી, ચકને ભૂપાલ; નિજ મૂધ જ તિણિ મૂઠીયે, ઉપાડયા તત્કાલ. ભલે ભલે તે ચીંતવ્ય, ધન્ય ૨ તુજ અવતાર, તાત પુત્ર તુજ સારિખ, કેઈ નહી સંસાર. સુમન વૃષ્ટિ તે ઉપરિ, કીધી દેવે તામ;
બાહુબલિ મુનિવર હવે, ચિતે મનમાં આમ. ૮ હાલ–સુણ બેહની પીયુડે પરદેશી. એ દેશી, ૨૯ બાહુબલ ચિંતે મનમાંહે, વ્રત લેઈ ઉમરે; તાતતણે ચરણે જાસું, નમી કૃતાર્થ થાસુરે. બા. ૧ અથવા ઈહાં રહું ઈમમન કીધું, લઘુ પહેલાંવ્રત લીધુંરે, તેહના ચરણ જઈ વાંદિયું, તે લઘુતા પામીશું. બા. ૨ ઘાતી કર્મ ઈહજ બાલી, ધ્યાન અગનિ પરજાલી,
જ્યારે કેવલ જ્ઞાન ઉપાસ્યું, સ્વામી સમીપે જાસું. બા. મુનિવર ઈમ મનમાંહે ધારી, લંબિતભુજ કય સારી રે; કાયેત્સર્ગ તિહાં અવધારી, બાહુબલિ વ્રત ધારીરે. બા. ૪ એહવે બાહુબલિને દેખી, નયણે ભરત વિશેષરે; ન્યગમુખ ચકી દુઃખભર રે, ધરતી સામે જેતેરે. બા. ૫ ધન્યરએ નિજ આતમ દમી, ચક્કી ચરણે નમીયે;

Page #249

૧૬૮
શ્રીમાન જિનપ્રણીત. નિજ નિદા તેહની પ્રશંસા, ભાષે વચન સુ વિસારે. બા. ૬ ગ્રસ્ત જે લોભ મછર માંહિ, તેમાં હું મુખ્ય આહીરે, બલવંત કૃપાવંત ધર્મીમાં, અધીક ન કે તુજ યાંહી. બા. ૭ પહિલી મુજને યુધેિ જીતે, હવે રાગાદિવટીતે રે; તે ભાઈ વ્રત શસ્ત્ર એમ કરીને, સમતા હૈયડે ધરિનેરે. બા. ૮ માહરેએ અપરાધ અગિણ, બોલિવણ સુખ જણનારે. મુનિ પુર વલી રાગે છે, ભાઈ સનમુખ જોવેરે. બા. ૯ જગતમહિં છે જે અતિ મેટા, રાગદ્વેષ વૈરી બલવંતા, હું તે રાગ દ્વેષમાં તે, મેહ નિદ્રામાં સૂતરે. બા. ૧૦ વીર કૃપા મુજ ઉપરી કીજે, સકલ એ રાજ્ય લીજે, હું સંયમ સામ્રાજ્ય ગ્રહસું, વેષ તુમારો લેશે. બા. ૧૧ ધિકર મુજ લેભી કે ધીને, હું થયે તસ આધીને તેભાઇ મુજને પરિહરી, નિસ્પૃહ વ્રત આદરીરે. બા. ૧૨ ભરતવિલાપ કીયા એ પ્રમાણે, પણ મુનિ મનમે (ન)આણેરે, ચકીને પ્રતિબંધ દીયતા, સચીવ મહામતિ મંતારે. બા. ૧૩ સેમ યશા તસુ સુત ભાગી, આગલિકરિ, નિજાગીરે, તક્ષ શિલાદને મન રંગે, પહુતા ભરત સુરંગી. બા. ૧૪ નાના મણિ કહિપત ઉદ્યાને, ધર્મ ચક અભિધાનેરે; સપ્રસાદ આલ્હાદ ઉપાવે, નયણે અધિક સુહાવેરે. બા. ૧૫ સમયશા પયનમી પયપે, પુરા વૃષભ જન સંપેરે; છાસ્થાવસ્થા વિહરતા, રજનીસમ વર સંતારે. બા. ૧૬ પ્રાત સમે બહુ નૃપ સંઘાત, વલ બહુ લેક સંવારે; તાત ભણી વાંદિસુ ઉછવનું, ચરણ કમલ હું નમીસુ. બા. ૧૭ બાહુબલિ કેરી હેસ ઘણેરી, અઠ્ઠલહટ શ્રેણુંરે

Page #250

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ- ૧૬૯ એક ચશ્ચચેવફ્ટ સિણગાર્યા, દેવભુવન અવતાર્યા. બા. ૧૮ કપૂરચંદનનું તનુ સભાયા, કસ્તુરી મહકાયારે, પુષ્પમાલ રત્નમાલ બનાઈ, કનકમાલ પહિરાઈ. બા. ૧૯ પહિય સુંદર વસ્ત્ર સુરંગા, નરનારી ઉછરંગારે; ઢાલ ગુણત્રીસમી ખંડ બીજાની, સુ જીન હર્ષ સુગ્યાનીરે.
બા. ૨૦ | સર્વ ગાથા, ૮૭૬.
| દુહા. ઘણું રિધ્ધિ સમૃધિયું આવ્યા સપવિભાગ, પ્રાત તાતને વાંદિવા, ધરતા મન ઉછરંગ.
મ જેમ જેમ સૂરજવિના, પુત્ર વિનાકુલ જેમ; જીવવિના કાયા જેસી, તાતવિના વન તેમ. પ્રાત ન દીઠા તાતજી, દુખ ઉપજ અનંત; રૂદન કી ઉચે સ્વરે, રેવરાવ્યા વનાજ ત. વિલબ કીધે ધિગ મુજભણી, કીધે ધર્મ વિઘાત, સામે જંઈ વાંદ્યા નહિ, ચરણ કમલ શ્રી તાત. ધમાં કરંતા છવડા, કીજે નહિં વિલંબ
પ્રાય ધર્મ ભણી ઘણી, હુઈ અંતરાય અલંબ. હાલ-શ્રેણિ કરાય હુંરે, અનાથી નિગ્રંથ. એ દેશી. ૩૦ વિતરાગ તું સાચે સહી, તુજ સમે નહિ નિસ્નેહ નિજ પુત્રને પડખ્યા નહિ, વંદાવા નિરાગી દેહ, રિષભજ દરસન ન દીયરે કાંઈ નવિ વંદાવ્યારે નિજ પાય; રિષભજ દરસન દીયેરે, સ્વામી રૂઠડારે કેમ જાય. રિ. ૧ સુજ હંસ મનમાંહે હતી, મુખ જોઈવા તાત;

Page #251

૧૭૦ શ્રીમાન જિનપ્રિણીત દિવસે ઘણે આવ્યા હતા. પૂછી ન શકતુમને કાંઈવાતરિ. ૨ મુજ ઉપરે પહેલી કૃપા, તુમે રાખતા જગદીસ, નાવી કૃપા મનમેં હવે, શું રાખીને હૈયડામાં રીસ રિ. ૩ એમ વિલાપ કીધા ઘણુ, પ્રતિબધીયે મત્રીસ જીણુ ઠામ પ્રભુઉભા હતા, ય વાંદીરે નામી નિજ શિશરિ. ૪ પગ માનવા શ્રી તાતના, તે ભણી ચરણ સુઠામ; પ્રાસાદ સહિતકરાવ્યું,મુજ તાલૈરે ધર્મચક્ર ઈણ તામ. રિ. ૫. અલપ ધર્મ અથવા ઘણે, જે નર વિચક્ષણ હિઈ; ન કરે વિલંબ કરવા ભણી, સીવ્ર કરીયે બાહુબલઈ. રિ. ૬ ચકી સુણી તેહને નમી, તક્ષશિલા કે રાજ; શ્રી મયશાને આપે, ઉછવસુરે સીધા સહુ કાજ. રિ. ૭ રૂપવતી ઉત્તમ કુલતણી, વીસ સહસ્ત્ર ધરિ નાર; શ્રી મયશા રાજા ઘરે સુવ્રતા આદરે, જાણે રતિ અવતાર રિ. ૮ સુત સહસ્ત્ર બ્રાસસતિ થયા, બલવંત જગ વિખ્યાત શ્રેયાંશ આદિક કુલ તિલય, ભાગીરે જસ રાખણતામ રિ. ૯ એક પત્તન જેહને, બાવીરા લક્ષમું ગ્રામ; પર પ્રવરહનેતીનસેએ સહુને સમયશાથે સામરિ. ૧૦ એક લાખ ગયવર ગાજતા, રથ લક્ષ ચારિ ચાલીસ ચંચવીશ લક્ષ હય વરહયા હયવર વિનારે સરિખાતરીશરિ. ૧૧ કેડિ સહાયક ભલા, વિખ્યાત વિશ્રત જેહ, ભૂપાલ સેવે સાતસે, સ્વામિ કામે ઉડે નિજ દેહ. રિ. ૧૨ હવે બાહુબલિ મુનિવર સહે, શીતવાત આમ ભૂખ; આહારવિણ વત્સર રહ્યા,
કાત્સઈરેન ગિણે મન દુખ.રિ.૧૩ ઈણ સમે બ્રાહી સુંદરી, પૂછે કહે ભગવંત;

Page #252

શ્રી શત્રુતીર્થરાસ- ૧૭૧ બાહુબલ સંજમ ગ્રો, સાંભલીયેરે આવ્યા નંદીસંત. રિ. ૧૪ મુનિ માનમયગલ ઉપર, ચઢીયા કરી કાઉસગ્ગ; ઉભા રહા તિહાં જઈમે, પ્રતિધરે આવેમમગ્ન રિ, ૧૫ આવી તિહાં બે બહેનડી, ગાય એ તિહાં સઝઝાય; ગજથકી વીરા ઉતરે, ગજ ચઢીયારે કેવલ ન થાય. રિ. ૧૬ તિહાં માન હસ્તી છોડી, સુણી બાહુબલી મુનિરાય; તતક્ષણે કેવલ પામી, ઉપાડ તિહાંથી નીજ પાય. રિ. ૧૭ ભગવંત પાસે જઈને, કરિ તીર્થને નમસ્કાર; પર્વદા કેવલિમાં જઈ, મુનિ બેઠેર દિનકાર. રિ. ૧૮ જે તજે મમતા મોહની, તે લહે સુખ અનંત; એકત્રીસમી ઢાલે પુરેથયે, અંડબીજોરેજીનહર્ષ કહેત રિ. ૧૯
इति जिनहर्ष विरचित शत्रुजय माहात्म्य चतुष्पद्यां रुषभ देव जन्म राज्यदीक्षा केवलोत्पत्ति भरत चक्रवर्ति दिग् विजयबाहुबलि संयम केवलप्राप्तिवर्णनो नाम द्वितीय खंडः संपूर्ण
સર્વ ગાથા હ૦૦.
હા. શ્રી નવરના પાય નમી, કહિસું ત્રીજો ખંડ. સુણજે નરનારી સહ, આણી ભાવ અખંડ. ૧ શ્રી રિષભ સ્વામી હવે, અતિશયવંત મહેત; ત્રિજગ જન સેવિ જતા, દિનકર જીમ દીપંત. ૨ કરતા પવિત્ર વસુંધરા, ભવ્ય કમલ ઉલ્લાસ; શત્રુંજય ગિરિ આવીયા, કરતા જગત પ્રકાશ ૪

Page #253

૧૭૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
૬
૬
સહસ્ર સખ્યા શિખરે કરી, અતિ સેાભતા ઉત્ત‘ગ; નાના મણિ રત્નાં સુશ્યું, નભ ખ઼ુરત સુચળ, પ નદી કુંડ સર દીર્ધીકા, વૃક્ષ અનેક સછાય; સોભિત લ પુષ્પાદિકે, પરિમલ બહુજ સુહાય. કલ્પવૃક્ષની છાંડુડી, એડી પ્રિયા સહિત; ગાવે ગુણ જગદીશના, નિ`લ જેહના ચિત્ત. દાયક સુખ અનંતના, અનત રિધ્ધી સસ્થાન. ભવ અનંત પાથેાધિનિધી, પ્રાણી તરવાજ યાન. પંચાસ જોયણું પહુલ પશુ, શિખરે દશ વિસ્તાર; જોયણુ ઉચા ગિરિ, ચઢીયા જગદાધાર. ઢાલ—નલરાજારે દેસહેાજી પુગલ હુતીપલાણીયા. એ દેશી. ૧
આઠે
७
પુ’ડરીકાદિક સાધુ, હાજી બ્રાહ્મી આદિક સાધવીજી; ચડીયા ગિરિઉત્ત...ગ, હાજી સદ્નતિ પાવડીયાં છબી. સમવસર્યાં જગનાથ, હાજી રાયણ તરૂવર હેલે; આસણુ થયે પ્રક’૫, હાજી સવ સુરાસુર આવ્યા તેટલે. સમવસરણ તત્કાલ, હાજી કીધે મિલિને; સહુયે દેવતા, ખેડા આસન સ્વામિ. હાજી ઈંદ્ર ઈંદ્રાણી જેહને સેવતા. અપારષી ભગવાન, હાજી દીધી સુધર્માંની દેસણા; ત્યાર પછે પુડરિક, હાજી એસી પ્રભુપદ આસણું. નિજ ગુરૂ તીર્થની ભક્તિ, હાજી ધમ શાસ્ત્ર રૂચિ ધદિયા; પાત્રાદાન પ્રિય વાકય, હાજી અસ્તિત્વ લક્ષણ એ કહ્યા. આર્યદેશ મનુ જન્મ, હાજી દીૉંચુ ઉત્તમ કુલ લડ્ડી;
૩
મ

Page #254

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. ૧૭૩ ન્યાયપાજીત વિત્ત, છ હેતુ પુન્યાજન એ સહી. ધર્મ અર્થ કામ મેક્ષ, હજી એહીજ પુરષારથ કહ્યા; સાધી જે જન મર્ય, હજી ભવ માટે સુકૃત લહ્યા. ૮ લજજાદુકૃત ત્યાગ, હેજી ધર્મ હદય આગમ શ્રુતિ; કૃત્યાકૃત્ય વિચાર, હજી ભીતિ અપયશ સેવા ગુરૂકૃતિ. ૯ વાંછા સજજન સંગ, હજી ધર્મ વિષય રતિ કઈ; આરદેશ વિહુણ, પ્રાણું તે ન લહીજીઈ. ૧૦ નિજ આયુક્ષણ એક, હેજી વૃથા પ્રમાદે ન વિગમે; ધર્મકાજ ઉજમાલ, હજી જન જીનેદિત ચિત્તમે રમે. ૧૧ સંગ્રહણી ખાસ સ્વાસ, હજી વાત પિત્તજવર બેહને, જેનર ગાકાંત, હેજી પુન્યાજન કિહાં તેહને. ૧૨ પ્રભુ કહે દેસના અંત, હજી પુંડરીક ગણધર ભણી; શત્રુજ્ય ગિરિ એહ, હેજી ગ્રહીને વાટિ નિવૃતિભર્યું. ૧૩ તીર્થ એહ અનાદિ, હજી તીર્થંકર સીધા ઈહાં, હજી સીધા સાધુ અનત, હેજ કર્મ સંચય એપીજીહાં. ૧૪ ખપી ઇહાં રહે જેહ, હજી બીજી પણ ક્ષુદ્ર પ્રાણાયા; સીજિસે ગિરિ સાગ, હજી ત્રીજે ભવ તે જાણુયા. ૧૫ અભવ્ય પાપી છવ, હજી એ પર્વત ભેટે નહી, લહીએ રાજ્ય ભંડાર, હજી તીર્થ દુષ્કર લહતાં સહી. ૧૬ દુખમકાલ મઝારિ, હજી કેવલ જ્ઞાની કે નહિ થયે વિસંસ્થલ ધર્મ, હાજી જગહિતતીર્થ એસહિ. ૧૭ જન્મ ન પામ્યું જેણ, હેજી વિમલાચલ તીરથભણી; પશૂ થકી પશુ તેહ, હે માનવ ગતિ હણી આપણું. ૧૮ પૂર્વે રૂષભ સેનાદિ, હેજી સંખ્યાતીત છણેસર,

Page #255

૧૭૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. રાજાની તરૂહે, હજી સમવસર્યા બહાં સુકરા. ૯ લેહિસે મુક્તિ અનત હજી એ તીથ સુપ્રભાવથી, પાપ અનંત ખપાવિ, હજી મુકિત ગયા સંસય નથી. ૨૦ ઈહાં નિજ પૂજા કીધ, હજી ફલ પુષ્પક્ષત વિધે કરી; ભવ ભવ કીધાં પાપ, હેજી પ્રાણીના જાઈ ઉત્તરી. ૨૧ જીને પૂજા ગુરૂ ભક્તિ, હેજી સેવા શત્રુંજય તણી, સંઘ ચતુર્વિધ સંગ, હેજી પુણ્ય લહીએ ભણી. ૨૩ પુજા અષ્ટ પ્રકાર, હાજી જનવરની જે ઈહાં કરે; તે પામી નવ નિધાન, હજી તીર્થંકરપદવી વરે. ૨૨ દીજે જે ઈહાં દાન, હજી તે પરઘલ શ્રીપરભવે; કહે જીનહર્ષ એ ઢાલ, હજી ત્રીજે ખડે પહેલી હુ. ૨૪
સર્વ ગાથા, ૩૨.
ઈહાં શીલ જે પાલી, મેક્ષાસ્પદ ગુણ તેહ, મન વચન કાયા શુદધ કરી, સઘલાં દુઃખ હરેહ. જે નર ઈહિ આવી કરી, કરે સીયલને ભંગ; ચંડાલાદિકથી અધમ, સુધન હવે કિહાં અંગ. ષષ્માષ્ટમ તપ સાથ કીજે, ઉત્તમ ફલ હેય; તે જે કરીઈ ઈહાં રહી, વંછિત ફલ લહે ઈ. તપ કરીએ અષ્ટાન્ડિકા, ક્ષય જાયે સહુ કર્મ સ્વર્ગ મેક્ષ ફલ પામીએ, જે કરીએ મન નર્મ. પાપ કીયાં જે પ્રાણુઓ, મહાજ્ઞાનવલેણ પર દ્રવ્યાય હરણુત, હસુ તીર્થ ક્ષણેણ, યાત્રા સંઘમે ચાલતા, રથાસ્વ ઉષ્ટ્ર નર પાય,

Page #256

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ ૧૭૫ રજે અંગ મિલે હવે, કાયા પાતીક જાય. ૬ હાલ-મારે આંગણીયે સહીયાં, આ મારી,
એ-દેશી, ૨ વિદ્યાધરમતિ પતિ મહામુનિ, ઈણિ ગિરિવર નમિમુણિંદ જીન ભાખે પુંડરીકને, ગુણ સુણતાં થાયે આણંદ; બે કેડિસંગાતે પરિવર્યો, શિવ લહસ્તે ડિસવે ફંદ. ઈહ દ્રાવિડવારિખિલ રાજવી, દસ કેડિ મુનિવર સંઘાત જી. મુગતિતણે પદ પામશે, એ સાચી માનજો વાત. જી. ૨ વલી શબપ્રદ્યુમ્ન પ્રમુખ મુનિ, ઈહાં લઈશે હરિસુતનિર્વાણ સાર્ધાષ્ટક કેડિ પરવારસુ, સુધપાલી જીનવરની આણ. જી. વીસ કડિમુનિવર સંયુક્તા, ઈહાં લેશે નિવૃતિ સુખસાર, જી. પાંચ પાંડવ મહા મુનિવરા, કરસે જન પ્રતિમા ઉધાર. જી. શ્રીભરત થાવચા, પુત્રશ્રી, શેલક સુક આદિક મુનિરાય; જી. સંખ્યાત કેડિઈહિ સિજસ્ય, પૂર્વલા સહ કર્મ અપાય. જી. એ મુગતિતણ ક્ષેત્ર જાણ, પાપ નાસે સહજેહને નામ; જી. સ્ત્રી રૂષિ બાલ હત્યાદિકથકી, મૂકાયે આવ્યા ઈણ ઠામ. જી. ' વ્યાપારમાં સહુમાં કહ્ય, એ માટે મનને વ્યાપાર, જી. એહિ જ આપે સુરસુખ ભણી, એ મું કે વલી નરક મઝાર. જી. ઈહાં લેસ્યા તે ભણી નાંણવી, કૃષ્ણ નીલ લેફ્સા કાત, જી. તેજપા સિતા કરવી સહી, ટલિ જાયે કર્મની છેત, જી. ન્હાના પણ પ્રાણી ઉપરે, ચિંતવીઈન મન વચ હ; જી. કરીઇ નહી હિંસા જીવની, જઈ પડીએ દુર્ગતિ ખેહ, જી. હાં અસત્ય વચન નવ બેલીઈ જે થાય આત્મને નાસ છે.

Page #257

આણ છે.
૧૭૬
શ્રીમાનજિનહર્ષપ્રણીત. જે અસત્ય વચન બેલેનર તે અશુચિમાંહિ અશુચિપ્રકાશ છે. ૧૦ ફેકટ દુધરસ નસાડે, થાયે મુંગે મુખ રેગ અનેક, જી. એ દેષ અસત્ય ભાખી લહે, નવ બેલે નર જેયુ વિવેક. છ. ૧૧ ઈહદંતશોધણ પણ નવ લીએ, અણદીઠે પાતિકને ઠામ જી. સુણિ દાન અદત્તાથી હવે, અલપ જીવ નિર્ધાન નિરમામ જી. નિજ દારાયણ ઈણ તીરથે, નવ સેવીએ હે સુણ . તેનું કહિ પરમારીને, બે ભવની થાએ નિચે હાણ. જી. પરદ્રવ્ય હણે ઈણ તીરથ, પરારા જે સેવે આઈ જી. “સુન ઠેષ પર ઉપરે, મહા પાપી તે દુર્ગતિ જાઈ. જી. ૧૪ શત્રુંજય તીર્થ આવીને, પરિગ્રહને કીજે પરમાણ; જી. તરીયે સંસાર સમુદ્રથી, લેભ તૃષ્ણા તજીએ દુઃખ ખાણ સામાયકવ્રત ઈહાં કીજીએ, મનમાંહિ પરિભાવવિશુધ્ધ, જી. મહા દુષ્ટ કર્મ તે નિર્જરે, ક્ષણમાંહે જન બુધ્ધ. જી. ૧૬ ઈહાં આવી પૈષધ વ્રત કરે, તે પામે માશ ખમણને પુન્ય છે. લહે કેવલજ્ઞાન અહર, જે સેવે તીરથરે ધન્ય ૨ જી. ભજન અવસર આવ્યે થકી, આપે જે મુનિવરને દાન છે. તેહને સુર સુખ દૂર નહિ, રાજ્ય સુખને તે કિધાન છે. ૧૮
ડેહિ પાપ કરે ઈહાં, તે થાય બહુ પાપને વ્યાપ; જી. એમ જાણી પાપનકીજીએ, તે જાએ ભવ તાપ સંતાપ. જી. ૧૯ તે ભેજન જે ગુરૂદેવને દેઈ ઉપ ભોગવીએ તે જી. નહીતે પશુ ગ્રાસ તણું પરે, જાણે પળેપળે કેવલ નિજદેહ
. જિ. ૨૦ દેવદ્રવ્ય ગુરૂ દ્રવ્યને કરે, ભક્ષણ તે નર અધમ ગણાઈ જી. તેહની સુધિ કીમહી નવિ હૈયે, સહુ તિર્થ ફર્યા જાય. જી. ૨૧ ઇહાં અનરથ દંડન કીજીએનવણિબહુ ભાર અભક્ષ છે.

Page #258

શ્રીશત્રુ‘જયતીર્થરાસ.
૧૭૩
હાલ ખીજી ત્રીજા ખડની, પૂરાણી જીન હર્ષ સુદક્ષ. ૭. ૨૨ સર્વ ગાથા, ૬૦.
દુહા.
લાંકુરા, શાશ્ર્વત વૃતણાહ;
શાખા પુત્ર
દેવાનક
દાહ.
સુવિવેકી એર્થના, છે સદા શત્રુંજય ગિરિ વરે, સગલા સુરના વાસ; તૃણુ દૃષદ તરૂ તે ભણી, છેદી જે નહી તાસ. ઈંડા રાત્રિ ભોજનથકી, ગૃધ્ર ઉલ્લુક પ્રમુખ; ભવ પામી જાવે નરક, જહાં સપૂર્ણ દુઃખ. રાત્રી ભાજન જે કરે, અસુચિ સદા નર તેહ; તેહને તીર્થ ફરસવા, યુગતા પણ નહી અહુ. ૪ સમ્યકત્વ મૂલ પાલે ઇહાં, નિર્મલ નિજ વ્રત જેહ; ધન્ય અધિક તેથી ન કા, કરે મુગતિસુનેહ. પ રાજ્યધરા કુ ભી કનક, રૂ૫ મણી ઇંહાં તૈય; વસુર શક્ર સપા, પામે સુખ અછેદ્ધ, ઈંદ્રષ્ઠવ આદિક કરે, કારિજ માનવ સકલ ભાંગ સુખ ભાગવી, પછે મુક્તિ લહે તે. તીર્થરાજ સહુ તીર્થમાં, અનઘાત્તમનગ એહ; મુક રિએ શૈલેદ્રને, ભજી ગણધર ગુણુ ગેહુ. નાલ-ઈશુ હુંગરીએ મન મળે, એ દેશી. ૩ એ. ડુંગરીએ ભરીયા ગુણું, એમ ભાગે આદિ જીણુંદ હે. મેલેમ્યતા ભારે સુત્રે, સાંભલિ. પાર્થે આનદ ડા; એ. ૧
જે;
.
3
૬
७

Page #259

૧૭૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. ઈણ અવસર પણ તુજને મુને, થાસે સુપ્રસિદ; વિચ્છિતિ જેમ મુખથી થઈ, પામસે ઈહિ કેવલસિધ્ધ. એ. ૨ પુંડરીક મહા મુનિવર ભણી, ઈમ કહેને શ્રી ભગવતે; અન્યત્ર વિહાર કિયે પ્રભુ, સહુ પ્રાણીને હિતવતે. એ. ૩ ત્રિભવન વાસી પણ સાંભલી, સર્વજ્ઞ ભાષિત ઊપદેશે; નિજ થાનક આણંદસુ; હતા સુઈદ્ર નરેરે એ. ૪ પુંડરીક ગણાધિપતિ હાં રહ્યાં, પંચ કેડી મુનિ પરિવાર
સિધ ક્ષેત્ર; જાણુ શિવ કારણે, સહુ જીવતણું આધાર. એ. ૫ હવે કીજે પ્રથમ સલેખ, ને પામેવા મુક્તિ નિદાન, થાય તે દેય પ્રકારની, દ્રવ્ય ભાવથકી સુધાનેરે. એ. ૬ ચાનક સગલા ઉન્માદને, બહુ રંગ તણે બલી ઠાણે; સહુધા/ભણું જે પિખીજે, દ્રવ્ય સંલેખણ તે જાણો. એ. ૭ મેહુ મત્સર રતિ અરતિતણે, વલી રાગ દ્વેષ કષાયે; ઉછેદ કરી જે એહને, સંલેખણા ભાવ કહાયે. એ. ૮ શ્રી પુંડરીક એહવે કદી, પંચ કેડિ સહિત અણગાર; આલેચે તીરથ ઉપર, સુખમ બાદર અતિચારે. એ. ૯ ચોત્રીસ યુક્ત અતિશય કરી, ગુણ રૂપ તણું ભંડાર ત્રિલોકયતણા સ્વામી સહ, મુજને છના ચરણ વિચારે. એ. થાનક અનંત અક્ષયતણે, પામ્યા વિક્મ સંકાતે પંચદિશા ભેદે ભિન્નભિન્ન જે, તેસિધ્ધ સરણ મુજ હુતે. એ. ૧૧ ધીર વીરપંચ મહાવ્રત ધારી, છાંડયાસાવધ વ્યાપારે; ઈંદ્ર નીલ મણ રૂચિ એહવા, સરણે મુજને અણગારે. એ. ૧૨

Page #260

મિશગુંજ જ્યતીર્થરાસ. ૧૭૯ જે હવે કેવલીયે ભાખીયે, સહુ જીવ દયા મય સારે; ઉજલ ફસ્ટિકેપલ સારિ, સરણે મુજ ધર્મ ઉદા. એ. ૧૩ લાખ ચોરાસી જીવ એનિમાં, જે કીધાં ફરી ૨ પાપ મિથ્યાદુ કૃત મુજ થાઓ ,હવે તેહને નહિ કોઈ વ્યાપે. એ. ૧૪
સિરાવુંત્રિણ વિશુદ્ધ કરી, પાપ થાનક ઈહાં અઢારે; અજ્ઞાનપણે જે આચર્યા, તેહસું પ્રતિબંધ ઉતારે. એ. ૧૫ એકેન્દ્રિયાદિક પ્રાણુયા, સહુ ભણું ખાવું આજ; મુજને પણ તેહ ખમાવજે, કિણસું નહિ વૈરને કાજ. એ. સહુ સત્વસુ મૈત્રી માહરે, કર્મ કરી ભમતા જેહ, મુજકે નહીં હું એકલે, એક અરિહંતસું મુજ નેહ. એ. પણ
ણિ પરેકીધી આલોચના, કીધો અણસણ તિણ ઠામ, સહુ સાધુ સંગાતે ગણપતી, ચિત્ત એ મુક્તને કામ. એ. મુનિ ક્ષેપક શ્રેણિ ચઢીયા અહું, કૂટવા સઘલા સમકાલે; ઘાતી કર્મ જે હતાં ખરા, જી રજ જેમ નિહાલે. એ. ૧૯ માંસાંતે ચિત્ર પુનિમ દિને, પુંડરીકને કેવલ જ્ઞાને ઉપને સહુ મુનિવરને પછે, તપસ્યાને એ મહિમાને. એ. ૨૦
થે પાયે શુકલ ધ્યાનને, પ્રતીક્ષણ થયા દોષ કર્મો પામી પદવી નિર્વાણની, લહ્યા થ્યારિ અનત ક. એ. ૨૧ આવ્યા અગલ તિહાં દેવતા, મરૂદેવી પર જાણે, કીધે તેહને ઉછવ ઘણે, પહતા જાણે નિર્વાણ. એ. ૨૨ જેમ શ્રી રિષભણે સહુ, પહિલા તીર્થ નાથ; તેમઈણિ અવસર્પિણ એથી થઇ તીર્થઆદિસ્વરનાથે. એ. ૨૩ સીજે જહાં એક મુનિવર, તે કહીયે તીર્થ ઠામ; . - તે સાધુ અનંત સીધાઈ હાં, સાચે એ તીર્થ નામ. એ. ૨૪

Page #261

૧૮૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. મુનિ મુગતિ ગયે સંખ્યા નહીં, તિણ મુગતિ તિલક
* એ કહેવાયે; ત્રીજી થઈ ત્રીજા ખંડની, જીન હર્ષ ઢાલ એ ગાયે. એ. ૨૫
સર્વ ગાથા, ૯૩.
દૂહાફાગુણની શિત અષ્ટમી, રૂષભ પ્રભુ ભગવાન આવ્યા શત્રુંજય ગિરિ, થયે પવષ્ટમી ભિધાન. ૧ શુભ અશુભ ભાવે કરી, આઉષાને બંધ પ્રાણીને નિશ્ચય હવે, પાક્ષિક પાર્વણિ સઘ. ૨ એ પર્વ ઈણ તીર્થમાં, ભકતિ દીજે દાન; થડે પણ બહુ ફલ દીયે, ક્ષેત્ર બીજા પરધાન. ૩ પ્રાણીને પીસે સહી, અષ્ટમી આઠેમ કર્મ, દાન શીલ તપ આદિકે, સેવી જે તજી ભર્મ. ૪ ચૈત્રી પેનિમ સિધ્ધ થયા, મહા મુની પુંડરીક; નામ થયે તે દિવસથી, ગિરિ પર શ્રી પુંડરીક. ૫ પુંડરીક ગિરિ ઉપરે, પૂજે જે પુંડરીક
સંઘ સહીત યાત્રા કરે, મુક્તિ લહે નિભક. ૬ ઢાલ-તું માહરા સાહિબરે ગુજરા, એ દેશી ૪. તુ તે પ્રાણી સુણિ મહિમા ગિરિવરતણે, નસ્વર
દ્વીપ મઝારિ રે; શાસ્વત અરિહંત પૂજાથકી, પુણ્ય અધિક ચિત્રી
ઈ ધારિરે. તુ. ૧ દાન શીલ પૂજા તપપ્રમુખશ્રી, પુન્યથાયે જે અન્ય કામે તેથી કેડિ ગુચત્રિ પેનિમે, ડીકજીના પામિર. તુ. ૨

Page #262

૧૮૧
શ્રી શત્રુંજજ્યતીર્થરાસ શ્રી ચંદ્રપ્રભ ચરિત્ર ગ્ર, શત્રુંજય ચેત્રી દીસરે; વિણ પુજે ન લહીજે નદી, શત્રુજ્ય વીસવા વીસરે. ત. ૩ શાંતિક વિજ આરોપણ કરે, ચિત્રી જીન વર પ્રાસાદોરે. તેનાર પાતક મલ ધેઈને, પામે શિવના સ્વાદેરે, તુ, ૪ બીજી પણ કામે જે કરે, ચિત્રી સંઘ પૂજા સારરે; તે પામે નરનાં સુખ ઘણું, મેં કહિવે ગિરિઅધિકાર. તુ. ૫ વસ્ત્રાન્નહપાનાદિ મુનિ ભણી, ચિત્રી પ્રતિ લાભે જેહરે; ચક્રી વજા પદ ભોગવી, મિક્ષ પામે નહી દેહરે. તુ. ૬ ચૈત્રી પર્વોત્તમ પર્વમે, સર્વ પુન્ય વધારણ હારે; આરાધી શ્રી પુંડરીક ગિરે, આપે પ્રઢ ફલ નિરધાર. તુ. ૭ અષ્ટબ્લિક પંડરીક ઉપરે, ચૈત્રી પૂનિમ કરે કેઈરે; અષ્ટ સિદ્ધિ પ્રદાતા તે ભણી, સહપર્વથી અધિકે હે ઈરે. ત. ૮ નંદીશ્વર ગિરિવર ઉપરે, ઈણિપરિવે સરવાણુરે;
ન પૂછવ ભગતે કરે, નિજજનમ કરે સુપ્રમાણ. તુ. ૯ ભાવે વલી નિમલ ભાવના, ગુરૂ મુનિ ચત્ય સિધ્ધાંતરે ચિત્રી પિનિમ દિન એહની, કરે ભગતિ મુગતિને કામિરે તુ. ૧૦ હવે સ્વામી રૂષભાજીનવિહરતા, પાવન કરતા પૃથ્વીકાય. નગરી શ્રી વિનીતા પાંખતી, ઉદ્યાન સિધ્ધાર્થ કહાયરે. . ૧૧ ઇંદ્રાદિક વિબુધ આપતિહાં, સુરકથી તત્કાલ, નમવા શ્રી રિષભજીણુંદને, આણું મનેભાવ વિશાલ. તુ ૧૨ સુરપતિ સુચ્ચાર નિકાયના, રત્નાદિક ત્રણ પ્રકાર; સુંદર તિહાં સમવસરણ ર, તિહાં બેઠા જીન .
દિનકાર. . ૧૩

Page #263

૧૮૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણી ત.
ઉદ્યાન પાલક તિહાં જોઈને, ભરતેસરતે કહ્યો તામરે; સાઢાદશ કેાડી સેાવન તણી તેહને, આપી હિત કામરે. તુ. ૧ હેય ગય રથ પાવક પુત્રનું, સામ ત સેનાપતિ સાથરે; મતેરસે સેનાપતિ, વ'ૠણુ આવ્યા નરનાથરે. તુ. ૧૫ ભવસાગર તારકતરી, જય જગ વત્સલ જગદીસરે, જય ૨ કરૂણા સાગર પ્રભા, જયસ્વામિન્ જયજીનાધીસરે. તુ. ૧૯ નૃપ સમવસરણમાં આવીયે, વિધિપુ પૂવ વિધિદ્વારરે, પ્રભુજીને દે પ્રદક્ષિણા, સ્તવના ઇંમરે ઉદારરે, તુ, ૧૭ ઉત્ખા દિન મહુની હુ'તી, નયણે દીઠા દન રાજ રે; પૂર્વે' કીધાં શુભ કર્મ મેં, જાણું છુ. લીયા આજરે, તુ. ૧૮ સુખ દુઃખ પૂવિલન અરણ્યમાં, જલપાવ કહ્યુ નિશિ
દીસરે
મુજ ચિત્ત માંહિ વસો સત્તા તુજ ચરણ કમલ જગદીસરે, તુ. ૧૯
ઈમ સ્તવના કરી જગદીસરે, પંચાંગ કરી પરણામરે; ચક્રી દેવેદ્ર અનુજ પરે આગળે પૂછે બેઠા સિરનામિરે. તુ. ૨૦ મગલી ભાષા અનુગામિની, ચેાજન લગી જાસ
પ્રણામરે; સીઠી વાણી જીનરાજની, ઉપદેશ દીચે હિત આણીરે તુ. ૨૧ સુભ પાત્રે દાન શ્રી સ`ઘને, પૂજા પરભાવના ન્યાયરે; તીથ શુાભા કરીયે મહેાચ્છવે, એમ મેક્ષ ભણીતે
થાય?. તુ. ૨૨

Page #264

શ્રીશત્રુ જન્યતીર્થરાસ,
તીર્થં પદ્મ રજ ચિરજી હુવે, ભવનઐ તીર્થં ભમતરે, તીર્થ દ્વવ્યવ્યયથી શિવસ પત્તા, જીન
પૂજ્યા પૂજ્ય
સ્મારભ નિવૃત્તિ ધન સફલતા, સઘ
૧૮૩
હુવ‘તરે. તુ. ૨૩ વા૨ જીણુ
ઉદ્ધારરે; તીર્થાંનની જીન પ્રવચકતી, આસન મુગતી નિરધારરે. તુ. ર૪ સુર નર જીન પદવી પામીએ, કીજે જોઈશુ પરિજાત્રરે; ઢાલ ચેાથી ત્રિજા ખ’ડની, જીન ટુ સુણે ને સુપાત્રરે તુ. ૨૫
સર્વ ગાથા ૧૨૮.
દુહા.
ચાત્રા વિષે સ`ઘેશપ, ભાગ્યે લડીએ તે; તાર્થકર નામ કમ છણી, બધાયે ગુણ ગેહ. એદ્રપદ ચક્રેશપ, માટી પદવી એહ; સંઘ પદવી એઠુથી અધિક, પુન્ય ભંડાર ભરેહ. શૂન્ય વિના નવ પામિયે, મઘાષિપ ચક્રેશ; કિર્તીથને વિષે, પણ વિમલાચલે વિશેસ. ૩ મંત્ર નડ્ડી નવકાર સમ, ગિરિ પુ ́ડરીક સમાન; ગજ પદ કુડસમાન જલ, ત્રિભુવન પુણ્ય નિધાન. પાપ કરી સહસ્રગમે, પ્રાણી હુણી અનેક; એ તીથ પામી કરી, લહે દેવ ગતિ છેકે. ક્રસી શત્રુંજય ગિરિ, નમસ્કારી ગિરનાર; નાહી ગજપદ કુંડમાં, નાવે ફરી અવતાર. દુરિત હશે' દીઠા શકે, નમતાં સદગતિ હાઇ; જીનપદ પામિ સંઘપતિ, એ ગિરિ મહિમા જોઈ. છ

Page #265

૧૮૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પપાત ધ્યાનથી, લક્ષ અભિગ્રહજાપ;
સાગર ચલતાં મારગે, ક્ષય જાયે સહુ પાપ. ૮ હાલ–નવી ૨ નગરીમાં વસે, સેનાર કાનજી
ઘડાવે નવસરહાર. એ દેશી ૫ યાત્ર તણિ વિધિ કહે જગનાથ, મુજ મસ્તક દેઈ હાથ; સંઘવી કિરણ વિધિ કહીરે સ્વામિ, પૂછયે પ્રભુજી ભાખે તા. ૧ માતાપિતાનેરે ભક્ત પ્રસાંત, સહુને આનંદકારી કાંત, ગત મરકલહ શ્રદ્ધાલુ બુદ્ધિ, વંત દાતા શીલવાન અફધા ૨ પરગુણ ગ્રહી નહી ઉત્કર્ષ, કૃપાવંત નહી જાસ અમર્ષ; સંઘપતિને અધિકારી તેહ; દેવમૂતિ સખિ સુસનેહ. ૩ તજીયેરે મિથ્યાત્વી સંસર્ગ, તાસ વચન પણ કરિ ઉછર્ગ; ચાત્ર કરવાની વિધિ એહ, વલી ભાખું સાંભલિ ઘરનેહ. ૪ નિ. સ્તુતિ કરી નહી, પર તીથીની કહીએ સહી; સમકિત જાવ જીવ પ્રમાણ; મન વચન કાયાશુધ્ધ સુજાણ. ૫ સહેદરથી પણ અધિકારે નેહ, યાત્રિક જનસું રાખે તેહ, પડહ અમારિતણે વાજ, નિજ ધન શકતે એમ જાલવે. ૬ સાધુ ધમી સાથેરે લીયે, વસ્ત્ર અન્ન પાનાદિક દીયે; કરે નિરંતર સેવારે જાસ, અરિહંત ભકિત સંયુકત ઉલ્લાસ. ૭ રથ ઉપરિયાપે નરાય, કરે પુજા ઓચ્છવ નિજમનલાપ; સંઘ ચતુવિધ સહિત સુજાણ, રે ચિતશુભ ભાવ પ્રમાણ ૮ દાન દીયે લક્ષમી વ્યય કરે, દીન અનાથ ભણી ઉધરે, રથવાછ વૃષભાદિક ખાણ, યાત્રાને આપે હિત આણ. ૯ મલિ ૨ જીવરનારે ગેહ, અચલ કરાવે પરમ સ્નેહ પર્વત પર્વત ગામે ગ્રામ, નદી નગર વર સઘલી હામ ૧૧

Page #266

શ્રી શત્રુંજયેતીર્થરાસ. ૧૮૫ પડયા જીર્ણજીન ગૃહ ઉધરે, નિજ લક્ષ્મી એમ સફલ કરે, પ્રત્યુનીકે જે લીધી હેઈ, નિજ શતે મુકાવે ઈ. ૧૧ ઠામે ર કરેરે સ્નાત્ર, વજ. આપે નિર્મલ ગાત્ર પથે ધર્મ અબાધા કરે, શકતે ત્રાસ પર કમ હરે. ૧૨ પાક્ષિક આદિક સલાહે પર્વ, કરે વિશે ધર્મ, અગર્વ સામાયક શુભ ભાવે ધરેરે, પિષધ જીન પૂજા અવ કરે. ૧૩ ગ્રામ્ય લોક જનપદનારે લેક, સંઘ સાથે આવ્યા અવેલેક; શુભ વચને સતેરે તાસ, વસન તાબૂલાદિક દેઈ ખાસ. ૧૪ દેખી શ્રાવક લેક સદંત, ગ્રામ નગર પુરમાંહિ વસંત; જીન ધર્મ તેહને થિર કરે, ગુપદ્રવ તેહને ઘર ધરે. ૧૫ પાયે પાણી વર્ચરે ગલી, સહુ પશુયાને મનનીરલી; ધરીનૈરેવલી ભુલ છીદાયે, ઘેડે ભારે વાહીયે. ૧૬ પાલે મન વચન કાયરે શીલ, માર્ગ દુત તજે અવહીલ; કઈ વ્યસન ન સેવેરે કદા, યાત્રીક લહે નિવારે સદા ૧૭ ન કરે યાત્રી સુરે વિખવાદ, વિકથા કલહાદિક ઉન્માદ; કિમપિઅદત્તા ન કહીયેરે દાન, ઘાસ સાક કાઠી ફલ પાન. ૧૮ જે થાયે દેહિલેરે નિર્વાહ, તે પણ ન કરે કમકદાહ;
ટા માન તુલાને ત્યાગ, વંચે નહી કેહને મહા ભાગ. ૧૯ અન્ય થાનક જે કરી રે પાપ, વિલય જાય યાત્રા ત્રાપ; પાપ કરે યાત્રાયેરે જેહ, વજ લેપ સમ થાયે તેહ. ૨૦ ન્યાયોપાર્જીત વિત્ત સંઘાત, પિખે સંઘવી યાત્રિક વાત; બીજ સુક્ષેત્રે વાવે જેમ, ભાવે તીર્થે વાવે તેમ. ૨૧ સતિને ફલ વાંછક જેહ, વિધિનું એ પરિયાત્રા કરે; ખંડ ત્રીજાની પંચમી રે ઢાલ, થઈ છન હરષ એ પૂરણુ ઢાલ. રર

Page #267

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સર્વ ગાથા ૧૫૪.
દૂહા, ન્યાયે પાઈવિતરું, કરે યાત્રા એક વાર ભવનિજ કટિ સહસ્ત્રના, પાતક હરે અપાર. ૧ શ્રી શત્રુંજય ગિરિપ્રતે, એક ૨ પગ દેય; ખએ માસીના તાતણે, યાત્રિક ફલ પાય. ૪ જનાધીશ પાસે સુણી, એહ કહે નરનાથ; યાત્રા સંઘપતિ થઇ, કરૂં શત્રુંજય યાત. ક શક્ર તદા આણુ કરી, ચક્રી સુભદ્રા તાસ; રાણી કંઠે પરિઠ, દેવ તમાલ સુવ.સ. ૪ તું કુમાર સમિશ્રિત કરી, શ્રીખંડ તિલક કરે; ઇંદ્ર ભરત ચકી તણે, સંઘપતિ ધર્મ નેહ. પ - સહીત સકલ સામંતસું, વાદિ ભરત છણ દ; નગર અધ્યા આવીયે, પૂછત સર્વ નિરિદ. ૬ સંઘ લોકને તેડીયા, દેઈ બહુ સનમાન, વજડાવી સંભાતદા, ઉચે સ્વર રાજાન. ૭ અઠાહી ઉછવ કીયા, નગરજનાયતન નામ; યાત્રી નર આવ્યા ભણી, દીપ ઉત્તરીવા ઠામ. ૮ સેવન દેવાલય સહિત, જીન પ્રતિમા સુરરાજ; દીધી રિસોસર તણું, ભરત ભણી હિત કાજ. ૯ મણિ સુરત્ન સેવન તણે, વર્ધકીકૃત આપાસ; સુભદિન બાહિર સંઘ, ચકી કહે વાસ. ૧૯ સોમયશા શ્રી બાહુબલિ, સુત વિદ્યાર; ગગન વલ્લભ વિનમી તણો, વ્રજનાભ પ્રાયીસ. ૧૧

Page #268

શ્રી શત્રુંજજ્યતીર્થરાસ. ૧૮૭ કલ્યાણ કેતુ રાજા પ્રવર, એ મહીધર ચાર; બત્રીસે સહસ્ત્ર ત્રીબસે મુગટધર, લેઈ બહુ પરિવાર. ૧૨ ઢાલ–ભરત ભૂપ ભાવસુએ. એ દેશી. ૬. સાધર્મિક વસલ કરીએ, જમાડી પકવાન; જીણુંદ પૂજા કરીએ, કૃત મંગલ પ્રસ્થાન. ભરત યાત્રા કરે છે, નાભિનાદિને પૂત; ભરત યાત્રા કરે એ, પિષે ધર્મને સૂત. ભ. ૧. શુભ મૂહર્ત ગય વર ચઢયા એ, આભરણે સમંત; મહીધર પર ઓ, લીધી રિધિ અનંત. ભ. ૨. આસીસ હૈં સુર માનવીએ, જય ચિરંજીવ નરિદ; નારીપુરની મિલીએ, સંતૂયમાન સાનંદ. ભ. ૩ સાથે અણુવ્રત ઘર થયા એ, શ્રાવક શ્રાવિકા કેડિ ચોરાસી લક્ષ લીયાએ, ગજરાજ રથ જોડિ; ભ. ૪ મંગલીકનૃપ મુગટધરાએ, સામંત કુમાર અનેક; પુરીજન બહુ થયા એ, કેડી વિજ સુવિવેક. ભ. પ. આચારજ સાથે થયા એ સાધૂતણે પરિવાર, શીલે કરી શુભતા એ, તે વિશુદ્ધ આચાર. ભ. ૬ વાછત્ર વાજે અતિ ઘણા એ, ભેરીવ પણ નિસાણ; સંગીત - ભલાએ, અમારી રાગ સુજાણ. ભ. ૭ ભાટ બેલે બિરૂદાવલીએ, અંતેઉરપુરનાર; ધવલ મંગલતણુએ, ગોવે પ્રેમે અપાર સુજાણ. ભ. ૮: દેવાલય આગલે એ, શ્રી છનવરને સીસ, છત્રત્રય સભાએ, સાચે ત્રિભુવન ઈસ. ભ. ૯

Page #269

૧૮૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
અંધાર;
અપાર. ભ. ૧૧
વૈજય'તી આગિલે ચલેએ, ઉંચી ગગન સમાન; જો એવા સ`ઘ ભણીએ, આવે લેક સમાન. ભ. ૧૦ રિત્રે મ`ડલ ઢાંકી લીયા એ, સૈન્ય રજે ચાત્રી પગલે ધરાએ, કરે પવિત્ર સાસનતણી પ્રભાવના એ, કરતા પુર ૨ ગામ; ચૈત્યાલયજીનતણા એ, કરાવે ઠાસ હાસ. સ. ૧૨ દાન અનર્ગઃ આપતે એ, ઉછવ પૂજા સ્નાત્ર; જીનેશ્વર વિધિ કહીએ, તે સહુ કીધી સુપાત્ર. ભ. ૧૩ દેશ ઘણા અતિક્રમી એ, પ્રયાણિ ભરતેસ; મજલ થયે જાન તણી એ, માયા સારઢ દેસ. .ભ. ૧૪ ભત્રીજો ભરતેને એ, સૈારાષ્ટ્ર સુત ગુણગે&; સરઢના રાજવી એ, સગતિસિહ આવેહું. ભ. ૧૫ પાએ લાગા કાકાતણે એ, હાથે કાલીરાય; હીયાસુ ભીડીને એ, ભાષે વચન જીહાય ભ. ૧૯ સારઠપતિ એ દેશના એ, સલ નામ તે કીધ; તિર્થ છતાં એહુવા ભલા એ, શત્રુજય સુપ્રસીધ. ભ. ૧૭ ધન્ય તિર્થ દર્શન થકી એ, ઈહાંના પશુ પણ એ; નિરપરદેશના એ, તીર્થ ન દેખે તેડુ, લ. ૧૮ પૂજ્ય માં હે તુ પૂજ્ય છે ઈંહા એ, ગુરૂ તુ' ગુરૂ ચાંમાંહિય શ્લાઘા તુજ રાજની એ, સલ જીવિત તુજ રાય. ભ. ૧૯ સદા તીર્થ સેવા કરે એ, ધન તુજ અવતાર. અમ્હે ફરિદ્ઘાએ, કિમલહિસ્યુ લવાર. સ. ૨૦ દેખી પુ"ડરીક ગિરિપ્રતેએ, ઉલસિત થયા ભરતેસ; ધૂણી સિર કે એમ કહેએ, સુંણિ સામયશા નરેસ. ભ. ૨૧

Page #270

શ્રોશગુંજ જ્યતીર્થરાસ, ૧૮૯ તિર્થ પાસે જે રાહએ, ધન્ય સોરઠના લેક; ભંડાર સુકૃત ભરે એ, નિત નયને અવેલેક. ભ. ૨૨ જે દેખે, પંડરિકને એ, ઉજવલ પુંડરીક જેમ; પાતક પંકતે તજે એ, પુન્ય પવિત્ર ધરિ પ્રેમ. ભ. ૨૩ ચકવર્તિ એહવે કહીએ, સિધુર ખધ ક્ષતામ; ઉતરિગણધીશને એ, પાય નમે ગુણ ગામ. ભ. ૨૪ રલીચાયત રાજા થયે એ, કહે જીનહષ સુરગ; છઠી ત્રીજા ખંડનીએ, ઢાલ કહી મન રંગ. ભ. ૨૫
સર્વ ગાથા. ૧૯૧.
દૂહા. એ પર્વત કિમ પૂજીએ, કિયા કિસી ઈહ હૈ એહવે પૂછો ચકધર, આ તિહાં સક જોઈ. ૧ અવધિ જ્ઞાની જાણી કહે, ભરત ભણું સુરરાય; રાજન ગિરિ દેખી કરી, નમસ્કરીયે ચિત્તલાય. ૨ જે નર દીયે વધામણ, એ તિરથની આય; જેજે તેહને દીજીએ, પુણ્ય ૧ણી તે થાય. સેવન રતન વધાવીએ, ભાવે એ ગિરિરાજ; ગીતા નાટય આગતિ કરે, પુન્ય લાભ સુખકાજ. વાહન તિહાં મૂકી કરી, નામી નિજ પંચાંગ
એ તીરથને વાંદીએ, જેમ પગ જેમ ઉછરંગ. તિહાં દેશ દેઈ કરી, સંઘ તિહાં ઉતારિ મહીધર સાથે સંઘપતિ, ભક્તિ ચકિત ચિત્ત ધારિ સ્નાન કરી વાસાંસિ શુભ, પહિરીયુવતી સાથ; દેવાલય મહાઉત્સ, પૂજે ' શ્રી જ્ઞનાથ,

Page #271

૧૯૦ શ્રીમાન જિનપ્રીત.
હાલ-હરિણી જવ મરે લલનાં એ દેશી. ૭ સંઘ બાહિર સુચી ભૂમિકા લલના લલી હે શત્રુંજય સનમુખ; ચકીને કહે લલનાં, લલના હે શત્રુ સહુ વિધિ જણ ચ. -લલના હે દૈવત જ્ઞાન પ્રમાણ, ચ.
સહુને થાય સુખ, નયણે દીઠાં દિલ ઠરે લલનાં. લ. ૧ -ઉચ્ચ આવાસ કરાવીએ, કરીએ અગરને પૃપ; ચ. સંઘસહિત તિહાં જાઈએ, લ. મંગલીક ગીત અનુપ. ચ. ૨ યાચનને ચિત્ત દીજીએ, લ. પૃથવી પીઠ પવિત્ર; ચ. ચક્ષ કમસું લીપીએ, લ. ચિત રાખી એકત્ર. ચ. ૩ સ્વસ્તિ કારિ શ્રી સંઘને, લ. સ્વસ્તિક રચે વિશાલ; ચ. મુકતાફલ તંદુલતણે, લ. કાશમીર મંડલ સાર. ચ. તુમલ સહુ વારી કરી, લ. આગલિ કરિ ગુરૂ રાય. ચ. સંઘપતિ કે સંચરે, લ. ઉછવ પૂજ રચાઈ. ચ. ૫ સે રાંધ્યે નીપને, લ. ને વજj હેમ; ચ. વસ્ત્ર પુષ્પ માલા કરી, લ, સંઘવી અચે એમ ચ. ૬ વલી સાતમી વત્સલ કરે. લ; પૂજે સંઘ સુભકિત, ચ. નાટિક શ્રી જીન દેહરે, લ. સ્તાતિલ મુક્તિ. ચ. ૭ તિણિ દિનિ વિકથા નવિ કરે, લઘુત સાવદ્યારંભ, ચ. . વજ ગુરૂ મુખ સાલે, લ. તિર્થં મહાત્મ ઉદંત. ચ. ૮ શત્રુ મુખે ચકી સુણ, લ. પાયે હૃદય ઉ૯લાસ; ચ. શ્રી વિમલાચલ સામે, લ. રાય કરાવ્યા બાવાસ. ચ. ૯ નાહી સુચિ થઈ બલિ કરી, લ. સુભ વસ્ત્ર પરિધાન; ચ. સહિત મહીધર નારિયું, લ, આવ્યા અનJહ થાન. ચ. ૧૦

Page #272

શ્રી શત્રુંજ જ્યતીર્થરાસ. ૧૯૧ પુષ્પાક્ષત સ્તુતિ બલિ કરી, લ. પૂજ્ય શ્રીજીન રાય; ચ. શ્રી સંદા માથે સંઘ લ. રચે સંગીત સુહાય. ચ. ૧૧ ચક્ષ કર્દમમંડલ કરી, લ. ઉકત વિધે ચકેશ; ચ. મુકતાફલ સ્વસ્તિક કર્યો, લ. પૃથ્વી પવિત્ર પ્રદેશ. ચ. તિહાં સેવન પાલે ભર્યો, લ. નાના વિધ પકવાન, ચ. શિખર જાણે તે ગિરિ તણા, લ. અતિ ઉચા અસમાન ચ. ૧૩ રોહણ ગિરિ સરિખા કીકા, લ. રતન તણા અંબાર; ચ. સેવન દિગઢયા તિહાં, લ. મંદિરિ ગિરિ આકાર. ચ. ૧૪ એમ શાસ્ત્રોકત વિધેર્યા, લ. વર્તમાન નર રાય; ચ. કીધી પુંડરીક ગિરિ તણી, લ. પૂજા સંઘ સમુદાય. ચ, ૧૫ -તીરથ મહામ ભણી કરી, લ. રતત્ર કાદિક રાય; ચ. શત્રુંજય પ્રણમી કરી; લ. નમી નાભિ ગુરૂ પાય. ચ. ૧૬ તિહાં કિણમન સંતશકું. લ. ધર્મ ધ્યાન સાવધાન; ચ. તીરથ ગુણ સુણતા થક, લ. નિશિ પજો તિહાં રાજન. ચ. ૧૭ પ્રાત સમે શ્રી સંઘનું, લ. શ્રી જીન ગુરૂ નમિપાય; ચ. કીધે વિધિસુ પારણે, લ. યાત્રિય જન સુરાય. ચ. ૧૮ -વાÁકિ પાસે કરાવીયે, લ. તિહાં નગર રાજાન; ચ. પાસે પુંડરીક ગિરિતણે, લ. સરસ અધ્યા આન. ચ. ૧૯ તે માટે શ્રી રૂષભ, લ. ઉત્તગ તેરણ પ્રાસાદ; ચ. ઉજવલ યશ ભણે ભરતને, લ. કરે ગગન સુવાદ. ચ. ૨૦ આન દેદય ઉપને, લ. આનંદ પુરી દીયે નામ; ચ. આપે ભરત મયા કરી, લ, શક્તિસિંહને તામ. ચ ૨૧ નેતા ઉત્તર દિશે, લ. ચઢયા કરવા યાત્ર; ચ., અતિહષે નર સહુ દિશે, લ, ચરે સહષિતે ગાત્ર, ચ, ૨૨

Page #273

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ચિલણ નામ મહામુનિ, લ. તીવ્ર તપસ્વી કોઈ ચ. આરહે પશ્ચિમ પથે, લ. સાચે બહુ જન હેય. ચ. ૨૪ શ્રાવક વર્ગ ચઢયા છશે, લ. દશજન પરમાણુ ચ. કહે મુનિ લાગી આકરી, લ. ત્રએ પીડાયે પ્રાણ. ચ. ૨૪ વારિ વિના ઈહા અમતણું, લ. ફેકટ જાસે પ્રાણ; ચ. અનવર ચરણ ભેટયાવિના, લ. મુનિ સુણિ એહવી વાણ. ચ. ૨૫ યાત્રી દુઃખીયાં જાણિને, લ. સંઘ ભક્તિ મન આણી, ચ. ઢાલ ત્રીજે ખંડ સાતમી, લ. થઈ અને હર્ષ વખાણી. ચ. ૨૬
સર્વ ગાથા, ૨૨૪,
- દૂહા. ત્યારે તિણિ મહા મુનિ વરે, તપલધિ તેણું કામ; કીધો સંઘ ઉપગારને, વારિ પૂરણ સર તામ. ૧ સંઘ લેકે પીધે તિહાં, શીતલ સુધા સમાન, કિમપિ તૃપ્તિ પામે નહી, વાર વાર કરે પાન. ૨ સંઘ ઉપકૃતિ કારણે, તપલબ્ધિ મુનિ તામ; તે દિનથી તેહને થયે, ચિલણ તલાઈ નામ. ૩ સ્વસ્ત યથા જલપાનથી, મન ધરતા ઉછરંગ; જન વો સુખસું ચાલતા, પઢીયા પહેલે ગ ૪ હવે આગલ નૃપ નિરખીયા, કુંડ સરોવર માન; તાસ પ્રભાવ કહેઈસું, શક્તિ સિંહ રાજન. ૫ ઈહાં પધાર્યા તાતજી, આવ્યે વાંદણુ કાજ; કુંડ મહાત્મ એહને, મેં પૂજ્ય મહારાજ. ૬ કેવલ જ્ઞાની તીર્થ કૃત, ચિત્ય પુરાકૃત ઈ; સર્વ તીર્થ ચર વરધએ, નામ ધયે રાજેદ્ર. ૭

Page #274

શ્રીશત્રુ’યતીર્થંરાસ,
તિજી તીર્થ ક્રુર સ્નાત્રને, કાજે કીધે કુંડ, ગંગા સિધુ પદમદ્ર, આણ્યા નીર અખડ; એન્ડ્રુ કુ’ડલ સ્નાનથી, મુકતે માનવ જાફ; ગે પીડયા માનવી, તે નીરોગી થાઈ. ૯ ઢાલ–સારઢ માંમી હા વીજરાજા નાણુ હે; એ દેશી ૮ શક્તિ સિ’હું મુખથી સુછ્યા હૈ, જનભાષિત મહિમ; ચક્રી વર્ષકિને કહી, હાજી સજ્જ કરાવે તામ. ચક્રી ભાવસુ ભાવે ચઢ્ઢી હા, શત્રુજય યાત્રા કરે; ભરતસી કુંડતિહાંથિથયાહા, નામ પ્રસિદ્ધ જગમાંહે: પદ્મ રગ માણિક શિલાહેા, હાજી અધાત્મ્ય ઉત્સાહે. સ્નાન કર્યાં તે કુડમાંહે, સહિત સૌંદ્રા નાર; મહેાતાચ્છવસુ' પામીચે, હાજી પહેલા શિખર ઉદાર. ચ. ૩ ચક્રી કીધ પ્રદક્ષિણા હૈ, સ`ઘતણે સમુદાય; ક્ષીર કરી રાજાદની, હાજી સ'ધમરતિક સુખદાય. ચ. ૪ ઈંદ્ર ઇંકાહિત રત્નમય, હાજી શ્રી જીન પાદ પ્રધાન; પારિજાત કુસુમે કરી, હેાજી પૂછ્યા નૃપ સુજ્ઞ ધ્યાન. ચ. ૫ શક્ર આવ્યા તિહાં ઐતલે, હાજી કહા સુણિ ચક્રીરાય; એ પર્વત તીર્થ છે, હાજી પણ પ્રાસાદ કરાય. ચ. ૬ પ્રાયે કાલ વસે હુસ્સે, હાજી માન ગુણુ દ્વીપમાન; મૂત્તિ વિના એ ગિરિપતિ, હાજી કાઈ ન ગણસે જ્ઞાન. ચ. ૭ ઈંદ્ર વચન ભૂપતિ સુણી હા કરાવ્યા. મન હાર; ત્રિલેાકચ વિભ્રમ કિ, હાજી કીધા જીન ગૃહસાર ચ. આયતન સાઢું ગાઉ કર્યાં, હાજી સહસ્ર ધનુષ વિસ્તીર્ણ; ઉચાકેશ ચિહું દિશ, હેાજી મણિ તારણુ આકીશું. ચ
.
૧૯૩

Page #275

૧૯૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સિંહ નાદાદિક પૂર્વ દિશે, હજી મંડ૫ કીયા એકવીસ દક્ષિણ દિશે પણ તેતલા, હાજી ભદ્રાશાલ પ્રમુખ જગીસ. ચ. ૧૦ પશ્ચિમ મંડપ તેતલા, હાજી મેરૂ નાદ પરમુખ
શ્રી વિશાલ મુખ તેટલા, હાજી ઉત્તર દીઠાં હવે સુખ. ચ. ૧૧ લક્ષ ગમે તિહાંગેખડા હેજી ચોમુખ આદિ આણંદ;
બે પાસે પુંડરીકની, હજી બે મૂરતિ સુખકંદ. ૨. ૧૨ કાત્સર્ગ રહ્યા પ્રભુ, હજી મૂરતિ કરાવી એક; નમિ વિનમિ પાસે રહ્યા, હેજી સેવ કરે સુવિવેક. ચ. ૧૩ ચામુખ જીન ધર્મ ભાષતા, હાજી મૂર્તિ ત્રિગઢામાંહ; મૂરત્તિ કરાવી આપશું, હજી તૃપ કરાવી ઉછાહ. ચ. ૧૪ મરૂદેવા નાભિરાયને, હજી બે ભગિનીના રાય; સુમંગલાદિક માપના, હાજી રચ્યા પ્રાસાદ સુહાય. ચ. ૧૫ મૂરતિ ભાવિ જીનતણી, હેજી નિજ વર્ણતિ માન; કનક પ્રાસાદમાં જયૂયા (જુજુયા) હાજી કરાવી સુપ્રધાન. ચ. ૧૬ નીપજાવી ચૈત્ય માલિકા, હોજી ગિરિ ઉપરિચિત્ત લાય; મૂ જીન ગૃહ સાર,
..... ચ. ૧૭ ગાજ વાહન તિણ તીરથે, હજી ગોમુખ નામે પક્ષ; દક્ષિણ હાથે શોભતી, હજી કાલી વરદામ અક્ષ. ચ. ૧૮ વામ ભુજાઈ મહાબલિ, હજી બીજો ધર્યો પાસ; દેહ વરણ કાંચન જે, હોજી રક્ષક ગિરિ તાસ. ચ. ૧૯ અપ્રતિચકાહમના હજી, ગુરૂડાસન ચક જાસ; વરદામાં દક્ષિણ ભુજા, હજી દેવી ધરીયા ખાસ. ચ. ૨૦ ધનુષ વજા વામેં કરે, હજી ચકાંકુશમૃત દેવ; તીર્થની રક્ષા કરે, હાજી નિત પ્રતિ સારે સેવ. ચ. ૨૧

Page #276

૧૯૫
શ્રી શત્રુજ્યતીર્થસ, તીર્થોદક સવૈષધિ, હજી દેવે આ| દીધ; શાસ્ત્ર ઉકત વિધિશુ તિ, હાજી ચત્ય પ્રતિષ્ઠા કીધ ચ. ૨૨ વાસાક્ષત સૂરિ મંત્રસૂ, હેજી મંત્રી છેલ્લા તામ; દવજા દંડચૈત્ય બિંબ વિષે, હજી સૂરીશે અભિરામ, ચ. ૨૩ સ્નાત્ર જન્મ સ્નાત્ર, હાજી જેમ કી તિહાં
ભરતેશ; ત્રીજા ખંડની આઠમી, હેજી કહી છન હર્ષ વિશેસ. ચ. ૨૪
સર્વ ગાથા. ૨૫૬.
દૂહા.. સેવન રતનતણું કલશ, તીરથ જલે ભરીયાં; ચંદન કેસર ઘનસાર સું, પૂછ મૂત્તિ સંબાહ. ચંપક કેતકિ માલતી, પારિજાતક મંદાર; ચકી યાત્રિકસું કરી, જનપર પૂજા સાર. પવિત્ર વારિ નૈવેદ્ય વલિ, અક્ષત કુલ દીપ ધૂપ; ઇત્યાદિક જીન આગલે, ધરીયા ભૂપ અનુપ. સુમન વૃષ્ટિ લેતે થકે, પૂજ્ય વાસ વરાય; ચકી કીધી આરતી, મંગલ દીપક રાય. દાન ઘણે દીધે તિહાં આણી હદય પ્રદ; રતવના કીધી પ્રભુતણી, સુણતાં હાઈ પ્રમદ, સગલે પ્રાસાદે દયા, સેવન રૂપ અપાર; દzજા રાઢાવી દેહરે, સેવન કલશ ઉદાર. ૬, ઉત્તરાસંગ કરી નૃપતિ, આવી ગુરૂને પાસ ભક્તિ દેઈ પ્રદિક્ષણા, વાંધા તાસ ઉલાસ. ૭

Page #277

૧૯૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ધર્મ લાભ લઈ કરી, સૂરિ દીયે ઉપદેશ ભવસાચર પ્રહણ તરણ, સુણે ભરત ચક્રેશ. ૮
હાલ–સાધગુણે ગુરૂપારે, એ દેશી. ૯. દાન્ય મનુષ્ય તે જાણુએ, સૂણિરાયા; કૃતકૃત્યતે જગમાંહિ, સુણે મહારાયા; તિણિ પુરૂષે ભૂષિ જમી, સુ. જે પૂજે છનરાય. સુ. દધિ વૃત પય સાકર જલે, મ. પંચામૃત સું જેહ, સુ.
હવા અનવર ભણી, મ. શિવપદ પામેં તેહ. સુ ૨ જેહ કરાવે જનતણા, મ. તણુતાપણું આવાસ સુ. લહેવિમાન રેલીયામણું, મ. અનુપમ દેવ વિલાસ. સુ. ૩ માણિક રત્ન હેમાદિના, મ. કરાવે જનગેહ, સુ. કુણ જણે જ્ઞાન વિના, મ. મુખ્યતણે ફતેહ. સુ. કાટજીનાલય કાર, મ. પરમાણું આવત; સુ. તત્કર્તા સુર સુખ લહે, મ. લક્ષવર સતાવંત સુ. ન કરાવે દેહરે, મ. તેહને જે ફલ હેઈ, સુ. આઠ ગુણે અધિકે હવે, જીર્ણોદ્ધારે ઈ. . બિ બ નેશ્વર દેવના, મ. મણિ રન રૂ૫ પખાણ સુ. કનક કાષ્ટ માટી તણા, મ. ચિત્ર કર્મસુ પ્રમાણ. સુ. ૭ એકાંગુષ્ટ આદઈકરી, મ. પંચ શત અવધિ પ્રમાણુ સુ. જેહ કરાવે મૂરતિ, મ. પામે દેવ વિમાન. સુ. મેરૂ સમ ગિરિ કે નહી, મ. સુરદુમે ન વૃક્ષ; રુ. ધર્મ જન બિંબ સારિખ. મ. દક્ષ જાણિ પરતક્ષ. સુ. ૯ કરઈ કરાવાઈ અનુમતે, મ. સાહાચ્ય આપે જેહ, સુ. શુભ અશુભ ફલ સારિખે, મ. જીન વર એમ કહેહ. સુ. ૧૦

Page #278

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૧૯૭. જહાં ૨ પ્રતિષ્ટા હવે, મ. દેશ નગર અરિહંત સુ. રેગ તિહાં તિહાં નવ હવે, મ. દુર્ભિક્ષ વૈર જંત. સુ. ૧૧ ગાગરિ જલ ભરત કામિની, મ, જીન સ્નાત્રાર્થ આણેહસુ.. ચવર્તિ ગૃહિણી થઈ મ. મુકન્યા રાધે તેહ, સુ. ૧૨ વિદ્યા વિણ સુત જેહ, મ. નિરજીવ જેમ શરીર સુ. નેત્ર વિહણે મુખ જેસે, મ. સરવર જેમ વિણનીર. સુ. ૧૩ પુત્ર વિના કુલ જેહ, મ. દિનકર વિણ આકાશ, સુ. અપ્રતિષ્ટ બિબ તેહ, મ. પૂજે નહી તાસ. સુ. ૧૪ એકે પણ ફુલે કરી, મ. જે પૂજે જીન રાય, સુ. એકાતપત્ર સામ્રાજયને, મ. ભક્તા તે નર થાય. સુ. ૧૫ જે ધન ભવિ પણ વ્યય કરે, મ. સિદ્ધ ક્ષેત્રમાં આય; સુ. કેડા કેડિ ગુણે લહે, મ. દિન દિન વધતું જાય. સુ. ૧૬ ચક્રી સાંભલિ દેસના, મ. પ્રણમી મુનિના પાય; સુ. નિજ મંદિર આવ્યે હીયે, મ. વયણ ધરત રાય. સુ. ૧૭ શક કહે ચકી ભણી, મ. પૂજ્ય અમારે જેહ, સુ. તું તે અંગજ તેહ, મ. શિવગામી ઈણ દેહ. સ. ૧૮ કર્તા તીર્થોદ્ધારને, મ. સંઘપતિ તું ચક્રેશ; સુ. . પૂજ્ય માહરે તે ભણી, મ. ઈમ ભાષે દેવેશ. સુ. ૧૯ તે જીની પૂજા આદરી, મ. હવે સહુ કરસે લોક સુદ માહરી કરી વિશેષથી, મ. ભરતેસ અવલેક રુ. ૨૦ ભરતેસર અંગી કરી, મ. સુર સંઘાત સુરેશ સુ વિધિસું જીનવર પૂછયા, મ. વિવિધ કુસુમ સુવિશેષ રુ. ૨૧ માલા અરિહંત આશિખા, મ. બહુ પરિદ્રવ્ય વધારે સુલે હરિ હિરી તા, મ. નિજ કઠે તિગુવાર, સુ. ૨૨
શિવગામી
પૂજ્ય મહાન,

Page #279

૧૯૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત. ક્ષીર સમુદ્ર જાઈ કરી, મ. કલસ ભરી સુચિનીરસુ. યાતે પુત સુર વૃદસું, મ. ઉચ્છવ વિવિધ પ્રકાર. સુ. ૨૩ આવી તીર્થ જનતણું, મ. મુદા પખાલ્યા પાય; સુ. નવમી ત્રીજા ખંડેનિ, મ. એ જીનહર્ષ કહાય. સુ. ૨૪
સર્વ ગાથા, ૨૮૮,
દુહાઈદ્રોછવ તે દિવસથી, થ લેક વિખ્યાત; મોટા આણિ મારગ ચલે, લેક કરે તે વાત. ૧ ભકતે ભરતેસરિ કરી, કીધી વલી શકેણ, જીની પૂજા દ્વિવિધા થઈ સહિતેદય હરખેણ ૨ દિધે સોરઠી તીર્થની, પૂજા થઈ ભરતેશ;
ખ્યાતિ થઈ ક્ષિતિમંડલે, તિહાં થકી દેવદેશ. ૩ ઉભય થંગ વિચમે નદી, દેખી ભરત નરેશ, કીસી ઈસી દીસે નદી, ભાષે નદી શકેશે. ૪ ઈદ્રિ કહે ચકી પ્રતે, નદી શત્રુજી એહ. શત્રુજ્યને આશ્રય, ફલ વાંછિત દેહ. ૫ મહાતમ એહ નદીતણે, પૃથક ૨ કહતા ચહ;, જે વરસ શત જોઈ તે, નાવે અંત કહેતાહ. ૬ કેવલ જ્ઞાની જે થયા, અતીત કાલ અને દ્ર સનાત્ર કારણે તેહને, કીધી ઈશાનેંદ્ર. ૭ કાંતિ કીર્તિ શ્રિય પુદ્ધિ બુતિ, પુષ્ટિ સમાધિ હવંત; એહના પાણું ફરસથી, રેગ સોગ સહુ જંત, ૮ હંસ સસ ચકવા પ્રમુખ, પંખી એની નીર; ફરસે તેહને નવિ , દાખ ગાદિ શરીર ૯૯

Page #280

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. ૧૯૯, અને લાગે એહ નીર, માટી નિગમે રેગ; કાદ એષધિ છમ ધમી, પામે કંચન યોગ. ૧૦ સાંજલિ મહિમા એહની, સુણી જીન મુખથી રાય; સુખ પામે એ પુર વિષે, જીમ શાંતન સુત થાય. ૧૧ હાલ-નર ભવ નગર સુહામણે વિણ
- જારેરે-અ દેશી. ઈણ હીજ ભરત ક્ષેત્રમાં, સુણિ રાજા, શ્રી પુર શાંતનરાયડે સુ. સર્વ રાજ સુખ લેગવે. સુ. નરપતિ સેવે પાયો, સણિ રાજાશે. રાણ સુશીલા જેહને, સુ. શીલવતી ગુણ ખાણિ હેસુ. પ્રીતમસું સુખ ભગવે, સુ. બેલે મીઠી વાણિહે. સુ. ૨ પુત્ર જણે તિણિ અન્યદા, મુ. કુષ્ટિ જવરાતિ
સ્થામ છેસુ. જનમ સમય હસ્તી સહુ, સુ. મૂઆ ન રહ્યા નામહો. સુ. હવે બીજે પણ સુત જ , સુ. અશ્વ મૂયા તત્કાલિદે. સુ. ધર્મ જેમ હિંસાથકી, સુ. લાભ થકી ગુણ માલહે. સુ. ૪ સુત આવ્યે ત્રીજે વલી, સુ. રૂધિગઈ સહુ તામહે સુ. ચોથે સુતે આવ્યું કે, સુ. વૈરી વી ગામહે. . લશ્કર સહ નાસી ગયે, સુશાંતન નૃપ લેઈ રાતિહ, સુ. નારિ સુસીલા પુત્રસું, સુ નીકલીયે કહાં જાતિહ. સુ. નીલ મહાનલ એહવા, સુ. કાલ મહાકાલ નામહ, સુ. ચ્યારે સુત ગાદિતા, સુ ચારે સરખા યામ. સ. ૭ કર્કશ વાણી જેહની, સુ. નિર્ગુણ પાળી ક્રુરસુ. સખ્તવ્યસન વ્યગ્ર મન સદા, સુમુખકાયા નહીતુ રહે. સુ, ૮

Page #281

૨૦૦
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
દેશ દેશ રાજા ભમે, સુ. વનવન પ`ખી તિણિ કુપુત્રે કહે, સુ. દુઃખી કીયા નૃપ કરે ભાજન સદા, સુ. રાગી, કાલી મયમાપના ચિત્તમાં, સુ. ચિતાપજાવે વિપ્ર તારી સુત નારિને, સુર જઈ કેણુ ઠામહેા; સુ. આઉષા પૂરા કરૂ, સુ. જગ્યાના નહી કામહે. સુ. ૧૧ એહવુ” વિમાસીનીસયેા,સુ. ચઢીયા મહાગિરિ જ હે; સુ. ઉંચા અનવર દેરા, સુ. દી। આલિ રાયહા. સુ, ૧૨ સ'ખલ જાણે વાંછતા, સુ. પ્રાણ પ્રયાણુ પ્રસ્થાનહી. સુ. કુટુ‘ખ સહિત જીન ગૃહ ગયા, સુ. ભાવ ઘણે રાજાનહેા. સુ. ૧૩ તેજ પુજ દીઠા તિહાં, સુ. અદ્દભુત વપુ આકારહે; સુ. જીન ચરણે નમતા થકા સુ, દીઠા નર સુવિચારહેા. સુ. ૧૪ શાંતન નૃપ દેખી કરી, સુ. આબ્યા ભાવ પવિત્રહેા; સુ. શ્રી જીનવર ચરણે નમ્યા, સુ. નિજમન કરિ એકવહે. સુ. ૧૫ થેાડેોહી મન શુદ્ધસું સુ. કીજે જીનવર ભક્તિહે. સુ. ઇહુ લાકે પણ સુખ દીએ, સુ. પરલેાકે સુરશક્તિહા. સુ. ૧૬ હુ ધરણેન્દ્ર મહીપતિ, સુ.જીન ભકિતથી થયા તુષ્ટહેા. સુ. માગ જૈ તુજ રૂચે, સુ. પુણ્ય કીયા તે પુષ્ટùા. સુ. ૧૭ વિષ્ણુ અને નૃપ થયા ખુસી, સુ. અહિપતિ ચલણે લાગહે; સુ. ભાખિ તુજ દર્શન થયા, સુ. લહ્યા સપદ સેાભાગહેા. સુ, ૧૮ વરતા પાછે. માગસું, સુ. પ્રથમ કથા મુજ ભાસિંહે સુ. અનુક્રમે પુત્ર થયા થકી, સુ. કમ થયા સહુને નાસહે, ૧૯
જેમહેા; સુ. એમહે. સુ. ફ્ ચાર; સુ. જોરહે. સુ. ૧૦

Page #282

શ્રીશનું તીર્થરાસ,
૨૦૧ જ્ઞાને ભવ જાણું કરી, સુ. ધરણેન્દ્ર ભાષે તામહે સુ. મહાટવી માંહિ રહે, સુ. ભલી એક ક્ષય નામહે. સુ. ૨૦ કુરાશથ મહાશય પાતકી, સુ. ધ્યાન અશુભ ધરેહેહે સુ. યાત્રિક લેકને એકદા, સ. લુટી વલીએ તેહ. સ. મૃગ વનમાંહિ વ તે, શુ. કર્ણાત ખેંચી માણહે સુ. શ્રી સંયમ મુનિ આગલે, ધ્યાન રહ્યા ગુણ ખાણિહે. સુ. પૂછે મુનિ મૃગ કહાં ગયા, સુ. રૂષીને બેલે જામહે સુ. ક્રોધ કરી દુષ્ટાતમા, સુ. બાણે હણી તામહો. સુ. ૨૩ નમો અરિહંતાણું કહી, સુ. પ્રાણ તજ્યા તત્કાલ સુ. સિહં તિહાં ભમતેહ, સુ.તિણહીજ દિવસે માલહે. સુ ૨૪ હાય મે પાપીએ, સુ. માર્યો નિસ્પૃહ સાહે; સુ. મરતાં મનમાંહિ ચીંતવ્ય, સુ. તેહને એકલલાધહે. સુ. કીજે હવે પામીએ, સુ. દશમી એ થઈ ઢાલહે; સુ. પૂરી ત્રીજા ખંડની, મું. કહી જીનહર્ષ વિશાલહો. સુ. ૨૬
સર્વ ગાથા ૩૨૫.
દૂહા, પામી પૃથ્વી સાતમી, ઘાતક બિલ મુનિશ; સહે દુઃખ તિહાં આકરાં, આયુ સાગર તેત્રીસ. ૧ તિહાંથી નીકવિ ભવ કર્યો, સિહ વ્યાઘને તેણે વલી નરકનાં દુખ લહ્યાં. ઘણું કુકર્મ વસેલું. ૨ પ્રતિ મુનિ વધ સમરીયે, કુકૃત ગહણ કીધ; તેહ નરકથી નિકલી, તુજ સુત નીલ પ્રસિધ. ૩ મુનિ નિંદા પણ દુસ્તર, રાજન મુનિવર ઘોર; જો મુનિ પ્રતે ઉવેખીએ, તે થાએ પાપને જેર, ૪

Page #283

૨૦૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણેત. મુનિવર મરોદય સમે, કીધે પશ્ચાતાપ; તિણિ મુજકુલ ઉપને, અજી રહ્યો છે પાપ. હાલ એટલા દિન હું જાણતીહાં, મિલસે વાર
બિચાર મેરે નાદના-એ દેશી. ૧૧ મહા મિલ કંકાપુરીરે હાં, ક્ષત્રી નામે સૂર કર્મ ન કીજીએ, સેવક ભીમ નરેદ્રને રે હાં, ચિત્ત
તણે નહી પૂર. ક. ૧ માઠાં કિણહિ વાર, પાડે જે સંસાર; દુર્ગત દુખ દાતાર, નવે કિમહી પાર. ક મંત્રી તણે વિપર્યયે રે હાં, અણલહતે નિજ ગ્રાસ; ક. દરિદ્ર ઘણુ ઉપદ્રવ્યરે હાં, એક દિન આ પાસ. ક ૨ તે જીમ ભાઈ સુરે હાં, આજ રસોઈ અસાર; ક સાર કિહાંથી હું કરુંહાં, ન લહુ પ્રાણ આધાર. ક. ૩ ભર્તા આ કામિની હાં, કરે અન્નાદિક પાક; ક. આજી એહિ જ ઘરમાં હુતેરે હાં, કીધે તે અન્ન શાક ક. ૪ કેપ દાવાનલ જાગી રે હાં, શુણિ સ્ત્રી વચન વિલાસ; ક. કાંતા પાષાણે હરે હાં, જીવતણ કી નાસ. ક. ૫ કેલાહલ કીધે ઘણેરે હાં, તાસ સુતા તિણ વાર; ક. આવ્યા તુરત સુણી કરીને હાં ભમતા તત્ર તલાર. ક. ૬ તેને બાંધી આણુએરે હાં, રાજા કેરે પાસ; ક. સૂલી દે નરપતિ કહેરે હાં, શીધ્ર ચડાબે તાસ. ક. ૭ વેદે સૂલી તે વેદનારે હાં, મુનિ દીધે નવકાર, ક. મરી તિહાંથી ઉપરે હાં, છકી નરક મઝાર, ક ૮

Page #284

૨૦૨
શ્રી શત્રુજ્યતીર્થરાસ. તિહાં કર્મ નિજ ભેગવીરે હું, નારી વધને જેડ ક. નમસ્કાર સુષ્યા થકી હાં, તાહરે સુત થયે એહક. ૯ આડા હાથ હે મારતાંરે હાં, અબલાપે હણીયે કેમ કે ઘાત કરે બેલેકની હાં, અહિપતિ ભાષે એમ. ક. ૧૦ ત્રીજે સુત જે તાહરે હાં, ઈભ્ય પુત્રને જાણિક ક. કામ અંધાપૂરવ હાં, કેડની ન ગિણે કાણિ. ક. ૧૧ ધર્મ ઘાતક ગુરૂદેવનેરે હાં, નિદે નિત્ય સર્વેણક. " આણુ નમાને બાપનીરે હાં, યેવન ધન ગણ. ક. ૧૨ કારણ દેવ ધર્મ તત્વરે હાં, થાય સદ્ગુરૂ જેહ; ક. નિદા કીધી ગુરૂતરે હ, ત્રિણે વિરાધ્યા તેહ. ક. ૧૩ દેવ દર્શની ધર્મની હાં જે નિંદા કરે રાય; ક. તે ચંડાલભવ પામિનરે હાં, તિર્યંચ નરકે જાય. ક. ૧૪ બિજ તિમવિલહેરેહાં, સ્વર્ગસુકુલન લહંત; ક. સુદ્ધ તલખિ પામે નહીરે હાં, દેવ નિંદાથી તત. ક. ૧૫ થાયે ગુગ કાલ્ડલાહાં, ભૂત કષ્ટ મુખ રેગ; ક. જન નિંદાથી એતલારે હ, પામે દુઃખ સગ. ક. ૧૬ અપયશ અકાલ મરણ લહેરે હાં, વક્ર હુવે દુર્ગધ; ક. મુખ દેષ સહુ હુવેરે હાં, ગુરૂ નિદા સંબધ. ક. ૧૭ ભમે નરક તિર્યંચમરેહાં, દુખી થાય અપાર; ક. ધર્મ નિદક જે માનવી રે હાં, ન લહે નર અવતાર. ક, ૧૮ વિણે નિદક પાતકીરે હાં, ભમે ઘણું સંસાર; ક તેહુને સંગ ન કીજીએ રેહાં, થઈએ મલીન અપાર, ક૧૯

Page #285

૨૦૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
સુકુલ કલકચે! માહરારે હાં, ચલતાં હીણાચાર; ક. તા ત્યાનુ સર્વથા રેહાં, રાખુ નહી ઘરબાર. ક. ૨૦ મુખ રોગી પ્રાંતે મૂરૂ હાં. વેદન થઇ કરાલ; કે. ષષ્ટ નરક દુઃખ ભોગવીરે હાં, તુજ સત થયા એ કાલ. ક. ૨૧ એવુડ ચિ‘તવી કેપથીરે હાં, ઇન્ચે કાઢયે તાસ; ક. ઘરથી પુરથી માહિરેરે હાં, વનમાં ભમે ઉદાસ. ક. ૨૨ અગીયારમી પૂરી થઈ રે હાં, ત્રીજા ખંડની ઢાલ; ક. કહે જીન હરષ અહીપતીરે હાં, સ’મધ હવે મહાકાલ, ક. ૨૩ સર્વ ગાથા, ૩૫૩.
દુહા.
૧
દ્વિજ નંદન ભવ પાલે, ચેાથેા એ મહાકાલ; ભિક્ષાઈ આજીવિકા, પચૈ દુખા ગતિ કાલ. ઉદર પૂરણા દોહિલી, ફિ દેશથી દેશ; કયાંહી બેંકને (શેડ) ઘરે જઇ રહ્યા કિકર વેશ. ર જીનાભરણુ ચારી કરી, અન્ય દિવસ ગયા તેહ; સુમિત ઉપગરણ આલિ બ્રહ્મા, લાભથી લાભ વધેહ. વ્યસની વેશ્યા ઘર ગયા, દીધાં સગલા તાસ, પાપે પિંડ ભર્યાં ઘણું, અંતે થયે નિરાસ, ૪ દ્રવ્ય દેવ ગુરૂને લીએ, સપ્ત કુલ આલે તથ્ય, તેલ મિશ્ર વિખ પીજાઇ,પણ ન ભખી જે ક્રેબ્સ દ્રવ ૫ દેવ દ્રવ્ય વિષ્ણુાસીએ, સાતમી નરકે વાસ; સાત વાર દુઃખ કરા, લાગવવા પડે તાસ.

Page #286

શ્રીશત્રુ‘જ્યતીર્થરાસ.
ઢાલ-રૂહુરહેા વાલહા, એ દેશી. ૧૨
શાં. ર
કરે જેડુ આજીવિકા, દેવ ગુરૂ સઘાત રાય, ધંતુર રસસુ' મલ્યા વિખની પરે કરે બ્રાત રાયરે શાંતે તુ'સ'ભલા ૧ તન્નિપુણીધરણેન્દ્ર કહે, કરિયાં કર્મ વિપાક રાયરે કરતા જીવ વેચે નહિ, મગન થયા મહછાક રાયરે, કાઢ સકિલને, મૂ તિલે શયરે; નરક ચંડાલ કુલે ભમી, તુજ સુત થયા મહાકાલ. પતી પ્રીયા ઘાતક થયા, ગુરૂ દેવ નિ ́દક એહ રાયરે; તાસ દ્રવ્ય આજીવિક લઘુ સુકુલ કમ તે. રા. શાં, ૪ ભીલ પ્રાંતે મુનિ સમરીયેા, ક્ષત્રિય પ’ચ નવકાર, રા. નિશ્વક તે કુલ ઉપના, તસ્કર જીન ઉપગાર, પુત્ર તણે પાપે કરી, રાજ્યથકી થયે ભ્રષ્ટ; રા. રાજા તું મરવાતણા, ચિ'તન મ કરિ અનિષ્ટ, રા. શાં. ૬ સોરઠ દેશ જઈ કરી, શ'ત્રુજય ગિરિ મૂલ; રા. સેવિ નદી શત્રુંજયા, કાઢે દોષ સમૂલ. રા. શાં. છ તાસ તીર વૃક્ષાવલી, તેહના ફળ આસ્વાદિ. રા.
શાં. પ
૨૦૫
211. 3
છે
શ્રીકાર. રા. શા. ૯
શત્રુંજ્યા નદી જલે, સ્નાત્ર કા જીન આદિ. રા. શાં. ૮ તેડુ નદીના તટ વિષે, જીન મદીર સાર; રા. પાપ હરે સહુ પુરૂષનાં, સૂર્ય કીયા પાતિક તિહુ સમાઇવા, વિધિ પૂજા જીનરાય; રા. મન વચન કાયા શુધ્ધ કરી, રાખેા જ`તુ સદાય. રા. શાં. ૧૦ છઠે અઠમ દસમાદિકે, કરીએ કર્મના સૂડ; રા.
શુધ્ધ મનેાશીત આતાપના, દિકે સહિવા નહિ ફૂડ. રા. શાં. ૧૧

Page #287

૨૦૬
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
એમ કરતાં તીન ચતુપ'ચા, ષસુપ્રમાણે માસ; રા રાગ રહિત કાયા થઈ, હેસે તે સુવિલાસ. રા. શાં. ૧૨ વચન સુણી ધરણેદ્રનાં, નૃપને થયા ઉલ્લાસ; રા. ભકતેચરણ નમી કરી, વલી અહિપતિ કહે` તાસ. રા. શાં, ૧૩ કાઢી થયા કુકર્મથી, હાસે સુરોપમ કાય; રા. રાજ્યતણા ભાકતા હસે, તીર્થતણે સુપસાય. રા. શાં. ૧૪ ચુવતી નંદનસુ જઇ, નદી તટે ષટ માસ; રા. સ્મરણ કરિ અરિજીયને, આપસે રાજ્ય વિલાસ, રા. શાં, ૧૫ એમ કહિ ધરણીપતિ ગયા,નૃપ પણ નમિ જીન પાય; રા. ધરણેંદ્ર વચન ધારી હૈચે, હાલ્યેા વિષ્ણુ પથરાય રા શાં. ૧૯ ઘણા દેશાર અતિક્રમી, પાહતા સાર દેસ; રા. શત્રુંજય ગિરિ નિરખીઓ, વિસ્મય લઘે નરેસ, રા. શાં. ૧૭ શત્રુજયા નદી તટે, તૃણુની કરે ફૂટીર; રા. પૃથ્વી પતિતિહાં રહેચે, સાલખ શરીર. રા. શાં, ૧૮ તેડુ નદીના નીરશું, કરે સનાત્ર અમૂલ; રા. પામે તીરથ તીર્થેશને, અસન કરે ફલકુલ. રા શાં. ૧૯ માસાંતે જિય પુત્રના, કનક વરણ થયા દેહ; રા. તા પણ ધરણાદેશથી, ૨હ્યા છમાસી તેહ. રા. શાં. ૨૦ ષ માસીને છેડે, સમર્યાં ધરણી ના; રા. એસી વિમાને આવીયા, ધરી મનમાં હે ઉત્સાહ રા શાં. ૨૧ સુર શકે સેના રચી, નૃપક્ષુ' જઇ અદિરાજ; રા. વૈરીતે જીતી કરી, આપ્યું શાંતન રાજ. રા. શાં. ૨૨ શાંતન હિવે નિજપુત્રનું, કી' જીનાર્ચન પાત્ર; રા. જીનવાસ કીધી નહી, મ`ડિત નિર્મૂલ ગા‰. રા. શાં, ૨૩

Page #288

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ. ૨૦૭ રાજતણું સુખ ભેગવી, ચેસઠ લાખ વરીસ રા. ત્યાર પછે સુત નારિયું, સંયમ ગ્રહ અવનીસ રા. શાં. ૨૪ શત્રુંજય ગિરિ ઉપરે, અણસણ કેવલપામ; , મુકિતનિલયતે સહગયા, ત્રેડી કર્મ વિરામ. રા. શાં. ૨૫ ધરણીધર શાંતનત, નૃપને કહ્યા વૃત્તાંત; રા. ત્રીજી ખડે એ બારમી, ઢાલ જીને હર્ષ ઉવંત રા. શા. ૨૬
સર્વ ગાથા, ૩૮૫
દૂહા, શત્રુંજયનદી તણે, અ છે, અનેક પ્રભાવ; રાજ્યભ્રષ્ટને રાજ્ય દે, શુખ ભ્રષ્ટને સુખવાસ. ૧ વિદ્યા ભષ્ટ વિદ્યા લહે કાંતિકીતિ મતિ બુદ્ધિ; સતર્ગતણા પણ સુખ દીયે. તીર્થનદી જળ સુધ્ધ. ૨ મુખ્ય સહુ સુરમાંહિ જેમ, યુગાદીસ જગદીશ; તિર્થમાંહિ મુખ્ય તેમ, શત્રુંજય ગિરિ ઇશ. ૩ તિમહીજ તીરથ ભૂતએ, ઉત્તમ નદીયાંમાંહિ; ઈણ પરિભરત નરેદ્રનું, જન ભાષિત આરાહિ. ૪ એ ઉત્તર દિસિ સેહતી, પૂરણનીર પવિત્ર એંટ્રી એ શ્રોતસ્વિની, મહિમા જાસ વિચિત્ર. ૫
ધ ઈશાનંદ્રની, તટિની સિા ધર્મેશ, આણી પદ્રહથકી, કાજે ભક્ત જીનેશ. ૬ એહની મેટી નીપની, કલશ ભરી જલએહ; સ્નાત્ર કરાવે જીન ભણી, મુક્તિ કરે વશિ તેહ. ૭. ત્યાર પછે પાતાલ પતિ, ભક્તિકાજ જીન રાજ. આણ ઈહાં પાનાલથી, નદી પૂરવ સિરતાજ. ૮

Page #289

૨૦૮
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
સપન્ન
જાય દક્ષિણ દિશિ ભણી, કુબેર દિશિ ઉત્પન્ન; શ્રી સૂર્યઘાનાશ્રિતા, ખુહુ પ્રભાવ નાગે'દ્ર જીન સ્નાત્રને, કાજે આણી એહ, નાગેન્રી નામે પ્રસિદ્ધ, કરે પાપા છે. ૧૦ કીધી સ` સુરાસુરે, નાત્ર પ્રથમ જીન કાજ; યમલ ચા નામે. નદી, જન તારિવાહાજ. ૧૧ જેને પાણી કરી, જીનને કરે પખાલ; મનુષ્ય જનમ તરૂઅણુતણે, ફૂલ પામ્યા સુવિશાલ. ૧૨ ઢાલ-અમરસિંહ ગઢપતિ ગજી સાહેાજી, એ દેશી ૧૩
ચઢે માટી નદી, સાંભલી ભરત ભૂપાલ; શત્રુંજય તટ સેાલતી, શ્રી જીન કરણ પખાલ. ભરત નર પેદ્ર કહે તમે સાંભલેાજી ની પ્રભાવ વિશ'લ; ભ. એ કુંડ સમુદ્રથી, એહથકી જલ આણી; સ્નાત્ર કરાવે જીન ભણી, એ તીર્થ ગુણુ ખાણું. ભ. દ સઘ અધિપપથિપ શ્રાવક તણા, અનુક્રમ એ આચાર ચકી શત્રુથી જીન તણા, આપે પદ્મ નિરધાર. ભ. ૩ નિશ્ચય એ તિટની સહુ, સુભ કરાવાચાર; પૂર્ણ અનેક પ્રભાવસુ', ભૂષિત તીથાદ્વાર. ભ. ૪ જેસે તે જસ લડે, લહે, શુભેચાપદ જણ સ્વર્ગાદિક સુખ સંપદા, હસ્તગ્રાહ્ય તું જાણું. ભ. પ નિધિ તેહને પાસે રહે, કામધેનુ ઘરખારી; તીનલેાક વિસ તેને, સદા પવિત્ર નરનારી. ભ. દ

Page #290

શ્રીશક્યતીર્થરાસ.
२०० હટ કુછ થાયે નહી, પહવે નહીં ભૂતપ્રેત; અમર સહુ કિકર હવે, જે સેવે સિદ્ધક્ષેત્ર. ભ. ૭ વચન ઈસા હરિના સુણ, ખુસી થયે મનમાંય; શક સહિત ચક્રી મુદા, નાહવા તટિની જાય. ભ. ૮ તેહને તીરઈ વૃક્ષનાં, સુફલકુલ આદાય; કલશ ભરી નિર્મલ જલે, જીન પૂજ્યા ચિત લાય. ભ. ૯ પૂર્વ દિશી ચકી કી, પૂરવ તીરથ માન; પરતખિ સુરપુર સારિખે. વિસ્તારે બહુ માન. ભ. ૧૦ વાપિ તલાવ તિહાં ઘણાં, સોભિત વનની સેણ; ચૈત્ય એ જગદીસને, વકિ હરષ વણ. ભ. ૧૧ બ્રહ્મષિ સુત ચતણે, સિદ્ધ જહાં મુનિ રાય; બહુ પરિવાર સાધુને, બ્રહ્મગિરિ તીરથ કહાય. ભ. ૧૨ તિહાં કરાવે ચકીએ, અતિ ઉચે પ્રાસાદ, સુરવિશ્રામ નામે ભલે, થાણ્યા માંહિ યુગાદ. ભ. ૧૩ દુભિ ભેરી વાજતાં, આગલ કરિ ગુરૂ રાય; ચક્રી વાસવ ભૂપસું, લેઈ (પત્ની) યાત્રીસ સમુદાય. ભ. ૧૪ સંઘ લેક બીજા ઘણું, ચાલ્યા હર્ષ ધરંત, પૂજા કરવા ચૈત્યની, નાના શિખર ભમંત. ભ. ૧૫ શ્રગ અધિષ્ટાતા હસે, ભાવી કપરદીયક્ષ શકે શ્રીઅરિહંત, કર્યો પ્રાસાદ સુદક્ષ. ભ. ૧૯ પૂરણિમા મહ માસની, શ્રી જગદ્ગુરૂ માય; ચકી શ્રેગે થાપીયા, દેવલ તિહાં કરાય. ભ. ૧૭ જે નર નારિ તે દિને, પૂજે જગગુરૂ માત, સુખ સામ્રાજયdણ લહે, પામે જગ વિખ્યાત. ભ. ૧૮
૧૪.

Page #291

૨૫૦
શ્રીમાન જિનપ્રણીત. વિધવા નરિ નવ હવે, બહુ પુત્રવતી થાય; શકચક્રી ગ્રહણ થઈ, મુગતિ પુરીને (તે) જાય. ભ. ૧૯ એ જન મૂકી કરી, મિત જન ગિરિ એક તિર્યંચ પણ સુરસુખ લહે, સ્વર્ગાખ્યાનમ્યા વિવેક. ભ. ૨૦ તિહાં પ્રાસાદ કરાવીયે, ચકી ભાવ વિશાલ; શ્રી યુગદિશ રાયને, સુર સેવિત ગુણમાલ. ભ. ૨૧ બીજા વલી કંગને વિષે, નિજ સુત યતિ અનેક આહુબલિ મુનિ એમ કહે, સહસ અઠાર એક. ભ. ૨૨ એ તીરથ સુપ્રભાવથી, તમને પુંડરીક જેમ કેવલ સિદ્ધિ પુરી હર્યો, કમષ્ટ ક્ષય કરિ એમ. ભ. ૨૩ તે માટે સુવ્રત તુમે, ઈહાં રહે ગુણવંત એહવું સાંભલિ તિહાં રહ્યા, તે સાથે મુનિ પંત. ભ. ૨૪ કેવલજ્ઞાન લો તિહાં, અનુક્રમે પામ્યા મુક્તિ; બાહુબલિ મૃગે તિહાં, વાર્યો દેવલ નૃપ ઉક્તિ. ભ. ૨૫ બીજા ખંડતણું થઈ ઢાલ તેરમી એહ કહે છનહર્ષ સુણે સહુ, તીર્થસું ધરી નેહ. ભ. ૨૬
દુહા
સર્વ ગાથા, ૪૨૩ હવે ભરત પછે વલી, વાસવને ધરી પ્રેમ, સર્વ તીર્થમય એ ગિરિ, દાહ થયે મુનિ કેમ. ૧ મરૂદેવાદિક સિદ્ધના, પુંડરીક મુનિ અંત; કાયા ક્ષીર સમુદ્રમાં, મેં એપી ભૂકંત. આજ પછે હસે નહિં, આગલિ એ આચાર સિદ્ધતણી હવે દેહને, હસ્ય અગ્નિ સંસ્કાર. 3

Page #292

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. ૨૧૧ સર્વ તીર્થમયે અછે, મુખ્ય શત્રુંજય શૃંગ; અદિદેવ પગ સંયુગત, સર્વ દેવને અંગ. ૪ દાહ દુકર્મ ઈણ કારણે, કરવા યુકત ન તત્ર; તીર્થ લેભ થાય જીનાજ્ઞા ખંડન પણ અત્ર. મુખ્ય શૃંગ મુકી કરી, બે જોજન સરવત્ર; અગ્નિ સંસ્કૃત દેહને, કર તિહાં પાવત્ર. કરવી મૂતિ પાષાણમય, સિદ્ધતણી તિણ કામ; સાધુ અવરના પણ તિહાં, કરવા એમહિજ કમ. ૭
હાલ વ્યારા પ્યાર કરતી એ દેશી, ૧૪. એમ સાંભીલ વાસવ દાખે, તે યુક્ત મહીપાત ભાળે, દેહસંસ્કૃત તિમજ કીધે, સુકૃતાકરલાહ લીધેહે લાલ. ૧ ચકી ગિરિનું મેઘો પ્રભુને તિણ શૃંગે; પ્રાસાદ કર્યો મન રંગે, પરવદિશે યુવતી ભાલે. જાણે રતનતિલક અસૂયાલે લાલ. ચ. ૨ ૧લી શોમયશાના ભાઈ નિજ અનુજ બાહુબલિ (મિ)ત્રા એહના પ્રાસાદ કરાઈ, વર્તકિ પાસે સુખદાઈ હે લાલ. ચ. ૩ તાલધ્વજગિરિ શૃંગ સુઠામે, તાલધ્વજ ઈણ નામે, અસિટક શૂલભૂયો, કર થાયે રાય અભંગ હે લાલચ. ૪ હવે કાદંબગિરિ એસે, શ્રીનાભિભણી ભરતેશે પ્રભૂહને પ્રભાવ કિલું છે, કરજેડી ઈર્ણ પરિપૂછે છે.ચ. ૫ ગણનાથ કહે સુણિ રાયા, સુણતાં નિર્મલ કાયા; ઉત્સપિણી ગત સુખકંદા, હુવા જેવીસ જીણુંદા હે લાલ. ચ. ૬ હ સંપ્રતિ અને ભાવે, ગણ અધિપ કદંબ કહાવે, ઍનિ કેડસું હાશિવ પામી, કાદંબક તિથિનામીહે.ચ. ૭ દિવ્યઔષધિ ઈણિ ગિર આ છે, રસકૂપી રત્ન ભૂવા છે, સુરવૃક્ષ ઈહાં પામી જે,એહના ગુણ કિસ કહીજે . ચ. ૮

Page #293

૨૧૨ મો જનધિહીત. દિવાલી દિન શુભ વારે, ઉત્તરા પણ સુરપતિ વાર, થાપે મંડલ ઈહાં આવી, થાયે પરતખિ સુરભાવી હે લાલ. ચ. ૯ ઈણ સોરઠ મંડલ માંહે, દારિદ્ર કરિ નઈ કહે; પીડાએ જહાં કાદંબે, ગિરિ સિદ્ધિ વિટપની જબ લાલ ચ. ૧૦ એહ ગિરિવર જેહને તૂઠ, અમૃતને પાવસ વૃકે; ચિંતામણિ સુરતરૂ ગાવી, સહુ તૂક્યા તસું ઘર આવી
હે લાલ. ચ. ૧૧ જહાં એષધિ સંધ્યાકાલે, નિજભાદીવ સમૂહ દિખાલે, તેમ રહે એ કાદંબગિરિ કેર, દારિદ્રને ગમે વસે
લાલ. ચ. ૧૨ છાયા વૃક્ષા સુર વૃક્ષા, ઈહાં છે પરતક્ષ પરીક્ષા; કનકાચલના જેમ આપે, મન વંછિત સહ દુઃખ કાપે
હે લાલ ચ. ૧૩ અનુક્રમે એક કાલ નીહાણે, ન હસે ગોચર નવિ જાણે, જેમ વર્ષો દુદિનદીસે, રવિ છa કિરણ નવિ દીસે હે લાલ. ચ. ૧૪ કાદ બે જે અવગણી, દારિદ્ર દુઃખ જાસ ન હણિયે; જાણે તે ભાગ્ય વિહણે, લક્ષ્મીથી તે થયે ઉ| હે લાલ. ચ. ૧૫ એ ગિરિ મેટે અવતારી, ચકી મહિમા અવધારી; તિહાં વૃક્ષેકરી અતિ દીપે, ધર્મોદ્યાન નંદન આપે છે. ચ. ૧૬ મહાવીર પ્રાસાદ કરાવ્યું, ભાવી અનવર મન ભાવ્ય; વહેંકિ મન ખતે, મણિ રત્ન તરણ સેતે હે લાલ. ચ. ૧૭ ગિરિ કદંબથી પશ્ચિમ ભૃગે; શત્રુંજા નદી તટ સંગે; સેના માનવ ગજ વાજી, ચકી થાપી તિહાં તાજી છે. ચ. ૧૮ તિહાં રેગાદિક કઈ કઈ હસ્તિ અશ્વ પાયક નર જે

Page #294

શ્રીશત્રુત્યુતીર્થરાસ. ૧૩ મૃત પામી સ્વર્ગે પૃહતા, તીરથ મહિમા ગહગહતા
હો લાલ. ચ. ૧૯ તે સ્વર્ગ તિહાં કિણુ આવે, એ ચક્રીને પ્રણમે ભાવે; અમે દેવતણું સુખ પાયા, તીરથમહીમાથી રાયા હે લાલ. ચ. ૨૦ તિહાં નિજનિજ મૂર્તિ સંયુક્તા, કીધિ જીન ગૃહ ઇન ગ્રહ
જીન ભક્તા; તે દિનથી થયે અભિરામ, હસ્તિ સેનાભિધ ગિરિ
નામ હે લાલ. ચ. ૨૧ મુખ્ય શૃંગથી હેઠલ જાણે કંચણની ગુફા વખાણે; ભૂત ભાવી વર્તમાન કેરી, પ્રતિમા રત્નની શિવ શેરી
હે લાલ. ૫. ૨૨ Uણ પરિ પરિદક્ષણા દેઈ, મુખ્ય શૃંગ ભર્ણ સંઘ લેઈ, નિજ કામ આવે જસ નામી, નમીયે આદીશ્વર
સ્વામી હો લાલ. ચ. ૨૩ ચહેશ પૂછ મન ભાવે, પશ્ચિમ દિશિ શૃંગસું આવે; ત્રીજે ખડે રચાદમી ઢાલ, છનહરખ કહીસુવિશાલ
હે લાલ. ૨. ૨૪ સર્વ ગાથા ૪૫૩.
હવે ઉજયંત યાત્રા ભણું, ભરત થયે ઉજમાલ. નમિ વિનમી મુનિ એમ કહે, સાંજલિ તું ભૂપાલી ૧ અમે હાં રહીશું હવે, મુનિ બે કે િસ ધાત; અમને મુગતિ હેતે હિ, એ પર્વત ગુણ બત. ૨

Page #295

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
સાંભલિ ચક્રી ભક્તિસુ, સહુના વાંઢી પાય; ધર્મલાભ દીધા તેણે, હષ લડ્યા નર ાય. જ્ઞાન લહ્યો સહુ સાસુ, પુ'ડરીક મુનિ જેમ, શુકલ દશમી ફગુણતણી, પામ્યા શિવ સુખ ક્ષેમ. થાડાહિ તે દિન કરે, તપ લપામિ ભૂર; સુદ્ધ ભૂમિ સ ૢ ખીજ જેમ, ફલ પામે ભરપૂરિ. ૫ ફાગણ સુદિ દશમી દિને, જે સે ગિરિરાજ; પાપ સહુ નિજ ખેપવી, પામે અવિચલ રાજ. ભરત સહુ સૃ[તે]હના, કરિ મ'ગલ નિર્વાણુ; રત્ન મૂતિ થાપી ચલ્યા, શક્ર સધાતે રાણુ. પશ્ચિમ દિશે ભાગે નૃપતિ, તુર્ય શ્ર ંગે બલવંત; નદી તીર્થ રક્ષા ભણી, સુર થાપ્યા દીપ ત. પ્રસિદ્ધ થયે તે ગિરિતણા, નદી એહવે નામ; જે જે સ્વામી છઠ્ઠાં હુવે, તિહાં તે નામ વિશ્રામ. હાલ-દલાદલ વૂડા હા નદીયાં નીર ચાલ્યાં. એ દેશી. ૧૫
તિની મિ પુત્રી હા, ચાસડી શીલવતી; કનકાચર્ચાદ્યા હૈ, ગિરિ શ્રુગે સમિતી. કાલી ચૈત્ર ચાદશી હા, તિહાં સહુ સ્વર્ગ ગઈ; ચરચા તે ગિરિના હે, નામ સુખ્યાત થઈ. આદિદેવ પદકજના હા, ભકતે તત્ર રહી; મનવચ્છિત આપે. હા, વિઘ્ન હરે સહી. વારૂણી ક્રિશિ આવ્યા હા, ચંદ્રાદ્યાન સહુ; યાત્રીક તરૂ છાયા હા, સુખ પાયા બહુ.
3.
૪
તુ
3

Page #296

૨૧૫
શ્રી શત્રુતીર્થરાસ તિહાં બ્રાહ્મી તટિની હૈ, હદ કલેલ જલે સંઘજનને સીચે છે, સીતલતા વેલે. ૫ હવે તે વન સુંદર હો, દેખણ મન થયો; મિત્ર કુમાર સંઘાતે હે, સોમયશા ગયે. એ રમ્ય! એ રમ્ય! વન હે, ઈણ પરિ બેલતા; તટિણ બ્રાહ્મી તટિ હે, રમતા ખેલતા. ૭ તાપસ તિહાં દીઠે છે, જટિલ મહાતપી; ભસ્મ તન લે , ઈદ્રીય જીત ખપી. ૮ સમતાના દરિયા હે, અદ્ભુત ગુણ ભરીયા; તપ તે જ વિરાજે છે, અપ્રમાદી દિયા. આચાર નિહાલી લે, સમયશા પૂછે; કિમ તમે વ્રત લીયે હે, કારણ કહે સું છે. ૧૦ તે કહે અમે ખેચર હે, વૈતાઢય વાસીયા કેઈ ગ્રસ્તા હત્યાઇ હે, રેગે ઘાસીયા. ૧૧ વૈરાગ્ય તાપસ હે, થયા ઇંદ્રી દમ્યા; અન્યદા ભાગ્ય વેગે , આદીવર નમ્યા. પ્રભુ પછયા અમને હો, મેક્ષ કદા હશે; ચંદ્રપ્રભ વારે હે, શત્રુંજય વસે. ૧૩ ચંદ્રપ્રભુની કરાવી છે, પ્રતિમા ઈહાં રહ્યા, સિદ્ધ થાનિક આવી છે, પૂજું ગહગહ્યા. ૧૪ સમવસરણે ઈહાં હે, અષ્ટમ જીન ભાવી; રાજન! તે માટે હે રહ્યા, અમે ઈહાં આવી. ૧૫ એહવું સાંભલિને હે, સોમયશા વલ્ય; આવી સહુ ભાવે છે. ચક્રી સાંભ. ૧૯

Page #297

Acha
૨૧૬ બીમાન જિનમણીત.
અષ્ટમ શ્રીજીનને હે, સમવસરણ જાણું પ્રાસાદ કરાવ્યું છે, ચક્કી પ્રીતિ ઘણી. ૧૭ તિહાં તીરથ થાપી છે, સંઘ લેઈ કરી ચાલ્યા ગિરિનાર ઈહૈ, હીયડે ભાવ ધરી. ૧૮ દીઠે મહા પર્વત છે, ગિરિ નારાભિધઈ; રત્ન માણિજ્ય સેવન હે, શેભાંબર દીધઈ નિઝરણું જલના હે, જીહાં નિસિદિન વહે; સર્વર્તક વિપને હે, પરિમલ મહમહે. સુર યક્ષ વિદ્યાધર હૈ, અપ્સરા જહાં ઘણી સેવે સહુ જેહને હૈ, નિજ સવારથ ભણી. ૨૧ રૈિવતગિરિ દેખી હૈ, હષિત મન થયે; તિહાં સંઘ ઉતાર્યો હે, શ્રમ સગલે ગયે. ૨૨ તિરથ વિધિ પૂજા હે, શત્રુંજય પરે, સહુ સંઘ સંઘાતે હૈ, કીધી હર્ષ ભરે. ૨૩ મને ઈચ્છા પૂગી હે, ત્રીજા ખડ તણી, જનહષ પરમી હે, ઢાલ સુહામણી. ૨૪
| સર્વ ગાથા ૪૮૬.
આદરણું સંઘ લેકને, શકિત સિંહ ભરતેશ સરસ આહારે. પિષીયા, હરષિત થઈ વિશેસ. ૧ દુર્ગમ રૈવત જાણીને, ચક્રી વાંકી પાસ; પાજ કરાવી ચાર દિશે, સુખે ચઢવાની આસ. ૨ વાપી વન પ્રાસાદ વલી, પથિક વ્રજ વિશાંત, ચક્રવતિ કરાવવા, પાજી પાજી ધરિ ખાંતિ. ૩
*',
'
-

Page #298

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થ..
19 સંધ લેક રૈવતગિરિ, સુખે ચડ્યા તિણ પાજ; ઉચા પર્વત ઉપરિ, સફલ મરથ કાજ. ૪ હસે નેમિનવરતણુ, ભવિ કલ્યાણક તીન; તિહાં પ્રાસાદ કરાવીયે, દેખી સહુ હવે લીન. એકાદશ મંડપ કરી, દશે દિશે પ્રતિ પ્રધાન; ચાર બાર ઉચે ઘણું, સુર સુંદર અભિધાન.
ઢાલ-લાખા ફુલાણીના ગીતની. ૧૬ તેરણ ગોખ વિશાલ, સેહે પ્રાસાદ નેમીશ્વર જીવતો ફટિ કેયેલ ઉતપન્ન, ઉજ્વલ વરણ અત્યંત સુહામણું. ૧ નીલ વરણુમય મૂતિ, મેહ લગાવે નરનાર ભણું;
સ્વસ્તિકાવત્તક નામ, રિષભ પ્રાસાદ કરાવ્ય દિનમણી. ૨ રાજે તિહાં બહુ મૂર્તિ, શ્રી વિમલાચલ તીરથની પરે, માણિજ્ય સેવન રૂચ, રત્ન સુધાતુતણી ભાવે કરે. ૩ ભક્ત ભરતનરેશ વિવિધ, પ્રતિષ્ઠા કરાવી ગુરૂ કને, ઇંદ્ર વાંદણને કાજ, આ શ્રીનેમેશ્વરને શુભ મને. ૪ ઐરાવણુ આરૂ, એક પગ ચાંપ્યું જે ભૂતલે કુંડ ગજેન્દ્રપદ કીધ, અનવર અર્ચા થઈતે જલે. ૫ દિવ્ય તિરથ જલ યુક્ત, જેહને પય ફરસ્યાંગ સહુ ટલે, દુષ્ટ કષ્ટ ક્ષય જાઈ એને પ્રભાવે સહુ દેશ ગલે. ૬ તિહ વલી પરણુ નાગે, તીરથ તણી ભકિત તિહાંઆવીયે, કીધે અહિંજલ ફુડ, નાગજ રીતે નામ સુહાવી. ૭ મેર વાહણ ચમરે, તે પણ આ તીરથ ભેટવા, તેણે કરાવ્યું છે, માથુર નિર્જરખ્યાત, નિજ કમલ
કાયાના મેટિવા. ૮

Page #299

૨૧૮
શ્રીમાન્ જીનહુ પ્રણીત
સૂર્ય ચંદ્રાર્દિક કુંડ, વચને પ્રભાવ કહ્યા જાય નહી; જેહનાં જલથી જાઈ, રાગ સહુ કુષ્ટાદિક દ્વાર સહી. ૯ ભરતકુડ કરિ સ્નાન, ગજપદ કુૐ સુરપતિ સુરના; પૂજે નેમિ જીણુંă, નાગકુમારી નારી અપ્સરા. ૧૦ કીધે મંગલ દીપ, ભરતેસર કી પ્રભુ આરતી; શક્તિ સિદ્ધને રાય, શાભા નિહાલે ભાષે ભારતી. ૧૧ મુજને ન ગમે મેરૂ, વધ્ય વિધ્યાચલ રાજેસરવલી, એ ગિરિ આગલી જોઈ, મહિમા હિમાચલની સગલે ગલી. ૧૨ સાંભલી ચક્રી વાચ, શક્તિ સિહુ ભાગ્યેા સિરનામી કરી; સાંભલી શ્રીમહારાય, વાત કહુ. એ ગિરિની હિત કરી. ૧૩ શત્રુજ્યના એહ રૈવતપર્યંત શ્રીજીનવરે કહ્યા. પાંચ શૃંગ સુર'ગ, 'ચમગતિ દાયક પૂજ્યે લઘા. ૧૪ પ્રથમ ધતુષ શતમાન, દુઃખમાં આરે એ યેાજન જાણીએ; ત્રીજે ચેાથે મેલી, દસ ષોડસ જોજન મન આણીયે. ૧૫ સુખમાં આરે વીસ, છઠે ખત્રીશ ચેાજન એ ગિરિવરૂ; ઉત્સર્પિ`ણી એ માન, ઉંચા અનુક્રમે સગલા દુઃખહરૂ. ૧૬ હસે વિપર્યય જાણી, એમહિજ અવસર્પિણી કાલે; સહી પર્વત શાસ્વતા એઠુ, ઘર્સણુ એડને પાપ રહે નહિ (ટાલે) કૈલાસ ઉયત નામ, રૈવત સામન પર્યંત મન હરે; ગિરિનાર નન્દ ભદ્ર હેાઈ, નામ હુસે એ પરસિદ્ધ ષટ્ અરે. ૧૮ મહા તીરથ એ રાય, રત્ન સાવનની ખાણુ ઈંડાં ઘણી; પગિ પગિ ઈંહાં નિધાન, રસકુંડ દિવ્યેાષધ ચિંતામણી. ૧૯ જીન ઇંહાં આવ્યાં અનંત, તિમવલી ઈડાં અન'તા આવસે; સીધા સાધુ અને ત, વલ અનંતા શિવપુર પાવસે. ૨૦

Page #300

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૨૧૯ શ્રીગિરિ સિદ્ધિગિરિ હેઈ, વિદ્યાધર દેવગિરિ જાણે તથા ઈહિં પર્વત એ ચારે, વીંટી રહ્યા રૈવતને સુણિ કથા. ૨૧ શ્રીદગિરિ સિદ્ધગિરિ વીચી, ઔદ્રી દિશિ તટિણી સહેલી, ઉદયમતી ઈનામ, દક્ષિણ દિશિ ઉજયંતી છે વલી. ૨૨ વારૂણી દિશિ સુપ્રસિધ્ધ, સ્વર્ણરેખા લેલા ઉત્તર દિશ; મહા નદી વહે નિત્ય, અનવર સ્નાત્ર નિમિત્તે મનરસં. ૨૩ નિર્મલ નીર પવિત્ર કાયા, નિરમલ હુઈ એને જલે; વલી હુઈ રૂપ સૌભાગ્ય, મનોચિંતિત સહુ તેહને ફલે. ૨૪ ત્રીજા ખંડની ઢાલ, સલામી થઈ છનહરખ વંચ્છિત ફલે ૨૫
સર્વ ગાથા. ૫૧૬
દુહા વાયવ દિશિ આશ્રિત ગિરી, આગલિ શે દીસંત; એહવે ભરતે પૂછીએ શક્તિ સિંહ ભાવંત. ૧ સ્વામી ન વિદ્યાધર સધર, બરટ કુમેઘા જાસ; સાધન વિદ્યા રાક્ષસી, કીધો ઈહાં નિવાસ. ૨ માને નહી મુજ આજ્ઞા, સાંભલિ એમ ભરતેશ; જીપણ તાસ સુખેણુને, રાય દીયે આદેશ. ૩. સુખેણ આ જાણીને, લેઈ રાક્ષસ પરિવાર; બહુ વિદ્યાધર (વિદ્યાબળ) યુધ્ધને, સજજ થયે તિણિવાર. ૪ ક્ષણે એક રાક્ષસ યુધ્ધ કે, બધે તુરત મુખેણુ; સૈન્ય સહીત ચક્રી તણું, ચરણ નમ્યા હરણ. ૫. આંણ મનાવી તેહને, જીવ હિંસાને ત્યાગ ભરતચરત તને મૂકી, ઘર ગયે નમી પાગ. ૬ રાક્ષસ . નિજ ગિરિ ઉપરિ, શ્રીયુગાદિ નેમીસ, સુપ્રાસાદ કરાવીયે, ભક્તિ કરે નિસદીસ. ૭

Page #301

|
Gડ
* *
*
૨૨૦ શ્રીમાન જિનહર્ષબ્રીત જે નર તિહાં યાત્રા કરેઈ, તેહને વંછિત કામ; છે તે દિનથી તેહને, કામદ તીરથ નામ. કડિ દેવસું પરવર્યો, બ્રહ્મ પંચમ કશિ આવ્યે ચેત્ય નેમિને, કારત ભરતેશ ૯ હાલ–સાસુ કાઠે હે ગેડું પીસાવિઆ, પણ જા | માલ વિલેઈ નારિ ભણે. એ દેશી. ૧૭ ચક્રી! તું અમ પૂજવાયોગ્ય, પ્રથમ કણેસર જેમ થયે
ઈંદ્ર ઈમ ભણે આંકણી. પહિલે સંઘવી તે તેમ; તીરથ પ્રકાશ જગિ ઈ. ૧ રેવત ગિરિ નેમિ આણંદ, તેને ચૈત્ય કરાવીએ; ઈ. થયે મુજને વિશેષ માન્ય, પરમભક્ત જન ભાવી. ઈ. સાંભણિ તું પૂર્વ અતીત, ઉત્સપિણ સાગર યદા; ઈ. અરિહંત મુખથી બ્રૉક, સાંભલી એહવે મુદા. ઈ. ભાવી શ્રીનેમિઆણંદ, બાવીસમો અવસર્પિણું; ઈ. ગણધરની પદવી પામી, થાસે મુગતિ પદ તુંજ ભણી. ઈ. ૪ ત્યારે તે ઉલટ આણિ, નિજ કપે નેમિજીનતણી; ઈ. કીધી મૂર્તિ અમે સુર અન્ય, પુછ જે ભક્ત ઘણું ઈ. ઈહિ થાસે કલ્યાણક તીન, શ્રી નેમિસ્વરછન તણ, ઈ, દીક્ષાજ્ઞાન અને નિર્વાણ, આવું સદા અમે સુર ઘણા. ઈ એહ કહી નેમિસર, ભરત ભણું ભાવે નમે, ઈ. બ્રહેંદ્ર શૃંગ આરાધ્ય, નિજ કર્થે ગયા અતિક્રમી. ઈ. ૭ કરી ઉચ્છવ ભૂત નરેશ, ઉત્તરી તીરથ થકી; ઈ. શકિતસિંહ આગ્રહથી તામ, ગિરિદુર્ગ પહોચી. ઇ. ૮
( * .
. :--
:

Page #302

શત્રુજયતીર્થશે. ૨૨૧ તિહ દિણિ શ્રીકૃષભજીદ, પૂજા કરી વિરતપણે ઈ. ચતુરંગ ચમુ સંઘ સાથે, ચાલ્યા હશે ઘણે. ઈ. ૯ ઈણ ષટખંડ મત મેદિનીમાંહિ, પાપીને પાવન કરે; ઈ. સેરઠ દેશ સમે નહિ કે દેશ, ઉત્તમ તીરથ ધરે. ૧૯ જે સોરઠ લેક દેશના લેક, પરદેશની વાચ્છા કરે; ઈ. કલ્પદ્રુમ છોડી તેહ, ધંતુરકને આદરે. ઈ. ૧૧
સ્તવના કરી ઈણિપરિ રાય, વિધિશું દેઈ પ્રદક્ષિણ; ઈ. દિન કેટલેકે તિહાંથી નરેશ, આવ્યાં આણંદપુર સહુ જણાઈ. ૧૨ કહે શક્તિ સિંહને ચકેશ, મુજ આજ્ઞાએ ઈહાં રહે; ઈ. કરી તું ઈહ પ્રાજ્ય સામ્રાજ્ય, તીરથ બેની રક્ષા ગ્રહ. ઈ. ૧૩ એમ દઈ શીખામણ તાસ, બે છત્ર દીધા ઈલાપતિ; ઈ. અશ્વ ગજ રથ ધન અલંકાર, દેઈ વિસ મહામતી. ઈ. ૧૪ વાર પુન્યાનુબંધી પુન્ય, શકિતસિંહરાચ પ્રકાશને ઈ " પાલે સેરઠ વાસી લેક, તીરથ બે ગુણ ભાસતે. ઈ. ૧૫ તિહાંથી અર્જુદા ગિર ચક્રેશ, વિપુલ વૈભાર સમેત ગિરિ, ઈ. કીધી યાત્રા પ્રવર પ્રાસાદ, માલિકા હદય ઉલટ ધરિ. ઈ. ૧૬ તિહાંથી ચલતે ભરતનરેશ, સંઘ લઈ સાથે સહ; ઈ. અયોધ્યાપુરી સવિદ્યાન, આ તિહાં દિવસે બહ. ઈ. ૧૭ સાંભલિ સુર્યયસા નૃપ પુત્ર, શ્રીભરતેશ પધારિયા, ઈ. આવી તાતને પ્રણમ્યા પાય, લેકસહિત હિતકારીયાં. ઈ. ૧૮ વાર શ્રી ખંડ મિશ્ર કાશ્મીર, નીર સંસક્ત ભૂતલક, ઈ. ઠમેર ઢીંચણ સીમ, કુસુમતણે ઉત્કર ધર્યો. ઈ. ૧૯ રંભા સંભાદિક સભાય, માન તારણ મંડિત પુરી; ઈ. ગજ રત્ન ચઢયા ભરતેશ, આપ વાર સિર ધરી ઈ ૨૦

Page #303

૨૩૨.
શ્રીમાન જિનહષઁપ્રણીત.
અહુ પરે. ઈ. ૨૧ આવીયા; ઈ. ભાવીયા. ઈ. ૨૨
વીંજે ચામર ઉજ્જલ શ્રેણિ, જય જયારવ ભટ ઉચ્ચરે; ઈ. ગાયે ગાયન ગીત રસાલ, વાજીત્ર વાજે સંઘ સાહત મહારાય, પ્રથમ જીનાલય કીધી ઉચ્છવસુ જીનયાત્ર, સ્નાત્ર પૂજા કરિ આવ્યા નિજ મ`દિર ભરતેસ. સવિસĒ રાજવી; ઈ. સઘ લેાકને દીધી શીખ, પાલે રાજ્ય પ્રજા નવી. ઈ. ૨૩ તાત પાસિ સુણ્યા ઈક દીસ, દાન તણા ફલ નૃપ કહે; ઈ. આજ્ઞા આપે જગતાત, માહુરા દાન એ મુની ગ્રહે. ઈ. ૨૪ આપુ સુપાત્રે દાન, તે ભવ સાયર નિસ્તરૂ'; ઈ. ત્રીજા ખંડની સત્તરમી ઢાલ, નૃપ જીનહુષ કહેા ખરૂ.ઈ. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૫૫૦
દુહા. નિરવદ્ય પણિ કલ્પે નહી, રાજ્ય પિડ મુનિરાજ; કૃત તદર્થ તે કિમ લીએ, ધૃમ ભાષે જીનરાજ. વલી મહીનેતા કહે, સ્વામી મુનિ મહા પાત્ર; દાન નકલ્પે એને, તે હુ કસુ કુપાત્ર. ૨ શશ્ન કહે` ખીજે' કસુ, મુનિ ન લીધે ભરતેશ! સુધા સાધમિક ભણી, યુક્ત દાનં જીન નિષેધ કીધા નહી, પુરાત પિણિ કરી અયેાધ્યા આવીયે, સાહુમી પાષણ સાહુમી છમાડે સદા, ઘણા થયા તિણુવાર; સ્વામી ! અમે ન પામીયે, શ્રાધ્ધ વિચાર. સાંભલિ ભરતેશ કરે, જીવાદિક તણા, છેડે
રાજેશ. ૩
તાંમ;
કામ.
પરીક્ષા
પૂછે
માસ
વારવાર.
૧
*
મ
વિચાર. હું

Page #304

શ્રીશત્રુજ્યતીથૅરાસ.
રેખા
તીન;
૨
૩
૪
વીસુધ પરીક્ષા તેહને, થે કીધી દક્ષિણા ઉત્તરે, કાકિણી રત્ને પીન. ७ હાલ-મ્હારા લાલ પીવે રંગ છેતરા. એ દેશી. ૧૮ તુમને વ્હીક છે મ્હારી, તે કારણે માહન માહનરે, પ્રભાત સમય એહુવું ચકી, તેહને કહે વચન સુહાવનરે તે સાંભલિ કરે વિચારણા, ભરતેશ પ્રમાદ મૂકાવે; રેખા તુમારે ત્રણ કેશી, તે કહે અને માહન દાવેરે, તુ અહિં તયતી શ્રાદ્ધ ધર્મની, ગુણુરાશી કરમિત લાવ્યારે તે શ્રાવકને ચક્રી તા, ચારવેદ સુભેદ ભણાવ્યારે. તું. જેમ જીનવરથી ધર્મ વિસ્તર્યાં, તેમ ભરતથી એ આચારારે, સાધીવત્સલ વિસ્તર્યાં, અંતે પુન્યતણા ભંડારારે, તુ હવે રૂષભ જીજ્ઞેસર વિહરતા, ભવ્યપ્રાણી પ્રતિષેધ તારે; સાઢાષટ શત ઉપર વલી, એ ાજન મુનિ પરિવાર રે. તુ. પચસુમતિ ગુપતિ પ’ચત્રતધરા, એકલાખ પચાસહજારેીરે; ચતુર્વિધની સંઘની થાપના, કીધી મારગ સાધતારે. તુ. તીનલાખ સુવ્રતધર સાધવી, તીનલાખ શ્રાવક ગુણખાણુારે; પચાસસહસ્ર ઉપરિવલી, સુદ્ધસમક્તિ જાસ વખાણુારે.તુ ૮ પાંચ લાખ સાઢા ચારસે થઇ, શ્રાવિકા એતલી વ્રત સુધી પ્રભુને કેવળ ઉપના પછી, એતલી પોતે પ્રતિષીફ્ તુ ટ પાલી વ્રત પુરવલક્ષ જગધણી, મોક્ષકાલ પોતાના જાણીરે; પહેતા અષ્ટાપદ પર્વતે, ઉપગારી રાખણુ પ્રાણીરે. તું. ૯ તિહાં શુધ્ધ પ્રદેશે આવિને, દસ સહસ મુનિપરિવારેરે; અણુસણુ કીધા જગદીસરે, આતમ પરકામ સમારેરે. તું ૧૦
૨૨૩
૧

Page #305

૨૨૪
શ્રીમાન જિનપ્રિણીત.
ઉદ્યાન પાલક ઉતાવળે, જઈ ભરત ભણી સંભળાવે; ભરતેશર વચન સુણી કરી, મનમાહિબદુઃખ પાવેરે.તુ. ૧૧ વિણિ યાન સકલ પરિવારનું, પાદચારી ચલે નરરાય રે; આંસુ ધારા નયણે વહે, કટકાદિક પીડા પારે. તું. ૧૨ પ્રભુ દેખી અવસ્થા એહવી, નરનારી ગત અણુ દરે; નિજ નારિતણે પરિવારનું, અષ્ટાદપ ચઢયા નરિરે. તું. ૧૩ પર્યક્કાસને બેઠા થકા, ઇંદ્રિય આશ્રવ સહુ ક્યારે; નયણે જલ ભરત ચરણે નમે, ભરતેશ પ્રભુ આ ક્યારે તૂ. ૨૪ ઈદ્ર સિઠ પણ આવીયા, પ્રભુને પ્રદક્ષિણ ઈ રે;
કાકુલ આંસુ નાંખતા, દુઃખ ધરતા પાય નમેઈરે. ૨૫ નેઉપક્ષ એકે હણતા, શેષ થાકે ઇણ અવસાણે રે; સુખમાં દુખમા આરાતણી, અવસર્પિણ જગ ભાણેરેતુ. ૧૬ માઘ કૃષ્ણ ત્રયોદશીદિને, પર્યડકાસને પુર્વાહેર; સ્થલ એગ કાયામન વચના, મૂક્યા સગલાઈકાનેરે. ત. ૧૭ પ્રભુ સુખમ કાયાગઈ કરી, રૂ બાદરાય ગેરે; સૂક્ષ્મ ક્રિય નામ શુકલધ્યાનને, પામે ત્રીજો સગેરે ૧૮ અસૂસૂક્ષ્મ તત્વ યેગેછિન્ન, ક્રિયંતિમ ચે આસ્વાદીરે; સધ્યાન લેકેૐ રૂષભજી, પહંતા તારક અપ્રમાદરે તુ. ૧૯ બાહુબલિ આદિક પણ સહુ, ધ્યાનાંતરિ આશ્રીતચિતરે સુનિવર પણ પ્રભુ જીમ પામી, અવ્યયપદ સુખ અનંતેરે. ૨૦ નારકિયાને પણ સુખ થયે, જગતનિ થયે સુપ્રકાસોર નિર્વાણ કલ્યાણક પ્રભુતણે, થેયે દુખને નાસરે. ત. ૨૨

Page #306

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.. પંચત્રથી પામી પાંચમી, ગતિ દેખી નુપ પ્રભુ કેરી રે , મૂતિરાજા તતક્ષિણ થયે, ખપીડા લહિ અધિકેરી, તુ. રર જેમ ત્રાતા તીન જગતના, બાહુબલિ આદિક ભાઈ, બહિની બે બ્રાહ્મી સુંદરી, પુંડરીકાદિક સુત ભાઈ તુ. ૨૩ શ્રેયાંસાદિક નિજ પિતરા, નિજ વૈરી કર્મ અપાઈ લેકાગ્ર ગયા વાહાદ સહુ, મેં તે મુક્તિ આજી નવિપાઈ. તુ ૨૪ ધન ૨ મુગતે ગયા, પાયે અવિચલ સુખ સારે, તુ. ત્રીજા ખંડની ઢાલ સત્તરમી, જીનહર્ષ થયે ઉલાસેરે. . ૨૫
સર્વ ગાથા, ૫૮૨
- દૂહાદુખ કરતે એમ ભૂપને, દેખી શત્રુ તે વાર, રૂદન કરે છે કે ભર્યો, પ્રભુ હું પ્રેમ અપાર. ૧ સંકંદન કેડે સહ, દેવ કરે આકંદ; દેખી વલી વિશેષથી, રૂદન કરે નરેદ. ૨ પ્રથમ કદી દીઠો નહી, લેક રૂદન વ્યાપાર; સેક ગ્રંથ ભેદને ભણી, હરે નેત્રને ભાર. ૩ ઉંચ સ્વરે રૂદનથકી, દિશિ પણ સેક ધરેય; ફાટે શેલતા શિખર, નિઝર નીર ઝરેય. ૪ ઈંદ્ર કહે ભરતેશને, પ્રભુ સુત સાહસ ધીર; રેવે અજ્ઞ પરિ કિરું, શેક મુકિ રણ વીર. ૫ જે જગ પ્રતિકારક થયા જે જગના આધાર; તીન લંક જેહને નમે, સાચા કિસી વિચાર. ૬ હર્ષ શિક એ સ્વારથે, પાતક કારણ એહ; છાંડી નિજ ધીરજ ધરી, ધરે ધર્મસું નેહ. ૭

Page #307

૨૨૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત. હાલમાહરી સખી સહેલી એની દેશી ૧૮ ઇંદ્રકહેસાંભલિ ચક્ર, પાણી શેક મકરિ ભવ્ય પ્રાણી, પ્રભુ મુગતિ પધાર્યા, ગશીર્ષ ચંદન મંગાવે, દેવ તે
હાથી લાવેરે. પ્ર. ૧ અંગ દહન ત્રિભુવન પ્રતિ સારૂ, ચિતા એદ્રિીવૃત વારે; પ્ર. ગણધર કાજેતસ દિશિયામી,ચોરસ મુનિ શિવ ગામીરે. પ્ર. ૨ ક્ષીરસમુદ્રજલે પ્રભુ કાયા, ઇદ્ર સ્નાન કરાયારે; પ્ર. સુંદર વસ્ત્રાભરણ પહિરાયા, શિબિકામાં પધરાવ્યા. પ્ર. ૩ બીજી દેવે શિબિક કીધી, ગણધર મુનિવર કેરી, પ્ર. ભક્તિ સંયુકત માંહે ઠવિયા, ટાળવા ભવ ફેરીરે. પ્ર. વાછત્ર દેવતણું વાજતાં, કુસુમહેમ વરસતારે, પ્ર. ગીત ગાવતા નૃત્ય કરતા, ચિતાસ્વાયંગ ખેjતારે. પ્ર. ૫ અગ્નિ વાયુ કુમારે તતક્ષિણ, તાસ શરીર પ્રજાલ્યા; પ્ર. મેઘ માલી સુરવર વિછાંટી, શેખાસ્થાદિક ચાલ્યા. પ્ર. ૬ દંત અસ્થિ સુર સગલે લીધા, નિજર સંસવિપૂજે રે પ્ર. ચથાયોગ્ય ઇંદ્રાદિક રાખે, આશાતનથી પૂજેરે. પ્ર. ૭ તિહાં ચિતાને કામ કરાવ્યા, શૂભત્રિણ સુપ્રસીધારે પ્ર. નદીસ્વર દ્વીપે સુર પહેાતા, કીધ મહત્સવ મહેતારે. પ્ર. ૮ તિથી દેવ ગયા નિજ ઠામ, છનધ્યાને સુખ પામેરે, પ્ર.
જનનાં અસ્થિ આનર્ચ દેવા, અશિવ સહુટાલેવારે, પ્ર. ૯ ભરત ચિતા પાસે બહુ ભાવે, શ્રી છનગેહ કરાવે, પ્ર. ઉચે ગાઉ ત્રિણ સુકામે, યે જન એક આયામેરે. પ્ર. ૧૦ ચાર દ્વારા તે ચિત્યનાં સહે, તેરણસું મનમેહેરે, પ્ર. સ્વર્ગમંડપ સરિખા દી૫તા, મંડપ પુર ઉપસતારે. પ્ર. ૧૧

Page #308

શ્રીશત્રુ'જયતીર્થરાસ.
૨૨૭
તે માંહે વેદિકા મનહારી, ભ્રૂપ કરાવી સારીરે; પ્ર. સાસ્વત જીનવર પ્રતિમા થાપી, રત્નની સેાલા વ્યાપીરે. પ્ર. ૧૨ પદ્માસન બેઠા પ્રભુ સાથે, સુર નરનારી મેહેરે; પ્ર. નિજ ૨ વર્ણનામાંકિસુહાયા, ચાવીસે જીનરાયારે. પ્ર. ૧૩ દેવળદે સ્મૃતિ દીપતી, રત્નમણિ ઉપ ́તીરે, પ્ર, તીન છત્ર જે ઉપરી રાજે, પ્રત્યેક ચામર છાજેરે. પ્ર. ૧૪ તેના ધારક યક્ષ અણુાયા, બીજાપણુ યઠાયારે; પ્ર. ભાઈના પૂરવજના ભાવે, ભગિની નીતિ ડાવેરે. પ્ર. ૧૫ ભરતેસ સહુ મૂતિ કરાવી, ભકિત અધિક મન ભાવેરે; પ્ર. ચૈત્યદ્રુમ તિહાં ચૈત્ય પાખતીયાં, કલ્પદ્રુમ સાલ તારે. પ્ર. ૧૬ નાવિસરાવર કીધ ગીસે*, જીન દીઠે મન હીસે રે, પ્ર. ચૈત્ય માહિર એક થૂલ સુદ્ધા, પ્રભુના ઉચ કરાયારે પ્ર. ૧૭ તે આગલે ભાઈ બીજાના, મણિમય નહી તે છાનારે; પ્ર. પાખલિલાહ પુરૂષ નીપજાવે, ભેટયા કિણુહીજન જાવેર. પ્ર. ૧૮ દેવ અધિષ્ઠાતાતિહાં, ઢાવે ભરતેસર આજ્ઞાચેર; પ્ર. સિંહ નિષદ્યા નામ કહાયા, ભરત પ્રાસાદ નીપાયારે. પ્ર. ૧૯ વિધિ પ્રતિષ્ઠા રાયે કરાવી, પૂજે જીનસુખદાઇરે; પ્ર. મ'ગલદીપ કરાવી મનરગે, આરાત્રિક ઉછ‘ગેરે. પ્ર. ૨૦ જીનવર આગલિ ભાવન ભાવે, સ્તવન ચિત્ત રીઝાવે; પ્ર. શ્રી આદેશ્વરના ગુણુ ગાવે, પ્રભુજીસ લય લાવે; પ્ર. ૨૧ ચેાજન અંતરે 'તરે, ભરતેસર મન ખાંતે; પ્ર. દંડ રત્નઈ અષ્ટ પાદ સુકામે, અષ્ટાપદ મન થયા નામેર માહેર. પ્ર. ૨૧ એહવાં કામ કરી દુઃખ ભરીચા, શૈલ્ય થકી ઉત્તરીયે રે; મ ઢાલ અઢારમી ત્રીજે ખી, દુઃખ જીનહુષ વિહરે પ્ર, ૨૩

Page #309

૨૮
શ્રીમદ્ જિનહર્ષપ્રણીત. સર્વગાથા, ૬૧૧
ભરત વિનતિએ આવ્યું, શેક સહિત નરરાજ; નયણે જલધારા વહે, ન ગણે કેહની લાજ. તાત હા તાતજી, વાત ન કીધ યુતિ; મુજ મેલ્હી સંસારમાં, પિતે પહેતા મુક્તિ. ગીતે ચિત્ત લાગે નહી, કવિતા રસ ન સુહાઈ, અભિરામા રામતણા, વિશ્વમ ના દાઈ આનંદ નહી નદન વિષે, ચંદન અંગ અંગાર; પાણી વિષે જાણું તને, ત્યજે સરસ આહાર આસન સયન વાહન વિષે, ચિત ન લાગે જામ, પ્રભુને નિસિદિન ધ્યાવતે, સચિવ વચન કહે તામ. જેપિત સુર મેરૂગિરિ, પ્રગટી કીયે આચાર; સતેષી પરજા જીણે, યુગલા ધર્મ નિવાર. પ્રગટ ધર્મ જેહથી થયે, ઉજજલ જસ ચારિત્ત; જ્ઞાન સ્થિતિ કીધી પ્રગટ તેહને શેક ન માનિ. તે સ્વામિને સ્તવે સદા, કરિ પૂજા નિત ભક્ત; તેહને ચિત્ત થાપી કરી, વસુનાથ દુઃખ વ્યક્ત. ચિંતા તજી પ્રતિબંધ ભજી, પ્રભુ ગુણ ધારી;
ઉત્તમ પદ પામ્ય જીણે, તિસુ મેહ નિવારી. ૯ દાલ-૯ગકીલ કરી લાલ ગાઠિગદિલી સાર્ બૂરી મેરી નણંદ હઠીલી લલપે સદાગર લાલ ચલણ નહેસું.
એ દેશી. ૧૯

Page #310

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. એવી કથારે રાજા સુંણી મન વા; શિક સદા રૂણ હૈઈડામાંથી ટા લાલ. એ. ચકી રાજ્ય વ્યાપાર ચલાવે; તાતતણું ગુણ નિત પ્રતે ગાવે લાલ. એ. હવે અન્ય દિવસભરત મન રગે, સ્નાન કરીધરી ભૂષણ અને
- લાલ; નિજ પ્રમાણ દર્પણ આગારે, આવી ઉભે મન હર્ષ અપારે
લાલ. એ. ૨ ભૂષણ સર્વ શરીર વિરાજે, એકાંગુલીનવિન મુદ્રા છાજે, લાલ હિમ દાધી દ્રમ શાખા જે લાલ.
એ. ૩ જેવી કૃતિમ શભા માહરી, આંગુલીની વિણા કાણકારી તેવી જાણું સસ પ્રદેશ, આભૂષણ વિણસિહ ન દીસે
- લાલ. એ. ૪ મૈલી થકી લાલ મુગટ ઉતાર્યો, કર્ણથી કુંડલ જેઓ દરી
નિવાર્યો લાલ; દરી લઉરે લાલહાર હયાથી, અંગદ ઉતાર્યા મારા યુગલ
બાહથી લાલ. એ. પ. વીરવલથ હાથથી છાંડયા, આંગુલી વરંગ મુદ્રાવલી ખંડાલાલ પરપુદગલ એતે દેહ દીપાવે, સ્વાભાવી એવી સભા પાવે
લાલ, એ. ૬ ફાગણ માસે લાલ ફલ પત્રહીણા, શેભા વિના દીસે
તરૂવર હીના લાલ; ભૂષણ પાસે એહ વિદેહ નિહાલી, ભરત વિચારે
એહવું નિજમનવાલી લાલ. એ. 9

Page #311

૨૩૦
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
ભીત સરખી લાલ દીસે એ કાયા, આભૂષણ તેતે
વિત્તખણુાચાલાલ;
નિત્ય નહીરે લાલજીમ જલભીની, તુરત પડેરે કાંઈ સાર નહી લાલ, એ. ૮ એહવુ' શરીર તે શુ માહ ધરીજે, અધિક અધિક એનાં યતન કરીજે લાલ; પદ્મવપત્ર પડતાં કાંઇ વાર ન લાગે લાલ. એ. ૯
રાગ પવન લાલ ચંચલ ભાગે,
અપવિત્રમાંહિ વિષ્ટાદિક શું ભરીયે, શ્રેત્ર વહેરે એ તે કુછિત દÀિા લાલ; હુમારે કાંઇ લાલ શેાધન દીસે, તેપણુ એહુને દેખી મૂર્ખ હીશે લાલ. એ. ૧૦
મૃગ મદ ઘન સારે દેહ લેપીજે, અગર કૃષ્ણાગર પી
જે લાલ; ફોગટ જીમ વરસાતને પાણી ઉષરભુÜવુઠા, પણ તેહુને થઈ હાણુ લાલ. એ. ૧૧ જલ સિરિતા, રૂપ ગલેરે જીમમયણુની ઝરતા લાલ; આવે, તેાહી ન ચેતે આત્મ
ચાવન જાઈ લાલ જીમ
નિદ્રડી જરારે લાલ નિર
પ્રેમ લગાવે લાલ. એ. ૧૨ સુહાવે, પણુકણુ 'ચણુ
માયા દીપાઈ લાલ; સ'સારે, કુશ જમિ’ટ્રુ જેમ પ્રાજ્ઞ વિચારે લાલ. એ. ૧૩
રૂપ લર્ણિમા લાલ કાંતિ
સકલ ચ'ચલ લાલ એ તે

Page #312

શ્રીશત્રુ જ્યતીર્થરાસ.
લાક કરેરે લાલ જે એ કાજે, દુષ્કૃત પ્રેર્યાં વ્યાપા રભતન લાગે લાલ; તે કાયા નલિની પત્રિ જેમ રહીયા, પાણીના બિંદુ જેમ ચચલ કહીયેા લાલ. એ. ૧૪ સસાર ગત્તાઁ એ તે મહા દુગ ધા, શ્રૃગારરસ પિછલ જોઈને અધારા લાલ; માંડે પર્ડર લાલ મૂઢ પેખ'તા, ગર્તાના સૂકરની પરે દુખ સહુતા લાલ. એ. ૧૫ સહસ્ર વરસ ષષ્ઠિ ભમતાંરે ભમતાં, ષટ્નડ સાધ્યા બહુલા આરંભ કરતાં લાલ; એહ ક્લેવર કાજે આ કૃત્ય કીધા, ધિગર મુજને મે તે અપયસ લીધેા લાલ. એ. ૧૬ ધન્ય બાહુબલિ વીર હમારા, ધન્ય ભાઈ ખીજા પણ સ`ભારે ભાલ; છાંડયા એહુ અસાર જાણીને, મુક્તિ પામ્યારે સમ તામન આણી લાલ. એ. ૧૭ રાજ્ય ચલાચલ ચેાવન ચ'ચલ, ભાવે લક્ષ્મી ચરાચર; તે પણ સાથે આવે લાલ, મગન થયારે અધા મેહ વિલુદ્ધા, અસુધા લાલ. એ. પુત્ર સહેાદર સ‘પદ મિત્ર વિચારી લાલ;
૧૮
કાચી માયા ને સાચી જાણી માત પિતારે લાલ વલભ નારી,
૨૩.
ભવ કૃપમાહે પડતાં પ્રાણીને હાઈ, સાહેવાસ સમરથ થાઈ વીર ન કાઈ લાલ. એ. ૧૯

Page #313

શ્રી જિનપ્રણીત. જગત પિતારે તીત રાખેરે રાખે, અપર પુત્રાને
જીમ કીધે તે પાખઉ લાલ; ઈિ રહે ઉપલભ વિચા, તાત કુપુત્ર જાણી
મુઝ ન સંભાયે લાલ. એ. ૨૦ પુત્ર સુપુત્ર તે તે નિકટ રહ્યા, નિજ પદ આપ
તેહને મનને સુહાયા લાલ ઉગણસમી ઢાલ ત્રીજા ખંડની એ જીન હર્ષ સહુ
મનમાની લાલ. એ. ૨૧ સર્વગાથા, ૬૪૧.
દુહા હું નહીં માહશે એ નહી, એ લખમી એ દેહ; પર અતેકર માહેશે, નહી નહી એ ગેહ. ૧ એહ મહરે આત્મા, દર્શન જ્ઞાન સહિત સગે મિલીયા અવર, આવે જાઈ અનિત્ય. ૨ રહિત ઉપાપિ સમતા સહિત, અકિય નિધન રહિત, પર્માનંદ ચિદાનંદસું, લય લાગી એકચિત. ૩ રિદ્ર ધ્યાન પ્રદેહથી, વલી કુકર્મ વિભાવ,
એહથી વજીત પાપ અહ, તેહ સમાવે ભાવ. ૪ ક્ષપડ શ્રેણિ ચકી ચઢ, આ ઉપશમ ગ; કેવલ જ્ઞાન સગી, પાયે શુભ સંગ. ૫

Page #314

*
*
શ્રીશત્રુક્યતીર્થસસ હાલ–વાલા હારે જુહારડે માનજેરે કાનયા મહારે જુહાડો માનજે. એ દેશી. ૨૦
રાગ-પરકીર્યો. રાજેસરથે તે વેષમુનીને લે જયેરે, ભરતેસ
રથે વેષ મુનીને લેજે રે; થાતે એ વાંદે જેમ નરનારી.
રા૦ ૧. ઇંદ્ર આદિશે દેવતારે, વ્રત મુદ્રા દે આણિક સર્વવિરતિ લેઈઉચર્યા, કાંઉ દંડક મધુરી વાણિરે. રાત્રે ૧ દશ સહસ્ત્ર ભરતે સસુરે, રાજવીએ વ્રત લીધ; પરંભવ સેવા સુખ કરી, સંઘાત સ્વામીને કીધરે. રાઈ સુર અસુર નર કેવલીર, વાંધા ભક્તિ વિશેષ; અનુકમિ રાજ રૂષી સહ, કાંઇ વાંધા મુનિવર શેષરે. ર૦ ૩ ધરાભાર ધરવા ભણી, ભરત સુત બલવંતરે; આદિત યશાને સુરમલી, રાજ્યને અભિષેક કરંત. રાત્ર કેવલ જ્ઞાન લહ્યા પછી, રૂષભ શાની જેમ તેહ, ગામાગરપુર વિહતા, સમતારસ પૂરિત દેહરે. રા. ધર્મોપદેશ દેઈ કરી, પ્રતિબધે ભવ્ય જીવ; પૂર્વ લક્ષ પરિવારનું, કરે ભરત વિહાર સુદીવરે. રા. ૬ અષ્ટાપદગિરિ જાઈને રે, ભરત મુનીશ્વર તામ; ચાર આહાર તજ્યા ઈહાં, પામવા શિવપુરી ઠામ. રા. ૭ કીધી તાસ સંલેષનારે, સિદ્ધાનંત ચતુર્ણ; વરે મોક્ષ બીજા મુનિ, અનુક્રમે પામી તુષ્ટિકરે. રાત્રે ૮ સ્વામી જેમ સ્વામી તણરે, પુત્ર ભણી સુર રાય, મહિમા કીધે નિર્વાણુની, તિહાં ઉંચે ચઢ્ય કરાયરે. ૨૦૧૯
વાર
ચા ,
છે
અગિકાર કરે

Page #315

૨૩૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. સિત્તર પૂરવ લક્ષ સ્થાને કુમારપણે ચકેસ, મંડલીક સહસ્ત્ર વરસ લગે, ભગવીયે આપણે દેશરે. રાત્રે ૧૦ એક વર્ષ સહસ્ત્ર ઉનતારે, ષટ વરસ લક્ષ પ્રમાણ ચક્રવત્તિ પદ ભેગ, પૂર્વ લક્ષ કેવલ નાણુરે રા. ૧૧ પૂર્વ ચેરાસી લાખને રે, આયુ પૂરે કરી એમ; સંયમ નિર્મલ પાલીને,નિર્વાણલા પદખે મરે. રા. ૧૨ અષ્ટ કર્મ અષ્ટાપદંરે, ભેદી લહી અષ્ટ સિદ્ધિ; જાયઈ પરમ પદ સ્થાન કે, ભાવત ભાવત વૃદ્ધિશે. રા. ૧૩ રિષ્ઠ વદન મન સિઝસુંરે, સ્પષ્ટ વાસના જાસ; તપ પ્રકૃષ્ટ ભવ કષ્ટને, કાંઈ થાયઈ ઈહિ પ્રણાસરે. રા૦ ૧૪ યાત્રા ગિરિ અષ્ટાપદેરે જેહ કરે શુભ ભાવ; તે થાય ત્રીજે ભવે કાંઈ સિદ્ધ મંદિરને રાવરે. રા. ૧૫ અષ્ટાપદ મહા તીરથરે, શાસ્વત જીન ગૃહમાન; ત્રિભુવન પવિત્ર કરે સહી, પુણ્ય રાશિ ઇવ ઉજવલ
થાનરે, રા. ૧૬ સૂર્યપશા સેકે ભરે, અષ્ટાપદ આવે; કર્યા પ્રાસાદ સહ તણું, કાંઈઆણી પરમ સનેહરે. રા. ૧૭ પ્રતિ બોયે મંત્રી સ્વરેરે, વચન કહી સુપ્રધાન; રાજ્ય વ્યાપાર ધસહુ હદયતરિ તાતને ધ્યાન રા૦ ૧૮ સૂર્યાયશા મહા રાજવીરે, શત્રુ પ્રતીયાકાંતિ, ચંદ્રજવલ દ્વલ જસદેહને, હું વલેદયકીધી કાંતિરે. રા. ૧૯ તને ખંડ પૃથ્વી ઘણી, ષટ ખડાધિપ નંદ, ત્રીજા ખંડની વસમી, જીનહર્ષ થયે આનંદરે. રા૨૦

Page #316

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. સર્વગાથા, ૬૬૬.
દુહા જે બે સૂરજ ચંદ્રમા, દીપે મ પ્રતાપ; સૂર્ય યશા જગ તેટલે, એકતણે તેમ તાપ. મુગટ ધરે નિજ મસ્તકે, શકે આ જેહ; રાજ્ય સમય તેથી દ્વિગુણ, પ્રગટે તેજ અહ. મુગટતણું પરભાવથી, આદિત્યયશા નૃપ તેહ, સુર સેવિત સ્વામી રે, થયે શત્રુ કૃત છે. વિદ્યાધર કનકાગજા, જયશ્રી તેહને નારી; પરણી રાધા વેધથી, સહ માંહી સિરદાર. વિદ્યાધર ભૂપતિતણી, કન્યા રૂપ અપાર; બીજી પણ તેહને થઈ, નારિ બત્રીસ હજાર. સુ વિશેષે પર્વીએ, આઠમી ચઉદસિ દિસ; ઉપવાસેપસહ કરે, નિશ્ચલમન અવન્સીસ. જીવિતવાલે આપણે, તિણ પરિવહાલા પર્વ
પર્વે ધર્મ વિશેષથી, કરે કામ તજી સર્મ. ૭ હાલ–આદીસર અવધારીએ, એ દેશી. ૨૧ એક દિન સાધમ સભા બેઠે અધિક જગા સેહે. નિશ્ચય દેખી તેહને સુરપતિ ધૂ સીસો. એ. ૧ તે વેલાએ ઉર્વસી, મસ્તક કપ નિહાળી રે, વાસવને એહવે કહેએ, મિષ્ટ વચન સુકમાલી, એ. ૨ સ્વામી વિકે ઈહાં, ન કહે કાવ્ય રસાલે રે, સાંપ્રતિ ગુરૂપણનવિ કહેર, સરસવખાણ વિસારે. એ. ૨

Page #317

૨૩૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
પાત્ર
એ.
રંભા પણ નૃત્ય નવ કરે, અનુપસજી સિણગારારે; હા હા હૂ હૂ ગાયના, ગીત ન ગાવે તારારે જો પણ કાઈ નહી રીઝ, કારણ જગદીસારે; ક્રિસ્ય નિમિતે તે કહા, સ્વામી ધૃ સીસેાર. ત્યારે સુરપતિ એમ કહે, હૃદય તાસ સત્વ ધારીરે; જ્ઞાનનિજરિ જોઈ ધરી, સુણિ ઉર્વસી સુવિચારીરે, સ્વામિનાભેયને, પુત્ર ભરત ચક્રીનારે; સૂર્યયશા અયેાધ્યાધણી, સાત્વિક માંહિ નગરીનારે, તે આઠમી ચાશિ રાજારે, ચાપવી પર્વ દિવસ તપ લાવેરે; નિશ્ચયથી ન ચલે તે કિમહી, જો સુર તાસ ચલાવેરે. એ. ૮ પૂર્વતણી દિશ છેાડીને, પશ્ચિમ દિશ રવિ જાઈરે; સાયર મર્યાદા તજે, સુર ગિરિ કપાવે વાઇરે, એ. સુદ્રુમ જો નિષ્ફલ હુએ, તે પણ તે નવ ચુકેરે; પ્રાણ જાતાં પણ આપણા, જીન આણુ નવ મૂકેરે. ઉર્વસી સાંભલિને હસી, ચિ'તવે એમ મનમાંહિ રે; ઉત્તર દેવા પ્રભુ તણી, શકીએ નહી સખાહેર. જોવા અવિચાર્યા કહે, વિષ્ણુધાધિપ પણ એહવારે; મઆ માણસની પરે, ખેલે જેડવા તેહવાર. સાત ધાતુથી ઉપને, દેહુ આહાર એ અન્તરે; તે પણુ દેવે ન વિચલ એ, માનેકવણુ વચનાર. છે ઉખાણા આગલે, પાસે પડે સે દાવારે; ખાટા તેહને કુણુ કરે, રાજા કરે સે ન્યાયારે, પ્રભુ વચન ખાટા કરૂ, તેહને પાસે જાગેરે; માણસને સે। આસરા, વ્રતથી તામ્ર ચુકાવુર
એ. ૧૭
એ. ૧૧
એ. ૧૨
એ. ૧૩
એ. ૧
એ.
એ. પ
એ.
એ ૧૫

Page #318

૨૩૭
શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાર. એહવી પ્રતિજ્ઞા કરી, ઉર્વસી રંભા લેઈરે, હાથે વણ ધારતી, સ્વર્ગ થકી આવે એહરે. એ. ૧૬ નયરી અયોધ્યા ઉદ્યાન,ચિત્ય પ્રથમ જીન સ્વામી રે; તાસ પ્રબંધ મલાવતી, રૂપે મેહે કામી. એ. સાબી શાખા બેઠા હંતા, પંખી મૂઢ અયાણરે; ચુણ ચુણતા તે રહ્યા, નાદ સુણી મૂછણરે, એ. અર્ધ ચવિત મૃગલા પસુ, નિશ્ચલ નયણ જેવતારે; ઘટિત પાષાણતણીપરે, મેહ્યા ગાન સુણું તારે. એ. સૂર્યયશા ઈણ અવસરિ, અશ્વકેલી કરી વલીયારે. શ્રવણે તે દેવતણુ, ગીત સરસ સાંભલીયાંરે. એ. વાજવી મુખવાજી થયા, ગજગતિ સજજન થાઈરે પાયક પણ પય નવિચલે, સેના સહ મુઝાઈરે. એ. એવી સેના દેખીને, રાજા એણપરિભાષરે; મંત્રીસ્વર એનું થયે, સહ ચેતના પાખેરે. એ. રર સચીવ કહે રાજા પ્રતે, સાંભલી તું ભુપાલરે; એ જનહર્ષ એકવીસમી, ત્રીજા ખંડની ઢાલરે. એ. ૨૩
સર્વગાથા, ૬૯૬,
દુહા નાદે તુંસઈ દેવતા, ધર્મનાદથી ધારિ સુખ પામેનૂપનાદથી, નાદે વસિ હુઈ નારી. નાદે પકડાએ સરપ, રહે રે લઘુ બાલ; શિર આપે મૃગ નાદથી, એહ નાદ રસાલ. નાદ એહ ગુરૂગથી, લહીએ તો પસાય; આપે પરમાનંદ સુખ, દુઃખ ચિંતા સહુ જાય.

Page #319

૨૩૮
શ્રીમાન્ જિનહષઁપ્રણીત.
ચૈત્યએ જઈ જીહારીએ, શ્રીયુગાદિક જીનરાજ ગાનતણા રસ પામીએ, એક પંથ દુઈ કાજ. નરપતિ એહવા ચિ‘તવી, સૈન્ય સચિવ સધાત; દેહરામાંઠે આવીએ, રાજા ઉલસિત ગાત. દીપ જ્યાતિ પ્રગટતિસે”, દીઠી વસુધા નાથ; નાદ અમૃત નિમ્નગા; કુમરી વીણા હાથ, જાણે ભાર્યા કામની, નયણે નિરખી ભૂપ; કામ ખાણુ તનુ વીધી, મેહ્યા દેખી રૂપ. કઠે કુંડથી એન્ડ્રુના, વત્તે અમૃત નાઇ; કવા અમૃત નાદસું, ઘડી વિધાતા રૂપ અનુપમ અંગ તા, અમૃતના સદાન; એ કાઈક પુન્યવ‘તને, હસ્થે ભાગવવા થાન.
આય.
ઢાલગાડી મન લાગ્યા, એ દેશી. ૨૨ આલેાચી નૃપ એવા નમીયા, રૂષભ જીણુ દરે; ગોરી મન માહ્વા મન માહ્યો થારા રૂપસુ, દીઠા હાઇં આણુ દરે. all.
ગા.
અનમિષ નયણ જોઇ રહ્યા, પ્રેમ તણે પડયા ફ'દરે; રાજા મુહુતાને કહે, પુછે કુલાદિક તાસર; કાણુ છે કેની પુત્રિકા, કહાંછે એહના વાસરે. ગે. સચિવરાય દેશથી, આવી તેહને · પાસરે; સુધા મધુર વાણી કરી, ખેલાવે સુવિલાસરે, ગા. ૪ કુણુ ત્રિભુવન માંહિ એ તુમે, કાણુ તમારા તાત; ગા 'સુઅથે આવી ઇંડાં, દાખા સઘલી વાતરે, ગા. ૫
એ.
ગા

Page #320

શ્રીશત્રુ જયતીર્થંરાસ.
ગે. છ
ગા. ૯
ગા.
ગો. ટ્
એક હું તે માંહેલી, સાંભલિ વચન પ્રધાનરેગા. વિદ્યાધર મણિચુડની, પુત્રી રૂપનિધાનરેગા. આલથી શીખી મ્હે', વીણાનાદરસાલ; ગા. રીજાવું નિજ મન આપણું', સુખે ગમાવા લરે. એ બેહિની ચેાવનવતી, એને સરખા રૂપરે; ગે. તાત નિહાલી એડવી, પડા ચિતા કૃપરે. કેહુને કન્યા દીજસે, સરિખા ન મિલે ખિદરે, મનમાં થઈ વિચારણા, નાવે અનેિશનિ દરે. ઢામિર જીનવર નમુ; સફલ કરૂ અવતારરે; ગા. માનવભવ છે દોહીલા, લહેતાં ઈશુ સ સારરેગા. ૧૦ જીન વચન ચરણ પવિત્રતા, તીરથ અચૈાધ્યા એ ભારત ચૈત્ય જી’હારીવા, આવી આદિમ જીનગેહેર તાસ વચન એહવુ' શુણી, વચન કહે માશરે સૂર્યયશા નૃપસુ ભલેા, સગમ વસવાવીસરે, રૂષભ સ્વામિના પુત્ર છે, ભરતાંગજ ગુણુ ગેહરે; સકલ કલા કલિતાતમા, રૂપે મન્મથ એહરે. કૃપા કરી શ્રી રૂષભજી, તુંડા નિશ્ચય જાણિ, સૂયશાવર તુમ ભણી, પ્રતખિ દીધા આણુિરે, ગા. ૧૪ જીમક્ષણુદાન કામુદ્દી; ચંદ્રમાસુ` સાભારે, ગા. સૂર્યયશાનૃપસુ તથા, થાસે સાહસવાયરે ગેા. ૧૫ મત્રી વચન સુણી ઈસ', કન્યા ખાલી તામરે; ગા. સ્વાધિન પતિ મૂકી કરી, પવસ રહ· કિણુ કામરે, વચન અમારા અન્યથા, ન કરે કરે પ્રમાણુરે; ગો. તે સુ. શ્રી સૂર્ય યશા વર્, આાપુ” તનમન પ્રાણરે; ગે, ૧૭
ગા. ૧૩
ગા.
દ
ગા. ૧૬
૨૩૯
ગે.
ગા. ૧૧
ગેા.
ગાં. ૧૨
ગા.

Page #321

૨૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણેત. મંત્રી કો જઈ ભુપને, તહત વચન ક તાસરે ગે. ત્યારે જીન સામે તિહાં, પાણિ ગ્રહણ થયે ખાસરે. ગે. ૧૮ પ્રીતિ રસાકૃષ્ટ મન તિણે, નિજ વસ કીધે ભૂપરે; સાર જાણે સંસારમાં, બેહરિણાક્ષી અનુપરે. ગો. બાધાએ ધર્માથની, સેવે કામ વિશેષરે, ગે. એક ચકે રથ બલ કરી, હીડાથે સુવિશેષરે. ગો. એક દિવસ સંધ્યા સમે, સૂર્ય યશા બે નારિર, ગે. વાતાયન બેઠા જઈ, જાણે દેવ કુમારરે. લેક સહ સુણજે તમે, આઠમિ પર્વ છે પ્રાતરે. પુરમાં બે ઉદ્ઘેષણ, નારિ સુણું તે વાકરે. . ભંભા વાદન પૂછીયા, રંભા અવસર પામિરે; ગે જાણે તેહ અજાણતી, પૂછે એહસું સ્વામિરે ગે. રાય કહે સાંભલ પ્રિયે, આઠમિ ચેદસિ પરે, ગો. મેટા કહ્યા એ તાતજીઆરાધ્યા સુખ સર્વરે. ગો. ૨૪ ત્રણ ચતુર્માસી તથા, બે અઠ્ઠાહિ ભાવિ, ગે. પાક્ષિક પર્યુષણ તથા, વર્ષને પાપ ગુમાવિરે. ગે. ૨૫ પર્વ એહ જીન સાસને, સર્વ કમ ક્ષયકાર, ગે. ઢાલ બાવીસ ત્રીજા ખંડની, કહી છનહર્ષ વિચારરે. ગે. ૨૬
સવગાથા. ૭૩૧
- હા ત્રિણ રતન માહિ પ્રથમ, જ્ઞાન રતન સંઈક તસ્યારાધન સુંદરી, આ પાંચમિ દીવસે હેઈ ૧ પર્વ એહ સુભ પુન્યના, કારણ રહા જીણુંદ મહાપ્રભ જીન આગન્યા, આપે પરમાનંદ. ૨

Page #322

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૨૪૧
પુન્ય સદા કી થકે સ્વર્ગ સિદ્ધિ સુખ; એ આઠમિ પક્ષ ખંડના, જો ન હવે પરતક્ષ. ઉપજે હરિણુક્ષિ સુણ, જીવ શુભાશુભ કર્મ; પર્વે અન્યભવ આઉછે, પરિણામે એ મર્મ. ૪ તે માટે આરંભ સહ, છેડી ગૃહ વ્યાપાર; સુભ કર્મ ઈહાં કીજીએ, અસુભતણે પરિહાર. ૫ સ્નાન ન કરીએ એ દિને, સ્ત્રી સેવાને ત્યાગ; કલહ થૂતહાસી પ્રમુખ, મત્સર કેધ ન લાગ. ૬ કિમપિ પ્રમાદ નકીજીએ,ધરીએ મન સુભ ધ્યાન,
મરણ પરમેષ્ઠીતણે, ધરીએ હૃદય પ્રધાન. ૭ સામાયિક પૈષધ સુવ્રત, છઠ અઠમતપ મુખ; પર્વે એ જનવર પૂજીએ, લહીએ વંછીત સુખ. ૮ ત્રવેદશીને સપ્તમી, લેક જણવા કામ; થાય મુજ આદેશથી, પડહ નગરમેં આમ. ૯ દુર્લભ દેવી ત્રિલેકમે, આઠમિ ચિદશિ પર્વ, ભક્તિ કરે છેનવર તણી, શિવ સુખ લે અખ. ૧૦
હાલ-નણંદ રેકડા, એ દેશી. ર૩. નૃપ ઉક્ત સુણને ઉર્વસી, દેખીને એહવે સંચરે; નિશ્ચય દેખી ઈસું કહઈ, ચતુરા ગિરા વાકય પ્રપંચરે. નાહ સુણે તમને કહું, કેમ હારે નરભવ એહરે, રૂપ રાજ્ય સુખ તપ કલેશે, કાંઈ કંત વિડએ દેહેરે. ૨ નિજ ઈછાએ સુખ ભેગ, કિહાંવલી માનવ અવતારરે, રાજય નિહાંર સુખવલી, કિહાં મલસે એહવી નારરે, ના. ૩

Page #323

૨૪૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત. નુપ વચન સુણી તેનારિનાં, જાણે તાતે તરૂએ કાનરે; અંતરિ દાહ પિશુનપર, ફિરિ વચન કહે રાજાનરે. ના. ૪ રેરે અધર્મણ ધર્મની, નિન્દાકારક મતિહીણરે વિદ્યાધર કુલની નહીં, તમે કન્યા બે અપ્રવીણરે. ના. ૫ ધિગધિગ વૈદગ્ધતુમારડે, ધિગધિગતુમ કુલ વયરૂપરે;
જીની પૂજા તપ નવિ રૂચે, તમે પસ્ય દુર્ગતિ કૂપરે. ના. ૬ માનુષ્ય કુલરૂપ આરેગ્યતા, સુપસાયેલહીએ રાજરે. કુણ તે આરાધે નહિં, જેહથી સીજે સહુ કાજ. ના. ૭ ધર્મારાધનથી નવહુ, કાંઈ દેહ વિડબણ મૂઢરે. ધર્મ વિના વિષયાકુલા. તે કાય વિડબનરૂપ. ના. ૮ શાવકમૃગ પશુ સિંહાદિના, આઠમિ પાખીને દિસરે; તેપણ આહાર નવ લીએ, વાસિતધર્મો જગદીસરે ના. ૯ તસુ જાણપણાને ધિગ પડે, નિફલ માનવઅવતારરે; પર્વ આરાધનજીહાં નહી, સહુ ધર્મ નિબંધન સારરે. ના. ૧૦
શ્રી આદીશ્વર અનવરે, પર્વ ઉત્તમ દાખે એહરે, -વૃથા કરું નહી તપ વિના, કંઠગત પ્રાણપણિ તેહરે. ના. ૧૧ વરરાજ્ય જાઉ એ માહરે, ક્ષય જાવલી એ પ્રાણ રે, ભ્રષ્ટ નહુ પર્વતપંથકી, ભાજુ નહી જીનવર આણરે. ના. ૧૨ કાધાકુલ નૃપ વાણી સુણ, ત્યારે કહે એ ઉર્વશી નાર માયા કેલવતી થકી, સાંજલિ પિયુડા સુ વિચારરે. ના. ૧૩ સ્વામી અમે પ્રેમરસેભરી, કહ્યું તમને વચન સ્નેહરે; મત તમને દુઃખ ઉપજે, કેધને અવસર નહીં એહરે. ના. ૧૪ પહિલી સૈવિમુખ થઈ,અમે નિજ તાત વચનથી જાણી નિજ ઈદે પતિનવાવ, માની નહી માયની વાણીરે, ના. ૧૫

Page #324

શ્રી શત્રુંજયતીર્થશાસ.
૨૪૩
વલી પૂરવકર્મ સવેગથી, હવણતું વવર એહરે. સુખ સંસારતા ગયા, વલી શીલ ગયે ગુણ ગેહરે. ના. ૧૬ સ્વાધીન પુરૂષ નારી હેવે, તે મનમથને સુખ હુઈરે; નહોતે સ્વાન સુનીપરે, નિસિ દિવસ નહી સુખ કેઈરે. ના. ૧૭ નર્ભય જીણુંદ આગલિ, તમે પૂર્વે દીધે એલરે; તારો વચન ન લાપણું, તે તમે કીધ નિટેલરે, ના. ૧૮ પરીક્ષા કરવાને કારણે, એક વાર કહયે હિત વયણરે; હાહા થડા કારણે, કેબે રાતા કીયા નેણ. ના. ૧૯ વ્રતશીલ અને સુખ બે થકી, કુલવંતી અમે થઈબ્રણરે; પાવકમહિ બલિ હિવે, જીવે હિવે અનણરે. ના. ૨૦ એ વાત સુવચન સુણી કરી, તેહસું નૃપ મેહે લીરે વચન સંભાયા આપણે, તેહને ભાષે સુપ્રવીણરે. ના. ૨૧ જે તાતતણે તાતે કહયે, જે કીધો માહરે તાતરે. તેહને મુત હુંકિમકરૂં. તે પર્વતણી સુણીઘાત. ના. ૨૨ હરિણાક્ષી હિરણ્યમહાગ્રહ-માનની મધરે મનભેદરે. ઇભ મ-તેજગામિની વાળ ધરે ઉમેદ–ના. ૨૩ એ કેશ કૃશાંગી લે સહુ, મકરે સુખ ધર્મનીહાણ ત્રીજે ખંડે ત્રેવીસમી ઢાલ, કહી જીન હર્ષ સુજાણરે. ના. ૨૩ સર્વ ગાથા, ૭૬૪
હા. ઈષત મુલકી (મલક) તે કહે, કેમલ વચનેતામ; ભૂમિનાથ તુમ સરિખા, સત્ય વચનના ઠામ. અંગીકાર વિઘાતનર, મેટે પાપી તેહ સદા અસુચિતસુભારથી, વસુધા ખેદ ધરેહ. ૨

Page #325

૨૪૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત. અંગીકૃત જે સુકૃતી, પાલે તે હુવે શુદ્ધ રાજ્યાદિક આપે સહુ, ન હુવે શુદ્ધ વિબુદ્ધ વિદ્યાધર ઐશ્વર્યપિતુ, છોડયા તાહરે કાજ; તે પ્રિતમ મહિમત સુણિ, કિશુંકરૂં અમે રાજ. પર્વમંગ જે નવિ કરે, રાજન સહુએ છાંડી, યુગાદીશ પ્રાસાદતે, મુજ આગલિ તું પાડિ. વચન સુણી નૃપ એહવે, પડીએ મૂછિત હાઈ ગત ચૈતન્ય હૃદય હણ્ય, જાણે વજ સંજે ઈ. ત્યારે સચિવાદેશથી, કાકુલ પરિવાર, ચચત ચંદન શીતલે, ચેત લો તિણવાર. ઉનિદ્ર સૂર્યયશા થયે, તામ્ર વદન કરી તાસ;
આગલ બેઠી કામની, ભાસે ઈશુપરિ ભાસ. ૮ હાલ–સહિયર ભલે પણ સાંકડોરે, નગર ભલે
પણ દૂર હઠિલા વૈરી. એદેશી. ૨૪ ગિબેલાવે તુજ ભણી; અરે અધર્મ આચાર, અકુલણરે. અપવિત્ર કુલ તુજજે ભરેલાલ, ભજન જેસ
ઉદ્દગાર. અ. ૧ રાય કહેઉર્વ સી ભરેલાલ, તું તે નિસરી નાર; અ. ધર્મતણી નહીઆસ્થારેલાલ,ધિક તાહરેઆચાર. અ. રા. વિદ્યાધર પુત્રી નહીરે, છે તુજ તાત ચંડાલ અ. મેમણ જાણું આદરીલાલ, કાચ થઈ તમે બાલ. અ. રા. નાથ જેહ કરે, ગેલેકય પૂછત જેહ; અ. કારકપર્વ પ્રાસાદનેરેલાલ, હુઈ કઈ કિમ તેહ. અ. . ૪

Page #326

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ.
૨૪૫
હું નિજ વચને બાંધીયેરે, અનુણકરિમુજ આજ; અ. ધર્મલેપ ટાલી હવે લાલ, બીજે કહે કરૂં કાજ. અ. રા. ૫ સઘલે જાએ માહરે, રાજ્ય અશ્વગજ રાજ; અ. નાશ થયે પ્રાણલાલ, પુન્ય. છેડતાં લાજ, અ. રા. એહવે સાંજલિ તે કહેરેલાલ, હસી કરી તિરુવાર; અ. એલઈએ લઈ એહારેલાલ, કહિમાં વારંવાર. અ. રા. ૭ વચન અમારે એતલેરે, ન કરો અંગીકારરે
રાજેસર, અ. તે નિજસુતસિર છેદિરે લાલ, મુજને ઘભરતાર. અ. રા. ૮ ભાખે તામ સુલેચરે, હીચે વિમાસી રાય; અ. પુત્ર મુજ અંગથી ઉપને,દુ મુજ સીસ કપાયર. અ. રા. એહવે કહી નૃપ જેતલેરે, લેઈ હાથ કૃપાણરે; અ. પિતાને શિર છેદવારેલાલ, માંડે સાહસ આણ. અ. રા. દેખી બાંધી તેતલેરે, ધારસાર તલવાર; અ. સત્વવત ન કરી શક્યારેલાલ, મસ્તક છેદ લગાર. અ. રા. ૧૧ વસુધાધિપ વિલ થયેરે, છેદાનહ સાસરે, અ. લેઈખડગ નવાં નવાંરેલાલ, કાપે શિર અવનીસરે. અ. રા.
ત્યારે રાજા સત્વથીરે નચલે ધીરજવતરે, અ. દિવ્યરૂપકરિ મૂલગેરે લાલ, કહેવચનહરઅંતરે, અ. રા. ૧૩ જયકુલ સાગર ચંદ્રમારે લેલ, રૂષભ વસ
સિણગારરે, અ. જય ઘેરી સત્વવંતમારેલ જયચક્રી સુતસાર. અ. શા. ૧૪ નિજ૫ર્ષદમાં સુરપતી, સુર આગલિ તિવારરે, અ. તહાર સત્વ પ્રસંસીએરેલાલ, સત્વ વંતસિરદાર. અ. રા. ૧૫

Page #327

૨૪૬
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
અમે મહીપતિ મેસુરીરે, નદીએ મદીર જેમરે; આર‘બ્યા ક્ષેાભાવિચારેલાલ,સત્વથકી તુજ એમરે. મ. રા. ૧૬ રૂંધે વેલ સમુદ્રનીરે, મારૂત ખાંધે જેરે; રા. મેરૂ ચલાવે સત્વને રેલાલ, પામે એ નિર્ણય તેટુરે, અ. ૨. ૧૭ જગત પ્રભુ કુલ સેટુરે રે, હીરધીર અવનીપરે; રા.
રતન પ્રસૂ કહીએ ધારેલાલ,સાચેા(નામ) અજીપરે. રા. રા. ૧૮ અણુપરિ તે સ્તવના કરે, સુરપતિ આવ્યેા તામરે, રા. પુષ્પ વર્ષ સમહર્ષ સુરેલાલ, કરે તાસ ગુણગ્રામરે. . રા. ૧૯ રભા ભ્રષ્ટા ઉર્વસીરે, લાજી મનમાં તે; રા. નૃપગુણ વાસવ આગલિરેલાલ, ભાષે પુલકિત દેહુરે. . રા. ૨૦ ઇંદ્રે તેહુને આપીત્યારે, મુગટ કું ડલ વર હારરે; રા. અંગદ દઈ સ્તવના કરેરે લાલ, ગયા લેઇ પરિવારરે. . રા. ૨૧ અન્યાયીને આકરે, વયરીકે કાલરે; રા. સત્ય પ્રતિ જ્ઞાજે ધરે લાલ, વસુધાજન પ્રતિપાલરે, અ, રા. ૨૨ ભરતપરે આદિત્યચશારે, જીન મતિભૂ કીધરે. અ. વલી કીધી સ‘ધ યાત્રા ભારે લાલ જનમ સલયશ લીધરે અ. રા.૨૩ કરે ભક્તિ શ્રીસંઘનીરે લાલ, પૂજે દેવ ત્રિકાલરે; અ. ચાવીસમી ત્રીજા ખ‘ડનીરે, થઇ જીનહર્ષ એ ઢાલરે. અ. રા. ૨૪
સર્વ ગાથા, ૭૯૬.
દુહા
પર્વ ચાશિ અષ્ટમી, ચક્રી સુત ધર પ્રેમ; ધરમી આરાધે સદા, શ્રી યુગાદિ પદ જેમ. જ્ઞાન દર્શન ચારિત્રધર; શ્રાવકસમકિતધાર;

Page #328

૨૪૭
શ્રી શત્રુંજ્યતીથરાસ ઉલષિર ઓળખી તેહને, ભજન કરાવે સાર પર કાકિયું રત્ન રેખા કરી, અંકિત જે ભરતેશ; અંકિત સ્વર્ણ જનેઈ, કીધી સૂર્ય નરેશ. ૩ મહાયશાદિકકેતલે, રેગ્યે અંક્તિ કીધ; પડ્યું સૂત્ર બીજે કરી, પછે સૂત્રમય દીધ. ૪ મહાયશા આદિક કુમાર, વિકમ સ્વાર ઉદાર; સવાલાખ થયા તેહને, ઉત્તમ કુલ આચાર. વૃષભ સ્વામિથી જેમ થયો, પૂર્વે ઈક્ષવાકુ વંસ, તેમ શ્રી સૂર્યયશાથકી, સૂર્યવંશ અવસ. ૬
હાલ–કુમાર બેલાવે કૂબડે, એ દેશી. ૨૫ તેપણ ભરતતણું પરે, રત્ન દર્પણમાં દેહેરે, દેખી સંસાર અસારતા, કેવલ જ્ઞાન લહેહેરે. તે ભવ્ય પ્રાણ પ્રતિબંધતા, વિચરિપતવીમાં રે; અનુકમી શત્રુંજય જઈ, કર્મ વિસ્ત શિવ જાય. તે. ૨ ભારતથકી આદિત્યયશા, મહાયશા સુત તારે; અતિખલ બલભદ્ર રાજવી, બલવીર્ય તેજ પ્રકારે. તે. ૩ કીર્તિ વયે જલ વીર્યએ, અષ્ટમવલી દંડવીરે, એ આઠે શ્રાવકતણી, કીધી ભક્તિ સૂ ધીરે. તે. ૪ એ આઠે રત્ન દર્પણે, નિજ રૂપ નિહલીરે, કેવલ જ્ઞાન પામી કરી, શત્રુંજય શિવ ભાલીરે. તે. ૫ એ રાજવીએ ભેગ, ભરતાર ત્રિણ ખડે રે, શ્રી જીન મુગટ શકેદી, ધાય સીશ પ્રચંડેરે. તે. ૬ બીજે મહા પ્રમાણથી, વહી સકયા નહી ભારે, હાથી વિણ હાથીણે, અપર ભાર કિમ ધારે. તે. ૭

Page #329

૪૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
ભરતતણ સંતાનીયા, ભરત વંશ ભૂપાલે રે, અજીત લગે મુકત ગયા, કેઈ અનુત્તર આલેરે. તે. ૮ સઘળા એ સંઘવી થયા, શંત્રુજ્યગિરિ રાજેરે; ઈહીજ ગિરિ મુગતે ગયા, સહુ તીરથસિર તારે. તે. ૯ હવે વૃષભ સ્વામીત, થયે દ્રવિડ અંગ જાતેરે દ્રવિડ દેશ નામે થયે, જેને જગ વિખ્યાતરે. તે. ૧૦ અંગ બેજ છે તેહનાં, વલી વિનયવંતનેહવતે રે, દ્રાવિડને વાલિ ખિલએ, સુરવીર શ્રુતમરે તે. ૧૧ પ્રવૃજ્યા સ્વામી કને, લીલી દ્રવિડ નરિંદરે; મિથિલા રાજ્ય દ્રાવિડભણ, દીધે ઘરી આણું દોરે. તે. ૧૨ લક્ષ ગ્રામ દીધા પિતા, વાલિખિલને તારે; અગ્રજની સેવા કરે, રહે આપણે ગ્રામેરે. તે. ૧૩ વદ્ધમાન શ્રીય દેખીને, દ્રાવિડ ચિતે ચિ-તેરે, ગ્રામલક્ષ એહના ગ્રહ, અતિ લેભે ગયે હિતેશે. તે. ૧૪ માતા પિતા બધવ સગા, મિત્ર પુત્ર ગુરૂ નારીરે; લેભ અંધ નવ લેખવે, ન કરે કામ વિચારી રે. તે. ૧૫ દુષ્ટભાવ ભાઈતણે, નિજ રાજ્ય ગ જાણી રે, ગ્રામ દેશાધિપ મેલીયા, મેલ્યા પાલક ખાણરે. તે. ૧૬ વાલિખિલલ નિજ બધુને, કપ ચઢાવ્યે ભૂરો રે; વજડાવી લંભા તદા, વજડાવ્યા રથતૂરાશે. તે. ૧૭ ગજ તુરંગ પાયક ઘણ, દ્રાવિડ લેઈ પરિવાર, ચા યુદધ કરવા ભણી, ભરીયે ક્રોધ અપાશેરે. તે. ૧૮
ક સુભટ ઘટ ચાલતાં, વસૂધા કાંપી તારે; સાયર પાણી ઉછલ્યાં, અજી ન બેઠા ઠામેરે. તે. ૧૯

Page #330

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૨૪૯ રિણુ પુરાણી રદશી, રજ ઢેકાણે સૂરરે; વિપુલા સકીરણ થઈ, દ્રાવિક સેના પૂરરે. તે. ૨૦ સુણિ સીમા નિજદેશની, આ દ્રાવિડ રાયેરે, વાલિખિલ પણ સન્યસું, તે પણ સામો આબેરે. તે. ૨૧ પાંચ એજનને આતરે. સૈન્ય કી તિહાં વાસે રે; મહામાં સુભટાં ભણી, વિઢવાત ઉલાસરે. તે. ૨૨ નિજ રાજા પૂછયા વિના, મંત્રી બુદ્ધિ નિધાને રે, મેલકરણ માંહમાંહે, મૂક્યા દૂત પ્રધાનેરે. તે. ૨૩ સામ દામ ભેદે કરી, સમજાવ્યા ભૂપાલેરે પણ સતેષ કરે નહિ, યુદ્ધ કરવા ઉજમાલેરે. તે. ૨૪ સૂર પૂર કેપે ચઢયા, જાણે જગમ કાલે રે, ત્રિીજે ખડે પચીસમી, થઈ છનહર્ષ એ ઢાલેરે. તે. ૨૫ સર્વગાથા, ૮૨૭.
દૂહાવાલિખિલલ દાને કરી, દ્રાવિડ કૂપરાય; તિલાઈક સ્વાયત કિયા, દાને સહુ વસ થાય. ૧ પ્રત્યેકે બેકટકમાં, પાયક દશ ૨ કેડિ; દશ લક્ષ દંતી ભતા, રથ દસ લાખ સજેડિ. ૨ લાખ પચાસ તુરંગમા, બીજાને નહી પાર; બે સેના સરિખી થઈ, તીન લેક ભયકાર. ૩ ઘુરે નારા બિદિશિ, ભેરીના ભોકાર સિધૂડે સૂરાપણી, સૂરા અંગ અપાર. ૪

Page #331

૨૫૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
યુદ્ધ મહામાં માંડી, રણ સંહાર વીર; હણે ઘણે રાસે ભણ્ય, કરે નિરજીવ શરીર. ૫ સૂર ચારે (પછાડે) સૂરને, હુઈ જે હવે હુસિયાર; એમ કહી ખડગ ઉગામતે, આવે જમ આકાર. ૬ તરવારે માથાં લણે, ગુરજે ભાજે ગાવ; ભાલે વચ્ચે કાળજે, બાણે કીધી રાત્રિ. સૂરા ઘા પૂરીયા, ઝૂઝે સામા જાઈ; રકતતણી નદીમાં વહે, ગિણિ આઈ ધાઈ. સુહડાં પડીયા સાથરા, રડવડીયા કેઈ રૂડ; ખંડ ખંડ કેઈ હુઆ, કેઈ યા વિહંડ. ૯ રાણે જાયા ફૂકીયા, હણિયા અરિ દલ કેડિક કે મૂયા કે મારીયા, પણ ન લગાડી કુલ ખેડિ. ૧૦ બે ભાઈ ઈણપરે વિઠયા, કીધે સબલ સંગ્રામ; પાછો કેઈ મુડે નહી, વર્ષા આવ્યે તા. ૧૧ સ્વામીની આણ થકી, રણથી એસરીયા;
ઉચી ઠામ જોઇ તિહાં, તૃણ ઘર કરિ રહીયાહ ૧૨ હાલ–ગરી ગાગરી મદભરી રતન પિયાલે હાથ;
ઘણા ઢેલા, એ દેશી. ૨૬ હવે વિમલ બુદ્ધિ મંત્રવીરે, બુદ્ધિતણે મહિરાણ, નૃપને ભાસે; દ્રાવિડ ક્વેશભણ કહેરે, પ્રણિપતિકરિ સુજાણ. - ૧ ભાસરે સુજાણ એહવું ભાસે, સાંજલિરાજાન
આવીયાસે કરજેડી મધુરી વાણિ, ન. ૨

Page #332

શ્રીશત્રુ’જયતીર્થરાજ્ઞ.
સ્વામિન ઈહાં પાસે અચ્છેરે; કાનન શ્રી વિલાસ; છે. તાપસ પાપ સમાઈવારે, તપસા કરે અનાસ, નૃ. ભા. જુના વલકલ તનુ ધરેરે, કદમૂલ ફૂલ ખાk; ન.
જો આજ્ઞા પ્રભુની હુવેર, તે પાય લાગું જાઈ. ન. ભા નરપતિ એહુવા સાંભલીરે, વચન પ્રધાન પ્રધાન; સર્વ સૈન્યસુ ઉઠાયારે, ગયેા તાપસને થાન. નૃ. ભા. ખેડા પર્યંકાશનેર, જપમાલા કર સાહિ; નૃ. ધ્યાન ધર્યો નિશ્ચલ થઇરે, અવિનાશી મનમાંહિ, નૃ. લા. ગગામાહિ લેપીયેરે, અંગ જલ જસુ સીસ; નૃ. લેાચન ચરણે થાપીયેરે, શ્રી યુગાદિ જગદીસ, ન્રુ. ભા. મમતા નહી માયા નહીરે, પાણિ પાત્ર આહાર; નૃ. રાજા દીઠે એહુવારે, તાપસ ગુરૂ તિણિવાર. જી. ભા. સુવલ્ગુ નામ તાપસ તણારે, ચરણે નમીયે રાય; નૃ. ભક્તિ યુક્તિ બહુ ભાવસૂરે, આગલ બેઠી આય. નૃ. ભા. સુનિવર ધ્યાન મુકી કીરે, કરવાને ઉપગાર; નૃ. નૃપને દીધી આશિષારે, તાપસ તપ આધાર. નૃ. ભા. ૧૦ યુગાદિસ અનવર તણેારે, ધર્મ રહ્યા હિતકાર; નૃ. રાજન સર્વ અસાસતારે, ઈશુ સ‘સાર માસ્ટર. જી. ભા. ૧૧ તનધન ચેાવન કારિમારે, જેવા સ`ધ્યા રાગ; . વાર ન લાગે વિષ્ણુસાર, તિથિી કેહેા રાગ. નૃ. ભા. ૧૨ એ ધન પાડે ધમથીરે, ધનથી અનરથ હાઇ; નં. દુખદાઈ સુખ વિયતારે, જ્ઞાન વિચારી જોઈ. જી. ભા. ૧૩ વિષયાસામેલ્ડે નહીરે, અણુમિલતે પણ જે; નૃ. ઈશુ પરભવ આકરારે, દુઃખ પામે નર તે. નૃ. ભા. ૧૪
૨૫૧
*
L

Page #333

૨૫૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
પચ વિષય વિષ સારિખારે, જેઠુ હુણે સમકાલ; નૃ
તે સુખ પામે પ્રાણિયારે, ન પડે ક્રુતી જાલ. રૃ. ભા. ૧૫ ચાર ક્યાય અરિ આકરારે, પૂરવ સ`ચિત પુન્ય; નૃ. લેઈ જાય દેખતાંરે, એ સરખા નહિ અન્ય. જી. ભા. ૧૬ ક્રાથયાધ માટે તિહાંરે, કિણુ હીન જીતે જાય; નૃ. પ્રાણી સહુ છતા ઇણેરે, સહુનેએ દુખદાઈ. ન. ભા. ૧૭ ક્રોધાગ્નિ ધન પુન્યનેરે, ભાલી ભસ્મ કર'ત; નૃ. મુખ્ય એઠુ કસાયમાંરે, ભાખ્યા શ્રી ભગવંત. નૃ. ભા, ૧૮ પરમાદે પણ જીવનેરે, હિઁ'સા કુત પ્રદાય; નૃ. કાચે જ તુ ભણી હણેરે, નિશ્ચય નરકે જાય. ન. ભા. ૧૯ ક્રોધે જે હિંસા કરેરે, પામે નરક દુવાર; છે. ધર્મ દ્રુમ છેદણ ભણીર, તીક્ષણ કેાધ કાંધે જે હિંસા કરેરે, પામે દુઃખ તાપરતિષ કીધી થકીરે, મેલે નરક જો રાજ્યાક્રિક સુખ ભણીરે હણે, ગજાસ્વનર કેાડ; . તે માટે નિજઘર ભણીરે, તે માણસ પશુ જોડ. જી. ભા. ૨૨ નરક લહે . અંત રાજ્યને?, તેહુને કાજે રાય; નૃ. વૈરી કરે નિજ વાતસુર, જંતુ હણે કેઈ ઘાય. જી. ભા. ૨૩ લખમી ખુદસારિખીરે, એહ શરીર અસાર; નૃ. પ્રાણતા ગતિસારિખારે, પાપમકરિ સુવિચાર, નૃ. ભા. ૨૪ થાપે બહુ દુખ પામીએરે, પાપે દ્રુતિ જાય; નૃ. ત્રીજેખડ જીન હર્ષ એહરે, ઢાલ છવીસમી થાય. ન્રુ. લા. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૮૬૪, (૮૫૪)
કુઠાર. જી. ભા, ૨૦ અપાર; નૃ.
મઝાર. જી. ભા. ૨૧

Page #334

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ.
દુહા.
બીજી માંહુ સમાનજે, તે ભાઈસુ રાય; રણ આરંભ્યા તે કિસ', મેલ્હિ મ કરિ અન્યાય. વૈરીસ' પણ કિણિહીસું, કરીએ નહો વિરોધ; વૈર સહેાદરસું તદા, એકાક્ષનેિખૂદન એધ. જો રાજ્યાદિક કારણે, ભ્રાતણે કાર જોર; તે નિજાગ પાતે હુણી, ભક્ષણ કરે કઠાર. તુ આરાધે ધમને, શ્રી યુગાદિ તેમ; હિ'સાને ટાલી જેણે, તે આણીજે કેમ. તાપસના મુખથી સુણી, દયાર્દ્ર હૃદય થયા ભૂપ; જાણી મુનિવર ધરમરત, ભાસે વચન અનૂપ. સ‘પતિ સઘલીતાં લગે, તાંલગે રાજ્ય અખડ; મૃત્યુ ન આવે તાં લગે, પૃષ્ટિ ગામિનિચ'ડ. રોગ ગૃહ કાયા ચપલ, ક્ષણ વિઘ્ન સી પ્રાણ; રાજ્ય સધ્યા અભ્ર સારિખા, નિજહિત ચિત વિજાણુ. માંસ વસા મૂલમૂત્ર તેમ, મઝઝામેદ સહિત; નવ પ્રણાલ નિતિ પ્રતે વહે, રાગ મલે સ‘ભૃત. અશુચિથકી કાયા અસુચિ, અચલનહી ચલદેહ; તેને કાજે કુણુ કરે, પાપ દુઃખાકર જેહ, ઢાલ-પાસજીણુંદ જીહારીયે એ દેશી;૨૭. રાય સુણી એહુવી, ગિરા વૈરાગ્ય આવ્યે મનમાંહેર; સુવલ્ગ મુનિચરણે નમ્યા, ભાષે વચન માહેર, રા. ૧
૨૫૩
3
૫

Page #335

૨૫૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
તું ગુરૂ તું મુજ દેવતા, તું ભવસાયરથી તારે; દીક્ષા જો કરૂણ કરી તુજ વિણ કેણ મુજ નિતારે. રા. ૨ એહ કહી મુનિ વચનથી, એકાકી તિહાં નરરાય રે; ભાઈ ભણું ક્ષમાઈવા તેહની સેનામાં આરે. રા. ૩ વૃદધ ભાઈને આવતે, વાલિખિલ એકાકી દેખીરે, તતક્ષિણ ઉઠતિહાં થકી, સાહે આ અદ્વૈપીરે. રા. ૪ તે ભૂમી લુહતે થકે, અગજના ચરણ પ્રમાજી રે, નિજ મસ્તક કેશે કરી, તેહસું અતિ પ્રીતિઉપાશે. રા. ૫ તું પૂજ્ય અમારે ઘરે આવ્યા, આજ પુણ્યદશા મુજ જાગીરે, તે માટે સુપ્રસન્ન થઈને, એ રાજ્ય ગ્રહ વડ ભાગીરે. રા. ૬ અનુજ ભક્તિ હરષિતથ, મુનિમુજને સમજાવ્યર દ્રાવિડ રાજા એમ કહ, સદ્બોધ હીયામાં આવ્યા રે. . રાજ છોડું છું માહરે, તે શું કરું તાહરે લેઈરે; રાજ્ય રાજ્ય દુર્ગતિતણે, આપે વલી થે દુઃખ કેઈરે. રા. ૮
આ તુજ ખભાઈવા, ભાઈ તુજ કેપ ચડારે; રાજ તજી લેસું હવે, સંયમશું ચિત્ત રમાવ્યોરે. રા. ૯ જેષ્ટ તણું વાણું સુણ, વાલિખિલ નૃપતિ એમ ભાસેરે હું અનુચર ભાઈ તાહરે, વ્રત લેઈસિ તાહરી સાખેરે રા. ૧૦ રાયે નિજર દીકરા, થાપ્યા નિજ દેશ ભલાવી. દશ કે ડિનરસું વ્રત લીયે, તે તાપસ પાસે આવીરે. રા. ૧૧ સહુ જટાધારી થયા, ફલ કુલકંદ ફલાસીરે, લાખ વરસ તાપસતાણે, વ્રત પાલ્ય થઇ નિરાસીરે. રા. ૧૨ બે જણ વિદ્યાધર મુનિ, નભ માર્ગ ચાલતા, ધર્મ શાંત રસની પરે, આવ્યા તિહાં મૂરતિમ તારે. રા. ૧૩

Page #336

શ્રીશત્રુ યતી થૈરાસ.
રા. ૧૫
રા. ૧૬
રા. ૧૭
રા. ૧૮
તેહુને પૂછયે તાપસે, પાયે લાગી તિવિારારે, જાસા કિહાં કડાંથી આવ્યા, પાવનકરવા અવધારે. રા. ૧૪ તાપસને મુનિવર કહે, અમે પુડરીક ગિરિજાસુ રે; આવ્યા અમે ઈહાં વિચારતા, તિહાં જઈનિર્મલ થાસુરે પુછ્યા મુનિને તાપસે, કુણુ ગિરિપુ ડરીક કહાવેરે; તે તાપસને તારવા, શત્રુ...જય કથા સુણાવેરે, ઠામ અનંત સુકૃતતણે, સ`સાર સમુદ્ર તર ડારે, તે તીરથ સોરઠ ઠામ બે, સાસ્વત ગિરિ પાપવિહારે. અન ́ત ઇદ્ધાં મુતિ ગયા, એ તીરથતણે' પ્રભાવેરે; વલી ઇહાં ઘણા સીજસે, ઇણુ ગિરિ સહુકા સુખ પાવેરે, એ તીરથ મહાતમ તે સુણી,યાત્રાના થયા ઉછાહેારે; સાધૂ સધાતે સ`ચર્ચા, મેટશુ ભવ દુખ દાહેર. રા. ૧૯ આગલિ સાવર નિરખીયા, કુમ આલી વ્યાપિત પાલીરે; તાપસ ગ્રીષમ પીડીયા, આવ્યા તિહાં છાંડુ નિહાલીરે. ૫. ૨૦ હુ'સ તિહાં એક ઉજલેા, બહુ હુ'શતા પિરવારારે; શ્વાસેાશ્વાસ હૈયે રહા, મુખ ફાડયા ચરણ પસારારે જન દેખી ઉડી ગયા, હતા જે સ અનેરારે; તે અશક્ત પડી રહેચા, ચમપુર કરશુ વસેરારે, જલ લેઇનિજ પાત્રથી મુનિ એક ગયા દંતણિ પાસેર; નીર રસાયણુની રે, સયા મુખ્ય તસુ આસ્સેરે. ા. ૨૩ તિણિ જલ તેહુને સુખ થયા, તેહને મુનિ સરણા આપેરે; ભવકાંતાર ભ્રમણ થકી, સરણા તે ભવદુઃખ કાપેરે. ૫. ૨૪ ભવર્જીવ વિરાધીયા તે કેઈ જેહ મરાલેરે; તુ' તે ભણી ખમાવજે, તુજને ખામે તત્કાલારે. રા. ૨૫
રા. ૨૧
૨. ૨૨
૨૫૫

Page #337

૨૫૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
કિણિસ” દ્વેષ ન રાખ જે, સસુ કરિ મૈત્રી ભાવાર; ઢાલ સત્તાવીસમી થઈ, જીન હર્ષ ત્રીજે ખ’ડ ગાવારે; રા. ૨૬
સર્વ ગાથા, ૮૯૫.
દુહા.
શ્રી શત્રુજય ગિરિપ્રતે, સમરિ યુગાદિ ણ'&; નમસ્કાર સાંભલાવીયેા, જેથી લહે આણું. થયેાહસપીડા રહિત, સુણ્યા જામ પામ્યા મરણ સમાધિમાં, થયા સુધર્મ શુદ્ધોપદેશ સુણિ મુનિતણેા,તાપસ પણતિણુિવાર; ક્રિયા તજી મીથ્યાત્વકી, જીન વ્રત અંગીકાર. સમ્યકત્વ ભકતે આયા, મુનિવર પાસે તામ; જટાતા લેાચન ક્રીચે, યથાત્રતી તિણીવાર. ૪ પહેલી અન ભકતા હુતા, વલી થયા વ્રતધાર. મુનિની લેઈ આગન્યા, તાપસ ચાલ્યા તિણિવાર. માર્ગ જન પ્રતિ મધતા, કરતા મહી પવિત્ર; જયણા કરતા જીવની, દીઠા ગિરિવર તંત્ર. વિમલાચલ દેખી કરી, હર્ષ લહુયે મુનિરાજ; ઉપરિ ચડયા ઉછાસુ, જાણી ચઢયા ભવપાજ ७ હાલ–કિશનપુરી નિજર ખુરી હાથમાં ઠીકરાને કાખમાં છુરી; નાગા કિસનપુરી તુજ વીણુ મઢીયાં ઉજરપરી–એ દેશી. ર૯ તીન પ્રદક્ષિણા દેઇમુનિ તેહ, નિત્ય પરાયણને હર્ષે ધરેહ; સાહચે મન ગિરિરાજ, ધન દિન ભેટયા અમે આજ;
૫
૧
સુસાર ૨
ર
નવકાર;
૩

Page #338

૨૫૭
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. રિષભજીને સરસવનવાન, ચરણ કમળ નમીયા સુપ્રધાન; ભવસાયર તારણ એજહાજ, આ. ઉલ સતીભક્ત મન રંગ, નિજ શકતે આણું ઉછરંગ; અનંત ગુણે ભરીયા જગદીસ, તિહાં ગાવેતેહનાં
નિશદિસ. મેં. ૨ રાત્રુંજય રહ્યા સગલા સાધ, તીરથ સેવા કરે ભાવ
અગાધ; મે. દ્રાવિડ આદિક મુનિ ગુણગાહ, માસ ખમણ કીધા
મન ઉછાહ. મે. ૩ જ્ઞાની વિદ્યાધર મુનિતેહ, બીજાદશ કેડિ મુનિ જેહ મો. એહવી શિખામણ દે તાસ, કરવા તેહના કર્મને
નાસ. મો. ૪. તમે ઈહાં રહો મુનિવર સહુ કોઈ કાંતણ ક્ષય
નિશ્ચય હેઈ, મે. તીરથ પ્રભાવે કેવલ જ્ઞાન, પામી તુમે લહિસ અવિ
ચલ થાન. મો. ૫ એહવે તેહને દઈ ઉપદેશ, બે મુનિ વિચર્યા દેશ
વિદેશ મે. તે દ્રાવિડ આદિક મુનિરાય, માસખમણ તપ કરે
તિણિકાય. મે. ૬ તપથી ક્ષિણ થયા સહુ અંગ, નિર્યમણ કીધા
મનરંગ; મા. લાખ ચોરાશી જીવ ખમવી, ત્રિકરણ નિર્માલ ભાવના
ભાવી. મે, ૭

Page #339

૨૫૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પામી નિમલ કેવલ સાર, દુષ્ટ કમ ક્ષય કર્યા
અપાર; મે. અંતર્મુહુર્તે લો શિવરાજ, સિદ્ધ થયા સિદ્ધા સહકાજ. મે. સાધર્મથી આવ્યા તિણિવાર, હંસદેવધરી ભક્તિ અપાર. મે. તેહ મહામુનિ જહાં શિવ લીધ, નિર્વાણ છવ બહુ
પરિકીધ. મે. ૮ નિજ સ્વરૂપ દાખવિ સહુ હંસ, લેક ભણી મુનિ
કરી પ્રસંસ; એ. હંસાવતાર તીરથ નિપજાઈ દેવ ફરી દેવ લેકે
જાઈ. કે. ૯ રાકા કાર્તિક માસની જાણિ, મુનિવર દશ કોડી
પરમાણ; મે. શત્રુંજય ગયા મુગતિમઝારિ, દુષ્ટ કમ ક્ષય કરિ
તણિ વારિ. મે. ૧૦ ચૈત્રત પુનિમ દિન તેમ, પુંડરીક શિવ પેહતા
- પેમ; મે. કાર્તિક ઐત્રિ પર્ણિમ જોઈ, મોટા પર્વ કહ્યા એ
દેઈ મ. ૧૧ કાર્તિક માસખમણથી જેહ, કર્મ અપાવે નરગુણ
તેહ; મે. સે સાગર પિણિ નરક મઝારિ, કર્મ અપાવે નહિ
તે નીર્ધાર. મે. ૧૨ કાર્તિક પનિમ એક ઉપવાસ, કરે શત્રુંજય પૂર્ણ
- ઉલાસ; મો. હત્યા પાતક સ્ત્રી બ્રહ્મબાલ, નર છુટે તેથી તત્કાલ.એ. ૧૨ કાતિક રાક જેહપ્રધાન, પવિત્ર કરે થઈ અરિહંત ધ્યાન, મે.

Page #340

શ્રી શત્રુંજય તીર્થસ.
૨૫૯ સઘલાં સુખ ભોગવે સંસાર. નિરવૃતિ સુખ પામે
નરનાર. મે. ૧૪ કાતિક દશ કેટી પરમાણુ, મહા પાપના કાર, જાણ; મે. ક્ષેત્રત પરભાવ વિશેષ, મેક્ષ ગયા ક્ષય કર્મે દેખિ. મ. ૧૫ મિથ્યાત્વીનર જેમતિહણ, જ્ઞાન લેચન થયા તેહનાં
ક્ષીણ મે. તજી વિમલાચલ તીરથરાજ, જહાં તિહાં ભમે સુખને કાજ. મો.૧૬ શ્રી ભરતેસર ગયાનિર્વાણ, પછે પૂરવ કેડિ પ્રમાણે મે. દ્રાવિડ વાલિખિલ્લ હુ યા મુનીસ, નિવૃત્તિ પદ લહ
ઈણિગિરીશ. મ. ૧૭ તેના નંદન તિહાં આવીયા, યાત્રા સંઘ સુભાવિયા, મે. પંક્તિ પ્રાસાદ કરાવી તિહાં સાર, તિણે ભાગ્યે
ગિરિશ્રીકાર. મે. ૧૮ ઈણિ પરિ સુનિવર કેડિ અનેક, ઈણિ સીધા ધરીય
વિવેક; મે. પૂરી થઈ જીન હર્ષ ત્રિખંડ-ઢાલ અઠ્ઠાવીશ એહ
અખંડ. મે. ૧૯ इतिश्री जिन हर्ष विरचितेश्री शत्रुजय माहात्म्य चतुष्पद्यां भरययात्रा पुंडरीक द्राविड वालिखिल्लादि मुक्ति वर्णनो नाम સૂતી વંદર સંપૂર્ણ મારા
સર્વગાથા, ૯૨૧, (પાઠાંતરે (૯૧૬)

Page #341

૨૬૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
દૂહા. શ્રી અરિહંત ચરણે નમું, જેહુથી સહુ સુખ હેઈ, ચોથે ખંડ કહું હવે, સાંભળજે સહુ કે ઈ. ૧ સુરપતિ આદ્ય અવસર્પિણી, પ્રથમ કીયે ઉદ્ધાર; ભરતેસર બીજા હિવે, સાંભળી તું અધિકાર. ૨ ભરત તણે પાટે પ્રેવર, થયે અધ્યા રાય; દંડવીર્યાભિધ આઠમે, ટોલે ઈતિ અન્યાય- ૩
આ ચારે ભરતેશ જેમ; શ્રાધ પુજન સુવિચાર; ત્રિણ ખંડને અધિપતિ, જગમેં જશ વિસ્તાર. ૪ ષકેટિ પૂર્વ કેડિ ગયાં થકાં ભરતાધિપથી જાણ, સિધદ્ર બેઠે સભા, નિજ ગુણ કરે વખાણ. ૫ દેખી નૃપ દંડ વીર્યને, રિષભ વંશ સણગાર; સામિવત્સલ નિત્ય કરે, ધર્મ અક્ષોલ્યા ધાર. ૬. શ્રાવકને છમાવિને, છમિ નિયમ ધરંત,
ઇંદ્ર પ્રસંસા એહવી, કીધી સહુ સુણું તા. ૭ ઢાલ–મહિબબ જાલિમ જટિણી. એ દેશી. ૧ સુરકઈ મિથ્યાત્વ વાસી, સદો નહી વચનવિલાસી છે; સુ. મન માંહિ મત્સર ધરીને, બહુ રૂપ શ્રાવકના કરીને હે. સુ. ૧ હદય કનક જનોઈ સેહે, ધર્મ જનના મન મેહે હે; બ્રહ્મચર્ય નિર્મલ પાલે, સંગતિ નારીની ટાલે છે. સુ. ૨ વ્રત બાર શ્રાવક કેરાં, ધારે વારે ભાવ ફેરા હે; તનવરત્રનિર્મલ પહેર્યા, આચાર કીહીન વિસર્યા છે. સુ. ૩ બલી બારતિલક અણુયા, સરિ કપિલ શિખા ભાયા. ભરતેષ પૂર્વે કીધાં, ચઉ વેદ ગુણે સુખ સીધા છે. સુ. ૪

Page #342

શ્રીરાત્રુજ્યતીર્થરાસ.
તનુ ગાર વર્ણ વિરાજે, શુદ્ધ શ્રાવક સમિતિરાજે હેા; વલી ઇર્યાં સમિતિ પાલતા, લુવે હલવે હાલતા હૈ. સુ. આદર દઈ ખેલાવ્યા, મુજ મ ́દિર સાહમી આવ્યા હા; ભાજન કાજે તું તરીયા, ભાજન કરીયા ગુણુ ભરીયા હા. સુ.
ઉલસતી ભિકત રામાંચે, જીમાવે રૂડી નૃપ ભે!જય વિવિધ જમાવે, સૂરજ
સચે હૈ; તે તે ધર
૨૧
જાવે હા. સુ.
એમ દિન પ્રતે દેવ દિખાવે; ઉપર વલિઆવે હે; નૃપ જમવા નત્ર પામે, સૂર્યાસ્ત થાયે તિશુ ઠામે હેા. સુ. એમ આઠ દિન તે દેવ, કીધી માયાની ટેવે હા; તસુ ભકિત તેહી ન ખીણો, સાહમી સુત થઈ હીણી હા. સુ. નૃપ આઠ દિવસ રહયે ભૂખ્યા, પણ તેડી વ્રત નવ ગ્રૂયે હે; મનમાંડુિ વિસ્મય પામ્યા, પરતક્ષથઇ સુર ખાળ્યે હા. સુ. ૧૦ ચિરનઃ તું ચિરજીવી, તુજ પુન્ય અખંડ સદીવી હે; તુજ કીધ પરીક્ષા આવી, પણ ન શકયા તુજ ચુકાવી હા. સુ. ૧૧ એટલે આવ્યે સુરસામી, લાષા કીધી ગુણ ગ્રામી હેા; નિજ વશ તે દીપાયે, તાડુરા જશ સઘલે ગાયે હૈ. સુ. ૧૨ જે કૃત્ય ભરત રાજાનાં, તે કીધાં તે સહુવાનાંા; શત્રુંજય યાત્રા કરીએ, પ્રાસાદ વલી ઉદ્વેરીયેહૈ. સુ. ૧૩ સુરરાય વચન કહીને, શર સહિત ધનુંષ લઈને હા; દિવ્યહાર વળી રથ દીધાં, દેોઇ કુડડલ રાજા લીધા હા. સુ. ૧૪ સુરનાથ સ્વર્ગે સિધાયા, નિસાણુ નૃપતિ વજડાયા હૈા; સૉંઘ ચઉ વહુ કીધ સજાઈ, સેના ચતુર`ગ ખણાઈ હા. સુ. ૧૫

Page #343

૨૬૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
જિન ખિ’ખ વિધ્ર વિદ્યારે, આગલી દેવાલય ધારે ડા; સામત મહાધર મત્રી, સેનાની સૈન્ય પવિત્ર હૈ. સુ. ૧૬ અહુ રિદ્ધિ લેઇ સ`ઘાતે, બહુ નરનારી થયા સાથે હા; શત્રુજય સઘ ચલાયે, સઘવી તડવીર્ય કહાયેા હૈ. સુ. ૧૭ અહુ દેશ પ્રતે અતિ ક્રુમતે, તસુ નાથ ઉપાય ન ગ્રહતા હો; કાશ્મીર દેશાંતે આયા, તીરથ ભેટળુ ઉમાહ્યા હા. સુ. ૧૮ પરભાત થયા રવિ ઉદયા, તિહાંથી સઘ ચાલ્યું સઘલા હે; એ શૈલ મહાળેલ શૈલે, માર્ગ રાકયે તે વેલે હા. સુ. ૧૯ સ`ઘ લોક સહુ કા ડરીયા, જઈ ન શકે પાછા ફ્રીયા હા; મહારાય એ ગિરિ મલીયા, પય રોકી રહ્યા મહા અલીયા હા. સુ. ૨૦ નરનાથ કૈાતક જાણી, આયૈ સાંભલી નરવાણી ડા; ગિરિ ઢોઈ તેને જકડીયા, માંહે માંહે આથડીયા હા. સુ. ૨૧ વા માંહિ કુલિગા વરસે, તેમ સ`ઘટ્ટ પાવક નિકસે હે; પાવક કાલા વિકરાલા, જગ તીન દહેણુ ઉજમાલાહૈ. સુ. ૨૨ તે કાલ કિણ હિન સહીચે, તે લેસ્યા જીમ દહીયે' હા; રાજા નયણે દીઠે, એ પર્વત તા અગીઠા હા, મંત્રીસ સુભમતિ પયપે, મહારાય સહુજન કપે હા. સુ. ૨૩ કોઈ દુષ્ટ સુરના ચાલા, દીસે પરતક્ષ નિહાલા હા; ચોથા ખ’ડની એ પહેલી, જીનહુષૅ ઢાલ થઈ સાહીલી હેા. સુ. ર૪ સર્વ ગાથા, ૩૧.
દુહા. શાંતિ ઉપાય ક્રીયા ધણા, તાહી તુષ્ટ ન થાય; ઇંદ્રદત્ત કાદ′ડ તખ, કર સ'ગ્રહીયે રાય. ૧

Page #344

X
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ કર્ણ સમ ખેંચી કરી, શબ્દ કી ટંકાર; ધનુષ બાણ ચઢાવીયે, રિપુ હણવા તિણિવાર. ૨ કેઈક પ્રગટ તેટલે. બીહામણે અપાર; પિંગ કેશ સિર જેહને, દાવાનલ આકાર. ૩ પ્રાણ રંધ્ર જાણે ગુફા, સાસ ઉડાડે વૃક્ષ; ભુજાદંડ તાલેપમાં, દંત કુંત સાદક્ષ. ૪ નખ વ્રત અંકુશ ઇસા, નાખિ સિંહ વિદાલ; રાખિ એમ બોલતે, પ્રગટ થયે વૈતાલ. ૫ વિનય કરિ બહુ ભક્તિસું, ચરણે લાગે આઈ; રે માર્ગ કેમ રેકી, કેથે બે રાય. ૬ તું કેણુ તુજ બલ કેહને, કેણ તારે રખવાલ; એકે બાણે તાહરા, પ્રાણ હણું તત્કાલ. ૭ હવે વેતાલ કહેસું, કૃપાવંત સિરતાજ;
ક્રોધ મકરિ મુજ ઉપરે, તાત સુણે મહારાજ. ૮ ઢાલ-છેડી હે પ્રિયા છે ડિ ચ નિવાસ,-એ દેશી. ૨ પૂર્વે હે રાજા પૂર્વે વિયતિ નામ, હુ હે રાજા હું તે
વિદ્યાધર અગ્રણીજી; જી હે રાજા છ હેતે સંગ્રામ, મુજને હે રાજા,
મુજને હે મારી દીધી ઘણુજી. પીડ હે રાજા પીડ વેદન જેર, મૂઉ હે રાજા મૂ9
અપાયુષે તિહાંજી; ભમીયે હે રાજા ભમી હે ભવભૂરિ, કહી હે રાજા
કહી પુન્ય કાનન ઈહાંછ. ૨ હુએ હુએ હે રાજા હુએ હું વેતાલ,

Page #345

૨૬૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
પરવત હે રાજા પરવત બેને આંતરેજી; તુજને હે રાજા તુજને જ્ઞાને દીઠ; મારગ હો રાજા મારગ મેં રે તરંજી; તાહરે હો રાજા તહેરે હો ધનુષ ટંકાર; એ ગિરિ હે રાજા એ ગિરિ વિસંસ્થલ થયાજી; તારક્ષ હે રાજા તારક્ષ પક્ષ વિઘાત, પન્નગ હો રાજા : પન્નગ પાસ થઈ ગયાજી. મુજને હ રાજા મુજને ન જીભે કેણ, રાક્ષસ હ રાજા રાક્ષસ દાનવે માનવેજી; તાહરે હે રાજા તાહરે બલ ન ખાય, જી હે રાજા છે તે મુજને હે . રહિસું હે રાજા રસિકું હે તુજ આ દેશકિંકર હે રાજા કિંકર થઈ હું તાહરાજી; વિહાં કેણું હે રાજા તિહાં કેણ રાખે તાસ, સેવક હે રાજા સેવક થઈ રહે માહજી. આગલિ હે રાજા આગલિ ચા સંઘ પહુતા હે રાજા પહુતા હે શત્રુંજય ગિરિજી. જર્જર હે રાજા જર્જર દેખી પ્રાસાદ, તેહના હે રાજા તેહના ઉદ્ધાર કર્યા ફરી જી. કીધી હે રાજા કીધી છે પૂજા સ્નાત્ર, બહુપરિ હે રાજા બહુપરિ ભરત તણું પરેજી; વાગ્યે હે રાજા વાગ્યે દ્રવ્ય સુક્ષેત્ર, ભાવે હે રાજા ભાવે સંઘ પૂજા કરે છે. આ હો રાજા આવ્યે શ્રી ગિરનાર;

Page #346

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
સઘલા રાજા સઘલા હૈ સદ્ય લેઇ કરીજી; કીધા હા રાજા કીધા હૈ। જીર્ણોદ્ધાર, સુરપતિ હૈ। રાજા સુરપતિવચન હૈયે ધરે જી. અર્બુદ હા રાજા અર્બુદ શ્રી વૈભાર, અષ્ટાપદ હા રાન્ત અષ્ટાપદ પણ આવીયાજી; સમેતે હૈ રાજા સમેતે સધસઘાત; ચાત્રા હૈા રાજા ચાત્રાદ્ધાર રાજા ચાત્રાદ્ધાર કરાવીયેાજી,
int
આવ્યા હૈ! રાજા આવ્યા નિજપુર રાય, યાત્રા હા રાજા યાત્રા હૈ। તીરથની કરિજી; ચક્રી હા રાજા ચડ્ડી હા જીમ આદર્શ, અન્ય દિનહારાજા અન્ય દિન નિરખી ૧૩ પામ્યા હૈ। રાજા પામ્યા કેવલજ્ઞાન, દંડવીર્ય હૈા રાજા દડ વીર્ય નૃપ મુગતે ગયેાજી; ખીજા હા રાજા ખીજો હાએ ઉદ્ધાર; પૂરા હા રાજા પૂરા એતલે થાજી. એક દિન હૈ। રાજા એક દિન શત્રુઇશાન; ભકતે હૈ! રાજા ભકતે હૈા નમવા જીન ભણીજી; ક્ષેત્રે હા રાજા ક્ષેત્રે હૈા મહાવિદેહ; શ્રીજીન હૈ! રાજા શ્રીજીન મુખવાણી સુણીજી. સવમાં હા રામ ભવમાં જેમ માનુષ્ય, દિનકર હૈા રાજા દિનકર નામે હા રાજા નામે
ગ્રહમાં હેય થાજી; હા જ બુઢીપ; દ્વીપમાંહે તથાજી. સાર દેશ;
ઉત્તમ હા રાજા ઉત્તમ દેશે હા રાજા
દેશે હા
૨૫
૧૦
સિરીજી. ૧૧
૧૨
૧૩
૧૪

Page #347

દ
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
પુડર હા રાજા પુડર ગિરિ પર્વત ધ્રુવે હા રાજા ધ્રુવે હા શ્રી કીન હૈા રાજા કીર્તનથી પાતક રેજી. ધનર હૈ। રાજા ધનર ભારત ક્ષેત્ર, ધનર । રાજા ધન ્જનેતા જાણીએ; પૂજે હા રાજા પૂજે ગિરિ પુ’ડરીક, તિરથ હા રાજા તીર્થ જગત વખાણીએજી. પાતક હા રાજા પાતક જાયે નાસી, વિમલાચલ હૈા રાજા વિમલાચલ હૈયડે વસેજી; સુરજ હા રાજા સૂર્ય સદા પ્રકાશ, તિહાં કિણુ હા રાજા તિહા કિમ તમઉંલસેજી; દહિલા હારાજા દુહિલા ખેાધિ ખીજ, કાડી હા રાજા કેાડી ભવે પણુ પામતાજી; તતક્ષણ હા રાજા તતક્ષિણુ લહીયે તેવુ, ગિરિવર હા રાજા ગિરિવર સિર નામતાજી; સહુ તત્વ હા રાજા સહુ તત્વમાંહિ સમ્યકત્વ, દૈવત હૈા રાજા દૈવતમાં જીન દેહિલાજી; વિમલાચલ હા રાજા વિમલાચલ ગિરિ જેમ, તીર્થ હૈા રાજા તીરથમાંહિ છે ભલેાજી. સાંભિલ હા રાજા સાંબલિ ઈશાને દ્ર, દેસણુ હૈ। રાજા દેશણુ સા ત્રિભુવનપતિ તણીજી; તીરથ હા રાજા તીરથ ભેટણ કાજ; આવ્યા હા રાજા આવ્યે શત્રુંજય ભણીજી. કીધી હા રાજા કીધી અડાહી ઈંદ્ર,
સિરેજી. નાલેય;
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦

Page #348

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ.
ર૬૭ ઉચ્છવ હે રાજા ઉચ્છવ બહુ સુરસુ મિલીજી; જે હો, રાજા જે સર્વ જીન તીર્થ, પૂરે હે રાજા પૂરે નિજ મનની રજી. ૨૧ દીઠા છે રાજા દીઠા નયણે તામ, વાસવ હ રાજા વાસવ કેઈક જાજરાજી; સુરની હે રાજા સુરની હો શક્તિ પ્રાસાદ, કીધા છે રાજા કીધા શ્રી જીનરાજરાજી. ૨૨ સાગર હો રાજા સાગર સત ગયા જેમ, દંડ વિર્ય હે રાજા દંડ વીરજ રાજા થકીજી; કીધો હે રાજા કીધે હે તૃતીય ઉદ્ધાર, ઈશાન હે રાજા ઈશાન પતિ શાસ્ત્ર વકીજી. ધન જે હે રાજા ધન જે કરે ઉધાર, ઈણગિરિ હે રાજા ઈશુ ગિરિ શ્રીજીનપતિજી; ચોથે હો રાજા એથે હે (બે) ખંડ, જીનહર્ષ બીજી હે રાજા બીજી હે ઢાલ સહુ સુજી. ૨૪ સર્વ ગાથા, ૬૨, (૬૧)
દુહા. ચૈત્ર પુકમ અદા, સુર આવ્યા સુ વિશેષ; નમવા રૂષભ જીણુંદને, શત્રુંજય ફલ દેખ. ૧ હસ્તિ સેનાખ્ય પુરવતણી, દેવી હસ્તિની નામ; થઇ મિથ્યાત્વી કાલ વસી, કેટી સુરી વ્રજનામ. ૨ જૈન ધર્મની કૅષિણી, કુર મહા બલવંત; તાલધ્વજ મુખ્ય ક્ષેત્ર પતિ, જેને વસિ ચાલત.

Page #349

२१८
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. વિસંસ્થૂલ તીરથ કયે, કેષ ધરી તિણિવાર; પરદ્રોહ સ્વેચ્છાચારિણી, મદ્ય માંસ આહાર. તિણિ દેવી માયા કરી, પર્વત કયા અનેક; શ્રી શત્રુંજય સારિષા, વચન તાસ વિવેક; દેવ તે બહુ દેખિને, મનમાં વિસ્મય થાય; મહેમાહે ચિંતવે, કોને નમીયે જાય. સું પૃથ્વિ માટે ઘણુ, શત્રુજ્ય ગિરિ એહ; અથવા બહુ થયા એકથી, દેખી ભક્તિ અ છે. અથવા એક પર્વત વિષે, અમે ન માઉ જોઈ
સહસ્ર રૂપ કીધા તેણે, ઉત્તમ વત્સલ હેઈ. હાલ–વિમલચલ સિરતિલે, એ દેશી. ૪.
એમ ચિંતાતુર સુર થયા, પરશું નહી જ્ઞાન, કીધી સઘલે પરવતે, સ્નાત્ર પૂજ્યા સુભ ધ્યાન. એ. ૧ અષ્ટાબ્લિકા ઉછવ કરો, જાવા વાંછે જામ; એકે પિણિ તીથ તણે, ટુક ન દીસે તામ. એ. ૨ એ સું થયે સુર ચિંતવે, મનમાં પડી બ્રાત; ભક્તિ કુભક્તિ થઈકિસું, વિમલાચલન દેખાત. એ. ૩ વિશ્વ પાવન કૃત એ ગિરિ, પહિલી દીઠ અનેક એટલા મેં એ સું થયે, હવણું દીસે એક. એ. ૪ નાકી એહવું ચિંતવી, અવધિ પ્રજુ તામ; જ્ઞાને પ્રગટ નિહાલીયે, એ છે દેવીનાં કામ. એ. પ ત્યારે સુર કેપ્યા સહ, પ્રલય ભાસકર જેમ; ક્રોધ જવાલા મહા આકરી, મુકી સુરીને તેમ. એ. ૬

Page #350

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ.
ક્રોધ વૈશ્વાનરસુ ઘણું બળતી દેવી દેઠુ; આવી સહુ પરિવાર સુ, ચરણે લાગો તેહુ. એ. છ હું તેા તમારી કિકરી, તમે અમારા સ્વામિ; તૃણેાપમાન તમે આગલ, કે ધ તજ્ગ્યા ઇણિ ઠામ. એ.
૨૬૯
.
અમે અજ્ઞાન વસે કરી, માઠી ચેષ્ટા એહુ; આજ પછે. કરશું નહી, એ અપરાધ ખમેહુ. એ. ત્રિદશ કહે એડવે સુણી, તીરથ ઘાતિની દૃષ્ટ; વિપ્રતારી શી વલી અન્યને, અવનિ પરેએ અનિષ્ટ. એ. ૧૦ કીધા મિલન પલાનિી, પર્યંત પવિત્ર તીથૅ શ; મુકી તૌ રક્ષા ભણી, તુજને ઇંડાં ભરતેશ. એ. ૧૧ મા તે માને નહિ,એહવા કરે કાજ;
તીરથ વિધ્વંશ કારિણી; મરિસ સહી તું આજ. એ. ૧૨ ખીહની દેવી હસ્તિની, સુર વાણુની સુણેહ; શ્રીજીન શરણુ ગયા વિના, મુકે નહિ મુજ એ. એ. ૧૩ રિષભ સ્વામિ શરણે ગઇ, દેવી દીઠી તામ; દૂર સિંહ એવા કહે, પાપિણી સુ* કર્યું. આમ. એ. ૧૪ સુખ ઘાલી દસ આંગલી, સુરી કહે સુર હે; પ્રસન્ન થઈ મુજ ઉપરે, ક્રોધ નિવારે દેવ, એ. ૧૫ ગામાલ બ્રાહ્મણ કામિની, એહ અવધ્ય કહેવાય; તે મુજને મારણ તણેા, કેમ કરશે અન્યાય. એ. ૧૬ મન સાથે પણ ચિંતવા, જો એહુવા ખીજીવાર; તા જીન શરણુ ના સમ કરૂ, માને વચન વિચાર. એ. ૧૭ એ અથ સાખી તુમે દેખા, જગતના ભાવ;
એક કુચેષ્ટા માહરી, ખમા “નમુ તુમ પાવ, એ. ૧૮

Page #351

૨૭૦
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત. દિન વચન એમ બેલતી, દેવે મેલી તાસ; પ્રણમાંત કેપ ખુની તણે, સંત કરે નહિ નાસ. એ. ૧૯ હવે હસ્તી સેના પુર ગઈ, હસ્તિની દેવી તામ; પુરવ પરે રક્ષા કરે, તીરથ તણી ઊદામ. એ. ૨૦ ચોથા ક૯૫ તણે ધણું, માહેંદ્ર નામ ભક્તિમંત; ભ્રષ્ટ પ્રાસાદ જીનેસના, નયણે તે નિરખંત. એ. ૨૧ અહેર એ સું થયે, તીરથ જગ હિતકાર; એ ચેષ્ટા દેવી તણી, જાણે ચિત્ત મઝાર. એ. ૨૨ તાલધ્વજ બાહુબલે, કાદંબિક ગિરિનાર; બીજે પણ જીન તીરથે, કીધા ઇંદ્ર ઉદ્ધાર. એ. ૨૩ દેવતણ શકતે તિહાં, શક્રેન્દ્ર તિણિવાર વહેંકિ પાસ કરાવીયા, જીન પ્રાસાદ અપાર. એ. ૨૪ ઈશાનેદ્ર ઉદ્ધારથી, કેડિ સાગર ગયા ચાર; મહેદ્રા બંડલ કર્યો, વિમલાયલ ઉદ્ધાર. એ. ૨૫ ઇતિ પંચમેદ્વાર, ૪. મહેંદ્ર ઇંદ્ર થકી થયા, દશ કેઠિસાગર ગયાયામ; . બ્રોંદ્ર વલી એ તીર્થને, કીધ ઉદ્ધાર સ્વ નામ. એ. ૨૬ ઈતિ પંચમઢાર. ૫. કેડિ લક્ષ સાગર તણે, કાલ ગયે તિણ વાર;
શ્રી શત્રુંજયને કર્યો, ચમરેન્દ્ર ઉદ્ધાર. એ. ૨૭ ઇતિ ષÀદ્વાર. ૬.
એમ શત્રુંજયના થયા, નર સુર કૃત ઉદ્ધાર; ત્રીજી ચોથા ખંડની, હાલ ઘણે અધિકાર. એ. ૨૮ સર્વ ગાથા, ૯.

Page #352

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૨૭૧ દહા. સહુ તીરથની આદિ છે, પણ એહની આદિ અનંત ત્રિસલા નંદન ઇંદ્રને, ભાષે એમ ભગવંત. સગર ચકવત થયા, કીધો તીર્થોદ્વાર સુરપતિ સાંભળી તું સિખી, આદિ કથાવિચાર. ૨ એ તીરથ ગુણ આગલે, સહુ તીરથ શિરતાજ;
કથા સુણતાં એહની, લહીએ અવિચલ રાજ. ૩ ઢાલ–શ્રી ચંદ્રપ્રભ પ્રાહણે એ દેશી. ૫. ભરત ક્ષેત્ર જબ તણેરે, નયરી અધ્યા નામ, રિષભના વંશમાં થયેરે, જન શત્રુ નૃપ અભિરામ ભ. ૧ યુવરાજા પદવી ધરે, તેહને અનુજ, મિત્ર, વિજ્યા રાણું રાયની, યશામતિ સુ પવિત્રરે. ભ. ૨ ગંગાજલ જેમ નિર્મલેરે, બેને શીલ આચારરે, રૂપે જાણું દેવાંગનારે, ચેસઠકલા ભંડારરે. ભ. ૩ ચઉંદ સુપનસુચિત હવે, વિજ્યાસુત જીનરાય રે; શ્રી અજીત નામે જણ્યારે, રાય પ્રિયા સુખ દાયરે. ભ. ૪ યુવતી યુવરાજા તણી, ચેદસ્પન તિણ દિઠરે. સગર નામે ચકી થયેરે, ત્રિભુવનસુયશ અનઠરે. ભ. ૫ કનક વરણ ગજ જેહનેરે, લંબણુ દ્વીતીય જીણુંદરે; પંચધાએલાલી જતેરે, વાદ્ધ દ્વિતીયા ચંદરે. ભ. ૬ સકલ કલા કાલે ભણીરે, ગુરૂ પાસે ગુરૂ બુધિરે, અનુક્રમે સગર સુધી થયેરે, જેહની ગતિમતિ સુદ્ધિશે. ભ. ૭ કેદંડ સાઢાચારરે, સુંદર દેહ ઉતગરે, બીજે જનચકી બિહેરે, વન લો સુરંગરે ભ. ૮

Page #353

૨૭ર શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. રાજાની કન્યા ઘણીરે, પરણાવી ધરી પ્રેમ, બાપ પ્રેછવ કરી, જનાવર ચકી તેમરે. ભ. ૯ જન શત્રુ નૃપનિજ પુત્રનેરે, અજીત જન રાજ રે; રાજ્ય દેઈ સંયમ ગ્રહે, સારણ આમ કાજ રે. ભ. ૧૦ યુવરાજ પણ ભ્રાતનીરે, અનુજ્ઞા લેઈ તિવાર; નિજ પદ સગરને થાપીએ, લીધે સંયમ ભારરે. ભ. ૧૧ રાજ્ય પ્રજા પાલે પ્રભુરે, નિરભય દેશ ની રે; ઈતિ અનિતિ નહીં જહાંરે, દિન વધતા ભેગરે. ભ. ૧૨ ત્રેપન લાખ પુરવ લગે રે, પા રાજ ભંડારરે, રાજ્ય સગરને આપીયેરે, લીધે સંયમસારરે. ભ. ૧૩ ઘાતી કર્મ તપનીરે, સહુ પ્રજાલ્યા તેહરે; કેવલ જ્ઞાન લહે પ્રભુરે, બાર વરસને છેતરે. ભ. ૧૪ સમવસરણ દેવે રરે, તિહાં બેઠા જિનરાય રે; અમૃત સરીખી દેશણરે, સહુ સુણે ચિત્ત લાયરે. ભ. ૧૫ સંઘચતુર્વિધ થાપીયેરે, અછત નાથ અરિહંતરે; મિથ્યા તિમિર દિવાકરૂં રે, ભય ભંજણ ભગવંતરે. ભ. ૧૬ - હવે સગર રાજા તણેરે, ચક રતન ઉપરે; સાધીશ ષ મેદિનીર, નવનિધિ ચઉદ રતનરે. ભ. ૧૭ લાગા પખંડ સાધતાંરે, વરસ સહસ પાંત્રીસરે, આવ્યે અયોધ્યા સામ્રાજ્યસુરે, રાજ્યકરે જગ તીસરે ભ. ૧૮ હવે શ્રી અછત છણેસરૂરે, શત્રુંજય ગયા જામરે, હલ કર્મો કેકી તિહાંરે, સુણી જીનવાણી તામરે. ભ. ૧૯ પ્રતિબે અણુસણ કરી, ત્રિકદિન રાયણ મૂલરે; થિ દેવલેકે ગયેરે, અરિહંત દયાન અમૂલરે. ભ, ૨૦

Page #354

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. આદ્ય કૂટથી નિતેરે, આવ્યા સુભદ્રાખ્ય શૃંગરે; સિદ્ધિસિલાઉ પરિતિહારે શ્રી જીવર મન રંગરે. ભ. ૨૧ દેવ સહુ ભલા થઇરે, આવ્યા સહુ તત્કાલરે; સમવસરણ દેવે રચ્યોરે, કરતે જાકજમાલશે. ભ. ૨૨ સિંહાસન માંહિ ઠરે, બેઠા તિહાં જીનવાયરે; બેઠા સુર સુરપતિ સહૂરે, શ્રી જીનવર ગુણ ગાય રે.ભ. ૨૩ અવધી જ્ઞાને જાણ કરી રે, સદ્ગતિ કારણ જામરે; તીર્થ ભેટણ જીન વાંદિવારે, આવ્યા લેઇ સુર ગ્રામરે. ભ. ૨૪ આ કેકી દેવતારે, બેલાડ્યા પ્રભુ તાસરે; જેતિ શિલ્ય દીપાવતેરે, બેઠે પ્રભુજી પાસરે. ભ. ૨૫ દેવ સહુ દેખી કરીરે, વિસ્મય પામ્યા ચિત્તરે; ઢાલશેખડે પાંચમીરે, કહિ જીનહર્ષ સુમિરે. ભ, ૨૬ (પાઠાંતરે સર્વ ગાથા ૧૨૬) સર્વ ગાથા ૧૨૮.
દુહા, પ્રથમ સુરેંદ્ર પૂછીયે, કુણ સ્વામી દેવ; અનવર ભાષે ઈંદ્રને, રહતે હાં નિત મેવ. . ૧ કેકી બહુ કેકી ધણી, મુજ મુખથી ઉદેપશ; પ્રાણ વધે છેડા સુણી, અણુસણ કીધું એસ. એ તીરથ સુપ્રભાવથી, સકલ ખપાયા કર્મ; થયે દેવ તિર્યંચથી, ભાગે સહુ જીન મર્મ. તે કેદી સૂર સાંભળી, રાયણતલિ નિજ મૂર્તિ સુપરિ કરાવી તીર્થની, કીધી પૂબ સ્કુતિ એકાવતારી એ થઈ ઈંહાં લેસ્ય વ્રતભાર. ઈણિગિરિ કેવલ પામિને લહિસ્ય શિવસુખસાર. તે ભણું એ તીરથ છે, સકલ સિદ્ધિ દાતાર. તીરથ મહાતમ ઉપદેશે, અજીતનાથ જીનચંદ વિશ્વજંતુ પ્રતિ બોધવા, ઉપજાવા આણંદ,

Page #355

૨૭૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સમતા સહુ પ્રાણુ વિષે, સંઘ પૂજા બહુ નેહ, શત્રુંજયની સેવના, પૂણ્ય વિના નહિ એહ. ૭ પર્વત શત્રુંજય તો, કઠાં પાતિક જાઈ;
ભવ સાયરમાં બુડતાં, દ્વીપ સમાન કહાઈ ૮ દ્વાલ-તણુ દલ ચહૂડ લેહે વન જે ગિરહીe,
એ દેશી, ૬. સુરપતિ હો સુરપતિ અનવર આરા જેણે,
જીન ધર્મ કર્યો ઉલ્લાસ; એ પર્વત જેણે સેવીયે, દુર્ગતિ ભીતિન તાસ; સુરપતિ. ૧ અજીત ઝનેસર એમ કહે, વારૂ વચન વિલાસ. અ. ઈણી તીરથ પુન્ય કીજે, થડેહી પણ જેહ, સુ. ક્ષય થાયે નહી તેહને, ચકી નિધાન પરેહ. સુ. અ. ૨ જે સિદ્ધા એણુ પર્વતે વલી સીસે જેહ, સુ. જાણે પણ ન કહી સકે, કેવલ જ્ઞાની તેહ સુ. અ. સીલ સન્નાહ ધરી હાં, ધાવે નિતિ નવકાર; સુ. તપ ખગે વયરી હણે, રાગાદિક પરિવાર. સુ. અ. ૪ ઝંગ સુભદ્ર નામે ઈહાં, નિધિ રસ રતન સંયુકત; સુ. જે પુન્યવંતના આશ્રયે, બે ભવ સુખ જીન ઉક્ત. સુ. અ. નર સુર આગલિ દેસણા, દીધી ત્રિભુવન સ્વામી, સુ. અઠાહી મહેચ્છવ કરી, પહુતા નિજર ઠામ. સુ. અ. ૬ વર્ષો રૂતુ ઈણિ અવસરે, ઉનમીઓ આસાઢ, સુ. ગયણે વીજ જણૂકીયાં, ધરણિ ધડૂક ગાઢ. સુ. અ. ૭ માલા ઘાલ્યા પંખીએ, મધુરા બેલ્યા મેરફ સુ. આવ્યા પરદેશી ઘરે, ચાતક પાડે સર. સુ. અ, ૮

Page #356

૨૭૫
શ્રીશત્રુજ્યતીર્થસ. જલધર લાગે વરસવા, મુનિવર રહ્યા વિહાર, સુ.
માસે ગિરિ ઉપરે, રહ્યા ત્રિજગ આધાર, સુ. અ. ૯ મંડપ તિહાં મેટે કહ્ય, સુરપતિ ભક્તિ વિશેસ; સુ. સુખેતિ સઉકે રહ્યા, નિશ્ચલ ધ્યાન તપેસ. સુ. અ. ૧૦ સુવ્રત આચાર જ નામે, તદુલ જલ ભૃતપાત્ર સુ. પ્લાન પ્રથમ સંગે ચડયા, બહુ મુનિ નિર્મલ ગાત્ર. સુ. અ. ૧૧ કિણિક તરૂ તલે આવીને, લીધે તેણે વિશ્રામ; સુ. આ કાગ ત્રિસ્ય તિહાં, હૈ જલને ઠામ. સુ. અ. ૧૨ સાધુ ત્ર કેપે ચઢ, નાંખ્યો તે જલ મુજ; સુ. આજ પછે ઈણિ તીરથે, સંતતિમ હજયે તુજ. સુ. અ. ૧૩ તેહના તપ સુપ્રભાવથી, કાગ ગયા સહુ નાસિ; સુ. સિદ્ધિ શિલ ઉપરી અજી, વાયસને થયે નાસી; સુ. અ. ૧૪ સહુ મુનિ તેષ ભણી હાં, પ્રાસુક જલ કર્લોલ; સુ. સદા હે તુજ વયણથી, તિહાં થયો ઉલખા જોલ. સુ. અ..૧૫ કાગ દિસે ગિરિ ઉપરી, તે કાંઈક થાય અનિષ્ટ; સુ. રાત્ર કરે અઠેન્નરી, શાંતિક હેઈ વિશેષ્ટ. સુ. અ. ૧૬ શ્રી અજીન સ્વામી હવે, તિહાંથી કર્યો વિહાર, સુ. પ્રાણ પ્રતિબંધવા, જહાં તિહાં ઉપગાર. સુ. અ. ૧૭ હવે સગર ચકીતણા, સાઠિ સહસ્ત્ર સુત જે; મન સુદ્ધે નમવા (તીર્થ) કારણે, જહનું પ્રમુખ સહુ તેહ. મ. સુણજો સગર કુમારની, વાત વિખ્યાત સવે; મ. સુ. ૧૮ સુણજોરે સુણજે દ્વાદશ રતન લેઈ કરી, સ્ત્રી ચકવર્જીત રાજાન; યક્ષ ચમું સહુ રાજવી,
લીધા સાથી અગણ્ય. મ. સ. ૧૯

Page #357

२७६ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. તાત હુકમસું ચાલીયા, ચેાજન કરે પ્રયાણ; મ. અષ્ટાપદ ગિરિ આવ્યા, ઉલસિત હર્ષ પ્રયાણ. મ. સુ. ૨૦ અષ્ટ જન ઉચે ગિરિ, ચઢીયા હર્ષ ધરેહ; મ. જીનપ્રાસાદ ભણું વિધે, તીન પ્રદક્ષિણા દેહ. મ. સ. ૨૧ પેઠા દક્ષિણ બારણે, યારે તિહાં જીનરાય, મ. આઠ જણેસર પશ્ચિમે, ઉત્તર દિશિ દશ ઠાય, મ. સુ. ૨૨ બે નવર પૂરવ દિશે, એમ અરિહંત વીસ, મ. કુકમ કુસુમે પૂછયા, પૂગી સયલ જગીસ. મ. સુ. ૨૩ હેમ રતનમય દેહરે, કિશુઈ કરાવે એહ; મ. કૂમારે પૂછયે એહ, સુબુદ્ધિ સચિવ કહે તેહ. મ. સુ. ૨૪ ભરત ચક્રવત્તી થયા, તુમ પૂર્વજ મહારાય; મ. તિણિ પ્રાસાદ કરાવીયે, ઉચે અધિક સહાય. મ. સુ. ૨૫ સાંજલિ મહેમાં કહે, ધનર પુરૂષ પ્રધાન મ. જનમ સફલ કીયે આપણે, અક્ષયસુજસ નિધાન. મ. સુ. ૨૬ કરિશું અમે રક્ષાર્થે, ખાઈ કહે કુમાર, સુ. પાઠાંતર (થા ખંડની પાંચમી) છઠી ચોથા ખંડની, ઢાલ જીનહર્ષ
વિચાર, સુ. ૨૭ સર્વગાથા. ૧૬૧.
દહી, પૃથ્વી પિંડ પ્રમાણ લગી. ઉડી અતિ વિસ્તાર દંડ રત્નસું ખાતિકા, ખેદે સહુ કુમાર. રવૃષ્ટિ અતિ ખાતથી, નાગ લેકમાં થાઈ; કુમાર સહુને નાગપતિ, જવલન પ્રભ કહે આઈ.

Page #358

२७७
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. વછ અગાધ ખાઈ ખણી, નાગ લેક પીડાઈ તીરથ રક્ષા એટલે, થાસે વિરમો ભાઈ. અહિ સ્વામી એમ કહી ગયે, ખણતા પણ રહ્યા હ; મહામાં વલી મંત્રણે, ઉદ્વતપણે કરેહ. નિર્જલ કેતલેકે દિને, જે રહિયે પરિખા એહ; સુસંધ્ય હસે ભી ભણે, નહી અસાધ્ય કિ મેહ. એમ કહી દંડ રત્નસું, ગંગાનદી આણે; આઈ પાણીસું ભરી, કંઠ લગે કુમરેહ. નાગ લેકના ઘર સહુ, જલે ભરાણું જોઈ; સાઠિ સહસ બાલ્યા જવલન, પ્રભ કે પાકુલ હાઈ. ૭ ઢાલ-લાલ રંગાઓથી ચુનડી, એ દેશી, રાગ મલાર. સેના થઈ સહુ આકલી, જાણે જ તેણે પડયે ઘાવ; સુણજે સહહવે કહીસે સું રાયને, સુજે નહિ કેઈ ઉપાય. સે. ૧ આપણું સગલા હી દેખતા, ચક્કીના સુત સમકાલ; સુ. નાગેન્દ્ર બાલ્યા સહ, આપણુ બલ વૃથા નિહાલ. સુ. એ. નિજ રક્ષા કાજે રાજવી, સેના રાખે છે પાસિ; સુ. રાખી ન સયા તે ભણું, સુસ્વામી દેસે સાબાસિ. સુ. નગર જઈ આપણુ મુખ કિશું, દેખાડી સે ગત લાજ; સુ. ચક્રી રૂઠ મારશે, હાહા સબલ થયે અકાજ. સુ. સે. જેમ કુમાર બલ્યાસહુ કે બહાં,આપણુ પણ બલીયે
પાસ; સુ. સાહિબ કેડે સંચરે, સાચા ચાકર તે ખાસ. સુ. સે. ૫ મહામાં એમ આલેચીને, ચેહ ખડકી તજવા પ્રાણ, સુ. કાઠ આણું ૨ ભરી, જિન દ્વાદશ પરિમાણ. સુ. સે. ૬

Page #359

૨૭૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. દાહ લગાહે જેતલે, શક અવધિ નિહાલે તામ; સુ. બલતી સેના ચક્રી તણું, વિપ્રરૂપે આ તિણિ ઠામ. સુ. સે. ૭ મ મરે એમ સેનાભણું, કહેતે મુખ વચન દેવેશ સુ. સાંજલિ સહ તેમ ઉભા રહ્યા, કેણુ વાર છે નર એસ. સુ. સ. ૮ સહુ ઉભાવિહાં આવી કરી, ભાષે એમ વયણુપ્રકાશ, સુ. કિમ મુયા નર એતલા, કિ યે એહ વિણસિ. સુ. સે. વિપ્ર વચન સુણી એહવું, આદરિ કરિભાષે તામ; સુ. પરવ્યસન દુખી સાંભલો, જહાં માઠે થયે છે કામ. સુ. સે. એ સગરચક્રીના દીકરા, આગલિ પડીયા તું જોઈ; સુ. નાગેશ કેધે બાલીયા, અમે રાખી ન શક્યા કે ઈ. સ. સ. ૧૧ અમ સ્વામી પુત્ર અને છતાં, લહી એહ અવસ્થા આજ સુ. અગ્નિ પ્રવેશ કરૂ તેણે, જીવ્યા હવે ન રહે લાજ. સુ. સે. ૧૨ નિજરૂપ કરી ઇદ્રમૂલગે, તેને વચન કહે તે વાર; સુ. વાંક તમારે ઈહાં કે નહી, સા માટે કરે સંહાર. સુ. સે. તે માટે મ મરે હું સહ, ઉતારીશ ચકી ક્રોધ; સુ. જાઓ નગર પિતા તણે, થાસે નહિ કે વિરોધ. સુ. સે. આપી એડવી આશાસના, ગયે ઈંદ્ર પિતાને ઠામ, સુ. કાંઈક શેક મૂકી કરી, ચાલ્યા નિજ નગરી તામ. સુ. સે. સૈન્ય પાસે અને ધ્યાને ગયે સમયે ઈંદ્રને તિણિવાસુ. તતક્ષણ આવી ઉભું રહે, કરવા સહુને ઉપગાર. જી. સે. આઉષે પાંચ વર્ષને, બાલક કીધે ગત પ્રાણ; સુ. બ્રાહ્મણ વેષ ધર કરી, ગૃપ દ્વારિકહે દુઃખ વાણ, સુ. સે. રેતિહાં કરૂણ સ્વરે કરી, હા હા મુજ કવણ આધાર; . મુજ કુલ મંડન દીકરે, તે કાંઈ હર્યો કિરતાર. સુ. સે. ૧૮
નિજરૂપ
છે નહી, આ
ચક્રી છે
?

Page #360

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થસ. ર૭૯ મેં કીધા દુકૃત કિણિ ભવે, ફલ પામ્યા તેહના એહક સુ વૃદ્ધપણે બાલક મૂઉં, ઉજડ થયે માહગેહ. સુ. સે. ૧૯ ચકી મુજ રાષિ કુદેવથી, વસુધામાં ટાળિ અન્યાય, સુ. પાપ નગરથી કાઢિ તું, ભરતેસર જિમ કરિન્યાય. સુ. સે. શ્રી અછત છણેસર વ્રત લીયે, તે કેડે તું રખવાલ સુ. પાલી પ્રજા હવે આપણી, તું તે પાંચમે લેકપાલ. સ. સે. રાજા આકંદ સુઈ ઈસા, કરૂણા આવિ મનમાંહિ; સુ. જન મુકી તેડાવીયે, આવ્યે મૃત્ય બાલક સાહિ. સુ. સે. ચકી આગલ આણી કરી, મુલેઈમૂઉં બાલ સુ. ઉચે સ્વર રે તિહાં, આંખે આંસુ પરણાલ. સુ. સે. સદનાંતર રાજા પૂછીએ, બ્રાહ્મણ ભાષે સુણિ નાહ સુ. મુજ એક અંગજ એ હતું, તિણિ દીધો મુજને દાહ. સુ. સે. આજ મુજ સુત એ સુતેહતે, રજની નિદ્રા ભરપૂર, સુ. દુર કૃતાંત સાપે ડર્યા, પ્રાણ છેડયા તુરત વિતુર. સુ. સે. દુખભાગનૃપતિ તું માહેશે. જીવાડિ મૂઉ એ બાલ સુ. ચોથા ખંડની સાતમી, જીનહર્ષ થઈ એ ઢાલ. સુ. સે. ૨૬ સર્વ ગાથા ૧૯૮ (૧૬)
દૂહા. મંત્ર યંત્ર ઔષધ કરી, મુજ બાલકછવાઈ દેષ હસે તુજ અન્યથા માહરે કુલ ક્ષય થાઈ માંત્રિક વૈદ ચક્કી હવે, તેડાવ્યા તત્કાલ; કરી ઉપાય જેમ તેમ તમે જીવાડે એ બાલ. સ્વામી એ અસાધ્ય છે; ન લગે કેઈ ઉપચાર; પૂર્વમત ગુહ ભમથી, જીવે એ નિરધાર.

Page #361

૨૮૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. વૈદ્ય વચન એમ સાંભલિ, રાજા ભાષે તામ; લા ભસ્મ પૂછી કરી, ઢીલ તણે નહિ કામ. ભસ્મ ગૃહ ચૂલાથકી, પૂછે રાજ પુરૂષ; તુમ કુલ માન મુઉ મુઉ, લાગે છે સુખ દુઃખ. માતાપિતા સાસૂ વહુ, પુત્ર મિત્ર મૃત વાત; જહાં જાય તિહાં સાંભલે, ફરિ આવ્યા નરભર વાત. ૬ લાગે બ્રાહ્મણ રેઈવ, ભાષે તામ ચકેશ; લાવ્ય વિપ્ર મુજ ઘર થકી, ભસ્મ હમારી લહેસ. ૭
કે માત થશમતી, પૂછવા બ્રાહ્મણ જાત; મુજ ઘરમાંહિ તે કહે, મૂઓ ચકી તાત. ચિકિચ્છિી કહે ભૂતિ વિણિ,આષધ અવાર ન કઈ
દેષ અમારો છે નહી, મરસે બાલક જોઈ. ૯ તાલ–શ્રેણિકરાય હું અનાથી નિગ્રંથ, એ દેશી. ૮ શક વિપ્ર સાંભલી એહવું, ઉત્કંઠ રેવે તામ; ચકેસ ભાષે એહવે, સામ વાણી તેહને હિતકાર. ૧ જેસીડારે રેવે કાંઈ ગમાર, એ આછેરે સંસાર
અસાર; જે. સંસારની ગતિ એહવી, જાયે તે જાવા કાજ થિર નહી તેહને કારણે, સોગ કીજે કહે ક્રીજરાજ. જે. ૨ જગતીનના પૂજનીક જે, બલવંત મહાવજી કાય; જેનિંદ્રજીનવતે મૂયા તે બીજારે કિણિ ગ્યા ન ગણાય.જે. ૩ બાંધી સાતે ધતુરું, મલ મૂત્રને ભંડાર; . ગાદિકે પીડી જતે, નહિ થીરતા જોતું એ વિચાર. જે. ૪

Page #362

શ્રી શત્રુંજય તીર્થશાસ.
૨૮૧ પુત્ર બ્રાતૃ કલત્ર માતા પિતા, સહ સ્વાર્થના છે એહ; જે સ્વાર્થ પહોંચે નહી કદા, તે આપેરે ક્ષણમાં છે. જે. ૫ કેશુ કેહના માતાપિતા, કણ કેહના સુત નાર; વાયુ વાદલની પરે, નવ લાગેરે જાતાં કાંઈ વાર. જે. ૬ નિજ દેહ પણ લાલી થકી, આપણે વસિ નહિ તે; તે પુત્ર કલત્ર વસિ કેમ રહે, બેટી મમતા સગલી
છે એહ. જે. ૭ રાજા વચન એમ ભાષતાં, ઇંદ્ર થયે તામ પ્રત્યક્ષ સાંભલિ રાજાને કહે, સહુ વારે તું દીસે દક્ષ. જે. ૮ સાચે કો તે રાજવી, કારમે સહુ સંસાર; પરમાદ અંધા એહમાં, નવ દેખિરે છે એહ અસાર. જે. ૯ ક કરી વિસ્વ ઉપજે, કમેં કરી વિસરાલ; મમતા તિહાં કરવી કિસી,એ મારે દ્રવ્ય ઘર સ્ત્રી બાલ. જે. ૧૦ જેમ એહ બ્રાહ્મણ સુત તણે, દેખાડીયા દ્રષ્ટાંત; તેમનહરા પણ સુતકૂવા, ઇંદ્ર ભાગ્યું એવું વૃત્તાંત. જે. ૧૧ તેતલે સૈનિક આવીયા, દુઃખ હૃદયમાં ન સમાત; . રિવતા હીચડે તાડતાં, ચકીને કહી સગલી વાત. જે. ૧૨ તત્કાલ મૂછ ભુઇ પડશે, છાંટીઓ ચંદન નીર; વિજણે કમલે વીછો, કાંઈ પામીરે ચેતના સરીર. જે. ૧૩ સાંભળે નદન રાયને, વલી મૂછિત થાય; કંઠ રેકાણે દુખે ભર્યો, હૈયડો મુખ નવ બેલાય. જે. ૧૪ મરવા સરખે નૃપ થયા, ભાષે એચું સુર રાય; મેહ માંહિ મુંઝાયે કિસું, બીજાનીરે પરે મૂખ થાય. જે. ૧૫ કર્સે કરી કેઈક હવે, અલ્પાયુ જન ચકેશ; કિંઈક દીર્ધાયુ હવે, સી ચિતારે કરીયે રાજેસ. જે. ૧૬

Page #363

૨૮૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તું બેધતે પહિલી સ્તુતે, વૈરાગ્ય વચન મુજ; તુહીં જ વલી મેહે પડયે, કિહાંનાઢેરે ડહાપણ તુજ. જે. ૧૭ દેવ ઇંદ્ર ઈમ સમજાવતા, નર વીનવ્યે રાજન, દેઈ પુરૂષ પિલે આવીયા, તુજ ચરણેરે નમવાને ધ્યાન. જે. ૧૮ ભૂસંજ્ઞનું સમાવીયે, વૈત્રી ભણી તિણિ વાર; નિજ પાસે નૃપ તેડાવીયા, એક ભાષેરે જીન
આગમ સાર. જે. ૧૯ એક કહે સ્વામી જાન્હવી, તુમ પુત્ર આપ્યું જેહ; પૂરી અષ્ટાપદ ખાતિકા, મહીપ્લવેરે દુઃખ ઘે છે તેહ, જે. ૨૦ પ્રલય વારિધિની પરે, જલ પૂર પામે વૃદ્ધિ હવે રાખ્યર પ્રત્યે નીરમાં, બૂડતારે અમ ભણુ નિષિદ્ધિ. જે. ૨૧ પુત્રાંત જીન આગમનની, વલી દેશ લાવન ચિત્ત; શક ચકવર્તીને કહે, કિમ બેઠે થઈ નિચિંત. જે. ૨૨. તજી પુત્ર શેક ઘરે હવે, ભજી સ્વામી ચરણ દયાલ; સ્વામી પ્રણમજ પુન્યને, તું કર મારે વિફલ ભૂપાલ. જે. ૨૩ જહુ ભગીરથ કુમારને, રધવાદે આદેશ; એ આઠમી ચોથા ખંડની, થઈ પૂરી જીનહર્ષ વિશેસ. જો. ૨૪ સર્વ ગાથા. ૨૨૭. પાઠાંતર (૯૩)
દુહા મુખ નિસાસો નાખીને, નયણે આંસુ ધાર; જહુ પુત્ર તેડી કરી, થા અંક મજાર. મુખ સીસ ચુંબન કરી, ચકી ભાષે આમ; બેટા ભારતવંશને, જોઇ કિશું થયે કામ.

Page #364

શ્રી શત્રુંજયતી રાસ
૨૮૦ દવ દાધા કૃમ અરણ્યમાં, જેમ કેઈ રહે અંકૂર તેમ અમ કુલ સંતતિ વિષે, એક રહ્યો તું સૂર. જન રક્ષા કરવા ભણું, જા તું મુજ આદેશ; મુખ્ય પ્રવાહ દડે કરી, ગંગા કરે પ્રવેશ. તાત આદેશ સુણ કરી,ચાલ્યો ભગીરથ તામ; શ્રી જીવરનમવાભણ, ચા સગર નર સ્વામિ. ૫ નમી સ્તવી જીનરાયને, સુણી ધરમ ઉપદેશ
યુગપતુ મૃત્યુ નિજ પુત્રને, પૂછે તમનરેસ. ૬. હાલ-પડવે બે મેરજ રેશે કેઈલી હો લાલ
જો કેઈલી. એ દેશી. ૯ શ્રી છનવર કહે પૂર્વ ભવે, સુત તાહરા હે લાલ; ભવે સુત તાહરા, ચેર પલ્લીમાં ભીલ હુતા, અતિ
આકરા હો લાલ. હુ. નિસિદિન પરધન ધ્યાન હરણ પરગના હે લાલ હ લૂટે દેશવિદેશ, કરણ પુર ભંગના હો લાલ. ક. ૧ ભજિલપુરથી સંઘ શત્રુંજય ચાલીયે હે લાલ; ધણકણ રિદ્ધિ સમૃદ્ધિ ભર્યો, તેણે ભાલીયે હલાલ. ભ. પાપી માંહે માંહિ વિચાર કીયે મિલી હે લાલ. વિ. લુટીને એ સાથ કુમતિએ અટકલી હે લાલ. કું. ૨ સાઠિ સહસતે ચેરે વિચાર કી ઇસ હે લાલ વિ. તે માટે એક કુંભાર ભદ્રાતમ ગુણ તિસે હે લાલ. ભ. સાંભલિ ભાષે તાસકિ બિગ ૨ તુમ ભણી હે લાલકિથિ. જાણી જે છે આજ દે તુમ મતિ હણી હે લાલ. દેવે. ૩

Page #365

૨૮૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રભુત.
તીરથ જઈ એ યાત્રિક ભાવન ભાવસે છે લાલ, ભા. એ વિત્ત સુચિ-તે નિજ સુખી-તે વાવસે હે લાલ. સુ. ટીજે કેમ આપણે એહ શુભાશયા હે લાલ. કીજે છે નિસિદીસ અધમ નહી દયા વલી હો લાલ. અધ. ૪ પૂર્વે કીધા પાપ પ્રત્યક્ષ ફલ તેહનાં હો લાલ; પ્ર. અધમ લો અવતાર દરિદ્રી શેહનાં હો લાલ. દ, ધર્મ કરવા જાય વિચે તે લૂંટીએ હે લાલ; વિ. તે પાતકથી કેમ કહેતે છૂટીયે હે લાલ. ક. ૫ પુન્યાનુબંધી પુન્ય કરી એહવા થયા હે લાલ ક. દાન પુન્ય દાતાર સુખી દુઃખ સહુ ગયાં હે લાલ. સુ. તીર્થનાથની યાત્રા થકી આગલ સુખી હો લાલ થ. થાસે નિશ્ચય એહ આપણ ભવ ૨ દુખી હે લાલ. આ. ૬ સુહણાહીમાં એહ વિચાર જે આણસે હે લાલ વિ. કરસે એહ અન્યાય આગલિ તે જાણશે હે લાલ, આ. વચન સુણી કુંભાર પલ્લીથી કાઢયે હે લાલ; ૫. જતું નહી આમ એગ્ય અધમી ચાડીયા હો લાલ. અ. ૭ ભિલા થઈ સહુ ભીલ જાણી સંઘ આઈએ હે લાલ; જા. ચાર તણે સહુ સૈન્ય લુટવા ધાઈ હે લાલ. લૂ. છલ દેખી તેણિ વાર વિચાર ન કે કીયે હે લાલ. વિ. મહા પાપી મતિહીણ સંઘ સહુ લુટીયે હે લાલ. સં. નાઠા જન વ્રજ તાસ પાતથી દસ દિશે હે લાલ; પા; દુરાચારથી જેમ, સુજ સહેરે નસે હે લાલ. સુ. પિસુનપણથી જેમ સુજસ, જાયે સહી હે લાલ, સુ. સંઘ તણે તેમ લેક, વિકી રહ્યા નહી લાલ. વિ. &

Page #366

શ્રી શત્રુ જ્યતીર્થરાસ. ૨૮૫ લુટી સઘલે સંઘ સહ, પાછા વલ્યા હે લાલ; સ. રલી થાયત મનમાંહિ થયા, વંછિત ફલ્યા હે લાલ. વ. ભદ્ધિલપુરને રાય વાત તિહાં સાંભલી હો લાલ; વા. બહુ સેના લેઈ સાથ તુરત આ બલી હે લાલ. તુ. ૧૦ આવી વીટી પાલિ કટક જોરાવરી હે લાલ; ક. દેખી બિહા ભીલ નાહરથી બકરી હે લાલ, ના, પિઠા ગઢમાં નાસી જીવ લેઈ કરી છે લાલ, જી. નૃપને કીધ અન્યાય પ્રજા લૂટી ખરી હે લાલ. પ્ર. ૧૧ તાસ કુકમ સાગ સવા વાયરે છે લાલ, સં. કીધે ચિહું દિશિ ભેગ કોધ વસિલાયરે હે લાલ. કે. જલવારિ પણ આગ બૂજે નહી સર્વથા હે લાલ; બૂકરીએ નહિ કુકર્મ અધર્મ યથા તથા હે લાલ. ય. ૧૨ નીકલી ન સ કઈ સહુ માંહે બલ્યા હે લાલસ. બાલી વલીયા વૈર સહુ પાછા વલ્યા હે લાલ. સ. કીજે જેહવા કર્મ ઉદય આવે તિસા હે લાલ, ઉ. કેહને દીજે દસ કિ દુઃખ કીજે કિસા હે લાલ. ૯. સંઘ ભણી અરિહંત નમે પૂજે સદા હે લાલ ન.
શ્રી તીર્થકર તીર્થ કરી માને મુદા હો લાલ. ક. તેના જે પ્રત્યેનીક કરે આસાતના હે લાલ ક. નિશ્ચય તે લહે નરકતણ બહુ ઘા (યા) તેના હે લાલ. ત. ૧૪ તે માટે શ્રી સંઘ સદા આરાધીવે છે લાલ, સં. મન વચન કાયા ત્રિધા કરી ન વિરાધીયે હે લાલ. ક. સંઘ આરાધે તે મુગતિ પામે સહી હે લાલ, મુ. તાસ વિરોધક હે સુખ પામે નહી હે લાલ. સુ. ૧૫

Page #367

ક
શ્રીમાન્ જિનહર્ષમણીત.
તીરથ મારગ વર્તમાન યાત્રિક ભણી હાલાલ; ચા. પીઢ ગાત્ર સહિત તે પીડ લડે ઘણી હૈા લાલુ. તે. સાઠિ સહસ સહુ ભીલ મરી નરકે ગયા હૈ। લાલ; મ. ચાર્ય ખડે અન હાલ નવમી થઈ હૈા લાલ. ન. ૧૬
સર્વ ગાથા, ૨૪૮.
દુહા.
ધ વિશેષ, ૪
મુછ થયા તિહાંથી મરી, સહુ તે સમુદ્ર માજાર. જાલે માંધ્યાં ધીવરે, ભેલા સાઠે હજાર. થયા ચૂડેલ સહુ મરી, બહુ ભવ પામ્યા સ ́સાર; ભીલ થયા વલી કિણિ ભવે, કરે પાપદ્ધિ અપાર. ભીલ ભમતાં અન્ય દિન, દીઠા સુાન વનમાંહિ; શાંતિ પ્રકૃતિ પાએ નમ્યા, આણી મન ઉછાહિ સુનિવર તે આગલિ કયા, ધમ તણે ઉપદેશ; ભદ્રક પશુ પામ્યુ તેણે, તિીિજ પાલે મુનિ રહયે, ચામાસી ઉપવાસ; ભીલ સહુને તારવા, ધર્મ સુણાવે તાસ. પ્રથમ માસ કીધા તેણે, સાત બ્યસન પરિહાર; અનંતકાય બીજે તજયા, ત્રીજે નિશિ આહાર. ચેાથે માસે અણુસણ કર્યાં, સહુ પરિવિદ્યુત પાત; પ્રાણ તજી તુજ સુત થયા, કમ તણી એ વાત. g અણે વાયે સઘ લુંટતાં, પુછુયવંત કુંભાર, રાજય લહયા તિઊિહીજ ભવે, હય ગય રિદ્ધિ અપાર ૮
૩
૫

Page #368

૨૦
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. હાલ–કરડે તિહાં કોટવાલ એ દેશી. ૧૦ સુભ પરિણામ વસેણ, ચઢતાં ૨ ભવ તિણિ પામીયા, ભાગીરથ થયે જહુ, પુત્ર પુન્યના ૨ ફલ જાયે નહી કીયા. ૧ ચી તિણહીજ કર્મ, હવણું ૨ પણ તે ભેલા મૂયા; ટાલણ કમની રેખ, સમરથ ૨ કઈ નવ હુયા. ૨ મનસા પણ રાય, સંઘ ૨ અવજ્ઞા કીજે નહી; ભવ અનંત દુખદાય, સમકિત ર તરૂપાવક સહી. ૩ તીરથ યાત્રિક લેક, તેહને ૨ વસ્ત્રજ્ઞ જેલે કરી; જે પૂજે નિજ ગેહ, પામે ફલ યાત્રા આચરી. ૪ પ્રથમ તીરથ શ્રી સંઘ, તે હીજર તીર્થ પથ વ્રજે, પૂજા કરીયે વિશેષ, ભાવઇને શિવનારી ભજે. ૫ રાજન ૨ ન કર શેક, હી ૨ ધર્મતણે છે; કર્મતણે સાગ, ઉપના ૨ વિલય ગયા પછે. ૬ પુત્ર કલત્ર ધન રાજ્ય, અજી લગિ ૨ મેહ ધરિ કિસે; નિજ હિત કરિચકેશ, માનવ ૨ ભવ ૨ વલી કિહાં એસ. ૭ પ્રભુ મુખથી ભવ તાસ, જાણી ૨ ને એહવા નરપતિ, મુક્ત શેક વૈરાગ્ય, પાપે ૨ ઉતકૃષ્ટ મહામતિ. ૮ હવે કહે સુરરાય રાજન ૨ તું ચકી થયે; સંઘાધિપ ભરતેસ, થાતું ૨ તેહની પરિજ. ૯ સાંજલિ આદર કીધ. ચકી તીરથ યાત્રા ભણી; સ્વામી અક્ષત વાસ, થાપન ૨ કૃત સંઘવી તણું. ૧૦ બત્રીસ સહસ નરેસ મસ્તક ૨ મુગટ વિરાજતા રૂધ્ય દેવાલય બિંબ, સેવન ૨ રથ સ્થિત રાજતા, ૧૧.

Page #369

૨૮૮
શ્રીમાન નિહર્ષપ્રણત.
રતનમૂરતિ ઇંદ્ર દીધ, કંચણ ૨ દેવાલય યુતા; સંઘર્ષતિ રથ બેસાડી, ઉચ્છવ ૨ સુપાયે નુતા૧૨ ચતુવિધ સંઘ સંયુક્ત, સહસ્ત્ર ૨ ગમે ભૂપતિ લીયા; યાત્ર કરણ ચકેશ, સુભ દિન ૨ તિહાંથી ચાલીયા. ૧૩ પૂજે જીનવર બિંબ, નગરે ૨ ગ્રામે મુનિ નમે; દેતા દાન અપાર, આવ્યા ૨ વિમલાચલ અનુકમે. ૧૪ આનંદપુરાભિધ તીર્થ, અરિહંત ૨ સંધાન કરે; સાતમી વચ્છલ સાર, લાણ કીધી બહુ પરે. ૧૫ આગલિ કરી જીનગેહ, ઉછવ વાજિંત્ર કરી ઘણું; તીરથ પ્રતે સંઘ સાથિ, દીધી ૨ તીન પ્રદક્ષિણ. ૧૬ ચિદ નદીને નીર, તીર્થ ૨ નીર લેઈ કરી; ગિરિ ઉપરી ચઢીયાહ, યાત્રિક સહુ ઉલટ ધરી. ૧૭ તે જહુ પુત્ર પણ તાડુ, પતે અષ્ટાપદગિરિ, ભસ્મ સ્થલ પિત્રાદિ, દેખિ ૨ દુઃખ છાતી ભરી. ૧૮ જવલન પ્રભ નાગેશ, ભકતે ૨ આરાધે મહે, શાંત કેપ થયે તેહ, ભગીરથ ૨ ને આવી કહે. ૧૯ ગૃહ બ્રશ કેપે વછ, બાંધી ભમ કીયા સહ; એણે પણ એહવે કર્મ. અજીત ર પૂર્વ ભવે બહ. ૨૦ બ્લાવતી ભુઈગંગ, મુખ્ય વાહ ૨ હિચાવે હવે, તેહની આજ્ઞા માની, મુખ્ય ૨ માર્ગ તે પહુચવે. ૨) તે પૈતૃકની ભસ્મ, વાહી ૨ ગંગા નીરમેં; તે દિનથી થઈ. રીતિ ગગા ૨ અસ્થિ ધરેસમે, ૨૨ જનમુખ જાણી વાત, ચકી ૨ શત્રુંજયે ગયા; ચ અવિલંબ પ્રયાણુ, પતે ગિરિ આનંદ થયા, ૨૩

Page #370

શ્રીશત્રુંજયતીર્થેાસ,
ઇંદ્ર પિણિ આવ્યે તત્ર ભગીરથ ૨ ચરણ કમલ નમ્યા; શક્ર ચક્રીના તામ, ભક્ત ૨ સહુ દુઃખ ઉપશમ્યા. ૨૪ તાત હીયારું લાય,મલીયે ૨ હેજે હિત ધરી; ચેાથા ખડની ઢાલ, (નવમી) દશમી જીનહુષઁ કહી. ૨૫ સર્વ ગાથા. ૨૮૧ (૨૪૮)
હા.
*
સ્નાત્ર પૂજા ધ્વજ વિધિ કરી, આરાત્રિક અરિહંત; વલી મગલીક દીવેા કીચે, પુરી મનની ખેડૂત. ઇંદ્રાચ્છવ ઇંદ્ર પૂજા, ચામર છત્ર મૂકેહ; દાન ધાદિક બહુ દીયા, ગુરૂ મુખથકી સુણે. ર કનક પ્રાસાદ દેખી કરી, ચક્રી ચિતે ચિત્ત; કરસે ભાવી ભૂપતી, આસાતના અષત. તે હું પણુ મુજ સુતપરે' 'રક્ષા કરૂ અપાર; જહું કુમાર આણી હુતી, ગ`ગાતીřદ્વાર. ૪ જો હું તેઢુના તાતતા, શું ઇંદ્ધાં દરિયાવ; નૃપ આજ્ઞાએ આણીયા, યક્ષે શકતે પ્રભાવ, સિ‘હુલાર્દિકને વિટતા, ઉચા દેશ નીવેશ, દેશ કેટલાએક પ્લાવતા, પશ્ચિમ દેશે પ્રવેશ. હુ આવ્યેા ગિરિવર હૂકડા, ઇંદ્ર કહે તેથુિ વાર્; વિરમ ૨ ચકી હવે, આણિ મ જલધિ અપાર. રાજય વિના રાજા જેસા, પુત્ર વિના કુલ જેમ; જીવ વિના કાયા જીસી; પ્રીતિ જીસીવિષ્ણુ પ્રેમ. ૮ વિદ્યા વિણ માણસ. જીસા, ચક્ષુ વિના જીમમુખ, દયા વિર્હશે! ધર્મ જીમ, છાયા નિષ્ણુ જીમ વૃક્ષ
'

Page #371

શ્રીમાન્ જિનહર્ષમણીત. (સિદ્ધાચલ પાસે સમુદ્રનું લાવવું.)
૩
૪
જીમ સરવર પાણી વિના, ધર્મ વિના જીમ જી; તિમ શત્રુજયતીર્થ વિષ્ણુ, નિષ્કલ સૃષ્ટિ અતીવ. ૧૦ હાલ—ચેગીનાને હીયારે આદેશ, એ દેશી. ૧૧. અષ્ટાપદ રાકયેા નદીરે, છે જન તારક એહ, રાયજી છે. જ. એ રોકયે કાઈ નથીરે, તારે ભવથી જેઠુ રાયજીરે. તા. રાયજીરે એ ગિરિવર ગુણુ ગેહ, રાયજીરે એહના પ્રભાવ અછેહ; રાયજી ફરસ્યાં નિર્મલ દેહ, રાયજીરેન રહે' પાતકરહું. ૨ જ્યારે તીર્થંકર નહીં, નહી આગમ નહી ધર્મ, શ. ત્યારે પણ એ લાકનેર, દેશે કામિત શર્મ. રા. શક્ર ગિરા સાંભલિ ઈસીરે, પાસે અબુદ્ધિ આર્થિ; રા. સૂચા તિહાં પશ્ચિમ દિસેર, રાય સગર હિતજા.િ રા. તીરથ રક્ષા કારણે, મણિમય મૃત્તિ જીજ્ઞેશ; રા. સ્વણુ ગુફા પશ્ચિમ દિશેરે, તિહાંતુ થાપિ નરેશ. રા. સહ જીનાલય જીનતાંરે, પાહણું રૂપ કરાય, રા. શકે કહે ચઢી ભણીરે, કંચણુ મૂત્તિ ભરાય. રા સુભદ્રાખ્ય શિખરે ચેરિ, અજીત નાથ પ્રાસાદ; રા. રૂપ્યતા મૂરતિ તથારે, કચણુમય આહ્લાદ. રા. જ્ઞાનવાન પ્રભુ ગણુધરે, કીય પ્રતિષ્ઠા સાર; રા. શ્રાવક સુર ચક્રી કરીકે, પૂજા બહુ વિસ્તાર. રા. એમ શત્રુંજય તીર્થનેર, સગર કરી ઉદ્ધાર; ર રૈવંત શ્રી મતે ચલ્યોર,સુરનર બહુ પાર. રા આ પ્રવાસ, તીરથ નમ્યારે, ચદ્રપલ જીનરાય, રા ાિત મેલીને રાજા વર
૫
દ
૧
- સં. ૧૦

Page #372

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૨૯૧ (ગિરનાર યાત્રા) દેઈ તીન પ્રદક્ષિણરે, રેવત ગિરિનેયરાય, રા. લઈ ગજપદ કુંડેથરે, જલ નિમલ કરી કાય. શ. ૧૧ પૂજા તુતિ નતિ તિહાં કરી, પૂર્વપરે ચક્રેશ ર. દાન દીધે બહુ ભાવસુર, પંચ પ્રકાર વિશેષ. રા. ૧ર આવ્યો તિહાંથી સંઘસુરે, અરબુદ ગિરિભાર; રા. જીને પૂજા મુનિવર નમ્યારે, સફલ કીયા અવતાર. રા. રાય અધ્યા આવીયેરે, પાલે રાજ્ય અસેસ; . ભવ્યજીવ પ્રતિબદ્ધતારે, આવ્યા અછત છણેશ. રા. ૧૪ જીન આગમન સુણ કરી રે, ચક્રી વંદણ કાજ; રા. આ બહુ પરિવારjરે, દેસણુદે જીનરાજ. સ. ૧૫ રાજ્યાર સહ કારમેરે, કારમો સહુ પરિવાર; રા. ધર્મ ચિંતામણી સારિરે, દુર્લભ એણે સંસાર. રા. ૧૬ ઉત્કૃષ્ટ મુનિવરતેણેરે, ધર્મ કા ચારિત્ર, સ. ચારિત્રથી શિવ સુખ લહેરે, પાલે જેહ પવિત્ર. રા. સાંભલિ પ્રભુની દેશનારે, પામ્યું નૃપ વૈરાગ્ય, . પાય નમી કરે પ્રાર્થના, ઘા ચારિત્ર વીતરાગ રા. કમાર ભગીરથને તદારે, દેઈ રાજ્ય ભંડાર; રા. નૃપ સહસમું જુન કહેરે, લીધે સંયમ ભાર. રા. પ્રભુ પાસે સીખે સહુ, મુનિ આચારવિચાર, શ. ચરણનમીલેઈ ઓગન્યારે, મુનિવર (મહીયલ)
ન કીયે વિહાર. રા. ૨૦ હવે અજીત જીન વિહરતારે, ગયા સમેત ગિરિ, રા. સહસ સાધુનું સંગ્રહા, આશુરાણ કી આણંદ. રા. ૨૧ માસાંતે ચેન્ની પચમી ને ડોહણ દીસ .
,
#
#
૧
તા . ૨૨

Page #373

૨૦૨ શ્રીમાન જિન હર્ષમણીત.
લાખ બહુત્તર પૂર્વ રે, પાલી આયુ ચક્રેશ ર. સમેત શિખર કેવલ લહીરે, યામી મુક્તિ નરેશ. રા. ૨૩ અભિનંદન અનવર હરે, રૂતિથી સ દ્વાર તમે
સમવસર્યા અન્યરીસ રા. શત્રુજય ગિરિ ઉપર, દેસણું છે જગદીસ. રા. ૨૪ એ શત્રુંજય ગિરિસરે, પાપ હરે નિસંદેહ, રા. ધર્મ વિના કલિયુગ વિષે, શિવ સુખ આપે એહ. રા. ૨૫ બિંબાર્ચનજિન ગૃહ તરે, કરિ લહે સુખસાર, રા. ચંતક સુણું કરી રે, કીધે તીર્થોદ્વાર. ૨. ૨૬ ઇતિચંતેરે દ્વાર અષ્ટમઃ એ ઉદ્ધાર થયે આઠમે, ચેથા ખંડ મેજાર, રા. કહે છનહર્ષ પૂરી થઈ અનુપ ઢાલ ઈગ્યાર (પાઠાંતર એ દશ ઢાલ વિચાર)
રા. ૨૭ સર્વગાથા. ૩૮. (૨૮૬)
દુહા હવે શ્રી છનવર આઠમે, ચંદ્રપ્રભ જગદીશ; ચંદ્રપ્રભા ચંદ્રાંકજકું, ચરણ નમે સુરેસ. ૧ સંક્ષેપે તે તેને ચરિત, કહે સુણજે સહુ કે
પાપ ગમેં ભવર તણાં, આત્મ નિમલ હાઈ. ૨ હાલમતી ઘાને માહરે સાહિબા મોતી ઘોજી
એ દેશી. ૧ર. છિિહ જ જબુદ્વીપ ભારતમાં, ચંદ્રાનના નંગરી ધરા; ચિત્તમાં સાંભલે નરનારી વિચારી સાંભલે નરનારી;

Page #374

શ્રીનું સ્થતીર્થરાસ. સુવિચારી સુણતાં સુખકારી, શ્રી છનવર વારતા
મન હારી; સાં. તિહારાજાર જેમ સેલે, સજજન કમલ વિમલ દલ મેહે સાં. ૧ મહાન અભિયાન મહાબલ, છત્યા સબલ સકલ
અરિયણ દલ; સાં. લક્ષ્મણારાયણ પટરાણી, રૂપવંત ગુણવંત વખાણ સાં. ૨ એક દિવસ સુખ શય્યા સુતી, દીઠ ચદે સુપન સપૂતી, સાં. ૩ કુમારી ઈદ્ર કી જન્મછવ, સુરી ખેલાવે રામાતે નવનવ સાં. ૪ ચળતણી પાંચમી અંધારી, અવતરીયા, કૂખે અવતારી. સાં. ૫ પિસ માસે અંધારી બારસ, પ્રભુજમાહુઆ સગલે રસ; સાં. ચદ્રાવલ સરિખી પ્રભુ કાયા, ચંદ્ર પ્રભ અભિધાન
સુહાયા; સા. સાદ્ધ ધનુષ શતતુંગ વિરાજે,જેહને રૂપ અનુપમ છાજે સા. ૬ પિતૃક રાજ્ય પ્રજા સુખપાવે, અરિનારીનાં અંજન ગાલે સાં. પિષ કૃષ્ણતેરસને દિવસે, સહસમું વ્રત લીધે જગદીસે સાં. ૭ ત્રીજે માસ ફાગણ સુદિસમિ, કેવલજ્ઞાન પુત્તમ સાં. ચારનિકાય તણા સુરે આવે, સમવસરણ પ્રભુજીને રચા સા. ૮ ન ઉપદેશ સુણી ગહગહતા, સુરનર નિજ ૨ થાનક
પેહતા: સાં. તિથી વિચય ત્રિભુવનસ્વામી, શત્રુંજય આવ્યા
શિવગામી. સાં. ૯ જીવર તીન પ્રદક્ષિણા દેઈ, તીર્થ ભણી મુનિવર
સંધ લેખ, સગરાની તનિધિતીર, બ્રાહ્મી નદી તટ ગુહર
ગંભીરઇ. સ. ૧

Page #375

.
૨૯૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત,
ચન્દ્રેદ્યાન તો એક પાસે, સમવર્યાં પરિવાર ઉલાસે; સા ધ્રુવે સમવસરણ તિહાં કીધા, સુણવા ધમ આવ્યા સહુ સીધા. સા. ૧૧ શિશિપ્રભા નામે તિહાંનગરી, શશિપ્રભ રાજા સેાભા જગરી; સા. ચંદ્રપ્રભા રાણી સધાતે, ચંદ્રાયશા સુત લેઇ સાથે, સા. ૧૨ સ્તવના કરિ બેઠા જીન આગે, સાંભલવા ઉપદેશ સરાગે; સાં. પ્રભુજી ભાખે દેસણ માંહિ, શત્રુજય તીરથ ગુણ ગાહે. સાં. ૧૩ સેવે પુડરીક ગિરિરાયા, જીન પતિ ધ્યાવે જેઢુ ઉમાહ્યા; સા. દ્વિવિધા ધમ થકી શિવ પાવે, ફિરિ સસાર મહિ નવ આવે. સાં. ૧૪ દેવ માંહિ જેમ જીનવર કહીએ, ધ્યાન માંહે શુકલ ધ્યાન સુલહીએ; સાં. વ્રત મ હે બ્રહ્મવ્રત અધિકારી,સર્વ ધર્મમાં ચારિત્ર ભારી સાં, ૧૫ તીરથમાં મુખ્ય તીરથ કહીએ, શત્રુજય દેખીગહગઢીએ એ પાખે તે `મુકિત ન લહીએ;
સા. ૧૬
એ પાખે પિણિ કમ ન દહીએ. પ્રભુ ઉપદેશ સુણી મનસુધા, ચંદ્રશિખર રાજા પ્રતિબુદ્ધા સા. શ્રીચ'દ્રપ્રલ જીનવર પાસે, રાણી સુવ્રત લીધ ઉલાસે. સા. ૧૦ તિહાંથી જીનવર કીધા વિહારા, સાથે સાધુ તણેા પરિવારા સા.
હતા રૈવત માદિક શ્રૃંગે, ભુમિ પવિત્ર કરી સપ્રસંગે, સા. ૧૮ તિહાંથી વિચર્યાં ત્રિભુવનસ્વામી, સમેતશિખર પહુતા
બહુનામી; સા. ના, સુસિાતમે દિન સુપ્રસીધા, ચંદ્રપ્રભ અણુસણુ તિહાં કીધા. સા. 1

Page #376

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. શાહ
(ચંદપ્રભાસ તીર્થખ્યાતિ.) સાઢાસાત પૂર્વલક્ષ પાલે, આઉષે નિજ કુલ ઉજવાલે સાં. સર્વ સુરેશ્વરસુર ગણુ આવ્યા, પ્રભુ નિર્વાણ મહોચ્છવ
' ભાવ્યા. સાં. ૨૦ તિહથી ચંદ્રશેખર મુનિરાયા, ચંદ્રપુરી વિહરતા આવ્યા સાં તાસસુત સાંજલિ ઉમાદ્ય, ચંદ્રયાનૃપ વાંદણ આયે. સાં. ૨૧ દીધે ઉપદેશ દયામય સારે, ધર્મ કરે થાયે નિતારે; સાં. ચંદ્રપ્રભ જીનવર ઈહિ રહીયા, તિણ એ ઉત્તમ તીરથ
તે કહીયા. સાં. ૨૨ ચંદ્રપ્રભાસાભિ સુર ગાસ્ય, પ્રખ્યાતિ સહુ જગ
માંહિ થાશે, સાં પૂર્વે બાહબલ સુત બલીયે, સમયશા નૃપ અરિ
બલ દલી. સાં. ૨૪ ઈહિં ભાવી પ્રાસાદિકરાવ્ય, ચંદ્રપ્રભને અધિક સુહાગ્યે: સાં. જેને દર્શન પાતકનારો, ઈત અનીતિ ઉપદ્રવ ત્રાસે. સાં. ૨૪ કણપમાં દુર્ગધન થાસે, રાધિ પરૂ કીટક ન દિખા, સાં. પ્રભુના સમવરણની ઠામે, એતલા ચેક ઈહાં નવ પામે. સાં. ૨૧ ઈહાં જે સાવદ્ય ત્યાગ કરશે, શ્રી જીવરને ધ્યાન ધરસે સાં. જે તપસ્યા ઈહ આચરસે, મુગતિ કામિનીટેડને વરસે. સા. ૨૯ ચંદ્રયશાનુપએ સાંભલિ,મૂર્તિ ચંદ્રમણીમચઉજલી, સાં. ચંદ્રપ્રભ પ્રાસાદે થાપી, જેની કીરતિત્રિભુવન વ્યાપી. સાં. રહે ચંદ્રશેખરનિજ તાત નીરંગે, મૂતિ કરાવીનુપ ઉછર, સાં. ચંદ્રપ્રભ પ્રતિમા તસુસીસે, ચંદ્ર અંક થાપે અવનીસે. સાં. ૨૦ તાતને ખાત્રી કી રાજેસર ન નાખેદકણું અલગ
વેસર, સા.

Page #377

શ્રીમાન જિનહર્ષમત.
નૃપના ભકત લોક પિતુ યાત્રા, અરચન પૂજન કરે
સનાત્રા. સા. ૨૯ ગિરિ મહીમાં : દેવેન્દ્ર દેખા, ચંદ્રયશા સંઘ
લેઈ ચા ; સાં. સર્વ વિષે શત્રુંજય પૂજ્ય, તતક્ષણ મોહ મહાપતિ
- ધ્રુજ. સાં. ૩૦ કર્ણ પ્રાસાદ તિહાં દેખીને, કીયે ઉદ્ધારહીયેહરખીને સાં. હાલ એ છનહર્ષ વખાણ, બારમી ચોથા ખંડની જાણી. સાં. ૩૨ સર્વ ગાથા ૩૫૧. (૩૮)
દૂહા. યાત્રા કરી ઘેર આવીયે, ચંદ્રયશા રાજન, સુગુરૂ પાસિત્રત આદર્યો, ધરિમન નિશ્ચલ ધ્યાન. ૧ એક પૂર્વ લક્ષ પાલી, વ્રત ઉજલ પરિણામ. અષ્ટ કર્મ ક્ષય ઘાતીયાં, પામ્યું કેવલ તામ. ૨ સેમયશા મુનિ કેવલી, બહુ યતિ પરિવાર; ભવ્ય જીવ પ્રતિબદ્ધતા, પુહરિ કરે વિહાર. ૩ શત્રુંજય ગિરિ આવીઆ, અણુસણકીધે ત્યાંહ, શિવસુખ અક્ષય પામી, જનમ મરણન જ્યાંહ૪ હવે જેહને વારે થયે, ગિરિ દશમે ઉદ્ધાર; તે શ્રી શાંતિતણે કહુ, સરસ કથા અધિકાર. ૫ શ્રી ખેદિક જેહના, પૂરવ ભવ સુરસાલ; સવારથ સિદ્ધિ ભેગવા, જગગુરૂ દીન દયાલ.
| ઇતિ નવમેદ્ધાર; હાલ–ઘેર આવે છે મનમેહન ઘેટ એ દેશી. ૧a :

Page #378

શ્રીશત્રુજતીર્થશાસહવે હથિણહર પુરવરે, છત વિશ્વ વિશ્વસેનરાય રાજા, અચિરાચણી ગુણવતી, શીલે ઉજલજસુકાય રાન. સુર રાજા છે યુણિ અનવર ભાષે, વિમલાચલ
તીરથ સાર; રાજા દશમ એહને ઉદ્ધાર રાજા.
સુ. અ. ચદ સુપન બે નિરખીયા, સર્વરથ સિદ્ધથી આય; ર. ભાવસિતિ સામિ દિને, માઈકૂખે રહ્યા છનરાય. રા. ચઉદ સુપન રલીયામણું, રાણું દીઠાં બેવાર; અરિહંત ચકી એ હુસે, નિશ્ચય કીધે નિર્ધાર. સુ. પૂરણકાલ ત્રદશી, જેઠની અંધારી જાણિ, રા. સુભ દિન સુભ મહુરત ઘડી, સુત રત્ન જણે
કુલ ભાણ. રા. જન્મછવ પ્રભુને કર્યો, કુમારી શકભશક નામ; રા. શાંતિ થઈ સુરદેશમાં, પ્રભુને દીધે શાંતિ નામ. રા. ચાવન વય પ્રાપ્ત થયે, ચાલીસ ધનુષ તબુ માન; રા. તાત રાજ્ય અંગી, સેહે તનુ સેવન વાન. રા. ચક રતન અનુભાવથી, સાધ્યારે ભારતષ ખંડ, રા. પાલે રાજ્ય પ્રજા સુખે, વરતાવી આણ અખંડ. ૨. જયેષ્ઠ કૃષ્ણ ચિદાસ દિને, હજાર નૃપતિ સંઘાત; રા. ઈછવ સંયમ ગ્રહ્યો, છકાયતણા થયા તાત. રા. દેશ સહુ વિચરી કરી, આવ્યા ગજપુર ઉદ્યાન ર. પષ શુકલ નવમી દિને, પ્રભુ પામ્યા કેવલ જ્ઞાન. રા. સુરસુર પતિ પરિવારનું, સ્વામી શત્રુંજય પાસે શ. સિહોદ્યાન સમવસર્યા, જગ ગુરૂ જગલીલ વિલાસે. રા. સં. ૧૮

Page #379

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત. ઈણ અવસર કે મિથ્યાત્વી, પૂર્વે બ્રાહ્મણ એક, રા. પુરપેઠાણ નગર વિષે, યજ્ઞ કત્તાં મતિ અવિવેક. પા. સુ. ૧૧. કેઈકમુનિ તિહાં આવીયે, તે બ્રાહ્મણ જજ્ઞને ઠામ; રે. ધિગ ૨ ધર્મએ શું કહે, હિંસા દેખી મુનિ તામ. રા. સુ. વચન એહ સાંભલી, ક્રોધે ભરીયે વિપ્ર તામ; રા. લકુટ ઉપાડી ધોઈ, મુનિવરને હણના કામ. રા. સુ. ૧૭ દ્વિજ કોધોધ તે દેડ, યજ્ઞથંભે ભાગ્યેસીસરા. તતક્ષિણ પ્રાણ તજયા તિહાં, મનમાંહિ પ્રબલ
રહી રીસ. રા. સુ. ૧૪ અને આરતિ ધ્યાનમાં, તે બ્રાહ્મણ સિંહેદ્યાન રા. બલવંત પંચાનન થયે, પુજે લો તીર્થ પ્રધાન. રા. સુ. પ્રાણ ત્રાસ ઉપાડતે, પંચાનન મહા મંલવત; ર. તે વન પરિસર નિરખીયા, ભયભજનશ્રી ભગવંત. ૨. સુ. ૧૬ શાંતિનાથ દેખી કરી, કપાલન જલીયે તેહ, રા. સીતાપપચારજવરી ખલ સામ્ય વચન પ્રજલેહ રા. સુ. ૧૭ પુછા છેટ કરી હરી, ઉપાડી હાથલ તામ, રા. સ્વામી હણવા ભણી, આવ્યો તે પાપી જામ. રા. સુ. ૧૮ ફાલ ભ્રષ્ટ મૃગપતિ થયે, અતિ કેધ કરી નિરબિહ; રા. ઉચે પૂછ ઉલાલતે, આ વલી હણવા સીંહ. રા. સુ. ૧૯ દુદ્ધર કપ ભર્યો થકે, ફાલ દેતે વારંવાર; રા. આગલિ કાંઈ દેખે નહી, મનમાં કરે એહ વિચાર. પા. સુ. ૨૦ શું ખલણ કારણ દેખું નહીં, ન ફલે પણ માહરી ફાલ રે, એ સામાન્ય પુરૂષ નહી, શાંતતમ એહ દયાલ. રા. સુ. ૨૧

Page #380

શત્રુતીર્થરાસ. (શત્રુંજ્ય સેવાથી સિંહનું દેવલોકગમન) વારંવાર પ્રભુ પ્રતે, જેવિ ચિંતવ તે એમ; . સંભાયે ભવ પાછલે, કૃત કર્મ નિહાભે તેમ. રા. સુ. ૨૨ શાંત કોપ જાણ કરી, હિતકારી પ્રભુ કહે તાસ; . પૂર્વભવના પાપથી, તિર્યંચ ઉદય થયે તાસ. રા. સુ. સાધુ વચન હિતને કહ્યું, તે કીધે કોર્ષ વિશેસ; રા. તેહને ફલ તે પામી, મૃત પાપે થયે. મૃગેસ રા. સુ. ત્યામસે પ્રાણી ઘાતથી, દુર્ગતિનાં દુઃખ અછેટુ; રા. ચેથા ખંડની તેરમી, જીનહર્ષ ઢાલ થઈ એહ. રા. સુસર્વ ગાથા ૩૮૨. (૩૪૭).
દુહાદયા આણિ મનમેં હવે, મ કરિસિ પ્રાણુ ઘાત; સેવા કરિ તીરથ તણું, અનવર કહી એમ વાત. પ્રતિબંધી મૃગપતિ ભણી, દેઈ ધર્મ ઉપદેશ; જીન કેડે હરિશાંત મન, ચા તછ કલેશ. સ્વામી શત્રુંજય ચઢયા, સિંહપ્રતે કહે તામ; સમતા પ્રાણી સુધી, તું રહી ઈશહીજ ઠામ. હાં રહેતાં તુજને સે, ક્ષેત્રતણે પરિભાવ; સ્વર્ગતિથિ એક ભવ કરો,લહિસિ મુગતિ સુભ ભાવ જીન આજ્ઞા માની કરી, વિહાર મૃગરાજ. ભૂત પામી શુભધ્યાનમે પાપે સુરગતિ રાજ સ્વામી સુરગણું પરિવર્ય શ્રીમદેવાર્શ્વગ ચોમાસું તિહાં કીણિ રહ્યો, તીરથ સંધ-રંગ
ના વર્ષો માસીકરી તિહાથી કર્યો વિહાર'વિશ્વ ભર્ણ પ્રતિબંધતા, કરતા પર ઉપગાર. સિંહદેવ તે સ્વર્ગથી, જીનપવિત્રત તે શ્રૃંગ; શાંતિ અનેસર દેહ, કયે સમૂર્તિ સુરંગ.

Page #381

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. ઢાલ-જીવારે હરિ રાખે તિમ રહીયે. એ દેશી.
રાગ સેરઠા. ૧૪. -ભાષેરે ચરમ જણંદ, સુરપતિને એ તીરથ સહુને
ગુણકારી; જે સેવે બયતને. તેહ અમર પ્રસાદ કરાવે, સ્વર્ગતિતણિ ભૃગે; નિજપ્રતિમાન્વિતશ્રી શાંતિ જણંદની, સેવકરે
મન રગે. ભા. ૧ પશ્ચિમ મુખ તે નવરગ્રહથી, પંચ ધનુષ પરમાણિક કે ઈશાને યક્ષ વિરાજે, ચિંતામણિ ઘેર આણિ. ભા. ૨ કેડિદેવ તિણિ શૃંગ, અધિણિત સેલમ છનને સેવે, કરે આરાધન જે નવરનો, વછિતફલ તસુદેવે, ભા. ૩ સિહદેવ જનપૂજાકારી, ચવીમાનવભવ પામી વરત લેઈ શત્રુંજય ગિરિવર, હુઉસિવપુર ગામી. ભા. ૪ અનુક્રમે વિચરતા પ્રભુ આવ્યા, ગજપુર નયર ઉદ્યાને; સુત ચક્રધર વાંદણને આબે, છન કહે ધર્માસ્વ માને. ભા. ૫ શીલ શત્રુંજય સમતા સમકિત, કરૂણા દમ સંઘેશ સંઘ ભક્તિ અનવરની પૂજા, તવ મુગતિનશે. ભા. ૬ રાયણ ચિત્ય વૃક્ષ અને પમ, વિમલાચલગિરિ રાયા; તાસ સંઘવી તીન જગતમાં, એ દુઃપ્રાપ્ય કહાયા. ભા. ૭ સાંજલિ શત્રુજ્ય મહીમા, રાજા યાત્રા કરવા, ચાલ્ય સંઘ સહિત સોરઠમાં, આ લાભ ગ્રહેવા. ભા. ૮ ખેડ નગરને તિહાં રાજેસર, કલાપ્રિય અભિધાને વરી રાજયે પડાવ્યું તેહને, આવી કહે રાજને ભા. ૯

Page #382

શત્રુંજય તીથરાય મણિપ્રિય વિદ્યાધરને સુત હું, બેટ નગરને સ્વામી, માહરૂં નામ કલાપ્રિય વૈરી, રાજ્ય લીયે જય પામી. ભા. ૧૦ ગિરિ વૈતાઢયે ચાલે રાજન, તાહરે બલ અરિજીપી, રાજય લહું તાહરે સુપાયે, તાહરી કીર્તિ દીપી. ભા. ૧૧ બેસીસિ વિમાને વિદ્યાધરનું, ખેતપુર નગર સિધાયા; ખેચર અરિજીપી કલાપ્રિય, રાજ્ય સામ્રાજયે ભાયા. ભા. ૧ર કલાપ્રિય ખેચરનિજ ભગિની, ગુણમાલા ઈણ નામે; રૂપે જેણે હરાવી અમરી, પરણાવી નિજ ગામે. ભા. ૧૪ બીજી પણ નૃપ રૂપ નિહાલી, વિદ્યાધર અંગજાતા; પરણાવી ચક્રધર રાજાને, જીહાં તિહાં ભાગ્ય વિખ્યાતા. ભા. ૧૪ રચિત વિમાન કલાપ્રિય ખેચર, બેસી સકલત્ર રાજા; ચાલ્યા તિહાંથી સોરઠ સનમુખ, સાથે ખેચર જાજ. ભા. ૧૫ માગ દેખી વન રેલીયા, યુગાદિસ ગૃહ માંહે, રાય વિમાન થકી ઉતરી, પુજયા પ્રભુ ઉમાંહે, ભા. ૧૬ રાજા જન પ્રાસાદ નિહાલે, ગેખે બેઠી દીઠી. રૂપ અને પમ વાનરી નારી, નયણે લાગી મીઠી. ભા. ૧૭ સુંદર નારિ વાનરી દીસે, એટલે કરમું ફર; તુરત થઈ કન્યા દિવ્ય રૂપે,વિરમય લહી મન હર. ભા. ૧૮ જેતલે રાય બોલાવે તેહને, તેટલે તસુ રખવાલા; ઉભય વિદ્યાધર આગલે આવી, ભાષે વચન રસાલા. ભા. ૧૯ વિસ્મય મનમાં મ ધરે રાજા, રૂપ વિપર્યય દેખી; ચમતકારકથા તું સાંભલિ, : પામિસિહર્ષ વિસેસે ભા. ૨૦ એહ સુષિતિહબેઠે રાજા, બે માહિ એક પપે વૈતાઢય ગિરિની ઉત્તર સેણિ અમે રહુ બેહુ સપે, ભા. ૨૧

Page #383

શ્રીમાન જિનપણીત. રૂપવતી એ માહરી દુહિતા, ગાર સુંદરી નામે દેવ કન્યા અપ્સરા સરીખી, અનુક્રમે યેવન પામે. ભા. ૨૨ એક દિવસ ઉદ્યાને રમવા, સખી સહિત મધુ માસે; ગઈ વસંત નિહાલણ સભા, ત્યે કુલ કુલ વિલાસે. ભા. ૨૩ ચકેશ્વરી તે વનની દેવી, કન્યા ચપલ નિહાલી; દીધ શ્રાપ તેહને દેવી, થા વાનરી તે બાલી. ભા. ૨૪ દેવ વચન અન્યથા નવિથાય, એ થઈ તેહવે રૂપે, થઈ અનર્થ ઢાલ ચદમી, એથે ખંડ અનપે. ભા. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૪૧૫. (૩૮૦)
દહા પાએ લાગી બીહતો, કીધ વીનતી તાત; માય અનુગ્રહ કદિ હુસે, કૃપા કરી મુજ ભાસ. શાંતિપુત્ર દેવી કહે, ચક્રધર નામે રાય, તેહને હાથે ફરસતાં, થાસે માનવ કાય. તેહિજ તુજને પરણસે, થાઈસ તેહની નાર, એહવે સુણિ હર્ષિત થઈ, દેવિ ગઈ તિણિવાર. ઈણિ વનમાં નિસિદિન રહે, એને ભાગ્ય સગ; થયે તમારો આગમન, ચુગતે મિલી ચેગ. મર્યાદાન દીધે તુમ, લીધી એહને મોલ, જે કન્યા પરણે હવે, ખરે કરે તે બેલ. માની તાસ અભ્યર્થના, પરણું કન્યા રાય;
બે -વનબી જેવત, સાથે સારી થાય. તાપસ તિહાં નિહાલીયા આશ્રમ સરવર તીર; તમારતા ધરતા જટા હબલ જાસ સીર. ૭,

Page #384

શ્રી શત્રુંજયતીથેરાસ (તાપને બેધ તેઓનું શત્રુજ્યગમન,) જાણે નર પતિ લક્ષણે, દી આદરમાન; દેખી તેહની ચેચતા, પૂછે હવે રાજન, ૮
હાલ કેકેઈ જાર લાધે એ દેશી. ૧૫. તમે કુણુ વ્રત પાલે કેહ, શું ધ્યાવે છે તમે ધ્યાનરે; રાજા એમ પૂછે, તે તાપસને હિત કારણે, મીઠેવ
યણ દેઈ માન. રા. ૧ ત્યારે તે ભાષે રાયને, કછાવય અમને જાણિ, રા. તાપસ અમે અન્નભખું નહી, કંદમૂલભક્ષણ કરૂં આણિરે. ૨. ૨ થાઉં શ્રી રૂષભ ભણી અમે, પહેરૂં તન વલકલ વાસ; બ્રહ્મચર્ય પાલું સદા, ભૂમંડલ શયન નિવાસરે. રા. ૩ ચકધર ભાષે એમ સાંભલી, હાહા વગ્યા તુમે દૈવેરે; . ધર્મતણું બુદ્ધ તુમે, મિથ્યાત્વે મેહ્યા હેવરે. રા. ૪ નિ સંગ થઈ બ્રહ્મ વ્રત ધરે, તપ જપ ખપ કરે
અપ્રમાદરે; રા. રિષભ દેવ સમરે તમે, તેકિમરત થયા અખાધરે. રા. ૫ આવીસ અભક્ષ ન ખાઈવા, અનંત કાય બત્રીસરે; રાં. ધર્મ એ ટલે સર્વથા, એમ ભાષે શ્રી જગદીસરે. રા. ૬ સગરેગ દ્રાદ્ધિતા, જાત હીણ અનાણુ સંજોરે, રા. દુખનરક તણાં અતિ આકરાં, એ ભક્ષણ કરતાં ઈરે. ર. ૭ જાણુને શ્રીજીનવી કહા, જે છેડે પીડિત લેયર રા. નિપાપ થઈ નિવૃત્તિ લહે, એમ કહેછેનવર સહ . .
કે . રા. ૮ ચક ધરનાં વચન સુણી કરી, સગવાહિતામસ તેહ, રા. લિવિઝન થયા અસરાણીતે માર્ગ ખિલ હ. શ૯
*
* *'
'

Page #385

૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
·
4
મિથ્યાત્વમાંહિ પડીયા અમે, નિજન્મ અતલા કાલરે; ચિંતામણિ અપતણી પરે, ફ઼ાગઢ ગમીયું ભૂપાલરે. રા. ૧૦ ભૂપતિ ભાષે સમજ્યા હવે, તેા મનમાં ન કશ ખેદરે; રા. મુજ સાથે આવ્યે રિષભજી, નમા મન ધધિર ઉમેદરે. રા. ૧૧ એહવુ કહી રાજા તેઢુને, ચાલ્યા નિજબેસીાવમાનરે; રા. છઠ્ઠાં સધ અછે આવે તિહાં, વિદ્યાધર કરતા ગાનરે, રા. ૧૨ વધૂ સહિત નૃપ આવતા, દેખી હર્યાં નરનારેિ; રા વાયાં વાજીંત્ર ઉમેદના, ઉત્તરીયાં સધ મેાજારેિ. રા. ૧૩ તે તાપસ પણ કેડે થકો, આવ્યા નૃપ દશિત ાગર, રા. રાજા સન માન્યા અતિ ઘણું', પાહતા તીરથ મહાભાગરે. રા. ૧૪ તીરથ સંઘ પૂજા નૃત્ય કરી, ચડીયા પડરીક ગિરિ દરે; રા. વિધિસુ` પૂજા કીધી સહૂ, જેમ કીધી ભરત નિરરે. રા. ૧૫ તે સઘ દેવ પરતક્ષ થઈ, ભાષે નૃપતિને તામરે; રા. તુજ તાત તણે સુપસાયથી, એ રિદ્ધિ લડી સુર ધામરે. ૬. ૧૬ તિર્યં‘ચતણે। ભવ અતિ ક્રુમી, બહુ ભવનેાદાતા જેરે; રા. પામી મે' પદવી. દેવની, ણિ તીરથના કુલ એહુરે રા. ૧૭ તુજ તાત પ્રાસાદ કરાવીયે, શ્રીમરૂદેવાભિધ શ્રૃંગ, રા, શ્રી શાંતિશ્વર તિšાં જઈ, પૂજો સેવા મન ર'ગરે. રા. ૮ નૃપ તાસ વચનથી શાંતિની, ભત્તુ ભક્તિસુ પૂજા કીધરે; રા. સઘલા કારજ પૂરવ પરે, નિજ જનમતણેા ફૂલ લીધૐ; . ૧૯ તાપસ પણ શ્રી સિદ્ધાચલે, શ્રી વૃષભ ધ્વજ નમિ પાયરે, રા. છનવરનીદીક્ષા આદરી, કેવલી પાસે તિણિ ડાયરે. ા. ૨
રા. શ્
;
ઉત્તર સ્વગ ગિસ્થિી હેડલે, એક ચાન ભૂમિ પ્રમાણુ તે તાપમ સગલા-તિમાં રહ્યા, ગુરૂને આદેશે જાણુર
;
શ
સત્

Page #386

શ્રી શત્રુતીર્થરાસ..
૩૦૫ ઘાતિ કરમ ક્ષય ઘાતીયાં, તિણિ પાયે કેવલ નાણરેરા, અનુક્રમે સગલા સીધા તિહાં, પાયે અવિચલ સુખઠાણરે. રા. ૨૨ જહાંતે તાપસ સહ સિદ્ધ થયા, તાપસ ગિરિનામ હોઈ, રા. એ તીરથ તુજ પૂર્વજતણે પ્રાસાદ છરણ થયા જેઈરે; ૨. ૨૩ તુ એગ્ય અછે કરવા ભણી, જીન અંગજ તું ઉદ્ધારરે, રા. દ્રઢ પ્રાસાદ કરાવીયા, રાજા ચક્રધર તિણિ વારરે, , ૨૪ બીજા પણુગે ક્યાં પ્રાસાદ પૂરવારિ રાય, રા. ચંદ્ર પ્રભાસા તીરથના, ગિરિનાર ઉદ્ધાર કરાયરે; રા. ૨૫ સમેત શિખર આદિક વિષે, યાત્રા કીધી ધરિ ભક્તિરે, રા. હથિણાઉરપુર આવીઆ, ઉછવણું પુહરિ ; રે. ૨૬ લક્ષાખા આયુ પૂરા કરી, સોલમ શ્રી શાતિ છjદરે; ર. નવસે મુનિવર સાથે કરી, ચઢી આ સમિત ગિરિધરે, . વૈશાખ કૃષ્ણ તેરસ દિન, મુગતે પહતા જગદીસ રે. રા. ચિરપાલી રાજ્ય સુગુરૂકને, ચારિત્ર લીધે અવનીસરે, રા. ર૮ દશ સહસ્ત્રવૃત પાલીઓ, પચ્ચે મુનિ કેવલ જ્ઞાન, રા. સમેત શિખર મુગતે ગયા, ચકધર ધરતા શુભ ધ્યાન રે, રા. ૨૯ એચેથો ખંડ પૂરે થયે, એહની થઈ પનારે (ચઉદશ)ઢાલ, રા. ગાથા અઠાવીશ ચારસે, છિન હર્ષ કહે સુવિશાલરે ૩૦
ईति दशमोद्धारः ईतिश्री जिन हर्ष विरचित महा तीर्थश्री शत्रुजय महात्म्य चतुष्यचां श्री अजितस्वामी श्री सगरश्री शांतिजिनचक्र धरादि महापुरुष तीर्थोद्धार वर्णनों नाम चतुर्थखंड સંપૂર્ણ પ્રો.

Page #387

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સર્વગાથા, ૪૫૩, (૪૨૮)
દુહા, શ્રી યુગાદિછનવરતણ, પદ પંકજ પ્રણવ પંચમ ખંડ વખાણસું, ગિરિવર મહિમા દેવ. ૧ ઈવાકુ વશી નરરતન, તેહતણું અવદાત; શત્રુંજયની પણ કહું, સાંભલિ સુરપતિ વાત. ૨. શ્રી મુનિસુવ્રત જીનતણે, તીર્થે હુવા જેવ; લખમણ રામ રાવણ તણે, ચરિત્ર પ્રકાસું તેહ, ૩
હાલ–વાંગરીયાની દેશી. આદિત્ય યશાના વશમાં રે, રાજા થયા અનેક રે. ગુણ ભરીયા પછે ધ્યાને વિશે રે, વિજય રાય
થયે એક રે. ગુ. ૧ ઈ તીરથને આદરીયા, તે તે ભવ સાયરથી તરીયા તે તે મુગતિ મહેલી વરીયા, હરિયા રે હરિયા
ભવદુઃખ છેક છે. ગુ. ૨ વજુબાહ પુરંદરો ૨, હિમચુલા કુખે જાતરે; આદ્ય પુત્ર સંયમ ગ્રઘારે, ગુરૂ પાસે ગુણ વાત રે ગુ. ૩ રાજ્ય પુરંદરને દીયે રે, વિજય થશે વ્રત ભાર રે, ચરિત્ર પાલી ઉજલે રે, લહ્યા મુગતિ સુરસારરે ગુ. ૪ રીતિ ધર પુરંદર તણે ૨, સુકેશલ સુત તાસ, ગુ. ગર્ભવતી સ્ત્રી મૂકીને રે, સંયમ રહે ઉલાસરે. ગુ. ૫ ભાય મહાદેવી તેહની, મુઈ વન વાઘણું હેઈર ગુ. પતિ સુત સાધુ વિદારીયા, પૂર્વ કેપથી જઈ, ગુ, ૬

Page #388

શ્રી શત્રુતીર્થરાસ.
૩૦૭ હિરણ્ય ગર્ભ થયે તેને રે, નઘુષ નામ સુત તાસરે ગુ.
દાસતુત તેહને થયેરે, રક્ષસછમ નરપલગ્રાસરે. ગુ. ૭ તેને કાઢી સુત ભરે, રાજ્ય દીય સમુદાયરે ગુ. પ્રજા ન માને તેહનેરે, જે હોઈ અન્યાઈ રાય; ગુ. ૮ ધમ સુણી મુનિવર કનેરે, સદયી થયે દાસ; ગુ, મહાપુરે રાજા થયે; મરણ લડ્યો નૃપ તાસરે. ગુ. સદાસે સિંહરથ ભણું રે, જીપી રાજ્ય બિઠુર, ગુ. તેને દેઈ ચારિત્ર લીરે, ગુરૂ પાસે સુવિયરે, ગુ. ૧૦ પુત્ર થયે સિંહફથતણેરે, પાટે બ્રહ્મરથ રાય; ગુ. ચતુર્મુખ હેમરથ તેહનારે, શતરથ નામ
કહાયેરે. ગુ. ૧૧ વલી ઉદય પૃથુરાજવીર. વારિરથ દૂરથી
જાણિ; શુ. આદિત્યરથ નૃપ તેહને, માંધાતુ વિરસેન
રાણરે. ગુ. ૧૨ પ્રતિમન્યુ રાજા તેહનેરે, પ બધુ મહારારે, ગુ. રવિમળ્યું નૃપતેહને થયેરે, વસંતતિલક જસ ગાયરે ગુ. ૧૩ કુબેરદત્ત મુધ રાજવી, શરભદ્વિરદરાજનેરે, ગુ. સિંહદશન સુત તેહનેરે, હિરણ્યકશિપુ કુલ
ભાણુગુ. jજસ્થલ કકુસ્થ વલી, તાસસુત ન રઘુ રાય, ગુ. મક્ષ ગયા ૫ કેટલારે, કેઈક સ્વર્ગે નાયરે, ગુ. ૧૫ તેહને પાટે અજ થયે રે, સાકેતયત્તન રાય, શું. કીધી પૃથ્વી અનુણીરે, જેહને સુજસ ગવાયરે - ૧૬

Page #389

* *
૩૦૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સઘલી દિશિ જીતી જણેરે, પ્રાગ ભવ કર્મ
સાગરે, ગુ. કાયામાંહિ ઉપના, સાતસો રગરે. ગુ. ૧૭ રોગાનેં તે પિડિયેરે, અંત પુરૂષાકાર; ગુ. ધરાનાથ સહુ સાધીયારે, સહુ મનાવી હારરે. ગુ. ૧૮ ભૂપતિ સઘલા આક્રયારે, સાધ્યા દેશ ત્રિખંડેરે, ગુ. અનુક્રમે સોરઠ આવાયેરે, વરતી અણ અખંડજે, ગુ. ૧૯ શત્રુંજય તીરથ નમીરે, અનવર ભાવ અપારરે, ગુરુ મિજ પતન ફિરિ આવીયેરે, ઉછવ થયા અપારરે, ગુ, ૨૦ રત્નસાર, જાણ અવસરે રે, રવિક સિરતાજ રે, ગુ. વારિધિ વહાણ પૂરીયેરે, મા પાવણ કાજ શું ? શુભ નિવસિ ચાલતો રે, લાં. સાયરપુર, ગુ. જન જીવિત આશા થઈ, દીઠ રોલ હજુર છે. શું ૨૨ કર્માસ ચાલીયેરે, અગ્નિ ખુણને વાયરે ગુ અંબુજ ચિહું દિશિવિસ્તર્યો, ગાજવીજ બહુ થાય, ગુ. ૨૩
ની ઉછલેરે, ન રહે માલિમ હાથરે, ગુ. કઈ સંત એ ઉપરે, સવહ નથી શુ ૨૪ વિનંત લેબે કરીએ વિરતારી લેકરે, ગુ અબુષિમાંહી ઘાતીયેરે, મેં દબુદ્ધિ કરે. ગુ. ૨૫ પિતનભાએ જેતલેરે, જનને ક્ષય નવ થાયરે, ગુ.
•
-
6
.
. . .
. ‘ક
: *

Page #390

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થશાસ. ૩૯ પડું સમુદ્રમાં તેતલેરે, દુખ દીઠે નવ જાયરે ગુ. ર૬ એહવું ચિંતવી તે ચારે, બેઠે વાહણ પ્રાંતરે, શુ. નભવાણી થઈ તેતલેરે, ભાજીવા ભયભ્રાંતરે, ગુ, ૨૭ પાંચમા ખંડતી થઈરે, એટલે પહેલી ઢાલ, ગુ. નરનારી સુણજે સહુરે, કહે જીનહર્ષ રસાલ, ગુ. ૨૮ | સર્વ ગાથા, ૩૧
દુહા સમુદ્રમાંહિ પડવાતણો, સાહસ મ કરિ સુજાણ; એહદશામે તુજ ભણું, કીધી સુણું મુજ વાણું. ૧ ઈતું સમુદ્રમાંહેય છે, સુરદુમ સંપુટમાંહિ, પ્રતિમા પાર્શ્વનાથની, ભાવિ નિર્મલ તાંહી. ૨ ધરણે પૂજ્યા પૂર્વે, લાખ વરસ સુપ્રમાણ કુબેરે પૂછ. પછી, ષટ શત વર્ષ સુજાણ ૩ ત્યાર પછે વરૂણે ગ્રહી, અદભૂત પ્રતિમા એહક સાત લાખ પુજી તેણે, વર્ષ સહસ્ત્ર ધરેહ. ૪ હવે રાજા અજયપાલને, ભાગ્યે ઈહાં આવેલ પ્રતિમા કાઢી તેહને, આપ જઇ કુશલેહ. સગલી દિશિજીપી કરી, આવ્યે પત્તન તેહ; રેગે પીયે છે ઘણું, તેહને જઈ દે એહ. ૬ - પાર્શ્વનાથ પ્રતિમાતણી; સેવા કરે સદીવ; પ્રત્યક્ષ સુરી પદમાવતી, કામીત દીયે અતીવ ૭ એવી નભ વાણી સુણી, રત્ન સાર સુવિચાર નાવિક પ્રતિમા કારણે, ઘાલ્યા જલધી મઝાર. ૮

Page #391

૩૧૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
હાલ–શ્રી ચંદ્ર પ્રભુ પ્રાભણેરે, એહનીર. સંપુટ તુરતલેઈ કરી રે, જીવતણું પરિ તામરે; વાહણમાં લેઈ ધરે, પુરણ વંછીત કામરે. સં. ૧ મેઘ પટલ મિલીયા હતારે, નષ્ટ થયા તતકાલરે, હારિદ્રરંગતણ પરેરે, ખલ મૈત્રી તૃણ જાલરે. સં. ૨ વાય વસે વાહણ સુપેરે, સાકેત પતન આયરે, એકનર નૃ૫ અજય પાલનેરે, દીધ વધાઈ જાયરે. સં. ૩ પાર્શ્વનાથ આવ્યા સુણીર, ઉત્પલ લેશન રાયેરે, તુરત સુરંગ ચઢી કરી રે, આવ્યો પ્રભુને પાયરે. સં. ૪ સંપુટ બેડી માંહિથીરે, લેકે લીધી તામરે, કરિ મહત્સવ અતિ ઘણેરે, કરતા પ્રભુ ગુણ ગ્રામરે, સં. ૫ વાછત્ર બહુપરિવાજતારે, દેતાં દાન અપાર ધવલ મંગલ ગાઈજતાંરે, કરતાં જય જયકારરે. સં. ૬ પ્રભુ આગલિ ઉખેવતારે, કરાગુરૂ ધૂપરે. નગર પ્રવેશ કરાવિયેરે, તે પ્રભુ સંપુટ ભુપેરે. સં. ૭ . રત્ન સિંહાસન ઉપરે, થાપી રાજા તામરે, સંપુટની પુજા કરી રે, ઉઘાડે નૃપ જામરે, સં. ૮ ફણિતણ ફેણ મરતકેરે, રત્ન કિરણની તરે, છત્ર ત્રય સિર સેહતારે, દશદિશિ કરે ઉતરે, સ. ૯ પદ્માસન બેઠા થકરે, બેદિશિ ચામર ગ્રાહરે, ધરણી પતિ સેવા કરેરે, સિંહાસન બે ઠહરે. સં. ૧ નવ ગ્રહ પ્રભુ ચરણે રહ્યારે, હૃદય સેહે શ્રીવત્સરે, સર્વભરણે સેહતારે, સુંદર પ્રતિમા વછરે, સં. ૧૧

Page #392

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૩૧૧
સુરતરૂ કુસુમ માલા ગલેરે, મુકુટ વિરાજે શિસ રે, પેટીમાંહિ પેખીઆરે, પાર્શ્વનાથ જગદીસરે. સં. ૧૨ પરમ પ્રમોદ હિયે ધારીરે, ફરસી ભુમિ પંચાંગરે; રાજ પ્રભુ ચરણે નભ્યારે, આણું મન ઉછરંગરે. સં. ૧૩ સીચી આનંદામૃતેરે, રેગ ઉરગ વિષ ઝાલરે, નાઠી નૃપના દેહથી, તેષ થયે તત્કાલરે. સં, અચિ અર્ચા ભકિતસુંરે, થાપી નૃપ નીજ ગેહરે; રતન સારસુ બેસીને રે, ભેજન કર્યા સનેહરે. સં. ૧૫ પાશ્વનાથ પુજા થકીરે, નૃપના ક્ષય ગયા રગરે; નગર ઉપદ્રવ સહુ ટલ્યારે, સહુને સુખ સંગરે સ. ૧૬ નિજ નામે રાજા તદારે, અજય ગ્રામ ઈણ નામરે; થાપી પાશ્વ જીણુંદરે, કીધે પ્રાસાદ સુડામરે. સં. ૧૭ પાર્શ્વનાથ. સાસન ભણુંરે, રાય દીયા દસ ગ્રામ, ગ્રામ એક અચક ભણરે, દેઈ રાખે તામરે, સં. ૧૮ પિતે રાય પુજા કરેરે, છનવરની ત્રણ કાલરે; તાસ પ્રભાવે રાયને રે, લક્ષમી વૃદ્ધિ વિશાલ, સં. ૧૯ હવે સેરઠ ૫ કુલ તણે રે, ગિરિ દુર્ગપુરથી
આઈરે, જ પાણી ગેત્રી ભણી રે, મિલીયે ઘણે ઉછાહિરે. સં ૨૦ અજય પણ બહુ પ્રતિરે, બહુ દેશાદિક દાન; માન્ય ગેત્રીને ઘણુ રે, રક્ષક તીરથ થાયરે, સં. ૨૧ વજ પાણિ આગ્રહ કરીને, રઘુનંદન લેઈ સાથરે; શ્રી ગિરીનારે આવીયારે, નમવા શ્રી નેમિ નાથ રે, સ ૨૨

Page #393

૩૧૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
અજય અજય પુર આવીયેરે, પૂજીનેમિણુંદરે; પાર્શ્વ છણેશ્વર પુજયારે, પાપે પરમાણું રે. સં. ૨૩ હવે કેઈકજ્ઞાનીયતિરે, જીણું વાંદણને કાજ રે. આવ્યો તિડાં વાંદી કરી રે, પુછે મહાભ્ય રાજરે; સં. ૨૪ અતિશય મહિમા એડનીરે, ભાથું મુજ મુનિરાય રે. બીજી પાંચમા ખંડની, ઢાલ જીન હર્ષ કહાયરે. સં. ૨૫ સર્વ ગાથા ૬૪
- દુહા. કિસે પ્રભાવ કહું તુને; ભાષે એમ મુનિસે; પ્રત્યક્ષ દ્રષ્ટ સ દેશ સે, વસ્તુવિષે અવનસ. ૧ ચિર પ્રરૂઢા તાહરા, રે ગયા તત્કાલ; જાણે સહુના દેખતાં, રેગ સેગ જાલ. ૨ રક્ષ યક્ષ ઉપસર્ગ સહુ, શાકિની ભૂતવૈતાલ; પાશ્વ સમરણથી જાઇસે, હુસે ન મુત્ય અકાલ. ૩ કાલ જવર વિષ વિષધર, સનિપાત પરમુખ. દેષ સહું જાસે વિલય, જન સેવાથી સુખ. ૪ વિદ્યાલક્ષમી સુત કલત્ર, આદ્યાભિલાપી જે. જગત્ર ગુરૂના ધ્યાનથી, વછિત લહુસે તેવુ. પ વરસ લક્ષ સ્વગી બુધે, દેવે પૂજે એક એહના દરસણથી સહી, પાતક જાયે છે. ૬. એહવું કહીમુનિ તેહુને, તીરથ મહીમા સાર, આકાશે. રૂષિ ઉતપત્ય, તીરથ કરણ વિહાર. ૭ પદ્માસાવધિ તિહાં રહિ, અજય રાજા વા પાણિ સિદ્ધાચલ જીન પૂછયા, નિર્મલ કીધા પ્રાણુ. ૮

Page #394

શ્રીશત્રુજયતીર્થંરાસ,
હાલ—અલમેલારીની. 3.
*નાત્ર પૂજાહિક તિહાં કર્યાં રે લાલ, શક્રાછત્ર ધ્વજ રીપ સુવિચારરે; જન્મ સફલ કીચે આપણેારે લાલ,પાપતણા કીયા લેપ સુ. ઇંદ્ર સુણેા અનવર કહેરે લાલ, શત્રુજય ગિરિરાજ,સુ. ભારે ભાગથી ભેટતાંરે લાલ, સીજે સગલાં કાજ, સુ. ચાત્રા કરી ઘરે આવીયારે લાલ, કરિ જીનેદિંત ધમ, સુ પ્રાંતમયમ આયારે લાલ, અજય લહ્યા સુરશમ. સુ. ઈં. ૩ જેટ પુત્ર થયે તેડુનેરે લાલ, અનંત રથ વ્રત લીધ; સુ. પર પૃથ્વી કૂો થયેરે લાલ, દશરથ રાજા કીધ. સુ. ઇં. ૪ ચારે રાણી થઇ તેડનેરે લાલ, કૌશલ્યા ધુરિ નર સુ. કૈકેઇ, સુમિત્રા રાગિણીરે લાલ, સુપ્રભા એથઇચાર. સુ. ઈં. ૫ અન્ય દિવસ ગજ કેશરીરે લાલ, ચંદ્ર સુરજ નિરખેય; સુ. કૈાશલ્યા સુત જતમીયેરે લાલ, રામ પદમનામેય. સુ. . ક ગજસિ‘ઠુ ચ‘દ્રવારિધિસીરીરે લાલ, અગન સુરજ અસાત; સુ. સુમિત્રાએ લક્ષ્મણ જણ્યે રે લાલ,નારાયણ સુવિખ્યાત, સુ. ઇં. ૭ સુભ સુપને સૂચિત જણ્યારે લાલ; ભરત કેકેઇ નાર; સુ. સુપ્રઞા રાણી જનમીયેરે લાલ, શત્રુઘન નામ કુમા, સુઈં. ૮ વિદ્યા વિનય કલા ધરારે લોલ, ચરિત્તુત સુકુમાલ; સુધર્મતાં અગની પરેરે લાલ, પુત્ર સાહે ભૂપાલ. સુ. ઇં, હૂઁ પદમ નારાયણુમાં યારે લાલ, માંહેામાંહિ સનેહ, સુ. શત્રુધન ભારત માંહેતથારેલાલ; છત્ર એક દોઈ દેહ, સુ. ઈ. ૧૯ હવે વાસત્ર કેતુ રાગિનીરે લાલ, વિપુલા કુક્ષિ ઉતપન્ન સુર હરિ વંશી મિથિલા ઘણીરે લાલ, જનકાભિષ રાજન્ન. યુ, ઇં. ૧૧
૩૧૩

Page #395

૩૧૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
નારિ વિક્રેતા તેનીર લાલ, સુદર સુપન નિહાલિ; સુ. પુત્ર સુતા જોડે જણ્યારે લાલ, યેતિવ‘ત સુકુમાલી. સુ ઈ. ૧૨ પિંગલ સુર સાધમ નારે લાલ, પુરવ વૈર વસેણુ. સુ. તત્ક્ષણ પુત્ર હર્યાં તણેરે લાલ, વૈર ન કીજે કે, સુ. ઇ. ૧૩ લિ. કરૂણા મન ઉપનીર લાલ, આભુષણુ પહિરાઈ, સુ. વૈતાઢય વનમાંમૂકીયેારે લાલ, પુન્ય તણે સુપસાય. સુ. ઇં. ૧૪ સ્વામી રથનુપૂર તણારે લાલ, ખેચર ચ`દ્રગતિ નામ; સુ પુષ્પવતી નિજનારિનિર લાલ, પામી આણી દે તામ. સુ. ઈ ૧૫ પુત્ર જનમ થયે રાયને ૨ે લાલ, ઉદ્યેષણા પુરીદીધ; સુ. ભામ'ડલ મેલાવીએરે લાલ, નામ કુમ સુપ્રસિધ્ધ સુ. ઇ. ૧૬ ચ'દ્ર ગતિ ખેચર ખાલનેરે લાલ, લાલે પાલે અત્ય’ત; સું. પુષ્પવતિ હરખી ઘણું'રે હાલ, અનુક્રમે વૃદ્ધિ લડુ'ત સુ. ઈ. ૧૭ હવે જનક પુત્રીરે લાલ, જોયે પણ નવિ લાધિ;સુ, સીતા નામે પુત્રી તણેરે લાલ, દીધા શાક સમાધિમ્રુ. ઇ. ૧૮ ઢેખી સ`પુર્ણ ચેાવનારે લાલ, પુત્રી થઈ વર જોગ; સુ. વરિચંતા સાયર પડયારે લાલ, સ્વયંવર એડી પ્રયોગ સુ. ઇ, ૧૯ ઈણ અવસરે Àછરાજવીરે લાલ, માત ગાદિક ભૂરિ; સુ. જનક રાયને ઉપદ્રવ્યેરે લાલ, ક્રોધ કરી ભરપૂર. સુ, ઈં. ૨૦ જાળ્યે દશરથ રાયનેરે લાલ, દૂત સુખેરિત'ત; સુ. રામ નિષેધી તાતનેરે લાલ, પાતે ગયા તુરંત. સુ. ઇં. ૨૧ રામ સ'ગ્રામ,કીયે તિહાંરે લાલ, નાઠા મ્લેચ્છ રાજાન; સુ. તિમિર નિકર તિહાં કિમ રહેરે લાલ, તિહાં જલ
હલતા ભાણુ. સુ. ઈં. ૨૨

Page #396

શ્રીશત્રુંજયતીર્થંરાસ,
S
જનકરાય ખુસી થયા૨ે લાલ, પુત્રી દેવા વાંછતા લાલ, દેખી વર તિહાં કિાણુ આળ્યે એતલેરેલાલ, પિંગ કેશ છત્રધાર; સુ ભીષણ નારદ દેખીને૨ે લાલ, સીતા ભીતાં ત્યા૨. સુ. ઈં. ૨૪ પાંચમા ખ ડ તણી થઇરે લાલ, એ તે ત્રીજી ઢાલ; સુ. કહે જીનહુષં આગે હુિવેરે લાલ, સુણો ખાલગોપાલ, સુ. . ૨૫ સર્વ ગાથા, ૯૭.
૩૧૫
પુરમાં આણ્યા રામ; સુ. અભિરામ, સુ. છૅ. ૨૩
દુહા. નાસી ઘરમાંહિ ગઇ, દાસી મિલિ તિણિ વાર; ઝાલિ શિખા કાઢચે પરા, દેઈ મુષ્ટિ પ્રહાર. નારદ રૂષિ કાવ્યે ઘણું, રૂપ લગ્યે પટ સીત; ભામલ પાસે જઈ, દેખાડયા ધરિ પ્રીત. રૂપ નિહાલી માહીયેા, નિશદિન રહે ઉદાસ; ખાણા પીણાં સહુ તજ્યાં, રામતિ ગીત વિલાસ. ૩ ભામડલના મન તણેા, ચંદ્રગતિ જાણી ભાવ; વૈઇ આવ્યા જનકરે, વિદ્યાતણું પ્રભાવ. પ્રીય વણૅ ચદ્રગતિ કહે, સીતા દે સુત કાજ; તે કહે પહિલી રામને, મે' દીધી મહાશંજ. ચંદ્રગતિ ખેચર કહે, ઇહાં જિમ આણ્યે તુંજ, કન્યા હરિવા તાહરિ, શકિત અચ્છે તિમ મુજ. હું પણ અન્યાય કરૂ નહિ. કરીએ ન્યાય વિચાર. માંહામાંહે રસ રહે, વાધે પ્રીતિ અપાર. G વાવત અણું વાવત, ધનુષે દેવાધિષ્ટ, મુજ મ્રુત રામ ચઢાવસે, તે પરણુરો એંટ

Page #397

૩૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
જનક પુરી નિજ આવી, કરિ એમ અંગીકાર, એ ધનુષ મુક્યાં તિહાં, મંડપ રચે વિસ્તાર. હે દેશ દેશના દેશપતિ, જનક તેડાવ્યા તાંહ, બેચર ભુચર આવીયા, પાર ન કોઈ જા. ૧૦ દ્વાલ–અલબેલે હાલી હલ ખેડે હે માહરી સદાર
સહાગણ લાવે ભાત એહની દેશી. ૪. ભામંડલકું આવી , ચંદ્ર ગતિ ખેચર ભુપ, વિદ્યાધર બીજા ધણી, આવ્યા ૨ હતિહાંરાજન કુમાર સરૂપ. ૧ સીતા કુમારી રાઘવ વરે છે, સહ જોતાં હો દશરથને
સુત બલવંત સી. સીતા પાપે હો ભાગ્ય જોગ સરીખે કંત, ભાવી
કેઈ હાબલવંતના મટી સકત સી. ૨ ચારે પુત્ર પરિવી છે, સાથે સુભટ અનેક દશ
રથ રાજા આવીયે, સનમા હજનકે સહુને સુવિવેક. સી. ૩ વલી વિશેષે આપીયે છે, રામભણી સામાન, બેઠા સહુકે રાજવિ. સહેર હેમંડપ જાણે દેવ
વિમાન, સી. ૪ સુદિન દિનેદય કુંવરી હે, કરી સેલહ શૃંગાર; સુંદરસિબિકા બેસીને, આવી ૨ હેસમણા મંડપ
તિણિવાર. સી. ૫ બલ ઉદ્ધત ખેચર હવે હે, રાજન રાજકુમાર, અસમર્થ ધનુષ ગ્રહવા ભણી, મુખનીચેહેવાતી
રહ્ય લાજ્ય અપાર. સી. ૬

Page #398

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૩૧૭
જ કા, અઢા
તેવી
..
રામલીલાએ ઉઠોયાહ, સિંહાસનથી તામ; કરગ્રહી ધનુષ ચઢાવીયે, નિષ્ફર સ્વર હો કીધે ધુ
સહ ગામ, સી. ૭ કુસુમ વર્ષ અમે તેને હે, કંઠ ઠવી વરમાલ; સીતા પીતા રામસું, સહુ પામ્યા. તેમનામાં ભૂપાલ. સી. ૮ બીજે ધનુષ ચઢાવીયે હૈ, લક્ષ્મણ પણ તાલ; ખેચરનિજર કન્યકા, અષ્ટાદેશ [દશ હ દીધી તેહને
સુકુમાલ. સી. ૯ સુદિનરામ સીતાતણ હે, કીધે નૃપ વિવાહ ભદ્રા કનકનરેશની, પરણાવી ધરી ભરત ભણી ઉછાહ સી. ૧૦ દશરથ આ નિજ પુરી હૈ, વહ વર પુત્ર સંઘાત; જનક નરેશ સંતોષીયા, બીજા પણ હે રાજા નિજ
- ૨ પુરી જાત સી. ૧૧ ચારે સુત મહા વિક્રમી હા, વિનયવત ગુણવંત; તાતાજ્ઞા માથે ધરે,દશરથનપદે સુત દેખીહરષલહંત. સી. ૧૨ એક દીવસ જીન સ્નાત્રને હે, દશરથ રાજા નીર; મુક સુમિત્રાનારિને,કંચુકીનેહેહાથ દઈશ્વખસીર. સી. ૧૩ બીજી પણ રાણું ભર્યું , રાજ દાસી હાથ; મૂક શીધ્ર પણે ગઈ તરૂણ જઈ હૈ દીધા
સહકોને હાથે. સી. ૧૪ શીઘ નાચે તે વૃધથી હે, રાણી થઈ ઉતાલ માન ભંગ ભયથી ગલે, પાસ ઘાલયે હો ઢીલ કીધી
નહિ રસાલ સી પિ સ્નાત્રામાં મુજ નવ કલ્યો હો, મુજ વીસારી મા, હું ગરહી જ ગમી સી, નહી ને હે માની પીઉં
સેવન લાહ. સી. ૧૬

Page #399

૩૧૮ શ્રીમાન જિન હર્ષપ્રણીત. પ્રીતિ પુરૂષની કારમી, હેજે હો રંગ પતંગ મુહ મીઠા જુઠા હીયે, એહવાને હ ન કરૂં હવે
સંગ પ્રસંગ સી. ૧૭ ગલફા દેખી કરી છે, દાસી કેલાહલ કીધ; કુપિત સુમિત્રા જાણીને, આ ૨ હે રાજા શીવ્ર
પાણી અપીધ. સી. ૧૮ તેની અવસ્થા દેખીને હે, મૂઢ! કરે હું એ એહવે કહી નૃપે છેદીઓ, ગલ પાસે હાથાપી અને
સુનેહ સી. ૧૯ કંચુકી આવ્યા તેતલેહ, સ્નાત્રાભ સહિત તિવાર; મંદ કેમ આવ્યો નૃપ કહે, વૃધ ભાવથી હે તે
કહે સાંભલી સુવિચાર. સી. ર૦ લાલાજલ મુખે શ્રવેહ, નયણે નીર પ્રવાહ; શિર કાપે પગ લથડે, દેખીને હું તેને ચિતે
નરનાહ સી. ૨૧ ઘર પડતા જેમ કોઈ હે. અમૂલિત વૃક્ષ; સમરથ થિર કરવા ભણું, નવ થાઈ છે એ કલે
વર રક્ષ. સી. ૨૨ જરા ન પીડિત જેતલે હા, માહ એ શરીર; ધમ કરૂ હવે તેતલે, પામુ ર હે ભવ દુઃખ
- સાયરને તીર. સી. ૨૩ રાજા ચિંતવે એહવું છે. આવી વલીઆ સ્થાન કેટલોક કાલ અતીકમી છે, અન્ય દિવસે હું
ગયે વાંદણું ગુરૂ રાજન. સી. ૨૪

Page #400

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ
૩૧૦
નૃપ મુનિને નમિ જેતલે હે, બેઠે સુણવા કામ; ભામંડલ પણ એટલે, આ ૨ વિદ્યા ધર આવૃત
તામ સી, ૨૫ જ્ઞાનવંત મુનિ ઉપદે હે, ધર્મ શર્મ દાતાર; પુંડરીક ગિરીવર તણે, વલી ભાષે મહાતમ અતિ
વિસ્તાર. સી. ૨૬ ધર્મ તણી સુણી દેશના હે, હરખ્યા સહુ નરનારિક ખંડ પંચમાની થઈ, જીનહર્ષે હા કહી પૂરી
ઢાલ એ ચાર. સી. ર૭ સર્વગાથા ૧૩૪,
દુહા ભામંડલ મુનિસુખ સુણી, બહિન ભાત સંબધ. તે જીન નમવા ચાલી, નહી જાસ પ્રતિબંધ. ૧ ભામંડલ ઉપરધથી, દશરથ નુપ હિત આણિ; જનમ સફલ કરવા ચલે, શત્રુંજય ગુણ ખાણે છે ચારે પુત્ર પરિવારણું, મંડલીકેભ્ય અનેક શાન માનશું આપતે, રાજા ધરી વિવેક. ૩ દેવાલય સાથે લીયે, જીન પૂજાને કાજ ઠામ ઠામ જીન પુજતા, ભાવસાયરની પાજ. ૪ શત્રુંજય પતા ક્રમે, સહુ નમીયા જીન રાય; વિલી પ્રાસાદ કરાવીઆ, નિરમલ કીધી કાય, ૫
ગુરૂની ભક્તિ પુજા કરી, દીપ યથાવિધ દાન; સંઘ સહિત તીરથથકી, ઉત્તરીએ રાજાને. ૬

Page #401

શ્રીમાન- જિનહર્ષપ્રણીત. ચંદ્રપ્રભા સાભિધનયર, નવો કરાવ્યો ત્યાંહિ; ચૈત્ય મને હર જાનકી, ચંદ્રપ્રભ થાપ્યા માંહિ. ૭ પ્રતિષ્ઠા કરાવી પૂછયા, પ્રતિ લોભીયા ગુરૂરાય; તીરથ ભણી પ્રભાવના, કીધી ચિત્તલગાય. ૮
હાલ–નયર રતનપુર જાણીએ. પણ ત્યાંથી નૃપ દશરથ આવિયે, યાત્રા કરવા માટે, ભાવી શ્રી ગિરિનાર પધારીએ, ૧ શ્રીમીશ્વર પૂજ, ભવના પાતિક ધૂઝ,
જીયે મન મધુકર દુખ વારીએ. ૨ દાન સુપાત્ર સુહાવી, વલી તીર્ણોદ્ધાર કરાવી ગાવિ યાદવ પતિને યશ તિહએ, ૩ બરટ શેલ દેખી કરી, કેકેઈ ભાવ હીયે ધરિ સચરી રામાદિક ” સુતસુતિહએ. ૪ ચિત્યનેમિશ્વર જીનત, કર્યો હુ રલીયામણ, હિત ઘણે બરટ અસુર ઉછવ કરીએ. ૬ ભકિત કરી તિહાં પ્રભુતણી, બહુ દાન દીયે અરથીભણી, અતિ, ઘણી પ્રીતિ વિષેષ મન રિએ. ૬
ત્ય દેખી તે જાજ, આણીભાવ હૈયે ખરે. સજા કરે છે કે રાણી કહે છે. ૭ દાન તિહાં વલીઆપી, નેમિશ્વર છનવર થાળીઓ, કાપીઓ - પાતક પુન્ય પ્રબલ લહેશે. ૮ મહાતીર્થ કર્તવ્ય કર્યા, ઉત્તમ દાન સમાચર્યા, નામ ધય પાપ નાશન તીરથે શહુએ છે

Page #402

શ્રીશત્રુંજ્યતીર્થરાસ. ૩૨૧ કાનગરી પુર પુરી, તિહાં કૈશલ્યા આદર કરી. હિત ધરી દૈત્ય કયે, સુરગિરિ જેસીએ. ૧૦ પ્રતિમા રૂષભ જીણુંદની, પ્રતિષ્ઠિત કીધ મુણિંદ
નસ્યદની થાપી શિવપુર જાવાએ સુપ્રભારાણુ ગુણવતી શાંતિ, ચિત્ય કરાવ્યે સુભમતિ, ગજગતિ અલભી સુખપાયવાએ. રામ કાપીલ્ય કરાવિઓ, લખમણુ વામનાઓ
ભરાવી. સુહાવી તંગપ્રાસાદ રિષભાજીનતણેએ. ૧ અન્ય કુમારે સામતે, મંડલીકે રાજન ગુણવંતે હરખતે ભામંડલ જનગૃહ ઘણએ.
૧૪ સહુ તીથલી યાત્રા કરી, નુપ અને મન
ઉલટ ધરી બહુપરિ; ઉછવનું નિજ મંદીરેએ. ભવથી વિર નરપતિ, દરબાર આવી બેઠે; મતી સુત પ્રતી તેડાવ્યા રાય અવસર. ૧૨ ફૂડ કપટ નિપટ ભરી, કેકેઈ જાણ અવસર તિહાં આવે છે. અમે પૂર્વદા વર ના કને એ. ૧૭ શક્ય આપિ મુજ સત ભણી, સખ્યા ચઉદ વરસ
તણ અવગણ, લક્ષમણ રામચંદ્ર વન એ,
૧૮

Page #403

કરર
શ્રીમાન્ જિનર્હષઁપ્રીત.
રાય પાંત સાંભલવા ભણી, તત્ક્ષણ કૃતિ થયા દુ:ખ માણી, ધિગરાણી સ્વચ્છ થયા સંજ્ઞા લહીએ. રામજાણી નમવા બાપને, સીતા લક્ષ્મણુસુ* સુભ મને; રાદને લેક કરે હાહારવ સહીએ.
૧૯
મસ્તક વિણ કાયા થા, નીશા પાખેવા સુખ યા
દૃગ થા;
Àાતિ વિના માટી ઘણુ એ.
૧
૨૨
*3
.
ગંધ વિના કુસુમાવલી, નારી પ્રીતમ વિષ્ણુ વલી, વનથક્ષી વૃક્ષ વિના ન સુહામણાએ. ન સરવર જલ જેમ આહિરા, મૂર તિ પાખે વિના જીમ દેતુરી; તેમ હુડ્ડા સૂરિજ વિષ્ણુ નભ જેહેવા એ. રની ઈદ વિના જેસી, રામ વન પુર સાશા તેસી; અતિ ગ્રસી લીધે દીસે તેહવેાએ. મન વિષ્ણુ તિણુ શા આવીયે, સુત રાખ્ય ભરતને થાપીશે,
ભ્રષ્ટ;
વ્રત લીધે દશરથ નૃપ મુનિવર કનેએ. કાંતાર નિવાસી રામજી, ગભીરા વિચિ તટની સહુ સજી બેઠા તલી ન્યત્રેાધનેએ, લક્ષમણુ રામ ભણી કહ્યા, એ ઉદ્દેશ દેશ હવે ભ્રમ લઘા કેહને કારણ સે! ઇહાંએ. સરસા તરૂ અન્ન પડયા ખલે, તે વાત કરે નર ખે(એ)તલે, આન્ચે ભલે રામ કહે જાસા કહાંએ,
થયે,
૨૪
૨૫
૨૬
२७
૨૦

Page #404

૩૨૩
શીશક્યતીર્થસ. ઉસ કારણ પૂછી, તે કહે સિંહ કરણ હાં રાજીયે, છણ લો સમતિ ધર્મ સુહામણે એ.
૨૯ જન દેવ સાધૂ ગુરૂ વિણ કદા, બીજાને તમે નહી મુદા, વ્રત સદા પોઈણ પરિ આપણેએ. તિણિ સાંભણિ એ હવે ત્રણ લિ, શળ સીંહેદર
કેપીએ.
કાપઆિ અલ કીયે તે રાજા નાસી ગયેએ. પાંચમા ખંડનીએ પાંચમી, જીનહુષ ઢાલ સમી, મનગમી સુણતાં મન હરષિત થયે એ.
સર્વગાથા ૧૭૪
દેશદ્વસ કારણ સુણી, નર લક્ષમણ રામ; સીખ દીધી તે નર ભણી, સુખે રહ્યા તિણ ઠામ. ૧ એ ભાઈ કિહાં એક ગયા, નભ વાચારી મુનિ દેઈ; અખ્યાતિ લાભ્યા તદા, સીતા હર્ષિત હાઈ ૨ પયસુગંધ વરસાવીયે, દેવાદરસું તામ, પંખી જટાયુ આવ્યા તિહાં, ગંધ લેવાને કામ. ૩ ધર્મોપદેશ મુનિવર દીયા, જાતિસ્મરણ તાસ, તે પંખોને ઉપને રહે સીતાને પાસ. ૪ શ્રીજીનધમે ધિર કરી તે બેને મુનિરાય, શાશ્વત જીનવર વાંદિવા, મે ઉડયા જાય. ૫ રાક્ષસ દ્વીપ લંકા હવે, વારે અજીતજીને સ; ઘન વાહન નામે થયે, રાક્ષસવંશ નરેસ.

Page #405

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રતિ. દીપ ભીમ રાક્ષસપતિ, નિજ અગ્રજને તામ નામે વિદ્યા રાક્ષસ, રાક્ષસ વશ થયે નામ, ૭ મહારક્ષ સૂત તેહને, જનપદ પંકજ; વ્યંગ; દેવ રક્ષા તેહને, પ્રવ્રજ્યા શિવ સંગ. ૮ ઢાલ-પીયાલાલ રંગાઉ વરનાં મેલીયાં એ દેશી, ૬ ઈશુ પરિ થઈ ગયા બહુ રાજવી, રાક્ષસ વશે
અપ્રમાણુરે; યાંસ અને તીથે થયે, કીતિ ધવલ રાક્ષસ
પતિ જાણુરે ઈ૧ તિણ અવસરે વૈતાગિરિવરે, વિદ્યાધર શ્રી કંઠ
નામેરે; પ્રીતે તેને આણી કરી, વાસ્ય દ્વીપ સુકામેરે. ઈ. ૨ માન જન જેહને તીનસે, તિહાંકિન્કિંધ પર્વત ભાસે; કિષ્કિધા નામ પુરી તિહાં, રાજધાની થાપીઉલાસે રે. ઈ. ૩ વાનર દ્વીપ કપિ સરિખા નર, અતિકૃમિ તિહાંથી
લાધીરે; વિદ્યાવાનર અગિકારિણી, વિધિનું વિદ્યાધર સાધીરે. ઈ. ૪ શ્રી કધથી વજ કંઠ નૃપ લગે રાજવી થયે કે
અને કેરે શ્રી મુનિસુવ્રત તીરથે થયે, નરનાથ ઘને દધિ એકરે ઈ છે હવે તડિત કેશ નામે તિહાં, લંકાનગરીને રાય, પૂરવલી પરે વચ્ચે ઘણું, મહામાં સનેહ સવાયરે. ઈ. ૬

Page #406

શ્રી શત્રુજયતીપરાસ. કિષ્કિ વનધિ ભૂપને. સુલકિઝિધિ થસે.
બલવ રે; લંક પતિ તડિત કેશને, સુતસુકેશનામ કેહતર ઈ. ૭. ભૂ૫ અગ્નિ વેગ ખેચરપતિ, નિર્જીત પાતાલ લંકાયેરે, લકા કિષ્કિથી નૃપ બને, નાસી ગયા બલ ન
ખમાય રે. ઈ૮ તેણે પાતાલ લંકા વિષે, ઇંદ્રાણી સુકેશની રાણી રે; સુતમાલી સુમાલી જગ્યા તેણે, કમલપવાન તૃતીય
સુવાણી. છે. ૯ શ્રીમાલી કિવિધી નરેસને, બે પુત્ર થયા ગુણવતરે; આદિત્ય રજા ને રીક્ષા , મહાભુજબલ જેહધરતે ઈ. ૧૦ મેરૂ નિત્ય જન યાત્રા કરિ વેલ્ય, મધુ પર્વત દેખી
હરસીએરે, કિષ્કિ ધ નગર થાપી કરી, કિન્કિંધ નરિદ તિહાં
વસીરે, ઈ. ૧૧ સુતરાય સુકેતના કેપીયા, તિયે આવી લંકાયેરે, વય અશનિવેગને મારી, નિજ વયર હદય
નવ માયરે ઈ. ૧૨ અલી લક રાજા થયે, કિધા નગરી કે, પતિ આદિત્ય રાજા થયે, સનેહ માંહે માહે અધિ
કેરેરે છે, ૧૩

Page #407

શ્રીમા હિરણાતો. હવે અશનિ વેગ રાજા તણે,. સહરતાર નૃપતિ
થાયે નામેરે; ચિત્ર સુંદર રાણું જનમીયે, ઇંદ્રનામે સુત સુખ
પામેરે ઈ. ૧૪ તે ઈનપતિઈદ્રની પરે, આપણા થાપ્યા લેકપલે રે, વલી પાતાલ લંકાને વિષે, કપિ રક્ષ થાપ્યા ભૂપાલે ઈ. ૧૫ તિહાં રહેતાં થયે રુમાલીને, રત્નશ્રવા પુત્ર રે; તે સાધત વિદ્યા તેહને, કેકશ નારી લહી સુપરે ઈ ૧૬ તસુ પુત્રને હાર નવરત્નને, મુખ પ્રતિ બિંબિતને માંહે, સત્યાર્થી નામે દશ મુખ થયે, અતિ દુર્મદ અબિલ
ગાહેર. ઈ. ૧૭ કુંભકર્ણ બિભીક્ષણ સૂપનખા, કિશી સાક્ષીએ જાય, માતા સુખથી વૈરી તણેરે, સાંભલી પરાભવ અકુલાયારે ઈ. ૧૮ તીને ભીમારણ્યને વિષે, વિદ્યાસાધનને કાજે રે; પહુતા વિધિનું સાધી તિહાં, વિદ્યાબલ પ્રબલવિચારેરે.ઈ. ૧૯ વિદ્યા દશગ્રીવતણે થઈ, એક સહસ્ત્ર અતુલ પરમાણે વલી ચર્ચા થઈ કુંભકરણને, ચારવિદ્યાબિભીષણ રાણેરે. ઈ. ૨૦ રાણું હેમવતી કુખ ઉપની, અક્ષમય બેચાર અંગી. બતારેક , મનહરસા પણ દશમખે, નામે માદેદારીકાતા ઈ. અને
સહ અષ્ટવિદ્યાધરની સુતા, બીજી દશકંધ પરણું. સનમુખ આવી સ્વયંવરા, તદુગુણરતહેમ વરણી. ઈ. ૨૨ ન૫ મહેદરની તડિતમાલા, પુત્રી વીરવિધાધરની પુત્રિકા પકશ્રી પંકજ નયણરે પરણી તે બિભીષણ હરીશું પિત્રાદેશે રશે શશિ વયણું. ઇ.

Page #408

ર
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાર, ઇંદ્રજીત મઘવલ જણ્યાહવે, બે પુત્ર લગન સભા દીસે, રાણી મારી અનુકમ, દેખર મન હંસર. ઈ. ૨૪ હવે પીવૈશ્રવણ પ્રતે, શત્રુ સેવક નાગચારીરે. “
શરુખ લકા નગરી ગ્રહી, પુષ્પક બેસી બલિધારીરે. ઈ. ૨૫ રિપ૭ર ઈણ નામિ કરી, તે રિધ્ય રાજાને દીધેરે, પાંચમી ખડાલ છઠી થઈ, જીનહર્ષ વેધ કરલીધરે. ઇ સવ ગાથા. રબ્દ દુહા આદિત્ય ર નૃપને થ, વાલી સુત બલવંત; સુગ્રીવા સુદ બીજે થયે, ભુજ બલ જાસ મહત ૧ કન્યા તાસ કનીયાસા, શ્રી પ્રભા ઈણ નામ; સકલ કલાગુણ સુંદરી, રૂપવત અભિરામ, શ્વિરજાને પણ થયા, બિત જગ વિખ્યાત, કાંત હરિકાંતા તણ, નલ નીલાભિધ જાત. ૨ હવે આદિત્ય જા, કીયે, વમલિ થી સજેસ યુવસા સુગ્રીવને, નિજ " હી યુનિવેશ ૪ ચુર્પણખા લે ગયે, અદિય પછાત આદિત્ય રાજા સુત ભણી, ખરે શુભ લક રીત ગત કે દશગ્રીવને, મન્ની વયોહ તિહાં રાજયે તિરણ થાપીએ, અહિની પરણાવેદ મએ ચદર ભારા, અનુરાધા વનમાં વિધાખ્યાનંદ જ, ગુણ ભાજન સુખદાય. ૭
સાંજ િબલવત અન્યા, વાલિ કપીશ્વર તામ, cશ મુખ સહી શકશે નહિ, તે નિજ કામ

Page #409

કર૮
શ્રીમાન જિનપ્રણીત. ઢાલ-શ્રી યંભણું પાસ પૂજીએ દેશી ૭ દશકંધર શ્રવણે "સાંભ . વાલી સંમતિ વત એકમે અરિહંત અવર ના શીષ નામંત, એહવે
નીમ પરત છે સૈન્ય એ શક્ષસ પતિવાલી, યુદ્ધ કરતાં તણિવાર ફેર ચતુર્ણવરાવણને, જાલિમ મહા બલ ધાર, દ. ૨ મૂળે દયા કરી જીવત, જ્ઞાન દશામન જાગી; રાજ્ય દયે સુગ્રીવ પ્રતે સ્વય દ્રત લીધે વયશગી. હા. ગૃપ સુગ્રીવે દશકીધરને, શ્રીપ્રભા પરણાઈ વાલી સુત ચંદ્ર રશ્મિને, ચુવ રાજા કીયે ભાઈ. દ. ૪ અન્ય દિવસ વૈતાઢયે ચા, રત્નાવતી પરણવા અષ્ટાપદ ગિરિ ઉપરિશંભે, ચાન ચલે નહી દેવા. દ. ૫ યાન ખલણું કારણ તે જોતાં, કાઉસગવાલિ નિહાળે થભ તણું પરેનિશ્ચલાલા, મેહ મદન બલ ગાહા ઇ. ૬ કપટ વેષ લઈને ગુજરું, કે અછ મન ધા;િ તેએ શૈલ સહીત પાપને, નાખું જલધિમેજરિ. ૪, ૭ એમ કહેદશમુખ ભૂમિ વિચારિ, પર્વતને એહેઠી ખેલી (પેસી) સમરી વિદ્યા સહસ તિવારે, બલ આ સુવિહેતી. ઇ. ૮ તુટીર ટૂંક ૫ડે ગિરિ, સાયર જલ ખલ ભલી. ભય ઉદબ્રાત થયે જગ સઘલે, ઉપાઠ ગિરિ
ખલીયે. . ૯ કરે વિનાશ તીરથને હા હા, મુજ મછર ધારી; તે કાંઈક મુજ(૩) ફલ દેખા મનમાં એમ વિચારી. ૬૧૦

Page #410

મશન જયતીર્થરાએ વાર્મ ચરણ અગઢ ચો , વાલિ મુનીશ્વર ત્યારે, અષ્ટાપદ ગિરિવરને માથે, પીડિત થઈ અપારે. દ ૧૧ રાવણ ગાત્ર કો તતક્ષણ, મુખે રૂધિર નાખત;
ન પર જાવ એહને, વિશ્વને દુખ લહંત. ૪. ૧૨ તેહની દીન આરાટિ સુણીને, કૃપા આણિ મુનિ વાલી; વિરસે તુરત સીખામણ દીધી, કેવિના સુકુમાલી ૬, ૧૩ દશમુખ નકલી વાલિ સંઘાત, ચણે નમી ખમાયે ભરતેસરને ચૈત્ય કરાવ્યો, તિહાં જીણુ પૂજણ આયે. દ. ૧૪
તેરમું જનવર ભકતે, પૂજા અષ્ટ પ્રકારે નૃત્ય કરે મંદિરમાં રાણુ, પિતે વીણું ધારે. દ. ૧૫ તાંત તિહાં તૂટી વીણની, ભુજની નસા લગાઈ, રંગ સુરંગમાં ભંગ ન પામે, દેખે એ ચતુરાઈ. દા. ૧૬ તિણ વેલા તિહાં ધરણેકઆ, તાસ ભક્તિ આકરષ્ય, માશિ ૨ વર તુ મુજ પાસે, જીન ગુણગાતાં હરળે. . આહંત ભક્તિ સદા મુજ હુયે, અક્ષય અહિ પતિ સ્વામી અમોઘ વિજયા શક્તિ દેને, વિદ્યા ગયે સુર કામી. દ. ૧૮ સહુ અસર નમસ્કરીને, નિત્ય લેક પુર જાઈ રત્નાવલી પરણીને આવ્યો, લંકા થઈ વધાઈ. દ. ૧૯ ઘાતી કમ કીયા ક્ષયે ચારે, પાપે કેવળ જ્ઞાન, સેવા કરે સુર અસુર જેહની, અનુક્રમે લડ્યો શિવ થાન, દ. ૨૦ દ્વાલન શિખા વિદ્યાધર, કેરી, પુત્રી તારા નામે; રાય સુગ્રીવ સાદર પર, પુન્ય સહુ સુખ પામે. દ. ૨૨ તારાયનિતિ સુખ ભોગવતાં, સુગ્રીવ તણે સુત આયે. અંગદ જાથા નંદ-બે નામે, માતપિતા સુખ પા. દ. ૨૨

Page #411

સમાન જિનપ્રતિ, તે સાહસ ગતિ તારવચિત, હિમવસે જઈ સિરિતા વિદ્યા સાધવા આરંભી, હદય તાસ સંમરંતા. ૮ ૨૩ હવે રાવણ સુગ્રીવ વિદ્યા ધર, ખર પરમુખ પરવરીયે; વૈતાઢયે પેવા ચલીયે, શત્રુ ભણી સંચરી. દ. ૨૪ પૂજે શ્રી છનવર દેવને, વાર કમલ સંધાતે; રત્ન પીઠ ઉપર થાપીને, ભક્તિસું દશમુખ પ્રાંતે. ૪. ૨૫ બેઠા ધ્યાન કરવા રાવણ, લીન થઈ તિણ વેલા, અકસ્માત જલપુર આવીને, પૂજા હત અવહેલા. દ. ૨૬ ક્રોધે ભરી રાવણ પૂજા, કિશુ કીધી વિશાલ પૂરી થઈ અને હર્ષ પાંચમી, ખેડની સાતમી ઢાલ છે. ૨૦ સર્વગાથા, ર૪૩. દા. કોઈક વિદ્યાધર તિહાં, આઈ કહે સુણ સ્વામિ; મહિષ્મતી નગશે ધણી, સહસ્ત્રાંસુ ઈણ ભામે. ૧ રાયે જલ તેણે, ક્રાધ કારણ તુજ એહક આત્મરક્ષ ભૂપે એ, આશ્રિત બલવંત તેહ. ૨ સાંજલિ કે અતિ ધણું, રાક્ષસ મૂળે તાસ; જવા માયા થકા, આવ્યા રાવણ પાસ. ૪ સૈન્ય સહિત પિને ગયે, સહસ્રાંસુ પણ કાજ; કાલી લાવ્યે કટકમાં, કરતે જે આગાજ. ૪ સભા પૂરિ બેઠે નસ્પતિ, નભ માગથી તામ; આ મુનિવર તેતલે, ઉઠી ઝીયા પ્રણામ. ૫ શન બાહુ મુનિવર કહો, એ માહ સુત રાય; રાવણ મુકો તેહને, વ્રત લીધે ગુરૂ પય. ૬

Page #412

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. નારદરૂષિનાં વચનથી, મરૂત્વ નૃપને ચાગ હિંસામય મેલાવીયે, દયાવંત મહાભાગ. ૭ દુધ નગરે સધિયા, ઈંદ્રતણે દિકપાલ; કુંભકરણ પરમુખ ગયા, આજ્ઞા લઈ ભૂલ. ૮ ઢાલ–મેરા સાહિબા હે શ્રી શીતલનાથ કે. એદેશી. ૮ આશાં લીધે વિદ્યા પરભાટ વડે, વપ્રની ભય તિણુકીયે; નિજપુરથી હે સે મેં જનમાંનદિ, નલ કુબરકૃપ
નિરભી. ૧ દેખી પણ હેમ કે, સનમુખકે કુંભકર્ણાદિકરાજવી, આવીને હા રાવણને બનિકે. વત સહુ તેહનીચવી. ૨ દશકંધ હા પાવક પ્રાકારકિ, તિણિ વિદ્યાઓ હરીફ પુર દુઘાલીઓ તાલાક, ચકાસુદર્શન ધનુધરી. ૩ તિહાં નિણિ હીજ હેત્ર નગરીને નાથકિ. થાપી
તેની હવે પ્રિયા; પરરી છે જાણી અશુભત કે, રાવણ દીધી પરકીયા. ૪ દશમુખ સુહે ધરતી અનુરાગકિ, નલ કુબેરની કામિની, આવીને હું આખાલીની તામણિ, વિદ્યા દિધી કામની. ૫ વૈતાઢયે છે હવે રાવણ અન્ય કે, રથનુપર પુર વીટીયે, તસ્વામી કે પાકુલ ઇદ્રકિ, યુદ્ધ કરવા સજ થયે. તે વેણ છે કેજર આરૂઢ કે, વિદ્યા શજ વર્ષ કર, ગિરિ કંપે હસાયર કલેલ કે, ઉછલીયા સ્વMડરે. ૭ આપણને મહેમા પૈર કે, સિન્ય હણી જેસા ભણી; સદ્ધ કરવા હે આપણને એગ્ય કે, શરૂને કહે લવાઈ. ૮

Page #413

શ્રીમાન જિનહર્ષમત. નિજ ગજથી હે રાવણ બલ જાણિકે, એ રાવણથી
ઉતપતી, બાંધીને હા ઈંદ્રને ગયે ભી, જયે રાવણ
નરપતિ. ૯ રક્ષ સૈન્ય હે થયે તુમલ તિવારકે, જ્ય ૨ શવ તિહાં '
ઉછળે; વિદ્યાધર હો સૈન્ય મુખ થયે પ્લાન, જય વિપર્યય
બલ ગ. ૧૦ હવે વલી હે રાક્ષસને સૈન્ય કે, લંકા નગરીએ, કારાયે ઘા શત્રુ રાયકે, છમ પંખી પંજર રહ્યા. ૧૧ પાય પ્રણમી દે લેકપાલ સહસ્ત્રારકે, દશમુખને
વિનંતિ કરે; પુત્ર ભિક્ષા હે મુજ મહારા થક, વિનય કરીને બહુ પરે ૧૨ જે મહારી હે નગરીને એહકે, તૃણ કાષ્ટાદિક અપહર, જ કેરે જે કરે છટકાવ કે, કુસુમપરિ વર્ષણ કરે. ૩ એમ કારજ હે કરે, તે હું મુંકે એ ભણ; અંગી કીધી હો સહસાર તિવારકે મૂકાવીનવિઘણ. ૧૪ રથનુપુર પુર આવી કે, મુનિ પાસે વ્રત આદરી, દુસ્ત પતપહેકી ચિર કાલકે, પામી તત્પણશિવપુરી. ૫ હવે રાવણ અન્યનારી સગકે, જાણે મરણ પિતા તણે; નવ વાગ્યે તેને કી ત્યારે, ગુરૂ વચને આદર ઘણે. ૧૬

Page #414

શત્રુંજયતીર્થશંસ.
૩૩૩ .
હવે આદિત્ય હૈ। નગર' પ્રલાદર્ક, કેતુમતી તેઢુની રાણી; સુત તેહના હૈ। થયે વિદ્યાધર કહે, પવન જય ખલ
ગુણુ ખાણી. ૧૯ હવે માહેતે હૈ। નગરાધિપ જાણીકે, માહેદ્ર નદીની ગુણ ભરી; ઋતુ સુ'દરી હેાકખે ઉતપન્નકે, અ‘જના સુ’દરી વિષ્ણુ વરી, ૧૮ કિણુ કારણ હૈ મન લાગેા તાસ ક, ખેલાવેનહી તે ભણી;
વરી. ૧૯
સતવતી હા આજના સુન્દરીતિણુ કાણુ કારણુ હા મન ભાગેા તાસકે, ખેલાવે નહિં તે ભણી; સતવતી હા અંજના દુખ માંહીકે, કાલ ગુમાવે અવગણી. ૨૦
હવે રાક્ષસ હા રાજાના દ્રુતકે, તેણુ રાય પ્રલાદને, આવી કહે તામકે, જીપણુ વચ્છુ નિર્દને. ૨૧ નમી ચરણે હા પૂછી નિજતામકે, પવન જય મહાપરાક્રમી; આન્ચે જણણી હા પણમેવિ પાયકે, દીઠી પ્રીયા મન નવ ગમી ૨૨ પાય લાગીહા કાંતા કર જોડિકે, પવનજય તવ ખાલીયા; સૈન્ય લેઇ હૈ ચાલ્યું. નભ માર્ગકે, સરવર તટવાસેા કચે. ૨૩ તિયાં રાત્રિા દેખી વિચાગા-ર્તકે, ચકવાચકવી જોડલી; નિજ નારીડા સ‘ભારી તામકે, છેડી મે' ન કીચે ભલા, ૨૪

Page #415

શ્રીમાનું વિહર્ષાત. મિત્ર પ્રહસ્તિ લેઈ નિજ સાથ કે, આજે એના
મંદીર, મનમાંહે હે ધરી પ્રેમ અપારકે, દેખી વિસંસ્થલ બહુ પરે ૨૫ પવનજય હે વલભને તામકે, મિલીયે હિત આણું ઘણું થઈ ક્ષણ એક હે રમતાં સુખ રાત્રીકે, વિરહ ટ
- બે જણ તણે. ૨૬ પરભાતે હા ઉઠો જાવા કાજકે, નારી કહે પ્રેમ ભરી; જે થાણું હો ગર્ભવતી નાહકે, સી ગતિ થાસે માહરી, ૨૭ હું થાણું હેપિઉડા સ કલકકિ લેક સદુમાં લાજ ચું થઈઆઠમહાજનહર્ષએ ઢાલકે, દરિનરહૈિયું રાજીરુ. ૨૮ સર્વગાથા, ૨૭૯ દુહા. નીસાની દેઈ મુદ્રિકા, કહે મત બહે નારી; હું વહિલેહી આવ, કરસે જે કરશે કિરતાર. ૧ જીવ ઈહાં પંજર તિહાં, ભમયે ભાડાઈત્ત; સંભારણે ગુણ તાહરા, વસી રહ્યા જે ચિંત. ૨ પ્રીતમ વહેલે આવજે, કરજે વહેલી સાર; હિલિમિલિ સીખ કરી કુમાર, આ કટક મજાર. ૩ ગર્ભ લહમ હિવે તેહને, કાલે પરગટ હેઈ; સાસુ કેતુમતિ કરે, ક્રોધાકુલ થઈ ઈ. ૪ કહે વહ ફિટિ પાપણું, એ હિ લીયે કલંક; તુજ પતિ દેશાંતર ચલે, કિણ ૨મી નિસક. ૫ ત્યારે રેતી જેના, કંત મુદ્રિકા તામ : દેખાડી તુમ સુતનિશા, આવ્યા હતા મુજ ધામ. ૬

Page #416

૨૩૫
મીરાકુંજયતીરાસ, સાસુ કોંધ કરી ઘણે, આરક્ષ નર પાસ; રથારાય મહેદ્રપુર, કિકટ મૂડાવે તાસ. ૭
ખી સદષામાતપિત, નિજ ઘર હતી જાણ; વસંતતિલકા દાસીસું, કાઢી નગણી કાણ. ૮ ઢાલ–સરવર પાણી હેજામારૂ છે ગાયા હજ એ દેશી ૯ પ્રામાદિક હવે અપ્રવેશસાહલાલ લહતી નૃપ આદેશ જે ગતિ કર્મની, વનમાં દીઠે ચારણ મુનિવર હલાલ
ચરણ ની વિશેસ. જે. ૧ ઉદંત સખી તિલકાભિધા હલાલ, ભાખે ભૂલ થકી
" વૃત્તાંત; જે. પૂછે મુનિવરને કિસ્સા હલાલ, કીધા ઈણિકર્મ મહોત. જે. ૨ સાધુ કહેલાંતક સુરલોકથી હલાલ, સુરચવી કેઈએ; જે. થાશે સુત અંજના તણે હલાલ, મુગતિ
ગામી સુવિવેક. જે. ૩ વલી કનક રથ રાજા તણે હલાલ, પૂર્વભવે બે નારિ, જે. લફર્મવતી બીજી કનકેદરી હલાલ, એ નારી જીન
- ધર્મધારિ. જે. ૪ કનકેદારી સકિ છેષ હલાલ, બે નરજી- – –; જે. સાધવી વચનથી આરાધી હલાલ, શ્રાવકધર્મ અશેષ, જે. ૫ પ્રાંતિ ધ ધથી રે લાલ, કનકદરિ દેવી હેઈજે. તિહથી ચવી તુજ સખી રેલાલજીન દ્વેષથી દુઃખ જોઈ જે. ૬

Page #417

૩૬. શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ભેગવિ કીધા કમ આપણું હલાલ, હવે. આદરી
છન ધર્મ છે. સુખ પામે છમ બહુપરે લાલ, નિગ્રહ કરી અરિકમ જે. ૭ હવેધપુરનો ધણહલાલમણિ ચૂલીના આદેશ જે. કદરા માંહિ રહતાં થકાં તાલાલ, પુત્રજણ અમરેશ જે. ૮ દુખિણી દીન રેતી દેખીને હલાલ, પ્રતિસૂ૫ વિદ્યા
- ધરિ જે. ભાણેજીને ખેચર હે લાલ, આ લેઈયાન ધરિ જે. ૯ જાવિમાન વાયુ વેગસુ હોલાલ, જનની ઉછગે બાલ જે. ઉછલતે પડયે ગિરિં તસુભારથી હલાલ ચૂર્ણ થયે
તત્કાલ. જે. ૧૦ પ્રતિ સૂર્ય વેગ બાળક ભણી હેલિાલ, ભૂમિથી લીધે
તિણ વાર; જે ભાણેજને આણને પુત્ર આપી હલાલ, અક્ષત અંગ
અપાર. જે. ૧૧ પ્રતિસૂર્ય નિજપુર આવ્યું હલાલ, અંજના હનું
રૂહલેય; જે. મામાં ઘરે રહે આણંદમું હલાલ, મન વાંછિત
સુખ દેય. જે. ૧૨ પુરમાંહિકીધી વધામણીહેલાલ, દીધેનામહનુમાનજે. વૃદ્ધિ લાહે દ્વિતિય ચંદ્ર લાલ, તેજ પ્રતાપ
જાણે ભાણ જે. ૧

Page #418

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. હવે પવનંજયે વરૂણ પી કરી હલાલ, જ્ય પામી
પુણ્ય વસે; જે. પામી પ્રાસાદ લંકેશન હલાલ, આ પુર હર્ષણ જે. ૧૪ સાંભલિ ઉદંત નિજ નારિને હલાલ, મનમાં થયે
વિપક જે. સુસરા ઘરે ગયે નવ મિલી હલાલ, ભ્રમણ કરે.
વન વન્ન. જે. ૧૫ સુન્યા તમને નવ દેખતે હલાલ, પવનાંજના જેવા
કાજી; જે. વિદ્યાધર સાથે લેઈવેસું હલાલ, ભ્રમણ કરે વનરાજી.જે. ૧૬ દુખ વિયેાગ દુસ્સહ જાણુને હલાલ, પવનંજય
તિણ દેશ; જે. દ્વાનલ પાવકમાંહે પેસતે હલાલ, દીઠે પુત્ર નરેશ. જે. ૧૭ ચછા મૃ[સહસા]કમન કીજીએ હેલાલ, નીતિ વચન
મન ધારિ, જે. ખેચર આવ્યા તેતલે તિહાં સહુ હલાલ, લેઈ અંજના
નારિ. જે. ૧૮ ત્યારે સહક આણંદીયા હલાલ, પ્રતિસૂર્યને ઉપરોધ જે. હિનુરૂહ પુર આવીયા હલાલ, ઉચછવ સુખ ગયેલ. જે. ૧૯ હવે સહુકો નિજનિજ પુર ગયે હેલાલ, પેસ્તા મન
ઉછરંગ; જે. પવનમ્રનાં નિજ પુત્રસું હલાલ, તિહાં રહ્યા મનરંગ.જે. ૨૦ હનુમાન તિહાં રહિત વધે હલાલ, આજના આનંદ જે.

Page #419

૩૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત સકલ કલા તિણ લીધી તિહાં હોલાલ, પામ્ય વન
સુખકંદ. જે. ર૧ તેડી લાવે વરૂણને દેખીને હલાલ, અતિ બલ
હનુમાન; જે. દશાનન કીધે ખુસી થઈ હાલાલ, પરમ પ્રાસાદ. જે. ૨૨ સત્યવતી વરૂણની નંદની લાલ, અનંગ કુસુમાસર
જાણ; જે. બીજી પણ બહુ ખેચર સુતા હલાલ, પરણરૂપ નિહાણ. જે. ર૩ સૂર્ય પ્રમુખ વિદ્યાધરપ્રતે હલાલ,છત્યા તવ લંકાનાથ જે. કિકર કીધા ઇંદ્રતણી પરે લાલ, પાલેરાજ સનાથ. જે. ર૪ આણું પલાવે રાવણ આપણું હલાલ, સકલ નમાવ્યા
ભૂપાલ; જે. નવમી પાંચમા ખંડની હલાલ, કહે છનહર્ષ
પૂરી ઢાલ. જે. ૨૫ સર્વગાથા. ૩૧૨. દૂહા. હવે દંડકારણ્ય અરણ્યમાં, રામ રહ્યા તિહાં વાસ; ભમતાં લક્ષમણ વનમાંહે, ખર્શ નિહાત્યે ખાસ. ૧ ક્ષોભ ભાવથી સહી, દેખી મહાવ જાલ વ મસ્તક છેદી, જીમ કમલને નાલ. ૨ દીઠે આગતિ સિરપ, કિશુહિકને તિરુવાર, લક્ષ્મણ મનમાં ચિંતવે, હહ કી અનાચાર. ૩ લેઇ ખગ આવ્યો તિહાં, રામ ભણી કહી વાત; તેહ વૃત્તાંત સુણી કહે, ભલો ન કીધે ' બ્રાત. ૪

Page #420

શ્રીશવંયતીર્થશાસ. ૩૩૯ ચંદ્રહાસ નામે ખડગ, સાધક કેઈક અભ; તે માર્યો તેહને સહી, ઉત્તર સાધક અકુભ. ૫ સુરપણખા હિવે સુતપ્રતે, જાણી વિદ્યા સિદ્ધ આઈ પૂજે પચાર ગ્રહી, દીઠે છિન્ન પ્રસિદ્ધ છે હાઈ વછ સંમૂકહા, કિણિ મૂકો જીમ ગેહ; કેણ અકાલ કૅષી થયે, વાહે વૈરી તેહ. ૭ દીઠા તિણિ આગલ પુરૂષ, પાદ પતિ મનુહાર; તેહને અણસારે ગઈ દીઠ રામ સુરાકાર. ૮ હાલ–માહો મન મારે રૂડા રામસુરે એ દેશી; ૧૦ રૂપે હીરે વયવસારીયેરે, એતે સોગ તજયેતિણુવાર; કરે પ્રાર્થના કામિનિ ભેગનીરે, અહેધિગ નારી અવતાર ૧ મારે નારીરે છે જાઈ હાથકી, એ પહુતી લક્ષ્મણ પાસ; તું ભેજાઈને માતા સારખીરે, એને મૂકી લક્ષ્મણ પાસ. રૂ ૨ ભ્રષ્ટ થઈ બેથી દુષ્ટાતમારે, અમાતે રૂઠી એહાંથી જાઈ ભત્ત પાસે મસ્તક કૂટતી, એતે પુત્ર મરણ સભલાઈ રૂ ૩ ચઉદ સહસ્ત્ર વિદ્યઘર ભેટ ઝહીર, અંતે ચઢી
ખરભુપાલ; લક્ષમણ રામ હણવા કારણેરે, એને કેધ ભર્યો
વિકરાલ રૂ. ૪ રામકહેવછ ઈહાં કિણ, એ હું હણું વૈરજાઈ યતન કરીને જે રાખે જાનકીરે, આ હાર મનાઈ. રૂ. ૫ લક્ષમણ કહે ભાઈ આગન્યારે, આવ્યા અરિ
: પ્રતિકુલ; તુજ સુપસાથે ઉડાડું સહુ, જીમ વાયે અકસૂલ. રૂા. ૬

Page #421

૩૪૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. રામ કહે તે જા ભાઈ સુખેરે, એતે સંકટ જણાવે; કરિજે સિંહનાદ આવી મરે, એને હણિ વિરી એહરૂ. ૭ રામતણી ધારી ચિરસાસરે, એ ચરણ નામી
સીસ ધનુષ ટંકારવ ભુજ આફેડરે, એને હણવા ચા
યે અરીસ. ૮ વઈરી ઇભ લક્ષમણ સિંહ સારિરે, એ કે
દેખી દુષ્ટ; સૂપણખા જઈ રાવણને કોર, એતે કરવા
ભજ્ઞપુષ્ટ. રૂ. ૯ ભાઈ કે બેનર સુર સારિખારે, એ દંડારણ્ય
મેંજારિક તિહાં રહે તાહરા ભાણેજનેર, અને તપ કરતા
ગયા મારિ. રૂ. ૧૦ મુજ વચને તુજ બેહિનેવી ચઢયેરે, તેહને હણવા કાજ તાસ અનુજ સાથે રણ માંડીયેરે, એ હવે તમે ચઢ
મહારાજ. રૂ. ૧૧ તેને માટે ભાઈ તેહને બહેરે, એને વલી નિજ
બલે અસાર; નિજનારી તેરે (રતિ)રૂપે મેહિયેરે, માને સહુ સંસાર રૂ. ૧૨ ગેરી હરે કૃત રૂપે કરી, ર લા અચંભ; ઈંદ્રાણું રાણી પણ ભરેરે, સાવિત્રી શંભ. • ૧૩

Page #422

શ્રી શત્રુંજય તીથરાસ. ૩૪૧ પાએ લાગી આઈ લગેરમારે એરતિ પાસેનહીપ્રીત, નારિહરાવી સહુ ગર્વ કરી એતે ભાઈ એવી સીત. રૂ. ૧૪ રાજ્ય એહ તુજમ કામિની, અને તુજ
ભુજબલનાથ; હું માનું નહી જાગે જાનકીરે, આવી નહિં તુજ હાથ. રૂ. ૧૫ સાંભલી એહ અનુરાગી થયેરે, એને પુષ્પક
બેસી વિમાન; દંડકારણ ગયો રાવણ તદાર, રમત જહાં થાન. રૂ. ૧૬ રામભદ્રતારક્ષ તેજે કરીરે, એતે દશમુખ સમાન; હત અભિમાનગરલ ચિસુરેઈહન રહે મુજ માન. રૂ. ૧૭ સીતા દેખીને મન વિહુલ થયેરે, એને રૂપ
ઘડે કિરતાર, પાસે બેઠેરે રામચહું કિયેરે, એતે ઈણપરે કરે વિચાર. રૂ. ૧૮ ડામાડેલારે એમ ચિતમાં કરેરે, એતે સીતા
- હરણ ઉપાય; વિદ્યાસમરીરે તેણે અલેક નહિ, પૂછો એમ કહે આપ. રૂ. ૧૯ બહિ તરિરે સાયર સેહિલોરે, એને સાહેલી
- પાવક કાલ; પંચાનન મુખકર હિલેરે, એને પણ એ દુક્કર ભાલ, રૂ. ૨૦ પણ એ લક્ષ્મણ વેડા સાંભલી, એતે જાણે
કૃત સંકેત સુખેલેજા જેસીતાને હરીરે, એને ભાળે રાવણને હેત રૂ. ૨૧

Page #423

૩૪૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રભુત. રહીયાયત રાવણ થયે સાંભલીરે, એ લખમણ
જીસ સાક્ષાત; કસિંહનાદ સીતા તજી, એતે રામ ચ છ
ભાત રૂ. ૨૨ ઈશુ અવસર અબરથી ઉતરી, એતે ચાર તણું
પરી આપ; દેખી તેહને તતક્ષણ બીહતીરે, એતે રાવણ લઈ
જાય. ૩. ૨૩ હાહા તાત કાંતભાઈ હાહરે, હા દેવરહાદેવ; મુજને રાખેરે રાખે એહથીરે, એ કંદરે સાહેશેવ રૂ. ૨૪ વચન સુણીને રે સીતાના એહવારે, એને જરાયુને
ઉપને કેપ; ગેડે નખસુરે રાવણતણેરે, એ કરતે શબ્દાટેપ રૂ. રપ જાવા ન દીયેરે લંકાનાથનેર, એતે પંખી માપગ, પાંચમે ખડેરે ઢાલ દશમી થઇરે, એતે કહે જીન
- હર્ષ સુરંગ. રૂ. ૨૬ સર્વગાથા, ૩૪૬
દુહાદશ ગ્રીવ કેપે ચઢ, કાઢી ખડગ માહિ; સીતા ભીતા અતિઘણું, ભામંડળ સમરેહ; ૧ હા ભામંડલ એહવું, સુણી તસુ સેવક ભાસ; રન જટી ખગ જાણિને, ઘેર્યો કેડે તાસ ૧

Page #424

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
દ
દશમુખ દીઠા પ્રીવર્તે, કેડે મહાબલવ'ત; વિદ્યાએ વિદ્યા પડીયા, ભૂમિ પડયા તુર’ગ. વિઘ્નથી લમાં ધણી, અણુવાંછતી કલત્ર; દેવ રમણુ ઉદ્યાનમે, આણી મુકી તત્ર. પસે રાખી રાક્ષસી, રખવાલે નિસ ટ્વીસ; રામરામ જપતી રહે, જેમ ચેાગિણિ જગદીસ, લક્ષ્મણુ દેખી રામને, રિપુ મૂકી કહે નામ; સીતા મૂકી એકલી, ઇંડાં આવ્યા સે કામ. લક્ષ્મણ ભાષેષી, મેતે શબ્દ કીચે નથી; કાણુક વચ્યા વીર. જારક્ષા કરિ સીતાની, વૈરહણી ભૃપાલ; હું આવુ છુ રામ સુણી, આયે તિહાં તત્કાલ. . તાલ—આવાગરખીરમીયે રૂડા રામસુરે એ દેશી. ૧૧ રામ રાજેસર તિહાં શુિ આવીયારે, કાંઈ દેખે નહિ' સીતા નાર; કર્મની ગતિ વસમી કહીરે, મૂર્છા લહી વન વાયરે, રે પિત વચ્ચે આંસુધારી. ક. એતા કમ' મહાબલવતરે, ક્રમે રામ વને નીસર્યારે; સીતા વિયોગથા કતરે, એતેા કને નડયા સહુ જંતરે. ક. ઉરડાધરડા ભમતાં થકાંરે,કાંઈ પઢીયા જરાણુ નિહાલીરે; પચપરમેષ્ઠી સુણાવીયેરે, કાંઇ સ્વર્ગતિ લહિતત્કાલરે. ૪. પરદુખર લિલશદિકારે,કાંઇક સુલટ તણી મરીકેાડિરે; લક્ષ્મણ સમા નિરાધસુરે, કાંઈ વલીયા મનને ફોડર; &,
3
૩૪૩

Page #425

૨૪૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. લક્ષમણ આવી નિરખીયેરે, કાંઈરામલેચન વહે નીરરે, તેજ વિના નારી વિનાર, કાંઈ પૂછે ભાઈ કાઈદલગીર. ક. ૫ વૈરી છતી હું આવીયો, ભાઇ તુજ પગ નમવા કાજ રે; એનું દીસે નહી જાનકીર, કાંઈ મુજને કહે મહારાજ રે. ક. ૬ સીતાહરણ સંભળાવીયેરે, કાંઈ લક્ષમણુ કહે તિણવારરે, કિણ ઠીમાથીવડાકરી રે, કાંઈ લે ગયે નિરધાર. ક. ૭ બાંધવા તજી કાયરપણેરે, કાંઇ ખબર કરજોઇ તાસરે; રામને દેઈઆસાસનારે, કાંઈ બે જણ જે બેહપાસરે. ક. ૮ પાપક યુકત વિરાધભું કાંઈ આવ્યાનપામી જતાં સીત; સાનુજારામ વિરાધનેર, કાંઈક ઉપનું દુઃખ અપ્રીતિર. ક. ૯ પાતાલ લંકા તિહાંથી ગયેરે, કાંઈ ખરસુત છતી
બલવંતરે રાજ્યવિરાધને આપીયેરે, કાંઇ કરે ઉપગાર મહંતરે. ક. ૧૦ હવે સિદ્ધ વિદ્યા થઈ તેહનીર, કાંઈ સાહસગતિ
વિદ્યાધાર, આજે કિકિવધ સુગ્રોવસુર, કાંઈ રમવા ગયે
એકવારરે. ક. ૧૧ વિપ્ર તારણ વિદ્યા કરિ, કાંઈ કરી સુગ્રીવને રૂપરે; તારાભિલાષી સુદ્ધાતમારે, કાંઈ જેતલે જાઈ સ્વરૂપ. ક. ૧૨ સત્યસુગ્રીવ પણ જેતલેરે, કાંઈ પિસતા દ્વારપાલ; રાકી રાખે કહેઆગધિરે, કાંઈ ગયા સુગ્રીવ ભૂપાલર. ક. ૧૩ વાલી સુત ચંદ્રશમિ તદાર, કાંઈ સરિખા રૂપનિહાલરે; વિચમે માપી રાખ્યાલલીરે, કાંઈ માતુરક્ષક તત્કાલરે. ક. ૧૪

Page #426

૩૪૫
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. હવે બે પક્ષ મલ્યા રાજવીરે, કોઈ સુભટ મહાબલવાન, અદ્ધિ અદ્ધ અજાણતારે, કાંઈચાર અક્ષેણ માનશે. ક. ૧૫ વિરહણ્યા મહા યુધ્ધમાંરે, સુગ્રીવના વિટસુગ્રીવરે; ક્ષીણ પુર બાહિર રણેરે, કાંઈ વાધી ચિત્ત અતીરે. ક. ૧૬ સુકૃતી વાલિ મહાબલીરે, કાંઈક અક્ષત વૈરૂષ જેહરે; દીક્ષા લેઈ સંયમી, કઈ શિવપદ પામ્યા તેહરે ક. ૧૭ ધનધન અંગજ તેહનેરે, કોઈ અંત સુર રેક તાસરે; બેને ભેદ અજાણુરે, કાંઈ કેહને હણે રાખે કામ ક. ૧૮ ખરપણુ મુજ સખાઈ રે, કાંઈ રામે હશે
અલધારરે, ઉપગારી જે વિરાધોરે, કાંઇ તાસનમું નિરધારરે ક. ૧૯ એહવે વિમાસી દૂતસુરે, કાંઈ પુછી વિરાધન તમારે કાંઇ લક્ષ્મણને ચરણસરણ કીધા જઈરે શ્રી રામરે ક. ૨૦ રામ અનુજ સાથે ઝહીરે કાંઈ કિષ્કિ ધાવિઘા જઈ કૃપાલ; યુદ્ધભણી તેડાવીયેરે, કાંઈ માયી સુગ્રીવ ભૂપાલરે ક. ૨૧ બે સરિખા નવ ઉલળે, કાંઈ ભિન્નકરને કામરે, વાવ ધનુષતણેરે, કઈ ટકારવ કી નામ ક. ૨૨ વિદ્યા વિશે પ્રવત્તિનીરે, નાડી સાંજલિ નાદ; એકણિ બાણિ માથી હરે, કાંઈ રામ થયે જય
વાદ. ક. ૨૩ સગલેહી આવી મરે, કાંઈ સુગ્રીવને પરિવાર, રાજપુરાતન આપીયેરે, કાંઇ દાસરથી હિતધારિરે. ક. ૨૪

Page #427

૩૪૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ઉત્તમ નરની ચાકરી રે, કાંઈ ફલ આપે તત્કાલરે; પાંચમે ખડે અગ્યારમીર, કાંઈ પૂરી થઈ એ ઢાલરે. ક. ૨૫ સર્વગાથા, ૩૭૯,
દૂહાઅવસરજ્ઞ કાલે હવે, લેઈ વિદ્યાધર પરિવાર, ભામંડલ પણ આવીયે, રામ સમી પતિવાર. ૧ નીલ નિષધના પુત્ર છે, જાંબુવંત હનુમંત, રમક્ષ ભરતાદિ બહુ, મેલ્યા સુગ્રીવ મહેત. ૨ આજ્ઞાથે શ્રી રામને, જેવા સતી કપીશ; મહા બલવંત હનુમંતને, મૂ ધરી જગીસ. ૩ પરનારી ઈણ ઈહતી, રાણી (રાવણ) ને ભજે તાસ; સબધે સીતા ભણી, નીજ પુત્રી સું જાસ. ૪ બિભિષણ મંત્રિમલી, સાથે પણ જેહ, સીતાને મેલે નહિ, ભાવી ન મિટે તેહ. ૫ હવે ન ભૂવલ તે વાયુસુત, મહેન્દ્રગિરિ નિરય; માતાતાત માહેદ્રને, દેખી પુર ચિતેય. ૬ મુજ માતા કાઢી હતી, વિના દસ નિકલંક તે કાંઈક બલ માહરે, દેખા નિસંક. ૭ એહ ચિંતવી કેપ કરી, સિંહનાદ હનુમતિ; hયે માહેંદ્ર કેપીએ, માંડા યુધ મહંત. ૮ કરી યુદ્ધ હરાવીયે, પાય નમી કપીતાસમ; સવામી કામ પિતાતણું, કહી ચ અવિશ્રામ. ૯ હાલ-મુજ સુધે ધર્મ મનરમીયેરે એ દેશી. ૧૨.

Page #428

G
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. લકા પરિસર કપીસ્વામીર, શાલી વિદ્યા હણી નામી, વમુખ રાક્ષસને મારીરે, લંકા સુંદરી સુવિચારી. ૧ કંચણ વરણુ મનહરણી, ગાંધર્વ વિવાહે પરણી રાતે તે સાથિરમિનેર, ગ ગેહ બિભીષણજીને. ૨ તસુ વચને બિભિષણ ધેરે, રાવણ નૃપને પ્રતિ બેધે, સીતા રહે જણ વનમાંહેરે, હનુમાન ગયે ઉછાહે. ૩ રાક્ષસી પરિવારે વિટીરે, મલિનાંશુકનયણે દીઠી; પરિશ્તાન સુધાએ ક્ષિણરે, રામ નામસું અતિ રસલણ. ૪ દેખી તેહને મન ચિતેરે, વિશ્વ પાવન સતી મહંતરે; રામ ખેદ લહે ઈણ કાજે, ન્યાયે સંપદ છાજે. ૫ નાખી મુદ્રા ઉછગેરે, સીતાકેરે મન રગે; તે પણ દેખી હરખંતી, મનમુદ ઉચ્છવાસ લડતી. ૬ ત્રિજરાતે હર્ષ નિહાળીરે, કહયે રાવણને તત્કાળ મહેદરી તિણ મહેલી, દૂતી કરવા ગજગેલી. સીતાએ કૃત વિકારોરે, મદરીને તિણ વારે, વાયુ સુત તરૂથી ઉતરીયેરે, પાય લાગે હર્ષે ભરાયેરે. ૮ માતા લક્ષમણ તુજ ભરે, કુશલી રાવણ ખંત કરતા; તેને દૂત છઉં હનુમતેરે, પવનાંજના સુત બલવતે. હું દંડકારણમાંહિ રહે તે, તેહનો આદેશ ગ્રહ તે; એહવે સાંભલી તે હરખીરે, આશિષ દીધી તસુ નિરખી. ૧૦ હનુમંત ઉપરાધ ભાખરે, રામોદંત કો સીતાએ એકવીસ અનિસિ પ્રાંતેર, કીધે પારણે મન ખતે. ૧૧

Page #429

૩૪૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત મારૂત ચુડામણિ લેઇરે, તેને અભિજ્ઞાન મહેર (ગ્રહUરે). સ્વરમણ ઉદ્યાનથી ચારે, વન વૃક્ષ તણે ભય ઘારે. ૧૨ હણીયા વનના રખવાલેરે, વીનવો જઈ ભૂપાલે; ઇંદ્રજીત અહિ બાંધી પાસેરે, આણે રાવણ પાસેરે. ૧૩ સુણિ કુવચન રાવણ ભાષ્યારે, અહિબ ધન ગેડીને
નાંખ્યારે, પલસ્ય મુકુટ હનુમતે રે, ચુયે પદઘાત મહ. ૧૪ ભાંગી નગરી સુવિશેષેરે, ઉડે કપિ નભ સહુ દેખે, નમી રામ ચરણ ગુણખાણ રે, ચૂડામણિ દી આણ. ૧૫ ચુડામણિ જાણે સીતારે, સાક્ષાત આવી ધરિ પ્રીતે; આલીંગી પાવન પ્રતિરે, શ્રીરામ હદય એમ ચિતે, ૧૬ રામાજ્ઞાએ સહુ રાજારે, સુગ્રીવાદિક મિલિ આયા સંગ્રામ કરણ બલપુરારે, તેયા સંભારણુ તૂરા. ૧૭ ચાલ્યા ખેચર બહુ માનેરે, છ આકાશ વિમાને; રામ લક્ષમણ સુગ્રીવ આરે, આગલિ દીઠી વિખવાદે. ૧૮ દશગ્રીવ સુભટ ઘટ ખાએરે, સેતુ બાંધી સાયરમાંહિરે;
મોદી તતક્ષણ બાણેરે, રાવણ સીતાશા જાણે. ૧૯ હવે આવી સુવેલ ગિરિરે, રાજેદ્ર સુવેલ જગીસ સિંહરથ તટ હંસ નરે, જીપી ઉપલક નિવે. ૨૦ દશરથ સુત આવ્યા જાણીરે, લંકા નગરી ભાણું, રાવણરણતુર વાયારે, હીયામાંહિં ક્રોધ ના માયા. ૨૧ રામ લંકા પાસે આયારે, ન્યાયવત વિભિવણ રાયા; લઘુ તે પણ કરિજેઠો રે, પય નમિ કહે સાંજલિ શ્રેષ્ઠ. ૨૨

Page #430

શ્રીશત્રુંજયત્તીર્થાસ.
તે દેવ ઠરી પરનારીરે, તે વાત કરી અવિચારી; આવ્યે છે ઇંડાં ક્રિશુરામેરું, સીતા આયે હિત કામ. ૨૩ એક અન્ય કલત્રને કાજેરે, રાજ્ય ગમતા કાંઇ ન લાજે; પરનારીથી દુઃખ લહીએરે, પરભવ દુર્ગાતિમાં જઇએ. ૨૪ સાયર તાડયેા સેતુ ધારે, એકણિ આણે જેણિ બધા; પાંચમા ખડની થઈ ઢાલેરે, બારમી જીનહુ વિસાલે. ૨૫ સવ ગાથા, ૪૧૩,
દૂહા, રામતણું દૂતે કીચે, એકલડે જે કામ; હૈના સાહિબ આવીયે, તે સુ* કરસે રામ. રામ મહા મલવત છે, અલ ન પહોંચે કઈ; સીતા આવા પયનમી, જીમ સહુને સુખ હોઈ. ૨ કાપ્યા વૈરી પ્રસશથી, રાવણ કાઢયે તાસ; તું પણ મુજ વૈરી થયેા, તેા જા વૈયરીને પાસ. લેઈ વીશ અક્ષેાહિણી, રાક્ષસ ખેચર રાય; ચરણે લાગ્યું। રામને, રાય ખિભિષણુ આય. લખભીષણને તા, ક્રીશ્રી રાઘવ રાય; વસુધા કાંપી સૈન્યસુ, વિટચે પદ્મપુર આય.
સુભટ રાવણુ તા, હુયાસન્તબંધ; ભુજાસ્ફાટ કરતા ચકા, કરવા વૈરી વધ. કાડિ અનેક દલ નીકળ્યે, આયુધ શિલા તરૂણુ; શમ ાવણના સૈન્યથી, યુદ્ધ થયું. સુપરાણુ
૩૪૯
3

Page #431

૩૫૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. શર પાષાણુ સોગથી, પડ વહિ મૃતવીર,
રણુતીરથ વૃક્ષે દહન, થયે સંસ્કાર શરીર. ૮ ઢાલ-ધનધન સંપ્રતિ સાચે રાજા એ દેશી, એ દેશો. ૧૩ રાવણ રામ મહાયુધમાતે, જય ઇચ્છાએ તામરે, ઉધત ભટ બેહુ દિશે ઉછલીયા, હસે કરણસંગ્રામ. રા. ૧ રામ સુભટ ભૂસું હલકારા, ધાર્યા કર હાથયાર રે; રણ કરણ રાણીના જાયા, દોડ જમ આકારરે. રા. ૨ રાક્ષસને બલ મુડિયે જાણ, હસ્ત પ્રહસ્ત બે વરરે; રણ કરવા ધાયા ઉમાહ્યા, રથ સ્થિત ગ્રહી ધનુધીરરે. રા. ૩ રામ સૈન્યથી બે નીસરીયા, મહા કપી નલ નિલ, રાવણ ભટર્સે સનમુખ હયા, યુધ કરિવા નહીં ઢીલરે. રા. ૪ નલ કપીદ્દે હસ્તને હણ, હણ નીલ પ્રહસ્તરે; સુર આકાશથકી તિહાં કીધી, તૃષ્ટ કુસુમની વૃદિરે રા. ૫ હસ્ત પ્રહસ્તનિધન દેખીને, દશમુખ બલથી તામરે, મારીચ સિંહ જઘન બલવંતા, સ્વયંભુ શરણ
સુક નામરે. . ૬ ચંદ્ર અક ઉમ બીભચ્છા, મકરો દ્વારા કામાક્ષરે; ગંભીરસિંહરથ અવસરથી બીજા ૫ણનીકળ્યા આખરે. . ૭ મદનાંકુર સંતાપ પ્રપિત તિમ, અકેસ નંદન જાણું, દુરિતા તથપુષ્પાત્ર વિઘન વલી, પ્રીત કર અલખાણ. . ૮ ઈત્યાદિક વાનર જુજતા, હયા રાક્ષસ તામરે. " સૂરજ પણ અસ્તાચલપહુતે, સૈન્ય આવ્યા નિજ
ઠામરે, રા. ૯

Page #432

- શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ૩૫૧ થે પ્રભાત રાત ગઈ હવે, રામ કપિ પ્રતિક્ષા કરે, રાક્ષસ જે ધા રાવણ પ્રેર્યા, ટુક (હુંકા)રવા ચુધરે. રા. ૧૦ વીર રસેટ સુભટ રાઘવનાં, વયરિ કરવા નાસરે; હાથે શરુ ગ્રહ્યા જલહલતાં, દેખી પામે ત્રાસરે. રા. ૧૧ જેમ મારગ બાણે કરિછ, દિશી થયે ઘેર અંધાર; રાવણ હંકારે હલકાય, રજનીચર તિણ વાપરે. રા. ૧૨ વાનર સુભટ ભાંજયા તટ તરૂસું, ઉઠયા રાય સુગ્રીવરે, પોતે હનુમંત તાસ નિવાસી, રક્ષદલ દલે અતીરે, રા. ૧૩ હવે માલી ગજરવ કરતે, ધન તુરગી રસ બાંહી; તુક કેધ કરી જુજેવા, હનુમંતસું ઉછાહિર, રા. ૧૪ શએ શસ્ત્ર માહામાં છેદે, મહાસુભટ બલવંતરે; વિશ્વ ભણી હુપ્રેક્ષથ. રણપ્રલય અરકે જેમ કાંતિરે, ર. ૧૫ કુત્કારે દિશિ બધિર કરતે, પવનન જુજાર રે, વરસે એમ બાણ ભાણદીસે નહી, પ્રાવૃત જેમ જલધારરે. રા. ૧૭ માલીને શ્રીલે કીધે, શસ્ત્ર રહિત તત્કાલરે; તેટલે રણકરવાને આયે, વજોદર ભૂપાલશે. રા-૧૬ પવન તણે સુભટ તેહને હણી, વજદર વધદેખિરે. ઉપને કોઈ અધિક રાવણને, જબૂમાલધરિષરે. રા. ૧૮ હનુમંતને તેણે બેલા, વલી મારૂતિ નામરે. બાપુકારેસિંહ રહે કેમ, સ્વામી વધારણ મામરે. ૧૯ હનુમંત તેહને વીરપ, મગર રહી કરજેર; તેહને મસ્તકે ઘાવ બજાડે, સઘલે સુણી સરરેરા ૨૦

Page #433

૩૫૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. જબૂમાલી હવે મૂછ પામી, તામ મહેદર વારે; બીજા પણ રક્ષઘા હનુમંતા,દિશિધાલા તસુભીરરે. રા. ૨૧ કે મુખમહિ કેઈ બાંહે ગ્રહિયા, કેટલદ પકક્ષા કેઈરે. કેઈ વિધ્યા તીક્ષે બાણે, હનુમંત એમ હશેઈરે. રા. ૨૨ કુંભકરણ હવે સેના મર્દન, સહિનસ કરિ કરે; શૂલ પાણિ વિકરાળ આસ્યકરિ, દેડયે સનમુખ ધરે. રા. ૨૩ સવંત કપિ સેનાનું હતું, દેખી ધાયે તામરે; કુસુદાંગદ મહેંદ્ર સંઘાત, સુગ્રીવ નમે શ્રી રામ. રા. ૨૪ ભામંડલ આદિક બીજા પણ, વરસતા શસ્ત્ર ભૂરિ; કુંભકરણ ઉધ્ધત શસ્ત્રઘાતે, સૂતે ક્ષણ એક સૂરરે. રા. ૨૫ પ્રબોધિની વિદ્યાઓ તતક્ષણ, ગત નિદ્રા થયે જામરે; સુગ્રીવ રિપુરથથી ગદાસું, બલકરિ ભાંજ તામરે. રા. ૨૬ રામ રાવણના ધા લડે એમ, માંહેમાંહિ ભૂપાલશે. તેરમી પંચમ ખંડની પુરી, થઈ છનહર્ષ એ ઢાલરે. સર્વાગામ, ૪૪૮,
કુંભકરણ પણ રેસ કરી, મુદુગર ફેરિ પ્રચંડ; ચૂર્ણ કીરે સુગ્રીવરથ, જીણુ પરિકા ખંડ.
ધ કરિ સુગ્રીવનાર, પમાડવા મેગરઘાવ; શનિપીડિત ભુએ પડયે, કુંભકર્ણ પ્રભાવ. ૨ મૂછિત ભાઈ કેપીયા, રાવણ ભણી નિવારિક છિત પે સેન્ટસે, વાનર કટક વિદ્યારિ. ૩ તાસ સુગ્રીવ લાવીયે, યુધ્ધ કરી કે; ભામંડલ તસુ અનુજરું, મેઘવાહન મહા કષ. ૪

Page #434

શ્રીશત્રુંજયતીર્થાસ.
પ્રાક્રમ જાસ
મહામાંહે શાલે, ચારે સુલટ સંધી; વસુધાણુંઢીશિ કુ’બિગિરિ, પામ્યે ક્ષેાભ શરીર... પ નાગ પાસસુખાંધીયા, ભામંડલ સુગ્રોવ; ઇંદ્રજીત મેઘાઢુંને, અતીય. કુંભકરણુ સગા લહી, અનિલાંગજને તામ; હણી ગદાયે આકરો, ઘાલ્યા કક્ષા વામ. હવે અંગદ કુલકરણને, ખેલાવ્યે રણુકાજ; હનુમંત નીકળ્યે તેતલે, કરતે મુખ આવાજ. હવે નિષણુ કામ નમે, દોડયા રથ એસેવ; શામડા ગ્રોવને, મૂકાએવા દેવ. તાલ—હા લક્ષલહુણા બારટ રાજાજીને રીજે વિને ઘરે આવજયા, એદેશી. યુદ્ધ કરવા જુગતે નહીરે નહીરે કાઇ, એ તે આપ સમાનરે;
ઈન્દ્રજીત મેઘવાહન ઈસુરે કાંઇ, ચિ'તવી રણુ અપમાનરે યુ. ૧ યુદ્ધમાતા તાતે સૂરા પૂરા ગુજેરે, નવ ઝુઝે રણુરસ મહિયાં; આ. પૂર્વેવર આપ્યા હ. તારે કાંઈ, તાŕમર તત્કાલરે; રામસ્મૃતિ જાણી કરીર કાંઈ, આણ્યે. અવધિ નિહારૢિ યુ. ૨ સિનિનના વિદ્યાતકારે, કાંઇ હલ મુશલ રથ રામરે; લક્ષમણ વિદ્યા ગારૂડીને કાંઈ, પામ્યા સૂરથી તામરે. યુ.ટ વિદ્યુતના વિત બહાર કાંઈ, કરે સમરિપુનાસરે; બીજા પિણિ શસ્ત્ર આપે નઈ કે કાંઈ, સુરગયે નિજ આ
વારે. યુ.
સરક
૧૪

Page #435

૩પ૪
શ્રીમાન બિનહર્ષત.
લક્ષ્મણની સેનાવિચરે કાંઇ, ગરૂડ નિહાલી તામરે, ભમડલ સુગ્રીવનાંરે, કાંઈ નાઠા પગ શ્યામરે. યુ. પ જય જ્યાવ હવે થારે કાંઈ, રામ તણું દલમાંહિરે, સાન થઈ રાક્ષસ ચમૂરે કાંઈ, એતલે રવિ અસ્ત થાયરે. યુ. ૬ વલી પ્રભાત હવે થયેરે કાંઇ, ધાયા રાક્ષસ ધરે; સુગ્રીવાદિક મહાબલોરે કાંઈ, ભાંજે આણી કેરે. યુ. ૭ રક્ષ ભંગથી કેપીયરે કાંઈ ધાએ તામ લકેશર, ઇંદ્રજીત કુંભકરણ આદિકારે, કાંઈ મહાબલવત
વિસરે. યુ. ૮ રામ ઉદ્યત પ્રતિષેધનેર, કાંઈ રાય બિભીક્ષણ તામરે, રાવણ રોકી પ્રીતિસુરે, કાંઈ બધે હિતને કામરે. યુ. કે. અછસિ ભાઈ માનિ તૂરે કાંઈ, જનક સુતાને મૂધરે; રામકૃતાંતણ પરે કાંઈ, આ રાજ્ય મ ચૂકીર. યુ. ૧૦ દશકંધર ભાષે હવે કાંઈ, વનચર આશ્રિત રામ તેને બલ મુજ દાખવેરે કાંઈ, શું બીહાડે આમરે. યુ. ૧૧ ધનુષ આફાલી જેરસુરે કાંઈ, બે કુંજર વર વીરરે, શસ્ત્ર માંહામાં વરસતાંરે કાંઇ, માંડયે રણ ગંભીરરે. યુ. ૧૨ રામે રાક કુંભકર્ણને કાંઈ, રાવણને લક્ષમણ વીર રે; નીલરે સિંહજઘનને કાંઈ, ઘટે દરને દુર્મથ ધીરરે. યુ. ૧૩ એમ કપિ રાક્ષસસુ લડેરે કાંઈ, રણક્ષેત્રમાંહિ અનેકરે; લક્ષ્મણને મેલ્યો ઈછતેરે કાંઈ તામસશસ્ત્રવિકરે. યુ. ૪ તે શર્સ તપનાએરે કાંઈ, સૌમિત્રિકા તાહિર અહિ પાસે તે બાંધીને કાંઈ, આ નિજ
દલમાંહિરે. યુ. ૧૫

Page #436

શ્રીશવુંજય તીર્થરાસ. ૩૫૫ અંહિબાંધી કુંભકરણને કાંઈ, રામે મૂક બલમાંહિરે, અન્ય રાક્ષસરામ સેવકેરે કાંઈ, બાંધી આસ્થા સાહિરે. યુ. ૧૯ દેખી રાવણ કેરે કાંઈ, હણવા વિભિષણ રાચરે, સૂલ મૂક લક્ષમણ વિચેર, કાંઈ છે બાણે ધાઈ. યુ. ૧૭ ધરણેન્દ્ર હતી કાઈ, રાવણ લેઈ શકિત રે; ધગરતીનભમંડલેરે કાંઈ, ફેરવી કેાધે રકતરે. યુ. ૧૮ ગરૂડસ્થ લક્ષમણ દેખીનેરે કાંઈ રાવણ ક્રોધ કરાલરે. કપાંતાગનિ સારિખીરે, કાંઈ મેલિ તિણિ તત્કાલરે યુ. ૧૯ શસ્ત્ર સમૂહને અવગણીર, કાંઈ લક્ષ્મણ ઉરલાગંતરે મૂછ પામી ભૂઈ પડયરે કાંઈ શિબિરે શક પડતર યુ. ૨૦ કેપ કરિ રાઘવ હિ વેરે કાંઈ, પચાનન રથ બેસિરે; રાવણશું યુધ માંડીયેરે કાંઇ,પંચાનન દ્વિપ પેસિ. યુ. રાવણના રથ ભાંજીયારે કાઈ, પાંચ રાઘવ બલવંતરે, વીર્ય ખમી ન સક તદારે કાંઈ, રાવણપુર પસંતરે. યુ. ૨૨ અસ્ત સૂર્ય સંધ્યા પડીરેકાંઈ, આ લક્ષમણ પાસરે, રામ અવસ્થા દેખીને કાંઈ, મૂછિત અને સાસરે. ચુર૦ વૈરિ સંઘાત હણ્યનહીરે કાંઈ, દીધી નહી મુજ સીતરે; રાજ્ય વિભિક્ષણ નવ દીરે કાંઈ, લંકાને ધરિ પ્રીતિરે. યુ. ૨૪ રામ એકલે વૈરીએ કાંઈ, રે છે અસહાય, ભાઈ મુજને મુંક મારે કાંઈ તુજ વિણ રો ન જાય. યુ. ૨૫ સૂની સેના તુજ વિનારે કાંઈ, રાવણ હણસે કેણુ; સૂતા તે સર નહી કાંઈ, ઉઠિસર ભાઈ ધૂણિરે. યુ. ૨૯ હિષિત કાર સહુ સૈન્યનેરે કાંઈ કાર વયરીનાનોસર; ઢાલ થઈ એ ચાદમીરે કાંઈ પાંચમે ખંડિ વિલાસરે. યુ. ૨૭ સર્વ ગાથા, ૪૮૩, (૪૬૪)

Page #437

૩૫૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
દૂહા, માહરે ઈહાં કહ્યું કે નહી, સજ કરે જે ભ્રાત; સૂન્ય મને મૂછ લહે, કરે વિલાપ જોઈ પાત. તામ બિભીષણ નુપ કહે, ધિરજ ધરો મહારાજ; શક્તિ હો જીનિશા, કરીએ ઉદ્યમ કાજ. સુગ્રીવાદિક સહુ મિલી, વિદ્યાએ સુપ્રસીધ; સતવપ્રચઉબારણ, લક્ષ્મણ ઉપરી કીધ. સુગ્રીવાં ગદચંદ્રાસુ નૃપ, ભામંડલ પ્રમુખ; તે ગઢ વીંટીને રહ્યા, સ્વામી દુખ ધરે દુખ. ભામંડલને મિત્ર હવે, ભાનુ વિદ્યાધર રાય; હિતકાંક્ષી ઉત્તમ પુરૂષ, કહે રામને આય. ખાર જોયણુ અધ્યા થકી, પાલિત પત્તન નામ; રાજ્ય કર તિહાં દ્રણ નૃપ, જેહની મોટી મામ. ભાઈ કેકેઈ તણે, સુતા વિસલ્યા તાસ; તેહ તણા કર ફરસથી, શલ્ય જાઈ સહુ નાસિ. દિન ઉગા હિલી પ્રલે, ઈહાં જે આણે તેહ, તે લક્ષ્મણ સાજે હવે, રિપુને શલ્ય કરેહ. પ્રીતમંત થયે રામ સુણી, મૂક્યા ભરતને પાસિ; અંગદ ભામંડલ ભણી, માહે માંહિ વિમાસિ. ૯ હાલ-દાદે દીપતે દીવાણુ સુરનર જાસમાને આવ્યું. એ દેશી, ૧૫ એ દલ ભિડે રાવણ રામ, એતે મ સબલ સંગ્રામ, બે. આવ્યા અધ્યા એસિ વિમાને, જઈ ભરતને તામરે, સીતા હરણ વૃત્તાંત, સઘલે કો લેઇ નામ. એ. ૧

Page #438

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૩૫૭ તિણ વિમાને બેસિ તતક્ષણ, ભરત ઢીલ ન કીધરે; જઈ દ્રાણઘન નૃપ પાસે યાચી, વિશલ્યા તિણ દીધું. બે. ૨ સહસ્ત્ર કન્યા સાથે દીધી, ભરત અયોધ્યા મેલિરે; ગયે ભામંડલ રામ પાસે, હર્ષે વધી વેલિ. છે. ૩ વિશલ્યાતનુ કાંતિ દેખી, ભાનું સંકિત હોઈ, જસૂ રૂપ સનમુખ દષ્ટિ દેઈ, જોઈ ન સકે કે ઈ. બે. ૪ વિશલ્યા કર ફરસહુતી, નાસતી આકાશરે; હનુમત જાલી શકિત હાથે, હવે જઈસિ કિહાં નાસરે. બે. ૫ દેવરૂપે તેપપે જાણ દે હનુમતરે; ભવબાગ વિશલ્યા, તપ પ્રભાવે મૂકી રહી ન સકત. બે. ૬ પ્રજ્ઞપ્તિ ભગિની શકિત મૂકી, પવન પૂત તિવાર; ઉતપતી ગઈ આકાશ મંડલ, બીહ મનમાં ધારિ. એ. ૭ પ્રજ્ઞપ્તિ વિદ્યા સ્નાન પાણિ, રાઘવાનુજ સિકતરે, રૂઢ ત્રણ પદ સુની પરે, ઉઠી બલયુકતરે. છે. ? રામ લક્ષ્મણને આલિંગી, કહે સહુ વૃત્તાંતરે કન્યા સહસ્ત્રનું લેહ પરણી, વિશલ્યા ગુણવંત. એ. ૯ તાસ સ્નાન જલે અનેરા, રૂઢ ત્રણ પદ થાય, શ્રી રામ કટકે થયે ઉછવ, સરુ થયા સહુ રાય. બ. ૧૦ છવો લક્ષમણ સુણી રણ, થયે મન દિલગીર, બહુ રૂપિણી વિદ્યા પ્રસધા, ધરી મનમાં ધીર. બે, ૧૧ અષ્ટવિધિની કરી પૂજા, શાંતિ જનની તામરે, તે સાધવા આરહ્મ માંડ, લંકા પતિ નિજ કામરે. મ. ૧૨ મદદરી નિર્દેશથી, અષ્ટાબ્લિકાવધિ કીધર જનપુરી શ્રી છન ધર્મરાતા કરે ધર્મ પ્રસિદ્ધ છે. ૧૩

Page #439

૫
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત
તે સિદ્ધ વિદ્યા થઈ રાવણ, પ્રાત સૈન્ય સઘાતરે;
*
શા કરણ આવ્યે થઈ ઉછક, રક્ષલટ લેઈ સારું. એ, ૧૪ રિ વારણાંગણ રાસ રાતા, સૈન્ય દ્વારૂણ્યુ ટોઇરે, ભડ પડે કાઠિ ગમે ભિડતા, રૂધિર કંઈમ હાઈરે, બે, ૧૫ અન્ય સુભટ રાક્ષસ હુણી, લક્ષ્મણુ મહા મલસપરાણુરે, હણુતા હુઆ લ કાપતિને, ધનુષ તાણી માણુ, એ. ૧૬ તે એ માણે થયેા આકુલ, વિદ્યાએ તત્કાલરે; નિજ રૂપ કીધા ઘણાં રાવણુ, ભંયકર વિકરાલરે. એ. ૧૭ આકાશ પુહી પૃષ્ઠ અગ્રે, બેઠુ પાસે તેરે; વરસતા રાવણને નિહાલે, વિવિધ આઉધ મેહુ. એ. ૧૮ વલી લક્ષ્મણ ગરૂડ એસી, એક રૂપ અનેકરે; અહુ માણુધારા હણે સહુને, સેસ સિર્પગ ટેક. એ. ૧૯ પાલસ્ત્ય માણે વધુ રહ, ચક્ર સમયેર્યાં માન; તત્કાલ આવી હાથે બેઠા, જવાલિત અગ્નિ સમાનરે, બે, ચક્ર રાસ કરી ભમાડી, મેલીચે તિષ્ણુ ઠાઈરે; સામિત્રને ? પ્રદક્ષિણુ, હાથે બેઠે માધરે. મે, ૨૧ નારાયણ પણ તિક્ષ્ણ ચક્ર, લ"કાપતિને સીસરે, શ્રી રામ અનુજે છેદીયે, મનમાં આણી રીસર. એ. ૨૨ જેષ્ટ શુકલ એકાદશી દિને, પ્રહર પશ્ચિમ જાણીરે; મૃત પામી રાવણુ નરક ચાંથી, ગયે કર્મ પ્રમાણુ. એ. ૨૩ જે કમ જેડવાં કરે' પ્રાણી, તેઢવાં કુલ હાઈર; અન હર્ષ ઢાલ થઈ પનરમી, પાંચમે ખરું જોઈ. એ. ૨૪
૨૦
..
સર્વ ગાથા, ૫૧૭. (૪૯૭)

Page #440

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ,
દૂહા. ત્યારે આપશે રા, દેવ કરે જયકાર; નારાયણને સિરિ કરે, કુસુમ વૃષ્ટિ તિષ્ણુવાર. ૧ હવે વિશિક્ષણ સ્નેહથી, ડરતા રાક્ષસ દેખી; સહુને ઘે સાસના, નિજ જાતીયા વિશેષ. કુંભકરણ નૃપ ઈંદ્રજીત, મેઘ વાહન પ્રમુખ; રામ મુકત રાવણ તણેા, પ્રેત કાય કીધા સુખ. કુંભકરણ 'ઢાઢરી, ઇંદ્રજીત મેઘનાદ; અલરૂષિ પાસ આદર્યાં, સયમવૃત સુપ્રસાદ ૪ નિષ્કલ સીતા ભણી, લેઈ રાવણ રાય; નિશિક્ષણાક્ત મારગે કરી, પુરી પ્રવેશ કરાય. રાજ્ય વિભીષણને દીયા, લંકા તણા રઘુરાય; ષદ્ર સવત્સર તિહાં રહી, લિવાઉછકથાય. ઈશુ અવસર વધ્યસ્થલી, મેઘ વાહન ઈંદ્રજીત; સિદ્ધિ ગયા તીરથ થયે, મેઘરથ નામ પવિત્ર. કુંભકરણ મુગતે ગયા, નમદા નદી માજાર; પૃથુરક્ષિત એહવા થયા, તીરથ નામ ઉદાર. હાલ ઢાઇ મિલ્યારે દામિલી એ દેશી.
3
શુભ દિવસેરે રામજી, લમણુ સીત સમાન; સુગ્રીવાદિક અનુમતે, માશ્રિત પુષ્પક યાન. હું. પણ પગ અચરજ જેવતા, ખેચર સેના સાથ; અનુક્રમે સાકેતે આવીયા, બહુ દિવસે રઘુનાથ. હર્ ભરત ગઢ આવીયે. પ્રાઢચ્છત કરિ સાર

Page #441

પ્રદ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. રામતણે ચરણે ન, શત્રુઘણું તિણવાર. હ. ૩ ઇલિંપતિ પરમોદકું લક્ષમણું વિનય સહિત વૃદ્ધાનારી વધાવીયા, પુરી પ્રવેશ વિડિત્ત. હ. ૪ રામ પ્રમુખ. અપરાજીતા, માતા સુધલીના પાય પ્રણમ્યા સેમિત્રિ પણ નમા, પરમાનંદ ઉપાય. હ. પ સિંહાસણ રામ પાદુકા, બે ભત દીવાણ; આપ હિતસું તે ભણી, વલી ધારિ સિર અણ. હ. ૬ ભરતનરેસર “અન્યાદા દેશે ભૂષણ મુનિ પાસ; નિજ પુરવભવ સાંભલી, સંયમ લીધે ઉલાસ. હે. ૭. શ્રી શત્રુંજય ગિરિ તણે, મહિમા સાંભલિ તે; સહસ સાધુસું પરિવર્યા, પંથ ચલ્યા ગુણ ગેહ, હ. ૮ વિમલાચલ ગિરિ પામી, પ્રણમ્યા રૂષભજીણું; તત્વભાવ ચિત સમરતા, ધ્યાનારૂઢ મુણિંદ. હ. ૯ સગલા કમ ખપાવીયા, પામ્યુ કેવલ જ્ઞાન; ભરત મહામુનિ તિહાં, પાયે અવ્યય થાન. હ. ૧૦ તિહાં શ્રીરામ મિત્રનું યાત્રા તરંથ ઉદ્ધાર પુન્ય ક્ષેત્રે વિત વાવરી આવ્યા પુરી મજાર. હ. ૧૧ પાવક કુડપેસીકરી, સીતા કલંક ઉતાર; વ્રત લેઈ બહું તપ કરી, અશ્રુત દ્રાવતાર. હ. ૧૨ શ્રી શિલ પણ પુત્રને, રાજ ઇ. વ્રત લીધ વિર દીક્ષા પાલી કરી શિવપુર વાસ છે. હ. ૧૩ જ રને પરીક્ષારથે, સુર આવી કહે વાત, શમ મરણ થયે સાંભળી, લક્ષમણ મરણ લહાત. હ. ૧૪

Page #442

શ્રી શત્રુંજયતીથરાસ. શમ તણું સુત સાંભલી, ભવથી હુયા વિરાગ, લવણકુશ વ્રત આદર્યો, શીવ પહુતા મહાભાગ. હ. ૧૫ દેવજટાયુ સંબંધથી લમણે મૃત કર્મ કીધ; રાજય રઘુદ્ધહ આપણે, અનંગ દેવને દીધ. હ. ૧૬ પિતે શત્રુઘ સુગ્રીવશું, વિભિક્ષણ પ્રમુખ વખાણું; ડિસહસ રજાસું, દીક્ષા લીધી સુજાણ હ. ૧૭ વિચરે રામ મહામુનિ, નાનાભિગ્રહવાન; કેટીશિલા ખઈ પામી, નિમલ કેવલ જ્ઞાન. હ. ૧૮ શત્રુ ગિરિવર ચઢી, વિસ્તારી સુપ્રભાત, સહસ પર આઉ ભેગવી, થયા મુગતિ પુરી રાવ. હ. ૧૯ શત્રુંજયગિરિ શિવગાથા, ભરતાદિક ભૂપાલ; અધિક તીરથ તિણ કારણે, મુગતિ દીયે તત્કાલ. હ. ૨૦ મહિમા તિરથ ઉપદિયે, શ્રી મહાવીર જીણુંદ; સૌધર્મેન્દ્ર આગલ ઈસુ, સુણી કઈ આણંદ. હ. ૨૧ સેલમે ઢાલે પૂરો થ, પાંચમે ખંડ, રસાલ; કહે જીન હર્ષ કથા ભલી, સુણજે બાલ ગોપાલ, હ. રર સર્વગાથા, પ૪૭.
इति श्री जिनहर्षविरचिते महातीरथ शत्रुजय महात्म्य चतुष्पद्यां श्रीराम प्रभृति महा पुरुष चरित વર્ષનાગ પાંચ લં: માણતા પણ હતા. શ્રી સર્વજ્ઞ સંતાપ હર, સકલ વિશ્વ સુખકાર, વીતરાગ પ્રણમી કહે, છઠ ખંડ ઉદાર. ૧

Page #443

શ્રીમાન જિનહર્ષાલીત. હવે મહાવીર જીદને, પ્રણમી દિશાધિશ; જોડી બહુ ભક્તિસું, પૂછે ધરી જાગી છે ગુજ ઉદ્ધાર કરવા ભણી, શત્રુંજયની વાત મુખ્ય ગ આશ્રિત કહે, મુજ આગલિ જગ તાત. ૩ એ પર્વતનાં ગ્રંશ છે, અષ્ટોત્તર શર ઈશ; જે ભાગ્યા તે અંતથી, પ્રોત્તમાન એકવીસ. ૪ તે માંહિ પણ જેહને, અધિકે મહિમા થાય; તેવાંછું સુણવા ભણું, ભાખે શ્રીજીનારાય. અણુ સુણતાં નિચ્ચે હવે, સર્વ પાપ પરિહાર; મહંત પ્રસન્ન હઈ, ભાખે જગ હિત કાર. ૬ શક વચન અવધારિને, ત્રિભુવન નાયક તામ; સહુ પ્રાણીને હિતભ, મિષ્ટ વાણી કહે આમ. ૭ સાંજલિ શક મટેમ છે, રેવતગિરે અભિધાન; પાંચમ શ્રગસિદ્વિને, દાયક પંચમ જ્ઞાન. ૮ હાલ–ગર કેશુને કેરાયા કે નંદજીના લાલરે એ દેશી. ૧ ભકિત દાન તિહાં કિણિદીજે ક, સુણિસુર નાથ; ઉચિત દયારિક મન આણને કે. . આપે સગા સુખ સંસારી કિં. સુ. ઈહ ભવપર
ભવમાં હિતકારી. કિ. સ. ૧ એતે ભવર ભમતાં જેહ ઉપાયક સુ. પાતક
હિંડ તુરત ગિલ જય વિ. સુ. અન્ય દીવાકર કિરણ દીપચકે સુ. ક્ષણમાં માખ
ણની પરિયા કિ સુ. ૨

Page #444

તીર્થશાસ,
શ્રી નેમિસર છનના પાયકિ, સુ. સેવેસુર બેચર
નરરાયકિ; જી. અપર પ્રભુજીના ગુણ ગાવેકિ, સુ. હર્ષ વીયે
આ પરિનિમલ ભાવેકિ. સ. ૨ ગજપ પ્રમુખ જહાં કુંડ હેકિ, સુ. નિર્મલ
જલ ભરીયાં મનમોહકિક સુ. સેવન સિદ્ધિ વંછિત દાયકે, સુ. રસયુપી પુણ્ય
વિણ ન લહાઈકિ. સુ. ૪ એહના મરણથી સુખ લહિએ કિ, સુ. દીઠાં
- દારિદ્ર દેહગ દહીએ કિ, સુ. રેવતગિરિને મહિમા માટે કિ, સું. એમાં કાંઈમ
જાણિ સિટેકિ સુ. ૫ હીજે દાનયથા તપ કરીએ કિ, સુ. વલી તિહાં
શુભ કરણી આચરીએકિ; સુ. શ્રી શત્રુંજયને મુખ્ય અંગે કિ, સુ. ઈહાં પણ તે
પુણ્ય થાય અભંગકિ રુ. ૬ મહિમા તેહને ચરિતનિયુણિ શક દાખુઝિ, સુ.
પર્વતને એઇશ મુદાહુ ભાખુકિ સુ. કર સહુ કર્મને નાસકિ, સુ. મહિમા સાંભલી
1 ગુણ આવાસકિ સુ. ૭ પુરા મહેન્દ્ર કલ્પને વાસીકિ, સુ. માહેદ્ર સુરપતિ
સુગુણ વિલાસીકિ, સુ ચૈત્રી શત્રુજય કવિયાત્રાકિ, સુ. શાખી પુનમ
પુણ્ય પાત્રા. સુ. ૮

Page #445

૩૬૪ શ્રીમાનું જિનપ્રણીત. નમવાનેમિણેસર પાય, સુ... રૈવતગિરિ
'શુદ્ધાતમ આયાકિ સુ. સુકુંડથકી નિર્મલ લ લેઈક, સુ. નાન કરાવી
પ્રભુ પૂજેકેજિ. સુ. ૯ જન ગૃહથી બાહિર નીસરીયાકિ, સુ-તિહાં એક સુર
આવી ઉચરીયાકિ, સુ. સ્વામી જ્ઞાન સિલાશી ન કેઈકિ, સુ. મુનિવર છે
એક સુખમુખ જેઈકિ રુ. ૧૦ મુની લક્ષે યક્ષે સેવીતેકિ, સુ. તીવ્ર તપે એઘર્વસ
કરીતે કિં. સ. એહવે સુણી સુરપતિ જીન વંદીકે, મું. આથી જ્ઞાન
સિલા આનંદી કે. સુ. ૧૧ નમસ્કરી બેઠે મુની આગેકિ, સુ છીનવે દેવ સહુ
મનરાગે કિ સુ. સ્વામીએ કુણ કહે અણગારકિ, સુ. સતાધર .
ઉતકટ તપ કારિકિ. મું. ૧૨ અવધિજ્ઞાને તસુ ચેષ્ટા જાણકે, સુર આગવિ કહે
અમૃત વણિકે સુ. સુ તાસ ચરિત્ર સુવિચારકિ. . મહા અદ્ભુત
- આતમ હિતકારીક સુ. ૧૩ એહને પ્રભાવ કહુ વિસ્તારીકિ, સુ. ભીમસેન
કથા સુણે નરનારીકિ રુ. સાંજલિ મિત્ર પવિત્ર ગુણકારીકિ, સ. સર્વ કર્મની
કાપણ હારીકિ સુ. ૧૪

Page #446

શ્રીશત્રુંજયતીર્થાસ
જબૂઢીપ ભરત તિઢાં રાજયકિ, સુ, સાથી નામ નગરી છાજેક. સુ.
ભૂપતિ તિહાં થયા વજ્રસેન નામે કિ, સું. ન્યાય ચલે ન્યાયે યશ પામે કિ સુ, ૧૫
૩૩૫
શજ સગુણ જેઠમાંહિ
પૂજે શ્રી જીનવર જીનપાયિક', સુ. જનતાર'જન સહુ સુહાયાકિ; સુ. વિરાજે કિ, સુ. પ્રાક્રમ અરિજનના મલે ભારે ફિ કિ', 'સુ. નામે ભીમસેન કુમાર એલાયા ક, યુ. સુ. . ધૃત રમે ૨ે પર
મુ.
શણી સુભદ્રાને કુખે આયે
વ્યસનીમાં તે થયે ધારી કિ,
ધન ચારી ક્રિ. સુ. ૧૦
થયા અન્યાયી પ્રજા સંતાપો કિ, સુ. જાસ અકીર તિપુરમાંહિ વ્યાપી કિ. સુ. ગુરૂદેવ માતા પીતાના દ્વેષીક, સુ. સજન સગતિ જે ઉવેખી કિ, સ. ૧૮ એહવા છે તે પણપદ દીધા ; સુ. માપે યુવરાજા તસ કીધે . થચે વિશેષે તેઢુ અન્યાયી કે, સુ. એક વાનરને મદિરા પાઈ કે, થ્રુ પરજા પીઢ અવિનયકારી કિ, સ.
પમી દ્રષ્ય અપહારી કિ, સુ. નિશિરિન પુરમાંફરિ મદમાતા કિ,સુ. નાણું સકા
પરવર જાતા .

Page #447

att
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રીત.
પુરના લેાક સકલ અન્ય દિસે કિ, સુ. આત્રી નૃપ
લીમ ઝ્હીક મનમાંહિ ધારી
શ
પગ પ્રણમ્યા સીસે ક્રિ ક. સુ. વીનતિ કરે સુણુ પ્રભુ હિતર્કાર કિ. સુ. રાજન ભીમ કુમારને વારે કિ, સુ. કહીએ છે તે દોષ અમારો કિ; યુ. એતુને દુર્ગાંય કઠતાઈ ક, અમે સઉ ભરીયા ઉ કહાં કોઇ ક. ૩. ૨૨ લેાકના પાલક જોઈ વિમાસી કિ ઘટીકા દુઃખની હાઇ છમાસી કિ. સુ. તિહાં જઇ રહીએ
અમને કાંઈક ક્રિશિ દેખાડા કિ.
દેઈ દિલાસા લેાક વાલાવે કિ,
દુઃખ ટાળા કરું. શમતા ઉપજાવણું હિત આણી કં; સુ. નજર ઘેર સગલા ભાવે કિ. સુ‚ શક્ષા આપે સંખર સુહાએકિ',સુ. તા યશ જગમાંહિ લીકિ, મુ. ૨૪
૩. ૨૩
કુમાર એકાંતે રાજા તેડાવીક',
વચ્છ પ્રજા તે ને સુખદીજેક, સુ. પરી પરદ્રવ્યકિમહી ન લીજેકિ', સુ. પરતક્ષ ન્યાય મારગ ચાલીજે; માતપિતા ગુરૂજન પૂજી જે કિ, સુ. ઉત્તમ જનની સગતિ કીજે િ સુ. ૨૫ નિત્ય પ્રતે ન્યાય મારગ આદરીયે કિ', સુપુત્ર અન્યાય મારગ પરહરીચેકિ; મુ. મુખથી મિષ્ટ વચન ઉચરીએ કિ, સુ. વ્યસન ન કોઈ સુત આદરીકિ, મુ. ૨૧
સાંભલિ લેાકતણી નૃપ વાણી કે,
સુ
સુ.
. F
Æ Æ

Page #448

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૩૬૭
એહિજ ઉત્તમ ધમ કહા કિ, સુ. પૃથ્વી પતિને
સુજાણ હાકિ. લક્ષ્મી કરતિ સ્વર્ગ પ્રદાતા કિ, સુ. લહીએ ન્યાય
ધર્મથી સાતાકિ, સુ. ૨૭ રાજ્ય ધુરંધર મુથી સવા કિં, સુ. ઘણું પરિ
કુમાર ભણું સમજાકિ, ઇ. પહેલી ઢાલ છઠા ખંડ કેરી કિ, સુ. થઈ જીન હર્ષ
પરી અધિકેરીકિ. સુ. ૨૮ નવ ગાથા, ૩૬.
શિક્ષા દીધી છણ પરે, કુમાર ભણે નરનાથ તે પણ દુર્વાસ નવ તજે, અહિ અમૃત વિષ સાથે. ૧ છે તે પણ નવ રહે, કરતે કુમાર અન્યાય; વલહે તે પણ પુત્રને, નિગડ પહિરાયા પાય. ૨ નિગડમાંહિ રહિતાં થકાં, ધી અવસર જોઈ; માર્યા માતપિતા ભણું, વારિ ન સ કોઈ. ૩ ભીમસેન રાજા થયે, કુમિત્રતણે પરિવાર, મદ્યાદિક સેવે વ્યસન, પીડે લેક અપાર. ૪, હવે સચિવ પ્રધાન સહુ, આલેચી મનમાંહિ, દેશ થકી પાપી ભણી, કાઢયે ખિણમાં સાહિ, ૫ તાસ અનુજ રાજા કી, શાસ્ત્ર ન્યાય સુજાણ સચિવાદિક પરજા સહુ, કીધી આણ પ્રમાણુ, ૬ દેશ થકી કાઢયે થક, ભીમ જઈ અન્ય દેશ સગલેહી ચોરી કરે, ત્યજ વ્યસન વિશેષ હ

Page #449

૩૬૮ શ્રીમાન જિનહી.
મારે પરથી મારગે, ધન સંબલને કાજ; વેશ્યાદિક વ્યસની સદા, કલુષ ચિત્ત નહી લાજ. ૮
એમ અન્યાય કરે સદા, પ્રતિ દિન ભીમ કુમાર પિતાની કરણ કરી, ખમે લોકના માર. ૯ તાલ–મોસલ રહેડા ઉહે મિશ્રી ઠાકુર મર્હિદારે એ દેશી ર. ઈસુપરીખમતેહ દુઃખભમતોથકે નાગદેશથીપુરગામ. અનુક્રમે આયે હે દેશ મગધમાંહિ, પૃથ્વી પર
પુર નામ. છે. વનમાલી કેરે હે ઘરે જઈને રહ્યા, તિહાં કર્મ કરે તેહ ફલકુલ આદેહે નિતિ ચેરી કરે. વિક્રય કરતે હ. ઈ. ૨ તિણે પણ કાઢયે હે માલી ઘર થકી, દીઠે સાહકાર; ચાકર તેહને હે ભીમ જઈને રહ્ય, વ્યસન ન મેલેભાર. ઈ. ૩ તિહાં પણ સગલી વસ્તુ આપણુથકી, સદાસર નિકાસ છાનિ વેચે છે તે ચેરી કરી, મિટે સ્વભાવ ન તાસ. ઈ. ૪ ચોરી નિહાલી હે શેઠ એકદા, ઘરથી કાઢયે તામ; ચાકર રહીયે હે ઇશ્વર દત્તને, વ્યવહારી ધનધાન. ઈ. ૫ સેઠ સગાતિ હે ભીમસેન, અન્યદા, દાનને લેભીજે; નાવ ચઢીને હેચ દરીયાવમાં, દ્રવ્ય ઉપાવણું તેહ. ઈ. ૧ વાહણ દરીયા માટે ચાલતાં, માસ થયે તિણુવાર; પ્રવાલ આવતે નિશિ થંભી ર, નચલે એક લગાર. ઈ. ૭ નાવિક લેકે નાવ ચલાવા, કીધા ઘણુ ઉપાય પણ નવ ચાલે છે અન્ન પાણી તિહાં ખૂટે તે ખાય ઈ. ૮ ચાર સરણા હશે કેચાય, પાપ સ્થાનક અઢાર; છાયાસહુ મિથ્યાહત આપીએ, જવાનિસંભાર. ઈ. ૯

Page #450

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. પંચપરમેષ્ટી નવકાર ઉચરી, ભાવ સહિત તેણિ વાર; પડવા માંડે છે પરતક્ષિ જેતલે, સેઠે જલધિ મેજાર ઈ. ૧૯ તેતલે સૂડાહકયાંહીથી તિહાં મુખ છબિ કુસમ પલાસ, પાંખ વિરાજે નીલી જેહની, આવી કહે નર પાસ. ઈ. ૧૧ કાંઇ વ્યવહારી હે બાલ મરણકરે, જીવિત કહું ઉપાય સાંભલિમારોહ વચન અંદર કરિ, સહુની આપદ જાય. ઈ. ૧૨ શુક મત જાણે છે તે મુજને સહી, પંખી કેમલ દેહહું ઈશુ ગિરિને હ વાસી દેવતા, મુજને તું જાણેહ. ઈ. ૧, તુમ સહુ કે હે મરણ નિવારવા, કહેવા જીવિતેપાય; હું ઈહા આ એટલે કારણે, સાંભલિતું ચિત્ત લાય. ઈ. ૧૪ તુમ માહે કેઈકહે નિજ મૃત્યુ આગમી, જલધિતરીને જાય; એણે ગિરિ શિખરે હે કૃપા હીએ ધરી, સાહસીક જે થાય. ઈ. ૧૫ તિહાં કિણિ જઈને હા ભારંડ પંખીયા બેઠા ઉડાવેહ તસુ પંખવા હે સહુ માણસ ભણી, જીવીત આપે તેહ. ઈ. ૧ સાંભલિ તેહને વચન સહામણું, એહ ઈશ્વરદત્ત પૂણ્યા વાહણના હે સઘલા લેકને, કેઈ જાઈ ધરિ સત્ત ઈ. ૧૭ લેમ દેખાડે છે સેઠે ધન તણે, તીન શતકદીનાર; માંગી તિહાં પહુતો હે અબ્ધિતરી કરી, ચઢિયે
ગિરી તેણિવાર. ઈ. ૧૯ તેણે ઉડાયા હે ભાર૩પખીયા, વાયુ પ્રગટ થયે તામ; સણમાં મૂકાણેહો પ્રવાલ આવર્તકી નાવ ચલી થયે કામ. ઈ. ૧૯ ભીમસેનતે હવે ક્ષિણિણિર્વિ૨, એનએ ચિંતે એમ; કારણ પૂછે હે નહી જીવીત તો પહેલી સુકને તેમ •

Page #451

૩૭૦
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રીત.
ઉપાય; મતિદાય. ઇ. ૨૧
ઈ. ૨૨
પૂછે દેખીને હા સુકને તેતલે, મુજને કહેા હવે નીકલીચેહે કેમ કષ્ટથી, મહાભાગ સાંબલિ સુડા હા ભીમ ભણી કહે, પડિ સાયર જલમાં;િ તુજને ગલસ્યું હા કાંઇક માછલેા, જાન્ચે તટ અવગાહુ. મહામછ જ્યારે હા કરે પુકારી એ આષધી તિવાર; તા સગલા માંહે ઘાલે જીમ હવે મેટા વિવેર અપાર. ઇ. ૨૩ મર મુખથી હા ઇણિ પરિ નીકલી, તું પામે તટસાર તુજને જીવિતના હૈ। એ ઉપાય છે, અવર ન ફાઈવિચાર ઇ. ૨૪ નિસુણી સુક મુખથી હા એ પુ‘સાહસી ભીમ કરી તે વાત. ખ`ડ છઠ્ઠાની હૈા ઢાલ ખીજી થઈ એ જીનહુ કહ્રાત; ઈ. ૨૫ સવ ગાથા. ૬૯ દુહા. સિહુલ તટ પામ્યા તુરત, સ્વછ થયા તિણુ વાર; સલિલાશયતારૂ દેખિને, પીધેા નીર કુમાર. વલી લેઈ વીસામેા નીસર્યાં, કાંઇક દિશિ આશ્રિત્ય; તલા એક ગાઉ ગયા, સમરતા નિજ કૃત્ય. ૨ આગલી જોગી નિરખીચે, નમસ્કાર તસુ કીધ. ભીમસેનને સાદર, જોગી આશિષ દ્રીય. તાપસ ભીમ ભણી કહે, કાંઈ કરે વનમાંહિ; દીસે દુખીચે નિર્ધની, કહિ તુજને સી ચાહિ. સાંબલિ વચન મુસી થયા, પાય નમી કહે તાસ; મંદભાગ્ય હું સે। કહું, કિસી ન પુગે મહા દુઃખીમાં હું દુખી, કાર્ય સિદ્ધિ નવ થાઈ; ભk સરાવર માંહિ ગુજ, તિરખા કિમહી ન જાઈ, તવરલક્ષ ન લ લહુ, શત નદી નહી નીર; રત્ન ન લહુ રાહણુ ગિરે, મંદ ભાગ્ય દુઃખ સીર છ
આસ.

Page #452

શ્રી શત્રુતીર્થરાસ.
૩૭૧
મુજ ભ્રાતા માતા નહી, પિતા ન કાંતા મુજ;
ઉદર પૂરણું દેહિલી, મ્યાં દુઃખ દાખું તુજ. ૮ હાલ-કલાલકીને મારે રાજીદ મેહીઓહેલાલ. એ દેશી. રૂ સુરાધિપ માયાવીતાપસ સુણી હે લાલ, તેહનાં દિન વચ; સુરાધિપ હીયડે વિષ અમૃત મુખે હલાલ, કહે કપટ
ધારિ મન્ન સુ. મહિમા સુણિ રેવત તહેલાલ, તીરથ ગુણ સંપન્ન સુ. મા કરિ વિખવાદ બાલક હલાલ, ગયે પરા ભવ તુજ. સુ. હવે દારિદ્ર તાહરે ગયે હલાલ, જે તુ મિલીયો મુજ; સુ. પર ઉપકાર કરવા ભણી હલાલ, અમેં ફરું ની સદીસ; સુ. પણ સ્વાર્થે ન ફરૂં અમે હલાલ, ભાષે એમ મુનીસ. ૪. ૩ જે હ તપન નિતિ પ્રતિતપે છે લાલ, જલધર આપનીર, સુ. જેતી જાત તરૂઅર ફલે હલાલ, ગે ઝરે અમૃત ખીર સુ. ૪ જે ચંદન તરૂ ઉપજે હલાલ, મલયાનિલ પાર્વત, સુ. સજજન જે પુતવી ભમે હલાલ, પર ઉપગાર કરત. સુ. સિંહલદ્વીપે આવી તું હલાલ, મુજ કેડે મહાભાગ; સુ. રતનખાણિથી તુજ ભણું હલાલ, આપું રતન અથાગ, સુ. ૬ ભીમસેન એહવે સુણ હલાલ, તેણે કેડે જાઈ, જી. પ્રાથવેષ રૂષિ તણે હે લાલ અવિશ્વાસ ન જાય. સતદિનાર સંબદિયા હે લાલ વાટે ચાલતે તેહ. આયા કેતકે દિને હો લાલ, રતનખાણ નિરખે ઈ. સુ. ૭. કાલી ચઉદસને દિનેહે લાલ ખાણિમાંહિ ભીમસેન; સુ. રત્ન ભણું આકર્ષવા હો લાલ, ઘા તાપસ તેન. સ. ૮ રતન લીયા તે પાસેથી હે લાલ, છેદી તાપસ દેર; સુ. બલિ દેઈ અધિષ્ટાતૃને હે લાલ, રત્ન લેઈમ ચેર. સુ. ૯

Page #453

૩૭૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ભીમસેન ભમે હવે હું લાલ, ઉરહો રહે ષનિમાહિ. સુ. પુરૂષ એક દિઠે તિહાં હે લાલ, કૃશ અત્યંત પીડાએ. સુ. કૃપાવંત તે ભીમને હો લાલ, દેખી ભાષે એમ; સુ. ઈંડાં અંતકમુખ સારિખો હો લાલ, વછ આવે છે કેમ. સુ. ૧૧ પ્રાઈ તું મારી પરે છે લાલ, પાપ તપસી તેણિ, સુ. વિપ્રતાયે તુજને સહી હો લાલ, રત્ન તણે લેભેણિ, સુ. ૧૨ તું કહે તેમહીજ વંચીફ હે લાલ, ભીમસેન કહેભાય; સુ. પૂછે હવે તે નર ભણી હે લાલ, કહે નિમન ઉપાય. સુ.મ. ૧૩ ત્યારે તે કહે ભીમને હે લાલ. સુણે જીવીતને ઉપાય, સુ. દેવ સ્વર્ગ થકી આવસે હે લાલ, નિજ રતન ઉછવ
' કરાય. સુ. ૧૪ ચંદ્રરત્નાભિધ દેવને હે લાલ, અધિષ્ટાતારષવાલ સુ. ગીત નૃત્ય ઉપચાર કરે છે લાલ, કરસે પૂજા વિશાલ. સુ.મ. ૧૫ ગીત વિષે ચિત્ત આપીઍહો લાલ,તે સુરકિકર સાથ સુ. તું બાહિર ઈમ નીકળે હલાલ, જીવ્યાં ને બહુ આથ સુ. ઈમ આસ્વાસી ભીમને હોલાલ, ભાખી વચન રસાલ સુ. તે સાથે દિન નિગપે હલાલ, વાર્તા એ તત્ કાલ, સુ. હવે પ્રભાત વાજિત્રના હલાલ, દિવ્ય વનિ સંભલાત વિમાને બેસી આવ્યા હલાલ, કરિના ઉત્સવ જાત. તે સાથે દિન નીગમ્યો છે લાલ, વારતાએ તત્કાલ. સુ.મ. ૧૬ મન ચિત્ત થા ગામે હાલાલ, ખાણતણે સુરતામ; સુ. 'કિકર સાથે ઉતાવળે હે લાલ, નીસર્યો અવસર પામ. સુ.વ. ૧૭ હવે પ્રભાતે વાજીત્રના હે લાલ, દિવ્ય ધ્વનિ સંભલાત, સુ. વિમાને એ બેસી આવી છે લાલ, કરવા ઉછવ જાત. સુ.મ. ૧૮ તિહાં કેઈક વ્યવહારીઓ લાલ, રહો કરમ કરતાસ સુ. હાટ ભયે બહુ વહુ સોહે લાલ, ધન ભરીયે ઘર જાસ, સુ.મ. ૧૯
છેક ઇ.

Page #454

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૩૭૩ અનાચાર ચેરી કરે છે લાલ, પર વંચન હું સીયાર; સુ. તેના ઘરમાં રહ્યા હો લાલ, ભીમસેન તેણિ વાર. સુ.મ. ૨૦ હવે એક દિવસે એ જાણીએ હો લાલ, ચેર ભણી
કેટવાલ, સુ. સૂલી ભણી લઈ ચાલીયે હે લાલ, આજ્ઞાએ ભૂપાલ. સુ.મ. ૨૧ ઈશ્વરદત્ત ભીમસેનને હે લાલ, ઉલખીઓ તત્કાલ સુ. ઉપગારી જાણ કરી હે લાલ, મૂકાવી કૃપાલ. સુ.મ. ૨૨ નાવ ચઢાવી તેહને હે લાલકેતલે દિવસે તાસ; સુ. નિજ પૃથ્વી પર પુર તિહાં હે લાલ, વહાણ આવ્યું
પાસ. સુ.મ. ૨૩ વાહણ થકી ઉતારી હલાલ, પથી દીઠે એક સુ. નિજ વૃત્તાંત કહ્યું સહુ હે લાલ, તે આગલિસુવિવેક. સુ.મ. ૨૪ પૂરી છઠા ખંડની હે લાલ, ત્રીજી થઈ એ ઢાલ સુ. નરનારી સુણે સહુ હો લાલ, છે છનહર્ષ રસાલ. સુ.મુ.૨૫ સર્વ ગાથા. ૧૨.
. દૂહાતાસ વૃત્તાંત સુણું કરી, કહે મ કરિ વિખવાદ; ચાલ્યા રેહણ ગિરિપ્રતિ, ધરતા મન આલ્હાદ. ૧ " બે જણ મારગ ચાલતાં, તાપસ આશ્રમ દીઠ જટિલ નામ ગરઢ મુનિ, નમ્યા જઈ પગઈઠ. ૨ તેણિ ક્ષણ જાગલ આવી, જટિલ સમીપે શિષ્ય નમસ્કાર ગુરૂને કરિ, બેઠે વિનયી દક્ષ. ૩ પૂછયે જાગલને તદા, અકુટિલ જટિલ મુનીશ; હવણ તુ વછ આવીયે, કિહાં થકી કહે સીસ. ૪

Page #455

૭૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
જાગલ કહે સ્વામી સુણેા, સારઠમાંહિ મહુ ત; શત્રુંજય ગિરિનાર ગિરિ, પૂજ્યા તિહાં ભગવત. તે તીરથ છે કેહવા, મુજ મહિમા કહે તાસ; મનુષ્ય કિમ જાણે કેવલી, જાણે મહિમ પ્રકાશ. સુખ સગલા એ ભવ તણા, જસુ સેવાથી હાઈ; વલિ વિષેશ રૈવત તણા, મહિમા ઋષિકા જોઈ. ક્રાંતિ કલા કમલા વિમલ, પ્રભુતા ચક્રી સુરપતિ; આરાધનથી નરલ, અશેકચ'દ્ર જેમ અતિ. તાલ—જીસની એની દેશી. ૪ ચ“પા નગરી સુરપુરી જાણી, ક્ષત્રી હૈ। ક્ષત્રીપર જીવક વસે; સુણો હૈ। વાણી, અશેાષચંદ્ર જેહને અભિધાન, દ્રારિદ્રો દ્રારિદ્ર ઘરમાં ઉલસે. સુ, એક અનાથ પુત્રીપરિવાર, ઘરથી હા ઘરથી તે નર ઉભગા; સુ. નીકલીયા ભમતા પરદેશ, લક્ષ્મી હા લક્ષ્મી વિણુ નહિ ક સગા. સુ. જૈન તપેાધન આગલ દેખી, ચરણે હા ચરણે નમિ તિણિ પૂછી; સુ. દારિદ્ર દાઢગભગ ઉપાયનુ કરૂણા મય તેહને દિયે. સુ.૩ સાંતિ વછ મુનિવર કહે તાસ, પ્રાણીહૈા પ્રાણી પરમાદે કરી; સુ.
ક્રમે શમે ભવમાંહિ સત્ર, સમલેહા સમલા કમ મહા અરી. સું. ૪
७

Page #456

૩૭૫
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. અન્યથા કર્મ કરી ન સકત કઈ છે કે જોરાવર
થઈ સુ. બધે સ્વાત્મ નિકેવલ તેહ. નિર્ભયહ નિર્ભયકુ
વિકપે કે ઈ. સ. ૫ વિષ્ણુ ભગવાયાં નવ મૂકાય, પ્રાણું હે પ્રાણી કર્મ
પંજર થકી; રુ. અથવા શુદ્ધ ભાવે ક્ષણ થાય, રેવત હે રૈવત ગિરિ
સેવા થકી. સુ. ૧ એહવે સાંભલી ભીમ કુમાર તિહાં ગયે રેવત
પતે સું. ચિત્ત તણે અભિલાષી, સદુ ભક્તિ માં હે.
ત૫ થીર સર્વતે. સુ. ૭ કેટલેક દિવસે પરતક્ષ, અંબા હૈ અંબા તરુ
પરતક્ષ થઈ, સુ. દીધે તાસ પારસ પાષાણુ, લેહને હે લેહને કંચન
કરિ કહી ગઈ. સુ. ૮ હવે નિજ પુર જઈ રાખ્યા બહુ ભૂત્ય, સેના હે
સેના મેલી અતિ ઘણી; રુ. અર્થ તણે બલિ લીધે રાજ્ય, સુખીયે હે સુખી
પુરને ધણું. સુ. ૯ એક દિવસે ચિતે ચિતમાંહિ, ધિગ ધિગ હે
મુજ જીવિત ભણી; સુ. ધિગધગ મહારે રાજ્ય ભંડાર, બિગ ધિગ હે
બિગ બિગ સહુ સુખ કામિણી, સુ. ૧૦

Page #457

૩૭૬ શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણત. અંબિકા દેવી તણે સુપસાય, સગલે સગલે એહ
ઉપારજ, સુ. તેહને સમરૂં નહિ કિણ વાર, તેહનેહે તેહને કીધે
ગુણ ત્યજ. સુ. ૧૧ સંઘત સામગ્રી મેલી, હયગય હે હયગયરથી
પાયક ઘણા; સુ. ચા શત્રુંજયની જાત્ર, દેતેહે દેતે દાન સુહામણા. સુ. ૧૨ કેટલેક દિવસ ગમે તેહ, વિમલાહ વિમલાચલ જીન
વર ભણી; રુ. પૂજી વિધિસું ગયે ગિરનાર, ઈરછાહે ઈચ્છા પુરી
આપણું. સુ. ૧૩ ગજપદ કુંડાદિક જલમાંહેનાઈ હે નાઈ અંગ પવિત્ર
કરી, સુ. તેણે જલ નવરાવી નેમીસ, પૂજ્યાહે પૂજ્યા મન
- ઉલટ ધરી. સુ. ૧૪ જગદંબા અંબા બહુ ભકિત, પૂજી હે પૂછ આદર
સું તિહ, સુ, ચિત્તે ચિત્તમાં તે વિરકત, હું નિહાંહે હું કિહાં
- એક સુખકીહાંસુ. ૧૫ વરસ તીનસે મનુષ્યને રાજય, કીધે કીધે દેવતણી
પરે, શું. માતા અબાતણે પ્રસાદે, કુમ કુમણું ન રહી
માહરે. સુ. ૧

Page #458

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૩૭૭ તે હવે શ્રીનેમિસર પાય સરણે હે સરણે થાપો માહરે, સુ, પુજાત્રણ આપું રાજય, ઈણપહેઈણપરે મન ચિંતન
કરે; સુ. ૧૭ યાત્રા કરી આ નૃપ ગેહ, સુતનેહ સુતને રાજય
સમપિ, સુ. વ્રત લી શુભ ધ્યાન વસેણ, અવિચલો અવિચલ
સુખ સુરપુર લી. સુ. ૧૮ પ્રત્યક્ષ નયને દીઠે મેં એહ ભગવંત હે ભગવંતનું આગ
લિ કહ, સુ. તે માટે જાણું મહી તીરથ એહ સહુ સુખો સહુ સુખ
દાયક સદો. સુ. ૧૯ નિશ્ચદાને પુરૂષ પ્રધાન, તીરથ તીરથની સેવા લહી સુ. ઈણ ભવ પામે સર્વ સંપતિ, પરભવ પરભવ
| મુગતિ લહે સહી. સુ. ૨૦ ભમતાં પંખી પણ આકાશ, છાયા હો છાયા ફરસે
- જેહની, સુ. કુમતિ ન પામે જે રહે પાસ, વાર્તા છે વાર્તા
સી કહે તેહની. સુ. ૨૧ જાગલના મુખથી સુણી એમ, મહિમા હો મહિમા
રૈવત ગિરિતણું; સુ. મઠવાસી સહુ તાપસ તામ, પામ્યા હે પામ્યા
હર્ષ સાતા ઘણે સુ. ૨૨

Page #459

૭૮ શ્રીમાન જિનહર્ષઘણીત. રેશિક નરસું ભીમસેન, તીરથ હે તીર્થ મહિમા
સાંભલી; ચાલ્યા રહણ છે રહણ ભણે તત્કાલ, મનમાં
હે ધરતાં રેલી. સુ. ૨૪ બહુ મારગ ઉલંઘી શીવ્ર, રેહણ હે રેહણ
ગિરિવર યામીએ સુ. પર્વત નાયક પૂજે તામ, બહુપરિ હે બહુ પરિ
બલિબાકુલ કી. સુ. ૨૪ સીસ નમાવી બે કર જેવ, વછિત હે વંછિત
પૂરે એમ કહી. સુ. એ જીનહર્ષ થી થઈ ઢાલ, છઠા હે છઠા ખંડ
તણી સહી. સુ. ૨૫ સર્વગાથા, ૧૫.
દૂહા,
'ખાણિ તિહાં આવી કરી, કરતા મુખહા દેવ, તુરત પ્રહાર દીધે તેણે, નિષ્ફલ થયે નૈવ. અનર્થ રતન બે પામીયા, ભીમસેન તત્ કાલ; બે લઈને ચાલીયે, એ દઈ ભૂપાલ. વારિધિમાંહિ ચાલતાં, પોતસ્થિત નિશિચંદ; દેખી રત્ન હાથે ગ્રહી, બે સમ જેવે મઈ મંદ. ભીમ ઘણે કટે કરી, પાપે હું તે રત કરથી પાડયે સમુદ્રમાં, ભાગ્ય વિના થયે ખિન્ન, હહ દૈવ એ સુ કી, રત્ન હર્યો તે મુજ; જીવિત કાંઈ હર્યો નહિ, એ કહે દાખું તુજ.

Page #460

શ્રીશત્રુ’જયતીર્થરાસ.
ગિ જીવિત એ માહરા, ધિગ જનમ માનુષ્ય; ધિગ ધ્રુવ વિવે ઈશ્યુ, મૂðિત પડે પ્રત્યક્ષ. તુમુલ રાવ તેહના સુણી, નાવક નર મિલીયાહ; સીત વા વીજી કરી, મૂર્છા ભંગ કીયાડૅ. લહી તામ તિણ ચેતના, તેહને ભાષે એમ; પયા રત્ન મુજ જલધિમાં, ના રાખે જોઊ તેમ. મિત્ર જેહ દેસાંતરી, તેણે પ્રતિખાધ્યે તાસ; કિહાં રત્ન કહાં જલધિના, મકર હવે વિખાસ. તાલ—ભાઈ ધન સંપનતુ ધન જીવી તારી આસ એહુનીપ હવે સેગ મ કિર બાંધવ ધીરજ ભજી ચિત્ત, તુજ રતન ઘણુાહી થાસે જો હુ મિત્ત; અથવાળ્યે માહુરી રતન એઠુ ગુણવત, રૈવત ગિરિછે અદ્યાપિ પૂરવસે... ખંત.
લ
એહવુ સુણી મિત્ર વચન ધીરજ મન આણી, સા ચર ઉલ્લધો પામ્યા તર કહે વાણી; ચાલેા હવે જઇએ રૈવત ગિરિ લેટવા, એ જણુ ચાલ્યા નિજ ભાવથી દુઃખ મેટવા. પથી ચાલતાં રત્ન સ`ખલ ચારે લીધે, નટલે પૂર્વ કૃત ક અશુભ જે કીધે;
પુલીયા સ`ખલ વિષ્ણુ વસન વિના નિરાહાર, આગલી જાતાં પથી દિઠ એક અણુગાર.
અહુ ભક્તિસુ ભાવસુ નમિયા સુનિવર પાય, સમતા સાગર નિરખી નિમલ કાય;
૩૭૯
७
h

Page #461

૩૮૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. કર જોડી ભાખે પિતાને વિરતત, અમને દરિદ્રિ
મુનિ જાણે હિતવત. મરિવું વાંછું અમે કરિ હવે જપાપાત, દુઃખ
ખમ્ય નજાય કરસું આત્મઘાત, જેમ જીવ વિના કાય; સરવર વિણ તીર, જેમ તેજ વિના શશિ
ગવિણજેમ ખીર. ૫ સંસ્કૃત વિણ વાણું જેમ, મુનિવર વિણ જ્ઞાન ઘર જેમ ગૃહિણી વિણ, કંઠ વિના જેમ ગાન. દેષાકર વિણ દેષા, વય વિણ જેમ શૃંગાર; પ્રતિમા વિણ દેવલ, ધારાધર વિણવાર. ૬ સેનાવિણ નાયક, પુત્ર વિના ઘર જેમ; ધન દાન વિના તેજ, મિત્ર વિના જેમ પ્રેમ. જેમ ધમ દયા વિણ, વચન સત્ય વિણ જેમ મુખ નયણ વિના, મુનિ દ્રવ્ય વિના નર તેમ. ૭ એહવા સવિષાદ વચન સાંભલિય મુનિરાય, કરૂણું આણી તેહને કહે વચન સુભાય. પરભવ તમે ધર્મ, ન કીયે ન દો દાન; નિરદ્રવ્ય થયા તેણે, મકરે ખેદ નિદાન. ૮ ઉત્તમ કુળ જનમ, નીગ સેભાગ અપાર; અદભૂત સુખ લક્ષમી વિ રિડ્યા(હા) નાર, માતગ તુરગમ, સેવકને નહી કઈ પાર; ચકી શકેશલહે નરભવ ધર્મથી સાર, ૯’

Page #462

૩૮૧
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. તે માટે એણગિરિ, પ્રાણત્યાગ મ કરે; રૈવતગિરિ જાઉ તિહાં, સંપત્તિ લહે; ભીમસેન પૂરવે તે, મુનિને પીડા દીધ; અષ્ટાદશ ઘટિકા, તેહનાં એ ફલ લીધ. ૧૦ આરાધી જૈન વિરોધી જે મુનિ કઈ લહે કષ્ટ વિરાધ્યા આરાધ્યા સુખ હે. હવે આગલિ તુજને ભદ્ર હસે નિસંદેહ, ગયે અશુભ કાલ, ન કરે દુઃખ મનમેં એહ. ૧૧ એહવે થાઈસજીન, મંડિત ભુમિ કરેસિ; પુણ્યવત શિરામણું, પુણ્ય ભંડાર ભરેસિ. તુજ સરિખે નર કેઈ ન હુએ ઇણિ સંસાર; તુજથી બહુ લેક ભણી થાશે ઉપગાર. ૧૨ મુનિ વયણ સુણી વૈ–દેશીક મિત્ર સંઘાત; મુનિ ચરણે લાગી ચલ્યા, કરવા ગિરિ જાત, ગયા રેવત ભીમ અનુજ જીન મંદિર ભાલ; લીધી આરાત્રિક સંઘ અમાત્ય ભુપાલ. દીધી આરાત્રિક ભીમતણું ઉપલક્ષ; સચિવાદિકને કહે એ દિશે જે દક્ષ. અલેકય અમાત્ય વદે એ રાજન એ હે, ભીમસેન સચરર્સ આવ્યા પ્રતિ દિશ જોઈ. ૧૪ એતલે સહુ ઉઠયા રાજા હર્ષ સંજાત, ભીમસેન ભણી મલીયે ઉલસી ગાત. લીમ પણ મલી ભાઇને, ઘણે ઉછાહ; નયણે આંસુ છુટા મિટિએ તન દાહ. ૧૫

Page #463

૩૮૨
શ્રીમાન્ જિનહષઁપ્રણીત.
મન
તુવે અનુજ કહે અગ્રજને હિત સુ આમ; આમ આંધવા તુજને નવિ લેાકયે તે નહિ ઠામ. એ તાહરા રાજ્યવિના તુજ મેં રખવાહ્યા; હવે : લ્યેાસ ભાત્રી મહુ દિવસ ભાગ્યે. ૧૬ ઋણપરે વિનયેાકતે, થયા હર્ષે અપાર; ભીમસેન રાજ્યના કીચે અગીકાર. નિર્મલ જલ સ્નાન કરી હૈડે ધરી ભાવ જિન પૂજ્યા આરાત્રિક ભવજલ નિધિ નાવ. અઠાહિ પ્રતિ દિન ઉછવ નવ નવ સાર નેમીશ્વર પૂજયા અનુજ સહિત તેણુિવાર. જીનનાયક પૂજ પ્રણમી વા સ્વદેશ; નિજનયરે આવ્યા સાથે સઘ નરેસ. ૧૮ સુલક્ષણ દેખિ; કીયા સુવિશેષ. ભીમસેન વધાવે;
૧
ઉછવકીધ
પુરલા કે
નિજ નગરીમાંહિ પ્રવેશ પુર સ્ત્રી મુકતાફલસુ
સેઠ લેાક સહુ લેક મિલવાને આવે(ભાવે)સનમુખમાવે. ૧૯
વજ્ર દ્રવિણ તુર ગતાંબૂલાદિકે
વિસ
લેક
સનમાની કુલદેવ નમી દરબારે બેઠા આવી
જીમ્યા
ભીમસેન
નરેસ
ખડની
ન્યાયે
ધર્મકા સસને&;
ચે અ અલાભાર્થ સમતાસુ. તેહ. જીનહુષ પ‘ચમી ઢાલ;
છા
સુખસુ'
પાલે નિજ
રાજ
'
દેઈ;
ગયા હે,
આંધવ
સઘાત, નરપતિ સાથ. ૨૦
ભૃપાલ. ૨૧

Page #464

www.kobatirth.org.
૩૮૯
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ૩૮૩ સર્વગાથા, ૧૫૫,
દુહા ચેર તણું નહી વારતા, પુરજન પીડન કોઇ; નિજનિજ ધર્મ કરે સહ, સહુ થયે સુખદાઈ ૧ માતપિતા માર્યા હતા, તેહને શોક અપાર; જીનામડિત હવા કરી, તેહને પાપ સંભાર. ૨ દુખ ભાંજે દુખીયાતણા, વિધિ પૂજે ગુરૂદેવ, રાજ્ય કરે પણ મન ડરે, દુર્ગતિથી તે નિતમેવ. ૩ નિજ અનુજને આપીયે, યુવરાજાપદ રાય; મિત્ર જે દેશાંતરી, કીધે ભંડારી જાય. ૪ બહિરઉદ્યાને અન્યદા, જિન પૂજન ગયે રાય; બેચર દેખી પૂછીયે, કિહાંથી આયે ભાય. ૫ તે કહે સાંભલ રાજવી, શત્રુંજય ગિરિનાર; નમસ્કરી અનવર ભણી, ઈહાં આ ઈણિવાર. ૬ તેહનાં વચન સુણી કરી, રૈવતજીન સંભાર; ધિગજનમ એમ ચિંતવે, વીસા ઉપગાર. ૭ રાજ્યઅનુજ જયસેનને, દેઈ ભીમ નરિદ, રિદ્ધિયુક્ત પરિવારમું, ચાલ્યા ધરિ આણંદ. ૮
ઢાલ–હરિણી જવ ચરે લલના, એ દેશી . અનુકશત્રુજ્ય જઈમને મને પૂજ્યાઆદિજીણું;
સુરવર સાંભલો, સુમને અષ્ટાબ્લિક ઓચ્છવ કરી, સુમન, સુમને હે
ગયા ગિરિનાર ગિરિદ.

Page #465

૩૮૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રીત.
સુરવર. સુમ. આ. કેશન ચંદન ઘનસારસુ, સુ. નેમિસર ભગવંત; સુ. વિવિધ કુસુમ લેઈ કરી, સુ. પૂજ્યા ભાવ અનંત. સુ. ૨ દાન સીયલ તપ ભાવના, સુ. ભેદે વછર ચ્યાર સુ. રાજાયે તિહાં અતિક્રખ્યા, સુ. દેતાં દાન અપાર. સુ. ૩ જ્ઞાન ચંદ્ર મુનિવર કહે, સુ. દીક્ષા લીધી રાય, સુ. કરે તપસ્યા આકરી, સુ. ભીમતી નિરમાય. સુ. ૪ પહેલી પાપ કીયા ઇસ્યા, સુ. રૈવત ગિરિગુણ ગેહ, સુ. કેવલ લહિ દિન આઠમે, સુ. મુગતે જાણ્યે તેહ, સુ. એ ગિરિને મહતમ ઈચ્ચે, સુ. મહાપાતક કરતાર, સુ. મહાકષ્ટાદિકરેગીચા, સુ. સુખે સેવ્યાં ગિરનાર. સું. ૬ ધન અભિલાષી ધન લહે, સુ સુખ અભિલાષિ સુખ, સુ. રાજ્ય લહે રાજ્યારથી, સુ. ને હુવે કદીએ દુઃખ. સુર પિતેશ્રી નેમીશ્વરે, સુ. આશ્રિત તિરથ એહ; સુ. બીજે કુણુ સેવે નહિ, સુ. પાતક હર્તા જેહ. સ. મહેંદ્ર ઇંદ્રથી સાંજલિ, સુ. ભક્તિવંત સહુ દેવ, જી. સુવિધે છનવર પૂજીને, સુ. ગયા નિજ નિજકવિ. સુ. ઈણય ઈહાં મુનિવર ઘણા, સુ. સયલખપાવીકમ, સુ. મુકતે સુરેશ્વર તે ગયા, સુ. પામ્યા અવિચલ શર્મા. સુ. ૧૦ વલી ઈણિ અવસર્પિણી વિષે, સુરૈવતગિરિ શૃંગાર સુ. હવે પૂર્વે સંક્ષેપથી સુ. વશ કહું આધકાર, સુ. ૧૧ આગર પુરૂષ રતનત, સુ. અનેક પર્વધર સંત . કલ્યાણ નિકલ સરિએ કહે, એ હરિવર્ષ જયવત. સુ. ૧૨

Page #466

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૩૮૫ ઈણહીજ ભરત વિરાજતી, પુરી કૌશાંબી નામ; સુ. ઉંચા મંદિર માલીયા, સુ. સોભિત વન આરામ. સુ. ૧૩ લેક સહુ સુખીયા વસે, સુ. જીહાં અહમિંદ્ર સમાન; શ્રી જીન અણ વિભૂષિતા, સુ. લાલસ ધર્મ પ્રધાન. સ. ૧૪ તિણિનગરી નૃપ શુભમતો, શુ. પંડિત માનસ હંસ, સુ. સુમુપર શુદ્ધ પક્ષ બે, શુ. નિર્મલ જેહને વંશ. સુ. ૧૫ વયરી માંહિ વયરી જેસે, શું. વિદુષમાહે વિદ્વાન, સુ. રૂપવંત રૂપવંતમાં, શુ. ધમી માં ધરમવાન. સુ. ૧૬ વીતરાગ જશુ ચિત્તમાં, શુ. વિશેષરાગી જેમ સુ મુનિ આસ્થાન લશે. જીહાં, શું. તદગુણ રંજીત તેમ. સુ. ૧૭ એશ્વર્ય પાલે વિશ્વમાં, શુ. વિશ્વભણું શુખકાર; સુ. રાજારાજે નિજ ગુણે, શું વિશ્વ તણો આધાર. સુ. વસંત સમય આવ્યે અન્યદા શુ.વિકસ્યાપલ્લવ ફલકુલ સુ.
સરી બહુ સુગંધતા, શુ. શીતલ પવન અમૂલ. સુ. રમવા ચાલ્યા રાજવી, શુ. બહુ મહિલા પરિવાર સુ. જાતાં દીઠી મારગે, શુ. કાંઈક સુંદર નાર. સુ. પીત કુચ જેહના, શુ. ભારે નમતી જેહ, સુ. મુખપાકા પતિ સારિ, સુ. નાશા દીપક રેહ. સુ. નયણુ યુગલ પંકજ જિ.સા. સુ. ભ્ર ભ્રમર ઉપમાન, સુ. કરપદ કમલ વિરાજતા, સુ. કાયા સેવનવાન. સુ. મનમથ બાણે વીંધી, સુ. થયે વિસંસ્થલ રાય; સુ. તે નારી દેખી કરી, સુ. કરે વિકલ્પ ઉપાય, સુ. દેવી દિવ પીધરા સુ. યુજીપણ આવી એહ; સુ. અથવા પુણ્યપુન્યવંત ને, સં. હરિઆણું છે એહ. સુ. ૨૪
જી રાજે નિજ મા શુ વિશ્વજીત તેમ
૨૫

Page #467

૩૮૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. ધન્ય જેને ઘરે એ હુયે, સુ. કરસે ભોગ વિલાસ; સુ. છઠી છઠા ખંડની, સુ. ઢલ થઈ એ ખાસ. સુ. ૨૫
સર્વગાથા ૧૮૮,
ચિંતવતાં એમ રાયને, કરતાં સેચ તિવાર; ભાવ જાણી રાજા તણો, સચિવ કહે તેણિ વાર. સ્વામી ચાલે ઉતાવલા, હવે વિલંબે કેમ; કીડાકરણ વસંતની, ધરતાં મનમાં પ્રેમ. ભિન્ન ઉક્તિ એમ ચિંતવી મન મૂકી તિણ પાસ; વક ગ્રીવાએ જેતે, તિહાંથી ચાલ્યા ઉદાસ. રતિ પામે નહિ મધુ વિષે, વધૂલેક રતિ નહિ, બકુલ કમલ વિકસિત વિષે, રતિ નહી વાપીમાંહિ. નાટિક ન ગમે જેવતાં, વનશ્રી લાગે દીન; કયાંહી રતિ પામે નહિ, ઉછલે જલ જીમ મીન. આગલિ પાછલી પાખતી, શલ્યાકાનન ગેહ, નિર્ણોદ્રીય હુઆ અપર, જીહાં તિહાં દેખે તેહ. ૬
સચિવ સુમતિ નામે તદા તેહવે ભૂપતિ દેખી; જાણે ભાવ અજાણ; ભાષે વચન વિશેષ. ૭ સહુ તમારી આગન્યા, માને છે મહાકાય; તૃણ પરિ શત્રુ નમાવીયા, તેપણ સેવે પાય. મૂર્તિવંત લક્ષ્મી સદા, વસે તુમારે ગેહ; કારણ કે દેખું નહિ, ચિંતા થાયે જેહ. ૯ કાંઈ વિષાદ કરે પ્રભે, કાંઈ નાંખે નિસાસ; વાત કિસી મનમે હવે, મુજને તેહ પ્રકાશ. ૧૦

Page #468

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૩૮૭ સચિવ ગિરા સાંભલી ઇસી, કહે નાંખી નીસાસ;
જાણઅજાણ થે કિસું, પૂછે છે મુજ પાસ. ૧૧ ઢાલ-મરૂસું હાવાનયણને થારે નયણે લાગી પ્રીતિવાલા એ દેશી; આજે ઈહાં કિણી આવતાં, રતિઅરતિ તણું દાતાર, મહેતા સહુ સ્ત્રીરૂપ લૂંટી લીયે, કાંઈક દીઠી નાર. મુ. ૧ નારી ઈસી મનમાં વસી, જાણે ઉર્વશી અવતાર, મુ. નાગકુમારી કિરી, જે આગલ ગઈ સહુ હાર. મુ. ના. ૨ તીખે નિજ નયણુશરે તિણે, મારે મન કાપી લીધ; મુ. ગત ચેતન તિણે હુ થયે, મુજ એ અવસ્થા દીધ. મુ. ના. ૩ સચિવ સુણ કાંઈક હસી, નિજ રાય પ્રતે કહે એમ; રાજા હું પણ જાણું છું પ્રભુ સહુ, તુમને દુઃખ દીધે જેહ. સ. ના. ૪ ભાર્યા વગર મુવિંદની, બાલા વનમાલા નામ; રા. તુજનું પણ તે મોહ થકી, જાય છે આપણે હ. રા. ના. રાજા સુણી વચન ખુસી થયે, તસુ પૂઠે દેઈ હાથ; રા. પરિવાર સહુ લેઈ કરી, નિજ વેશ્ન આયે નરનાથ. રા. ના. ૬ સચિવ વિમાસી એહવું, નિશ્ચય કર્યો એ ઉપાય, રા. આગેયિકા નામે એગિણી, મૂકી તેહને સમજાય. રા. ના. ૭ બુદ્ધિવંત ઉપાય જાણે ઘણ, તાપસણી ગઈ
તસુ ગેહ, રા. કીધી વનમાલાએ વંદના, આસીસ દેઈ કહે તેહ. રા. ના. ઘર્મશ્લાન મૃણાલીની પરે, દિન ચંદ્રકલા ઉપમાન; રા. વનદાધીરભા જેવી, વછે કેમ દીસે વાન. રા. ના. ૯ વિશ્વાસ કરી તેને હવે, ભાખે નાંખી
નિશ્વાસ; માતા.

Page #469

૩૮૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. દુઃપ્રાપ અર્થ વાંછા પીડી, હું કહું પહેચેનહિ આસ.માતાના. ૧૦ નગરી પતિ પતિ નહી માહરે, જાણે જગમ
કામ સમાન; માતા; મારગ જાતાં નિરખી, હૈયડે વસી રહ્યા
રાજાન, માતા. નરપતિ મુજ મનમાં વસ્ય. ૧૧ કિહાં એ સતકુલને રાજવી, હું કિહાં કહેને હિણ
જાતિ; માતા. હા વિષમાગતિ દેવની, કહી કહીયે વાત. માતા. ન. ૧૨ ઈષ્ટજન પ્રાપ્તિ દેહિલી, એતો નિકપ પીડે કામ; માતા. હું સહુમાંહિ અભાગિણું, હવે મરણ શરણ
વિશ્રામ. માતા. ન. ૧૩ વલતી ગિણી એમ કહે, પુત્રીનું મકરિ વિષાદ; માતા. કરસું મંત્ર યંત્રે કરી, ઉપજાવસે તુજ આહાદ. માતા. ન. ૧૪ દેઈ એમ તાસ આસપાસના, મુંહતા ઘરે લેગિણી આઈ
માતા. કારજ સિદ્ધિ થયે કહે, સાંભલિ મનહરષિત થાય.
માતા. ન. ૧૫ લઈ આવી તે એગિણી, મંત્રીસ્વર છાને તાસ; રા. અનેઉર લેઈ ધરી, રાણી રાજાને પાસ. ૨. ના. ૧૬ પટરાણી રાજા કરી, જસ્ના રાકાપતિ જેમ; રા. કાયાછાયાની પરે, બે જણ મન મિલીયા તેમ. રા. ના. ૧૭ તે મારી સાથે ઉદ્યાનમેં, વાપી સરિતા ગિરિશ્રેગ; રા. રાત દિવસ રાજા મે, ક્ષણ એક ન મેલે સંગ. રા. ના. ૧૮ વીર કુવિદ થયે હવે વનમાલા તણે વિયેગ; વાલ્હી.

Page #470

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ. ૩૮૯ ભૂતાવિષ્ટ તણપરે, ગહિલે થયે મન ધરે ગ. વા.
નારી તું મુજ મનવમી ના. ૧૯ ભૂખ તૃષા નિદ્રા નહિ, છાયા આતપ ન સુહાઈ વા. ઘરમાંહે જનતા માંહે, વિરહી રતિ કિહાં ન લહાઈ. વા. ના. ૨૦ મલસું આલિપ્ત કાયા થઈ,પહિરણજીરણુતનવાસ; વા. માટી ખપ્પર હાથે ગૃહૈ એમ ઘરે ફિરે ઉદાસ. વા. ના. ૨૧ બાલ મસ્તકના વિખર્યા, સહુ અંગ થયો વિદરંગ; વા. પામર લેકે વીંટી, સન્નિક હુયે એકંગ; વા. ના. હા વનમાલા કૃષોદરી, હાહા સુચના ના વા. ગઈ કિહાં મુજ મૂકિને, દેઈ પ્રત્યુત્તર ઠાર. વા. ના. ૨૩ બાલક તાસ કેડે પડે, થાઈ કેલાહલ જેર; વા. નૃપહ બેઠે સાંભ, શ્રવણે અપ્રિય અતિસાર. વા. ના. ૨૪
સાતમી છઠા ખંડની પૂરી થઈ એ ઢાલ, વા. કહે જીનહર્ષ એ આકરી વિરહ મહા દુઃખ જાલ. વા. ના. ૨૫ સર્વગાથા. ૨૨૭.
એહસું એવું જાણવા, વનમાલાસું રાય, કેતક ઉભુલ્લ લેને, જે ઉંચો આય. વિકૃતાકાર તે વીરને, ધૂલિધુસર સર્વાગ; નષ્ટ ચેતના દેખીને, રાય રાણી મન ભગ. નિવ્રણ સૈનિકની પરે, કર્મ નીચ કી એહ; વો અહે કુશલીએ, એહને વિશ્વાસેહ. ૩ બિગ વિષય લંપટ ભણી, અવિવેકી પૂરિ રે, નરકે પણ થાનક નહીં, મુજને નહિ સંદેહ. ૪

Page #471

૩૯૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
શ્રી જન ધર્મ અહનિશા, સુણે આચરે જેહ, જે ઉપગારી વિશ્વના, નિતિ વંદીએ તેહ. ૫ એમ નિજ નિંદા નૃ૫ કરે, ધરમી તણી પ્રસંસ; પડી વીજલી તેતલે, થેયે પ્રાણ વિધ્વંસ. ૬ શુભ ધ્યાને તે બે મૂઆ, મહેમાંહી સનેહ, હરિવર્ષ ક્ષેત્રે ઉપના, યુગલરૂપ ગુણગેહ. હરિહરિણી દીધે ઇસે, માતપિતા અભિધાન;
પ્રાગજનમ જીમ દંપતી, થયા સુપ્રેમ પ્રધાન. ૮ દ્વાલ–ધારિણીમનારે મેઘકુમારનેરે, એ દેશી. કલ્પદ્રુમ દશ વિધિનાં પૂરરે, મનવાંછિત સહુ કામ; સુખે રહે તિહાં કિણસુરની પરેરે, સુખ વિલાસે અભિરામ. ૧, ફેકટ વૈર ન કિણિસું કજીયેરે, ઈહ પરભવ
દુઃખ હેઈ; રિણને વેર પુરાતન નવ હુવેર, હરિહરિણી પરે જોઈ. ફ. ૨ વિદ્યુત્ પાતે તે બે જણ મૂવારે, વનમાલા નરરાય; કરે અજ્ઞાન મહા તપ આકરેરે, વીર કુવિંદ
નિજ કાય. ફે. ૩ મરી સાધમે કલ્પ ઉપરે, તે થયે કિલ્વેિષ દેવ, અવધે દીઠે નિજ ભવ પાછિલેરે,હરિહરિણી નિરખેવિ. કે. ૪ ઉલયે ત્યારે ઉગ્રરોષ તેહનેરે, લેચન કરી વિકરાલ; ભીષણ ભૂકુટીરે ભાલ ચઢાવીને, હરિવર્ષ ગયે
તત્કાલ. ફે. ૫. એહવું વિચારે મનમાં દેવતારે, ઈહાં જ મારૂં
એહ, સ્વર્ગે નાસેરે

Page #472

શ્રી શત્રુતીર્થરાસ. ૩૯૧ અવસ્ય મરી કરી, ક્ષેત્ર પ્રભાવ ગુણ ગેહ. કે. ૬ દુર્ગતિ જાયેરે દુઃખ પામે ઘણારે, પામે મરણ
ઈહાંથી લેઈજાઉરે અન્ય થાનકેરે, પૂર્વ જનમનાં સાલ; ફે. ૭ ચિતવી એહવુંરે તેને દેવતારે, સુરતરૂ સહિત વિનાણ; ઈણહીજ ભરતેરે બેને મૂકીયારે, ચંપા નયરી આણ. ફે. ૮ હવે પ્રભુ પહેલારે. વૃષભ જિણેસરને રે, સુત બાહુ
બલ બલવંત; અગજ તેનો સમયશા થરે, કુલદીપક મતિમત. . . તેના વિશે જે રાજા થયા રે, સમવંશી ઈવાક શ્રેયાંસપાટે સમયશા તણેરે, કુમતિ વિદારણ છાક. કે. ૧૯ સાર્વભૂમઝૂપરે સુભુમસરૂરે, સુઘોષ ઘષવદ્ધનરાય; મહાનંદીરે સુનંદી ભૂપતિરે, સર્વભદ્ર શુભંકર ન્યાય. કે. ૧૧ એમ અસંખ્યાતારે અનુક્રમે શિવ ગયા, કેઈક
ગયા સુરલેક; ચંદ્રકીર્તિ કેડેરે થયે અપુત્રી, સ્વર્ગે ગયે
નહી શેક. ફો. ૧૨ રાજ્ય દેવાનેરે કાજે ચિંતવેરે, મંત્રી લેક ઉપાય; અંતરિક્ષ વારે કીધી તેતલેરે, તેણે નાકી તિહાંઆય. . ૧૩ અહોર લેકે કેમ ચિંતા કરેરે, તુમને આપું હું રાય; ભાગ્યસુમારે એ સ્વામી હશેરે, અરિ સહુ
નમસે પાય. કે. ૧૪ કલ્પમ પૂલ સાથે એહનેરે, ખવરાવ મઘમાસ; સ્વેચ્છાચારીરે અન્યાયી કરે, કરે સુમતિને બ્રેસ. . ૧૫

Page #473

૩૯૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. એવી શીખ્યારે દીધી લેકનેરે, અલ્પાયુષ્યકરી તાસ; શત ધનુષ કીધીરે કાયા તેહનીર, સુરગ નિજઆવાસ. કે. ૧૬ સામંત મંત્રી પ્રીતિ ધરી કરી, મંગલ રવ ઉચ્ચાર; તીરથની અભિષેક રાજ્યને રે,કીયે હરિગુપને સાર. કે. ૧૭ તીરથ શ્રી શીતલ સ્વામી તણેરે, હરિરાજા થયા તેહ, હરિવંશ થયેરે તે રાજા થકીરે, અનેક પર્વ પર જેહ. ફે. ૧૮ વસુધા સાધીહરિ રાજા સહરે, અબ્ધિમેખલા સીમ; કન્યા રાજાની પરણી બહુરે, જેહની નહી કેઈનમ. ફે. ૧૯ કેતલે કાલે હરિહરી તણેરે, આ અંગજ એક; પૃથુલે રસ્થલ પૃથ્વીપતિ ઈરે, નામ દીયે સુવિવેક. ફે. ૨૦ હરિહરિણીસુરેમરી નરકે ગોરે, અર્જત પાપ અનેક; અંગજ તેહનેરે પૃથ્વીપતિ થયેરે, પૃથ્વી પતિ
અતિરેક ફે. ૨૧ રાજ્ય પાલીને બહુ વરસાં લગેરે, મહાગિરિ
થાયે રાજ; ચારિત્ર લેઈરે પિતે તપ તપીરે, સુર થયે સીધે
કાજ. કે. ૨૨ હિમગિરિ તેરે સુત થ દીપતેરે તેહને વસુ
ગિરિરાય; ગિરિ થયે રાજારે મિત્રગિરિ તેહનો, સુત સુયશા
કહેવાય. ફે. ૨૩: એ સહુ રાજા થયાત્રિખંડનારે, સંઘાધિપ સહુ રાય; ઈણ સોમવશે? એ થયા રાજવીરે, સેવે એ પ્રભુજીના
પાય. કે. ૨૪

Page #474

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ.
૩૯૩
શ્રી જીન ધર્મ ધુરા ધારણ ભણીરે, એ સહુ ધારી બલવંત; છઠે ખડેરે ઢાલ થઈ આમીરે, કવિજન હર્ષ કહુ ત. ફા. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૨૫૮.
દૂા. રિવસે રાજા થયા, એમ અનુક્રમે અસંખ્યાત; કેઈ નિર્વાણ ગયા તપે, કેઈ સ્વર્ગ વિખ્યાત. વંશ વિસ્તાર પ્રસ’ગથી, સુવ્રત જીનના હેવ; પચપરવાભિરામશ્રિત કહુ સ‘ખેવ. ણિહીજ ભરત સુક્ષેત્રમાં, મગધ દેશ સશ્રીક; રાજગૃહ નામે નગર, સ્વસ્તિક ભુવિ તહતીક. મેરૂ તણા જાણે આણીયા, શ્રૃંગ કનકના પુંજ; ઘર રજીડાં દીસે ઘણા, દારિદ્ર તસ્કર ગજ. તીરથ ભૂત જીહાં ચૈત્ય બહુ, ભવ્યસત્વ ધીણું; મુનિને પણ થયે માનવા, ચાગ્ય સદા પુર લીગુ. હુએ હરિવંશને વિષે, મુકતામણિ ઉપમાન, તત્રેગ્રતેજે મિત્રસમ, સુમિત્ર રાય અભિરામ. વિનયે કરી પ્રખલે કરી,સાભાગ્યે કકર રાય; વિદુષ વિદ્વિષ સ્ત્રી તણે, મનમે વસીય આય. પદ્માદેવી જગમા, પદ્માદેવી નામ; અર્જુ અગ વલી રાજ્ય તસુ, સાભાકારી ધામ. પ્રગુણુ શિલાદિક નિર્મલા, ખાહ્યાભ્યતર જે; સાભાવે નિજ આતમા, જીમ આભરણે દેહ ૯
૧
3
૪
પ
પ

Page #475

૩૯૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
તાલ-કેસરીયા સાલુ મ્હને, માલ લ્યાોજી એ દેશી; હવે પ્રાત સુર લેાકથીજી, કરિ આયુર્ભવ પારજી; મુનિ સુવ્રતજીનની વાત સુણજોજી,પ્રભુ શ્રાવણરાકા દિનેજી; તસુ કુખે અવતારજી, મુનિસુ.
૪
સૂચક જન્મ જીનેશનાજી, સુપન ચતુર્દસ જેજી; મુ. શેષ નિશા સુતી સુખેજી, દીઠા રાણી તેજી. મુ. જેષ્ટ તણી વક્રી આઠમેજી, કુર્મ લઋણુ તનુ શ્યામજી. મુ. શ્રવણ નક્ષત્રજીન જનમીયાજી,દેખ્યુ છવ કીધેા તામજી. મુ. ઇંદ્ર સુરાચલ લે ગયેાજી, સુધર્મ ઉછંગ; મુ. ચેાસડ ઇંદ્ર જીનેન્દ્રનેાજી, જન્માભિષેક સુર‘ગજી. મુ. પૂજા સ્તુતિ ભક્તિ કરીજી, સગલાયે સુરરાયજી; મુ, માય પાસે પ્રભુ સુકિનેજી, દ્વીપ નદીસ્વર જાયછ. મુ. જન્મછવ સુતના કીયાજી, સુમિત્ર નરેસર પ્રાતજી; મુ. મુનિસુવ્રત એવા દીયેાજી, નામ પિતા મલી માતજી. મુ. ૬ જ્ઞાનત્રય પવિત્રાત્માજી, વેાલાવી યમાલ; મુ. ચાવન જીનવર પામીએજી, અદ્ભુત રૂપ રસાલજી. મુ. રાય પ્રભાકરની સુતા, પૃથ્વીપુરના શિ; મુ. પ્રભાવતી કુમરી વરીજી, મુનિસુવ્રત જગદીસજી. મુ. શ્રી મુનિસુવ્રતનાથનેજી, ન`દનસુવ્રત નામજી; મુ. પ્રભાવતી રાણી જણ્યાજી, પ્રાચી જેમ રશ્મિ ધામજી. મુ. રાજ્ય પાલી ભગવત સુખેજી, ફાગુણદસિમ ઉદ્યાતજી; મુ સહસ રાજવી સુતદાજી, શ્રવણે દીક્ષા હાતજી. મુ. ૧૦ ફાગુની કૃષ્ણ દ્વાદશીજી, શ્રવણ નક્ષત્ર ભગવાન; મુ. ઘાતિક કર્મ ક્ષય ઘાતિનેજી, પામ્યું' કેવલ જ્ઞાનજી. મુ. ૧૧
3

Page #476

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૩૫ Uછવ પ્રભુને કીજી, બધે વિશ્વજીણુંદજી; મુ. પિઠાણપુર નિશિ અન્યદાળ, સમસવ ગુણવંદજી. મુ. ૧૨ અસ્વમેધ જાણી પૂર્વલેજી, મિત્ર તુરી હન્યમાનજી; મુ. પ્રાત ભરૂઅછ નિશા સમજી, ચાલ્યા દયાનિધાનજી. મુ. ૧૩ મધ્યરાત્રિ ક્ષણ એક લીયેજી, સિદ્ધિપુરે વિશ્રામજી; મુ. પ્રાત સમે ચૈત્ય તહાં કીજી, વજાધરનુ ગુણધામજી. મુ. ૧૪ ષષ્ટિ જજન મિતજિનવરે કીધે રાત્રિ વિહારજી; તિહાં કરંટક કાનને, સમવસર્યા તિણિવારજી. મુ. ૧૫ સમવસરણ દેવે રાજી, પ્રભુજીને પ્રભાતજી; મુ. જીતશત્રુહ ચઢી આવીયેજી, નમવા શ્રીજગ તાતાજી. . ૧૬ સ્વામીના દર્શન થકીજી, પાયે હર્ષ તરંગજી; મુ. સર્વલક હિતકારિણજી, સુણે દેશના મન રંગજી. મુ. ફુર ભવારણ્યમાં પડયાંજી, સંસારી અસરણ્યજી; મુ. નરકાદિક દુખ ભેગવેજી, કીધો નહિ જિહાં પુન્યજી. મુ. મિત્ર અકારણ તિહાં ભલોજી, જગપૂજ્ય જગઈશજી; મુ. રાખે ધરમ પ્રાણી ભણજી, અવર ન કેઈ અધીશજી. મુ. નિસ્વામિકને જે ધણજી, સર્વાભયંકર ધર્મજી; મુ. ભવ્ય લેકે તે સેવીયેજી, સ્વર્ગ મુક્તિ આપે શર્મજી. મુ. પૂછે દેશના છેડેજ, જીતશત્રુ મહારાજાનજી; ધર્મ તવાદિત પામીજી, કિણિર કહે ભગવાનજી. મુ. ૨૧ વિના અસ્વ બીજે ન કોઇ, એહ કહે જિનેશજી; મુ. રાય કહે પ્રભુ કુણ તુરીજી, પાયે ધર્મ વિશેષજી. મુ. ૨૨ શ્રી જીવર ભાષે ઈસું, સાંભલિ તું રાજાનજી, મુ. સુરણ પૂર્વે થયેજી, ચંપા ઈશ્વર માન. મુ. ૨૩

Page #477

૩૯૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તાસ મિત્ર એ મંત્રીજી, મતિસાગર અભિધાનજી, મુ. નવમી છઠા ખંડનીજી, ઢાલ થઈ સુપ્રધાનજી. મુ. ર૪
સર્વગાથા ૨૯૧
માયા મિથ્યાત્વે કરી, તાસ ગ્રસ્ત સર્વગ; ઉતાર્યો નવ ઉતરે, ગુલી તણે જીમ રંગ. ૧ મરી તિહાંથી ભવ ભમી, પત્તન પદ્મિની ખંડ, વણિક સાગર તિહાંથી થયે, મિથ્યાત્વી પરચંડ. ૨ જનધર્મ નામે તિહાં થયે, શ્રાવકમાં સરદાર; સાગરસું થઈ પ્રીતડી. તેહને અધિક અપાર. ૩ તે મુનિ નમવા અન્યદા, પિોહતા પિષધ સાલ; તેહના મુખેથી સાંભ, કામદ ધર્મશાલ. મૃત્મય કંચણ રત્નમય, અરહંત બિંબ વિશાલ; જેહ કરાવે પરભવે, કર્મમથે તત્કાલ. સાગરદત સુણી કરી, સેવનમય અરિહંત; બિંબ કરાવ્ય નિજ ઘરે, પ્રતિષ્ઠા વિસ્થાપત. ૬ ચંપાનયરી બાહિરે, પુરા કરાવ્યું તેણ, અતિ ઉત્તમ શિવાયતન, ગયે ઉતરાયણ જેણ. ધૃતઘટથી ઉપદેહિકા, લેઈ હણે અયાણ; પૂજારે સાગરતદા, દેખી દુઃખીત પ્રાણ. વસ્ત્રાપરિ લીધી તેણે, જેર કરી તે પાસ પાદઘાતમું તે વલી, ચૂરે પૂજક તાસ. ૯ દ્વાલ–મેરા રામજી તુજ વીણ સૂને રાજ; એ દેશી.
તપટે પાખંડીએજી, સું વિપ્રતા તુજ

Page #478

૩૯૭
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. કપટ ધરમ સી ઈસોજી, એને ન ગમે મુજ. દેવાધિપ સાંભલી મારી વાત મૂઝયા તે મિથ્યાત્વમેજી, કરે સુગતિની ઘાત. આ. ૧ ઈમ આચાર્ય ઉવેખીજી, સાગરને તેણિ વાર; ચિંતે સગલા નિર્દયીજી, એહને પડો ધિકાર. દે. ૨ ગુરૂ બુદ્ધ એ પૂજીએજી, આશય જાસ કઠેર; આતમને યજમાનને, પાડે દુર્ગતિ ઘેર. દે. ૩ પણ તેહના ઉપધથીજી, સેડ કરેતસુ ધર્મ, સમ્યકિત પામ્યા વિણ કરે, દાનશીયલ સુભ
કર્મ. દે. ૪ મુએ તે મિથ્યાત્વજ, તાહેર અસ્વ થયે એ; હું આબે પ્રતિબેધવાળ, પૂર્વ મિત્ર સનેહ. દે. ૫ ભવે કરાવી પાછલેજ, જીનપ્રતિમાસુ પ્રભાવ મુજ ચેગ ધર્મ યેગ પામીજી, સંપ્રતિ
ભવજલ નાવ. દે. ૬ જાત્ય અસ્વ એહવું સુણીજી, જાતિ સ્મૃતિ થયે તામ;
સ્વામીને પાસે લીયેજી, અણુસણ સુખને કામ. દે. ૭ સિત્તર વાસર લગેજી, સમકિતસુ મૃતિ પામ; સહસ્ત્રારે જઈ ઉપજ, ઉત્તમ સુર અભિરામ. . ૮ અવધિજ્ઞાને જાણ કરી છે, તે સુરવર મુવિ આઈ. સુવ્રત પ્રતિમા કરી ઠવીજી, સ્વર્ણજીનાલયમાંહિ દે. ૯ અશ્વ કે પ્રભુ આગલેજી, સેવા સારે તાસ; સુવ્રત જન સેવક તણુજી, પૂરે સઘલી આસ. દે. ૧૦

Page #479

૩૯૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. ત્યાર પછે તે લેકમેજી, પાવન પ્રત્યાખ્યાત; અશ્ચાવબોધ તીરથ ભલેજી, બ્રગુકચ્છ માહે જાત. દે. ૧૧ સુવ્રત સ્નાત્ર જલ નિર્મલીજી, નદી નર્મદા થાય; દીન-અદીન નિર્મલ કરેજી, તરૂ સંતતિ સભાય. દે. ૧૨ તુજ પ્રપાત નીચે હવે જી, મુજ ઉંચી ગતિ હેઈ, ઈમ ઉમે સ્વર ધુની પ્રતેજ, હસે નર્મદા જોઈ. દે. ૧૩ શ્રી મુનિસુવ્રત જનવરૂજી, વિમલાચલ તીર્થેશ; સમવસર્યા પરિવારમુંજી, પૂજીત અસુર સુરેશ. દે. ૧૪ શ્રગ સહુ પર્વત તણાજી, પદન્યા જગનાથ; તીરથ રૂપ વન કરીજી, ગયા ભૃગુકચ્છ સનાથ. દે. ૧૫ સેરીપુર ચંપાપુરીજી, વલી તેમ પુર પિઠાણ, . સિદ્ધિપુર હસ્તીનાગપુરવરેજી, અવર તીર્થ ગુણખાણ. દે. ૧૬ સહુ તીરથે વિચરી કરી છે, કરિ બહુ જ ઉદ્ધાર; ચઢીયા સમેતગિરિવરેજી, સાધૂ સહસ્ત્ર પરિવાર. દે. ૧૭ માસ અંત જેઠ સાંભલીજી, નવમી શ્રવણ નક્ષત્ર; તે મુનિસુવ્રત સ્વામી લોજ, અવ્યય પદ સુખપત્ર. દે. ૧૮ કુમાર વૃતાબ્દ જુઆજુઆ, સાઢા સાત હજાર; રાજય પંચ દશત્રીસસુજી, આયુ સુવ્રત પ્રભુ ધાર. દે. ૧૯ સુવ્રત ભૃગુકચ્છ તીરથજી, એહ ચરિત હિતકાર; કિશિ શાંતિ ભણ હુઉછ, ભચ સત્વને સાર. દે. ૨૦ શ્રી મુનિસુવ્રત જીનથકી જી, હા સત્રતરાય; બીજા પિણિરાજા ઘણાજી, તેને વશે થાય. દે. ૨૧ હવે ઈણિભરત તણે વિષેજી, મથુરાપૂરી રિદ્ધિવંત; ણિ કાલિંદ્રિક જજલેથી, ધરા નયણ ભંત. દ. ૨૨

Page #480

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૩૯ તિણ નગરી હરિવંશથીજી, વસુપુત્ર વૃધ્વજરાય; ઘણું વ્યતીત થયા છે, યદુરાજાભિધ થાય. દે. ૨૩ યદુરાજાને સુત થજી, સૂરસમઘુતિસૂરિ સૈરી સુવીર સુત બે થયાજી, સુરતણે ગુણભૂરિ. દે. ૨૪ રાજ્ય શૌરી સુવીરને જી, યુવરાજપદ દીધ; સુરરાય પોતે હવે, વૈરાગ્યે વ્રત લીધ. દે. ૨૫ નિજ સાધન આત્મ કીજી, છઠા ખંડની ઢાલ, દશમી એ પૂરી થઈજી, કહે જીનહર્ષ રસાલ. દે. ૨૬ સર્વગાથા, ૩૨૮,
દહા. મથુરા રાજ્ય સુવરને, શારી નરેસર થાપિ, દેશ કુશાવર્ત જઈ કરી, શાર્યપુર થાયે આપ. અંધક વિશ્વાદિક થયા, શિર નૃપતિને પુત્ર; ભેજવૃષ્ણયાદિ સુવીરને, આણમનાવણ શત્રુ મથુરા રાજ્ય ભેજવૃષ્ણિને, દેઈ સુવિર નરિદ;
વીર પુરસિંધુને વિષે, થાપી રહ્યો આણંદ. અધક વૃષ્ણુિને આપીયે, શરકૃપતિ નિજ રાજ, સુપ્રતિષ્ટ પાસે ગયે, વ્રત પાપે શિવરાજ. ૪ મથુરાને રાજ્ય પાલતાં ભેજ વૃષ્ણિને હેઈ, ઉગ્રસેન સુત અતિઅલી, જીપી ન શકે કેઈ ૫ અંધક વૃણિ તણે થયા, દશ આત્મજ બલવંત; સમુદ્ર વિજય અક્ષેભવે, તિમિત સાગર મતિમંત. ૬ હિમાવાન અચલચલે નહિ, ધરણપુરણ અભિચંદ્ર વસુદેવ દશમે જાણીએ, રૂપ શોભાગ્ય સુરેન્દ્ર.

Page #481

४००
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. શીલે સરિખા એ સહુ, પ્રીતિ પરસ્પરરક્ત; શસ્ત્રશાસ્ત્ર અભ્યાસકૃત, કરે પિતાની ભક્તિ. ૮
ઢાલ-ગેડીમન લાગો. એ દેશી. ૧૧. તેહને બે અનુજા થઈ કુંતી મદ્રીનામ વજી સાંભળે. સાંભલજે ચિતલાયને, મેટાના ગુણગ્રામરે, વ. આં. રૂપ ભાગ એકએકથી, અધિકી છે અભિરામ; વ. ૧ હવે પૂર્વે શ્રીરિષભને, સુત થયે કુરૂ ધાન; વ. જેહને નામે એ થયે, કુરુક્ષેત્રતીર્થ પ્રધાન. વ. ૨ કુરૂને સુત હસ્તી થયે, હસ્તિનાપુર જિણિનામ; વ. હસ્તી ભૂપતિને સુત થયો, વિશ્વવીરબલ ધામરે. વ. ૩ ઇંદ્રકીરતિ થયા તેહને, કીરિતિકેતુ અરિકાલ વ. શુભવીર્ય વકુવીર્ય કુલધરા, અનંતવીર્ય ભૂપાલશે. વ. ૪ કૃતવીર્ય અંગજ ગુણનિકે, સુભૂમચકી તાસરે; વ. અસંખ્ય નૃપ ગયા તેહથી, થયે શાંતનુ ગુણવાસરે. વ. ૫ હથ્થિણાપુર થાન જેહને, પૃથ્વી તરખવાલ વ. ધનસુરગિરિ શિખરે રહ્યા, જતિશ્ચક પ્રતિપાલશે. વ. ૬ નલ વસનધર અન્યદા, પૂર્વવાળુરિ રૂદ્ધ વ. ધનુષમાનવન સઘનમાં, પેઠે રાય અબુદ્ધરે. વ. ૭ વ્યાધી પણ વનમાં ગયા, કોલાહલ કરે જેરરે, વ. જીવક્ષોભાવ્યા વનતણા, ચિહું દિશિ પાડે રરે. વ. ૮ ધસતા કેઈ ધાવતા, કેઈ પાડતા ત્રાસર, વ. કઈ પડે કેઈ આથડે, કેઈ ભરાણા સાસરે. વ. ૯

Page #482

શ્રી શત્રુંજયતીરાસ.
૪૦૧
રાય ધનુષરવ સાંભલી, ચપલલચન મૃગ તામરે, વ. સભારે વનિતા બાલને, ઉગરિસે કિણિ ઠામરે. વ. ૧૦ જેમ આગલિ મૃગ પુલે, તેમ ૨ કેડે જઈ; વ. રાજા મૃગ કેડે ગયે, અશ્વ લેઇ ગયે દૂરરે. વ. ૧૧ વેગવંત તુરગે ચડ, ભૂપ ભમે વનમાંહિરે, વ. મૃગલે તે કિહાંઈ ગયે; જાત ન દીઠે રાય. વ. ૧૨ પાપદ્ધિ રથનું મહીયા, ધીવર જન સહુ કુર, વ. મહાત્ય ગ ગાતટે, રત્નને દીઠ ઉછાહિરે. વ. ૧૩ ધરાધીશ મન ચિતવે, ઉજજવલ ચિત્ય સુહાત; વ. એહતણે કિરણે કરિ, ગંગા નિર્મલ જાતરે. વ. ૧૪ એમ ચિંતવ નરપતિ, કૌતુક મનમાં ધારિરે, વ. દેવાલયમાંહે ગયે, જે એવા તિણ વારિરે. વ. ૧૫ પ્રતિમા પ્રથમ જીણુંદની, દીઠી નયણાર્ણ દરે; . નમસ્કરી જીનવરભણી, બેઠે ગેખ નિરિંદરે. વ. ૧૬ કન્યા અપછર સારિખી, દીઠી તિહાં કિણિ રાયરે; વ. ઘડી વિધાતા એહને, નિજ હાથે ચિત લાયરે. વ. ૧૭ સુંદર વેષ સુહામણું, સુંદર અંગ શૃંગારરે, વ. સ્વર્ગથકી સ્યુ સુદરી, આવી લેક મેજારરે. વ. ૧૮ ચંદ્ર સૂરજ થંભ્યા રહે, એહને રૂ૫ નિહાલરે; વ. ઈદ્રતણું એ અપછરા, મૃગનયણું સુકુમારે. વ. ૧૯ રૂપ સહુ લૂંટી લીયે, તીન ભુવનને એણિરે, વ. નાગકુમારી કિન્નરી, એ જીતી નહી કેણિરે. વ. ૨૦ એમ વિક૯૫ મન ચિંતવે, દત્તલેચન મુખ તાસરે; ૧. રાય લાવી તેહને, સ્નેહ વચન સુવિલાસરે. વ. ૨૧

Page #483

૪૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
કુણુ કહે કાશ્યપ રત્ન તું, કમ આવી ઈષ્ણુ ઠારે; વ. કેહની પુત્રી કહાં વસે, યુ તાહરા કહે નામરે. વ. ૨૨ અથવા મુજ પુન્યે કરી, ઇંદ્ધાં આવી ગુણગેરે; વ. પવિત્ર કરી માહુરા, વચનામૃતસુ સ્નેહૅરે. વ. ૨૩ કઈક આવી તેતલે, નૃપ આગલ તત્કાલરે; વ. વચન કહે સુણુ રાજવી, એહના ચરિત્ર રસાલરે, વ, ૨૪ વિદ્યાધરપતિ જન્તુની, પુત્રી એ ગુણુખાણુરે; વ, કલાચાય પાસે ભણી, શાસ્ત્ર કલા સહુ જાણુરે. વ. ૨૫ અનુક્રમે ચૈાવન પામીયે, ગગા નામે અહુરે, વ. તાત ઉછંગે એકન્ના, ખેડી અધિક સનેહરે વ. ૨૬ ચારણુ શ્રમણ જ્ઞાની તિહાં, આળ્યે કેાઈક તામરે ૧. છઠ્ઠું ખડે અગ્યારમી, ઢાલ થઈ અભિરામરે. વ. ર
સર્વ ગાથા ૬૬૩.
દુહા. જહું નૃપતિ મુનિને નમી, આસણુ દેઈ તાસ; કાણુ થાસે વર એઠુના, પૂછે પૂજ્ય પ્રકાશ. ત્યારે મુનિ કહે ભૂપતિ, શાંતનુ ગંગાતીર; મૃગયા મા આવસ્યું, તે થાસે વર વીર. ખેચર એહવુ સાંભલી, ઇંદિત મુનિ ગયા તેહુ; ગગાતીરે જન્તુનૃપ, મણિગૃહ કીધો એહ. ખાલા પિતુ આદેશથી, ઇંડાં રહે નિશિદસ; આરાધે આદિનાથ
ગ`ગાતટે,
જગદીસ.

Page #484

૪૦૩
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. એહને ભાગ્ય સગથી, તું આવ્યું હતું રાય; તે હવે એને પરણ તુ, સાક્ષી શ્રી જીનરાય. ૫ એડવું સુણ મુલિકી કરી, વિમલ દશનકિરણે; પરમ પ્રીતિ ઉપજાઈવા, ઈણિ પરિ ભાષે તેહ. જે મુજ વચન ન લેપસે, નૃપ વસે મુજ તેહ; કહ્યા ન કરશે તે તદા, આવિસ પિતા ઘરેહ. ૭
હાલ–રસીયાના ગીતની. ૧૨. અંગીકાર કી તેહને કચો, જીન સાક્ષી કરી રે તામ; નરેસર. હાથ ગ્રો રાજા ગંગાતણે, મન થે
વ્યાપિતરે કામ. ન. ૧ ટાલી ન ટકે રેખા કર્મની, કમેં મિલેરે સંયેગ; ન. મનગમતા વાલા માણસતણા, કર્મો ૫ડેરે વિયેગ. ન. ટા. ૨ ત્યારે જન્ડનૃપતિ તે જાણુંને, વેગે આરે તત્ર; ન. કીધે તિહાં વિવાહ મહાઇવે, વર કન્યાને રે ચિત્ર. ન. ટા. ૩ રાજા જન્હ ગયે નિજ થાનકે, પ્રેમે ભીનારે
રેમ કેમ; ન. બેઠા દંપતિ મન ઉલાસસું,તેજ નિહારે બેમ. ન. ટા. ૪ સું એ સૂર્ય કિરણ પરગટ થયા, કે વજાગનિ રે
તેજ; ન. રજનકરને કે વિદ્યુતતણે, કે મુનિને
રૂપ તેજ. ન. ટા. ૫ તે ચિતમાંહિ ઈણપરે ચિંતવે,તેતલે નભથીરતામ; ન. શ્રમણ યુગલ આવ્યા દેખી કરી, ઉઠયા મૂકીરે ઠામ.
ન. ટા. ૬

Page #485

४०४ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત. તે મુનિ મનહર થતુતિ ભકતે કરી, પ્રથમ પ્રભુને
રે તામ; ન. ભાવપૂજા કીધી ઉછરંગસું, દે શિવપુરનેરે ઠામ. ન. તા. ૭ તિહાંથી વલતાં તે મુનિયુગ તણ, ભકતે
નમીત્યારે પાય; ન. બેઠા ક્ષણ એક તિહાં જિનમંદિર, દેખી
હર્ષિતરે થાય. ન. તા. ૮ ત્યારે શાંતનુ નૃપ કરજેડીને, પૂછે મુનિને એમ, ન. ભગવદ્ હવણું કિયાંથી આવીયા, ઈડાં જિન
વંદનરે પ્રેમ. ન. ટા. ૯ બે માંહે મુનિ એક ઈસુ કહે, અમે વિદ્યાધરરે સાધ; ન. ભમિ તીથે જિન નમવા ભણું, ટાલણ ભવ
નીરે વ્યાધ. ન. ટા. ૧૦ સમેતાબ્દ વૈભાર પર્વતે, રૂચિકાષ્ટાપદરે જાણ; ન. શત્રુંજયગિરિનાર જઈનમ્યા, જિનહિત હેડેરે આણી. ન. ટા. ૧૧ ભાવી તિહાં નેમીસર જિનનમી,જેતલે એથેરેશૃંગ; ન. કાંચન નામે રૈવતગિરિતણો, જઈ મનને રંગ. ન. તા. ૧૨ દિવસમણિ આકારે તેતલે, ઝલહલ કાયારે કાંતિ, ન. સગલીહી દિશિ અતિ દીપાવતે, રત્ન મરતિની
રે ભ્રાંતિ. ન, ટા. ૧૩ સુર પુણ્યભાસુર એક દીઠ અમે, નૂતન
દેહરે તત્ર; ન. શ્રીને મીશ્વર જિનવર પૂજ, ભકિતસુ રંગીરે ચત્ર. ન. તા. ૧૪

Page #486

૪૦૫
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. તિહાં એક દેવે તેને પૂછી, રૂપ લૉ કેમ
તેરે ભાસ; ન. તે કહે મુજ રેવતગિરિકન્ડે; ક્ષત્રિસુ
ગ્રામેરે વાસ. ન. ટા. ૧૫ યાત્રિક લેક ભણું ઉપદ્રવ કરૂં, આશય મેરે
જાસ; ન, નિઘણુ જીવ હણું બેલું મૃષા, પાડું પ્રાણી પાસ. ન. ટા. ૧૬ ઈત્યાદિક પાતક દેશે કરી, રેગે પીડોરે દેહ ન. તીરથ મહાતમ મુનિ પાસે સુણે, હું ધરી
આરે નેહ, ન, ટા. ૧૭ ઈહાં કાંચનજંગે શ્રીનેમિની પૂજા કરવારે કાજ; ન. સ્નાન કી નિમલજલકું કેમે, રોગ ગયે
સહુ રે ભાજ. ન. ટા. ૧૮ ચક્રી શ્રી ભરતેસ કરાવી, નેમિજિનાલય એહ ન. નિજ પૂજતાં પાતક માહરા,વિરમ્યાનિર્મલરે દેહ ન. તા. ૧૯ તીરથ મહાતમથી હું ઈહાં રહું, જપતે
પ્રભુનેરે નામ. ન. એહ રૂપ સુરપણે લહૈ, પાપે સોલારે
કામ. ન. ટા. ૨૦ દેવ થયે એની સેવાથક, મુજ ઉપગારીરે એહ; ન. તે માટે આ વલી ફરવા, પ્રભુને કરાવ્યો ગેહ. ન. તા. ૨૧ જેહથી સિદ્ધિ સુરાલય પામીયે, સેવન કરીએ
તાસ; ન. તેતે દુર્ગતિમાહે પડે સહી, સ્વામી દ્રાહી ગુણરે
નાસ. ન. ટા. ૨૨

Page #487

૪૦૬
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
એહની સેવાથી આગલે ભવે, પામી કેવલરે જ્ઞાન; ન.
અ
મુક્તિ અવિચલ સુખ પાબિસુ, ધરતા હીયર્ડરે ધ્યાન. ન. ટા. ૨૩ એહુની સેવાથી જામે સહુ, હત્યાકિનારે દોષ; ન. સાન્નિધિકારી હું થાપું ઈડાં, કરસું પુન્યનેરે પોષ. ન. ટા. ૨૪ સિદ્ધિવિનાયક નામે દેવતા, મે ઇાં કીધારે વાસ; ન. ખાર ઢાલ થઇ છેડા ખડની, થયા જિનહુષ ઉલાસ. ન. ટા. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૩૯૫,
દુહા.
તીરથ મહાતમ નિજ કથા, કહી ગયા સુરતામ; સાંભિલ તીરથ નમ્યા જઈ, દેખી આવ્યા સ્વામી. ઈહાં પણ આદીસ્વર નમ્યા, લઘુવય લીધી દીખ; જન્મ સફળ કરવા ભણી, અન્ય તીરથનીસીખ. એહુવું કહી ચાલ્યા વ્રતી, શાંતનુ રાજા તામ; ચિત ચિંતે તીરથ કઢી, કરિસ* લેટસ' સ્વામી. ઇમ ચિ'તવતાં રાયને,લસકર આવ્યે ક્રેડિ; ગ’ગાતટ નૃપતિ સપ્રિય, ચૈત્ય નિહાળ્યે વેડિ ઊચરતાં જય જયશબ્દ, તે સૈનિક તેણેિ વાર; હ` ધરી ચરણે નમ્યા, સહુ નૃપતિ પરિવાર તુમે ગયા અમ દેખતા, અતિ વેગલા નરેશ; આજ લહ્યા ચિર દિવસથી, મગલ થયા વિશેસ. ગુજાર્ઢ રાજા થયા, લક્ષ્મી મૂતિવત; નિજ નારી ગ`ગાસહિત, હથિણાપુર પહુચ ́ત.
૪

Page #488

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ४०७ વન દ્રમઘન સરવર સરસ, શૈલ સરિત સર્વત્ર નિશિદિન નવલી નારિયું, કીડા કરે વિચિત્ર. ૮
ઢાલ-નિઘા મ કરજે કઈ પારકીરે, એ દેશી ૧૩.. કેતલેકે કાલ ગયા થકારે, ગંગા રાણુને આ પૂતરે; નામ દીયે ઉછવ કરી, ગાંગેય રાખે ઘરને સૂતરે. કે. જે તેજે ભાસ્કર સારિરે, શશિધર જેમ કલાવાનરે; કવિની પરે કવિચાતુરીરે, વિબુધ વલલભ બુધમાન, કે. ગુરૂ જેમ સર્વજ્ઞાની થયેરે, સર્વ મંગલ પ્રિય જાણિરે; મંદ કર્મ કરવા ભણરે, રાયનંદન ગુણ ખાણિરે. કે. ૩ ધાત્રીરને ધાત્રી સદાર, ધાત્રીપતિ અંગજાતરે; લાલે પાલે પ્રેમસુરે, એમ સુખ ભગવે દિનરાત રે. કે. ૪ ગંગા શાંત કરી; અવિત શાંતન રાયરે; મૃગયા મૂકે મેરા કતરે, કરજેડી લાગું છું તે પાયરે, કે. ૫ નામે પરિણામે કરી, પાપદ્ધિ સર્વથા મજૂરે, સ્વામી નહી તુમને ગ્યતારે, શ્રીરિષભકુલે ઉત્પન્નર. કે. ૬ એમ વારે તે સર્વદારે, વ્યસન ન છેડે તે હી રાયરે; ગંગાસુત લેઇ તદારે, તાતતણે ઘરે જાય. કે. ૭ રાય આ મૃગયા રમી રે, મૂછિત ભાર્યા અદેખિરે, શોકકુલ સંજ્ઞા લહીરે, નૃપ કરે વિલાપ વિશેષરે. કે. ૮ ગંગ અનંગ રેકરીરે, એતે પાપી વીંધે માહરે અંગરે, દેખીને કાંઈ ઉવેખીયેરે, કોઈ પ્રેમ તણે કી ભંગરે. કે. ૯ હા પ્રિયે નાપ્રિય તુજ ભણી રે, મેં તે કયારેનવિકીધરે; એક પખી કરે પ્રીતડીરે, તે તે ષવિના દુઃખ દીધરે. કે. ૧૦

Page #489

૪૦૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સચિવ પ્રધાન સહુ મિલીર, કાંઈ વિરહવિહલ નિહાલી, ન્યાય વચન અમૃતે કરી, એમ પ્રતિબંધે ભૂપાલશે. કે. ૧૧ સ્વામી અજાણ તણું પરેરે, તમે મ કર શક સુજાણ;
ગટ નારીને કારણેરે, શેકે શેષે કાંઈ પ્રાણરે. કે. ૧૨ સાગ પ્રાણને સદા; એતે થાયે નિત્યાનિત્ય રે; પંડિત કુણ તે કારણેરે, શેક હર્ષ કરે ચિત્તરે. કે. ૧૩ સમરિ પ્રતિજ્ઞા આપણી રે, નિજપૂરવ વચન સંભારિરે, ગંગાને કહ્યા મા નહિરે, તેણિ ગઈ તે અવધારિરે. કે. ૧૪ ઈણપરે રાયને બધીયેરે, મંત્રીએ તિણિવારે, કાંઈક બાહ્ય શોક મૂકીયેરે, હીયે વહે કરવત ધારે. કે. ૧૫ ઇણિપરિવિરહ વ્યાપ્યો થકેરે, સાગરોપમ વછર રાય,
વસ દુઃખે વેલાવીયારે, વિરહ અગનિતપ્તકાયરે. કે. ૧૬ હવે ગંગા પુત્ર લેઈ કરીને, તાત મંદિર ગઈ તેહરે, સનમાની જહુ નસરૂરે, સુખસું રહે બ હુ નેહરે. કે. ૧૭ ગાંગેય વધે તિહાં અનુક્રમેરે, ગુરૂને પાસે બુદ્ધિવંતરે; મુકી કદાગ્રહ સંગ્રહરે, સકલ કલા વિકસંતરે. કે. ૧૮ શીખે ધનુષ વિદ્યા પ્રતેશે, શર છૂટે સમકાલરે; ધારા ધારાધરની પરે, કોઈ વરસે કાલ અકાલરે. કે. ૧૯ શાસ્ત્ર અસેષ ભયે મેરે, શસ્ત્રને પણ પારગ ઈરે, પામ્ય વન સંપદારે, નારી સનમુખ રહે જોઇરે. કે, ૨૦ ધર્મ યતિ પાસે સાંભલીરે, કાંઈ પાપે મન વૈરાગ્યરે સર્વ ધણીસું કરૂણું ધરેરે, મુનિ જેમ સુખનો ત્યાગરે. કે. ૨૧ વૈરાગ્યથી ગંગાતટેરે, ગંગાનંદન વનમાંહિરે; આવી આરાધે ભાવસુર, શ્રી આદીશ્વરજિનરાય રે. કે. ૨૨

Page #490

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૪૦૯
હવેઈણ અવસર એકદારે, કાંઈ વ્યસની શાંતનુ રાજ, તે વન જાલક વાગુરેરે, એને વીંટયે મૃગયા કાજર. કે. ૨૩ હાકયાં પ્રાણી વ્યાધીએરે, વલી સ્વાનતણ સંચાર; વનરક્ષોભ પામ્યા સહેરે, બહુ પામ્યા ત્રાસ અપારરે. કે. ૨૪ કેઈ નાસે રોકયાથકારે, કેઈ પડે કેઈ કરે પુકારરે, કેઈ મરાયે પ્રાણી બાપડારે, જાણે આ જીવવાને
પારરે, કે. ૨૫ દુખીયા જીવ દિશે દિશેરે, નાસે પણ નહી ઠાણરે; છઠા ખંડની તેરમીર, ઢાલ જિનહર્ષ સુજાણરે કે. ૨૬ સર્વ ગાથા, ૪૨૯,
દૂહા, તિણિ અવસર ધન્વી તિહાં, કવચીબદ્ધ તૂણર; આવી કહે રાજા ભણી, વિનય વચન ગંભીર. ૧ તું રાજન ભૂપાલ છે, સહુ તણે રખવાલ; પીડા નાપે કેહને, નૃ૫ પંચમ લેકપાલ; અપરાધીને મારવા, રાખવા નિરપરાધિ; એ જલ ઘાસ ખાઈ રહે, ન કરે કાંઈ ઉપાધિ. બલવંતા વૈરી હવે, કર તિહાં સંગ્રામ; નાસતાને મારીયે, ક્ષત્રિયને નહી કામ. ૪ જેમ તું તુજ સીમાવિષે, રક્ષક છે ભૂપાલ, તેમ હું મારી સીમ, રાજન છું રખવાલ. જીવ હણીસ જે માહરા, તે થાયે ભૂંડી વાત પર સીમા મેં આવીને, મ કર જીવની ઘાત. ૬

Page #491

શ્રીમાન જિનહર્ષ પ્રણીત. એહ વચન તસુ અવગણી, રાજા આણી રેષ; માંડ વલી વિશેષથી, મૃગયા રસને પોષ. ૭
ઢાલે–ઈણ ડુંગરીએ મન મોહ્યો, એ દેશી; ૧૪. ગંગાસુત કે ધ હીયે ધરી, આરોપી બાણ કબાણે; સિંહનાદ શ્રવણ દારૂણ કર્યો, છુટે કાયરના પ્રાણે. ગં. ૧ જેમ મૃગપતિ એક હરિણુ ઘણા, રવિ એક બહુલ
અંધારે; તેમ વ્યાધ ઘણા તે એકલે, પણ સહુને મનાવી હા. નં. ૨ બહુ કપ કરી નૃપ ધનુ ધરી, રણપ્રિય આવી
તિણુ ઠામે, નિજ ભુજ બલ ગવ કરી ઘણે, થયે સજ
કરણ સંગ્રામે. ગં. ૩ ક્રોધાંધ થઈ વીરં બે, જુડીયા જેમ ગજ બલવતે; જૂજે બાણે બાણે કરી, જલધારા જિમ વરસતે. ગ. ૪ ત્યારે ગંગા તે જાણુંને, ચરથી આવી તત્કાલે નિજ ભાવ પ્રતે વિસ્તારતી, કહેતૃપને વચન રસાલે. ગં. ૫ સ્વામી વ્યસને મૂઝયા થકા, ન કરે અયુગતિ વાતે; એ પણ અગજ છે તારો, બીબે તેહવું પડે ભાત. ગં. ૬ એમ સાંભલી રાય હસી કરી, દેખી જહુ પુત્રી સામે કિહાંથી આવી ગંગે પ્રિયે, બોલાવી લેઈ નામે. ગં. ૭ ગંગા નિજ નાહભણી કહી, આવી અંગજને પાસે શાંતનુનુપ એ તાહરે પિતા, એમ કહી પ્રતિબધ્યેતા. ગં. ૮ હિયર્થ હરષીત નુપ ઉતરી, કહેતે વચન વિલાસે; વછ આવિ આલિંગન દે મુને,કરી બહુ દિન વિરહ વિણાશો. નં. ૯

Page #492

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૪૨૧ ગાંગેય શસ્ત્ર મૂકી કરી, લુંકતે ભકતે મહીપીઠે; કેશે પિતઅઘિ ફરસ, આંસુ જલભરિ દીઠે. ગ. ૧૦ રાજા સુતને લેઈ કરી, મિલી હીયડેસું લા; જે હર્ષ થયે સુતતાતને, તે તે કિહિ ન કહેવાયે. ગ. ૧૧ ગંગા ગંગા જેમ ઉજલી, બેઠી પ્રિયુ આગલિ આયે; નિજ અંકે થાયે પુત્રને, દેખી રાય હર્ષિત થાયે, ગં. ૧૨. ભયે સ્નેહે હૃદય રાજાતણે, કહે ગંગા ભજનિજ રાજે; જોઈ સનમુખનયણહે જાલુએ,જીમ હું સુખ પામુંઆજે. ગં. ૧૩ કિણહિસું મન લાગે નહી, તુજ પાખે નારી સુજાણ; નિશિહણ સુધાકરની પરે, નિસ્તેજ રજોવૃષ્ટિ ભાણો. ગં. ૧૪ ઘરિ આવે તે ઘરિણી તે ભણી, ઘરિ આવ્યા હવે
ઉછરંગે; તુજ વિરહ અગ્નિ દાજી રહે, શીતલ કર મહાર અંગે. ગ ૧૫ ત્યારે ગંગા પતિને કહે, સ્વામી નિજ વચન સંભારે; તમે ભ્રષ્ટ થયા જે તેથી તે, કેમ આવું અવધારો. ગં. ૧૬ જે જીવહિંસા દુઃખદાયિની, પરભવ દુરગતિ
- સંપાને; જે ત્યાગ કરે નહી તેહને, તે તુમસે કેહી વાતે નં. ૧૭ જાણે શસ્ત્ર શાસ્ત્ર ક્લા સહુ, તાહરે સુતકવિદ એહે; ધર્મવાન ભગતિ તાહરે વિષે, મુજસે હવે કિસા સને. ગ. ૧૮ એ પુત્ર નરેશ્વર તારો, આવી એલખાવણ કાજે; આજ્ઞા આપ હવે મુજ ભણી, ઘરિ જાઉં તાતને રાજો. ગં. ૧૯ એહવું કહિ પતિને માનિની, બહુપરિ વારતા રા; પતિ સુતને ચાટુ વચન કહી, નિજ બાપ તણે ઘરિ
જાય. ગ. ૨૦

Page #493

૪૧૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
દુઃખપીડિત વિરહ પ્રિયાતણે, પુત્ર પ્રેમે હષ ધરા; સરિખા દુઃખ સુખ ગ્રીષમરતે, સરવરજલ સદ્ગમકતા, ગ.. ૨૧ રાજા લેઈ નિજ પુત્રને, આરોપી નિજ ગજસીસેા; પુરમાંહી પ્રવેશ કરાવીયે, સમહેાછવસુ અવનીસે. ગ. ૨૨ નૃપ સેલે તિણિ પુત્રે કરી, ગુણ વિદ્યા સુકલાધારા; દિનનાથ સેાણે દિવસે યથા, કમલે જિમ સરવર સારે. ગ. ૨૩ એમ રાજ્ય ભાગવતાં અન્યદા, લીલાએ ભૂમ ભમ તે; કાલિ’દીકુલે આવીયા, વાજી ચડિ મનની ગ. ૨૪ દેખી યમુનાજલ સામલેા, રાજા એમ કરે વિચાર; જિનહષ હાલ થઈ ચાદમી, છડા ખ'ડની સુવિચારે. ગ. ૨૫
ખતે
સવ ગાથા ૪૬૧,
દૂહા,
તાસ;
સુજલ લેઇ એહુને, અંજનસમ થયા મે; તે મૂકયાથી વલી હુવે, શુભ્ર શારિતુ જેહ; ભૂસ્રીવેણી એકિના, કે નયનાંજન કે કે અપચ્છર જલ ગાહતાં, કુચ કસ્તુરી નાસ, એમ વધુ વતે તેહુને, રમતી યમુના નાવ; કા ઇક કન્યા મૃગદશી, દીઠી નયણે રાત્ર. કે એ યમુના દેવતા, નિજ જલમાંહિ રમેહુ; સ્વર્ગગા અથવા તજી, અપચ્છર ઈંડાં માવે. એમ ચિંતવતા ચિત્તમે, વીંયા મનમથ ખાણુ; દેવી નારી એકવણુ, કહે નાવિકને વાણુ.

Page #494

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૪૩
તામ વૃદ્ધ નાવિક કહે, આવી પ્રણમી પાય; મુજ પુત્રી ગુણસંયુતા, એ છે શ્રી મહારાય. ૬ વિદુષી સર્વ શાસ્ત્રમાં, જગમ સરસતિસંતિ;
સર્વ સંપૂરણ લક્ષણે, લક્ષમી મૂરતિવતિ. દિષધિ જેમ ફરસથી, ટલે રેગના વ્યાપ; કલપેવેલી જિમ ગૃહ રહા, હરે દરિદ્ર વિતા પ. ૮ નિકલંક શશિરેખ જિમ, ગુરૂ બુધ કાવ્ય ધરે; નભ જીમ પ્રિય પામ્યું નથી, અજી કુમારી એહ. ૯ ઢાલ-માના દરજીણની, ૧૫.
અન્ય દેશી લંકાને રાજા, દેશી રાજા સુણી ઘરે આવીયારે, ડાહ્યા પુરૂષ પ્રધાન; કન્યા માંગણ મોકલ્યાં, નાવિક મંદિર રાજાનરે. મેહ્યા નરનારી, એરે મન મેહણગારી; નારિરે નમનધુતારી, પ્યારી રે રે કામીને લાગે પ્યારી. આ તિણિ સનમાન્યા તેહને, આસણ દીધાં તાસ; નૃપ અથે આદર ઘણે, માગી કન્યા તે પાસરે. મે. ૧ રાજા પાસે સહુ પ્રજારે, સર્વ દેવમય રાય; તે તાહરી દુહિતા પ્રતે, યાચે શાંતનુ હિતદાયરે. મેં. ૨ તું નાવિક નૃપને સગેરે, થાઈસિ સુતા પ્રગ; પૂજય હઈસ તું સહુ તણે, સનમાન દેસેતૃપ લેકરે. મે. મુજને એ અભ્યર્થના, મ કરો તે કહે તામ; હીનજાતિ હું સર્વથા, રાજા સહુ જગને સ્વામિ. મ. ૪ સરિખા કુલ બેન હરે, તે યુગતે સંબંધ પક્ષપાતને અન્યથા, રજની દિવસે સ્વરસંધિરે. મે. ૫

Page #495

૪૧૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
ત્યારે નર કહે નવિ હુવેરે, રૂપ હીનકુલમાંહિ જાતિ રતન ઉત્પત્તિ સહી, રાહિણાચલ વિણિ અન્યનાંડિરે. મા. ૬
એ
મે
કિણિહિક એ કાર્યાંતરૈરે, તારે ઘર રહે વાસ; તે રાજાના અન્યથા, મન ક્રમ લાગે કહુ તાસરે. મે. ચુક્તાયુક્ત વિચારણારે, કરવી નહી તુજ ભૂપતિ આજ્ઞા સવથા, અમ આગ્રહથી માનેટુરે, મે. ૮ આજ્ઞા નૃપની તુમતણીરે, હું ધારૂ' નિજ સીસ; પશુ ઇદ્ધાં કરી વિચારણા, મુજ કન્યા હુ` આપીસરે, હીન કુલે એ ઉપનીર, કન્યા દુ:ખિણી હાઇ; પતિ માને નહો જો કઢા, દુગ્ધાંગ પિટક જેમ જોઇરે, મા. ૧૦ પુત્ર ગંગા રાજાતણારે, અલવ તે ગાંગેય; માહુરા સુતને દુઃખ દીએ, તેતે રાજ્યભાર ધાયરે. મા. ૧૧ મુજ પુત્રી દાસી તુવેર, તેના સુત પણ તેમ; અબ્રસ એના હુવે, કન્યા નૃપને દઉ' કેમરે મા. ૧૨ મુહુ'તા એવું સાંભલીરે, રાજાને કહે આય; રાજાને દુ:ખ ઉપનુ, અતિ આકુલ મનમાં થાયરે. મા. ૧૩ એ વૃત્તાંત જાણી કરીરે, ગાંગેય તેહને ગેહ;
७
જઇ પિતાને કાર”, માગી કન્યા સુસનેહરે. મે, ૧૪ એ મુજ માતા ગગા પરેરે, પૂજીસિ એહુના પાય;
એ ખિણી થાસ્યે ન ુિ', મન ચિ'તા મ કિિસ કાંયરે, મા. ૧૫ હું વૈરાગી માહુરેરે, રજસું કાજ ન કે;
મુજ ભાઇ સુત એહના, રાજ્યભાર રધર હાઇરે. મા. ૧૬

Page #496

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ૪૧૫ એહના સુત જોરાવરી, મુજ સુત લેસે રાજ એહવું જે તુજ ચિત્તમાં, શીલવતસું તે મુજ કાજ રે. મે. ૧૭
હાં સાક્ષી છે દેવતારે, નૃપ સાક્ષી સહુ તાસ; કરી પ્રતિજ્ઞા એહવી, કન્યા યાચી તિણિ પાસરે. મે. ૧૮ ફૂલ વૃષ્ટિ તેહવે થઈરે, જય ર રવ અભિરામ; ભીષમ વૃતથી તેહને, ભીષમ કહ્ય દેવે નામરે. મે. ૧૯ ખુસી થઈ નાવિક કહે; એહના કુલની વાત; સુ તુજને કહુ આદિથી, માંડીને સહુ અવદાતરે. મેં. ૨૦ ભરતક્ષેત્રમાં ભારે, નગર રતનપુર સાર; રતનશેખર રાજા તિહાં, જીનવાર આજ્ઞા સિરધારરે. મેં. ૨૧ રત્નાવતી તસુ ભારજ્યારે, સકલકલા ગુણ અંગ; રિદયવિષે પતિ જેહને, ધરે નિર્મલ શીલ સુરંગરે. મેં. ૨૨ તિણિ શશીલેખા અન્યદા, દીઠી સુપન જાર; રાણુએ પુત્રી જણી, સુર કન્યાને અવતારરે. મે. ૨૩ માંય ખુસી મનમાં થઈરે, પુત્રી નયણે દેખ; છઠે ખડે પનરમાં, જિનહર્ષ ઢાલ થઈ એષરે. મે. ૨૪ સર્વાગાથા ૪૯૫.
દૂહા, જાત માત્ર એ કન્યકા, લેઈ ગયે ખેચર કે ઈહાં કાલિંદીને તટે, મેલીને ગયે સે ઈ. ૧ રત્નશેખરની એ સુતા, સત્યવતી અભિધાન; શાંતનુ નૃપનીએ પ્રિયા, થાયે બહુ પતિમાન. ૨ એમ વાણી અંબર સુણ, દીઠી કન્યા એહ; લેઈ નિજ ઘરે આવીયે, ઉછેરી સુસનેહ, ૩

Page #497

૪૧૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
શાંતનુ નૃપ દેવે કહ્યો, એહને જે ભત્તર; માહરી કન્યાને કરે, પાણિગ્રહણ નિરધાર. ૪ રિષ્ટ થયે ગંગા સુતન, તુરત આ તિણિવાર; કન્યાના કહે તાતને, હર્ષ ભણું સમાચાર. ૫ રાજા સુતસર્વે કરી, હદય લ ચમત્કાર; હીનસત્વ પિતાતણે, ક્ષણ ગ્રીડિત તિણિવાર. કૃત ઉછવ વિદ્યાધરે, શાંતનુ નૃપને તામ; પરણી તિહાં સત્યવતી, સફલ થયે પકામ. ૭ ગંગાયે સાયર થયા, શશિલેખા નિશિ જેમ, વર ને જેમ મુદ્રી, તિણ સેલે નૃપ તેમ, ૮
દ્વાલ-દિખલાઈએ રામા તેરા હરિ વીઠલા; ૧૬. પ્રેમનિમગ્ન રાણુનું રાય, બીજે કિમહી ન તાસ સુહાય; સુણ વાસવ તું આગલિ અધિકાર, શ્રી વીર કહે
સહુને હિતકાર; સુ. વિષય સેવે બહુ પરિરાજાન, કબીઘર કબહી ઉદ્યાન, સુ. ૧ ન્યાય ધર્મની પરિ ગૃપ તાસ, પુત્ર થયા દેઈ સુજસ
પ્રકાસ; સુ. ચિત્રાંગદ પહેલાનું નામ, વિચિત્રવીર્ય બીજો અભિરામ. સુ. ૨ હિંસાથી વિરતે રાજેસ, શત્રુંજય આદિક તીર્થેસ; સુ. પુણ્યતણું કરણ તિહાં કીધ, મનુજ જન્મને
લાહ લીધ. સુ. ૩ કર્મ યેગથી શાંતનુ રાય, અનુક્રમે હવે દિવંગત થાય, સુ. ભીમતાતને કરિ મૃતકાજ,ચિત્રાંગદને થાયે રાજ. સુ. ૪

Page #498

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ
૪૧૭ અન્ય દિન ચિત્રાંગદ લઘુવીર, ભીષ્મ ભર્ણ અવગણી
સધીર; સુ. કી સમર નીલાંગદ સાથ, બલવંતને તિ
ઘાલી બાથ. સુ. ૫ ચિત્રાંગદને હણું તામ, નીલાંગદ રાજા વરીયામ, સુ. તેહને ગંગાસુત મારી, રણ કરિ વૈર ભાઈને લીયે. સુ. ૬ વિચિત્રવીય કીધે હિતલાય, ગંગાતનુજ
અનુજને રાય, સુ. ધારે આજ્ઞા જે નિજ સીસ, શ્રી જિનરાજતણી
નિશિદીસ. સુ. ૭ વૈરી સિર આજ્ઞા આપણું, થયે ધરાવતે પુહરીધણી; સુ. ન્યાયવંત પાલે નિજ ધરા, અરિ બલહીણ થયા
બાકરા. સુ. ૮ ઈણ અવસર કાશીને સ્વામિ, અંબા, અંબાલા,
અંબિકા નામ; સુ. કન્યા તીન થઈ અભિરામ, કામ નૃપતિની શક્તિ
સમાન. સુ. ૯ તત્ર સ્વયંવર માંડ તાસ, સહુ નૃપ આવ્યા
ધરી ઉલાસ; સુવિચિત્રવીર્ય બેલા નહી, જાતિ સામાન્ય
જાણુને સહી. સુ. ૧૦ ચડ ભીષ્મને કેધ કંકાલ, સ્વયંવર તિહાં આવ્યું
તત્કાલ સુ. ત્રણે કન્યા બહુગુણભરી, સહુ નપ દેખતા અપહરી. સુ. ૧૧

Page #499

૪૧૮
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
ત્યારે ક્રોધ કરી સહુ ભૂપ, યુદ્ધ કરણ ઉઠયા
યમરૂપ; પ્રુ. લેઇ શસ્ત્ર હિરિ સન્નાહુ, આવ્યા રણુ કરવા નરનાહ. સ. ૧૨ જિમ નક્ષત્રભણી દિવસેસ; કિરણે કરિ ઢાંકે સુર્વિસેસ સુ. તિમ ભૂભુજ એકે જીપીયા, ગંગાસુત સહે કરી કીયા. સુ. ૧૩ વેગે આવી તિહાં ગાંગેય, લઘુ ખધવને હ રૈય; સુ. જૈનજ ઘરે આવો ઉચ્છવ કરી, પરણાવી ત્રણે સુંદરી. સુ. ૧૪ તૃતીય પુરૂષ અભેધિ અચ્છે, રિવા
નાવતણી પરિ તેહ. સુ.
જાણે થઈ
કન્યા ધન્યા સુંદર તીન, મહીપતિ
ડુપરિ બિષયતણા સુખ ાય,
અનુક્રમે ત્રણ નારીને તામ, ત્રણ
ગુણધામ, સુ. ૧૬
અંબિકાના ધૃતરાષ્ટ્ર સ જોઇ, તે જન્માંધ કુકમ હાઇ; સુ. પાંડુ થયેા અંબાલા તણેા, જાસ અખ’ડ પરાક્રમ ઘણું. સુ. ૧૭ વિદુર નામે અખાના પૂત, જે ટાલે વૈરી ઘરસુત; એ મ‘ગજ તીને ગુણવ‘ત, વિનયાનમત મહામતિમ’ત. સુ. ૧૮ રાતદિવસનારીના ભેગ, રાજયમા નૃપને થયા રાગ; સુ. તિણિ રાગે ક્ષય કીધી કાય, રૂપવિપર્યય નૃપના થાય. સુ. ૧૯ રાજ્ય ચલાવી ન સકે તેહ, મલ પરાક્રમ પાખે
થઇ દેહ; સુ.
લયલીન. સુ. ૧૫ ભોગવતાં કિંમ
વાસર જાય; સુ
પુત્ર આવ્યા

Page #500

. . ટીનાગુ થર્યરાસ.
૪૧૯
સચિવ પ્રધાન મિલી સુવિચાર, પાંડુ નૃપતિ
કીધે તિણિવાર. સુ. ૨૦ પૂજા એગ્ય ગુણે ભગવત, તેની પૂજા કરે નિચિંત; સુ ભકત નમે મુનીવર પાય, કરે નિર્મલ પોતાની કાય. સુ. ૨૧ અન્ય દિવસ હર્ષિત થઈ રાય, મધુ ઉછવ રમવા
સમુદાય; સુ. વનની સભા અચલ અક્ષણ, જોવા જાયે પવરપ્રવીણ. સુ. ૨૨ સકલ વૃક્ષ ફાલ્યા વનમાંહિ, દીઠા થાયે અધિક ઉછાહિ સુ. પરિમલ દહદિશિ ર મહકાઈ, વાયે તીન
પ્રકારને વાય. સુ. ૨૩ કીર્તિ પાંડુરકૃત બ્રહ્માંડ, ગારપણું તે કુમુદ અખંડ, સુ. ભાવે વનખંડ પાંડુરાય; વસતતણી પરે
અતિ ભાય. સ. ૨૪ આગલિ જાતાં આંબા હેઠ, ચિત્રફલક નર
દીઠે ક્રેઠસુ. વસ્ત્રાંચલ આછા તેહ, રાજા પુછે શું છે એહ. સુ. ૨૫ તિણિ દેખા ફલક ચિત્રામ,નરપતિ દેખી ચિંતે તામ; સુ. અદભૂત રૂ૫ મૃગાક્ષીત, નયણે લાગે રલીયામણો. સુ. ૨૬ દેવી નાગ કુમારીકાઈ, માન વણી એડવી નવિ થાઈ; સેલમી છઠા ખડની ઢાલ, ચિંતે એમ જિન
હષ ભૂપાલ. સુ. ૨૭ સર્વ ગાથા ૫૩૦.
સર્વ અંગ સુંદર અહે, અહો લવણિમા એ અહિ કાંતિભર જેહને, અહે સકેમલ દે.
૧.

Page #501

૪૨૦
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
Q
એહુના વિધિ લેઈ કરી, પદ્મ ઇંદુ અ ંધાર; ચક્ષુ વકત્રકચ વ્યાજથી, વૈર મૂકાવ્યે ભાર. હેમલતા પલ્લવતા, જાણૅ કરયુગ હાઈ; પુષ્પદંત હાસ્ય સુગધતા, ફૂલ કઠિણુ કુચ ઢોઇ. સુધા વચનમાંહે રહ્યા, ચ'દ રહ્યા મુખ જાસ; રૂપ લીયે। રિતના હરી સુર હર કામ નિરાસ. દુર્લભ એહ અમર્ત્યને, તે મર્ત્ય લહે કિમ એહુ; ભાગ ભણી જૈતુને હસે, ધન્ય જગતમે તેહ ક્ષણુ એક માન રહી કરી, ચિ'તે ચિતમાં ભૂપ; કહે વલી પ્રીતે કરી, કણુ સ્ત્રીના એ રૂપ. અંધકવૃષ્ણ શારીપુરા,ધીવરની કહે તામ; પુત્રી તાસ દશારની, બદ્ધિની કુ'તી નામ. તારૂણ્યતરૂની મજરી, સકલકલાભડાર; તાત કુમારી નિરખિને, પડયા ચિ'તાબ્ધિમજાર, ઢાલ—મન ગમતા સાહિખ મિલ્યા, એ દેશી; ૧૭ જેહ અગણ્ય ગુણ ગર્વિતા, રૂપ લાવણ્યની વાપીરે; તે દેખી ફલકે લિખી, પ્રીતિ નયણુને ભાપીર. જે. ૧ દાને રલીયાયત કરી, ફૂલક લેઇ તે પાસેરે;
નયણે અનિમિષ રૂપ નિહાલતા, આબ્યા વન સુપ્રકાશે?. જે. ૨ ચિત્રે તે ખાલી લિખી, દેખી પૃથિવીનાહારે; મન ઘાલ્યે તસુ રૂપમેં, દેખી લહે ઉછાહેા, જે. કેતક કરવતસારિખા, હૃદયવિદારણહારારે; ચ'પક કપકારી થયા, કમલ સુદલ દુઃખકારારે. જે. ૪
૩
2
.૩
૫.
७.

Page #502

R;
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.. ૪૨૧ રાજા મનમાં માનતે, વાપી નીરસ રાપીરે; વન સગો જોને ભમે, મુખ આગળ તે થાપી. જે. ૫ ચંપક વીથી વિચરતાં, નર નિયંત્રિક કરે; લેહ નારાએ વીંધી, દીઠે મૂછિત સોઈ. જે. ૬ દેખી તાસ વિગની, પીડા મૂકી કૃપાલે રે, કુણ એ એહવું વિમાસ, અગલ ખડગ નિહારે. જે. ૭ રાજા ખડગ લેઈ કરી, તાસ કરે પ્રતીકારે; તત્ર વલય ઔષધીતણે, દીઠે છે તેણીવારરે. જે. ૮ એક વિશલ્ય નરને કરે, બીજી ત્રણને રેકેરે; દેખાલી આણી કરી, સજજ કીયે આલેકે રે; જે. ૯ કુણ તું કહે ને કિહાં રહે, કેમ એ અવસ્થા પામીરે, નામે અનિલગતિ હું છું, વિદ્યાધર સુણ સ્વામી. જે. ૧૦ અશનિવતિ વિદ્યાધરે, હરી માહરી નારીરે, કેડે હું તેને થયે, તેહ ગયે મુજ મારી. જે. ૧૧ ઉપગારી કારણ વિના, મુજ ભાગ્યે તું આયેરે, કૃપા કરી મુજ ઉપરે, એ દુઃખથી મૂકાયેરે.. જે. ૧૨ તુજ ઉપગાર કિસ કરું, તે મુજ જીવીત દીરે; તે પણ એ મહા ઔષધી, તે મુદ્રા ગુણ કરે. જે. ૧૩ કલ્પિત થાનક મૂસે, મુદ્રા એહ પ્રભાવે રે, સંભારે હું તુજ ભણી, સાનિધિ કારસ સુભાવે. જે. ૧૪ એહવું કહી નૃપને નમી, વિદ્યાધર ગયે કયાં હિરે કન્યા મનને ધ્યાવત, આ નિજ પુરમાંહિરે. જે. ૧૫ અંધકવૃષ્ણુિ આગલ હવે, ફલકારક પહેરે, . " રૂપ વિજ્ઞાન ઐશ્વર્યતા, પાંડુ વખાણ કરશે. જે. ૧૬

Page #503

૪૨૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. કુંતી તે પણ સાંભ, બેઠી તાત ઉછગેરે; ઈશુ ભવ પાત માહરે સહી, પાંડુ ધ મન રંગેરે. જે. ૧૭ તે દિનથી કુંતી હિવે, પાંડુ નરેસર ધ્યાવે, મરૂમડલ જિમ કમલિની, કામાગનિ કુમલાવે. જે. ૧૮ બેઠાં સુતાં નવિ ગમે, રાગરંગ ન સુહાવેરે, રહે ઉદાસ અહેનિસે, પાણી અન્ન ન ભાવે. જે. ૧૯ ભત્ત દુર્લભ જાણિને, એક દિન વનમેં આવે; ગલપાસો બાંધી કરી, દુખિણી વચન સુણાવે. જે. ૨૦ કર જોડી ક પ્રાર્થના, ચરણકમલ તુજ સેવીરે; દુર્લભ ભર્તા પામિ, પ્રાણ તનું કુલદેવીરે, જે. ૨૧. પતિ પાંડુ ઈણિ ભવ માહરે, મુજને તેહ સુહરે. તેહને અર્થે હું મરૂં, જઈ કહે તુ વાતરે, જે. ૨૨ પરભવ વલ્લભ તે હુ , માતા તુજ સુપાયેરે, એહવું કહી પાસે ગૃો, મરવાને સજ થાયેરે. જે. ૨૩ વાલ્હાંકેરે કારણે, પ્રાણુ ગિણે અપ્રમાણે, ઢાલ સતર પટ ખંડની, કહી જિનહષ સુજાણેરે. જે. ૨૪ સર્વગાથા પ૬૧.
દૂહાનૃપકન્યા મન ધ્યાવતી, પાંડુ નરેસર નામ; મુદ્રા પ્રભાવે તેતલે, નૃપ આ તિણિ કામ. ૧ ફલકોલેખિત દેખીને, તુરત એલખી તાસ; પાસ છે. તસુ કંઠથી, ઘાલ્ય નિજભુજ પાસ. ૨

Page #504

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૪૨૩
ભર્તા આગત જાણું, છૂટી આંસૂ ધાર; રેમાંચિત કાયા થઈ, કુંતી રાજકુમારિ. ૩ ઉપગરણ સખીએ આણીયા, વરી ગાંધર્વ વિવાહ મન ઈચ્છા સફલી થઈ, મિલે ઈસિત નિજ નાહ. ૮ તિહાં ભગવતી ભેગસુખ, રિતુસ્નાનથી ધાર; કુંતી ગર્ભ પતિ પાંડુને, સગલે કહો વિચાર. ૫ કૃતકૃત્ય હવે રાજા થયે, નિજ પુર મુદ્રા યેગ, આ ઘરિ કુંતી ગઈ, પતિરું કરી સગ. ૬ ધાયમાય સખીયે તિહાં, છાની રાખી તાસ; કુંતી સુત કાલે જ, સૂરજ રત્ન પ્રકાશ. ૭ કાંઠ્ય પેટીમાં નિશિસમે, ઘાલી સુંદર બાલ; વહતી મુકી વેગણું, ગંગામાં તત્કાલ. ૮
ઢાલ-મુજને ચાર સરણા હજો એ દેશી, ૧૮ પિટી હથિણાપુર ગઈ, વહતી નીર પ્રવાહજી; સૂત નામ તિહાં સારથી, પામી પ્રાત ઉછાહોજી. અશ્વરહિત રવિબિંબજમું, હળે દેખી તાજી; નિજ નારી રાધાભણું, આ પુત્ર ઉલ્લાસજી. ૫. ૨ નામ કરણ તેહને દોયે, ઉછવ કરિય અપાશેજી; વલલભ માત પિતા ભણી, થયે કલા ગુણધારે. પ. ૩ ભાવ જાણ કુંતીતણે, અંધકવૃષ્ણિ નરિદેજી; પરણાવી પાંડુરાયને, જિમ યણને ચંદેજી. ૫. ૪ મકનૃપની નંદિની, માદ્રકી રૂપનિહાળ; સ્વયંવરા પત્ની વરી, બીજી પાંડુ સુજાણજી. પે. ૫

Page #505

૪૨૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. હવે ગધાર જનપદ તણે, રાય સુબલ અંગજાતાજી; ગધારી આદિક થઈ, આઠ સુતા ગુણવાતારે. ૫. ૬ શકુનિ મેત્રદેવી કહે, ધૃતરાષ્ટ્રને કન્યા તેહાજી; દીધી કર્મ જે હવે હવે, ભગવે નહિ સંદેહેછે. પે. ૭ વિદુર દેવક નૃતણી, સુતા કુમુદિની નામેજી; ચંદ્રતણી પરિ પર, સુખસગને કામેજી. પે. સમુદ્રવિજયને આપીયે, અંધકવૃણિનિજ રાજે; સુપ્રતિષ્ટાંતે વ્રત ગ્રહ્યો, પિતે સાર્યો કાજી. ૫. સોરીપુર પામી કરી, સમુદ્રવિજય રાજાને; સભા રલીયામણ, જાણે દેવવિમાનજી. . ૧૦ ભર્તાયુક્ત નારી જિહાં, અરિહંત ગુણ ગાયતેજી; નૃત્ય કરે બગલ રહી, ભક્તિ કરે મન ખંતજી. પ. ૧૧ ધૂપ જિહાં જિન આગલે, ધૂમાડ્યૂ છલ આકાશેજી; ધમબ્દ જાણે ઊન, સુભ વારિદ દુઃખનાસોજી. ૫. ૧૨ જિહાં વ્યાખ્યાન કરે યતી, શાસ્ત્ર સિદ્ધાંતને દંભેજી; સર્વત્ર ધર્મસામ્રાજ્યની, પટોષણરજી. ૫. ૧૩ તિણિ સિરીપુર સેeતે, રવિ જિમ નભ તેજાવતેજી; કવીંદુ વિદુષ આધાર જે, સમુદ્રવિજય સતેજી. પ. ૧૪ રાખે નિજ જીવની પરે, કુંથુ પ્રમુખ જે છે; અન્યાયી મોટા હણે, આણી ક્રોધ અતીજી. ૫. ૧૫ અબ્રલિહ જિનગૃહ ભલા, ભકતે જેહ કરાવે; પાડે અરિભ્રપાલનાં, મંદિર દયા ન આવે. ૫. ૧૬ નિજ દારારત જે સદા, જિતેદુમુખસોભાગો, હરત થયે શત્રુ વલ્લભા, કીતિ પંડિત ન માગેજી. ૫. ૧૭

Page #506

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ.
જિનઆજ્ઞા મસ્તક ધરે, પાતે જે અવનીશેાજી; જિન ઋક્ષર વિપર્યયચકી, નિજ આજ્ઞા અરિસીસેાજી, પે. ૧૮ વીતરાગ ચિત્તે કરી. ધ્યાવે જે વીતરાગેાજી; કરતા હુઆ પૃથિવીપ્રતે, આપણુવિષે સરાગાજી. પે. ૧૯ શિવા અશિવવિવ‘સિની, શિવની પરે શિવા એપેજી; શિવા અસ્ય કાંતા થઇ, સદ્ગુણ ક્રિય આરે પેજી. પે, ૨૦ પતિભક્તા શીલે કરી, ઉજજવલ જાસ શરીરેજી; પરનરદેખણુ સૉંયમી, ગુણસાયરગ’ભીરાજી, પે, ૨૧ આનન સપત્તિ ઈંદુની, વચનથી અમૃત સારીજી; ધર્મ તત્વ મને કરી, રતિસ‘પદ્મ કેહધારેાજી, પે, ૨૨ ધમ તણી વિસ્તારિણી, રતિકારિણી સુકમાલાજી; સુંદર વકત્ર સુવાકયા, દીન દુખી પ્રાતપાલેજી. પે. ૨૩ કૃષ્ણ ની નિશ્ચે રે, લેાચન શિરસા જેણેજી; ભૂતલથી કાઢયા પરેશ, પાપમલીમસ તેણેજી. પે, ૨૪ સૂરજ નયણુ અણુદેખતી, સિદ્ધાંતાર્ક પ્રકાશાજી, જગદ્ભાવ પુલ સહુ, દેખે કર્મના પાસેજી. પે. ૨૫ ઉત્તમ ગુણની રાગિણી, અવગુણુકું નહી રાગેાજી; ઢાલ જિનહુ અઢારમી, છકે ખંડ મહાભાગે જી. પે. ૨૬ સર્વ ગાથા ૫૯૫,
દુહા. સુવછલ પરિવારની, દેવ સુગુરૂની ભક્ત; ક હિંસવા નિઃકૃપા, પ્રાણીકૃપાસું રક્ત, આશક્તવાન્ ધર્મસું, ભવસાગરથી વિરક્ત; સ’શકત નિર્મલ શીલસ, અવગુણુ સગલાત્યક્ત
૪૫
૧

Page #507

४२१ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. માંહોમાંહે પ્રીતિ બહુ, બેને ધર્મશું રંગ; શિવા સમુદ્રવિજય નૃપ, સુખ ભોગવે સરાગ. ભેજક વૃષ્ણિ દીક્ષા ગ્રહી, મથુરાયે થયે તામ; ઉગ્રસેનરાજાણી, રાણી ધારિણી નામ. ઉગ્રસેન રાજા ભણી, તાપસ બનિયાણ; પારણના વિદવસથી, અવતરીયે અવસાણ. ગર્ભ વસે ભર્તારના, માંસ ભક્ષણની હું સ; જ પેટીમાં ધારિણી, ઘા જાણિ કુવંસ. કાંક્ય પિટી યમુનાજલે, વહતી મુકી તેહ, સોરીપુર પહુતી તિહાં, કિણ એક વણિક ગ્રહે, કશ્ય પેટીમાં પામી, કંસ દીયે અભિધાન; વદ્ધમાન બાલક ભણી, કુટે સદા સમાન. ૮ હાલે–પ્રભુ નરક પડતે રાખીયે; એ દેશી. ૧૯, નિજ જાતિસભાવ ટલે નહી, કુલગ્ય નહી એ બાલરે વસુદેવ કુમર ભણી દી, તિણિ વણિક લેઈ તત્કાલરે. નિ જ હવે નગર રાજગૃહને વિષે, કરે રાજ્ય જરાસિંધ રાયરે; ત્રિખંડ ભરતતણો ધણી, પ્રતિવિષણુ બલી કહિવાયરે. નિ. ૨ વૈરીસિંહરથ નૃપભણી, વસુદેવ આણાએ તાસરે; કંસ સાથે લેઈ ચાલીયો, આણવા ધરિય ઉલાસરે. નિ. ૩ એ કુલની ક્ષયકારિણી કન્યા, જરાસિંધ રાયની જેહરે, છવયશા વસુદેવે કંસને, દેવરાવી કન્યા તેહરે. નિ. ૪ માગ નગર તાહરે મન ભાવે, જરાસિંઘની આપણા
પામીરે; માગી લીધી મથુરાપુરી તાતણું, વૈર ધરી મન તામરે. નિ. ૫

Page #508

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૪૨૭
કંસ કારાએ ઘાલી, ઉગ્રસેન ભણું સુ જોઈને અય મૂત્તે પિતૃ દુઃખથકી, અણગાર મુનિસ્વર હેરે. નિ. ૬ કંસ નૃપતિ મથુરાત, ઉતકટ બલ પાલે રાજ રે; દશાર આજ્ઞા જરાસિંધની, નિજર નગરી ગયા રાજરે. નિ. ૭નગર લેક વ્યતિકરથકી, મનમાં વસુદેવ કુમારરે; રષ વિકલ્પ ધરી કરી, પરદેશ નિકલી ગયે
તેણિવારરે. નિ. ૮ કામે ઠામે ખેચર તણી, સામાન્ય સુતા ગુણવંતા; રૂપ કલાએ જેતલી, કેતલી સ્વયમેવ વરંતરે. નિ. ૯ ઈમ રામા અભિરામા ગુણે પરણી વસુદેવ અનેકરે; કી નિયાણ તપસ્યા કરી, અન્યથા નવિ થાયે છેકરે. નિ. ૧ હિણી સ્વયંવર મંડપે, હિવે શ્રી વસુદેવ કુમારરે, દેવક નૃપ દેવકી સુતા, પરણી રંભા અવતારરે. નિ. ૧૧. તાસ ઉછવ મદ આકુલી, જીવયશા કંશની નારિરે; અયમત્તે વહિરણને આવ્ય, ભાષે તે અવિચારરે. નિ. ૧૨ આરે દેવર આરે આવે, અમ ઘર ઉછવ આજ રે; ખાઓ પી રમે મુજ સું વેચ્છા, દેહ દમ કિણિ
કાજ રે. નિ. ૧૩ ઈમ કહીં કંઠ જઈને વિલગી, મુનિવરહસિ કહે એમ રે; સાતમે ગર્ભ દેવકીને હેતે, તુજ પતિ તાત નહી
આ ક્ષેમરે. નિ. ૧૪ ઈમ સુણી છવયશા મુનિ મુક, મદ ઉતરી
ગયે તામરે; કંસ ભણી વિરતરત કો સહુ, એકાંતે નિજ ધામરે. નિ. ૧૫

Page #509

૪ર૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત.
કરિસ ઉપાય મ કર મન ચિંતા, વસુદેવસું કરી
પ્રીતિ રે, સાત ગર્ભ દેવકીના યાચ્યા, અંગી તિણિ
રીતિરે. ૧૬ હવે દેવકીના ગર્ભ ભણી તિહાં, હરિણગમેલી
દેવરે; લેઈ જઈ સુલશાને દીધા, તાસ સુતન સ્વયમેવરે. નિ. ૧૭ મૃતક ગર્ભ તે કંસ નરેસર, દષદ અફાલ્યા સરે; વધે પુત્ર દેવકી રાણીના, સુલતાહ સુખ પિસરે. નિ. ૧૮ નામ નકશા પહિલાનો, અનંતસેનાજિત
સેનરે; નિહતારી દેવયશા દેવ પાંચમ, છઠો વલી શત્રુ
સેરે. નિ. ૧૯ હવે દેવકી રિતસ્નાન અનંતર, પાવક ગજ દેવજ
સૂરરે; સિંહ વિમાન પદ્મસર દીઠા, સ્વમ નિશાંત સનરરે. નિ. ૨૦ સ્વપ્નપ્રભાવે ગર્ભ ધ શુભ, દેહદ ઉપજે તાસરે, નભસિત આઠમિ આધી રાતે પુત્ર જયે ગુરુવારે. નિ. ૨૧ તે ગર્ભ કંસ લેવાને કાજે, મૂકયા નર રખવાલ, ઉંઘ આવી સહુને તેણિવેલા. ભાવી ન સકે ટાલીરે. નિ. ૨૨ દેવકીઉકતે વસુદેવ બાલક, લેઈ ગેકુલ જાયરે, નંદનારી યશોદાને આયે, યતન કરે હિત લાયરે. નિ. ૨૩ લેઈ યશોદાની કન્યાને, જાત માત્ર વસુદેવરે; આણી દીધી તે દેવકીને, મનમે હર્ષ ધરેવ. નિ. ૨૪

Page #510

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. ૪૨૯ રાત સમય સહુ કારજ કીધે, છઠા ખંડની ઢાલ, ઉગણીસમી જિનહર્ષ પૂરી થઈ, હુસેન રાગ રસાલરે. નિ. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૬૨૮.
દુહાહવે કંસના પાહરૂ, જાગ્યા પુત્રી તેહરુ લેઈ દીધી કંસને, મનમાં ઈમ ચિંતેહ. ૧ પીડિત મુનિ મિથ્યા કહ્યા, ગર્ભ સાતમે એહ; નારિ જાતિ એહથી મુને, મૃત્યુ નહી નિસંદેહ. ઈસુ વિમાસી નાસિકા, છેદી પાછી દીધ; ગોકુલમાં અર્ભક વધે, સુરી રખવાલી કીધ. ૩ કૃષ્ણ નામ કૃષ્ણ વર્ણચી, શકુની પૂતના વધીત; વલી શકટબિંદન કર્યો. યમલીન ભાંક્ષીત. ૪ તે સાંભલી દેવકી સદા, કાંઈક પર્વ અભિધાય; અન્ય નારીનું પરિવરી, હર્ષે ગોકુલ જાય. ૫ જે મુખ. અંગજતણે, બેસે લેઈ ગેદ; ધવરાવી આપે પરે, મનમાં માને મેદ. ૬ વસુદેવ કૃષ્ણ રક્ષા ભણું, તિહા મેક રામ, દશ ધનુષ્ય ઉંચા બને, રમે નિત્ય તિણિ ઠામ. ૭
તાલ–વટાઉઢાની એ દેશી. ૨૦ હવે શ્રી શેરપુર વરે મહારા લલિ, સમુદ્રવિજય
૫ નાર; શિવા નિશાંતે નિરખીયા, મહા સ્વપ્ન ચતુર્દશ
સારરે.

Page #511

૪૩૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. દીઠાં થયે હર્ષ અપાર, સીંચી જાણે અમૃત ધારરે, સુખ પામ્ય રિદય મજારરે, સંભલાવ્યા જઈ
ભત્તરશે. જગ સ્વામી હુસે તુજ, સુત ભલે મેરી ગેરડીરે. આ. ૨ કાર્તિક કૃષ્ણ બારસિ દિને મહારા લાલ, ચંદ્ર ચિત્રા
ન
ગ સાર; અપરાજિતથી ચવી કરી, શિવા કૂખેલી અવતારરે. દી.જ. ૩ શ્રાવણ સુદિ પાંચમિ દિને, માં. પણ ચિત્રાચંદ, કૃષ્ણ વર્ણ સુત જનમીયા, શખ લંછન નયના
ના દરે. દી.જ. ૪ છપન દિશાકુમારી કી, માં. વલી ચેઠિ
સુરેશ; મેરૂશિખર પ્રભુનો ર, જન્મછવ હર્ષ
વિશેસરે. દી.જ. ૫ કારાગાર મૂકાવીયા, માં. સમુદ્રવિજય રાજાનરે; અરિષ્ટનેમિ ઉછવ કરી, દીધે અભિધાન
વિખ્યાતરે. દી.જ. ૬. સ્વામી હવે સુખમે રહે, માં અપછ૨ વૃંદ; સવય થઈ સેવા કરે; સુર આણ પામી ઈંદરે, દી જ. ૭ પર્વતરૂપે કેતલાલે,માં. ગજરૂપે થઈ કેઈ; ગજસ્વામી રહ્યા દેવને, લીલાએ ઉલાલે લેઈરે. દી.જ. ૮ રખે ચલે નાચે હશે, માં, ગાયે બેલે જગનાહ; મેહ લગાવે સહુ ભણી, સહુને થાયે ઉછાહરે. દી.જ. ૯

Page #512

શ્રીશત્રુંજયતીર્થંરાસ.
સુત-જન્માષ્ટવ કરી હિંવે, માં, સમુદ્રવિજ્ય રાજાન; નિજ પરિવારે પરિવ!, ચાલ્યા રમવા ઉદ્યાનરે. દી.જ. ૧૦ નાનાવિધ વૃક્ષાવલી માં. કુલી ફૂલી અમ; તે વનમાં નૃપ આવીયા, જિમ નંદનવનમાં ઇદરે. દી.જ. ૧૧ દેવસભામાં તિણિ સમે, ઈંદ્ર જિનાધિપ દેખી; ભાષે ઈશુપરે ભક્તસુ, ઉત્કેલ લોચન ઉદ્વેષરે. દી.જ. ૧૨ સમુદ્રવિજય ધન્ય ભુપતિ, માં, સૈાભાગ્ય અતિ
ભાગ્યવાન;
જાસ ઘરે સુત ઊપના, શ્રી નેમીશ્વર ભગવાનરે. દ્વી.જ, ૧૩ અહા રૂપ મહા જેને, માં, ખાલપણે બલવંત, ઈંદ્રાદિક નર દેવતા, જેડુની કા સહી નૐ સકત. દી,જ. ૧૪ સારગરે એકણુ દિસે, માં. એકદિશિ ખળ જિ
નરાય;
અરિહંતના ખલ આગલે, તે તે મેરૂ તિલેપમ
૪૩૧
સાધમ પાતના એહુવા, મા. વચન સુણી ફૈઈ દેવ; સહી ન સકયા જી થમેહુનેા, ગર્જરવારત શભરે
થાયરે. દી. જ. ૧૫
દી,જ. ૧૬
સુર ભાષે સુરનાથને, માં. તુમે કહે તે સાચ; મેટાને કુણુ ના કહે, જો કે ચણુને કહે કાચરે. દી. જ. ૧૭ મહાસમુદ્ર સાસુ અમ્હે, ચુણુ કરૂ ગિરિરાજ; અમ આગલિ જીવે નકે, તેા ખાલકના સ્યામાજરે.
ઢી.જ. ૧૮

Page #513

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત. સ્વામી અમે તિહું જઈ કરિ, માં. બલ જોઈ
શું તાસ; એવું કહી સુર આવીયા, ઉદ્યાને પ્રભુને પાસરે. દી.જ. ૧૯ લાલ્યમાન દીઠા તિહાં, કરથી કર જન લેય; માટે થા ચિરંજીવ તું, કમલાઈમ વચન કહેયરે. દી.જ. ૨૦ કેઈક મુખચુંબન દીયે, આંગુલીયે કેઈ ધાર; કેઈ હસાવે પ્રભુ ભણું, કે ક્રીડા કરાવણહારરે. દી.જ, ર૧. તે સુર એહવું ચિંતવે, માં. ઉલસિત વદન
નિહાલ; છે દુષ્ટાતમ જેહને, પણ ખુસી થયા તત્કાલરે. દી.જ. ૨૨ દેષ ધરી આવ્યા હતા, માં. પિણિ ગુણ થયે
એક એહરે, એહવે રૂપ નીહાલીયે; નહી ત્રિભુવનમાંહે જેહરે. ડી.જ. ૨૩ છલ દેખતાં એકદ, માં. નિજેન દેવ નિહાલ; પિયા દેખી પાલણે, ચોર જિમ લીધા તત્કાલરે. દી.જ. ૨૪ કરકેશે જિનવર ગ્રહી, માં, ચાલ્યા સુર તિણિ
વાર;
છઠા ખંડની વીસમી, જિનહર્ષ ઢાલ અવધારરે. દિ. જ. ૨૫
સર્વ ગાથા, ૬૫૯
સવા લક્ષ જન લગે, વધે તેહ અસમાન; દેવ વિકાર જાણે તદા, પ્રભુજી અવધિ જ્ઞાન. ૧ તદા પ્રચું સ્વામી, લેશ માત્ર બલ તાહિક પડયા દેવ જેરે ગડયા, સે જન ભૂઈમાંહિ. ૨

Page #514

૪૯
શ્રીશત્રુ જ્યતીર્થરાસ. તે સ્વરૂપ જાણ કરી, ઇંદ્ર આ તિણિ ઠામ, અનુકંપા સુરની કરી, કરે વીનતી આમ. ૩ રાખ (૨) જગનાથ તું, વિશ્વત્રાત બલવાન; અહંકારી એ બાપડા, છેડે હવે ભગવાન. ૪ અપરાધીને પણ તમે, સ્વામી રાખણહાર; કૃપાવંત સહુનું તુમે, સહુ પ્રાણ આધાર ૫ સરણ તુમે અસરણતણું, ભૂતલ ધર્માધાર; બાલકરૂપ અબાલ તું, સ્તવનાયેગ્ય અપાર. ૬ દેવેદ્ર એમ સ્તવના કરી, મુકાવ્યા સુર તેહ સ્વામી મૂકી પાલણે, ગયા ક્ષમાવી બેહ. ૭ શ્રીસમુદ્રવિજયાદિ સહ, હરખા ચિત્ત મઝાર; નેમોસર બલ જોઈને, ઉછવ કી અપાર. ૮ હાલ-હે રંગરસીયા પથી ચાલજે, વિચિ બીજે કામન લાગજે,
પૂજિજમારે, કાગલ દેય એ દેશી. ૨૧ પ્રાસાદે જિનરાયને, ઉચ્છવ કરી તિહાં અપાર; નિજ (૨) ઠામ ગયા સહુ, સમરતા નેમિ દીદારહે. મનરસું તમે સુણજ, હિતસું મનમાંહે,
ધરા ; પાંડવને એ અધિકાર, ત્યાર પછી ઇંદ્ર આગન્યા,
દીધી દેવાની કેડિહે; રક્ષા કારણુ પ્રભુ વધે, એ તે દિન(૨) હડાહડહે. મ. ૨ હવે થઈ ધૃતરાષ્ટ્રની, ગાંધારી નારી સભાવો; દેહદ યુદ્ધ કરવાત, ઉપને દુષ્ટ ગર્ભ પ્રભાવ. મ. ૩ ૨૮

Page #515

XX
શ્રીમાન જિનહર્ષગણીત.
ઘાલું પામુ`
શુદ્ધ કરૂ ગજવર ચડી, અંદીખાને લેાકને, નમુ' નહી ગુરૂવર્ગને, મનમાં ધારી કલહ કરે પરવારસુ, ક્રોધે ભરી રહે પાંડું નૃપતિ મહિષી હવે, કુંતી સુપને શશિ સૂરહેા; મેરૂ ક્ષીરાધિ શ્રી નિશિસમે, દીઠાં થયે આણુંઃપૂરહેા. મ. ધરતી રત્નગર્ભાપરે, સુભ ગર્ભ પાંડુ નૃપ નારહેા; ધર્મ મનોરથ ઉપજે, દિન (૨) તેહને શ્રીકારહા. મ. સુભ લગ્ન સુભ દિન ઘડી, પચ ગ્રહ ઉચ્ચાશ્રય જામહા; કુંતી સુત જણ્યે નભથકી, પુષ્પવૃષ્ટિ થઈ ગૃહ
૭
મારૂ વેરીના વૃંદડા, આણુ હા. મ. અહ કારહે અપારહા. મ
*
તામહા. મ. ધર્મ પુત્ર મન નિર્મલા, દયા દાન ગુણાન્વિત એહહે; એમ ઉચરતા દેવતા, આવ્યા પાંડુપ ગેહુહા. મ. ઉચ્છવ કરિ સુરની ગિરા, સુભ દિવસ યુધિષ્ઠિર નામહેા; દરસણુ જેને દેખતાં, લાગે સહુને અભિરામા. મ. ૧૦ વલી કુ તી નિશિ સ્વસમે, પવને નિજ આંગણુ આઈહા.
દીઠા સુરતર્ રોપીયા, તત્ક્ષણ ખૂલીયેા ક્ષણમાંહિ હા. મ. ૧૧ તેહવા સ્વપ્નપ્રભાવથી, ઉત્તમ ધર્યો ગર્ભ શ્રીકારહા; પાંડુ રાજા હર્ષિત થયા, જસ વિસ્તરીયે સ`સારહેા. મ. ૧૨ ઘણુ વધ્યા ગર્ભ પેટમાં, ગાંધારી દુઃખીણી હાઇહા, કરે. ઔષધ પાતનતણા, પણ લાગે તાસ ન કાઈહા, મ. ૧૩

Page #516

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
પૂર્ણ દિવસ કુતી થઈ, દેખી પીડિત થઈ તેહુહે;
ગર્ભ અધૂરો પાડીશ, હાથે હાથે જઠર ગ્રેહા. મ. ૧૪ ત્રીસે વરસે તિણિ જણ્યા, વા સારિખા દૃઢ દેહહા; છ માસ પેટીમાં ધા, પૂર્ણ દિવસ દેખાડયા તેહા. એગર્ભ છતાં માતા ભણી, દુર્યુંદ્ધ આદર થયા જામહા; તે ભણી તે સુતના દીયા, દુર્યોધન એહુવા નામહેા. મ. ૧૬ જે દિવસે સુત જન્મીયા, ગાંધારી નૃપની નારીહા; ત્રીજે પ્રહર તે દિવસને, કુ તી સુત જણ્યા તિણિ વારહેા. મ. ૧૭ વજ્ર કાય અધિધર્મથી, એ વાયુતા સુત ભીમહા, ગુણુ જ્યેષ્ઠ ભક્ત જ્યેષ્ઠના, આકાશવાણી થઈ એમહેા. મ. ૧૮ હવે અન્યદા કણ એક ગિરે, પાંડુ નૃપ ગા
રમવા કાજહે.
૪૩૫
૧૫
ભીમ પડયા કુ તી હાથથી, વજ્ર કાય થઈ આવાજડા. મ. ૧૯ ગિરિપાષાણુ ચૂરણ થયા, વજ્ર જિમ પડીયેા જિણ ઠામહે;
તદુલ જિમ ઘર ટેકરી, પીસાયે થાયે કામહા. મ. ૨૦ અંગ અક્ષત તે સ`ગ્રહી, વજ્ર કાય એહ એમ વાણીડા;
કહેતાં સુર કુંતી ભણી, સુત દીધા મુદ્દે મન આણીùા. મ. ૨૧ હિવે તે કુતી તીસરા, પુણ્ય ચેાગે ગર્ભ ધર તહે; શક્ર ગજારૂઢ નિરખીયા, સુપને જાગી દૃઢ ધતુ આરોપી કરી, કુંતી જાણે અલવતા દાનવ હ્યું, ચૂરૂ રિપુ ઉર
મતિમ તહેા. મ. ૨૨ મનમાંહીહા; સમાહિહા. મ, ૨૩
',

Page #517

૪૩૬
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
પૂર્ણ સમય તિણે જનમીયા, સહુ
જગમાંહે શિરદારહા;
ઈંદ્રપુત્ર અર્જુન ઇંસી, વાણી થઈ નભ તિણિ વારહેા મ. ૨૪ પુષ્પવૃષ્ટિ દેવે કરી, દુંદુભિ વાગી આકાશહે; નાટક કીધા અપછરા, નૃપ કીયા ઉચ્છવ ખાસ હા; ત્રણ પુત્ર કુંતીતણા, ત્રણે પુરૂષારથ એકવીસ હાલ છઠાખડની, જિનર્ષતણી એ
મ. ૨૫
જાણિ હે; વાણિ હા. મ. ૨૬
સર્વગાથા, ૬૯૩.
દુહા.
કાલ.
થયા નકુલ મદ્રીતા, બીજો સુત સહદેવ; પાંડુ પચ પુત્રે કરી, સાલે નૃપ નિતમૈવ, ટ્રુથ નૃપ ધૃતરાષ્ટ્રને, સાસુત થયા ભુજાલ; શસ્ત્ર શાસ્ત્રના જાણુ સહે, વેરી નૃપના ધૃતરાષ્ટ્ર શાલે તિણે, સો પુત્રે અત્ય‘ત; શતભિષક તારે શશી, જિમ સેાભા પામત. નાશકયપુર યાત્રાભણી, કુંતી ગઈ અન્ય દીસ; તિહાં ચંદ્રપ્રભ સ્વામીના, ચૈત્ય કરાવ્યા ઈશ. પૂજા આરાત્રિક કરી, પાષી મન ઉછાહી; આવી નિજ ભર્તારસું, કુતી નિજ પુરમાંહી. પ નાશિક્યે જિન આઠમા, ભાવે જે પ્રણમ‘ત; એધિ લહી ભવ આગલે, પામે સુખ અનંત. હવે નૈમિત્તકને કહ્યા, કસ કૃષ્ણની શક કેશી હુય ખર મેષ વૃષ, અરિષ્ટ હણ્યા નિસ્સક છ
૧
૨.
૩
૪

Page #518

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૪૩૭ નિજ વૈરીને જાણવા, શાપૂછવ કીધ; ભામા પિતાની બહિનિ, ધયે તે આગલિ સીધ. ૮
હાલ–ફાગની. ૨૨. દેવકપમ એ મુજ બહિતી આપું તાસ, સારંગ
ધનુષ ચડાવે અંગે ધરિય ઉલાસ; સગલે કંસ નવેસર નિજ વરપ્રવર પ્રધાન, તેડવા મેકલીયા
. આવ્યા સહુ રાજાન. ૧ જાન લેઈ જાણે રાજવી આવીયા, પુત્ર વસુદેવને અના
વૃષ્ણિ ભાવીયા વીર માની રથે બેસીને ચાલીયા. ભુજબલે જેણે અરિસૈન્યબલ પાલીયા. ૨ રાત્રે તિહાં આયે ઉમા થયે પરભાત, કૃષ્ણ સહાયી ભાઈ કરી આગલિ વડ ગાત,
- નીકલીયા મથુરા પ્રતિ સેભિત વીર બહેય; મારગમાં રથ ખલીયે બલિયે, તરૂ નિરખેય. ૩ નિરખીયે કૃષ્ણ રથ ઉતરી તરૂ સહી, મૂલથી કાઢીયા
ઢીલ કીધી નહી; ચંદને વલી અનાવૃષ્ણિ બેસાણી, મહા બલવંત લઘુ
ભ્રાતને જાણીયે. ૪ અનાવૃપિણ આ જિહાં બેઠા રાય અનેક, ધનુષ ધર્યો
ન ધર્યો મનમાંહે કિમપિ વિવેક; ઊપાડતાં લડથડી પડીયે બલવંત, લેક સહુ હસીયા સત્યભામા પિણિ લાજત. ૫

Page #519

૪૩૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. કેપીયે કૃષ્ણ હાસો નિહાલી, ધનુષ આપીયે તુરતવાલી; કટાક્ષ કુસુમ ભુજા તાસ પૂજ્યા, વડવડા રાજવી દેખી ધૂા. ૬ અધિરાપી એપી સારંગ ધનુષ સધીર, અનાવૃષિણ
ઈમ ભાષે રે ગેપવી વીર; વસુદેવે નિજ ગૃહથી મૂળે કસની ભીતિ, ઉછવને
મિસે હિવે જેઠી યુદ્ધ જેવા રીતિ. ૭ દેશદેશાધિપ તિહાં વલી આવીયા, વૈરી નિશ્ચય ભણી કંસ તેડાવીયા કેતુકી કૃષ્ણ બલભદ્રસું સંચર્યો, માહિ યમુના કાલી નાગસે વશ કર્યો. ૮ બે ગજ ચમઆકાર પ્રચંડ અખંડિત દેહ, કસે મૂક્યા વૈરીનિવારણુ કારણ તેહ હણી કૃષ્ણ પોત્તર સામે ગજરાજ, રામ હ ચંપક સિંહનાદ કરી આવાજ. હું રામ તિહાં આવીયા કૃષ્ણને દાખવે, સમુદ્રવિજયાદિ જાણવા ભાખવે, નામ લેઈ (૨) સહુ દેખાલીયા, હેજ તેજે કરી લેયણે ભાલીયા. ૧૦ નિજ ષ ભાઈ કેરે હતા જાણી કેસ, કૃષ્ણ હીયામાં થાપી કે પાગનિ રહયે હંસ મંડપ જઈ બેઠે ન ધરે મન કેહને બીહ, પાસે બેઠે રામ જાણે સાલે સિંહ. ૧૧

Page #520

કહ
જેમ
શ્રીશત્રુ'યત્તીર્થરાસ.
અન્ય
મહામલી,
મક્ષ ચાણ્ર મુષ્ટિક આવીયા યુદ્ધ કરવા ભણી અટકલી; કૃષ્ણ કર કાપ આટોપ પર ઉઠીયા, સુરત મ‘ચકથકી જાણે ચમ રૂઠીયા. ૧૨ કાન્હ હણ્યા ચાર મુષ્ટિક હુણીયા શ્રીરામ, કેપ્ચા ક‘સ તિહુઁાલી તદ્રુધ ભાષ તામ; અરે અધમ એ ખાલગોપાલ હશેા અવલમ, એહના પોષક નદ હણે મત કરી વિલ અ. ૧૩ રાષના પાષથી નયણ કરી
રાતડા,
આપડા;
ગાવિદ્ય એસ કાં મરે મારીયા ઇણિપરે,
ગતિ
ચાણને હુસ્સે તાહરી પણ મનમાં આજ હણું તુજ પ્રાણ નિશ્ચે જાણ મનમાંહિ, માહરા ભ્રાતની ઘાત કીધી પૂલ ભાગવ તાહિ. એમ કહી ગાવિંદ મચ ચડી બેઠો તત્કાલ, કેશ ગ્રહી નાખ્યું ક‘સભૂપાલ આવીયા,
ભૂઈઉપર
૪ સરક્ષાર્થે કૃષ્ણને
ધાવીયા;
મચના
થંભ
તે ભણી;
પાડીયા
મારવા સાયુધે ઉપાડીને ગાડીયા રીસ આણી ઘણી. ૧૬ ક’સતણે સિર પાય ડવી કૃષ્ણ તિણુવાર, મારી કેસ ગ્રહી સડપથી કાઢ્યા ત્યાર; સાદ્ધ મદ્ર નિહાલી કસતા ભૂપાલ, સમુદ્રવિજ્ય પિણિ ઉચા અનુજ સંહિત્તત્તત્કાલ. ૧૦
ફૅસભ
ધરે. ૧૪

Page #521

૪૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
રામ બલભદ્રને લઈને ચાલીયા, સમુદ્રવિજયદિ હર્ષલું માલીચા દઈ મથુરા ઉગ્રસેન રાજા ભણું, ગયા સેરીપુરે થઈ વધામણી. ૧૮ જીવયશા હિવે કંસ મરણથી વિન્ડલ હાઈ ગઈ રાજ ગૃહપુર યા દવને ક્ષય કરૂં જોઈ; કેશવિકીરણ રેતી શકાકુલ વિકરાલ, પૂત્રીકા રેવે પૂછે જરાસિંધ ભૂપાલ. ૧૯ રામકૃષ્ણ હર્યો મુજ ધણી તાતજી, અઈમુત્તે કહી થઈ ખરી વાત છે; ઢાલ બાવીસમી ખંડ છઠાતણી,
થઈ પૂરી જિનહર્ષ સોહામણી. ૨૦ સર્વ ગાથા ૭૨૧,
- દુહા. જરાધિ કહે દીકરી, રેવે "કિશું ગમાર જડ કાઢિસિ યાદવતણી, વાડિસિ તસુ નાર. ૧ દેઈ એમ આશાસના, સેમક નામે રાય; મૂકે સમુદ્રવિજ્ય કહે, તેહને એમ સીખાઈ ૨ સમુદ્રવિજ્ય આદર દિયે, સ્વામિવચન કહેતામ; કુલ અંગારા આપ તું, નારાયણ ને રામ ૩ મારણહારા કંસના, તુજ વૈરિ એ જાણ; છાંડી રાજ્ય પૂરવ પરે, કર મુજ આણું પ્રમાણ ૪

Page #522

શ્રી શંત્રુજયતીર્થરાસ. સમુદ્રવિજય ને થઈ સમકને કહે તામ;. નથી જાણતે મૂઢ નૃપ, કિમ દેસે સુત આમ. ૫ પૂત પરાયા માગત, તું લાજે નહી સમ; એમડન હરિવંશના, જેમ રવિ શશિ મંડન એમ. વર જીવિતને આપ, દુક્કર સુતને દાન; કહે તુજ સ્વામીને જઈ, કાં પહુચે યથાન. ૭ સોમક દેખીને ડર્યો, રામ કૃષ્ણને કેપ;
ઉઠયે જઈ જરાસિંધુને, વચન કહે કુલ૫. ૮. ઢાલ–હાલ્યા મારૂરે દેશ હજી પુગલ થકી પલાણીયા એ દેશી ૨૩ હવે ઉગ્રસેન ભૂપાલ, હજી સત્યભામા નિજ નદિની; કૃષ્ણને દીધી તામ, હજી સહુને જે આનંદિની; ૧ બીજે દિન દશારેશ, હજી મેલી બાંધવ આપણા પૂછે કે ટુક તામ, હજી નૈમિત્ત જે જાણે ઘણા. ૨ ભરત ત્રિખંડાધીશ, હેજી વિગ્રહ જરાસિંધશું થયે; જે ભાવી તે દાખ, હજી માનીશ સત્ય તાહર કહ્યા. તે કહે આગલિએહ, હેજી રામકૃષ્ણ મહાભુજબલી; વિખંડ ભરતાધીશ, હાજી હસ્ય જરાસંધને દલી. ૪ ઉદિશી પશ્ચિમ સમુદ્ર, હેજી જાઓ તમે ઈહાંથી સહુ ભાવી શત્રુક્ષયારંભ, હાજી ઉદય હસ્ય તિહાં તુમ બહુ. ૫ વલી સત્યભામા એહ, હજી બે પુત્ર જિહાં જેડે જણે; તિહાં કિણ પૂરી નિવેશ, હેજી રહિયે તિહાં
નિસંકપણે, ૬ અષ્ટાદશ કુલ કેડિ, હજી યાદવનાયકસંયુતા; વધ્યાચલ ગિરિમધ્ય, હજી ચાલ્યા વિશ્વ ચલાવતા. ૭

Page #523

૪૪૨
શ્રીમાન્ જિનહષૅપ્રણીત.
હવે જરાસિધ રાય, હાજી સામક ઉક્ત સુણી કરી; ક્રોધ જવલિત કહે તામ, હાજી કાલકુમર અંકૃત ધરી. એ યાદવ કુણુ માત્ર, હાજી ઘા આદેશ ણુ જઈ, ચૈામ અગ્નિ જલમાંહિ, હાજી કાઢીને આવુ. આંહિ. ટ્ પચસયા રાજેન્દ્ર, હાજી યુકત સેના સાથે ઘણી; યવન અનુજ દેઈ સાથ, હાજી મોકલિયા ત્રણુખડ ધણી. ૧૦ કાલતણી પરિ કાલ, હાજી ચાલ્યા કાલિ ઘટા કરી; પર્વત ધ્રુવે કીધ, હાજી રામકૃષ્ણરક્ષા વરી. ૧૧ અગ્નિચિતા બહુ કીધ, હાજી તિહાં એક નારી રાવતી; ભસ્મ થયા હુસૈન્ય, હાજી બેઠી તિહાં કિણુ જોવતિ. ૧૨ આવ્યે કાલ નિહાલિ, હાજી કેમ વેરે ડાકરી; નાઠા યાદવ સર્વ, હાજી જરાસિ’હું ખ્વીક ધરી. ૧૩. તેને કેડે વીર, હાજી કાલ ચલ્યા કાલની પરે; ખીન્હા આવ્યા દેખી, હાજી અગ્નિમાંહે સહુ અલી મરે. ૧૪ શમગાવિંદ દશાર, હાજી ચિત્તુમાંહે પેસી સહુ; હું પૈસુ* હવે જોઈ, હાજી ખધુ વિયોગ થયા અરુ. ૧૫ એમ કહી પેઢી તેહુ, હાજી દેવમાયા કરિ માહીયા; નિજ સધા સભારિ, હાજી કાલ ચિતા જપાવીયા. ૧૬ ચવનાદિક ફિર જાઈ, હાજી વાત કહી મગધેશને; યાદવ પણ તે જાણી, હાજી સુખ ઉપના સહુને મને. ૧૦ ગયા સેરમાંહિ તેડ, હાજી શ્રીરેવત્ત અચલતણી ક્રિસે; પશ્ચિમ થાપ્યા સૈન્ય, હાજી વચન ક્રોકિ સમ। તિસે. ૧૮ સત્યભામા હરિનાર, હાજી ઉભય પુત્ર તિહાં જણ્યા, ભાનુ ભામર અભિધાન, હાજી જાયકાંચનકાંતે વણ્યા. ૧૯

Page #524

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ૪૪૩ શ્રી પુંડરીક શિરિનાર, હિછ પૂજ્ય જિન ભાવે કરી; માને ધન્ય દશાર, હેજી ભવેલા ધન્ય આજરી, ૨૦ કેહુકિ દિન આખ્યાત, હજી હરી બલ કીધી ન્હાઈને, અષ્ટમ તપ કરી તામ, હજી પૂજયે ઉદધિ ઉમાહિને. ૨૧. ત્રીજી રાતજારિ, હાજી લવણસમુદ્રને અધિપતિ; આવ્યે તિહાં કર જેડી, હજી માધવને કહે સુભમતિ. ૨૨. કિમ સમયે વાસુદેવ, હજી ચરમ આદેશ મુને દીયે; હું મુખ્ય સમુદ્રથી આંહિ, હાજી સગર આજ્ઞાએ આવી. ૨૩ એમ કહી દીધું દેવ, હે પાંચજન્ય મુરારિને; બલભદ્ર ભણી સૉષ, હોજી રત્નમાલા અસુક અને. ૨૪ દેવભણ કહે કૃષ્ણ, હાજી મીઠા વચન જાણે અમી; થઈ જિનહર્ષ એ ઢાલ, હજી છઠે ખંડ ત્રેવીસમી. ૨૫ પર્વગાથા ૭૫૪.
દૂહા. આ છે ઈહ નગરી પ્રથમ, વાસુદેવની જેહ; તે ઢાંકી છે નીર, દે મુજ વસિવા તેહ. ૧ સાંભલિ સુર ઈમ શકને, જઈ કહી તે વાત, ધનદ શાક આદેશથી, થાપી પુરી વિખ્યાત. ૨. દ્વાદશ જન લપણું, નવજન વિસ્તાર; નગરી કીધી સોભતી, સ્વર્ણરત્નપ્રાકાર. ૩ વૃત્ત ચતુરસ્ત્રવ્યાયતા, ગિરિકૂટક સ્વસ્તિક નામ; સર્વતેભદ્રા મંદરા, અવહંસક અભિરામ. ૪ વર્ધમાન નામે ઇસે, લક્ષણા ને પ્રાસાદ; એકબૂમ બેભૂમીયા, ત્રિભૂમ ચઉભૂમાદિ. પ
.

Page #525

૪૪૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ત્રિક એક ચચરને વિષે, જિનગૃહ દિવ્યાકાર, કીધા મણિ માણિકતણું, સહસ્ત્ર ગમે નહિ યાર. ૬. સરવર વાપી દીઘિકા, વન વાડી ઉદ્યાન, અહોરાત્રિમાંહે કીયા, બીજા પિણિ બહુ થાન. ૭ એહવી નગરી દ્વારિકા, રમ્ય સુરપુરી સમાન; થઈ યોગ્ય વાસુદેવને, દેવે કીધી માન. ૮ ઢિાલ–ચંદા કરી લાઈ ચંદણે, એ દેશી. ૨૪. પ્રાત કુબેરે આપીયા, પીતાંબર બે હરિસારરે, મુગટ નક્ષત્રમાલા વલી, મહા રત્ન કસ્તુભ મણિ વારૂપે. પ્રા. ૧ સારંગ ધનુ શર કૂણ બે, તિમ નંદક ખ ગ સુનામેરે; " વલી ગદા કદકી, રથ ગરૂડ ધ્વજ રણકામેરે. પ્રા. ૨ વનમાલા દીધી રામને, નીલવસન બે મૂસલસી રે; તાલધ્વજ રથ બે ભાથા, બે અક્ષમ્યબાણ સધીરે. પ્રા. ૩ ગ્રીવાભરણ -મીશને, બે બાહુરક્ષક મનહારેરે. હાર શૈલેયવિજયાભિધ, ચંદ્ર સૂર્ય કુંડલ કર્ણધારરે. પ્રા. ૪ ગંગારંગમહાનિર્મલા, બે વસ્ત્ર મલેજિજત દીધા મણિ પિણિ સર્વતેજામયી, ધનદે પ્રભુને ભેટ કધારે. પ્રા. ૫ ચંદ્રહાસ અસ આપીયે, શ્રીસમુદ્રવિજયને દેવે, દિવ્યરથ વસ્ત્રયુગલ દીયા, ઇંદ્રાન્નાએ ભલી ટેવેરે. પ્ર. ૬ ગુરૂધ્વજ રથ શક્તિ સહસ્ત્રાસ્યા, કુસંભવસનયુગ
આપ્યારે; યક્ષે શ્રીમહાનેમિને, રૂડી ભક્તિ કરીને થાપ્યારે. પ્રા. ૭ દીધા વલી રથનેમિને, અક્ષમ્ય બાણ ધનુ હારે; તસુ બધવ બીજા ભણું, વસ્ત્ર શસ્ત્ર દીયાં સંભારે. પ્રા. ૮

Page #526

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૪૪૫
ધનદાદિક સહદેવતા, યાદવ નૃપ અવર અનેકે રે; બલભદ્રત રાજ્ય વ્યાપીયે, શ્રી કૃષ્ણને કરિઅભિષેકેરે. પ્રા. ૯ માધવ રામ તિહાં હવે, વારૂ પાલે રાજય અખંડેરે; સમુદ્રવિજયની આજ્ઞાએ, શિષ્ટ પાલે દુષ્ટને દડેરે. પ્રા. ૧૦ મુદ ઉપજાવે વિશ્વને, જસુ ચરિત ન જાણે કે ઈરે; અરિષ્ટનેમિ ભગવંતજી, વૃદ્ધિ પામે અનુક્રમે સેઈરે. પ્રા. ૧૧ અનુક્રમે વન પામી, દશ ધનુષ પ્રમાણ શરીરે; જીત્યા કામ આજન્મથી, શ્યામ વરણહરણ દુઃખ ધીરે રે. પ્રા. ૧૨. ઈશુ અવસર સુર લેકમાં, સુરપતિ સુર આગલિ કીધરે; વર્ણક શ્રી નેમિનાથને, અદ્ભુત સત્વ બસુપ્રસીધેરે. પ્રા. ૧૩ સત્વ શૈર્ય બલ શીલતા, દાનરૂપ ગુણે ઉપશામેરે; ત્રિભુવનમાંહિ કોઈ નહિ, શ્રી નેમિજિનપમ પામે. પ્રા. ૧૪ હવે કેઈક તિહાં દેવતા, મિથ્યાત્વ ભ્રમે મુઝાણા; શકને બેટે પાડવા, ભૂમંડલ કીધ પયારે. પ્રા. ૧૫ રેવતક ગિરિ તલહટ, સુરધારાભિધ પુર થાપીરે; મનુષ્ય રૂપ કરી રહ્યા, અન્યાયી જન સંતાપરે. પ્રા. ૧૬ દ્વારિકેદ્યાન વૃક્ષાવલી, લીલાયે તે ઉનમૂલે રે, ભારિવાહક નર બાપડા, નિસ્મકપણે પ્રતિક્લેરે. પ્ર. ૧૭ ઉપદ્રવ બહુપરિ કરે, જલવાહક તિમ અવરોને, આજ્ઞા ફેરે આપણું, માની કેહને નવિ માનેરે. પ્રા. ૧૮ પીડે એમ સહુ લેકને, દ્વારિકાના વાસી જેહારે; સમગ્ર પુરને ભય કરે, કોલાહલ કરે અહોરે. પ્રા. ૧૯ અનાવૃષ્ણિ તે સાંભલી, વસુદેવસુતનું રણધીરે રે, સમુદ્રવિજયનૃપ અણપૂછએ, માની રથ ચડી વીરે. પ્રા. ૨૦

Page #527

૪૪૬ શ્રીમાન જિનહર્ષમણીત. પ્રઢ વિક્રમ અંગે ધરી, સર્વાયુધ કરી સંયુક્ત રે; છવા તેહને ચલ્ય, પિતાની જાણી શકતેરે પ્ર. ૨૧ રૈવતકે પોતે દેખી, માટે પુર તાસ અપારે, એસું એ સમરતો, વિસ્મય વસુદેવકુમારે. પ્રા. રર અન્યાય કર્તા તે જાણી, અનાવૃષ્ણિ ક્રોધ પૂરાણ રે, સંખ પૂર્વે અતિ આકરે, ધનુ ટંકારવ પ્રાણેરે. પ્રા. ૨૩ તે પણ સુણ ક્રોધે ભર્યા, નકલીયા સુરની માયારે; જીપી તતક્ષણ તેહને, નિજપુરમે લેઈ સિધાયારે. પ્રા. ૨૪ બલ ફેરવીન સકિમે, આ હસ્તે ધરિ અહંકારરે; છઠે ખંડે ચોવીસમી, જિનહર્ષ ઢાલ ચિત્ત ધારે. પ્રાં. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૭૮૭.
દૂહા, તે વૃત્તાંત જાણું કરી, સમુદ્રવિજય ભૂપાલ; ઢીલ નહિ તેડાવીયા, સુભટ સહુ તત્કાલ. ૧ સુભિત થયા ભંભા સુણ, ક્ષત્રિય સહુ સમકાલ; રિદ્રવીરરસ ધારતા, કરતા શસ્પેચ્છાલ. ૨ કેઈ સુભટ અવે ચઢયા, ગજે ચઢયાકે વીર; કઈ પાયક શસ્ત્રાયુધા, અરિ ઊતારણ નીર. ૩ સમુદ્રવિજય રાજા તદા, ચડીયેા સેના મેલિ; સપ્તદધિ જલ ખલભલ્યા, ચાલી જાણે વેલિ. ક્રોધ શયને જાણીને, રામકૃષ્ણ બલવંત; વૈરી વારણ પંચમુખ, નૃપને એમ કહેત. ૫ સ્પે અર્થે એ તાતજી, તમે કર્યો સંરંભ; અમે લઘુ તે પિણિ કહે, અમને કૃત્યારંભ. ૬

Page #528

- શ્રી જયતીર્થરાસ.
૪૪૭ કેઈ નૂતન ઊઠ દેવતા, અથવા રાક્ષસ કેઇ; તુમ સુપાયે જીપીસું, હાથ અમારા જેઈ ૭ તાસ વચન એહવા સુણી, સમુદ્રવિજય કહે રાય;
અનાવૃષ્ણુિને લે ગયા, લેકે પદ્રવ થાય. ૮ ઢાલ–માહરૂં મન મોહ્યુંરે વદ્રાનંદસુંરે એ દેશી. ૨૫. રામ કંસારિરેહસિને એમ કહેરે, તાત વૃદ્યમ એહ; એહ તમારે પ્રાકમ બાપડારે, સહી સકે કિમ તેહ. રા. ૧ અમે જીવંતારે તાતજી તમતણેરે, યુગાન પુરૂષાકારિક તુમ આદેશે તેને પિસુરે, દે આજ્ઞા હિતધારિ. સમુદ્ર આદેશે રામકૃષ્ણ બે જણરે, મહાબલવંત
ભુજાલ; પંચજન્યનાદેરે વિશ્વ કપાવીયેરે, મિલ્યા સુભટ
ભૂપાલ. રા. ૩ આયુધ લેઈરે નિજ (૨) મહાબલીરે, રથ બેસી ગયા
પુર તામ; તેહેને લાવ્યા શખનાદે કરી, દેવ પાયે બહુ
ત્રાસ. રા. ૪ સુરભટ માનીરે શીધ્ર આવ્યા તિહાંરે, કીધે યુદ્ધ
અપાર;
૫
તે પિણિ જીપીરે સુર લઈ ગયા, નિજ પુર રામ
મુરારિ. રા. દ્વારિકામાં હેરે કોલાહલ થયેરે, રામ કૃષ્ણ અપહાર; બલવંત એહવારે જેણે હરાવીયારે, તે તે સબલ
ઝુઝાર, રા.
.

Page #529

જ૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. હિવે લીલારે સ્વામી ખેલતારે, આવ્યા સાધ
મજારિ, અશ્રુતનારીરે ભાષે એહવું રે, રચના વચન વિચારી. રા. ૭ સર્વજ્ઞ સ્વામીરે સુણીએ તુમભણી રે, શક્તિ અનંત
બલવંત; પૃથ્વી છત્રીરે મેરૂ દંડજિમ કરેરે, જે થાયે અરિહંત. રા. ૮ તે ભણી હવણારે તું અમારે કુલેરે, અવતરીયે
અરિહંત નિજબલ સ્વામીને પ્રગટ કરો. હવે પૂરી અમારી
ખંત. રા. ૯ તુમ દેખતા શત્રુ પરાભવે, તમારા ભાઈને કઈ તે બલ તે તેરે તીર્થકરપણેરે, કામ કિસે
નવિ ઈ. રા. ૧૦ એમ જોઈ સહુ હાંસી કરેરે, નેમીસ્વરને તામ; કાંઈક મનમેરે યુદ્ધચ્છવ થયેરે, ગયા પર્ષદામાં
હિ સ્વામિ. રા. ૧૧ યુદ્ધ કરવાનેરે ઉદ્યમવત થયે રે, સમુદ્રવિજય
ઉછંગ; બેડા સ્વામી સહે ઈણે પરે; જિમ અર્થમાં
મેરૂકંગ. રા. ૧૨ ક્રોબ્સકિ ભારે તામ નિમિત્તીરે, સમુદ્રવિજય
મહારાજ સાંભલિ નેહસુંરે યુદ્ધ કરવા ભરે, નહિં તુમારે કાજ. રા. ૧૩

Page #530

શીથરુંજયતીર્થરાસ. ૪૪૯ હલી હરિ જયારે લીલાયે જિણેરે, વિશ્વમાં જે વીર; તેને જીપેરે તીરથને ધણુંરે, અવર ન કઈ ધીર. રા. ૧૪. એહવું તિણેરે નિમિત્તિએ કહ્યુંરે, ઇંદ્રાદેશથી તામ; માતલિ આણીરે રથ પ્રભુને નમીરે, વનતિકરે
સુણી સ્વામી. રા. ૧૫ તુજ ઈચ્છાયેરે સાથે નેમિરે, રથ લા તુમ તીર; કૃપા કરીને બેસો સાહિબારે, જીપે અરિ વડવીર. રા. ૧૬ સહુ નૃપ તારે નેમીશ્વર તદારે, રથ બેઠા બલવાન; ધનુષ ટાલીને શસ્ત્ર સહુ જ્યારે, સાથ ન કેઈરાજાન. ર. ૧૭ સહુ કોઈને રક્ષામંત્ર હુંરે, અન્યની રક્ષા મુજ શર્મ ઈમજાણુ ને મીશ્વર તરે, અંગ થકી પિણિ વર્મ. રા. ૧૮ ભગવાન બેઠારે રથ ઊપર ચડીરે, તિણિપુર ગયા તત્કાલ શંખને ધ્યાને રિપુ સહુને તેડીયારે,ખલભલીયા ભૂપાલ. રા. ૧૯ સુરપુર દેલેરે પ્રભુરથે વેગસુરે, ફે વાસ નિર્ધાત; પડીયા વારૂપે ગઢના કાંગરા, વૈરીસિર જિમ ખ્યાત. રા. ૨૦ સુર સગલાયે તે નિર્ધાતથી, ભેલા થયા સહ આય; ' ચતુરંગસેનારે તુરત સછતિણેરે,રણસનમુખ તે થાય. રા. ૨૧ તેહ વજા ભાભા કોહલા, રણુત્રને નિસાણ, તેને દેવાનેર જન સંકિત હરે, પડકાયરના પ્રાણ રા. ૨૨ વાય વિકુવ્વરે સહતાં દેહિલારે, ગિરિનાર
શિખર હહંત તરૂ ઉપાડી નાખે મૂલથીરે, નાદે નભ ફાટત. રા. ૨૩ ૨૮

Page #531

૪૫૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. થિરા હું તીરે તે અથિરા થઇરે, કપ કુલાચલ થાય; ધરતીમાંથી ધૂમ શિખા વધીરે, લેચન મુખ પૂરાય. રા. ૨૪ કામે (૨) રે મેટા પન્નગારે, અતિભષણ પંચાસ્ય
વાઘ બીહારે વીછીડા સેરે, અજગર સિંહ પ્રકાસ્ય. રા. ર૫ ભૂત વેતાલારે શકિણિ ડાકિણુંરે, કીધી ભૂમિ કરાલ; છ ખડરે પચવીસમી થઈ, કહે જિનહર્ષ એ ઢાલ. રા. ૨૬
સર્વ ગાથ. ૮૨૧,
તેવા તેહને દેખિને, હસી ધરી ઉછાહક બાણ કબાણ ચઢાવીયે, લીલા જગનાહ. ખાંચી ટંકારવ કર્યો, અતિ દુસ્સહ ભયકાર, સિંહાદિક ત્રાસ્યા સહ, ન ખમ્યા ધીર લગાર. પ્રભુ શરાસન ખાંચીયે, દઢ આસ્મા તામ; તેથી પાવક ઊપને, મિટ તિમિરતિણિ ઠામ. પ્રગટ થયા હવે કેટલા, ભૂતલ કે આવાસ;
ઓ હસી સ્વામી કહે, અજી ન પામે ત્રાસ. ઈમ ચિંતવી ધનુષ ધર્યો, વાયુશસ્ત્ર જગદીસ મહીલ સાગર પ્રમુખ, ક્ષણ ઉદ્ધારણ જગીસ આકણું તે આણી, એહવું કહી સધીર, ક્રોધ કરી પ્રભુ મૂકી, વિશ્વભીતિકર તીર.

Page #532

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૪૫૧
તદુદ્દભવ અનિલે કરી, ફૂલ તણું પરે જાણ; ઊડી (૨) ને ગયા, કયાંહી (૨) વિમાણ. ૭ મહેમાહે આફલી, વાયે તેહ વિમાન; વૃષ્ટિ અંગારાની થઈ, પ્રલય મેહ જિમ માન. બીજે વલી પ્રભુ મેલી, મેહન નામે બાણ ગતચેતન ભૂમિ ઉઠે, દેવસૈન્ય તિણિ ઠાણ. ૯ પંખી માનવ દેવતા, પશુ અપર પિણિ જેહ, તંદ્રા કરીને સહુ, થાવર જિમ થયા તેહ. ૧૦ તે મઘવા જાણું કરી, જે કીધું જગભાણ
તુરત સધર્મથી આવી, નમી સ્તવે નિજ વાણુ૧૧ હાલ-મારે મારે સાપિણિ નિર્મલજલ બેઠી. એ દેશી. ૨૬ સુરપતિ કરે સ્તવના મનરેગે, શ્રીનેમીસ્વરની
ઉછરશે. સ. જ્ય સ્વામી જગસાર જગતગુરૂ, જગઉદ્ધરણ નમત
ચરણ સુર; સુ અનંતવીર્ય ભગવદ્ જય જયકર; દુસ્સહર્બલ
વિશ્વસુખાકર.. સુ. ૧ લેક અલોકમે તું પ્રભુ ઘાલે, આઠ કર્મ વેરી બલ
પાલે; મેર કિલાએ ઘરે અંગુઠે વિશ્વવિપર્યય થાયે રૂ. સુ. ૨ દેવાસુર સુર મનુષ્ય સુરેસર, તુજ અલ ખમિ નવિન
સકે જિસર; સુ. સ્વામી તુજ સરીખા ઉપગારી, થાયે સહુ જગ
રક્ષાકારી. સુ. ૩

Page #533

૪૫ર
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
એહ ભરાક વૃથા અભિમાની, ક્રોધ ખમી ન સકે તુજ
સાની; સુ. ભૃગુજિમ ગજ ભાસ્કર જિમ તારા, પ્રાક્રમ તેજત્રિહીણુ બિચારા.. સુ. ૪
એચ'દન ગાયા સમ ભારી, તુજ રૂષ વિદ્યુત સમ ક્ષચકારી; સુ.
તે ભણી પ્રભુ તુમે શસ્ત્ર
ઈંદ્રતણી સ્તુતિ સાંભલિ સ્વામી,
નિવાશ, જગપાલકના
બિરૂદ વિચારે. સુ. શસ્ર નિવા અંતરયામી; સુ.
થયા સચેતન પ્રભુ-ઇંદ્ર દેખી, લાજ્યા મનમાંહે સુવિશેખી. સુ.
સુરપતિ કહે સુરને ઈમ વાણી, પ્રભુની શક્તિ વિ તુમે જાણી; પ્રુ. જગતપૂજ્ય જગતના સ્વામી, જગદાધાર પ્રભુ શિવ
એહના ચરણ ગ્રહો હિતકારી,
ગામી. સુ તીનભુવનના એ ઉપગારી; સુ.
તુમે અપરાધ કીધા પ્રભુજીના, પિણિ એ અભય કર
ગુણલીના. સુ.
સાંલિ એહવુ* ત્રીડા આણી,
વિનય નમ્યા જોડી યુગપાણિ; સુ.
તુમ સેવા થાજ્યે નિત સેવા, ચાટુ વચન ભાગે
ઈમ દેવા. સુ.

Page #534

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
સુરગિરિ પરથાણુ કરી માન્યા; સુ. ગિણિવા ઉજમાલ
સ્વામી અમે તુમને અપમાન્યા,
ગંગાવાલુક માલકની પર, થયા
પરમેષ્ઠિના નીર અસખ્યા, બિંદુ
સખ્યા; સુ.
૩. ૧૧
તિમ તુજ સત્ત્વ એવાને કાજે, કીચે આરભ તે અમને ન છાજે. એહેવુ. કહી ભગવ'તને પાયે, સિર આરાન્ચે સુરવર આયે; સુ. નિજ સનાથ માને મનમાંહૈ, દેવ ગયા નિજ ઠામ ઉછાહે. સુ. ૧૨ પ્રભુ આવ્યા પુરમધ્ય ઉછવતું, રામ કૃષ્ણે અનોઘણુિ આંધવસુ'; સુ. અતિ ઉચ્ચા થયા ૨ંગ રસીયાં, પુલ વિખેર્યાં ગલીયાં ગલીયાં. મુ. ૧૩ આખડલ કહે પ્રભુ અવધારી, શ્રીશત્રુ યંતીથ અમને સાહિમ યાત્ર કરાવા, તારા તારક નામ
ધાર; સુ.
ધરાવા. સુ. ૧૪
એહવુ' કહી પ્રભુ અનુમતિ પામી, તુરત વિમાન રચ્યા સુન્નામી; સુ. ગયા શત્રુજય પાય
ભવસાયર તરવાને નાવા,
ગમાવા, મુ. ૧૫
૪૧૩
કૃપા કર સુ. ગણુના માંડી

Page #535

૪૫૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
સુરનાયક પ્રભુને આદેશે, નિજ કર્ત્તવ્ય
કીયા સુવિશેષ; સ
તીર્થપ્રભાવ તિહાં ભગવતે, કહી ગિરિનાર ચલ્યા મન ખતે સુ. ૧૬
તીથ પ્રભાવ સુણી સુરરાયે, તીરથપૂજા કીધી ભાયે; દ્વારિકામે પ્રભુજીને મેલી, બધુ સહિત દુર્ગતિમતિ
ડેલી. સુ. ૧૭ હિવે સ્વામી શશિકર જિમ સાહે, વિશ્વાનંદ જગતજન માહે; સુ.
રામ કૃષ્ણ સુર અસુર સ’સેવિત, સુખમેં રહે પરિવારે
પરિવૃત. સુ. ૧૯
રૂકિમણીભૂપતિ મહિની રૂકિમણી; સુ. ભુજબલિ તાસ
કૃષ્ણને નારદ કહે અવસર ઇશુ,
રૂપ અનુપમ તાસ સુણા
જા'જીવ'ત ખેચરની પુત્રી, જા જીવતી
હરીને યાયા. સુ. ૧૯ જાણે ગુણુગંત્રી; સુ. હર હર ગયા ગાઁગા જીલતી, તત્પિતુ જીપી મનની
ખતી. સુ. ૨૦
ભામાલમણા સુશીમા ગારી, પદ્માવતી જા...જીવતી ગુણુ
આરી; સુ.
ગધારી કૃષ્ણ અષ્ટપટરાણી, ઢાલ છવીસ જિનર્ષે
વખાણી. મુ. ૨૧

Page #536

શ્રી શત્રુંજયતીરાસ.
૪૫
સર્વગાથા ૮૫૩.
इतिश्रीजिनहर्षविरचितमहातीर्थशत्रुजयमहात्म्यांतर्भूत श्रीरैवताचलमहात्म्यचतुष्पद्यां भीमसेनहरिवंश पांडवोप्तत्ति कृष्णनेमीश्वरजन्मवर्णनो नाम षष्टमः खण्डः
સંપૂર્ણ દા
દૂહા. નમસ્તુ ને મીરવર ભણી, શચીનમિત પદ જાસ; શ્રી અરિહંત બાવીસમે, ન પડયે નારી પાસ. બ્રહ્મચારિ ચૂડામણિ, યાદવકુલસિગાર; નમી સાતમા ખંડને, કહિસું હું અધિકાર હિવે ધૃતરાષ્ટતણું સૂતન, પાંડવ પંચ વખાણ; કર્ણ સૂતસુત સહુ મિલી, ખેલે સદા સુજાણ. દુર્યોધન છલ છેક પિણિ, રમતે વચે નિત્ય પાંડુ નૃપતિ પુત્રો ભણી, સરલ સભાવ અસત્ય. ઉદ્ધત ભીમ સ્વભાવથી, જાણી માયા તાસ; કુટે તેહ ભણુ સદા, સહુ ઉપજાવે ત્રાસ. બાંધી સૂતા ભીમને, નાખે પાણીમાંહિ; જાગીને બંધન ભણું, બેડી નાખેતાહિ. દુર્યોધન વલી ભીમને, તજે રસ વસે ભીમ સહુને અભિભ, ભુજ બે મિલણમિસે. દુર્યોધન વે ભીમને, ભેજનમેં વિષ દુષ્ટ, તે અમૃત થઈ પરિણમે, પુણ્ય એગ્યથી પુણ.
૬
૮

Page #537

૪૫૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રતિ.
જે જે દુર્યોધન કરે, ભીમને દુષ્ટોપાય;
દાન કુપાત્રતણી પરે, તે તે નિષ્ફલ થાય. ૯ તલ-જબુડીની રોગગાડી; ૧. પત્તર શત તે સહુ, કર્ણ સૂતસુત જાણેજી; કૃપાચાર્ય ગુરૂ તે કહે, વિદ્યા ગ્રહે તજી માણે. ૧ માન તજી પિતૃ શાસનથી, તેહ માંહે પ્રજ્ઞા ગુણે અધિક કર્ણ શક્રસુત બિહે, દુર્યોધન કપટી
ભણે. અનાધ્યાયે એક અવસર, ક્રીડતાં કંદુક પડ; અવટમાં ડે કાઢિવાને, કંઠ બેઠામ વિજ નડયે. અશ્વથામા સુત સંયુતે, ટ્રણ ધનુવિદ વિપ્રે; તિણિ અવસર તિહાં આવી, કુમરને કહે
ખિપ્રેજી.જી. વિપ્ર ભષે કૂઆ કઠે, કિમ ઈહાં બેઠા તુમેં, તે કહે કંદુક પડયે કૂએ, જોઈએ બેઠા અહે. રેણુ બાણે વિધી કઢ, ભીષમ કરી વિનતી, ઘણી, કપાચાર્યો દીયા તેહને, ધનુર્વેદ શીક્ષણ ભણી. ૬ તેમાંહી દીપે તેજે કરી, કર્ણ તારક ચંદ્ર જેનેજી; તેથી અધિક સુત દ્રિને, સૂરજની પરે તેમાં જી. ૭ તેમ લાલન પેજના શીવ્ર, આકર્ષણ દૂરપાતને
૮ પ્રહાર વિષે થયે એક અધિક અર્જુન સુભમને. ૮ દષ્ટિ દેઈ નિત્ય જોવે. દ્રોણ ઉદ્ધત તે સહુ વિનય વિકમ શાથે અર્જુન, ભણી માને ગુરૂ બહુ ૯

Page #538

૪૫૭
શ્રી જયંતીર્થરાસ. કાલિ'દિ અન્યદા ગયા, શિષ્ય રમે તિણિ ઇમોજી; ણિ કહે મુજ પગે ચા, કિણિએક જીવે તમે છે. તામ શિષ્યને વિનય જાણુણ, દ્રણ મુંબકૃત જિમ પશુ; થયા સાંભલી સહુ ભયાકુલ, શીઘ આ ઇશિશુ. તાસ એહવે સત્વ રેખી, માનિ સું એ કેપસે, પ્રસંસી નહી ણ તેહને, ગર્વ વિણિ મન આપસે. અન્ય દિવસ પાર્થ આગલે, કહે સુણ શિષ્ય વિનીતજી.
તુજ પાએ બીજા ભણી ધનુર્વિદ્યા વિદીત છે. ૧૩ સુવિદીત કેહને સીખવું નહી, એહવું પ્રતિજ્ઞા કરી, હિવે એકદા એક ભીલ આવી, પ્રાર્થના કીધી ખરી. ૧૪ મુજ સખ એ ધનુર્વિદ્યા, દ્રણને એવું કહે, વિનયવંત પણિ નીચ કુલને, તેહ વિદ્યા નવિ લહે. મૃન્મય દ્રણ કરી તિ, થાણે તરૂતલ રૂપજી; તેહની શાખે અભ્યસે, વિદ્યા ધનુષ અનુપજી. ૧૬ અનુપ એમ ગુરૂભકત તેહને, કલાભ્યાસ કરતાં થયે; વિચિત્ર તરૂપત્રલિખન લાઘવ, બાણુનું તતક્ષણ
લો. ૧૭ અન્યદા તિહાં દ્રણ અર્જુન, બે ભમતા આવીયા; પત્રછેદન દેખી તેહ, નિજ ગુરૂ બોલાવીયા; નવિ શિખાઉ અન્યને, ધનુર્વિદ્યા તુજ પાશેજી; તુમે પ્રતિજ્ઞા એમ કરી, એ શું અર્જુન ભાષે છે. ૧૯ એમ ભાષે એ કિહાંથી, દ્રોણ વિસ્મયથી કહે; વૃથા મે નવિ અર્જુન, વચન મુજ નવિ સદહે. ૨૦

Page #539

૪૫૮. શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. જાણું નહી સુર મર્ય કે ન નિ ઉપને, તેણે કીયે એ આશ્ચર્યકારી, કરૂં પ્રગટ સ્વરૂપને. ૨૧ જે કઈ વખતે ઈહાં, દેવ અસુર નર જાણેજી; તે પ્રત્યક્ષ થઈ મુજ ભણું, દર્શન ઘો પ્રમાણે છે. સુપ્રમાણુ ઉદ્યમ કી જશે, તેહ મુજ સુહાવીયે; દેણને એ વચન સાંભલિ તૂધનૂભૂત આવીયે. ભીલ ઢીલ ન કીધ તક્ષણ, દેણુને પાયે પડયે; સાક્ષાત ગુરૂની પરે જાણું, વખત માહરે ઉઘડ. વિદ્યાગુરૂ કુણ તાહરે, દ્રણ ગિરાએ તાજી; તે કહે મુજ ગુરૂ દ્રણજી, વિદ્યા તેહથી પામેછે. પામીયે કુણ દ્રણ ગુરૂ તે, તેહને એમ પૂછીયે; તિણિ કહ્યો પૂર્વવૃત્તાંત સગલે, રૂ૫ મૃન્મય એ કીયો મૂર્તિ મૃત્મય દેખી અચિત, એહ અર્જુન સારિખે; વિષે થયે દેણ મા, દક્ષિણાંગુષ્ઠ એ પારિ. ૨૭ નિજ અંગુષ્ટ ખુસી થઈ, કાપી દીધો તાજી; ભકતે ચરણ નમી કરી, અંગુલી ધન્ધાભ્યાસે જી. અભ્યાસ રાધા ધકેરે, કિરીટીને સીખવ્યા; ભીમ દુર્યોધન ભણી તિમ, ગદાયુદ્ધ અનુભવે. નકુલ શસ્ત્રવિષે વિચક્ષણ, યુધિષ્ઠર સહદેવ એ; અશ્વથામા કશું અજુન, થયે સહુ સમ (વંએ. ૩૦ દ્રાણજ્ઞાએ અન્યદા, ગંગાસુત ગુણવતેજી; રચીયે માટે માંડ , રણદેણું મન ખતા. ૩૧ ખંત મન પુત્રાંત રણુ, ધૃતરાષ્ટ્ર બેઠા ઈહ દ્રણ ગંગાપુત્ર આદિક, ધર્મ સુત આવ્યા તિહા. ૩૦

Page #540

૪પ૯
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. સુભટ સર્વે શા ધારી, નિજાભ્યાસ દિખાવતાં સહુ તે રણુજંગરાતા, મન વિસ્મય ઉપાવતાં. ૩ ભીમ દુર્યોધન અવસરે, કરતા માંહિ વિરેજી; શ્રેણીત ઉક્ત કરી, અસ્વત્થામા નિષેધજી. ૩૪ ખેદ ધરી મનવીર ઉઠ, પાર્થ ગુરૂદગ પ્રેરીયે; ભુજાફેટે મંચભિત્તિ, પાડતે વનિ ઘેરી. ૩૫ શરતણા વ્રજ પાર્થ મૂક્યા, પણ વાત ગિરિ ગ્રાસીયા આકાશ મારગ ગ્રહ મૂક્ય, અશ્વ રવિરથી ત્રાસીયા. રાધાવેધ કૃપત્ર પરે, વચ્ચે દેખી રાયે રે; પ્રીતે તાસ પ્રશંસતા, શિર ઘણે મુદ પારે. ૩૭ પાય દ્વેષ ભૂતણ સંજ્ઞા, દુર્યોધન કર્ણને કરી; ઉઠી મંચક થકી કે ગાજ ઘન જિમ ઘર હરી. ૩૮ ધનુષધ્વનિ સાટેપ કરતે, ભુજાફેટ વજાવતે; ભૂપ સહુને કર્ણ લાઘવ, પ્રાક્રમ આપણે દેખાવતે. ૩૯ તે તેહ શીવ્ર વેધીયે દુર્યોધન થયે તુષ્ટજી; ચંપા દીધ સંતેષથી, અર્જુન વૈરી પુષ્ટજી. ૪૦ પુણ તેતલે સૂત સારથી, આવી તિહાં નિરખીને; પિતૃ ભકતે કરણ નમીયે, અગ્ર બેઠે હરખીને. ૪૧ હિવે અર્જુન ભીમસાથે, બેલીયા કે ધે ભરે; હિનકુલ એ ભણી મૂરખ, કેમ ચંપા દીધરે. ૪૨ અન્યાયતાહરે એ ભણા, સહિ ન સકું કુલહાણેજી, ઈમ કહિ ધનુઆફલીયે, સજ થયા યુદ્ધપ્રવીણાજી. ૪૩ પ્રવીણ દુર્યોધન કરણ ૫, બીજા પિણિનૂપ તેહતણા; યુદ્ધ કરવા ઊઠીયા, હથીયાર ગ્રહી (૨) આપણુ. ૪૪

Page #541

૪૬૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રહીત. તદા તેહને ભુજાફેટે, સિહનાદે મેંઈ થરહરી, સાતમે ખડે ઢાલ પહેલી, એ જિનહર્ષે ઉચરી. ૪૫ સર્વગાથા ૫૪.
દુહા સમરારભે એહને, જગ ત્રય લહેયે ક્ષોભ; ઉઠી તાસ નિવારીયા, ગુરૂ રાખણ કુલસભ. ધૃતરાષ્ટ્ર હવે સુતને, પુછયે કર્ણ કુલાદિ; કહે લો ગંગ પ્રવાહમે, પેટી મધ્ય પ્રસાદ, મુદ્રાક્ષરથી એહને, જા કુંતી બાલ; આણું મુજ નારી ભણું, મે દી તત્કાલ. ૩ દંડ કર્ણતલે કરી, સુતે હુતે પૃથુ એક કર્ણ નામ એહને દિયે, ગુણનિષ્પન્ન ગુણગેહ ધૃતરાષ્ટ્ર ખુસી થયે, પુત્રયુક્ત કર્ણ લેય; પાંડુ પુત્રસુ મંછરી, ગયે આપણે ગેહ. પાંચ પાંડવને વિષે, હષ પરે સહુ લેક; દુર્યોધનઆદિકવિ, લેકહર્ષ થયે ફેક. ૬ હિવે પાંડુ વિહેચી દીધા, કુશસ્થલપુરમુખ,
દેશ ધાન્ત રાષ્ટ્ર ભણી, ટાલણ મચ્છર દુખ. છે. ઢાલ-ગલીયારે સાજણ મિલીયા ધણુવારી, એ દેશી, ૨ એક દિન પાંડુ બેઠે સભા રંગીલા, કુપદનપતિને
ફતરે રંગીલા રાય; આવ્યું છે વેત્રી કહે રંગીલા, મિષ્ટ વચન અદૂભૂતર
રંગીલા. એ.

Page #542

શ્રી શત્રુંજયવીર્યરાસ: ૪૨૧ સ્વામી દ્રપદ નરેસની, ૨. દ્રિપદી કન્યા નામરે; ૨. ચૂલણ મુખે ઉપની, ૨. રૂપે ઘરિણી કામરે. ૨. એ. ૨. જાસ સ્વયંવર આવીયા, ૨. બલભદ્ર કૃષ્ણ
દશાર રે; ૨, દમદંત સિસુરાલ આવીયા, ૨. રૂકમી કર્ણ
અપારરે. ૨. એ. ૩ કુમાર ભમર ભેગી ભલા,૨.મનમોહન મછરાલ, ૨. દૂત મૂકી તેડાવી, ૨. તે આવ્યા તત્કાલરે. ૨. એ. દેવકુમરસરીખા સહુ, ૨. પંચકુમાર લેઈ સાથરે; ૨ ચાલે સ્વયંવર ડેપે, ૨. તુમપિણિ નરનાથરે. ૨. એ. ૫ પાંડુ નૃપતિ દલ સંગ્રહી. ૨. પાંચ કુમાર સંઘાતરે; ૨. તૂર નગારાં વાજતાં, ૨. આ કાંપિલ્ય પરભાતરે. ૨.એ. ૬ કુપદ પાંડવનૃપ આવતે, ૨. જાણી તનય સંયુત્તરે, ૨. નગરપ્રવેશ કરાવી, ૨. ઉછવ કરી બહુ ભત્તિરે. ૨ એ. ૭ અગર ચંદન કાષ્ટ કરી, ૨. રત્નમાણિક વલી હેમરે; ૨. રમ્ય ર તિહાં માંડવે, ૨. ચામુખ સુંદર તેમરે. ૨ એ. ૮ તેરણ ચારે બારણે, ૨. તેરણ ધ્વજ રમણકરે; ૨.
મરઘર્મભૂત રાજવી, ૨. વાયુ વીજે મગલીકરે. ૨ એ. ૯ હેમ સિહાસન માંડીયા, ૨, આવી ભૂપકુમાર રે; ૨. બેઠા સુંદર સોભતા, ૨. પહિરી ભૂષણ સારરે. ર.એ. ૧૦ પંચ પુત્રે કરી સેeતે, ૨. પંચ બાણે જિમ ઠામરે, ૨. પચાસ્ય જિમ પાંચ મુખે, ૨. પાંડુ નૃપ શોભે
આમરે. ૨. એ. ૧૫

Page #543

૪૬૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રીત.
ર.
ચદ્રમુખી મૃગલાચની, ર. ગજગમણી સુકુમાલરે ૨. સ્નાન કરી જિનરાયની, ૨. પૂજા કીધ વિશાલરે. ર.એ. ૧૨ હાથે વરમાલા ગ્રહી, ૨. થલ સમીપે આયરે; ૨. આપ આગલ ઉભી દ્રપદી, ૨', સાથે લીધી થાયરે. ૨.એ. ૧૩ દ્રુપદનૃપતિઆદેશથી, ૨. આણી ધનુ ધરિ પ્રેમરે; ૨. રાધાથભપાસે ધર્યાં, ૨. કહેસહુ નૃપને એમરે. ૨.એ. ૧૪ સર્વે સુણુજ્યેા રાજવી, ૨. થ ́ભાય ચક્ર સ`તીરે; ૨. વામ દક્ષણુ પક્ષ એહુને ર’. દ્વાદશ આરા ભમતરે. ૨.એ. ૧૫ સપિકટાહમાંહે સહી, ૨. પ્રતિબિ‘ભ તાસ નિહાલીરે; ૨. આણે ચક્રભેદી કરી, ૨. રાધા વેત્રે ભાલિરે. ૨.એ. ૧૬ એ રાધાને પણ કર્યા, ર'. કુપદસુતા ગુણુગેહરે. ર. કન્યા રત્ન વરસે તુમે, ર, ભાગ્યવત નૃપ જેહરે ૨.એ. ૧૭ કંઇ થતુ ન ધરી સકે, ર્. કેઈ ન સકે આરાપિર ૨', નિજ શક્તિ કેઇ જાણી કરી, ૨. બેસી રહ્યા મલ પરે ૨.એ. ૧૮ હવે અર્જુનભીમસેનસુ, ૨. મહાપ્રસવંત ભુજાલ; ૨. હેરિ જિમ મ`ચથી ઉતરી, ર’, ક્ષત્રધૈવત સ‘ભાલિરે. ૨.એ. ૧૯ ભૂમીપતિ વૃંદ જોવતાં, ૨. લજ્જા અવનત સીસરે, ર ધનુ ઉપાડી કર ગ્રહ્યા, ૨. ઇંદ્રનદન સુજગીભરે. ૨.એ. ૨૦ ઉર્ધ્વબાહુ ભીમ ઈમ કહે,ર'. સુણિજ્ય નૃપ સિરદારરે ૨". તુ શેષ ગહિ દૃઢ આઈજે, પત યુકે ભુ ભારે ચાર વિદિશિય્યારે દિશા, ર. વિશ્વસ્થિતિ થિરવાસરે ર'. હા મત સુરલેાકના, રં સુર દેખી મલ તાસરે. ૨.એ. ૨૨ આજ ચઢાવે માહરા, ૨. અનુજ ધનુષખલવ'તરે; ૨. જોયા ખન્ન સહુ દેવતા. ર', જોયે નૃપ મતિમંતરે. ૨.એ. ૨૩
એ ૨૩

Page #544

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૪૬૩ ધનુષ બલે આપી , ૨. કડ (૨) કરતે પ્રાણ, ર. નીચી દષ્ટ શકસૂ, ૪. ઉચે ખાંએ બાણુરે ૨ એ. ર૪ બાણ રિશે લાગે જઈ, ર. દેવભણી ભય આરે; ૨. હાલ બીજી ખંડસાતમે, ૨. એ જિનહષ વખાણું. ૨.એ. ૨૫
સર્વગાથા ૮૬.
દૂહા
નિપુર ધનુરાવે કરી, બહિર કીધા કાન, ત્રાસ લો કાયર નરે, થરહરીયા રાજાન. દીધ દષ્ટિ વૃતભાજને, ચકાંતરે નિહાલ; બાણ શક્રસુ મુકીચે, જીંયે દગ તત્કાલ. ૨. ત્યારે જય (૨) રવ થ, દુંદુભિ વનિ આકા; સુમનણિ દેવતા, મુકી મસ્તક તામ. ૩ સાનુરાગ દુપદાંગજા, અનશે આકુલ અંગ; ઘાલી અર્જુનને ગલે, વરમાલા ઉછરંગ. ૪ જિમ પંચેન્દ્રિયને વિષે, પૃથક એક મન હાઈ; તિમ માલા પિણિ પંચને, કંઠે પડતી જોઇ. ૫ પચ વિષય એક ચેતના, કેડે રહીયા તેહ તિમ એપાંડવ એક પ્રિયા, લેક વિમાસે એડ. ૬ લજમાન ગંગાસુતન, કુપદ મૂદ્ધ અધ કોઇ; સહુને વિમય ઉપને, મુનિ એક દર્શન દીધ. ૭ પંચાલીને પાંચ પતિ, કેમ થયા મુનિરાય, કુણાદિક પુછે સહુ, કારણ તેહ વતાય. ૮

Page #545

'
હું
આ
૪૪ શ્રીમાન જિતર્રપ્રણીત.
પંચ ભત્તરી પદિ, માગ જન્માજિત કર્મ,
તિણે થાયે અચરિજ કિસે, વીસમી ગતિ બેશર્મ. ૯ હાલ–પી લારી પાલિ આંબાઈ મેરીયાસારાલાલ એદેશિ. ૩ ઈશુહિજ ચંપાનગરી, અધિક સહામણું મારાલાલ અધિક સહામણું મારાલાલ, તિહાં સાગર દત્તસેઠ
વસે ધનને ધણી મારા લાલ. વસે. નારિ સુભદ્રા કુખે થઈ ગુણધારિક, મારા. થઈ.
કન્યા અપછર રૂપ નામે સુકુમારિકા; મારા. ના. ૧ જિનદત્તકે પૂત સાગર નામે ભલે મારા સાગર. રૂપવંત ગુણવંત સહુનરસિરતિલે મારા. સ. પરણ કન્યા તિણ નિશા શક્યા ગયે મારા. નિ. અગનિત પરેતાસ ફરસ અંગ થયે મારા. ફ. દઘમાન ક્ષણ એક તિહાં સાગર રહે મારા. તિ. નિદ્રામાંહિ તાસ મૂકી નાશી ગયે મારા લાલ. મુ. પતિ દેખે નહિ પાસ રેવે વિરહાકુલી મારા. રે. પતિવિણિ દુખિણી જેમ થડે જલ માછલી મારા થે. તેહને દુર્ગધ હેતુ જાણી સાગર તજી મારા. જા, દે બેઠી પુત્રી તું દાનશાલા ભજી મારા. દા. વૈરાગ્યે તે અન્ય દિવસ ગપાલિકા, મારા. દિ. વ્રત દ્વીધે તેસિ થઈ વ્રતપાલિકા મારા. થ. ચોથ અછમાદિક તપ બહુપરિ કરે, મારા. ત. ઉહાલે ભૂસિભાગ ધ્યાને સંચરે મારા. ધ્યા એકાકી તિહાં જાઈ લીયે આતાપના, મારા. લી. સૂરજ સામી દષ્ટિકોત્સર્ગ સ્થાપના. મારા. કા. ૫

Page #546

શ્રીશત્રુજયતીરાસં. પાંચ પુરૂષ નેહવત વેશ્યાસું પરિવર્યા, મારી. વે. દેવદત્તા લેઈ આશિ તિણે વન સંચર્યા. માસ. તિ, તિહાં ઉભી તિષિ દિઠ સગાન પામીહલાલક સં. વ્રતિની ચૂકી ધ્યાનનિદાન ઈસે કી હેલ. મા. નિ. પંચપતિકાતુંથાયે, તપ પરભાવથી હલાલ; ત. અષ્ટમાસકી કિધ લેખન ભાવથી હલાલ: સં. વિણઆલેયાં તેહ મરી દેવી થઈ હોલાલ; મ. નવ પલ્યોપમ આયુ સાધમે તે ગઇ હલાલ, સે. તિથી ચવીને એહ થઈ દ્રપદી સહિ હલાલ; એ. પૂર્વ નિયાણે કીધ ઉદય આવ્યો અહી હાલાલ. ઉ. પંચ થયા ભરતાર ઈહાં વિસ્મય કિસો હલાલ; ઈ. ભેગવીયે સુભ અશુભ કર્મ કીધે જિસે હલાલક. મુનિ કહી એવી વાત આકાશ વાણી થઈ હાલાલ અ. ભલા (૨) ભસ્તાર લહા તૂઠે દઈ હે લાલ લ. તેહીજ જન સયણ સ્વયંવર આવીયા હલાલ, સ્વ. ઉછવણું કૃષ્ણ પાંડવ પરણાવિયા હેવાલ પાં. પાડુ દશાર મુકુંદ બીજા પણિ ભૂપતી હેતલાલ બી. આણ્યા નિજપુર માંહિારવબહુભતી હલાલ ગ. ભક્તિ કરી બહુ ભાંતિ જિમાવ્યા સહુ ભાઈ
હલાલ. જિ. પાંડુ તનય સંઘાત આવ્યા નિજપુર ભણી લાલ આ. એક દિવસ ધર્મ પુત્ર બેઠેટ્રપદિ ઘરે હલાલ, બે. આચેનારદ તામપૂજનૃપ બહુ પરે લાલ, પૂ.

Page #547

૪૬૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
પ્રીતિવ’ત થયા તામ ભક્તિ દેખી કરી હેાલાલ, ભ.
શેષ પાંડુ ખાલાઈ કહે ઇમ હિતધરી હાલાલ. ક. એક એક દિવસ પ*ચાલી સર્વે સેવવીહાલાલ; સ. ન્યાયરીતિ મુનિ નારદ કીધી એહુવી હેાલાલ કી. ચાજ્ઞસેન્યાને ગેડુ એક બેઠા તિસ્યે હાલાલ; એ. તે ઉંપરિ તિહાં ખીજે કાઈ આવિસે હાલાલ. મી. દ્વાદશ વર્ષ પ્રમાણુ તીરથયાત્રી હુસ્સે હાલાલ; તી. ા પાતકથી છૂટકારા થાઈસ્ચે હાલાલ, છૂ. એક દિન રાય સુધિાષ્ઠર તિહાં બેઠા હતા હાલાલ; તિ. આન્યા અર્જુન તાંડુભાઈ નવ જાણુતા હેાલાલ ભા સત્ય સદ્યા કરવાને કાજે મન કીયા હાલાલ; કા. માત બ્રતિ જનકાદિ સહુ ીમલી વારીયેા હાલાલ. સ. તેાિણુ ચાલ્યા તેહ કર્યો તીરથ સહુ હલાલ; ક. જીહાંર જીનવર દેવ નમ્યા ભાવે બહુ હાલાલ. ન. અનુક્રમે ગયે વૈતાઢય પ્રથમ ાજન તિહાં નમ્યા હાલાલ; પ્ર. અણુભ કર્મ દુઃખકડિ તિહાં સગલા ગમ્યા હેાલાલ, તિ. ઇણિ અવસર વિદ્યાધર વિધુર નિહાલીયેા હાલાલ; વિ. ક્રૂિરતાં દુખીચે તામ પાર્થ ખેલાવીયેા હેાલાલ. પા. હું મણિચૂંડ વૈતાઢય ઉત્તર શ્રેણિ રહું હાલાલ. ઉ. હેમાંગઢ મુજ રાજ ગ્રહ્યા દુઃખ હું સહુ· હાલાલ. ગ્ર. ધન્વી અર્જુન તાસ વચન ઈમ સાંભલી હાલાલ; વ. એઠા કલ્પિત તાસ વિમાન મનારલી હાલાલ, વિ.
૧૪
૧૫
૧૬
૧૧
૧૨
૧૩

Page #548

શ્રીશત્રુંજયતીર્થંરાસ,
૪૬૭
હાલાલ. ક. ૧૭
તિહાં જઈ જોરે તામ હેમાંગદ જીપીએ હાલાલ; હે. રાજ્ય ખેચર મણિચૂડ ભણી લેઈ આપી હાલાલ. ભ. હેમાંગદ મણિચૂડ પ્રમુખ વિદ્યાધરે હાલાલ; સેવ્યમાન તિહાં કાલિકતાઈ રહ્યા હા ઘરે અષ્ટાપદ આદિક તીર્થ કરવા ભણી ચાલ્યા બેસી વિમાન ભગતિ જીનવરતણી શ્રી ગિરિનાર ગયા તેય તિહાંથકી કીધી જીનવર જાત ઢીલ કાંઈ ન કી હાલાલ. ઢી. ૧૮ ઈણિ અવસર શ્રીપુર પુરક્ષત્ર પુરા થયા મારા હાલાલ; ક્ષ. પૃથુ નામે બલવંત બિરૂદ જગમે લહ્યા. મા. મિ. દુર્ગંધા ઈણિ નામકી તેહ તણી સુતા; મા. તેિ. ખ્યાતા તાસ શરીર તણી દુર્ગંધતા. પિતૃદત્તા સામદેવ તેહ સામદેવ તે પરણી. સહી; ગધે નાસી ગયે! રડીયેા નહી. મારા. ગ. પતિના દ્વેષ થકી થયે દ્વેષ પિતા તણા મારા. હે. દુખિણી જીરે દુખ સભારી ઘણા ૨ મારા. સ. ૨૦ ભર્તાના જો માન હુવે નારી ભણી; મારા તા સગલે પુજાઇ સાભાર પામે ઘણી પીરમે પતિ પેસાએ દીકરી; પતિ નામા નિવના જાણે કરિ કિ'કરી. પરાભવી સર્વત્ર તજી ગૃહ નીકલી મારા. ત. કર્મ ખપાવણ કાજ સમે તીર્થાવલી ૨ મા. સ. પૂર્વકર્મ ક્ષય ન થયા એમ જાણી કરી મારા. કે. દુખીણી મિરવા હું સહીયામાંહેધરી. મા. હી. ૨૨
મારા. કિ. ૧૯ મા. તે.
મારા.સા.
મારા. પા.
મારા. સ. ૨૧
હાલાલ; તી. હાલાલ. ભ. હાલાલ; કો.

Page #549

૪૬૮
શ્રીમાન જિનપ્રણીત.
અપાદીયણુ દીન નદી. નાયક ભણી. માન. ચાલી નિસીભર તેહ સહુની અવગણી. મારા. સ. સાતમા ખ'ડની ઢાલ થઈ પુરી સહી; મારા. થઈ. સુણજયે સહુ જીનહર્ષ હર્ષ હીયડે લહી. મા. હી. ૨૩
સર્વગાથા. ૧૨૦ પાઠાંતર. ૮૮
દુહા, વનમે જાતી વલકલી, જટિલ તપસ્વી તે; દેખી નમી મુનિંગ ધથી, થયા પરા ગમ્ખેણુ. તથા દેખિ તેહને કહે, નિરમમ તુમે મુનિરાય; મુજથી ઉપરાઠા થયા, કુણુ દુઃખ ત્રાતા થાય. સાંભલિ વચ્ચે મુનિ કહે, કહાં કુલપતિ ગુરૂ મુજ; આવી તેહની ભક્તિ કર, તે દુઃખહર્તા તુજ. ઈમ સુણી મુનિપદ અનુગતા, દુર્ગંધા વનમાંહિ; જટિલ પ્રથમ જીન ધ્યાવત, ચરણે લાગી જાઈ. ગુરૂપિણે તેની ગંધથી, વીકૃતનેિજ નાક; એહવી દુ:ખિણી દેખિને, કહે મુનેિ કરણી પાક. વિધુરા વછે કિમ ઈસી, ઈંડાં આવી કહે કેમ ? દુર્ગંધ તાહરા દેહને, કિમ વિસ્તરીયે તેમ ? સાંલિ આંસુહૂહીને, મુનિને ભાષે તે; પ્રભુજી જાણા ઉમાહુરા, પૂર્વકર્મ કાઈ એવુ. દુખિણી માલદશા થકી, તજી ગંધથી 'ત; સગલે તીરથે હુ ભમી, અજી સ્પે' (સિ)નાયા અ’ત. ધર્મ દાન માટા મુનિ, પ્રાણીના આધાર; મુકાવા પૂરવ કર્મથી, સ‘સારાધિ
તાર.
૩
મ

Page #550

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ૪૬૯ તાલ—વાણિણિ કેટા ઉતરેરે પૂજણ પારસનાથ, એ દેશી. ૪ વાચંયમ એહવું કહે; મુજમાંહે નહી જ્ઞાન, શત્રુંજયમાંહે થઈ, જા રેવત ધરિ ધ્યાન. સાંજલિ વાતડી, રૈવતગિરિ ચડીરે; કરી સપૂલી ઘડીરે દુઃખ ટાલણ જડીરે, મુનિવર
ભાષે ઈમ વાણિ. સ. ૨ તિહાં કિણિ કેવલીએ કરે, ગજપદ કુડનો નીર આણુ તિહાંથી ન્હાએરે, જાયે રેગ શરીર. સાં ૩ સાંજલિ પ્રીતિવતી થઈ, પ્રણમી મુનિના પાય; * પુંડરીક ચિત્તમાં ધરી, રૈવત ગિરિ ભણિ જાય. સાં. ૪ ચલતે તિલેકે દિનેશે, ધરતી મનસું ધ્યાન; શત્રુંજય તીરથ ગઈ, પ્રણમ્યા શ્રી ભગવાન. સાં. ૫ દેઈ શલ પ્રદક્ષિણરે, તિહાંથી ચલી તત્કાલ; દૈવત નમિવા રૈવતેરે, હણિવા કર્મ કરાલ. સાં. ૬ ઉત્તર પાજે ગિરિતણુંરે, ચઢી વાસના સુદ્ધ; ગજપદ કુંડે તે ગઈરે, હીયડે હર્ષ વિશુધ્ધ. સાં. ૭ અરિહંત ચિત્ય ગજ કુંડમારે, જાવા ન લહે તે બાહિર નીર અણવિરે, સ્નાન કરે નિત્ય દેહ. સ. ૮ સાત દિને દુર્ગધતારે, ગઈ થઈ સુભ ગંધ. '' શ્રી છનવર મંદિર ગઈ, જીનપૂજણ પ્રતિબંધ. સાં. ૯ ત્યારે પાર્થ તિહાં રિસીરે, આ જ્ઞાની એક પૂજાનંતર તેહનારે, કહે પૂરવભવ છે. સા. ૧૦ સુણિ કન્ય પુસ્વભવેરે, તું વિપ્રકુલ ઉત્પન્ન વેતાંબર મુનિ દેખિને રે, હાંસી કીધ અધમ્મ. સા. ૧૧

Page #551

૪૭૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત વનમાહે એ રહેશે, તેહી ન કરે સ્નાન, સુભ્ર વસ્ત્ર: મેલાં કરી, પહિરે મહા અજ્ઞાન. સાં. ૧૨ મુખ સૂગે કરિ મોડતીરે, પીટતી કર દેય; ઈમ કુકર્મ ઉપાજર્યારે, સાંજલિ ફલ થિર હેય. સાં. ૧૩ તિહાંથી મરી નરકે ગઈ રે, તિહાંથી ગતિ લહીસ્વાન; કુલ ચંડાલે ઉપનીરે, ગ્રામની સૂકરી માન. સ. ૧૪ ઈમ ભવ દુષ્ટ ભમી કરી, અનુકમિ માનુષી જાત; નામે . પરિણામે કરી, થઈ દુર્ગધા ગાત. સાં. ૧૫ ત્રિભુવનના યોગી ભણી, જીનવર પુજા જેગ; તેહની મુદ્રા જે ધરે, કીમ નદીજે લેગ. સ. ૧૬ મહાવ્રત ધારી જે યતિરે, ગમે મિથ્યાત્વ વિકાર, જન સાસન દીપાવતેરે, કિમ નિંદીયે અણગાર. સાં. ૧૭ કરમ તીરથ પરભાવથી, તું પવિસિલહીસ્ય બોધિ તીરથની સેવનારે, કરિ તું વિસવાસ. સાં. ૧૮ એવું કહી વિરત્યે મુનિ, દુર્ગધા શંકાનન્દ સ્વામી નમીય ગુરૂ નમ્યારે, પાપે પરમ આણંદ. સાં. ૧૯ અર્જુન ધન્ય દિન માનતેરે, ધન્ય ગણતો અવતાર સાથે મણિચુડ મિત્રને રે, તિહાં. રહયે દિન ચાર. સા. ૨૦ હવે કૃષ્ણ તિહાં આવતરે, જાણી હરખીત હેઈ , પરણાવી અર્જુન ભણી રે, અહિની સુભદ્રા ઈસ. ૨૧ શત્રુંજય નંદીવર્ધનેરે, અષ્ટાપદ ગિરિરાય બાર વરસ અર્જુન ફિરે, તીરથ અનેક રાય. સાં. રર.

Page #552

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
Y
ઈમ નિજ સંઘા પૂરિને રે, બહુ ખેચર સંઘાત; વ્યોમ વિમાને છાદતેરે, હથિણપુર આયાત, સાં. ૨૨ વધુ સહિત આ થકેરે, જાણું પાંડુ નરેશ; ઉછવણું અન ભરે, કરાવ્ય પરેશ. સાં. ૨૩ તિણિ અવર મણિચુડની, બહિની પ્રભાવતી નામ; કિણ એક વિદ્યાધર હરીરે, ખૂબ સુણ તિણિ ઠામ. સા. ૨૪ અર્જુન મણિચુડસું તદારે, ઍમ પથાવલિ જઈ; તાસ હણી પરભાવતીરે, લેઈ આવ્ય નિજ ડાય. સાં. ૨૫ પાંડુ નરેસર અવસરેરે, મેલી સહ પરિવાર, ધર્મ પુત્રને આપણેરે, પદ દીધે તિણિવાર. સા. ૨૯ દેવાલય જિમ ધ્વજ કરિરે બેમમણી જીમમ; શેભે વિશ્વ યુધિષ્ઠરે, યશ વિસ્તરી ભોમ. સા. ૨૭ ભીમાદિક ચ્યારે મિલીરે, સેના લેઈ સાથ; દિશિ જીપી આવ્ય સહ, આજ્ઞાએ નરનાથ. સાં. ૨૮ હિવે સુખે સુખ ભોગવેરે, પાંડવ લીલ વિલાસ; ચઉથી સાતમા ખંડની, ઢાલ થઈ એ ખાસ. સાં. ર૯ સર્વગાથા, ૧૫૮,
દુહા. પચાલી પતિ પાંચને, સીંહ સરીખા પંચ; પુત્ર થયાં કુલ સભ, દેવ કુમારને સંચ. ૧ બધુ પુત્રજીમ પત્તિ જીમ,મિત્રનિ જાંગ જિમજાણિ; ચ્ચાર યુધિષ્ઠરને થયા, વિનયવંત ગુણખાણિ. મણીચૂડ ખગ પ્રત્યે કરી, પુરે વિદ્યાબલ તામ; આમંડલ સરિખી સભા, કીધી અતિ અભિરામ. ૩

Page #553

૪૭૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. હિવે મણિચૂડ વિદ્યાધરે, હેમ સિંહાસણ થાપી; બેસાણી શક સુતભણી, કર્યો પ્રેમને વ્યાપ. ૪ શાંતિનાથ અરિહંતને, કારા પ્રાસાદ; મૂર્તિ હેમમય સંયુગત, દીઠા પર્માલ્હાદ. ૫ શાંતિનાથ ભગવંતના, ત્રિશું કલ્યાણક તત્ર; તીરથ હસ્તિનામાભિધે આપે પુન્ય પવિત્ર. ૬ લક્ષમી કલ્પલતાતણે, ફલ લેવા રાજાન; કરે પ્રતિષ્ઠા જીન તણી, હર્ષ ધરી અસમાન. ૭ રામકૃષ્ણ દશારનૃપ, દ્રુપદાદિક ભૂપાલ; તિણિ તેડયા આવ્યા તિહાં, પ્રતિષ્ટાછવ ભાલિ. ૮
ઢાલ-તિમિરી પાસે વડલે ગામ એહની, પ. હિવે બેઠા તિહાં સહુ રાજાન, સભા સ્થભ બિંબિતસુ
પ્રધાન; રાજાએ તિહાં વલી બેલાવ્યા, બંધુ સહિત દુર્યોધન
આવ્યા. ચાદવ પાંડવ તત્ર સભા, મણિસિહાસન બેઠા ભાયે, જાણે રહીયા અધર આકાશે, દેખી વિસ્મય ચિત્ત વિમાસે. નીલ રતનસું કુમિ જડી, સંવૃત વસ્ત્ર સંકા
જલ પડીયે ફાટિક ભીતે જઈ આફલ્યા, હસીયા દુર્યોધન
મહાબલીયા. સૂર્યમણી અરણતરૂની પરિ બહિર શીતલ દીસે
તે અરિફ અતર છેષાગ્નિ સ યુક્તિ, પિણી સહુની કીધી ભક્તિ ૪

Page #554

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૪૭૩ દાનસડધર્મ પુત્ર નિહાલી, કલ્પદ્રુમ આદિક સુવિશાલી; દુરિ ગયાં સગલા લજજાણુ, નામ માત્ર જગમાંહે કહાણા. ૫ સર્વ ધર્મને મૂલ અહિંસા, જાણિ ધરમ સું કરે
પ્રસંસા; સગલે ઉદઘષણ દેવરાવી, ક્ષિતિમંડલમાં દયા
પલાવી. કીધ પ્રતિષ્ટા ઈમ ઉછરગે, ધર્મપુત્ર નિજ મનને પગે, ચારણ રિષિ મુનિવર રાજાન, સહુ વિસજર્યા દેઈદાન. ૭ વસ્ત્રરત્નાદિક દેઈ સત્કાર, દુર્યોધન નૃપને તિણિવાર; નિજપુર આવી કરે વિચાર, તાત માતુલ મેલી પરિવાર પાંડવ બાલપણુથી એહ, સદા કૂડકપટના ગેહ; ઘર સૂરા મન માંહે કુરા, બાહિર મૃદુ અવગુણકરિ પૂરા. ૯ રામ માધવ ને ઉપર જાણું, રાજ્ય મદદધત કિસી
કહાણી; મુજ હાંસી તિહાં કીધી જેહ, સાલત પરે દુખે તેહ. ૧૦ છલ કરિબલ કરિ અરિ સાધિ જે, નીતિ વચન મન
માહે ધરીજે; પાંડવને શું રાજ્ય ઉદાલી, તે મુજ રીસ સામે
વિકરાલી. ૧૧ એહવું કહી શિલ્પી તેડાવે, બહુ દ્રવિણે રમ્ય સભા
કરાવે; તેહની સ્પર્ધામનમાં ધારી, કપટ હીયામાહે અવધારી. ૧૨ દત મૂકીને હિવે બેલાવે, આ લકત કેતુક મન ભાવે; રામકૃષ્ણ પાંડુનંદદશાર, દુર્યોધન રાજા તિણિ વાર. ૧૩

Page #555

૪૭૪ શ્રીમાન જિનહર્ષમણીત. પ્રત્યેક આવ્યા જે રાજાન, તેહને કૃત્રિમ આપે માન ઉઠી સહુને સામહે આવે, દાને સહુને રીજ ઉપાવે. ૧૪ જમાવે ભજન કરિ પરિઘલ, વિતક્રીડા જલયંત્ર
કુતૂહલ પાંડવ પિતાને વસિ કીધા, બેઠા ઘૂત રમે રસ વીધા. ૧૫ ધર્મ વિષે એક વિદર પ્રવીણ, વિદુર નિષે પિણિ
થયે લીણ; ધર્મ પુત્ર મેહે નહી કીડા, ભવિતવ્યતાની મેટી
પીડા. ૧૬ દુર્યોધન નૃપ છલસું બેલે, ધર્મ પુત્રને દુર્મતિ પેલે; પાંડવ ભેલા લેખે કાંઈ સર્વ કલા જે હુંતી માંહિ. ૧૭ ઘેડા હાથી રથને પાયક, અનુક્રમે મનયરપુર લાયક રાજ્ય પ્રાજ્ય તે પિણિ સહુ હાર્યો, રાય યુદ્ધિષ્ઠીર ન રહયે વાર્યો. જીપણની આશા મન ધારી, ધર્મનંદન જેજે પણકારી; નેવે મૃગતૃષ્ણા જીમ માટી, તૃષ્ણાતુર નર પિણિ તે
ખેટ. ૧૯ હિવે પણ કીધી કૃષ્ણ રાણી, વ્યસન વારિધિમાં
પડી પ્રાણું; જુઆ મીઠી વાર વિચારી, કર્મસાગે તે પિણિહારિ. ૨૦ આત્માયત્ત કિયે દુર્યોધન, પાંડને સેવસિ સગ
લે ધન; પાંચાલી આણવા કાજે મુક દુરશાસને રાજે. ૨૧

Page #556

. શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૪૭૫ રેકગણે હારી છે તેણે હિવે તું મુજ ઉછગે સેઈફ મેલ્હિ પાંડુ પુત્ર ભણિ વિડબિત, ઈમ કહી ગયે થયે
હરષિત. ૨૨. એહવું વચન સુણ પાંચાલી, નાસંતી દુઃશાસન જાલી, કબરિ જાલી સભામાંહિ આણી, ધ્રુજતી જિમબંદી વાણી. ૨૩. ભીષમ દ્રણ વિદુર પરિવાર, બેઠા દીઠા સતી તિવાર અપમાને લાજે મનમાંહિ, શેષ કરી ભાખે ઈમ તાહે. ૨૪ રે દુઃશાસનરે દુરાચાર, રે નિજજ અરે કુલાંગાર; કરતો હું ઈણિ પરે કુકર્મ, વિતથ અસ્ત્ર થાઈ
બેશર્મ. ૨૫. એહવે વચન સુણ દુઃશાસન, બેલીયે કેધે જાણી
હુતાસન; ખાંચા વસ્ત્ર સતીના પાપી, જેહને મુમતી હીયામાં
વ્યાપી. ૨૬, જીમ ૨ વસ્ત્ર ગૃહે કાયાથી, તિસર શિલ તણ
મહીમાંથી; નવ ર વચ્ચે પહિરી દીસે, તિમ ૨ સહુના મન હસે. ૨ સત અષ્ટોત્તર તેહને ચીર, આવ્યા નિર્મલ જેહુવા
ખીર; ઉતરીયે દુઃશાસન નીર, આવી સભા બેઠે દલગીર. ૨૮ ફાલ ભષ્ટ થયે સીહતણી પરિ, લાગી તેહને સતી
ભયંકર; સાતમે ખડે પંચમી ઢાલ, પૂરી થઈ જનહર્ષ સાલ. ૨૯

Page #557

૪૭૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. સર્વ ગાથા ૧૯૫.
દુહા ક્રોધ વલ્ડિ મારૂત તણે, જવલિત થયેઅસમાન; ધર્મ યુક્તિ થયે થયે, વિનયવંત ગુણવાન. ૧ મારૂત દુર્યોધન ભણી, ગોત્ર સહીત ઈણિવાર; પિણિ અંતરાઈ વિચિ થયે, ગુરૂને વચન વિચાર. ૨ ભીમ રસભર ગાજતે, સાંજલિ અરિ ભૂપાલ; નીચે મુખ કરી (૨) રહ્યા, કેઈ બીન્હા તત્કાલ. ૩
ધ ભર્યો ભીષમ કહે, દુર્યોધનને તામ, અંધ પુત્ર ચૅ માંડી, સતી વિડબેઈ આમ. ૪ ભીમાન. આદિક થયા, તુજહણિવા ઉજમાલ; પિણિ વારે છે ઈ ધર્મ સુ” વિનય વિક્રમ પ્રતિપાલ. પ ત્યજ એહને તુજ કુલવિષે, એ કૃષ્ણ અંગાર; બાહિરિ આંધ તૂજ પિતા, તું અંધ બેઉ પ્રકાર. ૬ દુર્યોધન એહવું સુણ, ભાષે વત્સર બાર; .
વનવાસે એ નિસરે એક અધિક ઈણિવાર. ૭ કિણિ હિડામે જાણિસું. તેરહ વર્ષ મઝાર. વલિ વન એહને આપિસું. હું સંવત્સરબાર ૮
ઢાલ–લેડણ પાસજી તું જ એહની દેશી; ૬. ધર્મપુત્ર અંગીક, ગુરૂ ચરણે સિર નામેરે; જાયા ચ્યારે અનુજ સું, આયા નિજપુર તારે. ધ. ૧ પ્રણમી પાય પિતાતણુ, દુર્યોધનની સહુ વારે; ધર્મ પુત્ર સગલી કહિ, પિણ ખેદ નહિ તિલ
માતરે. ધ. ૨

Page #558

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ
૪૭૭ પાંડુ સુણ ક્ષણ એક રહયે, મન કરી તિવારો; ચિત્તમાંહે એમ ચિંતવે, ધિગ ૨ સંસાર અસારે. ધ. ૩ વલી કહે સત્ય સંઘતું , ખેદ હીયે મ ધરે રે; વનવાસે હું તાતજી, સારથક નામ કરેલું. ધ. ૪ રાજ્ય ત્યાગે અથરાજ્યમે, અટવી નગર પ્રમાણે
ક્ત પુરૂષને પાલતા, સગલેહી જય કલ્યાણરે. ધ. ૫ ધીરવીર તમે તાતજી, તમે કુરૂ ગોત્ર શૃંગારેજી; અનુમત ઘેહવે અમ ભણી, જઈયે કતાર મજારેરે. ધ; ૬ અનુમતિ માવિત્ર દીયે નહિ, જાવાની તે વનવાસે રે; આંખે આંસુ નાંખતા, નાંખતા દુખ નિસાસરે. ધ. ૭ પિતુ આજ્ઞા લેઈ કરી, ધરમ પુત્ર મનરગેરે; ચાલ્યા બંધવ ટ્રાદિ, લેઈ આપણ સગેરે. ધ. ૮ પાંડુ કુંતી મુદ્રી તથા, સત્યવતી વરનારે; અંબા અંબાલાંબિકા, તેહોને હે થઈ લારે. ધ. ૯ અશ્વ પ્રવાહ નયણે વહે, સાથે લેક અપારે; સ્નેહસાગરમાંહે પડીયા, નિજ માતપિતા પરિવારે. ધ. ૧૦ તું કુરૂવશે સેહરે, સત્વ ભજે તમે તારે; અજ્ઞપરે સુત સ્નેહથી, ન કરે અશ્રુ પ્રપાતાજી. ધ. ૧૧ તાતાં જ તાહરા, અમે પાલુ પ્રતિજ્ઞા એહારે; વાધે કીતિ તાહરી, કૈરવ મંગલ ગેહેરે. ધ. ૧૨ રાજ્ય લુખ્ય દુર્યોધને, હિત કીધે મુજ એહેરે સત્ય સુત નહી તે કિમ હવે, સત્ય નામ મુજ
તેરે. ધ. ૧૩ માત પિતા કાયર તુમે, યા તનેહ વસેરે; વીર પત્ની ધીરજ ધરે, માતાજી ગુણ શ્રેણેરે. ધ. ૧૪

Page #559

૪
શ્રીમાન જિનહુષપ્રણીત.
સેવા કરજ્ગ્યા તાતણી, જીન પૂજેયે નિત્યારે; આશીશ દેજો અમભણી, મન
મૂકેયે નિજ સત્યેાર. ધ. ૧૫
અપરાધેરે;
હાવે
લાક તુમારો જો અમે, કીધા રાજ્યાં ધેખમળ્યે તુમે, મત સ‘ભારો વિનય કરી તાત માતને, લેાકને શીખ કુંતી સુભદ્રા ટ્રોપદી, ચાલ્યા બધુ સત્વ ધરી આઠે જા, ચાલ્યા કારવ હવે હર્ષિત થયા, દુષિત લેાક અપારારે, ધ, ૧૮ કુરકરમી રાક્ષસ હવે, ર્માંધનની આજ્ઞાયેરે; ખીહાવે કેાપદી ભણી, ભીમ જીત્યાતિણિ ઢાયારે. ધ. ૧૯ વિદુર આવી. પાંડવભણી, દેઈ વિદ્યાપાયારે; હિવે હિલિ મિલિ પાછા વલી, આવ્યા નિજપુર
ખાધારે. ધ. ૧૬ પ્રદ-ા;
હિતારે. ધ. ૧૭
સાહસી ધીરારે;
વરમાારે. ધ. ૨૦
પાંડવને જાણીરે; હિતસુતાણીરે, ધ. ૨૧ ધરીઉછા રે;
સાદર યાના સેનીત ભણા, છંદ્યુમ્ન આવી કાંપીલ્યપુર પ્રીતે, લેઈ ગયે હિવે સમુદ્ર વિજ યાજ્ઞ, માધવમન કુતી નિમવા આવીચા, ચાદવ કેડિ સંગાહારે. ધ. ૨૨ પાંડવ મિલીયા પ્રેમસુ, જીમાવ્યા ખંહુ ભાતારે;
પાર્થ વિદ્યાનિત ભાજને,ધરિ મનમાંહે અહુ ખાંતારે. ધ. ૨૩ રિને વિસ્મય ઉપના, ભે’જન સરસ નિહાલીરે;
ઢાલ સાતમા ખ`ડની, છઠ્ઠી
જીન ર સાલેરે. ૫. ૨૪

Page #560

૪૭૯
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. સર્વ ગાથા, ર૨૭
Eહા..
જાણું કરવ ના કહે, તેહને ચરિત્ર મુકુંદ; છલઘાતિ આબાલથી, રચે કપટના ફંદ. કપટપટ જૂએ રમી, કૈરવ તુમ સંઘાત; કાઢયા તુમને રાજ્યથી, દેવ વિપર્યય વાત. હું હણનું અરિ તુમતણા, તુમે જાઓ નિજ ઠામ; કાલ વિના પિણિ શત્રુને, હણતાં વ્રત નહી ફામ. ૩ કૃષ્ણ વચન એમ સાંભલી, ધમ સૂનું કહે તામ; તુમથી સહુ સંભાવીએ, હરિપરાક્રમ ધામ. ૪ અમે ત્રયેદસ વછરા, રહી ફિરી વનવાસ; તુમ સાહાચ્ચે શત્રુને, આવી કરચું નાસ. ૫ એહ કહિને કૃષ્ણને, વિનય વિસજર્યા જામ; સુભદ્રા નિજ બહિનિને, રથ આપી તા. મેલી શાંતનયપુરી હિવે સપ્ત સતવંત; પ્રેહિત દુર્યોધન તણો, પાંડવ મહી ભમંત. ૭ આવિક પંચાગ નમિ, દુર્યોધન મુખ મુજ; કરે વિનતિ એવી ધર્મપુત્રજી તુજ. ૮ ઢાલ-લડે દે સંબ કપૂત બેલડે દેજી સામે
જે વાલ્હાપૂત સામે વેજી થારી માવડી
બેલારે બેટા બલ. એહની એ દેશી. ૭. મે અજ્ઞાનવસે અન્યાય, માઠો કીજી, ધર્મ પુત્ર ગુણે જેયેષ્ઠ, મેં દુઃખ દીધેછે. તમે માને જ ભાઈ, મારી વિનતીરે; આં.

Page #561

૪૮૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
૨
૩
૪
ભાઈ યુધિષ્ઠર તુમે છે। સત, છે ગુણુવ‘તાજી; તુ માંહિ ક્રાતણે! નહિ ભાવ, જો બલવંતાજી. તુ. ૧ તુમે માનીયે ભાઈ મ્હારી વીતિ; હું નિરગુણ જઈ તુમે ગુણવંત, નિજ ગુણુ જોયેાજી; ભારષ મે' ભુઈ સગલા તેહ, સરિખા હાયેાજી. તુ કૃપા કરી મુજ ઉપરી વીર, ઇંદ્ર પ્રસ્થાનપુરનેાજી; ઈશ થઈ રહયે મે કીધ, અવિનય ગુરૂનાજી. તું અંતર દારૂણ કામલ બાહ્ય, તેહુની વાણીજી; સુણ નૃપ આણ્યે મન વિશ્વાસ, ભદ્રક પ્રાણીજી. તું. વારણાવતીનગરી ગયા જામ, વિદુર વિચારીજી; ગુપ્ત લેખ જણાવ્યેા તાસ, તુમ અપકારીજી. તુ અરિને મત કરજ્યે વિશ્વાસ, જતુ ગૃહ દ્વેસ્થેજી; વાડવ તુમ ઉતરવા કાજ, ભસ્મ કરેસ્મેજી. તુ. ફાગુણુ સુદિ ચૈાશિ અધરાતી, તુજ અરિ કહીયેાજી; લેખ થકી પરમારથ એહ, સગલા લહીયેાજી. તુ. એહવુ સુણી કહે જેને, ભીમ ક્રોધે જલીયેાજી; તુમે ન જાણ્ણા તેહની, વાત મે અટકલીજી. તું. ઘે આદેશ ગદાસુ, શત્રુ ચુરી નાંખુજી; દુર્ગંધનના કરૂ સંહાર, નામ ન રાખું. તું. એવા સુ`િ કાપાગનિ તાપ, ધર્મજ ટાલેજી; ન્યાય વચનામૃત સારીખ, કહિ ૨ વાલેજી. તું. ૧૦ વિદુર ખણાવી તામ સુરગ, પારથી જણાવ્યેાજી; હિવે પુરાચન ક્રેઈન સનમાન, તેડી લાવ્યેાજી. તુ, ૧૧
.

Page #562

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૪૮૧ લાક્ષાગૃહ પાંડવને તામ, વિપ્ર ઉતાર્યાજી; કીધિ ભક્તિ ઘણી પરે તાસ, વચને ઠાર્યાજી. તું. ૧૨ તિશુહિજ દિન જરતીકા એક, પંચસુત લેઈજી,
એક વહુ સું કુંતીવ્યાસ, રહી આવે છે. તું. ૧૩ હિવે ગુપ્ત નિશિંદીધિ આગિ, વછરી માઠાજી; જાગ્રહ લાગે વિવરમારિ, સાતે નાઠા. તું. ૧૪ કેડે ભીમ રહીતે વિપ્ર, અગ્નિ પચાવીજી; વૃધ્ધ ભાઈને કીધ પ્રણામ, વેગે આવીજી. તું. ૧૫ હિવે લેક દીઠા પરભાતિ, સાતે બલિયાજી; દુર્યોધન ઉપરી સહુ લેક, ક્રોધે જલીયાજી. તું. ૧૬ પાદઘાતસુવાડવસીસ, ચૂર્ણ કરીયાજી; લેકે વયરીની પરિતાસ, શેકે ભરીયાજી. તું. ૧૭ દુર્યોધન પાંડવ નિજ વિપ્ર જાણી બલિયાજી; બહિ શેકે દાધાની દિધ, જલ અંજલિયાજી. તું. ૧૮ વયરીની શંકાએ પાંડુ સુત, પથે ચાલ્યાજી; આખુડતા પડતા દિન રાતિ, વઈરી સાલ્યાજી. તું. ૧૯ દુર્ગ ચિત્ય નદી ગિરિ ઋગ, સરેવર તીરેજી; વિસામે ન લીએ કિહાં ભીતી, તાસ ન ધીરેછે. તું. ૨૦ ડભતણ અંકુરા તીક્ષણ, કંટક તીખાજી; ચાલે ભૂતલ જે સુખ દુખ, બેદે સરીખાજી. તું. ૨૧ હિવે કુંતી મારગ પરિકિલષ્ટ, થઈ અસક્તાજી; ભીમભણી કહે તિલી ભૂમિ, જાઉ ભક્તાજી. . ૨૨ હું પણ થાકી ન સકુ ચાલી, વહુ પિણ થાકીજી; નકુલ લજા એને સહદેવ, ચાલે બાકીજી. તું. ૨૩ ૩૧

Page #563

૪૮૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત સાંભલી આરોપી નિજમાત, સ્ત્રી નિજ બધેજી; બાંધ્યા બાંધવ પૂઠે દેઈ કર સંધેજી. તું. ૨૪ વેગે ચાલે ઈણિપરિ ભીમ, મહાબલ કાયાજી; અતિકમીરજની પરભાતિ, કિણ વન આયાછે. તું. ૨૫ સાતમા ખંડ તણી એ ઢાલ, સાતમી જાતાજી; ભાબેઈમ જીનહર્ષ સુજાણ, મિલિ ૨ ગાતાજી. તું. ૨૬ સર્વ ગાથા. ર૬૧
દુહા થાકા નિદ્રા વસિ થયા, વનમાંહે પરિવારિક ભીમ જલાર્થે નીસર્યો, ભમતાં પામ્ય વારિ. ૧ જલ લેઈ તિહાંથી ચ, ભીમસેન તિણિવાર; પાછલિ જેવે જેતલે, દીઠી કેઈક નાર. ક્રૂર શરીર બીહામણ, ભાષે રે રે તિe; ભોમ ભણી દેખી કરી, કીધે રૂપ વિશિષ્ટ. લોયણુ બાણે વીંધતી, આગલિ આવી તેહ; કહે સાદે ભીમને, મૃદુ ભાષા સુસનેહ. જીત કંદર્પ દરપ તું, સુણિ ઈણિ પર્વત વાસ હિડબ ભાઈ મારે, હિડંબા બહિન હું તાસ. તુજ ગંધ આવી તેહને, કુંધિત આણિવા મુજ; મુકી થઈ રતાર્થિની, રૂપ નિહાલી તુજ. મનમથ અર્ણવ બૂડતી, કૃપા કરી મુજ તારિ, પાણિગ્રહોબ્રહથી પ્રભે, દયાવંત અવધરિ. કરસું વનવાસ મેં, વસતાં તેમને નાહં; જાહેધકાર શકતે કરી, વરિ ચુજ કરિ ઉછાહ. ?

Page #564

શ્રી શત્રુંજય તીર્થસ.
૪૮૩
ભીમ તાસ ઈમ ભાસતાં, કહિ ઈસું મત બેલ; રહતાં અટુ વનવાસમાં, યુકત નહી નિટેલ. ૯ હાલ–સખીયે આવ્યરે માસ આસાઢે કરીનહાર ચઢાઉ,
પાડે ઘરિ આવી કરાવે લાડેરે માં મિલીયાએ દેશી ૮. ઈમ બે જણ વાત કરતે, આ તિહાં હિડબ તુરતે ભગિનીને પાણિ તાડતેરે, પલગ્રાહી કે ભીમસેન તિવારે, કિંમરે અબલાને મારે, મુજસ્ કરિ યુધ્ધ કરાશે. ઈ. એહવું સુણિ રાક્ષસ આયે, ઉપાડી તરૂવર ધાયે, ક્રોધાગણિ રિદય ભરારે. ઈ. ભીમ પિણિ મહા વૃક્ષ ઉપાડી, આ યુદધ કરણ અનાડી, ક્રોધે નિજ બલ દેખાડીરે. ઈ. બે જણ મહેમાહે મલીયા; પગચારે ગિરિવર ચલીયા, ભૂમી સાયરજફિલીયારે. ઈ. ઈમ રાક્ષસસું રણ થાયે, કુંતીને હિડબા સુણાયે, તુજ અંગજ માત મરાયેરે. ઈ. તે માટે એડ જગાઈ મેહલ તેહને જે સખાઈ -ભીમ ચેડી કહિવા આઈ. ઈ. જાજ ભીમ યક્ષ પ્રહારે, દેખી ધર્મસુખગધારે; દોડે ભરોધ તેવારે. ઇં. ભીમ સજજ થયે ભર કેપે, કઝાલિ ગદા યમ આપે હણીયે ભીમે બલ લેપેરે. ઈ. તસુ હ હિબા દેખી, ભીમ રૂપે મહીં વિશેષ; પ્રતિ ચર્યા કરે અલેખીરે. ઈ.

Page #565

-
૧૧
૪૮૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. વિષમે મારગ અન્યદીહે, ‘પદી ભૂલી વનકહે, યૂથભ્રષ્ટમૃગી જીમ બિહેરે. ઈ. સિંહસૂકર વ્યાધ્ર ભુજંગા, મેટા અજગર માતગા; પહચે નહી સીલ સુરંગારે. ઈ. ગિરિસર કાંતાર નિહાલે પાંડવ દાદી નવિ ભાલે, છમ મેહન વેલી જાલેરે. ઈ.
૧૩. દલગીર થયા સહુ કેઈ, ભીમ વચનથી વન અવલે આણ હિડબા જેઈરે. ઈ. લેઈ બધે દ્રપદી કુંતી, વંછિત અન્નપાન દીયંતી; પાથ સાથે ચાલે પ્રેમ ધરતીરે. ઈ. કુંતી ધર્મસુમન ભાઈ તે ભીમ ભણી પરણાઈ નિશિચંદ્રપરે ભાઈ. ઈ. તે રાગથી સાધ બહુઈભીમસું ખેલે સુખદાઈ ભગવાંછિત તેહ સદાઈરે. ઈ. શ્રમજીત રહે નચિંતા, આવ્યા ચકપુરે ચાવંતા; દ્રિવેશ લેઈ ગુણવંતારે. ઈ. દેવશર્મા દ્વિજ આવાસે, રહ્યા ધર્મપુત્ર તિહાં વાસે; હિબાને એમ ભાસેરે. ઈ.
૧૯ દુઃખ બાર વરસ લગિ સહિસું, અમે અહનિશિ વન
માંહિ બમણું, જાવા હું નિજ ઘરતું સુખસુરે, ઈ.
૨૦ નિજ જેઠે અનુમતિ ભાસી, સાસૂને ગર્ભ પ્રકાસી, અદશ્ય થઈ ગુણ સી. ઈ
૨૧. એક દિન પાડોસણિ નારી, કરતી આકંદ અપારી ' ' વક્ષ તાડે હાહા કારીરે. ઈ.

Page #566

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૪૮૫ ભીમ તિણે દુખે દુખી થાઈ, દેવશર્મા પાસે આઈ પુછે સેક એ ભાઈ. ઈ.
- ૨૩ નિજ ભાલે કર ફરસીને, ભાખે ઈણિપરિ નિસ સીને નિર્ભાગ્ય કહે મુખ દીનેશે. ઈ.
૨૪ મહા ભાગ્ય સુણ મુજ વાણી, એ દૈવ વિટબણ આણી; તે પિણિ સાંભલિ મુજ વાણું. ઈ.
૨૫ બક રાક્ષસ પહિલી હો, સિદ્ધ વિભીષણ બલવતે; પુર ઉપરિ શિલા પરંતરે. ઈ.
ર૬ બીના નૃપ લેક તિવારે, પરમેષ્ટી જન સંભારે; કાઉસગ પિણિ કેઇક ધારેરે. ઈ.
ર૭’ પહચે નહી ધર્મ પ્રભાવે, રાક્ષસ નિજ કોપ સમાવે; નૃપને શાંત થઈ સુણાવેરે. ઈ. નુપ હું જન હણિવા આયે, તુજ અન્યાયે રીસાયે; હાલ આઠમી સાત ખંડ ગાયેરે. ઈ. સર્વ ગાથા. ર૯.
દુહા એક વચન કરિ માહરે, દિન (૨) માણસ એક; મુજને દઈ સુખે રહે, રાજન સુણિ સુવિવેક. ૧ રાજા એ અંગી, શિલા હરી ગયે તે ચીઠી આવે જેહની, તે રાક્ષસને દેય. આજ માહરા નામની, પત્રી આવી વીર; નૃપ નર આવ્યા તેડવા, મરિવા ભય દિલગીર. પૂર રાજા કેવલી, પૂછ ક્ષયકીનાસ; પાંડવથી નાવ્યા અજી, આ માહરે નાસ.
૨૮

Page #567

૪૮૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપણુત. તાસ વચન એમ સાંભલી, ભીમ આતુરી તાસ; દેખી તિણિ દુઃખ પીડિયે, મનમેં રહ્યો વિમાસ, હિંગ બલ મુજ શરીર ધિગ, ધિગ મુજ પરૂષ એહ; ધિગ ક્ષત્રી પર પ્રાણુને, રાખી ન શકે જેહ, રેગ શસ્ત્ર પાવક જલે, વજેતુ મરે સ્વયમેવ; તેપર પ્રાણ શરીરથી, ઉગારે તખેવ. અંતકરણ ઈમ ચીતવી, ભીમ મહા બલવંત; તું જા ઘરિ રાક્ષસભણી, તૃપા કરી અંત્યત.
ઢાલ-ઓલ ગડીની ૧૯. બ્રાહ્મણ દેખી સાહસ તેહરે, ખુશી થઈ કહે વાચક કરવાર ઉપગાર પર ભણુ, યુગ તુજને સાચ. બ્રા. ૧ સરિખી સરિખી સહુને વેદનારે, ભક્ષણ કરવું તુજ; રાક્ષસ ર પાસે હું રહું જીવતેરે, ન્યાય કિસે એ
મુજ. બ્રા. ૨ મદિરાર આવ્યે ચાલી આપણેરે, પંડિત કહે ગુરૂ તાસ; ગુરૂ પ્રાણે ૨ રાખે નિજ પ્રાણુનેરે, એ સ્ય ન્યાય
પ્રકાશ. બ્રા. ૩ એહવું ૨ કહેતાં ભીમ બ્રાહ્મણ ભણીરે, પ્રાણે
થાયે ગેહ; રાક્ષસ ૨ ને ઘરિ પિતે ગયેરે, વિટયે નૃપ
પુરૂષેહ. બ્રા. ૪ રાક્ષસ ૨ સહુ પરિવારે આવીયેરે, દીઠે ભીમસેનને
તામ; મહાકાય ૨ સૂતે મહાશિલ ઉપરે રે, દેખી થયે
ઉલ્લાસ. બ્રા. ૫

Page #568

શ્રીશત્રુંજયનીર્થરાસ.
એ નર ર આવ્યા મુજ ભાગ્યે સહીરે, મેટ્રી
કાયા જાસ;
હુસ્સેરે, મનમાં
પર્વત ર ાણે શિલા થકીરે, ગ્રહી માણુસ ૨ અદનપાતક હિંવેરે, ઉ
આજને ર સહુ ભૂખ્યા તૃપતા
એહવું કહી કરવત જીસ્યાજી, દશન પીસતા જોર; રસના ૨ મુખ લપકાવતારે, નયણ મહાવે ઘાર. બ્રા. દન ૨ જેના બીહામણારે, હાથે કાતી જાલિ; અટટ ૨ હાસ કરતાં થકારે, રાક્ષસ આવ્યા ચાલિ. પ્રા. તેતલે ૨ મુખથી દુરિપટી કરીરૂં, ઉડયા ભીમ તિવાર;
r4G
રહ્યા વિમાસ. બ્રા.
ગદા હથીયાર. પ્રા. આન્યા ઉદય
કય; સનમુખ ૨ ધાયે દડ ઉપાડનેરે, રાક્ષસ સગલા
પલાસ;
સમિર ૨ ઈષ્ટદેવ તાહરારે, ભીમ કહે એમ તાસ. ગ્રા. ૧૦ એહવા ૨ વચન સુણી ધીરજ ધરીરે, રાતા નયણુ
મ
લેય. પ્રા. ૧૧
રાક્ષસ ૨ ભીમ અભિધાતથીરે, કાંયો ધરા અપાર સાયર ૨ નાંજલ ઉછલ્યાંરે, ધડહુડીયા ગિરિસાર. બ્રા. ૧૨ તેહસુ'ર યુધ્ધ કરતાં થકારે, ભીમ ભુજાલ પ્રચ’ડ, હણીયા ૨ સીસ ગદ્દા મુદારે, ફુટા જીમ મૃતિપેડ, બ્રા. ૧૩ પડિયા ૨ ભીમ ધાતે કરીરે, તે રાક્ષસ મહાકાય; ધરણી ૨ પડતાં ધુડીઅે, પાદપ ભાગી જાય. પ્રા. ૧૪

Page #569

૪૮૮
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
કુસુમ ૨ વૃષ્ટિ આકાશથીરે, પડી ભીમને સીસ;
જ્ય ૨ શબ્દ સુહામણારે,દેવે કર્યાં જગીસ. પ્રા. ૧૫ સાંભિલે ર તે પુરના ધણીરે, હરખ્યા લાક અપાર; ભીમને ૨ મિલી વધાઇયારે, જન જીવીત દાતાર. બ્રા. ૧૬ જાણીને ૨ પાંડવ પૈારૂષ થકીરે, જ્ઞાની વચન પ્રમાણુ; તેહને ૨ પ્રગટ જાણી કરીરે, ભક્તિ કરે અપરિમાણુ, બ્રા. ૧૭ પ્રકૃષ્ટ ૨ અરિષ્ટ વિલયગયારે, ભક્તિ કરે બહુ ભ્રાંતિ; દેવલ ૨ જીન પુજા કરેરે, લેાક ધરી બહુ ખાંતિ. પ્રા. ૧૮ અરિથી ૨ ચિકત પાંડવ હિંવેરે, તે નગરી નિશિ
છડિ દ્વૈત વન ૨ જઈ છાના રહ્યારે, ઉટજ તિહાં ડિકિણિ મડિ. બ્રા. ૧૯
રાક્ષસ ૨ નો વધ સાંભલીરે, તિાં પાંડવને જાણ; અછતા ૨ હર્ષ જણાવીયારે, દુર્વાધન સપરાણુ. બ્રા. ૨૦ વિદુર જાણી ધાર્તરાષ્ટ્રનેરે, તેવા મનના ભાવ; પ્રિયવદ ૨ સેવક માકલ્યારે, પાંડવને લહિ દાવ. બ્રા. ૨૧ તે પણિ દ્વૈત વને ગયારે, પાંડુ સુતના નિમ પાય; વિદુર વચન સગલા કહ્યારે, હિતકારી સુખદાય. પ્રા. ૨૨ તુમને ૨ જાણ્યા દ્વૈત વને રહ્યા રે, ધૃતરાષ્ટ્રજ તિણિ મેલિ;
આવિસ્યું ૨ કર્ણ લેઈ કરીઅે, છેડે એહવાર સુણી રાધે ભરીરે,
જો ઇણુ વેલિ. પ્રા. ૨૩ યાજ્ઞસેની
કહે તામ; અદ્યાપિ ૨ પાપી કસ્યુરે, અમને એહુ વિરામ. બ્રા. ૨૪

Page #570

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ree સભ્યક્તિ રથી રાજ્ય ધન છાંડીયેરે, રાષ્ટ્ર સેના
' ધનમાલ; અછસિ ૨ અપૂર્ણમ્યું તેહનરે, ન ટલે વૈરી સાલ. બ્રા. ૨૫ ધિંગ મુજ ૨ ને તેમને વરે, પાંચે પાંડવ યેધ બિગ બિગ ૨ ક્ષાત્ર વીર્ય તુમ તણારે, વયરીસું,
નહી કેધ. બ્રા. ૨૬ વીરપત્ની ૨ તે માતા જનમીયારે, સહુકાર
સિર તાજ; ધૃતરાષ્ટ ૨ કીધી વિટંબણરે, પાડી મારી લાજ. બ્રા. ૨૭ તેહને ૨ કીધે સહુ સહયેરે, ત્યક્ત રાજ્ય વનવાસ; અજી લગે રે વિરમે ન વૈરથીરે, ન કરે તેહને
નાસ. બ્રા. ૨૮ એહવે કાંતા મુખથી સુણ, પાણે ભૂયા ફાલ ભીમસેન ૨ ઉઠયે વીરરસ પુરીયેરે, સિંહ જેમ
- તત્કાલ. બ્રા. ૨૯ -ભીમસેન ૨ ગિરિવર સારિરે, કરતે ગાજ આવાજ; નવમી ૨ સાતમા ખંડની, ઢાલ થઈ જસરાજ. બ્રા. ૩૦ સર્વ ગાથા, ૩૩૭.
દુહાપાર્થ મેહ જીમ ગાજતે, ભરીયે ક્રોધ અપાર; અરિ ગજેદ્ર મૃગેંદ્ર સમ, કીધે ધનુ ટંકાર. ૧ પ્રતિ બિંબા કેરીપરે, લેયન અરૂણ કરે; નકુલ અને સહદેવપિણિ, ઉઠ્યા અસિય ધુણેય. ૨

Page #571

૪૦ શ્રીમાન જિનર્ધપ્રણીત. કેપ્યા દેખી એહવા, વયરીકેરા કાલ; બલ જાણું રાજા કહે, ન કરે કેધ કરાલ. ૩ યુદ્ધ કરિના ઉદ્યત થયા, વિતથ વચન મુજ હાઈ; પડખાં વાસર કેટલાક સમય આવિ જા જેઈ ૪ જેષ્ટાન્નાયે ઈમ સહુ, મૂલ પ્રકૃતિ થયા તામ; સલિલ અગનિ સંગજી, શીતલ થયા સમામ. ૫. પ્રીયંવદ સન માનીયે, વિદુર વચન સુપ્રમાણુ કરી વિસર્યો તેહને, રાય યુધિષ્ઠર જાણ ૬ ગંધમાદન પર્વત ગયા, તિહાં તે છાંડી દેશ; ઇકલ નામે ગિરી, આગલિ દીઠે એસ. ૭ અજુન સમય નિહાલીને, યુધિષ્ઠિરાજ્ઞા પામિ; વિદ્યા સાધન એકમન, પારથ ગયે તિણિ ઠામ. ૮ ઢાલ-પથી ચાલી જ વિચિ બીજે કામામલા ગિ.
પૂછ જીને માહરે કાગલ દે. એ દેશી. ૧ પવિત્ર થઈ જીવર નમી, સાધેવા થઈ થિર ચિત્તહે, મણિચુડાદિખેચર થકી, વિદ્યા પૂર્વે પ્રાપતહે. ૧ મન રંગે વિદ્યા તિહાં સાધે, રૂડીપરિ મંત્ર આરાધે; અરજુન અરિ પણ કાજી, આ. નિશ્ચલ મેરૂતણું પરે, રૂઠે નિજ સાસ્વાસ; ધ્યાનાધિરૂઢ અરજુન થયે, પદ્માસન કરીઉલાસો. મ. ૩ ભૂત વેતાલ ભય શાકિની, સિંહ વ્યાઘ ગજાદિક રૂકહે; ચાલી ન શકે ધ્યાનથી, બીજા પણિ સુરવર શુદ્ધહે. મ. ૪ સમય પ્રસન્ન સહુ થયાં, વિદ્યા દેવીના નંદ હે; તૂઠી વછ વર માંગિતું, ઈમ વચન કહે આનંદ છે. મ. ૫

Page #572

૧
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. અર્જુન ઉઠી તેહને, ભકતે નમીયા તસુ પાય છે અધિષ્ટી પાસ્થ દેહમે, અર્જુન પ્રભ જેહની કાય છે. મ. ૬ સિદ્ધવિદ્ય અર્જુન ખુસી, બઈઠ ગિરિમૂદ્ધિનિતામ હે; ત્યાધ સુકરને મારતાં, દીઠે આગલિ વનઠામ હે. મ. ૭ હિવે અર્જુન તેહને કહે, મત મત ઉચે સ્વર એમ હે; ઈણિ તીરથ મુજ દેખતાં, મારસિતું સૂકર કેમ છે. મ. ૮ તુજબલ જ્ઞાતૃત્વ તાહરે, તાહર કુલ અપ્રમાણ હે; વનચર અશરણુ બાપડા, વિણ ગુને હણે અયાણ હો. મ. ૯ વ્યાધ સંતજ ઈમ તિણે, કહે પથી ફેકટ કેમ છે, કાંઈ નિષેધે અરણ્યમાં, છાયે ફિરતાં એમ હૈ. મ. ૧૦ ત્રાતા એહને કુણ છે, રહેતા એણે વન દાખી છે; તું ક્ષત્રિ બલવંત છે, જે રાખિ સકે તે રાખિ હે. મ. ૧૧ કે દંડ યમદંડ સારિ, અર્જુન લીધે નિજ હાથિ હે; ક્રોધે કરિ ઉદ્યત થયે. વિઢવાલુબ્ધ કને સાથિ હે, મ. ૧૨ લુખ્યક અવસર પામિને, અર્જુનને હણીયા બાણ હે; પારથ ખગ લેઈ કરી, દેડયે હણિવા કરિ પ્રાણ હે. મ. ૧૩ ખગ ટાલ તિણિ પારથ ને, મહાપ્રબલ પરાક્રમ જાસ હે; અોઅને બે મિલ્યા, ભીડે રૂંધાયે સાસ હે. મ. ૧૪ જાલી અર્જુન તેહને ચરણે રણમાંહીં કરાર હે;
મ ભમાવ્ય રસું, એને પટીપરે તિણિવાર હ. મ. ૧૫ કુસુમ વૃષ્ટિ થઈ તેતલે, કુંડલ આભરણ સમંત હે; આગલિકોઈ સુર નિરખીયે, ઈદ્રસુત મનમેં હરખંત હૈ. મ. ૧૬ એહ ફિરું એમ ચિત્તમે, આશ્ચર્યલયે તિણિવાર હો; તૂટે તુજને ઈમ કહે, શું કામિત માંગ વિચારિ હે. મ. ૧૭

Page #573

૪૨
શ્રીમાન્ જિનર્હર્ષપ્રણીત.
છે
અવસર માંગીસી તુજ કન્હે, અર્જુન ભાષે ઈમ તાસ હા; તું કુણ છે કહિ કિહાં રહે, મુજ આગલિ તેહ પ્રકાસિ હા. મ. ૧૮ ષ્ટિથયા એ શ્રુતિ સુણી, કહે પાર્થ પ્રથા સુણિ મુજ હા; રથનૂપુર પુરવર ભલેા, વૈતાઢય ભૂષણ કહું તુજ હા. મ. ૧૯ તિહાં વિદ્યાધરને ધણી, ઇંદ્ર નામા મહિધવ જાણિ હા; કિપતિવાસે ઈંદ્રજીમ, સેવિત ચરણાંબુજ રાણુ હેા. મ. ૨૦ વિષ્ણુન્માલી તેહને, લઘુભ્રાત ચપલ અપાર હા; નગર થકી નૃપ કાઢીયે!. રક્ષ નગર ગયે. તિણિવાર હા. મ. ૨૧ રાક્ષસ તલ તાલાષ્ય જે, તેહને લેઈ નિજ સાથિ હૈ; પીડા કરે ઇંદ્ર દેશ ને મારે ટેધન આર્થિ હા. મ. ૨૨ તાસ ભયે ઈંદ્ર ખીડુતે, નાસી ગયા કિણુિઠ્ઠી ઠામ હા; મારગ પિણિ જાયે નડી, જાણ્યા પિણિનહી પુરગામ હા. મ. ૨૩ નિમિત્તિયાના જ્ઞાનથી, તુજને જાણ્યા ઈંદ્રરાય હા; તુજ એલાવણ મુજ ભણી, મેલ્હા · આયા તુજ પાય હા. મ. ૨૪ એસાઇણ રથ ઉપરે, ધ્યેા કવચ મુગુટ ધનુ માણુ હા; રાક્ષસને હણવા ભણી, ઉપગારી ચતુર સુજાણુ હા. ધ. ૨૫ હિવે કિરીટી સાંભલી. સિર ટોપ કવચ ધનુધાર હા; રથ બેસી પહુતા તિહાં, રાક્ષસપત્તન તિણિવાર હા. મ. ૨૬ કાલાહલ ધ્વની રક્ષપુરે, રથ શબ્દ થયે અપાર હા; દસમી સાતમા ખડની, જીનહર્ષ ઢાલ સુવિચાર હૈા. મ. ૨૭ સર્વ ગાથા ૩૭૨,
દુહા. અરિ સુભટના કટકસુ, અર્જુન માંડયે યુદ્ધ; કરી ઘાર રણ તે હણી, વૈતાઢયે ગયા બુદ્ધ.
૧

Page #574

४८3
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. શકચરણ નમીયા મુદા, ઇન્દ ઉઠયે તિણિવાર; ઈંદ્ર સુતનુ જયવંત તું, દીયા અર્ધાસન સાર. ૨. શદેશે પય નમ્યા, લોકપાલ સહ તાસ; નિજ અંગજની પરીદીયા દિવ્યાયુધ્ધ તિણિ ખાસ. ચિત્રાંગદને પાર્થપિણિ, દીધ મુદા ધનુ વેદ; મિત્ર ધર્મ મેટા તણે, દાનાદાન ફલ ભેદ. ૪ બંધુત્કંઠી ઇંદ્રસું, ઇંદ્રાજ્ઞા લેઈ તામ; બેસી વિમાને આવીયે, મ માર્ગ નિજ ઠાગ. ૫ નમીયે કુંતી જેષ્ટને, અનુજ ભણી મિલીયાહ દ્રગદાને કરિ દ્રોપદી, પાર્થે ખુસી કીયા હ. ૬ ચિત્રાંગદ વિદ્યાધરે, કહી પરાકમ પાર્થ દીધી સખ વિદ્યાધરે, પામ્ય સહ પરમાર્થ. ૭ ઈણિ અવસરે સહુ દેખતાં, ધરતાં મન આણંદ, હેમપદ્મ પડયે નભથકી, કૃષ્ના ગ્રહ અમંદ. ૮ તાસસાસ સરીખે સતી, દેખી અંબુજ તામ;
કરગ્રહી લીધી વાસના, કહે ભીમને આમ. ૯ હાલ-કાયથકે સવારે એ હની, ૧૧.
પ્રીતમ પંકજ એહવારે, મુજને આણિ આલ; કિણહી સર સરિતા થકી, પૂરિ ઈચ્છા મેરા લાલ. ૧ પ્રીતમ મહરારે, પુરી . મને રથ એહ; હવે ભીમ જેવા ભણુંરે, ચા વિપિન મારી, શીઘગતે સમરી કરીરે, હીંયડે શ્રીનવકાર. પ્રી. ૨ વામ લેચન તેતલેરે, યુધિષ્ઠિરને તત્કાલ દક્ષિણ નેત્ર કુંતી તણેરે, જે શે ચિંતા જાલ. પ્રી. ૩

Page #575

૪૯૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. અરિષ્ટ ઉપદ્રવ જાણીને, ભાઈને કહે રાય, કરે પરાભવ ભીમને, તેહવે કોઈ ન દેખાય. પ્રી. ૪ પિણિ તુજનેત્ર ઈંમ સૂચવે. કાંઈ અમંગલ ભીમ; ઉઠે જઈએ તે ભરે, તે પૂઠે કહે ઈમ. પ્રી. ૫ તે સગલા સગલે ભમઈદે નિવિડ કમવન માંહિ, ભીમસિંહાંઈનવિમિલ્યોરે, જીમ નિર્ભાગ્ય ધનચાહિ. પ્રી. ૬ પડતા મૂછ પામતારે, મહતણે વસિતેહ વચન હિડબા સાંભરે. સમરી ધરીય સનેહ. પ્રી. ૭ આંબા હિડબા સમરત, ઉપાડી સહુ તેહ ભીમ સમીપે મૂકીને રે, તે ફિરિ ગઈ નિર્જ ગેહ. પ્રી. ૮ પદ્મ સરસ પાને રહયે, રે દુર્ગ મારગ કહી ભીમ આણંદ દાયક થયેરે, સદરને નિઃસીમ. પ્રી. ૯ પૃહા પદ્મની પૂરિવારે, દીપદીની ભીમસેન, દેશગાહે તે જેતલેરે, અદશ્ય થયે તતખેણુ પ્રી. ૧૦ તસુ કેડે અરજુન ચલ્યોરે, થયો અદશ્ય પિણિ તેહ એક લેચન નિદ્રા મિલે, બીજે પિણિ મી ચેહ. પ્રી. ૧૧ રાય યુધિષ્ટર પિણિ થયેરે, બે ભાઈ કેડિ; કામ કરી લ્યાએ જઈને, બે ભાઇને તેડિ. પ્રી. ૧૨ કુંતી પાંચાલી તદારે, વ્યાકુલ થઈ વનસંગ; નિજ અંગજ અણુ દેખતીરે, વિષન્ન થઈમન ભંગ. પ્રી. ૧૩ અક્ષેભ્ય વીર સિલેકમેરે, દેવ દાનવ રક્ષણ પાંચે પંચમુખ જીસ્વારે, કિહાં ગયા ક વસેલું. પ્રી. ૧૪ એહબાને પીણિ એહવીરે, જે આયદ ગતિ હાઈ Úકહીવું અવરાં તણે, જે આપણા શરીયા ઓઈ સ્ત્રી. ૧૫

Page #576

૪૯પ
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ઈત્યાદિક રોદન કયારે, શું થાયે ઈમ જાણિ, કાયેત્સર્ગ લેઈ કરે, પરમીને ક્રાણ પ્રી. ૧૬ નિશ્ચલ રહી ઈણિપરે બિહેરે, સાલભજીક જીમ તેહ; આઠ પિહુર ઉઠી રહીરે, કષ્ટ ખમે નિજ દેહ. શ્રી. ૧૬ બીજે દિન રવિ ઉગીયેરે, પ્રગટ થયે પરભાત, પાંડુ પુત્ર આવી કરી રે, ચરણે લાગે માત. પ્રી. ૧૮ કાયેત્સર્ગ પારી કરે, નમતાં સુતને તામ; ઉણ નયન જલ સીંચીયારે, કુંતી હરિખી જામ. પ્રી. ૧૯
સ્વર્ણ વેત્ર પર કોઈ નમીરે, કુંતીને કહે આમ; વિસ્મય ઉપજાવે ઘણુંરે, વચન મિષ્ટ અનિરામ. પ્રી. ૨૦ સુણિ માતા હરિ જીવતરે, કેવલેછવ કરી વાહ; તુમ ઉપરી ઈહાં આવતાંરે, ત્યારે યાન ખલ્લાહ. પ્રી. ૨૧ કારણ તે જાણુણ ભણુંરે, શક મુયે મુજ અત્ર; તુજને મેં દીઠી ઈહિરે, હું થયે આજ પવિત્ર. પ્રી. ૨૨ બેસતી ધ્યાન પરાયણ, પરમેષ્ટી નમસ્કાર, શત્રુ વિમાન ખલ્યા તણેરે, જા જ્ઞાન વિચાર. પ્રી. ૨૩ મુજ નઈ કહે કૃષ્ણા તણેરે, વચને પાંડવ જાઈ; પેઠા પવ લેવા ભણુ, ઉરગ સરેવર માંહિં. પ્રી. ૨૪ શખશુડ અહિ શરણ, નાગ પાસે દઢ તેહ;
બાંધી સ્વભ્રમાંહિ ધરે, નહી કેવાઈ જે. પ્રી. ૨૫ તિણિ નિમિત્તે એ સતીરે, ધર્યો પરમેષ્ટી ધ્યાન, સાતમે ખરેઈગ્યારમીર, ઢાલ અનહર્ષ પ્રધાન પ્રી. ૨૬ સર્બ સાથ છ૭.

Page #577

૪૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
દુહાતિહાં જઈ શખચૂડથી. મુજ આજ્ઞા મુકાઇ આપિસ તીને આણિ મેલે ધ્યાન માહિ. 1 જઇ તિહાં પાતાલ હું, કિમ એ વિણિ અપરાધ શસ્ત્ર રહિત બાંધી ધર્યા, કારાગારાબાધ. ૨ મુજસર અજજસ્પૃહાલ્યા, તિણિમેં બાંધ્યા હે; શક આજ્ઞાથી મેં કહ્યું; મુકિ, ગુણ ગેહ. ઈદ્ર વચનથી મેલીયા, બેસાર્યા નિજ રાજ; આજ્ઞા માંને શકની, સુરનર અસુર સમાજે. રાજ કાજ એને નહી, ષટ પદપદકજ તુજ; પાર્થ કહે અહિપતિ તુજે, સાનિધિકારી મુજ. અહિપતિ વચન પ્રમાણ કરિ, દીધ પાર્થને હાર; અંગદ રત્ન શેખર દીયાં રાજાને તિણ વાર. વિદ્યા દીધી અપરને, મુંકો ઈહિાં મુજ સાથિ; અજ્ઞા ઘ માતા મુને, ભેટું જઈ સુરનાથ. કુંતી સુત આવ્યા નિરખી, થઈ ઉલ્લસિત કાય; દેવ વિસર્યા વિનયસું, સુત લાગી માય પાય.
તાલ–બલિહારી યાદવા એહની. દેશી. ૧૨. હિવે તે પાંડવ અતિ કમી, ફિરી આવ્યા અદ્વૈત
વનમાંહિ કિ; માય પ્રિયા સાતે જણા. રહે સુખસું સત્વ શીલ
સહાયક. હિ. ૧ દુર્યોધન ઈણિ અવસરે પાંડવને આવ્યા તિહાં જાણિકિં; દ્વતશરતા થાપી, વેગે કટક સુભટતિહાં આણિ કિ. હિ. ૨

Page #578

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ
૪૯૭
ચિત્રાંગદ બેચરભાણુ, અનુચર આવી કા
સ્વરૂપકિ; આવી નિ તેહને, અવગાહો તેહી પિણિ ભૂપકિ. હિ. ૩ ત્યારે બેચર કેપી, દુધનસાનુજ અપહારકિ; સહ પરિવાર જતાં થકાં, વિદ્યાબલ મેટે સંસારકિ. હિ. હિવે અંતેઉર તેહને, કરે આકંદવિલાપ અપારકિ; વિનય કરી ધર્મ સુતતા ભર્તુ ભિક્ષા માગે તે નારિકિ. હિ. ૫ ધૃતરાષ્ટ્રજ કૃત જેઠજી, તુમસુવૈર વિરોધ અન્યાયકિ; તેપિણિ તુમે છે ધર્મસૂ, કરે કૃપા
નિજ અનુજનું રાયકિ. હિ. ૬ તાસ વચન એહવા સુણી, રાય યુધિષ્ઠિર મૂકી કેપકિ; દીયે આદેશ અર્જુનભણ, સમરથ રણ કરિવા
અરિલેપકિ. હિ. ૭ પાર્થ જઈ ખેચર પ્રતિ, પ્રતિરણ લેચન કરિ લાલકિ; તે પિણિ કપાકુલ થઈ સન્મુખ આવ્યે તત્કાલકિ. હિ. ૮ લેહનારાએ વરસતા, ગાજતા ગુણ નિસ્વન સારકિ અર્જુનના અંબુદપરે, વેરિજવાસકશેષણહારકિ. હિ. ૯ વિહસ્ત અસ્તબલ શત્રુને મિત્ર થયે વિદ્યાધર જામકિ, ન સૈન્યસું પાર્થને મૂકે ધૃતરાષ્ટ્રને તામકિ. હિ. ૧૯ ખગને મુદ ઉપજાદવા, નય વાણી અર્જુન કહે તત્રકિ, હું અર્જુન ગુરૂની ગિરા, તુજસુરણ કીધો સુણ મિત્રકિ. હિ. ૧૧ તું દુર્યોધન આવિને,નમિનિજ ગુરૂને વિનયસહિતકિ અમસું સત્ય સધા કરી, જાઓ થઈને વૈર રહિતકિ. હિ. ૧૨

Page #579

૯૮
શ્રીમાન જિનપણીત.
રિષ્ટ થયો એહવું સુણી બેસિવિમાન મહારિદ્ધિવંતકિ; અર્જુન અગ્રેસરકરી, ધર્મપુત્ર સન્નિધિ આવતકિ. હિ. ૧૩ તિહાં યુધિષ્ઠિર દેખીને, શિરપીડા શલ્યની પરિ
જાણિકિ; દુર્યોધન કીલિતપરે, નમે નહી અતિકેપ પ્રમાણકિ. હિ. ૧૪ ચંદ્રભૂવા વિદ્યાધરે, પ્રણત અત્રિ યુધ્ધિષ્ટિરરાયકિ સુર્યોધનને મુહુર્રહ, સ્નેહદશા જે હિતદાયક. હિ. ૧૫ તુજ અન્યાય ગુરૂતાહરે, સહ્ય રહે નહી બીજે કે ઈકિ; મૂઢ નમે નહી તેહને, પ્રાણે નામે ખેચર સેઈકિ. હિ. ૧૬ નમતાં ભી રિદયસું, ધમગજ હિત વચ્છલ તેમકિ; કુશલતા સહિત પૂછીયે, તિણે કહ્યું આપણે
ચિત જેમકિ. હિ. ૧૭ રાયબ્રશ અરિવેદના, પીડા થ્રીડા મુજ નહી તેહકિક જિમ પ્રણામ તુજને કર્યો, સાલે સાલતણું પરિ
દેહકિ. હિ. ૧૮ કોપ રહિત નૃપ ઈમ સુણી, આશાસન દેઈને
તાસકિ; મુક નૃપ નિજ પુર ભણી, પ્રાણુને જિમ કર્મ
નિવાસકિ. હિ. ૧૯ ગાંગેય વિદુર આદિક સહુ, ભાષે તેને વચન
વિલાસકિ; અર્જુન અલ તે નિરખી, તેહસું કર હિવે મેલ
પ્રકાશકિ. હિં. ૨૦

Page #580

શ્રી શત્રુંજયત્તીર્થરાસ.
હિત વચન તેહને કહ્યા, પિણુ કડુઆ કને ન
સુહાઇ ક; વ્યાધિ વિાષજની પરે, વિવિધ ઔષધથી શાંતિ
હિવે જયદ્રથ રાજા તિાં, દુઃશિલ્યા
ન થાઇકિ; હિં. ૨૧ પતિ જાતે દેખીકિ; કુંતી જમાઈ ન ુંતસ્યા, મારગ જાતા રહ્યા
વિશેષકિ. હિં. ૨૨
દિવ્ય શકતે' અર્જુન તદા, ભાજન આણિને તત્કાલિક; ભાજન તાસ કરાવીયેા, પહેલી ભાજન લવિલાસકિ. હિ. ૨૩ દીઠી દ્રોપદીને તિળે, મૃગનયણી શસિવચણી તામિક; રૂપલાવણ્ય ગુણુ દેખીને, ૨મવા ઉત્સુક થયે સકામકિ. સિંહ. ૨૪
મોહ્યા કૃષ્ણા રૂપસું, સનમુખ નિરખી રહ્યા ભૂપાલિક; સાતમા ખડની પારસી, કહે જિનર્ષ થઈ એ
સર્વગાથા, ૪૩૮.
૪૯૯
દા.
ુવે કાઈક છલ ટ્રૅખિને, વહેંચી પાંડવ પંચ; સ્થ રેપી દ્રોપદી, કીધો ફૂડ પ્રપંચ. ભીમાર્જુન કેડે થયા, કુંતી ભાષ ગુરુ; અપરાથી મત્ત મારઝ્યા, એ જામાતા સુઝ.
ઢાલકિ. હિ. ૨૫

Page #581

૫૦૦
શ્રીમાન જિનર્હષઁપ્રણીત.
આણપ્રહારે ઈંદ્રસૂ, સેના રાયની સાર; . કીધી ઉન્માર્ગ ગામિની, સાંબલિ ધનુષ ટકાર. હણી તદા ગદાધાતસુ, જિમ મૂડો મૂસલઘાવ; ભીમ તિણીપરિ ગજ ઘટા, સાણિત ભર્યા તલાવ. અદ્વૈત ચંદ્ર ખાણા કરી, કેતુ કૂર્ચ કચ તાસ; છેદ્યા જનની વચનથી, ન કર્યાં જીવિતનાસ. પાછી આણી યાજ્ઞજા, રથ બેસાણી તાસ; માતાને પાયે નમ્યા, હીયડે ધરી ઉલ્લાસ. કરે તેાષયુત તેહને, નારદિરિષ મહારાય; ઉતરીને આકાશથી, બેઠા પૂજિત પાય. નિર્મલ ચિત્તે મુનિ કહે, સીખ ભલી હિતકાર, દુર્ગાયનની વારતા, સ‘ભલાવે સુવિચાર. પુરી મુકી ચાલ્યા તુમે, તે નિથી પાપિ; તુમને હણવા કારણે, કીયા ઉપાય અનિષ્ટ. ઢાલ-સીયાલા હું ભલે આવીયેા એ દેશી; ૧૩. આપ અશક્ત થયા યદા,
કટે
તિણેિહે તુમને
કહે ઈમહા નારદ મુની,
1
તુજને
મહારાય;
કહુ હા સાંભલ
ચિત્ત લાય; ક.
પુરમાંહે ઉદ્ઘાષણા, દિવરાવીહા ઇણિ પર ઈદ્ધાં
3
મ
જે કાઈ કપટે કરી, નિજ ભુજ મલહા અથવા
નર કોઇ; ક.
9
૯
આઈ. ક. ૧

Page #582

શ્રીશત્રુંજયતીર્થંરાસ.
રાજ્ય અરધ થ્રુ તેહુને, પાંડવનેહા હણે વલ્લભ
સાઇ. ક.
ભૂપ ભણી ઈમ વીનવે, એ
વરદા મુજ વિદ્યા છે,
પ્રોહિત પુરાઅનસુત સદા, સાંભલિનેહા પ્રતિ વેરી તામ; ક.
નિશ્ચય હું.
કરસ્યુ હા
કૃત્યાહા
સહુ
'
૫૦૧
કર્તા
કામ; ક.
તાસ પ્રભાવ ત્રૈલેાકને, ઉપજાવુ હા ક્ષેાલ હુ
ઠામઠામ. કે.
ત્યારે તેડુ ખુશી થયા, બહુ આપીહા તેહને
તે વિદ્યા સાધે અચ્છે, તે કરશેહા તુમને અમેઘ વિશ્વ નસાઈવા, એ સાચીહા
કામ. ક. ૩
સનમાન; ક.
વસ્ત્રાલ'કાર માલા કરી, આનચ્ચેાહા ઇણિ પિર
રાજાન. ક.
ઉપઘાત; ક. જાણૅયે
૪
વાત. ક.
સાહસીને સ્નેહે કરી, તુમને કહ્યાા મે એ નિરધાર; ક. પાંડવ દિય વિમાસીને, તુમે કરોહે
એહના પ્રતીકાર. ક.
ભલુ‘ કહ્યું. નારદ તુમે, પ્રભવે નહીહા જાણ્યે
કાઈ
દોસ; ક.
એહવુ કહી વિસર્જીÀ, ધર્મપુત્રેહા નારદ ગુણુકાસ. કે. ૮
9

Page #583

પ૦૨
શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણીત. કુંતી કલબનું પાંડવે, તપ માંડોહો આપ
લયકાજિ; કાયેત્સર્ગ લઈ રહ્યા, જાયે ઉપસર્ગ જેહથી સહુ
ભાજિ. ક. ૯ એકપાદાગ્રા ઉભા રહ્યા, રવિન્મુખ લોચન ઈદેઈ ક. ધ્યાન કરે નવકારને, આદરસુહાનિશ્ચલ મન હેઈ. ક. ૧૦ સાત દિવસ ઊભા રહ્યા, શીતાતપણે સહતા બહુ કલેશ સમાધાન મનમાં ધરે, નવિ ચિંતે ચિંતા
લવલેશ. ક. ૧૧ આઠમે દિવસે ચિહું દિશે, વાયુ છૂટે અતિ
ચંડ પ્રચંડ ક. નાખે તરૂ ઉપાડિને, પર્વત શ્રગે હો કરે ખડખડ ક. ૧૨ જિમ ૨ વાજે વાયરે, ધ્યાનદીપકહે નિશ્ચલ
તિમ તેમ; ક. તેતલે હયવરહીંસીયા, થ ગયવરહ ગાજે ઘન જેમ. ક. ૧૩ ફાટે પૃથ્વી ગિરિ પડે, બહુ વાજે વાજીત્રા
નિસાણ ક. ચિહું દિશે જિમ વર્ષા મિલે, સૈન્ય આહો છો
રિજ ભાણ. ક. ૧૪ કુંતી કૃષ્ણ ધ્યાનમેં, કોઈક તિહાં હે આવી તિણવાર; ક. હય ઉપરિ આપીને, લેઈ આબેહે નિજ કટકમઝાર. ક. ૧૫ હા વછ ભીમાર્જુન સુણે, રણુસૂરાહો પૂરા બલવંત; ક. અમને એ પાપી હણે, માતવછલ રાખ મતિમંત. ક. ૧૬ તે પછી કુંતી ભણી, રીસે કરી છે કશા પ્રહાર, ક.

Page #584

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ
કરે વિલાપ અતિ આકરા, નિજ અ’ગુહા સ‘ભારિ
ખાંડે રણ ભુંઈ ઊખલે,
ખલે નહી તે એ જણા,
સાંભલિ. ધ્યાનથકી ચલ્યા, શસ્ત્ર લેઈ હા ધિર
ક્રોધ અપાર; ક. ટ્રોડયા સિ'હૅજિમ ગાજતા,પ્રલયેાદાિ જાણે અલધાર. ક. ૧૮ શર અપાર અર્જુનતણા, બ્યામગામીહા વૈરીના કાલ; શત્રુસૈન્ય સહુ તડક્કે, જિમ પખીહા માંહિ
પડીયા જાલ. ૩. ૧૯ ખડગપાણિ સુત ધર્મના, રણુ કરવાહેા પાયે તિવાર; ક. કાલસર્પ ધરપરે, ક્રોધ ભરીયેાડા કરતા મારમાર. ક. ૨૦ ભીમ ગદા ફારી કરી, કણની
પરિહા વયરી
વારણ
વરસ‘તા
ves
સ‘ભારિ. ક. ૧૭
પરચંડ, ક. જિમહા કાક
તુરત અદ્રેક્ષ્ય થયા સહુ, ઇંદ્રજાલીšા
ક્ષણ દ્રષ્ટ અર્થપરે ગયે, સૈન્ય
જિમ તીર; ક.
અરિસેના
અવગાહતા, એ ભાઈા જાણે ખાવન સૈન્ય દૈન્ય સરિખા થ્યા, અર્જુનનેહા ખાણે
તત્કાલ; ક.
રના ખંડ. ક. ૨૧ જલધર
વીર. ક. ૨૨
કૃત જિમ
ઈંદ્રજાલ. ક. ૨૩ તાલુડે હેઠ સૂકે તામ; કે.

Page #585

૫૦૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
લાગી તૃષા ધર્મપુત્રને, કાતીની હૈા પરિ પીડે
મ. કે. ૨૪
સહુ તૃષ્ણાતુર જલભણી, ફિરિ જોવેડા
મજાર; ક.
એક સર આગલિ નિરખીયા, કમલે કરી હા સાભિત
તિણિ સર જઈ પાણી પીચે,
તિણિ પાણીથી તે સહુ, મૂતિ થઈહેા
વનખડ
શીતલ જલ સરવર ભર્યાં, જલક્રીડાહેા કરે
નહી પાર. ક. ૨૫
હંસ અપાર; ક. આતુર થšા આઠ વિચાર, ક઼. ૨૬
પડીયા ભૂ પીઠ;
ઢાલ તેરમી એ થઈ, ખડ સાતમેહા જિનપુર્ષ
સર્વ ગાથા, ૪૭૪.
સુમીઠ. ક. ૨૭
દૂહા.
ભમતી આવી દ્નાપટ્ટી, નિજ પતિ લડતા દેખ; દુખે થઈ તે આકુલી, વિલવે ઘણુ વિશેષ. કુંતલસ ચય ખાંધીચે, લતાજાલ સઘાત; પ્રગટ પુરથી થઈ તિસે, વલકલ વસન વિભાતિ. ખેલે કૃષ્ણા જેતલે, કાંઈક આગલિ તાસ; મહિષ કૃષ્ણાંગી તેતલે, લાંખી લગી આકાશ. દાવાનલ પેિ કેસ સમ, વીખરીયા સિરિ કેસ; લેાચન જાસ ખીહામણા, નાખે ભાષર ખેસ.
૧

Page #586

શ્રી શત્રુંજયનીર્થરાસ.
પિ૦૫
હાથિ કપાલી કત્તિકા, ભીષણ સાટટ્ટહાસ પ્રગટી કૃત્યા રાક્ષસી, આવી પડીયા પાસ. ૫ દેખી તેહેને ભેટતા નિજ કૃત્ય કરણ તિવાર; પાખલિ ભમે ચલાવતી, રસના વક મજાર. દેખી દરિસણ બીહતી, કહે ભલ્લીને એમ; દેવી સાંભલ વીનતી, તુજ તૂઠાં હવે એમ. ત્વદાગમન વાત કરી, ચર્મશરીરી એહ;
ભયે કરી મૂછિત થયા, તજયે પિણિ હિવે દેહ. ઢાલ–સાધુ ગુણગરૂઆરે એ દેશી. ૧૪ તીન લેકમે કે નહી, સુણ દેવી, સુર નર દૈત્ય
મજાર; સુરે તું સેવી, કે તારે જે સહે, વજ જેમ
વજી ધાર. સુ. ૧ પિતાને મેલે મૂઆ, સુ. વલી સ્યુ મારિસ દેવી; સુ. ઈહાં તાહરે પરૂષપણે, સુ. ફરવિ નહી હેવિ. સુ. ૨ ઈમ પ્રતિબંધી તેહને, સુ. ભક્તિ યુકિત બહુ માન, સુ. કૃતકૃત્ય નિજમન માનતી, સુ હસી ગઈકિણિ થાન. સુ. ૩ હિવે પચાલી દુઃખભરી, સુ. તેહને મૂઆ વિચારિક સુ. મૂછતે ઉચે સ્વરે સુ. કરે વિલાપ અપાર. સુ. ત્યારે ભિલ નિત મિની, સુ. આંસૂ હી તાસ; સુ. કાં રેવે બાલે વૃથા સુ. શીલવતી વનવાસ. સુ. ૫ માયામૂછિત એ ભણું, સુ. મણિકલા નદિનીર, સુ. સુધા પરે નિજ પતિ ભણિ, સુ. સીંચ છવિસે ધીર. સુ. ૬

Page #587

પ્રદ
શ્રીમાન નિષ્કર્ષ પ્રણીત
સૂતાની પરે ઉઠીયા, સુ. પાંચે પાંડવ તામ; સુકૃષ્ણા વચને ચિત્તમે, સુ. ચિતે ઈસ ખલધામ. મુ. ઈંડાં આણી કિષ્ણે દ્વૈપટ્ટી, સુ. કુણ નૃપ સૈન્ય સભાર; સુ. કાણુ નદી કારણ કિસ્સા, સુ. ઇષ્ણુપરિ કરે વિચાર. સુ. પેાતે હાં આવી પ્રિયા, સુ. બિલ્લી વચન પ્રમાણુ; સુ. મણિકાલા જલ જીવતા, સુ. રહીયા જીવન પ્રાણુ. સુ. વિભ્રમ એસુ ચિત્તમે, સુ કહે ધૈવત ગતિ કાઈ, સુ. કઈ હું સ્વપ્ન દેખુ` દિવા, સુ. અચરજ મુજ મન થાઈ. સુ: ચિતાં કરતાં પરે, મુ. તેજે જાકજમાલ; સુ. કાઇક સુર આવિ રહી, સુ. ભાષે વચન રસાલ. સુ. ૧૧ ધર્મપુત્ર કિઅ ચિત્તમે, સુ. ચિતે અચરજ વાત; સુ.
*
મેં કીધી માયા સહ, સુ. કૃત્યા કર્તવ્ય ઘાત. સુ. ૧૨ અરિહ ંત ધ્યાનથી તુમ ભણી, સુ. હરિણામર થયા તુષ્ટ; સુ. વચી વિદ્યા સુરી પ્રતે, સુ. માયાકારી દુષ્ટ. સુ. ૧૩ સમરે મુજને અવસરે, સુ. દિવ્યાભરણ સમાપિ; સુ. સીખ દીધી તે દેવને, સુ. નિજ સુર ભુવને પ્રાપ. સુ. ૧૪ ગતાંતરાય પ્રાક્ પુણ્યથી, સુ. પાંચે પાંડવ તે; સુ. શ્રીજિનધ્યાનવિષે થયાં, સુ. સાવધાન સુસનેહ; સુ. ૧૫ મધ્યાન્હ ભોજન સમે, સુ. પુણ્યદેહ ગુણુગે&; સુ. માસ તપા કેાઈ તિહાં, આહાર કાજ આવેહ. સુ. ૧૯ જૈન યતી સમરસ ભર્યાં, સુ. દેખી પાંડવ તાસ; સુ. હરષભરે ચરણે નમ્યા, સુ. પામ્યા પરમ ઉલ્લાસ. સુ. ૧૭ રામ ર તનુ ઉદ્દસ્યા, સુ. ભેદેવા પાપારિ; સુ. ભક્તે તિણિ મુનિવર ભણી, શુદ્ધ આહાર. સુ. ૧૯
દીધે

Page #588

શ્રીશત્રુંજયતીર્થયાસ
વાગી તિહાં સુરટ્ટુ દુલી, સુ. થઈ ચેલેાાય થયે વલી, સુ. વાણી તુટી દાન પ્રભાવથી, સુ. હું છું ખાર વરસ પુરાં થયાં, સુ. વનમે દુઃખ વરસ યાદશા હિંવે, સુ. મય દેશ રહેા જાઈ, સુ. વેષ પરાવર્ત અતિક્રમ, સુ. હિંવે તૂટ અતરાય. સુ. ૨૧ એવુ' કહી અદૃશ્ય થઈ, સુ. તાસ વચન સુણી
સેનાની વૃષ્ટિ; સુ. જ્ય જ્ય મિષ્ટ. સુ. ૧૯ દેવિ; સુ. સવિ. સુ. ૨૦
શાસન
તે; સુ. કરે વિચાર થઈ એકઠા, સુ. સાતે જણુ સુસનેહ. સુ. ૨૨ કઇંક નામ દ્વિજ વેષ હુ', જી. રહેસુ. ગૃહ બૈરાટ; સુ. ધર્મતનય એહુવુ' કહે, સુ. કાઢીશ મનના કાટ. સુ. ૨૩ ભીમ કહે સૂઆર હું, સુ. રહિસ્સું વધ્રુવ નામ; સુ, વૃહન્નડાખ્ય તગૃહ હુસ્યું, અર્જુન ભાષે આમ. સુ. ર૪ ગૌધિક હુ અશ્વાધિભૂ, રહિસું નકુલ વચન્ન; સુ. તત્રપાલ ગોવિંદ હું, હિંસુ લઘુ કહે મન્ન. સુ. ૨૫ કૃષ્ણુા કહે નૃપનારીની, સુ. સરપ્રી ગૃહવાસ; સ પુણ્ય કાર્ય તેહનાં કરૂં, સુ. કુતી કહે મિ ભાસ. સુ. ૨૬ નીચ કામ પણિ આદર્યાં, સુ, વચને પિણિ ભૂપાલ; સુ.. સાતમા ખડની ચાદમી, સુ. થઈ જિનહર્ષ એ ઢાલ. સુ. ૨૭ સવૅગાથા. ૫૦૮.
દુહા.
એહવું આલેાચી સહુ, દેશ વિરાટમાં આવીયા, પુરિ પરિસરે પિતૃવન,
કીધી નિજ ર વેષ; કાઈ ન ઓલખે દેખ. શમીવૃક્ષના ધ, શસ્ત્ર સહ તિહાં થાપીયા, પાંડુપુત્ર કર અધ.
૫૦૪

Page #589

૧૦૮
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
પ્રભાત;
7
પ્રણમ્યા રાય વિરાટને, થાપ્યા નિજ ર્ કામ; સનમાન્યા સુખસુ રહે, ગુપ્તવૃત્તિ તિણુ ઠામ. સહુ નિર'તર ઉને, જનની. નમે ગુપ્ત વેÆ જાણે ન કા, માને શિક્ષા માત. ભીમ સૂવેસે રહે, અન્ય દિવસ રણુમાંહિ; મલ સુભટ હણીયા નૃપતિ, માન દીયા બહુ તાહિ. હુંત્તર શત સહેાદરા, સુદેાકેરા જાણ; શાલા સહુ રાજાતા, કીચક મુખ્ય વખાણુ. કદાચિત સુદેાતળું, કૃષ્ણા આવી ગે; રૂપ લાવણ્ય દેખી કરી, લાગ્યા કીચક સ્નેહ. ઢાલ—પણરા ઢોલા એ દેશી, ૧૫. એક દિવસ કૃષ્ણા ભણીરે, કામ વચન કહે તેહુ; માહ્િ મેહ્વા, સ્મરખાણે તનુ વીંધીયારે નિશ્ચેતન થયા દે. માહ્યા રે સુનારિમન માહ્યા‚ રૂપ સુર`ગારે સુનારી તાહરા; સાહ્યા એમ કીચક કહે ધરી નેહુ. મા.
७
કીધી બહુ પરે પ્રાર્થનારે, માન સુરગી નાર. મા. તું માંગિસ તે આપસુરે, કશ્યુ નહી નાકાર. મા. ધનસુ` કારજ કે નહીરે, તુજસુ· પિણિ નહી કામ; મા. મુજ પતિસુ અવિચલ હુજયારે,પ્રીતિ સદા અભિરામ. મા. હું માલિણ તું રાજવીરે, તુજ મુજ કેહા સંગ; મા. બિહુ મન મિલિયાં પ્રીતડી, ન હુવે પ્રીતિ એક’ગ. મા. કામાતુર કીચક થયેરે, તેવિણિ રહ્યા ન જાઈ માટે અભિપ્રાય નિજમનતણારે, મહિન ભણી કહ્યા આઈ. મા. - ૬
૫

Page #590

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. પ૦૯ કામાગનિ પીડા ભણેરે, સુદેષ્ણ કહે તાસ; મા. કરે પ્રાર્થના એહને રે, મેલ્વિસુ તુજ આવાસ. મા. તિણિ દીધી આશાસનારે, પીડા મનમથ તાપ; મા. શય્યા સૂતે જાઈને રે, જપતે માલણિ જાપ. મા. મૂકી કૃણાને તદારે, પ્રાણે કીચક ધામ, મા. તેહસું સંગ કરાઈવારે, નિજ બાંધવને તામ. મા. પિતાને ઘરિ આવતીરે નીચી જે છાંહ; મા. દેખી સુતે ઉઠીયેરે, કહે પસારી બાંહ. મા. ૧૦ આવી મૃગાક્ષી મુજભરે, સંગમ દે નિજ કાય; મા. મનમથતાપ નિવારીને, પ્રેમ અમીરસ પાય. મા. ૧૧ કટુક વચન એહવા સુણીરે, કહે દ્રૌપદી એમ; માલણિ ભાષે. એહવું મૂઢ મ બેલ સુરે, લાજ
' ગમે છે કેમ. મા. ૧૨ગુપ્ત પંચપતિ માહરારે, તુજ કર્તા અન્યાય; મા. પંચત્વપણું પમાડયેરે, દુર્ગતિતણે ઉપાય. મા. ૧૩ એહવું કૃષ્ણ બોલતાંરે, કૃષ્ણચરિત્ર તિણિવાર; મા. કેસ ગ્રહી ચરણે કરીરે, મારી કરે પુકાર. મા. ૧૪ કિમ કરિ છુટી તેહથી; સૈનિકથી જિમ છાગ; મા. ગઈ મછયપ્રભુની સભારે, ધૂલિલિત તનુરાગ. મા. ૧૫ દેખી ધર્મસુત તેહને, કૃદરી' મુક્તકેશ; મા. ગુપ્ત નામ પતિને ગ્રહી, કરે વિલાપ વિશેષ. મા. ૧૬ કરે વીનતી આગલેરે, હું અબલા મહારાજ; મ. મુજ કદર્થો કીચકેરે, કીધે એહ અકાજ. મા. ૧૭ ઈમ પુકાર કરતી થકીરે,કુડ રોષ કરી કેકે; મા. ગુપ્ત હુયે પતિ તાહરા, કિશુ કે કામ નિસક. મા. ૧૮

Page #591

પ૦ શ્રીમાન નિહર્ષમણીત. હાં કિણ તે કઈ નથી; તુજ ભ્રાતા પતિ તુજ મા. રજા નિજ ઘરિ ઉભી સુિરે, મૂરખ નારિ અબુજ. મા. ૧૯ સાંજલિ ગઈ ઈમ નિશિ સમે, ભીમ ભણું કહી
વાત મા મધુર વચન ઠારી કરી રે, ઉપજાવી બહુ સાત. મા. ૨૦ દુર્યોધનને આગ સારે, ભાઈ વૃદ્ધ વચ; મા. પિણિ કીચકને અગ હિવે રે, સો ન જાયે મન્ન. મા. ૨૧ કૂડ સંગમ વચને કહીરે, તેડે દેવલમાંહિ; મા. અર્ધ નિશા તેહનેરે, પ્રાણ રહિત કરૂં સાહિ. મા. ૨૨ ભીમ વચણ કીચક ભણરે, કુડે કરી સનેહ; મા. મધુર વચન કહી દ્રપદીરે, તે દેવી ગેહ. મા. ૨૩ રિષ્ટ થયે મૂર્ખ સુણીને, આવ્યે દેવલમાંહિ; મા. કિયું છે હે પ્રિયેરે, કહેતે આ તાંહિ. મા. ૨૪ ભેષ લેઈ કૃણુણેરે, ભીમ બેલા તાસ; મા.
ધ કરી કીચકતણેરે, કાઢી નાખે સાસ; મા. બાંધવ દેખી તેહનારે, મરણ થયે પ્રભાત, મા. શિબિકાપી તેહને, દેવા દહન પ્રયાતિ. મા. ૨૬ દીઠી આગલ માલણી, બધુ હણ્યા ઈણિનાર; મા. ચિતા પાસે કેસે ગૃહીરે, નાંખણ થયા તયાર. મા. ૨૭ બાંધવ જેણે મારીયેરે, જા પિણિ ન કહાઈફ મા. પર સાતમા ખંડની, એ જિનહર્ષ ગવાઈ. ગા. ૮ સર્વગાથા, ૫૪૩,
g , રેતી મનમાં સમરતી, કૃષ્ણ તિજ ભતા; ચિતા પાસિ આપણી તિ, ભરીયા #ધ અપાર. ૧.

Page #592

શ્રીશત્રુંજયતીરાસ.
ભીમ અકસ્માત તેતલે, આવ્યા વ્રુક્ષ ઉપાડિક કીચક ફૂટી અનિમે, નાખ્યા અલ દેડિ. પાવકમાંહિ પ્રજાલીયા, કીચક સહુ તિવિાર; દુખ ટાલ્યા નિજ નારીને, આવ્યે નિજ ઘર
તેડુના ભાવ જાણી કરી, ૬.
સ્મૃતિ,નહી. જિહાં ભય નહિ, ૬. છાં પાંડત્ર તિદ્ધાં કિણિ જાણીયે, દ.
માર.
જાણી તે માંધવ છ્યા, મચ્છર શાક અપાર; સુદેા રાણી પ્રતે, રાજા કહે વિચાર. શાક નિવાર સુલેાચને, વિતથ મ કર મુજ વે; સૈરશ્રીને માન દે, શીતલ કરી નિજ નેણુ. જેની કાંતા એહવી, પ્રાપ્તકાલ સ્વયંસેવ; લે જાચે ઈમ નારીને, સમજાવી નરદેવ. હિંવે દુર્ગંધન વચનથી, જોયા દેશ અનેક; પિણિ પડુંજ દીઠા નહી, કા હેરકે છેક. દાલ-કરક'ડુને કરૂ વશ્વના હું વારી, એ દેશી. ૧૭ રાજન તુજ ભયસાયરે, દુધિન રાય, પાંડવ કછપ
७.
જેમ; ૬. મ્હે ન દીઠા
પરે, ૬.
તા પિણિ અછતા ભીષમ વિદુર ..મુખ સામઠા, ૬.
કેમરે. ૬. રા. ૧ સાંભલી તૈયા
પદ્મ
જામરે, હું.
ગગાસુત કહે હારે. ૪. રા. ન ઉપજે રાગી. દુ સુખે વસે જિહાં
પ
લાગરે. કુ.રા. ૩

Page #593

૫૧૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રીત.
૬
સયદેશ દેશાંસિરે, ૬. નહી જિહાં દ્ભુત કહે તિહાં ભંય નહી, ૬. સ્વર્ગ લેક હિંવે દધિન ઈંમ કહે, ૬. જાણીજે કમ છાંના શાલતણી પરૈ, દુ. વાલા વેરી કહે સુશાં રાજવી, ૬. નમી સુર્યાધન પાચરે; દુ. પાંડવ નિશ્ચ ંતા રહે, દુ. મય દેશ મહિ જાઈ રે. ૬. રા. મય રાજાના પુથકી, ૬. લીજે સુરભી વૃંદરે; ક્રુ. તેહુ અકાલે આવસે, ૬. ન છિપ્ચા રહે ટ્વિણુ દરે. ૬. રા. મય નૃપત્તિ અરિ તાલુરા, ૬. તે પણિ હણીયે રાચરે. ૬. અન્ય ગાકુલ હરિવા મિસે, ૬. હુણીયે પાંડવ જાઇરે. ૬. રા. મંત્ર સુણી સુશાંતણા, ૬. કરણ પ્રમુખ લેઈ સાથરે; ૬. ચાલ્યા સૈન્ય લેઈ કરી, ૬. લીયણુ ગૈા મયનાથરે. ૬. રા. ત્રિગાંધિપ મુકીને, ૬. યામી દિશિ ગૈા લીધરે; ૬. વિરાટ નગરને આંગણે,દુ.સૈન્ય સહિત ઈમ કીધરે.દુ. રા. ૧૦ કલર શબ્દ થયે તદા, ૬. વ્યાકુલ મન ગેાપાલરે; દુ. ગૈાહરણ આવી કહ્યા, ૬. નમી વિરાટ ભૂપાલરે. ૬. રા. ૧૧ સમર કરંતા કીચકે, ૬. રાજન ભાગેા કરે જગરે. ૬. તિણિ લીધા ચરતા થકા, દુ. ગોકુલ અંગ અભંગરે. ૬. રા. ૧૨ ધરણીધવ ક્રોધે ભર્યાં, ૬. કરી ધનુષ ટકારરે. ૬. થાયે વૈરી સામહા, ફ્રુ. લેઈ કટક અપારરે. ૬. રા. ૧૩ પુત્ર સચુત સૂર્ય શંખસ, ૬. મદિર અશ્વ પ્રમુખરે. ૬. અ'ગસન્નાહે આવર્યા, અરિ વીંટયા અરિરૂખરે. ૬. રા. ૧૪ માંહેામાંહે કોષસુ, માંડયા. મહાસગ્રામરે; હું. ખાણુ સમૃહું વહે તેહના, કું. જ્યેામ ઢંકાણા તામરે. ૬. રા. ૧૫
દુભિક્ષરે; હું. પરતક્ષરે. હું.રા. ૪ તેહુ; ૬.
જેરે. દુ.રા. પ

Page #594

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
પ૧૩ ક્ષણ સૂરજની પરે, દુ. તિમિર વિરાટનદિરે દુ. વૈરી સહસ્ત્ર હણીયા તિહાં, દુ. પાયે અસ્ત દિણું
- દરે. દુ. રા. ૧૬ ભટવધ દેખી કેપી, દુ. ત્યારે નૃપતિ ત્રિગર્તરે, દુ. ટકારવ કરિ ઉઠી, દુ. સનમુખ મય સુભર્તરે. દુ. રા. ૧૭ ત્રિગર્તરાયને વેગસું, દુ. વરસે શસ્ત્ર સકધરે; દુ. સૈન્ય સહુ નાસી ગયે, દુ. રહ્યો મય થિર ધરે. દુ. રા. ૧૮ આણ સુમરાયનાં, દુ. લાગ્યા સહુને જેરરે; દુ. વિધુર થયે મછય રાજવી, દુ. શક્યા નહી બલ
ફેરિ. ૬. રા. ૧૯ વિરથ વિશસ્ત્ર ક્ષણમાં થયે, ૯. બાંધી માય રથ
-
ઘાતિરે; દુ. રાય ત્રિગર્વ લેઈચાલે, દુ. નિજ સેના સંઘાતરે. રા. ૨૦ ભીમ યુધિષ્ઠિર બે જણ, દુ. કેપ કરી તિણ વાર દુ. ત્રિગર્ણેશ ચમૂભણી. ૬. ઉપદ્રવ્યે અપાર; દુ. રા. ભૂપ ત્રિગર્તભણી તદા, દુ. ભીમે બાંયે સાહિરે, દુ. મછર્યા રાય છેડાવીયે, દુ. બલવતે ક્ષણમાંહિરે. ૬. રા. ૨૨ ત્યારે વિરાટ ખુસી થયે, દુ. રાતિ ર તિણિ ઠામ, દુ. ધર્મપુત્ર વાયુપુત્રસું, દુ. બહુ ઉછવસું તામરે. દુ. રા. ૨૩ ઉત્તર દિશિ ચરતી હિવે, દે. પ્રાત સુધન રાય, દુ. નગર વિરાટતણી સહુ, દુ. લીધી તિણિ ખિણિ ગાય દુ.રા. ર૪ અnઉરમાંહે , દુ. રાય કમર જે સૂર; દુ, સાતમાં ખંડની સેલમી, દુ. થઈ જિનહર્ષ સંપૂરરે દુ. રા. ૨૫
સર્વગાથા. પ૭૫,

Page #595

પ૧૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રીત.
દૂહા, તુરત ગેપ આવી કરી, કીધ કુમારને રાવ ગાય હરી ઉત્તર તણી, દુજણ દેખી દાવ. ૧ ઉલસિત વીરજ રેષથી; કહે માતા સ્ત્રી સાખ; સાર પ્રધાન રથ સારથી, હું છું તે પાખ. ૨ નહિ તે કોપે એકલે અરિને વજ સમાન; ઉનમૂલું તરૂની પરે, કુરૂજ સૈન્યસ્પેગ્યાન. ૩ તસ્તેજિત ઈમ સાંભલી, કૃષ્ણ મછર આણિ; વૃહન્નડ નામે કહે, કલાચાર્ય ગુણખાણિ. તેહ પાર્થને સારથી, વીરવિમર્દન જેહ, તાહરે પિણિ એ ગ્યતા, થાયે નહી સદેહ. ૫ ઈમ કહી વૃહન્નડ પ્ર, ધર્યો સારથી નામ; કુમારને રથ બેસાડીયે, યતન કરી અભિરામ. નારી ભણી હસાવત, પાર્થ ધરી સત્તાહિક
રથ બેઠો નૃપકુમરસું. ધરતે મન ઉછાહ. ૭ હાલ–હરીયાલીલેવડી, એ દેશી. ૧૭. ધરી તુરત ચલાવીયારે, વાયુવેગ તિણિવાર રાજો; પહતા કૌરવ સૈન્યને રે, ઉત્તર દિશિ પુજાર. રા. ૧ એ રીયાલી વાતડીરે, સુણજયે વચન વિલાસ; રા. સાંભલતાં રસ પામરે, દેત્યે મુજ સાબાસ. રા. બલ દેખિ ઉત્તર દિશેરે, કૃપા કરહુ ગાંગેય રા. દુર્યોધન આદિક બહુ, પાર્થ ભણું કહે તેય. રા. એ. ૩ વૃહન્નડ રવિ તેજ જ્યુરે, તીક્ષાણુ શસ્ત્રના ધાર, રા. અલ અલનહિ વિલેકિવારે, દીસે બહુ વિસ્તાર. R. એ. ૪
ન

Page #596

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૫૧૫ ત્યારે પાર્થ હસી કહેરે, ક્ષત્રિય વંશ શૃંગાર; રા. નારી માંહિ માવતરે, હિવે એ કરે વિચાર. રા. એ. ૫ રણમાં ક્ષત્રિી કરેરે, વૈરેરીસું સંગ્રામ; રા. રાજ્યશ્રી લહે જીવતાંરે, મૂઆ વાધે મામ. રા. એ. રણમાં સહતા દેહિલારે, તરવારોના ઘાવ, રા. સૂર સામે ઘાએ લડેરે, પાછા ન દીયે પાવ. ર. એ. એહવું સુણિ સ્પંદનથકીરે, જપા દીધ કુમાર, રા. જાવાને અર્જુન કહે રે, જવા દેઈ લાર. રા. એ. ધાર કુમર ધીરજપણેરે, હું સારથિ તુજ પાસ; રા. વૈરીદલ ભાંજી કરૂર, કરતિ તાહરી ખાસ. રા. એ. ૯ અક્ષમ્ય બાણ બે માહરા; શબાકાર વૃતચાપ, રા. શમી બંધથી આણ રે, ટાલી સોગ સંતાપ. રા. એ. ૧૦ ધનંજય બધુ ભણુંરે, નિજ સ્વરૂપ કહી એમ; રા. ગૃહીતાસ્ત્ર બેસી રથેરે. ચાલ્યા રણસું પ્રેમ. રા. એ. ગંગાસુત દેખી સુણ, શંખ શબ્દ સુવિશેષ; રા. ભાષે દુર્યોધન ભણું, પાર્થ એહ સ્ત્રી વેષ. રા. તમને હણિવા એહનેરે, અવસર આવ્યો આજ; રા. નિજ સુખ કારણ એહસુરે, સંધિ કરે હિતકાજ. રા. એ. ૧૩ ચતુર્થ ભાગ દલને ગ્રહીરે, છાને ગોત્રજ સાથ; રા. જા એહને અમે રાખસુરે, કરસું અમે ભારાથ. ર. એ. ૧૪ ભીષ્મ વચન ઈમ સાંભલીરે, માની સાચી વાત, રા. દલને અંસ લેઈ કરીરે, ચાલ્યો ગો સંઘાત. રા. એ. ૧૫ તે દેખી ફાલ્ગન કહેજે, મુજ ભયથકી કુમાર, રા. ધાર્તરાષ્ટ્ર નાસે આછેરે, ફિરિ ૨ જોવે લાર. રા. એ. ૧૬

Page #597

૫૧૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
રા.
હિંવે રથ રવિથ સારિખારે, શીઘ્ર ચલાવ્યેાં તામ; રા. સૈન્ય દૈન્ય અરિ પામીયારે, દીઠા અજુ ન જામ. રા. એ. ૧૭ પાર્થ સખ વાડીયેરે, નાદે માહી : ગાઈ પુષ્ટ ઉચ્ચ પાછી વલીરે, નિજ ઘરભણીપલાઈ. સ. એ. ૧૮ ચાર પર ગાકુલ ચરે, લાયેા વંશ કલક; રા. પાર્થ કહે નાઠા હિવેરે, એ પિણિ બીજો અક. રા. એ. ૧૯ જઈ શશિ કિમત' હિવેરે, વયરી મલીયાં વીર; રા. ધનુષ સાંધિ ભેા રહીરે, થાયે કિમ અધીર. રા. એ. ૨૦ પાથે ધનુષ ચઢાવીયારે, શર પૂર્યાં આકાશ; દા. શત્રુતણા તનુ વીંધીયારે, કીધા જીવિત નાશ. રા. એ. ૨૧ ભટ કોટી ક્ષય દેખીને, દયા પાર્થ મન આણિ; . અસ્ત્ર સ'માહન મૂકીયેારું, સગલા સૂતા જાણુ, રા. એ. ૨૨ ચતુરગ સેના તેહનીરે, સુદતી મુદતી સાહ; રા. પાર્થ અનંગ સરસ...ગથીરે, લહ્યા સભ-ર્તા મેહ. ૨. એ. ૨૩ ભીષ્મભીષ્મ વ્રત મૂકીનેરે, અપર કીયા નિદ્રાણુ; 1.
મહિન વચન સભારીયારે, કુમર ભણી કહે વાણુ. રા. એ. ૨૪ નીલા દુર્ગાધન તણારે, પીલા રવિજ નિહાલ, રા.
વિવિધ વર્ણ બીજા તણારે, ગ્રહી વસન તત્કાલ.. રા. એ. ૨૫ તિમહીજ તિણ કીધા શરૃ, હણી સ`ગ્રહીયા વાસ; રા.
માર્યાં ભીષ્મે અશ્વનેરે, અરિસેના ગઇ નાસિ. રા. એ. ૨૬ અર્જુન આવ્યે નિજ પુરૈરે, સાતમા ખંડની ઢાલ; રા, કહે જિન” સતરમીરૈ, પૂરી થઈ રસાલ. રા. એ. ૨૭ સર્વગાથા, ૬૦૯,

Page #598

શ્રીશત્રુ’જયતીર્થરાસ.
દા.
-
પુરવિરાટ વિજઈ થઈ, આબ્યા ઉલસિત પ્રાણ; રિપુ પૂઠે... ગત જાણીને, સુત કાંઈક દુઃખ આણુ. સૈન્ય સજે નૃપ જેતલે, સુત કેડે જિણ વાર; ચારે કુમરને તેતલે, જઈ કહ્યા સમાચાર. રાજા હષ ધરી કરી, ઉછવ નગર અપાર; કંકસહિત અહુ લેાકસુ, આવ્યા સભા મજાર. પુત્રને જય પ્રશ'સત્તા, કંક કહે સુણુ રાય; જય સ્યું સુલભ ન એહને, બૃહન્નડ ચંતા થાય. નિજ આશ્રય અર્જુન ગયા, રથથી ઉતરી તામ સભાસીન ઉત્તર નમી, નૃપને બેઠા જામ. કહે રાજન મેં પામીયા, જેહુથકી જયવાદ; તે ત્રોજે દિન આવસે, અધુ સહિત સુપ્રસાદ. ધરમ પુત્ર ત્રીજે દિને, પહિરિ વસ્ત્ર કરિ સ્નાન; જીન પૂછ ક્ષુદ્ર દેવને, લિ કીધી મહુ માન. રૂપવંત ચ્યારે ચતુર, ધર્મજ કરિ અગ્રેસ; સિ`હાસન બેઠે મુદ્દા, નમ્યા વૈરાટ નરેસ. તાલ-હર્ષ ભર હમસ' એલર્જ્યારે, એ દેશી, ૧૮. એહુ રાજ્ય એ સ‘પદારે, બીજો પણિ સહું તે; રાય વિરાટ ધર્મસૂત પ્રતે કહે પ્રભુ તાડા એહ. ધર્મસુત વીનતી માનજ્યારે, હુતા ચરણકમલના દાસ; કરજોડી કરૂ અરદાસ, સેવક થઇ રહ્યા મુજ પાસ. જાણ્યા નહી ગુણ આવાસ. ધ. આં.
૫૧૭
૫
૭

Page #599

૫૧૮
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
૪
૫
જાય. યુ.
८
નમી વિરાટ ધર્મસૂ પ્રતે રે, ઉત્તરા સુતા અભિરામ; પાર્થપુત્ર અભિમન્યુનેરે, જોગ્ય જાણી દ્યે તામ. ધ. ત મૂકી અભિમન્યુનેરે, હિરપુરથી મંગાય, માધવ સાથે ભાણેજનેરે, આવ્યા લેઇ સુખદાય. ધ. ભલે દિવસ માધવ કયેર, મય પાંડવ ઊમાહ; અભિમન્યુઊત્તરાને તિહાંરે, ઉચ્છવેસુ વિવાહ, ધ. હૃષીકેશ હરખ્યાહીયેરે, આજ્ઞા વિરાટની પાય; પાંડવ પાંચાલી ઈ રે, દ્વારિકાપૂરી લે ચ્યારે યાદવકન્યકારે, ચ્યારે પાંડવ તંત્ર; પરણ્યા ઉછવસું તિહાંરે, પ્રગટયા પુણ્ય પવિત્ર. ધ. દ્વિવેઈણ અવસર રૂકિમણીરૃ, સિતવૃષ રહ્યા વિમાન; પાતે એઢી નિરખીનેરે, કહ્યા હિરને દેઈ માન. ધ. કહે સુત થાયે તારેરે, ચેડી સુણી કાઈ તાસ; સત્યભામાને જઈ કહ્વારે, આવી કૃષ્ણને પાસ. ધ. હુસ્લિમલ્લ મે' સુપનમાંરે, દીઠા પ્રીતમ આજ; કૂડા જાણી ઈંગિતેરે, ખેદ મ વહુ કિર લાજ. ધ. ૧૦ ભામા કહે જો મૂડ છેરે, તે પહિલિ સુત વેસ; પાણિગ્રહણ કરિયે તારે, દેસ્થે મસ્તક કેશ. . ૧૧ સાક્ષી કરી શ્રી કૃષ્ણનેરે, ભામા આવી ગેહ; ગર્ભ ધર્યા એ સારિખારે, દૈવયોગ થયા એહ. ધ. ૧૨ કિમિને નદન થયેારે, દીપ્ત પ્રદ્યુમ્નકુમાર; ભાનુ થયે। ભામાતણે રે, રૂપતા નહીં પાર. ૪, ૧૩ પ્રાગ્વેરી રૂકિમણીતણારે, ધૂમકેતુ સુર વેષ; લેઈ ખાલ રિપાસથીરે, ગયા વૈતાઢય અલેષ. ધ. ૧૪
७

Page #600

શ્રીશત્રુ’યતીર્થરાસ.
ટક શિલાપરિ તે પ્રતે, મૂકી ગયેા સુર તે; કાલસ'વર ખેચર સહીરે, ગયા નિજ ઘર કુશલેહ. ધ. ૧૫ કનકમાલા પત્ની ભણીરે, પુત્રપણે જઈ દીધ; પુત્ર આયા ઉદ્ઘાષણારે, પુરમાંહે ઈમ કીધ. સ. ૧૬ લાલે પાલે પ્રીતિપુર, નિજ અગજ કરિ તાસ; વધે પ્રદ્યુમ્ન સુખે તિહાંરે, કાયા ક ચણ ભાસ. ૧. ૧૭ દુઃખાતુર હર જાનેિરે, સીમધર પ્રભુ પાસ; પુત્રાદત નારદ જઈ રે, પૂછ્યા જિન કહે તાસ. ધ. ૧૮ રૂકિમણી ભવ પાઝિલેરે, કેસર પીલા હાથ; ઈંડાં રંગી મયૂરડીરે, કર્યાં વિયાગ તે સાથ. ધ. ૧૯ દુ:ખીણી દેખી મારડીરે, સાલ પ્રહરને છે; ધાઈ કીધાં તેહવારે, વલી આદરીયાં તેહ. યુ. ૨૦ તેણે કર્મે હિવણાં થયારે, એહને પુત્રવિયેાગ; સેલે વરસે વલી ક્િરીરે, થાસ્યે સુતસયાગ. ધ. ૨૧ વચન સુણી અરિહતનાંરે, નારદ પાયે લાગિ; આવી રૂકિમણીને કહ્યારે, સ્વચ્છ થઈ મહાભાગ. ધ. ૨૨ સવ શાસ્રાસ્ત્રવિષે થયેારે, અનુક્રમે જાણુ કુમાર; રૂપે યુવતી મેહતારે, પ્રત્યક્ષ જાણે યોવન દેખી પ્રદ્યુમ્નનારે, કામવસે થઈ માય; પિગ ૨ તારી જાતીનેરે, લાજ ગણે નહી કાંય. ધ. ૨૪ માને જન્મ પોતાતણારે, રૂપ ચાવન અપ્રમાણુ; વચન વિકારતા કહેરે, સાંભલિ કુમાર સુજાણુ. ધ. ૨૫ મહાભાગ્ય મુજ તાપબ્યારે, સ્મરાગને શરીર; કાયા ક્રસ સૂધારસેરે, કર સીત્તલ સુખસીર. ધ. ૨૬
માર. ૧. ૨૩.
પાર્લ

Page #601

પર
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તાસ વચન એવાં સુણી, દૂચિત્ત હરિજાત; કહે: એમ ધિગ પાપિણીરે, હું સુત તું મુજ માત. ધ. ૨૭ લાજે નહી એમ બેલતીરે, ઢાલ અઢાર ગણીશ; પૂરી સાતમા ખંડની, કહે જિનહષ મુનીશ. ધ. ૨૮ સર્વગાથા, ૪૫.
દુહા તે કહે માતા હું નહી, મુજ પતિ કિણ એક ઠામ, પાપે આણ વધારી, ભેગવ મુજનું કામ. ગરી પ્રજ્ઞસી દઉં, વિદ્યા વિશ્વ જયકાર; વિતથ વચન મુજ મત કરે, કરૂણાવંત કુમાર. એહ અકૃત્ય કરસું નહી, ચિંતવી કૃષ્ણસુજાત; કહે દે વિદ્યા મુજ ભણી, માનિસ તાહરી વાત. ૩ સાધી વિદ્યા તે લહી, રમિવા પ્રાર્થે તેહ, મુજ માતા મુજ ગુરૂ થઈ બહિ ગયે છડી ગેહ. ૪ કનકમાલા વપુ નખ કરી, કલકલ કર્યો વિલુર; પૂછયો પૂત્રે એ કિશું, આવી તાસ હજાર. માત પરાભવ જાણિને, કુપિત ઉદાયુધ તેહ હણ્યા વિદ્યાબલે આવતા, અશ્રુતસુત ગુણગેહ. ૬ સંવરસુત વધ કોપીઓ, લીલાયે પેહ; ચરિત કનકમાલાત, જાણે સગલે તેહ. ૭ ઢાલ-પાટણનગર સુહામણે મહેમાહરીએ સખિ લક્ષ્મી
દેવીકિ ચાલેહે આપણુ જેવા જાયઈ એ દેશી. ૧૯ નારદ આ તેતલે, પાએ લાગેરે પ્રદ્યુમ્ન કુમારકિ; સાંભરે તું તે સાંભરે તને વાતડી કહીયે,

Page #602

૫૨૧
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. રુકિમણને સંભલાવ, સીમંધરે કહ્યું જેહ
વિચારકિ. સાં. ૧ ભાનક સુત ભામાતરે, પરિણેયેરે પહિલી મતિ
' મંતકિ, સાં. તુજ માતા દેયે તા, કેશ સિરનારે, હાર્યા
પણ તતકિ. સાં. ૨ કેશદાનને દુઃખ ઘણું, વલી સબલે દુઃખ તુજ
વિયોગકિ સાં. તુજ સરિખે અંગજ છતે, સહી મરત્યેરે રૂકિમણિ
ઈણ રેગકિ. સા. ૩ તે નારદ પ્રદ્યુમ્ન બે, પ્રજ્ઞસીર નિર્મિત સુવિમાનકિ, સાં. બેસી તિહાંથી ચાલીયા, ગયા દ્વારિકા નગરી
બલવાનકિ. સા. ૪ મુનિ વિમાન ઉદ્યાનમાં, મેલ્હી બાહિરે અન્ય વેષ
- ધરેહકિ, સાં. જે નગર ફિર ફિરી, હિવે જેરે કરે
રામ તે જેહકિ. સાં ૫ વિવાહ કન્યા અપહરી, જઈમૂકીરે નારદને પાસિકિ સાં. કૃષ્ણદ્યાન વિદ્યા કરી, સૂકાવ્યારે ફલસૂલ વિમાસકિ. સાં. ૬ સકલ નીર આશ્રયતણો, જલ શેષરે ના
તતકાલકિ, સાં. વિતૃણ નગર કર્યો સહ, હય વહેરે બાહિર સુકુ
માલકિ. સા. ૭

Page #603

૫૨૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. મૂલ લેઈ હયવર સદા, ભામાસુતરે ટ્રેડાવે જામકિ, સાં. દેવમાયા ભુઈ પાડીયે, લેક હસતાંરે નગરી ગયે
તામકિ. સ. ૮ પ્રદ્યુમ્ન સી થઈકરી, વેદ ભણતોગનગરી મજારકિ; સાં. ભામાદાસી કુન્જિકો, કીધી સરલી વિદ્યાબલ ધારિકિ. સાં. ૯ અચરિજાતેહ દેખાલિને, ગયે બ્રાહ્મણભામાને ગેહકિક સાં. આસણ દેઈ બેસાડીયે, કરજોડીને કહેંધરીય સનેહકિ. સા. ૧૦ પાય નમું વીનતીકરૂં, રુકિમણીથી કરિ અધિકે રૂપકિ સાં. બ્રિજ ભાષે સુંદર કરૂં,પિણિ માનેરે મુજ વચન અનપેકિ, સાં. ૧૧. સીસ મુંડા તિણ કહ્યા, વસ્ત્ર પહિયરે ફાટા
નિજ અંગક, સાં કુલદેવી આગલ જઈ, જપે રૂડબુડરે મુખ મંત્ર
સુરંગકિ. સાં. ૧૨ ભામા ભેજન આપીયે, વિદ્યાની શક્તિ અન્નપાનકિ સાં. ધાપે નહી ચેટી કહે, ઉઠી ૨ ને રાક્ષસ અજ્ઞાનકિ. સાં. ૧૩ વેષ કી લઘુ મુનિતણો, રૂકિમણિને પહતે
- ઘરબારકિ સાં. દરસણ દેખી દૂરથી, તનુ ઉલો તેહને તિgિવારકિ. સ. ૧૪ આસન લેવા તે ગઈ રાણી રૂકિમણુંરે મુનિવરને
કાજકિ. સા. કૃષ્ણસિંહાસન તેતલે, જઈ બેઠેર દેખી મુનિરાજકિ. સાં. ૧૫ હરિ અથવા સુત હરિણે, તે પારે સિંહાસણ
એણિકિ, સાં.

Page #604

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. પ૨૩ અન્ય પુરૂષ બેઠા ભણી, નવિ સાંખેરે સુરશક્તિ
વસેણુકિ સાં. ૧૯ તપપ્રભાવથી દેવતા, મુનિભાખેરે ઉપદ્રવ ન કરતકિ. સાં. સોલ વરસ તપ પારણે, કરિવાનેરે, આ ગુણવંતકિ. સાં. ૧૭ નહી તે જઈ સત્યભામા ઘરિ, નવિ રિ દેઈસરે જે મુજ
આહારકિ. સાં. કહે રૂકિમણિ ચિંતા વસે, નવિ રાંરે મેં
આજ વિચારિકિ. સાં. ૧૮ ચિંતાકારણ પૂછીયે, કુલદેવી આરાધી જાણિકિ, સાં. પ્રત્યક્ષ થઈ દેવી કહે, આજ મિલસ્પેરે તુજ પુત્ર
સુજાણુકિ. સાં. ૧૯ તદભિજ્ઞાન કહ્યા હતા, તે આંખેરે લિયે પણ
એહકિક સાં. મુનિ તમે પણ જે કહે, સુત મિલસ્પેરે કહી
મુજ તેહકિ. સાં. ૨૦ ઠાલે હાથે મુનિ કહે, ફલદાયક રે હેરા નવિ થાય;િ સાં. સું આપું તુજને કહે કે માદકરે કેશવ જે ખાયકિ. સા. ૨૧ એ મોદક રુકિમણી કહે, કૃષ્ણ બારે દુર્જર અન્ય
હાઈકિ, સાં. રિષિહત્યા થાયે જિણે, તુજને મુનિર કિમ દીજે
સેઈ કિ. સા. ૨૨. તે કહે તપસીને કિમે, નવિ થાઈરે દુર્જર આહારકિ. સાં. મન શંકાતી મુનિભણી, એક રઘેરે મેદક તિગુવારકિ. સા. રઈ

Page #605

પર૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત. જિમ તિમ ઉતાવ, મોદક મુનિર ખાયે તત્કાલકિ સાં. મનમાં વિસ્મય પામી, બલવતે દિસેરે મુનિબાલકિ. સાં. ૨૪ મેં જાણ્ય તૂ નાનડે, પિણિ નાનેરે તૃત સમરણ્યકિ. સાં. સાતમે ખંડ ઓગણીસમી, જિનહરે કહ્યો એહ અરWકિ સાં. ૨૫ સર્વગાથા, ૬૭૭,
દુહાઈમ મુનિને કહેતાં થકાં, ભામાચર આવે; વિપિન ફલાદિક વિણ થયા, તૃણપુરમેન મિલેટ. ૧ જલાશ્રય નિર્જલ થયા, ભાગો ભાનતુરંગ; કન્યા કોઈ લઈ ગયે, ગયે વિપ્ર કરિ જંગ. થઈ વિષન્ન સામર્ષથી, કેશ મગાવે તે; હસ્તપટલિકા અનુચરી, મૂકી રુકિમણું ગેહ. તાસ કેશ માયા કરી, સાથે પૂર્યો કામ; ભામાં પાસે મોકલી, લેઈ આવી નિજ ધામ. ૪ ત્યારે સાખી કૃષ્ણપ્રતે, ભામા માગેઈ કેશ; તે મૂંડા એતલે, સારિમ કરિર હિવે કલેશ. ૫ કૃષ્ણ મં રામને, રુકિમણીગૃહ કેશાર્થ, પ્રદ્યુમ્ન રૂપ હરિ નિરખિને, લાજે મન વેસ્વાર્થ. રામ સભામાં આવીને, કૃષ્ણ પ્રતે કહે દેખિ; લજાવ્યા વહુ મુજ ભણી, કરિ દ્રય રૂ૫ વિશેષ. ૭ હુત ના હરિ કહે, શપથ કરે ઈમ તેહ તુજ માયા એઈમ કહી, ભામાં આવી ગેહ. ૮

Page #606

પ૨૫
શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. ઢાલ–ગુજરી ગેકુલ વાલી, એ દેશી. ૨૦ રૂકિમણિને નારદ કહે રે, પ્રદ્યુમ્ન તુજ સુત એહ રૂકિમણિ હરિની રાણી, રૂપ કરી નિજ માયને,
ચરણે નયે નેહ. રૂ. ૧ તુજ જાગે પુણ્યપ્રકાશરે, રૂ. તુજ મિલી
પુત્ર વિલાસરે; રૂ. ધારા છૂટી દૂધની, ભી હીયડે તાસ, રૂ. પિતુ આગલિ તું માહરે, મ કરીસ માય પ્રકાશ. રૂ. ૨ એહવું કહિ રૂકિમણિપ્રતે રે, માયાથે ચડાઈ, રૂ. ચાલ્યા શખ વજાડતોરે, જનસંચય ભાઈ. રૂ. ૩ લે જાઉં છું રુકિમણીરે, હરિ રાખે બલવંત; રૂ. ઈમ કહી પુરથી નીકરે, ભેદ ન કઈ લહંત રૂ. કહે જનાર્દન કે પીયેરે, કેણ કુબુદ્ધિ એહક રૂ. દેડયે કેડે સિન્યસુંરે, સારંગ ધનુષ ધરેહ. રૂ. પ્રદ્યને ભાગી ચમૂરે, વિદ્યાતણે પ્રસંગ; રૂ. કર્યો નિરયુષ કૃષ્ણને, જિમ નિર્દત મતગ. રૂ. થયે વિષન્ન હરિ જેતલેરે, તેતલે નારદ આઈ રૂ. કહે, પ્રદ્યુમ્ન સુત તાહરે, આલિયે હીયે લાઈ. રૂ. કૃષ્ણ રૂકિમણિપુત્ર સુરે, આવે પુરી મજારી; રૂ. હર્ષિત ચિત્ત ઉચ્છવ કરી, જે સહુ નર નારી. રૂ. હિવે દુર્યોધન વિનવે, પ્રણમી ચરણ મુરારિ, રૂ. પુત્રી મુજ તાહરી વહુ, કેઈલે ગયે અવધારિ. રૂ. ૯ પ્રજ્ઞસી જાણ કરીરે, આણિસ કહે હું તાસ રૂ. આણી પ્રદ્યુમ્ન કયકારે, અચરજ થયે ઉલાસ. રૂ. ૧૦

Page #607

પર૬ શ્રીમાન જિનમણીત. હરિ છે તેને તે કહેરે, વહુ માહરી એહ; રૂ. પ્રદ્યુમ્ન લીધી નહીં, પરણી ભાનક તેહ. રૂ. ૧૧ અણુઈચ્છત પ્રદ્યુમ્નને, કરી ઉચ્છવ આનંદ, રૂ. ખેચર નૃપની કન્યકારે, લાલ પરણાવી શેવિંદ. રૂ. ૧૨ જીર્ણ મંચક રહી એકદા લાલ, ભામાં પૂછે દુઃખ; રૂ. પ્રદ્યુમ્ન સરીખે ઘ મુને લાલ, પુત્ર થાયે જિમ સુખ. રૂ. ૧૩ ચિથ કરી આરાધીરે લાલ, હરિસેગમેલી દેવ; રૂ. પુત્ર આપ કૃષ્ણ કહ્યરે લાલ, હાર દેઈ ગયે હેવ. રૂ. ૧૪ પ્રદ્યુમ્ન જાણી માયની સખીરે લાલ, જાંબુવતી
મુખવાસ; રૂ. રૂપ કરી ભામાતરે લાલ, મૂકી હરિકેરે પાસ. રૂ. ૧૫ હાર દેઈ હરિ ભેગવીરે લાલ, સુરકથી કઈ દેવ; રૂ. આવી કુખે અવતરે લાલ, સુંદર સ્વમ નિરખેવ. રૂ. ૧૬ જાંબુવતી નિજ ઘરે ગઈ રે લાલ, ખુસી થઈ .
તિણિવાર; રૂ. કેશવગૃહ સુતઅર્થિનીરે લાલ, આવી ભામાનાર. રૂ. ૧૭ અહો અતૃમિ ભેગનીરે લાલ કેશવ ચિંતે આમ; રૂ. રમતાં પ્રધુમ્ન હરિતણુંરે લાલ, ભંભા તાડી તામ. રૂ. ૧૮ ભેરિતણે સ્વર સાંભલીરે લાલ, બીન્હો હરિ ચલ
ચિત્ત રૂ. ભામાને કહે તુજ હુસ્પેરે લાલ, ભીરૂ પુત્ર શુભ
ચિત્ત. રૂ. ૧૯૯ જામ્બુવતી કેટે હરીરે લાલ, દેખી પ્રભાતે હાર; રૂ.

Page #608

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૫૭ માયા પ્રદ્યુમ્ન પ્રસરે લાલ, વિસ્મય લહ્યા
મુરારિ. રૂ. ૨૦ પૂરે માસ સુત જોરે લાલ, જાંબુવતી સાંબ
નામ; રૂ. ભામાં ભરૂક સુત જોરે લાલ, ભરૂક થયે
અભિરામ. રૂ. ૨૧ વૈદભી રુકિમસુતારે લાલ, વરી પ્રદ્યુમ્ન ઉપાય; રૂ. સાંબસ્ હિરણ્યા કન્યકારે લાલ, વરી હેમાંગદ જાય રૂ. ૨૨ બીહાવે મુજ સુત ભણીરે લાલ, જાંબુવતી તુજ પૂત, કહે ભામા તે હરિ ભણીરે લાલ, મુજ સુત નયી
અદભુત. ૨૩ ન્યાયી દિખલું તુજ ભણરે લાલ, જાબુવંતી
ને કીધ: રૂ. આભીરી દધિ વેચતીરે લાલ, નિજ આભીર વેશ
લીધ. રૂ. ૨૪ એહવું રૂપ બણાઈને રે, લાલ આહારી આહીર; રૂ. સસ ખડે એ વીસમીરે લાલ, ઢાલ થઈ સિરદાર. રૂ. ૨૫
સર્વ ગાથા, ૭૧૦.
નગરીમાંહે દેખિને, આભીરી આભીર આવી ઈહિ આહીરણી, જિમ કયું ગેરસ ક્ષીર. ઈમ કહી સૂનાગેહમેં, ખાંચી પ્રાણે તાસ. ત્યારે જામ્બુવતી કૃષ્ણને, પ્રગટ દેખિ ગ નાસિ.
૧

Page #609

જ
»
જે
-
8
પરટ શ્રીમન જિનહર્ષપ્રણીત.
હરિ કહે જાંબુવતી પ્રતે, દીઠે સુત અન્યાય; ભદ્રમ્ય નિજ સુત ભણી, માને સિંધી માય. શાંબ બીજે દિને આવી, ખીલી ઘડતે પાસ, પૂછો મુજ વ્રત ભાષચ્ચે, મુંહુડે મારિસ તાસ.
છાચારી લાજવિણિ, હરિ છેડા ગામ; પ્રજ્ઞસ્તી પ્રદ્યુમ્નથી, લહી નીકવ્યે તા. ભરૂકને મારે સદા, ભામા ભાષે ધીઠ; શાંતણ પરે જા પરે, કર તુજ વદન અદીઠ; કહે પ્રદ્યુમ્ન જાઉં કિહાં, તે કહે જા સમસાણ; કયારે આઉં માતજી, ભામાને કહે વાણ. હું આણું તુજને ઈહાં, હાથે ઝાલી જામ;
ત્યારે તુજને આઈ, ક્રોધ કરી કહે તામ. ઢાલ–હેરે લાલ સરવર પાણી ચીબરે લાલ, ઘોડલાલ
પસ્યા જાય એ દેશી રર. હોરે લાલ રૂખમણિ સુત એવો કહેરે લાલ,
માત આદેશ પ્રમાણ; હોરે લાલ સમસણે ગયે આવીરે લાલ,
ભમતે સાંબ સુજાણ હો. ૧ હરે લાલ ભામાશીરકુમાર લાલ, પરિણું
એવા કાજ હિરે લાલ મેલી નવાણું કન્યકારે લાલ, એક
જેવે સિરતાજ, હે. ૨ પ્રજ્ઞસી બલી જાણીને લાલ, પ્રધુમ્નજીત શત્રુ
રાય;
9

Page #610

શ્રી શત્રુજ્યતીર્થરાય. પરલ હિરે લાલ કીધી કન્યા સાંબનેરે લાલ, અધિક રૂપ
સમુદાય. હો. ૩ હિરે લાલ ભામા તે કન્યા ભણીરે લાલ, માંગી જે
શત્રુ પાસિ; હે. તે કહે ભામા કરગ્રહીરે લાલ, લે જા આવાસિ. હે. ભરૂ કરે ૫રિ એહનેરે લાલ, કર ભામાં કારે; હે. વિવાહ કેરે અવસરેરે લાલ, તે હું આવું એહ. હે. ૫ વચન તાસ અંગી કરીરે લાલ, તિહાં ભામા આવે; હિ. હાથે ઝાલી શબનેરે લાલ, નિજ ઘરિ લેગઈ તેહ. હે. ૬ પાણિ ગ્રહણને અવસરેરે લાલ, ભીરૂ વામોત્તર
હાથ હો. નિજ ડાવાકર ઉપરે લાલ, હાથ ધર્યો પરમારથ. હે. ૭ નવાણુ કન્યાતરે લાલ, કર ગ્રહ્યા દક્ષિણ પાણિ હો; પાવક દેલા સહ ફિરે લાલ, સમકાલે વિધિ
જાણુ. હે. વૃત્તદ્વાહ કન્યા ગ્રહીરે લાલ, શાંબ ગયે
- નિજ ગેહ; હે. ભરૂક આ ભ્રકુટીરે લાલ, બિહાગ તેડ. હ. ૯ જીરૂ કહયે નિજ માયને, અસદહતી તેહ હે, લાલ.
કન્યા હ કરાવીયે હે લાલ, તિહાં આવી શાંબ મિરખીયારે લાલ, ઉઠી લાગે
પાય છે. ૧૦. કપ કરી ભામા કહેરે લાલ, કિણિ આ ઈહાં
gઝ હે;
'હા. ૧૧
તે આણી હુ મુજ . ૨૪

Page #611

૫૩૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સહુજન છે ઈંહ સાખીયારે લાલ, પૂછે તેને માતહે. પૂછયે તેડી તેહનેરે લાલ, સાચ કહી તેણિ
વાત. હે. ૧૨ માયાબંધુ પિતા માયિરે લાલ, માયિની માતા જા સ; હે. માયી છલ કન્યા વરીરે લાલ. વયરી એ મુજભાસ. હે. ૧૩ એહવું કહિ બહુરાષથીરે લાલ, ભામા નાંખી
નીસાસ; હો. પડી દુઃખિણ આવી કરી હો લાલ, જીર્ણ મંચ
આવાસ. હો. ૧૪ નમસ્કરણ વસુદેવનેરે લાલ, ગ શાંબ કહે તાત; હો. ભમતાં ચિરકાલે તુમેરે લાલ, સ્ત્રી પરણ્યા સત્ય વાત. હે. ૧૫ મેં તે ચેડા કાલમેરે લાલ, સુકન્યા સમકાલ; હે. પરણી આપણુ અંતરેરે લાલ, પડીયે ઘણો વિચાલ. હે. ૧૬ હિવે વસુદેવ ઈસું કહેરે લાલ, કૂપમંડુક અયાણ; હે. મેં પામી વિક્રમથકરે લાલ, દેશદેશાંતર જાણ. હે. આવી વલી સ્વયંવરારે લાલ, પરિણી કઈ નાર; હે. આવ્યા બંધુ પુરેધથીરે લાલ, કિસ્યુ કરે અહંકાર. હો. તે નિર્લજ માયા કરીરે લાલ, કન્યા પર એહ, હે. છલી કરી માતા ભણરે લાલ, આદર વિણ આવે. હે. ૧૯
દ્ધપિતામહ જાણુંરે લાલ, પ્રણમ્યા શાબ કુમાર; હે. કહે તાત કરજો ક્ષમારે લાલ, મુજ અવિનય
* વિસાર. હે. ૨૦ વિનય ગર્ભ અર્ભકતારે લાલ, વચન ઈસા
સુણિ રાય; હે. હરષ થયે મનમાં ઘરે લાલ, વીસાથે અન્યાય. હે. ૨૧

Page #612

૫૩૧
શ્રી શત્રુંજયનીર્થરાસ. પ્રદ્યુમ્ન આદિક ઈણ પરેરે લાલ, ચાદવરાય કુમાર; હે. સઘલા પિણ પાંડવતારે લાલ, ખેલે મિલિ પરિવાર હે. ૨૨ તિહાં યાદવ સુખસું રહેશેલાલ, સ્વામિતણે સનમાન; હે. મુદમુદિત સુરનીપરેરે લાલ, ઉદિત ન જાણે ભાણ, હે. સમુદ્ર વિજય આદિક હિરેલાલ, યાદવના રાજાન; હે. કૃષ્ણ પ્રમુખ કરી મંત્રણારેલાલ, પાંડવનું હિતવાન. હે. સત્ય પ્રતિજ્ઞાએ કરીલાલ, સહુ ખ બલવંત; હે. પ્રલય કાલ ચુકે નહીરેલાલ, વચનથકી વિણ સંચ. હે. ૨૫ ઢાલ સાતમા ખંડનીલાલ, પૂરી થઈ બાવીસ; હે. કહે છનહર્ષ પાંડવ ભણલાલ, યાદવ પતિ અવનીસ. હે. ૨૬
સર્વગાથા પાઠાંતર ૭૧૬,
૧
પૂરે કાલ થયે હિવે, વદ્ધમાન રિપુ વૃક્ષ કરે કીર્તિ ન પાંગુલી, છેદેવા પરતક્ષ. ભાખે ધમગજ હિવે, નિજ બાંધવને કાજ; બુરે મનાવી દુહવી, અગી ન કરૂં કાજ. બે ભીમ પરાક્રમી, ધર્મજ સુણી વચન; વેરી વૃદ્ધિ સહે તુમે, પિણિ હું ન સહું રાજન. ચ્યારે બાંધવ ઉઠીયા, સમરછુ કરિક્રોધ; સામ વચન સમજાવીયા, રાય યુધિષ્ઠિર ધ. યાદવ નૃપની આગન્યા, રથ આઈસી વિદ્વાન; હસ્તિનાપુર તે ગયે, દૂત જયાભિધતામ ગંગા સુત ધૃતરાષ્ટ્ર મુખ, બેઠા સભા મજારિ; દુર્યોધનને ઈમ કહે, દૂત જઈ તિણ વારિ.
૩
૪
૬

Page #613

૫૩૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણિત. દ્વારિકાધીસ કંસારિને, વિજય નામ હું દૂત; તાસ વચન મુજ મુખથકી, સાંજલિ તૂ રજપૂત. ૭ સત્ય પ્રતિજ્ઞા પાંડુચુત, તુજ બંધવ બલવંત;
નિયુક્ત સમય જાણી કરી, આવ્યા છે મતિમંત, ૮ હાલ–બાઈ ચારણ દેવિ એહની. ૨૩. સત્યતણ પ્રતિપાલ, રાજારે સત્યતણું પ્રતિપાલ; કાલ ગમી આવ્યા હિવે રાજાને વચન સુણે રાજ્ય
ભાગ ભૂપાલ; આપ સહુને સુખ હુવે રાજારે. પૃથ્વી લવને કાજી, રા. સમરારંભ ન કીજીએ, રા. પૂરવરિ મહારાજ, શ. રાજ્ય ભાગ કરિ લીજીએ. રા. ૨ ઇંદ્રપ્રસ્થ તિલપ્રસ્થ; રા. વારૂણાવત કાસીપુરી; રા. હસ્તિનાપુર સ્વચ્છ, રા. પાંચ ગ્રામ હિત ધરી. રા. દૂત વચન સુણી એમ, રા. દુર્યોધન કેપી કહે; રે. મુછ મરડી તેમ; રા. ભુજ અભિમાન પતે વહે રા. ઘત રમિને રાજ્ય, રા. હાયે કિમ લહે તે વલી, રા. ભીમાદિક નિર્લજ, રા. મુજ વૈરી બાંધવ વલી. રા. પાંડવ થાઉ મિત્ર, રા. મહા રાજ્યસુણી વાતડી, રા. અથવા થાઓ શત્રુ, રા. નાડું ભુ તિલ માતડી. રા. ૬ વલી વિજયે કહે વાત, રા, ન્યાયદય વચ તેહને, રા. ગોત્ર કદર્થન ઘાત, કાંઈ કરાવે તે કને. રા. કીચક બક હિડબ, રા. ક્રૂર કરમી એ દાનવા; રા. હણીયા ભીમ અસંભ, રા. સંક સુયોધન માનવા. રા. ૮ તે કીધો અપકાર, રા. પાંડુપતિ સુતને બહુ રા. તુજને કીયે ઉપકાર, રા. તે પુજેવા સહુ રા. ૯

Page #614

શ્રીશત્રુ જયતીર્થંરાસ.
હિત વલ હિતકાર, રા, ધર્માંગજ તુજ ઉપરે; રા રાખે ભાઈ વારિ; રા. જવલિત જલણ પાણી પ; રા. તે હિવણાં હરિ ચાગ, રા. વઇર ગજેદ્ર હરિ ગાલસ્યું; રા. વાયુ અને સયેાગ, રા. કાષ્ટતણી પરે ખાલસ્યું. રા. ભીષમ કૃપાદ્રાણુપાંડુ, રા. વિદુર પ્રમુખ બહુ ભૂપતે; રા. કહે શુભ વચન અખંડ રાજ્ય પ્રતિશ્રુતિ નિભ શૈાભતે. રા. તાસ વચન જીમ તેય, રા. તા તેલજીમ અતિ
પ૩૩
૧૧
૧૨
ઘણાં; રા. જવલિત ક્રોધને હાઈ, રા દુર્યોધન રિદ્ધિમાં ઘણાં રા. દુર્ગંધન અપમાન રા. દીધા દૂત ક્રોધેર્યાં; રા. કૈારવ સહુને ાનેિ, મા. થાસ્યે ઈમ કહિ નીસર્યાં. રા. ક્રૂત આન્યા તત્કાલ, રા. કેસવને આવી કહુચા; રા. હરખ્યા ભીમ ભૂજાય,, રા. ભાઇ સહુ મન ઉમહ્યા. રા. રણ રગાજીર કૈાઢ, રા. તાંડવ હિવે પાંડવ થયા; રા. દલખધ રિવા રૂઢ, રા. સમુદ્ર વિજય આદેશયા. રા. ચાદવ નૃપ મચ રાજ, રા. દુષ્ટ પ્રદ્યુમ્ન ને સત્યકી; રા. દ્રુપદ સુભદ્રા જાય, રા. પાંડવ દલમિલીયે વકી. રા. પાર્થ પુત્ર અભિમન્યુ, રા. ઘટોત્કચ સુત ભીમના; રા. આવ્યાં તિહાં વલી અન્ય, રા. ક્ષાત્ર પુત્ર તેજ નિસ્સીમનેા. રા. ઇંદ્ર ચ'દ્રમણિચુડ, રા. ચદ્રાપીડ વિયદ ગતી રા. ચિત્રાગઢ અરિસૂડ, રા. કકરવા આવ્યા ગપતિ. રા. પાથકણું તે પાર્થ, રા. માહેામાંહિ વધકાંક્ષા; રા. આપ આપને સ્વાર્થ. રા. અણુપુગે' વેરી થયા. રર.
૧
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
१.७
૧૯
૨૦

Page #615

પ૩૪ શ્રીમાન જિનપ્રણિત. હિવે કર્ણાદિક રાય, રા. પ્રે દુર્યોધન ભણી; રા. તેડયા દૂત પઠાય, આવ્યા વાંછા રણતણી. રા. ૨૧ ભૂરિઝવાભગદત્ત, રા. શલ્ય શકુનિ અંગભૂતી; રા. ભીમ કૃપા સેમદત્ત, રા. વાલ્હીક સુક્તિ મહામતિ. રા. ૨૨ કૃતવર્મા વૃસસેન, રા. શાબલ હલાયુદ્ધ આહલ્યા; રા. ઉલુક પ્રમુખ નૃપસેન, રા. ધાર્તરાષ્ટ દલમે મિલ્યા. રા. ૨૩ ગેત્ર કદરથન જાણિ રા. વિદુર વૈરાગ્યે આદ, રા. સમય ગુણની ખાણિ, રા. વનમે જઈ વાસ કર્યો. રા કર્ણ કુંતી નિજ પુત્ર રા. જણાવ્યું તેહને કહે, રા. દુર્યોધન મુજ મિત્ર રા. પ્રથમ પ્રાણ દીધા મહે. રા. કીધે મુજ પરિહાર, રા. બાળપણથી લાજતી; રા. આવિને ઈણિવાર, રા. કેમ લજાઉ તુજ ભણી. રા. સ્યાની તું મુજ માત,રા. તુમુજ વેરિણિ સારિખી, રા, ઢાલ છનહર્ષવિખ્યાત. રા. સાતમે ત્રેવિસમી અખી. રા. ૨૭ સર્વગાથા ૭૭૮. પાઠાંતર ૭૫૧.
દૂહા. ઈણિ અવસર વન દ્વીપથી, લેઈ ક્રિયાણ સાર; દ્વારિકા આવ્યા વાણીયા. કરિના વિણજ વ્યાપાર. ૧ વાંછા થઈ બહુ લાભથી, રતન કબલઈ તામ; આવ્યા રાજગૃહ નગર, કરવા રોકડ દામ. ૨ છવયશા જરાસિંધુની, પુત્રી કંબલલે; અ૫ મૂલ્ય તે માંગતી, કેપ્યા વણિક કહેહ. ૩ ફેકટ છતાં એ આયા, હરિની નગરી છેડી, લાભ કાજી આવ્યા ઈહાં, મૂલતણું થઈ ખેડી. ૪

Page #616

૫૩૫
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. છવયશા ઈમ સાંભલિ; પૂછે તાસ વિચાર; દ્વારિકા નગરી તે કીસી, કુણ તિહાં નૃપ વિચાર. ૫ પશ્ચિમ સાયરને તટે, ધનદ ની પાઈ જેહ, દ્વારિકા નગરી કૃષ્ણનૃપ, કહે વ્યાપારી તેહ. ૬ યાદવવંશ તિહાં વસે, વસુદેવ રાજા જાત; કૃષ્ણ ઉષ્ણ કર સારિખે, તેજ પ્રતાપ વિખ્યાત. ૭ નામ શ્રવણ તસુ સાંભ, અતિવરાતુર જાત;
છવયશા ગઈ રેવતી, જરાસિંધુ જહાં તાત. ૮ તાલ-રાજા જે મિલે, એ દેશી. ૨૪ મત રેવે નુપ કહે તિણુવાર, રેવાડિશયેષિતિ
કંસારિ, રાજા શું કહે, સુર્ણિ બેટી, રાજા યું કહે; અજીસી જીવે યાદવ કેડિ, જે મારૂં નહિ તે
મુજ ડિ. રા. ૧ એવું કહી કીધે સિંહનાદ, સાયે કીધે ભાવાદ જરાસિધ સત્ય સંધિ હોઈ તેડાવ્યા ભૂપતિ સહુ
કોઈ રા. ૨ આવ્યા તતક્ષિણ મહા બલવંત, વામ દેવાદિ સુત
ગુણવંત; રા. ૩ સ્વર્ણસેન રૂકમી ભૂપાલ, ચંદરાજ માની મછરાલ; રા. બીજા પિણિ આવ્યા બહુરાય, સહસ્ત્રગમે સામત
કહેવાય; રા. કટકે મિલિયા સુભટ અથાહ, સાગરમાં નદી
પ્રવાહ, રા. ૪

Page #617

૫૩૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. જરાસિધ રાજા દુધ, ક્રોધે ભરીયા સાથે ચેધ, રા. નિજ નગરીથી કીધ પ્રયાણ, ક્ષય કરવા વયરીનાં
પ્રાણુ. રા. ૫ મંત્રી અપશકુને રાજાન, વાર્યો પિણિ ન રહ્યા
અભિમાન; રા. ચાલે અદ્ધિ ચકેશ અકપ, સબલ બલે થાઈ
ભૂકંપ. રા. ૬ આવતે જરાધિ ભૂપાલ, નારદ કલિ કેતકી નિહાલિક રા. ચરની પરિ કહો હરિને આઈ, રણકૃષ્ણાતુર
- આ રાય. રા. ૭ કેશવ આસ્ફાલી ભુજ દંડ, પ્રતાપે જાસ પ્રતાપ
અખંડ; . વજડાવી ભભાસુયાણ, કરિા મિલિયા રાણે
રાણ. રા. ૮ 'સમુદ્રવિજય અરિયણ અવગાહિ, સમુદ્રવિજય જેમ
- દુદ્ધર તેમાંહિ. રા. સર્વ સન્નાહિ આ તત્ર, તેહના સુત પિણિ
ભાજે શત્રુ. રા. ૯ મહા નેમિ સત્ય નેમિ દઇનેમિ, સુમિ અરિષ્ટનેમિ
સુખ ક્ષેમ; રા. શ્રી જય સેન મહીજ્ય નામ, તેજસેન અરિજી
પણ કામ. રા. ૧૦ જ્ય મેઘ ચિત્રક ગતમ જાણિ, સુફલકસિવ નંદ
ગુણખાણિ; રા.

Page #618

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
પ૩૭ વિષ્યકસેન મહારથ વર, અરિદલ થંભણ ગજણ
વીર. રા. ૧૧ અભ્યારિ ઉતારે માન, સમુદ્ર વિજય તુજ
મહારાજાન, રા. આવ્યા યુદ્ધ કરવા ધરણ, તેહના આઠ પુત્ર
અખીણ. રા. ૧૨ ઉધવ ને ધવ ભુભિત પ્રસિદ્ધ, મહોદધિ અભેનિધિ
જલનિધિ, રા. વામદેવ દઢવ્રત એ અષ્ટ, યાદવ કુલ શિણગાર
વિશિષ્ટ. રા. ૧૩ સ્તિમિત તિહાં આ ગાજત, પાંચે સુત પિણિ
તસુ બલવંત, રા. સુમિ માનવ સુમાન સુસંચ, વીર પાતાલ રિયર
એ પંચ. રા. ૧૪ સાગર તસુ સુત ખટ બલવાન, નિઃકંપ કંપન
લક્ષ્મીવાન; રા. કેસરી શ્રીમાન. કુમર યુગાંત, તે આવ્યા અરિકર
વા અંત રા. ૧૫ આવ્યો વલી તિહાં હિમવાન, નેહતણા ત્રિણ સુત
બલવાન; રા. વિદ્યુતપ્રભ ગધમાદન જાણી, માલ્યવાન ત્રીજો
સુપરાણે. રા. ૧૬ અચલ અચલ સુતસાત સુજાણ, મહેંદ્રમલય સહ્ય
ગિરિ સુપ્રમાણુ રા.

Page #619

૫૩૮ શ્રીમાન જિનહર્ષમણીત. શૈલ અને નગ બલવંત, એ પણિ આવ્યા મનની
અંત. રા. ૧૭ ધરણ તાસ સુત પાંચ સધીર, કરકેટક બલી ધન
જય વીર; રા. વિસ્વરૂપ તમુખ બલવત, વાસુકી ક્ષાત્ર કુલે
ઉપંત. રા. ૧૮ પુરણ પુત્ર અરિનાકાલ, આવ્યા ચારમિલી તત્કાલ; ર. દુપુર દુરમુખ દુર્ધર જાણિ, દુદ્ધરદુદ્ધ૨ જેહને પ્રાણ અવિચંદ્ર પિણિ આ રણ કાજે, ષટ તેહના સુત કરતા
ગાજ. રા. ૧૯ ચંદ્રશશાંક ચંદ્રાભ કુમાર, શશી સોમામૃત પ્રભ
જયકાર; રા. ૨૦ વસુદેવ પિણિ આ બલવન્ત, સૂતામાની ઉપલીંત, રા તાસ ઘણું સૂત મહાનુજાલ, તેહના એહવા નાગ
કૃપાલ. ૨૧ અકુર વેરીજને કુર, કુર વનલ પ્રજાબલ ભરપુર; રા. વાયુ વેગે શનિ વેગ મહંત, માહેદ્ર ગતિ
સિદ્ધાર્થ કહેત. રા. ૨૨ અમિતગતિ મતિમંત સદારૂ, દારૂક્ત વલી
અનાદષ્ટિ સાર; રા. દમુષ્ટિ હિમમુષ્ટિ શિલા યુદ્ધ વીર, જરા કુમાર
વાલ્હીક ગભીર. રા. ૨૩ ગધાર પિંગલ બહુ ગુણખાણ, હિવે રહિણી
સુતરામ સુજાણ, રા.

Page #620

શ્રીશત્રુ જયતીર્થંરાસ.
સારણુ મિ દુરથ મહાખલધાર, રામતનય આવ્યા
તિણુવાર. રા, ૨૪ શત્રુ દમન પીઠ શુભ ચિત્ત; રા.
ભાનુભમર મહા
ઉત્સુક નિષધ તથા ચારૂદત્ત, ધ્રુવ
વિષ્ણુ પુત્ર અહુ યુદ્ધ ઉજમાલ,
બૃહજ અગ્નિ શિષ વૃષ્ણુિ નામ, સજય એકપ
મહાસેન વલી ધીર ગંભીર, ગૈતમ
સૂર્ય ચંદ્ર ધર્મસેન જીત્ત, ચારૂ કૃષ્ણ
સુચારૂતિમ દેવદત્તકુમાર, પ્રદ્યુમ્ન શાંખ
ન રણરસ કામ; શ. સુધર્માધિ મહાવીર રા. ૨૬
૫૩૯
કૃપાલ. રા. ૫
ભરતા સુભ ચિત્ત. શ.
પ્રમુખ ખલ
ધાર. રા. ૨૭
ઉગ્રસેન તસુ સુત અલવ‘ત, રણરસીયા ધસિયાવ'ત; રા. ઢાલ-સાતમે' ખડ ચાવીસમી, થઇ પૂરી જીનહર્ષ
રસાલ. રા. ૨૮
સર્વગાથા, ૭૮૭.
દુહા.
બીજા પુત્રઃસારના, રામ વિષ્ણુના ભૂર; બીજા પણિ આવ્યા સગા, અરિ કરવા ચકચુર. હવે કાટુકને દિન કહે, દારૂકસાથેિ સ'ગ; તાક રથ એસી કરી, યાદવ સાથે અલગ.

Page #621

૫૪૦
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
સુલ નિમિત્ત શુકને ભલેં, સુભ મુહુરત જયકાર, પૂરવ ઉત્તરા ક્રિશ પ્રતે', ખલસુ' ચલ્યો . મુરાર. ચદ્દતણી પાંડવતણી, ચલતાં સેના ભાર; કાંપણ લાગી કાશ્યપી, ધ્રૂજ્યા પરવત સાર, ઉત્તરીયા જઈ પુરથકી, યોજન પચતાલીસ; નિપલ્યા ગ્રામતણે વિષે, ધરતાં ચિત્ત જંગીસ. જરા સૈનના સૈન્યથી, ઉરહા ચેાજન ચ્યાર; ફૈઈ આવ્યા ખગ તેતલે, કેસવ સૈન મજાર. સમુદ્ર વિજય ચરણે નમી, કહે કરજોડી રાય; ગુણે ગ્રહા તુજ ભાઇયે નમીએ વસુદેવ પાય. અરિષ્ટનેમિ જે કુલવિષે, જગ રક્ષા સમર્થ; રામ અને ગેાવિદ એ, ભ જણ અરિભારથ. પ્રધુમ્ન શાંખ પ્રમુખ કુમર, કેડિ ગમે. દુર્દાંત; યુધિ સાહાથે તેહને, થયા ખીની સી ખાંતિ.
3
૪
७
૮
૯
ઢાલ-હા સાયરસુત રલીયામણારે હા, એ દેશી. ૨૫. તે પિણિ અવસર જાણિનેરે; કરિવા આવ્યા ભક્તિ; ઘે। આદેશ સેવક ભણીરે, કરૂ. કામ નિજ શક્તિ. ૧ તાસ વચન હિતને સુણીઅે, વલી કહે
મહારાય;
જરાસિ ધ તૃણ સારિખારે, હરિ નાંખે ઉડાય. ૨ વૈતાઢય ગિરિજરાસિધના જેરે, સેવક ખેચર જેહ; ઈંડાં આવે નહી જેતલેજે ર રે, અમને તિહાંસુ” કેહ, ૩ સેનાની ઘેા અમ ભણીઅ ર રે, અનુજતાહુ। વીર; પ્રદ્યુમ્ન શાંખ એ કુમરસુર રે, તેજપે સુધીર. ૪

Page #622

૫૪૧
શ્રીશવુંજય તીર્થરાય. સમુદ્ર વિજય માધવ ભણી ૨ રે, પૂછી વસુદેવ તામ મૂજ્ય પ્રદ્યુમ્ન શાંબ સુંસાર રે, બેચરનું અરિનામ. પ. ત્યારે શ્રી વસુદેવ ને વ ર રે, દીપ ઔષધીને નેમ; જન્મ સ્નાત્ર ભુજ બાંધવચ્ચું ૨ રે, શસ્ત્ર વારિણિ ક્ષેમ. ૬ હિવે દુર્યોધન જાણિને, ૨ રે, યાદવ પાંડવ કાજ; હણિવા મગધાધીસ ને ૨ રે, નમિ કહે સુણિરાજ૭ સ્વામી કુણ ગોવાલીયા ગેર રે, વલી પાંડવ કુણમાત્ર; મુજ સેવક ઉભાં છતાં ૨ રે. યુકતદમનહીક્ષાત્ર. ૮ મુજ આદેશ ઘે તે ભણી ૨ રે, પાંડવ જાદવ આજ; કાઢું જડ વૈરીતણું વ ર રે, સ્વામી વધારૂં લાજ. ૯ જરાસિબ ઈમ સાંભલી ૨ રે, પટ બધા તાસ; સેનાયુતારણે ૨ રે, કરિવા વૈરી નાસ. ૧૦હિવે સહસું પરિવર્યો પર રે, દુર્યોધન ભૂપાલ અખંડ પ્રયાણે આવીયે ૨ રે, કુરૂક્ષેત્ર તત્કાલ. ૧૧ હયગય રથ પાયક તણે ૨ રે, દીસે નહીં કેપાર; એકાદશ અક્ષોહિણી ૨ રે, કટક્ત પરિવાર. ૧૨. દુર્યોધન ભીષમતણે ૨ રે, ચરણે નામી સીસ, નિજ સેનાપતિ તે કર્યો તેરે, શત્રુપરિ ધરિ રસ. ૧૩ લેઈ સાત અક્ષેહિણી અરે, પાંડવ સુભટ સંઘાત; અચલા ચલી ચાલતાં ૨ રે, કુરૂક્ષેત્ર આયાત. ૧૪ કુપદરાયની અનુમતે અ ર રે, સહુ પાંડવ તિથિવાર; સેનાપતિ કીધે મિલી કી ૨ રે, અનાદષ્ટિ કુમાર. ૧૫ તીન વરસ ઈમ વઉલીયા ૧ ૨ રે, સેનાસજતાં તાસ

Page #623

૫૪૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. ઘુરેનગારા બિદલે બીરરે, વાજે વિચિ રણદૂર, આવતી જય શ્રીતશું રે રે, નપર શબ્દ સમૂર. ૧૭ વારણ ઘનજીમ ગાજતાં ગારરે, જરતાં મદજલ વાસ; વરસાલાના મેહમે ૨ રે, લેખે વૈરીજ વાસ. ૧૮ સૂરજ ઢકાને કોહલી કા ર રે, ભેરી ધુરે નિસાણ; કલાહલ સેનાતણું ૨ રે, રજ ઢેકાણે ભાણ. ૧૯ હાથે ખડગ ઉલાલતાં ૨ રે, કનક રત્ન વરમાણુ પસય સુભટ દશે દિશેરે ૨ રે, સફલાગિણતાં પ્રાણુ. ૨૦ દૂરધર ધનુકર ધૂણતા ૨ રે, ચાલ્યા કરતા આવાજ; સમુદ્ર કલેલ તણી પરે ૨ રે, સ્વામી વધારણ લાજ. ૨૧ મદજારતા ઉલાલતા ૨ રે, સુંડા દંડ પ્રચંડ જંગમ પરબત સારિખાર રે રે અદિલ ખડખંડ. ૨૨ શસ્ત્રતણું ચંદન ભર્યા ૨ રે, ચાલ્યા સિન્ય પ્રવાહ દિગ્ગજ લાગા કાંપવા કાં રે રે, જલફલીયા જલ ગ્રાહ. ૨૩ સાયરના જલ ઊછઘા ઉરરે, અહિપતિ ધૂણ્ય સીસ, સામસામા આવીયા આ ૨ રે, સૈન્યને ધરિરીસ. ૨૪ દિવસે થઈ વિભાવરી વિ ઈ રે, રજની ઢકાણે સુર; ચમકે ખજુઆની પરખ ૨ રે, બાણ આકાશે ક્રૂર. ૨૫ ઢાલ થઈ પચીસમી પર રે, સાતમા ખંડની એક રણ જીનહર્ષ હુ હિવે હુવેરે, સાંભલ્ય સહુ તેહ ર૬
સર્વગાથા, ૮૪૯, પાઠાંતર ૮રર.

Page #624

શ્રીશત્રુંજયતીયરાસ.
દુહા.
ગજ ચઢીયા ગજસું લડે, સાદી સાદી સાથ; આલે, પત્તિ પત્તિ ભારથ. દંતૂસલસુ હુવે, માંહામાંહિ સ`ઘટ્ટ;
રથી રથીસુ
ગુજ
તેહુથકી પાવક પડી, દાજે સુડાં ઘટ્ટ. ચેપ ઉદાયુદ્ધ ક્રાથી, પહિર્યા સકલ સન્નાહ; થયા દુપેક્ષ સહુ જગતને, ઉજવલ જીમદિનનાહુ. પાખરીયા ય કૂદતા, ધરતી ધૃજાવેહ; પક્ષ સહિત ઇમ જાણીઈ. રિપુભય ઉપજાવેહ. સર્વ સમ તેનક્રગિણિ, પર્વત વારણુમત્ત; હયવર લાલકલાલ સમ, જલપરઘલ તિહાંપત્તિ. મહામછ તિહાં રથ થયા, સમર સાગરની વેલિ; યાન વિમાન તણીપરે, હુકૃતિ ગતિ મેલિ. દ્વિવેકાધ વધીચે ઘણા, રથ બેઠા અભિમન્ય; પેઠે રિપુ સેના દિવસે, રવિજીમ તેજ અગમ્ય. તાસ ખાણુ બહુ ક્રોધથી, વરસે જીમ વરસાત; ત્રિપુ દુભિક્ષ થયે તિહાં, તાસવીરની ઘાત. તાલ-ચરણાલી ચામુંડા રણ ચઢે એ દેશી, ૨૬ અદિલમાં ખાંણે કરી, વરસેર જીમ જલધારારે;
૫૪૩
૩
૪
૫
७
.

Page #625

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. દુભિક્ષ અરિજનને થયે, વીર વિનાસ અપાશેરે. અ. ૧ હeતે સૈન્ય દેખી કરી, કૃપા બહત્ બલરારે; દડવારથ બેસી કરી, શરવ્યાપિતનભથાય. અ. ૨ હિવે વૃહકલ સામ હે, અર્જુન નદન જાયે રે, કૈકેયરાય કૃપાપ્રતે, લડવા સનમુખ થાયેરે. અ. ૩ ચારે માંહમાં લડે સેન ચરભટે કેટેરે, આલોકે ઉભાથકા, દે વૈરી શિર દેટરે અ. ૪ કેમેયરાય કૃપા બિન વિરથીથયા ખગ પાણ; ઉદ્યત ફલ સરપ કું, વિશ્વ ક્ષય ક્ષમ જાણી. અ. ૫ વૃહકલે અભિમન્યુને, છેકે,તારે; રણમાંહે ઉમાહિ તે, આણુ ક્રોધ અપાશેરે. અ. ૬ નિર્દોષ ભષમ રથતણે, ચકે ભૂમિ વિદ્યારે;
મગજ સેના ભણી, ઉપદ્રવકરે ન હારેરે. અ. ૭ ભષ્મતણે બાણે કરીકરે મંડપ આકાશે; અસ્થિર પાસેના થઈ અમીન સકે બલ તાસેરે. અ. ૮ અભિમન્યુ નિજ બાણ કરી. દુર્મર નૃપને સૂતે ભીષમ કેતુ એકણિ મે, છેદ્યા અરજુન પુતેરે અ. ૯ પાંડવ સૈન્યથી દશરથી, કે ભીમ નિહાલી; પાસ્થવસુતને રાખવા, આવ્યા આયુધwલી અ. ૧૦
કટારરે.

Page #626

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ.
હવે ભીમરથ ચીત્કારે, ભુવનભણી ક્ષેાભાવે; રણુ આવ્યા ભીષ્મ માણસું, છેદ્યા કેતુ કહાવેરે. અ. ૧૧ આત્મ ચેાગ્ય ગજવર હુણ્યા, સૂત સ્પંદન ને વાજીૐ; સ્વર્ણ શક્તિ ઉત્તર ભણી, સુકી શલ્યનૃપ · તાજીરે. અ. ૧૨ વારી બહુ શસ્ત્ર કરી, પિણુ લાગી ઉત્તર સીસારે; ગઈ પ્રાણ ગ્રહિ તેહના, પૂગી વૈરી જગીસારે. અ. ૧૩ કપિધ્વજ કાપ હિંવે કરી, વરસે ખાણુ અપારારે; વિપક્ષતણી સેનાભી, વઇરી સહુ તિણુ વારેરે. આ, ૧૪ રુખિ અર્જુન ખણુસેના, દીના કારવ કેરીરે; ભીષ્મ ભીષ્મ વીરત ધરે, ધાયા ધનુષખલ ફેરીરે. ધૃષ્ટદ્યુમ્ન હુિંવે સેનાની, ભીષ્મ પ્રતેથી ધાયે રે; પ્રાણુ બહુજનના ગ્રહ્યા, મહારણુ તેહને થાયારે અ. ૧૬ હિવે અષ્ટમદિન છેટુડે, પાંડવ કરે વિચારારે; દુય ભીષ્મ સર્વથા, હણીએ ક્રિમ બલધારારે. અ. ૧૭ ત્યારે ગેાવિદ ઇમ કહે, સ્વનીહ સધેયારે; બ્યઅ સ ́ઢ સ્ત્રી ન મારવા, વલીપરાક્રુખ જેહારે. અ. ૧૮ સ'ઢ શિખડી નિશરથે, પાર્થ દ્રપદેય આરોપીરે;
અ. ૧૫
૫૪
વ્યસ્ત હસ્ત અસકિતહણે, રણુ અરીયણુસુ કાપીર. અં. ૧૯ અગીકાર વચન કરી, સેના થઈ સન્નધારે; પાંડવપુત્ર આવ્યા રણે, ધૃતરાષ્ટ્ર્ધ્વજ ધિર ક્રોધરે. . ૨૦ રથ એસીવરસે શરૃ, શાંતનુ મ્રુત જીમ મેહારે; પાંડવ નૃપને ઉપદ્રવ્યા, આણી રાસ અંછેહારે.. અ. ૨૧ નિજ રથ સઢ આરાપિને, અર્જુન શીક્ષણુ બધુ, ભીષ્મ મ શ કીચે તાજા અમરયમનમાંહિ ગેરે. આ પર
પ

Page #627

૫૪૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. અખતર મમ ભિદ બાણે, પારથવતણું શિખંડીરે. ચંતાર ઈમ બેલતાં, રથે લેટે બલછડીરે. અ. ૨૩ સગલાઈવીંટી રહ્યા, ભીષ્મ પ્રતે કરે સેકેરે, ઉન્હાળે છમ સરપ્રતે, તૃષા પીડા કેરે. અ. ૨૪ ગંગા પુત્ર તૃષિત થયે, અર્જુન દિવ્યાજ બાણેરે, ખાં જલપાતાલથી, રવિ જીમચિત્ર સહુ જાણેરે. આ. ૨૫ તે આશ્ચર્ય દેખી કરી, કહે ધાર્તરાષ્ટ્રને તેહેરે, સંધિ કરે પાંડુ પુત્રસું, અધિક પરાક્રમ એહરે. અ. ૨૬ એહ વચન સુણી કરી, થયે દુર્યોધન કૂરેરે નયણ રકત કરિ ભીમને, સનમુખ જે સૂરેરે. અ. ૨૭ હિવે ગીરવાણ વાણીથકી, ગંગાસત વ્રત લીધેરે, સાવદ્ય સહ મુકી કરી, અશ્રુત અનશન કીધેરે, અ. ૨૮ દ્રાણ પ્રતે ધૃતરાષ્ટ્રરું, નિજ સેનાની કીધે રે, પ્રાત તાસ આગલિ કરિ, કુરુક્ષેત્ર આ સીધેરે. અ. ૨૯ અજુન કીધે કેણ, વિધિ પૂરવક પરમારે ધનુર વેદદાતા ભણું, ગુરૂ દક્ષણા દક્ષકાર. અ. ૩૦ અજુનનું યુદ્ધ કારણે, સજજ થયા તિણ વારે; ઢાલ થઈ પંચવીસમી, સાતમા ખંડ વિચારે. અ. ૩૧ સર્વ ગાથા, ૮૮૮
દુહા, બે જણ શરવાતે લડે, અનુક્રમે રવિ થયે અસ્ત; વિરહ કર્યો ચક્રવાકને, નિજ કર હર્યા પ્રશસ્ત. તજાત બાહિર થઈ, સન્યથી સત રાજાન, અનસુયુદ્ધ માંડી, મૃગ જીમ મગપતિ માન. ૨

Page #628

શ્રીશત્રુ જયતીર્થંરાસ.
દ્વાદશમે દિન ગજચઢી, હવે ભગદત્ત ભુપાલ; પાંડવ સૈન્યને ઉપદ્રવે, પાર્થનિરગમન નિહાલ. પારથ સુણી નિજ સૈન્યનું, ક્ષેાલ પ્રભવર તામ; સમાધિપ મુકી કરી, ભગદત્તસુ યુધ કામ. પાથ હણ્યે ક્રેમે કરી, ચિર જુજી ગજતાસ; ભગદત્તને પિણિ સેર કર્યાં; પુષ્પ વ ણુ આકાશ, કુસેના હતખલ થઈ, ભગદત્ત હણીયે જાણુિં; નૃપ ઉકતે રજની રચ્યા, ચક્રવ્યૂહ પ્રમાણુ. સાદ્વિપ મારી કરી, અર્જુન માહિર જા”; ભીમાદિક અભિમન્યસુ, ચક્રવ્યુહુ પઈડા આઇ. દધિન નૃપ દ્વેણુ કૃપ, શધેય કૃતવર્મ; શસ્ત્ર એહના અવિગણી, અર્જુને મિથ્યા ન્યૂડ મર્મ. લડે સુયેાધન ભીમશું. જયદ્રથને અભિમન્યુ; માંàામાંહે સુભટ ઈમ, યુધ કરે ખલ દેવતણે. શસ્ત્ર હવે, યુધ્ધ કરી ચિરકાલ; કીયા અંત અભિમન્યુના, જયદ્રથ થયા ભૂપાલ. ૧૦
અન્ય.
•
વ્હાલ—સાહલા ખંભાÛતી ાગે, ૨૭. બહુ ક્રોધ ભર્યાં, જયદ્રથ વધુ જાણી; અર્જુન ઈંદ્રતા અવતારિ અરિયણુની સેના લગાડે,
પ્રાક્રમતણેા ન લાલે પાર.
દ્રાણાદિક સુભટે તિહાં રૂા, અને આણી
અતિ ક્રોધ;
૧૪૭
ખ.
૩

Page #629

૫૪૮ શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત. બાણઘાએ અરિક્ષેત્ર વિષેક, હિર કરદમ હણીયા
અરિધ. બ. ૨ સત્યકીને ભીમસેન સુભટ બે, મિલીયા પાર્થ કે તે આય ભીમભણી દુર્બોધન રે, બીજાને વલી
ભૂરિશ્નવારાય. બ. ૩ યદ્રથuતેદિનાતે પામ્ય, શત્રુતન રહ વૈરીકાલ; બ. ગુપ્તરંગ વાગજીમ બીજે, રાજવીએ રે સમકાલ; બ. ક. વટ સુભટના શસ્ત્ર પડે શિર, મહેમાંહિ કરે સંગ્રામ; બ. જાણે પ્રલયકાલ ડિવે થાસ્ય, વિશ્વભણ પિણિ
દુસ્સહ ઠામ. બ. પ સત્યકી નૃપને વધ ઈતે, ભૂરિશ્રવા ભુજ છે; ન કીધ રાસ ધરી અર્જુન સત્યકીના પ્રાણ હણ
યમને બલિદીધ, બ. ૬. રથ ભાંજ સારથીને હણીયે, હણ જયદ્રથ
રાજાન; દિવસ તણે અતે ઇંદ્રજન્મા, ટાઢ્ય વયરીને
અભિમાન. બ. • દિવસ ચતુર દસ અધે, રણમાં ક્ષય દીધે પાંડવે
દિલજોઈ; સપ્ત અક્ષેહિણી ધાર્તરાષ્ટ્રની, અન્યાયીને જય ન
વિ હોઇ, બ. ૮ રાત્રિ યુદ્ધ કરવાની આસા, ધાર્તરાષ્ટ્રના પુત્ર અયાણ; પાંડુ પુત્ર સુતા જાણીને, ઘૂતણી પરિપડા જાણ. બ. ૯

Page #630

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ૫૪૯ ભીમ પુત્ર ભીમ ભીમતણું પરિ, વિવિધ શત્ર
ઘટે તામ; ચુદ્ધ કરે જે ધાર મહાબલ, નિશ્ચય અરિ
જીપણને કામ. બ ૧૦ બાકૃતણ કીધા હિવે, મંડપ કર્ણ કુપિત અરિદ
મણ ભુજાલ; નિરતે થયે સમરવારાંનિધિ, તે પણિ હણે ગદા
- તત્કાલ, બ, ૧૧ ત્યારે શક્તિ દેવની દિધી, વન્ડિકણાવૃત દેદી
પ્યમાન, મૂકી કર્ણ શક્તિ નિજ શક્તિ, પ્રાણ ઘટત્કચ હર્યા
નિદાન. મ. ૧૨ પ્રાત સમે હિવેણુ રણાંગ આ યુદ્ધ કરવા ધાર; વિરાટ નુ પદ યુધકરતા, દેહાંતર પામેતિણ
વાર, મ, ૧૩ મ્યાન થઇ સુરજ સુત સેના, દેખી નિધન લો.
ભુપાલ; ધૃષ્ટદ્યુમ્ન નિજ થિર કરિનાને, દ્રોણ,તે પહતે
તત્કાલ. મ. ૧૪ ત્રાસે અશ્વપડે ભુઈ ગયવર, સ્પંદન અંગ હવે
ચકચુર; ચિર સમર દેખી બિહુ દલના, બેચર પિણિ પામે
ભયભુર. બ. ૧૫ હિવે માલવ રાજાએ રણમાં, અશ્વત્થામા
ગજ કીધી ઘાત;

Page #631

૫૫૦ શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણત. અશ્વત્થામ હણિયે ઈમ પસરી, સલાહી લક્ષ
૨માં વાત. મ. ૧૬ નિજસુત હણાયે દ્રણ સુણીને, યુદ્ધ કરિવાથયા મંદ
પરિણામ; સ્યુ કરસુ હિવે પુત્ર વિયેગે, જડ થય ગુરૂ સુજે
નહીં કામ, મ. ૧૭ છલ દેખી ધૃષ્ટદ્યુમ્ન કરી હણિયે વિધુર
થયે સુત શેક; અનસન કસિતાધારિ મનમાં, પહતા બ્રહ્મ
પંચમ સુર લેક. બ. ૧૮ નિજ પિતાને મરણ જાણી ને, અશ્વત્થામા રણ
વીર સધીર; સન્ય નસાવી પાંડવ નૃપનું, કાયર થયે મુખ
ન રહ્યો નીર. બ. ૧૯ નારાયણીય રેષ ધરીને, મૂશસ્ત્ર હણિવા તાસ; તાસ કુલિંગકણે કાષ્ટા સહુ, પૂરી ઉત
હુ આકાશ. બ. ૨૦ કેશવ વચને વિનય કરીને, હિવે તે શ પાંડવ
નરરાય; તુરત નિકલતાપણે પમાડે, વિનયથકી શું
કહે નાવ થાય. મ. ૨૧ ઈણિપરિ મહારણમાં જજતા, દ્વાદશ પ્રહર થયા
| સુપ્રમાણ; ઘણું સુભટ થટ બિહુ દલમાંહે, ક્ષય પામ્ય
સાખી થાયત ભાણું. બ. ૨૨

Page #632

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. ત્યારે હિવે અભિષેક કરીને, કી સેનાની
કર્ણ નારદ સબલી ધાર્તરાષ્ટ્રની સેના થઈ સબલ સહુથ
આણંદ. બ. ૨૩ આગલિ કરિ સગલિહી સેના, કર્ણભણી બલવત
ગાંધારેય આવ્યા રણમાંહિ, યુદ્ધ ઈચ્છા આયુધ
સંભાલિ. . ૨૪ સામહે સામા સૈન્ય મિલ્યા બે, શસ્ત્ર ઉલાલતા
સિરદાર; દુસહ થયે સર્વ પ્રાણિને, પરર૫ર દુર્ભેદ
અપાર, બ. ૨૫ ધનુષતણે ટંકારવ કીધે, અર્ણવસારીખીદવનિ
જાસ; બાણે તનુવીધ્યા વેરીના, અરિ પાગ્યા સલાહી
ત્રાસ. બ. ૨૯ ઘોર અંધાર થયે રણમાંહે, તૂટે તરવારિ તરવારિક સાતમા ખડતણી છવીશમી, ઢાલ થઈ છનહર્ષ
વિચારિ બ. ૨૭ સર્વ ગાથા, ૯૨૫ પાઠાંતર ૮૯૭).
દુહા. અધ ઉરધ સમકાલ જીમ, વિસ્તારે કરસૂર; તારા પુત્ર તિણિ પરે વયિિવષે શર ભરપૂર. ૧ મહામાં અને કરણ, ભુજ વિક્રમ સારી; બાણે જાજે બહુ પરે, પ્રલયે દિનદિન ઈશ.

Page #633

૫૫૨ શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણીત.
પૂરવરેષ પ્રેર્યો થકે, દુર્યોધન ને ભીમ ભૂપીઠે પીડી કરી, ઉપાડયા ભુજ ભીમ. ૩ પ્રાતઃ પાર્થવ વધ ભણ; શલ્ય સાથે રાધેય; શંખ સ્વનમિશ ગાજતે, અનસુ સંજુયુધેય. આકાશે દિશિભવિષે, સમરાંગણ ભટગાત; લાવે બાણ અજાણીયા, જલકણું જમવરસાત. ૫ સર્વશસ્ત્ર મૂકે કરણ, પાથ ગરૂડ હથીયાર; પરના વારે ઈણિપરિ, પ્રત્યએ મંત્રધાર પૂર્વોપકાર વસિ કી, પન્નગેન્દ્ર સહાય; અજુન કરણ પ્રતે હ, અસ્તાચલ રવિ જાય. ૭ વલી પ્રભાતિ આગલિક, શલ્ય સેનાની તામ;
મદે છાહ પિણિ સજ્યા, ધૃતરાષ્ટ્રજ સંગ્રામ. ૮ તાલ-તુગિયા ગિરિ શિખર સેહે રામ મુનિ સુખકંદરે
એ દેશી. ૨૮. પાંડુ ચુત ધૃતરાષ્ટ્ર સુતદલ, લડે મહેમાંહિરે;
સાસનને શલ્ય સેનાની, બાણ ચુકે નહીરે. પાંડુસુ. ૧ ઉત્તર ને સંભારિ શલ્ય પ્રતિ, શક્તિ સફલી કીધરે, તપસ સુતકરિ ક્રોધ હણી, વૈર જાણે લીધરે. પાં. ૨ વિજકર્મ લજિત બીહતે નૃપ, અસ્તસૂરિજ હેઈરે સુધન નાસી કરી, શરમાંહિ પUઠે જોઈશે. પાં. ૩ અશ્વત્થામા કૃત વરમા, કૃપા સુયોધન પાદરે પાં. જોતાં દિઠામાંહિ સરવર, જેમ જલચર યાદરે. પા. ૪ જેતલે તિહાં રહ્ય દુઃસાસન, પ્રતે કહે તે વાત, તેતલે તેહને ઈહાં જાણી, પાંડુ સુત આયાતરે. પા. ૫

Page #634

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ
૫૫૩ એક અક્ષોહિણી સરવરે, ભથા અરિ જેણ તે પ્રતે વીંટી કહે પાંડવ, નિસુણિ તું ગુણ શ્રેણિરે. પા. ૬ યુકત નહિ વીરેન્દ્ર તુજને, નાસિ જીમ ચેરરે પુર્વ કરતિ ક્ષાત્રના ગુણ, જાઈ જગ હવે સેરરે. પાં. 9 હિસ તું ઈહાં કિણિપરિ, પારથ કે રાય; ઈસ સાયર સેખિવાજે, શસ્ત્રવિદ્યા ગાયરે, પા. ૮ કરિ સકે નહી સયલશું. એકસું કરિ યુદ્ધરે જેઠ સુમન હેઇ તાહરે, રિદય કરિને શુધરે. પા. ૯ સાંભલી હિવે કહે એહવું, ધાર્તરાષ્ટ્ર બલવંતરે; ગદા યુદ્ધ યુદ્ધ કરસ્ય, ભીમસ્યુ મન અંતરે. પાં. ૧૦ વચન અંગીકાર કરિને, સરથકી તત્કલિરે; પ્રગટી જલચરતણી પરિ, છપિયા ભુપતિરે. પાં. ૧૧ મરૂત સુત થયે સજજ તતક્ષિણ, દુર્યોધન કરિ કે ધરે, ગદા લેઈ તુરત ધાયે, યુદ્ધ કરવા ધરે. પાં. ૧૨ ઘાવટાલે બલ દિખાલે, બિન ધ યુવાન દેવતા પણ દેખી ન સકે, વદન તામ્ર સમાનર. પા. ૧૩ ભીમ લાઘવકલા ચરણે, ગદા મા ઘાવરે, હયે દુર્યોધન સુભટને, ભુમિ લેટે રાવરે. પાં. ૧૪ પડયા તે પિણિ હિવે મસ્તક, પગે ભીમ સરસરે; ચૂરી નિજ અરિભણી, હલી ધરીયે રેસરે પાં. ૧૫ ભીમને છમ દેખી સીરી, કેપ આણી ચિત્તરે; પાંડુ સુતને મુકી પર નીકળે બલ બલવન્તરે. પાં. ૧૬ ધૃષ્ટદ્યુમ્ર શિખંડો નિજ બલ, મેહી રક્ષા કાજિરે; કૃષ્ણ પાસે ગયા પાંડવ, શાંતિ કરવા રાજિ રે. પાં. ૧૭

Page #635

૫૫૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
કૃપાચાર્ય કૃતવર્મા, અશ્વત્થામા તીરે; સુયોધનને જાઈ વારણ, ક્ષેત્ર આવ્યા દીનશે. પાં. ૧૮ તે અવસ્થા દેખિ પિત, નિદતા કહે એમરે; પ્રસન્ન થઈ આદેશ આપે, હુણ પાંડવ જેમ. પાં. ૧૯ હણું પાંડવ સુણ એહવે, થ ચિત્ત ઉલાસરે; પાણિસ તસ પુઠિ ફરસી, હણે કહિ ઉલ્લાસરે. પાં. ૨૦ કટક સૂતે તે જઈને, ધૃષ્ટદ્યુમ્ર શિખંડીરે; યુદ્ધ કરિ ચિરકાલ પાંડવ, હણવા બાલક ચંડરે. પા. ૨૧ તેહના શિર આણિ મુંકયા, સુર્યોધનને પાસરે, સુધન પિણિ બાલ દેખી, કહે ઈણિ પરિ તાસરે. પાં. ૨૨ બિગ તનય મલિ આણ્યા, કિર્યું માહરૂ પાસિરે, ભાગ ગ્રાહક પાંડને, ક્ષય થયે નહી તાસરે. પાં. ૨૩ દુખે પીડ ઈમ કહીને, સુધન મરણોતરે; કૃપાદિક તે સહુ લાયા, ગયા શેક ધરંતરે. પાં. ૨૪ ભક્તિ કરિ અનૂકુલ કીધે, પાંડવે બલભદ્રરે, આવીયા નિજ સિન્ય દીઠ, હણ્યા બાલકક્ષુદ્રરે. પાં. ૨૫ પાંડવાના ધાર્તરાષ્ટ્રના, બીજાના પિણિ પાર્થરે, સરસ્વતી મહાનદી તીરે, પ્રેતકાર્ય કૃતસ્વાર્થરે. પા. ૨૬ ક્રોધ પાંડવ ભય બહુ પરિ, હીયે ધારી અમર્ષરે; ઢાલ સતાવીસ ખંડ સપ્તમ, કહીએ છનહર્ષશે. પાં. ર૭ સર્વગાથા, ૫૮. પાઠાંતર ૯૩૨.
હા, દુર્યોધન જાણી હુ, મગધનરેસરતામ; વાલિત કે ધાગ્નિ થયે, મૂક સંમક નામ. ૧

Page #636

૫૫૫
શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. સમુદ્ર વિજય નૃપને કહે, આવી મકરાય; જરાસિંધના નિજ મુખે, વચન ચિત્ત લગાય. મુજ સખા પાંડવ હ; દુર્યોધન રાજાના તાહરે બલતે મુજ દહે, કંસ મરણ પિણિ ચાન. દે મુજને હિવે તે ભણી, રામ કૃષ્ણ પાંડુ નંદ; નહી તે રણસજ થાઈજે, આઉ કાઢણ કંદ. ૪ ઈસા વચન મગધેશના, કહીયા રેષે પુર; રામ કૃષ્ણ ધિકારીએ, જઈ કહે રાય હજીર. ૫ સચિવ હસી જરસિંધને, દાખે હિતની વાત; તુજ શક્તિ પ્રભુતા અધિક, માજા શક્તિ વિખ્યાત. ૬ તે પિણિ છે બલવંત પ્રભુ, મંત્ર વિના મહારાય; કંસકલાદિ મારીયા, સંક ન કીધી કાય. હિવે યાદવને સર્વથા, ઉદય થયે સુપ્રકાશ પહિલી પિણિ દીઠે અછે, તમે પરાક્રમ તાસ. હાલ–પાઈની ૨૮. રામકૃષ્ણ બાંધવ બલવંત, જેને કોઈ ન પિ સકત; તેહના સુત પણિ બાપ સમાન, જેહના બલિને નહી
કે માન. ૧ એક નેમિ તેહના કુલમાંહિ, તીન લેકને નાથ કહાઈ; સહી નસકે તેહને બલકે, ઈદ્રાદિક પિણિ હારે સઈ ૨ તેહવા ઇજ પિણિ વિકમાધાર, પાંડવ તેહના કટક મઝારિ; મહાનેમિ તેમાંહિ એક, ગ્રહ માંહિ દિનકર જીમ છેક. ૩ ઈણ પશ્કિલ અને બલ જાણિ, વયરીની ઉન્નતિ
મનિ આણિક યુદ્ધ કરવા પુગતે નહી સ્વામિ, કીજે સહુ વિચારીકામ. ૪

Page #637

૫૫૬
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
એહવા વચન સુણી તાસ, દીસકેપાણે મળુ જાસ; કહે યાદવે ભે સહી, તુજને તાહરી મતિ સહું ગઈ. ૫ તુજ સહિત એ સહુ ગોપાલ, સમરાંગણ મારૂ' તત્કાલ; નિજ પુત્રીની પુરૂ આસ, કરૂં પાંડવને પણિહવે નાસ. ૬ એહવુ કહીને મત્રી ભ્રુપ, કીધા ચક્રવ્યૂહ અનૂપ; પ્રાતસમર યાદવના રાય, શનિપલ્લી નહુતરીયા આઇ. જરાસિધ પોતે પટમધ, કીધા નિજમલમાંહે અધ; હિરણ્ય નાભ સેનાની કીચેા, યુધ ક૨વાના બીડા દીયેા. ૮ ગરૂડ વ્યૂહ રચ્યા પ્રભાતિ, યાદવ સમ્મત કીધી વાત; શુભસુકુને મનને ઉછાર્ષિ, આવ્યા નૃપ સમરાંગણ
માંહિ. ૯ સમુદ્ર વિજય નિજ કટક મર, ખલવતમાં ખલવત અપાર;
સેનાની અનાષ્ટ કુમાર, થાપ્યા. ઉછવષુ' તિથુિવાર. ૧૦ ઉદ્દાત કરતા રૂચ આકાસ, રથ માંલિ આણ્યા ભૂવાસ; ઈંદ્રતણે આદેશ કરી, બેઠા નેમીસર હિતધરી, ૧૧ વાજેબિહુ દિશિતૂર અપાર, હયહિ ખારવ રથ ચીકાર; સિંહનાદ સુભટના થાઈ, કાયર નર ન રહે તિણુડાઈ. ૧૨ ચક્રવ્યુહતણે અગ્રવીર, સુભટ હુંકાર કરે ગંભીર; પહિલે* રણમાંહિ તત્કાલ, કૃષ્ણ સૈન્ય ભાગાભૂપાલ. ૧૩ ડાવે જમણે પાસે રહ્યા, માનેમિ ધનંજય કહ્યા; વ્યૂહુતણે મુખિ સેના ધણી, અનાદષ્ટિ ધાયે રિપુભણી. ૧૪ સિહુનાદ મહાનેમિ દેવદત્ત,ફાલ્ગુનનેબલાહક ખલવત્ત; અનાવૃષ્ટિ સપૂર્ણાં શ’ખ,પસરી મહાધ્વનિ વિશ્વઅસ’ખ. ૧૫
ર
6.

Page #638

શ્રી શત્રુતીર્થરાસ.
૫૫૭
શંખતણે દવનિ થઈ અપાર, છુટા બાણુતણા સંભાર; વૈરી સૈન્ય થયે સહુ દીન, પ્રાણ ન ચાલે થયા
સત્વહીન. ૧૬ તીને સુભટે તને ઠામ, કોપ કરી લેવા સંગ્રામ; બૃહતણ અગ્રગામી વીર, પાછલિ તેહ થયા તજી.
ધીર. ૧૧ હિવે રૂકિમી નૃપને મહાનેમિ,નૃપ શિશુપાલ ધનંજય તેમ હિરણ્ય નાભ અનાદષ્ટિ અગાજ, ક્રોધકરી ધાયા યુધકાજ; ૧૮ મહેમાંહિ ષટ જુજાર, વરસે આયુધ વિવિધ પ્રકાર; સમર અમર પિણિ ન સકે સહી, અતિભીષણ થયે
કાંપી મહી. ૧૯ હય ગયરથ ઉપરિ જે ચઢયા, પાયક નરલખગાને
અડયા; મહાનેમિશર આગલિ કે, ર અખંડ નહી કહુ
સેઈ. ૨૦ મહાનેમિશર વ્યાપે જોઈ, રૂકમ રક્ષા કાજે હાઈ વેણુ દાલી આદિક નૃપ સાત, જરાસેન આજ્ઞાએ જાત. ૨૧. મહાનેમિશરે આઠના, સાયક ભેદ્યાછમ કઠના; બલકેઈ ચાલે નહિ તાસ, રૂકમી રાજા ચિંતા વિમાસિ ૨૨ રાકમી વરૂણે લેધી શક્તિ, મહાનેમિને મેહીવ્યક્તિ; મહાગ્યેતર પણ નાસી જાય; તે આગલિ થિરકે
ન રહાઈ; ૨૩ અહી આદર્શ મેમિ રેત, માતલિ હરખે મનમાં ઘણે મહાને મીસર વજ કહેર, સંક્રમા તતકાલ
અજર૨૪

Page #639

૫૫૮
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
તેહ વ
સરપાતે કરી, મહાનેમિ શક્તિ અપહેરી કમી ભાલે બીજો આણુ, હણીયે કાઈ ન કીધી કાણુ ૨૫ પડતા વેણુ'દારીને તામ, ઘાલી સ્યંદન લે ગયા
ન
ડ્રામ
સાતે પિણિ બીજા ભુપાલ, ભય પામ્યા મનમાં તતકાલ. ૨૬ હણીયા સમુદ્ર વિજય રાજાન, કુંમશ્મિ મિનભન્ન ક"3 સમાન; નૃપ સુસેન મલવાન્ અક્ષેાલ્ય, જાસ પરાક્રમ મિ તઅક્ષાય. ૨૭ સામે ઘાયે લડીયાસૂર, ખીજા ભાજી ગયા ભટકુર; અડાવીસમી થઇ ઢાલ, પુરી કહે જીનહુષ રસાલ. ૨૮ સર્વગાથા ૯૮૪. પાઠાન્તર ૯૬૭.
હા.
ભટ્ટ;
વીરેન્દ્રે યાદવતણે, જરાસ ધના સામે હુણીયા ઘા, ઘાએ પુર્ણાં ઘટ્ટ ત્તીવ્ર કિરણ છે માહરા, વીર ન સહિસ્સે' ઘામ; પશ્ચિમેદધિ સુરજગયા, સૈન્ય ગયા નિજ ડામ મદ્ગારથી નૃપ પારવ†, હિરણ્ય નાસહવે પ્રાત; ગાહે યાદવના કટક, નદી જેમ દ્રુપ ગાત. ધાયા હુિંવે કાપ્યાથકા, મહી જયજયસેન; વરસે જલધારા પરે, થર ધારાની શ્રાણિ. મહાયુષ તેના થા, દ્દશ્ય હથીયારે તામ; તીમ લેાક સકિત થયા, સખલ દેખી સ’ગ્રામ

Page #640

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ.
હિરણ્ય નાલ કેપ્ચા દ્વિવે, નિજ અવસર પામેહુ; હણીયા નૃપ જયસેનને, ચિર મહી જય તે. તદ્વેષ દેખી પીઆ, અનાવૃષ્ટિ મલવત; અસ્વરથ સારથિ હણ્યા, અનુક્રમે કીધા અત જરાસંધ ક્રીા હિવે, સેનાપતિ શિશુપાલ; હણુ પ્રતિજ્ઞા કીષ થમ, રામકૃષ્ણુ ગોપાલ. હાલ માંગરીયાની ૩૦
૫૫૯
ૐ
७
.
આગલિ કરિ શિશુપાલરે, જરાસિ'ધ કટક નિવાર; રાજવીયાં યાદવ સૈન્યને તુંઢુ તરિ, રણુશત્ર ખુલ્લુક્ષિત ધારરે. રા. હૅલ હુવે જ્યારે સકરારા, સિરલુણિજો અરિખગ ધારા; વરન્ત્યારે વન્ત્યા જયશ્રી નારિઅે. રા. હે. જરાસંધ હુંસક કહેરે, લખી ખલપુર નામરે, રા. ધર્માંતુ રથ તે દિશે?, પ્રેર્યાં ભયપ્રદ તામરે. રા. હું. કેપ્ચા યમસમ આવતરે, રામ તણુાસુ દેખરે; રા. તતક્ષિણ તિષ્ણુદિશિ દાડિયારે, સરવરસતા દ્વેખરે. રા. હુ. વીર પોતાને માનતા, નિજરથ નૃપે શિશુપાલરે; રા. ગાવિક માગલિ આણિનેૐ, મૂકે સરકાસ મહાકાલર. રા. ' હૈ.
સુકુટ કવચ ધનુસારથીરે, હયરથ કટક મારેિ રા શિર છેઘા શિશુપાલનારે, અનુક્રમિ દેવ સુરારિરે રાહુ દુ

Page #641

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
પુત્ર જરાસિંધ રાયના, અનુપમ અઠાવીશરે, રા. રામ સંઘાતે જુજતા, હણીયા આણું રીસરે. રા. હ. ૭ રામતણ સુત મારીયા, જરાધિ કરિ કેરે; રા. ગદાહણ બલમસ્તકેરે, મૂછ લહી પ્રબોધર, રા. હ. ૮જરાસિંધ પડીયા પ્રતેરે, કવિધવજ હણ
દેખિરે, રા. યુધ કરવા આ વિચરે, વિર શિરોમણિ એખરા. હ. તે જાણું રામને રે, રોષે રૂકમણું કંતરે, ગુણોત્તર જરાસંધનેરે, પુત્રતણે કી અંતરે. રા. ૧૦અસ્તાચલ અંતર ગયારે, સૂરજ રણથી તામરે, રા. સ્વામ્યાદેશે સહુ ગયા, આપ આપણી
ઠામરે. રા. હે. ૧૧ દુર્જય શત્રુ જાણિને, મગધાધિપ તિણિ વારરે, રા. જરા અસુર નારી ભણી રે, મુકી કરી વિચારરે. ૨. હ. ૧૨ રામનેમિ કેશવ વિનારે, જરા જાજરા કીધરે; . સકલ સેન્યના લેકનેરે, એવી આ પદ
રીધરે ર. હ. ૧૩ તે વ્યાપી ઘરડા થયા, ગઈ ચેતના નાસિરે રે. કરસિર ધુજે સહુતાર, આઈ રહયે મુખ
- સાસરે. રા. હે. ૧૪ પ્રાત સમે જાગ્યા થકારે, સેનાતેહવી દેખિ રા. . મલાન મુખ કહે નેમિનેશે, કારણ કૃષ્ણ વિશેષરે. રા. હે. ૧૫ મુજ સેનાને સુયોરે, ભાઈ મૃતક સમાન રે, શ. બલઘટી ગઈતનારે, સિરિયે કાયાવાન રે. સ, . ૧૬

Page #642

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૫૬૧ સેનાને બલ મુજનહીરે, સૈન્ય થયે અસમર્થરે; ૨. કિમણુણ્ય વૈરી ભણી રે, માહરે બલ થયે વ્યર્થશે. રા. હે. ૧૭ મુજ વૈરીએ છલ કીયેરે, બલસંયુત થયા તેહરે, રા. અલહણાણે માહરે, હર સહને તેહરે. રા. હે. ૧૮ હરિને વચન સુણી સુરે, અવધિ નિહાલી
સ્વામિ, વલતુ ને મીવર કહેરે, સુણે જનાર્દન રામ. રા. હે. ૧૯ જરાધિ સરિન કેરે, તુજ વયરી બલવંતરે; રા. જરા રેગ તેણે મૂકયોરે, વિધુર થઈ જનપતિરે. રા. હે. ૨૦ તું શત્રુ દલને એકલેરે, સત્ય હણે સંગ્રામ; રા. પિણિ પ્રાણી પડયા જરારે, તજસ્ય પ્રાંણ અકામ. રા. હે. ૨૧ દેવાલય ધરણેને રે, છે પાતાલ મજારરેરા. ભાવી પાર્શ્વનાથનીરે, પ્રતિમા મહિમાધારરે. રા. હે. ૨૨ ધરણેને આરાધિ તુંરે, ત્રિણ કરી ઉપવાસરે તે પ્રતિમા તુમાંગિત્યેરે, દેત્યે તુજ ગુણવાસરે, રા. હે. ૨૩ તેહને સ્નાત્રજલે કરી, સચિસ સહુજન વંદ, રા. સેન્યાસહુ તેજ ઉઠયેરે, મેહતજી ગોવિંદરે. રા. હ. ૨૪ સેના કુણ રખવાલસ્પેરે, તાં લગી કહે પાલ; રા. અરિ સંકટથી રાખસુરે, હું કહે નેમિ દયાલશે. રા. હે. ૨૫ સાંજલિ હરિહરષિત થયેરેકરે આરાધન તામરે, રા. ધ્યાન કરે ઉજવલ મરે, ચિત્ત રાખી ઈક
ઠામરે, રા. હે. ૨૬ હિવે જરાસિંધ રાજવીરે, ચતુરંગ સેના યુક્ત રે; રા. આ અરિ સંહારિવારે, હરિબલ જાણિ
અસક્તરે. રા. હે. ૨૭

Page #643

૫૬ર શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. નવર જાસ સખાઈ રે, કણજે કહે
તાસર. સ. ત્રીસ ઢાલ ખંડ સાતમે, થયે જીનહર્ષ
ઉલાસરે. ૨. હ. ૨૮ સર્વગાથા, ૧૯. પાઠાંતર (૧૦૦૨)
નભ મંડપ વિસ્તાર, આછાદિતે દિશૃંદ; બાણદ વરસાવત, જલધર જેમ અમંદ. ૧ હિવે નેમિ નિરદેશથી, માલિ રથ ફેરંત; વાત્યાવર્તતીપરે, નિજબલ અભિત તુરગ. મહાશંખ તિહાં પૂરીલ, સ્વર વ્યાયે વયલેક; ઇંદ્રધનુષ તાયે પ્રભુ, અવર જઈ આડ અલેક. ત્રાસ પમાડેહી સહુભ, વાહ શર સંખ્યાત; સગર્લે દેખી નેમિને, કરસ્ય સહુની ઘાત. ૪ રથાવત્ત ફિરતાં થકાં, વડતાં પ્રભુનાં બાણ; સગલા નૃપ દૂર રહ્યા, રણના સાખી જાણિ. ૫ અરિનાના છેલ્લા કવચ, મુગટ, દેવજહય બાણ; પિણિ દયામય નવિ હર્યા, વલી રાજવીયાં પ્રાણુ. ૬ લીન થયે ધ્યાને હિવે, માધવ આગલિ આઈ; ત્રીજે દિન પદ્માવતી, તેજ પુંજ દીપાય. ૭ કૃષ્ણ નિહાલી તે પ્રતે, બહુ દેવી પરિવાર ભકતે ચરણ નમી કહે, સ્તવના વચન ઉદાર. ૮

Page #644

શ્રી શત્રુંજયતીર્થસસ. પ૬૩ હાલ–આખ્યાનની, ૩૧ આજ ધન્ય હું થયે કૃતારથ, પવિત્ર પાવન હું થયે; આજ કારિજ સફલ થયે મુજ, આજ દુઃખ દુર ગયે. આજ દર્શન થયે તાહરે, માહરા વંછિત ફલ્યા; તુ શક્તિ તુહિ વ્યકતમાતા, જાઈ નહી તુજ ગુણ કલ્યા. ૧ કેતલા ગુણ કહું માત, એક જીભે તાહરા; શકાદિક સુરપતિ પાર ન લડે, તે લહે કિમ કહો નરા. ભક્તિના ઈમ વચન સાંભલિ, પ્રસન્ન થઇ પરમેશ્વરી, કહે મુજ છણિ કામ સમરી, કૃષ્ણ કહે આદર કરી. ૨ કહે કેશવ સુણી એહવું, વચન તાસ સુહામણુક જે તુષ્ટ થઇ જગદીશ્વરીતું, વચન સુણી સેવક તણ. શ્રી પાર્શ્વ અરિહંતબિંબ આપે, જરા ગ્રસ્ત સેના ભણી; -તસુ સનાત્ર નીરે સજ થાય, જય લહું વૈરી હણું. ૩ કહે પદ્માવતી દેવી, કૃષ્ણ નાવે તે બહાં; તે વિના પિણિ હું સેન્ય તાહરે, કરૂં સજ્જ કહે તિહાં. તાહરે રિપુ હણું કહે તે સન્યસું જરસિધને; ક્ષણમાંહિ તે અન્યાયકારી, કહે તે આણું બંધિને. ૪ તે કહે તે હું કરું સગલે, કામ ઈસિત તુજ તણે; પિણિ ઇહાં પ્રતિમા આણવાની, નહી ઈછા છે સુણે. કહે ત્યારે કૃષ્ણ દેવી, તુજથકી થાયે સહુ પિણિ માહરે ઈમ કયાં પૈષ નદીસે, યું કહુ બહુ ૫ તે ભણજો કે તું તૂહી સુજ અ આપિ તું, તે પસાથે હણું વયરીને એહ ચિતા કાપિ તું.

Page #645

૫૬૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. કૃષ્ણ આગ્રહ ભક્તિ દેખી, તિવારે પદ્માવતી; પાર્શ્વનની આપિ અર્ચા, દેઈ હરિને ગઈ તી. ૬ હિવે અમ્યુત પાછળના, ચરણ સ્નાત્ર જલે કરી, સૈન્ય સગલા ભણી સીં, ઉઠીયા હણિવા અરિ. શખ પંચાયણ વજાડે, રુકિમણ પતિ હર્ષ સુ. તે શબ્દ કણે સુણી ભરીયે, જરાસિંધ અમર્ષનું. ૭ લક્ષરાજા જીપીયાં, જરાસિંધને મેલી કરી, પ્રતિ વિષ્ણુને તે વિણ મારે, નેમિ ઈમ મનમે ધરી. રણ સજી સૈન્ય થયે તિવારે નેમિ રણથી ઉતર્યા; હિવે લાંગલી લાગલગ્રેહી અરિ, મૂસલે ચુરણ કર્યા. ૮ જરાસિંધ સન્નધ થઈને, કૃષ્ણ પ્રતે રથ ખેડી શરસાર અપાર કરતે, સિંહ સૂતો છેડીયે. કૃણ વર્તમામ કૃણ પપિણ, વૈરીકાષ્ટ દહાવતે રથ બેસી સનમુખ આવીયે, બલવંત શસ્ત્ર નચાવતે. ૯ તેણેના સ્પંદન ચ કપિછા, ભૂમિકા કણ કણ થઈ ગતાગત રણમાહિ કરતાં, વિશ્વ ભદશા લહી. દિવ્ય શત્રે ખડગ ખડગે, સુભટ બે ઈણિ પરિ લડે; ખીણુશસ્ત્ર થયે જરાસિંધ, ચક સમયે કર ચડે ૧૦ વન્ડિજાલા મહાકાલા, વરસતે પાવક કહ્યું ગેપ ગર્વ વિખૂંચ આણું, માનિ પગ નમિ સુજ તણું. જીવતે જે રહીસ તે વળી, ગાય ચારીસ લેકની; એકત્રીસ સપ્તમ ખંડની, જીનહર્ષ ઢાલ આખ્યાનની. ૧
સર્વ ગાથા, ૧૦૩૯,

Page #646

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
દુહા.
છે;
નહી તે! કેશવ ચક્ર એ, કરસ્યું મસ્તક ઇમ કહેતાં જરાસિ‘ધને, માધવ કહે ધિર ખેદ. તુજને હગ રાખતું, તે ભાખ્યુ તે સાચ; ચક્ર મેલ્હી જોવે કયુ, ક્રિસ્ડ રહ્યા છે. રાચિ. જરાસિ ધ હિવે રાષ ધરી,નભ આંગુલી ભમાડિ; કલ્પાંતાગનિજીમ ભયદ, મૂકયે ચક્રવજાિ તે પ્રદિક્ષિણા દેશ કરી, માધવ કરે એઠ; નિજાદ્ધ ચક્રી જાણી ને, મૂકયા ફેરી અરિષ્ટ. ચક્રે ગલે ઈંદન કીયા, ભુઇ પડીયેા ભૂપતિ; પામી પરઘણુ પાપથી, ચેાથી નરકની ગતિ. નવમે નવમે વિષ્ણુ એ, સુર ભાષે આકાશ; વરસાવ્યા કેશવતણું, મસ્તકે કુસુમ સુવાસ. દ ઢાલ-સુખદાઇરે સુખદાઇર શ્રી શાંતિણુંદ સુખદાઇરે.
૫૬૫
એ દેશી. હિવે જરાસેન સુન સ્વામીરે, નમીયા હરિને સિર નામીરે; મેલાવીહિત શુભ વાણીરે, થપ્યા રાજગૃહ આણીરે. પુન્યાઈ પુન્યારે જોવા કૃષ્ણની પુન્યાકરે, પુ. આ, હિંવે કૃષ્ણ વામેયની અરચારે, બહુ ભકતે ક્રીધી
ચરચારે; થાપ્યાં તિહાં જીનવર ભાવીર, તિણુ ઢામિ નગર
વસાવીરે પુ.

Page #647

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. શ્રી શંખેશ્વર પ્રભુ પાસે રે, પૂજે ચાદવપતિ તાસરે; સ્તવેસ્તન્ન પવિત્ર જીનકેરારે, હાલે ભવભવના
, ફેરારે. પુ. ૩ તેહ અલ પરાક્રમ જાણુંરે, શ્રી નેમીશ્વર ગુણ
ખાણી રે; યાદવને લાગે પ્યારેરે, સામલરૂચિ મેહનગારે. પુ. ૪ પૂછ પ્રણમી પાય લાગીરે, માતલી પ્રભુની આજ્ઞા
માંગીરે; જઈ સુરપતિ પ્રીતિ વધારીરે, કહે પ્રભુના ગુણ
વિસ્તારી રે. પુ૫ ઈદ્રિપ્રસ્થ પાંડવને આપેરે, રૂકમનાભ દિયા
થાપ્યારે; મહાનેમિસરીપુરદીધેરે, થયા એગ્ય સહુને કરે. પુ. ૬ હિવે કેશવ ચકને કેડેરે, ભરતાદ્ધ સાધવા ખેડેરે; યાદવરાએ પરવરીયેરે, ગાજ રત્ન ચઢી સંચરીયે રે. ૫.૭ સાથે સેના ચતુરંગરે, ભંભા સ્વરનાદ સુરંગાર; ભોંધવાસી દેવારે, કોટિશિલા કલિ નિત મેવા. પુ. ૮ ચતુરગુલ ઉંચી ધારીરે, ભુઈથીનિજ સ્થિતિ
અવધારી; ષટ માસે વસુધા સાધીરે, ત્રિખંડની પ્રભુતા લીધી. પુ. ૯ ચરણે સેવા નિતિ સારેરે, સેલ સહસ મુકુટ શિસ્પારે નિજદ્ર ભુજાસુપ્રતાપેરે, અરિ સેવક કરિ
હરિ થાપે. પુ. ૧૦ ઉછવસું નિજપુરિ આયેરે, એક છત્રાશ્રિત સર
ગાયો રે;

Page #648

શ્રી શત્રુંજય તીર્થસ. પ૬૭ નમીયા નરપતિનાં વૃકેરે, સ્ત્રી લહે દેખી
આણુ દરે. પુ. ૧૧ સેવે સુણ વિદ્યાધારરે, જેહના ગુણને નહી પાર જસ પસ ભુવન મજારેરે, ઉતાર્યો અરિ અહં
કારે. પુ. ૧૨ ભરતાદ્ધના સુખ માણેરે, સપ્તમ ખંડ પૂર્ણ
વખાણે રે; બત્રીસમી એ થઈ કાલેરે, છનહર્ષ કહે સુ
વિસાલેરે. પુ. ૧૭ સર્વ ગાથા ૧૦૫૭
ईति जिनहर्ष विरचिते श्री शत्रुजय महात्मय चतुष्प धंतर्भूत श्री रैवताचल महात्म्य पांडक्धुत रमण वनवास भ्रमण संग्राम वर्णनो नाम सप्तमः खंड संपूर्ण मेव ।। ७ ॥
નેમિનાથ પ્રણમ્ સદા, સુરનર અસુર નમાતિ;
ગીશ્વર ધ્યાવે સદા, પ્રાક્રમ અતુલ ધરતિ. પ્રભુના ચરણ નમી કરી, ધરી સુભકિત અખંડ શત્રુજ્ય મહરિભ્ય રાસને, બેલિસિઅષ્ટમ ખંડ. હિવે મેમિ જનજગત પ્રભુ, હતણે ઉમાન; સુરપતિ પણિ કહિ ન શકે, સુદર રૂ૫ નિધાન. ને પ્રભુને કેઈ નથી, સગપણને પ્રતિબંધ તે પણિ કેશવ, સુરમે. પ્રેમ પ્રતિસધ.
૩
૪

Page #649

૧૬૮
તાલ—શેષક વૃંદને હર્ષ
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
આણુ દરે. રૃ. લાડી ચાલી
સાસરે; એ દેશી. ૧.
એક દિવસ લીલાએ રમતાં નેમિ
ઉપજાવે દેવ સેત્રક વૃદને, હ લક્ષ શસ્ત્ર ધર રાખે નિશિદિન જીહાં
જીણુ દરે રમતાં મિજીશુંઢ.
આણુ દરે, વ્રૂં. રખવાલારે, નિ.
તિહાંપહુતા નેમીસર કૃષ્ણની આયુધશાલારે, આ. રાહુતણે. ભયસુ ઇહાં આયેા ગુપ્ત પઠરે; અ. સુ* ક્ષોર સમુદ્રતણેા, અથવા એ નવનીત દીઠેરે; અ. અથવા કૃષ્ણતણા જસ નિર્દેલ શ`ખ નિહાલીરે, નિ દેવ વિચાર કરે નિજ મનમે, સંદેહ આલીરે જીસ.... વિશ્વાદ્ધરણ પ્રવીણ, કુતુહલી શ્રી નૈમીનારે; કુ. કંબુ ઉપાડણું હાથ પસાયેર્યાં, ધરિયે બાહુરે. ૫. આયુધગૃહ અધિકારી રાજન ઇપિરિ ખેલેરે; રા. ભકતે નેમીભણી પ્રભુમી કહે કુણુ તુજ તેલેરે. ક. સ્વામી તે નિજમલ અરિદલ હેલાધે છતારે; અ. કૃષ્ણમધુ તુમે વીર્યસિધુ છે! જગત વીતા સિ તે પિણિ એ આયાસ મ કરસ્યા અંબુજ લેવારે; ક. ઉપડિસ્ચે નહી અલ છે તે પણિ છાંડ દ્યા હેવારે. છા. સાંભલિ એહવી વાણી સ્મિત નેમિ વિચારીરે; સ. દેખતાં સુરગણુજગ નાયક, અનંત બલધારીરે. ના. પ્રભુરદનાંસુસમા વડ ઉજલ શ`ખ ઉપાડયેરે, ઉ, અધરેષ્ટ ચડાવી નેમિ વજાડયાર. .
૩
૪
લીલાએ

Page #650

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૫૬૯ પાંચ જન્યને નાદ પૂરીને નીસરી રે; પૂ. સાયર પિણિ પૂર્યો નવિ માવે વલતે ઉગરીયર. મા. તિહાંથી વલી પહુતે પર તીરે ભૂતલ કારે; તી. ૬ દિગ્ગજ ધડ હડીયાગિરિ પડિયા અહિસિર ચારે; આલાન થંભ ઉપાડિ અનાડી ગયવર ત્રાકારે, અ. કપમાન ૧લી તરલ તુરંગમ ચિહું દિશિ નાઠા. તુ. ૭ ચેત રહિત જન પડીયા લેટે નિ જપુર ખીરે; લે. શીરિ સારંગી દસાર દેખી, દુખ ક્ષોભ્યા વિશેષિરે. દર ચમતકાર કેશવ પામીને ઈણિપરે ભા; પા. સભા ભણું ઉઘાડી લેયણ સહ કોની સાખેરે. લે. સું કોઈ ઉપન્ય વલી નૂતન વિગણ વિખ્યાતરે; ન. અથવા ચક્રી વા થયે કે ઈમ કરે વાતરે. કે. ૮ તીન લેકમે નહી કે એહવે જે મુજ પરે; લે. કિણે વજાડે એ શખ પ્રક્ષેભકૃત સર્વ દીપેરે, શ. સનબ્દબદ્ધ થાઉ રણકાજે હયગય લેઈરે; કા. વિર બાહુબૃત મેરૂ શૈલ બલ વૈરી હશેઈરે. શે. ૯ સિંહાસનથી ઊડ્યા ઈમ કહી ઢીલ ન કીધીરે; ઈ. વાંજીત્રવૃંદ વજાડીયા ઘાઈ નીસાય દીધી. ઘા.. શઅતણ અધિકારી જેતલે આવીને ભાસેરે, તે. સ્વામી નકતે વારી જતા તુજ શંખ ઉલાસેરે. જ. ૧૦ પૂ અરિષ્ટનેમિ તુજ બંધવ રમત કરતાંરે; બ. તે માટે : શત્રુચિત સેના મુકે સામતારે. સે. સાંજલિ નિજ બંધવને, વીરજ વિસ્મય પામ્યા, વી. મધુસૂદન બેઠા સિંહાસન, ધને શારે. સિ. ૧૧

Page #651

પટ
શ્રીમાન નિહન્નમણીત.
કિચિત્નીચે રૃખાલી, શ. વજાડીને મૂકયેરે; સ જગત વલી નિજ પ્રકૃતિ થયે ઉપદ્રવ સહુ કયારે. ઉ. ૧૨ નેમિનાથ ભ્રમતા ૨મતા પરિષદમાંહે આવ્યારે; પ. દેખી સૈના સજ્જ થઈ રણકજ ઉમાદ્યારે. ક હરિ લજાણા નૈમિ નિહાલી નીચા જોવતાર; ની. પ્રીતિતો વચન કહે પ્રભુને હર્ષ હસતારે. પ્ર. ૧૩ ભાઈ તે જય શસ્ત્રશાલામાં િશખ વજા; મા. પામ્યા ક્ષેાલ સાયર અદ્રિ, વિશ્વ ચરાચર પાયેરે. વિ. બીજી ક્રીડા ખેાલા ચિતછે, બહુ ક્રીડાને કામેરે, ખ, તનુ સુકુમાલ શ'ખા ધૃત કર્કશ તનુ ચગ્ય પામેરે ક. ૧૪ તેડુ ખલ તેડવા ધીરજ ગુણુ દેખીને જ પેરે; ધી. સ...કાસહિતતણી પ૨ે માત્ર એમ પપેરે. મા. શમતણા મુખ સનમુખ દેખી, દેખી વચન ગુ‘ભીરરે; કે. સીતલ સ્વાદું સકેામલ નેમી ભણી કહી વીરરે. તે. ૧ ભાઈ તાડુરી એહુ જનાત્તર ખલ દેખી ષ્ઠિરે; જ. વલી ગાંભીર્ય ગુણાદિક શોભિત રૂપ વિશિષ્ટ, શે. ચાદવ કુલ વિશ્વમાંહિ હીરા જીમ અતિહી દીપાયા; હી; બીજા કુલતે કાચ સરિખા કરિયર દેખાયા. સ. સકલ વિશ્વ બલ લેઈ વિધાતા અગનીપાસેરે; તાડુરા એ ખલ દેખી મુજ મન હર્ષ ઉપાયારે મુ. તેપિણિ બાહુતા ખલ માંધવ મુજને દેઆ લેરે; બાં પ્રથમ ઢાલ ખ`ડે આઠમાની જીનહર્ષ સભાલેર મા. G
૧૧
સર્વ ગાથા, ૨૧.

Page #652

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
પ૧
દુહા વિણુ હકિત ઈમ સાંભલિ, વસુધા સનમુખ જોઈ, ઉચિત કાર્ય વેદી વચન, મા હરષિત હેઇ. ૧ બે બંધુ પર બધુસુ, વૈર્યોછાહ બે દેહ સિંહાસણથી ઉઠીને, શશ્ન આવે. ૨ નેમિ કૃપા કર ચિતવે, પરદુઃખ મુકી શક્તિ; તે પણિ બધવ મુજવિષે, શંકા કરે અયુક્ત. નહી સ્પૃહા મુજ રાજયની, નહી ભવ પડિવા આસ; ઈચ્છાવત લેવાતણું, માને નહી એ ભાસ. ૪ દેણહીયે પગપાણિ તલ, સહિ ન સકે મુજ એહક પખપદ રંભા સહે, પિણિ ઐરાવત ન સંદેહ. ૫ ન લહે અનરથ મુજ થકી, મુજ બલ જાણે જેમ; કારજ થાયે એહને, કરૂં વિચારી તેમ. ૬ ઈમ ચિંતવે જીન ચિતમે, ગોવિંદને કહે તામે, વચન અબ્ધિ ગભિર ધુનિ, કરે વધારણ માંમ. ૭ પદપ્રહાર અવની પતન, પામર હર્ષ ધરંત,
યુદ્ધ એહ યુગતે નહી, કાયા પાંશું ભરંત. હાલ રાયમલ આય તાહરે દેસડે એ દેશ રાગ-મારૂ) ૨ દિવ્ય શસ્ત્ર વયરીને હેઈ, રણ તે ન કીજે; અષ્ણ ભેદ નહી આપણું વીર, મિલી રમીએ. ઈમયાદવપતિને ભાખે નેમિછર, આંબાહુ નમાવણ
માહમાંહિ, બલ કલ લહિષ્ણુજી, દેહ પીડા વીડા નહી કાંઈ
કીડા વહિસંછ.

Page #653

પ૭૨ શ્રીમાન જિનહષપ્રણીત. હરિ કીધુએ અંગીકાર, બહુ પસારીજી; જાણ તરૂઅર કેરી સાખ, પરબત ભારી. ઇ. ૩ વામ હાથસું માધવ બાહ, જાણી મૃણાલીજી; ઈ. . લીલાએ શ્રમવિણિ જગનાથ, તક્ષણ વાલીજી ઈ. ૪ પ્રભુ પસારી વાંમી બાંહ, કાંઈક વિહસી; અદ્રિનાથને જાણે શૃંગ, તાલકિ કહિસીજી. ઈ. ૫ સગલે નિજ બલ કીધે કૃષ્ણ, ઈષત ન નમીજી; વાયુતણે બલ ક્ષેત્રે વૃક્ષ, સુરગિરિ અ નમીજી. ઈ. ૬ બાહુ યુગે વિટ ભુજ નેમિ, વટ જીમ શાખાજી; ભેગી જીમ ચંદન નિજ કાય, વીટે આખાજી. ઈ. ૭ તપિણિ નમે નહીં તિલમાત, કપિજિમ લુંછ વાગુલ જિમ સંકેચી પાય, બલકરી ઝુંબે. વિલ થયે મનમાંહિ મુરારિ, પ્રભુ ભુજ મેલ્ફીજી; આલિંગન દીધે તત્કાલ, પ્રેમ સહેલીજી. ઈ. ૮ અતુલ બલે મુજ જીપી વિશ્વ, તૃણ જીમ માને છે; સહુ કુલમાહિ કીયે કુલ ઉચ્ચ મેરૂ સમાને જી. ઈ. ૯ નેમિ વિસજર્યા કૃષ્ણગભીર, વચન બેલાવી; ચિત સંકિત બલભદ્ર બેલઈ, વાત સુણાઈ જી. ઈ. ૧૦ એહ બંધુ છેબલને સિંધુ, સિંધુ સી માલગિ સાધે છે. પિતાને બલે થે એ રાજ્ય, ચિંતા વધે છે. ઈ. ૧૧ સીરી હરિને સંક્તિ જાણિ, કહે સુણિ ભાઈજી; ત્યકત સંગ વિમર્દ અનંગ, આસ ન કાંઈજી. ઈ. ૧૨ રાગગ ગ જેહથી સર્વ અવસર આવ્યેજી; વ્રત લેયે તજસે સંસાર, ભાવન ભાવેજી. ઈ. ૧૩

Page #654

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
પ૭૩. અદષ્ટ સુખ શિવપુરને જેણ, એ સુખ જાણેજી; ઈ. આસ્વાદ્યા નહી છણિ સહકાર, કૈર વખાણેજી. ઈ. ૧૪ રામ વચનથી કૃષ્ણ તથાપિ, સંકા ન લે; ઘાસ લાલછિપાઈ આગિ, કહો મ્યું ન બલેજી. ઈ. ૧૫
સ્વામી વિલાસ જાણીને, શક આ રાગિજી; કૃણ ભણું, કહે પ્રભુ બલ જોઈ, જીન પાય લાગીજી. ઈ. ૧૭ 2સઠિ પુરૂષમાંહે વીતરાગ, બલવંત થાઈજી; તે પિણિ હવે સંસાર વિરકત, સુખદુઃખ થાઈજી. ઈ. ૧૭ એ આગલિ અડ્ડ સરિખા જેહ, કિંકર દાવેજી; તુચ્છ રાજ્ય કિમ ચાહે વિશ્વનાથ, કહાવેજી. ઈ. ૧૮ સુણ્યા વચન અરિહંત કુમાર, નવરે થાસ્યજી; બાવીસમાયાદવ કુલમાંહિ, મુગતે જાણ્યેજી. ઈ. ૧૯ જન અતિશાયિ પુરા તું કૃણ, પ્રભુબલ જાણેજી; તસ્ય નિજ મનમાંહિ વિક૯૫, ફેગટ આણે. ઈ. ૨૦ તિલાઈક લગિ પાલી કાલ, ચારિત્ર લેઈજી; જગત ઉધારણ સે મુકિત, અંત કરેઈજી. ઈ. ૨૧ એવું સાંભલિ શક વચન, સંશય ટાલ્યાજી; હરિ મિલીયા અપરાધ ખમાવિ, પ્રેમ દિખાભેજી. ઈ. ૨૨ ઇંદ્ર વિસઈ હિવે શ્રીનેમિ, માધવ લેઈજી; અતિઉર આવી રખવાલ, તાસ કહેઈજી. ઇ. જે મુજ બંધવ આવે અત્ર, મત કેલેજી; જાત જાયાં “સત્યભામા, દિસહસુ ખેલે છે. ઇ. ૨૪ એહવું કહી વિસજર્યા નેમિ, કૃષ્ણપ્રેમીજી. નિર્વિકાર પુરથી સાથિ, ખેલે નેમિજી. ઈ. ૨૫

Page #655

૫૭૪
શ્રીમાન નિહણ પ્રીત.
અન્ય દિવસ ઉન્હાલે માસ, છઠ્ઠાં બહુ પાણોજી; ગયા રૈવત નેમિ યુવતી સાથિ, સારંગ પાણીજી. ઇ. ૨૬ સાથે ખલભદ્ર અહુ પરિવાર, ખીજી ઢાલેજી; આઠમા ખડ તણી જીનહુષ, ગુણુ સભાલેજી. ઈ. ૨૦૭ સર્વ ગાથા પ.
દુહા. સુદતીજનપેડી સહુ, સરવરનીર સુજાણું; દેવી જીમ ક્રીડા કરે, પ્રેરી સાર`ગ પાર્થિ, જલાસ્કાલનથી ઉપના, કર્યાંકણુ ધ્વનિશ્રીકાર; જાણે સ્મરભુપાલના, તુર્યનાદ મનહાર. કાચિત કુપિડતું, હરિના હિંયા હણ'ત; કાચિતજલધારાકરી, પ્રેમધરી સિગ્રત. : ઈમ ખેલે અચ્યુત પ્રિયા, મગ્ન ક્રીડા રસમાંહિ; નેમિ ખેલાવણ્ કારણે, પ્રેરી કેશવ તાહિ. આવિમિલી ઉતાવલી, જલ ભૃતક'ચણુ શ્રૃંગ; છાંટે નયણુ નેમીસના, મૃગનયથી મનરંગ, કલશ ભરી પાણીતા, નામે પ્રભુને સીગ્ન; તેહાને પિણિ તિમ હીંજ કરે,નિવિ કાર જગદીસિ. દેખિ નેમીને ખેલતા, ષ્ટિ દામેાદર થાઇ; શરતીરે આવ્યા રમી, નારી ઉભી આઈ. પ્રભુષિણિ જલથી નીસરી, આવ્યા શરતટ જામ; સુદર માસન આપીચા, ભામારૂકિમણી તામ.

Page #656

પછામ
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. હાલ–વીરને વિરાજે સીતા વાયરે. એ દેશી. ૩ દેવરીયા સુણેને રે મહારી વિનતીરે; તુમે છે ચતુર
સુજાણ; વૃથા જનમ નારી વિણિ નરણે; નારીવિણ આ
પ્રમાણરે દે. ૧ નારી પિણિ જોગી નરને કહેર, ન કરે કઇ વિસ
વાસ;
ઘર વિણિ નારી વિણિ સેશે નહીર, જહાં નારી
- તિહાં વાસ. દે. ૨ ગાદિક આવે નિજ પુરૂષનેર, કણ ઢાંકે વિણિ
નાર; નારી વિણિ જાયે પહિયા ફિકીરે, નારી પુરૂષ
ગાર, દે. ૩ ભાઈ તુમારે જે ભગવે, નારી સોલ હજાર; તું લાજે છે એક નારી ભ રે, કરતે અગીકાર. દે. ૪ ત્યારે જામ્બુવતી રાણી કહે રે, સખી દેવર છે કલીવ, અથવા ગૃહવ્યય ઉદ્વિગ્ન થયેરે, બીહે મનમાં અતીવ. દે. ૫ આદ્ય તીર્થંકર સગલે ભેગ વ્યારે, રાજ્યગ્રહામગ; પ્રત્રજ્યા લેઈ નિવૃત પામીધારે, એ કોઈ નવા યેશ દે. ૬ સાગ્રહસું ક્ષમા ઈણિપરિ કહેરે, નેમિચિતે
મનામાંહિ; ભવસાયમ હે પાડે એ શુભાર, હા
કરીયઉપાય. દે. છ

Page #657

૫૭૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પ્રભુ વિમાસીને એવું કહેર, કરિશું તુમ કહ્યું તે; અવસર દેખી નિજ કારજ કરેરે, ડહાનર હવે,
કેસવ મનમાંહે હર્ષિત થોરે, નેમિ મતગ
ચઢાઈ; પ્રિયા સંયુક્ત ઉછવણું આવીયારે, દ્વારિકા નગરી
માંહિ. દે. ૯ સમુદ્ર વિજય રાજા બેલાવીનેરે, શિવાદેવીને તેમ; અંગીકરા નારી નેમિને રે, અચુતભાખેએમ. દે. ૧૦ભામા નિજ ભગિની રાજેમતીરે, લાવણ્ય રૂપ
નિધાન; કહે નેમિશ્વરને તે યોગ્ય છે રે, સહુ સ્ત્રીમાંહિ
પ્રધાન દે. ૧૧ ગોવિંદ તતક્ષિણ તિહાંથી ઉઠીરે, બહુજનને
પરિવાર;. ઉગ્રસેન રાજાને મંદિર આવીયારે, ધરતા હર્ષ અપાર. દે. ૧૨ ઉગ્રસેન ઉઠીઆદર આપીયેરે, વર આસણ
- બેસાર; કરજેડી પૂછે વૈકુંઠરે, આગમતરે વિચાર દે. ૧૩ હરિ ભાખે માહરા બંધવ ભરે, મુજથી અધિક
ગુણે; રાજીમતી તુજ કન્યા માગવારે, નેમિભણી આવેહ દે. ૧૪ હિવે ઉગ્રસેન સાજ આણંદસર, હરિને કહે,
એ ઘર તાહર લખમી તાહીર, કન્યાને સે કેડિ દે. ૧૫

Page #658

શ્રીશ જ્યતીર્થરા. પ૭૭ તિહાંથી ઉઠી હરિ ઘરિ આવીયારે, સમુદ્ર વિજયને
આઈ
કો તુરત કે ટુક તેડાવીયોરે, સહુ શાસ્ત્રજ્ઞ કહાઈ. દે. ૧૬ કુણે પૂછે લગન વિવાહને, કે ટુક કહે સમજાઈ શ્રાવણ છઠિ ઉજૂવાલી પક્ષની રે, વરવહુ લે
પરણાઈ દે. ૧૭ કૃષ્ણ વિસ કેખુકિ ભક્તિસુર, દેઈ આદર
સતકાર; ઉગ્રસેન રાજાને કહરાવીયેરે, બહુ ઘર ઉછવ સાર. કે. ૧૮ વિવાહ આસન્ન દિવસ આવ્યે થકેર, દ્વારિકા
નગરી મુરાર; દ્વારિદ્વારિ તેરણ રચના કરી રે, અલિકાપુરી અવતાર. દે. ૧૯ રનમય મંચા ઉંચા સેવકે રે, સિણગાય સુવિશાલ, ધુપ સુગધ ઘડા મેલ્યા વિચેર, ચિહું દિશિ
મહકેરાલ. દે. ૨૦ હિવે દશાર સારંગી સુસલી, શિવાદેવી દેવકિ
નાશિ
હિણી રેવતી પ્રમુખ ભામાસતીરે, કરિ સોલહ
શિણગાર. કે. ૨૧ સગલી થાયે પ્રાસૂખ નેમિનેર, વર આસણ
તિરુવાર,
ન કરાવે પ્રીતિ ધરી કરી, પતે સીરી મુરા દે. ૨૨ નાનાન્તર નેમિ કુમારનેર, કરિ સેલડ સિણગાર
સિહાસણ બેસાણિ

Page #659

પ૭૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ભૂષણ ભૂષિત અંગ પ્રભુને કિયેરે, હે ઈદ્ર
સમાણિ. દે. ૨૩ ઉગ્રસેન રાજાને મંદિર જઈ, રાજેમતીને કાન, કસુંભ વસ્ત્રાભરણ પહિરાવીયાર, સિહાસણ
પ્રધાન, દે ૨૪ હિવે પ્રભાતે શીર્ષ ચંદનેર, લેપી પ્રભુની કાય; દેવદૂષ્ય વસ્ત્ર તસ્ત્રજ માલિકારે, છત્ર ચામર
ભાઈ. દે. ૨૫ કેડિ કુમર રાજાના આગલેરે, ચાલે થઈ અસવાર, વેત તુરગ રથ બેઠા નેમિરે, જાણે રવિ અવ
તાર દે. ૨૬ શ્રી નેમિસરને પાસે ચલેરે, હસત્યારૂઢ ભૂપાલ; પૂઠિ દશાર ગોવિંદને મુશલીરે, ચાલે છમ દિગપાલ, દે. ૨૭ ચાદવ ભાદવની પરિ ગાજતારે, સાથે થયારે અપાર; આઠમા ખંડની ઢાલ ત્રીજી થઈરે, કહી જીનહર્ષ
સંભાર. દે. ૨૮ સર્વ ગાથા, ૯૨.
તે કે શિબિકા ચઢી, સહ અતિઉરનાર; પહિર્યા ભૂષણ નવનવા, પસરી એતિ અપાર. જ ધવલ મંગલ ગાવે ભલા, નાટકિણિ કરે નૃત્ય, - બંદી કહે બિરૂદાવલી, વાજેતૂર્ય વૃત્ય. - કેડિ ગમે જોઈ જતા, કવીશ્વરે સૂયમાન; સુ. સુપરિ વધાવે કામિની, ભવનાટિક મનમાન ૩

Page #660

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. પ૭૯ નેમીસર ઇન ચાલીયા, નિજ ગૃહથી તિણિવાર; સુરકૃત ઉછવ જેવતાં, જાનતણે પરિવાર. ૪ હિસ્નાતા રામતી, કૃત બેડશ મૂંગાર; સખી વૃદમાં પરિવરી, ધરતી હર્ષ અપાર. ૫ મનભાવ સખી કહે, ધન્ય તું રાજ કુમાર;
હ્યું આરાધે પરભવે, પાપે એ ભરતા. નમે જેહનેદેવતા, ત્રિભુવનને પ્રભુ જે હ; તદાગમન દરિનિ સુણિ, વાત્ર સુણીએ એહ, ૭ ઓ આ વિચિ જાનમે, રથ બેડ રાજીદ જોઈ સલુણે લેયણે, દીપ જાણી દિકુંદ. ૮ હાલ–પ્રાણ સનેહી પ્રીતમાં મહારી એક અરજ અવ
ધારે. એ દેશી, ૪. એહવું સાંભલિ તેલુચ્ચું, આવી ગેખ મારિ, રૂપે અપછર સરિખી, કાંઈ ૨જુલ રાજકુમારિ. પિઉડ નિહારે રાજુલ પ્રેમસું, એને નવભવ
કેરે વાહે; મુજ હિયડામાંહિ માહે પિ. ભાખે મૃગ નયણું સખીરે, સખી નિહાલો જોઈ સુંદર નેમિ ત્રિલેકમે, એતે આવે તુજ પતિ
. પિ. ૩ ચામર વજે બિહુ દિસેરે, ચંદ્ર સહેદર સીસ, સ્વૈત છત્ર સેવક ધરે, એને જગનાયક જગદીસ. પિ. ૪ નયણે દેખી રામતીરે, નેમિસરને રૂપ, પ્રબલ પન્ચાઈ તાહરી, એ મિલીયે નાહ
અનુપ. પિ. ૫
-
૦
૦

Page #661

૫૮૦
માન્ જિનહુષ પ્રણીત.
૬
૭
તુજ સરિખી કેઇ નહીરે, તીનભુવનમાં નાર; જેહને ત્રિભુવન પતિવરે, ધન તાતુર અવતાર. પિ વાત કર'તાં ખેતલે ૨, કુરકા જીમણેા અંગ; અસુભ શકુન જાણુ કરી, રાજીલ થયે મનભ'ગ. પિ., સખી સુષ્ણેા મુજને નૈમિનારે, દુર્લભ જાણુ· સ’ગ; ભાગ્ય કડાંથી માતુરા, કાંઈ નાહુ મિલે મનરગ. પિ. સખી કહે સુભ ખેલીયેરે, ભેાલી રાજુલ ખાલ; નેમિ આવ્યે જાસ્યેકિહાં, તુ મનના સશય ટાલ, પિ. ૯ હિંવે તેમીસર આવીયારે, ઉગ્રસેન મદિર પાસેિ; કરૂણાસ્વર પ્રાણીતા, સાંભલી ચિત્ત વિમાસિ, પિ. ૧૦ જ્ઞાની પ્રભુ પિણિ જ ણુતારે, પૂછે રથીને તામ; પસુ ભેલા કીધા કીસુ, કરૂણુસ્વર રાવે આમ. પ. ૧૧ તે કહે . વામી સુણેાર, ભજન કરવા કાજ; ગારવ તાહરા દીજીસ્યું", સ્યુ જાણેા નહી મહારાજ. પ. ૧૨ કૃપાવંત ઇમ સાંભલીરે, પ્રભુ મનમૈં થયા સેક; મહેતાર્થ જાણે નહી, કરૂણા જિત એ લેક, પિ. ૧૩ અન્યલેક સ્નેહુ પાસમાંરે, બાંધ્યા કરે કુકમ', મેં પિણિ અજ્ઞાનીપરે, આરભ્યા એહુ અધર્મ. પિ. ૧૪ ઘેાડા સુખને કારણેરે, એહવેા કુણુ કરે કામ; ક્ષણ ઉદ્દાતને કારણે, કુણુ ખાલે કા નિજધામ; .િ ૧૫ બધુ વર્ગ' સ્નેહ-સચેર, વિષયસુ' નહી મુજકાજ; સિવ મંદીર આગલ સહી, હિંદસા નરકના સાજ. પ. ૧૬ એમ વિચારી સુતનેર, કહે રથ પાછે વાલ; માનવી છાંડી મુક્તિને, હુતા રિસુ· તત્કાલ, પિ. ૧૭
|

Page #662

૫૮૧
શ્રી શત્રુંજય તીર્થ રાસ. જીવ છોડાવી પ્રભુ વલ્યારે, સમુદ્ર વિજય રાજાન; ઈભિ ચઢી આવી કરી, ઈમ ભાખે વચન
પ્રધાન. પિ. ૧૮ વછ અતુછ મતિના ધરે, ઉછવમાંહિ એમ; બધુ વર્ગને દુખ ભણું, તે આરંભે એ કેમ. પિ. ૧૯ દુખ ધરતી માતા શિવારે, કરતી આંસૂ પાત; વૃક્ષ મને રથ માહરે, કાં કરે તેને ઘાત. પિ. ૨૦ કૃષ્ણરામ પિણિ સાંભળરે, નેમિ ફેરી રથ જાઈ નેમિ સ્પંદન જાલી રહ્યા; આવી સહ યાદવરાય. પિ. ૨૧ બીજા પિણિ ભાઈ સહરે, વીટ સગલી માઈ; જમતારા શીતાસુને, પુણ્યવંતને સંપદ આઈરે. પિ. ૨૨ સમુદ્ર વિજય શિવાદે કહેર. પુત્ર કર ઈસ્યુ એહ; કલંક લગાવે અભણું, અંગીકૃત મુકે જેહ. પિ. ૨૩ બાલથકી પિણિ તાતને રે, પૂ મને રથ નાહિ; હિવે શિખાચાડી કરી, લજાવીને ઘરિ જાહિ પિ. ૨૪ મનને ભાવ અજાણતેરે, હિવે ગોવિદ કહે તાસ; વિવાહ મહેચ્છવ અવસરે, વૈરાગ્ય કારણ ભાસ, પિ. ૨૫ માય બાપ તુજ રાગીયારે, કાં ઘેં તેને દુખ્ય; દેવ પરે પૂજું અહે, મુખ દેખી પામું સુખ્ય. પિ. ૨૬ રાજુલ રાજીવલેચનારે, તે પિણિ રાગિણી તુજ; કાં દુઃખ આપે તેહને, યે અવગુણ દાખવિ મુજ. પિ. ૨૭ રાજ્ય કન્યા એમ છેડતાંરે, ભલેન કહિસ્ય કેઈ; ચેથી આઠમ ખંડની, છનહર્ષ ઢાલ થઈ છે. પિ. ૨૮
સર્વ ગાથા ૧૨૮.
વલ
તેને એ વાત ન કરાઇ વિ.

Page #663

પ૮૨
શ્રીમાન જિનહર્ષમણીત.
દુહા. માતાપિતા બંધથકી, રતિ પામે નહી કાંઈ; ઈણિ સંસારે ભ્રમણથી, બીહુ છું મનમાંહિ, ક સુખ અનાદિ ભવ ભગવ્યાં, નવાર ભવમાંહિ તે પિણિ તૃપ પ્રાણ, ભમતે કદી ન થાય. જે હિત ચાહે મુજ ભણી, જે મુજસે છે રાગ; તે અનુમતિ ઘો વ્રત ભણી, કરૂં જેમ ગૃહત્યાગ. ૩ નેમિ વચન ઈમ સાંભળી, હેતુ ચુકત યદુરાય; વલતાં બેલિ નવિ શકે, વંચિત કંધર થાય, લેકાંતકસુર આવીયા, તિણિ અવસર પાય લાગ; તીર્થ પ્રવર્તાવે પ્રભે, દયાવંત મહાભાગ. ૫ ત્યારે સ્પંદન છેડિને, શકાશે દેવ; દ્રવ્ય પ્રભુઘર પૂરી, દાન દેવા ગયા હેવ. ૬ સાંભલી રામતી, નેમિ ગયા રથ વાલિ થઇ અચેત ઢરણી ઢલી, ભુંઈ લેટે વિસરાલિ. ૭ સઉ સખીએ આણુ કરી, સીતલ દ્રવ્ય વિસે; ગત મૂછી વિલેપઘણું, વેર્યા મસ્તક કેશ. ૮ ઢાલ-મેં જાયે નહી વિરહ અઈસરે હેઈ, એની
એ દેશી. ૧૫. હા યાદવ પ્રાણેશહારે, હાહા જીવન પ્રાણ; વિરહ દુઃખ મુજ દેઈ ગયા, હીયડે વહે ખરસાણ જાદવરાય વિનતી સુણે ચિતલાય, તમે ગયા કાંઈ
રીસાઇ. ચા. આ. ૧
ખ
પધારેલા માઈ

Page #664

૫૮૩
શ્રી શત્રુંજયતીરાસ.. પહિલી:પિણિ મેં જાયે હરે, દુર્લભ તુજ મેલાપ; અંગીકાર કરીને મુકી, ભલે ન કીધું આપ. યા. ૨ ઉત્તમ અંગીકાર કરે નહી, પાલી ન સકે જેહ; અંગીકાર કી સુભ માઠે, નિશ્ચય પાલે તેહ. યા. ૩ મુજ સું જેહ રાગ કી પ્રભુ, મ કરિશ મુક્તિયું તે; મુજ ત્યાગે તે મુક્તિ મુક્તિને, વાગે કિમપિન જે. ચા. ૪ ઈમ વિલાપ કરતી થકી રાજુલ, ભેગ કર્મ ક્ષય હેઈ; સખી સમાણ મનની જાણી દુખનિત જોઈયા. ૫ જગમ કલપ વૃક્ષ સારીખે, પ્રભુ યથાર્થ દે દાન; વસ લગે જેજે જન માંગે, વનપકને બહુ માન. ચા. ૯ અવધે જાણી ઈદ્ર આ તિહાં, અવસર દીક્ષા કાજ જન્માભિષેક તણી પરિદીક્ષા અભિષેક કી સુરરાજ. ચા. ૭ ઉત્તર કુરૂશિબિકા બહુ ભકતે, સુર અસુરે મિલી કીધ; તે ઉપરી જગનાયક બેઠા, સભરણ પ્રસીધ. યા. ૮ સર્વયુદ્ધ ધર આગલિ ચાલિ, ચામર વિજે ઈદ, હરિ પ્રમુખ યાદવ સહ, પૂજે અનુગામી આણંદ. યા. ૯ શ્રત લેવા સ્વામી સંચય, વીક્ષમાણ જનત્રત; રૈવતગિરિ સહસ્ત્રાગ્ર ઉદ્યાને, પહુતા હર્ષ ધરાત. ચા. ૧૦ હિવે શિબિકાથી પ્રભુ ઉતરીયા, આભરણદિક
નેમ ઉતારી નિજ હાથે મુંક્યા, પ્રભુ વ્રત લેવા પ્રેમ. યા. ૧૦ શ્રાવણ સુદ છઠ પહિલે પ્રહર, ચિત્રા ચંદ્રા ગ; કૃતષષ્ટતપચઉમુહી લુંચન, કીધે લીધે વેગ. યા. ૧૨

Page #665

૧૮૪
શ્રીમાન્ જિનહુષ પ્રણીત.
પ્રભુના કેશ સુરેશ પ્રવાહ્યા, ક્ષીર સમુદ્ર માજાર; તુમુલ નિવાર્યોં જીનવર કીધા, સામાયિક ઉચ્ચાર. યા. ૧૩ સન્ની મનપર્યંય પ્રભુજીને ઉપના ચાથેા જ્ઞાન; દીક્ષા લીધી સહસ્ર રાજવીએ, સાથે શ્રી ભગવાન. યા. ૧૪ શકૃષ્ણે આદિક પ્રભુજીને, નમિ આવ્યા નિજ ગેહ; નામ અગ્રેસર પવનતણી પરે, વિચર્યાં તજીય સ્નેહ. વિ. ૧૫ આજે દિવસે ગાલમાંહે, વદત્ત બ્રાહ્મણું ગેહ; પારણ પરમાને થયા પ્રભુને, પરંચ દીવ્ય કીધ સુદ્ધ, વિ. ૧૬ વ્રત` લીધાથી ચાપન દિવસે, વલી આવ્યા ગિરિનાર; સહસ્રાત્ર વનમે નેમિ જીજ્ઞેસર, વેતસછાયાદાર. વિ. ૧૭ શુકલ ધ્યાન ાવ'તા જીનને, ક્ષય થયા ઘાતી કર્મ; કૈવલ જ્ઞાન લશેા પરમેશ્વર, ચિત્રચંદ્ર સહુ શર્મ. પિ. ૧૮ આસન ચલ્યા સુરેસર કેરા, ` આવ્યા તિહાં તત્કાલ; સમવસરણની રચના કીધી, તેજે જાકજમાલ. પિ. ૧૯ હવે ઉદ્યાન પાલક જઈ દ્વારિકા, કૃષ્ન નમી કહે તામ; નિર્મલ જ્ઞાન લહ્યા નેમિસર, સુરનર કરે . ગુણગ્રામ. પિ. ૨૦ દાન દેઈ વર્ષીપકને મહુ, દશાર અવર સઘાત, માત ખંધુ અંગજ અંગનાસુ, ઉછવસુ' ગિરિજાત, પિ. ૨૧ તીન પ્રદક્ષિણ તિહાં કિષ્ણુિદેઈ, નમીસ્તવી જીનરાય; અઈઠા શક કૃષ્ણે પ્રભુ આગલિ, ખીજા પણિ બહુ
આય. ષિ- ૨૨
નિજર ભુવન થકી સહુ આવ્યા, દેવ અસુર સુર; નિજર થાનકે અઈઠા સગલા, ધરતા મન આણુ‘૬, પિ. ૨૩

Page #666

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થશાસ. ૫૮૫ હિવેચીનેમિશાસન રખવાલી, તડિત પ્રજા સુકમાલ; કમાંડીને ચરિત વખાણુ, વિઘન હરે તત્કાલ. પિ. ૨૪ શ્રીનેમીસર પદકજ ભૂંગી, યોગીસ્વરી સુખદાય; અંબા જગદંબા આગ્રસુંબી, હસ્તાલંબ સહાય, પિ. ૨૫ સમગ્રદેશમાં સેરઠ સેહે, જીહાં સિદ્ધાદ્રિ ગિરિનાર; બે તીરથ સમરથ તારવા, મુગતિતણ તારા પિ. ૨૬ શ્રી ગિરિનારથકી દક્ષિણ દિશિ, દેખી નયને લાસ; રિક કુબેરેપમ જનભરીયે, નામે કુરેપુર
જાસ. પિ. ૨૭૪ છણિ નગરેજીનગૃહ જીન પુજા, સેવા સહુ નિજ
ધર્મ કરંત, આઠમા ખંડની કહી છન હર્ષ, પાંચમી ઢાલ મહેત. પિ. ૨૮
સર્વગાથા, ૧૬૮, પાઠાંતર (૧૬૪) યાદવ વસી કૃષ્ણ નૃ૫. અરિશચંદ મયંદ; જગ જેનો જસ વિસ્તા, દાતાદાન ધનંદ. ૧ ભુરિ ગુણે અભિરામ તિહાં, સંસાધનષટ કર્મ, બ્રાહ્મણ સેવક જીનતણે, દ્વાદશ વ્રત જન ધર્મ. ૨ દુર્દેવ ભટ્ટ વિદ્યા નિલય, વિલા નારી તારું તેની કુખે ઉપને, તસસુત સેમ પ્રકાસ. ૩ તેહની નારી અબિકા, અધરબિંબ સુખદ નિમલ શીલ પાલે સદા, પિઉસુ પરમાણું, દિવંગત થયે તજજનક, જનધર્મ પિણિ ગયેશુદ્ધિ અબતત સંગતિ થઈ, ભદ્રકમાવ સુબુદ્ધિ.

Page #667

૫૬ શ્રીમાન જિનહષપ્રણાત.
શ્રાદ્ધતણે દિન અન્યતા, મધ્યાહે રવિ સીસ, માસોપવાસી સમગૃહ, આવ્યા દેઈ મુનીસ. ૬ તપક્ષમા પુષ્પદંતસમ, સુરૂશરૂ બુદ્ધિમત વિબુધ જાસ સેવે નિરખ, અંબા હર્ષ ધરત. ચિત્તમે ચિતે ભક્તિભર, ક્ષમાવત મુનિ જોઈ, પુણ્ય મુજ ઘરિ આવીયા, પરવદિને મુનિ દેઈ ૮
ઢાલ-સુબર દેના ગીતની ૬. સારુ પિણિ નહી ગેહ, દાન દેવા ને હેમાદિલ
પિણિ ઉલસે રે, અસન પાન સુધમાન, મુનિ પ્રતિ લાવ્યું છે જિહાં એ
અવસર આવિયે. ૧ હીયડે હરષ અશુ નયણું, જેમાંચિત અંગહે તુરત
ઉઠી આસણુથકીરે, સુધ અન્ન લેઈ હાથ, સનમુખ આઈહ સુઘી વેલા.
આજકારે ૨ ઉત્તમ પ્રકૃતિ સદીવ, કેઈક ભવને હે જાગ્યે સુકૃત
માહરે, કૃપા કરી કે અન્ય, પુણ્ય આવ્યા મુજ ઘરિ હિવે
પાવન કરે. ૩ દેખી અન્ન વિશુદ્ધિ, મુનિવર ધાર્યો હે પાત્ર સુપાત્ર
આહારને રે; અંબા પિણિ થૈ તાસ, જાસ પસાયે હે પામે પાર
સંસારને રે, ૪

Page #668

૫૮૭
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ધરમ લાભ દેઈ સાધુ, તેહના ઘરથી હે અન્ન લેઈ
નીસર્યા રે; હણીય કર્મ સમૂહ, શુભ કર્મ બાંધ્યા હે મુનિ ગુણ
અમેદન કરે. ૫ દેખી અંબાને દાન, જગમ જાણે હેરાલસિણું કલહ
પ્રિયારે; એવી પાડાસણિ કાઈ, કરકરિ ઉચાહે નિજ ઘરથી ઉઠી
ત્રિયારે. ૬ રાતા કરિ નિજ નિર્ણ, કહુ એ વયણે તે મનુષ્ય ભણી
બીડાવતી; ભાલે ભૃકુટિચાઢી, અતિ વિકરાલી હે કટિતટ હાથ
અકિલતીરે. ૭ વહુ તુજ પડે ધિક્કાર, તે ન વિચાર્યું છે કાંઈ મનમેં
કામિની રે; અન્ન કીધે ઉછિણ, એહ રઈ છે હિવે કહિ કેહ
કામિની રે, ૮ સાસૂ નહી તુજગેહ, તે કાંધે છે વેશ્યાતણા
કુલની પરે, અજીન પૂર્વજપિંડ, દ્વિજ ન જમાડયા હે, નિજ
છાયે તું કરેરે. ૯ ઈમ તે કહિતી નારી, તેહની સાસૂ હે તેડી સહુસં
ભલાવીયેરે, કે ચડાવ્ય તણ, અગનિજાલામિ હે જાણે વૃત
મેલાવીરે. ૧૦

Page #669

૫૮૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. વા રૂન કર્યો એહ, પહિલી દીધું છે તે તે પિણિ
તેહને મુજ છતાં તુ કેમ, તુ તે વિગાડે હે આપ મુરાદી
ગેહનેરે. ૧૧ બેશાકિણી, વિચિ એક, ધડહડ ધુજે હો અંબા તેહથી
બીહતી, ચંદ્રાણી કલા જેમ, રાહુ રસ થાઈ કૃશ થઈ
તિમ સતીર. ૧૨ હિવે સેમ તિણિવાર, ભોજન કરાવાહે બ્રાહ્મણ
તેડી આવીયેરે તિણે સુણાવી વાત, નિજ નારીને હો તજે કેપ
ચડાવીરે. ૧૩ ઘન થઈ મનમાંહિ, મુખે ન બેલી હે અંગજ યુગ
લેઈ કરી ; સમરી વચનસુ સાધૂ, ઘરથી ચાલી હે દીનવદન
બીહક ધરીરે. ૧૪ અણ ન ખંડી સ્વચ્છ પતિની કીધી હો ભક્તિ સદામે
હિતકરીર, કરૂં કામ સુખ છેડી, નિશિદિન ઘરનાં હે આલસ ત
નથી પરિહરીરે. ૧૫ મુનિને દીદાન પુન્યને કાજે મેં તે જાણી રૂઅરે તેથી થાઈ કલ્યાણ, ફેકટ મુજને છે. જેમાં છે સહુ
એવરે, ૧૬

Page #670

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરા. ૫૮૯ પિરાદિક છે પુd, જે મૃત પામે તેહથી પર
ભવગતિ સહીરે, તે જલ સીએ જઈ, સૂકે તરૂઅર હેનવપલવડે
શલમહોરે ૧૭ મિથ્યાત્વી નર મુઢ, દાન સુપાત્રે હે દીધે તે કચ્છિત
ગિણેરી, અક્ષરેગિ રવિ તેજ રાચંધરને હે ન હાશશિ
અવગણેરે, ૧૮ અથવા વૃથા પ્રલાપ, દુખ સ્યા કીજે હે કર્મ લિ
ફલપાઈલ્સ રે, દાસપણું ગ્રહવાસ, હિવે નવિ કર હે ઈહાંથી કિહાઈ
કજાઈશુરે. ૧૯ મુનિ ભવસાયમાંહિ સર તેહને હા થા મુજે
ને તારિવાર શ્રીરૈવત ગિરિ જાઈ નિત્ય તપસ્યા હે કરિશ્ય કર્મ
- વિદારવારે. ૨૦ ઈસું વિચારી પુત્ર, એક ચડાવી હે કડીએ એક હાથે
ગ્ર રે, શાક તજી જીન પાદપક્વ, નવા ચાલી હર્ષ હીયે
લોરે. ૨૧ ચિત્તમુનિ ગિરિ ધ્યાન, ઘરને મુકી હો પ્રતિબંધ
અમાં બ્રાહ્મણ નિશ્ચય પરિ મનમાંહિ, અબલા રહે રૈવત ગિર્ભિટણ
ભરે. ૨૨

Page #671

૫૦
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
પુર માહિરિ ગઇ જામ, આકુલ દુઃખે હૈા પરિણુ દત્ત
વિલાચનાર; નયણે. આંસૂ પાત, તેતલે કિડના હરેર્ચામાલ અશાચનાર. ૨૩ મુખથીલાલ વિલાસ, નયણે આંસૂ હૈ। તિક્ષાતુર બાલક થયારે; અન્ય સુભકર નામ, ભેાજન માગે હા માતા ? ભૂખ્યા ભારે, ૨૪ આકુદ કરે અપાર, વલી તસુ વ્યાપ્યા હૈા શેાક અ'બા ભણીરે; ચિંતા મનમાંહે
ઘણીરે. ૨૫
નવા
મુકી મુખ નીસાસ, એ ખાલકની હા
મહ ભુખ્યા
ભાળા માલક અવસર પિણિ જાણે. નહીરે, મહારા એ આલકથી હા પહિલી મુજને પા ધિ:કાર ભાજન પાણી
જાણુ
તસ્યા હા;
જાસ્ય” પ્રાંશુ.
છુ.
હા ન સકુ` દેઈ
અલનેરે; પઈસી હૈ રુ દુખ ટાલિનેરે. ૨૭ દુખિણી એહુવી પાપિણીરે; કહિ જીત હું સોહામણીરે. ૨૮
ભુઈ માતા દે ૨ધ્ર, જીમ માંડુિ
સિરજી વિધાતા કાંઈ, દુખ દેખેવાહા
ઇમ કહે છઠ્ઠી ઢાલ આર્ટમા ખડની હા
સર્વ ગાથા ૨૦૦,
સહ્રીરે. ૨૬

Page #672

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
દુહા. રે વૃથા અરણ્યમાં, ભેગવી જીવ સ્વકર્મા; ભંગી જીનપદ પાની, સહુ ખમિસિ દુખધમે. ઈમ કહી બેઠી જેતલે, પુણ્યા તરૂ નિસ્વાસ; જલ પુરણ સર તેતલે, દીઠે કમલ સુવાસ તિમ કોકિલ કલરવ કરે, ભમર કરે જ કાર; પકવ આમની લુંબીકા, સુત કરી દીધી સાર. ૩ પાણુ પાસે બે ભણી, ફલ ખવરાવ્યા ખાસ દેખિ દાનફલ તેહ, લાગે ધરમનો પાસ. હિવે વહેસું કો૫ કરિ, રાંધ્યું વલી નવન; થયે ઉષ્ટિ પુરાન્ન એ, આવી માંહિ સદન્ન. જે તે મુનિદાનથી, પુ ત્પન્ન અગ; પૂરણ પાત્ર અનેકરી, પામી પ્રીતિ સુધન્ય. ચંડ અંબિકા કેપવી, ઈહાં તુજ દેસ ન કાંઈ પિણિ મંદિર તુજ દાનફલ, એગ્ય નહી અવલેઈ. ૭ દાન દી અબા ઈહાં, દેખા ફલ અંસ; પુર્ભુત વૈભવભણી, થાસે સુખ અવત' સ. ૮ નદંત એહવે સુણે, કહે પુત્રને તામ;
ધનધાન્યાભૂત જોઈ ગૃહ, વહુ આણિ નિજધામ. ૯ હાલ રેજીરે સામિસ મેસર્યા, એ દેશી, ૭. મુજને સુત પ્રીતિ ઉપાઈવા, બહુ ઘરિ તેડીને
ત્યારે, તે વિના રિદયગૃહ માહરે, સૂને મુજન સહાયો સુ ૧

Page #673

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. વચન સુણી માય મુખથકી, ઉત્સુક થઈ પતિ તારે ત્યારે અંબા પગ જેવાતે ચાલે ધરિય ઉલાસરે સુ ૨ દેખી વનમે સુતકરે, અવલબી દ્રય જાતીરે, બલે ક્ષણ ઈહ રહિ તે કહે, વનમાં જેહ સુહાતીરે. સુ. ૩ શબ્દ સુણ્ય તિથિ પતિ તણે, વકીકૃત કેટ નિહાલેરે, દીઠે કે તે આવતે, જીવિતથી સહી ટાલેરે. સુ. ૪ ક્રોધ ચઢાવ્ય કિણિ એહને, વૈરી અકારણ તેહેરે, આવે પાવક જીમ એ તપે, સરણે મુજને ઈહાં
કેહોરે. સુ. ૫ મુજને જાલી છ મારિયે, અયી વિટંબણ
કરિસ્પેરે; ત્રાતા ન કે હું યું કરું, મુજ વિણ બાલક મરિયેરે. સુ. ૬ આસ્થા છવાની કિસી ગૃહસ્થપણે પિણિ જાયે રે; દાન દીયે પુન્ય તેહને, ત્રાતા પરભવ થાજયેરે. સુ. ૭ હજુયે કે કરિયે કદર્થના, તે પહિલા તળું પ્રાણ રે, અવટ તીરે ઈમ ચીંતવી, ઉભી પાડિવા અત્રણેરે. સુ. ૮ થાજયે જીન સિદ્ધ સરણ મુનિ, યા પાતિક ભારે રે, દયા સહિત ધર્મ જીનતણે, પરભવ મુજને
- આધારે. સ. ૯ બ્રાહ્મણ દરિદ્રકૃપણે ભિલા, મ્લેચ્છાધમકુલ જેહેરે, અંગ બંગાલ કલિંગ સિંધુ, જનમન થાયે નિહોરે. સુ. ૧૦ દેવાદિક રત્નત્રયજ્ઞાતૃતા, અચ્ચે સુભાશુભ જાણે રે; દેશ સુધમાં મહેમુજ થાળે જન્મ પ્રમાણેરે. સુ. ૧૧
-
+
+

Page #674

૫૩
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ધનવંત દાતા, આરોગ્યતા, દ્વિીપટુ ગુણધારે; સરવાનુકંપા સુભમન સદા, દાન પ્રભાવથી તારોરે. સુ. ૧૨ ઈમ કહી સત્વ ધરી સતી, રિદય નેસર ધ્યાને રે; પુત્રયુતા અંબા તતક્ષિણે, દીધી જપા સુજ્ઞાનેરે. ૪. ૧૩ તે રૂપ મુકી નટીપરે, તુરત વેષાંતર પારે; અંતર દેવ સેવા કરે, સુતદ્વય સહિત સુહાયે રે. સુ. ૧૪ મા મા કહિતે તિહાં આવીયે, તે મૂળ કૂપ મજા રે; પુત્રનું નારિ નિહાવિને પામે ખેદ અપારે. સુ. ૧૫ રેલવસે કિમ કામિની, કીયે મરણ અકાલે રે, વિદુષી એવી જડ કિમ થઈ કિમમાર્યા એ બાલેરે. સુ. ૧૬
યુ જીવું કલંકિત થઈ તુજ વિણ ઘરવાસે રે; મુખ દેખાલિસિ કિમ જઈ, હહ થયે હતાશેરે. સુ. ૧૭ પુત્ર કલત્ર મૃત્યુ દુઃખ દો, મૃત્યુ હિવે સુખ
કારી રે; ધનનાસે ધન સંપજે, પિણિ મુઈ ન જવે
એ નારીર સ. ૧૮ દુખ પી એમ ચિંતવી, તેહને સમરી તિણિ
દીષિ પામી, અંબાસન મૃગ પર. ૧૯ એજ્ઞાષિકવાહન જેહને, સુવ દ્વય સહિત
ઉa . ટહુતિ શિશુ છછી, ઉજવલ વસા ગાર, ૩૦

Page #675

૫૯૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. સર્વ અવયવ મનેહરૂ, ભૂષણ ભૂષિત દેહેરે; ચરણ સેવે સુર સુંદરી, જાસ પ્રભાવ હરેસુ. ૨૧ યાશામ્રલંબીકરધરે, તનયાંકુસકરવામે રે; કનક પ્રભાવ વર દાયિની, નામે સુખ પામેરે. સુ. ૨૨ ભકિત ઉલસિત મનેકરી, કરજેડી વેત્ર ધારીરે, વેત્રી સુર ચરણનમી કરી, પૂછે વચન વિચારીરેસુ. ૨૩ દેવી તે પૂરવ ભવે કિસ્યાં, તીરથ તપ દાન
કીધેરે, વ્યંતરી સુંદરી અમધણી, સેવા કરિયે
- પ્રસીદ્ધરે. સુ. ૨૪ તેની ઉકિત સુણ કરી, પૂર્વભવાંતર જોઈને, તેહને કશો જે કીધે તે જનસમરણ સુખ હેઈરે. રુ. ૨૫ દાન સુપાત્રે દીધું હું તે, તેહના ફલ મેં એ પાયારે આઠમે ખંડ તલ સાતમી, કહે જીનહર્ષ સુહા
યારે. સુ. ૨૬ સર્વગાથા, ૨૩૫.
દુહા યાન રચ્ચે દેવે તદા, ગાવે ગીત સંગીત, અંબા દિશી ઉજુવાલતી, આવી રેવત પ્રીત. ૧ તિણ અવસર શ્રી નેમિને, પ્રગટ થયે વરનાણ; પરષદમાંહિ જઈ કરી, સુણે ધર્મની વાણ. જગ બંધવ એ ધરમ છે, જગ વછલ પિણિ ધરમ; ક્ષેમ કરે આરતિ હરે, કરે ધરમ શિવ શરમ. ૩

Page #676

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
પાત્રદાન શાખા પ્રથમ, ખીજે નિરમલ શીયલ; તપ ત્રીજો તરૂ ધર્મની, ભાવન ચેાથી લીલ. સિદ્ધાય'તગિરિ સેવના, દેવાચન ગુરૂમેવ; તઃગ્ર શાખા પંચપદ, કુસુમાંકુર સુણિ ડેવ. ફલતા મુક્તિ સુભ ચગની, સેવાશ્રિત્ય વિશ્રેણિ; ગ્રહેા ભત્રિક નિરભયપણે, ચિત્ત અકપ ગુણેણુ. વાણી સુણી શ્રીનેમિની, પ્રાણી ધરમ લહેહ; નૃપતિ લહી શીતલ થયા, વ્રત પચ્ચખાણ ગ્રહેતુ. તાલ—ચશેાદા ફાજા પાછી વાલિ, એ દેશી. ૮. મહિવે વરદત્ત વૈરાગ્યથી, સેવક એ સહસ્ર સઘાત; વાણી નેમિનીરેકારક ક્ષેમનીરે, સાંભલા ચિત્તવાઈ; વ્રત લીધે ગણુપદ લો, ખીજા દશ થયા વિખ્યાત. સહસ્ર અઢારહ મુનિવરૂ, વલી સાધવી સહસ્ર ચાલીસ; વા. શ્રાવકશ્રાવિકા પિ‚િ થયા, દ્વાદશતધર સુજગીસ. વા. સઘ ચતુર્વિધ તિહાં થયે, દીપચાગતિ તિમિનિવાર; વા. ધાર ચતુર્થાં ધર્મના, જગ ગુરૂ શિવ રમણી હાર. વા. પ્રભુ પાસે અખિકાતણેા, હિર પીધા ચિતપીયુષ; વા હિંવે શાસન યક્ષની કથા, પૂછે સૂણતાં ટટ્વે ભુખ. વા. ગાતમગાત્રે ઉપના, ગામશ્વ પ્રમુખ ચકાર; વા. ગોમેધ દ્વિજ દ્વિજમાં વડા, સુગ્રામવાસિ સિરદાર, વા. પુત્રકલત્ર મૂઆ પાપથી, અનુક્રમ ઉર્ષના કુષ્ટરોગ; વા. મુયે ઘરને ચાકરે, પીડયે કીટક સાગ, વા. શય્યા "ગાર સારિખી, માને તે નરક સમાન; વા. રામ ૨ દુઃખ ઉપના, સાતા ન લહે કિણુ થાત. વા
૪
૫
७
૫૫
3

Page #677

પદ શ્રીમાન જિનહર્ષપણીત. પૂતિશ્રવે લાલા પડે, સૂકી સગવાહી ધાત, વા. દુર્ગધ વીંટ મક્ષિકા, ભુઈ લેટે કુછિત ગાત. વા. ૮ કે મુનિ કહે ભદ્રપ્રતે, કીધી અંગીની ઘાત; વા. ધર્મબુદ્ધે કુગુરૂતિથી, પામિશિ દુગંતિ સંપાત. વા. ૯ જીવરક્ષા આદરિ હવે, છનધમંશમ દાતાર, વા. નિજાપરાધ ખમારિ તું, પ્રાણીસું વૈર નિવાર. વા. ૧૦ તે પાપ સર્વ સમાધવા, ઉજજયંત સમરિ મનામાંહિ; વા. દેવવંદ સેવે સદા; જનદેવલ નયણે સુહાઈ વા. ૧૧ વચન સુણ મુનિવરતણા, સૂમન (સમતા) પૂરણ થયા
તેહ વા. વિકલ્પ રહિત ધતિ પમિને, થ યક્ષસમૃદ્ધિ અહ, વા. ૧૨ વામબુજા ત્રિક ભતા, શકિત શુલ નકુલ ધરેહ; વા. અન્ય બીજેરક ચક્રપશુ, મનુજાસન ગોમેધ એહ. વા. ૧૩ અંબા જીમ પરિવારમું, યાન આરહી યક્ષરાજ; વા. જઈ રવત નિરિજિનમી, એથે મુજને સુખકાજ. વા. ૧૪ ઇશ વચન તે સાંભલી, પ્રતિબુધે શક્રાદેશિક વા. અંબાની પરે ધારીયે, નેમિશાસન ગમે કલેશ. વા. ૧૫ હિવે નમીસરને નમી કરી, ૨ચિતાંજલિ સુરપતિતામ; વા. દિણિ પુજે વરદત્ત થયે, ગણધર પૂછે કહે સ્વામિ. વા. ૧૬ કૃપાવાન અનવર કહે, ભવ્ય પ્રાણી બેધને કાજ; વા. અતીત ઉત્સપિણીને વિષે, સાગર જિજે જનારાજ. વા. ૧૭ કેવલ જ્ઞાન ધરા પૃથ્વી, પાવન કરતા ચરણે વા. અવસય ઉદ્યાનમે, ચંપાપુરી ધર્મ કહે. વ. ૧૮

Page #678

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરા. ૫૯૭ લેક વિચારને અવસરે, ભાખે ઈમ જગદાધાર. વા. પરને હિત કારણ ભણે, પાવન શિવાગાર વિચાર. વા. ૧૯ આયામ વિરતારે કહી, જે જન લક્ષ પિસતાલીસ વા. ઉત્તાનછત્રાકૃતિધરી, સિદ્ધિશિલા કહે જગદીસ. વા. ૨૦ ચોવીસમે ભાગે રહ્યા, તિહાં સિદ્ધ નિરંજન દેવ; વા. અનંત આનંદ ચુવે નહી, ચિદ્ર૫ અક્ષયનિત મેવ. વા. ૨૧ અનંત અચલ શાંતિ શિવ, સખ્યાતિગમ મહંત
અરૂપ; વા. વ્યક્ત આદિ નહી જેહની, જન જાણે તાસ સરૂપ. વા. ૨૨ સુખ અનંતા મુક્તિનાં, વચને તે કાટ ન જાઈ વા. પામે કર્મ વિનાસથી, મનગ પવિત્ર જે થાઈ. વા. ૨૩ પંચમ કપતેણે ધણી, સાંભલિ જગગુરૂની વાણિ; વા. મંદ સ્વર્ગ સુખનાથને, પ્રણમી પૂછે સુપ્રમાણ. વા. ૨૪ સંસાર ભ્રમણ મુજને પ્રતિ એક છે હિવે કાલ; વા. આઠમી આઠમા ખંડની, જીનહર્ષ કહી એ ઢાલ. વા. ૨૫ સર્વગાથા, ૨૬૭,
દુહા સાચ કહે કરજોડિને, પૂછું દીનદયાલ શિવ સુખની સંગતિ હુયે, કિવા નહીં કૃપાલ. ૧ બ્રજ સુણું સ્વામી કહે, થાસ્ય નેમિ આણંદ; બાવીસમ અવસર્પિણી, ભાવિની હુઈસિ ગણે છે. ૨ ભવ્યજીવ પ્રતિબંધિને, લહી તીરથ ગિરિનાર; ચેગ યુક્તિને મુક્તિને, પદ પામિસિ નિરધાર. 8
કહા તિહુ એ
કે

Page #679

૫૯૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
બ્રૉંદ્ર એહવે સાંભલી, લંચન થયે ઉપુલ ગયે કલપ નિજ જનનમી, મુજસું રાગ અતુલ. ૪ નિજ ઉપગાર જાણ કરી, અમથી ધ્યાન ધરંત; રતન તણી મૂરતી કરી, માહરી ઈણ ગુણવત. ૫ કરે સંગીત રસ આગલે, ગાવે ગીત રસાલ; પૂજે ત્રિણ સંધ્યા સદા, આણુ ભાવ વિશાલ. ૬ ઈણિપરિ આયુ પુરે કરી, તેહને ધરતે ધ્યાન, ઉત્તરોત્તર ભવ પામિને, વરદત્ત થયે ગુણવાન. ૭ મૃતિ અમારી ઈણિ કરી પૂછ ભાવિ વિશેસ તિણિ ફલતું ગણધર થયે, ઈણિભવ મુક્તિ લહેસ. ૮ એમ અણી ઉઠી કરી, બ્રક્ષેન્દ્ર નમી પ્રભુ પાય; કહે અરા લખિ પુજીએ, તે અર્ચા ચિત્તલાય. મુજ પૂર્વે શક્ર જે યા, પૂછ આરાધી તેહ; હિતણા તુજ આદેશથી, કૃત્રિમ જાણી ન પરેહ ૧૦
ઢાલ–વીછીયાની, ૯. નેમીસર કહે સુણિ શક્ર તું, તે મૂત્તિ બહાંકિણ
આશિરે લાલ; કલ્પે પુજા વિણિ રહે, જીમ ભુંઈ ભંડારી જાણિરે. ને. ૧ પ્રભુ આદેશ પામી કરી, આ લેઈ તત્કાલરેલાલ ને. પ્રભુ વચન પૂજાભણ લીધી પ્રતિમા ગોપાલરે ને. વિષ્ણુ કહે મુજ ચૈત્યમે, થાપું મૂરતિ ઈહા સ્વામિરે, મુજપૂર્વે શક જે થયા, પૂછ આરાધી તેહ; હિરણાં તુજ આદેશથી, કૃત્રિમ જાણી ન પહ,

Page #680

શ્રી શત્રુંજયતીરાસ.
રહસ્ય સ્થળ અથવા કિહાં, કિહાં પૂજાસ્ય કિણિક
કામરે ને. ૪ તુજ પ્રાસાદ પ્રભુ કહે, રહિસ્યપુરી અવધિ પ્રમાણ
-
લાલ, ઈહથકી શેલકાંચને, પૂજેયે સુરસુરાણ, ને. " દેઈ અહમ્રવર્ષ જબ અતિ કમ્યા, માહરા નિર્વાણથી,
જાણિરે લાલ; અંબાના આદેશથી, વરવણિક ધર્મગુણ ખાણિરે. ને. ૬ રત્ન શ્રાવક એ પૂછયે, તિહાંથી આણિ ગુણગેરે;
લાલ વલી ઈહાં રેવતકોપરે, કયેિ પ્રાસાદ સનેહરે, ને. ૭ મુકી પ્રતિમા પૂજીએ, બીજાપિણિ સુરસુવિલાસરે. ને ૮ પુણ્યવંત તે કુણ હુયે, પૂછયે અચરિજ જેહ લાલ
કૃષ્ણ એહવું વીનવ્યું. એક લાખ વરસ રહિએ તિહ, તીન સહસ્ત્ર બિસય
પંચાસરે લાલ; એતલા કાલલગી તિહાં, રહિસ્ય પ્રતિમા ગુણવાસરે. ન. ૯ એકાંત દુખમાકાલમાં, ત્યારે અંબાજલ રાસિરે લાલ જગગુરૂ ભાખે સુણિ હેવરે,
ને. ૧૦ તુજ થાપીત અર્ચા વિગમથી, શ્રી વિમલ નામ
રાજાનરે લાલ; થાએ ઈહાં જન ધરમની, ધુરિધરિવા ધારી મારે. ને. ૧૧ મુખ્યમુંગેરૈવતતણે, કાષ્ટને પ્રાસાદ ઉત્તર લાલ; માટી પ્રતિમા લેપમે, થાયે કરિ બહુ ઉછરંગરે. ને. ૧૨

Page #681

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણિત. તિણિ સેરઠ દેશમાંહિ સદા, સુખીયા સહુ અવસર
એશિરે લાલ કપીલ્યપુરમાંહિ હુએ, રત્નાવણિક ધની ગુણ
શ્રેણિરે. ને. ૧૩ બાર વરસ કેશવ સદા, થાસ્ય દુકાલ કરાલરે લાલ; પ્રાણ જાણ્યે પ્રાણતણા, ભૂપે પીડયા તત્કાલરે. ને. ૧૪ સ્થિતિહીન રત્ન પિણિ છેડિને, એ દેશ પ્રતે
ગુણવંતરે લાલ; દેશદેશાંતર જેવ, રહિયે કાશ્મીર નિચિતરે. ને. ૧૫ તે તિહાં દ્રવ્ય ઉપાઈને, ગ્રહિવા તેહને ફલ તારે
લાલ; સંઘતી ભક્તિ વાંછીયે, પુજા કરિચ્ચે જીન
| સ્વામિરે. ને. ૧૬ ઉચ્છાહિત સુવિશેષથી, ઉજલ હરષભર રન સેઠિરે
લાલ; દેવાલય સહુ જન ભણી, પૂજે સંઘ સહિત
સુઠિરે. ને. ૧૭ નગર ૨ જીન દેહરા, વલી નવા કરાવિન્ચે તેહરે લાલ, પૂજે આનંદ સુરીસણું, ચલિયે, મન ધરિય
સનેહરે. ને. ૧૮ ભૂતવ્યંતર વેતાલના, રક્ષયદ્ભવ પથિ માંહિરલાલ ઉપદ્રવ અંબિકા ધ્યાનથી, હણુયે સઘસમુદાયર. ને. ૧૯ અનકમિ નિજપુર આવી કરી, કીધી સઘની બહુ
ભક્તિરે લાલ;

Page #682

શ્રીશત્રુ જયંતીથૈરાસ.
શત્રુંજય અન ચાતરા, કરિવા ચાલ્યા નિજ શક્તિર
મુજ જ્ઞાનામ તિહાં માહરી,
ચડિસ્યે મહાર'ગ સુરંગયુ, હૅર્ષે ભરીયા
પ્રતિમા પૂ મન
'ગર લાલ;
ગ
અગરે. ને. ૨૧
જાતાં છત્ર શિલાતલે, દેષિસ્થે તેઢુના ક*પમાનરે લાલ; તેડી ગુરૂને ભક્તિસુ', કહિસ્યું હતુ ક્રેઇ માનરે ને. ૨૨ ગુરૂ પિણિ અવધે જાણિને, આદરસુ કહિસ્સે
તારે લાલ;
તીર્થ બ્રશ ઉદ્ધાર કે,
પ્રકાશરે લાલ. ને. ૨૩
કહિસ્સે ઈમ રત્ન શ્રી ગુરૂભણી,
મુજથી થાઈ તીર થ ભુંગરે લાલ; તાએ તીર્થ વાંદિચુ', નમિસુ એ જીન ઉછર’ગરે. ને, ૨૪ તીર્થ ભંગ તુજથી નહી, તુજ અનુગ લાકથી હાઇ
લાલ. ને. ૨૦
તુજથી થાર્ચે સુ
૬૦૧
'
૨ લાલ;
તુજથી હાસ્યે જીનવર કડ્યેા,ઉદ્ધારતીર્થના જોઇરે, ને. ૨૫ ગુરૂની વાણી સાંતિ, સૌંઘ નાયક
સાવ તામરે
લાલ;
સઘ પ્રવેશ કરાવસ્યું, તીથ પ્રતિમાં
નવગ્રામરે
હવે સહું હર્ષે નર્યાં, ગજપદ કુંડથી લેઇ નીર
લાલ;
લાલુ ને. ૨૬

Page #683

૬૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણિત. જનને સ્નાન કરાવિયે, નિરમલ આય કરે -
રીરશે. ને. ર૭ ધનમાનવ ભવ માનતા, આઠમે ખંડ એ થઈ હાલ
રે લોલ; નવમી નરનારી સુણો, જીનહર્ષ કહે ગુણ માલશે. ને. ૨૮
સર્વ ગાથા, ૨૯,
દુહા.
પ્રમોદે અંગ પુરીયા, પહિર્યા નિરમલવાસ; પુરણ કલશ તે નીરસું, જાસ્ય અને આવાસ, જન પૂજારે વારીયા,પિણિ ભાષા તાસ અજાણ લેપ મૂર્તિ મુજનીરસું, કરાવયે ઈન્હાણ. તે પાણીના ફરસથી, ગલિસ્ય મુરતિલેપ; નીલામૃત પિડની પરે, લહિયે મન વિક્ષેપ, ઈહાં આવ્યાં ન થયે મુને, સદૂભકિત જ ફલસ; તીર્થોદ્ધાર થયે નહિ, થ તીર્થ વિવંસ. સ્પેસ્યદાને યે તપે, ઉત્તરરિયે મુજ પાપ; અપરાધે ચાકરતણે, લહે સ્વામિ દંડ આપ. ઈણ ચિતા સુ હિવે, લાગે પાપ અલેષ; નેમિનાથ જગદીસને, સરણ કરૂં સુવિશેષ. ૬ એહવે કહિ સહુ વારતાં, માહરા સમરણ ધારિ, દઢ આસન આહાર વિણિ, બાઇસેન્ચે નિરધાર. ઉપજિસ્ય ઉપસર્ગ જે, ચલિત્સ્ય નહિ લિગાર; પરગટ થાયે અંબિકા, માસાંતે તિણિવાર. ૮

Page #684

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૬૦૩ હાલ–આજ લગે ધરિ અધિક જગીસ. એ દેશી. ૧૦ અંબા દરસણ થયે ઉછાહિ, પાયે હર્ષ ઘણે મનમાંહિ, પ્રત્યય નિજ તપને જાણીયે ઉઠીને નમિસ્ય વાણી. ૧ વાણું કહિયે સોહામણું, વછ વિષાદ કરે સ્યા ભણી, ધન્ય તું તીરથ ફરસાવીયે, એતલાને પૂજ્ય ભાજન થયે. ૨ પહિલી લેપ ઉતારી કરી, વરસ ૨ પ્રતિનતન ધરી; પ્રતિષ્ટાપદ એહીજ જાણિ, શકુ અભંગ રહે સુણિ વાણિ. ૩ વલી લેપ પ્રભુ તનુ સંચારિ, પ્રતિષ્ઠાવી વલી બીજી વાર; પૂરવ વસ્ત્રને કીજે ત્યાગ,નૂતન હિરી જે મહાભાગ. ૪ ત્યારે કહિએ રત્ન સુજાત, એહ વચન મ કહે
મેરા માત, પાલક મલીન થયા મુજ અંગ, પૂર્વમૃતિને કીધે ભંગ. ૫ ન લેપ તાહરે આદેશ, જે સંચારૂ માય વિશેસ; તે બીજે પિણિ યાત્રિ કેઈ, વિધ્વંસ કરિચ્ચે મુજ
- પરિસેઇ. ૬ અભંગ મૂતિ તે માટે કાઈ મુજને આપ મારી માઈ, પાણી સ્નાત્ર પૂજા કરી, પ્રીત મન થાયે જાતરી. અનાકણિતની પરે ઈસું, તાસ વચન હાયડે નવિ વસ્યું અદશ્ય થાસ્ય અંબાદેવી, નિશ્ચલ તપ તપસ્ય સ્વયમેવ. ૮ તેહને ઉપસર્ગ તણું સમાજ, કયેિ ભાએવા કાજ; સુદઢ થઈ મુજને ધ્યાને ઇસ્પે, માહરે ધ્યાન
હદય રાખિયે ૯ કુષ્માંડી ત્યારે સાક્ષાત, ગજન સિંહ વાહિની માત, સર્વ દિશાને ઉજુવાલતી, તેહને આગલી થાયે છતી. ૧૦

Page #685

૬૦૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રીત.
તીવ્ર સત્ત્વ તાહરા વછ દેખ, તુજ પુણ્યે તૂઠી સુવિશેષ; તાહરા મનમાં વાંછા હાઈ, તે આપું તુજને હું જોઈ. ૧૧ એહવુ વચન સુણીને તાસ, એહુવે કરિસ્ટે વચનપ્રકાશ; તીŕદ્વાર વિના નહી અન્ય, માય મનેરથ મારે મન્ન. ૧૨ કાર્યકવ મૂરતિ મુજઆપિ, જેહ સાસ્વતી હુઈં ઇંડાં થાપ; નીરપખાલ કરી પૂજીયે, ભ‘ગ ભયાનક વિ ધૂસે. ૧૩ અખા એહવા કહિયે ત્યાર, વછ કરાવાતી દ્ધાર; તાતુરા વચન કરૂર પ્રમાણુ, મુજ સાથે તું આવિ સુજાણ, ૧૪ મુજપદ ન્યાસ વના તું ઈડાં, ખીજે દૃષ્ટિ મ દેઇસિ કહાં; એહુવા સાંભઠ્ઠી વચન વિલાસ, જાયે હર્ષિત કેરું તાસ. ૧૫ અંબાūય ત્યારે ચાલતી, અન્ય શિખર ડાવે મૂકતી;
પુ દિશિ હમ પર્વતવિશે, સિદ્ધિ દેવને કહિસ્થે સુખે, ૧૬ ચૈત્ય કાંચન ગિરિના ગુણમણી, દેવે રાજ્યે રક્ષાલણી; તુજને ભકતે ઢાંકયાબાર, તુરત ઉઘાડિ મ લાઇસ વાર. ૧૭ અ'બાદેશ હુિંવે ધારિયે, માર શિશ્ન તે ઉંઘાડસ્ચે; તા ક્રાંતિભર જાક જમાલ, માહિર નીકલસ્યે તત્કાલ. ૧૮ ઘડાતણા મુખ જેવા ખાર, કરિયે માંહિ પ્રવેશ તિવાર; સૂચી કેડે ગુણજીમ જાઈ, રતન શ્રાવક પણિ કેડે થાઈ ૧૯ તિહાં રહ્યા જે જીનવર બિંબ, જુદાર દેખાલે 'અ'ખ, વચન તેડુને હિસ્સે સ્વચ્છ, એહના કર્તા સાંભલિ ૧૭. ૨૦ સાધમ દેવલાક પતિ જેઠુ, નીલેાત્પલના કીધા એહં; એહ કરાવ્યા ધરણીનાથ, પદ્મ રાગ પાષાણુ સનાથ. ૨૧

Page #686

+
શ્રીશત્રુંજયતીર્યર!સ.
૬૦૫
ભરતાદિત્ય શા ખાટુંમલી, પ્રમુખ એહુ ભરાડી વલી; રતન માણિકયની પુજી સંદા, પ્રતિમા પામી શિવસંપદા ૨૨ પંચમ કપશુતણા જે ધણી, રત્ન માણિકની કીધી ઘણી; ઘણા કાલલગી પૂજી તિણું, શાસ્વત પ્રતિમાની પિરભણે. ૨૩ પચમ દુ:ખમાં નામે કાલ, નિર્દેણુ લેાક હુસ્સે સમકાલ; સત્ય સાચને દયા વિહીણુ, ગુરૂદેવાચકનિન્દાપ્રીણ, ૨૪ અન્યાઇ પરદ્રવ્ય અપહાર, આદર કરિયે વલી પરદાર; મ્લેચ્છ હસ્યું ભુપીઠે ભૂપ, તસ્કર પિણુ થાયે વિદ્રુપ. ૨૫ નિર્મયાદ કિવાર તેહ. લેલે આશાતના કરે; હું જાસ્યું કિહાંઈક કહેદેવ, મુને જીન મદિર નિરખેવ. ૨૬ તિણિ કારણુ ઉદ્ધારથી હાણિ, પશ્ચાત્તાપ હૃસ્યે ગુણુજાણ; તેવા નહીં અછતાધનતણેા, થઈને જાયે તેહના ઘણેા. ૨૭ તેહુલણી તુજને કહું વાત, તે કરિયે જિણે થાયે સાત. આઠમાખ‘ડની દશમી ઢાલ, થઈ એ નિહુષ વિશાલ. ૨૮
સર્વગાથા. ૩૪.
દુહા.
તે માટે બ્રહ્મ શક્રના, સુસ્થિર બિખ ગૃહાણુ, કુલિશૈપિણિ ભાજે નહી, વિદ્યુત વાર્ણ પાષાણુ. ખારહ જોયણુ તિી, તેહની કાંતિ પ્રધાન; શકે ઢાંકી થાકતી, કચ્ચેિ ઉપલસમાન. આંધી કાચા સૂત્રમુ, તાણીને તે જાહ; રહિસ્સે ચિર પરત પરે, મેલિંસિ ત રિહાહુ.

Page #687

९०६ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
ઈમકડિ બિંબ દેઈ કરી, જાણ્યે અંબા તામ; તે પિણિતિમ હીજ આણિયે, પ્રતિમા પુજાણકામ. ૪ અખલિત ક્રમ અનુક્રમે, ફૂલ જેમ વહમાન; જન ગૃહદ્વારે આવિસ્કે, ચિંતવિસ્ય મન ધ્યાન. ઈહાં મુકી એહ મૂલગે, બિબ વિલેપ મન જેહ, એ થાણું દૂરે કરી, તિહાં મૂકિયે તેહ. ૬ ચિત્ય પ્રમાઈ જેતલે, વલિચ્ચે લેવા કાજ; મેરૂ પરે તિહાં દેખિસ્પે, નિશ્ચલ બિંબનરાજ, માનવ કેડિ ચલાવિત્યે, પિણિચલચે નહિ, પૂર્વતણી પર તીવ્રતપ, કરસ્ય ચિંતામાંહિ. ૮ હાલ–હીંડેલણાની. ૧૧. ઉપવાસ સાતતણે પર્યતે, દેયે દરસણું દેવી; વચન કહિયે તેહને વચછકિમ આરાધી હેવી. જહાં મેલહીસ તિહાં રહિસ્ય, વચન માહરે એહ; વીસર્યો તે કેમ મૂકી, ઈહાં રહસ્ય નિઃસંદેહ. મનરગણું કહે અંબિકા, તું સાંભલિ સુગુણશેઠ, મ કરીસ તું આયાસફેકટ. મેરૂ જીમ થિર એહ, દેવદાનવ કેડિ મિલિયે, પિણ ન ચલિયે તેહ. પ્રાસાદ પશ્ચિમ દિશે ફેરી, હિવે અહીં કરાવિક પુને તુજને હુયૅ પરિઘલ, ભાવના મનમાંહિ ભાવિ. મ. ૫ અન્યત્ર ભાવીતીરથકેરા, ઘણુ કરે ઉદ્ધાર તરથને ઉદ્ધાર ઈહ તું, બિબંછમ થિર ધાર, મ ૬

Page #688

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૬૦૭ અંબિકા અનુસાસના ઈમ, બેઇ અદશ્ય થાઈ; રતન પિણિ ક તાસ કરિયે, નિરમલ કાય. મ. ૭ હિવે શ્રેષ્ઠી સંઘ સાથે, હરષ હીયડે આણિક પ્રાસાદ ફરી તિણ કરાવ્યું, પ્રતિષ્ટા સુપ્રમાણિ. મ. ૮ સૂરિમંત્રપદે આકષ, દેવતા સૂરીશ; બિંબને તે ચૈત્ય નિશ્ચય, કરિયે અધિષ્ઠાયી ઈસ. મ. ૯ તિણિ કરી પૂજા અષ્ટપ્રકારી માધ્વજ આરોપિ, માહરી તવના તેહ કરિસ્પે, પાપ કરડ્યે લેપ. મ. ૧૦ ભક્તિ આ લાભ• જાણે, અર્થ વર્ણ ઉદાર; જીનેદ્રના ગુણ હોયડે ધારી, અદ્દભૂત વચન ઉદાર. મ. ૧૧ જય અનંત જગનાયક જગ ગુરૂ, નિરંજન અવ્યક્તિ; ચિદાનંદમય સ્વામિ જ્ય ૨, લેકર તારક શક્તિ. મ. ૧૨ જગમ સ્થાવર દેહમાંહિ, સાસ્વત તું નિત્ય ધાતુ આમગ, વરછત, જલહલે તેજ આદિત્ય, મ. ૧૩ ચાલી શકે નહીં દેવતાપિણિ, અચિંત્ય મહિમદાર; સુરાસુર નર સદા અરચિત, વિવર્જીત અરિનાર. મ. ૧૪ છત્ર ત્રય દ્રય ચારૂ ચામર, અષ્ટ પ્રાતી હાર; શિયેદાર આધાર જગત્રય, નમે ૨ તુજ ગુણધાર. મ. ૧૫ ઈણિ પરિ સ્તવના કરિરેમાંચી, ધરા સ્પષ્ટ પંચાંગ સાક્ષાત્ છમ મુજેને નિહાલી, પ્રણમિચે
- મૂરતિ ચંગ. મ. ૧૬ સ્વયમેવ તેહને કંઠ ઠવિસ્પે, પારજાત' સુમમાલ; ક્ષેત્રપાલ આદક દેવ સગલા, અંબાદેવી વિશાલ. મ. ૧૭ થયે તે કૃતકૃત્ય શ્રાવક, વસે સોરઠ દેશ સસક્ષેત્ર સબીજવાવે, મેક્ષ ફલ સુવિસે સ. મ. ૧૮

Page #689

૬૦૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રીંત.
*
વિખ્યાત. મ. ૨૦ જીનગે; ન્યમ ગ્રેહ. મ. ૨૧
ઇણિ પરિ તે રત્ન પ્રતિમા, પૂસ્યું મુજ કાન્હે; તીના ઉદ્ધાર કારી, તું પિણિ હાઇસ માન. મ. ૧૯ તદ્દા વાણી સુણી પ્રભુની, કૃષ્ણ હષ સજાત; જ્ઞાન ઠામે ચત્ય જિનના, કાયે ગણુધરે જીન વાસ લેઇ, પ્રતિષ્ઠયે કૃષ્ણ જલયાત્રા ભણી હવે, સુરમાનવ વાજીંત્ર મધુરાં વાજતાં, કુ લહુસ્ત નારી વૃંદ; કુભ પાસે આવીયે, પરિવયેર્યાં સુરે મુકુદ. મ. ૨૨ પ્રથમ ઐરાવતે કુ, જઈ દીઠા તાસ ગાવિ' પછે ઇન્દ્રને એક વણુનામાર્થ પ્રકાશ. મ. ૨૩ હરિકહું પર્વ ઇંડાં ભરત, યાત્ર નિમિત્ત, ઐરાવણુ ચડિ ઈંદ્ર આવ્યા, થયે ગજપદચિત્ત. ૪. ૨૪ ચઉદ સહસ્ર નદીતા જલ, આવીયા એ માંહિ; તે ભણી એ કુંડ પાવન, ટાલે ભવતણા દાહ, મ. ૨૫ એને જલ જિનર્હવાવે, સ્નાન કરિ સય મેવ; કર્મે મલસુ' તિણે આતમ, કોયા પવિત્ર વસુદેવ. મ. ૨૬ ખાસ સાસા રૂચિ જàા, સૂતિ ઉદરજ રોગ; એહુને જલપાન નાસે, ખાદ્ય અતર`ગ પ્રયાગ. મ. ૨૭ એતા ધરશે નાગે, કીચે પાવન કુંડ; વલી એ ચમરેદ્ર વાહન, કીચે માર અખડ. મ. ૨૮ એ કુંડ યુગને જલે, થાવર જગમ વિષય સ્વાસ; સત્તા જે વિજાયે તીખ, રોગ જાયે સહુ નાસ. મ. ૨૯ એડવા જલ થકી લીએ, રાજ્ય મુખ ભરપૂર, નિજ સ્નાન કરિ જીનને, નવશવે જાયે કરમલ દર મ

Page #690

શ્રીશત્રુંજય તીર્થસ. વલિ ઇંદ્ર સૂરજ એ કિધા; બીજા પિણિ ઈહાં કુંડ જરે નીર્જરાણુથકી જલ, પાતક હરે પ્રચંડ. મ. ૩૧ અભયા ભરૂદ્ધાર સખ્યા, દીપાયે અતિએહ; ત્તેિ અંબાકુંડ અધુના, વિશિષ્ટાખ્ય હું એહ. મ. ૩૨ હરિ કહે વલી હરિપ્રતે કુણ, થિયે વિશિષ્ટ મહેત; પૂર્વલે જે નામ લે, દેવીને, ગુણવંત. મ. ૩૩ કહે તામ સધર્મ નાયક, કથા સુણી કહું ઈષ્ટ; વિશિષ્ટ છનના મુખથકી વચન, મધુ વિમિશ્રિત મિષ્ટ. મ. ૩૪ થયે અષ્ટમ વિષણુ બલવંત, અબ્લિકાતભૂપ; વિશિષ્ટનામાં પરિવ્રાજક; કિહાં તપ તપે અનુપ. મ. ૩૫. જાણુતે વેદ વેદાંગ વિદ્યા; કટિલ્ય કલા પ્રચાર. કાર્યથી તે લોક પૂજે કંદમૂલ આહાર. મ. ૩૬ ઉટજ અજીર નવારપથરી, કરે ભક્ષણ તાસ; અન્યદૈણ હણાલકુ, કરી બહુ રસ વિલાસ. મ. ૩૭ તિણે ઘાત મુહરિણી, પડયા ઉદરથી બાલ; તડફડીને મૃગીના સુત, પ્રાણ તજ્યા તત્કાલ. મ. ૩૮ વિશિષ્ટ રૂવિપતિ તેહ દેખી, રિદય પામ્ય કષ્ટ, થયે ઘાતક બાલીને, લેક હસે કહે દુર. મ. ૩૯ પાપ તજીવા શિષ્ય સાથે, પાપભીર ગયે તેહ તદા બ્રહગિરિ નદી જલગિરિ, રાજ જેમ ભમેહ. મ. ૪ અષષ્ઠિ પ્રમાણ ઈણિપરે, તીર્થ વિચારી તામ, માનતે નિજ સુઢ મનમાં, આવો આપણે કામ. મ. ૧ તિહાં કઈક જન મુનિવર, #મત જ્ઞાને પવિત્ર તેને ઉટજ સમીપ આવી, ધ કાઉસગ્ગ સ. મ. અરે ' ,

Page #691

૧૦
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
વિચાર;
ઢાલ અગ્યારમી પૂરો, આઠમે ખંડ સુશિ એ છનહર્ષ ગાજ્યા, રૂચા રાગ મલાર. સ. જરૂ
સર્વગાથા, ૩૮૬. પાઠાંતર ૩૬૯
દૂહા.
હિવે નિકટપુર વાસીયા, મુનિને માન્યા જાણિ; આવી સહું ભકતે નમ્યા, સંસય તિમિર સુભ:ણુ. આખ્યાયમાન સહુત}ા, સુણો પૂર્વભવ તેહ; તે કરમ મુજ છે કે નહી, વિશિષ્ટ આવી પૂછેતુ. મુનિભાખે કિમ ગિરિનદી, ભ્રમણુ માત્ર રિખિરાય; નિવડ કર્મ જાયે નહિ, ક્ષેત્ર વિણિ તયસાય. મિથ્યાત્વ તીર્થ ભમતાં હુવે, નિશ્ચય કાય કલેસ; પાપવ્યપાહક કે નહી, રૈવત વિના વિશેષ. વિશિષ્ટ પૂછે મુનિ ભણી. ક્ષેત્ર અને તપજે&; તુમ્હે કહા મુજને સહુ, પાપ સમે જીમ તેહ. રિષિ કહે સોરઠ દેશમાં, શ્રી રૈવત ગિક્ષિત્ર; પ'ચાક્ષ નિગ્રહ નૈમિના, આરાધન તપ હેત. પાપતણી જે ભીતિ, પુણ્યે નિર્મલમત્તિ; સદ્ગુગતિની પ્રાપ્તિ ભણી, રૈવત ભજી સુભ ચિત્ત. સુણી નયણુ ઉત્પુલ્લ થયાં, પામ્યા એધ વિશિષ્ટ; ચડાલ પાટકની પરે, આશ્રય તત્ત્વ અનિષ્ટ. તાલ—વિલસે રિદ્ધિ સમૃદ્ધિ મિલિ; એ દેશી, ૧૨. શ્રીનેમિતમાલવરણી કાયા, તેજે સાભિત ત્રિભુવન રાયા; સમરતા મન સમતા આણી; રૈવતગિરિ પહુતા નિવાણી. ૧
3

Page #692

શ્રીશત્રુંજયતીર્થંરાસ,
૯૧૧
ગિસ્ટિંગ પ્રદક્ષિણ દેશ કરી, નિરમલ ભાવ મનમાંહિ ધરી; ઉત્તર દિશિની ચડીયા પાજે, શ્રી બાલતુત્યા છુટણ કાજે ૨ સુ`કી દક્ષણુથી છત્ર શિલા, અ'ખાગિરિ હેઠલિ ઘણુ
બલા;
અબાને કુડ આવ્યે તપસી, તિણિ જલસુ સ્નાન ક્રીચે લસી. રિ સ્નાન રદય અભેજ વિચ, ધ્યાવે ઉજલ મણિ ટિક ચે; અરિહંતતણે પ્રાસાદે ગયા, સધ્યાન સ્મૃતિથી ચેાગ્ય યે. જેતલે ન્હાઈ માહિર જાયે, તેતલે આકાશ વાણી થાયે, હવે સુદ્ધ થયા તું રિષિ જાણે, હત્યા
વર્જીત નિજ
અ'માકુ'' તીરે સ્નાન કર્યાં,
સુભધ્યાન
મન આણ્યું. ઢીચે જીન રાજ ધર્યાં; હુિંવે આશ્રય નેમીશ્વર
પ્રક્ષીણ કર્મ સહુ તુજ થયા,
એહુવી સાંભલી અંબર વાણી,
ત્યારે 'શ્રીનેમિ પ્રાસાદ ગયે,
સા.
મનમાંહે હ થયે
જાણી; લાગ્યા. પરમાદ
પાએ
થયે.
જીન સ્તવના કીમી સુમતે,
પ્રભુને ધ્યાા પણિ બહુ યુક્ત;
તપસ્યા પ્રીશ્રી આતમ નામ્યા, તક્ષક્ષિણ તિાં અધિ
જ્ઞાન પામ્યા.
૫

Page #693

૬૧૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. વેષ પૂર્વલે તનુ ધરતે, શ્રીજીનવર ધ્યાન સુપરિ કરતે, અનુક્રમે પામ્ય દેવત્વપણે, પરમાર્થ લહી લો
સુખ ઘણે. ૯ સુણિ કૃષ્ણ વિશિષ્ટ રિખીસરત, નાઠો ઈહ હત્યા
દેષ ઘણે તેહને નામે એ કુંડ ધયે, પાવન જગમાંહે પ્રસિદ્ધ
ભા. ૧૦ વાય વ્યાધિ અસ્મરી મેહ દુખા, કુષ્ટ દ૬ મંડલા
મય પ્રમુખ; નાસે એહના જલસ્તાનથકી, નાસે હત્યા પિણિ
એહ વકી. ૧૪ સાંભલિ ઈણિપરિ હરિ કુંડતણે, પરભાવ રિદય થયે
હરષ ઘણે; તે કુડત લઈ પાણી, શ્રી નેમિ મંદિર આવ્યું
જાણી. ૧ પ્રભુ સ્નાત્ર કીયે ઈદ્રને મેલી, કર્પરાગરૂ ચંદન લેલી; વિધિ જાણ પ્રભુ પૂજા કીધી, આરાત્રિક કીધી હરિસીધી. ૧૩ સુવિશેષ ભક્તિ અધિકી સારી, દેખાવણ નિજ મસ્તક
- ધારી; સુંદર શ્રી નેમીતી પ્રતિમા, સુરનર ઉભા ચ્યારેઈ ગમા. ૧૪ છણિ કામે પ્રભુજી વસ્ત્ર ધર્યા, તિહાં વા૫થ નામે
ઉચર્યા તીર્થે થયે કાલ મેવાખ્ય સર, ક્ષેત્રપતિ ઈણિગિરિ
આનદ ધો. ૧૫

Page #694

શ્રીશત્રુંજયતીથ રાસ.
હિવે કર્ણાટક દેશમાંહે, ચક્રપાણિ
પ્રિય'ગુમ’જરી નામે રાણી, ગુરુ ઉર્દૂલ જાણે અન્ય દિવસ તાસ પુત્રી આઈ, મનેાહર રૂપે
૧૧૩
નાધિપ
મરિગાહે;
ઇંદ્રાણી. ૧૯
સહે
મન ભાઈ; પિણિ કપિવત્રા ખિી તેઢુને, નૃપ વિસ્મય પામે
અધિક મને. ૧૭ નૃપના મનમાં શંકા આઈ, વિપરીત રૂપ દેખી ખાઈ; શાંતિક સર્વત્ર નગર કીચેા, જીનપૂજા દાન સુપાત્રે ઢીચેા. ૧૮ નિત્ય ૨ વર્ષ નૃપગારે, રૂપાકૃતિ અદ્ભુત તનુ ધારે; લાવણ્ય સુણુ કાયા સાહે, સુભગેાત્તમ સહુનાં મન મેહે. ૧૯ સાભાગ્ય મજરી નામ દીયા, ચાસઠ કલા માસકીચે; એક દિવસ જનક ઉછ`ગે લેઇ, ખપૃષ્ઠી દરબાર મિલ્યા ક્રેઇ. ૨૦ એક દિવસ વિદેશી નરકેાઈ, રાજા સભા આવ્યા સાઈ; મહિમા ઉત્કીર્ત્તન તીર્થતા, ભાખે નૃપ આગલિ ધણુ' ઘણેા. ૨૧ શત્રુંજયના મહિમા કહીયા, રૈવતને કહવા ઉમહીયા; સ’સાર તારણુ કારણુ પુન્યના, પાતક ટાલે સગલા જનના. ૨૨ રાજન રૈવત પ્રગટ કરે, પુન્યના સચય દુઃખ દુરહરે; વલી અજય પાપને પણ છપે, દુર્ગતિ પિણિ તેને નવિ છીપે. ૨૩ કલ્યાણતણા કારણુ કહીયે, રૈવતસેવા પુણ્યે લહીયે; એ ભવની ભીતિ અનીતિ હરે, એઠુથી સ‘સાર સમુદ્ર તરે. ૨૪
3

Page #695

૬૧૪ શ્રીમાન જિનહર્ષમણીત. તિહાં ગિરિના શૃંગ પવિત્ર સદા, નજરણા નહી જલ
ભર્યા હદા, ધતું વૃક્ષ સહુ મનના ભાયા, થાયે પ્રાણીને સુખદાયા, રસ દેવા સેવા કરિવા આ વે, સુખ સંવતણુ હિવે ન
સુહાવે, આઠમે પડે એ ઢાલ કહી, જુનહુષ બારમી પૂરણ
થઈ. ૨૬ સર્વગાથા, ૪૨૦ પાઠાન્તર. ૪૦૩
દુહા રેવતની સુણતી કથા, સોભાગ્ય મંજથી તાભ; મછી પાછી તતક્ષિણે, જાતિ સમરણ પામ. ૧ સીતેપચાર કરી ઘાણ, કુમારી કીધ સચેત; પિતા ખાતુરને કહે, ધરી હર્ષ બહુ હેત. આજ મંગલ થયા માહરે, કારણ સાંedલ તાત; પ્રાગભવેરૈવતગિરે, હ કપિ નારી જાત. ચપલાઈ કરતી સદા, નહી વિવેક વિચાર સરલ શિખર ભૂહ નહી, ભરું રમું તિણવાર. મુખ્ય શૃંગથી દક્ષિણે અમલકરતિકા યત્ર નદી અનેક પ્રહ ગુણભરી, નેમિ દષ્ટિ સુપવિત્ર, તે કરી ચહુ તરૂપવિષે, ભમતી છાચાર, જાતે ચલાઈ તિહાં, આઈ કપિ પરિવાર, ઉર્વ ફાલ દેતાં પડી, કંઠ બંધાણે વેલિ; તજ્યાં પ્રાણ તિહાં વાની, કરતી હવેચ્છા હેલિ. છે

Page #696

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. નૃપ હુ તીરથ વાસથી, થઈ નદની તુજજ;
વિચિત્ર શરીર થયે મારે, સાંભલિ વાર્તા સ. ૮. હાલ-પ્રભુ પ્રણમું પાસજીનેસર થંભણે. એ દેશી. ૧૩ લતા પારે બંધાણે વપુ તેહને, ગલી ૨ નેરે
શરીર પડીયે જેને નદીમાહેર અમલકીતિકા જલભરી, મુખપાખેરે
- તાત સુણે મારે થરી, ૧ ચરી મારે તાત સાંભલિ, થઇ સર્વાગ સુંદરી કરી મુજ઼મુખ રહે રાજન, નદી જલ વર્જીત કરી. મુજ સીસ બ રહે વલ્લી, નદીમાં નાખે હિવે; યથા વિડંબન હીન નિજભવ કરું, ઈમ કુમારી લ. ૨ ઈણિ રૈવતરે આખ્યાન મુજ સંભલાવી, તિણિ કારણ
' નિજભવ ચિત્ત આવી; મુજ અંધવરે ઉપગારી એ માહરે, તાત માનેરે ઉપગાર
બહુ એહને કરે. ૬ કર નૃપ ઈમ પૂરેવભવ સુણી, સુતાને સમજાવીયે, નરાધિપ નર પાસિ મસ્તક, નદીમાંહિ નખાવી. ૪ સદા તસુ મુખે સરિ તુરત થયે સુભ લેચના; રાય તીર્થ મહાગ્ય દેખી, લહૈ વિરમય ઈકમના. ૫ સંસારથી વિમુખ થઈ તે સુધરી, પાણી પીડ
તાત ભણી વારી કરી, ચાલી રેતરે પર્વત પ્રતિ ઉછુક થઈ, તીવ્ર તપસ્યા
કરિવા કારણ તિહાં ગઈ. ગઇ લિટું તપ કરે કમરી:

Page #697

૬૧૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ધ્યાન અનવર તતપરા, બહુ અસુભ કર્મ; અનુક્રમે ખેપ્યા પટુમના સંવરધરા, તીર્થ મેહથી
મરી તે થઈ ઈહઈજ વ્યંતર મરી, નદી દ્રહમાં રહી સંઘના વિઘન
વારે હિતધરી. ૭ વાયવ્ય કુરે ઇંદ્ર પુરાભિધ ઇદ્રક, નેમી મૂરતિરે
શીસધરી રહે ભાવીયે બ્રહ્મ સુરપતિરે નિજ મૂરતિ દ્વારે કરી, ડમર નામેરે
ધ્યાન નમીસરને ધરી. ૮ ધરી સંઘને વૃદ્ધ હેતે, મેઘભદ્ર વલી રૂદ્ર થયા, મલિનાથાભિધ બલી મહાગિરિદ્વારરક્ષક કહ્યા; મહાબલ દ્વારે રહે બલભદ્ર, જનચરણ શિરછત્ર કી; બકુલ દ્વારે વાયુ મહાબલ, ઉપદ્રવ ઉડાવી. ૯ ઉત્તર કુરૂર સાત માત નિચલરહી, બદરી દ્વારે નિજ
૨ શસ્ત્ર હાથે ગ્રહી, કેદાર દ્વારે કેદાર રૂદ્ર રક્ષક ગિરે. દિશિ આડેરે
વિદત્તમ રહે છણિપરે. ૧૦ ઈણિયપ્રતિહાર્ય આઠે જાણીએ છનવર વિષે તિમ ઈણિગિરિ પિણિ આઠ સુરવર પ્રતીહારની પરિ
રખે. ૧૧ સહુતણે સીસે નેમિનના, પાદપ પવિત્રતા મહા પ્રભાવે ત્રાસવ્યા, મયૂહ ન્યૂ વિચિત્રતા. ૧૨ સગલાઈરે અસંખ્ય દેવતા તિહાં રહે સંઘ આવે;

Page #698

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૬૧૭ ઈણિગિરિ તે વંછિત લહે, નાના યુધરે હાથ ધર્યા
જન વછલા. ભય વારેરે જેહના મન હેઈ નિરમાલા. ૧૩ નિરમાલા મુખ્ય શૃંગ ઉત્તર મેઘનાદ થયે મહાબલી; પૂર્વ સિદ્ધ ભાસ્ય રક્ષક સિંહનાદ દક્ષિણ વલી, ઈણે ચ્યારે કંગ સોભિત ચતુર મુખ જીમ જીનવરા. ૧૪ મુખ્ય ઇંગથી દિચ્ચારે-લઘુશિખર બે બે વરા. તિણિ શિખરે જહાં હાં મૃત બાલે નરા, થાયે ઉત્તમરે તિહું ૨ તે તે સુરવરા; તિહાં બેઠા રે કરે, તપસ્યા મન મુદા, નમીસરેરે ધ્યાન પરાયણ રહે સદા. ૧૫ સદા પામી અષ્ટ મહાસિદ્ધિ, અવ્યયપદ પામે સહી; કલ્પતરૂની તિહાં છાયા, વલ્લિ વાંછિત ફલ કહી. રસ કુખ્ય વલી તિહાં કૃષ્ણચિત્રા, છે સહુ પુણ્ય મિલે; પુન્યવિણિ પગહેઠિન મિલે. પુણ્ય તે જીહાં તિહાં ફલે, ૧૬ દ્વમ ૨ પ્રતિરે શર ર પ્રતિ કૃપી પ્રતે, દ્રહ ૨ પ્રતિરે
ઠામ ૨ સુર રહે તે નેમિથ્થાનેર રાતા માતા તિહાં રહે, હારતોરે નાયક
છમ રહે તે મહે. ૧૭ તેમાંહે ઉચ શિખરે સિંહાસણ અંબાસુરી, ઈચ્છાથ દાયક સંઘનાયક ભણી હિત આણી કરી જહાં રહી શ્રી ભગવંત નેમેં, પરાપાક્ય યદા, ઝંગ આલોકના નામે, બિપૂત થયે તા. ૧૮ અંબા ગિરિરે દક્ષિણ દિશિ મન આણીએ, યક્ષ ગોમેધરે નામે પરતક્ષ જાણીએ;

Page #699

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. શસ્ત્રધારીરે યુદ્ધ કરી રિપુ છપિયા, ઉત્તર દિશિરે મહાજવાલા દેવી કીયા. ૧૯ કયા છણિ સુપ્રસન્ન વેચન, સંઘ વિદ્ધ નિવારિણી, જહાં મૂકયે વલી લીધે, પૂજાઘ તે ગુણમણું. સારંગપાણી શિલા ઉપરી, છત્ર તે શિલને થયે; નામ છત્રશિલા પૃથ્વીને, પ્રગટ લેકે મિલિ કા. ૨૨ હિવે એહનારે શ્રેગ ઘણુ, ઘણી કંદરા; બહુ દેવારે સેવાનની સાદરા, સહ ઠામેરે ઈશિ ગિરિ સુર વાસ કર્યો, સુરમય ગિરિરે સ્વર્ગથકી સોભાવીયે. ૨૧ શેભાવીયે સહ દેવ, ઉતરી થઈ કુતકૃત્ય જીન નમી, આપ આપણે ઠામ પહતા, તીરથ મહિમા મનગમી. કૃષ્ણ પિણિ સતૃણ પુન્યને આઠમા ખંડની થઈ તેરમી નરનારિ સુણિયે, હાલ જપ્ત કરી. ૨૨ સર્વગાથા, ૪૫. પાઠાંતર ૪૩.
દુહા બિંદુ ગુફામાંહિ મારગે, મુનિવર સમતાવંત; રિષ્ટ હદય દેખી થયે, કેસ નયે તુરત. આગલિ બેઠે મુનિતણે, ભાવ ધરી ગુણવંત તાસ ઉક્ત ઉર્જયંતને, સુણે પ્રભાવ મહંત. ચારૂપણે ગિરિ દેખતે, તિહાં બેઠે યદુરાય; વાયુ કેણે ગિરિ નિરખીયે, પુછે નમિ મુનિપાય. મુનિ કહે ઉજજયેતાદ્વિશિર, એહ છે જસ નામ, ઉમા શંભુ એહવું હુએ, એહને નામ સુબ્રમ.

Page #700

શ્રીશત્રુંજયતીય ત્રાસ.
૬૧
સંથથા
માન.
વૈતાઢયગિરિ, વિદ્યામલથી ચંદ્ર, કાનામે સહુ મહી,આક્રમિસ્ચે ખગક્ષુદ્ર, ઉમા તેહની વલ્લભા, વલ્લભ જીવ · સમાત; અનવઘાંગી તે હસ્ચે, બહુનારીમાં લાક સખત તરુ ભીતિથી, શાંતિ ભણી શ@ એહુ. સામ કહી સહૂ કિષુ, સુરપતિ જીમ પૂજેહ. ધ્યાનથકી તુકક, કેસે ભક્તિ ક્રાન; તેહને લેાક વિશેષથી, દુસ્સે પૂજા માન. હાલ—તેગડે. મેવાસીમે જાડલેડીચેરા એ દેશી ૪ નગ આરામ નદી તટેર રેલા, સરવરરમે સદીવ
ረ
મહારાજા
ઉમયા સહિત રૈવત સિરે ફ્લા, જોસ્સે પ્રેમ મતીય, મહારાવ્યું. ચારણુ રિષિવર તિહાં ર૫ ફુલે, નમિસ્ચે ભકતે
સાંભલિસ્યું તે દેસનારે લે.
તાસ; મ. પાપના
તજીસ્યે
વિષય મૂલ દુઃખત તારે લેા,
ઉમિયા નારી
તપિન્ચે ભિ શિલાપરેલા, તીવ્ર
ન. ૧
પાસ. મ. ન.
જાણી; મ.
તજી સહસ્રભિ' કદરારે લા, કચ્ચે તપ હિંત માણિ, મ. ન. પતિ અજાણતી
તાસ ચેગ રહિતા ઉમારે લેા,
વાત; મ.
મહા
તપ માત. મ. ન.

Page #701

૬૨૦
શ્રીમાન્ બિનહર્ષપ્રણીત. તે તપ ધ્યાનથી તુસિસ્પેર , દેએ ૧૨
સાક્ષાત; મ. ગારી વિદ્યા આપસેરેલે, તપપરભાવ વિખ્યાત. મ. ન. ૫ તે વરથી પતિ જાણિજોરેલે, અતિરૂપ કરી
ગઈ તત્ર, મ. ક્ષાભાવસ્યું તે ધ્યાન થી રેલે, કરી અનેક ચરિત્ર. મ. ન. ૬ તિમ હિજ વલી તેહને વસેલે થયે રમિયે
તે નાર; મ. તેહને નામે શલનેરે લે, ઉમયા શંભુ થયે
યાર. મ. ન. ૭. સહસ્ત્ર બિંદુ ગિરિવરવિરે લે. નેમિ
આરાધી તેહ મ. અરિહંત હુયે ઉત્સર્પિણરે લે, સુરપતિ વદિત
જેહ. મ. ન. ૮ મુનિ મુખથી હરિ સાંજલિરે લે, નમી જનેસર
દેવ; મ. આ નિજ પરિવાર સુરેલે, દ્વારિકાપુરી
સુટેવ. મ. ન. ૯ ભવિક લેક પ્રતિ બેધિને રેલે, નેમિસર સુખકાર મ; સહસ્રાંશુતણી પરેરેલે, તિહાંથી કી વિહાર મ. ન. ૧૦ સંવિના રામતીરે લે, નેમિ પાસે વ્રત લીધ; મ; દશાહે દીક્ષા ગ્રહીરેલો, વસુદેવ વિણિ સુપ્રસિદ્ધ. મ. ન. ૧૧ મહા મિરથ ને મીશુ, બીજા પિણિ સુતેજેહ, ચાદવ વ્રત લઈ તપ કરે રેલે, નીરાગી નિસ
નેહ. મ. ન. ૧૨

Page #702

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. તિણિહિજ નગરીમાં છે જે લે, થાવ
ચ્ચા એક નારી મ. સારથ વાહી સુત તેહરે રેલો, થાવાસુત
સાર, મ. ન. ૧૩ બત્રીસ નારીને વાલહેરે લે, સુખ ભોગવે
નિસિ દિસ; મ. દેશુંક અમ દેવતારેલો, કાશિ ના નામે સિસ. મ. ન. ૧૪ ભવદાવામિ સમાઈવારે લે, નેમિ સુ ઉપદેશ; મ. વિષય ગ્રામથી ઉભગેરેલે, ક્ષણએક માંહિ
વિશેસ. મ. ન. ૧૫ કરમ બંધથી છૂટિવારે લે, વ્રત લેવા તિણિવારમ. માત ભણું આગ્રહ કરે છે કે, થાવરચ્ચા સુકુમાર. મ. ન. ૧૬ બહુ મલિક લઈ લેટલેક ગઈ માધવને
પાસ; મ. સુત દીક્ષાની વિનતિરે લે, સંભલાવે છમ તાસ. મ. ન. ૧૭ કૃષ્ણ વચન કહે એહવારે લે, લેગવિ સુખધન
એહ મ. તેહ વિલત તેહને વિષે રે લે માને નહી
નિસનેહ. મ. ન. ૧૮ કેશવ તામ ખુશી થઈ રલે, ઉદુષણ પુરમાહિ; મ. જે વ્રતના અભિલાષીયારે, તે આ સંવાહિ. મ. ન. ૧૯ સહ પુરૂષ મિલી, આવીયારે લે, વ્રત લેવાની
ખાંતિ, મ. તે સવારે તેને લે, ઉછવ કુષ્ણ કરતિ. મ. ન. ૨૦

Page #703

હર શ્રીમાન જિમહર્ષણ. નેમિનેસરને કર લે, સાધુ થયા સહુ તેહ; મ. શ્રુતજ્ઞાની અનુકમે થયા લે, તપ કરે નિરમલ
દેહ. મ. ન. થાવશા સુત ચોગ્યતારેલે, જાણ થાણે સૂરિ મ. યતિ સહ પરિવાર સુરે લે, રિચય ગુણ
ભરપૂર. મ. ન. ૨૨ પાવાગ્યા સુત વિહરતારેલે, શિલકપૂર અને મ. ૌલક નૃપસમજાવીરે લે,. આણુવ્રત ધારક
કાહ. મ. ન. ૨૨ ત્યારે સિગધિકા પુરી લે, વનમાં રહ્યા
પ્રસિદ્ધ મ. પરમભક્ત પરિવાજનેરે લે, સુદર્શન સમૃદ્ધિ, મ. ન. ર૪ ગુરૂ વાંદી ધર્મ સાંભર, જીવ ક્યામય
શ્રેષ્ઠિ ; મ. ગ્રહથી કુણુનવિ સહેરેલે, ચિતારના વિશિહિ. મ. ન. ૨૫ પરિવ્રાજક ગુરૂ પર્વલે, સુક શિષ્ય સહસ્ત્ર
સંઘાત; મ. દેશાંતરથી આવીયારે લે, તિણિ નગરે સુપ્રભાત. મ. ન. ૨૬ સદર્શનને પ્રતિધવારે, સૈાદમી એ થઈ ઢાલ, મ. આઠમા ખંડની સાંભરે તે કહે છનહર્ષ
રસાલ.મ. ન. ૨૭ "સર્વ ગાથા, ૪૮૫, પાયંતર ૪૪૭ અન્યાશ્ય આલેકિને સેવકને કહે તે; કિણિ પાખ ગુરૂ કહે, ધરમ સખે , એહ. જે

Page #704

શ્રીશત્રુંજયતીથ રાસ.
ચતુર્માંનધર તે કહે, શીલગુણૢાજમલજે; અવગ્યા સુતસુગુરુ મુજ દયા ધર્મમય દેહ. સુદશન શિષ્ય સુ' ગયા, નીલાસેક વનમાંહિ; સુક્ર મુનિને દૈમિને, અઈઠા આજ્ઞા તાહિ. અનેકાંતવાદી સુગુરૂ, પરિવ્રાજક એકાંત; નિરૂત્તર સુકને કીચા, મેટી મનની ભ્રાંતિ. અરિહંતમતામૃત સ્વાદના, લાલુપ શિષ્ય સંઘાત; ચારૂ ચારિત્ર તિણિ સંગ્રહ્યા, ક્રમે સૂરિપદ જાત. કાલ હિવે નિજ જાણને, થાવર્ચીા સુતસૂરિ; પુડરીક પર્યંત કીયા, અણુસણુ સમતાપૂરિ માસાંત તીર્થ મહાત્મ્યથી, સાવધાન જીતધ્યાન; થાવચ્છા સુત સાસુ`. પહેતા મુક્તિ પ્રધાનં હાલ—અપણા સાદાગરકુ. મઈચલણ દેસું, એ દેશી. ૧૫ સુક આચારજ વિહરંતા આયા, શીલક નામે પુરમેં અધિક સુહાયા લાલ; સુ. પ'ચશતીદ્યુત મત્રી સંઘ.તે, સયમ લીધે શૈક્ષકવચન સુહાતે લાલ, સુ. અંગ અધીતા મહા તપસી ધર્મવત વદ્દીતાલાલ; સુ.
G
શૈલક મારે લાલ,
અનુક્રમે સુસિરપદું પા−ા, ધમાં સહુ જેહને સિર નામ્યા લાલ. સુ.
સુક આચારજ લાલ પુહીમાં વિચરે સમતા પારે તમાં મત્યુ ન સમરે લાલ; સુ
૬૨૩

Page #705

૬૨૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
શત્રુંજય મહા તીરથ પધાર્યા, અણુસણ લેઈ કેવલ જ્ઞાન
સમાર્યા. લાલ રુ. ૪ માસાંતે ચેષ્ટ રાકાને દીસે સહિશ્ર મુનિસર સાથે
અધિક જગીસે ધાલ. સુસિદ્ધ અનંત જહાં ચારિ બિરાજે મુક્તિ મહલ
તિહાં મુનિવરછાજે લાલ. સુ.
હિવે આચારજ લાલ સુ. ૪ હિવે આચારજ લાલ શેલક નામે કાલાકાન્ત ભેજ
નથી પામે લાલ. સુ.
માટે રગે લાલ કાયા પીડાણ, સુ. આવ્યા શીલક પત્તન અંગજ જાણું લાલ. સુ. ૪ મક તેહને લાલ અંગજ રાજા,આવ્યા જાણુંરે લાલ
સુનિવર તાજા લાલ, સુ. સનમુખ આબે બાલ, પરિવાર લેઈ જ વાંધેરે
પ્રદક્ષિણ ઈલાલ. સુ. અમૃત સરિખી લાલ ગુરૂની વાણી, મૃદુક નૃપતિ
સાંભલી સુહાણ લાલ સુગુરૂને પાસે લાલ ધર્મ સાંભલી, શ્રાવકત્રત લીધે
' થયે અતિ ખલીયે લાલ. . ૬ માંસ સૂકે લાલ રસ કે કાલે પાય નમીરે
રાજા કહે કાયા ભારે લાલ; રુ શુદ્ધ ચિકિચ્છા સ્વામી તુમ આદેશે, તમને કરાઈ
તે વૈવ વિસે લાલ. સું૭

Page #706

શત્રુંજય તીર્થમ
ત્યારે આદેશ લાલ ગુરૂજીના પામી, વૈશ્વ ચિકિચ્છા કીથી શને નામી લાલ; સુ. થઈ નિરી સુનિત્રરનીરે કાયા, સરસ આહાર ચકી સુખપાયા લાલ. સુ. રસમૃદ્ધ નિજ ગુરૂજીને ફૈજાણી મુકયે યતિરે એક ભ્રુણુમણિ ખણી લાલ; સુ.
બીજા મુનિવરે લાલ ઠામ અનેરી, ચિ સઘલારેલાલ સમ સેરી લાલા સુ. અન્ય દીવસ લાલ કાવીક ચામાસે. કાકા દિવસરે લાલ પથક ઉલાસે લાલ; સુ. ગુરૂને પાએરે લાલ સીસ લગાયે, પડિકમણા માંહે ગુરૂને જગા૨ે લાલ. સુ. ૧૦ કિણિ મુજને રે લાલ હિવણાં જગાયે, એહવુ કહિને ઉઠયા ક્રોધ ભરાયેા લાલ; સુ. પૃથક એહુવા લાલ ગુરૂને નિહાલી; વિનય કરીને ભાષે વાણી સુ’હાલી લાલ. સુ. ૧૧ આજ ચામાસે લાલ ક્ષામા તુમને, કરતાં જગા યે તે તા ધિગર અમને લાલ; સુ. અપરાધ ખમજયાલાલ એતા મ્હારા, રીસ ન કર
ન્ય ુ સેવક તાહેરા લાલ. સુ. ૧૨ એવા તેનારે લાલ વિનય વિચારી, મનમાંહિ
Yo
લાજ્યે સૂરીસર ગુણ ધારી લાલ; સુ. આતમ પ્રજા લાલ કરે. ખારી, દેશ લગાવે,
અમને આવચારી લાલ. સ. ૧૩

Page #707

१२६ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણિત. ધિગ ૨ મુજને લાલ રસનાએ જીતે, રસનેત્રી
વસિ પડી થયે ફજેતે લાલ, સુ. ધરમરતન લાલ મલિન મેં કીધે, હુઓ પ્રમાદી
કુલને દૂષણ દીધેલા. સુ. ૧૪ ઈશે પડીકમતાં લાલ મુજને જગાલાલ, ધરમ
ને મારગે ઈણે મુજને લગાયે લાલ; રુ. તે પરમાદી લાલ મેહ મૂાણે, ધરમીર ઉપર
ફેકટ હું તે રીસાણ લાલ સુ. ૧૫ ઈણિપણે આતમલાલ નિંદારે કરતે પરિગ્રહ મુકી
ઉઠયે સમતા મન ધરતે લાલ; સુ. શિષ્ય સહરે લાલ આવીને મિલીયા, તેહ સંઘાતે
- વિચર્યા યહી ન ખલીયારે લાલ, સુ. ૧૬ લેક ઘણુને લાલ ધરમ પમાડ, મિથ્યાત્વ પ્રાણ
કે દૂરિ ગમાડ લાલ સુ. શત્રુંજય શૈલ સદગુરૂ પહતા લાલ, જણસણ કીધા
સહ ઉપસર્ગ સહિતા લાલ; રુ. ૧૭ પચસતીરે લાલ મુનિવર ચુકતા, માસાંતેરે હુયા
કેવલ ભુકતા લાલ, સુ. સાધુ સહુરે લાલ મુગતિ મહલમ, તિહાં જઈ,
સભ્યા નિરમલ જ્ઞાન સહેલમે લાલ સુ. ૧૮ થાવસ્થા સુત સુક શીલાદી, વાચંયમ ગયા શિવ
અપરમાદી લાલ સુ. શ્રી શત્રુંજય તીરથ. પ્રભાવે, સુખ અનતા પામ્યા
સુરનર ગાવે લાલ. સુ. ૧૯

Page #708

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૬ર૭ નેમિ વચનથી સાંભલી પાંડવરાયા, શત્રુંજયને મહાસ્ય
- ઉમાહ્ય લાલ સુ. જનમ પિતાને લાલ સાર્થક કરિવા, યાત્રા મનોરથ
ભવના પાતક હરવા લાલ. સ. ૨૦ પાંડુ નસર લાલ વગેથી આવી, પ્રીતિતરે તાસ
વાણી સુણાવી લાલ, સુ. યાત્રા મરથ લાલ વછ તુમ્હારે, પુણ્ય ઉદયથી એ
ચિત્ત વિચારો લાલ, સુ. ૨૧ યાત્રા કરેરે લાલ પુંડરીક ગિરિની, નિરમલચિત્તે એને
પુણ્યની સરણું લાલ સુ. એહને વિષે લાલ, સાહજ્ય કર્તા, હું પુન્યવંત
કેરા કથ્થાપહત્ત લાલ. સુ. ૨૨ સાનિધ્ય કરિનું તમને સ્નેહ વિચારી, યાત્રા કરી
હિંસા નાખે ઉતારી લાલ; રુ. ઢાલ થઈ એ તે પનરમી પૂરી, આઠમે ખડે જીનહર્ષ
સનુરી લાલ. સુ. ૨૩ સર્વગાથા, પ૧૫, પાઠાંતર. ૪૭૮
દુહા પિતુ આદેશ ઇસું લહી, પાંડવ હર્ષ ધરે યાત્રાર્થે સહુ નૃપ ભણી, તેડાવ્યા અસ્નેહ. ૧ હર્ષ ધરી ભૂપતિ સહુ, આવ્યા રિદ્ધિ સમેત, હથિણપુર પરિવારણું, નૃપ માન્યા બહુહેત. ૨ સ્વણું દેવાલય બિબમણિ, આગલિ કરી સુજિ. સેનાનું પાંડવ ચલ્યા, ગિણતા જનમ સુન્ન. ૩

Page #709

શ્રીમાન મિહર્ષદાણીલ. વાછત્ય સવામીને કરે, સુગુરૂ સાન જીમ જી. ચોદ્ધાર કરાવતે, જાયે પાતક ધુજી, ૪ સેરઠ દેશને છેડે, વહુલું પિણિ હરિ રાય; આવી મિયા આણુંદડું, પાંવ લાગા પાય. પૂજા તીરથ સંઘની, વિષિશું કીધિ તેણ મહાશિત પુંડરશિરે, ચડીયા હર્ષવણ. ૬ મુખ્ય શૃંગને વૃક્ષને, દેઈ પ્રદક્ષિણા તીન; નમ્યા પાદુકા પ્રભુતણ, તિહાં સુરાસુર લીન. ૦ દત્તબાહુ મિથ જેતલે, તપ સુત વિબળુ નરેશ
વરદત્ત ગુરૂ આગશિ કરી, કીધે ચૈત્ય પ્રવેશ. ૮ દ્વાલ– પાઈની ૧૬. દષદ સંધિ ફાટી તિણુવાર, ઉગાતૃણુ અંકૂર મજાર; જરાક્રાંત જરજર જીમ દેહ, ચિત્ય એહવે દીઠે તેહ. ૧ માંહિ બિબે જણે ધરતણે, દેખી દુઃખ પામે અતિ ઘણે હરિ કહે ધર્મપુત્રને ઈશું, કાલ પ્રમાણુ થયે એ કિસ્યું. ૨ તીરથ થયે એહ જાજ, આપણુ રાજ્ય કરતાં ખરે; પાંડુદેવ આવી કહે તદા, દષ્ટિ પ્રસન કૃષ્ણને મુદા. ૩ તે રૈવત ગિરિને ઉદ્ધાર, પુરા કરાવ્યું છે ગુણધાર; પુંડરીક તીરથ ઉદ્ધાર, પુણ્ય આપી મુજ સુતને સાર. ૪ કૃણ કહે ધરી પ્રીતિ અપાર, કીસી પ્રાર્થના સુરખવધાર; એહસું તુમઝું માહરે ભેદ, પૂર્વ પિણિ મહતું કે ખેદ. ૫. ત્યારે ત્રિશથયે પ્રીતિવત કૃણ પ્રસંસા કરે ઉલસંત રય યુધિષ્ઠરને હિત અણુ, મણિ ઈ બુર નિજાણ ૬

Page #710

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરા. હિવે શિલ્પી ધરી મન આણંદ, ધમગજ પ્રભુને સુખકંદ; મેટે ચત્ય કરાવ્યે તિહાં, નિત્ય ચિત્ય સારીખે કહાં. ૭ પારિજાત કમ શાખતણી, કીધી મૂરતિ સહામણિ; શ્રીજીનરિદયે મણિ સુરદીધ, તે આપી લાહે લીધ. ૮ પાંડુતનુરૂહકે બિબ પ્રભુ આગલિ થા અવિલબ, સુગંધ દ્રવ્ય ચંદન પૂછઓ, કર ઉભે સભી. ૯ ભક્તિ રાગ રાતે તેહસું, અથવા પુણ્યાંશુદય કિશું; અથવા મુક્તિ નારીને ભાલ. કુંકુમ સભા જાણી વિશાલ. ૧૦ ત્યારેશ્રી વરદત્ત ગણધાર, સુભ લગ્ન શુભ દિવસ માર; ધરમ પુત્ર કરાવી સાર, બિંબપ્રતિષ્ઠા અતિ શ્રીકાર. ૧૧ અલંકાર જે છે જગતણા, તપિણિ અલંકાર નૃપ ઘણા; શ્રી જીવરને પહિરાવીયા, જાણે નિજકુલ સંભાવીયા. ૧૨ પૂજા કીધી જનવર તાણ, આઠ પ્રકારી સમિા ઘણી; ચૈત્ય ચડાવ્યે મહાદેવજ દંડ, પરમ ધરમ લસણ ઉ૬૩. ૧૩ સહુને આપ્યા કામિત દાન, અવિશ્રાંત દેઈ બહુમાન સિંહાણ પૂજા વિહાં કરી, આદિ તીરથ પૂજ હિતધરી, ૧૪ કરી શક ઉછવ તિણ ઠામ, ચામરછત્ર મૂકયા અભિરામ; આરાત્રિકા હીમરથ દાન, તપસુત આપ્યા ધરિ સુભ
ધ્યાન. ૧૫ અખિલ ધરમ કરમ સહુ કયાં, ઉત્તમ દાન પુણ્ય આચય રાજાએ અમેદ્યા સહુ, ઉત્તરીય પર્વતથી લ. ૧૬ ચંદ્રપ્રભાસે ચંદ્રપ્રભા સ્વામિ, રૈવત નેમીસર સુખધામ; યુગાદીસ અબુંદગિરિવર, તીરથ નમીયા ઈમ બહુપારે. ૧૭ શ્રી વૈભાર સમેત ગિરિ, તિહાં ચાલી નમ્યા જનચંદ; પૂજા તિહાં અમલિફકરી, અનુમિ આવ્યા દ્વારા પુરી. ૧૮

Page #711

૬૩૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. હરિને મુકી દ્વારાપુરી, ભૂષણ હરિ દીધા હિતધરી, દીધી સીખ સહુ નૃપભણી, આવ્યા હથિણપુર પુરણું. ૧૯ શત્રુંજય પર્વત હિતધાર, પાંડવ પાંચે કીયે ઉદ્ધાર; આતમ પુણ્યતણે ઉદ્ધાર, જાણે કીધે મંગલકાર. ૨૦ હિવે અન્યદા સ્વામી વલી, સહસ્ત્રમ્રવન આવ્યા રેલી; સમવસર્યા હરિનિસુણિ વાત, વાંદણ આવ્યાતિહા પ્રભાત. ૨૧ પૂછે સ્વામી દ્વારાપુરી. દેવે કીધી રિધેિરી, યાદવને થાસ્ય સ્વય નાશ, અથવા બીજાથકી પ્રકાસ. ૨૨ પ્રભુ કહે શંખાદિક મઘધ, તાહરાનંદનને સંબંધ હયે પાયન સાંભલિસ્ય, અવશ્ય દ્વારિકા તે બાલિયે. ૨૩ * જરા કુમારભાઈ તાહરે, તુજ મરિ તે હાથે ખરો; સાંભલિ કૃષ્ણ થયે દુમ, નમીનાથ ગયે નગરી તણે. ૨૪ જરા કુમાર સુવિ એ ભાસ નિર્ભયે યાદવ મિલિ તાસ. કૃષ્ણ રક્ષા લીધે વનવાસ, દરિ ગયે નહી નર અવકાસ. ૨૫ મુજ હાથેભાઈને હણું, કુલને કલંક લગાડું ઘણું ઢાલ આઠમે ખેડે સલમી, કહી છન હર્ષ સુણે આદમી. ૨૬ સર્વ ગાથા; ૫૪૯, પાઠાંતર. ૫૧૨
દીપાય પિણિ લેકમુખ, સાંભલ તિણવાર; હરિ મદિર નખાવીયે, ગિરિગહરામઝાર. કાબરી કંદરા વિષે. રહી તિહાં બહુકાલ; - સાતીરકુમ કુસુમ છમ, મદત ગંધ ઉછાલ. શાંબ અને અન્યદિન, લેલપ ગંધાદ્યાય; ચવે પાણી તૃપ્ત નહીં, લીન થયે તિણમાંહિ. ૩

Page #712

શ્રીશત્રુંજયતીરાસ.
ગđરમાંહિ;
બીજા પિણિ ઘૂમ્યા કુમર, ગધે ભમતાં દિઠા ધ્યાનમાં, દ્વીપાયણુ અરિ સાહિ. એ અમ્હ નગરી ખાલસ્યું, હણિસ્યે યાદવતૅમ; હણેાર એહને ઈહાં, માર્યાં હસ્ચેિ કેમ ? શાંકે ટ્વીધિ આગન્યા, ક્રોધે ભર્યાં કુમાર; લકુટ યષ્ટિ મુદ્રયાક્રિકે, ફૂટી ગયા તિવાર. લાક સુખે તે સાંભલી, ન થયે હર તામ; અલભદ્ર સાથે લેઈને, ગયા દ્વીપાયણુ ઠામ. ધ્રુવિનીત માહરા તનય, મદ ચેષ્ટાયે તુજ; હળ્યા તેહ ક્ષમા કરી, કાપ નિવારી મુજ. ઢાલ—ઇણિપુરિ બલ કાઈ ન લેશી; ૧૭ કાપ કરે નહિં જે હુઇ સ‘ત; પીડયા પિત્તિ માલિશ એક, રાહુ પીડિત પિણિ શશિહર જાણા, કિરણે રચ્યું દહે મનમે આણુા. ૧ હિરને દીપાયણ કહે વાણી, વૃથા પ્રાથના તુજ ચક્રપાણિ; પુરી દૃશ્યને કીયા નીયાણા, તેહુિંવે ટાલ્યા નટલેટાણા, ૨ તુમ બિવિણિ બીજા સહુ અત્ર, યાદવ પાવકમાં એકત્ર; અલચે નિયમા આપદ લહિસ્યા, ચાટુ વચન હવે કોઈ મ કહિસ્યા, ૩ લાવી તે અન્યથાનવિ થાયે, માધવ સુણી નિજ મદિર જાયે; તપસી પિણિ નિયાણે મૂ, અગ્નિ કુમાર ત્રિદેશ તે હું આ. -૪ ખીજે દિન ગાદિ કહાવે, ઉદ્ભઘાષણા પુરમાં દિવરાવે અરિષ્ટ નિવારણ આંમિલ ધરમ,કરોસહુ છેડી મનભંગમ. પ
૩૧

Page #713

શ્રીમાન્ બિહાપણીત. લોક કરે બિલ બિહલા, આવ્યા બેમીસ વિહાલા; રામવસર્યામિ ગિરિનાર, સુનર મિલીયા તિહાં ૬ આવી કૃષ્ણ ના જન પાય, માહ વિદ્રાવણીવાણી સુણામ શાંબ પ્રગ્નાદિક સુકુમાર, જીન પાસે લીધે વતાર. ૭ રુકિમણી જાંબુવતી બહાણ, બીજી પિણિ યાદવ
ધણીયાણ; સંયમ લીધે બીજી નારી, શ્રાવકપણે ધર્યો સુવિચારી. ૮. પૂછે પ્રભુને કૃષ્ણ તિવારે, મુજ નગરી ક્ષય હુયે
કિનારે, વામી કહે અંત વછ (૨)બાર, રૂઠો દહિયે અગનિકુમાર. ૯ તે સુણી કૃષ્ણ થઈ દલગીર, નિજ નગરી આવ્યા
રણધીર; અન્યત્ર પ્રભુજી કીધે વિહાર, ટાલણ મિથ્યામત અંધાર. ૧૦ કૃષ્ણાદેશે સહુ નરનારી, ધરમ વિસેસ કરે સુવિચારી; અસુર પાયણ તે પિણિ તામ, નિજ અવકાસ જોવે
તિણિઠામ. ૧૧ બાર વરંસને અંતે થાકા, તપ કરતાં સગલાઈ પાકા, મધમાંસના થયા આહારી, સલાહી થયાં સ્વેચ્છાચારી. ૧૨ છલ દેખી તે અગ્નિકુમાર, નગરી બાલણ થયે તૈયાર; વાચે પૂર તૃણ કઠે ભરીયે, બાહ્યલેક પિણિ માહે ધો. ૧૨ આહીર કુલ કેડી છે સાકિ, દ્વાસસતિમાંહે એ પાઠ; ભેલા ક્રીયા સહુ એકત્ર, અસુર દીપાવ્ય અગનિ વિચિત્ર. ૧૪ અળતાં માણસ કરે આજંદ, મહેમાં આલે અમદ જઈ ન શકે સુકે નિજગાણ, બલવેમકન કેઈબ ત્રાણ. ૧૫

Page #714

શ્રીગુજરાતીર્થમા, વસુદેવ દેવકી હિણના, કરે અણુઅણ સમતામણિતિ બલીયા પાવકઝાલ વિચાલ, દેવપણું પામ્યું તત્કાલ. ૧૬ બલહરિ દેવ વચન મન ધારીયા, નિજ નગરીથી અહિ
નીસરીયા; ઉંચા જીર્ણોદ્યાને રહીયા, દદામાન દેખે દુઃખ દહીયા. ૧૭ જાલજાલે બહરિ નગરી, નયણે દેખી ન સકે જગરી; ચાલ્યા પાંડવ મિલિવા કાજે, ઉદ્દશી પાંડુ મથુરારાજે. ૧૮ લોક સહિત યાવત ક્ષણમાસી, દ્વારિકા નયરી બલિ
ઉદાસી; “પ્લાવિત પય પુરે જલ રશી, એએ જે એહ
તમાસી. ૧૯ -હસ્તિક૯પ પર પહતા જામ, ભેજન લેવા ચાલ્યા
, રામ, પુરમાંહિ તિણ કિયે પ્રવેશ, વીંટ તિહાં અચ્છદંત
નરેસ. ૨૦ પિલિતણી ભેગલ સંઆહી, સેના અરી રાજાની
શાહી જીપી બાહિરિ આ સીરી, ભજન કીધે એ મિલી
ભીરી. ૨૧ આગલિ કૃષ્ણ ભણી ચાલેતાં, તૃષ લાગી દેહિલી
સહેતાં, અલ મૂળે નિજ તરૂને હેઠે, સુતે અંસુક સંવૃત . ૨૨ ઈણિ અવસર તે જરાકુમાર, કરતે આવ્યો તિહાં
સિકા, રવિ પગ પીઅર કે, મૃગ બુદ્ધ શરણું ૨૩

Page #715

માન જિનહર્ષપ્રણીત. હિવે ઉઠીને ઈણિપરિ ભાણે, અહંકૃષ્ણ કિણિ હિણી
ખાણે? સુણી જરાસુત પાસે આઈ તુજ રક્ષાર્થે વનરાધે
ભાઈ ૨૪ બાર વરસ થયાં મુજ રહતાં, કેઈ મનુષ્યન દીઠા વહતાં; કુણ છે તું પથી કહિ મુજને, મુજ શરઘાતે પીડ
તુજને. ૨૫ પાઠાંતર (પાપ અજાણ્યું લાગે મુજને) જે આવિર માધવ ઇમભાસે, જીણી કારણ આ વનવાસે; તે હું છું હરિ તુજ પ્રયાસ, ફેકટ એહ થયે અભ્યાસ. ૨૬ ભવિતવ્યતા એ સત્ય જણાઈ, ઈહાં તુજ દેસ ન
કેઈ ભાઈ જા જા ઈહિાંથી સીરી હણિયે, ક્રોધે સગપણ મુલ
ન ગિણિએ. ૨૭ કસ્તુભ મુંજ અભિજ્ઞાન ગ્રહાણ, પાંડવ પાસે ગચ્છ
સુજાણ; એ છનહર્ષ સતરમો ટાલ, ખંડ આઠમે થઈ વિશાલ. ૨૮ સર્વ ગાથા, ૫૮૫, પાઠાંતર. ૫૪૮
દૂહાવાત સહુ કહિ જે જઈ સગલીહી થઈ જેહ, તેહ સખાઈ તાહરા, થાણ્યે છે સુહ. એહવું કહી જાયને, દીધી સીખ મુરાર; ઘાવ પિડીત થઈ તેતલે, આવી કુલેશ્યા ત્યાર. તિણે મરી ત્રીજી અવનિ, હરિ ઉપને તુરત્ત; સહસ્ત્ર વરસને આઉખે, કરી પૂર્ણ યદુપતિ.

Page #716

શ્રી શત્રુંજય તીર્થશાસ હિવે પત્ર પુટકે કરી, બલ આ લેઈ" નીર આવી રીઢ અનુજને, સૂતે અવની ધીર. ૪ સુખમે સૂતે ચિંતવિ, બલ બઈઠ ક્ષણ એક મુહુડે પેઠી મક્ષિકા, દેખી થયે ઉદ્વેગ. બોલાવે સુસ્નેહથી, વારંવાર પૂર્ણતઃ મૂએ જાણી બલ હિવે મૂછ લહી આવંત. ઘાતક જેવે વન કિરી, દેખે નહી કિહાં તાસ; સિંહનાદ કરીને તદા, કંપા વનવાસ. ૭. ખધ આપી સ્નેહથી, ભમે વનાંતરમાંહિ;
મૃદુ વચને મૂકી કરી, વલી બોલાવે તાહિ. ૮, ઢાલ–ચેડીના ગીતની. ૧૮૪ પણ માસી ઈમ લાયા, ભાઈ મારા સનેહ મેહ્યા; તેહસુર થયો તેહને, સારથી ભાઈ સિધારથ આવેહ, ૧ રથ ચડાવી ગિરિ ઉપરે, ભાઈ. દશ્ય તર સીચે નીર; વેલું પડે. યંત્રમે, ભા. સુરપતિ બધે - વીર. ભા. ૨ તે દષ્ટાન્ત વિચારીને, ભા. અનુજેભણી મૃત જાણિ; નિજ સ્વરૂપ સુરદાખવી, ભા. નેહ મૂકાવ્યું વાણિ. ૩ તિણિ સુર સંઘતે હલી, ભા. હરિને કયે સંસ્કાર : અગનિ દારૂ આણ કરી; ભા. સંગમ સિંધુ મજાર, ૪ ચારણ ખિી તિહાં આવી, ભા. શ્રી નેમિ મૂક તાર અલ સધી વૃત રીચે, ભા. ગયે તુંગીયા ગિરિ રમેરે.. ૫ ઈક દિન ૫ર પારણભણી, ભા. આ રસી નિરખતિ, રૂપ: મેહી બાલકાલે, ' ભા. ઘટજાણી બાંધંત. દે

Page #717

烤器室
શ્રીમાન નિષ્ઠુર્ષણીત.
:
સમજાવી પાછે થહ્યા, શા. હવે ના પુરમાંહિ; રૂપથકી અવગુણુ હિવે, ભા. થયા વનવાસી જાઉં. તપ કરતાં તે મુનિ ભણી, ભા. ભાત્રથી સમતાવ'ત; વ્યાઘ્રાદિક પ્રાણોથયા, ભા. નિજ દુષ્ટપણે ત્યજ ત. હેલુકરમી મૃગ આવીયા, ભા. કાઇક મુનિને પાસ; શિષ્યતણી પરે સાસતી, ભા. સેવા કરે ઉલ્લાસ. એ દિવસ તિહાં આવીચા, ભા. કાઠેલી થકાર; પારણાર્થે મુનિ ચાલીયેા, ભા. આગલ મૃગવત ચાર. ૧૦ રથકાર દેખી ઉલ્લુસ્યા, ભા. કરે પોતાની નિંદ; શુન્દ્રાને રામ રૂષિને, ભા. પ્રતિલાલે ગુણ વૃ. ૧૧ તે દાતાર સુપાત્રની, ભા. અનુઢે બહુ ભક્તિ; હર્ષાશ્રુ મિશ્રય લેાયણ થયા, ભા. ઉન્સમ
મગ
થયે
! તું. ૧૨
ઇમ મન ચિતે હરિશુલ, ભા. નયણે નીર જરત; સુનિ વહિરાવત કર ધરી, ભા. જે હું માણુસ હુંત. ૧૩ અર્ધછિન્ન તરૂઅરપડા ભા. ત્રિઅે મૃત પામે;
પદ્મમેાત્તર સુવિમાનમેં, ભા. પ્રશ્ને સુર થયા તેહ. ૧૪ તુંગીયા શ્રૃંગે તપ તખેા, શા. છઠ્ઠાં શ્રીરામ મહંત;
ભા. પામ્યા જહાં
મષ ફાલન ક્ષમ થયે, એ તીર્થ મહાનુ’શ તુ ગીગિર, તુ સ્વર્ગ પ્રમાદ તપ દાનની, અનુમોદના જે તિહાં તે નેમીને ભા. નમે ત્રિ સધ્યાલિ; ત્રિણ ભવમાંહિ તે લડે, શા. સુનિતા સુખસાલ ૧૭
મુરગ, ૧૬
ગુણવ'ત. ૧૫ પુરગપુ

Page #718

શ્રીશત્રુંજયતીર્થાસ,
પ્રદ્યુમ્ન શાંખ આદિક ઘણા, નૈમિક્ષણી તે કુમાર;
આરાધે વિધિસ અણુ, ભા. અનુશાસના થે સાર. ૧૮
ભા. દુગતિદ્વારકપાટ; શાસ્ત્રે મુગતિ સુધાન. ૧૯ સાદ્ધ ત્રિકેાટી સાધ;
つ
વછ જા સિદ્ધાચલે, ધ્યાન યુકત તુમને તિહાં, ભા. સ્વામિ વચન ઈમ સાંભલી, ભા. ચાલ્યા શત્રુ...જય ભણી, મુનિજીપણ ભવ વ્યાધિ. ૨૦ રાજાદની જીન મુકીને ભા. દક્ષિણુ દશ મુનિ વાસ, સપ્તમ શ્રૃંગે તિહાં રહ્યા, ભા. શ્રી રૈવતગિરિ પાસ. ૨૧ તિહાં આસણુ મેઢાથકા; ભા. સમતાવત જીતાક્ષ; સ્વાસ પ્રસ્વાસ રૂંધન કીચા, ભા. નાશાફેર ઉદાક્ષ ૨૨ ધ્યાન અણુસ્વર ધ્યાવતાં, ભા. કર્મતણી કરે હ્રાણુ; તતક્ષિણ સુનિવર પામીયે, ભા. નિર્મલ કેવલ જ્ઞાન. ૨૩ અનુક્રમે યોગ સચેગથી, ભા. કર્મ સમસ્ત ખપાચરે; અવ્યાબાધ પદ પામીયેા, ભા. ઉજ્જલ સુતિ કહાયારે, ૨૪ સાદ્ધ'ત્રિકાટી મુનિવરૂ, ભા. સુભદ્ર નામ શ્રગારરે, મુકિત ગયા સહુ તિહાં મુર્ત્તિ, ભા. પાગ્યે સુખ અલગાર. લા. ૨૫ સિદ્ધિ સાાણ શૈલ એ, ભા. જે નર આવે તાસારે; કપર્ટીગામધ એ, ભા. યક્ષ દાવારિક જસારે. દ તીરથતી રહ્યા કરે, ભા. થઈ મઢારતુ ઢાલારે; બ્રેડ આઠમ નજીવી, શા. કહે જીનહુષ' રસાલામ. ૨૭સર્વગાથા, ૨૦,
RE

Page #719

૩૮
શ્રીમાન જિનહર્ષગણત.
દુહા, હિવે જરાણુત આવીને, કસ્તુભ પાંડવને તેલ; દેખાલી દ્વારિકાત, સહુ દારાદિક દેહ. ૨ પાંડવ પિણિ તે શેકથી, તરિવા અબ્ધિ સંસાર પ્રવૃાયાનચંગતે, અનવર ધ્યાન સમાર, ૨ નેમો સર્વજ્ઞાન, ધરમષ મુનિ નામ; મુંકે પાંડવ બધિવા, ઘણયતિસું તા. ૩ પાંડવ વિણિ નમિવા ભણી, લેઈ બહુ પરિવાર આવ્યા દેસણ સાંજલિ, મેહ ગમાવણહાર. ૪ પાંડવ નમિ ભવિ આપણે. પૂછે ઉલટ આણિ; મુનિ જ્ઞાને જાણ કરી, ભાખે મીઠી વાણિ. ૫ પૂરી આસન્ન બલાવિષે, કારમુક બાંધવ પંચ પ્રીતિ પરસ્પર અતિ ઘણી, રખે કપટ ન રચ. સુરતિ શાંતિનું દેવજી, સુમતિ સુભદ્રક પંચક ઈણિનામે ભેલા રહે, પિણિ નહી મન ખાખચ. છ ભદ્ધિના અન્યદા, દારિદ્ર કર્દમ મગ્ન;
યશોધર મુનિ વચનથી, દીક્ષા શહિ અભગ્ન. ૮ હાલ–સહ વિદેહ ક્ષેત્ર સુહામણે એ દેશી. ૧૯ દેહ વિષે પિણિનિસ્પૃહી, તપ સૂરજ કિરણેહ લાલ ગુરૂ ગ્રીભવ કર્મના, પલ્લલજલ શાહ લાલરે દે. ૧ આ મુનિ કનકાવતી, રત્નાવલી અન્ય પૂર્ય લાલ

Page #720

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ.
સુકતાવલી ત્રીજો
સહી, સિ હુનિક્રીડિત સૂર્ય
લાલરે. દે. વર્ધમાન મિલ વલી, સુભદ્રે તપકીધ લાલરે; પચ મુનીસ્ત્રર મહાવ્રતી, પ'ચાક્ષ વિસે સુપ્રસિદ્ધ
લાલ.
લાલ;
૪
કર્મ દેહ ધાતુ દેહને, શેાષી તપાગ્રહ જે પ્રાંત અણુસણુ કરિ મૂઆ, દેવ અનુત્તર તેણુ લાલરે. દે તિહાંથી ચવી તુમ્હે ઇહાં થયા, પાંડુ નૃપતિ સુત એહુ લાલરે; મુક્તિ લાભઇણ્િહીજળવે, થાસ્યે તુમણે દેહ લાલરે, કે. એહવુ સુણિ સ`વેગથી, વાંછે મુક્તિ નિજીક લાલરે. રાજય દે પરીક્ષિત ભણી, વ્રત લીધે તહુતીકલાલરે, દે. દીક્ષા કુ તી દ્નાપદી, લીધી ગુરૂ સચાગ લાલરે; પાંચે મુનિવર તપ કરે, નાનાભિગ્રહ ચેાગ લાલરે. કે. ૭ આર્ય અનાર્ય દેશાંતરે, વિહરતા નેમીસ લાલરે; ચાવીસ સહસ્ર મુનિ સાતસે', અપ્રમાદી નિશિંદીસ
૩૯
લાલરે. દે.
ચાલીસ સહસ્ર વ્રત તણા, પેઢા પ્રભું પરિવાર લાલરે; સહસ્ર ઊગુણાત્તર આગલા, આવક લાખ વિચાર
લાલર. ૩.
ત્રિણ લાખ વલી શ્રાવિકા, એકાન ચાલીસ હુજાર લાલરે
પેાતાના પ્રતિખાખીયા, ખેતલે પ્રભુ પરિવાર હોલ -૧૦

Page #721

શ્રીમાન જિનપ્રણીત.
નિર્વાણુ સમય જાણીકરો,સન્ન નેમિ જીનંદ લાલરે; સુર અસુર નર સ`ગતે, આવ્યા રૈવત ગિરિદ લાલ દે. ૧૩
દીધી પ્રભુજી દેશના, પ્રતિબુદ્ધા બહુ લેાક લાલરે; દીક્ષા લીધી કેટલે, આવક થયા કેઇ થાક લાલર. ૪, ૧૨ અણુસ્રણ ક્રીષા નૈમિષ્ઠ, પાદપેાગમ પ્રમાણ લાલ; ચલિતાશન શક્રના થયા, આવ્યા મિલી તિણિ ઠાણુ લાલરે. દે. ૧૩ ચિત્રાસૂચિ શિત અષ્ટમી, પ્રભુ શૈલેસીધ્યાન લાલરે; પાંચસે છત્રીસ સ’ગતે, પામ્યા નિવૃ'તિ થાન લાલરે. દે. ૧૪
•
શક્રમિલી સુરતરૂતણે, કાષ્ટનેમિ જીણુંદ લાલરે, અતિ લેઇ ... પ્રભુ દેહના, કીયા સ‘સ્કાર મુણ્િદ લાલરે. દે. ૧૫ આખ’ડલ અાર્ત્તિકા' કૃત નંદીસર મ લાલરે; નિજર ઠામ પડુતલા, હીથડે પ્રભુના નામલાલરે. ૩. ૧૯ તીન કલ્યાણક જિહાં થયા, દીક્ષાજ્ઞાન નિર્વાણુ લાલરે; શ્રીનેમીસર જીનતા, નમ્ર રૈવત સુવિહાણ લાલરે, દે, ૧૭ એક જીહાં, જિનવરતણેા, થાય કલ્યાણક જેણુ
ܥ
લાલ; તે તીથ મુનિવર કહે, રમત ઋષિ તેનું વાવ, ઢે, ૧૨
'

Page #722

શ્રી શત્રુંજયનીર્થશાસ. પવિત્ર પગે નવરતણે, રૈવતગિરિની ધુલિ લાલરે; વિશ્વભણી નિર્મલ કરે, કાઢે પાતક મૂલ લાલરે. દે. ૧૯ સહુ પરવતમાં એ શિરે, જલથલ નભના પ્રાણુ લાલ, જે છે ઈ પરવતે, ત્રિપુભવમાં નિર્વાણ લાલરે. દે. ૨૦ ઉગણીમી પૂરી થઈ, આઠમાં ખંડની ઢાલ લાલ છે અને હર્ષ સહામણું, સુણજ બાલ ગોપાલલાલજે. કે. ૨૧ સર્વગાથા, ૬૪૮.
દુહા. તરૂષદાગનિ ભૂમિકા, પવન પાણીના જીવ જાઈ અચેતન પિણિ શિવે, તિલે ભવે અતીવ. ૧ તપક્ષમાં ગુણ સંયુક્તસું, સામ્ય રસભરીયા જેહ, ધાતુમય દેહ તજી કરી, લહે સાસ્વતે દેહ. ૨ છમ પાષાણુના ફરસથી, હેમપણું લહે લેહ તિમ પ્રાણગિરિફરસથી, થાઇ ચિન્મયરૂપસહ; ૩ ચંદન થાઈ દુમરાહુ, મલયાચલની વાસ;
તિમ ઈહાં પાપી પ્રાણયા, થાઈ પૂજ્ય નિવાસ. ૪ હાલ–સુવિચારીને પ્રાણ નિજમન વિરકરી જોઈ એ દેશી ૧૯ બhવ પ્રભુના હરિતણજી, આઠે પટનારી; આપત્તિ ઘણી સજેલીઝ મની સુવિચાર ગુણવતા પાંડવ ગયા, શત્રુંજય ચાલિ; ઉત્તમ તીરથ જાણિનેજી, કરમ ભરમ સહુપાલિ. ગુ. ૨ ૪૧

Page #723

૨૪૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પાંડવ વિહરતા ગયા, હસ્તિકલ્પપુરમાંહિ; છનિર્વાણ સુણ્ય તિહાંજી, લેક મુખે કહેવાય. શુ ૩ સુચાક્રાંત થયા સાંભલીજી રેવત દક્ષિણ એલિ
હતા શત્રુંજય ગિરિજી, અણુસણ કયે સુખલિ. ગુ. ૪. પાંડવ કેડે પામીયેજી, પાંચસય મુનિ ગુણ શ્રેણિ દેઈ સહસ મુગતે ગયાજી, ઓરિઅનત લહ્યા તેણ. શુ ૫ પંચમ કલ્પે ટ્રિપદી, પહુતી પુણ્ય પ્રભાવ બીજા પણિ કઈ મુનિવરૂછ, શિવ કે સ્વર્ગ સ્વભાવ. ગુ. ૬ ત્યારે નારદ સાંભ , દ્વારકા નગરીને દાહ, યાદવ સહુને ક્ષય થજી, દૂન થયે મનમાંહિ. ગુ. ૭ દેવતણી કીધી પુરીજી, તપણિ થઈ વિસરાલ; જાણી શત્રુંજય ગાજી. મન ધરિ ભાવ વિશાલ. ગુ. ૮ અવિરતિ પતે નિદતેજી, નમતે જીન યુગાદીસ તિણિહીજ છંગે આદજી, અણુસણ વિસવાવિસ. ગુ. ૯ ચતુર રિસરણા કયાંજી, શ્યારિ મંગલ અંગીકાર; ચારે કષાય નિવારીયાજી, વિકથા મું િચ્ચાર. ગુ. ૧૦ ચતુઃ શાખ ધમ આદજી, પાપે ચોથે ધ્યાન,
અંશ પિણિ તેહને, પામી લૉ શિવથાન, ૧૧ ઉત્સર્પિણ અવસર્પિણીજી, શત્રુંજય ગિરિજાઈ; નારદ અનતા શિવ ગયા, અવિચલ સંખ સમુદાય. ગુ. ૧ર. ઈમ વતનિતિ, માહાત્મ અધિક ઉદાર, કાંઈક પુણ્ય પ્રગટ કીજી, ઇહાં સિદ્ધિ શિલ
અનુસાર, ગુ. ૧૩

Page #724

શ્રીશયતી રાસ.
શેષાદ્વાર સ્થિતિ સુર્ણાજી, ભાવિત આતમ ભાવ; મુજવાણી સુરપતિ સુજ્ઞેાજી, ભવદુઃખ સાયર નાવ, શું. ૧૪ આઠમા ખંડ પૂરો થયેાજી, વિસે ઢાલ રસાલ; કહૈ જીન" સહુ સુંઘેાજી, આણી ભાવ
વિશાલ. શુ. ૧૫
સર્વગાથા, ૬૬૯. પાઠાંતર ૬૬૨.
ईति श्री जिनहर्ष विराचिते श्री शत्रुंजय महात्म्य, चतुष्पद्यन्तर्भूत श्री रैवताचल माहात्म्ये श्रीनेमि दीक्षाज्ञान निर्वाण पांडवोद्धारादि वर्णनो नामाष्टमः खंडः समाप्तः ॥ ८ ॥
દુહા. ફામિણ કર જેહના, વદને'દુ નખ કાંતિ; તીન જગતના તમહુરે, પાસ પૂરે મન શાંતિ. સુરનર વતિ પયકમલ, મહિમા જાસ અખ ́ડ; રિદય નામ ધરી તેહના, લિસ નવમાખડ જમ્મૂ દ્વીપતા ભરત, પુરી વારાણસી નામ; ગગાનદી પાસે વહે, ઇંદ્રપુરી અભિરામ, ભારત વચ્ચે દીપતા, ગુણુ ઉલ યશ છત્ર; અશ્વસેન તિહાં રાજવી, જીન આજ્ઞા પવિત્ર. વામા વામાશય થઇ, ગુણૈાદામ અભિરામ; સહુ વામા માથે તન, તજી રાણી શીલધામ. તે અન્યદા ચામિની, પ્રહર ચાથે સુતી સુખ; ચઉદ સુપન રાણી લઘા, ગય વસહ પ્રમુખ.
૨૪૩
૩

Page #725

૬૪૪
ોમાન જિનહુષ પ્રણીત,
ણુ દ.
નક્ષત્ર;
એકત્ર.
કીધ;
ચૈાથી ચૈત્ર અધારીએ, વિશાખાભછણુ' દ પ્રાણતથી ગલે રહ્યા, જગ શ્વેત પૂણુ કાલે પાષની, દશમી ચૈત્ર સુત જાયે શામલ વણુ, સર્પ ધ્વજ દેવ દેવી વૃંદે મિલી, મેરૂ . મહાત્સવ રાય પ્રભાતે હર્ષસુ, ઉછવ કરિ યસ ઢાલ-આલી ધન આપીઉ ધન વ્યાપારી, એ દેશી; ૧. રાગ નટ આ પુત્રવતી શય્યા સૂતી પાસે શર્ષ ચઢતે દિઠે; પાશ્વનામ થયે તે હતી, ખાલપણા વાળ્યે પ્રભુજીના, અનુક્રમે તરૂણાપા આય;
લીધ
ક્રિષ્ણુ
અ.
૧
ર
નરવર્મ નૃપની કન્યા સુંદર, પ્રભાવતી લેઇ પરણાયા. અ’. પરિવ્રાજક અન્ય દિવસ સમાગત, કમઠ નામે તપ મઠજાણે ધૂમ્ર પીડિત અહિ દૃષ્ટિ દિખાલી, પ્રતિષ્ઠાન્ચે મન હૅઠ આણુ, અ.. જવાલા કુલમાં પ્રાણુ તજતા, સર્પેઇં પ્રભુ નાણું દીઠા; થયે ધરણ નામે કરૂÌાજિત, સુખ પામ્યા તિણિ અતિ મીઠા, અ ઇમાની લોક કરે સહુ નિદ્યા, હિ‘સામિશ્ર ધર્મકારી; ધરતા ક્રોધ પ્રભુ પરિ મૂઆ, સુર થયે મેઘમાલી
*
ભારી. અ, ૫

Page #726

૬૪૫
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ, ત્રીસ વરસ ઘર વાસે રહીયા, આવી લેકાંત ભાસે; દાન દેઇ વછર પરમાણે, દક્ષેવસુરનર.
વાસે અ. ૨ પિસતણું કાલી ઈગ્યાસિ, રાધા અઠમ તપ ચારી; પ્રાત દિવસ પાસ (અંશ) પ્રભુ શ્રત લીધે, તિનસે
રાજન સહચારી. અ, ૭ ચેથે મનવર્ધવ નામે હિવે, જ્ઞાન થયે પ્રભુને દેવા, ચરણે નમિ નિજ ઠામે પહતા, કરતા જીન
સમરણ હવા, અ. ૮ બીજનિ કેપકટ સંનિવેશે, જગત પ્રભુ
આવ્યા રગે; પરમાને પારણુ ધન્ય ગેહે, કીધે મનને ઉછરંગે, અં. ૯ વિહરતા કલિ ગિરિ પ્રભુ આવ્યા, કુંડ સરોવરને
તીરે; કાબરી અવમાંહિ લીધે, કાત્સર્ગ નિર્ભય
પીરે, અ. ૧૦ ગજ મહીધર જલ પીવા કાજે, મહિપતે તિહાં
આવીયે, પ્રભુ દેખી પૂરવ ભવ સમી, કરે સેવા મન
ભાવી. અં. ૧૧ પાસે ઉભા સુરવર મનહર, ગાવે ગીત સંગીતયું ત્રિણ કાલ પ્રભુ સેવા સાર, ભાવ પરિઘલ બહું
પ્રીતિ, અ. ૧૨

Page #727

શ્રીમાનું જિનહર્ષમત. પ્રભુ વિચર્યા અંગ દેશને રાજા, આ તિહાં
નમિવા ભણે; દીઠા નહી ઉપને મનમેં દુઃખ, ભ્રષ્ટ થયે ચિંતા
મણિ. અ.૧૪ મૂછ નૃપ પામી ગુર દેખી, પ્રીતિ ઉપાવણ કારણે તિહાં કીધી જનવરની મૂરતિ, નવ હસ્ત મિતિ
ચિત્ત ધારણે. અં. ૧૪ હસ્તીકાલ વસેમૂઓ તિહાંથી, તિહાંહી જ કરિ વ્યંતર
થયે; નરનારી મન વંછિત પૂરે, પ્રભુ ચરણે આવી
રો. અ. ૧૫ અંગ રાજા પિણિ દેખી હરખે, તિહાં પ્રાસાદ
કરાવીયે; કવિકુંડ એહવે નામે તીરથ, પ્રગટ થયે સહુ
ધ્યા. અ. ૧૬ કવિ ગિરિકંડ સરવર તીરે, કાઉસગ્ન પ્રતિમા
જીનકેરી; જે એ જે પૂજે રતિપ્રીતિ, સુખ સંપતિ
લહે અતિકરી. અ. ૧૭ મોટો તીરથ દેવે સેવિત, સેવ્યાં ઈસિતફલ આપે; ધ્યાન માત્રથી નામ પ્રભુ અધિકે, ભવભવનાં
પાતક કાપે. અ. ૧૮

Page #728

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ.
મહામંત્ર કલિકુડ પાર્શ્વન, સદ્ગુરૂના મુખથી
પામી; ધ્યાવે જે અસકિતચિત્તે, સિધિ આવે
ક્ષુદ્ર ઉપસર્ગે જેનર ધ્યાવે, ક્ષેાભ કદાપામે નહી; સ'હું આગઢી છમગેામાયુ નાસે, તિમનાસે
-
યામી. અ. ૧૯
બ્રહ્મચારી જે મિત આહારી, દાંત
મત્ર જપે ગુરૂ વાકય થકીજે,
દ્વિવે પ્રભુ શિવ નગરીના વનમાં,
આવ્યા તિહાં વાંદણુ ધરણી પતિ,
ભવના તાપણે સુજ જાસ્યું, એહવુ તિવી
ન રહે ત્યાંહી. અ. ૨૦ વિજીત મન વચ કાયા; સિદ્ધિ લહે
(૪
સુરે ક્યાયા. અ. ૨૧ કાચેત્સર્ગ લેઈ રહે; ચરણે મિચે
સુખ લઘુ. અ. ૨૨
કાણું';
પ્રભુ ઉપર ધાર્યાં નાગેન્દ્રે, નિજણુ આતપ વારણું. ૫. ૨૩ ઇંદ્રાણી અનવસ્તે આગે, કરે નાટિકાગ ર'ગર્યું; સ કતે કરે સમકિત નિર્મલ, દુરિકરે મિછિત
અગમ્’. અ’. ૨૪
તેડુ દિવસથી તેહ પુરીના,
છડાંર માતા લીધે વિસામે, તિહાં
અહિછત્રા થશે.
અભિધાન; તીરથ મહુ
માનઃ અ', ૨૫

Page #729

હ૪૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
જઈ તિહાં અહિછત્રા નગરિ, અનિશિ જે જીન
વર ધ્યાવે તેને લેક નામે ત્રિભુવનના,નિશ્ચય અવ્યય પદ
પાવે. અં. ૨૬ શજપુરે તિહાં જઈ પ્રભુ ઉભા, પ્રતિમા ધર
થિર મન કરી, મહિલી ઢાલ થઈ ખંડ નવમે, કહી જીન હર્ષ
હષ ધરી. અં. ૨૭ સર્વ ગાથા, ૩૬.
દુહા તિહાં આવી ઇશ્વર નૃપતિ, વાંદે ભાવ સહિત ચરણ કમલ ન રાયનાં, રિદય કમલ હરષિત. ૧ નિજપૂર્વ ભવ જાણી, પ્રભુ દરિસણુથી થાય;
અતિ ઉત્તેગ કરાવીએ, જન ગૃહ ચિત્ત લગાય. ૨ નિજ પ્રતિમા પ્રાળુભવતણી, કુફરી કાલી તો કુકુટેવર તે હિનથકી, તીર્ણ થયે જગમાંહ. તે તીરથને ઉદિસી, નિકટ રહયા સુર આઈ સુરતરૂ છમ સુખ પૂર, એનિત્ય સેવે પાય હિવે તિહાંથી પ્રભુ વિચરતા, તાપસ આશ્રમ
પાસ; તિહાં આવી કાઉસગ કીયે, કર્મ ખપાવણ આસ. દશ ભવને વઈરી હિવે, કમઠાસુર આવે; છલ રેખી ઉપસર્ગ બહુ, કરવા આલેય. ૬

Page #730

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.. દ્વિપી દ્વિપ અરિપ્રબલ, વૃશ્ચિક વ્યાલ વેતાલ, પ્રભુ અભ્યજાણી કરી, વરસાવે જલ માલ. 9 કુમ ઉપાડિ મૂલથી, ઉડાડે ગિરિગલ,
જાણે કપાંત કાલને, વાજે વાયુ અપલલ. ૮ ઢાલ-લાંધ્યા તેડાતડરીર લાંધીનીરવનાસ. એ દેશી. ૨. તીવ્ર ધારાએ વરસતેરે જબર જબકે વીજ ગાજે; ગિરિવર ધડડે, જાણે કલેથલ એહી જ. કમઠાસુરકરે, વર્ષાને ઉપસર્ગ સક્તિમંત પ્રભુજી સહે, તેણુ કરમના વર્ગ. ક. ૨ ભૂમિ વિષે ગર્તાવિષેરે, નદીનાં નિજરમાંહિ; જલધારા માવે નહી, રહીનતમ અવગાહિ. ક. ૩ ચથા અશનિ વિદ્યુતયથારે, યથા વારિને પૂર; ધ્યાન પ્રદીપ તથાતથા, પ્રભુને વધુ સબૂર. ક. ૪ અશિથિરા તે પિણ થઈ, ભૂધર થયા પ્રભુ પ્રકંપ
અંબુપૂર વધતે થકેરે, નીચગામી પણિ જોઈ પ્રભુ સંગતિ ઉચે ચઢ, નાસાપુટલગિ હઈ. ક. ૬ ઈણિ અવસર ધરેદ્રને રે, આસન કાં તામ; વાહણ જેમ સમુદ્રમ, ચિત્તે મનમેં તામ. ક. ૭ કિણે ચલાજો માહોરે. અચલ સિંહાસન એ, તાસસીસ વજે કરી, છેદુ નહી સંદેહ. ક. ૮ કોપથકી ઈમ ચિંતવીર, જેતલે જે જ્ઞાન; પ્રભુ અવસ્થા તેતલે, દેખી થયે હેરાન. ક. ૯

Page #731

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત. તુરત તિહાં પરિવારjરે આ નાગને ઇંદ્ર, ફણું છત્ર શિરધારી, ઉચા ધર્યા જીનેન્દ્રક. ૧૦ વિભુ આગલિ નાટક કરેરે, ગાગીત રસાલ, ચિત્તવૃત્તિ બિહ ઉપરે, સારિખી સંભાલ, ક. ૧૧ વૃષ્ટિથકી - વિરમે નહી, ક્રોધ કરી તિણિવાર સેવકને આદેશ કરે, વિપક્ષ સંહાર. ક. ૧૨ મેઘ માલી તે નિરખીયેરે, લેયણ ભરીયાં કેપ અનવર ચરણે આવીયે, જૈધત કરિ લેપ. ક. ૧૩ મેઘ છંદ તિણિ અપહરે, કહે અસુર તિણિવાર; અજ્ઞપણે સ્વામી કર્યો, ખમળે જગદાધાર. ક. ૧૪ નિર્ગુણ નિવૃણ દાસ હું રે, તું જગત્રય આધાર; મુજ ઉપરિ કરૂણા કરે, ક્ષમાતણ ભંડાર. ક. ૧૫ તીન લેકને સ્વામી તુર, તું સહુને પ્રતિપાલ; તાહરી સહુ ઉપરી કુપા, તું પ્રભુ દીન દયાલ. ક. ૧૬ કમઠાસુર ઈણિ પરિ થયે, પ્રભુને સેવક ખાસ; ધરણાશા અને સિંધના કરે ઉપદ્રવ નાસ. ક. ૧૭ ધરણેન્દ્ર કમઠાદિક થયેર, પ્રભુને સાસન તેહ મહા ઉછવકારી તિહાં, વાંછિત દાયક જેહ. ક. ૧૮ નમી કરી પ્રભુ પાસને ૨, પહુતા નિજ ૨ ઠામ, અન્ય ઠામ વિચર્યા પ્રભુ, ગયા વણારસી તામ. ક. ૧૯ શ્યામ ચતુર્થી ચૈત્રનીર, ગત ચેરાસી દસ રાધારિષિ ધાતડીતલે, જ્ઞાન લહ જગદિસ. ક. ૨૦ સમવસરણ કીધે તિહાંરે, સુર અસુરે તતકાલ દીધી જિનવર દેશના, અમૃત થકી રસાલ. ક. ૨૧

Page #732

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૬૫૧ અશ્વસેન અદિક તિહારે, આવ્યા નૃ૫ પરિવાર વામા પભાવતી સુખી પ્રતિબધી બહનારિ. ક. ૨૨ હસ્તિસેનામિક શજવીરે, પાચ્ચે સમકિત સાર આર્યજ્ઞાદિક પ્રભુ તણું, હુયા દશ ગણધાર ક. ૨૩ અતિશયવ ને પ્રભુ તિહાં કીરે, કીધે ધરા વિહાર કામ ૨ કરતા થકા, તીરથ ચરણ પ્રચારઃ ક. ૨૪ અનુક્રમિ આવ્યા પાસજીરે, શત્રુંજય સુવિલાસ; આદ્યપ્રભુ જીમ ભવ્યનરે, તીર્થ પ્રભાવ પ્રકાશ. ક. ૨૫ સર્ષ નકુલ હરિણાદિકારે, પ્રભુ દેશણ સુણિ તેહ, પ્રતિબદવા સમતાધારી, પામ્યા વગ સનેહ. ક. ૨૯ પ્રભુની મીઠા દેશનારે, સહુને આવે દાઈ, હાલ જી નવમાં ખંડની, એ જનહર્ષ સુહાઈ ક. ૨૭ સર્વગાથા, ૭૦ પાઠાંતર (૭૮).
દુહા. રૈવતાદક છંગને વિષે, પ્રભુજી કાર વિહાર વલી કાસવાસી થયા, સેવિત સુશ્કમ સાર. તસુ બંધવ હસ્તિસેનહિવે; આવ્યું નમિવા પાય; સુરપાતપિણિ આવ્યા મિલી, ચરણે લાગી આય. હિવે કૃપબ્ધિ જગનાથપિણિ, તારણ ભણીતિવાર; સહુ ભાષા અનુયાયિની, દે દેશનામૃત ધાર. ૩ શત્રુંજય સંઘપતિ સુગુણ, સુરેશાચ સમકિત, શીલ શાખ્ય શિવસુખ ભણું, સમ એહસુભ ચિત્ત. ૪ સાત એહ સાતે નરક, ભેદણહાર અંધાર; એકેતસપ્ત કર્મને, ક્ષયકર મુક્તિ દાતાર. ૫.

Page #733

પર શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તીર્થકર ગોત્ર ઉપજે, પવિત્ર કરે નિજવંશ ધરમવત સંઘેશની, ન કરે કેશુ પ્રશંસ. ભમે જીવ ભવતાં લગે, સુજાણે મિથ્યાત, સમકિત જાફરસે નહિ, કરે પાપને ઘાત. અગ્નિ નીર પીયુષ વિષ, વિષધર કમલ સમાન; કિંકર સુર હુઈ જેહથી, સેવે સંલ પ્રધાન. જે વાહા વૈરી હવે, તાકે તેવા પ્રાણ
મિત્ર થાઈ સમતાથકી, સિદ્ધિનિબંધણુ જાણ. ૮ તાલ–હારી સદારે હાગિણી આતમા તું નેકર ગોવિ
દભરતાર એ દેશી. ૩ રાજા હસ્તિસેન દેશ સુણી ઉઠી નમી પ્રભુ પાય, કરજેડી માંગે મુદા, સંઘપતિ દે છનરાય રે. રા. ૧ વાસાક્ષાત ઈન્દ્ર આણીએ, શ્રી જીવર તતકાલરે, કીધી પ્રતિષ્ઠા ઉત્સવ, સંઘપતિની સુવિશાલર. ૨. ૨ ત્યારે તે નૃપ સંઘનું, દેવાલય લેઈ સાથિર, પ્રથમ સંઘ છમ ચલતે, પૂજે ગુરૂ જગનાથ. શ. કે શત્રુંજય ગિરિ આવીયે, નદીતણું લેઈ નીર, યુગાદિસ ભાવે કરિ, પૂજ્યા લહણ ભવતારરે. ૨. ૪ ભૃગ ૨ દેહરા, રાય કરાવ્યા ભરે; સંઘાણે પૂજા કરી, સફલ કી ભવિતવ્ય. શ. ૫ ચંદ્રપ્રભાસશ્રી શિલવિષે, ગિરિવર શ્રીગિરનાર, નમી સ્તવી તીશને, પંચવિધ દાન દાતાર શ. ૬ સાત ક્ષેત્રે વિત્તઆપણે, છમ શું બીજ વાવતરે નિશ્રેય ફલને કારણે, ભાવનીરસીચતરે. . ૭

Page #734

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ૨૫૩ ધર્મ ચતુર્વિધ થાઈને, વલીયા તિગૃહજ માગરે; કાસીપાસ નમ્યા તિહાં, ચૈત્ય કરા ભાગરે. રા. ૮ જીન ચિ-તે ગુરૂ લેયછે, વાચિ તત્વ શ્રુતકાન, હાથ દાન શિર આગન્યા, તેથી ધરમીન આનરે. રા. ૯ વિહેતાં પ્રભુને થયા, નવસય વીસ હજારરે, એટલા મુનિવર મહાવ્રતી, જેહને શુદ્ધ આચારરે. રા. ૧૦ ત્રીસ સહસ્ત્ર આઠ આગલી, વ્રતિની શ્રાવક લક્ષ,
સઠિ સહસ્ત્ર ઉપરિવલી, નિજ પ્રતિબંધિત દક્ષરે. ર. ૧૧ ત્રિણ લાખ શ્રાવિકા થઈ સિત્તેર હજારરે, પ્રભુજીને થયે એતલે, સંઘતણે પરિવારરે. . ૧૨ આયુ શત વષ ભેગવી, સમેત શિખર ગયા નાહરે માસત અણસણ કર્યો, કર્મતણે કીયે દાહરે, રા. ૧૩ સાથે તેત્રીસ સાધુને, સુદિ આઠમિ સુવિમાસરે, ચિત્રાએ મુક ગયા, જગનાયક શ્રી પાસરે. રા. ૧૪ શ્રી હસ્તિસેન નિજ પુત્રને, ઉચ્છવસું દેઈ
રાજ શત્રુંજય સમતા ધરી, મુગતે સાર્યા કાજ રે. . ૧૫ જે સિદ્ધા મુનિવર ઈહાં, સંઘપતિ તીર્થ ઉદ્ધારરે. વલી સુજથી આગલિ હુયે, તે કહું ઈંદ્ર વિચારરે. રા. ૧૬ હિવે વૈભારગિરે ગયે, મુજ વચને રાજાને; શ્રેણિક ચૈત્ય કરાવીયા, તિહાંરે પુર સુપ્રધાનેરે. . ૧૭ મુજ કે િત્રિણ વછરે ઉપરિ સાષ્ટિ માસ પચમ બેસિસે દિને ધર્મ વિણાસરે. સ. ૧૮
ચ્ચારસે વરસે મુજપ છે, થાણ્યે વિક્રમાદિત્યરે, કરિયે પૃથિવી અનુણી, પુન્ય પ્રમાણે વિસ્તરે . ૧૯૯

Page #735

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રીત.
૬૫૪
સિદ્ધસેન ઉપદેશથી,
:
પુહી નાસ્ત્રિ િ
વિશાલરે. ૨. ૨૧
નિજ સવછર થાપિક્સ્ચે, મુજ વર કરિ રિર સ. ૨૦ હવે કાંપિલ્યપુરને વિષે, જીન આજ્ઞા પ્રતિપાલ, જાવડ શ્રેષ્ઠી થાઈસ્ચે, સુદ્ધવ્યવહાર શીલવતી તેહને દુલ્યે, ભાવિલા નામે નારેિ; ક્ષાંતિ જેમ ધર્માશ્રિતા, પરમ ભક્ત ભરતારરે. રા. ૨૨ ઇશિ પર ગૃહવ્રુત પાલતાં, વાસર જાસ્યે તાસરે; સુખમાં કાલતણી પરે, ધર્મ શર્મ સુવાસરે રા. ૨૭ ચ‘ચલ લક્ષ્મી તેહની, પાક્ષી પિણિ ચિરકાલ; જાચે યતન કર'તડાં, ઢેખતાં વિસરાલ૨. રા. ૨૪ ગયે દ્રવ્ય પિણિ તેહુને, સત્ય ન જાસ્ય દેહરે; સત્ત્વ સાધ્ય સઘલી ક્રિયા, પુરૂષ ભણી કહી તેહરે. ા. ૨૫ આદર કાઇ આપિ નહીં, મેલાને મસક્રીનરે; તા પિણિ નર્મ મુકે નહી, યાચે નહી થઈ દીન૨ે. ૫. ૨૬ મોટા પીડયા આપદા, મરે ન મૂકે માનરે; નવમે ખડે હાલ તીસરી, કહી જીનહુ સુજાણુરે. ૨. ૨૭
સર્વ ગાથા ૧૧૪.
દુહા.
.
સારૂ નીવી (તિ.) આપણી, કરે અલ્પ વ્યાપાર, વેલા દેખી ચલે નહીં, સાવાણીયા હિ ગમાર, ત્રિણ કાય અને પૂજસ્ચે, નમણ્યે ગુરૂના પાંચ; પડિકમસ્યે સયા મિન્હ, કરિસ્કે નિરમલ કાય. એક દિન મુનિ એ આવિસ્ચે, વિહરતા તસુ ગેહં; પ્રતિલાલી શ્રી પૂસ્ચેિ, ધન આગમન સનેહ.

Page #736

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ૬૫૫ એક સાધુ તે મહિલે, જાણી કહિયે તાસ; વેચણ તુરગી આવિસ્પે, લેજે ફલસ્પે આસ. ૪ સાવદ્ય એહ અમે કહ્યો, પિણિ થાયે ઉપગાર, તુજસુત તેહના: દ્રવ્યથી, કરિશ્ય તીર્થોદ્વાર. તે મુનિ ચરણે લાગિસ્પે, દેઈ ધર્માસીસ; આવ્યા આશ્રમ આપણે, ધરતા હર્ષ જગીસ. તે ઘરથી હાટે ગઈ, હથીયક નર દેખિ; પતિને કહિસ્ય સુનિવચન, હિતકારી સુવિશેષ. રોકડ ઉદ્ધાર કરી, ભાવડ અશ્વી તેહ
લેઈ નિજગૃહ આવશ્ય, કામધેનસમતેહ. ૮ હાલ–પરમ તિરથ પંચાસરે જહાં સેહેપાસ છો ;
એ દેશી. ૪. સગલાં કામ મુકી કરી, સેવા કરિયે નિત વહે સુભ કાર્ય જેથી હવે, સેવા કરિય છમ દેવહે. હિવે સમય આવ્યે થકે, દીપે લક્ષણ સર્વા ગયે સૂરજ અશ્વ સમાન, જણયે તે અશ્વ સુરંગરે. સ. ૨ થયે કિર ત્રિવર્ષને, તેજે જાણે દિનકાર; રાજ એગ્ય તે થાઈસ્ય, જન કેહિસ્ય. જઈ
વિચારોહ. સ. ૩ તપન રાજા આવી કરી, તેહના ઘરથી ગુણવતહે; તીને લાખ ધન દેઈ કરી, અશ્વ લેસ્ય લક્ષણ
વંતહા, સ, ૪ તે વલી તિણિ દ્રવ્ય કરી, અશ્વ લેસ્ય બહુ જાણિયે; ખાણિ તુરંગ રતન તણી, જેહથી દારિદ્રની હાણિહ. સ. ૫

Page #737

૬૫૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સૂરજ સસ અકેલે કરી, એક ભુવન દીપાવે
તેહ હે; એહને સુત તીન લેકને, કરિયે ઉત ગુણ
ગેહતું. સ. ૬ હિવે ભાવડને બહુ તુરી, થાયે તેના ગુણવતહે; ચરણેદિક ચક આક્રમે, બહુ વિક્રમ અતિ એપતહે. સ. ૭ સર્વાધિપવિક્રમભણ, જાણી ભાવડબુદ્ધિવાન, એક વર્ણના લેઇ ઘેડા, ભેટ કીધી પામ્ય માનહે. સ. ૮ વિક્રમરાય ખુશી થયે, સેરઠ મંડલ દિયે તાસ; દ્વાદશ અન્ય પુરેપેતા, મધુમતી પુરી દી જાહે. સ. ૯ વાછત્ર બહુ પરિવાજતાં, છત્ર ચામર ચિહિત જેહ મુખ આગલિ માગધ ભણે, ગાયેગાયન ગુણગેહતું. સ. ૧૦ હય ઘટયુંનરવાતચું, મધુમતી પુરી માજારી; પિલે તેરણ બાંધીયાં, ભાવડ આવે છણીવાર હે. સ. ૧૧ તિણિ હિજ અવસર તેહની, ભાર્યા પૂર્વાચલ ભાહે; લક્ષણ વ્યંજન ગુણે કરી, જણિયે નંદન ગુણ
- ખાણિહે. સ. ૧૨ પુત્રાગતિ સુણી પ્રીતડી, આવી નિજ નગરી
માતા: દાન યે દીન હીનને, ઉપજાવિયે સહુને
ઉછાહિ હા. સ. ૧૪ પ્રસન્ન હુયે સહુદિશિતા, વાઇસ્પે વાયર
સુખકારણે સચરાચર સહુ જીવન, ઉપજાવયે શાંતિ અપાર. સ. ૧૪
અસર.'

Page #738

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ નિજ સુતને ઉછવ ક, ખરશ્ય તિહાં કામ
અમામા: ગોત્રતણી સ્થિતિ ચહુ કરી. દી જાવડ તસ
નામહ; સ. ૧૫ લાલે ધાત્રી બાલક ભણું, પાષિત તેહને પયપાન; સુરતરૂ જીમ તેહને પિતા, પૂરવયે વાંછિત.
માનહા, સ. ૧૬ કહ્યો નિમિત્ત ભૂ ભાગે, નિજ વિભવ પ્રમાણે તામહ ભાવડ અન્ય પરીવરા, થાપિયે પિણિ તિણિહીજ.
નામહ. સ. ૧૭ વિણિ પુરિમાંહિ કરાવિસ્પે, પ્રાસાદ અમારે.
જાણિહે. તિણિ પાસે પિષધશાલા, ધર્મ ધ્યાને ઇચ્છામના
આણિહે. સ. ૧૮ બાલપણું મુકી કરી, કરિયે બાલક પદ ન્યાસહા થાઈલ્વે પાંચ વરસતણે, કરિયે સહુ કલા
અભ્યાસહા. સ. ૧૯ જ્યારે મધ્ય વય આવિસ્કે, ચિતવચ્ચે તેને
તાતહે; તે યોગ્ય કન્યા પામિને, જોડયે વિવાહ
" વિખ્યાત છે. સ. ૨૦ જાણ કોપભ્યપુર આપણા, ખ્યાતિ વસે વણિક
લક્ષણ જાણે અંગતા, સંકિસ્ય નિજ ચાલે ત્યારહે. સ. રસ

Page #739

૬૫૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. કાંપિલ્ય પુર ભણી ચાલિસ્ય, શત્રુંજય તલહરીયાતિ હેક ઘેટી એકનિશાતિહાં, રહિસ્ય વાસે વિખ્યાત છે. સ. ૨૨ તિણ પુરમે નિજ ન્યાતિને, એક વણિક વસે સૂર
નામહે; સૂતાર તેહને ઘરિ, થાસ્ય શીલ ગુણ અભિરામહે. સ. ૨૩ વાણું જાણે સરસતી, રંભા અપછર અનુહાર, રમતી નિજ ગૃહ બારણે, યે તે રૂપ ઉદારહે. સ. ૨૪ જાવડ કેરે માઉ, જીમ શશિપ્રભા તારામાંહિ; અન્ય કન્યાવિચિ દેખિને, લહિયે વિસ્મય ઉત્સાહિહ. સ. ૨૫ નામગોત્ર જાણ કરી, તેડી કન્યાને તામહે; ઉછગે આરોપિને, તાતને તેડાવ્યે કામ. સ. ૨૬ ગોચિત લેઈ ભેટ, સૂર મિલિવા આ તાસહે; નમ્ય મિલિયે તે ઉઠિને, બેસાડિ તે આપણે
પાસો. સ. ૨૭ સામાન્ય પિણિ મોટકા, કાર્યાથ આપે માનહે નવમે ખડે એથી થઈ, જીનહર્ષ ઢાલ કરે ગાન. સ. ૨૮ સર્વગાથા, ૧૪૦ પાઠાંતર ૧૪૯
દુહા મધુર વચન બેલ્યાવિયે, સૂરને બુદ્ધિ પ્રમાણ નિજ ભાણેજને માનિસ્ય, કન્યા સરીખી જાણ. ૧ 'અશક્તિ નમ્ર વદનેકરી, જેતલે રહિસ્ય સૂર;
મૂલકી કન્યા તેતલે, કહીસ્પે' સહુ હજાર. ૨ હાલ–ધણુરા ઢેલા. એ દેશી. પ. ચાર પ્રશ્ન જે માહારા, નિર્ણય કરિયે તાસ;

Page #740

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૬૫૯. કુમરી બેલે તે વર થાયે માહરે, નહી તે
તપવનવાસ, કુ. ૧ વારૂરે ૨ સુજાણ, ગુણ દરીયે થાસ્ય ૨ સુજાણ; હીયડે ધરીયે; ઈમ જાણી જ્યાં સહુ કે ઈ. તેહની ઉક્તિ સુણી કરીરે, ધરી પ્રમોદ મનમાંહિ કુ. લેઈ કુમારી કન્યકારે પુર આવિર્યે ઉમાહિ. કુ. તે સાંજલિ ભાવડ હિરે, કતક મનમાં ધારિ, કું. સ્વજન લેઈ મુજ દેહરે રે, રહિયે સસુત વિચાર. કુ. ભૂષિત અંગે કન્યકારે, ઘણું સ્વજન લેઈ સાથ, કુ. ચૈત્ય આવસ્ય લેકનેર, જેતી મનમથ આથ. કુ. ૫ ખિન્ન થયા ભમતાથકારે, જાણે લેચન તાસ; કુ. જાવડ યુનિ લાવણ્ય શરીરે, નિશ્ચલ કરિયેવાસ. કુ. અલ્પ માત્ર હસી કરી, સીલવતી સુકુમાલ; સીતલ મીઠી વાણીયેરે, કહિસ્ય વચન રસાલ. કુ. ધરમ અર્થ કામ મોક્ષ એરે, શાએ ભાખ્યા જેહ પુરૂષાર્થ યારે મુજપુર, વર્ણવિસ સુણે કુ. ૮ વચન સુણી કુમરીતશુરે કહિસ્ય તાસ કુમાર; સાયરધ્વનિ જીમ ઉછર, મધુર ગંભીર વિચાર કુ. ૯ સર્વભૂતને હિત કરેરે, રત્નત્રય આધાર; કુ. શાસ્ત્રિ લક્ષણ ધર્મ એરે, કેહને નહી સુખકાર. કુ. હિંસાતેય પરહણરે, મોહ કલેશ અહિત કુ. સત ક્ષેત્રે જેવાવીયેરે, અરથ અનંથે રહિત કુ. ૧૧

Page #741

૬૬૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
જાતિ સ્વભાવે ગુણુંધરેરે, અન્ય કણને લાપ; કુ બાધક ધર્મ અરથ તારે, કામ દ‘પતિ મનએપ. કુ. ૧૨ દોષ કષાય સહૂં ગયારે, જીન માનસ સામ્યવાન; કું, શુકલ ધ્યાનમય સ્વાતમા, માક્ષ ભાખ્યા તે ભગવાન. કુ. ૧૩ એહવુ નિર્ણય પામિનેરે, ભારતી અનુમતિ પામિ; કુ. વરમાલા લેઇ કુમરનેરે, કહૈ ધસ્યે તામ. કુ. ૧૪ હર્ષ ધરી બહુ પ્રીતિસુરૈ, માતપિતા શુભ દીસ; કુ. કચ્ચે વીવાહ તેહનારે, મનમેં ધરીય જગીસ. કુ. ૧૫ સર્વ ગાથા, ૧૫૭. પાઠાંતર ૧૧૬
ચંદ્ર નિશા જીમ પ્રીતડી, છાયાને છમ દેહ; હીયમાન અધિકી હુવે, ઉપમાનલહે તે. ચ્યારૂ ઉપાયને વિષે, ચતુર ધન અજ નરિપુત્ર'સ; જાવડ ભાવડના કુમર, સેાભ ઉપાવણ વશે. હાલ—દાન ઉલટ ધરી દીજીએ, એ દેશી. છ. તલે કાલ ગઈ થકે ભાવડ વિગત હાઈરે; જાડ નિજ પુરી રિદ્ધિભરી, ધરમજીન પાલચે
નેઇરે. કે. દુખમા કાર્લ મહાત્મથી, મુગલતણા ખલ ોઢુ (૨) રે; સમુદ્રના પૂર જીમ સહુ ધરા, લેસ્થે પ્રાણુ નિજ
કારરે. કે,
ઉત્તમ મધ્યમ જનથકી, ગેધન ધાન્ય સ્ત્રી ખાલ; સારા કચ્છ લાટાદિકા, લેઈ જાચે તત્કાલ કે. ૩ નિજ નિર્દેશ્ચિત કામને વિષે, વંને
મુલ લાખીર

Page #742

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. વિત દેઈ બહુ સહુ ભણી, ડિસ્પે મંડલ
સાખિરે, કે, જ જાવડ રોકિ તિહાં હિવે, સગલી વસ્તુને જાણ અરજીયે વિત્ત સુભચિત્તશું, કરિચ્ચે અન્યાય
નિહાણિજે. કે. ૫ આરજ દેશ છમ આપણ, જાતિવસાયેિ
વાચરે; તિહાં પિણિ ચૈત્ય કરાવિશે, માહરા ધર્મ
અભ્યાસ. કે. ૬ આર્ય અનાર્ય દેશને વિષ, વિહરતા મુનિ શાયર નિહાં આનંદ ધરતે થકે, વાંદિયે જાવડ શહેન કે. છ સિદ્ધિગિરિતણું વ્યાખ્યાન, કો મહિમા
જાવડ પાંચમારે હુયે, તોરથને કરિચે ઉદ્ધાર. કે. ૮ કરિય પ્રણામ આણંદ, પૂછિયે મુનિ ભણી
જાનહ. અન્ય કે હું સિલે, તીરથ ઉદ્ધાર કૃત જેહરે. કે. ૯ ઉપગે જાણ કરી ગુરૂ કહેર ઈમ તાસરે; jરીક રક્ષક સુર હુયે, હિંસક અનુક્રમે વાર. કે. ૧૦ આસક્ત થયા માં માંસના, અવધિ જન પંચાસરે; પુંડરીક ગ્રિસ્તિણી પષતી, ઉદ્ધસ કરિચ્ચે ઈ
ત્રાસ. કે. ૧૧ અવધિ જે તાસ ઉલધીને, આવિયે કઈ
અવકરે. ચશકપ મિથ્થામતી, હણે રેષે કરી તાકર. કે. ૧૨

Page #743

૨૨૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. રહે અરિહંત અપૂછયા, શ્રી યુગાદીસ અનરાય રે; સમય છે એ ઉદ્ધારને, થા ભાગ્યવાન તું ન્યાયરે, કે. ૧૩ બાહુબલિ રાય કરાવિયે, બિંબ શ્રી પ્રથમ જીણું દરે; દેવી આરાધી ચકેશ્વરી, માગિ જિનેદિત ભેદરે. કે. ૧૪ ઈમ સુણી શ્રી ગુરૂનમી, કમલ વેચન ઉત કુલ્લરે; જાવડ નિજ ગૃહ જાઈને, પૂછયે બિંબ ન તુલરે. કે. ૧૫ બલિ વિધાન સહુ કરી, સંખ્યા શુદ્ર દેવરે; મનધરી સુરી ચક્રેશ્વરી, તપ કરિયે નિતમેવ. કે. ૧૬ માસિકતપ તિણે છેડે, થઈ ચકેશ્વરી તુષ્ટરે; સાક્ષાત્ થઈ મહાભાગ્યને, વચન કહિયે ગુણ પુષ્કરે. કે. ૧૭ જા તક્ષશિલા નગરી પ્રતે, તેહને પ્રભુ જગમલરે; ધરમચક આગે કરી, દેખિસિ બિંબ એકલરે. કે. ૧૮ જીન ભાષિત ભાગ્યવાન તું, માહરે તું સુપ્રસાદરે; ધરમને સાર ઉદ્ધાર તું, કરાવિ પ્રાસાદરે. કે. ૧૯ કર્ણ પીયુષ નિજ સાંભલી, તેહને વચન રસાલ; ચાલિસે તક્ષશિલા પ્રતે, સમરિ દેવી સુકુમારે. કે. ૧૦ ભેટ બહુ લે ભૂપને, સતેષી જનબિંબર, દે પદિષ્ટ શ્રેણી તદા, માનિયે બિબ અવિલબરે. કે. ૨૧ પામી પ્રાસાદ ભૂપાલને, ધરમચક પાસે આઈર; ભક્તિ પ્રદક્ષિણ દેઈ કરી, પુછયે તેના પાયરે. કે. શેર કેતલે કાલ ગયે થકે, નિરમવ શશિકલા જેમ બિંબ શ્રી રૂષભ જીણુંદને, પુંડરીક કથાન્વિત
તેમ. કે. ૨૩

Page #744

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. મૂરતિ સુકૃતિની પરે, નયણુ પીયુષ સારિખરે; પ્રગટ થાસ્ય પ્રભુની સદા, ભકતે સુસ્પેન હુઈઈખર. કે. ૨૪ પંચામૃતનું પખાલિને પૂછને જગનાથ; રથે આરેપિ નિજ નગરીયે, આણિયે ઉછવ
સાથી રે. . ૨૫ સાહાસ્ય ભૂપતિને લહી, નિજ ગોત્રી પરિવાર આગલિ કરી તીરથ ભણી, ચાલિસ્તે કરવા ઉ
દ્વારે. કે. રદ દેખી ચહેશ્વરી મન ધરી, જાવડ પંચમી ઢાલ, ખંડ નવમાંતણી એ થઈ કહી છનહષ રસાલજે. કે. ર૭ સર્વ ગાથા, ૧૮૫. પાઠાંતર ૧૨૫.
દુહા, નિર્ધાતાગ્નિ પ્રદિપના, ભૂમિકંપ મહાઘાત; મિથ્યાત્વી સુરના કીય, પગ ૨ વિદ્મ સંજાત. ભાગ્યોદયથી સહુ ટલ્યા, અનુક્રમે સોરઠ દેશ; મધુમતી પુરી આવિસ્પે, ઉછવસુ સુવિશેષ ઈણિ અવસર પહિલી તિણે, પૂર્યા વાહણ ભૂરિ ચીણ મહા ચીણ ભેટ દિશિ, ગયા તિહાંથી દૂરિ. ૩ વાયું વસે ભમતા થકા, આવ્યા સેવન દ્વીપ, અગ્નિ દાહથી મૃત્તિકા, થઈ કંચણ દેદીપ. ૪ અષ્ટાદશ વાહણ ભર્યા, કંચણ ધાતુ સંઘાત; પ્રવેશ કાલે આવયે, પુણ્યદયની ખ્યાત. એક પુરૂષ ચરણે નમી, પુરી પરિસરે સાધક શ્રી વાસ્વામી આવ્યા પ્રભે, કહિસ્ય ગુણ અગાધ. ૬

Page #745

હ૪ શ્રીમન જિનપ્રિત.
બીજે દ્વાદશ વરસને, પ્રાતે આવ્યા પાત; કહિ આનંદ ઉપજાવિયે, કનક ધાતુ ભૂત એપ. ૭ તણે ચિત્ત ડોલાવીયે, તે સ્થિતિ વિયે એમ;
પાપાકર લક્ષમી કિહાં, કિહાં મુનિ પુન્ય પ્રેમ. હાલ-કઈ ભૂલ મન સમજાવેરે. એ દેશી. ૬. ચિતે જાવડમનમાં હિરે,ધરમતણી કરણી સારી; બીજે નહી છે કેઈરે,
ચિ. ૧. પહિલી નમિચ્છુ વજમુનિને, સુણસું તેહની
વાણું, તેહના દરસણથી તે આવ, લખમી પિણિ ખચા
હીરે. ચિ. ૨ એહ ચિંતવિ ઉત્તમ નર તે, જગમતીરથ આવે, મહા મહોછવ લેક સંઘતે, વાંદિસિ જાવડ ભાવેર. વિ. ૩ સ્વર્ણ કમલ ઉપરિ તે બેઠા, મુનિ મુખ સનસુખ
જેતેરે. જેતલે તે આગલિ બેસિસ્પે, નિજ મન કમલ
તેર. ચિ. ૪ આકાલેઉવેત બીજ છમ, મનમેં અચિરજ કારીરે, દિવ્યથી એક દેવતા આવી; મુનિ વચ્ચે હિતકરીરે, ચિત્ર ૫ રવામી સુકમને હુ અંગજ, તીર્થન પુરી રે; મહા દુર્દીત સ્પર્ધાના, પરભવ મધ જગી રે. ચિ. ૬ કરૂણ સાગરતે પચખાણ, કરાવ્ય સિદ્ધક્ષેત્ર વાર્તા, પંચપરમેષ્ઠીના સમરણથી, મુજ અબીટલી અરે. ચિ. ૭ નક્તનું ગતિથી ઉદ્વરી, મદ્યપાન ભવ પપેર,

Page #746

શ્રીશત્રુ જયતીર્યશસ,
જીમ થયે હિમ સ્વામી, તુજ ઉપકૃતિ દુઃખ
કાર. ચિ'.૮
મદ્યપાન રસમાંહિ મગ્ન મુજ, દેખી કરૂણા આણીરે; પ્રત્યાખ્યાન અવલંબ કરાબ્વે, પૂજ્ય તુમે ર્હુિત
ભદ્રાસણું બેઠા ચંદ્રશાલા,
જાણીર. ચિ. એક દિવસ રંગ માંહિ;
નારી
કાદ ખરી નામે, સુરાપીઉં ઉછાંડુર. ચિ', ૧૦ મદ્ય ખ્યાલે હાથે લઈ, સમર્' અક્ષર જેતે; શકુનિજÜઅહિંગરલવિષેાપમ, વચ્ચે પા
માંહિ તેતેરે. ચિ', ૧૧
સીધા તેહ - અજાણપણમ્', વિષથી મૂર્છા પામીરે; મહામત્ર સમરા મનમાંહિ, વાંઘા તુજ સિર
નાસીર, ચિ. ૧૨
વારવાર વ્યસન નિજ નિવ્રુતા, મરણુ લા સુભ યાનેહા; મેહુલ જ થયે હું શ્રી, ગ્યે સુખ અસમાનેહા, ચિ', ૧૩ નામકપ યક્ષ થયા હું, યક્ષ લક્ષ મુજ સેવેર; વિવાદ્વાર કરિવા સમરથ, જે કહેા કરૂ નિત
નેવેર ચિ', ૧૪
વિનયેાદ્વાર કહાતે એહવુ, ભૂષિત સર્વાભરણે; પાશાંકુશ માતુલિંગ અક્ષષર, ચાર ભુજામલ
ધરણેરે. ચિ'. ૧૫

Page #747

શ્રીમાન જિનહર્ષ પ્રણીત. ગજરૂહ સેહે અતુલી બલ, સેવે અમર અને કેરે. સેવન વરણ શરીર વિરાજે, યે આગલિ એકેરે. ચિ. ૧૯ કહી પ્રભાવસિદ્ધાચલકેરે, સે, વજાણવામી
શ્રતધારીરે, જાવડ આગલિ એહવે કહિયે, હિતકારી
સુવિચારહે. ચિં. ૧૭ મહાભાગ્ય યાત્રા કરી ગિરિની, તીર્થોદ્ધાર કરાવે રે; અમે યક્ષ તુજ ભાગે આવ્યા. વહિલા વાર ન લારે. ચિ. ૧૮, એહવે સાંભલિ તે ઉઠીને, વાહણ વસ્તુ ઉતારી; કામ ધામણા સહુ કરિને, ચલિયે તીર્થં વિચારી રે. ચિ. ૧૯ પૂર્વ દિને સહુ કરી સજાઈ, સિદ્ધક્ષેત્ર રખવાલે રે
જ્યમતી નારીને માંદી, કરિયે મમતવાલેરે. ચિં. ૨૦ વાસ્વામિતપેટી હિતકારી,નયણચિકિછા કરિયે રે; ક્ષપાષાંતરવિઆગવિ ન રહે, તિમ તેહના ગદ
હત્યેિર. ચિં. ૨૧ યક્ષલક્ષવૃત ચેમ્બિકપદી, દુષ્ટના કીના કીધારે; વજ સહતે દુરિ કરિયે, અંતિદુસહે સુપ્રસીધારે. ચિ: રર વિયે જલદ વાયુગિરે તિમ. વજ ગિરિરાજ સીંહે, શરભેસિંહ અગનિ પાણીસું, પાછું અગનિ બહેર. ચિ. ૨૩ તિમ અસરકેરા ઉપજાવ્યા, વા વિઘન સહુ
હણિયેરે, ઢાલ છઠી નવમા ખડકેરી, સહુ નહષ સુણિયેરે. ચિ. ૨૪
સર્વગાથા, ૭. સવગાથા પાઠાંતર ૨૧૫

Page #748

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
દુહા. આદિપુરે સંઘ પહોંચિયે, અધમ દેવતા તત્ર; શત્રુંજય કપાવણ્ય, વાતધૂતતરૂપત્ર. ૧ વાસ્વામિ શાંતિક કરી, તીર્થ તેયાક્ષત ફૂલ; શૈલવતે છાંટ તુરત, નિશ્ચલ થયે અમૂલ. જનપ્રતિમા આગલિ કરી, સંઘ ચડે સુવિહાણ; શૈલે જગન્યા, વાજે ભેરી નિસાણ. ભૂતવેતાલ રાક્ષસ સાકિણું, દરસણ મહા વિકરાલ; ભીષણ રૂપ દિખાલિયે, મિથ્યાત્વિસુર બાલ. ૪ કપદ વજાઇ રૂવામિ બે, વિઘન હસ્ય તાસ; શત્રુંજય ચડિયે તાદા, સંઘ ધરી ઉલાસ. કકસ અસ્થિ વિસારૂધિર, માંસ અને પુરકેશ; કિલનિહાલી ગિરિ પ્રતે, સંઘ ખી િચ્ચે વિસેસ. નદી નીર મંગાવીને, જાવડ ચિત્ત વિચાર શિલ કરિયૅ પત્રિ, ધોઈને તિણિ વાર. ૭ સતૃણ કપિત વાયુ છમ, પતિત ભ્રષ્ટ પ્રાસાદ,
સંવાધિપ દેખી ઘણું, લહિયે અરતિ વિષાદ, ૮ તાલધપુરીના ગીતની. છે.
સંઘ ગિરિ નિશિ વશીહે, અસુરે મિલી કરી; રથ પ્રતિમા પ્રભુનીહે, ગિરિથી ભૂમિ ધરી. ૧ પ્રાત મંગલનાદેહે, . જાવડ જાગી પ્રતિમા નવિ દીઠીહા, મને દુઃખ ક. ૨ ઉપયોગે જાણહ, વાયક્ષ તેહને, દેખાલિસ્તે તે વલી, ગિરિ ચડિયેં મને, ૩

Page #749

શ્રીમાનું જિનપ્રીત. રાત્રે વલી સૂતહ, મિથ્યાત્વી સૂરા, ઉતારીસ્પે ગિરિથીહ, મેહસ્ય લેઇ ધરા. ૪ સંઘજન પરભાતે હૈ, વલી ગિરિ આણિચ્ચે, ગિરિતલ નહી દેખે, સુરવલી જાણિયે. એકવીસ દિન સુધી હે, ચડા ઉતાર કરી; રહિયે નહી સૂધી, ગુરૂ મનમાંહિ ધરી. ૬ રાત્રે યક્ષ તેડીહ, વજ જાવડ ભણી; કહિયે યક્ષ સ્મર શક્તિ હે, હરિઆપદ ઘણ. ૭ સુરસું બેમ વ્યાપી, નિરભય અસુરરહે; મન્મેત્રાશ્રિત તન્હે, વજા અભેદ્ય વહે. ૮ ભાર્યા સુસંઘપતિ હે, ધરમ વિહ ધારી, આદીશ્વર ધ્યાવે, નવપદ સંભારી. ૯ રથ અધ ચક સુધીહે, પ્રતિમા શૈર્યકારી. ૧૦ સબલા છે પિણિહે, પહુચે નહી સરિ, અમકું સંધ સગલેહ, કાઉસગપ્રાત લગે; લઈ રહે આદીશ્વરહે, સમરે કષ્ટ ભગે. ૧૧ ઈમ જીણી ગુરૂ વાહ, ધ્યાન ધરમ કારસ્તે, પિતે વજસ્વામિહે, ધ્યાન નિશ્ચલ ધરિયે. ૧ર ભીષણ રવ કરતા હે, અસુર ઘણું મિલ્યા, પરવેશ ન લહસ્પેહે, પુયે ધ્યાને લ્યા. ૧૩ પ્રાત રવિ ઉગતેહે, પુણ્ય પ્રકાશ થયે; ગુરૂ ધ્યાન સંપૂરણ હે, જો તિબહીયે. ૧૪ મંગલનાં વાજા, બહુપરિ વાજતાં; પ્રતિમાલેઈ જાસ્પેહે, સહુજન દેખતાં ૧૫

Page #750

શ્રીશત્રુ યતીર્થરાસ.
પછી
મહાથ; આકરા ૧૯
વજાસ્વામી સદ્ઘપતિહે, પેસી ચૈત્ય જોયેહા, વિસ થુલ દુષ્ટદેવ નસાડે, વા મન ધ્યાન ધરી; સર્વત્ર અક્ષતસુ હા, કરિસ્પે શાંતિ કરી. યક્ષ પ્રથમ કપડા, મૃત્તિ પ્રથમ તણી; અધ્યાસી કોપનહેા, હિસ્સે દુષ્ટમી. ૧૮ કેતલે કે અસુરહા, વૃત દુષ્ટાત્મા; અનરથ ઇચ્છાઈહા, તે અધમાધમા એજપના હા, બ્રાહ્ય નૂતન માંહે; થાપુ ઈમ ચિતવીહા, પરચે નાઙે. ૨૦ વામી મÀહા, સ્થલ્યા અસુર સહુ, કકર ન સકે ઉપદ્રવોા, કરસ્યું શવ બહુ. તિશિ ધ્વનિ માકાશેડા, ખેચર ખલભલસ્યું; દિગઢ તી જાચેંડા, સાયર જલ ઉøલિસ્સે ૨૨. ક્ષિતિ ત ક‘પત્યેડા, અહિં શિધુણિસ્ય; ગજસિ’હુ વનેચહેા, મૂર્છા પામયે. ૨૩ કુટ્ટિમ પ્રાસાદાહા, પડક્સ્ચે તર્ દંડા; પવ ત દ્વિધા ભાવીહૈ, દક્ષિણાત્તર ખડા. વજા જાવડ પાખેડે, પત્ની વિશુિ નરા, સહુ હુસ્સે વિચેતનઙે, ભું'ઇ લુમ્સેિ ખશ. તેહેવા જનને દેખીડા, વજા કંપીને; કહસ્સે વા લેઇડા, આસ્ચે અદને. ૨ હતા,નાસી સમુદ્ર તટે; હિસ્યે
૨૧
પૂવ યા ચંદ્ર પ્રભાસ
ક્ષેત્રાંતેહે,
ગુપ્તવટે. ૨૭
૬૬૯
૧૭
૧૯
૨૪
૨૫

Page #751

૬૭૦
શ્રીમાન્ જિનપ્રીત.
નવમા
બની;
નામાંતર - ક્રસ્ચેહે, આઠમી ઢાલ પૂરી, એ જીન હુ ભણી. ` ૨૮ સર્વ ગાથા, ૨૫૩. પાઠાંતર ૨૫૧,
દુહા. તિણિ કારણુ જન માધિવા, આદિ મૂત્તિ જીનાય; અધિષ્ટાત્ને વગુરૂ, કહિસ્સે શામ ગિરાય. ૧ જે બિંબ જાવડ આણીયે, ખઇસા પ્રાસાદાંત; વલી ઋશિ ખિમ સાથે રહેા, ઇહાં તુમે સુપ્રસાંત. સ્તવનાં સ્નાત્ર પૂજા વલી, ધ્વજા રાત્રી મ‘ગલીક; એ મુખ્યનાયકને કરી, પછે તુમને તદ્યુતીક. થાએ મુખ્ય નાયકતા, સંદૈવ આજ્ઞાકાર; કપ મતકતણા, થા મરદશુહાર. એહવી આજ્ઞા સુરભણી, ક્રેઇને વસ્વામિ; સુસ્થ કીચે કરિસ્કે તિહાં, સહુને હૅર્ષે પ્રકામિ. ત્યારે ૨ જયજયરન થયા, ર્યાં મગલ નીસાથુ; પ્રતિષ્ઠા મા ઉછવે, કરસ્યું ગુરૂ વિધિ જાણું. ગુરે ભક્તિ અર્ચા જીને, મહા દાન સન્માન; ચિત્ત પ્રમેાદ સુભ ભાવના, નિર્મલ મનને ધ્યાન. એ સગલા જાવડને વિષે, થયા ન ખીજે કયાહિ; સ્વાદ જીસા ગે દુગ્ધભૈ, તેહવેા નહી તમાંહિ ઢાલ-આા ન કરીએ?, કીકા આડા ન કરીએ?, એ દેશી. હિવે ધ્વજા આરાપણ કાજે, નારી સહિત સધનાથ; જીન પ્રાસાદ ભણી આશ્રચિલ્યે, સતિ ઘાતણું
આથર.
પ

Page #752

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
જાવડ ભાષન ભાવે૨ે, અહેા ધન્ય હુ ઇણ્િ સ'સારે; અદ્ભુત ભાગ્ય માહુરા, અન્યભણી દુઃખકર જે તીદ્ધાર કરાવ્યેા સારૈારે. જા. માહેર ભાગ્યે લછી સ'પૂરણ, સસારાણૢવ તારેરે; વાસ્વામી થયા સદ્ગુરૂ માહરા, પ્રત્યગૃહ નિવારેરે. જા. શ્રી બાહુબલી રાય કરાવ્યા, સપ્રભાવ રિદ્ધિવતે; વર ભણી પામ'તા દુઃખકર, મે પામ્યા ભાગ્યવતેરે. જા. શત્રુંજય મહા તીરથ દુર, મુક્તિતણી પરિ લહતાં; તે સુપ્રાપ્ય ક્રીયા મે' આવી. પુણ્યાદય ગુણુગહતાંરે. જા, શ્રી વાસ્વામી યક્ષ પ્રમેષિત, અમર કેટિ પરિ વિરયા; વિદ્ય વિમરદી યક્ષ ક્રુપ, મુજ ભાગ્યેાદય મિલીચારે, જા. માનુષ્ય ભવતરૂઅરના એહીજ; પહિલા ફૂલ મિને આણે. જીનવર તિહાં
સઘભણી આગતિ કરિ નમીયે, શ્રી
જાણા. જા.
આજ પ્રભાત થયે મુજ મુદ્યેા,
આજ
૨૦૧
માજ દેવતા મુજને તુકે, આજ
અદ્ભૂત એહ પૂણ્ય મે કીધે,
પ્રાર્થી;
આઈ રેદ્ર યાનાદિક કરીને, કલકિત આત્મ
પ્રમાણીર. જા.
વલી ક વિસ
જનમ
થયા સલે; મૉંગલ થયા સગલેરે. જા. ૯
3
H

Page #753

દુહાર
શ્રીમાન જિસણીત.
એ સંસાર વાસ મૂકીને, શ્રી જન ધન સાથે કરમ ખપ હું માહરા,સિદ્ધિ થાયે મુજ હાથેરે. જ. ૧૦ શેઠ શેઠાણ એમ ચિંતવતાં, આતમ ભાવ વસાવે; નિકલંક સુભ ધ્યાન ક્ષશિ ઇકમાં,થાસ્ય આતમભારે. જા. ૧૧ ઘણા વરસ આઉખું પાલી, અંતસમય સુભ ભાવે; મરી તિહાં ચેાથે સુર લેકે બે જણ સુર સુખ પારે. જા. ૧૨ ઉત્તમ દેહ લઈને તેહના, વ્યંતર દેવ તિવારે, ક્ષીર સમુદ્રમકહે પરવાહિસ્ય, કરિયે મહિમા સારરે. જા. ૧૩ ત્યારે શત્રુંજય તસુ નંદન, યાજનાગ ઈણિ નામે માતપિતાનું મૃત્યુ નિહાલી, કરિયે ખેદ વિરામેરે. . ૧૪ એહ વૃત્તાંત તેડને જાણું, ચકેશ્વરી તિડાં આવી, ઈષ્ટ ઉક્તિ યુક્તકરિ તેને એક ગમાવસ્ય લાવીરે, જા. ૧૦ યાજનાન તે ઘ ાણી હિવે, આગલિ કરી
ગુરૂ ઉક્ત; રેવત આદિક શૈલવિષે જઈ, નમસ્તે નવર
મુક્ત. જા. ૧૬ હિવે ચૈત્ય કરાવી સર્વત્ર, કરિયે પુણ્ય અપાર; સર્વ કાર્યને વિષે પિતાને, સહુ પાલિયે આચારરે. જા. ૧૭ વિક્રમાદિત્યથકી તે જાવડ, શત્રુંજય ઉદ્ધાર; એક આઠ વરસને અંતે, થયે જાણે સંસાર. જા. ૧૮ તિલેકે કાલે તે હુંતી, વિદ્યાબલ બલવંતા; જય દ્ધાપરવાદીને, બંધીનુપમતિમ તારે. જા. ૧૯

Page #754

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
६७३ લેપી અન્ય તણા શાસન સહુ થાપિસ્ય આત્મ ધરમ સગલા તીરથ પિતે લેસ્લે, કરિચ્ચે એહવા કમરે. જા. ૨૦ સર્વ દેવમય શ્રીગુરૂ સયા, હિવે લબ્ધિ સંપૂર શશિ ગચ્છાબુધિ શશી સારીખા, થાસ્ય ધનેશ્વર
સૂશિરે. જા. ૨૧ તે અનેક તપસ્યા ગુણ પૂરણ, વલભીપુરીને રાજા. શિલાદિત્ય જનમતને જ્ઞાયક, કરસ્ય ધિ તાજા. જા. ૨૨ કાઢી બિધ દેશથી સગલા, શિલાદિત્ય સૂરિપાસે; તીરથ સહુને વિષે કરાવિયે, શાંતિક ચિત્ય ઉલાસે. જા. ૨૩ સિત્તેરરીને ગ્યારસે વરસે, વિક્રમાદિત્યથી ધારી; શિલાદિત્ય રાજેસર થાયે, ધરમ વૃદ્ધિને કારી. જા. ૨૪ કુમારપાલ થાયે તે કહે, બાહડદેવ વસ્તુપાલ; સમરાઆદિક સંઘવી મેટા, જૈન શાસન ગુણમાલરે. જા. ૨૫ મલેછવંશના રાજા થાસ્ય, દ્રવ્યલુખ્ય મંત્રીસ લેક ભ્રષ્ટ આચારથી થાયે, વંચક પરમ રીસરે. જા. ૨૬ કપટ ધરમ કલિ માંહે થાયે, નવમી ઢાલ થઈ એહ; નવમા ખંડની ઢાલ થઈ સંપૂરણ, કહે છનહર્ષ
સુણેહરે. જા. ૨૭ સર્વગાથા, ૨૮૮.
દુહા લિગી ગીતાથ હુયે, કેઈ આચાર વિહીશું સાદર અપવિદ્યાવિષે, સદ્વિધા અપ્રવીણ

Page #755

૬૭૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
વલી માહરા નિર્વાણથી, વર્ષ ઉગણીસસે માન; ચઉદ વર્ષ ઉપરી ગયાં, મલેછ નંદ રાજાન. ૨ વિષ્ટકરણ ચૈત્રામી, પાટલીપુત્ર મજારિ ચતુર્વકત્ર કલકી હુયે, રૂદ્રનામ ત્રયધાર. અકસ્માત મથુરાતણા, હલી કૃષ્ણના તેમ; પતિએ અનુપમ દેહરા, વાતહત તરૂ જેમ. ૪ સાત ઇત ભય થાઈર્યો, ક્ષય થાઈસ્ય રસ ગ રાજ વિસધ દુર્મિક્ષ હુયે, અરિષ્ટ કેટી સંબંધ. બત્રીસ વરસને અંતરે, થાસ્ય કલંકી રાય. થુભ હિરણ્યમય વંદના, તે પ્રણાવિયે આઈ ૬ અર્થાથી ખણાવિયે, નગર હૈયે વિત્ત; કર દેત્યે રાજા સહ, લેક હુયે ચલચિત્ત. ૭ પુર ખણુતા પેદા હુયે, ધનુ શિલામય તામ;
લગ્ન દેવી નામે હુયે, મુનિ પીડિત્યે અકામ. ૮ હાલ–મનકે પ્યારે તનકે પ્યારે, એ દેશી. ૧૦ અરિષ્ટ ઈહીં થાયે સહી, અતિવર્ષ કે સાધ
લાલરે; જાણી અન્યત્ર જાઈએ, કઈ રહિયે રસગાઇ
લાલ, વીર કહે ઈંદ્ર સાંભલે, કક્કીતણું ઉપાધિ લાલરે. વી. ૧ લેન્ચે કર લીંગીકને, માળિયે જીન રિષિપસિ
લાલ, નિષેધચ્ચે પુર દેવતા, બલાતકાર તાસ લાલર. વી. ૨

Page #756

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
અહે રાત્રી સંતરે લગે, વર્ષા થાસ્તે તત્ર લાલરે; લેકાણી વહાકિસ્ય, નૃપ રહિસ્ય એકત્ર લાલ. વી. ૩ ચલ મસ્તક.રહિયે જઈ, કેટલાક સંઘ લેકલાલરે; જાણ્યે સાયર પુરમાં, બીજા લોક સશેક લાલ. વી. ૪ નજ દ્રવ્યસું નિજપુરી, નવી કરાવિશ્વે તેહ લાલરે, પંચાયત વરસાં પછે, હુયે સુભક્ષ ધમને લાલ. વી. ૫ કલકી આસન આયુખે, મુનિને દેત્યે દુખ લાલરે; શાસન સુરિ નિવારિત્ર્ય, નહી માને મૂરખ લાલરે. વ. ૬ સૂરિ પ્રભાતે સઘણું દેએ, કાર્યોત્સર્ગ લાલ, દ્વિજરૂપેશક આવિયે, ચલિતાસનત વર્ગ લાલર. વ. ૭ ઉક્તિ પ્રત્યુતે વારિયે,પિણિ નહી માને તે લાલ, કલકી તદા શક્રઘાતથી, લહિયે પચવ જેહ લાલ. વી. ૮ છયાસી વરસ આઉખે, પુરી કેલકીરાય લાલ, નરકાવનીચે નારકી, થાસ્ય પાપ પસાય લાલરે. વી. ૯ શકે કલ્કી સુત દત્તને, પિતા રાજય આપિ લાલ, શિક્ષા દેઈ ધર્મની, સુરપતિ હુયે અલેપ લાલરે. વી. ૧૦ પાતક ફલ તે જાણુ, દત્ત શક–વયણેણ લાલરે, સૂરિ વયણે જીનરાયનાં, ચૈત્ય કરાવિયે તેણુ લાલરે. વી. ૧૧ આગલિ કરી ગુરૂ સંઘને, દત્તનપતિ ગુણ ધાર
લાલરે; શત્રુજ્ય તીરથ વિષે, કરિસ્ય યાત્રદ્વાર લાલ વી. ૧૨ સગલેહી ત્રિણ ખંડમે, અરિહંતના પ્રાસાદ લાલ, રાજા દત્ત કરાવિસ્પે, ગરસેવા અપ્રમાદ લાલર. વી. ૧ કાલે વારિ૮ વરસિસ્પે, થાયે પશ ચાલ લાલ, ગોમહિષપયબહ હુએ, મુહલ હચે રસાલ-લાલ. વી. ૧૪

Page #757

૬૦૬
શ્રીમાન્ જિન પ્રણીત
મ
રાજા સહુ,ન્યાયી હુસ્સે, મત્રીજન હિતકાર લાલરે; લાક ધની ધર્મી હુસ્સે,દત્તનૃપ રાજ્ય માજાર લાલરે. વી. ૧૫ પુ'ચમઆરક છેટુડા, લગિ રહિસ્થે જીનધમ લાલરે; હુિવે પછે ‘દુ:ષમા’ વિષે, કરિસ્કે લેાકકુક લાલરે, વી, ૧૯ નિયન થાડા આઉખા, રાગે ગ્રસ્ત શરીર લાલરે; કરપીડિત માનવ હુસ્સે, થાસ્ય અસ્તવ
અધીર
લાલ. વી. ૧૭
રાજા ધનના લાભીયા, ભીષણુ ચેર સમાન લાલરે; કુંલનારી કુલટા હુસ્સે, ગ્રામ પ્રેતવન ઉપમાન લાલરે, વી. ૧૮ નિ ય નિજ જન હુસ્સે, ગુરૂદેવ નિંદાકાર લાલરે; પંચમારકના માનવી, જાણા હીન આચાર લાલરે. વી. ૧૯ ૬૫સહઆચારજ હુક્સ્ચે, સાધ્વી ફલ્ગુશ્રીનામ લાલરે; શ્રાવક નાગિલ શ્રાવિકાસસ્યશ્રી ગુણુ અભિરામ લાલરે. વી. ૨૦ વિમલ વાહન રાજા હુસ્ચે, મ`ત્રી સુમુખ સુજાણુ લાલરે; અંતે ૫ ચમારકતણે,ભરતક્ષેત્ર અદ્ઘિનાણુ લાલરે. વી. ૨૧ ગુરૂ દુખસહુ આદેશથી, વિમલ વાહન રાજાન લાલરે; ચૈત્યદ્ધાર કરાવિન્ચે, કરિચ્ચે યાત્રા પ્રધાન લાલરે. વી. ૨૨ કર ય માન શરીરના, આઉ વરસ નર વીસ લાલરે; કેઇક ધમિ બહુ હુસ્સે, પાપી વિસવાવીસ લાલરે. વી. ૨૩ બાર વરસ ઘરમાં રહી, આઠ વરસ વ્રતભાર લાલરે; દુસહુ અષ્ટમ ભક્તસુ, સાધમે સુર સાર લાલરે. વી. ૨૪ પ્રથમ પ્રહર ચારિત્રના, મધ્યાન્હ રાજ્યધમ લાલરે; અપરાન્તુક્ષય વૃત્તિને, અનુક્રમે થાસ્યું મર્મ લાલરે, વી. ૨૫

Page #758

શ્રીશત્રુ'જયતીર્થરાસ.
ઇતિ દુષમા કાલના, ‘ઈકવીસ’ વરસ હજાર લાલરે; દુઃખમાં કાલના, એહીજ માન વિચાર લાલરે. વી. ૨૬ નવમા ખ'ડતણી થઈ, પૂરી થઈ. દશમી ઢાલ લાલરે કહે છનહર્ષ સુણા સહુ, શ્રવણે માલગેપાલ લાલરે, વી. ૨૭ સર્વગાથા, ૩૨૩. પાઠાન્તર ૩૨૧.
૨૭૭
દુહા.
લાક હુસ્સે પશુ સારિખા, ખિલવાસી નિલજ, મછાશન કરિફ્યે સદા, આચરસ્યું સાવજ. શત્રુંજય પર્વત તા, સસહસ્તીચ્ચ પ્રસિદ્ધિ થાસ્ય ઉત્સર્પિણીવિષે, પૂરવતી પરિવૃદ્ધિ પદ્મનાભ જીનવર પ્રથમ, તીર્થે પૂરવ પ્રમાણ; તત્કૃતિ ઉદ્ધાર પિશિ, રાયણિ તથા વખાણું. થાસ્યું એ શૈલેન્દ્ર ખડુ, પ્રાણી તારણુહાર; કીર્ત્તન દર્શન *રસથી, જીનની પરે સુખકાર. દુરિત વાંત વિઘ્ન'સ રવિ, શત સુકૃત ઘે જે; પીડા સહુ જગની હશે, શત્રુંજય ગિરિ એહ. પીડા સ્વામાટે ખમે, ખીહે પાપથી કેમ; તપ નિયમે ક્રુખ માં સહે, આશ્રય ગિરિ ધરિ પ્રેમ. તાલ—આજ નિહેજોરે દીસે નાહલા, એ દેશી. ૧૧ પાપ સુલટ તાવત ભૂતલ ભમે, વિકટ મહા ભયકાર; ત્યાર લગે અવિરત શાખા વધે, દુર્ગમ અગમ
અપાર.
3

Page #759

૬૮
શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણીત. શ્રી શત્રુંજય ગિરિ મહિમા સુણે, ભવ સમુદ્ર
એ તીરથ સરી કે નહીં, આપે શિવપુર રોજ શ્રી. જે બોધ કલિત પ્રાણી સિદ્ધાચલે, યાવતુ પ્રથમ આણંદ, ભવ દુઃખભંજન તે નહી કથાવત, કાઢણપાત ક. શ્રી. ૩. કુણ તું કલિકાલ કવણ તૃષ્ણા, એકૃણ વિષયવિકાર, મૂલ વિમૂલણ શત્રુંજયગિરિ, એ તુમ કાઢણ હાર. શ્રી. ૪ ગિરિશ્ચંગ એહનારે ગુરૂસરેવર,વિપિન કુંડનેરે નીર; નદી અસ્મકણ માટી એહની, ચેતન રહિત શરીર. શ્રી. ૫ મહાપાપીનરક કર્મ નિવડ કીયા, તેહના ક્ષયનેરે કાજ; તે કહિવે મનરૂપી રહે, ધર્મિઈણિગિરિજ. શ્રી. ૬ એહવે કહી મેએ ગિરિતણે, મહિમા અલ્પ વિચાર, જે થાયે રસના મુખ્ય અતિઘણી, તેહી ન લહી
એરે પાર. મી. ૭ ઘણે પ્રયાસ કરે કાંઈ પ્રાણીયા, બેલે વચન વિલાસ, પાપથકી જે તું બીહે અછે, તે ભજી ગિરિ
પ્રભુ આસ. સી. ૮ એ ગિરિવરની સેવા કીજીયે, લહીયે પરમ જગી; આરાધે એ સુરત સારીખે, પ્રણમાં ઈહ જગદીસ. શ્રી. ૯ ઈણિપરિ બધામૃત અગી વર્ગ, વરસી વિરમ્યારે વીર, રિદય સહુજનના શીતલ થયા, પાયે ભવજલ તીર. શ્રી. ૧૦

Page #760

શ્રીશત્રુંજય તીથ રાસ.
નેત્ર પ્રવિત નિજ ચિત્તથિર કરી,જીનવાણી રસપીધ; અસ્થિર દેહ હતા તે થિર થયા, ચલદંગ અચપલ
ક્રીય. શ્રી. ૧૧ જુતા અવિરતી તે વિરતી થયા, વિરતી તે થયા સાધ; સમતા સાગર ગિર શુષુતણા, ટાલી ભવ આખાય. શ્રી. ૧૨ એહવી દીધી જીનવરદેશના, વિમલાચલથીરે તામ તરીયા સુરનર તીરથ નમી, પહુતા નિજ નિજ ઠામ. શ્રી. ૧૩ શ્રીશત્રુંજય મહિમા કથનથી, પુણ્ય થયા મુજ જેă; આધિ બીજ નિર્મલ હુઆ માહરા, ગમણુ મિથ્યા. નિર શ્રી. ૧૪
ઉણા અધિકા કહ્યા પ્રમાદથી, ક્રીયા ઉત્સૂત્ર પ્રકાશ, ત્યામાં શ્રી જીનવના ધ્યાનથી, મિચ્છા દુતાસ. શ્રી. ૧૫ મિથ્યા રજનીહર અરિવિજયથી, ઉત્કટ થયા પ્રતાપ; નિજગા ખેાષિત ભવ્ય કમલ વા, સુજસ જગત
થર્ચા વ્યાપી. શ્રી. ૧૬
ઉન્મીલિત અશ્જવલ જેહના, દિનકર આદિ જીણું; સિદ્ધાચલ પર્વત ઉપરી રહ્યા, ઘે શ્રી સ’ઘ આન'૬. શ્રી: ૧૭ શ્રીયદુશ વિભૂષણ દિનમણિ, શિલાદિત્ય ગિરિ
સ્વામિ સૂરિ ધનેશ્વર પાસિ કરાવીયા, ગ્રંથ મહાતમ નાસિ. શ્રી. ૧૮ સજજનવિજ્ઞજજન ગનર'જા, કવિકુલમાંહિ પ્રસિદ્ધ વિનયથ་નિર્મલ ગુણ માલિકા, હીયર્ડ વાસફીષ. શ્રી, ૧૯ મુજને ઉદ્યમ તિણે કરાવી, શસ એ શ્રીકાર; શ્રીશત્રુંજય મહાત્મ્ય ગ્રંથના, લાક ભણી ઉપગાર. શ્રી. ૨૦

Page #761

૬૮૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સંવત (૧૭૫૫)સત્તરેસે પંચાવને, પાંચમ વદિ આસાહ; રાસ સંપૂરણ બુધવારે થયે, મેં કીધું કરિ ગાઢ. શ્રી. ૨૧ શ્રીખરતર ગછ ગણરયણ સમે, શ્રીજીનચંદ્રસુરિંદ જાસ પ્રતાપ જગતમાં વિસ્તર્યો, દરસણાઈ આણંદ, શ્રી. ૨૨. વાચક શ્રીમગણિ મણિભતા, જાણે સહુ સંસાર, શાંતિ હર્ષ ગણિ વાચક તેમના શિષ્ય બહુ પરિવાર. શ્રી. ૨૩ તાસ શીસ જીનહર્ષ હર્ષધરી, કીધે પૂરણ રાસ; નવમે ખંડ ઢાલ ઈગ્યારમી, એ થઈ પૂરણ તાસ. શ્રી. ૨૪ નવ ખંડે એ રાસ સુહામણું, દેઈ સત્તર ઢાલ, શ્રીપાટણમાંહિ જીન સુપસાયથી, રચી રાસ રસાલશ્રી. ૨૫
સર્વગાથા, ૩૫૫.
इति श्रीजिनहर्षावरचिते. श्रीशर्बुजयमहातीर्थमाहात्म्य चतुष्पद्यां श्रीपार्श्वनाथादि--महापुरुषसच्चरित्रवर्णननाम, नवमः રવિંદ સમાઃ | ૧ || શ્રી ઝી | શ્રી .
प्रथम खण्डे र द्वितीय खंडै ११५४ तृतीय खण्डे ११७६ चतुर्थ खंडे, ५७६- पंचम खंडे ६९६ षष्ठम खण्डे ११० ४ सप्तम खण्डे १३४४ अष्टम खण्डे ९३६ नवम खण्डे ४५६ सर्व माथा मिलने, ६४. सं. १७५५ . वर्षे आषाढ वदि पंचमी हिने लिखितो जिनहर्षेण श्रीपत्तनमध्ये श्रीजिनप्रसादात सौख्यं भवतु ।।.
ઇતિ શોઠવવામાઈન પુતધારે–ળ્યાંક:૩૦ (ઇતિજ સહિષ્ણુ બન્યાંક ૪ )

Page #762